W^"MMk-:M''
yy/y<r ü(^£i.^^.
H (?i- l-O i
(p<^^m/r^^t^'^/./ /y^n6/i/s^
'^m^^^a/
zi>'^4^<:e'^?-z^64^^?9^y y/y
JiBHHW
^V-V I ifl^
^'Ul
ßloJ^U^ .
IRISCHE TEXTE
MIT.
AVÖRTERBUCH
ERNST WINDISCH
O. PROZESSOR DES SAKSKKIT AN DER UNIVERSITÄT LEIPZIG.
LEIPZIG
VERLAG VON S. HIRZEL.
1880.
DEM ANDENKEN
HERMANN BROCKHAUS.
Vorwort.
Dieses Buch ist dem Andenken an meinen verehrten Lehrer
H. Beockkaus gewidmet, dem ich die erste Anregung zu cel-
tischen Studien verdanke. Als ich mich im Jahre 1870 zu
einem längeren Aufenthalte in London, der hauptsächlich durch
ihn vermittelt war, verabschiedete, schärfte er mir ein, mein
Augenmerk auch auf die Ossianfrage zu richten. Der zweite,
dem ich auf diesem Gebiete meiner Studien persönlich zu
grossem Danke verpflichtet bin, ist mein Freund Standish
Hayes O'GßADY. Er half mir in der liebenswürdigsten und
uneigeiuiützigsten Weise über die ersten Schwierigkeiten der
Sprache und der Handschriften hinweg, führte mich in die alte
Sagenwelt ein und unterstützte mich, sich selbst beraubend,
durch Bücher und werthvolle eigene Abschriften. Die Ossian-
frage habe ich nicht vergessen. Was in diesem Buche an ver-
schiedenen Stellen, in den Vorbemerkungen zu einzelnen Texten,
verstreut ist, habe ich in meinem 1878 auf der Philologen-
Versammlung zu Gera gehalteneu und in den Verhandlungen
derselben (bei B. G. Teubner) gedruckten Vortrag „Uebcr die
altirische Sage und die Ossianfrage" zu einem Gesammt-
hilde zu vereinigen gesucht. Wenn ich auf den daselbst ver-
suchten Nachweis, wie die Dichtergestalt Ossian's entstanden
ist, einen besonderen Werth lege, so hängt dies damit zusammen,
dass er gleichsam eine Antwort sein soll auf die Auftbrderung,
mit der mich Beückhaus einst entliess.
Yj Vurwort.
Der erste Theil des vorliegenden Werkes war bereits vor
drei Jahren fertig gedruckt. Ich vereinigte in demselben von
Texten, was ich damals geben konnte. Heute, wo auch das
Buch von Leinster in Facsimile vorliegt, würde die Auswahl
anders ausfallen können, womit ich jedoch keinen Tadel gegen
meine damalige Zusammenstellung ausgesprochen haben will.
Auf den Wortlaut der Texte wird man sich verlassen können.
Den Druck habe ich mit grösstmöglicher Sorgfalt überwacht;
die Fehler, die sich finden, bestehen, abgesehen von gewissen
Inconsequenzen in der Trennung der Wörter, in unrichtiger
Ergänzung von Abkürzungen der Handschriften. Ich glaube
nicht, dass Erhebliches unberichtigt geblieben ist, auch glaube
ich nicht, dass nochmalige Collation der Originale nennenswerthe
Ausbeute liefern würde. Freilich ist es im Interesse des Buches
nöthig gewesen zwei und einen halben Bogen (S. 257 — 280
und S. 321—336) noch einmal zu drucken, weil ich glücklicher
Weise noch in letzter Stunde entdeckte, dass die Collation von
H. zum Serglige Conculaind und die Collation von Eg. zum
Fled Bricrcnd nicht mit der wünschenswerthen Genauigkeit die
handschriftlichen Lesarten wiedergaben.
In den Texten hatte ich das Streben, die in den Hand-
schriften gewöhnlich zusammengeschriebenen Verbindungen wie
Artikel und Substantiv, Präposition und Nomen, Verbalpartikel
und Verbalform u. s. w., zu trennen, und zwar ohne den Druclc
mit kleinen Strichen ujid anderen Zeichen zu überladen. In
der späteren Schriftsprache pflegen alle forinal selbständigen
Elemente des Satzes getrennt gedruckt zu werden. Auch in
der altern Sprache empfehle ich als Princip Trennung überall
da, wo sie möglich ist, ohne sichtbar gewordene Lautverschmel-
zungen so zu sprengen, dass Formen entstehen, die sonst
nicht üblich sind. Darnach ist z. B. getrennt zu schreiben
na mac (der Söhne), nicht aber das damit identische nammac,
denn nam ist keine selbständige Form; getrennt zu schreiben
Vorwort. YU
ist oc na clessaib (bei den Kunststücken), nicht aber (ocon
muicc) bei dem Schweine, denn on ist keine selbständige Form
des Artikels. Die „Eclipsis" ist bezeichnet wie in der modernen
Sprache, also na n-daine der Menschen, na m-ban der Frauen.
Die Handschriften haben in solchen Fällen (nicht bloss über
dem gutturalen n) oft einen Punkt, diese Punkte habe ich
nicht beibehalten. Dagegen habe ich den kleinen Strich noch
angewendet vor gewissen, oft unübersetzbaren, enklitisch ange-
fügten Partikeln, den sogenannten Particulae augentes, um sie
dadurch vom vollwichtigen Demonstrativum zu unterscheiden.
Aber freilich ist es eigentlich eine Inconsequenz ind fir sea
(diese Männer) zu schreiben.
Für einige Texte habe ich an schwierigen Stellen die
Uebersetzung einheimischer Gelehrter mitgetheilt. Mir kam es
darauf an, zu zeigen wie weit in diesen Kreisen das Verständ-
niss reicht, damit man nicht etwa wähne, aus den schwer er-
langbaren Büchern viel mehr, als ich gebe, holen zu können.
Die einheimischen Gelehrten haben ohne Anstoss Alles über-
setzt, als wenn Schwierigkeiten gar nicht vorhanden wären.
Man nennt die Sprache der Handschriften, denen die vor-
liegenden Texte entnommen sind. Mittelirisch. Eine scharf
begrenzbare, in sich einheitliche Sprache ist dies nicht. Dass
man hier und da vielleicht Spuren verschiedener Dialekte
nachweisen kann, ist bei Weitem nicht so wichtig, als dass
sich mitten in der Sprache der spätem Zeit zahlreiche alte
Formen und Wörter erhalten haben. Im Allgemeinen schrieb
jeder Schreiber sein Original in die Sprache seiner Zeit um,
aber nichts weniger als consequent, und so können wir noch
in späten Texten Stücken eines alten Sprachschatzes begegnen.
So fand ich vor Kurzem in der Egerton Version des Fled
Bricrend (s. S. 336, zu S. 292, 3) das mir bisher unbekannte
fathar vestrum, das sich schön neben das längst bekannte
nathar nostrum stellt.
yjlj Vorwort.
Ueber den hohen Werth der irischen Sage ha])e ich mich
ausführlicher in dem oben erwähnten Vortrage ausgesprochen.
Ich bleibe dabei, dass die irische Sage die einzige reichhch
fliessende Quelle ungebrochenen Celtenthums ist. Welche Fülle
von interessanten Zügen hat O'Cuery in seineu Lectures aus
dieser Quelle geschöpft, ohne sie zu erschöpfen! In Deutschland
haben sich die Kreise der Anthropologen und Alterthumsforscher
von jeher besonders für die celtische Cultur interessirt. Ich
verweise dieselljen z. B. auf das im Wörterljuch unter carn
Mitgetheilte. Wo finden sich sonst noch solche Angaben?
Das Wörterbuch Avar eine sehr mühsame Arbeit. Noch
während der Correctur habe ich die Zahl der Fragezeichen zu
vermindern gesucht. Nicht nur wo ich keinen Rath wusste,
sondern auch wo ich meiner Sache nicht sicher war, habe ich
ein solches gesetzt, und ich wünschte, dass die Kritik bei diesen
Fragezeichen einsetzte, anstatt vielleicht über die Anordnung
oder andere untergeordnete Punkte mit mir zu rechten. Ab-
gesehen von den unerledigten Wörtern enthält das Wörterbuch
gegen 7000 Artikel oder verschiedene Wörter, deren Bedeutung
in der Hauptsache gesichert ist. Ich habe mich, namentlich im
weitern Verlauf der Arbeit, nicht auf meine Texte beschränkt,
vielmehr wair ich schon durch die zahlreich beigebrachten Pa-
rallelstellen genöthigt, den Kreis meiner Quellen zu erweitern.
Es war dies eine Schraube ohne Ende, und der Druck musstc
schliesslich den Punkt des Abschlusses bestimmen. Namentlich
für die ersten Buchstaben ist die Zahl der Nachträge und neuen
Wörter sehr gross. Vieles davon verdanke ich meinem verehrten
Freunde Whitlet Stokes. Derselbe hatte die Güte die Aus-
hängel)ogen zu lesen und mir, so rasch als dies von Calcutta
oder Simla aus möglich war, seine w^erthvollen Bemerkungen
zuzusenden. Wäre ich nicht genöthigt gewesen, zwei und einen
halben Bogen, wie oben erwähnt, Umdrucken zu lassen, so Avürde
ich das Wichtigste der Nachträge schon jetzt mitgetheilt haben.
Vorwort. IX
Da es aber aus verschiedenen Gründen wünschenswerth erschien,
das Buch noch in diesem Jahre auszugeben, so muss ich die Nach-
träge für eine baldige weitere Pnblication aufsparen, die dann
einen um so reicheren Beitrag zu einer vollständigen Sammlung
des irischen Wortschatzes bringen wird. Das vorliegende Buch
bildet fü]' sich ein abgeschlossenes Ganze, da seine Texte voll-
ständig für das Wörterbuch ausgezogen sind. Wir besitzen auf
verschiedenen Sjirachgebieten so vortreffliche Wörterbücher, dass
l)ei einem neuen Werke der Art alles Gute leicht als selbst-
verständlich, und alles Mangelhafte als unverzeihlich empfunden
wird. Ich bitte bei der Beurtheiluug meiner Leistung sich nicht
auf den absoluten, sondern auf den historischen Standpunkt zu
stellen. Meine Hülfsmittel ersieht man aus den einzelnen Ar-
tikeln. O'Reillt's Irish-English Dictionary mit O'Donovan's
Supplement (Dublin 18G4) war mir sehr nützlich, wenn auch
O'Reillt allein, seiner vielen Irrthümer und Ungenauigkeiten
Avegen, nie als eine sichere Quelle der Belehrung angesehen
werden darf. O'Clery's kleines Glossar stand mir leider nicht
zu Gebote; ich freue mich zu erfahren, dass die nächste Num-
mer der „Revue Celtique" einen neuen Abdruck desselben brin-
gen wird.
Um mein Buch auch fremden Gelehrten leicht zugänglich
zu machen, habe ich fast bei jedem Artikel die Bedeutung des
Wortes auch englisch oder lateinisch angegeben. Die „Gramma-
tica Celtica" und der altirische Glossensprachschatz ist nicht
vollständig ausgenutzt, am allerwenigsten sind, alle Formen des-
selben Wortes aufgenommen. Mein Hauptaugenmerk ist auf die
Sprache der mittelirischen Literatur gerichtet, das Altirische ist
für mich nur Ausgangspunkt und Hülfsmittel gewesen. Ich bin
der Ansicht, dass der gesammte altirische Glossensprachschatz
zu einem lexikalischen Werke für sich vereinigt werden sollte.
Während ich diese schöne Aufgabe Anderen überlasse, werde
ich fortfahren an dem Sprachschatz der mittelirischen Literatur
X Vorwort.
zu arbeiten, und diese selbst zugänglicher zu machen. Ich habe
während meines diesjährigen Aufenthaltes zu London und Du-
blin Gelegenheit gehabt viel Material zu sammeln, und werde
allmählig theils aus diesem theils aus den schönen Facsimiles
des Lebor na huidre und des Buches von Leinster den „Täin
B6 Cüailnge" und die kleineren Tains nebst anderen Texten, die
zur Cüchulinnsage in Beziehung stehen, herausgeben. Wie schön
wäre es, wenn mir dabei Professor Hennessy's längst ver-
sprochene Bearbeitung der „Togal Bruidne Da Derga" vorläge!
Leipzig, den 3. November 1880.
E. Windisch.
Abkürzungen.
AD., Aid. Chonch. Aided Chonchobair (LL.i, ed. O'Ciirry, Ms. Mat.
p. 637.
Ad. Pr. Adamnän's Prayer, Goid.^ p. 173.
AE., Aid. Ech. Aided Ecliach (,LU.), ed. Crowe, Journ. 1870 p. 94.
Aen. Carm. Aenach Carmaiii, s. On the Mann. 111 p. 526.
Amr. Amra Choluimb Chille, LHy. Amr. ed. Stokes, Goid. '^ p. 156,
LU. Amr. ed. Crowe, Dublin 1871.
Beitr. Beiträge zur Vergleichenden Sprachforschung.
Cum. Cod. Camaracensis, s. Z.-^ 1004.
CC. s. Texte Y.
COn. Fotha Catha Cnucha (Lü.\ ed. Windisch, Irische Grammatik
p. 121, und ed. Hennessy, Rev. Celt. II p. 86.
Chron. Scot. Chronicum Scotorum ed. Hennessy, London 1866.
Cl. Fiachr. The Genealogies, Tribes, and Customs of Hy-Fiachrach,
ed. 0 Donovan, Dublin 1844.
Corm. Sanas Cormaic, in Three Irish Glossaries by W. Svtokes), Lon-
don 1862.
Corm. Transl. Cormac's Glossary transl. by J. O'Donovan, ed. Wh. Stokes,
Calcutta 1868
Cr. Bedae Codex Carolisruhensis (Z.-).
Crith Gabi. The Crith-Gablach, s. On the Mann. III p. 465.
EC. Echtra Condla Chaim, ed. Windisch, Irische Gramm, p. 118, ed.
Crowe Journ. Arch. and Hist. Ass. 1874 p. 118.
Eg. Egerton Manuscript im Briti,sh Museum.
FA. s. Texte VII.
FB. s. Texte IX.
FC. Eis Cath. Fis Cathair Möir, ed. Crowe, Journ. Arch. and Hist.
Ass. 1872 p. 26.
Fei. Feiire des Oengus, von mir anfangs nach der Handschrift LBr.
(Facs.) benutzt, später nach der Ausgabe von Stokes: On the Ca-
lendar of Oengus, Dublin 1880.
FF. The Fight of Ferdiad (.LL.), s. On the Mann. III p. 413.
■^jj Ahkiuzungen.
GiU. Lor. The Lorica of Gildas, ed. Stokes, Ir. Gl. p. 133.
Goid.- Goidelica, cd. Wh. Stokes, 2J cd. London 1872.
mj. s. Texte I.
Ineant. SG. Incantatio c Codice Sancti Galli, nach Z.- 949.
Ir. Gl. Irish Glosses, ed. Wh. Stokes, Dublin 18G0.
Journ. Arch. and Hist. Ä^s. The Journal of the Royal Historical aiul
Archaeological Association of Ireland.
Keat. A coniplete History of Ireland by J. Keating. Vol. 1, Dublin 1811.
LArd. Tlic Book of Ai-magh, s. Goid.- jJ- 83.
LBr. Leabhar Breac, Ms. in der Eibl. der R. Ir. Ac. zu Dublin, be-
nutzt nach dem Facsimile, Dublin 1876.
Lc. The Yellow Book of Lecan, Ms. in der Bibl. des Trin. Coli, zu
Dublin.
Leabh. na g-Ceart Leabhar na g-Ceart ed. O'Donovan, Dublin 1847.
Lfj. s. Texte IL
LHij. Liber Hymnorum, Ms. der Bibl. des Trin. Coli, zu Dublin, s.
Goid.2 p. 61 ff.
LL. The Book of Leinster, Ms. in der Bibl. des Trin. Coli, zu Dublin,
das Facsimile (Dublin 1880) konnte ich nicht mehr benutzen.
LU. Leabhar na h-Uidri, Ms. der Bibl. der R. Ir. Ac, ia Facsimile
herausgegeben. Dublin 1870.
MI. Codex Mediolanensis (Z'^. und Goid.'^ p. IG, nach Ascoli's Aus-
gabe, 1878, bis fol. 35J benutzt).
Ms. Mat. Lectures on the Manuscript Materials of Ancient Irish Hi-
story, by Eugene O'Curry, Dublin 1861.
Nenn. ein Fragment von Nennius' Historia Britonum (.LU), s. Win-
disch, Ir. Gramm, p. 123.
CfC. O'Curry.
O'Cl. O'Clery's Glossary.
O'Dav. O'Davoren's Glossary, in Threc Irish Glossaries by. W. S.
London 18(J2.
O'Don. Gr. A Grainmar of the Irish Language by John O'Donovan.
Dublin 1845.
O'Don. Suppl. O'Donovan's Supplement zu O'Reilly's Irish Dictionary.
O'Il. Edward O'Reilly's • Irish-English Dictionary, a new edition,
Dublin 18G4.
On tlic Mann. On the Manners and Customs of the Ancient Irish,
a series of Lectures by E. O'Curry, cd. W. K. Snllivan. Dublin 1873.
Oss. s. Texte VI.
Fr. Cr. Codex Prisciani Carolisruhensis (Z-^.).
Proceed. li. I. A. Proceedings of the Royal Irish Academy, Irish Mss.
Series Vol. I, Part. I, Dublin 1870.
Jtev. Celt. Revue Celtique, ed. H. Gaidoz.
Alikürzungei». XIII
Rem.- Kemarks on the Celtic Additions to Curtius' Greek Etymology etc.,
by Wh. Stokes, Calcutta 1875 (abgedruckt Beitr. YIII oUl).
Fem. on the Facs. Reraarks on the Facsimiles publislied by the Royal
Irish Academy, by Wh. Stokes, Simla 1875.
ScLb. Scela läi brätha (LU.\ ed. Stokes, Rev. Celt. IV p. 2ib.
ScM. s. Texte III.
SC. s. Texte VIII.
SG. Prisciani Codex Sancti Galli (Z'^., Ascoli's Ausgabe konnte ich
in den letzten Bogen bei der Correctur benutzen.
Stab. Concul. Siabur-charpat Conculaind (Lü.) ed. Crowe, Journ. Arch.
and Hist. Ass. 1871 p. 371.
S3I., Sench. M. Ancient Laws of Ireland. Senchus Mor. Von mir
ist nur hier und da Vol. III, Dublin 187o, benutzt.
SMart. De virtute Sancti Martain (LBr.t, ed. Stokes, Rev. Celt. II
p. 383.
SP. s. Texte X.
TB, Tochm. BF. Tochmarc Becfola ^Lc.) ed. O'Looney, Proceed.
R. I. A. 1870.
TBC. Täin B6 Cüailnge ^LU. und LL.\
TBF. Täin Bö Fräich (LL.), ed. Crowe, Proceed R. I. A. 1870.
TBE. Täin Bö Regamain ^Eg. ll&Ii
TE. s. Texte IV.
Three Rom. Three Middle-Irish Homilios, ed. Stokes, Calcutta 1877.
Tir. Ti'rechän's Annotations aus dem Lib. Armach., Goid.^ p. 83.
Tor. Dhiarm. Toruigheacht Dhiarmuda agus Ghrainne, ed. Standish
H. O'Grady, Dublin 1857 (,Transactions of the Ossianic Society HD.
Tur. Die Turiner Glossen, nach Stokes' Ausgabe, Goid.'-^ p. 3.
Wh. Codex Wirziburgensis [Z'^.).
7A. Grammatica Celtioa, construxit J. C. Zeuss, ed. altera, curavit
H. Ebel, Berolini 1871.
Inhalt.
Seite
Texte 1
I Die altirischen Hymnen 3
II Longes Mac n-Usnig 59
III Scel mucci Mic Däthö 93
IV Tochmarc :fitäine 113
V Compert Conculaind 134
VI Drei Gedichte aus der Finnsage 146
VII Fis Adamnäin * . . 165
VIII Serglige Conculaind 197
IX- Fled Bricrend 235
X Die irische Handschrift des Klosters St. Paul in Kärnthen 312
Nachträge aus Handschriften 321
Wörterbuch 337
Berichtigungen 885
TEXTE.
I.
Die altirisclien Hymnen
des
Liber Hymnorum.
Die unter dem Namen Liber Hymnorum bekannte Hand-
schrift befindet sich in der BibHothek des Trinity College zu
Dublin (Trin. Coli. Dub. E. 4. 2.). Die meisten irischen Stücke
ihres Inhalts sind von S tokos in seinen Goidelica (1^* ed. Cal-
cutta 1866, 2^ ed. London 1872) mitgetheilt; ein kurzer Bericht
über das Aeussere der Handschrift und über ihren ganzen Inhalt
findet sich Goid.^ p. 61.
Fast allen Hymnen geht eine irische Vorrede voraus, in
welcher über den Verfasser, über Ort und Zeit der Entstehung
berichtet wird, soviel davon in der Tradition bekannt war. Die
Nachrichten widersprechen sich zum Theil, was auf ein verhält-
nissmässig hohes Alter der Hymnen gedeutet werden darf. Vgl.
Ebel, Gramm. Celt.^ p. 957 adnot.
Auf Grund der im Texte der Hymnen, in den Vorreden und
in den Glossen vorkommenden mittelirischen Formen vermuthet
Stokes, Goid.^ p. 61, dass die Handschrift Ende des 11. oder
Anfang des 12. Jahrhunderts geschrieben sei*. Allein die Hymnen
selbst sind ohne Frage weit älter, und dürfen der Sprache nach
ungefähr mit den altirischen Glossen der Codices zu Mailand,
Würzburg u. s. w. zusammen gestellt werden. Vor Allem stim-
men die Verbalformen vollkommen zum altirischen Verbalsystem.
* Für die Datirung der Handschrift wäre wichtig, wenn der Ver-
fasser von Hy. 8 wirklich Maelisu hua Brolchäin wäre, der im Jahre
1086 gestorben sein soll, wie Stokes Goid.- p. 174 vermuthet.
1*
4 I Die altirisclioii Hymnen.
In dieser Bezieliimg sind namentlich die zahlroich vorkommenden
Formen des reduplicirten Perfects von grosser Wiclitigkeit. Der
Glossator ersetzt sie stets durcli die entsprechende Form des
S-Praeteritum, in der Zeit des Glossators gehörten sie also einer
veralteten Bildung au. Alles was Stokes a. a, 0. als mittelirische
Formen und mittehrische Orthographie bezeichnet, ist, was den
Text der Hjiuncn anlangt, nur auf Rechnung der Tradition zu
setzen. Oh die Glossen und die Vorroden erst vom Schreiber
der Handschrift herrühren, wage ich nicht mit Bestimmtheit zu
entscheiden. Natürlich sind diese Theile auf jeden Fall jünger,
als der Text der Hymnen.
Den von Stokes in der 1. Ausgabe der Goidelica mitgetheil-
ten Text der Hymnen habe ich während meines Aufenthalts in
Dublin (1871) mit der Handschrift verglichen; auf dieser Col-
lation sowie auf dem Texte der 2. Ausgabe der Goidelica beruht
meine Bearbeitung der Hymnen. In zweifelhaften Fällen hat
Professor Atkinson in Dublin die Güte gehabt die Handschrift
nochmals für mich einzusehen. Stokes hat sich in der 2. Aus-
gabe mehr, als in der 1. Ausgabe darauf beschränkt einen ge-
nauen Abdruck der Handschrift zu geben. Ich habe mehrfach
die Correcturen der 1. Ausgabe in den Text aufgenommen.
Aeussere Veranlassung dazu war theils eine unreine Form des
Reims, theils eine Abweichung von der regelmässigen Zahl der
Silben im Verse. Geleitet haben niich meine eignen Beobach-
tungen über die Regelmässigkeit der irischen Verse, dazu aber
das Capitel Constructio Poetica Hibernica in der Grammatica
Celtica, sowie das Capitel „Of Versification" in O'Donovan's
Grammar of the Irisli Language. Darnach habe ich überall da
einen Fehler erblickt*, wo inmitten von Halbversen zu sieben
Silben vereinzelte Halbverse zu sechs oder zu acht Silben auf-
traten. Es ist jedoch zu beachten, dass acht Silben in der ersten
* Ganz in derselben Weise äussert sich der Verfasser der Praefatio
zum B'elire, wo er über die metrische Form desselben berichtet: se sil-
lacba ina cethramnaib oeus a dö dec ina lethrannaib ocus a cethair XX
ina rannf(v7> chomlana. et si sit plus minusve is pud«?' „six syllables in
I Die altirischcii Ilymiicn. 5
und sielicii Silben in der zweiten Vershälfte eine regelmässige
Form des irischen Verses bildet.
Von den Glossen habe ich nur die unter dem Texte mit-
getheilt, welche eine Sacherklärung bringen oder sonst irgendwie
den Sinn des Satzes erläutern. Die lexicalischen Glossen, d. h.
diejenigen, welche ein Wort des Textes durch ein Synonymum
ersetzen, oder etymologisiren, habe ich gewöhnlich nur im Wör-
terbuch aufgeführt. Ebendaselbst sind auch die seltneren Wörter
und Formen der Vorreden aufgenommen, während ich darauf
verzichtet habe den Text derselben nach Stokes nochmals ab-
drucken zu lassen. Weder die Vorreden noch die Glossen habe
ich selbst genau collationirt, mit Ausnahme derer, welche bereits
in der 1. Ausgabe der Goidelica abgedruckt waren. Die Glossen
sind stellenweise nicht mehr lesbar in der Handschrift.
Stokes hat den Hymnen Uebersetzungen beigegeben, die
im Ganzen als eine treflliche Leistung anzusehen sind. Einzelne
Verbesserungen hat er neuerdings nachgetragen in der zweiten
Ausgabe der Schrift Remarks on the Celtic Additions to Curtius'
Greek Etymology etc., Calcutta 1875, pag. 67 — 72. An den
zahlreichen schwierigen Stellen habe ich eigene unsichere Ver-
muthungen soviel als möglich zurückgehalten und mich vor-
wiegend darauf beschränkt die Schwierigkeit des Textes oder,
wenn nöthig, die Unsicherheit von Stokes' Deutung hervorzu-
heben. Wenn es mir gelungen ist, das Verständniss einzelner
Stellen zu fördern, so war doch auch dies nur auf dem von
Stokes gelegten Grunde möglich.
1. Colman's Hymnus.
Die Vorrede enthält folgende bemerkenswerthe Angaben:
Als Verfasser wird bezeichnet Colmän mac hui Chluasaig, ein
its quarters, and twelye in its half-quatrains, and twenty-four in its
complete quatrain, et si sit plus minusve there is an error" (Stokes in
der leider noch nicht erschienenen Ausgabe des Felire pag. VII. IX).
ß 11 Colmän's Hymnus.
fcr legind (d. i. scholasticus seu lector tlieologiae) zu Cork, der
zur Zeit der Könige Blaitlimac und Diarmait, der Söhne des
Königs Aed Slane, gelebt hat. Colman hat diesen Hymnus ge-
dichtet, um sich und seine Schule gegen die Bude Connaill ge-
uaimto Seuche zu schützen, an welcher u. A. auch jene zwei
Söhne des Königs Aed gestorben sind. Vor dieser Seuche ist C.
mit seiner Schule nach einer Insel geflüchtet. Nach der einen
Tradition hat C. den ganzen Hymnus gedichtet, nach einer andern
nur die vier ersten Langzeilen; die übrigen Verse sollen seine
Schüler gedichtet haben, und zwar jeder eine Langzeile.*
Diese letztere Angabe stimmt sehr gut zu dem nichts we-
niger als poetischen Charakter des Hymnus, und ist bei der
Auffassung der einzelnen Verse wohl zu beachten. Das Chroni-
cum Scotorum (ed. Hennessy pag. 99) berichtet, dass die zwei
Söhne Aed's im Jahre 661 p. Chr. an der genannten Seuche ge-
stor])en seien.
Jeder Halbvers hat sieben Sill^en.
Sen De don fe, for don te, Mac Maire ron feladar!
ior a /bessam* diin innocht, cia tiasam, cain temadar*!
It'ir foss no utm'aille, itir suide no sessam,
4 ruire nime fri cech tress, issod attach adessam.
Itge Abeil meic Adaim,* liEli, Enoc diar cobair!
ron soerat ar diangalar, socip leth fon m-bith fogair!
Noe ocus Abraham, Isac in macc adamra,
8 immun tisat ar tedmaim, nachan tairle adamna!
* Einzelne Verse erinnern an die mit Rom saera a Jesu beginnen-
den Verse im Epilog zum Feiire (Rom saera a Jesu ar cech ulc for ire,
amal saersa Nöe mac Laimech don dile u. a. m.
2» foraoessam Ms. dieselbe Construction Hy. 6, 24.
2'' timadar Ms.
6a itge: 1. guidmit,
I 1 Colmairs Ilyinuus. 7
Ailme athair tri cotlirur ocus Joseph aniias . . ,*
rou socrat a n-eriuiigthi co rig n-ilaiuglech n-uasal!
Siiaidsium*Moisi degtuisecb, ron snaid* tria rubrum mare*,
12 Jesu,* Aaron macc Ami-a, David in gilla dane*.
9^ i. auuasalfer. Darnach ergänzt Stdkes Goid.^ p 184: auuas[cr].
Aber der Beim verlangt ein a in der letzten Silbe, oder uasel V. 10.
iia snaidsium: vgl. snaidsiunn 27. 38, soersum 28, ainsiunn Hy. 6,
14. StoJces löst von diesen Formen ein affigirtes Fron. pers. ab („May
31. Protect me"), vgl. Beitr. VII 41. 42. Am leichtesten erklärt sich
noch ainsium 2irotegat me (Fei. Jan. 30), nach StoJces = ainis-um, 3. Sg.
Ftit. von aingim mit conjunctiviseher Bedeutung. Allein diese Form
lautet ohne Affix: ain, z. B. ronn ain protegat nos. Dazu kommt, äass
in soersum und snaidsiunn (von Verben nach der 2. u. 3. Conjugation)
das s schtoerlich zur Verbalform gehören kann. Ebel behauptet dies
zioar, indem er snaidsiunn Z."^ 467 zu dem mit s gebildeten Fut. oder
Conj. stellt. Allein dieses Tempus ist sonst nie von abgeleiteten Verben
gebildet, und snaidsiunn loürde gegen die Regel Verstössen (wie Ebel
selbst anerkennt), dass der auslautende Wurzelconsonant immer dem s
dieser Bildung assimilirt worden ist. Von Wichtigkeit ist ferner, dass
nur die zu ainsiunn gehörigen Formen, auch loenn ohne Affix, mit s
gebildet sind {z. B. ron auset 14), während die der Bedeutung nach zu
snaidsium, soersum gehörigen Formen ron snada 13, ron soera 56, ron
soerat 6. 10. 24 nie ein s enthalten. Jedenfalls verdient die Ansicht der
Glossatoren Berücksichtigung, toelche das s zum Affixe ziehen, und auch
das Affix anders auffassen. An unsrer Stelle wird snaidsiunn durch
ron snade sund {möge er uns hier beschützen) erklärt. Ebenso im Leb.
Brecc der Glossator zu snaidsium Fei. Juli 18: i. dogne ar snädud i.
ar n-diten assund i. ab h. scli (sie) presenti; Fei. Sept. 21: i. dogne
ar snadud ron snaide asunn i. a presenti sclo (Stokes, Beitr. VII 42,
citirt aus beiden Stellen snaidsiunn, ivahr scheinlich nach einer andern
Handschrift}:; zu ainsium Fei. Jan. 30: i. rom ainset sin {sie) vel ron
aiuset; zu soersum in diesem Hymnus V. 28: ro soera sinn. Vgl. noch:
Ar cowidiu cumachtach ar cond slüag sochaide ar süi ar slanicid snad-
sium ar cel Leb. na huidr. p. 15a läi. 21. Eine sichere Entscheidung
weiss ich nicht zu treffen: der Zusammenhang spricht überall für die
Annahme einer conjunctivischen Form mit Pronomen affixum; den Glos-
satoren scheinen dieseJFormen nicht geläufig gewesen zu sein.
iii> ron snaid: i. populum Israel. Stokes iihersetzt: „{he) who pro-
tected". Allein das n in ron kann hier nicht das Belativum sein. Nach dem
Glossator tväre zu übersetzen: der es (i. populum Israel) durch das rothe
Meer schützte. Wir haben es eben mit Schülerversen zu thun. maire Ms.
12a Jesu: i. mac Kün. 12^ dana 3Is.
8 II Colman's Hymnus.
Job cosna fochaidib secli na nemi ron snada,
fäthi fiadat ron anset la seclit maccu Mocaba!
Eoin Baptaist adsluinnem, rop ditiu dun, rop snadud!
16 Jesu cona apstalaib* rop diar cobair fri gabud!
Maire Joseph don ringrat et Spiritus Stefani,
as cach ing don forslaice taithmet anma Ignati!
Cecb martir, cech dithrubach, cech noeb ro bäi hi n-genmnai,
20 rop sciatb dun diar n-imdcgail, rop saiget huan fri demnai!
Regem regum rogamus in nostris sermonibus,
anacht Noe a lucbtlach* diluvi temporibus.
Melcbisedech rex Salem incerto de semine,
24 ron soerat a airnigthe ab omni formidine!
Soter soeras Loth di tbein qui per sccla habetur,
ut nos omnes precamur libcrare dignetur.
Abram de Ur na Gaklai suciidsiunn* ruri ron snada*,
28 soersum* soeras in popul limpa fontis i n-gaba*.
Ruri anacht tri maccu a surnn tened co rödai*,
ronn ain, amal ro anacht David de manu Golai.
Flaithem nime locharnaig ar don roigse* diar trögi
32 natleic suum prophetam ulli leonum ori!
lea conapstalaib Ms.
22a anacht: i. in ri ro anacht a luchtlach: i. a hicht locha
vel a lucht dub i. Noe cum suis tribus filiis et IV uxores eorum. Stokes
übersetzt: „Noah [witli] his people", Ebel Gr. C.'^ p. 855 „servavit N.
[et] ejus familiam".
27. 28 soersum: ro soera sinn (er befreie tms) i n-gaba: i. isin
gäbud i ra batar sine aqua quando venit ex Egipto. Stokes übersetzt:
„Abram . . , let the Prinee who protected Mm proteet us, let hitn free
nie" etc. Allein sollte ron snada hier nicht ebenso aufzufassen sein wie
V. 13? Mit der Glosse zu soersum vgl. die in der Anm. zu V. 11 bei-
gebrachten Glossen zu snaidsium. Der Uebergang von der 1. Fers. Plur.
( . . Protect US) zur 1. Fers. Sing. ( . . free me) ist auffallend.
29^ CO ruadi Ms. 31I' i. arroairchise.
I 1 Colmau's Hymnus. 9
Amal foedes in n-aingel*, tarslaic Potriim a slahreid,
doi'/biter* diin diar fortacht, rop reid remunn cecli n-amreid!
Diar fiadait* roii tolomar nostro opere digiio;
36 ro bem occa i m-bethaid* in paradisi regno!
Amal soeras Jonas faith a brü mil moir — monar n-gle — ,
snaidsiunn degri tomtach tren! sen De don fe, ior don te!
Rofir, a üada, rofir, ro ertbar in gude* se,
40 ro bot maccain* flatlia De bi timcbuairt na scule se!
Rofir, a fiada, rop fir,
risam buili sitb ind rig!
Secb ro ised, ro issam,
44 hi flaith nime cot rissam!
Robbem cen aes* billetbu,
la haingliu i m-l)itbbcthu!
Reraig, faitbi con dibad, aingil, apstail — ard fegad* —
48 tairset bar n-atbair* ncmda ria sluag n-demna diar senad!
Sen De.
Bewdacbt for erlam Patraic* connöebaib hErenn iniini,*
bennacbt forsin catbraig se ocus for cach, fil indi!
Bennacht for erlam Brigv'Y co n-ogaib bErenn impe,
52 tabraid buile — cain forgall — bmdacbt for ordan Brigto!
Bewdacbt* for Columcille connöebaib Alban alla,
ior anmain Adamnain* äin, ro la cain forsna clanna!
33a inaingel Ms. 34a doroiter Ms.
35<i fiadat Ms. 36^ bethaid Stoices Goid.^ bibethaid Ms.
39'' guidi Ms. 4oa maccan Ms. mit der Glosse: meicc becca
atbalat fochetor in sanctitate post baptismum.
45 cenes Ms. n^ i. ard fegad angelorum et apostolorum.
48a athar Ms. Zu diesem Vers die Glosse: huc usque cecinit
Colman. 49a i. for in erlam as Patraic imme Ms.
53a beuedacht Ms. 54a adamnan Bis.
IQ I 2 Fiacc's Hymnus.
For foesam rig na n-düla comairclio nachan bera,
5G in spirut noeb rou l)r6cna, Cris^ roii söera, ron scna!
2. Fiac(f s Hymnus.
Hier werden wir wohl Bedenken tragen in den Angaben
der Vorrede historische Wahrheit zu suchen: Fiacc von Sleibte
(Sletty) soll ein Zeitgenosse St. Patrick's gewesen sein, der ihn
selbst getauft habe. Zuvor sei er Schüler eines ardfile von Irland
Namens Dubthach mac hui Lugair gewesen. Er wurde Erz-
bischof von Leinster. Nach der einen Tradition soll er den
Hymnus unter Lugaid (t 507 Chron. Scot.), dem Sohne und
Nachfolger von Loegaire, nach Patrick's Tode (489 Chron. Scot.)
gedichtet haben.
Diesen Hymnus hat Leo in einem Halleschen Programm
vom Jahre 1845 behandelt: Commentatio de Carmine Vetusto
Hibernico in S. Patricii laudem scripta. Leo bemerkt: Der
Hymnus kann nicht vor dem Jahre 540 und nicht später als im
8. Jahrhundert entstanden sein. Denn Tara's Glanz erlischt im
6. Jahrhundert, und darauf muss doch die Prophezeiung in V. 20
und 44 fussen, während andrerseits die Blüthe der ersten christ-
lichen Litteratur mit dem 8. Jahi-hundert, in welcheln die Ein-
fälle der Fremden beginnen, abnimmt. Auch von einem unmit-
telbaren Schüler Patrick's kann der Hymnus nicht herrühren, da
ja in V. 12 schriftliche Aufzeichnungen über Patrick erwähnt
werden. „Perantiquum vero esse hoc Carmen eo argumentamur,
quod ne una quidem absurdissimarum de S. Patricio fabularum
in eo exstat, quae multae aliis omnibus in narrationibus de Pa-
tricio inveniuntur. Probatm- haec sententia porro ignorantia
posteriorum, qua factum est ut nomen montanarum Scotiae regi-
onum et civitatis Antesiodorensis (leg. Autes., für Altes.), quae
in nostro carmine indubitanter inveniuntur, non solum non in-
55 Stokes übersetzt: „Upon (the) protection of the king of the
Elements, a guardianship he will not take from us."
I 2 Fiacc's Hymnus. H
telligereut, sed ut ad haec iiomina interpretanda fabulas maximo
a vero aberrantes fingerent de Patricio per Alpes Romam et ad
insiilas maris Tyrrhoni profecto." Im Uebrigen hat Leo's
Arbeit nur nocb insofern einen Wertb, als sie uns empfinden
lässt, welchen gewaltigen Fortschritt die Celtologie in den
letzten dreissig Jahren gemacht hat. Der irische, aus älteren
Drucken entnommene Text ist modernisirt mid vielfach coiTupt,
Uebersetzung und Commentar stammen aber eben aus der Zeit
vor C. Zeuss, sie enthalten selten das Richtige.
Nach seiner poetischen Form ist dieser Hymnus behandelt
in Cap. VI, 2 der Grammatica Celtica (p. 957 sequ.), mit wertli-
vollen xlnmerkungen zu vielen einzelnen Versen.
Genair Patraicc in Nemthur, is cd atfet hi scelaib,
maccan se m-bliadan deac, in tan dobreth fo deraib.*
Succat a aium itubrad*; ced a athair ba fissi:*
mac Calpuh'n maic Otide, hoa dcochain Odissi.
Bai se hliadna * i fognam, maisse döine* nis toimled,
bat«/- ile Cothraige cethartrebe dia fognad.*
2^^ fo deraib: fo dere, (am Rande) i. fo bron na döiri.
3a Succat: i. bretnas sein ocus deus belli a laten i. is ed ro räided
a peritis. Stokes iihersetzt: Succat Ms navie it was said", indem er die
zweite Glosse auf itubrad (etwa it-ru-bradV hi trubh rad Leo) bezieht.
3^ ba fissi: i. ba cöir a fiss.
5a i. fo intamail na hiubile bicce Ebreorum.
5'' maisse döine: i. biad maith ocus etach.
6 i. ro lenastar in t-ainm as Cothraige i. cethai'aige i. arinni
dognith („lege foguith" Stokes) tribibus IV. Stokes übersetzt: „Many
were they — four tribes, tvkich Cothraige served." Allein cethartrebe
kann nicht Nom. sein, da dieses Compositum Singularflexion zu haben
pflegt; auch spricht die Wortstellung gegen Stokes' Auffassung. Ich
möchte es als Gen. Sing, von Cothraige abhängig betrachten: „erant
multi, quibus servivit Cothraige quatuor tribuum. Der Reim toimled —
fognad rührt gewiss nicht in dieser Form vom Dichter her.
12 12 Fiacc's Hymnus.
Asljert Victor fri gniacl mil con tesscd for tonna,*
forruib a cliois forsind leicc, maraith* a es, ni broima. 8
Do faid tar Elpa liuile,* De mair, ba amru retha — *
coiiid farggaib la German andes i n-deisciiirt Letha.*
I ii-innsib mara Torrian ainis, innib adrimi,
legais canoin la German, is ed adfiadat liiii. 12
Dochum n-Erenn dod fetis aingil De hi fithisi*,
menicc atchithi* hi fisib dos u-icfed arithisi.
Ro bo chobair dond Erinn, tichtu 'Paivaicc forochlad,
ro clos cian son a garma macraide caille Fochlad.* 16
Gadatar co tissad in noeb, ara n-imthised lethu,
ara tintarrad o chlocn* tuatha hErenn do bethu.
7 gniad zweisilbig, wie in fogniad 1^. 30.
7^ for tonna: i. for muir sair do legunn.
8^ marait Ms.
9* i. ro faidestar Victor Patraicc dar sleib n-Elpa. Trotzdem über-
setzt Stohes do faid durch „he ivent" und farggaib (d. i. fo-ro-atli-gaib)
durch „he stuid." Vgl. du foid misit Z.^ 463, facab reliquit Z."^ 881.
o'> De mair: „great God^^ Stokes. Vgl a De möir Fcl.E2nl.l8, 79.
Anders 0' Curry Lect. p. 503 ba amru retha: i. in rith sa. Vgl. amru
sceoil Hy. 5, 18. Es ivird wohl beide Male amra zu lesen sein.
10 i. in Italia ubi fuit Germanus.
13^^ hi fithisi: „in {Ms) eourse'' Stokes. Allein das Pron. poss.
dürfte auch im Irischen nicht fehlen.
143- atchithi: i. a sanetis. Die erste Hälfte des Verses hat acht
Silben, vielleicht ist atchith zu lesen.
15 Stokes übersetzt: „It was a help to Ireland (the) Coming of
Patrick, who tvas called.^'' Ich betrachte tichtu als Subj. zu forochlad,
mit Bezug auf die Glosse zu 16'\
16» ro clos: i. fo hErinn.
iG^^ macraide: i. Crebriu ocus Lesru di ingin Gleraiiiu mic hui
Enne dicentes: Hibernenses ad te clamant, veni sancte Patrici salvos
uos facere.
iT'^ Es ist eine Silbe zu viel.
n^ lethu „with them" Stokes, „late" Z.'^ 469.
18=1 0 chlöen: i. 0 adji-ad idal. IS'' do bethu: i. ad fidem Christi.
I 2 Fiacc's Hymnus. 13
Tuatha liErenn tairchautais, dos n-icfed sithlaith nua,
meraid co dea iartaige,* bed fas tir Temrach tua.* 20
A druid fri Loegaire tichtu Pliatraicc ni Cheilitis,
ro i'irad ind /atsiiio* iiuui flatha asl)eirtis.
Ba leir* Vatraicc co m-beba,* ba sab indarba cloeiie,*
is ed tuargaib a cua suas* de secb treba döinc. 24
Ymmuiii* ocus Abcolips, na tri coicat nos cauad,
pridcliad, baitsed, arniged, de molad De ni anad.-
Ni congebed nacht sini do fciss aidche hi linnib,
for nim consena a rige, pridchaiss fri de i n-dinnib.* 28
I Slän tuaith Benna Bairche* nis gaibed* tart na lia,*
canaid cet salni cech n-aidchi, do rfg aingel fogniad.*
20 CO dea iartaige: i. co brath, vgl. meraid co dea bratha Fel.jirol.
174 tua: i. cen gloir. Stolces ühersetst: „that Ms successors ^oould ahide
to (the) day of (Boom), that Tara's land ivould he toaste {and) silent,''
indem er, ohne auf das Versmass zu achten, co de aiartaige schreibt,
irrthümlich die Glosse co brath nur auf co de bezieht, dem Worte
iartaige eine unerwiesene Bedeutung giebt und das zweisilbige tua für
Nom. Sing, hält {es ist Gen. Sing. Fem. zu Temrach gehörig). ^
22* iudatsiue Ms. Die interessante Marginalnote zu diesen Versen
s. im Anhang.
23-1 ba leir: i. i crabud. co m-bcba: i. co a bas. cloeni ilfs. Vgl.
saph indarpu demnai Fei. Oct. 16.
u^ suas: i. ad coelum. Aber wie ist de zu verstehen? Auch
Stokes weiss keinen Bath.
26^ ymmuin: i. Ambrois vel Audite.
25"^ nascanad mit einem o über dem a der ersten Silbe Ms.
20» arniged: i. dognith ernäigthe ocus athrige.
28'^ hat acht Silben, vielleicht ist a zu streichen.
281) ininib Ms. Stokes' Conjectur i n-dinuib toird evident durch die
Glosse i telchaib. Ebenso in dem von Leo mitgetheilten Texte i ndindib.
29» i Slän: i. nomen fontis [in margine:'] slana iarsindi ba slän
cech imlobor [indiobor: Stokes Bemarks'^ p. 69] tarateged in t-uisce
ocus ic SabuU ata. repleverunt Ulaid illam propter molestiam turbarum
exeuntium ad illam. tuaith Benna Bairche: i. re Bennaib Boirche
atuaith i. in tipra. Stokes stellt in tipra zu gaibed, allein es muss zur
vorhergehenden Glosse gehören, wenn es auch im Ms. über gaibed steht.
29^ lia ist siocisilbig, ebenso -gniad V. 80^', vgl. gniad V. 7.
14 12 Fiacc's Hymnus.
Foaid for leicc luim iarum ocus cuilche fliuch imbi,
ba coirthe a /"ridadart, ni leicc a cborp hi timmi. 32
Pridchad soscela* do cach, dognith morferta illethii,*
iccaid luscu la truscu, mairb dos fiuscad do bethu.
Patraic pridcbais do Scotaib, ro cbes mör setb illethu,
immi con tissat* do bratb in cacb dos fuc do betbu.* 3G
Meicc Emir meicc Erimon lotar huili la cisal,
fos ro laic in tarmchosal isin morclmte n-isel.*
Coiula tbanic in t-apstal,* do faitb gitb gäitlie dene,*
pridcbais tri ficbte hliixdan croicb Crist do tliuataib Fene, 40
For tuaith bErenn bai temcl,* tuatha adortais side,*
ni creitset in firdeacbt inna trinoite fire*.
I n-Ardmacba fil rige, is cian dororacbt* Emain,
is cell nior Diin Lotbglassc nimdil ced ditbrub Temair.* 44
32» aridadart Ms.
33a soscelad Ms., soscela Stolces.
331» illethu: i. in latitudine saeculi. Der Vers hat eine Silbe zu
viel, vielleicht ist do vor gnitli ,sn .streichen.
se^i con tissat: i regait.
36i^ do bethu: i. ad fidem.
38'^ i. i u-ifernn. Der Beim cisal — isel rührt gewiss nicht in dieser
Form vom Dichter her.
39a i. quia missus fuit a Deo ad praedicandum.
39'' deni Ms. Stolces übersetzt: „Until ihe Apo.stle Game to them: he
went the wending of a swift ivind.'' Mir ist dos Wort gith sonst un-
bekannt; Stolces stellt es zu skr. gati (?)
41» temel: i. adartha idal.
41^ sidi Ms. gl. i. sithaige no adrates.
42b firi Ms.
43^ doreracht: „arose'' Stokes Goid.'^ (ebenso Ebel Z} 960 „s?MTea;?Y"),
„passed awai/^ Goid.^
44I' i. ni hinmain lern Temair cid fas. Stokes übersetzt: „not
pleasant to me, though Tara Jie desert.'-'
I 2 Fiacc's Hymnus. 15
Patraicc dia m-bai illobra,* adcobra dul do Mächi,*
do luid aingel* ar a cheiiii for set iinmedon läthi.*
Do faitli fades co Victor, ba he arid ralastar,*
lassais iu muiiie i m-bai, asin ten adgladastar. 48
Asbert:* orddan do Machi,* do Cvist atlaigthe bude!* .
docbiim uime mos rega,* ro ratha duit du gude.*
Ymmon dorroega it biu, bid lürecb diten do cach,
immut illaithiu in messa regat fir hErenii do brath. r)2
Anais Tassach dia* es, in tan dobert comman do,
asbert mon-icfed* 'Pairaicc; briathar Tassaig nir bii go *
Samaiges* crich fri aidchi, ar na caite les* occai:
CO cenn hldndne bai soillse, ba he sithlaithe fotai. öG
In cath fechta* i m-Bethron fri tuaith Cannan la mac Nun,*
assoith* in grian fri Gabon, issed adfeit littri* dun.*
Huair assoith la hEsu in grian fri bas inna cloen,
cia suthrebrech, ba huisse soillse* fri eitsecht na noeb. GU
45a i. ic Sabull.
45^' i. ardaig corqmad aun no beth a esergc. — mache Ms.
4ca i. Victor. 46'' laithe 3Is.
47I' aridralastar : i. arräle i. cen dul do do Ardmacha.
49a asbert: i. Victor. orddau do Machi (mache Ms.): i. do
glör ociis t'airechas do Ardmacha, amal no bethe fein ann.
49b buide Ms., altirisch wäre aber budi — giuli.
50!* mosrega: i. immucha rega dochum nime.
so'' du gude: i. cech ni ro chuingis co Dia doratat duit.
52a Es ist eine Silbe zu viel (in). 53a dia ziveisilhig.
54a monicfed: i. co Sabull iterum.
64'' nir bu go: gl. quia venit Patricius iterum co Sabull.
55a samaiges: i. Patrmcc. bb^ les: i. cainlle.
67a fechta: i. factum.
öi^ Nuia Ms., Nuin — diiinn Stokes. Vgl. die Glosse zu Hy. 1, 12a.
58a assoith: i. Deus. Allein hier muss doch in grian Subject sein,
vgl. V. 59. 59 a Es ist eine Silbe zu wenig.
Gob soillsi Ms. ; vgl. V. 5(j.
j(j I 'J Fiarc's Hymnus.
Clericli liErenn dollotiir (Vairi Fatraic as cech set, '
son in cctail tos ro laich,* contuil cach üadib for set.
Aniin* Vidraic fri a cliorp is iar soetliaib* ro scaratl,
aingil De i cetaidcbi* arid fetis ceii anad. 64
In tun CO n-hnalai Patraic,* adella in Patra/c n-aile;*
is malle connuccabsat* dochum n-I'su moicc Maire.*
Patraic ceu airde n-üabair* ba mör do maitb ro menair,
beitli i n-geillius meicc Maire, ba sen gaire i n-genair.* (38
621 fosrolaich: i. ros failgestar iuna lign.
(ia* ainm Ms.
os'J sethaib Ms.
«4» i cetaidche 31s.
(i5=i Patraic: i. mac Calpuirn.
05'^ in Patraic n-aile: i. Senphatraicc. Es ist eine Silbe su viel,
vielleicht ist in zu streichen.
m i. issed ro gell Patraic mac Calpuirn do Senphatraic, commad
immaille no regtais dochum nime . . . {der Best der Glosse unleserlich).
Gca connubcabsat 3Is. Weder Stokes noch Ehel (Z.^ 464) scheinen an
dem ersten b Anstoss genommen zu haben. Leo l. e. hat: connuc
ceibhset, ivas abgesehen von der falschen Trennung die richtige Form
ist. Sie enthält die Wurzel gab mit den Präpositionen con-ud- (Z.'^ 885),
und zioischen diesen ein Fron, infix. (Z.'^ 332), denn nur so erklärt sich
das doppelte n und die intransitive oder reflexive Bedeutung, vgl.
cotaucbat (mit infig. da) se attollunt Z.^885.
G7» cen airde n-uabar Ms. Die Correctur ist von Stokes (Bem.^ p. 69),
der nunmehr übersetzt: „without a sign of vainglory.^' Diese Conjectur
findet insofern eine geioisse Bestätigung, als auch Leo's Text cen airde
nuabhair aufweist.
08'' Stokes übersetzt: „happy was {the) fate to ivhich he tvas borne,''
und bemerkt dazu: „lit. it was a luck {sen) of laughter {gaire).'''
I 2 Fiacc's Hymnus. 17
Anhang.
In diesem Anhang sind aus der lateinischen Vita auetore
Jocelino Monacho de Furnesio (Act. Sanct. Mart. tom. II,
pag. 541 sequ.), sowie aus der irischen Vita im ^Leb. Brecc diejenigen
Stellen mitgetheilt , die mir für das Verständniss des Hymnus von
Nutzen zu sein schienen.
Zu V. 2— Ü:
Joe. cap. II, 10. . . . Cum enim ipse puer illustris tria lusti-a
perlustrasset sex tum decimum attingeus aunum, cum aliis
pluribus compatriotis, piratis fines illos depraedantibus rapitur, capti-
vatur, et in Hiberniam ducitur: cuidam deinde regulo paganissimo,
Milchoni nomine, in Aquilonali parte ejusdem insulae principanti,
in servitutem venditur . . .
. . . orabat aliquanto tempore peuitus jejunus, quandoque her bar um
radicibus seu levissimis cibis se sustentans, membra sua, quae
erant super terram, mortificabat . . .
Leb. Br. p. 25^: Is he seo din tuirthiud tidechta Patratc docum
n-Erenn: secht maic Sechtmaid i. secht maic rig Bretan, batar for
longais, do ronsat orcuin i tir m-Bretan, ocus batar Ulaid immalle friu
CO tucsat Patra/c leo hi m-broit dochumm n-Erenn, ocus a di siair,^ i.
Tigris ocus Lupaif, conus rensat Patraic fria Miliucc mac h. Buain,
i. fri rig Dalaraide, ocus fria thriar m-bhrathar, ocus rensat a di
siair i Conaille Müirthemni, ocus nimafitir doib, ocus ni con fitir nech
dib cia tir in ro reccad aroile. Do fognad tra Vatraic don rig
octis dia triur brath ar, conid aire sin tuccad fair iun ainm is
Cothraige, i. mog cethrair. Batar di IV hanmand fair i. Succait a
ainm o thustigib (leg. thustidib); Cotraige dia m-boi oc fognum don
cethrur. Magonius (gl. i. magis agens) a ainm ic German; Pa^ricius
(gl. i. pater civium, i. athair na catharda) a ainm ic comorba Petair
igl. i. Celis.V
Ueber die Namen des Patricius theilt Stokcs Bemarks'^ p. 36 Anm.
Folgendes mit: „In the Triparfite Life, Bawl. B. 512, fo. 6^.2, tve find:
Cethrar immurro ro cendaig seora . öiu dib side Miliuc . is do sein
arröet som in ainm is Cotraigi iarsindi foruigenai do cet/tartreb . ro
locht dan« ceithir anmand fair i. Sucait a ainm o tustidib . Cothraigi
dia m-bai ic fognawi do cethrur. Magonius a Germano . Patricius, id
est primus (?) civium, a papa Celestino. Now four persons bought
him: one of them ivas Miliuc. From Mm Patrick received the name
Cothraige, because he served four houses. So he had four names, to
tvit, Sucait his name from his parents: Cothraige ivhile he was serving
four persons: Mrigoniu.^ [cf Skr. STagJiaran] from [his teachcr'] Ger-
2
je; 12 Fiacc's Hymnus.
inamia; and ratricius from Pope Celestine." Aehnlicli im Lib. Arm.
ila. 2, vgl. O'Currii Lect. p. 608.
Zu V. 7.8:
Joe. Cap. II, 12: Evolutis sex annorum orbitis . . . Oranti illi
quadam die Angelus Domini apparuit, stans super cujusdam prae-
cminentis petrae praeruptum . . . Adjecit etiam in proximo ipsum
servitutis jugum de collo excussurum ... Et licet caelestes Spiritus
vocabulo humane censeri necesse non sit, pulchre tarnen Angelus
humana forma ex aere assumpta indutus, se Victorem appellavit . . .
Adjecit etiam, navem, paratam ad transferendum in Britanniani,
Stare in portu . . . Haec dicentis Angeli visio disparuit et allocutio;
ejusquc vestigia usque in praesens petrae impressa,.in finibus
Dalaradiae, in monte Mis memorautur.
ZmF.9— 18:
Joe. cap. III, 17: . . . Emenso aliquanti temporis spatio, in paternis
constitutus laribus, in visu noctis vidit virum venusti vultus et habitus,
quasi de Hibernia plures epistolas afferentem, et unam sibi ad legendum
porrigcntem: quam ille suscipiens legit, litterarumque in limine
scriptum invonit: Haec est vox Ilibernigenarum. Perlecto enim
principin. cum in legeudo vellet procedere, videbatur sibi in spiritu
inf antulos Hibernicos maternis uteris inclusos, voce clara cla-
mantes se audire: Rogamus te, sancte puer Patrici, ut venias
et ambules inter nos, et liberes nos . . . Consuluit super hoc
negotio magni consilii Angelum; et ut patriam parentesque deserens
Gallias peteret, ob fidei Christianae doctrinam disciplinamque dicendam,
per Angelum Victorem divinum suscepit oraculum.
18. Caelitus edoctus et eductus . . . natale solum Britanniae per-
transiens, Galliarum fines adivit. Et ne forte in vacuum curreret,
aut quod non didicit doceret, B. Germano Autisidiorcnsi Episcopo ad-
haesit; et ut in Christiana religione ac eruditione plenius jiroficeret,
cum illo octodecim annorum spatio legens et adimplens sacras Scrip-
turas . . . moram fecit. Susceperat uterque divinum oraculum: Patricius
scilicet, ut cum S. Germano maueret; et Episcopus, ut eundem sanctum
adolescentem secum erudiendum retineret. Erat hie Antistes genere,
dignitate, vita, doctrina, officio, et siguis celeberrimus; a quo singulos
sacrorum Ordinum gradus, et etiam Sacerdotalem apicem secundum
instituta Canonum percepit Patricius . . .
21. Sedit animo S. Patricio Sedem S. Petri petere in petra fundati,
et sanctae Romanae Ecclesiae canonicis institutis uberius imbui; cupieus
auctoritate Apostolica iter et actus suos roborari. Cum autem quod
corde conccperat enodasset B. Germano, approbavit sanctum ipsius
propositum S. Germanus, adjungens ei Christi servum Sergecium
I 2 Fiacc's Hymnus. 19
Presbyternm, itineris socinm, laboris solatium, saiictae convcrsationis
testem idoneum. Profectus vero divino iustinctu seu revelatione
Angelica ad quemdam, in quadam insula Tyrrheni maris degeutem,
secessit solitarium . . .
Der Scholiast und ebenso Stokes hesiehen V. 9 und 10 auf Patraic's
Reise nach Rom. Die Richtiglceit dieser Auffassung ist schon öfter an-
gezweifelt worden, so vom Editor der Vita S. Patrieii in den Act.
Sanct. {3Iart. II, p. 528) und von Leo (s. oben S. 10). Beide meinen,
tar Elpa beziehe sich nicht auf die Alpen, sondern auf Alba, Schott-
land, {vgl. Alpu Acc. Sg. Z.^266), und Letha sei nicht Latium, sondern
Letavia d. i. Aremorica. Somit würde sich V. 9 unmittelbar an V. 8
ansehUessen; da Milchu oder Miliucc ein Häuptling im nördlichen
Irland war, so niusste P. auf seiner Flucht zunächst nach Schottland
kommen. Das Hauptziel ivar aber, dass P. für seine Mission vor-
bereitet würde. Nirgends finden wir, dass er den German erst in Rom
angetroffen hätte; auch die lat. Vita, die von P.^s Aufenthalt in Rom
berichtet, lässt ihn den German in Gallien aufsuchen. Schon desshalh
liegt es nahe, die geographische A.ngabe in V. 10 nicht auf Rom zu
beziehen. Dazu kommt aber, dass auch an und für sielt die Worte
i u-deisciurt Letha ein sehr sonderbarer Ausdruck für Rom wären,
ganz abgesehen davon, dass Rom nicht im südlichen Theile von Latium
liegt. Mit welchem Rechte Autisiodörum (jetzt Auxerre), German' s
Residenz in Gallien, als i n-deisciurt Letha gelegen bezeichnet werden
durfte, ist eine andere Frage. Fine geographische üngenauigkeit wäre
aber bei einer toeniger bekannten Stadt nicht so auffallend. Wenn man
annehmen darf, dass mit Letavia in weiterem Sinne die ganze nördliche
Hälfte von Gallien gemeint sei, so würde Alles in Ordnung sein.* Dass
Letha im Sinne von Latium gebraucht worden ist, kann Niemand
bezioeifeln {z. B. o Roim Letha, Leb. Br. 66a, 55). Ygl_ O'Curry Lect.
p. 502. Eine merkioürdige Stelle findet sich in der Vita Patrieii,
Leb. Brecc p. 26^ lin. 36: iarsin ro fucc in t-aingel i n-Arboric
Letha cusin cathraig dianad ainm Capua i sleib Armöin . . . Hier ist
Latium sogar durch Arboi'ic Letha, d. i. Aremorica Letavia, bezeichnet.
Auf die Verse 15 — 18 bezieht sich das aus Cap. III, 17 der Vita
Mitgetheilte. Aehnlich in der irischen Vita, Leb. Br. p. 25'' lin. 65:
. . . tanic in t-aiugel chuice ina chotlud co n-epistlib immdaib leis tria
Goedeilg, ocus in tan boi sim occa n-airlegend atchuala gair mor do
noidenu a m-bronnaib a maithrech hi crichaib Connacht. In macrad
sin a caille Fochlad, conid e so atbertis: veni sancte Patrici salvos nos
facere. Vgl. Stokes Goid.'^ p. 130. In unserem Hymnus steht aber
nicht, dass P. diesen Ruf der Kinder nur geträumt hat. Auch der
' Die Sache wird evident durch Lib. Arm. §7 (Goid.^) : „Patricius et Isserninus . .
cum Geruiauu fuerunt iu Olsiuilra", rf. )'. „Autissioduvum non: Auxorie."
2*
20 I - Fiacc's Hymnus.
Glossator scheint dies nicht amjenommcn zu hahen, wie aus der Glosse
fo hErinn zu ro clos (F. 16~i hervorcjcht.
Zu F. 19-22:
Joe. cap. III, 26: . . . Egressuro autem ad aridam Patricio, paga-
norum multitudo ipsius adventum exspectans, obviam occurrit et obstat.
Magi namque et arioli ipsius regionis conjecturando vel vaticinando,
insulam per Patricii praedicationem convertendam praecognoverunt,
ejusque adveutum longe ante in haec verba praedixerunt:
Adveniet in circulo tonsus in capite, cum suo ligno curvo;
cujus niensa erit in Oriente domus suae, populusque illius
retrorsum illi astabit, et ex mensa sua nefas cantabit, et tota familia
sua: fiat, fiät, respondebit. Hie autem cum advenerit, deos
nostros destruet, templa et altaria subvertet, turbas post se seducet,
reges sibi resistentes subjiciet, aut de medio tollet, et doctrina ejus in
seeulum regnabit . . .
Eine irische Version dieser druidischen Prophezeiung findet sich in
einer Marginalnote zu V. 34, in der auch die Namen der Druiden
genannt sind: ite na druid i. Luehru ocus Lucutmel ocus is ed asbertis:
Ticfa tälcend dar muir merreend,
a brat tollcend, a cbrand cromceAd,
a mias i n-iarthair (leg. airthair) a tliige,
frisgerat a muinter liuile
amen amen. "
Ebenso in der ir. Vita, Lehr. Br. p. 26» lin. 64: uair ro thirebansatar
a druide do Loegaw-e tidecht P. doeum n-Erenn V. bl. remi fessin, i.
Lochra ocus Lothraeh ocus Lueat moel ocus Eenell a n-anmanua, ocus
ba hcd so atbcrtis:
Ticfai taillcend tar muir meircend,
a bratt (i. cochall) toillcend, a crand (i. baeliall) cromcend,
a mias (i. a altoir) an airthan- a thige,
friscerut a mMwter uli
amen amen.
Vgl. 0'I)onovan''s Siq^pl. zu O'RciUy s. r. Tailginn.
Zw F. 23—42:
Diese Verse schildern im Allgemeinen Patraic's heiliges Lehen und
Wirken. Erwünscht wäre eine suchliche Erklärung zu V. 29, die ich
aber nicht zu geben vermag. Da alle übrigen Stellen ohne Weiteres
verstündlich sind, so verzichte ich auf die Mittheilung entsprechender
Stellen (Vit. Joe. cap. XVIII, 160, Leb. Br. p. 29a, Un. 66 fl.), und
führe nur zu V. 31 eine fast ivörtlich gleiche Stelle aus der ir. Vita an
I 2 Fiacc's iryiiiiiiis. 21
{I.cb. JSr. p. 29'', Un. b): in cotliruniail (den vicrtcH Thcil der Nacht)
for i'ür luimm ocas doch fü cliind ucus culclii fliucli imbi.
Zx<. 7.45—50:
Joe. cap. XIX, 1G4: Post haec dilectus Domini Patricius ijicniis
dierum et meritorum . . . vitae suae vesperum videt imminere: qui cum
esset in fiuibiis Ulidiae constitutus, vei'sus Ardmacliiam civitatem
Sedis suae maturavit gressus. Sedit enim dcsiderio suo illo in loco
sacri corporis exuviis depositis viam universae carnis ingredi, et sub
oculis filiorum, quos in Christo parturierat, in veutre matris omnium
recondi. Scd sancti viri propositum inopinatus commutavit eventus . . . :
Angelus namque Victor illi, quo proposuerat tendenti, occurrit, et
secus viam de rubo, absque ullius combustionis jactura ardente,
loqueus ait: Prohibe Patrici, pedem a coepto itinere, quia non est
voluntatis divinae, ut vita tua morte commutetur in Ardmachia corpus-
que claudatur sepulchrali lare. In regione enim Ulidiae quam prius
prae omnibus Hiberniae finibus convertisti, Dominus praevidit te mori-
turum, et in civitate Duneusi honorifice tumulandum: ibi quippe
erit tua resurrectio; sed in Ardmachia urbe, quam diligis, gratiae
tibi collatae successiva admiuistratio. Memor esto verbi tui, in
quo iiliis Dichu primis neophytis Hibernigenarum, spem dedisti, quando
caelitus edoctus in terra eorum te moriturum et funerandum praedixisti
et promisisti. Sanctus autem praesul prius paululum hoc moleste
accipiens, obstupuit: sed repente in se reversus Divinae dispositionis
providentiam . . . amplexatus est Deique voluntati suam submittens ad
partes Ulidiae regressus est.
Nach den Glossen zu V. 54 befand sich P. zu Sabull {„or Saull,
Co. Down" 0' Curry Lect. p. 20). Die lat. Vita hat nur in finibus
Ulidiae, aber in der irischen Vita heisst es {Leb. Br. 29^, Un. 9):
0 thanic tra cusna dedenchu do P. dia m-boi oc Sabull hi Mag Inis
hi crich Ulad, tic for conair do Ardmacha con bad ind atbelad. Atchi
in munni (sie) for lassad ara chind ocii,s ni loisced in teni in muine,
ocus Victor aingel ica acalla'i)«-sium ass, ut dixit friss: Ni dechais do
Ardmacha etc. Von Sabull aus lag Ardmacha südlich (fadess V. 47).
Zu F. 51 : .
Nach Stohes ist hier der mit den Worten „Audite omnes" beginnende
Hymnus des Secundinus gemeint, mit dem der Liber Hymnorum
beginnt {Stokes, Goid.^ 132), und von dem Vit. Joe. Cap. XVIII, 155, 156
berichtet loird.
Zu V. 53—54 :
Von der Prophezeiliung des Bischofs Tassach finde ich nichts in
den mir zugänglichen Quellen. Doch wird überall berichtet, dass T.
dem Patraic zum letzten Male das h. Abendmahl gereicht habe. Vgl.
22 I '^ Fiarc's Hymnus.
Joe. Vit. XIX. Uw. /)•. Vii. im Lrh. Br. p. 20'' lin. 28 iKo fäid P. a spir.
iarsiu ocu>i rogab comaiud ocus sacarbaic do laim Tassaig cspozcV
Ihn Angaben des Hymnus zu Folge war Tassach in Sabull und
reichte Patraic das h. Abendmahl, ehe sich dieser nach Ardmacha auf-
machte. Er prophezeite, dass P. bald zurückkehren würde; und es
geschah, denn der Engel veranlasste ihn untenvegs zur BücJckchr.
Za V.bb—m-.
Axich die irische V^ita berichtet so von dem Wunder nach Patraic's
Tode: iii thesta forrii in t-sollsi nä in bolad angelacda, acht böi isin
tir uli CO ceud m-h\iudna (Leb. Br. p. 29'' lin. 32j. Aber nach der
lat. Vita {cup. XIX, 17U) wahrte das ununterbrochene Licht nur zwölf
Tage.
ZuV.(]l~Gi:
Joe. cap. XIX, 169: multitudo etiam populi et cleri copiosa
catervatim confluxit . . . Nocte vero secuta lucifluus chorus ange-
lorum circa corpus caelestes excubias exliibuit, locum et omues
existentes in eo claritate circumfulgens, odore oblectans, psalmodiae
mellifluae modulamine mulcens, spirituali jucunditate cuncta i^erfudit.
Igitnr in omnes, qui convenerant, sopor Domini irruit, et douec
angelicae explerentur exequiae, usque mane consopitos detinuit.
ZuV.(}b,m:
Von dem gleichzeitigen Tode des P. und des Senjjhatraic und
von der in der Glosse erwähnten Prophezeiung desselben finde ich in
den anderen mir zugänglichen Quellen nichts. Nach der gewöhnlichen
Tradition war Senph. vielmehr der Nachfolger Patraics, und war ihm
dies, als er ein Knabe von sieben Jahren ivar, von P. prophezeit
worden; er soll den Patraic um zehn Jahre überlebt haben {Act. Sanct.
Mart. II, p. 583, 13. 14). Den Namen des Senphatraic und die Ver-
wundtschaft der beiden P. betreffend sagt der Editor der Vit. Joe. l. c.
p. 519, 12: . . . sed satis habemus insinuare paucis, alterum Patricio
fuisse fratrem, Sennauum (sie) nomine, gradu diaconum, ante susceptos
ordines sacros patrem junioris Patricii, qui secundus a sancto patruo
primatum Ardmachanum tenuit, et ut infra dicetur S. Sen-patrick
dictus est, non quasi seuior Patricius (,etsi eo trahat vocis" sen signi-
ficatioi, sed JScnani Patricius.
I ;j Niiiinc's Gebet. 23
3. Ninine's Gebet.
Diese kurze, aber in grossem Stil gehaltene Verlierrlicliimg
des S. Patrick ist wohl das poetisch -schönste Stück im Liber
Hymuorum. Die Vorrede besteht nm- aus den Worten: Niufne
ecess dorine in n-orthain-sse no Fiac Sleibte.
Einen nicht ganz genauen, obwohl auf einer neuen
Collation beruhenden Al)druck des Textes und der Glossen nach
Stokes Goid.^ hat Rev. J. V. Shearman mitgctheilt, Journ. of the
R. Eist, and Arch. Assoc. of Ireland, July 1874 (No. 19) p. 197:
abgesehen von einigen kleineren Ungonauigkeiten ist hier der
Fehler dorchraide für dorchaidc, V. 9 stehen geblieben. Auch
die Uebersetzung ist ein unveränderter Abdruck von Stokes'
erstem Versuche.
In der Abtheilung der Verse bin ich nur insofern von
Stokes abgewichen, als dieser die Verse 3, 4, 5 und 7, 8, 9 ohne
Abtheilung giebt. Wenn man primabstal, V. 7, streicht, so
lässt sich ein gewisses System in der Silbenzahl der Verse
erkennen (7 + 5.7 + 5; 10 . 5 . 9; 10 . 5 . 9; 10 . 10).
Admuinemmair* Noeli Patraicc primabstal hErenn,
airdirc a ainm n-adamra, breo batses gente!
cathaigestar fri druide durchride,
dedaig* diumaschu
la fortacht ar fiadat findnime,
fonenaig* hErenn iathmaige mörgein.*
1 i. tiagmait inna muingin. Vgl admuinter a feli Fei. Oct. 2 mit
der Glosse i. adamraigther i. bendaicher {sie), ähnlieh Hy. 5, 98. Stnkes
überseizt, dureh die etijmologisirende Glosse verleitet: „We put trust."
4 i. alaind ro diugestar.
G fonenaig: i. ro funigestar i. dorigni a fuuecli i. a glanad.
mörgein: is mor in gein Patratcc no mor gin filem oca gude i. geua fer
u-Erenn ule. Stokes übersetzt Jetzt {Kern.'^ p. G9): „He puri/ied Ei'in's
meadow-lands, a might]) hirth."
24 I -1 Ultan's Hyniiius
guidinit do Patmicc [primabstal],
8 (lonn esinavt* i m-brath a britliemnaclit*
(lo mfdüthrachtaib dcmna dorchaidc.
Dia lein la itge Patraicc primabstail !
4. Ultaii's Hymnus
auf Brigit.
Diesen Hymnus soll ültan, Abt von Ardbrcccan, gedichtet
haben, der nach dem Chron. Scotorum im Jahre 653 starb
(nach den Annais of the Four Masters im Jahre 656, Stokes).
Die Unsicherheit der Tradition äussert sich aber darin, dass er
auch dem Columcille (t 595 Chron, Scot.), dem Broccan Cloen
(6. oder 7. Jahrb.), drei Männern aus der Genossenschaft
(munter) der Brigit (t 523 Chron. Scot.) und dem Brenainn
(t 565 Chron. Scot.) zugeschrieben wird.
In jeder Zeile sind fünf Silben, im Reime steht immer ein
zweisilbiges Wort.
Brigit be bithmaith, breo orda* oiblech,
don fe* don bithtlaith in grian tind toidlccliM
7 primabstal luüte ich für späteren Zusatz, s. die Vorhcmerkunf)en.
8 doiinesmart: donnessaircfe i. dogena ar tesargaiii. i m-brath a
brithemnacht: i. ar in brithemnas bratha. Stokes ühersetst: „We pray
to Fatrick, chief cqiostlc wlto loill save us at (the) Judgment from doom
to (the) malevolences of dark demons." Ohne hier im Allgemeinen die
Existenz eines T- futurum im Irischen [ijgl. Stokes, Beitr. VII, 28)
bestreiten zu wollen, kann ich doch donn esmart nicht ohne Weiteres für
ein solches hallen. Ob do esmart wirklich mit do essurc, tessurc servo
gleichbedeutend ist, une der Glossator angiebt,-ist mir zweifelhaft; auch
die Fraep. do, V. 9, toill berücksichtigt sein.
i'^ breo orda: vgl. breo öir Anrede an Brigit in einem Z.''^961 mit-
getheilten Gedichte?
2» donfe: i. den fuca. bithlaith 3Is. u^ taidlech ilfs.
I ;") Jh-occairs Ilyiniais
Ron soeni Brigit sccli driingu dcMiiiui,
4 ro roeiui rounn catlia cach thedma.
Do rodba* iiinuiui ar colla cisu,
in cbroeb co m-blathaib in matbair l'su.
Ind firog* inmain* co n-orddain adbail
8 biam soer cecbinbaid lam nocb do Laignib."
Lethcholba* flatba* ]a Patraic primda,
intlacbt nasligaib* ind rigan rigda.*
Robbet iar sinit ar cuirp hiccilicc,
12 dia ratb ron broena, ron soera Brigit.
Brigit be.
Brigtao per laudem Christum procamur,
ut nos Celeste regnum habere mereamur. aiu'
5. Broccan's Hymnus.
Dieser Hymnus trägt ganz den Charakter der Gedichte,
welche so oft den sagenhaften Erzählungen der Iren eingestreut
sind. Die Kunst des Dichters besteht hier, abgesehen von der
Versification, darin, allbekannte Dinge so kurz als möglich aus-
5^ dorodba: i. ro dibda.
7a indirög Ms. inmain: i. liune no la cach.
8*» Laignib: tvahrscheinlicli ist Lagnaib zti lesen.
9 i. cend do feraib hErenu Patraicc, cend do mnaib hErenn Erigit.
d^ lethcholba: i. Brigit; in margine: Amal bite da cholba i u-domun
sie Brigit ocus V&iruicc i n-hErenn [sie). ilatha: i. tiathemnasa
hErenn.
lo'i uasligaib: i. uasocraidib.
i()i' rigda Stokes Goid.'^ p. 184, riga Ms. Stokes i'ihersetzt: „the ves-
ture orer liga (?), the royal Queen." Der Sinn dieser Stelle ist noch
fraglich. In der Glosse ist gewiss uas socraidib zu lesen (Stokes Goid.^
p. 137 not.); auch uas sligaib im Texte? intlacbt fasst Stokes als iu
tlacht, das Getvand (?).
11a i. post, i. set siu.
26 15 Broccan's Ilymims.
ziulrüfkon, gleichsam nur durch Stichwörter. Wenn man den
))etroflfendeii Stoft' nicht schon anders woher kennt, so sind diese
Verse oft ehenso wenig zu verstehen als ein Sanskrit Sütra oluie
Commentar. Ich habe deshalb aus der unter dem Namen des
Cogitosus gehenden Vita S. Brigittae (Acta Sanctorum, Febr. 1)
diejenigen Capitel, welche für das Vcrständniss dieses Hymnus
von Wichtigkeit sind, theils vollständig, theils mit Weglassung
unwesentlicher Sätze mitgetheilt (s. den Anhang hinter dem
Texte). Auffallend ist, dass die Reihenfolge der Wunder im
Hymnus wie in der genannten Vita, dieselbe ist. Diese Ueber-
einstimmung kann nicht zufällig sein; andere Vitae beobachten
eine andere Anordnung. Ueber Broccan, mit dem Beinamen
cloen, sagt die Vorrede weiter nichts aus, als dass Ultan, Abt
von Airdbrecan, sein Erzieher (aite) gewesen sei, und dass der-
selbe ihn zu dem Unternehmen veranlasst habe, die Wunder der
Brigitta in kürzester Fassung und in poetischer Form zusammen-
zustellen. Nach dem Chron. Scot. starb Ultan im Jahr 653.
Andrerseits aber soll der Hymnus nach der Vorrede unter
König Lugaid entstanden sein, dessen Tod das Chron. Scot.
unter dem Jahre 507 berichtet. Keine der beiden Angaben
verdient Glauben. Der Verfasser dieses Hymnus ist wahr-
scheinlich deshalb in Zusammenhang mit Ultan gesetzt worden,
w^eil dieser die Wunder der Brigitta zuerst gesammelt haben
soll. Die Sprache ist alterthümlich; liesonders beachtenswerth
sind die ziemlich zahlreichen Perfectformen.
S. Brigit und S. Patrick sind die Nationalheiligen
Irlands. W^ährend aber Patrick nur der christlichen Hagiologie
angehört, scheint Brigit zugleich die Erbin einer alten heid-
nischen Gottheit zu sein. Ihr Wesen enthält Züge, die mehr
als eine heilig gesprochene Nonne hinter ihr vermuthen lassen.
Ich meine weniger die ihr zugeschriebenen Wunder — obwohl
vielleicht die Art derselben auch nicht bedeutungslos ist — , als
vielmehr den Umstand, dass sie wiederholt als eine der Mütter
Christi (V. 4, 63), dass Christus wiederholt ihr Sohn genannt
wird (V. 83), und dass sie gleichgestellt wird mit Maria (V. 105).
Eine Glosse im Lib. Hymn. fol, 2^ (Goid.^ p. 63) sagt geradezu:
I 5 Broccan's Hymnus. 27
ar isi Brigit Maire na ii-Goidel (Glosse zu: virginem Mariae
sauctac similem). Ganz dieselbe Bemerkung findet sich zweimal
in der irischen Vita der Brigit, welche im Leb. Brec. steht, vgl.
p. 63-'' lin. 10 und 66"^ lin. 50 dei- Lithographie. Es liegt nahe,
hier an die altgallischen Matres zu erinnern.
Den lateinischen Texten im Anhang sind einige Stollen aus
der erwähnten uischen Vita im Leb. Brec. einverleibt, sowie
einige andere irische Stücke,
Jede Halbzeile hat sieben Silben.
Ni car Brigit buadach* bith, siasair suide coin i n-ailt,
contuil cotlud cimmeda ind noeb* ar ecnairc ammaicc*
Ni mor n-ecnaig* etaide trinoit co n-huasail hiris,*
4 Brigit mathair mo rurech ninie flatha ferr cinis.*
la Brigit buadach, ebenso Fei. Prol. 191.
•2^' nöib 3Is., sonst vorwiegend oe in diesem Hymnus^ u}ul oi nur
dann, wenn ein dünner Vocal die betreffende Silbe beeinflusst hat [Vfjl.
zu V. OOi»). ar ecnairc ammaicc übersetzt Stokes „becausc of her
sons ahsence", dagec/en V. 35 ar ecnairc arrig „for lore of her hing".
Vgl. ar ecnairc na sfuag sa „for intercession of these hosts" Fei. Prol. 266.
3=1 ni mör n-ecnaig {vgl. mör n-uilc multum mali Z.^ 916): i. ni bü
assa, i. a hecnach. Der Glossator muss also etaide zum Folgenden ge-
zogen haben. Dazu die Glosse : i. issi ro böi co n-iris uasal {sie) na
trinoite occai. Stokes übersetzt jetzt {Remarks'^ p. 69"): „not mtich of
carping tvas found (in her): with the noble faith of Trinity she lived."
Allein trinöit kann nur Nom. oder Acc. sein. Zu etaide vgl. ni co
n-etada non invenires {Z:^ 740, 2. Sg. Praes. sec. Act. Z.^ 444), allein
es Vit hier ivohl 3. Sg. Praes. sec. Pass. {Z.- 480) im Sinne eines Im-
perfects.
i^> ferr cinis: i. is ferr ro genair. Der Glossator seheint also nime
tiatba zum Vorhergehenden gezogen zu haben. Stokes übersetzt: „of
heaven^s kingdom best was sJie born" (?). Weder cinis noch ferr könnte
mit dem Gen. verbunden icerden. Dieselbe Construction findet sich aber
Fei. Sept. 24: Compert Johain uasail Bauptaist as mo scelaib, acht Jesu
do doinib is amru ro genair (. . . ist der beste, der geboren ivurde).
Derselbe Gedanke deutlicher ausgesprochen in Bezug auf Columcille
L. Br. p. 33'j, lin. 46; Ni ro genir tra do Goedelu gein bud uaisle na ba
ecnaide na bad socenelchiu oltas Columcille.
2S I ;"> Hn'ccau's llyiiiiius.
I\ir 1)11 cciiaiic*, nir hu clc, ni bu cair bancluitli brigacli*,
ni l)u naitliir bemnccli brecc, ni rir mac De ar dibad.
Ni pu for scotu santacli*, ernais cen iieim ccn mathim,
8 nir bu clialad cessaclitacli, ni cair in doniuiu catliim*.
Nir bu fri oigthiu aclier, cain bai fri lobru truagu,*
for maig* arutacht* cathir* dollaid* ron suade* sluagu.
Nir bu airgecli air siebe, genais for medon maige,
12 amra urad* do thuataib d'ascnam flatlia maic Maire.
Amra samud Sanct Brigte, amra plea co n-hualai*,
ba hoen im Cvist co n-gaba* dal as cliomtig fri dama*.
5'^ nir Uli ecnairc: i. ni bu ecnaigtliitl, i. ni denad ecnach neich.
In dieser Bedeutung ist ecnairc sonst nicht nachgewiesen, vielleicht liegt
hier eine Corriq^tel vor.
5b i. ni ro charastar catli na m-ban m-bronach. Darnach übersetzt
Stolces: „she was not fond of vehement woman''s-ivars." Allein sollten
toir dann nicht auch im Texte banchath m-bi-igach erivarten? — Vgl.
Fei. Juni 8: iar ra-buaid ocus banchath, üher letzterem Worte i. iu
dergmartra.
7^' i. nir bo santach fri seutu.
gii i. ni ro char in domun . . . , i. caitheni in domuin di fein.
Stolces i\hcrsetzt: „she loved not the worWs pastime".
9I' i. cäin no biid, i. airchisecht na lobar truag.
lo:^ for niaig: i. Laigen arutacht: i. ro chiimtaig cathir:
i. Celhlara.
lo'' dollaid: i. de ron snade: i. Brigit vel civitas Goid.-
p. 142 übersetzte Stokes: „On a piain she built a toten: to God's Icing-
dom she convoyed hosts"; Bemarks^ x>. 69 übersetzt er: „a town sheltered
her: when she went (thence), it protected hosts" [?). Ich glaube mit dem
Glossator, dass dollaid für do tiaith steht, vgl. derglaid V. 38 i. flaith derg.
Dieselbe Construction Fei. Mart. 6 {L. Br.): Ron snaidet iar leri do
flaith De. Die Schtvierigkeit unserer Stelle liegt in arutacht {vgl. ardou-
tacht V. 78) und in dem in ron snade enthaltenen Fron, inpxum.
\t'^ i. in chathir vel Brigit. 12^ do ascnam Ms.
1:}'' i. ro calai i. asa hord rocäin bui cobrig. Eine dunkle Stelle, die
aller getviss mit der Legende zusammenhängt , die ich im Anhang aus
dem Leb. Brecc mittheile.
id» i. ba im Crist a ocnur ro böi aggabud.
üb i. as gnathach fri hegeda vel ba menic a dal si fri trüagu
I 5 Brocran's Hymnus. 29
Fo iiair* co u-gab Maccaille* caillo os chiim Sauet Brigte,
IG ba meim iiuia himthechtaib, for iiim ro cliloss a bitge.
Dia nod guidiii* fri cecb tress nacb mod ro sasad* mo beoil,
domnu imirib,* mo turim* triar öeiifer, amru sceoil.*
Fuacni* don catb Coemgcn* clotb, succbta tria sin luades*
gacth,
20 i n-CTbnn da locb* cesta crocb, conid n-arlaid sitb iar saitb.*
Ni bu Sanct Brigit suaiiacb, ni bu büaracb im seirc De,*
secb ni cbiuir ni cossena ind noob dibad betbatb cbe.
15a fo uair: i. niaith in sen. Maccaille: i. mc. mathair {>iic) side
do epscop Mel, ocus is e side ro sen caille for cenn m-Brigte. Maccaille
ros gaib in caille . . . ciuud, ceiu ro boi Mel oc senad iuna caille.
i7'i nod guidiu: i. not guidim, rgl. not guidiu Fei. Prol. 265.
17IJ i. cech mod, i. roseset. Zu sasad 7nit d vgl. comdar V. 42 {da-
gegen comtar T'. Ai).
18^ domnu murib: i. fudumnu quam mare. mö turim: i. quam
potest hominem narrare, rgl. Z."- 917 zur Construction. Äehnlich: is lia
tra tuirem actis aisneis a n-dorigne Dia do fertaib . . . L. Br. p. 33^
lin. 42.
is'^ amru sceoil „a marcel of a story" Stokes, rgl. ba amru retha
Hg. II, 9.
19 io Hierzu die Marginalnote : No thercanad Brigii do Choemgen
chaith airdirc conid luaithfed gäeth tre snechta oeus tre sin fon chro i
n-Glinn da locha. Ar is ed innister co ra bäi Coemgend co cenn VII
bliafZ<oi inna sessam cen chotlud . ocus crö a chubat fein imbi inarda
nocomadathrec tantum uo feib ro bai Coemgen fon chrö cen chotlud, sie
ni ra bai Sanct Brig/i suanach. Die Verhalformen des Textes bereiten
Scliioieriglceiten: fuacru trird von Stokes Beitr. VII, 54 ein U-im'perfectmn
genannt (vgl. no thercanad in der Glosse, daher Stokes: „she pro]jhesied") ;
luades fasst Stokes als S-fiiturum (wegen luaithfed in der Glosse), allein
ich bezweifele, dass ein solches von diesem Denominativum gebildet worden
ist. Der Form nach lüge am nächsten, es loie foedes Hy. 1, 33 aufzu-
fassen. V. 20 tvird auch von Stokes nicht als oratio obliqua aufgefasst.
20=^ Mit Recht bemerkt Stokes, dass wir „i n-Glinn da locho" erwarten
sollten; vielleicht ist i n-Glinn da und zu schreiben {Fei. Juni 3: Coemgen
caid caiu caithfer a n-Glind da und lethan). Vgl. Glend dalach da locha
„multitudinous Gendalough" Fei. Prol. 196.
20^ Stokes übersetzt ungenau: „so that he possessed peace after trouble."
21'' i. ni bi iar n-uarail» nn bid sercc De occi, sed semper habebat.
3f) I ;') Broccan's Hymnus.
A n-(lorigenai in ri do iertaih ar Sanclit Brigti,
24 ma* (loi-üutai ar dune, cairm i cuala cluas nach bi?
Cetna thogairt dia foided la cetim hi fenamain,*
uis gaib do ratli* a hocged nis digaib allenamain,*
Alhicht saillc iar siiidiu tescor ba hard in coscur,
28 scch ba satbech in cu de, ni bu bronacb in t-oscur.
Latbo l)uana di mad bocht,* ni frith locht ann lara chraibdig,
ba tair coidchi* inna gort, ria* fou bith ferais anmich.
23 andorigcnai . . . do fertaib: vgl. V. 67 und andorigeni di maith
frimsa Wh. 30^ (Z.^ 650V
2ia niadorontai Ms., ma dorontai ist Conjecfur von (yBeirne Crowe.
Stokes nimmt dieselbe Remar'ks'^ p. 69 auf und übersetzt jetzt: „What the
king n-rought of miracles for St. Brigte, if it liath been tvröught for man,
wliere liutli ear of any one Uving lieard \it~\?" Dieselbe Wendung in
einem lat. Hymnus auf Brigita {Lih. Hg. fol. 2'^), den Shearman, Journ.
of tJie R. Hist. and Arcli. Ass. of Ireland, Juhj 1874 {No. 19) ix 198
mittheilt: Ymnus iste angelioe summeque sancte Brigite Fari non valet
omnia virtutum mirabilia Que nostris nunquam auribus si sint facta
audivimus Nisi per istam virginem Marie sancte similem.
25 26 C'Og. cap. 4.
25^ i. Uli douc a bantigerna cuci dondarge ar chend imbi. Sfnkes
übersetzt jetzt {Remcm'hs'^ p. 69): „The first herd to whicli she icas seid
inlli first hiitter in a chariot."
ai;-' i. do biatbad bocht.
2(!'' i. in lenamain tucsat oegid fuirri. Stokes übersetzt jetzt {RemarTcs"
p. 69): „Site took not from her guesfs stock, she diminished not their
attachment. Die im Anhange mitgetheilten Versionen dieses Wunders
lassen sich nicht ganz mit den Andeutungen dieses Verses vereinigen.
Aber „from her guesfs stock"' ist wohl nicht richtig (es wäre dann
wenigstens di rath zu schreiben). Ich möchte an do raith V. 61 und 87
erinnern. Vgl. Hy. 4, 12.
27 28 Cog. cap. 6.
29 30 Cog. cap. 7.
%9'i mad bocht: i. maith ro boinged, vgl. mad genair o Muire „ums
happily born of Mary" Fei. Prol. 251. lam chraibdig: i. la Brigit.
30» coidchi nach Stokes, Remarks'^ 69, für co oidchi bis zur Nacht
(chaidche i. go hoidhche, O'Clcry).
3o'' cia Olli. Ms., ergänzt nach Stokes.
I 5 Broccan's Hymnus. 31
Epscoip do da ascansat, iiir l)o diuir in gal)ud di,
32 mani bad fororaid* iu vi blcgoii inna m-bo fa tbri.
Argairt lathe äiibige coercLa for medon rede,*
scarais iarum a forbrat i taig for deslern grenc*
In macc amnas ro das gaid Brigta ar ecnairc anig
3G dobert secht multu üadc, a tuet nis digaib aliin.
Is dam sous matcbous* a n-dorigenai do maith,
aiura di in fotbrugud* senta* impe ba derglaid.*
Senais in caillig comail, ba slan cen neim cen galar.*
40 ba mo amru arailiu*: din cbloicli dorigne saland.
31 32 Cog. eap. 8. 31» i. mani fortachtaiged. Stokes, Eemarls^
p. 33, vergleicht fu-r-räith quod adjuvit, fu-m-re-se me adjurabit (Book
of Armagli), an gr. vn-riQexsiv erinnernd. Aber er übersetzt: „if it liud
not beert tliat tlie hing increased tlie cow's milk ihreefold." Der Vers
lud eine Silbe zu viel, daher schrieb St. Goid.^ fo-raid {ohne ro). Vgl.
Foraid mor n-gur n-galar Fei. Jan. 15, dazu die Glosse i. fororeith
fo gallraib. 33 34 Cog. cup. 9. ss'' i. immaig Life. 34^ i. ior
desred i. foj-sna gö grene ro batar ina laim deis. 35 36 Cog. cap. 10.
35^ Stokes fasst Brigta hier als Ace. auf (Tlie hard youth hesought
her, Brigit, for lore of her king"; richtiger: the hard youth who . . .),
irührend er es in der ähnlich angelegten Stelle V. 43 jetzt {Remarks^
p. 70) richtig als Gen. übersetzt. 36^ Stokes übersetzt: „her flock' s
number she lessened not", genauer ist: ihre Heerde, nicht verringerte sie
die Zahl derselben. 37a matchous: i. mad dia n-innisiur. Allein
matchous steht für ma atchous, 1. Sg. Fut. zu adchöid exposuit {rgl.
Stokes, Beitr. VII 45). Da sous {für so-fus) zweisilbig, -chous dagegen
\mit nur eingedrungenem u) einsilbig zu messen ist, so wird ma atchous
des Versmasses wegen auch in den Text aufzunehmen sein.
38 Cog. cap. 11. 38* in fothrugud: i. irra ba si fein.
38^ senta: i. bennachais i. ro senastar. Ueber die noch nicht ge-
nügend erklärte Form vgl. Z.^ 456 und Stokes, Beitr. VII, 27. Könnte
sie aber nicht hier ivie fechta Hy. 2, 57 aiifgefasst werden?
ba derglaid: i. ba lind derg i. ba flaith derg.
39 Cog. cap. 12; dazu die Glosse: i. caillech irra bäi comaille dodeo-
chaid CO Brigit, ocus ros ic.
40 Cog. eap. 13. 40* Stokes übersetzt: „there ivas a greater
marrel another [ü'me]". Ich übersetze: Grösser war als ein anderes
Wtinder: aus dem Steine machte sie Salz. Vgl. V. 47, 75, 80.
32 IS Broccan's Hymnus.
Ni ruirmiu* ni airmiii* a n-dorignai* iiid nöelxluil,
bcnuachais in clarainech, comdar forreil a di suil.
Ingen amlabar do hert, Brigta ba lioen a ami-a,
44 ni luid allaim* assallaim, comtar forreil a labra.*
Amra ti)nie senastar, ba nert De rod gbnnestar*,
ro l)6i mi lan lasin coin, in cü ni* con millcstar.
Ba mo amru arailiu mir dotkicestar dind lucht,
48 ni coill dath ainmaforta, bruthadi focres inna bucht.
4ia ni ruirmiu: i. ni ro airmius. Stoices schreibt daher ruairmiu,
jedenfalls muss die Verbalform dreisilbig sein. ni airmiu : i. ni etaim
a arini ceclia deruai do fertaib.
41^ andorigenai Ms., vgl. V. 81.
42 Cog. cap. 14.
i'i^ comdar, aber V. 44 comtar [für combtar, combatar).
43 44 Cog. cap. 15.
43 Stolies übersetzt jetzt {Remurlcs'^ p. 70): „A dunib girl toas hrought
— it was one of her, Brigifs miracles." Allein „ums bronght" ist
dobreth (vgl. V. 59, 82 u. a.). Könnte vielleicht amlabar do bert den
Worten „ex naturali procreatione muta" bei Cog. entsprechen? Vgl.
bcrt i. breth, O'Dac. und coimpert, Stolpes Ir. Gl. 847. Zu Brigta rgl.
V. 35.
43^ a amra: do fertaib Brig^e.
44* Stolies übersetzt: „Her hand icent not from her liand", ohne
jedoch laim {wie in Goid.^) in läm z^l verwandeln. Dies wird nöthig
sein, da laim tcegen luid nicht als Dual gelten kann {in fall di chaillig
V. 105 liegt die Sache anders, vgl. Z.'^ 490).
ii^ a labra Stolpes Goid.^, a comlabra Ms. und StoJces Goid.^. Ein
Wort comlabar in der Bedeutung „speech" ist bis jetzt noch nicht nach-
gewiesen; es könnte doch nur das Gegentheil von amlabar bedeuten, und
ist vielleicht liier durch einen Gedanken wie ba comlabar in den Text
gekommen. Auch das Metrum spricht für labra. l'gl. Sen a Crist mo
labra („Sain, o Christ, my speech") Fel.'ptrol. 1.
15 46 Cog. cap. IG.
45'' i. ro glinnig ocas ro chomet in n-a.sill.
4ü^ no con millestar Ms. und Stokes, obwohl er übersetzt: „Tlie dog
marred it not." Genauer: ohne dass der Hund es verdarb.
47 48 Cog. cap. 17. 47^ dind lacht: i. ro boi isin choro
I f) Broccan's Ilyiiinus.
In clani ro g.'iid ail.gnis di, lia iiiaitli conid nialaid (!('».
seiiais forglii iiiiio 1(h'i^\ caniis iorg.gln iiiua iii-lx'i.'
Reraiy* ianim a caq)at fo tiiaitli do liri Colttliaig Cuil,
52 in loeg lia clam i car[)nt, in Ix'» iiuliaid* ind loig.
In daim — do da ascansat* fV) l('o ro das cload nocli —
frin connecail) in donl), matain tancatar atech.
Scarais a liccli conn a l)i'eit,* intan do rertatar* fo fan,*
50 ni bu leitln'scl in mani, mac De ro reraig in riglaim.*
49-52 Cog. cap. 18.
4iiiJ conid rualaid: i. co ro erncstar. Stokcs übersetzt: „it tvas fjood
for Mm that she granted it", ebenso Ebel ZP- 456: „fuit bonum ei quod
id concessit"-. Allein dö Izann unmöglich mit maith verbunden werden.
öoIj i. ro charastar in loeg togamail na m-bo.
51-1 rcraig: i. ro raith i. ro leic a rith dö do Bri. Stokes übersetzt
jetzt (Eemarks'^ 2^. 70); „She afierwards directed her chariot."
5i^ indiaid ist dreisilbig.
53 54 Cog. cap. 19.
53a do da ascansat: i. ro athascansatar (dieselbe Glosse V. 31).
Stokes übersetzt irrtliümlich: „The oxen that had gone away from her —
u-ell for them., had amj one turned them." Vgl. ascnam „incessus, ac-
quisitio . . . ingredi" Z.^ 868. Bie Form ro . . cload aber gehört
gewiss als 3. Sing. Praes. sec. zu rachlöithe in der Glosse: am. bid 0 dia
racliloithc acsi a Deo id aiidivissetis" Z '^ 447. Daher hier: wenn sie
Jemand gehört hätte.
5i'i doub zweisilbig? 54!^ a tech: i. Celldara.
55 5G Cog. cap. 19.
55'i i. fo breit bis fo bragait ind eich.
551» do rertatar: i. ro reitbsetar. fo fän: fäin {ohne fo) Stokes
Goid.^ des Heimes und des Versmasses wegen. Ich rermuthe: in tan
rertatar fo fäin.
56^ ro reraig: i. ro foirestar. Darnach Stokes Goid.'^: „God's son
helped the royal hand"; Bemarks'^ p. 70 ersetzt er „helped" durch
„directed". Allein vergleiche: rigid i. sinedh. ut est ro rigid sam a lam
{sie) dia crnid O'Dav. Gloss. {ed. Stokes) p. 110. Des Versmasses toegen
strich Stokes Goid.'^ die Partikel ro; auch das Langezeichen in reraig
ist zu streichen. in riglaim: i. läm rig Lagen. Der Glossator muss
sich auf eine andere Version des Wunders bezichen, als die des Cogi-
tosus.
3
^54 I f) Hrocran's Hymnus.
Tathicli torc allaid a tret fo thuaitli dosephaiiMi a n-os
seiiais V>v\i;if fria l)achaill, lia imicca gal)ais foss.
Mugart mucc mcth di dobroth dar Mag Fca, ba amra,
GO tafnotar coin alta di, co m-l)ai i ii-Uaclitur Gabra.
Asrir in sinnach ii-allaid do raitli* a aithig in tintaig,
dorlmiu feda consclai* co dosefiiatar* in t-sluaig*.
Ba nicnn inna hinitboditail), ba oon raathair male rfg mair,*
64 sonais in n-en kiamnech conid n-iml^ert inna laim.
N(3nbur dibcrcach senais dercsait a minna allind cliro,
in fer for da corsatar goeta ni frith collann do.*
A n-dorigne do fertaib ni fail (b) rurme* co ccrt,
ü8 amra, ro gal) prainn Lug(bicli, trcnicr ni di'gaib a nert.*
57 58 CofJ. cap. 21.
57'^ (losepliain Ms.: i. ro tlioiliiiestar. anns: i. in nincc allaid.
Stokes nhcrsetzt: „nortlnoarcU the heast drove it."
58» fria einsilbig, aber 6a^> lia ztveisilbir/.
59 60 Cog. eap. 22. 5o^ di: i. do Brigi^.
61 62 Cog. cap. 23. oi» do räith: vgl. V. 87.
62-1 conselai: i. rö elai vel ro sir.
C2'' dosefnatar für dos sefnatar, vgl. V. 57. intluaig il£s.
63'' i. ba lioen de matribus Christi Brig/i.
64 Cog. cap. 24.
• 64-'' hat eine Silbe zu wenig.
65 66 Cog. cap. '2b.
65» hat eine Silbe zu viel. Stolces schrieb Goid.^ a niinn, iras gciciss
richtig ist, irenn minn ein Ncutr. ist (rgl. Z.~ 22(j); da,zu die Glosse: a
n-airm.
(;5'' lind chrö: vgl. crolindech „blood-streaming" , neben crcchtach,
(yCnrrg, On the manners and customs of the ancient Irish III, S. 4^2
{Figlit (if Ferdiad aus dem B. of Leinster).
6(;'' i. i'iar ni for firduine ro laset a n-gona acht is for cortlic cloclio.
ct'' dnrnrmc: i. done a thurem.
i;.s Cog. cap. 2(3. Zu diesem Verse die Glosse: i. ro digaib a thüara
OCHS nir bo lugaide a nert Lugdach, i. Lugaid trönfer ro l)(')i i I.aignib
. . . Stokes übersetzt: „The champion, his strength did not Icssen."
Allein digaib ist trnnsitir, irie V. 2G.
I f) Rroccan's Hymmis. 35
Omiia na tnargail) in sluag in fcclit n-aile, dfgrais clntli,
(lol)rrt (lianiiTirK' la Ih-igto* co ainn irro clilotli a liotli.
In set argait iiad cliletlii* ar \\]f'* fri fraicc ind niad*
72 fücrcss immiiir fnt reit, co t'ritli iinmcdiui iacli.
Amra di, in l)antre])tacli ardoutaclit* ininiaig Coil,
loiscis in garniain nue \'or ton ie funo ind loig.*
Ba nio amra arailiu arid ralastar ind nijel)*:
70 matan ba 6g ingarmain, lia niatliair ditli ind l()eg.*
In set arggait nath coml)aig in cerd, ro bo amru di,*
ros lu-bi Brigit fri a boiss iarum commebaid hi tri.
G9 70 Cofj. C(ip. 27. 70^ SloVcs ithersetzt: „Her son hroKfjht In
Jirr fnr Brifite." Allein hei dieser Uebersetznng hat der Vers acht Sillicn
iili animac\ ninl muss Brigte als Ace. gefasst werden, ohwoJd irir i)i
diesem Hymnus sonst nur die Form Brigit finden; auch entspricht ir. la
nicht dem engl. for. Ich halte diesen Vers für corrwpt. Vielleicht ist zu
schreiben: dobert di ammac co airm Brigte irro chloth a both {wobei
Brigte irie Brigta in V. 85 und 43 aufzufassen wäre), aber ich halte
di'cse Vermuthung selbst für ganz unsicher. 71 72 Cog. cap. 28.
71 a nad chlethi: i. ni dichelta. Stolces ühersetzt parentlietisch: „not
to bc concealed." Allein nad pflegt doch relative oder abhängige Sätze
einzuleiten, rgl. ZP- 741. Ti^' ar nie Stnlies Goid:^, ar ul Ms. Vgl.
ni ar nie fri doine Fei. Epil. 105. ind niad: i. nia proprium nomon
alicujns poetae. Allein der Artikel beiveist, dass wir hier nia i. trcnfor
Z.- 255 gemeint ist, vgl. vir saecularis et gente nobilis bei Cog. Sfokes
hebt hervor, dass niad und ebenso iach V. 72 ziceisilbig ist. 72^ hat
eine Silbe zu ^venig. Vielleicht ist les (ab eo) zuzufügen, rgl. V. 19^.
73-7G Cog. cap. 29.
73'!^ ardoutacht: i. arroertaig. Stolces übersetzt jetzt [Ttcm.(irks^ jh lO):
„who refreshed her'''; Goid.'^ übersetzte er: „wlio dwelt".
74^ vgl. ic funi mairt don methil LBr. p. 33, lin. 8.
75 i. ro po mode in firt sa do denam and beos.
7gI> lia ist zweisilbig, ebenso fria V. 78. löig 3Is., vgl. zu V. 2.
77-80 Cog. cap. 30. Hierzu die Marginalnote: Triar derbrathar dia
farcaib a n-atbair tinne argait ocus forcimtbctar cerda hErcnn a chcr-
traind i tri doib, co ro bris Brigit cona baiss i Cilldara.
77'J ro bo amru di. Stokes übersetzt: „it ivas a marvel for her", als
wenn amra dastände. Wahrscheinlich ist so zu corrigiren {s. zu Hij. II, 9),
vgl. amra di V. 73.
3*
36 I 5 Broccan'H Hymnus.
Focress imnicid lasin ceird, fofrith* amra iaisuidiu:
80 iii fureclit cid öoii screpul ba mo triuii arailiu.
A n-dorigne do fcrtaih, ni fail dune do da declia,*
sonais dillait do Cliondlaid,* intaii dohretli* do Letlia.*
In tan lii l)a gabnd df, ammac* rorapo nis derljrad:
84 dobert dillat* i criol roncind* lii caiput da ratli.
A n-(')l nicda di dobretli, ni l)u anccs* cacli thucai,
CO fritb i toeb tcgdaise, ni co n-airnocht and cliucai.
7d^ fofrith: leg. co frith.
80 Stokes übersetzt: „It ivas not fonnd tliat eren one scriiple [one
tidrd) was greater tlian another third." Allein da das a in der
Ilandschr. nicht selten genau wie ii geschriehen ist {rgl. auch zu V. 17^),
so ist geiviss trian (ziveisilhig) anstatt triun zu lesen. Ehel übersetzt
(Z.^ 478): non inventum est etiam uno scri2oulo majorem esse unum
tricntcm altero" ; aber cid ocii screinil ist Subject zu furecht, der lat.
Abi. mensurae wird im Irischen anders ausgedrücTct , vgl. Z.^ 917.
81-84 Cog. cap. 31.
81^' hat eine Silbe zu viel. Es wird mit tStolces Goid.^ do zu streichen
sein, vgl. dageua faciet id, dagnitis faciebant hoc TL} 331.
&2!i Stokes übersetzt: „She blesscd raiiiient for Condla". Dies stimmt
nicht zu der Erzählung des Cogitosiis.
82^1 dobreth: i. no theged. do Lctha: i. do Roim.
83^ i. Crist icca himthiis.
84* hat eine Silbe zu wenig, dobcrt: i. tue. Trotzdem übersetzt
Stokes jetzt {Remarks^ jh 70): „There was brought." Es ist dobert di
dillait Sil, schreiben. i. criol i'oncind: i. i criol di croccund roin ro
boi in t-etach. 85-88 Cog. cap. 32. 85ii vgl. V. 50.
85^* ni bu ances: i. ni bu domain. cachthiicai: i. donti tue in
dabaig do Brigit.
85 8G Übersetzt Stokes: „Tlie rat of mead that was brought to her,
there ums no ]mrdship> to every one who brought: (the vessel) ivas found
beside Qiis) house: it was not observed there tvith her." Der Glossator
erklärt ances durch domain {tief); Stokes Corm. Gloss. Transl. p. 14
führt ainces in der Bedeutung „doubt" an, hier aber übersetzt er es
durch „hardship" [diese Bedeutung loird es haben Leb. Br. p. 64'' lin. G4
ro hicc cech n-galur ocus cech n-änces böi isin tir). Die Form tucai
aber kann nicht zu tuic ponit, sondern nur zu daucci, tuicci intellegit
{Z.^ 431) gehören, und zwar wahrscheinlich als Perf. red. (vgl. accai
vidit).
I fi Bioccan's Hymnus. * ;37
Asrir do i'aith a hatliii; in t;iii ro raiiicc, a leass,
88 sccli iii furcclit fV»'crai(l aiin, iii coii tesbad baiina ass.
For doli itge Brigte liet si fri g;il)ud <o ii-doii fair,
robbet iiina lobraii loith ria n-dul i n-gnuis in si)irta nöib.
Don far* co claidi)) tened don c^atli tri i'alla ciara,*
i<2 rou snadat* annoebitgc lii tlaith ninic seoh piana!
Ria u-dul la haingliu don cath rocain in n-e('lais tV*r ritb,
taithmet tiadat IVrr codi iiaÜi*! Ni car Brigit bnadach bith.
Ni car Brigit.
Ateocb erlam Sanct Brigto co sanctaib Cille dara,
96 robbet etrom ocus pein m'anini ni dig iinniada.
In cbaillecb reided currecb rop sciath fri flicbra fogi,*
ni fuar* assct acbt Maire, adinunemar mo ])rigi.*
87a a hathig: i. a fir muiiitire.
87^ schrieb Stokes Goid.^ less und dem entsprechend
ss'' ess, da leass nicht altirische OrthograpJde ist. banne Goid.^
89=1 i. ro bet fornd a hitge; i^gl. V. 104.
89*) si: i. Brigit. Stokes Goid.^ p. 184 vermuthet dafür ohne Nofh
sitli lind übersetzt: „long against dangers mag she aid us"?
coudonfair : i. ronfore . . . ? Des Reimes wegen schrieb Stokes Goid.^ foir.
90» i. ro bet na lobrain oc^is na truaig innar leith ic eruaigthi erund.
Stokes übersetzt: „May they be on her iveakling's side . . ." Allein eine
zu leith gehörige Präposition hätte nicht mit einem zu lobran gehörigen
Vossessivpronomen verbunden loerden können; leith ist Loc. wie in dem
Gedichte VI 1, 9 leith andes do Gabair glaiss.
au'' hat eine Silbe zu viel, daher strich Stokes Goid} den Artikel ror
spirta. nöeb 3Is. Vgl. den Gen.' lüig V. 52. 74. Dagegen nöeb 22
(restitnirt V. 2) 41. 92, öen 43. 63. 18, oeged 26, coercha 33; i toeb 86.
91» i. done ar toridin. Stokes übersetzt jetzt [Rem.^ p. 70): „May
■she help us". Darnach wäre, ivie V. 89, föir zu corrigiren (fair Goid.'^).
oab i. fri demua, i. elta duba demoniorum. 92» i. donet ar soerad.
91» i. ferr cech filidecht in filidecht dognither do/Dia.
97'' i. fri fig . . uaim na foebor. Auch im Texte wird foebra zio
schreiben sein, rgl. zu V. 90^. Ob fegi hier die richtige Schreibweise ist,
könnte man wegen brigi bezweifeln.
98» i. ni fuarus. 98'' admunemar: i. bennachmait rcl ailmit.
mo brigi: i. mo Brigit. Stokes übersetzt: „we put trust in my Brige."
o,S I -J Bruccaii's Hyiiiiiiis.
Adiiiunemur luo brigi rop inulegail diur curi*
10(» coiiaciui* tVim a lierlum, asrülluiii tcnuiin liuliM
Mulad Ciist clüthacli labrad, adiad male De dau Ijuada*!
rub tiatlia* De cen sena cach rod gab, cach rö cliuala!
Cacli ro chuala, cach ro gal) ro be beunackt Brigte fair!
lü-i beimacbt Brigte ocus De fordou ra bat immalle!
Fail dl chaillig irriched* no cbosnagur dom diclüll,
Mairc ocus Sanct Brigit, ior a focssam diiii dibliiiaib!
Sanctc Brigte virgo sacratissima
in Christo dumino fuit lidelissima. amen.
99I' eure Ms., cuiri StoJces Goiil.'^
100» couaciia: i. ro cliongua. Stukcs ühcrsclzt: „Maij her patruiuuje
ivork ivitli mc."
loo'' liuile Mf>'., luiili Slukes Goid.^. Dus ScJiirunlcen sivischen i und
e im Auslernt ist in diesen Ifyinnen nur (luf liechniiwj des Schreihers zu
setzen.
101'' däii buada: „(i giß of victory" Stokcs. Allein dän wird hier im
Sinne von ars su nehmen sein (Z.^ 238).
102» rop flatha St'okes Goid.- p. 184, ro flatlia Ms. Ueher den Gen.
hei esse aß. Z.^ 916.
11)3'* ro gab: des Reimes wegen (fair lua'') wird wühl gaib zu
schreiben sein, vgl. Z.'^ 462.
104'' fordon rabat: vgl. V. su'i.
105» irriched: i. irrig-iath i. hi ferauii iud ri'g uemda.
105b no chosuagur: „whum I rchj on (?)" Stukes.
loü'^ rgl. Hg. 1, 2; 6, 21. Der Vers hat eine Silbe zu viel.
luccairs llyimius 39
Anliaiig
Broccaii's Ilyiiiiuis auf Bri^ita.
Die Zahlen rur den hUeinischen Slücken bezeichnen, die Cajiitel in
der Vita des Cor/itosus [Acta Sanctorum Febr. 1). Die irischen Stellen
stammen aus der Vita im Lebar Brecc.
Zu F. 13:
l>ie folgende Legende über amra plca findet sich Leb. Br. p. 82, wo
der leere Baum unter dem Texte des Feiire durch ein längeres Fragment
aus einer andei-n Vita aufgefüllt ist. Dass es einer anderen als der
Leb. Br. p. Gl'' überlieferten Vita angehört, beweist das zu V. 27. 28
Blitgetheilte.
Amra plea i. cathir til ior bri'i mara torreii, vel plea cathtV til do
Brig«^ for brii iuber mara, ociis is e a hord side fil oc muntir Brigte.
Et sie factum est id, i. Brig/( ro föid morfessiur uathi do föglaim uird
Petair ocus Pöil, uair na ro chind Dia di fen dui, ocus ni tliucsat in
ord, CO ro föid in tresfechtsa sair ocus a mac dall si leo, uair cech ni
no cliluined side ba mebar lais. In tau tra rancotar muir n-icbtt (cgi.
Z."^ G8), tanic anfud duib co mor forri, co ro laiset sis a n-ingir, co ro
lean for bendchopar ind aurtige, co ro laiset sortem inter se imthecht
sis, conid don düU dorala techt sis. Obsolbit ille in ingair ocus
sdetit ann sin co ccnd m-hliadna, oc foglaim in uird, co torachtatar in
fiallacli aile o Riiaim chuice sium, couus tarla anfud döib beos isin baue
cetua, CO ro lecset ingcorum sis, co tanic in mac dall leo anis co. n-urd
plea lais ocus co clug taitnemach, ocus is e maires indiu, i. ord plea.
Zu V. 25, 2G:
4. Exiude haec, cum tempus matutum advenit, in opus coaguli, ut
de turbato vaccarum lacte butyrum congregaret, a matre transmissa est:
ut sicut aliae feminae hoc opus exercere solebant, ipsa quoque aequali
modo perageret, et cum ceteris in tempore placito vaccarum fructum ac
pondus mensuratum butyri solitum plcnissime in usum redderet. Sed
hae;; moribus pulcherrima et hospitalis virgo, oboedire magis volens Deo
quam hominibus, pauperibus et hospitibus lac lai'giter et butyrum dis-
tribuit. Et cum secundum morem opportunum advenit tempus, ut omnes
redderent fructum vaccarum, ad eam perventum est. Et cum coopera-
trices ejus monstrabant sua opora completa, quaesitum est a beata supra
dicta virgine, ut et ipsa similiter assignaret suum opus. Et ipsa matris
timore pavida, cum non haberet quod monstraret, quia totum pauperibus
erogaverat, crastinum non procurans tempus et inexstinguibili flamma
tidei acceusa ac firma ad Dominum se converteus oravit. Nee niora:
40 l '^ Brocoau's Hymnus.
Dominus vocem virginis audiens ac preces, largitate diviiii muueris, sicut
est adjutor in opportunitatibus, adfuit et pro sua in sc virgine contideute
aiflucnter butyrum restituit. Mirum in modum illa liora post orationem
virgo sauctissima niliil de suo opere deesse ostcndens, sed super omues
cooperatriccs abundans se monstravit complesse suum officium . . .
Leb. Br. ]>. 63:i, 10: Fcclit and tanic for mcHmain, Brigte tria ratli
in spir/ff uoib tccht do i'iss scel a mathar büi i n-dairc, co ro cliuiudig
ceat a athar, oeus ui tliarut di. Araide dochuaid si cen clietugud dö
DuhlJiiich. Ba heim den matJmir iiitan do riaclit, ba saetlirach ba gall-
raeli in mathair, ocus ro . . . dar essi a matJuir, ocus ro gab ior lesugud
na hairge. In .cetua maislred tra dos gni B., ros fodail a thorud i n-dib
rendaib dec i u-onoir da aps/rt? dec in duilemau, ocus ro suidig in tres
cuibrend X. cor ba niou he indäs cec/t cüibrcud, i n-onoir l'su Crisf,
ocus dos rat uli iarom do boclitaib in choimded. Ro machtnaig immorro
buachail in druad in n-ordnugneZ tue B. forsin immum. Is and sin
atbcrt B. : Crist cona- dib apstoZu X dorigne pj'ecept do däinib in domain,
is na ainm sasaim-sea bochtu är bid Cvist i persaind cec/t bocht iressach.
Luid in t-ara (i. in buchail^i do thaig in druad, ocus ro iarfacht de in
drai ocus a ben: in maith lesaiges inn ög in äirge, ut dixit in t-ara
[i. iu buachail): „am buidech-sa cipindus ocus at remra na löig", uair
ni ro lam ecnach m-Brigte iiia hecmais. Dobcrt iu t-ara rusc lais, ocht
n-düird ina ardi. Dixit in t-ara fria B.: „doraga in drai cona mnäi do
linad in rüisc sea do immim na togorta" (i. na hairge). „Mo chen
doib" ol B. Tanic in drai ocus a setig don airge co n-acutar na löig
remra. Fcrais B. failte friu ocus tue biad doib. Is and sin atbert ben
in druad tri B. : „Iscd tancamar da fis düs in ros gab gim inni ro
herbad duit. Cid fil d'immim ocut?" Ni boi aice-sium i n-erlairae acht
torud aenmhaisfreda co leith, oc^is dos bert in leth hi sin ior tüs. Eo
fäitbestar lasodain ben in druad ocus ised atbert. „Is maith" or si „do
linad rüisc möir aceum in meit n-imme sea." „Linaid hur ri'isc" ol B.
ocus dobera Dia imm ind." No thcged si beus ina culid ocus dobcrcad
lethtoraid cecha fecais esti, uair nir b' all do Dia a heneeh-si do breith,
CO ra linad in rusc fon indus sin. Ocus ised no gebed si oc techt ina
culid: „A De a mo ruri-sea | connic ina huli sea | bennach a De iiuall
cen geis | cot laim deis iu culid sea | Ti mac Muire mo chara | do
bennachad mo chuile | flaith iu domain c6 liimbel | ron be imbed la
suide." Ro ermitnig in drai ocus a setig in coimdid triasin firt atchonu-
catar couid anu sin atbert in drai fria B. : „In t-imm ocus na bii
ro bligis idpraim-sea duit iat; nis bia i n-daire dam-sa acht fogain
don choimdid." Ros frecair B. dö ocus atbert fris: „Ber-siu na bii
ocus tabair dam-sa sairse mo m«//««-." Atbert in drui: „Acht saer-
faitlwr do mathair, doberthar duit na bü, ocus secip ni atbe?-a,
dogen-sa". Ro fodail B. na bü do bochtaib ocus do aidilcnechaib De.
I 5 Broccan's Hymnus. 41
Ho baitsed in ilrai ucns ba liircssach octcs luji ic cuimlecLit Biigte osin
imniach.
Z>i V. ■>!, 28:
G. . . . Nam cum illa aliquaudo in (^aldaria lardum advenientibus
liospitibus coxerat, cani adulanti ac tiagitanti misericorditer illud
tradidit : et cum lardum de caldaria tractum ac postea liospitibus esset
(livisum, ac si non esset dcmjjtum, plenissime repertum est . . .
Leb. Br. p. 021', 55; Luidset diu äigid co Dubthach, rannais Diib-
tliKch assil t-salli (sie) hi cöic töchtaib ocus foräcaib oc Brigit dia
m-bruith. Do luid cu goirt elscothacli isin tech. Do rat B. di in cöiccd
tocht ar throcaire. 0 rus caitli in cü in t(jcht sin do rat B. töcht alle
dö. Tanic D. iarsin ocus atbcrt fria B. : „In rö berbais in saill ocus in
marait uli na herranda?" „Airim-sea iat" ol B. Ko airim D. ocus ni
tliesta ni ilib. Itcliuatar na haigid dö D. inni do rigne B. „At imdai" or
D. „ferta na hingiue siu". Ni ros caithset iarwm na haigid in biad, uair
roptar esiudraicce, acht ro födlai do bochtaib, ocus do aidelcnech««^ in
clioimded.
Aehnlich in dem von Urüjlt handelnden Fragment, Leb. Brecc.
p. 82 {s. S. 39): Foglaid tanic co Dubthach co tue assill isin coire dö
ocus CO u-derua V blogai de. Ro earb do Brig/i a coimet, co tanic cu
truag chuice-si ocus co tarut na V bloga asiu coire i fiadnoise in
('jclaich, ocus frith iarom na V bloga isin choire. Ro hindissetZ do Dub-
thach siu, ocus dobcrt Dubthach ferann di, i. rethet daurthige i tuaith
da muige.
Zu V. 29, 30:
7. Et eadem messores ac operarios couvocavit in mcssem suam: et
facta illa messorum conveutioue nebulosa ac pluvialis dies illa accidit
conveutiouis, et pluviis largiter ex uubibus effusis per totam
illam in circuitu proviuciam ac rivulis guttarum afflueutia per convalles
et rimas terrarum currentibus, sua messis sola arida sine pluviarum
impedimento et perturbatione perstitit. Et cum omnes messores ipsius
undique regionis pluviali essent die prohibiti, sui sine ulla umbra
caliginis vel pluviae illa die tota ab ortu usque ad occasum solis
messurae opus Dei potentia exercebant.
Cf. Leb. Br. x>ag. Gö^», lin. 57: Ba do i'ertaib B. i. methel mor böi
aicce oc buain, snigis fleochad a muig Life ocus no cor ier banne iua
gort-si tria ernaigthi m-Brigte.
Zu V. 31, 32:
8. Ecce iuter ceteras virtutes ipsius hoc opus dignum admirationc
videtur esse. Advenientibus enim Episcopis et cum ea hospitan-
tibus, cum non haberet uude eos cibaret, adjuta Dei multiplici virtutc
solito more abuudanter, ut sua poscebat necessitas vaccam uuam
42 I i» Bruccau's llyinims.
eaudomquo trilius coutra coiisuctuilincm iu luia die vicibus miilsit:
et quod solet de optimis trilnis vaccis exjjriini, ipsa mirabili evcntu de
una sua expressit vacca.
Cf. Leb. Br. i^. G5'', lin. 41: Fecht auii tancatar VII u-cpsco(jj co
B. ocus iii büi aicce-si ui doberad doib. lar m-blcgaii na m-bö fa tri
i'o bliged tra duridise iia ba in trcs fecht oe^is ba huilli inas cech blegun.
ÄeJmUch in dem Fragment auf p- 82: Ocht u-cspotc dec tancotar
CO Brigit a hüib bruiu chualand o tlielaig na n-espoc co loch lömnaclita
hi toeb Cille dara atuaid. Co ro fiarfaid Brigtf dia coig i. do Blatluiait,
in roibe biad aice, et dixit illa non. Ocus ba när la Brigit, condebert
in t-aingel na bai do blegan iterum corus blig Brigit co ro liusat
na dabcha ucas no liufatis lest?-« Laigen uile, ocus co n-dcchaid iu loim
tarua lest»-« co u-dt'rnai loch de, inde Loch lemuachta dicitur.
Zu V. 33, 31 :
d. . . . Nam haec cum suas opere pastorali pasceret oves, in
campestri et herboso loco largitatc nimia pluviarum perfusa humpctis
vestibus domum rediit: et cum umbra solaris per foramina domus
intriusecus intraret, illa umbram obtusa oculorum acie, arborem fuisse
transversam et fixam putans, de super suam complutam vestem
posuit. Et tamquam iu arbore graudi et lirma, in ipso tenui solari
umbraculo vestis perpendit.
Zu V. 35, 3G:
10. . . . Cum enim haec Sancta Brigida iu agro juxta gregem ovium
pasccndum cura pastorali esset sollicita, alius nequam adolescens
callide subripiens et ipsius largitatem in pauperes probans, et mutato
semper habitu ad eam septies veniens, septem ab ea verveces in una
detulit die et in secreto abscondit. Et cum grex ad vesperum de more
ad caulas fuisset dirigendus, duabus vel tribus vicibus diligentissime ad-
numeratus sine damno sui mirum in modum totus integer repertus est
numerus. Et admirantes qui conscii facti fucrant virtutem Dei manifeste
factam per virginem, septem quos absconderunt verveces ad suum
dimiseruut gregem. Et ille gregis numerus nee plus nee minus,
sed ut ante integer repertus est.
Cf. Leb. Br. pag. 66=1, Ua. 17: Dia m-böi B. oc ingaire chaerech,
tauic gataige chuicce oeiis tall VII multu uathi iarna hatuch ior ti'is.
Araide o ro hairmed in tret, foritha doridisi na muilt tria crnaigthi
m-Brigte.
Zu V. 38:
11. Mirabili quoque eventu ab hac venerabili Brigida leprosi cerc-
visiam flagitantes, cum non haberet illa, videns aquam ad balnea
paratam, et cum virtute fidei benedicens, iu optimam couvertit cerc-
visiam et abundanter sitientibus cxhausit . . .
I 5 Broccau's Hyniiuis. ,43
Zu V. 39:
12. Püteutissima enim et iueflabili tidei iortitiuline quaiidam
feininam i)ost votiini iutegritatis fragilitato luuiiaua in juvciiili voluptatis
desiderio lapsam et liabeutem jam praegnaiitcm ac tumesceiitem
uterum, iideliter beuedixit: et evancscente in vulva couceptii sine
Ijartu et sine dolore eam sauam ad poenitcutiam restituit . . .
Zu F. 40:
13. Quadam enim die cum quidani ad eam salem petens veniret,
sicut ceteri pauperes et egeni iuuumerabiles venire solebant pro suis
ue.cessitatibus, ipsa bcatissima Erigida in illa hora salem factum de
lapide quem benedixit, in opus poscentis sufticienter largita est . . .
Cf. Leb. Br. pap. 65^, lin. 45: Fect anu din ro gab mian araile
caillech do mujttir Brigte imm isaloud. Dorigne B. ernaigthi, co ro sai
in cloicb boi iuua fiad««/se i salond, ocus co ro biccad in chaill«^/ iarsiu.
Zu V. 42:
14. . . . Nam secundum exemplum Domini et baec oculos caeci
nati aperuit . . . Interdum euim, quem naturalis partus caecum pro-
tulit uatum, tides cjusdem Brigidae, grano comparata siuapis et
consimilis eidem, oculos simplices et lucidos ingenti miraculo
aperuit . . .
Cf. Leb. Br. p. 65'', lin. 60: Ba do fertaib B. benuacbais in clare-
nech CO m-bä slaua a da süil.
ZuV. 43, 44:
15. Et quadam die cum una ex adhaerentibus sibi extriusecus
femina cum filia annorum duodccim aetatis ex naturali procreatione
muta ad eam veniret visitandam cum digna reverentia ut omues sole-
bant se inclinaus et humili collo ad ejus pacificum osculum procedeus,
ipsa Omnibus affabilis Brigida ac felix conditis sale divino sermonibus
eam salubriter allocuta est: ac Salvatoris exemplo, jubentis parvulos ad
se venire, filiae manum retinens manu sua, nesciente illa quod
esset muta, et voluutatem ipsius interrogans, utrum velato capite per-
manere -virgo, au nuptiis tradeuda esse vellet, matre ipsius admonente
quod sibi filia nulla daret responsa, respoudens matri dixit, se non
dimissuram manum filiae, nisi prius sibi responsum redderet.
Et cum filiam secuuda vice interrogaret de re eadem, respondit filia
sibi, diceus: non aliud nisi quod tu volueris, agere volo. Ac sie postea
aperto ore, sine liuguae impedimento, et soluto ipsius vinculo sana
loquebatur.
ZuV. 45, 46:
16. . . . Cum enim baec animo esset intenta caelestlum meditatioui,
ut semper solebat, suam de terrestribus ad caelestia elevans conversa-
44 I !' Brocran's Ilymuus.
tioneni, quandam iion parvam, sed graiulcm lardi partem cum cane
dimisit. J]t cum esset inquisita, non alicubi, sed in loco ubi canis
solebat esse, mense transacto intacta et integra repcrta est. Non
cnim canis ausus est comedere depositum beatae virginis, sed custos
patieus lardi et idoneus, contra suum solitum morem Divina refrenatus
virtute et domitus exstitit.
Xh V. 47, 4H:
17. . . . Nam cum aliquis indigens cibo pauperum eam rogaret, illa
ad eos qui carnes coxerant, ut ab illis aliquid pauperi deferret, festi-
navit. At illorum unus stolidissimus famulus, qui carnes coxenat,
insipientcr partem nondum carnis coctam in albatum ipsius
sinuatae vestis receptaculum transjecit, et sie illa non suf-
fuscato man tili sed in suo caudido colore manente portans pauperi
tribuit.
Zu V. 49-52:
18. . . . Confluentibus enim ad eam undiquc pauperibus et pere-
grinis, ingenti fama virtutum et nimiae largitatis tractis, accedens inter
eos ingratus quidam leprosus optimam de armento vaccam cum optimo
vitulo omnium vitulorum simul sibi dari poscebat. Nee ipsa t^jus audiens
preces distulit, sed mox illam quam optimam didicit de omnibus
vaccam et alicujus vaccae vi tu 1 um elegantem et optimum rogauti
inlirmo voluntarie donavit * et misericorditer suum cum illo trans-
mittens currum per iter longum et latissimum campum, ne molestiam
in vacca minauda infirmus longo fcssus itinere sustentaret, vitulum
post tergum ejus in curru poni praecepit. Et sie eum vacca lingua
lambens et tamquam proprium diligeus nemiue eam cogente usque ad
loca destinata con secuta est . . .
Zu V. 53, 54.
19. Et quodam intervallo temporis alii nequissimi furcs, qui nee
Deum nee homines verebantur, de alia proviucia ob latrocinium vcnientes
et per amnem grandem facili meatu pedum egredientcs, boves ipsius
furati sunt. Sed eos eadem revertentes via impetus ingentis fluminis
inundatione aquarum subito facta conturbavit. Non enim flumeu
instar muri erectum scelestissimam boum fraudem B. Brigidae per
se transire permisit, sed eos fures demergens et secura trahens (sie),
boves de eorum manibus liberati loris in cornibus pendentibus, ad
proprium armentum ac boekium reversi sunt.
* V. 50 wird aber erst verstditillich, ii-enn man eine ireilere Anr/itbe berücknichtif/f,
die sich findet Vita S. Brigidae Auetore anonymo, cap. VII, 49 (l. c. p. 124J; Tunc elegoriiiit
Optimum vitulum et dimittenteH illnm, occunit ei cnm gemitu magno optima vaccarum, et
in tautum so iiivicom dilexerunt, ut paene iiullus posset soparare eos.
I b Broccan's Hymnus. 45
Cf. Leb. IJr. p. (Jf)'', Un. 59: Ba do fertaib B. tallsat inerlig a daniii,
tiiarcaib abanii Liplie fiiii, taiuatar na doün i tocli ianiabarach ocus
ctaigc na merlech iur a n-adarcaib.
Zu V. 55, 56:
20. Cum qiiadam die ipsa sanotissima Brigida cogonte aliqua
nccossitate utilitatis conventionem plebis visitaret in curru sedens binis
vobobatur cquis. Et cum in suo vehiculo mcditatione theotica caelestem
agcns in terins vitam suum ut solebat dominatorem orarct, de alto
])roridens loco alter bruto animo equus saliens sub curru et irre-
frenatus habenis fortiter se extorqucns et de jugo semetipsum
absolvens, equo altero solo sub suo 'remanente jugo, exterritus per
campcstria cucurrit: et sie manus Divina jugum pendens sine
praecipitio sustentans, et vidente turba ob testimonium virtutis
Divinae secura in suo orans vehiculo, cum uno equo sub curru posito ad
jilcbls conventionem discursu placabili inlacsa pcrvenit . . .
Zu V. 57, 58:
21. . . . Cum aper ferus singularis et silvestris territus et fugitivus
esset, ad gregem porcorum Brigidae felicissimae concitus cursu prae-
cipiti pervenit: quem ipsa ventnm inter suos cernens sues benedixit.
Deinde impavidus, acsi familiaris, cum ipsius permansit grege
porcorum . . .
Zu V. 59, 60:
22. Nam cum aliquando aliquis inter ceteros oiferentes ei munera
do longa veniens provincia offerct sues pingues, et alios secum
missos ire ad suam villam quodam longo terrarum intervallo positam
rogaret, ut ab eo sues acciperet per longum itineris spatium dierum
trium vel quatuor amplius prolixum, cum eo suos missos transmisit
coniites: et transacto unius diei itinere in monte confinali regionum, qui
proprio vocabulo nuncupatur Gabor, sues suas, quas in longinquis
opinabatur esse regionibus obvias contra se venire, alupis directas
per viam et coactas contemplati sunt. Et cum illi vicinius erant, et
intellexisset suas esse, cognoscens sues proprias et videns agrestes lupos,
qui ob maximam B. Brigidae reverentiam de silvis maximis et campo
Liffi latissimo idonei pastores in coactis et minandis suibus laborabant,
advenientibus missis relinquentes eas inlaesas mirabilique hoc eventu
intellecto, et consueto more discesserunt. Et sie altero die ii, qui missi
erant, cum suibus factum mirabile narrantes domum reversi sunt.
Zj, V. 61, 62 :
23. . . . Quadam enim die cum aliquis nulla suffultus scientia
vulpem per regis palatium ambulantem videret, putans illam obcaecatis
sensibus suis feram cs^e bestiam et quod in aula regis familiaris et
46 I !> Eroccan's Hymnus.
mansucta osset . . . ignnraret, . . . occidit cam ... Et vex iratus rem
ilisccns gestam, nisi sibi vnliics similis in Omnibus callidilatibus, quas
sua vulpes opcrabatur, rcstituta esset, illum jussit occidi ... Et cum
rem gestam sancta ac venerabilis Brigida didicisset . . . currum suum
sibi jungi praccipiens . . . perrexit in viam, quae ad regis ducebat
palatium. Nee mora: Dominus cxaudiens ipsam suas fundentem assiduas
preces, unam de suis vulpibus fcris ad eam venire transmisit; quae
cum velocissimo cur§u per campestria veniret et bcatissimae Brigidae
currui appropinquaret, leviter se elevans in currum iutravit et sub
receptaculo vestis Brigidae se constituens sobrie cum ea in curru
sedebat . . . Et cum rex ejus precibus cousentire noluisset . . . ipsa
suam protulit in medium vulpem, quae coram rege et omni multitudine
totes mores et subtilitatem docibilem alterius agens vulpis in eadem
forma prioris palam omnibus variis lusit artibus. Tunc rex haec videns
placatus . . . illum solvi et liberum abire, qui fuerat antea reus delicti,
jussit. Ncc multo post cum S. Brigida, solutione et libertate facta, ad
suam remearet domum, haec vulpes inter turbas dqlose se torquens et
callide moveus, quae alteri videbatur similis, fugitiva ad loca deserta
et silvestria ad suum antrum, multis equitibus et canibus se per-
scquentibus illudens, ac per patentes campos fugiens, incolumis evasit.
Cf. Leh. Br. p. Gb^, Im. 48: Fecht ann diu böi bach^ae/i dö muniiv
Brigte oc bem chonnaid. Dorala dö co ro marb petta sindaig la rig
Laigen. Ro h.e.vg?ibad in bachlacli lasin rig. Ro forcongart B. for
sinnach n-allaid taidecht asin caillid. Tauic diu co m-böi oc desrad
ocus oc espai dona slogaib ocus don rig la forcong?n- m-Brigte. 0 ra
forba tra in sindach a gnimrad, doUuid slan fon caillid oc«.s sloig Laigeu
Gier chois ocus ech ocus clioin inna degaid.
Zu V. CA:
24. Et cum in alia die anates pectore carnali in aqua natantes et
per aera interdum volitantes, Beata vidisset Brigida, eas ad se venire
accersivit. Quae peunigero volatu et tanto ardore oboedientiae ejus
vocibus tanquam sub Immana cura essent consuetae sine uUa formidine
multitudinis ad eam volitabant. Quas manu tangens et amplectens et
per aliquantulum temporis hoc idom faciens, redirc ac volare suis in
aera aus permisit . . .
Zu V. (55, Gß :
25. . . . Vidit novem viros in forma quadam speciali vanae et
diabolicac suporstitionis, et plausum habentes vocis ridiculac ad infamiam
mentis maximam. In quorum viis contritio erat et infelicitas, qui antiquo
hosti, qui in illis regnabat, votis scelestissimis et juramentis sitientes
effusionem sanguinis, autequam Calcndae illius mensis supcrvenirent
venturi, aliorum jugulationcm et homicidia facerc disposucrunt. Quibus
I f) Brocraii's llymmis. 47
rovoroiitissinia et affabilis Erigida mollillna vorI)nrnm copia praodicavit,
ut mortiferis orroribus relictis siia crimina i)er ('ordis cumpnnctionem et
veram dclcrcnt pocnitcntiam. Qui licbotiuline mcntis suae ... in viam
suam pcrrexerunt: . . . egredieutes illi ncfarii imaginem instar viri,
(luem dobuissent jugulare, contemplantes, continuo suis jugnlantes lanccis
et gladiis dccoUantcs, quasi post triuniphum de suo adversario et inimico
cum armis sanguineis et cru cutis revcrsi multis apparuerunt.
Miruni in modum cum nemiiu-m occidoreut, Ulis visum est sua complessc
Vota, atque cum nemo deerat de illa provincia, de quo illi triumpharout,
nulla dubietas pro hac re alicui persistens, largitas muneris divini per
Sauctam Brigidam facta omnibus iunotuit . . .
Zu Y. GS:
20. . . . Illam enim Lugidus quidam, valdc validus et virornm
fortissimus, duodecim virorum opera per semetipsum tanta fortitudine
sui corporis in una cum vellet laborans die, et cibaria quibus duodecim
sufficienter viri vesci possent, similiter comedens . . ., deprecatus est, ut
pro se Dominum oraret omnipotentem, ut ejus ingluviem, qua superflua
devorabat, temperaret, nee antiquam virtutem sui corporis per hanc
aniisisset causam. Et sie ipsa Brigida illum benedicens, et pro illo
Dominum orans (sie); ipse postea victu unius viri satis contentus,
ac, ut antea solebat, laborans sicut duodecim operarii operabantur, in
eadem antiqua permansit virtute.
Zai V. G9, 70:
27. Arbor quaedam grandis et maxima, ad aliquem parata usum
ab iis. qui artificia exercere solebant in silva lignari, securibus excisa
est . . . Et cum nee multitudo virorum nee vires boum et variae arti-
ficum artes movere vel trahere eam arborem nullo modo poterant,
recedentibus cunctis ab ea per fortissimam fidem B. Brigidae . . . eam
gravissimam arborem Angelica virtute per Divina mysteria nullo
mortalium auxilio levantes sine ulla difficultate ad locum quem voluit
S. Brigida destinatum detulerunt . . .
Zu V. 71, 72:
28. Et nostro occurrit animo non excludere et banc virtutem silontio
nostro, quam inter innumerabiles virtutes eadem operata est Brigida
vcncrabilis. Quidam enim vir secularis et gente nobilis et dolosis
moribus exardescens in alicujus feminae concupiscentiam et quomodo
ejus coucubitu frui posset callide cogitans, ac suam sentem urgen-
te am pretiosamque in depositum sibi commendans, quam dolose retraxit
illa ignorante et jecit in mare, ut cum ipsa non posset reddere sibi
esset ancilla et ejus postea uteretur ut vellet amplexibus ... Et hacc
timens pudica femina, tanquani ad civitatem refugii tutissimam ad
Sanctam confugit Brigidam. Quae cum talem comperisset causam, vel
48 I ^> Broccan's Ilymmis.
quid pro hac i'e agcrc dcbucrit cogitaret, cum nccdum verba complosset,
supervenit ad eam quidam cum piscibus de flumine tractis, et cum
illorum ilia piscium illico fuissent excisa, sentis illa argcntea, quam illc
crudelis jccit iu marc ob causam supra dictam, in medio unius ex
piscibus reperta est . . .
Zm V. 73— 7G:
29. FA bis miraculis gloriosum et clarissimum cum aliqua fideli
femiiia hospitium jungi dcbct: quo prospcrum itcr faciens S. Erigida
in Pei voluntate, in amplissimo canipo Breg cum declinassct ad vesperam
dies, ad habitaculum ejus veniens cum ea pernoctavit. Quae . . . cum
non habcrct propter suam inopiam, unde ignem nutriret et cibum
coqucret, unde tales hospites cibaret, incidens ligna tclaria, in
quibus texturam telarum operabatur, in pastum ignis, vitulum suae
vacöae, quem occidit super struem istorum ponens lignorum, igne
assavit, cum bona voluntate. Et coena in Dei laudibus facta et nocte
adsuetis transacta vigiliis expergiscens post illam de manc noctcm,
ut nullum de receptione et refectione S. Brigidae ullius rei sustinerct
damnum ipsa hospitalis, quae vitulum suae amiserat vaccae, alt er um
in eadem forma vitulum cum sua invenit vacca, quem ut priorcm
ipsa dilexerat; et telaria ligna similiter sibi prae ceteris reparata,
in tali forma in quantitate, in qua priora fucrant, contcmplata est . . .
Cf. Leb. Br. pag. Q,b^, lin. G4: Ba do fertaib B. dia tarla si cusin
m-bandtrebthaig lassair a muig Chail, co rus marb loeg a bö do B. ociif;
CO ro loisc a garmain föi. Dorigne Dia for B. co m-ba hogslan inn
garmain iarnabarach, ochs boi in loeg immalle ria mathair.
Zu V. 77—80:
30. . . . Tribus enim leprosis et infirmitatibus oppressis . . .
vas largita est argenteum. Et ne illis esset causa discordiae et
contentionis, si illi inter se dividerent, cuidam in ponderibus auri et
argenti comperto dixit, ut inter illos tres hoc vas pouderaret tribus
aequalibus partibus. Et cum excusare se coepisset, dicens ponderari
se aequaliter non posse, ipsa felicissima femiuarum Brigida
apprehenso vase argenteo ipsum allidit contra lapidem, et
confregit in tres, ut voluit, aequales et consimiles partes.
Mirum in modum cum postea ipsae tres partes ipsius vasis argentei in
pondere essent emensae, nulla pars alia minor vel major,
quae aliam superaret, licet uno obolo, de bis invcnta est tribus
partibus . . .
Zu V. 81—84:
31. . . . Nam vestimenta transmarina et peregrina Episcopi
Conlaei decorati culminis, quibus in solemnitatibus Domini et in vigiliis
Apostolorum sacra in altaribus et in sanctuario offercns mysteria utc-
I Ü Sanctan's Hymnus. 49
batur, paupcribus largita est. Et cum tcni]ius solcmnitatis advcnit,
sccundum coiisuetudinem ut ipsc summus pontifox populorum suis indutus
esset mutatoriis vcstibus, S. Brigida, quao priora vcstimenta illius epi-
scopi Christo in forma pauporis posito donaverat, alia similia per omnia
vostimontis pnoril)us, tam toxturis quam coloribus, quac in illa hora a
Christo, quem per paupercm inducbat, pcriata sibi in curru duarum
acceperat rotavum, tradidit pro aliis . . .
Zu V. 85— 8<S:
32. . . . Quidam enim compulsus quadam ncccssitate indigens
mellis sextarium eam precatus est. VA cum ipsa Brigida mentc
dolerot, dum non liaberet paratum mel, quod illi roganti donarct,
murmur apum sab pavimento domus, in qua tunc ipsa fucrat, ex-
auditum est Et cum ille locus, in quo suis apes vocibus sonaliant,
pcrfossus et scrutatus fuisset, repertum est in eo quantum sufficiebat in
opus posccntis. Et sie ille ab ea recepto mellis munere quantum sibi
necessitas poscebat, ad sua gaudens reversus est habitacula. (F. 88
scheint eigne Ansschmüclcung des Verf. zu sein.)
6. Sanctan's Hymnus.
Als Verfasser dieses Hymnus gilt Bischof San et an, von
Geburt ein Brite, der ebenso wie sein Bruder Matöc, nach
Irland einwanderte. Dieser Hymnus enthält eine verhältniss-
mässig gi-osse Anzahl dunkler Stellen (V. 3, 5, 11, 18). Er
endete ursprünglich V. 20, die folgenden Verse, in denen
Sanctan selbst angerufen wird, sind erst später dazu gc==
kommen.
Jeder Halbvers enthält sieben Silben; in V. 21—24 hat
jeder erste und dritte Halbvers acht Silben.
Atcoch rig n-amra n-aingel, uair is cd ainm as trcssam,
Dia dam frim lorg, Dia tuathum, Dia dorn thiius, Dia
dessam * !
2'> Es fehlt eine Silbe.
50 I 6 Saiictaii's Ilymmis.
Dia dorn cliobair nocbtogairm* ar codi guasaclit nodguasim"*
4 (Irocliet betluul l)id issuin l)oiiiiaclit De atliar uasum.
Huasal triuoit don foscai* do nach airclienn bas baile*
an* spirut noeb nert nime, Dia athair, mor mac Maire.
Mor 11 fitir ar fine, fiadu huas domuii dillocbt,*
8 domiii aiimain ar cccli guallocbt, nim tharle* denuia diboclit.*
Dia, b'ni ccch soeth* doringba Crist frisinnle* mo cliesta,
al)stail immum cotrisat, dorn air-se trinoit testa*!
Domm air trocaire tolam o Cvist nad cetla celar*
12 nim thaiiie* ec na anior,* nim thair mortlaid* na galar!
Nim thairlo* orchor ainnas sech mac De medras* bodras,*
aiiisiunn* Ciis^ nr cccli n-ornbas, ar thein, ar tbretban torbas!
3^ noch togairm: i. Dei. 3'' iiodgnasim : i. imbiim hi n-guasacht
. . . {Best unleserlich). Sfolvs 'i'ihersetzt versuchsweise: „(Ujainst every
danger that I rislc ('?/'. Allein nodgnasim Irmn schon des Heimes iref/en
nicht richtig sein.
5a i. ron thodiusca abl)as pcccaid . . l)ratli quia ad similitudinem
Dei facti sumus. 5'^ i. is do a öcnur doiiach airchend bäs na
baue, armad sinne iininorro if . . . ncns bas . . . Stolzes iihersetzt: „Let
(tlie) high Trinity raise us, to ercnj one a holij dcaih (he) certain!" Vgl.
olais (= ol is?) airchenn teicht do ccail) | lieitli io etoil maic Maire
(Cod. Boern., GoidJ p. 182).
G» an: hi fertaib ocus hinimir1)ailih.
7I' dillocht: i. dillochtaigthc i. cen locht ata Dia.
s'' nim tharle: i. ni rom taidlet. diboclit: gl. i. cen dia occi
acht . . . Stokes übersetzt: „let not demon's anguish (?) iouch mc."
0^ seth Ms. {vgl. V. 19^): i. cech toirsi no galar.
f)'' frisinnle: i. ro frithaile.
111'' i. ti in trinöit testamail domd . . dinth no tresta i. r . .
11'' i. ni celar i cetlaib no ni dichlitcr a chetla. Darnach iihcrsct,:t
Stol'cs: „irliose sotigs are not hiddeii" (?).
\r-^ i. ni tharda li tassi form. amor: isse aniör cia i. nch ach.
li;!' mortlaid: i. qnando plurimi perinnt nno morbo i. lüathccai . . .
i;)'^ nim thairlc: no nim thuisle i. ni tharda tnisliud form.
13'^ medras: i. medarfis i. medras infiss. bodras: i. bodartis i.
bnadres in fis disponitnr i. erchor . . bodras sech m^c.
!'!■■< ainsiunn: cf. Hy. 1, 11.
I 0 Sanctan's Hymnus. 51
Ar cccli n-eiclind l);is csliiin* doiu cliurp co u-;iinl)tliil) luia-
tluiil)*
IG flomni air* tiado cccli tliratha*, ar gaetli*, ar usr;//) liiatliail)'!
Liiatlil'c moltUu* nviic Mairo luiges* arbaga fiuiia
friscera* Dia dulecli lureoli* arl)aig* mo tlienga.
Oc digde* De de nimil) iiio cliorp rop sigitli* soetliracli*
20 ar nad ri's* iffenin luitliach, ateocli iiirfg adroetacli*.
Ateocli rig.
10=" bas eslinii: i. lȊs inill. Allein bas in'rcl hier 3. (SV/, rclat. Conj.
Praes. sein (Z.'^ 494\ So i'thersetzf auch Stokcs: „that ifs daiifjei-oufi in
mij hody." Zu eslinn vcßl. is nöi tholl dia ii-eslind guas „he is a leahy
hark in (sie) dangcrous peril" St. Goid:^ p. 180 (B. of Leinster und
Cod. S. Pauli in Carinthia).
lä^ i. fil CO n-anbthib oc^is co n-uatbaib. Allein uath ist Adjectir.
ifi'i i. ti dorn toritbin. cccb tbratba: i, etir la ocns aidcbi,
vrjl celebrad cech tratba, sine intermissionc orat L. Hym. fo. 2'»
{Goid.'^ G3).
lo'j i. ar ircbor gaitbe. ar usc. 1.: i. fluniinil)ns.
17" i. molada; vgl. a molad maissiu müonib hiaidfidir blcdil) limsa
Cod. S. Pauli {Goid.^ p. 170).
17'' i. rö erbaig. Stolces übersetzt: „who flyhts for u^hite fiyhts", und
bcmerld dazu: ,,i. e. I sujitpose, for gnad cavses." Wf(rum nicht: „u-ho
fajhts (food fights"? {vgl. irbäga contcntiones Z.'- Gßß; finna: gl. matbc).
Vielleicht ist fenna zu schreiben.
18 Stolces übersetzt: „Elemental God will anstver, ,a corslet whicJt,
battles against my . . .'" (?) dulccb: lies dulcm.
18» hat eine Silbe zu wenig. friscera: i. frecraid.
iH^ hirech: i. dia. arbaig: i. crbagess i. asandcna baig.
19'> sigitb: hierzu führt Stolces eine Glosse aus der Dubliner
Handsehr. H. 3. 18 (jt. 540) an, in icelcher dieser Vers cifirt wird:
,,sigid i. buan ut est oc digde de don. [leg. de nimib] mo corp rop sigid
saetbracb rl." sctbracli 3Is. {cf. V. O»), gl. rel setbacb.
20» arnadris: 1. cona ris.
20'' adroetacb: i. roatcbius.
4*
52 17 ratrick's Hyinmis.
Epscop Saiictan sca* sruitli milid aiiigcl cloth glan gel,*
ro soera mo chorp for tahnain, ro nocba m'aumain for nem !
Rom bith oroit let, a Maire, rop trocar ri ninie düii,
24 ar giiiii ar guasacht ar gal)ud a Cm^ for do snjidud* düu!
Ateoch in rig söer suthain ocngeiiino De diar fotliim,
ronim ain ar gailjtbilj geraib m«c ro geiiair i m-Betbil.
7. Pati'ick's Hymnus.
Dieser merkwürdige Hymnus wird dem S. Patrick selbst
zugeschrieben. Nach der Vorrede soll er ihn für sich und seine
Mönche zum Schutze gegen die Nachstellungen des Königs
Loegaire gedichtet haben. Er war aber dann für Jeden eine
Lorica gegen allerlei Feinde des Leibes und der Seele; er hiess
facd fiada, was Stokes mit „guard's cry" übersetzt. Stokes theilt
auch eine zweite Version mit, die sich in der Vita Tripartita
S. Patricii findet (Oxf. Ms. Rawl. B. 512). Ich habe dieselbe
zwar nicht neu collationiren können, lasse sie aber trotzdem
hier nach Stokes abdrucken (B), weil sie für die Kritik von
grossem Werthe ist. Dieser Hymnus hat sicher ursprünglich
metrische Form gehabt. Dieselbe ist aber diu'ch Interpolationen
und durch Abänderung des ursprünglichen Wortlauts sehr ver-
2ia Für die Ahhürzmig sca schrieb Stokes Goid:^ p. 148 serca (,Jovc
tliou^''); Bemurks' p. 70 corrigirt er dies in sancia und übersetzt sancta
sruith durch „hohj senior^'' („sruith, liJce flaith, is feminine, thongh
applied to a male"). Das vereinzelte lateinische Wort würde wegen des
Namens Sanctan gewählt sein. Ich habe nur noch ein metrisches
Bedenken: die drei folgenden Verse haben je acht Sdben in der ersten
Hälfte, so dass unr auch in diesem Verse acht Silben erwarten sollten.
Es ist dies das O'Don. Ir. Gr. itag. 480 unter dem Namen Scadiia ver-
zeichnete Versmuss.
2il^ gel glan Ms. Die UmstelJung ist nach Slokes' Vorgang des
Reimes wegen erfolgt. Zu milid aiiiijfl vgl. iiiil Crist Fei. Juni 3, mit
der Glosse: i. milid Crist lie.
2.1I1 for (In siii'idud düii: /•///. //*/■ 1, 2; 5, 10(j. doiiädiid Ms.
I 7 Patrick's Hymnus. 53
dunkelt worden. Auf die Spuren der metrischen Form habe ich
in den Anmerkungen unter dem Texte hingewiesen, ohne im
Texte sel])st etwas zu ändern. In der Al)theihing der Zeilen bin
ich nur V. 53 — 57 von Stokes abgewichen.
Atomriug indiu niurt tren togairm tnnoit f'
cretim treodataid tbisi^/n ()endatad i n-diileiiiain dail
1 M. niurt (ueurt B) mit Stokes ah Baiio oder ist es als Accusativ
zu fassen? Für den Dativ spricht zunächst die Form als solche; den
Hnverkcn)iharcn Ace. finden tvir V. 43 in fri cech uert (,fii cech neurt B).
Dass die Dutivpartilcel do fehlt, ist auffallend, darf aber als eine beson-
dere AUerthümlichkeit gedeutet tverden, die Stokes Goid.^ p. 1.54 noch
anderweitig belegt. Bedenklich ist das u hinter iiiurt V. 5. Allein dies
beweist zunächst nur, dass der Schreiber der Ifdschr. niurt für den Acc.
hielt. Hat doch der Schreiber von B sogar ciall, rose u. s. to. V. 28 ß.
wie Accwiative behandelt. Wäre niurt wirklich Acc., so müsste man das
n auch vor gene V. 3, vor de V. 26 ertoartcn, tco es weder in A noch
in B vorhanden ist. — Wie togairm trinoit zu construiren ist, lässt sich
II ich f IcicJit ausmachen. Stokes übersetzt „an invocation of (thc) Trinity",
indem er trinoit als unregelmüssige Genetivform auffasst. Durch die
Wiederhohing des Verses am Ende des Hymnus ist der Wortlaut desselben
gut verbürgt, so dass. es gewagt icäre, ihn durch Conjecturen zu ändern.
Ich halte trinoit für eine Apposition zu togairm, obwohl dieses Wort im
Feiire allerdings mit dem Gen. eonstruirt zu tverden pflegt, vgl. togairm
Semeoin Jan. b, togairm Findtain Febr. 21, Alexandri 26; togairm aber
ist IV ahr scheinlich eine verkürzte Dativform (Z.'^ 269), der Constriiction
nach zu niurt parallel stehend.
2 foisitin Stokes, foisin Ms. (A). Stokes vervjeist auf L ib. Hy. fol. 11:
crctcm öenatad co foisitin tredatad {Goid.'^ p. 101). Er übersetzte:
„I believe in a Tlireeness with confession of an Oneness in (the) Creator
of [the) universe", hat aber neuerdings i n-dulemain dail durch
„in Deo jtidicii" erklärt. Ich nehme daran Anstoss, dass St. übersetzt,
als ob auch in unserem Texte co foisitin überliefert loäre. Da die
Präposition auch V. 63 fehlt, so ist es bedenklich sie ohne Weiteres zu
ergänzen. Vielleicht ist foisitin gleichfalls Dativ, parallel zu niurt; dann
möchte ich aber auch cretim ebenso auffassen {nicht 1. Sg. Praes.,
■sondern Dat. Sing, von creteml, freilich dadurch genöthigt treodataid
in treodatad umzuändern. Für meine Auffassung von cretim sj)richt,
dass auch in den folgenden Stücken atomriug das einzige Verbum ist-
Endlich aher ivird öendatad in öentad zu ändern sein, wenigstens ist
54 17 Patrick's Hymnus.
Atomriug iiidiu uiiirt gcue Cri*'^ cona batbius
4 niurt crocbta cona acluocul
niurt ii-eseirge co frcsgaliail
niurt toniud clo l)retbemnas bratba.
Atomiiug indiu niurt grad birupbin
8 i n-ui4ataid aingol
i frestul archaingel
hi frescisin escirge arccnn focb^'aice
i n-ornaigtbib buasakitbracb
12 i tairchctlaib latba
mir er.Htere Form sonst nicht vorrielcommcn. Dann hestclit V. Ü aus drei
fünfsilbiyen Stücken.
i-6 in B: . . . is neiirt a croctha cona adnac«Z ucurt a csseirgi
(•ona freasgalK(i7 ncurt a thoiniiida fri britliemnrts m-bratha.
u niurt toniud A, ncurt a thoiniuda B. Du in den drei vorher-
gehenden Versen ein Gen. von niurt ahhängt, so ist loohl auch hier
{nach B) niurt toniudo zu schreiben. Dann hat V. 6 zehn Silben,
während die vorhergehenden nur acht haben. Ist bratha zu streichen?
V. 7—16 in B: Attoriug neurt graid biruphiu i u-erlattaid aiugiul i
frestal na n-arcbaingiul i frescisiu (sie) n-esergi ar cend focraici i
n-ernaigthi uasalatbr«c/i i taircctlaib fäthi i preceptaib apstal i u-irisib
iViisniedacb i n-endccai nöebingen i n-guimaib fer firioin.
7 Stolces fasst gräd als Gen. Plur. Allein sollten wir dann nicht n
an der Sjyitze des folgenden Wortes erivarten? Dazu kommt, dass die
Cherubim- doch nur einen „grad" (ordo) der himmlischen Heerschaaroi,
bilden Vgl. Lih. Ihj. IIb i^Goid.'^ 67): Iseat so i. Ha IX n-grad (sie)
sa i. angeli arcbangeli virtutes potcstates principatus dominationcs troni
birupbim et sarapbim. Es ist dies eine bekannte 'mittelalterliche Vor-
stellung. Daher ist enttveder graid zu schreiben, oder es ist grad ein ::n
niurt parallel stehender Dativ. Was die übrigen Verse anlangt, so hat
Stokes mit Recht V. 9 aus B ergänzt, nur glaubte ich nach Analogie von,
V. 8 den Artikel weglassen zu dürfen. Denn die meisten der folgenden
Zeilen haben sechs Silben. Am meisten weicht V. 10 ab: diesen halte ich
auch desshalb für nicht hierher gehörig, weil er in auffallender Weise
die Aufzählung heiliger Personen unterbricht. V. 14 enthält sieben
Silben: nimmt man am Plural Anstoss, so könnte man i n-iriss schreiben;
legt man GeivicHt auf die Ucbereinstimmung beider Handschriften, so
könnte man i n-irsib schreiben [Gen. Sing, irise und irse Z.^ 241).
Dann, bleibt nur noch F. 11 w.it acht Silben übrig.
I 7 I'atrick's Ilynimis.
bi pruiceptail) apstal
i n-birosaib fuismedach
i ii-ciKlgai iioeiningen
10 bi n-gniuiaib fer iircan.
Atomriug indiu iiiui't niiiie
soilse gm 10
etrocbta snccbtai
20 aiie thciied
deue l(3cbet
luatbc gactbo
fudomna mara
24 tairiscni tabiian*
cobsaidccbt ailecb.
Atomriug iiidiu uiurt De dorn luamaracbt
cumacbta De dorn cbumgabail
28 ciall De domm imtbiis
rose De dorn reimeise
cluas De dorn estecbt
briatbar De dom erlabrai
32 bim De domm imdegail
iuteeb De dom remtbecbtas
17—25 in B: Attoriug neiirt ulme soillsi gröine etroclita esci luatlii
gaithi fudomua mara tairismigi talmwM cobsaidi ajech.
17-25 Wie die Aspiration nach äue und die Form tairisem hciveisen,
sind alle ersten Wörter als Nominative zu fassen. (StoJces übersetzt un-
genau: „In light of Sun" etc.) In V. 18, 20, 21, 22 sind je vier Silben,
in V. 19, 23, 24, 25 sind je fünf Silben. Da nun ausserdem etrochta
siiechtai (vgl. jedoch die Aenderunr/ in B) die Reihe der feurigen Dinge
unterbricht, so wird es ivohl ursprünglich hinter luatbe gäetlie gestanden
haben. 21 talmain Ms.
V. 20—11 in B: Attoriug indiu nciirt de dom lüamairecht cumaclita
n-de dom cougbäil ciall n-de dom tlii'ir (sie) rose n-de dom imcaisin
clüas n-de dom eistcclit briatliar n-de dom erlabrai läm u-de dom im-
degail intech n-de dom remtbecbtus Sciath de dom imditeu sochraiti de
dom anacul ar indlcdaib demna ar aslagib dualac/t ar foirmdccbaib
acnid ar cecli u-duine midütbracair dam i cein anoccus i u-uathud i
socb««ü.
56 I 7 Patrick'« Hymnus.
sciatli De dorn ditin
soclii'caite De dumm ;umcul
ao ar intledaib demiia
ar aslaigtliib dualdie
ar inieclitaib aicnid
ar cecb n-duiiio iiiiiUiUirastar dam
40 i ceiii ochs i u-ocus
i ii-uatbed ociis bi socbaide.
Tocuirius etrum tbra na buile nert so
fri cecb nert n-aiimas n-etröcar fris ti dorn cburp ociis domm
anmaiii
44 fri tiucbetla saibiatbo
fri duljrccbtu gentliucbta
fri saibrecbtu beretccda
fri bimcellacbt n-idlacbta
48 fri bricbta bau ociis goliand ocus druad
fri cecb fiss aracbuibu anmaii duiiii.
2i;-4i Auch dieses Stück icird ursprünfjlich eine bestimmte metrische
Form gehabt haben, es ist aber schicer dieselbe zu restituiren Sechs
Verse (von niurt De an gerechnet) haben sechs Silben, V. 34 ist durch
Aufnahme von imditen (aus B) gleichfalls auf sechs Silben zu bringen.
Gewagter wäre es V. 33 remtliecht {rgl. tairmthecht Z.^ 879) für reiii-
tbechtas zu schreiben. Aber es bleiben V. 28, 30 mit fünf, V. 31 mit
sieben, V. 27, 35 mit acht Silben; die letzten drei Zeilen haben nenn,
sieben, neun Silben, wenn die bekannte Abkürzung für „und" richtig
durch ocus ersetzt ist. — V. 38 übersetzt Stokes jetzt: „Against solicita-
tions of nature" [Bemarks'^ p. 70). F. 28 ist doram imthds von Stokes
durch „to guide me" übersetzt.
V. 42—49 in B: Tochuiriur etrum indiu iuna hule ueurta sa fri cec/t
neurt n-amnus n-etrocar fristai dom churp ocus dom anmain fri tair-
cetlaib saebfäthe fri saebrecbtaib bau ocus gobaud ocus druäd fri cecb
fis aracuiliu corp ocus ;iiimain dam.
42-4i) Der Unterschied der beiden Handschriften ist hier sehr gross.
Schreibt man V. 46 hertecda für bcretecda, so haben V. 44—47 je sieben
Silben. Lin. 42, 43, 48, 49 haben entweder nie eine metrische Foriii,
gehabt, oder dieselbe bis zur Unkenntlichkeit verloren. Zu V. 42 vgl.
Fis. Ad. 1 : t(jcurid doclium iiimi cbuci lucbt ua deirce („he calls up to
him unto Juaren the folk of charity" Stokes). Stokes übersetzt: „So hare
I invokcd all these virtues bctwecn me [and thcsc^ against cvery erucl.
I 7 Fatrick's Ilynmiis. 57
Crist (luiuni imdegail iudiii ;u" neim
ar lusciul ar badiul ar guiii,
52 cunom tluiir ilar focliraico.
Crist lim Crid rium Cii.s^ im degaid
Cm^ iimiiim Crist issum
Crist liasum Crist dcssum
5G Crist tuiitlium Crist illius
Crist isius Cr/.s^ i ii-erus.
Crist i ci'idiu cecli diiinc immim loi-da,
Ci'i.s^ i n-gin cech oen ro dorn labrathar,
GO Crist in cech rusc nom dorcsedar,
Crist in cecli cliuiis ro dam chloatliar.
iinrciless' potrer." Tocurins ist jedocli soviel als incitam, asciri; ryl. is
iiularbud demiia, is tocuired aingel Fei. Epil. 53. Durch Er(j(hi.:iiiii/
ron „and these" sucht Stolces die sonst hei eter iibliche Construction
herzustellen (vgl. Z."-^ 65ü), aher wm-auf soll sich „these" beziehen?
„Zwisclien" verlangt immer zivei Parteien, könnte die Bezeichnung der
ztveiten hier vielleicht durch fri eingeleitet sein? V. 49 übersetzt StoJces:
„Against every knotoledge that defiles mcn's souls". Allein die Bedeutung
von arachuiliu ist nur errathen, indem Stokes an „col Gen. cuil sin'\
ferner an arruculigestar i. seclüs arruiieillestar gl. pro[fa]nante Ml (33"
erinnert u)id ein Verb archuilim voraussetzt. Beitr.. YU, 54 betrachtet er
arachuiliu als „U-imperfecV {„loith an obscure infixed pronoun" Goid.-
p. 156); ivo aber bleibt die Imperfectbedeutung? Für anman verlangt
Stokes anmaiu „acc. pl of aiiim"; aiimain ist aber Acc. Singularis,
ebenso duini Gen. Sing.
V. 5J— Gl i)i B: Crist dorn imdegail ar ccc/t ucira ar loscud ar bädudh
ar guiu conimraib ilar fochraici.
Crist lim . Crist remam '. Crwi imm degaid . Crist innum . Cr«.s^
isum . Crist üasum . Crtsi dessura . Crist tuathum . Crist illius . Crt.s^
ip-sius (sie) Crist i u-erus . Crist hi cride cet7t duiiie ro dorn scri'itadar
Crist a n-gin cech duine ro dorn labradar Crist i rusc cech duine ro dorn
decadar (,sic) Crist i cluais ccc/t duine ro dorn cluinedar.
Domini est salus . Domini est salus . Salus Christi tua dumine sit
semi)er vobiscum. amen.
V. 50— öl Constituirt man V. 50, 51 nach B, so erhält man zunächst
vier Verse mit je acht Silben; darauf folgen dann vier Zeilen zu je sechs
Silben. V. 58— Gl bilden wieder ein System für sich, in ivelchem aber-
mals B das Ursprünglichere getvahrt zu haben scheint. Liest man V. 58
58 18 Maelibtrs Hymnus.
Atom liug iucUu niiu't tiea toguirm triiioit
cretim treodataid f. o. iu d.
Domiiii est saliis domini est salus Christi est salus
Salus tua domiue sit semper nobiscum.
S. Maclisu's Hyiiinus.
Stokes Goid.^ p. 174 vermutliet, dass der Verfasser vielleiclit
Mael-isu liiia Brolcliain war, der nacli den Auualeu von Loch Ce
im Jahre 1086 gestorben ist.
Mael-isu dixit:
In spirut noel) immunn, innunn ocus ocunn,
in spirut noolj chueunn taet a Christ co hopunn!
In spirut- nöeb d'aittreb ar cuirp is ar n-anma
4 diar snadud co solma ar gabud ar galra!
Ar dcnniaib ar pheccdail) ar iÖern co n-iluh^c
a l'su ron noelja, ron soera do spirut!
In spirut.
Crist i cridiu codi duiiii {rtjl. V. 4'.)j dorn scri'itiular, so erhält iiuui rier
Zeilen zu je elf Sähen, von denen jede mit einem drcisilhiycu Worte
schliesst. V. GO und 61 sollten wir i für in erwarten.
IL
Die Verbaimmig' der Sölme üsiiecli's.
1. Die Iren haben zwei alte Sagenkreise. Diese Sage
gehört dem alteren derselben an, in welchem Couchobar,
König von Ulster, Ailill und Medb, das Herrscherpaar von
Connacht, sowie die Helden Cüchulainn, Fergus n. a. die
Hauptpersonen sind. Conchobar soll um das Jahr 20 p. Chr.
gestorben sein. Die Begebenheiten des zweiten Sagenkreises
werden von der Tradition über zweihundert Jahre später an-
gesetzt: Finu mac Cumaill, der Hauptheld dieses Sagen-
kreises, soll im Jahre 273 erschlagen Worden sein; Finn's Sohn
war Oisin (Ossian). Vgl. Hennessy, Academy 1871 p. 366. —
Wie schon die ziemlich zahlreich vorhandenen handschriftlichen
P^xemplare im Britij^h Museum beweisen, muss sich die Sage von
der Verbannung und dem Untergange der Söhne Usnech's
grosser Bclielitheit erfreut haben. Sie enthält guten Stoff zu
einer Tragödie und ist mit zwei anderen Sagen von gleich
tragischem Charakter zu der Gruppe der „Three Sorrowful Tales
of Erinn" vereinigt. Mir sind vier Versionen unserer Sage
bekannt geworden, die sämmtlich bereits gedruckt vorliegen, und
die ich kurz nach den Namen ihrer Herausgeber benenne:
^) 0 'Curry 's Version. Diese findet sich in den ältesten
Handschriften und darf auch ihrer ganzen Haltung nach als die
älteste bezeichnet werden. Sie ist von O'Curry (nebst den zwei
anderen Sorrowful Tales) mit englischer Uebersetzung verötfcnt-
licht worden im 3. Bande der leider schwer zugänglichen Zeit-
schrift Atlantis, lange vor ihm aber von O'Flanagan, wenn auch
ßO n Loiigps niac u-Usnig.
aus einer Avenigor gutcii Ilaiidsclirift, in dem unter ^) erwähnten
Buche p. 145-177, gleichfalls mit englischer Ueborsetzung.
-) Keating's Version. Diese findet sich in Keating's Ge-
schichte von Irland unter dem Jahre der Welt 3*J40, in der
Dubliner Ausgabe vom Jahre 1811, Vol. I, p. 370-377. Ich
habe sie auch in zwei Handschriften des British Museum ge-
funden, von denen die eine (Egerton 107, fol. 55, 56) im Jahre
1638, die andere (Ex dono J. Milles Plut. CLXVIII E, fol. 40, 41)
im Jahre 1694 geschrieben ist. Sic ist eine freie Wieder-
erzählung der erstgenannten Version (die metrischen Stellen
fehlen), und wird wohl von Keating selbst herrühren, da dieser
bereits um das Jahr 1630 schrieb (vgl. O'Curry, Lectures on the
Manuscript Materials of Ancient Irish History, p. 21).
^) O'Flanagan's Version, bekannt aus dessen Deirdri
(p. 16-135), einem Werk, das den zweiten Theil von Vol. I der
'J'ransactions of the Gaclic Society of Dublin (Dublin 1808)
bildet. Eine alte llandschi'ift dieser „more modern and diffuse
Version" ist nicht bekannt; nach O'Curry (Atlantis III, p. 378)
ist das Original zu O'Flanagan's Text ein Manuscript vom Jahre
1758 (Irin. Coli. Dubl. H. I, 6). Die Geschichte beginnt erst
mit der Rückberufung der drei Söhne Usnech's, und erzählt dann
ihren Untergang sehr ausführlich, mit manchen Abweichungen
im Einzelnen.
*) Macpherson's Version, repräsentirt durch Macpherson's
englisches Gedicht Darthula, zu welchem ein gälischer Text bis
jetzt noch nicht zum Vorschein gekommen ist. Die alte Sage
ist hier nur noch in den zum Theil arg verstümmelten Namen
und in wenigen Hauptzügen wieder zu erkennen. O'Flanagan
hat dieses Gedicht eingehender mit der irischen Sage verglichen,
mit bitterer Polemik gegen Macpherson's „monstrous fabrication".
2. Für unsere Zwecke kommt nur die älteste Form der
Sage (1, 1) in Betracht. Ich kenne drei alte Handschriften, in
welchen diese enthalten ist:
^) Das Book of Leinster (Trin. Coli. Dubl. H. 2, 18, fol.
192, 193), aus der ersten Hälfte des 12. Jahrhunderts;
II Longcs mac n-Usnig. Gl
2j Das YcUow Book of Lccan (Trin. Coli. Dubl. H. 2, IG,
col. 749), gescbrieheii um das Jahr 1390;
^) Ein \'ellum-Manuscript des British Museum, bezeichnet
Egerto]! 1782 (p. 129), aus dem 15. Jahrh. (?) stammend.
O'Curry hat seiner Ausgabe den Text des Yellow Book of
Lecan (Lc) zu Grunde gelegt, den er merkwürdiger Weise für
besser als den des Book of Loinstcr hielt (Atlantis III, p. 387).
O'Flanagan's Text stimmt sehr genau mit dem Egerton Manu-
script übercin; vielleicht war die von ihm benutzte Handschrift
(vgl. O'Curry a. a. 0. p. 378) eine Abschrift desselben. Ich
veröffentliche den Text der ältesten Handschrift, des Book of
Leinster (L), theile aber die wichtigeren Abweichungen der
beiden anderen Handschriften unter dem Texte mit. Alle drei
Handschriften habe ich während meines Aufenthalts in Dublin
(1871) und London (1874) selbst collationirt, aber es wurde mir
viel Zeit und ]\Iühe dadurch erspart, dass mir die Herren Stokes
und O'Grady ihre Abschriften aus L und E in freundlichster
Weise zur Verfügung stellten.
3. Diese drei Handschriften sind unabhängig von einander;
auch sieht man bald, dass sie nicht unmittelbar auf ein und
dasselbe Original zurückgehen können. Wann die Sage zuerst
in der uns vorliegenden Weise fixirt worden ist, und wer es
gethan hat, ist hier, wie bei jeder alten irischen Sage, unbekannt,
aber die Fixirung geht gewiss in sehr alte Zeit zurück. Leider
hat jeder neue Abschreiber dem Texte mehr oder weniger das
sprachliche Gewand seiner Zeit gegeben, so dass es bei irischen
Texten in sprachlicher Beziehung ganz besonders auf das Alter
der Handschrift ankommt, in der sie enthalten sind. Die
nationale Sage und Geschichte fand am Hofe der alten irischen
Könige eine sorgfältige Pflege, es gab ein besonderes Amt des
Erzählers. Unsere Sage beginnt im Hause eines solchen Mannes,
denn Fedlimid wird der Erzähler (scelaige) des Königs Conchobar
genannt. In heidnischer Zeit entstanden, ist die Sage auch in
christlicher Zeit fortgepflanzt worden, und zwar in der Regel,
ohne sich mit christlichen Elementen zu verquicken. Aber aui
G2 n Loiiges mac n-Usnig.
den Einfluss des Cliristenthums muss man zurückführen, dass das
specifiscli Heidnische in der irischen Sage verdunkelt und in den
Hintergrund getreten ist. Doch gieht es noch viele Sagen mit
offenhar mythologischem Inhalte. Die christlichen Mönche sind
gewiss nicht die ersten gewesen, welche die alte Sage fixirten,
sie hahen sie aber später getreulich abgeschriol)en und fortge-
pflanzt, nachdem Irland zum Christenthum bekehrt war. Denn
der Schreiber des Lebor na liUidre war ein armer Mönch, und
der des Book of Leinster gar ein Bischof (vgl. O'Curry Lect.
p. 182 ff.). In vielfacher Beziehung merkwürdig ist das
mönchische Urtheil über die berühmteste irische Sage, den Taiu
Bö Cualgne (Ptaub der Rinder von. Cualgne), welches sich am
Ende des einzigen vollständigen Exemplars derselben im Book
of Leinster (1. Hälfte des 12. Jahrh.) findet: Sed ogo qui scripsi
haue historiam an verius fabulam, quibusdam fidem in hac
historia an fabula non accomodo. Quaedam nam ibi sunt per
strigia demonum, quaedam autem figmenta poetica, quaedam
similia vero, quaedam non, quaedam ad delectationcm stul-
torum.
5. Was die äussere Form der alten irischen Sage anlangt,
so sind die erzählenden Thoile derselben stets in Prosa, und
zwar ist die Prosa um so schlichter und einfacher, je älter die
Form der Sage und die Handschrift ist. Erst in den späteren
Formen der Sage und in späteren Handschriften tritt uns jene
schwülstige Prosa entgegen, die, mit dem Ptüstzcug der Poesie
angethan, bei jedem Schritte so entsetzlich mit demselben rasselt,
dass man allen Geschmack an dem schönen Princip der Allitera-
tion verlieren könnte. Die Wichtigkeit der alten irischen Sage
im Allgemeinen liegt darin, dass uns die Sage hier in der natür-
lichen Form vorliegt, welche der dichterischen Behandlung im
Einzelnen und der Zusammenfassung zu grossen dichterischen
Ganzen vorausgeht. Woher mag es kommen, dass diese Fülle
von Sagen mit interessanten Plandlungen, malerischen Schil-
derungen, scharf ausgepiiigten Charakteren, nie ihren Homer
gefunden hat? Macpherson's Ossianische Gedichte können
II Longos niac n-Usiiig. G3
weder dem Inhalte iioeli dem Tone nach als poetische Wieder-
i^ahe der alten irischen Sage gelten.
Allein die metrische Form fehlt der alten irischen Sage
nicht gänzlich: inmitten der Prosaer/ählung tauchen Dialoge und
lyrische Monologe in Versen auf; eine für die Geschichte des
Epos gewiss nicht unwichtige Thatsachc. Diese Verse werden
den Personen der Sage selbst in den Mund gelegt, als wären sie
die Dichter (vgl. z. B. Cap. 17 unserer Sage u. ö.). Ich ver-
muthe, dass Oisin (Ossian) auf diesem Wege zu einer Dichter-
gestalt geworden ist. Die Gedichte, die ihm in der Sage in den
Mund gelegt werden, galten als sein Work und wurden allmählig
zum Typus einer ganzen Literaturgattung. Die ältesten Gedichte
der Art gehören gewiss an eine bestimmte Stelle der fixii-ten
Sage; ohne Kenntniss der ganzen Sage sind sie stellenweise un-
verständlich. Ich theile weiter unten zwei ehizelno solche Ge-
dichte mit, die sich im Book of Leinster befinden, und von denen
das eine dem Oisin, das andere seinem Vater Finn mac Cumaill
zugeschrieben wird.
Ein Kunststück der zünftigen Dichter und Gelehrten am
Hofe der Könige bestand ausserdem darin, den Inhalt einer Sage
so kurz als möglich in metrischer Form zusammenzufassen.
Derartige Verse sind besonders schwer zu verstehen (vgl. das
S. 25 über Broccan's Hymnus Bemerkte). Auch sie finden
sich nicht selten der Sage einverleibt oder am Ende zugefügt
(vgl. z. B. das Gedicht am Ende der unter III mitgetheilten
Sage).
5. Der Inhalt unserer Sage ist kurz der folgende:
Fedlimid, der Erzähler am Hofe Conchobars, des Köings
von Ulster, hat ein Fest veranstaltet. Sein Weib ist schwanger.
Als sie durch das Haus geht, um sich zur Ruhe zu begeben,
schreit das Kind in ihrem Leibe laut auf. Alle Gäste sind ent-
setzt, der Druide Cathbad wird um Deutung des Wunders
befragt. Cathbad prophezeit, Fodlimid's Weib werde ein Kind
gebären, das einst, wenn zum schönsten Weibe herangewaclisen,
grosses Unheil über Ulster bringen werde. Derdriu soll ilir
64 U Loiiges mac u-Usnig.
Name sein. Das Kind wird geboren. Man will es sofort tödten,
allein Conchobar verbietet dies und lässt das Mädcben erziehen,
damit es einst sein Weib werde. Einsam wächst Derdriu heran;
CK*fil**v<^ l^ftS sie sieht ausser Conchobar nur ihre Pflegerin und Lebarcham,
AJO" "it^ Conchobar's „conversation-woman". Einst sah Derdriu, wie
l>^te% ^ J4tAr» • Conchobar ein Kalb im Schnee schlachtete, und ein Rabe kam
" das rothe Blut zu trinken. Sie wünscht sich einen Mann, dessen
Haar schwarz wie der Rabe, dessen Wange roth wie das Blut,
dessen Leib weiss wie der Schnee sei. Von licbarcham erfährt
sie, dass Nöisi, Usnech's Sohn, diesem Wunsche entspricht.
Derdriu trifft ihn, und verpflichtet ihn bei seiner Ehre sie zu
entführen. Auf seinen Ruf kommen seine Brüder herbei, und
nothgedrungen beschliessen sie mit Derdriu zu fliehen; ihr An-
hang begleitet sie. Conchobar aber stellt ihnen nach, so dass
sie endlich nach Schottland übersetzen. Der König von Schott-
land nimmt sie in seinen Sold. Da wird Derdriu von einem
Beamten des Königs erblickt, und für würdig befunden, das
Weib des Königs zu werden. Heimlich wird ihr dies angetragen,
allein sie verschmäht den Antrag und warnt Nöisi vor der neuen
Gefahr, in der er schwebt. Auf ihren Rath fliehen sie auf eine
Insel. Da bestimmen ihre Freunde in Ulster den König
Conchobar, sie zurückzurufen. Fergus, Dubthach und Cormac,
der Sohn Conchobar's, sollen Bürgen der Sicherheit sein. Allein
Conchobar sinnt auf Verrath. Die Bürgen werden unter einem
Verwände aufgehalten, und Eogan, König von Fernmag, der
bisher mit Conchobar entzweit war, erkauft sich dessen Freund-
schaft durch Noisi's Mord. Fergus, Dubthach und Cormac rächen
den Verrath in blutiger Weise, und wenden sich zu Ailill und
Medb, König und Königin von Connacht. Derdriu war in
Conchobar's Gewalt, aber sie wurde nie wieder froh. In
rührender Weise klagt sie ihr Leid. Einst fragte sie Conchobar,
wer ihr am vcrhasstesten sei auf der Welt. Du selbst und
Eogan, sagte sie. Da will sie Conchobar für ein Jahr dem Eogan
überlassen. Conchobar spottet über sie, als sie mit beiden
Mämiern im Wagen fährt. Da zersclimettert sie ihr Haupt ,an
einem Felsen.
II Loiinos iiiac n-rsnig. 05
.6. Macpherson's Gedicht stimmt mit der irischen Sage
mir in den äusscrston Umrissen ül^crein: die Heldin flieht mit
dem l)egünstigten Liebhaber; der verschmähte, aber mächtigere
Liebhaber vernichtet den Nebenbuhler sammt seinen zwei
Brüdern, und die Heldin selbst überlebt den Untergang derselben
nicht lange. Die wichtigste Abweichung besteht darin, dass der
verschmähte Liebhaber nicht König Conchobar, sondern König
„Carbair", gäl. Cairbre, ist. Dieser gehört aber nicht dem
ersten, sondern dem zweiten Sagenkreise an (s. S. 59): Cairbre und
Oscar, Oisiu's Sohn, tödten sich gegenseitig im Zweikampf.
Darauf bezieht sich das unter VI 1 von mir mitgetheilte alte
Gedicht. Auf diese und andere Abweichungen von der alten
irischen Sage hat bereits O'Flanagan a. a. 0. aufmerksam
gemacht; wir heben nur das Hauptresultat hervor, dass in Mac-
pherson's Darthida, wie noch oft in anderen „ossianischen"
Gedichten (vgl. Hennessy, Academy 1871, pag. 366) die zwei
Hauptsagenkreise, welche die irische Sage ebenso scharf aus
einander hält, wie die griechische Sage etwa den Argonautenzug
und den ti'ojanischen lü'ieg, unter einander gemengt sind. Was
die übrigen Namen anlangt, so liegen dieselben allerdings nur in
der anglisirten Form vor. Den irischen Namen Derdriu (Gen.
Derdrenn), Nöisi (Gen. Nöisen), Andle, Ardan, Usnech ent-
sprechen bei Macpherson der Reihe nach: Darthula, Nathos,
Alt hos, Ardan, Usnoth. Wenn wir auch die Anglisirung in
Anschlag bringen, so ist doch die Verschiedenheit in den drei
ersten Namen so gross, dass die schottischen Formen nicht als
organische Weiterentwickelung der irischen betrachtet w^erden
können: sie sehen vielmehr- aus wie Verstümmelungen nicht
einheimischer Namen. Der vierte Name lautet auf beiden
Seiten gleich. Der Unterschied zwischen Usnoth und Usnech ist
gering: in späteren Handschriften wird auch im Irischen nicht
selten th für ch geschrieben. Ein unparteiischer Kritiker kann
nicht daran zweifeln, dass Macpherson's Gedicht in jeder Be-
ziehung eine jüngere Gestalt der alten Sage bietet.
()() II Loiigos innc ii-Usnif;-.
7. Was meine Behandlung der Handschriften anlangt, so
habe ich aus Lc und Eg nur das angeführt, was eine wirkliche
Verschiedenheit des Textes- ausmacht: verschiedenen Wortlaut,
andere Flexionsformen, abweichende Wortstellung, Zusätze, Weg-
lassungen. Hätte ich auch alle orthographischen Abweichungen
anführen wollen, so wäre die Varia Lectio zu einer wüsten Masse
angeschwollen. Ich habe die meist eine spätere Sprachstufe
verrathenden Eigcnthümlichkeiten von Lc und Eg kurz zusammen-
fassend im Anhang hinter dem Texte l)esprochen.
Die Ergänzung der in den Handschriften gebrauchten
Abkürzungen habe ich im Allgemeinen nach Stokes' Vorgang
durch cursiven Druck als solche bezeichnet. Ich halie dies aber
für unnöthig gehalten, wenn einzelne Buchstaljcii in bekannter
Weise ausgedrückt sind, nämlich n durch einen Strich, m
durch eine gewundene Linie, r durch Hoclistellung des Vocals,
die Silbe con durch ein umgedrehtes c. Ausserdem pflegen
die Silben on, er, or oft durch einen Strich abgekürzt zu werden:
in gewissen häufig vorkommenden Wörtern, nämlich in den
Formen der Wurzel ber und in der Präposition for ist die ab-
gekürzte Schreibweise nur da angedeutet, wo dies aus irgend
einem besonderen Grunde räthlich zu sein schien. Die Schreib-
weise com-bai, com-batar habe ich gewählt, wenn die erste
Silbe durch die oben erwähnte Abkürzung für con bezeichnet
war. Ausserdem ist die abgekürzte Schreibweise unbezeichnct
geblieben: 1) In den oft vorkommenden Casusformen der Namen
Conchobar, Usnech, Ulaid, Eriu, Alba, die oft in der einen
oder der andern Handschrif't ausgeschrieben, oft in allen drei
Handschriften abgekürzt geschrieben sind: Conchohar, Con-
chob«r, Visnig, Ulaid, Vlad, Ercnn, 'Evinn, Alhan;
auch in anderen Namen (Cormac, Dubthach, Durthacht),
wenn sie wenigstens in einer der drei Handschriften ausgeschrieben
waren und über die Richtigkeit der Schreibweise kein Zweifel sein
kann ; — 2 ) in der Conjunction ocus (und), die in diesem Texte nur
einige Male in Eg. und hc.ocus, sonst immer durch lat. et oder die
gewöhnliche Abkürzung dafür bezeichnet ist; — 3) in dem Worte
niac (Sohn), dessen Vocal nur in Eg bisweilen geschrieben ist.
II L()ii,-cs mac ii-üsni.n-. 07
Die Partikel diu ist in L gcwölmlicli plene geschrieben.
Dagegen ist die dem altirischen dono, dano, dana (Z,^ 700)
entsprechende Partikel stets durch die Abkürzung da, dö aus-"
gedrückt. Da an einer Stelle der unter III mitgetheilten Sage
die volle Schreilnmg dana vorkommt (vgl. auch O'Don. Suppl.
zu O'R. Dict.), so führe ich diosell)e mit Stokes und Hennessy
(Rev. Celt. 11, 88 u. o.) auch in die mittelirischen Texte ein,
obwohl ich in einem anderen Manuscripte auch die Schreibweise
dna (ohne irgend ein Zeichen der Abkürzung) gefunden habe.
^ Dio Stoiuclion iiii Texte bezeiclineu die schwierigen Wörter, iiberhaiiiit die scljwiorigeil
.: l'iir die meisten derselben habe ich im Anhang mitgetlieilt, was für ilir Ver-
^ - . ' ständniss geleistet worden ist. ^ i ^ / /
, ^ Cid dia m-boi longes mac n-Usnig? ni ima. 'i^ai,£asj j. ß<At ös t>vs^\
''JZI^l-i^^) Batar Ulai^ oc 61 i taig Feidlimthi maic Daill sc^aigo -i^ % ^.^.^-^•
^^/ Conchobair. Bd^i daw§ ben iud Feidlimthe oc airiuc don^^'*:£^%^ t5 -i^äa^c j
•liii-
tfslüag^s a ciud, is si thorrach. Tairmchell corn ocus cui-
brend, ocus ro'läsat gair mesca. Arm£_batar do lepthugud,
dolluid in ben dia lepaid. Oc dul d_i dar lar in taigef ro
'grecha* in lenab ina broind, co'closs fon less Tiile. Atraig
cach fer di alailiu is^tig lasin scroich i-sin co *mj3ätar cind
ar chind is*taig. Is and adragart Sencha mac AileHa: „Na
curid cor dib," or se^ „tucthar cucund in ben, co'festar cid
diatä a n^deilm-sea." Tucad iarom in ben chucu.
Cd]). 1. 2 Fedlimidli E(j. scelaighi Fj<i. i. scelaigi Lc.
A hid Fedelmthi sin Ecf. 4 ocussi torrach Lc. Kij. tairmclieall
chom ocus clinibreiin Eg. r, liiid in vlipn diau himd«/f? Efi.
7 ro grech Lc. Efj. (e). s cech Lc. Ecj. issiu tigh E(j.
lasin screich hisin L.c. lasan groich £//. 9 isin tig Lc. om. Eij.
as and ic. liidrnpiürt E<i. mac alaind Aililla Lc.
10 or se om. Erj. Dafür: a öccu. clnicaiiid Lc. chucuinn Eg.
ol se CO fiasmais EV/. 11 in dt'ihn si Efj. tuccud cucu
iarum in vlien Eg.
5*
CS
II Loiincs mac n-TT,snif>'.
-C^;ejLa/v'.'&a|»ft^
a^
tfx^-.P^f?.
2. Is and asbcrt a ceilc .:
,Cia deilm drumuii dcrdrethar
[a ben, or se]
dremnas fot broind büredaig
brüit cluasaib cluinetbar*
gloim der do da tbaib treu
tormaid
mor n-uatb adii^igetbar*
1110 cbi'ide crecbtiiaigedar
cruaid.*
Foidlimid :
[Et;:J
Cia deihiim dreinon derdre-
thar [a hen, ar se]
dremnus fot bruinii buirethar
bruidit cluasaib cluiuethar
glaimm do da tbuip treu
tarmairt
mor nüatb atanaaigtb«>'
mo cruaidi cru crecbtuaig-
thar.
10
3. Is aud ro'lä-si co Catb-
batb, ar ba fissid s,idc:
Cluiued Cathbad coemaiuecb
caiu
mal uiiud mor mocbtaide
m^brogtbar*
tre druidecbta druad
ür näd'lil lern feiu liudfocla
f r i s * m^b er ad F eidl imi d
fursuuuud fiss
ar uad*fitir bauscal
cia fo bru
cid fomcliriol broud becestar.
Is aun ro laad si co Cft^Miud,
ar ba fissid sidi:
Is auu ispert CatlibcK?
Cluiuid Catlib«(? caemoiuecb.
caiu 15
mal uiiud mor mocbtaige
brogtbar
tria drüidecbto drüad
frissimbert Feidliuiid
or luit leuiui feiu fiuufoccla L'Ü
fursuuuod fiss
ar nad fidir bauuscalui
cid fo bruiuuiu bitb
fod criol liruim lieccustar. 25
Cajh 2. 1 asbert in fili a clieli i. F. Lc. ispert Feiillimid a celiu Erj.
In den folgenden ur.<priui(jlich metriselien Purtien stcJd der 'Text roii
Eg vollständig neben dem von L; die Lesarten ro)i Lc unter dem Texte
sind die wichtigeren Ahwcichaugen von L. 2 dertrethar Lc.
u gloimm Lc. 7 tormait IjC. 9 mo cridi creclituaigetliar
cruaidli Lc.
('dp. 3. n cliined IjC. k; mocbtaide brogtbar Lc. :io or
nad lern fein Lc. ti fidir bandscal Lc. 24 cia fo bru bi Lc.
:i5 bece«Lair Lc.
ö^(LsLt^tlcJ.7 L^'Tf t^^ ^-/<4'
TT lyonn^es mar n-üsnig.
69
Ji
r
4, Is and asliert Q;\X\\hud:
Fot chriol broiid l)ecestar
be fuilt buflicliass.*
segdaib sellglassaib *
siaii a grüadi gormchorcrai.
fri d|lh snechtai samlaraar
sei a detgiii diähim.
niaiudai a bedil partardeirg
be dia*m9jiat ilardbe
* eier Ulto erredail).
•—Gejsid tot bri'i Iniritbar
be find fota lbltlel)or.
•" imma cm'aid*cossenait
''^ immat ardrig'iarfassat.
bfat iarthur tromthoraib*
fo ebb' cboicid Choncbobair.
biait a beoil i^artardeirg
imma deta nemanda.
^^^JU^" fris'm-1)iatM"ormdig ardrigna
fria crutb UKÜgraiss n-diäiiim
Is aiin ismbert Cuthhad:
P'ot cn'ol l)ruiin bcciistair
bee tiiiltt Iniidiu buidicliaiss.
scgaib suüiub seallglausaib
siau a griiaid gormcorccra. 5
fri datli snechta sambiim si
sed a deidgin diaiiira.
ui'amdo a beoil i^artuiiigdcirg
1)0 diambod ilairtbe
etir Ulltaib erradiiib. 10
geissis fot bru büiretbar
bee tiuu foto foiltleaupbar.
iiiiat curud coisenat
iiiiat airdrig iarfaigseat.
lüaid iartur trumtbortbuib 15
f() cli cboiccid Cbonchobuir.
biat a beoil partiiingdeiVg
iiiia detai nemunto.
frissmii fo/-mdig airdrigo
fria a crutb ii-digraiss n- 20
diainim.
54\. Gx/fcj^ 5. Dm-at iaitiuidiu in Catjibatb a läim for a broind na
mna, co^'o'derdrestar in lelap fo laim. „Fir" ar se „ingen
til and, ocus bid Derdriu a bainm, ocus biaid olc impe".
Ro'geuair ind ingen iaipiu, ocus ro'raid Catbbad: 25
12
Iß
Cap. 4. 1 atl>crt Cathbad Lc. isnil)crt K. E(j.
bccestair Lc.
:{ lie fuilt iHiidi buidichois Lc.
6 samlamair Lc. 7 deitgeiu
u geissig Lc. bnrcthcr Lc.
Lc. 0' Curry. i;i frismbat Lc.
Cap. 5. 22 iarum iarsuidiu Er/.
bri'i na mna £>/. 23 coro
in loanamb fo a läim Eg.
ro genair Lc. ocus dog. Eg. iarum Eg
dx. K. Efj.
i segdaib suilib sellglasaib Lc.
JjC. 8 partftingdcrga Lc;
13 cosscnat Lc. 11 iarfru'dset
for broind inna mna Lc. for
dertroastair ic. gurro dcirtristar Erj.
24 impi Lc. uimpi Eg. 25 ocus
et dx. Cathbad Lc. ut
Uii fe)<wu#^j J) iChtp^
7 ■'
II Loiiaes iiuic ii-lisiiia-.
t^
A Dcrclriu miuiiclei-a mai"*(sic)
diiimsacocniaiiiecli cloth bau,
cesl'aitit Ulaid rit re,
a iugeii iial Feidlimthe!
A Doirdri mandeni^mar
diamsa cocmainocli cloth bau
ccsfaitid Ulaid red rc
a mgen ^al Y^iWAhnthc.
Biaid etacb* cid iaijtain
dot daig a be forlassair
is it aiiisir cluinti-su
loügcs tri mac n-ardii-Uislc.
Biaid etach cid iartain
düd daig a be frilasair
is it aiiiisir cluinte se
luingius tri mac n-Uisliiine.
t^/u/v — •
Is it amsir guiiu dreuiuin
i^ntair iarom i n-P^niain,
Ijid aithrecb a cüll cliid iar-
tain
ro fuisam* lurt/cRoig roginair.
Is it aiiiisir giiiiu dreiuim
gentar iarum iiid Eiiiuin 10
Ca-<x bidat drech coli cid iartaiu
, ro .
12 do ioethsat ma/c rig rogmair.
Is triut a be co m-l)ail
longas Fergusa ö Ultaib
ocus gnim ar coimtea
.*0
glHU 3
l)air.
-«-V k
Is triut a be combail
luingius Fergusa o Ultaib 15
u*S. ocus gnini ar coemsat tair
giiin Fiacbwrt maic Coiicbo-
16 bair.
Is it chiu a be co lo^bail
guin Gerrce maic Illadaiii,
'*'■ ocus gnim uäd lugu smaclit
orggain Eogaiu maic Dur-
^/lO'Sä^^^^ tliacht.
-H^ C^UW* - y , *r - .*^
' Dogena guim n^granni Ujgarg
ar i'eirg ri rig n-Ulad n-ard,
Is at chiu a be combail
guiii Errge maic Illadaiu 2U
ocus gniui nat luga smacht
(jvu^aiu Eogtu« maic Dur-
tacht.
Dodeuagnim n-graniuiu-garg
ar feidm ri n-Ulad nadard 25
1 ruanderamar Lc. 2 ban Lc. 3 reche Lc. 1 a Ingen
liuil Feidlimthe Lc. g frilasair Lc. s tri mac u-Uisliude Lc.
10 gentar Lc. inu Eamuiu Lc. 11 adrech coli cid iartain Lc.
^ipi'i2 l'o tojsam mc. rig roglimair Lc. u; or coemsad guil Lc.
'■üt.
I 't-* 17 guin Fiachna Lc. 19 at chiu Lc. 20 Gerce Lc
■' :.M giiiii) ii-granda Lc. 25 ar ferig ri"u-Ul. n-ard Lc
Mii^ s~r^h H ^- '^^ <^f^^t
f uf - --VÄisii./" > Äf» - C>MnAvvS«£
* U<lU (M -t-^ory-^A^, ^jMi&ui ^ 0.%. J6^k^ ,-^ . ^. McLt 7
II Loiigcs mac n-Usiiig. 71
* -^? .1
biiiifl do lectan iuhach du,' biuid do Icchtaii iiiacli du
bid scel u-airdairc a Dcrdriu. ! bid scel u-ardiicc a Dordiiu.
A. A Dcidro.
6. „Marbthar iud ingcii" ar iud uic. „Ni tho" or Cuii-
cbobar. „Berthair lim-sa iud iugcn ilnbaiuch" or Concliobar, 5
„ücus ailebthair dorn reir fciu ocus bid si bcu bias im lavrad-sa."
Ocus ui ra*lamatar Ulaid a cboccrt immi. Do'guithc/- 6u
daii«. Ro'alt la C(uicbo])ar co m-bo si iugen as morailliu ro*
boi i n-bEmuu. Is i liss fo leitb ro'alt ccTuach'acccd fer di '^n^
Ultaib bi cosiu u-üair uo'lbad la Coucbobar, ocus ui büi 10
Äff ^^.. /—
duiue no'leictbe issiu leis-siu acht a baiti-si ocus a mummi, iej. ^(a^j C^J^-t*i^.)
ocus dana Lebarcham, ar ui*cta gabliil* dissidc, ar ba bau-^ H^ -'-^-S
cb"aiute. - l.
7. Fecbt u-and diu bai a baite ua iugiue oc feuuad loig cUeUu.
Ibtblai for suectu immaig issiu gerarud dia fuui difesi, cou'15 ~ ^. •'-
facca si iu flach oc 61 ua fola forsiii^tfsuechtu. Is aud asijert
si tri Leborchairu: „Roi)ad iuuiaiu oeufer forsa m^betis ua tri ~-~"'
dath^ucut.i. in folt mar iu lüich ocus iu gruad mar iu fuil ^■^- g. 'KyruumL
" C -i^b.)
h
ocus iu corp uiar iu suechta." „Orddau ocus tocad duit,"
Lehan'hum, ..ui ciau üait Mä is^'taig itifarrad ,i. Noisi 20
I inad uach du Lc. 2 bit mit r er wischt ein b Lc. it O'Carnj.
scel 11-aiiTdricc Lc.
Cap. 6. i or on oig- Lc. 0 berdar Et). a ailibthar Lc.
ailtithtV Eg. an oiii. Lc. Etj. 7 ui ro lamsat E(j. für immi :
iarum Lc. Efj. dognid Ey. s für dan« (diu Lc): amluid
iarum Eg. ro alt la C. om. Eg. ' is möräillim Eg. 9 alles
foleth ron alt conuach faiccid iiech d' Ultaib gusiu tau Eg. in hi um. Lc.
II für duine: uecli Eg. si om. Eg. amuimiu (buimi Lc) ua
hingeuu do»o Eg. 12 ocus Leabarchamm Eg. arua lieta Eg.
Cap. 7. 11 feclit aud Lc. fechtus diu Eg. a haitisi ag f. Eg.
15 fothla Lc. forsiu suechta Eg. araoig Eg. gaimriud
Lc. isiu u-gaimriuth Eg. in couacca si Lc. coufacco si ni iu ffacli
etc. Eg. 17 si om. Lc. fria Leaburchaimm Eg. ro bad Lc. Eg.
em fer forsmbetis Eg. ua tri datha Lc. na teöru datho Eg. fj
18 für mar: &mal Eg. l'h ar Lebarcham Eg. ar iu Lebarcham
Lc. om. L. itarrad L. Lc. (f hinein corrigirt in Lc) hit
farrud Eg.
® &uJiU ^ Ua^ . ^^ cü u^ a^rl^f- ^ 0%. d.%. ur>*M. lU
^ ö.$» -vvXa. ^ ^.5^. ^a^j»^ i^^us^ JUlz*«u. i'f'd i^\a^'i. ^ i^tiW^cc^ ^ckU.
72 II Longes inac n TJsiii.^-.
raac Usüig." „Ni_p:u)i sl:'iu-sii am," or issi, „conid'ii-accur
Saide."
■ 8. Feclit n-aii(l diu hüi-scom iuti Noisi a öeimr for doe
inüiatlia,,!. na Emna, oc aiidord. Ba bind imorro a n-andord
/Uivr?/i(,fi.5^ jj^c^ß u-Usnig. Cec/i bo ocus cec// uiü ro' diluined, iio-mbligtis ö«'^*^-'
■ i"^ ' tZ« ^/-w« &Zr67</ajd'immarcraid iiadib. CecA duiiio iiod*clilui-
iied, 1x1 loiSr sithcbaire ocus airfitiud doib. Ba maith a
r\J;gaisced da««; cia do l)eth cöieed Ulad uile imim i n-oeii-
baile, acht coCi'o'chuired^cacli dib a triur a druim fri araile,
111 bertais buaid dib ar l'ebas na ursclaige ocus ua imditeii. 10
Bat comluatha da^ict fri conaib oc taffond, no'maibdais na
tiada ar liias.
()(^J^ 9. A m^büi-sium (lin a oiuur ^inti Noisi yuniaig, mos* 'Vu/
etlann-si cuci immacb, a.mal bid do tliecht seclia, ocus nis*
ii-athgeoin. „Is cam", or sii-seom „in t-samaisc teit secbond." 15
„Dlegtair" or sisi „samaisci mora bale na'bit tairb." , „Ata
tarb in cböicid lett," or sei-seom,.i. vi Ulad". „No'tbogfaind-se
^,^_ cto-^^'^^^etruib far ufdis," or sisi, ocus nQ*geljaind tarbin öc ama?
3 :,r^vM c^-'i*** tussu." „Ni tbo" or ^i-SGom . ^r". Laisodaiii focbeird bedg
C-^-^)
1 iiimbam Lc. Eij. or sisi Lc. ol si Eij. conaid ii-aiciur-sa
he Lc. confacar Eg.
('dp. 8. 3 Feclit and Lc. bi'ii sim Erj. a äeii E(j.
^ 4 inarädai Ina liemno Eg. aud^rd 'olntp I'ron.] Lc. indord Eij.
5 do cliluiuead Lc. atcluiniuth E<j. i; da trian blecbta Lc. Eg.
(.mblechtaii oni. L. d'forcraid Eg. nadib om. Eg. no chiiuiutli
Eg. 7 lör sitlicuiiid Eg. airlided Lc. oirtitijfh Eg. maitli
ijiiii Eg. ^ s cda. uo beitb Lc. Eg. (boitb ahgeki'irzt). coitcd Ulad
innoen baili impu Lc. coiciiitb Conc. bindenbaiii impo Eg. i» a triiir oiu.
Lc. Eg. frianaili ÜV/. lu ni berdais isV/. diib ic. na biii-srlaidi
Lc. aunrsclaidi Eg. ii ba comluath di» fria connil) oc tofhunt Ei).
y^l Ca))'.). 13 mosetlänsü.nosetlann siLc. n^setlann si /v/. iiininiacli
' am. Eg. am. bith do dnl Lc. Eg. (bid). ir, tbeit Lc. teti Eg.
16 dleagar Lc. dleg. Eg. samaisce isan bailc Le. n i. ri Tl.
1)111. Eg. nada thogfaind si /yC. is ar n-dis 2<^. no gcdiu'nn
tairbine öag amaltsa Eg. amaltso IjC. i9 Zwischen ni tho or
y-^ r seiseom tmd Lasodain feJdt in L folgendes iStnck-iCith föbitiiin faitsinc
' ( )() f Cathbad.' ^ii^dom femidsa' deiri-si sin'lol sisi ergänzt (yCurrg). bid do
^-"'^ l imorro'or seisem Zcjcid fobitbin faitsinc. Is dorn fcmcdso adeiridsin . l)id
do im. or seissim Eg. locr-rd Eg. foclicrcrind Lc. licidg Lc.
II ].oii,a:ps mac ii-rsni,<r.
cuce, corni^gaib a da. ii-o for a cliind. „Da n-(') melo ocus
cuitbiiuia aiulso," b\ si, ,,iii;ii)iin'bora-sii latt." ..Eirgg uaiiii,
a 1)en" ol sc. „Rot'])i;i" ol sisi. Atniclit liikoclaiii a andonl
ass. \inal ro'clmalatar Ulaid iiuuuid iu audcJrd, atraig ccch
A
fer dib di alailiu.
10. Lütar maic Uisnig immach do tbairmesc a mQ)i'ätbar.
,Cid no^lai," ol seat, „nammongonad* d'Ultaib it chinaid!'
„LKl iw'iai," Ol Sf'ai, ..nammonguiiau ci uiiain il (•Jimaiu:- oC^ OZ^' TTs^ ^m.^
^^mU Is and dochuaid^döil) a lAloronad friss. ,,Biaid olc de" ar ur.-f.vl. tf^je.4<^B^
,^.ind oic. „Cia beitb mrro'bia-so fo mebail, cein ])emniit-ni i tLo^sL^^lU
w^^ n>|jetbaid. Regmjiit-ni lee i tir ii-aile. Ni*l'il i n-jiEriiui rfg 10 ^^ ''^'^''^, ^ L
^Z iia^tibre falte dun." Batar eatj a comairle. Roimtbigsetar H'^-i^-^'^*^ • a w»
CB"! inclpidcbi sin, ,i. tiT cöicait laech döib ocus LLL l)an,ocus LLL '^ - ^ / i>
coii ocus LLL gilla, ocus Derdriu Ico.
H — I ■
11. Batar fc»)- .essama* cein moir mörtliimcbell. co'trialta ^,
a n-ditb coninieuic J cngaib hErenu tria iudle ocus chelga 15 ^ C//^. ^
^ A , f' . . — . . . '^ ■
Concbobair, 'Ota Esai-üaid timcbell siardes co Beiud etair sair- k ^-^^^
tüaid däiidisi. A:?äide tra ,co n-darafnetar, Ula/(Z tairis i
1 rorosab Lc. 2 innso En. inso Lc. mani mberasa Lc.
maDomb('/-ii{.sa Lc. 3 rotbia öu ur siäi Lc. rotmbia öu iiar sisi E(j. '' ^7 •
doniber lasodniu a audord n-ass Eg. i amail Lc. atciUatar Eg.
h\ n-andord Lc. a andord Er/.
Cap. 10. 7 ar seat Lc. ol iat Eg. 11a ma, ngoiiad ultaig
(offenhar aus dultaib corrigirt) Lc. narhuot gonutd ul. Eg. gouuto
O'Flanagan. s atcliuaid Eg. Lc.y. andorondad ris ic. 9 nochii
biaso Eg. 110 cia biasa Lc. cein bemiii Eg. 10 ragmaini lea
hitir n-ailiii Eg. ri IjC [mit grliJgtem g>. Eg. 11 ro imgetar Lc.
roimthetar Eg. vs iunaidchisiii Lc. tri cüeca con ocus tri cöeco
ngillo Eg. n ocus luid si diu i. Dcirdriu i cuniusc caiglf conibai
ctvf/Tu Lc. ocus Deirdri cumu cäich compui eturro Eg.
Cup. 11. M for focsamaib Lc. Eg. cen moir Lc. um. Eg.
timchell bEr. Lc. mortimchiull uörinn Eg. co ro trialta Eg.
15 audichcnnad Eg. i crigaib hP^reun om. Lc. Eg. tria indlcad
ocus cclga Lc. tria intleduib Coucob. Eg. n; tinicbiull iiöiriun Eg.
ctair Eg. 17 aräi Eg. condaraifuctar Lc. condoroaifnitar Eg.
f
^C01C/llf
i* cM.
74 II Loiig'L's luiic ii-U«iii,u-.
^>^ '^^Jj^^l^^cricli iiJAlbaii, co* i^gubsat in^clTtlirub^iud. Oiul luiir ro*
'^ sciiicli (loib ffadacli in t-slebo, do'clsut for cethra fcr n^Alban
du thabairt cbiicu. ^
ten.1. k^ lASit. J(oUa. Doclmat>ir aida dia iwlilgiund i n-ocn 16, co'ii^dcochotar
\ kr. do'vUkn. ^cm.^ dochum rig *iA.lban , cunadragail) ina uiuntwas ocus co^ro* 5
ö.ii.Mo *ca. gabsat amsai aice. Ocus ro'suidigset a tigu isind faicbtbi;
iuidagiirna ingiuo do'ronta na tigi, conna'bacccd noch leo
ßdtWs t^A^ f"»^- lü? i'wb'tig na'l-o*mar]jtais inipi.
L^ Hiji.r^' - J'J•
Uii^ imu Ov-^j;^ 1^. Feciit^, tmd clin liiid in rcctairc niatain mocb corra^
ffi<t!t( 'Ooj^-^^i^-) liii cur imnia tecb-som, co'n-accai in lanamain ina cotlud. 10
, Docbuaid ai/sin co^ro*düsig in rig. „Ni fiiaram-ni"' or se
„umai du dingbala-so cosindiu. Ata i f;iil Noisen maic Usnig
ben dingbala rig iarthair cTomain.- Marbthar fo|chetüir Noise
ocus foad in ben let-so" ol in reclfwVe. „A.cc," or in ri, „acbt
cij^ik airg-siu dia guidi dam-sa qecfe laa fc^blith." Do^gnither ön. 15
A n-atbered imoryo in veviaire chaidclie _^ia-si, adfeded si ■
£oA-t^ 'ßißi ^^'-^ celiu in n-aidchi-sin fochetöir. Uair naQ:'0»etad uadi, no :^
/mä ph4fkstliü-\\ 'eralta lor maccaib''^Uisnig dul i ii-gaMbib ocus i catbaib ocus
Ze<^ la^di^ i n-drobelaib, aiilaig co^ronnnarbtafs. vVraide batar sonairte -
; seom im ca(7< n-iniguin, connTTr'etad ni doib asna amsib-siu. 2()
I indnitliiLiib Lc. indithrub nanu E(j. t loscaith Lc. Eg.
dorellsat Eij. ar clietraib E(j. ä do thabant chuctu (t unter dem c)
Lc. om. Et). -i inuüenlö E<j. Lc. ö rig Alban Lc. Eg. rig
nalJ/rtw L. condarragaib Lc. coudorogalb Eg. ainuintertt«
(ohne ivl) Lc. t; amsaiu aici Lc. amsaini acta Eg. atigiu Lc.
hitiglie Eg. sinnaidchi Lc. issindaidqi Eg. 7 in tige Eg. Lc. {-\i.
(Jap. liJ. 9 Fecht iiand Lc. fechtus naun Eg. in rechtairiu. ind
rig Eg. ii larsin Lc. iaruni Eg. f'uaranuuni Lc. t'üaramairni Eg.
vj: du diugbälaso do muai Eg. cosaniug Lc. gusanii'id Eg. micc
lUslinu dingbälo rig iarthair domuln do muai Eg. v.\ iuti Nöissi Eg.
II ind ingin Eg. olsiu rectcuVi Eg. in damsa cecli laa um. Lc. Eg.
ibclillth Jj. 16 friasi cliaidqi Eg. friclsi chaidclii Lc. atfctad
sluni Eg. 17 fodi Lc. ar na ro lietad ni dl Eg. is no erptha
Lc. Eg. fordalb m((culb Uisl. dola Eg. 19 sonalrti Eg.
. soitoirt Lc. 20 Im cach nimguln om. Eg. couarfetad Lc.
asna kathaib sin Lc. Eg. (Isua).
^ Co rymigg nncßai
II TiOii,iic:s nuic ii-Usnig. 75
13. Ro*tinölt;i tir Alban diu mnvhad ianui clioinairle ^
frie-seon. Adiet-si^du Nuisin. „Imtliigid iiss," or sT, „uuir <%. fr^^
moiii'digsld ass iiniüclit, no-bor-mairlitlicr mibaracli." Lütar d?J».^v«-;6--VflA^i£^.
ass iii(liiidcLi--siii, co m^batar i n-iiiis mara. Adhadar du (^/^.ä-ti^. -^Gä.
Ultaib anisin. „Is trug, a Cliouchobair," ar Ulaid, mäic fj ''-^«^^s; *k a«^a^ j i^
Uisnig do tliuitim i tirib namat tre chiji drochimia. Ba foir p****^ J • - ..
a cüiuaiteolit ucus a n-imguin ucus tuidecht duib doch um a ^'
tire, uldaas a tuitim la naimtiu." „Tecat (liii," ar Cuncbuljar, öm£m«-
„ücus tiagat cuiumairgc friu." Bcrair chiicii anisin. „Is
l'üchou Icnd," or seat, „regthair, ocus taet Fergus frind i 10 Sfh)- ^ i^- ^ ^''
cumairge ocus Dul)thacb ocus Curinac mac Cunchobair."
'lliigaü side, co'ragbaiset aillama di niuir.*
14. Bäi imurro imchösnam im P^ergus da churiud du k u»<;til£ 'Wu
chormannaib a cumairle Chonchobair, ar isliertatar m'äic Uisnig ^ „ „ ^ , ^h--
re*^nach*istais biad i n-hEriun acht biad Conchobair i tossucb. '^''> (t^AcU ü^ H^.'%. l)ß\
Luid Tarmn Fiäcba mac Fergusa leb ocus anaid Fergus ocus -i^a«^ i,^.j^ u.^*«Äjt P»<»«^
Y)\x\>thach , ocus dollotar niäic Uisnig co*«A)atar for faidchi
na liEmna. Is and da«a tiliiic Eogan mac Dwvthacht i i ■ >i t
Fernmaige do chorai fri Concbobar, ar ro'boi i n-essid fris \ -^'} '^.•~Y/7*' J)l
ciana. Is"de"s/f?e ro'berbad do marb«fZ mac Uisnig, ocusamsaig 20 '.^r-y' . . //
Conchobair immi cona'tistais cuci-seom. c- . -
C'ajj. 13. 1 ro tiuoilti Xc. rothinölti firu Alban Eij. -i tris ic.
friasi Eg. adfetsi {;mit darüber geschriebenem ad) do Noisi inni sin thiged
as urssise meni tlieiset as inuocht nodmarbthar imbarach Lc. atfetsi do
Nöisi. Imtidig- ass oi" sisie. Mani thistai as hinnocht uotmai'btar
imbiulrucb Eg. 3 lotat. ass inag-, siu Eg. i inuinis Lc.hiudinis Eg.
5 für anisiu: on Lc. um Eg. G tutim do macaib Us. Lc. tuitim do
macaib Uislinu Eg. imdäigin droc7annä Eg. Lc. (drog-). 7 hinter
comaitecht: ocus a ni-l)iadad Lc. Eg. (biath.). dochum tbiri Lc.
dia tir Eg. s iia nainidi Lc. lia a naimtiu Eg. 9 tiagad co bam
riax'ach Lc. gor bam riaruch Eg. berar Lc. Eg. iudnisin Lc.
iudisin Eg. iii ol eat Eg. n tiagat Eg. congabsat Eg. Lc. (di.
ailäim Eg. alaim Lc.
Cup. 14. 13 iarum Eg. iarvtm diu Lc. 1 1 a comairle Lc. Eg. a
cjjomairle L. ar asbertatar Lc. arw^mbertatar Eg. üislinn Eg.
1.5 uad conusiu'stais biad n-er. riambiad Conc. Eg. n; P'iach. m. Con. vcl
Ferguso Eg. i7 micc Uislinu Eg. ar faiclithe n-Eamno Eg
18 DGTiacht Eg. lo fris fri clano Eg. eisiden Lc. Eg. (-ein).
20 diammarbad ocus amsacb Lc. Eg. 21 Chouc. ime Eg.
'' 7ß n Loii.iTPs mac ii-Usniu;. -loi^ 4tewh > «g- y^^xJZo*«.)
15. Batar maic Uisnig ina sessom for lar na faidchi,
ocus Imtar iia muaa ina suiclib for dou na liEmna. Dolluid
fjl^Jl^^ »lin E(ii;aii iiia tliur iarsiiid faidche, dolluid imorro mac Fer- Q
. gusa, CO v;i!-])ai for letlilaim Noiscn. Feraid Eogan failti friu
tdJtjn Uv ^6^^^ la beim forgaraa do gai nior in Noiseii, corraimid^a driiim 5
<lwii t^fCdjU^i triit. Focheird lapodaiu mac Fergusa, co»tuc di laim dar
Noisin. co<tuc foi ocus co* Aarlaic fair anüas.* Ocus is" amlaid f olUcL
gSxWh^tta. vi)*\n\\\ Noisiu tria mac Fcrgusa anüas. Ro'marbtha Tarseiu
{^SUvjüJi) setluKin^na faidchi. conna'terna^ass acht a n£dechuid do rind
^•2«. Sv^jzibj: St gaTocus do gin chlaidib; ocus ruj^ad si imumd co Conchobar, 10
i!i\^\tsi.Slt»^-TÜx^ Cii^ CO m-bai for a läim, ocus ro'cumrigthe rillama iarna cül.
?«fi9.lJi\tß^)\ ' 16. Atcbuas do Fergus iarr>m anisin ocus do Duhiliach
t^cjyjK.(KJü^ Q^^jg ^Jq Chormr^c. Tancatar sifZe co n£dernsat guima möra
fochetoir: ,i. J)\\\)thacJi do marbar/ Mane maic Conchobair
ocus Fiachna mäic Feidilmi ingine Conchobair doud oen- 15
- fargain, ocus Fergus do marbarZ Thraigthreoin mä'ic Traiglethain
ocus a bralhar. Qciis sarugud Conchobair impu, ocus cath do
thabairt eturru läijpin isind oenQo, co«»torchratar tAlict de
Ultaib eturru. Ocus ingeurad Ulad do marbad do DnHhuch
ria matain iarom Eiiiain do losend do Fergus. IsArf lotar 20
Cnp. 15. ] im. micc Uisslinn E;/. for lür iia faidchi, oiii. Ep.
a ocus iiiiia iniia iiina suiclib foi- tua ua liEmnai. Luid Lc. ocus iiid
anisrtc/t ina suidi for tua ina liEmno. Luide Eif. a cuctu (c mit t
(J(irunter) iunathur Lc. cucco Eg. i failti 0)u. Eij. 5 in Noisin
Eij. ind Noisiu Lc. corromid Lc. curoimid Lfj. c a diläim Erj.
tar JjC. Ef/. 7 co tucc foa ocus tairis aiuuis Ef/. is innic E().
s ro bitli Lc ro hitlic Er/. Noisiu mii. Lc. Er;. ocus r. m.
iarsuidiu Lc. ocus r. ni. iaruin E/. u scclinon Lc. setlinön J-,. lüf.
Kl di gin cloidhib Lc. do ginn claidim E(j. tucad E(f. do
Chonco. Eff. 11 ocus om. Lc. Eg. ro cbumrighthe Lc.
Cap.li'). laocusCorbm. TaedutEV/. conderusadJ-vC. condoronsatiV/.
1.5 Fcidhlimthi Lc. Fcidlimid Eg. oenargam L. do guin dond
oejiforgab ocus Fcrgusa do marbad Traigthreoin maic Traiglaithcn Lc.
do guin don ocnforgom. ocus Fergus do marb (sie) Traigtreoin in.
Traigletuin Eg. i7 imi^aib Eg. is etarruib Eg. iarum Eg.
contorchratar Lc. condi-ocratar Eg. do Lc. Eg. lo ingenruid Eg.
20 für iarom: ocus Lc. Eg. di luscc. Eg. dolotar Lc.
II Luiigos mac n-Usiiig. 77
mrom co Ail?71 ocus co Meirlli, ar ro'fetatar isfei lanamain ro ^äa.*-'*^^*^
foilsad.'^ Ocus äana iii^bu clml scrci do Ultail).* Tricha cet_ AtÜ^ä^Jr a ^C»^
rop e liu nallongsi; co cend so* ^A^l^ar/?^e dec ni v(fda\ gol n^
crith leb i n-Ultait, acht s;ol ocus crith leo cec/f7enaidclii.
17. ^^adaln di§si tra i ftiil ConclioLair ocus risin rcTsin
ifk/^
ni ro'thib' gen n-gairi , ocus lu'doid a säith do bind na
chotlwf^ ocus ni'thuargaib a cend dia glün. In tan clin do* dUJtM. /^"L,
bortis na bairfiti di, is and atbered-si: V/' ) •'
[L:] ^ lEfj:I
Cid cäin Hb in laecbrad laind ■? Cid cffiin lil) ind loecbruid
"" luind 10
ccngtai Emain iar tocbaim: Cengta ind Emuin iar to-
cbuim
airddiu do'cingtis dia tajg -V'' airdiu do cbindis dia tigb
tri maic adlaecbda üisuig. Ck!- 4 III micc adlaecbdo Uissnig.
^./ ( . ^ - . /T
Noisi coinid choUan cbain* -'v*\.„ Noissi comid combxn cain 15
folcud bm-sa do conjtein.* folccud Humso do gontein ^ ^^^
Arddan co n£dam nör uiuicc Ardan conaidm na muco mas
maiss,
aslaiig Audle dar arddais. 8 ascchmg Aindli diarierdass. <f^>^ Ua^'^
Cid luiHs Üb apimid mass, Cid niilis bp in mid mass
ibes inac Nessa nitbmass: ipius macc Xesi nitbmass
20
i^arrofeadadar ic. arrusfettat«}* Hy. basi £//. :,' fodoroclsat.Xc.
dofoelsat £V/. da«« om. Lc. iiipsa E(j. di liUltaib Eg.
i bas alliu Eg. rusan £V/. 4 beide Male gritli Eg.
cechnenaithchi Lc. gachnaidqi Eg.
Cup. 17. 5 ocus in bli. ni tib gen gaiie Lc. ocus in bl. ni thil) gen
ngairiu Eg. c doidh Lc. döig Eg. 7 collad Lc. bi saitli
do biud na lungud na cbodlutb Eg. dia glun Lc. Eg. da L.
In tan do berdis na bairfitig di is and asbered si in reigin sea sis Lc.
Intan dotmboirtis na hoirfit. isatecb issann ismberiuth si in recni si sis Eg.
9 laecbraid Lc. 11 cengtba inemain iartboicbim Lc. 13 ailliii
do cbingdis 0 taig Lc. 15 cbomian cboin Lc. lu foload Lc.
17 conaiin Ze. -.nt in mid Lc.
® C0.V4JL unii /ußocL
W- /^ ^, __
J2. '5Mut.
ßO
9.0..
78 II Longes inac a-TIsnig.
baithium riam \v\\ for l)rü*
biad menic ba niillsiu. 12
H
0 ro* sernad Nöisi nar
fuloclit* for feda fiaiichlar,
Ija millsiu c^cli biud fö mil
araralad mac Usnig. IG
Cid l)iniii lib ijicac7i|mi
cusleimaig no cbornairi
isi mo chobais iiidiu,
ro'chüala ceol Imd binniu. j20
Bind la Conchobar for ri*
cusleimaig wo chornairi
binniu lem-sa, cloth nell,'
sian no gebtis maic Uislend. 24
^ '^ Fogur tuinni toirm Noisi
cU ^.^1?-45i=^^ba ceol bind ^ bithchlöisi,
li <SiAxa± . . coljlacli Arddain rQ.po maith,
andord A'ndle dia TTrbaitb.
^ LoäSCu. '• l '^^^
Noisi ro noad a fert
])a dirsan in comaiteclit
do ro'dalius drong tria alt*
in dig tonnaid dia*n-eHjalt.
) Iinnain bf^rtban ailli a lilai*
tucbtb^cli duino-cid dinblai*
l)a dirsand nadrösco indiu*
/ — _ .-^^
m«c üisnig do idnaidiu.
1 l)a liaitliiiiiim Lc. 2
Lc. 4 fulacht Lc.
12 is cornairi Lc. i:i fa
Hthclilöisi Lc. a om. L.
18 Annli Lc. "19 doroiiad Lc.
23 ailli blai Lc. 21 diiid 1
28
32
36
ba hail)nim riam reim for bin
biad mmicc rob. millsiu.
0 ro sernad Nöisi nar
fuluct for feduib fianclar
ba millsium gach biud fo mil 5
ar aral. macc \JisUnn.
Cid binnim lib aucaine
cuslinuuid is cornaire
isi mu cubus don rig
ro cualo ceol bud bindi. 10
Binn la Concobar in ri
cuslinuuid is cornairi
ba binnim lemso clotli nell
sian no geibtis micc Uisleww.
Fog««r tuinni trom Noisi 15
ba ceol bimi a bithcloisi
coblac/i Ardam ro bud maitli
fodurd Ainnli daüarboith.
Nöisi doronud a fertt
ba dirsin in comuiteclit 20
dorodak<s drong ti-ia alt
don dig tonnaigbdia n-erl)alt.
Inmuin bertban aille blai
tuchtacb duine cid dinnblai
])a dirsin natresco indiu 25
m«c Uisnech do idnaidiu.
1 ? i^. C^ ^^^. ILL cUi'^ i K
•0 1)0 millsiu Xe. :? n rascrnad
8 is cornairi Lc. ii fö ri Lc.
Idiidi IjC. 15 trom Lc. n; a
17 cobliacli L. coldacli dardain JjC.
21 dorodailis Lc. 22 tonnaig Lc.
dal Lc. 21; Uisl. Lc.
/
3 SC %.^. fUs,U,Sl2 . £e- /T Z2.2
^ 'l^U^ 3U^ je^H^ *^
II Loniios innc n-
79
fc4r/
h
Iiimain me/iina eobsaid cair, '''''-
inmain oclacli ard imiiäir,
iar n-imtlieclit dar feda Y(\\
inmai)! costal i tiugmir. 40
Inmain süil glass carddais
mna
l)a hanmas fri ccrata, _
Tlir cuairt cliaille, comul saer,
inmain andord tria duljmcd. 44
Ni'cliotlu tra
ocus ni'chorcu m'ingne
failte nT»tHaet imm aire -v
7)1- nacli'taide m^ic tindle. 48
Ni'cliotlu
letli na liaidclie im ligu,
foclieird mo clieird * imm
drungu,
sech ni'luugu ni*thil)iu.
Falti indiu ni'dam üain
iiCdail Emna ercdair sair,*
na sid nä suba na sam
nätech mar na citmtli^h cam,
Cid cain,
|Eg:l
Inmuin mini cobsuid cliair
inmuin oglac/^, ard imiiair
iar n-imtbeclitfiudbnioigi fail
inmuin custad hi tiugnair.
Inmuin suil glass cardis mna 5
ba llamn^(s fri hocrata
iar cüart coilli comull soor
inmuin andurd tria du])raef?.
Ni colla tra 10
ocus ni corco m'ingne
foilte ni toed imaire
or na taidet micc Uisle.
Ni collad
leth na liaidqi im ligiu lä
foceird mu ceill im drungo
52 secli ni lungo ni til)iu.
Failti hindiu ni dom üain
' "' in dciil lenno erccar sair
na sid na subo na sam
5(3 na tech mar na cumtacli rig.
20
IJMm,
18. In tan (lin no'l)id Concb()l)ar oca balgenugud-si, is
ind atl)C'>-cd-si: b.'^. c^- i'iAi.i-ü 2ri
tu:.
:Zä(
I moniV Lc. f/Curry Im! moiitiia. chobsaitf choir, ithcr
letsterem vel a Lc. ■:, tar feda fail Le. 4 costol i tiiriiair Lc.
.s comull soer Lc. it dubracc/ Lc. lo cliolln Lc. la faiti
II i tlioct inimairi Lc. i3 ornac/t taide mc iiidlc Lc. n Inni
tlinlladi^c. ' ii; fdclicnl mo clicill Lc. i'd iiidaillenda crctliar Xc.
(\ip. ]S, ^'1 da»« do bid Lc. an tan doiio bui E<i. is andsin
at1)cii'eadsi in reii^ne sea sis Lc. is aunsin atberitli si in rocni si sis E(j.
{/
80
II Longes mac n-Usnig.
i{J^^
Mb
i^Lc)
[L:]
A Clioncliobair cid iio*tiTi',
do»rurmis dam bruii fo cluir,
ised am cciu iiüm'mair,
do serc lim ni"lja ro mair.* 4
In rop ailliu lim fo nim
ocus an rop inmainib
rncais liaim — mör in bet —
conuäch'acciu com ec. 8
A ii'mnais* is torsi dam a^(-iJ-
tuclit dom'adbat mac Uislen,
cam-nan * cirdiib dar corp
ba snachnid secli ilar m-ban. 12
Dli griiad cborcra cainin
sratb,
bebil deirg,abrait fodaildatb,
detgein nemanda fo li
amal sÖer'^dath snechtaidi. IG
E^i suachnid a eirred iVglan
(iter fianuaib for n-Alban,
füan cani corcra comul cöir
cona imtliacnmng de/'goir.
Inar sroldii set co m-brig
i*mcbui cet läm, ilar min,
for^a imdenam, is gle,
coica unga findruine.
20
24
A Choncbobair cid no tai
da rurmais dam bron fo clioi
is hcd im cein cein nonnnair
do serc lim ni bamair.
Ni rob ailli lern fo nim
ocus ni rop inmainib
rucais uaim mor in bed
conach aiciub-sa com eg,
A u-ingnius is toirrsi lium
iecht imamhar mac n-U^lenu
curnan cirdub dar corp n-gel
ba suaichn/(? e sccli ilur.
Da n-gruad corccra caine
sratb
beil de/rg abra fo daeldatli
dr^/gin nemannto fo di
ixmal saordath snecA^aic^hi.
Ba suaichn/f? a erred glan
itw' tianuib vbfer n-Alban 20
fuan cain corcra cumtacb coir
cona timtacmuiug dergoir.
Inar sroldo scd combrig
i m-bui cet u-gem ila>- min
for a imdenum is gle 25
L uinge d' finnbruinc.
15
1 na tüi Lc. a isscd tatham Lc. 4 do sehe lim iiinil)0
mair Lc. 5 ni rop J.c. r, in rob Lc. s connacii aiciubsa
commcg Lc.
amailar Lc.
(y Curry.
liaiiail) Icr Lc.
cet gciM Lc.
\) an ingnais is toirr.si Icni Lc. lo teclit
12 fa s, J.c. ilar fer Lc. k; ab. Lc. abra
17 doitgcn Lc. 19 a errad glan Lc. 20 it/r
i'L' cona tliinitacmaing dergoir Lc. 21 ininii
^U. UU 0^
II Longos niac n-Usnig. 81
[L:] [Eg:]
Claideb orduirn ina laim, Qaidim örduii'ii ina laim
dagai glassa CO r(^gäetligrain, '^ da gai glaso co ii-gotligraiu
timleii CO m^bil öir buidi '''^'iiy finiidun co n-datli oirbuidi
ocus taiil argait furri. 28 ocus tiil arccuit furri,
FoiTuich frind^Fergiis find* ^- Forfuich rinni Fergus finn 5
ar tabairt darsa inorliud,* ar tabuirt darsin morlinn
ro*i'ir a einech ar chuirm, ro rir a oinech ar cuirra
doi'ochratar a morgluind. 32 dorocratar a morgkiinn.
Cia no»betis forsin maig Cia ]io betis forsiu muig
Ulaid im gniiis Conchohair, Vlaid im gnüis Conchobuir 10
doberaind-Sejuile . cen chath W dos m-beruinn uili ar sachleth
A — . '^. ^T . ' . ... . — ^— '
ar giiais Noisi maic Uisleau. 3G ar gnuis Noisi mic Uisnech.
Na briss indiu mo cbride Na briss binniu mo craidiu
mos'ricub mo mochlige! luus riccab mu möchligiu
is tressiu cuma inda miiir is treisi comaind amair 15 / \^
madda eola a Choiicho&mr. 40 modfeola a Choncabair. UcCöiU:*^ , \
A. A Chonc.
19. „Cid as mo miscais lat atcbi" ar Concbobar. „Tussu
am" or si „ocus Eogaii mac Durtbacht." „Bia-so dawä bK«-
daln i fall pjogain" ar Concbobar. Dos'bert iarom ior laim 20
Eogain. Lotar arnabärach do aenucb Maclia. Büi si ar ciil
Eogain i carpM^. Doranigert"^si^nach*facfed a da ceili ior - $6- ■
iü\mam in oenfecht. „Maitb a Dei'driu," ar Concbobar,
2 congothgrain Lc. :j liiiidi Lc. buide L. iiher condath:
vel combil Ey. 5 rind IjC. c darsa« morlind Xc. ii dos
beraindse Lc. cen clitli Lc. n» ar giias Lc. llislean L.
Uis. IjC. i:i aiidiu JjC. cliridlii 7^c. u mochligi Lc.
IG moda LjC. a Clionchobair LjC.
'(Jap. 19. IS iss mö Efj. 19 eim Lij. uaiiili Ja\ biaso bli. i
fall Eogain din Xc. l)ia.si bl. hi fail Eiiccuin dono LJ;/. 20 dusnibert
ciirttm (sie) C'oii. E;/. 21 doeniuh Muirtemniu LJ(j. do oennch Mur-
themne Lc. auch L. am Rande raurth . . iar cul Lc. 22 na haicc-
fiuth Eg. bi talmuin £V/. 23 inoeni'echt o)ii. Lc. Eij.
G
,-l
,S2 n TiOnges mac n-üsnig.
„süil cliMirech etcr. da retlii gnii-siu etrwm-sa ocus Eogan."
Ro'bai ail_ chloche mör ar a cind. Dolleci a cend immon
rloich CO ii^'denia brürig dia cind, co jti^^o marl). ,
Long^^s mac Usnig insin, ocus lon^ Yergusa ocus aided ^
mac u-Visnig ocus Derdrend. tiuit a. f. 5
Anhang I.
Eigentliüiulielikeiteu tlei* Haudsclu'ifteii Lc. uud Eg^.
Ich stelle hier kurz die Punkte zusammen, in denen ich die Lesarten
von Lc und Eg in der Varia Lectio nicht consequent mitgetheilt habe.
Die Zahl der Beispiele gieht ungefähr einen Massstab für die Häufiglceit
des Vorkommens. Doch muss ich vorausschicken, dass ich geivisse Dinge
nicht für jede Handschrift einzeln aufführe. Es sind die folgenden:
Die Handschriften schwanken zwischen s und ss im Inlaut und Auslaut:
CO clos und CO closs; fon less und fon les; isin tig und issin tig
u. a. m. Dasselbe gilt von rr, das aus Assimilation entstanden ist:
coro lai und corro lai. Beachtenstverth ist der Wechsel zioisdien doluiil
und dolluid. Auch in Bezug auf die Infection sind die Handschriften
inconsequent : so entsprechen in den ersten Capiteln den Formen
Usnig, curid, ceile, cluinethar, cluined in L: die Formen Uisnich, cuirid,
celi, clunethar, cluned in Lc, die Formen Usuigh, cuirid, celiu,
cluinethar, cluinid in Eg. Noch wieniger lag in meiner AbsicJii das
Schioanken in den durch Eindringen von i aus a oder o entstandenen
uneigentlichen Diphthongen ai, oi, ui eingehend zu berücksichtigen: fot
broind L. Lc, fot bruind Eg; i n-Emain L, Eamuin Lc, Emuin Eg.
II. s. w. Hierbei kommt ferner in Betracht, dass eine gewisse Art des a
(liesonders oft in Eg) für mich ivenigstens nicht vom u zu unterscheiden
tvur, auch da nicht, reo ich mit dem Wunsche ein a zu erkennen
besonders scharf beobachtet habe, in dogenuir Eg. Ich habe in
solchen Füllen stets u geschrieben (nemunto, dorönud so gut wie fo
mobuil. at cliinuid gegen nemanda, doronad, fo mebail, it cliinaid in L);
1 gniisi Eg. gnisiu Lc. 2 mor om. Eg. arna cinn Eg.
rolecci Eg. doleigi Lc. 3 bruircch Eg. ))rulig Lc. conad ro
marb Eg.
■1 Longrfs mac n-Uislonn ocus lowgas Fergusa ocus aided Perdrinni
(sie) Lc. Luiugius mac u-rislinn aniislu ocus fochunn luingsi Ferguso
ocus ag. itcrdrc tiiiit. /•,//,
II Loiigos mae n-Usnig. 83
fiorfcir na hingonu nehen ingeni findet sich in E(j. Ich steUe es aber
Jedem anheim in solchen Füllen u in a zu corrigiren. Im Mittelirischen
werden i Und e in den letzten Silben, namentlich in Flexionssilben,
nicht mehr so streng geschieden, wie im Altirischen: Nom. S. cride L,
cridi Lc. Eg; Gen. S. taige L, tighe Eg, tigi Lc; fon less uile i, lüli
Lc, nli Eg. Es Jcommt dies namentlich bei den ia-Stämmen in Betracht.
Bei einigen derselben hat sich bekanntlich a festgesetzt. Auch hier
wieder 3Iannigfaltigkeit in der Behandlung: fri dath snechtai L,
snechta Lc. Eg; gäir mesca L, mescai Lc, meuscco (Gen.); gnim
u-grauni n-garg L, granda Lc, granna Eg. — Alle diese Punkte haben
in der Varia Lectio nicht conseq_ucnte Berücksichtigung gefunden.
Eigentliüinliclikciteii des Yellow Book of Leeaii (Lc).
1. Media an Stelle altir. nnasinrirter Temas: fidir, liadar, berdis,
marbdais, tiagad, congabsad, ro sudigsead, taugadar, arrofeadadar,
comaidecbi, dorochradar, doleigi, lia naimdi, airfided, comm eg, ag {für
oc). Hätifiger als in Eg.
2. Media aspirirt zwischen Vocalen oder im Ausla^it: lepaidh,
sliiagh, cruaidh, druadh, roghraar, it chiuaidh, atchuaidh, ardaigh, righ,
c'Iuidhib, biudh, Feidhlimthi, Eoghau, adhgeoiu, cia beidh.
3. Die usinrirte Ausspraclie der Mediae in der angegebenen Stellung
muss schon früh eingetreten sein, denn auf ihr beruht die bereits in L
nachiveisbare Vertauschung von d und g: ursclaige für ursclaide cap. 8
(ursclaidi Lc). In Lc: cobsaig für cobsaid 17, 37, geissig für geisid
4, 10?
Für die geicühnlichere Sckreilnveise buredaig. corodusig, TJsnig:
burodaich, coro dusich, Uisnicli {aucJt Uisnecbl.
4. tb für cb: ro scaith, suaitbnid. Dieselbe Difj'erenz zwischen
sochnon Lc und sethuon L. Eg.
5. p erscheint selten: lenap, crptha (ro berbbad).
G. nd für nn: iudaidcbi sin [so auch in L cap. 10), do cbormandaib,
cuslendaig, tnindi.
7. ndn für nd oder nn: indnithruib, indnaidchi, indnund, indni sin.
8. ea für e: cuibreand, leass, fear, Seancba, feastar, bean, leachtan,
Leabarcbam, chiinead, cuiread, tairmeasc, imbeathaid, tria indlead,
siardeas, Easruaid, Feargusa, for feada, seach, atbeiread. Daneben
Jedoch cbined. forht ti. a.
6*
(
34 n Longes mac n-TTsnig.
9. Sonderbare Ej)entlici^e des i: tarimchcll, ferig, tairib, amisear für
tairmchell u. s. f.
10. Das n des Ace. S. ist nicht immer (jewahrt : i tir cle, fcclit and
(neben fecht n-and).
11. Die Präposition in verdoppelt ilvr n schon im Altirischen vor pro-
nominalen Elementen (Z.'^ p. 627). Aber hier, ausser in Fällen ivie
inna cotlud {neben iaa sesam) auch vor nominalen Formen: iiin Emain,
inn Eri, inn Erind, inn Ultaib, ind essid. So wohl auch zu fassen
innoenlö, vgl. isinnoenlö. Die spätere Form a für i in: aliss, at chiu,
am farrad {neben it farrad) ^t. a..
12. Neben der alten Form der Präposition oc auch ic, vereinzelt ag
(aga liailgnigud) ; etrom, etorru neben itir.
13. Der Artikel, der im Mittelirischen die besondere Form des
Dat. PI. aufgegeben hat, unterscheidet auch das Neutrum nicht mehr
streng: in mid, in tigi (Nom. PI); aber andeilm.
14. Die Partilcel din stellt oft da, wo L dana oder üono hat; dann
in Lc selten.
15. Für inquit gewöhnlich or tmd ar, vereinzelt ol.
1(3. Die Längenzeichen sind in Lc besonders spärlich gesetzt.
Eigeiithiimliclikeiteii des Egertou Maiiuscripts (Eg).*
1. JSledia an Stelle altir. unaspirirter Tennis: fidir, badar, berdais;
•jag, com eg; gach, gu ro la, gu ro düisig, gusiu tan, gusaniiul.
2. media aspirirt zwischen Vocalen oder im Auslaut: sluagb, Usnigh,
Fedlimidh, scelaighi, issin tigh, brogbtar. Für aspirirtes b wird fi
geschrieben: in ilen.
3. tb für ch: ro scaitb.
4. cc für g: arccuit (argenti), Euccuin, aircc, tuarccaib. Sehr oft
ist die im Altirischen unasjyirirte Tenuis so bezeichnet: corccra, foccla,
olrc, ind tjicc, a coicoort, ti'inirc, acr. dnl, bicr öl (daneben ac öl etc.).
.\rlniHd, biliar, ro lasatt.
5. Vielfach p für b: isport, uimpi, impi (Fem.), ina (Fem.) prninn,
compui, compatar, orptba; bidrupuirt, tuip, ipiiis [für altir. ibes),
dioiböbiii), lij), louniii); co ru gapli. foiltleaupbar.
• lli(^cll„n Iraucn zum TUei
1 i'imn dialicl
xchen Chnritkler,
?.. B. die imter 10, 12,
13. 14 Ciniilititni. .\nf tlir Sjinrt
1 ihnhclischt,
Wi-schiidenheil i
1 der älteren ISpraclie
lud mau tiinl, nicht nvitihlil.
11 Loii'^-i's iiinc ii-Usiiiu-. 85
G. ü bezeichnet die Aussprache von f Iiinter iirsiiriinf/lich. vor-
handencm Nasal: aüfail (= i fail); aber auch itir tiauuib ufer n-Albau.
7. q öfter für cu renvendet: qcii, qgi-sium {daneben chuicce); aber
auch iuiioidqi (diese Nacht), ciuu ar qun (Kopf an Kopf).
8. th für iirspr. t zwischen Vocalen oder im Auslaut, wo eher
bereits die alte S])rache mit Vorliebe d setzt: coiia liaicciuth, atcluiuiuüi,
atbcriuth, coiciuth, foath, cuidbiutho.
9. ca für c: longcas, beau, tairraclieall.
10. iu für altir. e: atcluiiiiuth , cona haicciuth, atberiuth; ind
iugiun (neben ingeu), a muimiu, a ccliii, rcchtairiu {Nom.)] mu
mochligiu, lii tir n-ailiu (Acc); mo craidiu (Voc); gen n-gairiu,
Muirtemuiu (Gen.); ipius {altir. ibes); coiciuth; luiugius. Vereinzelt:
suiliub {Dat. PI).
11. eu für c: ccch feur, leuniip, mciiscco, do leupthugad.
12. au für a: diau imdaid, seallglausaib, im faurrud, siaurdess, do
taubairt, t'or läuim.
13. Aus a, zu, dem i eindringt, wird oi: oiti, caemoinech, amoig
{neben amuig), oirfitigh, toirb, foilte, ri Ferumoige, oil cloicbiu.
14. Vorliebe für o im Auslaut: cou facco, cou deruo, cualo; for tua
ina hEmuo, maro, a lämo, datho, na fiado, sneclito, cöeco u-gillo {neben
coeca), gnimo moro, fiadoch, fri ci'ano.
15. Vereinzeltes: io für i: miol. — eau für altir. e: foiltleaupbar. —
aei für altir. äi: csein {zweimal). — ea für ia: eat, eat. — eu für ia:
eurum.
IG. Unf/enaite Genetiv formen: Erinn, Uislinu, mac Uisuecli; tri mac
u-Uisliune {rgl. Derdrinui in der Unterschrift in Lc).
17. Die Präposition in: a tigh, alles, aiifail (= i taili; imi Eriu,
bind iuis; dagegen issin tigh u. s. iv. — Die Präposition oc emch in
den Formen ac, ic.
18. Die Praep. im und etar mit Datir: impaib, etarruib {gleich
darauf etaru).
19. Der Artilcel im Allgemeinen regelmässig, abgesehen davon, dass
die besondere Form des Dat. PI. fehlt und ebenso das Neutrum nicht
mehr vom Masc. und Fem. geschieden wird: iu deilm. Vereinzelt:
an tau.
20. Neben, diu findet sich mehrmals dono.
21. Für iuquit gewöhnlich ol (lo mal), seltner or (4), ar (,3), uar (1).
gß II Loiiges mac n-Usiiij
Aiiliaiig IL
Bemerkungen zum Texte.
Hier tlieilc ich mit, loie O'Flanagan und O'Currij die schwierigen
Stellen übersetzt haben. Letzterer verstand ohne Frage die ältere Sprache
besser, als ersterer, aber auch O'Curry geht über jede Sclmieriglicit
stillschtveigend hinweg und hat für Alles eine Uebersetzung. Ich selbst
seile an vielen Stellen nur so viel, dass sie bis jetzt nicht richtig inter-
pretirt sind, ohne selbst die Schwierigkeiten ganz beseitigen zu können.
Ausserdem habe ich die Stellen angeführt, ivelche Stokes um einzelner
Formen willen in seinen grammatischen Arbeiten citirt imd übersetzt hat.
Ca}). 1. Die Frage und Antivort, toomit die Sage beginnt, loeist
uns im, die Zeiten der mündlichen Erzählung zurück: Die Frage gehört
dem an, der die Erzählung zu hören wünschte, die Antivort dem
Erzähler. Ni insa (nicht schwer) ist eine beliebte Antwort, gewöhnlich
abgekürzt ni geschrieben; es findet sich in vollständiger Schreibung, mit
limmsa reimend, in einem der Gedichte, loelche eine Handschrift des
Klosters S. Paul in Kärnthen enthält, s. Goid.^ p. 176.
Tucthar chucuinn in ben ol se co fiasmais cid diatä in deilm si
„Lass das Weib zu uns bringen, sagt er, damit wir erfahren, woher
dieser Lärm ist" Stokes Beitr. VII, 53.
Cap. 2. Die metrische Form ist zuerst in O'Flanagan's Text (der,
ivie erwähnt, mit Eg übereinstimmt) von Ebel erkannt ivorden, Z} p. 962.
Aus Eg sieht man deutlich, dass es sechs siebensilbige Halbverse sein
müssen. O'Flanagan übersetzte: „ . . what violent noise is it that
spreads alarm through the house, woman, saith he; it sounds from thy
ivomb; roars from thy comprehension ; ears hear it; a gleam of strong
light is its similitude. Many an individual ivithin its compass. My
hardy blood it xvounds." — 0' Curry übersetzte: „What startling sound
[is thaf], 0 woman! said he, which ascends in the cavity of thy rumbling,
compressed ivomb? by ears is heard the groivl between tlvy two sides
poiverfully sivelling; great terror has seized tipon me; my heart is
tvounded by steel." — Da die 3. Sg. Pass. von cluinim aiidio cluiner
lautet {Corm. Gl. Transl. p. 15 auchaide), .so muss cluinethar anders
gefasst werden.
(Jap. 3. Wenn auch dieses Stück ursprünglich metrische Form
gehabt hat, so ist dieselbe hier durch eine alte Corruption des Textes
besonders stark vcrdunlcclt. O'Flanagan übersetzte: „Then Cathbad said,
Listen unto C. of mild generosity, civil, a great mild chief, magnificd.
II Loii-^es mac n-IIsiii,nr. 87
cxulicrl ihrmijili sciciicc of Dniidisni. TJicn Fdiiii, said, Siiicc iiiine arc
not the fair words of explaining linowledye , as ioomen I understund
not; tvJtat in concealment tvithin thy womh screamed so loud." —
(y Curry übersetzte: „Let Cathbud liear [said she'\ the comehj-faced,
heautifiü; a chief, jiure, great, magnificent, tcho is moved hy the
druidisms of Druids; since not to myself helöng fair words, from which
F. might obtain illumination of knowledge ; since the tooman does not
knoiv, ivhat in her womh there he, though it is in the receptacle of my
womh it screanis."
Cap. 4. Hier ist die metrische Form unverhennhar : jeder Ilalbvers
muss sieben Silben haben, vgl. Ebel Z.^ 962. Da sich im Ganzen
19 Halhverse ergeben, so muss entweder einer verloren gegangen oder
einer zugesetzt tvorden sein {vielleicht lin. 8 niamdai — partardeirg?).
Ich rermuthe, dass uns hier zwei verschiedene Gedichte vorliegen, das
zweite beginnt V. 10 (Geisid). Das erste ist besonders corrupt, obwohl es
sowohl von O'Flanagan als auch von 0' Curry ohne Änstoss übersetzt
tvorden ist: „under the girdle round thy womh hath screamed a female
infant of shining yellow hair, of poignant eyes, of ears sensitive to
sound; her cheeli of imrxüe red, with the colour of snow; I compare her
teeth to pearls; I identify her Ups to strawberries ; a virgin from whom
shall arise many misfortunes to the Ultonians" O'Flanagan. „In the
receptacle of thy womh screams a maiden of yellowest yelloio hair; her
eyes the most enchanting, blue-glancing Sticadoes; her cheelcs hlue
crimson, to the colour of snow we liken them, her teeth loithout blemish,
pearly; her Ups of cherry-red; a maiden on whose account there tvill he
many looundings between Ultonian heroes." — V. 1 ist mit Lc und Eg
becestair zu lesen, V. 2 budi (Comparativ?) budichaiss, ivenn letzteres das
richtige Wort ist. V. 3 ist corrupt. Zu V. 4 vgl. ba deirgightir si'au
slebi cecbtar a da ghriiad (Tochmarc Etäine, Eg. 1782). Zu V. 6, 7 vgl.
deidghin coir comard ina cinn isse niamdo nemounta ibid.
V. 9 eter Ulto erredaib kann nicht richtig sein: ursjiriinglich
standen wohl beide Wörter im Accusativ.
V. 10—14. übersetzt 0' Curry: „There screams in thy tvoiiib, there
shouts u maiden fair, tall, long-haired, for lohom Champions ivill
contend; whom many high kings will solicit; [kings'] who shall be seeking
the heuvy loaves of [military'] pay of Conehohar's province."
Cap. 5. V. 1 Das Versmass spricht für manderamär. O'Flanagan
übersetzt: „on whose account there shall be great iveeping", 0' Curry:
„for whom we have propihesied" , Stokes: „ahnut whom tve speak".
V. 3 cesfaitit etc. „Ulstcrmcn shall sitffcr in thy tvne" Stokes Beitr.
VII, 35.
v^^ n Tjiiugcs nnic ii-U«iiig.
V. 7 cluiuti se „hcar this" (2. Impcrut.) Stokes Beitr. VII, 42.
V. 9 — 12. Da sich die vorher gehende Strophe auf die Verhannmuj
der Sühne Usnechs, die folgende auf die Verbannung des Fergus bezieht,
so wird in dieser Strophe die Büc]cberufun(J und der Mord Nöists
qemcint sein. V. 11 hat in L eine Silbe zti viel, in beiden anderen
Handschriften fehlt a. O'Flanagan übersetzt: „There is objeetion in thij
risage, tho' it be hereafter, that shall destroy a prince's mighty sons";
(y Curry: „Its icickedness shall be rued, even afterwards, lohen shall fall
the sons of mighty längs." Stokes citirt Beitr. VII, 49 fofoesat maic rig
rogmair „iSö/mc eines beglückten (?) Königs werden fallen." S. 70, Z. 4
V. u. lies fofoesat.
V. 15. „And a decd that hatli contracted disgrace" O'Flanagan;
„and a deed from ivhich cryings shall eome forth." Die Lesart von L
ist hier corrupt, ar cöemsat guil und dann giiin Fiachnai ivird dem
■ursprünglichen Texte näher stehn.
V. 21. „Du wirst eine That thun hässlicli, wild" Stokes Beitr.
VII, 18.
V. 23. „Your little lieap shall be not in its due place" (TFlanagun;
„thy grave shall lie in a j)lace not native" O'Curry.
Cap. (j. Ailebthir dorn rcir fein „sie wird belebt iveräen (i uutrietur
Z.^ 1095) nach meineia Willen" Stokes Beitr. VII, (j4.
Caj). 7. Ni pam släiisa . . . „ich werde nicht wolü sein, sagt sie,
bis ich ihn sehe" Stokes Beitr. VII, 40. VI, 472.
(Uip. 9. 110 tbogfaind-se etruib far ii-dis „ich ivürde wiihlen
zwischen euch beiden" Stokes Beitr. VII, 36 (den Satz isolirend); no
gebaind tairbin öc amalt-sa „ich loürde einen jungen, kleinen Stier
nehmen wie dich" Stokes Beitr. VII, 23. — Von den in L fehlenden
M^orten wird cith fobitbiu faitsiue Cathbad noch zu Nöisi's Antioort
gehören. Dann fragt Derdriu: lu dorn femid-sa deiri-si sin (sagst du
dies, um mich zurückzuweisen)? Noisi antwortet bejahend: Bid do imorro.
Cap. 10. Cid no täi etc. „What are you about, say they, is not
there the fated dcstruction of Ulster" (XFlanagan. „What art thou
about, for tvhich the U. should wound thee for thy faults" 0' Curry.
Is and docliuaid döib : es ist atchi'iaid (wie in Lc und Eg) zu
schreiben, da nur dieses Compositum bis jetzt in der Bedeutung
„berichten, erzählen" nachgetviesen ist.
Rcgmait-nc lee i tir de „wir werden mit ihr in ein anderes Land,
gehen" Stokes Beitr. VII, 20.
Cap. 11. For cssama ist in for focssama zu corrigiren. „They
were at shiftings all around Erin" O'Flanagan. „Faesam was the
II Lüiigcs niac ii-rsni,y-. 89
escort or proleclion icliich a (jnest receircd on hi.'i visita while passing
from one house to another" O'DonoKan Suppl. zu (XR. Dict. „Faesam
icas the right which every Trebaire, or chief of household, possessed of
cntertaininy and protecting strangers, or of giving sanctuanj to those
charged witli offences or deht, during a certain ntimher of daijs
itccording to hin rank, toithout haring to enter into. recognizances to the
L'iiie, or heing held specialhj responsible for thcir acts" Sidlivan,
0'Currg''s On the Manners and Customs of the Ancient Irish I p. CCXCIll
(i-gl III Index).
Ardäig na ro marbtais iinpi „auf dass sie nicht gctödtet wiirden
für sie" (besser „ihretivegen") Siokes Beitr. VII, 61.
Cap>. 12. Marbtbar etc. „Let Nöise he slain forthivith and let the
woman sleep tvith thee, says the Steward. No! says the hing" Stokes,
Corm. Gl. Transl. p. 15.
Cap. 13. Imthigid etc. „gehet fort, sagt sie, denn wenn ilir nicht
heute abend fort geht, tverdet ihr morgen getödtet loerden" Stokes Beitr.
VII, 5. Mani thistai as hiuuocht „tvenn ihr heute Abend nicht fort
geht" ibid. 42. — Zu der seltneren Construction maic Uisnig do thuitim
vgl. Z.^ p. 924, Lc und Eg haben die geioöhnlichere Construction, in
welcher das Suhject des Infinitivs im Dativ mit do nachfolgt.* —
Ragthair „ibitiir" Stokes Beitr. VII, 62. — Tiagait side co ragbaiset
etc. „Let them come (tiagat) tili ive take them into hand from beijond
sea" O'Flanagan. „ . . and they iook them by the hand from off the
sea" 0' Curry, mit der Note: „Tliey led them by the hand, that is, they
took them under their pi'otection, off the island to lohich they had fled."
Cap. 14. Ar isbertatar etc. ,,Denn Uisneclis Söhne sagten, dass
sie keine Speise essen würden in Irland" Stokes Beitr. VII, 53.
In 0"Flanagan''s Version loird ausführlicher erzählt, wie Fergns
zurückgehalten tourde: Fergus ist gebunden, nie ein Fest abzulehnen
{l. c. p. 32). Darauf baut Conchobar seinen Plan. Borrach, einer
seiner Vertrauten, dessen dün in der Nähe des Meeres lug (p. 41), muss
Fergus zu einem Feste einladen, als er mit den Söhnen Usnecli's dort
ankommt {p. 51). Fergus darf die Einladung nicht ablehnen, anderer-
seits hat er Conchobar versprochen, seine Schützlinge o1i/ne Aufenthalt
nach Emain Macha zu bringen. Er bleibt zurück und schickt seine
Söhne mit den Söhnen Usneclis.
Cap. 15. Co tue föi etc. „until he put him under him, and until
he laid down upon him'' 0' Curry.
' Sollte man nicht eiycntlick (.nvarteii: Ba ferr a comaitecht uldas a u-imguiu^
90 II I;ons('s niac u-Usiii.cr.
Cup. K). Sarugud Coiichobair impu „Conor tvas ]mt to ßitjht hij
ihcm^'^ O'Flanagan; „and C. was insulted in retard to thei».^^ O'Curry.
„Sarughadh nolation'^ O'Donovan Suppl. zu O'R. Biet. — „Sarughudh,
an insult or assauU not amounting to the shedding of blood; female
riolation, the violation of a churcJi or ecdesiastical dignitij; the violation
of amj sanctuar)/' Snlliran, (yCurnfs On the Manners etc. III, 478
(^Crith gablach").
Ar ro fetatar etc. „for they knew that theg were a couple that
lüonid kindhj receive them; and that theg ivere not affectionatelg disposed
towards Ulster'^ O'Flanagan; „ . . . who tvould sustain them, and it toas
not turning their back on love for the Ultonians^'' O'Currg.
Cap. 17. "y. 5 — 8. „Naisi, companion uccomplished , mild, lament
hm at once loith me; Ardan, subduer of the luxurioiis boar, beioail
Andli of mighty vigour^^ O'Flanagan; „Noisi at mead-making, brimming,
sweet, — I preparing a bath for him at the fire, — Ardan ivith an ox
or fat hog, Annle's Shoulder -bündle [of faggots'] over the high rivef''
O'Ctirrij. V. 8 ist wohl mit Eg asclang zuj lesen.
V. 11. baithiura es rvar mir? vgl. bithom Beitr. VII, 41. Aber in
L fehlt eine Silbe. „Ecer more delightful to me thro' life^' ffFlanagan;
„I have knoivn, ere noiv, a cha.se upon a doe'-^ Of Curry. Stokes brießich:
„ba haithnium is right: there has been knoioledge-to-me (aithne + um,
the suffixed pers. pron. 1. Sg.).
V. 13, 14. „Whenever mighty Naisi iroidd set out to hunt the
looods, the fair wide plains''^ O'Flanagan; „when Noisi the noble would
set a mess on the faggots of the wild plains^^ O'Curry.
V. 17. In cach mi (jeden Monat) seheint corrupt zu sein. „Tho'
siveeter to you is the dirge of pipes and hörn trumpets^^ O^Flanagan.
V. 23. In L fehlt eine Silbe, es ist ba vor binniu zu ergänzen.
V. 29 — 32. „Naisi's grave has been made, sorroivful indeed ivas its
consequence ; he supplied numbers, by might, of waving beverage, in their
slaughter^'' (TFlanagan; „ . . . sorroivful to me that banquetting, which
a party have given through guile, the deadly draught of ivhich they
have died'''- O'Curry.
V. 33, 34. „Delightful their birth of most beaiiteous bloom, whu.^e
manhood rose to highest vigour^^ (XFlanagan; ,,Beloced the trimmed one
of finest beard, with us the chosen one though unbearded"' O'Curry.
V. 35, 36. ba dirsand etc. „es ist traurig, dass ich heute nicht auf-
stehen werde^^ Stokes Beitr. VII, 45, indem er nadresco auf na-adrecsu
zurückführt, und dies fälschlich für ein Futurum hält. Er selbst führt
gleich darauf in nocho n-erus „ich iverde nicht aufstehen''' eine wirkliche
Futurform dieser Wurzel an. „How sad the consequence to-day! The
sons of Usnuch have been immolatcd'' (fFlanugan; „Sorroivful that I
II Loiigcs ma(^ n-ITsiiig. 91
Cdiinot (irise to-clay to watch the comint) of UisWs sons" (yCurrij. Die
Verse 33 tvnd 35 haben je acht Silben. Anstatt idnaidiu ist wohl
iudnaidiu zu lesen, vgl. iarsind indnidiu secundum expectationem Wh.
Z.^ 877.
V. 37, 38. Bei O'Flanafian feJilt meiima oder mini und stellt oglau
für oglach: ,,Dear their siceet converse, dear their youthful tngour of
hi()h müiht." Bagefjen O'Curry: „Beloved the spirit ßrm, just; heloved
the tvarrior toll, noble.'''
V. 39, 40. Fäl lind tiugnär ivird in P'äil und tingndir zu dnäern
sein. Vgl. inis Fäil, ein Name für Irland. „In their passage fJiro'' the
piain of Fäl (Erin), welcome was the approach of their valorous
]iro'wess'' O'Flanagan. „After flijing through the ivoods of Fäl, beloved
llic State of onr final sojourn^' 0' Curry.
V. 51. „3Iy senses are scattered aioay^' O'Flanagan; „mg attention
is flung upon the gronps" (yCurrg. Mo cheird ist sicherlich Schreib-
fehler für mo cheill.
V. 53, 54. „Welcome to mc are not to-dag the cordial liquors
quaffed bg nobles^' O'Flanagan. „For jog to-dag I have no time
in the distributing of ale in noble ciqis" (iiulail lenda ercthar säir)
O'Chirrg.
Cap. 18. V. 2. „Du hast auf mich gehäuft Sorge mit Trauer''-
Stolces Beitr. VII, 21.
V. 3. Anstatt ised am ist (aucJi des Vcrsmasses ivegcn) nach Lc su
lesen ised tatham. „Dies ist es, loas ich Juibe, so lange ich lebe'' Stokes
Beitr. VII, 41.
V. 4. (fFlanagan hat die AbMrsung sc zu scel ergänzt und über-
setzt: „The tale to mc is not acceptable.'' „Tlig loce with me cannot
abide'' (XCurrg.
V. 7 hat eine Silbe zu icenig; vielleicht ist ro ucais zu, lesen.
V. 9. An ingnais Lc. „The absence" O'Curry; an ingnius Eg „the
affliction'' O'Flanagan. Anstatt dam ist nach Lc des Reimes wegen lern
zu schreiben.
V. 10. „Tlie Coming of the slaughter ofUsnacKs sons through me"
(fFlanagan. „The coming of death over Uisle's son" O'Curry.
V. 11. „BlacTi corses made of their fair frames" O'Flanagan.
Curnau cirdub „a dead-black heap" O'Curry.
V. 12. Anstatt . . . m-ban ist mit Lc des Reimes ivegen fer zu
lesen. O'Flanagan schreibt sech ilu; in Eg ist das r von ilur nur durch
Hochstellung des u ausgedrückt.
V. 29, 30. „Sent to us tvas Fergus fair to bring us o'er the ivide
main" O'Flanagan. „Against us transgressed" (forruich rind Lc)
O'Cwrrg. V. 29 hat nur in Eg die richtige Zahl der Silben.
92 II Longcs niac u-Usiiif!:.
V. 33, 34. <fj'l(iii(t(/(in schreibt cian o betis, „Hoivcvcr long theij
loould he on the piain, Ulad's (nobles) at the heck of Gonor." „Though
theij tverc upon the piain the U. all before the face of C." O'Currij.
V. 35. „Ich tüürde sie alle hingeben für N.'s Gesellschaft" Stokes
Beitr. VII, 22. Des Versmasses loegen ist se zu streichen.
V. 39, 40. O'Flanagan theilt falsch ab: Is tresi comand a mair,
Mo dae o la, Chonchobhair „The affection is stronger tliut lives, tho' my
darling be clead, o Gonor!'''' „Sorroiv is morc poiocrful than the sea, if
you would know it, o C" O'Gurry.
III.
Die Gescliiclite vom Schweine des Mac Dätlio.
1. Diese in ihren Sittenschilderungen und anderen Einzel-
heiten merkwürdige Sage ist bisher noch nicht gedruckt. Die
Handlung, welche ihren Inhalt bildet, erzählt O'Curry, Lect. on
tlie Ms. Mat. of Anc. Ir. Hist. p. 486, und On the Manners etc.
III, p. 372.
Die Handschriften, welche ich benutzt habe, sind di(>
folgenden:
1) Book of Leinster (12. Jahrb.), fol. 72 und 73, durch
L bezeichnet;
-') Miscellanea Hibernica (Trin. Coli. Dubl. H. 3, 18,
Papicrhandschr. des IG. oder 17. Jahrb.), Part II, p. 743—748,
diu'ch M bezeichnet;
=') Harlojan Manuscript 5280 im British Museum
(Vellum Ms. geschrieben circa 15G0), fol. 50, durch H bezeichnet.
Selbstverständlich ist der Text von L zu Grunde gelegt,
und zwar in einer Abschrift des Herrn Hennessy, die ich 1871
mit dem Original collationirt habe. Die zweite Handschrift (M)
konnte icli damals wegen Mangel an Zeit mir für die schwierigen
Stellen benutzen. Von H besitze ich eine Collation des Herrn
O'Grady vom Jahre 1871, sowie eine eigene vom Jahre 1874.
2. Der Inhalt der Erzälilung ist kurz der folgende:
Dor König von Leinster, Mesroida, genannt Mac Datlio
(d. i. Sohn der zwei Stummen) hatte einen berühmten Hund,
Ailbe mit Namen, dessen Besitz sowohl Conchobar, der
94 ni Scel ninrri Mic Dütliö.
König von Ulster, als auch das Ilerrscberpaar von Connacht,
Ailill und Medb, durch reiche Gegengaben zu erkaufen wünscht.
Mac Datho ist in grosser Verlegenheit, wie er sich den gleich-
zeitig erschienenen Gesandtschaften gegenüber entscheiden soll.
Auf den Rath seiner klugen Frau verspricht er jeder der beiden
Parteien den Hund, doch sollen die Könige in Begleitung einer
auserleseiien Schaar ihn selbst abholen. Diese treffen an einem
und demselben Tage ein, und Mac Datho schlachtet ihnen zu
Ehren sein fabelhaftes Schwein. Da fragt es sich, wer es zer-
legen soll. Wo die tapfersten Helden Erinn's beisammen sind,
da entscheiden die Tliaten, deren sie sich rühmen köimen.
Nach einem kurzen Wortwechsel zwischen einzelnen Vorkämpfern
der beiden feindlichen Provinzen, tritt Cet niac Matacli
(Magach in H und M) von Confiacht vor, setzt sich mit einem
Messer in der Hand an das Schwein und fordert die Männer von
Eriim heraus, ihm diesen Platz streitig zu machen. Jetzt
erheben sich die erprobtesten Helden von Ulster einer nach dem
andern, aber jeden kann Cet an eine Niederlage erinnern, die
entweder der Gegner selbst, oder sein Vater, oder sein Bruder
durch Cet erlitten hat. „Er that so der ganzen Provinz einen
Schimpf an." Eben will er sich zum Schneiden anschicken, da
kommt Conall Cernach, ein Hauptheld von Ulster, und springt
in den Saal. Die beiden Helden begrüssen sich in kurzen
Rhapsodien. Dann aber gebietet Conall dem Cet, zurückzutreten.
Cet muss Conall's Ueberlegenheit anerkennen, sagt aber, dass
Anluan den Wettkampf mit Conall aufnehmen würde, wenn er
im Hause wäre. Da holt Conall Anluan's Kopf aus seinem
Beutel, und wirft ihn dem Cet an die Brust, dass ein Strom
Blutes aus seinem Munde brach. Niemand wagt gegen Conall
aufzutreten. Dieser nimmt den Schwanz des Schweines in den
Mund und schneidet: die Männer von Connacht einhalten weiter
nichts als die beiden Vorderfüsse. Ueber diesen Schimpf erhebt
sich erst im Hause, bald aber im Freien ein blutiger Waffen-
kampf, in welchem Connacht den Kürzeren zieht. Mac Datho
lässt seinen Hund los, und dieser schlägt sich auf die Seite von
Ulster. Der lliuid greift den Wagen von Ailill und Medli an,
III Scel miicci Mio Dätlio. 95
wird aller vom Wagenlenkcr gctödtet, so dass die Ebene nach
dem Hunde Mag Ailbe genannt wurde. Weithin zieht sich der
Kampf; alle die Orte, die er berührt, werden aufgezählt. Doch
auch Connacht hat seinen Triumph: Fer Loga, der Wagenlenker
Ailill's, hatte sich in der Ilaide verborgen und sprang hinter
Conchobar auf den Wagen, so dass dieser in seiner Gewalt war.
Conchübar muss sich durch Zugeständnisse loskaufen, die für
Ulster demüthigend waren.
Die Verse am Ende (Cap. 21) beziehen sich auf dieselben
Vorgänge, enthalten aber Namen, die in der uns vorliegenden
Version der Sage nicht genannt werden. Dazu kommen noch
in H zwölf Verse über Mesroeda's Schwein (vgl. Cap. 5).
3. Was die Abkürzungen der Handschrift anlangt, so bin
ich auch hier nach den S. 60 dargelegten Principien verfahren.
Das fast wie eine Drei aussehende Zeichen hat in dieser Er-
zählung in L durchweg die Geltung us, daher ich in beus,
chetumus u. s. w. meine Ergänzung nicht bezeichnet habe.
Stillschweigend ist die Ergänzung der abgekürzten Schreib-
weise vorgenommen in den Wörtern: Connacht, Ulaid, Eriu,
Conchobar, Ailill, acht, ocus, for, mac, iarum, chucum,
immum und in den Formen der Wurzel ber. Der Gen. PI.
Connacht ist ausgeschrieben Cap. 4 und 19, Acc. PL Con-
nachta Cap. 2 und 19, Gen. PI. Ulad Cap. 12, Dat. Pk Ultaib
Cap. 9 und 13, Acc. PI. Ulto Cap. 9, Voc. PI. Ulto Cap. 12,
Dat. do Ailill Cap. 4; iarum ist ausgeschrieben Cap. 5, G, 17,
immum Cap. 11, 20.
Die Partikel dana ist Cap. 17 in M pleno geschrieben; die
Form dna findet sich Cap. 2 und 19 in H. — Nom. Sg. mec
Cap. 12, Gen. S. mec Cap. 1 in H.
9G in Sc('l miicci Mic DjUIk'
Iiieipit Scel mucci Mie Dtltliö.
Durch kleinen Druck im Texte sind die in L verwischten Wörter kenntlich gemacht, die
ich nur mit Hülfe der anderen Handschriften errathen konnte. Die Sternchen bezeichnen
schwierige Wörter und Stellen; mehrere derselben sind im Anhang besprochen.
1. Boi ri amra for L&ignih, i. Mac Datlio a ainm. Bui
cu oca, 110 ditned in cu Lagniu uile. Ailbe ainm in chon,
ocus lau hEriu dia aurdarcus. Tancas o Ailill ocus o Meidb
do chungid in clion. I n-oen uair dana tancatar ocus techta
Conchohair mic Nessa do chungid in chon chetna. Ro ferad 5
failte friu uile, ocus ructha chuci-siuni isin m-bruidiu. Is i
sein in t-seised bruiden ro boi i n-hErind in tan sin: i. bruden
Daderga i crich Citaland, ocus bruden Forgaill Manaich, ocus
liruden Mic Dareo i m-Brefni, ocus bruden Dachoca i
u-iarthor Mide ocus bruden Blai briuga i n-Ultaib. Secht 10
n-doruis isin bruidin ocus secht sligeda trethi, ocus secht
tellaigc inti, ocus secht core, ocus dam o'cus tinne in cach
coire. In fer do theiged iarsin t-sligi, do bered in n-ael isin
coire, ocus na tabrad don chet gabail, issed no ithed. Mani
thucad ni don chet tadall, ni bered a n-aill. 15
2. Ructha tra na techta naimdai chuci-sium do airiuc
thuile doib riasin feiss. Ro raidsot a n-athesc: „Do chungid
in chon do dechammar-ni o Ailill ocus (') Meidb", ar tecta
ConmicM, „ocus dobertar tri fichit cet lilgach a ehetoir ocus
carpat ocus da ech bas ferr la Connachta, ocus a chommain 20
('(t'p. 1. Boi ri l)ru,£f. amrao la I^aignil) H. a no imthigid H.
3 l)a liui JI. (li irdurciis in clion IL do thoot teclita H.
■1 iuiinalle de dechotrrr ocus techta IJlad //. 7 für in tan sin:
isandaimsir sen //. lo blal briig. a coic. Concoh. H. 12 secht
n-dam //. 13 no tcgiud iersan t-slig. M. u für na tabrad;
atabr. //. i,'-, mani tiiucad vcro ni don ced gab. H. araild //.
('(ij). 2. k; inainiga (V) chucesein /f. 17 für riasin feiss: riesiuu
doberta ambiad andocom //. athes L. athiusca H. aithescae 31.
LS dodeochamarne al techtoi ConnVIil i. o Medb ocus 0 Ail. H.
19 a cliefoir (jiii. II. -m biis doch hi C. fo c. uair H.
III Scel mucci Mic Datho. 97
i cind h]iachia cen motlia sin", „Dia clmngid dana do
dcchammar-ni", ar tecta Ulad, „o Clioucliobar^ ocus ni messo
Conclio&ar do charait, ocus duna do tliabairt set ocus indile,
ocus doberthar a chommeit cetna i cind hliadna, ocus biaid
dcgcaratrad de." 5
3. Ro kl diu i socht mor iuti Mac Datho, corrabi tritlirath
cen dig cen biad cen chotlod, acht co immorchor 6n taib co
araile. Is and ro raid a ben riss: „Is fota in troscud itai;
ata l)iad lat cen con essara. Cid no täi?" Ni tbarat frecra
for in mnai, conid and ro raid in ben: 10
Tucad turbaid cbotulta do Mac Dathö co a thecb,
ros boi ni no chomairled, cen co labradar fri nech.
Asoi dosoi uaim fri ffaig in ferg fene co londgail,
4 a ben trebar dos beir mod, bith dia ceiliu cen cho£lud.
In fer: Asbert Crimthand Nia Nair, ni thardda do rün do 15
ninaib,
run mna ni maith concelar maith ar mug ni athenar.*
In ben: Cid fri mnai atbertha-su, mani thesbad ni aire?
8 ni na teit do menma-su, teiti menma neich aile.
I cind blia. (ohne Vraep.) H. 2 do dechamarne 0 C. ol teghtoi
Ul. H. 3 di car. //. für indile: inuli H. 4 ocus
dobertliar — bliadiia otn. H.
Cup. o. li mör om. IL 7 cen cliotlod oin. H. co a imar-
chor H. morchor M. 8 idubert an ben (o//j. riss) H. 9 conessarai H. co
uesora 31. Cid notai al in ben. nochorusacill. is ann idbert an ben H.
II CO a thecb H. co tbecb L. 12 boi les ni H. bai thut in ni M.
fen CO tobnadhur fri neuch H. cen co tabnad [sie) 31. 13 a soi do
soi //. a siü do soi 31. do fraich H. fraig 31. 14 treabair 31.
modh H. 31. bid 31. ' biaidh H. cheili 31. do celi H.
codlodb H. cotladb 3f. 15 atbert 31. Cremtonn nia nair H.
Cremtann nia nair 31. uiad L. tarta H. tardai 31. fri
mnaib H. 10 main ar mog ni aithenor 31. main ar mod niaithenur H.
17 Jiinter atberthasa: or sisi 31. manit eplad ni airi 31. manidebl.
ni airi H. is ni nach 31. nac //. teit a menmai 31. teti a
mhennio H
7
98 III Scel mucci Mic Dätliö.
Li fer: Cü Mesroida Mic Datho, ba hole latlie etha dö,
dofaetli uior fer find fria ratb, l)id lia turim a chath.*
Manip do Chonchobrtr bertbair, is derb bid mogda
in gnim,
12 no con faicebat a skiaig bas mo do l)uail) na do tbir. 5
Mad do AiHll era leis falmag dar sin tüaith,*
do-don-bera mac Matach ata neblai kiim kiaitb.*
In beu: Tatbut airle Hm-sa ris ni bolc fri iarmairt ninni,*
16 tabair doib-sium diblinail), cumma cia tboetsat irnmi.
In fer: In cbomairli doberi-siu isi nim deni cutal, 10
Ailbe do roid dia* ni con fes cia o tucad.
4. larsin atracbt suas ocus rombertaigedar. „B^i^tl maitb
dun tra", ol se, „ocus dona baigedaib dodn-ancatar". Anait
side leis tri laa ocus tri aidche, ocus gairmter cbuci fo leitb
tecbta Connacbt. „Ro ])a-sa tra", ar se, „i n-imsuim nior 15
ocus cuntabairt moir co ro gle daiu, i. doratusa in coin do
Ailill ocus do Meidb, ocus tecat ar cend in cbon co socbraid,
1 Mesreda H. Mesroidu 31. 2 do foctli //. do faotli 71/. mor
bfer bfind H. liaa tuiremh M. liii turim a cath H. ' 3 manoh II.
Concobor 31. is om. H. 5 110 an fiiigt'bt. a liiaig H. 110
taicebtliair Itiaig 31. bus 31. bes H. no do tir 31. is do
tbir H. (j mada H. era silis H. crae silis 31. falmoig //.
darstituaid H. tair sa 31. 7 donobera H. do notberai 31.
Magach 31. H. adanebia H. lomm 31. aloini luaidb H.
s tatat arli linisa ris H. frinisai fris 31. hiarmart H.
ninde H. nintti 31. it doibsiu //. cia taethsat H. di taethsatt 31.
imbe H. imme 71/. 10 adbcrisi H. atbirisiu or seisim 71/.
es hi nimdeiia //. isi niMdcuc M 11 raid 31. röaidh H.
('dp. 4. 12 atraraclit //. nombertaigedur H. \:. tra
dünn //. diarnoidliodaib [inii. dodnancatar) 1/. 14 teura laa
ücns tciira aicb'hf ocus tet len for letb i. lia techt. Connacht H.
lu ocus a conitab«/rt co ro gleus an comtapoirt sen i. deradusa . . . do
Medb asau cuntauairt sen //. 17 tecait ar a cend an chon co
socbraid ocus co buallach H.
III Scel mucci Mic Däthö. 99
ocus ros bia liucl ociis biud, ocus l)ertait in coin, ocus is
fochen doib". Buidig techta Connacht dond athesc.
Luid iarsin co tectail) Ulad. „Doratusa tra", ar se, „as
mo chuntabairt in coin do Chouchobar, ocus bid uallach.
Tiastar ar a chend i. formna matbe Ulad. Bertait ascada, 5
ocus ros bia failte." Budig techta Ulad.
5. I n-oon 16 imorro ro dalait-seom etir anair ocus
auiar. Ni ro follaiged leo-som äana, täncatar da cöiced
liEroud i n-oen 16, co m-bätar i n-donis bruidni Mic Datho.
Tic-seom fein immach ocus dogni failte friu. „Ni robar- 10
fachlisem,* a ocu, ar apaide is mo eben duib. Tait issin less."
Lotar iarum uili isin m-bruidin, leth in tigi (\a.na la Connachta
ocus in leth aile la Ulto. Nir bo bec daw« in tecb: secbt
n-doruiss ind ocus coica imdad etir cech da dorus. Niptar
aigtbe carat im fleid imorro bätar isin taig. Sochaide dib ro 1.5
fuachtnaig fri araile. Tri chet hliadan ria n-gein Christ ro
boi in cocad eturru. Marbtbair döib da,na in muco Mic
Datho. Tri fichit gamuach co a biathad saide co cend secht
m-h\kula)>. Tri neim imorro no biata, co ro lathea ar fer
n-liEreun impi. 20
6. Tucad doib iarum in mucc ocus XL dam dia tarsnu
cen motha in biad ar cliena. Mac Datho fessin icond ferdaig-
secht. „Mo eben duib", ar se, „ni dabar samail rissin atiiat
1 l)iad ocus linn ocus ascetai H. is om. H. 2 buidig sidi
ihm (techta — athesc om.) H. 3 hiid dan« co tegta H.
tr;'i om. H. 4 bad uallach H. 5 ascetai uili H. u budig
— Ulad am. H.
Cup. b. 7 ro dalsatsom H. ailiar ocus anair H. s ni ro
failliced da»« leusom H. 10 do luidseum fessiu uanag. ocus fearaidh
failti H. ni robofaclemur H. u taet H. 12 uili om. H.
dana om. H. an teg dan« H. 15 aicti H. ro bat.
isan tig H. le ro uachtnaich H. ria u-gen H. 17 marbt.
doib tra H. is co biathad H. 19 im. om. H. ro biato
CO ralta H.
Cap. 6. 21 ier. doib JJ. 22 ambiad H. ocoufertighsecht H.
•iä ol esem H. riss sin L rissen alat muco ocus aigi la Laigue H.
7*
100 III Sföl miicpi Mic Dätho.
aige ocus raucca la Laigniu. Atesta desin maiifidor düib
imbarach." „Is maith in mucc", ar Conchobar. „Is maith
imorro", ar Aibll. „Cinuas rainnfither in mucc a Choncho-
bair?" ar Ailill. „Cinnas", ar Bricriu mac Carhaid anuas
ane*, „bale itaat laith gailc fer n-hEreiifl acht arraind ar 5
galail) ocus ar chumi^amaib , ocus dorat cacb buille dib dar
sroin a cbeile riam*". „Dentar", ar Ailill. „Is coir", ar
Coucbobar. „Atat gillai dun istaig ro imtbigitar in cocricb".
7. „Ricfaiter a les do gillai innocbt, a Cboneliobair", ar
Senlaech Arad alluacbraib Conalad aniar. „Ba menic ag 10
meth dib d'facbail acwm-sa ocus rota Lu:\cbra Dedad fo toiu*".
„Ba metbiu an ag foracbaisiu ocainni, i. do bratbair fadein
i. Cruaclmiu mac Rüadluim a Cruacbnaib Conalad". „Nir
bo ferr saide", ar Liigaid mac Comaü, „audäs in Loth mör
mac Fergusa male Leti foracbad la Ecbbel mac Dedad i 15
Temair Lochra. „Cinnas fir lib", ol Celtchair mac Vthechair,
„Conganclmess mac Dedad do mxrhad dam-sa ocus a chend
do beim de."
8. Immotarla tra doib fodeoid, co tarat in t-oinfer for
liru liErend i. Cet mac MatacA. Do füargaib side imorro 2ü
fair a gasced uas gaiscedaib in t-sluaig ocus rogab sein inna
laim ocus dessid ocon muicc. „Fagabar tra", ar se, „do
feraib bErend tairismi comrama frim-sa iio k'cud nammucci
do raind dam."
1 mairbfidir //. 2 es mait amiic 7f. :i laiiulfitlir i/. 4 ol Brie,
macarbaid iuduas amne asan imda H. 5 leur ncr. suiid //.
aroind ar chomramaib H. r, dorad cac dib biiilli H. 7 is mait
or C. ataid gillo lind astich imrulat. H.
Ccq). 7. 10 Senlaegh arad a Criiacn. H. ba minw rota luaclirae
degad limsa fo a toin . minie agli meicli dib dacb. acunisa . ba meiieiu
letsai äg met, dacb. ocaind ar Munremur m. Gerginn m. lllodan m.
Oingusa b. m. Rudfi . amn/ foracbois do braitir bodeiu*!/. 14 oltas
an Loth mör m. Fergnsa m. Lete m. Rudri H. oldas indloieh mor M.
lia liEcbbcl ni. n-D.egad H. mac Uithidir Conganenes m. Degad H.
Ca)) S. 19 immatarlac döib IL 20 mac Magocb do eondocbt.
Do fuarcoib side a gaisc. H. 22 oeus desseid H. bi forgabnr
cHcrail) Er. tra ol se oinfer tairisme eomr6<«(c frinmsa H.
III Scel mucci mic Däthö. 101
9. Ros la i soclit na hUlto. „Atclii, a Loegaire," or
Conclioljai'. ,,Ni ba tii", ar Loegaire, „Cet do raiud na mucce
ar ar m-belaib-ni". ,.An bic, a Loegaire, co rot acilliur", ar
Cet. „Is bes düib-si in fai- n-Ultaib", ar Cet, „cecJi mac
gaibes gaisced acaib is cucaiu-ni cend a baire*. Dochuadaisiu 5
da,na isin cocricb, immatarraid diin inti: foracbais in roth
ocus in carpat ocus na heocbo, atrullais fein ocus gai triut.
Nis toircbi in muicc fon innasin". Dessid s,ide da««.
1(». ,,Ni l)a fir-', or laech find in(5r, dodechaid assind
inidai, „Cet do raind na mucci ar ar m-belaib-ni." ,,Coich 10
andso?" or Cet. ,,Is ferr do laecb andaisiu", or cach, „Oengus
mac Lama Gabaid sin do Ultaib". „Cid diata Läm Gabnid
for th' athair-siu?'" or Cet. „Cid am?" „Ro fetar-sa" or Cet.
„Dochuadusa sair fecht and. Eigther immum; do roich cacb,
do roicb dana Läm. Tarlaic urchor do gai mör dam-sa. 15
Dos leicim-se dana do-som iu n-gai cetna, co m-ben a laim
de, CO m-bui for lär. Cid doberad a mac do chomram
frim-sa?" Teit Oengus ina suide.
IL „Li comram do thairisem beus", or Cet, „no in mucc
do raind dam-sa." „Ni ba fir arraind duit-siu chetumus", ar 20
laech find mör de Ultaib. „Cia andso?" or Cet. „Eogan
mac Durthacht sin", ar cäch, „i. ri Fernmaigi." „Atchonnarc-
sa riam", or Cet. „Cia airm i n-domfacca?" ar Eogan. „Li
donis do tbaige oc tabairt tana bö uait. Ro heged immum-sa
Cap. 9. 1 Ni frith laegh a tairissme . ro lae a socht na hUllto H.
atci sud H. 2 Loeg. buat. H. 3 an biuc //. ar Cet
om. H. 4 in bar n-UIlt. H. 5 gebius H. bari H.
docodhaise H. 7 atrulais fen H. 8 ni torci H.
Cap. 10. 11 di laoch indaisiu H. 12 di Ultaib H. 13 for a
adair sem //. ro fedursa H. u docodussa H. eghtir
ummam H. 15 ercor . . . formsa H. 16 duslecimse an gai
cetno combert a lam de comboi for laur H. 17 do comrama
friumsa H. is desid Aengus H.
Cap. 11. 19 iu comroma do t. H. 20 damsa om. H. araind
detsi H. 21 laeg tiiid do U. II. cia and H. 23 cairm
inam aco H.
102 in Scöl miicri Mic Di'ithn.
isiu tir. Tiimicaisiu foii egim. Ro thclgis g;ii form-sa,
corraba as mo sciath. Dollecim-se duit-siu in n-gai cetna,
cüUuid tret clieud, ocus co m-bort do süil as do chind."
Atütchiat fir hErenn co n-oen süil. Messe tall in t-siiil aile
as do chind." Dessid side da,na. 5
12. „Frithalid d&na, a Ulto, in comram beus!" ar Cot.
„Nis raindfe imiossa", ar Munremor mac Gergind. „Inne seo
^Munromur?" ar Cet. „Is me ro glan mo go fo deoid, a
Munromur", or Cet. „Ni iiiilct trithrath and, o tliucusa
trilaicbcind luüt im cbeud do chetmic as t'ferund." Dessid 10
side diina.
„In comram beus", or Cet. „Rot bia sön", ar Mend mac
Salcbolcan. „Cia so?" or Cot. „Mend", or cach. „Cid ane",
or Cet, „mac na m-bachlach cusna lesanmannaib do cliomram
chucum; ar ba üaim-se füair th' athair in t-ainm siu, i. 15
messe ra ben a sail de do clilaidiub, conna nie acht oenchois
üaim. Cid doberad mac ind oenchoisseda chucum?" Dessid
side äa,na.
13. „In comram beus!" or Cet. „Rot bia", or laech ^
liath mör forgranna do Ultaib. „Cia so?" or Cet. „Celtchair 20
mac Uthechair sin", or cach. „An bic, a Cheltchair", or Cet,
manip dorn thuarcain fo chetöir. Ro tauac-sa, a Cheltchair,
CO dorus do thigi. Foheged immum. Tanic cach. Tana-
caisiu da««. Dot luid im bernai* ar mo chind-sa. Do roilgis
1 ro legis gai H. 2 isan sceith H 3 as di cinn H.
4 atatciad H. mese thall in suil u-aili as de c. H.
Cap. 12. (1 lritoil/(/ a Uta //. 7 anosa H. 9 nisfailiud
tritrath otucusai II. 12 Mend m. salca no salcalgai H. 14 di
chomram cucom H. ir. ar ba mese ba sacart oc baistiud ind anmo
sin for a at. mese tald a sail de co claidiub H. oin cois H.
oenchoss L. n cnciinisa //.
('"Ii. {■]. ];i rotl)ia f^cin //. 20 di llllt. i/. 21 mac Cuthechair L.
l'itiilir //. -s.; ro licgiiid //. -ji amborna //. do relcis
gai iornisa //.
III Scel rmicci Mic Dätho. 103
gae dam-sa. Ro tlielglusa gai n-aill clmcut-sii, co ii-dechaid
triat liasait ocus tria uachtur do macraillc, Atai co ii-galur
Mail ond uair siu, no co rucad mac no ingeu duit oiid uair
sin. Cid dot Ijerad cliucum-sa?" Dcssid sido dana.
14. „In comram beus!" ör Cet. „Rot bia son", or 5
Cüscraid Mend Macha, mac Conchobair. „Cuich seo?" ar Cet.
„Cuscraid", or cacb, „is adbar rig ar dcilb". „Ni buide frit",
or in gilla. „Maith", or Cot. „Cucainn cetna thanacais do
clietgasciud , a gillai. Immatarraid diin issiu cliocrich,
foracbais trian do munt//-e, ocus is a.m\aid dochuadais ocus 1<)
gai triat bragit colma hetai focul fort chend i corai, ar ro
loitt in gai fethi do bragot, conid Cüscraid Mcnd atotchom-
naic ond uair sin." Dorat tra fon n-innasin ail forsin
coiced uile.
15. In tan diu roml^crtaigostar oc on muicc ocus scian 15
inna läim, co n-accatar Conall Cernach istecli. Is and
tarblaing for lar in taige. Ferait \J\aid imorro failte moir
fri Conall. Is and ro la Conchobar in cennide dia cliind ocus
rod m-bertaigedar. „Is maith lind ar cuit do thairiuc", ar
Conall. „Cia raunas düib?" „Roddet* dond tir nod ranna," 20
ar Couchobar, „i. Cet mac Matach". „In tir a Chit", ar
Conall, „tusso do raind nammuicce?" Is and asbert Cet:
[Ra>«M] Fochen Conall. cride licce.
loudbruth loga. luchair ega.
gusfland ferge. fochich curad. 25
crechtaig cathbuadaig adcomsa* mrtc Findchoeme trim.
1 ro lecusa H. 2 tred sliasaid H. 3 hinter duit: ond uair sin
Olli. H.
Clip. 14. 6 Cia so ol Cet //. s cucainne ceta tudchadsa H.
(locodaiss //. 11 ar do chend H. 12 ro tesc an gai fethe H.
dorat tra aithis fonninnus sin for an ((/icedh n-uili H.
Cap. 15. 15 rotmbertaicest. //. 17 ferait Ul. — Conall om. II.
i!i nodbertaigedar if. 20 rodet i/. 21 m. Mag'«c/( i/. 2^ do roind
na muici ar armbelaibue //. atbert U. 26 atconsa (i) . .
frimsa H.
]04 III Scel miu'ci Mio Däthö.
Coiiid and athert Couall:
[Ratni] Focbeu Cet.
Cet mac Matach. mageu curad.
cride n-ega. eithre uela.
eiiT treu tressa. trethan ägach. 5
cäin tarb tnüthach. Cet mac Magacli.
Bid mend iuar n-imchomruc[-ni ön ar Conall],
[ociis] bid mend inar n-imscarad,
bid airscela la Fer in-brot,*
bid lidiiaisi la Fer manatb.* 10
Adcicbset airg loman londgliaid
fer dar fer is taig seo innoebt.
16. „Eirg ön muicc diu!" or Conall. „Cid diina dot
berad-su cbucci?" ar Cett. „Is fir", or Conall, „do chungid
cbomraime cbucum-sa. Dol)er oencbomram duit, a Cbeit", 15
ar Conall. „Tongu na tongat mo tbnatli, o ra gabus gai im
läim, nach menic ro bä cen cbond connacbtaig föm cliind oc
cotlud, ocus cen guin duine coch oen la ocus cec^ oen aidcbi."
„Is fir", or Cet, „at ferr do laecli andö-sa. Mad Anluan no
beth is taig, doberad comram ar araile duit. Is anim dun 20
na fil is taig." „Ata imorro", ar Conall ic tabairt chind
A'iüiiain assa chriss, ocus nos leice do Chet ar a bruinni,
corroimid a loim fola for a beolu. Ro gab side imono ön
muic, ocus dessid Conall aicce.
1 conid — Conall [am Bande in L scheinbar von derselben Hand) oin. H.
2 fochen cet cet m. Magach H. 7 inarnimcomracniu H. 9 biad
arscela //. 10 fidnaisi L. fiadnaisie H. 11 ararciget //.
navH londgliaid: na da crr cblaid cchtair. acht regaid fer dar l'er
astaigse anocht JL
Cap. IG. i.i cid cm //. 15 dober oincomramha H. ig 0 ro
gabus gai lai am laim nad raba cen goin duine cech oen laithi do
counocht«/?; ocus orcain fridaighid cech n-aidchi ocus ni ro codlus riam
ein cend connachtctc/i fom glu« IT. 19 indusae H. Andluan H.
doberad conirama ar araili doid H. 21 nad fuil Tf. 22 dollcci
di Cet dar a bnuine IT. 23 corocmid H.
III Scel miicci Mic D;itli(3. 105
17. „Tecat don chomram a teclit-sa!" ar Conall. Ni
fiitli ön la Couuachta laech a thairismi. Doratad imorro
damdabach dona boccotib immi imm cuairt, ar ro boi droch-
costud istaig do chloendiburgun la drocbdaine. Luid iarum
Conall do raiud uammucci ocus gebid diiiia cend iu tarra iua 5
beolo, conäuic do raind nammucci. Rasuig in tairr i.
aere iiid nonbair, conua fargaib ni de.
18. Ni tharat imorro do Chonna.cMaib acht a da cois
nammucci fo brägid. Ba bec dau la Cojina.chta a cuit.
Atragat saide, atragat d-Aiia Ulaid, corriacht cäch araile. Ro 10
bui tra builli dar ö* i suidiu, co m-ba comard ra sliss in taige
in caniail ro bai for lär in taigi, con batar na srotha don
cbrü forsna dorsi. ]\laidit dana na sluaig for na dorsi,
corralsat grith mör co suifed fuil mol* for lär ind liss, i. cach
oc truastad a cheile. Is and gabais Fergus döib dair mör ro 15
boi for lär ind liss assa fremaib. Maidit immach dana ass
iüd liss. Doberar in catb i n-dorus ind liss.
19. Is and luid Mac Datho immach ocus in cü inna
läim, CO ro leiced eturro, dus cia dib no thogad, i. rüs con.
Doräiga in cii ülto, ocus ro leci for är Connacht, ar ro 20
mebaid for Connachta. Asberat-som, iss immaigib Ailbe ro
C(q}. 17. 1 don comrama budechtsa H. dorn chomram fadechtsai 31.
2 diradat im. dam dabach dona boccotib immi macuairt H. doratadh im.
damdapach dona bocoitib 31. 4 do clöindibraicthib la droch-
daini H. di claondipractib la drocbdaine 31. 5 cend in tarra H.
dana cend ind tarrai 31. 6 co tairnic H. ro suigh H. ro
suige 31. 7 ei'i ind nonbair H. coua farcoib banna de H.
Gap. 18. 8 ni tharad H. ni tarat 31. di Condacht. H.
acht da cois na muici fo a braghid H. 9 ba becc H. ba peg
im. la C. 31. cuitidh H. 10 co ro acht H. u builli dar ho
hi suidi H. dara ö i suidiu 31. comhard H. comarad ra sliss L.
ro slis an tichi E. 12 for a laur (om. in taigi) H. com-
batar H. 13 don chri'i om. H. for na doirsiu H.
in slu. IL for na doirse H. u co ralsat soimol for lar an
tigi no au lis H. coralsat for lar ind Ms 31.
Caj). 19. 19 corailcet H. cia dib dongegadh H. 20 dor-
raigha H. ro legi H. 21 isamoigh H.
106 ni S(-el nmcci Mir Dätlio.
g;il) in cü Ibrtais in (']iar])ait fo Ailill ocus fo Meidb. Is and
donaraill Fcrloga ara .\il/?la ocus Medba, i. corrala a
cholaind for leth, ocus co ro an a cliend i fertais in chanpait.
Atberat da«a, is de a.tä Mag Ailbe, i. Ailbe ainm in chon.
20. Dolluid ammaidm andes for Beluch Mugna Sen- 5
roirind, for ath Midbine i m-Mastin, sech Druim Criaig, fris
rater Cell Dara indiu, secli Raith Imgain i Fid n-Gaible, do
ätli mac Lugnai, secli Druim Da maige, for Drocliet Cairprc.
Oc äth Cbind chon i m-Biliu is and ro la'cend in cbon asin
cbarput. Ic techt iar fraecbrud Mide siar is and donarlaic 10
Ferloga isiu fraoch, i. ara Aih71a, ocus ro ling isiji carput
iar cül Conchobair, corragaib a chend dar aiss. „Beir buidc
n-anacuil a Chonchobair!" ar sc. „Tog riar", ar Conchobar.
„Ni ba mör," ar Ferloga, „i. mo brcith latt do Emain Macba,
ocus mna ocntama Ulad ocus a n-ingena macdacht do gabfw7 15
cepoce GQcJi nöna immum, co n-erbrat: „Ferh)ga mo lenuan-sa."
Ba ecen ön, ar ni kiimtis chena Ux Concliobar, ocus ra leiced
Ferloga dar Ath Luain siar dia hliadain ocus da gabar
Chonchobair leis co n-allaib (')ir friu.
21. Conid desin ro cet: 20
\h:] |H:]
A gillu Connacht nad liu A gilla Condocht nad liu
far trommacht ic rada go, for trommacht ac abairt gö
1 fo Ailill ocus M. B. 2 i ara H. forola (om. i.) H.
4 asperad dna (nie) H. is de mai>li ii-Ailbi //.
C'ap. 20. 5 for Beul. Seiiröirind H. i; Midbiudc (e iiiidctitlich)
ammaistln //. seuch Cill n-dara H. ;> himbili R. ro
ladli H. II) is aud ro ling Ferlogha H. n i. ara Ailc/Ia ocus
Medba //. vj ar cül H. dar a als //. für beir buide
n-aiiacuil uuiacul 7>.) a Ch. ar se: emda a Coucobair ol se //. i4 ni ba
mor 011 //. mo bret ]et co hJ^Jmnin M. H. lu ceiiöici H.
imm. ceclia iiona //. 17 lanidals cena H. ro lecadli H.
dl gabliair //. da gapair 31. 19 cona n-alb/?Vj II. Mit friu
scliliesfit die eigentliche Erzählung , daher die Unterschrift in II: sgc/a
muici Mec Datho in sin; in M: scela muici Maie Dathö sin.
Cnp. 21. 7s'.s folgen hier die'ivichtigeren PnnMe, in denen M von L
nbireicht: l'd Is de ro chet M. ro ced //. üi iiat liu M.
Vi agapairt go M.
III Scel muc.i Mic Däthö.
107
[L:]
gilla lasma bec far cuit,
ibrutlail muicc Mic Dathö. 4
Na tri coicait coica fcr
do clollötar almaib tor*
comrac uallo im Albe sin
bee in ein tria changin chon. 8
Conchübar buadacli ro tholt*
Ailill slüagach ocus Cet
büdb iar n-araib for a slicht
Ciiebulainn uf damair cert. 12
Congal Aidui and anair
FiamuinDuinliinne dou muir,
ro ches tairmthcchta iarsin
Eogan mac Dairthechta duil). IG
Tri maic Nera ar lin lerg,
tri maic Uislend, cobra n-garg,
Seulaecli Arad, nad bo borb,
a Cruacbnaib Conalad ard. 20
Dubthach Emna, ard a brig,
Baither Berlxi 1 )r eitbir bläith,*
Illaud irdairc ilair glond
Mmiremur lond Locha Sail. 24
Conall Ceruach, cruaid a gal,
Marcan siuua set rod son,*
111:1
gilla rosmbo bccc for cuid
tbrodhail muic Mec Dathö.
Na tri L coica for
do (sie) dollotar a liuaib tor
couiruc ualli im Ailbi sin 5
bcc an ein tre caingnc con.
Conarp (?) Ijuadocli ro tbelt
Ailill slüagach ocus Cet
bodb icr u-äraib for a slicht
Cuculainn ni damhair ceurt. 10
Congal Aidni and anair
Fiamain Duinbindi den muir
ro cos tairmteehta iertain
Eugau mac Dairteehta duib.
Tri maic Nera ar lin a Icurg 15
tri maic Uislenn cobra n-garcc
Seulaech Aradh and ba borb
do Cvuachnaih Conalad n-ard.
Dubthach enna ard am-brigh
Bait hen Berba bretir m-blaith 20
Illann aird/rc ilur n-glonn
Munremur lond Locha Sail.
Conall Cernach cruaid a gal
Marcan sinna set ron son
1 rosmbo M. 2 for fodail L. forodaill 31. a na tri l. coeca M.
i dillotor M. e caingne 31. 7 Concobar 31. 9 iar näruib 31.
sliocht yehemo Vers 8 cion). 11 aiudiue 31. 12 dun binne M.
din muir 31. 13 tairmtecht 31. le cobra garg 31. 17 Sen
laoch arad uu ba boib 31. is a Cruachnoib conalnt? n-ard 31.
üi Illann ardirc ilar n-glond 31. 22 Muindremar . . sail 31.
ii Marcach sindae selrad son 31.
108
III Scel mucci Mic Dätbö.
Celtchair Ulad fer dar fer,
Lugaid Muman, Mac tri con. 28
. . . Fergus Ailbe n-oll,
crothiss döib dairbre n-dall,
gabais iiaubratdarsciatliscenb
brönderg toidlech dar fer
fland. 32
Cethern mac Fintain ro bith,
uathad (?) alh'n forsind atb,
fir O'luecmacht ermaig sluaig
nis relec uad re se tbratb. 36
Feidlimed co n-ilur thor
hoegaire buadach sair
ba leth n-dograi imman coin
CO n-Aeth mac Mornai nach
mair. 40
Celicair Ulad fer dar fer
Lugaid Mumau Mac tri con.
Fetbis Fergus Ailbi uoll
croitbis doib an dairbrin-dall
gabais faiu brat tar sciatb scell 5
broenderc taidlec// tar ^enm
fland.
Cetbern mac Findtain ro bitb
buatbac? a lin forsan atb
fir Ohiecmacbt ermaigb sluag 10
nis relic uadb re se tratb.
Feilimid co n-ilur tor
Loga^Vae buaducb fo fair
bä ]eth n-dogra immon coin
co n-Aed mac Morna nach 15
Mora airig aidbli baud
crotai curaid comtaig dind
mora finna fortbi chland
möra gialla mora gill.
A.
44
Mora aivigh aidbli ban«
crodba cairid comd . . dinv*
möra fiana fortbi dann
m<5ra gialla mora gill. 20
22. Hieran schliesst sich in H noch folgendes Gedicht :
Muc Mic Datlio lachtmuad torc \eth ar bi anatnfag {sie) imnocht''
CO cend secht m-hWadan cen brath LX gamnacli dia biathar?.
1 Celtchair Ulad fer dar fer M. 2 Lugaid Muman mac tri cou M.
3 feitbis Fergus Ailbe noU M. i crothis doib dairbre dall M.
5 gabuis faon brat tar sciat scell M. i; proiidcrg toidlec/(, tar fern
flanu ^f. 8 Ceithern mac Fiontain ro bith 31. o uatharZ a
lin forsind ath M. in
nis releicc uad rc > se trath 31.
13 is Laogw/re buadach fair 31.
15 co n-Aedli mac Mornai nac// maii
Halhvcrse fehlen in 31.
fir olnecmacht ermaig sluagh ilf.
12 Feidlimid co u-ih<r tor 31.
14 ba let n-dograi uman coin 3f.
finis. 31. 17 Die letzten vier
III Scöl mncci Mic Dätho. 109
Ba hairdirc an moltacli mas, foib soiitar tiiasaii scncas,
ccii ch'th m-bratha ms cä (,?) f'" xl tlamh dia fothu. 4
Fiaduaib crob ro cret cairr* cri nonbrwj- na tromtairr,
cen boi ac roinn robailc co ratb das ro mailt Coiiall Cernacli.
Cia ruslui Ailbe am gradh ii-glaii cii dia n-dechmVZ cach rosnam,
gödrarich gressa don i^urt uir uö mesai-die an mörmuc. s
Lot«r do iarndötib drenn cöic coicid inna hErenn
das fuc a combag cuco nir bo olldamh oenmhuco.
Mesräeda Mesgedra ra>i da mac Dato na tronulamh
an Mesroida fri feth fuit isse ro meth an mormuic. 12
Muc.
Anhang I.
Das Harlejan Maiiuscript.
Folgende Punkte sind in der Mittheilimg der Varia Leciio nicht
consequent berücksichtigt :
1. Media anstatt der Tennis: go, tugad, codolta, cudal, ro fedur sa;
doid {für duit), rod bia (tibi erit), uaid (« te), ad {du bist); bragaid;
anaid, tongad, asperad, 3. PI
2. Aspirirte Media und aspirirtes m: eghtir, amoigh, braghid;
tnrbaidh, modli, codlodh, codhaise (venisti), maidhid ; gabhail, fri mnaibli ;
a mhenmo, uemh, animh, daomh [mihi), comramha.
3. gh für dh: maidigh in slimg.
4. gh für ch: seght, teghtoi, laegh; co tegta, laeg.
5. c für g: cnincid, Forcaill, eirc, farcoib. Doch auch cunchu?
{^Cap. 18).
6. d für th: adair (Vater).
7. p für b: diplinaib, oc tapairt, asperat. In Cap. 4 in einem
Satze: comtabairt, comtapairt und cunntaüairt. Dagegen immer carbai.
8. fi für b: nir lio.
9. Id für 11: araild.
10. ea und eu für e: ithead; seuch, fri neuch.
11. iu für e: biuc {Cap. 8), no teghid, ro hegiud, nisailiud {7ion
sunt), oincoisiuda [Gen.); hi fid u-Gaibliu. Dazu frium neben frim.
JJ0 III Scel inucci Mic Däthö.
12. au für a: laur, caucli; mich laut (ajmä te, Cap. 2\ dauni {mihi,
Cap. 8), daomli (,C'aj). 7i.
13. oi für ai: eroili, amoigh, tarloic, do roind; atoi (2. »SV/.).
14. oi und ai im Auslaut für einfache Vocale: da cocoi, techtoi;
doratusai, ascetai, etorrai.
15. ie für ia: iersin, cid dieta, tiestcwV.
IG. 0 in der letzten Silbe: cctno, gillo; ro tanoc sa (1. Sg.), acco
(2. Sg,), ni dabor (Cap. 6); Coiioll.
17. Vereinzelt ao für oi, oe, ae: laoch; io für i: crios.
18. Vorioiegend i für e im Auslaut: lathi {Nom.. S.), failti (Nom.),
tuili {Gen.), cori i^jVo»«. *S'. P/.), araili (^Icc. Ä), mathi [Gen. Fl); nis
raindfi (2. Sg.).
19. e /'if'Jr i: sen {hie), es (esi); so auch mec ((rcn. Ä).
20. Für chuci-sium: cucesim, -sem; ol esem [sagte er); für do Fron.
po.ss.: di, de (as di cinn, as de chinn Cap. 11); für duit {tibi): det
mehrmals. So auch di [Fräpositiori) für do ü/i Datir: di Chonnachtaib
(ä;. B. Cap. 18). So ferner diradat (CVy). 17), deradusa {Cap. 4); di und
do loerden eben promiscue gebraucht.
21. J« <?er Flexion: tecait für tecat, ataid für atät, lecad für
lecud; Erind {Gen.); do airec, do celi Dat.; a Ulta Voc.
22. Der Artikel lautet vortviegend an: ou für ond, for an f»r for
sin; and lis Gen. in Cap. 18.
23. J)ie Fräposition i(n) lautet roriviegcnd a(nl, and: am läira (/»
meine Hand), and Erind. »So o«c7t atat für itaat (('«jj. 6), aniach für
immacli {Cap. 18).
24. Für inquit vorwiegend ol [etwa 40 ilf«7); rfie Formen or, ar, al
zusammen etwa 10 ilfa?.
Aiiliang IL
Bemerkungen zu einigen schwierigen Stelleu.
Ca]). 3. V. 3. D/c Sclnvierigkeit liegt in a söi (a sui M.), denn
dosoi uaim fri iraig wird bedeuten: „er loendet sich von mir nach der
Mauer."
V. 4 Zu dos beir mod vgl.: do fil gnuis as grato do, Aoheir mod
doli Inniciircd L.IJ. 55'', 3S ro lall gnuis n-grätam dö, dober mod
doM Imncliiiiriu L. J.. fol. 42. b yT.B.C.).
in Scel mucci Mic Dätho, 111
V. ß. Vielleicht ist mit Berücksichtigung der Lesarten von M und
H zu schreiben: luaiu ar mug ui aithenar „Kostbarkeit tvird nicht einem
Sklaven anvertraut"? Vgl. aithnir committitur, is given in Charge
O'Don. Suppl zu O'R. Biet.
V. 7. 8. Es ist airi tmd aili im Reime zu restituiren.
V. 10. Die ziveite Hälfte hat eine Silbe zu toenig. Vielleicht hiess
es ursprünglich: bid Ha turim lin a chath „die Zahl der Kämpfe um
ihn wird grosser sein, als man sagen kann." Vgl. zu Hy. 5, 18.
V. 11. In der zweiten Hälfte iM des Versmasses tvegen is zi(,
streichen (fehlt in H).
V. 12. „Seine Schaaren iverden nichts mehr von Bindern oder von
Land übrig lassen."
V. 13. In der ersten Hälfte nnuss es heissen: Mada do Ailill era
trenn dem A. Veriveigerung ist". In der zweiten Hälfte ist icohl aus H
und M silis {„havoc, destruction" f/R) für leis aufzunehmen, aber toas
ist falmagV
V. 14. In der ziceiten Hälfte ist mir namentlich ata neblai imver-
ständlich.
V. 17. Für doberi icird dobir oder dobeir zu schreiben sein.
V. 18. Die erste Hälfte ist corrupt.
Cap. 4. O'Curnj muss den Text hier missverstanden haben, denn
er sagt Lect. On the Ms. Mat. p. 486: „Mac Däthö told the messengers
of the two kings respectively that he had already promised the hound
to the master of the other". Ebenso On the Mann, and Cust.
p. 372. Allein Ailill ist König von Connaeht, Conchohar ist König von
Ulster; den Gesandten von Connaeht verspricht Mac Däthö, dass er den
Hund dem Ailill, und den Gesandten von Ulster, dass er den Hund
dem Conchobar geben tcolle.
Cap. 6. Anstatt dorat cach buille dib ist wohl, wie in H, zu
schreiben: dorat cäch dib buille.
Caj). 8. Fagabar . . do feraib hEreud tairismi comrama Mmsa
uo lecud iiammucci do raind dam. In dieser Alternative ist zweites
Snbject zu fagabar der Infinitiv lecud; das erste Subject fehlt, und der
Satz ist nicht zu construiren, wenn nicht tairisem geschrieben wird.
Vgl. in comram do thairisem beus . . no in mucc do raind dam Cap. 11.
Cap. 11. Messe tall in t-si'iil ailc as do chind „soll ich das
andere Auge ans deinem Kopfe schlagen." In L stellt das Object im
Kominativ, während H richtig den Accusativ hat. Ebenso ar ba iiaim-se
ti'iair th' athair in tainm sin Cap. 12.
Caj). 20. Beir buide etc. (f Curry übersetzt {On the Mann, and
Cust III. i». :)72i: „Ban^om thy liead, (> C(„)<hnh(ir!" ^nid he. „Thou
112 ' III ^fcl nnicci Mir Däthö.
sJinli harc thy dcmanä", said Conchohar. „It is not great, indced",
Said Ferloga; „it is onlij that thou shalt talce me along toith yon to
Einain Maeha [the i^alace of Emania'], and tliat the young loomen and
girls of Ulster shall sing a Cepöc around me every ei^ening, and eacli of
tliem say: Ferloga is my favourite." — To these rather fanciful con-
ditions King Conchohar was ohliged to submit. The eharioteer was
brought to Emania; and in tivelve months' time (tlie story teils tis) he
was conveyed over the rirer Shannon at Athlone, with a present to the
Jiing and queen of Connacht of King Conchohar\s tivo favourite steeds
with their golden hridles ; hut we are told nothing more of Ms relations
with the muidens of Ulster.
Cap. 22. In Bezug auf das Schwein des Mac Däthö finden sich
in dem topographischen Werke Dinnseanchus folgende Angäben {nach
0' Curry, The Battle of Magh Lena, p. 14 — 16, note):
Magh Lena canas ra haiumnigheadh ? Ni hannsamh. Lena mac
Mesroda {sie) as e ran-alt mucc Mic Datho, fos fuair a n-Dairi Bainb a
n-oirtliei' Bladhnia. Forbai rt leis co cend secht m-bliadan co
m-badar nai n-ordlaigi da formaid sailli for a sruib. Lodar Ulaidh
acus fir Olnegmaclit do feis Mic Dathö. Do dechus o matliair
chuigi i. 0 mnai Mic Dathö do clmingi na muici do chobair a einigh;
ar badar cuic coicidh Erenn amun feis, acus targaid caeca torc
togaidi dia heis, acus ni ra gab uaidh. Seasca gamhnach a n-gurt
feoir ag a biathadli, ccathrachadh dam dia cumscachadh
acus eri tri nonmair ina tarr {sie) conas ra meilt Conall
Cearnach cein bas aca comroind. Meisgeadhra acus Mesroda
da mhac Mic Däthö. Le Mesroda ron-alt au muc. Da chuaidh
iaritm Lena mac Mesroda le a {sie) muic for dubh-chlais [oidchi, gar]
re na h-idlachad uadh. Contuil a fail {sie) a m-bi, con tuarcaibh an
muc an chlais tairis can airiughadh dö, dora müch, conaclaid sim dono
ag suide con rocht grainne a chlaidim [in muic] combo marb. Acus
deachaidh Follscaidi, mucaidhe Mic Däthö, co rüg an mucc {sie) frisiu
feis. Cor la fert Lena ann. Undc Magli Lena dicitur.
lY.
Das Freien imi Etain.
(The Courtship of Etaiu.)
1. Der Text der folgenden Erzählung wird liier — ab-
gesehen von dem Facsimile des Lebor na hUidre — zum ersten
Male herausgegeben. Benutzt sind die folgenden Hand-
schriften:
^) Egerton Manuscript 1782 im British Museum,
p. 205, a, durch Eg. bezeichnet;
2) Lebor na hUidre im Besitz der R. Irish Academy zu
Dublin (circa 1100 geschrieben), p. 129, durch LU. bezeichnet.
Eine genaue Copie aus dem Egerton Manuscript hat mir
Herr O'Grady zum Geschenk gemacht; ich konnte sie 1874 mit
dem Original collationiren. Das Lebor na hUidre habe ich in
dem (Dublin 1870) von der R. Irish Academy publicirten Fac-
simile benutzt.
2. Beide Texte sind vollständig abgedruckt, da ihre Fassung
eine sehr verschiedene ist. Der Text von Lü. ist bis Cap. 11
viel kürzer, als der von Eg. Im Allgemeinen lässt sich oft
beobachten, dass die Texte in den jüngeren Handschriften aus-
gedehnt und ausgeschmückt worden sind. Aber es ist doch die
Frage, ob die ersten Theile dieser Sage in älterer Zeit immer
nur in der ziemlich kahlen Form erzählt wurden, in der sie in
LU. vorliegen. Wenn sich die genaue Beschreibung von Etäin's
Schönheit (Cap. 3 und 4), die in LU. fehlt, fast mit denselben
Worten zu Anfang der Togail Bruidne Da Derga betitelten
8
IJ4 IV Tochiiiarc Etäine.
Sage tiuck't*, so kömite man allerdings vermuthen, dieses Stück
sei erst nachträglich in unsere Sage eingefügt worden. Bedenken
wir jedoch, dass Etain's Schönheit sprüchwörtlich geworden war
(s. Cap. 5), so werden wir uns nicht wundern, dass die
Schilderung derselben eine feste Form angenommen hatte, der
wir in verschiedenen Sagen begegnen, in denen Etain's Schönheit
eine Rolle spielt.
Anders steht es mit den Gedichten, die Cap. 9 und U)
eingelegt sind. Diese gehören zwar ohne Frage nur an diese
Stelle, aber sie werden gewiss nicht von Anfang an einen
integrirenden Bestandtheil der Erzählung gebildet haben (vgl.
S. 63). Jedenfalls weicht das erste Gedicht (Cap. 9) darin von
der Prosaerzählung ab, dass es V. 26 nicht Eochaid Airem,
sondern dessen Bruder Eochaid Fedlech (s. Cap. 6) als Gemahl
der Etäin nennt. Dies ist eine Verschiedenheit der Tradition,
der wir zwar auch noch sonst begegnen (vgl. O'Curry, On the
Mann, and Cust. II, 192 und IH, 190), die wir aber nicht in
einem und demselben Texte erwarten.
3. Der Inhalt der Erzählung ist kurz der folgende:
Der König von Eriini, Eochaid Airem, ladet im ersten
Jahre nach Antritt der Herrschaft die Könige der Provinzen
zum Feste von Tara ein. Diese weigern sich jedoch zu er-
scheinen, da der König unvermählt ist. Eochaid beschliesst sich
eine Königin zu wählen, und seine Boten finden bald ein des
Königs würdiges Weib. Dies ist Etäin, die Tochter Etar's, von
den Side. Eochaid wird zu ihr geführt, und sie verständigen
sich rasch, da Etäin ihn von jeher geliebt und ihn erwartet hat.
Er führt sie heim, das Fest von Tara wird abgehalten. An dem
Feste fasst Ailill, ein Bruder Eochaid's, eine heftige Leiden-
schaft zu Etäin, die er nicht bewältigen kann. Er wird krank,
man bringt ihn nach Dun Fremain, aber Niemand versteht sein
Leiden, bis Eochaid seinen Arzt schickt und dieser erklärt, nur
Liebe oder Eifersucht könne die Ursache desselben sein. Ailill
* Siehe (yCnrrifs On the Mann, and Cust. III, ix 189.
IV Tiirliniarc Etäino. 115
schämt sich zu gestehon, was ihn verzehrt. Sein Tod scheint
allen sicher zu sein, und Eochaid, der als König eine Piuudreise
in Erinn zu unternehmen hat, bittet Etain, seinen Bruder zu
pflegen, so lange er lebe, und ihn würdig zu begraben, wenn er
gestorben sei. Etain kommt täglich in das Haus, in welchem er
sich befand, um ihn zu pflegen. Eines Tages redet sie ernstlich
mit ihm ül)er seine Krankheit und erfährt endlich von ihm den
Grund derselben. In Eg. ist dieses Zwiegespräch in nietrischer
Form; ebenso findet sich nur in Eg. das Gedicht, in welchem
Etäin dem Ailill die Erfüllung seiner Wünsche verheisst. Ailill
gesundet rasch, und sie verabreden ein Stelldichein. Etäin
findet sich zur festgesetzten Zeit ein, und erl)lickt bald einen
wie Ailill aussehenden Mann, al^er schwach und krank. Auf den
wirklichen Ailill wartet sie vergebens. Dieser war in tiefen
Schlaf verfallen und erwachte erst, nachdem die Zeit des
Stelldicheins vorüber war. Der Tod war ihm lieber, als das
Leben. Etäin vertröstet ihn auf einen anderen Tag, aber iln-e
Absicht wird den zweiten und den dritten Tag in derselben
Weise vereitelt. Zuletzt aber giobt sich der Mann, der Etäin in
AililFs Gestalt erschien, als Mider, König der Side von Brig
Leith, und als ihr früherer Gemahl zu erkeimeu, dem sie gehörte,
als sie noch im Reiche der Side weilte. Auf dieses Verhältniss
scheint sich Etäin nicht besinnen zu können, denn Mider's Auf-
forderung, mit ihm zu kommen, lehnt sie ab, da sie den König
von Erinn nicht für einen Mann aufgeben will, dessen Geschlecht
ihr» unbekannt ist. Mider eröffnet ihr weiter, dass er es war,
der Ailill's Liebe zu ihr erregt, aber auch, der schliesslich durch
sein Dazwischentreten ihre Ehre bewahrt habe. Ailill wird von
seiner Leidenschaft geheilt, und Eochaid dankt Etäin bei seiner
Rückkehr für das, was sie an seinem Bruder gothan.
4. Der besondere Titel dieser Erzählung ist Serglige
Ailella, Ailill's Krankenlager (s. Cap. 20); denn der Titel
Tochmarc Etäine kommt ihr nicht allein, sondern zugleich
einigen anderen Sagen zu, von denen sich Fragmente gleichfalls
im Lebor na hUidre finden (vielleicht zum Theil aus dem ver-
8*
116 IV Tüdimarc Etäiue.
lorcncii Le])ür Dromma Sneclita abgesclirieben, s. LU. p. 128'', 1
und 132^ 6). Die eine Sage bezieht sieb auf Mider's früheres
Vcrhältniss zu Etain (LU. p. 129"''), eine andere auf Etain's
Entführung durch Mider und auf Eochaid's Zug, sie wieder zu
erhxngen (LU. p. 130'' — 132). Letztere Sage erzählt O'Curry,
On the Mann, and Cust. II, p. 192—194 (vgl. III, 190) nach
einer vollständigeren Quelle. O'Curry nennt Lect. on the Ms.
Mat. p. 585 das Yellow Book of Lecain und das Paper Manuscript
H. 1. 13. in Trin. Coli. Dul)l. als Handschriften, welche die Sage
Tochmarc Etäine enthalten.
Eine kurze aber vollständige Version, in welcher Etain's
Entführung durch Mider anders als in LU. erzählt wird, findet
sich auch in Eg, und diese theile ich mit. Mider sagt hier, dass
er im Osten, am Aufgang der Sonne wohne. Auch ist der
Zauber des Druiden Dalän von Interesse.
5. Wir sollten hier wohl eher von Mythus als von Sage
reden, denn Mider und das Reich der Side gehören der irischen
Mythologie an. Davon eingehender zu handeln, ist hier nicht
der Ort (s. die Indices zu O'Curry's Lectures, und meine
Bemerkungen in den Beitr. zur Vergl. Sprachf. VIII, 246).
Beachtenswcrth ist, dass die Wohnungen der Side in oder unter
Hügeln befindlich gedacht wurden.
Nach der irischen Tradition sollen diese Begebenheiten
Ende des zweiten oder Anfang des ersten Jahrhunderts vor
Christo stattgefunden haben. Sie gehen also der Zeit des T^äin
Bö Cualgne voi'aus. Eochaid Fedlech, der Bruder des Eochaid
Airem, war Vater der berühmten Königin Medb von Connacht, der
H'auptheldin des Täin. Diunach sind die Angaben in Cap. 1 zu
beurtheilen. Mit der Chronologie darf man es nicht zu genau
nehmen, wenn Medb bereits zu Eochaid's Zeit Königin von Con-
nacht gewesen sein soll. Auch in anderen Fällen lässt sich die
Neigung Ijeobachtcn, die alten Sagen irgendwie zum Täin in
Beziehung zu setzen.
Andrerseits waren Eochaid Airem und Etäin die Gross-
eltern dos Königs Conaire Mör (s. Cap. 20), dessen Ermordung
IV TocliinaiT Etiüiio. 117
in der 1)creits oben erwäliiitcn, liöclist interessanten Sage von
der Zerstörung des Brüden Da Derga erzäldt wird (s. O'Curry,
Lect. on the Ms. Mat. p. 258— 2uU;.
6. Was endlich die Altkürzungen der Handschrift an-
hingt, so fiind dieselben von mir ludjezeichnet gel)lieben in
folgenden Fällen: 1) im Nom., Acc. und Dat. S. Ailill, 2) in
der Conjunction ocus (in Eg. öfter plene geschrieben), 3) in
dem Snbstantivum mac (der Gen. mic in Eg. öfter plene ge-
schrieben), 4) in der Präposition for, 5) in der ersten Silbe von
hErend, hErind (nur in Eg. abgekürzt). — Für s findet
sich mehrmals hs in Eg, z. B. ro hsirsit, do hsita. — Wenn
die Form des offnen a (die sich in LU. sehr wohl vom u unter-
scheiden lässt) in Eg. überhaupt existirt, so habe ich sie
wenigstens in den Stücken, die ich in Eg. gelesen habe, nicht
vom u unterscheiden können; ich habe daher Temruch, ja
sogar argiallsut geschrieben. — Die Partikel dano ist Cap. 1
in Eg. plene geschrieben.
Die Sprache des Egerton Manuscripts ^eigt in dem Laut-
bestande der Wörter ein jüngeres Gepräge, aber es liegt offenbar
ein alterthümlicher Text zu Grunde.
Tochmarc Etsline iiiso sis.
[Eg:]
1. Bai ri arara aireagdai i n-airdrige for hErinn i.
Eochuidh Aiream mac Finn mic Finntain mic Rogein Riiaidh
mic Essamnse mic Blathechtse mic Beothechtee mic Lahradx
Luircc mic Enmi Aighnich mic Oengusa Tuirbich Temruch
mic EchfZac/i Ailtlethuin mic Aihlla Caisfiaclaiff/ mic Connla
Chäini mic Irereo mic Melghe Molbthaigh mic Cobthaif/
Chäil hreg mic Jugaine Moir mic Echac/j Bimdaig.
_— -
1. Gabais Eochaid hAeremon (sie) ri'ge n-Erend, ocus
2 Eochuigh Eff. r, Die Ergünsung der ahrjekürzt geschriebenen
Namen nach Keating, Hist. of Ireland, A. M. 358G (Jugaine Mör) Us
3815 (Elina Aiglineach).
11g IV Tocliniarc Etäiue.
LEg:]
Argiallsut tra coic coigith liErinn do Eochaid Airim, i.
ro giall Coiicobar inac Nessa clö, ri chöigitli liUlath, ocus
Messgeclhrui ri Laigliin, ocus Cui'üi mac Dilire ri clioiccid
Muman, ocus Ailill ocus Medb diarbo sealb coiccith Connacht.
Ro bat«r dano da primdun hie Eochaidh, i. diiu Fremainne 5
hi m-Midi ocus dun Fremainno lii Tetliüai, ocus ba lie a'dun
hi Tetbuai ba dili lais dia düinib.
2. In chet bliadbain iar n-gabail rigbe d^Eochaid ro
hii'fuagrad malle fo hErinn feiss Temruc/t do denam, i. co
tistais fir bErinn dia fechaiu, ocus co fessta a ciso ocus a 10
m-besu lais.
Atrubradar fir bErinn d'oenaitbiusc fri Eochaid, na
racbdais d'feis na Temrucb, cid cian gairit no betb ri bErinn
ein mnai a dingbala aci, ar ni raibi fer maitb di feruib Erinn
gin mnäi a dingbala aci, ocus ni raibi ri gin riguin, ar ni teigeth 15
fer ein mnai do Temrai^f dia feis, ocus ni thogitb ben ein fer.
Is ann sin ra cbuirtestar Eochaid a eeblacbu ocus a
obloire ocus a tbarraluig sligbitb ocus a tecbta coigcricbi uad
fo hErinn ocus ro sirsit iarsin hErind hule oc isxrraid mna a
[LU:]
argiallsat eöic coicid Erend dö, i. ri cach eöicid. Batar he 20
arrig in tan sin i, Concobar mac Nessa ocus Messgegra ocus
Tigernach Tetbannach ocus Cürüi ocus Ailill mac Mata
Muirisci. Bätar he düine Echdach i. dun Fremain i m-Midiu
ocus diin Fremain hi Tcthbai. Fremain Tothbai bä inmainem
lais do duinib hErcnd. 25
2. Arfocarar o Echaid for firu hErend feis Terara do
denam in hliadain iar n-gabail rige fri commus a m-besa
ocus a cisa doib co cend cöic m-hliadan.
Ba inond aithesc la firu hErend fri Eochaid, ni thec-
laimtis feis Temrach do rig cen rignai lais, ol ni rabi rigan 30
hi fail ind rig in tan ro gab üa^ifh.
Füidis Echaid tecbta cach coicid üad fo Erind do
5 Eochaigli E<i. n cachlachu [ohne vordiisfiehendes a) Ecj. is obloire
mit einem Strich über r Ef). üo f ess L U. 28 a chisa L U. 30 fess L U.
IV Tdchniarc Etäiiic. 119
[Eg:]
dinguala do ctir cruth ocus dcilb ocus eciiscc ociis cliincul.
Ro bui Aa.na ni ali acci bcus, i. mich tihvad miuii dogres,
dianus tuccad iiecli ali remiu.
3. Docbuatar iartain a echluclm ocus a oblori ocus a
tbaiTsaluigh sligith ocus a tecbta coicricbe üad ocus ro sirsit 5
hErinn ule itir tbes ocus tüaid, co fuaratrtr oc Inbir Cbicb-
muino mnäi a dingbalo do, i. Etaoin ingeii Etair ri Eochraidbi.
Doriacbtatar dawo a tbecbta ar ammus EocbacZa ocus tucsatar
tuarusca&a*7 na bingene do etir cbruth ocus delb ocus ecuscc.
Is aim siu dowo docbuaid Eochaid do tapbuirt na 10
bingene, ocus issed rogab dar oenucb m-Breg Letb, co n-facca
in n-ingin for ur in topbuir. Ocus cir cbuirreil aircit
connecor di or aici bic folcutb a luing aircit, ocus cetri beoin
oir furri, ocus gleöir gemma bec do cbarrinoccul bi forflesc
na klinge sin. Brat caslecbta corcargblan immpi, folai cbain 15
co n-dualuipb airccit ocus milecb oir issiu brutt ossa bruinni.
Leine lepbur cbulpatacb impi, issi cotat slemun do sita
uainidi fo derginnlitb oir ocus tuagbmibi ingantacbu di er
ocus argat for a bruiimib issind lenitb, i. co m-ba forreil
dona feruib täidlccb ind oir frissin n-grein issin t-situ 20
üainidiu. Da triliss orbuidi for a cind ocus figbe cbetbur-
dbüalucb for cechtar n-ai ocus mell oir for rinn cecb düail.
4. Is ann sin imorro ro bui inn ingen oc tatmecb a fuilt
dia folccath, ocus a di laim tri derca sedlucb allenitb immacb,
ocus ba giUgbiur snecbto n-öenoidcbi ceacbtiu' a di laim, 25
ocus ba deirgightü' sian slebi cecbtur a da gbrüad. Deidgbin
coir comard ina cinn isse nianido nemonnta. Ba glaissigtn-
[LU:]
cbuingid mnä na ingine bad aldeui no betb i n-Ere do. AI
asbert, ni biad ina farrad acbt ben nad fesser necb do ferailj
bErencZ riam. 30
3. Fofritb do oc Inljiur Cbicbmaini i. Etäin ingen Etair,
ocus dosbert Echaid iarom, ar bä comadas dö ar crutb ocus
delb ocus cenel ocus ani ocus oidid ocus aii-darcus.
J20 IV Tocliniarc Etdiiie.
[Kg:l
fri biigbai cechtar a da sulu. Peoil deirg tanuighe acci.
Batar forardu moethgclu a dha (sie) gualuinn. Rigliti boga
blaitbgbclai, meru sota sitbgelui, ingni ailli iucbanda. Ba
gil igt/r snccbto na üan tuinniu a toeb seng seta sidbamacÄ.
Bat^a- blaitbo slemongelu na sliastai. Batar cruinnüeco 5
caladbgelu a dba {sie) glun. Batar inndolldirgbe a dba (sie)
colptai. Traigbtbi tana toinngbelu. Batar cori iarailliu a di
süil (am Rande: vel a di sail), da malaigb dseldse dubgormma
imma ruscciiib.
5. Is bisin tra ingen iss coiri ocus iss cäimi atconcatar 10
süili däini riam, ocus ba doigb leo, comad a sidib di. Is don
ingen sin atrubrath crutb cacb co bEtain, coem cacb co
bEtain. Gabais imorro saint an ri impi focetoir ocus ro lä
fer dia muinter reme dia bastud for a chind, ocus ro soicb in
ri iartain dochum na bingeni ocus imcomaircitb scela di. 1.5
„Can deit iarww a ingen", ar 'Kochaid, „ocus can dollot?"
„Ni msa" ol si. „]&tain ingin rigb Eochraidbe a sidib atam-
comnaicc." „Ina ra-bia-sa uair cobUge let?" ol Eochaid.
„Issed doruacbtamar for t' faesam sunn", ol in ingen. „Atüsa
sunn em ri ficMt m~h\iadan o rogenar issin t-sid, ocus fir in 20
t-sitbu etir righu ocus coemfiru ocom cbuinngid, ocus ni betws
buaim fess ri fer dib, fö bitbin ro cbaras tusai ocus tucus
seircc ocus inmaine duit, or bam lenab ocus or bam tüalaing
lapbartbai, i. ar tb'airscelaib ocus ar tb'äinius, ocus nit acca
liam remi seo ocus atot-atbgen focetoir ar do thuAYUScahail, 25
ocus iss tu doruacbtamur iaram", ar sissi. „Ni ba tocbuiriutb
drochcarat det-si ön ani sein", ol Eochaid, „ocus rot bia-su
fäilte, ocus. lecfit^V cecb ben orut, ocus iss ocut t'aenur biat-sa,
cen bus miad lat." „Mo thinnscra cöir damli", ar inn ingen,
„ocus mo riar iarmusin." „Rot bia-su ani sin", ol Eocbuid. 30
Dobretba iarum iarsin secht cuma?a di ina tinnscra, ocus do
fuc les iarsin co Temvaif/ ocus ro feratb fircbain failti fria-si
ann sin.
w issind tsid Ef). 27 Das n von sein ist nicht sicher.
. 1^,,-v^ ,iax^cusu<w^i,bM-.
:j; ^. l^vr-^^ ^
IV Toclmuuc Ktähic. 121
[Eg-.]
G. Tri derbrat/i<> imorro ro hniar tri mic Find i.
Eochaid Airium ocus Eochaid ocus Ailill Anglonuacli no '
Üciiglond«e/<, iarsinni bä lioengliinn do sercc di rnnai a
bratliar. Is ann - sin tangatrw fir hErind docum na feisi
Teiurach, ocus bata>" ann coigdigbis ria sambfuin ocus coic- 5
tighis iar samtuin. Caraiss tra Ailill Anglounucb Eüiin ingen
Etair bic feiss Temrucb in tan sin. Fobair tra AiHU bicc sir-
fechain na bingeiä ceiu ropas bicc fes Temvach. Is ann sin
atbert ben Aik71a i. ingen Lucbtai Laimdirg a cricb Laigew:
„Maitb tra e Ailill", ar si, „cid fecbaisiu issind letb cian 10
üait, däigh iss airdbenu sercci sii'silliuth." Cairigbid Aibll [_ /u.cc (_Zt
tair fein inni sin ocus nir fec in ingin iarsin. /(^^ r. (»Z \
7. Is ann sin imorro ro sgäilsit fir hErend iar tocbaitbem
na fleidiu Temrucb. Is ann sin ro liuusta«r idu eöid ocus
imformmuit Aibll, ocus ro lecustair släetau trommgalrnr 15
cbuci, ocus ruccatb iarsin co dun Fremunn bi Tetbüa.
Tarusair imorro d' Oilill ann sin co cenn m-h\iadna bi sir-
i^alnr ocus bi sirsnim ocus nir attaim do necb a gbalur. Is
ann sin docbüaid Eochaid d' fiss a bratbar ocus tucc a laim
dar a ucbtbruinne ocus tug Ailill a ossnam ass. „Indeo", bar 20 O
Eochaid, „ni ba dirsann in galur sin am", uar Eochaid, „ocus
cinnus atai indusa acacb deit." „Dar mo hvethir", ar se,
nocbunusai, acbt iss messa a cacb ar cacb 16 ocus ar gacb
ILüi]
6. It e tri maic Find maic Findloga maic na rigna, i.
Eocbaid Feälech ocus Eochaid Airem ocus Ailill A'nguba. -->
Carais Ailill Anguba iaro«^ Etain bi feis Temrach iar feis di *
la Eocbaid. Fodäig dognitb äbairt dia sirsellad, ocus üair as
descaid serci sirsilliud. Cairigius a mewma Ailill don gnim
sin dogeni, ocus ni bä cobor do. Ba tressio toi aicniud.
Focberd Ailill i serg de, födaig na ro tubaide friaenecb ocus 30
näcb erbart frisiu mnäi fodesin.
1 ihir in brathir ist in Eg. durch i i'iher t ausgedrückt.
ly lam Eg. 23 a chach ar cach 1(3 Eg. 21 Dazu um Bande:
vel tri maic Findgail".
122 IV Toclimarc Etäiue.
u-aidhqi." „Crct ticc ritt", ar Eoclmid. „Dar mo brctliir i'ir",
ar se, „no chun fetar." „Dobcrtliar cliucom-so", ar EdmUl,
„necli rod finnfa do ghalur,"
8. Is ann sin tuccath Faelitiiu liaigh Eochadn chucco,
ocus tue a läim dar uchtbruinne kilillo, ocus tucc Ailill a 5
ossuuth ass iaram. „ludeo", ar Fachtna, „ui ba dirsann in gnim,
ocus ro fetar-sa do galur, ocus ni fuil fort aclit nechtar da ni,
i. rod gab idu eöit no sercc do ratuiss ocus ni rot* co brath
ass cose. Ba mebul tra la hAilill inni, ocus ni ro ataim dou
liaigh a ghalur, ocus luid üad iartain in liaig. 10
Dala imorro Eochada luid sidiu for a chüairt righiu fo
hErinn ocus forfacuib Etain issin dun, ocus atbert fria:
„Maith, a ingen," ar se, „dentar anlecht let-sse fri hAilill cein
b?^s beo, ocus mad marb," ar se, „class (?) a fert fodbuigh lat,
ocus toga1)ar a coirthe ocus a liagan, ocus scribtar a anmuimm 15
oghaimm." Dochuaid iaram in ri iarsin for a chuairt rig fo
Erind, ocus ro faccbuth Ailill ann sin a n-dün Fremainn hi
Tetliüa fri bäs ocus fri haigedh fri re na h\iadn& sin.
9. Laa n-oen and dochuaid Etain issin tech i rabe
Ailill i n-galur, ocus ro bui icca accallaim: „Cid thicc rit, 20
ocus iss mor do ghalur, ocus dia fessmais indni not foirfet?^ fo-
[LU:]
8. Dobreth Fachtnai liaig 'Echdacli dia inicaisiu in tan
ron gab ceill for ecail). Asbert fris in liaig „Acht nechtar
na da idan marbtha duine nad icat lege, i. idu serci ocus idu
eoit, it e fil innut-so." Ni ardamar Ailill dö, ar ba mebol lais. 25
Forracbad iarom Ailill hi Fremain Tethbai fri bas, ocus
luid EochaicZ for cuaird n-Erend ocus forracbad Etain hi fail
Aililla, CO n-dernaitis a thiugmaino Ig, i. cor clasta a fert, co
ro hagtha a guba, co ro orta a cethrui,
y. A tech i m-bith Ailill ina galur do tlieged Etain cach 30
dia dia athreös, ocus ba lugaide a galar som 6n do suidiu,
ai dia fessmais J^J/j.
IV Tocliiuarc Etaiiio. 123
[Eg-.]
ghebta linn"; ocus iss aiiilftifHi ro raid ocus ro caimstor in
\aiclh m-bicc ocus rus freccair Ailill:
[E:] „Cid doüÜTuigh, a gbillc?
is fota do sergliglic,
is fossad do clieim glau gle, 5
cia beitb d' feabus na sine." 4
[A:] „Fuil limm adbur na cneto,
nim sasa cool mo chruito,
nim tolann ni do gac/i blicht*,
isse(Z dorn beir i n-anrichtt." 8 10
[E:] „Abair rim cid dai, a fir, 1^
ar isioi ingen crcnif?,
inniss dam gach dal ret leass,
CO n-Aerntav lim do Icr/es." 12
[A:] „Ni talla ormm arad rut, 15
a ingei^, is caem do cbuclit,
daigb noicb andiaigb a sula,
ni dat maithe banrüna." le
[E:] „Cid at olcca riinu ban,
mad sercc is cian bus cuman, 20
0 gliebthar in gnim do läim,
ni hed dlegbar a atmail." 20
[A:] „Bennacbt ort, a inghiun finn,
ni dam tualnge laubra rimm,
ni dam buidhecli dorn cheill fein, 25
ata mo chorj) dorn aimreir. 24
Trüag am sin, a üen ind rig
Eochadsi Fedli% iar fir,
[LU:]
ocus cein no bith Etain isin magin sin, no bitb som oca
.descin. 30
124 IV Tochmarc Etäine.
rem cliorp is rem cnomi is tind
hacd berair an Erinu." 28
[E:'] „Dia m-]>otli ar sluaghaib bau m-bän
ueeh 110 bcith iccotöcrad,
tiiicfad sunn, diamafl maitb lat, 5
dogonta limm a tochmarc." 32
„Ocus a iiigin", ar se, „ro bud urusa deit m' ic-sa do
denam dorn ghalar, ocus iss döich not icfaithea in . . , acht
chena" ar se
„is se/-c bo baidiu fri hlindain mo nerc 10
is cuma fo thuinn
is rigi nirt dar forraiw*
is cetharrainn tahnau
is dichend nime
is brissiud brägat 15
is comlunn fri scath
■^ is combath~ fri hnacM*
is rith fri nemh
is gasccec^ fo 1er
is gräd do macalla 20
mo grad-sae, ocus mo scrcc ocus m'inmaine
donti da tucus."
10. Ann sin tra räthaigis ind ingin fair in galor i ra-bui,
ocus ba saeth leissi inni sin et rl., conid ann ispert in iugen
la n-öen ann fri hOilill: „Maith a giUa" ar si, „coimeirig 25
fcs^a ocus bes atetha a n-adcobrai, ocus dorigni in \aidh:
10. Räthaigis Etäin ani sin ocus focheird a mej?main
airi. Asbert Etäin fris-seom hx n-and a m-bätär ina tig
dibh'naib, cid dia m-boi fochond a galair. „Ata dit seirc-seo"
ol Ailill. „Dirsan a fot co n-erbart" or sisi, „ro päd at slan 30
o chianaib, dia fesmais. „Cid indiu bad am shin-sa, mäd ail
dait-siu" ol Ailill. „Bid ail eciu" or si.
/ 2 u- — H KiiiJjbC»clU. '^t>^d*i>^ L ~io)
IV Tochmarc Etäine. 125
,JEirig a üilill amra!
cöra cach duit ro chalma,
daigh fogebu sunu rofes,
dogentar liumm do leigheass. 4
■**"Danatoluth* rit chell n-glicc ö
''^dodat läim* iminom bragit,
tosach suirghi — caem a dath —
ben is fer icompocath. s
Manib lor lat, a fir maith,
a mic ind rig, a rigflaith, 10
doberimm do slan a gloinn griiiu
otha mo glun com imliiiu. 12
Cet m-bo is cet unga d' or
cet n-ech srianach ratinol,
cet d' etacb gaoh dadha bricc 15
tuccath imom thirfocbrig. le
Cet cacb mil oboiu ille,
ro pa mor in imirgbe,
dam-sa fodeni co becht
dorat Eocbuidh an oenfeclit." 20 20
Eir. a Ail. amra.
11. Ticeth tra in ingin cach dia d' folccath dö ocus do
thiume a chota, ocus ro lessaig ind ingean commor, ar ba
truagh le a umdugwt? triaua fochann. Laa n-aen ann tra
11. Do teiged iarsin cach dia do folcud a chind ocns do 25
tbinmi bid do ocus do aurgabäil usci for a lama. Dia teora
nomad iarojn ba slän Ailill. Asbert som fri Etain: „Ocus
atestä dorn ic-sa, cuin rom bfa uait-siu?" ol Ailill. „Rot bia
11 Ursprünglich liiess es icold dobiur. 15 Vielleicht ist cet
u-etacL zu lesen. uo Eochuigh i-V/.
126 IV Tochmarc Etäine.
ithcrt in iiigcn fri liAilill: „Tair" ar si „himmarucli immucliui
lai imm dail-si cossiii tech fil fri düu immuich inechtair, ocus
con riccfu frit alges anii sin ocus frit accol^ar.
12. Bui hnorro Ailill cen chotluth in oidchi sin, co
tanicc maten iarnamarac/i. In tan imorro ba mitliigh do dui 5
ina-dail, iss ann deilligh a cliothi^/i fair, co m-bai co tratb
erghi na cbotlatb. Luid Etain iarsin ina dail. Nir bo oian
i n-irnaidiu di, co n-accai in fer n-ingalair dia docbum co
cossmailes Aily7/«, ocus se scithecb mertnecb. Atnaigh in
ingen aicbnc fair, conar be Ailill. Fecais ann sin ic irnaide 10
Aib7?a. Ticc iarum in ingen asa dail. Is ann sin duscis
Ailill, ocus ba ferr leiss ec auda betbu. Fobair ic torsi moir
ocus icc snimcbe. Tic tra ind ingen dia accalla^>w. Is ann
sin aspert frie matarla dö. „Tair-siu" ar si „cosin n-inadh
cetna immaroch". 15
[LU:]
imbäracli", ol si [Aclit iii ba issin t-ossud na firflathrr
dogentar a col.] „Totaisiu imbaracb im dail-si cosin tulaig
uasind lius".
12. Bai Ailill oc fritbairi na aidclii, contuli tratb a dala;
ni dersaig co tratb teirt ara baracb. Luid Etäin ina dail- 20
seom, CO n-accai in fer ar a ciund co cosmailius crotba
Aililla, ocus coinis in lobra a galair. An aitbesc top ail do
Ailill, issed ro räid seom. Do füsci Ailill tratb teirt. Fota
fecais for torsi tratb do deocbaid Etain isa tech. „Cid dot
gni torsecb?" or si. „Do foidiud-siu im dail-se, ocus ni ränac 25
ar do cbiund, ocus dorocbair cotlud form, conom erracbt
innossa. Isuachnid nirrodcbad mo ic-sa." „Ni ba sön", ol
Etäin, „ata lä in degaid alaili." Gaibtbi fritbairi na baidcbi
sin, ocus tene mör ar a belaib ocus usci na farrad do tbabairt
fo a süili. 30
5 mithidli Ey. lo Die eingeklammerten Worte sind wohl späterer
Zusatz.
IV Toclimarc Etäine. 127
[Eg:l
13. Ocus rop iiiann ocus in cetla, ocus ticced in fer gacli
Tai (lia saig<V?. Tic tra in la derlcnach ina dail ocus dorala
in fer ce^na di. „Ni frit-sa" ol si „ro dalusa \tir. Cid tu
dana icim dail? Acht inti ris ro dhalusae sunn, ni ar baes
nacli ar hiiegul ro dalus-sae friss, acht is dia icc don galur 5
hi m-bui dorn sercc." „Bi^ coru deit tiachtain imm dail-siu,"
ar se, „ar in tan rob-sa Etaein Eocraide ingen Ailillu ropud
messi do c^muir." „Cid ön", ol si, „cia hainm-siu itir, cid rot
iarfaigedh?" „Niwsa, Mider Breg Leith mo ainiu-siu'% ol se.
„Cid rot scar-sa frim-sa, ma ro bamar amlaith sin?" ol Etain.
„Niwsfl," or Mider, „fithnaissiu Füamnaigbe ocus brechtae
Bressail Etarlaim [ro duss sgar]. Aspert Midir fri hEtain:
..In raga limm?" ol se. „Ni to," ol si, „nocha crenob rig
n-Erinn fort-sa nach ar fer n-aile na festar cland na cinel dö."
„Is mi-siu em," oll Mider dorat for menmain Ail?7/a do sercc, 15
[LU:]
13. Trath a dala totaet Etäin ina dail, co n-accai in
fer cetnse am«? Ailill. Luid Etain dia tig, fecis Ailill oc cöi.
Dolluid Etain co fa tbri, ocus ni arnic Ailill a dail, co
fornec si in fer cetna. „Ni frit-so" or si „ro dalus-sa. Cia-so
thü do-deochaid im dail? In fer fris ro dalusa, ni ar chul 20
HO amles ticht ar a cend, acht is ar accuis tesairgne do nmai
rig Erend don galur fod ra bi. „Batochu dait tuidecht
cucom-sa, ol in tan rop-sa Etain Echraide ingen AiliUa, bä
messi do chetmuinter. Ba iar do sarlüag do primmaigib
\iEvend ocus uscib ocus ör ocus arga^, co tici do chutrommse 25
do fäcbäil dar th' eis." „Cacht" ol sisi, „cia th' ainm-siu?" Cm^^
„Ni«s« Mider Breg Leith", ol se. „Cacht," ol sisi, „cid ronn •,
etarscar?" „Niwsa, fithnaise Fuamnaiye ocus brechtai Bresail
Echarlaim." Asbert Mider fri Etain: „In raga-so lim-sa?"
„Na tho", ol sisi, „no co ririub rig n-Erend ar fer uä fetar 30
claind no cene/ dö." „Is messi em", ol Mider, „dorat fö
mewmain AiliUa do seirc-siu co fota, co torchair a fuil ocus a
2 degenach Eg. 12 ro du.s.s sgar hefracJife ich als ergänzende Glosse,
wir niüssten sonst rodn sgar erwarten. 13 zu lesen renobV
128 IV Tochmarc Etäine.
[Kg:]
is ine äono ro thairmiscc im Ailill dul it dail ocus it couni
ocus uar lec dö tb' euech do milliud."
14. Tauicc iarsin in ingen dia tliig ocus dochüaid d'
accalla«« AiUUo, ocus bennacliais do. „Is maith tra dorala
duiue sin diblinaib", ar Ailill. „Is am slan-sa fodecht-sa 5
dorn galur, ocus iss at slän-sa dot enecb, ocus beir-siu benuach-
tain." Itlocbamar diar n-deib", ar Etaiu, „is maitb linn
ixmiaid sin." Is ann sin tra tanic Eocli««? dia cbuairt rig
ocus ro iiiirfaig a bratbair föce^öir. Ro binnisidb a scelu do
0 tbus CO deritb, ocus ba buidbecli in ri dia muai ara n-derna 10
do maitb fria bAilill, ocus is folitb linn in sceul sin ar
Kochaid.
Scelu imorro Eacbft^Z« innist'r suiui ocus Etaine.
15. Fecbtus dia m-bui Eacbaif? bi Fremainn, co n-dernad
öenucb ocus ecbtressa leo ann, co tanicc iarsin Etain do 15
faircsi in oenaig. Is annsin daw« dolkiid Mider docbum in
oenuig ocus tanicc d'insaigid in airecbta i ra ba Etain ocus a
banntracbta immpi, ocus fiiaitgid leiss bi cona binailt, i.
Croicbean Cbrodergb inailt Etainiu, ocus ba doitbfir in dealb
i tanic Mider .cbuccu. Is ann sin imorro rotböcbatar bann- 20
trocta fer n-Erinu a n-gäiri guil bic Ijretli na rignu noidib,
cor lecit ecbradba bErcntZ fris, cona fetatar na n-aer no i
talmuin docbüaidb.
[LU:]
feoil de, ocus is messi tball cacb n-accobor collaide n-airi, na
Ijetb milliud enecb dait-siu and. Acbt teisiu lim-sa dom 25
cricbjdia n-apra Eochaid frit?" „Maitb lim", ol Etain.
14. Tic iarom dia tig. „Is maitb ar comrac", or Ailill,
„sech rom icad-sa a fecbt-sa, ni fil imlot u-einig dait-so and."
„Is amra amlaid", or Etain. Tanic Eocbaid dia cbuaird
iartaiu ocus atläigestär betbaid a bratbar ocus liudigtbe fri 30
hEtäin co mör a n-dorigui co tanic som.
9 ro hiiinisigli Erj. 17 diu aigid Ey.
IV Tochmarc Etäiue. 129
lEg:]
16. Is ed imorro docliüaid Mider siar co Magli na
Cruacliiia. „Cid do maitli duiuniii itir tadhall in maiglii siu?"
for Croiclieau Croderg. „Bid he t'ainm hias for in maigh
siu CO lirath" for Midir, „i. Mag Cruachau, ocus Raith
Cruachan". Dochüatar iartain co sith sinighe Crüachan, 5
daig roh fagus a cairdess, ocus ro batar co cenn nömidi ann
hie tomailt ocus ic fledugttt?, conid ann atbert Croichenn fri
Mider: „Inni so do treb-sa?" Atbert Mider fri Croichin:
„Iss ann ata mo treb-sae, tair ic taurcbail na greni". Luid
Mider iarsin ocus Ettain co Breg Leth mic Celtcair. 10
17. Is ann sin imorro ro chuirestair EochaicZ eclacha
\\EA-enn ocus a oblori ocus a ioxMalaigh sliger/ ocus a techta
coicrichi üad fo hErinn d'iarraidh a mnae. Dochuaidh
Eoch«/(Z fein iaisin fo Eirm« A^iQxraidh Etaine, ocus bliadain
on 16 cu cele do ga biarrawZ/i ocus nis fuair, ocus do riacht i 15
cinn hliadno co düii Freniaind.
18. Is ann sin ro chuir Eochm'^ a drui d'iarrmV?/* Etaine,
i. Dahin a ainmm in drüadh. Is edh tanicc reime an la sae
siar connicci in sliab rissin-apur Sliab Dälän, ocus ro bui ann
in oidqi sin. Ba tromm imorro laissin drüid dicheilt 2U
Etainiu fair fri re hliadna, co n-dernui iarsin IUI flescca ibi>-
ocus scripuidb oghumm inntib, ocus foillsighthir do triana
eochraib ecsi ocus triana oghumm, i. Etain do bith i sith
Breg Leith iarna breth do Midir inn.
19. Is and sin duna dochüaid Dalan sair doridisi gu 25
dun Fremainn üail hirra bua Eochuid ri hErinn. Ro fiar-
fuigh 'Eochaid dia drui a sceulu. Is annsin imorro do
riachtatar a echluchu ocus a oblori ocus a tharralaigh sligiuth
ocus a techta coiccrichi dochum ri hErinn, ocus ro fiarfuigh
sceula dib, an füaratar sgeulu Midir ocus Etaini. Ocus 30
adrubrutar ni füaratar, conid ,annsin atbert a drüidh friss:
„Rotirmaiss ecaine ocus mör olcc ocus imniuth duit bith i
13 iarraig Eg. 20 oidqiis Ecj. 2ü 29 ro fiarfuidh Ey. ~jo
^=- SS
/<?r
< 'w^o^Iä? [2u~wü^ ^iJjc^dU StU.£^ i']\ isu. oMt> ^ac£M^
130 ^V Tochmarc Etäine.
[Eg:]
n-ingnaiss do mna. Tinoltar lett slüaigli bfer n-Erinn, ocus
roichthea co Brigli Lertli micc Celtdiair, ocus dentar a togliail
occut, ocus iss ann foglieba clo mnai, ocus tabuir ass hi ar ais
HO ar ecin."
20. Dochüaid iartain Eochuitb ocus fir hErinn co Bri 5
Leitli ocus ro bataur bic togbuil in t-sidae ocus ic cuingid
Etaiuiu do tabairt doib immacb, ocus ni tuccadh doib. Ocus
docüas iarsin ar in side, ocus tuccad Etain immacb, ocus
doriacbt co dun Fremainn doridbissi, ocus bui i n-grädbuil)
ri bErind, i. a caeimcbeli gräducb dingüala bodein, i. bicc lo
Eocbuitb Airem. Ocus iss be in t-Echaid sin ro bui XII bl.
bi ricbi n-ErewrZ, gurrus loiscc teni bi Fremainn. Conid bi
Sercligbi Äilillu ainm in sceuil sin ocus Tocbmarc Etainiu.
Ocus ni ruc in Etain sin claincl d' Kochaid A.irem acbt mad
öen ingin, ocus ainm a matbar tuccad üiirre, i. Etain ingen 15
Echada Airimon, ocus ingen dissidi Messbüacballa matbatr
Conare Moir mic Etersceuil. Conid airi sin ro cboillsiut
sitbcbaire Muigbi Breg ocus Mider Bri Lethi geissi Conuiri,
ocus ro tliimdibsit a ssegbul ocus doronsat urcain Muige
Bregb, ar togbail sidba Bri Leith ocus ar Etain do tbapbuirt 20
as d' Echaid Airem ar ecin.
Anhang.
Zu Cap. 13:
Die früheren Schicksale i^täin's, auf welche in diesem Capitel Bezug
genommen wird, sind mir nur aus einem Fragment im Lehor na hUidre
bekannt {Facsim. p. 129), das ich hier mittheile.
. . . athaigi ocus a grianan co senistrib solsib fri techt ass,
ocus tobrcth tlacht corcra impe ocus imcbuirthe in grianän sin lasin
Mac O'c cach leth no theged, ocus ba and con-tuiled cach n-aidchi
occa choniaitecht do airec menman conda tanic a sult ocus a fetb.
Ocus no linta in grianän sin do lubib boladmaraib ingantaib, co m-bo 25
de forbered si, di bolod ocus blath na lubi sainemail logmar. Atchüas
do Fuamnawy a n-gräd ocus ammiad doi-atad di lasin Mac O'c.
Asbert Fuamn«c7t fri Mider: „Congarar dcit do dalta condoisai
chorai frib diblinaib, ocus co n-decbos for iarair Etäine." Do thäet
teclit co Mac ii-()'c 0 Mider, ocus luid si dia accaHat';«, ocus dolluid 30
i
IV Tochmarc Etäine. 131
FiiSimnach timclieli calkUc' co in-boi isin bruig ocus tohcrt in
n-athaig- cetuao fo Etäiu, conda bert asa grianän for in fiiamain,
forsa ra bi riam co cend secht m-h\iudan fo liErind, conda tiniart
athach gäithe ar tljrögi ocus lobrai, conda corastär for clethe tige la
llltu i m-bätär oc öl, co torchair isin n-airdig n-öir ro böi for läim 5
muä Etair in chathmiled o Inbiur Cichmaine a coiciud Choncoba«V,
conda sloic side lasa loim gabais asind lestwr, co m-bertai di siiidiu
fo a broind, co m-bo ingen iartain. Dobretli ainm di i. Etain ingen
fitair. Di hli&dain dec ar mili trä 6 gein tuissech Etaini
0 Ailill cosa n-geiu u-dedenach o Etwr. Alta iarom Etain oc lo
Inbiur Chichmuini la liEtar ocus coeca ingen inipe di ingeuaib
tussech ocus ba hesseom no da biatliad ocus non eted ar chomaitecht
Etaini a ingini dogrcs. La n-and döib aningenaib (sie) uilib sind
inbiur oca fothrocud co n-accatar in marcach isammag cucu doud
usciu. Ech dond tuagmar foran forlethan casmongach caschairchech 15
foa suidiu. Sidhalbrat uaine hi filliud immi, ocus lene foderginliud
imbi, ocus eo öir Ina brut ro saiged a güalaind for cach leth.
Sciath argdidi co n-imbiul oir imbi for a muin. Sciatrach argit and
ocus tul n-6ir fair, ocus sieg coicrind co fetban öir impi, oirlond
cocrö ina laim. Folt findbudi fair co betan. Snithe oir fria etan, 20
conna teilged a folt fo agid. Assisedar sist forsin purt oc deiscin
na n-ingen, ocus ro charsat na ingena uili, conid and asbert som in
laid seo si's:
Etain indiu sund amne
oc Sid Ban find iar n-albai 25
eter maccaib beccaib di
for brü Inbir Cichmuinl.
Is hi ro hie süil ind rig
a topor Locha Da lig,
is i as ibed siu. dig 30
*la mnäi n-liltair hi tromdig.
Is tria äg dossib in ri
inna heönu di Thethbi,
ocus bäidfid a dii ech
illind Locha Da airbrech. 35
Biat imda coicthe ili
tria t'äg for echaig Midi,
biaid togal for sidib
ocus cath for ilmilib.
10—21 Von Alta iarom bis fo agid ühcrselzt von O'Cnrri/, On ihe Mann, and Ottst. 11,
162, 163; daselbst ist in einer Anmerlitmri ron Snllivan mich der Text mite/etheiH, leider
mit vielen Ungenauiglteiten.
9*
132 IV Tochmarc Etdine.
Is i ro loited is tir,»
is i archosnai iu rig,
is i be tiiul fris dogair,
is i ar n-fitäin iartain.
Etaiu in diu. 5
Doclinaid i'iadaib in t-6cl*ch iarsain ociis ni fetatar, can do
deochaid «o cid dochüid iarom. 0 ränic in Mac O'c do acallaim
Mid/r,»ni fornic Fusimnaig ar a chiund, ocus asltcrt (i. Mider) fris:
,.Brec dorat in ben imond, öcus dia u-ecastar di Etain do bith i
n-Ere, ocus ragaid do denam uilc fria". ,,Domuiniur, is döig bid 10
fir" ol Mac O'c. „Atä Etäin ocomthig-si isiu brüig o chianaib isiu
deilb hi tarfas uait-siu, ocus bes is cuice forobart in ben." Dothpet
Mac O'c dia thig for a cbulu, co farnic a grianän n-glainidi 'cen
Etäin and. Immasöi in Mac u-O'c for slict FnaLvanaige, con tarraid
for öenuch bodbgnai oc tig Bresail Etarläim in druäd. Fosn 15
opair in Mac O'c ocus benaid a cend di, ocus dobert lais a cend
sin, corra bi for brü in broga. Acht chena issed i slicht inninud
aile, conid la Manandän ro marbait a n-dis i. Fnamnach ocus Midir
i m-Bri Leith, dia n-ebrad:
Füamnach bäeth bä ben Midir sigmall is Bri co m-bilib 20
i m-Bri Leith ba läthar lan ro loiscthe la Manandän.
Zu Cai). 15:
Hier möge aus dem Lehor na hUidre wenigstens noch ein genauer
Abdruck des Gedichts Platz finden, in welchem Mider die Schönlieiten
seines Landes schildert und Etäin auffordert, mit ihm zu kommen. Im
LU. gewinnt Mider die Etäin dem Eochaid im Schachspiel ab; leider
ist, wie bereits S. 115 bemerkt, die Fr osaer Zählung in dieser Handschrift
nicht vollständig erhalten. Das unten folgende Gedicht steht aber mit
dieser Erzählung nur in einem losen Zusammenhange. Die Worte In
raga limm finden sich auch oben, Cap. 13, und sind vielleicht der
Ausgangspunkt des Gedichts. Denn die Aufforderung Mider's an Etäin,
mit ihm zu kommen, hat gewiss r>on Anfang an zu den Einzelheiten der
Erzählung gehört.
A be find in raga lim, i tir n-ingnad bi til riud,
is barr sobarche folt and is dath snechta corp coind.*
Is and uad bi miii na täi, gela det and, dubai brai,
is li sula lin ar sluag, is dath sion and cech grüad. 4
Is corcair maige cach mäin, is li sula ugai luin, *
cid cäin deicsiu maigi Fail, annam iar gnäis maige mäir.
* sluaig LU. L'tber in dath sion die Glosse: ho is brecc.
^ Ueber maige die (llosse: iio lossa ; über li sula: uu is datli.
t;. luu-w^ ,to^(a.r %o-
IV Tdchinnir Etäino 133
Cid mesc lib coirm inse Fäil, is mescii coirm firc niäir,
amra tire tir asbiur, Jii theit oac and resiun. 8
Srotha toith millsi tar tir rogu de mid ocus fi'n,
döini delgiiaidi ce» on combart cen peccad cen col.
Atchiam cäcli for cach leth ocus ni comiacci necb,
temel imorbais A'daim dodoii archeil araraim. 12
A ben dia ris mo thuaith tind, is barr oir bias fort chind,
miic ür laith lemnaclit la lind rot bia lim and, a bc find!
A be. f. (sie)
Text und Uebersetzumi dicfcs Gedichts hei Sulliran, On tlie Mann,
and Cust. III, jj. 191, lassen viel zu loünschen übrig. Eine Uebersetzung
von O'Curry, aber nach einer anderen Handschrift, ibid. II, jj. 192.
Ein sehr ähnliches Gedicht theilt mit O'Kearney in den Trans-
actions of the Ossianic Society, I p. '26. Denn dieselben Vorstellungen
von einem glücklichen Lande kehren in der Finnsage wieder: in dieses
Land, tir na n-ög, tir na m-beo (,,the Elysium of the pagan Irish") wird
Oisin von der Tochter des Königs selbst entführt.
V.
Die Geburt Ciiclmlainn's.
1. Diese sonderbare Erzählung findet sich gleichfalls im
Lebor na hUidre und in dem „Egerton 1782" signirten
Manuscripte des British Museum, in ersterem p. 128 des Fac-
simile, in letzterem p. 152. Der Schreiber des Lebor na hUidre
giebt hier als Quelle, aus der er dieses Stück copirte, das
Libur Dromma Snechta an, eine leider verloren gegangene
ältere Handschrift, von welcher O'Curry, Lect. on the Ms. Mat.
p. 13, handelt. Auch hier besitze ich, was das Egerton
Manuscript anlangt, eine Abschrift O'Grady's, die ich 1874 mit
dem Originale collationirt habe.
2. Der Gang der Erzählung ist der folgende:
Eines Tages überzieht ein Schwärm von wunderbaren Vögeln
das Land bei Emain Macha und frisst alles Grüne ab. Conchobar
und seine Krieger fahren aus, um sie zu jagen. Sie verfolgen
die Vögel, bis es Nacht wird und es anfängt zu schneien.
Als Obdach finden sie ein einzelnes Haus, in welchem ein Mann
und eine Frau wohnen. Die Frau gebiert einen Sohn, und
Dechtire, die Schwester Conchobar's, die diesen als Wagen-
lenkerin begleitet hatte, nimmt sich des Knäbleins an. Nach
Emain Macha zurückgekehrt, erzieht sie ihn, bis ihn zu ihrer
grossen Betrübniss eine tödtliche Krankheit hinwegrafft. Nach
einer wunderbaren Erscheinung bei Tage erscheint ihr darauf
bei Nacht ein Mann, der sich als Lug mac Ethnend, ein zu
den Tuatha De Danann gehöriges übermenschliches Wesen, zu
V Compcrt CJouculaiiul. 135
erkennen giebt. Er sagt ihr, dass sie von ihm schwanger werden
würde. Er sei es, der alles so gefügt habe, wie es gekommen
ist; er sei der Knabe gewesen, dessen sie sich angenommen, und
dieser Knabe befinde sich jetzt in ihrem Leibe. Deichtire wird
schwanger, und niemand weiss, woher. Conchobar verlobt sie
dem Sualdaim. Sie schämt sich ihres Zustands. Wieder zur
Jungfrau geworden, wird sie von Neuem schwanger und gebiert
den Setanta. So hiess Cuchulaind, ehe er Culand's Hund
tödtete.
3. Hiermit endet die Erzählung in Eg. In LU. schliesst
sich eine weitere Erzählung an*, von welcher leider nur der
Anfang, und auch dieser verstümmelt, erhalten ist. Dieselbe
Erzählung findet sich jedoch vollständig in einer zweiten Version
der Sage, welche in Eg. unmittelbar nach der ersten mitgetheilt
wird (Eg. 1782, p. 153).
Einige Einzelheiten in dieser Erzählung sind schwer ver-
ständlich; die betreffenden Stollen sind durch Sternchen markirt.
Offenbar liegen auch hier wieder mythologische Vorstellungen
zu Grunde, die man aber erst dann mit Sicherheit wird verfolgen
können, wenn mehr von ähnlichen Erzählungen bekannt sein
wird. Auf eine derselben, in welcher es sich gleichfalls um eine
wunderbare Geburt handelt, und in welcher gleichfalls Vögel
eine bedeutsame Rolle spielen, nimmt Bezug Sullivan, On the
Mann, and Cust. I, p. ccclxx.
4. Der Name von Cuchulainn's Mutter lautet Dechtire.
Das Facsimile von LU. bietet in dieser Erzählung immer
Deichtine. Dieselbe Verwechslung von r und n liegt in Eg. vor,
wenn daselbst Cap. 1 Briccni für Briccriu geboten wird.
Die abgekürzte Schreibweise ist unbezeichnet geblieben in
ocus, for, mac. Li Eg. ist ocus mehrmals pleno geschrieben.
LU. bietet Cap. 2 die Form dno.
* Den Inhalt derselben bildet der Streit um die Erziehung Cuchulaiun'i
I^Q V Compert Conculaiiul.
Coinpeit Conculaiiul inso sis a Libur Dromma Siicchta.
1LÜ:1
1. Läa n-aeu ro hatar mathi Ulad im Chonchobm- i
n-Emaiii Macha, no thathigtis enlaith mag ar Emuin. Na
gelltis, conna facabtais cid mecmi na fer na lossa hi talam.
Ba tochomraclit la liUltu anaicsiu oc collud a n-liireud.
Imlaat nöi caivptiu dia tofund laa n-and, ar ba bes leu-som 5
forim en. Conchobar dana hi sudiu inna charput ocus a fiiir
Deichtire/ ossi maccdacht." /ssi ba hara dia brathair. Errid
Ulad ar cbense inna carptib, i. Conall ocus Loegairo ocus
cach olchena. Bricriu dawa leu.
2. Fus rumat an ein remib diandaim tar Sliab Fuait, tar 10
Edrauind, tar Brega. Ni bid clad na hairbi na caissle im
tbir i n-liEre isind amsir anall, co tanic remis mac n-Aeda
Slani, acht maigi reidi; ar imad na treb dawa inna remis sem,
iss aire conopartatar cocricha i n-hEre. Ba halaind tra ocus
ba cain in t-enlorg ocus in t-enamar böi leu. Nöi fichit en 15
[Eg:]
Cuimpirt Conculainn innso.
1. Bui Conchopur ocus maithe Ulud immi ind Emuin
Macha fect n-oen ann. Taitliigi^^s enlaith mag ar Emuin, no
geltis, cona facbatis cid luisni hi'talmuin ann. Ba saeth la
hUlltaib inni sin. Innlig (sie) nS> Cixiv])tiu do dul dia toffunn, 20
ar ba bes leo-sum dogress foram for enlaith. Conchohar ann
ce^amus ina charpMif ocus Dectiri a siur ar a belai^ do raith/
ossi macdacht, ocus eirrith Vkid olcheno ina gcairptib, i.
Conall Cernuch ocus Fergus mac Roich, ocus Laeguiri buadach
ocus Celtchair mac Uithechuir. Briccri ann da«a leo amuil 25
gach n-anrad.
2. Tiaguit inn eoin remib iarum tar S\iah Fuait, tar
Muirtcmniu, dar Edmann, dar Breg mag (sie). Ba haluinn
iarum in t-enlorg ocus in t-cuamar cachnaitir for alluamuin*.
7 Dciclitine LU. s neu LU. lo tar sliab fuait tar
cdmuind LU. 17 Ulup; Ef/. 25 Celtair Eg
V Compert Coiiculaind. 137
rLU:l
(löib, rond argit eter cach da en, cach tichc iniia lurg fo Icitli,
nöi luirg döib. Samlaid da en batar rempu, ciüng iiirgit
otarru. Toscartlia tri eiiin dib co haidchi, lotir reinib hi cend
in brogo. Is and ba badaig for foraib \J\ad. Feraid snechta
mör foroib dno. Asbert (onchobar fria muintir, ara scortfs 5
a cairptiu ocus ara cuirtis cor do cbuingid tige doib.
3. Luid Conall ocus Bricriu du chur cuarta, fo fiiaratar
öen tecb nue. Lotar ind. Foräncatär lanamain and. Boitbus
failte. Lotar ass co a muintir. Asbert Bricrm, ni bii fiu
döib tecbt don tig cen brat cen biad^^ Ba cwmung dana cid 10
ar indus. Lotar dö cammaib (i. doridisi). Tubertatär a
cairptiu leu. Ni gabsat nammar isin tig, co n-accatar tahni* ^
(i. iarsin) du dorus culi friu. Li tan bä mitbig tabairt biid
Noi fiehit en allion, ocus ronn findi'uine itir gach da en dib.
Cacb ficJie da en illdath«cha remib, ocus runn dergoir itir 15
suidiu. Doscartad tri beoin dib co liaidqi. Lot«r reimib
iarum bi gcenn in brogo. Ba Imdhaig doib fo soduin.
„Sguir?V? tra," ol Conchohar, „ocus cuirid cuairt dun dus bi
fogbar tech dun innac baile".
3. Luid Conull Cernacb ocus Briccriu do soduin. Fogab«r 20
oen tech nuad, ocus lanamuin ann. Boithius failti mor le. '
Dotiaga^ for culu go a muinntä- ocils asfiada^ doib a n-imtecto,
ocus ispert Briccri, ni ba liu tect don taig, biaid cumung,
ocus he gin brat, gin biad. Lotar ass iarum don taig allin
uili, ocus ni gabsat nawimor don tig cona cairpti6 ocus ann 25
echa«& ocus a n-armaib, ocus dusn-ainicc gach maith issin
tig etir biad ocus cuimtig ocus eccuimdig, etir gnath ocus
ingnatb, conna bui adbaig bud fcrr doib. Conn-faccata>' ni;
in n-oglac/i rochain inn dorus na cuilec?. Ocus aspert friu:
„In tan bus mitJiig lib for gcuit?" ol se. „Mithin/ linn o chianuib" '60
3 Ueber lotir die Glosse: no a i lotar). i7 bahag Eg.
asfiad Eg. -20 n mor Eff. i'g anarmb Eg. „-s connabui ag Ey.
138 V Gompert Couciilainn.
doib, batir fselti meisc iarom fir Ulad ocus ba maith a-
thumthe*. Asbert in fer fri Ultu iarom, böi a ben fri idna
iiina cuili. Luid Deichtire a dochum, atdises * birt (i. rucastar)
mac. Läir da«« böi i n-dorus in tige, trogais (i. tusinis) di
lurcliure (i. da serrach). Gabsit Ulaith iarom in mac, ocus 5
dobert som na lürcliuiriu do macslabri don macc. Alt Deich-
tire in mac.
4. Träth ba maiten döib couda accatar ni i n-airtliiur in
broga cu eönu acht a n-echrada fadesin ocus ammac
cona lüircurib. Tothsegat iarsin do Emain. Alair leo 10
ammacc, co m-ba bhiicco. Da füabair galar iar suidiu.
Atbail de. Ferthair a gulja. Ba mär a sseth la Deichtire
dith a daltai.
5. Baisu luge* do dig oc tintud on gubu. Tothlaigestar
dig allestar huim. Dobreth di co n-dig: nach mod don bered 15
[Eg:]
ol Briccri. Dusn-ig biad ocus deog iarum gumdar mesco
ocus gumtar sathig. Aspert friu iarum, bui a hen fri hidnu
Ina chuilid. Luid Dectire a dochum. Adsaiter? berid mac
ann. Lair äoho hi n-dorus in tige. Berid side da laurcuiri,
ocus dobert a atha/r na laurana don mac do macslabrad. 20
Alta Dectire in mac.
4. In tan ba matan doib, conn taccat«r ni: is ann hsitcir
gin tech gin euna ind airthmr in broga. Dotiagat iarum do
Emuin Macho for culo, ocus in mac ocus in lair cona luranuib
leo. Ocus alair leo in macc gu m-bo hoglac/i mor. Tanicc 25
galur mor iarum, ocus ba marb de. Cainttr commor ind
Emuin Machu, ocus Im saeth mor la Dcct/ri inn t-sinnrutb* a
dalta do ecib.
5. Dothotbluighestar dig iarum iarsan guba mor sin.
Nach mod do beriuth in lestur gusin linn dia beluib beus, 30
a Deichtine LU. ü Deichtiue LU. -j in mbroga LU.
10 Nur lüirc in LU. sichtbar. 12 Deichtire LU. is— 21 Dectir Eg.
2'j dothothluiilestar Erj.
< u-ciiufc, iz^^^^..^ ^i^^J^c£^ 9LZl^ 3f\
V Cornpert Conculaiiul. 139
|LU:1
iliii belaib, dolinged uiil m-boc iarsin lind doclium a bei; o ra
iiccad 0 belaib nacc iii inneuch* sceinti lea hanail ho chud.
Contuli iaroin d' adaig co n-accai ni: in fer cliuicci ata-
gladastar. Asbert fria, ru bad torrach hüad, ocus ba he
nudabt'rt adoch?<m don bruig. Ba leiss fetir, Bai in mac 5
altae, ocus ba he tatharla inua broind, ocus bid Setanta a
ainm, ocus ba hesse Lug [lug] mac Ethnend, ocus co n-alta
ind lüirchaire diu mac.
6. Ba torrach din ind ingen. Ba ceist mor la hUltu, na
con fes cele for a seilb dumet* ba höman leö, bä 6 Chon- 10
chobiu- thremesci, ar ba leis no foied a fiür. Arnenaisc iarom
Concobar a fiair do Sualdaim mac Böig. Ba mör a melacht
lea techt cosin fer i n-imdai, ossi alacht. Anam laide don
chrund siuil, brüchtis bi acroith inuallaili*, co m-bu ogslän.
Luid cosin fer iarom. Bä torrach atheroch ellam. Birt mac, 15
ocus doberar Setanta fair.
ro lingiuth in miol m-becc iarsin linn dochumm a beoil; o
ro uccud in mil o belaib, ni faccuid nech in mil iarsin,
Scente in mil co hopunn ria hanail fo deoid. Contuil iarum
d' adliaig, conn facco ni: in fer chuicci, ocus ispert fria: „Biad 20
torruch huaim-siu a bew", ol se, „iss me ro-bur-fucc don prug"
ol se. „Is lern dofeidbair hi tuaim inn eouin (sie). Is me in
mac ro altaisi, is he tathlai it bruinn, ocus bid Setanta a
ainm. Is missi Lug mac Ethnenn."
6. Ba torvuch iarum in ingen. Ba cest la hUlltu iarum 25
inni sin, ar ni fess celi le in inbuid sin. Domenatar hUlaid,
ba Conchohar dogenai thamuscce, ar ba leis no fsdded a i'iur
dogres. Aronenuscc iarum in ingen do Sodaultuim. Ba
mebul le dul, issi torruch. Adroethuig iarum in n-gein bui
ina bruinn; in tau luid-i do crunn ocus beraith a croith in 30
alaili, gu m-bo hoghslan. Luid gusin fer ocus ba torruch
3 ndadaig LU. 7 Das zioeite lug am Anfang einer neuen
Zeile. 2n dag Ey. 27 no taid" Eej.
140 ^ Compert Coiiculaind.
[LU:I
7. Is aud siti iaroui batär Ulaid hi comtliinol i n-Emaiu
Macha, in tan herta, in mac. Bätar iarom oc imchosnam, cia
dib no ebelad in mac, ocus lotar i m-breith Conchobair.
Asbe;-t Concholnir: „Beir duit a Findchoem in mac" ol
Concobtfr. Do fecai Findchoem in mac iarom. „Caras mo 5
chraidi-se in mac so", ol Findchoem, „conid cnmma lern ocus
bid he Conall Cernach.^' „Is bec duit etorro", ol Conchobiw,
„i. do mac fein ocus mac do derfethar. Conid and ro
chächain Conchobttr inso.
Sochla brec becaltach 10
buithig dag DectzVe
domroed riasein secht carbtib
sepaind uacht domm eochraid
[Eg:]
aithcrruc ellum, ocus hert mac, ocus ba he dono mac na teoru
m-hliaclan in sin, ocus ba Setanta a ainm iarum, gommo 15
marb laiss iarum cu Caulaind cerddo. Is osin ille ro
hainmnigter do Cu chuluinn. Finit.
[Von hier ah aus der zweiten Version in JEg:] ... In
tan doriuchraisit, con facatar ni: in maccoem m-becc
indulbroig Conco&mr. „Beir duit a Finncaem in mac" ol 20
Conco&ar. Imman faco Finncoem iarum in mac og Concohuir.
„Cartho mo cridi-si in mac si", ol Finncaem, „conid cuinmo
lemm ocus bid Conull." „Is bec eim etwrru duit-si", ol Bricri,
„mac Dectiri do derbsethur innsin. Is hi lil sunn c<eca ingen
don-es^ao a hEmuin teora. hliadna gusinniud". „Ni fil brig sin 25
tra", ol Concohur.
Sochla brig becfoltach
baithi indag Dectiri
domroet iarsin secht gcairptiu
sephaind huacht do eochraidib 30
14 mac na teoru m-bl. Diese Bezeichnung wird erst durch die zweite
Version der Sage verständlich a4 dfrbhsethur Ecj.
Y Compert Cüiiculaiiid. 141
[LU:]
. , . nu tathig ernithil)
domminuc i'or set ....
" ül Concliobwr beos fria liair. „Ni ba si iiodii-
ebela em" ol Sencha. „Is messe nodn-ailfea. Ar am tren,
am trebar, a . . . athlom athargaib. Am ollom, am gaetli, ni 5
dam dermatac . . gadur nech ria i'ig. Ar fochlim a insce.
Admid . . . lii cath ria Conchobwr cathbüadach. Concertaim
ocus nisn-insorg. Nimthorguea eter aite
Cid messe em iiodu-gaba ol Bla ....
na heislis lem-sa. Ro ferat 10
. . . Congairim firu cocid hErenn
sechtmaiue no d diberga. Yorr
or B'ergus. Dorr
[Eg:l
arruunu taing errethaib 15
don anicc set set anta {sie).
„Gaib diiit in mac, a Finnchoem" ol Concohar fria fiair.
„Ni ba si nodn-eblai eini," ol Senclio, „is misi nodu-eblae.
Ar am tren, am an, am atlilum allus atharguib*, am ollum,
am gaetli ni dorn dermatoch. Adgladathur lig ria rig. 2u
Amroichlimm * a innscni. Admaidber * ferrig a catb ria
Concohur. Concertuim bre^//a \iV\ad ocus nissn-iunsurg.
Nim tboirccni * aide aili inge Concohar". „Cid missi not
gaba", ol Blai Bringuig, „ni epelai faill na esliss. Ro ferat
mo thecMa, tosccoi co Concohar (?). Congairim firiu bErinn. 25
N'us biatbaim gu cenn dechmnidi. Fosuidiur a n-dano ocus
a n-dibergai. Forriutb a n-enecli ocus a n-inecbgreso amin."
„Is anble sin" ol Fergus. „Dorroegai tren occai, is missi
nomn(sic)-eblo. Am tren-si, am trebur, am tectni nimdotair*
1 Die Lücken im Texte sind dadurch entstanden, dass die
letzten vierzehn Zeilen des betreffenden Blattes nicht mehr lesbar sind.
4 atren atrebar LU. 25 thesa Eg. cocö Eg. 26 nus
ist in Eg. ausgedrückt durch V (d. i. tat. vel, ir. no) und die bekannte
Ligatur für us, also eigentlich noiis.
5^42 V Cnmpert Conculainn.
rEg:]
ar feb ocus iunbas. Am ammis ar gail ocus guiscccd. Am
gnia frimtair*. Am tualuing mu dalta. Am diu gach
dochruiti. Dogniu dochur gsicli triuin, dogniii sochur gac/i
lol>uir". „Cia contuaisi frimp," ol Amorgeni, „marthai*.
Am tnaluiiig mu dalta altrammo do rig. Ro moltar ar gacli 5
feib a^ mo gail ocus a_s_ mo gaiscc^, as mo gais, a_s mo thocud,
ar mo es, ar mo erlapra, ar aine ocus calmatus mo cMefM (?)^
ce bo laith, am fili, am flu do rath rig. Arurg gach n-eirrid,
ni tuillim buidi di nech adit do Gonchohar. Ni comul fri
nech iugi fria rig namma." 10
„Ni ba[ba] tra iuni sin", ol Sewco. „Gaibith Fiimcocm in
mac gu rissim Emuin, ocus fuigillfithir Morunn uimi acht gii
rissim." Lotar ass iarum do Emuin, ocus a mac la Finncoim.
Fuigillsit Morunn iarum iar riaclituin, ocus ispert sidi:
„Atnoad Concoöar eim," al Morunn, „ol is cetaicce Finncoimiu. 15
Atmenath Smco setait sceu aurlapra. Rom-biatbr«/ Blai
Briugiiig. Berur do glun Ferguso. Ba haidi do Amorgini.
Bad comaltai do Conall Cernach. Di chich a mathar Finn-
choime. Ba cummo nondomaigetor * buili et/r au * ocus
eirrid, etir rig ocus ollum, ol bid caro soch?«f/i in mac so. 20
Is cuma do fich uar n-inechgreso buili, ar ficli for n-atho
ocus for n-irgola uili in mac so. Ise^ dognith dee iarum:
bcrthi Amorgin ocus Finnchoem, connalt i u-dun i m-Brith i
m-Mag Murtemni. Finit.
Anhang.
Hier folgt aus Eg. 1782 die bereits S. 135 erwähnte
zweite Version der Sage Compert Conculainn, deren zweiter
Theil (den Streit um die Erziehung Cuchulainn's betreffend)
soeben im Anschluss an den fragmentarischen Text des Lebor
na hUidre mitgetheilt worden ist. Die bedeutsamste Abweichung
von der ersten Version besteht darin, dass wir hier etwas
näheres über jene Vögel erfahren, die im Anfang der Einzahlung
7 moclili 7i//.
V Com])ort, Conculainn. 143
fiuftreten. Dechtire, die Scliwostcn' (!()iicliol)ar's, nnd mit ihr
fünfzig Jungfrauen, gehen heimlich auf und davon. Drei Jahre
kuig werden sie vergehlich gesucht. Eines Tages verwandehi
sie sich in Vögel und lassen sich auf die Ehene von Emain
nieder, alles Grüne verzehrend. Conoliobar, Fergus, Bricriu und
andere ziehen auf die Jagd, und verfolgen die Vögel weithin,
bis diese bei einbrechender Nacht gänzlich verschwinden.
Fergus sucht nach einem Obdach, und findet ein kleines Haus
mit einem Mann und einer Frau darin. Alle begeben sich
dahin. Bricriu tritt aus dem Hause heraus und hört einen
traurigen Ton. Er geht demselben nach und steht bald vor
einem grossen schönen Hause, Er erfährt, dass dies der
Aufenthaltsort der Dechtire und ihrer fünfzig Jungfrauen ist,
und dass sich diese in die Vögel verwandelt und auf die Ebene
von Emain niedÄ'gelassen hatten, um die Männer von Ulster
hierher zu locken. Bricriu kehrt zu seinen Gefährten zurück,
■ und erzählt, was er gesehen, indem er jedoch verschweigt, dass
er Dechtire in der Herrin des Hauses entdeckt hat. Conchobar
verlangt nach der Frau, Fergus holt sie herbei, aber sie hält
sich fern von Conchobar, indem sie Krankheit vorschützt. Am
Morgen ist ein Knabe geboren. Hieran schliesst sich dann der
Streit, wer ihn erziehen soll.
Coimpert Coiiculaiiid Aana iiinisi sios secuudum alios i. Feis
ügi Beci'oltaig-.
Luid Deicteir (sie) siur Concubuir coecait ingen for
aithcfZ dichmaircc hUlad ocus Concohuir, ni con fess eng na
eis dib, ocus buithi og a cuinnchid go cenn teoro m-hliadan.
Taithigi^is iaram hi riet enlaitho hi maig ar Emuin, co
n-geltis iaram hi mag, cona facbatis gid luisni hi talmuin 5
ann. Ba mor soeth dono la hVUu inni sin. Innlit Vlaid
dono noi gcairptiu dia toffunn ina n-en, ar ba bes leo-sium
foram for enlaith, i. Concohar ann ocus Fergus, Amorgin
ocus Blai Briuguig, Sencho ocus Briccre. Dotiaguit inn eoin
1 Vidlciclit ist CO f'occait zu schreiben?
;[44 V Compert Couciilainn.
reimimb (sie) fo dess tar SUah Fuait for A.tli LeÜiun, für
Ath n-Garuch, for Mag u-Gossa etir Firu Roiss ocus Firu
Ardai. Dorocliuir iavam adaig foruib, ocus adrullm a
u-enlaith, ocus sgoirsit a cairp^iw. Focerd Fergus cor, conid
ralai for tecli m-l)ecc an% ocus bai lanurauin i )i-ellucb ar a 5
cbinn iss tig. Feruit failti fris. Do Fergus biad do * ocus
ni hetus buad fodaig a muinntm bai bi uiaig. „Tair-si got
muinntir isatecb, ocus focbew daib." Luid Fergus bimmach
lasodain ar a gcenn ocus dus m-heir lais buili etir firu ocus
carp^M, gu m-batar isitig. Luidh. Briccri amacb iarsiu, gu 10
gcuala ni: in cloi df^roil. Ro cluinter in iogur, ocus ni fes
cia raide. Ted-i iarum fon fogta- docum in tigi, con facco in
tech mor coin cumtacbto ar a cbinn. Tet-e don dorus
ratbuigtir isin tig. Ratbaig-i taisiucb inn tige. „Tair issin
tecb a Briccriu" all se fris. „Ced ar acco sew?" „Focben om 15
eim" ol in üen. Focberd a suilcbor issin tig. Atn-gladustar
in tuisicb oglach side coem gratto. „Cid ara fero in iien
failti friumb?" al Briccriu. „Is fodaigind ina mna fe^niim-si
failti fritt. luab-tes^a-si tesbuid a bEnuiin" ol in fer. „Testa
eim" ol Briccriu „caecco ingen oruinn is moum III hlladna." 20
. . . iivi-datbgnitae, ma-dattcetbtbae?" ol in fer. „Nacli
aitbgeuin" al Briccri „forbartt na teoru m-b\iadan no sergg
na teorsi m-hliadan, hes immfolgna anatbgnas no imraraicbni
dun". „Saig aitbgne forru" oll in fer. „It e fil issin tig si
coecuit ingen. Is bi a toisiucb fil suiino imm laim siu. 25
Dectire a bainm ocus it e dochotar bi riet na henlaithi do
Emuin Macse do tbocbuirmc? bUla(/, gu tuidcbidis sunn ille."
Dober in üen lenn corcra cortaruig do Briccriu. Ocus doUuid
ass go a muinntir iarum. Imraidi Briccriu ina mewmuin oc
tuidecbt go a muinntir. „In coeca, ingensi tra," al se, „testo 30
ar Concobar, dobera muin nimmi a fagb . . suim* cot-cel-sa
iarum", ol se, „armad sissi a siur-sium cona bingenruid
3 ag Eg. 10 lu Eg. 19 Mabt2asi t2buid Eg. (2 ist
Ahkürzung für tat. est). Zu Ina-b-testa-si rgl. 8. 120, 18.
^ ai Cscc [vor inmlatlignitae) Eg. :u fagb"" Eg.
V
V Conipcrt Conculainn. 145
fogabuinn. Act imorro atconnarcc tech ocus banntract
oimbimi anu cena". larmifouct iarum Concohar sgelu do
Briccri. „Ciddaie di soduiii" al Bviccri. „Ranuc-si tech
n-an n-iiirnige," al Briccri, „ocus rigon ran ratlimur rigmiidi
chaemcasto ann. Banntracht finn fuinechto, techlacÄ fial 5
forlassuir is tig". „Asiu athig" ol Concohar. „Celi dam-so
in {er sin," ol se, „iss im tir ata". „Toct chucum a hen
hinnocht do fes lium" ol Concohar. „Ni thetus nech iarum
no thisiuth frissind imorclior n-isin ingi Fergus. Luid sidi
iarum ocus raidis a aithiuscc. Ocus ferta failte fris, ocus 10
dolluid les in bean. Arceissi side fria Fergus gal«r noited
do ueth fuirri. Ispert sidi fri Concohar, dobertar dal di.
Dolleci cach dib fria celi contuiliut iarum. In tan doriuch-
raisit, con facatar ui : in maccoem m-becc indulbroig Concohuir. .
Die Fortsetzung siehe S. 140.
9 frissindt Eg. n facatar in Eg.
10
VI.
Drei Grediclite ans der Fiiinsage.
1. Gegenüber der grossen Anzahl von Texten, die sich auf
Conchobar und seine berühmten Zeitgenossen beziehen, enthalten
die ältesten irischen Handschriften verhältnissmässig nur wenige
Texte, die Aem zweiten Hauptsagenkreise angehören, in welchem
Fiun mac Cumaill und Ossin* die bekanntesten Namen sind.
Für unsere Kenntniss altceltischer Cultur sind diese Sagen nicht
alle von gleichem Werthe; den meisten feldt jene realistische
Detailschilderung alter Lebensverhältnisse, welche den Sagen der
ersten Gattung einen so hohen Werth verleiht. Wohl aber ver-
dienen die merkwürdigen politischen Verhältnisse, welche den
Hintergrund des zweiten Sagenkreises bilden, und die nichts
weniger als einen mythologischen Charakter an sich tragen,
sorgfältige Beachtung. Nach der Tradition soll Finn im Jahre
283 p. Chr. erschlagen worden sein. Mit der Sage sind auch
hier mythische Elemente verwoben.
2. Die Finnsage findet sich bekanntlich nicht nur in Irland,
sondern auch in Schottland. Die ältesten Quellen der Finnsage
hat Irland aufzuweisen, denn hier lässt sie sich handschriftlich
* Ossin, die altirisrlie Form des Namens, ist ein Deminutiv von
oss, deer (Hirsch, Reh), und wird daher von O'Curry, On the Ms. Mat.
p. 304, durch „little fawn" übersetzt. Zu dieser Etymologie stimmt,
dass in der irischen Sage Finn's Hauptbeschäftigung die Jagd ist.
Oisin ist spätere irische Form. Im Buch des Dean of Lismore lautet
der Name Ossin, Ossein, Osseane, Ossan, Ossane. Im schottischen Hoch-
land spricht man ihn „Oshen" aus, mit kurzer Ultima und dem Ton auf
der ersten Silbe (Clerk, The Poems of Ossian, Edinburgh and London,
1H70, T. j). 229\ Bei Maci)herson, Nom. Oisian, Gen., Voc. Oisein.
VI Die Finnsage. 147
bis in den Anfang des 12. Jaln-liunderts nnd drüber binaus, in
Scbottland nur bis in den Anfang des 16. Jabrbunderts zurück-
verfolgen.
Als älteste iriscbe Quellen sind mir bis jetzt bekannt:
^) Das Lebor na hUidre (Ende des 11. oder Anfang des
12. Jabrh.) mit der „Fotba Catha Cnucha" („The cause of the
Battle of Cnucha") ^betitelten, nüchternen Erzählung von Finn's
Geburt, publicirt und übersetzt von Hennessy in der Revue Cel-
tique, II, p. 86 — 93.
^) Das Buch von Leinster (Mitte des 12. Jahrb.) mit fünf
einzelnen Gedichten, die dem Finn selbst, und dreien, die seinem
Sohne Ossin zugeschrieben werden. O'Curry, On the Ms. Mat.,
p. 302. 304, hat eins der letzteren übersehen.
^) Das Buch von Ballymote, geschrieben um 1391, und das
Buch von Lecan, vom Jahre 1416, mit vier anderen einzelnen
Gedichten, von denen zwei dem Finn, das dritte dem Fergus,
einem zweiten Sohne Finn's, das vierte dem Cailte, einem Vetter
Finn's zugesehrieben werden. Die ersten beiden Gedichte finden
sich nur im Buch von Lecan*, die anderen beiden in beiden
Handschriften. So nach O'Curry, a. a. 0. p. 303. 306.
*) Der Psalter of Cashel, ein Bodlejan Manuscript vom Jahre
1453, mit der „Macgnimartha Finn" („The boyish exploits of Finn")
betitelten Erzählung, publicirt und übersetzt von O'Donovan in
den Transactions of the.Ossianic Society, IV, p. 281 — 304.
^) Das Buch von Lismore, aus der zweiten Hälfte des 15.
Jahrhunderts (O'Curry, a. a. 0. p. 199), mit dem „Agallamh na
Seanörach" („Dialogue of the Aucient Men"), einem Gespräch
zwischen Oisin, Cailte und S. Patrick (in Versen), von welchem
O'Curry a. a. 0. p. 309 ein Stück in Uebersetzung, p, 594 den
irischen Text dazu mitgetheilt hat. Vgl. On the Mann, and
Cust. HI p. 703.
") Die Handschriften, welche Cormac's Glossar enthalten,
edirt von Stokes (Three Lrish Glossaries, London 1862; Cormac's
Glossary translated, Calcutta 1868). Ein P'ragment desselben,
* Nach O'Curry a. a. 0. p. 302 enthält das Buch von Lecan ausser-
dem zwei der im Buch von Leinster dem Finn zugeschriebenen Gedichte.
lU*
148 ^^^ Die Finnsage.
das leider nur ein kleines Stück vom Ende (die Buchstaben t
und u) enthält, findet sich im Buch von Leinster. Vollständig
bietet den Text das Leabar Breac aus dem Ende des 14. Jahr-
hunderts. Aber innere Gründe sprechen dafür, dass dieses
Glossar „was written, if not in the time of Cormac, at least
within a Century or so after his death" (Stokes, Three Ir. Gl.
Preface p. xviii). -Cormac, König, später J3ischof von Caisel
(d. i. Castellum), lebte 831 — 903 p. Chr. In diesem Glossar ist
s. V. orc treith, eines der vielen Abenteuer erzählt, die Finn auf
Jagdexpeditionen erlebt (Stokes, a. a. 0. p. 34, Pref. p. xlvi).
3. Erst dann setzt die älteste schottische Quelle ein, das
bekannte Buch des Dean of Lismore, aus dem Anfang des 16.
Jahrhunderts, zum grössten Theile herausgegeben und übersetzt
van Th, MacLauchlan, mit einer Einleitung von Will. F. Skene,
Edinburgh 1862. Von dem Inhalte dieser Handschrift gehören
drei un(J zwanzig Gedichte der Finnsage an. Von diesen werden
neun durch besondere Ueberschrift dem Ossin zugeschrieben,
zwei dem Fergus, eins dem Keilt mac Ronane (irisch Cailte mac
Ronäin). Bei einigen ist der einst vorhandene Name des Autors
nicht mehr lesbar; doch soll z. B. auch das S. 58 des gälischen
Textes, S. 80 der englischen Uebersetzung mitgetheilte Gedicht
wahrscheinlich von Ossin herrühren, denn der Dichter nennt
Fynn mac Cowil als seinen Vater. Die übrigen Gedichte sind
anonym. Finn selbst tritt in dieser Handschrift nicht als Dichter
auf. Philologisch ist diese Handschrift auch deshalb von
grossem Werthe, weil sie die Aussprache der damaligen Zeit re-
präsentirt: „the länguage is not written in the orthography used
in writing Irish, and now universally employed in writing Scotch
Gaelic, but in a peculiar kind of phonetic orthography, which
aims at presentiug the words in English orthography as they
are pronounced" (Skene, Introd. p. vii).
4. Ob diese schottischen Gedichte sämmtlich auf schot-
tischem Boden entstanden sind, oder ob etwa einzelne auf
irische Originale zurückgehen, müssen wir für jetzt unent-
schieden lassen. An die letztere MÖ2;lichkeit dürfen wir aber
?
VI Die Fiiinsage. 149
deshalb denken, weil das gälischo Gedicht, welches Skeno, Introd.
p. Lxxxiv, als das älteste auf schottischem' Boden aus einem
Manuscript „wiittcn prior to thc year 1500" (?) mittheilt, weiter
nichts als eine bis auf die Glossen getreue — sei es mittelbare
oder uiuuittcUjare — Copie des einen der drei irischen Gedichte
ist, welche im Buch von Leinster dem Ossin zugeschrieben
werden*. Dazu kommt, dass die Gedichte im Buch des Dean of
Lismore wenigstens nicht alle in der Form entstanden sein
können, in welcher sie uns daselbst vorliegen. Zu dieser Ver-
nmthung veranlasst namentlich die Unregelmässigkeit der me-
trischen Form. Sogar MacLauchlan giebt am Ende seines Buchs
(p. 130) zu, viele der Gedichte müssten, wenn die metrische
Form zur Geltung kommen soll, mit irischer Betonung gelesen
werden: „Many of tliese pieces will not read as poetry at all,
unless read in accordance with the Irisli method of acccntua-
tion." Ich möchte namentlich auch auf die Unregelmässigkeit
der Silbenzahl in den Vershälften aufmerksam machen. Endlich
trägt Skene wenigstens in den Additional Notes (z. B. p. 147)
nach, dass mehrere der Gedichte in irischer Version vor-
handen sind.
Auf den Altersunterschied zwischen den irischen und den
schottischen Quellen glaubte ich abei' auch deshalb eingehen zu
müssen, weil man aus Skene's Introduction leicht die irrige Vor-
stellung bekommen könnte, als ob es mit den irischen Quellen
für die Finnsage eigentlich nicht weit her wäre. Skene schreibt
leidenschaftslos, und ist zu Zugeständnissen bereit, al)er er ist
schon desshalb nicht unparteiisch, weil er, wenigstens damals,
als er die erwähnte Introduction schrieb, die Quellen für das
irische Alterthum nicht genau genug kannte. Er erwähnt
p. LXii, dass in Irland elf Gedichte nachgewiesen sind in Quellen,
die älter sind, als das 15. Jahrhundert, aber er hält sich doch
viel mehr daran, dass allerdings fast alle Texte, die in den Trans-
actions of the üssianic Society (G volumes, 'Dublin 1853 — 1858)
* Skene wurde von CCurry auf diese Thatsaclie aufmerksam ge-
macht, und erwähnt sie in einer Anmerkung. Das Gedicht ist weiter
unten unter 111 in beiden Gestalten mitgetheilt.
■[50 ^'^ I^'*" Fiiinsaue.
verötfeutlicht worcleu sind, nicht über Macphersoii's Jahrhundert
hinausgehen. Hierbei hat er aber p. lxi bei der Inhaltsangabe
des 1. Bands eins der Gedichte aus dem Buch von Leinster
(12. Jahrb.), und p. lxii bei der Inhaltsangabe des 4. Bands die
oben S. 147 erwähnte Erzählung aus dem Psalter of Cashel vom
Jahre 1453 übersehen.
5. In Bezug auf die verschiedenen Arten der Texte, welche
zur Finnsage gehören, verweise ich auf O'Curry, On the Ms. Mat.
p. 301 ff. Wir heben hervor, dass in diesem Sagenkreise die
poetischen Texte mehr hervortreten. Merkwürdiger Weise sind
die Helden desselben zugleich die Sänger ihrer eignen Thaten.
Als die älteste Schicht von Gedichten sind diejenigen zu be-
zeichnen, in denen Finn, Ossiii, Forgus oder Cailte erzählend
oder klagend allein auftreten. Denn ursprünglich theilto Ossin
die Dichterehre mit den anderen Helden, und erst allmälig ist
er der alleinige Sänger* seiner Zeit geworden. Charakteristisch
in dieser Beziehung ist, dass in den ältesten irischen Quellen die
meisten Gedichte (sieben von zwölf) dem Finn und nur drei dem
Ossin, dagegen im Buch des Dean of Lismore kein einziges dem
Film, und fast alle dem Ossin zugeschrieben werden. Eine zweite
Schicht von Gedichten bilden die Dialoge zwischen Ossin und
S. Patrick, in denen die christliche und die heidnische Zeit
einander entgegengesetzt werden. Nach der Tradition nämlich
soll Ossin die neue Zeit, die mit S. Patrick beginnt, als alter,
gebrochner Mann erlebt haben. Im „Agallamh na Seanörach"
(s. oben S. 147), bis jetzt dem ältesten Texte der Art, hat Ossin
in Cailte noch einen Genossen aus der alten Zeit. Das Buch des
Dean of Lismore enthält mehrere solche Gedichte, und in den
Transactions of the Ossianic Society treten die meisten — leider
nicht aus alten Quellen stammenden — „Fenian Poems" in
dieser Form anf.
0. Für den Altersunterschied der zwei Hauptsagenkreise
ist sehr interessant, dass zwischen S. Patrick und Cuchulainn
eine weit grössere Kluit iji der Sage fühlbar ist. Denn auf
S. Patrick's Bitte lässt Gott den Cuchulainn aus der Hölle her-
VI Die Firinsage. 151
aufsteigen und dem König Loegaire (der sich nur, wenn Patrick
soviel vermöchte, bekehren hissen will) iu seiner ganzen Helden-
herrlichkeit auf dem Wagen mit den berühmten Schlachtrossen
erscheinen. „Patrick's Macht aber war gross, nämlich den Cuchu-
lainn zu erwecken, nachdem derselbe neun mal fünfzig Jahre
in der Erde gewesen war". So in der Siabar-charpat Concu-
laind („The demoniac Chariot of Cuchulaind") betitelten Sage,
welche O'Beirne Crowe im Journal of the Pt. Ilist. and Arch.
Ass. of Ire]. 1871 p. 371 ff. aus dem Lebor na hUidre publicirt
und übersetzt hat. Bei dieser Gelegenheit sei bemerkt, dass die
oben S. 147 erwähnte, von O'Donovan aus dem Psalter von
Cashel edirto Erzählung von Finn's Kraftstücken, die er als
Knabe vollbracht haben soll, nur eine Nachbildung dessen ist,
was Fergus von dem Knaben Cuchulainn im Tain Bö Cualgne
erzählt (s. Leb. na hUidre p. 59 Na macgnimrada inso sis).
Abhängigkeit der „Fcnian Tales" vom ersten Hauptsagenkreise
wird sich hei näherer Untersuchung noch öfter nachweisen
lassen. Auch dieselben mythologischen Elemente, denen wir
im ersten Sagenkreise begegnen, treten in der Finnsage wieder
auf.* Daraus folgt natürlich nicht, dass Finn überhaupt keine
historische Person sei, und nie gelebt habe. Sehr energisch für
den historischen Charakter ist O'Curry eingetreten, On the Ms.
Mat. p. 303: „ . . that he existed about the time at which bis
appearance is recorded in the annals, is as certain as that Julius
Caesar lived and ruled at the time stated on the authority of
the Roman historians." Das ist zuviel gesagt.
7. Dürfen wir die dem Finn, Ossin, Fergus, Cailte zuge-
schriebenen Gedichte für echt halten, d. h. sind sie wirklich
die poetischen Erzeugnisse dieser Männer? Wenn im Buch des
Dean of Lismore sogar die Dialoge zwischen Ossin und S. Pa-
trick dem Ossin selbst zugeschrieben werden, so wird an diese
Autorschaft des Ossin wohl niemand ernstlich glauben. Wenn
aber Rev. Clerk, der neueste Herausgeber der „Poems of Os-
sian" (Edinburgh 1870) p. xxxviii für die Ansicht eintritt, dass
* Vgl. S. 133.
152 VI Die Finnsage,
sogar diese, zuerst durch Macplicrsoii bekannt gewordenen Ge-
dichte weder in neuerer Zeit, noch im Mittehilter, sondern in
einer noch älteren Zeit entstanden sind, so könnte man wenig-
stens a priori mit viel mehr Recht für möglich halten, dass untei-
den ältesten irischen Gedichten, die dem Finn nnd Ossin zuge-
schrieben werden, dieses oder jenes in so alte Zeit zurückginge.
Wir müssen es dem mn das irische Alterthum hochverdienten
O'Curry, der aber keine linguistischen Kenntnisse besass, zu
Gute halten, wenn er fast dieser Ansicht gewesen zu sein scheint
(so On the Ms. Mat. p. 302, vgl. jedoch p. 301). Nur ein lingu-
istisch gebildeter Mann kann die volle Wucht des Arguments
empfinden, dass wir dem dritten Jahrhundert nicht die gramma-
tischen Formen des 11. oder 12. Jahrhunderts zuschreiben
dürfen. Dass die im Buch von Leinster aufbewahrten Gedichte
ursprünglich in älterer Sprachform abgefasst waren, ist nicht
anzunehmen. Denn imr in der Form, in der sie uns vorliegen,
sind sie regelrecht gebaute metrische Kunstwerke. Sowie wir
eine alterthümlichere Form einführen wollten, würde der metri-
sche Bau zerstört werden. Andrerseits werden diese Gedichte
gewiss älter, als das 12. Jahrhundert sein. Auf den Umstand,
dass das eine derselben durchweg glossirt ist, möchte ich nicht
zuviel Gewicht legen. Die Glossen waren nicht alter Formen,
sondern seltner Wörter wegen nöthig, und dass seltnere Wörter
gebraucht sind, kann auch auf der Laune des Dichters beruhen.
Wie ich mir denke, dass Finn, Ossin zu Sängern geworden
sind, habe ich bereits oben S, 6S angedeutet. Zu meiner Hypo-
these stimmt, dass die Uebcrschriften der alten Gedichte lauten:
Ossin oder Finn cecinit. Dies entspricht genau dem „conid
and ro chachain Conchobur inso" (p. 140) und ähnlichen Wen-
dungen, durch welche so oft Gedichte, die der Prosaerzählung
einverleibt oder angehängt sind, eingeleitet werden. Von diesem
cecinit aus ist nur ein kleiner Schritt zu dem „Auetor hujus
Ossin", wie wir im Buch des Dean of Lismore lesen. Sehr inte-
ressant ist, dass nach Keting's Bericht üljer die Fiaima, den
O'Curry On the Mann, and Cust. II p. 381 mittheilt, niemand
in dieses Corps aufgenommen werden konnte, der nicht erfahren
VI Die Finnsage. 153
war in der Dichtkunst. Ol) dieser Zug der Sage Ossin's Dichtcr-
ruhm zur Voraussetzung oder zur Folge hat, ist schwer zu ent-
scheiden.
8. Dass die Schotten die Finnsage im IG. Jahrhundert be-
sassen, dass dieselbe heute noch im Munde des Volkes lebt, dass
sie in den Bergen und Thälcrn Schottlands localisirt ist, dass
Macpherson nicht nach Irland zu gehen brauchte, um die „ossi-
anischen Gedichte" oder die Stofie zu denselben zu holen, muss
zugestanden werden. Eine andere Frage dagegen ist, ob die
Finnsage ursprünglich in Irland oder in Schottland zu Hause
war. Selbstverständlich kann Finn nur entweder ein Ire oder
ein Schotte gewesen sein. In der irischen Sage, die wir also bis
ins 11. Jahrhundert handschriftlich zurückverfolgen können, ist
Finn ein Ire. Wichtiger ist jedoch in dieser Frage, dass uns
Finn auch in den Gedichten, die sich im Buche des Dean of
Lismore finden, nicht als Schotte, sondern als Ire entgegentritt,
und dass daselbst nicht Schottland, sondern Irland als Schau-
platz seiner Thaten bezeichnet wird. Der Sagenstoff ist also un-
zweifelhaft irischen Ursprungs. Die Abhängigkeit der schotti-
schen Sage von der irischen äussert sich auch in äusseren
Dingen: hier wie dort treten neben Ossin auch Fergus und
Cailte als Sänger oder Verfasser von Liedern aufj hier wie dort
wird Ossin mit S. Patrick zusammengebracht.
9. Anderer Ansicht ist Skene. Er meint, dass die Schotten
die Finnsage unabhängig von den Iren besitzen. Anstatt Finn
in den Vordergrund zu stellen, geht er von jenen Kriegerschaaren
(fiann, tiauna) aus, als deren oberster Befehlshaber eben Finn
erscheint. Indem er die iriachc Tradition als illusorisch und
unsicher verwirft — hierin viel zu weit gehend — , hält er
tianu, fiainia für den Namen einer Rasse, welche den Scoti in
Irland und Schottland unmittelbar vorausgegangen sei: „they
were of the populatiou who immediately preceded thc Scots in
Erin and in Alban, . . they belong to that period in the history
of both countries, betöre a political Separation had taken place
154 ^^I I^'^ Finnsage.
betweeu theui" (p. lxxviii). Deu einzigen positiven Anhalt
für diese sehr kühnen Behauptungen, die nach meiner Ansicht
nicht dazu angethan sind, der irischen Tradition vorgezogen zu
werden, bilden einige Stellen ans einem späteren irischen Ge-
dichte, in welchen „Fians of Alban", „Fians of Breatan", „Fians
of Lochiin" erwähnt werden. Aber fiann kann unmöglich Gentil-
name sein, denn es ist ein Substantivum feminini generis und
wird sehr oft im Singular gebraucht. So tindet sich z. B. in
Cormac's Glossar s. v. orc treith (wo, wie oben bemerkt, eine
Sage erzählt wird) Nom. S. in tiann. Dat. cona leiiiu, Acc. la
fcinn; daneben Gen. PL do fulang na fiann. Ebendascllist kommt
das davon abgeleitete fennid vor, im Sinne von champion, Krieger.
Die Iren fassen fiann im Sinne von national militia, standing
army auf. Die interessanten politischen Verhältnisse, die hier-
bei in Betracht kommen, zu untersuchen, ist hier nicht der Ort.
10. Die irische Sage ist gewiss früh nach Schottland ge-
kommen. Verkehr zwischen Schottland und Irland hat von je-
-her bestanden, wie uns die ältesten irischen Sagen bezeugen.
Aber es wird längere Zeit gedauert haben, bis die Sage in
Schottland so heimisch wurde, dass das schottische Volk an
Finn als den Helden seiner eigenen Vorzeit glaubte. In den
Gedichten, welche das Buch des Dean of Lismore enthält, kann
ich diesen Glauben nicht ausgeprägt finden. Die Umgestaltung,
welche die irische Sage in Macpherson's Gedichten erlitten hat,
können wir hier nicht erörtern. Einen Punkt haben wir bereits
oben S. 65 hervorgehoben: die Finnsage ist vermengt mit älte-
ren irischen Sagenkreisen, die gleichfalls ihren Weg nach Schott-
land gefunden hatten. Nur eine genaue sachliche Analyse von
Macpherson's Gedichten, mit gehöriger Rücksichtnahme auf
Sprache und metrische Form, kann uns zu einem objectiven Ur-
theilo über diese so eigenartige literarische Erscheiimng ver-
helfen. Einen bedeutenden historischen Werth darf man diesen
Gedichten nicht absprechen, denn' sie haben im vorigen Jahr-
hundert mächtig auf bedeutende Geister eingewirkt. Ihr sach-
licher Werth wird aber darin bestehen, dass sie eine letzte Phase
VI Drei ossianische Gedichte. 155
celtischer Sage, Sprache und Poesie lepräsentiren. Was hierbei
auf Rechnung des Diaskeuasteu Macpherson zu setzen ist, ist
immer noch nicht endgültig nachgewiesen. Ungerechtfertigt ist,
jede Abweichung von der älteren, irischen Form der Sage als
„forgery" Macpherson's zu brandmarken. Ebensowenig darf man
Macpherson's Gedichten an und für sich zum Vorwurf macTien,
dass sie nicht die älteste, sondern eine spätere Gestalt der Sage
bieten, und dass der Grundstock der Sage irischen Ursprungs
ist. Wollte man solche Punkte hier als die allein massgebenden
betrachten, so müsste z. B. auch unser Urtheil über Wolfram
von Eschenbach's Parzival wesentlich herabgestimmt werden.
Der Name „Ossianische Gedichte" ist Terminus techni-
cus geworden für die zur Finnsage gehörigen Gedichte. Wir be-
halten ihn bei, obwohl, wie wir gesehen haben, nur wenige der
ältesten Gedichte dem Ossin selbst zugeschrieben werden.
11. Die drei ossianischen Gedichte, die ich hier aus dem
Buch von Leinster mittheile, zeichnen sich vor anderen Ge-
dichten, die in diesem Bande zu finden sind, durch die compli-
cirte, aber leicht erkeimbare Regelmässigkeit ihrer metrischen
Form aus. Alle drei gehören dem bei O'Donovan Ir. Gr. p. 422
„Rannaigheacht ' mor" genannten Versmass an. Die Strophe
(rann) besteht aus zwei Langzeilen oder vier Halbversen,
von denen jeder sieben Silben enthält. Jede Langzeile endet
mit einem einsilbigen Worte. Diese einsilbigen Wörter bilden
den äusseren Reim* der Strophe. Dazu kommt der innere
Reim, durch welchen die zwei Halbverse einer Laugzeile ver-
bunden sind. Die eleganteste Form dieses Reimes besteht darin,
* Der wesentliche Factor im irischen Reime ist der Vocal. Es
giebt Verse, deren Reim nur in Uebereinstimmung der Vocale besteht.
Zu der vollkommuen Art des Reims gehört aber auch Uebereinstimmung
der Consonanten. Die Consonanten brauclien jedoch nicht uothwendig
gleich zu sein, sondern es genügt ilire Aehnlichkeit. Welche Conso-
nanten als einander ähnlich gelten, geht aus folgender Eintheilung der
Consonanten hervor: s; p, c, t; b, g, d; f, ch, th; 11, m, nn (nd\ ng, rr;
bh, dh, gh, mh, 1, n, r. Vgl. O'Donovan, Ir. Gr. p. 415.
J56 ^^^ r)rei ossianische Gedichte.
flass das letzte Wort des ersten Halbverscs mit dem vorletzten
Worte des zweiten Halbverses reimt, wobei jedoch Artikel oder
Partn^cl vor dem letzten Worte des zweiten Halbverses nicht
lierücksichtigt werden. In I 12, H 5, 7, 8, HI 4 ist der innere
Reim doppelt vorhanden; in einigen Versen fehlt er. Die Alli-
teration endlich dient in diesen Gedichten selten als die Verbin-
dung der zwei Hälften einer Langzeile, wie im Germauischen,
sondern sie tritt vorwiegend innerhalb des Halbverses auf, am
liebsten an den letzten zwei Wörtern, wobei wiederum Artikel
oder Partikel nicht berücksichtigt werden.
Der Stabreim verbindet zwei Halbzeilen in I 7, zwei Lang-
zeilen in I 9 und 10. Aspirirtes s ist als nicht vorhanden zu
1)etrachtcn (I 12, H 5, 6, 8). Li Formeln wie inna m-beo, dia
m-betis, a m-b<is gilt nicht das eclipsirte b, sondern m als
Reimstab. Dagegen scheint das vor vocalischen Anlaut getretene
n die vocalische Alliteration nicht zu hindern (I 5). Li den
Handschriften wird gewöhnlich nach dem Schlüsse des Gedichts
der Anfang desselben wiederholt, nicht selten aber entspricht
das letzte Wort des Gedichtes selbst dem Anfange desselben:
so hier in I ogom (oder og in Vers 12? s. die Anmerkung dazu),
in H do gres teilcind lia, in HI tu.
Im Allgemeinen verweise ich, wie bereits S. 4, auf das Ca-
pitcl „Constructio Poetica Hibcrnica in der Grammatica Celtica
p. 936, und auf das Capitel Of Versification in O'Donovan's
Grammar of the Irish Language p. 412. Wenn aber Zcuss
p. 937 sagt: „nee tarnen necesse est idem numerus syllabarum
sit in utroque hemistichio nee in singulis versibus ejusdem car-
minis", so ist diese Bemerkung in dieser Allgemeinheit nicht
richtig. Allerdings giebt es Gedichte von freierem und wechseln-
dem Versmass (vgl. z. B. Patrick's Hymnus, S. 52), aber in den
meisten irischen Gedichten, die mir vorgekommen sind, ist die
Zahl der Silben gesetzmässig geregelt (vgk das Citat in der An-
merkung zu S. 4). Wie es sich mit den Hebungen und Sen-
kungen im altirischen Verse verhält, ist noch nicht eingehend
untersucht. Nimmt man an, dass die Hebung mit dorn Wort-
accent zusammeutällt, berücksichtigt man, dass mehrsilbige
VI Drei ossianische Gedichte. 157
Wörter neben dem Hauptton noch einen Nebeuton haben können
(vgl. O'Üon. Ir. Gr. p. 403), setzt man endlich voraus, dass die
Silben, an denen der Reim oder die Alliteration erscheint, auch
in der Hebung stehen müssen, so ergiebt sich bald, dass jeder
Halbvers eine bestimmte Anzahl von Hebungen hat, ohne dass
jedoch ein regelmässiger Wechsel zwischen Hebung und Senkujig
statt findet.
Alliteration und Reim sind in den folgenden drei Gedichten
durch den Druck markirt. •
I.
Dieses Gedicht findet sich im Buch von Leinster fol. 109, b,
und ist bereits gedruckt, wenn auch nicht ohne Ungenau igkeiten,
in den Transactions of the Ossianic Society, I p. 49, mit einer
Uebersetzung von O'Curry. Letztere ist wenigstens correcter,
als Sullivan's Uebersetzung in der Introduction zu O'Curry's
Lectures on the Manners and Customs of the Ancient Irish
(Vol. I) p. cccxLi. Mein Text beruht auf einer neuen Ab-
schrift.
Gegenstand des Gedicbts ist die Schlacht bei Gabair Aide
(Gen. Gabra, Dat. Gabair)*, in welcher Oscur, Ossin's Sohn, und
Corpre Lifechair, der König von Irland sich gegenseitig den Tod
gaben. Diese Schlacht soll im Jahre 284 p. Chr., ein Jahr nach
Finn's Tode, statt gefunden haben. Die Fennier unterlagen im
Kampfe gegen den König von Irland, gegen den sie sich auf-
gelehnt hatten. Ausführlicher wird diese entscheidende Schlacht
behandelt in einem Dialoge zwischen Ossin und S. Patrick,
einem späteren Gedichte, welches im 1. Bande der Transactions
of the Ossianic Society (Dublin 1854) publicü-t ist von Nich,
O'Kearney, mit englischer Uebersetzung und einer beachtens-
werthen Introduction. Im Buch des Dean of Lismore beziehen
* Im Euglischen pHegt mau zu sageu „The Battle of Gabhra",
obM'ohl die Genitivform Gabhra in dieser Uebersetzung nicht berechtigt
ist. Gabair ist uach O'Curry „now the hill of Skreen, near Tara", nach
O'Kearney ..Garristown in the Couuty of Dublin".
158 ^I Drei ossianische Gedichte.
sich zwei Gefliehte auf diese Schlacht (cath zawraa, zawrych),
von denen das eine dem Fergus zugeschrieben wird.
lieber die Vorgeschichte der Schlacht handelt kurz O'Curry,
On the Mann, and Cust. II p. 387.
Besonders interessant ist die Erwähnung der Ogam-Inschrift
und die Erwähnung des Reitens. In den ältesten Sagen sind
die Helden zu Wagen, nicht zu Pferde.
Ossin ceciuit.
I cath Gabra ro marbad Oscur ocus Cairpre Lifechair.
Ogum il-lia, lia uas lecht, bali i teigtis fecht fir,
mac rig \iErend ro gaet and do g'ae g-and os gabur gil.
Tarlaic Cairpre aurchur n-airc domuin a mairc maith is tres,
gairsiu condristais a sciss, Oscur ro bi a lam dess. 4
Tarlaic Oscur irchur n-oU co fergach, lond inimar leo,
CO ro marb Corpre hua C u i n d , rias-ra-giallsatar g 1 u i ';h/ g 1 e o.
Amansi mora na mac fuaratar a iii-liäs don gleo,
gairsiu condristais a n-a i r m , roptar lia am-m a i r b inna iii-b e o. 8
Ulissi fodein isin tress leith andes do (xabair glaiss,
inarbsa coocait laecli fo di, is iiiissi ros l)i dorn baiss.
Arpetend earbach fochruch iniiinaim ba ruth doni l'og,
ro marbaind torci caill ehäid, no silrgin'd en aith im og. 12
in t-ogum üt fil isin chloich imma torchratar na troicb,
dammared Find fichtib glond cian bad chuman in ogom.
VI Drei ossianischc Gedichte. 159
Aiiliang.
V. 4. Zu gairsiii condristais V(jl. V. 8, su ro l)i V. 10. Reimt sciss
■)nit bi? Die Alliteration scheint zu fehlen.
V. 7. O'Curry übersetzt amansi durch „dexterous", fasst na maic
(so ergänzend) als Subject und die feminine Form mora als Prädicat
dazu. Sollte mansi Nom. Plur. zu manais sein, das O'Curry, On the
3Iann. and Cust. II p. 255 durch „broad trowel-shaped spearhead for
tlirusting" erlclärt? vgl. ibid. p. 262, wo dieses Wort mit mör verbunden
ist. Oder gehört amansi zu „ar amainsib in chentair", ,,froiii, the iviles
of this World", Lor. of Gildas, ed. Stolces, Gl. 147 '?
V. 8. gairsiu condristais a n-airm übersetzt Stolces Beitr. VII. 54:
„hirz bevor sich ihre Waffen begegneten", indem er gairsiu in gair-re-
siu außöst. Die Conjunctivform ist ivohl noch mehr zu berücksichtigen.
Die Alliteration ist, tvenn vorhanden, sehr versteckt. Der ziveite Halb-
rers hat eine Silbe zuviel, tvenn man nicht das a hinter lia unterdrücken
oder rerschleifen darf {vgl. O'Donovan's Bemerkung zu dem Verse Oglach
do bhi ag Muire mhöir, Ir. Gr. p. 420).
T". 11. Arpetend etc. Sitllivan übersetzt: „I used to handle the
Corbach irith, skill, when my courage tvas high"!
V. lo, 14. In dieser Strophe reimen sich die Halbverse, tmd nicht,
wie bisher, die Langzeilen. Vielleicht ist sie erst später zugesetzt? So-
ipolü V. 14 als auch V. 12 ist das letzte Wort geiviss mit Rücksicht auf
das Anfangsiüort des Gedichts gesetzt. In der ersten Hälfte von V. 13
ist eine Silbe zuviel. Ist sin für isin zu lesen, oder ogum olme Artikel?
Da ogum tirsprünglich Neutrum ist, so würde es im Altirischen a n-ogum
heissen. Diese letzte Strophe ist citirt von O'Donovan, Ir. Gr. Introd.
p. XLV, aber mit der fehlerhaften Lesart mör für na troich.
O'Ciirry's UebersetzHug-.
Die Fragezeichen rühren von mir her.
1. 2. An Ogham in a stone, a stone over a grare, in the place
where men were ivont to pass; the son of the king of Eire was there
slain, by a mighty spear on a white horse's back.
3. 4. Cairpre threw a sudden cast, from the back of his horse good
in battle; shortly hefore he (?) met his own death (?), Oscur was slain
by (?) hi^ riyJit arm.
160 ^'^I Drei ossiauische Gedichte.
5. 6. Oscur tJirew a mi(iht)j throiv, angrihj, reliemently (?), like a
Hon; and Mlled Cairpre thc grandson of Coiin, hefore theij raised their
hattle cries (?).
7. 8. Dexterous (?), great, tvere the youths (?), loho received their
deoths from the fight; shortly hefore their weapons met, their dead were
more tJian their living.
9. 10. I myself was in the fight, on the south side of green Ga-
hhair; I Mied twice fifty warriors, it was I who Mlled them with my hand.
11. 12. Music, hoating, rewarding, the prey most diffieult I chose
(? der ganze Vers unsicher), I would kill a hoar in the hard loood, I
would roh a vengeful bird of its egg.
13. 14. That Ogham which is in the stone, around which feil the
slain; were Finn the fighter (?) of hattles living, long would he remem-
her the Ogham
II.
Das zweite Gedicht, im Buch von Leinster fol. 153, b (Facs.
p. 192), ist eins von denen, welche dem Finn zugeschrieben
werderi. Ich theile es mit nach einer Abschrift des Herrn Hen-
nessy, die ich 1871 mit dem Originale verglichen habe. Ueber
die Situation, auf die sich, das Gedicht bezieht, ist mir nichts
näheres bekannt. O'Curry, On the Ms. Mat. p. 302, bezeichnet
es als „a short poem, of only five quatrains, on the origin of the
name of Magh-da-Gheisi, or the Piain of the two Swans (in
Leinster)". Offenbar hängt dieser Name mit den zwei Jung-
frauen zusammen, deren Verlust Finn Vers 3 betrauert.
Find mac C'umaill ceciuit.
In lia no theilginn do gres dar Maig Da ges co Druim Suain,
ba fota m'irehor din chloich, mad indiu noco roicli uaim.
Ni thoirchet mo däil adiu di ingin buid buan bangleo,
iuch delb ocus lecco dub, mör in glond dia m-betis beo.
Masemosäigulrosiacht, domriachtcef/^ baegulcac/? bet,
aire na toirchet mo dail, nienip ail mo sechna ar ec.
VI Drei ossianische Gedichte. IGl
Bifl Mag Da gesi co bratli dia n-esi cacli tratli cid truag,
bid maigen dedail cen dil oii t-sil ro selaig ro siian. 8
Ro bith inör laecli ar c-.ieh 16 sin iiiaig maith co n-ilur cliia,
dar Mag Da ges in cach du, on du do grrs teilcind lia.
In.
III.
Auf die doppelte Quelle dieses Gedichts ist schon oben
S. 149 aufmerksam gemacht. Im Buch von Leinster findet es
sich fol. 161, b. Das Original der von Skene mitgotheilten Ver-
sion hat Gaidoz in der „XXXVIII, 2" signirten Handschrift der
Advocates' Library (p. 154) entdeckt, einer Handschrift, die aus
der Sammlung der Highland Society of London stammt. Gaidoz
bemerkt über diese Handschrift Rev. Cell. II p. 470: „C'est un
ms. in -4 en papier, de 94 feuilles, que nous avons juge etre du
XVII" siecle". Ich lasse den daher stammenden Text (bezeich-
net durch Ed.) sammt den Glossen abdrucken, wie er sich findet
in Skene's Introduction zu „The Dean of Lismore's Book"
p. Lxxxiv. Den Text aus dem Buch von Leinster verdanke
ich der Güte von Professor Atkinson in Dublin, der mh- auf
meine Bitte während des Druckes dieses Buches eine genaue
Copie (mit Zeilenabtheilung und mit den Glossen zwischen den
Zeilen, wie im Original) zukommen Hess.
Dass der Edinburger Text direct oder indirect auf den
Dubliner Text, oder mit diesem auf eine gemeinsame ältere
Quelle zurückgehen muss, ergiebt sich namentlich aus der fast
völligen Gleichheit der Glossen und der Unterschrift. In der
Unterschrift wird dieses Gedicht dem Oisin zugeschrieben.
O'Curry scheint es aber On the Ms. Mat. p. 304 bei der Auf-
zählung der ältesten ossianischen Gedichte übersehen zu haben,
so dass die Zahl derselljen nicht elf, sondern zwölf wäre.
Nicht ohne Interesse ist, dq,ss sich Citate aus diesem Ge-
dichte in O'Davoren's Glossary (15. Jahrh.) finden, einem der
Three Irish Glossai'ies, welche Stokes edirt hat. Auf diese That-
11
162 ^^I Di'^i ossianisclie Gedichte.
saclie hat zuerst Ebel aufmerksam gemacht, in den Observations
sur le Glossaire d' O'Davoreu, Rev. Celt. II p. 470.
[L:]
Tuilsit />• ^ mo derca ^ s ü a i n , mo r u i b n i ^ niam 1 u i I) n i * ar 16,
mo genum'' im duais'* ro boi, ocus mo duais'' imm o.^
Adbul'^ fisi armotha,^" darchinnius ^ ^ co dian mo chuib^^
ar chribais^^ illeirg ar art^* daceird, bracht cu feic^^ a 4
cuill.16
Tricha treten^'' damconnaib^^ inataib catuhnaing^^tuind,
triuchanena^i'^Find^^nafeic^^ isseicse^^thuasrefatuind.^"*
[Ed:]
Tuilsither^ mo dherca" suain mo ruibhne^^ mum hiibhne* ar lo
mo ghenam^ um dhuais^ ro bhaoi agus mo dhuais' fam o*^.
AdhbhuP fisi ar mo ta^^ dar cinnius" go dian mo chuib'^
ar criobhais^^ a leirg ar art fo cheird bracht go feic^^ a cuiP''. 4
Triocha treathan" damh gun naibh^^ ioua taoibh go a tul
moing^^ tuiun
triocha nena^** Finn na feic^^ asseicsi tuas re fa thuinn^'*.
[Ci'lutiseii :]
1 i. da cliotlatar L. i. dn cliodladar Eä. 2 i. mo sali L. mo
shtiile Ed. 3 i. mo sciath L. i. mo sleagli (nie) Ed. 4 i. im
sleig L. i. mo sgiath Ed. 0 i. mo clilaidiub L. i. mo cladliiomh Ed.
G i. im läim L. um dhoru Ed. 7 mo dorn L. i. mo dhorn Ed.
8 im chhiais L. fam chluaia Ed. n . . . gi L. i. aislinge Ed.
10 atchondarc L. i. tarla Ed. 11 i. darlerins L. i. dar leiges Ed.
i'j i. mo rhu Ed. 13 i. ar muiic L. i. ar mhuic Ed.
11 ffoil L 1;-, i. saill fnrri corrici a fiacail L. i. saill go fia-
tuil Ed. k; i. a carjjait L. a carbui Ed. n i. traiged L.
i. throigh Ed. is co m-bröic L. i. gun hroigh ?Jd 19 i. co
moing- a srona L. i. go moing a srona Ed. an i. ordlach L. i. or-
ladh Ed. 'ji 2>er.^ L. ^ -i-i na fiaccail L. i. na fiacuil Ed.
•s.i i. na saill L. •i4 isscom ro bi'ii asa cind immach da fiacail L.
i. asa cionn amacli Ed.
VI Drei ossianische Gedichte 163
Meit is ri habraid a clerc"-\ lucit is ri iness a fert fo^^
selais"^ mu geuum a muin-^ ocus mii chuib asa ho^'-^.
Cribais^*^ mava Tallaiir''^ tair benais ri aiP^ tairges tnu"'-\
lim leo üam faesum^'^ dum niad mar tüsa, ni triatb mar tü^^.
T.
Oisin ro cban indsin i träig mara im Thallaind ar nia na mucci.
[Ed:]
Meidis re habhron a dherc^^ meidis re mes a fert fo
sealiis rao ghenam^' a muin--'^ agus mo chuibh as a ho.^'*
Criobais^** mbara Tallann tair benus ria bail-''^ tairges tnu^^
mo leo uam fbaosamh^* domuiadh mar tusa ni triatb mar tu.^^
Oisin ro cban ann sin attraigb mara tallann ar nia na muice.
Aiihaiig.
Vers 2 citirt hei (JDaroren (ed. StoJces) p. 96: Genaoi i. clai-
dheamb. ut est mo geaii[am] im duais (i. im hiim). duais laim
mar sin.
Vers 3 citirt ibid. p. 71: Ciunes i, darlinges. ut est adhbiil fisi
armotlia darcinnes go dian mo cuib (i. mo cü). cuib eu mär siu.
V. 7 und 8 übersetzt von Hennessy, Äcademy Aug. 1, 1871 2). 367:
„As big as a caldron her eye, as big as a liill her good lair; viy sicord
serered her neck, and my hound [hanging] from her ear."
[Cllunneu:]
• aö (liommeit ri cori mor cach süil di L. i. coimed re coire gach
sul di Ed. 2G i. comeit ri tolaig a lecbt ocus si fein na ligi L.
27 i. tescaid mu clilaideb L. i. tesgus mo cladbiomh Ed. as i. a
munel L. a muiueal Ed. 29 i. mo cbu asa cluais L. i. mo chu
asa chiais Ed. 30 mute L. i. muic Ed. 31 pro. L. ^
32 ri cloicli L. i. ria cloic Ed. 33 i. ris m-benand tond L. risa
m-benann tonn Ed. 34 i. ar mo cbommus fein L. i. mo bhoill as
comairce diob uert Ed. :!5 ni lac immar tu L. i. ni lag mar tu Ed.
11*
Iß4 ^I I^i'f^i ossianischc Gedieh to.
V. 0 citirt hei O'Dar. p. 71: Crilniis i. muc. iit est eribiis mara
talla (sie) tair.
Skeiie's Ueltcrsetzuiiff.
Die ParcntJieuev riiJirrv roii mir her.
1. 2. Mij cjjefi slumhcrcd in filecp, my spear ivaf iritli. )«)/ sliicld,
my sword ums in my hand, and my hand undcr my ear. (In 2'» fehlt
eine Silbe.)
3. 4. Ä atrange drcam (?J hapjieiicd to me, I set swiftly my doys
(Sy.) on a soio in the piain lipon flesh. She tcas fat to tlie tusk
in her jaw. (.Dacheird, focheird ist Verhalform und gehört zum Vorher-
gehenden.)
5. 6. Thirty feet for mc with my fshocs, in her side to the beard
of her snout; thirty inches for Finn in her tusk, fat ahove on her
under her hide (?).
7. 8. Large as a caldron was each eye, large as a ressel the hol-
lotv beneath (?). My sword hewed in her neck, and my dogs (Sg.) ftxed
on her ear.
9. 10. Soio of the sea of eastern Tcülann, tvhich strikes the rock
irhere the wave touches. My limbs icere to me a protection to me strong,
as thysrlf not ireak like tJice.
YII.
Die Vision des Adaiimän.
1. Dieser Text wird hier aus zwei Hanflschrifteu mitgetheilt:
1) aus dem Lebor ua hUidre (circa 1100 geschrieben,
s. oben S. 114), im Facsimile p. 27 — 31;
2) aus dem Lebor Brec, einer Handschrift aus dem Ende
des 14. Jahrhunderts, die sich gleichfalls im Besitz der Royal
Irish Academy zu Dublin befindet, und gleichfalls in Facsimile
publicirt worden ist*, im Facsimile p. 253 — 256.
Der Text des Lebor na hUidre ist bereits von Stokes edirt,
mit englischer Uebersetzung und mit werthvoUen Anmerkungen,
Simla 1870 (s. Gramm. Celt.^ p. XL). Da diese Ausgabe sehr
selten ist — „Fifty copies privately printed" steht auf dem
Titel — , so wird ein neuer Abdruck nicht uunöthig sein. Nach
Stokes existirt derselbe Text in einer Handschrift der Pariser
Bibliothek, Ancien Fond, No. 8175.
2. Die Fis Adamnain gehört zu den merkwürdigsten
Producteu der altirischen christlichen Literatur. Den Aus-
gangspunkt bilden die (in LBr. weitläufiger commentirten) Bibel-
worte: Magnus Dominus noster, et magna virtus ejus, et sapien-
tiae ejus non est numerus. Snscipiens mansuctos Dominus
humiliat autem peccatores usque ad terram (Psalm 147, Vers
5 und 6). Die Belohnung der Guten und die Strafe der Bösen
* L(^aljliar Brcac, The Speckled Bonk. othenvise styled Leabhar
Mür Düua Duiglire u. s. w., l'art I, Dubliu 1872, Part II, 1S76.
IQQ VII Fis Adaninäin.
wird veranschaulicht durch das, was Adamnän einst gesehen hat.
Denn die Geheimnisse von Himmel und Hölle wurden den
Aposteln und anderen Heiligen geoffenhart, zuletzt aber dem
Adamnan. Am Feste Johannis des Täufers verliess dessen Seele
ihren Körper, und schaute, geführt von ihrem Schutzengel, zu-
erst das himmlische Königreich (Cap. 4) und dann die Hölle
(Cap. 21). Beide Reiche werden ausführlich geschildert, denn
ehe die Seele in ihren Leib zurückkehrte, erhielt Adamnän den
Auftrag vor Mönchen und vor Laien zu predigen, was die Guten
und was die Bösen im jenseitigen Leben erwartet. Davon pre-
digte Adamnän in der grossen Versammlung, als das Gesetz des
Adamnän eingeführt wurde, davon predigte früher Patraic, davon
predigten Petrus, Paulus und die übrigen Apostel, davon Pabst
Silvester in der grossen Versammlung, in welcher er Rom von
Constantin erhielt, davon Fabian, der den Kaiser Philippus be-
kehrte, davon Eli unter dem Baume des Lebens im Paradiese
(Cap. 81 ff.). Auf die vielfachen Beziehungen dieses Tractats
zu Dante's Divina Comedia hat bereits Stokes hier und da hin-
gewiesen.
3. Wenn Stokes auf die grammatischen Eigenthümlich-
kciten aufmerksam macht, welche den uns vorliegenden Text als
Mittolirisch charakterisircn*, und aus diesem Charakter der
Sprache schliesst „The piece cannot therefore be older than the
eleventh century", so ist dieser Schluss nicht richtig. Da wir
wissen, dass die irischen Texte von jedem neuen Abschreiber
* Als solche Ex'scheinungcu nennt Stokes: „confusion of e and i
in desiuence; putting ae for oe, nd for nu, ur for air, er, and 11 l'or
Id, In; prosthesis of f, metathesis of es and ts; final a for ae, ai, e; in
the article, disuse of the ueuter forms of the nom. and acc. sg. and use
of na for the nom. \)l. m., the dual, and the dat. plural; in the adjec-
tives, use of the fem. form in the nom. pl. masc., and in the case of
verbs compounded wilh prepositions, use of absolute instead of subjoiued
forms". Diese Bemerkungen beziehen sich zunächst auf den Text im
Lebor na hUidre, gelten aber auch für den Text im Lebor Brec. Zu
beachten ist jedoch, dass in letzterem sehr oft der alte Diphthong oe
gewahi't ist.
VII Fis .AdamiliUli. 167
mehr oder weniger consequeiit in die Sprache seiner Zeit nm
geschriehen wurden, so kann aus der Sprachforni nicht das
wirkliche Alter eines Prosatextes bestimmt Avcrden. Einen ge-
wissen Anliait für das Alter unseres Textes bietet Adamnan's
Name. Adamnan* war der zehnte Abt von lona nach Colum
Cille, und starb nach den Annais of the Four Masters im Jahre
703 (O'Curry, On the Ms. Mat. p. 342). Aber unser Text tritt
nicht als das Werk des Adamnan auf, sondern er enthält nur
als Kern eine Erzählung dessen, was Adamnan auf Grund der
ihm gewordenen Oifenljarung zu predigen pflegte. Dass der Ver-
fasser der Zeit Adamnan's ferner stand, geht daraus hervor, dass
er (Cap. 32) den König Finuachta Fledach au dem sogenannten
Gesetze des Adamnan betheiligt sein lässt, während dieses Ge-
setz erst nach Finnachta's Tode eingeführt worden sein soll.**
Ebenso spricht gegen ein höheres Alter, wenigstens der
letzten Theile unseres Textes, die Erwähnung der Fabel (Cap. 32),
dass Rom bereits von Constantin dem Pabste geschenkt worden
sei. Diese Fabel kam erst im 8. Jahrhundert auf.*** Dagegen
würde die Erwähnung des Zehnten (Cap. 25) nicht unbedingt
gegen das 8. Jahrhundert sprechen, wenn derselbe auch erst
nach 703 in Irland eingeführt worden ist, wie Stokes (nach
Rceves) hervorhebt. Alle diese Punkte sind bereits von Stokes,
theils in der Preface, theils in Anmerkungen zu den betreffenden
Stellen, besprochen worden. Immerhin beweisen aber auch diese
Dinge nicht, dass unser Text erst im 11. Jahrhundert entstanden
sei. Warum nicht im 10. oder im 9. Jahrhundert?
Nicht zu verwechseln mit dieser Fis Adamnäin ist eine an-
dere Visio quae vidit Adamnanus vir spiritu sancto plenus, die
* Adamnan ua Tinne (d. i. A. Tinue's Enkel) ist der volle Name.
O'Curry, On the Ms. Mat. p. G08 hat irrthümlich „Adarnuäu o Atiunf''
(„the graudson of Atiuni").
** Die Jahreszahlen schwanken freilich in der Tradition. Nach den
Aunals of the Four Masters, denen Stokes folgt, ergehen sich folgende
Daten: 695 König Finuachta stirht; 697 Adamnan's Gesetz; 703 Adam-
nan stirbt. Nach dem Chronicon Scotorum: 691 König Fiusnachta stirbt;
693 Adamnan's Gesetz; 700 Adamnäu stirbt.
*** Vgl. Döllinger, Papst-Fabeln S. 61 ff.
168 VII Fis Adainiuun.
Prophezeiung einer schreckliolien Seuche, von welcher O'Curry,
On the Ms. Mat. p. 424 handelt. Der lateinische Text mit dem
irischen Commentar findet sich imLehorBrec, p. 258^ his p. 259''.
4. Meine Ergänzung der handschriftlichen Abkürzungen
ist nur in folgenden Fällen nicht durch den Druck keimtlich ge-
macht (vgl. oben S. 66): 1) in ocus, in beiden Handschriften
nur einige wenige Male plene ocus geschrieben; 2) in for, ge-
wöhnlich durch f mit einem Strich darüber bezeichnet; o) in
acht, besonders in LBr. sehr oft durch s mit einem Strich dar-
über ausgedrückt, sei es nun die mit lat. sed gleichbedeutende
Conjunction acht, oder nur die Buchstabencombination acht
innerhalb eines Wortes (z. B. cumachta). Dagegen ist durch
cursiven Druck angedeutet, wenn in LBr. die Silbe et innerhalb
eines Wortes (z. B. forcetul) durch das Zeichen für die lat.
Conjunction et ausgedrückt ist, weil dieses Zeichen LBr. p. 254'',
24 auch für die Silbe ed in medon gebraucht ist.
Von graphischen Eigenthümlichkeiten in LBr. ist noch zu
erwähnen: 1) die Abkürzung für lat. autem (h mit einem Haken
oder Strich) findet sich oft da, wo LU. im. (d. i. immorro) hat;
2) das Längezeichen wird über positione lange Silben gesetzt
(z. B. müintir); 3) f mit einem Punkte oder dem Aspirations-
zeichen darüber bezeichnet nicht nur den nach Vocalen ein-
tretenden Wegfall dieses Lautes, sondern auch die tönende Aus-
sprache desselben, die durch ursprünglich nasalen Auslaut des
vorhergehenden Wortes bedingt ist. Um Missverständnissen vor-
zubeugen fühi'e ich nur hier die einzelnen Fälle an, und lasse
sie im Texte unbezeichnet: co flescaib, co f leise p. 254^ lin. 52
und 84 (Cap. 15, 18); i filet p. 254^ lin. 31 (Cap. 4), i fhia-
(\naise p. 254=^ lin. 50 und 64, p. 2541' ]i,^ 53 (C^p. 6, 7, 16),
i fhocus p. 255" lin. 54 (Cap. 25), tresan fhial n-gloinide p. 255''
lin. 85 (Cap. 32); na fial sin (Gen. PI.) p. 254'' lin. 36 (Cap. 14),
a fulang (Pron. poss. Plur.) p. 255^ lin. 70 (Cap. 26); i toltnaigi
fhognuma p. 255a lin. 45 (Cap. 23). Ebenso findet sich verein-
zelt p. 253'' lin. 51 docum talmaw. In moderner Orthographie
würde man schreiben: co bh-flescaib, dochum d-talman.
VII Fis Adaranäin. 169
Fis Adamnan so sis.
1. Is nasal ocus is adamraigthe in comdiu na n-düla,
ocus is mor ocus is maclidaigthe a uert ocus a chumachta.
Is cennais ocus is ailgen, is trocar ocus is dearcach. Ar to-
curid dochum nimi chuci lucht na deirce ocus na tröcaire, na
Fis Adoumäiu iueipit.
[LBr:]
Magnus dominus noster et magna virtus ejus 5
et sapientiae ejus non est numerus. Is uasal ocus is
adamra in coimdiu, is mor ocus is machtuaigthi a nert ocus
a chumachtu, nis fil crich na uimir for immud a ecna nä a
moreolais. Suscipiens mansuetos dominus humiliat
Lautem peccatores usque ad terram. Töcuirid diu in 10
coimdid chuice döcumm nime lucht na derci ocus ua tröcaire
ocus na cendsa ocus na condircle. TuirbiVid tra ocus tra-
scraid döcum talmaw ocus Hirn comthinöl n-etarbach na mac
mallachtan. In spirw^ noeh, in spirw^ ota cech cömdignad ocus
cec/i comairli don ecla^'s cechtarda phetarlaicthi ocus nii- 15
üsidnaise, is e in spirw^ sin ro insorchec? dana ocus derritiusa
na i\-d\\ged n-diada don eclais/ cfe (sie) fon uli domun, O^tife/uijje,
is e in s^pirut sin do rinfid na hnathrsi sa triasin rigfäith,
i. Dai«'d mac lese conäp (sie): Magnus dominus noster. Is e&vi ~ oiLz^^n.
mor ocus is adbul ar tigerna-ne, in coimdiu Isu Cvist, i. e. nemo 20 zJT^'^Jj, \
potest ei dignam laudem afferre. Is inand ön ocus ni ' ' J
thic do neoch molad is imchuba»(^ fris do denum dö. Major
est omni laude virtus qua condidit naturam rerum et
sustinet molem gravem terram. A'r do rojsce cecÄ molad cU^<r%z.
bim nert ocus im chumachtu comsutham ör thuismestar aic- 25
ned na n-dül ocus ic fulang met ocus trumma na talman cenach
cümscanugMf? foraib. Et sapientiae ejus non est nume-
rus i. e. pater cognoscit qualitatem omnium rerum.
Is immda fis ocus eolus in choimded, is inund öu ocus cid at
imda ocus cid at ecsamla na düli^ ni fil inntib ni uo beth 30
i n-anfollsi dö. Suscipiens mansuetos dominus i. e.
31 iuaufhollsus LtHr.
170 ^I^ Fis Adamnäin.
[LU:]
censai ocus na connircle; tairbirid immorro ocus trascraid
docbum n-iffirwd comtinöl n-ecraibdech n-etarbach na mac
mallacbtan. Arfuirid derritussa ocus focraice ecsamla nimi
dona b(3Hnacbtiiacbaib, ocus tairbirid illatu pian n-ecsamail
5 dona m«ccaib bais.
iffird LU.
[LBr:]
bumiles ad bimagiuem Dei legi uon advcrsantes.
Aurfocmaid in coimdiu cbuci ina müintcrus na caiudutbracb-
taig ocus na cendsai. Ferend sin cboimetait inntib do gres
cosmailius ocus biniaigin De ocus na tecait i n-agaid in
10 recbta atbarda. Humiliat bautem poccatores i. est
solos mansuetis contrarius scilicet immitcs, et ad
promerendum scripturarum intellectum mansuetu-
dinem carentes. Deroilid din ocus toirnid na pocdacbu.
In ferend ön äirithe ata cotarsna dona ccndsaib ocus fora
15 m-benand a n-etrocaire ocus a n-ecendsa tuicsin n-inmedo-
naigi na scriptuire nöibe. Usque ad terram i. est usque
ad sapientiam terrenarum vel usque ad sensus car-
nis. Co talniain nos trascair, is inand 6n ocus cusind ecnai
n-domunda no cusna cetfadaib. Si igitur mansuetos i. est
20 mitos bona domini in terra vivendum possessuros esse
certum est, quid aliud peccatores isti i. est immites
et non mansueti qui eis coutrarii sunt nisi sem-
piterna supplicia in generibus suis possidebunt i.
Masa erdälta iaroni immad na Ibcbraice nemdai dona cend-
25 salb ocus dona coindircleclictii, cid ailo blas dona becendsaib
ocus dona becraibdecbu ocus dona betrocairib (p. 254'':) acht
iinmud anbthine na peni sutbaine iar n-er»ailib Gcsiimlaih.
5 dl legi u adsautcs LBr. Die latciidticlieti Wörter in diesem
Stücke sind zum Theil arrj verstümmelt.
10 solus mansuetos coiitrarios seil, imites LBr.
19 Si g . . . . vivendwm poscsurores ee . . . . hiniites .... qui es
coutrari .... gfibus ss posldebt. LBr.
VII Fis Adamnäin. 171
[LU:]
2. Sochaidi tra do nsebaib ocus d'firenaib in comded
na n-düla ocus d'apstalail) ocus desciplail) Isu Cn's^, di'a ro
faillsigthca rüine ocus derritiusa llatlia nimi fön cionma sin
ocus focbraice Ibrorda na fireu, ocus änn dia ro laillsigtboa
plana ecsamla iffrind cosnafib filet intib. Ro foillsigod eni do 5
Phctar a,\iatal ind long cctbararddidi do leced do nini, ocus
cethri suanimain esti, binnithir cach ceöl a estecht. Conüar-
gabad dan Pol aps^M? cosin tres neni, co cüala hviathra, dia-
snetc na n-aingel ocus imacallaim n-adamraigthc muintiri
nimi. Ructba daw beos ind aps^af? uli illö estcchta Muri, co 10
n-accatar piana ocus todernama trüaga na n-daine n-anfccht-
nach, dia ro forcoingair in comdiu for ainglib ind fuinid oslo-
cud in talman riasna Si]}stalu, co ro fegtäis ocus co ro innitb-
migtis bifierwd cona ilphianaib, amal do rairgcrt-som f essin
döib anisin re cian rena cbesad. li>
3. Ro faillsigcd dan fo deöid do Adamuan u Tliinne,
/.
M hifferd LU. i5 chesat LU.
[LBr:]
2. Sochaif?e tra do nocmaib ocus do firenaib ocus do
descipl<Z> in choimded Isu Cvisf, dia ro foillsigthea rüni ocus
derritiusai muiniire nime fön cunia sin ocus focraice forordai
na firen, ocus din dia ro follsigthea piana ecsamlu ift'rn cus- 20
nafiib tilet indib. Ro follsiged em do Pbetm- &.pstul in long
cetharardide don riclied do nim dochum talma« co cethri
suainemnu esti, ocus binde cech ceol a bestecht. Conuarga-
bud Pol aqystal cusin tres nem, co cuala briathra diasncti na
n-aingel ocus imacallaiw^ adamra muintire nime. Ructha din 25
beos in da aps^aZ dec illöo etsechta Muire, co ii-acut«r piana
ocus todernuma truaga na n-anfiren, dia ro forcongair in
coimdiu for ainglib in funid eroslucad in talm«« ria na aps-
talu, CO ro fegtais ocus "co ro migtis (sie) ifern cona hilpianaib,
amai do rairngert-som fessin doil) innisin gar rena chesad. 30
3. Ro foillsiü; din iarsin do Adamuan hu Thinde, do ardec-
;[72 VII I'is Adamnäiu.
[LU:]
do ardecnaid iarthair domain, labairtb*r sund, dia ro escomla
a anim asa churp hi feil lohain Baptisi^, ociis dia rucad do-
chum richid co n-ainglib nimi ocus iffrmd coua dsescorslüag.
0 ro scar iarom ind auiin frisin corp, ro artliraig fo clietöir
5 di aingel a comäitechta cein bai bi colaiiid, ocus ros fuc leis
ar tbüs do fegad Hatba nimi.
4. Issi daw cetna tir coso-rancatar, tir na nseb. Tir
siitacb solusta iarom in tir sin. ■ Airecbta ecsamla ingauta and
CO caslaib lin gil impu, co culpaitib glegelaib üasa cennaib.
10 Naim airtbir in (p. 27b:) domain ina n-airiucbt fo leitb i n-
airtbiur tbiri na nsem. Naim iartbair in domain daw i n-iar-
tbwr in tire cetna. Naim tbuascirt in domain dun ocus a
descirt ina n-dib n-airecbtaib dermaraib tess ocus tuaid. Cacb
oen iarom fil i tir ina nseb, is comfocus do estecbt inna ceöl
15 ocus innithmigud inna luinge bi failet nöi n-gräd nime iarna
cemewnaib ocus iarna n-urd.
[LBr:]
naid iartbair domain, inni pritcbaitbir sünd, dia ro escomla
a ainimm asa cbui'p bi feil Eoin bauptais^, ocus dia rucad
docum ricbid co n-ainglib nime ocus itiVrn cona doescursluag.
0 10 scar a animm Adamnain ria cborp, ro artraig fo cetoir
20 dö aingel a cbcfemteacA^a cein böi i colaind, co ruc lais for tüs
d'athascnam üathsi nime.
4. Is e din cr^i^na tir cusa rancatar, i. tir na noem. Tir
sutbacb solusta tra in tir sin. Oirecbta ecsamla inganta and
CO casraib lin gil immpu, co culpatib glegela uasa cendaib.
25 Noim oirtbir domain i n-oirecbt fo leitb i n-oirtbw tii-e na
noem. Nöim iartbair domain i n-iarthwr in tirc cci^na. Noim
tuaiscirt ocus deiscirt in domain andib oirecbtaib dermairib
tess ocus tuaid. Cecb noem iarom fil i tir na noem, is com-
focus estecht na ceol ocus indetbmiugwf? na luinge i filot noi
30 n-graid nime iar ceimendaib ocus iar n-urd.
VII Fis Adamnäin. 173
[Lü:]
5. Indara focht dan dona nsebaib canait ceol ii-adamra
oc molad De, in feclit n-aill con tuaset fri ceol muiiitire nime,
ar ni recat a les iiid iiaim iii alle acht estecht in ceoil risa
coistet, ocus iimithmigud iuna soilse addecet, ociis a säsad
don bolt]iogud fil is tir. Ata flaith adauu-a dan fri gnüis do 5
giiüis doib üathib sserdes, ocus fial glainide etarro ocus er-
dam orda fris anes. Is trit-sct^e immaiccet som füath ocus
foscugud muiutire nime. Ni fil imniorro fial no temel eter
muntir nime ocus inna noemu, acht itat i foilse ocus i frec-
narcus doib illeth friu-som dogr^'s. Circull tentide daw imon 10
tir sin imma cuaird ocus cach ind ocus ass ocus ni erchotigend.
6. Na da npstal dec imniorro, ocus Maire 6g ingen ina
haireocht fö leith imön comdid c«machtach. L'asalathraig
ocus fade ocus descipuil Isu i comfocus dona n^^stalaih. Atat
da.n araile noemögu do deis Maire ocus re nach cian etarro. 15
ü doguiMS LU.
5. Indara tan diu dona noemaib canait ceol n-adamru
oc molad De, in ieacM n-aill con tuaiset fri ceol müint/ri
nime, ar ni adilcniget na nöim oni aile acht esteacht in cheoil
riasa coistet, ocus indethmiiigud na sollsi itchiat, ocus a sasad
don boltanugud fil isin tir sin. Ata din flaith adamrai for 20
gnüis doib uadib sairdess. Fial glonide eturru. ocus erdad
ordai fris aness, ocus trit-side imanaicet-sum delba ocus fos-
cud muintire nime. Ni fil imorro nach temel itir müintir nime
ocus na noemu, acht atat i follsi ocus i frecnarcus doib illeth
friu-som do gres. Circill tentide din imo (sie) müintir sin ba 25
cuairt, cach ind ocus ass ocus ni erchotig do neoch dila.
6. In di sq}ütal dec ocus Muri ög i n-oirecht foleith
imon coimdid cumachtach. Uasalathraig ocus fatha ocus des-
cip«// isu Cvist i comfocus dona haps^«/aib. At«t din noem-
oga do dlieis Muire ocus re m-bic eiarru. Noidin tra ocus 30
mrtcoenui impu da cech aird ocus ceol enlathi muintiri nime
j^74 VII F'^ Adamnäin.
[LD:]
Nöidin ocus maccäim impu do cach aird, ocus ceol enlathe
muint?re nime oca u-airfitiud. Buidne ana do ainglib coim-
thecLta iima n-anmaud oc umalloit ocus oc timthirecht eter
na hairichtaib sin i fiadnaisi ind rig dogres. Ni ch^maic
5 thra nech isin bith frecnairc-sea tüarascbail no innisin inna
n-airecht sin, amal itat iar fir. Na buidne ocus na hairechta
daw fili i tir na nseb, Simal ro radsem, bid at marthanaig isin
morgloir sin co mordail bratha, co res coraigea in brithem
firen illathe ind fugill isna sostaib ocus isua inadaib i m-biat
10 oc descin gnüsse De cen fial cen forscath etarru tria bithu
na m-betba.
7. Cid mor imorro ocus cid adbul in taitnem ocus in
t-soilse fil i tir na nsem, amal ro radsem, is aidbliu fo mile
ind etrocbta fil immaig muiutire nime im rigsuide in comded
15 fessin. Is amlaid iarom ata in rigsudi sin inna chathair
chumtacbta co cethri colomnaib do b'ic logmair foi. Cen co
[LBr:]
ica n-oirfited do gres. Buidne äna athluma do ainglib coem-
tbecbta inna n-anmand ic umaloit ocus oc timtbirecht it?'r
na boirecbtu sin i fiadnaise in rig do gres. Ni cbumaic tra
20 nech for bitli tuaruscbail na aisnes na n-oirecht sin, am«7
atat iar fir. Na buidne ocus na boirecbtu tra filet a tir na
noem amai atchuadmar, bid at martlianaig isin gloir sin co
mordail bratlia, conas coraigea in firbr^YAem do 16 in fuigill
isna sostaib i m-biat oc decsiu (sie) gnüsi De cen fial etarru
25 do gres.
7. Cid mör imniorro ocus cid adlml in taitnem ocus in
t-sollsi fil i tir na nöem, am«/ atcuadmar, is äidbli fo mile in
etrocbta fil iramuig mmitiri nime im rigsudi in cboimded
fesiii, Is amlaid tra ata in rigsudi sin ina chathair cum-
;]0 daclita CO cetri colamnu do licc logmair föi. Ocus cen co
beth d'oirfited do nech acht coicr/ul comcbuliaid na colamuu
VII Fis Adamnäin. 175
beth (law d'aii'fiteod do neoch acht cocetul comchubaid na
cethri coloman sin, ro (p. 28":) päd lor do gloir ocus d'aibnius
do. Tri eöiii aregda imorro isin chatbair i fiadnaise ind rig,
ocus a nie»ma ina ii-dulemaiii tria bitbu, isse sin a n-dan.
Celebrait dan na echt trath oc molad ocus oc adamrugud in 5
coimded co claischetol aircaingel oc tiachtain foi. 0 na henaib
iarom ocus ona harcainglib tinscetal in cheöil, ocus nos fre-
crat iarsin muintcr nime ule eter noemu ocus noemöga.
8. Stüag dermal- dan os chind ind ordnide ina chatbair
rigdai ama? cathbarr c^mtachta no mind rig. Dia nos faictis 10
roisc doenna, no legfaitis fo chetöir. Tri cressa ina mör-
thimchell etarro ocus in slüag, ocus ni fes la tüaraiscbail cid
atas comnaic. Se niile do miledaib co n-delbaib ech ocus en
imon cathair tentide for lassad cen crich cen forceud.
9. Aisn'eis iarom in comded cMmachtaig fil isind rigsuidi 15
sin, ni tbic do neoch acht mad doneth fein, no mani ebrad
[LBi:]
sin, ro bad lor do glöir ocus d'öibnius dö. Tri heoin oiregdu
immorro isin catraig i fiadw«/se in rig, ocus a mmma ina
n-duilemain tria bithu, is e sin a n-dan do gres. Celebrait
tra na hocht tratha ic mo\ad ocus oc adamrugud in choimded 20
CO claisce^ul archaingel ic iidacM doib foi. 0 na henaib tra
ocus o na harcliainglib tindscc^ul in ceoil, ocus nos frecrat
munter nime uli itvV noemu ocus noemöga iarsin.
8. Stuag dtrmair tra 6s cind in ordnigi ina chatbair
rigda, am«^ cathbarr cümdachtu no inwd mind rigda. Dia 25
nos aicti's ruisc doennai, no legfatis fo ceto'w. Tri cressa ina
morthimchell etwrru ocus in slog, ocus ni fess la tuaruscbail
cid atuscomnaic. Se mile do mileduib co n-delbu ech ocus
en imon cathair tentidi for lassad cen crich cen forcend.
9. A aisnes tra in choimded cumachtaig til isin rigsudi 30
sin. ni thic do neoch acht mine dernad l'en no miue erbrad
I'JQ VII Fis Atlamiuliu.
[LU:]
fri grädaib nime. Ar ni innisfea iiech a brutli ocus a brig,
a dergo ocus a rofoillsi, a anius ocus a ailiiiius, a cbunilacht
ocus a chobsaidecht, imad a aiiigel ocus a archaingel oc cau-
tain chiüil dö. A thechtairi roimdai cbuci ocus üad co
5 n-athescaib rochMmrib do cach budin ar liair, a mine ocus a
rochendsa fri arailib, a aiumine ocus a roacairbe fri lucht
aile dib.
10. Dia m-be nech occa sirfegad imme anair ocus aniar,
anes ocus atüaid, fogeba do cecb leith aci agid n-airegda,
10 soillsithir fo secht anda grian. Ni aicfea daw delb n-dune
fair do chind no coiss, acht na dlüim thentide for lassad fön
m-bith, ocus cach for crith ocus for üamain remi. Is lomnan
dia soilse nem ocus taldm ocus ruthen amal rethiind rig ina
morthimcell. Tri mile cheöl n-ecsamail cecha öenclaisse fil
15 oc classchetol imme. Binnithir ilcheuhi in domain cach öen
cheöl fo leith dib-se(Ze fessin.
[LBr:]
fri gradu nime. Ar ni iudisfed noch aile a bruth, a In'ig, a derc,
a rosöllsi, a ainius, a aibnius, a chunnlacht, a chobsaidectt,
ocus immad a aingel ocus a archaingel ocantain cheoil do.
20 A thinithirid roimdai chuci ocus uada co n-athescu cumri da
cech budin arnuair, a mine ocus a morchennsa fri aroilib,
a anmine ocus a agarbi fri lucht aile dib.
10. Dia m-be nech ica fegad imme anoir ocus aniar, aness
ocus (p. 254'^:) atuaid, fogeba da cech leth a agaid n-oiregdai,
2.0 soillsi fo secM oltas grian. Ni faicfe tra deilb n-duinide fair
do chind no coiss, acht iiia dlüim deirg thentide for lassad
fon m-bith ocus cach for crith ocus uamun remi. Is lämda
sollsi nem ocus ia\am ocus ruithen avual redlaind rigdai ina
mortimchell. Tri mile ceol u-ecsamail cech oen classach fil
30 oc claisce^ul imme, ocus binuith/r ilcheolu domain cecli ceol
fo leith dib-side.
VIT Fi's AdamiiAiii. 177
[r,ü:]
11. In catliir larom iiia lail in rigswli sin, is amlaid
ata, ocus .stcA/' miüi' glainido co n-dathaib ecsaralaib ina
tliinicoll, airdin cach mür araile. Lel)ond imniorro ocus fond
iniclitaracli na cathrach di glain gil atacomnai(3 co n-gne
gvme fair iarna brechtrad di gurm ocus chorcra ocus liani 5
ocus caclia datha archena.
12. Muiuter blaith romin rochennais daw cen esl)aid
nächa mathiusa foraib, is iat aittrebait in cathraig sin. Ar
nis röchet ocus nis aitrebat do grcs acht nöemoig wo ailitrig
dutrachtacha do Dia. A n-ecor ivamorro ocus a corugud, is lu
doHg a fiss cinnas forctemnacair, ar ni fil druim neich dib no
a shs fri araili, acht is (p. 28'':) amlaid ros cöraig ocus ros
comet CMUiachta diasnete in choraded, gnüis fri gnüis ina sre-
thaib ocus ina corönib comardaib morthimchell ind rigsuide
imraa cuaird co n-anius ocus co n-aibinuius ocus a n-aigcd 15
ule fri Dia.
13. Crand caingil di glain eter cach da claiss co ci<mtuch
[LB.:]
11. In chathair iarora ina fil in rigsudi sin, is amlaid
ata, ocus secJit müir gloinide co n-dathai& ecsaml«iZ^ ina tim-
cell, ardiu cech mür araile. Lebend immorro ocus fond inich- 20
tftrach do gloin gil atacomnaic co ii-gne grene fair.
12. Müinter romin rochendais din cen esbuid nach mai-
thiusa forru aittre&us in catraig sin. Ar nis inaitcet ocus nis
aittrcZ^at in catraig sin do gres, acht noim no ailitrig no aitri-
gig düthrachtaig do Dia. A n-ecor immorro ocus a n-ordu- 25
gud, is dolig a fis cindus forcoemnacar, ar ni fil druimm no
süss neich dib fri aroh, acht is imAaid ron coraig ocus ron
coimet cumachtu diasnethi in choimded gnüis fri gnüis ina
srethfwft ina coronib comardu immortimchell in rigsudi ba
cuairt co n-äinius ocus oibnius ocus a n-aiged uli fri Dia. 30
13. Crand caingil do gloin it/r Qecli da clasaig c6 cnm-
12
178 VIT Fis Adamuaiii.
[I^U:l
flcrscaigtech dergöir ociis argit fair, co srethaib sainemla cli
liic lögmair ocus co m-brechtrad gern n-ecsamnil ociis co
catliairib ocus choronil) carrmocail forsna crunnu caingil sin.
Tri leca logmara äau co fogwr blaith ocus co n]-l)iniie chcoil
f) Qier cacli da primairecbt ocus allethe üacbtarcha ina l(')cbar-
iiaib for lassad. Secbt rai'lo aingel i n-delbaili i^rimcainnel
oc soilsigud ocus oc inorcbugud inna catrach mä cüaird,
secJd raile aile iua certmodon oc lassad tria bitlui sir imon
cathraig rlgdai. Fir domaiii i n-öen bale, cid at liumair, nos
10 f()rfed do biud boltnogud cind oencbainle dina caiidil) sin.
14. Do neoch trä do dainib in domain nad röchet in
cathraig sin asa m-biu ocus dianid erdalta a haittreb iar
fugiull bratha, is intib airl)irit co anbsaid ocus co utmall
i n-dindgnaib ocus i cnocaib, i sescnib ocus irrotaigib a n-
15 aitreba, co ti chucu bräth.
Is audaid da,n atät na sloig sin ocus na hairechta, ocus
lI.Br:]
d;ich dcrscaigtech arcait ocus (')ir fair. Teora lega logmara
diu CO fogur m-blaith ocus co m-binde cooil it/r ccch da
primoirecht ocus allethi uachtaracha ina locharnaib for lasad.
20 Secht mile aingel i n-delbaib primchoindel ic sollsiugi^fZ ocus
oc insorchug^d inna catrach l)a cuairt, secht mile alle ina
certmed6r\ oc lassad tria bitbu sir imon rigchatliair. Fir do-
iii;iin i n-oen bali, cid at li'nmara, nos foirfed do biud boltnug^rr/
cln'iid oenchondli dona condlib sin.
25 14. Do neocli tra do döinilj domain uat roichet in catraig
sin asa m-biu ocus dianad erdalta a haittreb iar fuigell bra-
tha, is inntib airb^-nt cho anbsaid ocus co hutmall i n-ding-
naih ocus i cnoccail), i sescnib ocus irrotaigib a n-aittn'fta,
CO ti brath.
;iO Is iimlald diu aiai na sloig sin ocus na hoirechta, ocus
aingel coemtechta cecha ha'uanma til inntib oc umaloit ocus
VII Fis Adamndin. 179
ILU:]
aingel comimteclita cacha liuenaiima fil indib oc umalloit ocus
timthirecht <li. Fial toued ocus fial d'aigriud i pn'mdorus
iiina catlirac inna fiadnaisso, ocus siat i comthüarcain cind
ar cind tria bithu. Fogwr ocus füamaud da« na fial siu oc
comriachtain atcluintcr fon ra-bitb. Sil n-iVdaim, dia cluintis fj
in fognr sin, nos gebad ule crith ocus üannm dofulachta remi. '
Itorsig tbra ocus it büad«rtha na pccdaig ocond fog«r sin.
Mad illetb immorro fri muintir nimi, ni cluinter din gaib-
thoraind sin acht lanbec do räith, ocus binnitbir cach ceöl
atacomnaic. 10
15. Is adbul iarom ocus is ingnad fria innisin sudigud
inna catracb siu, ar is bec di mör ani ro innisemär dia hor-
daib ecsamlaib ocus dia ingautaib.
Is andam tiä lasin n-anmain iar comgnäis ocus comattril)
na colla cona süan ocus coua sadaile ocus cona säire, cona 15
söinmige insaigid ocus dula co rigsuide in düleman, acbt mani
dig le heolcbu aingel, ar is docouiail drem na secM nime, ar
LLBr:]
oc timthirecht di. Fial tened ocus fial öigrid i primdorus na
catrach ina üadnaise oc comriachtain ocus oc comthüarcain
cind ar chind tria bithu sir. Fogur din ocus fuaimm na fial 20
sin itclüinter fon m-bith. Sil n-Adaim, dia cluntis in fogar
sin, nos gebad uile crith ocus oman dofulachta reme. It
toirsig ocus it buaidertha din na pecdaig icon fogui' sin,
Mad illeth immorro fri muintir nime, ni cluinter don garb-
tlioraind sin acht bec namma, ocus bindith?r cech ceol ata 25
comnaic.
15. Is adbul iarom ocus is ingnad re indisi (sie) siiidiug;?^^?
na catrach, ar is bec do mor inni itchuadumar dia hordaib
ecsamla ocus dia hingantaib.
Is annam tra lasin anmain iar comgnäis ocus comaittreb 30
na oolla cona suan ocus cona 'söinmigi ocus cona sadaile
athascnum co rigsuide in duileman, acht mene dig la heolcbu
12*
180 ^'^^ l^'S Adamiiain
IT.Ü:]
111 assu naehai araili dib. Ar ität se dorais choemtechta ar
cind in eliiniuda döenna corrice in ricliod. Ro sudiged dan
dorsiüir ocus cometaid o niuintir ninii do foroomet cacli dorais
di'l). Doms iarom iiid nimc as ncsu illo, is fair ro sudiged
f) MicIk'I arcaingel ocus di (')ig iiia farrad co flescaib iarnaidib
(p. 2i» ':) iiia ii-ocbtail) do sroigled oous d'esorcain na pectbacli,
CO cfiinraicct iarom aiidsin na pecdaig fri cetglifit ocus fri
cetcliesad na conaire cengait (i. tiagait).
IG. Dorus immorro ind nime tanms?, Ariel arcaingel as
lü cliometaid do, ocus di oig inna farrad co sroiglib tentidib
i n-allamaib; is äih-sede sraiglit na pecdachu dar a n-gnüssib
ocus dar a roscaib. Ro sudiged daw sruth tentide co forla-
sair fair i fiadiiaisc in dorais sin. Abersetus daw ainm aingil
ingaire in t-srotba sin derlias ocus niges anmand ua meni diu
15 cbutr?numa cliinad nos lenand, corroichet comelaine ocus
[LBr:]
aingel, ar is drong doccuraail dreimm na sccM nime, ar ni
liassa nacbai aroile dib. Atr<t sc dorais cboemtecbta for
cind in cbinedu döenna cusin richod. Ro suidiged tra come-
taid ocus doirseoir o müntir nime d'forcomet ccch dorais dib-
20 sin. Dorus tra in nime as ncssu ille, is fair ro' suidiged
Micahel arcbaingel ocus di (3ig ina fail co flescaib isa-naide
ina n-ochtaib do sroiglead ocus csorcain na pecdacb, co com-
raicet diu andsin na pecdaig fri ce/aidber ocus fri cetcliesad
na conaire cbengait.
25 U). Dorus tra in nime tana/.se, üribel arcbaingel is come-
taid d('), ocus di öig ina fail co sraiglib tentidib ina laniaib
leo; ocus is dib-side sraiglit maccn bais dar a n-giuisil) ocus
roscaib. Ro suidiged diu srutb tentidi co forlasair fair i
fiaduaise in dorais sin. Abersetus diu aingel coemtbecbta
30 ocus comeda in t-srotlia. Is c in srutb sin d^/'bus ocus niges
aiiiiiunna na iioem don cliutr^ma cbinad nos lenand, co roichet
VII Fis AdamiKun. 181
[LU:]
comsoillse iVi etiocbta retlaiid. Ro siidiged da>? andsiu topor
taitnemach co m-bläthe ocus boltonugud do glanad oc-us
didnad anmand iuna firen. Ingrinnid immorro ocus loscid
aiimaud ua pectach, ocus ui diugaib ni dib, acht is tuilled
peue ocus peuuaite ros ic and. Frisöcbat iarom assin na 5
pecdaig co m-bron ocus dubu dermar, na fireoin iarom co
subu ocus forbfelti co dorus in tros nimi.
17. Sornd tentide äan for lassad do gress andsec?e. Da
mile dec cubat, iss ed ro soich a lassar i n-ardde. Tiagait
da» anmand na firen triasin sornd sin la brafad süla. Ergo- 10
rid immorro ocus loscid and anmand na pectbach co cend da
hlisidan dec, conos heir iarsin aingel in cöimthecbta cosin
cetramad n-dorus. Is -amlaid da,n ata dorus inotachta in
chetramad nime ocus sruth tentide oc a tbimchell amrd in
sruth remoind. Timchellaid dun mür for lassad, lethet a the- 15
ned fri da mile dec cubat tomsithir. Cengait im»iorro an-
[LBr:]
cömglaine ocus comsollsi fri hetrochta redland. Ro suidiged
din andsin topur taitnemach co m-bläthi ocus co m-boltnugud
do dimiach ocus do nige anmand na firiau. lugrennid im-
morro ocus loiscid anmanna na pecdach, ocus nis digaib ni 20
dib, acht is tuilled peine ros ta and. Frisöcbat iarom na pec-
daig assein co m-bron ocus dul)a dermair, ind fireoin immorro
CO siiba ocus failti co dorus in tres nime.
17. Sornd tened din forlassad annsido do g/'es. Da mile
dec cubat, iss ed ro soicli a lassar a n-airdo. Tiagait din an- 25
manna na firian tresin sorn sin la brafud sula. Erfuirgit im-
morro and anmanda na pecdach co cend da \A\Adan dec, co-
nas heir iarsin aingel in coemthechta cusin cetramad dorus.
Is amlaid din ata dorus innotachta in chethrumad nime ocus
sruth tentide occa airchell am«? in sruth remaind. Donoir- 30
chell din miir luaidi for lassad and, ocus lethet a thencd fri
da mile dec cubat tomsithir. Con cengait immorro anmand
132 Vn Fis Adammlin.
inand iniia fireu taris, am«? na heth etir, ocus fastoid an-
niaiul iniia pectacli fri re da hVmdan dec i tröge ocus i toder-
nam, couos heir aingol in coemteclita co dorus in cliiiccd nime.
18. Siutli tentide beo.s and andserZe, acht is ecsamail lie
5 frisna srullia ailc, ar ita söebcliore sainvffidacb immedon in
t-siutlia sin, ocus impäid imma cuaird anmand inna i:)ecthacli
ocus nos fastand co cend se m-hMadan dec. Ro soichet im-
iiiorro ind lireoin tairis fo clietöir cennach furoch. In tan
iarom as mitliig tüaslucud inna pectbach ass, bcwaid in t-aingol
JU in sruth co fleisc düir co n-ainciud lecdu, co töcband inna
aninand süas do chiud na flesci. Bc;rid dAU Micbel iarsin
(p. 29'':) na anmand co dorus in t-sesser? nime. Ni armitbe/-
namorro ^pian no thodeniam dona anmannaib isin durus sin,
acht forosnaiter and o soillse ocus o etrochta liac logmar.
15 Ro soich (\a,n Micbel iarsin co aingel na trinöite, co taisfenat
dib linaib in u-anmain i iiadnaise De.
[LBr;l
na firian tairis, a,mal na beth ann itir, ocus astaid anmand na
pecdach fri re da hliadan dec i tröigi ocus i todernam mor,
Conus heir aingel in choemtechta co dorus in coiceA nime.
20 18. Sruth tentide beos and side, acht is ecsamail he fris
na srotha aile, ar ata stebchoiri saindriudach immedon in
t-srotha sin, co n-impaid bä cuairt anmand na pecdach ocus
Conus astand co cend se m-h\iadan dec. Saigit hnmorro na
fireöin tairis cen fuirech. In tan tra is mithig tuasluci((? na
25 pecdach ass, benaid in t-aingel in sruth co fleisc n-düir
(p. 255'^:) co n-aicniud leomain, co tocaib ina hanmand suas
do chind na flesci. Berid tra Micahel na hanmand do dorus
in t-sesse(^ nime, ocus ni hairmither din piau na todernum
do anmandaib isin durus sin, acht forosnaither and o soillsi
30 ocus 0 etroclita lec logmar. Ro soich tra Micahel iarsin co
haingel na trinoti, co taissell)ait dib linib in anmaiu i fiad-
uaisQ in duilemun.
VII Fis Adamiuuii. 185
rLU:l
19. Is udbul trä ucus is dirim fjiilto muiiit/>'e iiiiuo ocus
in comded fessin frisiii n-anmaiii in tan sin, mad anini cnnac
firen lif. Mad anfiren mmiorro ocus nu'id anforl)tlie ind anim,
ingeil) anniino ocus acairbe 6n cliomdid clwüiiachtach. Ocus
atbm" fii aingliu nimi: Tarrgid üb, a aingliu nirai, in n-anmain 5
n-ecraibdig sea ocus tal)raid illäim Lucifir dia badud ocus dia
formüchad i fudamain iö/v'nd Iria bitbu sfr.
20. Is andsin iarom scartbair ind anini tbrüag sin eo
liigtbido ocus co bacarb ocus co adüatbiuar ri frecnarcus
rtatba nime ocus gnussi De. Is and dan dolleci in n-osnaid lu
as trommu cacb u-osnaid, oc techt i n-gnüis diabail iar
u-ascin öibniussa flatba nimo. Is and scartbair fri comairgo
inua n-arcaingel lasa tauic docbi^m nimi. Is andsin dixn
slucit na da draic dec tbentide cacb anmain d'eis a cele,
7 iffjt'rd LU.
[LBr:]
19. Is adbul tra ocus is difaisneti failti müintiri nime 15
ocus in cboimded fessin frisin anmain andsin, mad ennacb
firiän bi. Mad anfiren din ocus mad anforbtbi in anim,
fogeib anmine ocus acairbi on cboimdid cbumacbtacb. Et dixit
fri baingliu nime: Hanc animam multo (sie) peccantem
angelo Tartari ti-adite et demergat eam in infernum. 20
Tairugid lib a aingliu nime in anmain n-ecraibdig sea ocus
aititnid illaim Lücitir dia badud ocus dia formiicbad i fü-
domain ifirn co sir.
20. Is and tra scartba/r in anmain anfecbtnaig co liaig-
tbigi aduatbmar fri frecnarcus ÜatJm nime ocus gnviisi De. 25
Is and sin beos scartbar fri comairci na n-ärcbaingel lasa
tucad CO ricbed. Is and sin do leci in osuaid is truma coch
n-osnaid, oc tecbt i n-gniiis diabuil iar n-aicsin öibniusa -mü-
int/re nimo. Is and sin slucit na da di-aic dre tentido co nöe
(sie) deis aroli in anmain, conuslui uatbi in draic inichtaracb '60
184 VII Fi's Adaiinuiin.
CO cureud üadi in draic iiiielitarach i n-gin diabail. Is
andsin Ibgeib conislaintius cacha huilc la frecnarcus diabail
tria bithu sir.
21. 0 ro ibillsig tbia aingel in choimtechta do anmain
5 Adomna» (sie) na fisi sea üatha uimi ocus cetimtliüsa cecha
hanma iar techt assa curp, ros tue leis hi iarsin d'insaigid
iÖini inicbtaraig co n-immud a pian ocus a riag ocus a
thodernam.
Is e iarom cetna tir coso-ranic, tir n-dub n-döthide, se
10 folom follscide cen pein and etir. Glend lau di thenid fris
anall, Lassai* dennär and, co teit dar a oraib for cech leth.
Dub a ichtitr, derg a medon ocus a uachtor. Ocht m-biastai
and, a siili umal bruthu tentidi.
22. Drochet dermar da« darsin n-glend. Gabaid ond ur
15 CO araili, ard a medön, isli im)norro a da n-iniecbtar. Tri
[LBr:]
i n-gin diabuil. Is andsin tra fogeib comlantius cecha huilc
la hesbaid cech maithiusa i frecnarcus müinntire ifirn tria
bithu sir.
21. 0 ro faillsig tra aingel na coemtechta do anmain
^0 Adamnäin na lisi sea üsdha ninie ocus ce^immtüs cecha hanma
iar teacht a curp, ruc lais iarsin do athascnam ifVrn inicb-
taraig CO n-immud a pian ocus a thodernam.
Is e tra cetna, tir frisa comrancatar, i, tir n-dub n-dorcha,
is e folomm foloisthi (sie) cen phein itir and. Glend lan do
25 thenid ris anall. Lassar ann, co teit dar a hora for cech
leth. Dub a hichtar, deig a niedoii ocus a uachtrw. Ocht
ni-lnasta and, a süili am«^ brutta tentidi.
22. Droichet dt>"inair diu darsin n-gleiid. Gal)aid ond ur
CO araile, ard a medon, isle immorro a chind. Tri sloig ic a
yo airmirt dia inottacht, ocus ni huili ro segut tairis. Slog dib,
VII Fis Adamuäin. 185
[LU:]
slöig oc airimimirt (sie) techta tbairis, ocus ni huli ro sagat.
Slög dib, is lethau doib in drocbet o tbüs co dered, co roicbet
ögsläu cen uamun, cen imecla taisiu n-glend tentide. Slog
alle daw oc a insaigid, csl doib ar tbus be, letbau imniorro
fo deöid, co rocbet iarom amlaid-siu tarsin n-glend cetna 5
iar mörg.ibud. In slog dedenacb immorro, letban doib ar
tbüs in drocbet, (p. 30'*:) coel ocus cüniung fö deöid, co tuitet
dia medon isin glend n-gaibtbecb cetna i m-bragtib iia u-
ocbt m-biast m-brutbacb üt ferait a u-aittreb isin glind.
23. Is lat lucbt diar bo soirb in set sain, ses öige, ges 10
atrige lere, ^s dergmartra dutrachtaige do Dia. Is i daw
fairend diar bo chitmuc ar tbüs ocus diar bo letban fo deöid
iarsin in set, drem timairciter ar ecin do denam thole De,
ocus soit a n-ecin iarsin i toltancbe fognoma do Dia, Is döib
imniorro ro bo letban ar tbüs in drocbet ocus diar bo chii- 15
mung fo deöid, dona pectbacaib, con tüaset fri forcetol
bretbre De ocus nä comaillet iarna clostin.
[LBr:]
is letban döib in di'oicbet o tbus co deriud, co roicbet ögslan
cen uamun darsin n-glend tentidi. Slog aüe tra ic a inottacbt,
coel döib ar tüs be le^an fa deoid, co roicbet &mal sin darsin 20
n-glend cetuai. In slog dedenacb immorro, letban doib ar
tüs be, coel tra ocus cumang fa deoid, cu toitet dia medon
isin n-glend n-gaibtecb cetnäi i m-braigtib na n-ocbt m-biast
m-brutbacb ucut ferat a n-aittreb isin glind.
23. Is e tra lin diar ba soirb in set sin, i. oes öigi ocus 25
oes aitrigi leri ocus oes dergmartra dütbracbtaigi do Dia.
Is i tra ferend diar bo cumang ar tüs ocus diar bo \etan
iarom in fiel, i. dreamm timairctber ar ecin do deuum toli
De, ocus soait a n-ecin i toltnaigi fognuma don cboimdid.
Is doib immorro ba le^an ar tüs in droicbet ocus cumang ba 30
deoid, i. dona pecdacboi?^, con tuaiset fri precept bretbri De
ocus nanascomallat iarom.
18ß VII Fis Adamiuiin.
1LU:1
24. Atut dein sloig dimora i n-dicliumuug lii traig ua pene
suthainc lisiii tir n-etordorcha aiiall. Caehraniiair trägid in
pian dib, in n-i'iair ailc tic tbairsiu. Is iat iarom filet amlaid
sin, in lucht dianid comtlironi a uiaitli ocns a n-olc. Ocus
5 isin 16 bratba midfidi/* etarro, ocus badtid a niaitb a n-olc
isind 16 sin, ocus bcrtair iarsin do phurt betbad i frecnarcus
De tria bitbn sir.
25. Atat dun drem m6r aile and hi comfocus dond lucht
sin, ocus is adbul a pian. Is amlaid iarom atat, i citmiiucb
10 fri colomna tentide, muir tened impu connice a sniecha, sla-
l)rada tentide imnia medon fo deilb natracb. Lassait a n-
gnüssi osin pein. Is iat iarom filet isin pbein sin, pecdaig
ocus fingalaig ocus £es admillte ecailse De ocus airchinnig
etrocair bite 6s inchaib martra nannseb for daiiaib ocus decb-
15 madaib na hecailsi, ocus dogniat dona indmasail) selba sain-
rudcha sech äigedu ocus aidlicnechu in comded.
[LBr:]
24. Atat diu sloig dimora in dicbumang na pene frisin
tir n-etarfuartha anall. Ocus cecbranuair träigid in pian
dih, in uair aile toet tairsib. Is iat tra filet isin pein sin,
20 i. in lucht dianid comtrom (sie) a maith ocus a n-olc. Ocus
illo bratba midfith/r et^frru, ocus dilegfaid a maith a n-olc
isin lo sin, ocus berthar iarom do purtt bethad i frecnarcus
gniisi De tria bit sir.
25. Atat tra drem dimor aile ann i focus don lucht sin,
25 ocus is adbul a pian. Is amlaid iarom atat, i cuimriuch fri
colamnu tentidi. Mür tentidi immpu c6 a smechu. Slabraid
thentidi imma med6n f6 deilb natrach. Lassait a n-gnüsi
isin pen sin. Is iat tra filet isin pein truimm sin, i. fingalaig
ocus oes aidmillti ecla/si De, i. airchindig etrocair biti os
30 incbuib martra na noem for danaib ocus dechmadaib De, co
n-donait dona hindmusaib selba saindriud;icha sech aigoflu
ocus aidili-necbu in choimdcd.
VII Fis Adcinmäin. 187
|I-U:1
26. Atat daw auci slöig möra ina sesam do gress illa-
thachaib cfrduhaib counico a crcssa. Cochaill gerra aigreta
impu. Ni aiiat ociis ni tbairisct tiia bitbu, acbt na crcssa
oca loscod ctcT iiacbt ocus tess. Slüaig demua na mörtbini-
cbiull, ocus pluic tbentide i ii-allamaib oc ä m-büalad ina amd, 5
ocus siat ic sirtbacra friu. A n-aigtbe uile na trüag fo tbüaid,
ocus gtetb garb goirt ina firetan mar ocn ri cacb n-olc.
Frassa derga tentidu oc fertbain forro cacb n-aidcbe ocus
cacb lai, ocus ni chumgat a n-imgabail, acbt a, fulaiig tiia
bitbu sir oc coi ocus ic dogra. !•»
27. Araile dib, ocus srüama (i. tumii) toned i tollaib
a n-guüsse; araili, clüi tened triana tengtbaib; araile, triaiia
cendnaib dia n-ecbtair. Is iat iarom filet isin pbein sin,
i. gataige ocus etbgig ocus ses braitb ocus ecuaig ocus slataige
ocus crecbaire ocus bretbemaiu gübretbaig ocus ses cosnoma, 15
(p. 301):) mna auptbacba ocus .cänti, aitbdibcrgaig ocus fir
[LBr:]
26. Atat tra slöig mora and ina sessam do gres illa-
tbacbaib duba conice a cressa. Cocbaill gerra oigretta imm-
pu. Ni anat ocus ni tboirisit tria bitbu, acht a cressa ic a
iQscud itir fuacbt ocus tess. Slöig demna ina mortimcbell, 20
ocus pluicc tentidi ina lamaib ic a m-bualac? ina cendaib, ocus
siat oc sirtbaccra friu. A n-aigtbi uli na trog fo thuaid, ocus
goetb garb goirt ina n-enech ar oen fria cech n-olc. Frassa
derga tentidi ic fertbain form cech dia. Ni chiimgat a
n-imgabail, acbt a fulang co sir sir (sie) la cöi ocus toirsi 25
ocus dögrai.
27. Araile dib co sruamu tened i tollaib a n-gnüsi,
araili co clöthib triana tengtbaib, araili co clotbib triana
cendaib a n-ecbtair. Is iat tra filet isin pen sin, oes
doichli ocus diultada cen serc cen gräd De accu, gataigi ocus 30
etbig (sie) ocus oes braitb ocus ecnaig ocus slataigi ocus
crechaire, hrethemain güln-e//<^aig ocus oes cosnuma, mna up-
tliacba ocus cäiute, atbdibergaig ocus öes legind frichnait
188 VII ^^^ Adamiuiiu.
legiud pridchait eris. Atat drong mör aile i u-iusib im-
medön in mara tened. Mur argdidi impu dia u-etaigib ocus
dia u-almsanaib. Fairend tra sin dogniat tröcaire ceu dichill
ocus biit araide illaxai ocus i teti a collai co cricli a m-bäis,
5 ocus nos cobrat a n-almsana immedön in mara tened co
bräth, ocus föiditir do phuit betbad iar m-brätb.
28. Atät dun sochaide mör aile and, ocus cassla derga
tentide impu co lär. Ro cluinter a critb ocus a ng-gair fön
lirmimint. Drong discrütain do demnaib oc a formvichad,
10 ocus coin brena letboma leo i n-allämaib oc a n-furäil foraib
dia tomailt ocus dia catbim. Rotba derga tentide for sirlasad
imma m-bragtib.. Bertair süas co firmimint cachranüair, tel-
citer sis i fudamain iffirwd in n-uair aile. Is iat iarom filet
isin pbein sin, £es gräid tarmideocatar a n-grada ocus füatb-
15 craibdig ocus brecaire brecait ocus sfebait na sluagu ocus
gabait forro ferta ocus mirbaile nacb fetat do denam döib.
13 iffird LU.
[LBn]
heris. Atat drong mor alle and a n-indsib immedon in
mara tened sin. Müir airgidi (sie) immpu dia n-etaigib ocus
dia n-almsanaib. Fe>-cnd tra sin dogniat tröcaire cen dichell
20 ocus bit araidi illaxu ocus i n-detbiti co cricb a m-bais, ocus
nos cabrut a n-almsanu immedön in mara tened co bratb,
ocus fuiditir do purt bethad iar m-briitb.
28. At«t tra socbaido cli and, ocus caslacba derga tentidi
impu. Ro cluinter a critb ocus a n-gair fon firmamint. Ocus
25 drong (p. 255'':) discrütain do demnaib ic a formuchad, ocus
coin brena letboma ina lamaib ic a n-urail foi'aib dia tomailt.
Rotba derga tentidi oc sirlassad ima m-bragait. Bertliar suas
CO firmamint cecbranuair ocus telctir sis i fudomain ifmi in
uair alle. Nöidin tra ocus maccöim ic a n-atbcuma ocus ca
30 letrad do gres di cech aird. Is iat tra filet isin pben sin,
i
VII Tis Adamnäiii. 189
Is iat imniorro na naitlin tilot oc a n-atlicli?nna iiin tesa graid,
i. it e sin in luelit, ro hcu'bad doil) do Icsngud, ocus ni ros
lesaigsct ocus ni ros cairgctar inio pcedaib.
29. Atat dan drem dcrmar ailo and sair siar doib cen
tairisom dar na lecaib tentidib oc cathugud fri sluagaib na 5
n-demna. At lir turim thra frassa na saigct for derglasad
doib o na demnaib. Tiagait inna rith cen twrbrod cen tair-
seni, CO röchet dublocha ocus dul)aibne do badud na saiget
sin intib. Atodiuri tlira ocus at trüaga na gare ocus na gol-
gaire doniat in pheccdaig isna uscib sin, ar is tormach pene 10
ros tä doili. Is iat tra filet isin phein sin, cerdda ocus cir-
maire ocus cennaige esinraice, brethemain gül)retaig na
n-Iudaide ocus caich archona ocus rig ecraibdig, rerchinnig
ciain ate colaig, mna adaltracha ocus tochtaire nos millet ina
mignimaib. Atta daw miir tened fri tir inna pian anall; ad- 15
üathmairiu ocus acairbiu he fo «echt, andä tir na pian
[LBr:]
oes graid tairmdechatar a n-grada, ocus fuathcraibdig ocus
brecaire brecait ocus ssebaitt na slogu ocus gabait forru ferta
ocus mirbuli nätcumgat do denam doib.
29. Drem dermäir aile and sair siar doib cen tairisium 20
darsna leccaib tentidib oc cathugud fri slogu na n-demnu.
At lir tra fras'sa na soiget for derglasad o na demnaib foraib
ocus na rith doilj cen turbröd cen toirisium, co roichet dub-
locha ocus dubaibne do badud na soiget sin inntib. At
todiuiri tra ocus at trogu na golgaire dogniat na pecdaig 25
isna huscib sin, ar is tormach peni ros ta de. Is iat tra filet
isin phen sin, i. cerda ocus cirmaire ocus cendaigi esindricca,
bre^/^emain gubrethaig na n-Iudaigi ocus rig ecraibdig, air-
chindig chloincholaig, mna adaltracha ocus techtaire nos mil-
let ina mignimu, ocus cainte. Ata diu miir tened fii tir na 30
pian anaU; aduathmairi ocus accairbe he fo scclif, oltas tir
28 liretlieman LBr.
190 VII Fis Adamnäiii.
[T.U:1
fessln. Acht chena m aittrebat anmanrl co brath ar is la
flcmiiaib a n-oenur a airicbas co lathe m-bratba.
oO. Mairg tbra fil isiia pianail) sin i comaittreb inuintire
diabail! Mairg iiad foicblend in muintir sin! Mairg forsa
5 m-bia do -thigernu demon discir dairmitnecb ! Mairg bias oc
estecbt fri guba ocus fri golgaire na n-anmand, oc tröge ocus
oc nemele frisin comdid im toracbtain cbucu laitbe m-bratba
colluatb, diis in fugebtais nach n-etarüarad isind fugiull, ar ni
fagl)at nach c«*msanad co bratb acht tri üara cacb domnaig.
10 Mairg dia m-badognas dilcs in ferand sin tria l)itbii sir! Ar
|LB.;]
na pian fessin. Acht chena ni aitrebut anmanna co bratb,
ar is la demnn a n-oonur a airechus co laa in fuigill.
30. Mairc tra fil isna pianaib sin i comaitreib muintv>-i
diabuil! Mairc nateroichligend in miiinnter sin! Mairc forsa
15 m-bia do thigernai demun discir denmnei^ach! Mairc; ca m-bia
do thigernai dub dian demun doescair corrlond golgairi
tbruag dicbumaic toirsi tbren cen toirisium sirfuacht ocus
accorus atat accu bar oen. Mairc bias oc estecht fri guba
ocus golgairi ina n-anmand ic trogi ocus oc nemeli frisin
20 coimdid im thorachtain cbuccu lathi bratha co luath, düs in
fuigebtis nach n-etarfuanid isin fuigell, ar ni fagbat cümsanud
CO bratb acht tri huari cecha domnaig. Mairc dia m-ba do
gnas diles in ferand sin tria bit sir! Is amlaid din ata in
maigen sin, ocus slebti tolla delgnecha and, muigi lomma
2.5 loiscthecha, glenda duba tentidi, tulcha ruada rogarba, lathach
döimne tuilbrena, möinte mora delgnecha, sligthi salcha sirdorcha,
fera gera rindaithe, clocha slemnu tenntide, aithe gira altnide, goetha
hiatha loisctecha, gorti garba gemreta, frasa derga tentidi, snechta
serba sirgnathchi, goirt garb loisctech letar'tach, dorchu ina di'ibgem-
30 riiid, fuairiu ina sirsneclitu, teou indat morthenti, serbiu ina ueim.
Lacha brena biastaidi, indsi fuara garba goethacha, tolla brena
bruthloiscthi. Talum garb gainmigi, ose slemun tuitmendach,
se ruad rotaidi, dub dorcha detfadach, cairrcech cnocach cruad-
lasrach, ose aurcrom oigreta co reod, co caisirne am«? chairrci
VII Fis Adamncäin. 191
[Lü:]
is amlaifl ata: Siebe tolla delgnecha and, raaigo loma rlaw,
(p. 31":) is iat loiscthecba, ocus locha breiia biastaidc. Talam
garb gaiimide, iss e urcrom aigreta. Lecca letbna tcutide for
a lär. Mara mora co ii-ainbtliinib adbüathmaraib, ina m-bi
aidde ocus aittrel) dia])ail do g>7's. Cetbri srotba dermara 5
dar a lar : sruth tenod, srutb snecbtaide, sriitb neimtbe,
srutb usci duib dorcbai. Is intib-sbi nos fotraicet skiaig
sroth LU.
[LBr:]
tenntidi. Lecca letbna tentidi for lar in muigi sin, siat lasta
loiscteclia, con loiscfed oeulecc dib in domun uli. Marai mora
neinnecba tuilbrena co n-anbtbine aduatbmair, co n-dracaib, 10
CO trillsib tened foraib, co m-biastaib ecsamla archena isin muir sin,
CO cetri hernailib ecsamlu tened, i. tene dub döiti detbudach, tene
derg duaibsech lemnecb lefarthach langoirt, tene uaine aduathmar
äitb goirt ailtnidi, iene rnad rogoirt romor co srothaib nemi. SIebi
tened dej-mtäri diu and, clüthi derga romora rindaithi iarnaide 15
andside, siat cömdluthi comremra comrindaitbe comarda, co u-drücTit
neme for barr cecb oen cbliii, co m-bdidfed ocus co loiscfed firii in
talmrtn uli neim cec/i cliii dibside, co n-gäiret slog dermäir direccra
demnu imon anmain n-anfechtnaig, con tairrnget leo in anmain i
füdumain ifiVud. Co sraiglib de?-gaib tentidib illamaib leo, ocus coin 20
letbuina hinbreua occu ic a n-uraii for anmandaib na pecdach, co
fuirnied ua sraigell tentide sin foraib, co u-gairet ocus co n-grechat
ocus connuallat ocus co n-guilet co serb goirt. Ocus is at lana
renda nime ocus redlanda ocus firmämint ocus ind uli dül do nuall-
guba dermäir dogniat anmanna na pecdach fö lamaib ocus glaccaib 25
inna nämut nemmarbda sin, i. diabul cona doescur sluag, ocus co
m-berut leo iat iarsin i cnoccaib tentidib ocus i n-glennaib dubaib
dorchaib doimnib dermärib detfudachrt«7>, muchna muichnig malartaig
ichtaraig if«rn for leccaib lomma loisctecha, for srothaib na tened
n-ecsamail ro raidsium. Ar atat cetri srotba dermaire dar a 30
lar, i. sruth tened toebruad, srutb snecbta sirruad co leccaib
üigreta, srutb neme marbtbaigi, srutb usqi dub dorcba do-
milis, ocus is inntib-sin nos fotbraicet sloig digaire na n-
uggn« LBr. ( -d. Z v^vm^^w^^ K? ^ JI)
192 ^^11 f'is Adamnäin.
[LU:]
fligair na n-demna a haithlo a ii-oonaig ocns a n-aniusa oc
pianafl na n-anmaiul.
31. In tan trä canait sliiaig noema muintw'o nime clasche-
tol comchubaid na n-ocht trath co subach ocus co forbselid
5 ic molad in cboraded, is and sin ferait ind anmand nualla
trüaga torsecba oc a tuarcain cen tairisem la diongaib na
n-demna. Is iat sin tra na piana ocus na todernama ro
follsig aingel in choimtechta do anmain Adomnan (sie) iar
tascnam flatha nimo.
10 Ro ucad iarsin ind anim la l)rafad süla triasin n-erdani
n-ordft ocus triasin fial n-glainide co tir inna Uccm; is inti ceta
rucad si, in tan conruloi a curp. 0 ro gab iarom ceill for
anad ocus for airiseom isin tir sin, atcbüala ina diaid triasin
fial gutli ind aingil no forcongrad furre, co n-igsßf? ar cülu
1.^) doridisi cosin corp cetna asa rescomloi, ocus co ro innis^Y? i
n-dälaib ocus airechtaib ocus i comthinoltaib Isech ocus cle-
[LBr:]
demnu aithli a n-oenaig ocus a n-ainiusa oc pianad na n-
anmand.
31. In tan tra canait sloig noemda muint/re nime clais-
20 cetul comchubaid na n-ocht trath co subach ocus co forbffilid
ic morchoimded, is andsin lecat anmanda na pecdach nualla
truaga toirsecha ic a tuarcain cen toirisium la drunga na
n-demna. Is iat sin na piana ocus na todeniuma troma ro
ibillsig aingel in choemtechta do anmain Adamnäin iar n-
25 athascnam üatha nime. Rucad iarsin in animm la brafad
süla tresan erdam n-orda ocus tresan fial (p. 250=^:) n-gloinide
CO tir na noem; is i side cetna tir cusa tucad side, in tan ro
escoralai asa curp. 0 rus gab iarom ceill for anad ocus for
isium (sie) isin tir sin, atchuala ina diaid triasin fial sin guth
30 in aingil no forcongrad forri, co ro athcuired doridisi cusin
corp cctwii asa resconda, ocus co n-indised i n-dalaib ocus
VIT Fis Ailamiuiiii. 193
[LU:]
rech focraice nime ocus pi'aiia iffirjKl, feil) ro follsig aingel
in cuemteehda di.
32. Is e seo iarom forcetul no giiatliaiged Adomnän
dona sliiagaib osein inimach, cein büi na bethaid. Is e dun
uo piidchad immordail fer n-Erend, dia ro fuirmed recht 5
Adomnain for Göedelaib, ocus dia ro ssertha na mna la Adom-
nän ocus la Finnachta Fledach, la rig n-Erend ocus la mathib
hFjYend ar chena. Is e daw cetscel no gnäthaiged Patraic mac
Calpuirnd, fochraice nime ocus plana iffirn d'innisain donafib
no chretitis in comdid triana forcetul ocus no fsemtäis a n- 10
anmchardine do la tNrcbail soscelai. Is e daw forcetol ba
menchi dognid Petar ocus Pol ocus ua apstail archena, i. pl-
ana ocus focraice d'innisin, arro faillsigthea döib fon c«ma
cetna. Is e daw dorigni Siluester abb Roma do Chonstantin
mac Elena do ardrig in domain isiu mordäil, da rö edpair in 15
Röim do Phöl ocus do Phetar. Is e seo da« dorigni Fabian
1 iffird LU. 9 Calpuird LU.
[LBr:]
ind oirechtaili loech ocus clerech fochraicce muint/>-e nime
ocus piana Hirn, feil) ros faillsig aingel in choemthechta di.
32. Is e iarom precept no gnäthaiged Adamnän, cein
büi i m-bethaid. Is e in p>-ecept sa din dos gui-sium a 20
mordail fer n-Erend, dia ro fuirmed recht n-Adamnain for
Göedelu, ocus dia ro ssertha mna la hAdamnau ocus la Fin-
achta Fledach mr^c n-Dunchadsi vnaic Aeda Slaine, la rig n-
Erenä ocus la firu Evend ar chena. Ar is cwmma tegtis fir
ocus mna i catliaib ocus i conghalaib, co fuirmed in rechta 25
sa Adamuäin. Is e tra ce^precept iio gnäthaiged Fairaic
mac Calpraind, focraici nime ocus piana Hirn do indisi dona
döinib no chretitis in coimdid. Is e din ba mencin dognid
•ji fer LBr.
13
194 VII Fis Adamnäiu.
[LU:]
comarba Petair do Philip mac Gordiän do rig Roman, dia ro
clireit in coiudid, ocus dia ro clirctset iliiiile aile in n-üair
sin. Iss e scfZo cetri do Roniancliail) ro clireit in slanicid
(p. 31'':) Isu Cvist.
5 38. Is e seo scel gnütliaigcs liEli do innisin do anniand na
üren, ocus se to chrnnd betliad lii [);irdus. Ond üair iarom
oslaices liEli in lel)or do forcetol na n-anmand, tecait andsin
amnand inna üren irre<'litail) en n-glegel chuce do cacli aird.
Innisid döib dun ar thüs focraice inna firen, oibnius ocus
10 airera flatha nime, ocus at forbselti-seom in n-airet sin. Inni-
sid immorro doib iarsin piana ocus todernama iffirn ocus er-
bada lathe bratha, ocus is follus co mör gne m-broin fair-seom
fessin ocus for Enöc, conid iat-sin da brön flatha nime. ladaid
hEle iarsin iji lebor, ocus ferait ind eöin nuallguba dermar
[LBrO
15 Petur ocus Pol ocus na \m\)sfail noemu archena. Is e so
din precept doroine Siluestar abb Roma do Chonsatin mac
Helena do rig in domain isin mordail, dia ro hidpair in Röim
do Petur ocus do Pol.
33. Is e so din precept gnathaigeas liElii do anmandaib
20 na firian, ocus se Ib cbründ bethad i parthus. On uair tra
oslaices hElii in lebor do precept, tecait andsin aumand ina
firen i rechtaib en n-gel chuice di cech aird. Indisid tra
doib ar tüs focraice na firen, oibnius ocus airera Üatha nime,
ocus it forbailtig-sium in airet sin. Indisid immorro doib
25 iarsin piana ocus todernama ifirn ocus erbadu lathi bratha,
(?cus is follus CO mor fair-sium gne m-bröin ocus töirsi and sin
ocus for Enöcc, conid iat-sin da bron Üatha nime. Laaid
liElii iarsin uad lebor in precepta, laait immorro ina heoin
nuallguba n-dermäir estib in tan sin ocus tendait a n-eti fria
VIT Fis Adamndin. 195
|MI:1
iiul liair sin ocus teniiait a ii-ette fria curpu, co tecait srotha
fola estib ar ömuii pian n-iffirnd ocus lathe brätha.
34, In tan iarom is iat anmand inna nsem dianid erdalta
siraittreb flatha nimi, dognfat in guba sin, bä dethb?'ri do
dainib in domain, ciamtis dera fola, dognetis oc orocliill 5
lathi brätha ocus pian n- iffirnd. Is and sin icfas in comdiu
a chommain fein fri cacb n-duni isin domun, i. fochraice dona
firenaib ocus piana dona pecdachaib. Cuirfitir iarum amal
sin in pecdaig i fndamain pene suthaine forsa n-iadfa glas
brethre De fö mfscaid bretlieman brätha tri bith sir. Ber- 10
tair immorro ind näim ind fireoin lucht na deirce ocus na
trocairi for deis De do bithaittreb flatha nimi, i. äit i m-biat
isin mörglöir sin cen »s cen lu-chra cen cricli cen forcend
tria bithu sir.
[LBr:]
corpaib, co tecait srotha fola estib ar uamun pian if/rn ocus 15
lathi brätha.
34. In tan tra is iat anmand ina firen ocus na noem
dianid irdalta siraitreb üatha nime, dogniat in n-guba sin, ba
dethb/r do döinib domain, ciamtis dera fala, dognetis ar uamun
läi brätha. Beti iarom uilc immda ocus imnedai mora isin 20
16 sin, i. lathi brätha. Is and sin hicfas in coimdid a cho-
mäin fen fri cech oenduine isin domun, piana laiss dona pec-
dachaib, focraici immorro doha firenaib. Cuirfithir din am-
laid sin i füdomain na pene suthaine, conus iadfa glass bretri
De fo miscaid bre^Aemun brätha. Berthar din na nöim ocus 25
na fireoin lucht na derci ocus na tröcaire for deis De do
bithaitreb. Beit iarom isin morgloir sin i n-oentaid dia-
dachta ocus doenachta maic De, isin oentaid is uaisli cec^
n-oentaid, i n-oentaid na nöemtrinoti, athar ocus maic ocus
sp?Vfu noim. Al~ trocairi De tria iminpidi Adamnain etc. 30
196 VII Fis Adamnäin.
35. Is amlaid iarom ata in chatliir sin, i. flaith cen
liaill, cen dimnmus, cen goi, cen ecnach, cen diupart, cen
taitlilech, cen gres, cen ruci, cen mebail, cen melaclit, cen
tnnth, cen mordataid, cen teidm, cen galar, cen bochtai, cen
b nochtai, cen ditli, cen dibad, cen chasir, cen snecbta, cen
gäith, cen flechud, cen deilm, cen torain d, cen dorcbe, cen
üardataid, flaith üasal adamra sererda, co suthi, co soilsi, co
m-bolud tiri lain hi fail serer cech mathiusa.
Finit . &men. . iinit.
Ä
VIII.
Ciicluüainn's Krankenlager und die einzige
Eifersnclit Emer's.
1. Dieser sehr interessante Text ist dem Lebor na hUidre
(s. S. 113) entnommen, Facs. p. 43 — 50, und wird daselbst als
Abschrift aus einer älteren, leider nicht mehr vorhandenen Hand-
schrift, dem Gelben Buch von Slane bezeichnet. Andere
Handschriften für diesen Text sind mir nicht bekannt. Er ist
aber .bereits 1858 mit einer englischen Uebersetzung heraus-
gegeben von O'Curry, Atlantis No. II (Vol. I) p. 362 — 392 und
No. III (Vol. II) p. 'J8 — 124. Eine Anzahl einzelner Stellen ist
von Stokes um ihrer Verbalformen willen angeführt worden,
in seiner Abhandlung über das Altirische Verbum, Beitr. VII
1 — 69. Die Skizze des Inhalts, welche O'Curry On the Mann,
and Cust. II p. 195 — 198 giebt, ist unvollständig. Seine Ueber-
setzung aber leidet an dem Gebrechen, an dem wohl alle älteren
Uebersetzungen aus dem Irischen leiden: Die Uebersetzer gehen
still über jede Schwierigkeit hinweg und übersetzen Alles*.
* O'Curry hat gelegentlich auch einfache Stellen nicht richtig
iibers'etzt, z. B. noticfitis diamtis lat (,Cap. 11, 2) übersetzt er „If they
were witli tliee, — and they would come, — ", während es heisseu
muss: they would heal theo, if they were with thee. In den Versen
Cap. 17 hat er die Verbalformen und die Accusative verkannt. Trotz-
dem ist seine Uebersetzung mir sehr nützlich gewesen.
198 VIU Scrgligc Conculaind.
2. Icli gebe uiicli liier den Inhalt des Textes in freier
Weise wieder:
In Ulster wurde alljälirlicli auf der Ebene von Murtliemne
(Cucliulainn's Gebiet) drei Tage vor und di'ei Tage nach Sam-
fuin (Sonimercnde) ein grosses Fest gefeiert. Ehe Spiel und
Wettkampf, ehe das Essen und Trinken begann, pflegten die
Krieger, einer nach dem andern, sich ihrer Tliaten und Siege zu
rühmen, und sie zeigten zum Belege derselben die Spitzen der
Zungen- der erschlagenen Feinde vor. Um sich gegenseitig zu
überbieten, mischten sie wohl auch die Spitzen von Rindszungen
unter. Aber solchem Betrüge suchte mau dadurch vorzubeugen,
dass jeder sein Schwert über die Schenkel logen musste; das
Schwert aber zeugte gegen den Mann, der sich einer falschen
Trophäe rühmte. Denn in alten Zeiten sprachen Dämonen aus
den Waffen (Cap. 1, 2).
Einst war ganz Ulster zu diesem Feste auf der Ebene von
Murthemne versammelt, nur Conall und Fergus fehlen, jener der
Milchbruder und dieser der Erzieher Cuchulainn's. Während
man auf sie wartot und sich die Zeit vertreibt, lässt sich ein
Schwärm schöner Vögel auf dem See nieder. Die Frauen wün-
schen nichts sehnlicher als solche Vögel zu besitzen, einen auf
jeder Schulter, wie die Königin sagt. Leborcham wendet sich
an Cuchulainn; dieser, anfangs unwillig, giebt endlich nach,
besteigt seinen Wagen, versetzt den Vögeln einen kunstvollen
Schlag mit seinem Schwerte, und die Vögel werden gelingen.
Jede Frau bekommt zwei, nur Ethne Inguba, Cuchulainn's
Gemahlin (sie), geht leer aus. Cuchulainn vertröstet sie auf ein
ander Mal (Cap. 3 — 6). Nicht lange darauf zeigen sich zwei
wunderbare Vögel auf dem See. Sie sind mit einer goldenen
Kette verbunden* und erheben einen leisen, einschläfernden Ge-
sang. Vergebens warnen Loeg, der Wagenlenker, und Ethne
selbst vor dem Zauber dieser Vögel, Cuchulainn sucht sie in
seine Gewalt zu bekommen, aber seine Geschicklichkeit lässt
* Aehuliches wird von deu Yügeln im Comjjert Conculaind be-
riclitet, s. S. 137.
VIII Serglißc CoiiciiUiiiiil. 199
ihn im Stiche. Missmuthig lohnt er sich an einen Felsen und
schläft ein. Im Schlafe sieht er zwei Frauen, die eine in grünem,
die andere in purpurnem Mantel, sie kommen heran und lächelnd
schlagen sie ihn mit Gerton, bis er halb todt ist, und dann ver-
schwinden sie (Cap. 7. 8). Als Cuchulainn die Sprache wieder
findet, verlangt er nach Tete Brec, einem Palaste in Emain, ge-
bracht zu werden. Dort blieb er, ohne zu sprechen, ein ganzes
Jahr lang, bis derselbe Tag wiederkehrte. Fcrgus, Conall, Lugaid
Reoderg und Ethue umstanden sein Lager, als ein unbekannter
Mann hereintrat, der sich später als Oengus, Sohn des Aed
Abrät, zu erkennen gab. Er kommt im Auftrage seiner Schwe-
stern Liban und Fann. Faiiii wünscht Cuchulainn zum Manne
zu haben, sie will ihm Libau zu seiner Heilung schicken und
ladet ihn ein in ihr schönes Land zu kommen. Cuchulainn be-
giebt sich nach dem Felsen, an welchem er das Jahr zuvor in
Schlaf versunken war (Cap. 9 --12). Liban erscheint und theilt
ihm mit, dass Fann, von ihrem Gemahle Manannän verlassen,
ihm ihre Liebe zugewendet hat, und dass König Labraid,
Liban's Gemahl, ihm Fann als Preis anbietet, wenn Cuchulainn
ihm einen Tag lang gegen seine Feinde Senach Sial)ortha, Echaid
luil und Eogan Inbir beistehen will. Labraid's Land ist Mag
Meli, das glückliche Gefilde, „the Plains of Happiness" (Cap.
13. 14). Cuchulainn schickt zunächst Loeg mit Liban, um ihm
Bericht über das Land zu bringen. Loeg kommt nach Labraid's
Insel, wohin sie in einem kleinen ehernen Kahne übersetzen.
Labraid war nicht auf der Insel, aber bald hört man das
Rollen seines Wagens; er ers(?heint niedergedrückt durch die
Sorge um den Ausgang der bevorstehenden Schlacht. Loeg
kehrt zu Cuchulainn zurück und erzählt ihm, was er gesehen
(Cap. 15-20).
[Hier ist, offenbar am unrechten Orte, ein Stück eingescho-
ben , das nur lose mit der Haupterzählung zusammenhängt,
jedenfalls aber zu Cap. 10 gehört:]
Um dieselbe Zeit traten die Könige der Provinzen mit Aus-
schluss Conchobar's — denn Ulster war mit den übrigen Pro-
200 "^'HI Sergligc Conculaincl.
vinzcn verfeindet — zusammen, um den König von Erinn zu
wählen. Es wird die tarbfess („bullfeast") genannte Handlung
vorgenommen: Ein weisser Stier wird gesclilachtet; ein Mann
isst von dem Fleische, trinkt von der Brühe, bis er voll ist, und
legt sich darauf zum Schlafen nieder, während vier Druiden
einen Zauber sprechen. In seinem Schlafe erscheint ihm dann
der Mann, der zum König gewählt werden soll. So geschah es
auch damals. Durch dieses Orakel wird als der zu wählende
König bezeichnet ein junger, edler Mann, mit zwei rothen Strei-
fen an seinem Körper, der in Emain Macha am Kopfkissen eines
kranken Mannes stehe. Es werden Boten nach Emain gesendet,
und LugaidReoderg, der Schützling Cuchulainn's, an dessen
Krankenlager stehend, entspricht der Beschreibung (Cap. 21 — 24).
Es folgt hierauf eine längere Rede des Cuchulaimi, in welcher
dieser den Lugaid über seine Pflichten als König belehrt. Lugaid
verspricht den Vorschlägen folgen zu wollen (Cap. 25 — 27).
[Darnach wird die Haupterzählung fortgesetzt:]
Cuchulainn schickt Loeg zu seiner Gemahlin Einer, um
dieser mitzutheilen, dass die Side seine Kraft gebrochen haljcn.
Loeg sucht, ehe er geht, den Cuchulainn durch ermunternde
Worte aus seiner Schwäche herauszureissen (Cap. 28). Emer
ist entrüstet, dass man nicht mehr bemüht gewesen ist, Cuchu-
lainn zu heilen (Cap. 29), geht nach Emain und sucht ihrerseits
den geschwächten Helden zu ermuntern (Cap. 30). Und in der
That, nach ihren Worten erhebt sich Cuchulainn, streicht mit
der Hand über sein Gesicht, thut Schwäche und Lethargie von
sich, und geht fort, bis er sich an dem Orte befand, den er
suchte (sie). Da naht sich Liban und ladet ihn nach dem Sid
ein. Cuchulainn fragt nach Labraid. Liban schildert dessen
Herrlichkeit (Cap. ol). Aber Cuchulainn Avill nicht der Ein-
ladung eines Weibes folgen. . Es wird (zum zweiten Male) be-
schlossen, dass zunächst Loeg mit Liban gehen solle. Sie treffen
Aed Abrät mit seinen Töchtemi (sie) in Oenach Fidga (Cap. 32).
Zurückgekehrt schildert Loeg dem Cuchulainn, was er dort
Wunderbares gesehen hat (Cap. 33. 34).
VIII Scrgligc CouculaiiKl. 201
Cucliulaüm fährt mit Locg nach Lahraid's Insel. Es war
kurz vor der grossen Schlacht, unzählbar sind die Schaareu von
Labraid's Feinden. Zwei unheimlich krächzende Raben verkünden
Cuchulainn's Anwesenheit. Dieser eröffnet die Feindseligkeiten,
indem er Eochaid luil, der am frühen Morgen sich an der Quelle
wusch, mit dem Speer durchbohrt. Cuchulainn tödtet auch
Senach Siaborthe, und wüthet so entsetzlich, dass Labraid ihn
bittet vom Morden abzulassen. Loeg kennt seines Herrn Un-
ersättlichkeit, er lässt drei Fässer mit kaltem Wasser herbei-
schaffen, um die Hitze desselben abzukühlen: das erste Fass, in
das Cuchulainn steigt, siedet über; im zweiten wird das Wasser
noch so heiss, dass niemand die Hitze aushält; erst im dritten ist
die Hitze erträglich* (Cap. 35. 36). Cuchulainn wird von den
Frauen besmigen. Liban bewillkommnet ihn, und Cuchulahni
berichtet von seinem Kampfe (Cap. 37. 38). Diese Verse stim-
men nicht genau mit der Prosaerzählung überein.
Cuchulainn lebt einen Monat mit Fann. Sie trennen sich,
treffen sich aber bald an einem verabredeten Orte. Alles dies
erfährt Emer, Cuchulainn's Gemahlin. Messer werden bereitet,
mit fünfzig Jungfrauen zieht sie heran, um Fann zu tödten.
Cuchulainn schützt diese (Cap. 39. 40). Emer macht ihm Vor-
würfe, Cuchulainn rühmt Fann, fühlt sich aber nach klugen
Worten der Einer von Neuem zu dieser hingezogen (Cap. 41
bis 43). Nun will Fann zurücktreten, ebenso aber Emer. Fann
klagt über ihre unglückliche Liebe (Cap. 44). Die Losung des
Conflicts wird durch Manannan herbeigeführt. Dieser, Fann's
Gemahl, der sie verlassen hatte, erfährt von ihrer Lage und er-
scheint plötzlich, nur ihr sichtlxir. Fann erschrickt, aber in
dem Liedc, das sie singt, spürt man nichts von Furcht; sie er-
innert Manannan an die Tage ihres früheren Glücks. Dem
Cuchulainn entsagend wendet sie sich zu Manannan, durch ihn
der Schande enthoben allein fortgehen zu müssen (Cap. 45. 40).
Cuchulainn's Betrübniss ül^er Fann's Verlust äussert sich in
* Aelmliclies siehe im Täiu Bo Cualgiie, LU. p. G.3a. liii. 32; vgl.
Fled Bricreud Cap. 55.
202 VIII Serglige Couculaiiul.
gewaltigen Sprüngen; lange bleibt er, ohne Nahrung 7ai sich zu
nehnien, in den Bergen (Cap. 47), Emer geht nach Emain und
bittet Conchobar um Hülfe. Den Zaubersprüchen der Druiden
gelingt es, Cuchulainn v/icder zu sich zu bringen. Er verlangt
zu trinken. Sie geben ihm einen Zaubertrank, nach welchem
ihm jede Erimierung an Fann schwindet. Emer, die ihre Eifer-
sucht zu vergessen hat, erhält einen ähnlichen Trank (Cap. 48).
Manannän aber schüttelte seinen Mantel zwischen Cuchulaiun
und Fann, damit sie nie wieder zusammenkämen.
3. Diese Erzählung macht in der Form, in der sie uns im
Lebor na hUidre vorliegt, nicht den Eindruck einer einheitlichen
Composition. Dass die Wahl Lugaid's zum König von Erinn
(Cap. 21 — 27) hier ein fremder Bestand theil und an unrechter
Stelle eingefügt zu sein scheint, erwähnten wir schon oben
S. 199. Ferner ist auffallend, dass, ohne irgend welche Er-
klärung, in den ersten Partien nicht Emer, sondern Ethno In-
guba als Cuchulainn's Gemahlin genannt wird. Emer tritt erst
von Cap. 28 an in den Vordergrund, doch wird sie schon Cap. 9
erwähnt. An letzterer Stelle wehrt sich Cuchulainn dagegen,
zu Emer gebracht zu werden, wie Loog vorschlägt; Cap. 28 da-
gegen ist es Cuchulainn, der Loeg zu Emer abschickt, um sie
von seinem Zustande in Kenntuiss zu setzen. Betrachtet man
den ganzen Text als eine einheitliche Composition, so müsste
man zu Folge der in Cap. 9 enthaltenen Angabe annehmen,
dass Emer das Vorgefallne erst nach einem Jahre erfuhr. Allein
Cap. 9 und ff. einerseits und Cap. 28 und ff. andrerseits gehören
verschiedeneu Versionen an. Daher wiederholen sich auch ge-
wisse Züge: Zweimal geht Loeg mit Liban, um seinem Herrn
Kunde von Mag Meli zu bringen, Cap. 13 und 32. Zweimal er-
holt sich Cuchulainn, und geht er nach dem Orte, au welchem
er zuvor die Erscheinung gehabt hatte, Cap. 13 und 31.* Der
Wunsch, den Liban Cap. 14 äussert, Cuchulainn möchte an Loeg's
* Die Worte „tauic remi iarsiii, co m-böi i n-airbi ro
Cap. öl sind nur im Lichte von Cap. 12 und lo verständlicii.
VIII Scrglige Couciilaiud. 203
Stelle sein, kehrt Cap. 34 Vers 6 wieder. Mit Cup. 28 beginnt
also eine zweite Version ciiies Tlieils der Sage. Bei dieser An-
nahme ergiebt sich auch, dass die Erzählung von Lugaid's Wahl
(Cap. 21 — 27) nicht eigentlich aus Verschen so gestellt ist: ein
Diaskeuast stellte sie vielmehr an das Ende der einen Version.
Aber auch die ersten Theile (bis Cap. 21) bilden keineswegs ein
einheitliches, Aviderspruchsloses Ganze: Cap. 14 finden wir be-
reits Loeg mit Liban bei Fann, aber Cap. 15 wird erzählt, dass
sie erst nach Labraid's Insel übersetzen, die doch auch Fann's
Wohnort ist, und Cap. 16 fragt Loeg nach Fann, als ob er sie
noch nie gesehen hätte. Auch Wiederholungen lassen sich nach-
weisen: Labraid begrüsst Loeg Cap. 20 mit derselben Formel,
mit der ihn Cap. 16 die fünfzig Frauen bewillkommnet hatten.
Die Beobachtung, dass die Gedichte nicht immer mit der
Prosaerzählung übereinstimmen (vgl. S. 114 und 95), machen
wir auch hier. Cuchulainn's Bericht von seinem Kampfe gegen
Labraid's Feinde in dem Gedichte Cap. 38 entspricht nicht ge-
nau den Angal)en in Cap. 36. Der vorliegende Text hat eine
besonders grosse Fülle von Gedichten aufzuweisen. Diese Ge-
dichte rühren gewiss nicht alle von einem und demselben Autor
her. Dies zeigt sich z. B. Cap. 33 und 34, wo das Götterland
in zwei verschiedenen Gedichten, beide dem Loeg in den Mund
gelegt, geschildert wird. Wahrscheinlich ist der vorliegende
Text so entstanden, dass ein Diaskeuast — vielleicht der Schrei-
ber des Gelben Buchs von Slane — verschiedene, auf denselben
Stofi^ bezügliche Prosastücke und Gedichte sammelte und ver-
einigte. Es wäre daher nicht unmöglich, dass in einer zweiten
Handschrift einer oder der andere der Theile fehlte, die wir im
Lebor na hUidre beisammen finden. Aehnliche Verhältnisse lagen
uns thatsächlich bei der unter V mitgetheilten Sage von Cuchu-
lainn's Geburt vor: das Egerton Manuscript enthielt hinter ein-
ander Version 1 und Version 2 mit dem Anhang, Cuchulainn's
Erziehung betrefi"end; im Lebor na hUidre fanden wir nur Ver-
sion 1, aber diese (wenigstens ui'sprünglich) mit dem Anhange
versehen.
204 '^III Serglige CoiiculaiiKl.
4. Ueber die mythisclion Elemente in diesem Texte nur
wenige Worte. Aed Abrät und seine Töchter Fann und Liljiin
werden Side genannt. Höchst merkwürdig ist die etymologische
Erklärung der Namen in Cap. 17. Zu den Side gehört auch
König Labraid, Liban's Gemahl. Bekannter als alle diese ist
Manannän, von den Tuatha De Danann. Während die Side
auch in der irischen Tradition mythische Wesen sind, sollen die
Tuatha De Danann zu den Völkerschichten zählen, welche Irland
inne hatten, ehe die Goidel (Maie Miled etc., „the Milesians"
aus Spanien) kamen. Für weitere Auskunft verweisen wir vor-
läufig auf die Indices zu O'Ciirry's Lectures on the Manners and
Customs of the Ancient Irish. Manannän ist Gemahl der Fann,
steht also in einer gewissen Beziehung zu den Side *. Sein
Wohnort ist die Insel Manann (jetzt Man), deren Name genau
wie Danann gebildet ist. Ebenso ist Labraid's Sitz eine Insel,
Inis Labrada genannt. O'Curry war vielleicht zu ernstlich be-
müht, alle hier vorkommenden Ortsnamen mit bestimmten Oert-
lichkeiten Irland's zu identificiren. Der Mythus ist in Irland
localisirt worden, aber ursprünglich ist Labraid's Reich eben
mythisch, z. B. wenn es Mag Moll, Glückliches Gefilde, genannt
und als solches geschildert wird. In ähnlicher Weise wurde als
Mider's Wohnsitz Bri Leith bezeichnet, ein in Mag Breg gelegner
Hügel (s. S. 130, 18); aber das Land, welches Mider in dem
S. 132 mitgetheilten Gedichte schildert, ist offenbar das mythi-
sche Elysium der alten Goedeleii. Ueber die Cap. 13 genannten
Feinde Labraid's vermag ich für jetzt keine weitere Auskunft
zu geben.
5. Was dasVersmass anlangt, so finden wir auch in diesem
Texte vorwiegend verschiedene Variationen der Strophe zu vier
siebonsilbigen Halbzeilen. Aber es kommen auch andere, in der
* Das Verliältiiiss der Side zu den Tuatha Iie Danaiin ist noch
nicht genau untersucht. In einem Gediclite bei O'Curry, On the Mann,
and Cust. II p. 71, wird Mider, den wir S. IIG als Side kennen gelernt
haben, zu den Tuatha De Danann gerechnet. Manannän lieisst iiiac Lir,
„son of the sea", vgl. Stokes, Three Ir. Gloss. p. xxxv.
VIII Scrgligc Coiiculaind. 205
Hcindsclirift durch beigesetztes R. (fl. i. Rose?) als metrisch be-
zeichnete Stücke vor, deren System ich vielleicht nicht immer
richtig erkannt habe. Es sind namentlich die mit Fochen be-
ginnenden dithyrhambischen Stücke in Cap. 17. 18. 19. 38, wie
sie vereinzelt auch S. 103 und zaldreicher weiter unten im Fled
Bricrend zu linden sind. Derselben Art sind auch die poeti-
schen Stücke in Cap. 28. 40. 41. Die Handschrift hat an diesen
Stellen weder Versabtheilung noch Interpunction.
6. Die Ergänzung der in der Handschrift gebrauchten Ab-
kürzungen ist nur in folgenden Fällen uidiezeichnet geblieben:
1) in ocus, 2) in for, 3) im Nominativ Cuchulaind (der nicht
selten nur cul oder cucl geschrieben ist), und überhaupt in dem
unveränderlichen — laind dieses Eigennamens.
Slicht Libair Budi Slaiii.
Seirglig-i Conculaiiul inso sis ocus Oeuet Emire.
Worte, die mir besondere Schwierigkeit bereiten, sind mit Sternchen maikii-t.
1. Oenach dognithe la Ultu cecha bliadna, i. tri lä ria
samfuin ocus tri laa iarma ocus lathe na samna feisne. Iss ed
eret no bitis Ulaid insin im-Maig Murthemni oc ferthain
öenaig na samna cecha bliadwa, ocus ni ra be isin bith ni
dognethe in n-eret sin leü acht cluchi ocus ceti ocus änius 5
ocus aibinnius ocus lougad ocus tomailt, conid desin atät na
trense samna sechnon na hErend.
2. Fechtas and tra fertha öeuach la hUltu im-Maig Mur-
themni, ocus ba hairi no fertha leu fobith tabarta do chäch
a chomraime ocus a gascid do gres cecha samna. Ba bes leu 10
daw diag inna comraime ferthain ind öenaig, i. rind aurlabra
cech fir no marbtais do thabairt inna m-bossän, ocus dobertis
aurlabrai na cethrse do ilugud na comram hi sudiu, ocus do-
bered cäch a chomram and sin ös aird, acht bä cäch ar üair.
Ocus is amlaid dognitis sin ocus a claidib for a sliastaib, in 15
206 VIII Serglige Coixulaiiid.
tau flognitis in comram. Ar irasoitis a claidil) friu, in tan
(logiiitis güclioniram. Deitlibir 6n, ar no labraitis (Icmiia friu
(lia n-armaib, conicl de batir comarclii iorro a n-airni.
3. Tancatar UlmVZ uli dochom ind oenaig acht dias namma,
5 i. Conall Cernach ocus Fergus ra^c Roig. „Fertliair a n-
oenach" ol Ulaid. „Ni tirfidir", ol Cuculainu, „cü ti Conall
ocus Fergus", fo bitli ba baiti dö Fergus ocus ba comiüta Co-
nall Ceniach. Asbert Sencba iarom: „Imberthar fidcella diin
coleic, ocus canitir drecbta, ocus agat clesamnaig". Dognitber
10 iarom ani sin. A m-bätar and iarom, tairnid enlaitb forsin
loch ocaib. Ni batar i n-Ere enlaitb ba caini.
4. Batar imtholtanaig na mna im na beonu imdarubart
(sie) fair. Gabais cäcb dib immarbaig ammuin a celi im
gabail na n-en. Asbert Etbne Aitencäitbrecb hen Concbo-
15 hair: „Asagussim en cechtar mo da güaland (p. 43^:) dind
enlaitb ucut". „Assagussem uli" ol na mna „ani sin". „Ma
gabtair do neoch, is dam-sa ceta gebthar" ol Ethiie Inguba
ben Conculaind. „Cid dogenam?" ol na mna. „Nin.sa", for
Leborcham ingen Oa ocus Adairce, „riga-sa üaib do cbuinchid
20 Conculaind.
5. Luid iarom co Coinculaind ocus asbert fris: „Is ail dona
mnaib ind eoin ucut üat-siu". Atetba a claideb do imbcrt
ümi. „Ni fogbat merdrecba Vlad anaill acht foraim en döib
do thabairt förnd indiu". „Ni cöir duit em" for Leborcliam
25 „füasiiad friu, ar is triut ata in tres anim fil for mnaib JJlad,
i. guille". Ar it e teora anmi fil for mnaib V\ad, i. clüine
ocus minde ocus guille. Ar cech hen ro charastar Conall
Cernach, ba clöen; cach hen daw ro charastar Cüscraid Mewd
Macha mac Conchoba?T, dobered forminde for a erlab rai;
30 ata samlaid, cech hen ro charastar Coinculaind, no gollad
iarom a rose fo chosmailius Conculaind ocus ar a seirc, ar ba
30 Coucul. LU.
VIII Serglige Couculaind. 207
flau do-som, in tau ba hole a mcnma, uo slocad iudala suil,
couua rocbed corr iuua ciud, du tL'irged iudala u-ai iuuuacli
commeit clun-i cliolbtliaigi.
G. „ludcl duu iu cavpat, a Laich!" ol Cuculaind. Ind-
us Löeg iarora iu carpat, ocus teit Cuculaiud sin caii)at ;'>
ocus ataig taithbeim dia claidiul) duib, eo ruildetar a m-bossa
ocus a u-eti dind usciu. Nos gaibet uli iarora ocus dos her-
tatar k'O, ocus fodailset doua uiuaib, couuä ra bi beu uad
risset/ da eu diib acht Ethue Ingul)ai a hoeuur. Tänic de
iaroui co a miuii tessiu. „Is olc do menma," ol Cuculaiud 10
fria. „Ni olc" ol Ethne, „üair is uaim fodailter doib. „Is
dethb/r dait" ol si „ui fil diib muai nachit charad uo na beth
cuit dait, uair mad messi, ui fil cuit do nach ailiu inuium-sa
acht duit-siu th' oenur". „Na bad olc do menma trä", ol
Cuculaiud. „Dia ti'sat eoin Mag Murthemni no Boiud, iu da 15
en ba haildem dib, dut icfat."
7.^ Ni bo chian iarom, co u-accatar da eu forsind loch,
ocus roud dercöh- etorro. Causit ceol m-bec. Torchair cot-
lud forsiu slog. Atraig Cuculaiud a u-docom. „Dia cois-
tithe frim," or Lseg ocus ol Ethue, „ni rigtha chucu, ar itä 20
nach ctfmachta for a cul na u-eu sa. Atethatär eoin dam-sa
chena". „In döig bat dorn eligud-sa ön?" ol Cuculainn.
„Graibthi cloich isin tailm, a Loig!" Geibthi Löeg iarom
(p. 44'^:) cloich ocus doheir isin tailm. Dos leci Cuculaiun
cloich foraib. Focaii't imroll. „Fe amse!" ol se. Gaibid cloich 25
n-aile. Dos leic döib, ocus luid seocu. „Am trüsa tra," ol
se, „ö gabus-sa gaisced, ui ro la imroll mo urchur cussin
diu". Fochairt a chröisig iurro, colluid tre sciath n-ete iu-
dala heoiu la sodain. Lotair foa lind.
8. Dothset Cuculainn iarsin, co tard a druim frisin liic, 30
ocus ba hole a mewma leis, ocus dofuit cotlud fair. Co n-
banolc LU. is cotlad LU.
208 "^^IIl Sergligo Coiicnlaiiul.
accai in da mnäi cucai, inclala n-ai brat üaine impe, alaili
Ijrat corcra cöicdiabail im sude. DoUuid in hen cosin brot
üaue chucai ocus tibid gen fris, ocus dobe>-t beim dind ech-
fleisc dö. Dothset alaili cucai daw ocus tibid fris ocus nod
f) slaid fön alt cetna, ocus batar fri ciana moir oca sin, i. cech-
tar de immasech * cucai beus dia bualad, co m-bo marl) acht
Ijec. Lotir üad iarom.
9. Arigsitar Ulaid uli ani sin ocus asbcrtatär, ara n-duscide.
„Acc", ol Fergus, „nacbin glüasid, res atchi". Atracbt iarom
10 trena cliotlud. „Cid dot rönad?" ol Ulaid fris, Ni ro fet
iarom a n-acallaim. „Nom bcrar" for se „dom sergligu, i. don
Teti Bricc, na bä do Düii Imrith no do Dun Delca". „Not
bertar do saigid Emiri do Düu Delca" for Lseg. „Aicc", ol
se, „mo breith don Teti Brie". Bcrair ass iarom, co ni-boi co
15 cend m-bliadwa isin magin sin cen labrad fri necli etir.
10. Lathi n-and resin t-samfuin aile cind hlmdna, a m-
batar Ulaid imbi isin taig, i. Forgus etir ocus fraigid, Conall
Cernach etir ocus crand, Lugaid Reöderg etir ocus adart,
Ethne Ingubai fria chossa, a m-l)atar iarom fön samail sin,
20 tanic fer chucu isa tech ocus dessid forsind airiniuch na im-
dai i m-böi Cuculainn. „Cid dot tucai and sin?" ol Conall
Cernach. „Ni^isa" ol sc. „Mad ina släinti ind ttr hl sund
ro bad chomairche ar Ultaib ulib, inid i lolirai ocus i n-mgas
daw ata, is möo de as comairche airthiu. Ni agur nech iarom,
25 uair is dia acallaim dodeochad". „Tathut ftelte, ni aigthßr
ni!" ol Vlaid.
11. Atraig iarsin inna sesam ocus gabais doib inna randa
sa sis iarom:
„A Cuculaind fot galar ni bo sirsan in t-anad,
30 not ichtis, diamtis lat, ingena Aeda Abrät.
Asbert Liban immaig Cruaich bis for deis Labrada Luaith,
ro bad cridiscel la Faind coiljhgi fri Coinculaind. 4
27 raudu LU.
VIII Sorgligc ConculaiiKl. 209
Ro l):ul inmaiu h'i, iiiad iir ricfed Cucliiilaind iiio tbir,
rainbiad arcat ocus ur, roiiibiad luur iiua do 61.
Diammad chara dam cose Cuchulaind mac Soaltc,
i n-atconnarc ina süaii bes atcoad cen a slüag. »
I m-Maig Murtbemni s»'t teis aidcbi samna, uib ainlcs, &
dorn ficfe iiaim-se Lilnui a Cucbvüaiiid cot galar."
A CuL c.
12. „Coicb tbussa?" ol iat. „Messi Öengus mac Aeda
Abrät" ol se. Luid üadib iarom in 1er, ocus ni fetatar, cia
dcocbaid no can dou luid. Atraig Cucbulaind ina sudi iarom 10
ocus labrais iarsin. „Bä mithig em" ol Vlaid „ani sin isnitb*
cid a n-dot ronad." „Atconnarc em" ol se „aislingi immon
samain in n-uraid." Adfet doib uli amal atcbonuairc. „Cid
dogeutar di sudm a popa Cboncobair?" ol Cucbulaind. „Do-
gentar" ol Concobwr „orta, co ris in corthe cetna." 15
13. Luid Cucbulaind ass iarom, co ränic in cortbe, co
n-accai in mnäi bruit üaui cbucai. „Maitb sin, a Cucbulaind"
ol si. „Ni maitb dun em. Cid for tttrusi cbucund in n-uraid?"
ol Cucbulaind. „Ni du for fogail em" ol si „dodeocbammar-ni,
acbt is do cbuincbid for caratraid, Dodeocbad-sa em dot 20
acallaim-siu" ol in hen „o Faind ingin Aeda Abrät; ros leci
Manandan mac Lir, ocus dorat seirc duit-siu iarom. Liban
dan m'ainm-se fein. Timarnad duit iarom öm celiu, o La-
braid Luatblam ar claideb: DobeVa deit in mnai ar debaid
n-6enlai leis fri Senacb Siabortbe ocus fri Ecdaig n-Iüil ocus 25
fri Eogan n-Inbi»-." „Nimtba maitb em" ol se, do cbatli fri
firu iudiu". „Bid gar üar ani sin," or Liban, „bia slan, ocus
doformastar deit a n-dotesta dit nirt. Is denta dait ar La-
braid ani sin, ar is e kecb as decb di ocaib domain". „Ci-si
airm bita swZe?" for Cucbulaind. „Ita i m-Maig Meli" ol si. 30
„Is ferr dam-sa tecbt letb n-aill" ol iud ingen. „Tset Lseg
aa celiu Lü.
14
210 VIII Scrglige Conculaind.
lat" ol Cuchulaind „d'fis in tiri asa tuclchad". „Tffet iarom"
ol Liban.
14. Lotar iarom, co rancatar co airm i m-boi Fand,
(p. 45''':) Tic iarom Liban dia saigid Löig ocus geibthi ar güa-
5 laind. „Ni raga ass tra, a Loig," ol Fand „indiu i m-bethu,
acht manit ainge ben". „Ni bo ed as mo ro gnathaigsem düii
cus trath sa" for Loeg „bancomarchi". „Appraind ocus bitli-
appraind, nach he Cuchulaind fil it rieht indossa" or Liban.
,,BM maith lim-sa dan, co m-bad he no beth and" for Lag.
10 15. Lotar ass iarom, con rancatar toeb na indse, con-acca-
tar in lungine credume forsind loch ar a cind. Tiagait iarom
isin lunga ocus tiagait isin n-insi ocus lotar do dorus tige, co
n-accatar in fer chucu. Is and asbert Liban fris:
„Gate Labraid Luathlam ar claideb as cend m-buden m-büada,
15 buaid üas ehret eharpait glinni dercas rinui ruada."
Frisgart dissi in fer iarsin co n-epert so fria:
„Ata Labraid luithe eland ni ba mall bid imda
tinol catha cuirther ar dia* ba lan Mag Fidg^e." 4
IG. Tiagait iarom isa tech, co n-accatar tri cöecto im-
20 dad is tig, ocus tri cöicait ban indib. Fersait ulc f;elti fri
Löeg. Is ed asbertatar uli fris:
„Fochen duit a Loig diag neich las tiulchad
ocus 0 tudchad is dit daig fesni."
„Cid dogena fecht sa a Loig?" for Libaii. „In raga do
2f) acallaim Fainde eoleic?" „Ragat, acht co fiasur in n-airm ata".
„Ni;rsa. Ata i n-airicul fo leith" ol Liban. Lotar iarom dia
hacallaim ocus ferais side fadte friu fon innas cetua,
17. Fand diu ingen A'eda Abrät, i. sed tene, is he tene
na süla, in mac imlesen; fand iarom ainm ua dere dothait
13 chuchu LU.
i o. ivv.^ U}j^dUu Su;«.,^^-
VIII Scrgligo Conculaind. 211
tairis. Ar a glaini ro ainmniged rlisi sin ocus ar a cöimi, ar
ni l)6i isin l)ith frisa samailte chena. In tan m-bätar and
iarom, co cüalatar culgaire carpait Labrada dund insi. „Is
olc mmma Labrada indin" ol Liban. „Tiagam dia (pag. 45'':) ■
accallaim". Tiagait ass innnacb ocus ferais Lil)an iVclti fris, 5
CO n-epert:
[R.] „Focben Labraid Luatli laiu ar claidol)
comarbffi buidne snede slegaige
slaidid sciatbu scailid goii
crecbtnaigid curpu gonaid sueru 4 10
saigid oirgniu aildiu innaib*
manraid slüagu sreid miiine*
fobartacb fi'an focben Lahraid."
Focb. Lab.
18. Nis frecart Labr«/f7 beiis, ocus asbert ind ingeu 15
atberucb :
[R.] „Focben Lixhraid Lüatb lam ar claideb augra
urlam do ratb rurtecb do cbäch saigtbecb do catb
crecbtacb a thöeb cundail a briatbar brigacb a cbert
cartacb a flaitb laimtecb a des diglacb a gus 20
W tinhech la'^eocbu Lahraid focben. -o. 2^u,^u-ß^ , tizM^<^^
Ni ro regart beus Lnhraid; canaid si laid n-aib aff-
ridissi :
[R.] ,.Focben Lsihraid Liiath lam ar claidem 25
hecbdu ocaib uallcbu murib
manraid gossa gniid catbu
criatbraid ocu tocbaid lobru
tairnid triunu focben Lal)ra/f?."
F. L. 30
19. „Ni maitb a n-asbe>-i a ben'- ol iiiti Luhraid, conid
and asbert:
13 Labraid 0)ii. LU.
212 ^'^m Sorglige Concnlaiiitl.
[II.] „Ni ual na liüabur dam a ben
jo ^ ^2u-.**xA^ j-^j,ß/,, ardarcnid mellcliai mesctliair ar cond
j(j0j,dU ^'^*-^*-^*-" ^'^) reclimi cath u-imriud n-imda n-hnamnas
imberta claideb n-derg ar doruaib desaib
5 tiuitbaib ilib oeuchridiu Echdacb lüil
ni taidji nacli n-üall. ni iiall ni lialjar dam a bew."
20. „B'ifl maith lat do mewnia tra" ol in hen or Liban
fris (sie). „Ata Loeg ara Conculaind simd, ocus timarnad
duit üad, dot icfa slög üad:" Ferais Labraid fselti fris iarom
10 a n-asbert: „Focben duit a Laig fo bitb na mna las tanac
ocus in cbäicb o tudchad. Do duit do tig a Laig" or L-dhraid
„ocus ragaid Liban it diäid."
Tic Lseg ass iarom co Emain ocus adfet a scela do Cboin-
culaind ocus do chach olchena. Atraig Cucbulaind iarsin na
15 sudi ocus dobert läim dar a agid ocus acallais L»g co gle,
ocus ba nertiti leis a mewma na scela adfiadar do in gilla.
21. (P. 46^^:) Bai da?* terchomrac oc cethri oUclioece-
daib hErend ind inbaid sin, düs in faigbitis necb bad toga leo
dia tibertis rigi n-Erend. Uair ba bolc leo tilach airecbais
20 ocus tigernais hErend, i. Temair, a bitb cen reclitgi rig forri,
ocus bä olc leo na tüatha cen smacbt rig oc cocertad a co-
treln. Ar batar fir hEvetid cen smaclit rig forro fri re secbt
m-bliadaw iar n-ditb Conaire i m-Brudin Däderca cussin mor-
dail sin cethri cöiced n-Erend lii Temraig na rig hi tig Erc
25 m?c Corpri Niadfer.
22. At iat so immorro rig bätar isin dail sin, i. Medb
ocus Ailill, Cüroi ocus Tigeniacb Tetbannach mac Luchtai
ocus Find mac Rossa. Ni dentais iarom ind fir sea comairli
rig fri Ultu, fö bith ar is d'öenöentaib batar ind fir se hi cend
30 Vlad. Dognither iarom tarbfes leo and sin, co fiastais esti,
cia dia tibertais rigi.
L7 OC crethii LII.
VIII Serglige Conculaiml. 213
23. Is amlaid dugnithe in turbfes sin, i. tarb find do
marbad ocus öeu fer do cathim a satba dia eöil ocus da en-
brutlii, ocus cotlud do fön saith sin ocus 6r firindi do cautaüi
do cethri diudib fair, ocus atchithe dö i u-aslingi innas ind
jSr no n'gfaide aud asa deilb ocus asa t«<rascl)ail ocus innas ind 5
oprid dognitli. Diuchtrais in fer asa chotlud ocus adfiadar
a res dona rigaib, i. möetb oclsech sser sonairt co n-da cris
derca tairis, ocus se os adart fir i sirc i n-Emain Macha.
24. Faidit//' iarom techta frisiu co Emain. Is aud sin
batar Vlaid ina t/frchomruc im Choncobifr i n-Emain in tan 10
sin, ocus Cucbulaind ina seirgligu and. Atfiadat a scela do
Cboncobio* ocus do mathib \J\acl olcbena. „Fil linni mac sser
soceneo/1 fon samail sin" ol Concobttr, „i. Lugaid Reoderg mac
Na tri Find Emna, dalta Conculaind, fil os adart na himda
thall amne oc urgartigud a aiti, i. Conculaind, fil hi sirg. 15
Atraig Cuculaind andaide ocus gebid for tecosc a daltai, conid
and sishert:
(P. 46b:) Briatharthecosc Conculaind inso.
25, Nir bat ta?rrrechtach debtha dene doergairce. Nir
bat discir döiclilecb diummasach. Nibbat ecal ocal opond esa-
main. Ni pät tairue omain mandartba mesctha.* Ni bat derg- 20
nat colla* coirme hi tig rurech. Ni bat ilfurig im irad n-ecb-
trand. Ni sais daine dochlu dichumaing.* Ni iadat iubaili for
etecbtu ail. Aii-lite»- cumiii cöich comarbai cre. Cuibsigter
sencaid sin co firinne fiu hit fiadnaisi. Finnatar bethamain
bratbir sceo mbroga.* Mrogatar genelaigi ges ci üa genitir 25
gein.* Gairte/- bil)eoaigte>- fri oethu. Airm irro trebsat maii-m.*
Mainigter comarbai for athechtu thoich.* Tocomlüat anfini co
anemthe nert.*
26. Ni fresnesea co labur. Ni aisneisea co glöracb. Ni
fuirse. Ni cliuitbe. Ni faitchither senori. Ni pä mithom- 30
214 VIII Serglige Conculaind.
tiiiacli o neocb. Nf geis co ansa. Ni ettis neck cen a do-
raauches. Caiii ois. Cäiii era. Cäiu airlice. Bat umal miiuta
6 gtithaib. Bat ciminech coisc öt senaib. Bat seicbmccb riagla
atbaidai. Ni pat üarcraidech im chardiu. Bat gusmar im
f) naimtiu. Ni pa fritheiiecb debtba bit ilcbomraicib. Nir bat
scelacb atbcossauacb. Ni faisce. Ni tbaisce nf. Ni ba torba.
Consecba do cm-sacbad i giiimaib aiitecbtai. Ni cbomainse
th' iriüiio ar tboil daine. Ni bat atbboingid, ar nar bat ai-
tbrecb. Ni bat comromach, ar na bat miscnecb. Nir bat
10 lese, ar nar bat meirb. Nir bat roescid, ar ua bat doescair.
Ar-dot-c'huibdig fri seebem na m-briatbar sin a mic?"
27. Is and asbert Lugaid in so sis fri Coiuculaind:
„Ed as mait a m-bitb ule,* ariu festar cach dune,
no CO teseba* ni de, tirfaider mädurise."
15 Luid Lugaid iarsin frisna techtaib co Temraig, ocus gon-
garar (sie) garm rigi do, ocus fais bi Temraig iud aidchi sin,
ocus luid cacb dia moaiat iarsin.
28. Imtbusa immorro Conculaind iss ed adfiastar sund coleic:
(P. 47 *:) „Do duit uaim a Läig" for Cucbulaind „co airm bi ta
20 Emer, ocus innis, condat mna sidi rom tbatbigset ocus rum
admilset, ocus apair fria is ferr a cbäcb itosa, ocus ttet dorn
9 |7„...*>,^ , indmiigid." Is and asbert in gilla oc nertad Conculaind inso:
^ f fcjl . ^o)
' „Mor espa do Itech laigi fri süan serglige.
ar don adbat genaiti tesa a Tenmag Trogaigi.
25 Condot rodbsat condot cbachtsat
condot ellat eter briga banespa.
Diuchtra a terbaig andregoin
ar dotait do locbbriga eter argaib erritib.
Condot rudi sudi n-ög.
21 genaiti: i. iiiiia a Tenniag Trogaigi: i. aMaigMeil. -n diuch-
tra: i. erig a terbaig andregoin: i. a galar bansidi. i'o do loch-
briga: i. do kechbriga erritib: i. auradaib {Glossen in LU).
VIII Serglige Conculaind. 215
condot chellti coiulot cliiürtlii margnimu.
Dia focart lütli Labiada a tir rudi atrai co ro pat mor.
Mör e.
29. Teit in gilla iarsüi eo airm i in-boi Einer ocus ad-
fet amal boi Cuebulaiud. „01c duit-siu a gilli", t'or si, „ar is 0
tu taithigos in sid cen feil) ica do tigenia d'agbail lat. Truag
d'Ultaib" for si „cen sirtin a marica. Dia m-bad Concbobur
credbaigto, no Fergus ni thastar siian, no Conall Cernach
tal)sat crechta, is Cucbulaind cobarthe." Cacbain-si iarom läid
la sodain fon cruth sa: 10
„A mic Riangabra fürir! cid menic imtbigi in sid,
ni moch doroicb let ille icc mic delba Dechtere.
Tniag d'Ultaib co lin garta eter aite is cbomalta
cen siriud in domain duind d'icc a carat Conculaind. 4
Mild Fergus no beth issüan dän iccad aicned oendrüad, 15
ni biad mac Dechtere i fos, co fagbad drui dia tomos.
Dia m-bad he Conall chena fris.m-be^ crechta is cneda,
no sirfed in Cü in m-bith m-bras, co fagbad liaig da
Mäd do Lgegaire Biiadac/t tisad äg bäd imuallach,
no sirfed liErind na u-iath d'ic mic Connaid mic Iliach. 20
Da m-bad do Cheltchar na celg tisad siian ocus sirserg,
ro bad astrach aidchi is lä eter sidaib Setantä. 12
Da m-bad Furbaidi na fian no beth illige lauchian,
no sirfed in domon n-dron, co fagbad a thesarcon.
Atbathsat sluaig side Truim, ro scarsatar a morgluind, 25
ni thet accu dar cona* o ro gab süan sithbroga. le
Uchan do galur nom geib 6 Clioin cherda Conchobair!
isseth rem chridi is rem cnes, dia tisad dim a leges.
1 condot chellti: i. coudenia LU. 2 h'ith oder läth LU, hith O'Curr])
18 iiimith mbras LU. -z^ O'Curry vennuthet auci'i („the Houiid"):
eher wolil ar Cü.
216 VIII Serglige Conculaiud.
Uchaii is crü mo craide! serg lor marcucli in maige!
cüiina toraig suud ille d'oenuch Mage Murtliemno. 20
Is de nä tic a hEmaiii däig na delba ron dedail,
is merb is is marb mo guth, daig ata-som fö drochcruth.
5 Mi is rathe is hhsidain cen cbotlud lo cbomriagail
cen duini bad bind labra ni chiiala a mic Riangabra." 24
A mic R.
5 7 ^liA-^; 3Q_ Tanic Emer rempi co bEmain iarsin d'inuaigid Con-
S^^^- culaind ocus dessid issind inidai i m-bai Cuculairid, ocus ro
10 bai ca räd: „Is mebiil duit" or si „laigi fri bangrad, uair
dogenad galar duit sirbgi". Ocus bai ca acaWaim ocus ro
cban laid:
(P. 47^:) „Erig a gerait Ulad, roddiisci suan slän subacb
deci rig Macba mo crutli nit leci re rochotlud.
15 Deca a gualaind lan do glain, deca a cburnu co comraim,
deca a cbairptiu cinnit glend, deca arretba fiau fidcbell. i
Deca a cburadu co m-brig, deca a ingenraid n-ardmin,
deca a rigu remnaga, deca a rignu dermära!
Deca tossach gemrid ghiair, deca cacli ingnad ar n-üair,
20 deca let iss ed föt gni a fuacbt a fot a hamb'! s
Is metb ni maitb cotlud trom, is mertan ar n-ecomlond,
is loim for saitb suan bi fat, tanaisi d'ec eccomuart.
Rodusig suan sid ar n-61* telci ri roln'uth romor
dar ni-hriafhar m-blaitb rot char erig a gerit Ulad!" 12
25 Erig a. U.
31. Atracbt iarom Cucbulaind iarsin ocus dorat laim
dar a agid ocus ro chuir a mertuigi ocus a tromdacht de
ocus atracbt iarsin ocus tanic remi iarsin, co m-boi i n-airbi
muge LU. 21 bria LU. briaii 0' Curry.
VIII Serglige Conculaind. 217
ro ir. Co n-acca cLiici iarsin Libaii, ociis ro raid ind ingeu
friss ocus bäi oc a tlioeuriud din t-sid. „Ci-si airm hi tc'i La-
braid?" ol Cuclmlaind. „Nmsa," ol si:
„Ata Lab raid für liud glau dia n-aitbigot l)uidui bau,
ni ba scitb let tecbt dia tuaid, inad ar fis Labrada Luaith. 5
Ljiiiiid tecb ades tiiid ben cet eolach iuti asidfet,*
coi'cair co n-aldi datha samail grüadi Labrada. *
Crotbid conebend catba ceirp fiad a chbT,idib tbana deirg,
bruid idiiu buden m-bsetb, brisid sciatbu lenna Isech.
Li sula a ebnes isiii tres, ni maird cairdiu a foramles,* 10
inrice feraib side, fer ro selaig mör mile. »
Lsechdu ocaib, anu-u sceoil, ro siacht tir Ecbach luil,
folt fair Sivaal flesca öir. bolad fina lia anöil.
Amru feraib füabair nitb is garg fri ciana cocricb
riadu curacb ocus graig sech iuis bi ta Labraid. 12 15
Fer CO n-ilur guim dar 1er Labraid Lüath lam ar cläideb
ni fuband eon roitbi de* is fulang süaiu socbaide.*
Srian muiuci dergoir fria graig ocus noconod* namma
ütrid airgit ocus glain, iss ed fil is tig bi ta. le
Ata L. f. 20
32. „No CO rag-sa" ar Ciiculaind „ar cuiriud mna". „Ti-
ced iarom" ar ind ingeu „Löeg and süt d'is cecb reta." „Tiat
iarom" ar Ciiculaind. Atralacbt^Löeg iarom lasin n-ingin,
ocus docbuatar do Maig Lüada ocus don Biliu Buada ocus
dar Oenacb n-Emna ocus i n-Oenach Fidga, ocus is and side 25
bai Aed Abrät cona ingenaib. Feraid Fand failte fri Löeg.
„Cid dia m-bai Cuchulaind cen tiacbtain?" or si. „Nir bo ail
leiss tiacbtain ar bancburiud: ocus daw co finnad, in uait-siu
ro siacbt fis dö." „Is uaim," ar si, „ocus ticed co lüath diar
saigid, ar is indiu curtbir in catb". 30
10 Für maird lies maini, rgl. iffird für iffirii S. 193.
218 VIII Serdige Conciilaiml.
33. Luid Lfeg atheroch co airm i m-boi Cucliiil;iind
ocus Fand malle fris. „Ciniias sin a Löig?" ar Cuchulaiud.
Ro frecair L»g ocus ro radi: „Is inithig teclit," ar so, „uair
ita in cath oc a fertliain iiuliu", ocus is amlaid ro boi oc a rad,
5 ocus ro clian laid:
(P. 48'':) „Rauac-saremrohradraii l)ale ingnad, ciar bo gnad,
conuici iu card fichtib drong lii fiiar Labraid leljarmong.
Co fuarusa he sin card ina'sudi milib arm,
mong buide fair, alli datli, ubull oir oc a iadad. ^
10 Co rom aichnistar iar aim alleind cborcra coicdiabail^
atbert rim, in raga lim don tig hi fail Fselbe Find.
Atät na da rig is tig Failbe Find ocus Labraid,
tri coecait im cbecbtar de, is e lin inn öentaige. »
Coeca lepad na leith deiss ocus coeca airi des,*
15 coeca lepad na leth chli ocus coeca aeri di.
Colba do leptbaib croda üatne finna fororda,
issi caindell ardus-ta in lia lögmar lainerda. i^
Atat ar in dorus tiar insinnait* lii funend grian
graig n-gabor n-glas, brec a mong, is araile corcordond.
20 Atat ar in dorus sair tri bile do cborcor glain,
dia n-gair in enlaith büan blaith don m«craid assin rigraitb. le
Ata crand i n-dorus liss, ni betig cocetul friss,
crand airgit ris tatin grian, cosmail fri hör a roniam.
Atat and tri ficbit crand comraic uad chomraic a m-barr,
25 biatar tri'ce^ do cach crund do mes ilarda imlum. 20
Ata tipra sin t-sid threll cona tri coectaih brcclend,
ocus delg öir cona li i n-öe cecha breclenni.
Dabach and do mid medracb oc a dail for in teglacli,
maraid beos, is büan in bcs, conid bitblan do Ijitbgrcs. 2-1
c. 7 Für card lies cani, cfß. ilürd für ilüru <S'. 11)3.
VIII Sei-filige Conciilaiiid. 219
Ita iiigeu is tig trcll ro derscaig du uiiiaib Ereud,
CO fult budi tliic iiuiiiacli. issi alaiiid illanach.
In comräd doiii ri cacli, is alaind is ingnath,
maidid cridi cech diiiii dia seirc is dia iiimuui. 28
Atiubairt iud ingeii trell: cuicb in gilla na haichne;/«, 5
masa tbü, tair bic ille, gilla iud iir a Murthemne.
Dücbüadusa co foill foill, rom gab eck dorn onöir,
atbert rim, in tic ille oenuitfc digrais Decbtere. 32
Mairg ua decbaid 0 cbianaib, ocus cacb ic ä iarrair,
CO n-aiced, immar ita in tech mör atchonnarc-sa. 10
Da ui-bad lim Eriu nie ocus rige breg m-bude,
dobe'>-aind — ni lätliar lac — ar gnais in bale ränac."
Ran. r.
34. „Is niaitb sin" ar Cüculaiud. ,,Is maitb" ar Loeg
„ocus is cüir dul dia n'acbtain ocus is maith csich ni issin tir 15
sin", ocus is and asbe>-t Loeg beös fris-seom ic innisin oibniusa
in t-sida:
„Atcouuarc tir sorcba sa;r inna raiter go nä cloen,
fil and ri riianina buden Labraid Lüatb lam ar claideb.
Oc tecbt dam dar Maig Lüada domm ärfas Bili Buada, 20
ro gabus immaig denua la danatraig imcbenna.* *
Is and atrubairt Liban isin baliu irra bammar,
ro bad inmain lem in firt, dia m-bad Cbü no beth it riebt.
Alaind bantrocbt buaid ceu cacbt ingena Aeda Abrät,
(p.48^) delbad Fainne füaim colli ni ro acht rigna na ri. 25
Atber üair is lim ro clos sil u-Adaim cen imarbos
delbaid is Fainne rem re na fil and alletbete.
Atconnarc Isechu colli co n-armmaib ic imdibi,
atconnarc etach n-datba 110 co n-erred anflatha. i"^
220 VIII Serglige Conculaind.
Atconnare mna feta ic fleid, atconnarc aniugenraid,
atconnarc gillu glaua üc imtecht ind fid dronima.
Atconuarc ses ciüil is tig ic a^rfitiud dond ingin,
man bad a lüas tisa ammach,* dorn gentais co hetreorach. iß
5 Atconnarc iu ciioc ro biii alaind ben Eitbne Ingubai,
acht in ben atberar sund beres na slüagu asa cund."
At. m.
35. Luid Cuchulaind lee iarom is tir ocus bert a charpat
les, CO rancatar in n-insi. Feraib Lahraid fselii friü, ocus fersi
10 in bantrocht uli, ocus ferais Fand daw feelti sinredaig fri Coin-
culaind. „Cid dogentar sund hi fecht sa?" ol Cuchulaind.
„Niwsa," or hahraid, „iss ed dogeuam, regmai, co rolam cor
imön slüag." Tiagait ass iarom, co rancatar tor na shiag ocus
CO rolsat süil tairsiu, ocus ba dirim leö in shiag. „Eirg ass
15 hi fecht sa" ol Cuchulaind fri hahraid. Luid hahraid ass
iarom ocus anais Cuchulaind ocon t-slög. Fanocrat in da flach
drundechta. Dogensat in t-slüaig. „Is doig," ol in slüag, „in
riastartha a liErind, iss ed terchanait ind fiaich."
36. Dos sennat in t-sluaig iarom, connä füair ined leo
20 i& tir. Dothtet Eochaid lüil iarom do inlut a lam don tiprait
matain moch. Atconnairc Cuchulaind iarom a gualaind tresin
cochull. Doleci gai dö, con luid trit. Ro marb triar for tri-
chait dib a oenur. Tofobairt iarsin Senach Siabortha, ocus
ferait mor gleö, ocus marbthus Cuchulaind iarom. Tic La-
25 hraid iarom ocus mebais riam forsna slögu. Eo gäid hahraid
do anad dind imguin. „Atagamar tra" for Loeg „in fer d'im-
hert a ferci fornd, üair nach lör leis di cath füair. Tiagar"
for Löeg „ocus inliter teora dabcha üarusci do dibdüd a Ijrotha.
In cetna dabach i tet, fichid tairse; in dabach tanaise, nis fo-
30 daim nech ar a tes; in tres dabach, is comso a tes."
37. In tan atconcatar na mna Coiuculaind, is and cä-
chain Fand in so:
17 ZU lesen druidechta?
VIII Serglige Conculaind. 221
„Sogda cairptecli docing rot, cesu amulacli is 6c,
alaincl lüadam hiades blai* fesc-iu' iar n-6enucli Fidgai.
Ni ceol side seol fod gaiu, is fordatli fola fil fair,
cronan canas [carpat] chreit, focanat roith a cliarpait. *
Eich iil fo charput glinue, anfrim cein cor da sille, 5
Imheir cöic deich ubull öir, os clesit for a anoil,
ni fuair a samail di rig etcr min ocus anmin. s
Fil i cechtar a da grüad tibri derg amal cru rüad,
tibri uani, tibri gorm, tibri corcra dath n-etrom. 10
Fil secht suilse ar a rusc, ni scel facbala hi lusc,
imdenum sula saire, abratchair duba daile. i^
Fil for a chend cid fö fer atchlos fo Erind iml)el,
tri foiltni CO saine dath, gilla öac amulach.
Claideb rnssi roindes crü cona imdurnd airgdidu, 15
sciath CO m-bnallaib oir budi ocus co m-bil findruine. ig
Cingid dar lirn in cach tind, imtheit i n-ag i n-eslind,
ni fil dobairde cruaid laind as chosmail fri Coinculaind.
Cuchulaind dothset ille in t-öcl^ch a Murtemne,
is iat dorat sund hi fat ingena Aeda Abrät. 20 20
Bröenan fola fota fland la toeb crand comarda de,
uallach uabrech ard la gol, mairg fri siabra se!"
38. Ferais Liban fselti fris iar tain, co n-and asbert in so sis:
(P. 49 '^ :) „Foclien Cuchulaind torc torachtaide
mal niör Maigi Murthemni 25
6 Die Lin. 4. 10. 12. 14 klein gedruckten Wörter und Buchstaben
fehlen im Facsimile von LU. und sind O'Curry's Text entnommen. Da
O'Curry nur carpat lin. 4 in Klammern gesetzt hat, so scheint er wirk-
lich in den übrigen Fällen mehr haben lesen können, als der Schrei-
ber des Facsimile. 24 torc: i. ri LU.
222 VIII Sergli.ffO Conculaind.
mär a menma miarl curad cathbüadach
cride niad nertlia gaise flandrüad ferci
aurlam fri firecrat lath n-gaile Ulad
alaiiul a li li sula do andril), is fochen!
5 Foc. C.
„Cesc cid doronais a Cucliulaind?" or Liban fris. Is
and asbc>"t Cuchulaind aiidaide:
„Tarlucus urchur dorn sleig i ii-düiiad Eoguin InbcM-,
no con fetwr — socbla set — , in buaid dorigniiis no in bet.
10 Cid ferr cid messu dorn nirt cosse ni tbarlus dorn cbirt
urcur anfis fir bi ceö l)es nan arlaid duni beo. 4
Slog find forderg formnil) ecli dorn roipnitar forom letb,
munter Manandan mic Lir cotagart Eogan Inbir.
Immimrous cipe cruth, in tau tänic mo lau lütb,
15 oenfer dia tricba cet couda rucus docbom u-ec. 8
Ro cbuala cneit Echacb lüil, i socraidi labrait luuil,
mad lir con fir bes ni}) catb* in t-iivcnv matarlacad.
Tar. u.
39. Foid Cüculaiud iarsiu lasin n-ingin ocus anais mi's
ina farrad, ocus celebraid bi ciud mis di, ocus atbert si fris-
20 sium: „In bale" ar si „atbera-su frim-sa dul it chomdäil, ra-
gat-sa." Ocus is and dorönsat comdäil ic Ibur Cind trachta.
Ro innis do Emir ani sin. Doronta scena acci-side do mar-
bad na ingine. Tanic ocus coeca «gen lee connici in comdail.
Is and ro böi Cucbulaind ocus Löeg oc immirt fidcbilH ocus
2h ni ro airigset na mnä cbucu. Is and ro rätbaig Fand ocus
asbert fri Loeg: „Feg-su a Laig ani atchiu-sa?" „Cid in sin?"
ar Löeg. Dercais Loeg, ocus is and ro radi ind ingen in so
i. Emer:
40 |R.] „Feg a Loig dar tb'eis
30 oc coistecbt frit filet mna cori ciallmathi
VIII Serglige Conculaind. 223
CO scenaib glasgeraib ina n-deslamaib
CO ii-6r fria n-uchtbrunnib crutb caiii
atchichitho- iimcd tecait laitb gaile dar cathcairptiu
gle* ro sui gue Emcr iiigeii Forgaill."
[R.] „Ni tagara" ar Cuchulaind „ocus ni coii tora eter. 5
Tair-siu isiii creit cumachta lasin suidi n-grianda.
form dreich-sea fodein ar do-th-esarcainb-sea
ar andrib ilib imdaib hi cetharaird ülad
ar cia nos baigea ingen Forcaill a huclit a comalta
im gnim co citmachta bes ni h'm lamathair." 10
41. Asber^ beos Cuchulaind:
[R.] „Not sechnaim-sea a ben amal sechnas cach a chärait
ni ru bim-sea do gi» crüaid crithlamacb
nach do scian timthanaidi nach t'ferg treith timaircthech
ar is mordolig mo nert do scor 6 nirt mna." 15
,,Cesc tra" ar Emer „cid fod ruair lat-su a Chiiculaind Ce^t
mo dimiad-sa fiad andrib ilib in chüichid ocus fi'ad andrib ilib
na hErend ocus fiad tes euig ar chena, ar is fot clith tanac-sa,
ocus fo (p. 49'':) ollbrfg do tharisen, ar cia not bagea uall
ollimresan, bes ni päd rith lat-su mo lecun-sa a gillai, cia no 20
triallta."
42. „Ccsc tra a Emer" ar Cuchulaind „cid ar na leic- /i
fidea dara-sa mo denus i n-dail mnä? ar chetus in beji-sa, issi
in glau genmnaid gelgasta dingbäla do rig ilchrothaig ind ingen
sin do thonnaib dar leraib lanmoraib, co u-deilb ocus ecosc 25
ocus söerchenel, co n-druni ocus hxmda ocus lamthorud, co
ceill ocus cond ocus cabsaidecht, co n-immad ech ocus bö-
thänte, ar ni fil fo nim ni bad toi ria cöemchele, na dingned,
cia no comgellta. A Emer" ar se „ni fuigeba-su curaid cain
crechtach cathbüadach bä dam fiu-sa." 30
43. „Bes" ar Emer „no co n-err in ben dia lenai. Acht
10 lamäthair LU 27 chond LU.
224 VIII Scrglige Conculaiiul.
cliena is alaind cecli n-derg, is gel cach nua, is cain codi ard,
is serb cach gnatli, caid cech n-ecmais, is faill cech n-aich-
nid, CO festar cach n-eolas. A gillai" ar si „ro bamar-ni fecht
CO cataid acvit, ocus no bemmis dorisi, dia m-bad ail duit-siii."
5 Ocus ro bo dograch furri. „Darm brethir tva" ar se „is att
ail-siu dam-sa, ocus bid at ail, lii cein bat beo."
44. „Mo Iccud-sa diu!" ol Fand. j,Is coru mo lecud-sa"
ar Emer. „Na tho," or Fand, „messi leicfidir and, ocus is me
ro bseglaiged o cheiii." Ocus foröpair oc dogru ocus oc do-
10 mewmain möir, ar ba nar lee a lecud ocus dul dia tig a che-
töir, ocus ro buadir in rograd hi dorat do Coinculaind, ocus
is amlaid ro boi oc dogru ocus doroni in laid sea:
„Messe ragas for astwr, ce doch lim ar mor gostul,
ce tha nech lin ablad,* ro bad ferr lim tairisem.
15 Ro bad ferr lim bith hi fus dob^^V (?) föt laim ccn dobus,*
nadula — cid ingnad lat — co grianan Aeda Abrät. 4
A Emer is lat in l'er ocus romela a deig ben,
ani na roich lam cid acht is ecen dam a dütracht.
Mor fer ro böi com iarraid eter chlitar is diamair,
20 no CO dernad riu mo dal, däig is misi rop iran. «
Mairg doheir seirc do duni menestarda dia airi,
is ferr do neoch a chor ass, meno chartar mar charas.
Coeca ban tänac ille, a Emer an foltbuide,
do tascrad ar Faind ni !'(') is da marbad ar andrö. 12
25 Atat tri coecait lim la do mnaib aille oentamä
acMm i n-dün immalle, no co treicfitis messe."
Mose.
45. larsin ro follsigod do Manandan ani sin, i. Fand
14 tairsem LU. 1.0 dobeth (fCnrry, aber die Handiichrift lud
ein Lüngezeichen über der Abkürzung.
"VIII Sergligc Concnlaind. 225
ingen A'eda Abrät do 1)itli i ii-ccomlaiKl ic miiaib Ulad ocus
a bith CO a leciid do Choiiiculaind. Tanic iarom Manannan
anair do saigid na hingini, ocus ro boi iaa fiadnaise, ocus ni
ro rathaig uech dib ani sin acht Fand a boenur. Ocus is and
sin ro gab etere moir ocus drocbnimmain in n-ingin oc fegad 5
Manandan, ocus dorigni laid:
(P. 50*:) „Fegaid uiac Ia?cbraidi Lir do maigib Eogain Inbir,
Manannan üas doniun dind, ro boi tan rop inmain lim.
Mad indiu ba digrais nüall ni cbarand mo mmma müad
is eraise in ret in t-serc teit a beol cen immitecht. 10
La i'o ba-sa ocus mac Lir hi n-grianan Düni Inbir,
ro po döig lind cen anad no co biad ar n-imscarad.
Danam thuc Manannan mass, ro bam cele comadas,
no CO berad orm ria lind cluclii erail ar fidchill. 8
Danam tlmc Manandan mass, ro bam cele comadas, 15
dornasc doraromtlu'i tliuc dam illüag m'imdergthä.
Bai acum dar frsech immach coeca ingen illdathacb,
doratus do coecait fer cen tar in coecait ingen. 12
Cetra coecait cen miri iss e lucht inn oentigi,
da coecait fer sonmech slaii, da coecait ban find follan. 20
Atchiu dar in muir ille — nin acend nach meraige —
marcach in mara mongaig, ni lenaud do sithlongaib. KJ
Timthecht seochain-ni cose ni acend acht sidaige,
maraid do chiall cech sliiag seim, cia beit üait i n-etercein.
Mad messe ba dethb^r dam, daig at btetha cialla ban, 25
inti ro charus co holl, dein rat suud i n-ecomlond. 20
Celebrad dit a Chü chain aso sind * uait co sochraid,
cen CO tisam dütracht lind is ard cech recht co himchim.
5 etere, so nacli ()'('iirrij cri/iiuif. n; dör ca[th]roihtli;i (yCarnj.
Es fehlt eine Silbe. Etira dor-nasc di ör?
15
^26 "^^III Serglige" Conculaind.
Erge seo mitliig dam-sa, ata nech risiiid andsa,
is nior in tocosol tra, a Laig a mic Riangabrä. 24
Ragat rim cheli fodein, daig no co dingnea m'amreir,
luir apraid is ceim i cleith, mad alic duib-si, fegaid!"
5 Feg.
46. Atracht ind ingen iarsiii i n-diäid ^lanaMwam ocus ro
fer Mananndn fselti fria, ocus asbert: „Maith a ingen" ar se
„in ocurnaidi Conculaind bia fodecht sa, no in lim-sa doraga?"
„Dar ar m-brethir em" ol si „fil uaib necb bad ferr lim a
10 cheli do lewmain. Acht" ar si „is let-su ragat- sa ocus ni ir-
naidiub Coinculaind, ar rom threc, ocus araill and daw, a
degduini, ni fil rigain catamail acot-su, ata immorro la Coin-
culaind."
47. O'tconnairc immorro Cuchulaind in n-ingin ic dulaüad
15 coMixnannan, ro raid fri Löeg: „Cret süt?" ar se. „Niwsa" ar
Loeg „Fand ic dul la Mananwa« mac Lir, arn corbalic duit-
siu hi." Is and sin tra ro ling Cuchulaind tri nvdlemend ocus
tri deslemmd Lüacra, corra bi fri re fota cen dig cen biad
sechnon na siebte, ocus is and no chotlad cecli n-aidcbi for
20 Sligi Midluacra.
48. Dochoid tra Emer do saigid Cüncoba«r co bEmain
ocus ro innis do, Cuchulaind am«? ro boi. Ro faid Concho-
l)()r filedu ocus ws dana ocus drüdi Ulad dia saigid, co fastai-
tis ocus CO tuctais co hEmain leo he. Ro triall som daw in
25 n-äjs n-däna do (p. ÖO"":) marbad. Ro chansat side brechta
dvmdecJda ina agid, co ro gabait a chossa ocus a lama, conos
tanic trell dia ceill. Ro böi seöm dun oc cuingid digi chucu
iar sin. Tucsat na druid dig n-dermait dö. kraal atib in dig,
iiir bo chumaiu laiss Fand ocus cech ni doroni. Tucait daw
30 deoga dermait a heta do Emir, ar nir bo ferr ro böi. Ro
1 risriid aiidsa: i risiiad dolig Li'. ii Concul. LU.
VIII Serglige Couculaiud. 227
crotli ddn Manauw«« a brat etc>- Coiiiculaiiul ocus Faiud, comia
ro cliomraictis dogr^'s. 4!J. Conid taibsiu aidmillti do Cuiiichu-
laiud la hsen sidi sin, ar La mor in atmachta demnach ria
cretim, ocus ba he a meit, co cathaigtis co corptha na denina
frisna doinib ocus co taisfentais äiljiüusa ocus diamairi doib. 5
Amol no betis comarthauach, is amlaid no cretea doib. Conid
frisna taidbsib sin atberat na haneolaig side ocus ses sido.
Anhang.
Hier verzeichne ich die Stellen, die Stokes um ihrer Verbalformen
willen citirt hat, und theile ich ferner mit, icie 0' Curry die schwierigen
Stellen ichersetzt hat. Die Frage- und Ausrufungszeichen in rutider
Klammer sind ron mir zugesetzt.
Cap. 3. Fo bith etc. St. Ir. Gl. 486.
ibid. canitar drechta „Gesänge mögen gesungen ^verden" St. Beitr.
VII 58.
ibid. agat clesamnaig agant joculatores St. Ir. Gl. x>. 44.
Cap. 4. Asagussim etc. „I loish a bird on euch of my tivo Shoul-
ders-' St. Ir. Gl. p. 150.
ibid. Cid dogenam — do chuinchid Couculainn „vjas sollen wir
thun? sagen die Weiher. Nicht schwierig, sagt L. Ich loill von euch
gellen, um C. zu suchen" St. Beitr. VII 17. 20.
Cap. 6. indlis „eonjunxit" St. Beitr. VII 39.
ihid. CO ruildetar ambossa ocus aneti diud usciu „so dass ihre Füsse
und ihre Schwingen am Wasser hafteten", St. Beitr. VII 13.
ibid. Is detbbir dait — th'öenur „Good reason you have, said she,
becau.se there is not among tliem a woman who ivould not share her
love and friendship with you; ichilst as regards me, no other person
shares my love, but you alone" O'C.
Cap. 7. cansit „cecinerunt" St. Beitr. VII 43.
ibid. Gaibthi cloich isin tailin „Put a stone into the sling" St. Ir.
Gl. p. 112.
ibid. Geibthi Loeg — isiiitailin „dann nimmt ihn L., einen Stein, ,
und legt (ihn) in die Schleuder" St. Beitr. VII 42.
Cap. S. Dothset Cuchulaind etc. St. Ir. Gl. p. 121.
Concul. LC. 2 Cuncluil. LU.
228 VITI Sergligc Conculaind.
Cap. 9. nachin gliiasid res atclii ,,do not move him hefnre nifjht"
O'C. Allein atchi ist Verbalform, die O^Currn mit aithge, aitliclie,
aidche Fem. (Nacht) venvechselt hat.
Cap. 10. Tathut faelte, ni aigtlier ni „thon hast welcouie, fear not
anything" St. Beitr. VII 2. 41.
Cap. 11, Vers 2 a noticfitis diamtis lat „if they were with thee, —
and they would come, — " CC. Allein es muss heissen: sie würden dich
heilen, wenn sie hei dir wären (not-icfitis).
ibid. Vers 8. Inatconnarc etc. „All that he has seen in his sleep shall
he obtain ivithout his army" CC. Allein atcoiinarc 2ind atcoad kann
doch nur 1. oder 2. 8g. sein.
ibid. Vers 10" domficfe naimse Liban „from me shall fcc sent (?)
Liban" O'C. „loill go froui me" St. Rem.'^ pi- ^•^^ -^^ lesen, dot tiefe?
vgl. S. 212, 9.
Cap. 12. orta co ris in corthe cetna „geh bis du denselben Stein
erreichen icirst" St. Beitr. VII 2.
Cap. 13. bia slan — dit nirt „du wirst heil sein (lies: iverden) und
was fehlt an deiner Kraft, wird dir zugefügt loerden" St. Beitr. VII 64.
ibid. Is denta dait ar L. — domain „dies sollte gethun werden —
hoc faciendum est — von dir für L., denn er ist ein Held, welcher der
beste von den Kämpfern der Welt ist." Beitr. VII 68.
Cap. 15, Vers 2. „Victorious in tlie body of a strong cliariot, he
loohs upion Woody spears" (?) CG.
ibid. Vers 3. 4. „L. is quickening clans {?), — it is not sloic he is ever
in good {?), — assembling a battle, a slaughter will be made, of irhich the
piain of F. will be filled" O'C.
Cap. 16. in raga do acallaim — innairm atä „willst du gehen, um
mit Fand jetzt zu verhandeln? Ich ivill gehen, wenn ich den Ort ken-
nen werde, an dem sie ist" St. Beitr. VII 17. 18. öl.
Cap. 17. „Welcome, L. of the quick hund ai sword; the represen-
tative of legions {!) the shooter of light spears (!) the cleaver of shields, the
scatterer of heavy spears, the wounder of bodies, the slayer of nobles,
the seeker of slaughters, most beautiful in appearance (^), destroyer of hosts
scatterer of wealth, assaulter of Champions, welcome, welcome L." (?)
O'C. Jedenfalls hat O'C. verkannt, dass slaidid, scailid, crechtnaigid,
saigid Verbalformen sind, wie schon die davon abhängigen Aceusative
beweisen. In der Handschrift weder Interpunction noch Versabtheilung.
Cap. 18. „Welcome, L. of the quick hand at battle-stvord ; ready
his stipend, muniftcent to all, seekful of battle, wounded his side, faith-
ful his Word, rigor ous his justice, benign his sovereignty, strong his right
arm, avengeful his deed, gentle to his steeds\,?), L., welcome; nelcome L."
O'C. In der Handschrift nur nach gas ein Punkt.
VIII Serglige Conculaiiid. 229
ibid. „Welcome, L. of Ihe siciff liand cd sword; mosf raliant nf
ivarriors, haughfiest of cliiefs, desiroyer of strength, fighter of battle,
exterminator of Champions, elevator of thc weak, siibjugator of ihe sträng,
tvelcome, L., welcome, X." O'C. Auch hier sind mauraid, gniid etc.
nichts anderes als Verbalformen. In der Handschrift nur Idnler gossa
ein Punkt.
Cax). 19. „It is not haughtiness nor pride, o toife, nor a high spi-
rit of happiness, that confuses our senses: a battle approaches (?), ofdouble-
edged spears inanij, of dangerous plying of red swords upon the fists
of right and left (!) hands, [eqtial to] mang is the one heart of Echaid
luili?): loe cannot have any haughtiness. It is not haughtiness, it is not
pride in me, o wife!" In der Handschrift nur hinter nach nüall
ein PtmJct.
Cap. 20. Vor auasbert scheint etwas zu fehlen.
ibid. Fochen duit a Läig — tanac „ein Willkommen dir, o Loeg, ob
des Weibes, mit dem du gekommen bist" St. Beitr. VII 10. 11.
ibid. ragaid Liban it diaid „i. wird dir nachgehen" St. Beitr. VII 19.
Cap. 22. Duguither iaroni tarbfes — rigi „dann ist dort ein Stier-
schmauss von ihnen veranstaltet tvorden, damit sie dabei erführen, tvem
sie das Reich geben sollten'' St. Beitr. VII 53.
Cap. 23. Diuchtrais — dona rigaib, St. Beitr. VII 69.
Cap. 25. „You sJtall not be a terrified man {?) in a furious {?), sla-
vish, [oppressive, severe,] (^) fierce battle. You shall not be flighty, in-
aeeessible {?), haughty. You shall not be intractable, proud, precipitate,
passionate. You shall not be bent down (?) by {?) the intoxication {?) of
much (?) tvealth. You shall not be an ale - polluting (?) flea in the
house of a provincial king. You shall not make many feasts (?) to dis-
pense C^) to foreigners (?). You shall not visit disreputable people, in-
capable fof entertaining you as a king] (?). You (?) shall not let pre-
scription dose an illegal possession. Let tvitnesses be examined of who
is the heir of the land. Let the historians eombine in truthful action in
your presence. Let the lands of the brethren be ascertained in their
lifetime, and their increase (?). If generations have multiplied in bran-
ches, tvho has eaeh been gener ated from? Let them be called up; let
them be revived (?) on oath [that is, their ancient claims reestablished (?)
on oathsj. The place that the dead [their aneestors] have resided in (?).
Let the heir be preserred in his lawful possession. Let the strangers be
driven off it [the patrimony] by the strength of battle" (?) O^C.
ibid. taeriTechtach, hängt offenhur mit .,toirriachtadh to incite or in-
stigate" und „tairrachadh to instigate, to set on the actual commission"
[O'Doti. Suppl. zu O'R. Biet.) zusammen.
ibid. döicMecli, ettva O'Beilh/s doicheallach churlish, inhospitable?
230 ^'^III Serglige Conculaind.
ihid. maiulartha, findet sich hei (fDarorcn, s. v. mannar, das durch
sgneledh id. i. uniic, scatter) erJdarf wird; vc/l. dazu „mannar loosening"
(XBeiJhj.
ihid. im irand O'C.
ihid. ni säis däine doclu „du sollst nicht gemeine Leute hesuchcn"
St. Beitr. VII 46. Dicumaing Jcnnn der Form wegen nicht mit dem. Plu-
ral däine verbunden werden.
Cap. 26. „You toill not relate garrulously. You toill not diseourse
noisily. You will not mocTc, you icill not insult, you will not deride old
people. You will not he ill-opinioned [you ivill not suppose ill] of any
one. You tvill not mähe difficult demands. You tcill not refuse any
one for his cow. [You ivill have] a law of lending, a law of extortion,
a latv of paivning. You will he ohedient to the teaching of the ivise.
You will he recollective of the instructions of the old. You loill he a
follower of the rules of your fathers. You, will not he cold-hearted to
friends. You icill he strong to your foes. You will not he a retorter
of ahüse (?) in your many hattles. You tcill not he a tattler and ahuser.
You will not waste; you will not hoard; you ivill not alienate. You will
hear to he reproved for unhecoming deeds. You will not sacrifice your
truthfulness to the will of men. You icill not he a releaser [namely, of
hondmen and prisoners without security taken for them] , that you he
not repentant. You tcill not he a competitor, that you he not jealous.
You will not he lazy, that you he not inert. You tvill not he too im-
porlunate, that you he not mean.^' O'C.
ihid. Ni fresnesea — co glörach „du tvürdest nicht [lies: du sollst
ndcht) geschiv ätzig herichten, du würdest nicht {lies: du sollst nicht) ge-
räuschiwll erzählen"' St. Beitr. VII 52.
ihid. ui geis — a domanches „Du sollst nicht barsch fordern, du
sollst Niemanden zurücJcweisen ohne seine Kuli,"' St. Beitr. VII 46.
Cuj). 28. Mör espa etc. „It is great idleness in a Champion to
yield to the sleep of a hed of decline, becausc genaiti [i. e. women] from
T. T. [i. e. Maig Meli] hare appeared to you, who overcame you, who
manacled you, who bound you mithin the power of idle icomen; start
[i. e. arise] out of death [i. e. disease], by maidens wounded [i. e..hy
women of the hill§), for all your sirength has come [i. e. Champion strength],
among warrior Chiefs [i. e. heroes], until you rush to the place of war-
riors — until you have donc [i. e. performed] — until you have achie-
ved mighty deeds, where active Labraid leads his rushing men. Arise!
that you may he great. ^' O'C. In der Handschrift sind Punkte hinter
serglige, trogaigi, banespa, enitib, 6g, raarguimu, mor. Versahtheilung
fehlt in der Handschrift.
atrai coropat mör „stehe auf damit du gross seiest" St. Beitr. VII 40. 46.
I
VIII Scrglio-c Conculaind. 231
Cap. 20. is C. col)arthc „es ist C, der ihm Jielfoi, ivürcle" St.
Bcltr. VII 42.
ibid. Vers 12. „Botli night und day should scc thc joiirneijs^' O^G.
Vielmehr: er unirde untertvegs sein Nacht und Tag.
ibid. Vers 15. atbathsat „occiderunt" St. Beitr. Vit 44.
ibid. Vers 10. „The Hound [Cudmlainn] does not excel hounds, sinee
he caught tlie sleep of the hill of Brugh" 0' Curry , indem er aucü con-
jiciert, dem alten Texte die moderne Form des Artikels octroyirend.
ibid. Vers 20^-- „dass er nicht hierher kommt" St. Beitr. VII 47.
ibid. Vers 21. däig ua delba ron dedail „because of the [noble] form
with which he has parted" „O'C; „um der Form ivillen, von der er
sich getrennt" St. Beitr. VII 11.
Cap. 30 Vers 1 und ebenso Vers 11 ist siiaii als Ablatio aufzufassen:
erwache aus dem Schlafe.
ibid. Vers 2. „Behold thc hing of Macha of locely form (?), he will
not alloiv thy [?) great sleep" O'C.
ibid. Vers 4^- „Behold the movements of his chess-warriors" O'C.
Vielleicht ist fiau-fidchell wie fian-cluiche, „fair plaxj" CDon. Suppil. zu
CB. Dict., aufzufassen: sieh ihre Bahnen, ein gutes Schachspiel?
ibid. Vers 8. „Behold tJtou that ivhich it produces (?), its cold, its
length, its loant of beauty" O'C.
ibid. Vers 11. „Aivake thou from the fairy sleep thou hast drimk (?):
cust it off toith great, excessice ardour" O'C; „ertvache aus dem Schlafe
wirf ihn fort mit Eifer" St. Beitr. VII 42 (mit Weglassung ron sid
ar 11-61).
ibid. Vers 12. Des Versmasses wegen ist die Abkürzung der Hand-
schrift wohl eher zu briathar, als zu brian {0' Curry) ■ zti ergänzen, aber
der Sinn der Stelle ist mir unklar: „many ßoirery words thou hast
loved" O'C.
Cap. 31 V. 3. „Happy (?) house which a soft (?) tvoman Orders (?),
an hundred learned men in it that are adepts [?)" O'C.
ibid. 71^- „At all points {?) he plies {?) his ralour feats" O'C.
ibid. 8i>- „ein Mann der grosse Tausende niederhieb" St. Beitr. Villi.
ibid. Vers 9. amru sceöil „the most famous ^n story" O'C. Das
Facs. Rat sceol, das Ms. selbst aber sceoil, vgl. Stokes Bern, on the Facs. p. 11.
ibid. Vers 11. „The most illustrious of men that seek [?) baitle, tvhose
fierceness is feit (?) by distant {?) boundaries" O'C.
ibid. Vers 11. „Swiftly glide both boats and steeds past the island
VIIT Scrglige Couculaiiid.
in icJiich resides Labraid" (X(\ „Boot und Boss })flegcit bei dem Eiland,
auf welchem L. ist, rarbci'iil-iiinni.en" St. Beitr. VII 54.
ibid. 14. „He cleares not fiiieii] tili so coiihpelled(^), he maiiUains the
rejmse of his hosts" (fC.
Cup. :>2. No CO ragsa — mna „ich. irill nicht gehen, sagt C, auf
eines Weihes Einladung" St. Beitr. VII 16.
ibid. Ticed iai'om — tiat iarom ar C. „dann lass L. dorthin gehen,
sagt das Mädchen, nm jeglicli.es Ding zu erfahren. Lass ihn gehen,
sagt C." St. Beitr. VII 40.
Gap. 33 Vers 1"- „I arrived, in mg happg sportiveness" O'C.
ibid. Vers 9i>- „and fiftg on their right", 10^- „and fiftg on their
left (i)" (TG. Was ist airi, aeri?
ibid. Vers 13 1)- „in the place (?) where the sun goes down" O'G.
■ibid. Vers 19 b- ^^in contact their tops come in contact (?)" O'C.
ibid. Vers 20«" „300 'werden von jedem Baume genährt" St. Beitr.
VII 56.
ibid. Ve7:s 31a. docliüaclusa „ivi" St. Beitr. VII 44.
Gap. 34 Vers 4. „I passed the flowenj (?) piain tvith two rapid ad-
vancing feet {?)" O'G.
ibid. Vers 9. 10. „I will sag, — for it is I tliat have heard, —
[among] the race of Adam without transgression, the form whieh is
Fand's, I shall ever say {!), that there is not among them its like" O'C.
ibid. Vers 12^- „they were not the raiments of men ignoble [?)" O'C.
ibid. Vers 16. „Were it not for the qwielcness with which I came out
{?), theg loould have left me powerless" O'G.
Gap. 35. Feraib Labraid — fri Goinculaind „Läbraid made wel-
eome to them, and the ivomen all made it (ferais-i), and Fand made
especial ivelcome to C." St. Beitr. VII 31. 39.
ibid. ised dogenam „dies isVs, was ivir thiimverden" St. Beitr. VII 20.
ibid. regmai corolam cor irnan sldag „wir werden so gehen, dass
wir eine Schwenkung um das Heer machen können" Sl. Beitr. VII 20.
ibid. Tofobairt — ■ marbthus C. iarom „danach griff ihn S.S. an,
und sie fochten einen grossen Kampf, und dann tödtet ihn G." St. Beitr.
VII 41. 42.
mebais „fregit" St. Beitr. VII 39.
Gap. 37 Vers 3. 4. „It is not fairy music of couches {!) that serves
him, it is the deep colour of blood that is upon Mm; the purring which
VIII Sorglio-e Confulaind. 233
the liodio' nf [ailicrj vhtiriotH n'ieUl (?) is siiiu/ Inj tlte irlieeh of his cha-
rioV O'C. Der einftiche Gedanke dieser Strophe ist, dass die Musik,
die C. erfreut, das Krachen und Rollen seines Schlachttoagens ist: Nicht
Musik der Side ist die Weise iV), die ihm dient i?) — Farbe des Bluts ist
auf ihm — , {vielmehr) der Ton, den der Wagensitz singt, dazu singen
die Bäder des Wagens.
ibid. Vers öf>- aiilViiu etc. „I stand irilhout motion (? i riewing
them'' O'C.
ibid. Vers ß''- „titeg are swifter than 'the ■wind of springt' St. Ir.
Gl. 1010.
ibid. Vers 11>>- ni scel etc. „it is not a fact to be left unspoken" O'C.
ibid. Vers 12 "■ imdeuum etc. „eijebroivs brown, of nablest set" O'C.
ibid. Vers 13. „There are upon Ms head, what man's so good? —
(?) as has been heard through Erinn to her (?) borders, — " O'C.
ibid. Vers 17^- imtheit etc. „he traverses the battle to the place of
danger {?)" O'C.
ibid. Vers 22^- fri[sa] siabrase O'C. Auch dann noch feiilt eine Silbe.
Cap. 38. Die Verse Fochen etc. ohne Interpunction und Versabthei-
lung in der Handschrift. 0' Curry schreibt „mar a menma maid, curad
cathbüadacli, great his noble mind, a battle-victorious champion". Viel-
mehr: gross sein Sinn; Ehre (:/) der kampfsiegenden Helden. In der fol-
genden Zeile gais[c]e O'C.
ibid. Vers 2'^- sochla set „path of fame (?)" O'C.
■ibid. Vers 3. 4. „Whether better, whether worse be my strength,
hitherto I have not cast (?) of my Utile [dart] (?) the erroneous throw
of a man in u fug, [or onej (?) which did not eertuinly reach a living
per so n^^ O'C.
ibid. Vers 5«- formnib ech „an backs (?i of steeds'' 0' Curry; ob-
foromleth „upon all sides'' (?) O'C.
ibid. Vers 7"- Immimrous cipe cruth „I gare wound for wound (!),
■in whatever way"' O'C.
ibid. Vers 10"^- ,.If the man has spoken truth, it certainly has tvon
the battle (?)" O'C.
Cap. 30. ind iugen iuso i Emer. O' Curry corrigirt mit Becht Emer
in Fand. Die Worte Feg a Löig etc. haben in der Handschr. weder
Versabtheilung noch Interpunction.
ibid. atchicbitber — cathcairptiu „du wirst selten, wie Kämpfer von
Tapferkeit über Schlachtemvagen gehen"- St. Beitr. VII 22.
Cap. 40. Die Worte Nitägara etc. haben in der Handschr. hinter
etil- u)ul griauda einen Punkt.
ibid. ni contora etir „non vemet omnino'' St. Beitr. VII 47.
234 "VIII Serglige Conculaincl.
ibid. ar dotcsarcaiiibsea — lllad „for I will lyrotect thec from many
ahundant maidens at the four 2)oints of Ulster^' St. Beitr. VII 33.
ibid. ar cia nosbaigea — lämathair „for although ForgalVs daugh-
ter may threaten, on the strength (?) of her companions, a deed of po-
wer (?), certain it is that it is not against me it shall be dared"' O'C.
Vgl. O'Donovmi's Siippl. zu O'B. Dict. s. v. ucht: „fer gonur a bucht
slöig möir a man loho is Mied in the presence of a great host.''
Cap. 41. ni ru bimsea do gae „dein Speer verwundet mich nicht"-
St. Beitr. VII 41.
ibid. ar is mördolig — mnä „for it would he (?) seid (?) that my
strength should be dverted by i^V) the strength of a tvoman'' O'C.
Cap. 42. cia no comgellta „even though she had not promised ti" O'C.
ibid. bädam fiusa der mir gleich Icämc., „bäd-am fiii-sa" St. Beitr.
VII 41.
Cap. 43. Die Worte is alaind cech n-derg bis cach n-eölas scheinen
ein metrisches System zu bilden. Vor cäid ist is zu ergänzen.
ibid. darm brethir — bat beo „hei unserem (/) Wort, sagt er, du
bist mir wohlgefällig, und du wirst mir wohlgefällig sein, so lange als
du am Leben bi'si" St. Beitr. VII 40.
Cap. 44 Vers 1. 2. „I it is that shall go an Ihc journey; I give
consent with great affliction {?); though there is a man of equal fame [?),
I would prefer to remain'' CC. V. 2 ist weder Heim noch Silbenzahl
in Ordnung.
ibid. Vers 5'>- romela „well magst thou wear hiiii'- (?) O'C.
ibid. Vers 6. „what my arm cannot reach, what hut that I am for-
ced to wish it weW O'C.
ibid. 11. täuac — foltbiiide „du bist hierher gekommen, o edle Emer,
gelbhaarige'' St. Beitr. VII 11.
Cap. 45 Vers 4 a- is eraise etc. „affectiou is a siibtle thiiig; it makes
its ioay ivithout labour" {?) O'C.
ibid. Vers 12. „I gave them iinto fifty men, without reproach, --
the fifty maidens" O'C.
ibid. Vers 18. Maraid etc. „thy good sense is magnified by (?) erery
gentle host, though they he from thee far away" O'C.
ibid. 22. 23. „I bid thee adieu, o beautiful Cu; hence we depart (?)
from thee with a goodheart (?); though we return not (V), bc thy (V) good
will ivith us;- every condition is noble to fin comparison with/ that of
going aivay."
Cap. 46. ni iniaidiub etc. „ich werde nicht auf ihn ivarten, denn er
hat mich im Stiche gelassen" St. Beitr. VII 34.
IX.
Das Fest des Bricriii.
1. Dieser culturgeschichtlicli und mythologisch höchst merk-
würdige Text ist nächst dem Tain Bö Cualgne die umfangreichste
Compilation unter den mir bekannten alten Texten, welche sich
auf den ersten Hauptsagenkreis (s. S. 59) beziehen. Ich theile
ihn mit aus dem Lebor na hUidre (Ende des 11. oder Anfang
des 12. Jahrb.), Facs. p. 99— 112. Das Fest des Bricriu bildet
nur den Ausgangspunkt des Ganzen; die übrigen auch in der
Ueberschrift genannten Haupttheile sind: Curat bmir Em na
Macha (der Heldentheil von Emain Macha), Briatharchath
Ban-Ulad (der Wortkampf der Frauen von Ulster), T och im
Ulad do Cruachnaib Ai (die Fahrt der Männer von Ulster
nach Cruachan Ai), Cennach ind Ruanada i n-Emain Macha
(„Purchase of the championship in Emain Macha"). Dieses letzte
Stück ist unvollständig erhalten.
In der Hauptsache dieselbe Version, nur in etwas jüngerer
Sprachform und in einzelnen Theilen mit verschiedener An-
ordnung, enthält der werthvoUe Miscellancodex Egerton 93 im
British Museum, fol. 20 — 25 auf zwölf Seiten. * Der Anfang bis
zu den Worten foröcrad doBricrind fäcbäil in Cap. 13 ist verloren.
Ausserdem hat auch diese Handschrift den letzten Theil (Cennach
ind Ruanada) nicht vollständig, obwohl sie ihn ein Stück weiter
führt, als LU. Leider kommt uns auch dieses Stück nicht zu
* Dieser Codex erregte O'Ciirry's besonderes Interesse, da er in dem-
selben die irische Version des „Tripartite Life of St. Patrick" entdeckte.
Er beschreibt ihn Lect. on the Ms. Mat. p. 34ü. Auszüge aus dieser
Vita hat gegeben Stokes, Goid."^ pag. 84 ff. Sie ist geschrieben im Jahre
1477. Der Text des Fled — ebenso ein Fragment des Tain — rührt
nach O'Curry a. a. 0. von einer anderen Hand her. In Bezug auf das
Alter dieses Theils von Eg. kann ich nur sagen, dass auch er jünger
ist, als LU., wie man sofort au der Sprachforni erkennt.
236 ■ IX Fled Biicrend.
Gute, da auf der letzten Seite dos letzten Blattes und ebenso
auf der ersten Seite des ersten Blattes die Schrift sehr verwischt
ist. Dieses grosse Fragment muss also, ehe es in den jetzigen Ein-
band gerieth, in der Gestalt, in der es erhalten ist, längere Zeit
für sich existirt haben. Abgesehen von diesen Verlusten waren
in Eg. nie vorhanden die Capitel 28, 57, und 75 bis 78. Eine
Abschrift von fol. 20 verso (Cap. 22 — 24), von fol. 21, ferner von
fol. 23 verso lin. 28. bis zu den letzten Zeilen der ersten Seite
von fol. 25, sowie eine nach meinen Angaben ausgeführte Col-
lation aller übrigen lesbaren Stücke mit dem Texte von LU.
verdanke ich der Güte des Herrn Arthur W. K. Miller, vom
British Museum.*
Gänzlich verschiedenen Inhalt hat der Sagentext, welcher
den Titel führt „Fled Bricrend ocus Loinges Mac n-Dul
n-Dermait", überliefert im Gelben Buch von Lecan (H. 2. 16),
fol. 759 bis 765. lieber den Inhalt desselben referirt kurz
O'Curry, Lect. on the Ms. Mat. p. 468. Ausserdem finden sich
Citate in O'Curry's Lect. on the Manu, and Cust. III p. 106. 360.
Mir liegt dieser Text in einer Aljschrift vor, die Professor Atkinson
in Dublin für mich angefertigt und mir geschenkt hat. Nur im
xiUgemeinen der Ausgangspunkt, nämlich ein von Bricriu ver-
anstaltetes Fest, ist beiden Sagentexten gemeinsam. Aus dem
Anfange des zweiten Textes erfahren wir etwas darüber, wie
Bricriu überhaupt dazu kam, ein Fest zu veranstalten (s. Anh. IV).
•2. Der Inhalt dieses umfangreichen Textes ist kurz der
folgende :
Bricriu Nemthenga (d. i. B. Giftzunge) veranstaltete ein
grosses Fest für König Conchobar und die Edlen von Ulster.
Er baute eigens dazu ein Haus, nach Muster des berühmten
Craeljruad in Emain, nur noch schöner. Da er wusste, dass man
ihn selbst (seiner bösen Zunge wegen) nicht würde am Feste
* Nach O'Ciiny, On the Ms. Mat. p. lOo iiiul 104 finden sieh ausser-
dem Fragmente des Fled in den Handschriften II. 3. 17 (l(j. Jahrh.) und
11. 4. 22 (15. Jahrh.) Trin. Coli. Dublin. Allein ich erfahre von Prof.
O'Looney, dass nur ersteres Ms. diesen Text enthält, letzteres dagegen
ein zweites Exemplar des öerglige Gonculaind.
IX Flcd Bricrcnd. 237
Tlieil nolimcn lassen, so Hess er für sich einen Söller errichten,
von dem ans er alles sehen konnte, was im Hause vor sich ging
(Cap. 1 — 3). Nachdem alle Vorbereitungen getroffen wai'cn,
geht Bricriu zu Conchobar nach Emain Macha, und ladet ihn
und die Edlen von Ulster zu seinem Feste ein. Fergus warnt
vor Annahme der Einladung, denn Bricriu werde Unheil stiften.
Bricriu droht mit noch mehr Unheil, wenn sie nicht kämen.
Endlich beschliessen sie auf Rath des weisen Sencha, zu dem
Feste zu gehen unter der Bedingung, dass Bricriu sich entferne,
sowie er seine Gäste eingeführt habe. Bricriu fügt sich dieser
Bedingung, und die Helden ziehen zu dem Feste in glänzenden
Zügen (Cap. 4—7).
Aber Bricriu denkt nur daran, wie er trotz der ihm auf-
erlegten Bedingung Zwiespalt erregen könnte. Mit scluneicheln-
den Worten tritt er an Loegaire Buadach heran und fordert
ihn auf, die Curadmir (Heldentheil) genannte Ehrengabe, welche
der vorzüglichste Held zu empfangen pflegte, auf dem Feste für
sich in Anspruch zu nehmen. In derselben Weise macht er sich
an Conall Gern ach, und nach diesem an Cuchulainn. Bei
jedem der drei Helden findet sein Schmeicheln und die verlockende
Schilderung der reichen Ehrengabe ein sehr geneigtes Gehör
(Cap. 8 — 11), Die Schaaren ziehen in das Haus ein; die eine
Hälfte desselben ist für die Männer, die andere Hälfte für die
Frauen bestimmt. Das Fest beginnt, die Musik spielt auf, und
Bricriu muss nun den Saal verlassen; geleitet von acht Mann
mit gezückten Schwertern begiebt er sich nach seinem Söller
(Cap. 12. 13). Im Saale schicken sich die Theiler an, Speise
und Trank auszutheilen. Alsbald erheben sich die Wagenlenker
von Loegaire, Conall und Cuchulainn, einer nach dem aüdern, um
für seinen Hemi den Heldentheil in Anspruch zu nehmen. Nach
kurzem Wortwechsel funkelt und klirrt es auf der einen Seite
des Hauses von Schwertern, Speeren und Schilden. Conchobar
und Fergus sind erzürnt über den Streit; sie treten dazwischen
und gebieten Ruhe; die Streitenden lassen die Hände herabsinken
und gehorchen. Sencha aber empfiehlt, den Heldentheil zunächst
unter alle gleichmässig zu vertheilen, und die Entscheidung des
238 IX Fled Bricrend.
Streites, welchem der drei Helden der Vorrang gebühre, dem
König Ailill von Connacht zu überlassen. Der Rath wird be-
folgt; alle essen und trinken und sind fröhlich. Aber Bricriu,
der von seinem Söller alles beobachtet, sinnt nun darauf, Zwie-
tracht unter den Frauen zu stiften (Cap. 14 — 16). Die Frauen
gehen aus dem Saale heraus, um „nach der Schwere des Trinkens"
frische Luft zu schöpfen. Zuerst erscheint FedelmNöichride,
Loegaire's Gemahlin, mit fünfzig Gefährtinnen. Bricriu tritt zu
ihr, rühmt ihr Geschlecht und ihren Mann ; ihr gebühre der Vortritt
vor den anderen Frauen. Danach kommt Lendabair, Conall's
Gemahlin, zuletzt Cuchulainn's Gemahlin, Emer. Bricriu spricht
auch mit diesen; seine Schmeicheleien steigern sich, und eine
jede fordert er auf, vor den beiden anderen zuerst in den Saal
einzutreten (Cap. 17 — 19). Die drei edlen Frauen mit ihrer
Begleitung finden sich auf dem Spaziergange zusammen. Nach
einiger Zeit kehren sie um, anfangs in würdevoll abgemessenen
Schritten, aber je näher sie dem Hause kommen, desto be-
schleunigter wird ihr Gang, bis sie endlich, jede Rücksicht
vergessend, ihre Kleider in die Höhe raffen und laufen, so
schnell sie können, eine jede, um zuerst in den Saal zu gelangen.
Wie fünfzig Wagen dröhnte es, das ganze Haus zitterte, und die
Helden sprangen nach ihren Waffen (Cap. 20). Sencha gebietet
Halt und lässt den Saal schliessen, vor welchem Emer zuerst
angekommen ist. Nicht Gewalt soll den Streit entscheiden,
sondern die Frauen sollen sich im Briatharchath, d. i. im
Wortkampf, messen (Cap. 21).
Es folgen nun die Reden der drei edlen Frauen, in denen
diese letzteren sich und ihre Männer in kühner, schwer verständ-
licher Sprache rühmen (Cap. 22 — 24).
Um ihren Frauen Eintritt in den Saal zu verschaffen, reissen
Loegaire und Conall Löcher in die Wand. Cuchulainn aber hebt
das ganze Haus auf der einen Seite in die Höhe, so dass nicht
nur Emer mit ihren fünfzig Frauen, sondern auch die zweimal
fünfzig der beiden anderen edlen Frauen hineinkommen. Sieben
Fuss tief fährt das Haus in die Erde, als Cuchulainn es wieder
los lässt, die ganze Burg zittert, der Söller stürzt ein, und
IX Fled Bricrcnd. 239
Bricriu selbst mit seiner Königin füllt in den Kotli, so dass man
ihn nur noch an seinen Reden erkennen kann (Cap. 25). Ver-
gebens mühen sich die Helden ab, das Haus wieder in Ordnung
zu bringen, nur Cuchulainn vermag dies mit einer furchtbaren
Kraftanstrengung (Cap. 26. 27). Das f'est beginnt von Neuem;
die Männer sind auf der einen, die Frauen, von denen hier die
edelsten mit Namen genannt werden, sind auf der andern Seite
des Hauses (Cap. 28).
Die Frauen beginnen von Neuem, ihre Männer und sich
selbst zu rühmen. Sencha vermahnt sie zur Ruhe. Emer ant-
wortet, dass sie ein Recht habe, Cuchulainn wegen seiner Watfen-
künste und Tugenden über alle andern Helden zu erheben (Cap.
29. 30). Conall fordert Cuchulainn auf, vorzutreten, damit man
seine Künste prüfen könne. Cuchulainn lehnt dies für den
Augenblick ab, da er noch müde und hungrig ist von seinem
Kampfe mit dem Ungethüme Liath Morbragi, das er an dem-
selben Tage beschlichen und erwürgt hat (Cap. 31. 32). Als
der Streit um den Heldentheil von Neuem entbrennt, empfiehlt
Conchobar den drei Helden, sich an Cüroi mac Dairi um
einen ürtheilsspruch zu wenden (Cap. 33). Die Helden schicken
sich an, dem Rathe Folge zu leisten. Nachdem Cuchulainn die
Langsamkeit und Schwerfälligkeit von Conalls Gespann verhöhnt,
Loegaire aber seine eigene Schnelligkeit gerühmt hat, macht
sich dieser letztere zuerst auf den Weg. Es werden die Orte
genannt, die er berührt, bis er Sliab Breg erreicht. Hier über-
fällt ihn ein dichter Nebel. Loegaire beschliesst zu warten, bis
sich dieser verzogen; sein Diener führt die Pferde nach einem
Grasgarten in der Nähe (Cap. 34 — 36). Da kommt alsbald ein
gewaltiger, hässlicher Mann mit einer grossen Keule auf den
Diener zu. * Er fragt, wem die Pferde gehören, die den Gras-
garten abfressen, und giebt dem Diener einen wuchtigen Schlag
mit der Keule. Auf das Geschrei des Dieners eilt Loegaire
herbei; aber er muss Diener, Gespann und Waffen zurücklassen.
*i Dem Schreiber der Handschrift ist es unheimlich bei dieser Stelle
geworden, denn er liat am Rande darüber „in Dei nomine" geschrieben.
240 IX Flcd Bricrend.
und zurück nach Emain laufen (Cap. 37. 38). Bald darauf
kommt Conall desselbigen Weges und hat genau dasselbe Schick-
sal, wie Loegaire (Cap. 39). Cuclmlainn aber, der ebenso auf
seiner Fahrt von dem Nebel überfallen wird und dann mit dem
Riesen zu kämpfen hat, besiegt diesen, nimmt ihm die frühere
Beute ab und kehi*t mit den Wagenlenkern, den Pferden und
den Waffen von Loegaire und Conall nach Emain zurück (Cap, 40).
Bricriu spricht dem Cuchulainn den Heldenpreis zu. Aber Loe-
gaire und Conall wollen den Heldentheil nicht ohne Weiteres
wegen des Streiches, den ihnen doch nur die Side gespielt hätten,
fahren lassen. Conchobar empfiehlt (nochmals), Cüroi mac Dairi
um ein Urtheil anzugehen, oder Ailili und Medb (Cap. 41).
Die Edlen von Ulster beschliessen, sich an Ailili und Medb
zu wenden, und ziehen in glänzendem Zuge aus. Cuchulainn
aber bleibt zurück und unterhält die Frauen durch seine Künste.
Sein treuer Diener Loeg jammert darüber, dass Cuchulainn sich
durch eigene Schuld den Heldentheil entgehen lasse. Aber die
Schnelligkeit ihres Gespannes lässt sie trotz der verspäteten
Abfahrt zuerst vor Cruachan ankommen (Cap. 42. 43). Von der
Erschütterung der heranfahrenden Wagen fallen in Cruachan
die Waffen von den Wänden herab; die ganze Bevölkerung
kommt auf die Beine, die Leute stehen auf der Burg, wie Schilf
am Flusse. Auch Medb hat ein solches Getöse noch nie erlebt.
Sie steigt mit ihrer Tochter Findabair auf den Söller am Thore
der Burg und fordert die Tochter auf, zu beschreiben, was sie
sieht (Cap. 44). Zuerst beschreibt Findabair ein Gespann mit
einem Helden, den Medb als Loegaire erkennt (Cap. 45. 46),
ebenso wird Conall (Cap. 47. 48), ebenso Cuchulainn (Cap.
49 — 52) vorgeführt. Der dithyrhambische Schwung in Medb's
Antworten hat sich in der Verherrlichung von Cuchulainn's
Furchtbarkeit auf das Höchste gesteigert. Findabair schildert
noch, wie die Helden in dichten Schaaren heranziehen, und Medb
giebt an, wie sie empfangen werden sollen (Cap. 53).
Medb geht den Helden von Ulster mit dreimal fünfzig
Mädchen vor das Thor der Burg entgegen; drei Fässer mit
kaltem Wasser werden herbeigescbatft, um die Hitze der Helden
IX Fled Bricrcnd. 241
abzukühlen. Cap. 54 erhält jeder auf Cuchulaiuns Wunsch ein
Haus für sich, aber Cap. 55 wird ihnen gemeinschafthch der
königliche Palast überlassen, dessen Herrlichkeit ausführlich
geschildert wird. Erst nach drei Tagen gastlicher Bewirthung
fragt Ailill nach dem Begehr seiner Gäste und vernimmt von
Senclia, nicht zu seiner Freude, was von ihm verlangt wird.
Loegaire, Conall und Cuchulainn bleiben zui-ück, die anderen
ziehen wieder ab (Cap. 56).
Es beginnen die Prüfungen der Helden. Loegaire und
Conall flüchten vor drei unheimlichen Bestien, die ihnen Nachts
einen Besuch abstatten, auf „die Balken" des Hauses, aber Cuchu-
laimi behauptet seinen Platz (Cap. 57). Den Kampf gegen solche
Bestien wollen Loegaire und Conall nicht gelten lassen. Ailill
ist in grosser Verlegenheit und überlässt das Urtheilsprechen
der klugen und energischen Medb (Cap. 58). Diese lässt Loe-
gaire zu sich entbieten, spricht ihm den Preis zu imd giebt ihm
zum Beweise des Urtheils einen ehernen Becher mit einem
Vogel aus weisser Bronce (findruine) auf dem Boden. Diesen
Becher soll er aber zunächst geheim halten und ihn erst im
Craebi-uad vor Couchobar vorzeigen (Cap. 59). Aehnlich ver-
fährt sie mit Conall, nur dass dieser einen Becher von findiniine
mit einem Vogel von Gold auf dem Boden erhält (Cap. 60).
Aber der Bote, der Cuchulainn rufen soll, muss die List seiner
Herrin mit dem Leben büssen. ^ledb eilt selbst zu Cuchulainn,
legt ihre Hände um semen Hals und versichert ihm, dass sie
ihn nicht hintergehe, dass ihm in Wahrheit der Vorrang vor den
anderen Helden, und seiner Gemahlin der Vorrang vor den
anderen Frauen gebühre. Sie giebt ihm einen Becher von Gold
mit einem Vogel von Edelstein auf dem Boden. Cuchulainn
trinkt für sich allein den herrlichen Wein, der ihm' in dem kost-
baren Becher gereicht ward, und verabschiedet sich (Cap. 61. 62).
Medb wünscht aber die Helden noch w^eiter zu priifen. Die
Pferde derselben w'erden gut verpflegt; jedem von ihnen Avird eine
edle Jungfrau mit fünfzig Begleiterinnen zugeführt, und Medb
selbst begiebt sich zu Cuchulainn. Am Morgen darauf ward ein
grosses Radwerfen veranstaltet, in welchem Cuchulainn sich
16
242 IX Fled Bricreiul.
weit vor den anderen Helden auszeichnet (Cap. 63. 64). Darauf
setzt Cuchulainn die Frauen durch ein merkwürdiges Nadelspiel
in Erstaunen. Die Helden verabschieden sich nochmals bei
Ailill, Medb und ihrem Gefolge. Ohne weitere Einleitung folgt
eine Aufforderung Medb's, dass sich die streitbaren Helden zu
Ercoil und Garmna, ihren Pflegeeltern, begeben sollen (Cap. 65).
Ercoil aber schickt sie zu Samera und diese legt ihnen den
Kampf mit den Geniti Glinni, d. i. den Dämonen des Thaies, auf
(Cap. 66). Loegaire kommt mit dem nackten Leben davon,
Conall verliert nur sein Schwert nicht, aber Cuchulainn, der die
dritte Nacht an die Reihe kommt, bezwingt die Dämonen nach
hartem Kampfe (Cap. 67). Samera feiert ihn in einer Rhapsodie,
und erkennt ihm und seiner Gemahlin den Vorrang zu (Cap. 68).
Die drei Helden gehen abermals zu Ercoil. Sie schlafen eine
Nacht in seinem Hause, dann fordert sie Ercoil zum Kampfe
gegen ihn und sein Pferd heraus. Loegaire flieht vor Ercoil
direct nach Emain, nachdem sein Pferd von Ercoil's Pferd
getödtet worden war. Conall hat nicht mehr Glück, aber Cuchu-
lainn's Pferd Liathmacha ist siegreich, und Cuchulainn selbst
ül)erwindet Ercoil, bindet ihn hinten an seinen Wagen und führt
ihn mit sich. Unterwegs holt ihn Buan, Samera's Tochter, ein,
die eine Leidenschaft zu Cuchulainn gefasst hatte; sie verun-
glückt beim Sprunge auf den Wagen. Unterdessen hatte Loe-
gaire bei seiner Ankunft in Emain die falsche Nachricht verbreitet,
seine Begleiter seien von Ercoil getödtet worden. Conall's und
Cuchulainn's Ankunft erregt grosse Freude, zugleich aber Ent-
rüstung über Loegaire's Lügen. Cathba verherrlicht Cuchulainn
in einer Rhapsodie (Cap. 69 — 71).
Die Helden begeben sich zum Mahle. Von Neuem erhebt
sich der Streit um den Heldentheil. Loegaire zeigt seinen
ehernen Becher vor, zum Beweise dafür, dass Medb ihm den
Vorrang zuerkannt hal^e. Conall überbietet Loegaire durch
seinen Becher von Findruiue, Cuchulainn aber beide durch seinen
Becher von Gold. Conchobar und die Edlen von Ulster sind
bereit, Cuchulainn den Heldentheil zuzusprechen, aber Loegaire
und Conall wollen sich nicht fügen und behaupten sogar,
IX Med Uricreiul. 243
Cucluüaiiin's goldner Becher stamme aus dessen eigenem Besitze
oder sei erkauft (Cap. 72 — 74).
Couchobar und Fergus bewirken durch ihr Dazwischentreten,
dass die erbitterten Helden die bereits gezückten Schwerter
wieder in die Scheiden stecken. Sencha aber schickt sie nun-
mehr zu Bude, von diesem ihr Urtheil zu empfangen. Dieser
sagt, es sei schwer, ihren Streit zu entscheiden, da nicht einmal
Ailill und Medb dies vermocht hätten, und schickt sie zu dem
Riesen Uath mac Im omain, „der sich an seinem See befindet"
(Cap. 75). Uath will nur unter der Bedingung sein Urtheil
abgeben, dass sie sich demselben wirklich unterwerfen wollen.
Sie versprechen es, und Uath schlägt ihnen einen sonderbaren
Handel vor: einer von ihnen soll zuerst dem Uath mit einem
Beile den Kopf abschlagen, und den Tag darauf will Uath ihm
den Kopf abschl[\gen (Cap. 76). Loegaire und Conall lassen sich
nicht auf dieses Wagniss ein, obwohl andere Bücher (wie der
Erzähler sagt) das Gegentheil berichten. Cuchulainn geht auf
den Handel ein, nachdem ihm Loegaire und Conall versprochen
haben, dass sie ihm dann den Heldentheil überlassen würden.
Cuchulainn schlägt dem Uath den Kopf ab und behält den
seinigen, trotzdem dass Uath es dreimal versucht, ihn abzuhauen.
Die drei Helden kehren nach Emain zurück. Loegaire und
Conall erkennen auch Uath's Urtheil nicht an, und es soll nun
Cüroi entscheiden (Cap. 77. 78).
Cüroi war auf einer seiner Fahrten nach den östlichen
Ländern, hatte aber gewusst, dass die Helden kommen würden,
und seiner Frau Blathnath gesagt, was geschehen solle. Jeder
der Helden soll Cüroi's Stadt eine Nacht lang bewachen (Cap.
79. 80). Loegaire, als der älteste, macht den Anfang, Gegen
Ende der Nacht naht sich ihm eine furchtbare, riesige Gestalt,
nimmt ihn nach kurzem Kampfe in eine seiner Hände, quetscht
ihn halbtodt und wirft ihn über die Stadt auf den Mist an der
Thüre der Königswohnung. Die Leute aber dachten, dass Loegaire
freiwillig einen solchen Sprung gethan habe (Cap. 8L 82).
Ebenso erging es dem Conall in der zweiten Nacht. In der
dritten Nacht kam Cuchulainn an die Reihe. Es war dies die
16*
244 • IX Fled Bricrend.
Nacht, in welcher „the three gi-een men of Seiscenn Uairbeoil"
und die drei Buagelltaig („or itinerant cow-keepers") von Breg
und die drei Söhne „of the musical Dornmar" (O'Curry) beschlossen
hatten, die Stadt zu plündern, und es war dies dieselbe Nacht,
in welcher das Ungeheuer des Sees, der bei der Stadt lag, alles,
was in der Stadt lebte, verschlingen sollte (Cap. 83). Um
Mitternacht beginnt der entsetzliche Aufruhr, aber erst gegen
Ende der Nacht erhebt sich das Ungethüm aus dem See, es
springt nach der Stadt und öffnet den riesigen Rachen. Cuchu-
lainn springt gleichfalls in die Höhe, packt das Thier am Halse,
stösst die Hand in den Schlund des Thieres, reisst ihm das
Herz aus dem Leibe, haut das Thier in Stücke und pflanzt den
Kopf desselben neben den Köpfen der anderen erschlagenen
Unholde an seinem Wachtsitze auf (Cap. 84 — 86). Endlich gegen
Morgen kommt noch der Riese, welcher dem Loegaire und dem
Conall so übel mitgespielt hat. Er besiegt auch diesen, lässt
ihn aber entkommen, nachdem er ihm den Vorrang vor den
Helden von Erinn und seiner Gemahlin den Vorrang vor den
Frauen von Ulster versprochen hatte (Cap. 87).
Auch Cuchulainn meint, dass Loegaire und Conall den
Sprung bis an das Thor der Königswohnung freiwillig gethan
haben, mid glaubt, ihnen diesen Sprung nachthun zu müssen.
Nach vergeblichen, rasenden Versuchen gelingt ihm dieser über-
menschliche Sprung, die Spur seiner zwei Füsse bleibt auf dem
Steine sichtbar. Er geht in das Haus, und holt tief Athem
(Cap. 88). Blathuat wusste diesen Seufzer zu deuten. Bald kam
Cüroi, sprach dem Cuchulainn den Heldentheil, seiner Gemahlin
den Vorrang vor den Frauen von Ulster zu, und entliess ihn
reich beschenkt (Cap. 89). Aber in Emain gönnen ihm seine
Rivalen den Heldentheil noch immer nicht. Cuchulainn hat die
Lust verloren, ihn zu behaupten, und so bleibt der Heldentheil
unverliehen, bis es zu dem Cennach ind Ruanada („Purchase of
the championship" LU. Pref. p. xix) genannten Ereignisse kommt.
Von diesem Stücke ist nur der Anfang erhalten. Einstmals
sind die Helden von Ulster im Craebruad, Conchobars Festhalle,
versammelt, als ein hässlich und wild aussehender Riese ein-
I
IX Fled Bricrcnd. 245
tritt* imd die Helden, mit Aiisnalime von Conchobar und Fergus, zu
einem Zweikampfe herausfordert. Die letzten Worte, die erhalten
sind, lassen gerade noch erkennen, dass dieser Riese eine ähnliche
Forderung eigehen lässt, wie Uath in Cap. 76 — 78.
3. Auch hier haben wir eine auf einen unbekannten Re-
dactor zurückgehende Compilation vor uns. Diese Compilation
muss schon ziemlich alt sein, denn der Text in Eg. kann nicht
als Abschrift von LU. betrachtet werden, sondern setzt eine
ältere Quelle voraus, deren Vorzug vor LU. in der ursprüng-
licheren und richtigeren Reihenfolge der einzelnen Theile besteht.
Da der Schreiber von LU., oder gar schon der Schreiber seines
Originals in unserem Cap. 77 auf araili libair, d. i. andere
Handschriften Bezug nimmt, so bedarf es keines weiteren Beweises
dafür, dass dieser Sagenstoff lange vor dem Jahre 1100 schriftlich
aufgezeichnet war. Das, was wir besitzen, sind Abschriften und
Umschriften älterer Quellen.
Das Schiedsgericht fällt immer zu Gunsten Cuchulainn's
aus. Aber eine grosse Schwäche der Composition ist, dass
Cuchulainn es so und so oft ruhig hinnimmt, wenn seine Neben-
buhler sich dem Urtheilsspruche nicht fügen, und dass er sich
immer wieder auf ein neues Schiedsgericht einlässt. Dieser
Umstand erklärt sich sehr einfach, wenn wir annehmen, dass
Cuchulainn's ausserordentliche Heldenkraft in vielen einzelnen
Erzählungen gefeiert wurde, die sämmtlich als Grundlage des
Schiedsgerichtes verwendet werden konnten. Ein Redactor stellte
eine Reihe derselben zusammen, von dem Redactor rührt die
schwache Verbindung der einzelnen Theile her.
Für diese Auffassung sind die Punkte wichtig, in denen
Eg. von LU. abweicht. In Eg. fehlt Cap. 57; wir müssen es
daher in LU. als eine spätere Zuthat betrachten. Lässt man
es aber im Texte von LU. weg, so ist in LU. keine Motivirung
von Medb's Urtheil vorhanden.. In Eg. fehlt diese nicht: Hier
geht in sehr sachgemässer Weise der Wettkampf im Radwerfen
sowie Cuchulainns Nadelspiel (Cap. 63 — 65) der Entscheidung
* Auch hier hat der Schreiber oben au den Rand geschrieben: in
Dei nomine amen. Vgl. S. 239.
246 IX Flcd Briircnd
Meclb's (Cap. 58 — 02) voraus. Dass dies die ursprüngliche An-
ordnung war, gellt auch daraus hervor, dass sich Cuchulainn am
Ende von Cap. 62 bei Ailill und Medb verabschiedet und seinen
Gelahrten nachgeht. Ob die Zufügung von Cap. 57 oder die
Umstellung der beiden folgenden Abschnitte in LU. das Prius
war, lassen wir dahin gestellt. In Eg. fehlen ferner die Capitel
75 — 78. Schon oben deuteten wir an, dass das Motiv des in
diesen Capiteln enthaltenen Abenteuers in dem fragmentarischen
letzten Theile des Ganzen, dem Cennach lud Ruanada, wieder-
kehrt. Es liegen uns also hier zwei in Namen und Einkleidung
verschiedene Versionen desselben Abenteuers vor, von denen
anfangs in unsere Compilation nur die eine, später in eine
Handschrift derselben (sei es LU., oder das Original von LU.)
auch die andere Version Aufnahme fand.
An Stelle der Capitel 75 bis 78 hat Eg. das, was LU. in
Cap. 33 bis 41 erzählt. In beiden Handschriften wird diese
Erzählung durch die Aufforderung eingeleitet, den Rangstreit
von Cüroi entscheiden zu lassen. "Wir erwarten daher, dass das
nun folgende Abenteuer wenigstens auf dem Wege zu Cüroi
passirt. Dies trifft aber nur bei der in Eg. vorliegenden Stel-
lung der Stücke zu; in LU. liegt die ganze grosse Expedition
zu Ailill und Medlj und anderes mehr dazwischen, ehe Cüroi's
Name wieder auftaucht. Offenbar geht Eg. auf eine ältere und
besser redigirte Handschrift zurück, als LU. ist.
Wenn man berechtigt ist, nur diejenigen Stücke in unserem
Texte zu erwarten, welche in der Ueberschrift specialisirt sind
(s. d. Angabe unter 1), so liegt die Vermutlmng nahe, dass die
Expedition zu Cüroi zwar an und für sich eine alte Sage sein
kann, aber nicht zum ältesten Bestände der vorliegenden Com-
pilation gehört. Sie wird in der Ueberschrift nicht erwähnt,
und kann unmöglich einem der vorhandenen Specialtitel als
Nebensache subsumirt werden. Auch O'Curry scheint bemerkt
zu haben, dass dieser Theil in 'der Ueberschrift nicht berück-
sichtigt ist. Ihn hat dieser Umstand zu einer kleinen Verdrehung
verführt. In der von ihm herrührenden, hier ziemlich eingehenden,
„Description of Leabhar na hUidhri", die dem Facsimile der
IX Flctl Bricreiul. 247
Handschrift voran gestellt ist, hat er p. xxi, die Reihenfolge
der Specialtitel willkürlich ändernd, den Titel Curatlunir Emna
Macha zwischen die Titel Briatharchath Ban-Ulad und Tochiin
Ulad do Chruachnaib Ai gestellt, und ihn ebenso unberechtigt
auf unsere Capitel 33 bis 41, die Expedition zu Cüroi, bezogen.
Mit demselben Rechte könnte man überhaupt der ganzen Com-
pilation den Titel Curathmir Emna Macha geben. Soll aber
nur ein bestimmter Theil diesen Specialtitel führen, so können
dies eben nur die Capitel im Anfang sein, in welchen zuerst
exponirt wird, was unter dem Curathmir zu verstehen ist. Im
Texte ist leider nicht markirt, wo dieser Theil anfängt. Die
erste Erwähnung des Curathmir findet sich Cap. 8, der Streit
um denselben beginnt Cap. 14,
Wenn wir vermuthen, dass die Expedition zu Cüroi nicht
zum ältesten Bestände der in Eg. und LU. überlieferten Com-
pilation gehört, so ist andrerseits nicht zu übersehen, dass die
Expedition zu Cüroi in der Form, in der wir sie hier kennen
lernen, ebenso sehr wie die Expedition zu Ailill und Medb das
Fest des Bricriu und den Streit um den Heldentheil voraus-
setzt. Dieses Fest und dieser Streit bildeten offenbar einen
jener besonders anziehenden Punkte der Sagentradition, an welche
andere Sagen, und zwar hier diese, dort jene, angesetzt wurden.
Während das Fest und der Streit die unveränderlichen Ausgangs-
punkte blieben, wussten verschiedene Erzähler verschiedene Lö-
sungen des Conflicts und verschiedene Abenteuer, die sich an
den Conflict anschlössen. Den schlagendsten Beweis für die
Richtigkeit einer solchen Auffassung giebt die Existenz des im
Gelben Buch von Lecan überlieferten Textes Fled Bricrend ab,
der, wie schon oben S. 236 bemerkt, im Anschluss an ein Fest
des Bricriu total verschiedene Dinge erzählt.
Betrachtete der Compilator jede der verschiedenen Versionen
von der Entscheidung des Streites als historische Wahrheit, so
konnte er sie nur dadurch .zu einem Ganzen vereinigen, dass er
erfand, Loegaire und Conall hätten sich den Urtheilssprüchen
nicht unterwerfen wollen. In dem Stücke, welches wir oben
S. 246 für eine andere Version des Cennach ind Ruanada erklärt
248 IX Fled Bricreud.
haben, übernimuit Uath die Eutsclieidung des Streites nur unter
der Bedingung, dass die Helden ihm versprechen, sich seinem
Urtheilc fügen zu wollen. Die drei Helden versprechen dies
(Cap. 76); aber trotzdem lesen wir am Ende von Cap. 78 ohne
ein weiteres Wort der Erklärung, dass Loegaire und Conall das
ihnen ungünstige Urtheil nicht anerkennen.
Wie der letzte Theil, Cennach ind Ruanada, ausläuft, wissen
wir leider nicht, und ich will daher nicht zu sehr betonen, dass
dieser Titel ganz neue Stichwörter enthält. Aber man sieht auf
den ersten Blick, dass dieser letzte Theil sich nur locker an das
Vorhergehende anschliesst, und dass sein Anfang ganz der einer
selbständigen Erzählung ist; die Beziehung zum Feste des Bric-
riu wird nur durch eine Bemerkung am Schlüsse des vorher-
gehenden Theiles hinzu gebracht. Wir dürfen vermuthen, dass
der Compilator den Rangstreit der drei Helden im Cennach ind
Ruanada einen sachlichen Abschluss finden Hess.
Von Punkten, die auf die einst selbständige Existenz der
einzelnen Theile gedeutet werden können, hebe ich noch hervor,
dass das Seeungethüm Liath Morbragi in Cap. 31 und 32 wie
ein Doppelgänger des Ungethüms in Cap. 85 aussieht. — Am
Ende von Cap. 62 verabschiedet sich Cuchulainn von Ailill und
Medb und von ihrem ganzen Hofe, und geht seinen Gefährten
nach. Wir vermuthen, sie sind nach Emaiu Macha gegangen,
und ich glaube in der That, dass sich dem entsprechend der
Inhalt von Cap. 72 — 74, der Erfolg von Medb's List, ursprüng-
lich unmittellmr an Cap. 62 auschloss. So aber ist auch hier
dazwischen gesponnen und an gesponnen, abgesehen noch von der
Umstellung in LU., die wir oben nachwiesen. — Die Erneuerung
des Streites der Frauen ist vielleicht auch eine spätere Zuthat.
Zwar Sencha's Strafrede ist ein neues Element, aber Emer's
Verherrlichung des Cuchulainn in Cap. 30 ist ein matteres
Seitenstück zu Cap. 24. Ueberhaupt aber scheinen mir Cap. 29
bis 32 zu den Stücken zu gehören, welche erst nach der Ver-
einigung der Einzelsagen zu einem Ganzen entstanden sind.
Auch der Frauoncatalog post festum am Ende von Cap. 28 ist
erst später zugefügt; er fehlt in Eg. Loegaire's Frau wird hier
I
IX Fled ßiicreiid. 249
Fedelm Foltchaiii genannt. Cap. 17 hoisst sie Fedelm Noichride
(vgl. Fedelm Nöicrothach, Name einer andern Tochter Con-
chobar's im Cataloge), Cap. 22 zu Aiifong F. Nöicride, in
ihrem Panegyrikus aber F. Findchoem. — Medb schickt die
drei Helden zu Ercoil und Garmna. Dieser Besuch bei Ercoil
liegt in zwei Versionen vor. Das eine Mal nimmt Ercoil die
Helden freundlich auf und schickt sie zu Samera, ohne selbst
eine Entscheidung abzugeben (Cap. 67. 68). Das andere Mal
fordert Ercoil die Helden zum Kampfe heraus, in welchem er
dem Cuchulainn gegenüber unterliegt (Cap. 69. 70, wozu auch
Cap. 71 gehört).
Fassen wir die Resultate unsrer Analyse zusammen:
Die Grundlage des vorliegenden Textes bildet das vonBricriu
veranstaltete Fest und der Streit der drei Helden und ihrer
Frauen um Curathmir und Vorrang, Cap. 1 — 32. Hierbei könnte
Cap. 29 — 32 eine auf Variation des Themas beruhende Weiter-
dichtung sein. Auch der post festum kommende Frauencatalog
in Cap. 28 ist spätere Zuthat.
Der übrige Theil des Textes enthält verschiedene Versionen
von der Schlichtung des Streites. Durch die Compilation sind
diese Versionen zu ebensovielen vergeblichen Versuchen, den
Streit zu schlichten, geworden. Ob das letzte nur fragmentarisch
erhaltene Stück den Abschluss brachte, lässt sich nicht mit
Bestimmtheit bejahen.
Vermuthlich ist die älteste und ursprüngliche Version die
Schlichtung des Streites durch Medb, * Cap. 42—65 und 72—74.
Medb's Urtheil stützte sich ursprünglich, wie wir aus Eg. ersehen,
auf Cuchulainn's Ueberlegeuhoit im Discuswerfen, ausserdem auf
sein Nadelspiel. In LU. sind diese Abschnitte in Cap. 63 — 65
dem Urtheile Medb's (Cap. 58 — 62) nachgestellt worden, und ist
dafür zur Motivirung des letzteren der Kampf mit den drei
katzenartigen Bestien eingeschoben (Cap. 57).
Der Expedition zu Ailill und Medb sind in beiden Hand-
schriften zwei neue Abenteuer einverleibt. Medb schickt die
* Nur dieses Stück ist, das iutcrpolirte Cap. 57 abgerechnet, frei
von Kämpfen mit Unholden und Bestien.
250 IX Fled Bricrend.
drei Helden zu Ercoil, dieser schickt sie zu Samera, und Samera
legt ihnen den Kampf gegen die Geniti Glinni auf (Cap. 66 — 68).
Das zweite Aljenteuer, eine ganz andere Version von Ercoü's
Benehmen, besteht in dem Kampfe gegen Ercoil und sein Pferd
(Cap. 69 — 71). Das erste dieser beiden Abenteuer ist unmittelbar
an den Aufenthalt bei Medb angeschlossen, und kommt in Emain
nicht zur Sprache; das zweite Abenteuer endet mit der Rück-
kehr nach Emain, und veranlasst Cathba zu einer Verherrlichung
Cuchulainu's. Ob diese beiden Abenteuer einmal eine unmittel-
bare Fortsetzung von Cap. 1 — 29 oder 32 gewesen sind, ist für
mich sehr fraglich.
Eine zweite Expedition von Emain aus ist die Expedition
zu Uath, Cap. 75 — 78. Diese fehlt in Eg. und ist ebensowenig
wie die folgende in der Uebcrschrift des ganzen Sagencomplexes
berücksichtigt.
In einer dritten Expedition von Emain aus begeben sich
die drei Helden zu Cüroi, Cap. 33 — 41 und Cap. 79 — 90. In
beiden Handschriften ist ein Abenteuer auf den Weg zu Cüroi
verlegt, nach welchem die Helden zunächst nach Emain zurück-
kehren; sie ziehen nochmals aus und gelangen dann wirklich zu
Cüroi. Aber nur in Eg. finden sich die zwei Ansätze unmittelbar
hintereinander, als vorletzte Theile des Ganzen; in LU. dagegen
sind sie weit von einander getrennt, indem hier der verfehlte
Ansatz in Cap. 33 — 41 die erste, der wirkliche Besuch bei Cüroi
in Cap. 79 — 90 die vorletzte Expedition bildet. Vielleicht darf
man aus dieser Stellung des ersten Stückes in LU. schliessen,
dass es einmal einen Text gegeben hat, in welchem die Expedition
zu Cüroi sich unmittelbar an den Inhalt von Cap. 1 — 29 oder 32
anschloss und die einzige Schlichtung des Streites bildete, wie
es nach meiner Ansicht einmal einen Text gegeben hat, in
welchem die Expedition zu Ailill und Medb als einzige Fort-
setzung des Fled unmittelbar zur Schlichtung des Streites führte.
Das letzte Stück, Cennach ind Ruanada, macht in seinem
Anfange den Eindruck eines selbständigen Textes, der nicht in
genetischen Zusammenhang mit dem Fled gebracht worden ist.
Zählen wir die einzelnen Fälle, in denen Cuchulainn in
IX Flcrt Bricreiiil. 251
unserem Texte seine Uel)erlegeiilieit zeigt, so sind es deren in
LU. acht, in Eg. sechs.
4. Gewisse Motive unseres Sagentextes finden sich auch
in der Literatur anderer Völker. Bricriu kann mit Thersites
verglichen werden. Noch mehr aber erinnert an die Ilias die
Teichoskopie in Cap. 44 — 53.* Eine Parallele zum Nibelungenlied
enthält der Streit der edlen Frauen um den Vorrang, der sich
praktisch dahin zuspitzt, dass eine jede zuerst in den Saal ein-
treten will. Diese und ähnliche Motive sind der Art, dass sie
nicht bloss einmal in der Welt eingetreten oder erfunden zu sein
brauchen; ich halte daher solche Ueberoinstimmungen für zufällig.
Da in Cap. 93 die Colomna Ercoil erwähnt werden, so kann
allerdings auch Cap. 65. 69 der Name Ercoil griechischen oder
lateinischen Ursprungs sein; aber alles das, was a. a. 0. von
Ercoil erzählt wird, enthält nicht den geringsten Anklang an
die griechische Sage. In der Art der Erzählung und Einleitung
lässt sich der Anfang des letzten Theiles (Cap. 91) mit dem
Anfang des cymrischen Seint Greal (ed. R. Williams) vergleichen.
Christliche Elemente finden sich in unserem Texte nicht. Da
die meisten Lehnwörter des Altirischen den kirchlichen Ideen-
kreisen angehören, so kommen in diesen alten Sageiitexten nur
wenige Lehnwörter vor. »
5. Von mythischen Wesen treten in unserem Texte ver-
schiedene Arten auf. Dass Side ein allgemeiner Name für über-
menschliche Wesen ist, geht hier aus Cap. 41 hervor, wo der
riesige Unhold, welcher dem Loegaire und Conall übel mitgespielt
hat, diesem Genus zugezählt wird. Ein anderes Genus von
Dämonen scheinen zu sein die Geniti Glinni, die Dämonen
des Thaies, die Cuchulainn Cap. 67 nach schwerem Kampfe
besiegt. S. 214 werden aber auch Fann und Liban Genaiti
genannt; genaiti £esa a Tenmag Trogaigi wird daselbst durch mnä
a Maig Meli, d. i. Frauen aus dem Glücklichen Gefilde, glossirt.
Eine ähnliche Bildung wie genite ist das Wort sirite. So
* Als Anklänge an die Odj^ssee könnten bezeichnet werden das Rad-
werfen in Cap. G4 (vgl. Od. 8, 186) und das Nadelspiel in Cap. 65 (vgl.
Od. 21, 4191
252 IX Fled Bricrend.
wird der an einem See wohnende Uath mac Imomain genannt.
Man könnte sich bei der von O'Reilly gegebenen Bedeutung „a
wild man" beruhigen, wenn nicht Cap. 67 und in dem Texte
„The fight of Ferdiad" Cuchulainn mit diesem Worte angeredet
würde (a siriti siabarthi bic „thou little fairy phantom"? Sullivan,
O'Curry's Lect. on the Mann, and Cust. III. p. 448). Uath mac
Imomain ist wörtlich „der Einsame, Sohn der Furcht", denn uath
ist got. auths, und imm-omun weist Zeuss p. 876 in der Bedeu-
tung timor aus dem Würzburger Codex nach. Beachtenswerth
sind auch die übrigen Angaben über Uath's Wesen.
An mehreren Stellen treten Riesen und Ungethüme auf.
Die Riesen stehen hier in unverkeiuibarer Beziehung zu Nacht
und Nebel vgl. Cap. 36, 39, 40, 81, 83, 87. An den letzten drei
Stellen wird der Riese durch das Wort scath bezeichnet, was
doch wohl nichts anderes ist, als scath Schatten. Die Ungeheuer
in thierischer Form (blast, d. i. lat. bestiaj hausen immer in
einem See. So der Liath Morbragi, d. i. der Graue Grosshalsige,
Cap. 31. 32. 83. 85. Besonders drastisch wird in Cap. 85 ge-
geschildert, wie das Thier sich aus dem See erhebt, um Curoi's
Stadt zu verschlingen. Offenbar liegt hier dem Mythus eine Natur-
erschemung zu Grunde, welche in den irischen Annalen sehr oft
als solche erwähnt wird, ich meine die sogenannten loch-mad-
manna, „lake eruptions", vgl. z. B. Chron. Scot., ed. Hennessy, p. 7.
Aber gerade den eben berührten mythischen und phan-
tastischen Elementen gegenüber müssen wir hervorheben, dass
andrerseits die Sitten und Einrichtungen, in denen die Menschen
sich bewegen, mit einem naiven Realismus vorgeführt werden,
der keinen Zweifel an der einstigen Wirklichkeit solcher Ver-
hältnisse aufkommen lässt. Ueber Kleidung und Waffen, Essen
und Trinken, Bau und Einrichtung der Festhalle, Gebräuche
beim Fest und anderes mehr finden wir hier die werth vollsten
Angaben. In diesen culturhistorischen Beziehungen ist unser
Text bereits von O'Curry in den Lectures on the Manners and
Customs of the Ancient Irish und von Sullivan in der Intro-
duction dazu gebührend gewürdigt worden; ich gebe im Anhang
die Stellen an, welche sie berücksichtigt haben.
IX FIed Bricreiul. 253
6. Was die sehr schwierige Zeitfrage anlangt, so erinnere
ich für jetzt nur daran, dass wir zu unterscheiden haben:
1) Die Zeit, in der unsere Handschriften geschrieben sind,
2) Die Zeit, in welcher diese uns vorliegende Compilation aus
Einzelsagen entstanden ist, 3) Die Zeit, in welcher die Einzel-
sagen sich gebildet haben, 4) Die Zeit, in welcher die in diesen
Sagen auftretenden Personen gelebt haben.
Ich glaube, dass jede dieser Zeiten ihren Antheil an Form
oder Inhalt des uns vorliegenden Textes hat, wenn wir auch
nicht im Stande sind, einer jeden mit aller Schärfe das ihrige
zuzuweisen.
Glauben wir der irischen Tradition, dass Conchobar im
1. Jahrh. vor unserer Zeitrechnung gelebt hat, so ist unser Text
allerdings das Resultat einer mehr als tausendjährigen Tradition.
Das wichtigste, revolutionärste Ereigniss dieser ganzen Periode
ist die Einfühi'ung und Ausbreitung des Christen thums. Da sich
aber gerade christliche Elemente in diesen Sagen nicht nach-
weisen lassen, so fehlt jeder Anhalt zu der Vermuthung, dass
das, was als alte Tradition im 11. Jahrhundert erhalten ist,
seinen m-sprünglichen Character gänzlich verloren habe. Die
Kirche nahm zu den heidnischen Sagen eine ähnliche Stellung
ein, wie dem heidnischen Rechte gegenüber: „What did not
clash with the Word of God in the written law and in the New
Testament, and with the consciences of the believers, was con-
firmed in the laws of the Brehons by Patrick and by the
ecclesiastics and the chieftains of Erin" (Senchus Mor I p. 17).
Ja die Kirche ist den Sagen gegenüber sogar nachsichtiger
gewesen, denn sie hat den heidnischen Aberglauben aus der
Sage nicht gänzlich verbannt — oder nicht gänzlich verbannen
können. Erfinderischer Sinn zeichnete nach den Beobachtungen,
die wir an dem vorliegenden Texte gemacht haben, den Compilator
oder Diaskeuasten nicht aus. Ich sehe daher keinen genügenden
Grund, daran zu zweifeln, dass uns in den Einzelsagen wirklich
echte Bilder einer vorchristlichen Cultui' erhalten sind, aller-
dings Bilder, die an einigen Stellen verblasst, an anderen von
späterer Hand übermalt sind.
■H
254 IX Flcd Bricreiul.
7. Die Ergänzung der Abkürzungen ist auch liier nur in
den S. 205, 6 specialisirten Fällen unbezeichnct geblieben.
Incipit Fled Bricreud ocus in Curathmir Eiiiiia Macha ocus iu
Briatliarcliath Ban-Ulad oeus Tochim Ulad do Chruachnaib Ai ocus
Ceiiiiacli lud Ruaiiada i ii-Emaiii Macha.
Die Stei'nchen liezeichnen schwer verstäudliche Wörter und Stellen.
1. Böi fled mör la Bricrind Nemtlienga do Choncbobwr
mac Nessa ocus do JJUaih huile. Bliadain lan dö oc tinöl
na flede. Dorönad iarom tegdas chumtachta lais fri frithailem
tomalta na flede. Conrotacht iai'om a tech sin la Bricrind
5 i n-Diin Rudraige fö cliosmailius na Crsebrüadi i n-Emain
Macha, acht namma ro derscaigestar a tech so eter adbur
ocus elathain, eter chaimi ocus chumtachtse, eter üatni ocus
airinigi, eter ligrad ocus lögmaire, eter sochraide ocus süach-
nide, eter irscartad ocus imdorus do thigib inna hamsiri sin uU.
10 2. Is amlaid trä dorönad a tech sin: Sudigud Tige Mid-
chüai'ta fair, Nöi n-imdada and o thenid co fraigid, tricha
traiged i n-airdi cacha hairinig credumse co n-diörad öir friü
uile. Conrotacht rigimdee and iarom do ChoncJiohiir i n-
airinuch ind rigthige sin lias imdadaib in tige uile co n-
15 gemaib carrmocail ocus lögmaraib ar cheua, ocus ligrad öir
ocus airgit ocus charrmocail ocus datha cach thire, co'^m^JO
chomsolus la ocus adaig inti. Ocus conrotachta daw^"da imdai
dec in da erred dec Vlad impe. Ba chömnart iarom indas
in gnima sin ocus ind adftwr dobreth dö denom in tigi. Ses-
20 rech oc tabairt cecha clethi ocus mörfessiur di threnferaib
\]\ad oc cor cacha höenslaite, ocus ^n'cha sser do primsceraib
laErend od a denam ocus oc a ordogud.
3. Dorönad daw-grianän la Bricrind fodessin fö chom-
ardus imdai ConcJiohair ocus inna lath n-gaile. Conrotacht
25 iarom in grianan sin do imdenmaib ocus cumtaigib samamraib
ocus ro sudigthe senistre glainide ass for cach leth. Conrotacht
iarom senester dib uasa imdaid-seom fadein, ccTin-bo fodirc
IX Flcd Bricrond. 255
(16-som imcissin in tige mair üad assa imdai, deig ro fitir-som,
ni leicfitis Ulaid isa tecli.
4. In tan tra bä urlam la Bricrind denam a thige m4ir,
ocus a grianan, ocus a n-errad dib linaib do brothrachaib ocus S .
brecanaib ocus cholcthib ocus cerdhaillib, ocus a tincor do 5
lind ocus do biud, ocus nad ra^i ni bad esbaid üad eter
deintmb ocus comadbwr na flede, dotbat iar sin co toracbt -/
Emain Macba ar cend Conchohair co niatbib fer n-Ulad imbi.
5. Ba bed la and sin iarom ro böi oenacb La liUltu i ^
i\-Emain Macba. Fertliar failti fris iar sudiu ocus doiessed 10 i /
for güaluind Concbobrtw^ Atgladastar Concobar co n-Ultaib oC/
ol cliena. „Täit lim-sa", ol se, „co tormai](te fleid) lim." „Maitli
lim-sa dai^*', ol Concobar, „mad maitb la UI^m." Fris 'gart
Fer(/^ts mac Röig ocus matbi VAaä ar cbena, co n-epertatar: ^
„Ni ragam", ol seat, „ar bit lia ar mairb oldate ar m-bi iar 15
n-ar n-imcbosait do Bricrwc/, dia tisam do tbomailt a flede."
6. „Bid jnessu düib em", ol se, „a n-dogen-sa, cein co
tisaid lim." „Cid dogena-sib (p. 100=* :) di sudiu", ol ConcJwhar, ^^/
„cen CO tiasat ViXaid lat?" „Dogen-sa em" ol Bricrm „imcos-
sait na rig ocus na töisecb ocus na latb n-gaile ocus na n-6c- 20
thigernd, commaromarba cäcb dib a cheli, mani tbisat lim do
öl mo flede." „Nocho dingniam-ni airut-su sin" or Conchobar. ^/
„Immacossaitiub-sa eter in mac ocus' a athair, commamuirfe
doib. Mani fetwr-sa sin daw", or se, „immacossaitiub eter in
n-ingin ocus ammät^iair. Mani fetwr sin da?*^, or se, „imma- 25
cossaitiub da cicb cacba oenmna laUltw, copmatuaircfe doib, oj
CO m-brenfat ocus ccülofat la sodain." „Is ferr a tecbt", ol Fergus
mrtc Roig, „bid fir sucut" ol se. „Denaid immacallaim din", <^^*^l
or Sencba mac kWeUa, „iiatbad do degdäinib Ulad, mad maitb
Hb." „Biaid olc de", ol Concliöbar, „cen co dentar comarli fris." 30
7. Tiagait iarom, mati \]\ad uli i n-imacallaim. Ba si /\^ I
comarli Sencba doib daw^na n-imacallaim: „Maitb tra", ol
Sencba, „uair atabairecew tecbt la 'bricrind, togaid aitm de
12 Der Meine Drude bezeichnet die Ergänzung einer Lücke.
17. 19 für cein und cen ist cen zu lesen. 22 digniumni LU.
■ 33 zu theilen ata baire ce« teclit?
fl^.S^JÜdi^i^l
-I
25G IX Fled Bricrend.
ocTis sudigicl ochtnr claidliecli iiiil)i im dul do asiii tig, acht
CO taisfeiia a fled döib. Dochoid Furbaide Ferbend mac Con-
chohuir lasin n-athesc sin coii^cid do Bricrind in n-imacallaim
5 uli. „Maith lim" ol Bricnw „a denam samlaid." Tocomlat
ass iarom Ulaid o FimahfM.acka, cach drong imma rig, cacli
reim imma rurig, cach buden imma tüsech. Bä halaind iarom
ocus ba hamra in tochim ron' uicset in trenfir ocus ind laith
gaile dochwm ind rigthaige.
10 8. Ro imraid iarom Bricmt inna mewmain, düs cinnas
doragad ar imchossait \Jlad, 6 dodeochatar aitüVi na trenfer
tar a chend. 0 ro gle din a imrädud ocus a scriitan uli inna
mmmain, dolluid co m-böi im budin Löegaire BusLdaig mic
Connaid mic Ili'ach. „Maith sin tra, a Loegairi Buad«?Vy", or
15 se, „a balc bullig Breg, a bruth bullig IVIidi, a bethir breöderg,
a büaid u-oc n-UlatZ! Cid dait-siu na bad lat in curathmir
Emna do gresr" Mad ferr lim-sa em", or se, „bid lim". „Rige
leech n-Erend uaim-se dait," ol Bricrm, „acht co n-derna
mo chomarli-sea." „Dogen immorro" or Lsegaire.
20 9. „Mad lott em cauvathmir mo thige-se, bid lat cauvath-
mir Emna do gres. Is cöir curath^wir mo thige do cosnom",
or se, „ni caiiratJimir tige meraige. Ata dabacli hi talla triar
and di laihaib gaile fer n-\]\ad, iarna linad do fin acneta.
Ata torc secht m-h\iadmi and; o ro bo orc becc, ni deehaid
25 inna beolu acht littiu lemnachta ocus menadagh i n-erroch,
ocus fircroith ocus firlemnacht issamrud, eitne cnö ocus fir-
chruithnecht hi fogomur, (p. 100^ :) ocus feöil ocus enbruthe
hi gemrud. Ata bö thiiir and dia n-at slana a secht m.-h\iadna;
0 ro bo löeg bec, ni deehaid fraech no foigdech inna beolu
30 acht firlemnacht ocus luigfer glasfeoir ocus arbar. Atät coic
fichit bargen cruithnechta and iarna fuine tria mil. Coic
meich flehet tra, iss ed ro bronnad frisna coic fichtiu bargen
sin, ocus cethri bargein di cach miach. Isse sin din cnvathnür
mo thige" or Bricriu. „Uair is tussu liech as dech fll la UI^m,
16 büaid LU. 23 acneta: i. samemail LU. 24 o ro bo C'on-
jectur von mir. Das Facs. hat eine Lücke von etwa drei Buchstaben
und le, letzteres wohl nur vom Copisten verlesen. Vergl. lin. 29.
IX Flod Bricrend. 257
is dait as cliöir a tliabairt, ocus is dait don-iitliracar-sa. In
tan iarom bas lirlam taisbenad inna flede deöd läi, erged do
ara-so süas, ocus bid do dobcrthar in curathmir." „Beit fir
marba and, oiö dogentar samlaid" or Loegaire. Faitbestär
Bricn« la sodain, ocus ba maith lais a mewma. 5
10. 0 ro scaich do iarom imcossäit Loegairl Buadaig,
dolleic im budin Chonaill Chernaig. „Maith sin", a Chonaill
Cernaig,"' or BYicriii, „is tii kecb na cernd ocus na comram.
At möra na comrama dait sech öcu Ulad ol chena In tan
tiagait Vlnid for cricba ecbtrand, udi tri la ocus tri n-aidche 10
dait-siu remil) for äthaib ocus ilathaib. Tu dan tar a n-essi
dorisi oc a u-imdegail oc ticbtain ass, conna torgetbar secbut
na treöt na torot. Cid dait-siu iarom, nad bod latt curathmir
Emna Macha do gre's?" Cer bo mör tra ammuinbech dorat
im Loegaire, dorat a da cutr«mmai im Conall Cernach. 15
11. lar n-imcbossäit Conaill Cernaig dö iarom am«?
ro bo data lais, dolleci im budin Conculaind. „Maith sin", or
se, „a Chuculaind, a cathbüadaig Breg, a ligbrataig Liphe, a
macdretill 'Emna, a lennam ban ocus ingen, nf lesainm dait
indiu Cuculaind, üair is tu fer aurbaga fil la Ulfu, doeme 20
ammorgre'ssa ocus ammoraurgala, ocus saiges a chert do cecJi
oen la \J[tu, ocus ni nad roichet JJlaid uli, ro soichi-siu
th'öenur, ocus addaimet fir hErend uli do gail ocus do gais-
ced ocus do gnima üassaib. Cid dait-siu iarom in ca.uYathm,ir
do lecud dö nach aile do Vlfaib, uair ni tüalaing nech di 25
feraib hErend a chosnam frit?" „Tong a toing mo thüath
immorro", or Cuculaind, „bid cia cen chend inti doraga dia
chosnam frim!" Scaraid daw Bricriu friu iar sodain, ocus do
thget hi comaitecht a sloig, am«Z na dernad eter in n-im-
chossait. 30
12. Lotar iarom dochom in tige, corra gaib cach a lepaid
and issind rigthig, eter rig ocus rigdomna ocus airig ocus
öcthigernd ocus maccöemu. Leth in tige iarom do Conchob^rr
CO läthaib gaile fer n-Ulad immi, ocus alleth n-aill do ban-
trocht \J\ad im Mugain ingin Echach Fedlig, mnai Conchob«/r. 35
(pag. lOla;) Batir he iarom batar im Chonchohiir i n-airinuch
17
258 IX Fled Bricreiul.
in tige, i. Fergus mac Röich, Celtcliar mac Vthechair, Eogan
mac Dnrthacht, ocus da mac ind rig i. Fiacha ocus Fiachaig,
Fergna mac Findchoime, Fergus mac Leti, &iscraid Mend
Macha mac ConcJiohair, Seucha mac Ailella, tri m.aic Fiachach
5 i. Rus ocus Däre ocus Imchad, Muinremur mac Geirrgind,
EiTge Echbel, Amorgene mac Ecit, Mend mac Salchadse,
Dubtacli Döel TJlad, Feradacli Find Fectnacli, Fedelmid
Chilair Chetaig, Furbaide Ferbend, Rochad mac Fathemow,
Loegaire Büadach, Conall Cernach, Cuculaind, Connad mac
10 Mornai, Erc mac Fedelmthe, Bland mac Fergusa, Fintan mac
Neill, Ceternd mac Fintain, Factna mac Sencada, Conla Sseb,
Ailill Miltenga, Bricriu fodein ocus formna lath n-gaili Vlad
ar cena ocus a maccasm ocus a n-sesa dana.
13. Ardopetet iarow^ a n-ces ciüil ocus airfite, cein both
15 oc taisbenad na flede doib. 0 ro taisfeöin iarom Bricm« in
fled cona iuitbormaigib ulib, forocrad do Bricn'n^ fäcbail in
tigi de incbaib na n-atairi. Atracbtatär na aittiri la sodain,
ocus a claidiö nocbta na lamaib dia innarba asin taig. Teit
f iarom Bricrm cona tegl/icb assin tig dochom a griana^i. Oc
20 techt dö iarom fo dibi* ind rigtbaigi is and asbert: „In caur-
J^l amniir ucut", ol se, „ama? ro aurgnad, ni canvcMniir tige
meraige. Lsecb bas dech Hb do Ul^ai?^, dani-be>'aid dö." Fos
fäcaib la sodain.
14. Ataregat ind rannaire do raind in bid la sodain.
25 Atraig iarom ara hoegairi Busidaig i. Sedlang mac Riangabra,
CO n-epert frisna rannairib: „Dale sechut", ol se, „a curathmir
n-ugut do Loega^Vw Buadach, uair iss e non-dlig secb öcu
\J\ad ar chena.' Affraig daw Id mac Riangabra, ara Conaill
Ceniaig, co n-epert a cetna. Affraig dan Loeg mac Riangabra,
30 CO n-epert a cetna frisna vannairlb: „Tucaid do Choinchulaind
sucut", ol se, „ni mebul do Ulfaih uli a thabart do; is e
gaiscedach as decli fil dib he." „Ni ba fir sin", or Conall
16 fogartar do iar«»t fagbrtfZ in tiglii do incuib na n-aitt/re Anfang
von Eg. 93, fol. 20;' is dia innarba asin tig dochom in grianain oc
iQclit do iarom fo debi in rigtoige is ann asmbert Eg. 22 a ülto Eg.
25 Seglang Eg. 2fi sechad Eg. 27 ugat Eg.
IX Fled Bricrend. 259
CernacJi ocus or Loegaire Bnsiüach. 15. Atafregat for lar
tige ocus gabtait a sciathu foraib ocus taurlaingset a c\a\dhi
a triür. Immaii-esofrg doib, co m-bo nein tened indala leth
flind rigthig lasiia claid&i ocus la fsebra na n-gai, ocus co
m-bo en- (p. lOP:) laitb glogel alleth n-aile di cailc na sciath. 5
Foceird armgritb mör arrigtbech la sodain, ocus ro crith-
naigset ind laith gaile, ocus ro fergaigestar Conchobwr fodessin
ocus Fergus mac Röig oc asciu ind etüalaing ocus ind anfir,
i. in dias do gabail immon u-öenfer, i. Conall Cernach ocus
Loegaire Bikulach im Cboiuculaind. Ni rabi la Ultu fer no 10
lamad a n-etargaire, co n-epert Sencha fri Conchobw; „Etar-
scar na firu" or se; ar is e dia talmaide ro boi oc UUaih ind
inbuid sin Concliohur.
16. Dolluid ConcJwhnr ocus Fergus etarro iarom. Dol-
lecet a lama la toeb fö cbetöir. „Denaid mo reir-se" or Senc//r/. 15
„Dogenam-ne" ol seat. „Isi mo riar-sa din", or Sencba, „in
cQMxathmir ucut" ol se „do fodail fön slög uile innocbt ocus
techt immi iar sudiu irreir w-k^ella maic Mägacb, ar bid aing-
c^ess. la \]\tu in dal so do gleöd, mani bretbaigtber bi Cruacb-
naib. Fodailter iar sudiu biad ocus lind döib, ocus tairmcbell 20
däil tenid leo, ocus gabsus meisce, ocus bätar failte. Briccriu
dsifi ocus a rigan ina grianän. Ba foderc do iarom assa imdui
suidigud ind rigtbige, am«i ro both and. Ro scriit inna
mewmain, cinnas doragad ar imcbossait na m-ban, amai do-
rigni imcossait inna fer. 25
17, In tan iarom ro scaig do Bvicrind a scrutan ina
mewmain, ama? doragad airi, ba si üair in sin dolluid Fedelm
Nöicbride cöeca bau asind rigtbig immacb iar trommi öil.
Addaci Bricc)-*?( secbai. „Maitb sin innocbt, a ben Loeg«m
Büadaig, ni lesainra dait äan Feäehn Nöicbri(^e ar febas do 30
cbrotba ocus do ceille ocus do ceneo^l. Concbob<(r ri coicid
hErencl do athr/?r, Loega/>-e BuafZ«c^ do cbele, acbt namma
ni bo ro lim dait, conna tissad necb di mnaib \]\ad riut bi
1 atarregat £V/. 5 do calcib na scieth Eg. 17 iiciot Eg.
18 ainces Eg. 20 tairmcell dail tened leo Eg. ir, Bricrind om. Eg.
17*
260 IX Fled Bricrend.
Tech Mitlcliüarcla, ocus co m-bad hit iarsäla no beth bantrocht
Vlad uile. Bä tu theis isa tech ar thus innocht, doroimle
caidche ais baun'gnacht lias bantrocht Vlad uH." Teit ass
Fedelm la sodain tar teora fuithairbe ön tig.
5 18. Tic immach iar sin Lendabair ingen Eögain maic Der-
thacht, ben Conaill Cernaig. Atgladastar dan Bncriii, co n-epert :
„Maith sin, a Lendabair", or se, „ni lesainm dait ind Lendabair,
at banlendan ocus at menmMC fer n-domain uH, ar do äine
ocus t'urdarcus. A n-ed ruc do cheli do öcaib domom ar
10 gaisciud ocus cruth, ro ucaiseo di mnaib Ul«f?." Cid mor tra
a muinmec dorat im Feälim, dorat a da cutriunma im Leuna-
hair fö a n-innas cetna.
19. Dolluid Eraer immach fo sodain cöeca ban. „Slaii
seissj, a Emer ingen Forgaill Manachl" ol BricW«, „a ben ind
15 fir as dech i n-Ere. Ni lesainm dait ind Emer Foltchain, is
huariud* do rigaib ocus rigdomnaib laKrend immut. A u-ed
rucc grian do rennaib nime, rucaisiu (p. 102=^:) de mnaib do-
main ule, ar chruth ocus deilb ocus ceneT, ar oiti ocus ani
ocus irdarcus, ar alhid ocus ergna ocus aurlabra." ' Ciar bo
20 mör tra a mainbech dorat im na mna aile, dorat a thri chom-
meit im Emir.
t^ 20. Tiagait ass iarom na teora huilna, co m-batar i n-6en
magin, i. teora fuithairbi on tig, ocus ni üUr nech dib for
araile a n-imchossait do Bncrind. Dothregat tia dig la
25 sodain. Tochim fossad n-alaind n-inmalla issin chetna fuith-
erbe, ising* ma ro fuc nech dib a choiss sech araile. Lid
fuithairl)e t-Auaise immorro, ba miniu ocus ha lüathiu a n-imtecht
issudiu. Lid imihairhe immorro ba nessu don tig, iss amlaid ruc
cach ben dia seitche ar ecin ocus tuargabsat a lente co mellaib
30 a larac do imchosnom dul isa tech ar thüs, üair iss ed atrubairt
Bricri« fri cach se timcliell araile, issi ro bad banrigan in
choicid uli inti dil) cetna ragad issa tech. Ba si meit a foth-
raiiid tra oc imchossnam techta ar thossaig cach riaua cheli,
2 Toroimle co baidne jeis Eg. 7 Lenabair LU. 9 domo Lü.
anedrucb LU. 20 a da qhutrumpe Eg. 20 ass iagma rucc Eg.
30 a laurc Eg. 33 ce x Eg.
IX Fled Bricrcnd. 261
a.mal bicl futlivond coecat carpff^ do thisad aud, co forcroth a
rigthech n-uile, ocus co rffiblangtär ind laith gaile dia n-gais-
cmcl, CO folmastar cacli dib aidid a chelo isin tig. '
21. „Anaid", or Sencha, „ni dat namait tancatär, acht is
Bricriu dorat imcossait eter na mua dochötar immach. Tong 5
a toing, mo tluiath", or se, „maui iatar a tech friii, l)it lia a
mairb and audat a m-bi." ladait na dorsaido in comla la
sodain. Ro saig Emer iugen Forcaill Manach ben Conculaind
ar lüas rfasna mnaib aile, co tard a druim frisin comlaid, ocus
CO n-arlastär liadi na dorsaide riasin m-bantrocht or chona, 10
CO n-erget a fir isin tig la sodam, cach fiir diib do oslogud
riana mnäi, co m-bad a ben cetna tisad issa tech ar thüs.
„Bid olc ind adaig" or Conchohiir. Benaid a clö n-argit ro
böi ina läim frisin n-uaitni creduma inna imda, co n-desitar
in t-slüaig inna sudi. '■ „Anaid", or Sencha, „ni ba cath co n- 15
gaisciucl dogentar sund, acht bid cath co m-hriaihraih la sod-
am." Tolhiid cach ben fo choim a celi ammaig, couid andsin
dorönsat in hvi-Atharchath Ban-Ulad
Briatharcath ua m-bau iu so.
22. Asbe/-t Fedelm Noicride heu hoegairi Buadaig:
[R.] „Cotom bert-sa brü söer sruith dim chhiind comceneoil 20
|rj P^H cinsiu di churp rig sceö rignai rieht forcäini costud*
■-j^*lI*- " conid cruth buidech berar üaim nöithium* cruth cain -^vw-<>*<-"'
-1 nitat namaid Eg. tangatar ann Eg. 5 itiV na mnaib Eg.
Tongusfe atoiage m tuath Eg. 6 bith lia ar mairb andaiti ar m-bi Eg.
9 CO tarat Eg. comla Eg. 13 beuaid Eg. u imdaige Eg. 17 fo
cbomair Eg. 18 bänulofZ Eg.
Cap. 22. In diesem und den folgenden Capäeln, welche die Beden
der Frauen enthalten, habe ich nur da eine Interpunction gesetzt, wo
eine solche in der Handschrift steht. Die Zeilenahtheilung , für die in
den Handschriften kein Anhalt vorhanden ist, soll nur andeuten, wo
ich einen gewissen Sinnesabschnitt oder — was hier dasselbe besagt —
ein Versende vermuthe.
19 Fedlim Eg. 20 Cottambertsa Eg. do claind comchiueoil Eg.
21 do churp Eg. forchaine costad Eg. 22 bei'or Eg. cruth coin Eg.
262 J^ I'^led Bricrend. /^^
cousgj-t* la feba fene fogart* geinsiu genas
luclitlioud* lämderg Loega?'/-e
lin m-band m-balcbuada beras ar iatli n-Ular^
aurslaid cricha comnart comnamat cen Ultu imbi.
5 Imiis dich (p. 102'»:) immus tecrathar imgoin
airriu airdercu Isechaib Loegai>'e.
lin a büada bias üas cech Irech.
Cid nab sin Fedelm-sa Findchöem chruthbüadach büageltach
cichsetZ ria cach mnäi hi Tecb Midcbüarda medrach."
10 23. Asbert Lendabair la sodaiu ingeu Eogain maic Der-
tacht ben Chonaill Cevnaig maic Amorgewi:
[R.] „Ar is niese criith cbeill chongraiiumim*
coiblethar* ceini crutb cain caurchasta
i Tech Midcbüarta rig ria innaib \J\ad.
15 Ar is mo chele crem Conall coscorach credmair
coibledar ceim n-ard n-adgujde*
i n-uchtu ergal n-eirrind ria cach.
Cain tintai chucum co cernaib co cennaib
con ruccai calca cruaidse comraicthi \]\ad
20 arsaid cach n-äth conid dia thuil tglai*
arslaithi a n-äthu arfich a n-gressu
comaig* Isech arabi lecht liac
laimethar mac äin kmorgeni accalldaim
ar is Conall ar lin a chcrd cinges ria cach Isech.
25 Cid nabb sin Lendabair-se li siila caich
cichsed ria cach mnai hi tech rig."
1 gensiu genas luclit donn Eg. 3 m-buada Eg. 4 arslaig cricha
comnamat cen \]\tu imme Eg. e airri airderca Eg. 7 lin a buad Eg.
8 Cid nab- si an Fedlim si Eg. cruth buadach buadgeltoch Eg.
9 cichsed ria cech mnai a tech medrach Midchuartae Eg.
Gap. 23. Auch hier nur die Punkte nach der Handschrift, die Ah-
theilung der übrigen Zeilen nach meiner Vermuthung.
10 Asmbert Eg. ii Aimergm Eg. 13 coibletar ceimm cruth caem
curcasta Eg. n Ulad uile Eg. 15 cosgrach credmar Eg. ig coi-
plethar Eg. 17 ind ucht ergal Eg. is coiu tinntaid cugam co cernaip Eg-
19 cruaide comruicthe Eg. 20 conad dia tul tglai Eg. 22 comaig Ifech ara
bi Eg. 23 accaldaim om. Eg. 24 a cerd no a cern Eg. 25 Cid nab- si Eg.
IX Fled Biicrend. 263
24. Asbe/-t Einer ingon Forgaill Manacli ben Conculaind:
[R.] „Cotom gaba-sa cheim cruth clieill congraimmim*
coibliucr büada bäigtbir cach delb cbain chucom
conid rao rose soer setta* döine dorn gnüis^ne
111 frith cruth uä cörai na congraim* 5
ni frith gtes na gart nä geuus.
ni frith hith scirce soerligi na cclle couoin thic-se
ar is immum-sa ochsatar Ulaid uile
is me a cnü chridi gle dianimbe-so beeth fiadetai"lu.*
Nimmar mbith* ben üadib lia cole on trath sa co alaile 10
I is Cuculaind mo chele ni cü ches*
j'/t»AA f\ (f^ crithir fola for a cruud
I cobur fola for a clsediub.
' Cain forondar a chorp hi crü p^«^
crechta iiia chaiu cnis /5 . /> / 15
]fV
dt
älta ina thöeb liss
cäin feid a rose roeheim inna chend siar ^ ^^
cäin fuahxiiig fuither glaini sair*
sirderg asella "^ c^j^/^t^f
ögderg a founaid 20
fordeirg a fortgea ^ ,
arfich 6 4Lb ech oeus analaib fer ^^^ ^■'^
foeeird ieh n-erred iud aib
atetha cl^_dQud eless^dall clessjirÄÖin
immelig loa usci atetha cless nonbair 25
couboing catha crochombäg 1 =Lu-tt ■^-.tt«
(7ap. 24. Auch hier nur die Punlde nach der Handschrift, die
Zeilenahtheilung von mir da, wo ich einen Sinnesabschnitt vermuthe.
1 Asmbert Eg. 2 ceirii cruth ceill congraimm Eg. 3 baidther Eg.
cain cugam Eg. i conad Eg. 7 luth seirci saorlighe na gile
na ceille conam ticisi Eg. s ochsathor Eg. 9 dia mbe se die
m-be se {sie) bteth fiadetarlae Eg. lo nimmar bid Eg. colaile Eg.
11 ni eil cichis crithir Eg. u Cain forondor a corp a cru Eg.
15 creacht Eg. n cain fcith a roscc rochain ina chind [am. siar) Eg.
18 Cain iiialaing fuider glaini [am. sair) Eg. 21 foirtchi Eg.
22 a fichaib ech ocus analaib {om. fer) Eg. 23 focha'd ich neirrec?
nindaib Eg. 25 immasleig loa uisqi atetse des noubuir Eg.
264 IX Fled Bricrend.
[R.] falgaib etho* borrbuidue ; if^^^^^^^^^^ ,JfJU<^^^J
brissid üath nadarcciia*
is fer seirgeis* illigu
is cron chutma cüaride* /
5 iss i rieht mna siüil sedda \]\ad uli ? 'i^- " ^■^'^^ '
corrici mo cbele-se Coinculaind
cro dond gle sin samlaitir
at salaig üantaind athüauaind cbrisalaig*
at gairb chaitLlig at croua ciitmmma*
10 at crothle garmiline at büanaind bodelbse*
is ir- (p. 103*:) rechtaib bo ocus dam ocus ech
settai mua Ulad uli conom thici-sea.
25. La sodain ba ed dogensat ind fir batar sin tig, i.
Loegaire ocus Conall Cernach, o ro leblaing a luau laith iar
15 closin imaeallma na m-ban, ro brisiset cleith di ciethaib ind
rigthige fo a comartus immach, conid si conar dollotar a
mna chucu isin tecb. Cuculaind immorro tuargaib a tech i
n-aurcbomair a imdäi, comtar fode/'ci reima nimi fon fraigid
immach anis, con[^c?] si sin conar dolluid a ben-som ocus cöeca
20 ban cecthar de na da ban aili ocus cöeca ban a mna fodein,
coiuia bad cutr^mmus disi frisna mna aili, uair nir bo chutn^m-
mus do-som fii cach. Dolleci Cuculaind arrigthech sis iar sudi,
CO n-dechatar secht lerchubat di fenamain in tige i talmain,
CO forcroth a n-dün uli ocus cor trascair grianan Bricrend fri
25 Iar talman, co torcair Bricrm fodein ocus a rigan, corrabatar
1 falgaib betlia Eg. 3 sergis, Eg. 4 crou cutma Eg.
5 issi irriucht mna siiil sedda Eg. 7 samlaithtV Eg. 8 at s&\aig
uanaiuu atanaind ci'isala?^ Eg. o cutrummse Eg. 10 garmaii-
line Eg. bo delpai Eg. 12 sedda Eg. conamticcise Eg.
Cap. 25. 13 issiu tig Laeg. B. ocus Conall C. Eg. le conad
sisin Eg. 19 conadli sisin Eg., consisin LU. 20 ua da ban alle co na
ba cutrumws disi fris na mnaib uair nior bo chudrumMS die fir frisna firse
alle Eg. {Anfang von fol. 22) 21 cuthrt^mmus LU. 22 ToUecce
C. in rigteuch Eg. 23 connteuchwstar VII ufercuboit Eg. co forcroitli
in dann n-uile Eg. fenamain Stolzes, Rem. on the Fucs. ]). 13, senamain
LU., Eg., Lc. 24 cor trascair Eg. for Iar Eg. 25 co torchair B.
bodeiu ocus a righan Eg.
IX Flcd Bricreiul. 265
isind otrucli for lar ind lis eter na conaib. „Aill amai" for
Bricnw „tancatar nämait a n-düii", la eirgi süas co opund.
Co ro la cor immaw rigthech, co n-acca amal ro cloenad a
thech, conda tarla for a lethbeolu uli. Adsoirg a bossa la
sodain ocus leicthe isa tecb iar sudi, ocus ni rabi la UI^m fer 5
asaithgned umal ro salchad, conid ina labrad atgenatar.
26. Asbe>-t Bricriu IViu larom do Iar in tigi: „Nimator-
chomlod-sa fleid düib tra, a UUu" for se. „Is ansu lim-sa mo
thech oldas mo trebad uli. Is geis düib tra" ol Bricrm „61
na longud na chotlud, co fargbaid mo thocb-sa, amal fond- 10
rancaibair for bar cind." Atregat laith gaile fer n-\]\ad uli isin
tig la sodain ocus doberat triamnai don tig ocus nir thüar-
gaibset cid co tisad gBetb etm-ro ocus tab/^aML Ro bo cheist i>,rihc
for Ulhi dun ani sin. „Nocbonomtha-sa düib" ol Sencha „adit
in fer fod racaib co eisen, aitchid fris a facbail co diriuch." 15
27. Asbe/'tatar Ulaid fri Coinculaind iar sudi a tecb do
clirgiud, ocus asbert Bricrm: „A ri^lsech n-F^rend", for se,
„mani dirgi-siu co rop cöir, no con fil isin domun nod n-dirgi."
Doratsat JJlaid uli impidi fair im tbüaslucud na cesta. Afraig
Cuculaind la sodain, na betis ses na fledi cen öl cen tomoltus. 20
(p. 103^:) Dorat istrom Cucidaind triam dia t^rcbail ocus
foremmid. Ro riastrad immi iarom iar sudi, co rabi bauna
fola im bun cucha finna do, ocus ro suig a folt inna cbend,
1 issin otrach chacae for lar Eg. 3 co rolla cor imma rigteuch Eg.
4 contarrlae for a leith beuloe (om. uli) Eg. assoirg Eg. 5 tol-
leicti Eg. c assaitgned amail Eg.
Cap. 26. 7 rill iarovi tollar in ticce Eg. nimatarcomlMsae fleud Eg.
8 Is auntsa Eg. 10 iiallongnrZ na quodlsäd Eg. fondrarnecbabw ar
for cind Eg. 11 ataregaut läit gaile Ul. uile Eg. 13 Rop ceus dow
for UUt. ind ni sin Eg. 14 Nocham thasae Eg. 15 aitqi fris a fag-
hail CO direch Eg.
Cap. 27. Asmbertatflr Eg. 10 do dirgad Eg. 17 asmbert Eg.
18 main dirgeussu corab cöir ni con fil issin domitn nod dirge Eg.
19 Atfraich Eg. 20 \\xcht na fleidi Eg. cen tomailt Eg. 22 for-
feim Eg. Ro riestrad imbi iersuidm combiTei banno folfe imm bun cecÄ
266 IX Fled Bricrend.
cor ho suas meeldub demischas cbirdub ba fo/'csi fair, ocus
ro gal) imbri bro* ocus rö sini iar sudi, co taillfed fertraig
feroclaig eier cacb da asna do.
28. Tancatar a res c^machta ocus a lucht adartba na
5 doch?6ui, ocus tuargaib a tech iar sudi ocus forruim co visicht
a dirgi fesin inua cetna. Ocus bä sam doib iaroni oc tocha-
tim na fledi, i. na rig ocus na toisig isindarna leith im Con-
cobur clothamra, im ardrig n-amra u-Vlad. Ind rigna im-
morro isind leith araill, i. Mugain Aitencsetrech ingen Echach
10 Fediig ben Conchobair male Nasa, Fedelm Nöicrotbach ingen
Concobair (i. nöi crotha uo tadbantais fo>Ti, ocus bä aildiu
cach cruth araili), Fedelm Foltcbain da« ingen aili Concho-
bair ben Loegam Buadaig, Findbec ingen Echach ben Che-
thirnd m«ic Fintain, Brig Brethach ben Celtchair male Uthi-
15 chair, Findige ingen Echach ben Eogain ma^'c Durthacht,
Findchfem ingen Cathbad ben Amargiu larngiunnaig, Derbor-
caill ben Lugdach Riab u-derg ma/c na Tri Find Emna, Emer
Foltchain ingen Forcaill Manach ben Conculaind maic Sual-
daim, Lendabair ingen Eogain maic Durthacht ben Conaill
20 Cernaig, Niab ingen Celtchair ma^'c Uthechair ben Chormaic
Condlongas maic Concobair. Is lia turem tra ocus aisneis ina
m-boi di degmnaib and chena.
29. Dorala in tech ina raithsechaib briathar oc na mnaib
doridisi oc imarbaig eier a fcrail) ocus siat fesni, co folmaiset
finda doa ocus ro suig a folt inda cheunt condernse (coniidae Eg.) suas
mael cas cirdub ro bsei fair ocus ron gab a bri bro ocus ro sin iar sui-
Aiu CO tuillfed fer troig feroglaig eier cech da essnae do Eg.
Von Cap. 28 finden sich in Eg. nur die Worte tuargaib an tecb
iar suidm ocus forruirim co raucht a dirgi an cetna; der Frauencatalog
nebst dem vorhergehenden Satze (Ocus ba sam etc.) fehlt in Eg.
Cap. 29 lautet in Eg. : lersin tra coister in slog. Berid Sencha breith
dina mnaib, i. Eimer ar tus issin teuch ocus na di mnaji aile gualainn
frie gualainn ind (verwischt). Ro fass don ind imarbäid chettnse dona
mnaib issin tig iar riec/tfain induö. Bator iai'om ind tir do mifost- (f
später in i corrigirt) ocus anfeitb lasodaui conerrac/ti Seucse cosc na
IX Flcd Bricrend. 267
iüd fii' comergi debtba dorisi, i. Coiuül ocus Loegaire ocus
Cuculaiud. Atraclit Senclia macAilella ocus ro croith iu craib
Sencba, ocus cqutoiset \J\aid uli fris, conid and asbert-som oc
■ cosc imia m-baii:
W [R.] „Cotob secbaim a läichessa äiia aiirdairce airegda Ulad. 5
P anat for m-briatra bägi na banaiter fergnüsi
iccruadaib comraictbib tria üalle a u-gloud.
<;Uu£^ ar is tria cbin m-l)aii Ijit f(^ai fer dlochtai* n-^ij^-^
fir i n-irgalaib immad mär galgat comlud ferglunni
ar is dia ni-brigaib bsesaib bes döib 10
dofurcbat nadiccat imsüidet naclrairget
Cotob secbaim a laicesa ana urdairci."
30. Is aiid asbert Emer oc a frecra:
[R.] „Deitbbir dam-sa a Sencha uair is am ben-sa curad cäin
cotngabtus cruth ceill o ro damnad a forcetul (p. 104 ^'r) 15
cen dichill.
eter cbles for analaib ocus ubullcbles ocus siaburcles ocus
des cüair ocus des cait ocus derg filHud erred nair
ocus gai bolcai ocus bai brasi ocus brutb n-gene ocus
sian curad ocus rotbcbles ocus fseburchles ocus dreim 20
fri fogaist ocus dirgiüd cretti for cacb ii-äi.
m-ban ol se ua be olc itir nai firu. Cotaib secbaim for se a läichessa
ana urderca \Jlad. Anaitt bur m-bagbriatra na banaitaigt {sie, verwischt)
fergnuissi i cruad comraictib trie uaill agu ar is trie chin m-ban bid
ferna feur älocht&bi fir in itrgalaib immat margalgat comluth ferg luinde
ar is die m-brigaib bsesaib bes doib do furgbait nat riccait imsüidet nad-
rancit. Co.
LU. hat Pmikte hinter Ulad und gloud. Die von mir versuchte
Sinnes- und Versabtheilung ist lin. 7 und 8 besonders unsicher 5 und
11 cotobsechal LU. Facs.
Cap. 30. Auch hier die Punkte nach der Handschrift. Die Auf-
zählung der Waffenspiele scheint nicht metrisch zu sein.
Deithbir damsae ön a Senchee for Eimer bassa bensa cumid cain cot
n-gabws cruth ceill oro damned a forcetal gan dichell eter des for ana-
\aib ocus uball des ocus siabttrcles et reliqua. Et ni fuigbesfar feur
268 IX Fled Bricrend.
[R.] Ni faigbistar fer and conmestar a ses ocus a äs ocus a auius.
a guth a gses a chenel. a auius a urlabra.
a äg a gal a gaisced. a bruth a büaid a biiadirse.
a foraim a fqmsige. a deni a tharpige
5 a fiancboscur co des ndwbair fo Cboinculaind corachosmail."
31. „Fir imia radi-siu, a hen", ior Couall Gernach, „tset
ille in gilla clesach sin, co ccnnairsem." „Na tbö", for Cucu-
laind, „am scith aithbristi indiu, conda §sar biäd ocus co ro
chotlur ni dangen comlond." Ba fir em do-som daw ani sin,
10 fo dagin iss ed läa and sin immanarnic do-som frisin Liath
Macha hi taib Lindi Leith, hi Sleib Füait. Ro selaig Cucu-
laind chuci iar tichtain dö asiud loch, co tarat a di laini
imma brägit, co ra gaib etorro oc gleic, co ro thairmchellsat
tir n-Erend fon n-innasin, co toracht inn aidcbi sin cona eoch
15 riata leis co Emain Maclia. Is fon n-innas cetua daJ^ fuair in
Dub Sainglend a Loch Duib Saingle;w?.
32. Is and asbert Cuculaind ani seo: „Ro sirius indiu
ocus in Liath morbrugi Erend i. Brega Midi Muresc Mur-
ant {sie) conmestar a ses ocus a fäs a aines a airechws cverwischt) a ur-
labra a ceneol a guth a gses a gal a g&isced a bruth a buaidh a buaidh-
irsi a foraim a foimsige a deine a dianchoscar no fescar co des nonbuir
for Choincü comcosmail. Eg.
Cap. 31. 6 Fior a ben for Conaltt {sie) tset ille in gillse clessach
sin CO comairsim. Na to for Cucu. ansgith {sie) auossa? condsesar bied
ocus coro quodl&v. Ba fior dossam don innisin fo daigin ised la iunsin
mmcomhrainicc dosum frisin Liath Mochse a tseib Linde in Leith. Rosc-
laith Cucu. chuice co tarat a di laim immo bragait co ro tairmchill tir
n-Erend fon n-indws sin co tormclit ind oidche sin cona each rietse leis
co teuch m-Bricrend inn Dun 'Ru.di'aige. Eg. o digö LU.
Cap. 32. Iss and ismbert Cucu. indso:
Ro sirius andiu morbruighe Erend for sc i. Breughse Midiu Mu-
rescc Mio-temne Machse Mag Medba C?trrech Cleitech Cernse Aidne
Aigli Asal Lia Linde Lochrandse Umall Irrws. Cera Mrenmag Muccraime
Tenmag Tulchse Tuiride Tetba Tlac/tifga Taillti Temoir Cuala Cermwse
Ros Ruidni Roiscne Aine. Ferr lern cec/t les quodhid dile lern longad
olda cechni. Tongusse itoingi mo tuath madam saitheuch bid ocus co-
IX Fled Bricrend. 269
tliemni Macba Mag Medba, Curroch Cleitech Cenia, Lia Line
Locharna, Fea Fernen Fergna, Urros Domnand Ros Roigne,
Awni (?) E6. Fcrr cach cless cotlud, diliu lim longud oldas
cacli ni. Tongu do dia toinges mo thüath, diam-sa sai-
thech bid ociis cotulta, conid des ocus cluchi lim comrao fri 5
öenfer."
33. Immacomarnic tra düib debaid do denam immaw
curadmir doridisi. Dogni Concobur ocus matbi \]\ad ol chena
a n-etrain, co ro gletbe a m-bretbugud. „Eircid" ior Coucobwr
„cussin fer folimathar for n-etrain, co Coinroi mac n-Dairi". 10
Conid and asbert:
[R.] „Alid in fer concerta do cbäcb
m«c Dairi duir csemroth Curoi
coüßlecbt fir fqrcpU mad fri goe gebitar
fer find firen fer maitb mormewwnacb 15
brugaid ar brugacbus
l£ech ar laiintbenchus
ardri ar airecbus
concertfa fir fo/-aib fe_idm a_irg ailfes* alid."
_____ AI.
taltse is des lern ocus is cluiclii dam comracc frie hoenfer. Maith tra
ar Conc. is Ior atäthai ag airimdell Brie tucthar biedh issiu tech ocus
coiscter ind imorran co tair an fleid. Dogniter samk«f? ba saim doib
iarsuid/w co cend tri la ocus tri n-aidqi Eg. Unmittelbar hieran schliesst
sich in Eg. Toicliim Vlad do Cruachain sei sis anse {Cap. 42\ 3 ani
oder am mit einem Strich über dem a, LU.
Das den Capiteln 33 — 41 entsprechende Stück hat Eg. auf fol. 23^
nach den Worten Anaid or Sencba denaid mo riar-s«. Dodenara ol
siat {Schluss von Cap. 74), unmittelbar vor dem icirklichen Besuche bei
Curoi (8. S. 246).
Cap. 33. Anstatt der Worte Immacomarnic bis mac n-Dairi hat
Eg,: Isi mo riar-sa or Sencha uair nacli lamtar \nir m-hrethugud inuach
baile oile, eirgid co Conri mac n-Daire isse rot lemathar hur m-hrethu-
gud ar bur n-agaidh. Conad ann aspert Serica. 13 Curui mac Däire
{om. düir U7id ctemroth) Eg. u conclec/tfai fir forgall nat fri goi
gebithar Eg. 15 mormeanmnacb Eg. 19 concertfa fir foraib feidm
airg ailfes. Ail- Eg.
270 IX Flcd Bricrend.
34. „Foemaim-sea sin tra" for Cucnlaind. „Cet lern
dan" for Loegaire. (p. 104^:) „A dula da«" for Conall Cer-
nach. „Gabtair tra eich duin", for Cuculaind, „ocus indillü'r
do charpat a Chonaill." „Aill amai" for Couall. „Ecbe" for
5 Cucbulaind „ioriUr cach amglicu t'ecbrad-su mailli do clieim
ocus t'iimell imtrommu cou cingenn do charpat, con tocba clod
cechtar a da roth rocharpait, con[if?] slicht suachnid fri ed
m-bliad«a do ocbaid \J\ad cach rot riadas do cbarpat-su a
Chonaill."
10 35. „Atcluni-siu mit a Loegc«'r*" for Conall. „Fe amse"
for Loegaire, nacham ail nacham imderg.
Am escid-sea for atha for ilatha
CO ucht anfaid* irgaile re n-ocaib l]\ad.
Ni chuir form-sa remthus i;erig
15 con clechtaim-se cairmteoracht
re n-arcaib re n-erredaib ri oencairptib
i n-dolgib i n-drobelaib hi cailtib hi cocrichaib
nad clechta err öencharpait do imluad ar mesi."
A.
20 36. La sodain ro inled a charpat do hoegairiii, ocus ro
leblaing ind, ocus imreid dar Mag Da gabul, dar Bernaid na
Cap. 34. Fsemaim faemaim ar Gii. A dul ar Con. Cet lern ar L.
Gaibter teich diw a Chon. ar Cu. ocus innillter do carpaf. Cid amai
for Con. £che for Cu. forütir cach aimglica techratZa utmaille hindill.
imtruime concingenn do carpa^ con togbann clad cec/tiar a da roth do
rocarpari conid sMcM suaichuid fri hed oll h\ia.dna do ogaib Vlad cech
rot riadrts do carpatsa a Conaill. Eg. c con ci geng LU. {auch cl
ist undeutlich). 7 con slicht LU.
Cap. 35. Feama for L. nacham ail nacham imderg a Cou. for Cu.
Am escc«Z-sa for atha for ilatha co hncht n-irgaile re n-ogaib \]\ad ni
chuir formsa remthus re rig conclechtaimsi cairpteorac/tf re hargaib re
herredaibh re hencairptib indoilgib ind drobelaib a coilltib a coiccrichaib
nat decht err sencarptwf do imluadh ar meissi. Amesc. Eg. i4 lies
cairpteoracht.
Cap. 36. Lasodftm rogab- a eich do L. ocus ro hinnlerZ a carpnf
ocus do reblaing ind. Brei/tais (brethais H.) intarad brot forsan n-echratcZ
IX Fled Bricrend. 271
Forairi, dar Ath Carpait Fergusa, dar A'tli na Morrigna do
Ch£erthiuud Cliiana Da Dam hi Clithar Fidbaidi hi Comniur
Cetharsliged secli Dun Delca dar Mag Slicech siar hi Sleilj
Breg. Ro gab tromcheö doborda dorclia doeolais dö and sin,
connarb inriata do in clionar. „Anaiu suiid," for hocgaire 5
fria araid, „co ro digla in ceo dind." Tairbling Loegaire
asa charput, ro chuir in gilla na eocho hi fergort böi hi
comfocus do. 37. A m-boi and in gilla, co n-acca in scailfer
mör ina doch^m. Nir bo segunda a tuarascbäil: se mullach-
lethan belremur bolcsuilech, g[er/'det]enach granna grucA- 10
nach, dosmailgech docraid adetig, se tailc talchar tiwsewsach.
ag toigecht amach fo cet oir co tangat«r dar Mag Da gabal fri üUt«
dar Bervaatcl na Foruire dar Ath Carpait Fergusa tar Ath na Morrigna
do Caortawn Cluana Da dam a Clithar Fidhaide a Comur Ceitrisligte
dar Sligtib Duine Delgä dar Mag SligecZt siar a Sliab m-Breg m-blath-
sohis. Is ann sin attracht duibnell trom tiug doborda (fol. 24:) duibchiach
dorcha doeolois for L. Is ann ismbert som fria araid don rind sis an
carpr«^ for se ocus {sie) scuir na hechu co ro digla in ceo don fain/c.
Dognither sumlaid. Ro cuir in gilli na heocha isin fergort bae i com-
focuss do ocus ro gab ga foruiri ocus ga forcoimet iarsin. Eg.
Ca}}. 37. Ni cian bui and conacca in scal mor chuicce ina dochom
ise mullftc/ileathrt», belremor bolcsuilec/t granna grindetanach gruganach
adetig dar dosmailgech. Ba duibithiV gual cec/t n-alt ocus cec/i n-aige
de 0 mullach co talmoin. Ba samaZta fri herball fiadeich in mong gseisitech
gre liath consuigh- tar a formna siar secht&ir. Suile duibliatha lindachse
lais. Pa meitigth/r dar fichille cech det glasbuide bai an egar a da
drant. Ba sam((?ta co i-acharZ long forlan seolacJt dar a chrses gin os-
luictbe. Sron cham cuassach lais, medon brec ingal- aicci. Nosceirt
fidte salonnmeich do thulaib a lurgan b-fiar b-focamm. Oircne mellacha
grebancha lais. Sliasta sacacha sithcamma aicce se adbronnach lethaw-
tsluaistech se glunmär toncoir glasingnech. Ba heccntta ecsama/Z an ier
sin. Ba dub teimnige ba brogda bachlachda ba fuachda forgranda ba
hanuairc anaebda tuar«scb«;7 ind fir sin. Is e ba mo d'feroib domuin
cona matan matluirge fadb-e (fadbuidhe H.) draigin droch denmoige co
forcraid for deghLän* a duirn do frie glend a da gualann. Araile äräit
müsccaide* breclacZttaa uimbe cona himlib iarnseidib si imtromm frim-
techt aduar fri hanad eitig fri hairechtus aithe senbroit na häroiti sin
ro biii imon m-bachlach. Eg. (fichille tmd fidte mit a-haken unter dem e)
10 gd (Zeilenende) et(?)enach LU.
272 IX Fled Bricrend.
se sotal sucach seitfidach, so rengmar rigtrea rochalma, se borb
brogda bachlachda. Mseldub demsidi fair, arit odor immi,
j^^i;^ iiiar co iojjh a thona im sodaiii, se?^brisca asalcba ma cbossa.
Matau maglorci muri fria ais am«? mol mulind.
5 38. Cöicb et na beicb se a gilli?" for se la fegad co
andiaraid fair. „Eich hoegairi Buadfl?'^/" for in gilla. „Fir"
for se „maitli in fer asa eich". Is aralaid ro raid sin la
twrcbail a matawi fair ocns dobretba beim don gillu o adbrond
CO ho. Egis in gilla. Doroich hoegaire fua. „Ckl dia m-ba
10 don_^illu?" (p. 105a:) for Loegaire. „Hi cinta ind fergoirt
do milliud" for in t-aitbech . „. . . fein ticfa" for Loega^Ve.
Immacomsinitar doib . . Techid Loegaire iar tain, co ränic
Emain Macba iar facbail a ech ocns a gilli ocus a armgascid.
39. Nir bo chian iar tain, co toracht Conall Cernach in
15 sligld cetna, co ranic in magin in ro artraig in ceo druidecbta
do Loegamw. Artraigid daw in dubnel cetna dorcha doborda
for Conall Cernach, connar cungain nem na talmain. Tar-
blingis Conall iar tain, ocus scurid in gilla na eocbu isind fer-
Cap. 38. larsin iarfoidis in t-aithec/i do arad hsegairi B. can dö
no cuich a tigeraa. Nl or an t-ar« L. B. mac Conn. m«ic Iliach mo
tigernasa. Is gilla daigfir ön ar an scäl ocus is amlaid atbert annisin
ocus ro togaib a matän matluirge ocus dohreth beim do o cluais co ca-
raid. Cnetaig {sie) ocus iachtois in t-araid lasodam. Attrac7j< fo cetoir
inti L. cona armgaisccefZ do foirithia annarafZ. Imacomraintc do ocus
don scaZ ni roibe ba de aoänin do L. Togb. in scal a matän matluirgi
ocus dohreth beim do o cluais co caraid cor tuitset a airm n-uad {sie)
gan comus. Teichis L. iarsin fo mela ocus fo mebm7 co ri&cht Emoin M.
iar b-fagbm7 a ech ocus a arad ocus armgaiscjVZ. Eg. lo for oni. LU.
11 und 12 hat LU. zu Anfang der Zeile Meine Lüclcen von 2 bis 3 Bueh-
stahen. Vielleicht ist Is me und tra zu ergänzen.
Cap. 39. Nir bo cian iarsin co risicht Con. C. iarsin slig/rf ocus gusan
niaigin a tuarcoib in dubceo dmigechta. for L. roime. Artraiges in ceo
ceinai for Chon. conar cumaing nem na talmom do faicsin. Tuirliuges iarsin
ocus tairntir in carpai ocus cuiris in t-ara na hechu issin b-forgort cetna.
feib roscuirit eich L. Nir bo cian don araid conaca in for cetna, chuige
occus {sie) iarfac/ti do cia occa m-bissi ol se. Ac Conall C. moc Aimergin {sie)
IX Flcd Bricrend. 273
gort chetna. Nir bo chian du iar sudi, co faca in acal cetna
chuci. larfaigis do, cia dia m-bo cbeli. „Am celi-sea Conaill
Ceniaig" for se. „Maith in fer", for in scal la tocbail a lami,
CO tarat beim dö ö ho cö a fodbrond. lachtais in gilla. Tic
Conall fo sodain. Immacoraarnaic do ocus don scal. Tresi 5
cluclii ind athig. Techis Conall 6n mud chetna ixmal ro theicli
Loegaire iar facbail a armgascid ocus a ara ocus a ech, co
ranic Emain Machai.
40. Dolluid Cuculaind iar sin forsin t-sligid chetna, co
ranic in n-inad cetna, conos tarraid in dubcheo cetna, feib 10
tarraid in lucht remi. Tarblingis Cuculaind ocus berid Lseg
na eocho sin fergort. Nir bo chian dö, co n-acca in fer cetna
chuci, ocus immatbacht de, coich dia m-bo cheli. „Celi do
Choinculaind" for se. „Maith in fer" for in s;cal la furmed
in mätam fair. lachtais Lseg. Tic Cuculaind fo sodain, ocus If)
immäcomarnaic dö ocus don scal, ocus nos tuarcend cacli
araili dib. Traitar in scal, co ro dilsig na eocho ocus in n-
araid, ocus co ruc eocho ocus aradu ocus armgaisced a coceli
ar an t-ara. Maith in fer ol in scal la togba/7 iu matain m. 1. ro boi
ina laim ocus la tabatj't beimen do corro iac/ti in t-ara. Atcluin Con.
ocus eirges fo ce^oir ocus immacomairnicc [dö] ocus don scal. Ni ba ferr
son don foruaisligther Con. feib ro foruaisliged L. ocus teichid co riacht
Emoin Machse iar h-isighaü a ech ocus a arm ocus Sbvad. Eg.
Cap. 40. Doluid im ina carpaf Cu. iarniamacZ ocus iar slemoin-
chirad a fuilt iarsin t-sligh^(Z ce^na do eitergleod a imrisnse ocus an erf
aile immon cur conas tarf in dubceo druigec/iia cefna feib tarf in hicht
cefna co ro lin in coibeis n-dimain tarf eter nem ocus talmom. Tair-
lingis Cucu. isin maigin cefna ocus cuires Lseg na hechu isin u-fergurt.
Ni ba cian bfei ann conacfe an fer cendgarb corpremor chuicce cona
madan matluirgi ina laim am«? tiged roime. Cie thusa a gille for se co
haniarraid. Ni me fuil gan tigerna ar Laog i. Cu. mc Sub. Maith cach on
ar [in] scal ocus togbaid fair in mathan m. 1. ocus dohreth beim do o chluais
CO charaiVZ. Garthis Laeg. Atetbai Cu. a gaiscetZ ocus focherd cor n-iach
n-errcfZ de dochum in scail ocus do foirithiu Laoich. Dercais cach a cele
dib, ba feig im ocus ba forgranda in feghad ocus in frithal- dobe7't cach
for a ceile dib i. Cu. ocus in scaL Ocus immacomtuairg doib ocus dobererZ
Cu. da beim im cech u-isen beim dosum i. tathbeim ocus beim co cumus
1«
274 IX Fled Bricreud.
leis, CO ränic Emaln Mach« cona morclioscur, ocus dorat dia
fiadnaib fein iat.
41. „Is let-su in curadmir" ol Bricri fri Coinculaiud.
„Is follus as for n-gnimaib ni dligthi comardad fris eter." „Ni
5 bä fir ani sin a Bricrin", for siat, „viair foretammar-ni, conid
g&n di cbardib sidchairechta dos fanic de immirt mela ocus
CMmachta forni immon curadmir, ocus ni leicfem-ni uaind be
air sin." Femdit tra Ulaid ocus Concobio* ocus Fergxs a
n-etergleod, no rochtis do saicbtin Conroi maic Dairi no do
10 saicbtin Ailella ocus Medba co Cruacbain Ai.
Toeliim Ulad eo Cruaeliaiu iu so.
42. Doroubat iaroin UlmVZ comarli a boeninud im com-
uaill ocus im cbomdimmus in trir curad sin, ocus isi comarli
doronsat matbi Vlacl im Concbobwr do tecbt leo d'etergleod
a cesta co tecb (p. 105^:) n-Ailella maic Magacb ocus Medbi
15 CO Crüacbnaib A'i imma curadmir ocus im imarbaig na m-ban.
Ba cäin ocus ba baibind ocus bd socraid arreim ron-ucset
J]\aid do Crüacbnaib. Anais immorro Cuculaind colleic do
eis in t-sl6ig oc airfitiud ban n-\]\acl, i. nöi n-iVbla_clis ocus
nöi cletine clis ocus nöi scena clis, ocus ni tbairmescad nacb
20 ai alaile.
CO ro foruaislig Cu. a bruth ocus a brig an scail co ro dilsig na hechu
ocus an araid ocus co rüg Cu. eochu ocus aradae in lochta aile i. Con.
ocus L. fon qma (= cuma) cetna. Dolluid Cu. do Emoin indiaig in lochtai
aile ocus dohreth a n-eochit ocus a n-arafZse doib. Eg. 3 Bricni LU.
Cap. 41. Is latsa in curadmir a Cu. ar Bricn. Ni ba fior sin ar
Con. ocus Laegairi oir ni fetamor cia do chairdib side Conculaind dot
fainic do imb/rt a comachta foirn . . . cert in cur uaind. 0 ro feimdit
Vlaid an bur n-eitergleod innsoighic^ co Conroi m«c Daire for Seucha.
Anaidh la breitli n-aile coristai uair lemaid bur m-brethugitfZ in bur b-
fiadhnuse. Eg. lo Crucliain LU.
Cap. 42. Ber Anfang weicht ab in Eg. {fol. 2V>): Dia tri la ocus teora
n-aidchi ierom dollotor \}\aid uile a m-breitbemnus n-A\\eTla mc Magacli
CO Crüacbnaib sei imman curadmir ocus im immarbaid na m-ban. Pa
chsem ocus ba hseibind ocus ba {fol. 21^0 sochraidh in reim. i7 di
ciss Eg. 19 noi cleitin clis Eg. nach ae arailei diph Eg.
IX Flcd Bricrend. 275
43. Luid Lueg mac, liiangabr« iarom a ara-som Concu-
laind dia acallaim-som bale irrabe oc na clessaib, co n-epcrt
fris: „A claiu trüaig", or se, „ro scaig do gal ocus do gais-
ced, dochuaid uait in curathmir, ro siachtatar JJlaid Crüa-
chain o cbianaib". „Nir rathaigsem eter em, a Läig; indill 5
diin in carpa^ tra" or se. Indlis Loeg iarom in carpa^, ocus
lotar for erim. Ro siachtatar tra slöig Vlad ar chcna in tan
sin Mag m-Breg. Ro böi di hias ind erma ron-uc Cuculaind
tra 0 Diin Rudraige iarna grisad dond araid tucbt inyulaith
iu Liatb Macha ocus in Dub Sainglcnd fon cbarput dar fot 10
chöicid CoucobmV ocus tar Sliab Fuait ocus dar Mag m-Breg,
conid he in tres carpa^ cetna rauic Cruachna Ai.
44. Lasa reim ocus lasa m-bQrrfad tra ron-ucsat läith
gaile fer n-J]\ad uli im ChoncJwhur ocus imön rigraid ol
chense do Chrüachnaib Ai, ro la armgrith mör di Crimchnaih, 15
CO torchratar na hairm asna fraigthib , copralbatär for tal-
niain, ocus rgs ^ab sluagu in diine ule, conid samlaid rom-böi
cach öenduine isind lis amal bis curcas fri sruth. Asbert ^^"^^
Medb la sodain: „Cosindiu dan", ol si, „ö gabusa Cruachna,
ni chüala-sa in toraiud cew na niulu and cosindossa." Luid 20
Findabair la sodain ingen Ailella ocus Med&ff co m-boi isin
n-grianan for fordorus in diine, co n-erbairt: „Atchiu-sa
cairptech issammag a matharnait" ol si. „Cuire samla fair",
ol Medb, „a crüth a ecosc a chongraim, delb a fir, dath a ech,
tochim a charpait". 25
Cax). 43. 1 Cboncu Erj. 2 die agallnf»i bail aroibe agan chlis Eg.
3 A claenain truaigb Eg. ro scaith Eg. 4 JJlaid Cruacbnaib iu tan
so Eg. 5 Ni ro rataiges etir alkeicc indill duin Eg. 7 tra 07)i. Eg.
Ulad Mag m-Breg in tan sin Eg. 8 ronucc Cucu. o Dun R. Eg.
9 grissa^ Eg. imrulaid iu Lietb Macha3 Eg. 12 conid se Eg.
Cruachna Aoi Eg.
Cap. 44. 13 Lasodain lasa reim ocus lassan m-borrfad Eg.
14 uli om. Eg. 15 do Cmachnaih sei Eg. 17 ros gab crith slna^ an
dunaid uile am«Z bis curcrts fri sruth Eg. is Esmbert Eg.
22 Atchiussse carpai issin mag Eg. 23 Cuiri samlai Eg. 24 a chruth
a ecosc Eg.
18*
276 ^^ I'^^ed Bricrend.
45. „Atcbfu-sa em" ol Fii)dabair „na da cch filet fön
charptt^ da ech brutlimara brecglassa comdatha comchrötha
' JU. commathi combüada comlüatba comleimnecba biruicli ardcbind
""^ agewmair allmair gablaich guipchüil düalaich tullethain for-
5 breca fosenga forlethna forrancha cassmougaig casschairc.big.
Carpat fidgrind fetbaidi , da n-drocb duba taircbisi, da n-all
n-tebda imuaissi, fertsi criiadi colgdirgi, cret noitecb noiglinne,
cuing druimnecb dronargda, da n-all n-düalcba droubudi.
Fer findcbass foltlebor isin chariyuf', folt düalach tri n-datb
10 fair, folt dond fri toind cind, croderg a medön, mind n-öir
budi in folt fqixla_tuigitliar. Ro läsat tri imrothu imma cbend
cocair^e cacb se dib bi taib alaile. (p. 106^:) Füan cain
corcra n-imbi, coicrotb oir airgdide and. Sciatb brec beim-
necb, bil bän findruini. Gilech cüacb cöicrind ar a durnd
15 derglassid. Anblüth n-en n-etegnaith uasa creit cbarpaiY."
46. „Atgenammär asa samail in fer sin" ol Medb.
[R.] „Greit rig sejirecbtaid buäda
bare bodbse bruth brätha
breö digla drecli curad
20 cüinsiu cbörad cride n-dracon
altfad m-brocbbüada for dun dibpi
in lucbtbond lämderg hoegaire
lutli la f£el)ra foltcbip tond fri talraain tadbeim.
Cap. 45. 1 Atchiussai eim ol Findaibair na da euch failet fon car-
pat da euch bruthm arse breucglassa Ec/. 4 aigenniair Eg. gob-
cseil Eg. s fosenga forra . . . casmongaig Eg. 6 feithendai Eg.
da nall naill naipche nimnaisi Eg. 7 cret uoithec/i Eg. s drö
argait Eg. 9 fer find forcas Eg. 10 fri toinn a chiud croderc ar
medou raiud orbuide folt for do tuideth-. KoUassat tri himsrothai Eg.
12 cogoirsi Eg. 13 corcra imbe coicroith oir airgide {om. and) Eg.
u se cuach coigrinn Eg. durd LU. an bluth neu neitignaid uassa creit
crai an carpai^ Eg. 15 aiibläth LU.
Cap. 46. 16 Atgenamar assa amcw7 ol Medb Eg. is bruth
brathu Eg. 21 altfaid mbeithrech buada ior duintib Eg.' 22 in
luch donn Eg. 23 tartbeim Eg.
IX Flcd Bricrend. 277
Tongu-sa a tong mo thüath," ol Medb, „mäs co m-baraind
dobtlia tothset Loegaire BuadacA cucund, amal bentair ^t-
chib fri lar tahnan co n-altain aith, bid si sein gljcci iiid
airbg dobera forond lin atam hi Cruacbnaib Ai, mani fochli-
tjier a brutb ociis a brig ociis a borrfad fo a reir fodein co 5
tlathugud a dobtba."
47. Atchiu-sa daw carp«^ n-aile isa mag a mathariiait",
ol iud iügen, „ni mesu dothiet side." „Cuire samla fair" ol
Medb, et rcllqua. „Atchiu-sa em", ol si „indala n-ech fil fon
cai'p/«^ gal)ur cenand crondatba cruäid dian daigerda bedgach 10
basletban uchtlethan, beras buille balcbüada tar athu tar
inberu tar aittiu tar imratiu tar maige tar midglinni, co n-
dasaid iar m-buaid midise a samlaib eii n-etarlüamain; uis feid
mo rose ran indiut for arriad rocheim ram etrjjth. Araile ecli
derg taulletban drondiialach diialchass drüimletbaii foseng 15
foocbair foiid fort/-end forrgethach athechtai latb n-etarmaige
ete;- motbru ocus amretbi. NI fogaib and imdoraid bi tir
omna riad root. Carpat fidgrind fetbaide, dia n-droch finna
umaidi, sitbfe find forargit, cret aurard dresachtacb, cuiug
druimnecb drouuallacb, dia n-all düalcba dronbudi. Fer find- 20
chass foltlebor isin cbarpw^. Drech lethderg lethgabur laiss,
füamain find fuinechda, brat gorm cröncborcra. Sciatli dond
telbude, bil cbonduail credumai. Lucliair derg daigerdse ar a
durn derglasaid. Anbluth n-en n-eteguaith üasa creit cbron-
charpait." 25
1 a toiug Eg. massa combaraind Eg. 2 aimal bewar Eg. 3 bid si
sin glicce au airlig doberfe fo?"nd lin atam i Cruachnrt??> mine foigligtir Eg.
Cap. 47. 7 Atchiuste dna Eg. issin mag Eg. 8 cuir a sam
et reliqua Eg. 9 indala hec Eg. 10 daigerrda Eg. 12 ind-
bera tarraiti tar imraiti Eg. 1:3 midissi issamlaidh en etarluamuin
ni feith mo rose ran intiudh Eg. 14 rain etruth Eg. 15 diial-
chass om. Eg. IG fond fortren forrengach atetha ieth n-etarmoighe etir
motra ocus aimreide Eg. 17. is iiir omna riadröt Eg. dindroch Eg.
19 find argait Eg. 20 dronordte danallt dualcha Eg. finn forchas Eg.
21 lethderg lethgabor lais Eg. 22 donn delbuide Eg. 23 bil catot
condualaib credumje Eg. daigerrda Eg. 24 anbluth n-en n-eitig-
naid uassa creit croi an carpa«f Eg.
278 IX Fled Bricrend.
48. „Atgeiiamar asa samail in fer" ol Medb.
[R.] „Oxad leomam londbruth loga lia cäin cermnse
ceru eter crethaib curetbar cruäid
cbend ar chend glond ar glond gleo ar gleo.
5 gle no_doii sei ni sladar iasc mbrec for gauim deirg
dia m-bi fergi fuäsnadar mac Findchoimi frind.
Tong a toiiig mo thuath, amal sladar iasc mbrec for licc derg
äin CO süstaib (p. 106^:) iariud, bid si sin mini na hesorgni
du])tra Conall Cernach forni, dia fuasnaitber frind."
10 49. „Atchiu-sa daw carpa^ n-aile isammag". „Ciiir a
samail duin", ol Medb, et reliqua. „Atcbiu-sa em" ol ind
ingen „indala ech fil fon charpw^, ecb liatb lessletban lond
lüath lüamnacb londmar lugleimnecb lebormongacb maigne_cb
toirnech trosmar tuagmong ardcbend ucbtletban lasaid föt
15 fond bras fochuirse focruaid fö a cruib calath cetbardu dogreind
almai enlaitbe lüitb buada, be/-id riutb for set foscain liatbu
ech n-anailche, uiblecb tened ti^chemruaid tatnit a croes glomar-
chind. 50. Araile ecb cirdub cruaidcbend criiind coelcbos
calethau cobluth dian dubnar dualacb druimletban drpncliö-
20 chech maignecb aignech bairrnecb ballceimnecb balcbeimnecb
lebormongacb casmongach scüapjebor grind imma aig iar uith
aigi ech in iath, rQO_scing srathu sreid sergi setid raaige mid-
glinne. Carpat fethgrind fethaine, dia n-droch ernbijdi iarnda.
Sithfe CO fethain findruine. Cret chreda chromgünne. Cuing
25 druimnech dronordse. Da n-all düalcha dronbudi. 51. Fer
Cap. 48. 2 Oxad leomuin Eg. 3 cuirethar cur cend ar cend Eg.
5 gle no tansellne ni sladar iasc mbecc for gairb derg Eg.
Cap. 49. 19 Atchiussfe don carpai n-aile ol an ingen. Tabair a
tuaruscbail ar M.Qdh. Atcbiusa eim ar an i. andala hech fil fon car-
\sat Eg. 14 toirnech om. Eg. trostmar Eg. 15 dogrinn Eg.
lü luthbuada Eg. 17 eudhnanalchi uiblich tined trichemraaide taith-
nes a crses glomarchind fuil fo deisfertais in carpait Eg. 18 coel-
cossacli crualethon cobluth dian dualmar druimlethrm dronchoichech
bairnech balccheimnec scuablebor Eg. 19 dubnar LU. Facs., dulmar
Stokes. 22 aig Eg. sreidid Eg. 23 Carpai fidgrind feithide
dindroch findse umseide. sithbe find Hunurccait co fetanaib fiundruine
sicreda cromglinni Eg. 25 droubuide Eg.
IX Fled Briorend. 279
broinech dub isin chavimt us aldem di feraib hErcnd. Fuan
cain corcra coir imbi. Heo oir iütlaide uassa ban bruinne-
cliur ina hatbaurslocud fris m-ben lüthu lath buUi. Ocht n-
gemma deirg dracoudai for lar a da imlisen. Da n-gruad
gormgela croderca doßcb uiblich tened ocus analaicb. Fo- 5
cheird hieb n-erred n-iiidn«, cless niad nowbair uasa orrid
oencbarpa/^,
52. j,Is baniia ria frais un tra," or si, „atgenammar asa
samail in fer siu" or Medb.
[R.] »Brao mara bara bledmaill blog dergtbeued 10
tond mairnecb maÜiruamdse
mörbrutb m-borrbiastee
brisiud muad mörcbatha 4
comboing tar ecrait n-ecomlund
allbach m-bratba brogene. 15
Bruth matbo murt cbet for crethaib
cuiretbar glond ar glond ceiid ar chend. s
Canaid coir coscracb cridemail
frisin Coinculaind comchosmail.
Cutan_mela mulend miiadmraicb." 20
„Tong a toing mo thiiath", ol Medb, „mad co feirg dothi
Cücbulaind cbucund, ama? meles muilend dee forcel braicb
rocruaid, is amlaid cotomelam in fer siu a oenur ar liir ocus
1 is ailklem Eg. 2 coir corcra uimme Eg. intlais Eg. 3 lat
a lanbiiille Eg. VII n-gema derga Eg. 4 a da imcaisiu. da n-gruaid
ü-gormgela Eg. 5 aiblech ocus analaich Eg. 6 nuad Eg.
Cap. 52. Das Zeichen R. steht in LU. schon neben Is banna. Von
Braö mara an die Punkte nach der Handschrift, die Versabtheilung nach
meiner Vermuthung. s or Medb Eg. 9 samlaii) Eg. or Medb
om. Eg. 10 broamara Eg. 11 athruamda Eg. i4 cing {für
comboing) Eg. n-eccomlaind Eg. 15 allbach mbratha LU. ig bruth
mathgaman for niiucethr for ecraiti imirlh- glonu ar glonn Eg. is cisne
cur coscrach cridama«7 fri C. Eg. lu Concl. LU. m Cotau mela
a,mal meilius muilend muadbraicch Eg. 21 Tonga et reliqiia mas com-
baraind dotset cucunn am«Z meilcs muilend mbuathbraich. tset Cucul.
chugainu amaZ meiles dec n-oirccel mbraith rochruaid is aml««i cotameila
an fer sin a senar ar uir ocus grian cie no beitis fir an cmgid uile
umaiud mine foichlit- a bruth Eg.
280 IX Fled Bricreiul.
giiaji, ci'a no betis fir in coicid uli immond hi Crüachain,
mani fochlither a bruth ocus a brig".
53. „Ocus hi fecht sa cinnas dothiagat?" ol Medb.
„Döit fri döit" or ind ingen. „leoit fri leöit.
fuamain fri fuamain. güalaiiid fri gualaind.
5 bil fri bil. fonuad fri fonnad.
fid fri fid. carpa^ fri carpa^.
dos fil uli a baidmatbair."
[R.] „Cqmlüd marc m-buada maidni toraind tollcblethi.
tretban troin ainbtbine allcbb'u fri immalldu
lu fortacritb in ii-irmd imtren tromtlminset."
„Mna fiuna fornocbta friü" (p. 107":) ol Medb.
„aurcbiche auruochta etrocbta.
colliu n-ingen n-aurlam n-i«cliomraic
liss aursloctbi. büirg feeubela.
15 Dabcba üaruisci. derguda indlitbi
biad glaii imda braicliliud muad mescmar maith
feiwiie fo^ud
focheu iu catb totböet bess niiiortar tairis.".
54. La sodaiii dolluid Medb for fordorus ind liss immach
20 isin n-aurlaind ocus tri coecait ingen lee ocus teöra dabcba
uarusci dou triür lätb n-gaile dodänic resin sluäg do tlatbu-
gud a m-brotba. Ro lad roga döib iar sudiu, düs in bad tech
for leth dobertba do cach fir dib, no in tecli doib a triur.
„A tech for leith do cäch" or Cuculaind. Iar sudiu berthar (?)
Cap. 53. Die PunTite nach der Handschrift, die Versäbtheilung nach
meiner Vermuthung. Hinter mathair ist ein Abschnitt in der Hand-
schrift; mit Comlüd beginnt, nach dem erst hier heigesetzten R. und nach
dem grossen Anfangsbuchstaben der Handschrift zu nrtheilen, ein neues
System. Hinter trömthuiuset kein Abschnitt in LU.
3 ol Medb Eg. 5 bil fri bil. dos filit uile a buidmathair. fid fri fid
fonnad fri foiidad carpa^ fri c&r^at Eg. 8 Comluth mbarc Eg. 9 fri
imallad Eg. lo imustreu Eg. 11 fris Eg. n incomraic Eg.
14 bruigh Eg. 15 biad nglan Eg. maith feine iothngud. fochen in cach
dotcet bess ninurtat tairis Eg.
Cap. 54. 20 isin n-aurlaind om. Eg. tri La Eg. 21 donainic
riassin slögh Eg. 22 das in ba tech for leith do gach duine dib no
an biid tentcrh doib a triür Eg. 21 larsuid/w lotor i tigib Eg.
IX Fled Biici-c'iKl, 281
i tigi CO u-dcrgotliail) saiiiaini-aib, ocus an ro bo dcch leo dona
tri coc'caib ingen, ocus dolircth Fiudabair la Coinculainn sech
eäcli isiii n-airicul irra bi, ocus tancatär Vlaid uli iar sudiu,
ocus luid AiliU ocus Medb ocus a teglach n-uli, co ro fersat
fseltc tri hUltu. Fris gart Senclia uirtc Xilella: „Is maith 5
lind" or se.
55. Tiagait Ulaid iarora isin dun ocus dollcicÜK^/' arrig-
tecb düib amal dorimtber, i. secht cüarda and ocus secbt u-
imdada o thein co fraig. Airinich creduma ocus aurscartud
dergibair. Tri steill cbreduma i taulaich in taige. Tech lu
darach co tugi sliuned. Di senistir dec and co comlatbaib
glainidib friu. Imdui Ailella ocus Medba immedon in tige.
Airinig airgdidi impe ocus steill chreduma ocus flesc airgdide
ocond airinuch ar belaib Ailella adcomced midlisse in tige
do chosc in tegiaig do gres. Tairmchellsat gascid fer n-UlafZ 15
6n dorus diarailiu dond rigthig ocus ardopettet a n-ffis ciüil,
cein both oc aurgnom döib. Böi tra dia farsingi in tige i^
tallastär formna lath n-gaile in choicid uli im Conchob«<r.
Concobiw" immorro ocus Fergus m«c Röich i n-imdai Ailella
ocus nonbor di läthaib gaile fer n-\]lad ol chena. Tosnair- 20
necbtär fleda mora iar sudiu. Batär and iarom cö cend tri
lä ocus tri n-aidche.
56. Bä iar sudiu dmi conacrad AiliU do C^onchohur co
n-Ultu immi, cid dia ra bi arreim. Dorrimi Sencha iarom in
caingm immä tuUatär, i. im ehomuaill in trir ehauracZ imma 25
curathmir ocus im chomiiaill na m-ban immä tüssiffecht isna
1 itigi mit einer kleinen Lücke LU. Facs. sainemlaib £(/. dina tri
L bau Efj. 4 Luid M.edh ocus Oil<7^ Eg.
f'itp. 55. 7 Tiegait iarom Vlaid uile Eg. 9 aireuech creduma-
i tiilaigh an toige teuch n-darach go tugad sliuuti Eg. 13 airgide Eg.
17 Boi di fairsiuge co tallastär formna lath gaile v. fer u-Ularf in«.
Tosuairnechtatar fleda mora iarsuidiu Eg. ti teora ocus teora u-
oidche {sie) Eg.
Cap. 56. 23 Bai iarsuidiu trath conaccrad Eg. 24 cid dia rabi
arreim oin. Eg. 25 caig LU.
282 IX Fled Bricreiid.
fledaib, üair ni rodmatar a m-brethugud iunacli baliu aili
acht ocut-su". Sochtais AiliU la sodaiu, ocus ni bu Mlid leis
a memna. „Nir bo chucum-sa em" or se „ro bo chöir dal
inna caurath sin do tbabairt, moMi tabraiter ar miscais." „Ni
5 bä nech bas ferr nod glefe em" or se „atai-siu." „Maith lim-
sa re scrutain dmn fris daii" or Aillll. „Recam-ni a les em
ar curaid", (p- lOTb:) ol Seiicha, „ar is mör do mijlLiuhaib
allög." Lör lim-sa daw tri lä ocus teöra aidclii tri sodain"
ol Ailill. „Ni forcraiiJ cairde dsLii ani sin" ol keuchet. Tim-
10 gartatar \J\aid celebrad iar sudiu ocus bätär budig ocus do-
berat bemiachtain do Ai\iU ocus do Medft, ocus dobertatar
mallachtain do 'Bncriiid, üair iss e fod rüair a n-imchossait,
ocus lotar dia crich iar sudiu, ocus facbait hoegaire ocus
Conall ocus Coinculainn dia m-lirethugud do Ailill. Ocus do-
'. r 15 brcthe praind cdna do cach iir dib cacli n-aidcho.
57. Dobrotlia a cuit doib iiid aidclii sin, ocus dolleicthe
tri caittini a luiaim Crüachan dia saigid, i. tri biasta drui-
dechta. Tecliit iarom Conall ocus Locg«/>'6' for sparrib na
tigi ocus facbait a m-biad oc na biastaib, ocus fooit ton sa-
20 mail sin cusarnabäracb. Nir theig Cuculainn assa iuud fris-
sin m-biasta ro siaclit chuci, acht in tan do sinod in boist a
bragit cosin n-esair, djjunsi Cuchulainn beim diu cl-diämh na
cend doscirrcd di marbad do cliarraic. No tliairncd si sis
di sudi. Nir thomail ocus nir suan Cuculainn ton crutb sin
25 CO matain. Ro thmsat na cait, o ro bo mateu, ocus a_tpcs_sa
iat-som fon crutb sin arabarach. „Nach leor a comram sin
1 ni rodmatar LU. ni rotlamathor E<j. )> nir ba Eg. 5 ar
Sencha Eg. o dan fris daw LU. dam fris {om. dan) Eg. 9 cairde
son ar Sencha Eg. lo ocus bator buide ocus dobe?'tatrn' beudachtain
don righ ocus dou rigain ocus dobertatar mallachtain do Bricrind Eg.
13 Loegairi B. Eg. n Ocus dobreth praind .c. do gach fer dib cech
n-oidche Eg.
Cup. 57 fehlt in Eg. ly feoit nach Stokes, Rein, on the Eacsi-
miles p. 14, fecit LU. Facs. ^n beis LU. aa doscrred LU.
IX Fled Bricroiid. 283
do bor ra-bretliiigii(l" or A'ütU. „Na tho," or Coiiall ocus
Loegaite, „iii fri hiasta cluitliaiginit-iii, acht is Tri doiui."
58. Luid iin-om AWiU ina airicul ocus dober a dmim
fi'ia raigid ocus in' bu saim a mcmua ocus ba aingcess laiss in
dal dod faiiic ocus uir chotail ocus ni ro loiug co c,oiid tri lä 5
ocus teora u-aidche, conid and asbe/'t Medb: „Is midladida
110 tai" ol si. „Mrmi brcthaigc-seo, brcthaigfct-sa". „Is andso
dam-sa em a m-hroÜiufßid" , or Ailill, „ocus is mairg cosa
tuccd." „Ni aiidsa immorro", ol Medb, „fö daig" or si „ua fil
eter cmluma ocus tjudruiin, ata eier hoGgaire ocus Couall 10
Cernach. A fil da;?" or si „otcr fiiidruini ocus dcrgor, ata
der Couall CernacJi ocus Coiiiculaiiiu."
59. Ba band sin tra conaccrad LoQgaire BundacJi, do
Medb iar scrütan a comarli. Is and sin asbert Medb fri Loe-
gaire: „Fochen a hoegairi Buadaig" ol si „is comadas c-duratli- 15
mir do tbabairt dait, rige Isech n-Erenn dait üain-ne oii tratb
sa, ocus in cAUvathmir ocus cuacli Grediima ocus en ündruini for
a Iar, conid ruca lat sech cach lii comartha m-breithe, ocus nin
accathar nccb aile occut, conid tarfas isiii CrEebrüaid ConcbobMir
deöd läi; iu tan dobertbar in (iim.Yath)iilr etruil), l)ad and sin 20
tadbse do chiiach fiad matliili Vlad uili. Bid lat in ranvath-
mir iarom ocus ni cljossena noch do lathaib gaile fer n-\]\ad
ol chena frit, uair bid comarda n-aichnid la \]\tu uli ani no
m-bera latt." Iar sudiu doberar in ciiach do Loegairiu Bua-
dacli, ocus a lan do fin (p. 108'"':) aicnetai and. Ibid ina dig 25
iarom for lär ind rigtaige allind ro böi isin cbuach. „Ata
and sin fled chaurad dait tra", ol Medb, „doroimle corbat cetach
cetbliadnach ar belaib öc n-Ul«r? uli."
Vor Caj). 58 hat Er/, das Stück Dobreth rogh« . . . his Molsat ind
oig im sodaiü (Ckq). 63 — 6G in LU.).
Cd]). 58. 4 ocus ui ba saim lais a menma Eg. 5 teora la E(f.
7 is andso: i. is dolig LU. « a m-brethugud oin. E(j. <j ni
andsa: i. ni dolig LU. u don Eg.
Cap. 59. 14 Conid anu asmbert Medb Erj. i5 ol si om. Eg.
17 ocus (in 0)11. LU. 21 uili om. Eg. 23 comartha n-aithgni la
\]\ti<, in ni bera lat Eg. 25 aicceuta Eg. ihid iaro»« ina sendig for
Iar etc. Eg. .■7 adsiu LU.
284 IX Fled Bricreud.
60. Cclcl)i-aifl LoQgaire iar sudiu, ocus congarar Conall
Cornach clo Mcidb fon innas cetua co Iar iud rigthaige.
„Fochen a Clionaill Cernaig," ol Medb, „is comadas amvathntir
et reliqua, ocus cuacli findruini daii ocus en oir for a lär et
5 reliqua." Iar sudiu da?* iarom dobcrar do Couall ocus a lau
do fin et reliqua.
61. Celeliraid Conall, i. iar sudiu, ocus tiagair uadib ar
chend Conculaind. „Tair do acallaim iud rig ocus ua rigna"
ol in tGchtalre. Ba and boi Cüculainn oc imbcrt fidchille
10 ocus Loog m«c Rianga&ra a ara fossin. „Is dorn cbuitbiud-sa
öu", or se, „fuiris dobretha brec im nach meraigo." La so-
dain dolleci fer dina feraib fidchilli dou tecbtaire, co m-böi
for Iar a inchiune, conid ed dochöid for lic trascair a bäis,
CO torchair eter Xilill ocus Medb. „Aill amai!" ol Medb „iur-
is thund Cudiulainu", or si, „dia siabairtber iniini." Atafr^iig
Medb la sodain ocus luid corranic co Coinculainn, co tard di
laim imma brägit. „Tabair brec im nacli n-aile" or Cucbulainn.
„A male amrai \]\acl ocus a lassar l^ecb n-Erenn, ni brec as
ail diin immut" ol Medb. „Cia tbiastais formna Isech n-Evenn
20 uile, is duit-siu döbermais remib ani imoQiiJietbe, üair atp-
daimet fir hErenn üasaib, ar aliud ocus gail ocus gasciud, ar
äne ocus ögüd ocus irdarcus.
62. Atfraig Cüculainn la sodain ocus teit la Med6 co
ranic a rigtecb, ocus feraid kiliU fgelti friss co mör. Ocus do-
25 berar cüacb dergoir dö ocus a lau do ffn sainemail and ocus
en do lic lögmair for a Iar, ocus doberar cuU^tmma a da
Cap. 60. 1 Celabrid don L. Ey. congartliar Etf. 4. ö. 6. Unter
„et reliqua" sind dieselben Worte zu verstehen, die sich Cap. 59 an den
entsprechenden Stellen finden. Sie fehlen ebenso in Eg.
Cap. Gl. 10 fessin om. Eg. 12 donfe feraib Eg. 13 doluid
for ling Eg. 15 or si om. Eg. Atafraig Me. lasodai/i ocus luid cora-
boi a b-farad Couc. ocus dorat a di laim imo bhragait Eg. ao rem-
poib Eg* 22 ocus oide Eg.
Cap. 02. 23 Atafraig Eg. 24 co mör um. Eg. 25 do fin
aiceuta aiid ivy-
IX Fled Bricroiid. 285
sülii do dyacon do leis secli Ciicli. „Ata tled cliauiad dait
suiid tra" ol Mcdb. „Daromle corbat cctacli cOXhliddnach ar
l)elaib 6c n-\]\ad uli". „Ocus issi ar m-breth-ni daw beos",
Ol- kilill ocus o\ Medl), „uair nacbat fil-siu fein hi cutntmmus
fii ocu \]\(id, cona be do ben hi cutrHmraus fri a mna, ocus 5
is ail lin iii (irailiiul (sie), corop si ceta tbe do gres ria miiaib "^ ^»-^«^ iU>4. ^
Uhid uli ar thus hi tech u-öil. Ibid Cuchulainn iarom ina
oeiidig allan rö böi issin cüach ocus celebraid iar sudiu dond
lig ocus dond rigain ocus don tegluch uli, ocus luid iar sin
indegaid a cheli. „Ata cömarli lim" ol Medb fri Ai\iU „fastud 10
in trir churad üt ocaind innocht doridisi, ocus fo;nutha aili ^p-c^- -^^'^■
do thabairt forro beus". ,,l)ena" ol Aik7/ am«/ as (p. 108'':)
adlaic let fessin". Fastaitir iarom ind fir, ocus hertaiv hi
Cruachain iat ocus scurtir a n-eich.
63. Dobretha rogu doib, cid biad uo ragad dia n-echaib. 15
Asb(;rt Conall ocus Loegaire aijtbend da bliadan do thabairt
dia n-echaib. Gran eörna immorro ro thog Cuculainn dia
echaib. Feotar and ind aidchi sin. Roiutir in banchuri etorro
hi tri; dobretha Findabair ocus cöeca ingen impi hi tech
1 do leis secli cäch om. Eg. Ata sund üed curcul duit ol Me. Eg.
3 doH Eg. 4 uair nachat fuil si ag cudriimus frie cach, ceni be
do ben a cutramus fria muaib JJlad ni forail lind corabsi ceta te dogress
ria mnaib Vkid a tech n-oil Eg. 5 cona be LU. nach Stokes Bern.
OH the Facs. p. 14, cona he Facs. a orailind zu Anfang einer neuen
■Zeile im Texte von LU., davor am Bande ocus is äillin ui; ersteres
entspricht dem forail lind von Eg., is äillin fehlt in Eg. 7 ibit LU.
iarom om. Eg. s cäuch LU. 9 Mit den Worten don teglach uili
schliesst dieses Stück in Eg., der übrige Theil dieses Capitels fehlt. Es
folgt hier in Eg. die Expedition zu Ercoil, beginnend mit den Worten
Eirgid ar Medb co teg mo aitti-siu [Cap. 66). Das in LU. dazwischen
liegende Stück, Cap. 63 — 65, hat Eg. hinter den Worten do gach fer
dib cech n-oidche am Ende von Cap. 56, gleichsam an Stelle des in Eg.
fehlenden Cap. 57. 13 bertair nach Stokes a. a. 0., berta LU. Facs.,
am Ende einer Zeile. 15 do ragad Eg. lu L. ocus Con. Eg.
is Feoatar [sie) and iarom roinntw- in bantracht a tri ettorra Eg.
19 impi om. Eg.
286 IX Fled BriciTiul.
Conciilaiim, dohietlia Sadl) Sulbair iiigen aile XilclJa ocus
Medl)a ocus coeca iiigeii impi lii farrad Conaill Cemaig, do-
bi-f'tlia Couchend ingen Clieit maic Magacli ocus cöeca ingen
mallo fria lii farrad Loegdiri Buadaig. No thatliiged Medb
5 tessin imniorro co giiathacli sin tech i m-boi Cuculainn.
Feotar and ind adaig sin.
G4. Atragat iaroni matain muich iarna barach ocus tia-
gait sin tech i m-liatar in niacrad oc cur in rothclessa. Gebtbi
hoegnirc. iarom in roth ocus nos cuir i n-arda, co ranic mid-
10 lisi in tigi. Tibit in m«crad im sodain ocus doberat gair do.
Ba do chuitbiud Loegam 6n. Indarra hoegaire immorro ba
gair büada. Gebtbi Conall c\an in rotb ocus ba do lar. Fo-
cheird iarom in rotb co hochtaig ind rigtbigi. Focberdat in
m«crad gair foa. Indar la Conall, ba gair chommaidmi ocus
15 büada; gair cbuitbiuda immorro lasin macraid ani sin. Gebtbi
daw Cucbulainn in rotb, ocus ba hetarbuas tarraid be. Fo-
cbeird dan in roth i n-ardi, co ro lai a ochtaig on tig, co n-
dcchaid in rotb fercbubat bi talmam fri les anecbtair. Tibit
in macrad gair commaidmi ocus büada im Cboinculainn.
20 Indar la Coinculainn immorro, ba gair cbuitbiuda ocus fonamait
focerdat in macrad im sodain.
65. Tic Cucbulainn do saigid in bantrocbta ocus berid
a tri coecta snatbat üadib, ocus nos _dibairg na tri cöecta
snatliat cach indiaid araili dib, co tarla cacli snatbat dib bi
1 dobreta LU. 4 No thaithuiged Medb feisiu comimc an tech
amboi Cuc. Eg. i; Feotar bis adaig sin om. Eg.
Cup. 64. 7 Atregait maideii mö ocus tiegoit isin tech amboi an
macvad ag cur rothclessa?. Geh- iarom L. Eg. ii Indarra LU.
Facs., nicht indara, wie Stohes Bern, on the Facs. p. 14 angieht; indarra
aber darf nicht ohne Weiteres in das geivöhnlicherc indarla corrigirt
werden, andarla L. ba gair buada Eg. 12 do« Eg. 13 in tige Eg.
14 gair om. Eg. le daw om. Eg. focherd dna {sie) in roth co rolla
a oachtai^f don rigtig con äechadd an roth ferchubat fer oglaig a tal-
main fria lis anechtair Eg.
Cap. G5. 23 nos diubraic cachte dib indiaig araile cotarla cech sna-
that dib a cro a ceilc combat«)- ina liiio ton sam«/7 sin Eg.
IX Fled Bricroml. 287
cro araili, co m-batar ina liiii ton samail sin. Tic iarom dia
saichtin doridisi ocus dos her a snäthait fein illaim cacha
hoenmna dib doridisi. Molsat ind öic daw Coinculainn im
sodain. Timnäit iarom iar sudi celebrad dond rig ocus dond
rigain ocus don tcglucli ol cliena. ö
66. „Eircid" ol Medb „do thig m'aiti-sea ocus mo mwmmi,
i. Ercail ocus Garmna, ocus feraid for n-aigidacht innocht and.
Lotar iarom rompa iar cor gmpband doib i n-öenacli na
Cruachna ocus ruc Cucliulainn buaid ind öenaig fo thri. Ro
sagat iarom (p. 109'*:) tech n-Garmna ocus Ercoil ocus ferait lö
fselti friu. „Cid dia tudchaibair?" ol Ercail. „Diar m-brethu-
gud dait-siu" ol iat. „Eircid co tech Samera", ol se, „ocus
dogena for m-brethugud* Lotar do iarom ocus focertar
fjadain leö. Ferais Samera fselti friu. Dobretha Bvian ingen
Samera grad do Choinculainn. Asbo-tatar iarom fri Samera, 1.5
bä do brethugud döib dodeochatär chuci. Foidis Samera iat
iar n-urd cusna genitib glinni.
67. Luid Loegairi ar thüs. Fäcbaiside a arm ocus a
etach occo. Luid dan Conall fon cwmma cetna ocus facbais a
göo occo ocus dobretha a armlaich leis, i. a claideb. Luid 20
daw Cuculainn in tres adaig. No sgrechat na geniti dö, imma
3 doridisi om. Eg. Molsat ind oig im sodfu'« Cc. Eg. Der letzte
Satz (^Timnait Us olcheua) fehlt in Eg.
Cap. 66 — 74, die Expedition zu Ercoil, folgt in Eg. hinter den
Worten don teglach uili in Cap. 62.
Cap. 66. e Eirgid ar Medb co teg mo aittisiu ocus mo m«me i.
Ercuil ocus Garman ocus feraid bar n-aidigicht {sie) and anocht. Lotar
rempu iar cur grafaind fo tri. Ko segait tecb n- Garman iarom ocus
Ercuil ocus fertluu)- failti friu and. Cia dia tuchaboir ol Ercoil. Dierm-
brethugad ol iat. Eirgid co tech Saimere ocus dodena bur m-brethugM(Z.
Lotar iarom ocus focherdait fiaduin leo ocus feraid Saimere failti friu Eg.
9 cuc mit einem Aspirationszeichen über dem zweiten c, das wie ein i
aussieht LU. n i. tSaimere Eg. i5 Asbertatar bis chuci om. Eg.
17 iar n-urd iatt gusna gentib glinne Eg.
Cap. 67. 18 Luid L. ocus fagbus a arm Eg. iarthus LU. Facs.
19 da>^ om. Eg. -ji don Eg. Roscrechsatt na genite glinne do Eg.
288 IX Flcd Bricrend.
comsinitar döib. Brütir a gai ocus bristir a sciatli ocus rebtliair
a etach immi, ocus nos curat ocus nos trsethat iniia geniti he.
„ A.mein a Cuculainn" or Ls&g „a raidlach tliruag, a siriti letliguill,
rlochöid do gal ocus do gaisced, in tan ata urtrochta not malar-
f) tat.'^'^ Siarthar co urtrachta im Choinculainn and aide ocus
imsoi cusna'hüathaib ocus nos ccrband ocus nos bruend iat,
co-mbo lan in glend di'a fulriud. Dobeir iarom bratgaisced a
muntiri leis ocus imsoi co tech Samara cona cboscur co airm
i m-batar a muinter.
lu 68. Ferais Samera falti fris, conid and aide asbcrt:
„Ni dlig comraind curadmir
ferba brachtchi brc)thlochi
sceo matai moogthi
tre banna miacli tortaide 4
15 fri immescad cöemchoecat
fri Coinculaind clothamra.
Is cü ferna fodluigtlie
is bran carna comramaig. s
is torc tren hi fothugud
20 traitliaid nerta loclniamat
a,mnl sed tria fitlnce]!
is cü othair ei' Enina 12
is memnarc ban biiaigiiigi.
is fland tedma tromcbatba
2 na geniti glinne E(). i ocus do gaiscecZ ar culaib an tan isit
urtraig not malartaigend. Siabwrtlia im C. and ide ocus imsaig na hur-
tracha ocus nos cerband ocus nos bruigend etc. Eg. s ocus imsoi cona
coscar co liairm Eg.
Cap. 68. 10 Feraid Saimera failte fris conerbairt and ide Eg. Von
den Glossen zu einzelnen Wörtern des folgenden Gedichts in LU. finden
sieh einige auch in Eg. Die PunMe nach der Handschrift; die Abthei-
lung in siehensilbige Verse (Halhzeilen?) lag sehr nahe. 12 ferba: i.
bö LU. fearba: i. bui Eg. brachtchi: i. methi LU. 13 sceö: i. aeus
LU. mätai: i. mucci LU. mata: i. muc Eg. 14 tortaide: i. bairgen
LU. torte: i. bairgen Eg. 17 Is fernai foglaichte Eg. is cer-
nai Eg. 21 sed: i, tenid IjU. fidaitcen Eg. 23 buaidgnige Eg.
IX Fled Bricreud. 289
meti cenid chturrta*
nachasella sitliethar. * i6
Cim a fresib l'ritjibera.
bati longbaird loingsither. *
is culmaire holg^sMi. 5
is cni fechta modcenii«. 20
is giise grianna gelfini
cid dö arbad chutrummus
fri Löegairi leo airbi
no fri Conall cli^thriatlia. 24 10
Cid dond Emir üaufebli
iiachasail in iiert iiuadat
ria n-andrib an ard Ulad
no cliinged ind ollbrigach 28
hi Tech medrach Midchüarda 15
conid de imiwdaiiii-se
a cliomraind ni dlig."
Ni dlig c. 32
,,Isi mo l)reth-sa duib tra", for se, „in cuvatlmiir do Choin-
culainn ocus tiis dia mnai ria mnaib \}\ad, ocus a gaisced üas 20
gaisccdaib (p. 109^':) caich con motha gaisced Concbobair."
69. Lotar do iar tain co tech Ercoil. Ferais^t^e fselti friu.
Feütar and ind aidchi sin. Füacrais Ercoil comlond do fein
ocus da eoch forro. Luid Loegfm-e ocus a ech na n-agid.
Marbais gerran Ercoil ech LoegfwW. Fortamlaigid Ercoil for 25
Loega^re fessin, ocus tecis sitZe remi. Iss ed conair rod n-gab
1 cenit Eij. 3 cim: i. eis LU. ceim fresib fritberai Eci.
5 is culmaii'e: i. is cairptech LU. bolgada«: i. darberna (V) LU.
G crü fechta: i. badb LU. is cruid fectai modchernai Eg. 7 gnae: i.
segda LU. gnia: i. egd (mehr, nicht lesbar) Eg. 11 üanfebli: i.
foltchain LU. uaneble Eg. 12 m'iadat: i. in rig LU. nacha isail au
tuata, üher tuata: i. tumie (i) Eg. 13 ria n-aindrib ban arduh«? Eg.
Cup. G9. 22 Lotar co tech Ercaile iartoin Eg. 23 fograis don
Erc. Eg. 20 fortamluis Earc. feisin for L. ocus teith side reime. Issed
conair do gab tar Duip iur Drobais Iar Eis Ruaid mic Badairn ocus
ly
290 IX Fleil Bricrend.
(lo Emain dar Eis Ruaid, ocus iss ed nie Icis tasc a mumtiri
do marbad do Ercoil. Luid daw Couall iön CMmma cetna lii
teced remi iar marbad a eich do gerran Ereoil. Iss cd dolluid
Conall dar Snam Rathaind do saichtiu Emna. Ro baided
5 da« Rathaiid gilla Conaill and sin isind abaind, conid de ita
Snam Rathaind o sin ille.
70. Marbais in Liathniacha \mmorro ech Ereoil ocus
nos cengkmd GncXmlaimi Ereoil fessin indiäid a charpait leis,
CO ranic Emain Maeha. Luid tra Buan ingen Samera for lorc
10 na tri earpat. Atgeoüi slicht fonnaid Conculainn, fodäig nach
set cinnung no theiged, no chlaided na muru ocus no fair-
singed ocus no linged dar beynadaib. Ro lebling ind ingen
tra leim n-üathmar ina diaid-sium for furis in charpait, co
n-eemaing a tul immon n^l, co m-bo marb de, conid de ain-
15 mnigther üaig Büana. Li aim tra rancatar Emain Conall
ocus Cuculainn, iss and ro bas oc a eaiiiiud and, ar ba derb
leo ammarbad, iar m-breith a täsca do Loegairi leis. Adfia-
dat iarom a n-imtechta ocus a scela do Choncobwr ocus do
mathib Ulad ol chena. Batar immorro ind errid ocus ind
20 laith gaili ol chena oc toibeim for Lsegairi don badbscel ro
innis o chelib.
7L Conid and asbert Cathbath inso sis:
[R.] „Dimbuaid sceoil fartbi ecland la borg dub aithech. *
dorardusi la henechgris rüanad roulad. * P-^-
[j^.^
issed mg lais tasc a miüntire do marbofZ do Erco//. Luid dow C. Eg.
4 Ro baided diw RaithawcZ gilla Efj.
Cax). 70. 7 immorro om. Ey. ech Ercail iar comrac do C. fris
ocus nos cengland C. 'Ercail fessin andiaigh a carpa/f do Emoin Macpe.
Luid Buan ingen t-Saimeri do)i for lorg na tri carpo*. Aithceoin slicht
Conc. i. an fonna fodaig Eg. vi Ro leblaing \&xom an ingen leim
n-uathmar tar bej'nai ina diaigsium for an carpcfi Eg. i5 In am
(amsir?) tra raim'c C ocus Conallt (sie) Emoin is and ro bas Eg.
19 olchena om. Eg. 20 ar L. dona badbscelaib Eg.
Cap. 71. Die Funkte nach der Handschrift, im Anschluss an die-
ficlbcn die VerHahtheiliing nach meiner Vermiithmig. 23. 21 la liorc
urliaid do rairduirc la hcili (^heiilV) nianad roulad Eg. In LU. über
IX Fhul Bricroiul. 291
iiimarulair] LoegfwVe cosnam cirt curaflinfr
i:ir n-(lor,'iir a badbscelai.
is Cuoulaind dligetar arroet cain coiuram büad Ercoil *
cenglathar err tbren tnutliacb. indiaid erri öencbarpait,
Ni chelat a margniTna adrollat a niororgni. 5
is eiT tbren tairjiech is cur caiii catbbüadacb
is gloiid oatba cboinramaig. is inortceijfl do ilshiagaib.
is natai di ratbbriugad. is triatb tailc tnutbgaile.
Conid de imrolaim-so comraind ciiradmiri fris
is dimliüaid sceoib" 10
Diamb. s.
72. Ro ansät ind oic dia n-imratib ocus dia radsecbaib.
Pto soich iaroui co praiiid ocus co toinaltus döib, ocus iss e
Sualdaim mac Roig athair Conculaind fessin ro frithaig Ultu
ind aidcbi sin. Ro linad iarom ind aradach dabach Concbo- 15
hair doib. Dobretba a cu^t immorro inna fiadnaisi iar sudiu,
ocus tiagait na rondairi dia raiud. (p. 110":) La sodain ro
gabsat ind randaire in curadmir asin raind ar tbüs, „Cid na
tabraid in cüxw-aämir ucut" ar Dubtacb Döeltengad „do cbu-
raid ürdalta, üair ni tbudcbatar in triar ucut o rig Criiachan caw 20
cbomartba n-derb leo do tbabairt in cnradmire do noocb dib."
73. Affraig Loegairc Buadach la sodain ocus tüargaib
in cuacb crediwia ocus en airgit for a Iar. „Is lim-sa in cau-
radmir" for se „ocus ni cliosna nech frim be". „Ni bä lat",
dorardusi die Glossen i. dochur i. trenfer, die aber su den vorhergehenden
Wörtern gehören werden. i andiaig err ?encarpf«'t Eg. 5 Ni chelat
a märgnima om. Eg. adrollat: i. iniiisit LU. atrulat a moroirgne Eg.
t; is err treu tairptecli Eg.
Cap. 72. 12 and oicc iarowt Eg. 13 Ro soich iarom co roind
ocus dail doib ocus ro linad iaro»n au uradwc/t dabach ConcubmV doib
CO ro bo lau do liun seim somesc ocus ise Subaltom mac Eoigh
atliarV Concul. fessin ro frithail an ag sin. Tohreth immorro a cuit ina
b-fiadnuse iaro?«. ocus tiegoit na randairige dia roind. Lasodam Eg.
15 aigchi LU. is arthüs om. Eg. 20 ni tangatar in triar n-ugat Eg.
21 n-derb ag nech dib iman cnradmir Eg.
Cup. 73. 21 Ni ba lat iiii ar C. C. Eg.
19*
292 IX Fled Bricreud.
for Conall Ccrnnch, „ni liinund comartha tucsam lind". Cuach
creäuma tucaisiu, mach findruini immorro thucusa. Is reil
asmded* fil etorro, conid lim-sa in csiur atJimir.'^ „Ni ba la
nechtar de eter" for Cuculainn, ocus atafraig side la sodain
5 ocus asbert: „Ni tucsaid comartha tairces churathnir düib",
for se, „acht nirb äil don rig ocus don rigain cusa rancaibair
tullem_ecraiti frib SiünA hi tend. * Ni mö da« a ein frib" ol
se „indäs na tucsaid üadib. Bid lim-sa immorro" for se „in
cnvafhmtr, üair is me thuc comartha suachnid sech cach."
10 74. Tanöcaib süas la sodain in cuach u-dercöir ocus en
do liic logmair for a lär ocus cutr^mma a da sula do dracoin,
conid n-acatar mathi Ul«fZ uli im Concüb?(r mac Nessa. „Is
mesi iarom" for se „dligf^s a c&urathmlr, acht mani brister
anfir form". „Cotmideni uli" ol Coiichohur ocus Fergus ocus
15 ol mathi \J\ad ol chena, „is let a caurathmir a breith Ailella
ocus Med&a". „Tong a toing mo thuath", for Loegaire ocus for
Conall Cernach, „ni cuach cen chreic dait in ciiach thucais,
ar ro boi di setaib ocus mainib it selbse. Iss cd doratais airi
do Aih7/ ocus do Medi, ar na ructha dobag it cend, ocus na
20 tarta in cAurathmir do neoch aili ar do belaib". „Tong a toing
mo Ümath", for Conall Cernach, „ni bä breth in l^reth rucad
and, ocus ni ba lat in cnrathmr." Cotn-erig cach dib diaraili
la sodain cusna claidbib nochtaib. Tothset Concobwr ocus
Fergus etorro iar sudiu. Tollecet allama sis fö chetöir ocus
25 doherai a claidbi ina triiallib. „Auaid", ol Sencha, „denaid
mo riar-sa". „Dogenam" or iat.
75, „Eircid co Budi mac m-Bain" for se „co a äth, ocus
1 lind om. Eg. a ni ba ra iieclitar fa triar iüV ol C. Eg.
5 ocus asbert om. Eg. ü ol se Eg. 7 Ni mo dion a chin frib
or se ol tas a tucsaidh uad Eg.
Cap. 74. la mac Nessa om. Eg. u Cotmideth- ar C. Eg.
15 olchena om. Eg. it; tongnste i toing mo [sio ar L. B. Eg. 23 laso-
dain om. Eg. gusna cloidmib nochtaib ina lamaib Eg. donoet Concohur
ocus Fergus etorra iarsuidiu. Dollecot Eg. 2g dodenam ol siat Eg.
Cap. 75 — 78. Die Expiedition zu Bude feldt in Eg.
IX Fled Bricrend. 293
dogena for m-lirethugiul". Lotar iaroiri a triur cluirad co
tech m-Budi ocus adfiadat dö a toisc ocus a ii-imrcsain imma
tudchatar. „Nach dernad etcrcert diiib hi Cruachain Ki la
liAilill ocus la Meidb?" ol Biidi. „Do rigned cm", for Cücu-
laiun, „ocus ni daimet ind fir üt fair cter." „Ni ^idomam 5
om", oldat ind fii- aili, „ar ui hrotli der ani rucad dun." „Ni
liansa do nach aili for m-brcthugud dau", ol Budi, „in tan na
hautai for cQcertad Modba ocus Ailella. Ata lim" for Budi
„noch folimathar for m-hrothugud, i. Üath mac Imoinain fil
00 a loch. Do diiib iarom dia saichthin, ocus dogena for 10
cocertad." (p. 110'':) Fer cMmachta mori da« in t-Uath mac
Imomain sin, notolbad in cach rieht ba halic leis ocus no
gniad druidechta ocus cprta commain. Ba se sm daw in siriti
ou ainmnigth'ir Belach Muni in t-Siriti, ocus is de atberthe in
siriti de ar a met no delbad i n-ilrechtaib. 15
76. Rancatar iarom co Uath co a loch, ocus fiadu o Budi
leö. Atfiadat iarom do Uath ani ma tudchatar dia saigthin.
Asbert Uath friu, nodJ.gryLäil a m-brethugud, aeM_£X} )i-daimtis
nammä for a breith. „Fodemam" or iat, Fonaiscid fo/TO.
„Ata cennach lim-sa", for se, „ocus ce be uab-si comallas frim- 2u
sa he, bid he beras in curadmir". „Chinas ceunaig sin?" for
siat. „Biail hl lim-sa", for se, „ocus a tabairt illäim neich
uaib-si, ocus mo chend do beim dim-sa indiu, ocus me-si dia
beim de-sium imbarach".
77. Asberat \mmorro Conall ocus Loega?re, na dingentais 25
in cennach sin, ar ni böi occo-som do chwmachta a ni-bith beö
iarna n-dicheunad, acht mani ra bi oca-som. Obbsat iarom ftiir
Conall ocus Loegaire in cemiach sin. Ciatberat araili libair,
CO n-de«sat cennach fris, i. Loegrtire do beim a chind de in
cetla ocus a imgab^il do, ocus Conall dia imgabail ön mud 30
chetna. Atbe/'t \mmorro Cuculainn, co n-dingned cennach
fris, dia tuctha dö in curadmir. Atbo'tsat immorro Conall
ocus Loega/;-e, co Icicfitis do in curadmir, dia n-deniad cen-
nach fri Uath. Fonaiscid Cuchulainn fo>-ro-som cew curadmir
294 IX Fled liricrend.
do chusiiam, dia n-dernad ceimach tri Uath. Fonaisccit-sium
fair-sium da^ a deiiani iii ceunaig. Dobeir Uatli a cheiid
forsin lic do Choinculaind (i. iar cor do breclita lii fsebur iii
belse), ocus dounsi Cuculaiiui beim da biail fein do, co to-
5 pacbt a chend de. Luid iarom fon loch uadib, ocus a bial
ocus a chend na ucht.
78. Tic iarom arabarach dia saichtin ocus no sinithar
Cuculainn do forsin licc. Tairnid fo thri in m-bial for a
munel ocus a cül rempi. „Atrai a Cucliulainn!" for Uath,
10 „rigi l£ech n-Erenn duit ocus in curadnur cen chosnam".
Lotar dö a triur churad co hEmain iar tain, ocus nir daimset
ind fir aili dö Coinculainn in breth rod n-ucad dö. Böi in
t-imcosnam cetna beius imön ciwadmir. Ba si comairli UlacZ
forro d'Aii a cur do saigid Conroi dia m-brethugud. Feemit-
15 sium da« ani hi sin.
79. Dollotar iar sin sin matin arnabarach a triur churad
CO cathraig Conroi, i. Cnculainn ocus Conall ocus Loegaire.
Scorit a carp^M i n-dorus na cäihrach iar sin ocus tiagait isa
rigthech, ocus ferais fselti möir friu Blathnath ingen Mind ben
20 Conroi maic Dairi, ocus ni ra bi Cüroi hi fus ar a cind ind
aidchi sin, ocus ro fit«- co ticfaitis, ocus foracaib comarle
lasin mnäi im reir na curad, co tisad don turus, dia n-dechaid
sair hi tirib Scithiach, fo bith ni ro derg Curui a daideb i n-
3 Die in Parenthese (jeaetzten Worte stehen in der Handschrift am
Bande neben Dobeir.
Cap. 78. 8 CucI- LU.
Cap. 79—91. Die Expedition zu Curoi hat Eg. nicht unmittelbar
hinter Dodenam ol siat {Cap. 74), sondern dazwischen steht das Stück,
welches den Capiteln 33 — 41 entspricht.
Cap. 79. 17 Dollotar isin maitiii arabarach a triur cmad i. Cu.
ocus Con. ocus L. co cathra«(/ Couroi. Scuirit a cairj^ti andorus
na cathracli iarsuidiu ocus tiagait isin rigtech ocus ferais Blathnait i.
Mind ben Conrui failte friu Et/. 20 ar a cind om. Ecj. 21 ocus ro
fitzr ricfaitis Eg. forfagaib Ecj. 22 co tiserZ Eij. ar a n-dechaid E;f.
23 sceitia Ei).
IX Fled Bricrond. 295
Eriiid, 0 ro gab gaisced co ii-deocliaid has, ocus nocho decbaid
biad ii-Erend iima bcoki, cciu ro m-bui iua betbaid, (p. 111 '':)
o roptar slana a secbt m-bliad«a, üair ni ro tballastar a iiaill
nacb a aliud iiacli a airccbas uacb a borrfad näcb a nert
uacb a cbalmatus i n-Eriiid. ßoi imniorro in ben dfa reir co 5
fotbrocud ocus co folcud ocus co Icniiaib iHinescaib ocus co
u-dergodaib sainamraib, comtar budig.
80. 0 tbänic döib iavom co dergud, asbo't in ben friü iar
sudiu, cach fer dib a aidcbi do fairi na catbracli, co tissad
Cürui, „ocus daw", or si, „is amlaid atrubairt Cürui, a fari 10
düib iar n-a?saib." Cipe aird do airdib in domain tra i m-betb
Curui, docbametb for a chatraig cacb n-aidcbi, co m-bo de-
mitbir broiu mulind, coniia fogbaitbe addorus do g>-es iar
fui)iud n-grene.
81. Luid iarom Loegaire Bnadach dond faire in cbet- 15
aidcbe, üair is he ba sinser doib a triür. Ro böi isin t-sudiu
faire iar sudiu co dered na haidche, connaca in scaÜi chuci
aniar rodarc a sula co _f ota dond farrci. Ba dimor ocus l^a
grainni ocus ba liatbmar laiss in scäitb (sie), ar iudar lais ro
siacbt corrici ethiar * a arddi, ocus ba fqdeirc dö foles na 20
farrci fo a gabul. Is amlaid tanic a dochttm ocus län a da
glac lais do lommanaib darach, ocus ro boi eire cuinge sesrige
in cecb lomcbrund dib, acus (sie) nir aitlierracbt beim do hun
1 nocho dechaid StoJces, Rem. on the Facs. p. 14, uo dechaid LU.
Facs. comlechaid bas ocus ni dechaid biad n-Erend ina beolu cein ro bui
ambetha/fZ oropdar lan a VII m-bl. Eg. 3 a uaill nach a allad nach
a airdercus Eg. 4 nach a nert nach a uaill nach a calmatus Eg.
6 CO foilc ocus fotracadh Eg. iumesc Eg. 7 sainemlaib comdar buide Eg.
Cap. 80. 8 iaroOT om. Eg. isbert an ben friu iarsuidiu ara teised
cec/j fer dib oidchi do faire na catrach co iised Curoi ocus don ar si is
amlrttrf adubert Curi a faire duib iarnaesaib. Cepe aird tra di airdib in
domrtjH ambid Curoi no caü (V) bris for an cathrraVy comdar limaigth- broin
muilinn cona fogbaite a dorus dogress iar b-fuined n-grene. Eg.
C«p. 81. 15 L. B. iarom £■</. ws,i\i\i?,Qr Eg. vo om. Eg. 17 conaca £"//.
18 radarc a sula don farrgi Eg. 19 grauda Eg. lais a met an scaith
ar andar lais ro siacht coruicce eithiar ara airdi Eg. 21 a dochtim om.
Eg. a di glac Eg. l's nir aitherrech Eg. do buain chroind Eg.
296 1^ FIed Brici-eiul.
chraind dib acht ocn beim co elaidü<&. Tolleci gecaii dib
fair; leictbe Loegaire secba. Cöemclöid fö di iiö lo tliri ocus
ni ninic cnes iiä sciath do LoegamM. Tolleci Loegmre dan
fair-seom gai ocus ni ranic he.
5 82. Rigid-som a laim co Loega^Ve iar suidm. Böi tra
dia tot na lam?e corro acht tar ua teöra fiiithairbe ro batar
etnrro ocond imdiburcud, conid iar sodain ro gab ina glaic.
Ciar bo mor ocus ciar bo airegda tra Loegaire, tallastar i
n-öenglaic ind fir dod fanic, feib thallad mac bliadwa, ocus
10 cotnomalt eter a di bois iar sudiu, amal tairidnider fer fid-
chilli for tairidiu. Trath ba lethmarb inroni ind innas sin,
tolleci aurclior de la sodain tar cathir ammuig, co m-böi for
ind otruch i n-dorus ind rigthige, ocus nir oslaiced in cathir
and eter. Do ru menatar ind fir aile tra ocus muinter na
15 cathrac/i uli, ba leim ro leblaing-seom tarsin cathraif/ ammuich
dia facbail forsna feraib aile.
83. A m-batar and co deöd lai co trath na faire, luid
Conall Gemach issa sudiu na fari, üair ba siniu, oldas Cuchu-
lainn. Fon innas cetna daw ama? forcöemnacair do Loegamw
20 uli ind adaig thüssech. In tresadaig daw luid Cuculainn
isin sudi fari. Ba si sin tra adaig ro dalsat na Tri Glais
Sescind Uairbeöil, ocus Tri Büagelltaig Breg ocus Tri M.aic
2 leicthi L. secte fo di no fo tri ocus ni rainic cnes na %ciatli
do. Tollece L. ga fairsin. Eg.
Cap. 82. 5 Roich- sim a laim do L. E(j. i; do fot na laime co
riacht Eg. futhairhe bata?' etorra oc imdiubragad conad Eg. 8 hai-
reda Eg. tarlas inn oen glaic ind fir don fainic Eg. lo condomeilt Eg.
tairnidth- fer fichille for tairidin JiVy. n ballethmarb £V/. 12 dollecce
urchar de tar cathrai^ amach Eg. 13 ni ro hoslaiged in cathraig (?) an
inb- sin liir Eg. i4 Do ruimnitar Eg. 15 uli om. Eg. tar
cathraig amuig Eg. I6 for na Eg.
Cup. 83. 18 issin suidiu Eg. ar ba sine oldas Cu. Dorala do don fon
indus cefna amfl7 forccemnagar do L. an adaig tboiss Eg. 21 isi sudi LU.
luid C. issin suidiu Eg. Ba si sin tra agaid ro dalsat na triglais sescind
uarbeoil tri buageltaig Breg tri maic dornmair ceoil do orgain na ca-
tracb Eg.
IX Fled ßricrpiul. 297
Dorumair cheöil do oro-ain iima cathi'acli. Ba si (\an adaig ro
böi In tairngire don ])heist ro boi isind loch hi farrad na
Cdthrach fordiuglaim lochta in puirt uile der dainc ocus indile.
84. Biii Cuculainn tra oc frithaire na haidche ocus
batar mithiirussa imda fair. (p. Hl**:) Träth ba medon aidcbe 5
do iarora, co cüala in fothrond chuci. „Alla alla", for Ciicu-
laiun, „cia fil alla! mas tat carait. conii.ninisnagat, mas tat
namait, cqinmosralat!" Conggairet gairm n-aiimas fair la so-
dain. Conditli Cuculainn forro iarom, conidammarb tarraid
tiilani a nonhur. Ataig in ccndail occo isin sudi faire mod 10
nad mod in desid inna sudiu. Conggair nonhiir aile fair. Ro
marb tra na tri nonboru fö an innas cetna, co n-dernse oen-
charnd dib eter cendail ocus fodbu.
85. Amal ro m-böi and iar sudiu co dered na haidche
ocus ba scith ocus ba torsecli ocus ba mertnech, co cüala 15
cnmgabail in locha i n-airddi, am«? bid fotrond fairrci dimore.
Ni for(;bimair tra a bruth cacha ra ba di met a ihurse cen techt
do descin in (igjjüse möir ro chuala, co n-acca in comerge do-
rigni in pheist. Döig leis daw ro boi trichs, cubat inne uasind
loch. Tos r\-i}fir^a.ih süas far sudiu isin n-aer ocus ro leblaing 20
dochom na cathrach ocus adrolaic a beolu, co n-dechsad oen
na rigthige inna cröes.
86. Foraithmr;OT,n,tn,r-som la sodain a foramcliss, ocus
1 daw om. Eg. 3 fordiuchlaim Eg.
Ca/p. 84. 4 ag frithfaire na haidce ocus batar imthurnsa imda
fair Eg. c Alla alla or Cu. cia fil alla mas tat carait conamasnagat
mas dait namait conamusralat Eg. 8 gair n-amnus fair, lassodain conclicli
Cu. forru conad marb tarraid talom a nonbur Eg. 11 indeis^ Eg.
congarat nonbur aile Eg. 12 na tri nonbair Eg. ren carn Eg.
13 fadba Eg.
Cap. 85. 14 Am ('^) ro bui Eg. 1.5 meirtnech Eg. mertrech LU.
CO cuala comgair Eg. 17 Ni fordamair tra a bruth ce ro bai do meit
a toirsi cen techt do deicsin an delma moir ro chual- Eg. 18 do roine
in pest Eg. 19 Doigh lais ro bui tricha, cubat di uassan loch. Dusnuar-
coib SMrts iarsuidiu isind aieor Eg. 21 adroilg a beolu condechsat «n
na rigtoigi for crses Eg.
Cup. 80. -js Am I?) ro bui Furraitnicdorsom Eg.
298. IX Fled Bricrend.
lingthi i n-ardi, cor bo luatliidir rethir fuinnema imön peist
immä cuaird. ladaid a da glaicc inima bragit iar suidm
ocus ro rigi a läim corrici iua cröes, co toer^a^g a cride este,
CO n-darala liad for tulniain, co torcbair beim u-asclaiug don
5 pheist asind acr, co ra 1)6 for Iar. Imbeir Cuculaiiin in clai-
dch fuirre, co n-derna ininmirend dl, ocus dobciV' a cend co ra
1h oca isin t-sudi iaire ocon chendail ailc.
87. Tratli ro m-boi and iar suid«« osse aithbriste trog
isin dedjiil jia.maitne, co n-acca in scatli chuci aniar dond
10 arrci et reliqua. „Bid olc ind adaig" ol se. „Bifl mossu dait-
siu a baclilaig" ol Ciiculainn. La sodain tolleci gegan dib
fair. Leictbi Cucbulainn. Coemcloid fo di u6 fo thri, ocus iii
xanic cnes na sciath do Choinculainn. Tolleci Ciiculainn
gai fair-seom daw ocus ni vanic. Rigid-som a läim co Coiii-
15 ciilainn iar suid«* dia gabäil ina glaic, nmal ro gab na firu
aile. Focheird Cuculainn cor n-iacli n-eirred de la sodain,
ocus foratbmmadar a foramclis, ocus a claide& nocht üasa
mulluch, cor bo liiatbithir fiamuin, osse etarbiias imbi imma
cuaird, coiiid denia rothbuali* de. „Ämnain in aumain a
20 Cbuchulainn!" or se. „Tabar mo tliridrin,£li:üsc * dam daii" ol
Cuculainn. „Rot bfat" ol se „feib dotbaiset lattainail *". '„Ri'ge
la?cli w-EiVend dam on tratb-sa ocus in c-Mwadmir cen cbosnam
frim ocus tüs dommo mnäi ria mnaib \}\ad iili do gres". „Rot
2 a di laim ima bragait iarsuidiu ocus ro ding a lam coricce a
gualainn ina cra?s co torbaig a croide eiste co torlaicc uad for talmoin
CO torcair beim n-asclaiü don peist asin aieor co roibe for talmam. Im-
rid C. Eg. o minmirenda Eg. ocus dombe (?) a cend di co roibe
aice Eg.
Cap. 87. 8 ocus se Eg. si isin degoil na mainde confaca Eg. don
fairrge et reliqua Eg. u toUece Eg. 12 leicti Cu. sechu cremclaid Eg.
13 Dolleice Eg. 14 dan om. Eg. sine sium a laim Eg. 17 foraithme-
watar Eg. I8 osse om. Eg. conderna retarbbura (?) de Eg. 10 Au-
main an anmain Eg. 20 Mo tri drinm-oisc dam ar Cu. Rot mbia ol se feib
dotissait la tanail Eg. 23 Rotmbia ol se. Lasodam ni ütir Cu. cia
luid Eg. In LU. steht der Funkt hinter fö chetöir.
IX Fled Bricrend. 299
bia" ol so la sodain t'6 chetoir. Ni fitir, cia arlitid liad iiiti
ro böi oc a acallaim.
88. Immoradi iuna momiaiu iar suidm alleim dochüatar
a a^s comtba tarsin caÜivaig, ar ))a mur ociis ba letbau ocus
ba hard alleim. Ba doig lais-seom tra, co m-bad 6 lemiuu (sie) 5
docbuatar ind laitli gaile tairse. Üammidctliar fa di dia le-
maim ocus foreniid. „Mairg donmialt a ii-imiicd dgru.racilt-sa
cus tratli-sa imma amrcuhnir" ol Cuculainn „ocus a teclit
üaim la feimmod ind lemme dochüatar ind fir aile!" Ba si tra
btethir dogeni Cuculainn oc na imratib-se. (p. 112'"':) No ein- 10
gcd for a chiilu etarbuas fot n-aurcbora on catbraig. Do cingcd
da« etarbuas dorisi asin baliu hi ttiirisefZ, co m-benad a tliul
cind frisin cixthraig. No.linged diin i n-arddi in fecbt n-aile,
CO m-bo fod£rc dö ani no bid isin caihraig uli. No theigod
daii in fecbt n-aile isin talm«m connici a gliin ar tlirommi a 15
brotha ocus a neirt. In fecht n-aile dan ni thfe^d a drucbt
do rind ind feöir ar denmni ind aicnid ocus luthige ind lathair
ocus meit na gaile. Lasin n-adabair ocus lasin siabrad ro
siabrad immi, fecht n-öen and cingthi-seom tarsin catbraig
ammuig, corra bi thall immedon na csithrach i n-dorus ind 20
rigthige. Ata inad a da traiged isind lic fil for lar na cath-
racJi, bale irra bi imcLotus ind rigtaige. Teit isa tech la sodain
ocus tolleic a osnaid.
89. Is and asbert Blathnat ingen Mind hen Conroi: „Ni
Cap. 88. 3 Imroraidi Erj. rochuatar Eg. 5 in leim ocus doig
laisium tra ba do leim dochuator an laith gaile tairsiu. Domidethar
fa di an leim ocus foreni. Maircc dorn rumalt ind imned do rumaltsa Eg.
s ol Cueh. om. Eg. 9 uaim anossa Eg. 10 baethair dongue Eg.
oc na imratib se om. Eg. 11 for a culaib Eg. fot n-urchair Eg.
don doridisi etarbuas assan baile atairissed Eg. 13 No ling anairdi a
b-fechtus n-aile co teigeadli isin taAmoin cotice a glun Eg. 17 a dein-
mne Eg. ar demni LU. luthaige in lath- ocus med na gaile lassan
siabf sin ro siabrad uime Eg. vj cingte sium Eg. 2-j astech Eg.
•>ä dollecc a osn as Eg.
Ccq). 89. 2i Blathnait higcn Mei«d Eg. No hosn iar mebail Eg.
300 IX Fled Bricrend.
hosnad iar mliebail cm", or si, „is osnad iar m-biiaid ocus
coscor". Ro fitir ingen ri^Insi^FeiLEalga trä a n-cl^loraid {sie)
tarraid Coinculaiun isind aidchi sin. Nir bo chian ^a« iar sin,
CO n-accatar Coinroi cliucu isa tech, ocus bratgaisced na tri
5 no«bor ro marb Cuculainn laiss ocus a cindu ocus cend na
biasta. Asbert la sodain iar cor na cendaile de asa ucht for
lär in tige: „Ba gilla comadas" or se „do faire duine rig do
gre's in gilla sa, at a chomrama öenaidcbe so nie. Ani imma
tudchaibair imresain", ol se „imma canradmir, is la Coincu-
10 lainn iar firinne. ar belaib öc n-Evenn uile he. Cia beth nech
bas chalmu and", or se, „ni fil ro sia lin comram friss." Isi
breth ruc Curui doib iar suidm, in caxivathniir do Coinculainn
ocus lathus gaile Göedel uile, ocus tiis dia mnäi ria mnaib
JJlad uile hi tech n-öil, ocus dobert secht cwmala di ör ocus
15 airge^ do illüag in gnima öenaidcbi dod rigni.
90. Celebrait iar suidiu do Choinrui ocus dollotar co
n^demetar * Emain Macha a triür ria n-deöd lai. Trätb tanic
doib iar suidiu co roind ocus dail, ro gabsat na rannaire in
csiarathmir cona fcdai di lind riasind roind, corra bi ocaib
20 for leth. „Is derb lind tra", or Buhthach Döeltenga, „ni fil
imcbosnam lib innocht imma cüurathnilr. Ro lamaji' brethugud
düib inti räncaibair". Asbertatar in fianladi aile fri Coincu-
lainn iar suid/M, ni thardad in caumthmir do neoch dib sech
a cheli. Mad in ra brethaigestar immorro Cürui doib a triür,
25 ni ardamair ni de eter do Choinculainn, o rancatar Emam
1 acht is Efj. 2 Ron fiüV Ecf. indsi bffrfalgai audof tarraid Cu. Eß.
i con facatar Eg. Couroi LU. chucta isin tech E(). 5 cinda E;/. cind-
nu LU. na peiste Eg. 6 Isbert iarsodain Eg. 7 comadus dfaire Eg.
« ada comrama ajnaidche annso uile. indi ima tudcabair imreirsi ol se
iman cur Eg. 10 uile he om. Eg. Cia heith neich bus calma ann
ar se atassain ni b-fuil nech ro sia lin comram. Isi breth Eg.
12 iar sodain Eg. 13 uile om. Eg. 14 domhert Eg. 15 dorindi Eg.
Cap. 90. IG CO fedatar (,?) an Em. Macha^ Eg. 10 cona fotug do
linw iarsan roind co reibe ocaib for leith Eg. Ji imman cur. Ro lamair
bur m-hrethngud inti raugabair. Ismbertatoj- Eg. 23 do nech sech a
ceile Eg. a4 Mad an ro brethaigestar immorro Curui doib a triur ni
ardamair ni de do C. 0 rangatar Emnm Mach« Eg.
IX Fled Bricrend. 301
Maca. Asbe>-t Cueulainn la sodaiii, luir bii santach fair
c-Mirathmir do chosnam eter, fo bith när bu mo a solod doiiti
dia tibertba be oldäs a dolod. 0 sin iii ro rannad cauivi^/imir
and, CO tanic cennach ind rüanada i n-Emain Macha.
Ceiinach ind Buanada inso. 5
91. Fect n-and do \J\taib i n-Emam Macba iar scis
oenaig ocus clucbi dolluid Conchohur ocus Fergus Mac Röig
ocus mathi JJlad ol cbena asin cluchemaig ammuig, co n-de-
(p. 112^:) setar thall isin Crsebriiaid ConcbobwV. Ni ra bi
Cueulainn and na Conall Cevnach na hoegaire Büadach ind 10
aidchi sin. Batar immorro formna. lath n-gaile fer n-\]\ad ol
cbena. Amal ro batar and tratb nöna deöd läi, co n-accatar
bacblach mör forgrainne cbucu isa tecb. Indar leö, ni ra bi
la Ultu lath gaile ro^^sass^jj letb meite fair. Bä üatbmar ocus
ba granni a innas in bacblaig. Seii^Jaßiial fria ebnes ocus 15
brat dub lachtua imbi, ocus dos bili mör fair, meit gamlias
bi tallat ^n'cÄait n-gamna. Süili cij^buyda budi inna cind, meit
ebore ro daim cecbtar do na da sula sin fria cbend anecbtair.
Remitbir doit lama neicb aile cacb mer dfa meraib. Cepp ina
läim ebli irraibe ere flehet cuinge do damaib. Biail ina laim 20
deis i n-deocbatar tri coecaü brutlidannui, l)üi feidm ebuinge
sesrige ina samtbaig, no tbescbad finiia fri gaitb ar altnideebt.
92. Dolluid foud ecose sin, corra bi inna sessom i m-bun
1 Asmbert Eg. nir bo sant . . fair curadviir do chosnam it/r fo bitli
nir bo Ec). 3 tibairtha? E(j. 5 Cenach in ruanada ind sis Eg.
(Jap. 91. Von hier ab (fol 25^ die letzten Zeilen) ist in Eg. nicht
mehr alles lesbar. 11 and ol cenai Eg. 12 confacatar Eg. 13 Arindar
leo ni ra ba do Ul lat n-gaile ro soigecl le . . Eg. 15 Seucodal Eg.
IG mett n-gaimlies a tallait trichae n-gaimen Eg. is frie air . . .
aneachtar Eg. 19 Remithir doid laime Eg. cep ina laim cli . . . .
ere flchid cuiggi biail Eg. 21 an dechatar tricha bruitliemna.
Bai feidwi feisrige ina samtaig Eg. 22 no thescbad bis altnidecht
om. Eg.
Cap. 92. 23 a m-biin na gabla Eg.
302 TX Fled Bricreud.
na gabla ro boi hi ciund tened. „In cumce * in taige duit ale"
or Bnhthach Döeltengad frisin m-bachlach, ,,in tan näd fagbai
inad alle and, acht beith i m-bun na gabZa, manid caindle-
uracht in tige as äil duit do chosnam, acht nama bid mö bas
5 losend don tig oldäs bas suillse don tegkich." „Cid he mo
dän daw, bes cot midfider cachti^be dim airddi, co m-bad
coIt (?) a snillsi don tegkich ocus conna bad losend don tig.
93. Acht nama," or se „ni he mo dan do gm, atat däna lim
chena. Ani dia tudehad cuingid immorro", ol se, „no con fiiar
10 i n-Erind nach i n-Alpain nach i n-Eoroip nach i n-Aifraic
nach i n-Assia eo Greeia ocus Scithia ocus Insi Ore ocus
Colomiia^_Ercoil ocus Tor^m-Bregoind ocus Insi Gaid nech no
ehomollad fir fer frim imbi. Uair ro uesaid-se for n-\]\ai(l"
or se „do slüagaib na tiri sin ule ar grain ocus greit ocus
15 gaiseed, ar aireehas oeus uaill ocus or^dan, ar firinne ocus felo
ocus febas, fagabar uaib öenfer chomallas frim-sa in eeist
immatü."
94. „Ni cöir em enech eoicid do brith*^' or Fergus mac
Röieh „arai öeni'ir dothesbaid dib oe denam aneuig, oeus bes
20 ni pe nessu ec do suidü« oldas dait-siu". „Ni oc a imgabail sin
da.n atüsa" ol se. „Finnsmar dan do eheist" ol Forgus mac
Röig. „Acht cor damthar fir fer dam" ol so „atbfr." „Is cöir
1 In cuinge Eg. 2 Dubtach daelteuga in tan nach fagbaid Eg.
3 In LU. hinter aile and ein Punkt,- dann erst roieder hinter dou tegluch
lin. 5. munad cainleoracht Eg. 4 is ail Eg. 5 bus a soillsi don
teglach uile Eg. Cid e mo dan ol se cotmidfither cachambe do airdi
{das folgende ist tmdeutlich). Eg.
Cap. 93. 9 An ni dia tudchr^/r? chuince Eg. nochan fuarus Eg.
11 indsi horc Eg. 12 ocus co tor m-bregaind Eg. msi (?) gaith Eg. no
chomallfad Eg. 14 na tire sin aile Eg. ar grain Eg. Ein Aspirations-
zeichen über der Abkürzung für gra LU. 15 ocus airechus ar uaill
ocus ar ordan ocus firine ar feie ocus innracus ocus febas Eg.
IG comaillfes breith- frimb in ceist imma tu. Eg.
Cap. 94. 19 arai . . fir do tesbatt? dib oc denam Eg. 20 nib
nessaiK Eg. Ni oco imgabail atusa don ol se indissin Eg. 21 tra do
ccst Eg. 22 Acht co rodaiwUher Eg. addaber Eg.
IX Fled Bricrend.
303
fir fer do clioniüllod inwiorro" or Senclia mac Mlella, „ar ni
fü- fcr do slüag mör muinterda brisiud for öenfer na n-aichnid
etoiTO, oais bud doig lind ä-du", ol Sencha, „mad cos trath
sa fogebtlia oenfer, dot dingbad-su snnna. „Facbaiin Concobwr
fri laini'S ol se, „daig a rige, ocus fäcb.iim Fcr^iis nirtc Roig,
daig a cotechta , ocais cipe dib" or se ,,l;isi/j/s('t;ii' ' cen niotha
in dis sin, tset co tallur-sa a cbend de iunoclit ocus co talla . .
,oJ.cX*^
Anhang I.
Die Reiheiifolg-e der Stücke im Eg'ertoii Mauuscript.
Egerton 93, fol. 20—25:
Fol 20. 21. . . fogartar do iarum
bis comrac frie oenfer {fol. 20 endet:
coeca ban cechtar de, Oap. 25).
Maith tra ar Concoliar is lor ata-
thai ag air imdell Brie. Tucthar
biedh issin tecli ocus coiscter ind
imorran co tair an fled. Dogniter
samlfnV?, ba saim doib iarsuidm co
cend tri la ocus tri n-aidchi.
Fol 21. 22. Toichim Vlad do
Cruacham Ae his do gach fer dib
cech n-oidche (fol 21 endet: Ha
acrn icemua, Caj). 48").
Fol 22. Dobreth roghn his Mol-
sat ind oig im sodain Coinculainn.
Fol 22. 23. Luid iarom Oilill his
don teglach uili [fol 22 endet: do-
berta brecc, Cap. 61).
Lehor na hlJidre:
Cap. 13—32 . . forocrad do Bri-
crind his comrac fri oenfer.
fehlt.
Cap. 42 — 56 Tochim Ulad do
Cruachain his do cach fir dib cach
n-aidche.
Cap. 63—65. Dobretha rogu doib
his Molsat ind öic da« Coinculainn
im sodain.
Cap. 58 — 62. Luid iarom Ailill
his don tegliich uli.
1 do chomallad friut ar Sencha m. Oil. Eg. 2 muintermail (?)
bris E(j. nanaithgne Eg. 3 ocus ba doig lind ar Sencha Eg. i do
dingbä sun (i) Eg. Fagbaira si don Eg. 5 fria laim Eg. 6 Et
cid be dib Eg. lasiiTeit- oder lasifieit- Eg. cenmotha in diassin tait co
tallarsa a cend de anocht ocus co tallassa dimsa amarach dag. Aelmlicli
lin. 24: anocht ocus co tallasa dimsa amarach dadaid. Die Seite hat in
Eg. 44 Zeilen, con lin. 28 an hat Mr. Miller nur noch vereinselte
Wörter erkennen können.
304
IX Fled Bricrend.
Fol. 23. Eirgid ai- Medl» bis Do-
denam ol siat.
Fol. 2;5. 24. Isi mo riar-sa or
Sencha uair nach lamtar bur m-
brethugud innacli baile oile, eirgid
CO Conri bis iiiusoigh?'(^ co Conroi
niac Daire, for Sencha, auaid la
breith n-aile co ristai uair lemaid
bur m-brethugud in bur b-fiadhnuse
[fol. 23 endet: trom tiug dobor,
Cap. 361
Fol. 24.25. Dollotar isin niaitin/«'s
CO tainic in ruanada (s?c?) co Emain
Machse i^fol. 24 endet: a croido eiste
co torlaicc, Cap. 8G).
Fol. 25. Cennach in Kuanada ind
sis bis cotallarsa a cend de inocht
ocus CO tallassa {fol. 25^ lin. 2U) . .
('ap. 16^ — 74. Eircid ol Medb bis
Dogen am or iat.
Cap. 33—41. Immacomarnic tra
döib debaid do denam iniman cur-
admir doridisi, dogni Concobur ocus
mathi Ulad olchena a n-etrain co
ro glethe a m-brethugud. Eircid
for Concobur cussin fer folimathar
for n-etrain co Coinroi mac n-Dairi
bis do saichtin Conroi maic Dairi.
Cap. 79—90. Dollotar iarsin siu
matiu bis co tanic cennach ind
riianada i n-Emain Macha.
Cap. 91 — 94. Cennacli ind Kua-
nada inso bis CO tallur-sa a chend
de inuocht ocus co talla . .. .
Anhang IL
Eigenthümlichkeiteii des Egerton Manuscripts.
AelinlicU vie S. <S2 n/rul S. 109 cJuirakterisire ich aiicJi. hier die
Schreibweise der nur in Auszügen mitgetheilten Handschrift. Was mir
von derselben vorliegt, habe ich S. 23G angegeben. Alte und neue
Schreibung geht auch hier bunt durch einander, ohne festes Gesetz: bald
folgte der Schreiber seiner aus alter Tradition stammenden Quelle, bald
schrieb er, loie er sprach.
1. Media statt der altirischen unaspirirten Temiis: cugam {altir.
cucom), ag neben ac und oc, co rüg, forcoemuagar, coig/c?, tangatar, gegan,
sgith, cosgrach; gan neben cen, gusaudiu, gusan maigin; cowidar {für
combatar), med, meid, ag oirfidecZ, cudrumus. Häufig jedoch ist die
Tenuis gewahrt, oft doppelt geschrieben tollecce, rainicc, rou uccsat,
colleicc, chuicce, anaitt; cacae {Gen. S.).
Allerdings steht cc vereinzelt für g: in ticce {altir. tige).
2. Media nach Voculen aspirirt {selten so geschrieben, aber überall
als Spirant gesprochen, ivie die unter 3 zusammengestellten Wörter
beweisen): lighe, biedh, luidh, slighici, adhaid, do ghal. Daher d vox ch
gesclnvunden in: dar fichille {Scliaclibrett), fer fichille.
3. g für d: arslaig, indiaig, druigechta; d für g: im immarbaid
na m-baii, iarfoidis, adhaid and öfter agaid für alttr. adaig.
IX Fled Bricrend. 305
4. Vereinzelt gli für tli: lualghith/r; tli für cli : ro solaitli (er schlich),
ro scaith.
5. p für b: oft i)i aspert ?(»(/ pcist, peiste; re?'e/>i^'e?/ ?n coij)letliar
delpai {Cap. 24), Alpaiii, Medp, Duptach, Concopur, co hupoim, ccp, ce
pe, CO ceruaip {Dat. PI). Dazu in impido, carpal, Eoraip.
6. u (d. i. y) für h: iua laiirad. la faoura (heide Male n mit der
AhkiirzuiHi für ra darüber"'.
7. bf und vereinzelt gc für anhiutendes f und c nach Wörtern,
die tirsprihiglich auf einen Nasal ausgingen: iar b-fuined n-greue, iar
b-firindi, iar b-fagbail, in bur b-fiadlinuse, a b-fecht so {neben in feoht n-
aile\ a b-fechtus n-aile ; ai' a g-ciunn. Ztceimal habe ich ancli ni b-fuil notirt.
8. nd für un bereits in LU. Jiävfig. Vereinzelt in Eg. mb für mm:
frimb; lld für 11: Conalld, am Ende einer Zeile sogar Conallt i^Crt^;. 70).
9. Verdoppelung von n, r, 1 cor folgendem Consonanten: sinnser,
toirrsech, a coilltib {in Wäldern). Hierher wohl auch indso für
älteres inso.
10. Prothetisches f rar vocalischem Anlaut: faicsin, faire, don-fainic,
comfocuis, for-fagaib.
11. Die Silbe cod- ist einige Male durch die Abkürzung für lat.
quod ausgedrückt: quodlad {altir. cotlud schlafen).
12. ea und eu nicht selten für e: fear, leath, dearg, cichsead; feur,
tench (häufig), conteuchatar, fleud, saitbeuch, na da euch, forbreucca.
13. Vereinzelt io für i: fior.
14. Vereinzelt ao für altir. oi, oe: Caorta«w, saorlighe, Cruachan
Aoi. Gewöhnlich ae: aen, mael, aes. Dafür vereinzelt e: en, ve heu-
cairptib.
15. Vereinzelt au für li: dann; au für a: auntsa iCap. 26), atare-
gaut, dorautsat.
16. ie für ia: cie, ier, ierom, bied, die turgbail, die meraib, cona
ech rietae, in Lietb Mace, ro siechtatar, gaimlies, ro riestrad.
17. oi für ai in SiTben, deren ursprüngliches a durch den dünnen
Vocal der folgenden Silbe beeinfliisst tvorden ist: Oilill, oile, aroile,
cloidem, a da troiged, oidchi, croide, tuarcoib, tuargoibset, namoit, co
talmoin, Emoin, d'feroib.
18. ae für ai in Silben, deren ursprüngliches a (?wrc7( den dünnen
Vocal der folgenden Silbe beeinflusst ivorden ist: umsede, iarnaedib, mac
n-Daere, iar riechtaen, conacae, ro bae, combae. Vereinzeit ele für aile.
19. or für ar im Auslaut: ocbsathor, atgenamor, dollotor, fetamor,
siachtator, cechtorde na da sulse.
20
306 IX FIed Bricreiul.
20. es für is im Auslaut: cuires, eirges, tuirliiiges ' neben tairlingis);
vereinzelter us für as: riadus (3. Sg. rel).
'21. VocaliscJi auslautende Formen schioanken sehr in der Art des
Vocals. Die Nachharlaute der Reihe i e (ae) (ai) a (o) u tcechseln mit
einander ohne Gesetz; ae ai und o sind in Parenthese gesetzt, um anzu-
deuten, dass auch e und a, ae und a, u und a mit einander wechseln:
na bechu, na heocha, cinda, na iira ele, cen na niula [Acc. Phir.); ind
leime, beime, an delma {Gen. S.); tigi, ticce (Gen. S.); form, etorra,
cbucta; dile, messse (Cotnpar.); arcena, olcenai. Doch scheint diese
Handschrift eine gewisse Vorliebe für ae im Auslaut zu haben: locbfe,
cacae, Macbae, na cestae, cruaidae {Gen. Sing.); Sencae, gillse {Nom.
S. neben Senca, gille); eter cecb da essnae, na di ninae {Du.); donti
dia tibairthae, contarlac fora leithbeulae {neben beolu), credumae, co-
taltae, brutbniarae; atchiussae, tongusae, cualussse, dam-sae, cusanossae.
Seltner ai: lochtai, ermai (Gen.), atchiussai.
22. In geschlossenen Silben ivird noch im Neuirischen der Unterschied
von breitem und dünnem Vocal strenger eingehalten. Daher hier
Accusativ formen wie co Conri, Conroi, fri Conculain, nur als Schreib-
fehler zu betrachten sind. Ro marb tra na tri nonbair {Ca}'). 84) ist
vereinzelter Barbarismus, der im Neuirischen um sich, gegriffen hat.
23. Im Artikel besonders oft alte und neue Formen neben einander.
Nom. Acc. S. N.: lasa reim, alleim, issa tech neben in leim, issin tech,
in teuch; hierher auch anni sin, inni sin, ind ui sin für älteres ani sin.
Nom. S. M. in t-arad, in t- araid, in t-aitbecli {aber auch Acc. iarsin
t-slighid), neben an scal. Nom. S. Fem. ind imned nebeii an ben. Gen.
S. M. in scail, ind leime, ind lis neben an lochae, an scaith, dorus an
rigtoiche. Acc. S. in carpat, issin grianan, issin mag neben an carpat,
Hassan loch, tarsan cathraig, lassan mnai; laisan m-borrfad verweist noch
deutlich auf die altere Form laisin. Nom. VI. M. ind fir neben docbu-
Sbtar an laith gaile.
24. Neben der alten Forin der Präji. i, in (z. B. i tirib"), sehr oft
a, an: a m-l)iin na gabla, a fus, a tarngaire; oft auch ind: ind Alpain,
ind Eoraip. Ca]}, iif) hinter einander i n-doilgib ind drobelaib a coilltib.
25. nimbe, uime für älteres imbe, immc; hierher auch um reir na
curad {Caj). 79) neben im reir-si; vereinzelt leum für lim; cliucfa für
altir. cuccu.
26. Die Praepositionen itir und fri {einige Male fric geschrieben,
ivie auch trie neben tri) vereinzelt mit dem Dat. construirt: itir na
conaib, frisnä mnaib.
27. Für hu[\\\i ist hei Weitem am häufigsten ol, weniger luhifig
für, or, ar.
IX Med Bricreiid. 307
28. Für die Partilcel dö, da, d. i. don, daii firulef sich fol. 21''
{Cap. 47) die Form diia.
29. Oft asmbei-t, asiiibertatar, ismbcrt, esmbcrt, ismbertatar für
asbert, asbertatar in LU. Woher das m? An ein Proiiomon infixum
ist kaum zn denl-en, vgl z. B. Asmbertatar Ulaid frie Coincnlaind ier-
snidiu in tench dn dirijad.
Anliaiig III.
stellen aus dein Fled Bricrend, die in O'Currj's „ün tlie Manners
and Custonis of tlie Ancient Irisli" übersetzt oder citirt sind.
Band II und III enthalten O'Currifs Lectures, Band I SnUii)an''s
Introduction.
Cap. 1—7, übersetzt III p. 17—19. Vgl. I p. CCCXLVII.
Cap. 9. Is Cüir his rno thige or Bricriu, übersetzt I p. CCCLXV.
Cap. 15 Atafregat bis di cailc na sciath, übersetzt I p. CCCCLXX.
Cap. 16. Fodailter bis failte, übersetzt I p. CCCLXXII
Cap. 17—21, übersetzt III p. 19—21.
Cap. 28. Ocus bä sam bis isind leith araill, übersetzt I p CCCLII.
Cap. 29. Dorola bis Ulaid uli fris, übersetzt III p. 314. 315.
Cap. 44. Luid Findabair bis tocbim a charpait, übersetzt I p. CCCII
Cap. 45. Carpat fidgriiid etc., übersetzt I p. CCCCLXXXI
ibid. Sciatb brec, citirt I p. CCCCLXVI. Das Citat p. CCCCXXXVI
ist falsch übersetzt. — Das halbe Capitel bis diialcha dron budi übersetzt
von O'Beirne Croice, Journ. Hist. Arch. Ass. Irel. 1871 p. 413.
Cap. 47. Carpat fidgrind etc. übersetzt I p. CCCCLXXXI. Vgl.
ü'Beirne Croiue a. a. 0. p. 414.
ibid. Bil chondüail, citirt I p. CCCCLXVI.
Cap. 49. Carpat fethgriud etc. übersetzt von (JBeirne Croive a. a.
0. p. 414.
Cap. 54. Lasodain dolluid bis aiirlaind, übersetzt I p. CCCV. Vcß.
p. CCCLVII.
Cap. 57. Tiagait Ulaid bis fer n-Ulad ol chcna. übersetzt I
p. CCCXLVIIL
Cap. 63. airthend, eorna, citirt I p. CCCLXIV.
Cap. 65. Tic Cucbulaind bis bi cro araili, frei übersetzt I
p. CCCCLIV.
20*
308 IX Fled Bricrend.
Ccip. 66. Samera, citiri I ji. XXXII.
Ca}). 69 Mwd 70 behandelt von O'Beirne Crowe a. a. 0. p. 443.
Cup. 70. Luid tra Buan, missrerstanden I p. CCCCLXXXII.
Cap. 79—89, zum firössten Theil vhersetzt III p. 75—79. Vgl. I
p. CCCLVIl.
Für die ivirJxlich .sckwierjgen Theile unseres Textes finden tmr an
den citirten Stellen keine Hülfe. So sind z. B. BricriiCs Drohungen in
Cap. 6 von 0' Curry ivcggelassen worden und nur durch die Parenthese
ersetzt „They then argue for some time". Ebenso übergeht O'Curry III
p. 21 die sehr schwierigen Beden der edlen Frauen Cap. 22 — 24. Wir
dürfen jedoch CCurry daraiis keinen Vorwurf machen., denn er war
in dem erwähnten Buche nicht verpflichtet vollständige Uebersetzungen
zu geben. Auf fehlerhafte Uebersetzungen im Einzelnen hat bereits Stokes,
in den Appendices zu der Schrift „Bemarks an the Celtic Additions to
Curtius' Greek Etymology'^ (2<i ed. Calcuttu 1875) jp. 73 — 76 aufmerksam
gemacht. An einigen Stellen hat O'Curry absichtlich ungenau übersetzt,
nämlich da, ivo er die nach seiner Ansicht anstössigen Stellen mildern
zu müssen glaubte. So übersetzt er die Worte iar trommi öil Cap. 17
„to take the cool air outside for a while'% während es heissen muss
„after {the) heaviness of drinking^' (Stokes). Dass die Damen der alten
Iren mit gezecht haben sollten, war ihm unangenehm, obivohl wir doch
aus Cap. 20 ersehen, dass sie auch nach dem Trinken noch zierlich
und würdevoll gehen konnten! Die Worte tuargabsat a lente co mellaib
a lärac übersetzt er „they even took up their dresses to the calves of
their legs"'; genauer übersetzt Stokes: „they lifted their smocks to their
buttocks {lit. to the globes of their forks)."
Nach C Curry III p. 11 (Cap. 82) fällt Loegaire „upon the bench
at the door of the royal house'^ , nach dem Wortlaute des Textes
dagegen fällt er „on the dunghill in the doorwuy of the palace." Die
Iren brauchen sieh ihrer unschätzbaren Sagen und der in denselben
geschilderten alten Cultur nicht zu schämen, selbst wenn noch einmal
soviel Derbheiten darin vorkämen, als wirklich darin enthalten sind.
Die Berichtigungen, die Stokes a. a. 0. zu 0' Curry' s On the Manners
and Customs of the Ancient Irish giebt, beziehen sich zum grossen TJieil
auf Stellen des Fled. Abgesehen von den bereits erwähnten Stellen sind
es die folgenden {einzelne Wörter übergehe ich):
Cap. 5. dofeised for güalaiud Conchobair „he rested on Conchobar's
Shoulder."
Cap. 84. do orgain inna cathrach „to wreck the burgh."
ibid. mä-s-tat carait co-nä-ui-usn-ägat: ma-s-tat nämait co-m-os-r-alat
„if they ure friends, let them not ftght ine; if they are foes, let them
IX Flcd BricixMul. 309
comc tu nie.'' Zu der zweiten Verbal form bemerkt er: „Tlil^ is the niost
ivonderful exmiii>le of pohisynthesis that I have yet met in old Irish:
co-nä-m-usn-ägat {literally „that-not-me-theij-fi(jJtt") mUjht almost he Basquc
or Accadian."
Ca}). 85. adrolaic a böolu con-declisad ocii na rigtlilgc iiina crocs;
„It opened its jatvs so that one of the palaces would go into üs (jiület."
Noch mache ich auf zioei einzelne Stellen aufmerksam:
1. Die Stelle aus O'Clertfs Glossar, mit tvelcher Stokes das von mir
Ztschr. f. Vergl. Sxw. XXIII 205 angeführte cichis belegt, ist ein Citat
aus Cap. 24 des Fled (S. 263, 11), für uns der Lesart und der Glosse
tvegen von Werth: As Cüchulainn mo clieile-si ni cichis crithir fhola, i.
ui egcaoineann braoin fhola bhios coimhdhearg re crithir iio re drithlinu,
„C. is mg comrade: he did not complain of a spurk of blood i. e. a
drop of blood as red as a spark" (Stokes).
2. Vielleicht aus einer anderen Version r/c.s Fled stammt das Citat,
welches sich in O'Davoren.s Glossar s. r. maiu i. ccalg findet [Three
Ir. Gl. p. 105): cer mör in main dobert Bricni (lies Bricri) im Concubar,
dorad a da cobheis im Conall Cernach, „obwohl die List gross
war, die Bricri bei Concubar anwandte, so wandte er doch zweimal
soviel bei Conall an." Vgl. Cap. 10, p. 257, 14.
Anhang IV.
Einige PaiiiUelen zu Stellen ans dem Fled.
Die Volkspoesie nimmt keinen Änstoss an der Wiederholung. Die-
selben Objecte, dieselben Situationen iverden gern mit gleichen oder
ähnlichen Worten geschildert. Vgl. S. 114.
Zu Cap. 2.
Mit der Beschreibung ron Bricrius Haus ist zu vergleichen die
Beschreibung des Palastes in Criiachain, Cap. 55. Wie Bricriu's Haus,
so war auch Conchobar^s Palast in Emain, der berühmte Craebruad,
nach dem Muster des Tech Midchuarda in Temair gebaut. Der Craeb-
ruad wird in der Sage „Tochmarc Emere" , LU. ji. l'2i^, folgender-
massen geschildert:
Is amlaid iarom b;li a tech sin i. in Cr:vbruad Choncobwir fö inta-
maii Tige Midchuarda: i. Nöi n-irada o thenid co fraigid and, tricha,
traiged i n-ardai cech airinig creduma böi is tig. Erscar do dergibar
and. Stiall archapur he iar n-ichtitr ocus tugi slinded iar u-üachtur.
Imdui Conchobitir i n-airenuch in tigi c« stiallaib airgit co n-iiatnib
credumaib co ligrad öir for a cendaib co n-gemmail) carmocail iutib,
CO m-bä comsohis hl ocus adaig inti, cona steill airgit üasiud rig co
310 IX YU'(\ Bricreiul.
ardliss iud rigtigi. in am mm il/.s.) iio büaled Concobur co fleisc rigda
in stein, contöitis ülaid uli fris. Da imdai deac in da erred deac
immön n-imdai sin imma cüairt. No thelltis immorro läitli gaile fer
n-Ulad oc öl isiud rigthig sin ociis ni bid nech dib hi comchetfaid alaili.
Ba hän aircech aibiud no bitis laith gaile fer n-Ulad isin tig sin. Bai mär do
immud cach thiHTomraic isind rigtliig sin ocus do airfitib adamraib. Arclisti
ocus arsenti ocns arcantä and, i. arclistis errid, no chantais filid, arsentis
crutire ocus timpanaig. V[/l On the Mann. I p. CCCXL VII, III 365.
Zu Cap. 45—53.
In sehr ähnlicher Weise wird in derselben Sage „Toclimurc Emere"
Cuchulainn' s Erscheinung zu Wagen geschildert, LU. p. 122'i:
„Fecced öen uaib" for Emer „cid do thtet innar n-dochom."
„Atchiu-sa em and" for Fial ingen Forcaill „da ech commora comalli
comchroda comluathu comleimnecha biruicli ardchind agenmair allmair
gablaicb gopchi'ül düalaich tullethain forbrecca fosenga forlethna
5 forräncha casmongaig casschairchig. Ech liath lesslethan lond lüath
luamnach londmar lugleimuech lebormongach maignech tornech tros-
mar tüagmong ardchend uchtlethan lasaid föt fondbras fochuirse
focruaid foacruib calath cethardu dogrind almai enlathi lüth büada
beraid rith for set foscain üathu ech n-anailche, üiblech tened
10 trichemruaid tennes a crses glomarchind fil do desfertais in charpait.
Araile ech cirdub cruaidchend cruind cöelcossach calethan coblüth
dian düalmar dulmar düalach druimlethan dronchöechech maignech
aignech bairrnech balccemnech balcbeimnech lebormongach casmongach
scüaplebor drondualacli tullethan grind imma äig iar nitli aigi ech
15 in iath, mo scing srathu sreid sergi setid maige midglinne. Ni fagaib
and imdoraid hi tir omncäriad röot. Carpat iidgrind fethaide, dia
n-droch finna umaide. Sithbe find findairgit co fethain findruine.
Cret urard dresachtach, si chreda cromglindne. Cuing drttmnech
dronorda. Da n-all diialcha dronbudi. Fertsi cn'iadi colgdirgi. Fer
20 bröenach dub isin charpw^ as aldem di feraib hErenn. Füan. cäin
corcra cöicdiabail imbi. Eö öir intslaide üas a bän bruinnechur ina
äthaurslocud frimben {sie) luthu Wh bulli. Leni gelchnlpatach co n-
derginliud oir forlasrach. Secht n-gemma deirg dracondai for lär
cechtar a dimcaisen. Da n-gruad gormgela croderga do üch uiblich
25 tened ocus analaich. Do tich ruithen serci ina dreich. Atä lim ba
fräs do nemannaib ro laad ina chend. Dubithir leth dubfolach
cechtar n-ai a da bruad. Claide& ordnirnd i n-ecrus sesta for a dib
sliastaib. Gai gormrüad glac tliomsidi la faga feig fobartach for
cranuaib roiss rüamantai hi cengul da creit cröncharpait. Sciath
30 corcorda co comroth argiU co tüagmilaib öir üas a dib n-imdadaib.
Focheird hich n-crred n-indnre immad cless comluith üas a crrid
öencharpait. Ära ar a belaib isin cliarput sin araile forscng fänfota
IX Flp.l Bricroiul. 811
forl)rcc-. Falt forchas forn'iad for a mulliicli. Gii>iK! tiiulniiiit! for a
etau uäd leced a fult fiia agid. Ci'iachi di ör for a dib cüladaib hi
taircellad a folt. Cochliue ettech immi co n-urslocud for a dib n-
ulenduaib. Bruitne di dergör iiia Idim dia tairchelland a eoclm.
JJie Rosse werden in diesem Stücke zvwimal geschildert, zuerst beide
zusammen der Schilderung von Loegaire\s Rossen entsprechend (Cap. 45),
und dann einzeln, tvie Cuchiilainn' s Rosse im Fled [Cap. 49 und 50).
In der Sage „Siahurcharpat" Conculaind, herausgegeben und über-
setzt von O'Beirne Crowe, Journ. R. Hist. Ärch. Soc. Irel. 1871 p. 371
werden Cuchulainn's Rosse fileiclt falls wie Loegaire's Rosse im Fled
geschildert {LU, p. 113»).
Ein interessanter Nachklang dieser Schilderungen findet sich in
Macphersons Fingal, Buan I Vers 341 if. (ed. Clerk).
lieber den irischen Kriegsivagcn handelt eingehend O'Beirne Crowe,
a. a. 0. x>. 413 — 431, und im Anschluss daran p. 432 — 448 von
Ciichulainn''s Kampfeskunststücken, den sogenannten cless, die in unserem
Texte Cap. 30 erwähnt werden.
Aiüiaiig V.
Fled Briereiul ocus Loing-es Mac u-Diil n-Deriu:iit,
So in der Ucberschrift, H. 2, 16 Trin. Coli. Bubi. col. 759, im Texte
selbst finde ich col. 761, 26, col. 762, 9 und col. 764, 39: cid ruc tri niaccu
Duil Dermait asa tir, col. 763, 25 ingen Duil Dermait, col. 765, 7 dothea-
gait iaroHt meic Duil Dermait dia tir. Mit Bezug auf das S. 236
Bemerkte theile ich hier den Anfang dieser Sage nach Professor Atkin-
son's Abschrift mit.
Bai ri anira for Ultaib i. Conchobar mac Nesa ainm iu rig.
Doronad recht lais iar n-gabail rigi, adaig cach errid do biathad Ulad
VII n-aidche no ceathra haidchi do rig i. adaig cach raithi IUI hoic-
thigernd imman aidchi. Ba si airighidh Bau-Ulad o mnai iiul fir las u-
denta ind fled, i. secht n-daim ocus VII tuirc ocus VII n-dabcha ocus
VII n-ena ocus VII tindi ocus VII tulchuba ocus VII muilt denma
ocus VII u-glainim ocus VII mc ochta (V) cona fotha d'iasc ocus di
eiiaib ocus liibib ocus ilmblasaib. Dorochair facht n-aud iarom do
Bricriu Nemthenga denam na üedi. Dofuchta adai na fleidi ocus
ro linad ind aradach Conchobar, ar ba de bui aradach, fobith romboi
arad frias anechtur ocus medon, ocus is amlaid fodailte eisen: Atarugat
raudaire Conchobair do roind in bid ocus diu na dailemaiu da dail
iuna corma. Dos n-deicce Bricriu Nemthenga assa imdse u. s. w.
X.
Die irisclie Haudsclirift des Klosters St. Paul
in Kämtlien.
Djiss eine Handschrift des Klosters St. Paul bei Unter-
drauberg in Kärntbun einige altiriscbe Texte entbält, ist zuerst
durch Mone bekannt geworden. Mono sab und copirte alxu-
nur die auf dem letzten Blatte der Handschrift befindlichen
Texte. Er üborliess seine Abschrift Wh. Stokes, und dieser
publicirte sie in den Goidclica, 1. Aufl. pag. 38, 2. Aufl. pag. 176.
Stokes war im Mai 1871 selbst in St. Paul, konnte aber die
Handschrift nicht finden. So stützt sich seine Publication auch
in der 2. Ausgabe imr auf Mono's Abschrift, deren Ungcnauig-
keiten er zum Theil durch treffliche Correcturen verbesserte.
Vor Kurzem ist die Handschrift von Dr. Holder, Bibliothekar
in Karlsruhe, wieder aufgefunden worden, als derselbe in St.
Paul nach althochdeutschen Glossen suchte. Holder entdeckte
zuerst, dass auch auf dem ersten Blatte der Handschrift sehr
werthvolle altirische Texte stehen, und er hatte die Güte, mir
nicht nur seine Entdeckung sofort mitzutheilen, sondern auch
sofort alles Irische facsimilirend abzuschreiben, die ersten Stücke
sogar zweimal, und mir zuzusenden. Seitdem habe ich die Hand-
schrift selbst gesehen und ihre irischen Theile mehrmals sorg-
fältig collationirt, so dass ich den Wortlaut derselben correct
wiedergeben kann. Mono's Abschrift der Stücke III, IV und V
X Codex St. Pauli. 313
war nicht fehlerfrei; auch war die iu IV Vers 2 erst von Stokcs
durch Conjectur ergänzte Halbzeilc von Mone nur übersehen
worden.
2. Der in Rede stehende Codex St. Pauli hat auf dem
Rücken zwei verschiedene Signatui-en, in der Mitte auf breiterem
Schilde LXXXIV, unten auf kleinerem Schilde See. XXV. d. 86.
Die letztere Signatiu- bezeichnet die gegenwärtige Nummer der
Handschrift.
Die Handschrift ist in Octav und besteht nui' aus einer
Quaternio, deren Bogen nach Art eines modernen Heftes geheftet
sind. Vorn angeklebt ist ein kleineres, feines, nur auf einer Seite
beschriebenes Blatt einer alten Bibelhandschrift (Matth. 22.),
den Umschlag bildet beschriebenes Pergament. Die irischen
Texte stehen sämmtlich auf der untersten Lage, also auf dem
ersten und dem letzten Blatte der Quaternio, und zwar auf
pag. 2 und pag. 8, das vorgeklebte Blatt nicht mit gerechnet.
Sie sind sämmtlich von einer Hand geschrieben, wenigstens
lassen sich keine wesentlichen Unterschiede in der Schrift nach-
weisen. Unbedeutende Unterschiede erklären sich daraus, dass
die einzelnen Stücke zu verschiedenen Zeiten eingetragen worden
sind. So haben z B. die Texte I auf dem ersten und HI auf dem
letzten Blatte etwas grössere Buchstaben, so ist ferner V mit
einer besonders guten Feder geschrieben. Die Texte auf der
letzten Seite sind naturgemäss mehr vorgilbt, als die auf der
zweiten Seite befindlichen.
Der Inhalt der übrigen Theile des Heftes ist sehr verschie-
dener Art. Wir finden auf der ersten Seite den Anfang eines
Virgilcommentars*, wir finden weiterhin ein griechisches Voca-
bular und giiechische Declinationsparadigmen**, ferner einen
kurzen Abschnitt Astronomie mit einer Zeichnung, namentlich
* Begiuut: Locus tempus persona iu hac arte Aeneidos quaerendi
sunt et causa scribeudi.
** Zum Theil freilich fehlerhaft, z. B. feminina sie decliuautur
// yw)/ r//c yvriii u. s. w.
314 X Codex St. Pauli.
aber eine Anzahl bekannter lateinischer Hymnen. Es scheinen
diese Blätter ein Saramelheft gewesen zu sein, dessen buuter
Inhalt noch jetzt Zeugniss ablegt von den vielseitigen Interessen
des namenlosen Klosterbruders. Die Persönlichkeit desselben
Avird aber lebendiger für uns, wenn wir annehmen dürfen, dass
die Texte I und II sich auf ihn beziehen, dass er das Ich der-
selben ist. Leider ist mir die Bedeutung einiger Wörter un-
bekannt geblieben, so dass ich hier darauf verzichte, von seinen
Wünschen und von seinem freundschaftlichen Verhältnisse zu
„Pangur Bän" genauer zu berichten. Eins aber könnten wir
ihm nicht vergeben, wenn er nämlich auf der letzten Seite irische
Verse weg radirt hätte, um auf dem frei gewordenen Räume
iad-aQiöri]Q zu decliniren. Eine Rasur hat auf dem mittleren
Theile der Seite stattgefunden. Da nun das über xL&aQiöxfjq
stehende Gedicht (Is en immo n-iada säs) im Buch von Leinster
mehr als zwei Strophen hat (s. Goid.^ p. 180), so liegt die
Vermuthung nahe, dass die in unserer Handschrift fehlenden
Strophen weg radirt worden sind. Sicher ist diese Vermuthung
insofern nicht, als auch die zwei vorhandenen Strophen auf einer
alten Rasur zu stehen scheinen; auch zwischen den Zeilen von
Text III, mit dem die letzte Seite beginnt, lassen sich an einigen
Stellen Rasuren wahrnehmen. Text V (Aed oll), auf dem unteren
Theile der Seite, steht nicht auf Rasur. In den Schriftzügen
aber und in der gelben Farbe der Tinte sind sich die drei Texte
der letzten Seite gleich, während das in der Mitte stehende
xiS-aQcöTTjg und die daneben geschriebenen lateinischen Zeilen
(quod ab initio aetherea corpora sensibilia sunt angeli etc.) in
schwärzerer Schrift erscheinen.
3. In der altirischen Schrift hat man sich besonders vor
Verwechselung des a und u zu hüten. Das gewöhnliche oft'nc
a ist durch die Form des ersten Strichs leicht vom u zu unter-
scheiden. Es giebt aber einen anderen Buchstaben, der fast
ganz wie ein deutsches kleines, steif geschriebenes n aussieht,
von dessen ausnahmsloser Geltung als a ich mich erst dui-ch
Zusammeustellun"; aller Wörter, in denen er vorkommt, über-
X Codex St. Pauli. 315
zeugt habe* Die oben geschlossene Form des a findet sich
weder in den irischen, noch in den h^teinischen Theilen dieser
Handschrift, mit einziger Ausnahme eines lateinischen Hymnus,
der schon deshalb, aber auch aus anderen Gründen, von einer
anderen (nicht irischen) Hand herrühren muss. Vereinzelt kommt
vor, a an m (MaHng), a und i an n unten angesetzt. Die Aspira-
tion der Tenues ist fast stets durch zugesetztes h bezeichnet
(eil, th), nur choin in I und iarfachta in V ist mit dem griechi-
schen Zeichen des Spiritus asper geschrieben.
Abkürzungen sind um so seltner, je älter die Handschrift
ist. In diesen irischen Texten ist nur m einige Male durch den
bekannten Hakenstrich über dem vorhergehenden Buchstaben
ersetzt, n dagegen niemals abgekürzt geschrieben. Regelmässig
abgekürzt geschrieben ist ocus, vereinzelt mac (durch m mit
gewundner Linie darüber), con (durch umgekehrtes nach links
offnes c), ferner ri (durch hochgestelltes i, in primda V 13). Der
vor Media und Vocal erhaltene Nasal des Auslauts ist in HI, IV,
V durch einen Punkt markirt. Das Ende der 1. Halbzeile ist
durch einen, das Ende der 2. Halbzeile einer Strophe ist durch
zwei Punkte bezeichnet, besonders regelmässig in III, IV, V.
In diesen Texten habe ich jede Abkürzung durch cursiven
Druck angedeutet.
Fol. 1, pag-. 2.
Die Stücke I und II nehmen die untere Hälfte von pag. 2
ein, zusammen 20 Zeilen (die obere Hälfte hat 19 Zeilen,
lateinisch). Sie waren bisher noch nicht bekannt. Interpunction
in I wie in der Handschrift. Besonders wichtig sind in II die
* Dieses a (nur hier durch cursiven Druck bezeicluiet\ steht in folgen-
den Wörtern: I nalkt, brach, brain, froig, tairi, adcear, rothcrtither, adcear;
II cechtar, caraini, lebr«n, caraid, huaraib, gal, doraid, freg«, coml«u,
dorwid, caraid, oenuran, lau, doraid; III clän, Ion, glannaib, conecestar;
IV lestar, crann, lestar, alaind; V comras, tugaib, farclu, cacli, mrugaib,
Diarmata, iarfachta, läedib, nuabla, gl«n, orddain, iiallann, nach, chlau-
daib, cualann, tiaith, rigaib, gaihtir, laith.
316 X Codex St. Pauli.
Formen ceiu Vers 2, 8 und 10, cesin Vers 4 anstatt fein, fesin
(selbst); sie gehören zu canisin cadesin Gr. Celt. p. 367.
L
Adgüisiu fid nallabrach ocus arggatbrain etir tenid ocus fraig.
Adgiüsiu na tri turcu tercu. tairi siabair mocliondail co n-iih.
OCHS mlicht noicli arindclmiriur.
ma rom thoictlier-sa inso rop ith ocus mlicbt adcear.
manim rotlicaithor ropat choin altai ocus ois ocus imthecht siebe 5
OCHS oaic fene adcear.
IL
Messe ocus Pangur Ban ceehtar natbar fria saindan
bitb a menma-sam fri seilgg niu menma ceiii im saincbeirdd.
Caraim-se fos ferr cacb clii oc mu lebran leir ingnu
ni foirmtccb frimra Pangur Ban caraid cesin a maccdän. i 10
0 rn biani scel ccn scis iiiDar togdais ar n-ocndis
taitbiunn dicbricbide clius ni fristarddawi arnatbius.
Gnatb buaraib ar grossaib gal glenaid lucli inna lin-sam
OS me dufuit im liii cbein dliged n-doraid cu n-droncbeill. s
Fuacbaid-scm fri frega fal a rose anglese comlan 15
fuacbinwM cbein fri fegi fis mu rose reil cesu imdis.
Faelid-sem cu n-dene dul bi n-glen hieb inna gercbrub
hi tuen cbeist n-doraid n-dil os me ebene am faelid. 12
Cia beimmi amin nach re ni derban cacb a cbele
caraid cechtar när a dan subaigtbius a öenurän. 20
He fesin as cboim sid dau in muid dun gni cacb oen lau
du tbabairt doraid du gle for mu mud cein am w«esse. le
7 nädar mit Punktum delens unter d, und th über dem d 3Is.
13 zioischen gleu und aid ein Meines Loch im Ms.
20 caraid ist mm/estrichen und darüber von derselben Hand maith la
(jeschriebcn.
X Codex St. Pauli. 317
Fol. S, pagr. 2.
Die Verse III und IV nehmen hinter einander den oberen
Theil der Seite ein, und zwar III mit fünf Zeilen, darüber links
der Name Suibne Geilt, IV mit drei Zeilen, darüber -links der
Name Maling. Dann folgt (auf der Rasur) die Declination von
xi{)^aQi<jT?]g, rechts daneben eine neunzeilige schmale Columne
Latein. Den unteren Theil der Seite füllt mit zwölf Zeilen das
Gedicht Aed oll (V). Diese Texte III, IV und V finden sich
gedruckt und bearbeitet in Stokes' Goidelica^ p. 176 — 182.
III und IV.
Gedicht III bezieht sich auf ein irgendwie bemerkenswerthes
Haus, und köinite in dieser Beziehung an das. zweite der Gedichte
im Mailänder Codex erinnern, Goid.^ p. 19. Suibne ist der
Name emes Königs, der in der Schlacht von Magh Rath den
Verstand verlor (Battle of Magh Rath, ed. O'Donovan, p. 231)
und daher den Beinamen Geilt erhielt. Die Schlacht von Magh
Rath ist nach dem Chron. Scot. im Jahre 636 geschlagen worden.
Der Vers 3 erwähnte Gobban war ein berühmter Baumeister
derselben Zeit, von dem O'Curry, On the Mann, und Cust. III
p. 34 ff. berichtet. Sein Name ist besonders verknüpft mit einem
Bethause, welches er aus einem Theile eines gi-ossen Eibenbaumes,
der umgestürzt war, für St. Moling baute. Sollte dieses Haus
gemeint sein? St. Moling's Name steht über dem nächsten
Gedichte. Als Suibne bei Tech Moling (das ist eben dieses
Haus) von Mongan, Moling's Schweinehirten, ermordet worden
war, Hess ihn Moling daselbst begraben. Moling soll in den 90er
Jahren des 7. Jahrhunderts gestorben sein. Die Personen Suibne,
Goban, Moling stehen also in Beziehung zu einander, und es ist
nicht ohne Interesse, dass sie in einer Handschrift des 8. Jahr-
hunderts, deren Schreiber also ihrer Zeit nahe stand, erwähnt
werden. Warum steht aber Suibne's Name über Gedicht III?
etwa, weil er in der von Goban gebauten Kirche begraben
worden ist? Die Worte harr edin (?) stehen in der Handschrift
318 X Codex St. Pauli.
nicht immittelbar neben Siiibne Geilt, wie es nach Goid.- p. 180
scheinen könnte, sondern wie eine Glosse über hi Tüaim Inbir.
Ueber Gedicht IV steht der Name Malin g, den Stokes
in Muling corrigirt; mit Unrecht, wie mir scheint, denn Maling
steht der gewöhnlichen Form Moling ebenso nahe als Muling.
Nach Stokes, Goid.^ p, 179, und O'Curry, On the Mann, and
Cust. III p. 47, bilden diese zwei Strophen einen Theil eines
längeren Gedichtes, das sich vollständig im Buch von Leinster,
im Buch von Ballymote, im Buch von Lismore und in dem
Bodleian Codex Laud. 610 findet. Stokes theilt das ganze
Gedicht und die Legende a. a. 0. aus dem Buch von Leinster
mit. Die beiden Strophen stehen daselbst in umgekehrter Ord-
nung, auch zeigt Vers 4 im Wortlaut eine starke Abweichung.
Nach der Legende war nicht etwa Maling der Autor des Gedichtes,
sondern keine geringere Person als der Teufel, der durch Maling's
Frömmigkeit in dichterische Begeisterung gerieth.
In III ist nur der erste Halbvers schwierig. Mone las
Mairiu clun, Stokes conjicirte Mairiu dun „There remains a
fort" (?). Die Handschrift hat, mir nicht minder unverständlich,
mairiu clän, fast ohne Zwischenraum; das cl ist ganz sicher,
Vers fünf steht in der Handschrift deutlich iinia fera fiechod,
was Stokes jetzt „wherein pours not moisture" übersetzt. In IV
ist die Vershälfte 2*^ in bekannter Weise auf einen leeren Raum
am Ende der vorhergehenden Zeile geschrieben. Die Länge-
zeichen, die ich abweichend von Stokes- Mone gesetzt habe, sind
deutlich in der Handschrift sichtbar.
IH.
Suibne Geilt.
Mairiuclän hi Tüaim Inbir ni län techdais bes sestu
cona retglannaib areir cona grein cona escu.
III. la Mairiu clän Cod. chui Mone, diin St. über lii Tüaim Inbir:
barr edin (!od. ii» sestu Mone. 2» cona retglannaib Cod. conar
et glannaib Mone areir Mone 2^ grein Mone
X Codex St. Pauli. 319
Gol)ban durigni in sin conecestar duib astoir
mu chridecan dia du iiim is he tugatöir rod toig. 4
Tech inna fera flechod maigen na aigder rindi
soilsidir bid hi higlinrt ose cen udnuclit nimbi. "
IV.
Maling.
Is en immo n-iada sas is nau tholl diant eslinn guas
is lestar las is crann crin nad deni thoil ind n'g tliuas.
Is ör n-glan is nem im grein is lestar n-arggit cu lin
is son is alaind is noeb caeh oen dugni toil ind rig. 4
Im Buch von Leinster lauten diese Verse nach Stokes:
Is ör glan is nem im grein is lestar argait co fin
is angel is ecna nöeb cech oen dogni toil ind rig.
Is en imma n-iada säs is no toi dianeslind güas
is lestar fas is crand crin nadeni toil in rig thüas.
Dieses Gedicht ist ein Lobgedicht auf einen König Aed,
von Leinster, wie man aus einigen geographischen Angaben
ersieht. Eine Uebersetzung von O'Curry ist Goid.^ p. 177 ab-
gedruckt und von Stokes mit werthvollen Verbesserungen und
Anmerkungen versehen. Eine etwas abweichende Version von
O'Curry's Uebersetzung findet sich On the Mann, and Cust. III p. 47.
Aed oll fri andud n-ane Aed fonn fri fuilted feie
indeil delgnaide as chöemem di dindgnaib Roerenn rede.
III. 5:' inna Cod. liira AJonc, hina St. g'> lulnaciit St.
IV. Muling St. la en Mono, sar Mone, säs St. \'^ nan
Mone, nau *S7. 2=1 fas Mone yi» nach digni toil indrig tuas St.
■i^ sin Mone, fin St. i^ digni Mone rig Mone.
V. i'J feie Mone 2^ Das auslautende c ron delgnaide ist im
Cod. kaum lesbar.
320 X Codex St. Pauli.
In clili comras cond credail ollmas fii thocaid tugaib
du farclu secli cacli n-diue di Moistea miue mi-ugaib.
Mac Diarmata dil darn-sa cid iarfaclita iii insa
a molad maissiu niaenib lüaidfidir laedib linw»-sa.
Inmain ii-ainm ni tat nuabla Aeda nad airdlig digna
in cruth glan clü nad chlithe dia n-duthoig Liphe ligda.
Aue Muiredaich centbain all togu fri orddain üallann
aue ni frith nacb ammail na rig di cblandaib Cualaun.
lud Üaitb iss ed a orbbae cach maitb do de no arddae
in gas fine cen didail di rigaib massaib Marggae.
Is bun cruinn mair miad soerda fri bäig is bünad primda
is gasne arggait arddbrig di chlaind cheit rig ceit rignse.
Oc cormaim gaibtir düana drenga itir dreppa daena
arbeittet bairtni bindi tri laith linni ainm n-Aeda.
Aed oll.
i» (line Mone üb luaid fidir Mone 7» nit in der Zeile,
darüber^ toeil offenbar vergessen, at Cod. nit ut Mone. 9» centhain
Cod. centhair St. gt ordduin Mone, orddain St. is'^ bünad
primda Cod. bunad phinda Mone i4'' ceit rigna Mone, ceit rignse St.
15^ dsena Mone le* arbertet Mone.
Nachtritee aus HaiidscMften.
I. Die Hymnen.
Die folgenden „Various lieadings of tlie Franciscan Ms. of tlie
Liber Hymnornm, now preserved in tlie Library of tlie Monustery, Mer-
cJuuifs Quay, Dublin" verdanke ich der Güte von WhiÜey Stolces.
Hy. 1.
51
Brigte
8 immon tesat ar thedmaim
54
Adamnain
9 ioseph an ose r
55
foisam . . comraairche.
11 deghthöisech . . dria rul)riim
13 ron snade
Hy. 2.
17 doringrat
1
genair . . issed
18 dorforslaigset [sie]
3 fisse
19 cach dibtrobach {sie')
4
mac Calpuirn . . Otidi
22 a luctluct (sie)
5
bliadna hi fognam . . tomled
27 snaidsium
6
Kothraige . . cetharthrebe di
28 soerais . . limpha
fognad
29 corrodi
7
Milcon tessed
31 flatliem nime löcbarnaig ardond-
8
a choiss . . marait dia ?es
rosgset [sio diar trogi
9
ba amra
33 faides
lU
farcaib
34 dorroiter . . remoind
11
indib
3G robbem occai imbethbethaid
14
menic itcliithe i fisib
37 monor
15
Erinn
38 snaidsium degrig tomthach
IG
angarma macraidi
39 a fiado rofir ra firthar in
17
in n(3eb
guide seo
18
tintarad . . hfirend
40 na scuili seo
20
CO ti aniartaige
44 in flaith
21
Loegairi ticbtu
45 ro bem cen ses illetha
22
ind aitsine
47 cen dibdad [sic)
23 combebai . . iunarba
48 liarnathair . . ria sluag nemiia
24
sech threba döeni
diar senad
25
abcoilips na tri coicait
21
322
26 batsed
27 sine dofess aidche illinnib
28 indinnib
30 cech u-aidche . . fognia
31 foid for leic . . imme
32 corthe . . ni leic . . i timinc
33 soscela do chacb
34 dosfuisced
35 Scottaib . . sseth
36 CO tisat do bräth
37 huile la ci'sel
38 in tarmchossal isin niörchutbe
n-isel
39 conda tanic . . gsethe
40 pridchaiss tri . . do thuathaib
41 hErend bäi . . adorta : s idla
42 ni ehraitset . . trinote fire
43 rigi
44 Lethglaisse . . cid ditlirub
45 dia m-böi . . do Mache
46 ar a chend . . lathe
47 fadess
48 mune .. assin tein adgalastar
49 ordan do Mache
50 do guide
51 doroega . . do chäch
52 i Hat hin mesaregait fix- hErend
53 anaiss . . dia ses
54 mosnicfed
55 samaigess crich . . arnacatea . .
oca
56 cend . . soilse . . fota
57 Canäu
58 assuith . . grian . . adfet
59 hüair assuith la hEssu
60 fri hetsect
61 clerich . . set
62 in cetuil fosrolaic . . cäch
63 anim . . ssethaib
64 angeil
66 CO« nucaibset
67 nuabair . . ro menair
68 bith iugellius . . ingenair
Hy. 3.
1 Admunemmar . . primapstal
hErend
2 baitses gentlide
3 Kathaigestar
4 diumsachu
6 hErend iathniaige
7 guidmit Pat.
8 donesmart
10 la hitge . . primapstail.
Hy. 4.
1 be . . bruth örda öiblech
2 donfe
3 ron söera
4 remond
7 ind irög . . conorddon adbil
8 biam . . inbaith
10 rigda
11 i cilic
12 ron söera.
Hij. 5.
1 ni cair . . siasair
2 ind noeb
3 n-ecnaig etaide . . conuasal
4 ruirech
5 ni pu char . . brigach
6 nathir beimnech . . de
7 erneisi
8 nir bo . . in domiin
9 ni bo . . cäin böi . . trüagu
10 arautacht . . slüagu
11 ni bu argech eirlebe . . niedou
12 do thuathaib dascnam
13 s ä m u d . . conhüala
14 dal as comtig fri däma
15 fo huair . . calle uas chind
16 ba mend . . ro clos a itge
17 tres . .ro sasat
18 sceöil
19 snecta
20 siBth
323
•21 saiict suanacb . . naracli
22 ni hoseiia . . dihad betliad ce
2o sanct Brigti
24 ar ni dernta ar duiii carm i
cuala cluas nach bi
25 föided . . ceteim
26 nis geib
27 alluct salle . . fescur . . a coscur
28 säthech . . tu . . ni l)u
29 lathi bi'iana . . frith . . and . .
cnlbdig
30 hut ar caidcbi na gort . . fon m-
bith . . anbig
ol nir bu diur
32 man bad forarair
33 caircha
35 rodascaid Brigtse
36 huade a tret
37 is dorn sous . . genai
39 comaill
40 amro . . don chloich
41 ni rii rimo ni airmo . . düil
42 comtar . . a di süil
43 Brigtffi
44 a läim asa läim comtar reil
accomlabra
45 senastar . . rodoglinnestar
46 ni con millestar
47 dotluchestar don luct
48 a mafarta
49 in clam gade ailges
50 forclu na loeg . . forclu na m-bo
51 a charpat fo thuaid do brig
52 alloeg . . allöeg
53 dodaascensat . . ro dos cload
54 conncaib in dob matan
55 cend a bret in tan dorethetar
fon fäll
56 lethisel . . fororaid . . rigläim
57 tathig . . fo thuaid dosefain
58 seuais Brigit lia bachaill . . fos
60 taifnetar . . comboi i n-uactur
(31 a athig
62 fcdai . . cedoscpnatar
63 inna himthectaib . . ba iioen-
mathair
64 scnais . . conidnimmert
65 amcsat {sie) a minda
66 fordagoirsetar goita . . coland
67 do fertaib . . doruirnio
68 praind . . na digail»
69 in sluaig
70 asbert (i. douco ammac (i.
Crist) la Brigtae
7 1 arggait . . fraic
72 fuit
73 in bantrebthach
74 nui for tein ic fun [sie) ind loeg
76 ba bog . . dith
77 in dan arggat nad chommaig
in cherd
78 rosmbi . . bois
79 focreis . . fofrith
80 ni fuirecht . . araiie
81 do fertaib . . d o d e c h a
82 do Chonlaid
83 nis derbrath
84 i carpat do rath
85 ni bo ances cech tucai
87 ron anic a leass
88 furect . . and . . banna as
89 bet^i. ro bet) sith..condou föir
90 i n-gnuis spirta noeb
91 claideb thened don chath . . iala
92 a uoebitge . . sech phiana
93 la haingliu don chath
95 atteoch . . chille
96 ocMS phein . . imoda
97 imreded . . rop sciath ro-
föebra fege
98 ni fuair a set . . admnnemmar
mo brige .
99 admunemmar mo bi'ige . . cuire
100 conacra i^i. ro congna) frim
anerlam asroillem ternam nile
102 rop flatha . . cäch ro gab cäch
21*
324
103 cäcli . . roblie 10 apstail . . dommairse
105 di challig i richid 11 talam ar Crist
106 Maire ocms Sanct Brigit for a 12 na hamor
foesam. 14 ainsium . . ar thredan
Hy. 6. 15 eclind bas eslind . . üathaib
1 tresora 16 dommäir
2 dorn thus . . desom 17 luaidfe . . baiges arbage
3 ar cech n-guasacht 18 arbäig mo thiiiga
4 bith issum 19 ic digde . . sjethracb
5 trinöit . . donach aircheiid 20 arua ris ißernd . . adroethach
6 in spiriit noeb nEebnimc 21 Epscop Sauctan scä sruthib
7 raörri fitir armbine fiado iias 23 lett
domon dilloct 24 güasocht
8 goilliuct 25 in ri . . De
9 Dia dim cech saeth doringba 26 gäibthib . . ro genair.
Crist frisinle
V. Conipert Coiiculaiiid.
Professor Brian O'Looney zu Dublin hatte die Güte mir eine Abschrift
dieser Erzählung zu senden, ivelche genau, mit dem Egerton Manuscrixd
übereinstimmt. Sie stammt von einer Handschrift der „0' Curry Manu-
scrij)ts in the Catholic University of Ireland", deren Original sich in
Privatbesitz befindet. In der mir vorliegenden Abschrift sind die Ab-
Mrzangen stillschweigend ergänzt, eine Garantie für die Genauigkeit der
folgenden Lesarten kann ich nicht übernehmen: S. 137, 2(j fogabaid
29 innoglaech ... na cuili S. 138, is adsaiter 20 na laiircuiri
. . . i macslabrad 21; hoglaech S. 139, 1:1 scithe 27 tria
meiscce 29 adroethuig iarum in ingen bui ina bruinn. in tan hiidi do
crunn ocus beratb a croitb in a laili gumbo hogbslan *S'. 140, 27 bec-
foltaig S. 141, 21 am roichlim aiunscni. admaider for rig a cath
ria Conchobuir {sie) 22 niss ninnsgur 28 dorroegai trenoccai is
missi nomneblo. am trensi am trebuir am atechtsi nim dotbair
S. 142, 2 frim tar 7 mo chlaini m dichich 19 ba cummo non
do maigetar huili eter aicbcus {sie, verstümmelt aus araid ocus) eirf.
Sehr wesentliche Dienste zum Verständniss dieses Streites leistet ein
entsprechender Abschnitt aus der berühmten Sage Tochmarc Emere im
Lebor na huidre p. 124», 1 ff., tvo Cuchulinn selbst sich seiner Erzielmng
in ähnlicher Weise rühmt. Offenbar gehörte der Bericht über dieselbe
zu den fixirten Zügen der Sage, daher die Aehnlichkeit im Wortlaut,
welche das folgende Stück bietet:
Rom ebail Sencha soberlaid
conid am tren trebar an athlum athargaib.
Am gseth i m-bretaib. Ni dam dermatacb.
325
Adgaflur noch ria ti'iaith trcbair arfocliliiii a n-iusce.
Cocertaim bretha lllad uli. ochs nis n-in.sorg.
tria ailcmaiii Senclia form.
Rom gab Elai Brigu cbucai ior acci a tbrobi.
CO ro ferad mo thechtai oca.
couid iarom adgairim firii chöicid Choiicbohair Immä n'g
nös biathaim Iri ro sechtmaiiii.
Fossudiur a n-dänu ocus a n-diberga farrid a ii-eiiech ocus a ii-enechgressa.
Rom alt Fergus couid riibaim trenocu tria nert gaili.
Am amiias ar gail ocus gaisciud
coiiid am tüalaing airer cricbi d'imditin fri ccrata echtrand.
Am din cach docbraid. Am sond slaide cacli socraid.
Dogiiiu sochor cacb tbrüaig. Dogniu dochor cach thrliiiu
trialtram Fergusa form.
Ro siachtus gli'in Amargiri filed
CO ro molaim rig as cach feib imbi
condingbaim oenfer ar gail ar gaisced ar gäis
ar äine ar amainse ar chirt ar calmatus.
Dingbaim cach n-errid
ni tullim budi do neoch acht do Conchohur cäch.
Rom ergair Findchöem
conid comalta comluid dam Couall Cernach coscorach.
Rom thecoisc Cathbad cöemaiuech diag Dcchtiri
conid am fissid fochmairc hi cerdaib de druidechta
conid am eolach hi febaib fiss.
Bad chitmma rom altsat Ulaid uli
eter araid ocris errid oter rig ocus oUomaiu
conid am cara sluaig ocus sochaide
couid cumma dofichim a n-enechgressa uli.
isaer em domrimgart-sa ö Lug m«c Cuind maic Ethlend
di echtra dian Dectiri co tech m-buirr in broga.
YIII. Serg'lig'e Conculaiud.
Der Miscellancodex „H. 4. 22" der Trinity College Library zu Dublin
enthält p. 89—104 ein ziveites Exemplar dieser Sage, das abgesehen von
dem Jüngeren Charakter der Sprachformen und der Orthographie genau
zu dem Texte des Lebor na huidre stimmt, mit diesem auf eine gemein-
same Quelle zurücTigehen muss, aber an mehreren Stellen die ursprüngliche
oder toenigstens eine bessere Lesart bietet. Ich verdankte eine sehr ein-
gehende Collation der Gefälligkeit des Herrn Professor O'Looney. Die
folgenden Lesarten theile ich mit auf Grund meiner eignen Collation
[October 1880):
^ . c^tkiUA^cA {z tw^ ^ MmcU ^fccU. nh . \
326
S. 205
3 aireat
4 ni raibe
5 cluiche . . ainius
G conid ed sin
7 treine samnse
9 tabairthe
11 an aenaigh
12 dobirdis
S. 206
3 comairche
9 colleic
10 ampatar
11 a n-Eiri . . caime
12 imna heona imdarubart fair
14 Etne Aitencaircecli
15 asagiussim
16 asagiussem
22 uait-si. at etha
24 do tapairt fornd anniii . . deit eimh
ol Labarcham
26 aiume . . claine
29 forminne for a erlabra
S. 207
1 notslocadh
4 a Laig
6 adaig . . c o i' u i 1 e a t a r . . a n-eite
dond uisqi
7 nos bertatar dona mnaib cona
raibe hen
12 Deithhir duit ol si ui fil dib
mnäi nachat cbarai no na heth
cuid. Uair mad mesi ni uil cuid
do nach aile indamsa acht duitsi
toenar.
15 an da eun ba hailleam dib diticfat
17 II en öir
21 ar a cul . . athetatar
22 in doigh bä dorn eiliugadsa ol C.
23 gaibte Laogh iaf cloic
25 fochairt
29 lotur fo a linn
30 licc
S. 208
2 cusan brot
3 don echflesc
5 fri re cianai
6 ima sech . . om. beus
9 ac . . nachau ghiaisid
10 ni ro fet
11 nomperar or se dorn tscrgligi
12 Dun Dealgai. Not berthar
13 do Dun Delgan . . aic
15 isan maigin sin
18 Reonderg
19 fria a chosa . . fon samla sin {sie)
20 cuca isin tech . . forsan airinach
21 ambai . . dotuca
22 mad anatslainte an fir fil sund
ro päd comairce ar Ultaib uilip
inid i loprai ocus i n-ingas daw
ata as moo de as comairci airthi.
Ni ägar neach uair
27 ina tsesam . . na runda sa sis
30 diantis
32 cridhesgel
S. 209
2 rom biadh
4 ina tsuan
5 tes . . tsamna
6 dorn ficfe
8 Abrad . . ni fetadar
10 no can luidh . . ina tsuidhe
11 bä mithid iaroHi . . an ni sin is
nith
12 do ronad . . im samuin anuraidh.
Atcuaidh doib uile anni atcon-
nairc (äni später zugefügt)
14 de sunn a popai
15 orta CO ris
17 conaca an mnai . . uaine ohuca
18 eim. Cid for turusa cucaind
anuraid
19 eimh . . do deochamairne
21 0 Faind
22 dorat tsetVc
327
23 om cheilc o Laplir
nid
8
arPö
24 duit
10 fo deig na mua las tanaic
26 fri hEogan Iiibir . .
cim
11
tudcaid. Dö doit dot tig
27 an ni sin
15
natsuidi
28 na teasta . . dcit ai
• Lapiaid an
16
ueride leis a mcnnia na scela
11 i siu
18 and inhaid sin
31 alleth u-aill
20
om. Temair
S. 210
20 fuirri
3 a m-böi
27
Tetl)uillec/t mac Lüchta.
5 andiii i m-beatha
acht minat
29 fo bith as d'aontaib
aingi hen
30 tairbfeis
8 andosa
S. 213
9 ro bad maith lium-
sa . . no heth
1
an tairbfes . . om. find
12 isin lunga
2
dia feoil
14 caiti . . cenn buiden
m-buada
6
oipntb
15 glinne dercais rinne
9 foidithear
17 Lapro/V? liiithe claid
10
turcomrag
18 ciiivt/(e;- är dia m-
ba lan mag
12
socheiniuil . . Reo n-dercc
Fidhgba
14
na himdiie tall
22 doit a Laig
15
irgairddiugad
24 i fecbt sa
18
daorgairgi
25 Fainde . . go fiasar
20
ni ba tairne . . ni ba dergnat
26 a n-airical
24 finnathar
28 teine na sul
25
gesci uageinither gein
S. 211
27
comarbse fora techta
1 in sin
28
CO a neimthe
2 antan mpatar
29
ni fresnesi go labar ni aisnesi
11 oirgni . . indaib
30
ni fa mitoimdenach
13 focen fo chen
S. 214
16 aitherrach
4
chairde
18 ruirtbech
5
naimde
21 tinben laocha
6
ni thaisci in ni ba torba
23 ifrithisi
8
duine. Ni ba tathboingid ar
26 uallcha
nat bat
27 manrad
9
coraramach ar na pat
31 anwsbiri . . couad
10
ar na pat meirb . . ar na pat
S. 212
12
and so sis
1 uall
14 nocha teseba ni de
2 nä ardarc nid mell
cha (sie)
15
congarar gairm
3 n-imaniiiHS
18 Imtusa Conql- is ed atfiastar sunt
5 oencnde
coileiö
6 nit anbi
19
dö doit CO hairm i fil
7 bid maith . . ol Libg
m fris
20
indis couid mna sithe
328
21 aidmillsit . . as fearr . . taot dorn
15 riada
indsaigid
19 tuirid
22 annso
21 noca rag-sa
23 espte
22 dfis
24 genaidhe (i. mua)
25 anu sen
25 condot rodbsat . . condo cachtsat
28 bancuired
2G bauespaj
30 aniu chorthear
27 a terbaidh aiidregeoiii
S. 218
S. 215
1 aitlierrach
2 a firruidi atrai cor pat mur
3 ro. ro regair {sie)
6 ica dot tigerua dfagail let
4 dobi ga radha
7 cau sirthiu
5 an laidh
8 ni thMstar suan
6 gnat
12 alle, ic mec dealba Deictine
7 a fuair
15 donicad
8 sin card
IG Dectine abus . . dia thomh?<.s
9 ailde dath . . ica iadath
19 ag imuallach
10 cäoca lebaidh na \eth deis 7 caoca
23 dia m-bad
airides
24 notsirfed
15 L \ehaid . . airidhi
25 sithe truim . . roscarnstar
17 arista . . lainnearda
26 ni teit aca dar cona
24 nat comraic
S. 21G
^S-. 219
4 isasmarb..atasam fcij'drochcruth
3 an comratli . . is is ingnatli {sie)
5 mi 7 raithi as bl.
8 ale
10 bangran (sie)
14 dol
15 a cliurna co cormaim
18 tsorcha tsaor
16 fitchell
20 tar mag
18 reim n-agha . . rigna
23 an fert
20 a iuacht a fot a harnli
24 cen cbacht
24 mbriä mblaith
29 nochan eirrcd anflatha
27 do chuir
S. 220
S. 217
1 atcondarc and higenraid
2 thochuired don t-sidh
3 ic aerfided
4 linn glain
4 min bad a luas tis amacli
5 tuaith
5 atcondarc an cnoc in ro bui
6 laiiiid tech tiubeu cet
alaiun Etne Ingubai
7 gruaide Labratha
12 CO ro läam
8 cerp
15 a feeht sa
10 ni mairn cairde a foj-aimles
16 fonograt an da fiacb druidechta
11 do scalaig
17 insriasdairthe
12 amra sciuil. ro siachta tirEcli-
22 luid trit ocus ro marb triar ar
dach lüil
XXX dib a oenar
14 anira feraib fobair nith
23 siabartui
329
24 niarbais 24
25 for an slM^^f 25
28 innlither tri dabcba . . do dibad 27
29 tairsiu
30 coimsi 29
31 atcondcatar
S. 221 3
2 luadau luaides hlx in fescur . . 5
Fidgffi 7
4 cronan cbamis uasa creit fo-
cbanat roith a chavhait !)
5 fo charbat glinde an frim (sie) 10
cordasilli 12
7 imbud [sie) coic deich 16
8 di rig 19
10 tibri gorm 20
12 abratchur duba daile 25
14 tri fuilt ni hiuand a n-dath 26
15 riise . . imdorn airgidiu 27
17 in gach tinn . . imteid 28
18 anfil da bar laochrazd luind
is cosmail 31
19 do toet
22 iluch uallach uaibrech ard. la 1
gol mairg fri siabra se (iluch 2
cor die Zeile geschrieben) 4
S. 222 5
3 lath gaile 7
8 dou tsleig 9
9 nochan fetar . . an buaid dori- 13
gne no an bed 14
10 dorn nert 15
11 urchar aiufis fir a ceo beas na
narlaid 16
12 dorn roibnitar foromleth 18
13 Manandain mic Lir
14 imamrous 20
15 da XXX. C. condorucMS 21
16 socraiti 22
17 mad fir confir bes nib cath 24
19 ceilibraid 25
20 atbera-sa dol at comdail ragusa 2^3
22 ro iüdis 28
lugen (pm. in so \.
CO imbiVt
feg a Loig
ro raid and
Em er)
tar teis
8. 223
atcichiter
nit agar ar Cucl.
form dreic buddein ar do te-
s a r c 0 i n s i u
baigi
laimethar
not sechnaim-siu . . amoi tsechn?*«
fotrnair
not baigi
nibat rith lat-sa mo treigen-sa
tar leraib
saorceiniuil . . lamdse
cobsaidect
bud toil ria coimceili do denam
di na dingncci
nochan ierr an hen dia lena
S. 224
grtc/t n-ard
n-aithnid
doridisi
iss ailsiu dam-sse 7 bid at ail
madlecad-sa
forobair
mesi ragMs for astar
ce ta uech lin a blad
heth abus . . do b- (lies beith)
fot laim cen dobr^s
na dola
anni nat roic Ulm cid SiCht . .
dutracht
roi^iran
do b- tsc do duiue
mana carthar mar carfiis
is dia m&rhadh.
ailli aontama
acam a n-dun adde
fuillsigid
330
S. 225
2 oca lecad
5 etiri
6 Manannaiii . . dorigne
10 eraisi
12 ro bad doig
13. 14 nach 15. 16
16 arromtha (dornasc di ör arrom-
tha ■?)
19 ceithri
21 nin aicend meraigthe
23 sechaiiide
27 aso sinn
S. 226
1 risnit
2 tocasal
3 rem ceili budein
4 narapraso
8 no an raga lium-sa
9 bad ferr lium. do roclitain
10 ragttsa
11 irnaidib
14 otcondairc . . ag dul
IG ag dul le
20 sligid
21 dotsaigid
23 dia thsaigid
25 and oes dana
28 na druide
29 doroine
S. 227
1 etir
2 taidbsi aidmillti
4 corporda.
IX. Fled Biieiend.
Codex H. 3. 17 der Trinity College Library zu Dtihlin enthält Col.
683-710 eine zweite Copie der in Egerton 93 vorliegenden Version. Der
Anfang ist vollständig erhalten, aber das Fragment bricht ab mit den
Worten: Nii* bo cian bui and conaca in fer mor cendgharbh corpreamhar
chuici cona mataw maghluirce ina laim amaZ ü'ced roime = Eg. fo.
24=1, 35 (s. S. 304), in der LU. Version Cap. 40. Eine Anzahl Lesarten
verdankte ich schon der Güte von Prof. AÜcinson in Dublin., die folgenden
Angaben stützen sich aber auf meine eigne Abschrift des ganzen Frag-
ments [October 1880):
S. 255
1 imchisin
4 grianain
10 dofeisidh
12 CO tormail- fleid lium
17 cei (= ceni) tisait
18 dogenasu
19 cei tisait
21 commaromarbaj doibh maine
23 comniamuirfea doibh
26 comatuaircfea doibh
27 cologhfat
33 atibeic mit einem i über dem c
S. 256
2 tairfena a thndh
3 conneicid
8 a toscim
10 immardoraidh {sie)
23 dfin aicenta adtiril» Fruncc
24 or bö beo orc bec
29 na foigdech
S. 257
3 beidit
10 in tan tiagta
12 doridisi
19 a lendain
26 taongusa a taoiiig
27 cia
33 oictigerna
331
S. 258
7 Fergacli findechtnac/t
8 FeidhlimjcZh mac ilainhoda "
{sie)
13 maccaoma
15 0 thairfeoiu . . ind flcidh
19 grianain
20 fo debhi
21 ro haurgain
26 daile sechaib
S. 259
5 henlaith
12 talmanda
20 tarimcell dailtciucd leö
23 romboth
33 nir bo rö lern
S. 2G0
2 doroimle co aidhne ais baimrig-
noc/ita
9 inedh rtic
17 anedh ruc
20 a da cudruma
26 isig mai-Mc
30 a da larc
33 cä se
S. 261
3 co' bfolmastaj-
6 bidh lia ar mairbli ann andaiti
armbi
17 fo comair a ccile
18 bänularf
S. 262
1 foghart geinisiu. genas lucthonn
3 mbalc mbuadha
4 om. comnart
6 airri
7 lin mbuada
8 büaigeltach
16 coibletar
19 calgai
20 arslaid (1 hineincorrigirt) . . dia
thuil tglai
21 arslaid (arslaidh Ecj.)
23 cain
25 om. cäich
,S'. 263
4 seta
7 socrgile . . conim ticsi
9 bcith fiadctar liumm mar bith
bell uaidib Ha ccle ni cuces
{tvold eine Zeile übersprungen
im Ms.)
17 feith . . om. siar
18 fuider glain isair
22 arfich oiblech ocus analaib {om.
fer)
26 immeilg
S. 264
1 falgaibetho
3 sergis
7 cron donn gle sin
8 om. athüanaind
10 garma line ambuanaind
12 seddai
14 0 roisleab- alluaulaith
15 iar cluais . . bristea
16 conid si sin conair
18 ina urcomair
19 conidli si sin conair
22 dia fersi fri cach
23 di senmain
24 grianan mbric.
25 CO torcair ior Iar
S. 265
1 isind otruch chaca
4 adsoirgg . . . lasodom iarsuidliiu
7 nimatarcomhtsa feith daiiib tra
10 fondraucabair
13 ced . . . eter e ocus tal. Rop ces
14 No chomtasa dauib
15 aittchidh
19 atraig
20 hicht na Üedi . . . tomailt
21 triamaiu
22 forrofem
332
s. 2m
1 gorba suas maol cas cird— ro
bui fairocus rongab ambribro fair
4 Von Cap. 28 wie in Ep. nur
die Worte: Tuargfli'ö a tec/j
iarsuidm ocus farruMsirn coru-
acht a dirghi in cetna
23 Ca2). 29 wie in Eg.: larsin tra
coiscter an slo^f beridh . . . gua-
laind. Ro fas . . . do mifostudb
ocus infedh . . . acosc naraban
{S. 267 :) ar se conabe olc id/r na
firu. Cotobsechaim for se . . .
urdairce aireddha \]\ad anat . . .
na banaiter fergnüisi i cruadh
comraicthib tre uailli ag . . .
dlochtain fir annrgalaib . . . com-
lud fer gluiuni . . . dofurcbat nad
ricat imsaidbet nadrancet . . . om.
cotob secbaim bis frecra
33 Cap. 30 DeitbbzV damsa on . . .
basam bensa . . . o ro damnadh
. . . die Aufzählung der cless wie
in LU. . . . dreim fri foghaist
ocus faobiM-cl.
S. 268
19 a fas ocus a ainius ocus a ur-
labra
21 a fianfescur
22 f Coincl.
23 Crt|J. 31 ivie Eg.: co coniairsem
. . . am scith inosa connesar . . .
con cotlar . . . immaranic . . . coro
taircelsat . . . co 'Dun Rud.
33 [Cap. 32) . . . Locharna Fea 7
Fem. 7 Fergna Corann 7 Umall 7
Urrtts Gera . . . Turida . . . Tailtiu
. . . Ros 7 Roisgne ... 7 Aloo . . .
Toig do dia . . .
,S'. 269
21 is lor itaitbi icairimtell Br. tugt
biadh ocus lind b- esta (sie) . . .
ind imforain . . . Doroigned {Col.
097). Cap. 33 ff. in H. {Col 707)
an derselben Stelle wie in Eg.
31 Isi mo riarsa daib em . . . uair
nac/i fetar breataugwf? innac/t
baue aili . . . ro lemat far mbrea-
thngud i far n&gaid.. . concert do
cach Curui mnc Daire conclecbt
fir forgoll. nat fri goe gebithsi (?)
S. 270
22 cet lim ar L. ag dula for C.
gab- heich din . . . forfit,«- . . . at
mailliu binneall. Imtruma con-
ciugend . . . con toghba clodb . . .
do carp«/i . . . do ochaid Ulad
c&ch rotbriad riadht^s.
30 CO bucht irgaile ronocbrttrZ . . .
re haradrtz^ re heirredaib re
hoencairpechatö {sie) . . . nat
clechta eirr
35 ro gabait
36 ro reablaing da/t ina carpaut
S. 271
14 do Charthin d {sie) . . . i Clitair
. . . Cef/irisligbeadh
16 doneil
17 Toirind in carp«i
22 grenetnach
24 0 muH. CO bond
25 coü suigbedh
26 bui nechtur a da draint
27 folan
28 medon feithech breacb ingalair
aige nos cerd fithca saland do
thulaib
33 ba hansuairc . . do ieraib Er.
34 magluirge fadbuidhe draigin
drochdhenmaighe
36 fri bimthecht
37 A haithi
S. 272
19 larfaigis . . . can do chuich do
tigern a
22 magluirci . . . dobretli
333
23
10
cneil- in gilla ocus iachtä ocus
eighidh ic facbm7 in morimnidli
ocus ind ecomlainn. Fe amse
for Lseg. ic cloistin iachtä ind
aradh. Lasodam atracht
ni raibhe. ba do sodain do L.
de sin tocb.
dobreath . . . a airm uadli
CO torracht . . . isiu sli. chetiia
artraigis
connar congain nem na tal.
7 sguircs a eochau
acambisi. aile for se ic Conall
S. 273
in matain maghdraighin
beme
erghis . . . imacomraic
do eterdelighudh a imresna 7
errigh Y\ad
in duibnel
dimaine
7 scuris
roime Ende des FriKjments in H.
S. 274
Ckq). 42. Der Anfang in H. [Col.
697) wie in Eg imbreith . . . ba
caiu . . . halainn . . . arem . . . cletine
S. 275
conderbhairt
^ claon a truaigh
Cruachna in trasa. Ni rathaiges
ind erama Concl. 0 Dun Rud.
odogab?tsa
ann anosa
cairpthec/i
S. 276
combuafZa combuana comluatha
forranach {sie)
fethandai . . . doirchisi
drouairgit
find forchas . . . datha
om. cind . . . ar medbon raind
oir buide folt fordotuigiter
11 tri himsrotha
13 cain coir corcra
14 sieg chuach
16 Atgenamar saml- an ier sin
21 for dun tibir
22 in lue donn
23 dond . . . tartbeim
8. 277
1 masa
2 folt cip
3 bid si glilici
4 niaine foitlicli't
11 bailc
12 tarraittiu
13 mideise . . . ni fcitb
14 romretr
16 forrengach
20 drondualac/i
21 find forcas
22 faltecta
23 bile
24 anbluth nen ned osa creit
S. 278
5 iasc mbec fwr garb deirg diambi
feirgge fuasnatar
14 trostmar tuatlimong
15 fonnbras . . . dogrinn
16 luathbuadha . . fri set
17 huathu nanailce . . . triceniruaide
taitnet
18 cenncruind
19 crualethan . . . dubnar
20 ballcemnech leaburmougach
21 immaig
22 aig n-ech . . . sredid
23 dian drogern buide
8. 279
2 coir corcra . . . intlaisi
3 innathuroslag fris beu huathu
lathbhuille
4 uibhlech ocus aualaig
5 n-indea . . . nuadh
334
7 asamF an f sin
9 l)roa
13 colg tairecraitli n-cgcomlaind
15 mortcet ior cretaib
17 cainid
18 fri C.
19 Cutan mela amnZ meles muilind
muadli mbraich
20 Toig et reliqua Tothaet Cucl.
cucund
22 cotonmelam in fer sin
8. 280
6 bil fri bile tas fuil uile a bhu-
aidhmathrtM-fidb fri fidh {wieEg.)
10 tromal buidhiie
13 nochta
14 nicomraic
15 buirc
17 mbuaidbmescmar
18 feinne fothut
19 in cach
20 for dorus
22 dotanic
25 for leith do cach ßr dib no in
had aointech
26 Tech for leth . . lar suidiu liadur
i tigib
S. 281
1 dona tri L im/en dobretha doib
ocus dobreath
9 aireinich credhuma itul-an tighe
12 gleordha glainidhe
13 flesg airgit
16 ardMspetit
17 00 aurgnam bidh doib
18 lath iigaile fer n-\J\acl olche^^a.
Tosnairnecht
24 imme. Dorime
S. 282
1 ni rot maith
2 failith a menma,
lU dobertatar bewachtain dond rig
ocus dobertatar
12 ise fuair
16 Cap. 57 fehlt in H. wie in Eg.
8. 283
8 damsa eimh ol Ail.
9 a fuil
18 conidhracatt
19 conidh tardais
20 badh ann tabea (a untergesetzt)
21 om. uili
24 no bere
25 aicenta ann 7 ibtVZ inrom ina
aoindig
8. 284
1 congairt
A. b. 6 et reliqua
5 larsuidm dobert in cuac/i
10 a arasom
11 or se sairis (?)
13 conidh edh dochunidh for lar
trorscair a bais
15 atfraigh
16 CO tart a di laim
18 a lasair
19 tistais
20 iuni imabeithi . . . adodmait
21 ar luth
23 Atfraig
24 failti moir fris . . . dobert
25 dfin aiccHtai
8. 285
1 do dracain. Ata sund üed caur
dait tra
2 doroimle tra cor ba
4 uar nachat filsiu acutrumus fri
cach cepe do ben acutrumus fri
mnaib \]lad ni furail lind co-
ropsi_ ciata the
8 na oidig an cuach
9 den teglacZi uile, hier trennt sich
H. von LU. wie Eg., geht aber
zu Cap. 72 über: ocus luith co
ranic Em«m Macha deoidh lai
ogus [sie) nirobe la hUltrt ro
335
lamadh imconiarc sc do ncoch nofhtar fatha (sie) ot(;r . . . atfraig
dib atriu {sie) co tanic doibh co sidlic lasodaiw ni t^csaid
roind ocus dall isin tig. Das 7 fribli tiund a tenii
Folgende stimmt zu LU.: 8 atas a tttcsaid uadli
S. 291 10 Tögaibh
17 Lasodflm roga&sat 16 mid 20 toig a tolg
19 Daolteiiga 19 ar na ructhai ed dobagh it chenn
20 cen comartha n-d^rb oc neoc 25 a claithbiu
dib ima ciirath- 2G Dodenrnn ol siat. Isi mo riarsa,
24 om. he es folgt hier [Col. 707) Cai). 33
S. 292 his Cap. 40, in welchem H.
3 isin fedh fil aturtha . . . Ni ba {Col. 710) abbricht.
Zu den Egerton Losarten.
S. 281-303.
Während S. 257 — 280 nach meiner Collation umgedruckt ist, muss ich
mich für den übrigen Tlieil auf die folgenden Verbesserungen beschränken:
S. 281, 1 dina tri L ban dobretha doib ocus dobretha Findabair do C.
5 CO n-epert is maith 8 amail i3 stiall 16 ardrtspeitet i8 co
tallHstrtr formna lath gaile ufe?" n-lJlad inw 22 oidqi
S. 282, 4 mine tabarthaei 15 proinn
S. 283, 3 dobert 4 ba haincces 5 dus faim'c g niiltechda
9 a b-foil 14 do Meidb 15 ar si {für ol si) ig uainde is a
g-com?trthre 20 an tan dom-bertar 24 bere 27 ata sin
S. 284, 13 conad edh doluid forling trasccrad a bais is lassair
19 cia tistais 20 adadaimet 21 ar liith
S. 285, 1 sul 4 fuilisi agcutrumus . . . ni fo»'ail 15 Dobreth
IG oirrthind 17 dothog is baiitrac/ti a tri etorra 19 dobf
S. 286, 1 dobf 3 dobf 4 impi {für malle fria) a b-farrad L. B.
8 rothclesse. Geib- {ehenso 12 und 15) 9 ros cuir . . . midies 10 dobe-
raid gair doba {sie) do chixithiud L. 24 co tarrla
S. 287, 1 a crö a ceile 2 aridisi 3 dip lo teach 13 ierom
14 dobf 17 genitib 19 fagbaitt 20 dob- a armgaiscefZ laich lais
S. 288, 3 a miolfeich 5 and idhe 6 nus cerban« ocus nus brui-
gend iat 10 Saimere 11 Ni dlig comroinn curadmir. fearba (i. baii
braichthe brotloige sceo mata (i. muc) mooichthi tre banna miach tor-
taide (i. bairgen) fri hian mesead csem caogad fri Co[i]ncil clothamra is
fernai foglaichte is bran cernai comramoch is torc tren a ioihugsLdh tne-
thaid nertai lochnamat amail sed tre fidaitcen is cu otair eremna is
menmarc ban buaidnige is flann tedma tromchathai (»9. 289:) meite cenit
coiccertai nacha selb- siteath- ceim freisin fritberai baiti longbairt loing-
sither is culmaire bolgadai is cruid fec/tfai mod chernai is gnia (i. [s]egda)
griannai geilfine cid do arbad cutroina fri LsegatVi leo airbi no fri Conall
336
cloth amra qid iiab- hi in Eimer uaiieble nacha is ail tentuata [über
tuata: no tumse, also sentumfe) Ria n-aindrib banardulorf no cinged an
ollbrigach i tech meärach midcuarda conid de imrorduimse a chomraind
ni dlig. Nl. 21 uas gascet^aib in tsloig uile 22 feraid siäe 23 feoa-
tar 26 teith- side roime tar Ess Ruaid
S. 290, 2 fon cumse cetna a docum ocus teith- roime 4 Ro h&ided
din Raithend 8 nus cenglafi . . . feissin 15 In amm tra 16 is ann
robas og a cseinerZ ar ba derb leo 17 a taisc 19 archena 20 ol-
chena om. Eg. 21 0 a ceilib 23 foirtbe 24 dorair duire
S. 291, 1 cert 3 dligethar . . . buaid 4 andiaig err «n carpati
8 is riataige rath brugb- 9 cä comraind 13 iarom u feissin
18 railairige dia roin 24 ni ro cosna noch friumb. Ni
S. 292, 3 isin fed . . . Ni ba ra nechtor fathar iter g din rig gusa
rangabair 7 eccraide Mb itinn atenn 10 donogaib is Au ro boi
di setoib ocus do moinib it tselbai issed doratais aire {dem entsprechend
in LU. zu interpmigiren) 25 dombei'at
S. 294, 18 cairpthi
S. 295, 13 fogbaide 14 n-greine 23 aitherrach
S. 296, 4 om. he 0 ciar bo hairida tra L. tarrlas
S. 297, 5 mithurusa 8 gairm ii-amnMS 10 addaig 14 am«?
ro biii 15 toirrsech 37 streiche Am his bui
S. 298, 3 CO tarbaig . . . tarlaicc 6 dombew a cend di 11 tollege
S. 299, 3 imroraidhi 7 foreimirf 9 la feimd- 17 ar deinmne
23 doUeicc
8. 300, 16 CO feoatar 25 ni ardamad [unsicher) ni de
S. 301, 1 sant foid (? unsicher) fair 3 tibarthfei 5 Cennach . . .
inso sis 18 fri qioud aneachtair 20 cli ina raibe ere 22 seisrige
S. 302, 1 a g-cinn na teinig. In cuimge in tige duit ale [mit a
unter dem e) 2 fogbaid 3 a m-bun na gabla munad caihleorac/ji
an tige 5 indas bns soillsi 11 indsib orc 15 firinne ar feile
19 arai nainfir 20 umgabail . . . indnisin
S. 303, 6 eie be ol se . . . Auf dieser letzten Seite habe ich auch
nicht viel mehr lesen können als Mr. Miller.
Wörterbuch.
A.
1. a Vocativpartikel {gr. oi); mit
nachfolgender Aspiration, in den
Handschriften nicht immer bezeich-
net. — a^honchobair Long. 13;
18, i; 40 ; ScM. 6; 7; 20; a Chü
SC. 45, Ji ; a Chuchulaiiin FB. 87;
SC. 41; a Cuchulainn SC. 11, i; o;
38; FB. 67; 78; a Chouaill FB. 10;
60; a Chit Sc3I. 15; 16; a cath-
büadaig FB. 11 ; a cläim 43 ; a popa
SC. 12; a,fir TE. 9, 9; a fir 10, 9;
.ST. 28; a Fmdchoem CC. 7; a Sencha
FB. 30; a siriti 67; a üen TE. 9, 25
[Fg.]- a bell SC. 19; FB. 19 ;~ a balc-
bullig FB. 8; a bi'iaid ii-oc n-ülad
ibid.; a baidmäthair 53; a Derdriu
•^ Lg- 19: a degduiiii SC. 46 ; SC. 44, 5 ;
a ghille TE. 9, 1 Eg.] a ailla 10;
a gillu Sc3I. 21. 1; a Löig SC. 7;
F5. 43; a Loegaire ScM 9; FB. 59;
a li'gbrataig a lenann FB. 11; a
lassar 61; a läichessa 29; a Mun-
remur Sc3I. 12; a mic TE. 10, 10;
FB. 61; a mocdretill FB. 11; a mä-
thariiait 44; 47: a midlach 67; a ri
FB. 21: a rigflaitb TE. 10, 10; a ain-
glin FA. 19; a Emer FB. 19; a ingen
T^. 5; 8; 9, u; 21; ÄC. 46; a Oilill
TE. 10, 1; a ül^i* FB. 26.
2. -a- Pro/i. pers. infixum, s. e.
3. a, a sein; ejus, suus Z.^
337; Fron. poss. für Mase. und
Neutr. Sg., mit nachfolgender Aspi-
ration. — Das Längezeichen ist
selten geschrieben: immä rig, immä
rurig FB. 7; mä chossa 37; oc ä
denom 2; FA. 10; SC. 34, 4; ic
ä iarrair 33, 33; cä räd 30; iarnä
grisad FB. 43. — Zusammen-
gezogen mit Präpositionen: coiia,
inna (na, ina\ iarna, riaua, trena;
di'a; assa; imma; fri a, li a bildeten
ursprünglich zwei Silben, sind aber
oft zusammengeschrieben, ebenso oca
(ica, ca). — a cbois Hy. 2, s; p. 20, 20;
Xq. 6: SeM. 2; 3, 10: 7; 10; 18; 19; 20;
TE. 11 LU.; 12 Fg.; CC. 1; SC. 2;
7; 18; 30; 30, 3; 5. 31, 5; 7; 35; 41;
44, 10; 46; FB. 6; 11; 20; 23; 24;
30; 44; 68; 70; 77; 79; SP. 11 13;
ar a chenn Hy. 2, 46; p. 21, 31;
ScM. 4; assa cliriss ScM. 16; asa
chotlud SC. 23: dia chungid ScM.
2; 15; da churiud Lg. 14; fri a cliorp
Hy. 2, 63; fria chossa .S'G 10; 48;
F5. 91; for a chiiid Lg. 9 : TE 5;
8 Eg. ; 14 ; SC. 37, 13 ; FB. 88 ; imma
chend FB. 45; 37; inua chend
FB. 24 ; CC. 1 ; ina chotlud p. 19, 36 ;
CC. 3 Eg.\ FA. 8; FB. 24; 80; na
chotlath TE. 12 Eg.; riana cheli
FB. 20 (fwt/" cäcb bezüglich'); tar
a chend FB. 8; trena chotlud SC. 9;
m/f fehlender Aspiration: a coirthe
TE..8; a cairdess 16; a caeimcheli
20 Fg.; a cethrui 8; a col 11; ar
a cend 13 LU.; inna cuili CC. 3
LU.; a claideb, inna cind SC. 5;
dia claidiub 6: dia ceill 48; a clö
FB. 21 ; for a crund , for a claediub
24; a coceli 40; a cruth 44; üas a
creit charpait 45; a cül 78; a clai-
äeb 79; inna cind 91. — fria thriar
m-brathar p. 17, 21; a thige j?. 20, 21;
ScM. 3, 1; TE. 14 Fg.; p. 132, 13;
FB. 4; 25; a thorud p. 40, 11; a
thairismi ScM. 17; a thärraluig
TE. 2; 3; 19 Fg.; a thechta 3 Fg.;
a thiugmaine 8 LU.; a thechtairi
FA. 9: oc ä thimchell, a thened 17;
a thödernam 21; a thoeb SC 18;
FB. 24; a thesarcon SC. 29, u;
22
338
■^ a
a thücnriucl 31; dia thuil FB. 23;
a tharpige 30; a thm-sc 85; a thul88;
mit felilender Aspiration: dia triur
bratli«)- j). 17, 2-1 ; a techta l'E. 2;
3; 17; a t&rralaigh 17; ina tig lOLU.;
13; 14; asa "titrascbail SC. 23;
dia tomos 29, g; a tromdacht 31;
coua teglach . FB. 13. — for a
oessam (für foessam) Hy. 1, 2; a
ridadart (/i/r fridadart) . iZy. 2, 32;
■*i(^ dia tuni Lg.'h. a fert 4L_.i2.;
TE. 8 Eg.^/sT^v CC. 0 Eg.; dia
eöil (frtr i'eöil SC. 23;. a tlede
FJ3. 5; fria raigid {für fraigid)58;
mit fehlender Asjnration : diafechain,
dia feis TE. 2 Eg. inna farrad TE. 2
LU; 12; dia folccath 4 Eg.; a fert 8
LU.;£L fuil, a feoil 13 iC/. ; a feth 2^
130, 24; afoltj3. 131, 21; jj. 311, 2; 3;
a fiur Ca 1 ; 6iC/. ; a flaith SC. 18, a
foramies 31, 7; oca ferthain 33; a fei"ci
36 ; a fled FB. 7; a fonnaid, a fortgae
24 ; a foraim, a fömsige 30 ; cö a fod-
brond 39; a fir44; a foramcliss86; 87;
a setig p. 40, 37; a sail *S'cilf. 12;
a sula TE. 9, 15 Eg.; a saeghul
20 Eg.; mit fehlender Aspiration:
ina siiide ScM. 10; dia sirsellad
TE. Q LU.; fo a süili 12 LU.; a
scelu 14 Eg. ; a sult p. 130, 24; a siur
CC. 1 Eg.; ar a seirc SC. 5; ina
släinti 10; inna sesam 11; ina suan,
cen a slüag 11, 8; ina sudi 12; 33, 3;
a scela 20; a satha 23; ina seirg-
ligu 24; a scrütan FB.S; 17; a sella
24; asa samail 48; 49; 52; a sciatli 67;
dia saigthiii 76; 78; inna sessonj 91;
fria saindän SP. II 1. — Die Aspi-
ration der Media ivird erst in
späteren Handsciwiften bezeichnet:
a ghalur TE. 7; 8 Eg. In alten
Handschriften bleiben b, d und g
unverändert: cona baithius Hy. 7, 3 ;
a druid Hy. 2, 20; a di suil Hy. 5, 42 ;
a gascid SC. 2 u. s. iv.; co a mnäi
SC. 6; — Ij n r, sitid nicht beeinflusst
von der Aspiration: na leith deiss
SC. 33, 9; ina läim FB. 21; a uert
Hy. 5, 68; a rige Hy. 2, 28 u. s. w. —
Vor Vocalen erscheint nieh.: a ainm
Hy. 2, 3; 3, 2; p. 17, 27; 28; 34;
p. 40, 17; ScM. 1; CC. 5; TE. 18;
a athair Hy. 2, 3; FB. 6; a iartaige
Hy. 2, 2u; a airnigthe Hy. 1, 24;
a oua Hy. 2, 24; cona adnocul Hy.
7,4; ic a acaIlo?mp.21,32; TE. 8; 12;
SC. 10; 17; FB. 43; ina ardijx 40, 22;
FB. 81; a oenur Ln^SjJi^ SC. 36; 9&
FB. 52; SP. II u; a andord Lg. 9; ^
dia urbaith Lg. 17, 2s; a ingnais 18, o; x ^
a eirred j^^; fol- a imdenam 18, 23 ; ?f ^
a einech iFpsi; TE. 6; dia anrdar- ^
cus äcMTI; a echlachu a obloire
TE. 2; 3 Fg.; dia imcaisiu S LU.;
dia athreös 9; triana eochraib 18;
a estecht FA. 2; a anira FA. 3;
a anius, a aibnius, a aingcl, a ain-
mine 9; dar a agid SC. 20; 31; 48;
da enbruthi 23; ca ncaWaim 30; a
ingenraid 30, 5; 32; Ifa anüil 31, 10;
oc ä iadad 33, 4; cona imdurnd 37, 15;
dia airi 44, 9; a imrädud FB. 8;
dia innarba 13; inna imda 21; 25;
a äes 28 ; 30 ; a äs, a anius . . a anius,
a urlabra, a äg 30; fria ais 37; a
ech 38; 39; 44; 63; 67; 69; aara39;
61 ; a öcosc 44 ; assa inud 57; a arm-
gascid 38; 39; 67; ina airicul 58;
a incliinne61; a etach 67; a imgabäil,
na acht 77; a üaill, a aliud, a aire-
chas 79; a aidchi 80, a osnaid 88;
a innas 91 ; a orbbae SP. V 11. —
Idiomatische Wendiongen: a chom-
mäin, a cbommeit eben soviel; a
thrichommeit dreimal soviel FB. 19;
a da cutr«mmai 10; 18; a län do
fin ihn [den Becher) voll von Wein;
a öenur allein, er allein; inna sessom,
inna sudi stehend, sitzend; ibid ina
öen dig er trank für sich allein
FB. 62 {so auch 59 zu lesen). —
Beim Infinitiv bezeichnet das Pron.
poss. das Object maith lim . . a denam
samlaid 7; oc a däil for in teglach
SC. 33, 23; dia innarba asin taig
um ihn aus dem Hause zu treiben
FB. 13; a chosnam frit ihn {den
Heldenantheil) dir streitig .:h machen
FB. 11; dia acallaim uhi mitihmz^v
reden SC. 10; oc a rad 33; luid ina
dail sie ging zu dem Stelldichein mit
ihm TE. 12; a docluim zu ihm FB.
81 u. ö. — Bisweilen steht das Pron.
poss., obtüohl das Nomen selbst nach-
folgt: a ainmm in drüadh TE. 18;
a innas in bachlaigF^. 91; dia saigid
Löig SC. 14; a denam in cennaig
FB. 77; a loim fola ScM. 16.
A, a
339
ii, &
i. a, a ihr; ejus, suus Z} 337;
Vron. poss. für Fem. Sg. — Mit
Längezeichen: cach bilden immä
tüsech FB. 7; imön peist immä
cuaird, immä brägit 86; da marbad
SC. 44, 12; — An Präpositionen
angefügt, wie das mase, a. — Der
einst vorhandene consonantische
Auslaut {vgl. skr. asyäs") ist hisiveilen
folgendem 1, m, n oder r assimilirt:
ni liiid allaim assallaim Hy. 5, u;
alläma Lp. 15.; allenith ^TE. 4;
allethete SC. 34, lo; ammaforta
Hy. 5, 48; ammaic Hg. 5, 2; ammac
Hg. 5, 70; ammätbair FB. 6 ; annoeb-
itge Hy. 5, 92; arrig fiy. 5, 35;
arraind ScM . 5, 11 ; asset Hy. 5, 98 ;
ohne solche Assimilation: inna laim
Hy. 5, G4; dia lepaid ^rf/ 1 ; for
a lär FA. 30; a leciid SC. 44; 45;
a mathar p>. 40, 7; lo; p. 48, 25;
a mummi Lg. G.; da marbad 5^(7.
44. 12; imma rusccuib TE.i\ SC.b\
a miiin Oss. III s; cona siian i^^. 15;
dia seirc SC. 33, 28 ; a snätbait FB.
tjö. — Vor vocalischen Anlaut tritt
b: a bitge Hy. 5, ig; a hoeged 26;
iiiua bucht 48; a becb 55; inna bim-
tbecbtaib le; es; a hatbig 87; a ber-
lam 100; iua becmais p. 40, 21; a he-
necb-si p. 40, 32; iarna hatiicb p.
42, 35 ; a baiti-si Lei. 6; 7: oca hal-
geniigud-si J^ dia bastiid TE. 5 Eg.;
cona hinailt 15: ga hiawaidh 17; lea
banail CC 5; a bainm p. 144, 26;
cona biugenruid p. 144, 32; ina
baireocht FA. 6; a baittreb 14;
dia bordaib 15; asa bö Oss. III s;
a höenur SC. 6; 45; dia hacallaim 16;
a bamli (ait/" ein urspr. Neulr. be-
züglich) SC. 30, 8; a heol 45, 4.
Ausnahmen: a aitbig Hy. 5, 61;
a amra 43 ; a atb«»- p)- 40, 10 ; for a
erlabrai SC. 5; dia inmuni 33, 28. —
Ohne Veränderung der übrigen
Laute: a comlabra Hy. 5, 44 (accom-
labra -Fr.); ina culid pi. 40, 31; 33;
fria crutb Lg. 4, 1.9 ; dia celiu 12;
Sc3L 3, 4; iarna cül La. 15: "Tor
a cind TE. 3; ar a ciuud 12 LU.\
a cend p. 132, 16; assa curp FA. 21;
ar a cöimi SC. 17; inna cröes 2^5. 85;
immä cuaird 86; a tret Hy. 5, 3g;
a toeb TE. i; a tes SC. 36; a tul
FB. 70; fria boiss Hy. 5, 7s; ina
broind Lg. 1 ; ina täib O.s.s. III 5;
a bitb 15ü~l5; a bragit F£. 57;
a detgni Lg. 4, g ; a da gbriiad 7jB. 4 ;
inna gort HyTb. 30: a forbrat Hy.
5, 34; a fuilt TE. 4; dia formücbad
FA. 19; ina farrad SC. 39; ina
fiadnaise 45. Vereinzelt addorus ihr
TJior FB. 80. — Fehlerhafte Un-
regelmässigheiten : inna fi&dnaise
p. 43, 14; a dha gualuinn, a dba
glun, a dba colptai TE. 4 Eg. —
Idiomatische Wendungen : a böenur
sie allein; co n-accai in lanamain
ina cotlud Lg. 12; ina baireocbt
FA. 6; bä nürliea löcud dass sie
verlassen ivürde SC. 44 {vgl. 45);
dia guidi dam-sa sie für mich zu
bitten Xr/. 12; a fari düib dass ihr
sie (die Stadt) betvaehet FB. 80;
arraind duit-siu dass du es {das
Schwein) theilest ScM. 11; dia ba-
callaim sie zu sprechen SC. 16; dia
docbum zu ihr TE. 12- Eg. — Das
Fron. poss. ist gesetzt, obwohl das
Nomen nachfolgt: for a broind na
mna auf den Leih des Weibes Lg. 5i.
a baite na ingine der Pflegevater
des Mädchens 1 .
5. ä, ä u-, a, an- ihr; cor um,
earum, suus Z.^ 337; Pron poss.
für den Plur. aller drei Geschlechter,
ist ursprünglich ein Gen. Plur. {vgl.
skr. äsäm). Der auslautende Nasal
ist erhalten vor Vocalen und Me-
dien, ist assimilirt einem folgenden
1, m, n, r, ist geschivunden vor c,
t, f und s. — 3Iit Längezeichen:
00 ä m-bualad FA. 26; oc ä n-im-
degail FB. 10. — a n-ernaigtbi
Hy. 1, 10; occa n-airlegend p>. 19, 37;
for a n-adarcaib p. 45, 3 ; a n-imguin
La. I3l: a n-atbesc ScM.2; a n-birend
CC. 1 LU.\ a n-imtecto, a n-armaib
3; a n-ecbrada 4 LU.; a n-enecb
p. 141, 27; a n-enlaitb p. 144, 4; a
n-airm Oss. I s; SC. 2; a n-aiged
FA. 12 ; a n-aittreb 22 ; a n-almsana
27; a n-oenaig 30; a n-aumcbar-
dine 32; dia n-armaib SC. 2; a
n-eti6; a n-acallaim 9; fria n-ucbt-
brunnib 40; a n-errad FB. 4; ina
n-imacallaim 7; oc ä n-imdegail 10;
a n-aes 12; 13; 55; a n-imtecbt 20;
^
d, ä n-
340
a n-ätlm 23; a n-etrain 33; a n-
imchossait 5G; a n-eicli 62; 63; na
n-agid 69; a n-imtechta 70; clia
n-imratib 72; a n-imresain 75; ver-
einzelt ann echn/ft TE. 3 Eg. —
dia m-bruith p. 41, 9; a m-brathar
Y Xjq. 10; a m-besa TE. 2; a m-bäis
T^Ä^1\ imma m-brägtib 28; inna
m-bossän SC. 2; a m-bossa 6; a m-
barr 33, 19; a m-brathugiul FB. 33;
56; 76; 78; a m-brotba 54; a m-biad
_j/ 57; a m-bitb 77; a n-dith, dia n-dil-
'V giund Lg. 11; a n-dano 7). 141, 2g;
a n-dan, ina u-dulemain FA. 7; ina
n-deslamaib SC. 40; a n-gaisced
¥ ^il-3. ; ^ n-gäiri TE. 15; a n-gräd
^9. 130, 27; a n-gnüssi FA. 25; 27;
ang-gäir28; dia n-g^asdiud FB . 20;
a n-gressu 23; a n-glond 29. —
y allenamain Hy. 5, 26; alläma LqAZj,
FA. 16; 26; 28; FB. 74; 2,\\mEcM.
21, u; CC. 3 Eq.; for alluamuin
(7C.2i;//.;alletlie-F'^.13; allög56; ua
lämaib FB. 13; 16; a lente, a lärac
20; a lua»laith 25. ■ — ammörgirssa,
ammöraiirgala FB. 11; a miniia Hy.
•¥: 5, 65; dia marbrtcZ i^LlSj co a muin-
tir CC. 3 iC/.; a meuma FA. 7;
a maith 24; a mong SC. 33, 4; arrig
TE. ILU.; arretha SC. 30, 4; arriad
i^5. 47; arreim 56; ina räithsechaib
FB. 29; 72; diareir 79. — os a cind
■if^'^ L(UAj a comairlej.0.; a comaitecbt
^ 13; a ciüt ScM. 18; a cisa TE. 2;
a cairptiu TE. 2; 3; iarna cemmnaib
FA. 4; a claidib SC. 2; ar a cind
15; FB. 79; a cotrebi SC. 21; a
carat 29, 4; a cnü chridi FB. 24;
asa cund FB. 34, is; a cesta 42;
dia cricb 56 ; a cuit 57; 72 ; a claidbi
74; a carp<M 79; a cindu 89; CC.
1 Ey.; ar a gcenn j). 144, 9; docbum
-W a tire Xr/. 13; dia taig 17: a toisiuch
75. 144, 25; a tincor jPi?. 4; a tri
coecta 65; ina trüallaib 74; a toisc
75; a pian FJ.. 25 — oca fothrocud
p. 131, 14 ; a fir FB. 21; 29; dia
fulriud FB. 67; inna fiadnaisi 72;
-^ ina suidib Ly. 15_; F.B. 21; for a
slicbt Scilf. 21, 11; for a sliastaib
SC. 2; a scela 24; FB. 70; a samail
SC 37, 6. — Idiomatisehe Wen-
dungen: a n-dis die zwei p. 132, is;
¥: a triur s«'e zu dreien, die drei Ly^
FB. 54; 81; 90; a triur cburad
75 ; 79 ; a nönbur ihrer neun FB. 84.
— batar . . ina sessom they were
standiny Ly^löj, FB. 24. — bit lia ^
a mairb a'nd amlat a m-bi die Zahl
ihrer Todten ivird grösser sein als die
ihrer Lebendigen FB. 21; roptar lia
ammairb inna m-beo Oss. I s. —
is ferr a tecbt es ist hesser dass sie
gehen FB. 6 a tuitim la iicäimtiu das§
sie durch Feinde fallen ij/^_lJ5; oc -V^
a tuarcain . . la drougaib na n-demna
weil sie von den Schaaren der
Dämonen geschlagen werden FA.
31; iarna n-dicbennad FB. 77; dia
tofund sie zu jagen TE. 1; dia tomailt
ocus dia catbim FA. 28; a n-etai'-
gaire FB. 15; a n-imcbossait do
Bricrind 20; a n-etergleod 41; dia
saigid 57; dia saicbtin 65; oc a
cäiuiud 70; a n-aicsiu oc collud a
n-hirend sie .zu sehen wie sie ihr
Land vertvüsteten CC. 1 LU. —
a n-docom zu ihnen SC. 7; tar a
n-essi SC. 10; dia n-esi Oss. II 7;
son a garma niacraide Hy. 2, ig;
a n-andord mac n-Usnig La. 8: for -^
a cul na n-en sa SC. 7; ricfaiter
a les do gillai ScM. 7; recam-ni
a les em ar curaid (?) FB. 56.
6. -a n- Pron. pers. infiximi, s. e.
7. a, an- Neutr. des Artikels, s.
in, lud.
8. a, an- welcher, der] qui
Z-^.3bl: Uehrtirjnoiwmn,. nhnr Ver-
ändermiij imrli (rrsdilrrjtt. Casus
oder Nuiiicriis; lautete ufsprllnglich
mit s an (sa n-), das sich hinter den
Präpositionen co (cussa n-), for
(forsa n-), fri (frissa n-, rissa n-),
le (lassa n-) erhalten hat. Nicht
selten ist in diesen und anderen
Verbindungen das a unterdrücM,
oder zu, i geivorden. Mit dem lo-
cativischen i n- (Z."^ 342) hat es
nichts zu thun, sondern dieses ist
die Präposition i n-. Der aus-
lautende Nasal ist geblieben vor
Vocalen und Medien, auch vor r,
obwohl er sich eigentlich einer fol-
genden Liquida assimiliren sollte;
vor folgender Tenuis und vor f, s
ist er geschivunden. a) das einfache
RelaliL-pronomen, als Nom. oder
341
Acc; ist immer gesetzt, toenn der
Relativsatz dem Hauptsätze voran-
geht; folgt er nach, so kann es fehlen,
tvenn ein bestimmtes Bezugsnomen
da ist {z. B. iu fer chuicci ataglä-
(lastdr CC. 5 LU.). — a n-atbered
Lci^J^ a n-adcobrai TE. 10 Eg.;
a n-as"beri SC. 19; i n-atconnarc
SC. 11, 8; a n-dorigenai Hy. 5, 23;
37; 41 ; G7; 81 : TE. 14 LU.-. FB. 6;
a n-doronad Lg. lOj SC. 12; a n-de-
chuid Lg. 15j a n-dotesta SC. 13;
a n-dodoraid FB. 89. — an rop
inmainib L(j. 18,_.g; an ro bo dech
FB. 54; iu rop ailliu Lg 18, 5. —
a testa Sc3I. 6; TE. 11 LU.; a loing
F5. 11; 21; 46; 48: 52; 74. —
a fil FB. 58. — Einem Compositum
infigirt: rod n-ucad {Comp, do-ucad,
tucad) FB. 78; dia n-aithiget {Comp.
do-aithiget, taitbiget) SC. 31, 1; con-
tuiled p. 130, 3 (cotlaimV Vielleicht
hinter der Negation na: ni na teit
do menma-su Seil/. 3, s. — 3[it der
Verhalpartilcel no zu na n- oder
no n- zusammengezogen: na tabrad
Seil/. 1; na fil FB. 58; ani no
m-bera FB. 58. — Mit der Verbal-
partikel ro n- zusammengezogen:
ro n-uicsetFJ5. 7; 42; 43; 44; conid
samlaid rom-böi 44; cein ro m-böi
FB. 79; trathro m-l)oi87. — hinter
in tan: in tan m-bätar SC. 17. —
a n- als Conjunction gebraucht:
a m-bätar als sie ivaren L(i_^, TE.
10 LU; SC. 3; 10; F^.'g^TäTm-bLii
Lg. 9. — b) An Präpositionen ange-
fügt, ara n- : ara n-derna do maith
für das, ivas sie Gutes getlian hatte
TE. 14 Eg.; di? Conj. ara n- nt
siehe besonders. — assa n- : asa n-
dena baig Gl. zu Hy. 6, is; asa
tudchad aus dem du gelzommen bist
SC. 13. — ca m-bia FA. 30 LBr.
für oca m-bia. — cossa n- : cosa tuced
FB. 58; cusa rancaibair 73; coso-
ränic FA. 21 LU. für cosa-ro-anic.
— dia n-, von do, bezeichnet das
Baiivverhältniss: mairg dia m-ba
FA. 30; dianid cui est FA. 14; 34;
dia n-at cui sunt FB. 9; diant
eslinn SP. IV 1 für dia n-ata; cia
dia m-bo cbeli FB. 39; 40; dia
n-dutboig SP. V s; dia lenai SC. 43;
dia ro faillsigtheä FA. 2; diar bo
TE. 1 Eg.; FA. 23; dia tibertis
SC. 21; 22; FB. 90; dia fognad
Hy. 2, 6. Hierher wohl auf^h co tisad
donturus dia n-dechaid bis er von der
Expedition zurüclckommen tvürde,
auf die er gegangen war FB. 79. —
dia n-, von de, de quo, ex quo,
propter quem (dia n- Conj. tvenn
siehe besonders): dia n-erbalt Lg.
IJi 32-1 cid dia m-böi 7voher kam,
weshalb war l^uAi TE. 10 LU.;
SC. 32 ; FB. 38 ; cid dia rabi FB. 56;
cid dia ta ScM. 10; cid dia tud-
chaibair FB. 66; 93; dia n-dechm'cZ
ScM. 22, 7; be dia m-biat Zj/. 4^ 8j
dia m-bä lan SC. 15; dia n-gair
{von denen her ah singen) SC. 33, le;
dia n-ebrad dalier gesagt wird p.
132, 19. — forsa n- : forsa m-betis
auf welchem icäreti Lg. 7; forsa
rabi p. 131, 3. — frissa n-: fris
m-biat gegen iuelche sein iverden
i^, 4j„i8;. fris m-be^ crechta an
clem Wunden wären SC. 29, 7; frisa
j samailte SC. 17: fris m-berad J^3_;
] fris m-ben FB. 51. — darsi n-dentar
I Gl zu Hy. 6, 4 [S. drochet). —
1 imma n- (ma n-), bisweilen mit Länge-
\ zeichen: immon-iadainn den schliesst
SP. Vi; ani imo m-betbe FB. 61 ;
immä tuUatär FB. 56; immä tud-
! chatar 75; 89; imma tu 93; ani
mä tudchatar 76: imma curaid
cossenait Lg. 4, ig^. — lassa n-:
lasma (für lasa m-ba'i Sc3I. 21, 3;
las tudchad SC. 16; las tänac 20.
— ina m-bi FA. 30, Praep. in und
Pron. rel., anstatt des gewöhnlichen
i m-bi. — ö n- {entstanden aus
ö-f a n-): 0 n-ainmnigther FB. 75;
0 tudchad SC. 16; 20. — rissa n-,
jüngere Form für frissa n-: rissin-
apur zu dem gesagt wird = welches
heisst TE. 18 Eg. ; risnid SC. 45, 23;
ris tatin SC. 33, 18.
9.a, an-, spätere Form der Präpo-
sition i, i n-; a n-dün TE. 8 Eg.;
a m-bronnaib p. 19, 38 ; asna amsib
sin Lg. 12. _
10. a, ass Praep. cum Dat. aus;
lat. e, ex 2^. 633. — ass nur in
Verbindung mit dem Artikel oder
Pronominibus ; mit dem Artikel: asin
342
abcolips
teil Bi/. 2, 4s; asin caillid ji. 4G, 21;
assind imdai Sc3I. 10-^ assiud liss 18;
assin n'gräith SC. 33, ig; asin tig
FB. 7; Vd: asind rigthig 17; asind
loch 31; asind ed FB. 73; mit
Fron. jwss. as mo chuntabairt ScM.
4; 11; P-M% g; as do chind Sc3I.
11; as t'ferund 12; assallaim Hij.
5, 44; assa chriss Sc3I. 16; 18; TK
12 Eg.\ V. 131, 2; ,9C. 23; FB. 3;
IG; 46; 48; 52; 57; as for n-gni-
maib FB. 41; mit dem Fron. rel.
asa rescomloi FA. 31; asa tudchad
SC. 13; Gl. zu Hy. 6, is; mit dem
Fron, indef. as cach ing Hy. 1, is;
2, 61 ; mit dem Fron. dem. assin,
assein FA. 16; wjzi dem Fron.
pers. für Masc. und Neutr. ass,
ex eo, sehr oft wie imser heraus
dem Verb nachgestellt (lotar ass sie
gingen heraus)] Fem. esti FA. 2;
^SC. 22; Flur, estib FA. 33. — ess
für ass SM schreiben Hy. 5, 88. —
/Sons* immer a: a hEmuin j5. 140, 25;
p. 144, 19; SC. 29, 21; a hoeninud
FB. 42; a hüib Bruin p. 42, g;
a hüaim J^Ä 57; alleind SC. 33, 5;
a luing TE. -d; a Loch i^5. 31;
a caille p». 19, 39; a coiciud p. 131, g;
^ a comairle X«.J^; a crich Ti?. 6 £V/.;
a Cruachnaib ScM. 21, 20; a topor
j). 131, 29; a slabreid Hy. 1, 3a;
a sidib T^. 5; a brithemnacht
Hy. 3, 8; a Murthemne SC. 33, 30;
abbas peccaid Gl. su Hy. 6, 5. — |
Gebrauch: dollotar . . as cech set 1
Hy. 2, 61 ; Hy. 5, u; p. 42, s; p. 1
46, 24; CC. 3; p. 130, 21; J3. 142, 13;
2). 144, 29; FJ:. 33; SC. 13; 14;
15; 17; 20; 35; FB. 7; 10; 17; 20;
31; 57; eirg ass SC. 35; cona terua
■)( ass so dass nicht entTeam Lei. 15-:
maidit . . assind liss ScM. 18 ; fris-
öcbat assin FA. 16; tocomlat ass
FB. 7; cäch ind ocus ass jeder
hinein und heraus FA. 5; diuch-
trais . . asa chotlud SC. 23; 28;
tabuir ass hi nimm sie heraus TE.
19; 20; p. 131, 2; ScM. 11; 12;
16; SC. 9; tug a ossuam ass TE. 7;
8 Eg.\ dia innarba assin taig FB. 13;
a chor ass SC. 44, 10; ro la asin
tluuijiit ScM. 20; ro gabais . . assa
Ircuiaib ScM. 18; beres na slüagu
asa cund SC. 34, is; corra ba as
mo sciath ScM. 11; ocus cethri
suanimain esti FA. 2; mu chuib
asa hö Oss. III s; ro sudigthe
senistre . . ass FB. 3 ; as cach ing
don forslaice Hy. 1, is; 33; FA. 18.
— Zur Bezeichnung des Herlcommens:
0 Inbiur a coiciud Choncoh.p. 131, g;
a caille Fochlad p. 19, 39; p. 42, 8;
TE. 5; 6; ScM. 21, 20; FB. 57;
SC. 28; 33, ig; 30; 35; 37, 19; dou-
estao a hEmuin die uyis fehlen aus
Emain p. 140, 25; p. 144, 19; ni
con tesbad banna ass Hy. 5, 88 ;
asin ten adgladastar Hy. 2, 48;
p. 21, 32; ro hic . . a topor heilte
aus der Quelle p. 131, 29; hic fol-
cuth a luing TE. 3 ; bä foderc dö . .
assa imdui FB. 16; 3; atgenammär
asa samail in fer sin ivir erkennen
den Mann aus seinem Bilde FB. 46 ;
48; 52; SC. 23; 33, 5; is follus as
for u-gnimaib FB. 41; 73; co fia-
stais esti SC. 22 ; as mo chuntabairt
aus (= nach) meiner Ueberlegung
ScM. 4; a comairle Chonchobair
Lg. 14; a breith Ailella FB. 74; ^
a samlaib en n-etarlüamain FB. 47.
aball malus Z\ 769, s. uball.
al)aid reif, Three Mir. Hom.
p. 108.
abaiiu F. Fluss. — Sg. Nom.
abann Liphe p. 45, 2; ind abaud
Gl. SU in doub Hy. 5, 54; Acc. fri
abainn aniar ad flumen versus ab
occidente Z'^. 649; PI. Acc. dub-aibne ■
FA. 29.
abb 31. = lat. abbas Abt; Z^.
255. — Sg. Nom. abb Koma FA. 32;
Acc. abbaith Z\ 257
ablad SC. 44,2 zu lesen a blad?
übairt Sprechen, Inf. zu at-
berim, epiur.„ — Acc. dognith äbairt
dia sirsellad TE. 6 LU.; vgl. absque
lingua cen a\)rsn\inte „ivithoutspeech
in it" Corm. Transl. p. 13 aislinge.
— Hierher auch meit is ri habraid
a derc Oss. III 7?
abcolips Apokalypse Hy.2,>b.
ablu'on Oss. III 7 Ed. falsche
Ergänzung einer Abkürzung?
abra i. dorcha O'Hav. p. 48.
abra Augenwimper. — Nom.
Sg. abra L<i^_J3*-M_E(i'i ^^- Nom. ^
343
acht
^ abrait fo daildath Lg. 18 u i. —
V(ß. Aeda Abrät SuTVTr""
abraclit AugenJicd. — PI.
Dat. dona habrac/t^aib Gl. zu pal-
pchris GM. Lor. Gl. 120.
iil)riii(l Oss. III 7 L. s. Abairt.
abratchur die Äupeniviin-
per7i. — Nom. . . dubfe daile 8G.
37, 12 -ff., abratchair LU.
ac aci, acuin s. oc.
acc, aicc nein, ac Conti. Transl.
p. 15. — „acc" or in ri „nein" sagte
¥~ der König Lg. 12 ; „aicc" ol se SC. 9.
acairbe \b\ a cerhitas, von
acarb. — Sg. Nom. a ro-acairbc
seine grosse Härte, Strenge FA. 9
(a agarhiLJBr.); Acc. acairbe FA. 19.
acais s. accuis.
acarb = lat. acerbus. — Adv.
CO hacarb FA. 20. — Compar.
acairbiu FA. 29.
accaldaiu, acallam {aus adgal-
dam) F. Anreden, Gespräch;
allocutio Z^. 8G8. h\f. zu accallaim
nnd dem alten Dep. ad-glädur. —
Sg. Nom. ind acaldam colloqutio
Z^. 241; ba mör meld a acaldam
Z'^. 952; Dat. dochi'iaid d'accalla««
AileWo sie ging um A. zu sprechen
TE. 14 Eq.; dia accallaim ihn zu
sprechen SC. 17; TE. 12 Fg.; p.
130, 31 ; do acallaim Fainde um
F. zu sprechen SC. 16; FB. 61;
p. 132, 7; dot acallaim-siu dich zu
sprechen SC. 13; dia acallaim 10;
16; 43; oc accaldim de in collo-
cutione dei Z'^. 243; ro bui icca
accallaim sie hatte ein Gespräch
mit ihm TE. 9 Fg.; inti ro böi oc
a acallaim der mit ihm gesprochen
hatte FB. 87; p. 21, 32; SC. 30;
Acc. cen acaldaim nach aili Z\ 244;
ni ro fet . . a n-acallaim er honnte
nicht mit ihnen sprechen SC. 9.;
laimethar . . accalldaim FB. 23 (?).
accallaim, acallaim ich rede
Jemanden an, .spreche mit Jemandem;
vgl. ad-g-ladur. — Praet. Sg. 3
acallais Lseg er .sprach zu Laeg
SC. 20. — Dep. Praes. Sg. 1 im
Sinne des Conj.: an bic . . co rot
acilliur toarte ein Wenig, dass ich
zu dir spreche ScM. 9. — S-praet.
Sg. 3 ro aicillestar Gl. zu Hy. 2, 48.
acci .<. aice, aicce.
accobor, accobar N. voluntas ,
cupiditas Z^. 222; s. adcobraim.
— Sg. Nom. ni bäcobor do \fii,r bä
acobör) TE. 6 LU.\ Acc. cach n-
accobor collaide TE. 13 LV.; frit
accobar TE. U Eg.
accorus 31. Hunger (?), vgl ac-
ras „hunger" O'R. — Nom. sirfu-
acht ociis accorus FA. 30. LBr.
aecu s. oc.
accu SC. 29, I6 ihr Hund'>
accuiss F. Ursache; acais i.
a causa Corm. p. 1. — Sg. Nom.
accuiss na precepte sin hujus doc-
trinae causa Wb. 9b ; dat. ar accuiss
tesairgne do muai rig Erend don
gahtr iveil die Frau des Königs
von Irland ihn von der Krankheit
retten will TE. 13 LU.; hua accuiss
causa Sg. 45^ ; PI. Nom. it e acsi for
a n-glantar dies sind die Gründe,
loeshalh sie gereinigt werden Corm.
p. 38 rot {ZK 251).
ach Int er j. s. ucli.
acher = lat. acer, scharf,
rauh. — Sg. Nom. is acher in gäith
Z^. 953; nir ba fri öigthiu acher
Hy. 5, 9 {Gl. i. fergach no teochur).
ro acht SC. 34, 8; FB. 82
wohl zu ro-sochim, rochim.
acht Partilcel der Ausnahme,
Einschränlcungund des Gegensatzes ;
modo, tantum Z^. 703; engl. hut.
Vgl. gr. exzdg. — 1) ausser, a) nach
vorausgehender Negation: ni ro
rathaig nech dib ani sin acht Fand
a hoenur Niemand merkte dies aussei-
F. allein SC. 45; ni fuar asset acht
Maire Hy. 5, 98; p. 40, 27; Lg^^
p. 142, 9; conna rabi ben ."TacEt
Ethne Ingubai a hoenur SC. 6;
nach istais biad i n-Erinn acht
biad Conchobair i tossuch Lg. 14;
ni fil cuit do nach ailiu innium-sa,
acht duit-siu th'öenur SC. 6; FB.
92; ni thic do neoch acht mäd
doneth fein das gelingt Niemandem,
es sei denn, dass er selbst es thate
FA. 9 ; ni ruc . . claind . . acht mad
öeningin nicht gebar sie Kinder
ausser nur eine Tochter TE. 20;
ni raga ass . . acht manit ainge ben
du ivirst nicht herauskommen,
acht
344
adall.
{ausser) tvenn nicht ein Weih dich
schützt SC. 14. — b) Nach Frage-
tvörtern : cinnas . . acht arraind tvie
ausser es zu theilen = ivie anders
als es theilen nach . . ScM. 6; SC.
44, 6. — c) In manchen Situationen
kann man ni (na) . . acht mit „nur"
übersetzen: conna ruc acht oenchois
üaim so dass er nur einen Fuss
von mir davon trug ScM. 12; ni
thavat . . do Chonnachtaib acht a da
coiss nammucci fo brägid er gab
den C. {nichts als =) nur die zivei
Vorderfüsse des Schioeins Sc3I. 18;
ni biad ina farrad acht ben . . in
seinem Bett solle nur ein Weib sein,
das.. TE. 2 LU; ni fuil fort acht
nechtar da ni TE. 8. Fg.; 13 LU.;
ni acend acht sidaige SC. 45, 17;
FB. 9; conna terna ass acht a n-
dechaid do rind gai so dass nur
entkam, tras von der Spitze des
Speeres kam {d. i. Niemand entkam)
L(]. 15^ — d) Auch ohne voraus-
gehend[e Negation = nur : TE. 8
LU. — e) Idiomatisch: co m-bo
marb acht bec so dass er {todt ivar
ausser tvenig =) beinahe todt tvar
SC 8. — f) 3Iit uammä, nur, verbun-
den „ausser nur" = „mir dass^',
engl, except onlij O'Don. Ir. Gr.
p. 325: tancatar . . uli . . acht dias
namma es kamen alle ausser nur
ziveien SC. 3; conrotacht . . a tech
sin . . fö chosmailius na Cräebrüadi . .
acht nammä ro derscaigestar dieses
Haus tourde nach Muster des
Craehruad gebaut, {ausser nur =)
nur dass es sich auszeichnete . .
FB. 1; 17; 92; 93. — g) acht co
nur dass = wenn nur: ragat acht
CO fiasur ich will gehen, nur dass
ich tvüsste . . = ivenn ich nur tvüsste . .
SC. 16 ; rige läech n-ErencZ uaim-se
dait . . acht co n-derna nur dass du
thuest {= wenn du nur thust) FB. 8 ;
acht co ro chuired cäch dib wenn
nur jeder von ihnen setzte . . La. 8;
acht cor damthar fir fer dam FB.^.
— 2) sondern: ni thestaforruint-soll-
si . . acht böi . . co cend m-h\iad-
na nicht fehlte ihnen das Licht,
sondern es währte ein Jahr lang
p. 22, 9; p. 40, 39; p. 41, 16; Lg. IG;
SC. 13; FB. 21; 26 (?); 57; SC. 3;
ni bid clad . . acht maigi reidi CC.
2 LU.; acc . . acht airg-siu nein,
sondern mach dich auf . . Lg. 12. V
— 3) aber: acht teisiu lim-sa aher
wirst du mit mir gehen? TE. 13 LU.\
ll; SC. 2; 34, is; 46; noclmnusai,
acht is messa TE. 7 Eg. ; acht . .
nammä FB. 76 (^aber nur wenn).
So auch, mit Zurückiv eisung der
vorhergehenden Bitte, acht saerfai-
ihir do mathair aAA' tXevd-SQiod-rjae-
rai p. 40, 41. — acht chena aber
ohne dies, abgesehen davon = in-
dessen, engl, but hoivever {O'Don.
Ir. Gr.p. 325): TE. 9 Fg.; p. 132, 17;
SC. 43. — act uamorro p. 145, 1.
acre N. reprobatio; acra actio
Ir. Gl. 869. — Acc. fria acre
contra ejus reprobationem Wb. 9c
{Z-\ 869). — Zu 2. adgaur.
ada zugehörig, Zubehör; ada
i. fas Recht in der etymologisiren-
den Glosse zu adbail Hy. 4, 7; ada
„due, legally due" O'Don. Suppl.;
adce Corm. p. 4. — Sg. Nom. is
ada CO rop inill ordan ocus erechas
noebbrigte do gres Gl. zu Hy. 4, 7;
PI. Nom. adai na fleidi der Zu-
behör des Festes p. 311, 33.
adabui" „plciy, diversion, sport"
O'Don. Suppl. — Sg. Acc. lasin
n-adabair ociis lasin siabrad FB. 88.
adaltrach ehebrecherisch; Ir.
Gl. 619; Corm. Gl. p. 1; von lat.
adulter. — PI. Nom. mnä adal-
tracha FA. 29.
adaltras 31. adulterium Z^.
787; Ir. Gl. 883.
adaigr F. Nacht. — Sg. Nom.
lä ocus adaig FB. 2; p. 309, 37;
bid olc ind adaig FB. 21; 87; ba
si sin . . adaig FB. 83 (agaid Eg.) ;
is and ba hadaig for feraib Vlad
CC. 2 LU.; p. 144, 3; adhaig CC.
3 Fg.; {adverbiell) feötar and ind
adaig sin FB. 63; ind adaig thüs-
sech 83 ; luid . . in tres adaig FB.
67; 83; contnli iarom d'adaig CC.
ö LU; Acc. adaig p. 311, 26; 27 (V)-
adaig' s. ataig-.
adall in ni ba cuit adill cucuib-si
acht ainfa lib non erit pars dever-
ticuli ad vos, sed manebo apud vos
adamna
345
ad-ciii
Wb. 14a (Z^ 459); davon mit do
das Comp, tadall.
adamna Hy. 1, s; Gl i. adamni
i. goi'ta {Hii)i(/er) qiiia per Adam
venit dolor.
adamra ivunderhar; ah admi-
ratione Corm. p. 2. — Sg. Nom.
Isac in macc adamra Hy. 1, 7 {Gl.
i. risus interprctatur epiia per mira-
cuhim datus est); a ainm n-adamra
Hy. 3, 2; flaith adamra FA. 5; 35;
is adamra iu coimdiu p. 169, 7; Acc.
ccol n-adamra FA. 5; PL Dat. do
airfitib adamraib p. 310, 6.
adamraig-the bewunderns-
würdig, ivionderbar, Part. Pass.
zu adamrugur FA. 1; 2.
adamrugur Ulichbetvundere;
admiror Z'^. 438. — Inf. oc adam-
rugud in coimded FA. 7; Part.
Pass. adamraigthe.
adarc F. Hörn; cornu Z^. 812;
vgl. Corm. Transl. p. 91 grace und
gibne. — Sg. Gen. gilla adhairce
cornicen Ir. Gl. 1018; PI. Dat. for
a n-adarcaib jj. 45, 3.
adarcdae c 0 r n eta (tuba) Z^. 812.
üath n-adarccua FB. 24, die
Handschrift uadarccna.
adartlia s. adrad.
adart Kopfkissen; „pilloio"
Corm. Transl. p. G. — Sg. Dat. os
adart SC. 23; Acc. etir ocus adart
SC. 10
adba Aufenthaltsort; habi-
tation Corm. Transl. p. 12. —
Nom. adba en „abode of birds"
LU. p. 40a, 38 {Aid. Ech).
adbal s. adbul.
adbar, adbiir M. Material,
Ursache. — S,/. Nom. ind Sidbur
FB. 1; is adbar rig ar deilb er ist
das Material eines Königs an Gestalt
[■=er könnte einKönig sein) ScM. 14,
cgi. adbur ardrig Erend „materies
of a monarch ofireland u. e. croivn-
Xyrince^ • Ir. Gl. IG] : rot bia adbar
fdilte erit tibi causa laetitiae Z^. 329;
ni boi adbur non fuit causa 44^;
adbur na cnete TE. 9, 5.
-^ dorn adbat (La. 18, io\ don adbat
{SC. 28, 2) s. tadbat.
adbrond, odbraun, fodbioud
Knöchel; talus Goid:^ 57; Z\ 1067.
— Sg. Dat. 0 adbrond co hö FB. 38;
Acc. ö hö CO a fodbrond FB. 39;
PI. Acc. na hadbronda Gl. zu talos
Gild. Lor. 65.
adbul, adbol, adbal gewaltig
(jross, ,:vast" ; is adbul i. is athlum
Gl. zu Fei. Jul. 38. — Sg. Nom.
is mor ocus is adbul p. 169, 20;
FA. 7; is adbul . . ocus is ingnad
FA. 15; is adbul . . ocus is dirim
FA. 19; is adbul a pian FA. 25;
adbul fisi Oss. III 3 {die Gl. aislinge
gehört ivohl nur zu fisi^i ; Dat. F. co
n-orddain adbail „with vast dignity"
Hy. 4, 7 (adbil Fr.). — Adv. ind
adbol valde Z^. 608. — Comparat.
aidbliu FA. 7.
adcear SP. I 4; 6;'?
ad-ciu, acclu, atcliiu ich sehe.
Besonders oft im Perf. prosthetisches
f {Gr. § 108), vgl. feccim. In
Formen wie addaci FB. 17, atot-
chiat ScM. 11 ist ein pronominales
Element, an die Partikel do angefügt,
enthalten. — Praes. Sg. 1 atchiu-
sa FB. 44; 45; 47; 49; SC. 39;
45, 15; p. 310, 13; connach acciu
Lfi. _18, 8; Sg. 2 atchi Xg. 19.:
ScM, 9; CO n-aci donec vides Z^.
429; Sg. 3 adchi, atchi Z\ 431;
atchi p. 21, 30 ; SC. 9; ni conn
acci nech p. 133, 5; PI. 1 atchiam
2). 133, 11; 3 atotchiat dich sehen
ScM. 11 (ad-dot-chiat) ; itchiat FA.
5 LBr. — Praes. sec. Sg. 2. ma
dattceththae toenn du sie sähest
(da-ad-cetha) p. 144, 21; 5 co nach
acced damit nicht sähe Lg. 6; 11;
CO n-aiced damit er sähe SC. 33, 34 ;
PI. 2 amaZ adcethe acsi adspiceretis
Z^. 446; 3 dia nos aictis {LBr.),
faictis {LU.) FA. 8. — Praes. der
Geivohnheit Sg. 3 nin acend SC. 45,
15. — B-fut. Sg. 1 conach aiciub-sa
Lg. . 18^,^..^^. ; 5 ni aicfea FA. 10
(ni faicfe LBr.). — B-fut. sec. Sg. 3
nach facfed Lß. 19. — Bedupl.
Fut. sec. Sg. 3 bagais Ciichulaind . .
in-acciged Aih7? no Mewlb fochi-
chred cloich asa thäbaill forru
C. drohte, wo er A. oder 31. sehen
ivürde, tvürde er einen Stein aus
seiner Schleuder nach ihnen tverfen
LU. p. 64a, 39. _ Bedupl. S-jfut.
X^
^
adcobraim
346
ad-fiadaim
PL 3 adcicbset ScM. 15. — Perf Sq.
yoft mit prosthetiscliem f) Sg. 1 nit
acca TE. 5; 2 cia airm i n-dom-
facca wo hast du mich gesehen
ScM. 11; ced ac acco sen weshalb
siehst du her (?) p. 144, 15; 3 co
n-accai da .sah er L(hl2j TE. 12;
13 LU.: CC. 5 LlHSC. 8; 13;
addaci FB. 17 ifür ad-dan-cai);
CO n-acca SC. 31; FB. 25; 37; 40;
85; 87; conn aca FB. 81 ; co faca
FB.Sd: cou facca Lg. 7j con facca
TE. 3 Fg.; con facco i). 144, 12;
conn facco CC. 5 -Er/.; imman faco
CC. 7 -%.; ni faccuid CC. 5 -Er/.;
PZ. 5 co n-accatär FA. 2; .F5. 89;
conid n-acatär FB. 74 ; co n-accatar
p. 131, u; <Scilf. 15; CC. 3 LU.;
SC. 7; 15; IG; -f'.B. 91; conda accatar
CC. 4: LU.; co n-acutar p. 40, 24;
conn f accatar CC. 3; 4 Eg.; con
facatar j9. 140, 19. Nach Analogie
von adcondarc, atchonnarc vidi wird
in der spätem Sprache auch gesagt
atchonncatai' p. 40, 37; atconcatar
TE. 5 Fg.; SC. 37. — Pass. Praes.
Sg. 3 adchithcr videtiir Z\ 868. —
Praes. sec. Sg. 3 menicc atchithi
Hy. 2, 14; atchithe dö es wurde
von ihm gesehen SC. 23. — Redupi.
Fut. Sg. 3 atchichither SC. 40
(atcichiter H). — Med. C?) S-fut. 3
dia n-ecastai' df wenn von ihr ge-
sehen iverden loird p. 132, 9; co
n-ecestar duib a stoir SP. III 3. - —
Pass. Praet. Sg. 3 adchess visum
est Z\ 478; PI. 3. atcessa FB. 57;
atchessa Hy. 7 Praef. — Dep.
Praes. {im Sinne des Conjunctivs)
Sg. 1 conid n-accur J4L^(aiciur::sa
Lc, facgr Eg.); 3 nin accathar
nicht soll ihn sehen FB. 59 ; dentar
trial mo berrtha-sa, ol Jiwhthach,
con accadar Fiac Hy. 2, Praef. —
Lif. Nom. ba tochomracht la hUltu
a n-aicsiu oc collud a n-hirend
CC. 1 LU.; Dat. iar n-aicsin [LBr.],
ascin {für acsin LU.) FA. 20; oc
ascin FB. 15. — Vgl. deccim,
feccim, frescsiu, immacciu.
adcobraim II ich begehre:
volo 7ß. 868; von accobor. — Sg. 2
a n-adcobrai TE. 10 Eg. 3 adcobra
Hy. 2, 45.
adcomced FB. 55, vgl. adcom-
cisset ilbeim friss Wb. 4^i Gl. zu
offenderunt in lapidem offensionis
Rom. 9, 32 {Z-\ 269).
adcomsa Sc3I. 15?
ad-(laiiuim, attaiuiim, ataimim
ich bekenne, erkenne an. —
Praes. Sg. 3 nir attaim TE. 7 Fg.;
ni ro ataim TE 8 Eg.: PI. 3 ad-
daimet . . do gail FB. 11 ; atodaimet . .
üasaib (für ad-dot-daimet) sie er-
kennen dich über sich an FB. 61;
ataimet profitentur Z^. 432; 868. —
hif. ni bed dleghar a atmail TE.9,2it.
adde SC. 44, u iZ.?
addecet FA. 5 s. deccim tind
adciu.
ade, aide, ede Pron.dem. dieser;
hie Z\ 350.
adeillim ich besuche; vgl. adall.
— Fut. S(j. 1 adeilliub derertar
Wb. 14a {Z-\ 867).
adeir dicit, häufig in der
spätem Sprache, z. B. in Keuting''s
History oft ambail adeii' an file;
adeirid
Lg. 9 Fg., wohl für
adeiri 2^^^. '—Vgl. üeirim.
adelläTiu Pat»-o/c u-aile Hy. 2, 05
{Gl. i. täfaill). Vgl. ataell[a] i. tadall
CfDai: p. 54.
adeoclio-sai.atgim (s.ateoch)iZ7.
p. 67a, 12 (adeocho-sa or Cuchulaind
inna husci do chongnam ivimich bitte
die Gewässer mir zu helfen). — Fut.
PI. 1 adessam Hy. 1, 4; (i. atchimit).
ades SC. 31, 3? a des? v(il. laim-
tech a des SC. 18.
adessam s. adeocho-sa.
adeitchetliar Gl. zu detestatur
Ml. 50>i.
adetche F. Abscheulichkeit.
— - Dat. scaraim frisin cel ar a
adetcbi Gl. zu abominor LHy. fo. 8=»
{,,1 separate from the augury for
its abomination" Goid.^ p. 67).
ad-etig- sehr abscheulich,
hässlich. — Sg. Nom. adetig
FB. 37.
. ad-fiadaim ich verkünde,
erzähle; vcß. as-fiadaim.' — Praes.
PI. 3 adfiadat a scela SC. 24;
FB. 70; Hy. 2, 12; adfiadat FB.
75; 76; adfeit littri diiinn Hy. 2, 5,s
(für adfedet?) Gl. i. innises; so auch
®
adgadu
347
ad-riuth
atfet hi scelaib ibid. i qtiod narrant?
— Praes. sec. Sg. 3 adteded Lg. 12 l
adfet SC. 12: 20: 29; Z/7 13; vfjl
atfet i. ro airim Gl. zu 'Fei. Mart.
23 {TJiree Ir. Gloss. p. 130); atfetad
La. 12 Eq. — Pass. Praes. Sg. 3
adfiadar jjro/Vriin- Z'^. 471. —
Fut. Sg. 3 adfiastar ivird erzahlt
werden SC. 28. — adfiadar SC. 20
und 23 scheint 3. Sg. Perf. Dep.
zu sein.
adg-adur p. 327, 33, für adglädur?
vgl. jedoch p. 141, 6.
ad-g'aur 1 ich bitte; convenio
Z\ 428;' adgairim firu chöicid
Chonchobair immä rig p. 325, 3
(congairim p. 141, 11) ich lade ein;
Sg. 3 adgair he sues CDon. Suppl.
ad-g-aur 1 ich verbiete {mit aith-,
ath- zusammengesetzt). — Praes.
PI. 2 atgaii'ith opponitis ei Wb. 9^;
3 adgairet i. urgairet (vgl. mani
airgara nisi vetat Z"^. 868) CDav.
p. 53. — T-praet. Sg. 3 adragart
adrogart i. ro urgair {vgl. ar ni
argart nam non interdixit Wb. 31"=)
O'Dav. p. 53; adobragart ^/im* ad-dob-
ro-gart) vos fascinavit Z^. 455; 867.
ad-glildur I>ep. ich rede an,
spreche mit Jemandem; appello Z^.
438; 867; vgl. accallaim. — Praes.
Sg. 3 adglädathar Z^. 438; adgla-
dathur li. 141, 20 zu lesen adgladur?
— S-praet. Sg. 3 adglädastar . . co
n-Ultaib FB. 5; 18; adglädastar
Htj. 2, i8 [Gl. i. ro aicillestar);
ataglädastär (für ad -da-) der sie
anredete CC. 5 LU.; atn-gladustor
(für ad-daia-)^^. 144, 16; ro aicillestar
s. 0. — Inf. accaldam.
adg-uide FB. 23?
ad-guisiu III ich ic Uns che SP.
I 1; 2; 3 ind reta adgiisi optait Sg.
148a ^z-\ 988). — Vgl. assagüsim.
adilcuig'et s. aidlicui^im.
adln hierher Oss. II 3; adiu ocus
'auall LU. p. 127 a, 15 „hither and
. thither."
ad-laeclida sehr heldenhaft. —
PI. Nom. tri maic adlaechda Uisnig
(fem. Form) Lg. 17, 4.
adlaic Jonging desire after ivhat
is good" O'E. — Sg. Nom. amal
as adlaic let FB. 62; vgl. denad
adlaic gach duine, fregrad fuile cech
anara O'IJav. p. 93 fuil i. pecad.
ad-rolaic a beolu es öffnete seinen
Bachen FB. 85 (adroilg Eg^, für
ad-ro-sailc, vgl. oslaicim.
admaider ior rig p. 141, 21 für
ad-midiur ich richte? vgl. ibid. 7.
ad-iuilliui ich verderbe, zer-
störe. — S-praet. PL 3 rem ad-
milset SC. 28. — Lif admillivid;
Gen. conid taidbsiu aidmillti do
Coincliulaiud la hfes sidi sin SC. 49;
fes admillte ecailse De Zerstörer
der Kirchen Gottes FA. 25.
ad-muiuiur ich ehre, bewun-
dere. — PI. 1 admunemar Hg.
5, 98 (Gl. bennachmait no ailmit) ; 99 :
admuinemmair Hg. 3, 1 (Gl. i. tiag-
mait inna muingin); atmuinemar
i. bennachmaid O'Don. Suppl. —
Vgl. admiiinteri.adamraigtheri. beii-
daicher Fei. Oct. 2 („thou admirest"
Stokes). — Hierher auch atmenath
p. 142, 16? Vgl. müiuim „Iteach" OB.
aduacul, adnocal Begräbniss,
Begraben; sepulcrum Z^. 768. —
Sg. Dat. cona adnocul Hy. 7, 4.
adnaigh s. atiiaigim.
aduaigethar Lg. 2 s. ad-agur. "^
ad-opuir s. idpraim.
adräd adoratio, Anbetung; Corm.
p. 1. — Sg. Nom. adräd Hy. 5, 101 ;
Gen. i. adartha idal, Ergänzung
zu temel Hy. 2, 41 (Gl.); a ses cii-
maclita ocus a liicht adartha und
seine Verehrer, Diener (i) FB. 28;
Dat. 0 adrad idal Gl. zu Hy. 2, 31.
adraim = lat. adoro; lasse n-
adraim-se adorundo Ml. 132c. —
Praes. sec. PI. 3 adortais side sie
beteten S. an Hy. 2, 4i, Gl. i. sithaige
no adrates. — Lif. adräd.
ad-rein-ethaid s. at-etha.
ad-rimim III icli zähle, rech n e.
— Praes. Sg. 3 adrimi-som nume-
rat, aestimat Z\ 435; Hy. 2, 11
(„he meditated").
ad-riiig I alligo, vgl. con-riiig ligo
Sg. 181b {Z^. 428). — atom-riug
iiiurt ich verbinde mich mit einer
Kraft Hy. 7, 1; 3; 7; 17; 26; 62.
ad-riuth lichgreifean, vgl. ar-riuth
adorior Cr. Prise. 57a {Z\ 428). —
Praet.Sg.la,ta,-ret]imSiLU.p.lii'^,iä.
W7.
:^^u.
348
ägach
adi'oetacli Hij. 6, 20 s. ateoeh.
adrocthuig- in n-gein CC. 6 Eg.
sie verlor die Gehurt? vgl. ani doru-
thetliaig Adam hi pardus loas Adam
im Paradies verlor Tur. Gl. 17?
adroUat i. innisit FB. 71 (atru-
lat Eg.)
adrubradar TE. 19 Eg. s. atbiur.
adniUui s. atrulla.
ad-saidim s. ad-suidim.
adsaiter {Pass.) berid mac CC.
3 H (so wohl auch in Eg. zu er-
gänzen, atdises in LU. ist corriipt);
vgl. Praet. Sg. 3 ro hasaited incl
iDgen iar tain ocus hert mac „tlie
girl tvas delivered aftertvards, and
iare a son"' CCn. 6. — Vgl. asait.
ad-sluiimiu 3 ich rufe an,
bitte\ atsluinniu i. aitchim O'Dav.
p. 50.— PI. 1 adsluinncm Hy. 1, 15,
Gl. i. asluindmeit.
adsoirg a bossa FB. 25 (assoirg
Eg.)?
ad-suidim resideo, de f endo; vgl.
ar-suidim. — adsuidet defendunt
Sg. 4b (Z-\ 867). — Praes. sec.
PI. 3 adsaitis Gl. zu residentes
311. 26c, 15.
ad-nar FB. 37, sehr kalt.
ad-xiathmar sehi' furchtbar.
— Sg. Nom. tcne . . aduathmar
2h 191, 13; PI. Dat. CO n-ainbthinib
adhüatbinaraib FA. 30 — Adv. co
aduathmar FA. 20. — Compar.
adüathmairiu FA. 29.
äe Leber, hepar Ir. Gl. 1032;
altir. öa jecur Z^. 23.
aebda schön; vgl. piph, öibind.
— da n-all n-£ebda FB. 45; da n-all
n-aphthi n-intlasse LU. p. 113'i, 43.
Äebind s. oibind.
äed Feuer; i. tene Corm. Gl.
p. 2. — Sg. Nom. sed = tene SC. 17;
FB. 68, u {Gl. i. teuid).
äel Kalk. — Sg. Nom. CCn. 2;
Dat. mar gel ard im sodain snaal
bad du sei chombruithiu dognethe
LU. p. 23a, 22.
äel „a fleshfork" O'Don. Suppl.;
fuscina, tridens Z^. 30; Acc. in n-ael
ScM. 1.
sieii, s«n s. öen;
j'ier = lat. aer, Luft. — Sg.
Dat. asind äer FB. 86 (aieor Eg.) ;
Acc. i n-aer Z-. 625; isin n-äiar
in aera 626; isin n-aer FB. 85
(aieor Eg); na u-aer nö i talmuin
ob in die Luft oder in die Erde
TE. 15.
aerchinnig' s. airchiiinech.
aere ScM. 17 s. ere.
aerer s. airer.
arfitlud s. airfltiud.
«ridi SC. 33, 10?
äes, oes M. Alter; Leute {einer
bestimmten Art); äis, öis aetas Zß.
238. — Sg. Nom. ses na fledi die
Leute des Festes FB. 27; a u-^s
ciüil ihre Musikanten FB. 13; 55;
£es däna Künstler SC. 48; a ses
comtba seine Genossen FB. 88; £es
gräid „men ordained FA. 28; sbs
öige, ses atrige l6re etc. die Keuschen,
die Bussfertigen FA. 23; 25; ^s
braith die Verräther, äes cosnoma
die Streitsüchtigen FA. 27; a ses
cttmachta ocus a lucht adartha
FB. 28; Gen. inn ^sa graid FA. 28;
genaiti £esa a Tenmag Trogaigi
SC. 28; Dat. fiad ses enig SC. 41;
Acc. a ses sein Alter FB. 30; cen
£es ohne Alter FA. 34; Hy. 1, 45
(iBs Fr.); in n-fes n-däna SC. 48;
pes ciüil 34, 15; la bces sidi SC. 49;
PI. Nom. a u-sesa däua FB. 12;
Dat. iar n-sesaib nach dem Alter
FB. 80.
affraig- {aus as-rig?) er erhebt
sich FB. 14; 62; afraig 27 (atfraich
Eg.). — Vgl. atafraig, atraig, erigim.
affridissi tviederSC. 18, s. arithisi.
ag: i. bo O'CL; a bullock - calf,
Stokes Bem.^ p. 13; ng allaid
cervus Corm. p. 12 cerchaill. —
Sg. Nom. ag meth ScM. 7; PI. Nom.
aige ocus mucca ScM. 6; aige alta
„wild deer'' Hy. 7 Praef; Acc. do-
sennat na secht n-aige TBF.p. 138.
ag' spätere Form für oc.
fig- Kampf. — Sg. Nom. mäd do
Lffigaire . . tisad äg St'. 29, 9 ; a äg
a gal a gaisced FB. 30; Gen. reim
n-aga SC. 30, c; trie uaill agu FB.
29 Eg.; Acc. imtheit i n-äg i n-eslind
SC. 37, 17; tria äg p. 131, 32; triat äg
durch den Kampf um dich ibid. 37.
ägach kampfreich; loarlihe f/R.
— Sg. Nom. trethan ägach ScM. 15.
349
aicncd
ag'ad s. aged.
ag'aid schlechte Schreihiveise für
adaig'.
ag-aim 1 ich treibe, führe Etwas
aus, spiele ein Spiel, feiere ein
Fest, die Todtenklage. — Praes.
PI. 3 aghait i. aouaigit no subaigit
O'Dav. p. 50. — Conj. Praes. PI. 3
agat clesamnaig SC. 3 {„agant
joculatores" SfoJces, Ir. Gl. p. 44
not.). — Pass. Praes. sec. Sg. 3 co
ro hagtha a guba TE. 8 LU. —
Vgl. imma äig.
d'agbilil SC. 29 für do fagbäil.
ag^ed, aig-ed Gesicht. — Sg.
Nom. a n-aiged ule fri Dia ihrer
aller Gesicht Gott zugetvendct FA.
12; Acc. agid n-airegda FA. 10;
dar a agid SC. 20 ; 31 ; coinia teilged
a folt fo agid p. 131, 21; 311, 2;
ina agid in sein Gesicld = ihm
entgegen SC. 48; luid . . na n-agid
er geht ihnen entgegen FB. 69; na
tecait i n-agaid in rechta atharda
toelche nicht dem väterlichen Gesetze
zuwider gehen p. 170, 9; i n-agid
adversus Z'^. 657; Dat. oder Acc.
ar aghaidh forward O'Bon. Gram,
p. 288; ar bur n-agaidh FB. 33 Eg.
für euch? PI. Nom. aigthe carat
Gesichter von Freunden ScM. 5;
a n-aigthe nile FA. 26. ,
- ageumiir, aig-eniiiiir froh,
in unter (?}, ivohl von aighean „mirth,
joy, gladness" O'B; vgl. aignech. —
PI. Nom. agewmäir FB. 45; p.
310, 14; LU. p. 113a, 35 („active"
O'Beirne Crowe).
äg-ur ich fürchte. — Dep.
Praes. Sg. 1 ni agur nech SC. 10;
3 ni agathar Z\ 438. — Conj.
Sg. 2 ni aigther ni ne timeas
quicquam SC. 10; maigen na äigder
rindi .,a place tvherein thou fearest
not spearpoints" SP. III 5; nit
ägara fürchte dich nicht SC. 40. —
S-praet. PI. 3 cona ru aigsetar
guasacht Ml. 35^, i.
äi, äe corum: cach äi jeder von
ihnen, nacb äi Tceiner von ihnen,
indala n-ai alter iiter eorum; Z'^.
327, 337. — for cach n-äi FB. 30;
fri cach ae FB. 20; ni thairmescad
nach ai alaile FB. 42; FA. 15;^
indala n-äi SC. 5; 8. — Die ver-
blasste Bedeutung wird durch dib
aufgefrischt: cach fe dib FB. 45.
äib s. au, ich n-erred ind äib
FB. 24?
ail)ell s. öibell.
iiibiud, aibnius s. öibiud, öibuius.
aic, aicc „a tying, a band''
(fDon. Suppl.
aicc nein SC. 9; s. acc.
aice i. bidh doigh coma inunn
ocus fiu [Werth), ut est set for aice
uinge CDav. p. 51. — Hierher for
arci a threbi j). 327,36 (Tochm. Em.)?
aice i. trebhaire {„suretif) O'Bon.
Suppl.
aici i. ucht O'Dav. p. 49.
aichue, O'Beilh/s aithue F.
hnowledge, acquaintance, vgl. altir.
aith-gne, ecne cogniiio, recognitio
Z^. 869 {ebenso später friochnamh
für altir. frithgnam attending,
O'Don. Suppl.) — Sg. Acc. atnaigh
. . aichne fair conar be Ailill sie
erkannte an ihm, dass er nicht A.
sei TE. 12 Fg.; dorat ind ingen
aichni fair LU. p. 126a, 38; vgl.
tugais-se aithne orm „thou didst
knoiv me" Tor. Dhiarm. ed. O'Grady
p. 188.
aichnid bekannt. — Sg. Nom.
comarda n-aichnid FB. 59; is faill
cech n-aichnid SC. 43 (aithnid H.);
vgl. is aithnid damh-sa „/ know"
Tor. Dhiarm. p. 122. — for öenfer
na n-aichnid etorro FB. 94 zu lesen
n-anaichnid.
aichnim ich kenne, erkenne.
— Praes. PI. 1 na haichnem den
ivir nicht kennen SC. 33, 29. — Dep>.
S-praet. Sg. 3 co rom aichnistar
SC. 33, 5.
aicme Art, Geschlecht,
Stamm. — aicme becc Tir. 8; ba
si-sin in tres l?ech-aicmi YiEvend,
i. in gamanrad a hirrns Domnaud,
ocus cland Dedad hi Temair Lochra,
ocus clanna Rudro/r/e i n-Emaiu
Mach«; la claiud Rudraige immorro
ro dibdait in da aicme aili LU.
p. 22a, 3.
aicned N. Natur; natura Z^,
801; „nature, reason, the mind of
man'' CfDon, Suppl. — Sg. Nom.
350
ail
da n-iccad aicned ocndrüad SC.
29, 5; Gen ar irnechtaib aicnid
Hy. 7, 38; ar denmiii ind aicnid
FB. 88; firmac aicnid verus fäius
natiirae (Gl. zu filins meus es tu)
Z". 224; Dat. ba tressio toi aicniud
der Wille tvar stärTcer als die Natur
TE. 6 LU.\ CO n-ainciud locdu
FA. 18 (CO n-aicniud leomain LBr.) ;
Acc. aicned na n-diU naturani
rerum p. 169, 25.
aicueta natürlich, echt-., delb
aicnete imago naturalis Wb. lö^
(7^. 7921. — Bat. do fin acneta
FB. 9 {Gl. i. sainemail); aicnetai 59
(aiccentai Ec).).
aicsiu, aicsin Inf. zu ad-ciu
ich sehe.
aidber, Acc. fri cet-aidber FA.
15 LBr. (fri cef-glifit LU.)\ vrjl.
aithbior hlame O'jR. go m-badh
cora aithbhior na haiubheirtc sin
do blieitb air fein inä uirtlie-si
Keat. I f. 164.
aidbli ScM. 21, u zu adbul?
aidelie, oidclie (aidqe, oidqe)
F. Nacht; Z\ 247..— Nom. cach
fer dib a aidcbi do fairi ua cathrach
jüT^ FB. 80; Gen. leth na baidcbe Lg.
17j__5o; medon aidcbe FB. 84; co
dereir ua haidcbo FB. 81; 85; a
chomrama öenaidcbc 89; snechto n-
(jeuoidcbi TE. 4 Ey. ; büi . . oc fri-
tbaire na aidche FB. 84; aidchi TE.
12 iZJ.; auch do leiss aidcbe bi
linnib? Hy. 2, 27; Dat. ind aidcbi
■X ^ sin in dieser Nacht i^i— löi^-lS.;
SC. 27; FB. bl\ 63; "69; 79; 91;
ind aigcbi sin FB. 72 ; luid . . dond
faire in cbetaidche FB. 81; inn
-X aidcbi sin FB. 31 ; Lg. 12.; in oidcbi
ün- TE. 12; oidqi 18 Eg.; isind
aidcbi sin FB. 89; i cetaidcbe
Hy. 2, 64. Dieser adverbielle Dativ
liegt loohl auch in aidcbi samna
SC. 11, 9 vor. Acc. ro bad astracb
aidchi is lä SC. 29, 12; cecb n-aidcbi
Hy. 2, 30; SC. 47; cacb n- aidchi
p. 130, 24; FB. 80; cacb n-aidcbe
FB. 56; FA. 26; ar gach n-aidhqi
-^ TE. 7 Eg. ; cech oen aidchi Xg. 16;
ScM. 16; fri aidchi Hy. 2, 55; co
haidchi CC. 2 (haidqi i/f/.); imman
aidchi p. 311, 28; PZ. Gen. co cend
tri lä ocus tcöra n-aidcbe FB. 58;
udi tri lä ocus tri n-aidcbe FB. 10;
55; Acc. tri laa ocus tri aidcbe
ScM. 4; VIT n-aidcbe no ceatbra
haidchi p. 311, 27.
aidde s. aite.
aide, ede Pron. dem. hie Z'^. 350;
flifc/j als Particula augens dem
Adverb and angehmuß: and- aide,
andaide da.
aide s. aite.
aided Tof7. — Sq. Nom. aided mac
n-Uisnig i:^/._19; Acc. aidid F5. 20; -^
fri bäs ocus fiT baigedh TE. 8 £'^.
aidelcnecli, aidlicuech be-
dürftig, der Bedürftige. —
PI. Dat. do aidilcnechaib De p. 40, 43 ;
41, 10; Acc. aidlicnechu in comded
FA. 25 (aidilgnechu LBr.)
aidilcnig'im ich bedarf. — PI. 3
ni adilcniget . . oni alle acht . . FA.
5 LBr. — Dep) PI. 3 ni aidlicnigetar
anmae adjunctione nominis non
egent Z^. 440. — Vgl. adlaic.
aig F. Eis; crist'allus Z^. 49. —
Sg. Gen. lucbair ega ScM. 15;
cride n-ega ibid.
aige Glied, Stück? ,,« Joint
ofmcat" O'Don. Suppl. — cec7» n-alt
ocus cech n-aige se FB. 37 Eg.
aige „race''\ a aighe i. a graifne
ech Curm. Tr. p. 115 macjji; Sg.
Gen. iar nitb aigi FB. 51 ; p'. 310, 25.
fri liaig-edh s. aided.
tlig-edu, aig-idacht s. öig-e, öig-e-
dacht.
aigide eisig, von aig. — Acc. F.
in gäitb n-üair n-aigidi L U.p. 113<i, 20.
aignech FB. 50 munterl vgl.
ageumar.
"aigred N. Eis. — Sg. Gen. fial
öigrid FA. 14 LBr.; Dat. fial
d'aigriud FA. U LU.
aigretsi, oigreta {LBr.) eisig.
— Sg. Nom. (talam) aigreta FA. 30;
PI. Nom. cochaill gerra aigreta
(fem. Form) FA. 26 (oigretta LBr.)
aigtMde fürchterlich. — Adv.
CO äigthide FA. 20 (co haigthigi
LBr.)
Ml angenehm, is iiil jüacet. —
nirb ail do Dia p. 40, 32; uirb äil
don rig FB. 73; mäd äil dait-siu
TE. 10; 12; SC. 43; ni brec as
S F'^i' cuJi -e fu.[: -JiJU, aJ.ZZP ijT^i^^
351
aille
ail di'in FB. 61; 92; 68, an; is ail
clona mnäib ind eoiu acut üat-siu
SC. 5; is att ail-siu dam-sa ocus
bid at ail du bist mir angenehm
und du tvirst angenehm sein . . SC.
-43; nir bo ail leiss SC. 32; is ail
lin CO rop si ceta the FB. 62.
ail i. abair no dliged no guide
O'Dav. p. 47; hierher ni fadat iu-
baili for etechtu ail SC. 25? vgl.
for a thochtu thoicli ibid.
{n\ Schimpf. — Sg. Bat. ar
äil „for disgrace" Corm. p. 4 ailges;
Acc' dorat . . ail forsin cöiced uile
ScM. 14. — Hierher menip äil mo
seclina ar ec Oss. II g?
uacham ail iiacliam imderg
FB. 35, vgl. ail i. imdergad {tadeln,
Vorwürfe machen O'Dav. p. 49.
ail Fels. Stein. — Sg. Nom.
■)f ail cliloche Lc/. 19.: Gl. zu lisal
Hy. 2, 37; Gen. cobsaidecht ailech
Hy. 7, 25; Dat. Wog diiid ailig
fragmentum de saxo Z'^. 260; Acc.
ri ail Oss. III 9 (i. ri cloich).
alldem Superl. zu aliud.
aildin Compar. zu dlind.
aildiu SC. 17, 5?
alle {selten ale, ele), N. aill alius,
der andere. — Sg. Nom. in fiallach
aile jj. 39, 20; slög aile FA. 23;
27; 28; sochaide eli FA. 28 LBr.\
ni ali TE. 2'Eg.\ in letli aile
ScM. 5; drem . . aile FA. 25; 29;
nin accathar nech aile niemand
anderes soll ihn sehen FB. 59;
nach ali TE. 2 Eg. — N. alleth
n-aill FB. 12. — Gen. neicli aile
ScM. 3, 8; FB. 91; Dat. do nach
ailiu SC. 6; do nach aili FB. 75;
dö nach aile FB. 11; do neoch
aili FB. 74; innäch baliu aili FB. 56;
inn inud aile p. 132, is ; ocon chen-
dail aile FB. 86; SG. 10; inn üair
aile FA. 24; 28 {oder Acc.?); Acc.
in Vsiiraic n-aile Hy. 2, g5; FB. 47;
ar fer n-aile TE. 13 Eg. ; im nach
n-aile FB. 61; läid n-aili SC. 18;
F. gaibid cloich n-aile SC. 7. —
JNTojH. für <len Acc: tocht aile
p. 41, 11; in t-siiil aile ScM. 11;
fri lucht aile FA. 9; inad aile
FB. 92; ni aile F.A. 5. — N. gai
n-aill ScM. 13; leth n-aill ÄC. 13;
1)
oX^,
in fecht n-aill FA. 5; in fecht
n-aile Hy. 5, go; F5. 88; i tir
n-ailc La. lOj ni fogbat . . a n-aill if
acht . . SC. 5, vgl. is dochu indala
n-äi oldaas a n-aill vcrisimilius
unum quam altermn Wb. 4T> {Z'^.
359). — PI. Nom. ind fir aili FB.
75; 78; aile 88; formtha aili FB. 62;
secht mile aile FA. 13; 32; Aec.
na firu aile FB. 87; frisna srotha U (1 f-h '^
aile FA. 18. ^ CUÄSXH''^'y
iiilg-eii sanft, „Icindly". — Sg.
Nom. FA. 1. — Davon älgenaigim
mitigo.
ailges unverschämtes Ver-
langen, Wunsch nach uner-
laubten Dingen; i. geis-ghuide
(„a derogatory reqtiesP'), is ar äil
din nama doberar in ghuide sin
ocus ni ar molad Corm. p. 4; ailgeis
O'Don. Suppl. — Acc. ro gaid
ailgais Hy. 5, 49 (i. aitge); frit alges
..ocus frit accobar TE. 11 Eg.\
ro lai-si trä fo deoid algis fair-sium
CO tudchad for aithed lei LU. p.
39 'S 30.
ailginecht mitigatio Ir. Gl. 917.
ailigim III muto, von aile. —
Praes. Sg. 3 ailigid mutat Z^. 437.
dilim, alim III ich bitte. —
Praes. Sg. 1 non- ailiu q;uem ptre-
cor Z\ 435; PI. 1 ailrae Hy.
1, 9; ailmit Gl. zu admunemar
Hy. 5, 98. — Imperat. PI. 2 alid
in fer FB. 33. — Fut. Sg. 3 rel.
ailfes FB. 33?
ailithre F. p>eregrinatio Z'^. 782.
ailithrech M. Pilger; oilithrech
Boynipeta Ir. Gl. 311. — PI. Nom.
ailitrig FA. 12.
aill i. aonfecht O'Dav. p. 48;
aill (i. fecht) . . aill theils . . th^ls,
bald . . bald Fei. Prol. 23, zu aile
alius.
aill i. n&ssaXß' Dav.p. 49, vgl. all.
aill ärd i^." a hicjh cliff O'Don.
GiTp. 117.
aill amai! ein Atisruf des
Schreckens FB. 25; 34 (,cid amai
Eg.); 61. — Vgl. alla ^md amae
ale ,,alas indeed" Mann, and Cust.
III p. 448, IG.
aill i. chiinti O'Dav. p. 47.
aille, ailli, ailliu s. iilalnd.
<C
OuIaA.
©
aille
352
nircliend
aille s. ailde.
aille F. Loh, Preis; vgl. aill
i. molad (fDav. p. 50. — Sg. Acc.
tre ailli jkt precationem Z'^. 652;
canaid aille „he sings praise" Fei.
Apr. 26 (Gl. i. laudem i. molad LBr.)
ailme s. ililini.
ailt i. ein O'Dav. p. 49.
ailt F. „liouse" O'JB.; vgl. alt.
ailtire M. Zimmermann-^
i. saor denma tighi O'Dav.p. 54 alt.
aill, aliigre s. angiin.
aiiit)thiiie s. anbtliine.
ainceas i. ingnatliach O'Dav.
jj. 64 ceas i. gnathach.
aiiiciud s. aiciied.
ainecli Gesicht, s. eiiech. —
clär-aiuech tafelgesichtig Hy. 5, 42
{vgl. die Glosse dazu Goid.^ p. 344:
nätus cum tabulata facie i. sine
oculis et naribus), clär-enech j).
43, 21; cöem- ainecli mit schönem
■^ •)( Gesicht verschen _Lq. 3; 5, 2.
aiugcess N. Noth, JJngliicJc?
vgl. ceas i. gnathach, ainceas i. in-
gnathach O'Dav. x>. 64 und aingcis
F. malice, curse, fretting O'B. —
Sg. Nom. bid aingcess la Ultu in
dal so do gleöd FB. 16; ba aing-
cess laiss in dal FB. 58; Acc. ro
legai ocus ro lobai ri aingces cech
galair ocus cach threblaiti LU. p.
116'J, 21 ; ro hicc cech n-galar ocus
cech n-änces böi isin tir „evcrg
diseu^e and every anguish" Three
Mir. Rom. p. 74; PI. Nom. mör-
aingcessa do thabairt form LU.
p. 131b, 17.
aingel s. aiigel.
aium -ZS^. Name; nomen 7ß. 268.
— Sg. Nom. a ainm n-adamra
Hy. 3, 2; ainm n-Aeda SP. V ic;
inmain n-ainm SP. V 7; Aill)e
ainm in chon ScM. 1; 19; SC. 17;
FA. 16; p. 311, 25; Mac Dathö a
ainm ScM. 1; Hy. 2, s; p. 17, 2g;
^, 27; 28; Lji^J)^ CG. 5; 6; p. 144, 26;
Mider ."". mo ainm-siu TE. 13 Eg.\
SC. 13; Dalän a ainmm in drüadh
TE. 18; bid he t'ainm bias for in
maigh TE. 16; cia th'ainm-siu toie
hcissest du TE. 13 LU.; dianad
ainm Capua p. 19, a2; dobreth ainm
di ^j. i;Jl, h; tiucad fair inn ainm
p. 17, 24; TE. 20; ro lenastar in
t-ainm Gl. zu Hy. 2, e; Ge7i. taithmet
anma Ignati Hy. 1, is; Dat. scribtar
a anmuimm oghaimm es soll mit
seinem Namen ein Ogam geschrieben
werden {?) TE. 8 Eg.; is na ainm
sasaim-sea bochtu es ist in seinem
Namen dass ich die Armen sättige
p. 40, 17; Acc. fuair th'athair in
t-ainm sin ScM. 12; PI. Nom.
ceithir anmand p. 17, 34; 25; Bat.
cusna les-anmannaib ScM. 12. —
Compos. les-ainm Spott-, Spitz-name,
„nickname" ScM. 12.
ainmiue s. aiimiue.
aiiimuig'im III ich nenne. —
Pass. Praes. Sg.3 conid de ainmnig-
ther Uaig Bäana-P.B. 70 ; on ainmnig-
ther FB. 75; ro hainmnigter do
Cuchuluinn CC. 6 Eg. — Pmet.
ar a glaini ro ainmnigid di-si sin
SC. 17.
alpelie schön? vgl. öiph. — Du.
Nom. da n-all n-aill n-aipche
FB. 45 Eg.
airbe Gehüge, Zaun? „fence"
Mann, and Cust. I p. CCC IV.
Vgl. fuithairbe. — Sg. Nom. ni bid
clad na haii'bi na caissle im thir
CC. 2 LU.; acht rob do lias no
airbe adriastar a laogh (fDav.
j). 53 adriastar, vgl. Beitr. VII 65;
Dat. CO m-böi i n-airbi ro ir SC. 31;
PI. Gen. fri Löegairi leo airbi
FB. 68, 23?
air-biur, airbiur biiitli [c. Gen.)
utor, fruor, dego Z^. 918; oirberim
bith Gl. zu domelim edo Corm.
p. 18 edam. — PI. 3 is intib air-
birit CO anbsaid . . i n-dindgnaib
,,it is in ihese they haunt" FA. 14.
— Lif. a airbert bith cech lathi
„his use of every day^' SMart. 42.
loch Dil airbrecli p. 131, 15;
vgl. airbre curriage O'B?
aurcliur 11-airc Oss. I 3, Gen.-
von arg? ,,« sudden cast" O'Curry.
aircechj). 310, 5? „ingenious" O'E.
aircellad i. tiumsughadh no tionöl
CDon. Suppl.
occa airchell FA. 17 LBr., oc
ä thimchell LU., vgl tairchellaim.
aircliellad raptus 7ß. 868.
aircheud bestimmt, sicher;
airchetnl
353
aircenii, oircenii i. llrciiidte O'Don.
Sup2il.] ar is aircheun m-bes salt
nam est indubium esse saltum Carlsr.
Bed. 3b {Z'\ 304). — Nom. olais
aircheun teicht do ecaib denn es
ist sicher Gelten in den Tod Cod.
Boern.; Dat. do nach airchenn bas
baile Hy. 6, 5.
airclietal ein allgemeiner Name
für jede poetische Composition'Corm.
p. 3 auair.
aircliiim principium Z^. 8G8.
airehiinieoli M. jirinccjis X\ 868;
(irchidliiconiis Ir. (//. 441): ..a ricar,
an Erciiuch, or hiy Superintendent of
chnrch lands" O'Don. Suppl. — PI.
Nom. airchinnig „managers" FA. 25;
Eerchinnig 29 (airchindig LBr.).
airchis expostulation, complaint
OB.
1. airchissecht Wehida gen, be-
klagen. — ra bi'ii Cuchulaind ac
ecäiüi ocas ac airchisecht „and C.
tvas complaining and bemoaning"
On the Mann, and Cust. III p. 442,
454. — Vgl. arceissi.
2. airchissecht f/ra/m, indulgentia
Z^. 868. — Sg. Nom. airchisecht na
lobar truag Gl. zu Hg. 5, o; Bai. hond
erchissecht propitiatione Z^. 805.
aircliissim, archessim III ich
schone, habe Erbarmen. —
Praes. Sg. 3 airchissi, SiYcessi parcit,
indiilget Z\ 437, 868. — Conj. Sg. 3
airchissa, arcessea parcat Z'^. 868;
ar-don-roigse (/Mr-ro-chise) „mag
he Sisare us" Hy. 1, 31, Gl. i. ar-
ro-airchise.
aird Punkt, Endpunkt; „a
point and limit" O'Don. Stippl. —
Sg. Nom. cipe aird do airdib in
domain FB. 80; Gen. airde, arda
(TDun. Siippl.\ Dat. do cacli aird
FA. 6 LU.; 33 (di LBr.\ di cech
aird FA. 28 LBr.\ PI. Dat. do
airdib in domain FB. 80. — . Compos.
hi cethar-aird Ulad SC. 40.
6s aird öffentlich SC. 2; os
ärd aloud, publicly O'Don. Gr.p. 268.
airdhe interfectio, Inf. zu aird-
bonim. — Dat. iar n-ardbiu inua
bauflatha sin Ml. 14^.
airdhenim (ar-di-beuim) I ich
iödte. — Praes. Sg. 3 ni airdben
nee interimit Sg. 30^ {Z/K 882). —
Pass. Praes. Sg. 3 airdbenar is cut
O'Don. Suppl.
airde, arde JV. Zeichen; airdo
sidc Signum piacis Zß. 21, 229. — Sg.
Acc. cen airde n-üabair Hy. 2, g7.
airde Höhe v, arde.
airden „sign, syu^ilimi" OB. —
PI. Nom. amÜuMui s^rcci TE 6 Eg.,
vgl. ro bhslclarairghoanna bäis . . ag y 1
teacht ar Dhiarmuid Torr. Dhiarm. (J^
p. 184.
airdig- Becher; erdig cyathus
O'Don. Suppl. — Sg. Acc. co tor-
chair isin n-airdig n-6ir p. 131, 5.
airdirc, airdairc, erdire, irdirc
berühmt; conspicuus Zß. 868; i.
clothach i. airdirc Gl. zu cloth
Hy. 5, 19; i. airdirc Gl. zu clothach
ibid. 101. — Sg. Nom. airdirc Hy. 3, 2;
ScM. 22, 3;' irdairc 21, 23; scel
n-airdairc Lg. 5,2A^Dat. do Chöem-
gen chaith airdirc (!?Z. zu Hy. 5, 19;
PI. Nom. erdarcai honore conspicui
Z'^. 5. — Compar. airdercu FB. 22.
airdircus 31. claritudo Z'^. 788.
— Sg. Nom. airdercus FB. 79 Eg.\
Dat. ar airdarcus TE. o LU.; ir-
darcus FB. 19; 61.
air-dlig-im I ich verdiene. —
Praes. Sg. 3 nad airdlig SP. V 7.
airdmes M. .,estimation , arbi-
tration" O'Don. Suppl. — Gen.
büaid n-airdmiusa s. büaid.
aire F. Beachtung; attentio
TF&.12C (Z2. 452).— Da*, menestarda
dia airi SC. 44, 9(?); Acc. fäilte
ni thaet imm aire Lg. 17, 47- —
Vgl. faire.
aire, air<e Schläfe Corm. p. 3.
— Gen. toll arach cavitaiem tem-
poris Z^. 260; Dti. Acc. im du da
are Z\ 949 {SG.).
aire, are, elre M.primas Z^. 259,
der gemeinsame Name für die Edlen
nächst dem Könige {vgl. den Crith
Gablach, Mann, and Cust. III
j). 467 jf.); i. ainm coitchenn do
gach grädh flatha i tuaith O'Don.
Sup2)l. -^ Sg. Acc. eter rig . . ocus
airig FB. 12; PI. Nom. airig i^rin-
cipes Z". 261; ScM. 21, 4i.
airec inrentio, Lif. zu air-ecar
inremtiir Z^. 471. — Sg. Dat. re
23
6>z,l<t-J
354
airicul
n-airec eta ocus w ante inventionem
11 et o) Z\ 1010.
2. airec M. Treffen, An fio ar-
ten, Entgegennehmen? icohl mit
1. identisch. Vgl. tairec to attend
upon; to supply O'Don. Suppl. —
Dat. bäi . . oc airiuc don t-slüag
sie icartete der Gesellschaft auf
y ££. Ij^ do airiuc thuile doib um
iTir ^l^egehren entgegen zu nehmen
ScM. 2? do airec menm&n p. 130, 25,
vgl. conadh he airec meanraan fo-
ruair O'Don. l. c.
aireelias M. {hoher) Rang,
Frincipat; principatus Z'^. 787. —
Sg. Nom. airechas FB. 79 ; airichas
FA. 29 (airechus LBr.)\ dö glör
ocus fairechas Gl. zu Hy. 2, 49;
ei*echas Gl. zu Hy. 4, 7 (.5. adbul); Gen.
tilach airechais SC. 21; Dat. ardri
ar airechus FB. 33; ar airechas
FB. 93.
airecht {LU.), oirecht {LBr.)
31. Versammlung-., airect curia
Vindol. 58a (Z-\ XLII). - Sg. Gen.
d'insaigid in airechta TE. 15; Dat.
ina n-airiucht i^J.. 4 (oirecht LBr.)-.,
iua haireocht 6; PI. Nom. airechta
FA. 4 (oircchta LBr)-., 6 (na hoi-
rechtu LBr.); 14; Geti. innisin inna
n-airecht sin FA. 6 (oirecht LBr.);
Dat. i n-airechtaib FA. 31 (oirech-
taib LBr.); eter na hairichtaib
FA. G; Acc. itir na hoirechtu sin
FA. 6; Du. Dat. ina n-dib n-airech-
taib dermjlraib FA. 4 (a u-dib
oirechtaib LBr.); Acc- eter cach da
prim-airecht FA. 13 (oirecht LBr.).
airechtus M. Zusammen-
treffen, Anstossen. — Acc. citig
fri hairechtus aithe aeubroit na
haroiti sin FB. 37 Eg.
aireg-de vornehm, edel, 10 ich -
tig. stattlich; praestans Z^. 276.
— Sg. Nom. rann airegde inna anme
l^ars principalis animae Z^. 213;
ciar bo mör ocus ciar bo airegda
FB. 82; ri. . aireagdai TE. 1 Fg.;
PI. Nom. tri eöin aregcja FA. 7
(oiregdu LjBr., fem. Form); Voc. F.
a hlichessa . . airegda Ulad FB. 29. —
Comparat. ciasu airegdu in fer
quamvis superior vir sit {mulier e)
ZK 276; 712.
airer i. eineachlann O'Don. Suppl.
— tüalaing airer crichi d'imditen
p. 328, 3.
airer, aerer i. lenmuin {attach-
ment) no sasadh {Befriedigung) ut
est airer sula serc O'Dar. p. 55. —
Sg. Nom. serer cech mathiusa FA. 35
{„delight"'); PL Acc. airera flatha
nime FA. 33 {,.p)leasures^^).
airerda pleasant O'B. — Sg.
Nom. flaith . . fererda FA. 35 {„de-
lightful"-).
airet, eret Zeitraum, Zeit;
ciaeret m-beteoc m'ingraimmaim-se
loie lange werden sie mich rcr folgen
Ml. 33a, 9. — Sg. Nom. iss ed eret
no bitis . . oc ferthain öenaig SC. 1;
Dat. inn airet sin zu dieser Zeit
{für ind airet sin) FA. 33 (in airet
sin LBr.); inn eret SC. 1.
airfen i. taisben to show, exhibit,
produce O'Don. Suppl.
airfltid M. Spieler; vgl. airfidig
amusers O'Don. Suppl. — PI. Acc.
na hairfiti Lg^VL -f^f
airfltiiid ^~M! Kp ielen, A m ü -
sieren; Inf. zu arbeitim. — Sg. ^
Nom. sithchaire ocus airfitiud Lg- Sj ■ 7
Gen. ?es ciüil ocus airfite FB. 13;
Dat. oc airfitiud bau n-V\ad FB. 42 ;
FA. 6 (oirfited LBr.); cen co beth
d'airfiteod do neoch FA. 7 (d'oirfited
LBr.); fes ciüil . . ic ferfitiud SC. 34, lö;
PI. Dat. bäi mär . . isind rigthig sin . .
do airfitib adararaib p. 310, d.
airg'-siii i^^..l2 zu ergim? -^
airge F. Heer de; armentum L:
Gl. 754. — Sg. Gen. na hairge
p. 40, 11; 23 {Gl. zu na togorta);
Dat. don airge jx 40, 24; dond arge
Gl. zu Hy.b,2i; Acc. in äirgej).40, 19.
airgrech Hy. 5, 11 „a herdsicoman"
Stokes Goid.- p. 141, aber ,,a dairy-
woman" Three Mir. Harn. p. 131,
wo für airge die Bedeutung ,/lairy"
angesetzt wird. Vgl. jedoch airghe
a place for summer grazing in
tJie mountains, O'R.
airg-et, airgdide s. arg-et,
argdide.
d'airi Hy. 2, gi s. faire.
airi des SC. 33, o s. eire, ere.
airicul Gemach; aireccal a 2>yi-
vate apurtment O'Don. Gramm.
airigid
355
airnecht
IX 242, vffl O'Bon. Suppl. — Sg.
Dat. atä i u-airicul fo leith SC. 16;
Acc. dobreth . . isin n-airicul FB. 54;
luid . . iua airicul FB. 58. — Vgl.
airiuclän.
airigid F. Gl. zu a:ittQyr\ deli-
hutio Anbruch Rum. 10, 16 {ZK 249).
— Nom. ba siairighidh Bau-Ulad
o mnai iud fir las u-deuta ind
fled i. secht n-daim../;. 311, is.
airigiiu III ich bemerke, neh me
wahr („the Irish frequenthi render
it in Enylish by ,/eel", so tliat (i
mun is heard to say „I feit htm
Coming toicards wie"; „Do you feel
kirn yet etc." O'Grady, Torr. Dil.
p. 132). — S-praet. PI. 3 ni ro
airigset na mnä chucu sie bemerkten
die Frauen nicht auf sich iza
kommen) SC. 39. — Dep). Praes.
Sg. 1 ni con airigur-sa na imned
non sentio ullam tribulationem
Z^. 740. — S-pruet. Sg. 1 r-airig-
siur animadcerti Z'-. 742; PI. 5 arig-
sitar . . ani sin SC. 9.
air-iiu-berim I ich versuche,
überlege. — Pass. Fut. Sg. 3 cid
airmertar lib Goid.^ p. 87. — Inf.
oc airimimirt techta thaii'is FA. 22
{lies airimirt; ic a airmirt LBr.)
air-inech M. Front, Front-
stück. — Sg. Gen. i n-airdi cacha
hairiuig FB. 2; p. 309, 33: Dat.
forsind airiniuch na imdai SC. 10;
FB. 55; i n-airinuch iud rigthige
FB. 2; 12: p. 309, 3ö ^airenuch);
i n-airinuch na buidni sin „at the
head of tliat pjarty" Mann, and
Cust. III 9l': PI. Nom. airinicli
creduma, airinig airgdidi FB. 55
(^aireuech Fg.).
airisem stehenbleiben, Ruhe-,
ifßl. sessom, tairissem, assissiur. —
Dat. oder Acc. for anad ocus for
airiseom FA. 31 ; Acc. ar nä leictis
airisium dö L U. p. 39^), ig {Aid. Ech.).
airiucläu kleines Haus, Demin.
von airicul (Stokes). — Sg. Nom.
m'airiuclän .ST. III 1.
airitlie i. deimin no follus O'Dav.
p. 49. — Sg. Nom. in fairend 6n
äirithe p. 170, li?
airle P\ Rath; cgi. comarle;
far n-arle i. for comarli L U. 19=», -iq.
— Sg. Nom. tathut airle lim-sa
ris ScM. 3, is; issi ar dag-airic
{J.ies ar n-dag-, rgl. Ir. Gl. 884)
dies ist unser guter Rath Wb. 291», i7.
airlecL „a skirmish" O'R. —
Sg. Gen. glicci ind airlig FB. 46;
su&nemuin a n-airlig ar a m-braigti
[ LU. p. 94, 22 {„the rop)es of their
slaughter on their necks'' Stokes,
Rem.'^ p. 67.)
CO i'O airlestai" Gl. zu couid
u-arlaid Hy. 5, 20.
aii'lim consiilo. — Praes. sec.
Sg. 1 coH -airlin-se consulerem
Ml. 54'-; Pass. Praes. Conj. PI. 3
airliter cwmni SC. 25.
ocea u-airlegreiid beim Lesen
derselben p. 19, 37; vgl. ro bä
oc leguud fui in legendo Z'^. 487.
cain airlice SC. 26, vgl. cain
airlicte ,,the law of restoration"
O'Don. Suppl. airlim.
airlicim III ich leihe. — Pass.
j Praes. Sg. 3 crenar odhar airlicthar
(„is bought, is pledqed, is let on
! hire" Stokes, Rem.^^p. 84) O'Dav.
j p. 108 odhar.
airm Ort, i. baue no inad O'Dav.
Gl. p. 54. — Sg. Nom. cia airm
i n-dom facca wo hast du mich
gesellen ScM. 11; ci-si airm hi ta
sifZe %ü0 ist dieser SC. 13; 31; airm
irro trebsat 25; cairm luo Hy. 5, 21;
Acc. acht CO fiasur in n-airm/atä
wenn ich nur tvüsste, wo er ist SC. 16;
CO rancatar co airm i m-böi Fand
bis sie dahin gelangten, ivo F.
ivar SC. 14; 28; 29; 33; FB. 67;
Hy. 5, 70.
äirmiiu III ich zähle; numero
Z^. 435; von äram Zahl. — Praes.
Sg. 1 ni airmiu Hy. 5, 41 (airmo
Fr.). — Imp^erat. Sg. 2 airim-sea
iat zülüe sie p. 41, 13. — Praet.
Sg. 1 ni ro airmius Gl. zu ni ru
(a)irmiu Hy. 5, 41; 3 ro airim
p. 41, 13. — Pass. Praes. Sg. 3
ni armither FA. 18. — Praet. Sg. 3
ro hairmed p. 42, 3U.
airiicclit i. fagail no frith ut est
„i u-airnecht co näibhe corpan saor
Stefaine {Fei. Aug. 3) O'Dav. pj. 50.
Allein die Handschriften des Feiire
haben airecht, airnecht scheint erst
23*
airmgini
356
aithech
*
später nach Analogie des Perf. Act.
arnic, airnic cjehildet zu sein; ni
con airnecht aud Hy. 5, 86. — airecht
Perf. Pass. von airec finden. —
airuigiin ich bitte, bete. —
Praes. sec. Srj. 3 arniged Hy. 2, äc
{Gl. i. dognith ernaigthe).
airuig-the s. ernaigthe.
airriu2''-B.'22? /«rairdiii, Compar.
von ärd?
airsc^le N. (berühmte) Er sah -
lung; vgl. ur-sgeul „a fable, novel,
romance" O'R. — 8g. Nom. airscela
ScM. 15; PI. Dat. ar th'airscelaib
TE. 5.
airsiebe Hg. 5, u (eirlebe Fr.),
hängt mit sliab Berg zusammen;
„an a mountain-side" Stokes.
airtliend FB. 63 Hafer?
airther Osten. — Sg. Gen. naim
airthir iu domain die Heiligen des
Ostern der ]reH FA. i {oirthir LBr.);
Dat. i n-airthiur thiri na ntem im
östlichen Theile des Landes der
Heiligen FA. 4 (oirthitr LBr.)\
i n-airthiur in broga CO. 4 ; a n-air-
thair a thige j;. 20, 30, vgl. ibid. 21;
Acc. arindi atreba airther tveil er den
Osten betvohnt, Gl. zu eous Z'^. 275.
hais i. broga O'Dav. p. 96;
PI. Nom. asai Corm.]). 20 fual; ban-
assa tvomens shocs O'Don. Suppl.
ais Bücken. — Acc. mätau mag-
lorci möri fria ais FB. 37; aslaug
Aiulle dar ardd-ais Lg. 17. s:. corra
gaib a chend dar aiss ScM. 20;
ro feuch tar a ais orrtha „he
looked back upon them" Torr.
Dhiarm. p. 74.
ais „consent, free will" O'Don.
Suppl. — Gen. aise O'Don.l. c; Dat.
ar äis no ar ecin TE. 19 Eg.; ar
ais nö ar eigean .,by fair means
or foul" Torr. Dhiarm. p. 138.
äis FB. 17?
aisliüg-e Vision, Erschei-
nung; Corm. Transl. p. 13. —
Sg. Nom. aislinge Gl. zu adbul
fisi Oss. "III 3; Acc. atconnarc . .
aislingi SC. 12.
aisiieisim ich spreche, sage,
beschreibe. — Praes. Conj. Sg. 2
ni aisneisea co glorach SC. 26
(aisnesi H.). — Tnf. Nom. aisneis . . in
comded FA. 9 (a aisnes LBr.);
Acc. ni chumaic . . nech . . aisnös na
n-oirecht sinF^lAjLBr. (innisin L IL).
ait „pleasant" O'B.; s. brig.
slit Ort. — Sg. Nom. äitim-biat
FA. 34; ait taige „the site of a
house" Ir. Gl. 191.
aitchid s. ateocL.
aite 31. Pflegevater, Er-
zieher. — Sg. Nom. aite Isu Gl.
zu Joseph Hy. 1, 17; CC. 7 LU.
(aide p. 141, 23); a haite na ingene
Xpf. 7; a haiti-si Xr/. 6; ba haiti
cIoTergiis SC. ~S^; ba haidi do
Amorgini p. 142, 17; Gen. oc ur-
gartigiid a aiti SC. 24; do thig
m'aiti-sea FB. 66; Acc. eter aite
is chomalta SC. 29, 3.
aite i. aicde aedificium O'Don.
Suppl.; i. cumdach O'Dav. p. 55.
— Sq. Nom.. aidde ocus aittreb
FA. 30; PI. Acc. tar aittiii FB. 47.
aitge s. itge.
äith scharf; „keen" Corm.
Transl. p. 8 aithech; aith i. ger
ut est aith amhail altain O'Duv.
p. 53; (aith i. luath ibid. 52). —
Sg. Nom. tene . . äith j). 141, li
(tene aith „sharp fire" Corm. Transl.
p. 12 aithinne); aith im og begierig
nach dem Ei Oss. I 12; Dat. co
n-altain aith FB. 46; PI. Nom.
clocba". . aithe p. 190, 27.
aith -briste gebrochen, auf-
gerieben. — Nom. am scith aith-
bristi FB. 82; aithbriste trog 87.
aitliches Frau eines aithech
Corm. %>. 4.
aith-diberg'ach s. dibergach. —
PI. Nom. aithdibergaig ocus fir
legind pridchait eris FA.27 {,,whilom
reavers" Stokes).
aithe F. Schärfe. — Gen. aithe
aenbroit FB. 37 Eg.
aithech, athech M. Mann aus
einer der unteren der besitzenden
Classen, nach dem Crith Gablach
{Mann, and Cust. III p. 469) einer
Unterabtheilung der bo-aire; „Cham-
pion" in den romantischen Erzäh-
lungen, dann .,r(t><sal", „f armer",
mit der Neben mrsh'll mig des Bäu-
erischenund riiijixvhl achten. Daher
FB. 39 der Unhold so genannt
aithoch
357
aittrob
iverden konnte, hei dessen Beschrei-
bunp man an Itvein 425 ff. erinnert
ivirdj aitlicch diu iiäma äith („a
kcen foe"), ni ainm acht tlo dheg-
laecli Corm. p. 4 ; flaith ocus aithcch
„lord and rassaV Tirech. Annot. 1;
aithech tighe i. fcr tighe, ut est
luighe in aithigh tliigho ocus na
haithaige tliigc i. ben tighe O'Dav.
p. 51; Corm. Trunsl. p. IX. V(ß.
(fDon. S^ippl. — Sq. Nom. aithcch
FB. 38; Gen. cluchi ind athig 39;
do raith a hathig Hy. 5, 87 [Gl. a
tir muintire); aithig ibid. 6i.
iiithecli i. fer braitli Lügner
O'Dav. %). 48. Hierher la borg dub
aithech FB. 71? V(jl. eithchech.
aitliechus i. laochdacht O'Dav.
p. 49 aithech.
aithed Entfliehen, Durch-
ff eilen; „elopement", im Titel vieler
Saqen, vgl. 0' Curry On tJie Ms.
M'at. p. 294, 589. — Dat. luid . . for
aithed p. 143, 2.
aitlienim I committo, trado. —
Imper. PI. 2 aititnid übergebt sie
FA. IdLBr. (tabraid LU.). — Pass.
Praes. Sg. 3 ni atheuar SeBI. 3, e;
aithnir „committitur, is given in
Charge" O'Don. Suppl. Vgl. aithne.
\\\rf\\i\iQvvüth.i\)Gixn.nicht wieder-
holte er einen Schlag FB. 81, nir
aitherrechi?//., lässtein Praes. aither-
riuch erschliessen, Inf. aitherrech.
aitlierrech repetitio Ml. 133<i,
cgi. Goid.'^ p. 24. — Dat. adverbiell
aithirriuch wiedermn Ml. 134^,
rursus Z^. 609; atheroch CC. 6 LU.;
SC. 33 (aitherrach H.); atheruch
SC. 18 (aitherrach H.).
aithesc N. Bericht, Rath; ad-
monitio Z^. 869. — Sg. iV^o»;. an-aith-
esc . . iss ed ro raid-seom TE. 12 LU.;
Dat. atrubradar..d'oenaithiusc TE.
2 £//.; buidig..dond athesc ScM. 4;
Acc. ro i-aidset a u-athesc ScM. 2;
lasin u-athesc sin FB. 7; raidis a ai-
thiuscc p. 145, 10 ; PI. Acc. aithescae
Sc3L 2 3L, athiusca H.
aithg'iie, aidg-ue cognitio, re-
cognitio Z^. 869. — Gen. comartha
n-aitligni FB. 59 Eg. ; , Acc. saig
aithgne forru p. 144, a. — Vgl.
aicliue.
aitlig-nim ich erkenne. — Praes.
sec. Sg. 2 inn dathgnitae würdest
du sie erkennen p. 144, 21 [lies
•guitliae); 3 nir forfffimusa mnai
atguead fer LU. p. 124b, 31; ni
rabi la VUn fcr asaithgncdjPi?.25. —
l'erf. Sg. 1 atot-atbgön ich erkannte
dich TE.b Eg. {vgl. Gramm. % 240);
3 nis n-athgeöin Lr/. 9^ atgeöin
FB. 70 (aithceoiu Eg); nach aith-
gcuin j(>. 144, 22; PI. 1 atgenamniär
FB. 46; 48; 3 atgenatar FB. 25.
dia u-aithig'et s. taithig-iin.
aitliirge s. aithrig-c.
aitlile Ueberhleibsel? aithle
tened „remnant of firc" Corm.
Transl. pi. 12 aithinne; foloman . .
i. ainm don aitli bruit Corm. p. 20 ;
vgl. aithle i. seanbhrat {„an old
garment") O'Clery. — Adverbiell as
a aithle sin thereafter Corm. Transl.
p. 7; a haithle a n-oenaig „after their
fair" FA. 30 (aithli ohne a LBr.).
aithne N. depositum Z^. 869.
Vgl. aithenim.
l)a liaithnium Xa. 17, n. corrujit,
für aichnium? s. S. 90.
aithrech reiiig, einzufrieden:
aidrech paenitens Z'-^. 869. — Nom.
nar bat aithrech SC. 26; bid aithrech
a coli Lg. 5, 11 adrech Lc).
aithrig'e TT Reue, Busse;
aithirge paenitentia Z'^. 869 {Wb.
SG.); athirge South. Ps. {Goid.'-
p. 58). — Gen. £es atrige lere Leute
von fleissiger Busse FA. 23 (aitrigi
LBr.); Acc. cen aithirgi, fri ithirgi
Z^. 248; dognith ernäigthe ocus
athrige Gl. zu Hy. 2, 26.
aitire, aittire Bürgschaft,
Bürge; hostage, guarantee Corm.
Transl. p. 12. — PI. Nom. aittm
ua trenfer FB. 8; atrachtatar na
aittiri 13; Gen. de inchaib na
n-atairi ibid. ; Acc. togaid aitiri de
7. — Vgl. eterius.
aittiii s. alte.
aittrebiV. Wohnsitz, Wohnen;
Elf. zu aittrebaini. — Sg. Nom. dianid
erdalta a haittreb sie zu beivohnen
FA. 14; sir-aittreb 34; aidde ocus
aittrob diabail 30; Dat. do bith-
aittreb flatha uimi um für immer
zu beivohnen 34; Acc. ferait a n-
aittrebaim
358
-)fX
Acc. on trath sa co alaile Fü. 24; ni
thairmescad nach ai alaile FB. 42
alaim I ich ernähre, erziehe
— Praes. Sg. 3 not ail alit te Z'^
430. — Fut. S(). 3 is messe nodn
ailfea p. 141, 4. — T-praet. Sg. 2
ro altaisi CC. 5 Eg.; 3 alt Deicli-
tire in mac CC. 3 if7.; rom alt
p. 328, 1. — PI. 3 rom altsat
p. 328, 18. — Praet. auf -ta Sg. 3
alta Dectire in mac CC. 3 Fg.;
bäi in mac altae CC. 5 LU. —
Pass. Praes. Sg. 3 alair leo CC.
4 Eg. — Praes. sec. Sg. 3 alta . .
Etain . . la hEtar p. 131, lo; co
n-altä CC. 5 LU. — Fut. Sg. 3
ailel)thair irL_X (ailfithir Eg.) —
Praet. Sg. 3 ro alt la Conchobar
L^- ßl conn alt p>- 142, 23. — Inf.
Irmailemain Sencha form p)- 324
{Tochm. Em.). — tri altram Fergusa
form p. 328, 6, s. altrom.
älaiud schön; älind decorus,
formosus Z^. 795; Gl. zu cain Hy.
1, 2; äluinn „heautiful" O^Don.
Gramm, p. 112; cid maith cid olc,
cid älind cid etig SG. 28^, 6. —
Srj. Nom. ba hälaind CC. 2 LU.
(haluinn Eg)- SC. 33, 26; 27; SP.
IV 4; is alaind cech n-derg SC. 43;
aittreb isin glind FA. 22; PI. Nom.
a n-aitreba ihre Wohnstätten 14. —
Vgl. com-attreb.
aittrebaim 11 ich bewohne. —
Praes. Sg. 3 atreba habitat Z'^. 434
rel. aittre&us FA. 12 LBr.; PL 3 \
nis aitrebat FA. 12; ni aittrcbat 29
aittrebait in catbraig sin 12.
al = ol, or inquit, p. 144, - 18
22; 30: 145, 1; all se p. 144, 15.
al asbert TE. 2 LU?
alacht schwanger CC. G LU. \
(torruch Eg.). \
älad Wunde; O'Dav. p. 120 |
tiscail. — Sg. Nom. tälad oengae j
die Wunde eines Speers On the
Mann, and Cust. III 450; PI. Nom. \
älta ina thöeb liss FB. 24. \
alaile, N. alaill alius Z\ 359
iHjl. araile. — Sg. Nom. indala
n-ai . . alaili SC. 8 ; Gen. ata lä
i n-degaid alaili TE. 12 LU; M
comchetfaid alaili p>. 310, 4; Dat
atraig cach fer di alailiu X^L-jLiJl
alaind bantrocbt SC. 34, 7: 17; alaind
luadam SC. 37, 2; alaind a li SC. 38;
ba hälaind . . ocus bä liamra in
tochim FB. 7; 20; jnac alaind Aililla -~.
La. 1 Lc.\ Sg. Gen. F. äilne, äille (^
CTDoH. Gr. p. 112; PI. Nom. bri-
athra aildi verha pulchra Z^. 45;
ingni ailli TE. 4 Fg.; äilli a blai
Jpg. 17.^33: da ech . . com-alli gleich jH*
schön p>- 310, 13; Dat. do mnaib
aille oentamä SC. 44, 13 (ailli H.). —
Adv. alaiud ro dingestar Gl. zu
dedaig Hy. 3, 3. — Comparat. äildiu
pxüchrior Z^. 275 {später äilne, aille);
bä aildiu cach cruth araili FB. 28;
im Sinne des Superl.: in rop ailliu
lim Lg. 18, 5; ailliu do chingdis ^
Lfi. 17, 3 Lc: ingen as mör-ailHu ^
Lß^JXs möräillim Fg.). — Superl. X
in da en ba haildem dib SC. 6
(haillem H.); fer . . as aldem di
feraib hErewrZ FB. 51 (is ailldem
Fg.); p. 310, 31; TE. 2 LU.
iar u-albai f. 131, 25?
iilde, Alle F. Schönheit {von
alaind); aille „heauty" Corm. Transl.
p 165 uall. — Sq. Nom. alli dath
SC. 33, 4 (ailde H.) ; Dat. co n-aldi
datha SC. 31, 4; ar ä äildi ade Gl. zu
Bersäbae forma captus Ml. 32a, 22.
ale, alle Adv., 0 .soin ale „from
tliat time forward" O'Don. Gramm,
p. 263. V(il. alla.
ale FB. 92?
ale s. alle.
alg-euaigfim III ich mildere, be-
sänftige {von kilgen)-., tardo, lentor
Z^. 435. — Praes. Sg. 3 älgenigid
mitigat, tardat Z^. 437. — Inf. in
tan . . no bid . . oca halgenagud-si
tvenn er sie besänftigen wollte Lg. 18. ^
alg'es s. ailges.
alle angenehm, erwünscht?
mäd alic duib-si SC. 45, 26; 47; ba
halic leis FB. 75.
alid s. ^lilim.
aliud s. alaiud.
1. all N. Zügel: i. srian OCl. —
PI. Dat. CO n-allaib oir Sc3I. 20;
Du. Nom. da n-all n-ffibda FB. 45;
da n-all n-aphthi n-intlasse LU.
p. 113a, 43 [Siab. Concul); da n-all
n-düalcha FB. 45; 51; dia n-all
düalcha FB. 47; p. 310, 30.
359
2. all i. hin Gl. zu Fei Jan. 6, v(jl.
com-all.
o. all i. i'iasal Gl. zu Fei. Jan. 6;
hierzu, all-togu SP. V 9? vgl. ran-
toga „rigid noble choice" Stokes,
Fei. Jan. G. — Vgl. aill.
4. all „great, prodigious, mighty"
O'R., nieht cerschieden von oll?
5. all N. Fels; cliff', itir da n-all
OBon. Supxil.: all n-glaine „rock
üf purity" StoTces, Fei. Jan. 6. —
Acc. CO u-ecmaing a tul immon
u-all FB. 70, vgl. dollcici a cend
immoii cloich Lg. 19.
6. all inciuit p. 144, 15, s. ol.
alla, ein Baumadvcrb, das in
gewissen Verbindungen häufig vor-
kommt: alla astig Gl. zu intus,
allamuig (alla amuig outside, O'Don.
Siqu^l) Gl. zu foris Gild. Lor. 86
(nullo membro foris intus egrotem);
alla nair ialla auair On the Mann,
and Cust. III j). 458) ^(iid alla thoir
071 the east side, alla thiar on the icest
side O'Don. Gramm, p. 2G3: „away
(far off}"'} On the 3Iann. III Index.
— connoeljaib Alban alla Hy. 1, 53
{Gl. i. fri muir anair i. — V(/l. an-all.
alla Inferject. FB. 84. '
allaid wild {Gegentheil: cendaid
zalim Corm. p. 12); cü allaid Wolf,
lupus Ir. Gl. 417; ag allaid cervus
Corm. p. 12 cerchaill: onaqer Ir.
Gl. 389. — Sg. Nom. torc allaid
Hy. 5, 57; in mucc allaid Gl. zu
anos Hy. 5, 57; Acc. in sinnacli
u-allaid Hy. 5, 6i; p. 46, 2i; PI.
Nom. coin alta Hy. 5, 6o; SP. I 5.
allam Gl. zu erlam Hy. 5, 95,
ihre Hand.
all-l)ach FB. 52, all-cliliu 53
ivohl zu all i. üasal?
allmar, O'Beilly's „allabhar
savage, wild"? — PI. Nom. allmair
FB. 45; p. 310, u.
aliud Buhm; i. nos („ciistom"
Stokes, O'Beilly hat aucli „fame")
no alad {„fame" O'Don. Suppl.)
i. a laude i. on molad („from the
praiae") Corm. Transl. p. 14; alladh
i. oirdhearcas „fame, conspieuous-
ness" O'Cl. — Sg. Nom. ni . . a iiaill
nach a aliud nach a airechas FB. 79
(allad Eg.); Dat. ar aliud ocus
ergna ocus auiiabra FB. 19; ar
I aliud ocus gail ocus gasciud FB. 61.
allus p. 141, 19 s. los.
alltar alter. — Gen. ar amainsib
in chentair ocus ar phein in alltair
1 ,.from tJie wiles of ihis world', and
j from the punishment of the othcr"
Gild. Lor. Gl. 147.
alma He erde, S c h a a r;„ a herd,
a number of cows" O'Don. Suppl.
— PI. Dat. almaib tor mit Schaaren
I von Helden ScM. 21, 6; Acc. almai
' enlaithe FB. 49; p. 310, 19.
almsau = i?.e>]/j,ooiv7]; i. quasi
elimsan ab elimosyna Corm. Gl.
p. 2. — Sg. Gen. na halmsaine
Corm. Gl. p)- 2: PI. Nom. alrasana
FA. 27 (almsanu LBr.); Dat. dia
n-almsanaib FA. 27.
1. alt J.r^. — Sg. Dat. don alt air-
chitail issiu „to the p)resent species"
Corm. Gl. p. 3 anair; fön alt cetna auf
dieselbe Weise SC. 8; PI. Gen. dia
sloindead na n-ilalt „to distinguish
the various species" Corm. Gl. l. c.
2. alt i. aircetal O'Dav. p. 47.
3. alt „Joint" Corm. Transl. p. 56
deach. — Nom. cech n-alt FB. 37
Eg.\ Dat. don alt Gl. zu jugulum
Gild. Lor. Gl. 201.
4. alt („cliff" or „height") ab alti-
tudine Corm. Transl. p. 4; vgl.
altcymr. allt collis Z'^. 113. — Sg.
Dat. i n-ailt Hy. 5, 1.
5. alt i. teach {Haus) O'Dav.
p. 54; vgl. ailt.
tria alt Lg. 17^^ 31?
älta s. älad.
altau F. Rasiermesser; i.
scian bearrtha O'Dav. Gl. p. 54
alt. — Sg. Dat. co n-altaiu aith
FB. 46; Acc. is aith amail altain
O'Dav. Gl. l. c; ama? in n-altaiu
n-äith sicut rasorium acutum Ml.
col. 301 {Goid.^ p. U).
altfad ui-l>roclibiiada FB. 46?
vgl. borrfad.
altuiiüe- scharf {wie ein Basier -
messcr), von altan. — tene . . aith
goirt ailtnidi p. 191, i^i; aithe g«"a
altnide p. 190, 27.
altuidecht F. Schärfe. — Dat.
no thescbad finua fri gaith ar altni-
decht FB. 91.
altrara
360
altrnm Nahrung, Ernähren,
Erziehen; nutritio Z^. 771; „nur-
tnre" Corm. Transl. p. 2. — Sc/.
Gen. do cliuindchicl ä altrama „do
demancl his nutriment" Ml. {Goid.'^
p. 18); am tualuing mu dalta alt-
ramm o do rig p. 142, 5 {ich hin
im Stande meine Pfleglinge könig-
lich zti erziehen'^); Acc. tri altram
Fergusa form p. 328, 6.
am- ist VorsatzpartiTcel von
negativer Bedeutung, s. am-les,
-riar, -ulach. Vgl. ZK 860; Wi.
Gramm. § 401; Corm. Transl. p. 3.
am, amm N. Zeit. — Nom.
{oder Acc?) a n-am {mit nacJifol-
gendem Relativsatz) als CO. 6; in
am p. 310, i; Dat. iar aira nach
{einiger) Zeit SC. 33, 5; in aim als
FB.^10. — Vgl. tan.
dm loahrhaftig, engl, in sooth,
■! eine hetheuernde Partikel wie em. —
j( I ni pam slän-sa am Lg. 7; „cid as
I mö miscais lat atchi" ar Conchobar.
^ I „Tussu Am" or si Lg. 19.: cid am
was denn ScM. 10; ni ba dirsann
in galur sin am TE. 7 Eg.; trüag
am sin TE. 9, 25 (?)•
am ich hin, sum Z^. 487; Wi.
Gramm. § 384 ; wird nur als Copula
gehraucht, aher nie mit der Negation
verhunden. — Sg. 1 am celi-sea Co-
naill FB. 39; am escid-sea FB.
35; 31; p. 40, 20; 141; 4; 5; 29;
p. 142, 1; 5; (SP. II 12; uair is am
ben-sa curad cäin FB. 30 {vgl. Wi.
Gramm. § 385); is am slän-sa TE.
14 Eg.; cid indiu bad am slän-sa
(TE. 10 LU.:, so ist loohl auch mad
am zu trennen FB. 32 Eg. ; für is
ed am Lg. 18, 3 ist ivolü mit Lc.
tathain mihi est zu lesen, vgl. jedoch
cein am messe du thabairt doraid
du gle for mu mud SP. II IG;
selten im: ar is im ingen ercniVi
TE. 9, 10. — -8 at banlendan FB. 18;
at ferr do laech andö-sa ScWl. 16;
iss at slän-sa TE. 14 Eg.\ ro päd
at slän TE. 10 LU.; is att ail-siu
dam-sa ocus bid at ail SC. 43. —
3 is coir FB. 9; 41; SC. 6; 17;
29, 22; 33, 27; 35; 41; 43; 45, 22;
■Jf is maith sin SC. 34; is gle La. 18. 2:;;
is amra amlaid TE. 14 LU.\ is ferr
FB. 6; 26; 28; SC. 44, 10; is ecen
dam a dütracht SC. 44, u; is banna
ria frais ön trä FB. 52: SC. 30, 10;
SP. IV 1; is err tbreu FB. U; 23;
is lat in fer SC. 44, 5; is e seo
iarom forcetul no gnätbaiged FA.
32; 33; FB. 9; SC. 13; 33, s; 45, 13;
is he SP. III 4; is dom chuitbiud-sa
ön FB. 61; ocus se [für is e) os
adart fir i sirc SC. 23; isi mo
riar-sa FB. 16; issi lanamain ro
failsad i^jjjj is hi sin TE. 5 Eg. ; ^
p. 131, 28; 140, 24; 144, 25; issi
dan cetna tir coso-rancatär FA. 4 ;
23; iss ed läa and sin immanarnic
do-som frisin Liath Macha FB. 31;
SC. 1; iss ed attach adessam Hy. 1, 4;
ind flaith is ed a orbbae SP. V 11 ;
is iat lucht diar bo soirb in set
sain FA. 23; 31. — Mit is ivird
ein Begriff, der besonders hetont
loerden soll, vorausgenommen, und
die eigentliche Aussage folgt als
Relativsatz nach (vgl. franz. c'est
lui qui a fait cela): ar is Conall
ar lin a chernd cinges ria cach
Ifech FB. 23; 71; SC. 29; besonders
häufig mit dem Pron. personale:
M. iss e non dlig FB. 14; is e
gaiscedach as dech FB. 14; FA. 32;
is he ba sinser FB. 81; F. issi ro
bad banrigan FA. 20; ro fetatar
issi lanamain ro failsad La. 16: -^
N. iss ed adfiastar sund SC. 28;
35; Hy. 2, 1; 12; 24; 5s; FA. 17; FB.
9; 20; PI. is iat aittrebait in cathraig
sin FA. 12; 24; 25; 27; 28; 29;
SC. 37, 20; vgl. it e. — is me, is
tu wie franz. c'est moi, c'est vous:
ar is me-se FB. 23; TE. 13 LU.;
SC. 44, 8; p. 141, 4; CC. 5 Eq.;
is me a cnü chridi FB. 24; SC. 44;
CC. 5 Eg.; is tu Isech na cernd
FB. 10; 11; SC. 29; is tussu Isech
as dech FB. 9. — Auch andere
Satzhestandiheile iverden so mit is
vorangestellt: is dait as chöir a
thabairt FB. 9; 24; 41; 61; SC. 4;
5; 6; 34, 9; 46; is dia acallaim
dodeochad SC. 10; ar is tria chin
m-ban bit feruai ferdlochtai FB. 29 ;
24; 31; Lg. 5, 9; i:i; 17; Hn. 2, 63; X-^^^
iss im tir ata p. 145, 7; SC. 22 ; 41 ;
is de uä tic a liEmain SC. 29, 21 ;
amach
361
is and asbert FB. 13; 30; 32; SC. 15;
is and sin batar Vhiid iua terchom-
ruc SC. 24; 32; is indiu curthir in
cath SC. 32; Lf). 5,^ 7; is amlaid
trä dorönad a tecli sin FB. 2; 20;
81; SC 2; 23; ar is amlaid atä
FA. 30; is malle connuccabsat Hy.
2, Gtj; 5, 37; ar imad na ti-eb . . iss
aire couopartatar cocriclia i u-bEre
CC. 2 LU.; is wird sogar der 1. Sg.
am, der ü. S<). at vorgesetzt {vgl.
Wi. Gramm. § 385): is am ben-sa
FB. 30; is am sUin-sa TE. 14 Fg.;
is im ingeu ercnif? TF. 9, lo Fg.;
iss at slän-sa 'TF. 14 Fg. ; iss att
ail-siu dam-sa SC. 43. — Bei. as:
Ariel arcaingel as cbometaid dö
FA. 16; SC. 15, i; 37, is; SP. II 15;
Hy. 5, i-i; ni brec äs äil dün immut
FB. 61; 92; is dait as cböir a
thabairt FB. 9; is möo de as com-
airche airtbiu SC. 10; ni bo ed as
mö ro gnathaigsem dün SC. 14;
L(j. 19: a ben lud flr as dech i n-
&eFB. 19; 9; SC. 13; La. 6;
Hy. 6, 1 ; FA. 15 ; 20 ; 1er . . as aldem
di feraib hErcnd FB. 51 ; deua . .
Simal as adlaic let FB. 62; in tan
. . as mithig BA. 18; nair as TF.
i) LU. — PI. 3 it, at; it toirsig
oeus it buaidertba din na pecdaig
FA. 14 LBr.; it liiathidir gäitb
n-erraig SC. 37, o; it e tri maic
Find TE. ii LU.; it ^ sin in lucbt
ro berbad döib do lesugud FA. 28;
SC. 5; i). 144, 24; 26; p. 20, is. —
Sit soiüoJd im Anselduss an Partikeln,
als auch selbständig loie it: dia
u-at släna a secht m-bliacZ«« FB.
9 ; 24 ; at möra na comi'ama dait
FB. 10; SC. 45, ly; p. 40, 20; 41, 14;
at lir turim thra frassa na saiget
FA. 29 ; atodiuri . . oeus at triiaga
na gäre ibid.\ 33; cid at liumair
FA. 13 {Stokes theilt FA. p. 23
ci-dat ah)\ cid at olcca rünu ban
TE. 9, 17 Fg.; at a cbomrama
öenaidche so ule FB. 89; at lat
so . . rig bätar isin dail sin SC. 22. —
Bei. aercbinnig cläin ate colaig
FA. 29 (lujl. andaiti unter tau).
amach s. ammach.
•AVüAY^'Amnei^BestandtheilverscIde-
dener Interjectionen des Schmerzes
oder Schreckens ; fe amfe „rooe'svie^'
Goid.'-' p. 180 {toohl mit Anspielung
auf lat. vae mibü); SC. 7; FB. 35 j
aill amai FB. 25; 34; 61; cid amai
FB. 34 Fg.
amai, amail Praep. (c. Acc) und
Conj. wie; geioöhnlich abgekürzt
am, nicht abgekürzt Hy. 1, 30; 33; 37;
amuil CC. 1 Fg. — 1) Praep. ut,
instar Z'^. 657 {vgl. Stokes, Goid.'^
p. 14 not.): amuil gach n-anrad
CC. 1 Fg. ; eivaal retlaind rig FA. 10;
amai bruthu FA. 34; am«i flesca
(jir SC. 31, 10; amai aed FB. 68;
a.mal sin FA. 34; &mal soerdatb
Lfi. 18, ig; -FA 8; 17; >S'C'. 37, u; -^
i*^-B. 37; &mal tussu i«. 9, amalt-so
- Anstc
^
ic^malt-sa Fg. — Anstatt amai
sin FA. 22 LBr. und 34 Lü. ist
ivohl amlaid sin zu, ergänzen. —
2) Conj. ut, sieut Z^. 718: a) in
Gleichnissen [oft mit der 3. Sg. Praes.
in relativer Form) amai bis FB. 44;
meles 52; sechnas SC. 41; bentair
FB. 46; 48; 82; amai bid fötrond
fairrci dimöre FB. 85. — b) in
Vergleichen mit Thatsachen: amai
foedes Hy. 1, 33; soeras 37; amai
roanacbtso; amaZ dorigni imcossait
inna fer FB. 16; 26; 39; 83; 87;
amai as adlaic let FB. 62; amai
ro bo data lais 11; am«Z ro aurgnad
FB. 13; 16; 25; amai do rairgert-
som FA. 2; 6; 7. — c) nach Verbis
sentiendiund declarandi: adfetamaZ
atchonnairc SC. 12; 29; 40; 48;
FA. 6; amai doragad airi FB. 17.
— d) zum Ausdruck des Anscheins
„als ob" mit Temp. secund.: amai
na beth etiV als ob sie nicht vor-
handen iväre FA. 17; FB. 11;
SC. 49; auchL(i.9?_ — e) mit Temp. "V"
hist. toie= als: amai ro bätar and
FB. 91; SC. 48.
amaiuse, vgl. amhuinse 2n-02)hecy,
incantation . . ; cunning , subtlety
O'Don. Sappl. — Sg. Dat. ar äine
ar amainse ar chirt p. 328, 10; PI.
Nom. amansi mora na mac Oss. I 7;
biastai granni dracondai cucund
dofutitis, trena a n-amainsi echdili
ciadeutis LU. p. 1W\ 17 {Siab.
Concid.)\ Bat. ocum imdegail ar
amaiuäib in cbentair oeus ar pbeiu
362
in alltair „protedim) me from the
wiles of this tcorld, and from the
punishment of the other" Gild. Lor.
Gl. 147.
amaiiisiu Compar., vgl. tressiu
cach gniaid, eölchu cach druid,
amainsiu cach filid LU. ih 123», 2».
amein s. amiu.
ameu {christl.) amen p. 20, 23; 32.
amiu Adv. so, ebenso:, amin,
amein ita, sie, item Z'^. 613. —
cia beimmi amin nach re SP. II 13;
forriuth a n-enech ocus a n-iuech-
nreso amiu ]J- 141, 27; hierher auch
amein FB. 67 {auf den Satz in tan
ata . . hinweisend).
am-g^licc imlclug, longe schielet.
— Compar. amglicn t'echrad-su
FB. 34 (aimglica Eg).
ain-labar stumm. — Sg. Nom.
iugen amlabar Hy. 5, 43; Dat. 0
amlabar a muto Z'^. 780.
amuiail »ST. V 10 nach Stohes,
Goid.- p. 178, für a smail, a samail
„his lilce", seinesgleichen?
anilaid Ado. so {ovrojg, ojöe),
häufig in der Formel isamlaid {vor-
wiegoul mit einem s) est ita ZI 610,
von mir mit Mücksicht auf die unter
ovrcog angeführten Stellen in is
amlaid getrennt, vgl. „is amlaidli
it is so" O'Don. Gramm, p. 263.
Da jedoch auch samlaid in diesen
Texten vorkommt, so könnte auch
diese Form in isamlaid enthalten
sein. l)ovzoji;: ma ro bamar amlaith-
sin TE. 13 ; is maith linn amlf«f?-sin
TE. 14; FA. 24: is amra amlaid
TE. 14 LU.; FB. 52. — 2) d>de
igeto. is amlaid): is amlaid . . atä
in rigsudi sin es ist so dass dieser
Tliron ist FA. 7; 11; 14; 17; 25;
30; 35. — Das, worauf amlaid
hinweist, tvird angefügt a' mit ocus
{und): is amlaid dochuadais ocus
gai triat bragit es ist so {dass) du
(fingst und ein S2ness durch deinen
Hals Sc3I. 14; FA. 12; TE. 9
Fg.- SC. 2; 33; 44; FB. 20; 81.
b) mit i. (= idon) : is amlaid dog-
nithe in tarbfes sin, i. tarb find
do marbad SC. 23; p. 309, 31.
c) mit conid: SC. 49. d) ohne Par-
tikel: is amlaid . . doröuad a tech
sin: sudigud Tigc Midclu'iarta fair
FB. 2; p. 311, 35; CO röchet.,
amlaid-sin tarsin n-glend cetna: iar
mörgäbud FA. 22.
am-les Nachtheil, Schaden;
„aimles evil" O'Don. Suppl —
Sg. Nom. nib amles SC. 11, 9; Dat.
ni ar chul no amles TE. 13 LU.
aiu-li Glanzlosigheit. — Sg.
Nom. a fuacht a fot a hamli SC. 30, 8
{vom Winter).
amm Zeit s. am.
ammach, amach hinaus, fort,
spätere Form für altir. immach,
in älteren Texten noch selten. —
tisa ammach SC. 34, le; luidh . .
amach p. 144, 10; asa cionn amach
aus seinem Kopfe heraus Gl. zu
Oss. III 6 Ed. (immach L.)
ammaig, amaig' dr aussen,
spätere Form für altir. immaig. —
ammaig FB. 21; ro leblaing-seom
tarsin csithraig ammuich FB. 82;
ammuig 88; 91; ascnam co araile
iuse mara hErenn SLinmiglTylPraef.
ammor, amor Trog, Corm.
Transl. p. 15. — ammbur indlait
„a tvashing trough'^ On the Mann,
and Cust. III p. 485.
ammuiu SC. 4? {„they all hegan to
contend ivith one another" 0' Curry).
ammus, amus 31. Nachstellung,
Angriff, Versuchung; temptatio
m). 2c {Z-\ 788); amus longphuirt
„attack on the camp" O'Don. Suppl.
— Sg. Dat. {oder Acc.'^) ar ammus
Eochada TE. 3 Fg., ar amus {in ah-
geschivächter Bedeutung) „towards"
O^Don. Gramm, p. 288; Acc. ocus
nis lecea sind i n-amus n-dofulachtai
und führe uns nicht in Versuchung
O'Don. Gramm, p. 443; PI. Dat.
asna amsib sin La. 12 (asnajLathaib -^
sin _Xc^_^i/2-) ; Acc7 amsiu Gl. zu
conatus noxios Ml. 16» 2.
amuas hart, rauh, übelge- y
sinnt. — Sg. Nom. in maec amnas
der unverschämte 3Iensch Hy. 5,35;
erclior amnas Hy. 6, 13 {Gl. i. am-
iuuas i. drochinnas); ba hamnas fri
ecrata L(i. 17^ 12; am amnus ar ^
gail p. 142, 1; Acc. fri cech nert
n-amnas Hy. 7, 43; gairm u-amuas
FB. 84.
363
amne Ade. so; üa, sie Z^. 613:
steht öfter tvie unser „so^' modal
hei räiunlichen Bestimmungen. —
in maith a n-dub so amne ist diese
Tinte gut so 311. 13d (glossa scrip-
toris codicis atrcnnentum temptantis,
infra in folio Z'^. 213); fil os adart
na himda tliall amne der am obern
Ende des Lagers dort so ist SC. 24 ;
ind uas amue asan imda ScM. 6 H.\
Etain indiu sund amne p. 131, 24.
jiinos M. sateVes; „a hireling
saldier" Corm. Transl. p. 2 (i. am-
fos i. inti nabi foss air, acht lio
loce do locc); amhas a .saldier,
O'Dan. Stippl. — PI. Gen. na n-amus
satilitum LArd. 12a {Gaid.^ p. 69).
— Davon amsa, amsach, amsaine.
amor s. ammor.
anior Jammer, „misery" Stokes.
— nim thaii'Ie ec na amor Hy. 6, 12
{Gl. isse amor eia i. uch ach).
amra w u n derb a r {oft mit maith,
gut, glossirt); N. Wunder; i. maith
no mirabilis Gl. zu amra Hy. 6, 2. —
Sg. Nom. amra arad -Hy. 5, 12;
amra samud Hy. 5, 13; amra plea
ibid. {Gl. i. bona): p. 39, 10: ri
amra Sc3I. 1: TE.l Eg.: p. 311, th:
ba amra Hy. 5, 5i)' [Gl. ba maith);
is amra amlaid TE. 14 LU.; bä
halaind . . ocus bä hamra in tochim
FB. 7. — amra di ein Wunder
van ihr Hy. 5, 38 {Gl. i. maith); 73
{Gl. i. maith i. do Brig^Y): so wohl
auch 77 zu lesen (amru LHy.^, Gl.
zu dieser Stelle: i. ro bo mör in
fiurt do Brigit: amra tinne senastar
Hy. 5, 45; amra ro gab prainn
Hy. 5, 68 {Gl. i. maith) fofrith amra
Hy. 5, 79: ba mo amra arailiu es
war grösser das Wunder als ein
anderes Hy. 5, 75 {vgl. jedoch unter
Dat.) amra tire Wunder von einem
Lande p. 133, 2; ba amra retha
Hy. 2, 9 (amra Fr., amru LHy);
Dat. ba mö amru arailiu Hy. 5, 40
(amro Fr.)- 47: boi mär de amru
inna flaith LU. p. 121», 28 [Tochm.
Em.); Acc. im ardrig n-amra n-UlafZ
FB. 28: Hy. 6, 1 (i. maith cel mi-
rabilis); Voc. a mr/(c amrai FB. 61:
a Oilill amra TE. 10, 1 Fg.: PI.
Gen. ba höen a amra es tvar eines
ihrer Wunder Hy. 5, 43 (i. do fertaib
Br'igte). — Compurat. amru fei-aib
SC. 31. 11 {der timnderbarste der
3Iänner?); amru sceöil SC. 31, 0:
Hy. 5, 18 {sollte beide 3Iale amra
gu lesen sein?). — Compos. im
Concobur cloth-amra FB. 28.
am-rfar F. „Opposition" OB. —
Sg. Dat. ata mo c/iorp dorn aimreir
TE. 9, 24 {vgl. do reir far coluo
secundum carnem vestram Z'^. 659);
Acc. däig no co dingnea m'amreii-
SC. 45, 2.5.
ain-reid uneben; iniquus ZK
860. — Sg. Nom. rop reid remunn
cech n-amreid Hy. 1, 34; hid reid
riam cach n-amreid „everything
unsmooth shaJl he smooth before
Mm" Goid.^ p. 56 {Cod. Bern.).
am-reith, vgl. O'Reilh/s aimh-
reidh F.strife, %ineasiness, abstinacy,
a defile, a fastness. — PZ. Acc. eter
mothru ocus amrethi FB. 47 laim-
reide Fg.).
amroichlimm p. 141, 21, corrupit
für arfoichlimm.
amsa F. Krieg s^dienst, von
amos. — Sg. Acc. co ro gabsat
amsai aice Lg. 11_ (amsaini Fg., -^
a.msaiü ic.\
amsach 31. Soldat. — PI. Nom.
amsaig Conchobair La. 14. y.
amsaine F. Kriegsdienst;
military service O'Don. Suppl., vgl.
amsa. — Acc. amsaini Lg. 11 Eg. /'^
(amsajn Lc). ^ — ^
amser, aimser F. Zeit; tempus
Z\ 241: 989. — Sg. Gen. inna
hamsiri sin FB. 1 ; Dat. i. n-amscir
da macc Aeda Släue Hy. 1 Praef;
it amsir zu deiner Zeit Lc/. 5, 7; 9^ ^Vxy
amsib s. ammus.
am-nlach unbärtig; vgl. ulcha.
— Sg. Nom. cesu amulach is öc
SC. 37, 1; gilla öac amulach i4.
amus s. ammus.
au spätere Form des Artikels für
altir. in, ind.
au- Neutr. des Artikels, s. in.
an- Relativpronomen, s. a n-.
an- Pron. poss. der 3. Pers. Plur.,
s. a n-.
an- Privaiivpartikel, s. an-eöla,
an-fireu ii. s. tv., nach Zimmer,
364
aiifilaich
ZtscJir. f. Vgl Spr. XX 524 mich
ccaine, ecnairc, ecraibdech w. s. iv.
au- vor Baumaäverhicn in au-air,
an-all, an-des, an-iar, an-is, a-tuaid,
au-üs.
an i. luath (fDav. p. 47.
1. all i. sithal [Trinkgefäss) O'Dav.
p. 52, 55; PI. Nom. aiia Corm. p. 3.
2. tili glänzend. — Sg. Nom. an
spirut uöeb Hy. 6, g; an breo
„a splendid fiame" {oder Compos. ?)
Fei. Jim. 2; ba hän aircech aibind
p. 310, 5 ; ord an Gl. zu co n-orddain
Hy. 4, 7; snigi an Gl. zu an-mich
Hy. 5, 30 ; am an p. 141, lo; Gen.
Adamnain äiu Hy. 1, 54; mac äin
Amorgem' FB. 23; Dat. F. for licc
derg äin FB. 48; Acc. tech n-an
n-uirnige p. 145, 4; Voc. F. a Emer
äu SC. 44, 11 ; PI. Nom. F. buidnc
ana do ainglib FA. G; Voc. F. a
läicbessa äua FB. 29. — Compos.
ria n-andrib än-ard-Ulad FB. 68, 27;
an-flatba ÄC 34, 12; an-ingeuraid 13 ;
an-ingenaib p. 131, 13.
aiiabda FB. 37 Fg., corrupt für
an-aebdaV
aiiacul Bettung, Betten, Inf.
zu augim. — Sg. Gen. beir buide
n-anacuil ScM. 20 (soviel als: häuf
dich los); Dat. dia n-anacul sie zu
retten Hy. 1 Praef.\ ron tograt
diar n-anacul Gl. zu Hy. 1, 17;
domm anucul Hy. 7, 34; Acc. conicim
t'anacul ich kann dich retten LArdm.
186a (j,-. Gl. 570).
au-aicliuid ^tnbelcannt. — Sg.
Nom. don icfad teidm anaichnid
ann Three Mir. Hom. p. 106, 19;
Acc. brisiud for öenfer n-auaiclinid
ctorro FB. 94.
i'iathu ecli n-aiiailclie FB. 49;
p. 310, 20V V(fl. anälaich.
aiiaill SC. 5 .s. alle, N. aill.
aiiaiiii II ich bleibe, loarte;
höre auf; unterbleiben. —
•^ Praes. Sg. 3 anaid L(i,_\±^ PI. 2
in tan na hantai for cocertad Medba
da ihr nicht bei M.'s Urtheil bleibt
FB. 75; 3 anait . . leis sie bleiben
bei ihm ScM. 4 ; ni anat FA. 26. —
Conj. PI. 1 anam sund tvir wollen
hier bleiben FB. 36. — Imperat.
Sg. 2 an bic tvarte ein Wenig Sc3I.
9; 13: PI. 2 anaid FB. 21; 74;
3 anat for m-briatra bägi es sollen
aufhören eure Streitreden FB. 29.
— Praes. sec. Sg. 3 de molad De ui
anad Gott z-u ptreisen hörte er nicht
auf Hy. 2, 26. — Praet. Sg. 3 anais
..dia fes blieb zurück Hy. 2, 53;
SC. 35; 39; FB. 42; co ro an
ScM. 19: ni ro an gol nicJt,t hörte
das Wehklagen auf l4uJJii,Pl. 3 ■)(-
ro ansät FB. T2. — Fut. Sg. 1
ainfa manebo Z'^. 459. — Inf. Nom.
fot galar ni bo sirsan in t-anad das
Bleiben unter deiner Krankheit
iväre nicht lange SC. 11; Dat. do
anad dind imguin abzustellen von
dem Morden SC. 36; Acc. 0 ro gab
. . ceill for anad ocus for airiseom
zu bleiben FA. 31; cen anad ohne
Aufhören Hy. 2, 64; SC. 45, 6.
aii-air von Osten; ab Oriente
Z^. 611 ; anoir from the east O'Don.
Gramm, p. 264. — Congal Aidui and
anair Sc3I. 21, 13; tanic . . anair
SC. 45; etiV anair ocus auiar von
Ost und West ScM. 5; FA: 10
(anoir LBr.); fri muir anair östlich
vom Meere Gl. zu connoebaib Alban
alla Hy. 1, 53.
aual F. Athem. — Sg. Dat. don
anäil Gild. Lor. Gl. 123 (anele);
ÖS clesit for a anoil oben spielen
sie auf seinem Athem SC. 37, 7
{vgl. cless); Acc. bolad fina lia
aiioil SC. 31, 10; sceinti lea hanail
CC. 5 (ria banail Fg.); feib do-
thaiset latt anäil {so zu lesen)
FB. 87; PI. Nom. ro iarfacht-sa
dan do Benen in tromchiaig sin.
Asbert Benen bätar anala fer ocus
ech imman-deocbatar in mag riam
LU. p. 113», 25 {Siab. Concul.);
Dat. arfich 6 äib ech ocus analaib
fer FB. 24 ; des for analaib FB. 30
[^cgl. SC. 37, 7).
anälaich? dofich uiblich tened
ocus anälaich FB. 51: p. 310, sc.
Die p. 310, 37 folgenden Worte
dofich ruithen serci iua dreich
scheinen eine Variation desselben
Gedankens zu s:in. Vgl. auch i'iathu
ech n-auailche FB. 49; p. 310, 20.
analaicli vitium, vgl. sualig virtus,
dualig, dualaich vitium Z'^. 863;
365
andam
P?.^ce. arcn-indarbeaiialcliioodocus
apecthaocus ara tiiiola aoi\]c\nntde-
pellat ritid a ac et prccdla siki, et ut
colllffat cirtutefi Cod. Clin. {ZK1003).
au-all von dort her, von jenseits ;
ülinc, frie anall xdtra Z'^. 611;
„over to tJiis side" O'Don. Gramm.
X). 264; „from beyond, over, Mther"
O'R. — glend län di thenid fris
anall FA. 21 {„on the Jiither side
of it"' Stolces) ; risin tir n-etordorcha
anall FA. 24; fri tir inna pian
anall FA. 29. — Vgl. alla.
aiiatlig-nas p. 144, 23, lies a
n-athgnas.
aiiatriiag- 8cM.2'2,i wahr scheinlich
verlesen für aiiatliag-, t^.i.a i'iathad?
au-bert „hase act", s. aidber.
anbige s. anmicli.
aiiMe F. Unbescheidenheit,
für an-fele; ainble i. ainbfial O'Don.
Suppl.\ ainbbfeile stinginess, impu-
dence O'B. — is anble sin jj. 141, 28.
anbliith loahr scheinlich derselbe
Theil des Wagens, der in anderen
Beschreibungen pupall, lat. papilio,
genannt ivird. — 8g. Nom. anblüth
n-en n-etegnäith üasa creit cbarpait
FB. 45; 47.
an-Tbrachtach „consnmptive." —
S(). Gen. F. ingine anbrachtaige
SMart. 28.
anbsud instabilis Z^.238, s.fossad.
— Adv. CO anbsaid „changeftilU/^
FA. 14.
aiubthine Sttvrm; ainbhthinne
storm O'B. ; vgl. an-fad. — PI. Gen.
tretban trom-ainbtbinc FB. 53;
immud anbthiue na peni suthaine
p. 170, 27; Dat. mara . . co n-ainb-
thinib FA. 30.
ances Hy. 5, S5, {gegen die Glosse)
zu aingcess?
aud {später ann) Adv. da, dort,
daselbst, darin, dabei; and ibi,
in eo Z^. 353. — ann Hy. 5, 29; 88;
p. 43, 12; 46, 21; TE. 2 Fg.- 3 u. ö.
— Zur Verstärliung mit der Demon-
strativpartikel sin verbunden: and-
sin daselbst SC. 2; 22; 24; 47;
FB. 5; 21; 31; 36; 59; TE. 2 E(j.-
3; 5; 6; 7; and- side SC. 32, lies
and-se« (annsen ü.)? Atich and-aide
SC. 38; and -so ScM. 10; 11. —
a) Räumlich, in den verschiedensten
Be-Jiehungen: is barr sobarcbo folt
and p. 132, 2a; a m-l)ätar and als
sie daselbst waren SC. 3; 14; 17;
FB. 9; 16; 21; 28; 37; 55; 91;
TE. 13 LU.\ atät and sind da,
vorhanden SC. 33, 19; FB. 9; 59;
fil and SC. 34, 2 ; 10 ; /-..(/. 5j Sc3L 12 ; ^
dabach and do micl medrach SC.
33, 23; FB. 2; 45; 55; 59; 62;
Sc3I. 21, 13; p. 132, 24; ocus araill
and da« und ein Anderes ist noch
dabei, nämlich .. SC. 46; ro gaet
and wurde dort verwundet Oss. I 2 ;
SC. 22; 23; FB. 66; conrotacht
rigimd£e and FB. 2; 74; ni frith
locht ann lam chraibdig Hy. 5, 29;
80 ; 88; FB. 30; cid dot tucai and
sin SC. 10; 2; feötar and ind aidchi
sin FB. 63; 20; 36; corra gaib
cäcb a lepaid and issind rigthig
FB. 12; CO farnic a grianän . . cen
Etäin and p. 132, 11; is and sen
bäi Aed Abrät cona ingenaib SC.
32; 24. — b) Sehr häufig is and
da, bei dieser Gelegenheit: is and
asbej't Liban fris da sagte L. su
ihm {loörtl. es ist da, dass sagte)
SC. 15; 24; 27; 28; 34; 34, 5; 38;
FB. 13; 29; 30; 32; 33; 58; 89;
Lg. 4; 7; J^ ScM. 15; is and >^^*^
cacbaln tiC. m\L(i. 1 ; 10; ScM. 3; ^
is and sin bätar J^imd: ina terchom-
ruc. i u-Emain SC. 24; FB. 61; 70;
is and ro rathaig SC. 39; 45; FB.
21; 59; Lg. 3; 14; ScM. 18; 19; 20; ^^
TE. 2 Fg.; 3; 6; 7; 12; conid and
ro räid ScM. 3; TE. 16; ij. 131, 22;
ba hed la and sin FB. 4; 31. —
c) lathi n-and eines Tage^ da SC. 10;
CC. 1 LU.; TE. 9 Fg.- 10; 11;
]j. 131, 13; fect n-and FB. 91;
fecbtas and SC. 2; fecht n-and din
Z^. 7; 8: 12; v. 43, 12; 46, 21; fecht ^->f^
and f). 40, c; ScM. 10. — d) Verweist
auch auf das Folgende: iss ann
ata mo treb-sae, tair ic taurcbäil
na greni TE. 16 Fg.; SC. 47.
anda, andat, and6 s. tsiu.
aiidaide da, daselbst SC. 24;
38; FB. 67; s. and tind aide.
andam selten; annamh „seldom"
O'Don. Gramm, j). 264. — is andam
FA. 15 (annam LBr.).
andam
366
aufrira
Yt^
¥.
aiulaiii, iiiiuum]! u-iläerness OB.
Hierher aunam p. 132, 27 und diau-
daim (Y'. 2 LU:^
andar lais spätere Form für
iudar.
ander, ainder F. junges Weih-.,
aiuder i. bean i. ui deir ni hingen;
der enim graece {d-vyäxtiQ'i) filia
vel virgo vocatur Corin. p. 5; I'ransl.
p. 12;'"i. bean aluinn O'Cl. — PI.
Dat. \i sula do audrib SC. 38; ar
andrib 40; fiad audrib ilib na hErend
41; ri'a n-andrib an ard Ulad FB.
G8, 27: Acc. caras . . aindre äilne
uchtgela „maiclens'' Ir. Gl. 223.
au-des südlich; andess a meri-
die Z^. G12 { southwards, and some-
timesfrom the soutli, O'Don. Gramm.
p. 264. — dolluid ammaidm andes
ScM. 20; di'a m-be nech occä sir-
fegad . . anes ocus atiiaid FA. 10.
andiaigh TE. 9, 15 für andiaid,
i. n-diaid nach, hinter.
andiaraid zornig, vgl. aindiar-
raigh angry O'B. — Adr. la fegad
CO andiaraid fair FB. 38 ; for se
CO haniarraid FB. 40 Eg. dan-eci . .
CO andiaraid LU. p. 20^, 2.
andiu spätere Form für iudiu.
aii-dord N. Name einer Stimme,
etwa Tenor {eigentlich Nicht- Buss,
dord Bass, fo-dord tiefer Bass, vgl.
0' Curry,' On the Mann, and Cust.
III p. 378). — Sg. Nom. andord
Andle i^^J/T^s; inmain andord_^j
ba bind..a n-andord i(f/..8j_atracht
. . a andord ass L(jj_Jl.x Bat oc
andord Lg. 8; Acc. s^mal ro chua-
latar . . ih~anaord JjtjL^
a terbaig' audre^oiu SC. 28, 5
(andregeoiu H), Gl. i. a galar bansidi.
andro, vgl. anrö misery, tribu-
lation, distress O'R. — da marbad
ar andro SC. 44, 12.
audud soviel als ad-annad („adnad
Icindling" 0' Curry, Goid.'^ p. 177) V
vgl. a n-gresacht ocus a n-adaunad
na n-döine on rath diada „the urging
and the Tcindling of men by the
Divine Grace" StoJces, Three Mir.
Hom. p. 92. — oll fri andud n-ane
SP. V 1.
aiie für amiie? — cid ans Ä'cJf. 12;
anuas ane ibid. 6.
äue, siiue -F. Glanz; aine i.
aibnes O'Dav. p. 51; s. an. — Sg.
Nom. äne tbened Hy. 7, 20; Gen.
fri andud n-aue SP. V 1; Dat. ar
äui ocus öidid ocus airdarcus TE.
3 LU.; FB. 19; ar do äine FB.
18; 61; p. 142, 7; Voc. a mo aine,
a mo chland Gl. zu 0 mea Thais,
meum savium SG. 204b (^2. 248).
au-echtair, an-echtiir von
atissen; anecbtair extrinseciis Z'^.
611; 781; externally, on the outside,
O'Don. Gramm, p. 264. — arad frise
anechtur ocus medon p. 311, 35;
fri les anechtair FB. 64; fri dün
immuich inechtair TE. 11 Fg.;
fria chend anechtair FB. 91; co
clothib triana cendaib anechtair
FA. 27 LBr. (dianechtair LU.).
CO auemtüe nert SC. 25 s. neinid.
an-eöla unkundig; vgl. eola,
eula peritus Z'^. 259. — PI. Nom.
na haneolaig SC. 49.
an-feelituach unglücklich. —
Sg. Acc. F. imon anmain n-anfecht-
naig 2). 191, 19 ; PI. Gen. na n-däine
n-anfechtnach FA. 2 (na n-anfiren
LBr.).
au-feith FB. 28 Fg., wohl von
feth Stille.
an-flue „external or collatoral
family, fer anfine « man not of
the family" O'Don. Suppl.; ainbh-
fine „a foreiqn tribe, siranqers"
O'R. — PI. ^Nom. anfini SC. 25.
an-fir das Unrechte, Un-
recht; ainfior „untrue" CDon.
Suppl. — Sg. Gen. oc ascin ind
etüalaing ocus ind anfir FB. 15;
acht mawi bristcr anfi'r form FB. 74.
au-flrcu ungerecht. — Sg.
Nom. mad anfiren . . ocus mäd an-
forbthe ind anim FA. 19; PI. Gen.
na n-anfiren FA. 2 LBr.
an-fiss Nichtwissen, Un-
wissenheit.- — Sg. Nom. ar.fis
fir hi ceö {Parenthese) SC. 38, 4.
au-follse F. Unklarheit. —
5'^. Nom ni fil inntib ni no beth
i n-antbllsi dö p. 169, 31.
an-forbtlie unvollkommen. —
Sg. Nom. mad anfirön . . ocus mäd
anforbthe ind anim FA. 19.
aiifriiu {im Ms. f mit hochge-
367
anlecht
stelUem i), su lesen anfim (wir wollen
ein Wenig icarten, dass ich sie
nnsehe), vgl. anfim-ni diu ol I'''raech
nach sechtmain TBFr. p. 142.
au-fud Sturm; ainfed i. ain-
mheach O'Don. Suppl.; von feth
aura. — 5'^. Nom. tanic anfud
döib p. 39, 16: 20; anfud. mor IIij.
4 Praef.; anfuth üar LU. p. 40a, 25;
Gen. CO iicht anfaid irgaile FB. 35:
PI. Dat. CO n-ainbthib huathaib
Hy. 6, 15 {in der Gl. co n-anbthib);
Acc. fri ainbthe hir (i. firinni)
LU. p. 40n, 5.
aug-iin, aiugiiu I ich schütze. —
Freies. Sg. S non anich protegit
nos Z'^. 430; aingid protegit Z'^.
431. — Conj. Sg. 3 manh ainge
ben SC. 14. — Fut. Sg. 3 ronn
ain er schütze uns Hij. 1, 30; 6, 20;
ainsiunn er schütze uns Hy. 6, 14;
PI. 3 ron anset sie mögen uns
schützen Hy. 1. i-i. — T-])raet.
Sg. 3 auacht Hy. 1, 22; 29; 30. —
S-praet. Sg. 3 ro angestar Gl. zu
anacht Hy. 1, 29. — Inf. anacul,
anucul.
angrel, aiiig-el = lat. angelns;
aingel in choimtechta (comäitechta,
comimtechta) Schutzengel. — *S'^.
Nom. angel p. 319 lY LL. 2; aingel
Hy. 2, 4ü; p. 19, 31; 36; 21, 32;
aingel a comäitechta FA. 3; 14;
17; 18; 21; 31; Gen. aingil FA
16 LU.; 31; Acc. in n-aingel Hy.
1, 33; CO aingel na trinöite FA 18;
PI. Nom. aingil Hy. 1, 47; aingil
De 2, 13; 64; Gen. do rig aingel
Hy. 2, 30: 6, 1: na n-aingel FA. 2;
9; 13; 15; Dat. for ainglib ind
fuinid FA. 2; co n-ainglib nimi
FA. 3; do ainglib coimthechta
FA. 6; Acc. la haingliu Hy. 1, 46;
5, 93; fri aingliu nimi FA. 19;
Voc. a aingliu nimi FA. 19. —
aingel Hy. G, 21 ist entiveder Nom.
Sg. oder Gen. PI. („the soldier of
angels" Stokes).
aiigelacda englisch. — Sg.
Nom. in l)olad angelacda j). 22, 9.
aiig'lese SP. II 9? vgl. gle.
aui s. 111.
doii anicc p. 141. 16, dusn-ainicc
CC. 3 Eg. s. tauic, ticiiu.
aii-far von Westen, tvestlich;
ah occidenteZ'^. 612; O'Don. Gramm,
p. 264. — etiV anair ocus aniar
ScM. 5; 7; connaca in scath chuci
aniar FB. 81; 87.
aniarraid s. andiaraid.
auim F.Makel, Fehler; ainimh
„hlemish, a personal hlemishor defect,
such as the loss of the nose, ear
etc." O'Don. Suppl. — Sg. Nom.
is anim dün ScM. 16; in tres anim
fil for mnäib UlafZ SC. 5; PI. Nom.
teora anmi SC. 5.
anim F. Seele; anima Z^. 264;
«uVcZ im Mittelirischen wie ainm
Name flectirt. — • Sg. Nom. anim
Hy. 2, 63 Fr. (ainm LHy.); 5, 96;
FA. 3; 19; 31; ind anim thrüag
FA. 20; animm FA. 3 LBr.; 31
LBr.; ainimm FA. 3 LBr.; in
anmain anfechtnaig Acc. als Nom.
FA. 20 LBr.; Gen. cacha höen-
anma FA. 14; 21; Dat. do anmain
FA. 21; 31; Hy. 6, s; 7, 43; for
anmain Hy. 1, 54; Acc. in n-anmain
FA. 18; 19; 20; Hy. 6, 22; 7, 49
Fr.; lasin n-anmain FA. 15; frisin
n-anmain FA. 19; imon anmain
n-anfechtnaig p. 191, 19; PI. Nom.
anmand FA. 17; 29 (anmanna LBr.);
33; 34; ind anmand FA. 31 (an-
manda na pecdach LBr.); anmanna
j). 191, 25; Gen. inna n-aumand
FA. 6; 16; 30; 33; Dat. dona
anmannaib FA. 18; 33 (do anmand
LU.); p. 191, 21; Acc. inna, na
anmand FA. 18; anmand FA. 16
(anmunna LBr.); 17 (anmanna und
anmand LBr.); 18.
au-is ?'ow unten; from beloio,
O'Don. Gramm, p. 264. — co tanic . .
anis p. 39, 21 ; comtar foderci renna
nimi . . anis FB. 25.
tluius, äiuius M. Glanz, von
an, äne. — Sg. Nom. cluchi . . änius
ocus aibinnius SC. 1; a anius a
urlabra FB. 30; Gen. a haithle
a n-oenaig ocus a n-aniusa FA. 30;
Dat. ar th'airscelaib ocus ar th'äi-
nius TE. 5 Eg.; co n-änius ocus
CO n-äibinnius FA. 12 ; Acc. a anius
ocus a aibnius FA. 9.
aiileclit, O'Feilly's ainlcacht
\ fairness, softness. — Sg. Nom.
368
dentar anlecht let-sse fri liAilill
TE. 8 E(i.
aniuain in aiimaiu FB. 87, ein
Ausruf. SU anim SeeW^
aiuuich Begemvetter. — Sg.
Norn. ferais anmich Hy. 5, 30 {Gl.
i. snigi an), anbig Fr.; Gen. lathe
änbige Hg. 5, 33 (i. flechuid moir).
an-iniu « n fe in , unzart, r a u h.
— Sq. Acc. N. eter min ocus anmin
SC. 37, 8.
au-mine F. Bauhheit. — Sg.
Nom. a ainmine ocus a roacairbe
FA. 9 (anmine LBr.)\ 19.
aiiii s. and.
ann spätere Form für mA.{Artikel),
s. B. ann axad FB. 38 Eq.; vql.
S. 326, 23.
annam s. andam.
anocht spätere Form für iunoclit.
anos Hy. 5, 57, a n-os?
an-ös s. anüas.
anrad M. Krieger. — Sg. Acc.
amuil gacli n-anrad CC. i Eg.;
PI. Dat. 0 anradaib Bretan „row
den Kriegern Britanniens" Beitr.
zur Vgl. Spr. VII 66; et/'r erredaib
ocus änrathaib LU. p. 123^, 25.
an-richt traurige Lage\ aiu-
riochd „a pitifid condition" O'B. —
Sq. Acc. issecZ dorn beir i n-anrichtt
TE. 9, s.
anruth nomen sectindi grudus
poetarum Corm. p. 2.
ansa, andsa/'wr an-assa, schwer;
asse facile, anse difficile Z'^. 229. —
Sg. Nom. ni hansa FB. 75; risnid
andsa für den es schwer ist SC. 45, 23;
is audso dam-sa FB. 58 {Gl. i. is
dolig); ni. andsa FB. 58 {Gl. ni
dolig). — Adv. ni geis co ansa
SC. 26. — Compar. is ansu lim-sa
mo thech okbäs mo trebad uli FB. 26;
is ansu e.^t gravius, ni ansu non
difficilius Z-\ 276.
ansrutli i. fer imdith (lies -dich)
a mennut ocus a crich On the Mann,
and Cust. III 5i3.
au-techta „irue judgments"
O'Don. Suppl.
i n-g'uimaib antechtai SC. 26,
an-techte ron techte lex ZP-. 800 V
anuairc FB. 37 Eg. s. suairc.
an>üas von oben; from above,
downwards O'Don. Gramm, p. 265.
— con tarlaic fair anuas dass er
sich auf ihn von oben warf Jjg. 15; ^
ar Bricriu . . anuas sagte B. von
oben herunter ScM. 6 (induas arane
asan imda H.).
i 11-apthin in perniciem Wb. 32^',
s. atbath. epaid, auiDthach.
ar apaide. ScM. 5, vgl. apadh,
abadh i. urfoccra a war-ning, pro-
clamation, prohihition, (JDon.
Suppl. ?
apair, apraid s. atlbiur.
aprainn i. olc, i. truagh 0'C7.
{Corm. Transl. j). 52 digal). —
appraiud ocus bithappraind Schade
und ewig Schädel SC. 14.
apstai il/. = a p 0 s 1 0 1 u s . — Sg.
Nom: apstai Hy. 2, 39; prim-abstal
Hy. 3, 1; Gen. prim-abstail Hy. 3, 10;
Dat. do Pätraicc prim-abstal Hy.
3, 7; PL Nom. apstail Hy. 1, 47;
6, 10; FA. 32; Gen. apstai Hy. 7, 13;
Dat. cona apstalaib Hy. 1, le; d'ap-
stalaib FA. 2; Acc. ria na apsiaZu
FA. 2 LBr.; Dil,. Nom. na da ap-
ütal dec FA. 6; Gen. i n-onoir da
apsiaZ dec j3. 40, 12; Dat. cona
dib apsteZu dec p. 40, le.
ar Praep. mit Dat. und Acc,
vor, für, toegen; ante, prae, pro,
propter Z^. 622. — Der Anlaut
des folqenden Wortes wird aspirirt:
ar chind M^ FB. 48; 61; ar ^
cbuirm LgTiS,n ; ar cbena ScM. ^
6 M. ö. ; ar ctiömramaib Sc3I. 6;
ar chul TE. 13 LU.; ar chomaitecht
2}. 131, 12; ar chetus SC. 42; ar
chruth FB. 19; ar thein ar thre-
than Hy. 6. u; ar tbrögi 2). 131, 4;
ar thoil -S'C. 26; ar thüs FB. 17 u. ö.;
ar thrommi FB. 88; ar thossaig
FB. 20; ar ieirg Lg. 5, 22; ar fer ^
n-aile TE. 13 Eqr, ar sluaghaib
TJ^. 9, 29 Eg. — ' iJf/i Pron. suff.
1. PI. erund Gl. zti Hy. 5, 9o;
2. Sg. airut-su FB. 6; 3. Sg. M.
undN. airi TE. 10;VdLU.; SC. 2;
i^i'. 74; aire CC.2 LU.; 3. PI. airthiu
SC. 10. — Dei" Dativ stand ur-
S2'>rünglich auf die Frage wo?, der
Accusativ auf die Frage wohin?
Doch lässt sich der Dativ- iind
Accusativgebrauch nicht mehr scharf
369
mis einem äerlialten. — 1) vor:
a) ar in dorus ror dem Thore
SC. 33, 13; 15; mag ar Emuin CC.
1 LU. = p. 143, 4. — h) Häufig
tcird für das einfache ar die Ver-
bindung ar chiund und ar chend
gehraucht {vgl. cend): co n-accai in
fcr ar a ciund da sah sie einen
Mann vor sich TE. 12 Xf7.; co
toracht . . ar cend Conchob«?V his
er . . ror C. ankam FB. 4 ; ar cind
in cliiuiuda doenna FA. 15 [ior
cind LBr.); ar mo chiud-sa ScM. 13;
ebenso ar ar ra-belaib-ni vor unseren
Lippen == vor unseren Augen, vor
unserer Nase ScM. 9 u. ö. {siehe bei).
— c) In manchen Fällen gehrauchen
tvir lieher andere Präpositionen
{z. B. an): cind ar chind Kojyf an
^ Kopf La. 1\. FB. 48; gegen ein-
ander IAT14:; claideb n-derg ar
dornaib desaib ro)i rothen Schioertem
in rechten Fäusten SC. 19; ar a
durn FB. 45; fil secht suilse ar a
rusc SC. 37, ii; geibthi ar güalaind
sie fasste ihn an der Schulter SC. 14;
focheird a moimain airi TE. 10 LU.:,
13 LU.:, ar thüs zuerst, primum
Z\ 610; FA. 33; FB. 17; 21; 62;
67; 72; ar cbetus (d. i. cet-tMsi
SC. 42; ar tbossaig FB. 20. —
d) Bei Wörtern des Schützens %ind
Bewahrens, tvo tvir „vor" oder
„gegen" gebrauchen: romm ain ar
gaibtbib er schütze mich vor Ge-
fahren Hy. 6, 2g; 7, 36; 5o; doth-
esarcainb-sea ar andrib SC. 40;
ro bad cbomairclie ar TJltaib er
tcürde ein Schutz vor den Ulten
sein SC. 10, gleich darauf der
Acc: comairche airthiu Schutz vor
ihnen SC. 10 ; ainsiunn . . ar cech
n-ernbas Hy. 6, ü; i5 {aber ibid. i6
der Dativ) ; domm anacul . . ar cech
n-duine Hy. 7, 39 {aber vorher
Dative):, ron soerat ar diangalar
Hy. 1, 6; diar snädud . . ar gäbud
ar galra Hy. 8, 4 {aber gleich darauf
Dative): 6, 24; nöebtogairm ar cech
guasacht eine heilige Anrufung ror
jeder Gefahr Hy. 6, 3. — e) vor in
comparativem Sinne {antecellere):
do imluad ar mesi zu fahren ror
mir {= mich darin zu übertreffen)
FB. 35; dia m-bctb ar sluaghaib
ban m-bän ncch icenn es vor den
Schaaren iveisscr Frauen eine gäbe,
loelche . . TE. 9, 29. — 2) für: a n-dori-
genai . . ar Sancht Brigte was er . .
für die h. Brigitte that Hy. 5, 23;
is denta dait ar Labraid ani sin
du musst dies für L. thun SC. 13;
ar iath n-ülad FB. 22; imgoin
airriu ibid.? ro rir a einech ar
chuirm er verlcnufte .seine Ehre für
Bier L(i. 18, 31; Hy. 5, c; TE. 13; -if
doberaind-se uile . . ar gnais Noisi
ich tvürde alle für den Umgang
mit N. hingehen Lg. IS, 36 j SC. 33, 3g; '^
13; iss ed doratais am das hast
du dafür gegeben FB. 74; conid
airi sin ro choillsiut . . ar toghail
sidha so dass sie deshalb rcricüsteten
. . {nämlich) für die Zerstürunc) des
Sid TE. 20 Eg. — 3) ivegen, auf
Grund von: tucws seirc .. duit .. ar
th'airscelaib ich richtete meine Liebe
auf dich auf Grund der Fh-zählungen
von dir TE. 5; arraind ar galaib
ocus ar chomramaib es zu theilen
auf Grund von tapferen Thaten
und Wettkämpfen ScM. 6; atot-
athgen . . ar do thüarMsca&m7 ich
erkannte dich aus deiner Beschrei-
bung TE. 5 {vgl.^a, ass); ni bertais 1
buaid dib ar febas na ursclaige ^
sie trugen nicht über sie den Sieg \ ^
davon, in Folge der Trefflichkeit 1
des Kämpfens . . Lg. 8; ar lüas -Jr
La. 8; FB. 21; ar ecnairc ammaicc -^
ßy~o, 2; 35; is adbar rig ar deilb
ScM. 14; ar bä comadas dö ar
cruth ocus delb . . denn sie passte
zu ihm nach Form und Gestalt . .
TE. 3 LU.; ar is Conall ar lin a
cherd cinges ria cach laech denn
es ist Conall, nach der Zahl seiner
Siege, der vor jedem Helden geht
FB. 23; ScM. 21, 17; ar a glaini
ro ainmniged disi sin toegen ihrer
Beinheit ivurde sie so genannt SC. 17;
1). 142; FB. 17; 18; 19; 33; 61;
75; 88; 91; 93; ar thoil daine nach
dem Willen der Leute SC. 26; ar
cuiriud mnä, ar bancburiud auf die
Einlaehing eines Weihes SC. 32;
nocho dinguiam-ni airut-su wir
iverden das deinetwegen nicht thun
24
370
FB. 6; innis dam ar Dia do nim
um Gottes n-ülen LU. p. 40a, 32;
ar imad na treb . . iss aire wegen
der Menc/e der Wohnungen, des-
halb . . CO. 2 LU.; ba hairi . . fobith
CS war deshalb . . iveil SC. 2; airsin
deshalb FB. 41; cid ar na leicfi-
dcä dam-sa warum soll mir nicht
gestattet tcerden . . SC. 42 ; ced ar
acco sen (warum) p. 144, 15; 17.
— Zur Bezeichnung des Motivs
und des Ziveclis: ar miscais aus
Hass FB. 56; ar ulc Hy. V 71; ar
ecin per neeessitatem Z^. 610; FA.
23; FB. 20; ar äis no ar ecin
TE. 19; ar mör gestul SC. 44, 1;
ni ar chul no amles . . . acht is ar
accuis tesairgne nicht zu Sünde
und Bösem TE. 13 LU.; mä,ä ar
fis Labrada SC. 31, 2; ar chomai-
tocht Etaini p. 131, 12; ar thrögi
ocus lobrai p. 131, 4; cinnas doragad
ar imchosscäit Vlad FB. 8; 16; 17.
— 4) zu, nur in geivissen Ver-
bindungen: di bliadfflm dec ar mili
12 zu 1000 = 1012 p. 131, 9; iss
messa a cach ar cach 16 ocus ar
gacli u-aidh(|i von Tag zu Tag
TE. 7 Eg.; dobcrad comram ar
arailo duit ScM. 16. — Hierher
auch ar cliena ausserdem, in gleicher
Weise, mit ol chena toecJiselncl ; errid
Ulad ar cbenae CC. 1; FB. 43;
ocus mathi \]\ad ar chena FB. 5;
12; SC. 41; FA. 11; 29; 32; co
n-gemaib . . ar chena FB. 2; jj. 191, 11;
sech öcu Vlad ar chena FB. 14;
cenmotha in biad ar chena ScM. 6;
Vereinzelt or chena FB. 21. —
5) Sporadischer Gebrauch: do cach
budin ar üair zu, jeder Schaar zu
{ihrer) Zeit, d. i. der Reihe nach,
FA. 9; cäch ar üair SC. 2 {vgl.
lar n-). — testo ar Cowcobarp. 144,31,
geivühnlicher for. — ar oen fria
cech n-olc zugleich mit FA. 26
LBr. (mar oen LU.). — do tascrad
ar Faind SC. 44, 12. — cluchi erail
ar fidchill SC. 45, s.
ar Conj. denn; nam Z^. 713;
ursprünglich identisch mit der
Präposition, vgl. en(/l. for. — Lg.
-K-X- 2; 6j ScM. 12;" 17; 19; TE. 8 LTT;
VUri; p. 142, 21; FA. 9; 12; 15;
18; 29; 30; 32; SC. 2; 5; 7; 13;
17; 21; 28; 29; 32; 40; 41; 42;
46; 49; FB. 5; 23; 24; 29; 56.
Gewöhnlich folgt die Verbalform
{bes. oft is, ba) oder eine derselben
vorausgehende Partikel (ni, ro, no)
unmittelbar darauf; Abweichungen
sind selten: SC. 5; 40; 41. — fö
bith ar SC. 22; am corbälic SC. 47
(s. no CO, alic) ; ar ni raibi TE. 2 Eg.,
(ol ni rabi LU., vgl. den Wechsel
zioischen ar chena und ol chena).
— Vereinzelt är FA. 32; SC. 5;
or Lg. 3.
ar mit dem Melativxnonomen giebt
das finale ara u- dass, damit,
mit der Negation das prohihitive
ar na dass nicht, damit nicht, vgl.
Z^. 714. — Das Verbum im Con-
junctiv, Futur oder einem Tempus
seeundarium: ar nar bat aithrech
ne sis poenitens, ar na bat miscncch
ne sis exosus u. s. w. SC. 26; ara
tintarrad ut averteret Hy. 2, is;
ara scortis, ara cuirtis CC. 2 LU.
in der indirecten Bede, während
Eg. in der directen Rede die hn-
perativformen sguirid, cuirid hat;
ara n-duscide SC. 9 ; ar na caite
Hy. 2, 55; ar na ructha FB. 74;
ar nad ris Hy. 6, 20 (i. cona ris);
ara n-imthised lethu Hy. 2, 17.
ar inquit, identisch und toech-
selnd mit or, for, ol. Vgl. p. 85,
110, 306. — Häufig ar se, ar si
La. 5; 10; 19; ScM. 4; 6; ^l. s. iv.; ^^-^
TE. 5; 6 «. s. w.\ SC. 32; 33; 39;
41; 42; "^3; 46; 47; ar ind oic
La. 6; 10;, ar tecta ScM. 2. ^^
Vir TfTederlage; Blutbad;
strages Z^. 17. — Sg. Nom. co ro
lathea är fer n-hErenn impi Sc3I. 5 ;
cuirthcr är SC. 5; Acc. ro leci
for är Connacht ScM. 19; PI
Dat. bodb iar n-araib for a slicht
Sc3'L 21, 11?
ar 11- Pron. poss. unser Z^. 336.
— Mit Präpositionen zu diar, liar,
inar verschmolzen: diar n-imdegail
Hy. 1, 20; ar n-anma 8, 3; liar
n-athair Hy. 1, 48; inar n-im-
chomruc-ni Seil. 15; ar n-Etäin
p. 132, 4; ar u-imscarad »S'6'. 45, c;
iar n-ar n-imchosait FB. 5; ar
\
o^^T^^^^Li^^^ •• X^,'^,^
371
m-bi ?7)/fZ. ; ar ar m-belaib-ni ScM. 9;
10; dar ar m-brethir SC. 46; ar
m-breth-ni FB. 02; diar m-bretliu-
gud 66; diar n-deib TE. 14 Eg.;
diar fortacht Hy. 1, 34; 35; 3, 5;
diar fethim Hy. 6, aö; ar sluag
j5. 132, 25? diar saigid SC. 32; diar
senad Hy. 1, 48; 8, -1; diar cobair
Hy. 1, 5; 36; 8, 3; diar trögi Hy. 1, 31;
ar mairb FB. 5.
ar 11- Verstümmehmg von iar n-:
ar n-üair FA. 9 LBr.-., ar 11-ecom-
lond, ar ii-öl SC. 30, 7; 10; 11; ar
^ sin Xr/. 12
ara M . Wa genlenlce r ; auriya
Z\ 255. — Sy. Nom. Löeg ara
Conculaind SC. 20; ScM. 19; CC.
1 LU.- FB. 9; 14; 43; 61 (ära);
j). 310, 43; in t-ara j?. 40, is; 19
{Gl i. in buchail); 21; 22; FB. 39 Ey.;
in t-araid 38 Ey. ; G^en. iar fäcbail
a armgascid ocus a ara (für arad?)
ocus a cch FB. 39; Dat. dond
araid FB. 43; 39 Eg.; Ace. in
n-araid FB. 40; fria araid FB. 36;
etef araid ocus errid p. 328, 19, und
so SU lesen p. 142, 19; PI. Acc.
aradu FB. 40.
ar aba „hecause, on account of"
O'Don. Gramm, p. 265.
aral)äracli a m Mo rqen darauf
TE. 12 LU. (iarnaniärac/t Eg.)-
FB. 57; 78. — Vgl. iarnabärach,
imbärach.
arabi FB. 23, vgl. arabi i. is
ferr (fBav. p. 51?
aracliuiliu Hy. 7, 49?. vgl. „ar-
cnile forfeits"' CfDon. Suppl?
slrad 31. Leiter. — Sg. Nom.
amra ärad . . d'ascnam flatha maic
Maire Hi/. 5, 12; ärad cloth Amra
Chol. {Goid.'- p. 157); p. 311, 35.
aradach das grosse Fass Con-
chohars, so genannt, loeil es aussen
und innen eine Leiter hatte. —
Sg. Nom. ro linad . . ind aradach
dabach Conchobair doib FB. 72;
ro linad ind aradach Conchobair
p. 311, 34.
-^ -^ aräi indessen, jedoch, ryl.
ar a aoi sin tra notivitlishunlii/fi
this hotvever O'Don. Gramm. ]i. 26.').
aräi FB. 94 ivegen; vgl. aoi, ae
„a cause" O'Don. Suppl.
araide indessen, jedoch,
trotzdem. — araide tra co n-dara-
fnetar Lcj. 11; araide batar sonairte "^-^
L(j. 12; araide docbnaid si j5. 40, 8; 1
anucle 0 ro hairmcd j). 42, 3G ; ocus
biit araide illaxai FA. 27.
araile der andere; alius Z'^.
359; s. alaile. — Sg. Nom. arailc
ech das andere Pferd FB. 47; 50;
p. 310, 22; p. 43, 12; SC. 33, 14;
p. 310, 43; in ro reccad aroile
p. 17, 23 {vgl. fri aroli FA. 12 LBr.);
N. ocus araill and dan ^^,nd noch
etwas anderes hierbei SC. 46; Gen.
cäch i n-diaid araili dib FA. 65;
hi crö araili ibid.; F. timchell araile
FA. 20; Dat. 6\\ dorus diarailiu
FB. 55; F. ni fitiV noch dib for
araile Tceine von ihnen wusste von
der andern . . FB. 20 ; nach dem
Comparat.: ba mö amru arailiu
grösser tvar als ein anderes Wunder
Hy. 5, 4o; 47; 75; 80; ni assu nachai
araili dib (nem) FA. 15; airdiu
cach mi'ir araile FA. 11; Acc. nos
tuarcend cäch araili dib FB. 40;
cäch dib . . fri araili Ln- 8 ; ni fil -^
druim neich dib . . fri araili TPA. 12;
6n taib co araile ScM. 3; doberad
comram ar araile duit ScM. 16;
die Form des Acc. N. im Dat.:
isind leith araill FB. 28; PI.
Nom. araili FA. 27; araili libair
FB. 77; araile FA. 27; F. araile
nöemögu {lies -öga) FA. 6; Dat. fri
arailib . . fri lucht alle dib FA. 9.
arait s. arit.
firam F. Zahl; numerus Z-, 241;
Inf. SU ärmim ich zähle. — Acc.
ni etaim a arim Gl. su Hy. 5, 41.
araraim p. 133, c, ar äraim?
araralad 7y//. 17, u;. vgl. ar-räle. -^
ar-asissiur iimilor Ml. 41^.^ p?. 3
arasissetar innitiminr 391». — Vgl.
assissiur, sessom.
arbad FB. 68, 22, ar bad.
ar-l)äg, ir-bäg' gloriatio Wb. 16*1
{Z-\ 494); s. aur-bäg-. — PI. Nom.
irbäga contentiones Wb. 7<i {Z'^. 656);
Acc. bäges arbaga finna Hy. 6, 17,
vgl. jedoch bäg.
ar-bägim III ich streite; glorior
TfT>. 16d {Z-l 435). — acht in ri Mac
Nessa arbäge ar Mac Maire, atät
24*
arbar
372
fird-clipncl
i pcin iftVc» J formna na latli n-gailc
LU. p. 114'', 40 ; Traet. (?) S(i. 3
arbaig Hy. 6, is, Gl. erbagess.
arbar, arbur i. slüag O'Dav.
p. 50. — S(/. Gen. arbir cohortis
LArd. iSSi), 1 {Ir. Gl. p. 166); sercc
ard ärbair Jesu Fei. Epil. 12.
arbar Korn; arbor brotb ut
nortmanica lingua est Corm. p. 18
o]il)ret. — Sg. Noni. firlemnacht . .
OCHS arbffr FB. 9.
ar-beitim, ar-peitlim III icJi
spiele. — Praes. PI. 3 arbeittet
bairtni bindi SP. V 16; ardopetet . .
a n-tes ciüil ocus airfite FB. 13;
ardoijettet 55. — Praes. der Gewohn-
licit: Sg. 1 arpetend carbach focb-
rucb Oss. 1, 11. — Inf. airfitiud.
arcaiii s. orguu.
arcautsi s. ar-clianaiin.
areaiigel {LU.), archaingel
(LBr.) = lat. archangelus. — Sg.
Nom. Michel arcaingel FA. 15; 16;
PI. Gen. iiiiia ii-arcaingel FA. 20;
aircaingel 7; archaingel Hy. 7, o;
Dat. ona harcainglib FA. 7.
arceissisidefriaFerg'usiJ. 145,11.
[sie stellte dem F. vor, dass . . , vgl.
airchis expostulation, complaint,
airchisaim to complain, exposUüate
O'E., airchissecht.
arceliui aufero s. arcliellaim.
areessi s. aircliissim.
ar-eliauaim I ich singe, vgl. do-
aur-chanim praesagio, do-erchain
prophetat, tair-chechuin praedixit
ZK 429; 880. — Pass. Praes. sec.
Sg. 3 arcantä es wurde gesungen
p. 310, 7 [gleich darauf no chantais
filid).
stiall arcliapur p. 309, 34?
(lo-dou-archcil araraim p. 133, g
(„that prevents them from seeing us"
0' Curry, On the Mann, and Cust.
II 1). 193), s. tarchelim.
arcbellaim II ich nehme weg;
arcelim aufero SG. 9a {Z-. 429). —
I'raet. S(j. 3 arid-ro-chell id rapuit
SG. 202ä. — Pass. Praes. Sg. 3 ni
ercheltar non aufertur Ml. 21c, 12.
— Inf. airchellad raptios SG. 202'i
{Z-\ 868), vgl. airchelladh „theft,
sacrilege^'' O^R.
arehissim s. aircliissim.
isi archosnai in rig- p. 132, 2,
vgl. cosiiaim.
ar-chuibdigim , mit refl. Pron.
ich verpflichte mich? eine Ableitung
von dem in in-chobaid concinnenter
Ml. 14<i, 11 enthaltnen Stamme; vgl.
cuibdhi an accomplice, purticipator
O'Doti. Suppl.—Imperat. Sg. 2 ar-
dot-chuibdig fri sechem na m-bria-
thar sin SC. 26 {„Do You consent'
0' Curry).
ar-clissim III ich mache Kunst-
stücke, von cless; vgl. oXi^im I skip,
jump (JB. — Praes. sec. PI. 3
arclistis p. 310, 7. — Pass. Praes.
sec. Sg. 3 arclisti p. 310, c.
arcuid in ardarcnid SC. 19, 2?
ard hoch, gross, edel. — Sg.
Notn. öcläch ard La. 17. 38 ; SC. ^
37, 22 (ärd) ; muco ard Gl. zu mugart
Hy. 5, 59; ard a medön FA. 22;
is ard cech recht SC. 45, 22; ba
hard in coscur Hg. 5, 27 [i. ba mor) ;
ard a bri'g Sc3I. 21, 21; nad ard ^^
hiL-^i*~^SüJ^ is cäin cech ard (^
schön ist alles Hohe SC. 43; Acc.
ceini n-ard u-adguide FB. 23; PI.
No)n. com-arda {fem.Form)p. 191, ig;
for-ardu TE. 4 Fg.; Gen. tri mac
n-ard n-Uisle La,^5, s: 22; Acc. N. -^
nos cuir i n-arda FB. 64; crö a
chubat fein imbi i n-arda Gl. zu
Hy. 5, 19? vgl. arda suhlimia Z"^. 60.
— Unflectirt, in Composition: dar
ardd-ais Lg. 17, s; tri ard-lemend r)^
SC.'iT; CO ard-liss ind rigtigi jj.310,i;
ard-chend; ria n-andrib an artl
Ulad FB. 68, 27; tvohl auch in ard
fegad Hy. 1, 47. Den obersten Rang
heseichnend: do ard-ecnaid iarthair
domain FA. 3; ard-file; ard-ri.
Mit Adj. verbunden: ard-niin SC.
30, 5; ardd-brig SP. V i4. — Com-
parat. airdiu cach mür araileT^'J.. 11;
airddiu Lß. 17, 3. ^
ar-daimiiiilTc/t bekenne, ge-
stehe zu; vgl. ad-daimim. — Dej).
Perf Sg. 3 ni ardämar . . do TE.
8 LU.; m ardamair ni de eter do
Choinculainn FB. 90.
ardbe s. airdbe.
ard-cheud hochköpfig, den
Kopf hochtragend {Beiivort von
Pferden). — Sg. Nom. ardchend
arddno
373
■flulo
TE
FB. 49; p. 310, is; PI. Num. ard-
chind FB. 45; p. 310, n.
arddiie SP. V n vach Stolcc.s„cxal-
tation" {0' Curry üher setzte: all good
he to Mm of it in the highest).
arde, airde F. Höhe. — Sg.
Dat. dim airddi FB. 92; ar a airdi
FB. 81 Eg.\ Dat. oder Acc. oclit
n-düird ina ardi acht Fäuste hoch
p. 40, 22; i n-ardai p. 309, 33; Acc.
focheird . . in rotli i n-ardi in die
Höhe FB. 64 ; 86 ; i n-airddi FB. 85.
ard-flle AI. der oberste Dichter,
Gelehrte. — Nom. dalta dawa in Fiac
sin do Dubthach mac liUi Lugair,
ardfile hEronn e-side Hy. 2 Praef.
nvA-ri 31. höh er König, Ober-
könig. — Sg. Nom. ardri FB. 33;
Dat. do ardrig in domain FA. 32;
Acc. im ardrig n-amran-UlftfZ FI?. 28;
•i(-- PI. Nom. ardrig Xf/. 4, 13.
ard-rig-au F. hohe Königin.
"^ — PI. Nom. ardrigna La. 4. ij^.
ard-i'Ig-e Oberherrschaft. —
Dat. i n-airdrige for hErinn
VE. 1 Eg.
ardus tk SC. 33, 11 s. ar-tä.
ar-ecar, air-eear invenitur Z^.
471, 987; Perf. Sg. 3 arnic; vgl
ni airciu. Gl. ni rochim, Stolces
Eem.^ p. 65.
areir „?asi night" O'Don. Gramm.,
p. 265. — SP.' III 3.
domni tlrfas SC. 34, 3 s. tarfas.
ar-fertaigim III ich betvirthe.,
— Praet. Sg. 3 ar-ro-ertaig Gl. zu
ardoutacht Hy. 5, 73.
ar-fetlüm sustineo. — Praes. sec.
PI. 3 arunn-ethitis sustinebant nos
LArd. 184a, 1 {^Ir. Gl. p. 166); arid-
fetis Hy. 2, C4 [StoJces zieht diese
Form zu ar-beitim, arphete canat
Fei. Epil. 79, „were singing to it").
ar-flucli I ich kämpfe, be-
kämpfe, rertheidige; vgl. do-
fiuch. — Sg. 1 arfiuch fuili SG. 1395
{Z'^. 949, das mit tessurc beginnende
Stück der Zauberformeln erinnert
ganz und gar an die Pose ge-
nannten alten heidnischen Compo-
sitionen); 3 arfich tola tothla „he
vanquished urgent desires" Fei.
Apr. 16; arfich for n-atho ocus for
u-irgola uili p>. 142, 21; arfich a
n-gressii FB. 23 (dofich p. 142, 21, ,
dücme FJi. 11); arfich ö äib cch
ocus analaib fcr FB. 24.
ar-föeraim, -fiiacraini I iclb
sage an, c erkünde. — Pass.
Praes. Scf. 3 arföcarar 0 Echaid for
firu hEvend TE. 2 LU. — Praet. ro
hirfuagrad . . fo hErinn TE. 2 Eg.
ar-fo-emaim I ich nehme auf,
nehme an. — Praes. Sg. 3 aur-
foemaid . . chuci ina müinterus
p. 170, 7. — Conj. Sg. 2 arfema-
siu accipito Ml. 68<i; PI. 1 mä ar-
foimam si suscipimihs Z'^. 883. —
T-praet. Sg. arröet . .in ainm j;j. 17,33
(für ar-ro-fo-6t) arroet cain comram
FB. 71.
ar-fochlimj;. 141,6;i5.327; arfoich-
limm zu lesenp. 141, 21; arfoichle he
offers O'Don. Suppl. — S. foclilim.
arfuirid FA. 1 „he gives"' Stokes.
1. arg i. banne {Tropfen) Corm.p. 2.
2. arg' famous O'Don. Suppl,.-., arg
I din airdhairc Corm. p>. 2.
3. arg- M. Held; i. Isech Corm..
p. 2. — Gen. airc Oss. I 3? PI.
Nom. airg Sc3I. 15? Dat. re n-arcaib
re n-erredaib FB. 35; eter argaib
erritib SC. 28.
ar-gaii'im ich hüte. — T-praet.
Sg. 3 argairt . . coercha Hy, 5, 33
{Gl. ro ingair).
argat=Zai. argentum, Z"^. 804.
— Nom. ram biad arcat ocus 6v
SC. 11, 6; Gen. lestar n-arggit SP.
IV 3; (aircit) TE. 3 Fg.; co cum-
tuch . . argit fair FA. 13; clö n-argit
FB. 21; CO comroth argit p. 310, 41;
sciatrach argit jj. 131, is; rond argit
CC. 2 LU.] in set argait Hy. 5, 71; 77;
taul argait Lg. 18. 28 ; titrid airgit -^
SC. 31, 16; cuing airgit CC. 2 LU.;
crand airgit SC. 33, is; co stiallaib
airgit 2^- 309, 35; 37; ligrad öir ocus
airgit FB. 2; en airgit FB. 73;
sithbe .. find-airgit p. 310,. 28; cir
chuirröil aircit TE. 3 Fg.; co n-
dualaiph airccit TE. 3 Eg.] Dat.
tuaghmilu . . di ör ocus argat TE.
3 Fg.] IS LU. — Compos. arggat-
brain SP. I 1.
argda i. laechda Corm. p. 2,
von 3 arg.
arg-dide silbern. — Sg. Nom.
arge
374
art
cöicroth öir airgdide FJ5. 45; flesc55;
sciath argdidij). 131, is; mur FA. 27;
Dat. coua iudurnd airgdiduSC. 37, is;
PI. Nom. airinig airgdidi FB. 55.
arge s. aii-ge.
arg-iallaim ich gehorche. —
S-praet. PI. 3 argiallsat cöic coicid
Erend dö TE. 1.
arid-ralastar Hy. 2, 47 {Gl. arräle);
5, 75 (i. roimoilgestar).
ariudcliuiriur SP. I 3, arcuire-
thar i. fothaigther O'Dav. p. 53.
ariudi, ariuui iveil, Gl. zuHij. 2, e.
arit, arait-F. Dec/je, vgl. araoid
a Cover, table cloth O'B. — Sg. Nom.
arit odor immi FB. 37 (arait Eg.)]
Gen. na haroiti siu FB. 37 Eg.
aritliissi wieder; iterum Tur.
GL 131 iGoid.-' p. 13). — dos u-icfed
ai-ithisi 7/;/. 2, u.
ar-illiui III inereo. — Praes. Sg. 2
huare nad n-airilli-siu quia non me-
reris tu 3II.5b^^{Z\ 1081). — S-praet.
PI. 3 arillset meruerunt Wh. 4c
{Z'^. 464). — Inf. arilliud meritum
Z^. 239. — Vgl. asroilli, atroillisset.
arladur: conid n-acur ocus conid
n-arladur ar mo belaib sund LU.
p. 113'i, 7 [Stab. Concul.) „that I
mag See htm and that I mag ad-
dress htm in mg presence here"'
O'Beirne Crowe.
arlaid: conid n-arlaid sith iar
saith Hg. 5, 20 (i. co ro airlestar);
bes uan-ärlaid duni bco SC. 38, 1;
vgl. don arlaid und dorala.
ai'lasar: na teig a Urenaind na
teig conidarlasar do IeiriZ7.jrA40a,3i
{Aid. Ech.) „tmtil I address thee"
O'Beirne Croive. — böi Cuchulaind
ina thost ocus ni arlasair Loegaire
LU. p. 114a, 2 (Siah. Concul).
arlastar: co u-arlastär üadi na
dorsaide FB. 21 ,,and hiirled the
doorkeepers from it'^ 0' Curry.
arluid: cia arliüd üad FB. 87.
arm = lat. arma. — PI. Nom.
airm E'B. 38 Eg.; na hairm FB. 44;
SC. 2; a n-airm Gl. zu a minna
{Acc) Hg. 5, 65; Gen. milib arm
SC. 33, 3; Dat. dia n-armib SC. 2;
CO n-armmaib »S'O. 34, 11; CC.^ Eg.;
Acc. fäcbaiside a arm ocus a etach
FB. 67.
a rm-g-asced Wa ffe nrüstung,
die Waffen. — Sg. Gen. iar
facbail . . a armgascid FB. 38; 39;
Dat. cona armgaisccmfZ FB. 38 Eg.\
Acc. armgaisced FB. 40.
arm-grith Waffenlärm. —
foceird ai'mgrith . . arrigthech J^-B. 15;
ro lä armgrith . . di Cruaclum J6 FB. 44
(do Fg.).
armlaicli (?) ein Name für das <^{^
Schwert. — Sg. Acc. dobretha a
armläich leis i. a claideb FB. 67.
armotliä Oss. III 3, i. tarla Ed.,
atchondarc E.
ai'uabärach FB. 79 s. iarna-
bärach.
arnic TE. 13 ETJ., vgl. fairnic hc
met, came upon O'Don. Suppl.S. im-
mau-arnic, imma-comarnic, ar-ccar.
ar-nascim I ich verlobe. —
Perf. Sg. 1 arob-röi-nasc {für ro
neuasc) despondi vos ^Vb. 17'^ {Z^.81'6);
3 arnenaisc . . a fiair do Sualdaim
CC. 6 LU.
ariiiged s. airnigim, eruigthe.
ar-r{lleG^?.^Marid-ralastar7f(/.2,47.
arsaid s. farsaid.
arsaid s. ar-siiidim.
ar-seimim ich spiele, viusi-
ciere. — Praes. sec. PI. 3 arsentis
crutire ocus timpanaig p. 310, 7. —
Pass. Praes. sec. Sg. 3 arsenti j;. 3 10, 7.
arsid vetus Z\ 237, 793, vgl.
farsaid.
ar-slaitliim lllic h v er the i d ig e.
— Praes. Sg. 3 arslaithi a n-äthu
FB. 23. — Praet. Sg. 3 aurslaid cricha
comnart comuämat FB. 22 (arslaig
Eg.) — Elf. ursclaidhc defending ^
ff Don. Siippl. {mit eingeschobenem c).
ar-suidim praesideo, defendo?
vgl. arsaidh i. dighal O'Dav. _p. 48,
und ad-suidim. — Praes. sec. Sg. 3
ar a deni ocus ar a ani in charpait
ocus ind errcd arid-suided and LU.
p. 122a, 11. _ Perf Sg. 3 arsaid
cach n-äth FB. 23 {vgl. aurslaid
cricha 22), eine Form loie iudi remi-
said Gl. zu praesidentis Ml. bO^.
art i. uasal Corm. p. 2.
art i. dia Corm. p. 2.
art i. doch no lec lige („« stone
or a grave-flag"), davon das Demin.
arteiue, Corm. p. 2.
375
asclang
art Fleisch; ,.a limh, flesh"
O'B. — ar art Oss. III 4 {Gl. l feoil).
ar-til ist da, ist vorhanden,
7tÜQfaxi\ artäa supcrest Z^. 490;
rcß. armothä, rostä. — caindcll
ardus tä das Licht, das sie haben
SC. 33, 12 (airista H.).
artliüs, ai'thuus s. tiis.
ai'tliraiglm ich er seh eine; ar-
traigther „it is apparent" O'Don.
Suppl. — Praes. Sc/. 3 aitraigid
. . in dubnel FÄ. '6d. — Praet.
S(/. 3 ro arthraig . . di aingel FA. 3;
FB. 39 (tuarcoib Eg.)\ artraiges
FB. 39 Efj.
arurg: gach n-eirrir^ p. 142, 8 ich
hezivinge jeden Helden; für
ar-fo-urg {vgl. do-fu-aircc triturat
Z^. 883, orciin, orgaim, tuarcaim);
dingbaim cacli n-errid p. 328, ii.
arus Wohnsitz CCn. 8.
ar-utaiug: erquicTct, stellt her
311. 64c ((??. zu reficiens); ar-runn-
utaing CC. 7 Fg. erquickte uns'^
— T-praet. Sg. 3 ar-do-utacht er-
quickte, erfrischte sie Hy. 5, 73 {Gl.
arroertaig) ; arutacbt cathir..sluagu
H)j. 5, 10 in der Ebene erquickte
eine Stadt — zum Himmelreich
rette sie uns! — die Schaaren
{dagegen die Glosse: i. ro chumtaig
aedificavit). — Fut. Sg. 2 arutais-
siu Gl. zu reficies Ml. 56a (^2. 1093).
as s. am ich bin.
as Milch, O'Dav. p. 105 melg.
as ibed p. 131, 29 s. as-ibim.
äs Wuchs, Grösse, zu äsaimV
cgi. as „groivth of the bodij, in size,
flesh, etc.-' O'Bon. Suppl. — a jes
ocus a äs ocus a auius FB. 30.
asa luuVi maith in fer asa eich
FB. 38. Vgl. assa.
CO asaguoither ut intellegatur
SG. 180b (ZI 719). Vgl as-aith-gned.
asagusiiii, assagussim III ich
10 ü nsche. — Sg. 1 asagussim SC. 4;
3 inti asagusi qni optat Ml. GT^;
PI. 1 assagussem SC. 4.
asait Niederkunft CCn. G, rgl.
asaidh parturition O'Bon. SuppA.
ro hasaited ind ingeu ,,tlie girl
loas delivered'- CCn. 6, s. ad-saiter.
as-aith-g'niiu ich erkenne
wieder ; vgl. aiüignim, co asaguoi-
ther. — Praes. sec. Sg. 3 ni rabi
. . fer asaithgned FB. 25.
äsaim icli, toachse. — Praet. PI. 3
ro äsaiset creverunt Ml. {Z'^. 054).
asalcha FB. 37?
as-biur lieh sage; dico, profero
Z-. 870; vgl. at-biur, epiur. — Praes.
Sg. 1 asbiur p. 133, 2; ZK 428;
2 asberi SC. 19; PI. 3 asberat
ScM. 19; FB. 77. — Praes. sec.
Sg. mine erbrad FA. 9 LBr. (es-
ro-brad); PI. 3 asbeirtis Hy. 2, 22;
asbertis p. 20, 18. — T-praet. Sg. 3
asbert Hy. 2, 7 (i. attrubairt) ; 49; 5i;
p, 130, 29; SC. 18; qeivöhnl. abge-
kürzt asbert ScM. 3, 5; TE. 2;
CC. 3; 7 LU.; SC. 3; 4; 11, 3;
20; 41; 46; FB. 22; 23; 24; 26;
44; 63; asbej-t fris er .sagte zu ihm
TE. 8; 10; 11; 13 LU.; p. 130, 28;
132, 8; CC. 2; 5 LU.; SC. 5; 39;
is and asbert Bd. 2; 7; ScM. 15;
SC. 15; 27; 28; F.B. 13; conid and
asbert iJ. 131, 22; SC. 19: 24; 34;
38; FB. 58; 71; aspert TE. 12 Fg.;
13; CC. 3 Fg.; asmbert FB. 27 Fg.;
ispert p. 142, 14; 145. 12; CC. 5 Fg.;
TE. 10 Eg.; iss and ismbert FB.
31 E(i.\ Lg. 4 Ed.: esmbert FB.
44 Eg.\ hierher wohl auch coude-
bert p. 42, 10; PI. 3 asbertatär
SC. 9; 16; FB. 27; 66; 90; asm-
bertatar FB. 27 Eg.; isbertatar
Ld. 14. — Pass. Praet. Sg. 3 di'a
n-ebrad p. 132, 19.
asea M. inimicus, aemulus; as-
caid i. scäil Corm. p. 1 („a hero^').
— PI. Dat. honaib ascadib i. ab
inimicis Gl. zu aemulis Ml. 3», 3;
Voc. ä ascada i. a naimtea Ml. 134^.
ascad Geschenk. — PI. Gen
i. commain na n-aisceda Goid.-
p. 101, 28 {LHy.); Dat. co n-asce-
daib ibid. 10; Acc. bertait ascada
ScM. 5.
aseata, asg-a?te i. laecbda Corm.
p. 1 ascaid.
aseid F. Bitte. — Nom. tiicad
di-si ind aseid sin CCn. 2.
asciii FA. 20; FB. 15 für acsiu,
Dat. von acsiu, s. adciu iclt sehe.
asclaug', aslangr {vgl. ursclaige)
.,a load borne on the Shoulder"
ff Don. Sappl.; asgland uo asglang
■^^
376
i. huas glaincl {über der Schulter)-^
gland 110 glaiig i. guala {Schulter)
Cor III. p.\. — Sg. Nom. aslang Andle
^ dar arddais Lg. 17, 8 (ascclau^^fy.) ;
Gen. CO torchair befm n-asclaing
don pheist asind äer FB. 86 (as-
claiü Eg.).
ascnaim ich gehe hinzu, adco:
vgl. ascain advance, proceed O'Don.
Gramm. 2). 202; s. ath-ascnaim, imra-
ascnaim, tascnaim (do-ascnaim). —
Inf. asgnam i. imtheclit O'Dar.
p. 50; Bat. d'asciiam flatha maic
Maire Hy. 5, 12 (i. do athascnam);
huaud ascnom incessu, oc asgnam,
asciiam acquisitione Z^. 771; Acc.
ro tliinscanastar ascnam co araile
iiise mara hErenn sie hegannen
nach einer Insel des irischen Meeres
SU fahren Hy. 1 Praef.
as-comallaim III ich erfülle. —
Fl. 3 nan-ascomallat FA. 23 LBr.
(11a comaillet LU.).
ascur intermissio. — Acc. cen
ascur säitha sine intermissione tri-
hulationis Wh. 25'1 (Z'^. 239).
as-fladaim I ich erzähle; vgl.
ad-fiadaim. — PI. 3 asfiadai doib
a 11-imtecto CC. 3 Eg. — Praes.
sec. Sg. 3 inti asidfet SC. 31, 3.
as-ibim I ich trinke; vgl. at-
ibim. — Pass. Praet. Sg. 3 isi
asibed sin dig jx 131, 29.
asinded FB. 73 s. ed.
asiu athig- jj. 145, 6?
aslach persuasio Z'^. 885; temp-
tation, allurement CDon. Suppl.
— Gen. in mi-aslaig malae per-
suasionis 311. 28'', 7; Bat. hond
asluch messidiu Gl. zu judiciali
SLiggestu Ml. 2Go, 9; PI. Dat. ar
aslagib dualac/t Hy. 7, 37 B.
ar aslaigthib, dualche Hy. 7, 37,
von aslugud = aslach, Inf. zu as-
laigim „I beg, reg[uest" O'B.
■^- aslang Lg. 17, s s. asclang-.
asliuge, aislinge Vision; Oss.
III 3 Gl. zu adbul flsi; absquo
lingua [etymologisierend!) cen abrad
inte Corm. Transl. p. 13. — Sg.
Dat. atchithe dö i n-aslingi SC. 23.
'A^-\\i\iohoevades,abscondsO'Don.
Suppl. ; a n-aslui grien cum excedit
sol Cr. 331^ {Z-\ 437). - Vgl. adrullui.
asluindim III ich rufe an,
bitte. — PI. 1 asluindmeit ar
cardes fris in bac laude Gl. zu,
adsluinnem Hy. 1, 15.
asna Bippe; vgl. tege spinas et
costas Gild. Lor. 59 mit den Glossen
i. ditin i. na lorgdromma i. don
asnach {sie). — Du. Acc. eter cacb
da asna do zwischen je zwei von
seinen Bippen FB. 27.
aso SC. 45, 21 und? vgl. asa,
assa.
asöim ich wende mich ab? vgl.
söim, do-söim. — 8g. 3 asöi dosoi
uaim fri fraig ScM. 3, 3 {er tvendet
sich ab von mir und dreht sich der
Wand zu, co immorclior 6n taib
CO araile), vgl. ceiue nosoisiu huäim
so lange du dich abwendest von
mir Ml. 33», 1, und a n-askii grien
fo a fuined dosoi dond Orient con
aci a n-aescae ivenn die Sonne
tmtergeht, toende dich nach Osten
Cr. 33b {Z-\ 435).
as-renim I ich gebe hin; s. eir-
nim. — PI. 3 asrenat reddunt
SG. 27a. _ Perf Sg. 3 asrir Hy. 5, Gl
(i. ro eirnestar); 87 (i. ro eirnestar).
as-ro-illi meruit Ml. 109, assid-
roilliset meruerunt id Wb. 17*
{Z-\ 870). — Conj. PI. 1 asrollem
mögen wir verdienen Hy. 5, 100.
assa und? nesso assa nesso pro-
pius propiusqiie Wb. 12'' {Z^. 271).
Vgl. asa.
assagussem s. asagiisim.
asse, assa leicht; facilis Z^.
765. — Comparat. is assu faciUus
Z". 276; ni assu FA. 16 (assa LBr.);
ni bu assa i. a becnach Gl. zu ni
mör n-ecnaig Hy. 5, 3.
assil Stück; aisil i. rann O'Dav.
p. 50. — Sg. Acc. rannais . . assil
t-salli bi cöic tochtaib jj. 41, s;
tue assill isin coire dö jj. 41, 19;
ro cbomet in n-asill Gl. zu Hy. 5, 45.
assissiur ich bleibe stehen;
vgl. sessom, ar-asissiur. — Sg. 3
assisedar sist forsiu purt j>. 131, 21.
assoitli in grian „the sun rested"
Hy. 2, 58; buair assoith la hEsu
in grian ibid. 59.
astaim ich halte fest; s. fastaim.
— Sg. 3 astaid aiimand na pecdach
astracli
377
;it-biii
FA. 17 LBr. — Inf. dia liastud
for a chiud TE. 5 Eg. ; vgl. astadh
to bind O'DoH. Suppl.
astracli auf der Meise, astur,
hefmdlich. — Sg. Nom. ro bad
astrach aidchi is lä er würde Tag
und Nacht unterivegs sein SC. 29, 12.
astur Reise; astur journeij O'B.
— messe ragas for ast«r SC. 44, 1.
— Vgl. astrach.
at s. am.
/jT) at spätere Form für it in tno.
atach, attacli Bitte, Bitten,
Inf. zu atcocli. — Sg. Nom. attach
Hy. 1, 4; Bat. iarna hatuch for
tüs nachdem er sie zuerst gebeten
hatte p. 42, 35.
atacomnaic s. atchomnaic.
atafraig' er erhebt sich FB. 61;
62 Eg. (affraig LU.)\ 73; PI. 3
atafregat FB. 15. — Vgl. ataregat,
atraig.
at-agur ich fürchte. — Dep.
Praes. PI 1 atagamar SC. 36.
ataig-, vgl. atom-aig adigit me
Wh. 10<i {Z-^. 430), agaim. — ataig
taithbeim dia claidiub döib er gab
ihnen einen Schlag SC. 6 (adaig H.) ;
ataig in cendäil occo FB. 84. Vgl.
adaigh „loho put" O'Don. Suppl.
ataim s. ad-daimim.
atairi, atire s. aitire.
atauaiu FB. 24 Eg.?
atareg-at sie erheben sich
FB. 14; atarugat p. 311, 35. —
Vgl. atafraig, atraig.
atatliai FB. 32 Fg., PI. 2 von
atäu. Vgl. O'Don. Gramm, p. 167.
atäu ich bin {nicht mit Adjectiven
verbtmden), befinde mich an einem
Orte, in einem Zustande; vgl. tau,
itäu. — Sg. 1 attö sum Z^. 488;
ni 00 a imgabail sin da» atu-sa
FB. 94; atü-sa sunn eni..oro genar
TE. 5 Eg.\ in ceistimmätü FB. 93;
2 atäi CO n-galur fiiail ScM. 13;
cinnus atai indusa a cach deit TE.
7 Eg.\ ni bä nech bas ferr nod
glefe . . atai-siu FB. 56; 3 atä er
ist da ScM. 16; atä biad lat Sc3I. 3;
-X- f'fl- 9-' '^^- 4*^' ''itä lä i n-degaid
alaüTr^. 12 LU.; FB. 9; 58; 59;
62; 88; atä i n-airicul fo leith
SC. 16; 20; 31, 1; 33, 21; 46; FA. 5;
p. 132, u; 145, 7; Lg. 12^ atä nech /f-
risnid andsa SC. 4T), 23 ; ata lim . .
nech FB. 75; 76; ata mo chorp
dom aimreir TE. 9, ai; däig ata-
som fö drochcruth SC. 29, 22; atä
dit seirc-seo TE. 10 LU.; is de
atä Mag Ailbe ScWI. 19; cid diatä
a n-deilm sea Lg. 1; ßc3I. 10; ni ^
cian i'iait atä is taig it farrad Lg. 7; -^
is triut atä in tres anim SC. 5 ; lO";
is ann ata mo treb-sae TE. 16;
SC. 16; is amlaid iarom atä in
rigsudi sin FA. 7; 11; 17; 30; 35;
atä samlaid SC. 5; attä daw miir
tened fri tir inna pian anall FA. 29 ;
in tan ata urtrochta FB. 67; hierher
auch ata-bair ecen est-vobis necessi-
tasl, vgl. issum ecen Gl. zu necessitas
mihi incumbit Wb. 10<i [Z-\ 328);
PI. 1 lin atäm hi Cruachnaib Ai
FB. 46; 5 ataat ScM. 6; atät
FB. 9; 93; atät . . is tig SC. 33, 7;
13; 15; 19; 44, 13; FA. 6; 24; 25;
26; 27; 28; 29; 5 LBr. (acht itat
LU.); 16 LBr. (ar ität LU.); is
amlaid da« atät na slöig sin FA. 14 ;
conid desin atät na trense samna
SC. 1; atat..acrtm SC. 44, 13.
at-l)ail Iperit Wb. 4<i; epil 30«^
{Z^. 430); eiblim I die ff Bon.
Gramm, p. 195. — Sg. 3 atbail
CG. 4 LU.; PI 3 atbalat Gl. zu
Hy. 1, 40. — Fut. sec. Sg. 3 con
bad ind atbelad p. 21, 30. — Inf.
epeltu internus Wb. 14d {Z'K 264).
at-bath Praet. er starb. — PI 3
atbathatar Hy. 1 Praef; atbathsat
SC. 29, 15. — Vgl. i n-apthin in
perniciem Wb. 32c {Z-. 884).
at-Mur I ich sage; epiur, epur
dico JVb. i\ SG. 731^ {Z-\ 428). —
5 atbeä- FA. 19; ad-beir dicit
Z\ 430; PI. 3 atberat Sc3I. 19;
SC. 49; ciatherat (cia at-) FB. 77. —
CoHJ. Sg. 3 dia n-apra frit ivcnn
er {es) dir sagt TE. 13 LU.; PI 2
när apraid dass ihr nicht saget
SC. 45, 26. — Imperat. Sg. 2 apair
fria sage ihr {für at-bir) SC. 28;
abair rim TE. 9, 9 Eg. — Praes.
sec. Sg. 2 atbertha-su Sc3I. 3, 7;
j 3 atbered Lg. 12; 17; 18 {Imperf); V v ,Y
j manv ebracl FA. y (erbrad LBr.).
I PI. 3 atbertis p. 19, 39. — T-praet.
atchiu
378
Scf. 3 attrubairt Gl. zu asbertlf)/. 2, 7;
atrubairt SC. 33, 29; 34, 5; FB. 20;
81; atbert p. 40, 29; vonoiegend
abgekürzt Sithert j}. 40, ig; 41; FJB. 77;
atbert fria B. j). 41, 12; atbert..
fri B. p. 40, 25; 38; TE. 8 Eg.;
SC. 33, e; 32; 39; is and atbert
Sc3L 15; TE. 6 jE^.; couid ann
atbert TE. 16; 19 Eg.; ithert r.E.
11 JS^.; CO 11-epert SC. 15; 17;
FB. 14; 18; 43; P/. 3 atrubradar
TE. 2 iJr/. ; adrubrutar TE. 19 £V/.;
CO u-epertatär FB. 5; atbertsat
FB. 77. — Ft(i. 5'//. 1 addaber
ic/t werde es sagen FB. 94 (/"r«' -ber) ;
atber SC. 34, 9; 2 atbera-su SC. 39;
jj. 40, 12. — Pass. Praes. Sg. 3
atberar SC. 34, 18 ; rissin-apur Sliab
Diiläü TE. 18 Eg. — Praes. sec.
Sg. 3 is de atbertbe in siriti de es ist
deshalb dass . . von ihm gesagt ivurde
(= da.ss er genannt wurde) FB. 75.
— Praet. Sg. 3 is den ingen siu
atrubrath es ist von {nach) diesem
Mädchen dass gesagt ivorden ist
TE. 5 Eg.
atchiu s. ad-ciu.
at-chluiiiin lieh höre. — Praes.
^^ Sg. 2 atclimi-siu FB. 35. — Praes.
nü sec. Sg. 3 atcluiuiuth La. 8 Eg.
^ _ Per f. Sg. 3 atcbüala FÄ. 31;
/^j ]). 19, 37; PI. 3 atcölatar La. 9 Fa.
^^ — Pass. Praes. PI. 3 atcluinter
FA. 14 (itchiinter LBr.). — Praet.
Sg. 3 atchlos SC. 37, 13.
at-chomiiaic Perf. aecidit. —
Mit Pronomen infixum : Sg. 1 £tain
iugin righ Eocbraidhe . . atani-
comnaicc TE. 5 aecidit mihi ^= ich
hin Etain; Sg. 2 conid Cüscraid
Mond atot-chomuaic ScM. 14, vgl.
attotcbomuicc aecidit tibi Wb. 6''
(Z^. 882); 3 di glain gil atacom-
naic [der Boden) ist von tveissem
Glas FA. 11; biunithir cacb ceöl
atacomnaic 14; PI. 3 cid atas-comnaic
ivas sie sind 8.
atc hondarc Perf. ich erbliclcte,
sah; adcondarc, adehondarc 311.
{Goid'^.p.ll; 19). — Sg.l atclioudarc
Gl. zu armothä Oss. III 3 L.; at-
chonnarc-sä SC. 33, 31; Sc3i. 11
I für atot - chonnarc Y) ; atcouuarc
2J. .145, 1; SC. 12; 34, 1; 11; SC. 11, 8
ist ivohl atconnairc zu lesen-., 3 at-
chonnairc SC. 12; atconnairc 36.
atclioimcatar sie sahen p. 40, 37,
mit Anlehnung an atclioudarc, zu
adciu, atchiu ich sehe; atconcatar
TE. 5 Eg.\ SC. 37.
at-cUüad Perf. exposui; vgl. do-
chi'iad. — Sg. 3 0 adcuaid postquam
exposuit Wb. 21'^ (Z^. 456); atchuaid
L(L_^QJ,iC^_E(Ll atcuadh SC. 12 H. ¥
(adfet LU.)\ Pi. 1 atcbuadmar FA.
ß LBr. [1-0 radsem iZ7.); itcliuadumar
15 LBr. (ro innisemär LU.); 3 it-
chuatar x>. 41, i4. — Fut. Sg. 1
atchous in matchous Hy. 5, 37 {Gl.
mad dia n-inuisiur); 2 ci atcois
Fei. Prol. 182 (cia etsi no cia
indise). — Pass. Praet. Sg. 3 at-
chüas j3. 130, 27; Z^. 16^ -^
atcoad SC. 11, % für atcboadad,
3. Sg. PvMxes. sec, oder {mit An-
lehnung an atchöi 3. Sg. Fut.) für
atchösad?
atdises CC. 3 LU. corrupt, s.
adsaiter.
ate FA. 29 qid sunt, s. am ich
hin; Stokes fasste es als Nom. PI.
von alte, „incestuous f oster fathers."
ateoeh I ich bitte. — Praes.
Sg. 1 ateoeh rfg n-amra n-aingel
Hg. 5, 95; 6, 1; 20; 25; atchim Gl.
zu ateoeh Hg. 5, 95; 6. 1; 20; 5 ateich
i. giides 311. 391^; PI. 1 atchimit
Hg. 1,4 {Gl. zu adessam). — Imperat.
PI. 2 aitchid fris hiitet ihn FB. 26.
— Perf. Sg. 1 adroctach Hy. 6, 20
(i. ro atchius), adroethach Fr. —
S-praet. Sg. 1 ro atchius Gl. zu
adroetach Hy. 6, 20. — Inf. atach.
attach.
atesta TE. 11 LU., Sc3L 6 lies
a {Pron. rcl.) testsl.
at-etlia urspr. adit? vgl. etha;
atetha des dond, atetha cless non-
bair FB. 24; atetha ieth n-etar-
moighe FB. 47 Eg. ; er nimmt, er-
greift: atetha a claideb do imbert
iurii SC. 5 er ergreift sein Schwert,
vgl. atetha a gaisced ina läim cli
ocus gabais in mnai fo a Icthoxail
dcis er fasst seine Waffen in die
linke Hand und nimmt die Frau
unter seine rechte Schulter LU.
p. 132'i, 37; atethai . .
379
fli'a athreös
FB. 40 Eij.\ als 2. Sg. bes atetha
a n-adcobrai TE. 10 Eg., vgl. den
Imperat. atom-ctha lat nimm mich
mit dir LU. p. 132-i, 35. — Fass.
PI. 3 atethatär eoin dam-sa chena
es werden Vögel für mich ausser
diesen gefangen {oder Conj.T) SC. 7.
— Vgl. is messe adremethaid „it
is I that precede" Lat. Hg. 2 Praef.
{Goid\ p. 93).
atflastar SC.28 H.s. ad-fiadaim.
atfraich FB. 27 Eg., vgl. afiraig,
atafraig.
titli 31. Fu)-t, selw häufig in
Ortsnamen. — Sg. Dat. for äth
Midbiune, oc äth Chind chon Sc3I. 20;
forsiud äth ScM. 21,34; Acc. ai'said
cach u-äth FB. 23; dar äth Carpait
Fergusa, dar äthDaMörrignajF'i?.36;
PI. Nom. imgaibtir athai ociis er-
gala rem Math ocus rem erud LU.
%}. 123^. 14; Dat. for äthaib ocus
ilathaib FB. 10: Acc. arslaithi a
n-äthu FB. 23; tar äthu FB. 47;
arfich for u-atho p). 142, 21; am |
escid-sea for atha for ilatha FB. 35.
atliacli F. Kauch, Wind. —
Sg. Nom. athach gäithe p. 131, 4;
vgl. athach gaoithe möire ingens
venti tempestas O'Don. Siippl. be-
aunchobar; Gen. athaigiV ^j. 130,22;
Dat. 6 cach athig omnirento TF&.22a
(Z^ 631); Acc. iu ii-athaigjx 131, 2
PI. Dat. ö adchaib seodoapostol Gl.
zu flHctuantes Wh. 22a (Z-\ 631).
atliaigim ich suche auf, s.
tathaigiiu.
atliair 31. Vater; altir. athir
2)ater Z^. 262. — Sg. Nom. athair
Hg. 2, 3; Dia athair 6, h; p. 17, 28;
Sc3L 12; CC. 3 Eg.; FB. 17; 72;
Gen. De athar Hy. 6, 4; p. 40, 8;
Dat. for th'athair-siu Sc3I. 10;
Acc. athair Hg. 1, 9; 4s; FB. 6. —
Compos. üasal-athair patriarcha.
atharde väterlich; vgl. seii-
athardae avitus Z-. 791. — Sg.
Gen. i n-agaid iu rechta atharda
p. 170. 10; bat seichmech riaglä
athardai SC. 26. — Suhst. patriu:
i n-dälaib t'athardai FC. 4.
atliargail) s. athorg'aib.
atli-ascuaim ich gehe hin,
suche auf. — S-pruet. Dep. PI. 3
ro athascansatar Gl. zu do da as-
caiisat Hg. 5, 31; 53. — Inf. do
athascnam Gl. zu d'ascnam Hg. 5, 12;
do athäscnäm FA. 21 LBr. (d'in-
saigid LU.)\ iar u-athascnam ^atha
nime FA. 31 LBr. (iar tascnam L U.).
ath-aurslocud Oeffnen. — Dat.
heö öir intlaide uassa bän bruin-
nechur iua häthaurslocud FB. 51 ;
p. 310, 33.
athboiug'id, vgl. atbois (Fut.) i.
tobach {icresting, compelling) O'Don.
Suppl., dazu tobaing he distrains
ibid. — Sg. Nom. ni bat athboiugid
SC. 26 {sei kein Ahpfänder).
ath-chossauacli Vgl. cosnach „a
defendunt" OB.
ath-chuirim ich bringe zu-
rück, versetze zurück; vgl. ath-
chur returning, restoration O'Don.
iStq^P^- — Pass. Pract. Sg. 3 co
ro athcuired doridisi cusin corp
cetaa, FA. 31 LBr.
atlichuiiiha ivounding, laceration,
maiming O'Don. Suppl. — Dat. oc
ä n-athehuma FA. 28.
athechtu »SC 25 lies a tliechtu.
athechtai FB. 47? atetha Eg.
athenar s. aithenim.
atheroch s. aitlierrech.
athese s. aithesc.
athgeu, athgrmthae s. aitliguim.
atliguas Wiedererkennung. —
Acc. p. 144, 23.
athig jx 145, 6?
athis F. opprobrium 311. 36^^
{Z-^. 1006). — Dat. no beth fo athis
LU. p. 39a, 33 {^Aid. Ech.); PI. Nom.
athissi conflictiones Wb. 29^ (Z-. 251).
athlaime F. Geschickl i c h k e i t ;
von athlom. — Dat. dirösced Cuchu-
laind diib uile ocon cliss ar äne
ocus athlaime LU. p. 121^, 21.
athlaimecht Geschicklichkeit.
— Dat. ar a äni ocon cliss ar ath-
laimecht a lemmi LU. p. 121^, 23.
atlilom geschickt; expert, dex-
terous, (piick O'E.; is athlam Gl. zu
is adbul Fei. Jitl 28. — Sg. Nom.
athlom athargaib p. 141, 5; athlum
j). 327, 31; PI. Nom. büidne äna
athluma do ainglib FA. 6 LBr.
dia athreös TE. 9 LU., vgl. ai-
treos „to confer with" O'Don. Suppl.
380
iuipthacla
•^^
athiianaiud FB. 25?
atliumthe CC. 3. iD^.?
athforg'aib, athorg-uibh i.Lidoich
liiim gurub ainm clon gä {Speer)..
110 douo comadh ainm dou gaiscedli
O'Dav. p. 54; atharga i. imrisin
ibid. p. 56, — am athlum allus
athargiüb jj. 141. lo (athargaib LU.)\
athlum athargaib p. 327, 31; Vgl.
forgam, forgab.
at-ibim ich trinTce; vgl. as-ibim.
— Praet. Sg. 3 amal atib in dig
SC. 48; PI. 3 atibset in linn cosind
neim Hij. 4 Praef.
atire s. aitire.
atluchur III {mit und ohne bude)
ich danlce. — Praes. Dep. Sg. 1
athichur do dia gratias ago deo
Wh. 3'' [.Z-\ 438); PI. 1 itlochamar
diar n-deib TE. 14 Eg. — Imperut.
Sg.2 do Crist atlaigthe budeiZy. 2, 49.
— S-praet. Sg. 3 atlaigestär bethaid
a brathar ocus budigthe fri hEtäin
CO mör TE. 14 LIL
atmail s. ad-daiinim.
atmeuatb p. 142, le docent?
atuaigim lieh gehe, üh er gehe;
adnaigh i. tabairt no tidlacad fyDac.
p. 53. — Sg. 3 atnaig a bendachtain
for Jacop LBr. p. 114*, 5; atnaigh
. . aichue fair TE. 12 Eg. — Pass.
Praes. Sg. 3 atnagar Emer hisin Crseh-
rüaid co Concobor LU. p. 127», 20.
atnoad Cowcohar p>. 142, 15 es
soll ihn C. edel machen? vgl. noud.-
atomriug s. adnug.
atraig er erhebt s ich {für at-SiS-
rig\ vgl. ataregat, atafraig, affraig,
eirgim. — Praes. Sg. 3 atraig
SC. 7; 24; FB. 14; atraig .. inna
SC. 11; 12; 20; atraig cach
fer di alailiu LßA^^d: PI. 3 atregat
FB. 26; atragat";9c7K". 18; FB. 64
(atregait Fg.). — T-praet. Sg. 3
atracht i^J».; '"^C. 31; 46; FB. 29;
atracht suas 'Sc3I. 4; PI. 3 atrach-
tatär FB. 13. — Fut. Sg. 2 atrai
a Cuchulainn steh auf FB. 78; a
ür rudi atrai co ro pat mor SC. 28.
atralacht er erhob sich SC. 32
{für atraracht, d. i. at-ro-as-racht).
atrige s. aithrige.
atrulla ei-adit {evasit?) O'Don.
Suppl.\ adrulluian-eulaithjj. 144,3;
2 atruUais fein du seihst entlcamst
ScM. 9. — Praes. PI. 3 atloat they
ahscond, evade O'Don. Suppl. —
Vgl. aslui.
attaim s. ad-daimim.
a-tiiaid von Norden, nörd-
lich; from the north, northtoards
O'Don. Gramm, p. 265; an-tiiaid
a septentrione SG. 67^ (ZI 612).
— atuaid p. 42. 0 ; anes ocus atüaid
FA. 10.
au, 6 Ohr; ö i. cluas Corm.
Transl. p. 131. — Dat. asa hö Oss.
III 8 {Gl. asa cliiais); imm ö 2 {Gl.
im chluais); Äcc. builli dar ö Sc3I. 18;
Du. Nom. Acc. da n-ö Lg. 9l PI-
Dat. clär findruine and co cethcoraib
auaib ocus uilneib öir TBFr.p. 140
{von einem Schachbret):, ro clisius
for analaib das aiiib na n-ech LU.
p. 114a, 39 t^Siah. Coneul.) „ahove
the horses' steam" O'Bcirne Crotve;
arfich ö äib ech ocus analaib fer
FB. 24; immasleig cach laboiVt
immin n-araid gabäil na n-esse biid
uas aib ocus analaib LU. p. 113'', 36
{Siah. Coneul.) „he is ahove eva-
porations and hreatMngs" O'Beirne
Crowe, der also ein Wort au Dampf
annimmt. — Compos. au-chuimriuch
n-öir m-o chach fir LU. p. 94, 10;
it e {die Kühe) finda öi-derga TBFr.
p. 136.
au p. 142, 19 corrupt, s. p. 327
und p. 328, 19.
aue, 6a, üa, 6, vi M. EnTcel,
Nachkomme; haue nepos SG. 29 »
{Z-^. 33). — Sg. Nom. aue Muire-
daich SP. V 9; 10; hoa dcocbain
Odissi H)j. 2, 4; Gen. Colmän mcfc
hüi Chluasaig Hy. 1 Praef; Dat.
do Adamnän ü Thinne FA. 3; Acc.
CO ro marb Corpre hua Cuind Oss.
Ig; PI. Nom. maicc ocus häuiS(r.30b;
Dat. do maccaib ocus auib SG. 28^;
a hüib Eruin Chualand p. 42, s;
Acc. la auu Censelich Tir. 11 LArd.
augra SC. 18, 1? vgl. ughra „a
sTcirmish" O'Don. Suppl., urgra
„hattle" O'B.
aupthach, upthach verderblich;
ipthach maledicus JVh. 9b {Z-\ 60);
vgl. epaid, atbath. — PI. Nom. mna
aupthacha FA. 27 (upthacha LBr.).
381
baeli
> aur- icecliselt »uYur-, ar-, er-, ir-.
aiir-ard sehr hoch. — (SV/. Nom.
cret aurard FB. 47.
aur-l)iig F. gloriatio, s. arbäg,
irbäg. — Gen. is tu fer aurbäga
fil la VUu FB. 11.
.aurclücb von eich Brustwarze,
Fl. Nom. mnä . . aurchichc FB. 53
FruuenmithervorstehcndenBrüsten.
i n-aurcliomair a imdäi FB. 25
{„opposite hiscouch'' O'Ctirry), rgl.fo
chomhair for, cif/ainst ODon. Sup})!.
aur-clior, ur-chiii* Wurf; s. er-
chor, irchor. — Sg. Nom . urchur SC. 7;
urcur SC. 38, 4; in t-itrcur ibid. lo;
Gen. fot n-aurchora FB. 88; Aec.
tarlaic . . aurchiir n-airc Oss. I 3;
urchor do gai . . dam-sa ScM. 10;
SC. 38, 1; tolleci aurclior de FB. 82.
aur-dairc berühmt, edel,s. air-
dirc. — PI. Voc. a läichessa . . ai'ir-
dairce FB. 29.
aurdarcus , urdarcus 31. Be-
rühmtheit, s. airdircus. — Sg.
Dat. lan hEriu dia aurdarcus ScikT. 1;
ar . . t'urdarcus FB. 18.
anr-gabäl F. Aufheben, vgl.
urgbhäil „a lifting, talcing up" O'R.
— Sg. Dat. do aurgabäil usci for
a lama TE. 11 LU.
aiir-g'al F. Kampf, Streit;
imm-argal lis SG. 671» (_Z^ 881); s.
ir-gal. — PI. Acc. döeme . . ammör-
aurgala FB. 11.
ro aurg-iiad FB. 13, 3. Sg. Praet.
Pass. von ar-gniu ich bereite
vor, bereite.
aur-gnom Vorbereiten, Be-
reiten; Inf. zum vorigen; vgl. ur-
gnamh a feast, preparation O'Doyi.
Suppl. — Dat. cein both oc aur-
guom döib FB. 55.
aurla [vgl. ithla area. Dat. i n-
ithlainn, Z'-. 264) Anger-., urlaind
„a laion, yard, a green" O'Don.
Suppl. — Acc. dolluid . . for fordorus
ind liss . . isin n-aurlaind P^B. 54.
aiu'-labra, ur-labra 1) Beden,
Redekunst; urlabradh locutio Ir.
Gl. 867, eloquence O'Don. Suppl.:,
vgl. erlabra. 2) Zunge. — Sg. Nom.
1) a anius a urlabra FB. 30; Gen.
2) riiid aurlabra cech fir SC. 2;
Dat. 1) ar aliud ocus ergna ocus
aurlabra FB. 19; Acc. 1) atmenath . .
setaitsceu aurlaprajiJ. 142, ig; PI. Acc.
2)dobertis aurlabrai na cethrse SC. 2.
aur-lam, ur-lam bereit; aurlam,
airlam, irlam, erlam2}aratus,2^romp-
tus ZK 7; 868; vgl. erlame. — Sg.
Nom. aurlam fri firecrat SC. 38;
urlam do rath *S'f '. 18, 2 ; in tan . .
bä urlam la Bricrind denam a thige
mdir FB. 4; 9; PI. Gen. collin n- ,
iugen n-aurlam n-iHichomraic i'^Ä53. '>W
aurlatu M. 'GeJTorsam; in t-aur- •
latu oboedientia Wb. 27c (^^2. 804).
— Dat. i n-urlataid aingel Hij. 7, 9;
do aurlatu ad oboedientiam Z'^. 256.
aiir-uocht ganz (^) nackt, von
nocbt nackt. — PI. Nom. mnä . .
aurnocbta FB. 53.
a,iir-os\octhe g e äff net , Part, zu
aur-oslucim ich öffne, ersoilcim; vgl.
urslocud. — PI. Nom. liss aurslocthi
FB. 53 (auroslazcti) ; biid ersoilcthi
este apertae, portae Ml. 98 (Z^ 868).
aur-scartad Schnitzerei; „car-
ving" 0' Curry, On the Mann. III 29, 3o;
'vgl. irscartad, erscar. — Sg. Nom.
aurscartud dergibair FB. 55.
axirslaid FB. 22 s. ar-slaitliim.
aurslocthi s. aur-oslocthe.
aiir-tech N. Seite n h a u s ? gleich-
bedeutend mit aur-dara i. aur-tegdais
erklärt durch fri tegdais anechtair
„against a house on the outside"
Corm. Transl. p. 3. — Sg. Gen. ior
bondchopar ind aurtigc „on the roof
of the oratory" p. 39, 17.
B
ba, bii für md, immä in ba cuairt
FA. 5 LBr.; 13 LBr.
bii für fo in bä deoid FA. 23 LBr.
bacach lahm. — PZ.J^cc. bacuchu
Gl. zu luscu Hy. 2, u.
bacc Krummstab, Sichel;
bricht ocus bacc is bachall Corm.
p. 6; bacc boana finime Gl. zu ligo
SG. 62b (Z'l 1061).
bach i. dreis no dasacht O'Dav. 56,
bachall
382
bcäigim
„fnry or mudnes" Corm. Transl.
p. 27. Dazu all-bach FB. 52?
bachall haculuin; crozier Corm.
Transl. j). 18; GJ. zu crand p. 20, 29.
— Äcc. fria liachaill Hy. 5, 58.
bachlaeJi M. 3Lann mit einem
Stocke vbachall), daher 1) „a herds-
man, a rustic" 0'R.\ famulus Ir.
Gl. 410; 2) ein ungeschlachter Kerl,
ryl. aithech. — Sg. Nom. fecht ann
din böi bachloc/i do rmintir Brigte
oc beim choimaid „a hondsman of
Brigifs family ivascuttinqfirewood"
Tliree Mir. Hom.p. 82 (Beth. Brig.)\
Gen. 2) bachlaig FB. 91; Acc.
2) bachlach mör forgrainue 91; 92;
Voc. 2) a l)achlaig 87.
mac ua m-bachlacli ScM. 12?
l)aelilaclida ungeschlacht
FB. 37.
1)adb, l>odl) F. eine Krähe, in
deren Gestalt die irischen Schlaclit-
(jöttinnen erscheinen, vgl. Bev. Celt. I
p. 32 ff., II 491, Beitr. zur Vgl. Äj5r.
VIH249; Gl. zu cru fechtai^^. G8,20.
— Nom. bodb iar n-araib for a-
slicht ScM. 21, 11; Gen. bare bod-
bae FB. 46.
badb-scel etwa „Mordgeschichte"
Gen. iar n-dorair a badbscelai 71.
bädud M. naufragium Wb. 17^
(Z^. 307), Inf. zu bdidim.
bäegul Gefahr. — Novi. cech
baegul cac/t bet Oss. II 5 [tvenn
cech richtig ergänzt ist); Gen. do*
gabäil bäiguil Wb. 25'' {ad capien-
dam praedam Zr'. 768); Dat. ni ar
baes nach ar btäegni TE. 13 Fg.
bäeg-laigiin III ich laufe Ge-
fahr. — Praes. sec. Sg. 3 ro baj-
glaiged SC. 44.
bäes Lust, Laune; baos forni-
cation, caprice, folly OB. — Dat.
ni ar bäes nach ar häegul TE.
13 Fg.: PI. Dat. is dia m-brigaib
bäesaib FB. 29.
bäctli ri n fältig; rüde, ignorant
(yiJon. SuppJ.; bäith idiota, stultus
Wb. 12(1 {Z-\ 30).— Nom. Fiiamnach
bäeth p. 132, 20; diammbe-se bäth
FB. ßi; in lucht ba bseth immurro
no fäitbitis imbe SMart. 12; Gen.
fir boitli Ml. (Goid.^p. 20'); PI. Nom.
at bä'tha cialla ban SC. 45, 19;
Gen. idnii buden m-bfeth SC. 31, g;
ar upthaib ban m-l)eth Klosterneuh.
Zauberf 6 {B.ev. Celt. II 1131
bäethir FB. 88 Thorheit?
bägr F. Kampf. — Gen. for m-
briatra bägi FB. 29; lasin cingid
baige Fei. Sept. 13 {i. catha); Acc.
fri bäig SP. V 13; asa n-dena baig
Gl. zu Hy. 6, 18. Nicht verschieden
von bäg Kampf ist wohl auch die
Glosse baghi i. gnim, baghas ar
m-bagha finda {offenbar Hy. 6, 17)
O'Dav. p. 61.
bag'alr minae Ir. Gl. 339.
bai brasi FB. 30, boi brasse
LU. p. 125'', 2, Name für eins von
Cuchulimi's Kunststüclcen (cless),
„sudden death" O'Curry, On the
Mann. II p. 372, „.stroke of qiiick-
ness", IV ahr scheinlich dasselbe tvie
cleas ÖS ögaib air brais-bheim „feat
above ivarriors on quick- stroke"
CBeirne CroioeSiab. Concul.p.4ä^.
bald fond; amal mäthair baid
ThreeMIr. Hom.p. 122, 24; Compos.
a baid-mäthair FB. 53.
bald langewährend; baidh
durable (büan) O'Don. Suppl. —
Compar. bäidiu fri bliafZorn TE. 9 Eg.
bMdim III ich tauche unter,
ertränke. — Praes. Sg. 3 rel.
bädes in der Gl. zu trethan Hy. 6, 14.
— Fui. Sg. 3 bäidfid p. 131, 34;
bädfid a maith a n-olc FA. 24
(dilegfaid LBr.\ — Fut. sec. Sg. 3
CO m-bäidfed ocus co loiscfed
p. 191, 17. — Pass. Praet. Sq. 3
ro bäided FB. 69. — Inf. Dat.
dia badud ocus dia formi'ichad FA. 19;
do bädiid na saiget sin intib FA. 29;
ar lösend ar badud Hy. 7, 51.
bälg:lm III ich kämptfe; rühme,
prahle, drohe? — Praes. Sg. 1 nach
ni ara m-baigiu „everything for
tvhich I contend" Fei. Epd. 360;
3 rel. bäges arbaga finna Hy, 6, 17
(baghas ar m-bagha finda O'Dav.
p. 61 baghi, vgl. bägim-se bäig aird
gella LL. 54. a. 2). — Conj. Sg. 3
cia nos baigea SC. 40; cia not
bagea 41. — Pass. Praes. Sg. 3
conid chucom bagthir cach n-delb
söer sochraid eter iallaib ban büag-
nithi LU. p. 124'', 18.
bail
383-
band
hail irrospcrity O'R.; c/ood O'Don. \
^ Sujopl. — Dat. CO m-bail Lg.b, 13;
CO m-bail i. co maithius CXDön.Siippl.
bail no bil i. urlabra O'Dav. p. 60.
baile, bale M. Ort. — Nom. in
bale . . atbe;-a-sii frim-sa dul . . ragat-
sa SC. 39; Gen. ar gnais in bale
SC. 39; Dat. isin Imliu irra bammar
SO. 34, 5; FB. 56; 88; isin l)aile
^ ce^ua ^). 39, 20; i n-oen baile L(J. ^
FA. 13. — bale, mit nachfohjenäem
Relativsatse , da loo: bale itaat
ScM. 6; bale irrabe FB. 43; 88;
liail {filr baile) hirra bua TE. 19;
■^ bale na bit Lfj. 9.
baile i7y. 6, .'j'?
baiune /«c Jr. G/. 966.
baire i. bäs Corm. p. 24; i. brön
ODav. p. 57.
bj'iire ScM. 9, „« /yo«7, o .sfor-
/m(7 post", „a game at hurling'^
OB., ein Sinei, das sich über eine
länfjere Strecke hinzog, vgl.: Do
bhämairne Fianna Eirionn agus
iad ar fcadh tri lä agus tri oidh-
cheadb ag imirt an bäire [,,playing
the goaV) d Gharbli - abliainn na
bb-Fiann, risa räidbtear Leamhan,
go Crom-ghleann na bh-Fiann, risa
räidhtear Gleann Fleisge, agus ui
rugadmar an bäire ar a cheile Tor-
ruigh. Dhiarm. ed. O'Grady p.ll^.
bairnech zornig, von bara. —
Sg. Nom. ech . . bairnech FB. 50 ;
bairrnecb j). 310, 24; is bairnech
mo menma, frit LU. p. 131, is.
bAirtne, bairdue „hardic com-
jiosition" O'Don. Sttppl. — Dat.
dochoid huaim-se hi tir Condacht
CO m-bairtni donaib rigaib ,,toith
u hardism for the Kings" Goid.^
p.Sl; PI. Nom. bairtni bindi SP.YiG.
baistiud s. baitsim.
baithes Wirbel, Gl. 83 zti ce-
j-)hale Gild. Lor. 35; in baithis
Gl. zu ttsque ad verticem ibid. 85.
baithi p. 140, 28?
baithis = baptisma, Taufe. —
Gen. iar tabuirt !)aithis duaib Tir. 1;
Dat. cona bathius Hy. 7, 3; Äcc.
dubert baithis du Chrimthunn Tir. 13.
-^ baithium Lei. 17, 11 L. mihi erat?
vgl. me muc mara methas tond,
baithium anfud milach mend LU.
p. 40», 21 [Aid. Ech.); nach Sfokes,
Rem.^ p. 55, „a storm overwhel-
med me".
baitsim III ich taufe, von
baithis. — Fraes. Sg. 3 rel. batses
Hy. 3, 2. — Fraes. sec. Sg. 3 baitsed
Hy. 2, 2G. — Fraet. Sg. 3 baitzis-i
baptizavit cum Tir. 11. — Fass.
Fraet. Sg. 3 ro baitsed p. 41, 1. —
Inf. oc baistiud ind anmo sin for
a at7^«(V Sc3I. 12 H
bale stark; i. calma no trom
Corm. p. 59; i. tren Fei. Febr. 1. —
Dat. ac roinn ro-bailc ScM. 22. g.
— Compos. buillc balc-büada-FjB.47;
lin m-band m-balcl)uada FB. 22.
balebeimiiech stark schlaqend
{von balc-beim) FB. 50; p. SiO, 24.
balcbullech stark schlagend
{von balc-bulleV — Voc. a balc-
bullig Breg FB. 8.
balccheimuech starkschrittig
{von balc-ceim) p. 310, 24; ball-
ceimnech FB. 50.
ball M. membrumWb. 12^ {Z'^ 222).
bailau Trinkgefäss; a poor
man^s vessel Corm. Transl. p. 25.
— Gen. tabairt in ballain do Lat.
Hy. 2 Fraef (Goid.^ p. 93).
bau- für beu in der Composition.
bän toeiss; exsanguis SG. 67»
{Z'^. 776); baan martre album mar-
tyrinm Cam. iZ'^. 1006). — NQtn. s^
-Lff^ö, 2j bil bän FB. 45; Dat. uass ^
äbanimiinnechur FB. 51; p. 310, 32;
Fl. Gen. bau m-bän TE. 9, 29.
bänaim II ich mache weiss,
bleiche. — Fass. Fraes. ConJ.
Fl. 3 na banaiter fergniisi FB. 29.
baii-cbath Hy. 5, 5, Gl. cath na
m-ban.
btlu-cbath der iveisse Kampf,
rr/Z.bän-martre Cod. Camar. (Z^. 1006)
Dat. airitiu indnooib loib iar m-buaid
ocus hanch&d,, the rece2)tion oftheholy
lob after victory and white battle"
Fcl. Jun. 8 [Gl. ni dergmartro).
ban-churi d i cFraihensch a a r,
die Frauen FB. 63.
band, banu That; i. gniomh
O'Cl. {Stokes, Rem.'^ p. 56). —
Sg. Nom. ro bad mor in band LU.
p. 115=s 22 iSiab. Cöncul.): Fl. Gen.
lin m-band m-balcbuada FB. 22;
band-
384
bebe
airiK aidbli band Seil/. 21, 4i. —
Vgl. baiidach.
"band-, bami- für bau- vor Con-
sonanten.
baiidach, baniiach thätig, tha-
tenreich; i. gnimacli Gl. zu Fei.
■Tun. 12. — Dazu wohl auch bandach
i. sinnacb {Fuchs) Corm. Traml.p. 27.
bann i. liathraid („a ball") Corm.
Transl. p. 28.
biinua Tropfen. — Sg. Nom.
Hy. 5, 88; is banna ria frais öu
FB. 52;. banna fola FB. 27; Acc.
no cor fer banne p. 41, sg.
banna FB. 68, 4, s. bainne?
banrignaclit Würde einer
. , Königin der Frauen FB. 17.
i,fl^C'-o- 9fc-. ■ wjwji- baii-sct'il Frauensperson. —
-V). fc(?^ ?i,^^- p1 iV^om. bauscala servae Wh. lO^
(Z'l 854).
ban-trebthach F. Wirthin. —
Sg. Nom. Hy. 5, 73; Acc. cusin
m-bandtrebtliaig ^. 48, 22.
ban-trocht ^ie Frauenschaur,
die Frauen. — /Sf/. iVo/H. SC. 34, 7;
35; jP-B. 17; banutracht jo. 145, 5;
Gen. bantrochta FB. 65; Dat. do
bantrocht Ulad FB. 12; 17; ^cc.
riasin m-bantrocht FB. 21; PZ. Nom.
banntrocta TE. 15 -E^f.; banntracli-
ta ihid.
bai)taist=?af. baptista iZj/. I,i5.
bar inquit TE. 7 Fg., spätere
Form für for, or, ol.
bai'a Zorn. — Sg. Nom. bara
bledmaill FB. 52; Dat. co m-baraind
FJ5. 46; 52 Eg. (co feirg LU.). —
Vgl. bairnecb.
1. bare i. leabar {Buch) O'Dav.
p. 58.
2. bare barca {Bot) Corm. p. 17.
3. bärc „storm", bärcaim „to
hreah out" O'B., dazu FB. 46?
biird 31. Barde, i. fer gan dliged
foglama acht a intlecht fadesin;
s. longbard.
bargen Brot, Kuchen; Gl. zu,
tortaide FB. 68, 4. — Sg. Gen. fer
dönma bairgine vir faciendi panis
SG. 1841^ {Z\ 242); PI. Nom. cetbri
bargeiw {sie) FB. 9; Gen. cöic
fichit bargen FB. 9.
barr die Spitze, der ohcrsle Tlieil
einer Sache, Laub, Haar; Gl. zu
cassis, Gl. zu frons, frondis SG. Gl^,
113^ {Z-\ 41). — Sg. Nom. SC. 33, 19;
is barr sobarcbe folt and p. 132, 23;
barr oir bias fort cbind p. 133, 13;
barr bnde fordotä oas gnuis cor-
corda Echir. Condl. 2; Dat. for
barr cech oen cbliii p. 191, 17. —
Vgl. en-barr Wasserschaum (en
Wasser) Corm. p. 18.
bas s. bass.
bäs N. Tod; mors Wb. 15»>
{Z-\ 222). — Nom. Hy. 6, 5; FB. 79;
bäs inill Gl. zu Hy. 6, 15; Gen.
bäis FA. 1; 27; ar näimdib in bäis
gegen die Todfeinde Praef. zu Hy. 7;
trascair a bäis FB. 61; Dat. re
m-bäs däu vor seinem Tode Tir. 3;
abbäs vom Tode Gl. zu Hy. 6, 5;
Acc. bäs Hy. 2, 59; TE. 8; Oss. I 7;
ar cech n-ernbas iJ^/- 6, 14; PZ. Dat.
0 bäsaib na n-döine u-eci'aibdech
S3Iart. 13.
basgaire „beating the hands to-
gether in lamentation" ; Gl. zu lam-
comairt O'Dav. p. 103. — dognid
gol oeus bascaire umal mdüiair
baid oc cained a henmetc Three
Mir. Hom. p. 122, 24.
bass, boss F. Hand, Klaue,
Huf; palma Ir. Gl. 94. — Sg.
Dat. dorn baiss mit meiner Hand
Oss. 1 10; cona baiss Gl. zu Hy. 5, ts;
Acc. fria boiss Hy. 5, 7s; PI. Nom.
bossa SC. 6; Acc. na bassa palmas
Gild. Lor. Gl. 166; adsoirg a bossa
FB. 25 {vgl. bos-argain applaiisc
O'R.); Du. Acc. eter a di bois
FB. 82. — Compos. bas-lethau
hußreit FB. 47.
bati FB. 68, is, zu bäit „a cloivn"
O'R.?
batochu TE.U LU. lies ba tochu.
^ be F. Weib; i. ben nt dicitur
bebiüd i. ben find Gl. zu be Hy. 4, 1;
be charna meretrix O'Dav. p. 56.
— »S'^. Nom. Lg. 4, 2; s; 11; isi be
find fris dogair ^5. 132, 3; Voc. a be
La. 5, 13; a be find J9. 132, 22; p. 133,8.
^ Debe'^Per/'. mortuus est, amal
n-oinect rom-bebe colinn Crist loie
der Leib Christi einmal gestorben i.st
^Vb. 31^; vgl. Wi. Gramm. § 310. —
CO m-beba Hy. 2, 23 (i. co a bas).
bebind
385
b^biiid i. ben find Gl. zu Hy. 4, i,
s. b6.
, "bec, becc klein, wenig; cid
bec cid mar ind inducbäl ö dia
sive parva est sive magna gloria
a deo SG. 2a {Z-\ 712). — Sg. Nom.
ScM. 18; 21, 3; FB. 9; is bec diiit
etorro klein ist dir {der Unterschied)
Zivischen ihnen CG. 7; co m-bo marb
acht bec so dass er heinahe todt
war SC. 8; mil m-bec CC. 5; is
bec di mör FA. 15; lau-bec 14;
Gen. is beicc lim-sa a brig 25«»"fJ
inea id interest Wh. 8^ {Z:^. 7121;
F. Inseo bicse Tir. 11; fo iutamail
ua hiubile bicce Ebreorum Gl. zu
Hij. 2, 5; Acc. in maccoem m-becc
p. 145, 14; ceol m-bec einen leisen
Sang SC. 7; for tech m-becc jj. 144, 5;
F. in \aidh m-bicc TE. 9; an bic
warte ein Wenig ScM. 9; 13; tair bic
ille komm her ein Wenig SC. 33, 3o;
PI. Nom. F. cruinu-üeco rund und
klein TE. 4 Fg.; meic becca Gl.
zu Hg. 1, 40 ; Gen. gleöir gemma
I bec TE. 3 Eg. — Compos. Bec-
foltach CC. 7 Fg., Becaltach LU.
beccim III ich brülle, hlöke;
beiced i. boguth i. guth bo Corm.
Transl. p. 145. — Praet. Dep. Sg. 3
^ *• hecestsLV Lg. 3; 4, i. — Part, necess.
ba heictm 2jlorandum erat WT). 1"
[Z-\ 19).
hedg Sprung, Bück, Stoss;
a Start O'B. — Acc. focheird bedg
■^ cuce Lp. 9 ibeidg Lc); foceird . .
bedg 'viadib FC. 7. — Vgl. do-ro-
bidc jaculatus est Ml. 58i^.
bedg-ach auffahrend, sich
I häumend; i. dian bas obann
O'Dav. p. 60. - Sg. Nom. FB. 47.
beim N. Schlag, Schlagen,
Inf. zu benim ; illisio, offensio Z^. 268.
— Nom. beim n-asclaing FB. 86;
beim co daidiub FB. 81; Gen. la
tabatrt beimen do FB. 39 Eg.;
Dat. hif. a chend do beim de
ScM. 7; FB. 76; oc bem chonnaid
p. 46, 22; Acc. beim FB. 38; 39; 81;
beim din claid»«^ FB. 57; beim
dind echfleisc SC. 8; PI. Nom.
bemen verhcra Mlj. 17*1 {Z'^. 269).
beiiiiiiech Adj. von beim; sciath.
brec beimuech FB. 45; naithir
bemnech brecc Hy. 5, 6, „ivounding"
Stokes, „vulnifer" Z'^. 811. Oder
ettva in dieser Verbindung mit hrec
„gefleckt"'^ O'Beilly hat für heim
auch die Bedeutung „stain, spot".
beius s. beos.
beist, peist, mit der Nebenform
blast, F. = la.t. bestia; immer von '
fabelhaften Drachen oder lour inar-
tigen Ungeheuern gebraucht. — Sg.
Nom. in beist F^. 57; Hy. 4 Prae'f;
peist FB. 85; (?m. na biasta FB. 89;
Dat. don pheist FB. 83; 86; Acc.
imön peist FB. 86; fehlerhaft frissin
m-biasta FB. 57; PI. Nom. beisti
olca malae hcstiae Wh. 31b [Z'^_ 251);
tri biasta dniidechta FB. 57; Gen.
i m-brägtib na n-ocht m-biast
m-bruthach FA. 22; Dat. oc na
biastaib FB. bl\ Hy. 4 Praef;
Acc. fri biasta FB. 58.
bei M. Lippe; PI. Lippen,
Mund. — Sg. Gen. dochumm a
beoil CC. 5 Eg.; Dat. don bei Gl.
zu labio Gild. Lor. 42; PI. Nom.
beöil, beiuil labia Wh. 7^, 12^
{Z'^. 19); a beöil partardeirg Lg. 4, 7; ^
18, 14; bei! ibid. Eg.; biuil SlTS^;
Gen. dochum a bei CC. 5 LU.;
Dat. dia belaib, ö belaib CC. 5;
ar bealaibli „hefore, in front; in
preference to" O'Don. Gramm.
p. 289; ar belaib FB. 55; 59; 62;
89; TE. 12; CC. 1 Fg.; p. 310, 43;
EC. 5; ar do belaib vor deinen
Auqen FB. 74; ScM. 9; 10; Acc.
beolu FB. 85; inna beolu 9; 79;
for a beolu ScM. 16; ina beolo 17;
foremdim tairniud for beolu siar
atät mo glüne „I cannot bend for-
ward, for hackwards ar my knees"
(sagt der Teufel) LL. 204. b. 1
(Goid.^ p. 180); conda tarla for a
letlibeolu uli FB. 25. — Compos.
bel-remur FB. 37.
belat compitum SG. 24a (Z'K 18).
belre Sprache, lingua SG. 'dVo
(ZI 18); später bearla.
belteue, belltaine dr 1. Mai
Corm. p. 6.
beu F. Frau; mxüier, femina
Z^. 241; in der Composition bau-.
— Sg. Nom. ben La. 1; 6; Sc3L 3; •¥-
TE. 2; 5; 10; CC. 3; SC. 4; 5; 6;
25
•t 3
^.M^. fUi-. (^'Jicir. /ßcL^-^h Uf^.
beuim
386
henn-
14; 20; 34, 17; 18; 42; FB. 18;
20; 25; j). 132, 9; in bean p. 145, 11;
^^ in licn p. 144, 16; 17; 28; in uhen
("■K Lfj.lEcu für i. ban Conculainn
""— -^ jF^TTTTIs* SU lesen L ban {ohne
Concul.^ mit fünf zig Frauen, ebenso
17 [ohne ocus); Gen. mnä ScvTf. 3, e;
Ti;. 2; 19; SC. 20: 41; 42; FJ3. 6;
25; p. 144. 18; mnae TF. 17 £"</.;
D«i. di mnai TE. 6 JS'ry.; do mnai
13 LU.: cona mnäip. 40, 17; Fi?. 21;
0 mnai p). 311, 28; dia mnäi FB. 68;
89; dommo mnäi FB. 87; ^cc. mnäi
TE. 2; 3; 19; SC. 6; 13; F5. 12;
for in mnai ScM. 3; ein mnäi TE.
2 Fr/.; frisin mnäi TE. 6 LÜ.\FB.
21; 79; 2^. 131, 31; co a mnäi SC. 6;
tV Foc. a ben Lg^ • SC. 18 ; 41 ; 44, 5 ;
F^. 17; 19T3Tr a tien TE. 9, 25;
P?. iVom. mnä /SC. 4; 28; 37-; 39;
40; FA. 27; 29; 32; F5. 25; 53;
y Gew. bau Hij. 7, 48; i^. 10; 18, 125^
TE. 9, 17; 29; SC. 16'; 31, 1; 44, 11;
45. u; 19; F5. 11; 16; 17; 25:
Bat. do mnäib ScM. 3, 5; SC 5;
6; 44, 13; for mnäib SC. 5; di ranaib
FB. 17; 18; 19; ria mnäib FB. 68;
87 ; 89 ; Acc. im na mnä aile FB. 19 ;
eter na mnä 21; frisna mna 25;
Dil. Gen. na da ban aili FB. 25;
Acc. in da mnäi SC. 8. — Compos.
-^ ban-chainte _L£^3; -chatb if»/. 5, 5;
-cheli Ehefmu CCn. 3; -comarchi
Weiberschutz SC. 14; -churi .s. ?^e-
sonders; -churiud SC. 32; -espa
ÄC. 28; -gleo Oss. II 3; -gräd SC. 30;
-lendan -Fi?. 18; -rigan Königin
der Frauen FB. 20 {davon ban-
rignacht F£. 17); -rüna TE. 9, le;
-scal s. besonders; -tigerna Herrin
Gl. zu Hy. 5, 25; -trebtach s. be-
sonders; -trocht s. besonders; Ban-
Ulad Gen. PI. der Ulsterfrauen
FB. 21; p. 311, 28.
bcuaim, ][)enim I ich schlage;
ferio Zr-. 429. — Praes. Sg. 3 benaid
pulsat 311. 46<l; FA. 18; p. 132, k;.
— Praes. d. Geioohnh. Sg. 3 benand
Gl. zu Oss. III 9. — Praes. sec.
Sg. 3 CO m-benad a thul cind frisin
cathraig FB. 88. — Praet. Sg. 3
ro ben Gl. zu ros m-bi Hy. 5, 78;
CO m-ben a laim de Sc3I. 10 (co
m-bej-t H.); messe ra ben 12; beiiais
1 Oss. III 9 (benus Ed.). — Ueher
die Präterital formen bentaiseom,
bentatar s. Wi. Gramm. § 309. —
Perf (?) Sg. 3 Oscur ro bi a lam
dess Oss. I 4; is missi ros bi dorn
baiss 10; ros m-bi Brigit fria boiss
Hy. 5, 78 (i. ros briss no ro ben);
ni ru bi-m-sea do gae SC. 41, „nicht
verwundet mich dein Speer" StoJces,
Beitr. VII 41; vgl. nachim rind-ar-
pai-se qiiod non me reppulit Wb. 5»
[Z-^. 877), Wi. Gi-amm. § 296, iind
conjunetiv-futurixche Formen dieser
Art ihid. § 310 {dazu: bithus Cuchu-
laind immorro inti fsefes lia mnai
i C. toird den tödten, der mit seinem
1 Weibe schlafen wird LU.p. 127», 32).
} — Pass. Praes. PI. 3 is amlaid
ro bitb Nöisin tria mac P'ergusa
Lg. 15 • ScM. 21, 33; ro bith mör r?i-
iaecli Oss. II 9; spätere Form ron
benad on crithgaliir „tvas stricken
by the ague SMart. 35. — Inf.
s. beim.
bend s. bemi.
beudachaim II lat. benedico.
— Praes. Sg. 3 höre non bendacha-
ni quia nos benedicit Wb. ll^
{Z-\ 434); PI. 1 bennachmait Gl. zu
admunemar Hy. 5, 98. — Imperat.
Sg. 2 bennacb p. 40, 29. — S-praet.
Sg. 3 bennachais in clarainech
Hy. 5, 42 ; p. 43, 21 ; Gl. zu senta
Hy. 5, 38. — Inf. do bennachad
p. 40, 31.
beudacht = Zrti. benedictio Z'^.
264. — Nom. bendacbt for . . Hy.
1, 49: 52: 53; (benedacbt LHy.)\
bennacht Hy. 1, 00; .51; 5, 103; 104;
b. ort TE. 9, 21; liasum Hy. 6, 4;
Acc. be/r-siu bennacbtain TE. 14;
doberat bennacbtain doAilill Fi?. 56,
vgl. doberat maldactin for cäch
fcrunt maledictionem super quemvis
Wb. 2a {Z-'. 629).
Ibeiidaclitiiach gesegnet. — PI.
Dat. dona bcHuachtnacbaib FA. 1.
beim, beiid Hörn, Spitze;
pealc, gable, harn O'Don. Suppl. —
Dat. ior benn cbroisse „on the top
of a cross" Lat. Hy. 2 Praef.
{Goid.-' p. 93).
beuu-, bend-chopar „the conical
cap of a round totver'* O'Don.
be(J
387
bcriiii
Su2)2)l. — Dat. for l)eiidcho2)ar iiul
aurtige p. 3'J, i7, rol. a beandcho-
bhar do chloichtlieach Ardamacha
supremxvm tectam turris Ardmachac
O'Doii. a. a. 0.
1. I)e6, T)iu lebendig; vivus Z^.
223. — S(j. Nom. beö SC. 43; duni
beo 38, 4 (beo H.); bith-, bid-bco
immortalis Wb. 3^ [Z-. 865); beo
lyrädkutiv auch beim Plural: diam-
betis beo Oss. II 4; a in-bith bcö
lebendig zu sein FB. 11 \ Gen. mac
De bü SMart. 2; 44; cluas nach bi
das Ohr eines Lebendigen Hy. 5, 24:
Voc. a De bi o Deus vire Mi. carm. 1
{Zr-. 225); VI. Kom. bi SC. 25; de
bithbi SG. 39=» ; bii bithbi die ewigen
Lebendigen EC. 4; bit IIa ar mairb
oldäte ar m-bi es loerden von uns
mehr Todte als Lebendige sein
FB. 5; bit lia a mairb and andate
a m-bi FB. 21; anders roptar lia
ammairb inna m-beo Oss. I 8 (ej*-
starrter Nom. Sg.?):, Gen. tir na
m-beo das Land der Lebendigen
p. 133, 16.
2. beo Leben. — Dat. it biu in
deinem Leben Hg. 2, 5i ; asa m-biu
^_^^ von ihrem Leben aus FA. 14; for
(V) biu Lri. 17. u En. i?,.
beoaig'im III ich belebe; Dep.
6'r/.<5beoigidirinspirut in corp virifi-
cat Spiritus corpus Wb. 13'i (Z^.439).
— Pass. Praes. Sg. .3 beouigther
itisrerived, reneiced O'Don. Suppl.;
Conj. PI. 3 beoaigter fri oethu SC.25.
1. l)eöil s. bei.
2. l>eöil Fett; beoill „fatness"
OB.; ainm duine bis a sirg ocus
timairgeas galur, cona bi beoil na
süg and Gl. zu anforbracht Corm.
p. 3. Vgl. bracht.
beos, beus Adi\ ferner, wei-
terhin, immer fort, immer
noch; adhuc, etiamnunc, porro
Z^. 614. — asbert Loeg beos loeiter-
liin sagte Loeg SC. 34; 41; CC. 7
LU.\ ructha daw beos ind supstail
uli ferner wurden auch alle Apostel
gebracht FA. 2; 18; ro po mo-de
in firt sa do denam and beos Gl.
zu Hy. 5, 75: maraid beos es bleibt
immer fort SC. 33, 24; in comram
do thairisem beus den Kampf loeiter
fortzusetzen ScM. 11; 12; 13; 14;
bcius FB. 78; ro bui da» ni ali acci
beus es tvar auch noch etwas anderes
dabei TE. 2 Eg. ; nach mod . . beos
so oft als CC. 5 Eg.:, immer fort
SC. 8; nis frecart . . beus antwortete
nicht loeiter darauf 18.
berbaim II ich siede, koche,
schmelze. — Praes. Conj. Sg. 3
mani bcrba Gl. zu quod nisi . . de-
coxcrit Ml. 4öc. — S-praet. Sg. 2
in ro berbais hast du gekocht p. 4:1, 12.
— Pass. Praet. Sg. 3 is les ro
berbad or ar thus i n-hErinn von
ihm tcurde zuerst Gold in Irland
geschmolzen On the 3Iann. III 88.
bei'im I ich trage, bringe,
gebe, nehme; ich gebäre. —
Praes., Sg. 3 not beir fert te Wb. 6<^
iZ'^. 430); conos beir er bringt sie
FA. 17; 18; berid riuth for set
FB. 49; jx 310, 9; berid . . iiadib
er nimmt von ihnen FB. 65; (beraid
FB. 21 lies benaid); berid side da
laurcuiri tvirft zwei Füllen CC. 3;
berthi für berith-i es nimmt ihn?
p. 142, 23; rel. beres na slüagu asa
cund ivelche die Schaaren von Sinnen
bringt SC. 34, is; bid he beras
in curadmir der wird es sein, der
den Heldenantheil davon trägt
FB. 7G; lin m-band m-balcbuada
beras ar iath n-ÜIad FB. 22; beras
buille balcbüada 47. — Conj. Sg. 2
manim bera-su latt tvenn du mich
nicht mit dir nim,m,st Jaj. 9; manim-
bera latt ni fogbäi wenn du iJm
nicht mitlrringst Cod. Boern. {Goid.^
p. 182). — Lnper. Sg. 2 beir-siu
bennachtain TE. 14 Fg., vgl. doberat
bennachtaiu FB. 56; beir duit in
mac nimut. das Kind zu dir CC. 1.
— Praes. sec. Sg. 3 ni bered anaill
Sc3I. 1 ; no CO berad orm . . chichi
nicht gewann er ein Spiiel von mir'i
SC. 45, 8. — T-praet. Sg. 3 birt
j edoct cu Segene „he yave a bequest
to S." Tir. 15; couda bert so dass
er .sie trug p. 131, 2; co m-bert do
süil as do chind so dass er dein
Auge aus deinem Kopf nahm
ScM. 11; bert lais brachte mit sich
SC. 35: birt i. rncastar gebar CC 3: 6;
i bert m«c CCit. 6; cotom bert-sa
25*
berna
388
FB. 22. — Fut. Sg. 2 ani nom-bera
latt FB. 59; P/. 1 ni beram Wh. 291)
{Z^. 452). — Fut. sec. PI 3 ni bertais
biiaid dib nicht tvürden sie den
^ Sieg iiber sie davon tragen Lif. 8,
^ berdais Eg. — T-fut. PI. 3 bertalt
iu coin sie tcerden den Hund davon
trugen Sc3I. i; bertait ascada sie
sollen Geschenke hringen ibid.; rrjl.
Wi. Gramm. % 308. — Pass. Praes.
Sg. 3 berair ass iarom SC. 0; is.s
ed berair a u-£rinn TE. 9, 2» {tvird
qesagt"i)\ conid cruth buidech berar
üaim FB. 22, beror Eg.; PI. 3 ber-
tair suas FA. 28, bertbar iSr. ;
iar sudiu bertbar i tigi FB. 54. —
Conj. oder Imperat. Sg. 3 berar
imcbomarc feratur salutatio Wb. 7^>
[Z'-^. 474); berur do glun Ferguso
p. 142, 17 ; nom berar . . dorn sergligu
SC. 9. — Praes. sec. co m-bertai
di suidiu fo a bruind p. 131, 7; in
tan berta in mac CC. 7 LU. —
Fut. Sg. 3 manip do Choncbobar
bertbair ScM. 3, 11; bertbair lim-sa
^ indingenimbarachig. Gi^berdarJiV/.);
- PL 3 beVtair FA. HlVlerthar LBr.;
bertair . . do phurt bethad 24, bertbar
LBr. — Inf. Nom. mo breitb don
Teti Brie SC. 9; mo breitb latt do
Emaiu Macba Sc3I. 20; Dat. enecli
cöicid do britb FB. 94; iar m-brcith
a täsca do Löegairi leis nachdem
L. die Kunde davon mitgebracht
hatte FB. 70; iarna breth do Midir
inn TE. 18 Eg.
berua Kluft; bearna „a gap"
(fB.\ bernd Threelllr.Hom.p.'Pjii,!^.
— Sg. Acc. dar Beruaid (Bevvnaid
Eg.) na Forairi FB. 36; PI. Dat.
dar bej'nadaib 70; Acc. tar beruai
ibid. Eg.\ dar berna Gl. zu FB. 68, 19.
im-bernai ScM. 13? vielleicht zu
bearrau „gall, grief, piain" O'R.
berraim 11 ich scheere; Rev.
Cclt. II p. 197, 2 ff. — S-pract.
Act. Sg. 3 berrsi für berris-i to-
tondit eum Tir. 11; S-praet. Bep.
Sg. 3 ro bearrastar Bev. Celt. II
p. 197, 8. — Inf. Nom. ro furaileth
ar mac bantrebtbaigi . . . a bearrad
jRer. Celt. II p. 197, 4; Gen. den tar
trial mo berrtba-sa „let a trial be
made to tonsure nie" Hy. 2 Praef.\
Dat. dum berrad-sa mich zu scheeren
Tir. 11; du a beirad ibid.
berrau „gall, grief, puin" O'B.,
s. beruai.
bertaigim III icli schwinge,
schüttele; vgl. bertnaigim. —
Praes. Dep. Sg. 3 rom-bertaigedar
er schüttelte sich ScM. 4; rod m-
bertaigedar 15. — S-praet. PI. 3 ro
bertaigset vibraverunt, tela Ml. 26'';
Dep. Sg. 3 rom-bertaigestar (rot
m-bertaicestnr H.) Sc3I. 15.
bertliau La. 17. as, wenn von
0' Curry richtig mit „trimmed one"
übersetzt, dann wohl berrthän zu,
ergänzen, zu berrtba tonsus.
bertnaigim III ich schwinge,
schüttele; vgl. bertaigim. — Praes.
Conj: PI. 3 na ro bertnaiget ut
non..vibrent ijacnla) Gl. zu Gild.
Lor. 34. — Dep. Sg. 3 nos fuas-
uaitber im Co'mculaind smd-side . .
ocus nos bertuaigedrtr iC/'.^J. 127^,27.
bes 31. Sitte, Gewohnheit;
Plur. customs, d. i. 1) Sitten,
2) Steuern. — Sg. Nom. is büan
in bes SC. 33, 24; ar is e bes ind
tir se marbad a öeged Hy. 4 Pracf. ;
ar is . . bes döib dofurcbat nad iccat
FB. 29; bä bes leu-som es tvar
Sitte bei ihnen CC. 1; p. 143, 7;
SC. 2; is be.s düib-si in far n-
ültaib ihr habt die Sitte bei euch
in Ulster Sc3I. 9; PI. Nom. 1) bessi,
besse, besä mores Z^. 240; 2) co
fessta a ciso ocus a m-besu lais
TE. 2 Eg.\ co ^let a m-besa ocus
a n-däna uli lim-sa LU. p. 123^^. 2:1;
Gen. 2) fri commus a m-besa TE.
'■l LU. — S. so-bessacb.
l)es (/e?(7iss, sicher; i. derb H. 3.
18, p. 511', certainly Stokes Rem.'^
p. 59. — bess risat ade Wb. 5^
{adhuc Z'^. 350); cid be mo dän
daw, bes cot midfider cacha be dim
airddi FB. 92; bes ni pe nessu ec
do suid/« oldäs dait-siu 94; mad
fir con fir bes nip cath SC. 38, 10;
cia betb ol Patrrricc bes ni ba bäil
dö quod diximus Hg. 2 Praef; bes
atetha a n-adcobrai TE. 10 Fg.;
in cath totböet bess uin ortar taii'is
FB. 53; bes ni lim lamathair SC. 40;
bes ni päd ritb lat-su mo lecuu-sa 41;
bet
389
diammad chara dam cose . . bcs at--
coad ccn a sluag 11, s; bes . . no
con ferr i,nochan fearr H.) in ben
dia lenal 43; urciir anfis fir hi ceö,
bes nan arlaid duni beo 38, 4; bes
is cuice forobart in bon p. 132, 12.
l)6t „a dccd; evtl, injury, hurt"
O'B. — Sg. Nom. mör in bet
■^ ^/7 1'^^ 7 ^rgl. is mör an bead
„n is a (freut pity" 0'R.)\ cech
baegul cach bet Oss. II 5; in buaid
dorignius no in bet SC. 38, 2.
betha FB. 24 Eg., Gen. Sg. zu
1. bith?
betbaiuain SC. 25?
bethamiuis „fooä, j)rorisions"
O'Don. Stqypil-
bethir Bär? beithir hear O'B.
— Voc. a betbir breoderg FB. 8.
bethu, beothu, beotboil/. Leben;
Tita ZK 255; betha rita Ir. Gl. 113.
— Sg. Nom. bethu TE. 12; betha
SMart. 42; Gen. dibad bethath
che i. indbas in domuin chentar
„profd of tliis World" Hy. 5, 22;
drochet bethad ,,a hridge of life"
Hy. 6, 4; do phurt bethad nach
dem Hafen des Lehens FA. 24; 33;
fö chrund bethad unter dem Baume
' des Lehens FA. 33: Dat. i m-bethaid
im Lehen Hy. 1 Praef.; cein bemmit-
ni i m-bethaid so lange als ivir am
^ Lehen sind La. 10;^ cein ro m-böi
iua bethaid ' FB. 79 ; FA. 32; at-
chondairc eat i m-bethaid er sah
sie am Lehen Hy. 4 Praef.-., do
bethu zum Lehen Hy. 2, 1«; 34; 36;
ni raga ass . . . indiu i m-bethu du
icirst heute nicht lebendig heraus-
kommen SC. 14 i.beatha H.Y. i m-bith-
bethu im ewigen Lehen Hy. 1, 46;
Acc. bethaid SMart. 20; TE. 14 LU.
bi i. tairsech O'Dav. p. 57.
bi i. tairisem, ut est: forcor
macdachta go roibh ina bi bruinne,
i. go roibi no go tairisinu a mac iua
bruinne O'Dav.p.Hl. Hierher brüch-
tis bi acroith innallaili CC. 6 LTJ.'i
ro bi, bi, bith, bith s. beuim.
biad -A^. Nahrung, Speise;
victus Z\ 223; cibus Ir. Gl. 477.
— Sg. No7n. biad {ziveisilbig)
^ L(f. 17, 12;^ ScM. 3; 6; lind ocus
Biad SclU. i; FB. 16; 53; G3; 79;
I dusn-ig biad ocus deog CC. 3 Eg.;
Gen. biith Wh. 9b; biid CC. 3 LU.;
I bid FB. 14; p. 311 Anh. V 12;
TE. 11 LU.; saithech hld ocus
I cotulta FB. 32; Hy. 1 Praef; Dat.
i nos förfed do bind „would suffiee
' them ivith food" FA. 13; a sälth
! do bind na choüud Lg. 17; a tincor •)(■
do lind ocus do bind FB. 4; nach
dem Comparativ: ba millsiu cac/i
biud süsser war als jede Speise AI, 15; Isk, -iC
Acc. biad Z^^ 14: FB. 31; 5T;~ncFu^^ if
brat cen biad CC. 3 LU.; cen die
cen biad SC. 47.
biail F. Beil; securis Z^. 250.
— Sg. Nom. biäil FB. 76; 91; bial
FB. 77; Gen. beili O'Don. Suppl.;
Dat. beim da biäil einen Schlag
mit seinem Beile FB. 77; Acc. in
m-bial FB. 78.
biatacb M. Landtvirth. —
PI. Dat. etir briugadaib ocus bia-
tachaib Ulad LU. p. 123'', 28. Vgl.
O'Grady, Torr. Dhiarm. p. 170:
„These were the tioo kinds of
farmers of the ancient Irish. The
former, lohich ivere the most nu-
merous, held their land snhject to
a rent, the latter (biatach) rentfree;
in return for which they tvere hound
to entertain travellers, and the sol-
diers of their chief on the march."
biathaim II ich ernähre; vgl.
ar-biathim lacto, nutrio Z"^. 434. —
Sg. 1 nus biathaim CC. p. 141, 26. —
Praes. sec. Sg. 3 no da biathad
p. 131, 12. — Imperat. Sg. 3 rom-
biathacZ es soll ihn ernähren CC.
p. 142, 16. — Pass. Praes. sec.
Sg. 3 no biata (für biath-ta) Sc3L 5,
biato H — Inf. Dat. dia biatharf
zu seiner Nahrung ScM. 22, 2; do
biathad Ulad p. 311 Anli. V 2; do
biathad bocht Gl. zu, Hy. 5, 26;
Acc. CO a biathad ScM. 5.
biasta s. beist.
biastaide voll von Ungeheuern.
— PI. Nom. loch a.. biastaide jPA 30.
bil i. inill Gl. zu adbail Hy. 4, 7.
Ml i. maith no soinmech O'Dav.
p. 56. Vgl. bail. — i. olc ibid. —
i. slän ihid.
bil Band, Reifen. — Sg. Nom.
bil FB. 53; bil bän ündruini FB. 45;
bilc
390
biu
bil choiidüail credumai FA. 47;
Dat. sciatli . . . co m-bil fiudruiiie
SC. 37, 16; finden co m-bil öir buidi
jZ, i^r 18, 27; Acc. bil' fri bil Rand
^^ avTRänä^FB. 53.
bilc „any anci^nt tree groiving
orer a holy tocll ör in a fort"
O'Don. Sujjpl. — PI- Nom. tri
bilc SC. 33, 15; Dat. co m-bilib
p. 132, 20. — Hierher auch dos
bili mör FB. 91V
bind, biiin melodisch, süss. —
* Sg. Nom. ceol bind Lg. 11 ^ 2ß: ba
^^ bind a n-audord Lg. 8j cen duini
bad bind labra SOl^i.- PI. Nom.
bairtni bindi SP. V lo; cid binni
•X Hb . . . cuslcnnaig Lß^l^n L- —
Compar. bindiu sonorius ^7275;
y^' binniu Lg. 17, 20; 23; bindi Lg. 17. 2(L
E(j. ; binde FA. 2 LBr. ■ HnnTthir
-. ^.-, cacli ceöl FA. 2; 14; ilcheölu FA. 10.
'j^/^y — Siiperl. binn im Lg. 11. 17 Ecf- 2iEg.
binde, binne F. Wolulaut,
Harmonie. — Sg. co m-binne
cheoil FA. 13.
biudius 31. sonor itas, euphonia
Z'^. 788. — Gen. büaid bindisso
s. büaid; Dat. on bindius Gl. zu
a symphonia Gorm. Transl. p. 163
timpan; for binniMS canair (ymnus)
„it is to a melody it is sung" Lat.
Hy. V Praef.
bir Stachel, Spiess. — PI.
Gen. inna m-bir Gl. 152 zti Gild.
Lor. 54 siodum {sudum clavos).
bii'ach mit einer Spitze, einem
Hörn versehen; „sharp-pointed,
horncd", O'B.; vgl. berach, birdae
rerulHS SG. 60a (2f^ 54). - PI. Nom.
da ech . . biruich FB. 45; p. 310, u.
biror Wasserkresse; nastur-
tium Ir. Gl. 184. — Sg. Gen. biroir
Bev. Celt. II 199.
1. bith M. Welt; mundus Z'K 238.
— S(). Dat. isin bith FA. 6 (for
l)ith LBr.); SC. 1; fon bith Hy. 5, .30;
Acc. bith Hy. 5,1 (i. in bith); 91;
in m-bith m-bras SC. 29, 8; fon
m-bith Hy. 1, c; FA. 10; 14; tri
bith Sir FA. 34; PI. Gen. tria bithu
na m-betha „through the ages of
agcs" FA. 6; Acc. isna bithu in
saecula Wh. 4«; tria bithu „for
ever" Fl. 7: 14: 26; tria bitliu
Sir „for ever" FA. 13; 19; 24;
26; 30; 34.
2. bith, hifiAdv., wiegot. aiv, im-
mer, vgl. Z'^. 656, 665. — bid at mar-
thanaig „ever nr^ they living" FA. 6.
— bith-appraind Interject. etoig
Schade! SC. 14. — bith-beo semper
vivus Z'^. 865, davon das Denomi-
nativum bitlibeoaigim Pass. Praes.
PI. 3 bibeoaigter SC. 25; vgl. beo-
aigim. — bith-bethu das ewige
Lehen Hy. 1, 46. — a bith-chlöisi
sie immer zu hören Lo- 17^ 26. — ■^
bith-flaith (laith Ms?) das eivige
Beich Hy. 4, 2. — do biih-gres so-
viel als do gres continuo SC. 33, 21.
— bith-lan immer voll SC. 33, 24.
— bith-maith immer gut Hy. 4, 1.
fo bith 1) 10 e gen; .suh causa,
causa, propter Z'^. 659; 2) u^eiV;
quia Z^. 708. — 1) fo bith na mnä
SC. 20. — 2) fö bith ar deswegen
weil SC. 22; fo bith rom-boi p)rop-
terea quod p. 311, 34; fo bith ba
haiti dö tveil SC. 3; fo bith ni ro
derg L'B. 79; fo bith när bu FB. 90.
fu Mthin 1) ZV e gen; propter
Z2. 659, 2) weil. — 1) fo bithin
faitsine Cathbad wegen Jjg. 9 Lc. ^
Eg. — 2) fo bithin ro charas weil
TE 5 Eg.
bin ich hin, werde; cxsto, fo,
versor Z^. 491; hat zwei Beihen
von Formen: 1) Formen mit i
(in Conj.) in der volleren Bedeutung
exstare, versari, 2) Formen m.it a
(I. Conj.?) als blosse Copida. —
Praes. Ind. 1) Sg. 3 ahs. bith
a menma-sam fri scilgg sein Sinn
ist auf die Jagd gerichtet SP. II 2;
är bid Crist i persaind cee/t bocht
iressach p. 40, 12; ar nad fidir
banuscalui cid fo bruinniu bith ^^^
Lg. 3 Eg. ; ba si meit a fothr9,ind (j£^
. .Bimal lud fothrond coecat carpai
dothisad and FB. 20; 85; Lcf. 9. ^
{oder Praes. .<?ec. ?); conjunct mara
. . ina m-b i aidde ocus aittreb dia-
bail FA. 30; is and nad bi müi
na tili p. 132, 14; ni bi iar n-üaraib
no bid sercc De occi Gl. zu Hy. 5, 21 ;
rel. conid samlaid ro m-böi cach
oen duine isind lis am«? bis curcas
fri sruth FB. 44; Liban . . bis for
391
biu
deis Labrada SC. 11, 3; Gl. zu
Hy. 5, 55; P/. i 0 lu biam . . iunar
tegdais SP. II 5; i m-biim hi n-
guasacht Gl. zu Hy. G, 3; .5 ocus
biit aräide illaxai und sie leben
trotzdem in Schivelgerei FA. 27;
•^ bale na bit tairb Xr/. 0- rel. air-
cbinnig . . bite ös iiichaib martra
nannäeb FA. 25; amal bite da
cholba i n-domun Gl. zu Hy. 4, 9.
— 2) bä, ba wird in der Gramm.
Celt. nur im Conj. und Fut. auf-
(jeführt, könnte aber in folgenden
Stellen als Ind.. Praes. aufgefnsst
werden, namentlich scheint ni bä
das Negative zil is zu sein (vgl. auch
ni i)a diless duit ani hitäi non est
proprium tibi id in quo es Wb. b^,
Z''. 488): Sg. 1 ni pam slän-sa . .
■^ conid n-accur Saide Lg. 7 . {oder
Fut.?); 2 bid at ail bi celn bat
beo du tvirst mir lieb sein, so lange
du lebendig bist SC. 7 {oder Fut. ?);
3 ni bä breth in bretb rucad and,
ocus ni bä lat in curathmir nicht
ist ein ürtheil das Urthcil, das
dort gegeben tourde, und nicht
kommt der Heldentheil dir zu FB. 74
{oder Conj.? Fut.?)\ „is lim-sa in
cauradmir'' . . ,,ni bä lat" FB. 73;
ni ba la nechtar de ibid.; ni bä
fir sin FB. 14; 41; ni ba fir . . Cet
do raind na mucce ar är m-belaib
CS ist nicht richtig ScM. 9; 10; 11
{oder Conj.: das soll nicht tvahr
■ sein?); indeo . . ni ba dirsann in
galur sin TE. 1 Fg.; 8 Fg.; ni
bä söu 12 LU.\ ni ba tocbuiriutli
drochcarat det-si ön ani sein TE.
5 Eg. {oder Fut.?)] ni ba si nod
u-ebela . . is messe nod n-ailfea CC.
7 LU.; ni bä nech bas ferr nod
glefe em . . atai-siu FB. 56. Hierzu
gehört bas als Relativform: läech
bas dech lib do Mliaib damberaid
dö der nach eurer Meinmig der
beste Held ist, dem gebt denselben
FB. 13; da ech bas ferr la Con-
nachta ScM. 2; ni bä nech bas
ferr FB. 56; cia beth necb bas
cbalmu and FB. 89; no con faice-
bat a sluaig bas mö do buaib na
do tbir ScM. 3, 12; acht namma ,
bid mö bas lösend don tii-- oldäs
bas suillse don tcgluch FB. 92;
in tan . . bas virlam taisbenad inna
flede . . erged do ara-so 13; cein
bws beo so lange er um Lehen ist
TE. 8 Eg.\ is cian bus ciiman
TE. 9, 18 Eg. {oder Fut.?). —
Conjunctiv 1) emphatisch:
Sg. 1 ni beomm'din i cummaid
imm oenboin „I am not to be
sliqhted with a single cow" Stokes,
Three Mir. Hom. p. 78. — 3 ab-
solut ma beith nech bes maith
diib „if there be any orte of them
loho is good" Tir. 3; cia beith
mag es auch sein //». 10; cia beith ^
d'feabus na sine fK9,\ Fg.; dia
m-beth ar sluagaib ban m-bän nech
no beith iccotöcrad TE. 9, 29 Fg.;
conjunct ro be bennacht Brigte
fair Hy. 5, 103; ci pe aird do airdib
in domain tra i m-beth Curui FB. 80;
ce be uab-si comallas frim-sa hö,
bid he beras in curadmir FB. 76;
cipe FB. 94; bes cotmidfider cacha
be dim airddi FB. 92; dia m-be
nech occä sirfegad FA. 10; mani
pe 7venn {ein solcher) nicht vor-
handen ist Tir. 3; uair nachat
fil-siu fein hi cutnfmmus fri öcu
JJlad, cona be do ben hi cutnt-
mmus fri a mnä FB. 62; PI. 1
absolut cia beimmi amin nach re,
ni derban cäch a chele SP. 11 {3;
conjunct TCO bem occa i m-bibethaid
Hy. 1, 36; robbem 45; PI. 3 absolut
cia beit uait i n-etercein SC. 45, 18 ;
conjunct ro bet maccain flatha De
hi timchuairt na scule se es sollen
die Englein diese Schule schützend
umgeben Hy. 1, 40; 4, 11; 5, 90; gc;
forden itge Brigte bet 5, 89 {Gl, ro
bet, s. itge); bennacht Brigte ocus
De forden rabat immalle 104; dia
m-bad he Conall cheua, fris m-bet
crechta SC. 29, 7 2) cds blosse
Copula: Sg. 2 conjunct ni pä
mithomtinach, ni pa frithenech, ni
ba toi'ba SC. 26; bä tu theis isa
tech ar thus FB. 17; bat umal,
seichmech, bat ciimnech, gusmar
SC. 26; nibbät ecal SC. 25; ni bat
athboingid SC. 26; ni bat dergnat,
ilfurig SC. 25; ui bat comromach
SC. 26; ui pät tairne SC. 25; ui
bi'u
392
biu
pat i'iarcraidech SC. 26; nir bat
taerrechtach, disciV SC. 25; nir bat
scelacb, lese, roeseid SC. 26; ar
na bat miscnecb, doescair; ar nar
l)at aithrech, meirb SC. 26; atrai
cu ro pat nior SC. 28; doi-oimle
cor bat cetach cetbliadnach ar be-
hiib öe n-ÜIaf? FB. 59; 62; Sg. 3
conjunct ni ba cath co n-gaiseiud
nicht soll es sein ein Kampf mit
Waffen FB. 21; nom berar . . don
Teti Bricc, na bä do Dün Imrith
SC. 9; rop ditiu dun, rop snadud
er sei uns ein Schutz Hy. 1, 15; le;
20; 34; 41; 5, 97; 99; 6, 19; 23; manib
lor lat tvenn es dir nicht genug ist
TE. 10, 9 Eg \ mauip do Chon-
ehobrtr berthair ScM. 3, 11; cid
nab sin warum soll es nicht sein
FB. 22; cid nabb sin 23; co rop
si ceta the dass sie es sei, die
zuerst gelte FB. 62; mani dirgi-siu
CO rop eöir 27; nadip rubeec nadip
romar nicht sei zu Mein, nicht sei
zu gross Tir. 11. —
Imperativ 1) emx^hatiscli:
S(f. ^ bi i foss „stay here" Lat.
Hy. Praef X; Sg. 3 ni ba cath
CO n-gaiscmti . . acht bid cath co
m-hriiithraib sondern es soll ein
Kampf mit Worten sein FB. 21 ;
drochet bethad bid issum Hy. 6, 4;
rom bith oroit let Hy. B, 23. —
^) als blosse Copula: Sg. 5 bäd
and sin tadbae dann soll es sein,
dass du zeigest FB 59; bad niaith
dun . . ocus dona haigedaib ScM. 4;
bad niaith lat do mewma SC. 20;
nä bad olc do mewma SC. 6. —
Praesens secundarium a) in
der Bedeutung des Im,perfeets,
1) emphatisch: Sg. 3 cäiu no
biid Hy. 5, 9 Gl. zu cain bai; a
tcch i m-bith Ailill ina galur das
Haus in ivelchem A. krank lag
TE. 9 LU.; bilh dia ceiliu cen
chotlud ScM. 3, 4; cein no bith
Etäin isin magin sin, no bith som
ocä descin so lange E. an dem
Platze war, hliclcteersie fortwährend
an ihiä.; ni bid clad na hairbi na
caisslc im thir CC. 2 LU.; co m-bo
foderc dö ani no bid isin c&ihraig
Uli FB. 88; Gl. zu Hy. 5, 21; PI. 3
iss cd ei'et no bitis Ulaid in sin
im-Maig Murthemni oc ferthain
öenaig SC. 1. — 2) als blosse
Copula: Sg. 3 ro chuala eeol bad
binniu Lg. 17. 20. — 9f-
h) Modal gehraucht {es ist nicht
immer leicht das Praes. sec. vom Fut.
sec. zu %tnter scheiden) Sg. 2 amal
no bethe fein ann Gl. zu Hy. 2, 49.
— Sg. 3 die Verschiedenheit des
emphatischen beth von der Copula
bad in der 3. Sg. zeigen folgende
Stellen besonders deutlich- do chuin-
gid ninä na ingine bad aldem no
beth i n-]i]re dö für ihn die Frau
oder das Mädchen zu suchen, die
die schönste wäre, die es in Erinn
gäbe TE. 2 LU.-., bäd maith lim-sa
da,n CO m-bad he no beth and auch
mir wäre es lieb, da.ss er es wäre,
der sich hier befände SC. 14; ro
bad iumain lern in firt, dia in-bad
Chü no beth it rieht lieb würde
mir das Wunder sein, wenn es C.
wäre, der .sich in deiner Gestalt
befände SC. 34, e; da m-bad Fur-
baide . . no beth illigu lanchian
SC. 29, 13; ni bo rö lim dait . . co
m-bad hit larsäla no betli bantrocht
UlafZ uile FB. 17; ar daig commad
ann no beth a esei'ge Gl. zu Hy. 2, es;
ro fitiV CO m-bad il-Laiguib no beth
a chomarbus CCn. 1. — Anderwei-
tige Beispiele:
1) emphatisch, Sg. 3 dia m-beth
ar sluaghaibbanm-bännech no beith
iccotöcrad TE. 9, 29 Eg; amal na beth
etir als ob esg ar nicht vorhanden tväre
FA. 17; cia beth nech bas chalmu
and FB. 89; cia do beth (no beith
Lc.) coiced Ulad uile impu i n-oen-
baile Lß^^S^ cen co beth dan d'air- ^
fitcod do neoch acht cocetul com-
chubaid na cethri coloman sin, ro
päd lor do gloir . . do „yea though
tliere should not he rapture to any
one save the harmonious singing
together of those four cölumns,
enough to him there loere of glory"
FA. '7; cipe aird do airdib in domain
tra i m-beth Curui welcher Punkt
von den Punkten der Welt es auch
sein möge, wo sich C. befände FB. 80 ;
cipe no beth i treblait, ..i n-guasacht
bin
393
bin
SMart. 40; mäd Fcrgus no beth
issi'ian SC. 29, 5; cid cian gairit
no beth ri hEriun ein mnai a ding-
bala aci TE. 2; ni fil diib mnäi
nachit cliarad no nä beth cnit dait
SC. 6; PI. 2 is diiit-siu dobermais
remib ani imom-bethc FB. 61;
5 cia no betis forsin maig . . do-
beraiiid-se uile Xr/, 18, 33 ^^](ß-_L(l- 8};
FB. 52; na betiTTcen^IJ?^. 27. —
2) als blosse Coinila, condicional
Sg. 3: da m-bad do Chcltchar . .
tisad si'ian . ., ro bad astrach . . Se-
tantä SC. 29, 11; 34, 6; ro bad in-
main lä mad fir ricfed Cuchulaind
mo thir herrlich tvürde der Tag
sein, tcenn C. wirJclich in mein
Land kormnen würde SC 44, 3;
ro päd at slän o cbianaib, dia fesmais
du würdest seit lange gesund sein,
ivenn wir wüssten TE. 10 i?7. ;
mäd ina slainti ind fir lil sund, ro
bad chomairche ar Ultaib ulib
SC. 10; mäd do Läegaire Buadach
tisad äg, bäd imuallach 29, 9; di-
ammad chara dam cose . . bes atcoad
cen a sluag 11, 8; dia m-bad Con-
chobur credbaigte . . , is Cuchulaind
cobarthe 29; dia m-bad he Conall
chena fris m-hct crecbta, no sirfed
29, 7 ; da m-bad lim Eriu ule . . do-
beVaind tvenn ich ganz Erinn be-
sässe, ich würde es hingeben 33, 35;
29, 13; no bemmis dorisi, dia m-bad
ail duit-siu wir ivürden es wieder
sein, 7venn es dir gefällig iväre 43;
tiucfad sunn, diamad maith lat
l'E. 9, 31 Eg.:, mani bad fororaid
in ri blegon inna m-bo fa thri
tvenn nicht geivesen iväre — es
half der König — Melken der Kühe
dreimal Hy. 5, 32; ce tha nech lin
a blad (?), ro bad ferr lim tairisem
SC. 44, 2; ro bad ferr lim bith hi
fus..nä dula ich ivürde lieber bleiben,
als gehen 44, 3; ro päd inmain
Genfer forsa m-betis na tri dath
ucut lieb wäre mir ein Mann, auf
dem sich jene drei Farben befänden
La. 7; bäd maith lim-sa daw, co
m-bad he no beth and SC. 14; bäd
döig lind da« FB 94; fil uaib nech
bad ferr lim a cheli do lenmain
SC. 46; ar ni fil fo nim ni bad toi
ria rrtemclu'lc, na dingned denn
es qlhf Virilit unter dnii Ifiuiwel,
da^ ein W'tlHsrh ran ^rn,rr srhnlicn
Freandin n;irc. dn^er nicht llnlie \1.
In der abliängigen Bede: asbert . .
ro bad cridisccl la Faind coibligi
fri Coinculaind SC. 11, i\ asbert
fria ru bad torrach hiiad CC. bLU.\
atrubairt . . issi ro bad banrigan
FB. 20; ba döig lais-seom tra, co
m-bad ö lömumdochüatäri^iJ.88;l7;
dus in faigbitis nech bad toga. leo
dia tÜKTtis rigi n-Erend ob sie
Jemand fiindcn, der ihnen der
Äuscrwühltc teure, dem sie gäben
SC. 21; diis in bad tech for leth
dobertha do cach fir dib FB. 54;
ni fuigeba-su curaid . . bädam fiii-sa
der mit mir zu vergleichen wäre
SC. 42 ; (asbert . .) ari m-bad and
furruimtis a n-eclis denn dort solle
es sein, dass sie ihre Kirche bauten
Tir. 13; cid dait-siu nä bad lat
in curathmir FB. 8; näd bod latt
FB. 10; cid indiu bad am slän-sa
TE. 10 LU.: co m-bad a ben cetna
tisad issa tech damit seine Frau
die erste wäre, die in das Haus
ginge FB. 21 ; conna bad cutrwm-
mus dissi frisna mna aili 25; connä
bad lösend dou tig 92. — PI. 3
amal no betis comarthanach, is
amlaid no creteä doib SC. 49;
ciamtis dera fola FÄ. 34. Vgl. das
Fut. sec. —
Futurum 1) emphatisch, Sg. 1
conjunct: rot bia tibi ero Li^j_^
rot-m-bia Eg. {mit-m-als Stdiject);
2 b i a - so . . i fail Eogain Lg.^ 19;
noco bia-so fö mebail 10^ 3 conjunct
cuin rem bia uait-siu quando mihi
erit a te TE. 11 LU ; inam bia-sa
uair coblige let eritn". mihi unquam
conjugium tecum TE. 5 LU.; rot
bia tibi erit Sc3L 12; 13; TE. 5 Eg.;
p. 133, u; FB. 87; ros bia Sc3I. 4;
mairgforsa ni-bia do thigernu demon
discir FA. 30; absolut: biaid olc
de JLg. 10; ScM. 2 ; biaid togal for -h^
sidib _2). 131, as; Lg. 4j^J.i_^.;
5, 5; 23; relativ bid 'B'f'Täinn] bias
for in maigh siu TE. 16 Fg.; Lg. G ;
FB. 22; is barr oir bias fort chind
p. 133, 13; mairg bias oc estecht
^
i^
bni
394
biu
1^
„woe [to Mm) wlio shull he listening"
IFA. 30; PI- 1 ahsoJut ceiu bem-
mit-ni i m-bethaid Xr/. 10; 3 con-
jxinct be dia ni-biat ilardbe Zff.^4,^8j.
rot biat FB. 87; isna inadaini
ni-biat oc dcscin FA. 6; 34: absolut
biait a licüil partardeirg Lfl- 4. ic
biat Eq.w beit fir niarba and
FB. 9;' FA. 34 LBr.: beti {zu
lesen beit?) iarom uilc immda . .
isin 16 sin FB. 34 LBr. — 2) Als
blosse Copula: Sg. 1 absolut biam
söer . . lam uoeb do Laignib Hy. 4, 8.
2 absolut bia slan SC. 3.-5 ab-
\ sohlt bid aithrech a coli Jl^g. 5,.ii;
' bid äil TE. 10 LU.- bid ürp. f32, lo;
FB. 6; bid imda SC. 15; Scilf. 3, ii;
15: FB. 21; 87; ScM. 4 (bad Ä);
bid lia turim a cbatli 5'cilf. 3, lo;
bid messu FB. G, 87; 92; bid li'irech
diten Hy. 2, 5i; CC. 5 LU.\ fjg. 5, 2a;
,S'cil/. 15: FB. 11;. 16; .SC 13; bid
si ben bias im farrad-sa Lq. 6.;
TE. 16 -EV/.; bid he beras in curad-
mir FB. 76; bid dö dobeVthar 22;
46; 48; is att ail-siu dam-sa ocus
bid at ail . . SC. 43; bid lim-sa in
cauraf^jwM' FB. 59; 73: mad ferr
lim-sa . . bid lim FB. 8; 9. Das
einphalische biaid tmd die Copula
bid 'iicb'-n einander: bid Derdriu
a hainm ocus biaid olc impe if^ö^
Relativ: ma beith nech bes maith
diib, bes cräibdech. bes chuibsech
din chlaind Tir. 3. — PI. 3 con-
junct: Ms m-biat formdig ardrigna
Lg. 4, 18; absolut: bit lia ar mairb
oldate ar m-bi FB. 5; 21; bit fer-
hAo 0 '•( 'tf^'tnai ferdlochtai 29. Fehlerhaft biat
- V%. Votcl^tU^l Lg, i,jAfür biaid? jx 131, 36 für
/juaCI &<'. ' biait? — 'Futurum secundarium
1) emphatisch Sg. 3 asbert ni
biad ina farrad acht \)en . . TE.
2 LU.\ SC. 45, 6; ni biad . . i fos
29, G ; ram biad, rom biad ich würde
haben 11,6. — 2) als blosse Copula,
Sg. 3 tairchantais dos n-icfed sitb-
rtaith nua. ..bed fäs tir Temrach
tua Uy. 2, 20 ; asbert . . co m-bed
hüad nuggabad a locc dass es von
ihm .s'c/n uürde, dass er seinen
Plaiz in Kmpifang nähme Tir. 13;
nadip rubecc nadip romar bed a
sommac 11 : PZ. i no bemmis dorisi,
dia m-bad ail duit-siu SC. 43. —
Vgl. das Praes. sec. —
Perfectum 1) emphatisch:
Sg. 1 La ro bä-sa ocus mac Lir
hi n-grianan Diini Inbir an dem
Tage, an welchem ich und Lir's
Sohn im Söller von Di'in Tnbir
toarenSC.4:b,5\ ro bä-sa . . i n-imsnim
mor Sc3I. 4; ro bä ceu chend con-
nachtaig föm chind ScM. 16; 3 böi,
bäi, büi (letztere Form in den
Texten aus LU. nur ganz verein-
zelt) befand sich, lebte, fand statt,
es gab {nie als blosse Copula mit
einem Adj. oder Subst., nie mit der
Negation verbunden): adfet ama?
böi Cuchulaind theilte mit, wie sich
C. befand SC. 29; 48; ro boi tan
es gab eine Zeit SC. 45, 2; ina
m-böi di degmnaib and chena was
da ausserdem von edlen Frauen
amoesend war FB. 28; böi fled
mör es fand ein grosses Fest statt
FB. 1; ni böi isin bith es gab
Niemanden in der Welt SC. 17;
ni büi duine no leicthe es war ^
Niemand, der zugelassen wurde
Lg. 6: böi in t-imcosnam cetna -^
Feius ' imön cnvadmir es währte
derselbe Streit um den Heldcntheil
tveiter fort FB. 78; bäi ^fi. 14; ^
CO cenn hli&dne bai soillse bis zum
Ende des Jahres währte das Licht
Hy. 2, 56; ros böi ni no chomairled
er hatte ettoas, ivas er überlegte
ScM:3,2. Besonders häufig mit Orts-
angaben: Praep. \{n): böi i Slöibti
Tir. 15; FB. 5; co m-bäi i n-Uachtur
Gabra Hy. 5, co; dia m-bui hi Fre-
mainn TE. 15 Eq.\ co airm i m-böi
SC. 10; 29; 33. 'Hierher wohl auch
dolluid co m-böi i m-budin Löegaire
er ging bis er bei der Schaar des
L. war FB. 8 (= dolleic i m-budin
FB. 10; 11); atconnarc in cnoc ro
büi ich habe den Hügel gesehen,
ICO sie war SC. 34, i7 (an cnoc in
ro bui H.)\ böi i n-dorus in tige
CC. 3 LU.- ScM. 17; 18; p. 131, i:
Oss. III 2; SC. 9; 14; 31; FB. 21:
44; 59; 62; 81; 83; 92; boi a ben
tri idna inna cuili CC. 3 LU.\ bäi
SC. 30; in muine im-bai Hy. 2, is;
l)üi Lg. 9: büi fcidm chuinge sesrige )f
bi'u
395
ina samthaig FS. 91; ro lioi ina
fiacluaise SC. 45; böi (bac Eg.) hi
comfocus dö FB. 36; bai i n-aird-
rige TE. 1 Fg.; b;ü i fogiiam
Hy. 2, 5; cech nocb ro bäi hi n-
genmnai jede Heilige, die in jidig-
fräulichem Zustande rerbJieh Ihj.
1, 10 : in galor i m-bui TE. 10 Eg.;
13 Fg.; dia m-bai illobra Hy. 2, .15;
ro böi i 11-essfd lebte in Unfrieden
Lg. 14j cein bai hi colaind so lange
^TeVeele im Fleische tvar FA. 3-, cein
ro m-böi ina bethaid so lange er am
(eig. in seinem) Lehen u-ar FB. 79;
hüiFA. 32; co m-bai na chotlath TE.
12 Fg. ; cora bäi . . inna sessam cen
chotlud Hy. 5, 19 Gl. ; caillech irra-
bäi comaille Hy. 5, 39 Gl; bui i
n-grädhuib rl hErind TE. 20 Fg.;
adaig ro böi hi tairngire doii pheist
for diuglaim die Nacht, welche dem
Ungethüme für das Verschlingen
versprochen tvar FB. 83 {vgl. TE. 11).
— Ädv. and, ann: böi and FB. 28;
37; 85; 87; bäi and Tir. 2; 12; ro
bui ann TE. 18 Fg.; is and-SiVZe
SC. 32; ba hed la and sin ro böi
FB. 5; ba and böi FB. 61; is ann
sin ro bui TE. 4 Eg — for: ro
bol for lär ind liss ScM. 18; ro
bai ibid.; co m-bui ScM. 10; co
m-böi for ind otruch FB. 82; biii
for döe narratha Lg. 8: boi ri amra
for Laignib ScM. 1; for tuaith
hErenn bai temel Hy. 2. 41; ro böi
for läim mnä Etair p. 131, 5; co
Hi-bai for lethläim Nöisen Lg. 15;
CO jH-bäi for a läim ibid. — iias:
ro böi tricha cubat inne uasind
loch FB 85. — ar: ro bäi ail
chloche mör ar a cind Lg. 19^ —
le: roaböi mi län lasin com Hy. 5, 46
{vgl. nais mis ina farrad SC. 39);
in t-euamar böi leu CC. 2 LU. —
oc: ro bui da« ni ali acci beus es
tvar auch noch eine andere Sache
dabei TE. 2 Eg.\ ro böi oc \]\iaib
bei den Ultern FB. 15; ar ni böi
occo-som do ch?tmachta a m-bith
beö FB. 11 \ bui cu oca er hatte
einen Hund ScM. 1; SC. 21. Oft
mit Verbalnomen: cein ro boi . . oc
senad Hy. 5, 15 Gl.; ro böi oc im-
mirt fidcliilli ivas playing at chess
SC. 39; 33; 44, 7; 48; FB. Gl; 87;
ro böi oc a rad SC. 33 = ro bäi
cä räd SC. 30; bäi La. 1; 7; 8: ^
SC. 31; bi'ii TE. 4 Eg.\ 9 Fg.:
FB. 84. — cen: cid dia m-bäi
Cuchulaiud cen tiachtain tvarum
ist C. nicht gekommen SC. 32 (Gegen-
theil oc tiachtain); bui cen cbotluth,
Gegentheil na (= ina) chotlath TE.
12 Eg. — co(n): boi in ben dia
reir co fothrocud es war die Frau
ihnen zu, Wunsch mit Baden FB. 79;
issi ro böi co n-iris uasal na tri-
noite occai Hy. 5, 3 Gl. — de:
cid dia m-böi longes mac n-Usnig
woher kam die Verbannung der
Söhne UsnecKs Lg. 1; ro böi di -i^
setaib ocus mainib il selliaj er
stammte aus den Schätzen und
Kostbarkeiten in deinem Besitze
FB. 74; böi tra dia fot na lamae
corro acht es war aber in Folge
der Länge der Hand dass er reichte
FB. 82; 43; 55. — et er: tri chet
hliadan ria n-gein Chri.s^ ro böi in
cocad etui'ru ScM. 5. — fri: cain
bai fri lobru truagu gut war sie
gegen unglückliche Kranke Hy. 5, 9
(cain-bai eine Art Composition ivie
sÄ;r. Qukli-bhavati? vgl. auch Z'^.Söd);
vgl. nir bu fri öigthiu acher ibid.
— Relativ steht böi z. B.: läir
daw böi i n-dorus in tige atich die
Stute, die an der Thür des Hauses
war CC. 3 LU.\ p. 131, 5; FB. 15;
21; 59; 62; 83; 87; 92; bäi ScM. 18;
ro biii SC. 34, 17. Vgl. die Stellen
unter and. — Mit dem Relativ-
pronomen verbunden: trath ro
m-böi and FB. 87; amal ro m-böi
and FB. 85 {ohne Rel. pr. amal
böi SC. 29; 48); conid samlaid ro
j m-böi FB. 44; cein ro m-böi FB. 79
j {ohne Rel. pr. cein bäi FA. 3); cid
1 dia m-böi fochond a gak«V tvoher
dass der Grund seiner Krankheit
I küme^ TE. 10 LU.; SC. 32; dia
m-bai als er icar, sich befand
Hy. 2, 45; fechtus dia m-bui TE.
15 Fg.; a m-böi and als er dort
war FB. 37 ; a m-bui Lg. 9. — ^
Mit consecutivem co: co m-böi
p. 131, 1; SC. 9; 31; FB. 8; 44;
82; CO m-bäi Hy. 5. m: TE. 12 Fg.:
bin
396
bin
CO m-liui Sc3I. 10. ^ In indi-
recter Rede: CC. 3 LU.; SC. 29;
48; FB. 77; 85. — In derselben
Weise tciehö'i wird rabi gehraucht,
durch eine Art Contraction in ge-
vissen Formeln aus ro bai ent-
standen {vgl. rigni aus rogni): auch
raibi, mü Eindringen des i dann
rabe; raibe; erst in späteren
Blanuscripten raba, rabua (bua
= ua, bha). Ich emx>fehle jetzt nicht
bloss raibi, raibe, sondern auch
rabi, rabe ungetrennt zu schreiben:
111 rabi la ültu fer no lamad nicht
gab es unter den Ultern einen
Mann, der tvagte . . FB. 15; 25;
91; connä rabi ben nad rissecZ
SC. 6; ni rabe issin bith ni do-
gnethe . . . acht nichts Anderes in
der Welt wurde gethan als . . SC. 1 ;
ni rabi rigan hi fail ind rig TE.
2 LU.\ ni raibi fer . . . gin mnäi . . .
aci TE. 2 Eg.\ ni rabi Ci'iroi hi fiis
ar a cind FB. 79; co rabi baima
fola i m-bun cacha finna dö so
dass ihm ein Blutstropfen an der
Wurzel jedes Haares war FB. 27
{gleich darauf als blosse Copula
cor bo suas maeldub); corrabi . . imme-
don na cathrach FB. 88; trithräth
cen dig Sc3I. 3; for brü in broga
p. 132, 17; ocaib for leth FB. 90;
CO rabe for lär FB. 8G; bale irrabi
FB. 88; irrabe FB. 43; irraibe
FB. 91; üail hirrabua TE. 19 Eg.;
tech i rabe TE. 9; 15 Eg.\ irraba,
irrabäi Gl. zu Hy. 5, 3S; 39; forsa
rabi riam p. 131, 3; don galw fod
rabi TE. 13 Lü.\ corrabi cen dig
SC. 47; in tan . . . nad rabi ni bad
esl)aid üad als nichts da ivar, ivas
fehlte FB. 4; cid dia rabi arreim
^vozu dass ihr Zug unternommen
war FB. 56; mani rabi oca-som
FB. 77. — Fl 1 ro bämar-ni co
cätaid acut SC. 43; ma ro bamar
amlaith-sin TE. 13 Eg. — 3 hia
n-äen ro bätär i n-Einain Macha
CC. 1 LU.\ co airni i m-batar
FB. 67; CO m-bätar cind ar chind
U is taig Lg. 1: SC. 10; ScM. 5;
^ TE. 10 T7ü~tT.g. 13; CC. 7 LU.;
SC. 22; 24; F^n^20; 25; corra
batar isind otrucli FB 25; batar . .
ina sessom, ina sudib Lg^_\^, co
m-batar ina lini FB. 65. — bätär
im Ohonchobur i n-airinuch in tige
FB. 12. — batär ann FB. 55;
TE. 16 Fg.; a m-bätar and SC. 3;
17; FB. 83; 91; co m-batar for
faidchi ua hEmna Lg. 14; Sc3I. 18;
corabatär for i?i\main SC. 44; bätar
mithurussa imda fair FB. 84. —
a m-batar fon samail sin SC. 10.
— ro batar da primdun hicEochaidh
TE. 1 Eg. ■ bätar Ulaid oc 61 Lg. 1 ;
bätär oc toibeim FB. 70; bataur
hie toghuil TE. 20 Eg.\ batär fri
ciana möir oca-sin sie waren lange
Zeit dabei, fuhren lange Zeit damit
fort SC. 8. — bätar rempu CC. 1 LU.
— bätar fir hErend cen smacht
SC. 21. — a m-bätar do lepthugud
als sie im Begriff ivaren zu Bett.
zu gehen Lg. 1. — ■ Mit der Nega-
tion: ni batar i n-£re enlaith ba
cäini SC. 3.
2) Das Perfect als Copula:
Sg. 1 danam thuc Manannan mass,
ro bam cele comadas SC. 45, 7; 9;
or (= 0 ro) bam lenab ocus or bam
tüalaing laphartai TE. 5 Eg. {vgl.
FB. 9); bä messi do chetniuiuter
TE. 13 LU. — 2 in tan rop-sa
fitäin Echraide Ingen kWella bä
messi do chetmuinter TE. Vi LU. —
3 ba, bo, bu, nicht selten mit
Längezeichen versehen, immer^ blosse
Copula; schliesst sich eng an eine
vorher gellende Partikel oder an das
nachfolgende Prädicat an, daher
nicht selten Aspiration des letztern.
Ba ist die gewöhnlichste Form; bo
steht nach Partikeln, die ein 0 ent-
halten (co m-bo, ro bo); bo und
bu nach der Negation. Diese Be-
obaclitnng findet in den älteren
HiDidscliri/'toi iiicrkiriirdig ioenig
Aii^oKihmen. — Der Unterschied
zivischen böi und ba zeigt sich
z. B. deutlich in folgenden Stellen:
a.mal ro m-böi and iar sudiu co
dered na haidche ocus ba scith
ocus ba torsech ocus bä mertnech,
CO cüala CMmgabail in locha i n-
airddi als er darauf dort blieb bis
zum Ende der Nacht, und er müde
und traurig und erschöpft tvar, da
bin
397
bin
hörte er das Aufsteigen des Sees
FB. 85; ba im Crist a oeniir ro
l)6i aggabud Hy. 5, u Gl.; uir bo
ferr ro böi nicht war es besser,
dass sie sich befand SC. 48; ba
hed la and sin iarom ro böi öeuach
la hUltu FB. 5 ; bä and böi Cücu-
lainn oc imbert fidchiile da war
es, dass C. sich beim Schachspiel
befand FB. 61. Dieses bä and ist
sehr verschieden von böi and: a
m-böi and in gilla als der Diener
dort IV ar = sich befand FB. 37.
In einem solchen Sätzchen mit ba
wird ein Wort der Hervorhebimg
wegen vorangestellt {vgl. is): ar ba
Patric dubert denn P. war es, der
gab Tir. 13; ba hairi no fertha leu
es war deshalb, dass sie {die Ver-
sammlung) von ihnen abgehalten
lourde SC. 2; ba hocn im Crist
congaba . . Hy. 5, 14; bä iar siidiu
dan conacrad FB. 56; ba i'iaim-se
füair tb'äthair in t-ainm ^iwScM. 12;
bä do brethugud döib dodeochatar
chuci FB. 66. Nachgestellt bä do
chuitbiud hoegairi [auf den vorher-
gehenden Satz bezüglich) FB. 64;
so auch ociis ba do Iar FB. 64
{icnd zwar war es..)? — bä mit
Ädjectiven: ba hard Hy. 5, 27;
FB. 88; bä alaind 7; ba hälaind
CC. 2 LU.; ba halic leis FB. 75;
ba bamra 7; bä häibind 42; ba
^ hamnas Lg. 17, 42; ba bcc la
Sc3I. 18; lasma (filr lasa m-ba")
■^ bec 21, 3; ba bind ^^i^ ^^ chom-
nart FB. 2; bä cäm'lS; ba clöen
SC. 5; bä citmung CC. 3 LU.; ba
comard ScM. 18; bä comadas TE.
3 LU.\ ba derb leo FB. 70; ba
dimör 81; bä dirim leö SC. 35; bä
doigh leo TE. 5; 11 Eg.\ ba dirsan
it La. 17, 30; 35; ba ecen ScM. 20;
ba hetarbuas FB. 64; bä fir 31;
bä foderc 16; co m-ba forreil TE.
3 Eg.; bä lethan FB. 88; ba leth-
-^ marb FB. 82; ba leor Ui. 8; ba
^ maith Hy. 5, 49; CC. 3 LV.; L(l3.\
FB. 9; l)a mann Hy. 5, le; G3; ba
menic ScM. 7; bä mör FB. 88;
SC. 48; CC. 4; 6; LU.; ba mör
do maith Hy. 2, 67; bä mithig
SC. 12; CC. -d LU.; TE. 12; 14;
15; 18 Eg.; ba ög Hy. 5, 7g; ba
hole SC. 5; 8; 21; ScM. 3, 9; olc
leo SC. 21; ba sathech Hy. 5, 28;
ba slan 39; TE. 11 LU.; ba sam
FB. 28; ba scith FB. 85; ba sü-
achnid Lq. 18, 12; 17; ba tair
Hy. 5, 3dfbä forracli CC. ij LU.;
bä üathmar FB. 91; ba huisse
Hy. 2, 60. Comjiarative : bä aildiu
FB. 28; ba haildem SC. 6; ba
caini 3; ba dili lais TE. 1 Eg.;
ba ferr Lg. 13; TE. 12; 13 Eg.;
ba inmainem 1 LU.; bä lüathiu
FB. 20; ba lugaide TE. 9 LU.;
ba mö Hy. 5, 40; 47; 75; so; ba
miniu FB. 20; ba millsiu Lg. 17, is;
ba methiu ScM. 7; ba nessu i''i;. SO;
ba sinin 83; ba tressio TE. 6 LU.;
ba huisse Hy. 2, 60; ba gilighiur
TE. 4 Eg.; 6. — 3Iit Substan-
tiven: ba amru retha Hy. 2, 9;
5, 59; ba aingcess FB. 58; ba ha-
daig CC. 2 LU.; ba haiti SC. 3;
ba hara CC. 1 iZ7. ; ba bes leu
SC. 2; CC. 1 LU.; ba banchainte
^4i_£i ^^ *^^*^^ '^^"'^ -Lff. 17, 26,LJia
ceist mor CC. 6 LU.; ba coirthe a
fridadart Hy. 2, 32; bä dän do-som
SC. 5; ba hetarbuas tarraid he
FB. 64; ba gilla comadas 89; bä
gair 64; ba gabud di Hy. 5, 83;
ba leim FB. 82; ba leth n-dograi
ScM. 21, 39; bä malten CC. A LU;
ba medon aidche FB. 84; ba mebul
TE. 8; 10; ba nert De Hy. 5, 45;
bä nar lee SC. 44; bä höenglunn
dö TE. 6 Fg.; ba sab Hy. 2, 23;
ba sen gaire 68; ba tochomracht
CC. 1 LU.; cacha raba di met a
thMrse FB. 85 (ce ro bai Eg.). —
Ausnahmen: dia m-bo cheli
FB. 39; 40. — Mit Pronomen:
ba he sithlaithe fotai es tvar das
ein langer Friedenstag Ily. 2, 56;
ba he a meit SC. 48; ba he a dun
hi Tethuai ba dili lais TE. 1 Eg.\
bä hesse Lug CC. 5 LU.; ba se
sin in siriti FB. 75; ba he arid-
ralastar Hy. 2, 47; CC. 5 LU.; ba
si meit FB. 20; comarli 7; 78;
bäethir 88; üair 17; adaig 83; ba
hed la 5; ba cd dogensat 25; ba
inond aithesc TE.2 LU.; ba band sin
conaccrad i^I?. 59, — Ausnahme: is
^•^
hin
398
biu
serc 1)0 hilidin TE. 9 Efj. — co
m-liu chomsolus FB. 2; co m-bo
tlomithir (?) 80; co m-bo fodirc 3;
88; CO m-bo län (37; co m-bo marb 70;
^ SC. 8; X^. 19; co m-bo nem tened
FB. 14; CO m^ii ögsläu GC. 6 LU.;
i^ CO m-bo si ingen as mör ailliu L(l.3^
— ro bo amru di Hy. 5, 77; ro bo
chüir FB. 56; ro bo chobair Hy.2, 15;
ro bo cheist FB. 2G; ro bo data 11;
ro po döig liud SC. 45, ö; ro bo
dograch 43; an ro bo decb leo
FB. 54; 0 ro bo löeg bec 9; o ro
bo mateu 57; cor bo lüatbidir 86;
cor bo suas maeldub 27 ; diar bo
sealb TE. 1 Eg.-, diar bo lethan
FA. 23; cer (ciar) bo mör FB. 10;
19; 82; ciar bo airegda 82; ciar
bo gnäd SC. 33. — Ausnahmen:
CO m-ba forreil TE. 3 Ey.; co
m-ba bläicce CC. 4 LU.\ ropa mor
TE. 10, 18 Eg.— nirho ail SC. 32;
uir bo bec ScM. 5; iiir bo chian
FB. 39; 40; 89; cian TE. 12 Eg.;
nir bo cbutrummus FB. 25; nir bo
chumaiu (S'(7.*48; nir bo ölnvcHy. 5,3i;
nir bo ferr ScM. 7; SC. 48; nir
uö mesai ScM. 22, s; nir bo oll-
damh lo; nir bo segunda FB. 37;
nir bo chucum-sa . . ro bo choir
FB. 56; nir bu fri öigthiu acher
Hy. 5, 9; nir bu chalad s; nir bu
ecnairc, nir bu elc 5; nir bu go
Hy. 2, 54; nir bu airgech Hy. 5, ii;
asl)ert . . när bu santach . . . f o bith
när bu mö (indirecte Bede) FB. 90.
— ni bo chian SC. 7; ni bo ed as
mö ro guathaigsem dün SC. 14;
ni bo sirsan SC. 11, i; ni bu bro-
nach Hy. 5, 28; ni bu leithisel 56;
ni bu fäelid FB. 56; ni bu fiu
döib CC. 3 i?7. ; ni bu suauach
Hy. 5, 21 ; ni bu säim FB. 58; ni
pu santach Hy. 5, ?; ni bu ances ss;
ni bu chair 5; ni bu chul serci
«V- Lg. 16; ni bu naithir Hy. 5, 6.
"Ausnahmen: ni bä mall bid imda
SC. 15 LU.; acht ni ba issin t-ossud
na firflatha TE. 11 LU. — Ver-
kürzte Form: in rop ailliu lim
-^ M- fo nim Ljl:J-8^^\ an rop inmainib. 6^
a n-aithesc fop'ail do Ailill TE. 12;
rop inann ocus in cetlä TE. 13;
ddig is misi rop irän SC. 44, 8;
nib amles 11, 9; ni bäcobor do TE.
6 LU.:, nirb äil dou rig FB. 73;
connarb inriata dö in chonar 36;
arn corb älic duit-siu hi SC. 47. —
PI. .3 batar sonairte Lg. 12; TE.
4 Eg.; SC. 4; Hy. 2, e; batär he
arrig in tan sin IE. 1 LU.\ Lg. 10;.
bätar failte FB. 16. — batir
faelti CC. 3 LU.; conid de batir
comarchi forro a n-airm SC. 2;
batir he iarom bätär im Chonchobur
FB. 12. — tri derbrat/t(> ro bator
tri mic Find TE. GEg. — Verkürzt:
roptar lia ammairb inna m-beo
Oss. I s; 0 roptar släna a secht
m-bliadna FB. 79; comtar {für
CO m-batar) fodei'ci reima nimi
FB. 25; Hy. 5, 44; comdar 42;
niptar aigthe carat ScM. 5. —
bat Jj^. S fehlerhaft für batar. —
Pass.Praes. Conj. Sg. 5 cia be-
thir oc far n-ingrimohivohlmaneuch
verfolgt Wh. 5^ (Z^ 501). — Praet.
Sg. 3 bä foderc dö iarom assa im-
dui suidigud ind rigthige, amaZ ro
both and wie man sich da befand
FB. 16; ardopetet iarom a n-äes
ciüil ocus airfite, cein both oc tais-
benad na flede döib loährend ihnen
das Fest gezeigt wurde FB. 13;
ardopettet a' n-äes ciüil, cein both
oc aurgnom döib während man sie
bewirthete FB. 55.
Particix>ium necessitatis: is
amlid is buithi do chäch talis
debet esse qiiins Wb. 24a (Z'K 501);
buithi og a cuinnchid go cenn teoro
m-h\iadan man miisste sie vier
Jahre lang suchen p. 143, 3. —
Infinitiv: Nom. beith 1 n-
geillius meicc Maire ba sen gaire
i n-genair zu stehen im Dienste
von Maria^s Sohn tvar das signum
pietatis (?) in dem er geboren toar
Hy. 2, 68; ro bad ferr lim bith hi
fus SC. 44, 3; ro tirmaiss ecaine
. . duit bith i n-ingnais do mnä
TE. 19 Eg. ; bä hole leo . . a bith
cen rechtgi rig forri SC. 21; ar
ni böi occo-som a m-bith beö iarna
n-dichennad denn nicht stand es
bei ihnen lebendig sein zu können,
nachdem sie geköpft wären FB. 77;
ed as mait t^maith?) a m-bith nie
bla
399
)li;ul;i
SC. 27 {das ist es toas (jtit ist: dass
alles das (jeschieht? vgl. is lied as
maith düil) id rohis est honum
Wh. m-, Bat. ro bad ferr lim bith
hi fus do \nth föt laim SC. 44, s;
syntaTctisch als Nom. imd daher
mit blossem bith wechselnd: ro fall-
siged . . ani sin, i. B'and . . do bith
i n-ecomland ic mnaib Ulad ocus
a bith CO a lecud do Choinculaind
SC. 45: foillsigthir do .. Etain do
bith i sith Ereg Leith TE. 18 Ec/.;
p. 132, 9 ; syntaktisch als 'zicc. ar-
ceissi . . galar noited do ueth fiiirri
p. 145, 12; Äcc. atchuala a bith
alachta Lat. Hy. Praef. IX; arit-
chuala a bith torrach ibid. ■ —
Unerledigt ro bas. wie das
Praet. Pass. ro both gehraucht: in
aim tra räncatar Emaiu . . , iss and
ro bas oc a cäinind and als sie
nach E. kamen, war man dort
dabei sie zu heiveinen FB. 70;
föbair tra Ailill hicc sirfech«m na
hingeni, cein ro pas hicc fes Temrac/t
TE. 6 Eg.
l.Mki.hmÜQ {gelb) O'Dav.p.bQ.
2. bla i. slan {gesund) O'Dav.
p. 60.
3. Ma i. gair {Geschrei) O'Dav.
p. 61.
4. l)la i. l)laoscc {„skull" O'B.)
O'Dar. p. 57.
5. l)la i. baile (Ort, Stadt)
O'Dav. p. 56.
6. bla „land" O'Bon. Suppl,
vgl. ior blai (i. faichthi) oenirlaindni
LU. p. 123*', 24? Hierher alaind
lüadam luades blai SC. 37, 2 (.blse H)'i
7. bla „report", ni tat nua bla
SP. V 7 „thetj are not new reports"
Stokes, Goid:"- p. 178.
\i\-<i'A(lipr eparing, trimming O'Don.
Suppl.
blad „renotvn, fame" O'R. —
Hierher ce tha nech lin a blad
SC. 44, 2? im blad im bälg im
cridechairi LU. p>. 52^, 39.
blaesc testa Ir. Gl.ll^J; vgl. 4. bla.
y blai Lg. 17^33?
bläicce ÖoTLU?
bläith glatt, sanft, tveich;
„smooth'' O'B.; für mläith, daher
bisweilen mblaith geschrieben. —
Sg. Noin. muinter bläitb roniin
FA. 12. — enlaith biian bläith
SC. 33, 16; Dat. co fogur bldith
ocus CO m-binnc chooil FA. 13, co
fogur mblaith LBr.; breithir bläith
Sc3I. 21, 22, bretir mblaith H. {vgl.
PI. Gen.); PI. Nom. batar bläithe
slemongelu na sliastai TE. 4, vgl.
in der Composition righti boga
bläith -ghelai iUd.\ Gen. ilar m-
hv'mthar m-bläith SC. 30, 12.
I blas Geschmack, Schmecken;
taste O'E.; urspriinglicli mias; davoyi
do-ml)las, so-mblas, il-mblas.
blath Blume, Blüthe. — Dat.
di bolod ocus blath na \\xVip. 130, 20;
PI. Dat. in chröeb co m-bläthaib
Hy. 4, 6.
bläthach baudac a 1 Buttermilch)
Ir. Gl. 220.
bläthe Blühen. — Sg. Dat.
topor . . CO m-ldäthe ocus boltouugud
„with bloom and odour" FA. 16.
bläthnait Wiesel ff Don. Suppl.
Med pistrix SG. 15^ {Z\ 85);
bleth i. mil mör O'Dav. p. 59; PI.
Nom. bleda i. aige alta in der
Glosse zu bledech Fei. Apr. 7.
bledmall Wall fisch? vgl. blaid
i. muir {Meer') ut est blaidhmil
O'Dav. p. 61; bleidhmhiol „whale'-
O'R.; antach i. bledmil Gl. zu ru-
beta LHy. 14'' ^Goid.'' p. 71); Sg.
Gen. bara bledmaill FB. 52.
bleu die Weichen; inguen. —
Sg. Acc. in bleoin Gl. 226 zu Gild.
Lor. 77; ina blein .,into his groin"
SMart. 33.
bleg-ou s. bliglm.
bleith, blith Infinitiv zu melim.
bliadain (auch bliadan?) F. Jahr;
voriviegend abgekürzt geschrieben
{nur plene geschriebene Formen
sind hier aufgenommen). — Nom.
bliadain TE. 17 Eg.\ in chet-blia-
dhain TE. 2 Fg.; Gen. 0 thosuch
bliadne Z\ 250; Uiadno TE. 17 Eg.;
oenach dognithe la Ultu cecha bliad-
na SC. 1; Dat. bliadin Z-. 251;
PI. Nom. bliadui Z\ 251: bliadna
S3Iart. 9; Geu. bliadne Tir. 2; Du.
Gen. airthend da bliada« FB. 63,
vgl. fri refichith\ia,dan Stokes, Goid.-
p. 84 note 2) ; Acc. di l)liadin Tir. 3.
^ LL.
At fl yv£^
llrulv^.r; 2^^.
blicht
400
boiiwaim
blicht, älter mlicht 31. Milch.
— Xom. mlicht SP. I 4; Gen. da
•n trian blechta L(j. 8 Lc, mblechta
- . • , Eg.; Dat. do gac/i blicht TE". 9, 7 iJ^. ?
'"'^^c^ä^^ bligim für mligim {daher noch
öfter mbl im Anlaut) I ich melke.
. . — Praes. sec. Sg. 3 ro bliged p 42, e;
'Kp'Xi^^: 2|iS. • PI 3 no mbligtis Ln.ß^ — Praet.
'^UtAl.s^lUU.yi^xaißg- 3 ro bligis p.M 39; 5 corus
r^' blig i). 42, 11. — Pass. Praes.
Sg. 3 arindi mblegar „hecause it
is milked" Corm. p. 28 melg; iar-
sinni blegar Corm. p. 33 oi. —
Infinitiv Nom. mani bad . . blegon
inna m-bo fa thri toenn nicht ge-
wesen wäre . . Melken der Kühe
dreimal Hy. 5, 32; Dat. condebert
in t-aingel na bai do bleganp. 42, 11;
iar m-blegan na m-bö 5; ba huilli
inas cech blegun 6.
blitli Inf. zu inelim.
blog' Stück, Bruchstück. —
Sg. Nom. blog dergthened FB. 52;
PI. Acc. blogai p. 41, 20; bloga 21.
blonac armna Ir. Gl. 236, ah-
domen 1006. — PI. Acc. na bloingi
ilia Gild. Lor. Gl. 214.
1)6 F. Kuh; hos, vacca Z\ 272.
^ — Sg. Nom. bö Hy. 5, 52; Lg. 8:
Gen. löeg a bö das Kalb ihrer
Kuh p. 48, 23; inis bou finde insula
vaccae alhae Z^. 272; Plur. Nom.
na bai do blegan j). 42, 11; Gen.
inna m-bö Hy. 5, 32; 50; p. 42. 5;
oc tabairt tana bö uait ScM. 11:
(•et m-bo IF. 10, 13; irrechtaib bö
FB. 24; Dat. do buaib Sc3I 3, 12;
Ace. na bü p. 40, 40; 43; na ba
p. 42, 6; na bü p. 40, 38 und 42
incorrect für den Nom. na bai. —
Composita: bö-chaill s. buachail; bo-
delbae FB. 24; bö-gcltach s. büa-
gcltach; bö-thänte (co n-immad ech
ociis böthänte mit einer Menge von
Pferden und Rinderherden) SC. 42 ;
bö-thüir Kuh-herr = Stier FB. 9.
l)occ zart; boc tener Ir. Gl. 1094;
Gl. zu maoth Corm. Trans, p. 117.
— PI. Nom. F. righti boga TE.
■ 4 Eg. — Compar. buigi mollior
Ir. Gl. 1119.
boccoid „a spot or freckle" O'B.,
vgl. bocoidech maculosus Ir. Gl. 653.
boccoit Buckel. — Sg. Nom.
cepe damb äil boccoit breac „wer
immer sich nach einem bunten
Buckel sehnt" Beitr. VII 46; PI.
Dat. dona boccötib ScM. 17.
bocht arm, der Arme; p>auper
Ir. Gl. 1058. — Sg. Nom. bocht
p. 40, 17; Gen. boicht ZK 224; PI.
Gen. do biathad bocht Gl. zu Hj.
5,. 26; Dat. do bochtaib in choimded
p. 40, 14; 43; 41, 16; Acc. bochtii
p. 40, 17.
bockte F. Armuth. — Sg. Acc.
cen bochtai FA. 35.
bodar surdus Ir. Gl. 604.
bodb s. badb.
bodeln TE. 20 Hy. u. ö., spätere
Form für fadein selbst.
bodras Hy. 6, 13, von Stokes als
3. Sg. rel. von bdadraim aufgefasst,
aber nach der Glosse, wie es scheint,
ein Adjectiv {beunruhigend),
von dem dann buadirse abgeleitet
sein könnte.
bolad M. Geruch. — Sg. Nom.
bolad p. 22, 9; SC. 31, 10; Dat. co
m-bolud FA. 35; di bolod p. 130, 26;
Acc. ni boltigetar side bolad «o>i
olent odorem hi ^Vb. 14<i.
boladniar loohlriechoid. —
PI. Dat. do lubib boladmaraib
p. 130, 25.
bolcsuilech sackäugig FB. 37;
s. bolg.
bolg-, bolc M. Sack; amaZ bolc
mergacb ut uter rugatus Ml. 1321^
{Z-. 61). — Sg. Nom. in bolc do
blith den Sack zu mahlen hat.
Hy. Praef. X.
bolg' idsce „a buhhle of ivater"
Corm. p. 6 boll; davon bolgaigim
„I buhble" Corm. Transl. p. 139.
bolgadauJ is culmaire bolgada«
FB. 68, 19 i^i. is cairptech, i. dar
bej-na).
bolltanadh odor Ir. Gl. 1088.
boltanugrud M. Geruch, Rie-
chen. — Nom. boltnogud FA. 13;
Dat. CO m-l)lätbe ocus boltonugiid
FA. 16 LU., boltnugiid LBr.\ dou
boltnogud 5 LU., boltanugud LBr.
boltig^ur III ich rieche, von
bolad.
boiigalm I ich breche^ ernte;
boiug i. brisi O'Dav. p. 59. —
bor
401
hratjich
Praes. sec. Sg. 3 maith ro boiiifrod
gut erntete sie Gl. zu mad bocht
Hij. 5, 29. — T-praet. Sg. 3 mad
bocht Gl. i. maith ro boingcd Hy.
5, 29. — Inf. bdain Ernten; Gen.
lathe buana di Hij. 5, 29; dornän
buana manipulus („small handful
of hay") Ir. Gl. 502; bacc boana
finime ligo metendae vitis SG. 62 ^
(Z^^. 265"^; Dat. oc buain p. 41. 36;
do buain chroiiur ^i?. 81 Eg.i —
Vgl. ath-boingid, com-bongaim, to-
pacht.
bor Pron. s. far.
l)orb thöricht; borp stuUus
ZP-. 443. — Sg. Nom. FB. 37; nad
bo borb ScM. 21, ig; PI. Voe. a
Galatu burpu 0 insensati Galatae
Wh. 19b ^z-\ GO). — Bavon burbe,
burpe F. stultitia Z^. 60.
borg, borg-?, borce Burq,
Stadt; cirta ZK 61. — Sg. Dat.
0 biirgg Etäle dianid ainm Abellum
Corm. p. 45 ubull; PI. Nom. biiirg
fäenbela FB. 53 (braig Eg) —
Davon borggde Bürger Z^. 61.
Vgl. auch brog, broc.
borg FB. 71? brog sordid OB.?
borr stolz, hochmüthig, über-
müthig; „pride insolence; great,
noble" OB. — Composita: falgaib
etho(?) borr-buidne FB. 24; mör-
bruth m-borr-biastae 52, 3; adcon-
darc and borr-oclfech LU. 92'' 17.
borrfail N. Zorn; indignation,
anger OB. — Sg. Nom. a bruth
ocus a brig ocus a borrfadFJ3.46; 79;
Äcc. lasa m-borrfad FB. 44.
boss s. bass.
bossäu Tasche, Beutel; „a
purse" O'R. — inna m-bossän SC. 2.
both F. „hut" Corm. Transl.
p. 25; bothän casa Ir. Gl. 120 —
Sg. Nom. both Hy. 5, 70.
both s. hin.
hm Augenbraue; PI. Nom. du-
bai brai {auf täi reimend) p. 132, u.
bracht Fett; i. beoil O'Dav.
p. 6; Corm. p. 2 anforbracht. —
Sg.Nom. bracht, Gl. i. saill O.ss. III 4.
brachtach fett. — ferba brach t-
chi brothlochi FB. 68, 2 i^i. methi).
— Vgl. anbrachtach mager.
brufad „a ticinkle" O'Don. Suppl.
— Sg. Äcc. la brafad süla „in the
twinlding of an eye" FA. 17; 31.
bräge Hals, Nacken; collum,
cervix Z^. 255. — Gen. don uball
bragat Gl. 131 zu gurgnlioni Gild.
Lor. 48 {„to the apple of the throat");
fethi do bragct ScM. 14; brissiud
brägat TE. 9; Dat. fo bragait ind
eich Gl zu Hy. 5, 55: a da cois nam-
mucci fo brägid ScM. 18; don bragait
Gl. 129 zu gtitturi Gild. Lor. 48;
Acc. bragit FB. 57; co tarat a di
laim imma brägit FB. 31; 61; 86;
TE. 10, 6; triat bragit Sc3L 14;
PI Dat. i m-brägtib FA. 22; 28.
braich s. mraicli.
arggat-braiii SP. I 1?
bniid F. theft O'R. — Sg. Gen.
braite~ s. 1. clithar.
hrauRabe, i. flach Corm.p. 6. — Sg.
Nom. bran carna comramaigi^JB.G8,8.
braö mara (broa mara Eg. H.)
Getöse des Meeres? vgl. bro i. nuall
O'Dav. p. 61.
1. bras gross; i. mor O'Dav.
p. 58; vgl. com. bras grossus Z^. 81.
— Acc. no sirfed . . in m-bith m-bras
SC. 29, 8; PI. Nom. F. a piana it
brassa Fei. Prol. 74 (citirt O'Dav. l. c).
2. bras „quick, nimble" O'B. —
Hierher fond-bras FB. 49; p. 310, I8?
brasse, braise F. „hastiness,
rapidity" 0B.\ braise laseivia Ir.
Gl. 36. — Dat. CO m-brassi Fei.
Jim. 19 (i. CO slatra no co solam).
brat M. Mantel; lam-brat bis
tar glüne Gl. zu SG. 172^ (Z^. 653).
— Sg. Nom. brat gorm crönchorcra
FB. 47; brat dub lachtna FB. 91;
brat liaine, brat corcra cöicdiabail
SC. 8; brat caslechta corcarghlan
TE. 3; Gen. bruit üäni SC. 13;
broit, broitt SMart. 12; Lai. Hy.
Praef. XII; Dat. cosiu brot üane
SC. 8; issin Itrutt TE. 3 Eq.; ina
brut p. 131, 17; Acc. brat 'CC. 3;
SC. 48; fian (fain H. faon M.) -brat
ScM. 21, 31; in m-brat Lat. Hy.
Praef. IL — Comp, brat-gaisced
FB. 67; 89. — Davon brattan
„little cloak" Lat. Hy. Praef. IL
brat ach 31. „ensign, Standard"
O'B. — Sg. Voc. a lig-brataig Liphe
FB. 11.
26
Tiratiin
402
lirc
brat an Lachfi; Corm. Transl.
p. 23. — Gl. zu iach Hy. 5, 72.
l)rath, älter inrath M. Betrug,
Betrügen, Verrath. — Gen. äes
l)raith „folk of treucliery" FA. 27;
Dat. ar in mrath ;pro proditione
Ml. Cül. 301 {Goid.^ p. 32); dia
hrath „to hetray Mm" SMart. 41 ;
Acc. cen brath ScM. 22, 2?
brdth M. Gericht, hes. das
jüngste Gericht; Judicium Z'^. 238.
— Sg. Nom. bräth FA. 14; Gen.
cullae m-brätlio Tir. 5; brätha
FA. 24; 29; 30; 33; 34; co mordail
bratha FA. 6; iar fugiull brätha
FA. 14; bretbemau brätha 34; do
brethemnas bratha Hy. 7, 6; bruth
brätha FB. 4G {vgl. bräth i. bruth
ar a teas, mit Beziehtmg auf das
jüngste Gericht, Corm. Transl. p. 24c):,
cen cleth m-bratha ScM. 22, 4?
Dat. do brath Hy. 2, 3g; 52; i m-
brath Hy. 3, 8; Acc. cubbräth his
zum Gericht, für immer Tir. 15;
CO brath Gl. zu Hy. 2, 20; TE. 8;
16; Oss. II 7; FA. 27; 29; 30; iar
m-bräth FA. 27.
brätliir M. Bruder; fruter
Z\ 262; derbräthir (für derb-bräthir)
' der leibliehe Bruder. — Sg. Nom..
brathair ScM. 7 (braitir H.)\ Gen.
Y brath ar Lg. 10; 16; TE. 6\ 7 Ecj.;
ULU.; -D^ÖnallEthair CC. 1 LÜ.;
PI. Nom. tri derbrat/miV TE. 14 Eg.;
finuatar bethamaiu brathir sceo
mbroga(?) SC. 25; no chUiintis din
na brathre esium „the hrethren then
used to hear Jdm" SMart. 34 [der
Form nach Acc); Gen. triar der-
brathar Gl. zu Hy. 5, 77.
l)i'ec bunt, gefleckt; tinctum
Ml. 14: r. ; s. for-brec sehr bunt. —
Sg. Nom. brec a mong SC. 33, 14;
sciath brcc beimnech FB.i5; uaithir
bemnech brec Hy. 5, e; sochla brec
becaltach (?) CC. 7; Gen. gach dadha
bric TE. 10, 15. — Compos. brec-
Icnn bunter Mantel SC. 33, 21; 22;
brec-glassa FB. 45.
hv^cF. Lüge, Trug.— Sg.Nom.
ni brec as äil di'in immut FB. Gl;
brec dorat in ben imond j). 132, 9;
Acc. na tail)rod cäch i'iaib breic
imni alaile Gl. zu nolite mentiri
invicem Wb. 27^; tabair brec im
nach n-aile FB. 61 ; fuiris dobertha
brec im nach meraigo ibid.
brecaire M. Lügner, vgl. i m-
brecairecht in astutia Z^. 780. —
PI. Nom. brecaire FA. 28.
brecaim II ich lüge. — Praes.
tSg. 1 brego fallo (?) Corm.. Transl.
p. 78; PI. 3 bröcaire brecait ocus
säebait na sluagu FA. 28.
brecän „aplaid, a hind ofstriped
or chequered stuff" O'R., von brec.
— PI. Dat. do . . brocänaib FB. 4.
brecht s. briclit.
brecht, für mreclit, varius, di-
versus Z^. 85G.
brechtrad für mrechtrad M.
varietas Z^. 856; „to mix or com-
mingle" O'Don. Suppl. — Sg. Gen.
in mrcchtraid SG. I97a; Dat. cona
il-mrechtrud cum multa sua varie-
tate SG. 29b; CO m-brechtrad gern
n-ecsamail FA. 13; Acc. iarna
brechtrad di gurm ocus chorcra
ocus üani FA. 11.
br^it ein Streifen Wollen-
zeug? vgl. breid „a kerchief, a coif;
frieze" Ö'i?. — Dat. a breit „from
bridle" Hy. 5, 55 {in der Gl. fo breit);
Acc. dorat ind ingen breit dia hetach
dö ma crecht LU. p. 126^ 30.
br^ii stinkend, faul; fetidus
Ir. Gl. 683; vgl. 0 breinciu a carie
Cr. 341^ {Z-\ 1057). — PI. Nom.
{fem. Form) coin brena „stinking
dogs" FA. 28, länbrena p. 191, 21;
locha brena biastaide FA. 30; tolla
brena FA. 30 Br.
brenaim II ich faule, eitere;
puteo Corm. Transl. p. 138 putte. —
S-praet. PI. 3 ro brensat compu-
tuerunt Ml. 58\ — Fut. PI. 3 co
m-brenfat dass sie eitern FB. 6.
breiitu foetor Ml. 22^. — Sg.
Dat. 0 brentaid SMart. 34.
bveö Flamme; i. lassar Gl. zu
Fei. Apr. 15. — Sg. Nom. breo
batses gente (Patric) Hy. 3, 2; breo
orda oiblech (^Brigit) Hy. 4, 1; breo
digla (Loegaire) FB. 46. — Compos.
a bethir breö-dcrg FB. 8.
breoaim II ich verbrenne. — Inf.
asl)ert fria muntir a l)reoad CCn. 7.
bress gross O'Don. Suppl.
hressa
403
bris
brcssa i. bäga Fcl. Pro]. 71.
breth F. Ürtheil, Urtheils-
spruch; Judicium Z\ 241. — Sg.
Nom. issi ar m-breth-ni unser ür-
theil ist dieses FB. G2; 68; 89; ni
bä breth in breth rucad and FB. 74;
ni breth cter ani rucad dün 75;
Gen. hi comartlia m-breithe 59;
Dat. a breith Ailella nach dem
Urthcile A.'s 74; Acc. co tibrod
breith do (F)iud COn. 7; nir
daimset . . . do Coinculaind in breth
rod n-ucad dö FB. 78, t^gl. acht
CO n-daimtis nammä for a breitli 76;
lotar i m-breith Conchobair CG. 7
LU.; anaid la breith n-aile FB.
41 Eg.; PI. Dat. am g£eth i m-
bretaib j5. 327, 32; Acc. concertaim
bretha \]\ad p. 327, 34; p. 141, 22.
— Compos. gü-breth ein falsches
Urtheil, davon gübrethach.
bretliaigim III ich fälle ein
Urtheil, entscheide. — Praes.
Conj. Sg. 2 mani brethaige-seo
FB. 58. — S-praet. Dep. Sg. 3
breth aige Star FJ?. 90. — Fut. Sg. 1
brethaigfet-sa FB. 58. — Pass.
Praes. Sg. 3 mani brethaigther hi
Crnachnaib FB. 16. — Inf Nom.
CO ro glethe a m-brethugud FB. 33;
Dat. do bor m-brethugud FB. 57;
dia m-brethugud do Ailill damit
Ailill zicischen ihnen entscheide
FB. 56; bä do brethugud döib
dodeochatär chuci FB. 66; diar
m-brethugud dait-siu damit du
zwischen uns entscheidest ibid. ; Acc.
ni rodmatär a m-brethugud FB. 56;
dogena for m-brethugud 66; 75; ro
lämair brethugud FB. 90.
bretheiinias M. Bichterspruch,
von brithem. — Sg. Dat. do brc-
theninas brathaifi/. 7, g; Acc. dollo-
tor . . a m-breithcmnus n-AiIe?/a
FB. 42 Eg.
brethnals i. delg O^Davor. p. 61.
— PI. Dat. di bretnasaib öir ocus
argit LU. p. 23», .33.
bri Berg, i. tulach 0^ Davor. p. 51,
Corm. Transl. p. 27, vgl. Bri. — PI.
Gen. rige breg m-l)ude SC. 33, 35.
bri „unger, ivratli," (JB.
bri gach n-accais „every male-
diction" Corm. p. 8.
briatliar F. Wort; rcrhum Z-.
241. — S(j. Nom. briathar Hy. 2, 5i;
7, 31; SC. 18; Gen. brethre De
FA. 23.; 34; Dat. brcithir blaith
mit mildem Wort ScM. 21, 22?
Acc. darm brethir hei meinem Worte
SC. 43; 46; dar mo brethir fir TE.
7 Eg.; trea chuml)air m-briathair'
„in short discourse" Hy. 5 Praef;
PI. Nom. for m-briathra FB. 29;
Gen. fri sechem na m-l)riatbar sin
SC. 26; ilar m-\mat}iar m-bläith
SC. 30, 12; ina raithsechaib bria-
thar FB. 29; Dat. co m-briathraib
FB. 21; Acc bria<7tra FA. 2. —
Compos. briathar-chatli Wortlcampf
FB. 21; briathar-thecosc mündliche
TJntericeisung SC. 25 Ueberschrift.
blicht Zauber, Zauberspruch.
— Sg. Nom. suain-bhreacht „a
churm tvhich causes slcep" O'Don.
Siippl.; Gen. iar cor dö brechta
hi faelnir in belae nachdem er einen
Zauber auf die Schneide des Beiles
gelegt hatte FB. 77; Acc. cuiridh
bricht indtib {in Krüge mit Wasser)
O'Don. Suppd.; PI. Nom. brechtai
TE. 13 ; Acc. ro chansat . . brechta
druifZec/(ia ina agid SC. 48; fri
brichta l)au ocus goband ocus druad
Hy. 7, 48.
1. brigr F. hervorragende
Kraft, M acht, Ansehen, Wer th;
valor, auetoritas Z^. 917; brigh i.
firt O'Daror. p. 58. Oft in Ideinen
Formeln, die den Vers füllen oder
den Beim verschaffen, z. B. ard a
brig, set co m-brig. — Sg. Nom.
a bruth ocus a brig FB.'iQ; 52;
ard a brig ScBI. 21, 21; ni fil brig
sin CC. 7 Eg.? arggait arddbrig
SP. Y 14? Gen. locharn brige „lamp
of vigour" Fei. Febr. 7; Dat. set
co m-brig Lg. 18, 21; deca a chu- «J^
radu CO m-brig SC. 30, 5; Acc. a
bruth ocus a brig FA. 9; in m-
brig nemnig „the poisonous potoer"
SMart. 18; fo ollbrig do tharisen
SC. 41; PI. Nom. atanaidble briga
„whose vigour s are vast" Fei.
Epil. 34; Brigit i. brigait i. isat ait
a briga Gl. zu Fei. Febr. 1 {vgl. brig
aitt etymologisir ende Glosse zu Brigit
Hy. 4, 1). — do brig „bccause."
26*
brig
404
broc
2. Ijrig- l-rüftifl, mächtifj; vi-
fjorosus, virtuosus Z^. 21 Anm. —
S(j. Nom. sochla brig Becfoltach
- CC. 7 Eg.'> PI. Dat. dia m-bn'gaib
bäesaib [vorher ebenfalls mit voraus-
(jchcndcm Adj. iccruadaib comraic-
thib) FB. 29; Acc. Fem. eter briga
banespa SC. 28.
brigacli Ic r ä ftig,starTz, mäch-
tig; i. uallach O'Davor. p. 56. —
Sg. Nom. brigach a chert SC. 18;
ui bu cair banchath brigach Hy. 5, 5.
l)rig'e in admunemar mo brigi
Hy. 5, 98 und 99, nach Stolces
Nebenform für Brigit.
ln'ig'im, PI. 3 brighit i. foillsighit
O'Dav. p. 60.
brise brüchig, zerbrechlich;
i. ab eo quod est priscus, ar is
brise cach crin ocus cach n-arsaid
Corm. p. 7. — PI. Nom. sew-brisca
asalcha mä chossa FB. 37.
brissim III ich breche. Oft in
der Redensart brissim cath for . .
ich liefere Jemandem eine Schlacht,
greife ihn an; mit Weglassimg von
cath FB. 94. — Praes. Sg. 3 brissid
FB. 24; SC. 31, 6. — Imperat. Sg. 2
^ na briss . . mo chride Lg. 18, st. —
Praet. Sg. 3 na ro bris G^?.l'« liath-
conibaig Hy. 5, 77; ros l)riss no ro
ben Gl. zu ros m-bi Hy. 5, 78;
PI. 3 ro brisiset FB. 25. — Passiv:
Praes. Sg. 2 bristir a sciatli FB. 67 ;
acht mani brister anfir form FB. 74.
— Praet. PI. 3 na catba aile ro
briste trena fochun Lat. Hy. Praef. X.
— Infinitiv Nom. is brissiud
brägat TE. 9 Fg.; brisiud muad
morciiatha FB. 52; brisiud for
öenfer P^B. 94. — Vgl. aithbriste,
forbrisiud.
brithem M. Richter; judex
Z'^. 264; vo^i breth. — Sg. Nom.
in brithem firen FA. 6; Gen: bre-
theman brätha FA. 34; hrithemon
SMart. 19; Dat. dond fir-brithemain
Z^. 265; Acc. frisin m-briY/temain
SMart. 19; PI. Nom. brethemain
gubretliaig FA. 27.
brithemuaclit F. Richten;
Ri cht er spr u ch ; Judicium Z'^. 805.
— Gen. lasin mes fir-brithemnach-
tac Die Gl. zu upud examen Dei
Ml. 241', 15; j)at_ a l)rithemnaclit
Hy. 3, 8 vor der Verurtheihmg
durch das Uebelwollen schivarzer
Teufel?
brithemnas M. dass. — Dat. ar
in bi'ithemnas bratha Gl. zu Hy. 3, 8.
briiig-u M. Landioirth, Päch-
ter, vgl. biatach. — Sg. Gen. ingen
rig no roflatha no briugad LU.
p. 122a, 2; PI. Gen. ingena sön dan
inna m-briugad bätär im dun Forgaill
LU. p. 122-1, 13; Dat. eter briuga-
daib ocus biatacliaib LU.})- 123^, 27.
1)ro i. nuall O'Dav. p. 61.
bi'o „Champion, hero" CR.
brö I'B. 2T?
brö Mühlstein, Handmühle;
Viola Conti, p. 29 muilend. — Gen.
clocha broon „the stones ofa quem"
Corm. l. c; Dat. deraithir bröin
mulind FB. 8(\
broa s. braö.
broc s. brog, borg:.
brocc F. sutolar, a shoe L: Gl.
1033. — Sg. Dat. co m-broic Gl.
zu connäib Oss. III 5.
broch-biiadai^i?. 46? vgl. brogda.
broderui dia etacli „a hair of
his raiment SMart. 40 ; Tliree ML:
Hom. p. 38; 114.
1. bröeii F. Tropfen, Regen;
pluvia Z'^. 31 ; braen aimsire imber
L: Gl. 1048-. — Sg. Acc. braoin
fhola 309, 12.
2. bröeii = brön? broen-derc
ScM. 21, 32 H, brön-derg L.
bröenach sorgenvoll, finster;
braonach „sad, sorrowful" O'R. —
Sg. Nom. fer bröenach dub p. 310, 31;
liröiiiech dub FB. 51. Vgl. co m-
l)rön ocus dubu FA. 16.
bröenaim II ,,/ drop, distil"
O'R. — Praes. Conj. Sg. 3 in
spirut nöeb ron bröena Hy. 1, 5g;
dia rath ron broena, ron soera
Brigit Hy. 4, 12.
bröeiulu Regen, Deminut. von
bröen. — Sg. Nom. bröcnän fola
SC. 37, 21; broenan fola uaire tria
toeban fodeine Fei. Epil. 351.
brog- thromm Temra „Taras
mighty burgli" Fei. Prol. 165 (broc
trom Laud.), = borg; PI. Nom.
bruig FB. 53 Eg.
broga
405
ln-ügTii, Iirogo s. luruiis:.
brog-da „exccssire, great" O'Il.
— Sg. Nom. se borb brogda FB. 37.
Zu mrogaim.
broi-eiio FB. 52?
bro^lliiir Lji. S^j^ mrogaim.
broinc prorct~üüd. Lor. Gl. 49.
Davon bruinech proreta ibid.
broit Gefangenschaft. — Sg.
Acc. hi m-broit p. 17, 19; da ched
ele do l^hreith a m-broid „two
hundred more were carried off in
captimiy" O'Don. Gr. p. 3Ü2.
broiteue F. palUolum Z\ 274,
von brat.
bröu M. Kummer, Sorge; Sg.
Gen. gne m-bröin FA. 33; Dat. co
m-brön 16; fo bron na döiri Gl. zu
A^Hy. 2, 2; Acc. brön La. 18. 2: Du.
Nom. da brön flatha nime FA. 33.
— Compos. brön-derg ScM. 21, 32.
bröuach sorgenvoll, traurig;
tristis Z'^. 810. — Sg. Nom. brönach
Hy. 5, 2s; PI. Gen. na m-ban m-
bronach Gl. zu Hy. 5, 5.
broiiiiaiiu II ich verbrauche;
I spend, consume, destroy O'B. —
Praes. Sg. 3 ni bronna Hy. 2, 8
intrans. schwindet nicht? — Pass.
Praet. Sg. 3 ro bronuad FB. 9.
brot M. Stachel. — Gen. aithe
aen-broit FB. 37 Fg.-., Acc. berais
in t-arad brot forsan n-echvaid
FB. 36 Fg.; PI. Nom. bruit Beitr.
VIII 338. - Vgl. bruitue.
brothach s. bruthach.
brothlach „a pit or hole made
in the earth, in lohich the ancient
Irish militia used to dress their
meat" O'B. — Gen. ferba bracht-
chi brotblochi FB. 68? Vgl. broth-
lucht i. i talamh bruiter in feoil
sin, lucht i. a coire no brotlach i.
inatar O'Dav. p. 58.
brothrach Lagerdecke. — PI.
Dat. do l)rothrachaib FB. 4. —
Davon brothracban sabribarra Jr.
Gl. 180.
brii F. Leib, Bauch. — Sg.
ul Nom. FB. 22; Gen. fom chri'ol
( brond Lji. '^ 4 (brunn Eg.)- Dat.
Sf ina broind Lp-X ; fot broind.2L ina
bruinn CG. 6 IJg. ; cia fo brü L^.
f ^ 3; 4, 10; a brü mil moir Hy. 1, 37;
Dat. oder Acc. tatharla inna broind
CG. 5 (bruinn Fg.); dorat a hlim
. . for a broind Lg. 5j fo a broind n)^
p). 131, 8; PZ. Tfef. a m-bronnaib
a maithrccli p. 19, 38.
brü Band; border, hanJc O'B.
— Dat. for brü mara torrcn p. 39, 10 ;
for brü inber mara p. 39, 11 ;' for
brü Inbir Cichmuiui p. 131, 27; for
brü in broga p. 132, 17; rön for
brü Lg. 17, ii L.J if-
bruacli Tauul'; margo SG. 61^
{Z\ 22); Ir. Gl. 947. — Dat. i m-
brüch na haband TBFr. p. 146, id;
brauch 16.
da brüad Gen. Du., cechtar n-ai
a da brüad p. 310, 27 jede ihrer
zivei Au g enbr auen. Vgl. bra, brai.
bruchtaim II eructo, vomo; brucl}t
i. sceith O'Dav. p. 58. — B-praet.
Sg. 3 bruchtaib O'Davor. l. c. —
S-praet. Sg. 3 brüchtis CC. 6 LU.
bruden, bruiden F. Hof, Pa-
last, brudeu Da Derga „tlte Court
of Da Derga". — Sg. Nom. bruden
ScM. 1; Gen. i n-dorus bruidui 5;
Dat. isin bruidin 1 ; Acc. isin m-
bruidin 5.
brugi, bruig s. inruig-.
brug-achus M. Pflicht eines bru-
gaid, Gastlichkeit. — Dat. ar
brugachus FB. 33.
brugaid M. Wirth FB. 33, vgl.
briuga.
brui i. dermat (oblivio). — Fut.
PI. 1 ni bruifem annuallsa „ive
shall not forget their acclamation"
[Fei. Prol. 301) Three L: Gl.p. 127.
bruim ich zerschlage, zer- ^ -^
quetsche, zerbreche. — Praes.
Sg. 3 bruid idnu SC. 31, 6 (con-
tunäit, Stokes Bem.'^ p>. 13). —
Praes. der Geivohnheit Sg. 3 nos
bruend iat FB. 67 (bruigend Fg.)
— Pass. Praes. Sg. 3 brütir {lies
brüthir?) a gai FB. 67. — Vgl. ro
frith-bruid i. ro obustair stiess zu-
rück, „refused", SMart. 14.
bniiiie, bruiuech s. broiue.
bruiimelf. Brust, PL Brüste.
— Dat. ossa bruinni TE. 3 Fg.;
don bruinde Gild. Lor. Gl. 200
peclus; Acc. dar a ucht-bruinne
TF. 7; SEg.] ar a bruinni ScM. 16;
AUv» iMyj, Uaänt if ukK ßt^.
niinnechur
406
büairt
* u^Jjt^ ^yu«^^-
77. Did. for a brninnib TE. 3 E(j.;
arinui biathas luUdcnu for a bruin-
(lib i. suis mamillis Corm. p. 7
bruinnech; co n-ör fria n-ucht-
brunuib SC 40; Acc. tar bruinniu
ögre swper mammas virginis Ml. 144^
{Z'^. 653). — Davon brumnecli i.
mäthair O'Bav. p. 56, Corm. p. 7.
bruiuiiecliur Brust? — Sg.
Dat. heö öir intlaide uassa bän
bruinuechur FB. 51; p. 310, 32.
f l)ruit Lg. 2 {in Eg. zu lesen
bruid it cluasaib)? etiva CBeilly's
bruid „sliarp, Tceen, pointed"?
l>ruitli Kochen. — Dat. dia
m-bruith p. 41, 10.
biuitheiuna FB. 91 Eg.?
bruitne Stachel p. 311, 4. Vgl.
brot.
Ijrulig: Lg. 19 -Lc , ?fo/iZ rZissi-
i«,/?/ri «HS brurig. F^L brüille „a
fragmcHt" O'Don. S^ippl.
l)rüreJ vgl. bruireach „a frag-
ment" CB. — Acc. co n-derna
bnirig dia cind i^L-iS.
^Tbrutli Gluth, Wuth, „a glo-
tuing mass" Stokes zu FA. 21. —
Sg. Nom. FB. 30; 85; mor-bruth
m-borrbiastae 52; bruth brätha 46;
bruth n-gene 80 {„gnashing of the
mouth" On the Mann. II 372);
bruud gine LU. p. 73; briid n-geme
LU. p. 125b, 3; lond-bruth loga
ScM. 15; FB. 48; bruth matho 52, 7;
a bruth ocus a brig 52; Gen. do
dibdüd a brotha SC 36; do tlathu-
gud a m-brotha FB. 54 ; ar thrommi
a brotha ocus a neirt 88; Dat. ön
bruth a fervore Corm. Transl. p. 77
ferg; cosind brud cum vi Z^. 641;
Acc. a bruth ocus a brig FA. 9;
ri ro-bruth romör SC 30, 11; PI.
Acc. a si'ili amal bruthu tentidi
FA. 21 (l)rutta LBr.). — Compos.
bruth-loiscthi FA. 30 LBr.
2. bruth i. seim gae no gaisgi
O'Dav. p, 56. — Hierher bruth-
damna FB. 91?
briithach glühend, heiss. —
Sg. Nom. brolhach Hy. 5, 4« (i. te) ;
PI. Gen. na n-ocht blast m-bruthach
FA. 22.
bruthe Brühe, s. eii-brutlie.
bruthuaig-im furo Z\ 435.
buacbuill 3L Hirt; büchaill i.
call coimetaige na m-bo Corm. p. 7;
böchaill huhulcus SG. 58"* {Z-. 23) ;
biiachaill bo id. 7r. Gl. 583 ; b. muco
subulcus 584. — Sg. Nom.' buachail
p. 40, 15; Gl. zu ara 20.
bi'iad FB. 11, zu lesen biiadac^'?
büadach siegreich; inna m-
buadach viciorum Ml. 21ii {Z'^. 22).
Vgl. Löegaire Büadach. — Sg. Nom.
Brigit büadach H\j. 5, 1; 94; Con-
chobar b. ScM. 21, 9; cath-buadach
CC 1 LU.:, cur cäin cath-büadach
FB. 70; Fedehn Findchöem chruth-
büadach 22; Gen. fochich curad
crechtaig cath-buadaig ScM. 15;
Acc. curaid cäin crechtach cath-
büadach »SC. 42; Voc. a cath-büa-
daig Breg FB. 11; PI. Gen. üiiad
curad cath-büadach SC. 38.
biiadartha turhatus, vgl. büa-
draim. — Sg. Dat. din t-sruth
buadarthu de turhulento rivo Ml. 2b;
PI. Nom. it büadartha na pecdaig
FA. 14 (buaidertha LBr.).
buadgeltocli FB. 22 Eg. eifer-
süchtig auf Sieg {vgl. gealtach
„fearful, jealous" O'E)?
büadirse FB. 30 turbulentia?
biuulraiüi II turho; buaidhrim
„I rex, dishirb" O'R. — Praes. Sg. 3
rel. buadres in fis Gl. zu Hy. 6, 13.
— Praet. Scj. 3 ro buadir in rograd
hi SC. 44. ■
biiageltach, vgl. bo-geltach i. fer
fogelta a bu a faithce ar cach
nach deisetar coin allta ime H. 3.
18 p. 16 {Mann, and Cust. III 521).
— PI. Nom. tri büagelltaig Breg
„itinerant coioJceepers'' 0' Curry,
Mann, and Cust. III 77.
büageltach FB. 22 (büaigeltach
H.), nach Eg. in büadgeltach zu
ändern ?
biiaibtecü i. uallach {ühermüthig)
CDav. p. 58, vgl. bubta i. bagar
{Drohen) ibid. p. 56, rem-bubtadh
„forethreateninq" Corm. Transl.
p. 143 robuth."
büaid N. Sieg; victoria ZK 233.
— Sg. Nom. FB. 30 ; in buaid dorig-
nius no in bct SC. 38, 2; büaid cles-
samnachta, b. m-büanfaig, b. fidchel-
lachta, b. n-airdmiuga, b. fastiue.
bi'uiidecl
407
judec'li
büaid ceillc, b. crotlia (die Dinffc,
in denen CuchuUin alle anderen
Männer übertraf) LU. p. 121b, 29
{vgl. unten PI. Aec); Gen. ddn
büada Hy 5, 101; coibliud liuada
FB. 24; gäir büada G-4; ceud m-
buden m-büada »ST'. 15; altfad m-
brochbi'iada FB. 4G; comlüd marc
m-buada 53; almai üulatbi lüth-
büada 2^. 310, s; lin m-band m-
balc-bi'iada FB. 22; buille balc-
biiada 47; Dat. iar m-büaid FB.
47 ; 89 ; Acc. ruc . . buaid iud öenaig
'FB. GG; ni b^ertais buaid dib La. gj
Voc. a bdaid~'n-öc''iT-TnrttZ FB. 8 ;
PI. Nom. batär büada imda fair
LU. p. 121ti, 28; Gen. lin a büada
FB. 22 (buad E(j.); Acc. ar issi
congab na se büada forri i. buäid
crotba, b. n-gotha, b. bindisso, b.
druine, b. gäise, b. n-genso [die
Dinge, in denen Einer alle anderen
Frauen übertraf, vgl. oben Sg. Nom.)
LU. p. 122a, 17.
biiaidech = büadach enthalten in
cruth-buidech FB. 22, 3?
büaig'uech i. escra {„a vessel")
Corm. Transl. jj- 27.
l)uaig-hiiech ein i. buaibtech i.
uallach O'Dav. p. 58.
buaignige ? is mewmarc ban büai-
gnigi FB. G8, 13 (buaidgnige Fg.).
Vgl. etir iallaib ban buägnitlii LU.
p. 124t, 18.
büain s. I)oug'aim.
biial Wasser Corm. Transl. p.2(S.
Malaiin II ich schlage. —
Praes. sec. Sg. 3 no büaled p. 310, 1.
— Lif. oc ä m-büalad FA. 26;
dia bualad SC. 8.
1. l)uall i. leighius; luidh Cucu-
laiun dia buall isin uisci O'Dav.
p. Gl.
2. büall Buckel, Knopf? vgl.
boU „the boss of a shield" O'B. —
PI. Dat. sciath co m-buallaib öii'
budi SC. 37, 16 (buailid H.).
l)üau dauernd. — Sg. Kam.
is büan in bes SC. 33, 24; buan
bangleo Oss. II 3. — Conipar. cid
is buaini for bith „what is the
viost durable in the ivorld" O'Don.
Gramm, p. 380. — Comxws. enlaith
büan-blaith SC. 33, 16.
Ibüanaiud FB. 24? schwerlich zu
Euanaud muimmc na fiann Corm. p. 5.
ll)üanfach vgl. buanacht „miiitary
Service" O'Don. Supi'' ; buanadh
„permanent soldicvs of the kings
ofEriyui" Keat. bei 0' Curry, Mann,
and Cnst. II p. 379. — Gen. büaid
m-büanfaig s. büaid.
l)üar M. „cattle of the coio hind"
O'B. — Sg. Nom. buar agus bö-
thäiute „kine and cattle-herds" Torr.
Dhiarm. p. 170; Gen. büair s. 1.
clithar; PI. Nom. na buair agus iia
büthäinte Torr. Dhiarm. p. 204.
Ibud FB. 54 Eg. u. ö., spätere
Form für bad, s. ll)iu.
1. bilde, biiide gelb; flavus
SG. 14a (Z-2. 765); Ir. Gl. 803. —
Sg. Nom. mong buide SC. 33, 4;
folt find-budi p. 131, 20; Gen. öir
buidi La. 18, 27 ; SC. 37, ig ; FB. 45 ; ^ * a/
be füllt' buidi Lg^ Dat. co fult r ^
budT SC. 33, 26";"Toc. a Emer an
folt-buide SC. 44, 11; PI. Nom. süili
cichurda budi FB. 91; Gen. rige
breg m-bude SC. 33, 35; Du. Nom.
da triliss or-buidi TE. 3; da n-all
dron-budi p. 310, 30.
bude eounniU Naine einer Seuche,
die um 6G5 L-land verheerte, vgl.
buidechair. — teidm mör doratad
for firu bErinn i. in bude connaill
Hy. 1 Praef.; Acc. ar in m-bude
connaill Gl. zu Hy. 1, 6.
2. bilde, buide Dank. — Sg.
Nom. ni buide frit ScM. 14; Gen. iar
n-atlugud buide Lat. Hy. Praef. V;
Acc. atlaigthe bude Hy. 2, 49; beir
buide n-anacuil ScM. 20; berim
a buide ritt a De „I give thee
thanks for it, 0 God'' Stokes, TJiree
Mir. Hom. p. 96, 10; ni tuUim budi
do neoch p. 328, 12; p. 142. 9.
budeeh dankbar, zufrieden;
contentus Ml. 2^ {Z'\ 810). — Sg.
Nom. am buidech-sa p. 40, 15; ni
dam buidbech dorn cheill fein nicht
bin ich mit meinem eignen Sinne
zufrieden TE. 9, 23; ba buidhoch
in ri dia mnai TE. 14; crutb-buidech
FB. 22 für -büaidech = -büadach?
PI. Nom. ban buidich simus qrati
Wb. 29b ^2r^ 495); budig ScM. 4;
FB. 5G ibuide Eg.); 79 (buide Fg.).
budeelit-
408
cach
budeclit-sa s. fodecht-sa.
l)uden F. Schaar. — Sg. Nom.
FB. 7; Gen. comarbas buidne SC. 17;
Dat. do cach budin FÄ. 9; i m-
budiu Loegaire FB. 8; Acc. im
budiu FB. 10; 11; PI. Nom. buidne
FA. 6; buidni ban SC. 31, i; budna
FB. 20; Gen. ceud m-buden in-
büada SC. 15; idnu budeu m-bäeth
SC. 31, g; ri.. budeu 34, 2; Dat.
ho buidnib copiis 311. 34«; Acc. sech
buidne Gl. zu sech drungu Hy. 4, 3.
l)udichass Lß^^ hlondlockiff?
V(ß. saltriasa' (mie Art der Kahl-
IcöjyfigJceit) i. asa firmhullac/t, mtel
tairside, co m-bi a chassi buide
ina mullach amaü säil duine tre
assa Corm. p. 39 ränge.
l)udig'im III ich danke, hin
zufrieden. — Praei. a?^. 5 budigthe
TE. 14 Fg., vgl. cobarthe.
l>ug i. lubh gorm no glas risa
samailtear suil bhios gorm no glas
0' 67. {aus O'B.), eine blau oder grün-
lich aussehende Blume ; glaisithir fri
buga „green as the hyacinth O'Don.
Gr.p. 120; ba glaissigtir fri bughai
cechtar a da sulu TE. 4 Eg.
buid Oss. II 3?
buidechair die Seuche, toelche
um 605 Irland heimsuchte, vgl.
bude connaill. — Sg. Nom. Hg.
1 Praef.; Dat. 0 erloscud no a
buidechuir Gl. zu uridine Goid.^
p. 70 {LHy.); Acc. ar in m-buide-
chair Hy. 1 Praef.
buille s. bulle.
l)uim, boim N. „a morsel" O'Don.
Sitppl. — PI. Nom. bommaud ega
Bev. Cclt. III 177.
buitbi jx 143, 3 s. biu, Part, necess.
biiirg' s. borg'.
buithi? jx 140, 11?
bulle, buille Schlag. — Sg.
Nom.ro boi tra builli dar 6 Sc3I. 18 V
Acc. dorat cäch buille dib dar sroin
a cheile riam ScM. 6; PI. Dat.
honaib buillib colophis Tur. Gl. 92;
alaphis 93; Acc. beras buille balc-
buada tar ätha FB. 47; fris m-ben
liithu läth-bulU FB. 51; p. 310, 33.
bullech schlagend; „that gives
bloivs" OB. — Voc. a balc-bullig
Breg, a brüth-bullig Midi FB. 8.
buuill. Wurzel stock, Wurzel,
das untere Ende; „root, stock,
hottom" O'B. — Sg. Nom. is bun
cruinn mair SP. V 13 ; Dat. i m-bun
na gabla FB. 92, vgl. oc bun na
gabla {so zu lesen für agabla)
0' Davor, p. bl bun; beim na gabla di
bun öenbeim Abhauen der Gabel vom
Wtirselstocke mit einem Hiebe LU.
p. 581^, 1; do bun chraind FB. 81 (buain
Fg.); i m-bun cacha finna FB. 27.
bunad N. Ursprung, Grund-
lage; origo Z'^. 223; „family, stirps"
in the northern half of Ireland,
O'Don. Suppl. — Sg. Nom. is biinad
primda SP. V 13; Gen. fich bunaid
„a hereditary feud" CCn. 5; issi
ro bo dun arus bunaid do das war
die Burg: sein Stammsitz ibid. 8.
bunsach F. Ziveig. — Acc. fo-
chartatar . . bunsaig corri'isc dub
einen Ziveig mit schwarzer Schale
LU. p. 23b, 27.
bur F'B. 41 Eg. u. ö., spätere
Form für bor, bar, far euer.
burbe, biirpe F. stultitia Z'^. 60.
Vgl. borb.
biiredach, vgl. büireadh „roaring,
bellotving" OB. — Nom. atchiu
flaith n-ärd n-airegdfe asa bith-
buillech büredach LU. p. 91^
Dat. F. fot broind büredaig Lg. 2^ i(
, _^ 4, 10,
, clamat (5. Sg.
Praes. Dep
bürithar, büirethar La. 4, 10, vi;,
ibid. 2 Eg., clamat (5. Sg. eines "^^
bun'M. aclown, a boor O'B. Dazu
CO tech m-buirr in broga j:>. 328, 23?
a bus s. foss.
c
Ca Pron. interrog. quid, ubi
Z\ 356, in cate ubi est SC. 15.
ea Oss. III 5 für co a.
cä, ca für ocä, oc ä FA. 2 LBr. u. ö.
cabsaideclit)S(7.42s.cobsaideclit.
cacc F. excrement Ir. Gl. 1075.
— Sg. Gen. issin otrach cacae
FB. 25 Eg.
cach, cech Pron. indef. adj. je-
der; quivis Z'^. 360; später gach. —
409
cäch
S(j. Nom. cach cosnam ScM. 22, 7;
J23.132, 2G; CC. 2; SC. 5; 27; JJ. 310, g;
311, L'6; FJB. 65; 91; cach süil di-
Gl. zu Oss. III 7; cach nüa SC. 43;
SP. V 12 ; gach CG. 3 £'</. ; cat7t ul
SC. 34; Fi?. 32; cach n-eölas SC. 43;
cach gnäth ibid.; atraig cach fer
\/ dialailiu Lg. 1; Fi?. 28; cach fer
"^ dib FB. M; c'ach öen cheöl F^. 10
(cec/t i^Br.); FB. 44; cach oen fil i
tir imiauäebFJ..4(ccch iioem iJ5r.);
cech uoeb Hy. 1, 19; j). 40, 13; 17;
42, 6; 132, 25; 169,14; SC. 5; 45,22;
cech ni SC. 48; p. 39, 11; cech
n-amreid Hy. 1, 3-1; cech n-derg
SC. 43; cech n-ecmais tiii'd. ; cech
ard ihid.\ ati-aig cech fer dib dia-
^ lailiu Lß. ^ cec/i bö ocus cec7»
mil ro chlumed, nombligtis . . uadib
.¥- Xy. 8; ScM. 9 ; cach ben und cech
hen liinter einander SC. 5; ofe
JVoHi. ist lüoM auch zu fassen: Dia
dim cech soeth doringba Hy. 6, 9.
— Gen. zeigt für Masc. und Neutr.
Tceine Flexion: catha cach thcdma
Hy. 4, 4; TE. 1 LU.; 2; FA. 15;
adaig cach raithi p. 311, 27; cluas
cach bi Hy. 5, 24; p. 328, 4; 5;
gac/i triuin jj. 142, 3; TE. 10, 15 ; for
rinn cech diiail TE. 3 Ey.; FA. 35;
SC. 32; p. 309, 33; cet cach mil
TE. 10, 17; cech oen chlüi p. 191, 17;
cech fir no marbtais SC. 2; Crist
i cridiu cech duine immim rorda
Hy. 7, 58; i n-gin cech öen ro
dorn labrathar ibid. 59; domrn air
fiado cech thratha Hy. 6, ig; tri
üara cach domnaig FA. 30 LU.
{die fem. Form cecha LBr.)\ Fem.
cacha höen-anma FA. 14 (cecha
LBr.^\ FB. 65; cacha huilc FA. 21
(cecha LBr.)\ cacha datha FA. 11;
i n-öe cecha breclenui SC. 33, 22;
FA. 21; cecha oen-claisse FA. 10;
öenaig na samua cecha bliadna
SC. 1; dogres cecha samna 2; do-
beread leth toraid cecha fecais esti
p. 40, 32; am din gach dochruiti
p. 142, 2; cech nona ScM. 20 [:vgl.
O'Bon. Gramm, p. 381). — Dat.
cach, cech bei M., N. und F.: do
cach aird FA. 6; 33 {cech LBr.):
SC. 33, 20; do cach fir dib FB. 56;
as cach ing Hy. 1, is; ria cach
Iffch FB. 23; in cach coirc ScM. 1;
0s.S. II 10; FB. 81; binnithir cach
ceol FA. 2 {cech LBr.); 11; 14;
FB 32; ÄP. II 3; La. 17, 15; do
cacli budiu i<\l. 9 (cech LBr.); ria
cach mnäi i''.B. 22; 23; do gach
blicht TF. 9, 7; ar gach fcib p. U-2, 5;
as cech set Hy. 2, gi; üas cech
Isech FB. 22; ferr cech näth Hy. 5, 91;
do cech öen FB. 11; cach oen läii
SP. II 15; cach dia TE. 9 LU.; 11;
cech oen aidchi Fcy. 16icech inbaid
Hy. 4, 8. — Acc. cach n-, cech
n- für M; N. und F. (bistveilen
auch ohne das n-): cach n-äth
FB. 23; cach n-accobor TE. 13 LU.;
im cac/t n-imguin Ff/. 12; SP. V 4;
F.4. 26 (cech LBr.)\ 34; gach n-
eirnd j). 142, 8; (7C 1 Fe/.; ar cech
n-ernbas Hy. 6, u; 15; 7, 39; 43;
fri cech tress Hy. 1, 4; 5, 17; 7, 49;
ar cac/i lö Oss. II 9; gach FF. 7 Fg.;
for cech leth FJ.. 21; p. 131, 17
(cach); 133, 5 (cach); cach leth no
theged p. 130, 23 {oder Nom.?);
ebenso cech mod Gl. zu nach mod
JETi/. 5, 17; nach dem Comj)arat.:
as trommu cach n-osnaid FB. 20;
auch bei Zeitbestimmungen ausser
dem Gen. und Dat. der Acc. {oft
Tiaum unterscheidbar) : cach n-aidchi
p. 130, 23; FB. 56; 80; cach n-aidche
ocus cach läi FA. 26 {cech dia LBr.);
cech n-aidchi Hy. 2, 30; gach lai
TE. 13 Eg. ; cech laa Fr/. 12; cach
trath Oss. II 9; o/me n-: slucit
cach anmaiu FA. 20; SC. 30, 7. —
Fm. Acc. vor da; eter cac/t da en
zivischen je zivei Vögeln CC. 2;
FB. 27; eter cach da claiss FA. 13
(cech LBr.); etir cech da dorus
Sc3L 5.
cjicli Pron. indef. subst. Jeder;
quivis Z"^. 361. — Nom. doroich
cäch ScM. 10; SC. 2; 27; 41; ar
(or) cäch saqte jeder ScM. 11; 12;
13; 14; cäch dib F^ 8 ; ScM. 6;
p. 145, 13; ÄC. 4; "7^74; corri-
acht cäch araile ScM. 18; FF. 40;
65 ; cäch a chele SP. II 13 ; ocus
cach olchena CC. \ LU.; FA. 5;
10; SC. 33, 33; cach ffi dib FB. 45;
cach üadib Hy. 2, g2; cach rod gab,
cach ro chuala Hy. 5, 102; lus; in
^
-^
cacha
410
caille
cach (i. cech oeni dos fuc do betliu
Hy. 2, 36; cacli thucai Hy. 5, 85 V
Gen. li si'ila cäicli FB. 23; a gais-
ced i'ias gaiscedaib caich FB. G8;
ocus caich archena FA. 29; ocus
iu chäich o tudchad SC. 20; Dat.
do chäch SC. 2; 18; do cäch
Hy. 2, 33; 5i; FB. 54; ocus do
cbach olchena SC. 20; for cach fil
indi Hy. 1, 5o; Acc. atchiam cäch
for cach leth |j. 133, 5; sech cäch
FB. 54; 59; 62; ri cäch SC. 33, 27;
FB. 23; for cach n-äi FB. 30; fri
cach 86 FB. 20. — Idiomatische
Wendungen: „cinnus atai indusa
a cach deit?"' . . „iss messa a cach
ar cach 16 ocus ar gach n-aidhqi"
TE. 7 Fg.; is ferr a chäch ito-sa
SC. 28. Zu vergleichen ist ivohl:
bit messa assa messa Gl. zu se-
ductores proficient pejus Wh. 30«
(„erunt pejores atque pejoresZ'^. 277);
ferr asa ferr Gl. zu de die in diem,
renovatur anima Wb. 15". — In
folgenden Stellen fehlt das Länge-
zeiclien, und könnte daher das ad-
jectivische csich vorliegen: cöra cach
duit rochalma TE. 10, 2; cruth {zu
lesen cruthac/i?) cach co hEtain,
coem cach co hEtain TE. 5 Fg.
{schön ganz tcie E.?). Vgl. is ard
cech recht co himchim SC. 45, 22.
caclia, ceeha tvie gross auch,
10 ie viel auch. — bes cot midfider
cacha be dim airddi FB. 92 (ca-
chambe do airdi Eg.)\ ui fordämair
trä a briith cacha raba di met a
thorse cen techt do descin FB. 85
(ce ro bai do meit a toirsi Eg.).
Ebenso cecha dernai do fertaib
Gl. zu Hy. 5, 41.
cachranüair für cach iar n-üair,
nach O'Don. Gramm, p. 381 für
cach re n-iiair „each second hour".
— cachranüair . . inn iiair aile FA.
24; 2'>i {abwechselnd die eine Stunde
. . die andere Stunde).
cachti). 127, 26; 27 {TE. 13) lies
cesf oder cesc.
caclit „a maid servant; confine-
ment; bonds" O'R.; i. cumal no
innilt O'Dav. p. 62. — Acc. buäid
cen cacht SC. 34, 7.
cachtaim II ich nehme ge-
fangen; „I imponnd, conftne"
O'Don. Suppl. — Praet. PI. 3 con-
dot chachtsat SC 28, 3.
cäem s. coem.
caer bacca Z^. 30; cäer finem-
nach uva Lr. Gl. 267.
cäera Schaaf; Gl. zu öi Corm.
p. 33, ZI 259. — Gen. süil chäi-
rech Lg. 19 ; cro caerach ovile Ir. •>
Gl. SöTTTT Gen. oc iugairc chae-
rech p. 42, 3i; Bat. di chäirib Tir. 6;
Acc. argairt . . cocrcha Hy. 5, 33.
caer-thaim M. Vo gelbe er -
baitm, Eberäsche. — Dat. do
Chferthiund Cliiana da dam FB. 36.
cäi, cöi Klagen; lamentiim Ir.
Gl. 770. — Dat. oc cöi TE. 13 LU.;
oc cöi ocus ic dogra FA. 26; do '
rurmis dam brön fo chäi Lg. 18, 2
{reimt auf täi).
caicait s. cöeca.
cilid. heilig; sanctus Corm.p. 11;
i. üasal . O'Day. p. 66, 70, 72. —
Coemgen caid cain Fei. Jun. 3,
vgl. die Anm. zu Hy. 5, 20,
" cäid Oss. I 12 {„hard" O'C,
„wild" Süll.)?
caidche, coidche immer; always,
ever O'B., O'Don. Gramm, p). 266.
— caidche FB. 17; chaidche Lg. 12;
coidchi Hy. 5, 30 {die ErMürnng
CO oidchi ist ivohl nur etymologische
Spielerei; auch 0'Beilly''s „caidhche
fine calm weather" ivird wohl nur
aus dieser Stelle geflossen sein!).
cailc F. Kalk; creta Ir. Gl. 58.
— Gen. amal bed öenchloch calca
LU. p. 23=s 24; Dat. di cailc na
sciath FB. 15.
cailciu F. „a small shield" O'R.
{die Schilde wurden mit Kalk oder
Kreide weiss gemacht, vgl. FB. 15'?).
caill F. Wald; coill silva Ir.
Gl. 115. — Gen. caille Fochlad
Hy. 2, 16; iar cuairt chaille Lg. 17^ 34-
Dat. i caill chäid Oss. 1 12; do chailf
Hy. 1 Praef. (s. immaire); a caille
Fochlad|j.l9,39; asin caillid/>.46,24;
Acc. fou caillid p»- 46, 26; PI. Dat.
hi cailtib FB. 35 (coilltib Fg.). —
Davon caillteamhuil Silvester Ir.
Gl. 1061.
caille F. Schleier. — Gen. inna
caille Gl. zu Hy. 5, 15; Acc. cen
iUecli
411
cairdes
chaille l'or a ciuiin Gl. zu non velatu
ccqntc Wh. 11c [Z-, 055); caillc
Hy. 5, 15.
caillecli F. No n n e ; anus if ^. 8 1 1 ;
con caille. — Sg. Nom. in chaillecb
Hy. 5, 97; p. 43, 13; li; Acc. in
caillig comail Hy. 5, 39: Du. Acc.
fail di cbaillig irriched Hy. 5, 105.
cs'iim s. cöem.
cäime s. cöime.
csiiu sc /tön, freundlich; bonus
Z'^. 30 tecain indecens ibid.); geht
öfter dem Subst. voraus, s. unter
Compos. — Nom. Cathbad cöem-
^ j^ aiuech^cäin irtJJ; citmthach cäin sc;
füan iSTioT "FB- 45 ; 51 ; _?). 310, sTt
cruth SC. 40; FB. 22; 23; cur 71;
lia cäin cermnse FB. 48 ; folai chaiu
TE. 3 Eg.{ delb F£. 24; is cäin . .
■^ in t-samaisc Xr/ 9; C'(7. 2 (aluinn Eg.);
FB. 42; cid cäin lib in laecbrad
j^ Lg. 17, 1; jj. 132, 17; cain forgall
My. 1, 53; cain bai fri lobru truagu
Hy. 5, 9; fir-cbäin fäilti TE. 5 E'^.;
(?e»i. am ben-sa curad cäin FB. 30;
-\- Daf. CO mid cboUan cbain Lg. 17, 5?
Acc. curaid cäin SC. 42; Koc. a
Cbii cbain SC. 45, 21. — ^cZr. cain
ro gnata bene acta sunt Ml. 39 a;
inna cain tinscantai bene coepta 131^;
cain temadar Hy. 1, 2 (i. alaind);
cäin feid a rose FB. 24; cäin
füalaing ihid. — Compar. cainiu
■^ sratb Lif. 18, 13; enlaith ba cäini
SC. 3. — Compos. cain-chomrac
LU. p. 121a, 29; cain comram FB.ll\
cäin tarb tnüthach ScM. 15; ina
chäin cnis FB. 24.
cäin F. Gesetz; „a Statute law"
O'Don. Suppl.; davon verschieden
cäin emenda, i. e. damni reparatio,
L: Gl. 98? — Nom. cäin öis, . .
era, . . airlice (ST. 2(5; is hi tra cäin
böi au inbuid sin la Bretnu Corm.
p. 30 Mogheime; Acc. ro la cain
forsna clanna Hy. 1, 54; PI. Nom.
cäua Ü'lJon. Suppl.
caindiithrachtach wohlgesinnt.
— PI. Acc. aurfoemaid . . na cäin-
duthracbtaig p. 170, 7 {der Form
nach Nom.).
caiudel = 7rti. candela; coinnill
H. Gl. 44. — Sg. Nom. caindell
SC. 33, 12; Gen. ciud üen-chainle
FA. 13 (cbondli LBr.); cainlle Gl.
zu les Hy. 2, .05; PI. Gen. i n-delbail)
])rim-cainneli^>4.13(-choindel/vjBr.");
Dat. diua cainlib sin FA. 13 (cond-
lib LBr.\.
caindleöracht in tige FB. 92,
Erleuchter des Hauses zu sein?
Abstractum von caindlöir cande-
larius Z\ 781 {Wb. 31<i Gl. zu
Onesimum acoluthum).
caing'el 31. cancelli, die Schrun-
Tcen; caincell a cancella i. cliath
{„hurdle") Corm. Transl. p. 46. —
Sg. Gen. forsna crunnu caingil sin
FA. 13, vgl. crand-caingel i. crann-
cliath and-sin i. cliath isin cranu
eter laocha ocus cleirct fo chos-
mailes ro m-bui fial Tempuill Corm.
Transl. l. c. — Vgl. cro-chaingel.
for cäini FB. 22 lies forcäini.
cäiuim, cöinim III ich loeine,
beioeine, beklage. — Praes. PI. 3
rel. innani chöinte Gl. zu deplo-
rantium Ml. 29^'. — Praes. sec. do
chäineth for a chatraig FB. 80 —
S-praet. Sg. 3 cöinis TE. 12 LU.
— Pass. Praes. Sg. 3 cainhV CG.
4 Eg. — Inf. cäijiiud to lament
Corm. Transl. p. 32; Dat. oc a
cäiniud FB. 70.
cäinte „a satirical poet, a sati-
rist" O'Don. Suppl.; Corm. Transl.
p. 31. — Nom. ban-chainte Lr/. 6j ^ ;>lfi
PI. Nom. mna aupthacha ocus canti
FA. 27 {„slanderers"); 29 LBr.
cair Hy. 5, 5 (ni pu char Fr.)"^
cair i. cinnas O'Dav. p. 64.
cair Lg. 17, 37 für coir.
cairb „the cheeJc, jaw" 0"R. —
Sg. Gen. a carbui Gl. zu a cuill
Oss. III 4 Ed.?
cairche O'R., cairceth i. mibe
erbaill (fDav.p. 65, das Haar des
Schivanzes. Vgl. casschairchech.
cairde F. Freundschaft; pac-
tum South. Ps. b&> (Goid.'^ p. 59).
— Sg. Gen. ni forcraid cairde J'JS. 56.
cairdes M. Freundschaft; cair-
des no dluthad pactum Gild. L01:
Gl. 49. — Sg. Nom. TE. 16; ol is
frit mo chairde „for tvith thee is
my covenant'^ Fei. Epil. 533; Acc.
asluindmeit ar cardes fris in hac
laude Gl. zu Hy. 1, 15.
412
caire F. Tadel. — Acc. in caü'i
Gl. zu notam imqiiitaUs Ml. 28c, o;
cinid fil cbairi linn Ml. 30a, 2 {Gl.
zu nos alienos a culpa).
^ cAirech Lg. l^ s. cäera.
cairig'im lll ich tadele. —
Praes. Sfj. 1 Bep. no chairigur
vitupero Z'^. 438; 3 cairighid . . fair
fein inni sin TE. 6 Ey. ; PI. 3 Bep.
ni ros cairgetär imö pecdaib FA. 28
{als Perf.). — S-praet. Sg. 3 cairigsi
{so zu lesen für cairigius?) a menma
Ailül es tadelte ihn sein Sinn, den
Ailill {das Object zweimal ausge-
drückt, zuerst durch das affigirte -i)
TE. G LU. — Inf. cairigud repre-
hensio ZI 238.
cairm für ce airm {toelcher Ort),
mit nachfolgendem relativen i n-
= 10 0. — cairm i cuala cluas nach
bi Htj. 5, 24; ScM. n H.
cairptecli M. Wagenfahrer.
— Sy. Nom. SC. 37, 1 ; Acc. atchiu-
sa cairptech issammag FB. 44;
Gl. zu culmaire 68, 10.
csiirpteoracht F. Wag en fahr -
Icunst. — Acc. FB. 35 Eg. (cairm-
teoracht LU.).
cairrcech steinig, von carric.
— Sg. Nom. talam . . cairrcech
p. 19U, 33.
CO caisirne p. 190, 34, vgl. casir.
caissle CG. 2 LU., vgl. caiseal
„a hulwarli. a ivall" O'B.
caith IV eise? — Bat. do Chöem-
gen chaith airdirc Gl. zu Rij. 5, 19.
— Vgl. cath und cäid.
cäith, cäithech acihs, furfur
Z\ 30; „chaff" Corm.p. 9 cäithigud.
cäithigfud „depreciation" Corm.
Transl. p. 31; cathiugud i. tathair
O'Bav. p. 67.
caithim III ich verzehre. —
Sg. 3 nad chaithi gui non edit
Z^. 182. — Praes. sec. Sg. 3 nis
caithed Gl. zu nis toimled Hy. 2, 5.
— S-praet. PI. 3 ni ros caithset
p. 41, 15. — Pass. Praes. sec. Sg. 3
ar na caite Hy. 2, 55. — Inf.
Nom. caithem in domuin di fein
Gl. zu Hy. 5, 8; Bat. do cathim
a satha dia eöil SC. 23; dia tomailt
ocus dia cathim FA. 28; Acc. ni
cair in domuin cathim Hy. 5, s.
caitiii kleine Katze, s. cat. —
PI. Nom. tri caittini FB. 57.
ealatli hart; calad i. cn'iaidh
O'Bav. p. 65. — Sg. Nom. nir bu
chalad Hy. 5, 8 (i. nir bu gaud);
calath cethardu FB. 49; p. 310, 19?
Compos. caladh-gelu a dha glun
TE. 4 E().
calca FB. 23 zu colg?
cäletliau FB. 50, p. 310, 22 zu
lesen crüalethan {mit Ergänzung
der Abkürzung für ru über dem c)?
calleic s. colleic.
calma tapfer, muthig; fortis
GM. Lor. Gl. 22, 158. — ro-chalma
TE. 10, 2. — Compar. cia beth
nech bas chalmu aud FB. 89.
calmatus M. Tapferkeit, Muth;
strength, hravery O'Bon. Suppl.;
vql. calmdacht militia Gild. Lor.
Gl. 14. — Nom. FB. 79; Bat. ar
calmatus p. 142, 7; j). 328, 10.
cam i. re no comrac O'Bav. p. 64 ;
i. comland „strife" Corm. Transl.
p. 47 {nach Stokes mittellat. campus,
Kamx)f).
camail M. Kameel. — PI. Gen.
de finnaib gabur no chamaill Gl.
zu Hy. 4, 11 {s. cilicc).
camm krumm. — Sg. Nom. sron
Cham FB. 37 Eg.\ PI. Bat. cusna
findchoelanaib cammaib cum tor-
tuosis intestinis Gild. Lor. Gl. 229.
— Compos. camm-dere straho, cam-
thuisil casus ohliqui Z^. 64. —
Vgl. fo-chamm.
cammaib i. doridisi {zurück, wie- I ^
derum) CC. 3 LU.; vgl. dobert cam- j Vi
mai corrici lär ind lis LU. p. 23'', i;. J |
cammaib tarnen Z^. 701.
cau interrog. Adv. zvoher. —
can do no cuich a tigerna icoher
ihm = woher er komme FB. 38 Eg. ;
can deit . . ocus can dollot TE. 5 Eg.\
can do deochaid no cid dochöid
p. 132, g; cia deochaid no can don
luid SC. 12.
caiig-eu, caingeu F. Handel;
Geschäft; negotium Z'^. 241. —
Sg. Bat. tria changin chon ScM. 21, s;
Acc. dorrimi . . in caingm FB. 56 ;
PI. Acc. tre caingne con ScM.'2\,?,H.
cauim, cauaim I ich singe;
vgl. for-chauim. — Praes. Sg. 3
413
camüil
canaitl . . läid SC. 18; canaid cet
salm Hy. 2, 30 (nach Stolces Praes.
see.); rel. crouan canas SC. 37, 4;
PI. 3 canait ceol FÄ. 5; claschetol
31. — Imperat. PI. 2 canaid cöir
coscracli cridemail FB. 52. — Prues.
sec. DOS canad Hy. 2, 25; PI. 3 no
chantais filid p. 310, 7. — Perf.
Sg. 3 ro chächain . . in so CC. 7 LU.\
SC. 37; cachain . . läid SC. 29; PI 3
caclinaitir CC. 2 E(f. — S-praet.
Sg. 3 ro chan läid SC. 30; 33;
Dep. ro canustar TE. 9 Ey. ; PI. 3
ro chansat . . brechta Avmdechtu
SC. 48; cansit ceol SC. 1. — Pass.
Conj. PI. 3 canihV dreclita SC. 3.
— Praet. Sg. 3 conid desin ro cet
Sc3L 20. — Inf. 6r firindi do can-
taiu do cethri drudib fair SC. 23;
oc cantain chiüil do FA. 9.
canöiu Kanon, „tlie canonical
scripture" Corm. Transl. p. 35, 41.
— Acc. legais canoin Hy. 2, 12.
cautaiu Inf. zu cauim.
car i. brise O'Dar. p. 64; car
cech m-brisc „everything hrittle'
Corm. Transl. p. 49 carna; „hritüe,
smart" CfB.
ear Hy. 5, 5 Fr.?
1. cara i. clocha CDav. p. 63,
i. carrac p. 68; vgl. fo chora i. fo
chlocha Corm. p. 24 gaire.
2. cara „a leg or Jumnch" O'R. ?
— Acc. 0 cluais co caraid FB.
38 Fg.; 40 Eg.
3. cara 31. Freund; aniicus Z'^.
255. — Sg. Nom. p. 40. 35; p. 328, 20;
diammad chara dam SC. 11, 7; caro
p. 142, L'o; (?en. carat SC. 29, 4;
droch-carat TE. 5 -EV/.; D«f. ni
messo . . do cbarait Sc3I. 2; Acc.
cärait SC. 41; PI. Nom. carait
FB. 84; Gen. niptar aigthe carat
ScM. 5; Dat. jen di chardib sid-
chairechta FB. 41; Acc. cardiu
SC. 26; cairdiu 31, 7 (cairda H.?)
caraini II ich liebe; carim «mo
Z'^. 434. — Praes. Sc). 1 caraim-se
SP. II 3; 5 caraid "»S-P. II 4; u;
reL mar charas SC. 44, 10 (carfus H).
— Praes. der Geicolinlieit ni cha-
rand mo mey^ma müad SC. 45, 3;
ni fil diib mnäi nachit cbarad SC. 6;
"Jl^ PI. 3 carddais mnä Lg. 17, 41. —
Praet. Sg. 3 cartho CC. 7 Eg. {vgl.
budigthcV — S-praet. Sg. 1 inti ro
charus co holl SC. 45, 20; ro cha-
ras TE. 5 Eq. ; 3 carais Hy. 5, 50 ;
TE. 6; caras CC. 7 iiJ.; rot char
SC. 30, 12; ni car Hy. 5, 1 (i. ni
ro char), ni cair Fr.\ ni car 94; ni
cair Hy. 5, 8 (i. ni ro char); Dep.
cech hen ro charastar (9C'. 5; ni ro
charastar Gl. zu ni bu cair Hy. 5, 5 ;
(rZ. .SM Hy. 5, 50; PZ. 3 ro charsat
p. 131, 22. — Pass. Praes. Sg. 3
mene chartar SC. 44, 10.
carati'ad Freundschaft; amor
Z^. 856. — Sg. Nom. biaid deg-
caratrad de Sc3I. 2 ; Gen. do chuin-
chid for caratraid SC. 13.
carbacli Oss. I 11?
carbad „the jaio" O'B. — Gen.
a carpait Gl. zu a cuill Oss. III 4?
carl>ui s. cairb.
carmocol carhunctilus SG. i.T^
{Zr-. 42\ — Sy. Gen. co n-gemmaib
carmocail ^j. 309, 36; ligrad öir ocus
airgit ocus charrmocail FB. 2; co
cathairib ocus chorönib carrmocail
FA. 13; Dat. gemma bec do charr-
moccul TE. 3 Eg.
card SC. 33 s. carn.
cai'des s. cairdes.
carn, auch carnd, card geschrie-
ben {vgl. ifern"), M. Carn, ein
Steinhaufen; nach LU. p. 86^1,
38 ff. (Tog. Bruid. D. Derg.) herrschte
die Sitte bei den Fianna, dass
jeder Tlieilnehmer eines Baubzuges
vor demselben einen Stein zu eitiem
Haufen beitrug, und dass dann
jeder üeberlebende loieder einen
Stein ivegnalun, so dass die Zahl
der übrig bleibenden Steine die
Zahl der Gefallnen angab. — Sg.
Gen. doberat cloich cach fir leö do
chur chairnd LU. p. 86^, 40; Dat.
CO fuarusa he sin card »S'C'. 33, 3;
Acc. connici in card 2.
carna i. feoil {Fleisch) ffClery
[Corm. Transl. p. 50). — Sg. Nom.
cuirm ocus cärna Corm. p. 54 orc
treith.
carna FB. 68, s? cernai Ey.
carmiil F. Aufhäufen {vgl. cen-
däil 1? „a mote ofstones", carnaim ,,I
pile" OB. — Nom. in carnail Sc3I. 18.
camÄn
414
cath
cariiilii a liillock, O'It.
carpait s. carbad.
carpat M. Wagen, carpentum;
ä i. fen no carr no carpat Corm.
p. 5. — Sg. Nom. carpat fidgrind
fethaide p. 310, 27; indilltä- do
charpat FB. 34; 36; carpat ocus
da cch Sc3I. 2; carpat serda LU.
p. 125^, 5 {vgl. corpai-cZess ibid.
p. 73=1); Gen. carpait FB. 70; fer-
tais in cbarpait Sc3I. 19; p. 310, 21;
for furis in chaipait FB. 70; roith
a charpait SC. 37, 4; a da roth
ro-charpait FB. 34; üas ehret
charpait SC. 15; hi cengul da creit
cröncharpait p. 310, 40; tochim a
charpait FB. 44; culgaire carpait
SC. 17; err öen-charpait FB. 35;
p. 310, 43; Dat. i carput Hy. 5, 52;
^ Xff. 19; ScM. 20; CC. 1 LU.;
p. 3 107 31 ; 43 ; hi carput da rath
Hif. 5, 84; asin charput Sc3I. 20;
FB. 36; fo charput SC. 37, 5;
FB. 43; j-cc. carpat Hy. 5, 51;
carp«i fri carpai FB. 53; in roth
ocus in cai'pat ocus na heocho
ScM. 9; indel dun in carpat SC. 6;
teit . . sin carpat ibid. ; hert a char-
pat les SC. 35; PI. Gen. fothrond
coccat carpat FB. 20; for lorc na
tri carpat 70; Dat. inna carptib
CC. 1 LU.; carbtib p. 140, 12; ina
gcairptib CC. 1 Eg. ; 3 ; Acc. cairptiu
CC. '6 LU; p. 140, 29; SC. 30, 4;
etir firu ocus carp^m 2^- 144, 10;
imlaat noi cairptiu CC. 1 LU.;
innlit 2>. 143, 7; ara scortis a cairp-
tiu CC. 2 LU; p. 144, 4; dar cath-
cairptiu SC. 40.
carr M. Wagen, Lasttvagen;
biga Ir. Gl. 263 (vgl. 70); ä i. fen
no carr no carpat Corm. p. 5. —
Sg. Gen. ro-cret cairr ScM. 22, 5.
carric Fels, Stein; saxum
Z^. 812. — Sg. Dat. doscirred di
niarbad do charraic FB. bl'^ PI.
Acc. a,mal chairrci p. 190, 34. —
Vgl. cairrcech.
carthach amans Z^. 810. — Nom.
cartach a fiaith SC. 18, 4.
cass das gelockte, geioellte
Haar; vgl. casta, for-chas, buide-
chass, casschairchech, cassmongach.
cassal ein Oberkleid; penula.
lacerna Z^. 768. — PI. Nom. cassla
FA. 28 (caslacha LBr.); Dat. co
caslaib lin gil FA. 4 (casraib LBr.).
cassar = cassalJ — PI. Dat. co
casraib lin gil FA. 4 LBr. (cas-
laib LU.\
casschairchech mit geivelltem
Schwans versehen. — Nom. ech . .
casmongach caschairchech j). 131, 15;
PI. Nom. casschairchig FB. 45;
p. 310, 16.
easir Hagel; casair hau O'B. —
Sg. Acc. cen chasir cen snechta
FA. 35. — Vgl. caisirne, cessair.
caslacha FA. 28 LBr. gleich-
bedeutend mit cassla LU.
caslechta iveich? caisleachta
„polished, smooth" CB. — Sg. Nom.
brat caslechta TE. 3 Eg.
cassnioug'ach mit gelockter
oder welliger 31 ahne versehen.
— Sg. Nom. p. 131, 15; FB. 50;
2^. 310, 24; PI. Nom. casmongaig
FB. 45; j9. 310, 16.
casta kraus, lockiq; crispus
L: Gl. 632. — Sg. Nom. rigon . .
chaem-casto p. 145, 5.
cat M. Katze; catt ab eo quod
est cattus Corm.p. 10. — Scj. Gen.
des cait FB. 30; LU. p. 1131^, so;
caitt j9. 73; PI. Nom. ro thinsat
na cait 57.
cätaid s. catu.
catamail würdig, zu catu?
„cädhamail friendly, fair" O'B. —
Sg. Acc. ni fil rigain catamail
acot-su SC 46.
cate SC. 15; caiti i. cinndas
O'Dav. p. 63; cate, cote quid est
Z\ 356.
cath weise, lat. catus? Dat. don
cath Coemgen Hy. 5, 19, i. donstruith
(lies don t-sruith); s. caith.
cath M. Kampf, Kämpfen.
— Sg. Nom. in cath fechta i m-
Bethron Hy. 2, 57; cath do thabairt
eturru Lg. IQ; Sc3I. 18; cath for ^
ilmilib 'p. 131, 39; curthir in cath
SC. 32; bes nip cath in t-itrcur
SC. 38, 10; uair ita in cath oc a
ferthain SC. 33; ni ba cath co n-
gaiscmfZ dogentar FB. 21 ; briathar-
chath na m-ban FB. 22 Ueberschrift;
bid Ha turim a chath das Kämjifen
cathaigiin
415
um ihn ScM. 3, lo; Gen. tinol catlia
SC. 15; concheiul catha ceirp SC. 81,5;
is gloiul catlia cr(Khoml):i,n- FB. 71;
conboing catha cröcbomliäg 24;
brisiiul mi'iad mor-chatha comboing
tar ccrait n-ccomhind 53; Dctt. don
cath Hy. 5, oi; m; SC. 36; hi
cath p. 141, 7; saigthcch do catb
SC. 18; nimtha maith .. do chath
fri firu indiu zu hämpfcn SC. 13
{als Inf. zu catbaigim); Acc. cen
chath Xry. 18, 35: rechmi cath n-
imrind 'n-imda sC. 19, 3; Fl. Dat.
i catbaib Lg. 12; i catbaib ocus
i conghalaib FA. 32 LBr.; Acc.
gniid catbu SC. 18, s; ro roena
reunn catha cach thedma Hij. 4, 4.
— Comp. s. catb-barr, -biiadach,
-charpat, -mil.
catliaigim III ich Tcämpfe. —
Praes. PI. 1 ni fri biasta cbathaigmit-
iii FB. bl. — Praes sec. PI. 3 co
catbaigtis SC. 49. — S-praet. Sg. 3
Dep. cathaigestar JSy. 3, 3. — Inf.
oc cathugud FA. 29.
cathslir= cathedra, engl, chair.
— Sg. Dat. inna chatbair chum-
tachta „as a canopied chair" FA. 7;
(atä . .) isin chatbair ibid.:, ina
cbathäir rigdai FA. 8; Acc. imon
cathäir FA. 8 ; PI. Dat. co cathairib
ocus choronib carrmocail forsna
crunnu caingil sin „with stalls"
FA. 13.
catharda städtisch, Bürger.
— PI. Gen. atbair na catharda
Gl. zu pater civium p. 17, 28.
cath-bari* Helm; galea Gild.
Lor. Gl. 99. — Acc. amal catb-
barr c«mtacbta no mind rig FA. 8.
cath-biiadacli im Kampfe sieg-
reich. — (S'^. Nom. is cur cäin
cathbüadacb FB. 71; Gen. curad
crechtaig cathbuadaig ScM. 15;
Acc. curaid cäin crechtach cath-
büadach SC. 42 ; Voc. a cathbuadaig
Breg FB. 11; PI. Gen. mär a menma.
miad curad cathbüadacb SC. 38?
cath-charpat 31. S tre i t w a g e n.
— PI. Acc. dar catbcairptiu SC. 40.
cath-mil 31. Kämpfer, Held.
— öen.Etair in chatb-miledjp.131,6.
cathiin s. caithiin.
cathir F. Sta dt: civitas Z^. 25£(.
— Sg. Nom. FA. 11; 35; p. 39, 10;
Hg. 5, 10; Gen. na cathrach F'A.
11; 13; FB. 80; 83; 85; sudigud
inna catrach sin F^A. 15; muinter
na cuthrach F'B. 82; Dat. on ca-
thraig F'B. 88; Dat. oder Acc.
forsin cathraig Hg. 1, 5o; F'B. 80;
Acc. cathraig F'A. 14; p. 19, 32;
FB. 79; aittrobait in cathraig sin
F^A. 12; imon cathraig rigdai FA. 13;
tarsin cathraig FB. 88; tar cathir
ammuig FB. 82.
catot FB. 47 Eg. s. cotat.
catu Würde; dignity CDon.
Suppl. — Sg. Dat. co cataid SC. 43.
caurehasta FB. 23 etwa schlank
ivie curchas, Schilf?
caurnau cirdub dar corp n-gel
Lg. 18, 11, etwa für carnän?
1. ce Fron. dem. dieser, got.
hi- (himma daga), lit. szis, nur in
wenigen Verbindungen gebräuchlich;
betbath che Hy. 5, 22 (i. in domuin
chentar).
2. ce, ci Pron. interrog. welcher,
s. cairm, cindas; ci-si airm hitä
Labraid SC. 31. — Vgl. 1. cia.
3. ce, ci Pron. indef. vgl. 2. cia.
— ce be uab-si iver es auch sei
von euch FB. 76; cipe dib 94;
cip6 aird do airdib in domain i
m-beth FB. 80; cipe cruth SC. 38, 7;
cipindus wie es auch sein mag
p. 40, 20 (cipe indas); cepe leth
tiasam welches auch die Seite
sei [wohin) wir gehen Gl. zu cia
tiasam Hy. 1, 2.
4. ce Conj. obgleich. — ce do-
sefnatar Hy. 5, G2 (i. cia ro töipniset);
SC. 44, 1; 2; cer bo mör FB. 10.
Vgl. 3. cia.
cech, ceeha s. cacli, cacha.
cechtar jeder von zweien;
uterque Z^. 363; zeigt ausser dem
n im Acc. keine Veränderung der
Form. — Sg. Nom. cechtar nätbar
SP. II 1; 14; cechtar a da sulu
TE. 4 Fg.; ceachtur a di läim ibid.;
a da ghrüad ibid.; mit äi verbunden:
cechtar n-ai a da brüad p. 310, 38;
mit de verbunden: cechtar de SC. 8;
cechtar de na da sula sin FB. 91;
cechtar-da phetorlaicthi ocus nü-
fiadnaise p. 169, 15; Gen. cöeca
ced
416
edle
bau cccthar de na da bau aili
FB. 25; for lar cechtar a dimcaiseu
p. 310. 35; Dat. i cechtar a da grüad
SC. 37, 9; Ace. for cechtar n-ai
TE. 3 E().\ im chechtar de SC. 33, s;
ohnel'racp. asagussim en cechtar mo
da gualaiul icli wünsche einen Vogel
auf jede meiner zwei Schultern SC. 4.
1. ced, für ce ed, quid Z'^. 256;
ced ar acco sew j)- 144, i5. S. 1. cid.
2. ced, d. i. ce {Fron, interrog.
oder Conjunction) mit dem Best
einer Form des Verhi suhstantivi
{vgl. raäd, conid, dianid). — ced
a athair ba fissi „who was Ms
father .-is to he known" Hy. 2, 3;
nim dil ced dithrub Temair nicht
angenehm ist mir Tara, obivohl es
verödet ist u. S. cid.
ceill, ceille s. ciall.
ceim „smooth, mild" O'B.; ivoKl
nicht verschieden von cäem, cöem.
— ba cheim ocus ba haebind FB.
42 Fg. Vgl. ro-cbeim.
ceimm N. Schreiten, Schritt,
Grad; gradus Z\ 268. — Sg. Nom.
is fossad do cheim TE. 9,3; is ceim
i cleith SC. 45, 26; Äcc. cotom
gaba-sa cheim FB. 24? coiblethar
ceim 23 ; coibledar ceim n-ard ibid.;
PI. Dat. iarna cemennaib ocus iar-
na n-urd FA. 4 (ceimendaib LBr)\
Acc. inna ceimmeu Z'^. 270. — Vgl.
balccheimnech; tochim.
1. cein wechselt mit ciaii, oh als
hesonderer Stamm, und oh es ein
hesonderes Substantiv ceiu Zeit
giebt [O'B), ist fraglich. — ceiu
möir lange Zeit Lg. 11, co cein
möir LU. 63^), 19', vgl. fri ciaua
möir; hierher auch anfim cein cor
da sille SC. 37, 5, oder zu 2. cein?
2. c^inso lange als, loährend;
quamdiu, dum Z'^. 707; vgl. cian.
— cein bemmit-ni i m-bethaid so
lange wir am Lehen sind Lfj. lOj
cein bai hi colaind FA. 3; 32; cein
ro m-böi ina bethaid FB. 79; cein
ro bei Gl. zu Hy. 5, 15; cein nom-
mair Lg. 18, 3; cein no bith TE.
9 LU.; c?In l)oth oc aurgnom döib
FB. 55; cein ropas hicc fes Temrach
TE. 6 Fg.; hus beo 8; cen bus
miad lat TE. 5 Fg.
3. cein seihst {hei der 1. Per-
son Sg.), vgl. feifi. — mu meuma
cein SP. II 2; le; im lin chein s;
fuachimm chein 10.
4. ceiu CO s. ceii co.
eeird i. ceimuiugud no ciug O'Dav.
p. 64, vgl. fo-chcrdaim. — Aher
focheird mo cheird Lg. 17. .51 ist i ^
ivohl nur verschrieben für cheili.
1. ceis Name für eine kleine
Harfe (crot) oder für einen Theil ■
der Harfe (Schraube?) Amr. Chol.
20 {Goid.-^ p. 160), viß. On the
Mann. III 248 ff.
2. ceis i. guidhe ODav. p. 69.
ceist = lat. quaestio, Frage,
Schivieri qkeit. — Sg. Nom. ba ceist
mör la liUltu CC. iS LU. (cest Eg.\
ro bo cheist for Uli« . . ani sin
FB. 26; Gen. im thüaslucud na ce-
sta FB. 27; d'etergleod a cesta 42;
Acc. hi tucu cheist n-doraid n-dil
SP. II 12; öenfer chomallas frim-sa
in ceist FB. 93; finnamär . . do
cheist 94.
cele M. 1) Genosse, Gefährte,
im Besondern 2) von Mann und
Frau, 3) vom Wagenlenker gebraucht;
socius, maritus Z'^. 229. — Nom.
2) cele for a seilb CC. 6; do chele
FB. 17; cheli 18; mo chele csem 23;
a ceile Jjg. 2 ; von der Frau ro bam ^
cele comädas SC. 45, 7; a caeimcheli
gräduch dingüala bodein TE. 20;
3) coli dam-so in ier sin p. 145, g;
FB. 39; 40; Gen. 1) cäch . . dar
sroin a cheile ScM. 6; 18; FA. 20;
FB. 20; 2) cach ben fo chöim a
celi FB. 21; SC. 4; Dat. 2) öm
celiu SC. 13; dia celiu Lg. 12; .)^
ceiliu ScM. 3, 4; 1) fil uaib hecTi
bad ferr lim a cheli do lewmain
einem von euch loürde ich lieher
als dem andern folgen SC. 46;
cäch riana chöli FB. 20; Acc. 1)
ni derban cäch a chele den andern
SP. II 13; cäch dib a cheli FB. 6;
do neoch dib sech a cheli 90; blia-
dain on lö cu cele TE. 17; 2) ria
cöem-chele SC. 42 ; rim cheli 45, 25 ;
dolleci cach dib fria celi |j. 145, 13;
PI. Gen. V) luid . . i n-degaid a cheli
FB. 62; Dat. 1) 0 chelib FB. 70;
Du. Acc. 2) a da ceili Lg. 19. ^
celebraim
417
celebraim II mit Äcc. ich feiere,
mit do ich sage Lebewohl. —
Praes. Sq. 3 celebraid hi cind mis
di SC. 39; dond rig FB. 62; 60;
61 ; PI. 3 celebrait . . na ocht trath
FA. 7; celebrait . . do Choinrui
FB. 90. — Inf. Nom. celebrad i.
honni is celebro i. urdarcaigim;
celebrad din i. urdarcaigim luad
anma De Corm. p. 11 ; celebrad
dit Lebewohl dir SC. 45, 21; Äcc.
timgartatar . . celebrad FB. 56: tim-
näit . . celebrad dond rig 65.
celg- F. List, Verrath; Gl. zu
main p. 309, ig. — Sg. Dat. on
ceilg Gl. zu dolo Corm. Transl.
p. 59 dalb; PI. Gen. do Cheltcbar
na celg SC. 29, 11; Acc. tria indle
ocus chelga Conchobair Lg. 11.
celliii I ich verhehle. — Fraes.
Sg. 3 ni cbeil non celat Z'^. 430;
PI. 3 ni chelat a märgnima FB. 71.
— Praes. sec. PL 3 fri Loegaire
tichtu Phatraicc ni Cheilitis Hy. 2, 21.
— Pass. Praes. Sg. 3 nad cetla
celar H^J. 6, 11; run mna ni maith
con celar Sc3I. 3, e. — Part.
Pass. cid nad chlithe SP. V 8. —
Part, necess. nad chlethi Hy. 5, 71
(i. ni dichelta). — Inf. cleith.
cell = ?a^. cella. — Sg. Nom.
cell mör Hy. 2, 44; Cell dara Gl.
cathir Hy. 5, 10; Gen. Cille dara
Hy. 5, 95.
Celle FB. 24 zu ciall?
coudot chellti SC. 28, 8 vgl. töchell.
cen Praep. c. Acc. ohne; sine
Z'^. 655; mit folgender Aspiration,
die jedoch nur hei c regelmässig
bezeichnet ist: cen chasir FA. 35:
cen chath Xrr.lS, 35: cen chend
Sc3I. 16; cen chetugud do p. 40, s;
cen cbotlud ScM. 3, 4; TE. 12 Fg.;
cen chosnam FB. 78; 87; cen
chreic 74: cen thain SP. V 9; cen
phein FA. 21 LBr.: vereinzelt can:
can chomartha n-derb leö FB. 72;
in jüngeren Handschriften gan.
z. B. FB. 38 Fg. — cen brat cen
biad CC. 3 LU. (gin Fg.)- SC. 47;
FB. 27; ScM. 3; 16; FA. 22; 34;
35; SC. 11, s; 29, 23; 24; 45, 4; 13;
cen tar SC. 45, 12: cen brath
ScM. 22, 2; ce>i dichill FB. 30;
cen sena Hy. 5, 102; cen neim cen
mathim 7; 39; combart cen peccad
cen col p. 133, 4; in gas fine cen
didail SP. V 12; Hy. 1, 4.5; 47;
2, C4; G7; scel cen scis SP. II 5;
in toraind cen na niulu FB. 44;
cen smacbt rig forro SC. 21 ; FA. 12 ;
cen Ultu imbi FB. 22; cen udnucht
n-imbi SP. III e; do rig cen rignai
lais TE 2 LU.; ein mnai . . aci
2 Eg.\ gin ibid.\ cen pein and etir
FA. 21; p. 132, 13; cen esbaid
nächa mathiusa foraib FA. 12;
ScM. 3, 2; is tu taithiges in sid
cen feib ica . . d'agbäil lat SC. 29;
CO m-böi . . cen labrad fri nech etir 9;
cid dia m-bäi . . cen tiachtain 32;
ni fordamair . . cen techt FB. 85;
truag d'ültaib . . cen sirtin a märica
nicht zu suchen SC. 29; 29, 4; fo-
naiscid . . forro-som cen curadmir
do chosnnm FB. 77: arräle i. cen
dul dö do Ardmacha Gl. zu Hy. 2, 47.
— Mit folgendem co n- ohne dass:
cen CO n-essara ScM. 3; cen co
labradar fri nech 3, 2.
mo clien p. 40, 23; ScM. 5; 6,
zu lesen mochen oder m'ocben,
s. fochen? vgl. jedoch cean ,,favour,
affection" O'B.
cen CO wenn nicht, wenn
auch nicht, für ce- oder ce-ui
{vgl. 3. cia\ daher cein co tisaid
wenn ihr nicht zu mir kommt FB. 6 ;
cen CO tiasat lat ibid.; biaid olc
de . . cen co dentar comarli fris
ibid. ; cen co beth . . d'airfiteod do
neocli acht cocetul . . na cethri co-
loman sin, ro jiad lor do glöir . . do
FB. 7; cen co tisam dütracht lind
SC. 45, 22 {loenn tvir auch nicht zu
dem kommen, was wir ivünschen?).
cena schon, noch, vgl. cen
ohne; cene ohnedies, jam Z^. 611.
— ni böi isin bith frisa samailte
chena SC. 17; atethatär eoin dam-
sa chena 7; FB. 93; dia m-bad he
Conall chena SC. 29, 7: so auch
\ OS me ebene SP. \\ 12? is lia tttrem
j . . OCUS aisneis ina m-böi di degmnäib
! and chena FB. 28; ann cena p. 145, 2;
ol chena überdies, ausserdem;
I olchene praeterea 7ß. 368: ocus
nonbor di läthaib gaile fer n-Ulad
27
418
cend
V.
ol cliena FB. 55: G5; Ol; ni clios-
sena nech . . ol chena frit 59; ol
cheuo CC. 1 Eg.; ar chena über-
dies, ausserdem: ocus cacha datha
ar chena FA. 11; 29; 32; SC. 41;
errid Ulad ar chenas inna carptih
CC. 1 LU.; cenmotha in biad ar
chena ScM. 6; acht chena in-
dessen TE. 9 Äy.; p. 132, 17; FA. 29;
SC. 43. — ar ni laimtis chena la
Conchobar ScM. 20?
ceiiid chocerta FB. 68, 15?
ceiiaud FB. 47? „ceannann hold-
faced" O'B.?
cenel N. Geschlecht; a ceuel
genus SG. 211a ^z\ 223). — Sg.
Nom. a guth a gses a chene'l FB. 30;
(?en. fobith söire ceneiuil projiter
nohilitatcm gentis SG. 40»; ar febas
do chrotha ocus do ceille ocus do
ceneöi7 FB. 17; Dat. hi cach ce-
niul in omni genere SG. 2a; co
n-deilb ocus ecosc ocus söer-chenel
SC. 42; ar cruth ocus delb ocus
cenel TE. 3 LU.; FB. 19; Acc.
etir cruth ocus deilb ocus ecuscc
ocus chineul TE. 2 Fg.; ar fer nä
fetar claind no cenel do TE. 13
(cinel Fg.).
cend M. Kopf, Haupt, S^iitze,
Ende; cenn Z'^. 223; loird zur
Bildung nominaler Präpositionen
verwendet, hes. ar chiunn, ar
chenn ante, cor am, dar cenn ptro
Z\ 658. — Sg. Nom. cend ScM. 19;
FB. 90; a chend do beim de Sc3L 7;
FB. 76; cruaid- chend ar chend
Kopf an Kopf 48 ; 52 ; cind ar chind
iffj^ FA. 14; _as cend m-buden
Sürib; cend do feraib hErenn Pa-
iricc, cend do mnaib hErenn Brigit
Gl. zu Hy. 4, 9; cend a bäire ScM. 9;
Gen. ic tabairt chind Änliiain assa
chriss ScM. 16; do folcud a chind
TE. 11 LU.; boltnogud cind öen-
chainle FA. 13; Dat. ciund, cind:
dia cind Lg. 19; delb n-dune . . do
chind no coiss FA. 10; do chind
na flesci 18; os chinn Sanct Brigte
Hl). 5, 15; FA. 8; oc airiuc don
t-slüag OS a cind Lg. 1 ; as do
chind ScM. 11 1 Gl.lu'Oss. III c;
doch fö chind 7^. 21, 2; for a chind
X</. 9; TE. 3 Fg.; p. 133, 7; for
bar cind fther etieh FB. 26; inna
cind SC. 5; FB. 91; cinn T^. 4 Fg.;
CO n-accai in fer ar a ciund vor
sich TE. 12 LU.: ar a chind
IX 21, 31; X(/. 19; FB. 79; ÄC. 15;
dot luid imbernai ar mo chind-sa
ScM. 13; chinn p. 144, c; 13; ar
cind in chiniuda döenna FA. 15;
ni fornic . . ar a chiund er fand
nicht vor p. 132, 8; ni ränac ar do
chiund zu dir TE. 12 LU.; hi ciund
tened FB. 92; i cind hliadna am
Ende eines Jahres ScM. 2; TE. 17;
mis SC. 39; cind bliadwa SC. 10;
ro lä . . in cennide dia chind er
schickte .. n a ch ihm Sc3I. 15; dia
hastud for a chind für sich TE.
5 Fg.; Acc. cend p. 132, le; FB. 86;
cend in tarra die Spitze iSc3L 17;
cenn Hy. 5, 55; X//. 19; bid cia cen
chend FB. 11 ; ni thuargaib a cend
dia glün Lg. 17; benaid a cend di
pi. 132, ic; crothid con-chend catha
SC. 31, 5; tret chend Sc3L 11;
imma chend FB. 45; Sc3L 12;
fort chend Sc3L 14; S-C. 37, 13;
Gl. zio Hy. 5, 15; fria chend anech-
tair FB. 91; rem chorj:) is rem
chend TE. 9, 27; inna chend F^. 27;
p. 310, 37; inna chend siar FB. 24;
dounsi . . beim . . na cend 57 [vgl.
FA. 26); lotir . . hi cend in brogo
CC. 2; batar . . hi cend JJlad gegen
SC. 22; it cend FB. 74; ina cend
FA. 26 ; doluid . . ar a chenn ging
ihm entgegen Hy. 2, 46; cend TE.
13 LU.; ar cend ConchobazV zu C.
FB. 4; 61; luid . . ar a gcenn er
ging nach ihnen (sie zu holen)
p. 144, 9; ar cenn fochraice Hy. 7, lo;
ScM. 4; Gl. zu Hy. 5, 25; co cend
Uiadna p. 22, 10; 39, 19; Lg. 16;
ScM. 5; 22, 2; TE. 2 LU.: p. 131, 3;
FA. 18; SC. 9; FB. 55; 58; co
cenn Hy. 2, 56; G?. 2it Hy. 5, 19;
TX 7 Fg.; 16; p. 141, 26; 143, 3;
tar a chend für ihn FB. 8; PZ.
Nom. isle . . a chind niedrig ihre
Köpfe {sc. der Brücke) FA. 22 LBr. ;
0 thucusa tri läich-cind uait ScM. 12
(für den Acc.)\ Dat. for a cendaib
p). 309, 36; cx) culpaitib . . üasa
cennaib FA. 4 (cendaib LBr.); co
ceunaib FB. 23; Acc. a cindu 89
419
corb
{abhängig von accatär). — Compos.
cend-garb FB. 40 Eg. ; ard-, crom-,
cruaid-, glomar-, merr-, täl-, toU-
cend.
ceiidiiil F. collect, die Köpfe,
von cend, vgl. carnäil. — Gen. iar
cor na cendaile de FB. 89; Dat.
ocon chendail alle 86; Acc. ataig
in cendäil 84.
1*0 cendaig" s. ceiiiiaig:im.
ceudais s a n ft in ii t h ig , mansu-
etus. — Sg. Nom. cennais FA. 1 ;
ro- 12; PI. Dat. dona cendsaib
2^. 170, 14; Acc. na cendsai s.
ceudsa F. Sanftmuth; cense
quies, mansuetudo Z'^. 42. — Nom.
a ro-chendsa seine grosse Sanftmuth
FA. 9 (mor-chennsa LBr.); Gen.
lucht . . na censai FA. 1.
ceug-al N. Band, Binden,Ver-
bindung; junctura Ir. Gl. 149;
compilatio 911. — Sg. Dat. hi cen-
gul da creit cröncharpait j)- 310, 4o.
cenglaim II ich binde. — Praes.
der Gewohnheit Sg. 3 nos cengland
FB. 70. — Pass. Praes. Sg. 3
cenglathar FB. 71.
cenmä ausser; praeter q_uain si,
praeter ZK 706.
ceumotlia [mit Acc.) ausser,
ausgenommen; cenmithä in n-
ainmnid excepto nominativo SG. 202^
{Z^. 706). — conmotha in biad ar
chena ScM. 6; cenmotha gaisced
Conchobair FB. 68; cenmotha in
dis sin 94; cenmotha sin ScM. 2.
ceiuiach M. Kauf, Handel.
— Nom. FB. 76; cennach ind
ruanada FB. 91 Ueberschrift ; Gen.
cinnas cenuaig sin FB. 76; a denam
in cennaig 77; Acc. na dingeatals
in cennach sin ibid.; obbsat . . fair
. . in cennach sin ibid. v
ceunaigre M. Händler, Tross-
knecht; cennige lixa Z'^. 811;
cennaidhe emptor Ir. Gl. 1092. —
Sg.Acc. ro hi..in cennide dia chind
ScM. 15; PI. Nom. cennaige esin-
raice FA. 29.
ceimaig-im III ich kaufe. —
Praet. Sg. 3 ro cendaig p>- 17, 32.
eenu-adart Kopfkissen [vgl.
ceann adhairt ,,head of the bed"
Corm. Transl. p. 6), scheint in der
Glosse cennadart fo na fertaib in
so sis zu dem ersten Worte von
Hij. 5, 23 in übertragnem Sinne
„Kopfstück" zu bedeuten.
eentar diesseitig, diesseits;
in domuin chentar der Welt dies-
seits = dieser Welt {Gen.) Gl. zu
bethath che Hy. 5, 22, m solchen
Stellen loolil als Adverb zu fassen
{lat. citra), vgl. cechtar. — Subst.
in eentar diese Welt, Gen. ar amain-
sib in chentair ocus ar phein in
alltair Gild Lor. Gl. 147.
ceo M. Nebel. — Nom. co ro
diglä in ceö dind FB. 36; ro ar-
traig in ceo druidechta 39; conos
tai'raid in dub-cheö cetna 40; 39 Fg.;
Gen. duibnell . . duibchiach FB.
36 Fg.; Dat. nrcur anfis fir hi ceö
SC. 38, 4; PI. Gen. co n-ilur chia
Oss. II 9.
ceolN. Gesang, Musik. — Nom.
ceöl FA. 10; ba ceol bind^Z^lTj^y ■^
ceol mo chruite TF. 9, 6; ceol en-
lathe FA. 6; side SC. 37, 3; Gen.
in cheöil FA. 7; 5; in chiuil Gl.
zu in cetail Hg. 2, 62; oc cantain
chiuil FA. 9; co m-binne cheöil
FA. 13; JES ciüil SC. 34, 15; FB.
13; 55; Tri maic Dornmair cheöil
FB. 83; Dat. {oder Acc?) nach
dem Comparativ binnithir cach ceöl
FA. 2; 14; Acc. ro chuala ceol
bad binniu Lg. 17, 20; cansit ceol i^
m-bec SC. 7; n-adamra FA. 5;
PI. Gen. inna ceöl FA. 4; tri mile
cheöl n-ecsamail FA. 10; Acc. bin-
nithir il-cheölu in domain FA. 10.
cei} = lat. cippus {cepus Ir. Gl.
480); Pfosten, Block; vgl. cairt-
cheap „the nave or stock of a cart
wheel" O'B. — Sq. Nom. cepp ina
läim cbli FB. 91; Dat. dobert
buille don cip böi isin etach Corm.
Transl. p. 86, 1 („to the post").
cepöc F. Chorgesang, nach
einer von O'Currg On the Mann.
III 371 mitgetheilten Stelle ein früher
besonders in Schottland übliches
Wort und gleichbedeutendmitir . aid-
bsi „great chorus or vocal concert."
— Gen. do gaba(7 cepoce ScM. 20.
cerb i. argad {Silber) Corm.
Transl. |j. 47.
27*
cerbaim
420
cet
.v.^-Ä'^
cerbaim ich schneide. — Praes.
der Gewohnltcit S(j. 3 uos ce?"band
FB. 67. — S. cei-p.
1. cerd Kunst, Handiverk. —
Acc. im sain-cheird SP. II 2; PI. Dat.
hi cerdaib de druidcchta p. 328, 16.
2. cerd Künstler, Schmied;
aerarius Wb. 28», cert qui idola
aere faciebat 30d {vgl Z-\ 60); fi-
fliilus Ir. Gl. 508; Dichter Corm.
TniHsl. p. 185 prüll. — Sg. Nom.
in cerd Hg. 5, 77; Gen. cu Caulaind
cerddo CÜ. 6 Kg.; 6 Choin cherda
SC. 29, 17 ; ^cc. lasin ceird Hg. 5, 79
{Gl. i. lasin cerddai); PL Nom.
cerda hErenn CT. sm Hg. 5, 77;
ccrdda ocus cirmaire FA. 29. —
F^Z. cerdd-chae officina Z\ GO,
cerdcha fahrica Ir. Gl. 218.
cerd FB. 23 s. cern.
cerda gleichhedeiitend mit cerd;
rt /or^ye (fR. — Sg. Acc. lasiu
cerddai Gl. zu lasin ceird Hg. 5, 79.
cercliaill l\nptldssi'n= cervical
Ir. Gl. 971»; ro;/ Hirschleder, mit
Federn gefüllt Conu. p. 12. — PI.
Dat. do . . cerchaillib FB. 4.
cermiia i. cu ciar bis isin muine
„a brotvn hound which is in the
hraWCorm. Transl.p.Ad {„ahare"?).
cermna, O'Rcilhfs „cearmna a
cntting, i. e. gearradh 0. g." — Hier-
her Gen. lia cäin cermnfe FB. 48?
cermnas i. brccc ocus togais
Corm. p. 11, („a lie and deception'^).
1. cern Sieg; i. buaid, unde
dicitur Conall Cernach i. buadach
in sin Corm. p. 11. — Sg. Nom.
cern eter crethaib FB. 48; PI.
Gen. Isech na cernd ocus na com-
ram FB. 10; ar lin a clierd FB. 23
{für chcrnd); Dat. co cernaib FB. 23.
2. cern i. mias O'Dav. p. 63;
vgl. cernine i. miassa Corm. p. 11
(„dishes").
cernach siegreich, s. 1. cern.
cerp i. teascad ODav. p. 63;
cutting, slaughtering O'B. — Sg.
Gen. catha ceirp SC. 31, 5 (cerpil).
1. cert Beeilt, vgl. Leabhar na
g-ceart, The Book of Rights, ed.
(yi)oiiovan. — Sg. Nom. brigach
a chcrt SC. 18, 3; Gen. cosnam cirt
curadmiriy') FB. 71; Dat. dorn chirt
A).
l,;^^ liyjUjU VlA^^ ,1 , (,1'S)
sc. 38, 3; Acc. saiges a chert do
cech öeu la Vltii FB. 11; ui da-
mair cert ScM. 21, 12.
2. cert recht. — Adv. co cert
Hg. 5, 67. — Compos. ina cert-medön
„in its very midst" FA. 13; a chert-
raind i tri es richtig, genait in drei
Theile zu theilen Gl. zu Hg. 5, 77.
3. cert i. beg {Idein) CDav. p. 70.
certa FB. 15 Gen. zu 1. cerd?
ces, ceas i. gnathach, ainceas
i. ingnathach f/Dav. p. 64. — Hier-
her i-iiUrirld 111 cü ches FB.-'2,\, 10
{die S. : K )i I III ifgdheilte Lesart und Er-
klärung O'Clerg's giebt loenig Sinn).
eessiicht j)arvispendia Ir. Gl. 280.
eessaclitach karg, geizig. — Sg.
Nom. Hy. 5, 8 {„penurious" Stokes).
c6ssad M. Leiden; Inf. zu ces-
saim. — Dat. rena chesad FA. 2; 15;
PI. Acc. tre a chestu p)cr passiones
ejus Z^. 478; mo cliesta Hy. 6, 9.
e^ssaim II ich leide. — Praes.
PI. 3 rel. ceste saithu q;m patiuntur
tribulationes Z^. 436. — Praet. Sg. 3 ^
ro chesmörsseth-Eri/.2,35; »S'ciH.21,i5. j^nt,
— Fut. PI. 3 cesiaitit Lg. 5, 3 {vgl. S*^*^ .
Wi. Gramm. § 308). — TassTTraes.^'''*^*'*'
sec. Sg. 3 cesta croch Hg. 5, 20. —
Inf. cessad.
cessair F. Hagel. — Gen. ou
tedmmaim na cessari SMart. 38.
cesc, ceasc a question O'R. So J<r-
die Abkürzung es SC. 38, 41, 42
zu ergänzen, enff«']iJ<>.^s ich mich
während des Dnni-s, hrxliinuit durch
das cscc der Handschrift p. 144, 21.
Vorher, p. 127, 2U und 27 habe ich
dasselbe es fälschlich zu cacht er-
gänzt (s bedeutet geivöhnlich acht),
verleitet durch denselben Fehler
Leabhar Breac, Part l, Contents
p. 6 und 7.
cesin selbst {bei der 3. Person),
vgl. cein, fesin. — caraid cesin a
maccdän SP. II 4.
cesn, ciasu quamquam Z^.lll.
— cesu amulach is öc SC. 37, 1;
ciasu threbrech Hg. 2, 60? \J ^
1. c^ Erlaubniss. — Nom.- ä •
cet lern FB. 34; is cet duit 0 Dia
est permissio tibi a Deo Z'^. 1003
{SG. A. C. 23); Acc. co ro chuindig
ceat a atha?' p. 40, 8.
cet
421
L'ctlminiad
2. cet N. Hundert; centum
Z'^. 30G. — S(j. Noin. cet m-bo
TE. 10, 13; m; X^^ 1^. 23; cet unga
d'or TE. 10, 13; cl'etach 15; cach
mil 17; Gen. di chlaiiid ch(5it rig
Sr. V li; Acc tiudben cet SC. 31, 3
{c(jl. 18, 5); canaid cet salm Hij. 2, 30
(i. di chaicait); Fl Nom. tri cliet
de Ultaib Xf/. 1_6; ScM. 5; SC. 33, 20;
Gen. Iricba cet La. 16; /SO. 38, s;
tri fichit cet ScM. 2. — Compos.
cor bat cetach cet-bliaduach ar
belaib öc n-Vlad FB. 59; 62.
3. cet- der erste (nur als erstes
Glied von Comiws.); primus Z^. 307;
r()l. cetue. — i cet-aidchi Hif. 2, m;
FB. 81; in chet-bliadhain TE. 2 Eg.-
fri cet-cbesad FA. 15; fri cet-glitit
FA. 15; don chet-gabail Se3I. 1;
do cbet-gasciud 14; cet-imthüsa
FA. 21; in cet-lä TE. 13 E(j.; do
chet-mic ÄcJf. 12; fo chet-öir, a
chet-6ir s. ör; cet-scel FA. 32; don
chet-tadall ScM. 1; ar chetus SC. 42,
/"wr cet-tus.
ceta Adv. zuerst; primum Z^.
614. — is dam-sa ceta gebthar
SC. 4; corop si ceta the FB. 62.
1. cetiich hundertfältig; ceu-
dach centuple O'B. — Sg. Nom.
cor bat cetach cetbliadnach FB.
59; 62.
2. cetach F. Mantel. — Sg.
Acc. cetaig Tir. 6.
cet-aicce p. 142, 15, r^?. aice i.
aite no altrum O'Dav. p. 53.
cet-äin, -öiu Mittivoch, ivört-
lich primum jejunium Z^. 308..
cetal s. cetol.
cet-am 3Iai, Gen. cetaman Z'^.
308; drucht cetamuin „deiodrops
of Maij" Stokes, Eev. Celt. III
p. 177.
c^t-anius zuerst, erstens; cet-
mus primum {primo impetu) Z^. 308 ;
ceadanuis in the first place O'Don.
Gramm, p. 266. — Conchoi^rtr ann
ce^amus ina charptt^ CC. 1 Eg.;
chetumus ScM. 11.
eet-baid Sinn; sensus, quasi
primum elvui Z'^. 308; CQiiaid i.
comairle O'Dav. p. 69; vgl. ho ru
deda ind feiiil forsnaib cnamaib
citabiat iarum in cnamai in fo-
cbaid postquam defecit caro in
ossibus, sentiunt postea ossa tribu-
lationem Ml. 22<i. — PI. Dat. cusna
cetfadaib p)- 170, 19 (usque ad sen-
sus carnis 17).
eöte MarJtt; ceide marTcet or
fair O'R.; ceiti i. aonach CfDav.
p. G^. — PI. Nom. cluchi ocns
Ceti SC. 1.
cethar-aird {Sg.) die vier
Ecken. — Dat. hi cctbar-aird
Ulad SC. 40.
cetharardide viereckig. —
Nom. ind long cethararddidi FA. 2.
cetliarde N. Vierheit von Sachen
Z'^. 313, r()l. cethrar.
cethardii FB. 49; p. 310, 19?
cethardüalach vierflechtig. —
S(). Nom. fighe chethurdhüaluch
TE. 3 Eg.
cethar-ruinu TE. 9 Eg. Vier-
tlieilung?
cethar-slig'e {Sg^ die vier We-
ge. — Sq. Gen. hi Commur cethar-
sliged FB. 36.
cetliar- treib {Sg.) die vier
Stämme. — Sg. Gen. Cothräige
cethar-trebe Hy. 2, 6; Dat. do
cethar-treb p. 17, 33.
1. cetliirJf., cetheoii-jP., cetMr
{asp.) N. vier; qioattuor Z'^. 303;
im Mittelirischen erscheint eine
Form cethri für alle Casus und
Genera. — Nom. cethri suanimain
FA. 2; srotha 30; cetri heoin oir
TE. 3 Eg. ; cetra coecait SC. 45, 13
(ceitri ü.); ceithri ced hoc quatri-
cenium Ir. Gl. IIb; Gen. cussin
mördail sin cethri cöiced n-Erend
SC. 21; na cethri coloman FA. 7;
Dat. oc cethri ollchoecedaib SC. 21 ;
do cethri drudib 23; co cethri co-
lomnaib FA. 7; p. 191, 12; Acc.
N. ceithir anmand p. 17, u.
2. cethir Vierfüssler, Vieh;
quadruples, pecus Z'^. 403. — PI.
Nom. CO ro orta a cethrai TE.8LU. ;
Gen. aurlabrai na cethraj SC. 2;
Acc. for cethra L(i. 11.
c6t-muiiiter Gatte; prima fa-
milia i. e. conjunx Z'^. 308 [Sench.
Mör). — Sg. Nom. TE. 13 (ceimuir
in Eg. eine Abkürzung).
cetlirauiad der vierte; qtiartus
cetlirai-
422
Z^. 309. — Gm. inotachta in chc-
tramad nimo FA. 17; Acc. cosin
cetramad n-dorus FA. 17 {pm. n
LBr.): in cethrumad den vierten
Theil 1). 21, i.
cethrar Vierheit von Perso-
nen, die vier {vgl. cetliarde);
quattuor viri, quaternio Z^. 313.
— Nom. p. 17, 32; Gen. mog ceth-
rair 25; taisecli cethrair hie quad-
rumvir Ir. Gl. 400 ; Dat. dou ceth-
rur x>- 17, 27; 35; PI. Gen. athair
tri cethrur Hy. 1, 9.
cetna 1. {vorausgehend) der er-
ste, 2. {nachfolgend) derselbe;
cetne lirimus; idem Z^. 308; vgl.
cet. — Sg. Nom. 1) cucainn cetna
thanacais zu uns Icamst du zuerst
Sc3I. 14; inti dib cetna ragad issa
tech FB. 20; 21; 43; cetna thogairt
Hy. 5, 25; p. 40, 11; FA. 4; 21;
SC. 36; 2) in fer cetnfe TE. 13 LU.;
Gen. 2) in chon cetna ScM. 1; in
tire cetna FA. 4; Dat. 2) issind
fergort chetna FB. 39; 40; p. 39, 21;
issin chetna fuitherbe FB. 20; ön
mud chetna FB. 39; Acc. 2) in n-gai
cetna Se3I. 10; 11; TE. 12 Fg.-
13 LU.] SC. 12; FB. 39; in n-athaig
cetnse p. 131, 2; cetna FA. 22;
cosin corjo cetna FA. 31; a chom-
meit cetna ebensoviel ScM. 2; fö
a n-innas cetna FB. 18; 60; SC. 16;
fön cMma c^tna FA. 32; co u-epert
a cetna idem FB. 14; co riacht a
dirgi . . inna cetna FB. 28.
cetol, cetal, cetul N. Gesang.
— Gen. son in cetail Hy. 2, 62
(1. in chiuil); Dat. oc class-chetol
FA. 10 (clais-ceiul LBr.); Acc.
canait . . clas-chetol FA. 31 (clais-
cetul LBr.); PI. Nom. cetla Hy. 6, 11;
Dat. i cetlaib Gl. zu Hy. 6, 11.
cetug-ud Jf. Erlaubniss geben,
Erlaubniss, von 1. cet. — Acc.
cen chetugud dö Dubthach p. 40, 8.
cetus s. 3. cet und tvis. — ar
chetus SC. 42.
1. cia Pron. interrog. indecl.
wer, was; quis, quid Z^. 355;
vgl. ce, ci. — cia-so thü wer bist
du TE. 13 iü". ; cia so iver ist das
ScM. 12; 13; cia and so 11; cia
fil alla iver ist da FB. 84; cia
rannas düib Sc3I. 15; düs cia dib
no thogad 19; co fiastais . . cia dia
tibertais rigi SC. 22; FB. 38; ni
con fess cia 0 tucad Sc3I. 3, is;
N. cia th'ainm-siu tcie ist dein
Name TE. 13 LU.; cia deilm Lg. 2; -^
cia_fo brü Lg. 3 {ciä_Eci.) ; mte- -3^
tatar, cia deochaid no can don luid
ivohin er ging SC. 12; FB. 87.
2. cia Pron. indef. indecl. tver
auch, IV as auch. — cnmma cia
thoetsat immi Sc3L 3, le; cia beith,
no CO bia-so fö mebail was auch
sein mag La, 10; cia tiasam tvohin ^
loir auch gehen Hy. 1, 2 (^i. ce pe
leth tiasam).
3. cia Conj. wenn atich, ob-
gleich; quamvis, quamquam, etsi
Z^. 710. — Mit Conjunctiv: ciat-
berat araili libair obwohl andere
Bücher berichten FB. 77; cia ,nos
baigea . . im gnim . . , bes ni lim
lamathair SG. 40; 41; cia beit
SC. 45, 18. — Mit Temp. secund.:
cia beth nech bas chalmu and . . ni
fil ro sia lin comram friss ^oenn
auch einer als der tapferste hier
wäre FB. 89; cia no trialltä SC.
41; 42; cia no betis . . immond
wenn auch um uns wären FB. 52;
i£;_18^; ciamtis dera fola FA. 34 ^
{für "cia no betis) ; cia thiastais . .
is duit-siu dobeVmais wenn auch
kämen . . , dir würden wir geben
FB. 61. — 3Et Indic: ciar bo
mör obwohl gross war FB. 19; 82
{r(jl. cer bo mör FB. 10); cia rus
Uli ScM. 22, 7.
4. cia Oss. II 9, ciach FB. 36s. ceö.
clall F. Verstand, Sinn; in-
tellectus Z\ 241. — JVom. ciall De
Hy. 7, 28 ; maraid do chiall cech
sliiag seim SC. 45, is; Gen. ar
febas do chrotha ocus do ceille
FB. 17; Dat. ni dam buidhech
dorn cheill fein TE. 9, 23; conos
tanic trell dia ceill SC. 48; co ceill
ocus cond 42; cun-dron-cheill SP. II s;
ohne Praep. instrumental: ar is
mese crdth cheill chongraimmim
FB. 23; cotom gaba-sa cheim cruth
cheill congraimmim 24; cotngabtus
cruth ceill 30; Acc. 0 ro gab . . ceill
for auad FA. 31; in tan. ron gab
423
cid
ceill for ecaib Tl^J. S /'.V/.; foclicrd
mo cheill _Lr/. 17, 51 -Lc; rit chell
11-glicc TE. 10, 5; FI.'Nom. cLäig
at b«jtha cialla bau SC. 45, 19. —
Compos. mmlcüriciall-mathi/S'6\40.
cian weit, entfernt, lang;
ultra, remotus Z'^. 17, longum 234.
— Sg. Nom. re nach cian etarro
FA. ü (re m-bic LBr.)\ is cian
doreraclit Emaiii Hy. 2, 43; is cian
bus cuman TE. 9, is; cian bad
chuman in ogom Oss. I 14; ni bo
chian . . co n-accatar SC. 7 ; FB.
39; 40; 89; TE. 12 Eg.\ ni cian
üait atä is taig it farrad La. 7; cid
cian gairit no beth ri EBrum ein
mnai TE. 2 Eg., vgl. cid cian cid
gair sice longum est'sive hreve Wh. 3*;;
Dat. i cein ocus i n-ocus Hy. 1, 40;
i cein in remoto Wh. 231» ; a g-cein
afar, far off & Don. Gramm, p. 2i)S;
0 cbein SC'. 44; di chein ex lon-
ginqiw, ändum Wh. 6*1; Acc. {ad-
verbiell) cid fecha/siu . . cian üait
TE. 6 Eg. ; ro clos cian son a garma
Hy. 2, 16; no beth illige lau-chian
SC. 29, 13 ; ro marttstar in dair sin
CO cian d'aimseru ,,for a very many
ages" Three Mir. Hom. p. 112, 1;
PI. Dat. 0 chianaib seit lange,
längst TE. 10 LU.- p. 132, 11;
CG. 3 Eg.; SC. 33, 33; FB. 43;
Acc. ro böi i n-essid fris i ciana
Lg. 14 (fri ciano Lg. 14 Eg.); batär
tri ciana möir oca sin SC. 8 (fri
re cianai H.); is garg fri ciana
cocrich SC. 31, 11. — Ygl.^X c'ein.
ciar „dark hrown, hlacfF' O'B.
— PI. Acc. F. fri ialla ciara Hy. 5, 91
(i.fridemnai. eltaduba demoniorum).
ciarsecb mernla L: Gl. 200.
ciasu s. cesu.
eich die Brustivarze, die
tv eibliche Brust; mamma Ir.
Gl. 100. — Sg. Dat. di chich a
mathar p. 142, is; PI. Dat. dona
cichib ■mammillas Güd. Lor. Gl. 203;
for a ciguib fodein stiis mammillis
Corm. Transl. p. 22; Dn,. Acc. da
eich cacha öenmna FB. 6.
cicliiu mammilla Ir. Gl. 101.
cichis s. cum.
cichurda FB. 91, vgl. ciocardha
greedy, racenous O'B.?
1. cid Pron. intcrrog. tvas; quid
Z'^. 356; vgl. 1. ced. — cid thicc
rit %vas ividerfuhr dir TE. 9 Eq.;
9, 1; 12 LU.; 13; SC. 35; cid do-
berad a mac do chomram frim-sa
ScM. 10; 12; 13; IG; SC. 10; cid
in sin SC. 39; „cid on" ol si „eia
hainm-siu iiir, cid rot iarfaigedhV"
TE. 13 Eg.; cid no täi Xa-iOliÜili
cesc . . cid föd ruair lat-su . . mo
dimiad SC. 41 ; ar näd fittV . . cid
fom chriol brond becestar Lg. 3:
FA. 8; dobretha rogu doib, cid biad
no ragad dia n-echaib was für
Nahrung FB. 63; cid as mö mis-
cais lat atchi Lg. 19; cid dogena
franz. qu'est ce que tu feras SC. 16;
FB. 6; cid fri mnai atbertha-su
ScM. 3, 7; cid dia tudchaibair wozu
seid ihr gekommen FB. 66; cid dia
m-böi longes mac n-Usnig woher
Team IjhU TE. 10 LU.; SC. 32;
cid cti^"m-bä don gillu FB. 38;
CO festar cid diatä a n-deilm-sea
i£. Ij cid dia rabi FB. 56; cesc
. . curar na leicfideä dam-sa SC. 42;
p. 144, 17 ; cid dait-siu . . näd bod
latt cnrathmir Emna Macha do gres
FB. 10; 68, 25; cid dö 22; ioas
= loarum: cid nab sin Fedelm-sa
. . cichse^^ ria cach mnäi loarum soll
dies nicht F. sein, die vor jeder
Frau eintritt FB. 22; 23; TE. 6 Fg.;
cid nä tabraid tvarum geht ihr nicht
FB. 72; p. 144, 17.
2. cid Pron. indef. ivas auch.
— cid he mo dän was auch meine
Kunst sein mag FB. 92.
3. cid Conj. tvie . . auch, vgl.
2. cid; etiamsi, quamvis Z'^. 711. —
cid mör . . ocus cid adbul in taitnem
. . is aidbliu fo milc . . ivie gross
und u-ie geivaltig auclt der Glanz
. . ist, tausendmal geioaltiger ist . .
FA. 7 ; Lg. 17. 1: 9; 17; cid memo
imthigi In sid\S(;. 20,' 1; FB. 18;
cid truag tvie traurig auch Oss. II 7;
cid ingnad lat SC. 44, 4; cid acht
SC. 44, 6; Gl. zu Hy. 4, 44; Xfy. 17,34..
4. cid Conj. auch, nicht ver-
schieden von 3. cid; etiam, quin
etiam Z^. 711. — ni fiirecht cid
öen screpul ne unum quidem scru-
pidum Hy. 5, so; cona facbatis cid
)"
^
424
ci'r-dub
€)
¥: X
^
luisni hi talmuin and CC. 1 iVy. ;
nir thüargaibsct cid co tisad gteth
etorro ociis talmain FB. 26; cid
indiu bad am slcäu-sa, mäd cäil dait-
siu noch heute icürde ich gesund
sein, wenn es dir heliehte TE. 10 LU.\
cid iar taiu später noch Lg. 5, 5; ii;
bä cnmung dan cid ar indus CÜ.
3 LU/i — cid . . cid sive . . sive
Z^. 71-2; cid ferr cid messu SC. 38, 3;
ZH lesen cid cian cid gairit TE. 2 Eg.,
vgl. cid cian cid gair Gl. zu quanto
tempore Wh. 3c (Z^. 712); i. cid
fossidecht i. cid forimteclit Glossen
zu itir foss no utmaille Hy. 1, 3.
ciiin ich weine, wehklage. —
Praes. Sg. 3 ciid in ben LU.p. 133'', »;
PL 3 Sivaal na lii näd chiat Gl. zu
tamquam non flentcs Wh. lO^J {2^.
741). — Praes. sec. PI. 3 amal ni
cetis tamquam non flerent Wh. lO^
{Z'K 740). — Ptrf. Sg. 3 eich in ben
LU. p. l'iS^, 12; ni cichis p. 309, 11;
FB. 24 Eg. [vgl. jedoch unter ces).
— Inf. cäi.
cilicc^ lat. cilicium Haardecke
Hg. 4, 11 Gl. i. bi pennait, quia
ciiicium nomen vestis quac fit de
finnaib gabur rel cbamaill).
ciml>, 'Cim Trihut, Silber; i.
airget O'IJav. p.'o2-^ i. airged i. don
argad dobertha a eis do J^'oniorib
atrolli a aiumniugud, cim tra ainm
do cach eis 0 sin hille ce päd do
argad ba haium pi'ius Corm. p. 12;
i. eis FB. G8, 17.
cinibid M. Gefangner; capti-
vus Z'^. 233; nach Stokes Curm.
Transl. p. 39 von cimb. — Sg. Gen.
cimmeda Hy. 5, 2.
ein Schuld; delictum Z'^. 255.
— Sg.Nom. bee in ein Sc3I. 21, s;
ni mö . . a ein frib . . indäs na tuc-
said dadib FB. 73; Gen. din chu-
trttmma chinad FÄ. 16; Dat. it
chinaid JU/. 10; it ehin 5, 17: Äcc.
frisin ein sin contra hoc scelus
Wh. 91^; tre chin droehmna Lg. 13;
tria ehin m-ban FB. 29.
cindas s. ciunas.
ciiiel s. ceuel.
ciug^ M. Kämpfer; i. calma
O'Dav. p. 65. — Sg. Acc. lasin
eingid baigc Fei. Sept. 13.
eingim 1 ich gehe, schreite
einlier. — Praes. Sg. 3 ciugid
dar firii SC. 37, 17; zu lesen c'mgid
FB. 52 Eg. 13? rel. einges ria cach
lajch FB. 23; PI. 3 na eonaire
eeugait FA. 15 (i. tiagait); cen-
gait . . taris 17 ; rel. cengtai Emaiu
Lß.nj2. — Praes. sec. Sg. 3 rian- -^
ändrlT) !'.TlIad no chinged FB. 68, 28 ;
no cinged FB. 88. — Praet. Sg. 3
cingthiseom FB. 88 {vgl.Wi. Gramm.
§ 309). — Red. S-fut. sec. Sg. 3 cid
nabb sin Lendabair-se . . cichsed ria
cach mnai hi tech rig FB. 23; 22.
— Inf. eeim. — Vgl. do-ehingim.
cinim III ich entspringe; I
descend O'Don. Suppl. — S-praet.
Sg. 1 cinsiu di churp rig sceö rignai
FB. 22; 3 ferr einis Hy. 5, 4 (i. is
ferr ro genair).
ciuiud M. Geschlecht, Stamm.
— Sg. Gen. in ehiniuda döenna
FA. 15 (chinedu LBr.).
ciunas aus ce iudas qui oder
qualis status {Z'^. 357), tcas ist
die Beschaffenheit [mit Gen.), tcie;
eionnus hoiv O'Don. Gramm. p.2GG.
— cinnas cennaig sin ivorin hesteht
dieser Handel FB. 76; cinnas rainii-
fither in miicc wie soll das Schwein
getheilt werden ScM. 6; FB. 53;
is dolig a fiss cinnas forctemnacair
FA. 12; cinnas sin SC. 33; düs
cinnas doragad FB. 8; cinnas fir
Hb ScM. 7; cinnus atai iudusa a
cach deit TE. 7 Eg.
cinnim III ich bestimme. —
Praet. Sg. 3 ro ehind p. 39, 3. —
Inf. cinuiud definitio Z^. 802.
cinuit glend SC. 30, i „ivhich ^
sweep the Valleys'' (?) O'C.
cinta, cionta guilt, crime O'B.
Dazu hi cinta ind fergoirt do milliud
FB. 38? Vgl. ein.
cir F. Kamm; pecten Z^. 21. —
iVoTO. cir chuirreil aircit TE. 3 Eg.
circiil = cö-citZtts; i. a circulo
Corm.p. 10. — Sg. Nom. circull teiiti-
de . .imön tir sin FA. 5 (circill LBr.).
cir-dub kohlschwarz, „jetblack"
Stokes, zu ciar? — Sg. Nom. Lg^ jz.
18,_ii; FB. 27; 50; p. 310, 22; ^
Ti Dat. illathachaib cirdubaib
FA. 26.
^JttßiM^ 4e^ S^^j^'i^"^^ , dcc d^ TUjJkj^ oUAA,<iÄ s'^^^-^-^U''^ •
cirmairo
425
cirmaire Kammmacher FA.2\^
{„clothmalcers" Stolces).
eis = census {Ebel, Bcitr. II 142),
Abgabe ; fiscus, vectigal Z'^. 21; Gl.
zu cim FB. 68, 17. — PI. Nom.
CO fessta a ciso ocus a m-besu lais
TE. 2 Eg.\ Gen. fri commus a
m-besa ocus a cisa cloib ibid. EU.;
Acc. ar colla cisu Hij. 4, 5 (i. cisa
ar colla i. peccata).
cisal Teufel; cisel Satan O'R.
Vgl. Z\ 1004. — Sg. Acc. lotar
buili la cisal Hy. 2, 37 (i. la ail
incbis i. la demon, ail side ar a
dureV
chimus Band, s. corrthair.
coiidot chiürthi SC. 28, sV Vgl.
fobithiu aracbiurat Gl. zu contur-
batur vanis cupiditatibus Ml. 59^.
elad Graben CC. 2 EU.
claiAheeh M. 31 ann mit einem
Schwert. — PI. Gen. ochtttr claid-
bech FB. 7.
claideb M. Schivert. — Sg.
-vf- Nom. claideb örduirn Lß^^__18j_j2b;^
p. 310, 38 ; russi SC. "ST^ i5;"mo
chlaidiub Gl. zu mo genum Oss. III 2
(cladbiomb Ed.), vgl. ibid. 8; Gen.
-j^ do gin cblaidib Lg. 15; Bat. do
cblaidiub Sc3I. l2 ; taithbeim dia
claidiub SC. G; for a clffidiub SC. 24;
CO claidib Hy. 5, 91; fiad a chlaidib
tbana deirg SC. 31, 5; Acc. claideb
FB. 67; atetba a claideb do imbert
furri SC. 5; Labraid Luatb lam ar
claideb SC. 17; claidem 18; PI.
Nom. claidib SC. 2; a claidib for
a sliastaib SC. 2; nocbta na lämaib
FB. 13; Gen. imberta claideb n-
derg (S'C. 19, 4; Dat. cusna claid-
bib nochtaib FB. 74 (cloidmib Eg.):
Acc. doberat a claidbi iua trüallib
FB. 75; 15.
clairtim ich grabe, unter-
grabe, wühle auf. — Praes. sec.
Sg. 3 no chlaided na muru FB. 70
(er untenvühlte? vgl. rocechladatar
Gl. zu suffoderunt, altaria tua,
Wh. 5a, zu fo-chlaidim?). — Fut.
PI. 3 con clasat O'Dav. p. 64 das.
— Pass. CoHJ. oder hnper. Sg. 3
cladar a fert iarom, sätir a lia,
scribthair a ainm n-ogaim, agair a
gubae EU. p. 69% 35. — Fut. Sg. 3
dsLäütar TE. 8 Eg.Y Fut. .'jcc. cor
clasta a fert ibid. EU. — Praet. Sg.3
in tan ro das a feart FC.p. 28; aber
ro claided Nenn. 1 EU. — Part.
claissi defossi Ml. 24". — Inf. at-
cierasLi torcc ic claide in talman
„thou tvilt see a boar uprooting
the earth" Three ME. Hom.p. 12, 22.
— Vgl. dass.
a Claim FB. 43 lies a cläi«, zu
cläen, clöcn?
claime JP. Scabies Corm. Transl.
j). 89 garb.
ch'iin s. clöeii.
claiss ^ Zai. classis, Chor; a
classe Corm. Transl. ]}. 35; daneben
auch die Form class. — Sg. Gen.
tri mile cheöl . . cecha öen-claisse
FA. 10, classach EBr.-., Dat. nos
gaibtis for clais Gl. zu dicebant
psalmos Ml. 2^, 7; Du. Acc. eter
cach da claiss FA. 13, clasaig EBr.
— Compos. clais- FA. 7, class-
cbetol 10, 31 (clais- EBr.) Chor-
gesa n g.
clam aussätzig. — Sg. Nom.
in clam Hy. 5, 49 (leprosus S. 44);
Acc. lia clam 52; PI. Acc. la clamu
Gl. zu la truscu 2, 34.
claud F. Nachkommenschaft,
Gescldecht, Clan; progenies Z'^.
241. — Nom. cland na cinel TE. 13
Fg.; Gen. bunad mo chlainde origo
generis mei Wb. 5^; ar aine ocus
calmatus mo cbla/xni p. 142, 7?
Dat. di cblaind cheit rig SP. V 14;
dim cblaind comceneoiV FB. 22; Acc.
nä fetar claind no cenel do TE.
13 EU.; ni ruc . . claind cVEothaid
. . acbt mad öeningin TE. 20; PI.
Gen. luithe dand SC. 15; Äcili'.21,43V
Dat. di chlandaib Cualann SP. V 10;
Acc. forsna clanna Hy. 1, 54.
dar Tafel, Brett; tabula E:
Gl. 67; claar tabula Z\ 17. — Sg.
Nom. dar findruine TBE. p. 140
s. unter au ; fian-chlar Eg. 17, i4 (w/L jlc
fian-fidchell) ; Dat. DaSlt1(gth<'r"clar ''
fichille grösser als ein Schachbrett
FB. 37 Eg. — Comp, därchiste,
-lestar Nenn. 1 EU. flache Kiste?
clar-ainech Gl. natus cum tabu- 1 1/
lata fade i. sine oculis et naribus, I ^^
vgl. Stokes, Goid^. p. 144. — Acc.\
426
detiiie
At-
^7<^.
e
in claraiucch Hij. 5, 12; clarcncch
p. 43, 21.
class i. tochailt {Graben) (fDav.
p. G4. Vgl. cusna classaib dromma
cum scapulis Gilcl. Lor. Gl. 160
(„with the trenches of the back'^) im
claiss a chülad LU. p. 8I1, 12; das
guail sturna (?) Ir. Gl. 273 {„tJie
place on which charcoal ivas made").
class, classach s. claiss.
cle links; sinister Ir. Gl. 387;
Corm. Transl. p. 49, daselbst auch
cle i. claon {obliqiius) O'Clery. —
Sg. Dat. F. ina läim chli FB. 91 ;
na leth chli SC. 33, 10.
clechtalin II ich pflege, übe
aus; „lamivont" Stokes, TJirceMIr.
Hom. Index. — Praes. PI. 3 amal
clechtait utsoleant Gild. Lor. G^L81;
Conj. ,Sg. 3 nad clechta . . do imiuad
ar mesiFi?. 35. — Vgl. con-clechtaim.
cleith Inf. von celim; Verheh-
len, Verbergen; celatio Z'^. 799.
— Dat. is ceim 1 cleith SC. 45, 2g
(im Verborgnen?); fo Meith prively
O'Don. Gramm, p. 267; fo chlith
i(/.,_12j föt clith SC. 41 heimlich
vor dir? Acc. cen clef/t m-bratha
/S'cM.22,4? vgl. cen clith ir/. 1 8,30 ic.
clerech = lat. c 1 e r 1 c u s. — PI.
Nom. clerich hErenn Hy. 2, 61 ;
Gen. 1 comthinoltaib Isech ocus cle-
rech FA. 31.
cless {älter clius?) M. Kunst-
stück, Waffenspiel, Helden-
that; „a feat". Die ausseror-
dentlichen Kunststücke Cuchulinn's
werden FB. 24 und 30 aufgezählt,
ferner LU. p. 73a {TBC), p. 113b, 29
(Siab. Concul.), p. 125^, 1 {Tog. Bru.
Daderg.), vgl. 0' Curry, On the Mann.
II 372, O'Beirne Crotve, Siab. Charp.
p. 432. Hier folgt eine Liste der
Namen: des for analaib FB. 30;
LU. p. 73a; p. 125b, 3; bai brasi;
beim co fomus, v. l. co commus;
bruth n-gene oder gerne; des cait;
carpat serda; des cletenach, vgl.
detine; cor n-deled; des cüair;
cless daire; dall-chles n-eöin; des
dond; dirgiud crette for a rind;
dröim fri fogaist; cless n-eöin;
fail)ur-chles; ften-chless; filliud er-
red uair; fonaidm niath näir [v. l.
foruaidm), fonaidmmad for rindib
sieg; foram-chless ; gai bolga; ich
n-erred; leim dar neim; cless nön-
bair («. l. uiad nonbair); othar-chless;
roth-chless; uöi scena clis; siabur-
chles; sian curad; tairm-des; täith-
beim; torand-chles; ubull-chles. —
Nom. des ocus cluchi FB. 32; 51;
Gen. oc cur in roth-clessa FB. 64;
Dat. ocon cliss LU. p. I2II5, 22; 23;
agan clis FB. 43 Fg.; Acc. cless
FB. 24; 30; ferr cac/i cless FB. 32;
PI. Nom. foraithmenatar-som a fo-
ram-cliss FB. 86; 87; nöi u-übla
clis U.S.W. FB.i27 Gen. immad cless
p). 310, 42; Dat. oc na clessaibi<^i?. 43.
clessach reich an Kunststücken.
— Sg. Nom. in gilla clesach sin
FB. 31.
clessim ich mache Kunst-
stücke, sptielc. — Praes. PI. 3 ös
clesit for a anöil SC. 37, 7. — Praes.
sec. PI. 3 no clistis errid Ulad for
süanemnaib tarsnuon dorus diarailiu
isin tig i n-Emain LU. 2}- 121'', 11.
— Vgl. ar-chlissini.
clessainiiacli 31. Gaukler,
Jongleur. — PI. Nom. agat cle-
samnaig SC. 3.
clessanniacht Gauklerkunst. —
<S'</.6reOT.buaiddessamnachtas.bi\aid.
cless-rad. N Spielen, Kunst-
stücke machen. — Dat. oc clesrad
ocus oc espai dona slogaib ji. 46, 21
(„playing" Stokes).
clete, cleite „a quill, feather"
s. cletine.
cletli F. Balken; tigmtm Ir.
Gl. 485. — Gen. sesrech oc tabairt
cecha clethi FB. 2; Acc. cleith 25;
PI. Dat. di clethaib ind rigthige ibid.
cletlie mör no iiasal CDav.p. 71.
cletüe Dachbalken, Dach. —
Dat. oder Acc. for dethe tige p. 131, 4;
Acc. CO cleithe na hedam to tlierid-
gepole ofthe church TlireeMIr.Hom.
p. 66; 0 Icär co clethi Corm.p. 10 dii.
clethi p. 142_, 7 (mo chlaini H.)
lies mo chlamni?
cletiue M. Wurfpfeil; i. leth-
foabrach i. claidhmine O'Dav.p. 72;
On the Mann. II 298. — Sg.^ Gen.
do chuingid in detine i. gai Con-
culaind LU.p. 70'', 2; don cletiniu 10;
fo Chi;
427
(h.
PI. Num. (?) noi cletiuo clis FB. 42
(deitin Eg.). Vfjl. cless cletcnach
das Wnrfpfeilspiel LU. p. lä-K
"* - f 6 clili cböicid Chonchobair
4, IF?
eil ±1 . ein Haupthaiken des
Hauses, auf dem der Dachhaiken
ruhte; is balc oc lär, is coel oc
clethe Corm. p. 10 clii. — Sg. Noin.
amail atcumaic in chlii isin tegdais
0 lär CO clethi. sie din atcumaic
airechus in gräid se dianad ainm
clii Corm. l. c: in chli SP. V 3.
2. cli ein hestimmfer Bang unter
den Dichtern (file), On the Mann.
II 171; clii Corm. p. 10, vgl. das
Citat unter 1. cli.
3'. cli s. cle.
Z^. 18; vgl. inar.
Z-\ 18; Ir. Gl. 126;
cliab cor bis
cliatU erat ei
a hurdle O'B.
1. clith i. tinol O'Dav. p. 62.
2. clith i. dluith no fir O'Dav.
p. 62.
3. clith s. cleith. Dazu wohl
auch clitF"i. clüda O'Dav. p. 71.
clithe s. celim.
1. clithar, vgl. „cliothair sJielter,
recess" OB. — Sg. Acc. eter chli-
tar is cliamair SC. 44, 7 [„hoth in the
court and in the desert" Cf Curry).
— In Ortsnamen: hi Clithar Fid-
baidi FB. 36; ro läiset a n-ernail
büair ocus braite seoco fo dess hi
Clithar B6 Ulad LU. p. 77b, 24.
2. clithar König Corm. p. 8
clithar set.
diu „fame, renoicn" O'B. Dazu
all-chliu FB. 53?
clius SP. II G ältere Form für
cless.
clo 31. Nagel. — Sg. Gen. for
harr cech oen-chlüi p. 191, 17; is;
Acc. a clö ü-argit FB. 21; PI. Nom.
clüi clai-i SG. 189^; clüi tened
FA. 27; clöthi p. 191, 15; Dat. co
clothib triaiia ceudaib FA. 27 LBr.;
Acc. na clu clui-os Gild. Lor. Gl. 153.
— Davon cloaim, Praet. Pass. ro
cload crucift.cus est MIj. 3^ {Z'^. 477\
cloc 31. Glocke; clocc Tir. 11.
— Sg. Gen. at cluic galea Ir. Gl. 26
{vgl att tuber SG. 61>>-; Dat. co
clug taitnemach p)- 39, 2-j.
clocan F. skull Bev. Celt. III 177.
doch F. Stein; doch crisdail
crystallus Ir. Gl. 552. — Sg. Nom.
p. 21, 2; Gen. ail chlochc Lg. 19; -^
ior corthe cloche Gl. zu Hy.b, gü;
Dat. din chloich I?»/. 5. 40; Oss. 11 2;
in t-ogum lit fil isin chloich I 13;
Acc. cloich p>- 43, 14; immon cloich
Lß. 19-- (beim a ciun Iri cloich ^
311. 30 r.); ri cloich Gl. zu ri ail
Oss. 111 9; gaibthi cloich . . ocus
dobeir isin tailm SC. 7; gaibid
cloich n-aile ibid.; PI. Nom. clocha
p. 190, 27.
cloehtiii „causeiva y" 3IIr. Hom.
p. 24.
clod „a clod, turf" O'B. — Sg.
Acc. con tocba clod cechtar a da
roth rocharpait FB. 34.
clod s. clöim.
clöeiisc7i/e/", ungerecht, hüse,
clöin, cloen iniquus, impius Z^. 31.
— Sg. Nom. ba clöen SC. 5; inna
räiter gö nä cloen wo weder Falsches
noch Böses gesagt wird SC. 34, 1 ;
Dat. N. 0 chlöen vom Bösen Hy. 2, is;
Voc. a cläin trüaig FB. 43? PI. Nom.
serchinnig cläin FA. 29; Gen. inna
clöen Hy. 2, 59. — Compos. do
chloendiburgun Se3I. 17.
cloeiiaini II ich hin schief. —
Pracs. sec. Sg. 3 amal ro clöenad
a thech FB. 25.
clöeiie F. Schiefe, Ungerech-
tigkeit, Bosheit; iniquitas Z'^. '61.
— Nom. clüine SC. 5 (claiue H);
Gen. ba sab indarba clöeni Hy. 2, 23.
in cloi deroil p. 144, 11, zu lesen
cöi (s. cäi^?
cloim III ich besiege. — Praet.
Sg. 3 ro chlöi 311. 37^; Tur. 18.
— Pass. Praes. Sg. 3 cloithir
311. 19b, 3 (imbecillus involvitur
iisdem sane objectionibus). — Inf.
cura, fedat a clod {für cloud) ut . .
inimicos valeant prosternere Gild.
Lor. Gl. 44.
cloor Dep. ich höre; audio Z'^.
502. — Conj. Sg. 3 Dep. ro dam
chloathar Hy. 7, 61. — Praes. sec.
Sg. 3 ro das cload Hy. 5, 53; co
cload a ec „tili he should Jiear of Ms
death" Stokes Goid.'^p. 103 LHy. —
Praet. Sg. 3 0 xus clö . . fogur in
^ fi^^ ^JiQc^ . f^lLe^i^uix> ff^ZnA^l
428
charprt/i Tliree Mir. Ilom. p. ö2, 30.
— Fass. Praet. Sg. 3 ro chloss a liit-
ge Hy. 5, le; 2, le; SC. 34, o; co closs
•i^ ^g. 1. — Inf. Nom. ba ceol bind
■^ a bitb-cliloisi i^:J,7, 26; Dai. iar
closiu imacallma na m-Ban FB. 25;
iarua clostin FA. 23.
ro clilolh Hy. 5, 70, nach Stokes
Goid.^ l). 145 als Praet. Puss. zu
tocblaim (do-fo-calaim) I dig?
AyyAi, -^'clotli berühmt. — Sg. Nom.
T ,' . diam-sa coemainech clotb bän L^
•\ 5,2; aingel cloth glan gel Hy. 6,21;
^"^ "cligrais cloth Hy. 5, 69; clöth nell
^ Iig. 17, 23; Dat. don cath Cocmgen
cloth Ily. 5, 19 (i. clothach no air-
dirc). — . Cotnpos. cloth-amra FB.
28; 68, 6; cloth-riatha 24.
clothach berühmt; Gl. zu cloth
Hy. 5, 19. — Sg. Nom. molad Crist
clothach labrad Hy. 5, 101 (i. airdirc).
clü Ruhm; gloria, fama Z'^. 25.
— Nom. cid nad chlithe SP. V 8;
Dat. ferr cach clü II 3.
clüaiu Wiese; cluain gabäla/icr-
bagium Ir. Gl. 723; oft in Orts-
namen, z. B. do Chferthiund Cluaua
FB. 36.
cluass F. Ohr. — Sg. Nom.
Hy. 5, 24; 7, 30; Dat. in cech clu-
ais 61 ; im chluais Gl. zu imm 6
Oss. III 2; asa cluais Gl. zu asa bö s;
^ PZ. Da^. cliiasaib cluinethar JjclJL
cluche Spiel, Spielen; cluiche
no oenach Corni. p. 26 lugnasad;
cluithi {schlechte Schreibiveise) jocus
Ir. Gl. 518; cluichech ludihundus
Z'^. 811. — Sg. Gen. iar scis öenaig
ocus cluchi FB. 91; Dat. catt bec
böi forsind lär oc cluchiu LU.
p. 23a, 27 ; Acc. no co berad orm . .
cluchi SC. 45, 8? PI. Nom. cluchi
ocus Ceti SC. 1; 45, 8 l?); FB. 39;
des ocus cluchi FB. 32 (oder Sg. ?).
/ — Conipos. asin cluche-maig-Fl/. 91.
cliulaiiii I Cover, hide O'B., vgl.
unter clith.
/ cluiiie SC. 5 s. cloene.
ü ' H [r >o cluiuim I ich höre; Dep. Conj.
cJ6iMA<MkC^ /m3- ^^ chäch rod chluinethar cuivis
*~^ qui id audier it Wb. 27^ [Z'K 502);
ro dorn cluinedar Hy. 7, 6I Fr. —
Imperat. Sg. 2 cluinti se 5, 7 du
^ll^ sollst dies hören? 3 cluiued L(j.'d_L. ?
PI. 2 cluinid 3 Eg. ? — Praes. sec. |
Sg. 3 ro chluined La. 8 ; nod chlui- 1 «^ •^
ned ibid.; p. 39, 15 ; PI. 3 dia clu- '
intis' Jl4. 14. — Pcrf {vgl at-
chüala neben at-chlunim) Sg. 1 ni
chuala-sa FB. 44; 5 ro chüala <n ''
audivisti Z^. 448; 3 ro chuale ]
audivit Z'^. 449; ro chuala Hy. 1
5, 102; 103; Dg. 17, 20.; /SC. 38, 9;.^V
F£. 85; CO 'cuala FÄ. 2; FB. 84; .
gu gcuala ni p. 144, 11; ni chuala
SC. 29, 24; cairm i cuala Hy. 5, 24;
PI. 3 ro chualatar Xr/. 11: co cüa- -^
latar SC. 17. — Pass. Praes. Sg. 3
ni cluinter -FJ.. 14; ro cluinter
FA. 28; p. 144, 11; cluinethar Xf/. 2? ^ J
— F(/Z. atchlunim, cloor. 1
clüin = lat. p 1 u m a. — Sg. Acc. 1
ni ro is chluim na colcaid SG. p. 229 ;
PI. Nom. cluma s. colcaid.
cmlim 31. Knochen. — PI. Nom.
in chnamai o.ssa Z'^. 236; ro ior-
congair . . uli chnäma in mairt do
thinol Three Mir. Hom. p. 12U, 19;
Acc. na cnämu ibid.
cued F. Wunde. — PI. Nom.
crcchta ocus cneda SC. 29, 7; Dat.
ro chuir Sgathau luibheanna ice
agus leighis re cneadhaib Chein
„S. put balsams and healing hßrbs
to the loounds of Cian" Torr.
Dhiarm. p. 130, 1.
ciies Haut. — Nom. a ebnes
SC. 31, 7; Dat. crechta ina chäin
cnis FB. 24; Acc. isffith rem
chridi is rem cnes SC. 29, is; ni
ränic cnes nä sciath do 'Locgairiu
FB. 81; 87; senchodal fria ebnes
FB. 91. — Compos. cneis-gheal
ivhite-shinned O'Don. Gramm. p.'d'6^.
cnet-F. Seufzer; „a sigh, groan"
O'B. — Gen. adbur na cnete TE. 9, 5;
Acc. ro chuala cueit Echacb5'C.38,9.
cnetaira II ich seufze, stöhne.
Praet. Sg. 3 cnetais FB. 38 Eg.
C116 s. cnii.
ciioc M. Hügel; cnocc gibber,
ulctts Z^. 67. — Acc. in cnoc
SC. 34, 17; PI. Dat. i cnocaib
FA. 14; p. 191, 27.
cnoeach h ügel ig ; gibberostis
Z'\ 67. — Sg. iVom.'talum . . cairr-
cech cnoeach p. 190, .33.
Clin F. Niiss; mit Corm. Transl.
429
jy. 45; cno gnoe „a hernitiful nut"
ibid. p. 86 guö ; cuu ua darach nux
quercus Z-. 260. — Sg. Nom. is
me a clim'i chridi FB. 24 ; PI. Nom.
in ferann asa tuctha na cnoi sin
Three Mir. Hom. p. 98, 9; cnodha
corcra Torr. Dhiarm. p. 118; Gen.
eitne cno FB. 0.
ciium F. Wurm Torr. Dhiarm.
p. 128.
CO Praep. mit Äcc. zu, nach,
bis; ad, usque ad Z'^. 647. — Bis-
weilen mit Längezeichen: cö himbel
/x 40, 36; FÄ. 25 LBr.; cö a fod-
brond FB. 39; cö cend 55. Neben
CO auch cu: TE. 17; Oss. III 4.
Später go, gu: CO. 3 ^(/.; 6 Eg.\
p. 143, 3. Fi/Z. S. 85, 7; 304, i;
328: 329. — Statt des Acc. der
Bat. PI.: CO tectaib ScM. 4; co
mellaib FB. 20; cusna hüathaib 67.
— Eine Spur des nr^prii »glich
auslautenden Consonanten iti zeigt
sich ausser in der Verbindung mit
Artikel oder Eelativpronomen {und
^ in chuctu ?') nur noch sdten: cullae
ra-brätho Tir. 5. Einem folgenden
Vocal ist sehr oft h vorqesetzt: co
hEmain SC. 30; 45, 22; FB. 64; 78;
TE. 5 Eg.\ CG. 2 Eg.; ausgenommen
CO a (Possessivpronomen), co airm
S(/. 5, 70, FB. 67. — 1) ilfö dem
•^ Artikel: cosin n-üair Lg. 6; T£. 11
iJf/.; CC. 6: F^. 17; SlTcüsin LBr.)-
cusin m-bandtrebthaig 7). 48, 23;
cussin SC. 21; cusind ecnaijJ. 170,18;
cosa n-gein _2J. 131, ig: cos trath sa
FB. 94; cossiii tech TE. 11 Eg.\
FA. 2: cosindiu (?•</?. indiu) bis
■^ heute L^^_12: FB. 44; cussindiu
(96*. < ; cosindossa (vgl. indossa)
FB. 44; PI. cusna hüathaib F^. 67:
p. 21, 29; 170, 19. — 2) 3Iit dem Re-
lativpronomen: cusa tucad FA.
31 LBr.\ cosa tucad i^-B. 58; cusa
rancaibair 73; coso rancatär FA. 4
(für cosa ro-); 21. — 3) Mit Perso-
nalpronomen erscheint eine (durch
Doppelsetzung entstandne?) Form
cuc-, chuc-: Sg. 1 chucum FB. 23;
56; p. 145. 7; chucttm ScM. 12:
13; 16; FB. 24: chucom-so TE.
8 Eg.\ cueom-sa 13 LU.\ cugam
FB. 23; 24 Fg.- PI. cucain-ui
j ScM. 9: cucainne 14 if.; curainn i.;
j chucaind Lg. 1 Lc; chucund SC. 13;
I FB. 52;''cucüncriü^ FB. 46;
j Sg. 2 chucut-su ScM. 13; Sg. 3
\ Masc. chuci FA. 1; 9; SC. 31;
FB. 40; 57: 66; 81; 84; 87; ScM.
1; 2; 4; TiJ. 7 i?^.; cuci Xg. 9: 14:
chucai SC. 8; 13; i/j/. 5, 86 (?);
cucai SC. 8; chuce FA. 33 (chuice
LBr.); chuice |3. 19, 36; cuce Lg. iL
^JÜ^jSüifi: -f'em. chucci Sc3L 16;
chuicci TF. 5 LU.; PI chucu in.
1; 11; 13; FA. 14; 30; SC. 7; lO;
i^rSSl48; -FJ5. 25; 89; 91; cucu
p. 131, 14; chucco TE. 8 Ecf.; cuco
-S'cM. 22, 10; chuca SC. 13 Ä; cuca
SC. 10 ZT.; chuctu Xq. 11 Xc-
cucLu. 15 ic. ; chucta FB. 89 XV;.
— 4) JA Possessivpronomen:
1. Sg. com ec X^18j^jj ^. *S^. cot
galar SC. 11. To: S7 Sg. co a mnäi
S-C. 6; FB. 39; 75; Äc3f. 3, 1; co
a lecud SC. 45; PI. 5 co a muintir
CC. 3; ca tulmaing tuind Oss. III 5
für CO a (go a Eg.).
Gebrauch. 1) JV«c7i Verben des
Gehens: tänic . . co a mnäi SC. 6;
7; 8: 10; 14; 28; 30; 33; 44, 4;
FB. 23; 25; 42; 46; 52; 57; 61;
66; 67; 69; 73; 75; 78; FA. 4.; 14;
18; 21; 30; 33; p. 19, 36; 42, s;
48, 28; ■Lq^9; 14; 16: ScM. 4;
TE. 11 :^!T 13 LU.\ 16: 17; 19;
20; p. 130, 31: 132, 12; CC. 3; 6;
p. 145, 7: SC. 11, 10 ; imsoi co tech
Samara . . co airm i m-batar a mu-
inter FB. 67; 75; 0 thanic tra
cusna dedenchu do Vatraic als es
aber mit P. zu Ende (fing p. 21, 29;
FB. 80; 90. — 2) Nach anderen
Verben der Beivegung (bringen,
werfen, erheben, ausstrecken u.s. tc):
tucthar cucund in beu La^l; 9^
11; 13; 15: ScM. 1; 2;'^7Tri2;
i3; 16; 22, lo: TE. 7 Fg.: S Eg.;
FA. 2; 17; 31; FB. 56; 58; 64;
87; Hy. 5, 70; töcurid dochum nimi
chuci FA. 1. — 3) Ueberhatipt nach
Verben mit Zielangabe: gairmter
chuci ScM. 4; ron soerat . . co rig
n-ilainglech Hy. 1, 10; oc cuingid
digi chucu SC. 48. — 4) Nach den
Verben des Sehens, Hörens, Be-
merkens ohne abhängiges Verbum
^^
^i(if
¥^^
i(^^^y^
430
zur Beseichnung der Annäheninf/:
CO n-accai in da muäi cucai da
sah er zwei Frauen auf sich zu-
kommen SC. 8; 13; 15; 31; FB. 40;
81; 87; 89; 91; j). 131, u; CG. 5 LU.;
CO cüala in fothrond chuci FB. 84;
111 ro airigset na mnä chiicu SC. 39
{vgl. Hy. 5, 86?). — 5) Zur Be-
zeichnung des Ziels oder der Grenze
auch nach Substantiven: cid ior
tiirusi chucund ÄC.IS; p. 328, 235
ScM. 9; cechtar de immasech cucai
beus di'a bualad SC. 8; cassla . .
impu CO lär FA. 28; flaith in do-
main cö himbel p. 40, 3c; Oss. III 4; 5;
FB. 20; tri fichit gamnacli co a
biatbad saide ScM. 5; co fä thri
bis zu dreimal TE. 13 LU.-., ocus
a bith CO a lecud SC. 45. — 6) Bei
Zeitangaben: co cenn \)\ia.dne bis
zum Ende eines Jahres, ein Jahr
^ lang Hy. 2, 56; p. 39, 19; Lg. 16;
^ ScM. 5; TE. 2 LU.- 1 Eg • IB;
p. 131, 3; p. 143, 3; FA. 18; SC. 9;
FB. 55; 58; co bräth bis zum Ge-
richt, für immer FA. 29; 30; Oss.
II 7; TE. 16; CO brath..cose TE.
8 Eg.; co mordail bratha FA. 6;
^ CO crich a m-bäis 27; -Lf/. 18, 8;
CO dered na haidche FB. Sl; 8ü;
' CO deod Uli co trath na faire 83;
^ CO matain 57; 94; L(i^; TE. 12
v/ Eg.; CC. 2 £V/.; cosindiu bis heute
s. oben; co se, cose ad hoc, adhuc
Z\ 347; SC. 11, 7; 45, 17; TE.
8 .%.; cosse SC. 38, 3. — 7) Häu-
fig im Geqensatz zu ö von: 0 tbe-
nid CO fräigid FB. 2; 39; FA. 22;
'^^ otä Essrüaid . . co Beind Etair J^g. \ 1 ;
on 16 cu cele TE. 17; p. 131, le;
FB. 24. — 8) im Vergleich zu?
bäigthir cach delb chäin cbucom
FB. 24; conid cbucom bagthir
cach u-delb söer sochraid eter ial-
laib ban buägnithi LU. j). 124^, 17
{Tochm. Em.); is don ingen siu at-
rubrath cruth cach co hEtain, coem
cach CO hEtäin TE. 5 Eg.; is ard
cech recht co himchim SC. 45, 22;
do chomram chucum ScM. 12; 16.
2. CO {identisch mit 1. co) wird
zur Bildung des Adverbs aus Ad-
jectiven verwendet {vgl. Z'^. 609):
CO anbsaid ocus co utmall „change-
fully and, restlessly" FA. 14 {cho
LBr. Schreibfehler?); co äigthide
ocus CO hacarb ocusco aduathmar20;
CO ansa SC. 26 ; co hopunn Hy. 8, 2 ;
FB. 25 ; la fegad co aiidiaraid fair
zornig auf ihn blickend 38; co urtrach-
ta 67; co gnäthach 63 ; co gle SC. 20;
CO glörach 26; co diriuch FB. 26;
CO dian Oss. III 3; colluath FA. 30;
CO hiath SC. 32; co labur 26; co
mör FB. 62; FA. 33; commor TE.
11 Eg; CC. 4 Fg.; conimeuic Lji^ 11^ -^
CO fota TE. 13 LU.; co fergach
Oss. I 5; co foill foill SC. 33, 31;
CO subach ocus co forbäelid FA. 31 ;
CO claen FB. 26; co corptha SC. 49.
3. CO, CO u- Braep. mit Bat.
mit; cum Z^. 640. — Auch cu:
SP. II 11; IV 3. Vereinzelt mit
Längezeichen: cö cwmdach FA. 13
LBr. — Bisiveilen mit Acc: colliii
n-ingen FB. 53; co fleisc n-düir
FA. 18 LBr. — Der Nasal ist
vor Vocal und Media als solcher
bewahrt: co n-ainglib FA. 3; co
11-änius 12; CO n-öen-süil Sc3I. 11;
CO m-bläthe FA. 16; co m-baraind
FB. 46; CO m-briathrfM& 21; co
n-diorad 2; co n-dergothaib 54; co
n-dam Ij^UJLli c» n-dig CC.bLU.; ■)(-
CO n-gemaib FB. 2. Dagegen coUin .
FB. 53; CO londgail ScM. 3, 4; co
cumtuch FA. 13; co cernaib FB. 23;
co tugi 55; co fethain 50; co sre-
thaib FA. 13; co süstaib FB. 48.
— Mit Artikel: cosiu brot SC. 8;
PI. cosna fochaidib Hy. 1, 13; cusna
lesanmanuaib Sc3I. 12; FB. 74;
cosna fib FA.2 s. inti. Mit Possessiv-
pronomen 2. Sg. cot laim deis
p. 40, 35; 3. Sg. cona FA. 3; 15;
CC. 3 Eg. — In der Composition
findet sich häufig die Nebenform
com- (aspirirend). Vgl. auch cot-. —
Gebrauch 1) Zur Bezeichnung
der Begleitung, des Zubehörs: Con-
chobar co mathib . . imbi FB. 4;
12; 5; teit . . cona teglach er ging
mit seinen Leuten FB. 13; 31;
ScM. 4; SC. 45, 21; imsoi . . cona
choscur FB. 67; 23; 40; 74; Hy. 5, 91;
di senistir dec . . co comlathaib friu
zivölf Fenster mit Läden davor
FB. 55; Lg. 18, 27; ScM. 20', ¥r
431
SC. 37, ig; in chröel) cn m-hlatliaib
der Zweig mit Bli'ithcn Ry. 4, ü;
mara . . co n-ainbthinib FA. 30; IG;
a thechtairi . . chuci ocus üad co
n-athescaib seine Boten zu ihm
und von ihm mit Aufträgen FA. 'J;
dochum richid co n-ainglib nimi
zu dem Reiche mit den Engeln des
Himmels FA. 3; 15; i^J5.'l3; 50;
54; 55; Hy. 7, 3; 4; 5; do miledaib
CO n-delbaib ech ocus eu von Sol-
duten mit Gestalten von Pferden
tmd Vögeln FA. 8; Job cosna fo-
chaidib Hioh mit den Plagen Hy.
1, 13; 4, 7; a be co m-bail Lcj.
5, 13: 17; set CO m-brig La. 18,11;
ßcM. % 4; in ben cosin brot üane
die Frau mit dem grünen Mantel
SC. 8; 23; fer co n-ilur gnim
SC. 31,. 13; 33, 2g; 40; 42; atäi co
n-galurfüail ScM. 13; a surnn tened
CO ruadi aus einem Ofen von Feuer
mit Bötlie Hy. 1, 29; co fleisc düir
CO n-ainciud lecdu mit einer harten
Peitsche mit {^= von) steiniger Natur
FA. 18 ; in fer . . co cosmailius cro-
tha Aililla TE. 12 LU.; frisöcbat
. . CO m-brön sie erheben sich mit
Kummer FA. 16; FB. 46; 52;
böi . . dia reir co fothrocud sie ivar
zu ihren Diensten mit Baden FB. 79;
1-0 bämar . . co cätaid acut SC. 43 ;
cu n-deue dul SP. II 11. — 2) Zur
Bezeichnung des Mittels: amal ben-
tair . . CO n-aitain aith wie geschnitten
werden mit scharfem Messer FB. 46;
48; öen beim co claidm& ein Schlag
mit dem Schioerte FB. 81; bennach
. . cot laim deis p. 40, 35; ni ba
cath CO n-gaisciud nicht sei Kampf
mit Waffen FB. 21.
3. CO, CO n-, CDU, conii {selten
mit u) Conj. dass, so dass, bis;
da; am nächsten dem franz. que
vergleichbar ; Z^. 719. — Es sind
dies die Präpositionen co {zu) und
CO n- {mit) in conjunctionaler Ver-
loendung, aber ohne dass eine scharfe
Scheidung durchführbar icäre. Die
Form CO findet sich, abgesehen von
unsicheren Fi'iUrn, hi cein co, cen
CO obwohl )iirhl. iiinl in 110 CO, noco,
nocho einer (iniihdtisvlu'n Form der
Verneinung des Hauptsatzes. —
Die Form co n-: co n-acca; co n-
cpcrt, CO n-dei'na, co m-bo, comad
TE. 5 für CO m-bad, comtar tmd
com dar Hy. 5, 42, 44, FB. 25 für
CO m-batar; xoahr scheinlich auch in
coUuid »ScM. 11; corrici, corrabatar,
corränic, corralsat, com-mos-ralat,
conna, neben co luid, co ränic, cor
bo, cona, co tarat, co closs, co fagbad,
CO suifed. — Die Form con {ge-
ivöJmlich durch ein umgeTcehrtes
nach links offnes, c ausgedrückt):
con facca J^cf. Ij TE. 3 Fg.- con ^
luid SC. 36; con tarlaic Dg. \h\ ^
con tocba FB. 34; con "cengait
FA. 17 LBr.; con batar ScM. 18.
— Die Form conn : conn altp. 142, 23;
conn facatar CG. 4 Eg.; connicci
bis für con-do-icci? — Mit ro ver- -
bunden: corro, corra (corra gaib,
corrabi für corro bäi), co ro, coro,
cor. Für lat. ut non und ne er-
scheint conna,, connach, cona, connar,
conar (FB. 39, mit ro). Die Coniplexe
commäromarba, com- mamuirfe, com-
matuaircfe FB. 6 stehen für co n-
immä-ro-marba, co n-immä-muirfe,
con-imma-tuaircfe; ebenso ivohl auch
commosralat, connämusnägat FB.%^
für CO n-immos ralat, connä immus
n-ägat {vgl. jedoch S. 308). — In
jüngeren Handschriften go, gu: gu
gcuala p. 144, 11; gumdar = gu
m-batar; gurrus loiscc p. 130, 12 =
altir. corros loisc. — Mit Prono-
men verbunden: 1. Sg. conom thici-
sea dass zu mir kommen FB. 24 •
(conam Eg.)\ conom erracht bis ich
ertvachte TE. 12 LU.; PI. ni conn
acci necb Niemand sieht uns p. 133, 11;
5. Masc. conos tanic SC. 48 ; FB. 40
(conas Eg.)\ conid n-accur bis ich
ihn sehe LfJ-^', FB. 74; conid ^
n-arlaid Hy. 5, 20; conid farggaib
Hy. 2, 10 {vgl. 2. conid) ; Fem. conda
bert j3. 131, 2; 3; 4; 7; p. 130, 25;
Neutr. conda tarla FB. 25 {auf
tech zu beziehen); conda esur biad 31;
conda accatar ni CG. i LU.; Plur.
conda thanic Hy. 2, 39; Lg. 11; 7^
SC. 38, 8. —
Gebrauch. Die Conjunction co
steht an der Spitze eines ztveiten
Satzes, der zu einem ersten {bis-
432
weilen feldenden) Satze in irgend
welcher Beziehung steht.
D CO an der Spitze eines Nach-
satzes im Sinne unseres „ d a " und
zwar a) es geht ein Conjunctions-
satz voraus: a m-böi and..,co n-
acca als er da war, da sah er
FB. 37; 85; con-tuli . . , co n-accai
CC. 5 (conn facco Eg.); in tan
m-bätar and . ., co cualatar SC. 17;
FB. 84; 85; 87; Sc3L 15; CC. 4
(conda LU., conn Fg.); p. 145, i4
(con); fecht n-and din bäi _a haite
. . oc fennad löig . ., con facca si
"^ iüU-L, — b) Die Nebenhestimmimg
durch eine adverhielle Wendung
ausgedrückt: lä n-and döib an-
ingenaib . . oc a fothrocud co n-
accatar jj. 131, 14; fo uair co n-gab
Hy. 5, t5. — c) Der bestimmende
Satz geht in der Form eines Haupt-
satzes voraus: nir bo cbian..,co
toracht Conall nicht ivar es lange,
da kam Conall FB. 39; 40; 89;
SC. 7 ; bä iar sudiu . . co n-acrad
FB. 56; ro böi isin t-stidiu faire
■^ iar sudiu . ., conn aca FB. 81; Jjff 1 1j.
TE. 3; p)- 132, 13; luid . . co n-accai
TE. 12 LU.; p. 144, 10; FB. 85;
luid . . CO m-böi . . co n-erbairt sie
qing . . his sie ivar . . da sagte sie
FB. 44; 40; SC. 15; FA. 2; dorat
. . a Läim for a broind . ., co ro der-
drestar in lelap fo läim er legte
seine Hand auf ihren Leib, da be-
wegte sich das Kind unter seiner
2j( Hand Lg. b] maidit . . na sluaig
for na "dorsi, corralsat gritb mör,
CO suifed fuil mol for lär ind liss
die Schaaren brechen über die
Tliüren hinaus, da erhohen sie
grossen Lärm . . ScM. 18; TE. 18;
ni rabi . . fer no lamad a u-etargaire,
CO n-epert Sencha Niemand ivar
da, der es ivagte sie zu hindern,
da sagte S. FB. 15; ni gabsat
naffimär..co n-accatar CC. 3 LU. —
d) Das Gefüge ist ganz lose, der
Satz mit co „da" schliesst sich als
ein neuer Ansatz an: conn-faccatar
ni da sahen sie I\hriis CC. 3 Eg.;
SC. 8; co am Aiifunii cIiica Verses:
cofuarnsa da fand ich ihn SC. 33,3;
CO roni aichnistar da erkannte er
mich 5; conda thanic in t-apstal da
kam der Apostel zu ihnen Hy. 2, 39. —
2) Der erste Satz geht als Haupt-
satz voraus und der Satz mit co
folgt als Nebensatz, a) Der Satz
mit CO bezeichnet das Ziel, bis:
0 ro gab gaisced co n-deocbaid bcäs
seit er Waffen nahm, bis er starb
FB. 79; ro alt la Conchobar, £0l ^'
m-b6j_ si ingen as mörailliu ro böi
i n-hErinu sie wurde von C. er-
zogen, bis sie das schönste Mädchen
in Irland war Lg. Qj co m-ba ^
CC. 4 (gu m-bo £^.V; "co fuaratar
TE. 3 Eg.\ CO tanicc 12; CG 1 iZJ.;
comtar Hy. 5, m; conda rucus
SC. 38, 8; co tänic FB. 90; ro
bä-sa . . i n-imsnim mor . . co ro gle
dam ScM. 4:; dorochair cotlud form,
conom erracht innossa Schlaf fiel
auf mich, bis ich jetzt env achte
TE. 12 LU.; gurrus loiscc bis ihn
verbrannte TE. 20; gumdar mesco
CC. 3 Fg.; co m-bo SC. 8; gu
rissim p. 142, 12; co rfs SC. 12;
CO ti bis kommen tvird FA. 14;
CO tici TE. 13 LU.\ anam . . co ro
diglä in ceö FB. 36; foracaib co-
marle . . co tisad his er kommen
loürde 79 ; 80 ; ni biad . . i f os , co
fagbad nicht ivürde er ruhen, bis
er gefunden hätte SC. 29, 6; s; 14;
lotar ass . . co m-batar i n-inis mara
Lg. 13; 14; 15; co rancatar ÄC. 14; ¥y['"
31; 'Bö; FB. 8; 20; 38; 39; 44;
61; 62; corrabi 92; dotbäet . . co
tard SC. 8; FB. 4; tiagait . . co
röchet FA. 29. — Der Satz mit
CO geht voraus: conda esur . . ocus
CO ro chotlur, ni diwgwo (?) comiond
FB. 31. — Durch Verschmelzung
mit do-ici und ro-ici [kommt, er-
reicht, vgl. ticim, ricim) entstehen
die Formeln connici und eorrici
mit Accusativ, die wir in den meisten
Fällen durch die einfache Präpo-
sition bis übersetzen köymen. —
1)) Die Folge, so dass: benna-
chais in clarainech, comdar forreil
a di süil Hy. 5, 42; ro grecha in
lenab..,co closs fön less uile das
Kind schrie, so dass es durch die
ganze Burg gehört wurde Lgj^U\9; ^^
ScM. 13; corroimid 16; co toTchair
433
TE. 13 LU.; CO m-bo FB. 15; co
forcroth 20 ; co torchratar . . co ra
batär 44 ; nos cuir . . co ranic 64 ;
CO ro läi..,co n-dechaid ibid.; co
tarIa..co in-batar FB. 65; 7U; co
topacht 77; 88; corroichct FA. 16;
CO röchet 22; ba he a meit co ca-
thaigtis SC. 40; büi . . dia fot na
lamae corro acht FB. 82; ro ria-
strad . . co rabi FB. 27; cor bo ibid.;
mani dirgi-siu co rop cöir lüenn
du es nicht aufrichtest , so dass es
gerade ist FB. 27; 6 (commäromarba
für CO n-immä-ro-marba); imma-
cossaitiub . . commatuaircfe doib, co
m-breiifat ibid.; rö sini . . co taill-
fed 27; adrolaic . . co n-dechsad 85;
focheird bedg cuce, corra gaib a dci
n-ö sie that einen Sprung zu ihm,
so dass sie seine beiden Ohren er-
^ griff Lg. 9; 15; corrabi ScM. 3;
SC. 4v ; co ro lathea 5; corra ba
Sc3L 11; 19; 20; co m-bu CC. 5
(gu m-bo Fg.)] co m-bo FB. 3;
conn alt p. 142, 23 ; comtar • budig
so dass sie zufrieden waren FB. 79 ;
dos leicim-se . . do-som in n-gai
cetna, co m-ben a laim de, co m-
bui for lär ich iverfe nach ihm
denselben Speer, so dass er seine
Hand von ihm schnitt, so dass sie
auf dem Boden lag ScM. 10 ; 11 ;
SC. 7; CO m-ba . . con batar 18;
TF. 12 Fg.; p. 130, 25; FB. 61;
doleci gai dö, con luid SC. 36. —
c) in loser Weise eine bloss zeitliehe
Folge, oder eine iveitere Ausführung,
wobei icir co oft mit „und" über-
setzen könnten: tancatar . . co n-
dernsat guima möra sie kamen und
•^ vollbrachten grosse Thuten Lg. 16;
ScM. 15 ; lotar . . doehom in tige,
corra gaib cäch a Icpaid sie gingen
nach dem Hause und jeder nahm
sein Lager ein FB. 12; co ro lä 25;
CO ro fersat 54; co u-dernae 84;
CO n-desetar 91 ; dobert lais a cend
sin, corrabi for bri'i inbroga jj. 132, 17;
SC. 9 ; ocus mnä oentama Ulad . .
do g&hail cepoce . ., co n-erbrat tmd
die Frauen von Ulster sollen im
Chor singen, dass sie sagen.. Sc3I. 20;
frisgart . . co n-epert so fria er ant-
wortete ihr und sagte Folgendes
zu ilir SC. 15; FB. 18 ferais . .
faelti fris, co n-epe7't SC. 17; luid
. . dia acallaim . . co n-epert FB. 43;
afraig . . co n-epert 14 ; for in scäl
la töcbäil a lämi, co tarat beim
du 39. — d) Ln negativen Conse-
cutivsatz steht conna, connach:
tu . . oc ä n-imdegail . . , conna tor-
I gethar FB. 10 ; ro niarbtha . ., conna
j terna ass Lg.Jibj serg for marcuch
in maiger"coniiä toraig sund ille
SC. 29, 20 ; conna facabtais CC. 1 ;
I conna roched SC. 5; conna ruc
acht oenchois üaim ScM. 12; 14;
18; conna bui CC. 3 Fg.\ conna
rabi so dass nicht war SC. 6; con-
j narb FB. 36; connar cungain 39;
connä füair SC. 36; cona fetatar
TE. 15; rucais üaim . . connach
acciu com ec hast du von mir ge-
nommen, so dass ich ihn nicht sehe
bis zu, meinem Tod Lg. 18, 8. —
3) Der Satz mit co hezeicTmef die
Absieht, dass, damit (vgl. conid),
mit Conjunctiv, Futurum oder Tem-
pus secundarium: a) positiv: reg-
mai CO ro lam SC. 35 ; dogen-sa . .
imcossäit . . com-märomarba cäch
dib a cheli damit ein jeder von
ihnen ivechselscitig den andern tödte
FB. 6; CO ros coi'aigea FA. 6; co
n-derntar TE. 9, 12 Fg. ; an bic . .,
CO rot acilliur ivarte ein Wenig,
dass ich mit dir rede Sc3f. 9; taet
CO tallur-sa FB. 94; taet ille . . co
comairsem FB. 31; p. 130, 29; co
n-dernaitis . . i. cor clasta . ., co ro
hagtha..,co ro orta TE. 8 LU.\
gu tuidchidis p. 144, 27; co finnad
SC. 32; CO n-aiced 33, 34; ro fäid
. . CO fastaitis 48; co ro fegtäis
FA. 2; 31; dogni . . a n-etrain, co
ro glethe FB. 33; co fiastais SC. 22;
CO tistais . . ocus co fessta TE. 2 Eg.
— h) negativ: is i liss fo leith ro
alt CO nach acced fer di Ultaib in
einer Burg abseits tvurde sie erzogen,
damit kein Mann von den U. .sie sähe
Lg. 6^ conna hacced^ll^ cona ti-
stais J4; conna teilgedj).131, 21; con-
na ro chomraictis SC. 48; conna bad
FB. 2b; connafogl)aitheFi?.80; auch
connä bad losend don tig84'? cona ris
Gl. zu ar nad ris Hy. 6, 20. —
28
434
cobluth
4) Hau fünf) von Säfsen mit co
in i-erRchiedencm Sinne: dochuatar
side dia n-dilgiund i n-oen 16, co
n-dcochotar doclium rig Alban, co-
n&üiifür condaV) ragaib ina munteras
diese gingen sie zu vernichten an
einem Tage, d a begaben sie {letztere)
sieh zum König von A., so dass
er sie in seinen Dienst nahm L(L 11;
fecht and din luid in rectah-e ma-
tain moch corra lai cor imma tech-
som, CO n-accai in lanamain ina cot-
lud ("///'-/ iiiiiij (h:y Verwalter morgens
friili II ml m neide einen Umgang
tim iJir Hans, da sah er das Paar
schlafend Lg. 12 j luid . . co ränic
..CO n-accaT'lSTT. 13; lotar ass . .
con rancatar . . co n-accatar 15;
fechtus dia m-bui Eachaid hi Fre-
mainn, co n-dernad öenuch . . leo
ann, co tanicc iarsin Etain einst
als E. in F. tvar, dass eine Fest-
versammlung dort von ihnen abge-
halten würde, da kam E. TE. 15;
CO raeblangtär . . dia n-gaiscm(7, co
folmastar cach dib aidid a chele
so dass sie zu ihren Waffen
sprangen, damit jeder von ihnen
(lern andern den Tod bereite FB. 20;
CO n-örget . . co m-bad 21. Eine
grössere Anzahl von Sätzen mit co
hinter einander: p. 131, i-s; FB. 21;
25; 31; 86. —
5) CO in explicativer Bedeu-
tung, dass: is irrechtaib bo . .
settai mnä Ulad . . conom thici-sea
es ist in Gestalt von Bindern lo. s. tv.,
dass die Schütze der Frauen von U.
zu mir kommen FB. 24; immotarla
..döib..,co tarat in t-oinfer for
firu hErend es widerfuhr ihnen,
dass . . ScM. 8 ; ciatberat . ., co n- |
dcnsat cennach fris FB. 11\ atbcrt . .,
CO n-dingncd ccnnacli fris, dia tuctha
dö in curadmir ibid.; atbertsat . ., !
CO leicfitis ibid.; ro fitiV co ticfaitis j
er lousste, dass sie kommen würden
FB. 79 ; bäd maith lim . . co m-bad
e.s tväre mir lieb, ivenn er es wäre
SC. 14; bä doigh leo, comad (= co
m-bad) a sidib di es war ihnen
wahrscheinlich, dass . . TE. 5; dir-
san a fot co n-erbart 10 LU.; nä
con fcs CO. G LU.; negativ: ro
fitj'r no CO ricfad Emuin Macha
afrithisi Ber. Celt. III 175 [Cnch.
Death)y SC. 45, e; ni bo rö lim
dait, conna tissad . . ocus co m-bad
FB. 17; atnaigh . . aicbne fair, conar
be Ailill TE. 12 Eg. — 6) Beson-
dere Verbinelungen: a) acht co nur
dass: acht co taisfena a fled döib
FB. 7, s. acht 1) b). — b) cen co
ohne dass: atä biad lat cen co
n-essara Sc3I. 3; ros boi ni no
chomairled cen co labradar ibid. 3, 2.
— c) ceiii CO, ct'u CO wenn nicht.
— d) ni con, s. iif, und e) iio co,
no con, nocho, nochon, emphatische
Formen der Verneinung.
col) i. buaid Corm. p. 8; i. caomh
no buaidh O'Dav. p. 63.
col)aid s. cubaid.
cobair Hülfe; cobir auxilium
Z\ 781. — Sg. Nom. ro bo cho-
bair dond Erinn Hy. 2, 15; Bat.
Ldiar cobair Hy. 1, ic; G, 3.
(_x) cohais F. „conscienee'' (>' i; u-gl.
cubus), ist aber an diu fuhinidni
Stellen offenbar eine Neben foe in i:un
coibse confessio: Sg. Nom. isi
mö chobais indiu jLr/. 17, 19 (cu-
bus Eg.); Acc. tabair a chlorig do
chobais prius ocus dobcr-sa iar
sein Hy. 4 Praef.
col)ar .s. colmr.
cobartlie SC. 29 s. cobraim.
cobas conipages Z'^. 871.
col>cs die gleiche Quantität? coi-
bheis coinparison, eqiiality, as much
as (XDon. Suppl. — 8g. Acc. co
ro lin in coibes n-dimain den leeren
Baum FB. 40 Eg. ; Du. Acc. dorad
a da cobheis zioeimal soviel p. 309, is.
: cohlach die Stimme zivischen
Ba,ss (dord) und Tenor (andordl
Baryton, vgl. On the Mann. III
p. 378. — Sg. Nom. coblach Ard-
dain Lg. 17, 27.
coblath 1. curach no long beg
for a m-bi imram O'Dav. p. G7.
coMige F. Beiliegen, Beila-
ger; copulation O'B. — Sg. Nom.
coibligi friCoinculaindSC.il, 4; Gen.
inam bia-sa uair coblige let TE. 5.
cobluth etwa cob-li'ith? Sg.Nom.
ech . . cobluth FB. 50; coblüth
p. 310, 22.
K ? t-ti^i:^^ o^^M^J- Um.
T);i C'olior
435
l>ä col>or TE. GLU. lies bäcobor,
s. accobor.
Icol)ra Schild; a shield O'R.
— PI. Gen. tri maic Uislend cobra
n-garg Sc3I. 21, i8.
eobraiin II ich helfe. — Praes.
PI. 3 nos cobrat FÄ. 27 (nos ca-
brut LBr.) — Praes. sec. Srj. 3
ahsol. dia m-bad . . Conall Cernach
tabsat crechta, is Cucbulaind co-
l)arthe SC. 29, vgl. budigthe, cartbo.
cobrith F. auxilium Wh. 7c
(Z'2. 802); cobraid Fei. Oct. 18.
cobsaid fest; cobsud stabilis
Z\ 871; vgl. fossad. — Sg. Nom.
^ menma cobsaid La. 17, 37,
^ cobsaidecht F. Festigkeit. —
Nom. cobsaidecht ailecb Hy. 7, 25;
Dat. CO cabsaidecbt SC. 42 (cohs.H.);
Äcc. cobsaidecbt FA. 10.
cobur Schaum; cobhar foam
OB. — Sff. Nom. cobur fola for
a cl^diub FB. 24.
cocart M. Kampf; „war" Corm.
Transl. jx44. — Nom. ro böi in cocad
etiirru ScM. 5; Gen. in cbocda
SG.Qi\ PI. Nom. cokthe ilij).131,36.
co-cele 31. Gefährte. — PL
Gen. armgaisced a coceli FB. 40.
co-cert Berichtigen, Zn-
rechttv eisen; judgment C/Don.
Suppl. — Acc. in coceirt emenda-
(tiomm 311. 2a (Z^. 68); iii ra la-
matar Ulaid a cbocert immi Xr^. G^
cocertaim 11 ich berich'tige,
IC eise zur ec h t ; coigeartaim „Ij^id-
ge, inquire" OB. — Praes. Sg. 1
cocertaim bretba \}\ad p. 327, 31;
•3 meti cenid chocerta FB. 68, 15?
— Inf. Dat. oc cocertad a cotrebi j
SC. 21 : in tan na hantai for cocer-
tad Medl)a FB. Ib. — Vgl. con-
certaim.
eo-oetul N. Harmonie; coretal
cnncentns Z^. 871. — Nom. cocetul
comchubaid FA. 7; SC. 33, 17.
cocliliiie Deminut. von cochull.
— Sg. Nom. cocbline ettecb immi
CO n-urslocud for a dib n-ulendnail)
1). 311, 3.
cochull eine Hülle für Kopf und
Schulter, = lat. cucuUus; cocul
quasi cucull ab eo quod est cuculla
Corm. p. 10; cochall cassula Ir.
Gl. 121. — Sg. Acc. atconnaii'c . .
a gualaind tresin cochull SC. 36;
a cocboll Gl. zu a forbrat Hy. 5, 34;
PI. Nom. cochaill gerra aigreta
impu FA. 26.
cocid p. 141, 11 für cöicid, vgl.
p. 327, 3».
co-cricli F. Grenze, Grenzge-
biet; a niere, boundary O'Don.
Suppl. und Gramm, p). 276. —
Sg. Gen. a techta coigcrichi TE.
2 Fg.: coicriche 3; coicrichi 17; 19;
Dat. issin cbocricb Sc3I. 14; Acc.
ro imthigitar in cocrich Sc3I. 6; 9;
PI. Dat. hi cailtib hi cocrichaib
FB. 35; Gen. fri ciana cocrich
SC. 31, 11?
cocrö p. 131, 20? s. cro.
codal F. Haut; codul i. seiche
O'Dav. p. 65. — Sg. Nom. sen-
chodal fria ebnes FB. 91; Acc. hi
curchän cen chodail „in a coracle
lüithout a hide" Fei. Dec. 8, i. cen
seced imme (gin lethur uime i. gin
I thseichid O'Dav. l. c).
coeea s. cöica.
coechech , cöicliech , cochech
s. dron-.
cöel (chüil in goij-chuil) dünn,
schmal; cöil macer Z^. 31; caol
slender OB. — Sg. Nom. cöel
ocus cumung FA. 22; c^l ibid. —
Comp OS. ech ; . coel-chos FB. 50
{mit Eg. -chossach zu lesen?). —
Davon coelach „ivattling" {Flecht-
werk, zum Bauen) Three 3llr.
Hom. p. 108, 6, coelän „gut" {Darm)
Gild. Lor. Gl. 224.
coelchossacli dünnbeinig. —
Sg. Nom. ech FB. 50 Eg. ; p. 310, 22.
cöinifed Xr/. 5, i5_ lies cöimset {^^
s. cumcainir*
coem, cäern hübsch, lieblich;
loveable Stokes Fei. Ind.; cöim
pretiostis Z^. 31; caonib gentle,
mild, handsome O'B., vgl. dichöem.
— coem cach co hEtäin TE. 5 Eg.\
is caem do chucht TE. 9, 14; caem
a dath 10, 7; mo chele cem FB. 23.
— Compar. iss cäimi atconcatar
TE. 5 Eg. {im Sinne des Superl.);
Superl. as chöemem SP. V2. —
Comp OS. mit Adjectiren: coem-
gratto p. 144, 17; caem-casto jj.
28*
436
coich
145, 5; viit Substantiven: cöem-
uj ^ ainecli Lg. 3; 5, 2; j^. 328, 15;
^^ -chele -SC. 42; caeim-cheli TK
20 i?</.; cöem-chöecat FB. 68, 5;
coem-'tiru Tl?. 5 jE//.; csem-roth
Fi?. 33? vgl. caomhrath decent O'B.
coem-chloim III icli wechsele;
coim-chläim cambio SG. 186^ {Z'^.
884); atts com-im-chlöim.— Praes.(i)
Sg. 3 cöemclöid FB. 81; 87. —
Inf. coimmcliloud SG. 62»; caomh-
chlüd {sie) exchange O'Don. Sujipl.
cöemuacav Per f. Bep. potui;
Sg. 3 coua coemnacair labra so
dass sie nicht sprechen konnte Three
Mir. Hom. p. 68; ni con choim-
nucuir Z^. 451 ; PI. 3 ni coimnactar
ibid. — Vgl. conicim, cumcaim,
for-coemnacair, atchomuaic.
cöercha s. caera.
coi s. cäi.
coibes s. cobes.
coibletliar FB. 23; coibledar
(coiplethar Eg.) ibid.; Inf. coibliud
in'iada 24V
coibiies affinitas Z^. 788.
coilise = lat. confessio. — PI.
Acc. CO tarrtad a coibsena Hg.
4 Praef.
1. coic Koch, Köchin; ab eo
quod est coquus Corm. p. 9. —
Sg. Nom. M. Three 3IIr. Hom.
p. 98, «; Bat. F. dia coig p. 42, 9.
2. coic i. riiü Corm. p. 12; i. rün
no comairle O'Bav. p. 63.
cöic n- {indeel.) fünf; quinque
ZP'. 303. — CO cend cöic \a.-\iX\adan
TE. 2 LU. -.hi cöic töchtaibjj. 41, 9;
cöic coicid TE. 1; Sc3I. 22, 9; cöic
deich ubull fünfmal zehn Aepfel
SC. 37, 7; cöic fichit bargen fünf-
mal zwanzig Brote FB. 9.
coica, cöeca M. Fünfzig; Z^. 306.
"K — Sg. Nom. cöica iinga <£i^J,8J_24J
ScM. 5; 21, 5? cöeca ingen SCTWt
FB. 63; ban FB. 25; SC. 44, 11;
FB. 17; lepad SC. 33; 9; 10; In-
gen 45, n; p. 131, 11; caecco ingen
p. 144, 20 ; coeca 30; 2^- 1^0, 24;
Gen. fothroüd coecat carpaf FB. 20;
Bat. dö coecait fer >S'C 45, 12;
coecait ingm p. 143, 1 (mi^ 50 Mäd-
chen) ; ebenso Fedelm Noichride
coecait ban (so zu lesen) mit öO Frauen
FB. 17; 19; Acc. coecait laecli
Oss. 1 10 ; in coecait ingen ÄC. 45, 12 ;
coecuit ingen p. 144, 25 {Acc. nach
fil?); PI. Nom. na tri coicait
Sc3I. 21, 5; if)/. 2, 25 Fr.; Xg, 10 9<^
(tri cöeca Eg.):, ban äC 16; 33, s;
44,13; Fi?. 54; cetra coecait SC. 4,5,13;
Bat. cona tri coectaih breclend
SC. 33, 21 ; FB. 54 ; ^cc. tri c«ecto
imdad SC. 16; coecta FB. 65; i)it.
iVom. da coecait ban (S'O. 45, 14;
Acc. di chaicait GZ. 5« cet Hy. 2, 30.
c6ic-dial)ail „five times folded"
0' Curry. — Sg. Nom. brat corcra
cöicdiabail SC. 8; füan p. 310, 32;
Bat. alleiud chorcra cöicdiabail
SC. 33, 5.
eöicdigis vierzehn Tage, von
cöic-deac fünfzehn; coicthighes a
fortnight CBon. Suppl. . — batnr
ann coigdighis ria. samhfuin ocus^
coictighis iar samfuin TE. 6 Eg.
1. cöiced, cxiiced der fünfte;
Z^. 310. — Gen. co dorus in chüced
nime FA. 17; Acc. in cöiced töcht
p). 41, 10.
2. cöiced 31. ein fünfter Tlieil
von Irland, Provinz; die fünf
Theile sind: Ulaid, Lagin, Connacht,
Muma, Mide. — Sg. Nom. cöiced
Ulad Lc/. ß_\ Gen. ri cöicid hEvend ^
FB. 17; nru cocid liErenw -p. 141, 11 ;
banrlgan in chöicid uli FB. 20;
52; 55; fo chli chöicid Chonchobair
X^.^ 15; dar fot FB. 43; jj. 327, 38; ^
ri "cacTliöicid TE. 1 LU.; ri chöi-
gith Ulad ibid. Eg.; choiccid Mu-
man ibid.; Connacht ibid.; tarb in
chöicid Lg^dj, techta cach cöicid -^
TE. 1; euecF cöicid FB. 94; fiad
andrib . . in chüichid SC. 41 ; Bat.
a coiciud Choucobair jj. 131, ü;
Acc. forsin cöiced uile Sc3I. 14;
PI. Nom. cöic coicid Ercnd TE. 1
{coisith Fg.); Sc3I. 22, 9; Gen.
cussin mördail sin cethri cöiced
n-Erend SC. 21; Bat. oc cethri
oll-choecedaib hErend SC. 21; Bu.
Nom. da cöiced hErend Sc3I. 5.
coich, cuich Pron. interrog.tver.
— coich thussa SC. 12; coich and
so ScM. 10; cuich seo 14; coich
in gilla SC. 33, 29; immafoacht
de, coich dia m-bo cheli FB. 40
cinc-rind
437
{vfjl. cia (lia m-bo chcli 39:; cuich
a tigenia FB. 38 Efj. — Als Gen.:
is inderb coich in mug est inceiium
cujus sernis SG. 209'' {Z-\ 356) ;
cöich et ua heich se FB. 38;
SC. 25?
cöic-rind fünf Spitzen oder mit
fünf Spitzen versehen; „flesh-pier-
cimi" (f Curry, On theMann. III 137 !
— sieg coicriud p. 131, 19; gilech
cüach cöicrind FB. 45.
föic-roth fünf ringsum laufende
Streifen? — Sg. Nom. coicroth oir
airgdide FB. 45 (coicroith Eg.)\
Dat. sciath co coicroth oir fair
„a shield tvith golden hosses" 0' Curry,
On the Mann. III 137! Vgl. com-roth.
eoictig-liis „fire-houses" CCur-
ry, Oh the Mann. III p. 56.
ooictig'Iiis TE. 6 Eg. s. cöicdigis.
eoidclii s. eaidche.
eoilliin III ?c7t verderbe, ver-
wüste. — Praet. Sg. 3 ni coill
Hy. 5, 48; PI. 3 ro choillsiut TE.
20 Eg. — Inf. oc coUud a n-hirend
CC. 1 LU.
cöim „a cover, covering" O'B.,
vgl. com i. coimead 0' Clery {0' Don.
Suppl.)'} — Nom. ithe side sain-
chöim ind rig Gl. zu qui est sal-
vator omnium homimim maxime
fidel ium Wh. 28<ä, 5 (sunt hi pro-
prius amor regis Z^. 350, dementia
858); Gen. amaZ nondad maicc
cöima Wh. Ti^\ om choimmdiu
cöima SG. p. 204 (Z^. 954): Dat.
fo chöim a cell FB. 21 (fo cho-
mair Eg^.
coimchläim s. coeinchlöim.
eoimdiu s. coindiu.
oöime F.Feinheit, Schönheit,
von cöem. — Dat. ar a cöimi SC. 17;
Acc. Gier chäimi ocus chumtachtse
FB. 1.
coimmess i. comchomus for cach
leth Corm.. p. 12; cöimlimeas eqiia-
lity, comp)arison O'B.
eoimiiactar s. coemiiacar.
coiinpert Empfang niss; sper-
ma Ir. Gl. 847. — Sg. Nom Compert
Conculaind^). 136; combartjx 133, i.
coiniprim I ich em 2^ fange. —
T-praet. Sg. 3 cotombert-sa FB. 22.
— Praet. Sg. 3 ro chompir L U. 52^, 20;
Dep. 0 ro choimprestar in gein
Three Mir. Ilom. p. 68. — Pass.
Praet. ro coinpred LU. 52^, 35. —
Inf. cethirdo chompert dam ibid 15.
C'oimseta biid ocus istich Gl. zu
cum suffieientiaWb. Id^, 13 (Z^.804).
Vgl. comse.
coimsi i. comair no beg O'Dav.p.lO.
coimsid Schützer? — Sg. Nom.
he fesin as choimsid däu SP. II 15;
comsid na näem näsad n-an LU.
p. 40», 36 Aid. Ech. {„Guardian
of the Saints of spHendid festivals"
CXBeirne Croive). — Vgl. gaibid im-
mib a n-etach macc cöimsa, amaZ
nondad maicc cöima Wh. 27b, ig? ^-^
coin Lg. 17^ J_ Lc, p. 144, 13 G£\
ti. ö. für cSin.
coiiidircleoh s. c-ondirolech.
coiiid p. 132, 23 lies co ind.
cöiuis TE. 12 LU. s. cäinim.
1. cöir gerade, recht, gerecht,
angemessen; congruus Z^. 234;
vgl. ecoir. Nach Stokes Fei. Index
ist die ältere Form eauir, SG.
Zauber Z^. 949. — Sg. Nom. comul
cöir Xf/. 18, 19; deidghin coir comard ^
TE. i Eg.; mo thinnscra cöir TE.
5 Eg. ; füan . . cöir FB. 51 ; mewma
cobsaid cäir Lg. 17, 37; is cöir ^
ScM. 6; SC.'U; FB 9; Gl. zu
Hy. 2, 3; ro bo chöir FB. 5G; co •
rop cöir 27 ; ni cöir duit . . fdasnad
friu SC. 5; FB. 94; ton-coir 37 Eg.?
PI. Nom. mnä cöri SC. 40; batar
cöri iaräilKu a di süil TE. 4 Eg.
— Compar. ba coru Gl. zu, ba
huisse Hy. 2, 60; justius Z'^. 276;
is coru SC. 44: ba coru deit TE.
13 Eg.; ingen iss coiri 5 Eg.
2. cöir „arrangement, adjustment
{so auch O'Don. Suppl), the proper
tuning or harmonizing of a harp,
tune" O'Curry On the Mann. III
214 ff. — Hierher canaid cöir cos-
crach cridemail FB. 52?
eoire s. core.
^ coirm, cuirm N. Bier. — Sg.
Nom. coirm inse P'äil p. 133, 1;
Gen. ni bat dergnat colla coirme
• SC. 25: da dail inna corma j). 311, 37;
I Dat. oc cormaim SP. V 15; a churnu
; CO cormaim SC. 30, 3 //. itnd so
zu lesen; Acc. ar chuirm Lg. 18, 31; V.
^- ^vigy. s^y
coirthe
438
•omadas
Fl. Dat. <la cliuriud ilo cliormanuaib
eoirtlie s. cortlie.
eoister FB. 29 Eg. für coiscther,
s. coseaim.
eoitclieim communis Z'^. 778.
coitsim, später coistiin ich höre
{I listen), vgl. eitsim, eistim. —
Praes. PI. 3 in ceoil risa coistet
FA. 5. — Praes. sec. Sg. 2 dia
coistithe frim SO. 7. — Inf. coit-
secht hearing O'Don. Sitppl.; Dat.
oc coistecht frit SC. 40.
col Sünde, Blutschande; in-
cest, iviclcedness O'Don. Suppl. —
Nom. dogentar a col TE. 11 LU.(
Dat. ni ar chul no amles TE. 13 L U.\
Acc. cen i^eccad cen col p. 133, 4.
colacli sündig; incestuous, sin-
ful, wicked O'K; hie Cayn Ir.
Gl. 1030. — PI. Nom. colaig FA. 29.
colaiud F. Fleisch, Körper;
colinn corpus, caro Z'^. 249. — Nom.
a cholaind sein Bumpf ScM. 19;
Gen. coluo Z\ 250; na colla FA. 15;
dergnat colla SC. 25; ar colla cisu
Hij. 4, 5 (i. peccata); i teti a coUai
FA. 27; Dat. cein bai M colaind
FA. 3.
1. collba „« tvand" Corm. Transl.
p. 36, vgl. „colbh a post, pillar,
reed" O'B. — Sg. Nom. leth-cholba
flatha „one of the pillars" Hy. 4, o;
Du. Nom. amal bite da cholba
i n-domun Gl. zu Hy. 4, 9.
2. colba, colblia „the side of a
hed particularly the front rail"
O'Don. Suppl. — Sg. Dat. ar
cholba na hiomdliadh „upon the
side of the couch" Torr. Dhiarm.
p. 46; PI. Nom. colba do lepthaib
croda SC. 33, ii.
3. colba, Freundschaft; colbha
love, friendship OB.; cobla i. con-
dalbu O'Dav. p. 65, vgl. Fei. Ep. 74.
4. colba s. colpa.
colbthach F. junge Kuh; heifer
O'B., vgl. Corm. p. 8 clithar set. —
Sg. Gen. commeit chori cholbthaigi
SC. 5.
coleaid F. = lat. culcita; „a
flockhed" Corm. Transl. p. 44. —
Nom. CO räimid in cholcid böi foi
CO m-batar a cluma for foluamaiu
immou tech EU. p. 127", l'9; PI.
Dat. do . . cholcthib FB. 4.
coleic s. collcic.
eolgi^. Schioert; colc i. ciaideb
Corm. Transl. p. 11. — Dat. oc mo
choilc-se ihid. — Vgl. det (calgdet).
colg-direch schioert-gerade,
vgl. diroch amail colg O'Dav. p. 72
calgdet. — PI. Nom. fertsi colg-
dirgi FB. 45; p. 310, so.
1. coli corylus Ir. Gl. 556.
2. coli Verderben, to violate
O'Don. Suppl., vgl. coillim. — Sg.
Nom. ni frith coli ann Hg. 5, tiü
„his hody (collann) loas not foimd"
Stolces, aber vgl. ni frith locht ann 29; ,
bid aithrech a coli Iaj. ö, nj ar 1"^
is leis coli cet ingeü na n-Ultaib ^
dogres LU. p. 127a, 26. r
coUaide fleischlich, von co-
laind. — Sq. Acc. cach n-accobor
collaide n-airi TE. 13 LU.
coUan Lg.llj^L. für comlan? ?(•
colleic „jtist noiv, for the present"
Stolces, Three Mir. Hom. Index;
calleic omnino, semper, utique
Z^. 610. — cid mor a anoir colleic,
bid mo i n-dail bratha TJiree Mir.
Hom. p)- 124, 12; anais .. colleic do
eis in t-slöig FB. 42; imbertbar
fidcella dün coleic SC. 3; in raga
do acallaim Fainde coleic 16; issed
adfiastar sund coleic 28; dolluid
. . timchell calleic j>. 131, i.
collofat FB. 6 s. lobaim.
colomau = Zfti. columna. — PI.
Gen. na cethri coloman sin FA. 7
(colamim LBr.)\ Dat. co cethri co-
lomnaib ibid. (colamuu LBr.); Acc.
fri colomna 25 (colamnu LBr.).
colpa Unterschenkel, Schien-
bein; tibia Ir. Gl. 146. — Du.
Nom. a dha colptai TE. 4 Fg.;
PI. Dat. cusna colpthaib cum tiblis
Gild. Lor. Gl. 65.
com-acus, eomaicse s. coin-
fociis.
comadas passend; conveniens
Wb. 8b {Z-\ 994); meet, fit O'Don.
Suppl. — Sg. Nom. ro bam cele
comadas SC. 45, 7; 9; ba gilla co-
madas FB. 89; ar bä comadas do
ar cruth TE. 3 LU; is comadas cau-
Yuthmit do thabairt dait FB. 59; 60.
comadatlu'üc
439
■dad
comadatliret' Gl. zu Ify. 5, 19?
fom-adbar Maicrial'^ — -SVy.
Acc. eter deiiitrub ociis comadluo-
ua flcde FB. Jt.
comaid, comid s. coiiimaid.
oomaidein s. coiu-uii'iideiu.
comaig: FB. 23?
comaig-htech alieniyena Ir.
Gl. 314.
i-omnülG F. S chto ang er Schaft ,
von tomall. — Sg. Nom. caillech
irrabili comaille Gl. zu Hy. 5, 39.
oomaiud s. oouimau.
ooui-ainm i\". co(inomen Ir.
Gl. 993; Nenn. 3 LÜ.
oomaiuse SC. 20?
coiuaiusig'im 111 „/ revile". —
Fitt. S(j. S födemaid smacht iiidara
tigenia ocus comainsigfid in tigerna
alle SMurt. 1. — Inf. a särugiid
ocus a chomansiugud ibid. 6.
comair i. a farrad O'Dav. p. 72;
fo chomair „for, or against" O'Don.
Sui^pl.; fä chomhair m'iülc-se „to
do me evtl" Torr. Dhiarm. p. 90;
FB. 21 Eg. — Vgl. aur-chomalr.
com-airl)ert biuth fruiZ\ 918.
comairelie Schutz, Garantie;
comairce protection O'Don. Suppl.
— Sg. Nom. ro bad chomairche
ar Ultaib ulib SC. 10; is möo de
as comairche airthiu ibid.-., Hy. 1, 55;
comairce Gl. zu Oss. III 10 Ed.\
ban-comarchi SC. 14; batir comarchi
föcro a n-airm SC. 2; Acc. scar-
thair fri comairge inua u-arcaingel
FA. 20 (comairci LBr.); taet Fer-
^ gus friud i comairge Lg. 13: PI.
Nom. tiagat commaii'ge Irin ibid.
^ Garantieen? 4?-'^
coniairciin 1 tch frage, vgl.
ath-chomarc Nachfrage Beitr. VII 51,
iin-chomare. — FiCt. PI. 1 co co-
mairsem FB. 31; Dep. Sg. 2 co-
mairser i. fiaghfraighi [,zu iarfaigim)
OI)av. p. 68, vgl. Beitr. VII 51.
couiairle s. eomarle.
comairllm III ich berathe;
überlege. — Praes. sec. Sg. 3 res
böi ni no cliomairled ScM. 3, 2.
■^ com-aiteeht 31. Begleiten,
Schützen, vgl. cora-imm-thecht.
— Sg. Nom. ba ferr a comaitocht
jf jf- Lg. 13; 17, 30: Gen. di aingel a
comäitechta FA. 3 (clioemter«c/tta
LBr.i; l)at. hi comaitocht a slöig
in Begleitung FB. 11; occa chom-
aitecht 2^- i^^» -i; ^r chomaitecht
Etaini p. 131, ij.
com-aithech M. Nachbar. —
PI. Acc. ata cath etir do thuaith-siu
iuuossa ocus a comaithgiu TJti-ee
Mir. Hom. p. 70, 32.
eoin-äliiid gleich schön. —
Du. Acc. da cch . . comalli p. 310, 13.
coinall schioanger. — Acc.
F. in caillig comail Hy. 5, 39 (i.
comallaig). —
comallacli schwanger. — Acc.
F. comallaig Gl. zu comail Hy. 5, 39.
comallaimllic/j erfülle, fülle,
älter comalnaim. — Praes. Sg. 3
Dep. nod chomalnadar qiii id implet
AVb. Ib^ {Z\ 438); rel. comallas
frim-sa he FB. 76; in ceist 93;
PI. 3 nä comaillet FA. 23 (nanas
comaUat LBr). — Praes. sec. Sg. 3
nech no chomollad fir fer frim
FB. 93. — Inf. Dat. do chomalnad
Wb. 10a (Z-^. 923); fir fer do cho-
moUod FB. 94 (chomallad Fg.).
com-alta Pflegebruder, Pfle-
geschioester; collactaneus Ir. Gl.
486. — Sg. Nom. SC. 3; comaltai
do Conall 2^. 142, is; Acc. eter aite
is chomalta SG. 29, 3; PI. Gen. a
bucht a comalta SC. 40.
foin-arbe 31. Erbe, Nachfol-
ger. — Sg. Nom. Fabian comarba
Petair Pabst Fabian FA. 32; conid
he as ardepscoj:» Lagen 0 sein ille
j ocus a chomarbba dia eis Hy. 2
Praef.; comarbte buidne SC. 17, 2;
Dat. ic comorba Petair p. 17, 28;
PI. Nom. comarpi coheredesir?^. 19"=
{Z^. 60) ; mäinigter comarbai SC. 25.
comarc i. cuimniugudh O'Dav.
p. 66 mit Bezug auf Fei. Aug. 5.
Vgl. comaircim, im-chomarc.
coin-ard gleich hoch; equal in
vulue O'Don. Suppl. — -SVy. Nom.
comard ra sliss Sc3I. 18; deidghin
[ coir comard TE. 4 Fg.: PI. Nom.
I clöthi . . comarda ^>. 191, ic; Dat.
i iua corönib comardib FA. 12. —
comarda s. comartba.
j comardad 31. Gleichsetzen;
! equalization O'Don. Suppl. —
/UU. Jl ^ - ekt c/. Cu<J^ C^fic^JvJgaUc^ u)-«Jty> ^-.Ä^
comanlus
440
coradiii
S(f. Nom. iii dligthi comardad fris
FB. 41.
oomardns M. die (jleiche Hö-
he. — Sg. Dat. fö chomardus imdai
Coüchohair FB. 8 ; f o a comartiis 25.
com-arle F. Math, Beschluss,
Entschluss. — Sfj. Nom. in cho-
mairli doberi-siu ScM. 3, 17; cen
CO deiitar comarli fris FB. G; ba
si comarli Sencha doib FB. 7; 42;
comairli forro 78; atä comarli lim
FB. G2; Gen. iar scn'itaii a comarli
-, FB. 59; Dat. iarna chomairle i^- 13;
a comairle Chonchobair li'^'Äcc.
acht CO n-derna mo chomärli-sea
FB. 8; 42; ni dentdis . . comairli
rig fri Ultu SC. 22 ; foracaib comarlo
FB. 79; PI. Nom. for comairli
consilia vestra JVh. 18c {Z-\ 248);
■^ batar eat a comairle ^Jaj. 10.
com-ar-lecim III icJi erlauhe.
— Fut. Sg. 3 ni chomarlecfi Three
Mir. p. 12, 20. — Praet. Sg. 3 ros
comairlec ihid. 25.
com-arnie s. imma-com-arnie.
com-arthaiV^. Zeichen; comarde
Signum Z'^. 871; vgl. airde. — Nom.
comartha FB. 78; comarda »SC. 37, 21;
comarda u-aichnid FB. 59; Acc.
lii comartha m-breithe ibid.; can
choraartha n-derb 72; suachnid 73.
comarthauach SC. 49 s. com-
marthanach.
com-attrebiV.-Z^Msammewwo/t-
nen; s. aittreb. — Sg. Dat. iar..
comattrib na colla cona suan FA. 15
(comaittreb LBr.); i comaittrch
muintire diabail 30.
eom-bägr F. ZusammenJcäm-
pfen, Wettlcampf, Wetteifern.
— Sg. Nom. ScM. 22, 10; Dat. atö oc
combäig frissTF&.26'i, 17; cinniudtria
chombäig „a comrades covenant"
Bev. Celt. III ^x 183; PI. Gen. con-
l)oing catha crö-chombäg FB. 24?
comlbart 2). 133, 4 s. coimpert.
combathad fri usee {so zu er-
gänzen) TE. 9? Vgl. ni dheargann
arm air, agus ni loisgeann teine e
agus ni bhäthann lüsge e Wasser
ertränlct ihn nicht Torr. Dh. p. 120.
c'Oin-l)oiig-alm I ich breche. —
Praes. Sg. 3 comboing FB. 52;
cowboing confringit Wb. 4^ {Z'^. 431);
coHboing FB. 24; PI. 3 combougat
O'Dav. p. 59 boiug. — Praet. oder
Perf. Sg. 3 nath combaig Hy. 5, 77
(i. na ro briss); combach fregit
LArd. 11, a. 1 {Ir. Gl. p. 166).
oom-bruithe zerstossen, vgl.
brüim. — Sg. Dat. du sei chom-
bruithin LU. p. 23% 23.
eoni-l)üad gleich siegreich. —
PI. Nom. (beim Dual) da ech . .
com-büada FB. 45.
(•om-cheiiel, coimhchenel i.
comhsaor (gleich edel) (fDon.
Supiil. — Sg. Dat. dim chlaind
comceneoil FB. 22.
com-clictl)uid conscTisus Z^.
871. — Sg. Dat. ni bid uech dib
hi comchetfaid alaili p. 310, 4.
eom-chosmail ähnlich, ent-
sprechend; alilce, conformable
CB. — con mostar a aes . . fo
Choinculaind comchosmail FB. 30;
frisin Coinculaiud comchosmail 52.
com-chruth Adj. von gleicher
Gestalt. — PI. Nom. (beim Dual)
da ech . . comchrötha FB. 45; com-
croda p). 310, 14.
com-cliiibaid harmonisch. —
Sg. Nom. cocetul comchubaid FA. 7;
Acc. claschetol comchubaid FA. 31.
coin-diil F. Zusammentref-
fen, Stelldichein. — Sg. Acc.
dul it chomdäil SC. 39; dorönsat
comdäil ibid.; connici in comdsiilibid.
com-dath gleichfarbig. — PI.
Nom. (beim Dual) da ech . . com-
datha FB. 45.
com-derg gleich roth. — Sg.
Nom. coimhdheargre crithirjj.309,12.
cönidigfiiad ]). 169, 14?
com-diinmus 31. der gleiche
Stolz, Hochmuth, vgl. diummus.
— Sg. Acc. im chomdimmus in trir
curad sin FB. 42.
comdiu, coimdiu 31. Herr; domi-
nus Z"^. 255; coimmdiu SG. p. 204
(Z'^. 954). — Nom. in comdiu FA.
1; 34; coimdiu jj. 169, 7; 170,7; in
comdiu na n-düla FA. 1 ; in coimdiu
isu Cristp. 169, 20; Gen. in chomded
FA. 12; 31; cholmded p. 169, 20;
in comded FA. 2; 7; 19; 25; coim-
ded 7; p. 40, 14; 41, ig; in comded
cwmachtaig FA. 9 ; ic mor choimded
com-iUüitli
441
jnmliUKl
FA. 31 LBr. ist cnrrupt (etwa ic mo-
radV); Dat.ön chomdid clivtinaclitach
19; don choimdid^». 40, 4o; Acc. frisin
comdid FA. 30; in coimdid j). 40, 37;
imüii comdid c!(machtach FA. 6;
uo clivetitis in comdid FA. 32; file
chöim«idith SG. 29^ (Z^ 646).
eom-tllüith gleich dicht. — PI.
Noin. clöthi . . cömdluthi p. 191, 16.
comdliitluid synaeresis Z'^. 871.
f'om-cirg'im ich erhebe mich.
— Im-pevdt. S(j. 2 coimeirig TE. 10.
com-6itg-iin coniveo, indtil-
geo. — Praes. see. Sg. 3 na co-
meitged dö ne coniveat ei Wh. 10a
{Z'^. 871). — Inf. cometecht Con-
cor äantia, coniventia TF&. 11".
com-erg-e F. Sich-erhehen. —
Sg. Acc. CO folmaiset . . comergi
debtha FB. 29; in comerge dorigni
in pheist 85.
comet servatio Z'^. 793; Betoah-
ren, Auflieben, zu for-ta-com-ai ser-
vat id Ml. 29», 7, con-n-öi qui servat
Wb. 2911, 20, comid servate 27a, 3. —
Sg. Acc. ro earb do . . a coimet p. 41, 20.
cometaid M. Beschützer; co-
metid servator, custos Z^. 793. —
Sg. Nom. FA. 15; 16.
cometaim II ich bewahre. —
Praes. PI. 3 ferend sin choimetait
. . cosmailius . . De 2). 170, s. —
Praet. Sg. 3 ro chomet Gl. zu
Hy. 5, 45; ros comet FA. 12.
com-fochraib „vicinity, con-
fines'\ O'Don. Suppl. — Dat.
i comfochruib na heclaisi Three
Mir. Hom. p. 106, 8.
coiM-focus nahe; comocus affinis
Z\ 238; 871. — Nom. is comfocus
do estecht inna ceöl FA. 4 (com-
focus LBr.)\ Dat. i comfocus dona
2L\)Stalaib FA. 6 (comfocus LBr.) ; 25;
FB. 36; in choraocus fere, juxta
ZJ^. 239; PI. Nom. comaicse Three
Mir. Hom. p. 56, 25.
com-forbrit concrescunt Gild.
Lor. Gl 194.
com-gellaim ich verspreche?
— Pass. Praes. see. Sg. 3 cia no
comgelltä SC. 42.
com-glaiue F. gleiche Bein-
heit.—Acc. comglaincfri etrochta
retland FA. 16.
com-gnasF. Umgang, Verhehr.
— Dat. iar comgnäis ocus comattrib
na colla cona süan FA. 15.
com-lintlieclit M. Begleitung,
Umgebung, Schutz, ziosammen-
gezogen zu coimthecht, coemthecht;
coimthccht societas, consuctudo
Zß. 871; vgl. com-aitecht — Gen.
aingel comimtechta Schutzengel
FA. 14 (coemtechta LBr.); in cö-
imthechta 17 (cocmthechta LBr.);
21 (na coemtechta LBr.); coim-
thcchta inna n-anmand 6; coem-
techta ibid.; coemtechda 31; se
dorais chöemtechta FA. 15; Dat.
böi ic coimtecht Erigte /). 41, 1.
comla F. Thür, Laden; valva
Ir. Gl. 125; i. comliid i. cuma lues
tis ocus tuas (sie beivegt sich gleich-
massig unten und oben) Corm. p. 9.
— Gen. for a chula na cömlad
hinter der Thür Corm. p. 25 imhas
forosnai ; Acc. frisin comlaid FB. 21
(comla -E(/.) ; ladaitin comla jPI?. 21;
PI. Dat. CO comlathaib glainidib
FB. 55.
com-labra Rede? — PI. Nom.
comtar reil accomlabra Hy. 5, 44 Fr.
comlaim ich reihe; — Pass.
Praet. Sg.3Yocom]eA alamu dia sund
CCn. 2. — Inf. do cluümilt to ruh
O'Don. Gr. p. 200.
com-län complete O'Don. Suppl.
{vgl. lanamuin), icohl zu slän, s. com-
slaintius. — Sg. Nom. a rose anglese
comlän SP. 11 9; Gen. na cretmi
comlani Three 3IIr. Hom. p. 90, 6.
comlantius 31. das ganze Da-
sein von Etioas, Vollständig -
Tieit. — Dat. i n-eshaid cac/i ma-
thiusa ocus hi comlaintius cac7^ uilc
„in ivant of every goodness and in
all-fulness of ei^ery evil" LU. 33a, 43
{Stolies, Fis Ad. p. 30); Acc. fögeib
comlantius cecha huilc FA. 20 LBr.
Vgl. comslaintius.
com-leimuec'h gleich springend.
— PI. Nom. [beim Du,.) da ech . .
comleimnecha FB. 45; p. 310, u.
comlond Kampf; comhlann a
duel, combat O'R. — No7n. is com-
lunn fri scath TE 9 Eg.; Acc. ni
dingjio comlond FB. 31; füaerais
. . comlond dö 69.
Cüuilüatli
442
com-uart
com-lüath </lcich schnell. —
PI. Nom. bat«r comluatha . . tri
"^ conaib L^^^S: da ech . . comluatha
FB. 45;1j~T10, h {heim Dual).
oom-lüd die gleiche Schnel-
1 1(1 ]<■ c ^t,^ Ve ttre n neu? v(jl. comluth
ria marcach eich leith leathguill „to
contendin runningwith the riderofa
grey one-eijed horse" Leabh. na y-Ce-
artp. 4. — Nom. comhid marc m-bu-
adaFl?.53; comlud ferglunniFi?. 29.
comalta ooiulnid p. 328, i4?
closs comluith p. 310, i2?
couiiiiaid, rill, comaidh partner-
ahip o'Doii. Siippl; comad a verbo
■ I , comedo Colin. Traiisl. p. 45. —
00 f^c^j'S : Sg. Nom^. cumid Lg. 17, 5 {volle
schöne Kameradschaft); Gen. a ses
comtha seine Gefährten FB. 88; a
fhir cumtha T}iree_ Mir. Hom. p.
8, 13; dochumm a fir chummtha„/o
his comrade" ibid. p. 78. 21 ; Dat.
frisgair chucat th'fer cumtha couas
ebi cumaid ar^en fritt „that he as
toeJl as thou mag drink it" ibid.
p. 8, 12; Conus ebem cumaid u; i
cummaid p. 78, 15.
com-mäidem F. 3Iit rühmen,
Preisen. — Sg. Gen. gäir chom-
maidmi ocus büada FB. 64; Dat.
ic comaidem ocus ic athigud do
dia Threc 3IIr. Hom. p. 9(i, 9.
com-mäiu die gleiche Gabe,
Gegengabe, Austausch; favor
Z'^. 30; comäin „mutual Obligation"
Corm. Transl. pj. 34; comaoin „ex-
change" CfDon. Suppl. — Sg.
Nom. a chommäin i cirid hliadna
ebensoviel ScM. 2 {vgl. a chommeit
cetna S. 97, 4); Acc. is and sin icfas
in comdiu a chommäin fein fri cach
n-duni . ., i. fochraice dona firenaib
,,his oivn loage" FA. 34; i commain
na n-aisceda „in exchange for the
gifts" Goid.^ p. 101.
eoiniuaiu FB. 75 V vgl eumuiaii.
coiniuairg-e Lg. 13 zu comaircho?
vgl. jedoch ar Iin a chomairge ocus
a charat „from the number of
his dient s(^) and friends" Onthe
Mann. III 497.
com-maith gleich gut. — PI.
Nom. {beim Dual) da ech . . com-
mathi FB. 45.
commaii Communion. — Sg.
Acc. in tan dobert commau dö
Hy. 2, 53; ro gab comaind ocus
sacarbaic p. 22, 2.
coinmämus M. geschlechtliche
Vcrei II igung, Ehe. — Sg. Gen.
ö rechtaib commamsa O'Dav. p. 70
comaim ; Dat. ros aentaig . . i co-
mämus di Three 3IL: Hom. p. 52, 24.
eomh-mavthanach „CO et er nal"
fyp.; comarthauach SC. 49.
com-meit die gleiche Grösse,
Menge. — Nom. a chommeit cetna
ebensoviel ScM. 2 ; chommeit ri cori
mor cach süil di ebensogross ivie
ein grosser Kessel Gl. zu Oss. III 7
(coimed Ed.); commeit choi'i cholb-
thaigi SC. 5; Acc. dorat a thri-
chommeit im Emir dreimal so viel
FB. 19.
coiiimeuic häufig Lg. 11 Adv.
zu, inenic. "" ""
fom-inör gleich gross. — PI.
Nom. {beim Dual) da ech commora
p. 310, 13.
commos ralat vgl. imruläith.
coiuinar Zu s a m mentreffe n ?
cumar ,,meeting of rivers'\ „Valley"
O'Don. Supiü. — Sg. Dat. hi Com-
mur cetharsliged FB. 36.
1. coiumus Abschätzen? fri
commus a m-besa TE. 2 LU. Vgl.
coimmess, mess.
2. commus 31 acht; comus jw-
iver Corm. Transl. ji. 32. — Sg.
Nom. öir ni fuil se a g-cumus d'aön
laoch „in the power of any war-
rior" Torr. Dhiarm. p. 96; Dat. ar
mo chommus fein Gl. zu Oss. III 10 ;
beim co commus LU.p. 13''' {s. cless);
tathbeim co cumus FB. 40 Eg.
comna „safeguard"; Nom. bid
comna dö fri dianbas Hy. 7 Praef
comuaic s. atchomuaic.
com-näma 31. der gleiche
Feind? — PI. Gen. aurslaid cri-
cha comnart comnämat cen Ultu
imbi FB. 22.
com-uart gleich stark; equal
strength O'Ii. — Sg. Nom. ba
chomnart . . indas in gnima sin ocus
iud aübur FB. 2 {„equally ponde-
rous" 0' Curry); bä comnart mo
gaisced-sa LU. 1141j,35 {Siab. Conc);
443
comslaiutius
bä-sa clui-sa comnart cid chomlouil
ibid. 114'S 24; PI. Gcn.(i) aurslaid
cricha coinuart comnämat ccu ültu
imbi22 (comnart fehlt inEß. iindH.).
com-ocus s. com-focus.
comol i. ncrt uo adhbul (fDuv.
2). 06.
couiol s. comul.
comorll):i s. ('Oin-arl)e.
coiui>ert, coiupir s. coimpert,
coimprim.
coiurac Zas a m m e n k o m m c n,
Treffen, Ka)iipf; a meetinci
WBon. Suppl.; comrac oqw^v Zioei-
Jcavq)f CCn. 7 ; cäin-cbomracc hene-
colentia Wb. 30i> {Z-\ 857). — S(j.
Nom. is maith ar comrac l'E. 14
LU.; comrac fri öenfer FB. 32;
comrac ualle im Albe Sc3I. 21, 7;
Gen. cäin-chnmricc TF7>. 7^^; PI.
Dat. bit il-cbomraicib SC. 26.
comracaim ich komme zusam-
men, treffe. — Praes. Sg. 3 com-
raic nad cbomraic a m-barr SC. 33, 19;
PI. 3 CO comraicet . . fri cetglifit
I^Ä. 15. ■ — Praes. sec. S(j. 3 noco
comraiced a thoeb fri hüir noicht
Three Mir. Hom. p. 122; PI. 3
conna ro chomraictis SC. 48. —
Fut. sec. Sg. 2 düs in comrasta
fris LU. p. 63^, 10. — Perf PI. 3
frisa comrancatar FA. 21 LBr.
comracad M. Zusammenkom-
men, Kampf. — PI. Gen. con
ruccai calca ci'uäid?e comraicthi
UlacZ FB. 23 (conruictbe Fg.); Bat.
iccruadaib comraictbib 29.
eoin-rtid Gespräch. — Sg.Nom.
in comrcäd doni ri cäch SC. 33, 27
(comrath H.)
eom-raind F. Th eilen mit Je-
mandem; participation O'R.
— Sg. Nom. a cbomraiud ni dlig
FB. 68, 31; comraind curadmiri
fi'is 71 ; Acc. ni dlig comraind
curadmir FB. 68. 1.
t'om-ram 31. Wettkampf; com-
rama contentiones M^b. 30<i, n [Z^.
871). — Sg. Nom. nach loör a com-
ram sin FB. 57; in comram do
tbairisem beus ScM. 11 ; in comram
beus 12; 13; 14; Gen. tairismi
comrama frim-sa ScM. 8; Bat.
tecat don cbomram Sc3L 17; cid
doberad a mac do cliomram frim-
sa 10; do cbomram chucum 12;
Acc. fritbalid . . in comram beus
ScM. 12 ; doberad comram ar araile
duit 16; dober oen-chomram duit
ibid.; dobcred cäch a cbomram . .
ÖS aird SG. 2; in tan dognitis gu-
cbomram ibid.; arroet cain comram
biiad(a) FB. 71 ; comraim SC. 30, 3
mit II. zu lesen cormaim, s. coirm;
PI. Nom. at möra na comrama dait
FB. 10; at a chomrama oenaidche
so 89; Gen. fobith ta?^«rta do chäcb
a chomraime ocus a gascid SC. 2;
diag inna comraime ibid.; do chun-
gid chomraime chucum-sa ScM. 16;
lln comram FB. 89; do ilugud na
comram SC. 2; lasch na cernd ocus
na comram FB. 10; Bat. ar galaib
ocus ar chomramaib ScM. 6.
comramack kampfreich, streit-
süchtig? — Nom. ni bat comromach
SC. 26; Gen. is bran carna com-
ramaig FB. 68, s; is glond catha
cbomramaig 71.
eomraucatar s. comracaim.
comrai* capsa SG. 36a {Z^. 871);
comrair cover, shrine ff Bon. Suppl.
comras SP. V 3, nach Stokes
Goid:^ p. 178 „which enshrines",
von einem Verb comraim „connected
2vith comrar".
com-remor gleich dick. — PI.
Nom. clöthi . . comremra p. 191, ig.
com-riaclitaiii z u s a m menst es-
sen FA. 14.
com-riagal F. die gleiche
B'egel. — Sg. Bat. fo chomriagail
SC. 29, 23.
com-rindaithe gleich spitzig.
— PI. Nom. clöthi . . comrindaithe
p. 191, 16.
eom-rotli der rtmlaufende
Band? — Sg. Bat. sciath cor-
corda co comroth argit p. 310, 41.
Vgl. cöic-roth.
comse angemessen, passend;
cuimse accomodatus, commodus
Z^. 787. — Sg. Nom. is comse a
tes SC. 36 (coimsi H.); condib
cuimse less a meit Gl. zu recon-
dens quod ei bene x>lacuerit Wb. 14a
{Z'^. 7o7). Vgl. coimso, coimsetu.
comslaiutius FA. 20 LU. nach
comsläunisrim
444
Stolccs Fis Ad. p. 30 für romlaiii- |
tius, aber dasshranclit )n'clil .,pros-
thetic" zu sein, rieliinln- irinl slän
{heil, ganz) zu Griitidc lici/ni {rrjl
släinte), dessen s vor com- verstummte,
daher für geioölmlich com-läii.
comslänaig-im, coinlilnaigim III
ich ergänze, von com-län. — Fut.
Sg. 3 comslanaigfitl in comdiu sin
uli tliall isind esergi conna heseba
nach ni fortho do rudilse a n-delbe
nach a n-aicnid dilis LU. p. M^, 49.
coin-soillse F. das gleiche
Licht, der gleiche Glanz. —
Acc. corroiehet . . comsoillse fri
etrochta retland FA. 16 (comsollsi
LBr).
eoni-sollus gleich hell. — Sg.
Nom. CO m-bo chomsolus lä ociis
adaig FB. 2; p. 30^», 37.
i'om-suthain gleich civig. —
Sg. Acc. im chumachtu comsutham
p. 1G9, 25.
comtabairt s. ciintabairt.
comtaig- ScM. 21, 42 sh f/Eeilli/s
„cömthach a companion"?
eomtaclitinar s. cuintcliini.
comtlia s. coiiiiuaid.
comthad s. com-thöim.
com-theiid FC. 7 s. tend.
com-thinöl Versa m m lung; con-
ventus, congregatio Z'^. 887. — Dat.
hi comthinol CC. 7 LU.; Acc. com-
tinöl n-ecraibdech FA. 1.
comthinölad M.Versammlung.
— PI. Bat. i comtbinoltaib Isech
ociis clerech FA. 31.
comthiuölaiin II ich sammele,
versammele. — Praet. Sg. 3 ro
chomthinoil ferta Brigte Hy. 5 Praef.
com- thoim ich wende ah, vgl.
do-söim. — Praes. sec. Sg. 3 ara
comthad Gl. zu ara tintarrad Hy. 2, 18.
— Praet. Sg. 3 ro chomthoi co
menicc cosin comdid ho adrad hi-
dal Three Mir. Hom. p. 92, 23. —
Inf. comthöud immututio SG. 23a
{Z^. 8Ü2).
com-tlirom gleich schiv er ; pur
Ir. Gl. 960. — Sg. Nom. FA. 24.
eom-thüarcoii F. Zusammen-
schlagen; contritio Z'^. 887. —
Dat. oc comthuarcain FA. 14 LBr.
{LU. icomth. für ic comth.).
conitig; häufig, zahlreich,
ge 10 ähnlich; consuetus, usitatns,
frequens Z'^. 1002; coimdi i. minie
no gnathach O'Dav. p.72. — Sg. Nom.
dal as chomtig fri dama Hy. 5, 14,
cuimtig ocus eccuimdig CG. 3 Fg.
com-iiall F. der gl e i che Uebe r-
miith. — Sg. Acc. im chomuaill
in trir chaurat^ FB. 56; 42.
eomul N. „a gathering, an as-
semhly" Stokes, Fei. Ind.; comol
i. cengal O'Dav. p. 72; vgl. aeco-
mol conjunctio, ad-comla adjungit
Z'^. 868. — cain comul „a fair
assemUy" Fei. Jul. 5; comul säer
Lg. 17, 43; comul cöir 18, 19 (cum-
tacH iiV/.). ■
comul p. 142,
vgl. com-alat
„they nursetogeiher" (fDon. Suppl. ?
1. eon s. 2. und 3. eo, co n-
2. con „clear, pure" StoTces, Fei.
Ind. Bisweilen durch cäXw glossirt,
z. B. conröiter i. cain ro i'itir Amra
Chol. {ed. OB. Croive) 5.
con FB. 25 tmd 34 zio lesen
conid si sin und conid slicht.
con-acna Hy. 5, 100 i. ro chon-
gna. Aber conacr« Fr.
cou acra Hy. 5, 100 Fr. etwa
„ut mecum agat"? vgl. acre, acra
die actio vor Gericht, und 2. ad-gaur.
con-acraim, -accraini I ich rufe
herbei. — Praet. Sg. 3 musdusce
la sodain, conacart a drai Fis Cath.
p. 30. — Pass. Praet. Sg. 3 bä
iar sudiu . . conacrad Ailill do Chon-
chobur . ., cid dia rabi arreim FB. 56 ;
ba band sin . . conaccrad Loegaire
. . do Medb iar scrütan a comarli
FB. 59. — An diesen Stellen iväre
auch CO n-accrad möglich, vgl. 3. co,
CO n- und 1. ad-gaur.
con-aieertaim IJ emendo Z^.
1000. Vgl. concertaim.
conar F. Weg; via Z\ 870. —
Sg. Nom. in chonar FB. 36; 25;
issed conair rod n-gab 69; Gen. fri
cetchesad na conaire cengait lA. 15;
Dat. oder Acc. tic for conair do
Ardmacha p. 21, 30.
concertaim II ich entscheide;
I decide O'Don. Suppl. — Praes.
Sg 1 concertaim brei/ta Ulad CC. 7 ;
5 fer concerta do chäch FB. 33. —
coucliend
445
con-giall
Fi(,t. Sg. 3 conccrtfa fir foraib
FB. 3^). — Vgl. coccrtaim und
couaicertaim.
coucheiul SC. 31, 5 {„a wolfs
licad (>/' hfdlle slaughter" O'Curry).
couclechtaiin II ich übe aus,
treibe. — Freies. Sg. 1 conclech-
taim-se cairpteoracht FB. 35; 3 con-
clechtai fir forgall 33 Eg. (conclccht
LU.). — Vgl. clechtaim.
couclethiiu ich springe, vgl.
O'Davoren's Glosse zu clcath, Three
Ir. Gloss. p. 163: &vaml don-ailge
in duileui in muir mor conclethiVZ
tri tir, i. amail tulaighes in muir
mor in tan nuallas no clisis {so zu
lesen) no ceimnigis docum tire tvie
der Schöpfer das grosse Meer be-
sänftigt, das gegen das Land springt,
d. i. tcie er das grosse Meer be-
sänftigt, loenn es braust oder springt
oder steigt nach dem Lande. ■ —
Fraet. Sg. 3 conclith . . forro FB. 84
(conclich Eg).
eoud M. Sinn, Verstand. —
Sg. Nom. mescthair ar cond SC. 19, 2;
Dat. beres na slüagu asa cund
SC. 34, is; CO ceill ocus cond 42;
Acc. in chli comras cond credail
SF. V 3.
coudaig s. cuingim.
condäil SF. I 2?
condalba Liebe, Freund-
schaft (rgl 3. colba); counailbhe
O'R. — Acc. mar ghlacas conailbhe
agus bäidb fris „for Ihad conceived
an attachment and affection for
liim" Torr. Dhiarm. p. 132.
condarcell conivens Wb. 31c
{Z-\ 870).
coudat SC. 28 s. täiiii.
eoudebert p. 42, 10 für conad
(conid) ebert?
condelg:, coudele comparatio
Z^. 870. — Sg. Nom. a shamail
ocus a chondelg in duiiie fria cäith
die AehnlichJteit und die Verglei-
chung des Menschen mit Spreu
Corm. p. II cäithigud.
eondib, coiidid ut sit Z^. 719.
coudirde F. Nachsicht; cou-
darcille coniventia Z"^. 870. — Gen.
na censai ocus na connii-cle FA. 1
(.coudirclc LBr.).
condircleeh nachsichtig. —
Fl. Dat. dona cendsaib ocus dona
coindirclcchrtt'b j). 170, 25.
condrccaim I «c/t treffe, stosse
zusammen mit Jemandem. —
Fraes. Fl. 3 condrecat Fei. Jnn. 10.
— Fut. sec. Fl. 3 condristais
O.ss. I 4; 8.
condüail ciselirt? vgl. „con-
duala embroidery , scalpture" O'B.
— Sg. Nom. bil chondi'iail ci'edumai
FB. 47 (CO n-dualaib Eg.).
conecastar SF. III 3 zu lesen
CO n-ecastar? jedenfalls 3. Sg. Fut.
Pass. wie du-ecastar Tir. 3 {vgl.
ad-ciu, deccu, feccim). Ebel über-
setzt Z'^. 476 „cernatur vobis ejus
historia"; ähnlich 0' Curry On the
Mann. III p. 46 Anm. {daselbst im
Texte eine unglaubliche Ueberset-
zung).
coueoid FB. 7, vgl. coneigius
duib „I shall relate to You" Pro-
ceed. B. I. A. I p. 190.
con-g-abim, -gaibim (I und) III
ich halte, halte zurück. — Conj.
Sg. 3 cotom gaba-sa FB. 24? —
Fraes. sec. Sg. 3 ui congebed Hy.
2, 27. — Fraet. Sg. 3 congab
Hy. 5, 15, Gl. i. ro chongaib. —
Pass. Fraes. Sg. 3 congaibther
contineturWb. 21^ {Z-\ 870). — Inf
do chongbhäil fceep O'Don. Grr.p. 201.
cou-gal Kampf; congbal „con-
flict, gallantry" O'B. — Fl. Dat.
i conghalaib FA. 32 LBr.
con-garim, -gairim I ich rufe,
schreie; conghairim I roar, shout
O'B. — Fraes. Sg. 1 congairim
firu cocid hErewn p. 141, 11, vgl.
adgairim S. 327, ss; 3 conggair
nonhur aile fair FB. 84; Fl. 3
conggairet gairm n-amnas fair
FB. 84. — Fraet. Sg. 3 [mit in-
figirtem -da-) cotagart SC. 38, c. —
Pass. Fraes. Sg. 3 cougarar Conall
. . do Meidb FB. 60 (congarthar Eg.).
— Imperat. Sg. 3 congarar deit do
dalta p. 130, 28.
eoiigbäil „a habitation" O'Don.
Suppl.;Three3nr.Hom.p.^2,v,'d^,\^.
eon-giall, „coingiall condi-
tion" O'B. — Fl. Gen. tar chenu
cor agus coinghiall a siothchcäna
446
con-nialG
ris „against his bonds and cove-
nants of peace with Mm" Torr.
Dhiarm. p. 202.
couguaim, altir. eon-giüii III ich
helfe. — Praes. Sq. 3 congni frim-sa
Wh. 2(;d, 17. — ' Conj. Sg. 3 ro
chongna Gl. zu Hy. 5, loo. — Fut.
Sg. 3 coiigeua adjuvahit Wh. 22^
(Z"^. 870). — Inf. congnam coope-
ratio Z\ 771.
congraimm N. Benehmen?
„cunning; apparel" flB. — Nom.
ni frith criith na, corai nä congraimm
FB. 24; a crüth a ecosc a chon-
graim 44; Dat. ar is mese crüth
cheill chougraimmim coibletliar celm
cruth cäin caurchasta i Tech Mid-
chüarta FB. 23; cotom gaba-sa
cheim cruth cheill congraimmim
coibliud büada 24; rom alt-sa . . la
feba fene, hi costud forchaini, hi
fogart genussa, hi congraim rigna,
i n-ecosc sochraid LU. p. 124'^ ig.
cou-hualai i. ro elai Hy. 2, g5
{„lühen P. went" Stolces); i. ro ealai
5, 13 {„loent" St.). — Vgl. conrualc.
eon-icim I ich vermag, Tcann;
possum Z^. 870; vgl. cumcaim und
das Perf. coemnacar. — Praes. Sg. 3
connic ina huli sca der dies alles
Tcann p. 40, 31 ; ar cotdicc dia Wh. 5^
{nam potest id dens Z^. 431).
1. coiiid, später couad ut sit
Wi. Gramm. § 387. — conid bith-
lan do bithgre's SC. 33, 24; 49;
conid lim-sa in csiurathmir FB. 73 ;
SC. 33, 2i; FB. 24; 32; conid and
asbert ScM. 15; TE. 10; 16; 19;
20; p. 131, 22; 132, is; SC. 19; 24;
FB. 29; 33; 58; 71; conid and ro
chachain CC. 1 LU. u. ö. ; conid
and sin dorönsat FB. 21; 82; conid
si conar dollotar so dass dies der
Weg ist, den sie qinqen FB. 25;
TE. 20; conid cd dochöid FB. Gl;
conid iat-sin FA. 33; conidcsi Gl.
zu Hy. 6, 11 {s. trethan)'? conid
desin atät SC. 1; 2; FB. 71; conid
airi sin TE. 20; conid samlaid
FB. 44; conid ina labrad atgcnatar
FB. 25; 22; 23; conid Cüscraid
Mend atotchomnaic ond uair sin
ScM. 14; conid frisna taidbsib sin
atberat SC. 49; conid ralai p. 144, 4;
conid dorna2*'i?. 87; conidammärb 84.
— Die Form conad z. B. FB. 23,
24, 25, 33 Eg. — FB. 25 und 34
mit Eg. für con si .sin rond con
slicht zu schreiben conid si tmd
conid slicht.
2. couid s. 3. CO, con.
3. conid rnalaid dö dass es ihm
zu TJieil tüurde Hy. 5, 49? Vgl.
conruale.
conmestar FB. 30 s. niidim.
counad Feuerholz; condnd fire-
ioood Corm,. Transl. p. 45. — Sg.
Gen. oc bem chonnaid p. 4G, 22.
connamusniigat FB. 84 s. imni-
againi.
connecor TE. 3 Eg.? vgl. „cirr "^
chuirrel argit conecor deor" On the
Mann. III 190, von 0' Curry über-
setzt: „a comb and a caslcet(i) of
silver, ornamented with gold."
conne, coinne meeting O'Don.
Gramm, p. 288, a g-coinne against
ibid. — Äcc. dul it dail ocus it
conni TE. 13 Eg.- dorighne Cor-
mac ionad coinne riu „o tryste"
Torr. Dhiarm. p. 46.
eonnici mit Äcc. bis, bis zu,
wohl für con-do-icci, vgl. corrici.
— tanic . . eonnici in comdäil SC.
39; 33, 2; 'TE. 18; no theiged . .
isin talHiam eonnici a gli'in FB. 88
(cotice Fg.); counice a smecha
FA.25 (cö a LBr.); 26 (conice LBr.);
CO nnige until CDon. Gramm. p.2%^.
connircle FA. 1 s. condircle.
con-öim I ich bewahre {skr.
W. av)\ vgl. comet. — Praes. Sg. 3
connöi qui servat, cota-öei servat
id Wh. 2911, 29; for-ta-com-ai-som
servat id Ml. 29a (Z'^ 431). —
Pass. Praes. Conj. Sg. 3 a Crist
cotam roither tis tuas ar cech
melacht „let me he preserved, above,
beloiv, fr am every reproach" Fei.
Epil. 69 (cotom rocther Land., vgl.
unter conruidiur).
conrici s. corrici.
conrotaclit s. conntgim.
con-rnale i. rocla no ro chuaidh
O'Dav. p. 66; conruala co haingliu
Nazair „unto the angels departed
Nazarius" Fei. Jul. 12 Eawl., con-
roloi Laii,d., conrnalaid LBr.; con-
i
i(- - Cö "h --^XL^o.
conruictho
447
corad
rualai co Crist ibid. Nor. 21; for
neam an conrualai ibid. Epil. 25
LBr.; in tau conruloi a cnrp FA. 31.
ro escomläi LBr. — V(il. con-lu'ialai
und conid rualaid.
eoiiruicthe FJl 23 jEV/., vgl.
conriüce i. comtinol O'Dav. j). (J5.
oouruidinr Fei. Prol. 277 LBr.
sj (conroether Land.): a Ihn conruidinr
^ do rigrad do relad „o" Jesus, mmj
I attciin it, to manifest tliy Jcings."
Vgl. Three Ir. Gloss. p. 163 {zti
p. G5): conruidiiu- i. cororaidiur.
consecha SC. 26 s. coscim.
couselai Hy. 5, g-> Gl. i. rö elai
Ivel ro sir.
contöitis p. 310, 2 s. töim, do-
soiin {skr. W. su).
eoiitöisim, eoutüaisim ich höre
zu, „I listen"; vgl. tö, tna {skr.
W. tnshV — Praes. PI. 3 contöiset
. . fris FB. 29; contnaset i'ri forcetol
brethre De FA. 23; 5. — Cowj.
Sg. .5 cia coutnaisi frimp p. 142, 4.
ooutuil, coiituli s. tuiiim und
eotlaim. Lch bezioeifle, dass es
ein besonderes Compositum contulim
gieht [Stokes, Index zum Feiire),
und möchte das con in den meisten
Füllen für die Conjnnction halten.
eonüargabad er wtirde auf {in
die Höhe) gehoben FA. 2, enthält
lüohl die Praepositionen con-do-for,
vgl. tüargabim.
eoii-uccal)im, eon-ucbaim I ich
erhebe; auch ohne Pron. ich erhebe
mich? — Praes. PI. 3 cota-ucbat,
cota-ocbat se attolunt, sidera, Cr.
18b, IS-i {Z-\ 885). — Praet. Sg. 3
friu conuccaib in doub Hij. 5, 54
{i. tuargaii)); PI. 3 is malle con-n-
uccail)set (mit Pron. rel. infix.) es
ist znqlcich, dass sie sich erhoben
Hg. 2', fic. Fr.
cou-utaiug'im I ich schütze. —
Praes. Sg. 3 cota-utaing eam pro-
tegit 311. 36", vgl. ar-ntaiug.
eon-utgim I ich baue, er-
richte {vgl. tech Haus); cnnutgim
architector, construo SG. 141* {Z'\
429). — Pass. Praet. Sg. 3 con-
rotacht..a tech sin FB. 1; 2; 3;
PI. 3 conrotachtä . . da imdai dec
FB. 2.
cop Kopf (german. Lehmvort?),
cop-chaille Gl. zu mafortis Hy. 5, 48.
1. cor Wurf, Werfen, bei ver-
schiedenen curvenartigen Bewegun-
gen gebraucht [Umgang u. s. ?<;.);
Schicken; Inf. zu cuirim. — Sg.
Nom. a chor ass SC. 44, 10; ba si
comairli Vlad forro . . a cur do saigid
Conroi sie zu Curoi ztv schicken
FB. 78; cor n-deled LU. p. 73» 9
und 125^^, 1 in der Aufzählung der
cless ist tvohl nicht Nom.:, Dat.
luid . . du chur cüarta einen Um-
gang machen CC. 3 LU.; oc cur
in rothclessa FB. 64; di chor cruinn
de jactu sortis Tur. Gl. 132 {Goid.^
p. 13); oc cor cacha höenslaite
FB. 2; iar cor na cendaile de 89;
Acc. CO ro lä cor immä rigthech
er machte einen Umgang FB. 25;
Lg. 12^ CO ro lam cor imön slüag
W. S5; focerd . . cor p. 144, 4 ; fo-
cheird . . cor n-iach n-eirred de
FB. 87; 40 Eg.\ fochml a suil-
chor issin tig jj. 144, ig; ara cuirtis
cor do chuingid tige döib CC. 2 LU.\
na curid cor dib Lg. 1, vgl, ni lamad
cor de „he durst not stir" {Stokes,
Bemarks'^ zu, Cu. No. 236\ — Vgl.
aur-, ur-chor, immar-chor.
2. cor Vertrag; i. cunnrad
„an Obligation, covenant, contract"
O'Don. Siippl. — Gen. dorighne
snadhmanna cuir agns cengail ris
„bonds of covenant and compact"
Torr. Dhiarm. p. 110; Dat. oder ■
Acc. a£_t'bor go g-cluinfeadh damit
er hörte Und. p. 66. '
cöra F. richtiges Verhältniss,
Friede; cöre pax Z'^. 247; vgl.
cöir, cörus. — Nom. cöra cach
duit rochalma TE. 10, 2; ni frith
cruth nä cörai nä congraimm FB. 24;
Dat. conna lietai focul fort chend
i cörai Sc3I. 14 ; tanic . . do chorai
fri C'onchobar Lg. 14; Acc. co n-
den-sai chorai tnli p. 130, 29.
cörad FB. 46, ein Gen. neben
dem Nom. PI. in chöraid las rorta
CO n-imniud a n-äüire „the cham2nons
by tvhom they toere slain, with the
abundance of their cruelty" Fei.
Prol. 65. Allein von caur, Gen.
caurad, curad, cliampion {Stokes,
curaigim
448 .*
Index zum Fcl.) ist dieses Wort
verschieden, denn f7<??» cüiusiu chö-
rad geht FB. 46 unmittelbar voraus
drech cur ad. Vyl. „cöraidh a had
man, i. droch-dhuine" OB.; fri ta-
bairt corad ocus eccraibdech i t-
siegail documm n-irse Three Mir.
Hom. p. 42, 22 {„the impious and
ivicked").
cöraigim III ich ordne. —
Conj. Sg. 3 co ros coraigea FA. 6.
— Praet. Sg. 3 ros cöraig FA. 12.
— Inf. corugud FA. 12.
couda corastär p. 131, d, do
chorastär EC. 4 zu cuirim.
corl)at FB. 59, 62 lies cor bat.
iii cliorcii J^_1L^ »^o''' nohe-
facio Z'^. 434^ zu Useri ni cliorcru
(^ni corcra O'Flan.), von corcur.
corcair, corcar s. corcur."
corcoi'da purpurn. — Sg. Nom.
sciath corcorda p. 310, 4i ; iJat. oas
gnüis corcorda EC. 2.
corcra ptirpurn. — Nom. fiiaii
cain corcra u-imbi FB. 45; 51;
p. 310, 32; i£^_JÄ-a2I tlacht p.
132, 22; lenn^x 144, 2s; brat SC. 8;
tibri 37, 10; Dat. alleind chorcra
SC. 33, 5 ; iarna brechtrad di . .
chorcra FA. 11; PI. Nom. a grüadi
gorm-cborcrai Lgj_^A^_i;, Du. Nom.
da gri'iad chorcra i^f-, .ISj^^.
corcur F. = pu rp u r a ; in chor-
cur Tiir. Gl. 115; corcair Ir. Gl. 225.
— Nom. corcair co n-aldi datha
SC. 31, 4; is corcair maige cach
mäin p. 132, 20. — Compos. brat
. . corcar-ghlan TE. 3 Eg. ; corcor-
dond SC. 33, 14; do chorcor-glain 33, 15.
core Kessel; coire Corm. p. 13;
coiri caldarium Ir. Gl. 724. —
Sg. Gen. meit chore rodaim cechtar
de na da sula sin fria chend anech-
tair FB. 91 ; do teirged indala n-äi
immach commeit chori cholbthaigi
SC. 5; Dat. isin chore Gl. zu Hg.
5, 47; isin choire ^. 41, 22; ScM. 1;
asin coire 2J. 41, 21; Acc. isin coire
jT. 41, 19; dobered in n-ael isin
coire ScM. 1; chommeit ri cori
mor cach süil di Gl. zu Oss. III 7;
PI Nom. secht core ScM. 1. —
Compos. söeb-chore.
corn M. Ilorn, Trinkhorn:
i. a cornu Corm. p. 11. — PI. Gen. , ^ ,.
tairmchell corn ocus cuibrend Lg.l ; \ \/ J
Acc. deca a churnu co cormaim'^
SC. 30, 3.
coruaire M. Hornbläser. —
PI. Nom. cuslennaig nö chornairi
i£^7, _18i_22^ ^-X-
coroiii = lat. corona,; Ir. Gl. 15;
haec clerica 76. — PI. Dat. co
cathairib ocus chorönib carrmocail
FA. 13; ina corönib comardailil2.
corp = Zrtt corpus. — Sg. Nom.
Hy. 6, 19; TE. 9, 24; FB. 24; in
corj) mar in snechta Lcj. 7; is dath ^
snechta corp p. 132, 23; Dat. dorn
churp Hy. 6, 15; 7, 43; asa churp
FA. 3; 21; di churp rig sceö ri'gnai
FB. 22; in tan conruloi a curp
FA. 31; Acc. corp Hg. 2, 32; G, 22;
FA. 31; 0 ro scar . . ind anim frisin
corp FA. 3; Hy. 2, es; rem chorp
is rem chend TE. 9, 27; dar corp
n-gel i^Jä-U'' ^^- ^o«t. ar cuirp ^
//(/. 4, 11; Acc. fria curpu FA. 33;
crechtnaigid curpu SC.ll. — Comp.
corp-remor FB. 40 Eg.
corptha, corpda körperlich.
— Adv. CO cathaigtis co corptha
na demna SC. 49, vgl. in chorpdid
corporaliter Wh. 27a {Z'\ 792).
1. corr F. Kranich; a crane
O'Don. Suppl. — Sg. Nom. conna
roched corr inna cind SC. 5; PI.
Nom. corra Corm. Transl. p. 43
cuirrech.
2. corr Ende, Spitze {z. B. des
Schiffs); auch ein Theil der Harfe,
On the Mann. III jx 256. — Sg.
Dat. don chuirr bragat cervici Gild.
Lor. Gl. 133; a prora i. on broine,
on chuirr thussig na luinge, ar it
e nomina a da corr {Gen. Dti.)
prora puppis vom vordersten Ende
des Schiffs, denn die Namen der
zwei Enden sind prora und puppis
ibid. Gl. 49.
corraimid Lg. 15 s. maidiiu. j(~
corr-creacFda 1. ainm do cnoc
bis a n-edan na n-amatan O'Dav.p. 69.
corrguiuacht i. bcth for leth-cois
ocus for leth-laimh ocus for leth-
suil ag denam na glaime dicinn
O'Dav. p. 63, vgl. ibid. p. 66.
corrici {mit Acc. oder mit nach-
i'loud
449
folgendem i n-) bis, bis zu, s. 3. co,
con 8. 432 (Jol. 2. — FB. 24; 81,
corruicce Eg. ; ität sc dorais . . cor-
rice in riched FA. 15 (^cusin riched
LBr.); ro rigi a läim corricci ina
croes FB. 8G; conrici Tir. 1.
corrloud j>. 190, igV
corrthair „o fringe" Corni.
Transl. }). 44; corthair „border,
f ringe" OB.; cortho/r i. ciumus
{Rund) O'Dac. p. 72.
eorrtliaraeh mit einem Saum,
Band versehen. — Sg. Acc. lenn
corcra cortaruig jj. 144, 28.
oortlie, coirthe Steinblock,
Steinpfeiler; „a standing stone"
O^Don. Sujipl. — Nom. Hy. 2, 32;
toaabar a coirthe ocus a liagan
TE. 8 Eg.; Acc. in corthe SC. 12; 13;
for corthe cloche Gl. zu Hg. 5, gg:
vgl. a dhruim re cartha cloiche „Ms
hacliing against a pillar stone"
O'Don. Gramm, p. 313.
cöi'ug-ud M. Ordmmg FA. 12,
s. cöraigim.
eörus law O'Don. Suppl.
coss F. Fuss; pes Z^. 241. —
Sg. Dat. delb n-dune . . do chind
no coiss FA. 10; Acc. a chois
Hy. 2, 8; FB. 20; oen-chois e«ien
i^tt.ss ScM. 12; sloig Laigen eter
chois ocus ech ocus choin inna
degaid p. 46, 27; PI. Nom. sreth
aud chetumus di bretnasaib öir
ocus argit ocus a cosa isiud fraigid
L U. p. 23a, 33 [^dtre Füsse, d. i. die
Nadeln der Broclien); Acc.a, chossa
ocus a läma SC. 48; mä chossa
FB. 37; fria chossa zih seinen
Füssen SC. 10; Du. Acc. a da cois
Sc3I. 18.
cose Zv,r echt weisen; Inf. zu,
coscaim; to check, correct, chastise
O'Don. Suppl. — Nom. cosc inna
m-ban castiqare mulieres Wb. 22>^
{Z-\ 720); FB. 29 Eg.; Gen. cum-
nech coisc öt senaib SC. 26; Dat.
do chosc in teglaig FB. 55; Ashert-
som oc cosc inna m-ban FB. 29.
— Vgl. tecosc.
coscaim (aus con-sechaim) I ich
weise zurecht, tadele, halte
ab, hindere; coisgim I obstruct,
hinder, quiet CR. — Praes. Sg. 1
cotob scchaim FB. 29; Conj. Sg. 2
consecha SC. 26. — Fut. sec. Sg. 3
agus a dhubhairt Muadhän risGräin-
ne do leanamhain agus go g-coisg-
feadh se fein an chü dhe Torr.
Dhiarm. p. 100. — Pass. Praes.
Sg. 3 iersin tra coister in slog
FB. 29 Eg. — Conj. Sg. 3 coiscter
ind imorran FB. 32 Eg. — Fut.
Sg. 3 cotob sechfider di chosscc
alailiu instituemini alio modo Wb. 9a
{Z\ 706).
madu coscedai* Gl. zu conse-
quatur Leyd. Hb (Goid.'^ p. 57).
coscar, coscur Triumph, Sieg,
vgl. coscraim {Stokes, Index zum
Fei.); cosccar triumph O'Don. Suppl.
— Nom. ba hard in coscur Hy. 5, 27
(i. in mirbail); Gen. ecmailte in
choscair insolentia victoriae Ml.
33c, 13 (chostair Ascoli): Dat. cona
mor-choscur FB. 40; iar.m-buaid
ocus coscor FB. 89.
coscorach triumphirend. —
Nom. Conall coscorach credmair
FB. 23; Acc. canaid cöir coscrach
cridemail FB. 52.
coscraim II ich zerstöre. —
Fut. Sg. 3 coscera rett nüiadnissi de-
struet legem novi testamentiWb. 26^
{Z'^. 452); a recht conscera brichta
druäd EC. 5. — Inf. cosgradh
destruction O'Don. Suppl.
cose, cosse ad hoc, adhuc
ZK 347; SC. 11, 7; 38, 3.
eosiudiu bis heute Lg. 12, s.
indiu.
""cosiudossa bis jetzt FB. 44,
s. indossa.
cosmail ä h n l i c h ; similis Z^. 233.
— Nom. cosmail fri hör SC. 33, is;
37, 18.
cosmailias M. Aehnlichkeit;
similitudo Z'^. 788. — Dat. co cos-
mailius crotha Aililla TE. 12 ETI.
i.cossmailes Eq^; fo chosmailius
Conculaiud SC. 5; FB. 1; Acc.
fe?-end sin choimetait inntib . . cos-
mailius ocus himäigin De p. 170, 8.
uo chosuag-ur Hy. 5, 105 ich
suche zu erlangen? vgl. „coisi-
neach acquisitive" O'R.
j cosnaim ich suche zu eriver-
; ben, 7)1 a che streitig {mit fri);
29
öo^ '$**^
450
cutlucl
(
^eovJu
ÖT
i.-j
I defcnd (JDon. Ch-amm. p. U)5.
— Conj. S(j. 3 ni chosna necli frim
he FB. 73. — Imper. Sc/. 2 cosain
defend, contend O'Don. Gramm,
p. 2U0. — Fuf. Sfj. 3 ni chossena
necli . . frit FB. 59 ; hierher auch
consena Hy. 2, 28 trotz der Glosse
ro chosnastar [dass er im Himmel
das Königreich erwürbe, predigte
er hei Tage auf Tliifichi)? ni cossciia
Hrj. 5, 22 glrnh/nlls wit (Irr Gln.sc
vo chosnastar '..Ihc lH>li/-i>iir nt/ihrr
bought nor gained" Sfol.i's':' J'l. :;
imma curaid cosscnait J,(j. 4. il'^
(coisenat Eg.). — S-pract. Jkp.
Sg. 3 ro chosnastar Gl. zu Hy. 2, 28
imd 5, 22.
UH.cosnam M. Erstreben, Wett-
' st reit, Inf. zu cosnaim; contcntio
Z^. 771; vgl. im-chosnam. — Nom.
dia n-dechazVZ cach cosnam Sc3I.
22, 7; Gen. ses cosuoma FA. 27
(„folk of contention" Stoke.s); Dat.
clo cosnamh to contest O'Don. Suppl.;
is cöir curathmir mo thige do cos-
nom FB. 9; 90; cew curadmir do
chosnam den Heldenantlieil nicht
streitig zu machen 77; inti doraga
dia chosnam frim FB. 11; Acc.
ni tiialaing nech . . a chosnam frit
FB. 11; 71 (V); in curadmir cen
chosnam der Heldenantheil ohne
Widerstreit FB. 78; 87.
cossäit i. cocad O'Don. Siippl.-.,
casaid „ayi accusatlon, complaint"
O'B.; s. im-chossäit.
costal L(j. 17^ -10, 7'gl. custal i.
trustaladh „a girding of the loins
for running etc." OB.
costud M., costadh „to ivrangle,
dispute" (yj)on. Suppl. — Nom.
droch-costud ScM. 17; inmain cu-
stad hi tiugnäir Lg. \1, lo Fg.\
rieht forcäini costud 'FB. l'l'. ////.
hi costud forchaini LJ\ ji. 1-2V>, u,.
cot- fiir ciiii-ila., cdii-do vor Ver-
half innen, ilii' Ulli ilrr Praep. co n-
zusdiiniiciigrsrlrJ siiifl: cota-gart s.
con-garim; cota-oei s. con-öim;
cota-ucbat s. con-uccabim; cota-
utaing s. con-utaingim; cot-ccl-sa
p. 144, 31 zu einem Verb co-celim
icli verheimliche? cotn-erig s. com-
eirgim; cotob sechaim s. coscaim;
cotom bert-sa s. coimprim; cotom
gaba-sa s. con-gabim.
cota TE. 11 Eg. s. euit.
cota- s. cot-.
cotarsua entgegengesetzt, con-
trarius. — Sg. Nom. cotarsna dona
cendsaib p. 170, u; Dat. in cho-
tarsuu e contrario SG. 11^ {Z'^. 231).
I cotat hart? codat hard, rigid
O'B.; vgl. cotud. — Sg. Nom. leine
! . . cotat slemun do sita uainidi TE.
'6 Eq.; bil catot co n-dualaib cre-
j dum'fE FB. 47 Eg.
\ coteclit conventus, aditus Wb. 9'1
{Z-\ 871).
coteclite vgl. coitechta i. cutruma
no comdlige O'Dav. pt. (37; von
techte lex. — Gen. däig a cotechta
FB. 94.
cotlaim III ich schlafe, s. tui-
lim. — Pracs. Sg. 1 ni chothi
Lg. n, 1.-, ichuUu L<:): für ni ' j.'
cHorhi Wiä. tii ist aber woJd »titi v.
Lc. inti chotlad za lesen. — Conj.l
Sg. i Dep. CO ro chotlur FB. 31.1
— Praes. sec. Sg. 3 no chotlad
SC. 47; Gl. zu ifoaid Hy. 2, si;
inni chollad derjenige tvelcher schlief
Lg. 17, 49^ — Praet. Sg. 1 ni ro )^
cdfllus Sc^L 16 H.; 3 nir chotail
FB. 58; ma conatil si dormivit
Wh. 29'1, 15 {mit Pron. rel); PI. 3
da chotlatar Gl. zu tuilsitir Oss. Uli.
Cütlud M. Schlafen, Schlaf;
somnus Z'^. 238. — Nom. ferr cac/t
cless cotlud FB. 82; ocus cotlud
dö und er muss schlafen SC. 23;
cotlud trom SG. 30, 9; 61 na longud
na chotlud FB. 20; dofuit cotlud
fair SC. 8; dorochair cotlMfZ form
TE. 12 LU.; SC. 7; deilligh a
choÜuth fair TE. 12 Eg.; Gen.
saithech bid ocus cotulta FB. 32;
turliaid chotulta Sc3I. 3, 1; Dat.
do bind na chotlud Lfl. 17 ; tanic -^
in t-aingel chuice ina chotlud 2).
19, 3g; CO n-accai in lanamain ina
cotlud Xff. 12; CO m-hai . . na chot- ^
lath TK~V2~Eg.; diuchtrais . . asa
chotlud SC. 23; Acc. contuil cotlud
cimmeda Hy. 5, 2; cen chotlud
Sc3L 3, -1; TE. 12 Eg.; SC. 29, 23;
Gl. zu Hy. 5, 19; cen dig cen biad
cen chotlöd ScM. 3.
451
coto- s. cot-.
1. cottud „a mountain" O'B.
— Du. Acc. „Cissi clionar dolod"?
ol si. „Eter da cotot feda" ol se
LU. p. 1221', 39.
2. cotud„a tvhetstone" Curm.
Trunsl. p. 42 (oadut Corm. p. 14).
crabiid M. Glauhe; religio Z'^.
998. — Dat. i crabud Gl. zu Hy. 2,23.
criidh croidhe „torment of
heart" Torr. Dh. p. 104.
eraes s. croes.
crail) f!. eroel).
eraibdecli (ilüahig; rr/l. ecraib-
decb, füath-crail)decli. — Scß. Nom.
ma beitli necb bes maith diib, bes
cräibdecb Tir. 3; Acc. F. lam craib-
dig Hij. 5, 29.
craide s. cride.
cräidim „I torment" Fä. In-
dex. — Praes. PI. 3 o rum craidet
Thrce Ilom. p. 36. 29
cranii, craud M. Baum; cranS
glesta plectrum Ir. Gl. 719; crand
gius 2)inn.^ 563; crand mucor cor-
nus 566; crand SC. 33, 17; airgit is;
is cranu er in SP. IV 2; crand caingil
„a chancel-rail" FA. 13, v(jl. crand-
caingel i. crann-cliatb andsin i.
cliath isin crann eter laocha ociis
cleirci Corm. Transl.p. 46; a chrand
cromcend p. 20, 20; 29 (i. bacball);
Gen. is bun cruinn SP. V 13; Dat.
dun chrunn arbori Wh. 8a {Z'K 224) ;
do cac/t crund SC. 33, 20; fo chrund
bethad FA. 33; in cech lom-cbrund
dib FB. 81 ; crithir fola for a crund
FB. 24; don chrund siuil CG. 6 LU.
(do crunn Eg.) ; Acc. Conall . . etir
ocus crand 'SC. 10; PI. Gen. tri
fichit crand SC. 33, 19; Dat. for
crannail) roiss rüamantai p. 310, 4o;
^cc.forsna crunnu caingilsini^J.13.
cre F. Lehm, Thon, Erde;
hittim Z^. 255; clay Corm. Transl.
p. 32 crand. — Sg. Gen. cumachte
. . inna criad potestatem luti, habet
figulus Wb. h.
cr6 SC. 25 V
creccaim 11 ich verhaitfe Three
Hom. p. 64, 8.
creeh F. Plünderung , Raub-
zug; vgl. Torr. Dh. p. 170 Anm.
— Sg. bat. ro ergabad din hi creicli
Thrce Hom. p. 12, yo; PI. Nom.
crcacha s2')oih of war, depredations
O'Don. Suppl.
crechaire M. Plünderer, „rai-
der" FA. 27.
crC'Cht M. Wunde. — Gen. fo-
chann in chrechtai Three Mir. Hom.
p. 12, 11; Acc. dorat ind ingcn
breit dia betach do ma crecht LU.
p. 126a 29; PI. No)n. tabsat crecbta
SC. 29; Ms m-bet crecbta is cneda
29, 7; crechta ina chain cnis FB. 24;
Acc. im chrechtu circum ulcera
Ml. 144c {Z-\ 654).
cr«5clitach mit Wunden ver-
sehen; „wound-giving, wounded"
O'R. — Sg. Nom. crechtach a thöeb
SC. 18, 3 {vgl. älad); Gen. curad
crechtaig catbbuadaig Sc3I. 15; A'cd.
curaid cäin crechtach cathbdadach
SC. 42.
cr<?chtuaig:ini III ich verwun-
de. — Praes. Sg. 3 crechtnaigid
curpu SC. 17, 4. — Praet. Sg. 3
ro chrechtnaig LU. p. 126», 28. —
Pass. Sg. 3 crechtnaigedar Lg. 2.^
credal gläubig; creatal i. creid^
mecb no craibhtech i. oni is cre-
dalus O'Dav. p. 66. • — Acc. cond
credail SP. V 3.
ered Zinn, „tin," nach Sulli-
van {On the Mann. I p. CCCCIX,
not. 748), O'Beirne Croive {Siab.
Concul. p. 42 1) ; „the ore of copper,
gold, silver" 0' Curry, On the Mann.
III p. 210. — Sg. Gen. cret chreda
chromglinne FB. 50; p. 310, 29. —
Vgl. cred-umPB.
credbaigte SC. 29 {„that loas in
honds" GC), vgl. „creadhbha a
ligature, an entanglement" GR.
credmair FB. 23?
cred-umse Bronze; aurichalcum
Z^. 18; copper ore, brass O'Don.
Suppl . — Sg. Gen. cuach credwma
FB. 59; 73; cacha hairiuig credumse
FB. 2; creduma 55; p. 309, 33; bil
chondüail credumai FB. 47; frisin n-
üaitni creduma FB. 21; in lungine
credume SC. 15; tri steill chreduma
FB. 55; Dat. airinech di chredumu
TBE. p. 138, 31; ibid. p. 140, 5;
PI. Dat. CO n-üatnib credumaib
p. 309, 36 als Adjectir?
29*
452
creic F. Kauf, Kaufen, s. fo-
chraic. — Sg.Äcc. ceu chreici^jB. 74.
orenim I ich kaufe. — Praes.
S(/. 3 rel. creuas qui emit Wh. 29^1
(Z^ 482). — Perf Sg. 3 sech ni
chiuir Hy. 5, 22 (i. ni ro ehren). —
Praet. Sg. 3 ni ro ehren Gl. zu
Hy. 5, 22. — Fut. Sg. 1 nocha
crenob TF. 13 Fg. {passender no
CO ririuh LU.).
1. cret F. Körper; carcase
Torr. Dhiarm. p. 102. — Sg. Gen.
dirgiud crctti FS. 30, s. dirgiud.
— Nicht verschieden von 2. cret.
2. cret F. Wagenkasten. „The
material loas always tvood; that is
Strang ivicker-work on a sträng
timher frame" O'B. Croice, Siab.
Concul.p. 421. — Sg. Nom. eret nöi-
tech nöiglinne FB. 45; aurard dre-
sachtach FB. 47; 2^- älO> 29; cret
chreda chromgliune FB. 50; ro-cret
cairr Sc3I. 21, 5; Dat. cronan canas
uas a chreit SC. 37, 4; anhlüth
n-etegnäith üasa ereit eharpart
FB. 45; 47; das ehret charpait
glinni SC. 15; Äcc. tair-siu isin
ereit ettmachta SC. 40.
cret [für ce ret quae res) interrog.
ivas;crca.i tvJmt O'Don. Gr.p. 184.
— eret ticc ritt TF. 7 Fg.; cret
&üt SC. 47.
cretar relic Three Hom. p. 8, 6.
eretein F. Glaube, Glauben;
fides Z'^. 241. — Dat. ria cretim
SC. 49.
creth i. häi {science) Corm. p. 11
caill crinmon.
eter crethail) FB. 48, for cre-
thail) 52 V
cretim III ich glaube; credo Z^.
435. — ■ Praes. Sg. 1 cretim treo-
dataid Hy. 7, 2. — Praes. sec. PI. 3
no chretitis iu comdid FA. 32. —
Praet. Sg. 3 ro chreit in comdid
FA. 32; PI. 3 ro chretset ibid.; ni
creitset in firdeacht inna trinoite
Hy. 2, 42. — Pass. Praes. sec. Sg. 3
is amlaid no creteä doib SC. 49.
criathar er ihr um SG. 48''
(ZI 782).
criathraim II „I sift" O'B. —
Praes. Sg. 2 criathraid öcu SC. 18, 9.
eril) i. luath (JDav. p. 68; for
crip „quicMii" Corm. p. 11 ceruine;
CO gribb „quickly" Fei. ed. Stokes,
p. CLXXXV.
cribals Schwein. — Nom. cri-
bais Oss. III 9 (i. mucc), CDav.
p. 71; Acc. ar chribais ibid. -i (i.
ar muicc).
crich F. 1) Grenze, 2) Gebiet;
fv)iis Z'^. 241. — Nom. 1) uis fil
crich nä uimir for immud a ecna
}}. 169, s; Gen. airer crichi p. 328, 3;
Dat. 2) dorn crich TE. 13 LU.;
FB. 56; hi crich Ulad p. 21, 30;
Cualand ScM. 1; a crich Laigm
TE. 6 Fg.; Acc. 1) cen crich cen
forcend FA. 8; 34; co crich a m-
bäis 27; samaiges crich fri aidchi
Hy. 2, 55; 2) i crich n-AIban Ln. 11; ^
PI. Dat. 1) hi crichaib Connacnt p.
19, 38 ; i crigaib hErenn LßAl^ Acc. -^
1) aurslaid cricha comnärt comnä-
raat FB. 22 ; for cricha echtrand 10.
cride N. Herz; cor Z\ 280;
croidhe Ir. Gl. 1102. — Sg. Nom.
cride licce ScM. 15; cride n-ega
ibid.; n-dracon FB. 46; cride niad
SC, 38; maidid eridi cech duni
SG. 33, 28 {vgl. Lg. 18, 37); uehan V
is crii mo craide »S'C^ 29, 19; Lg. 2^ ^
mo chraidi-se CC. 7 LU.; hat. i
cridiu cech duine Hy. 7, 58; oen-
chridiu Echdach lüil SC. 19; Acc.
CO töerbaig a cride este FB. 86;
isseth rem chridi is rem cues SC. 29, is;
' Eoc- na briss indiu mo chride
Eg. _L8j_ 37. — Covipos. ro bad ^
cridi-scerTä~Faind SC. 11, 4.
cridecau SP. III 4 „hearttet"
Stokes, vgl. croidheog sweatheart O'B.
eridechair, craidechair i. fa-
miliaris Gl. zui Fei. Jan.S. Davon
cridechaire, s. blad.
cridemail herzhaft; croidhea-
mhuil hearty CB. — Sg. Acc. canaid
cöir coscrach cridemail FB. 52.
crin abgestorben, dürr. —
Sg. Nom. crann crin SP. IV 2.
criuach dürres Holz; dry sticks
O'B. — Gen. ba mou rancitwJar a
less brosna crinaig Three 3IIr.
Hom. p. 6, 21; Acc. lassa/s amal
erinach ibid. 23.
crinaim ich schwinde. — Fut.
Sg. 3 ni chrinfa do delb FC. 2.
^ <M<. z ^j^^Ams . /^<^ c^^
453
crodaclit
criiie F. „witlurimi, fadimj" O'li.
— Hat. is marb a mnthair do chrine
Three Mir. p. 14, 17 {„decay").
■^ criol „a ehest, a e off er" O'R.
— Dat. i criol rouciiul lly. 5, 84; cid
•if^ fem chriol broiul bcccstar Lg. 3; 4, 1.
crip s. cril). ""^ """
ci'iss Gürtel. — /SV;. iV^r»«.. cris
uathrach mu chris chKjulum ser-
pentis cinguhim mcum Z'^. 954
{Klosferne I ib.); Dat. assa chriss
8cM. 16; Fl. Nom. cressa jP^. 8; 26;
Acc. counice a cressa FA. 26; Du.
Acc. {für Dat.) co n-da cris derca
tairis SC. 23.
ci-isalaijr FB. 24? O'R. hat:
crioslach M. a limit, horder, hosom;
an aproii.
1. crith Zittern. — Nom. ros
gab crith ^\uag an dunaid FB.
-^ 44 Eg. ; gol ocus crith Xry. 16- crith
ocus iiamun i^J.. 14; rö cluintor
a crith ocus a n-gäir 28; Dat. for
crith ocus for üamain in Zittern
und in Furcht FA. 10. — Com-
pos. crith -galar Fieber, „ague"
SMart. 19; palsy O'R.
2. crith i. ic 110 iansaighe no
cendach O'Dav. p. 65.
crithid emax SG. 60'' {Z\ 21).
critlilamacli zitterhändig
SC. 41.
critlmaig'im III ich zittere. —
Fraet. Fl. 3 ro crithuaigset ind
läith gaile FB. 15.
critliir Funke; a sparlc of fire
O'B. — Sg. Nom. crithir fola for
a crund FB. 24; Acc. coimdhearg
re crithir no re drithlinn jj. 309, 12;
Fl. Nom. „crithre sparlis of fire
from the clashing of arms; small
particles of anything" O'B.
1. cr6 Tod; 1. bä's Corm. Transl.
p. 46. — Gen. i m-baile chrö Gl.
zu in infernum LHy. fo. 1 1t {Goid.'^
p. 68); Acc. com cro „tili my death"
Corm. Transl. l. c. — Compos.
catha crö-chombtäg FB. 24.
2. crö Blut, s. crii, crö-derg:.
3. crö Gehäge, Verschlag,
Stall, Hütte; irgend ein %im-
schlossener Raum; a hut, hovel
O'R.; cochall no cro Gl. zu haec cas-
sula Ir. Gl. 122; crö caerachori7e851;
cro na muice, Gen. crai, a pig-sty
O'Don. Suppl. — Hierher uassa cret
crai an carpait FB. 45, creit croi 47?
4. crö Oehr; the eye of a needle
O'R. — Sg. Dat. im snäthait i. set
iu t-snaitli ina cro Sench. M. {On
the Mann. III p. 117, 102; co tarla
cacli snäthat dib hi cro araili FB. 65.
5. crö „the mctal hoop which
bound the head {die Spitze der
Lanze) to the shaff OB. Crotve
Siab. Concul. p. 419. — Acc. co
fethan öir impi 0 irlond (ö urlond
O'B. Crowe) co crö p. 131, 19.
6. crö property, chatteis
O'Don. Suppl. — Vgl. crö agus
creacha 'Torr. Dhiarm. p. 170.
7. cro i. bi doigh cuma ainm do
uir O'Dav. p. 67.
8. crö Gl. zu Hy. 5, 19? zu 3. crö?
9. crö FB. 24? zu 6. crö?
croan i. cronugud no crodacht
Fei. Fr Ol. 51.
crol) Hand; uit mo chrob vae
manus mea SG. IIG^ {Z'^. XII). —
Sf/. Dat. inna ger-chrub SF. II 11;
Fl. Dat. fiadnaib crohaib ScM. 22, 5?
crocaii olla Ir. Gl. 56.
croccenn Haut; tergus SG. 111^
{Z^. 778); croicend Corm. p. 10. —
Sg. Gen. ainm in chrocaiun i m-bi
bilis Gl. zu fei SG. 95a ; i criol di
croccund röin ro boi in t-etach
Gl. zu Hy. 5, 84; ön croicend Gl.
zu a pelle Corm. Transl. p. 133;
Fl. Nom. crocni löeg n-aAlaid ba he
a etuch Fel.Mart.b Anm. zu Ciaran.
croc-h ^lat. criix. — Nom. cesta
croch Hy. 5, 20; Acc. pridchais . .
croich Crist Hy. 2, 40.
crochad 31. Kreuzigen, Kreu-
zigung. — Gen. niurt crochta
Hy. 7, 4; do gnim in chrochtho
Wb. 8a {Z-\ 239).
crochaim II ich kreuzige. —
Fraes. Sg. 3 iiu dam chrocha dis-
cruciat me 311. 32'i {Z^. 434).
eroA, ,wealth" ThreeHom.p.l^. 32.
eröda SC. 33, 11 zu lesen crö «da?
croda i. beodha no cruaidh (fDav.
p). 63; i. calma ibid. p. 66; Corm.
Transl. p. 48 cruith; Sc3I. 21, 42 if.
crodaclit F. Tapferkeit. —
Sg. Nom. cidh mör do chrödhacht
ClVHb.tl
454
a g-comhlannaibh agus a g-cathaibh j
Torr. Dhiarm. p. 108; Gen. na cro-
dachta miliUae Gild. Lor. Gl. 2B.
crödatu M. Härte; duritiu
Wh. 31b i^yj. 257); vcß. crdaid.
crö-derg hlutroth. — Sg. Nom.
croderg a medön FB. 45; Du.
Nom. da n-grüad gormgela cröderca
FB. 51; p. 310, 35.
croel), cräel) F. Zioeig; craobh
(yR. — Sg. Nom. in chröeb co
m-blathaib Hy. 4, n; Acc. ro croith
in craib FB. 29.
cröes Schlund; crois cupedia
Wh. ed {Z-\ 31); cräes t/itZa Ir.
Gl. 92. — Dfflf. a cröes glomar-
chiud FB. 49; a craes p. 310, 21;
Aöc. inna cröes jP.B. 85; 86.
eröisech F. ein Speer, s. On
the Mann. I p. ccccxxxvili. — Sg.
Acc. fochairt a chröisig SC. 7; Bl.
Nom. craisecha crannremra „thiclc-
handled hattle Craisechs" 0' Curry,
On the Mann. 11 p. 241.
fir-eroith FB. 9, „pure curds"
Süll, On the Mann. I pi. CCCLXV.
croith CC. t5 LU.?
erolindech hlutströmend, s.
die Anm. su Hy. 5, g5.
cromm, crom Tcrumm; Gl. zu
a curvo Corm. Transl. p. 68 eocliuir.
— Compos. cret chreda chrom-glinne
FB. 50. p. 310, 29 {„of slope-joi-
nings" O'B. Crowe).
croinmaim, „cromaim I sioop,
hend" O'R. — Pruet. Sg. 3 gur
cbrom Gräinne a ceann re näire
Torr. Dhiarm. p. 208.
crom-ceiid krummköpfig, mit
gehogenem Kopfe, Ende; vgl.
croimcheannach O'B. — Sg. Nom.
a chrand cromcend jj. 20, 20.
1. cron i. sealbugud ut est sain-
cron i. selbugud neich coitcinn
O'Dav. p. 62 (sain crön O'Don.
Suppl.).
2. crön, vgl. cruan i. gne don
t-sencerdacht anall cruan i. in derg
ocus creduma i. in buidhe maithne
i. buidhe ocus uaine ocus geal
O'Dav. p. 71; glas i. crön no buide
Om the Mann. \p. ccccxxxvi; cruan
i. geal, acas maithne i. dearg, ut
est tri caeca n-all cruau-maithncch
riu ihid. p. CCOCLXXXii. — Vgl. crön
hrown O'B., cruan red, orange O'B.
3. crön Kupfer; copper O'B.;
amher Süll. On the Mann. Ind. —
Sg. Gen. srian cruain On the Mann.
III p. 486, vgl. ibid. I p. cccLV u.
das Citatunter2. crön. — Compos.
gabur cenand crön-datha FB. 47;
brat gorm crön-chorcra ibid.; das
a creit chron-charpait ibid. (croi £■</.);
p. 310, 40.
4. crön chutma cuaride FB. 24,
cröna cutrumma ibid.?
crouän „a kind of monotonous
cJiant" 0' Curry On the Mann.
III 235, „the loio murmuring ac-
companiment or chorus" 246, „pii,r-
ring" 376. — Sg. Nom. cronan
canas uas a chreit SC. 37, i.
erot F. Harfe; crotta, cithara
Z'^. 67. — Gen. ceol mo chruite
TE. 9, 6; Dat. a n-gaibther isind
buiuniu no croit Wh. 12c. — Da-
von crottichther citharizaiur Wh. 12'^
{Z-\ 67).
crotai ScM. 21, 42 s. croda.
crotMm II ich schüttele, vgl.
CO fucrothad i. co chonscarad Ml.
2'd^, 14 Gl. zu ut . . cassarct. —
Praes. Sg. 3 crothid concbend
SC. 31, 5. — S-praet. Sg. 3 ro
crotli . . a brat eter Coinculaind
ocus Faind SC. 48; ro croith in
craib FB. 29; crothiss ScM. 21, 30.
— Inf. crothad in chind frisin slög
LU. p. 64a, 30.
crotlila CDav. p. 70, in drolan
urgartha i. crothla bis ar dorus
airlisi an Aeovaid de, also eine
Art „knocker" an der Thür. Von
0' Curry On the Mann. III p. 322
zusammengestellt mit clothra O'Dav.
p. 67: ni cluinter ac a crothac? tvas
gehört wird beim Schütteln [Z. B.
die Schelle am Halse eines bösen
Hundes). Vgl. lat. crotalum.
crothle FB. 24?
1. cru i. om O'Dar. p. 64.
2. cru Blut; crüu i. a cruore
Corm. p. 11. — Sg. Nom. is cru
mo craide SC. 29, 19; Lß^2J^g.J
Gen. allind chrö Hy. 5,"g5; föt cro
LU. p. 127a, 7; Hat. cäin forondar
a chorp hi crü FB. 24; na srotha don
455
cü
chrü ScM. 18; Acc. amal cru rüad
SC. 37, 9; claideb russi roiiidcs cnii5.
3. cru Huf; cru eich ungulus
Ir. Gl. 442; cröa ingeu unqttla
SG. 4(3^ {Nü/ra). — S<j. Gen. iV) co
torchair L leis cona fiaclaib ocus XXX
fach cri'ii dö Rec. Veit. III p. 181;
PI. Dat. na eoin atchonnarcais uasu
na föit a ci'uib ind eich sin die
Vögel, die du über ihm siehst, daa
sind die Schollen unter den Hufen
dieses Bosses ibid. jj. 183; batar
foit a cruib na n-ech bätär fo char-
put Conculaind LU. p. 113a, 29
{Siab. Concul.):, co ro sceindset na
föit a cruib na n-ech dar äth fo
thüaith ibid. p. 127», 11; fö a cruib
FB. 4;i; p. 310, 19. — V(jl. crua-
lethan.
4. cru i. ime Ü'Dar. p. 7U, vgl.
4. cru.
5. ci'ii „corcus" s. cni fechta.
crüacli „a riclc" Corm. Transl.
p. 44.
cruacliän „a heap" 0"B.; Hügel
Beitr. VII 16.
cruad-lasrach stark flam-
mend p. 190, 33.
crüaid hart, fest; daingen uo
cruaidh durus Ir. Gl. 674. Vgl.
fo-crüaid. — Nom. cruaid a gal
ScM. 21, 25; do gte crüaid »90. 41;
ech . . crüaid FB. 47; Gen. dec
forcel braich rocruaid FB. 52; PI.
Nom. fertsi crüadi FB.iö\p. 310, 30;
Gen. con ruccai calca cruäid«
comraicthi Ulad FB. 24; Dat.
iccruadaib comraicthib 29. — Adv.
mo chride crechtnaigedar cruaid
Lg. 2? — FB. 48 ist wohl cruaid-
clienli zu verbinden.
crüaid-chend hartköpfig. —
Sg. Nom. ech FB. 50; p. 310, 22.
crüa-lethan hufbreit, so zu
lesen fnr cälethan FB. 50, ^.310, 20; [
crualethon FB. 50 Eg. ,
cru fechta„corr «s jjraeZü", Stokes, \
Beitr. VIII 315; crufhechta i. badb j
no bodb Corm. p. 12; cruechta i.
bodba O'Dav. p. 63. — Sg. Nom.
is crü fechta modcernfe FB. 68, 20.
cruim F. Wurm Nenn. 1 [LU.).
cruimtber M. Priester Corm.
Transl p :'-0: Tliree Hom. p. 14, 13.
cruiiid rund. — Comp. och.,
crüaidclioiid cruind-coel-chos riind-
und dünnfüssig FB. 50; j)- 310, 22;
batrtr cruinn-üeco . . a dha ghin
TE. 4 Eg. — Compar. cuirrither
hog luin a di süil Corm. p. 36
prüll (vgl. Wi. Gramm. § 72).
cruit s. crot.
cruithnecht Getreide; friunen-
tum Ir. Gl. 778; Corm. p. 10. —
Nom. fir-chruithnecht FB. 9; Gen.
bargen cruithnechta ibid.; bandea
cruithnechta dea frumenti SG. 66«
{Z-\ 178).
crutli M. Gestalt; forma Z^.
238. — Sg. Nom., FB. 24; 28; 44;
in cruth glan SP. V 8; cruth cäin
SC. 40; FB. 22; 24; cruth bui-
dech 22; cipe cruth auf jede Weise
SC. 38, 7; cruth cach co hEtain
TE. 5 Eg. (ZU lesen cruthach?);
Geyi. CO cosmailius crotha TE. 12
LU.\ ar febas do chrotha ocus do
ceille ocus do ceneöil FB. 17 {vgl.
unter büaid); Dat. atä-som fö droch-
cruth SC. 29, 22; ar gaisciud ocus
cruth FB. 18; ar chrutb ocus deilb
ocus cenel 19; TE. 3 LU.; cruth
cheill chongraimmim FB. 23; 24;
30; in chruth sin hoc modo Z'''. 239;
Acc. formdig . . fria cruth n-digraiss
Lg. 4, 19^ etir cruth ocus deilb
öd^'Ulj ecuscc ocus chineul TE. 2 Eg.-.,
3; fou cruth sa in dieser Form, auf
diese Weise SC. 29; FB. 57; PI.
Nom. nöi crotha FB. 28.
crutire M. Harfner; citharista
Ir. Gl. 5. — PI. Nom. arsentis
crutire pi. 310, 8.
cü M. Hund; canis Z\ 264; cu
allaid lupus Ir. Gl. 417. — Nom.
Hy. 5, 28; 46; p. 41, 11; ScM. 1;
19; 22, 7; Gl. zu cuib Oss. III 3; s;
cü goirt elscothach p. 41, 10; cü
Mesroida ScM. 3, 9; cu Caulaind
CC. 6 Eg.; cü ferna fodluigthe
FB. 68, 7; cü othair er Emna 11;
Gen. con ScM. 1; 4; 21, s; ainm
in chon ScM. 1; rüs con 19;
Dat. i. ingv)^«rf) dorigne Brigit oc
tabairt in biid do choin Gl. zu
Hy. 5, 28; Acc. coin ScM. 4;
21; 39; Hy. 5, -le; eter chois ocus
ech ocus choin p. 46, 27; PI. Nom.
456
•uibdir
coin FA. 28; p. 101, 20; coin alta
Wölfe Hy. 5. go; SP. I 5; tri cointe
nimhe Torr. Dhiarm. p. 96 (s. neim);
•^ Gen. con Jig. 10; mac tri con
^ ScBI. 21, 28 ; i)rt?~irri conaib -L|7. 8j
^ eter na conaib FB. 25; J.cc. ni
thet accu dar cona SC. 29, ig.
1. cüach M. Becher; scyfus
Goid.^ 58 (South. Psalt:). — Nom.
cüach creduma FB. 59; 73; find-
rnini 60; 73; dergöir 62; Dat. isin
chnach59; J^cc. in ciiach n-derc6ir74.
2. cüach „a citri" O'B.
3. cüach cuelcoo O'B.; fid-
cliuach „a ivood- cuelcoo (hawlc)"
TBF. p. 154, 6.
4. cüach F5. 45? (gilech cüach cöi-
cr'md „aficshmangling cup spear"{}^
Sullwan, On the Mann. Index).
cüachi p. 311, 2 „Utile cups"
0' Curry, On the Mann. Ill p. 187?
ciiach uaidm i. tuag dunad Corm.
Transl. p. 47; vgl. O'Dav. p. 64
cliath i. umat; ar bi mer fo cuacha
cliath ferba i. amail bi mer fo
cuachnaidm duitt iumad briathar
in filed i. bidh tigcomluath taith-
miuch in driiing briathar ocu« bedis
tiugh nadhmann semen.
eüaille Pfahl; palus Ir. Gl. 495;
a staTce Corm. Transl. p. 43. —
PI. Dat. do cheangladar an long
do chuaillidhib congbhäla an chüain
Torr. Dhiarm. p. 162.
cüairt F. Umkreis, Kreis,
Umherstreifen, Bundreise. —
Gen. du chur cüarta sich umzusehen
CC. 3 LU.; Dat. iar cuairt chaille
•^- Lg. 17, 43 j tanic Fiac do chuairt
leis „TO sojourn with him" (?) Hy. 2
Praef; Acc. cuirid cuairt dun CC.
2 Fg.; for cuaird n-Erend TE. 8
DU.\ for a chuairt rig fo Erind
ibid. Fg.; 14 (chuaird if/.); imön
tir sin imma cuaird um. dieses Land
herum FA. 5; 12; FB. 86; 87;
p. 310, 3; imum ima cuairt circum
me circa Z^. 654; impäid immä
cuaird anmandiuna pecthachPJ.. 18;
mä cuaird FA. 13 (bä cuairt LBr.\
immi imm cuairt ScM. 17; PI. Nom.
secht cüardaandocussecht n-imdada
0 thein co fraig FB. 55.
des cüair FB. 30, eins der Kumpf-
spiele Cuchulinn's auchLU. jj. 1 131), 31
mit dem des cait zusammengenannt.
cüala s. elunim.
cüan M. Hafen.
cuanene pugil SG. 50a (^2. 22).
ciiar „croolced; a warm, a scretv"
O'B.
cüarän Schuh; PI. Gen. do
choirtged a chuaran Three Mir.
Hom. p. 112, 3.
cüaride FB. 24?
cüartaim II, PI. 3 cüartait impu
sie umzingeln sie LU. p. 57», 10.
cüartug-ml M. Umhergehen,
Umlauf; ön cuartugud a circuitu
Corm. Transl. p. 88 grian.
ciiasach „concave, holloiv" O'B.
— S(j. Nom. sron cham cuassacT»
FB. 37 Eg.
cuhachail lat. cubiculum Corm.
Transl. p. 49.
cuhaid übereinstimmend, har-
monisch, s. com-chubaid. — Adv.
in chobaid concinnenter Ml. 14<i. —
Comparat. as chul)aithiu Gl. zu
concinniore Ml. 1451' [Goid.'^ p. 31).
cuhat = Zai. citbitus, Ellenbo-
gen, Elle. — PI. Gen. crö a chubat
fein Gl. zu Hy. 5, 19; da mile dec
cubat FA. 17; FB. 85.
1. ciihus conscientia Z'^. 787. ^^
2. cuhus Lg. 17, 19 ^g^ s. eohais. QC/
ciiced FÄ' 17 s. coiced. j
cucht Farbe, äussere Er- j
scheinung; luss dosber dath no
cucht in faciem cu m-bi derg Corm.
p. 39 ruam; i. cuinnsi ocus cruth
i. ecusc O'Dav. p. 62. — Sg. Nom.
is caem do chucht TE. 9, 14.
cud i. cenn „caput"DiÄ,ilLaithne^
[Goid.'^ p. 75). — Sg. Dat. ho chud
CC. 5 LU. (fo deoid Fg.).
cuih Hund. — Nom. mu chuib
Oss. III 8 (i. mo chu); Acc. mo
chuib ibid. 3 (i. mo chu).
cuihdim „/ harmonize" Stohes,
Fei. Index. — Pass. Praet. Sg. 3
acht cuimbrigud indsce fo soas do
cuibded Fei. Epil. 121.
cuihdiiis M. Harmonie. —
Dat. cor innisod ferta Brigie trea
chumbair m-briathair ciiibdius fileta
Hy. 5 Praef. („in short discourse
with poetic consonance").
.'uibrcnd
457
cuil)reinl Theil, Tortion; cui-
bhrionn „a portion" O'Ii. — Sg.
Nom. indäs cec/i cüibrencl p. 40, 13;
5-^7 Acc. in tres cuibrond tUc ibid.; Hl.
' ' Gen. tairmchell corn ocus cuibrcnd
r ^ Lff. L
"nFUDSseeli „eonscientious"
Tir. 3; m? f?er Glosse zu conscientia
ejus cum sit infirma TFT^. lO^ (Z^. 811).
cttibsigter SC. 25?
cuicel Kunlcel Oh the Mann.
III p. IIG, 90; cuigel colus Ir. Gl. 5G7.
in cliüicliid SC. 41 s. cöieed.
ciiil s. c(')el.
cuil „0 couch, a corner, a doset"
O'B. — (SV/. Acc. gaib do chuil isiu
charcair SG. 229 (Z-\ 954:).
cuile Küche; kitchen O'Don.
Siip2)l. — Gen. du dorus culi CC.
3 LU.; mo cbuile jj. 40, 36; Dat.
inua cuili CC. 3 LU.\ ina chuilid
i&id. Eg. ; Acc. lieimach . . in culid
sa 2>- 40, 35 ; ina culid p. 40, 31 ; 34.
— Vgl cultech.
ciiilehe „saclccloth" On the
Mann. Inde.v. — Sg. Nom. cuilche
fliuch imbi iZ?/. 2. 31; i?. 21, 2.
euilech prostihulum SG. 53»
{Z'^. 811); dazu cuiligim prosto
ibid. (Z-\ 435).
cuilen catiilus Ir. Gl. 498.
cuill Oss. III 4 s. coli.
cuiin- s. cum-, com-,
cuiml)!'!^^! „ a b r i d g m ent"
Fei. Epil. 123.
euimleug- Conflict, Kampf;
Gild. Lor. Gl. 45. — Acc. doroine
cuimleng Note zu Fei. Apr 19.
l)id cuiuileugaithi c 0 ngr edien-
dum Ml. IGa, 11.
cuiu interrog. wann;' qiiando
O'Don. Suppl. — cuin rom bia
TE. 11 LU.
cniudig-im, cuiugim I ich bitte,
verlange. — Praes. Sg. 1 cownai-
gimm Three Mir. Hom. p. 70, is;
cid ara cuinche-siu sein loozti ver-
langst du dies Hg. 2 Praef.; con-
daig, condieig quaerit 1TT>. S^, l4c
{Z-\ 430 1: PI. 1 ni cuingem log ar
precepte Wb. 14'1. — Imperat. Sg. 2
na cuindig Wb. 10^ (Z^. 443); cu-
innig dam-sa . . fer graid Hy. 2 Praef.
— Praet. Sg. 2 coch ni ro chuingis
CO dia doratad duit Gl. zu Hy. 2, 50;
0 ro cbuinnig cuicce co tarrtad
a coibsena Hy. 4 Praef; co ro
chuindig ceat a athar p. 40, 7. —
Inf. cuingid.
cuindrech castigatio Z'^. 873.
cuiiigr Joch; on congbail dobir
for na damhaib Corm. Transl. p. 43.
— S(f. Nom. cuing druimnech dron-
argda FB. 45; 47; 50; p. 310, 29;
cuing airgit CC. 2 LU.; Gen. eire
cuinge sesrige FB. 81; PI. Gen.
cre flehet cuinge do damaib FB. 91.
euiiig'id Verlangen, Suchen,
für cuindgid, cou-degid, Inf. zu
cuindigim, cuingim; do chuindchid
ad petendmn Ml. curm. 1 {Z'^. 484).
— Nom. is fir . . do chungid chom-
raime cbucum-sa dass du suchst
Sc3I. 16; Dat. do chuingid tige
doib CC. 2 LU; föidis . . tecbta . .
do cbuingid mnä . . dö TE. 2 LU.;
riga-sa . . do chuinchid Conculaind
SC. 4; for caratraid SC. 13; tancas
. . do chungid in cbon Sc3I. 1 ; 2 ;
ocus buithi og a cuinncbid p. 143, 3;
ro böi . . oc cuingid digi chucu er
bat sie um einen Trunk SC. 48;
ro bataur . . ic cuingid Etainiu do
tabairt doib immach sie wollten E.
haben, dass sie ihnen herausgegeben
ivürde TE. 20; ocus fir in t-sithu
. . ocom chuinngid TE. 5 Eg. ; Acc.
ani dia tudchad cuingid FB. 93.
cuiusiu Gesicht; the face, coun-
tenance O'Don. S^ippl.; cucht i.
cuinnsi O'Dav. p. G2. — Sg. Nom.
ciiinsiu chörad FB. 4G.
cuiutg-im I peto IIT;. 14c \^Z'^.
429). — Praet. Sg. 3 conaitecht
quaesivit Ml. 78 {Z-\ 881); PL 1
comtachtmar Wb. 2i^ (Z^. 457).
cuirim III ich setze, stelle,
lege, schicke, lade ein, in der
Vielfältigkeit des Gebratichs dem
engl. I put entsprechend ; nicht selten
deponential, vgl. töchuiriur. — Covj.
Sg. 2 cuire samla fair FB. 44; 47. —
Imperat. Sg. 2 ni chuir form-sa rem-
thus rerig FB. 35; cuir a samail du-
inid; PI. 2 cuirid cuairt dun CC. 2 Eg.\
na curid cor dib Lg. 1. ^- Praes. der
Geivohnheit Sg. 5 co curend üadi . .
i n-gin diabail FA. 20; Praes. sec.
458
r.lMr
KS
CO ro chuircd cäch dib . . a druim
fri arailc L(j. 8; ara cuirtis cor do
chuingid tige~clöib CG. 2 LU. —
Praet. Sg. 3 ro cbuir . . na eocho
hi fergort FB. 30; ro cliuir a iiicrt-
nigi . . de SG. 31 ; nos cuir i ii-arda
FB. 04; ro chuir..a drui d'iarrrti'rf/t
Etaine TE. 18; Dep. ra chuiritstar
..a echlachu TE. 2 Eg.; ro chui-
restair 16; do chorastär ubull do
Condlu EG. 4; p. 13 L i. — Pass.
Pracs. Sg. 3 is indiu curthir in
cath SC. 32, aniu chorthear H.;
cuirtlwV dr 15 ; curethar Fi^. 48; 52? i
— Fut. PI. 3 cuirfitir FA. 34. — |
Inf. Dat. da cliuiriud do chorman-
naib ihn einzuladen Lg. JJu» ^^'
cuiriud mnä auf die Einladung
eines Weibes SG. 32; ar ban-curiud
ibid. — Vgl. cor.
cuiri'eil „clear, evident, piain"
OB.
cir chuirreil aircit TE. 8 Fg.?
„a comb and a casket of silver" j
(f Curry, On the Mann. III p. 189;
„a Curling comb" Still. Ind.'i
cuit Thcil, Portion; share,
pari (/Don. Suppl. — Nom. ScM.
18; 21, 3; ni fil cuit do mich ailiu
innium-sa SG. 6; cuit ree a portion
of time Tur. 71; is maith lind ar
cuit do tbairiuc ScM. 15; in tan
bus mithig lib for gcuit CC. 3 Fg.;
dobretba a cuit döib ind aidchi
sin FB. 57; 72; Gen. do thinme a
cbota TE. 11 Eg.
cuitbiud 31. Verlachen, Ver-
spotten. — Nom. ba si a falte
mo chuitbiud South. Ps. 48'i (Jioc
erat gaudium eorum irridere me
Z'^. 872); Gen. da n-ö niele ocus
cuitbiuda Lg. 9: gair cbuitbiuda
ocus i'ona,msaf "FB. 64; Dat. dorn
chuitbiud-sa FB. 61; 64.
cul i. carjjat Corm. ji. 13.
cul serci Lg. 16?
cül Rüclcen; cüul tergum Z'^.
15. — Sg. Dat. lar ciil post tergum,
post Z''. 658; ro cumrigthe alläma
iarna cü\L(j.\b;. ro ling isin carput
iar cül Conchobair ScM. 20; ar
cül Eogain Lg. 19; Acc. for a munel
ocus a cül i'jb. 78; ar itä nach
cztmachta for a cul na n-en sa
SC. 7; PI. Dat. ar culaib FB. 67 Eg.;
Acc. Inid in grian for a culu cessit
sol retro Ml. 16^, 9; dotiag«* for culu
sie gingen zurück GG. 3 Eg. ; culo 4 ;
dothajt . . dia thig for a chulu
23. 132, 13; FB. 88; conigsed ar
cülu doridisi cosin corp cetnai^J.. 31.
ciilad der hintere Theil des
Kopfes. — Sg. Gen. clais culad
Nackengrube, „holloiv of the poll"
s. Ir. Gl. p. 148; con curend teora
imsrotha im claiss a chülaid LU.
p. 81», 12; PI. Acc. im du da are
ocus fort chulatha SG. Zauberf.
(Z'^. 949), „on the back parts of
thy head" Ir. Gl. p. 148; Du. Dat.
for a dib cüladaib p. 311, 2 („upon
his poll behind" O'G. On tJie Mann.
III p. 187).
eiilaidli apparel, restments
O'B. — Sg. Dat. ina chulaidh arm
nimhe agus comhraic Torr. Dh.
p. 90; PI. Dat. ina g-culaidhthib arm
ghaisge agus chomhraic ibid. p. 136.
culg-aire das Geräusch des
Wagens, vgl. cul i. carpat, unde
est culgaire ,,the creaking of a
chariot" Corm. Transl. p. 39. —
Acc. CO cüalatar culgaire carpait
SG. 17; LU. p. 122a, 29.
C'ullaeh M. Eber; boar Corm.
Transl. p. 45; caullach porcus
SG. eet (Z-\ 810); ech-cullach
Stallion Corm. Transl. p. XI.
culraaire 31. Wagenfahrer,
Wagenbauer; i. cairpteoir Corm.
p. 13; i. saor denma carpait „an
artificer who makes a chariot"
Corm. Transl. p>. 46. — Sg. Nom. is
culmaire bolgadan FB. 68, 19 {\. is
cairptech).
culpait Kapj)e, Gapuze; „a
ho od for Cover ing the head" Süll.
Index. — PI. Dat. co culpaitib
glegelaib üas a cennaib FA. 4. —
Vgl. leni gel-chulpatach p. 310, 33;
leine lephur-chulpatach TE. 3 Eg.
cultecli n-demin „a secure kit-
chen 311. Carm. 2 [Goid.'^ p. 19,
ZK 270).
1. cuma Kummer? cümha „sor-
row" O'R. — Sg. Nom. is tressiu
cuma inda muir Lg. 18, 39.
2. cuma s. ciinima.
^ fc^. nX d^ ^eAc^ (lu^.^ ^mücU SUu^^^"]) . ^
459
euinaclita iV. Macht, Können,
Inf. ZV, cumcaim; cumachtae pote-
stas Z^. 225». — Nom. FA. 12
(cumachtu LBr.)\ Hji. 7, -jt. a nert
ocus a chumachta FA. 1; ar it;'i
nach cttmachta for a cid na ii-eii
sa SC. 7; in cnmachta demnach 49;
Gen. a ses ciimachta ocus a lucht
adartha FB. 28; fer cnmachta
niori 75; do immirt mela ocus
cumachta forni 41; isin creit cu-
machta SC. 40; Dat. co cumachta
SC. 40; ni boi occo-som do chu-
machta a m-bith beö iarna n-di-
chennad FB. 77; Acc. him nert ocus
im cliumachtu comsxitha in p. 109, 25.
oumachtaeh vi acht ig. — Gen.
in comded cumachtaig FA. 9; Dat.
ün chomdid chumachtach 19; Acc.
iniön comdid c?«machtach 6.
cumnil i. an cerd cumainn O'Dav.
p. GiJ.
cuuiaiug-, cumuiug- potest Z'^.
172, 431; vgl. cumcaim und ecmaing.
— conar cumaing . . do faicsiu FB.
39 Fg. — Dif. cumang.
cumair *. cuiiihair.
cuiual F. 1) Sclavin; cacht i.
cumal uo innilt O'Dav. p. 62; i. ben
bis oc bleth brön, ar is e dän na
m-ban n-däer riasiu darönta na
muilind Corm. p. 14 (mit Bezug
auf die Etymologie „cum mola");
2) Cumal, eine Preisbestimmung
im Werthe von 3 Kühen, s. On the
Mann. Index; pretium Z^. 241. —
Sg. Gen. \) hi n-di-eich na cuma«7e
Tliree Mir. Hom. p. 12, 11; Dat.
2) ar chumil n-arggit „for a cumal
of silver" Tir. 6; Acc. 1) fri cumail
Gl. zu fri fraicc Hij. 5, 71; PI.
Nom. 2) dobretha . . secht cumala,
di ina tinnscra TE. 5 Fg.; Acc.
2) dobert .secltt c?<mala di ör ocus
airget dö illüag in gnima FB. 89.
cumau Erinnerung, is cuman
soviel als commemoratur. — Sg.
Nom. ni cuman lim nescio Wh. 8^
(Z^. 812) ; cian bad chuman in ogom
Oss. I u; TE. 9, is; nir bo chu-
main laiss Fand ocus cech ni doroni
SC. 48.
cumang s. cumuiig-.
cumbair, cumniair 1c urz; cumair
curtus Ir. Gl. G78. — Acc. F. trea
chumbair m-briathair Hg. 5 Praef.
{S. cuibdius^i; PI. Dat. co n-athescaib
ro-chumril) FA. it; Acc. co n-athescu
cuniri FA. 9 LBr.
cumbre F. Kürze. — Acc. ar
chumbri Cr. Bed. 31c, 9. /^ ^
cumcaim I ich kann. — Praes.LsJ,
Sg. 3 ni chumaic . . nech . . tüarasc-
bail FA. G; PI. 3 ni ciimcat non
possunt Z'^. 433; ni chumgat a n-
imgabail FA. 2G; nät cumgat do
denam FA. 28 LBr.
1. cumce F. Eng e, No th. — Nom.
raör cüiince hitu-sa Fei. Epil. 385;
Dat. icumgi ocusi treblait>S'ii/ari. 15;
PI. Acc. etir na cunicai inter angores
Ml. 18<i, 24; a chumgai 19'', 16
{Z\ 172).
2. cumce FB. 92?
cumcig'im III ango SG. 16i> {Z'^.
435\ — Pass. Praes. Sg. 3 ni cum-
gaigther yion ayigitnr Ml. 32d, u.
cum-gabäl F. Erheben, Sich-
erheben; elatio Z'^. 872; eirge i.
comgabail Corm. p. 18; loohl zu
conucbaim {vgl. cumsanad). — Dat.
cumachta De dorn chumgabail Hy.
5, 27 {„to uphold me") ; Acc. co cdala
citmgabäil in locha i n-airddi FB. 85.
cumlaelit Freigebigkeit, vgl.
unde dicitur cumlachtachin duine
i. loigthech äilgen ernes ni do chach
Corm. p. 12. — *S'^. Nom. a chum-
lacht FA. 9 la chunnlacht LBr.).
cumlachtaid i. nomen do horc
mhuice („for a young pig") Corm.
p. 12; coml. O'Dav p. G2.
1. cumma gleich. — Sg. Nom.
is cumme dö bid imdibthe est idcm
ei acsi sit circumcisus Wb. 1<1 (Z'^.
496); bid cumme et riam erit idem
atque antea Wb. 18a ^Z'^. 497);
conid cumma lem ocus bid he Conall
CC. 7 LU.; p. 328, is; 21; cumma
cia thoetsat immi ScM. 3, le; cuma
p. 142, 21; cummo 19; is cumma
tegtis fir ocus mnä i cathaib FA.
32 LBr.; is cuma fo thuinn TE 9 Eg.
2. cumma Art und Weise. —
Dat. oder Acc. fon cumma cetna
auf dieselbe Weise FB. 67; 69;
cnma FA. 32; fön cttmma sin axif
diese Weise FA. 2 (cuma LBr.):
460
ocus Deirdri cumu cäich irie jeder
M ) andere Lg. 10 Eg.; cumma chäich
^ CCn. 3.
cnmmaii, „cuman a sTcinner" O'B.
Bierher certa commain FB. Ib'i
vgl. cumail.
cuiiimasc Mischen, Sich-mi-
sclien, Vermischen; comniutatio
Z^. 972. — Dat. i cumusc caigh
^'J Lg. 10 Lc; Acc. gan chumasc re
^■^ Grüiniie oline sich mit Q. zu ver-
mischen Torr. Dh. p. 80. — Vgl.
commescatar miscentur SG. 61»
{Z^. 473).
cumni SC. 25? vgl. ar in chuimni
Gl. zu memoriae Ml. 32d, ii.
oumnech eingedenk; cuimnech
memor Z'\ 872; Ir. Gl. 1111. —
Sg. Nom. bat citinnecli coisc 6t
senaib SC. 26.
cumrech N. Fessel, Fesseln,
Binden; cuimrech vinculum Z^.
872. — Dat. i cMmriuch fri colomna
FA.25; PI. Nom. cuimrecha Z'\ 872.
cumrigiin I ich binde; conriug
ligo Z^. 872; Wi. Gramm. § 288.
— Pass. Praet. Sg. 3 ro cuibriged
. . do miltnigecht talmanda ind agid
a tholi er wurde gegen seinen Wil-
len an den Kriegsdienst gefesselt
SMart. 10; PI. 3 ro cumrigthe
)^ alläma iarna cül Dg. 15.
cumsauad M. Muhen, Buhe;
quies Z'^. 872. — Acc. ni fagbat
nach cwm.sanad FA. 30.
cuiiisaiiaim II ich höre auf.
— Praes. Sg. 3 conosna desinit
SG. 22 a. — Praet. Sq. 3 ru chumsan
quicvit Ml. 32d, 20 \Z^. 872).
cumscalg-im III ich heivege,
ändere, entferne. — Praes. PI. 3
conosciget chenel sie ändern das
Geschlecht SG. 65a. — Praet. Sg. 2
Q,oi\ro%cSi,\g\s-^vasummovistiMl.2\^,i.
— hif. cumscugud commutatio {Z'^.
872) ; Nom. talam-chumscugitt? Erd-
beben Three MD. Hom. p. 22, 23;
Acc. cen nach cumscugud Gl. zu
in ea permaneat Wb. lO».
cumscanug-ud p. 169, 27 Vermi-
schen, von cummasc, wie bruth-
naigim furo {Z'^. 435) von bruth,
crechtnaigim von crecht?
cumtaig-im „condo, in its two
senses of I bnild and Ilay up"
Stokes, Three Mir. Hom. Index;
nicht verschieden von cunutgim. —
Praet. Sg. 3 ro chumtaig Vatraic
eclas isin inud sin Three MD. Hom.
p. 18, is; in cat/iraig ibid. p. 34, 33;
ro chumtaig Gl. zu arutacht Hg. 5, 10
(vom Glossator missverstanden?). —
Pass. Praet. Sg. 3 ro cumdaiged
eclas Three MD. Hom. p. 28, 31;
PI. 3 CO cumtaigtea oc Patraic i
foss i. i scrin Poil ocus Petair sie
(die Bel/iquien) wurden niedergelegt
ibid. p. 36, 8.
1. cumtacli N. constructio
Ir. Gl. 871; aedificatio, structura
Z'^. 810; Inf. zu cumtaigim, 0 tharnic
in recles do chumtach als die Zelle
gebaut loar Three MD. Hom. p. 34, 7.
2. cumtacli N. Gehäuse, Kap-
sel; cumtuch i. cum toga bis i. co
lend, „a covering" Corm. Transl.
p. 43; cümhdach „protection, cove-
ring, Cover of a book" O'B. — Sg.
Nom. a cumddach so „this case"
{die Kapsel einer Handschrift) Ir.
Gl. 203; Acc. dubbert Patrice cum-
tach du Fiacc, idon clocc ocus
menstir ocus bachall ocus poolire
Tir. 11.
3. cumtacli i\^ S ehm. tick, Or-
nament; cumdach oriiatio Ir. Gl.
881; cumtach Gl. zu ornantes se
^Vb. 28iJ, 9; fabrateria Z^. 810. —
Sg. Nom. na tech mär na c?fm-
thach cäin Lg. 17, 56; cumtach coir 'T
18, 19 Eg.\ JJat. co cttmtuch der- (^
scaigtech dorgcMr ocus argit fair
FA. 13 (cwmdach LBr.); PI. Dat.
do imdenmaib ocus cumtaigib FB. 3.
1. cumtachta künstlich berei-
tet, verziert. — Sg. Nom. tegdas
chumtachta FB. 1 ; cumtachto p.
144, 13; Dat. inna chathair chum-
tachta FA. 7 (cumdachta LBr.)
„as a canopied chair" ; Acc. amaZ
cathbarr cttmtachta 8 (cümdachtu
LBr.) „like an adorned helmet" ;
PI. Dat. cusna X n-doirsib cum-
dac/itaib Gl. zu cum decem fabre-
factis foribus Gild. Dor. 84.
2. cumtaclitae i^-B. 1 künstliche
Arbeit?
cumuc enq FA. 23(cumangii?j-.\
ciimimg-
461
ciu'saigini
1. euiiiuiig- f « r/; nmjustm Z'^.'STd.
— Sg. Noui. bä cumung CC. 8;
nach set citmung FB. 70; coel ocus
cümung FA. 22 (cumaug LBr.); 23
(cumang LBr.).
2. eiimung- Macht, Können,
Inf. zu ciimaing. — S(f. Nom. damad
lem-sa do chumung-sa tvenn ich
deine Macht hätte TJtree Mir. Ilom.
p. G4, 14.
cumlil (lecorus Z'^.SIB; cunnail
i. sonairt O'Dav. p. 64; connail i.
inraic [honest) O'Doii. Siqrpl. —
Sg. Nom. ar ni cuiulil mesce cail-
lech Wb. 31c, 4; cundail a briathar
SC. 18, 3. — Compar. in foirend . .
ropo chuadla „sager'' SMart. 12.
cuiidviid merx SG. 68^ {Z-\ 873).
— Dat. nidat comadais diblinaib do
chuunrad na hingine sea „thou art
not fit on either hand (i) to hargain
ahout this maiden" Three Mir.
Hom. li. G4, 16. — Vgl. cunnrath.
1. cuudu suppartis SG. 70»
{Z-\ 872).
2. cuiidu i. cairdes Fei. Epil. 230;
conda O'Dav. p. 65.
connar euiig-aiu FB. 39 (cungaiw
LU.) ist corrupt, oder „so dass er
nicht erkannte" {cgl. aitli-gne, etar-
gne cognitio)'^
cuuulacht „loisdoin o.g." O'B.;
v(ßl. connla „wisdom, prudence"
(fDon. Suppl. — Sg. Nom. FA.
9 LBr.
cunuratli „a contract" Corm.
Transl.p. 50; s. 2. cor. Vgl. cundrad.
ciinim s. cuudu.
cuutubart F. Zweifel; cundu-
bart, cumtubart dubium, haesitatio
Z\ 873. — Sg. Dat. ro bä-sa . . i . .
cimtabairt moir Sc3I. 4 (comta-
haivt IL); as mo chuntabairt ibid.;
asan cunntaüairt ibid. M.
cuuutj?im I architeetor, con-
struo SG. 141a (Z-\ 429). — Perf
Sg. 3 conrotaig Wb. 33» [Z'\ 449).
cur, caur 31. Held. — Sg. Nom.
is cur cäin cathbüadach FB. 71;
Gen. fochich curad crechtaig cath-
buadaig Sc3I. 15; drech curad I<'i?. 42;
fled chaurad 59; 62 {oder Plural?);
Dat. do churaid ürdalta FB. 72;
Acc. curaid cäin crcchtach cath-
büadach SC. 42; PI. Nom. curaid
X</. 4, 12; ScM 21, 42; Gen. na -^
curad Fb. 79; in trir curad sin
FB. 42; 56; 62; 75; 79; zu lesen
a les . . ar curad FB. 56; miad
curad cathbüadach SG. 38; magen
curad Sc3I. 15; Acc. a churadu
SC. 30, 5.
1. curach Boot, Schiff; pha-
selus Ir. Gl. 488 ; coblath i. curach
no long beg O'Dav. p. 67; vgl.
curchäu. — Dat. isin churach com-
thejtd commaidi glanta EC. 7; PI.
Gen. (?) riadu curach ocus graig
SC. 31, 12; Dat. imma curchaib
Three Bllr. Hom. p. 118.
2. curach bi doigh guma ainm
do rinn gae CDao. p. li.
eurath-mir N. Heldentheil,
ein Ehrentheil, den der vorzüglichste
Held an Festen zu erhalten pflegte
[vgl. FB. 9 und 68). — *S'^. Nom.
curathmir FB. 43; 74; in curath-
mir Emua FB. 8; mo thige 9;
curadmir 41; 68, 1? csmrathmir 59;
Gen. comraind curadniiri FB. 71;
auch zu lesen cosnam cirt curad-
miri ibid.? Acc. immä curadmir
FB. 42; a caurathmir 74; in cu-
radmir 72; immon curadmir 41.
eurchsln Demin. von curach; a
curchau cen codul i. gin lethur
uime CDav. p. 65 codul.
curchas Bohr, Schilf; arundo
Z'^. 72; curchoslach no gilcach
arundo Ir. Gl. 933. — Sg. Nom.
&mal bis curcas fri sruth FB. 44.
eure Hy. 5, 99 „host"; cuire
„multitude, Company" O'B.
currech M. „noio applied to a
marsh or fen (seisceud) ivhere
shrubs grow", corra recait ind {vgl.
currach i. corr-iath iath na corr
O'Dav.p. 64); früher auch „a race-
course" daher die Glosse a cursu,
i. reid he, Corm. Transl. p. 43
{vgl. auch cuirrich a curribus i. fich
carpait ibid. p. 45); a cursu equo-
rum dictus est Gl. zu Hy. 5, 97. —
Sg. Acc. reided Currech Hy. 5, 97.
cürsaig-im III ich tadele. —
Praet. Sg. 3 rod chürsach objurgavit
cum Wb. 14^ {Z'\ 330). — Inf
cursachad to reprimand O'Don.
cusle
462
iiuju^^- curadh; Dat. oc cürsagad
in der Glosse zu cum modestia
corripientemlT^&.30i',33; Acc. SC. 2G.
cusle F. venu Ir. Gl. 9'J; j^ipe
On the Mann. Index. — PI. Acc.
na cuislenna venas Gild. Lor. Gl. 222.
cusleuuach 31. Pfeifer. — PI.
Nom. cuslennaig nö choi-nairi Lg.
i(^^ 17^8^.22...
" cufail i. caoch no fäs f/Dav. p. G8.
cutaim i. tuitim {Fallen) O'Dav.
p. 6(3; 69. — Sfß. Bat. de chutaim
in t-slebi Fei. Epil. 536.
eutal ScM. 3, 17?
outhe, euithe Gruhe; ,,a pit''',
lat. pioteus Corm. Transl. p. 44;
138. — Acc. isin mör-chuthe u-isel
Hij. 2, 38 Fr. (-cute LHy.).
cutma FB. 24?
1. cutnimma „equal, x)roporti-
onate" O'Don. Supiü. cudroma;
cuitir i. ciitrunia no coibheis (fDav.
2J. 69; vgl. tromm. — PI. Nom. ni
bat chutrummi huili «ou eruyit
similes omnes Wh. 9'i (Z^. 872); at
cröna ciitrumma FB. 24?
2. cutrumina „an equivalent
j)roportion" O'Don. Suppl. — »SV/.
Nom. cuti'Mmma a da süla do dracou
FB. 62; 74; Dat. din chutntmma
chinad FA. 16 (,,from the measure
ofguili"): Acc. co tici do chutrommce
do fäcbäil dar th'eis TE. 13 LU.;
Du. Acc. a da cutrummai zweimal
soviel FB. 10; cutn<mma 18.
cutrumuius M. AelmlichTceit,
Gleichheit; similitudo Z'^. 788.
— Sg. Nom. conna bad cutr^mmus
disi frisna mna aili FB. 25; cid
(lö ar bad chutrummus fri Löegairi
FB. 68, 22 ; Dat. uair nachat fil-siu
fein hi cutntmmus fri öcu \]\ad
FB. 62.
D
-d, -du- Pron. pers. infixum, s. e.
-da- Pron. pers. infixum, s. 6.
da mittelirisch für do (Praep.):
da cec/t aird FA. 6 LBr.; ibid. 9;
da cec/t leth ibid. 10.
1. da M., di F., da n- N. zwei;
duo Z'^. 301 ; in der Composition
de-, s. dehoach. — No)ii. M. da
ech FB. 45; p. 310, 13; ScM. 2;
da gab«?- ScM. 20; da mac Dato
ScM. 22, 11; da brön FA. 33; da
cöiced hErenu ScM. 5; da en 111-
dathacha CG. 2 Eg.\ na da apstoZ
dec FA. 6; na da draic dec 20;
da imdai dec FB. 2; p. 310, 2;
a dha col^Dtai TE. 4 Fg.\ da ma-
laigh ibid.; F. a di läim TE. 3 Eg.\
a di süil 4 iV/. ; Hy. 5, 42; di öig
FA. 15; 16; di senistir dec FB. 55;
di blia^am dec ar mili p. 131, 9;
di chich j3. 142, is; a da hüilp. 43, 22;
a dha güaluinn TE 4 £//. ; da fia-
cail Gl. zu Oss. III e; da triliss
TE. 3 £V/.; iV. a da n-imechtar
FA. 22; da n-all n-düalcha FB.
45; 50; p. 310, 30; dia n-all FB. 47
(da n-allt jEJf/.); da n-droch FB. 45;
dia n-droch 47; p. 310, 27; di n-droch
FB. 47 J?*/. ; 49 Eg.-., da n-grüad
I'"'i?. 51; j). 310, 35; da primdun
TE. 1 JE'^.; dagriiad chorcra Lg. 18j,i3;
a dha glun IE. 4 £^g. ; öew. {ohne
Unterschied der Geschlechter) in da
erred dec FB. 2; p. 310, 2; Chiana
da dam FB. 36; da apstaZ dec
p. 40, 12; hi carput da rath Hij. 5, 84;
cutntmma a da süla FB. 74; 62;
für lär a da imlisen FB. 51 ; i Tuaith
da muige p. 41, 24; dar Maig da
ges Oss. II 1; 7; 10; Locha da lig
p. 131, 29; Locha dii airbrech 35;
CO cend da bliarfan dec FA. 17;
nechtar na da idan TE. 8 LU.\
i cechtar a da grüad SC. 37, 9;
ghriiad TE. 4 Eg.-., a da sulu ibid.;
güaland SC. 4; cechtar n-ai a da
brüad p. 310, 35; cecthar de na da
ban FB. 25; a da glac 81; cechtiir
a di läim TE. 4 iV/.; a dimcaisen
p. 310, 35; Dat. dii) linaib beider-
."ieits, beide; utrimque, uterqiie Z'^.
367; FA. 18 (dib); ScM 3, ig; Hy.
5, 106; TE. 10 LU.; 14 Eg.\ p. 130, 29;
FB. 4; ina n-dib n-airechtaib FA. 4
463
^
^
-x-
(andil) oir. LBr.y, üas a dib n-im-
dadaib p. 31U, 4i : for a dib ii-ulcnd-
naib p. 311, 3; for a dib cüladail)
p. 311, 2: i n-dib rcndaib decp. ^, 11;
for a dib sliastaib p. 310, 38; co
n-da ci'is derca SC. 23; cona dib
apstoZu äcc p. 40, le; Acc. M. da
serrach CC. 3 LU.\ na da ech
FB. 45; 2^- 131, u; a da ceili Lg. 19j
F. di läim FB. 61; Xff. l?Ji eter
a di bois FB. 82; di chrchj(xl42, is;
di ingin Os.s. II3; a di siair jj. 17,i9;2i;
di chaillig Hy. 5, 105; di lurchure
CC. 2 LU. (da Ef).)\ fo di stveimal
Z\ 307; 0,ss. I 10; F5. 88; fö di
nö fö thri FB. 81; 87; a da cois
ScM. 18; da eich FB. G; a da
glaicc 86; eter do da thäib Im. 2i.
N. a da cutritramai FB. 10; 18. — ^
Distributw : etercach da en zwischen
je zwei Vögeln CC. 2; eter cach da
primairecht FA. 13; eter cach da
claiss ifct'd.; et«* cec/t da dorusScJf.*.
2. da s. täini.
3. da für dia, s. do {Praep.) mit
Fron. poss.
4. dd für dia, s. 3. dia n-,
dal)acli F. Fass; caha {d. i. cavea)
Ir. Gl. 277; i. de-hoach i. di 6e
furri, ar ni bitis hoe for enaib hi
tüs Corm.p. 15. — Sg. Nom. SC. 36;
FA. 9; 72; dabach . . do mid SC. 33,23;
Acc. in dabaig Gl. zu Hy. 5, 85;
Fl. Nom. teora dabcha üanisci
SC. 36; FB. 53; 54; .sec/if n-dabcha
j). 311, 29; J^cc. na dabcha jj. 42, 12.
dabar ScM. 6 s. damaim.
daceird Oss. III 4 er .sprang?
aiuarach dadaid, dagatg FB. 94
morgen Nacht, für d'adaig.
dae i. righ no guala 0'I)av.p.\l^.
1. däel s. döel.
2. dsiel ein yJänzcndschioarzer
Kufer, vgl. is duibithir druim in
dail in t-süil aile „Wacker than the
back of the heetle the other eye"
O'Don. Gr. p. 136. — abratchair
duba daile SC. 37, 12. — Compos.
abrait fo dail-dath Lg. 18, 14
(dael-Ff/.). "
ddelde Aäj. von 2. däel. — Du.
Nom. da malaigh dseldse dubgormma
TE. 4 Eg.
diieua SF. V 15 („hetrceen chival-
roii.'i people'' O' Curry, Onthe 31ann.
III p. 47, „amonrj pcopWs honses"
Goid.-' p. 179)?
dt'ier s. d6er.
1. dag: gut; 1. maith Corm.
Transl. p. 61; besonders in der
Composition z. B. dag-duine bonus
homo Z^. 857 ; daig-fir FB. 38 Eg.
— S. deg, dech.
2. dag' i. cruithnecht Corm. p. 20
fogamur.
dagDectire CC. 7? vgl.p. 328, 15.
fo dslgin 1) Fraep. mit Gen.
toegen, is fo daigind Ina mna
p. 144, 18; 2) Conj. weil FB. 31.
im däg'iu Fraep. mit Gen. we-
gen, im dägin na ingine Lg. 11. ^
dai s. täiin. "~ "
djUar, fo däig, ar däig- 1) Fraep.
mit Gen. tvegen: däig a rige FB. 94;
däig a cotechta ibid.; däig na delba
SC. 29, 21 ; dit däig fesni um deiner
selbst willen SC. 16 {vorher diag
neich) ; dot daig Lg. bj 6.; fo daig ^
a muinntM'i p. 1-I5,'~7. — 2) Conj.
10 eil.: däig is mi.si SC. 44, s; däig
ata-som fö drocbcruth SC. 29, 22;
däig at bjetha cialla ban SC. 45, 19; 25;
TE. 16; däigh 6 Eq.: 10, 3; fo
däig dognith TE. 6 LÜ.; FB. 58; 70;
fö daig na ro tubaide TE. 6 LU.;
ar daig Gl. zu Hy. 2, 45; O'Don.
Gr. p. 325. — 3) desto egen [dass)
^= auf dass, damit: doronsat in
doilbcd sa däig co n-dechta-su asin
catraig SMart. 31; Gl. zu Hy. 2, 45;
ar däig na ro marbtais damit sie
nicht getödtet würden Lg. 11; 12. K" ^
— Vgl. dägin, deig, diag.
daigh TE. 9, 15?
ar loscadli daig-hi „against the
heart-burn" {Sod-brennen) 0'I)on.
Gr. p. 294.
daig-erde, vgl. „daigheargha/«ert/,
furious" CR.? — Sg. Nom. ech. .
daigerda FB. 47; luchair derg
daigerdse ibid. (daigerrfZa Fg.).
dail Hy. 7. 2 zu lesen di'iil?
däil Theil, Verth eilen (bes.
des Trankes, ivährend rand für
das Vertheilen der Sj^cise gebraucht
tvird). Schenken, vgl. dälim, do-
dälim. — Sg. Nom. in dail runde
esca mystica Wb. IIa {Z'^. 327);
dail
464
€>
dälim
in dail lemio L(j. 17, 5-1 Ecj. Lc:
Dat. dabach . . do mid ." öc 'ä~ flau
for in tcglach SC. 33, 23; sithlad
in lenda doguither ag a dail Corm.
Transl. p. 58; da dail inna corma
jo. 311, 36 ; Acc. träth tänic döib . .
CO roind ocus däil FB. 90; 72 Eg.
{vgl p. 311, 36).
dail tenid FB. 16 (dailteined H.y^
dailem 31. Schenk; dälcm caupo
Z'^. 264. — I'l. Noni. na dailemain
da dail inna corma p. 311, 36.
duiiie s. duiue.
daiiig-eii firmus Z'^. 25; Torr.
Dh. 1). 94; 128.
dair F. Eiche; daur quercus
SG. 38a {Z\ 259). — Gen. i n-
Druimm daro Tir. 2; Cell dara
Hy. 5, 95; tecli darach FB. 55; do
lommanaib darach 81 ; Acc. dair
mör Sc3I. 18. — Compos. Eothet
daur-tige 2^- 41, 23?
dairl)re „cdi. oak, a nursery of
oaks" O'B. — Acc. dairbre n-dall
Sc3I. 21, 30.
dairde, daurde quernus Z'^. 191.
daire s. döire.
cless daire LU.p. \Vd^\ 31, eines
von Cuchullins KampfkunstsUicken,
üher das sonst Nichts bekannt ist.
dairmitnech verächtlich, fiir
di-airmitnech, vgl. ermitnech reve-
rens, von ermitiu honor, Z^. 775.
— Sg. Nom. demon discir dairmit-
nech FA. 30.
dairt Jährling, dairt boinend
eine jährige Färse Corm. p. 8 cli-
thar set; On the Mann. Index. —
Vgl. dartaid.
dais F. Haufen; vgl. trisna
ceimmen ina n-dais beus Gl. zu \
per ea intervalla in numerositate !
graduum Ml. 54 r. '
dsiiscuir s. döeseuir.
1. dal „tinie, respite", doberar
dal treisi do 0 Don. Suppl.; dober-
tar dal di p. 145, 12. j
2. dal i. caingen O'Dav. p. T2.
1. däl i. rand, inde dicitur Dal
Eiata Corm. p. 14. Vgl. däil.
2. Aiü F.Versammlung, Stell-
dichein, Zusammenkommen;
dail i. airecht O'Dav. p. 75. — j
Sg. Nom. no co dernad riu nie däl |
SC. 44, 8 ; dal as chomtig fri dama
Hy. 5, 14; ar bid aingcess la \Jltii
in dal so do gleod FB. 16; ba
aingcess laiss in däl dod fänic 58;
Gen. doclmmm na däla Three Hom.
p. 60, 14; träth a däla die Zeit
der Zusammenkunft mit ihr TE.
12 Lü.:, 13; Dat. isln dail sin
SC. 22; FA. 32; immör-dail fer
n-firend ibid.; i n-däil mnä SC. 42;
cid tu . . icim dail TE. 13 Eg. ; ticc
. . in ingen asa däil TE. 12 Eg. ;
Acc. ciissin mör- dail sin cethri
coiced n-Erend SC. 21; co mor-
dail bratha FA. 6; tair . . imm
däil-si komm zur Zusammenkunft
mit mir TE. 11; 12; 13; ina däil
12; 13; it dail 13 JBV/.; ni arnic
Ailill a däil 13 iO". ; ni thoirchet
mö däil Oss. II 3; 6; PZ. Dat. i n-
dälaib ocus airechtaib . . Isech ocus
clorcch FA. 31. — Compos. däl-
suide forum, -tech forum Z'''. 769.
däla mit Gen. oft am Anfang
des weiteren Berichts üher eine
Person, loas .. betrifft, „as to,
as for" O'B. — däla Fhina, dobher
sgeula ÖS ärd „as for Finn, I will
teil {his) tidings clearly Torr. Dh.
p. 66; dala imorro EocharZa luid
sidiu . . TE. 8 Eg. — Nach den
einheimischen Gelehrten ein Nom.
Pluralis, „neivs, historical relations"
CB., vgl. gurab foirfe an fireolus
atä ag ä seanchadhuib ardhäluibh
a sean „because the antiquaries
possess a perfect knowledge of its
ancient history'' Keat. p. 120; ro
innis Fionn . . döib däil an echtra
sin „the history of that journey"
Torr. Dh. p. 206.
dMaim II ich habe eine Zu-
sammenkunft, komme zusam-
men, von 2. däl. — Praes. PI. 3
dalat they meet, invite, make an
assignation O'Don. Suppl.; ro da-
lait-seom SeM. 5. — Praet. Sg. 1 ni
frit-so..ro dälus-sa TE. 13; PI. 3
ro dälsat FB. 83; ScM. 5 H
dail) i. brcg, a dolo i. on ceilg
Corm. Transl. p. 59. Vgl. dolbaim.
dälim III ich theile aus, vgl.
däil, do-dälim, fo-dälim. — Conj.
Sg. 2 dale sechut . . a cnrathmir
dall
465
n-ugut FB. 14, vgl. cuire huait
tolle Cr. 32<-- i^wnu's a te ZK 440).
dall hlind; caecus Ir. Gl 427.
— Sg. Nom. a mac dall 7» CD. it ; 21 ;
cless dall FB. 24, chi Kim^^lstüclc,
das CuchnJhiit, mit d n Augen ma-
chen konnte, s. SC. 5 {etwas anders
LU. p. 79T), 37); Dat. don düU
p. 39, 18; Comp OS. dall-chless n-
eöin LU. p. 118^, 31 {Siab. Concul),
während FB. 24 cless dall und
cless oöin zwei verschiedene Kunst-
stücke Cuclmlinn's sind.
dall ScM. 21, 30?
dalta 31. Zögling; dalte disci-
pulus ZK 800. — ^Sg. Nom. do
dalta p. 130, 29; dalta Conculaind
SC. 24; a dalta do ecib CC. 4 jE;^/.;
G^en. for tecosc a daltai SC. 24;
dith a daltai CC. i LU.; PI Gen.
am tualning mu dalta p. 142, 2: 5V
dam M. Ochse; s. ro-dam; dam
allaid cervus O'Don. Suppl. —
Sg. Nom. ScM. 1; dam timchill
arathair ein Ochse am Pflug Corm.
p. 9 clithar set; Gen. lealjaid in
daim allta culnle Ir. Gl. 858;
Bat. dou daum hoviWh. lO^ (Z^224^i;
CO n-dam Lcf. 17, tl PI- Nom. in
daim Hy. 0, 53; p. 311, 29; na doim
p. 45, 2; Gen. irrechtaib bo ocus
dam FB. 24; XL dam ScM. 6;
22, 4; na trom-damh 11; Bat. do
damaib FB. 91 ; Acc. damu p. 45, 1 ;
Bu. Gen. Chiana da dam FB. 36.
1. djim Gefolge, Schaar; „re-
tinue or comjyany'' On the Mann.
hide.v. — Sg. Nom. seisser a dam
i tuaith On the Mann. III p. 496;
Gen. cethrar lin a dama ihid. p. 491 ;
PI. Acc. dal as comtig fri däma
Hg. 5, 14 Fr. (Gl. . . fri hegeda, . .
fri trüagu").
2. dam Barde. — PI. Bat. ro-
min an drem re dämaib Cl. Fiach.
p. 216; urra an drem dar n-dämaib-
ni ibid. p. 242.
damairecht F. ox-herding
Not. zu Fei. Jan. 20.
1. damim . I ich füge mich,
dulde, leide; vgl. fo-damim. —
Praes. PI. 3 ni daimet . . fair FB. 75.
— Praes. sec. PI. 3 co n-daimtis . .
for a breith FB. 76. — Perf Bep.
na damair digna „w/to endured
not rcproach" Fei. Febr. 9; PI. 3
ni rodmatär a m-brethugud FB. 56
(ni rotlamathor Fg.). - — Fut. PI. 1
ni didcmam FB. 75.
2. damim I ich gewähre, ge-
be; däimhim, damhaim „1 yiekl,
X grant" CBon. Snppl. — Perf. Bep.
ni damair cert ScM. 21, 12, vgl.
däimhes diighed ,,he yields justice,
law, or right" O'JDon. l. c. — Pass.
Praes. Sg. 3 ni dabar samail ScM. 6.
— Conj. »S'</.''"3'"cor dämthar fir fer
dam FB. 94 (co ro daimther Eg.).
— Ltf. diimtliain concession, to
coyicede 0'J)oii. Suppl.
dam-dabacli F. 1) „an ox-tub,
or tub large enough to contain a
whole ox" On the Mann. Index,
2) Schilddach, testudo. — Sg.
Nom. 2) doratad . . damdabach dona
boccötib Sc3I 17; Acc. 2) böi fo
damdabaig sciath ar omon Concu-
laind LÜ. p. 81a, 42; PI. Bat.
1) arnaib damdabcliaib pro torcu-
laribus 3n. 24^, 9 (Z'K 245).
damde cervinus SG. 'üVk
damliag, daimhliag „stone
church" On the 3Iann. IIl p. 49,
„Basilica, a cathedral church"
CfBon. Suppl.
dammidethar s. do-midlur.
damiia Material; „the matter
out of which any tliing can be for-
vied" O'B. — Gen. dachuaid da bein
damna cruiti Bev. Cdf. II p. 197, 20;
Acc. äliss . . im damnse u-epscuip ,,for
the material of a bishop" Tir. 11
{Z'^. 654). — Comp OS. rig-domna.
damualm 11 ich binde zu,
schliesse ab? vgl. udmad i. gobenn
gaibthir forsin cethrse condamnaiter
a n-i'ide i cumung Corm. p. 45.
Bazu 0 ro damnad FB. 30?
daii, daua [fast immer da in den
Handschr.) auch, ferner, nun.
Es icerden beide Formen neben
einander existirt haben; in diesen
Texten ist da anfangs zu d.a,na,
von S. 169 an aber ebenso conse-
quent zti daw ergänzt, da ich mich
überzeugte, dass weder an noch na
zu den Silben gehört, welche in LU.
regelmässig durch einen Strich ab-
30
n.iy :
rlai
466
gekürzt icerden. Zivischen dan =
aUir. da,»i(hetiam, und dana = a?iir.
dana, dono ergo (Z'^. 699) zu unter-
scheiden, ist nicht durchführbar,
denn i)i LU. stellt da in beiden
Bedeiiiitngen. Die Form dana voll
gescJirirh' h Sl■^[. 17 /// il/(ocus gebid
dana vm! < r intlnu vnn'. Die Form
dna in d€rJJc(lciiiun[j„niin"Sc3I. 1!)
in R und FB. 64 in Fg., „ferner"
ibid. 47 in Fg.; „auch" ScM. 2 in
H {ihn gleichfalls zu erbitten sind
wir gekommen). Die Form dno in
der Bed. „auch" CC. 2 LU. Fg.
hat im Fled regelmässig äon, ebenso
dono Fg. in TF. 8; 13; CC. 3; ü;
p. 143, 6; 7. — a) da», dawa auch,
ferner: Fedelm Nöicrothach ingcn
Concobair . ., Fedelm Foltchain da«
ingen aili Concbobcwr FB. 28; bätar
Ulaid oc öl i taig Feidlirathi . . bäi
dana ben ind Feidlimthe oc airiuc
jZ- don t-sldag Lei. 1 ; ataregat ind
' ranjiaire . . affraig cla» Id FB. 14 ;
läir dawa CC. 3 LU.; doroich cäcb,
doroich da«a Läm ScM. 10; 13;
CC. 1; dothset alaili cucai da«
SC. 2; ocus araill and da« 46;
„foemaim-sea sin tra" for Cueulaind.
„cet lern daw" for hoegaire FB. 34 ;
bad maith lim-sa da», co m-bad
he SC. 14; ocus da»« Lebarcham
^^ jvff. 6; 16_i dessid side da»« Sc3I.
' 9; ll; i^; is fön n-innas cetna
da» FB. 31 ; maui fetttr-sa sin da»
ivenn ich auch das nicht kann
FB. 6; atglädastar da» Bricrät
B. sprach sie auch an FB. 18;
ba maith a n-gaisced dana auch
■^f" ihre Tapferkeit war gut La. 6i bä
cttmung da»a cid ar indus CC.
3 LU.] nir bo bec da»« in tech
das Haus ivar auch nicht klein
ScM. 5; -SC 2. — h) Man könnte
vermuthen, dass dan dem altir. dam
etiam, de» dem altir. dono ergo
entspreche {Z^. 699), allein an fol-
genden Stellen des Fled hat LU.
da», Fg. do»:" gebthi Conall da»
in roth FB. 64; luid da» Conall
fon cwmma cetna 67; 69; ocus da»
. . is amlaid atrubairt und ferner
sagte er . . 80 {vgl. ocus da» . . co
finnad SC. 32) ; ocus issi ar m-breth-
ni da» beös 62 {vgl. ro bui da»a
ni ali acci beus TE. 2 Fg.)\ a fil
da» . . eter findruini ocus dergör,
ata eter Conall . . ocus Coinculainn 58
{voraus geht ein ähnlicherVergleich);
ba fir em do-som da» ani sin 31;
ro bo cheist for ül^» da» ani sin
das war nun eine Calamität für
die U. FB. 26; p. 143, 6. Geivöhn-
lich ist die Situation, dass eine
andere Person Etivas Aehnliches,
oder dieselbe Person Etwas Weiteres'
thut, oder dass überhaupt Etwas
Weiteres (^Aehnliches, Gleichzeitiges)
zugefügt tvird; dasselbe gilt von
folgenden Stellen: i n-oen uair da««
tancatar ocus techta Conchoö««-
ScM. 1; dochuadaisiu da»« isin co-
crich auch du gingst 9; 10; tolleci
Cuculainn gai fair-seom da» FB. 87;
no cinged for a chiilu . . do cinged
da» . . no linged da» 88; 10; is
mi-siu em . . dorat . . is me do«o ro
thairmisc TF. 13 Fg.; CC. 6 Eg.\
atchiu-sa da» carp«i n-aile FB. 47
(dna Fg.); ScM. 2 (dna H); ocus
conrotachtä da« da imdai dec und
es wurden ferner gebaut FB. 2; 3;
SC. 5; 13; 35; 48; is and da»«
tanic Eogan . . do chorai fri Con-
chobar da nun tvar es auch, dass
Lg. 14; TE. 15; 18; SC. 21; is J^
ann sin do»o dochuaid Eochaid da
nun ging Foch. TE. 3 Fg.; maidit
da»« na skiaig for na dorsi ScM. 18 ;
TE. 3 Eg.; p. 143, 7; lotar iarum
uili isin m-bruidiu, leth in tigi
da»« la Connachta, ocus in leth
alle la Ulto ScM. 5; frithalid da»«
..in comram beus 12; ni bansa do
nach aili for m-brethugud da» für
jeden andern auch ist es nicht leicht
FB. 75; ni forcraid cairde da« ani
sin 56; cid da«« dot berad-su
chucci quid tandem ScM. 16 (em H);
cid tu dana icim dail TE. 13 Eg.
— Schwerer zu erkennen ist die
Function von da« «» folgenden
Stellen: scaraid da» . . friu iar so-
dain FB. 11; maith lim-sa re scru-
täin dam fris da» 56; lör lim-sa
da» tri lä ibid. ; tabar mo thridriud-
rosc dam da» 87; ar imad na treb ■
da»« CG. 2 LU. — c) in der Fis m
467
Ad. steht oft dem dau von LU.
ein din in LBr. ffegenüber, an
Stellen, wo in der Schilderung oder
Erzählung Etwas Weiteres zuge-
fügt wird {weiter, ferner, nun):
. . d'apstalaib ocus descii^laib Isu
Grist, di'a ro faillsigthcä rüine . .
flatha iiime . ., ocus daw dia ro
faillsigtheä piana . . iffrmd FA. 2;
3; issi da« cetna tir coso rancatdr,
tir na nasb das nun ist das erste
Land, in das sie kamen, das Land
der Heiligen FA. 4; 5; 6; 13; 14;
16; 17; 22; 24; 29. — Ebenso ro
bäided da»- Eäthand . . and sin isind
abaind FJB. 69, din Eg. ; dognither
-^ öu duna Lg. 6, din Lc. ; bia-so dana
j^ hliadain i fäiTliIogain 7v£. 19. din Lc,
'^ — A) All. andere» iyRTlcn der Fis
Ad. stellt dem da» i)i LU. ein trä
in LBr. gegenüber {nun, toeiter,
ferner): stuag dermär dan os chind
ind ordnide „a vast arch, further-
more, ahore tlie liead of the Lig-
nified one" FA. 8; 10; 15; 18; 22;
25; 26; 28; 32; 33. Ebenso marb-
thair döib dawa in mucc ScM. 5, tra H.
dtlu 3L Kunst, Gabe, Ge-
schäft; trade, art, science O'Don.
Suppl.; donum, ars Z'^. 238. —
Sg. Nom. dän biiada Hy. 5, loi;
isse sin a n-dän FA. 7; SC. 5;
FB. 92; 93; Gen. ses däna ocus
driidi Ulad SG. 48; FB. 12; Dat.
is dorn dän Gl. zu is dam sous
II%j. 5, 37; Acc. fria sain-dün SP. II i;
caraid cechtar när a dän 14; a
macc-dän 4; PI. Nom. atät däna
lim FB. 93; Dat. for danaib ocus
dechmadaib na hecailsi FA. 25;
Acc. fosuidiur a n-dano ocus a n-
dibergai p. 141, 26; in spiriti5..ro
insorche«^? däna ocus derritiusa na
n-dliger? n-diada p. 169, i6.
däna kühn; däne auda.v, dänatu
audacitas Z-. 804. — Sg. Nom.
David in gilla dana Hy. 1, 12.
dar s. tar.
^ CO 11-darafuetar Lg. 11 s. do-
seiinim.
daiala FB. 86 s. laaim.
CO ii-darl)ais s. taislieiiiin.
darchiiuiius Oss. III 3 i. darlecius.
dardöeu dies Jovis Z'^. 609
Anm.; cecba dardäin jeden Donners-
tag Three Hom. p. 36, 2.
darlecius s. tarlaiciin.
daridisi jLtjlJI^s. doridisi.
dai'taid Talirling, dartaid fbi-
rend ein jähriger Bulle Corw. p. 8
clithar söt; Ön the Mann. Index.
— Vql. dairt.
däsacht insaniaWb.'^^> (Z-^.805).
dslsachtach insanus Wb. Vß>
{Z-\ 809). — Sg. Nom. Three Hom.
p). 76, 3; Acc. in m-boin dasachtaig
ibid. p. 8, 26.
CO n-dasaid FB. 47 s. dessid.
dastar imon m-boin ,,the coto
goes mad" Three Hom. p. 8, 23.
dat s. täaim.
data „agreeable" O^B. — Sg.
Nom-. a,mal ro bo data lais FB. 11.
datau i. säii- (Pßeqenuter) O'Dao.
p. T6.
datli N. Farbe; coJor L: Gl.
1087; vgl. fordath. — Sg. Nom.
dath n-etrom SC. 37, 10; dath
snechta ^j. 132, 23; sion 25; soer-
dath snechtaidi Lg. 1 8^ 1 6 : caem
a dath TE. 10, 7; dätli aechEB. 44;
ni hinand a n-dath SC. 37, u H.;
Gen. corcair co n-aldi dathaSC.31,4;
gabur . . cron-datha FB. 47 ; co n-
gne . . cacha datha FA. 11; ligrad
. . datha cach thire FB. 2; etach
n-datba SC. 34, 12; etach gach
dadha bricc TE. 10, 15; Acc. dath
ammaforta üZt/- 5» ^^'-^ ^i'i däth suech-
tai Lg. 4, 5; fo dail-dath 18.
PL Nom. na tri dath Iai._ ff^U-en.
folt..tri n-dath FB. ^5;~älli dath
SC. 33, 4; CO saine dath 37, 14;
Dat. CO n-dathaib ecsamlaib FA. 11.
— Vgl. ildathach.
iiiu-dathgnitae p. 144, 21 s. aitli-
g-uiiii [mit Pron. infix. da).
111a dattcetlithae p. 144, 21 s.
ad-ciu {mit Pron. infix. da).
daur Eiche s. dair.
daurthech s. durtlicch.
de de eo, in de, s. de [Praep).
Dahin auch de SC. 37-, 21 ; Hy. 2, 24?
de, hinter einem ComjJarativ, de-
sto; is möo de as comairche desto
grösser SC. 10; Gl. zu Hy. b, 75; bä
lugai-de TE. 9 LU.; Gl. zu Hy. 5, es;
nir nö mesai-die ScM. 22, s; moti
30*
^
468
declimad
Jhe greater" Fei. j). XXXTI 20,
ussaite „the easier" ibid. 34.
de, hinter cechtar und neclitar,
eonun {aber icohl als Dual), vgl.
Z\ 349. Auch cia de, glosnrt
durch cia dib O'Dav. ^). 76 dellui.
CO de, fri de s. diu {Tag).
de SF. V 11 «'0/(7 zu 1. de {de
60, inde).
dea s. dia.
deac {ztceisilbig) , dec, {indecD
sehn, zur Bildung der Zahlen
von 11 bis 19, immer dem Sub-
stantiv nachgesetzt Z^. 304; vgl.
deicli n-. — da imdai deac in da
erred deac zioölf p. 310, 2; dec
FB. 2; na da apstoZ dec FA. 6;
p. 40, 12; CO cend da hM&dan dec
FA. 17; na da draic dec 20; di
senistir dec FB. 55; p. 131, 9;
maccan sc m-bliadan deac sechzehn
^ Hy. 2, 2; d(5c Lihm^
deacht F. Uottheit; deitas
Z'^. 805. — Gen. inna deachtae
Tur. Gl. 25; in fir-deacht Hij. 2,42.
dearcach barmherzig; dercach
caritatitms Ir. Gl. 626, von deserc.
— Sg. Nom. FA. 1.
rtcad s. deod.
de-baid F. Ziviespalt, Streit;
dcbuifb, debuid dissensio Z^. 249.
— Num. debaid do denam FB. 33;
Gen. tserrechtach debtha SC. 25;
frithenech debtha 26; comergi deb-
tha i''^. 29; CO tlathugud a debtha 40;
CO m-l)araind debtha ibid.] Acc. ar
debaid n-öenlai SC. 13. — Davon
(k'iilithigim dissidco Ml. 21^, 2.
dcccim 111 (c/t blicke an, sehe,
aus do-ad-ciim; vgl. föccim. ad-ciu.
— Praes. Sg. 1 ni deccu Wl). 24»
(Z'^. 429); 3 dos n-deicce j). 311, 37;
Bl. 3 ad-decet FA. 5 i^vgl. Wi. Gr.
§ 246). — Imper. Sg.2 deci SC. 30,2?
— Conj. Sg. 2 deca SC. 30, 3-8. —
Inf. Nom. deicsiu videre Z'^. 486;
cid cäin deicsiu maigi Fail J3. 132, 27;
Dat. do desciu FB. 85 {vgl. Wi.
Gr. §. 80); oc ä descin TE. 9 LV.\
FA. 6; oc deiscin p. 131, 21.
decli Superl. zu deg, dag und
maith guA, vgl. O'Don. Gr. p. 122.
— is c lacch as dech di ocaib do-
niain er ist der beste Hdd voti den
Männern der Welt SC. 13 ; FB. 9;
gaiscedacb as dech fil dib he 14;
ind fil' as dech i n-lilre 19; Iseoh
bas dech lib do Ultaib der nach
eurer Meinung der beste ist 13; 54.
ce dech lim SC. 44, 1?
decliad, deochad ich kam,
bin gekommen, vgl. do-dechad,
tuidchim. — Sg. 1 ni dechud-sa
non veni Wb. 14« {Z'^. 454); 5 de-
chaid i. docbuaidh O'Dav. p. 75;
mairg nä dechaid dass er nicht
gekommen ist SC. 33, 33; cia deo-
chaid woher er kam 12; don turiis
dia n-dechaid FB. 79; co n-dechaid
. . ferchubat hi iahnain 64; co n-
decbaid triat liasait ScBI. 13;
j3. 42, 12; ni dechaid inna beolu
FB. 9; 79; co n-deochaid bäs 79;
dia n-dechaid cach cosnam von
dem aller Streit herkam ScM. 22, 7;
vielleicht ist TE. 12 LU. zu lesen
nirrodcha(i;)d ir.o ic-sa; acht a n-
dechuid do rind gai ocus do gin
chlaidib ausser u-as von der Spitze
der LaiKc inul der Schnrfc des
Schirr vi rn kiiiii Lg. V) \d. h. Sic- '^
mKiid cnikaui Ichcndig-. VI. :: co '
n-dechatar secbt ferchubat . . i tal-
niain FB. 25; co n-deochatar do-
chum rig Alban <L(/^ 11; i n-deo- v-
chatär FB. 91 (.decEätar Eg.). —
Fut. Sg. 1 CO n-dechos p. 130, 29; co
ii-digMS-sa don muiliunn Lat. Hy. X
Bref. xGoid"- p. 101); 3 ni dechais
do Ardmacha p. 21, 32; na digsiu
fo era „go not with a refusak'
Three Hom. p. 74, 30; 3 ni dig
immada Hy. 5, 9g; vaani dig FA. 15;
PI. 2 moni digsid ass Lff. 13j 5 co ■^
n-dechsat Three Hom/p?"^, 6. —
Fut. sec. Sg. 3 co n-dechsad öen
na rigthige inna cröes FB. 85;
con dichsed Gl. zu con tessed Hy.
2, .7; na digsed Hy. 7 Pracf.; co-
nigsed FA. 31 {für co n-digscd).
— Praes. sec. Sg. 2 is iat doronsat
in doilbed sa däig co n-dechta-su
asin catraig SMart. 31.
dechmad 1) der zehnte, 2) F.
spatium decem dierum Z'^. 310;
3) der Zehnte. — Gen. 2) gu cenn
fZec/imuidi p. 141, 2(i; 3) for danaib
ocns dechniadaib na hecailsi FA. 25.
docliur
469
dolb
(lechur N. Unterschied; S(j.
Nom. atä mor dechur etir deacht
ocus doinacht 3EI. 20'', i.
dccmaiug- schivicruj TBF. p.
150, 24; deacmhaicc hurd O'Don.
Suppl.
dedail Oss. II s, vcjl. deadail
smeara fri smuas „the purtinci of
the marroio from the hone" Oh the
Mann. III p. 251 ; deadail „relea-
sing, lücining, Separation" O'B.
dedbul i. dereoil O'Dav. p. 75;
dcdblen ,,u'ealdin(i" Fei. Jan. 24.
dedlaiiu, v(ß. deadlaidh i. deili-
H'liidli lie separates O'Don. Suppl.
— Prnet. Sg. 3 däig ua delba ron
dedail SC. 29, 21.
dedonach der letzte; finalis,
%iltimus Z\ 57; 809. — S(j. Nom.
FA. 22; TE. 13 Fg.; Äcc. cosa
n-geiu n-dedenach j9. 131, 10; PL
Äcc. N. dedencha finalia Z'^. 72;
0 thanic . . cusua dedenchu do P«-
traic als es mit P. zu Ende ging
p. 21, 29; comrama et baga Poil
frisna dedencha Wb. oO<i, 12. —
Compar. dedenchu tanic co Crist
quam i^redictus „later he caine to
Chr. than the aforesaid^' LHy. fo. 3^^
{Goid.^ p. 64).
dedöl die Dämmerung , das
Grauen des Tags; „twilight"
Corm. Tr. p. 53; vgl. rem-dedolte
antelucanus Z'^. 73. — Dat. isin
dedoil na maitne FB. 87 (degoilEV/.);
huan cetnu dedol ind laithi aprimo er-
go crepiisctdo Ml. Vo6'^{Goid.^ p.21).
deed inquietus Wb. 250 {Z'\ 19).
deg--, dag-- gttt, in zahlreichen
Compositis; dag-, deg- bonus Z'^.
857. — a deig-beu SC. 44, 5; di
deg-mnäib FB. 28; deg-caratrad
ScM. 2; a deg-duiui SC. 46; do
deg-däinib Ulad FB. 6; dag-duine
bonus hoino Z'^. 857; deg-tiiisech
Hii. 1, 11; deg-ri 38.
deg FB. 37 Fg.?
i u-degaid u- Praep. mit Gen.
hinter, nach. — i n-degaid n-de
post derim Z'^. 660; atä lä i n-degaid
alaili TE.X2 LU.; im degaid hinter
mir Hy. 7, 53 ; inna degaid hinter ihm
p. 46, 27.
deich n- {indecl.) zehn; decem
Z'^. 304; vgl. deac. — cöic deich
quinquies deni SG. 4»; SC. 37, 7.
-dcicheubor Decade; decem viri
Z^. 313. — Dat. CO n-deichenbor
noeden „ivith a decad of infants"
Fei. Jul. 14.
deidghiii TE. 4 Eg. s. det-giii.
döig-, fo deig- 1) Praep. ivegen;
fo dcig ua mna SC. 20 //. (fo hith
LU.). — 2) Conj. weil] deg quia
Z^. 707; deig ro fitir-som FB. 3.
— Vgl. däig.
deil Buthe, Stab; i. cchlasc
O'Don. Suppl. — Sg. Nom. in
deil delgnaide SP. V 2; Gen. de-
lend? s. cor deled.
deilligh a chotluthfair T^. 12 Eg.,
sein Schlaf lag auf ihm? vgl. dellach
i. luighi, Fut. acht na dellset O'Dav.
p. 11.
deilm N. Lärm; i. foghur no
crith no gair O'Dav. p. 75. — Sg.
Nom. a n-deilm sea Lfh}', 2; Gen.i^j^'
do descin in delmse^Äoir i^j5. 85;
Dat. CO n-delmaim a n-grethai
Fei. Prol. 154; Acc. ceu deilm
FA. 35.
deim „dark" O'B. — S. 1. deme
tmd demithir.
deimiie F. Festigkeit; i. dain-
gne O'Dav. p. 80. — Dat. oder
Acc. meiser aicdi ar a deimne l. c.
{Corm. Transl. p. 14).
deintrul) FB. 4?
deirce FA. 1 s. deserc.
deitlibirecli s. deumue.
del i. sine bö Corm. p. 15. Vgl.
ba mor in galar di doel oc a diul
„a-sucJcing hei^" Not. zu Fei. Jan.\b.
delb F. Gestalt, Form; effi-
qies, imago, forma, paradigma Z'^.
241; 983. — Sg. Nom. cach delb
chäin FB. 24; delb in fir FB. 44;
in dealb TE. 15 Fg.; Gen. däig
na delba SC. 29, 21; icc m/c delba
Dechtere29,2; Dat. ar deilb*?cilf. 14;
ar chruth ocus deilb ocus cene'l
FB. 19; delb TE. 3 LU.; fo deilb
natrach FA. 25; asa deilb SC. 23;
CO n-deilb ocus ecosc ocus soer-
cheuel 42; isin deilb p. 132, 12;
Acc. etir cruth ocus deilb TE. 2 E<j.;
delb 3; delb n-dune FA. 10 (dei'lb
LBr.); PL Nom. bo-delbaä FB. 24?
1
i^^-cL^ teil.
dclbart
470
denim
Bat. CO n-delbaib ech ocus en
FA. 8; ro lincuZ in sliab fair do.
demnaib i n-delbaib en dub Thref
Honi. p. 36, 17; i n-delbaib prim-
cainuel 13; Acc. delba ocus foscud
iA. 5 LBr.
tlelbad Gestalt, Form. — Sq.
Nom. delbad Fainne SC. 34, s;
delbaid is Fainne lo (delbad H.).
delbaim II i c h fo r m e, (je st alte.
— Praes. PI. 3 delbait finqunt
Gilä. Lor. Gl. 154. — Praesl sec.
<SV/.5afa met no delbad i n-ilrechtaib
FB. 75 (j^orher notolbad).
delbda, dealbhdba formosus
Ir. Gl. 642.
delbuide FB. 47 Eff.?
cor deled LU.p. 73a, 9, p, I2b^, 1,
eins der Kunststücke Cuchulinn's-^
„throiv of spear" O'B. Crowe,
Siah. Concnl. p- 447, vgl. ro gaba-
stär a ocht cletini ma deil cliss
LU. p. 79, 9. 0' Curry dagegen,
Oih the Mann. II p. 372: imarcbor
delend „the proper carrying of the
cliari»teer's stoitch"; vgl. „deland
a rod do drive horses; imarcor
deland i. echlasc bis a läimh arad
oc gresacht na n-ech man carpat"
CfDon. Suppl. Dem steht loieder
gegenüber: delann i. gae, ut est
imarcor delann O'Dav. p. 73. —
WaJirsclieinlich ist auch oben cor
delciii)d SU lesen. Vgl. deil.
delg: -AT. Dorn, Tuchnadel:,
dealg spinter Ir. Gl. 1074; a pin
to fasten a cloak O'Don. Suppl.-.,
Gl. SU set Hy. 5, 71. — Sg. Nom.
delg öir SC. 33, 22; -mani be a n-
delg and Z\ 949 {SG. Zaub.).
1. delg'uaide „a rebel, an out-
luw" OB.
2. delgiiaide? Sg. Nom. in deil
delgnaide SP. V 2 {„the straight
Eod" O'C. Goiä.^ p. 177; „the
thorny rod" Oii the Mann. \\\p. 47);
PZ. Nom. döini delgnaidi p. 133, 4
{„handsome peopile" O'C).
delgnecli dornig. — PI. Nom.
siebe tolla delgnecha FA. 30; möinte
delgnecha p. 190, 2g.
deliug'ud M. distinction, Se-
paration Corm. Transl. p. 54. —
Acc. tria deliugud frisna maithib
aimserda „by Separation from the
temporal good" ThreeHom.p. 92, 22.
dellrad Gl ans; jubar Corm.
Transl. p. 75 fair. — Sg. Nom.
SMart. 34; Acc. fria dellrad ocus
fria taitnem a högi Three Hom.
p. 56, 15.
delud „depart" SMart. 15.
1. deine F. Dunkelheit-., i. teime
i. teim cacli n-dub Corm. p. 16.
2. deine Neutrum; i. cecli neu-
tur lasin laitneoir is deme lasin
filid u-gsedelach Corm. p. 17.
CO n-demetar FB. -90'^
demess Scheere; Corm.p.ld] de-
chenda demess Gl. su, biceps SG. 113ii.
deinin sicher. — Comparat.
demnithir certius Wb. 28^ {Z'\ 274).
— S. deimne, demnigim.
deinis-chas FB. 21, vgl. demess?
demithir FB. 80 Comparat. von
deim?
demnigim III ich mache si-
cher, bestätige. — Praes. Sg. 3
rel. amaZ demniges in t-apsZaZ co
n-apair Three Hom. p. 90, 23.
demsidi FB. 37? vgl. demischas.
demnacli dämonisch. — Sg.
Nom. in cumacbta demnach SC. 49.
dcmon M. Dämon, Teufel. —
Sg. Nom. FA. 30; Gen. tri lathar
demuin Wb. 9i {Z'\ 466); PI. Nom.
demna SC. 2; 49; ria sluag n-demna
Hy. 1, 48; 4, 3; FA. 26; 29 ^dem-
nn LBr.); 30; 31; demnu j:). 191, 19;
do midiithraclitaib demna Hy. 3, 9;
ar intledaib demna 7, 3g; demna
dibocht 6, 8 {„demons' afiguish")\
Dat. do demnaib FA. 28; 29; la
demnaib 29; Acc. la demnu 29 LBr.;
fri demna Gl. su Hy. 5, 91; fri
demnai Hy. 1, 20.
denall jenseits; tret dub fri
sonnach adiu ocus tret gel fri son-
nach denall LU. p. 23^ 19.
Aenam p>i'o curat io H. Gl. 899;
Inf. SU denim.
denim III ich thue, maclie;
facio Z^. 435. — Praes. Sg. 3 nad
deui thoil ind rig SP. IV 2; nim
deui cutal Sc3I. 3, 17. — Conj.
Sg. 1 CO n-densai p. 130, 29? 2 de-
ua FB. 62; mani dene nisi faeias
Wb. loa (^z-\ 440); 3 asa n-dena
dene
471
dör
baiy (Jl zn Hii. 6, is. — Impcrat.
PI. 2 (lenaid immacallaim FB. G;
denaid mo reir-se Ki; 74. — Praes.
sec. Sf). 3 ni deuad Gl. zu Hy. 5, 5;
PI. 3 üi dentais . . comairli rig SC. 22.
— Pruet. PI. 3 CO n-dmsat ceunach
fris FB. 11. — Pass. Praes. Sg. 3
darsin-dentar Gl. zu Hij. 6, 4
(s. drocliet). — Conj. Sg. 3 dentar
fiat ScM. 6; TE. ?> Fg.; li); cen
CO dentar comarli fris FB. 6. —
Praes. sec. Sg. 3 las n-deiita iud
fled p. 311, 29. — Part, necess.
denti faciendum Z^. 480; is denta
dait . . ani sin SC. 13. — Inf. de-
nom, denum facere Z'^. 771; denam
a thige FB. 4; na fledi p. 311, 33;
a denam samlaid das so zu machen
FB. 7; Gen. fer denma Lairgine
Gl. zu pistor SG. 1841j (Z^ 486);
muilt denma jj. 311, 30 ; fäd a denma
die Veranlassung ihn zu machen
Hy. 7 Praef.; Dat. dö denom in
tigi FB. 2; oc ä denam ibid.; nach
fetat do denam döib FA. 28; SC.
42 H. ; do denam thole De FA. 23
(denum LBr.); uilc fria p. 132, 10;
oc denam a n-enig FB. 94; feis
Temra do denam TE. 2; 9 Fg.;
debaid do denam FB. 34; Gl. zu
Hy. 5, 75; ni thic do neoch molad
. . do denum dö j9. 169, 22; Acc. a
denam in cennaig FB. 77 ; fri denam
ferte Gl. zu Hy. 5, 95; fri denaim
ferta Gl. zu Hy. 1, 49.
dene F. Schnelliglceit; cele-
ritas Z^. 18. ^ Nom. dene lochet
Hy. 7, 21; deni FB. 30; Dat. cu
n-dene SP. II 11.
dene, deiiiu s. diau.
denmue i. di-ainmne Corm. p. 15,
Hast, Ungeduld; deinmne i.luath
no deithbhireach (hasty) O'Clery. —
Dat. ar denmni ind aicnid FB. 88.
deumnetach hastig. — Sg. Nom.
p. 190, 15; Three Hom. p. . 72, 12.
denmoige FB. 37 Fg.?
deuüas von oben 311. carm. 2.
deuus Weile; sputiiun temporis
Z\ 788. — Sg. Nom. SC. 42.
deoch, deog F. Trank, Trin-
ken. — Nom. biad ocus deog CC.
3 Eg. ; Gen. oc cuingid digi SC. 48 ;
Dat. CO n-dig CC. b LU.\ sin dig
p. 131, 30; ibid ina dig FB. 59;
ina öen-dig 62; do dig CC. 5 LU.?
Acc. dig CC. 5 Eg.; 48; Ln.ll.äi\
dig n-dcrmait SC. 48; ccn dig cen
biad ScM. 3; SC. 47; PI Acc.
dcoga dermait SC. 48.
de-hoaeh 5 10 eioli r ig , zwe i hen-
kelig, s. dabach; de-uacb (TDon.
Siippl. dabach.
deoclian Jf. = d i a c 0 n u s. — Sg.
Gen. deochain Hy. 2, 4; PI. Nom.
ban-dechuin diaconissae Wb. 28°
{Z-\ 226).
deod N. Ende; dead finis Z'^. 57.
— Sg. Dat. ria n-deöd läi FB. 90;
fo diud sub fine, p)ostremo Z^. 611;
fö deöid zuletzt FA. 3; 22; 23;
ScM. 8; 12; CC. 5 Fg.; i n-dead
a athar post patrcm suum SG. 11^
(Z'^. 660); i n-diaid ind löig Hy. 5, 52;
SC. 46; FB. 65; 70; 71; it diäid
hinter, nach dir SC. 20; FA. 31;
FB. 70; Acc. co deöd läi FB. 83;
Casus ohne Praep. deöd läi am
Ende des Tags FB. 9; trath nöna
deöd läi 91.
deoda s. diada.
deogei* (de-foger) diphthongus
Z^ 979; deöir Ir. Gl. 550.
1. deolaid p>oor, insignificant,
indigent, in deolaidh gratis O'Don.
Sappl.
2. deolaid Gnade; deolid qratia
^Vb. 31c, j7 {Z-\ 802).
deolaidecht F. Gnade; „favor"
Three Hom. Index. — Dat. fer län
do rath ocus do deolaidecht in
spirta nöib Tliree Hom. p. 42, 21;
ibid. p. 90, 9.
deorad M. der Ausgewan-
derte; advena Ir. Gl. 303; deorad
de Einsiedler, s. crothla. — PI.
Nom. deoraid Three Hom. p. 40, 22.
deoraidecht F.exile Three Hom.
p. 96, u; O'Don. Gr. p. 294.
der Thrüne; Corm. Trunsl.p.b^.
— Sg. Gen. ainm na dere SC. 17;
Acc. iuc der tar gruaid deis cec/t
meid for ä dernaind clii Three 3IIr.
Hom. p. 26, 29; PI. Nom. dera
FA. 34; Gen. cen chobair mo
der-sa Fä. Epil. 400; Dat. fo de-
raib Hy. 2, 2; Acc. a bolg-dera
möra fola „his big round tears of
472
florgaim
blood" Bei: Celt. III ih 176 {Cuch.'s
Tod).
1. der- Z\ 885, wechselt mit 2. di,
s. B. der-mär und di-mär.
2. der- Z'^. 864, wechselt mit 3. di,
z. B. der-laigim un d di-laigim, der-ga-
bim uHf?di-gabim. V(jl. Wi. Gr.§4Uo.
dera, deara i. digail O'Dav. p. 74.
derl) gewiss; fir-derb admodum
certus Z^. 865. — Sg. Nom. is
derb ScM. 3, ii; ba derb leö FB.
70; 90; Acc. c&n chomartha n-derb
FB. 72. — Compos. tri derbrat/i/r
(für derb-br.) drei leihliche Brüder
TE. 6 -EV/. ; derbräthir qermane
Wh. 24a. (if 2. 857); do derfethar
(für derb-f.) deiner leihlichen Schwe-
ster CG. 7, derbh-setbur Fg.
derba F. certitudo Z\ 765.
derbad N. certitudo Z\ 222.
der-badim ich taiiche unter,
ertränke. — Pass. Praet. Sg. 3
CO n-derbadad in sanguiueTFZ>.27a,22
^Z'\ 886). — Vgl. dibdud.
derbaim Jlichheiveise, prüfe;
proho O'Don. Suppl. — Praes. Sg. 3
rcl. derbas FA. 16.
der-1)an »ST. II 13 (keiner hindert
den andern?)- TBF. p. 142, 20. —
Vgl. for-bauar.
der-braim I ich fehle, mange-
le, lasse im Stich; dearbra i. diu-
bairt O'Dav. p. 78. — Praes. sec. Sg. 3
nis derbrad Hy. 5, 83 (i. nis diiibrad).
derbräthir s. derb und bräthir.
1. derc F. Auge; fliucb-dercc
lippios SG. 24a {Z'\ 53). — Sg.
Nom. Oss. III 7 [Gl. süil); PI. Nom.
mo derca Oss. III 1 (i. mo sali).
2. dei'C, dearc „a hole, a ca-
ll e" O'Don. Suppl. — HierJier tri
de?-ca sedluch alleuith TE. 4 Fg.,
oder zu lesen tria derc sedlucb ? im
Ms. ist derc über der Linie zwischen
dem i und a von tria eingeschalten.
3. derc s. derg'.
dercach s. dearcacli.
dercaid „ivatchman" TBF.
p. 138, 8.
1. dercaim ich sehe hin, an;
vgl. atchondarc. — Praes. Conj.
Sg. 3 Dep. nom derca3dar Hy. 7, 5s.
— S-2)raet. dercais SC. 39; dercais
cach a cele dib FB. 40 Fg.
2. dercaim s. dergaim.
der-cliöinim, PI. 3 derochoiuet
a n-icc desperant salutem suam
Wh. 21t {Z-\ 865).
der-chöiniud M. Verzweif-
lung; ahundantior tristitiaWh. 14d
(Z^. 802); dercainecZ i. dicredim
(„disbelief") i. im fagbail fochraicce
Corm. Transl. p. 59.
derci p. 169, 11 s. deserc.
derdrethar (5. Sg. Praes. Dep.) ^
JL£. 2, 10 as ist das für ein Lärm, -jL.
welcher rast LI) in deinem Leibe;
S-praet. Sg. 3 Dep. co ro derdre-
star La. 5 (dertreastair Lg.). — ?¥•
Daziiper^r'm. "~-— - ^^
dereln^^er hinter eTheil, das^
Ende. — Sg. Nom. deireadh feol-
mhaigh an fiaidh „a hind quarter of
the stag" Torr. Dh . p. 135; Acc. 0 thiis
CO dered FA. 22; co derith TE. UEg.;
CO dered na haidche FB. 81; 85.
dereoil s. deröil.
derfethar s. derlb und siur.
derg- roth; derc ruher SG. 35^
{Z-\ 61); vgl. for-derg. - Sg. Nom.
FA. 21; brönderg ScM. 21, 32;
tibri derg SC. 37, 9; ech derg
FB. 47; lind, flaith derg Gl. zu
Hy. 5, 38; is alaind cocli n-derg
SC. 43; Gen. fiad a chlaidib . . deirg
SC. 31, 5; Dat. for licc derg äiu
FB. 48; F. for ganim deirg ibid.-.,
PI. Nom. beoil deirg Lg 18. i4^ ^
TE. 4 Eg.\ partar-deirg Lg. 4:, 7; ax
gemma deirg FB. 51; p.' 31U, 34;
frasa deo-ga, p. 190, 28 ; cassla derga
FA. 28 ; rotha derga ibid. ; Goi. im-
berta claideb n-derg SC 19,4; Dat. co
sraiglib dergaibp. 191, 20; Du. Nom.
da n-gruad . . cro-derga p. 310, 35;
Dat. CO n-da cris_derca SC. 23. —
Compos. derg-flaid Hy. 5, 38;
derg-ibair FB. 55; p. 309, 33; co
n-derg-inliud o\v p. 310, 34;^). 131, le;
TE. 3 Fg.; for derg-lasad FA. 29;
-lassid FB. 45; 47; derg-ör La.
IS,. 20; CC. 2 Fg.; SC. 31,- 15;
FÄ S8; 62; p. 311, 4; derc- ÄC. 7;
FB. 74; derg-thened Fi?. 52. —
Compar. deirgighttr TE. 4 Eg.,
schlechte Schreihweise für deirgitbir,
vgl. giligbiur ibid.
derg-aim II ich röthe. — Praes.
* ACi£t^ f^f^<^^^ /WJT.
derge
473
doröil
S(j. 3 rel. dercas riniii ruada SC. 15
(dcrcais H.^. — Praet. ni ro derj?
. . a claidcZ^ FB. 79 ; Fl. 3 dercsait
a minna allind cliro IIij.^ 5, us.
derge F. liöthe; ruhedo Ir.
Gl. 939. — Sg. Ace. a derge ociis
a rofoillsi FA. 9 (derc LBr.^.
derg-filliud FB. 30 s. lilliud.
derg-iiat Floh; a flea O'Don.
iS'j(j)j)?.; Corm. Transl. p. 57. — Sg.
Nom. dergnat coUa coirme SC. 25;
ri. Nom. dergiiatta O'Don. Gramm,
p. 371.
der-goiu i. diguin no sarugudh
O'Bitv. x>. 72.
dergiid M. das Zurechtma-
chen des Lagers, Lager, Bett.
— Dat. dim dergud de strato meo
m. 21«, 7 {Z'^. 26); iar n-dergud
a rigleptba doib LL. 41. a. 2 {TBC.\
Acc. 0 thänic döib . . co dergud
FB. 80; PL Nom. derguda indlithi 53;
Dat. CO n-dergothaib sainamraib 54;
dergodaib 79; bi far n-dergudaib
in stratis vestris Ml. 20c, i {Z'^. 839).
derigim, deirg-im I ich ver-
lasse, verliere; dergim desero
Corm. Transl. p. 6S elud. — Praes.
Sg. 3 nis u-derig si dam ne amittit
qiiidem ea Wh. 9^1 {ZK 430); PI. 3
citne clerig notrefet, citne oic not
n-deirget „tvhether clerics dioell init,
tvhether tvarriors abandon it" Three
Hom. p. 110, 16. — Inf. dergi ind
iuaid i m-batar Tltree Hom. p. 106, is.
der-mall selir langsam. — PI.
Nom. nibdar dermaill a di dhöit
Corm. p. 13 cerball.
der-msir, -iiulir sehr gross,
ungeheuer; enormis Z^ 865. —
(S'^. Nom. stüag dermär FA. 8
(-mäir LBr.); lassar 21; drochet 22
(-mair LBr.y. drem 29 (-mäir LBr);
slog derm-div p). 191, is; Gen. tened
äermäri p). 191, is; Dat. co m-brön
. . dermar FA. 16 (-mair LBr.); do
nuallguba dermäir p. 191, 25; Acc.
iiuallguba dermar FA. 33; PI. Nom.
slebi . . dermäri p. 191, 15; Dat. i
n-glcDuaib . . dfj'maraib p. 191, 28;
Acc. F. a rigna dermära SC. 30, u;
Du. Dat. ina n-dib n-airecbtaib
dermäraib FA. 4.
deriuat N. Vergessen; dermet
ohlirio Z^. 223. — Gen. dig n-
dermait FB. 48.
deruiatach v er g esslich; ohli-
rio.ms Z^. 885. — Sg. Nom. ni dam
dermatacb p. 141, e; 20; 327, 32.
dermatim ich vergesse. —
Praet. Sf/. 3 dermatis Three Hom.
p. 112, 11; 118, 29.
der-moiniiir III Dep. ich ver-
gesse. — Praes. Conj. PI. 1 co
n-dermanammar-ni inna imned sin
311. 21c, 3. — Vgl. dermen i. der-
mad O'Dav. p. 79.
derna Handfläche; the palm
of .the hand Corm. Transl. p. 60.
— Sg. Acc. dorat iarsin a dernaind
fria rose Three Hom. p. 64, 27;
p. 26, 3') {s. der); PI. Acc. triana
n-dernanda ihid. p. XI.
derua, dernad, dernain, derusat,
derntar Formen su do-guiu ich
mache. — Praes. sec. Sg. 1 co n-
dernain ut facerem Pr. Cr. la;
nach derninn-se qiwd non facerem
Wh. 8a [^Z'^. 444); 3 am«? na der-
nad eter in n-imcbossäit i^.B. '11.
— Praet. Sg. 3 co n-derna coic
blogai de p. 41, 20; minmirend di ^.
FB. 86; X^-,:^ conid derna 87; ^t
co n-deriiffi '^1; co n-derna mo
cbomarli-sea 8; ba buidhecb . . ara
n-derna TE. 14 Eg.-., co n-dernai
loch de p. 42, 13; co n-dernui TE.
18 Eg.\ cecha dernai do fertaib Gl.
Sil Hy. 5, 41; PL 1 Dep. co n-
dernsumar-ni fleid dö Three Mir.
Hom. p. 14, 19; 3 CO n-dernsat
gnima möra Lg. \C:i^.val. co n-der- "TT
gensat SG. 187^ {Z'K 886). — Pass.
Praes. Conj. 3 co n-derntar lim do
\eges TE. 9, 12 Eg. — Praes. sec.
PL 3 CO n-dernaitis a thiugmaine
le TE. S LU. — Praet. Sg. 3 no
CO dernad ri'u mo dal SC. 44, s;
nach dernad etercert düib FB. 75;
CO n-dernad öenuch TE. 15.
1. deröil penuria Wh. 18a
(Z^ 886).
2. deröil, dereoil wenig,
schtvach; feehle Corm. Transl.
p. 14 diss; ni bu dereoil Gl. zu
nir bo diuir Hg. 5, 31. — Sg_. Nom.
ni ro ob . . in gr.äd sin ar na facistea
CO m-bad deröil lais SMart. 14;
den'iilim
474
for deslem
Acc. in cloi tleroil p. 144, ii; go
ii-deania se dioghbhäil deireoil
„sovie liftle hurt" Torr. Dh. p. 138.
deröilim ich sehiväclie. —
Praes. Sei. 3 deroilid . . ocus toirnid
na pecdachu ])• 1^0, 13 {humilud
peccatores).
derrit verhör gen; deirrid, dei-
rid secret, mystery O'B. — Sg.
Acc. culloc n-derrit „to a secret
place'' SMhrt. 15.
derritiiis M. Verhorf/enheit.
— PI. Nom. rüine ocus derritiusa
flatha nimi FA. 2 („mysteries and
hidden thinfjs"); däna ocus derri-
tiusa na n-dliged u-diada ^5. 169, le;
derritusa ocus focraice..nimi JPJl. 1.
dersaig-im ich erioache; I ivatch
O'-R.; vgl. diuscim. — Praet. S(/. 3
ni dersaig TE. 12 LU.
derscaigim III ich unterschei-
de mich, zeichne mich aus. — ^
Praes. Sg. 3 ni derscaigi non differt
SG. 40a (Z-\ 437). — Praet. Sg. 3
ro derscaig do mnaib firend SC.
33, 25 ; De2). ro dorscaigestar . . do
thigib inna hamsiri sin FB. 1. —
derscaig'thech ausgezeichnet.
— S(). Dat. CO cttmtuch derscaig-
tech>J. 13.
dess recht, südlich; deas dcx-
tcr Ir. Gl. 386. — Sg. Nom. a lani
dess Oss. I 4; laimtech a des seine
Rechte SC. 18, 4; Dat. for laim
deis ad manum dextram Cr. 19^;
[Z'^. 612); for deis zur Rechten
FA 34; SC. 11, 3; do deis Maire
FA. 6; ina läim deis FB. 91; Gl.
zu Hy. 5, 34; na leitb deiss SG. 33, 9;
cot laim deis p. 40, 35; PI. Dat.
ar dornaib desaib SC. 19, 4. —
Adverhielle Arisdrücke: dessam
rechts von mir Hy. 6, 2; dessum
6, 54; andess südlich Z'^. 611;
Hy. 2, 10; ScM. 20; Oss. I 9; fa
dess rechts, südlich Z'^. 612; Hy.
2, 47; p. 144, 1; siar-des südwest-
lich Lg^VL_ — Comp OS. des-cert;
do dcs^ertais p. 310, 21; ina n-
des-lamaib SC. 40; tri des-leme/id
drei Bechtssprünge 47.
dcscad M. faex, fermentum
Wh. 9i> [Z\ 803). — PI Acc. CO
dcscthu ad fcces 311. 1391^.
descaid F. Zeichen. — Sg.
Nom. descaid serci TE. 6 LU.\ is
adae din telcud fri badart ocus is
airde codalta, unde dicitur des-
caid cbodulta freslige Corm. p. 3
adart {auch gehört es dazu, sich
auf ein Kissen zu legen, und es
ist dies ein Zeichen des Schlafens;
daher man sagt, ein Zeichen des
Schlafens ist Sichniederlegen).
des-cert der südliche Theil;
regio meridionalis Z". 612 Not. —
Sg. Gen. naim . . a descirt FA. 4;
Dat. i n-deisciurt Letba Hy. 2, 10.
deseipol = d i s c i p u 1 u s ; äiscibul
Ir. Gl. 438. — PI. Nom. descipuil
Isu FA. 6; Dat. do. .desciplaib Isu2.
de-serc, dearc, derc F. Liehe,
Barmherzigkeit; dearc amor
Wh. 33(i {Zi 26). — Sg. Nom. a
derc FA. 9 LBr.; Gen. inna de-
serce caritaiis Z^. 242; lucbt na
deirce FA. 1 (derci LBr.); 34. —
Vgl dearcacb.
desiu hinc Z'^. 347; frie anall
frie desiu lütra citraque SG. 71'^
(Z'^. 611); tar sonnach desiu . . tarsiu
sonnach ille diesseits der Matier . .
jenseits der Mauer LU.])- 23^*, 21, 23;
vgl. fri sonnacb adiu . . fri sounacb
denall ibid. is, 19.
dessel nach rechts geioendet;
ro impö dessel ina frithlorg „he
returned righthandioise Three Mir.
Hom. p. 20, 3; tete dessel na rätbai
ihid. p. 34, 31. — Vgl. sei.
dessid Perf er setzte sich
nieder, consedit; deisidh i. tarra-
star O'Don. Siqjj^l.; populus qui
sedebat in tenebris, in popul deisid
(dessid) i n-dorchuib Three Mir.
Hom. p. 2, 2; 19; deisidh aca oder
leo „it ivas resolved hy tliem" O'Don.
Gr. p. 257; dofessid, dofeisid varia
lectio Corm. lethecb {Translp. 103).
— dessid ScM. 9; 13; dessid ocon
muicc ScM. 8; 16; dessid forsind
airiniucb na imdai SC. 10; 30; med
nad mod i u-desid inna sudiu FB.%i;
CO n-dasaid FB. 47? PI. 3 co u-
desitar . . inna sudi FB. 21 ; co u-
dcsctar 91. — Vgl. iu-destetar in-
sidernnt Ml. 58^.
for deslem grene Hy. 5, u (i. for
475
di
(lesred) „on a sunhcam", rr/l. clcis-
leaun „a heam or ray of lujht" 0"B.
j desmireclit Beispiel, exem-
! lümn. — Scj. Gen. im gabail cle-
simrechte de MHj. 2G'1, 17; Dat. iar
n-desmirecht Pöil Three. Hom. p.
92, 11; is; iar n-desmberecht sin 23.
I desred 6^/. zio Hii. 5, a-t?
det Zahn. — S(j. Nom. FB.
i 37 EV/. ; J)«^. do deit ad dentem
SG. 67 [Z-\ 18); PZ. iVom. gela det
> ^aud p. 132, 2i {zu lesen deta?);
iW. I«*^- ^ce. imraa d_eta nemanda Lr/. 4, i7.
|X»/-. (W»^ — Comp» OS. calg-det i. ar a m-biat
\i d£t. , na halta det i. det mil moir a im-
duirn, no calgdet i. direch amail
folg O'Dav. p. 72; „u tooth-ldlted
or straif/ht-edged sword" On the
Mdini. Ind.; claideh det „an ivory-
liiUvd sword" Tliree Hom. p. 64, 17.
detladach rauchig; deatach
„smolce" O'Don. Suppl. und O'B.;.
s. diaid und vgl. seitfidach. — Sg.
I Nom. talum . . detfadach p>. 190, 33 ;
tene . . detbudacli p. 191, 12; PI.
Dat. i n-glennaib detfudachaib
p. 191, 28.
' * detg-ein die Zähne. — Nom.
•Y- detgein nemanda La. 18. is.: deid-
ghin coir comard TE. 4 Eg. ; Gen.
j|^set a detgni dianim La. 4. (i_ (deit-
^ gein jLc, deidgin Eg).
"^etliMr angemessen; lawful
Corm. Transl. p. 53; necessary
O'Don. Suppl. deithbhireas {law-
fulness). — is dedbir est necessarium
Wl). 3t {Z-\ 711); is dethbiV dait
SC. 6; 45, 19; deithbzV FA. 34 LBr. ;
SC. 2; FB. 30. — Compar. deth-
hiri FA. 34.
dethitiu F. Sorge. — Sg. Nom.
is dethitiu don Liath Macha in
corp i'it „a heavy care" Bev. Celt. III
p. 183; Dat. i n-dethiti FA. 27 LBr.
detla i. daua Fei. Prol. p. 242.
di, seltner de [Sy. 2, 26; 6, 19;
Lg. 16; FB. 13) Fraep. mit Dat.
ron-herah, von-weg; de Z'^. G36;
vgl. die Präposition do, die merk-
würdiger Weise oft anstatt di ge-
braacht tvird. — Mit nachfolgender
Aspiration, z. B. di churp FB. 22;
di chlandaib SP. V 10; 14; di thenid
FA. 21. — Mit dem Artikel zu
din, dind, PI. dina verschmolzen. —
Mit angefügtem Personalpro-
nomen: 1. S(f. dim SC. 29, is;
dim-sa FB. 7t;': 1. PI. dind FB. 36;
5. PI. dib J'^5. 94; Xff. 1; S. Sg.
de, de-sium Hy, 5, 2» ; -F-ß. 76;
F. di lf2/. 5, d9; 3. PI. dib, dib;
diib FB. 21. — Jfti angefügtem
Possessivpronomen: 1. St/, dim
chlaind FB. 22; 92; i. 7'/. diar
trögi Hy. 1, 31: 2. Srj. dit .W. 13;
.3. Sfj. dia, dia FA. "lO (da ilfr.);
5. PI. dia n-, dia n- FA. 27. —
Mti angefügtem Relativprono-
men: dia n-, dia n- SC. 33, le;
X.r/. 1; p. 132, 19. F//Z. die Con-
junction dia n-. —
Gehrauch, 1) rem räumlieh
bei verschiedenen Verben der Be-
toegung, Entfernung: di cech aird
s. aird; co tiiitet dia medon so
dass sie von seiner Mitte herab-
fällen FA. 22; SC. 33, le; trägid
in pian dib die Pein iveicht von
ihnen FA. 24; FB. 36; ni thuar-
gaib a cend dia gliin nicht erhob
sie ihr Haupt von ihrem Knie
Lg. 17- ni dingaib ni dib FA. 16;
ro cüuir a mertnigi . . de er warf
seine Schtoäche von sich SC. 31;
FB. 88; na curid cor dib La. Xl
mo chend do beim dim-sa Fj}. 76;
77; 94; ScM. 7; 10; 12; co rag-
baiset alläma di muir i£. 13; niges
aumand na näem dincTuitrMmma
cliinad der die Seelen der Heiligen
von der Last der Schuld reinigt
FA. 16. — 2) Zur Bezeichnung
der Herk,u,nft: cinsiu di churp
rig sceo rignai ich bin entsprossen
von dem Leibe eines Königs und
einer Königin FB. 22; na rig di
chlandaib Cualann SP. V 10; 4;
12; u; ingen dissidi TE. 20; cethri
bargeiw di cach miach vier Brode
von jedem Sack FB. 9; ro böi di
setaib 74; De de nimib Hy. 6, 19;
biaid olc de Böses wird davon
kommen Lg. 10; FB. 6; ScM. 2;
p. 130, 26 ; cicl dia m-l)üi woher
kam La 1.; TE. 10 LU.\ FB. 56;
ScM. iO; is de atä daher kommt
ScM. 19; 21; conid de batir SC.
2; 29, 2; FB. 68; 69; 70; Sc3L 21;
^
-¥
•¥
^
^
^ dßt-^a^ i ^Ä^. d] <^&^ ii y^"^
di
476
dia
CG. 4 LU.\ in dig tonnaifl dia n-
erbalt an dem er starb Lg. 17, 32;
FB. 70; atä dit seirc-seo es ist
von der Liehe zu dir TE. 10 LTJ.;
SC. 33, 28-, FB. 29; 43; 55; 82;
Lg. 4, s; de inchaib na n-atairi
J"^. 13; dit däig um deinetwillen
SC. 16; di sudiu in Folge davon
FB. 6; p. 131, 7; SC. Vl; di sudi
FB. 57; is tormach peni ros tä de
FA. 29 LBr. — 3) Zur Bezeich-
nung des Ganzen, von dem Etwa::;
fehlt, übrig Weiht %(,. s. iv.: atesta
desiii was davon fehlt ScM. 6;
SC. 13; conna fargaib ni de so
dass er Nichts davon iihrig Hess
ScM. 17; de molad De ni anad
Gott zu lohen hörte er nicht auf
Hy. 2, 2g; SC. 36; FB. 72. —
4) Zur Bezeichnung dessen, aus
oder mit dem man Eticas macht:
din chloicli dorigne saland aus
einem Stein machte sie Salz Hy. 5, 40;
CO n-dernae öencliarnd dib FB. 84 ;
^ 86; 87; %„19;
41,
is ed
¥:
^
dognith 3ee ^^." 142, 22 ; ba fota
m'irchor din chloich tveit war mein
Wurf mit dem Steine Oss. II 2;
b^im dind ecbfleisc einen Schlag
mit der Peitsche SC. 8; FB. 57;
77; tolleci aurclior de 82; 87; is
dib-side sraiglit mit diesen peitschen
sie FA. 16. — 5) Für den Genitiv
des Stoffes: crand caingil di glain
ein Altargeländer von Glas FA.
13; 27; iarna brechtrad di gurm 11;
CO srethaib . . di liic lögmair 13. —
6) Für den Gen. partitivus:
oeucbainle dina cainlib sin FA. 13;
cleith di clethaib FB. 25; fer dina
feraib 61; 91; tolleci gegän dib
fair er warf einen von den Zioeigen
auf ihn 87; 81; seneste?' dib eins
von den Fenstern 3; fex' di Ultaib
Jvff. 6; tri chet de ültaib 16; FB.
2 ; 9 ; 25 ; 55; ni fil diib mnäi nicht
ist unter ihnen ein Weib SC. 6;
inti dib FB. 20; araile dib FA.
15; 27; FB. 40; 65; cäch dib Lg. 8;
FB. 20; 6; 74; cach dorai^~?r!T)
FA. 15; FB. 21; 54; 80; 81; cach
öenche(')l..dib-sede FA. 10; FB. 65;
nech dib FA. 12; FB. 14; 20; 90;
cach ae dib FB. 45; cip e dib 94;
sochaide dib ScM. 5; fri luclit alle
dib FA. 9; slög dib 22 (dann slög
alle); indala leth dind rigthig FB. 15;
aen di chardib FB. 41; ina m-böi
di degmnäib 28; ni cluinter din
gärbthoraind sin acht länbec nur
sehr wenig wird von diesem scharfen
Donner gehört FA. 14; mir dot-
lucestar dind lucht Hy. 5, 47. —
7) Nach dem Superlativ und
superlativischen, Begriffen: ba hail-
dem dib SC. 6; FB. 51; SP.Y 2;
ba dili lais dia düinib TE. 1 Eg.\
rogu de mid ocus fin p. 133, 3. —
8) Nach den Begriffen satt, voll,
genug: ba sathech . . de Hy. 5, 28
[satt]-., län . . dia aurdarcus ScM. 1;
FA. 21; FB. 67 {voll); nach lor
leis di cath SC. 36 (genug). —
9) Nach samail (Ebenbild): ni fuair
a samail di graig SC. 37, e; ni
fuair a samail di rig s. — 10} Nach
getoissen Verben: ni bertais buaid
dib nicht trugen sie den Sieg da-
von Lg. 8: immafoacht de FB. 40;
ro iarTach'tdeiJ. 40, 18; 42, 9; TE. 19;
imcomaircith scela di TE. 5 Eg.
(fragen):, ro gaid . . di Hy. 5, 49;
dia n-ebrad von denen gesagt ivorden
ist p. 132, 19; FA. 15; "is de at-
berthe in siriti de deshalb lourde
„der Riese" von ihm gesagt (ivurde
er sirite genannt); ro ainmiiiged
disi sie ivurde genannt SC 17. —
Nicht erledigt: din mac CC b LU.\
de Hy. 2, 24; SC. 37, 21.
di s. di xvnd do mit Fron.
1. di- die Praep. di, Z^ 873.
2. di- Part, privativa, Z^. 862.
Vgl. der-.
3. di- Part, intensiva, s. di-mär,
di-nert. Vgl. der-.
1. dia, s. di mit Pron. poss.
2. dia s. do mit Pron. poss.
3. dia M. Gott; deus Z^. 222.
— Sg. Nom. Hy. 6, 2; 3; is; 5, 17;
p. 39, 13; 40, 31; 48, 24; Dia lern
Hy. 3, 6; 6, 9; Dia du nim SP. III 4
(vgl. De de nimib Hy. 6, 19); Dia
athair Hy. 6, e; dia talmaide FB. 15;
Gen. i fiaduaise De FA. 18; 24;
for deis 34; läm De Hy. 7, 32;
molad 2, 26; FA. 5; oc digde
Hy. 6, 19; im seirc De 5, 21; mac
dia
477
diamair
5, 6; 5g; 101 ; 6. 1.3; öengoinne 25;
aingil 2, 13; 64; do aidilcnecbaib
j} 40, is: flatha Hy. 1, 40; 5, 102;
Gl. SU Hy. 5, 10; ecailsc FA. '25;
briithre 2d; ii;/. 7, 31; seu 1, 1; 3s;
bennacht 5, 104; tole FA. 23; nert
Hy. 5, 45; 7, 2«; cumachta 27;
gnüsse FA. 6; 20; ciall, rose, cluas,
intech, sciatb, sochraiteir^.7,28 — 35;
De athar 6, 4; Dat. do Diap. 40, 32;
FA. 12, 23; Acc. fri Dia FA. 12;
dar Dia hei Gott Hy. 4 Praef.;
Voc. a De jj. 40. 34 : De mair Hy. 2, 9;
P/. Dat. diar n-deib T£. 14 Ey.
— Com2} OS. oc dia-guide i. oc
guide De Gl. zu oc digde De Hy.6,\9.
4. dia Tag; die i. latbi Corm.
p. 15; (7ie.s Z^. 270; tvir(f besonders
in yetcissen Verbindungen gebraucht:
Vi dia bratba Gl. zu, in die Christi
TT^. 23c (Z-\ 271 a?s Gen. yefusst):
tis dia mis komm nach einem Monat
{eigentlich: am Tage eines Monats)
LU. p. 131, 25; dia tcöra nömad
TE. 11 LU.; dia tri la ocus teora
n-aidchi FB. 42 £V/.; cach dia
jeden Tag TE. 9 LU.; 11; F^.
26 LBr.; 2) fri dei, fri de interdiu
Z-\ 271; fri de bei Tage Hy. 2, 28
(i. illo); CO dea iartaige 20 (i. co
bratb); 3"! in-diu hellte, hodie Z'^.
271; 609; ?>. 39, 22; Hy. 7, 3; 7;
17; 2c; 62; Lg. 17. 19; 35; 53.; 18, 37:
p. 131, 24rX»ss. II 2; ISC. 5; 13;
14; 17; 32; 33; 45, 3; FB. 31;
.32; 76; indiu Hy. 7, 1; 50; cussin-
diu bis heute SC. 7; cosindiu FB. 44.
dia ScM. 3, is?
1. dia n- s. di »w* Fron. poss.
2. dia n- s. di mti Prow. re^
3. dia u- (Fron. rel. a n- mit
der Praep. di) 1) als, mit Praete-
ritum, 2') wenn {mit Praesens, mit
Praes. secnndarium, mit Conjunc-
tir, Futur, Fut. secundarium); si
Z^. 709: bisiveilen da n- statt dia n-.
— Gebrauch, 1) als: dia m-bai
illobra Hy. 2, 45; p. 17, 26; 35;
fechtus dia m-bui TE. 15 Eg.; dia
ro forcoingair FA. 2; di'a ro es-
comla, dia rucad 3; dia ro chreit 32;
danam thuc SC. 45, 7; da rö edpair
FA. 32 (dia LBr.). — 2^ wenn:
dia siabairtbfT immi FB. 61 yConj.
Praes.?): dia fuasnaither 48 {Conj.)\
dia m-be nech occä sirfegad imme
. . , fogeba FA. 10 {tüv nz nfQt^T/.tTDj,
tioi'iofi ; FB. 24; diamsa j^ff. p, -'.^
FB. 48; dia ii-apra TE. 13 LU.
dia nos faictis . . 110 legfaitis FA. 8;
dia cluintis . . nos gebad ule critb 14
(ei uy.n\oi£v, zQi/itoiev äV); dia m-
bad Conchobur credbaigte . . , is Cu-
cbulaind cobarthe SC. 29 {mehrmals,
mit mä wechselnd); diammad 11, 7;
da m-bad 29, 13; da m-bad lim
firiu ule . ., dobeVaind . . ar gnais in
bale ränac 33, 35; diamtis 11, 2;
da n-iccad 29, 5; dia coistithe frim
. .. ni rigtba chucu 7; dia n-dernad
FB. 11; dia tuctha ibid.; dia tisat
..,dut icfat SC. 6 {iäv eXü^ojair);
p. 133, 7; dia tisad SC. 29, is; ro
päd at slän 0 chianaib, dia fesmais
TE. lOLU. {vyiaivfQ äv, ei syvojfxev).
4. dia u- s. do mit Pron. poss.
5. dia n- s. do mit Pron. rel.
6. dia u- s. da.
1. dialml duplex Z\ 980; Dat.
ar chonsiu diabuil pro duplici con-
sonante SG. 8*. — Dazu wohl
auch cöic-diabail.
2. dlabul = diabolus Wb. 29b.
— S(f. Xom. p. 191, 26; Gen. dia-
bail FA. 20; 29; i n-gin diabail 20.
diada göttlich; diade divinus
Z\ 792; deoda Fei. Jan. 9. — PI.
Gen. na n-dliged n-diada p. 169, 17.
diadacht F. Göttlichkeit; then-
logia Ir. Gl. 81. — Gen. i n-oen-
iaid diadachta ocus doenachta FA.
34 LBr.
diag icegen, vgl. däig; diag
inna comraime SC. 2; diag neich
las tudcbad 16 [gleich darauf dit
däig); diag Dechtiri p. 328, 15 {vgl.
p. 140, 11 VI.
aiiial diaid „like smoke" SMart.
34, rgl. ,,deo breath, air" O'B.,
detfadach.
diaid, iiia diai? FB. 70 Eg.,
1 1 Fg., a n-diaigb TE. 9, 15 s. dead.
diall Gl. zu diverticulum
SG. 53i>; declinatio Z'K 986; vgl.
di-rellsat deviarunt Cr. 37c (^2. 873).
1. iMnianir geheim, verborgen;
diamir obditus SG. 183^; in diamrän
clanculum SG. 218» {Z-\ 273). —
lamsa ^fj. o. 2; < odÄ^^i^ ' „.
diamair
478
dibercacli
Sq. Dut. donibeir immagiii diamair
TBF. p. 146, 14.
2. diamair e in v erho rcj n er Ort?
Vfjl. „in the Diamhraibh [or deserts)
ofBrcfjia" O'C. Onthe 3Iann.UlU.
— Sg. Acc. eter chlitar is diamair
SC. 44, 7; PI. Dat. i n-diamraib
deiritib parrduis Gl. zu Fei. Pro?. 21.
Acc. äibuiusa ocus diamairi SC. 49
{„delights and secrets'' O'C).
diamuin rein; i. glan O'Dav.
p. 76; pur^is Wb. 6^ {Z-\ 250);
i. di-auim {„loithout hlemish") Corm.
Transl. p. 62.
dfaii schnell; celer Z'^. 18;
violent O'Don. Suppl. — Sg. Nom.
ecb. -dian FB. 47; 50; ^9 310, 23;
dub dian dammi FA. oO LBr.; Gen.
F. gäitbe dene Hg. 2, 39; debtha
dene SC. 25; Dat. di echtra dian
Dectiri j3. 328, 23; Acc. ar in galar
n-dian Gl. zu Hy. 1, (s. — Compos.
dian-galar; fri dian-bas Hy. 7 Praef.
— Adv. CO dian Oss. III 3. — Com-
parat. deniu rad „swifter tJian
spcecli" Three Hom. p. 22, 17; 28, 21.
diauad s. diaiiid.
dianall, diaiidroch FB. 47 s.
ds'i ■inid all, drocli.
diandaini CC. 2 LU.? s. andani.
dian-galar lanqor {„the lethar-
gy") Gild. Lor. Gl. 258. — Sg.
Acc. ar diangalar Hy. 1, g (i. ar
in galar n-dian).
dianid cui est, quibus est
FA. 14; 24; 33; dianad 14 LBr.
— Vgl. Wi. Gr. § 387.
di-aiüm makellos; Gl. zu dia-
main Corm. Transl. p. 62. — Sg.
•^ Nom. set a detgni dianim^£^ 4j_i6j_
vjt_ Acc. fria cruth . . n-diauim IgT
^^ 1. dias spica Ir. Gl. '6ö,' zivei-
silbig Fei. Nov. 24; Wb. 13« (Z'^.623^.
2. dias F. Ziveiheit von Per-
sonen; in dias sin haec duitas, hi
duo Z'^. 311; ist zweisilbig, z. B.
Fei. Mart. 13. — Nom. in dias
FB. 15; acht dias namma SC. 3; Gen.
tigerna deisi duumvir Ir. Gl. 398;
Dat. a n-dis in ihrer Ziveiheit =
die beiden p. 132, 18; ar n-oen-dis
wir zwei allein SP. II 5; etruib far
J/. n-dis zwischen euch zweien L(j. d^
^ Acc. cenmothä in dis sin FB. 94V
di-asnete unaussprechlich,
unsagbar. — Nom. cinnachta
diasnete in chomded FA. 12 (dia-
suethi LBr.); is difaisneti FA. 19
LBr. [äir'im LU.): PL Acc. hriathra
diasnete na n-aingel FA. 2 (dia-
sneti LBr.).
1. dibad Erlöschen, Tod; i.
adbul bäs „an enormous death"
(„to become extinct, or to die ivi-
thout issue" O'Don.) Corm. Transl.
p. 61; dibath i. adbbul bäs i. iar-
sinni ni facuib nech dia eis H. 3.
18 p. 68, col. 3 {Stolies l. c). —
Acc. cen dith cen dibad FA. 85;
faithi cen dibad Hy. 1, 47 (,i. in
poena).
2. diball ,,property of a de-
ceased person'' Sullivan On the
Mann. I p. CLXIII; vgl. O'Don.
Suppl. — Acc. dibad bethath che
Hy. 5, 22, Gl. i. indbas („ptrofit");
ni rir mac De ar dibad o, Gl. ar
indbas . . {„for gain'-^).
dibairgim i chtve r fe, schiesse ;
„dinbhracaim to cast, throiv" O'B.
— Praet. Sg. 3 nos dibairg FB. 65
(diubraic Fg.); ro dibairg in n-gai
Bev. Celt. III p. 178. — Inf.
1) do chloen-diburgun la drochdaine
Sc3I. 17. — 2) „diübhracadh shoo-
ting with a botv, military engine,
musket" ff Don. Siiptpl.; PI. Dat.
do cloin-dibraicthib ScM. 17 H.
dibdaiin, ar-dibdaim III ich
lösche, lösche aus, vernichte.
— Praes. Sg. 3 indi ar-dibdai Gl.
zu exstinguentis Ml. 48c. _ Conj.
Sg. 3 ro dibda Gl. zu Hy. 4, 5. —
Praet. Sg. 3 ar-ro-dibaid itith iud
Israbel spiurdalti inna noib Wb. 11 <i
{Z-\ 882, „restinxit sitim" Stolce.^.
— Inf. do dibdud a brotha SC. 36.
— Vgl. CO n-derbadad.
dfbechau „throat" Gild. Lor.
Gl. 135.
dibergr F. Zorn, Aufruhr,
vgl. ferg? dibhfeirg r er enge fJDon.
Gr. p. 272. — Gen. iarsin tress
diberge sin Bev. Celt. III p. 177
{„after that onslatight"); PL Acc.
fossudiur a n-dänu ocus a n-diberga
p. 327, 40; 141, 27; 12.
dibei'iLrach zor n w ü t h ig , Un -
fo tli'bi
479
con di'dail
rulistifter, Bchell; „n rinäietii'c
'person, a rehel, a handit" O'Don.
Snppl.; „dibhfeargacli farious, rin-
dictwe" (JB. — Fl. Gen. nonbur
»lihercach Hy. 5, 65.
fo (lil)i FB. 13, debi Eg.?
for dun dibiü FB. 46, genauer
ior du» dibni occidet nos? etiva zu
etir-dibnet perimnnt Ml. Ib^, c, ni
air-dben nee inteiimit SG. 30» (air-
di-ben, Z-\8S-2), vgl Wi. Gr. §310'?
dibirim I hanish O'B. — Inf.
di'birt O'Don. Gr. p. 200.
dibliiiaib s. da und liu.
dibocht Hij. 6, 8 {„demons' an-
g,ush-)y
di-cliauim cano, dichau brichtu
Corm. p. 32 nescoit.
diburguu s. dibairgim.
di-chelim I ich verhehle, ver-
berge. — Pass. Praes. PI. 3 ni
dichliter Gl. zu Hy. 6, ii. — Part.
ni diclielta Gl. zu nad chlethi Hy.
5, 71. — Inf. Nom. is eola side
ui fil nach diclith airi g^iarus hie,
non est ulla celatio cor am eo
Wb. la {Z-\ 802); dicheilt Etäiniu
fair TF. 18 Eg. (vgl. Wi. Gr. § 354e).
dichell F. Vernachlässigung.
— Nom. ni dermat na dichell
„{there has) not ibeen) forgctfulness
nor neglect" Fei. Epil. 121; do-
gniat tröcaire cen dichill FA. 27
(dichell LBr.)\ o ro damnad a for-
cetul ceu dichill F5. 30 ( dichell E'ry.).
dichill, vgl. „dithchioll M. endea-
vour, industry" (JB.? „Ni hiongna
liom an cluithche do bhreith dhuit,
a Oisin", ar se, „agus a dhithchioll
ag Osgar da dheunamh dhuit" . .
„seeing that Oscar is doing Ins best
for thee" Torr. Dh. p. 146. — Dat.
dorn dichill Hy. 5, io5 {„for my
protection" StoJces, dichill protec-
tion O'B.).
dichend iiime TE. 9 Fg.?
att diolieiui eine in einer Ge-
schivulst (att) bestehende Krankheit?
— I>at. ar att dichinnn SG. Incunt.
(Z-. 'J4'J); Acc. CO n-derna att dicend
dia churp SMart. 35, „a sudden(i)
swclling" Stokes, mit Berufung auf
dichennaib „continuo, ex tempore".
dicheuuaim II ich köpfe; 1 be-
head O'Don. Gr. p 272. — Inf
Dat. iarna n-dichennad FB. 11.
dichetal dooheimaib „exiem-
p orr r e e 1 1 a l ", ein Zauber in
itnjiriiris/rlrti Versen, den S. Patrick
nicht rcrhot, da er nicht mit einem
Opfer an die heidnischen Götter
verbunden war; s. Corm. p. 24
imbas forosnai; 0' Curry Man. Mat.
p. 240. — PI. Acc. tria brichtu
agas dicetla agas cantana Aen.
Carm. p. 526, 5.
dichmairc „any unpermitted, and
therefore illegal, act" Stokes, Fei.
Index; nad char dichmaircc i. ni
con cardis galt (fheft) Fei. Aug. 16. Z -7 ?
— Dazu als Adverb dichmairc i. '^ßC 327»
ein athcomarc {„tcithout asking")
Corm. Transl. p.'öi, ivithout asking
permission O'Don. Suj)pl.; dich-
maircc hVilad ohne die Ulter zu
fragen p. 143, 2.
di-ehöem unfreundlich. —
PI. Nom. nit dichoim a dorsidi
Ml. carm. 2, 24 („unkindly" Goid.^
p. 20, immites ZK 226).
dichor s. di-chiiiriur.
dichra „fervent". — Sg. Acc.
CO n-derna-siMW ernaigti n-dichra
Three Hom. p. 118, 20. — Adv. co
dichra ibid. 104, 5.
dichrichide SP.IIg abgegrenzt,
vql. dechrigim {von crich) dispesco
SG. 391» {Z-\ 438).
di-chuiriur TII Dep. ich entfer-
ne, vertreibe. — Conj. Sg. 1 cura
dichuirer mo pecda dorn deggni-
marthaib Gild. Lor. Gl. 261 {zu:
donec . . peccata mea bonis factis
deleam). — Pass. Praet. Sg. .3
ro dichuired in chomrorcain sin
SMart. 23. — Inf. dichor cecha
doccwmla „to repel every hardship"
Three Hom. p. 84, 6.
di-chiimiic Ohnmacht. — Sg.
Gen. golgairi thruag dichumaic p».
190, 17?
di-chumung' Ohnmacht, Schirä-
che. — Sg. Gen. däine dochlu di-
chumaing SC. 25? Dat. i n-diclm-
mung „in weakness" FA. 24 (di-
chumang LBr.).
oen didail SP. V 12 „without
reprouch" ?
480
diduad 31. Trost, Trösten,
Stärkung; dithnad remissio, so-
lacium Z'^. 803; vgl. dodonaimm.
— Sg. Nom. mad slaän in ball
iarna galar is diduad donaib ballaib
ailib Wh. 12i> {est refectio ceteris
memhris Z'^. 996); cid ind fochith
follongam dober dithnad dar a hessi
was mich das Leiden ist, das wir
erdulden, er cjieht einen Trost dar-
nach Wh. 14b (_Z-\ 997); Dat. do
glanad ocus didnad anmand inna
firen FA. 16 („to cleanse and pu-
rify" Stokes'i.
die s. 4 dia.
^7 difaisueti s. diasn^te.
>f y V niaui dig, dig"sid s. decliad.
-V i'i dig- s. debcli.
'T'" di-galiiiii I icJi vermindere.
— Praet. Sg. 3 ro digaib a thtiara
sie verminderte seine Speisen Gl.
zu Hy. b, (js; nis digaib allenaniain
Hy. 5, 2g; nis digaib allin 36; ni
digaib a nert es; nis digaib ni dib
FA. 16 LBr. (dingaib LU.). —
Inf. digbail deminutio Z'^. 873;
damnum O'Don. Suppl.
di-gal F. Bache: vengeance
Corm. Transl. p)- •'^'^- — Nom. is
digal mani comollnither side Wh. 2«
(Z'^. 474); ciped chia dib no marb-
tha ar tus a digail dia cheiliu
Rev. Cell. Ulp. 183; Gen. breö digla
FB. 46; tabairt diglae datio vin-
dictae Wh. 4«; Dat. do digail ad
vindictam Wh. 28a, 3; Acc. in taiu
dombera digail for pecthachu Wh. 25<i
(,Z^629); conicfimmis a digalTFö. 17*
{Z-\ 461).
dfg'alim ich räche. — F^lt.
Sg. 1 in tan not digel „when 1
shall avenge thee" Rev. Celt. III
p. 183; 2 cia luatlie nora digela ??/iVZ.
di-gaiid dicht; „diogliann plen-
tiful, deep" O'R. — Sg. Gen.
dochum ind feoir diguiud Tliree
Hom. p. 34, 8.
dig-ar, „diogar eagcr, intent,
vehement" O'R. — PL Kom.
slüaig digail- FA. 30 (digaire LBr.).
dig'de „a hlessing, dighdhe i.
beannachd (JCl." Stolces, Fei. Index.
— Sg. Dat. ateocham diar n-digdi
„let uspray to hless us'^ Fei. Dec. 2();
oc digde De Hy. 6, 19 (i. oc dia-
guide i. oc guide De\ „in jn-aying
God" GoicP. p. 149. — O'R. hat:
„dighdhe a commendation, hlessing;
gratitude", und „dighdhi great de- fj
sire, amhition." Vgl. dighde i. sith j'
O'Dav. p. 72?
dig-eni fecit Tir. (3, vgl. dingniu,
do-gniu.
CO ro dig-lä in ceo dind FB. 36,
his der Nehel von uns verschwunden
ist? vgl. digleodh to settle O'Don.
Suppl.
dig'laeh rächend. — Sg. Nom.
diglach a gus SC. 18, 4.
diglaid M. ultor Z'^. 792.
dig-uae, dig:ua „reproach". —
Sg. Acc. cen digna i. cen täire no
cen tröige no cen dimecin Fei.
Jan. 22; i. cen dimicin Sept. 18;
na dainair digna i. neim-gne i. droch-
gne Fei. Fehr. 9; 10; nad airdlig
digna SP. V 7; na dlig .. digna
Fei Wart. 7. — Stokes, Fei. Index,
setzt auch ein Adjectiv digna, dig-
nae a»i: cona dubsluag dignai „with
his hlack reproachful host" Fei.
Prol. 254; allein unbeschadet der
Glosse i. dimicnech könnte dignai,
das auf ar-rig-ni [unserer Könige)
reimt, Gen. Sg. sein (with his hlack
host of reproach). Vgl. O'Dav.p. Ib.
»< digrais „excellent" Stokes,
Fei. Index; i. dogres no ro-niaith
Fei. Jan. 9.' — Sg. Nom. oenm«c
digrais Dechtere SC. 33, 32; bä
digrais nüall 45, 3; digrais cloth
Hy. 5, 09; Acc. fria cruth n-digraiss %L l
n-dianim Lg. 4, 19. ^ *
digrus 1. (Uamair O'Dav. p. 75,
digrais Ilac Firhis.
di-gu contemptio Z'^. 268.
di-guiu i. sarughadh CCl., rio-
lation, maighin dighona a sanc-
tuary O'Don. Suppl.; vgl. On the
Mann. Index.
dil angenehm; gratus Z'^. 275.
— Sg. Nom. dil dam-sa SP. V 5;
nim dil Hy. 2, 44; Acc. cheist n-
doraid n-dil SP. II 12; cen dil
ohne Angenehmes Oss. II sV —
Compar. diliu propius, acceptius
Z-^. 275; dile carior Ir. Gl. 1121:
diliu lim longud oldäs cach ni
4i oU,.i-^;^
Jt «4%'ir^
<^p.w>fc^ ; t>. 2 '^-%^ ^
481
di'ma:
FB. .32; im Sinne des Superlativs
ba diu lais dia düinib 'TE. 1 Eg.
dil, di'ol propitiation, re-
muneration, satisfaction,
sufficiency O'B. — Nom. mä tä
do dhiol-sa do chliamhuin ann,
creud as nach m-biadh mo dhiol-sa
d't'ear agus d'fearcheile auii Torr.
Dh p. 4G, 8; Acc. dobheurfaidh se
diol damh-sa „he shall pay me"
ibid. p. 126, 26; bain fein do dhiol
dhiobh ibid. p. 140, is; giir ithea-
dar diol a säsuighthe dhiobh 22
{„so that they ate their fUl ofthem").
dilainiKK'h, „diolamhnach a hi-
relin{f,..a brave, stout man"
O'R. — Sg. Gen. ar eagla an dio-
lamhnaigh sin Torr. Dh. p. 120, 15
{von dem Wächter, den die Tüatha
De Danann bei einem zauberischen
Eibenbanm angestellt haben). —
Vgl. 2. dilmain.
■* dileg-im ich vernichte. — Fut.
Sq. 3 dilegt'aid a maith a n-olc
FA. 24 LBr. (bädfid LU.). — Inf.
dia n-dilginnd Ml. 33^ 15; Lg. 1 ij*
dilegtiiith M. extermmator'
diles eigen, zugehörig; N.
Eigenthum; proprius Z'-^. 788. —
Sg. Nom. ni bid diles ic neocb dib
SMart. 22; dognas diles FA. 80;
ög-diles din du Chunnnin leth ind
orpi so Tir. G {„absolutehj belon-
ging to C.")\ Dat. ron snadat
diar n-dilius Fei. Jan. 29. — Vgl.
1. dilmin.
dilgud M. Vergeben, Verge-
bung; venia, remissio Z'^. 873;
vgl. do-lugim. — Gen. do chungid
dilguda dia chintaib Lat. Hy. II
Praef. (Goid.'^ p. 94).
dilgudach vergebend, s.dilucht.
dili i. diluvium {Sintfluth)
Corm. Transl. p. 60. — Sg. Gen.
0 ainis;V dilenn Note z%i Fei. Dec. 11;
Dat. don dile Fei. Epil. 452.
dillacht, dilaclit „sinless"
Fei. Index idiolacht i. di-lochd i.
gan locht O'Cl.), vgl. jedoch dilucht.
— Sg. Dat. tiadu huas domun dil-
loclit Hg. 6, 7, „a sinle-^s God above
the World" Stokes Goid.'^ p. 118
nach der G'osse, aber Fei. Index
fasst er dillocht als Dativ.
dillat Geivand, Kleidung;
cymr. dillat vestimentum Z^. 840.
— Nom. dillat leith ungse senmessib
Tir. 6? Acc. dillait Hy. ö, 82 (i.
etach^i; dillat 84; gabaid-seom dan
a dillat n-6onaig n-imbi in laa sin,
bäi da etgiid immi i. füan . . cliab-
inar sröil siricda re ebnes LU.
p. 81a, 24.
dillochtaigtlie in der Glosse zu
dillocht Hy. G, 7, vgl. diolochdach
faultless O'B.
1. dilmin, di'lmaiu legitimus
Z^. 21 (1083); 777; is dilmain Gl.
zu licet SG. 137^ (Nigra); dilmuin
i. dilis O'Dav. p. 73; 79. — Sg.
Nom. ni bid nach diles ic neoch
dib, nir bo dilmain do neoch
dib creicc no cennach do denam
SMart. 22.
2. dilmain „a freeman" {?)
Stokes Fei. Index; vgl. dilmuin
Corm. Transl. p. 60? — Sg. Nom.
cach dilmain iarsin fil cen recht
cen reir Fei. Pref. p. X {Raivl.),
im Gegensatz zu fir-manach; is
arra tri coecat do dilmain not geba
Fei. Epil, 180, im Gegensatz zu
noeb. — Vgl. dilamnach.
dilse F. Zugehörigkeit, Ei-
genthum; proprietas Z'^. 248; in-
herent right O'Don. Suppl. — Dat.
do ru-dilse a n-delbe von dem vollen
Zubehör ihrer Gestalt, s. unter
comslänaigim; Acc. Almu amaZ ro
böi do lecun do ar dilsi CCn. 7.
dilsecb bäis „guilty of death"
Sench. 31. III p. 136.
dilsigrim III ich gehe einer
Sache verlustig; „I forfeit". —
Praet. Sg. 3 co ro dilsig na eocho
FB. 40. — Inf. Nom. dilsiugJtcZ
in claideb do I)ubthaeh „the for-
feiture of the stvord to Dubthach"
Three Hom. p. 70, 15; Gen. luid
Brigit iarum co Dunlaing do guide dil-
sigthe da hathair in chlaideb ibid. 10.
dlltud s. diultaim.
dilucht i. dilgudach, ut est frim
diubairt ba dilucht (JDav.p. Ib, frim
dubart ba dillacht Fei. Ep. 71 Laud.
diniain träge, nichtig, leer?
sine operatione i. antach no dimain
cen maine do erniud Gl. zu otiosa
31
diinaines
482
dine
iWi
LHij. fo 11^ [Goid:^ j). 67'i; diomh-
aoin idle, lazy, vain OB.; unnütz,
eitel Torr. Dh. p. 174, 20. — 5'^.
Acc. in coibes n-dimain FB. 40 Eg. ?
dimaiues M. EitclTieit, Nich-
tif/l-eit. — Sg. Nom. na dimaines
in t-soogail neque mundi vanitas
GiJd. Lor. Gl. lU.
dimhuaid, vgl. .,dimbuaigh un-
successfulness O'B. — Nom. dim-
buaid sceoil FB. 71 {eine utirülim-
liche Geschichte); diombuadh catha
defeat in butile O'Don. Gr. p. 06I.
dimbüau, diomhn&n perishahle
O'JDon. Gr. p. 272.
diml)iiide('li, diombuidheach un-
grateful O'Don. Gr. p. 272
a diuicaiseu p. 310, 35 für a da
imcaiscn.
dimdach „displeased" O'B ;
„tinthmikful" Stolzes. — Nom. fecht
ba dimdach a miimi de-sium Three
Hom.p.'6,-d\ dimmdach ihid.p. 78, 12.
di-mess M. Geringschätzung;
contemptio Z'^.STd; FeZ.p.LXXVl39.
di-iiiiad Unehre, Verunehren.
— ylcc. mo dimiad-sa SC. 41.
dimiccem F. dejudicatio, re-
prohatio Z-^. 711. — «SV/. Gen.
mess dimicme Wh. 11'^ Judicium
reprohutionis.
diiniceu, „dimhiccin contempt,
reproach" OB.; dighuae i. dimi-
cin O'Bav. p. Ib. Davon dimic-
nech s. unter dignae.
di-iuör sehr gross; diomhör
very great O'Don. Gr. p. 272; vgl.
der-mär. — Sg. Nom. FB. 81;
Gen. F. fairrci dimore FB. 85;
Fl N. slöig dimöra FA. 24.
1. diu Conj. daher, also, min;
in denMss. abgekürzt Al geschrieben;
dim (m?) ergo, igitur Z'^. 699. —
fecht n-and diu Lg. 7; 8; 12; p.
4o, 12; 46, 2i; a°'mPDüi-sium din
Lg. 9; in tan din Lg. 17; 18:
ScM. 15; bä torrach din ind ingen
CG. 6 LU. darum Eg.)\ tecat diu
Lg.JJi; ScM. 16; ro 'lä din i socht
müf~Tnti Mac Dathö Sc3I. 3; p.
11, 8; 46, 24; denaid immacallaim
din veranstaltet daher eine Bera-
fhung FB. 6; 0 ro gle din a im-
rädud als er nu)i seine Ueberlegnng
'^iüm
abgeschlossen hatte FB. 8; iss e
sin din curathmir mo thige das
also ist der Heldenantheil meines
Hauses FB. 9; mo lecud-sa din
(SC. 44 (meine Verstossung also!);
isi mo riar-sa din das nun ist mein
Verlangen FB. 16; is e din cetna.
tir FA. 4 LBr.; 5; 13; 14; 16;
17; 22; 24; 29 {in LU. immer
da»^). — Es findet sich diu aber
auch da, wo der Zusammenhang
ein „auch" verlangt: ructha diu
beos in da apstal dec FA. 2 LBr.
[da,n LU); 3 LBr. (da,n LU.)
32 LBr. (daw LU.); Lg. 6 Lc.:i ^
8 Eg. — Töcuirid din . . toirbirid^
tra p. 169, 10 ff. tvie gr. fj.iv..6L
2. din, diiul s. di mit Artikel.
diu Schutz. — den i. din no
daingen O'Dac. p. 79. — Sg. Nom
ba din do nochtaib LHy. Amr. 85;
am din cach dochraid 10. 328, 4;
142, 2; Gen. caithir dina „a city
of protection" Note Z7i Fei. Jan. 4;
Dat. do din na mac Fei. p. XXXVI.
diud schön; dinu i. aibhinn
O'Dav. Gl. p. 79; din pleasant,
delightful O'R. — Sq. Dat. üas
domuu diud SC. 45, 2; PI. Nom.
ScM. 21, 42? — Hierher auch din^^^
blai. dinu Idai X(/. 17. 34? (jY,
diud, diuu Hll gel, Höhe; afor-
tified hill 0' Don. Suppl.; dinn i. tu-
lach, ut est bla cethra dinn O'Dav.
p. 79; dinn i. ard no cleith, ut est
for dinn flatha finne i. for cleithe
neime {Fei. Mai 17) O'Dav. p. 75;
Dind-senchas Topographie, s. OntJie
Mann. Lidex. — Sg. Gen. sabb cech
dcuua LU. p. 9a, 32 {Amra II 6^; PI.
Nom. diuda O'Don. Supj^l-; Dat. i
n-dinnib Hy. 2, 28 Fr. (i. i telchaib).
diudba i. bocht {arm) O'Don.
Suppl.; i. doma O'Dav. p. 76.
diud^ua Hügel, Höhe, Fe-
stung; a fort, a dwelling, a tomh,
ard-dingua na hEreand i. Teamhair
{B. of Lism.) O'Don. Suppl. —
PI. Dat. i n-dindgnaib ocus i cno-
caib FA. 14 („in heights and in
hills")\ di dindgnaib Roerenn SP.Yj.
1. diue „a gener ation, an
age, a tribe" OB. — Acc. sech
cach n-dine SP. V 4.
483
2. diiie s. diiui.
1. di-iiert „vast strength".
— S(). Nom. fri deman is diiiert
Fei. Epü. 158 i. is adbail-ncrt no
is nert De Tkree Ir. Gl. jx 140.
2. di-nert „iceakness" OB.
diiigail) FA. 16 LU. soviel als
digaib LBr.
diiigl)!!!!!! I ich tvcise ah, zu-
rück, schlage ah, zurück; I
repress, repel, ward off O'Don.
Svppl. — Praes. Sg. 1 diugbaim
oenfer pt. 328, 9; cach n-errid 11
{vgl. arurg gach n-einvVZ p. 142, s).
— Conj. Sg. 3 Dia dim cech ssetli
doringba Hg. 6, 9 Fr. — Praes.
sec. Sg. 3 dot dingbad-su FB. 94.
dingbiila loürdig, angemes-
sen, eigentlich Gen. von dingbäl.
dingbäil {hif. zu dingbaim in der
Pcdriüilini ..(■>: mit -Tilli ii lulctll Klff-
nr]iuir„..I<m,nnhn, r,l,,<-l,l:nnni,r„"?
vgl. ..(liiiiinaiin / imid-Ii. iijnal, arer-
comc" O'li.); Gl. zu idoneus Corm.
Transl. p. 94 idan; dignus Ir. Gl.
668, mi-dingbala indignus G69. —
^Ip-ben dingbala rig La. 12: dingbäla
do rig SC. 42; mnai do dingbala-so
V— Xff. 12^ ein muai a dingbala TE.
2 Fg. ; dingbalo 0 ; a caeimcheli . .
dingüala bodein 20.
diiig'iin I ich hezicinge, zivän-
ge; I urge, thrust, suppress O'B ;
vgl. fo-dingim. — Perf. Sg. 3 dedaig
Hy. '6, 4. — Praet. Sg. 3 ro ding a lara
(lies läim) . . ina craes FB. 86 Fg. ;
Dep. ro dingestar Gl. zu Hy. '6, 4.
ding'iiiu, diuguim III ich ma-
che, vgl. digeui, do-gniu. — Praes.
Sg. 1 ui dingMo vielleicht zu lesen
FB. 31? PI. 1 nocho dingniam-ni
FB. 6. — Conj. Sg. 3 däig no co
diugnea SC. 45, 25. — Praes. sec.
Sg. 3 cia hairni a n-dingned a boith
„where he should huild Ms hooth
Three Honi. p. 104, 17: co n-dingned
FB. 77; na dingned das sie nicht
fhüte SC. 42. — Fut. Sg. 1 ni
dingen FTJ. p. 68a, 24; 29 — Fut.
sec. PI. 3 na dingentais FB. 77.
diiiim I drink, imhihe, suck
O'B. — Praet. Sg. 3 dith Htj. 5, 70.
— Praet. Sg. 3 Dep. ro dinestar
Gl. zu dith.
diiiu agna SG. 49a (j?-2. 255);
dine O'Don. Svppl.; Dat. din dinit
de agna SG. 39b.
Ai-in'Vergoldung. — Daf.cn niin-
daib argdidib fo diör TBF.p. 138, 4.
di6rad 31. Vergoldung. — Dat.
CO n-diörad öir friü FB 2.
(üir gehührend, schuldig; dior
due, proper, fit, laivful O'Don.
Stippl. — Sg. Nom. amal is dir
do mogaid SMart. 6.
dire F. Gehühr, Busse; a dire
„his due, ivhether flne o"»- ivages"
O'Don. Suppl.
direecra p. 191, is, vgl. difrcagra
unanswerahle O'B.
direch gerade; dire-Ach straight,
xipright, just O'B. — PI. Nom.
fertsi criiadi colg-dirgi 2h 310, 30;
inndell-dirghe a dha colptai TF.
4 Fg.\ set diriucb Gl. zu drochet
Hy. 6, 4. — Ädv. co diriuch FB. 26.
dirge F. Geradheit; rectitude
O'B. — Sg. Acc. co riac/if a dirgi
. . inna cetna FB. 28.
dirg'im, dirigrim III ich macJie
gerade. — Praes. Conj. Sg. 2
mam dirgi-siu FB. 27; 5 nod n-
dirgi FB. 27. — Inf. Dat. a tech
do dirgiud FB. 27.
dirg-iüd eretti FB. 30, dirgiud
creitte ior a rind LU. p. 113'', 34
{Siah. Concid.]. dreim fri fogaist
CO n-dirgiud crette for a rind ibid.
p. 73a, 3 [TBC), ibid. p. 125b, 4
{Tochm. Em.), ein cless Cuchulimi' s,
wohei er auf dem Kopfe stand;
,,siriiiiihtn,iiiiii>fhnihj,,,ihisspear-(i)
jioiitf-- ()' J!rinir( 'niirr. .Siah.Concul.
p. 440, 'Woselbst er folgende Beschrei-
bung aus dem Imram ciiraig Maeiduin
{H. 2. 16) mittiteilt: A n-dolotar a
comfocus di {in die Nähe der Insel),
atraig anmanda mor [ein grosses
Thier) isiud iudsi ocus (i) correithig
imon indsi imma cuairt. Ba luathi
la Maef Duin oldas gaeth. Ocus
luid iarona i n-ard na hiunsi ocus
dirgis creit and i. a cend sis ocus
a cüsa suas, ocus is amlaid no bid
imsoad ina crocend, an feoil ocus
na cnama do impod, in crocund (sie)
immorro dianechtaircen scibuid(szc),
no an ci'oicend lecht n-aile dan
31*
dmm
484
diuit
(lianechtair (lo impiul amuil miiileufl
do impud, na cuami ociis an feoil ina
tairisium. 0 ro bai co cian in cruth
sin, atracht suas dorisi ocus reitig
timcell na liindsi imma cuairt, amail
dorignear tus. Luid dan doridisiisan
inad cetna, ocus an fecht sin an leath
dia crocund no bid sis cen scibiud,
ocus an leath n-aill no bid suas imre-
thed imma cuairt amail licc muilind.
diriiii unzählbar, tinnenn-
har; Gl. zu innumeros Gild. Lor.
Gl. 234; v()l. i. hö nephairim no indi-
arim Gl zu tenqms innumero (He-
rum est Ml. 17d, 6 {Z-\ S62\ —
Nom. FA. 19 (difaisneti LBr.):
SC. 35.
dirimm N. Bienge, Schaar,
Truppe; dirim i. imad O'Dav.
p. 75 {mit Bezug auf Fei. Epil. 143i;
i. di-reim reim n-deda („course of
tiüo things") Corm. p. 24 imrimm.
— Sg Nom. dirimm TBF. p. 138, 9;
PI Dat. ina n-diormannail)h Torr.
Dil. p). 4ü, 25; Acc. ro thuirsem a
n-dirmand Fei. Epil. 143 (i. a n-
immatV
dirösci differt, excellit SG.
42i>, diroscai 40a (ZI 437, 873);
311 im^[Goid.^p.2'd). Vgl doroscai.
dirsau traurig, wehe, ach;
,,dursan sorrowful" O'B ; „dursann
woe isme! alas!" O'Don Gr.p. 327.
— Sg. Nom. dirsan beith i m-be-
thaid dam traurig, ach, dass ich
am Lehen bin Corm. p. 21 fe; ba
X dirsan Lg. 11, 30. (dirsiiLj;!?.); TE.
. 10 L üTT dirsand t«. 17, 35„(,dirsin
-)t Eß.^; TE. 7 Eg.-'-Wr —
discart s. diuscart.
di-scir fierce Corm. Transl. p. 58 ;
discir, disgir fierce, nimble, sudden
OB. — Nom. demon discir FA. 30;
nir bat discü- SC. 25.
di-scrutaiu „inscrutable". —
Nom. di'ong discriitain FA. 28.
ditli Hg. 5, tg s. diiiim.
dith Ende, Tod; diith detri-
mentum Z^. 21; i. crich {finis)
^ O'Dav. p. 79. — Nom. Lg. 11;
CC. i LU.; Dat. iar n-dith Öonaire
SC. 21; Acc. cen dith cen dibad
FA. 35.
di-thrul) Einöde, Wü.ste; de-
sertus, desertum Z^. 8^)2; dithreb
i. beith cen treib no cen trebaide
and Corm. p. 1(5; s. treb. — Sg.
Nom. ced dithrub Tcmair Hg. 2, 44
(Gl. cid fasV, Dat. congabsat i n-
dithrub and Lg. 11^ in dithruli 11-
ann Eg. [also Äcc, vgl. congab iar
suidiu i n-Domnuch Feicc Tir. 12,
i n-Druimm daro 2, aber congab
Toicuile 8).
dithrubach Eremit. — Sg. Nom.
Hg. 1, 19 d. pro deo).
ditiu F. Schutz, Schützen;
teges, relare Z'^. 264. — Sg. Nom.
rop ditiu dün Hg. 1, 15; Gen. lii-
rech diten 2, 51; Dat. diar n-ditin
ad tutelam nostram Wb. 15<i; dorn
ditin Hg. 7, 34; diar ditin Gl. zu
Hy. 1, 1; 2; Acc. done ar n-ditin
Gl. zu temadar Hy. 1, 2. — Vgl.
do-emim.
ditiiaim II ich schütze. —
Praes. Conj. PI. 3 co rum ditnet
defendant me Gild. Lor. Gl. 19. —
Lnperat. Sg. 2 ditin defende ibid.
Gl. 68. — Praes. sec. Sg. 3 no
ditned Sc3I. 1.
diu läi Three Hom. p. 74, 31,
s. deod.
1. diubairt i. diprecoit i. adbul-
guide Three Ir. Gl. p. 140 mit Bezug
auf Fei. Epil. 153 fri Dia is diu-
bart Eawl., dubart Land, LBr.
2. diubairt s. diupairt.
iiis diubrad Gl. zu nis derl)rad
Hy. 5, 83, zu ,.diobhraim I forsake,
proscrihe" O'B. — Vgl. dibirim.
diueaire Ausrufen, Schreien;
diucrae clamor Tur. Gl. 13 (di-od-
gaire Z^. 885). — Dat. ic diueaire
SMart. 12.
diuchti'aim II ich erivache. —
i Praes. Conj. Sg. 2 diuchtra a ter-
baig . . SC. 28, 5 (i. erigV — S-praet.
Sg. 3 diuchtrais . asa chotlud SC. 23;
PI. 3 doriuchraisit [lies -riuchtraisit)
p. 140, 19. — Inf. is do diuchtrad
corporum et do chotlud corporum
Gl. zu sive vigilemus sive dormiamus
Wh. 25c {,Z-\ 856V
nir bo diuir Hg. 5, 31, i. ni bu
dereoil {„not trifling").
diuit Simplex Z'^. 980. — Sg.
Nom. ba diuit fri Dia Three Hom.
diultaim
485
dligim
p. 84, 17 („toivards God slie was
simple").
diultaim III ich leugne, ver-
weif/cre, mit tri ich widersetze
viich. — Praes. Sg. 3 ni diltai
non ncqat SG. 201^ iZ«. 437);
PI. 3 diultaid fri Vatraic Three
Hom. p. 30, i'i „they rejected P.".
— Praet. Sg. 3 ro diiilt tra in
t-e^scop ani sin Tliree Hom.p. 68, ig;
is e ro diult fri Putraic ibid.p. IG, 2.1 ;
ro diült a atliair di ihr Vater ver-
stiess sie CCn. 6. — Inf. diltud
negatio Z^. 991; diultad Corm.
p. 2 an; Gen. oes doichli ocus
diiiltada FÄ. 27 LBr.
diummus M. Stolz; superhia Z'^.
885. — Acc. cen diummus FA. 35.
diummussach, diuiumassach
hoffürtig, stolz; superhus Z'^.
885; haughty Corm. Transl.p. 51. —
Sg. Nom. SC. 25; PI. Acc. diu-
maschu Hy. 3, 4.
diiinuack Waschen; indlot i.
lotum diunnach Corm. p. 20 fothru-
gud. — Bat. do diunach ocus do
nige FA. IG LBr.
diupairt, diupart F. Abneh-
men, Betrügen; diubairt decep-
tion, cheating, inequality O'Don.
Siqypl.; Inf. zu dioiprid fraudatis,
Wb. d^, na tiubrad ne privet Dd,
doopir privat SG. 221^ (di-od-ber-
Z^. 885). — Dat. oc ■ diupirt in
decrescendo [de luna) Cr. 33^ {Z'^.
885); Acc. cen diupai:rt FA. 35
„toithout fraud."
diurad Vorrath? — Acc. dober-
tatär diurad ind lenna isna paitti
LU. p. 231», i; diurad in biid 2.
diiite F. sinceritas Z'^. 247.
diutecht simplicitas, vowdiuit?
— Dat. oder Acc. Collum ar a diu-
techt dictus est Gl. zu Columcille
Hg. 1, 53, vgl. Colum pro simpli-
citate ejus dictus est Fei. p. XCIX.
diusoartaiin ich entferne. —
Praes. PI. 3 doscartad entfernen sieh
CC. 2 Fg.? — Imper. Sg. 2 dis-
cart din in n-ecin fil fornd LU.
p. 63b, 9.
dluscim III ich errege, toecke,
ertvache; vgl. dersaigim. — Praes.
Sg. 3 ni diusclii fogttr non excitut
rocem SG. G^ {Z-\ 885^; dofüsci er
erivacht TE. 12 LU. — Conj. Sg. 3
condid diusgea donec etim experge-
faciat Wb. 4a; don foscai Hy. 6, 5.
— Praes. sec. Sg. 3 dos fiuscad do
bethu Hy. 2, 3i. — Praet. Sg. 3
CO ro düsig in rig Ln. 12; dofii'issig ^
. . assin t-süan TB F. p 140, 35 ;
duscis er erwachte TE. 12 Eg. —
Pass. Praes. .sec. Sg. 3 ara n-
duscide SC. 9.
dixa edel, hoch; i. ard no uasal
(/Dav. p. 75; diocsa noble, lofty,
high O'K; vgl. air-dixa producta
(vocalis) Z^. 979. — Comxjar. ba
dixu Fei. Jan. 7, i. ba hairdi
ifDav. p. 59.
dixnigarlll videor, appareo,
sum Z^. 813. — Praes. Sg. 3 cia
tussu dixnigedar Gl. zu o homo,
tu quis es WT). 4<=; ni dixnigedar
non est 311. 20^, 7.
dliged N. Pflicht, Gesetz,
Recht; lex, regula Z\ 222. —
Nom. dliged n-doraid SP. II s;
dliged gabala hujus ymni „the rule
for singing this hymn" Lat. Hy. X
Praef [Goid.^ p. 102); PI. Gen. na
n-dligecZ n-diada p. 169, 17.
dlig-im I ich verdiene, habe
Anspruch auf Etwas. — Praes.
Sg. 1 dligim dit-su „I am thy
creditor" Bev. Celt. III p. 184;
dligim ni duit TTT*. 32a, 22; 2 ni
dligi bennachtain Goid.^ p. 180;
3 isse non dlig er verdient ihn
FB. 14; ni dlig comraind curadmir
FB. 68, 1; inti dana dia n-dligi
fiachu dos fothlaig fair .,lie to
whom he oweth debts demands them
of him" Bev. Celt. III jj. 184; rel.
is mesi . . dliges a cauratbmir FB. 74 ;
PI. 2 ni dligthi comardad fris 41.
— Fiit. Sg. 3 ernifes do chäch
amaZ die LU. p. 36a, 44. — Hut.
sec. Sg. 1 ro päd ferr lim nodles-
saind Goid.^ p. 180, 6. — Pass.
Praes. Sg. 3 dlegar dia macu ,,it
is incumbent on his sons Three
Hom. p. 92, 6; ni hed dleghar a
atmail TE. 9, 20; manuddlegar ni
döTF&, 32a, 20 [si quid debet Z\ 474);
dlegair Gl. zu debiti est Ml. 55a
{Goid.^ p. 44); PI 3 dlegtair . . sa-
dliirlitineeli
486
do
maisci möra es müssen grosse Färsen
da sein, -wo keine Stiere sind Lg. 9^
is Cuculaind dligetar FB. 71?
dliglitinech juridicus Ir. Gl.
433.
as-dloing' Gl. zu dispergentis
Ml. 48c (öo«Z.2 ^j 42).
dlochta gespalten? PI. Nom.
bit feniai fer dlochtai FB. '21);
Bat. fernaib ilib il-dlochtaib LU.
p. 125^', 24. — Vgl. dluge.
1. dlomaim 11 ich sage; aio
Corm. Transl. p. 16 ai. — Praes.
Sg. 3 rel. is ed inso dlomas Gl. zu
uit Ml. 30b, 19 i^Goid.^ p. 35).
2. dlomaim II ich verneine,
tveise zurüclc; dlomhaim I refuse
(JDon. Suppl. — Praet. Sg. 3
dlomis Fiatc döib Tir. 14.
A\i\s i. acobar Corm. Transl. p. 62.
dlug^e Spalten; dlnidhe i. dea-
hio-hudli O'Drt«. jp.78 (dlugh i, scol-
tad ibid. p. 76). — Bat. iar femiiul
in ci-oind do dluigi Fei. pt- LXXIII.
dlug'im, vgl. dluge nech Gl. zu
scindo Corm. Transl. p. 154 sgian
(i. *S'^. Praes. für dlugiu nach
StoTces). — Bnper.Sg. 3 äluig in crand
Fei. p.hXXm. — Praet. Sg. 3 dlugis
mo churach föm mein Schiff ging
unter mir entzwei LU. p. 25^, 42.
dluim Masse, Menge; i. imad
(JBav. p. 73. — Sg. Bat. na dluim
theutidc als eine feurige Masse
FA. 10 {„as a fiery cloud" Stokes);
Acc. dluim inna sualche massam
virtutum Wh. 22a {Z'K 236).
dlüith dicht, fest; densus Ir.
Gl. 636. — *SV/. Bat. on t-sluag
dluith denso ugmine Gikl. Lor.
Gl. 39; PI. Bat. iiair is i corpaib
dkithib ocus tiugnaidib atrosat na
döeni LU. p. 3Ga, 2.
dlüs „closeness" FF. p. 488.
dlüth stamen SG. W> [Z-\ 25).
dluthad 31. Bicht machen.
Festmachen; cairdes no dluthad
zu pactum firmum Gild. Lor. Gl. 61 ;
vgl. tre chom-dliithad j3er sijnae-
resin SG. 117i> {Z-\ 993).
dlütliaim II ^c/^ mache dicht.
— Praet. Sg. 3 run dlüth Gl. zu
tenehrae quas offtnsa densaverat
Ml. 33a, 17. _ Part. PI. Acc. tri
beulu dlutai SG. 6a, 19 (per lahra
fixa ZK 479).
1. do, selten du (CG. 3 LU.-.,
SC. 13; SP. II 16; III 4; V 4) Praep.
mit Bat. zu; ad Z'^. 638; loie das
engl, to gebraucht; nicht selten für
die Praep. di eingetreten; mit pro-
nominalem a zu dia verschmolzen.
— 3Lit nachfolgender {nicht immer
bezeichneter) Aspiration, z. B. do
chuugid ScM. 2; do chlaidiub 12;
do chäch FB. 33; do thabairt 56,
do fairi 80 u. s. tv. Vor Vocal mit
elidirtem Vocal: d'iarraidh TE. 17;
d'icc SC. 29; d'etergleod FB. 42;
auch vor aspirirtem, d. i. nicht
mehr ausgesprochenem f : d'folccath
TE. 11 Eg. (do folcud LU); d'fis
SC. 13 = d'is 32 ; d'agbäil, für do
fagbäil 29. — Mit dem Artikel
ZH don, dond {selten dund, z. B.
SC. 17), Plur. doua verschmolzen.
— 3Iit dem Personalpronomen
verbunden: 1. Sg. dam, dam-sa ad
me, mihi; z. B. Hg. 6, 2; 7, 39;
J^ff. 18, 2j 1. PI. dün, dun ad nos, -^
nobis, vereinzelt diiinniu TE. 16
[für dün-ni); duin FB. 34; 49;
ä. Sg. duit, duit-siu (für -su) ad
te, tibi SC. 6; dait, dait-siu, deit
TE. 5; 7 Eg.; p. 130, 28; SC. 13;
det-si TE. 5 Fg.; 2. Plur. diiib
Sc3I. 15; FB. 6; 26; 75; 80; duib
FB. 68; SP. III 3 ; duib-si SC. 45, 20;
3. Sg. 3Iasc. und Neutr. dö, do,
z. B. do chuingid muä . . dö eine
Frau für ihn zu suchen TE. 2;
lotar dö sie gingen daltin FB. 66;
69; hi comfocus dö 36; do-som 31;
vereinzelt däu SP. II 15; Fem. di,
di Hy. 5; 29; 31; 38; 59 [l do
Bvigit); 60; 73 (i. do Brigit) 77;
83; 85; Lq. 1; TE. b\ di-si SC. 17;
dissi Lg. 7; IIl SC. 15; 3. Plur. ,.■ ^
döib,1r B. FB. 7. — Mit dem
Possessivpronomen verbunden :
1. Sg. dom (s. mo) Hy. 6, 15; 7, 27;
ScM. 13; TE. 9 Fg.; 11; dom
eligud-sa SC. 7; 38, 1; i. PI. diar
n- (s. ar n-) Hg. 1, 5; 16; SC. 32;
i*'^. 66 ; 2. Sg. dot (.s. 4. do), dot daig
L(L 5, 6 (dod jEff.) /«»• (jiL-däi^ -l^
^^Cri6; -2. PTTTöbor m-brethügüd
FB. 58; 5. 5'^. du a berrad Tir. 11,
do
487
do
1^^^
f^^
^f^
>^^K
aber qewöhiih'rJi dia. dia (s. 3. 4. ä, a)
Lf). i; 7; 17; 19- Sc3I. 1 u,.ö.;
bisiceüen da, da , 2. i?. Zr/. 14:
44 12J FB. 11- 3. Fl. dia n-
■(s. 5. ä, ä 11-) Xr/. 11; FjB. 77. —
J/ii dem llelati vp r o n o m e n i,a n-)
rerhunden: dia n-, dia n-, z. B. dia
ro faillsigtheä FA. 2\ dfar (do-an-
ro) 23; dianid quibus est 14; 34;
dia n-at cui sunt FB. 9; da tucus
TE. 9. — J.!tc7i vor alaile isi (Zze
i^onn di eingetreten: atraig cach
fer dialailiu es erJioJi^sidi jeder
zum andern Lg. 1; 9; diärailiu
FBrz5r=:
Gebrauch, &') räumlich zu,
nach: ön dorus diarailiu von einer
Tliilr zur andern FB. 55; dul do
Mächi Hy. 2, 45; iu rajra lim don
tig SC. 33, 6,- lotar dia cn'ch FB.
56; m\ 69; T.n^ 1- ic); 'teisiu lim-
sa dorn crich TE. 13 iC/".; do
thfegat dia tig FB. 20; eircid to
thig m-aiti FB. 66 (eircid co ibid.);
bertair, föiditir do phurt bethad
FA. 24; 27; atraig cach fer dia-
lailiu i^^ilL^i.^-^'- ^^' conair rod
ii-gab cfo Emam FB. 69 : ScM. 20 ;
dos leic döib ivarf ihn nach ihnen
SC. 7; FB. 61; nom berar . . dorn
sergligu SC. 9; rfeblangtar . . dia
n-gaisciud sie sprangen nach ihren
Waffen FB. 20; rö lä dia chiud
er scldclite nach ihm ScM. 15; in
uait-siu ro siacht tis dö ob von dir
■ihm die Kunde gekommen ist SC. 32;
CO n-accatar in marcach . . cucu
dond usciii jj. 131, u, vgl. den
Gebrauch von co 4); co cüalatar
culgaire carpait L dund insi SC. 17;
conacrad . . do Chon wurde zu C.
gerufen FB. 56; 59; 60; doberat
triamnai don tig FB. 26; tongu do
dia ich schwöre zu Gott FB. 32;
DO sgrechat . . dö 67. — Idiomatisch
ist lotar dö . . co hEmain sie gingen
dahin . . [nämlich') nach Emaiu FB. 78;
ferner das absolute dö mit neich-
folgendem Dativ: dö duit do tig
dahin [mit) dir, nach Hause! SC. 20;
do duit uaim . . co airm hita Emer
dahin (mit) dir von mir, ivo Emer
ist! 28; dö diiib . . dia saichthin
dahin {mit) euch ihn aufzusuchen
= den sucht auf FB. 75 (ganz
anders Stokes, Beitr. VIII 331 zu
Cu. No. 313). — Nach geivissen
Adjectivcn: ba nessu don tig dem
Hause am nächsten FB. 20; 94;
böi hi comfocus dö 36; FA. 6; 25;
i frecnarcus döib 5; sair siar doib
„east and toest of them" 29; dü-
trachtach do Dia der seinen Willen
auf Gott gerichtet hat FA. 12;
vereinzelt: oenfer dia tricha cet
ein Mann zu ihrer dreissig Hundert
SC. 38, 8. — b) Auf_ die Frage
wozu? luid . . dond faire FB. 81;
ria n-dul . . don cath Hy. 5, 93 ;
nimtha maith . . do chath fri firu
SC. 13; dobert..na lürchuiriu do
macslabri don macc er gab die
Fohlen dem Knaben zum Sjyielzeug^—
CG. 3j forsa m-bia do tETg'erna
demon über dem zum Herrn ein
Dämon ist FA. 30; ni messo . . do
charait nicht schlechter zum Freunde
Sc3I. 2; at ferr do laech andö-sa
dti bist ein besserer Held eds ich
bin ScM. 16; 10; hierher wohl
auch do gres continuo Z'^. 611;
FB. 55; 62. — c) Daher die Par-
tikel des Infinitivs: nach leör a
comram sin do bor m-brethugud
dieser Kampf ist nicht genug, um
zivischen euch zu entscheiden FB. 57]
ba gilla comadas . . do faire 88;
amra arad . . d'ascnam Hy. 5, ü;
flesc . . do chosc FB. 55; bäi a halte
. . oc fennad löig . . dia funi dissi
ihr Pflegevater ivar dabei ein Kalb
zu häuten tim es für sie zu kochen
Lg. 7 : FB. 20; TE. 13; dodeochad- -^
sa . . dot acallaim-siu ich bin ge-
kommen mit dir zu reden SC. 13;
32; 36; 44, 12; FB. 6; 11; 41; 42;
43; 54; 65; 72; 76; 78; 85; TE. 11;
dolleicthe . . dia saigid FB. bl;
föidis . . techta . . do chuingid mnä . .
dö TE. 2 ; rigid-soni a läim co
Coinculainn . . dia gabäil FB. 87;
airg-siu dia guidi dam-sa Eg- 12; -r^
FB. 13; 14; ro dälsat . . do orgain ^S;
ind adbitr dobreth dö denom in
tigi 2; a cur do saigid Conroi sie
zu Curoi zu schicken 78; TE. 17;
tiniairciter . . do denam sie werden
gezwungen zu thun FA. 23; nad
do
488
do
clcclita . . (In imliiad ar niesi FB. 35;
dammidctliar . . dia leniaim 88; do-
rat . . triam dia turcbail 27 ; isi co-
marli . . do techt 42 ; iss e ?,idQ ro
■^ herbad do marbarZ macUisnig^^J^
nach fetat do denam, nätcumgat do
denam doib loelche sie nicht thun
können FA. 28; a m-bätar do lep-
tlmgud als sie im Begriff tvaren
jf^ zu Bett zu gehen Lß^l^dj^ mani])
dorn thuarcain fo cbetöir tvenn du
mich nicht gleich vernichten willst
ScM. 13; do chungid in chou do
dechammai'-ni 2; ui du for fogail
. . do deocbammär-ni, acht is do
chuinchid for caratraid nicht um
euch anzugreifen sind ivir gekommen,
sondern um eure Freundschaft zu
suchen SC. 13; FB. 61; 64; 66.
— d) Idiomatisch ist dieser Infinitiv
mit do, der sich einem voraus-
gehenden Substantiv {gewöhn-
lich im Nominativ) als Ergänzung
auf die Frage ivozu? anschliesst:
is amlaid dognithe in tarbfess sin,
i. tarb find do marbad ocus öen
fcr da cathira a satha dia eöil so
ist es, dass das Stier fest gemacht
wurde: ein tveisser Stier zu tödten,
und ein Mann sich von dessen
Fleische satt zu essen SC. 23;
"^ Lei- 16; foillsighthir do . . i. Etain
do bith i sith TE. 18; immacom-
arnic . . döib debaid do denam
FB. 33; is cöir curathmtV mo tige
do cosuom es ist angemessen, der
Heldentheil meines Hauses zur Be-
iverhung = sich um den Heldentheil
meines Hauses zu bewerben FB. 9;
ro bo chöir däl . . do thabairt 56;
is comadascaura^/imirdo thabairt 59;
iii cöir em enech . . do brith 94; ba
mcnic ag d'facbail ScM. 7; ro bad
urusa deit m'ic-sa do denam TE. 9;
arföcarar . . feis Temra do denam 2
{vgl. FB. 13) ; asbertatar . . fri Coin-
culainn . . a tech do dirgiud das
Haus aufzurichten (aber im Irischen
ist tech Nominativ) FB. 27; 63;
asbert in ben friü . . cach fer dib . .
do fairi 80; atä cömarli lim . . fa-
stud in trir churad . . ocus formtha
aili do thabairt forro 62; mamd
caiudleöracht in tige as äil duit
do chosnam 92; im Anschluss an
einen Genitiv: täsc a muintiri do
marbad do Erco/1 FB. 69. — e) do
auf die Frage für wen? tafnetar
coin alta di Wölfe jagten es für
sie Hij. 5, 60; oc cantain chidil dö
Musik singend für Um FA. 9; in-
del di\n in carpat spanne uns den
Wagen an SC. 6; FB. 36; 34; 43;
conrotacht . . do Chonc/tobw ivurde
für C. gebaut FB. 2; nach fetat
do denam döib welche sie nicht thun
können für hie FA. 28; oc aurgnom
döib -Fi?. 55 ; ro thog . . dia echaib
er loählte für seine Pferde FB. 63;
cid do maith diiinuiu ivas Gutes
für uns TE. 16; teöra dabcha
üarusci don triur drei Fässer kaltes
Wasser für die drei FB. 54; böi
fled mor la Bricrind do Choncho-
bur 1; 59;' 62; rop imdegail diar
curi Hy. 5, 99; Hy. 1, 5; le; con-
certa do cliäch FB. 33; brethugud
düib 90; 6G; isi mo breth-sa duib 68;
ni mebul do Vitaib 14; is lethan
döib in drochet breit ist ihnen die
Brücke FA. 22; ba fir do-som
ani-sin dies ivar ivahr für ihn
FB. 31; nir bo chiau do 39; bä
medon aidche dö 84. — f) do als
gewöhnliche Hativpartikel: in
tan dobert comman dö Hy. 2, 53;
do thabairt dait FB. 59; dobretha
beim dön gillu 38; 39; breth ruc . .
doib 89 ; dobretha rogu doib 63 ; 54 ;
doberat gäir dö 64 ; is duit-siu döber-
mais dir ist es, dass ivir geben 61; 9;
nar lec do der ihm nicht erlaubte
TE. 13 Eg.\ in caurathmir do lecud
dö nach aile den Heldcntheil einem
anderen zu überlassen FB. 11; 77;
nir daimset . . do Coinculaind 78;
cuir a samail duin 49; ros frecair
E. dö p. 40. 40; SC. 15; celebraid . .
dond rig FB. 62 ; 65 ; SC. 39 ; do Crist
atlaigthe bude Hy. 5, 49; oc.timthi-
recht di ihr dienend FA. 14; nimator-
chomlod-sa fleid duib FB. 26; im-
manarnic do-som 31; 33; 39; imma-
tarraid dun ScM. 9; dorala in fer
ceftia di TE. 13 Eg.-., forcöemna-
cair do Loeg. FB. 83; 0 ro scäich
do als ihm vorüber war 10; imma-
comsinitar döib 38; 67; commämuirfe
do
489
do
düil) G; imman-esüirg doib 35; fo-
rck'rad do BricrincZ wurde dem B.
he fohlen 13 ; adfiadat . . do sie ver-
kündeii ihm 70; itchuatar . . do D.
j). 41, 14; iunisid döib FA. 33;
nir attaim do nech er bekannle
Niemandem TE. 7 £//.; amal do-
rairn'crt . . döib wie er ihnen ver-
sprochen hatte FA. 2; oc taisbenad
na Hede döib FB. 13; 7; ro foUsig
. . di FA. 31 ; iii ro artraig in ceo
. . do Loegamw loo der Nehel dem
L. erschienen war FB. oü; FA. 3;
ro gab tromcheö . . dö FB. 3G; l)a
sam döib FB. 28; as äil dun Gl;
it2; SC. 5; bä foderc dö FB. IG;
81; 88; bid messu dait-siu 87; dil
dam-sa SP. V 5; ba coru dcit TE.
13 E(j. ; is dait as chöir FB. 9 ; nir
bo chutranimns do-som fri cäcli 25.
— g) Idiomatisch ist der ausgedehnte
Gehrauch von do hinter einem Sub-
stantiv, xmi ein Verhältniss der
Zu gehö r ig Tceit auszudrücken,
vorioiegend ohne Copula: is geis
düib FB. 2G; is fochen döib
ScM. 4; j3. 144, 8 ii. ö.; bes döib
FB. 29 ; ni lesainm dait kein schlech-
ter Name dir FB. 11; in curath-
mir do Choinculainn G8; rigi . . dait
78; 87; ni cuach cen chreic dait 74;
uöi fichit en döib CG. 2 LU.; ni
frith coli ann dö nicht ivurde da
Schaden an ihm gefunden Hy. 5, 66 ;
udi tri lä . . dait-siu remib ein Weg
von drei Tagen dir vor ihnen = du
bist ihnen einen Weg von drei Tagen
voraus FB. 10; ior a föessam cliin
unter ihrem Schutz uns = mögen
wir unter ihrem Schutze sein Hy. 5, 106;
bliadain län dö oc tinöl na flede
y-» FB. 1; i^ijJi TE. 17; fect n-and do
Ultaib Tf^Emain Maclia einstmals
den Ultern in Emain == als die U.
einstmals in E. waren FB. 91. —
Hierher auch: can deit woher dir
= tcoher bist du TE. 5 ; dö duit
dorthin dir = gell dorthin SC. 20;"
28; FB. 75; cid dait-siu nä bad
lat in caurathmir ivas dir = was liegt
in Bezug auf dich vor, dass der Hel-
dentheil nicht bei dir wäre FB. 8; 10;
11; comad a sidib di dass sie von
den Side ivar TE. 5. — h) An
diesen Gehrauch schliesst sich an
do mit Dat. hinter dem Infini-
tiv, um dessen Subject zu be-
zeichnen: oc techt dam SC. 34, 3;
oc techt dö indem er ging FB. 13;
oc dul di indem sie ging La. 1: ^
im dul dö FB. 7; ba ferr . . tuidecht
d('iil) dochum a tire, oldaas a tuitim
lii nüinitin es loüre hesser, dass sie
i)i ihr Land kommen, als dass sie
durch Feinde fallen Lg. 13; Emain '^
do loscud do Fergus IG; ScM. 7;
iar tichtain dö asind loch nach
Kommen ihm aus dem See = nach-
dem er aus dem See gekommen
loar FB. 31; iarnä grisad dond
araid nachdem der Wagenlenker
ihn angespornt hatte FB. 43; diar
m-brethugud dait-siu damit du über
uns entscheidest 6G; 5G; iar marbad
a eich do gerrän Ercoil nachdem
ErcoVs Pferd sein Pferd getödtet
hatte 69; 11; iar cor dö brechta
hi ffebur in belse nachdem er einen
Zauber auf die Schärfe des Beiles
gelegt hatte 77; a imgabäil dö dass
er ihm ausioich ibid.; maith lim-sa
re scrutäin dam fris 5G; a fari düib
dass ihr sie betvachet 80; 20. ■ —
i) Der Dativ der Zugehörigkeit
nähert sich dem Genitivverhält-
niss: as chometaid dö „ivho is
guardian thereto" FA. 16; ba haiti
dö SC. 3; 11, 7; issi ba hara dia
brathair CC. 2 LU.; celi do Choin-
culainn FB. 40; cia dia m-bo cheli
39; p. 142, 18; ar fer nä fetar
claind no cenel dö für einen Mann,
dessen Geschlecht ich nicht kenne
TE. 13; ni ränic cness nk sciath
do LoegamM FB. 81; 87; im bun
cacha finna do an der Wurzel jedes
Haares von ihm 27; ön dorus dia-
railiu dondrigthig 55; a drucht do
rind ind feöir 88; at möra na
comrama dait 10; amra di Hy. 5, 38;
73; 77; a n-öl meda di «5; 59; dillait
do Chondlaid 82. — k) do beim
Particip und Passiv: is denta
dait ani sin hoc tibi faciendum est
SC. 13 ; connarb inriata dö in chonar
so dass ihm der Weg nicht fahrbar
war FB. 36; imberthar fidcella
dün SC. 3; atchlthe dö es wurde
ao
490
do-
{von^ ihm ycschen 23; inä gabtair
do neoch, is dam-sa ceta gebthar4;
CO u-ecestar duib SP. III 3. —
1) do ist für di (von) eingeireteii^^
1) rein räumlich: doleced do nim"^
das vom Himmel herahcjclassoi
wurde FA. 2 ; tarlaic . . aurchur . .
do miiin a mairc Oss. I 3; do cech
leith FA. 10; tecait . . do cach aird
33 (di LBr.); 6; conna terna ass
acht a n-dechaid do rind gai ocus
do gin chlaidib so dass nur ent-
kam was von der Spitse des Speers
. und der Schärfe des Schwertes kam
•f. = Keiner entkam lebendig Lg, .15.
Uli giu Lc); do eis hinter FB. 42
(di eis rctro Z^. Gll); auch do lär
FB. 2G und 64 für di lär? über-
tragen: donn esmart . . do midu-
thrachtaib Hy. 3, 9 V — 2) Zur
Bezeichmmg der Herkunft: lam
iiöeb do Laignib Hg. 4, 8 ; ind ingen
sin do thouuaib SC. 42; dia du
nim SP. III 4; Fiamuiu Duinbinne
don fliuir ScM. 21, i4 (den muir If.);
dogniat dona indmasaib selba sain-
rudcha sie machen aus den Gütern
Privatbesitz FA. 25; biatar tri cet
do cac/i. crund 300 iverden von
jedem Baume genährt SC. 33, 25;
buidig . . dond atliesc ScM. 4; oc
toibeim for Läegairi don badbscel
wegen der Mordgeschichie FB. 70;
^ TE. 6 LU.; dot daig Lcj.J), c; gair
mor do nöidenu p. 19, 37.~— 4) Zur
Bezeichnung dessen, aus oder mit
dem man Etwas macht: tarlaic
urchor do gai Sc3I. 10; SC. 38, 1; 3;
doratad . . damdabach donaboccötib
ScM. 17; conrotacht . . in grianan
sin do imdenmaib FB. 3; no linta
. . do lubib p. 130, 25; FB. 9.
Hierher auch ni aicfea dan delb
n-dune fair do chind no coiss JT'J.. 10?
— 5) Für den Genitiv des Stoffs:
tri bile do chorcor glain SC. 33, 15;
en do lic logmair FB. 62; 74;
FA. 7; FB. 4; TE. 3 Fg.; na
srotha don chrft ScM. 19. — 6) Für
den Gen. partitivus: cipe aird
do airdib in domain FB. 80 (di
Eg.); tricha säer do primsäoraib
FB. 2; FA. 8; SC. 44, 13; laech
. . do Ultaib ScM. 13; sochaidi do
udebaib FA. 2; buidne . . do aing-
lib 6; drong . . do demnaib 28; üathad
do degdäinib 6; nech do latliaib
FB. 59; TE. 2 Lü.; cid do maitb
TE. 16; a n-dorigenai . . do fertaib
ivas sie von Wundern that Hg. 5,
23; 67; 81; 37; mör do midlachaib
FB. 56. — 7) Nach dem Super-
lativ und superlativischen Begrif-
fen: ba inmaiiicm lais do duinib
TE. \ LU.\ FB. 13; is lie ba sinser
döib FB. 81. — 8) Nach den Be-
griffen satt, voll, genug: a säith
do bind L(i. IT; a säsad don bolt- ^
nogud FA. 5; län do glain SC. 30, 3;
FB. 59; 60; 62; 81; lör do glöir
FA. 7. Hierher wohl auch: is am
slcän-sa . . dorn galurocus issat slän-sa
dot enech ich hin heil von meiner
Krankheit, und du bist heil an
deiner Ehre TE. 14. — 10^ Nach
gewissenVerhen: iarfaigis dö FB. 39;
p. 145, 2; is don ingen sin atrubrath
es ist von diesem Mädchen, dass
gesaqt wurde TE. 5 ; ro hainmnigter
do Cu Chuluinn CG. 7 Fg.; ro
derscaigestar . . do thigib inna ham-
siri sin es zeichnete sich aus vor
den Häusern dieser Zeit FB. 1;
SC. 33, 25; üair ro ucsaid-sc . . do
slüagaib na ti'ri sin FB. 93.
2. do- in der CouijKisifiini , er-
hält t für d in der \'rrq n i rk iing
mit einer andern Präpusilion oder
der Verhalf arm, z. B. tänac für
do-anac vovi., testa für do-esta
deest, tabrad für do-bered, toUeic
und doUeic. Wenn zwischen do
und dem. ühriqen Theile der Com-
posiliini dir Piirtikd ro (nlr ein
]jrnnniiiilinJcs < IhjrrI i l-roil. infiXmu)
steht, ixt do (ift grircunf gnlruckt.
— a) Beisjnele mit ro: do roilgis du
warfst, nehen ro thelgiusa ScM. 13;
do rönta La. 11; do ro dalius L(l A'Jr
17, 31, zu dodalim; do rairgert
FA. 2 nr})en tairngire; zusammen-
gedruckt: dorumalt FB. 88. —
b) Beispiele mit Pron. infixum:
1. Sg. dorn gentais SC. 34, 16, zu
dogniu; domm ärfas SC. 34, 3, zu
tarfas; dorn adbat J>.r/. 18,io, .9. tadbat;
dorn rat SC. 45, 'Jo, zu dorat, tarat;
dorn roipnitar*S'C.38,5, 5wdo-sennim,
do
491
do
toibnim; 1. PJ. don forslaioe Tfji. 1, is
neben tarslaic Hy. 1, 33; doii fuca
Hy. 4, 2 Gl. neben tuca; don ringrat
Hy. 1, 17? do ringrat Fr., zu to-
graimV con don föir Hy. 5, so;
doun osmart Hy. 3, s; dodn ancatar
ScM. 4, zu tancatar; 2. Sy. dot
luid ScM. 13, neben doluid, dolliiid;
dot icfa SC. 20, zu ticfa; dot rönad
SC. 9 neben dorönad; doth esar-
cainb-sea SC. 40, zu tessarcaim;
dot esta SC. 13 neben testa ScM. 6;
doth esbaid FB. 94; 3. Sy. M. dod
fanic FB. '62, dos fanic 41 neben
tanic; dod rigni 89 neben do rigni,
don arlaic ScM. 20 neben tarlaic;
Fem. tos n-üargaib FB. 85 neben do
füargaib S'cilf. 8=ti'iart;aib; dos leici
SC. 7 neben dolleic; Neutr. da m-
beraid dö yebt ihn dem FB. 13 ; tanö-
caib FB. 74; 3. Flur, co n-da raf-
iZ» netar X//. 11. s. tafnetar; dos sennat
ÄC. 3n7^~cfösenniin, toibnim; dus
n-ainicc CC. 3 Ey.; Fron. rel. dia
n-aithiget SC. 31, 1 neben taithiget.
3. do unübersetzbare Verbal-
partilcel, wie ro und uo (Z^. 417),
z. B. do rertatar, do thöet, besonders
vor der Verbalform des Relativ-
satzes ohne Belativum: inti do raga
FB. 11; do thisad 20; do theiged
Sc3I. 1 ; cinnas do thiagat FB. 53 ;
in tan do sined 57. Oft ist schtver
zu entscheiden ob das Verbum com-
]}Osifiiin }int der Präposition Ao oder
(Ins Si'iiiiilij' mit der Verbalpartikel
n)tiii/yt: das relative do cingtis
^ La. 17, 3 könnte zum Simplex cingim
yehören, auch do cinged FB. 88,
weyendes vorausyehenden no cinged,
obwohl es ein yleichbedeutendes do-
chingim [Inf. töcbimm) yiebt; dodeo-
chad-sa SC. 13, an der Spitze eines
Hauptsatzes, scheint Verbum com-
positum zu sein {vyl. tudchatär, Inf.
tuidecht), aber das nJnlire dode-
chaid ScM. 10, dodc.,(]i;it;ir FB.m
könnte die Verbalpart ikrl cnth(dten;
schwer ist auch in Bezuy auf berim
ins Beine zu kommen [vyl. berim,
do-biur, tabraim), do bered und na
tabrad ScM. 1, dos bertatar SC. 6,
nos bertatar H., ich habe alle Stellen
mit do dem Compositum do-biur
unter yestellt. — Diese Partikel
scheint oft nur ypftrt:t :ii sein, um
daran daspronomiiinlc ()l)'iict\Pron.
infixum, Z''-. 32Si nnluuiyen zu
können; auch hier oft t für d
{l)ei CO n- nur, tvenn es die Praep.,
nie tvenn es die Conjunction ist):
1. Sy. cotom bort-sa FB. 22, zt^
coimprim; i n-dom facca ScM. 11,
zu adci'u ; ro dom labrathar Hy. 7, 59;
ro dam chloathar 61; do-dom-anic
EC. 3, s. tanic; 1. PI. don fe Hy.
1, 1; 38; 4, 2, 0M fedaim; for don
te Hy. 1, 1, zu for-tiag; ar don
roigse Hy. 1, 31, zu aircbissim; for
don itge Brigte bet Hy. 5, 89, zu
i'or-biu; 2. Sy. atotchiat ScM. 11,
zu adciu; condot rodbsat SC. 28;
atot-atbgen für ath-dot- TE. 5 [vyl.
Wi. Gr. § 246); dot berad ScM. 16,
zu berim; 2. PI. cotob sechaim
FB. 29, zu coscaim ; 3. Sy. M. atn-
gladustar für ad-dan- p. 144, le,
zu adglädur; N. don bered CC.
5 LU., zu berim; 3. PI. dus m-
heir p). 144, 9 zu berim; ar dus tä
SC. 33, 12, zu ar-tä; dos fil FB. 53.
Vielleicht ist dieses do auch in da
eam, da eos, eas, ea enthalten. —
Pron. rel. rod u-gab FB. 69; rod
n-uccad 78.
4. do, du Pron. poss. dein; tuus
Z'^. 336; beivirkt Aspiration. — du
gude Hy. 2, 50; do lectan La. 5. 23: V-il^
12; Sc3I. 1; CC. 1 LU.;~ FB. 11;
^; 62; p. 40, 42; do chetmic ScM. 12;
TE. 9, 2; u; SC. 45, is; FB. 17;
18; 34; 93; do thaige ScM. 11; 13;
SC. 41; for do snädud Hy. 6, 24;
ScM. 11; Ti". 9, 1; do ghalur TE.
7 Ey.; do ceille FB. 17; do ara-so
FB. 6; 17; 18; — t oder th für d,
ivenn vor vocalischem Anlaut (auch f)
das 0 elidirt ist: th'atbair Sc3I. 12;
duit-siu tb'öenur SC. 6 ; ocut t'aenur
TE. 5 Ey.; t'echrad-su FB. 34; t'in-
nell ibid.; t'ferg SC. 41; th'irinne
SC. 26; eter do da thäib i^r;2i ^
as do chind ScM. 11; as t'ferund 12;
ar do belaib FB. 74; TE. 5 Ey.;
ar do äine ocus t'urdarcus FB. 18;
ar th'airscelaib TE. 5 Ey.; dar
th'eis SC. 40; for th'athair-siu
Se3I. 10. — In der Verquickuny
do-
492
do-biur
mit Präpositionen i mit Verlast
des 0 auch vor Consonanten: fort
chend Sc3I. 14; |9. 133, 7; fort faesam
^ TE b Ef,.; dot daig Ln5^,j^ dot
acallaim-siu SC. 13; dit seirc-seo
TE. 10 LU.; dit däig SC. IG; dit
y nirt 13; fot broind J^(U^ SC. 11;
^ , fot chriol Lg. 4, i; fot bru Lg. 4, lo;
'\'' fot clith SC. 41; 44, 3;'öt senaib
SC. 26; tret chend ScM. 11; triat
liasait 13; 14; triat äg p. 131, 37;
iccotöcrad TE. 9, 30; it aimsir
^/V ia. 5, 7; 9; it biu Hy. 2, 51; CC.
5 ]^.V SC. 14; 20; 26; F^. 17;
<f^ it chin i(7. 5, 17; 10; SC. 39; it
^ farrad i^. 7; hit fiadnaisi SC. 25;
it selbse FB. 74; it ceiid ibid.:, it
^ rieht aW. 34, e; rit re ifl-- A^ü
ret leassT^.9,11; cotgalar/S'&ll,iü;
got muinntir p. 144, 7.
5. do-, du- övg- Z\ 863.
do-adbadar s. tadbadim.
do-tierl)ai concidit, syllaham
SG. 60b (Nigra).
do-aidlibea s. taidlim.
do-air s. tair.
do-aii-bertar Wb. 22^ {Z-\ 659)
s. tairbirira.
do-aii'chell, -oircliell s. tair-
<'licllaim.
do-airci s. taircim.
do-airissid s. tairissim.
do-aithbiucli I abrogo SG. 22»
{Z-\ 428).
do-aithiget s. taithigim.
do-araill s. täraill.
do-arblaiiig- s. tairliiig'im.
do-arfas s. tiirfas.
do-arlaic s. tarlaicim.
do-rairus-crt .s. tairug'iriiu.
do-aurchaiiim s. tairchanim.
dobag- FL. 74?
dobairde cruaid SC. 37, 10 {„there
■is not with a high hardy blade" CC.)
corrupt, es ist mit H. zu lesen: ni fil
do bar laechraid laind {nicht gieht
es von eurer kühnen Heldenschaft
eitlen, der dem Cuchulinn gleich ist).
dol>ar s. dobor, dobiir.
do-beg'im I ich verlange. —
Fut. Sg. 1 dobibttssa (i. doibegait)
mo thiudscra dhit „I will demand"
Three Hom. p. 52, 27. — Vgl. do-
aith-biuch.
do-biur I ich bringe, thue
loohin; mit Dat. ich gebe; mit
la ich nehme mit; do Z'^. 428.
— Praes. Sg. 1 doberimm do slan
TE. 10, 11 ich mache dich heil (für
dobiur) oder dober imm do slan
ich iverde geben für deine Heilung ?
2 in chomairli doberi-siu ScJSI. 3. 17;
3 dobeiV isin tailm thiit ihn in die
Schlinge SC. 7; Aoheir gieht p. 144, 28;
mairg dobeir seirc SC. 44, 9; dos
beir mod ScM. 3, 4; dus m-betr lais
bringt sie mit p. 144, g. — Praes.
sec. Sg. 3 dobered Sc3I. 1; ÄC. 2; 5;
nach mod don bered CC. 5 {do-
beriuth Eg.)-., ni böi aicce-si ni
doberad doib das sie gäbe p. 42, 5;
doberead |). 40, 31; PI. 3 dobei'tis
SC. 2. — T-praet. dobert brachte
Hy. 5, 70; 84 (i. tue); dobert .. lais
p. 40, 21; 132, 16; dos bert TE.
3 LU.; dobert läim dar a agid
SC. 20; dobert gab p. 41, 23; do-
bert . . üade trug davon Hy. 5, 36
(i. ruc); dos bert p. 40, 28; .Lg. 19: -^
dobert beim dind echfleise dö SC. 8;
dubbert Tir. 11; 15; tobert p. 131, 1;
PI. 3 dos bertatar leo SC. 6. —
Praet. auf ta Sg. 3 dobretha . . di
er gab ihr TE. 5; dobretlia beim
dun gillu FB. 38; dobretha iarom
('oncli(il)rrr no/ibor üad cacha cöicid
i ii-liKiiud do chuingid mna do
C\n)U\dmhund LU. p. \2i^, 44. —
Fut. dober oenchomram duit ScM. 16;
dober imm do slan TE. 10, 11V do-
bera muin n-immi p. 144, 31 ; 3 do-
bcra Dia imm ind p. 40, 31; do-
don-bera ScM. 3, 14; dobera deit
in mnai SC. 13. — Fut. sec. Sg. 1
doberaiud-se ich tvürde geben Lf/f «^
18, 35; SC 33, 36; 3 cid doberad.. ^
chucuin ScM. 12; dot berad 13; 16;
doberad comram . . duit ibid. —
Pass. Praes. Sg. 3 doberar in cath
i n-dorus ind liss ScM. 18; doberar
Setanta fair loird genannt CC. 6 L U.;
dobertar dal di p. 145, 12. — Fut.
»S'f/. 5 doberthar chucom-so TE.l Eg.;
doberthar ScM. 2; doberthar duit
na bü .,the leine shall be given to
thee" p. 40, 42; PI. 3 dobertar
ScM. 2. — Praet. Sg. 3 dobreth
TE. 8 LU: dobreth fo deraib
dobor-cliii
493
Hy. 2, 2 (i. tuccad^; Hti. 5, 59 (i.
tuccad); «2 (i. iio thcged); dobreth
di CC. 5 LU.\ dobreth aiiim di
p. V6\, 8; tobreth p. IHO, 22; PI. 3
„Tucaid mo seotii dam-sa huili" ol
se. Dobretha dö iarum co m-batar
ar a belaib TBF. p. 150, 10.
dobor-cliü Biber, Otter, s.
1. dobur; vgl. Corm. Transl. p. 4ü
coin fodorne. — PI. Gen. crottbolg
di chrocnib doburchon TEP". p.
144, 22; Acc. gabait secht u-dobor-
chona ibid. p. 138, 23.
doborda dunlcel, s. 2. dobur.
— Sq. Nom. tromcheo doborda
FB. 36; 39.
dobrüu fiber Ir. Gl. 375; otter
O'R.
do hvig, do brigh wecjen, 10 eil
Torr. Dh. p. 152.
1. dolmr i. uisce, iiude dicitur
dobar-chü i. dobran Corm. p. 15.
2. dobur i. dorcha no doiligh
O'Dav. p. 76; Corm. p. 15; „dark,
impure, foul" O'R. — Sg. No7n.
duibnell . . dobor FB. 36 Eg.
dobus schlechte Sitte? für do-
bes? „döibheas vice, bad manners"
O'B., vgl. sobesach. — Sg. Acc. ceii
dobus 5'C.44,3 {„without grief O'C.^.
do-chenel „low-born" O'Don.
Su2)2}l., vgl. so-cbeiu'd, dochinelach.
do cheiuiaib, nrspr/inglirh wohl
di chennaib, .sogleich, nugniblicliich,
extemxjore, s. dichetal do chennaib;
i. continuo O'Bav. p. 84 fedhair.
dochinelach ig n u v u s Ir. Gl. 676.
do-ching-im 1 ich schreite. —
Praes. Sg. 3 cairptech docing rot
SC. 37, 1. — Praes. sec. Sg. 3
docinged FB. 88; PI. 3 docingtis
dia taig Lg. 17, 3. — Inf. töchimm.
do-chlü ruhmlos, "übel be-
rüchtigt, vgl. so-chhi und doichle.
— PI. Acc. däine dochlu SC. 25.
dochnia „tveak, incapable ofmin-
gling" O'B. — Sg. Xom. is dochma
don mewmain d'oenaigid dona hair-
cride in oenfecht ocus na mathiusa
suthaine non valet caduca simul
et eterna diligere SMart. 5.
dochöad, doclu'iadPer/'. ich kam,
bin gekoiniiicii. — 5^^. 1 docoad-sa
veni Wb. I81I (Z-. 454): dochüadusa
SC. 33, 31; ScM. 10 {vgl Wi. Gr.
§ 303); 2 dochuadais ScM. 14;
dochuadaisiu 9; 3 dochöid FB. 7;
61; p. 132, 7; SC. 48; dochöid do
gal FB. 67; dochuaid p. 40, 8;
La. 12; TE. 3 Eg.\ 7; 8; 9; 14; ^
16; 19; p. 132, e; FB. 43: dochü-
aidh TE. 15 Fg.; 17; fnr (bxhunid ^
doib Lg. 10 ist mit Eg. und Lc.
atchuaid i-'o'c thciltc Hdich mit) zu,
lr.'<cH; PI. ■■! doch.Uar FB. 21;
p. 144, 2^;: dochuatar P'B. 88;
La. 11 ; TE. 3 Fg.; 16; SC. 32. — "^
l'ut. Sg. 3 resiu docöi gräd forru
Wb. 29a, 31 [antequam venerit gra-
dus super eos Z'\ 467). — Pass.
Praet. Sg. 3 docüas TE. 20.
do-choiin simpleton O'Bon.
Suppl. — Vgl. so-chonn.
do-chor Nachtheil; „dochar
hurt, loss, mischief" O'B.; „a dis-
advantageous bargain" O'Don.
Suppl.; „an invalid contract"
Sench. M. III p. 4. — Acc. doguiu
dochor cach thriuin p. 328, 5;
dochur p. 142, 3. — Vgl. so-chor.
dochraid hässlich; dochruth
inhonestus, turjns Z^. 863. — Sg.
Nom. ba dochraid ö gnuis SMart. 21 ;
docraid FB. 37; Gen. am din cach
dochraid p. 328, 4?
dochraite zu do-chor? — Sg.
Gen. am din gach dochruiti p. 142, 3.
— Vgl. sochraite.
1. dochruth s. dochraid.
2. dochruth indecor SG. 65^
{Z-\ 863).
dochi'iaid s. dochöad.
do-chuiriur III Dep. ascisco
SG. 16t' {Z-\ 873). — Praet. Sg. 3
do ro churestar {ad spectaculum
omnes) exciverat Ml. 16", 6. — Vgl.
töchuirim.
dochum u-, dochom u- mit Gen.
zu, nach, in {meist nach Verben
der Bewegung)] ad Z'^. 660; do-
chumm p. 17, 19; CG. 5 Eg. —
dochum n-Erenn ,Hy. 2, 13; p. 17,
17; 19; dochum n-Isu Hy. 2, 60; do-
chum n-iffirwd FA. 1; dochom n-ec
SC. 38, s; dochum nime Hy. 2, 50;
5, 62; Lg. 11- FA. 1; 3; 20; do- -^
chum na hingeiii TE. 5 Eg.] 6;
19; dochom FB. 85; dochum in
494
(l('ienaelit
ocniiig TE. Iß; p. 144, 12; FB. 7;
dochom <S'6'. 8; FB. 12; dochum
^ a tire i^. . 13j CC. 5; dochom
'^^ i''i?. 13;~luid..a dochum ciing zu
ihr CC. 3; 5 LU.; FB. 81; atraig
..a n-docom SC. 7; co n-accai in
fer . . dia dochum sie sah einen
Mann auf sich zu kommen TE. 12
E(/.: CO n-acca in scäilfer ina dochom
FB. 37 ; cid dothäit inuar n-dochom
jj. 310, 12; na dochum FB. 28.
docliur s. «lochor.
doeomail, .,d6camhail hard, dif-
ficult" O-R. — Sg. Nom. FA. 15
(doccumail LBr.). — Vgl. co ro
äaerad iat dona doccomlaib sin „to
free them from those hardships"
Three Hom. p. 92, 29; 25.
docraid s. dochraid.
documlai proficiscitur, Sg. 3
documlai a-s er bricht auf, geht
fort Ber. Celt. III p. 176; dochum-
lai TBE. p. 154, e; Fl. 3 documlät
ass do Chruachnaib ibid. p. 138, 7;
ibid. p. 152, 30; ibid. p. 154, 12; Bev.
Celt. 111 p. 182; tocomlat ass FB. 7.
dod LU. p. 33a, 19^ '„gi^ „dödha
conflagration" CR., von Stokes [zu
FA. 21) zu döthim gestellt.
dodaiug" schwierig, gefähr-
lich. — Sg. Acc. ni fetamar nach n-
dodaJng inti TBF. p. 146, 6. —
Vgl. ar a doidngi ob ejus difficul-
tatem SG. 1» {Nigra).
do-dsUim ich giesse, schenke
ein; fundo Z'^. 435. — S-praet.
^ Sg. 1 do ro dalius Lg. 17, 31.
"dodatlaim TE. Io.'g?,?« ciorat '?
Vgl. di hlim im Etain LU. p. 131, 24.
do-dcad infelicitas Wb. 2 b
{Z-\ 647^. Vgl. tocad.
dodcliaid ungl ü c kl ich, a r m se-
lig; dotchaid i. di-thacaid „without
riches or prosperity" Corm. Transl.
p. 51 ; i. do-sothchaid „not wealthy"
ibid. p. 55. — Sg. Nom. rot giiiil
ind srathar dodcaid SG. p. 229.
do-decha Hy. 5, 81, ,,iüho may
recuiott theni," Stokes, vielleicht zu
du-dichim.
do-dechad, -deochad ich kam,
bin gekommen; vgl. tuidchim. —
Sg. 1 do(lcochad-sa SC. 13; is dia
acallaim dodcochad 10; .V in tan . .
dodechuid temel tarsin grein Ml.
16c, 5 {Z'^. 456); laech . . dodechaid
ScM. 10; ..dodechmc? SMart. 37;
dodeochaid Gl. zu Hy. 5, 39; träth
dodeochaid TE. 12 LU.\ 13; can
dodeochaid p. 132, g; PI. 1 dia
chungid . . dodochammar-ni ScM. 2;
. . dodeochammär-ni SC. 13; 5 6 do-
deochatar FB. 8; . . dodeoclmtär 66.
do-delMa ö triliss „tigly in
hair" SMart. 21.
dodena, dodenam FB. 66, 74 Fg.
für dogena, dogenam.
dodomehela EC. 6 etiva für dod-
im-chella ,,der es durchwandert"
(s. timchellaim'i?
dodouaimm 11 solar SG. 53^
{Z\ 434). Vgl. didnad.
dodoraid FB. 89 lies doraid.
1. doe tardus SG. 66* (Z^ 31).
2. doe Wall? doa i. clad Gl. zu
Fei. Mart. 22, vgl. Three Ir. Gl.
p. 130. — »S'^r. Dat. for dou na
hEmna ZiiU~i^ (for tua Lc. Ea.) ; -^
for döe narrätha Xfif. ^; Acc. lir \^
dar doe ,.ovcr a rampart of sea.s"
Fei. 3fart. 22.
do-ecmoiigrat s. tecmougat. ^^ ^
1. döel 31. ein Käfer; „stag-[¥y ,
beeile'' Not. zu Fei. Jan. 15, r^f^.däel.
2. döel, „daol laz])" O'R.
■* do-ellaim declino Z'^. 873. —
Pract. PI. 3 do rellsat deviarunt
311. 79; do elsat Lci,,^!^-^ ^
döel-teug-a scliw er zungig s.
Dubthach Doeltenga
do-emim I ich schütze, be-
decke. — Praes. Sg. 3 doeim
Corm. p. 10 clii; relativ döeme
ammorgre'ssa FB. UV PI. 3 amal
don-emat etin a suthu ut proteg^mt
aves pullos suos 311. 39c. — Pract.
Sg.l dorret-sa sosceleTTft. 3l^,i (q^ia
defendi ego evangelium Z'^. 1092);
3 doret velavit Ml. 16«=, 8. — Fut.
3 duoma Gl. zu vindicabit Ml. 67^
{Z-\ 1091). — Pass. Praes. Sg. 3
doeraar Corm. p. 10 clii; a.mal
dun-emar sicut protegitur 311. 39^'.
— Vgl. ditiu.
döenacht F. die menschliche
Natur; döinacht humanitasZ'^.SOi).
— Sg. Gen i n-oentrt?VZ diadachta
ocus doenachtamrf/c Dei'Vi oi LBr.
döenda
495
do-gnüi
(loenda menschlich; döindc Jiu-
manus Z'^. 791. — S'fj. Gen. in
chiniiula duenna FA. 15; PI. Nom.
roisc doenna FA. 8 (doennai LBr.).
(lo-eolais nnhcgreiflich? — Sfj.
Nom. tromtlieo . . doeolais FB. oti.
döer unedel, unfrei, gemein;
ben däer Sclavin, s. cumal; döir
ignohilis Z'^. 863; vgl. söer, soir.
— Comp OS. debtha . . doör-galrce
SC. 25.
döescair grejHefn; daiscuir scurra
SG. 56^ (Z-\ 30). — Sg. Nom. ar
na bat doescair SC. 26; dub dian
demun doescair FA. 30 LBr.
döescur-slüag- der gemeine
Hcmfe; „daosgarsluagli the mob"
O'D. Gr.p.33d. — Sg.Dat. iftVind co-
na dsescorslüag „loitliits rahble-host"
FA. 3; diabul cona doescursluag
p. 191, 26.
«lo-essairefe s. tessurc.
doethain, „daothain F. suffi-
ciency, enough" (JB. — Acc.
ibsit a n-doethain dind lind LU.
p. 25^, 20 ; CO n-derna a doetbin
der ocus toirse icom choined-sa
Three Hom. p. 122, lo.
do-fair, -föir Hij. 5, 89 und 91,
s. taii" tmd fo-riuth.
1. do-faitli adiit, venit Z'^. 456;
dofaith gith gäithe Ilij. 2,39 {„went");
dofaitb . . CO Victor 47 {„went"); do-
faeth . . fria rath ScM. 3, 10
2. do-faitli, do-faeth, do-fäithsad,
do-foethsat s. tuitiiii.
do fe, do fetis s. fedaim.
dofessid s. dessid.
do-fichim I ich Icämpfe, stür-
me (eine Burg), räche, strafe.
— • Praes. Sg. 1 dofichim a n-enech-
gressa iili p. 328, 21; 3 dofich
gresa a chiuiuil ,,who fights the
battles of his tribe" 0"Do)t. Suppl.
fleh; dofich uar n-incchgreso huili
p. 142, 21; dofich uiblich tened
ocus aniilaich FB. 51; p. 310, 35;
dofich ruithen serci ina dreich
p. 310, 36; inti dofich Gl. zu qui . .
ulciscatur Ml. 19'i, 3; rel. dufichi
Gl zu vindicantem Ml. 71fc? PI. 3
dofechat a n-dun ar eciii im na
h'itliu gaili batär and LU. 21b, 30.
— Fut. Sg. 3 (Infi vindicdbit
Ml. 67e. — Fut. sec. Sg. 3 dufesed
Gl. zu Hirusalem volcns obpugnare
Ml. 33a, 12. — Pass. Praes. Sg. 3
dofccair cath . . etorro LU. p. 21'', 31.
— Fut. Sg. 3 CO duf'essar ut . . vin-
dicetur Ml. 32c, 20; dufiastar Ml. 27c, 4.
do-forcat, -farcat s. tarcaim.
do-f or-magaim lieh vermehre.
— Praes. Sg. 3 doformaig a\i,get Ml.
117; tormaig SG. 41« _(Z^ 884). —
Pass. Praes. Sg. 3 doformagar ati-
getur SG. 28^. — Fut. Sg. 3 dofor-
mastar SC. 13. — Inf. tormach.
do-fuaircc s. tüarcim.
do-IYiarg'aib, do-f iin-bat s. tüar-
g-abiiu.
dofuehta jj. 311, 33 lies dofuctha
[ZU tucaim)?
do-fuibnimm I succido SG. 22«
{Z-\ 429). — Pass. Ftit. Sg. 3 co
dufobither ut succidatur MI. 2«, 10
{Z-\ 883).
do fuislim s. tuisliin.
dofuit s. tuit.
do-iulaelita unerträglich. —
Sg. Nom. üamnn doi'ulachta FA. 14.
do-fusci s. diuscim.
do-g-ailse F. maeror MI. 20^, 7.
{Z-\ 863).
do-gältliaimm II illudo, pel-
licio SG. 24a {Z-\ 434).
dog'ar traurig. — Sg. Nom.
scel dogar Fei. Feb. 20, Gl. i. toir-
sech, scel n-dogur Three Ir. Gl.
p. 129. — Vgl. dogra.
do-g-arim I ich rufe, nenne.
— Praes. Sg. 3 dogair appellat
Ml. 29c, 6; fris dogair p. 132, 3
die sich nennt, die man nennt? —
Praet. Sg. 3 dorogart Märtain a
miiinntir „31. summoned his family"
SMart. 33; 35; Three Hom. p. 56, 2.
do-gegat s. togaira.
dogensat s. doguiu.
dogensat SC. 35 {„the hosts lau-
ghed" O'C.)?
dognas diles FA. 30 „u rightful
heritage"? lies do gnäs.
doguasach „disgusted" CDon.
Suppl. — Sg. Nom. ba dögnassach
den mhnäi Corm. p. 34 orc treith
(„he became di.9gu.vted with the
ivoman").
do-guiu III ich maclie. — Praes.
If,^ cLn^tL fcs..r^.\Jl.^l^il i_l^is^oU>-t^^^^)
do-gm'u
496
doilbtheoir
Sg. 1 dogniu p. 142, 3; p. 328, 5;
dägniu-sa sin facio eyo hoc Wh. 14tl
{Z-\ 4-29^; 5 dogni' facit Wh. 6^
{Z'^. 431); dugni SP. IV 4; dogni . . a
n-etrain FB. 33; dogni failte friii
ScM.b\ dot gni torsech TE. 12 LU.\
dos gni p. 4U, 11; in muid dun gni
SP. II 15; in comräd doni ri cäch
SC. 33, 27; PI. 3 a n-dugniat qiiod
faciunt Wh. lÜc; dogniat FÄ. 25;
dogniat tröcaire FJ., 25; in guba
sin 34; p. 191, 25; doniat FA. 29
(dogniat LBr.). — Conj. Sg. 1 ma
dugneu si faciam Ml. 23'= [Z'^. 440);
Sg. 3 dod gne TTö. 27«; done ar
n-ditin Gl. zu Hy. 1, 2; tomathium
Gl. zu Hy. 1, 6; Gl. zu Hg. 5, 67; 91 ;
PI. 3 donet ar söerad Gl. zu Hg. 5, 92.
— Praes. sec. Sg. 3 als Imperfect. :
forcetal ba menciu dognid FA. 32;
dognith Hy. 2, 33; TF. 6 LU.;
SC. 23; dognith Gl. zu Hy. 2, 26;
als Conjunctiv: dicunt alii co m-bad
Cholman dogueth uile Hy. 1 Praef.\
acht mäd doneth fein FA. 9; PI. 3
amaZ don gnitis ut faciehant SG. 9a;
dognitis SG. 2; als Conjunctiv : dog-
netis FA. 34. — Praet. Sg. 1 na
huli dorignius-sa omnia quae feci
TF&.24i^ {Z\ 462); dorignius <Sa38,2;
5 dogeni TE. 6 J^t/.; dogenai CC.
G £■(/.; digeni Tir. (3; a n-dorigeui
di maith frim-sa ^Vh. 30a (^i, (jöq ,;
a n-dorigenai . . do fertaib Hy. 5, 23; 37;
dorignai 41; cia dud rigni etsi fecit
Z''-. 463; durigni SP. III 3; dorigni
Gl. zu Hy. 3, 6; dorigni TE. ULU.;
FA. 32; FB.U; 85; dod rigni 89;
dorigni laid SC. 45; TE. 10 Fg.;
a u-dorigne do fertaib Hy. 5, 67; si;
p>. 40, 16; 41, u; 43,'i3; 48, 24; din
chloich dorigne saland Hy. 5, 40;
dorine Hy. 3 Praef.; doroine FA.
32 LBr. s. doröna; PI. 3 dogensat
FB. 25; dorigensat fecerunt Wh. 7d.
— Fut. Sg. 1 dogeu-sa p. 40, 43;
FB. 6; 8; ^ bid mö don genae-siu
Wh. 32a (Z2. 452); dogena*Xg. 5, 21 :
cid dogena . . a Loig <S'6V j.b; cicl
dogena-sib was wirst du ihnen thun
FB. 6; 3 dogena faciet Wb. 26»;
Gl. zu Hy. 3, 8; dogena FB. 66; 75;
P/. i cid dogenam SC. 4; 35;
FB. 16; 74. — F?/,f. sec. Sg. 3
■« Ol. 4^!^ 'dix^^UUrd«]
dogenad galar duit sirligi SC. 30.
— Pass. Praes. Sg. 3 dognither
Lg. 6; 12; SC. 3; 22. — Praes. ^^
sec. äg. 3 oenach dognithe la Ultu
SC. 1; 23; als Conjunctiv: ni rabe
isin bith ni dognethe . . leü acht . .
SC. 1. — Fut. Sg. 3 dogentar fiet
Wh. 26a {Z-\ 475); TE. 11 LU.-
10, 4 Fg.; SC 12; 35; FB. 9; 21.
— Fiit. sec. Sg. 3 dogenta limm
TE. 9, 32. — Praet. Sg. 3 ised
dognith dee p. 142, 22; dorigned
FB. 75. ^ ^ X-
dogra Klage, Klagen; „sick-
ness, sorrow, anguish" O'B. — Gen.
leth n-dograi ScM. 21, 39? Dat. oc
Cüi ocus ic dogra FA. 26 („lamen-
ting"); oc dogru SC. 44 {„she ivas
lamenting")-, Ace. la cöi ocus toirsi
ocus dögrai FA. 26 LBr. — Vgl.
dogar.
dograeh helümmert? — Sg.
Nom. ro bo dograch furri SC. 43.
dogriud almai enlathi ^. 310, 19V
dogriuu i. tobacb O'Dav. p. 73;
dogrenar i. toibgither ibid. p. 76.
doi recht. — Sg. Nom. benair
a Mm döi dana di Choinculainn
„and then Cüchulainn's right hand
UHis cut off" Ben. Celt. III p. 182;
Acc. CO n-ecmoiug a läim döi di
LugfuVZ ihid.
do-ic, dos n-icfed s. ticiiii.
doichle F. Unherühmtheit,
Gemeinheit, von dochlu? — Sg.
Gen. oes doichli FB. 27 LBr.
doichlech unherü h m t, gemein;
ni dichet tegde doichlech Ml. curm. 2,
„inhospitahle" Goid:^ p. 20. — Sg.
Nom. nir bat disc/r doichlech SC. "Ab.
döig' ivahrscheinlich; verisi-
milis Z'^. 74. — Sg. Nom. is döig
bid fir es scheint p. 132, 10; SC. 35;
döich TE. 9 Eg.; ro po döig lind
es schien uns SC. 45, e; FB. 88;
94; doigh TE. 5 Eg.; döig leis
FB. 85; in döig SC. 7. — Com-
par. is dochu verisimilius Wh. 4''
(Z^. 276); batochu TE. 13 if7. (ba
coru Fg.'); is docha lium „likelier
with me" Not. zu Fei. Jan. 15.
doilbed, dolbud M. Bilden,
Gebilde, Fiction SMart. 31.
doilbtheoirilf. fictor h- Gl. 1091.
r^ O^ ^ -ix »k^f- (jruU Y. KftAi^Y^ ^-a-birSiS'
doilbthid
497
doilbthid 31. ficjulus Wh. 4«
{Z\ 794).
do-imdibnim I decido Wh. 17''
{Z^. 88G).
|?j do-img-art s. timg'ariui.
- do-imimirc s. timiiiarcim.
doiug'e Unterdrücken, vgl.
dingim? — Dat. is e ro raid na
briathra sa do thincosc ocus d'for-
cetul lo.chta na heclasi ocus do
doinge fögnuma do dib tigeniaib
„to suppress the serving of two
lorde" SMart. 2; 5.
döini s. duue.
do-inola s. tiuölaim.
doirb difficilis; Superl. doir-
bera SG. 168» (Nigra).
döire -F. Gefangenschaft,
S Clav er ei; miseria, captivitas
Z'^. 31. — Gen. fo bron na döiri
Gl. zu Hy. 2, 2; Bat. i u-daire
p. 40, 7; 39.
döirtim I spill, shed OB. —
Praes. sec. Sg. 3 co n-doirted Fei.
p. C 25. — Fut. Sg. 3 doirtfe mo
dub Three Hom. p)- 120, 9.
döit F. Handgelenk, Hand.
— Sg. Nom. FB. 53; Dat. ro
chrechtnaig . . eseom for a döit LU.
p. 126a, 2»; Acc. döit fri döit FB. 53;
remithir döit läma 91; PI. Dat.
eusna doitib manihus Gild. Lor.
Gl. 1G4; do iara-dötib ScM. 22, 9;
CO milechaib arggait for a n-döitib
„on their wrists" TBF. p. 148, 21; Du.
Nom. a di dhöit Corm. p. 13 Cerball.
doithflr TE. 15, doitbir dark,
ugly O'R.
döiti p. 191, 12, s. döthim.
dolbim III ich forme, bilde,
gestalte. — Praes. Sg. 3 in dol-
bud dondi rodn-dolbi fiqmentum ei
qui se finxit Wb. 4c (Z'\ 352). —
Praes. sec. Sg. 3 notolbad in cacb
riebt FB. 75 für nod dolbad; PI. 3
no dolbtais fingebant Ml. 54c. —
Vgl. dalb.
dolbthach sauberisch; doilb-
theacb sorcerer O'B. — Sg. Gen.
ar belaib demuin duib dolbthig
EG. 5.
dolbud M. figm\entum Wb. 4«,
Inf. von dolbim, nicht verschieden
von doilbed.
doleced, doleci s. doU^cim.
dolge F. Schwierigkeit, Ge-
fahr? — PI. Dat. i n-dolgib 1 n-
drobolaib FB. 35.
<\.o\\^ schu-er, schwierig; „dif-
ficidt, dolefiä" O'R. — Sg. Nom.
is dolig Gl. zu is andso FB. 58;
is dolig a fiss FA. 12 („hard");
is mör- dolig mo nert SC. 41. —
Compar. doilghi more difficult
f/Don. Suppl.
dollingim, do-lingiin I ich
springe. — Praes. sec. Sg. 3 do-
linged CG. b LU. — Perf Sg. 3
dolleblaing in t-öcne ar a cbend
TBF. p. 146, 12; atcbonnairc in
n-eicne dorroeblaing ar a chind
ibid. p. 152, 19.
dolleciin, do-16ciiu III ic7t lasse
(los, nieder, u. s. w.), iverfe. —
Praes. Sg. 1 dollecim-se in n-gai
cetua ScM. 11; dos leicim-se . . in
n-gai cetna 10; 5 dolleci in n-osnaid
FA. 20; dolleci . . arrigtbecb sis
FB 25; dolleci fer dina feraib
fidchilli don techtaire 61; dolleici
a cend immon cloich i£;läL,tollöci ^
..fair FB. 81; 87; "cloteci gai dö
SG. 36; dos leci . . foraib 7; dolleci
cacb dib fria coli begab sichp. 145, 13;
dolleci im budin Couculainn FB. 11;
PI. 3 dollecet a läma la töeb FB. 16;
tollecet 74. — Praet. 3 tollöic a
osnaid FB. 88; dosleic döib SG. 7;
dolleic im budin Cbonaill er begab
sich FB. 10. — Pass. Praes. Sg. 3
dolleictber . . döib ivird ihnen über-
lassen FB. 55. — Praet. Sg. 3
doleced do nim das herabgelassen
lourde FA. 2; PI. 3 doUeictbe . .
dia ^AigiAunirden losgelassen FB. 57.
dollod, do-lod ich ging. —
Sg. 1 dolud-sa LU. p. 25a, 43;
2 can dollot TE. 5 Eg.\ can dol-
luidisiu LU. p. 122^, 35; 3 dulluid
Tir. 8; 11; 13; doUuid p. 46, 26;
Lc 1: 15; TE. 13 LU.; 15; p. ^-it
m, 30; l4, 28; 145. 11; SG. 8;
FB. 16; 17; 25; 54; 69; 91; 92;
dolluid CO m-böi im budin Löegaire
FB. 8; dolluid . . forsin t-sligid
cbetna 40; tolluid 21; dot luid im
beruai ar mo chind-sa ScM. 13;
can don luid SG. 12; doluid Hy. 2, 46:
32
498
donn
^ M
p. 41, 10 ; PI. 2 dolodbair LU.
p. 21t, 17; 5 dollotar Hy. 2, 6i;
~ -^XL ^^ ^5; 90; doUötar
"c^I. ST, g; immä tullatär FB. 56.
— Inf. dula, dul.
dolod Nachtheil, Sehaden
FB. DO; „dolaidh loss, detriment"
O'i?. — V(fl. solod.
do-luig'ini III r e m itto, ignosco
Wb. Ud (Z-\ 435), s. di-lu^im.
dorn F. domus. — Sc/. Dat. leth
ind orpi so i n-doim i n-duiniu
Tir. 6.
uou-domaig-etar p. 142, 19, 3. PL
Praes. Dep. etwa für moaigetar?
ii(jl. jedoch p. 328, I8.
1. doinain tief, vgl. fu-domain;
domhain deep, hollow O'R. — Sg.
Nom. arrecat abaind lethain näd
bo domain ar a cind LU. p. 24a, 1;
ni bu domain Gl. zu ni bu ances
Hy. 5, 85; PI. Nom. lathach {zu
lesen lathacha?) döimne p. 190, 26;
Dat.i u-gIennaib..doimuib23. 191,28.
— Compar. domnu murib Hy. 5, 18
(i. fudumnu quam mare).
2. domain i. dimain O'Dav. p. 78 ;
„vain" Corm. Transl. p. 52 doman.
doman s. domuii.
doiuaiiches „a reqivest" O'B.
— 5*^. Äcc. cen a domanches SC. 2i>.
do-inl)las übelschmeckend;
„an ill taste" O'R.; domblas äe
fei Ir. Gl. 975 {„bitterness of the
liver"); s. blas.
do-melim i. oirberim bith edo
Corm. p. 18 edam ; s. tomelim,
toimlim.
do-meuma Unmiith, Betrüh-
niss. — Sg. Dat. oc dogru ocus
oc domenmain möir SC. 44.
do-midiur III Dep. ich meine,
schätze ab. — Praes. Sg. 3 dammi-
dethar . . dia lemuHi FB. 88 {er ver-
sucht es, über die Stadt zu springen).
domme inops; domma {„poor")
i. di-shomma Corm. %). 16.
duiiiiiach = dominica, Sonn-
tag. — tri i'iara cach domnaig drei
Siniideii jeden Sonntag FA. 30.
domiiath i. munadh 110 traothadh
CDav. p. 74, dazu ro damnad
FB. 30?
domroet CC. 7 Eg., domroed
LU. zu do-emim {..schützte mich
mit sieben Wagen)?
dorn roipnitar SC. 38, 5 s. toil)-
iiim (do-sennim).
do-iuuiniur III Dep. ich meine,
glaube; puto, spero Z'^. 438. —
Praes. Sg. 1 p. 132, 10; PI. 3 bit
he dod mainetar insin sunt M qui
putant hoc SG. 5»; PI. 3 domv\inet
Fei. p. cm 23. — Perf Sg. 1 do-
menar-sa putavi Wb. 3c {Z'^. 450);
PI. 3 de ru menatär FB. 82; cre-
diderunt 311.35^, 18. — Inf. toimtiu.
domuu 31. Welt; mundus Z'^. 222.
■ — Gen. in domuin Hy. 5, 8; domain
FA. 10; FB. 80; in domain duind
»5*6'. 29, 4; do däinib in domain
p. 40, 16; FA. 14; 34; fir domain 13;
FB. 18; 19; di ocaib domain SC. 13;
FB. 18; flaith in domain p. 40, 36;
do Chonstantin . . do ardrig in do-
main FA. 32; rig iartliair domain
des loestlichen Theils der Welt
?(= Irlmid) Jjg. 12j FA 3; 4; naim ^
airthTrTii domain FA. 4; thuascirt
in domain ibid.; in domuin chentar
Gl. zu bethath che Hy. 5, 22; Dat.
isin domnn FA. 34; FB. 27; fiadu
huas domun Hy. 6, 7; das domun
dind SC. 45, 2; fon uli domun
p. 169, 17; Acc. in domon n-dron
SC. 29, 14; in domun uli p. 191, 9.
douuindc mundanus Wb. 3^
{Z'^. 791). — *S'(/. Acc. cusind ecnai
n-domunda p. HO, 19.
don adbat, doii Äraill u. s. w.
s. do-adbat, tadbat, do-slvaill,
tsiraill u. s. w.
dou-arlaid Fel.Dec. 8: don-arlaid
tar romuir {LBr.) „ivho came over
tlic qreat sea", i. donaraill i. dorocht
Three Ir. Gl. p. 138.
don far, fair s. tair.
don fuca s. tucaim.
1. donn, dond braun, dunkel;
i. dub O'Dav. p. 72; „dun or
broivn" (JB. — Nom. ech dond
p. 131, 15; corcor-dond SC. 33, 14;
folt dond FB. 45; sciath dond
FB. 47; dond -sciath dond-derg
dond-chorcra LU. p. 81 a, 32; des
dond FB. 24 eins von Cuchulinn's
Kunststücken, über das sonst Nichts
bekannt ist; Gen. in domain duind
donn
499
(lore
SC.29,.i(„the trorld's expanfic" (rC.)
zu lesen diudV Acc. ar ech n-doiin
„for a hroivn horsc" Tir. 6.
2. doun i. cuirm O'Dav. p. Ib.
3. doun i. uasal no brithem no
righ O'Dar.p. 77; Gen. sa^gal Ab-
büin delbda duind Fcl. p. LXIII 43.
doun esniart Hy. .'3, 8 für donn
escomart (vgl. tescomarr {sie) i. teas-
argain O'Dav. p. 121^? Dass er
der liicliter ist am Gericht hat uns
(jtretlet von den üblen Absichten
Kcliicdrr.er Diuncnu-n (do für di)?
(loraiiii. rtoi-asiul enthält wohl
rorii die Wrlialpurfikel do, s. rega.
do-riiid 1) schwer, 2) N. Schwie-
rigJceit; „strife, dispute; intricale"
O'R. ~ Sg. Nom. dliged n-doraid
SP. II «; Gen. du thabairt doraid
du gle ibid. i6? Acc. cheist n-doraid
n-dil ihid. 12; ro fitir . . a n-doraid
(SO zu lesen) FB. 89.
doräig-si s. tog-aim.
do-rairugert s. tairngirini.
do-rala, do-rola viit Dat.
es begegnete, widerfuhr, ge-
schah; accidit; it happened O'R.
— dorala in fer cetna, di es begegnete
ihr derselbe Mann TE. Vd Eg.;
conid don düll dorala techt sis
p. 39, 18; is ann dorola do-som a
denam „and it came to pass that
he made it" Hy. 1 Praef; dorala
dö CO ro marb j). 46, 22; is maith
. . dorala duine sin diblinaib TE.
14 Eg.: dorala do don fon indus
cetnn FB. 80 Eg.\ dorala in tech
ina räithsechaib briatliar oc na
mnäib FB. 29. — Vgl. tarla.
dorar .,« battle, conflict" O'B.;
dorar FB. 71 Gl. i. dochur; Dat.
cuach Diarmada do breg-barainn
brafh-dorair Corm. Transl. p. 120
maidinn; iar u-dorair a badbscelai
FB. 71.
do-i'at Conj. ich gebe, doratus
Praet. ich gab (rat für ro-dad,
skr. dadä-mi'?), in allen den Formen
gebräuchlich, ivelche die Partikel ro
zu sich nehmen können, vgl. do-rön.
— Conj. Sg. 3 dorata a fial tonind
diar ditin Gl. zu ron feladar Hy. 1, 1.
— Praes. sec. Sg. 1 co n-dartin ut
darem SG. 2091» (Nigra). — Praet.
Sg. 1 doratus do SC. 45, 12: dora-
tusa ScM. 4; 2 doratais FB. 74;
doratuiss TE. 8 j&V/.? 3 dorat dedit
Wb. 311) (Z\ 462); p. 41, 10; 11;
ScM. 6; TE. 10, 20; FB. 40; dos
rat p. 40, 14; dorat . . a läim for a
broind La. 5: SC. 31; dorat .. ail
forsin cöiced uile ScM. 14; dorat
fö menmain Aili7/« do seirc-siu
TE. 13 LU. (for menmain Eg.)\
SC. 13; 44; brec dorat .. imond
p. 132, 9; FB. 10; 18; 19; dorad
p. 309, 18; dorat imcossäit eter na
mnä FB. 21 ; dorat . . triam dia
twrcbail FB. 27; is iat dorat sund
hi fat SC. 37, 20; dorn rat sund
i n-ecomlond SC. 45, 20; PI. 3 dorat-
sat . . impidi fair FB. 27. — Pass.
Praet. Sg. 3 doratad . . damdabach
. . immi ScM. 17; a n-gräd . . dora-
tad di lasin Mac O'c p. 132, 27;
j doratat Gl. zu Hy. 2, 50. — Vgl. tarat..
dorchadus tenebrae Ir. GI.S31.
dorehaide dunkel. — PI. Gen.
demna dorehaide Hy. 3, 9.
dorchatu M. Finsterniss. —
Sg. Dat. i n-dorchataid aneolais „in
the darkness of ignorance" Three
Hom. p. 4, 3; Acc. beir ass in dor-
chatu ihid. p. 26, 8.
dorehe 1) dunkel, 2) N. das
Dunkel; obscurus, obscuritas Z'^.
72. — Sg. Nom. 1) tromcheö . .
dorcha FB. 36; 39; tir n-dub n-
dorcha FA.2lLBr. (n-dothide LU.);
Gen. 1) usci duib dorchai FA. 30;
Acc. 2) cen dorehe FA. 35; PI.
Nom. 1) sligthi. .sir-dorchap. 190,26;
2) na dorehe tenebrae SG. 183i>
(Z-\ 215); Dat. 1) i n-glennaib du-
baib dorchaib j). 191, 28; 2) in popul
deisid i n-dorchaib populus qui
sedebat in tenebris Three Hom.
p. 2, 2. — Compar. dorchu ina
dubgemriudp. 190, 29. — Vgl. sorcha.
dord N. Bass, On tlie Mann.
Index; vgl. an-dord, fo-dord.
dordaiiu ich brülle. — Praes.
Sg. 3 scel lern düib dordaid dam,
snigid gaim ro faith sam LU.
p. IIb, 23 (Amra Chol, vgl. Goid.^
p. 165, 63; mugit cervus Stokes,
Beitr. VIII 332).
doreilg^is ScM. 13 s. teilcini.
32*
do
500
do-roi
do r6ir ad voluntatem, secunäum
Z^. 659, s. riar.
do-r^raclit Praet. zu deirgim
ich verlasse, verliere [Praes.
Sg. 3 nis n-derig-si dam ne amittit
quid(m ea Wh. Oii, Z^. 430). —
Sg. 3 is cian doreracht Emain es
ist lange her, dass es (rige) Emain
verlassen hat Hy. 2, 43; PI. 2 is
dian dorreractid mäam ind sosce'Zi
celeriter deseruistis servitium evan-
gelii Wh. 18c ^z^. 457); dorerach-
tid üiid. — Vgl. Beitr. YIII ?j. 316
(No. 16).
do i-ertatar s. retliim.
do-riacht Praet. venit, per-
venit; riachtas Praet. zu righim
I reach O'Don. Gr. p. 245; vgl
siacht. — Sg. 3 doriacht . . doridhissi
TE. 20 Eg.] PL 3 doriachtatar
TE. 3 Eg. — Fut. Sg. 3 doria
doridise loird zurückkehren Note
zu Fei. Fehr. 17.
doridisi wieder, zurück FA.
29; 33; 62; 65; TE. 19; Gl. zu dö
cammaib CG. 3 LU \ ar cülu dori-
disi FA. 31; doridise p. 42, g; dori-
dhissi TE. 20; dorisi FB. 10; 29;
88 ; SC. 43 ; doris Fä. p. CLXXXV 28.
do-rimim III ?'c/i erzähle, zäh-
le auf; dorimu enumero Z'^. 435.
— Praes. Sg. 3 dorrlmi . . in cain-
gin FB. 56. — Conj. Sg. 3 ni fail
dorurme co cert Hy 5, 67 (i. donö
a thurem), doruirme Fr. — Pass.
Praes. Sg. 3 amal dorimther FB. 55.
— Inf. turem.
doriiig'ba Hy. 6, 9 s. dingbaim.
doriuchraisit j3. 140, 19 s. diuch-
traiiu.
dorn M. Faust, Hand. — Nom.
Gl. SU duais Oss. III 2; Gen. lau
a duirn FB. 37 Eg.; Dat. ar a
durn derglassid FB. 45; 47; Acc
um dhorn Gl. zu im duais Oss. III 2
(i. im läim i.); PI. Nom.. ocht n-
düird ina ardi {für duirnd) acht
Fäuste hoch p. 4ü, 22; Dat. ar
dornaib desaib SC. 19, 4. — Vgl
6r-duirn.
doni^in Ibiiaua manijiultis Ir.
Gl 502.
dornasc „a hracelet for the
wrist"- On the Mann. III p. 168. —
Sg. Nom. dornasc döraromthä SC.
45, 10 („a wristhand of douhly tested
gold" 0' Curry), zu, lesen dornasc di
ör arromtha (s. S. 334) ein Armhand
von Gold hatte ich, vgl. ar-ta.
do-roaeht s. do-rocliim.
do-roaraid .s. tarraid.
dorochair, dorchuir, s.torchair.
do-roehim I ich komme, er-
reiche; s. toirchim, toraig, toracht.
— Praes. Sg. 3 doroich cäch Sc3I. 10;
FB. 38; Gl zu Hy. 6, 4 [s. drochet);
SC. 29, 2. — Praet. Sg. 3 donralad
i. donaraill i. doroacht Gl. zu Fei.
Dec 8 Laud, i. dorocht Three
Ir. Gloss. p. 138 [dieselhe Stelle);
0 dharuaclit Three Hom. p. 16, 21;
is forrae fadisiu doroaclit Gl zu
mentita est inii^uitas sibi Tur. Gl 79;
PI. 1 dorochtammar LU. p. 681^, 23;
doruachtamar, -mur TE. 5. — Vql
Bcitr. VIII p. 443.
do-rodba Hy. 4, 5, nach der
Glosse i. ro dibda für robda, aber
toahr scheinlich für do-ro-diba, ah-
scidat Z'^. 447, eine zum irischen
Futur gehörige Form { Wi Gr. § 310),
ivie im Passiv co itir-dibither ut
perimatur Tur. Gl. 121, Praes.
PI. 3 etir-di-bnet jjen'jmtn^ Ml. 15^', 6
(Z-^882). Vgl do-fuibnim. — Pass.
Praet. Sg. 3 a ordan dorodbad Fei.
Prol. 96. —
doroimle s. tonielim, toiinlim.
doroisce (5. Sg. Praes.) p. 169, 24
s. di-rosoim, vgl. Goid.^ p. 24 Not.
do-röii Conj. Praes. ich mache,
SU do-gniu gehörig [Z'^. 447, vgl.
Wi. Gr. § 311), wie do-rat in allen
den Formen vorkommend, ivelche
die Partikel ro zu sich nehmen
können. — Conj. Praes. Sg. 1 se-
chichruth do-nd-rön quomodocunque
id fecero Wh. 5^; 3 act dorronai
modo feceris Wh. 32^. — Praet.
Sg. 2 cid doronais SC. 38; 3 doroni
in laid sea SC. 44; cech ni doroni 48;
doroine FA. 32 LBr. ; PI 3 dorousat
comdäil SC. 39; doronsat orcuin
p. 17, is; TE. 20; in hv\?iiharchath
FB. 21; comarli 42. — Pass. Praet.
Sg. 3 dorönad . . tegdas FB. 1; 2;
3; doronad recht lais p. 311, 26;
cid a u-dot ronad SC. 12; a n-doronad
501
flrac
^ fris Lg. 10- Flur. 3 dorönta na tigi
^ Lß. 11; doronta sceua SC. 39; mä
dorontai si facta sunt {sc. mirabilia)
Hy. 5, 2i (ar ni deriita ar duni Fr.').
dorsaide M. Thürhüter. — PI.
Nom. na dorsaide FB. 21; dorsidi
Ml. Carm. 2 {Goid.-^ p. 20\
dorsiöir M. Thürhüter. — Sg.
Nom. FA. 15.
doniacht s. do-rocbiiu.
doruinalt s. tomelim.
doi'us Thor, Thüre; porta Ir.
Gl. 124; a u-dorus limeyi Z^. 238;
dorus lis porticus Ir. Gl. 580. —
Nom. dorus .. ind nime FA. 15; j
IG; 17; addorus FB. 80; Gen. do
forcomet cach dorais FA. 15; 16; !
Dat. don dorus ^3. 144, 13; FA. 18; :
SC. 33, 13; 15; i n-dorus bruidni ]
ScM. 5; i n-dorus liss SC. 33, 17;
na cathroc/j FB. 79 ; do dorus tige
SC. 15; FB. 82; 88; ScM. 11;
CG. 3; du dorus culi CC. 3 Xü".; ^
ön dorus diaraiüu dond rigthig
FB. 55; Acc. co dorus in tresnimi
FA. 1(3; 17; 18; PI. Nom. secht
n-doruis isin bruidin ScM. 1; 5;
se dorais FA. 15; J.cc. forsna dorsi
ScM. 18 (doirsiu H.)\ Du. Acc. etir
cech da dorus ScM. 5.
1. dos, doss Busch; „a bush"
O'Don. Suppl. — Sg. Acc. ar a
chosmaile fri doss Corm. p. 15;
PI. Gen. de dindgnaib doss SG.
p. 204 („e summitatibus arbustorum"
Beitr. VIII p. 320). — Compos.
dos-bili mör fair FB. 91, vgl. ad-
l)ath craob dos-bile möir „a branch
of the great spreading tree died"
Chron. Scot. p. 30.
2. doss i. ainm graid filead Corm.
p. 15.
dosaigtis s. sag-iiu.
doseartad s. diuscartaim.
doseiiuat, dosepliainu , dossil)
s. töibuim.
dos-mailg-ecli FB. 37 mit buschi-
gen Augenbrauen (mala) versehen?
do-soi s. töim.
do-taet s. toit.
dot-AiTuig-h TE. 9, 1 s. tarraig-.
dot icfa s. tic'im.
dot esta s. testd.
dotha'g-at s. do-tbiagiuin.
dothspt Praet. zu U\i.
dothaiset Fut. zu teit.
dothchaid s. dodchaid.
dotlK'hern, duthccrn „niggar-
dly, churlish" Corm. Transl.p.bl.
dothcheriias M. Kniclcerei;
„churlishness" . — Sg. Gen. i cLnaid
. . mo dothchernais Bev. Celt. III
p. 178; 179.
do-tluag'aim I ich gehe, oder
das Simplex mit der Verbalparlikel
do? — Praes. PI. 3 dothsegat dia
tig FB. 20; tothgegat CC. i LU.;
dotiagat CC. 3 Fg.; 4; dotiaguit
p. 143, 9; cinnas dothiagat FB. 53.
— Praes. sec. Sg. 3 doth^ged TE.
9 LU.; doteiged 11 LU.; in fer
do-theiged ScM. 1. — Pass. Praes.
Sg. 3 denüas dotiagar liisa tech,
uidichet tegde doichlech, sis iar
suidiu — sogde chlii — dotiagar ass
immurgu Ml. Carm. 2 (Goid'^ p. 20,
Z'^. 953); dotiagar ond rig dia
acallaim TBF. p. 138, 25.
dotliesarcainb - sea (ardothesar-
caibsea LU) SC. 41 ist corrupt;
entiveder zu lesen doth-esarcaind-
sea ich würde dich vertheidigen,
oder mit H. ar do tesarcoin-siu zu
deiner Vertheidigung ?
döthim, döithim I burn., singe
O'B. — Part, tir n-dub n-döthide
„scorched" FA. 21; tene dub döiti
p. 191, 12. — F^?. död.
dothoetsat s. tuitirn.
dothothluig-hestar CC. 5 Eg.
s. tothlaigim.
dö-thuicse Schtververständ-
lichheit; mystery O'B. — Dat.
ar a doirchi ocus ar a dotuigsi
Corm. Transl. p. G9.
doub Fluss; dob river, stream
O'R. — Sg. Nom. in doub Hy. 5, 54
(i. ind aband), in dob Fr.
doHc s. tue.
doiiusi . . beim FB. 57, 77 er schlug
einen Schlag, vgl. imm-thuinsim.
drae, draic ilf . draco, Drache;
drac i. a dracone quasi dracc i.
telne i. ferg Corm. p. 15. — Sg.
Nom. in draic FA. 20; Gen. cride
n-dracon FB. 46; a da sula do
dracoin FB. 74 [vgl. draconda);
do dracon62; PI. Dat. co n-dracaib
ida
502
p. 191, 10 ; Du. Nom. na da draic
dec FÄ. 20.
draconda von einem Drachen
herrührend, besonders von den dra-
contia genannten fabelhaften Edel-
steinen. — PI. Nom. ocht n-gemma
deirg dracoudai acht rothe Drachen-
steine FB. 51; p. 310, 34; Dat.
basc dana in tan is do chuimriug
braget is ainm, ocus dona mellaib
dracondai is dileas „basc then,
■when it is (a name) for a necMace,
is a noun and is properly applied
to the draconic heads" Corm. p. 7.
drai s. drui.
draic s. drac.
draig-eu Schlehdorn; droigen
„hlackthorn" Corni. Transl. p. GO;
prunus Ir. Gl. 559; draigen Gl. zu
pirus SG. 61i> {Z'^. 119 not.).
draig-iu FB. 37 Fg.?
draiit Zahnreihe? vgl. „drant
snarUng of a dog'% „drantadh dra-
wing up of the mouth" O'B. —
Du. Gen. cech det . . bai a n-egar
a da drant FB. 37 Fg. — Compos.
drant-mir Corm. p. 35 orc treith.
1. drech F. Gesicht; „the as-
j)ect, mien, countenance" (JDon.
Suppl. — Sg. Nom. drech curad
FB. 46; drech lethderg lethgabur
FB. 47; comdhub fri hec a drech
„hlack as death his face" Corm.
p. 36 ijriill; Dat. ina dreich
p. 310, 36; form dreich-sea SG. 40.
"2. drech i. boeth Corm. p. 29
merdrech.
1. drecht, drectparslFö. 4(i, lia,
dreecht portio Wh. b<- (ZI 18, 19).
Vgl. drecht i. imat O'Dav. p. 74.
2. drecht Lied; drechd tale,
Story, poem CR. — PI. Nom.
drechta i. duana no laidhe CDav.
]). 72; canitiV drechta SG. 3.
3. drecht i. eolus O'Dav. p. 74.
dr^imm Erklimmen; ,,an en-
deavour, attempt" 0'B.\ vgl. drin-
gim. — Sg. Nom. is docomail drem
na secht nime FA. 15, dreimm LBr.;
dreim fri fogaist FB. 30 s. fogaist.
drenini M e n g e , mit drong wech-
selnd; dream i. diairimh O'Dav.
p. 11. — Sg. Nom. drem FA, 23
(dreamm DBr}j\ 25; 29.
dremnaim, „dreamhnaim I r ag e ,
fr et" O'B. — Praes. Sg. 3 rel.
dremnas Lg. 2. JfL"
drernue"!''. Ijn g estü m ; „tvar-
farc" O'B. — Sg. Gen. in dun
dremni drend GGn. 2; Dat. i n-
dremni in drecain „with the fier-
ceness of the dragon" On the
Mann. III p. 448. dlt^iUL
dremun ungestüm; drenian j ''^"■^tr^
obann CfDav. p. 73. — Sg. Nom.
deilm dremun Lg. 2; gnim dremuiu5,9_ )^ jy^
(dremun _EV/.l """
dreug-a SP. V 15? vgl. drenn i.
debaid, ut est nis dring drenga {sie)
O'Dav. p. 73, „he did not fight
fights" Corm. Transl. p. 54 drend.
1. drenn Streit; „quarrel" Corm.
Transl. p. 54; dreand i. debaid
Corm. p. 15: O'Dav. p. 73. — PI.
Gen. in dun dremni drend CGn. 2 ;
do iarndötib drenn ScM. 22, 9?
2. drenu, drend i. garb Corm.p. 15.
itir drei>i)a SP. V 15 zu drip,
drib „siuirc. daiiger'' O'B.?
dresaclit ei», k narrendes oder
quietschendes Geräusch, vgl.
CO cualatar ani na n-dochum, bos-
cairi na n-ech, culgairi in charpait,
siangal inna tet, dresacht inna
roth, imorrain ind hüth gaile, scret-
gaire na n-arm LU. p. 112», 29.
dresachtach knarrend oder
quietschend? — Sg. Nom. cret
aurard dresachtach J"^. 47; p. 310, 29,
„a very high noisg hody" O'B.
Croioe, Siab. Goncul. p. 414.
dretill Liebling; i. peta O'Dav.
p. 11. — Voc. a mac-dretill Emna
FB. 11.
dric „lorathful" Fei. Prol. 221
(drec Land); Gen. mac Deic dric
ibid. Epil. 134, Gl. i. fergaig (citirt
bei O'Dav. p. 74 unter dric i. ferg).
drindrosc FB. 87 muss nach
dem Zusammenhange soviel als
„Wimsch" bedeuten? Vgl. „Anmuin
hinanmuin" ol na hingena. „Tabar
(Sic) arnd-tri drinnruscdounni" olind
oic. „Kob bia" ol in triar TBE. 2.
dringim, Praes. PI. 3 drengaid
they Step, advance O'Dav. Suppl.
— Vgl. dreimm.
driss V epr esSG.'^l^{Z''.ll^not.).
(Iristc
503
dnii
cli'istenaf'h dumetum SG. 53»
[Z-\ 810).
drithle Funke. — coimhdhearg
re crithir iio re dritliliun p. 309, 12.
drithre Funke. — PI. Äcc. li-
ridir fria gainemh mara, 110 fria
dritrenna tened. . O'Dom. Gr. p. '611.
(Iroll)el F. Schwierigkeit; „dif-
ficiilf, hird" Ü'B., i. documal no
drochurlabra no cumgach O'Dav.
p. 75. — Sg. Dat. iar n-drobeil
„after difficulty" Fei. Aug. 26 (i. iar
n-doccumal); PI. Dat. i cathaib
ocus i n-drobelaib Ln. V2a FB. 35.
1. (Iroeh schlecht, böse; i. cach
n-olc Corm. p. 15; drog malus
Z'^. 857. — Comp OS. droch-carat
TE. 5 Fg.; -costud Sc3L 17; -cruth
SC. 29, 22; -daine Sc3I. 17, imia
drochdaiiii malitiosos Z^.858; -enech
Fei. p. CXLI 36; -mewmaiu SC. 45;
-mna La. 13. -ben „a bad looman"
Corm. 'fransl.p. 54; -rand „an ill lot"
Fei. Jan. 10; -thidnaciil „niggard-
liness" Eev. Celt. III p. 178.
2. di'OCli gerade; is droch cach
n-direch Corm. p. IG droichet, vgl.
die Glosse zu drochet Hy. 6, 4;
droch no drogh no drong i. maith
no direch 0 Dav. p. 73.
3. droch N. Bad; i. roth carpuit
Corm. Transl. p. Ql. — Du. Nom.
da n-drocli FB. 45; 47; 50; p. 310, 28.
— Dazu auch droch „hoop" Tir. 6?
4. droch FB. 37 Fg.?
drochet Brücke; droichet Corm.
p. 16.— Sg. Nom. FA. 22; 23; Hy. G, 4
(i. doroich cach cuce ?;e? droch-set i.
ar a olcas in t-seta darsin-dentar vel
set diriuch, ar biid droch diriuch).
drei M. Haken. — PI. Acc.
föcerd a cochall fliuch ior bunn-
sachaib na gre'ne, ocus forailangatar
amal drolu ,,like pot-hooks" Three
Hom. p. 82, 23.
drolau urgartha O'Dav. p. 70,
„the forbidding drolan (or haspY'
0' Curry, On ihe Mann. III p. 322.
drolmachTT^«.s.ser(/e/'äss,i^ass;
„dromhlach, drolmach, used in
Ossory for the dabhach" O'Don.
Supx)l. — Sg. Nom. dolluid dias
secca ocus drolmach usee forru Three
Hom. p. 74, 21; 22.
dron fest; dron (i. fo febas a
lamda) i. direch no daingen O'Dav.
p. 79; ni pa dron not bocctha non
erit jirmum ut te jactes Wb. 5^
{Z^. 445). — Sg. Acc. in domon
n-dron SC. 29, u. — Compos. mit
Suhst.: cu n-dron-cheill SP. 11 s; mit
Adj.: dron-argda FB. 45 {„strong
or rich-silvery" Sullivan, On the
Mann. I p. cccclxxx) ; -budi FB.
45; 47; 50; p. 310, 30; -chöichech
FB. 50; p. 310, 23; -düalach FB. 47;
p. 310, 25; -ordse FB. 50; p. 310, 30
{„strong or rich-cjoldcu"); -uallach
FB. 47.
droug- 31. Seh aar; a party
O'Don. Suppl.; i. imat O'Dav.
p, 79. _ Sg. Nom. FA. 27; 28;
cach drong immä rig FB. 7 ; drong
tria alt La. 11, 31; PI. Gen. fich-
tib drong SC. 33, 2; Dat. la dron-
gaib na demua FA. 31 ; Acc. sech
druugu demna Hy. 4, 3 (i. sech
buidne); imm drungu Lg. 17. 51 :
la drunga FA. 31 LBr.
druäiliiithe corruptus Wh.
30s 17 [Z-\ 479).
drucht Thau, Thautropfen.
— Sg. Dat CO n-drucht neme for
barr cech oenchlüi jts. 191, ic; Acc.
ni thiscad a drucht do riud iud
feöir FB. 88 ; liridir . . fri drucht
immatain cetamain O'Don. Gr. p.'äll.
drui M Druide; druida Z^. 255;
magus Nenn. — Sg. Nom. drui
SC. 29, 6; p. 40, 4i; drai p. 40, 19;
22; 24; 37; 38; 41, 1; drüi amra
CCn. 1; drui 3; driiidh TE. 19;
Gen. druad p. 40, 15; 18 ; 26; 29;
druäd p. 132, 15; drüadh TE. 18;
aicned oen-drilad SC. 29, 5; Dat.
ocan druid CCn. 2; dia drui TE. 19;
Acc. laissin druid TE. 18; drui ibid.;
PI. Nom. druid Hy. 2, 21; p. 20, is;
druid SC. 48; dnud Nenn. 1 [LU.);
ro thirchansatar a drüide Three
Hom. p. 16, 30 (Acc. für Nom.)-,
ibid. p. 22, 1 ; Gen. fri brichta . .
druad Hy. 7, 48; tre druidechta
druad Xi(i 3;. Dat. do cethri dru-
dib SCT'-iS; dona druidib Nenn. 1
(LU.); 3; 4; Acc. fri druide dur-
chride Hy. 3, 3; drüdi Ulad SC. 48;
Voc. a druide Nenn. 1 (LU.);
4ac-L\t js
druideclit
504
düais
Du. Nom. da drnith segeptacdi
Wb. 30c, 16.
druidecht F. äruidische
Kunst, Zauberei. — Scf. Gen.
iu ceo druidechta FB. 39;" tri bi-
asta druidechta 57; da fiach drui-
dechta SC. 35; brechta druid. 48;
PI. Acc. 110 gniad druidechta FB. 75;
V ^ tre druidechta druad L^^_^:__
druimm N. Rüclcen, Berg-
rücken, häufig in Ortsnamen iVirw-
imm daro Tir. 2, Druimm lias
ibid. 2); dorsum, jugum Z'^. 268.
— Sg. Nom. dorochair in drolmach
dia n-eisi ocus dochuaid druimm
dar drdim otha Aorus ratha co
Loch Lapän überlcolleHe sich Three
Hom. p. 74, 21 {„ivent back over
back"); Gen. du manchuib Drommo
J^. lias Tir. 3; Acc. druim Lff. 15 [
FA. 12 (druimm LBr.); co ro
chuired cäch dib . . a druim fri
i(- araile ^iLA; SC. 8; FB 21; 58;
PI. Nom. druimne Fei. p. CVII äo;
Acc. na dromand terga Gild. Lor.
Gl. 171. — Compos. druimmchli
laquear SG. 54^ (Nigra); ech . .
druim-lethan FB. 47; 50; p. 310, 23;
iu druim-seilg [Acc] Gl. zu dorsum
Gild. Lor. Gl. 172 {„the backspieen").
drulmnech „curved, arched
as applied to a yoke adapted to
the shape of the horses' back" On
the Mann. Index. — Sg. Nom.
cuing druimnech FB. 45; 47; 49;
2). 310, 29 {„a ridgij yoke" O'B.
Crowe, Siab. Concul. p. 414).
dniiii i. glicc Three Ir. Gl.p. 138:
cona cleir ind firdruin Fei. Dcc. 3
(„with his train the truly-strong").
druiie, druine F. Sticken, em-
broidery. — Sg. Nom. co n-druni
ocus lamda ocus lamthorud SG. 42;
batar side oc foglaim druine ocus
deglamda la hEmir LU. p. 122a, 14
{Tochm. Em.); Gen. büaid druine
ibid. 18.
drunecli, druinech F. Sticke-
rin; „embroideress" . — Sg. Acc.
dairt do cach mnai uile a fuillem
[„as the fine") a snathaiti cenmothu
in druinig, uair mad iside is log
n-uingi airgit blas di a fuillem a
snathaiti //. 2. 15 [On the Mann.
III p. 112). — Davon druinechus
embroidcry, Gl. zu imdenam, l. c.
1. driitii „leivd, unchaste"
O'Don. Suppl.; Gl. zu mer (,,lust-
ful") Corm. p. 29 merdrech; a har-
lot Corm. Transl. p. 59; Gen. fer
mnä druithe Corm. p. 34.
2. dnith M. Narr; i oinmit
(„an oaf") Corm. Transl. p. 59;
i. drochduine O'Dav. p. 75; „buf-
foon" CCurry, On the Mann. III
p. 219. — Sg. Gen. is e aithni in
druith in corrcrechda do beith ina
edan CDav. p. 69 corrcreachda;
PI. Nom. batir tri drüith rcmib
CO mindaib argdidib fo diör TBF.
p. 138, 4 (vgl. On the Mann. III
p. 220\ zuätimmengenannt mit den
cornaire tmd cruittire; Dat. eter
driithaib ocus drudib LU.p. 123b, 26.
du, du- s. do, do-. )
du Ort, wird tvie airm zur Um- JV"-'
Schreibung von uw gebraucht: du 7
i n-aisnd^t SG. 10^ [loco quo ex-
ponit Z'^. 610); du hita Disiurt
Patraic indiu Three Hom. p. 38, 19 ;
ibid. p. 20, 8. — Sg. Dat. in cech
dii Z\ 691; in cach du Oss. II 10; ,
on du ibid.; innach du Lg. 5, 23. ]'jl^
duabair, duabar, dolnir i. du- '
aibsech O'Dav. p. 73. — S. dobur.
duabais, duabhais sorrowful
O'B. — PI. Dat. duaibsib Gl. zu
nefastis, diebus SG. 106^ (Z'K 863).
duad Per f. ich ass, habe ge-
gessen. — Sg. 1 CO n-duadws a ieoil
Three Hom. p>. 80, 27 ; 5 co n-duaid
in mart uli „and ate the ivholc cow"
ibid. p. 120, 17; Fei. p. XL 21;
duaidh „has eaten" O'B.; ni doid
a säith do biud Lc/. 17 (doidh ic, ^
döig Eg.) — Vgl. aduaid in bcist
he-sium „the monster devoured him"
Fei. p. LXII u; PI. 3 com allta
aduatar he ibid. p. LXXXIII u.
duaibsech dunkel, finster,
vgl. duabair. — Sg. Nom. tene . . .
duaibsech p. 191, 13.
duaig „grim" TBF. p. 154, 21,
s. suaig.
duairc „sad" Corm. Transl.
p. 58, vgl. suairc.
düais Hand; „the right hand"
O'B. {vgl. döi?). — Sg. Nom. Oss. III 2
^ ^. (kj-.
XX ^Dlf
OA^^^^Ae^e/dfi /Vi-*-«* uM, c£cU,jijUZ
djuJi^dL^<y-ci TßC^ZJU
liial
505
du-di.-hiiu
(i. mo doru); Dat. im dnais Und.
(i. im läim\ vgl. O'Dav. p. 'JG.
dual 1) Schmir, Franse,
2) Flechte, Loclic; „a Inop, fold,
plait; a lock of Mir" O'B. — Sg.
Gen. 2^ for rinn cech di'iail TE.
3 Eg.\ PI Dat. 1) brat . . folai chain
CO n-dualuipli airccit TE. 3 Eg.
{vgl. On tu Mann. III p. 190^. —
Comp OS. diial-chass FB. 47 {lock-
haarig?); dual-fota LU. p. 81, i4
{vom Haar, „fold-long" OB. Crotve,
Siah. Concul. p. 431").
dxialacli mit Lochenver sehen,
lockiq, geflochten; „in locks,
thick"" O'R. — Sg. Nom. folt düa-
lach FB. 45; ech FB. 50; p. 310, 23;
dron-dualach 25; PI. Xöm. da ech
. . ddalaich FB. 45 {„ivreath-ftd"
O'B. Crowe, Siah. Concul. p. 413);
p. 310, 15; N. da n-all n-düalcha
FB. 45 {„wreathy" O'B. Crotve l. c,
„peaked" Sullivan, On the 3Iann. I
2). ccccLxxxi'i; 47; 50; p. 310, 30.
düalaig'e M. „a painter or
brtishman, from dual a brush,
or lock of hair" 0' Curry, On the
Mann. III p. 210; duaiaidhe a
earrer O'B.
dualig Laster; vitium Z"^. 8(33;
doalaigh i. dasaclit no mire O'Dav.
p. 74. — PI. Gen. ar asiaigthib dual-
che Hy. 7, 37 ; Dat. ar demnaib ocus
düinib ocus dualcbaib Hy. 7 Pruef.
düalmar p. 310, 23? s. dulmar.
dx'iau F. Gedicht, Lied, s.
drecht und On the Mann. III jx 380.
— PI. Nom. düana SP. V 15.
1. dul) schtvarz; dubh niger
Ir. Gl. 381. — Sg. Nom. FA. 21;
delb ocus lecco dub Oss. II 4; tir
n-dub FA. 21; caurnän cir-dub
^ Lg. 18, iij ech FB. 50; p. 310, 22;
ter 31; demischas FB. 27; in Dub
Sainglend FB. 43; Gen. usci duib
dorchai FA. 30; mac Dairthechta
duib ScM. 21, le; a Loch Duib
SainglewfZ FB. 31; Acc. in Dub
Sainglend FB. 31 ; PI. Nom. glenda
dubaj). 190, 25; dubai brai j). 132, 21;
da n-droch duba FB. 45; Dat. illa-
thachaib cir-dubaib FA. 26; i n-
glennaib dubaib p. 191, 27; Aee.
fri demna i. elta duba demoniorum
Gl. zu, Tly.b, Ol. — Compar. dubi-
thir leth dubfolach p. 310, 37. —
Comp OS. mit Suhst.: dub-aibne
FA. 29; -cheö FB. 40; -chorcur
ferrugo SG.52^ {Z^. 781); -folach
p. 310, 37; -locha FA. 29; -nel
FB. 39; -raed Ln. 17, 44; -rechtu ^
Hy. 7, 45; mit Aclj.: dub-glass cae-
ruleus; dub-gormma TE. 4 £//. ;
-lachtna FB. 91.
2. dul) JV^, Tinte. — Nom. droch-
dub SG. p. 217 „mahim atrumen-
tum" {Nigra); is tana a n-dub ibid.
p. 248b {Z-\ p. XII); Acc. doirtfe
mo dub Three Hom. p. 120, 9.
dul>a SC. 37, 12? zu dub.
duba Kummer, Schmerz, vgl.
suba. — Dat. co m-brön ocus dubu
dermar FJ^. 16 (. . dubadermair i^r.).
dubacli traurig, bekümmert;
i. disubach Corm. p. IG; Gl. zu
anxium Ml. 19», 7.
dube, duibe F. blackness O'B.
du-bidgim ich schleudere;
jaculo, sagitto Ml.; vgl. bedg. —
Praes. sec. Sg. 3 dobidgad Corm.
p. 32 nescoit; PI. 3 co dubidctis
tä sagittent Ml. 30^, 1.
du-crechat excogitant Ml.
28«, 9; moliuntur ibid. 30'^ g. —
Vgl. töchrechad.
du-fo-scaig-et Ml. 33^, 3 sum-
movent.
dufuit SP. II 8 s. tuitim.
dub-glass caertileus SG. 70b
(ZI 858); PI. Nom. sella dubglassa
TBF.p.140,24; abaill dubglassa „his
livid limbs" Three Hom. p. 80, le;
Dat. ona tonnaib dubglassaib no
ona hathchaib dubglassaib Gl. zu
ceruleis turbiuibus LHy. fo. 12a
{Goid.^ p. 69).
dugni, durigni s. dogniu.
du-dichim induco, deduco. —
Praes. PI. 3 dandichaet snechti
ioiuis Gl. zu nivesque deducunt
Jovem SG. 8* {Nigra). — Conj.
Sg. 3 ni fail dune dodadecha Hy.
5, 81 Niemand ist, der sie ermesse?
— Fut. Sg. 3 CO dudi vel co midithir
Gl. zu ut inducat Ml. 35c. —
Pass. Ftit. Sg. 3 dudichestar i.
miastair i. huaid fesin i. is he mes
dombera fair fesin Gl. zu gravis
dnil
506
dune
illi vita tristisque ducetur MZ.30<',25,
vgl. fu-duidchestar Gl. zu subduci
in. 361' {^Z'\ 477) und Wi. Gr.
S. 114 (2891'). — Fut. secund. Sg. 3
du-n-diastae Gl. zu deduci, per-
missus sit Ml. 45c. — Part. PI.
Nom. äramtar duidcli[t]i sidi ö nach
fochun ailiu Gl. zu nulla alia causa
. . inducti SG. 6*.
diiil F. Geschöpf, Element;
crecduru Z'^. 249. — Sc/. Nom. ind
uöeb-duil Hij. 5, 4i (.i. Brigit); PI.
Nom. na duli p. 169, so; Gen. rig
na n-düla Hij. 1, 55; FÄ. 1; in
comdiu na n-düla FA. 1 ; 8. —
Vgl. dül.
duille leaf, äuilleog asmall leuf
(yi)on. Gr. p. 333, duillen folium
Ir. Gl. 765.
duillen i. gai Corm. Transl.p. 61.
duiiie s. dime.
duiuebad ,,a plague or general
destructioH of the people" O'Don.
Sitppl.; Corm. p. 43 tamhlachta.
duiuidei^J-.lO LBr. menschlich.
duis 1. uasal O'Dav. p. 76, s. dusi.
dul Gehen, Inf. zu dolluid; vgl.
dula. — Nom. no erälta for maccaib
•^ Uisnig dul i n-gabthib La. 12; is
^ cöir dul dia riachtain SG. 34; TE.
12 Fg.; CO. 6 Fg.; SC. 44; atberasu
frim-sa dul it chomdäil 39; cu n-dene
dul SP. II 11, • Bat. ria n-dul i n-
gnuis in spirta nöib Hy. 5, oo; m;
do dul martrelF^j. 41' {ad suheundum
martyrium Z^. 484); do dul dia
toffunn CC. 1 Fg.\ dia dul fo gra-
duib Hg. 7 Präef.; oc dul di als
-)^ .sie ging Lg. 1; Fand ic dul SC. 47;
Acc. aclcobra dul do Mächi Hy. 2, 15;
p. 39, 13; TE. 13 Eg.; FB. 20;
im dul dö asin tig FB. 7.
dül Element, Geschöpf; ele-
mentum Z'^. 25 ; Nebenform von düil.
— PI. Nom. ind uli dül p. 191, 24;
Gen. aicned na n-dül p. 169, 2G
{nuturavi rerum 23).
dula Gehen, die vollere Form
von dul. — Nom. SC. 44, 4; in-
saigid ocus dula FA. 15; a dula
FB. 34? Dat. ic dula üad SC. 47.
dulchinne r emuner atioWb.lli'
iZ-\ 327).
dulecli Hg. 6, is „elemental" St.?
dülem M. Schöpfer; creator
Z^. 264. — Gen. co rigsuide in
düleman FA. 15; duilenianp. 40, 12;
in duilemun FA. 18 LBr.\ Dat.
a me>ima ina n-dulemain FA. 7;
i n-dülemain dail Hg. 7, 2.
dulmar J^i?. b<) gut gehend, von
dul? rf/Z. echdubdualach dulbrass On
the Mann. III p. 429 („ready-going").
dumet CC 6 i?7.?
dxin JV. e«ie umioallte Stadt;
castrum, arx Z'^. 271. — Sg. Nom.
a n-dün FB. 25; Dün Lethglasse
Hy. 2, 44; Fremain Tu' 1; Gen. slüagu
in düne FB. 44; for fordorus in düne
ibid.; do faire duine rig 89; Dat.
i n-dün SC. 44, 14; i u-dun i m-
Brith p. 142, 23 ; Rudraige FB. 1 ; 43 ;
Fremainu TE. 8 Eg. ; tancatar . . a
n-dün FB. 25; tiagait . . isin dün
FB. 55; CO dün P'remunn TE. 7;
17; 19; 20; fri dün immuich TE.
nEg.; PI. Nom. düiue TE. 1 LU.;
Dat. do duinib hErend TE. 1 LU.;
Du. Nom. da primdun TE. 1 Eg.
diinad 1) Schliessen, üm-
schliessen, Inf. zu dünaim, 2) La-
ger, 'd)Heer, Schaar;i.slnsigha,d'h.
no nert no fas uo faslongport O'Dav.
p. 75. — Gen. mind cech dunaid
„the diadem of every host" Fei.
Jul. 22; Dat. cona n-dunad dann
„with tlieir daring host" ibid. Jan.2ä;
Acc. i n-dünad Eogain SC. 38, 1.
diinaiin II ich schliesse; „I shut,
barricade" CB., vgl. fris-dünaim
nbsero {-are) Z'^. 434. — Pass.
Praet. Sg. 3 sech ni ro oslaicced
ria säith ni ro dunad im gua Goid.'^
p. 104, 4 (sc. MoWs Gürtel).
duue, duine M. Mensch, Per-
son; homo Z^. 229. — Sg. Nom.
ni büi duine no leicthe issin less
Lg. 6; cech duine La. 8; dune SC. 27; ^9(
cach öen-duine FB. 44; tuchthach
bes nan arlaid )(•
an man
duini Hy. 7, 49; cech duni SC. 33, 28;
delb n-dune FA. 10; cen guin duine
ScM. 16; na da idan marbtha duine
TE. 8 LU.; Dat. do duni SC. 44, 9;
ar dune Hy. 5, 24; Acc. ni fail dune
Hy. 5, 81 ; ar cech n-duine Hy. 7, 39;
duni FA. 34; cen duini SC. 29, 24;
duine Lg. 17, 34; bes nan
duni beo sd. 3», 4? Gen.
dür
507
Voc a deg-diiiiii .ST. 4G; PI Nom..
döini 2^- 133, 4; Gen. doine Hy. 2, 5;
FJB. 2i\ sech treba döine Hij. 2,24;
ua n-dcäine n-anfechtnach FÄ. 2;
süili däini TE. 5 £V/.; ar thoil
daine SC. 26; Dat. frisiia döiiiib
/SC. 4*J: do däinib in domaiii FA.
14; 34; j). 40. le; do dej,f-däiuib
FB G ; Acc. tri düini i^JB. 57 ; ater
däine ocus indile 88; däine dochlu
SC. 25; la droch-daine ScM. 17.
dür hart. — >?</. Dof. I'\ co
fleisc duir FA. 18. "
dür-chride hartherzig. — PI.
Acc. fri druide durchride Hij. 3, 3.
düre F. Härte. — Bat. ar a
diire Gl. zu Hy. 2, 37 s. cisal; ar
dure a chride Goid.'^ p. 94, i {LHy.).
durthecli, daurtheeh „ora-
tory' 0' Curry On the Mann. III
}). 36; dürthach a penttentiary
O'Don. Su2ipJ. — Sg. Gen. for bend-
chopar in daurtige pi- 39, 17 (so zu
lesen nach Stokes, der Artiliel aur-
tech ist zu streichen): Rethet daurtige
p. 41, 23; derrthige Fei. p. LXXIII.
du-rind Tir. 13 significamt,
vgl. toföirndet. töirudet significant
Z\ 883.
düs, für do fius ad sciendum,
dient zur Einleitung der indirecten
Frage [Z'^. 747); diis cia dib no
thogad Sc3I. 19: düs cinnas FB. 8;
dus in faigbitis nech SC. 21 ; FB. 54 :
p. 4U, ic; dus hi fogbrtr tech CC.2Eg.
duscide, duscis, düsig' s.diuseim.
dusi FB. 71 Gl. i. treufer, s. duis.
dus ro iiiallt Sc3I. 22, 6 s. toinelim.
du-th:iiu vergänglich, von tau
Zeit, vgl. su-tbain. — Sg. Xom. in
bith truag itaam, is duthaiu a rigi
Fei. Prol. 157 Land; PI. Acc. eter
marbu duthainai EC. 4.
dutlieerii s. dothcliern.
duthchus, dm-hus 31. Zuge-
hörigkeit; „heritage", von duthoig,
Tliree Hom. Index; duthchas „the
place of one's hirth, an hereditary
right" OB. — Acc. rocbtain co a
tirathardai ocus co a firducbus fen
Three Hom. p. 9G, 30 [„his own
true native country"). — Compos.
foracaib a duchus-tahwain ibid. 17
(„his native country").
duthoig: zugehörig; düthaigh
meet, fit, becoming O'Don. Suppl. —
Sg. Nom. dia n-duthoig Liphe
SP. V 8 {dem L. gehört); Acc. co
a ferand duthaig fesin CCn. 7. —
S. dutlichus.
dü-thracim I ich ivünsclte,
will. — Praes. Sg. 1 Dep. du-
thracur-sa dul lett TJiree Hom.
p. 7G. 17; Sg. 3 cu n-dutraic dul
„so that it desires to go" O'Don.
Gr. p. 257. — Perf. Dep. Sg. 1 is
dait don-üthracar-sa dir icünsche
ich ihn FB. 9 ; ni luct Corint nammä
dia u-duthraccar-sa a maith sin
non sunt Corinthii tantum, quibus
ego optavi hoc bonum Wb. 14'J
(Z'^. 450); 5 cia dud-fu-tharcair a
laas „tliougli he desired his death"
Goid.' p. 20 uW.).
düthracht Wünschen, Wunsch;
voluntas Z'^. 800; vgl. mi-diitliracht,
cäindüthraclitach. — Sg. Nom. is
ecen dam a dütracht SC. 44, e;
dütracht lind 45, 22.
düthrachtach ergeben; „dili-
gent, urgent" O'R. — Sg. Gen. «s
dergmartra dutrachtaige do Dia
FA. 23 („follc of devout penitence") ;
PI. Nom. ailitrig dütrachtacha do
Dia FA. 12, dütbrachtaig LBr.
, („devoted to God").
E
^, he, se 31., si, i, hi F., ^d,
hed N. er, sie, es, PI. e,'iat, siat
sie, nebst den suffigirten und
infigirten x>ronominalen Elemen-
ten der 3. Person. —
I) e, he 31. er, is Z^. 326; konimt
auch im Singular {tote im Plural)
für die anderen beiden Geschlechter
vor[Beispiele unter Isl), II a) und b)];
in der alten Sprache Nom. und
{selten) Acc. Sg. 31., in der moder-
nen Sprache nur Acc, indem sich
hier für den Nom. Sg. 31. se fest-
gesetzt hat. — Nom Sg., fast immer
508
cmphatiscli gehraucld, V) besieht sich
auf Vorher genannt es, a) allein
j^ stehend: rop e lin nallongsi X<jr. 16i
^ ba he Hy. 2, 47; 56; TE. rEq?,
CC. b LU.\ CO m-bad he »50. 14;
FB. 76; conid he 43; douti dia
tibertha he 90; is he SC. 17 ; FB. 81 ;
SP. III 4. Darnach habe ich auch
is e, iss e getrennt geschrieben {in
den 3Iss. ise, isse^i: is e Igech as
dech SC. 13; FB. 14; iss e non
dlig FB. 14; 56; is e lin inn öeu-
taige SC. 33, 8; iss e 45, 13; ocus
is e maires indiu, i. ord plea_p. 39, 22.
Nach einem prääicativen Adjectiv:
is ecsamail he FA. 18; ocus acairbiu
he 29. Hinter der Negation ohne
Verb: nach he Cuchulaind SC. 14;
FB. 93. Am Ende des Satzes:
is la Coinculainn . . he FB. 89; csel
döib ar thus he FA. 22. Am Ende
des Satzes wiederholt: is e gaisce-
dach as dech fil dib he FB. 14.
Hinter dem anfügenden os, is: ose
cen udnucht n-imbi SP. III ,6;
FB. 87; iss e niamdo TE. 4 Fg.;
FA. 30; mit Apocoiie se: tir n-dub
. . se folom FA. 21 (.is e LBr.) als
Neutrum; FB. 37. Hinter mas:
mas e mo säigul Oss. II 5. — b) Mit
hervorhebenden Wörtern verbunden :
he fesin er selbst II 5. Mit Part.
augens: bä hesse CC. 5 Eg.\ ba
hesseom p. 131, 12. Mit sin, side
verbunden demonstrativ =gr. ovtoq:
iss e sin a n-dan FA. 1; FB. 9;
is e side Gl. zu Hy. 5,-i5; FA. 32;
eisen p. 311, 35. — 2") Die nähere
Erldärung oder Angabe folgt
nach, a) e steht allein: iss e Sual-
daira . . fessin ro frithaig FB. 72 ;
auf ein Femininum bezüglich:
ba hö a nieit co cathaigtis SC. 49;
auf ein Neutrum bezüglich: is e
iarom tir coso ränic: tir n-dub
FA. 21. — b) e mit so verbunden
demonstrativ = gr. oös, rode : is he
seo diw tuirthiud tidechta Patraic
..p. 17, ig; auf ein Neutrum
bezüglich: is ö seo iarom forcetul
. . is e daw no pridchad . . is e dan
cötscel . . : fochraice uime FA. 32;
33; conid e so atbertis p. 19, 39.
— c) e mit so verbunden bezeichnet
die anwesende Person: inn e seo ■
Munremur ist dies hier nicht M.
Se3I. 12. — Acc. co fuarusa he
SC. 33, 3; 48; FB. 41; 64; 66; 76; 81.
II) se, se Nom. Sg. 31. er; fast
nur in der Formel or se inqtiit
(isse der Handschriften ist in diesen
Texten iss e getrennt); hat erst in
der spätem Sprache den Nom.
Masc. e überall verdrängt. — 1) ar
se TE. 8 Fg.; 9; SC. 47; FB. 5;
56; 76; or se Lg. Li FB. 6; 8; 9; ^
11; 15; 18; 21; 43; 54; 61; for se
SG. 9; FB 26; 38; 75; 76; ar se
ScM. 4; TE.l Fg.; SC. 33; ^
'46; ol se Lg. 9: Sc3I. 4; CC. $i_
3 Eg.; SC. 7; Tr 6; 13; 14; HG]
87; al se p. 144, 30; all se p. 144, 15;
mit Partie, augens: or seiseom X^. 9^ ^ '.
— 2) Vereinzelte anderweitige FaUe:
ba se sin FB. 75; mairg tri siabra
se SC. 37, 22; ocus se fö chrund
bethad FA. 33; SC. 23. — 3) se
/"wr is e FA21 (is eLBr.\ FA.31.—
III) si F. sie, ea Z^. 326, nur
Nom. Sg.; 1) voranstehend: si
fri gäbud co n-don fair Hy. 5, 89.
— 2) Hinter Verbalformen zur
Bezeichnung des einfachen oder
emphatischen sie {vgl. die Part,
augens -si): dia tarla si p. 48, 22; z?^
Lg. 3 Eg ; 6 i.; dochuaid si p. 40, li>> <^,
8; 31; 33; TT"^: 9; 12: 13: ^7:^v.v^Atf
18; 19_L /SC. 18; 29; 39; 46; I^jB.
o7; ~62; p. 130, 26; 30 ; ol si sagte
sie TE. 5 Fg.; 10; or si p. 40, 29;
Xff. 13: TE. 10 iZ7.; SC. 13; 29; )(-
39; i^5. 44; 47; 58; 61; is si la-
namain Lg. IG; in bew-sa, is si in ^
glan . . incPingen sin SC. 42; is si
ba hara dia brathair CC. 1 LU.;
in tan . . bä si üair in sin . . FB. 17;
is si ro bad banrigan in chöicid
FB. 20; conid si conar doUotar
25; 83; ni ba si nod n-ebela j9. 141, 3;
3) Hiiter dem copulativen os, is:
05 si maccdacht CC. 1 LU. (si Eg.^;
6 (issi Fg.); is si thorrach T.g ^ -^ -^
TE. 3 Fg.; SC. 33, 26; mitApocope:
si chreda cromglindne p. 310, 29;
si imtromm frimtecht FB. 37 Eg.
— 4) Mit Part, augens -si: armad
sissi a siur-sium p. 144, 32; or sisi
sagte sie Lg. 9; TE. 10 LU.; ar ^
509
sissi TE. 5 Ecj. — b) 3Iit sin, sein
verbunden auf Vorhergehendes
hezü glich: isi sein in t-scised bruidcn
Sc3I. 1 ; . . bid si sein glicci lud
airlig FB. 46; ..bid si sin 48; ba
si sin 83. — 6) Die nähere Erklä-
rung oder Angabe folgt nach: is
si daw cetna tir coso rancatär: tir
na nasb FA. 4; SC. 33, 12; ba si
comarli Scncba Ao\h . . FB. 7; 42;
62; 68; 88: ba si mtiit a fothraind
. . am«/! bid fotbroud coecat carpai
FB. 2U. —
IV"! i, bi F. sie, in der moder-
nen Sprache nur Ace. Sg., in der
altern Sprache auch Novi. 8g.:
arn corbdlic duit-siu bi SC. 47; is
bi sin tra ingen iss coii'i TE. 5 Eg. ;
is bi a toisiucb fil sunno . . Dectire
a hainm p. 144, 25; 140, 24; is hi
ro bic süil ind dg jj. 131, 28; mit
Partie, augens: or issi sagte sie
^f^ JiU 7-f sisi -Lcj. Nach diesen Stellen
ist auch p. l3l, 30, p. 132, 1—4, FA.
23, 31 üs i sitle), FB. 16, 42 is i
getrennt, tvas vielleicht besser unter-
blieben wäre (isi für issi, is si). —
Acc. ro buadir in rograd bi SC. 44;
J(4(— FA. 21; La. 6: 11. —
V) ed, bed Nom. und Acc. Sg.
Neutr. es, dies, id Z'^. 326; in
den 3Iss. häufig is für ised, is ed.
— 1) Auf Vorhergehendes be-
züglich: ruire nime fri cecb tress,
iss ed attacb ■ adessam Hy. 1, 4;
2, 1; 12; 58; is ed Hy. 2, 24; 6, 1;
TE. 9, 28; SC. 31, ig; TE. 9, s;
na tabrad don cbetgabail, iss ed
uo itbed ScM. 1; ind flaitb iss ed
a orbbae SP. V 11; da mile dec
cubat, iss ed ro soicb a lassar i
n-ardde FA. 17; FB. 9; ni bed
dlegbar a atmail TE. 9, 20C?); ba
bed la and sin FB. 5; iss ed eret
SC. 1. — 2) Die nähere Erklärung
oder Angahe folgt nach: ni bo
ed as mö ro gnatbaigsem diin . .
bancomarcbi SC. 14; ba ed dogen-
sat . . ro brisiset FB. 25 ; iss ed
SC- 35; aucli hei Verben des Gehens:
iss ed conair rod n-gab do Emain:
dar Eis Ruaid, ocus isS ed ruc leis:
täsc a muintiri do marbad do Erco JI
FB. 69; iss ed ro gab: dar Oenucb
m-lkeg Letb TE. 3 Eg.: iss ed
b)tar iarom : co Ail//1 ocus co Meidb
Lg. 16; iss ed doruacbtamar: for
tTaesäm sunn TE. 5 Eg.; so auch
conid ed docböid ior lic trascair
a bäis FB. 61? — Vor der directen
Rede oder einer Inhaltsangabe: is
ed asbertis . .j). 20, is; SC. 28;
p. 132, 17; mit so verbunden: ba
bed so atbertis p. 20, 27. —
VI) e, hö Nom. PI. sie, ohne
Unterschied der Geschlechter {Z'^.
326); an allen Stellen folgt die
nähere Bestimmung nach: it ^ na
druid i. Lucbru ocus Lucutmel
p. 20, 18; TE. 6 LU.; SC. 5;
p. 144, 24; FA. 28; ;batär he TE.
1 LU.: FB. 12. —
VII) lat sie, ohne Unterschied
der Geschlechter; verdrängt das
plurale e; in der altern Sprache
Nom und Acc. PI, in der moder-
nen^Siyrache nur Acc, indem sich
hier für den Nom. siat festgesetzt
hat {vgl. oben se); vereinzelt eat
Lft. 10.- — Nominativ 1) auf
Genann tes bezüglich : ol iat SC. 12;
FB. 66; 74; 76; bertair bi Crua-
cbain iat ocus scurtir a n-eich sie
selbst FB 62; muinter bläith romin
. . is iat aittrebait in catbraig sin
FA. 12. Hinter dem copulativen
is: maige loma da« is iat loiscthecha
FA. 30. — 3Iit Partie, augens
atce^sa iat-som Uli FB. 57. — Mit
sin verbunden demonstrativ : is iat
sin trä na piana FA. 31; conid iat
sin 33. — 2) Die nähere Bestim-
mung folgt nach: is iat lucbt
diar bo soirb in set saiu: ses öige,
ses atrige lere .. FA. 23; 24; 25;
28; 29; is iat iarom filet isin pbein
sin, i. gataige . . FA. 27 ; is iat . .
ingena Aeda Abrät SC. 37, 20; in
tan iarom is iat anmand inna njem
dianid erdalta siraittreb tiatha nimi
FA. 34; batar eat a comairle: ro
imtbigsetar . . Lg.lO., — 3rit so ver-
bunden auf die folgende Nennung
verweisend: at iat so . . rig batar
isin dail sin, i. Medb ocus Ailill . .
SC. 22. — Acctisativ: idpraim-sea
duit iat p. 40, 39; 41, 13; dorat dia
fiaduaib fein iat FB. 40; 66; 67. —
^r"
^'
510
^^'
Villi siat sie, ohne Unterschied
der Geschlechter ; hat im Neuirischen
e und iat im Nom. PI. verdrängt.
— Nom. for siat sagten sie FB. 41 ;
01 seat L(j. 10: 13;. FB. 5; IG;
ocus siat icomtüüarcain FA. 14;
26; Acc. oc imarbaig eter a feraib
ocus siat feslii FB. 29.
IX) Pronomina suffixa der
3. Person, verquickt mit Präposi-
tionen aJs der davon abhängige
Daiir i,il<r Acr/i.^K/i'r, in dfit )ii(i'^/r)t
FällcH in<lil iiir/rr nhlushnr n-lnillrii.
so>i(lrni nur noch (ui Ihrer Ki)(-
wirkung auf den Vocal oder den
Consonanten der Präposition er-
kennbar. —
A. An Präpositionen ange-
fügt {Z-\ 333). 1) Masc. und
Neutr. Sg.: Dativ, charakterisirt
durch a (o), auslautend iei Prä-
positionen, die in vorhistorischer
Zeit hinter ihrem Consonanten nocli,
einen Vocal besassen: occa, oca,
occo apud cum, in eo Z'^. 334, 635;
occa Hy. 1, se; oca Sc3I. 1; FB. 86;
oca siu SC. 8; oca-som FB. 11;
iarma SC. 1 {Praep. iar u-, iarm-);
üasa „above him" O'Don. Gr. p. 146
(Praep. ös, üas); ebenso foa FB. 64;
fua 38. — Auf verlorenes a [oder
überhaupt breiten Vocal) weisen hin
ass ex eo Z'^. 633 [Praep. a, ass~);
Hy. 5, 88; p. 21, 32; l4^_ä^-[^
TE. 7 Eg.; 8; SC. 9; 13; 14; -F^.
3; 7; 10; 17; 20; ood, üad ab eo
Z-\ 632 (Praep. ö, üa); üad TE.
2 Eg.; 3; ScM. 21, 36; TE. 8 Eg.\
SC. 8; 20; 47; FB. 4; 86; 87;
hüad CG. 5 LU.; huad p. 144, 7.
— Der Annahme des nämlichen
Char akter isticums widersprechen
nicht: döo, dö ad eum, ad id, ei
Z^. 640 [Praep. do, du); däu SP.
II 15; dö Hy. 2, 53; 5, 49; TE.
2 Eg.; 3 LU.; 8; SC. 3; 8; 23;
27; 32; 48; FB. 7; 9; 11; 13; 14;
16; 27; 31; 36; 39; 40; 62; 64;
66; 67; 68; 69; 75; 77; 78; 81;
88; do CC. 6 Eg.; FB. 10; 77;
dö-som FB. 3; 25; 31; ScM. 10;
dö sein p. 17, 3a; de de eo Z'^. 636
{Praep. di);p. 40, is; 41, 20; Sc3I. 17;
Lg. 10; ScM. 2; 7; 12; 19; TE.
6 LU.; p. 130, 26; CC. 4; SC. 2;
27; 31; FB. 6; 7; 40; 69; 70; 71;
75; 77; 82; 87; 89; 90; p. 311, 34;
de-sium FB. 76; de-sin Sc3I. 21;
SC. 1; de SC. 29, 21; dee p. 142, 22.
— Entschieden abweichend ist nur
altir. indid in eo Z'^. 334, 627, das
in diesen Texten nicht belegt ist
[dafür das accusativischeindp.21, 30).
— Jüngere Formen für occa sind
occai Hy. 2, 55, aice Lg. 11, aci
TE. -2 El/., aeri Dtul., wahrschein-
licli mit .\nlrlniiiiNj an das accu-
.K((tir/.'<(lic cluuai, cbuice, cbuci ge-
bildet. — Accusativ, characteri-
sirt durch i, auslautend {in spä-
teren 3Iss. zu e geschwächt) bei
Präpositionen, die in vorhistorischer
Zeit hinter ihrem Consonanten noch
einen Vocal besassen: immbi circum
se Z^.Gbi {Praep. imb); imbiili/.2,3i;
p. 21, 2; p. 131, 17; 18; SP. III 6;
SC. 10; FB. 4; 7; 22; 45; 51; 87;
91; 93; p. 310, 32; immi Hy. 2, 36;
L(L 6;J4: ScM. 3, le; p. 131, ig;
FB. 12; 16; 27; 37; 56; 61; 67;
88; p. 311, 3; uimi p. 142, 12;
imme Hy. 1, 49 ; airi prff eo, xwopter
eum Z^. 334 {Praep. ar); airi TE.
10 LU.; FB. 17; 74; hairi SC. 1;
aire CC. 2 LU.; aire sin p. 17, 24;
cuci, cucci ad eum, ad id Z'^. 334,
648 {Praep. co, cu); chuci ScM. 4;
TE. 7 Eg.; ÄC. 31; FB. 40; 57;
66; 84; 87; cuci Lg. 9 ; cuci-seom 14_l
chuci-sium (Scilf. 1; 2; chucai SC.
8; 13; iTi/. 5, 86(?); cucai SC. 8;
chuice_p. 19, 36; chuice-sium j9.39,2o;
föi Lg. 15j p. 48, 24 {dativisch);
remi «or ^7^H^, obwohl die Praep.
re n-, rem- den Dativ regiert, vgl.
jedoch rempu im Plural; remi
FB. 40; 69; SC. 31; remi fessin
p. 20, 25; remi seo TE. 5 £>/.;
reme ibid.; remiu 2 Ji?(/. »So wird
lüohl auch secbai FB. 17 {Praep.
sech, neuir. seach, also ursprüng-
lich mit einem breiten Vocal im
Auslaut) die ältere Form sein,
secha Lg. 9^ FB. 81 die spätere.
— Mit inlautendem i: etir SC. 10
(Praep. etir); foir, fair super eum
Z^. 629 [Praep. for); dativisch:
p. 17,34; TE. 10 -EJ^.; JJ. 131, 19; 20;
y{^
I
^il'
511
SC. 4; 23; FB. ■21: :;7; 38; 44: 47:
4C 75: arninativis^eh: La. lö- ScM. 8;
SC. 8; unentschieden: p. 17, 24;
F5. 40: 77; 81; 84; 87: 90; 91;
TE. 6 Eg.: fair-sium FB 11 \ 81;
87; ind-som in illnm Z'^. 627 (Praep.
i n-); iud CC. 6 LU.; FB. 36:
p. 40, 31 (dativisch). — Das prono-
minale Element scheint einen con-
sonantischcn Anhalt (s?) vor dem i
gehabt zu haben in den Formen
tarais oder tairis, leiss. friss von
den Präpositionen tar, li. fri [vor-
historisch taras, leth, frith): tarais
i(;^per etim Z'^. 654; tairis J'(\ 11-
SC. 17; 23; FB. 53; leiss, les^,
lais apud, cum, cum eo Z'^. 646;
leiss CC. 5 iZ7.; SC. 32; leis
jj. 19, 36; ScM. 4; 20; CC. 6; SC.
8; 13; 20; 36; FB. 40; 56; 62;
67; 69; 70; 75: 85: les TE. 5 Eg.:
p. 145, m?); laiss SC. 48; FB. 47:
58: 81; 89: lais p. 39, 15: 22: TE.
2 ^(7.; 8 iC7.; i). 132, le; p. 144, 9;
i^5. 1; 9; 11; 81; p. 311, 26: lais-
seom FB. 88; friss, fris ad eum,
Jf- ad id, ei Z^. 651: friss La. 10:
aS'C. 31; 33, 17; FB. 62: 89: fris
"# !>(/■ 14^ TE. 8 £Z7.: ^3. 132, s;
jj. 144, 6; iJ. 145, 10: SC. 5; 8; 15;
16: 17; 20: 33; FB. 5; 6; 26; 29;
41: 43; 67: 71; 77: p. 310, 2; fris-
seom TE. 10 LU.\. SC. 34; riss
ScM. 3; ris ScM. 3, 15. — Eine
besondere Bildung ist triit, triit
per eum von tre, tri Z^. 652; trit
SC. 36; trerait CCn. 3. — ^&er
eme Ausnahme icürde nur cene
Ja»! [s. cena) bilden, wenn dies
tcirklich ein suffigirtes Pronomen
enthält [Z'K 655). — 2) Fem. Sg.:
Dat., Charakter isirt bei allen Prä-
positionen durch auslautendes i:
acci TE. 4 Eg. [Praep. oc^; acci-
side SC. 39: aici TE. 3 Eg.: aicce
ScM. 16; ^. 41, 36; aice p. 42, 10;
aicce-si 5; aice-sium p. 40, 27; essi,
eissi ex ea Z'^. 335. 633 [Praep. assi :
est! SC. 22; i?. 40, 32: este FB. 86;
uadi ab ea Z-. 632 [Praep. ö);
^ üadi FJ5. 21; uadi £(/. 12: üade
Hy. 5, 36 ; uathi p. 39. 12 : p. 42, 35 ;
dl, di ad eam Z^. 640 yPraep. do);
■)^-nli p. 132, 9; iZi/. 5, 29; 31: di Lg. 1;
TE. 5 £•</. ; 6 iC/". : .?C. 39 ; p 130, 27:
p. 131, 8: p. 145, 12; p. 39, 13; di-si
SC. 17; dissi 15; di de ea Z^. 335,
637 (Praep. de ; di p. 132, le;
FB. 86: indi tn e« Z\ 627 (Prae^.
i n-i; iiidi Hg. 1, .50, G^?. i. inti;
(n-) inni ScM. 3, 15 '.ninde H.,
nintti M.)'i inti (i-</Z. inte m eam)
verdrängt das alte indi: ScM. 1; 9;
jPJ5. 2; airi, aire an ihr [Praep. ar")
ScM. 3, 7; remi a>ife eam Z^. 335,
642 [Praep. re n-, rem-); rempi
(lüj'e inti halb mit accusativischem
Charakter) SC. 30; FB. 78 (?);
rempe Hy. 5, 83; fuiri auf ihr
Z'^. 630; furri [ivie inti, rempi Äfl7?>
mif accusativischem Charakter) Lg. )f.
18. 28.; TE. 3 i"^.; SC 5: fuTm
iTTlo, 12; fon-i SC. 21; F5. 28.
— Acctcsativ, charakterisirt durch
auslautendes e, ae: laee, Ise, lee
apud eam Z'^. 335, 646 (Praep. li);
lee SC. 44; FJ3. 54; lee Lg. 10; -^t^
SC. 35; 39; lea CC 6 LÜ.: Te
TK 8 iZ7.; CC 3 ^(/.; 6: frise,
frie gegen sie Z'^. 651 [Praep. fri);
fria T^. 8 Fg.: p. 132, 10; CC. 5;
SC. 28: 46; FB. 63; fria-si iflJJ^ ^
friä-si TE. 5 JE^^f. : frie-seon ^ffTla. ^
(fria-si J?»;.); tree jjer eam Z\ 652
[Praep. tri): trethi Seil/. 1 (,r(/Z. esti);
cucae, cuicce ad ea??!- Z^. 648 [Praep.
co): cuice jj. 132, 12; chuiccep. 42, 35;
chuice-si |5. 41. 21: chucci ScBI. 16;
chuicci CC. 5. — In den folgenden
Formen muss das pronominale
Element consonantischen Anlaut (s)
gehabt haben: inte in eam Z'^. 627
[Praep. i n-) : impe circa eam Z'^. 654
[Praep. imb, imm : IZi/. 1, 51: 5, 3S:
Lg. 5; p. 130, 22; jj. 131, u: SC. 8; -^
Tb. y ; 55 : impi Xf/. 12: TE. b Eg.: ^
ScM. 5: FB. 63; immpi TE.SEg.:
secci TZtree So»i. j:>. 76, u; secca
ibid. p. 74, 20; foirae Z^. 630
(Praep. for): tairse rt&er ste i^5. 88
{Praep. tar). D/e Consonanz dieser
Formen ist dann massgebend ge-
worden für die datirischen Formen
j inti, esti, trethi, rempi, furri. —
3'i Plural, ohne Unterschied der
- Geschlechter : Dativ, charakterisirt
i durch auslautendes -il>: essib ex
I eis Z"^. 335, 634 {Praep. a, ass);
512
occaib Z^. 636; ocail) SC. 3- FB. 90;
üadib, ödib ah eis Z-\ 632; üadib
*- Hy. 2, 62; La. 8; SC. 12; FB. 24';
73; uadib FB. 61 ; 77; döib, duaib
y-y ees Z\ 640: döib Xq. 10; ISi
ÄciU. 4; 5; CG. 2 XL^.; 3; /St'. 49-
i^jB. 6; 7; 13; 15; 28; 33; 38; 54;
55; 57; 67; 72; 80; 81; 89; 90;
j^ doib p. 17, 22; 7^f>- 8; FB. 63; 66;
daib p. 144, s? diib, dib de eis
Z\ 637; diib FB. 21; dib i?. 17, 23;
^ X{/. 8: 9; *Sci(/. 5; 6; 19; 5'C. 4;
FB. 14; 20; 40; 54; 56; 65; 72;
74; 80; 81; 84; 87; 90; dib FB. 6;
p. 310, 4; üassaib über ihnen FB.
11; 61; remib ante eos Z'^. 642;
CC. 2 if7.; FB. 10; 61; reimib
p. 144, 1 (so zu lesen)-, forib, foraib
öm/" ihnen Z'^. 630; foraib *S'C 7;
FB. 15; foroib CC. 2 i?7.; foruib
p. 144, 3; indib in eis Z'^. 627;
indib SC. 16; innib IZi/. 2, 11; iutib
p. 309, 36 {vgl. iiitiu Acc). — Ac-
cusativ, characterisiii durch aus-
lautendes u oder 0: leu, leu, leo
apud eos Z-\ 647; leu CC. 1 LU.;
2; 3; SC. 2; leii-som CC. 1 i?7.;
/ ... leo 2> 17, 19; p. 39, 21; ^r/. IQ;
K^M ^ 11: 14: 16: T^J. 5 i;^/. ; CC 1 Eg. ;
4; *5C. 21; 22; FB. 42; leo-som
ScM. 5: CC. 1 -E^.; leo Hy. 5, 53;
leo CC. 6 iC; 5C. 21; 35; 48;
FB. 16; 54; 70; 72; 66; 76; 91;
lethu -Hy. 2, 17; friu gegen sie
Z-\ 651; 2). 17, is; Hy. 5, 54; i^L
lf^ 13: 15: SciU. 1; 5; CC. 3; SC. 2;
5; 16; 2^5. 11; 55; G6; 69; 76;
79; friü SC 35; FB. 21; 53; 80;
riu SC. 44, s; triu, treo durch sie
j . Z'^. 652 ; cuccu zu ihnen Z^. 648 ;
A-*^ chucu Xr/. 1; 11; 13; SC. 7; 10;
15; 39; 48; FB. 2h; 89; 91; cucu
Tp. 131, 14; cuco »Scji". 22, 10; seccu
ultra eos Z"^. 653; seocu SC. 7;
darnach ist auch gebildet occo
FB. 67, 76 ne&ew dew älteren Dativ
occaib. In folgenden Formen von
Präpositionen, die in vorhistorischer
Zeit consonantisch auslauteten,
muss das pronominale Element mit
einem Consonanten (s) angelautet
haben: intiu in sie Z'^. 627, darnach
im Dativ intib gebildet; impu um
^^ sie {Pruep. imb, imm) X/^_8; 16;
darnach ist auch gebildet rempu
CC. 2 LU., FB. 66 Eg., rompa LU.,
neben dem Dativ remib; form auf
sie Z^. 630; forru p. 144, 24; p. 22, 9;
forro SC. 2; FB. 62; 69; 76; 84;
forro-som 77; iurro SC. 7; 21;
etarru, etarro inter eos Z'^. 656;
etarru CC. 2 LU.; eturru i^N_16;
/Scilf. 5; etarro FB. 16; eturro
Scilf. 9; etorro CC. 1 LU.; SC. 1 :
FB. 26; 31; 63; 73; 74; 94; 82;
darnach auch airriu, erriu, erru
neben dem richtigem äiriu Z'^. 624;
airthiu SC. 10; tairsiu über sie
SC. 35.
■ B. An Verbalformen angefügt,
vgl. Stokes, Beitr. VII 39, Goid:''
p. 21, Z\ 1088. Aber Stohes und
Ebel irrten bisweilen darin, dass sie
den proleptischen oder pleona-
stischen Gebrauch der Pronomina
suffixa nicht genug in Betracht
zogen und daher oft als Subject an-
saJien, was der irischen Construction
nach Object ist. — Formeln wie
luid si, sie ging, gehören nicht
hierher, denn si steht mit dem
Muse e auf einer Stufe, wenn es
sich auch im Gebrcmch etwas mehr
abgeschliffen hat. Die Formen ling-
thi FB. 86, cingthiseom 88 möchte
ich für eine besondere Tempusbil-
dung halten; über die Formen liiidi
p. 139, 30, laide 13 (lies luide?) tete
p. 144, 13, tedi 12 {vgl. Wi. Gr.
p. 114) bin ich mir noch nicht klar,
jedenfalls die eigentliche Bedeutung
der Pronomina suffixa {und infixa)
ist die des pronominalen Objects.
Diese Bedeutung haben sie auch
in der im L'ischen nicht selten an-
gewendeten unpersönlichen Con-
struction, wo ivir sie in der Ueber-
setzung allerdings in den meisten
Fällen zum Subject machen müssen :
in filus Stint hängt das pronominale
Object als Accusativ von fil ab,
das ja auch sonst den Accusativ
regiert. Der Satz filus tre clienelse
martre es giebt drei Arten von
Martyrien {Cod. Camarac.) ist ein
altes Beispiel des proleptischen oder
pleonastischen Gebrauchs, den Ebel
{Z'^. 1006) hier anerkennt. Die
5ia
Suffigirung erscheint vorzugsweise
an den dritten Pcrsom n Singularis
Activi aber ni(r um \'irbum Sim-
plex ohne Verbdljuirtthrl. — 1) -i
(-e), vgl. imbi um ihn [s. oben IX. A.
1.) Accusativ). — Masculinum,
an die 3. Sg. Praes. angefügt:
gaibtbi in beist das Unqeheuer er-
greift ihn TBF. p. i4g, ;!8, für
gaibitb-i; geibtbi SG. 14; leictbi
FB. 87, leicthe 81 (an beiden Stellen
auf geckw bezüglich); bertbiß. 14'2, 23;
cartbai Findabair F. liebt ihn TBF.
p. 136, 7 (für caraitb-i), tmd so ist
auch, mit Abstumpfung der Endung,
cartho CG. 7 Eg. aufzufassen, ob-
wohl das eigentliche Object noch
nachfolgt (cartbo mo cridi-si in mac
si). Ebenso proleptisch: gebtbi
Loega^Ve in rotb FB. G4 (dreimal):,
leigtbi duillen deiligtbe „he casts
a cleaving javelin" Corm. Transl.
p. 61 duillen (Beitr. Vll 40 suchte
Stokes in dem Pronomen das Sub-
ject). — An die 3. Sg. Praet. an-
gefügt {Goid.^p. 21, Z^. 463), Mas-
culinum: baitzis-i baptizavit cum
Tir. 11; leicsi buad er Hess ihn
von sich Ml. (Goid.^ p. 20), für
lecis-i; äilsi Tir. 8; berrsi ibid. 11;
foidsi ibid. 14; ocus gabsi cadessin
abbaitb und machte ihn selbst zum
Abt ibid. 15 (Z'K 257); Femini-
num: fersi SC. 35 (fselti). — An
die 3. Sg. Fut. angefügt: snaidfid-i
Fei. Epd. 160 Land {wo dan snaidfi
Rawl., no dosnaidfea LBr.), vgl.
Beitr. VII 42. — An die 2. Sg.
Im 2) erat, angefügt: telc-i SC. 30, 11
(Beitr. VII 42). — Für ratbaigi
2). 144, 14 zu lesen ratbaigtbi oder
ratbaigsi? — Femininum pro-
le2)tiscfi: geibtbi cloich SG. 7; gaib-
tbi fritbairi na baidcbi sin TE.
12 LU. — Neutrtim: räite in
recbtaire frisin rig der Verwalter
sagt es dem Konig TBF. jj. 138, 27,
für räiditb-e. — 2) -us, zu ver-
gleichen dem con-us- X 3':' Mas-
culinum, an die 3. Sg. Praes.
angefügt: marbtbus SC. 36 für mar-
bitb-us; an die 3. Sg. Fut. LU.
p. 127a, 32 {s. unter benim). —
Neutrum, an die 3. Sg. Praet.
angefügt: gabsus TBF. p. 146, 13
{aufüi, Etwas, bezüglich), für guhh-
us. — Plural, an die 3. Sg. Praes.
angefügt: gabthus mesca TBF.
p. 150, 9; an die 3. Sg. Praet.:
gabsus meisce i^i? 16; libru Solman
sexus LHy. Amra 57, tule a chuirp
cuillsius ibid. 102. Diese Formen
sind iceder relativ (Z*. 463), noch
enthalten sie einen Nominativ ille
ißtolces, Beitr. VII 39, Goid.'^ p. 21);
2)roleptisch oder pleonastisch : glinn-
sius salrau LHy. Amra 54; sluinn-
sius leig libru ibid. 55; cluidsius
borbb beolu ibid. 119. —
X) Pronomina infixa der 3. Per-
son (Z^^. 330), angefügt an eine
Präposition, Verbalpartikel oder die
Negation, so dass sie zwischen
diese und den übrigen Theil der
Vcrbalform gestellt sind, gewöJvn-
lich im Accusativ-, seltner im Dativ-
verhältniss. Liese Pronomina werden
allmählig aufgegeben, am längsten
hält sich s [vgl. Three Hom. p. IXi;
churalcteristisch für die Schiväche
ihrer Bedeutung ist ihr proleptischer
oder pleonastischer Gebrauch, wenn
das Object, noch durch ein beson-
deres Wort ausgedrückt, dem Ver-
bum nachfolgt. —
1) d, in späteren Mss. auch t,
beivirkt Aspiration: nod cbluined
ig. 8^ — a) Masculinum: nod -)f
>G. 8; fod gain 37, 3; dod
fänic FB. 58; 82; dod rigui 89
(relativ); dod fetis Hy. 2, 13; rod
gab 5, 102; nod guasim 6, 3; nod
guidiu 5, 17, Gl. i. not guidim; not
gaba p. 141, 23; notolbad FB. 75
für nod dolbad; prolex)tisch: rot
cairig a mumi be Tltree Hom. p. 6, 26;
mit dem Relativ2}ronomen verbun-
den: a,mal immi-u-d-räitset Tir. 11.
— b) Neutrum: nod cbluined
Xf/. 8 jandord); fod räcaib FB. 26 i^
(tecb); Simul fo-n-d-raucaibair ibid.;
rod toig SP. III 4 [oder Masc.?);
rot guidestar Tfiree Hom. p. 38, 9;
proleptisch: rod fiunfa do gbalur
TE. 7 Eg.; vielleicht steht ariu fe-
star \it id sciat SG. '21 für arinn,
arin-d festar, vgl. oben a,mal immin-
d-räitset. — c) Femininum: nod
33
514
glefe FB. 56 (dal); nod ranna
ScM. 15 (^muc); rod glinnestar
Hij. 5, 45 (tinne); proleptisch: fod
rüair a n-imchossait FB. 56. —
2) d 11-, i'or Vocal oder Media mit
erhcdtenem Nasal. — 3Iasculi-
nuni: rod m-bertaigedar ScM. 15;
nod n-ebela p. 141, 3; is; nod n-
ailfea 4 ; 18 ; atn-gladustctj- p. 144, ig
für ad-dn-gladastar; cotn-erig
FB. 74 für con-dn-erig {Compos.
com-eirgim); cotn-gabtus FB. 30
[Compos. con-gabim); cotnomalt
FB. 82 {zti comlaim?); dagegen
enthält conid n- die Conjunction
con: conid n-accur saide La. 7:
FB. 74; conid n-imbert Hg. 1), 64;
conid n-arlaid 20; conid rualaid 49;
conid farggaib Hy. 2, 10 ; conid ruca
FB. 51*; conid tarfas ihid.\ auch
conidammärb 84? wahrscheinlich
gehört hierher arid fetis Hy. 2, 64;
proleptisch: not m-bewand in nathir
he Three Hom. p. 118, 23. — • Neu-
trum: nod n-dirgi FB. 27 (tech);
arid ralastar Hy. 5, 75. — Rela-
tiv, Femininum: iss ed conair
rod n-gab FB. 69, in breth rod
n-ucad dö 78. —
3) s, ein grosser Theil der unter
Femininum und Plural verzeich-
neten Beispiele könnte auch zu
4) s n- gehören, da das n nur vor
Vocal oder Media sichtbar ist. —
Masculinum nis gaibed Hy. 2, 29;
fris gart FB. 5 {dativisch):, dos beir
med ScM. 3, 4? in cach dos fuc
Hy. 2, 36; dos fanic FB. 41; nos
leice ScM. 16; nos cuir FB. 64;
dosephainw Hy. 5, 57 für dos-
sephainn; 62; ros böi ni ScM. 3, 2
{dativisch); conos tarraid FB. 40;
proleptisch: conus rensat Pairat'c
p. 17, 20; dos leicim-se . . do-som
in n-gai cetna Sc3I. 10; 0 rus caith
in cü in töcht sin 2>- 41, 11; co
rus marb loeg p. 48, 23; nos tuar-
cend cäch araili dib FB. 40; nos
curat ocus nos trsethat . . he 67; nos
cengland Cnchulainn Ercoü 70; ros
frecair B. dö p. 40, 40 (dativisch);
nis gaib do rath a hoeged Hy. 5, 26?
— Neutrum: in cetna maistred . .
dos gni j). 40, 11; dochum nime
•^
mos rega Hy. 2, 50; ros fodail a
thorud p. 40, 11; ni ros caithset . .
in biad p. 41, 15; in ros gab greim
p. 40, 26; dos bert in leth hi sin 28;
nis digaib allin Hy. 5, 36; mos
ricub mo mochlige Lg. 18, 38;, nis
feid mo rose rän in~3iut for arriad
FB. 47 ; nis l)ia i n-daire dani-sa du
wirst es nicht sein p. 40, 39; L(/. 16 Eg,
— Femininum: dos bert Lg. 19^
nis derbrad Hy. 5, 83 ; maisse döine
nis toimled Hy. 2, 5; dianus tuccad
TE. 2 Eg.; ros leci SC. 13; dos
leic 7; nis raindfe ScM. 12; dus
ro mailt Sc3I. 22, 6; nis fodaim
i SC. 36; rus freccair TE. 9 Eg.,
SC. 18 {dativisch); proleptisch: orus
gab..ceill FA. 31 LBr. (ro gab
LU.); ros gab in caille Gl. zu
Hy. 5, 15; nis digaib allenamain
Hy. 5, 26; nis toirchi in muicc
ScM. 9; dos leci . . cloich SC. 7;
cia nos baigea SC. 40. — Plural:
'• nos gaibet uli . . ocus dos bertatär
leo SC. 6; dos rat uli J'- 40, u;
nis relec Sc3I. 21, 36; mairb dos
tiuscad Hy. 2, 34; fos fäcaib FB. 13;
fos rolaic Hy. 2, 38; 62; dus fuc
Sc3I. 22, 10? dos sennat SC. 36;
dosennat na secht n-aige TBF.
p. 138, 20 für dos sennat [prolep-
tisch); nos cauad Hy. 2, 25; ro das
cload Hy. 5, 53 (ro dos cload Fr.)'^
ni cos tänic riam ocus ni cos ticfa
TBF. p. 138, 10; conus tarla anfud
döib p. 39, 20 {dativisch). —
4) s n-, vor Vocal oder Media.
— Femininum: fos u-opair p.
132, 15; tos n-uargaib es erhöh sich
F^. 85(beist); nisn-athgeöin„Lr^ ^
ros m-bi Hy. 5, 78? — ■ Plural:
dus m-bar lais huili p. 144, 9; dos
n-deccai TBF.p. 138, s; dos n-icfed
Hy. 2, 14; 19; dus n-ainicc CC. 3 Eg.;
(\\x^i\-ig ibid.; nissn-innsurg j3. 141,22;
tos n-airnechtär fleda mora, FB. 55;
immos n-acaillet sie bereden sich
TBF. p. 144, 28; immus muchat
sie verstecken sich ibid. p. 138, i«;
conä mus n-ägat FB. 84 für immus
n-ägat, vgl. comos ralat ibid. für con
immos ralat. — Neutrump. 75, 36?
5) a: an ro chara da-gne dim-sa
TBF. p. 150, 22 {Neutrum): daromle
515
eblim
^}
FB. 62, doroimle 59, für do-a-ro-
mele (fled Fem., Compos. tomeliml;
con-darafnetar sie trieben sie X//. 11
do-a-ro-fnetar {Comp.~t6ib-
jiim)? —
6) a 11-, vor Vocal oder Media
mit erhaltenem Nasal. — Mascu-
linum: rom-bertaigestar er schüt-
telte sich Sc3f. 15 (rom- für ram-,
vgl. dam-beir TBF. p. 146, is;
dom-beir ibid. ii); rom-biathac^ es
soll ihn ernähren . .p. 142, ig; tan-
öcaib FB. lA (tocbaim'l; proleptisch:
dom-bert . . claideb det Three Hom.
p. 64, 17; bes nau-ärlaid duni beo
SC. 38, 4 {vgl. conid n-arlaid Hy 5, 20)?
— Neutrum: dam-beraid FB. 13
(curathmir, Compos. do-biur); dam-
midethar . . dia lemaim 88 {Compos.
do-midiur); cotmidem für cou-do-an-
miAem, judieamus hoc FB. 74; cot-
midfider 92. — Femininum: dor-
rlmi . . in caingm FB. 56? — Dieses
pronominale Element scheint auch
in dem imma, imma n- enthalten
zu sein, (hircJi /ceJches oft ein ge-
wisses Vcyliiilhiisx der Gegenseitig-
Jceit au gedriickf irird {vgl. immos
n-acaillet TBF. p. 144, 28, immus
muchat ibid. p. 138, 18, mit infigir-
tem s n-): commäromarba cäch dib a
cheli so dass gegenseitig jeder von
ihnen den andern tödtet FB. 6 (con-
imman-ro-marba) ; immacossaitiiib
eter in mac ocus a athair ich iverde
gegenseitig auflietzen den Sohn und
seinen Vater ibid. ; imman-faco . . in
mac p. 140, 21 ; imman-aiccet TBF.
p>. 144, 20; iman-aicet-sum delba
FÄ. 5 LBr. ; imma foacht de FB. 40;
auch immo radi inna mewmain 88
(er überlegte hin und her)? beson-
ders merktvürdig sind die unper-
sönlichen Constructionen {vgl. conid
n-im-bert Hg. 5, u., im-da-ru-bart
SC. 4 : imman-esoirg döib FB. 15
(es kam ihnen zum ■ gegenseitigen
Schlagen); nima fitir doib p>- 1^> 22
(es kam ihnen nicht zur gegensei-
tigen KoDitniss); commämuirfo döib
FB. 6 (so dass es ihnen gegensei-
tig zum Tödten kommen wird, für
con-imman-marbfe) ; imman-arnic
do-som frisin Liath Macba FB. 31
(es kam ihm zum Rencontre mit
dem L. 31.); imma comarnic döib
döbaid do denam 33; 39; imma com-
sinitar döib 38; imma tarraid dun
Sc3I. 14. — 7) da, mit nachfol-
gender Aspiration: con-da thanic
Hy. 2, 39. — Femininum: do da
ascansat Hy. 5, 31; 53; con-da tanic
p. loO, 25; con-da bert p. 131, 2;
con-da timart 3; con-da corastär 4;
con-da sloic 7; condaccatar TBF.
p. 150, 14 für con-da accatar; con-
doragaib P'röech inna läim in slig
ibid. j). 146, 33 für con-da ro gaib;
atageuin ibid. p. 146, 9 für ath-da
geuin; ataglädastär CC. b LU. für
ad-da glädastär; atglädastar FB. 18;
addaci 17 für ad-da acci; fo?-ta
crith in n-irind FB. 53 unpersön-
lich und proleptisch (es zitterte die
Erde)? — Neutrum: con-da tarla
for a lethbeolu FB. 25 (tech^i; pro-
leptisch: con-da accatar ni CC. i LU.
— Plural: con-da thanic Hy. 2, 39;
no da biatbad p. 131, 12; no da
sloiudet sie nennen sich TBF.
p. 138, 26; im-da ru bart SC. 4;
con-da rucus 38, s; cotagart ibid. e
(Curnpos. con-garim); coteirget Ti?i^.
p. 148, 3 für cota eirget; dodänic
FB. 54 für do-da anic; inn dath-
gnitae p. 144, 21 für da athgnithae;
conadragaib Lg. 1 1 für con-da ro
gaib? — 8) da 11- ist unsicher;
con-darragaib er nahm sie auf Lg.
11 Lc, für conxdaiii(:ü....Ääib ? acht
nadän-airigmer in n-aidchi TBF.
p. 142, 22? Relativ: in fer for-da
corsatar Hy. 5, 66? — 9) 11, Mas-
culinum: is me non iada TBF.
p. 156, 12 (less); nin aithgeuin
Ml. {Goid.^ p. 20) ; nin acend SC.
45, 15; nin accathar FB. 59; is
missi nomn eblo p. 141, 29; mon
icfed Hy. 2, 54 (mosnicfed Fr.);
nachin gluasid res SC. 9 ptrolep-
tisch? — Neutrum: don-üthracar
FB. 9. — Pi«r«/.-noneted 2^.131,12.
eat Lg. l^ Eg. für iat.
eblaid ScM. 15 H.?
fri lieliiltiu s. epeltu.
eblim ich erziehe. — Praes.
Conj. (?) Sg. 3 ni ba si nod n-eblai
2). 141, 18; eblae ibid.; is missi nom
33*
10 ^
ebrad
516
eeh
n-eblo ich hin es, der ich ihn er-
ziehe p. 141, 29. — Perf. Sg. 3 rom
ebail p. 327, 30; Ph 3 rott eblatar
LU. p. 123b, 30, _ Fut. Sg. 3 ni
ba si nod n-ebela p. 141, 4 [LU.);
ni epelai p. 141, 24. — Fut. sec.
Sg. 3 bätär . . oc imchosnam cia dib
110 ebelad in mac CC. 1 LU. —
Puss. Praet. Sg. 3 rom eblad-sa
educatus sum LU. p. 123b, 21.
ebrad p. 132, 19 s. at-berim.
ec M. Tod; Corm. Transl. p. 68.
— Sg. Nom. nim thairle ec Htj. 6, 12;
ba lerr leiss ec audä bethu TE.
12 Eg. ; FB. 94; Gen. ar cach . . lind
eca Gl. zu eicliud Hy. 6, 15; Dat.
ar ec Oss. II e; tänaisi d'ec SC. 30, 10;
Acc. com ec his zu meinem Tode
Xa^ 18j_8^^ PI. Nom. luath-ecai
W^. "zu mortlaid Hy. 6, 12; Gen.
conda rucus dochom n-ec ich brachte
sie zum Tode SC. 38, s; Dat. in
tan ron gab ceill for ecaib TE.
8 LU.; ba saeth mor la Dect/Vi
inn t-siunruth a dalta do ecib CC.
4 Eg.; iar n-ecaib a mna LU.
p. 22a, 26; teicht do ecaib zum Tode
zu gehen Cod. Boern. Goid.^ p. 182.
ecdin indecens Z'^. 862, s. cäiu.
1. ecäiue F. Ungebühr, von
ecäin. — Sg. Nom. rotirmaiss ecaine
ocus mör olcc TE. 19.
2. ecäiiie „eagcaoine F. sob,
complaint" O'B. — Dat. ac ecaini
ocas ac airchissecht On the Mann.
111 p. 442.
ecäinim I complain? — Praes.
der Gewohnheit ni egcaoineann
p. 309, 12.
ecal furchtsam; egal i. gin gal
aige „ivithout valour in htm" Corm
Transl. p. 68. — Sg. Nom. nibbat
ecal, ocal, opond SG. 25; nar but
ecal Fä. p. XXXVI 43; PI. Nom.
commimmis ecil hi fochidib Gl. zu
non enim dedit deiis nobis spiritum
timoris Wb. 29'', u (Z'\ 49b).
ecastar|). Iö2, 9, ecestar SP. III 3
s. at-chiu.
6ceu F. Nothwendigkeit,
Zwang; violentia SG. 51»; egin
i. äVigthech, ut est is egin mor do
tuiream isin trefocul logra i. is
diigthech O'Dav. p. 82. — Sg. Nom.
ba ecen ön Sc3I. 20; ni ba hecen
duitt in gnim sa Three Hom.p. 8, 30;
is eccn dam a dütracht SC. 44, 6;
issum ecen est mihi necessarium
Wb. 10<i {Z'\ 328); isim ecen-sa
techt i n-däil Fedelmfei?7.jp.57a,39;
uair atabair ecen techt weil ihr
gehen müsset FB. 7; Dat. timair-
citer ar ecin FA. 23; tabuir ass
hi ar äis no ar ecin TE. 19; 20;
hi cumcai no inn ecin i. ar ecin
nos bered Gl. zu qui crucem in
angaria portabat Tur. Gl. 134; ar
ecin per necessitatem , difficulter
Z\ ÜIO; bid äil ecin TE. 10 LU.
{mit Notltivendigkeit = sicherlich),
vgl. egin i. deimin ut est: cest in
fil tomus forsin m-bairdue? fil egin
i. ata CO deimin O'Dav. p. 82
(s. ibid. p. 165); Acc. soit a n-ecin
. . i toltanche FA. 23.
öceudais immitis, s. cendais. —
PI. Dat. dona hecendsaib p. 170, 25.
eceudse F. Unfreundlichkeit,
Härte. — Sg. Nom. a n-etrocmVe
ocus a n-ecendsa p. 170, 15.
eces M. Gelehrter, Dichter;
Corm. p. 19 ; eigeas a learned man
O'Don. Gr. p. 88. — Sg. Nom.
Ninine ecess Hy. 3 Praef.
eck M. Pferd; each eqmis Ir.
Gl. 414. — 5"^. Nom. a hech Hy.
5, 55; p. 131, 15; FB. 47; 49; 50;
<)9; 1). 310, ig; 22; Gen iar marbad a
eich do gerrän E. FB. 69 ; Dat. cona
eoch riata FB. 31; da eoch 69;
Ace. ech FB. 69; 70; sloig Laigen
eter chois ocus ech ocus choin zu
Fuss und zu Pferde und mit Hunden
p. 46, 27; PI. Nom. eich SC. 37, 5;
FB 34; 38; Gen. cet n-ech TE.l{),u;
formnib ech SC. 38, 5; 42; ö äib
ech FB. 24; iar fäcbail . . a ech
FB. 38; 39; co n-delbaib ech ocus
en FA. 8; irrechtaib bo ocus dam
ocus ech FB. 24; uatliu ech n-
anailche p. 310, 20; iar uith aigi
ech ibid. 25; Dat. dia n-echaib
FB 60; CC. 3 Eg.; Acc. na heocho
ScM. 9; FB. 36; 40; na eochu
FB. 39; p. 311, 4; Du. Nom. da
ech ScM.-A; Acc. na da ech FB. 45;
p. 131, 34; p. 310, 13. — Compos.
ech-flesc, -lach, -rad, -tress.
ecliach
517
echach rossereich. — Sg T>at.
F. for echaig Midi p. 131, 37.
ecli-dile-L C/.jfj. 1 l#,i7 (s. amainse\
„Jiorse-stock" O'Beirne Crowe
Siah. Concul.p. 410. Vgl. marb-dile.
ecliaire 31. Stallknecht; mulio
SG. 33b (Z-\ 780). — Sg. Acc. cid
cossin n-echaire tlieisi TBF.p. 150, 33.
cclie FB. 34, ein Ausruf vgl.
eche it ili mo anmand chena, über
eche die Glosse i. ni dorclia i. is
follus LU. p. 86a, 25.
ecli-flesc -F. Peitsche; echlasc
s. deil ; cachlasg a rod, a horsetvhip
O'R. — Sg. Dat. dind echfleisc/SC. 8.
ech-lach M. Pferdeknecht,
Bote; „eachlach means a horse-boy,
hence messenger, or Courier, and
ban-eachlach is a female messenger"
O'Gi-ady, Torr. Bh. p. 99 note;
triar eaclilacli i. giollaidhe {Diener)
ibid.p. 126. — PI. Nom. dochuatar
. . a echluchu TE. 3; 19 Eg. [Form
des Acc.)\ PI. Acc. a echlachu TE.
2 Eg.; eclacha liErenn ibid. 17.
eoh-mairc Gl. zu ecbtress O'Dav.
p. 82, vgl. jedoch „eachmairt. Gen.
eachmarta, horsing" O'Don. Suppl.
ech-rad F. coli, die Pferde. —
Sg. Nom. t'echrad-su FB. 34 {am
ungeschicktesten sind deine Pferde ?);
Dat. domm eochraid p. 140, 13 LU.;
Acc. forsan n-echraid FB 36 Eg. ;
PI. Nom. a n-echrada CC. 4 LU.;
FB. 34 Eg.? Dat. do eochraidib
p. 140, 30; Acc. cor lecit echradba
hErend fris TE. 15.
6(.'lit Verbrechen, Mord. —
Sg. Gen. aire echtai, cid ara n-eper?
ar indi as n-aire cöicir facabar fri
denum n-echta i cairddiu On the
Mann. III p. 497 ; airi echta Sench.
M. III p. 82 {„TJiis class of Cham-
pions formed one of the seren grades
of a territory, among ichose duties
it was to avenge famdy quarreis
and insults"); i n-degaid echta Eöin
„after the slaughter of Jolm" Fei.
p. CXXXIV; tir in echta do thui-
tim i n-dilse do Mochuda ibid.
p. LXXXVII 36; Acc. na däine
dorousat in echt Fei. l. c. 27.
eohtar extra Z'^. 657; vgl. anech-
tair, imm-echtar; echtair ScM. 15 H.
echtra Auszug, Expedition;
expedition O'Don. Gr.p. 119; mehr-
fach im Titel von Sagen, z. B. Ectra
Condla Chaim Wi. Gi: p. 118,
,.Adventures" 0' Curry On the Ms.
Mat. p. 589. — Sg. Dat. di echtra
di'an Dectiri p. 328, 23.
echt rann M. der Fremde; exter
Z'^. 778. — PI. Nom. sechtrinn ex-
tranei Z'^. 781 ; cona ro aittrebat
echtraind in indsi TlireeHom.p.''d%,i;
Gen. für cricha echtrand FB. 10;
im i'rad n-echtrand SC. 25.
ech-tress Pferderennen; ech-
tres i. eachmairc O'Dav. Gl. p. 82.
— PI Nom. echtressa TE. 15 Eg.
^cinnte, eigcinnte „undefined"
CDon. Suppl.
^clnteeh infinitus SG. 147»
[Z-\ 862).
ecintige F. Unendlichkeit. —
Sg. Acc. ar lin inna laithe is cd
immefolngi eccintigi dund aimsir
Ml. n-i, 6.
eela F. Furcht; Corm. Transl.
p. 162 tarrach; von ecal; vgl. imm-
ecla. — Sg. Nom rem gab ecla
SC. 33, 31; Three Hom. p. 36, 21.
eclais = ?ai. ecclesia Z'^. 249.
— Sg. Gen inna secalsa Wb. 1<^; fri
cumtach n-ecolso ibid. 13a (Z-\ 250);
inna ecailse Tur.4:8; ecailse FA 25
(eclaisi LBr.); na hecailsi ibid.;
Dat. den ecla«'s cristaide p. 169, 17;
Acc. in n-eclais Hy. 5, 93.
eclaiid FB. 71, vgl. fer forgaib
eclann ar belaib sluaig „a man
who captares an assassin {or
outlaw) in the front of an army"
On the Mann. III p. 507 {Crith Gabi.).
ecmacht ohnmächtig; i. ecu-
niachta i. ar ni fil in cumachta
Corm. p. 17; nequam Z^. 862.
ecmailt insolens Z'^. 862, davon
ecmailte F. insolentia Ml. 33=, 13.
ecmaing-, ecmoing- er, sie, es
traf; ,,eacmaic, eacmaing he hap-
pened" O'Don. Supi^l. Sg. 3 lasin
dolleici Erc in gai fair conid ec-
maiug issin Liath Macha Bev. Celt.
\l\p. 180 („it lighted on the L M.");
CO n-ecmaing a tul immon n-all
FB. 70; iarsin tra dorochair a clai-
dcb allaimConculainn co n-eccmoing
51;
ecnairc
a hüm döi di Liigaid Rev. Cell. III
f. 182 („smote off"); ecmaing nis
ragbusa immum es traf sich, dass
ich ihn {den Bing) nicht mitgenom-
men hatte TBF.j). 152, i5; ecmong
(lies ecmoing?) ro gatä a bae calleic
ibid. 31-, PI. 1 CO n-ecmaingsem
aurain ar cend fri cend Euair „loe
have cut off the excess from head
to head of January" Fei. Ejpih 7,
Gl. i. i'o bensam (vgl. ecmaing i.
buain Three Ir. Gl. p. 139, zu der
nämlichen Stelle). Stokes, Index zum
Feiire, setzt ein Praesens ,,conec-
mdingim I cut off" an. — Inf. ecmong.
Jemals Abwesenheit; absence
O'Don. Siippl. — Sg. Nom. cäid
cech n-ecmais SC. 43; Dat. ina
hecmais p. 40, 21; ar is snail a
tharbai do neocb ergi a atharda
mine de?-nai maith na hecmais
Three Born. p. 94, 9 {„if he doeth
not good aivay from it").
ecmong Eintreffen, Eintre-
ten, Gelegenheit, s. ecmaing. —
Dat. in t-ardnoem nasal airmitnech
diata lithocus foraithmet i n-ecmong
na ree-sea ocus ina haimsire-sea
SMart. 7 {„on the occurrence of
this time and this season") = Three
Hom. p. 52, 11.
ecmuic i. buan O'Dav. p. 81
(lies büain), s. ecmaing.
1. ecna i. foUus O'Dav. p. 81;
ecne sapiens Z'^. 60.
2. ecna Weisheit; wisdom Corm.
Tr. p. 67; ecne N. sapientia Z'^. 60. —
Sg. Nom. ecna nöeb „wisdom. of
saints" p. 319, IV i L.\ Gen. ior
immud a ecna p. 169, 8; do fog-
luim ecnai ocus crabuid Three Hom.
p. 12, 23; ecna ibid. p. 14, 6; Äcc.
cusind ecnai n-domunda 2;. 170, 19.
1. ecnach IV eise, vgl. O'Dav.p. 81.
2. 6cnach N. Schmähen, Be-
schuldigen; eicndag, eicndach
detrectatio, criminatio Z'^. 862. —
Sg. Nom. a h^cnach Gl. zu Hy. 5, 3;
Gen. ni mor n-ecnaig wörtl. noii
multum criminationis, Gl. i. ni bü
assa, i. a hecnach es tvar nicht
leicht, nämlich sie einer Schuld zu
zeihen Hy. 5, 3; scela m'ecnaig
Rev. Cell. III p. 180; £es . . ecuaig
Lästerer FA. 27; Dat. dorn secn-
ducli ad me criminandum Wb. 11c;
du ecnduch Die 311. 29a, u (Z'^ 231);
oc ecnach th'anma-su Three Hom.
p. 22, 15; do jeir ocus d'ecnach „to
jeer and lampoon" ,Corm. Transl.
p. 86 groma; Acc. ni ro lam ecnach
m-Brigte p. 40, 21; cen ecnach
FA. 35.
ecnaid M. der Gelehrte. — Sg.
Nom. in t-ard-ecnaid TJiree Hom.
p. 96, 18 (Colum Cille); S3Iart. 43;
Gen. soetbar ecnadu na ghin Wi.
Gr. p. 125 CVI 20); PI. Nom. ni
genfitis rig no escuip no ecnaide
uad Three Hom. p. 28, 28; ecnaide
na n-6oedel ihid. p. 96, 26.
eenaig'im III ich schmähe,
lästere. — Praet. Sg. 3 ro ecnaig
. . do Patraic Th7-ee Hom. p. 20, 22 ;
res ecnaig don iris crtsfaide ibid.
p. 22. 13; PI. 3 ro ecnaigseat Fei.
p. LXXVII. — Pass. Praes. PL 1
amoi non s&icdichther-ni sicut blas-
phemamur IITj. 2a {Z'^. 862). —
Inf. ecnach.
ecnaigtliid criminator Gl. zu
Hy. 5, 5.
1. ecnairc Fürbitte? i. impidhi,
ut est ar ecnairc do gerat O'Dav.
p. 81; „eagnairc i. impidhe, Service
for the dead, intercession, prayers,
requiem" O'Don. Suptpl. — Sg.
Nom. is didnad do chredlaib, is
ecnairc do marbaib Fei. Epil. 192
(„« requiem for the dead" Stokes);
is Ecnairc i m-bethu fri homun
cech bsegail ibid. 201 („a litany in
life" Stokes); Dat. ar ecnairc i. ar
impidhi Three Ir Gl. p). 126 mit
Bezug auf not guide ar ecnairc na
slög sa Fei. Prol. 265 {„for inter-
cession of these hosts"); ar ecnairc
amniaicc Hy. 5, 2 um ihres\Sohnes
ivillen? ar ecnairc] maicc Maire
Fei. Epil. 384; ihid. 404 {„for sake
of the intercession"); ar ecnairc
arri'g Hy. 5. 35, Gl. i. ar in rig itai
ecuarcus; Fei. Epil. 405; rom ssera
a Isu ar ecnairc do mäthar 'um
deiner Mutter ivillen ibid. 474 ; 526 ;
rom sa;ra a Isu ar ecnairc do bäl-
ge 490; do martrai um deiner
Martern ivillen 514.
519
2. ^cuairc i. ecmais „ahsence of,
tüa>it of O'Don. Snppl. — Vgl.
ecndairc.
^cuairc Hy. 5, 5 {„slie icas not
a carper")'i
^cuarcus M. Abwesenheit, Gl.
zu Hl/. 5, 35 (s. ecnairc); eicndarcus
ahsentia ^Vb. 19^ (Z^. 862).
^eudairc aiwesend; ahsens
SG. 138a (Z-K 862).
1. ^ciie 31. Lachs; sahnon O'R.
— Sg. Korn, dolleblaing in t-ecne
TBF. p. 146, 12; fonaither in t-ecne
lee commaith ibid. p. 150, 7; Gen.
immedön ind eicni ibid. s.
2. 6cue s. 6cna.
^comloud ungleicher Kampf,
Unterdrückung, Benachthei-
ligung; „eagcomhlann oppression,
injustice, inequaJify" O'JR. — Sg.
Bat. do bith i n-ecomland SC. 45;
ar n-ecomlond SC. 30, 9 für iar n-?
Acc. dorn rat . . i n-ecomlond SC. 45, 20
(„at disadvantaqe" O'C); tar ecrait
n-ecomlimd FB 52? .s. 5. 336.
^comnart Schiväche; i. inn-
dlige O'Dav. p. 83. — Sg. Nom.
tänaisi d'ec eccomnart »SC. .30, 10
{„debility").
6eoiiii, eccoiin „a lunatic,
idiot" O'Don. Suppl., von conn,
vgl. so-choun.
eeounach sinnlos, verrückt.
— Sg. Nom. in t-eccodnach (sie)
Gl. zu baeth Sench. M. III p. 6, 21
{„the idiot"); PI. Gen dar ceud na
robb ocus na n-eccdnach {sie) „on
behalf of savage beasts and sense-
less things" Ret. Celt. III p. 185.
ecor Anordnung, Ausstat-
tung; eagar order OB. — Sg. Nom.
a n-ecor . . ocus a corugud FA. 12
{„their array .. and tlieir ranging");
Dat. bai a n-egar a da drant FB.
37 Fg.-, delg find findärgit arna
ecor d'ör intlassi LU. p. 81a, 27.
K — Vgl. ecraim.
^cosc Alis sehen; countenance
O'Bon. Suppl; hahitas Z\ 67. —
Sg. Nom. a crüth a ecosc a cbon-
graim FB. 45; Dat. ba-sa iudide
ö ecosc fui Jiidaeus habitu Wb. lO«!
{Z-. 499); CO n-deilb ocus ecosc
»50.42; dolluid fond ecosc sin FB. 92;
Acc. etir cruth ocus deilb ocus
ecuscc TE. 2; 3 Eg.
^craibdech ungläubig. — Sg.
Nom. in t-ecraibdech sa „this im-
pious one" Tliree Hom. p. 22, 15;
Acc. comtinöl n-ecraibdech n-etar-
bach FA. 1; F. in n-anmain n-
ecräibdig sea 19; PI. Nom. rig
ecraibdig 29; Dat. dona hecraibde-
chu p. 170, 2G LBr. {Form des Acc).
ecraim ich ordne, statte aus,
zu ecor; eagaraim, eagraim I ar-
range, set in order O'B. — Pass.
Praet. Sg. 3 in choer comraicc ro
heccrad 0 thallnib ocus 0 dänaib
examlu in spir^a noim „the focal
ball ivhich was inlaid with the di-
verse gifts and talents of the Holy
Ghost" Three Hom. p. 96, 2.
ecra M. Feind; ,.eacrat an
enemy" O'Don. Suppl. — Sg Acc.
comboing tar ecrait n-ecomlund
FB. 52? PI. Acc. d'imditin fri ecrata
echtrand j^- 3"i8, 3; ba hamnas fri
ecrata Xg. 17, 42;_aurlam fri fir- ^
ecrat 'latb n-gaile Ulad SC. 38 ^
{„ready to properly arrunge" O'C.^,
zu lesen ecrata? oder ivie fir fer?
Veralte F. Feindschaft. —
Sg. Gen. tullem ecraiti frib FB. 73.
ecrus p. 310, 38?
ecruta unförmlich? — Sg.
Nom. ba heccntta ecsamf«7 an fir
sin FB. 37 Eg.
ecsamail verschieden, man ig -
faltig; ecsamil diversus, dissimilis
Z'^. 862. — Sg. Nom. is ecsamail
he frisna srotha aile verschieden
von FA. 18; PI. Nom. F. focraice
ecsamla FA. 1; 2; 4; Gen. pian
n-ecsamail FA. 1 ; 10; 13; p. 191, 29;
Dat. CO n-dathaib ecsamlaib FA. 11 ;
\b\p. 1 91 , 27; CO m-biastaib ecsamla 11;
CO cetri hernailib ecsamlu tened 12.
ecse F.Wissenschaft, Kunst;
von eces. — Sg. Gen. triana eochraib
ecsi TE. 18 Eg.
^cslne M^ Student; „eigsine
„the servant or attendant of a chief
poet" O'Don. Suppl. — Sg. Nom.
Corm. p. 36 prüll; fechtus luid do
thig aroile ecis ocus a gilla .lais,
i. ecsine esside co menraain a fithi-
rse ibid. p 27 leithech.
X cijid Tln z
eciiimtia:
520
eithecli
^cuimtig: nngetvöhnlich , sel-
ten? — Sg. Äcc. etir biad ocns
cuimtig ociis eccuimdig CC. 3 Eg.
<?cutrumma im gleich Goidß
p. 102. 2.
1. ed Fron. s. e V.
2. eA N. Baum , Z e itr au m , Un-
terschied; a Space Stokes, Three
Hom. Index. — Sg. Nom. a n-ed
ruc do cheli do öcaib domom FB. 18
(quantiim); a n-ed rucc grian do
reunaib nime 19; Dat. is reil asind
ed fil etorro FB. 73 (isin fed H.);
Äcc. fri ed m-bliad?t« FB. 34;
luid Cohim Cille i Ceuel Conaill ed
Three Hom. p. 106, 21 ; techit . . ead
radaircc forsin fairgi ihid. p. 36, 22.
edocht, aidacht „bequest"
Tir. 3; 15.
edon s. idon.
ro edpair FA 32, s. idpraim.
edpart, idpart oblatio Z'^. 869.
ega s. aisr ^vgl. unter buim).
eg'caoineaiiiii9.309,i2 s. ecäinim.
egeda s. öeg-i.
eg-eni F. Schrei, Geschrei;
a cry Corm. Transl. p. 67; clamor
Z'^. 771; vgl. air-egem qucrimonia
SG. 51a {Z-l 868). — Sg. Dat. fon
egim Sc3I. 11.
^g-im III ich schreie; vgl. ar-egi
queritur Ml. 31a, 20 (Z'\ 868). —
Praet. Sg. 3 egis FB. 38; eges in
ingen iarom ocus luid-sium for
teichedh Corm. Transl. p. 86 greth.
— Pass. Praes. Sg. 3 eigther im-
nium ScM. 10 (eghtir if.V — Praef.
Sg. 3 ro heged immum-sa Sc3I. 11;
ro heglud 13 H. (.foheged LL.).
6ia eine Interjection, s. amor.
eiclind Hy. 6, 15, „against every
deathjwol" Stokes, Gl. i. ar cach : :
lind eca no ar cac/t ni na ba glind.
^icndach s. 2. Wonach.
eienig-ini, com-eicuig-im III ich
zioinge, von ecen. — Praes. Sg. 3
Dep. ni comeicnigedar non cogit
SG. 61 a (Z^ 439). — Praet. PI 3
con-eicnisset Gl. zu et angariza-
verunt Tur. 133 für eicnigset?
eini, em Fei. Jul. 19 Gl.^ co solam
„quicldy"; quiclc, activc O'B. —
Hierher flaith eim etymologisirende
Glosse zu flaith em Hy. l.'si?
eirdergfiid M. Vorhaben , Ent-
sehluss; in t-airdergud ar-ru-der-
gestar Dia Gl. zu propositum
^Yb. 4c (Z'^ 465). — Acc. ni ros
fäcaib a eirdergud manaig „he re-
linqnished not his monWs way of
Ufe" SMart. 21.
^iricc s. ^ric.
eirigf s. erig-im.
eirr s. err.
eirriud FB. 23? vgl. farrindi.
eis Spur; „a footstep, truce" OK.
— Sg. Nom. ni con fess eng na
eis dib p. 143, 3; maraith a es
Hy. 2, 8, i. a folliucht; Dat. di
eis retro Z'^. 611; d'eis after O'Don.
Gr. p. 289; a cbomarbba dia eis
Hy. 2 Praef. \ cach anmain d'eis
a cele eine Seele nach der andern
FA. 20; in tain ron-anis-siu dorn
heis-se cum remansisti post me
Wb. 29<3, 9 (Z-^. 462); anais . . do eis
in t-slöig FB. 42; anais .. dia es
Hy. 2, 53 (£es Fr.); Acc. tar eis after
O'Don. Gr. p. 289; feg . . dar th'eis
blick hinter dich SC. 40; do fäcbäil
dar th'eis TE. 12 LU. — Vgl esse.
eistim s. 6tsim.
eit „cattle" Bern.''' p. 65 note.
eitchim ich weise zurück. —
Praet. Dep. Sg. 3 eitcistar he re-
fused O'Don. Suppl. — Fut. Sg. 2 ni
ettis SC. 26 {s.p. 230). — Inf etech.
eitged Schuld, Verbrechen;
„criminal law" O'Don. Suppl.; vgl.
die Erörterung über diesen term.
techn. Sench. 'M. III p. 88 ff.; „it
appears to mean anything contrary
to ivhat is iisual, contra normam
solitam, tvhich includes the idea of
exemption, excess, crimina-
lity; uvoixia" l. c. p. 89 note; eitged
ein ibid. p. 90, 3; eitged ein, ocus
eitged slan {„exempt") ibid. is.
eithchecli Lügner. — PI. Nom.
ethgig FA. 27 (ethig LBr. schlechte
Lesart); Dat. eithchechaib Gl. zu
perjuris Wb. 28a, e.
6ithech Lüge; eitheach a lie
Corm. Transl. p. 68. — Sg. Gen.
cech oen dogni luga n-eithig Three
Hom. p. 4, 28; Dat. tancatar dia
luga i n-ethiuch ibid. p. 30, 9 („to
swear a lie").
eithne
521
do-elsat
eithne a Icernel O'R. — Dazu
eitne cnö Fi?, i)?
eithre Ende. — Sg. Äcc. ser-
nait ethri n-Auguist „theij orcr-
spread the end of August'' Fei.
Aug. 31, i. deriud LBr. [vgl. citlire
i. deiredh no forbcra no err TJt^ree
Ir. Gloss. p. 136).
eithre iiela ScM. 15?
1. ^itseeht Tod. — Sg. Gen.
illö estechta Muri anBIaricis Todes-
tage FA. 2, etsechta LBr.; Fei.
p. LXIII; Acc. fri eitsecht na nöcb
Hy. 2, 60 (Gl. i. fri hebiltin); ria
n-etsecht . . ro chindset a feli „hy
their death they determined iheir
feasts" Fei. Epil. 107 {Gl. i. ria
n-ec Three Ir. Gloss. p. 1391
2. Eitsecht Inf. zu 6itsim, vgl.
fo-etsecht.
^itsid M. Hörer. — PI. Nom.
ind heitsidi auditores Wb. 30<i
(Z'^. 19). — Vgl. eistidöir auditor
Ir. Gl. 1101.
eitsiin III ich höre; eisdim I
hear, listen O'R. — Imperat. Fl. 3
eitset frisin preceptlT^ft. 13a(Z*.444).
— Inf. Nom. binnithir cach ceöl
a estecht FA. 2; Dat. do eitsecht
audire, discere Z^. 487; do estecht
inBa ceöl FA. 4; dorn estecht „to
hear me" Hy. 7, so; oc estecht fri
guba FA. 30; Acc. estecht in ceoil
ibid. 5.
ela cygnus Ir. Gl. 509.
elada science Corm. Tr. p. 69.
elaim III ich entfliehe, ent-
liomme. — Praes. Sg. 3 atraig in
abaind friu, eläid in clam umal
cona boin tria bennnc/itain m-Brigie
Three Hom. p. 78, 25; elaid ibid.
p. 76, 2; PI. 3 elait p. 26, u. —
Imperat. Sg. 2 ela fort laim deiss
Three Hom. p. 76, 2. — Praet. Sg. 3
rom ela SC. 44, 5 ; ro elai Hy. 2, 65
und 5, 13 Gl. zu co n-hualai; rö
elai no ro sir Gl. zu conselai
Hy. 5, 62. — Fut. Sg. 1 ni elub
TBF. p. 144, 8 ; 5 in eläfa lim ibid.
— Inf. elud . . i. desero i. dergim
Corm. Transl. p. 68; Acc. attagur-sa
. . elud inna hingine ucut la Fröech
ibid. 15.
elatha Kunst, Wissenschaft,
Ku nstiverk, ivissensehaftli-
ches Werlc; elada science Corm.
Transl. p. 69. — Sg. Gen. ar is
a hedais no a tuaith aircthid cac/ta
helathan denn aus der Kirche oder
aus dem Volke ist der Erfinder
jedes Kunsttverks Fei. p. l 5; Dat.
cethardai condagar da cech elathain
i. locc ocus aimser ocus persa ocus
fdth airicc ibid. p. I 1; Acc. eter
adbur ocus elathain FB. 1.
elc böse; „malicioiis, spitefrd"
O'R. — Sg. Nom. nir bu elc Hy. 5, 5,
Gl. ni bu olc.
elea F. Bosheit. — Sg. Acc.
cen eiccai tvithout evil Fei. Jim. 7
Laud, Gl. i. cen olcai LBr.
ele alius s. aile.
elit F. Reh; doe Corm. Tr. p. 68.
— Gen. oc toffund na ailite ucut LU.
ji."64a, 5; Acc. in n-elit Tir. 13.
eliugud M. Verklagen; „clai-
ming debt or right of any kind"
Corm. Transl. p. 63; „accusation,
charging, calling to account" O'R.
— Nom. CO ro himraided a eliugud
trit-sin Fei. p. XXXII, 21; Dat.
dorn eligud SC. 7 {„is it possible
that You question my word" O'C).
ellach Vereinigung; conjunc-
tio Z'^. 810. — Dat. bai lanumain
i n-elluch p. 144, 5; i n-elluch in
Imitate = una cum Z^. 660.
ellaimh i. ainm in iarainn rinnta
O'Dav. p. 82.
1. ellam, „eallamh plenittide,
perfection" O'R.; adbul ellam
in der Glosse zu erlam Hy. 1, 49.
2. ellam, eallamh i. coibche do
gheibthear aläimh {O'Cl.) „a doiver
ivhich is got in hand" Corm. Tr.p. 67.
ellam CC 6?
con-dot ellat S.C. 28, 4?
ellma, „eallmha i. iomläine;
inealmha whole, entire, fully assem-
bled" CDon. Suppl.; i n-ellmai in
der Gl. zu tölam Hy. 6, 11.
eluim ich heflecke, verletze
vgl. ni pu huisse ä sellned non li-
cuif maculare id T[^. 8'^ {Z'^. 485).
— Pass. Praes. sec. PI. 5 ar na
ro elnitis roisc in nöib SMart. 13.
auithid Violator Z\ 793.
do-elsat Lg. 11 s. do-ellaim.
Mi^fTzTj
yf~
elscoth
522
eiiech
^/
elscoth Begierde. — Acc. ni
coemnacair codlad itir la helscoth
Fei. x>. XXXII 30 („longing").
elscothacli lüstern, gierig. —
Sg. Nom. cü . . elscothach |>. 41, lo
{„greedy").
elta Heerde; ealta „a flock,
herd" O'R; Gl. zu ialla Hy. 5. oi.
— PI. Gen. CO lin a eltai Fei.
p. LXXXVI.
em loahrhaftig, engl, in sooth,
eine betheuernde Partikel, die häufig
in der Antwort, überhaupt in der
direkten Rede gebraucht wird;
gleichbedeutend mit am; am, em
item, etiam, vero, auiem Z'^. 703;
bisweilen eim fjg. 8 Fg. ; p. 140, 23 ;
142, 15; 144, 16. — atü-sa sunn em
TE. 5 Fg. ; focheii om eim p. 144, 15;
dar ar m-brethir em SC. 46; dogeu-
sa em . . imcossäit ua rig ocus na
töisecli FB. 6; atnoad Concobar
eim p. 142, 15; ni hosnad iar mbe-
bail em FB. 89; nir ratbaigsem
eter em 43; atcbiu-sa em 45; SC. 12:
is messi em TE. 13; p. 141, 9; nir
bo cbucum-sa em . . ro bo chöir
FB. 56; is andso dam-sa em a
m-brethM(/ttfZ 58; p. 140, 23; ni
cöir duit em SC. 5; 12; 13; FB. 94;
bid messu düib em . . a n-dogen-sa,
cein CO tisaid lim FB. 6; recam-ni
a les em ar curaid 56; mad lett
em csMYathmir mo thige-se, bid
lat csivwathmir Emna do gre's 9; ni
bä nech bas ferr nod glefe em 56;
ba fir em do-som daw ani sin 31;
ro foillsiged em FA. 2.
eiiide hüte dich Beitr. VII 2;
i. findta no deicci Corm. Transl.
p. 64; emda Sc3I. 20 H.; Conj.
Sg. 3 Dep. co ro emdar s. temadar.
— Vgl. do-emim.
emdim ich verweigere, 3. Sg.
emid Goid.'^ p. 94, 19 {Lat. Hy.
II Praef.). Vgl. femdim.
emuaim II ich verdoppele. —
Praes. PI. 3 huare näd n-emnat
quia non geminant SG. 48*. —
Pass. Praes. Sg. 3 huare näd
n-emantar quia non geminatur
SG. 48a; PI. 3 mat anmann adiechta
emnatar si sunt adjectiva quae ge-
minantur SG. ISd'^ [Z'\ 705). —
Inf. emnad SG. 59a; ^^a doubling"
Ir. Gl. 1010.
emuin „twins" Corm. Transl.
p. 63.
1. eil 31. Vogel. — Sg. Nom. en
SP. IV 1; en ö'ir FB. 60; en airgit
FB. 73; en do lic logmair FB. 62;
74; Gen. suide eoin Hy. 5, 1; tre
sciath n-ete indala beoin SC. 7;
hi tuaim inn eouin CC. 5 Eg.;
cless n-eöiu immelig loa usci FB. 24,
eines von Cuchulinn's Kunststücken,
vgl. unter dall; Acc. seuais in n-en
luamnech Hy. 5, 64; no särgind en
Oss. I 12; SC. 4; PI. Nom. ind
eöiu FA. 33; SC. 5; 6; 7; p. 143, 9;
tri eöin aregda FA. 7; cetri heoin
oir TE. 3 Eg.; Gen. dia toffunn
ina n-en p. 'U'S, 7; SC. 4; 5; 7;
CO n-delbaib ecb ocus en FA. 8;
irrechtaib en n-glegel 33; a sam-
laib en n-etarliiamain FB. 47 ; Dat.
6 na benaib FB. 7; p. 311, 32;
Acc. inna beönii di ThethbiiJ. 131, 33;
CC. 4 LU.; SC. 4; gin euna CC.
4 Eg.; Du. Nom. in da en SC. 6;
Acc. CO n-accatar da en 7.
2. eu i. uisce Corm. p. 18 enbret,
englas, enbruthi, enbarr; Corm.
Transl. p. 166 uaran.
^na s. lan.
euamar CC. 2?
eiibruthe Fl eischbr ü h e ;
„broth'' Corm. Transl. p. 66 —
Sg. Nom. feöil ocus enbrutbe FB. 9 ;
dentar fothrucud lib dond fir-sa i.
enbruithe n-ürsaille ocus cärna sa-
maisci do indarggain fo tbäl ocus
beüil TBE. p. 148, 11; Dat. dia
eöil ocus da enbruthi SC. 23.
ence, eneae F. innocentia
Ml. 24a, 19 i^Z'^. 1003), von ennac,
endac. — Sg. Dat. ind endgai in
Unschuld Gild. Lor. Gl. 260. — Sg.
Dat. i n-endgai nöemingen Hy. 7, 15;
ind endgai „in innocence" Gild.
Lor. Gl. 260.
1. ejijgch Gesicht; i. agad Corm.
p. 19'^TOcli-ruice ; clar-enech natus
cum tabuJata facie p. 43, 21; j. ainech. j^
— Sg. Acc. ina u-enech FA. 26 LBr.
(ina fir-etan LU.); PI. Dat. 6 in-
cbaib Corm. l. c; s. ös iuchaib.
2. euech Ehre. — Sg. Nom. nir
523
b'ail do Dia a lieuech-si ilo breith
p. 40, 3-' ; ni cöir . . enech cöicid do
brith FB. 04; Gen. fiad £es enig
SC. 41; ni fil imlot n-einig dait-so
TE. 14 LU.\ oc dcuam a n-enig
FB. 94; Dat. iss at slän-sa dot
enech heil an deiner Ehre TE.
14 Eg.\ Äcc. ro rir a einech ar
^^ cliuirm Lfj. 18, sij forriuth a n-enech
ocus a n-iuecligreso i). 141, 27;
p. 327, 40; födaig na ro tubaide
fria enech TE. G LU.\ dochoid for
m'einech ocus for m'anmain TBE.
j). 154, 2; nar lec dö th'enech do
milliud TE. 13 Eg. (milliud enech
LU., Gen. PI. oder zu, lesen enig?).
eiiech-§:ris M. „a fine imposed
for injuring or raising a hlush on
the face" Ö'Don. Suppl. ; vgl. Corm.
Transl. p. 66, On the Mann. III
2). 471, 473. — Sg. Acc. la henech-
gris FB. 71; PI. Gen. rii gnith ar
chiunn ainechgres Ml. carni. 2
(Goid." p. 19)? Acc. forriuth a n-
enech ocus a n-inechgreso p. 141, 27;
dofichim a n-enechgressa \x\ip. 328, 21;
inechgreso x^. 142, 21.
Qwtch.-\6g ,.honor-price" Sench.
M. III p. 536, 12; loghenech On
the Mann. III p. 471, 473.
enech-ruice Ehrenschändung
Corm. Transl. p. 66.
eneclauu 1) Ehren-preis, -tri-
hut, 2) Busse für verletzte
Ehre; Corm. Transl. p. 66; en-
eaclaun i. eraic O'Clery. — Sg. Nom.
2) ni daim enecland anad non
patitur honoris reparatio moram
Z"^. 430 {Sench. 31.); caidi in ene-
clann ro indsaigter isna cnedaib
Sench. M. III p. 536, 2; Gen. co
cethramthain eneclainni ibid. 20;
Dat. 1) na eineach na einiccland
als seine Ehre, als sein Ehrentribut
Leabh. na g-Ceart p. 98, 7; is e
Ciara« ro facaib do ri Chorco Lüigde
eneclann rig cm'cid dö Fei. p. LXI 32.
eng Spur; „eang i. lorg no sli-
ocht a track or footstep" O'Don.
Suppl. — Sg. Nom. ni con fess
eng na eis dib jj. 143, 2.
eug-ue cognitio. — Sg. Acc.
- cen engne et ceu firinni Wb. 2^
{Z-\ 655).
e-iiii't infirmus Z^. 862; vgl.
so-nairt.
^iiirte F. Schwäche Gl. zu Fü.
Jan. 24. — Acc. ar n-6nirti-ni in-
firmitatem nostram TFö. 4a {Z^. 862).
enlaitli F. collect. Vögel, vgl.
O'Don. Gr. p. 88. — Sg. Nom.
enlaith SC. 3; 33, e; p. 144, 4;
FB. 15; Gen. ceöl enlathe FA. 6;
hi riet enlaithe p. 143, 4; 144, 26 j
almai önlaithe FB. 49; enlathi
p. 310, 19; Dat. dind enlaith acut
SC. 4; Acc. foram for enlaith 2'>- 143, 8.
enmi€= lat. innocens. — Sg.
Nom. ennac FA. 19 (ennach LBr.);
PI. Gen. inna n-ennac Ml. 32a, 13
iZ^ 1003).
1. eö Brosche; „a pin, a bod-
kin" O'Don. Suppl; „a brooch"
On the Mann. III Index; eo i. rinn
O'Dav. Gl. p. 81; Corm. p. 17
emain. — Sg. Nom. eo öir ina brut
p. 131, 17; heo öir intlaide FB. 51;
p. 310, 32. _ _
2. eo i. lignum i. crand Fei.
Mart. 10 (eö ainglech i. crann
crochda in coimdedh O'Dav. p. 81);
eo örand Corm. p. 44 uball, „a tree
(j/eiü)" Transl. p. 165.
3. eö Lachs. — Sg. Gen. im-
medön iach {zweisilbig) Hy. 5, 72,
Gl. i. bratan ; focheird . . cor n-iach
n-eirred de FB. 87 er schnellte
sich einen Heide niachssprung, eines
von Cuchulinn''s Kunststücken (,cless);
Acc. foceird ich n-erred ind aib
FB. 24, tvobei ich = cor 'n-iach;
focheird hieb n-erred n-indnse
FB. 51; p. 310, 42; ich u-erred
mit Weglassung von focheird in der
Aufzählung der cless LU. p. 73», 8.
Vgl. noch rainic-sium tra ratha
Forgaill, ocus foceird ich n-erred
de tar na tri lissu, co m-böi for
lar in dunaid ciiirt von O'Beirne
Croioe, Siab. Concul. p)- 447, ivnd
zur Sache FB. 88.
1. eochuir Schlüssel; „a keif
Corm. Transl. p. 68. — PI. Nom.
eochracha na Teamhrach Torr. Dh.
p. 58, 2 {Form des Acc); Dat.
triana eochraib ecsi durch seine
Schlüssel der Wissenschaft TE.
I 18 Eg.
eoclmir
524
erbaim
2. eoclmir hrim, edge O'T?. —
Sg. Nom. cor ben a heochair dar
suil Corniaic Seyicli. 31. III 82 {die
Schärfe des Speers, crimall).
diii eöil SC. 23, s. feöil.
eöit s. ct.
(^ol SC. 45, 4?
eöla kundig, erfahren; pcri-
tiis Z^. 259. — Sg. Nom. madda
eola ^/7;l§j.,^; conid am eolach
hi feDarB'^ssir'328, 17; ba heolarh
goibnechta Tliree Hom. p. 108, 32;
Fl. Nom. eolich, eulig Z^. 261 (Wh.\
Gen. cet eolacb SC. 31, 3; Acc. le
heolchu aiiigel FA. 15.
eölas M. Wissen; heulas pmit«
ZK 35; eolas peritia Ir. Gl. 901;
eolus i. tuicsi iar foglaim O'Dar.
2). 81. — Sg. Nom. co festar cach
n-eölas SC. 43; is immda fis ocus
eolus in choimded p. 169, 29; Gen.
for immud . . a mor-eolais ibid. 9.
eolchaire „sorrow, mour-
ning" ffR. — Sg. Nom. ro gab
dan eolchaire immou mnäi EC. 5.
eöriia .Gerste; hordeum Ir. Gl.
779. — Gen. grän eörna FB. 63;
böirnm bec do bairgin eornai Fei.
p. LXI 44.
epaid F. veneficium Incant.
SG.; PI. Nom. aipthi Wh. 201»
{Z'\ 60). — Vgl. aupthach.
epelai s. eblim.
epeitu F. internus Z^. 264.
— Sg. Acc. fri hebiltin Gl. zu fri
eitsecht Hy. 2, 60.
epistil=Zaf. epistola ^2. 1030.
— PI. Dat. CO n-epistlib p. 19, 36.
epiur, epumc/i sage, s. at-Mur.
epscop = lat. 6 p i s c 0 p u s Corm.
p. 19; easpog jsraesttZ Ir. Gl. 982;
easbog ibid. 448. — Sg. Nom. epscop
Hy. 6, 21; Gen. Tassaig espoic
p. 22, 2; PI. Nom. epscoip ITy. 5, 31;
p. 42, 4; ocht n-espoJc ibid. 7; Gen.
na n-espoc ibid. 8.
er- wechselt mit ir-, air-, ar-,
aur-, ur-, die Praep. ar in der
Composition.
6r i. uasal O'Dav. p. 47 airchend;
er i. mor ibid. p. 81; ^r ellam i.
adbul ellam Gl. zu Hy. 1, 49 und
5, 95. — Sg. Nom. is cü othair 6r
Emna FB. 68, 12.
^r- öfter aus ess- {Praep a, ass)
und folgendem r entstanden, z. B.
erbairt für as-ru-bairt.
er- Z'^. 864 Particula intensiva,
vgl. er-chian.
era Verweigerung, ZurücTc-
tv eisung. — Sg. Nom. mad do
Ailill era ScM. 3, 13; tucad era
forru „they got a refusal" Three
Hom.p. 76, 29; Gen. cdin era SC. 26.
erail SC. 45, 8? 0' Curry über-
setzt: „a game in excess at chess",
vgl. erain no erail i. imforcraid
CDav. p. 81 mit Bezug auf Fei.
Jan. 1 (luid fo recht n-ard n-eraiu
Bairl, u-ersLil Laud, ard er&il LBr.),
allein LBr. hat nur zu der Lesart
eräin die Glosse i. forcraid.
er-äil, iir-dil Auftrag, Be-
fehl, Inf. zu eräilim.
cr-äilim III ich befehle, trage
auf; urälaim, urailim, furailim I
command, require, order O'Don.
Suppl. — Pract. Sg. 3 in maith
din ro erail Dia sund for ath«ir
na n-iresech Three Hom. p. 92, 5.
— Pass. Praes. sec. Sg. 3 no
erälta for maccaib Uisnig dul i n-
gabthib Lg. 12. — Inf. Nom. ni 9^
biad furaii niicli cöicid forru „that
no province tvould prevail against
them" Three Hom. p. 32, 2 {citirt
bei O'Dav. p. 94 unter der Glosse
furaii i. imurcra); Dat. in coimdiu
Un dia erail for Abraam „the Lord
himself enjoining Abraham" ibid.
p. 90, 16; oc a n-furäilforaibFJ..28
i,urail LBr.); ic a n-urail p. 191, 21;
do bar u-iräil Wb. 26» {Z'K 999).
eraim ich tveise zurück, ver-
iveigere. — Praet. Sg. 3 erais
Brigit „he refused B." Three Hom.
p. 58, 24.
eräin i. forcraid Gl. zu Fei.
Jan. 1, s. uräin.
eraise SC. 45, 4?
erbada lathe bratha FA. 33 „the
Orders of the Day of Doom"?
erbaim II ich vertraue an,
überträfe; nom erpimm confido
Wb. 6c (Z-\ 434). — Praes. Sg. 3
erbaid credit Ml. 14'i. — Praet.
Sg. 3 ro earb ^j. 41, 20. — Pass.
Praet. Sg. 3 ro herbad p. 40, 27;
525
Lcj. 14_L Fä. 28 ; ro erbad commis-
sum, creditum est Wb. 2b<^ [Z'^. 477).
er-bdg-im ich kämpfe, s. ar-
bägim. — Praet. Sg. 3 ro erbaig
Gl. zu bages Hy. ti, i7, crbagess
Gl. zu ar-baig ibid. la.
erball Schwanz; ball derid in
anmuuda Corm. p. 18; FB. 37 Eg.
erbalt mortuus est Lg. 17, 32,
vgl. at-bail.
tH'bart dixi, für as-ni-bart,
Praet. von as-biur. — Sg. 2 dirsau
a fot con erbart TE. lü LU.; 3 co
11-erbairt und sie sagte FB. 44;
to daig . . nach erbart frisin mnäi
TE. Ö LU. — Praes. Conj. PI. 3
CO n-erbrat ScM. 20, für as-ro-berat.
er-both s. ur-both.
erc Himmel; i. neamh Corm.
p. 19, ffDuv. p. 81.
ercear, ercdair, ercthar Lg.
17, 54V
er-chian sehr lange. — Sg.
Nom. is erchian ö suidiu Fei.
Prol. 122, Gl. i. adbul-chian.
er-chiuute bestimmt, erthintiu
Gl. zu definita, significatione
SG. 152=1.
erelioiliud M. decretum, de-
finitio Z'^ 802.
erchoit Schaden. — Sg. Acc.
ni derna nach n-erchoit doib Tliree
Hom. p. 76, 12. — Dazu ein Praes.
orchotim noceo, Sg. 3 arachoat
Ml. old, 10, Fut. Sg. 3 co arcöi
ad nocendum Ml. iQ^ {Z'^. 1094).
erchoitech nocens Z'^. 183;
urchoidech h\ Gl. 935.
er-ehor, ir-chor N. Wurf, s.
aur-chor, urchor. — 5"^. Nom. erchor
amnas Hy 6, 13; m'irchor Oss. III 2;
Gen. fut erchora Gl. zu fut roit
Hy. 5, 72; Dat. ar irchor gaithe
Gl. zu ar gssth Hy. G, le; Acc.
tarlaic . . irchur n-oll Oss. I 5.
er-cliomul Gl. zu lucar SG. 126^'.
erchotig-im III ich thue Scha-
den. — Praes. Sg. 2 cid arn-
ercotige . . don chiniud doenna Three
Hom. p. 74, 3. — Praes. der Ge-
icohnheit Sg. 3 ni erchötigend FA. 5,
ni erchotig {sie) do neoch dib LBr.
erchra Untergang; irchre in-
teritus Wb. 26^ (^Zl 183). — Sg.
Nom. bä hömun leo moch-erchra
do bith do Choinchulaind LU.
p. 121b, 41 {^ein früher Tod); Dat.
ar erchru pro defectu Ml. 31 a, 4;
tre erchra per eclipsin Z^. 868 [SG.).
er-chrlnlm I ich gehe unter,
verschivinde. — Praes. Sg. 3
amal arinchrin ut interit Wb. 32"
(Z2. 430). — Perf Sg. 3 ar-ro-chiuir
Fei. Prol. 67, 127, beide Male mit
der Glosse ro erchran {3. Sg. Praet.);
0 gabais rannairecht ni archiüir
biad fo a läim riam TBF. p. 142, 10.
erfciiid TE. 9, lo s. ergnaid.
erd^ta bestimmt, gewiss;
certus, quidam O'Don. Suppl. —
Sg. Nom. masa erdälta p. 170, 24
{si . . certum est); dianid erdalta a
haittreb denen bestimmt ist sie zu
beivohnen FA. 14; 34 (irdalta LBr.).
er-dain Vorhalle; aurdam pro-
domus, porticus Z'^. 7. — Sg. Nom.
erdam orda FA. 5 (erdad LBr.
schlechte Lesart); Acc. triasin u-
erdam n-orda FA. 31.
erdig s. airdig-.
ere, aere, eire Last. — Sg.
Nom. tüargabad fornn aire fochide
die Last derLeidenWj. 14^ (Z^884);
ro böi eire cuinge sesrige in cech
lomchrund dib FB. 81; ere 91;
aere ind nonbair ScM. 17; eri 22, 5.
Hierher auch airi SC. 33, 9, aeri 10
(fünfzig Lager auf seiner linken
Seite, und Fünfzig die Last dersel-
ben)'! airi desi Tochm. BF.p. 182, 23.
erechas s. airechas.
eret s. airet.
er-foehell s. eroeliell.
er-iuirg-im , ar-furigim I ich
verzögere, verioeile. — Praes.
Sg. 3 cid arid fuirig a foilsigud
(luiä detinet ejus manifestationem
Wb. 6a [Z-K 430); PL 3 erfuirgit . .
CO cend da bliada/i dec FA. 17 LBr.
er-gabiiu I ich ergreife, neh-
me gefangen; earghabhäil cap-
turing, taking jyr isoner O'Don.
Suppl. — Pass. Praet. Sg. 3 rö
hergabacZ . . lasin rig p. 46, 23.
er-g-al s. Ir-gal, aur-g-al.
er-garim ich hüte, hüte mich,
s. ar-garim. — Praet. Sg. 3 rom er-
gair Findchöem p. 328, 13. — Inf.
erge
526
erlam
Gen. denma maith ocus ergairi hnilc
(las Gilt'' zu thim und sich zu hüten
vor dem Bösen Ml. So«!, is Gl. zu hoc
exortationis genus; ibid. 35c, n.
^rge Aufstehen, Inf. zu ^rigim,
eirgim; eirge surrectio Z'^. 870. —
Sfj. Nom. erge scö SC. 45, 23;
Gen. CO trath erghi bis zur Zeit
des Auf Stehens TE. 12 Eg.; Acc. la
eirgi süas FB. 25.
1. örgua Gl. SU ergnaid LU.
Amra Cap. VII, 1.
2. erg-na Weisheit, Klugheit?
„eargna Icnoivledge" O'B. — Dat.
oder Acc. ar aliud ocus ergna ocus
aurlabra FB. 19.
ergnaid weise, klug. — Sg.
Nom. ergnäid sui LHy. Amra 91,
Gl. i. is ergnaid in sui; is im ingen
ercnid TE. 9, 10.
er-gorim ich erhitze. — Praes.
Sg. 3 ergorid . . ocus loscid FA. 17
{„it bakes . . and hurns . .").
eric F. Busse, Wergeid; eiricc
vindicta Z^. 249. — Sg. Nom. lan
eraic a athar do thabairt dö CCn. 7;
doratad eric a athar 0 claind Morua
do Find ibid. 8; Gen. fis na herce
„a Icnowledge ofthe eric-fme" Sench.
M. III ]). 94, 4; Acc. foremdid breth
ocus eric ar met in t-saraigthe ,,he
was unable [to award) judgment
and mulct becau.se ofthe greatness
of the outrage" Fei. p. LXXXVII 34.
erigim, ergim, eirg-im I ich
erhebe mich, stehe auf, für
ess-rigim. — Praes. Sg. 3 cotn-erig
cach dib diaraili FB'. 74; PI. 3 co
n-erget FB. 21. — Imperat. Sg. 2
erig SC. 30, 1; 12; eirig TE. 10, i';
eirgg uaim hebe dich von mir Lg. 9j
eirg ön muicc ScM. IG; eirg ass
geh fort SC. 35; airg ass . . cosin
magin i n-deochad-sa issin uisce
TBF. p. 150, 5; airg-siu dia guidi
dam-sa mache dich auf sie für mich
zu bitten La. 12 : 3 erged do ara-so
süas {dann) soll dein Wagenlenker
aufstehen FB. 9; PI. 2 eircid . .
cussin fer macht euch auf zu dem
Manne FB. 33; 6G; 75; eircid..
do thig m'aiti-seaF£.66.— T-praet.
Sg. 3 conom erracht iunossa so
dass ich. jetzt aufgestanden bin TE.
12 LU. {für ess-ro-racht\ — Vgl.
atraig, atracht, affraig.
er-imim I suscipio, recipio.
— Praes. Conj. Sg. 3 are n-airema
ut suscipiat Cam. {Z'^. 868). —
Part. PI. Dat. honaib selib eritib
Gl. zu sputaminibus suscepitis
Tur. Gl. 91. — Inf. aritiu, airitiu
re'ceptio ZI 264.
eriuiin N Fahrt, Fahren,
vgl. reimm; eirim riding O'Don.
Suppl. — Sg. Gen. di li'ias ind
erma FB. 43; Dat. lotär for erim
ibid.-^ taidled-som beös iu tan na
{für no) theiged for a erim secci
„ivhenever he tvent driving pasther"
Bev. Celt. III p>. 176.
eris = Zai. heresia, vgl. here-
tecda. — Sg. Acc. fir legiud prid-
chait eris dte Ketzerei lehren FA. 27.
er-labra Reden, Bede, s. aur-
labra. — Scj. Nom,. doratad erlabra
do Zachar Lat. Hy. IX Pref ; Gen.
ar a heölcha ocus ar ebas a erlabra
LHy. fo 'd^ {„for the goodness of
his eloquence"); Dat. briathar De
dorn erlabrai Hy. 7, 31 {„God's
ivord to speak for nie"):, is bes..
isind libur sa briathra na salm
anall do erlabrai änd Ml. 26^, g;
ar mo erlapra p. 142, 7; Acc. do-
bered forminde for a erlabrai SC. 5.
er-lam bereit, fertig, s. aur-
lam. — Sg. Nom. ba herlam ic
tuaslucad cest SMart. 43; is am
erlum-sa dö-sin ich bin bereit dazu
Three Hom. p. 26, 14; 17; cor iar-
faig in ba herlam in essair ibid.
p. 120, 18; ocus a immun erlam
leis Lat. Hy. VII Pref
erlam, „earlamh a patron
Saint" O'Don. Suppl.; zu Hy. 1, 49
die etymologisirende Glosse: erlam
i. er ellam, i. adbul ellam fri denaim
ferta ocus mirbaile; etwas anders
zu Hy. 5, 95: i. adbul all am fri
denam ferte ocus mirbaile. —
Sg. Not7i. conacna frim a herlam
Hy. 5, 100 {„her patronage"); Gen.
gabaid in t'aistire for gressacht in
erluma „the doorkeeper began inci-
ting thepatron saint" Fel.p. CXVII, 2;
Acc. ateoch erlam Sanct Brigte
Hy. 5, 95; bendacht for erlam Patraic
527
Hy. 1, 49 {Gl. i. for in erlam as
Patraicl; for erlam Brigte Hy. 1, 5i.
ei'lame F. Bereitschaft. —
Sg. Dat. i n-erlaime j). 40, 27.
erlattad Three Hom. p. 118, 3
(atracht suas O'dran erlattad) nach
Stokes „readihj", s. aur-latu.
er-luiid s. ir-loiul.
ernuiig- Sc3I. 21, 35?
er-mitiu F. Ehre, Ehren; reve-
rentia Z^. 2G4. — Sg. Ace. dobeir
airmitin fert honorem Wh. 11«.
ermitnig-im III ich ehre, ver-
ehre. — Praet. Sg. 3 ro ermitnig
. . in coimdid J5. 40, 37.
er-inür „rumpart". — Pl.Acc.
tre ermnrn 1. tre cathcliatha per
propivgnaciila LJSy. fo. 4a.
erna, vgl. cotis i. lie i. arneam
frisimelatar erna Corm. p. 14 cadut
(i. e. a stone i. e. a tvhetstone on
which iron loeapons are grouncl"
Transl. p. 42) •,irons for suspending
the eauMron On theMann. lll Index.
eriiaig-the, airiiigtlie Bitte,
Gebet, Beten, Inf. zu airnigim;
urusiigthep>rayerCorm. Transl.p. 166.
— Sg. Dat. ic ernaigthi erund Gl.
zu Hy. 5, 90; loc i tegtis deine do
ei'naigthe SMart. 23; Äcc. tria er-
naigthi m-Brigte p. 41, 37; 42, 3ß;
dorigne . . ernaigtlii p)- 43, 13; do-
gnith ernäigthe ocus athrige Gl. zu
Hy. 2, 26; PI. Nom. a n-ernaigthi
Hy. 1, 10; a airnigthe Hy. 1, 24;
Dat. i n-ernaigthib Hy. 7, 11.
eriiail F. Art, Gattung; „a
part, share, a sort, kind" O'JR. —
Dat. do muccaib ocus d'aigib alta
ocus d'ernail cacha tiada olchena
LU. p. 127;>, 37; Acc. s. unter
1. clithar; ni ro thomail tra Ciara«
näch he7'nail m-bic dia n-irthorad
sin ,,not any little kind of their
great prodiice" Fei p. LXI; PI.
Nom. atät . . tri hernaile 6 iacaib
necli a ath«rda Three Hom.p. 92, 39;
Dat. CO cetri hernailib ecsamlu
tened jj. 191, 12; iar n-ernailib
ecssLm\aib p. 170, 27; Du. Nom. di
ernail fuirri-side Goid.^. p. 101, 43
{LHy\
ern-bas, „earnbhäs death hy the
stvord" &R. — Sg. Acc. ar cecli
n-ernbas Hy. 6, 14, Gl. i. ar cech n-
iarnbas, „against every iron-death."
ernbude FB. 50 {„very yellow''
O'B. Croive Siah. Concul. p. 414)?
^rnedach freigebig Three Hom.
p. 84, 14.
ernim I ich gebe, für esrenim,
s. as-renim; eirnim largior O'Don.
Suppl. — Imper. PL 1 ernem i^reces
Gl. zu imptendamus LHy. fo. 31*
{Goid.'^ p. 64). — Praet. Sg. 3 er-
nais Hy. 5, 7, Gl. i. ro ernastar;
Dep. CO ro ernestar ibid. 49 Gl;
ro eirnestar Gl. zu asrir ibid. gi
und 87. — Pass. Praes. Sg. 3 eir-
nither is paid O'Don. Suppl. —
Conj. Sg. 3 ro erniter [lies ernither)
Gl. zu ro erthar Hy. 1, 49. — Fut.
Sg. 3 ro erthar l. c. — Inf. erniud
s. unter dimain.
ernithib p. 141, ijst corrupt.
erochell, für er-focbell, Sich-
hüten. — Dat. oc erochill lathi
brätha „in having heed of Dooms-
day" FA. 34, ar uamun LBr.
eroieliligim III ich hüte mich.
— Praes. der Geivohnheit Sg. 3
mairc nat eroichligeud in müinnter
sin FA. 30 LBr., nad foichlend LU.
eross puppis SG. 105» [Z'\ 788).
— Sg. Dat. (Jrist isius Crist i n-erus
Hy. 7, 57.
er-oslucad Oeffnen, Sichöff-
nen, FA. 2 LBr., gleichbedeutend
mit oslocud LU.
1. eivx Schwanz, Ende, Spitze;
„end, tail, fin" O'B.; „a spike"
Stokes, Eev. Celt. II p. 490. — Sg.
Gen. i n-diaid erri öencharpait
FB. 71 (andiaig err sencarpait jEgr.);
a herre Corm. Transl. p. 125 nathir;
PI. Gen. ic dichur gai ocus rend
ocus err ocus sieg ocus saiget LU.
p. 79a, 40 ; Dat. is and sin do reb-
laing ind err gascid ina chathcarpat
serda co n-erraib iarnaidib LU.
p. 80a, 21.
2. err M. der im Wagen stehende,
kämpfende Held, im Unterschied
von ara Wagenlenker ; eirr curruum
princeps Leyd. [Goid.^ pi. 57). —
Sg. Nom. err öencharpait FB. 35;
err thren FB. 71; eirr ti'en tressa
ScM. 15; bam eirr-se ocus bana
528
^Lr.ak^ixhA
Sjv\Si^
ara isind lathiu sa indiu Bev.
Celt. III iJ. 178 [Ciich. Death); Gen.
ich n-erred ist loohl Gen. PI.; Bat.
cless niad nonbair uas a errid öen-
charp«j< FB. 51 ; immad cless . . üas
a errid öeucharpait p. 310, 42; Acc.
dingbaim cacb n-errid p. 328, 11:
gach n-Qvcvid p. 142, 8; eter araid
ocus errid p. 3^8, 19; eirridp. 142, 20
{vgl. p. 327); PI. Nom. errid Ulad
CC. 1 (eirrith Eg.); p. 310, 7; ind
errid ocus ind läith gaili FB. 70;
Gen. foceird ich u-erred ind äib
FB. 24, hich n-erred n-indnse
FB. 51, 2^- 310, 42, eines der cless
Ciiclmlinns s. unter 3. eö; Dat. re
n-erredaib ri oencairptib FB. 35;
ar runn utaing errethaib er erquickte
uns mit sammt den W agenkämpfern
p. 141, 15; eter argaib erritib SC. 28, 6,
Gl. i. anradaib; eter Ulto erredaib*
Lg. 4, 9; Du. Gen. da imdai dec
" inaaerred dec Ulad FB. 2; p. 310, 2.
noco n-err SC. 143 für ferr, s. H.
ip. 334).
errach Frühling; ver Ir. Gl.
1070. — *S'^. Gen. gäith n-erraig
SC. 37, 6; adaig cach enüd [lies
errig) p. 311, 2g; Dat. i u-erroch
FB. 9.
errad, eirred N. Kleidung,
Bekleidung, Ausrüstung; ear-
radh, eirreadh dress, arniour O'Don.
Suppl. — Sg. Nom errad . . ilo
brothrachaib ocus brecänaib . . FB. 4;
noco n-erred anflatha viicht ist es
die Kleidung eines Unedlen SC. 34, 12;
^ bä suachnid a eirred n-glänXq. 18,17.
er-raud F. Theil; urrainn a di-
vidend, urrannaid they divide O'Don.
Suppl. — PI. Nom. na herranda
p. 41, 13.
errid p. 311, 26 s. errach.
erscar Schnitzerei? vgl. aur-
scartad. — 5*^. Nom. erscar do
dergibar p. 309, 33 {„carved fronts
of red yew" Süll.).
in da irrend Gl. zu Stigmata
Wb. 20<i (Z-\ 228\ vgl. Ir. Gl. 1007.
ro ertliar s. eruim.
eruchor tihia Goid.^ p. 31. —
PI. Dat. ar eroch[rlaib Gl zu in
tihiis Ml. 1 44^1. — Vomp 0 s. erochair-
chetlaid iihicen SG. 12^ (Z\ 183).
eruchorde tihiale. — PI. Dat.
airnaib eruchordaib Gl. zu pro ti-
bialibus Ml. 144^ (Z^ 791).
erud LU. p. 123i>, 15 (s. unter
äth), vgl. „earadh fear, terror, di-
strust" O'R.
1. es-, ess-, e- die Praep. a, ass
aus Z'^. 869; z. B. es-orcuu, ernim.
2. es-, e- em negatives Präfix
Z\ 8G2; z. B. essid, enirt.
1. es, ess Wasserfall; eas ca-
taract O'B.; besonders in Ortsnamen,
s. B. Ess Rüaid {vgl. O'Grady, Torr.
Dh. p. 115).
2. es din biad, unde esser Corm.
p. 24 iasc.
3. ess, eass esus est Beitr. VII 59,
vgl. esur.
4. es i. ecc („death") Corm. Transl. '
p. 70.
es j5. J.42, 7 für des, vgl. FB. 30.
es, eäs mustela Ir. Gl. 259.
es s. eis.
esain „hindrance offered to a
suiior, by which he ivas prevented
from appearing at courts or assem-
blies" On the Mann. III Index.
1. esair, easair a layer, litt er
O'Don. Gr. p. 99.
2. esair s. esar.
donu essaircfe s. tessurc. ^^
for essama Lg. 11 tvohl corrupt(^^
[oder zu ,,easomh welcome" CR.?),
s. foesam.
esamaln unerschrocken, lei-
denschaftlich; i. laseamain
O'Dav. Gl. p. 81, lasamain ibid.
p. 82; essamin intrepidus, constans,
firmus Wb. 16^, 23i> {Z'K 777). —
Sg. Nom. nibbät . . opond esamain
SC. 25.
esar, esser F. Essen; es din biad
unde esser Corm. p. 24 iasc. —
Sg. Nom. co riarfaig in ba hcrlam
in essair 27iree Hom. p. li'O, 1«
[nach Stokes Verbalform „ivhat
should be eaten", vgl. esur); Acc.
cosiu n-esair FB 57.
esar, essara s. esur.
eshae inutilis, esbatu M. inu-
tilitas Z^. 869, s. espae.
es-hat de sunt: ani Am testä
do chonilainus a cuirp {or na to-
I glüasachtaib ocus ar na nöedcnaib
cs-buid
529
eslinn
becaib ocus ar arailib torotliraib
(lerölib ua techtat a meit u-dlechtaig
ocus ara n-esbat araile l)aill a cuirp,
comslanaigfid in comdiu sin uli
thall isind esergi LU. p. 34, 46—35, i.
— Conj. Sg. 3 conua heseba nach
ni fortho do rudilse a n-delbe nach
a n-aicnid dilis ibid. 35, i. — Vgl.
teseba.
es-l)uid -F. Fehlen, vgl. tes-
buith ; esbaith „want" Corm. Transl.
p. 69. — Sg. Nom. nad rabi ni
bad esbaid üad FB. 4; is lugu mo
esbaid-se a hErinn ol Fiac quam
Dubtach Hy. 2 Praef.; Acc. la hes-
baid cec/i maithiusa FA. 20 LBr.
esca Wasser, vgl. esc i. uisce
Corm. Transl. p. 69, escadh qiiag-
mire, sloxigh O'Don. Suppl. ■ — Acc.
oc leim do dar aroile escai Fcl.
p. CHI G/ts he rvas leaping over
a certain water").
esca N. Mond; luna Z\ 229.
— Sg. Gen. aes u-escai „the nioon''s
age" Nancy Gl. 2; Dat. cona escu
iSP. III 2; Du. Nom. taidbsiu tar-
fas tan ele do Finden i. da esca
do t«rcabail o Cluain Eraird, i.
escai ordaige ocus escai aile airgide
Three Hom. p. 104, 24.
escaide lunaris. — Du. Acc.
frisin da mi deacc escaidi Goid.'^
p. 53, IG.
escaiue, „easgaine cwrse, cursing"
O'B. — Gen. canaid Vatraic psalmu
escaine forru Three Hom. p. 36, 17
(„psalms of cursing") ; ro iurim . .
hrethir n-escaine fair co n-epil fo
clietoir ibid. p. 104, 14 {„a loord of
hanning").
6s-cara, tes-cara 31. inimicus
Z^ 255.
escid unermüdlich, rastlos;
escith, escaid impiger Corm. Transl.
p. 65. — Sg. Nom. am escid-sea for
atha FB. 35; nir bat ro-escid SC. 26.
cs-coin-la er {sie, es) geht her-
aus. — Fr aes. Sg. 3 ni jescomlai
non prodit, exit SG. 3a (Z^. 870).
— Praet. Sg. 3 a n-asrochumlai
Gl. zu, profectum SG. T^ (Z^. 462);
dia ro escomla a anim asa churp
als seine Seele aus seinem Körper
ging FA. 3; in tan ro escomläi asa
curp 31 LBr. (conruloi a curp LTJ.)\
cosin corp cetna asa rescomloi
FA. 31 (rescomla LBr.). — Fut.
sec. Sg. 3 atbert . . cond-escomlaifcd
adaig domnaig docüm nime Three
Hom. p. 122, 4.
escoii communis LHy. ll''.
es-coii-grur , es-coii-grim I ich
lasse ein Gebot ausgehen; vgl.
for-con-gur. — Pass. Praet. Sg. 3
ho hescongrad 0 rig Koman es ging
ein Gebot aus S3Iart. 10.
escor „fall" Fei. Prol. 63.
<3se, <isse F. Spur, vgl. eis. —
Nom. acso bar n-essi „here is your
ancestry [lit. traceY'Fel.p. I.XXXVII;
Dat. bid Mag Da gesi co bräth dia
n-esi Oss. II 7 {nach ihnen); Acc.
tar esi po.st, pro Z^. 657; bai ade
and tar esi m-Benigui tri fichtea
bliadne „after Benignus" Tir. 2;
darm esi Gl. zu Mm lorg Hy. 6, 2;
tar a n-essi hinter ihnen FB. 10;
olcc tar esi n-uilcc malum pro malo
Wb. 5'i; dar essi a mathar p. 40, 10.
es-eirge N. Auferstehung;
esseirge resurrectio Z^. 229; 870. —
Sg. Nom. a eserge Gl. zu Hy. 2, 45;
Gen. niurt u-eseirge 7, 5; 10; Dat.
i n-heseirgiu Z'^. 230.
ess-iMm I ich trinke, s. as-ibim.
— Praet. Sg. 3 co n-essib di'g ass
Lat. Hy. II Pref
essid s. es-sid.
"essTTh = exiiüs, Ausgang. —
Sg. Nom. atbert 'Patraic is do clan-
naib a brathai- fögnifitis a chland-
suHi CO brath . . , ocus ro päd essith
amla/VZ „and the issue was so"
Three Hom. p. 28, 26.
es-iudraic unwürdig, von in-
ricc dignus Z'^. 878; „eisinnric /'aZse,
betraying" O'Don. Suppl. — PI.
Nom. uair roptar esindraicce p.
41, 16; ceunaige esinraice FA. 29
(esindricca LBr.).
esliun gefährlich, Gefahr?
„eislinn i. eisinill no edaingean,
erroneously geritten for eisinnil,
insecure" {Y) O'Don. Suppl.; „tveaTc,
infirm, assailable" O'B. — Sg. Nom.
ar cech n-eiclind bas eslinn dom
churp Hy. 6, 15 {„dangerous"). Gl.
i. bäs inill; is nau tholi diant es-
34
eslis
530
etiich
linn giias SP. IV i („he «'s a leaky
harli in danger ous feril"]-^ Acc.
imtheit i n-äg i n-eslind SC. 37, i7.
6sliss vgl. „eislis neglect, mis-
take" 0 it. — Sg. Nom. ni epelai
faill na esliss p. 141, 24 (na heis-
lis LU.\
douu esmart Hy. 3, s {Gl. i. douu
essaircfe i. dogena ar tesargain),
vgl. escmairr i. taiscelad no tesar-
gain O'Dav. p. 81?
esmbert FB. 44 Eg., asbert LU.
esiiad eine Art Musik; ar ba
hcsnad ainm in chiuil dignitis na
fianiB uman bfulacht fiansfe Corm.
Transl. p. 69 (,,for e. tvas the name
of the miisic which the Fians used
to make around their fulacht fian-
sse"); vgl. easna i. abhran {„song")
O'Dav. 2). 81. On the Mann. III 381.
essiiae FB. 27 Eg. s. asiia.
es-org-iin, -orcim I ich schla-
ge, tödte. — Praes. Sg. 3 asoirc
SG. 33a {caedit, excidit Z^. 869). —
Part. Sg. Nom. is ho suidib ro pu
esartae Tur. Gl. 94 {„it is hy these
he was smitten"). — Inf. esorgun.
— Vgl. imman-esoirg, tessurc.
es-org-iiii, -orcun F. Schlagen,
Tödten, Schlag; esorgain i. com-
brudh, orguin i. marbadh, amail
adeir: fuil esorgain sgcö orgain
O'Dav. p. 80. — Gen. mini na
hesorgni FB. 48; Dat. do sroigled
ocus d'esorcain na pecthach FB. 15;
occo esorcuin SG. 67a {in excisione
sua Z\ 869) ; PI. Dat. i n-esaircnib
Gl. zu in plagis Wb. 15d (Z'^ 8691
1. espa, espae imitilis, s.esbae.
2. espa, espae, esbae tlnnütz-
lichkeit, Thorheit, Spielerei;
„idleness" Corm. Transl. p. 65; i.
diomhaoineas O'Cl. — Sg. Nom.
mör espa SC. 28 (espae H.); is espa
i. is feles LU. 561», 22; Dat. oc
clesrad ocus oc espai dona slogaib
p. 46, 25; Acc. eter briga ban-espa
SC. 28, 4 (banespse H.).
espaehunjiüts, thöricht; amal
bith espach no deid Gl. zu vehit
otiosus Ml. 35c, 25 {Z^. 870); is
espach sein „that is idle" Hy. 2
Praef.; Lat. Hy. XII Pref.; is es-
pach in siiil cäeim fil at chind-sa
cen a beith for adart bi fail fir
Three Hom. p. 64, 22.
esrecht, „eisrecht a toy, a Utile
cat, dog, or pet of any kind".
O'Don. Siippl ; i. in t-oircne (i.
gairit) no in sporan (i. fada) no in
mesan no na reaclita rouaisi bit
aigi CDav. p. 82; Corm. Transl.
p. 64. — PI. Nom. milchoin ocus
estrechta Corm. p. 34 orc treith
{„greyho^mds and pTaythings").
esrechtaid exlex SG. 113»
{Z\ 793).
es-sid Unfrieden, von sith;
vgl. essad („disease") i. essid i. ni
sid Corm. p. 18. — Sg. Dat. ro ,.
böi i n-essid fris Lg. 14^ j^''
es-slabar cach fairsing {„every-
thing ivide") Corm. x>- 40 slabrad.
es-sreidim III ich giesse aus,
streite aus. — Praet. Sg. 3 oen
tra dona ruthnib ros esreid grian
na firinde isin domun Tliree Hom.
p. 4, 9. — Inf. Dat. iarna n-esrediud
fomagMurthemnii?er.CeZi.IIIjxl77.
esur Fut. Dep. von Wurzel ad,
lat. edo, vgl. Beitr. VII 59. —
Sg. 1 conda esur biad ocus co ro
chotlur his ich Sp>eise gegessen und
geschlafen haben iverde FB. 31 (esar
Eg.); 2 atä biad lat cen con essara
ScM. 3 ; 5 besu dagduine ci ni estar
cach tüari Wh &> ihonus homo etsi
non edit omnem cihum Z'^. 468).
— S. 3. ess, eass Praet. Pass.
1. estecht Tod s. 1. ^itsecht.
2. estecht Hören s. 2. eitsecht.
et FB. 38 ioohl 3. PL zu am
ich hin.
6t Eifer, Eifersucht; et, set
zelus, aemulatio Z^. 20; vgl. etrad.
— Sg. Nom. «et mo ort do gabäl
Wh. 23ti {aemulatio capiendi ordinis
meiZ^. 336); for n-etfri saibapstalu
darm chen-sa TT^. 16i^ [Z'K 649);
Gen. ind eoitG^Z. zu zeli HU. 32^, 1; idu
eöit TE. 8; eöid 7 Fg.; deoga dermait '
a heta SC. 48 {„of her jealousy'V
ctach -ZV. Kleid, Kleidung;
etach, eitach vestitus Z'^. 810. —
Sq. Nom. rebthair a etach immi
FB. 67; in t-etach Gl. zu Hy. 5, 84;
Gen. ind etaig bruinnidi Gl. zu fasciae
pectoralis Ml. 144^= (Goid:^ p. 31);
531
etar-nid
Acc. etach n-datha SC. 34, 12;
FB. (j7; gaibid immib a n-etach
sumite circum vos vestnn M^h. 27'^
(Z-\ 225); etach Gl. zu tlillait
Hy. 5, 82; PI. Nom. etaige na
merlech j3. 45, 3; etaige gcla Thrcc
Eom. p. 68, 29; Gen. cet d'etach
(n-etach?) gach dadha bricc TE.
10, 15 Ecf. ; Dat. dia n-etaigib FA. 27.
Jf etacli Xff. 5. 5?
'^ ötaiffim 111 ic/i iiw eifersüch-
tig. — Imper. oder Conj. Sg. 2
l)ep. ni etaigther-su Ml. 5{)^'. —
Praet. Sg. 3 iarsin edaigis setig
Dubthaig immon cumail Three Hom.
p. 52, 25.
etc etaim I ich finde. — Praes.
Conj. PI. 3 CO u-etat indeb in
betbo ut assequantur hierum inim,di
Wh. 31i>, 19 (Z2. 1097). — Praes.
sec. Sq. 2 ni co n-etada non inve-
nires'SG. 188^ {Z-\ 504); PI. 3 co
n-etaitis ut inveniant Ml. 130^. —
Pass. Praes. Sg. 3 ni etar non
impetratur Wb. 17<l (Z'^. 504); Tir. 3.
— Praes. sec. Sg. 3 etaide Hy. 5, 3 ;
zusanimoi gezogen conna hetai focul
I fort chend i cörai ScM. 14; ar ni
•^ I eta gabail disside La. 6^ (ar na
Mieta)'? — Praet. Sg. 3 uair na ro
1^ / etad uadi weil nichts von ihr er-
^ V^ ^(i^H/i wurde La. 12: connar etad ni
'f döii) asna amsili sin ü)id. . Vnl. etas.
ni etaim Gl. zu Hy. 5, ii s. fe-
taini.
etau M. Stirn; frons Gild. Lor.
Gl. 86. — Sg. Dat. ro mair in Ion
läith assa etun Eev. Cell. III p. 181;
don etan fronti Gild. Lor. Gl. 103;
gipne . . for a etan p. 311, 2; Acc.
folt . . fair CO hetanp. 131, 20; snithe
oir fria etan ibid. ; ggeth garb . . ina
firetan „ . . rigJit into their forehe-
ads" FA. 26 (,ina n-enech LBr.);
PI. Acc. fri etnii dam dan bätär
fedmand la firu hEvend cosin n-
aidchi sin LU. p. 131, 1.
etarbaeli nutzlos, von torbach,
torbe. — Sg. Acc. comtinöl n-ecraib-
dech n-etarbach na moc mallachtan
FA. 1 {„unprofitable").
etarbiias in der Luft? ,.eadar-
bhuas, etarbhuas sivinging in air,
tvhirling aloft overhead" O'Don.
^ ^ &)C<^U) ; 3 ^. 'L^\ui^. %^. Pc^
Suppl.; sccht clesliani flehet üasaib
etarbüas „twenty-.'ieven feat-figures
ubove them in mid-air" Siah. Concul.
p. 378; ba hetarbuas tarraid h6
FjB. 64; oss^ etarbüas imbi imma
ci'iaird 87; no cinged for a chülu
etarbüas 88.
ctarbüasach in der Luft be-
findlich? atracht Cuculaind . . i
nellaib etarbuasacha inn aeoir On
the Mann. III p. 448, 27 {„into the
troubled clouds of the air", im
Index jedoch „hovering").
etar-gaib intercipit SG. 52»
{Z^ 874).
etar-g'aire Trennen, Tren-
nung; eadargaire „Separation, di-
stinction" O'Don. Suppl. — Sg. Acc.
ni rabi . . fer no laniad a n-etargaire
der sie zu trennen ivagte FB. 15.
etar-g-ue, etareue coqnitio,
intellectus Z\ 874. — Sg. Dat.
iar n-etargnu ocus atreb LHy.
fo. IIb i^Goid.-' p. 67).
etar-g-uide, on edurguidhe Gl.
zu ab adoratione Corm. Transl.
p. 1 adrad; eadar-ghuidhe inter-
cession (fDon. Gr. pi- 341. — Sg.
Acc. tria etarguide in choimded
„throuqh Ins intercession ivith the
Lord SMart. 20.
etax'lam occasione data, op-
porttine Z-. 874; ni lugu imme-
folngi sonartai do neuch in cotlud
indaas bid suide garait no sessed
etarlam Ml. 135» {„not less than
Short sitting or standing occasi-
onally" Goid.'^ p. 26); tanic athair
in maic etarlam Corm. Transl. p. 85
greth.
etailu FB. 24?
etar-lüamaiu in der Luft
fliegend? — PI. Gen. en n-etar-
lüamaiu FB. 47.
etarmaige FB. 47?
etar-uid, etamaid Hinterhalt;
eadarnaidhe ambuscade O'Don. Gr.
p. 279. — Sg. Dat. ro batar i n-
etarnid ar na cleircheib Hy.lPraef.;
PI. Nom. in tan dorata na hetar-
naidi ar a chinn ö Loegaire ibid.\
Gen. fiad lucht na n-etarnade ibid.:,
Acc. foräccaib etarnaige cec/j be-
laig ior a chind Three Hom. p. 24, 1.
34*
etar-scaraim
532
etar-scaraim II ich trenne. —
Praes. Conj. Sg. 3 ma eterroscra
Wb. 9^> [si seccsserü Z-\ 874\ —
Imper. Sg. 2 etarscar na firu FB. 15.
— Praes. der Gewohnheit Sg. 3 ni
etaj'scaraun a menma fri pecdaib
Three Hom. p. 94, i. — Praet.
Sg. 3 cid ronn etarscar ivas hat
uns getrennt TE. 13 LU. — Pass.
Praes. Sg. 3 itarscarthar dirimitur
Cr. yit {Z^. 874). — Fut. PI 3
eterscertar a coirp et a n-anmin
friu Wh. Bi» {Z^. 475). — Inf. etar-
scarad separare. separatio Z'^. 874.
etar-solus, eadar-solus tivilight
O'Don. Gr. p. 341.
etar-sröii F. „the gristle hetioeen
the nostrils"; Sg. Dat. don etarsroiii
Gild. Lor. Gl. 116 zu internaso.
etar-üarad M. Kü hlung , Kit h -
le, vgl. füar; i. etarfuarad Gild.
Lor. Gl. 269 zu ad etheria laetus
vehar regni refrigeria. — Gen.
frisin tir n-etarfuartha FA. 24 LBr.
(etordorcha LU.); Sg. Acc. nach
n-etariiarad „any coolness" FA. 30
(etarfuarud LBr.).
etas, etastar stellt sich als Praet.
und Fut. Passivi zu etaim .ich
finde, kann aber der Form nach
nicht Verbum simplex sein. — Pass.
Fut. Sg. 3 mani etar uad-som, ni
etastar huaim-se wenn es nicht von
ihm gefunden wird, von mir tvird
es nicht gefunden werden Beitr.
VII 64 (Vit. Trip. Fg.). — Praet.
Sg. 3 ni hetws huaim fess ri fer
dib nicJit wurde von mir erlangt
mit einem von ihnen zu schlafen
TE. 5 Eg.; ni hetus huad p. 144, 7.
ete Flügel; ette pinna Z'^. 765.
— PI. Nom. eti SC. 6; Gen. tre
sciath n-ete {Sing. ?) 7 ; Acc. tennait
a n-ette fria curpu FA. 33 (etiijBr.).
etech, eiteach refusal O'Don.
Suppl., vgl. eitchira.
etechail volucer h: Gl. 1066.
eteg-iijüth, anblüth n-eu n-ete-
gnäith FB. 45, 47, eitignaid Eg.
(„a bird j)lume ofthe usual feather"
Sullivan) ?
etechte unrecht, ungesetz-
lich, N. Unrecht, s. techte;
etechtai. mdligtechimlaivfitl O'Don.
Suppl. — Sg. Dat. for etechtu ail
SC. 25 auf eine ungesetzliche Be-
schimpfung oder auf Unrecht {u,nd)
Beschimpfung? Vgl. for a thechtu
thoich ibid.
etelaigim III ich fliege. —
Praes. Sg. 3 etellaigid a aouar volat
solus Corm. Transl. p. 113 mer. —
Conj. Sg. 1 Dep. cura etelaiger
cusna hardaib Gild. Lor. Gl. 264
{donec . . ad alta evolare valeam).
— Vc)l. aird-eitiollaim I fly on high
O'Don. Gr. p. 340.
1. eter, etir Praep. mit Acc.
{Dat.: Lg. 18, is; y. 131, 26; FA. 6;
SG. 28; yy, 12; FB. 29; 48) zwi-
schen; inter Z'^. 656; in der Regel
abgekürzt ^i- geschrieben; eter FB. 1;
etir Lg- 4 9 Eg. ; TE. 2 Fg.; SP.
I 1; itir lOKl. V 15; Hy. 1,3; itir
TE. 3 Eg. ; CC. 2 Eg. ; FA. 5 LBr. ;
7; 13; 26. Mit Artikel: eter na
mnä FB. 21; eter na hairichtaib
FA. 6. Mit Pron. personale: 1. Sg.
ctrom Hy. 5, 96 ; etrum 7, 42; etrwm-
sa Lg. 19; 2. PI. etruib Lg^_^
FB. 59; 3. Sg. M. etir SC. W(Tl.
etarro FA. 5; 6; 8; 24; FB. 16;
etarru CC. 2 LU.; FA. 6; CC.
7 LU.; SC. 7; FB. 26; 31; 63; 73;
(74; 82;) 94; etnrruXff. 16: g'cM.5: 19;
etarruib Lg. 16 Eg. — Gebrauch
1) ziüischen, unter: ro croth . . a
brat eterCoinculaind ocusFaind ztvi-
schen C. und F. SC. 48; FB. 61;LgA^
robbet etrom ocus pein Hy^ ö, 96;
FA. 8; etir tenid ocus fraig SP. Ii;
SC. 10; FB. 26; FA. 5; na fil eter
creduma ocus findruini, atä eter
Loegaire ocus Conall der Unter-
schied der zwischen Kupfer und
Silber besteht, besteht zivischen L.
und C. FB. 58; cuing airgit etarru
CC. 2 LU; SC. 7; FB. 31; 82;
FA. 5; 6; ro böi in cocad eturru
der Kampf zivischen ihnen ScM. 5;
Lg 16 ; no thogfaind-se etruib Lg. 9;
J^'a 24; is bec duit etorro es ist
dir ein geringer Unterschied zivischen
ihnen CC. 1 LU.; FB. 73; co ro
leiced eturro ivurde zivischen, unter
sie gelassen ScM. 19; FB. 16; 21;
74 ; rointir . . etorro werden unter
sie vertheilt FB. 63; 59; Lg. 4;18, is;
^^ !
m
i^ iL.jU i\U. tM)
'a^,ih^
53B
XCto/wiA. 'Vvff^ eJJLic,^,^
"^^ < ^*vv,^-5.
fi'(7. 28; 29, 12; p. 131, 26; FJ5. 48;
94; SP. V 15; si'iil chilirech eter
yf-da rethi If). 9; F^. 18; F^. 27;
82; etiV cec/i da dorus ScM. 5;
CO. 2; tocuirius ctriim thra na
huile uert so Hy. 7, 42. — 2) eter
. . 0 c u s (i s), e t e r . . n 0 soioohl . . als
auch: itir foss no utmaillc Hij. 1, 3
(i. cid fossidecht i. cid forimtecht);
etir la ocus aidchi Tag und Nacht
Gl. zu Hy. 6, ig; eter aite is cho-
malta sotvohl Pflegevater als auch
Milchhruder SC. 29, 3; 44, 7; et«-
i-ighu ocus coemfiru TE. 5 Eg r;
p. 142, 20; 144, 9; F^. 7; FB. 6; 12;
etir cruth ocus dcilb ocus ecuscc
ocus chineul TE. 2 Eg • CC. 3 Eq. ;
FB. 1; 4; 30; 83; 84; eter min
ocus anmiu SC. 37, s; FB. 47;
eter chois ocus ech j^- 46, 27; itir
thes ocus tüaid TE. 3 Eg.; eter
üacht ocus tess FA. 26.
2. eter, etir Adv. durchaus,
gar als Verstärkung der Negation';
omninQ Z'^. 613; gewöhnlich abge-
kürzt et' geschrieben; eter FB. 75;
etir SC. 9; FA. 21; itir TE. 3 Eg.;
FA. 17 LBr.; 21. — Gebrauch:
ni dligthi comardad fris eter F5.
41; 43; 73; 75; 82; 90; SC. 40;
amal na beth etir FA. 17; FJB. 11;
cen pein aud etir FA. 21; cen
labrad fri uech etir SC. 9; cia
hainm-siu 6tir TE. 13 Eg.; 16.
eter- s. etar-, etir-.
eter-cert 1) Entscheidung;
etarcert 2) interpretatio Z"^. 874. —
Sg. Nom. 1) nach dernad etercert
düib FB. 75; 2) etirchert a anma
Fei. p. GVL
etercertaim II interpretor;
Sg. 3 ni etercerta South, bl'^.
eter-cian loeit entfernt, F. die
weite Ferne? — Sg. Dat. ond
insi etercein tall ron jener fernen
Insel LU. p. 126a, 25; cia beit
üait i n-etercein SC. 45, is; i n-
eterceni {sie) üad LU. p. 36^, 2.
etere SC. 45?
eter-g-leinl co n-accatär fer mär
oc eterglem na cserech LU.p>. 23b, 19.
eter-gleod M. Entscheiden,
Entscheidung; eidirghleodh di-
stinction D'Don. Gr. p. 279. —
Sg. Dat. d'etcrglcod a cesta FB. 42;
Äcc. femdit . . a n-etergleod FB. 41.
eterius 31. „hostageship", vgl.
aitire. — Sg. Dat. teora maccoemu
batar a n-eterius oc Loegaire Threc
Hom. p. 26, 24.
ötg-ud M. Kleiden, Klei-
dungsstück. — Du. Nom. bäi
da etgud immi i. füan . . cliab-inar
sroil LU. p. 81a, 25.
etliaim ich gehe; eathaim I go
CR., vgl. atetha. — Praes. Sg 3
cthaid 0 ur co bor es geht von
Ufer zu Ufer Corm. p. i8 ethur.
— Praet. Sg. 3 ba hole lathe etha
dö Sc3I. 3, 9?
ethaite „birds" Tfiree Hom.
p. 100, 19.
ethar Fähre; stlata SG. 35a
{Z'^. 782); ethur „a /crry?;oai" Corm.
Transl. p. 66. — Sg. Nom. ethar
coitchenn Sench. M. III p. 208;
Fei p. CXXXIV.
e,i\ivAY = lat. aether. — Gen.
ind ethiuir etheris LHy. fo. 12a;
Acc. ethiar FB. 81.
etig: hässlich, vgl. ad-ötig. —
Sg. Nom. cid älind cid etig aut for-
mosum aut turpe SG. 2d^\ e {Z^. 234);
eitig fri hairechtus FB. 37 Fg.; ni
hetig SC. 33, 17.
6tim III ich kleide, vgl. etach.
— Praes. sec. Sg. 3 ba hesseom
no da biathad ocus non etedp. 131, 12.
— Pass. Praes. S'-c. Sg. 3 sochaide
dib no hedithe 0 cbilic SMart. 22. —
Inf etiuth vestitus Z\ 802; Dat
conid dö ro choimet Dia in bocht
dia etiud dass Gott für ihn den
Armen aufliob, dass er ihn kleidete
SMart. 12.
etil! aves Ml. 39c.
etir-decai i. doecai ind inme-
donach Gl. zu introspicit 311 61a.
na hetire „the hostag es" Fei.
p. XXXIII, s. aitire, eterius.
etiud s. etim.
etlaim „I fly" O'B. — Praes. ■^
der Getoolmheit Sg. 3 mos etlann
si Lg. 9: „etlonn he absconds, 4^
evades" O'Don. Suppl.
etoich unwahr sehe inlich ;
Dat. toich dl etoich Wb. 4d ypro-
babile ex improbabili Z'^. 862).
534
fäcabaim
6t oirthech u iifru clitba r, s. toir-
thech. — Sg. Nom. mallachais Pa-
traic an inber sin conid etoirthech
osin ille he Three Hom. p. 16, 23.
<:'tol F. „xmivill". — Dat. beith
fo etoil maic Maire Cod. Boern.
{Goid:^ p. 182).
etor-dorcha FA. 24 dämmerig,
„lightless" Stokes. Vgl. etar-solus.
etorsoude, PI. Nom. ettor-sondi
haritona Goid.^ p. 51 (Wien. Gl).
etrad N. libido. — Sg. Dat. do
ätrud SG. G8b (Z-\ 224).
etraiii, „eattrain interfering,
going between, interposition" (JiR.
— Sg. Äcc. dogni . . a u-etrain FB. 33.
etre, „eitre furroio" Corm. Tr.
p. 65 etarce. — Fl. Dat. tancatar
topair gela ocus srotha taitnemacha
asna hetngib Three Hom. p. 68, 28;
ibid. p. 70, 1.
etreöracli„/"ee&Ze, loealc" O'B.,
vgl. treöir. — Ado. dorn gentais co
hetreöracb SC. 34, le?
etröcaire F. Unbarmlierzi\g-
keit; cruelty O'R.; „severity of
laio" O'Don. Suppl.; s. tröcaire.
— Sg. Nom. p. 17ü, 15.
etrocar unbarmherzig, s. trö-
car. — Sg. Acc. fri cech nert . .
n-etröcar Ey. 7, 43; PI. Nom. air-
chinnig etröcair „merciless mana-
gcrs" FA. 25; Dat. dona hetro-
cairib ^j. 170, 26.
etrocht glänzend. — PI. Nom.
F. mnä . . etrochta FB. 53.
etrochta F. Glanz; eadrochta
brightness, ivhiteness 0 Don. Suppl.
— Sg. Nom. etrochta suechtai
Hij. 1, 10; FA. 7; Dat. 0 etrochta
liac logmar ibid. 18; J.cc. fri etrochta
retland ibid. 16.
etromm leicht, s. tromm. —
Sg. Nom. dath n-etrom SC. 37, 10;
PL Nom. is airi. asbertar (nämlich
c t und p) etrumma ocus slemna
huare näd techtat tinieth SG. 25», 8
(levia Z\ 862\
etrumme dissimilis Z'^. 872.
etruth FB. AI?
etsecht s. eitsecht.
ettech p. 311, 3 Adj. von ete
Flügel?
ni ettis s. eitchim, etech.
etualaug Unrecht; eatualaing
„injury, protracted suffering" O'B.
— Sg. Gen. oc ascin ind etüalaing
ocus ind anfir FB. 15. — Vgl. ar
run etuailugistar Dia Gl. zu indi-
gnante Ml. 62''.
a eua Hy. 2, 24 Gl. i. a mathe.
dorus euluighthe „ivicket-
gate", s. unter geis, vgl. eläim. ^-*k
eurum Lg. 19 Eß^ für iarum. (V/
f prosthetisch am Anfang vieler
Wörter im Mittelirischen und in
der spätem Sprache, vgl. Wi.
Gramm § 108.
fa, fj'i s. fo.
fä, l)ä (bhä) oder, skr. vä; in
. . fä utrum . . an Z'^. 748; O'Don.
Suppl.; in duit fein fa do nach
ailiu SG. 209iJ; imba bäs ba bethu
Wb. 23I' [utrum sit mors an vita);
deca namma in bä teclaim na
fertas dogena fanan-imscotad LJJ.
p. 64i, 6. — Vgl. fanacc.
faWira palpebra Ir. Gl. 79
s. abra.
laca, facca, facfed, faco s. ad-
ciu,feccim ; ar na facistea(5. Sg.Fut.
sec. Pass.) SMart. 14. Vgl. faicciiir.
fäcabaim, fäcbaim I ich lasse
zurück, bei Seite, verlasse;
für fo-ath-gabim, relinquo Z'^. 881.
— Praes. Sg. 1 fäcbaim Concobur
fri läim ich lasse C. bei Seite FB. 94 ;
PI. 3 foäcbat deponunt Cr. 18''; fäc-
bait sie lassen ziirück FB. 56 ; 57. —
Conj. PI. 2 CO fargbaid (fo-ro-ath-
gabaid) FB. 26. — Praes. sec. PI. 3
conna facabtais CC. 1 LU., facbatis
Fg.; p. 143, 5. — S-praet. Sg. 1
fot räcbus-sa reliqui te Ml). Sl^), 1;
2 foracbaisiu ocainni (für fo-ro-ath-
gabais-siu) Sc3I. 7; foracbais 9; 14;
3 fäcab Tir. 2; 8; facib ibid.;
foräcaib p. 41, 9; FB. 79; for-
facuib TE. 8 Eg.: farcaib Gl. zu
Hy. 5, 77; Sc3I. n H; fos fäcaib
535
fäeii-chless
er verliess sie FB. 13; fod räcaib
i'o claen (für ro ath-gaib) der es
schief Hess FB. 26 : conid farggail)
Htj. 2, 10 ; conna fargaib ni de
Sc3I. 17; fäcbaiside [für fäcbais
side) FB. 67; fäcbais ibid.; PI. 3
foräcsat Tliree Hom. p. 94, 35;
foracsat a tir opus a tal?«am ibid.
p. 96, 15; forfacsat ibid. jj. 116, 2g.
— Ftit. PI. 3 no coii faicebat
ScM. 3, 12. — Pass. Praet. Sg. 3
foracbad (für fo-ro-ath-gabad)
ScM. 7; forräcbad TK 8 LU.
{Zioeimah; ro faccbuth TE. 8 Eg.
— Inf. Nom. fäcbäil iii tigi FB. 13;
Gen. ni scel fäcbala hi lusc »S'C.37,ii;
Dat. do fäcbäil TE. ISLU.; d'facbail
ac?<m-sa ScM. 7: forsua feraib aile
FjB.82; iar facbail ibid. 38; Äcc. ait-
chid fris a facbail co diriuch ibid. 26.
facca, facfed s. faea.
facheil .*. foichell.
ni ro-l)ar-fac*Lllsem Sc3I. 5,
robofaclemur H.?
fadeiu, fodein selbst; bei der
1. Sing, missi fodeiu Oss. I 9; SC. 40
I buddein H.) ; 45, 25 ; bei der 2. Sing. :
do brathair fadeiu Sc3I. 7; hei der
3. Sq. uasa imdaid-seom fadein
FB. 3; Bricriu fodein FB. 12; 25
(^bodein Eg.r. 46. — Vgl. fein.
fadessiu, fodessiu selbst; fade-
sin ipse Z^. 366; bei der 3. S_g.
frisin mnäi fodesLn TE. 6 LU.;
FB. 3; 15; a n-echrada fadesin
CC. 4: LU. — Vgl fein.
fäebur Schneide, Schärfe,
scharfe Waffe; faobhar „the edge
of a sword or tool" O'R. — Sg.
Xom. a airm agus a eideadh agus
a iol-l'aobhar Torr. I)h. p. 202, 31
[„his rarious Sharp iüeapons")\ Äcc.
do ghabh a airm agus a eideadh
agus a iol-iaobhar uime ibid. p. 70, ig;
hi fjebur in bei« FB. 77; PI. Gen.
na foebor Gl. zu Hy. 5, 97; Dat.
iarna foebraib feunad Fei. Prol. 48,
Gl. i. iarna fendad co foebraib; la
fsebru na n-gäi FB. 15 (zu lesen
faebra?); la fsebra FB 46 : fri faebra
fegi Hy. 5, 97 < ..against sharp icea-
pons"). — Comp OS. gai fota
fsebor-glas LU. p. 81», 35.
fäebur-eliles ein cless Cuchulinn''s
FB. 30; f^borchless LU.p. 113b, 33;
ibid. 73a, 2; edge-feat O'B. Croive
Siab. Concul. p. 434. — Sg. Acc. dogni
iarom fsenchles don sciath ocus
fjeborchles don claidn<?<inima chend
ocus tobert fobart m-bidbad forro
ocus tofuitet se cet lais ina chet-
chMmscliu LU. p. 97'', 20 (Tag.
Bruid. Da Derg.), vgl. anu sin
dorighncas faobhairchleas lern chloi-
dheamh am thimchioll Torr. Dh.
p. 190, s.
faechög eoncha Ir. Gl. 188.
fäed F. Schrei, Ton (cymr.
gwaedd cry, shout). — Sg. Nom.
iseth fiada Hy. 7 Praef. iName für
diesen Hymnus) ;'_ Da4. iath ainm
do chlug cona fseid Corm. 2>- 'J
bachall („iath is a name for a hell
ivith its voice"), vgl. Finn Faidhech
{„siveet-sounding^'), Name für Pa-
trick''s Glocke, On the Ms. 3Iat.p. 337.
fäelid/"ro/j,-failid ,,joyful'' Corm.
Transl. p. 78. — Sg. Nom. fselid
FB. 56; SP. II 11; 12; ba fälid i
timnaib De Three Hom. p. 84, ii;
PI. Nom. fäilti laeti TT^. 16a (Z^
236); batir f^lti meisc CC. 3 LU;
bätar failte FB. 16. — Adv. co
failid Gild. Lor. Gl. 267 zu laetus.
— Vgl. for-bäelid.
fäelte, fällte F. Freude, Will-
kommen; gaudium Z^. 247; feraim
fäilti {mit Gen.) ich heisse Jemanden
willkommen. — Sg. Nom. tathut
fffilte SC. 10; failte muint»-e nime
FA. 19; ros bia failte ScM. 4;
CC. 3; ro ferad failte friu Sc31. 1 ;
fäilti TE. 5 Fg.; FB. 5; p. 145, 10;
fällte ni thaet imm aire Lg. 17, jt^
ba si a falte mo chuitbiud South, i^^
iGoid.' p. 59); falti Lg. 17,_äüj
Acc. fersait . . fselti fri Löeg SC.
16; 17; 20; 35; 38; 46; failti Zg. 15;
p. 144, 6; 18; 19; co ro fersat ffelte
fri hUltu FB. 54; SC. 16; failte
p. 40, 25; möir Sc3[. 15; SC. 32;
dogni failte friu Sc3I. 5; na tibre
falte dün Lg. 10.
faemit s. foeniaiui.
fäeu, vgl. „faon void, empty,
feeble' OB.
fäeu-l>ela FB. 53V
fäeu-chless ein cless Cuchulinn's
ij:
<6 UJJl
X-
536
fairsinge
^i<
mit dem Schilde, s. unter fäebur-
chless; fgencless LU. p. 73», 3;
„slojye-feat" O'B. CroiveSiab. Concul.
p. 434 {indem er ivolü fäen mit
fän verivechselte); „prostrate feat"'
0' Curry On the Mann. II 372.
faesam, faesum s. foesam.
fsleth s. fsled.
ro faeth s. ro faith.
faga ein Speer; fogha short
spear On the Mann. II 295; fagha no
fogha i. ga O'Clery; Corm. Transl.
p. 78. — Aec. la faga feig foliar-
tach p. 310, 39; gai fota feeborglas
re faga feig fobartach co semm-
annaib öir orlasj-ach inna farrad
issin charput LU. p. Hl^ 35.
fag'us TE. 16 Eg. s. focus.
CO faicciui" Conj. Dep. ut videam
Fei. p. CXIX, Sg. 2 co fhaicera-so
Three Hom. p. 72, 28, Inf. do faic-
sin FB. 39 Fg., s. faca.
faid, faiditir s. föid.
faidclie, „faithche a green or
laion, the four fields nearest the
house" O'Don. Suppl.; on faithche
„from the green'' a platea Corm.
Transl. p. 139 plae. — Sg. Gen.
for lär na faidchi Lg. 15; I)at. for
faidchi na hEmna Tv^ 14j isind
faichthi .jbtd. ll_(sinn' alcTchi Lc);
iarsind faidcTie 15.
1. fail Nähe; nearness O'Don.
Suj)pl. — Dat. böi Mugain iar sin
hi fail Diarmata oc\i,s si amrit LU.
p. 52iJ, 1; i fail Nöisen i.^. 124_11;
^; TE. 2 LU.; 8; ,i fäil Three
Hom. p. 76, 6; ina fail FA. 15;
16 LBr. (inna farrad LU.)\ a bh-fail
near, in the vicinity of O'Don. Gr.
p. 287; a fail a m-bi p. 112.
2. fall, fuil s. fll.
ros failg'estar s. fo-laieim.
110 failg-ifltis s. fo-alg"iiii.
faill negligence, failure
O'Don. Suppl.; vgl. fäillighim Ifail,
neglect, delay O'R. — Sg. Nom. is
faill cech n-aichnid SC. 43 {„every-
thing known is neglected") ; ni epelai
faill na esliss p. 141, 24.
ro failsad £^ 16. s. fu-laiig-im.
faindel straggling, straying
O'Don. Suppl. — Dat. ior faiuiul
alliic illuc LU. p. 4a, lu.
faiudelach i. oinmitt {„an oaf")
Corm. Transl. p. 81.
fair s. for.
CO 11-dou fair Hy. 5, 89, föir Fr.,
etwa 3. Sg. Fut. zu fo-riuth ich
helfe?
fair Sonnenaufgang, Osten;
i. turgbail na grene i matin, ab eo
quod est jubar unde Columcille
dixit: Dia lim fri fuin, Dia lim fri
fair (i. fri turgbail) Corm. p. 21.
faircle s. forg-Iu.
faii'csi Anblick, Ansehen, für
for-aicsiu? — Nom. faircsi tri folt
fair LU. p. 81a, 9; ha forcsi fair
FB. 27; Dat. do faircsi in oenaig
TE. 15 Eg.
faire Wache, Beivachen. —
Nom. a fari düib dass ihr sie be-
wachen sollt FB. 80; Gen. isin
t-sudiu faire «m/' dem Wachposten
FB. 81 ; 84 ; 86 ; co trath .na faire 83 ;
na fari ibid.; Dat. do fairi na ca-
thrach die Stadt zu betvachen FB. SO]
luid . . dond faire ging auf dieWache
FB. 81; do faire 89; d'airi Patratc
Hy. 2, 61. — Vgl. aire, frith-airc.
fairend F. Abtheilung , Schaar;
vgl. ind foirinn Gl. zu f actio
Ml. 33a, 8 {Z-\ 212). — Sg. Nom.
FA._ 23; 27; p. 170, u (ferend);
in foirenn Three Hom. p. 2, 3;
atberat fairenn aile dicunt alii
Hij. 1 Praef; Gen. däsacht na ioirni
se SÄlart. 21.
fairg:e, farrce F. Meer; foirggae
Thetis SG. 124a (Z^ 61); fairge
aequor Ir. Gl. 1 103; abyssus ibid. 575.
— S(j. Nom. fufuasna fairggse find-
folt 'SG. p. 112 {Z'\ 953); Gen.
folös na farrci FB. 81; fötrond
fairrci dimöre 85; Dat. co fota
dond farrci ibid. 81 (farrgi Eg.)\
aniar dond arrci 87.
fairithe bereitet, bereit, s. fö-
irim. — Sg. Nom. is fairithe in
long Three Hom. p. 12, 19.
fairsing- tveit; amplus L-. Gl. 640;
huand fairsing-menmnaigi slain Gl.
zu magnanimitate Ml. 135<5 {Goid.^
p. 27).
fairsing-e F. Weite. — Dat. dia
farsingi in tige FB. 55; hi farsinge
Gl. zu illethu Hy. 1. 45.
fairsiiiffim
537
fäs
fairsiiigrim I enlaryc, extend
O'B. — Praes. scc. S(f. 3 uo fair-
singed FB. 70.
fais SC. 27 s. foaim.
1. faiscim, vgl. faisgim „Isqueeze,
toring] compress, hind" O'B., ent-
standen aus fo-sechaim. — Conj.
Sg. 2 m faisce SC. 26.
faisn^is Erzählen Torr. Dh.
p. 14G, s. aisneis.
faitbim III ich lache, verla-
che, für fo-aith-tibim Z"-. 881. —
Fraet. Sg. 3 foraitbi i,fo-rp-aith-til)i)
suhrisit Ttir. Gl. 62 ; ro fäitbe . . in-
l)op?t? cunnail iläsacht iia foiVni
se SMart. 21 ; Dep. ro fäitbestar
p. 40, 29; fäitbestar FB. 9.
ro faitli, ro faeth praeteriit;
scel lern düili: dordaid dam, snigid
gaim, ro iaitb sam LU. Amr. V i4,
ro faetli LHy. 63. — Vgl. do-faeth.
faithclie s. faidche.
faitolies Forsic/if; fatcess Corm.
Transl. p. 116 meta. — Dat. ar
iaitchius ocns ar furachrus SBIart. 6;
bid cäcb i faitces Corm. p. 21 föt.
111 faitchither SC. 26? vgl. „fai-
deocbam to deceive" O'B.
MUch cautusSG.5U{Z^. SU);
vgl. fato „cautioti" Corm. Transl.
p. 116 meta.
fäith 31. Dichter, Prophet;
pvopheta Z-. 233. — Acc. Jonas
faith ILi. 1, 37; triasin rig-fäith i.
Daiiid p. 169, 19; PI. Nom. fäthi
fiadat Hy. 1, 13; faithi ibid. 47;
fäde.FA 6 (fcätha LBr.); Gen.
saib-fatbe Hrj. 7, u; i tairchetlaib
fätha ibid. 12.
faitsi „the charioteer's seat
in the chariot" O'Don. Siippl., s.
unter focblu.
fÄitsine F. Prophezeihung;
\Cj loroi^hetia Z^. 111. — Sg. Nom. ind
p^-^ ätsine Hy. 2, 22
1. fäl Zaun, Gehege; a heäge
O'Don. Gramm, p. 407. — Sg.
Nom. dorn farcai fidbaidse fäl SG.
. p. 203; Acc. iar u-imtbecht darfeda
Tf* fäl Jvff 17..S9; fri frega fäl SP. II 9?
,.-^2. tal M. König; fal i. ri Corm.
Transl. p. 80; fal i. ri no muir
O'Dav. p. 85.
i falaig- s. folaicim.
falgaib etho borrbuidne FB. 24
zu lesen falaig betho borrbuidno,
,s'. fo-algim.
falliiafas ä\ folluaim.
ro fallsiged s. foillsig-im.
f;'iu schräg, abschüssig; Ab-
hang; prone, prop)ense Ö'B. —
Sg. Acc. etir reid ocus amreid, ocus
etir fän ocus ardd ta^n procUve
quam arduum Ml. 140a (^-ä. g56);
fo ÜAnHy. 5, 55 (fon fän Fr.); PI
Dat. i fanaib irredib „on slopes, on
j)lains" Tliree Hom. p. 34, 2. —
Comp OS. fän-fota 2^- 310, 43.
fanacc necne, in der Doppel-
frage, Z^. 749; imba na col dom
fanac ob eine Sünde an mir ist
oder nicht Wb. 23a (Z^ 749). —
Vgl. fä.
fand Thräne, ainm na dere
SC. 17.
fand, ismwschivach; iveak, faint
O'B.; Fei. p. XCI. — Compar.
fainne Corm. Transl. p. 117 raalland.
dos fanic FB. 41 s. ticiin.
fannall hirundo SG. 52b (^2.
769). — Sg. Gen. atracht Cuchu-
laind illuas na gaithi ocus i n-ath-
laimi na fandli On the Mann. III
p. 448, vgl. luaithitber fäudli Corm.
p. 36, 32.
fanocrat SC. 35 s. föcraim,
füacraiin.
don far Hy. 5, 91 s. t.air.
farcaib s. fäcabaim.
farclib s. forg'lu.
du farclu SP. V 4, nach Stokes
Goid.^ p. 178 sup)erabat, mit
Beziehung auf faircle und farclib.
fargam s. forgain.
farg-baid s. fjicabaim.
farrad Gesellschaft; Company
ff Don. Gr. p. 287, „a bb-farradh
together ivith, in cgmparison with"
ibid. — Sg.Dat. im farrad-sa Lg. 6; 7j )-if ■^
Ina farrad TE. 2 LU.; 12; PÄ. l5;
16 (iua Ml LBr.); SC Sd; hi farrad
na csithrach FB. 83 [bei der Stadt);
Acc. hi farrad Conaill FB. 63.
farrce s. fairg-e.
farsaid alt, s. arsid. — Dat. 0
Fenius farsaid Gl. zu Fene Hy. 2, 40.
farsinge s. fairsinge.
fäs leer; vanusWb. ll!^ (Z^. 16). —
V. I>,33j
fäsaoh
538
fecht
S(j. Nom. lestar fäs SP. IV 2; bed
fäs tir Temrach Hy. 2, 20.
fäsach „ivilderness". — Sg.
Dat. isin fasach Fei. p. CLXXXVII.
fäsaim ich wachse, s. cäsaim.
— Praes. der Gewohnheit Sg. 3 ni
fhäsaud di torad 010 tarbai don
anmain TJtree Hom. j). 94, 8.
fastaim II ich halte fest, zu-
rück; s. astaim. — Praes. Sg. 3
fastöid FA. 17 (astaid LBr.l —
Praes. der Geivohnheit Sg. 3 nos
fastand FA. 18 i^astand LBr.). —
Praes. sec. PI. 3 co fastaitis SC. 48.
— Praet. co ro fhast iat isin lue
sin SMart. 24. — Pass. Praes.
PI. 3 fastaitir FB. 63. — Inf.
Nom. fastud FB. 62.
hi fat s. fot.
fate „caittion^^ Corm. Trunsl.
p. 116 meta; rgl. faitcch, tot.
fiith, fäd Ursache, causa. —
Sg. Nom. is e fatli a denma Hy.
4 Praef., fäd a deuma Hy. 7 Praef.,
vgl. haec est causa denma hujus
hymni Lat. Hy. XIII Pref \.Goid.^
p. 105).
fathach ,,giant'\ s. athach. —
Sg. Nom. fathach , cnaimhreamhar
mörsrönach caimf'iaclach dearg-
siiileach corpbhuidhe Torr. Dh.
p. 118, 27 [ztir Sache vgl. FB. '61).
fatöd Anzünden; ,,fadogh kind-
ling'' O'B. — Dat. ni lamad nech
tenid d'fhatöd i n-Eirmn isind lou
sin Three Hom. p. 20, 28.
fdtsine s. fäitsiue.
re fatuiud Oss. III e, mit Ed.
zu lesen fathuind, s. fothond.
fe ab 80 quod est ve i. vae
Corm. p. 21; fe amae ,.iooe is me!"
Bev. Cell. III p. 185; SCI; FB. 35.
feb F. Auszeichnung, Vor-
trefflichkeit; ,,feib distinction,
dignity, honour, rank" O'Don.
Suppl. — Sg. Gen. aire feibhe
„a Chief of dignity" O'Don. Suppl. ;
Dat. ar gach feib jt). 142, e; ar feb
ocus innbas p. 142, 1; co ro niolaim
rig as cach feib i m-bi p. 328, s;
Acc. cen feib ica SC. 29; PI. Nom.
at mathi em na feba sin LU.
p. 124^, 19; Dat. conid am eolach
hi febaib tiss j). 328, 17; Acc. la
feba feue FB. 22; rom alt-sa em
la feba fene LU. p. \'2^^, 13.
i'ebas M. Vortrefflichkeit; be-
auty, comelincss, superiority O'B
— Dat. ar febas do chrotha FB.
17; 93; La. 8; ar.ebas a erlabra ^
. „for thc goodness 6f his eloqiience"
LHy. fo. 31»; fo febas a lamda
s. drou; cia beith d'feabus na sine
TE. 9, 4 Eg.
febtu M. qualitas. — Sg. Gen.
inue ind febtad SG. 28a i^Z''. 801).
— V(il. feib.
1. fec F. Zahn; fec fiacail O'B.
crom. — Sg. Dat. na feie Oss. III 6
(Gl. na fiaccail); Acc. cu feie a cuill
Oss. III 4 (Gl. eorricci a fiacairi.
2. fec „a spude" Corm. Transl.
p. 78.
feccaideeht Bückwärtsgehen,
„backsliding" Fei. p. XXXVII 35.
cecha feeais p. 40, 32, ,,at cvery
journey"?
feccim III ich sehe, blicke,
für fo-ad-ciimV — Liiperat. Sg. 3
fecced p. 310, 12. — Perf. Sg. 3
do fecai CC. 1 LU. — Praet. Sg. 3
feeais ann sin ic ivnaidQ AileZZa
TE. 12 Fg.; fo-ta-fecais er sah sie
an TE. l'Z LU.? fecis ibid. 13;
nir fec TE. 6 Eg.
fecliaim ich sehe, blicke. —
Praes. Sg. 2 cid fech«/siu TE. 6 Eg.
— Inf. Dat. d'feachain look 0'Do)t.
Gr. p. 203; Torr. Dh. p. 56; 82;
TE. 2 Fg.; 6.
fechem M. dcbitor Z\ 264,
vgl. 1. fiaeh.
1. fecht Gang; journey O'B.;
fecht i. turas Beitr. VII 27; jm-o-
gressus Z'^. 809; in tan teit in duine
fri feebt n-eca Corm. p. 3 audacht
[wenn man zum Todesgange geht).
2. fecht N. Mal {in dieses
Mal, einmal u. s. ^v.), nicht ver-
schieden von 1. fecht; a feeht sa
dieses Mal, jetzt ScM. 17; TE.
14 LU.; hi fecht sa SC. 35; FB. 53;
fecht sa.SC. 16 (i fecht sa H.);
a n-oenfecht das eine Mal TE.
10, 20 Fg.; nach . . in oenfecht dass .
sie keinmal .. Lg ■ 19; in tres fecht-sa ^
das dritte Mal p. 39. 11; 42, e;
indara fecht . . iu fecht n-aill das
Ö39
eine Mal . . das andre Mal FA. 5;
in fecht n-aile ein andres Mal
Hy. 5, 69-, FB. 88; fecht ii-aud . .
•)C-^ ■ ■ l»äi da loar einmal Lti. 1- 8:
j). Bll, 32; fect n-and do Vltailt
i n-Emaiu Macha 91 [über die
Construction s. 1. do g); fecht and
jf p. 40, 6; 42, 4; 46, 21; L^i. 12:
Sc3I. 10; fect ann p. 48, 12; fecht
n-öen and FB. 88; CC. 1 Fg.-,
fecht einst SC. 43; Oss. I 1.
3. fecht Kampf, Kämpfen.
— Dat. oder Aec. ro ssertha clerig
YiVenn ar fecht ocus sluagad „from
fighting and hosting" Fei. p>- I is;
ibid. iJ. CXLVII. — Vgl. diifichim.
1. fechta ivolü eigentlich Parti-
cipium, gekämpft (fo hith na roe
fechtae „lun des qefochtenen Kam-
pfes willen" Sench.M., Beitr.YU 67 1,
aber auch als Praeteritum Pass.
gehraucht: in cath fechta im-Bethron
Hy. 2, 57 (i. factum); in tau feachta
cath Muighe Tuireadh „when thc
hattle ofM. T. was fought" O'Don. Gr.
p. 258 aus Corm. Gl. voce Nescöit,
dafür aber in der Ausgabe p. 32:
in tan tuccad cath Muige Tuired.
2. fechta for nia nem LHy.
Amr. 115 „euer Kämpfer ging ein
zum Bimmel" Beitr. VII 27?
fechtas M. Mal, wie 2. fecht
gebraucht; fechtas and da tourde
einst .. SC. 2; fechtus dia m-bui
TE. 15 Eg.
fechtuach prosper Ml. 134^
[^Goid.^ p. 25, Z\ 809), Fei. Jan. 14;
s. an-fechtnach.
fechtuig'e F. prosperitas Ml.
135a ^z-\ 247).
{eil„awhistlewiththemouth"
On the Mann. Index. Vgl. feth.
f. Ma, s fld.
feda, fedat s. fetaim.
fedaim I ich führe, bringe.
— Praes. Sg. 3 Dep. disin dufoid
Patrice in carpat cu Sechnall cen
arith n-and act aingil dut fidedar
Tir. 14. — Praes. sec. PI. 3 dod
fetis Hy. 2, 13, Gl. i. dobertis; no
feidtis Gl. zu efferebantur JSIl. 54'^.
— Fut. Sg. 3 dou fe Hy. 1, 1, Gl.
i. ron fucca leis; Hy. 4, 2, Gl. i. don
fuca. — Pass. Praes. Sg. 3 fedair
„is carried" O'Bon. Suppl; PI. 2
is lern dofeidbair CC. 5 Eg.? 3 ba
loiss fetir ibid. LU. für feditir?
fedan F. Gespann, Geschirr,
Zug; feadain team O'Don. Suppl.;
a foedere on accomal Corm. Transl.
p. 79. — Sg. Gen. cid tra acht ro
padh nemhni olc da ffiiair Eire
i n-athfegadh iiilc na fedhna sin
„compared to the evil i>iflicted by
these parties" Cog. Gaed. re Galt,
p. 40; Bat. arathar cona fedain
techta O'Don. l. c; PI. Acc. däim
na daimet firu na fedna foraib
O'Don. l. c.
fedan Bohre, Pfeife; fistula
Ir. Gl. 46; whistle On the Wlann.
III 328. — Sg. Nom. und Acc.
toUaid side crand suati na braisce
CO ni-ba fedän, co n-doirted in
loimm isin fhedau sin Fcl. p. C 24.
fedil enduring Corm. Transl.
p. 73; feidhil i. iounraic O'Cl. —
V(ß. feidle.
fe^ s. mg.
fegaim ich sehe, sehe an; feg
i. tuir, ut est fegh bretha neimid
O'Dav. p. 84. — Prae.s. sec. PI. 3
CO ro fegtäis FA. 2. — Imper.
Sg. 2 feg-su SC. 39; 40; PI. 2 fe-
gaid SC- 45, 1; 26. — Praet. Sg. 3
0 ra feg in fäith nem Three Hom.
p. 102, 7. — Inf. Nom. ard-fegad
ein hoher Anblick Hy. 2, 47: ba
feig . . in feghad FB. 40 Eg. ; Dat.
do fegad flatha nime FA. 3; occä
sir-fegad ibid. 10; SC. 45; Acc. la
fegad . . fair FB. 38.
fege F. Schärfe, zu feig. —
Dat. CO fegi „ivith keenness" Fei.
Jun. 18, Gl. i. CO feochru Three
Ir. Gl. p. 132; Acc. la fegi frith-
gnam Aufmerksamkeit mit Schärfe
Fei. Prol. 331 ; fri fegi fis SP. II 10?
fegi s. feig-.
feib Conj. wie; Sc3I. 22, 3;
FA. 31 ; FB. 40; 87: Gl. zu Hy. 5, 19;
feib thallad FB. 82 ; feb no scribenn
LHii. fo ä^> {Goid.^ p. 64). — Vgl.
febtu.
feie s. fec.
feice „ridgepole "; feige i. mul-
lach tighe no dunaidh O'Cl. {Corm.
Transl. p. 81).
cäin feid
540
feie
cäiu feid a rose FB. 24 (MthEg.)?
nis feid mo rose rän iudiut
FB. 47 (feith Er/.)?
airmitiu feid Ehre s. 2. fiad.
feidle F. Ausdauer, von fedil;
permanence Fei p. CLXXXV. —
Dat. CO feli co fethamla co fedli
fo mamm LBr. p. 261'', 25.
feidligim III ich halte aus,
bleibe. — Praes. Sg. 3 Dep. fed-
ligedar manet Wh. 2c (Z^. 439).
feidm N. Anstrengung; trein-
feidhm „a miglity effort" O'Don.
Gr. p. 339. — 8g. Nom. Fei. Jan. 21 ;
feidm chuinge sesrige FB. 91 {vgl.
ere); feidm atirg ibid. 33? Gen. ann
sin a dubhairt re n-a lucht feadhma
a loug do chur a bh-feisde Torr.
Dh. j). 162 {„liis trusty people",
vgl. „feidhm the customary Service
^ due from a vassal to his lord" O'B.) ;
J^ ar feidm Lg. 5, j2.corrupt?
/• <> mg scTta'rT, vgl. fege. — Sg.
Nom. CO rop feig rose for n-anme
Wb. 21a i^ut Sit clarus oculus animi
vestri Z'^. 998) ; ba feig . . in feghad
FB. 40 Eg.; in foglaid feig „the'
keen robber" Fei. p. LXXXIX; Acc.
la faga feig p. 310, 39; LU.p. 81a, 35
(s. faga); PI. Acc. fri faebra fegi
Hg. 5, 97.
feil Fest, vgl. felire. — Sg. Nom.
feil a eosacartha in templo Gl. zu
die Sanctae Mariae Goid.^ p)- ^^
{Wien. Gl.)\ Fei. Febr. 27 u. ö.;
Gen. fri fuilted feie SP. V 1; Bat.
hi feil Joham Baptist FA. 3; i feil
Antöin manaig Fei. Jan. 17; PI.
Nom. feli Termini Gl. zu termina-
libus Goid.'^ p. 53 (Wien. Gl.).
feile s. feie.
f^immed FB. 88 s. femdim.
f^in indecl. selbst; ipse Z'^. 366;
;\^ bei der 1. Sg.: lern fein l4)..d\
m'ainm-se fein mein eigner Name
■% SC. 13; Lg. 6: TE. 9, 23; Oss.
III 10 Gl.-^ bei der 2. Sg.: do mae
fein CG. 1 LTJ.\ uair naehat fil-siu
fein FB. 62; bei der 3. Sg.: tie-
seom fein immach Sc3L 5; TE.
6 Eg.; 17; FA. 9; 34; dö fein
FB. 69; dia fiadnaib fein FB.
40; 77; Gl. zu Hy. 5, 19; si fein
Gl. zu Hy. 5, 38; di feu ihr selbst
p. 39, 13; Oss. III 7 Gl] a snäthait
fein FB. 65. — Vgl. fessln, feisne,
fadein, fadesiu, cein.
feinue FB. 53?
1. feiss Schlafen, Inf. zu fo-
aim; Corin. p. 26 laiches. — Sg.
Nom. in hen tue leis a feis la
Concobar innocbt LU. p. 127», 25;
fess .ri fer dib TE. 5 Eg.; Bat.
do feiss aidcbe die Nacht zu
schlafen Hy. 2, 27; iar feis di la
Eoebaid TE. 6 LU.; do fes lium
p. 145, 8.
2. feiss s. fess.
feiss aidche „anighfs supp er"
Corm. Transl. p. 73; feiss aidche
do bind Gl. zu vesperum Corm.
p. 20 fescor; feis aidche no meled
a broin cech fer ar u-uair dona
hapsto/aib Tliree Hom. p. 104, 21.
Vgl. feis coena O'Bon. Suppl., nicht
verschieden von fess, feiss Fest?
feisne, fesni indecl. selbst; ipse
Z'^. 366; bei der 2. Sg. dit däig
fesni um deiner selbst willen SC. 13 ;
bei der 3. Sg. lathe na samna feisne
SC. 1; bei der 3. PI. siat fesni
FB. 29. — Vgl. fein.
feiste, feisde entertainment,
accomodation OB., vgl. a long
do ehur a bh-feisde agus lön bidh
agus dighe do ehur innte Torr.
Bhiarm. p. 162 {„to cquip his ship'^.
feith calm, a calm O'Bon.
Supptl.
1. feith -F. Sehne; rien, fibra
Z\ 250. — Bat. do feith bie bis
fon tengaid this Gild. Lor. Gl. 132
zu sublingue; PL Acc. na fethi
Gild. Lor. Gl. 223 zu fibras; fethi
do braget Sc3I. 14.
2. feith „honey-suckle" {Geiss-
blatt) O'B., „ivoodbine'' Wahhvin-
de, Geissblatt) On theMnini. Inder;
ein Geivächs, dessen limüccii oder
biegsame Zweige zu Flecldiverh ver-
wendet wurden; etymologisch =.lat.
vitis. — Sg. Nom. rat nascestar mar
nasces feith fidu On the Mann. III
p. 448. — Vgl. fethaide, fethan.
ron feladar Hy. 1, 1. GL i. do-
rata a fial torund diarditiu, 3. Sg.
Conj. Bep. zu felaim = /of. velo?
1. feie i. ecsi uo eceis {„poetry
feie
541
teochraigim
. or a poet"), inde dicitur filidecht i.
öcsi Corm. p. 20; i. ecas O'Duv. p. 86.
2. feie F. honestas, verecundia
Z\ 18. — Dat. ar firiune ocus feie
FB. 93; Äcc. ar ua aictis feli a
n-athar LU. p. 2^, 39 {Schaam).
feles, „feilios vanity, trifle"
0"R.\ is feles (yZ.^itisespaiC/^. 5Gb, 22.
felire Festkalender, Gl. zu
codice, aperto Cr. 32a [^Z'^. 18); fei-
lere annalis Goid.'^ p. 53 {Wien. Gl.).
1. feil i. each Corm. p. 19.
2. feil treachery Corm. Tränst,
p. 78. — Nom. ni cöir damh-sa
feall do dheuuamh ort Torr. Bh.
p. 138; Bat. hi fiull treacheroushj
O'Bon. Suppl.; Acc. ni dlieu feall
air Torr. Bh. p. 92.
felmac Schüler Corm. p. 20,
Transl. p. 36 caid, O'Bav. p. 86.
felmae saepes SG. 50i> (Z-'. 18);
felma oder ail „stake fence" On
the 3Iann. I p. CXCI. Vgl. cuaille
fernai i felaim n-argait Corm. p. 34
orc treith ein Erlenpfahl in einem
Staket von Silber?
felsub = p h i 1 0 s 0 p li'u s Z\ 1 000.
— PI. Gen. besad felsüb Wb. 27a;
sechim na fellsam Fei. p. I 7, fell-
som Rawl.
femdim ich bin nicht im Stan-
de, bin unfähig, vgl. emdim wncZ
for-emdim. — Praes. PI. 3 femdit
. . a n-etergleod FB. 41. — Perf.
Sg. 3 cor femid cor do chois no
do laini de „he could not stir either
foot or hand" Three Hom. p. 18, 15;
coro fliemid in salm „so that he
cotdd not (chant) the psalm" ibid.
p. 102, 16. — Pass. Fut. Sg. 3 ni
feimdebthar ann-som „there will
not be denial there" Fei. _ Prot.
260 Land. — Inf. Bat. iar femiud
in croind do dluigi „after being un-
able to split the tree Fei. p. LXXIII 4 ;
"^ dorn femid-sa L(i. ^^_Lcj Acc. la
feimmed ind lemme FB. 88.
feiunach F. „sea-weed" Corm.
jp. 37.
Uii„some Tiind of wagen or cart"
On the Mann. I p. CCCCLXXVI;
plaustrum Z^. 19; ä i. fen no carr
no carpat Corm.p. 5; Gl. zu Hy.ö,2ä.
— Sg. Bat. atcojmaicset . . da dam
allaid rempu co flien etarru „^üith
a ivain" Three Hom. p. 46, 1.
feiiamain Geflecht; i. fighi min
i. cur slaiti, ut est mesir ailt (i.
tech) iarna ait sceo fenamnaib i.
ar med a aiti ocus feabus a fighi
O'Bav. p. 85. — Sg. Bat. di fe-
namain in tige FB. 25 {rgl. On
the Mann. I p. CCXCVIII, III p. 31).
Hierher auch hi fenamain Hy. 5, 25?
gemeint könnte sein der Wagenkorb
{daher die Glossei. fen) oder einKorb.
fene, Sg. Bat. fon mäm nuu i.
isind feni nui Gl. zu hanc {arcam)
inpossuit sub jugo novo Ml. 2^, 11.
f6ue einer der Namen für die
alte Bevölkerung Irlands, daher
wohl Fene zu schreiben, in den
folgenden Stellen Gen. PL: do
thuataib Fene Hy. 2, 4o, Gl. i. 0
Fenius farsaid; oaic fene SP. I e;
la feba fene FB. 22; belra Feni
Corm. p. 32 noes; in ferg fene
ScM. 3,3. — O'B. hat: feineF. a f ar-
mer, boor, a champion. — Vgl. fian.
feneclias M. das feni sehe Ge-
setz; feineachus the laws of the
ancient Irish, the code of the bre-
hon latus O'Bon. Suppl.; seanchus
agas fenechus Hiberniae Antiqui-
tates et Sanctiones Legales ibid. —
Nom. ro fess is fäs in fenechas i
condelg ferb n-De Corm. Transl.
p. 72; is fas fenechas ic ferbaib
De LU. Amr. V 3.
fenuaim II ich hätite; carni-
fico Z\ 434. — Inf Bat. oc
feunad loig La. 7-, Fei. Prol. 48. ^
fenuid 31. Mitglied der fiann;
Coirpre i. fennid do Lüignib Corm.
p. 32 orc treith; böi dan Cumall
mac Trenmöir rigfennid hVivend fri
läim Cuind CCyi. 3 {„king-rvarrior").
feochair tvild; feuchuir severus
Z^. 781. — Sg. Nom. ech . . feochair
FB. 47; feochur Gl. zu acher Hy. 5, 9.
feochra F. Wildheit. — Bat.
ho feuchrai Gl. zu feritate, morum
Z^. 248; CO feochru Gl. zu co fegi
lliree Ir. Gl. p. 132.
feochraigim III ich bin-, toerde
tvild. — Praes. sec. Sg. 3 nos
feochraiged fria däinib SMart. 37
(bd däsachtach).
teochuine
542
feraim
feocliuiiie, vgl. indar lat is feo-
chuine (no fiaich) hErenn fil uasa
Eev. Celt. III i). 183 {„the ravens
of Eriu").
feöil F. Fleisch; ind feüil
Ml. 22d, 7 {Z^. 249); Corm. Transl.
j}. 49 carna; feoil na fiacal qmgira
Ir. Gl. 150. — -S'^. Nom. 'TE. lo
LU.; Gl. zu art Oss. III 4; FJS. 9;
Doi. dia eöil SC. 23.
feoit, feotar s. foaim.
fer M. Mann; vir Z^. 222;
fer cli levir Ir. Gl. 397 {vgl. cliam-
huin son-in-lmo O'R.); mit fer sind
zalüreicUe termini technici gebildet,
z. B. fer legind lector, fer midboth,
fer nadma, s. On the Mann. Index.
— Sg. Nom. ben is fer TE. 10, s;
SC. 10; 31, 8; 13; FB. 15; j5. 310, 30;
in fer Hy. 5, 66; Sc3I. 1; TE. 13;
(7(7.3 iC/.; 5; SC. 12; 15; 23; 44,5;
fer aurbäga FB. 11; cacb fer Lg^
frX- i\ 9; J^'^- 80; fer dar fer ScM. 15;
21, 27; fer maitb di feruib Erinn
TE. 2 Eg.; CO nach acced fer di
*f Ultaib Lg^ cid fö fer SC. 37, 13?
oen-fer em Mann, der eine Mann
K- La. 7: fi-cM. 8; aW. 23; 38, s;
(rew. ö mnai ind fir jj. 311, 28;
innas ind fir SC. 23; 33, 30; FB.
19; 44; 82; mäd ina släinti ind fir
SC. 10; cech fir SC. 2; os adart
fir i sirc 23; 38, 4; a fir muintire
Gl. z%i a hathig Hy. 5, 87 ; Bat. do
fiur Wh. lO'' {Z-\ 224); doud fir
ScM. 15;.do cacb fir dib FB. 54; 56;
Acc. ar fer n-aile T^. 13 Eg.\ in
fer n-ingalair TE. 12 jBf/.; in fer
12 iZ7.; 13; ;S'C'. 15; 3(i; fer dia
muinter TiJ. 5; ben ein fer TE.
2 Eg.\ ri fer dib 5; cosin fer CC. 6;
dar "fer fland ScM. 21, 32; immon
- n-öen-fer FB. 15; Voc. a fir TiJ. 9, 9;
a fir maitb 10, 9; PI. Nom. fir
Oss. I 1; FB. 21; ind fir sea
SC. 22; FJ?. 25; 75; fir hErenn
Hy. 2, 52; ScM. 11; T.E. 2 i^r/.;
(J; 7; 20; FB. 11: fir Ulad C'(7.
3 LU.; fir in t-sithu TE. 5 J5;</.;
fir domain FA. 13; fir legind 27;
Gen. for cetbra fer n-Alban Lg.
4i 11; 18, 18; fernai fer FB. 29; Ter
n'-hWend Sc3I. 5; TE. 15 ^^
läith gaile fer n-hErend Sc3I. 6;
jP£. 9; p. 310, a; 5; co mathib fer
n-ülad FB. 4; mor fer Sc3L 3, 10;
SC. 44, 7; coica fer ScM. 21, 5;
<S'(7. 45, 12; inna fer FB. 16; fer
firean Hy. 7, 16; Dat. dona feruib
Ti;.3 Fg. ; do feraib hErend ScM. 8 ;
TJ5. 2 LU.\ FB. 11; for feraib
Vlad CC. 2 iZ7.; di thr^n-feraib
FB. 2; inrice feraib side SC. 31, 8 ;
amru feraib SC. 37, 13; -4cc. na
firu FB. 15; 87; fri firu SC. 13;
dar firu 37, 17; firu cocid hErenn
p. 141, 11 (fmu Eg.): for firu hErend
Sc3L 8; TE. 2 LU.\ firu in talmaw
uli p. 191. 17; et(V righu ocus coem-
firu TE. 5 Eg. — Compos. fer-
chubat FB. 25; 64; -gnüsi ibid. 29;
-oclaig 27; -traig ibid.
fer Gras. — J\^om. luig-fer FB. 9;
ro fhas a fer cu mor Three Hom.
p. 34, 7; Gen. nomen feiiiir Gl. zu
carex SG. 68b (Z-\ 19 1; do riud ind
feöir FB. 88; glas-feoir FB. 9; a
n-gurt feoir p. 112; PI. Nom. fera
p. 190, 27; (?en. mecnu na fer CC.
1 LU. — Comp, för-gort.
feraim II „I pour" {Three Hom.
Index):, ich giesse, gehe {vgl.
fearthar i. ernithar O'Dar. p. 91);
feraim fäilti ich hcisse toillkommen.
— Praes. Sg. 1 feruim-si failti frit
p. 144, 18; 3 tech inna fera flechod
SP. III 5; cid ara fero . . failti
p. 144, 17 ; feraid snechta . . foroib
CC. 2 LU.\ feraid for n-aigidacht
FB. 66; feraid . . failti Lg. J5;
SG. 32; FB. 62; PI. 3 teraiFa
n-aittreb isin glind FA. 22 {rel,
ferat LBr.); nualla 31 (lecat LBr.);
33 ; mor gleö SC. 36 ; ferait . . failte
fri Conall ScM 15; p. 144. 6;
FB. 66; ro ferat .. tosccoi co Co«-
cohar _p. 141, 25. — Praet. Sg. 3
no CO fer banne ina gort-si p. 41, 36;
ro fer . . faslti fria SC. 46 ; ferais
anmich Hy. 5, 30; ferais . . fselte
friu SC. 16; 17; 20; 35; 38; FB.
66; 68; 79; p. 40, 25; feraistde
FB. 69; fersi SC. 35 {mit Acc. des
Pron. suff.); co ro fersat ftelte fri
hUltu FB. 54; fersait SC. 16. —
B-praet. Sg. 3 feraib . . falti friii
I
lüaigb bfer n-Erinn 7'i!;. 19; 1 SC. 35. — Pass. Sg. 3 ferthair
t'er;in(i
543
ferrig
a giiba CC. i LU.\ ferthar failti
fris FB. 5. — Conj. Sg. 3 ferthair
a n-öenacli SC. 3. — Praes. aec.
Sg. 3 fertha öcnach la hUltu SC. 2;
110 fertha ibid. ; ferta failto fris
p. 145, 10. — Praet. Sg. 3 ro fcrad
failte friii ScM. 1; ro ferath TE.
5 Eg. — Fut. Sg. 3 ni firfider
SC. 3, aber firfaider 27 zu fi-
raim? — Inf. Nom. ferthaiu ind
öenaig SC. 2; Dat. oc ferthain
öenaig SC. 1 ; ita in cath oc a fer-
thain iudiu 33 ; frassa . . oc ferthain
forro FA. 26.
feraiul Land; ager Ir. Gl. 390;
Gl. zu iathmaige Hy. 3, g. — Nom.
in ferand sin FA. 30; iss ed ferand
ro thog indrui i. Alma CCn. 1;
Dat. as t'ferund ScM. 12; Acc.
CO a ferand duthaig CCn. 7 ; ferann
p. 41, 23.
1. ferb F. Kuh; Gl. bö Corm.
p. 19. — Sg. Gen. ceu gert ferbba
Corm. Transl. p. 37 cernine; ferba
brachtcbi brothlochi FB. 68, 2 (i.
bö LU., i. bui Eg.) die Braten
von fetter Kuh und gemästetem
Schwein? PI. Nom. ferba i. bai
LU. p. 125^, 20.
2. ferl) i. bölc docuirither for
aigid duine iarn-äir no iar n-giibreth
Corm. p. 19 {„a blotch ivliich is
put an the face of a man after a
Satire or after a false judgment").
3. ferl) = verbum; i. briathar
Corm. p. 19; ferb n-De = rerbum
Dei, s. unter fenechas.
ferdaigsecht s. fertliigsecht.
fereud p. 188, i9 lies iairend.
fereini Jlf. Gürtel {um dieWade,
um den Leib); i hid bis um cholpa
fir, . . ferend oir im choiss rig Corm.
p. 20; ferend din ainm do criss
bis imon fer ibid. — PI. Acc. ferais
snechta mör form co fernnu fer
ocus CO drochu carpat LU. p. 58a, g
{vgl. Corm. l. c, O'Don. Gr. p. 260).
1. ferg', ferc F. Zorn; ferc ira
Z^. 61, 241. — Sg. Nom. t'ferg
SC. 41; Gen. gusfland ferge ScM. 15;
flandrüad ferci SC. 38; d'imbe?*t a
ferci fornd SC. 36; Dat. co feirg
FB. 52; ar feirg ri rig n-Ulad-
Ij(I. 5, 22; dia m-bi fcrgi fiiasnadav
FB. 48, zu lesen dia m-be i feirg
i füasnadar? — Compos. co fer-
gluinde möir Three Honi. p. 78, 34,
für ferg-gluinde {„loith amp-ij bitter-
ness"); FB. 29.
2. ferg- M. Held; i. laech Corm.
Tr. p. 80; O'Dar. p. 84. — Sg.
Nom. in ferg fene ScM. 3, s.
fei'g-ach zornig; fercach iratus
Z^. 61 ; fergach Gl. zu acher Ry. 5, 9.
— Adv. co fergach Oss. I 5.
fergalg-im III ich bin-, iverde
zornig. — Praes. Sg. 3 Dep. ni
fercaigedar Ml. 24^, is {non iras-
citur Z\ 439); fergaigther . . friss
Fei. p. LXXVI 9. — S-i)raet. Dep.
Sg. 3 ro fergaigestar FB. 15.
fer-g-ort Grasgarten, Gras-
platz. — Sq. Gen. ind fergoirt
FB. 38; Dat. isind fergort 39;
Acc. hl fergort 36; 40.
fern Schild; fearn shield O'B.
— Sg. Gen. is cü ferna fodluigthe
FB. 68, 7; Acc. tar fern flann
ScM. 21, 32 ilf.; PI. Nom. bit
fernai fer dlochtai FB. 29; Dat.
fei-naib (i. sciathaib) ilib ildlochtaib
LU. p. 125, 24.
feriiog Erle; alnus Ir. Gl. 558,
vgl. cuaille fernai Corm. p. 34 {„an
alder stake").
ferr besser, Compar. zu maith
gut; melior Z'^. 277. — cid ferr
cid messu dom nirt SC. 38, 3;. is
ferr a chäch ito-sa 28; uir bo ferr
ro böi 48; is ferr a techt FB. 6;
is ferr dam-sa techt leth n-aill
SC. 13 ; bes . . nocon err in ben 43
(nochan fearr if.); 44, lo; ro bad
ferr lim tairissem 44, 2; 3; FB. 8;
ba ferr a comaitecht . . oldaas . .
■Lg. 13; andäs ScM. 7; andä TE. ■H-
i'i Eg. ; is ferr do laech andai-siu
er ist besser Held, als du bist
ScM._ 10; 16; conna bui adhaig
bud ferr doib CC. 3 Fg.; ferr cech
näth Hy. 5, 94; nech bad ferr lim
a cheli do lenmain SC. 26 ; caraim-se
fos ferr cach elvi SP. II 3; im Sinne
des Supierlativs: da ech bas ferr la
Connachta Sc3I. 2; ferr cinis Hy. 5, 4
(i. is ferr ro genair sie ist die beste,
die geboren ivm-den ist).
ferrig: p. 141, 21 zu lesen ior rig.
fers
544
fetar
fers = versus. — Sg. Dat. hi
fers SG. 6b, 24. — O'B. hat fearsa
F. a verse, vgl. ro chan in fersa
sa „he sang this verse" Three Hoin.
p. 22, 9.
fersad F. Keule; cluh On the
Mann. II p. 256.. — Sg. Gen. tre
clieaiin na luirg-fearsaide „through
the end ofthe cluh" Torr.Dh.p. 140, 2
[vgl. lorg).
ferscal Mann; Gen. ni rod fecli
din riam i n-gnuis ferscali Three
Hom. p. 84, 13.
fert Grab; i. adnacul Corm.
Transl. p. 79; i. ulaid cumdachta
O'Dav. p. 90; i. cladh ibid. p. 91.
— Sg. Noni. Oss. III 7 [Gl. lecht);
Lg. 17, 29; cor clasta a fert TE.
S LÜ.; Acc. cor la fert Lena ann
p. 112.
fertas Schaft, Stange, tvie
deren eine auf jeder Seite des
Wagens war, vgl. O'B. Croice Siab.
Concul. p. 420 {„the spinales of
the axle-tree of a chariot" On the
Mann. Index, tvohl nicht richtig,
denn dann würde es nicht immer
fertas carpait heissen)\ auch ein
Theil des Spinnrockens On the
Mann. III 116 (9o), „the spinning
stick, the distaff" O'Don. Suppl.
— Sg. Nom. is fertas carpait Con-
culaind ro maid ociis is do b6im
fertas dochöid LU. p. 63^, 42; Dat.
do des-fertais in charpait p. 310, 21;
ScM. 19; Acc. fertais in charpait
ibid.; PI. Nom. fertse carpait do
bäim LU. p. 65a, 4; fertsi crüadi
colgdirgi FB. 45; ]}- 310, 30; Gen.
deca namma in bä teclaim na fer-
tas dogena fanan-imscotad LU.
p. 64a, 6; Acc. imscothis . . na fertse
culind ibid. s.
ferthig-is Steward Fel.p. XL 12;
oeconomus O'D. Suppl. Vgl. frithaig.
ferthigsecht M. Auf Ovarien,
Steward sein. — Sg. Dat. icond
fcrdaigsecht ScM. 6, fertighsecht H.
fescor Abend; vesper Corm.
p. 20. — Sg. Dat. ond fescur
SG. 183b (Z'-ä. 781); adverbiell:
fescor am Abend, eines Abends
Hij. 5, 27; SC. 37, 2.
fess, feis F. Fest, besonders
das Fest von Tara. — Sg. Nom.
ar bä biat da cömthinol airegda nö
bitis oc feraib hErenr? i. fes Temra
cecha samna, ar bä bi side caisc
na n-gente, ocus öenach Täilten
cech lügnasaid LU. p. 52», is; ar-
focarar . . feis Temra do denam TE. 2 ;
Gen. do chathim fessi Temrach ar
cech samain LU. 52a, 17; docum
na feisi TE. 6 Eg.\ Dat. riasin
feiss ScM. 2; do "feis Mic Üathö
p. 112; d'feis na Temruch TE.
2 Eg.; 6; hicc fes TE. 6 Eg. -
Vgl. tarb-fess, feiss aidche.
fess s. fetar.
fessiu, feisiii indecl. selbst;
ipse Z\ 367; hei der 2. Sg.: let
fessin FB. 62; bei der 3. Sg.: Mac
Däthö fessin ScM. 6; FA. 2; 7;
10; 19; 29; 33; FB. 61; 63; 69;
70; 72; SP. II 15; heim Possessiv-
pronomen: a dirgi fesin FB. 28.
fesöc Bart Corm. p. 11 cront-
saile; fesög barha Ir. Gl. 47; fesö-
gach baihosus Ir. Gl. 645. Vgl.
taicmainged a fes ichtarach corricci
ä glün ihr Schaamhaar LU.p. 86a, 13 ?
festa sofort, alsbald; feasta
for the future O'Don. Gr. p. 267;
feasda forthwith O'B. ; biad fein ag
imtheacht feasda ich iverde mich
alsbald auf die Wanderung begehen
Torr. Dh. p. 76, 11; ibid. p. 128, 13;
coimeirig festa TE. 10 Eg. \j
m Spiel, Musik? „feat a S^l
whistle; music" O'B.; vgl. air-fitid.
— Sg. Gen. mnä feta SC. 34, 13.
fetaim ich kann, vgl. fetar ich
weiss. — Praes. Sg. 1 ni etaim a
arim Gl. zu Hij. 5, 41; PI. 3 nach
fetat do denam doib FA. 28 (nät
cumgat LBr.) — Conj. Sg. 1 Dep.
mani fetitr-sa sin FB. 6 [ziveimal)\
3 na feda ne possit Gild. Lor.
Gl. 253; PI. 3 cura fedat iit vale-
ant ibid. Gl. 43. — Praet. Sg. 3
ni ro fet . . a n-acallaim SC. 9. —
Pass. Praes. Sg. 3 ni etar sa 6n
Fei. p. CIV, 10 {vgl. Goid.'' p. 179)
„that cannot be"?
fetar ich weiss, wusste; scio
Z-\ 458. — Sg. 1 ni fetor-sa Tir. 11; .
ro fetar-sa TE. 8 Fg.; ScM. 10;
nä fetar TE. 13 LU.: no chun
feth
545
^
^
®
z\
fet«r 7 Eij.\ no con fet».r SC. 38, 2
(ft'tar Ti.^\ nät fotur-sa ni aile ind
acht braissech nania „7 Unow of
nothing ehe tJtercin save pottage
only" Fei. p. C; 3 fitii- Hy. 6, 7;
p. 17, 22; Lg. :3_ifidir i^ry.^; F5.
20; 87; ro titir WKsste FB. 3; 7U;
89; PZ. i nad etumar S3Iart. 43;
5 ro fetatar La. 16. (rus fettat«r
sie wiissteii es E_g .)\ ni fetatar ^5. 132,6;
SC. 12; T^. 15. — Fut. Sg. 1
Bep. CO fiasur SC. 16; 5 co fesa-
ra-sii TF. p. 182, 26; 5 ben nad
fesser necli do feraib MErend TE.
2 LU.\ arin festar cach dune
SC. 27; PI. 1 CO fessamar cia uaind
bus calma Tliree Hom. p. 24, 3i.
— Fut. sec. Sg. 3 co fessad Hy.
4 Praef.; PI. 1 dia fesmais TE.
10 iZ7.; 9 JS"^.; co fiasmais .Xq.
l__^.; 5 co fiastais esti SC.^.
^- Pass. Praet. Sg. 3 ro fess sci-
tum est Wb. 23b (Z-\ 478); ni con
fes ScM. 3, 18; CG. 6; p. 143, 2;
144, 11; FÄ. 8; ro fes TE. 10, 3 XJ^i.;
Xeir ni fess a lige Fei. Prol.p. 113;
PI. 3 inna hi nac/i fessa 6rZ ^m
quae latent LHy. fo. 7a (Goid.'^
p. 65); alligbi ni fessa Fei. Prol. 76
(nit fessa LBr.^. — Fut. Sg.^3 co
festar Lg. Ij T£. 13 Eg ; .9C. 43.
— Fut. sec. CO fessta a ciso . . lais
TE. 2 Eg. — Pari, necess. ba
fissi fl?/. 2, 3. — Lnf. fiss.
1. feth Luft. — Acc. hi feth
Gl. zu in auram Goid.^ p. 66
{South.). — Vgl. fed, tin-feth.
2 ffiih Stille, Buhe. — %
iS^OHi. CO tisad feth dö ,,that a calm
might come unto Mm'' Hy. 4 Praef ;
conda tanic a sult ocus a feth
p. 130, 25; hierher auch deig-fheth
in clerig „the cleri&s goodly shape"
Fei. p. C 27? — Vgl. do miioiiad
ocus anfeith FB. 29 Eg.
3. feth i. slemain (TDav. p 93.
Vgl. Göibuiu goba faciebat hastas
fri teora gresa ocus ba feth in gres
dedinach Corm. p. 32 nescoit („the
last action was the finisli") ; dognid
tra Luctine na cianna fii teora
snassa ocus ba feith in snass de-
dinach ihid.
feth ScM. 22, 12?
f^thaide Adj. von 2. feith, „wi-
ihe-y" O'B. Crowe Siab. Concul.
p. 411. — Sg. Nom. carpat fidgrind
fethaidi FB. 45 (.feithendai Eg.),
47, 2*- ^1<J> 27, „a chariot wythe-
u'ickercd" On the Mann. I p.
CCCCLXXXI „composed of small
iimber ivithed together" O'B. Croive
l. c. ,p. 418.
fethaig-im III ich beschivichti-
ge; fetigim sedo Goid.'^ p.bl {Wien.);
fcathaighim I calm, still O'R.
fethal Abzeichen, Emblem,
auch der Gegenstand selbst, der
ein Emblem an sich hat; feathal
i. comartha no minn O'Dav. p. 87;
feuthal i. eugasg {„form'') Corm.
Transl. p 81; a fethol i. a n-etach
sacaird Gl. zu summus sacerdos
scidit vestimenta sua, hoc est
ephotli Tur. 87 {„Ms decoration"
Goid.^ p. 9, „insigne, ornamentum"
Nigra Gl. Taur. p. 49); fethal
com\\xsi\a,{,gesticktes Emblem?) 0' Dar.
p. 92, mit der Glosse eccusc com-
duala i in merge no in brat sida
no in rinde, vgl. ni conai fethal,
i. no ni coimedas ecosc däla coin,
i. in meirgi no in breid sida no in
raindi On the 3Ia))n. III p. 114;
fethal i. com cumdaig argoid „a
goblet with a silver mounting"
Corm. Transl. p. 80. — Sg. Dat.
sceith CO fethul chonduala la cech
n-ae TBE. p. 138, 5 {H. 2. 18);
PI. Dat CO fethlaib condualacha for
cach n-ae „ivith emblematic carvings"
On the Mann. III p. 220 {gleichfalls
TBE. l. c, aber aus H. 2 16); sceith
CO fethluib conndualae ibid. p. 158.
fethaniail still; feathamhuil
calm CR.; von 2. feth.
fethamla F. Stille, Ruhe. —
Sg. Nom. foss is fethamla „rest
and stillncss" Fei. ])■ LXXXV 27.
fethaii Geflecht? — Sg. Gen.
carpat fcthgrind fethaine FB. 50
(icihiAQ Eg.\'i Dat. sithfe co fethain
findruine FB. 50; fethain p. 310, 28
[„tvith a witheing of f." O'B. Crowe,
Siab. Concul. p 414): sieg . . co
lethan öir impi p 131, 19 {„covered
ivith rings of gold" 0'C.^\ PI. Dat.
CO fetanaib findruine FB. 50 Eg.?
fethfir
546
fiailu
fethav s. siur.
fcth-s-riiul FB. 50 mit Eg. zu
lesen fid-grind.
fetlii s. 1. feith.
fethim, feithim Iivait, attend
OB.; vgl. ar-fethim. — Imper.
Sg. 2 feith in tret indiu hüte die
Heer de heute Three Hom. p. 12, 21.
— Praet. Sg. 3 fethis Fergus Ailbi
n-oU ScM. 21, 29. — Inf. fethem,
feitheamh F. ivaiiinq, attendance
O'B ; aivait GDon. Gr. p. 202;
Dat. diar fethim Hy. ti, 25.
feuchair s. feochair.
fi i. olc Corm. Transl. p. 79,
von den Glossatoren mit lat. virus
zusammengebracht; s. unter fogal.
flaeail F. Zahn; dens Z\ 18.
— Dat. na fiaccail Gl. zu Oss. III e;
Acc. corrici a fiacail Gl. zu Oss.
III 4; PI. Gen. feoil na fiacal gin-
qiva Ir. Gl. 150; Dat. dona fiaclaib
'Gild. Lor. Gl. 126; Du. Nom. da
hacail Gl. zu Oss. III 6. — Davon
fiaclach dentatus Z'^. 18.
1. fiaeh 31. Schuld, Schul-
den; debitum Z'^. 18; vgl. fecheni.
— (S*^. Dat. in so huile d'fech
tinoil „all this from a debt she
collected" Tir. (j; PI. Nom. diegtir
feich Wb. 4a {dehentur debita Z'^.
226). — Davon fiachach schuldig,
it fiachaich debent Wb. 1\
2. fiach M. B ab e ; üa.ch niger
corvus SG. 29'', 3; corvus Goid.^
p. 66 {LHy). — Sg. Dat. oder
'jf Acc. mar in fiach Lg. 7: Acc. in
fiach ibid.; PI. Nom. ind fiaich
SG. 35; Du,. Nom. in da fiach ibid.
1. fi'ad Praep. mit Dat. vor;
before O'Don. Gr. p. 306; cor am
Z\ 643; fiad mathib ülad FB. 59;
Hy. 7 Praef.; SC. 41; crothid con-
chend catha ceirp fiad a chlaidib
SC. 31, 5.
2. fiad F. Ehre? fiadh i. air-
mitiu do cach fo gradh ocus dar
lium-sa is si an comeirge hi; failti
do cach hi coitchindi, is e sin an
dethbir O'Dav. p. 80 (Ehre Jedem
dem Ridujc iiciuiis^. und rs' scJieint
mir, (hiss (lies der l'rsjinui// ist;
WillLrjiH iKcii, Jeden). insgesammt,
dies ist die eigenlUche Bedeutung).
— Sg. Dat. in der stehenden Ver-
bindung airmitiu feid, feith Z'-*. 918:
dobeir airmitin feith don fiur IFö. 11^
[dat honorem viro); co armentar
feid ut . . revereatur Wb. 31", 12.
— Vgl. fiadüghadh to welcome, to
honour" O'Don. Suppl.
3. fiad F. Wild; lus na fiadh
ferina Ir. Gl. 183 {„herb of the
deer"). — Sg. Gen. d'ernail cacha
fiada LU. p. 127^, 37; fjeth fiada
Hy. 7 Praef., Wildruf, der Name
von Patrices Hymnus, mit Bezug
auf die Legende, die a. a. 0. er-
zählt wird [„guard's cry" Stolces);
PZ. J.CC. nj;_fiada Lg. 8. — Compos. •^
fiad-niila ,,ivtlä antmals" s. tiad-
muin; fiad-ech FB. 37 Eg.? fiudh- ^^
moigi Lß. 17, 39 Ep. (KJ
fiad FB. m ^^
fiada s. fi'adu.
fiadach Jagd; venatio 311. 137»
{Goid:^ p. 28). — Sg. Nom. fiadach
in t-slebe Lg. 11 -^
fiadaim s. ad-fiadaim; flad i. in-
nisiu O'Dav. p. 86. — Fut. Sg. 1
fias no adfias i. inneosad Ö'Cl. ■
{Beitr. VII 45). ^
fiadmuiii „hares", i. fiadmila
bid i muine Corm. Transl. p. 79,
vgl. fiamuin.
fladnail) Sc3I. 22, 5?
fiadnaise N. Zeugniss, Zeu-
genschaft; a fiadnisse sin testi-
monium hoc Wb. 13b i^Z'\ 788);
fiadhnaisi hie et haec praesto Ir.
Gl. 959; nüiadnisse novum testa-
mentum Z'^. 56. — Dat. i fiadnaisi
ind rig vor dem Könige FA. 6;
i fiadnaise 7; 16; 18; p. 41, 21;
hit fiadnaisi SC. 25; FB. 72;
inna fiadnaisse FA. 14; SC. 45;
p. 43, 14.
fi'adu 31. Führer? — Sq. Nom.
fiadu 0 Budi leö FB. 76; PI. Nom.
focertar fiadain leö 66? Dat. dia
fiadnaib 40.
fiadu 31. Herr, Gott; ar feda
Ihn Cam. [Z'K 1004); i. fo dia i.
dia maith Gl. zu Hy. 1, 14; 35; 39.
— Sg. Nom. fiadu Hy. 6, 7 (i. dia
maith); fiado Hy. 6, le; Gen. sclictu
ar fedot Cam.; fäthi fiadati/?/. 1, 14;
3, 5; 5, 94; Dat. diar fiada/t Hy. 1, 35
547
fiche
(i. dar dia maith"); Voc. a fiada
Uy. 1, 39 [i. a de niaitli) 4i.
flair s. siur.
1. fial „modest, i. e. näireach",
„(/enerous, liberal" O'R.; vgl.
tele. — Sg. Nom. techl«c7t fial
^ _ y. 145. 5; Voc. F. a ingen fial
'K' Lp 5.'4.
'2. fial Schleier; velum, vela-
mcn Z\ 18. — Sg. Nom. FA. 5; 14;
Gl. zu ron feladar Htj. 1, i; fial
110 temel FA. 5; Ace. triasin fial
ii-glainide FA. 81; ceii fial ceii
forscäth (3; 31; PL Gen. fogur . . na
fial sin FA. 14.
3. fial vgl. fialus family rela-
fiomhip O'JDon. Suppl.; is focus
ar fial ar triur „near is tlie rela-
tionslrq) of iis three" Goid.^ p. 93, 2S
(LHtj.i
fiallach s. fiau-lach.
1. fiam „a chain of some fashion
or viode of linJcing" On ilie Mann.
111 p. 178.
2. fiam i. granna no adhiiath-
iiiar O'Dav. p. 8(j; i. grannai Fei.
Prol. 50.
3. fiam 1. lorg („a track") Corm.
Transl p. 79.
fiamuiu Hase? vgl. fiadmuin;
tvolves or foxes O'Ii. — Dat. der
Vergleiclmng lüathithir fiamuin
FB. 87; luaithither fändli no fia-
main he for lär Corm. p. 3B prüU,
Oll the Mann. III p. 149 („sivifter
than a loild cat"); atcondarc and
triar for lär in tige ocou dorus,
teöra lorga brebnecha (i tolla) inua
lämaib; is lüathidir fiamain cach
ae dib timchuU araile dochora in
dorais LU. p. 9Gti, ü.
1. fian M. Held, vrß. feue. —
PI. Gen. fobartach fian SC. 17, 7;
Furbaidi na fian 29, 13. — Com-
pos. ,,Fian in composition means,
relating to the P'enians, hence,
adapted for or helonging to hun-
ting, ichich was their chicf rmploij-
ment and pastime'' O'ijrdilij. Torr.
Dhiarm. p. 110 (die Jlciirlmui/ auf
die Jagd ist dem älteren Sagen-
kreise fremd); „fian, the opposite of
col foid" CDon. Suppl.; fian-bhoth
„ahunting hooth" Torr.Dhiarm.l.c;
fian-brat ScM. 21, 31; fian-chlar
Lij. 17, 1: fian-choscur Helden-
Tn'iiiiijili l''J!. 30 (,,« great hunting
miildt.-- Ü'Grady I.e.); deca arretha
fian-fidchcU sieh das Heldenschach-
spiel ihres Laufs SC. 30, 4.
fiaiia ScM. 21, 43, fianaib Lg.
j_85_i8ic, s. flanii.
" fiaüTsicli Seh aar; fiallach apar-
ty, pcopjle O'Don. Supipl. — Sg.
Nom. in fiaulach alle die andern
Leute FB. 90; in fiallach aile
p. 39, 20.
fianu F. Name für die stehenden
Kriegercorps, ivie sie vor und
zu Finn's Zeit ursprünglich zum
Schutze Irlands und der königlichen
Gewalt bestanden, vgl. Verhandl.
der 33. Philologenversamml. S. 25.
- — Sg. Nom. finnta dünn, ol in i'iann,
coich hi Corm. p. 34 orc treith;
I)at. ar cach roilbo ocus cach ro-
fid no gnäthaiged P'ind cona feinn
no bid ben urdhalta for a chiud
in cach tir Corm. p. 32 orc treith;
PI. JVow. fianna zu lesen ScM. 21, 43;
Gen.&o fulaug na fiann ibid.; Dat.
Hier fiannaib fer n-Alban Lg. 18. is;
Acc. ar ba si deochair lasna fianna
hi tossuch eter orgain ocus maidra
n-imairic LU. p. 86^. 41.
fiar schief; crooked, inclined
0"R.; fiar-süilech straboinis Ir.
Gl. 621. — PI. Gen. do thulaib a
lurgan b-fiar b-focamm FB. 37 Eg.
Aar s. siur.
ro iiar-faig-, -fuigli s. iar-faigim.
fib in cosna fib P'A. 2, dona
fib 32 für altir. cosnaib hi, douaib
hl Z-\ 352, s. i.
doDi flefe SC. 11, 10 s. tieim.
1. fich Kampf, Fehde; i. fu-
achtain O'Dav. p. 89, 92; fleh
bunaid ,Jiereditary feucl"' CCn. 5;
fich carpait Corm. Transl. p. 45
cuirrich.
2. fich = vicus; municipium
SG. 53<i [Z-^. 21); Gen. ainm in
fhicha Fei. p. CXXXIII.
flehe Zwanzig; viginti Z'^. 305.
— Sg. Nom. cach fiche jedes Zivan-
zig CC. 2; Gen. cöic meich flehet
25 Maass FB. 9; Acc. ri ficUt
m-bl. TE. 5; PI. Nom. tri fichit
35*
®
fichim
548
gamnacli Sc3I. 5; SC. 33, 19; tri
ücliit cet ScM. '2; cöic ficlüt FB. 9;
iiöi tichit CC. -2; Dat. fichtib gloud
Oss. I u; fichtib droiig SC. 33, 2;
J.CC. tri fichtea bliadne Tir. 2;
frisiia cöic fichtiu sin FB. M; tri
ficbte hli&dan Hy. 2, 40.
1. fichim ich kämpfe, vgl. ar-
fichim, do-fichim, fo-fichim. — Praet.
Sy. 5 0 ro fich cath fri Findmöir LU.
X>. liß>, 2ü; fich Ms ibid. p. 20^, ao.
2. fichim ic/t koche (intr.); fiu-
chaim / boil, spring up O'R. —
Fraes. Sg. 3 fichid tairse SC. 36.
— Praet. Sg. 3 dothset in goba
and-saide assainchcrdchai ocus bruth
romor isin teuchoir inna laim ocus
focheird in m-bruth sain i n-degaid
in curaig hisin muir co ro fich in
muir uile LU. p. 25'', 44.
fid M. B a u m, Ho l s, Wa l d ; arhor
Z'^. 238; vgl. ro-fid, roid, raed. —
Sg. Noin. und Acc. fid fri fid FB. 53 ;
ite?' fid ocus mag ocus lenu soiool
Wald als auch Feld und Wiesen
Tir. 6; Gen. dochum feda Hy. 5, 02;
for feda fianchlar La. 17. 14: dar
feda fäl 3^ (vgl. £iÜJad) ; Acc. fid
ch 5'P. 1 1 'f-~ü^o mp 0 1
nallabracli 5'P. 1 1? — Gompos. fid-
bocc arcus Ugneus SG. 107^ {Z'^.
854); fidb-chat muscipula Ir. Gl 260
„literally wood-cat, a humorous
ivord for a mouse-trap" ; fid-druimm
Waldrücken, Wuldherg, Gen. ind
fid-dromma SC. 34, 14; fid-nemed
ft sacred grove O'Don. Suppl.
fidba, fidhba falcastrum Jr.
Gl. 797.
fidbae i. fithnaisi Corm. Transl.
p. 79 fi.
>-<-s fidhaid Wald. — Sg. Gen. doip
P( yfarcai fidbaida' fäl SG. p. J^'i [tne
^-^ cinyit diuHcti .sT^>r.s- Jl,ilr. VIII 320);
hi Clithar Fidbaidi FIJ. 37; Dat.
dulli for fidbaid „leaves on forest"
Per. CeU. III p. 177.
fidchell F. Schachspiel; ce-
tharcöir cetamus in fidchell ocus
dirge a tithe, dub ocus find forri
ocus sainmuintir cach la fecht beos
bereas a cluiche Corm. p. 21 ; clär
findruine and co cetheoraib auaib
ocus uilneib öir, caindel de lic log-
mair oc fursunnud doib, 6r ocus
arggat ind fuirend bei forpin chlär
TBF. p. 140, 13. — Sg. Gen oc
imhirt fidchille FB Gl: fidchilli
SC. 39; dar fichille Schachbrett
FB. 37 Fg.; dina feraib fidchilli
FB. 61 ; 82; Dat. ar fidchill ÄC.45,8;
Acc. oder Nom. deca arretha fian-
fidchell SC. 30, 4? PI. Nom. im-
berthar fidcella diin SC. 3?
fidchellacht 31 Schachspiel-
kunst. — Gen. büaid fidcliellachta
s. büaid.
fldedar s. fedaim.
fldg-riud, carpat fidgrind fethaidi
FB. 45, 47, p 310, 27 „a tvood-
band ivithe-y chariot" O'B. Crotve
Siab. Goncul. p. 414 {vgl. grinne)?
fidot Espe; fiese fhidaite „a
loand of aspen" Gl. zu fe Corm.
p. 21; bentatar trifidot dfa n-ardaib
LU. p. 64a, 32 [sie schnitten drei
Espen für ihre Wugenlenker, vgl.
ro bensat tri fid.slatta findchuill
illamaib a n-arad LL. an derselben
Stelle des TBC).
Vige F. Weben; weaving Corm.
Transl. p. 76. — Sg. Nom. fighe
chethurdhiialuch TE. 3 Fg.; Gen.
im aiced fige uile i. comobar na
fige do garmnib ocus do claiijmib
i. na slata fige On the Mann. III
p. 116 {„for all the toeariny im-
plements, i. e. for all the instru-
ments used in iveaving"); don mnäi
igi ibid. p. 115. — Vgl. figidöir
textor Ir. Gl. 1095.
figell a vigilia i. frithaire Corm.
Transl. p 11, ein Name für ge-
wisse Gebete, vgl. Stokes l. c. —
Sg. Acc. do brist cachain figil Fei.
Dec. 8; dosgni slechtain ocus cros-
figill SMart. 36 („prayers or vigil
tohich one makes on his knees with
his arms stretched out in a cross"
O'Cl).
figim III ich webe. — Pass.
Praes. Sg. 3 im cloidcm corthaire
i. assa figther in corrthair On the
Mann. III p. 116.
figlim ich mache figcll, bete.
— Imperat. PL 1 figlem legem ir-
iiaigtiu LBr. p. 261''. 44. — Praet.
Sg. 3 figlis fut bcäi i. dorigni fi-
gill in tot ro bäi in vita i. da
549
find
cet dec sloclittiu leis euch lai LU.
Amr. III 3.
fli es ist, f/ieht, franz. il y a,
mit nachfolgendem Accusativ; est
Z\ 490. — Praes. Sg. 3 ni fil
inilpt n-einig dait-so aiul TE. HLU.:
^ iii fil i n-hErinn rig na tihre Xj7. lU;
ui til diib mnäi SC. 6; ni fil rigaiu
catamail acot-su SC. 46; i n-Ard-
maclia fil rige Hy. 2, 43; Ingen fil
^ and Lo. ÖL til and ri rüamna liuden
SC. b4, 27fail di cbaillig Hy. 5, 105;
fil uaib nech SC. 46; ni fil . . fial
no terael FA. 5; 12; FB. 90;
SC ;57, 18; ni fil brig sin p. 140, as;
■3f ni fil ro sia FJB. 89; L(]. lOj ni
fail dorurme Hy. 5, 67; 81; na fil
and allethete SC. 34, 10; Seil. 16;
cia fil wer es auch ist FB. 84; oft
relativ gebraucht: for cach fil
indi Hl/. 1, 50; FA. 4; 5; 7; 9; 14;
SC. 10; 14; 24; 37, 9; u; 13; FB.
47; 49; 73; 75; üair is tussu Igech
as dech fil la Ultu FB. 9; iss ed
fil is tig bita SC. 31, le; it e fil
iunut-so TE. 8 LU.; p. 140, 24;
144, 25; tri mile cheöl n-ecsamail
cecha öenclaisse fil oc classcbetol
imme FA. 10; feil Gl. zu Hy.\, 1
[s. Nemtbur); tiri läin bi fail perer
cecb mathiusa FA. 35; in catbir . .
ina fail in rigsudi sin FA. 11; ni
fuil TE. 8 Fg.; fuil limm TE. 9,bEg.;
eine besondere relative Form: na
buidue . . fili i tir na nseb FA. 6
(filet LBr. ; fila Three Hom. p.
HO, 19; filem Gl. zu Hy. 3, 6 zu
lesen fil em? PI. 3 is iat iarom
filet amlaid sin FA. 24; 25; 27;
28; 29; 2; 6 LBr. (.fili LU.)\ oc
coistecbt frit filet mnä SC. 40; inna
klinge hi fallet nöi n-gräd nime
FA. 4 (filet LBr.); ni Mlet, tri
thrätb and ScM. 12.
flleta dichterisch, poetisch;
cuibdius fileta Hy. 5 Praef. [s. cu-
ibdiusl
Uli M. der Dichter und Ge-
lehrte der alten Iren, vgl. 0' Curry,
On the Ms. Mat. p. 2 not. 2; po-
eta Z'^. 255; filidh poeta Ir. Gl. 1.
— Sg. Kom. fili p. 142, s; Gen.
glün Amargin filed p. 328, 7; Acc.
cecb neutiir lasin laitneoir is deme
lasin filid n-gicdclacb Corm. p. 17
demi; PI. Nom. no chantais filid
p. 310, 7; Acc. filedii SC. 48.
filidecht die Kunst -des fili,
Gedicht, vgl. 0' Curry On the
3Is. Mat. p. 2, not 2; i. ecsi Corm.
p. 2O feie; jJocjMa L-. Gl. 833; Carmen
ibid. 1002. — Kom. und Bat Gl. zu
Hy. 5, 94; Acc. cipe dognetb tria
filidecht trilig moltai Fü. p. III lu.
1. fillim III tardo SG. 145^,
lento Pr. Cr. 561) (iTl 435). —
Praes. PI. 1 nis fillem glun i mania
i n-dömnaigib De hii LBr. p.2Ql'^,i.z.
— Vgl. foill.
2. fillim III flecto; I turn, re-
turn, imply, fold, lorap O'R. —
Praet. Sg. 3 ro fili . . a glüni fo thri
Three Hom p. 68, 25 (genu flexit).
— Pass. Praes. Sg. 3 amal filter
SG. 203b {ut flectitur Z\ 472). —
Inf. Dat. sidbalbrat uaine bi filliud
immi p. 131, I6.
fllliud erred näir LU. p. 125, 1,
ibid. 73a, 2, derg-filliud erred nair
FB. --lO, LU. p. 113i>, 32, ein cless
CuchuUnn's, „tvhirl of a valiant
Champion" On the Mann. II p. 372.
fiu = vinum Z\ 20. — Gen.
mör fina do öl SC. 11, 6; bolad
fiua 31, 10; Dat. lestar . . cu flu
SP. IV 3; i^5. 9; 59; 60; p. 133, 3.
1. find, flnn weiss, in über-
tragnem Sinne ivahr, gut; fiu al-
bus SG. 35b (Z-\ 53). — Sg. Nom.
tarb find SC. 23; slog find forderg
38, 5; be find p. 132, 3; banntraclit
finnp. 145, 5; Fergus find Lg. 18, 29; ^
laecb find mör Sc3I. lOVH; fer
find firen FB. 33; füamain find
fuinecbda FB. 47; sithbe find
p. 310, 28; Gen. tri foglaira fessa
find Fei. p. CXLIII 3 {„white
knoioledge"); Voc. F. a inghiun
finu TE. 9, 21 Eg.; a be find
p. 132, 22; 133, 8; PI. Nom. mnä
fiuna FB. 53; iiatne finna forörda
SC. 33, 11; beim Dual: dia n-drocb
finna umaidi FB. 47; p)- ^It», 28;
find« FB. 50 Fg.; Gen. mor fer
find ScM. 3, 10; oc sid bau find
p. 131, 25; SC. 45. 14; Acc. arbaga
finna Hy. 6, 17 (i. matbe). — Com-
yos. mit Substantiven: find-airgit
/. JUir^^ //^ »^^^ "^ /i^^MTJ^
550
fir
p. 310, 28; FB. 50 Eg.\ find-focla
ir liS^ fairggfe find-folt SG. p. 112;
find-nime Hy. 3, 5.
2. flud- (^as einzelne Haar;
Corm. p. 32 croicenn. — Sei. Gen.
im biin cacha finna tlö FB. 27;
PJ. Dat. de finnaib gabur Gl. zu
Uli. 4, 11 IS. cilicc); Acc. finna
F^. 91. — Compos. fer find-chass
folt-lebor FB. 45; 47; folt fiud-budi
2J. 131, 20 ; be find-fota La 4., ii:
Fedelm find-cböem FjB."52!
flmla ifaar i*'«! ^j. CXLIV2G/f.;
5'</. iV^om. ar rob e a mian uile
finda malach Silan do faiesin l. c. u
{„a liair of Silän's eijf/broiv").
flnd-choeläu, cusua findchoela-
naib cammaib cum tortuosis inte-
stinis Gild. Lor. Gl. 229.
fiiidfad Haar. — Sg. Nom.
findfad geal mor trena chossaib
Gl. zu cosfind Fei. p. CXLI 29;
Acc. cen findfad forri Corm. p. 20
foloman.
finden Schild; finneall imd fin-
neann a shield Ö'B. — Sg. Nom.
^ finden co m-bil öir Lg. 18. aj.
flndruine ein Metall, sieht weiss
aus FB. 45, steht zivischen creduma
und Gold FB. 58. wird neben dein
Silber genannt FB. 50 Fg. (vgl. je-
doch FB. 59 mit 73; CG. 2); white
bronze (mit Zinn oder Silber) On the
3Iann. hidex; fionnbruine [so auch
Lg. 18, 24 Fg.) i. präs go n-airgead
buailte O'Don. Suppl. — Sg. Gen.
^ cöica unga findruine Lg. 18, 24;
ronn findruine CO. 2 Eq.; gipne f.
p. 311, 1; CO fethain f. FB. 50;
p. 310, 28; CO m-bil f. SC. 37, ig;
findruini FB. 45; en findruini 59;
cuacb f. 60; 73; Acc. eter creduma
ocus findruini FB. 58; eter findru-
ini ocus dergör ibid.
ar flne Hy. 6, 7 i. ar pectha.
flne Verwandtschaft, Fami-
lie, Stamm; Corm. 20. 16 dairfine;
„a tribe" fSDon, Suppl. — Gen.
in gas fine cen didail SP. V 12;
Dat. genfid maccän dia fine Three
Hom. X). 98, 23; Acc. necb orcas a
fini Gl. zu homieidis Wb. 28», 4
{cognati Z'^. 53V
finechas ül. Erbschaft, Nach-
folge, Recht der Familie oder
des Stammes. — Sg. Nom. nad
con fil finechas for Druimm Leas
act cenel Fetho Fio, ma beith nech
bes maith diib Tir. 3 {„succession
by relationshi]}").
fin-gal Mord eines Stammes-
genossen oder Vertvandten. —
Acc. . daröne . . Aed Släne finghal . .
for Suibne mac ColmfuVi Three
Hom. p. 112, 9.
fln-galach a fratricide, one
who has killed a tribesman GDon.
Su2')pl. — Sg. Nom._ ro -päd sirsse-
glach acht min bad fingalach Three
Hom. p>. 112. 6; PI. Nom. fingalaig
FA. 25; Neutr. athar-oircnidi i.
fingalcha Gl. zu parricidalia
arma Wb. I80, 15.
Ann s. find.
finna ScM. 21, 43 zu lesen fianna.
1. fiuuaiin ich finde, mache
ausfindig. — Lnper. Sg. 2 „finnta
dünn" ol in fiann „coich hi" Corm.
p. 34 orc treith; „Ni fetar," ol si,
,,cid dernad de." „Finta-su em"
ol Ailill TBE. p. 15(», 15; PI. 1
Dep. finnamär..do cheist FB. 94;
3 finnatar SC. 25? — Praes. sec.
Sg. 3 CO finnad SG. 32. — Fut.
Sg. 3 rod finnfa TE. 7 Eg.; Goid.^
p. 102, 9 [LHy.).
2. finnaim II ich 10 er de weiss.
— Praet. Sg. 3 fochartatär iarom
bunsaigcorrüscdub isa lethim-bätär
na finna 'SC. Schafe) ocus finnais
fö chetöir LU. p. 23'', 27.
fir i. find {lüeiss) Corm. p. 20.
— PI. Acc. ar teora fera (so fira)
ferba ibid.
fir 1) wahr, wahrhaftig,
wirklich, richtig; verus Z^. 858;
2) N das Wahre, die Wahr-
heit, fir fer „the truth of men"
Rev. Celt. III p. 184 (das, loorauf
ein Mann nach dem Comment An-
spi'uch hat?). — Sq. Nom. 1) bid
fir p. 132, 11; FB.'Q; mäd fir ric-
fed SG. 11, 5; 38, 10 (ivenn es wirk-
lich tvahr ist?): is fir . . do cliungid
chomraime chucum-sa ScM. 16; ni
ba fir 9; 10; 11; FB. 14; 41; in
fir ist es wahr? ScM. 15; cinnas
fir Hb 7; rop fir Hy. 1, 4i; ,,fir"
firaiin
551
fis
•)(~ ar sc „wahrhaft i()" saijtc er La. 5-
fir iuna radi-siu FB. 31; ro-fir
wahrlich! Hy. 1, 39; 41; 2) cor
(lamthar tir fer dam FB. 94; is
cöir fir fer do chomollod ibid.; ar
na briste fir fer ior Coinculai'«yZ
LU. p. 77^, 7; „fe amae" or Lugaid,
m fir fer aui sin Rev. Celt. 111^9. 185;
Gen. F. inna triuöite fire if?/. 2, 12;
2) dae i. fer imerta fir ar a laire
connach tarted a chomlonn On thc
Mann. III p. 518; Dat. 2) iar fir
TE. 9, 26; for fir do flatha TBF.
p. 152, 5; for fir th'ainich ocus
t'anma ibid. s; Äcc. 1) dar mo
brethir fir TE. 7 Eg.; 2) nos gegoin-
seom uli iar n-üair ro brisiset fir
fer fair LU. p. 64», 33: nech uo
chomollad fir fer frim FB. 93. —
Comp OS. mit Substantiven: fir-
brithem 311. 27^, 1; ffr-deacht die
ivakre Gottheit Hy. 2, 42; co a fir-
duchus fen Three Hom. p. 96, 31;
na fir-flath« TE. 11 LH.; ind fir-ög
die tvahrhaftige Jungfrau Hy. 4, 7;
for fir-duine Gl. zu Hy. 5, ue; tri
tir-ecrat SC. 38; fir-croith, ^lem-
nacht FB. 9; ina fir-etan ihnen
grade ins Gesicht FA. 26; mit
Adjectiven: fir-chäin fäilti truely
beautiful ivelcome TE. 5 Eg.
firaim II ich mache tvahr. —
Pass. Praet. Sg. 3 ro firad Hy. 2, 22.
— Fut. Sg. '3 firfaider SC. 27;
firfidir a n-asrubart in fäith verum
fiet quod dixit propheta Wb. 13<i
(^Z-\ 476).
fireu gerecht, M. der Ge-
rechte; tirian justus Z'^. 778. —
Sg. Nom. fer find firen FB. 33;
in brithem fireu FA. 6; anim . . .
firen 19 (firiän LBr.)\ firien EC. 5
(gemeint ist S. Patrick); PI. Nom.
ind fireoin FA. 18; 34; 16; Gen.
inna firen FA. 17 (firian LBr.)\
34 LBr.; firen 33 (firian LBr.);
firen 16; 17 (, firian LBr.); na firen
FA. 2; fer firean Hy. 7, ig; Dat.
d'firenaib FA. 2; 34.
ürensKih justus Ir. Gl. 681.
firend männlich; fireann male
O'R. — Sg. Nom. dartaid fbirend
ocus colpach boiueaud Corm. p. 8
clitliar set.
liriuiie F. Gerechtigkeit; ju-
stitia ZK 118. — Gen.' ör firindi
SC. 23; Dat. co firinne fin SC. 25;
j iar firinne FB. 89; ar firinne 93;
[ Acc. ni choraainse th'irinne ar thoil
daine SC. 26.
I lirmamiut = firmamentum Ir.
Gl. 749. — Sg. Nom. firmämint
jj. 191,24; Dat. oder Acc. fön firmi-
mint FA. 28; Acc. co firmimint ibid.
flrsi i. nert (strength) Corm.
Transl. p. 80; O'Dav. p. 87.
Art, flurt = virtus, Wunder;
a mivacle Corm. Transl. p). 79. —
Sg. Nom. SC. 34, 6 ; Gl. zu Hy. 5, 75;
ro bo mör in fiurt do Brigii Gl. zu
ro bo amru di ibid. 77; Gen. denom
ferto facere miraculum Wb. 12»
iZ'^. 486); Acc. triasiu firtp. 40, 37;
PI. Nom. ferta p)- 41, 15; Gen. de-
num ferte Gl. zu virtutes ^Vb. 12^;
fri denaim ferta s. erlam; Dat. do
fertaib Hy. 5, 23; 67; 81; p>. 41, 35;
43, 21; 45, 1; 48, 22; fo na fertaib
Gl. zu Hy. 5, 23 (s. cennadarf); Gl.
zu Hy. 6, 6; Acc. ni denat firtu üiü
Wb. 121^ iZ*. 910); dognith mör-ferta
Hy. 2, 33 ; ferta ocus mirbaile FA. 28.
flss M. Wi ssen, Kunde-., wissen,
erfahren, Inf. zu fetar; scientia
Z'^. 181. — Nom. fis ocus eolus in
clioimded p. 169, 29; is dolig a fiss
FA. 12 ; ba cöir a fiss Gl. zu Hy. 2, 3 ;
. . ro siacht fis dö SC. 32; Gen. fri
foglaim fessa find Fei. p. CXLIII 3 ;
fudumne ind fiss TF&. 5^ (Z'^. 237);
fri.fegi fis SP. II 10? fursunnud fiss
Lg 3t Dat. do fius Goid.\ p. 53
( \Vien~ Gi:^\ dochuaid . . do fis scel
I)omnaill Goid.'^ p. 94, 13 {LHy.\ do
fiss scel amaf/iar jj.40,7; Mairetanic
do. fis Elistabeth Goid.'^ p. 100, 22;
d't'iss a brathar um [Etivas) über
seinen Bruder zu erfahren TE.
1 Fg.; in tiri SC. 13; mäd ar fis
Labrada SC. 31, 2; d'is cecli reta 32;
da fis düs . . zu erfahren ob . .p. 40, 2ß ;
Acc. fri cech fiss Hy. 7, 49.
fis = visio; i. taidhbsi O'Cl.
(Corm. Transl. p. 73). — Gen.
adbul fisi Oss. III 3 (i. aislinge);
PI. Nom doaidbdetar fisi doib
Wb. 27a: Dat. hi fisib Hy. 2, u;
Acc. na fisi sea FA. 21.
lissid
552
fled
flssid ivissend, ein Wissen-
der; fissith sophista, catus, gnarus
Z'^. 792. — Sg. Nom. ar ba fissid
"h- side Lg. 3 ; mit Gen. p. 328, i8. —
JJavönsih-üssid nihilsciens Wl). 29^, 4.
is fissid für is fissi seiendiim est
Fei. p. XXXII 6.
flthicen FB. 68, u fidaitcen Eg.?
fltliis F. Kreishahn, Bogen;
fithisi i. slighe . . ut est is e tiach-
tain itir na da fithisi i. itir na da
conair O'Don. Suppl. — Sg. Nom.
ind fithis tete in peccad is hite {sie)
in pian inna diglae Ml. 28«, 19;
PI. Acc. fithissi Gl. zu absidas
Goid.'^ p. 52 [Wien. Gl); tre fithisi
23er tractus Goid.^ p. 70 {LHy);
dod fetis . . hi fithisi Hy. 2, 13 {sie
fiihrten ihn in Bogen zurück?).
fithisi oir s. unter mocol.
fitliuaise, vgl. „fiothnaise sorcery,
poison; bad news, detestable neios"
O'B. {die Bedeutung poison scheint
von der etymologischen Ableitung
von fl herzurühren) ; fithnais i. galar
gairet, ut est: na traetha teidm
fithnaisi na galair i. uocha trao-
thann no nocho millenn teidm galair
fada no gairit hi, i.fi re indisi O'Dav.
p. 90 ; vgl. fidbae. — Nom. bid fid-
uaisi la Fer Manath ScM. 15 {im Ge-
gensatz zu airscela); fithuaise Fnam-
naige ocus brechtai Bresail TE. 13.
flu würdig, gleich; dignus, ni
flu non decet Z'^. 56; i. inann
O'Dav. p. 84; i. cutriima ibid. p. 85.
— 8g. Nom. ni bü fiu döib techt
don tig CG. 3 LU.; nir bo fiu leis
er hielt es nicht für passend, er-
laubt EG. 4; am fiu do rath rig
p. 142, 8; bä dam fiu-sa SC. 42;
Bat. CO firinne fiu SC. 25.
flugrad p>raedicere. Dat. ut
di.xit Moling oc fiugrad na feile
Eoin Fä. p. CXXXIV 27. — Praet.
Pass. Sg. 3 ro fiugrad irrecht Wb. 18«
{praedictus in lege Z'^. 625).
flur s. siiir.
dos liuscad s. diuscim.
1. Ihiith Bier, nach Corm. p. 19
auch Milch (flaith din dede for-
dingair i. coirm ocus flaith). —
Sg. Nom. flaith derg Gl.^zu derg-
laid Hy. 5, 3« {für derg-flaid).
flaith F. 1) Herrschaft,
2) Herrscher, Fürst; potestas,
dominus Z'^. 250. — Sij. Nom.
1) SC. 18, 4; FA. 35; SP. V 11;
sith-laith Friedensreich Hy. 2, 19;
2) flaith in domain p. 40, 36; flaith
adamra FA. 5; Gen. 1) flatha Hy.
2, 22; 4, 9; na fir-flatha TE. 11 LU.;
flatha De Hy. 1, 40; 5, 12; 102;
flatha nimi FA. 2; 3; 20; 21; 31;
33; 34; umgestellt nime flathaiZ2/.5,4;
Dat. 1) dollaid Hij. 5, 10; Acc.
1) ro gab üaith TE. 2 LU.; hi
flaith nime Hy. 1, 44; 5, 92; Voc.
2) a rig-flaith TE. 10, 10. — Davon
an-flaith der Unfürstliche , nocon
crred anflatha nicht toar es Klei-
dung eines Unfürstlichen SC. 34, 12,
anflaith usurper, tyrant O'E.
flaithem M. Herrscher. — Sg.
Nom. flaithem nime Hy. 1, 31 [i.
flaith eim).
flaithemuas 31. Herrscher-
ivürde; gloria Z^. 787. • — Sg.
Gen. flathemnasa hErenn Gl. zu
flaiha Hy. 4, 9.
fland 1) roth, 2) Blut; blood,
red O'R. — Sg. Nom. 1) bröenän
fola fota fland SC. 37, 21; gus fland
ferge Sc3I. 15; 2) fland rüad ferci
SC. 38; is fland tedma tromchatlia
FB. 68, 14; Acc. 1) sifis do fuil
fland tedmand LU. p. I2b^, 23;
dar fern fland ScM. 21, 32.
flechud Nässe, Begemvetter,
von fliuch; fliuchud „wet loeather"
Corm. Transl. p 75. — Nom. tech
inna fera flechud SP. III 5; snigis
fleochad p>- 41, 36; Gen. flcchuid
moir Gl. zu anbige Hy. 5, 33; Acc.
cen flechud FA. 35.
fled F. Gastmahl, Fest; fled
din lantsasad eter dig ocus mir
„fled, then, füll satiety botli of
drink and meat" Corm. Transl.
p. 11; epulae Z'^. 53. — Nom.
ind fled p. 311, 29; fled mör FB. 1;
fled chaurad FB. 59; 62; Gen. na
flede FB. 4; oc tinöl na flede
FB. 1; denam na fledi p. 311, 33;
oc tochatim na fledi FB. 28; na
fleidiu Temruch TE. 1 Eg.\ do 61
mo flede FB 6; taisbenad inna
flede FB.'d; 13; £es na fledi FB. 27;
idach
553
adai na fleidi p. 311, 33; Bat. ic
rieid SC. 34, 13; Acc. fleid FB. 2G;
Scilf. 5; CO taisfena a tlcd döib
FB. 7; 13; PL Nom. Heda niora
FB. 55; Dai. i fledaib in ex>ulis
Wh. 271) (^-2. 245).
fledaeli, ?7//. Finnachta Fledach,
„F. the Festive" FA. 32.
fledaichthith M. epulo SG. 52a
(Z^. 53).
fledugud jM". epulatio, epu-
lari. — Nom. gaibthir fledugud
leu d'adaig TBF. p. 150, 4 {„fca-
sting"): Dat. hie tomailt ocus ic
fledugMrf TE. 16.
flesc F. RutJie, Gerte. — Sg.
Nom. flesc airgdide FB. 55 ; Gen.
na fles^ci FA. 18; Dat. co fleisc
duir F^. 18; rigda p. 310, 1; dind
ech-fleisc SC. 8; PZ. Dat. co fles-
caib iarnaidib FA. 15; di flescaib
f/e lineis SG. 3b (Z«. 245); Acc.
flescca ihir TE. 18; amaZ flesca
öir ÄC. 31, 10; Du. Nom. di flisc
duae lineae SG. 3^ (Z^. 246).
fliucli nass; madidus Ir. Gl. 675;
fliuch-dercc lippus Z'^. 12 {vgl.
fliuchaigim lippio Z'^. 53). — Sg.
Nom. cuilche fliuch Hg. 2, 31; _p. 21,2.
— Davon flechud, fliuchaide humi-
dus, fliuchaidatu humiditas Z^. 53,
fliuchaidecht liquor Corm. Transl.
p. 9G idu.
fo Praep. mit Dat. und Acc.
unter; sub Z\ 627; fu SP. V 3;
fa, fä s. 5); oft mit Län^/ezeichen :
fö Erind TK2 LU; Vö bithin
ibid. 5 Eg.; fö chind p. 21, 2; fö
^ charput /SC 37, 5; fö mebail Lp 10-,.
fö drochcruth SC. 29, 22; fö mta-
mail p. 309, 31; FB. 1; 30; »w'«
nachfolqender Aspiration: fo thu-
X^ aith Hjj. 5, 57; fo clilith Lg. 12,
— illii f/ew Artiicel: Dat. ion,
fond ifön charput i^5. 43; 45; 49;
fön alt SC. 8); J.cc. fon n- (fön
slög FB. 16), Neutr. fo a n-, fo n-
(fö a n-innas FB. 18; f 0 a lind
SC. 7). — 3Iit Pron. suffixum:
1. Sg. foum Gl. zu issum Hy 6, 4;
3. Sg. Dat. Masc. foa FB. i'A;
foa suidiu p. 131, ig; fua FB. 38;
auf rigsudi bezüglich foi FA. 7
(föi LBr.), vgl. ^ IX A; föi p. 48, 24
(löeg); fse Corm. p. 36 prüll; fuithi
s. fo-chöel; Acc. föi ij/^J^ (.foa .%J; >f
P/. 5 fothib Threc^Wm: p. 26, 30.
— il/rt angefügtem. Pron. posses-
siv um: 1. Sg. fom l£. j3j föm ;)^
ScM. 16;.fot IüL_2. tfod ^^.);i; ><>^
SC. 11, iV föt 41; 44, 3; 5. Sg. fo
a broind p. 131, 8; fö a reirF-ß.46.
— In der Composition mit Pron.
infixum: 2. Sg. föt gni SC. 30, s;
3. Sg. fan-öcrat SC. 35; fod gain
SC. 37, 3; föd ruair 41; FB. 56;
Fem. fosn-opair p. 132, 15; PI. fus
rumat CC. 2 LU. —
Gehrauch, l) unter, räumlich:
fo nim ^lnter dem Himmel Lff- 18, 5; 4<t
»S'(7. 42; föm chind Sc3I. 16; p.21,2;
CO cethri colomnaib . . foi FA. 7;
a da coiss nammucci fo brägid
ScM. 18; eich fil fö charput SC. 37, 5;
FB. 45; 47; 49; 43; ech . . foa sui-
diu j:). 181, 16; da lurgain lomchaela
lanbreca fffi Corm. p. 36; comtar
fodfrci renna . . fon fraigid FB. 25;
fot galar . . in t-anad SC. 11, 1 ;
noco bia-so fö mebail La. 10 : -^
SC. 29,- 22; brön fo chäi Kummer
unter Klagen Lg. 18, 2^ co ro loisc ^
a garmain föi 2^- 48, 21; tolluid
cach ben fo chöim a celi unter
dem Schutze FB 21; SC. AI; 44, 3;
mani fochlither a bruth . . f ö a reir ~
FB. 46; luid . . fon loch er ging
unter den See FB. 77; SC. 7; co
tue föi Lg. 15;, co m-bertai fo a >f'
broind p. 131, 8 {unten in ihren
Leih); do fodail fön slög uile unter
die ganze Schaar zu vertheilen
FB. 16; CO classchetol aircaingel
oc tiachtain föi indem sich der
Chorgesang der Erzengel darunter
mischt FA. 7; 2) hinter dem Ein-
flüsse, auf die Veranlassung
von Etivas: tanacaisiu fon egim
du kamst auf das Geschrei ScM. 11 ;
p. 144, 12; iachtais in gilla, tic
Conall fo sodaiu FB. 39; 40; egis
in gilla, doroich Loegaire fuaFjB. 38;
fo sodain darauf ] 9 ; cotlud dö fön
saith sin SC. 23. — 3) über-,
durch Etwas hin: fon m-bith
über, durch die Welt hin FA. 10; 14
[„throughout the world"); Hy. 1, 6;
fon bith Hy. 5, au; fön less uile
fö
554
föbairim
r^
1 ; atchlos fo Erind über Irland
Imidin Irland SC. 37, 13; TE. 2
Eg. u. ö.; conna teilged a folt fo
agid damit nicht sein Haar über
das Gesicht fiele' p. 131. 21; usci . .
do thabairt fo a süili TE. 12 LU.;
tue a anail fothib TJiree Hom.
p. 26, 30; dorat fo meitmain KWella
do seirc-siii TE. 13 (for Eg.).
4) idiomatisch in gewissen
adverbiellen Wendungen: fö
a n-innas cetna auf dieselbe Weise
{sub eodem modo) FB. 18; fon
innas cetna FB. 60; 83; ScM. 9;
p. 40, 33; fon n-innasin FB. 31;
Sc3I. 14; fon CMmma cetna FB. 67;
fond ecosc sin 92; fon cruth sin 57;
SC. 29; fön alt cetna SC. 8; fö
intamail Tige Midchüarda p. 309, 31
{nach dem Bliister); fö chosmailius
na Cräebriiadi FB. 1; SC. 5; fö
Choinculainn comchosmail FB. 30;
fön samail sin auf diese Weise
FB. 57; 65; SC. 10; 24; fo cho-
mardus imdai Conchobair FB. 3;
fo a comartus unter gleicher Höhe
mit ihnen 25; fo dagin iveil {sub
causa) FB. 31; fo daigind wegen
p. 144, 18; fö däig iveil FB. 58; 70;
TE. 6 LU.\ weqen p. 144, 7; fo
bith loeil FB. 79; 90; fö bithin
TE. 5 Eg.\ fö chetöir alsbald,
auqenblicklich {sub prima hora)
FB. 16; 74; 87; fo deoid zuletzt
{.sub fine) s. deod; fo chlith heimlich
Lg, 11; fo leith bei Seite, s. leth.
— 5) Zur Bildung der Mul-
tiplicativa: fo di Oss. I 10; fö
di nö fö thri zweimal oder dreimal
FB. 81; 87; fä di 88; fo thri 66; 78;
fa thri Hy. 5, 32.
fö gut; i. bonum Corm. Transl.
p. 79 fochen. — Sg. Nom. is fö
lium est bonum secundum me
Wb. I41J {Z-\ 645); fö leo Hij. 5, 53
(i. maithV, ni fö SC. 44, 12; fo dia
i. dia maith Gl. zu fiadat Hy. 1, u;
fo li gut die Farbe Lg. 18. 1^ ; cid
fö fer SC. 37, 13 V Siibst. is e a fö in
fö thall, nis e a fo in fö sa Lat. Hy. II
Pref. {„his good is the good there,
his good is not this qood" Goid.'^
p. 96). — Comp OS. fö-lith TE. 14.
fu-acanim I succino SG. 167^
(Z'\ 880). — Praes. PI 3 focanat
SC. 37, 4,
foacruil) FB. 49, p. 310, 19, lies
fö a cruib, s. 3. crii.
foaini ich schlafe. — Praes.
Sg. 3 föid . . lasin n-ingin SC. 39 ;
foaid Hy. 2, si (i. no chotlad); rel.
dind feiss foass in loech lea Corm.
p. 26 laiches. — Imperat. Sg. 3
foad in ben let^so Ln. 12, — Praes.
sec. Sq. 3 no foad 'Lq.~ß_^ uo foied
CC. Q'LU. (no i&\Aed Eg.\ — Fut. '
Sg. 3 rel. inti fsefes lia mnai LU.
p. 127», 32 {s. unter geis). — Perf.
Sg. 3 flu sopivit Goid.'^ p. 87 not.;
PI. 3 feötar and ind aidchi sin
FB. 63 (feoatar Eg.); 69; feoit
FB. 57. — S-praet. Sg. 3 fais hi
Temraig ind aidchi sin SC. 27. —
Inf. fess.
fo-alg-aim I ich schlage nie-
der, bin gliedergeschlagen, be-
stürzt; ^onsternor SG. 146i> {Z^.
429). — Praes. Sg. 3 zu lesen fa-
laig betho borrbuidne {sternit mundi
superba agmina) FB.2i'i — Praet.
Sg. 3 is nini foralaig Gl. zu nos
quos timor straverat Ml. 43''; fos
rolaich prostravit eos Hy. 2, 62,
Gl. i. ros failgestar (Dep.) inna
ligu; fos rolaic ibid. 38? — Fut. sec.
PL 3 no failgifitis Gl. zu conster-
narentur LHy. fo. 12a. _ Pass.
Praes. Sq. 3 fomm älagar consternor
SG. 146^ {Z-\ 482). — Praet. PI. 3
ro failgide fo chetoir inna huli ech
fo a marclaigib fria lar Three
Hom. p. 76, 29 {„ivere Struck down").
fobach i. tochailt O'Dav. p. 88;
i. buain ibid. p. 91.
föbairim (fo-od-berim?) I 1) ich
gehe an Etwas oder zu Je-
mandem, 2) ich greife an,
3) mit oc ich beginne? vgl. „fobair
advancement, rencontre, underta-
king" O'B. — Praes. Sg. 3 1) füa-
bair nith SC. 31, ii; 2) fos n-opair
2y. 132,15; da fiiabair galar CC.iLU.;
3) föbair . . hicc sirfecham TE. 6
Fg.] fobair ic torsi moir 12; PI. 3
fuabbrait in less TFB. p. 156, 15.
— Imperat. PI. 1 fuaiprem inna
degaid ibid. p. 144, 30. — T-praet.
Sg. 3 1) is cuice forobart in ben
fobairt
555
tb-cherdaim
p. 132, 12 ; 2) tofnbairt SC. 36 (s. oben
da füabairV — Praet. Sg. 3 foröpair
oc dogru SC. 4i; PI. 3 fobairsiot
the]i attackeä O'Don. Gr. j). 258.
föbairt F. Angriff; i. tarraing
no tadhall no aenfecht, z. B. luatli-
fobairt gaclia srotba . . i. in fobairt
luath dognitbar tarrsna in t-srotba
O'Dav. p. 91. — Sg. Acc. tobert
fobart m-bidbad forro er machte
einen feindlichen Angriff auf sie,
s. unter fäebur-chles.
fobartach a n g r e ife n d, An-
greifer? — Sg. Nom. fobartach
i'ian SC. 17; Acc. la faga feig fo-
bartach }}. 310, 39.
fobith s. bith.
focanat s. fo-acaiiim.
focairt s. fo-dierdim.
föcarim, fiiacraim (fo-od-garim)I
1) ich sage an, zeige an, ver-
kündige, 2) ich verbanne. —
Praes. Sg. 3 focair nionet Wb. 16^
(Z^. 43Ü); fod üacair id indicat
Wb. 11t (Z-\ 885); PI. 3 fan-öcrat
sie zeigen ihn an SC. 35. — T-praet.
Sg. 3 dia focart SC. 28; fus ocart
Tir. 8 [jiroscripsit eos Z'^. 455). —
S-praet. füacrais . . comlond dö fein
F£. 69. — U-praet. Sg. 3? fuacrii
don cath Coemgen Hij. 5, 19 {vgl.
no thercanad in der Gl.). — Pass.
Praet. Sg. 3 foröcrad do BricrinfZ
tvurde angesagt FB. 13; foröcrad
indicatus est Wb. 19b {Z^. 885V —
Inf. föcre monitio Z'^. 885; föcradh,
fogradh to challenge O'Don. Suppl.;
Dat. na pa chondarcell oc föcru
a pecctha do chäch ne sit coniven-
tia in indicando peccata cuivis
Wb. 31e, '24; Acc. lestar togaide
fri foccr« firinde Three Hom. 20.4:2,21.
fochaid F. Leiden; fochith pas-
sio Z\ 249. — PI. Dat. cosna fo-
chaidib Hg. 1, 13.
focliair .,presence, Company"
O'B.; a bh-fochair icith, together
icith, along icith O'Don. Gr. p. 288;
ro däileadh iar sin fleadh agus
feusda dhöibh an oidhche sin san
n-grianän a bh-fochair Ghräinne
agus na banntrachta Torr. Dil.
p. 46; ibid. p. 88.
fo-ehamm ein Wenig krumm,
leicht gekrümmt, vgl. O'Don.
Gr. p. 276. — PI. Gen. do thulaib
a lurgan b-fiar b-focamm FB. 37 Eg.
fochanu s. loelioiin.
fo-chas „slightly curling",
folt fochas forordha O'Don. Gr.
p. 217.
fo-chanim I succino? vgl. fo-
acanim. — Praes. Sg.' 3 fom chain
löid luin SG. p. 203; fomm chain
cöi menn medair mass ibid. p. 204.
fo-cheliiu occludo? — Pass.
Praet. Sg. 3 forochlad Hy. 2, 15,
„Patrick's Coming ivas a help to
Ireland, tvhich had been shut up"
Stokes, Beitr. VIII 2^- 311; fon ro-
chled do airitiu hirisse Gl. zu
conclusi nos in eam fidem quae
revelanda erat Wb. 19c (Z-\ 483,
Galat. 3, 23).
focheu loillkommen; fochen du
tiachtain „welcome thy coming!"
Corm. Transl. p. 79; ni ba fochen
leu a forcital iccas corpu et anmana
Wb. 30<i, 7; fochen Conall ScM. 15;
SC. 17, 1; 18; 38; fochen in cath
FB. 53; fochen a Loegam FB.
59; 60; is fochen döib ScM. 4;
fochen duit SC. 16; 20; p. 144, s;
is fochen lend Lg. 13- fochen om >-
p. 144, 15; mochen doib p. 40, 23,
nach Stokes für m'focheu; ScM. 5; 6.
fo-cherdaim I ich werfe, ent-
sende, lege, vgl. Z'^. 1000. —
Praes. Sg. 3 focheird . . in roth
FB. 54 ; amaZ foceirt nech a setach
de Wb. 32c (^it ponit aliquis vestem
suam de se Z'^. 1000); foceird Condla
. . bedg uädib FG. 7 ; focheird bedg
cuce Jjg. 9- ohne bedg ihid. 15; •jti ^
focherd a suilchor issin tig j). 144, le;
focheird . . cor n-iacb n-ein-ed de
FB. 87; foceird ich n-erred ind
äib FB. 24; 51; p. 310, 42; focerd
Fergus cor F. macht einen Bund-
gang x>. 144, 4; focheird a mewmain
airi TE. 10 XC/.; focherd Ailill i
serg de A. verfiel in eine Krank-
heit TE. 6 LU.\ foceird armgrith
mör arrigthech FB. 15? PI. 3 fo-
che?'dat in macrad gair foa FB. 64.
— Perf. Sg. 3 fochairt a chroisig
iurvo SC. 7; focairt imroU ibid.\
I PI. 3 fochartatär LU. p. 23^, 27
föohetöir
556
fo-clirothim
(s. 2. fiuiiaim). — Fui. Sy. 1 fo-
chichur-sa aurchor dait LU. p. 70a, 4
(fvr fochichurr, mit Assimilation
des rd^; ni föichur-sa mo menmain
for öclach n-aile i n-hErinn itiad-siu
TBF. p. 152, 24 (lies: it diaid-siu).
— Fut. sec. Sg. 3 bägais Cuchu-
\aind hi Methiu port iarsiii, i n-
acciged AWül no Medb, focliichred
cloich asa ,tliäbaill forru C. drohte,
tvo er A. oder 31. sehen würde,
tcürde er einen Stein aus seiner
Schleuder auf sie iverfen LU.
p. 64a, 39 (für fochichrred, mit
Assimilation von rd); doföichred
traig n-ecmailt and SG. 13(>b („po-
situs est" Nigra). — Pass. Praes.
PI. 3 focertar fiadain leü FB. 66.
— Praet. Sg. 3 focres iniia bucht
Hy. 5, 48 (i. ro laad); focrcss im-
muir 72 (i. ro laadi; immeid 79
(i. ro laad).
föclietöir alsbald', sogleich,
s. dt- und ör, üar.
fo-chiallaim ich versammele.
— Praet. Sg. 3 Dep. fochiallastar
EchrtüZ formna Isech n-lilrend LU.
p. 13"2a, 16, Gl. i. ro tinöil, citirt
hei O'Bav. p. 92 und p. 63 (ciall
i. tionol'i.
fochich ScM. 15?
1. fochla „a throne, a distin-
guished seat, any seat" O'Don.
Suppl., im Besondern 1) Sitz des
Helden auf der linken Seite des
Wagens (s. 2. fochla), im Gegensatz
zu faitsi, dem Sitze des Wagen-
lenTcers auf der rechten Seite: do
suidhiu ind errad isin charput as
iiomen a foclilse, faitsi imorro ainm
do suidhiu ind arad Corm.p. XXXIX,
vgl. Corm. Transl. p. 80 und 0'Dai\
p. 84 fochlu; 2) Sitz, Aufenthalts-
ort, Höhle von Thieren: fochla le-
ömhain, i. tochailt, uaimh no ionad
snidhe leomhain O'Clery {O'Don.
Suppl.). — Dat. tic in döel asa
fochlai „the beetle comes from his
den" Fei. p. XXXV {Jan. 15 not.);
PI. Hat. töcaibtis ind anmannai
thentidi a cenna asa fochluib LU.
p. 2.')a, 11 ; Ace. in tan adcuirtis
inna fochloi ihid. 12.
2. fochla an tuaiscert(„</ie north")
Corm. Transl. p. 80, im Gegensatz zu
faitsi an desscert {„the south") ibid.
6. fochla Gl. zu flaith Corm.
p. U), vgl. fochlu i. feinnidh O'Dav.
p. 84.
fo-chlaid Höhle; foclilaidh ca,-
vicula Ir. Gl. 229.
fo-chlaidim ich grabe aus. —
Perf. Sg. 3 fo roichlaid Gl. zu
effodit Ml. 24c, is.
ai' fochlim p. 141, 6, zu, lesen
arfochlim tvie p. 327, 33, vgl. in
chiall . . arafocladar sensus quem
profert SG. 209b (Z^ 981).
fochlither s. foichliin.
fo-chinare inquiry, research
0'-B.;fochmairc i. fiafraighe O'Clery
[O'DoH. Suppl). — Sg. Gen. fissid
fochmairc hi cerdaib de druidechta
p. 328, 16.
fo-choel unten dünn; aghaigh
focaol forleathan i. caol fuithi ocus
ard uaisti O'Dav. p. 55.
fo-chomair, „opposite" Fei. p.
XXXII 2, s. comair.
fochonn Ursache; causa, occasio
Z^. 874. — Sg. Nom. fochond a
gakm- TE. 10 LU.: is e fochunn
a denma Lat. Hy. IV Pref. {Goid.'^
p. 97); ibid. IX Pref.; Acc. triana
fochann um ihretivillen TE. 11 Eg.\
na catha alle ro briste trena fochun
Lat. Hy. X Pref
fochrach mercennarius SG.
35a (Z^ 812).
fochraib near O'Don. Suppl.,
s. com-fochraib; uair ro fit?r co
m-ba fochraib dia etsecht Three
Hom. p 120, 2 {„near unto his
death"); aritchonuairc Patric i fo-
chraib do-som Fei. p. LXXXIII 29
(„near him").
fo-chraic F. Belohnung; fo-
chricc praemium, meritum Z^. 249,
812. — PI. Nom. fochraice FA.
2; 32; Gen. ilar fochraice Hy. 7,52;
2). 170, 24; ar cenn fochraice Hy. 7, 10;
Acc. fochraice FA. 34; focraice
FA. 1; 31.
fo-chrothim ich erschüttere.
— Praes. sec. Sg. 3 co fucrothad
i. CO chonscarad {sie) Gl. zu ut id
qitod S7iadebat Achitofel suus sermo
i cassaret 3B. 23b, u. — Praet.
557
Sg. 3 CO forcroth a rigthcch n-uilc [
FB. 2») (intr., für fo-ro-chroth?); zö.
foclirueh Oss. I ii?
fo-chrüaid ziemlieh hart? vgl.
fo-chas. ^- Sg. Nom. föt . . focrüaid
FB. 4it; p. 310, 19.
fochuirse FB. 49, i). 310, is?
'****^' focul = V 0 c u 1 a . Wwt ; vocabu-
\^-^^,lum, dictio Z\ 981. — 5"^. Nom.
ijse^ conna hetai focul fort chend i cörai
Sc3I. 14; buäd-focol au ro radis
EC. 1 [ein gutes Wort); PI. Äcc.
•^ find-focla Lg. 3.
focus naiie, s. ocus. — Sg. Nom.
däig rob fagus a cairdess TE. 16;
Dat. i focus don lucht siu FA
25 LBr. (hi comfocus LU.).
füda s. fotha.
fo-dailim III ich theile, ver-
t heile. — Praes. Sg. 3 fodäile doib
a m-biad TBF. p. 142, 8. — Imper.
PI. 2 fodlid dün TBF. p. 142, e;
focUaid in usce fo Ard Macha Three
Hom. p. 74, 24. — Praet. Sg. 3
forodail ScM. ^21, 4; res fodail
ji. 40, 11 ; ro fodail . . na bü do
bochtaib p. 40, 43; PI. 3 fodailset
SC. 6. — Pass. Praes. Sg. 3 fo-
dailter SC. 6; FB IG; fodailter
döib TBF. p. 142, 24 („distributicn
is made"^. ~ Praes. sec. Sg. 3
fodailte p. 311, 35. — Praet. Sg. 3
ro födlrtrf p. 41, 16 {nach Stokes,
Three Hom. p. 60, 9). — Inf. fo-
dail. fodil divisio Z^. 874; do fo-
dail FB. 16.
fo-daiuim I ich ertrage; fo-
daimim patior Z^. 429. — Praes.
Sg. 3 nis fodaim nech Niemand
erträgt es SC. 36 ; ni fodmat Wh. 20c
[Z-^. 432). — Fut. Sg. 2 fon didmac-
siu Gl. zu qualem patiaris Ml 35^,33;
.j ni fuidema nihil patietur ibid. 56«;
PI. 1 fodemam toir werden uns
unterirerfcn FB. 76. — Fut. sec.
Sg. 1 cid din ar nach födemaind-
sse Bricio dorn athisiugud SMart. 41 .
— Perf. I)ep. Sg. 1 fos ro damar-sa
quae passus sum Ml. 39^; 3 ni
fordämair FB. 85; ar ro fodamar
I'su inti I'udas dia brath SMart. 41 ;
Inf. foditiu toleratio Z'^. 264; Dat.
hi foditin fochide Wh. 14^ [in tole-
ratione trihulationum).
fodl) 31. „arms, accoutre-
ments", i. arm agas ötach O'Don.
Suppl. — PL Acc. eter cendail
ocus fodbu FB. 84.
fodbrond s. adbroiid.
fodbuigh TE. 8 Eg., vgl. „föd-
bach to cut sods" O'Don. Suppl.,
fötbaige a cruib greg „the clods"
On the Mann. III jp. 195.
fo-deeht-sa für die Zukunft,
fortan TE. 14 Eg.: SC. 46; bu-
decht-sa Sc3I. 17 H.
fod^iii selbst, s. fad(}iii.
fodeng-at Wi. Gramm, p. 76 lies
for-dengat.
fodeui selbst, dam-sa fodeni
TE. 10, 19.
fodera efficit wohl fod era (i'era),
5. Sg. Praes. zu fod rüair, mit
Pron. inf. d (s. unter 6\ vgl. 1. fo-
irim; „cid fodera why is this? what
w the catise or reason of tJiis?"
O'Don. Suppl.; coni hed fodera
fäilti düib-si et dün-ni Wh. 14''
(nonne hoc fert gaudium vobis et
nobis? Z'^. 748i; cid fodera siu
„ivhat caused that?" Three Hom.
p. 14, 17; cid fodei-a in muir do
imtechtt duit Fei. p. XXXII 11;
cid fodera conid soUamain tiAecht
Crist a hEgipt ibid. p. XXXIV ig;
iss ed iodera in gorta sin do-sum
ibid. p. C 9.
fo-dirc sichtbar. — Sg. Nom.
FB. 3; fodeirc 81; foderc 16; 88;
PI. Nom. foderci FB. 25.
foditiu toleratio, Inf. zu fo-
damim. Vgl. foitnech.
fodluig-the FB. 68, 7 vgl. dlochta,
dlugim.
fo-dord N. Brummen, Mur- ■
ren, Bass [vgl. On the Mann. III
p. 378\ — Nom. fodurd La. 11. ■^^^
IS^Eg.: fodord „murmuring" Fei. -"^^
p. C 29; Gen. dar esi a foduirt
post miirmurationem suam Wh. Ha
{Z-\ 60., — Vgl an-dord.
fodordach, PI. Acc. fodordchu
Gl. zu susurratores Wb. Ic yZ'\ 60).
fodrüair s. föirim.
ceu fodrübu Gl. zu sine deflexio-
num nioris Ml. 22^, 6 iZ'^. 25). Dazu
cen adba fir fodruba disorchi Corm.
Transl. j). 37 cernine?
foebor
558
fo-gal
foebor s. faebur.
fo-eg-imlll ich schreie. — Pass.
Praes. Sg. 3 foeighther i. fogartai'
O'Don. Suppl. — Praet. Sg. 3 fo-
heged immum ScM. 13. — Im-f.
foeigem i. focra „to scream, notice,
warn'' O'Doti. Suppl.
fo-emaim I ich nehme an. —
Praes. Sg. 1 foemaim-sea FB. 34
(faemaini Eg.^\ PI. 3 fgetnit-sium
. . ani hi sin FB. 78. — Praes. sec.
Sg. 2 ciar femtha-so si accepisti
Wb. Sd {Z-\ Üb); PI. 3 no fgemtäis
a anmchardine lÄ. 32.
fo-essam Schutz, s. S. 78; fa-
osamh, faesanih food, support, pro-
tection O'Don. Suppl. — Sg. Dat.
ior a oessam dün unter seinem
Schutze uns = mögen wir unter
seinem Schutze stehen Hy. 1, 2 (i.
for a oessitin); 5, loe; for föesam
rig na n-düla 1, 55; üani faesum
Oss. III 10? Äcc. iss ed doruach-
tamar fort faesam sund TE. 5 Fg. ;
PI. Dat. for foesamaib LciAXliQ^Eg,
fo-essitiu, Bat. for a oessitin
Gl. zu for a oessam Hy. 1, 2.
fo-fera s. föirim.
v^ ? I foloosal ' nicht fo föisam) Lg. 5, 12
/r * I Fe. si-hlci'Jilc Lesart für dofoethsat.
do löctlisat Lg. 5, 12 s. tuitim.
io-füaiatar, lo-frith vgl. füar.
— Perf. PI. 3 fofüaratär sie fanden
CC. 3 LU. — Pass. Praet. Sg. 3
fofrith dö sie wurde für ihn ge-
funden TE. 3 LU.-., focress . . fofrith
Hy. 5, 79; PI. 3 foritha p. 42, 3g
fo-gabim, fagbaim I ich finde.
— Praes. Sg. 2 in tan näd fagbai
FB. 'J2; 3 ni fogaib FB. 47; ni
fagaib p. 31U, 26; ni fogeib FA.
19; 20; PI. 3 ni fogbat SC. 5; ni
fagbat FA. 30. — Praes. sec. Sg. 1
fogabuinn p. 145, 1; PI. 3 dus in
faigbitis nech SC. 21. — Praet.
Sg. 3 Bep. ni faigbistar FB. 30.
— Fut. Sg. 2 ni fuigeba-su SC. 42;
fogheba TE. 19 Eg.; fogebu TE. 10, 3
Eg.\ ni fuirceba-su s. twrfer fomsige,
fiir fo-ro-gebaV 3 fogeba FA. 10.
— Fut. sec. Sg. 2 mäd cos trath
sa fogebthä FB. 94; foghebta liiin
TE. 9 Fg.; PI. 3 düs in fugebtäis
FA.c>Q\ fagebtis caperent eaWh.8^
{Z'\ 874V — Pass. Praes. Sg. 3
fogabar CC. 3 Eg.] dus hi fogbar
CC. 2 Eg. — Imperat. Sg. 3 fa-
gabar uaib öenfer FB. 93; ScM. 8.
— Praes. sec. Sg. 3 conna fogbaithe
FB. 80. — Praet. Sq. 3 co fagbad
SC. 29, 6; 8; u.
fogaist," dreim fri fogaist FB. 30,
LU. p. 113i>, 34, eins von Cuchu-
limi's cless, „climhing against a
roch, so as to stand straight at its
top" 0' Curry, On the Mann. II
j). 372; „ascent hy rope" O'B. Crowe,
SiaJ). Concul. p. 439 [mit Rücksicht
auf goiste); dröira fri fogaist co
n-dirgiud crette for a rind LU.
p. 73a, 3; ibid. p. 125i>, 4. O'B. Cro-
loe l. c. theilt folgende Stelle mit: Tug
si {CuchuUnn''s Lehrerin Ducreaun)
sleagh rinngeur coigreannach chüice
agus sathas ceann na sleighe san
talamh agus a rinn ailtnime suas
gach a n-direach, agas dorithlingad
an bangaisgideach go headtrom,
aorda, gur leig anuas i fein ar rinn
na sleighe sin, go ttarla [sie) a bucht
agas a bürbruinno uirthe, agas ni
thug tolg na eirghe na eidiughadh
uirthe, agas dobi a bfad ionna
comnuid a n-airde, a n-äirde ar
rinn na sleighe sin. Damit ist zu
vergleichen Torr. Bh. p. 88: Ko
eirigh Diarmuid arna mhäracb,
agus do rüg dhä ghabhail asan
bh-fiodhbha fä neasa dbo ris gusan
tulaigh reumhrcäidhte, agus chuir
ina seasamh iad; agus an Mör-
alltacb, i. cloidheamh Aonghusa an
Bbrogha, idir an dhä ghabhail ar
a faobhar. Ann sin ro eirigh fein
go hüireudtrom ös a chionn, agus
ro thomhais ina throightbibh ön
dornchlann go a dheis tri huaire
an cloidheamh, gur thüirling anuas.
to-^iL\F.Baub, Bauben, Plün-
dern; „trespass" Corm. Transl.
p. 73; i. gal co fi O'Bav. p. 89;
foghail „plunder, prey, injury"
O'Bon. Suppl. — Gen. cor bo
tualaing fogla do denom CCn. 7;
Bat. du for fogail SC. 13; PI. Bat.
oen dia foglaib sarugud crossi hUi
Shuauaig Fei. p. LXXXVII 29. —
Vgl. di-gal.
fogamnr
559
foichlim
fog-amur „a name for tlie last
month in the autumn" Corm. Tr.
p. 74. — Sg. Dat. hi fogomur FB. 9.
fog-ar s. fogur.
fo-gart FB. '22? Zu der ganzen
Stelle vgl.: „Rom alt-sa cm" ol si
adi „la feba fene, hi costucl for-
chaini, hi fogart genussa, hi cou-
graim rigna, i n-ecosc sochraid,
conid chucom bagthir cach n-delb
söer sochraid eter iallaib ban büa-
gnhhi LU. 2}. 124'>,i3. Vgl ar-gairim?
fo-g-arim I ich töne, rufe,
drohe, bedrohe? — Praes. Sg. 3
fogair Hy. 1, 6 (i. fograiges, i. done
tomathium); fogeir anggalar in uile
corp Cam. (Z'^. 1005).
fo-gelim I ich grase. — Praet.
PI. 3 CO n-geltatar a n-eich geilt
immon corrthe ic Ard Chuillend,
CO n-geltat eich Sualtaig fri coirthi
a tüaid fer co hüir, ocus fogeltat
eich Couculaind fri corthi aness
fer CO hüir ocus connici na lecga
lomma LL. 43. ü. 1. (TBC). —
Inf. Gen. fer fogelta a bu ein
Mann der seine Kühe grasen lässt,
s. buageltach.
fog-laid M. Rauher, s. fo-gal. —
Sg.Nom. p.4:l,i9; Fei p.LXXXlXn.
fogrlaimm N. Lernen, Inf. zu
fo-gliunn. — Nom. is reid foglaim
in besgnai 311. 14«=, ii; Dat. do
föglaim uird Petair ocus Pöil p.
39, 12; 19; exit do loglaim co Mu-
gint Lat. Hy. III Pref {Goid.'^p. 96).
fo-gleiiim I, vgl. „foglen to ding,
adhere" O'Don. Suppl. — Praes.
sec. PL 5 is e öencharpat in sin
nad foglentais dirmand na hecrada
(lies echrada) di chairptib Ulad ar
a deni ocus ar a ani in charpa«Y
ocus ind erred arid suided and
LU. p. l'22a, 9.
fo-§:liuiiii I ich lerne Gl. zu
doceor Pr. Cr. 5G'i (Z-\ 428). —
Praes. Sg. 3 foglenn foglennar
doem doemar 0 Duv. p. 92. —
Perf Sg. 3 nad roeglaind ac nech
aile LL. p. 59. b. a (On the Mann.
111 446). — Pass. Praes. Sg. 3
foglennar O'Dav. l. c.
fo-gnam 31. servitus, Service,
Inf. zu fo-guiu.
fognamthid 31. Diener; PL
Nom. fognamthidi miiiistri Wb. 8"
{ZK 793). Vgl. fognomaid.
fo-gnfu III ich diene. — Praes.
Sq. 3 &mal fon gni ut servit Wb. 12a
(,Z-\ 431); föt gni SC. 30, s. —
Imperat. Sg. 2 fogain p 40, 39. —
Praes. sec. Sg. 3 fogiiiad Hy. 2, ao; co
ro fhognad Tlirce Hom. p. 10, 20;
fognad Hy. 2, 0; p. 17, 23. — Fut.
Sg. 3 fognife do sil-sa do sil na
cnmailQ Three Hom. p. 54, ig. —
Praet. Sg. 3 ro fhogain do Three
Hom. p. 10, 26; 72, 7; fodgain
SC 37, 3; foruigenai p. 17, 33;
foruigeni servivit Wb. 13b ^^a. 463);
PL 3 foruigensat serviverunt Wb. 1^-
ro fögnatar Three Hom. p. 92, 15.
— Inf. Nom. is doilig do neoch
immalle fögnam do dib tigernaib
SMart. 1 ; Gen. rect fognamo lex
servitutis Wh. 3<i (Z'^. 238); i tol-
tanche fognoma do Dia FA. 23;
Dat. i fognam Hy. 2, 5; oc fognum
p. 17, 26; 35.
rognomaid M. Diener; in t-
Oengus vero ro raidsemar ro pa
fognomaid maith do Dia Fei. p. X 30.
fogomur s. fogamur.
fograigira III ich töne; GL zu
tono Corm. Transl. p. 162 tön. —
Praes. Sg. 3 rel. fograiges Gl. zu
fogair Hy. 1, e; Dep. humae fo-
grigedar Gl. zu cymbalum tinniens
Wh. 12b (ZI 439).
fogur 31. Ton, Laut; sonus,
pronuntiatio Z'^. 978. — Sg. Nom.
p. 144, 11; FA. 14; fogur tuinni
Xq. 17, 25; Gen. foguir, fogair ^
Zi\ 978; Dat. fon fogwr p. 144, 12;
CO fogwr bläith FA. 13; Acc. in
fogitr sin FA. 14; PI. Acc. fogr«
s. ecen.
foicheall, faicheall /tirc, ivages
O'Don. Suppl.
foichlim mit Acc. ich 7iehme
mich in Acht vor Jemand oder
Etivas, ich sorge, sorge mich.
— Praes. der Gewohnheit Sg. 3
mairg nad foichlend in muintir sin
FA. 30 („that heedeth not"). —
Praet. PI. 3 ni chluinfider a n-gudi-
sium and sin, üair na ro foichlitar
ar thüs cein ro bätär hi fus LU.
foiclil('
560
foirmteeli
f. 33a, 13. — Imper. PI. 2 foichlid
ocus cosrid hi far cridib Gl. zu
diligenter ciirate ISTl. 68^. — Pass.
Prues. Conj. Sg. 3 maui fochlither
a bruth FB. 46; 52. — Vgl eroichell.
foiclilöir M. curator. — PI.
Dat. foichlorib Gl. zu sub curato-
ribus Wb. Id'^ {Z\ 782).
föidem Sendling, Bote LHy.
Ämr. 15.
föidimlll ic// scliickc. — Praet.
Sg. S du foid Tir. 14 ; ro . toid
2)'.'6'.\ 12; 14; ro fäid SC. 48; ro taid..
a s\nrit p. 22, i; do faid Hy. 2, 9;
föidis TE. 2 LU.; FB. 66; foidsi
Tir. 14 {misif cum Z\ 463); foitsi
ibid.; rel. amal foedes in _n-aingel
Hy. 1, 33; Dep. Sg. 3 ro faidestar
Gl. zu do faid Hy. 2, 9. — Pass.
Praes. Sg. 3 föitir Wb. 25^ {mitti-
tur, für föidithir Z'K 472); PI. 3
föiditir FA. 27 (fuiditir LBr)-
Miliar SC. 24. - Conj. Sg. 3 do-
roiter Hy. 1, 34. — Praet. Sg. 3
foided Hy. 5, 25. — Inf. Nom. do
föidiud-siu im dail-se TE. 12 LU.
foiffde mendicatio Wb. 25''
foimtiu F. Merken, Bemer-
ken, vgl. töimtiu, air-mitiu. — Sg.
Acc. nathir ar tbuailchi ocus tre-
huiri fri fomtin cec/ta amuis Tltree
Hom. p. 42, 24.
CO 11-don föir Hj. 5, 89 Fr.,
fair LU., „iiiay she aid us"? zu
fo-riuth? vgl. ro foirestar, foirithin.
foirbthe s. for-beiiim.
foirbthigrim TII ich vollende.
— Pass. Praes. Sg. 3 aui foirb-
thigther qiwd eonsummatur Tur.'
Gl. 45.
foirctlie Part, zu forcauim.
foirenn.s.fairenn; foirinn Schiffs-
mannschaft s. unter forma; ind
fuirend die Schaclifujuren TBE.
p. 140, 15.
ro foirestar Gl. zu reraig Hy. 5,56
(^fororaid Fr.).
MOS foirfed do biud FA. 13
LBr., förfed LU., „tvould suffice
themwithfood"? notiöided TE. 9 Eg.
föirim ich beioirlce, bereite,
für fo-feraim? — Praes. Sg. 3
huith cen seccne fofera anfirinne
Wb. 2a [esse sine cognitione profert
(Z'^. i)\ — Sg. Dttt. iiir bommar 1 injustitiam Z'^. 501); fodera {mit
utmuill oc foigdi Wb. 261) (^Z'K 500
l'oigdeeh FB 9?
foiglig-tir FB. 46 Eg. corrupt?
foil i tech O'Dav p. 93; mucc-
foil hara SG. 26 a {ßtabulum por-
corum Z^. 854).
foileun alcedo Lcyd. Gl. [Goid.^
p. 57).
foilet s. fil.
CO foill Adv. langsam SC. 33, 31.
foillse F. Glanz, Klarheit,
= soillse. — Dat. i foilse FA. 5;
Acc. a ro-foillsi FA.d (rosöllsiiBr.\
foillsigim III ich zeige. —
Praet. Sg. 3 0 ro foillsig FA. 21;
ro foillsig 31 (faillsig LBr.). —
Pass. Praes. Sg. 3 foillsigbthir TE.
18 Eg. — Praet. Sg. 3 ro foillsiged
FA. 2; ro faillsiged 3; ro fallsiged
SC. 45; PI. 3 ro faillsigtheä FA.
2; 32. — Inf. foilsigud manife-
statio Wb. 3c {Z'K 13).
foiltiie Haar, s. folt: — PI.
Dat. cusna foiltuib cum cupillis
Gild. Lor. Gl. 97.
foiltiiiii capillus Ir. Gl. 464.
Pron. inf. d, efficit hoc) s. beson
ders; PI. 3 ni föiret Wb. 27'1 [non
efficiunt Z\ 432). — Fut. Sg. 3
fofirfe mör n-imnid duit TBE.
p. 152, 32. — Perf. Sg. 3 foruar
fäilti dunni Wb. 14^ [effecit gau-
dium nobis Z^ 22); foruair, fod-
ruair he caiised O'Don. Suppl;
cid föd ruair lat-su . . mo dimiad-sa
SC. 41; üair isse fod ri'iair a u-im-
chüssait FB. 56. — Pass. Fut.
Sg. 3 fom firfider-sa Gl. zu prae-
parabor Ml. o3i>, 10. — Praet. Sg. 3
„Cichib foruirethy"olsi. „Fonroireth
imned-' ol Conall TBE. p. 156, i. —
Part Sg. Dat. foiridi Gl. zu deprae-
stita . . Salute Ml. 27'', 11; s. fairithe.
do foirithin FB. 38 Eg. ; 40 Eg. ;
CO fortacht cach etail i. co forithin
cach glain Ir. Gl.p. 151 ; s. fo-riuth.
* foirmteeli neidisch, von formal;
invidus Ir. Gl. 602. — Sq. Nom.
.^n foirmtech frim SP. II 4; PI.
'fäSfom. fris m-biat formdig Lg, 4
Dat. ar foirmdechaib acnid Hy,
7, 38 B.?
^^
i??iff^
561
foisitiu F. Bekenntniss; con-
fessio Z'^. 264. — Dat. co toisitin
tredatad Goid.^ p. 101, « {Lat.
Hij X Pref.); Hy. 7, 2 (foisin LHy.).
foituccli imtient Tliree Hom.
p. 84, 14, nach Stokes für foditnech.
1. fola i. brat O'Clcry; folae
„cloak" Corm. Transl. p. 7 aithle.
— Sg.'NomÄoldii chain co u-dualuiph
airccit TE. 3 Eg.
2. fola Gegenstand, vgl. folad.
— Sg. Nom. „Cid doratais iua
tindscraV-' [or cach]. „Mo dealg
bec" or Diarmait. „Is bec iiid
fola" or cach. ,,Is ead a h-ainm
diu" or in drai, „[i.] Bec Fola"
Tochm. BF.p. 174. Nach O'Looney
ist fola an dieser Stelle soviel als
coibche „a price, reicard, gift, or
doivry". Vgl. „Tochmarc Begfolad,
or Courtship of the Woman of
little doivry" 0' Curry, On the Ms.
Mat. p. 283.
fola s. fuil.
1. fo-lach Unterhalt, Unter -
Italien, r^Z. fu-laug; folacli othrusa
„the care and maintenance of a
wounded person hy him toho ivoim-
ded him or by his tribe" On the
Mann. III Index.
2. fo-lach Verhüllen, Verde-
cken; Cover or concealiny Corm.
Transl. p. 77; vgl. fullugaimm abdo
SG. 22a (_Z-\ 874). — Sg. Dat. cid
atä i foluch fond erlar sa LU.
jSfenn. 1 ; ar is amlaid böi Mairend
ceu folt, conid mind rlgna 110 bid
oc foloch a lochta LU. p. 52-i, 34;
Äcc. cen folach Gl. zu cen täide
Fei. ProJ. 71.
dub-folach p. 310, 37?
folad K. Gegenstand, Sache;
substantia, res significata Z-. 981;
fuluth wealth Corm. Transl. p. 81.
— Nom. folad sechta lais, secht
m-bae cona tarbh zi. s. tv. On the
Mann. 111 p. 47t); Äcc. sluindith folad
iud epert significatrem dictio SG. 25^.
fo-laig'im III ich verberge; fä-
laighim I hide, cover O'B.; fullu-
gaimm abdo SG. 22^ (Z^ 874). —
Pratt. Sg. 3 follaig immorro Medb
a haineeh ocus ni lämair taidbsin
a gnusi LU. p. 81-', n; do ialaig
a hingen iua taig Threc Hom.
p. 56, 24 [„and eovered up her
daughter in her house"). Dagegen
habe ich fos rolaic Hy. 2, 38 und
fos rolaich ibid. 62 {„abdidit eos"
Z'^. 463) zu fo-algim gestellt.
fo-lämaim ich ivage, unter-
nehme. — Fut. Sg. o Dep. cussin
fer folimathar ior n-etrain FB. 33;
ata lim . . nech folimathar for m-
brethugud 75. — S-praet. Sg. 3
Dep. CO folmastar cach . . aidid a
chele FB 20; PI. 3 co folmaiset
. . comergi debtlia FB. 29.
folasai Schuh, i. iarsinni foloing
coiss in duine Corm. p. 22.
folcalm III ich wasche, bade;
hiimecto, lavo Z^. 434. — Inf.
Nom. folcud lim-sa dö Lfl- l^ cl
Dat. do folcud a chind TEll LU.\
co folcud FB. 79; hie folcuth TE.
3 Eg.\ dia folccath 4; 11.
foles FB. 81 Breite?
follaig- s. fo-laig-im.
follaigim ich vernachlässige.
, — Pass. Praet. Sg. 3 ni ro fol-
laiged leo-som ScM. 5. — Part.
anas foUaigthe Gl. sa neglecta
Ml. 64 r.
foUän heil, gesund, für fo-
slän? fallän healthy O'Ä. — PI.
Gen. ban find follän SC. 45, u.
folliucht Spur; a folliucht Gl.
zu a es Hy. 2, s. — PI. Acc. ros
leic na follechta salcha SMart. 30.
folliiaim ich regiere. — Praet.
Sg. 3 Dep. irru folluastar in quibus
regnavit JVb. 13^ {Z'-'. 465). —
Fut. Sg. 3 rel. fo fear falluafas
Caiiil Leabh. na gCeart p. 30 v. l.
— Pass. Praes. PI. 3 foUatar {sie)
Gl. zu regi Ml. 77^.
follus offenbar, ersichtlich;
apertus, clarus Z'^. 788; Gl. zu
menu Hy. 5, G3. — Sg. Nom.
FA. 33; FB. 41. — Vgl. foillsigim.
folluur volo SG. 146b [Z-\ 438).
iolm-HüB estimm ung , Absicht?
is cian ar folmas diin insin Gl. zu
praedestinuti TTT>. 21a ^Z'^. 787);
folmais i. fobra i^rgl. fobairim) no
lamachtain O'Duv. p. 92. — Vgl.
ocus in ri ic falmaisi a lecun LU.
p. 52'', 9 i^und der König beabsicli-
3G
folmastar
562
tb-naiscim
tigend sie zu verlassen, i-orher geht
ar ro midair in ri a trecud).
folmastar s. i'o-lämaiin.
fo-loiscim III ich brenne, ver-
brenne. — Pass. Praet. Sg. 3
foloiscead in duine amail tenid
Corm. p. 32 nescoit. — Part.
follscide FÄ. 21 (foloistlii LBr.).
foloman no folman i. ainm don
aitli bruit („for a bare tvorn cloak"
O'Don., „the leavings ofa garnient"
Stokes) quasi folom-find i. cen
findfad forri Corm. p. 20.
fo-lomm bloss, leer; „folamh
[sie) empty, void" O'-R. — Sg. Nom.
(tir) folomni FA. 21 LBr., folom
LU.
folt M. Haar {als Ganzes, iväh-
rend find das einzelne Haar ist). —
Sg. Noiii. conna teilged a folt fo
agid p. 131, 21 {vgl. p. 311, 2); folt
düalach FB. 45; in folt mar in
^ fiach^itjj dond FB. 45; findbudi
p. 131, 20; folt cas ciardhubh ,,cur-
ling dusky black hair" Torr. t>h. p.
98; croderg FB. 45; falt forchas
forruad p. 311, 1; folt fair am«?
flesca öir SC. 31, 10; FB. 45; is
barr sobarche folt and p. 132, 23;
Gen. oc tatmech a fuilt TE. 4 Fg.;
■^ be fuilt [buidi] Lg. 4,^ .2; Bat. co
fult budi SC. 337 26; liriu feoir no
folt fidbuide „more numerous than
the blades of grass, or the leaves
of trees" O'Don. Gr. p. 370; Acc.
folt FB. 27; p. 311, 2; PI. Nom.
tri fuilt SC. 37, u H. — Compos.
fer findchass folt-lebor FB. 45; 47;
^ Lg. 4, 11; folt-buide SC. 44, 11;
folt-cliain Gl. zu üan-febli FB. 68,25.
lollacli ,,« toealthy person"
O'Don. Suppl., von folad; -vgl.
Becfoltach p. 140, 27, Becaltach
ihid. 10, feis tigi Becfoltaig p. 143.
folt-chiap Lauch (ciap = lat.
cepe N. Zwiebel); foltchep i. barr
uindiuin, vcß. uinneamain cepe Jr.
Gl. 862. — PI. Nom. foltchipF.B.46;
amal bentair foltchib fri lär tal-
man ibid.
fo-lüamaiu Fliegen. — Dat.
CO rsemid in cholcid böi föi, co
m-batar a cluma for folüamain
immon tecli LIL p. 127-1. 2s: Torr.
Dh. p. 104, ig: Acc. nos trialltis
folüamain isin ser SMart. 22.
fo-mhäm subject O'Don. Gr.
p. 277.
fomÄraaiffiiu III ich unter-
werfe. — Pass. PI. 3 fomamaigter
Ml 26a, 8.
fomorach Me er da m on; a pirate
O'B. — PI. Nom. conid hiiad {von
Cham) ro genatar luchrupain ocus
fomöraig ocus goborchind ocus cech
ecosc dodelbda ar chena fil ior
doinib LU. p. 2a, 45. Vgl. Tethra.
1. fomös obedienee, respect, ho-
mage CB.
2. fouios august, great, noble O'B.
fömösach dutiful, obcdient; au-
gust, noble O'B.
fo-mraith Betrug Ml. 28", 12:
dolus Z-\ 874.
fömsig-e FB. 30, vgl. fömösach.
— Zu der ganzen Stelle ist zu ver-
gleichen: ni fuirceba-su and fer ro
sasad a £es, ocus a äs, ocus a er-
riud, ocus a erüath, a erlabra, a
äinius, a irdarcus, a guth, a cruth,
a chitmachta, a crüas, a chless, a
gaisced, a beim, a bruth, a barand,
a büaid, a brath, a buadrisi, a fo-
raim, a fomsigi, a fianchoscur, a
deni, a tarptigi, a decrad, co cliuss
nowbair ior cach rind amaZ Choin-
culaind LU. p. 58^, 37.
b^iin CO fomus LU. p. llSf», 36,
ibid. p. 1251», 3, beim co commus
no CO fomus ibid. p. 73^, 1, ein
cless Cuchulinn's, vgl. ,,beim co
famus cutting of his opponenfs
hair off ivithhis stvord" (?) 0' Curry,
On the Mann. II p. 372. Zu 1. fomös?
fo-uaidm N. 1) Binden, 2) Ver-
trag, „a covenant, contract of
marriage" CDon. Suppl.; fonaidm
niath näir LU. p. 113^, 35, fonaidm
niad for rindib sieg ibid. p. 125^, 5,
„coiling of a champion around
thebladesofupright spears" 0' Curry,
On the Mann. II p. 372, ein cless
Cuchulinn's, vgl. O'B. Crowe, Siäb.
Concul. p. 444. — LU. p. 73», 7
steht CO fornadmaim niad näir.
fo-iiaiseim mit for ich ver-
pflichte. — Praes. Sg. 3 fonaiscid
iorvo FB. 16; 77; PZ.5fonaisccit-sium
itlior
f)63
fair-siiim FB. 11. — Pass. Praes.
Sg. 3 fonascar fair er wird ver-
pflichtet LU. p. 721', la.
fonaither s. 1. fuiuiin.
foiianiat Spott, Spotten; fo-
iiamhad jeering, mockery O'B. —
Sg. Gen. gair chuitbiiula ocus fo-
namait FB. 64. — Vgl. fonamai-
(leach ridiculosus Ir. Gl. 630.
fo-nig-im I ich reinige; vgl. do-
fo-nug, -mich abluo, laro Z-. 428.
— Perf. Sg. 3 foneuaig hEreun
iathmaige Hy. 3, 6. — S-praet.
Sg. 3 Dep. ro fuuigestar Gl. zu
tbnenaig l. c. — Inf. Acc. dorigni
a funech i. a glanad Gl. zu fone-
uaig l. c.
1. fond Grundlage, Boden. —
Sg. Nom. lebend . . ocus fond inich-
tarach na cathrach FA. 11 („the
platform and loivest hase")\ Acc.
Eriu uli o ind co fond „all Irelund
from top to botiom Three Hom.
p. 44, 20.
2. foiui i. druim no bonn, ut est
sal fri sal fonn fri fonn O'Dav.p. 83.
3. foirn i. fada (lanq) O'Dav.
p. 90; dazu fond FB. 47, 49,
p. 310, 18?
4. fouu i. fann O'Dav. p. 91.
5. fouu„«. tune, a sang" Beitr.
VIII 330.
6. fonn SP. V i {„anxious, de-
sirous" Goid.^ p. 177)'?
fonnad „the frame of a cha-
riot, lipon ichich was placed the
cret or capsus" On the Mann. III
Index. — Sg. Nom. FB. 53; Gen.
slicht fonnaid FB. 70 (an fonna Eg.) ;
Acc. fonnad fri fonnad FB. 53;
PL Nom. ogderg a fonnaid FB. 24?
fonnadh i. foghluasacht no siu-
bhal O'Clery, „movinq or travelling"
Beitr. VIII 347.
founamli i. fogluasacht O'Dav.
p. 85.
fouoad i. ro immanad LU. p).
1221j, 38 (fonoad col carpait dün).
foph „a hall or boss" On the
Mann. III Index. — Acc. iuar co
foph a thona FB. 37, „the hall of
his rump" On the Mann. l. c.
l. foi" Pruep. mit Dat. und Acc.
auf, über; super Z'-. 628; in den
3Iss. fieuu'iltnh'cJi. f gexcliricl/ru ; hc-
irirl:/ nrsprii mil/cJi iiii'lil .Uiiiration.
— Mil (Inii Arllkrl: Sq. Dal. forsind
ätb SüM. 2\, 31; for.^ind lucli SC. 7;
forsint-sligidjf<'i?.40: luisiii t-sncchtu
Xr/. J ; forsin maig Lg. i S, 3:; ; Acc. >f ^
forsin lic FB. 11; forsin purt
p. 131, 21; forsin loch SC. 3; PI.
forsna feraib FB. 82; forsna' clanna
Hy. 1, 51; forsna dorsi ScM. 18;
for na dorsi ibid. — 3Iit Personal-
pjronomen: 1. Sg. form, form-sa
FB. 35; 74; ScM. 11; Gl. zu
Hy. 6, 12; 13; PI. forni FB. 41; 48;
fornd Gl. zu Hy. 5, 89 (s. itge);
forond FB. 46; 2. Sg. fort TE.
S Eg.] 3. Sg. M. und N. Dat.
fora s. unter sciath; Acc. foir, fair
Z\ 629, vgl. e S. 510, Col. 2; fair
Hy. 5, 103; La. 1^- FB. 90; fair- ^
seom FA. 33; F. Dat. fuiri, Acc.
forrae Z'^. 630, im Mittelirischen
furri, furre ohne scharf durchführ-
baren Unterschied zwischen Dat.
und Acc, vgl. 6 *S'. 511, Col. 2;
Dat. furri SC. 43; forri 21; Acc.
furre FA. 31, forri LBr.; fuirri
Gl. zu Hy. 5, 2(j; PI. Dat. foraib
FA. 28; foroib, foruib s. S. 512
Col. 1; Acc. forro s. S. 512, Col. 2;
forro FA. 26; 28; fortho LU.
p. 35a, 2 s. unter comslanaigim. —
3Iit Pron. 2'^oss., verwachsen nur
mit 1. Sg. und 2. Sg.: 1. Sg. form
dreich-sea SC. 40 ; 2. Sg. fort chend
Sc3I. 14; TE. ö. — Mit Relativ-
pronomen: forsa m-betis Lg. 7i. ^
forsa rabi p. 131, 3. — In der
Composition mit Pron. infixum,
z. B. 1. PL for don te Hy. I, 1;
for don ra bat Hy. 5, 104; 3. PL
ior da corsatar ibid. 66. —
Gebrauch. Dativ und Accu-
sativ der Form nach streng zu
scheiden, ist nicht mehr möglich
{besonders im Plural finden oft
Vertauschungen. statt): feraid snech-
ta.. foroib CC 2 LU.] oc ferthain
forro FA. 26 ; techit . . for sparrib
na tigi FB. 57; dos leci foraib
SC. 7. In der spätem Sprache
sind for und ar zusammengefallen,
vgL O'Don. Gr. p. 292. —
1) auf, auf die Frage wo? a
36*
for
564
for
claidib for a sliastaib SC. 2; moiig
buide faii- 33; FB. 45; 37; for a
crund, for a claediub FB. 24;
etaigc na merlech for a n-adarcaib
p. 45, 3; FB. 91; barr oir bias
fort chiud p. 133, 13; a da n-ö for
;^ a chind Lg.^.i for a Lär FB. 59;
Ü2; 73; 51; corra batar isind otrucb
for lar iiid lis FB. 25; 82; 15; 44;
Jflf^ 86; 88; ^iZ:_5Ll5; ^r dou .Ltf. 15;
forsmd ^^hScM. 21, 3i; FB. 10;
for brü in broga p. 132, 17; for
talmain . . for nem auf Erden . . im
Himmel Hij. 6, 22; dessid forsind
airiniuch SC. 10; forruib a chois
forsind Icicc Hy. 2, 8; oc fennad
"^ löig..for snectu L(i. 7 ; FB. 48;
82; con facca in n-ingin for ur in
tophuir TE. 3 Eg. ; for set auf dem
Wege Hy. 2, 46 ; 62 ; doUuid . . forsin
t-sligid chetna er ging auf demselben
Wege FB. 40; p. 21, 30; luid . . for
lorc na tri carpat sie ging auf der
Spur der drei Wagen FB. 70;
ScM. 21, 11; p. 132, u; itä nach
cumachta for a cul na n-en sa
SC. 7; CO n-gue gre'ne fair FA.
11; 13; 33; nöi crotha no tadban-
tais fo7Ti FB. 28; sudigud tige
Midchuarta fair FB. 2; batar mi-
thurussa imda fair es waren viele
Widerwärtigkeiten auf ihm FB. 84 ;
TE. 8 Fg.; SC. 5; galar . . do ueth
fuirri p. 145, 11; ro bo cheist for
\}\tu FB. 2Ü; biaid togal for sidib
. . ocus cath for ilmilib ^j. 131, 3s;
bid he t'aium bias for in maigh
TE. IG; ro sassad leth meite fair
FB. 19. — 2) auf, auf die Frage
ivoliin? tiagait . . for cricha ech-
trand FB. 10; dolUiid . . for fordo-
rus FB. 54; hiid . . for cuaird n-
Erend TE. 8; no cinged for a
chulu FB. 88; p. 132, 13; techit . .
for sparrib na tigi FB. 57; tolleci
..fair FB. 81; ScM. 11; SC. 7;
la turcbail a mätain fair FB. 38;
40; ro la cain forsna clanna Hy. 1, 54;
fortamlaigid . . for LoegatVe FB.
G9; 84; tairnid enlaith forsin loch
SC. 3 ; FB. 78 ; do elsat for cothra
^ fer u-Alban Lii. 11 ; gabaii forro
ferta sie nehmen Wunder auf sich
FA. 28; gabtait a sciathu foraib
FB. 15; 0 ro gab . . ceill for anad
FA. 31 ; dobeir . . a chend forsin
lic FB. 77; 78; dobered formiude
for a erlabrai SC. 5; FB. 4ü; 48;
62; ainm a mathar tuccarf iuirre
TE. 20; p. 17, 2-1; doberar Setanta
fair CC. 6 LU.; oc ferthain forro
regnend auf sie FA. 26 ; dorochair
cötlud form TE. 12 LU.; SC. 7; 8;
conda tarla for a lethbeolu FB.
25; 86; la fegad . . fair auf ihn
blickend FB. 38 ; 47 ; doratsat . .
impidi fair FB. 27 ; dorat for men-
maiü Aililla do ieivc TE. 13 (fö
meumain LU.)\ teidm mör doratad
ior firu hErinn Hy. 1 Praef. ; tanic
for menmaiu p. 40, e; cuire samla
fair FB. 44; 47; ro sudigthe seni-
stre . . ass for cach leth FB. 3 ;
FA. 15 ; bewdacht for erlam Patraic
Hy. 1, 49—54 (Dat.?). — 3) über:
böi ri . . for L&ignih es ivar ein
König über Leinster ScM. 1; i n-
airdrige for hErinn TE. 1 Fg.;
des for analaib FB. 30? is and
ba hadaig for feraib Vlad CC.
3 LU.; artraigid . . in dubnel . . for
Conall FB. 39 ; a,mal fond rancaibair
for bar cind ivie ihr es über euch
gefunden habt FB. 26; corroimid
a loim fola for a beolu Sc3I. 16;
con batar na srotha don chrii forsna
dorsi 18 ; maidit . . for na dorsi ibid.;
ro marb triar for trichait drei über
dreissig SC. 36 (vgl. ar); loim for
saith 30, 10; conggairet gairm . . fair
FB. 84 [darüber] ; ba si comairli . .
. . fo)TO dies war der Beschluss über
sie FB. 78; ni fittV nech dib for
araile keine von ihnen ivusste von
der andern FB. 20 (:vgl. p. 17, 22").
— 4) Idiomatischer Gehrauch.
Unter Anderem steht for oft bei
Verben, die mit for oder fo com-
ponirt sind: ro forcongart . . for
sin nach n-allaid sie befahl einem
Fuchs p. 46, 23; FA. 2; 31; oc a
n-furäil foraib FA. 28; foram for
enlaith auf Vögel jagen CC. 1 Eg.
(forim en LU.); fonaiscid fojTO er
bindet es auf sie = er verpflichtet
sie dazu FB. 76 ; arföcarar . . for
firu \iErend es ivird den Männern
von L-land befohlen TE. 2 Eg.;
for
ößo
di'a fäcbail forsna fcraib aile vm
sie den andern Männern, zu üher-
lasften FB. 82; oc toibcim for Läe-
gairi auf L. scheltend FB. 70;
acht mani brister anfi'r form wenn
mir nicht Unrecht angethnn werden
.<ioU FB. 74 : 94 ; niebais riam forspa
slögn SC. 36; co tarat in t-oinfer
for firn hErencl Sc3I. 8; cairighid
. . fair fein inni sin er tadelt dies
an sich TE. G Fg.; obbsat . . fair
. . in cennach sin sie venveigerten
ihm die.'ien Handel FB. 77; acht
CO n-daimtis . . for a breith voraus-
gesetzt dass sie sich seinem Urtheil
unterwerfen ivürden FB. 76; 75;
comarcbi forro SC. 2; ni tharat
frecra for in mnäi er gab der Frau
keine Äntivort ScM. 3 : saig aithgne
form p. 144, a4; atnaia;h . . aichne
fair TE. 12 Eg.\ oc a ^däil for in
teglach in VertJieiliDig unter die
Leute SC. 33, 23; ni tbesta form
es fehlte ihnen nicht p. 22, 19; di-
cheilt Etäiniu fair dass E. vor ihm
verborgen war TE. 18; imdambart
fair SC. 4 {die auf dem See herum-
spielten); imbeir . . in claideö fuirre
FB. 86 (er Hess sein Schivert auf
dem Tliier spielen); SC. 5; do im-
mirt mela forni FB. 41; när bu
santach fair dass er nicht darnach
begehrte FB. 90. — 5) for 7mt
einem Verbalnomen zur Bezeich-
nung einer Zuständlichkeit [vgl.
O'Bon. Gr. p. 294;: cäch for crith
..xeTRi jeder zitternd vor ihm FA. 10 ;
cachnaitir for alluamain sie sangen
im Fliegen CC. 2 Eg.\ recam . . for
rith Hy. 5. 93; lotär for erim
FB. 43; luid . . for Siithed p 143, 1;
CO n-dechos for iarairEtäinep. 130,30
(vgl. „auf die Suche gehen"); in tan
ro thinscanastar ascnam co araile
inse mara hErenn amaig for tecbed
in tedma sin ««/" der Flucht vor
dieser Seuche Ey. 1 Praef.\ gebid
for tecosc a daltai SC. 24; batar
for longais die in der Verbannung
waren p. 17, 17; ragas for astwr
SC. 44, 1. Hieran schliesst sich
auch: for a föessam dün auf ihrem
Schutze uns = möchten wir unter
ihrem Schutze sein Hy. 5, 106; 6, 24:
form dreicb-sea fodein unter meinen
Augen SC. AO. — 61 Adverbielle
Ausdrücke: for leith, for leth auf
der Seite, abseits, besonders, franz.
ä part, ar leith separately O'Don.
Gr. p. 265, for cach letb auf jeder
Seite, s. leth; for läim mnä Etair
neben Eiar's Frau p. 131, 5; for
lethläim Nöisen Lg. 15: co m-bäi
for a läim so dass sie in seiner
Geujalt war ibid^ 19 j^ bis for
deis Labrada zur Bechten Labrid's
SC. 11, 3 (ar a läimh chli on his
left hand O'Don. Gr. p. 293); ni
chumaic tra nech for bith Niemand
in der Welt FA. 6 LBr. (isin bith
frecnairc-sea LU.); for tus zuerst
FA. 3 LBr. (ar thüs LIO; p. 42, 35:
for cind in chinedu döenna ante
genus humanum FA. 15 LBr. (ar
cind LTJ.)\ for a cbind für ihn
TE. 5; for gniiis doib ihnen gegen-
über FA. 15 LBr. (fri gnüis do
gniiis döib LU.).
2. for sagte er, inquit; for jjro-
fatur South. 29a (Goid.'^ p. 58);
ivechselt mit or und ol, vgl. S. 84,
110,306; for seFB.27; 38; 73; 76;
for Bricrm FB. 25; 31; 33; 34;
35; 36; 38; for in gilla FB. 38;
39; 40; for hoegatre fria araid
FB. 36; for siat FB. 41; 76.
I for 11-, far n-, bor 11-, bar 11-
i Pron. poss. euer; bar n-, far n-
j vester Z^. 339; for n-atho p. 142. 21;
j FB. 33; 66 (bar n- Fg.); for m-
i briathra FB. 29; for m-brethugud
j 66 ; 75 ; as for n-gnimaib FB. 41 ;
far trommacht ScM. 21, 1; 3; for
I raratraid SC. LS; FB. 75; du for
fu-;iil SC. V.'r. etniib far n-dis Lg. 9
Hinter I ndi zwricn): iiar n-inecE^
gceso p. 142, 21 ; bor rüsc p. 40, 30 ;
for bar cind FB. 26; do bor m-
brethugud FB. öl. — Sehr merk-
ivürdig ist uair ro ucsaid-se for
n-UloicZ weil ihr Ulten euch aus-
gezeichnet habt FB. 93? — Dieses
nämliche Pronomen kommt auch in
der Form bar, bor als Verbalobject
vor, an Stelle des einfachen -h_ (s. si,
sib): ni ro bar fachlisem Sc3I. 5; no
bor mairfither Xy. i:ji ro bur fucc CC.
5 Eg. Dazu «HcTTatäTbair ecen FB. 7?
forail
566
forbo
forsiil excess, stiperfluity Oll. s.
for-öil. D«5H. ui forail lind Fjß. 62 jEJry.?
1. for-aii'e Bewachen. — Sg.
Dat. ro gab ga foi'uiri ocus ga
forcoimet FB. 36 Erf.
•2. foi'-aire „watch, sentry,
guard" O'Don. Snppl. — Pl.
Gen. dar Bernaid na Forairi FB. 36.
for-aitli-met N. Erinnerung,
Gedächtniss; memoria Z^. 881;
Gl. zu taith-met Hj/. 1, is. — Sg.
Nom. lith ocus foraitlimet s. unter
ecmong; Äcc. cen nech dimm ses
dimchlaind frim foi-aithinetilf?.23'^9
[ohne Jemand aus meiner Zeit, von
meinem Geschlecht zu meinem Ge-
dächtniss).
f or - aitb - miniur III Dep. mit
Acc. ich hin eingedenk, er-
10 ahne. — Praes. Sg. 3 foraith-
minedar Gl. zu, memor est Ml. 11^, 23.
— Perf. Sg. 3 ni ru foraithmenair-
som a firinni fadessin Gl. zu nus-
quam hoc ita justiiiae suae meminit
Ml. 24a, 17. — Pass. Sg. 3 furaith-
m enter Gl. zu dignus memoria
ducitur Ml. 17b, 23; foraithmontar
Muire „Mary is commemorated"
Fei. Sept. 8 (foraithmenedar i. do-
cuimnigbedhar Threelr. Gl. p. 136);
is e scel foraitlime»tar bic LHy.
fo. 12^ {Goid.^p. 70); Felp. LXXXV4;
PI. 3 foraithme«atar-som . . a foram-
cliss FB. 86, forraitmenedor-som Eg.,
„he then executed his form-chleas" (?)
On the Mann. III p. 78; forath-
mewadar 87, foraithmeHatar Eg.
foram, „forum motion" CfDon.
Suppl. — Dat. in luing ina foram
s. unter forma.
fo-ram Jagen? vgl. fus rumat
CC. 2 LU. — Sg. Nom. foram for
enlaitb CC. 1 Eg.; p. 143, s; forim
en CC. 1 LU.; Äcc. foraim FB. 30,
vgl. tinter fömsige ; ni fogbat . . anaill
acht foraim en . . do tliabairt fornd
SC. 5 („bird-catching" O'C).
forain-cless, PI. Nom. foraith-
me)iatar a foramcliss FB. 86, 87?
vgl. foram.
foramies SC. 31, 7?
foraii p. 131, 15 V „prancing"
0' Curry On the 3Iann.lll p. 162, vgl.
fosenga forlethna fornlncha FB. 45.
foniu anger, foränta angry O'R.
for-ärd sehr hoch. — PI. Nom.
forardu . . a dha gdaluinn TE. 4
Eg.
for-arg-at aufgelegtes Silber?
— Gen. sithfe find forargit FB. 47
(„richly mounted insilver" Sidlivan).
— Vgl. forörda.
foras s. forus.
ioX'k^'Availl pr oficio. — Praes.
Sg. 3 foräsa Gl. zu in tantum pro-
ficit iniquitas Ml. 29a, lo. — Conj.
PI. 3 foräsat Gl. zu proficiant
ibid. 40b.
forll)a s. forl)e.
I'orbachaim ich vollende. —
Praet. PI. 3 c?«ra forbachsat ord
na batsi Tliree Hom. p. 58a, 3.
for-biielid sehr erfreut, s. fäe-
lid. — PI. Nom. forbselti FA. 33.
— Adv. CO forbäilid FA. 31.
for-baelte F. hohe Freude. —
Sg. Dat. CO . . forbajlti FA. 16
(failti LBr.).
for-baeth sehr thöricht Corm.
p. 36, 42.
forbailtech sehr erfreut. —
PI. Nom. forbailtig FA. 33 LBr.
forbairt s. forl)ai't.
foi'l)aiida rechte secta legis
Wh. 1^ (Z'\ 874), scela et senchaissi'
et forbandi Gl. zu non intenden-
tes iudaicis fabulis et mandatis
Wb. 31^, 27; vgl. forbann, „bad or
false lato" O'Don. Suppl. Hierher
! forbönd EC. 3?
I forbauuach dem heidnischen
Gesetz entsprechend? — Adv.
; itconnairc corp araile gentlide no
bertba co forbannach dia ädnocul
SMart. 24 {„he beheld a certain
t heathen corpse borne with evil rites
i to its grave").
1 for-bart Zunahme; aholitio
Z'^. 875. — Dat. ainm Patraic an
j erdraicc atä-som ior forbairt Fei.
1 Prol. 171 Laud; Acc. forbartt na
I teoru m-h\iadan p. 144, 22.
forbartach ertvachsen; Sg.
Acc. F. forbartaig Gl. zu exoletam,
virginem SG. 173a {Z\ 875).
forbe perfectio Z'^. 874. —
Dat. iar forbu in gnimo Ml. 15a, 5;
iar foj'ba mo botliad Gdd. Lor.
tor-l)i
587
Gl. 8; Acc. cur bam seaa tri forba
mo bethad ibid. Gl. 2(j().
f or-beiiim , -feiiim I ich voll-
ende, mich iiitr. tvie (jr. öiaxelw.
— Perf. (?) Sg. 3 o ra forba . . a
gnimrad p. 42, 26. — Fnt. Sc/. 3
iss ed aium forbia co bräth EC. 7;
Three Hom. p. 18, 8 („shall abide
for ever"). — Pass. Praes. Sg. 3
forhsumr 2}erficititr Ml). 14«! {Z'\ 874);
ani forfenar quod consummatur
Tur. 45. — Praet. Sg. 3 o ra for-
bad soUamain na cäsc Three Hom.
p. 66,27; ro forbanad Fei. p. CLIV 13;
PI. 3 ro forbaide Gl. zu forcennta
Fei. Prol. 87. — Part, foirbthe
perfectus Z^. 874; sechmadachte
foirbthe praeteritum perfectum Z'^.
989; huar bis aram foirbthe ind
aram sede Goid.'^ p. 52; ires forp-
thi Three Hom. p. 36, 3 ; vgl. foirb-
thigim. — Inf. forbe.
for-biur I ich nehme zu. -*-
Praes. Conj. PI. 3 ar na foirbret
Gl. zu ne insolescant 311. 27^, c.
Praes. sec. Sg. 3 forbered p. 130, 27;
cec/j ni frisä comraiced a läm no
forbred Three Hom. p. 58, 13. —
T-praet. Sg. 3 forbairt p. 112;
for-ru-bart Gl. zu inolevit Ml. 33«, 10
{Z'^. 875). — Praet. Sg. 3 ar ro
forbair Gl. zti adultus LHy. fo. 7<i
{Goid.^ p. 65).
for-brat„a cloak, upper gar-
ment" O'B. — Acc. a for brat
Hy. 5, 34 (i. a cocholl).
for-brec sehr bunt, scheckig.
— Sg. Nom. ara . . forbrec p. 311, 1 ;
PI. Nom. da ech . . forbreca FB. 45;
p. 310, 15.
for-l)risim III ich breche, un-
terdrücke. — Praes. sec. PI. 3
sech ni coimnactar ar namit son
fortan bristis-ni Ml. 135^ {nur dass
unsere Feinde es nicht vermochten,
[sonst) würden sie uns unterdrückt
haben). — Inf. forbrisiud dligid
SG. 181a (infractio legis Z'\ 224).
for-biiitle Gl. zu intentivum
SG. 221^ (Z-\ 5).
forci'iine, hi costud forchaini
LU. p. 1241), 15 (s. unter fogart),
FB. 22, schtverlich zu „forchaoin
F. u catch or qiiirk of ivords" O'B.?
forctlu i. uball O'Buv. p. 94.
for-canim I ich lehre; forchun
doceo Wb. 10a (Z-\ 428). — Praes.
Sg. 3 forcain Wb. 27«. 9; forchain
Wb. 8«. — Partie, foircthe doctus
O'Don. Siqipl.; Acc. drüthlach la
feinn forcthi Corm. p. 34, 36. —
Part, necess. is forcanti intimandum
est Cr. 33(1 {Z'^. 480) neben bed
foircthi Gl. zu imbuendam, studiis
Ml. 59 r. — Vgl. Wi. Gr. § 361«.
for-cas, for-chas sehr lockig
p. 311, 1.
forcel FB. 52 s. orcöl.
forcell s. for-g-ell.
for-cend M. Ende; forcenn finis
Z'^. 875. — Hat. hi foirciunn in
fine SG. 18b; asbert iarom Scathach
friss iar sin ani arid-böi dfa forciund
LU. p. 125^, 8 {was ihm zu seiner
Vollendung fehlte, arid-böi zu es-
bat?); don forbai ocus don fovciund
tsaineraail dorat fa deoid ior a rith
m-buadai Three Hom. p. 96, 29;
Acc. cen forcend FA. 8; 34.
forcennim ich ende. — Pass.
Praes. Sg. 3 ni foircnithser nach
rann ög indi Gl. zu cum nulla
syllaba . . in perfecta dictione in
eam (nämlich h) desinat SG. 6^, 29.
— Praet. Sg. 3 ro foirbthiged ho
Christ ocus forcuad in gnim tind-
arscan lohain Tur. Gl. 49; PI. 3
forcennta Fei. Prol. 87.
for-cetul N. Lehre, Lehren,
Inf. zu for-canim; forcital doctrina
ZK 223. — Sg. Nom. forcetul
FB. 30; FA. 32 (precept LBr.)\
forcetol ibid.; Dat. do forcetol na
n-anmand die Seelen zu belehren
FA. 33; Acc. triana forcetul FA. 32; ,
tri forcetol brethre De FA. 23
(precept LBr.).
forcha, „farcha thunder-bolt, a
flash of lightning" O'Don. Suppl. —
Sg. Nom. tarlaiced forcha tened . .
ina chend-sit/w Three Hom. p. 28, 21.
forchain, forchun s. for-caniui.
forchas s. for-cas.
forcnii servat SG. 188^, forcmat
servant ibid. 50» (Z^. 882), von for-
com-öim, s. comet und for-com^t.
forcuad s. for-ceuuim.
for-coem-uacair Perf. Dep. es
568
for-dull
geschah; for-com-nacair, -nucuir
factum est, accidit Z'^. 451; caom-
nacair i. rainec, atfet Menn doib
a scela amail forcaomnacair O'Vav.
p. 64; amal forcöeninacair do Loe-
gairiu FB. 83 ; ciniias forcsemnacair
FA. 12 (forcoemnacar LBr.)\ PI. 3
huare forcomnactar qnia facta sunt
Ml. 51d. — Fut. sec. Sg. 3 resiu
forchuimsed Wb. 4tl {antequam fieret
Z\ S82).
forcoll s. forgell, foreell.
for-comc't Bewahren, Be-
wachen, Behüten; observatin
Z^. 250. — Dat. do forcomet cach
dorais FA. 15; ro gab . . ga for-
coimet FB. 36 Fg.
for-con-g-arim I ich befehle;
forcongur praecipio Wb. 19<ä, for-
chongrimm ibid. 9<i (Z^. 428, 429).
— Praes. sec. Sg. 3 no forcongrad
flirre der ihr befahl FA. 31. —
Praet. Sg. 3 dia ro forcoingair . .
for ainglib FA. 2 (forcongair LBr.).
— T-praet. Sg. 3 ro forcongart . . ior
sinnach n-allaid p. 46, 23. — Fut.
Sg. 1 „forconger-sa foruib" or Cu-
chulainn „mani thisiur-sa fein co
tistai-si ar mo chend" Bev. Celt. 111
p. 181.
for-con-gur Befehl, Befehlen.
— Sg. Acc. la forcongw m-Brigte
p. 46, 25.
for-cor Vergeivaltigung? for-
car violence O'R.; forcor macdachta
s. unter bi ; di forcuir a mna, a ingini
„for the violation of his wife or of
his daughter" On the Mann. 111
p. 482.
forcracli faux SG. 24^.
forcraid Uebermass, Ueber-
fluss; excess O'Don. Suppl. —
Gl. zu eräin; vgl. imm-forcraid. —
Sg. Nom. Hij. 5, 88; ni forcraid
cairde FB. 56; „Cia do chomainm-
siu" or se „a banscäl"? „Cailb" or
sisi. „Ni forcraid anma son" ol
Conchobar. „Eche it ili mo anmand
chena" LU. p. 86», 23: Bat co
forcraid for deg lan a duirn do
FB. 37 Eg.
for-crith s. fortacrith.
l'orcroth s. fo-chrothim.
forcsi s. faircsi.
foretlie s. for-cauim.
for-cuirim 111 ich v er gev) al-
tige, thue Geioalt an? vgl. for-
cor. — Praet. PI. 3 ior da cor-
satar Hy. 5, 66, Gl. i. for ro chuir-
setar (fordagoirsetar Fr. für for
da g-coirsetar). ^,_^
fordail) La 12 Fa.? ®
for-datli'i''ar(^e. — Sg. Nom.
fordath fola SC. 37, 3 {,^the deep
colour of blood" O'C).
for-derg: sehr roth. — Sg. Nom.
slog find forderg SC. 38, 5; PI
Nom. fordeirg a fortgse FB. 24,
for-ding-air significat; flaith
din dede fordingair i. coirm ocus
loimm Corm. p. 19; ferb i. trede
fordingair ibid. u. ö.
for-diugim 1 opprimo, s.Beitr.
VIII 331. — Praes. PI. 3 fordengat
Gl. zu opprimentes Ml. 29=^, 13. —
Perf. PI. 3 läse for ru dedgatar
Gl. zu obprimendo Ml. 63". —
Pass. Praes. Sg. 5 fordengar Gl.
zu deprimitur Ml. bl^. — Fut.
Sg. 3 fordiastar i. digail O'Dav.
p. 85; PI. 3 for-n-diassatar Gl. zu
opprimi Ml. 39^ (^^ 1095). — Inf
I)at. dia fordinge LU. p. 18, 19.
for-diucallsi {Nom. PI Part)
absorpti Ml. 50 r; dazu das Fu-
turum: Sg. 3 ar nacht fordiucail
in fer somrate ne te opprimat vir
dives 311. 36», PI. 3 fortara diu- .
ciiilset-sa Gl. zu vorare me faucibus |
non morantur Ml. 44e; Pass. PI. 3 1
fordiuguilsiter vorabuntur Ml. 84'i
{Goid.'^p. 25). — Inf. fordiuglaimm.
for-diug:lalmm N. Ver schiin -
qen. — Sq. Nom. fordiuglaim
lochta in piiirt FB. 83.
fordiuglaiitaid M. derorator
Beitr. VIII 347.
f or-dorus the door of the outer
circumvallation of a Dun, On the
Mann. III Index; a porch O'B.
— Sg. Acc. for fordorns ind liss
FB. 54.
for-dring-im ich besteige. —
Praes. sec. PI. 3 is and sin frisöcbat
mnä Connacbt forsna buidne ocus
fordringtis mnä firu do descin cro-
tba Conculaind Lü. p. 81», 39.
for-dull error;fordall, fordul O'R.
f)69
— Sg. Äee. cen f^irdull Fei. p.
CLXXXVI 39 {reimt nuf s\\w\).
for-emdim ich hin tinfilhig,
l;ann nicht, vgl. emdim, femdim.
— Praes. Sg. 1 foreradim tairniud
fo>- beolu „I cannot hencl forioard"
Goiä.^ p. l.'^O {LL., foreratirü Fei
p. CV 7); 3 tue Martain iarsin a
mäthair a gcntlidecht, foremdid
immurro a athair „hut he could
not {converf) his father" S3'Iart.
17; foremdid immäin a bö a oenur
„he wa.s nnahle to drive his coio
alone" TJiree Hom. p. 78, 19; forem-
did breth ocus eric „he icas unable
(to an-ard'^ judgment and mnlct"
Fei IX LXXXVII 34. — Perf. Sg.
1 foremed imtecbt LU. p. \b^. 34;
3 foreramid FB. 27; foremid 88;
forfemid cor de „^lms uncible to stir
Three Hom p. 18, 13; PI. 3 foreim-
thetar Gl. zu Hij. 5, 77. — Praet.
Sg. 1 forfemmediis cach ret no
gniind remi do denam LU.p. Ißt', 9.
for-fetar ich weiss, Icenne;
S(j. 3 foritir FB. 34 {ior&tir Fg.);
PI. 1 fo?-etammar-ni FB. 41 (fe-
tamor Fg.').
, . for-feccaid vgl. feccaidecht; for-
feccaid iarum in fer siu „that man now
has hachslided" Fei. p. XXXVIII 1.
förfed, forithin s. foirfed, foi-
ritliiu.
for-fleso, Dat. hi forflesc na
klinge sin TE. 3 Fg.. vgl. hi forfles-
euib na hiingi „upon the outer
edges of the hasin" On the Mann.
III p. 190.
for-foemaim I ich nehme an,
vgl. ar-foemaim. — T-praet. Sg. 3
ni forroet Nediu „N. consented not"
Corm. p. XXXVII. — S-praet. Sg.
1 nir forfgemusa mnäi atgnead fer
LU. p. l-24b, 31.
S^ for-fuieh Lc). 18. 29 Fg_., forru-
ich L.. vgl. 'mich 1. tuachtain no
tüaidri O'Dav. p 89, nad fuich
LHy.Ämr. 129 i.ni dernai fiiachtain.
forg'air im p erat SG. Ißlb (ZI
4.3O'), forgaire Befehl Gild. Lor.
Gl. 1, s. for-con-garim, forngaire.
for^all s. for-gell, forcell.
* forg:am Stoss; a hloic, a thruft
O'Ii. ; vgl. foirgim I ussuult, attuck.
injure (/Don. Stippl. — Sg. Gen.
la böim forgama do gai T,q 1 n ■ jf-
Dat. dond oen-fargam T^fj 1 ß -^
(oentbrgab'i; co tuit di acn forggub
„hy one thrust" On the Mann. III
/-. .')07.
forgfarmain J luathitlier lochait
iar forgarmain Corm p. 3ß, 45
for-gell, forcell iV. Zeit gniss;
foirglieall „decision, proof" O'Don.
Suppl. — Sg. Nom. is gu-forcell
doberam Wh. 13t> [est falsum testi-
monium quod damtis Z^. 33V, a
forcell for ro gelsam-ni diiib Gl.
zu testimonium nnstrmn super ros
WIk 25'1 {Z^. 875); cain forgall
Hg. 1, 52 ,,a fair declaration" ;
Gen. issi rün ind forcill sin no
predchim-se Wh. 28^, 7; amal bid
00 cäined in gufbörcill do both
Three Hom. p. 4, 28; aire forggaill
On the Man.). III p. 500. Hierher
forcoll FB. 38, forgall Fg.?
for-gellim Gl. zu perhibeo
SG. 21b. _ Praes. PI. 3 foirglit,
fuirglit „they maJce mcmifest" O'Don.
Suppl. — Praet. PI. 1 a forcell
for ro gelsam-ni Wh. 2ö'i tZ^ 875V
forg-emen s. unter fortcha.
for-glu Austoahl; forgla elec-
tion, choice O'B.; i. togu Gl. zu
Hy. 5, 5(1 — Acc. forglu inno loeg.
forgglu inna m-bö Hy. 5, 50.
for-granna sehr hässlich. —
Nom. forgrancZffl . . tuaruscbai7 in fir
sin FB 37 Fg.; 40 Fg.; laech . .
mör forgränna Sc3I. 13; Acc. bach-
lach mör forgrainne FB. 91.
for-iadaim II ich sehliesse. —
Part. PI. Dat. co n-dechaiVZ iar
sin doirrsib forlattaib isin Temraig
„and therefore he tvent into Tara,
the doors heing shut" Three Hom.
p. 24, 6.
fo-ricim I ich finde. — Praes.
Sg. 3 foric he finds O'Don. Suppl.
— Perf. Sg. 3 ni fornic p. 132, s;
CO farnic p. 132, 13; co fornec
TE. 13 LU: PI 2 am«/ fond
rancaibair wie ihr es vorgefunden
haht FB. 26; 3 foräncktär CC.
2. LU. — Fut. Sg. 2 fuiris FB CA.
— Fut. sec. PI. 3 airm i fuirsitis in
tor cc 100 sie einen Eher finden würden
U^i^O^t^ ^ 6^ CUui£t<A. ^ C#t-^-.#^ -Zud^S "^
AjtJlvJi 'U^«*«.'?.
for-iiiuntlioflit
570
forugarthid
Tir. 13. — Pa.^s. Praet. Sg. S ui
furecht Hij. 5, so; 88 (i. ni frith).
for-iinmthecht Umhergehen,
Wandern, cid fossidecltt cid ior-
imtecht Gl. zu itir foss no utmaille
Hy. 1, 3.
forir Interj. ach! forior, foraoir
alas! O'Don. Suppl.; faraer or fa-
raoir alasl O'Don. Gr. p. 327;
förir SC. 29, i.
fo-riuthl succurro, vgl. ar-riuth
adorior Z'^. 428, rethira curro. —
Praes. Sg. 3 forrinth a n-enech
p. 141, 27, doch wohl fo-riutli mit
proleptischem Pron. infixum; farrid
p. 327, 40. — Perf. Sg. 3 mani bad
fo ro raid Hy. 5, 32, Gl. i. mani
fortachtaiged ; furräith succurrit ei
Tir. 11. — Fut. Sg. 3 air fum re-se
in fer „for the man will aid me"
ibid. — Inf. do foirithin.
for-laim s. imm-forlanu.
1. foi'-lassair eine grosse
Flamme. — Sg. Dat. sruth tentide
CO forlassair fair FA. 16 {„with a
great flame").
2. foi'-lassair fl a m m end, glän-
zend. — Sg. Nom. techlacA . . for-
lassuir j3. 145, e; Gen. oir forlasrach
p. 310, 34; Voc. a be forlassair
LfJ- 5. 6.
lorles, foirles a loophole, Sky-
light? GDon. Suppl. — Sg. Aec.
batar se senistri dec issin tig, et
comlae bumae ar cecb u-äi; cuing
umai darsa forles „a tie of brass
across the rooflight" TB F. p. 140, i.
for-lethan sehr breit. — Sg.
Nom. ech . . forlethan p. 131, 15;
Du. Nom. da ech . . forlethna {PI.
Fem.) FB. 45; p. 310, 15.
for-lög, luid in chumal sin du
forlög Ocbtir achid „that cumal
went {to Gummen in addition) to
the value of Ochtar achid" Tir. 6.
forma i. irarum no foirinn, ut
est seol forma, i. inni dobeir donti
atchi in luing fo seol cona foirinn
no'^inyuingTina foram i. sed uinge
don fir teit isin luing for imram
O'Dav. p. 90.
for-mach „an increase, sw el-
lin g" O'B., vgl. tormach. — Dat.
nai n-ordlaigi da formaid sailli for
a srnib p. 112 wenn Zoll Fett-
ansatz).
for-mag-ar i. tormaigther O'Don.
Suppl.
formaid für formaig, s. formach.
^ format Neid. — Nom. ba ior-
mat la demun inni sin „the devil
loas envious of that thing" Three
Hom. p. 118, 17; Dat. hi formut
South. 25b {Goid.'^ p. 58); Acc. ar
cecb neim ocus format „against
every poison and envy" Hy. 7 Praef.
for-miiide Stottern? — Acc.
dobered forminde for a erlabrai
SC. 5 {„an impedimentinherspeech").
1. formua Menge, Schaar;
much, quantity 0"B.; i. imad no
forgla O'Dav. p. 88, i. umad ibid.
p. 83. — Sg. oder PI. Nom. formnä
mathe Ulad ScM. 4; formna läth
n-ga^iU mad FB. 12; 55; 91; formua
Isech n-Ermn FB. 61; formna bö
fer ocus ech On the Mann. III
p. 462 {„their choicest coivs, men,
and horses"]; PI. Dat. formnib ech
SC. 38, 5.
2. formna Schulter. — PI. Acc.
na formnai humeros Gild. Lor.
Gl. 161.
for-moiniur III Dep. aemulor;
PI. 3 fordob moinetar Gl. zu aemu-
lantur vos Wb. 19d (Z^. 439).
formtha s. fromad.
brat formtha Gl. zn saqana
SG. 511' (^z-\ 854).
for-müchaim II ich ersticke,
lasse verschivinden. — Part.
formüigthe, formüchthai Gl. zu
abscondita, voce SG. d^ {Z-.
25, 479); PI. Dat. formuichthib
suffocatis LArd. 181, a. 1 {Ir. Gl.
p. 166). — Inf. Dat. dia formüchad
i fudamain iffnnd FA. 19; 28.
for-naidm iV. Binden, Band,
vgl. fo-naidm. — Sg. Acc. cen for-
naidm metarde söu Gl. zu non enim
soluta oratione psalmi conscripti
sunt Ml. 27d, 24 (fornaidin Ascoli).
forngaire, /"wr for-con-gaire, Be-
fehl — Sg. Dat. CO forngairiu
apstil Gl. zu cum omni imperio
Wb. 31c, 23.
forug'arthid imperativ us SG.
147'^ {Z-\ 882, 988).
1
571
rtl)i
for-iioclit (junz nackt. — Fl.
Nom. miiä . . fornochta FB. 53.
forochlad Ihj. 2, 15 s. fo-chelim.
foröil ahundantia Z'^. 874.
foroudar, Pass. Praes. Sff. 3 ni
forondar non fuscatur Ml. 35(1, «;
cäin forondar a cborp hi cru FB. 24.
— Fut. arna furastar Gl. zu ne . .
candor suus . . fuscetur Ml. 15^, 11.
— Dazu das Perf. Act. fororaid
Gl. zu fiiscaverit 311. 51» (Goid.'^
p. 43).
fororaid s. fo-riuth, forondar.
for-örda sehr golden, über
und über golden. — PI. Nom.
fochraice fororda FA. 2; üatue
finna fororda SC. 33, 11.
forosnaim II ich erleuchte;
forosna i. forsuniia no faillsiugudh
O'Dav. p. 91. — Pracs. Sg. 3 a
gel grirtn foruosna riched Fei. Prol.
5 LBr., forosnai Laud („0 white
Sun that illuminest heaven") ; imbas
forosnai Corm. p. 25, Name eines
Zaubers. — Pass. Praes. PI. 3
forosnaiter FA. 18.
forracli F. pertica; ,,a pole or
rod to measnre land" (JB.; „a ine-
asure of land" O'Don. Suppl.:
i. slat tomhais tire no fearainn
O'Clery; forrach tomais tire indsin
Gl. zu pertica Corm. p. 36. — Sg.
Dat. hi forrig Gl. zu in funiculo,
distributionis South. 57^ [Goid.^
p. 59); Acc. forruim a forrig n-and
Tir. 13.
forrain „a portion of personal
estate or propertij beqiieathed by a
flaith" On the Mann. III Index.
forraiu TE. 9 Fg.?
forrau strength, anger, fterceness
O'B.
forräu oppression, destruction,
defeat OB.
forrjluaeh „destructive" Sto-
kes; „an oppressor, destroijer"
O'B. — Sg. Nom. Findchua fe- I
ramf«7 fortreu fo/ranach Fei. p.
CLXXII 38; da ech . . forräncha
FB. 45, pj. 310, 16, „aggressive"
O'B. Croive, Siab. Concul. p. 413,
„resolute, bold" On the Mann. III
Index ?
for-r^il klar; manifest, appa-
rent O'B. — Sg. Nom. co m-ba
forreil . . täidlecli'ind öir TE. 3 Eg.\
PI. Nom. comdar forreil a di siiil
Hg. 5, li; a labra u.
forreiis-acli FB. 47 Eg.?
forrfrcthach FB. 47 V
forrg-i in, Praes. scc. Sg. 3 ro fitir
iss ass ra forrged Cuchulaind cach
caur „loas used to destroy" On
the Mann. III j). 44G.
forriuth p. 141, 27 wohl für fo-
riutb mit Pron. infixum.
for-rüad sehr roth. — *S'^. Nom.
falt . . forri'iad p. 311, 1.
forruib, forruim s. fuiruiim.
f or-scilth ;S' chatte n ; forsgatb
no ingar enigma Ir. Gl. 839? —
Acc. cen fial ceu forscäth FA. 6.
for-seng- sehr schlank, vgl.
fo-seng. — Sg. Nom. p. 310, 43.
fortaeht F. Hülfe, Helfen;
auxilium Z'^. 264; suffraqium Ir.
Gl. 727. — Dat. diar ' fortacbt
Hy. 1, 34; Acc. dombera fortachtain
doib 311. 27a, e [feret auxilium
Z^. 267); la fortaeht ar fiadat Hy.^,b\
S3Iart. 38; PI. Acc. na togarmanna
vel na fortachta Gl. zu advocaminu
Goid.^ p. 64 {LHy.).
fortaclitaigim III ich helfe. —
Praes. sec. Sg. 3 mani fortachtaiged
Gl. zu Hy. 5, 32.
fortaerith FB. 53, for-crith mit
Pron. infixum, unjyersönlich mit in
n-irind zu verbinden: es erzittert
die Erde?
fortamlaigiiu III mit for ich
besiege? vgl. fortamhuil brave,
strong O'B.; fortamhhighadh sway-
ing O'Don. S^ippl. — Praes. Sg. 3
fortamlaigid . . for Loegatre FB. 69.
fortamluis Eg.
forruicli Lg. 18, 29 für for ro
fuich? "-^
forruma s. fuirmim.
for-tsl, forta is due O'Don.
Sfippl.; barr buide fordotä oas gnüis
corcorda EC. 2 („o golden head of
hair which crotvns it"(?) O'B. Crowe).
fortail, foirtil „able, strong,
hardy" O'B.; Torr. Dh. p. 178.
— Sg. Nom. ba fortail me for cach
ret LU. p. m^, lü.
fortbi .S'fil'/.21,43 H.? vgl. foirtbhe
„(/ cuf, cutting off" O'T?. , nii^tdtio
(/Don. Suppl?
fortclia Decke, Kissen oder
Behäng des Wagens; clnthing
O'B. — Sg. Bat corrabi for fortchi
in charpait „on tlie cushion of tlie
chariot" Rev. Gelt. III p. 178; PI.
Nom. fordeirg a fortgfie FB. 24,
foirtchi Eg. ; Äcc. scar dam fortclia
ocas forgemenmo charpait föm andso
„spread for me tlie cushions and
sTcins of my chariot under me here"
On the Mann. III p. 424 (TBC).
for-teit adit, adjuvat Z\ 875.
forthi Sc3'I. 21, 43? rql. ,.fairthe
sivift" O'B?
for-tiagaim I ich helfe; fortiag
conniveo SG. 170b (Z'^. 428). —
Praes. Sg. 3 läse forteig Gl. zu
cum adnueris votis 311. 44^. —
Fut. Sg. 3 ior don te Hy. 1, i
(„eome on us"), Gl. i. ti forn;
PI. 3 for dum thesid-se Gl. zu ad-
juvetis me TT^. 7a (Z'K 875); PI. 3
fortiassat Gl. zu subvenire, non
possimt Ml. ßS«!.
for-toiigaira I ich beschwöre;
fortoing he proved by oath O'Don.
Suppl.; is ed laa insiu fortoigg
ben a aonur a macc for rig On the
Mann. III p. 506; fortoing for graid
asid n-isliu ibid. p. 5U0.
for-trcn sehr starJc. — Sg.
Nom. Findcbua foramaiZ fortren
iorraimchFel.p.CLXXU; FB.il Eg.
fortreiid F'B. 47, lies fortend, s.
tend.
fortruiiiniae F. opportunitas
Ml. 27«i, 18.
for-tuig-im ich bedecke, be-
dache. — Praes. Sg. 3 Dep. in
folt for da tuigithar FB. 45.
for-üaisligiin III ich über-
loältige. — Praes. PI. 1 ni foru-
äisligem-ni Gl. zu non superexten-
dimus nos Wb. 17^ {Z'^. 437). —
Praet. co ro foruaislig . . a bruth FB.
40 Eg. — Pass. Praes. Sg. 3 for-
uaisligther FB. 3i) Eg. — Praet.
Sg._ 3 ro fuaisliged ibid. — Inf.
forfuaslughadh vanquisJdng, defeat
O'Ji.
foi'ualatai* i. ro lingestar O'Dav.
p 83.
i fo-seng
fov-i'iallaeh stolz, hochmüthig
Corm. p. 36, 42.
foruar .s. föirim.
foruasua s. fuasnaini.
foriul Bank, Sitzreihe, vgl.
On the Mann III Index. — -S*^.
Nom. bäi dan forud ar leith oc na
mnaib im da setig iud rig LU.
p. 52», 28; Acc. doratad . . forsin
forud fora m-bid do gres ind in-
chind On the Ms. Mat. p. 637
(„upon the shelf"); PI. Dat. ro
hordaigit tra fir laErend for fora-
daib ind oenaig i. cach ar miadaib
ocus dänaib ocus dlestunus and
am«? bä gnath cossin LU. p. 52», 25.
foruillecta s. fo-sligim.
forus M. true knowledge
O'Don. Suppl.; foras Corm. p. 33, n ;
Forus Focail „the True knowledge
of Words", Titel eines Glossars, On
the Ms. Mat. p. 177. — Sg. Gen.
is si ro ben böim forais ior in
lämthorad LU. p 124^, 29.
fos s. foss.
fo-scad Schatten, s. scäth. —
Sg. Nom. a n-uile ro böi i fetar-
licci is foscad nüiadnissi Gl. zu
quae sunt umbra futurorum Wb.
27a, 26; Dat. i fhoscad bais in
umbra mortis Three Hom. p. 2, 4;
Acc. atconnairc . . foscud salach dor-
cha S3Iart. 23; FA 5 LBr.
foscaiu FB. 49, p. 310, 20?
fo-seoichiin III ich entferne
mich, iveiche ab, vgl. scuchim,
tö-scaigim. — Praes. PI. 3 foscochet
Gl. zu concedunt SG. 215»; indi
foscoichet Gl. zu discidentes Ml. 36»:
foscoichet Gl. zu intercessisse, spatia
ibid. lila. — Inf. Acc. in foscugud
Gl. zu secessionem Ml. 42a; füath
ocus foscugud „Separation" FA. 5
(foscud LBr.).
fo-secliim I ich plage; faisgim
I squeeze, wring, compress, oppress
O'B. — Praes. PI. 3 indi fo dam
segat-sa Gl. zu qui me tribulant
Ml. 33a, 19; fo dan segat Gl. zu
qui nos tribulant ibid. 27c, 7. —
Conj. Sg. 2 ni faisce SC. 26. —
Pass. Praes. Sg. 3 fon segar tri-
bu.lamur Wb. 14b ^Z'^ 471).
fo-seug" ziemlicJk schlank, vgl.
(
73
fota
for-seng. — Sg. Nom. och . . foseng
FB. 17; Du Nom. da ech fosenga
FB. 45; p. 310, 15.
l'o-seruaiin I ich breite aus?
Praes. PI. 3 foserunat a noillig On
the Mann. III p. 500. — Pass.
Praes. 8g. 3 foseruair i. is ardairc,
ut est tbsernair seufocal O'Dav.
p. 84 {„vulgatur proverbium" Bcitr.
VIII 326).
fo-sisiur Dep. ich bekenne. —
Praes. PI. 3 fosissetar confitentur
Ml 132a (Z-\ 1090). — Fut. Sg. 1
fosisefar mo pecthu Ml. 58*= [con-
fäcbor peccata mea Z'^. 1093).
fo-sligim I delino SG. 173^
{Z-\ 429). — Perf. PI. 3 foselgatar
a brathir a timig-som do fuil Tur.
Gl. 128. — Pass. Praes. Sg. 3
fuslegar delinitur Inc. SG. [Z'^. 471).
— Praet. PI. 3 läse foruillecta
beoil in chalich di mil cosse auall
Wb. 7d {Z-\ 611). — Part. Nom.
dohert iarum iud inailt in meis issa
rigthech ocus in t-eicne fuirre, is .
e fuillechta fo mil dognith lassiu
n-ingin co maith TBF. p. 150, 34;
Dat. fuillechti Gl. zu cum . . to-
nica talari sanguine Uta Tur.
Gl. 128.
1. i'oss Bleiben, Buhe. — Sg.
Gen. doud öis foiss 1 Hierusalem
SG. 19a (Z''. 447\ vgl. fer fuis a
resident man, fer aufuis an absentee
O'Don. Suppl.; Dat. hi fus zu
Hause FB. 79; bith hi fus da zu
bleiben SC. 44, 3, a bus H.; bi i
foss ic frithalaim na n-öeged „stay
(here) attending to the guests" Goid.'^
p. 101; i fos SC. 29, G, a bus H.;
dona mirbulib diairmide doroine
in coimdiu aire i fus isin t-ssegul
„here in the World" Tliree Hom.
p. 96, 28, vgl. abhus at this side,
in this tvorld O'Don. Gr. p. 263;
Acc. caraim-se fos SP. II 3; gabais
foss Hy. 5, 58; itir foss no utmaille
Hy. 1, 3.
2. toss M. Diener, altcymr. gaa,s
servus Z^. 127, davon Vasall. —
Sg. Nom. ro triall in fos i. Diar-
mait indarpud in gerrain uad Three
Hom. p. 122, s; Acc. atbert fria
foss i. Diarmait ihid. 3.
fös noch, weiter, ferner, s.
beös; feg lat lös „look thou still"
Fei. p. LXXII.
fossad fest; Gl. zu jacentem
SG. 13a ; deluying, Staging, resting
0"B.; vgl. cobsud ■■ilahilis, anbsud
miitabilis, mendax Z-. 794. — Nom.
N. tochim fossad n-älaiiid FB. 20;
is fossad do cheim TE. 9, 3.
fossideoht Gl. zu foss Hy. 1, 3.
foss-loug-port camp, harbour,
fortress O'B ; faslongport Gl. zu
dunadh O'Dav. p. Ib.
fostad securing, pacifying
OB. Vgl mi-fostad.
fossudiur, fosuidiur a n-dauo
ocus an-dibergai^. 141,26,_p 327, 40V
fot Länge. — Sg. Nom. fot lai
Gl zu solstitio Cr. 18« Qongitudo
diei Z^. 230); in fat ro siacht ind
radairc a roisc EC. 7; SC. 30, 8;
TE. 10 LU.; Gen. do immfolung
fuit ad efficiendam longitudinem
SG. 61' [Z-\ 980); Dat. dia fot na
lamfe FB. 82; Acc. dar fot chöicid
Concohuir FB. 43. — Adverbielle
Wendungen: cio fut Gl. zu usque
quo Ml. 20a, 17; fot u-aurchora
FB. 88; fut roit Hy. 5, 72, Gl i.
fut erchora; hi fat SC. 37, 20, vgl.
a bh-fad as so far hence, a bb-fad
roimhe long before O'Don. Gr.
p. 263; suan hi fat ScJdaf in die
Länge SC. 30, 10.
1. fot i. faitech {cautus Z'^. 811)
Corm. p 21; vgl an-fot heedlessness
Fei Jul 30.
2. föt Basen, Erdscholle; föd
clod of earth, sod O'B.; cespes
SG. 6öb; FB. id=p. 310, is? PI
Nom. na föii s. unter 3. crii. —
Comp OS. ro thochail feart fod-
f airsing ,,a broad-sodded grave"
Torr. Dh. p. 162, 2; ibid. p. 106, 5.
fota, lang; Corm. p. 26 langfiter;
fada iongiis L: Gl. 677. — Sg.
Nom. is fota Sc3L 3; TE. 9, 2;
Oss. II 2; sithlaithe fotai Hy. 2,56;
bröenän . . fota SC. 37, 21 ; fäu-fota
p. 310, 43; be jiiulxfota Lfh 4, 11; -^
maccan Eithue toeb-fotai"„o/ long-
sidtd E." Three Hom. p. 98, 30;
Acc. tri re fotä SC. 47; PI Nom.
bith-fotai semperlongae SG. ö''
u ^ x^ <0^ i/k^
'Xhc'^ 2?37.
fota
574
l'roondarc
^•2 980\ — Adv. CO fota TE. 13
LU.: FB. 81.
fota f^cais er sah sie an TE.
12 LU., fecais, d. i. fo-ecais, mit
Fron, infixum da.
1. fotha M. Grund, Grund-
lage; fundamentum , crepido Z'^.
229. — Sfj. Notn. ni cöir in fotha
utmall SG. 4i> (non justum funda-
mentum mobile Z'^. 1001); asind
iris cathalcda tucad fotha in chaipii7
se Goid.^ p. 101, 12.
2. fotha Zubehör, Portion;
„the feed or handful given from
time to time to a quem" O'Don.
Sitppl. — Dat. dia fothu ScM. 22, 4;
cona fotha d'iasc p. 311, 31: cona
fodai di lind FB. i»0; Acc. in tan
. . dorat in cet-lbta isin mulenn
Goid.^ p. 101, 15. — Vgl. ada.
fothaig-im III ich gründe. —
Praet. Sg. 3 ro ihothaig tri cella
Three Hom. p. 14, 31. — Pass.
Praet. Sg. 3 for canoin fatha ro fo-
thaiged Goid.^p. 94, 29; rob fothiged
Gl. zu fundati Wb. 21(1 [Z'^. 1001).
fothathi. fothugud („founding")
Corm. Transl. p. 80.
* fothlai i(Li?
fothondi.mucTaithe Corm. Transl.
p. 81, dazu re fatuind Oss. III 6?
fothraicira III ich bade, für
fo-tharcim. — Praes. PI. 3 is intib-
sin nos fotraicet FA. 30. — Pass.
Praes. Sg. 3 föthrüicther South. 47^
(Goid.-^ p. .58). — Inf Nom. in
fothrugud das Bad Hy. 5, 38; fo-
thrugud Corm. p. 20; fothragadh
balneum Ir. Gl. 822; Dat. oca fo-
throcud p. 131, 14; co fothrocud
ocus CO folcud mit Baden und
Waschen FB. 79; PI. Gen. a ce-
nelse fothaircthe sin SG. 217» {hoc
genus balnearum Z^. 921); Dat. oc
na fothaircthib paluacdib ad bal-
neas pallacinus SG. 217» (Z^ 216).
fothroud Getöse, Gedonner,
für fo-thorand? — 6'^. Nom. fo-
throud cnecat carpai FB. 20; fötrond
fairrci 85; Gen. meit a fothraind
FB. 20; Acc. in fothrond FB. 84.
fothud FB. 53 V
1. fotbug-ud Inf. zu fothaigim,
vgl. 1. fotha, fothath.
2. fotling-ud zu 2. fotha ; „Iceeping
up, supporting, muintenance" 0'Don<
Suppl. — Dat. cona iotwgud de
lin?^ FB. 90 Eg. (fodai LU.)\ is
torc tren hi fothugud FB. 68?
foxul ifo-cosal) Fortschaffen,
s. unter füataigim); ..focoisle i. fox-
las carries off" O'Don. Suppl. —
Vgl. tarm-chosal.
fr acc F. Frau; mulier Z^. 53;
i. ben no snathat O'Dav. p. 92. —
Acc. fri fraicc ind niad Hy. 5, 71
(i. fri cumail).
fraecnatan „girl" Rem.'^ p. 59.
— Sg. Acc. CO n-accatar fraccnatain
oc iugariu chäerech TBF. j5. 154, 14.
fräecli Uaidehraut, Haide;
brucus Ir. Gl. 565. — S(j. Nom.
FB. 9; Acc. isin fraech Sc3I. 20;
dar friBch SC. 45, 11; PI. Nom.
inna dsercse fröich Gl. zu vaccinia
SG. 49» {Z-\ 918).
fräech-red Haide. — Dat. iar
fraechrud Mide siar ScM. 20.
fraig- Wand; „the side-ivall
of a house", später „the lohole of
the interior of a roof- AE. p. 101;
Corm. Transl. p. 76 [vgl. ibid. Add.
p. XI). — Sg. Nom. tond mo thugi,
tracht ruo fraig LU. p. 40», 2; Dat.
oder Acc. fon fraigid FB. 25; Acc.
0 thenid co fraigid FB. 2 ; p. 309, 32 ;
0 thein co fraig FB. 55; fria raigid
FB. 58; et?V ocus fraigid SC. 10; etir
tenid ocus fraig SP. I 1; fri fraig
Sc3I. 3, 3; PI. Dat. asna fraigthil)
FB. 44.
frass F. Hegen. — Sg. Nom.
fräs do nemannaib p. 310, 37; Acc.
banna ria frais FB. 52; PI. Nom.
frassa . . oc ferthain forro FA. 26;
29; p. 190, 28.
fre- vor breitem Vocal aus frith-
entstanden, ivechselt mit frith-, fris-.
frecndairc [für frith-cou-dairc)
amvesend, gegenwärtig; prae-
sens Z'^. 875. — Sg. Gen. in betho
frecndirc mundi praesentis Z'^.2'64c;
Dat. isin bith frecnairc sea FA. 6.
frecndarciis M. Amuesenheit,
Gegenioart. — Dat. i frecuarcus
FA. 5; 24; Acc. ri frecnarcus flatha
nime FA. 20: la frecnarcus diabail
ibid.
^ 3^-^J- \ ^"^^ ^^^- % f'^
frecomns
575
frecomus i. comed no fiarfaiglic
(fDav. p- «8.
freccor, frecur {für frith-cor) i.
fir-athchur ocus fretech O'Dav.
p. 93. S. frecuirim.
frecra {für frith-gare^i N. Ant-
wort, Antiv orten; fi'ecre respon-
sum Z'^. 875. — Sg. Dat. oc a fre-
cra FB. 30; Acc. ni tharat frecra
for in mnäi ScM. 3; PI. Nom. inna
frecra rcsponsa SG. 26=i {Z'^. 229).
fret-raim {für frith-garim) I ich
antivorte. — Praes. Sg. 3 frecraid
Gl. zu friscera Hy. 6, i8; PI. 3 nos
frecrat FA. 7. -- Praet. Sg. 3 ro
frecair . . ocus ro radi SC. 33; p.
40, 40 ; TE. 9 Fg. — T-praet. Sg. 3
nis frecart SC 18; ni ro regart
ibid.- frisgart Tir. 11; frisgart . . co
n-epert SC. 15; FB. 5. — Fut.
Sg. 3 friscera Hy. 6, i8 (i. frecraid) ;
PI. 3 friscerut p. 20, 3i ; frisgerat 22.
— Inf. frecra.
frecuirim, t^gl. „frioth-chuirim
I oppose, obstruct" CfR. — Imper.
Sg. 3 fregrad fuile cech anam s. unter
adlaic. — Inf. freccor. — Vgl.
fris-cuirim,
frecuirim ceill III colo Z^. 917
{für frith-curimi. — Praes. Sg. 1
frecurim-sea ceill LU. p. 15», 1.
— Imper. Sg. 2 frecuirthe ceill
rccole Cr. 331». — Pass. PI. 3 fris-
coirter ceill Gl. zu loca tibi dicata
ab his incoli Ml. 21^, 3; lith fris-
cuirter gretha dies festus quo gaudia
exercentur Fei. Jan. 25 Bawl., Gl.
i. fricuirther ceill [oenaige ocus
cluichi Baivl.] no gaire LBr. —
Inf. freccor ceill cultus, colere
Z'^. 917; fiadach lassancia[lal lin
ocus tir frecur ceill lassiu lin n-aile
Ml. 37 r {„hunting game with the
one party and cultivation of the
earth ivith the other party" Goid.^
p. 28); freccor ceil idol cultus ido-
lorum Wb. 1V>.
frega SP. II 9 zu fraig?
fregart s. frecraim.
tvemWurzel; fream h j-ooi, stock,
origin 0\R. — PI. Nom. is niaith
dün är frema do dul fö thalmam
sünd Three Hom. p. 118, 1; Dat.
assa ireniaili ScM. 18.
frcpad Heilung, Heilen; frea-
padh to eure O'Don. Suppl. —
Gen. log a freptha. i. lögh a legais,
(JDar. p. 93.
frescsiu F. Hoffnung, Hoffen
{für fris-acsiu); sjws, exspectatio
Z"^. 264; freiscisiu ODon. Suppl.;
vgl. fris-aiccim. — Dat. hi frescisin
eseirge Hy. 7, 10.
fresii) FB. 68, 17 V
freslig-e „lying down" Corm.
Transl. p. 6 adart; freislighi i.
firindeall O'Dav. p. 93; Gen. cuit
fresligi Wb. '6^ {pars, momentum
adjacendi Z'^. 875).
l'reslig-thidi Gl. zu masculorum
concupitorcs Wb. 9o {Z'^. 875).
fresndid M. satanas Z'^. 875
[für fris-sendid); vgl. imbresnaim.
fresnesea s. frisnissim.
fresn§:al)im I ich steige auf
{für fris-in-gabim Z'^. 884 l — Praet.
Sg. 3 frisin arrad n-gloine fris ro
resgab Biiite döcumm nime Three
Hom. p. 112, 15. — Inf. freasga-
bhail ascension into Heaven O'R.;
Dat. CO fresgabail Hy. 7, 5; dind
fresngabail de ascensione Ml. 118
{Z\ 884).
frestal Dienen., Aufwarten;
freasdal serving, waiting, atten-
dance O'B. — Nom. frestal Luciaui
Fei. Dec. 24, Gl. i. frithailem;
Dat. i frestul archaingel Hy. 7, 9;
CO tisat dorn fres[t]al Fei. p. CXIX 9
(„to attend me")\ toet slög mör do
aingliu nime dia restul co soUsi
mair Three Hom. p. 44, 27.
fretech, freitech i. fregra O'Don.
Supiü.; CO freitecb i. co freacora
i CDav. p. 88 ; repudiation, rejection,
I restitution, atonement O'Don. Suppl.
[ fri [iir.-^pyiiiHilich frith, s. die
Compoxiiii I'f'irji. mit Acc. gegen;
adversus,(<intr<(, <rga, in, adZ'^.ijiS;
i. contra Gl. zu Hy. 1, 4; fria
p. 17, 20: 40, 22; 145, 11; ri La. 5. 22: j^
TE. 5 Eg.\ Oss. III 7; 9; SC. 30, 11;
33, 27; FB. 35; diese Form ri,
sowie gewisse Berührungen im
Gebratich haben zu der späteren
Vermischung der Präpositionen fri
und le geführt, s. O'Don. Gr. p. 285
xmd 310. — Mit dem Artilcel:
576
S(f. frissiii n-greiii TE. 3 E(j.\
frissiud imoxxhor n-isiu p. l-iö, 9;
frisin comlaid FB. 21; SC. 8; TE.
6 LU.; PI. frisua mna FB. 25. —
Mit dem Belativpronomen: fris
rater ScM. 20 {für hissa.); fris m-
biat Lq. 4. i.aj rissin-apur Ti?. 18;
ris tatin äÖTS'ä, la. — ilfii Pron.
demonstrativum : frisin 2m diesem
SC. 24. — Mii Pron. personale:
1. Sg. frimm SP. II 4; frim IZy. 5, 100;
SC. 7; frim-sa ScM. 8; 10; frimp
j9. 142, 4; friunib p. 144, is; rimm
T^. 9, 22; rim ibid. 9; SC. 3o, e;
PZ. frindX^r 13: 18. 29: 2. Sg. frit
ScM. 14; TE. 13; frit-so ibid.; ritt
r.E. 7 Eg. ; rit 9 ; rut 9, 13 ; PI. frib
p. 130, 30; FB. 74; 5. S(y. M. und N.
friss j!>ff. 10: fris SC. 8: fris-siuni
SC. 39; fris-seom TE. 10 LU.; riss
ScM. 3; Fem. fria SC. 15; TE.
8 i:^/. ; friä-si TE. 5 iJr/- ; frie 12 iJ^.;
PZ. friu Sc3L 1; Ifj/. 5, 54; friü
SC. 35; P'P. 2; riu SC. 44, 8. —
Mit Pronomen possessiv um:
1. Sg. rim cheli SC. 45, 25; rem
chorp TE. 9, 27; 2. Sg. frit alges
Ti;. 11 LU.; rit chell n-glicc TE.
10, 5 ^(/. ; rit re LßjJi^Jü ret leass
TE. 9, 11; 3. Sf/. fria etan j3. 131, 30;
ScM. 3, 10; TE. üLU.; ria mathair
p. 48, 25; i^. ria hanail CC. 5 £V/.
(,Iea it^.). — Tm^Plural die Forin
des Dativs: fri couaib Lg. 8; fri
grädaib F.A. 9 (grädu OrJ; fri
arailib ibid.:, fri slüagaib 29 (^slogu
LBr.); fria corpaib 33 iPr. (curpu
LU.); frisna techtaib SC. 27; frisna
rannairibi^P. 14;rioencairptib35. —
Gebrauch,!) gegen, räumlich:
CO tard a druim frisin comlaid sie
setzte ihren Bücken gegen die TJtür
FB. 21; Lg^Sj FB. 58; SC. 8;
benaid . . frTsiu'n-üaitni schlügt gegen
die Säule FB. 21; 46; 51; 88;
Hy. 5, 7s; ScM. 3, 3; Oss. III 9;
FA. 33; gniiis fri gnüis Gesicht
gegen Gesicht FA. 12; fri gnüis do
gniiis döib „face to face with them"
FA. 5; a n-aiged . . fri Dia ihre
Gesichter auf Gott zu gerichtet 12;
muä . . friü Frauen ihnen entgegen
FB. 53; no thescbad finna fri gaith
FB. 91; täidlcch ind öir frissin
u-grein TE. 3 Eg.; ris tatin grian
SC. 33, ib; cor trascaii- . . fri lär
so dass er zu Boden stürzte FB. 25 ;
fri les anechtair gegen die Burg
draussen = ausserhalb der Burg
FP. 64; 91; TE. 11 Eg.; fris anes
südlich von ihm FA 5; frim a soer
Gl. zu dessam Hy. 6, 2; frim a tuaith
Gl. zu tuathum ibid.; fris anall
FA. 21. —
2) gegen, feindlich: mani iatar
a tech friü wenn das Haus nicht
gegen sie verschlossen wird FB. 21;
friu conuccaib in doub gegen sie
erhob sich der Fluss Hy. 5, 54;
p. 45, 2; imsöitis . . friu SC. 2; nir
theig . . frissin m-biasta FB. 57 ; do
chath fri firu SC. 13; Hy. 3, 3;
FA. 29 ; FB. 57 ; comlunn fri scath
TE. 9 ; ar debaid . . fri Seuach SC. 13 ;
comrac fri öenfer FB. 32; 89;
ScM. 8; 10; a chosnam frit ihn
dir streitig zu viachen FB. 11; 59;
73; 87; ic sirthacra friu FA. 26;
füasnadar . . frind FB. 48; ScM. 5;
SC. 5; fuachaid-sem fri frega fäl
SP. II 9; 10; immanaruic do-som
frisin Liath Macha FB. 31; a n-
doronad friss I^j. 10;. samaiges ^
crich fri aidchi JUy. 2, 55; cret ticc
ritt ivas ist dir widerfahren TE. 8;
9 Fg.; si fri gäbud co n-don fair
Hy. 5, 89; 9i; 97; 7, 43 — 49; fri bälg
is bünad primda SP. V 13; ar feirg
ri rig n-Ulad Lg. 5,_22; Hy. 5, 7i; t^
j3. 132, 10; ruire~iiimeTri cech tress
Hy. 1, 4, Gl. i. contra; 5, 17; ba
hamnas fri ecrata Lc). 17, 42; Hy. 5, 9; ^
SC. 31; ni foirmtech frim SP. II 4;
cid fri mnai atbertha-su ScM. 3, 7. —
3) gegen, freundlich, erga, ad,
nach denVerben des Sagens u. s. iv.,
an das Dativ verhültniss streifend:
a rochendsa fri arailib FA. 9;
dolleci cach dib fria cell p. 145, 13;
tiagat commairge friu es sollen Bür-
gen zu ihnen gehen Lg. 13; tibid i(r
fris sie lächelt ihn an SC. 8; ren-
sat . . fria Miliucc sie verkauften
an M. p. 17, 20; asbert friu sagte
zu ihnen FB. 26; ibid. 14; 20;
27; 43; 59; 66; 80; 90; TE. 6 LU.;
13; p. 145, 12; FA. 9; abair rim
sage mir TE. 9, 9: a rad rut dir
fri
577
fri
es SU fsacjen 13; SC. 31; 33, 27; 110
labraitis . . friu SC. 2; 9; for . . fria
araid sagte er zu seinem Wagrn-
lenker FB. 36; or . . frisin m-bach-
lach 92; ol . . fri Coinculaind FB. 41;
p. 144, 15; fris rater der genannt
ivird ScM. 20; rissiii-apur TE. 18;
SC. 49; aitchid fris littet ihn FB. 2G;
fri Loegaire . . ni Cheilitis sie ver-
heimlichten dem L. nicht Hg. 2, 21;
dia coistithe frim ivenn du auf
mich hörtest SC. 7; contöiset . . fris
FB. 29; p. 310, 2; ix 142, 4; fer-
thar failti fris es wird ihm Will-
liommen geboten FB. 5; 54; 62;
66; 79; FA. 19; Sc31. 1; p. 145, 10;
budigthe fri hEtäin TE. 14 LU.;
arceissi . . fria Fergus p. 145, 11;
aithesc . . fri Eochaid die Antwort
an E. TE. 2 LU.\ co n-dewsat
cennacli fris dass sie den Handel
mit ihm machten FB. 77; comallas
frim-sa he (cennach) der ihn mir
gegenüber erfüllt FB. 76; 93. —
4) gegen, mehr oder weniger
räumlich, aber in Fällen, wo loir
andere Präpositionen gebrauchen :
mätan . . fria ais eine Keule auf
seiner Schulter FB. 37; p. 131, 20;
srian rauinci dergöir fria graii^-
SC. 31, 15; FB. 2; folt dond fri
toind cind FB. 45; co comlathaib
. . friu FB. 55; Ethne . . fria chossa
zu seinen Füssen SC. 10; fris m-be^
crechta SC. 29, 7; amal bis curcas
fri sruth wie Schilf am Flusse
FB. 44; ni hetig cocetul friss
SC. 33, 17 nicht hässlich die Har-
monie an ihm? cechtar ntlthar fria
saindän ein jeder von uns beiden
bei seiner besondern Kunst SP. II 1; 2;
ba huisse soillse fri eitsecht na
nöeb beim Tod der Heiligen Hj. 2, eo;
böi a ben fri idna CC 3; laigi fri
süau serglige SC. 28; 30; böi .. fri
Icüm Cuind stand dem C. zur Seite
CCn. 3; facbaim Concobwr fri läim
ich lasse C. bei Seite FB. 94. —
5) fri auf die Frage wozu,
wofür, auf wie lange: ardot
chuibdig fri sechem na m-briathar
sin verpflichtest du dich zur Befol-
gung dieser Worte SC. 26; dorö-
uad..tegdas..fri frithailem tomalta
na fledc FB. 1; TE. 2 LIT ; riccfu
frit algcs 11 ÜV/. ; no thisiuth fris-
sind imorclior n-isin p. 145, 9; ga-
bais fri grisad Cuind CCyi. 4; co
senistrib . . fri techt ass mit Fenstern
zum Herausgehen p. 130, 22; TE.
SEg.; ro bronnad frisna cöicfichtiu
bargen sin wurde gemahlen für
diese fünfmal zwanzig Brote FB. 9;
lör lim-sa . . tri lä . . fri sodain drei
Tage sind mir genug dazu FB. 56;
tathut airlc lim-sa ris ScM. 3, 15
{dazu oder dagegen); adbul allam
fri denam ferte s. unter erlam; Aed
oll fri andud n-ane SP. V 1; 9;
SC. 38; ScM. 3, 15; fri r6 na bli-
adna sin für die Zeit dieses Jahres
TE 8 Fg.; 18; FB. 34; SC. 21;
ri fichit m-hliadan zivanzig Jahre
lang TE. 5 Eg.; fri re fotä lange
Zeit SC. AI; risin re sin loährend
dieser Zeit .Lg. 17; fri ciana möir
SC. 8; fri de bei Tage Hg. 2, 28
(i. illö\ —
G) mit, zunächst nach den Be-
griffen der Gleichheit und Aehn-
lichkeit [gleich gegen = gleich mit) :
cosmail fri hör SC. 33, is; 37, .is;
frisin Coinculaind comchosmail
FB 52; fiisa samailte SC. 17;
Lg. 4j Sc3I. 6 ; cutr itmmus . . frisna
mna aili FB. 25; 62; comard ra
sliss in taige ScM. 18; comardad
fris Vergleich mit ihm FB. 41;
comluatha . . fri conaib Lg. 8; com-
raind curadmiri fris FB. 71 {den
Heldenantheil mit ihm zu theilen?);
meit is ri habraid a derc, meit is
ri niess a fert fo Oss. III 7 {Gl.
chommeit ri cori, comeit ri tolaig
so gross tvie ein Kessel . .). Nach
(/Don. Gr. p. 120 atich nach dem
Comparativ auf ther: ,,glaisitir
fri buga green as the hyacinth".
So auch bäidiu fri hlia.dain TE. 9?
7) mit; sociativ und instrumental
{ivie le): immalle friu mit Urnen
p. 17, 18; 48, 25; malle fria zugleich
mit ihr FB. 63; SC. 33; noco dernad
riu mo dal Zusammenkunft mit
ihnen SC. 44, s; TE. 13; fess ri
fer dib Schlafen mit einem von
ihnen TE. 5 Eg.; SC. 11, 4; ragat
rim clieli ich tverde mit meinem
37
578
fris-ticim
Mann (jelicn SC. 45, 25; ibid. 27;
tanic . . do chorai fri Conchobar, ar
ro böi i n-essid Ms er kam zu
Frieden mit C, denn er war in
"if Unfrieden mit ihm getoesen Lg. 14;
p. 130, 30; ni deiitäis . . ind tir sea
fomairli rig fri ültii Beratlmng
wegen des Königs mit den U. SC. 25 ;
re n-erredaib ri oencairptib FB. 85
{je Fg.) ; senais . . fria bachaill sie
segnete mit ihrem Stabe Hy. 5, 6»;
telci ri robruth SC. 30, n; bibeo-
aigter fri oethu ibid. 25; dal as
chomtig fri dama Hy. 5, i4 {„fre-
quent with multitudes").
8) fri bei Ausdrücken der Tren-
nung: scaraid . . friu er trennt sich
von ihnen FB. 11 ; FA. 20 ; Hy. 2, 63 ;
CCn. 3. —
In der Comi^osition fris-, frith-,
fre- in der Bedeutung gegen und
wieder.
frichuaiiu {für frith -gnim) III
ich befleissige mich einer Sache,
besorge, treibe Etwas, s. fris-gnim.
— Praes. PI. 3 oes legind trichnait
heris FA. 21 LBr. (pridchait LU.).
— Inf. frichnam (für frithgnam)
„attending, caring, overseeing,^ Ser-
vice" O'Don. Stippl.; i. frithfogh-
nam O'Dav. p. 85.
fricur i. sarugHf?/} O'Dav. p. 87,
f^ vgl. freccor.
*^ Mlasair Lf/. 5. 6 Eci. Lc. zuriick-
strahlend?
frimbeu p. 310, 33? frismben
FB. 51? das n ist beide Male er-
gänzt (,be LU.).
frimtair p. 142, 3 V
fris- icechselt mit frith- in der
Composition.
fris-aieeim III ich er 10 arte,
hoffe; opperior Pr. Cr. 57 'i [Z'^.
429). ■ — Praes. PI. 3 frissaicat
operiuntur Ml. 39d. — Perf. Sg. 1
is airi fris racacha-sa ideo speravi
Ml. 47a; PI. 3 ni ru frescechtar a
soirad Gl. zu omnem spem a malis
eximit Jf Z. 34<i, 17; ni ru frescachtar
a n-ic Gl. zu praeter spem Ml. 26^,25.
— Inf. frescsiu.
fris-äilini, Praes. sec. PI. 3 fris-
näiltis no frisnaiccitis GL zu ope-
ricbnntur Ml. GS''.
fris-I)iiir s. frith-berim.
fris-eiug-im, Fut. PI. 3 friscichset
i'or cenna dib LU. p. 8Üa, 44^ „your
heads loiU go from you" Beitr. VII51.
Ms-comarcim I rogo. — Fut.
Sg. 2 Dep. cot rirther friscomairser
andsa iiile a mic O'Dav. p. 93
{„let all that thou shalt ask be giren
to thee, 0 child" Beitr. VII 51). —
Inf. frecmarc, Gen. rop fer frcc-
maircc fiss On the Mann. III p. 5U(;.
rgl. O'lJav. p. 88 frecomus.
fris-comart s. fritli-coniurc.
fris-cuirim III, fris-ta-cuirther
Gl. zu obicitur autem huic SG. 2V^
{Z'^. 875), vgl. frecuirim.
fris-dudchaid i. ro diult OBar.
p. 94.
fris-düuaim II obsero Z^. 434.
fris-eii-gini , T-praet. PI. 3 fris
u-erachtatar iarom isin les sie er-
hoben sich nach der Burg hin LU.
p. 19a, 11.
frisg-art s. frecraim.
Ins-griiiui III ich befleissige
mich eitler Sache. — Praes. PI. 3
inna n-däne frisguiat artium quas
excercent SG. 33a (Z'l 433). —
Inf. frithgnam.
frisia1l)ra SC. 37, 22 „against
whom he becomes angered" O'C, zu
lesen is mairg frisi {für frisa") sia-
bra se, vgl. is mairg frisi tibi gen
LU. p. 40a, 4 {AE.). /
frissiiul)ert Z^._3_jg2-? "" " k
tris-hnUini rottend, minister,
prepare. — frisnindle „ivho prc-
pures" O'Don. Suppl. — Coyvj. Sg. 2
frisinnle Hy. 6, 9 {„muy Christ
minister"), i. ro frithaile.
frismberad Lg. 3 L.? — ^
frismbert C Mil "(Tt)av. p. 94,
„frismbcartaim {sie) I betrag, de-
ceire" O'B.
frisnissim ich rede gegen, —
an? Conj. Sg. 2 ni fresnesea SC. 26. j
fris-öfbainr I ich erhebe mich \
nach Etwas hin. — Praes. PI. 3
frisücbat FA. 16.
fiis-orcat s. frith-oicaiin.
f ris-tarddaim op^^ ono? — Praes.
PI. 1 ni fristarddam SP. II c;.
I'ris-tait s. fritaitim.
frjs-tic'im I ich komme qeqen
fris-toiii"-
579
Etwas. — Fuf. Sfj. 3 fristi dorn
churp Hij. 7, 43.
fris-toiug- irfreitech O'Dav. 2^.86.
— Fiit. PI. 1 mani cometsam dear
yfiir diar) tolaili ociiis ma fristossam
dear pecthib Cam. (st non conive-
riinus cupidiiatibus nostris et si
r e n u n t i aver i m u s peccatis nostris
Z\ 1005).
fritataibret s. fritaibrim.
fritamuüurat s. fritli-iüraim.
fritammorcat-sa .s\ iritli-orciin.
na fritecoirse objices LHij. l'Jb
{„the barriers" Goid.^ p. 70).
frith {ß. S(j. Praet. Pass.) wurde
gefunden p. 41, 22; co frith Hy.
5, 72; 86; ni frith Hy. 5, 29; eo;
Gl. zu ni furecht Hy. 5, so; 8s;
frith Sc3L 17; FB. 2i; SP. V 10.
— Vgl. fo-frith, fiiar.
frith-adart „pillow". — Sg.
Xom. a ridadart Hy. 2, 32; PL
Dat. leptha ürluachra . . go fritha-
dartail) fer n-gona friu On the
Mann. III j:». 440.
frithaig'im ich bediene {als
Steward). — Praet. Sg. 3 ro frithaig
Ultu FB. 72. — Inf. orcain fri-
daighid cech n-aidchi Tödten war
das Bedienen jede Nacht Sc3I. 16 H. ?
— Vgl. ferthigis, ferdaigsecht.
fritliailim lattend, minister,
prepare. — Praes. Conj. Sg. 3 ro
frithaile Gl. zu frisinnle Hy. 6, 9.
— Imperat. PI. 2 frithalid . . in com-
ram beiis ScM. 12. — Inf. Bat.
ic frithalaim na n-öeged „attending
to the guests" Goid.'^ p. 101; Acc.
fri frithailem tomalta na flede FB.l.
f rith-aire Wa die, Wa die n ;
vigilia Corm. Tr. p. 11 figell. —
Bat. oc frithairi na aidclii TE. 12
LU.; oc frithaire FB. 84; Acc.
gaibthi frithairi na haidchi sin TE.
12 LU. — V(fl. aire, faire.
frithbera FB. 68, 17?
frith-berim I obsisto. — Praes.
Sg. 1 frisbiur obnitor SG. 22a (Z^
875); 3 met nad frithbeir quantutn
non . . obsistit Goid.^ p. b'6 {Wien.
Gl.); frismberat Gl. zu abesse 311.
14'=, 21. — Vgl. frithbheart contra-
vention, Opposition CfB.
fritb-bruth i. diciir no diultad
OBav. p. 83, frisbriiidhe i. frith-
bruth ibid.
fritb-brutbiin III ich weise zu-
rück, verwerfe. — Praes. Sg. 3
iiidi frisln-udi Gl. zu renuentis
311. 44I'. — Praes. sec. Sg. H no
frithbruitiud (i. no obad) tecosc in
druad „she rejected the guidance
uf the Wizard" Three Hom. p. 58, 7.
— Praet. Sg. 3 ro frithbruid (i. ro
obustair) . . na grada sin S3Iart. 14
{„refused").
frith-chcist oppositio, objec-
tin Z\ 875.
frith-ebomure I off endo, lae-
do. — Praet. Sg. 3 is messe nad
frithchomart uech Gl. zu qui lesse-
rim neminem Ml. 47"; PI. 3 fris-
comartatar offenderuni Wb. 5i'
[Z'l 882). -
fiith-eiieoh SC. 26?
frith-gabim I ich halte zti-
rück, Zügel e. — Praes. Sg. 3
nachid frithgaib Gl. zu qui nee
timore dei frenatur 311. 117 (Z^ 875).
Mth-g-uain Fürsorge, Sorg-
falt, vgl. frichnaim, fris-gnim. —
Sg. Nom. ar ba romor ocus ba roän
a frithgnam Corm. p. 8 Brigit {„her
protecting eure"); Gen. ro rathaig
in t-eces mörmenmain in ecsine
ocus laigeat a frithghnama ibid.
p. 27 leithech {„the sniallness of
liis diligence"); is maith iaram inn
indsi i. praind ceit itir biad ocus
linn, is 6 a himthairec cecha nona,
cen frithgnam 0 duniu oca TB.
p. 180, 1 {ohne dass Jemand dabei
aufwartet).
frith-ing' „a relapse" O'R., zu
eng, vgl. frith-Iorg. — Bat. täinig
a bh-trithing na conaire ceudna „he
came back by the same path" Torr.
Bh. p. 184, 2; OBon. Gr. p. 136.
frith-iüraim afficio. — Praes.
Sg. 3 cia erat fritamm ior-sa Gl.
zu quandiu me.. adficiet 311. 3211, 27 V
PI. 3 fritamm iurat 311. 33», 1.
frith-lorg die Spur-, der Weg
rückivürts. — Bat. ro impö desscl
ina frithlorg doridisi Three Hom.
p. 20, 3; ni ro söi nech dib aiged
ind eich in frithlorg LU. p. 39^, 20.
fritb-orcim I off endo. — Praes.
frithorissair
580
füs
PI. 3 f'risorcat MJ. lö'', h; fritamm
orcat {für frith-damm) Ml 62c (ßoid.'^
p. 23). — Praes. sec. Sg. 3 na frid-
oirced Wb. 14a (Z^ 875). — Inf.
Gen. cen fochunn i, frithoircne
huad-som do neucli 311. 19^', 5; Acc.
in frithorcuin offensam Ml. 22(1, 21.
— Part. PI. Nom. nei^h-tVithortai
inneuch Gl. zu iiinullo laesiJ/Z. 19c, u;
ind frithorthai {sie) Ml. 58 r.
frithorissair „he withstood"
Three Hom. Index.
frith-set Rückiveg. — Sg. Dat.
docuaid ina frithset S3Iart. 35
(„wenf hack"); fecht do Märtain ic
imdecht dodechaid iiiiad doimair
na n-genti ina frithset ibid. 36
{„there came in the contrary ivay").
fritaibrim I oppono. — Praes.
PI 3 fritataibret SG. 1831) {0102)0-
nunt eam Z'^. 432).
fritaitim I contraeo. — Praes.
Sg. 3 ni frittäit mo hires-sa non
contraria est fides viea BT*. 31 », c;
PI. 3 fristait frisom Gl. zu adver-
sarii 311. 23«, 11 {Z-\ 875).
fritiag-aiin I obeo. — Pass.
Praes. Sg. 1 fritumthiagar Gl. zu
oheor SG. 183a.
fritohairt F. oppositio Z'^. 875.
fritudchad ohstiti, PI. 3 fritui-
chetar {sie') 3fl. 21c, 2.
frituidecht F. objectio SG. 21^
(ZI 875). — Gen. inna frithtui-
dechtae contradictionis 311. 25'^ 13.
fromad M.probutio, probare.
— Sg.Dat. CO ro himraided a eliugud
trit-sin, cotanicBrenaind dia fromad
„to test him" Fei. p. XXXII 21; ibid.
p. XXXVI 9; PI. Nom. formtha aili
do thabairt forro FB. 62.
füabair, fuabbraet, fuaiprom s.
föhairim.
fuacli i. rann {Vers) . . ar in
fris (leg. fers?) laisin laithneoir is
fuach[a]ainm lasin file 0'Dav.p.dib\
fuach „ward" Corm. Transl. p>. 56.
fuachiniin SP. II 10, vgl. „fua-
char {3. Sg. Praes. Pass.?) to dis-
turh, litigate, i. fodibhadh" O'Don.
Suppl. ; Sg. 3 fuachaid-sem SP. II 9.
i'uachda FB. 37 Fg.
,fu-
achdha rebellious, pterverse" O'B.
fuaelit s. nacht.
fuachtain hurt, injiiry, da-
niage O'Don. Suppl.; rebeMon O'B.;
Gl zu fuich O'Dav. p. 89; Gl. zu
fich ibid.
fuachtiiaigim III I quarrcl,
attacli, injure O'Don. Suppl. —
Praet. Sg. 3 ro fuachtnaig Sc3I. 5.
fiiacru s. föeraim; Inf. Dat. in
fili oc a fiiacru ior a u-glinne ocus
a nadmand LU. p. 133^>, 24.
füagfaiiu ich nähe. — Pass.
Praet. Sg. 3 ro fuaged co suäth öir
Aid. Ch. 63.
fuaidreadh „to forbid, cross,
litigate" O'Don. Suppl.
fuaimin N. sound, reboun-
ding noise O'B. — Sg. Nom.
füaim colli SC. 34, 8 ; fogur . . ocus
fuaimm na fial sin FA. 14 LBr.;
PI. Nom. luamand FA. 14 LU.
fiiaitgid s. füataigim.
füal Urin; urina Ir. Gl. 222;
Corm. Transl. p. TS, 79; i. salchur
{„fäth") O'Dav. p. 92. — Gen, ar
galar fuail Z^. 949; co n-galur fiiail
ScM. 13.
fualascach Gl. zu arbusta
South. 58a (Goid.'^ p. 60).
fiialaiug- FB. 24 zu fu-langim?
füainaiu p. 131, 2; FB. 47, 53?
fuamaiui i. Inath no diau O'Dav.
p. 84.
füan N. Leib rock;, tunica Z^.
22; cloth, Teil, covering O'B. —
Sq. Nom. füan cäiu corcra n-imbi
FB. 45; 51; p. 310, 31; Ld- 18, ]9;
Acc. {nach dem Compar.) bruit lin
gilidir fuan u-gessa TB F. p. 140, 25
(„a swan's tunic").
l.tuar Vorbereitung, vgl. rem-
fuar und föirim. — Acc. trisin fuar
in budcaid Tur. Gl. 48 {„through
the ptreparation of the bridaJ").
\ 2. fi'iar Perf. inveni. — Sg. 1 ni
fuar Hg. 5, 98 (i. ni fuarus); no
con fuar FB. 93; hi füar SC. 33, 2;
CO fuarusa ibid. 3; 3 füair . . in
} t-ainm sin Sc3I. 12; nis füair TE. 17;
SC. 36; ni fuair a samail di graig
SC. 37, g; 8; FB. 31; P/.. 1 ni
fuaramar Lg 12 Le.\ ni^Juarain
I ibid. X^; 3 füaratar TE. 19; fuaratar
OssTi 7; TE. 3 Eg. — Vgl. frith,
I 3. füar *;. liar.
I
(
581
fuidcll
fuarrech Clemens Ml. 20^, lo; fu-
ain-ech Wh. 5<i (Z^ 994) ; i. foirith/ri
O'Dar. p. 93; Voc. a chainuarraig
Gl. zu Clemens Güd. Lor. Gl. 138.
fuaserech „frightener" Fei.
p. CLXXIX.
{uascur Jerror" Fei. 2J.CLXXIX.
fuaslaiciin III ich he freie, er-
löse, vgl. tüaslaicim. — Conj. Sg. 3
ron fuaslaice Gl. zu don forslaice
Hy. 1, 18. — Inf. fuaslucudh dis-
solution O'Don. Siipi^l.
fuasmad „a hloiv" O'R. — Nom.
fiiasmad SC. 5 H. (füasnad LU.);
Acc. cach fer dothiged chuige do-
beread fuasmad ind don crand sin
Corm. p. 32 nescoit.
füasuad anger OB., vgl. fiias-
naim. — Dat. atbcrtsat co ferglu-
inde müir ocus co fuasnaid {sie)
Three Hom. p. 78, 34 {,,wrath").
fiiasnadach „disturher" Fei.
p. CLXXIX.
fiiasnaim II turho, mit fri ich
wüthe, tohe gegen Jemand. —
Praes. Sg. 3 Dep. dia m-bi ferg i
füasnadar. .frind FB. 48; unpersön-
lich: nos fuasnaither im CoiuculamfZ
LU. p. 127a, 2G. — Conj. Sg. 3
dia fuasnaither frind FB. 48. —
^Inf. Nom. is fuasnad dut menmain-
siu Gl. zu aiebas . . te . . turbari
311. 2^, 5; füasnad friu SC. 5 (.fuas-
mad H.]; vgl. fuasna i. fuaidri no
foegbemh O'Dav. p. 90, fuasw« i.
sgailerZ ihid. p. 87 foruasna.
füat Bahre; i. dar no crann
O'Dav. p. 88. — Sg. Dat. tucsat
ianuw fer dia -muniiv ior füat amal
marb Three Hom. p. 42, 4.
fuatach, „fuadach running
aioaij ivith, elopement, a rape,
rapine" O'B.
l'üataig'im ich nehme loeg,
rauhe. — Praes. Sq. 3 füaitgid
leiss hi TE. 15. — Fut. Sg. 2 ni
fuadis la foxul „du sollst es nicht
fortschaffen durch Wegführung"'
Beitr. VII 45 {Sench. M.).
1. füath forma Z'^. 22, figu-
ra 993; fuath in gresa „the pattern
of the worlc" On the Mann. III
;). 116. — Sq. Nom. füath ocus
foscugud FA.'i) ulelba LBr.^.
2. fuath Hasii. — Dat. ro lion da
bh-fuath auiis d;i ii-ürghr;iiu „he
brramr /il/nl irllh Inihrd and qreat
abhorroirc »fihrin" Torr.Dh. p.lOi);
ibid. p. 2U6.
füathbröc ein Name für schützen-
de Eüstungsstücke, Büstung;
„apron" On the Mann. III Index.
— Ferdiad nin\mt zuerst a fuath-
bi'öic srebnaide sroil . . fri gelchness,
darüber a fuathbroic n-doudlethair,
zu äusserst a fuathbroic n-imdan-
gin n-imdomain n-iarraide do iurn
atlcgtha, zwischen die heiden letz-
teren legt er einen grossen Stein,
zum Schutze gegen Cuchulimis Gae
bulga, LL. fo.' 59. b. 1.
fiiathcraibdig- FA. 28, „hat er s
of helief"?
füathröc Gürtel? is stiall fua-
tlirög O'B. s£uird. — Gen. cliabinar
sröil siricda re chness congebethar
du CO barr üachtar a dond-füathroci
donddergi mileta do srol rig LU.
p. 81a^ 29; Acc. na sliasta i. in fu-
athroic („the loins, i. e. the tvaist")
Gl. zu patma Gild. Lor. Gl. 94.
1. fuba, leth na fuba don mnäi
igi „half the loages of the loea-
ving ivoman" On the Mann. III
p. 115 (84).
2. fuba „heiving, cutting",
fuba agas ruba „heiving and MlJing"
O'Don. Suppl.; fubadh i. fubtad
no fodinbadh {„putting doivn'' O'B.)
O'Dav. p. 89.
fubaud SC. 31, i4?
do fuc s. tue.
ro fuc s. ruc.
fu-domain tief, N. (,?) die Tiefe;
profundus Z'^. 874. — Dat. {oder
Acc)\ fudamain iffnnd FA. 19; 28;
pene suthaine 34 (fudomain LBr.)\
p. 191, 20 ; PI. Nom. fudiimne pro-
funda Z'^. 874; fudomna mara
Hy. 7, 23. — Compar. fudumnu
quam mare Gl. zu Hy. 5, is.
fu-duidchestsir s. hinter du-
dichira.
fu-fiiasuaini ich Johe; Sg. 3
fufuasua fairggse findfolt SG.p. 112.
fuidell remainder, leavings
of a feust O'B.; s. unter imm-
lommad. — Sg. Nom. in ra bai
ftiidir
582
fuircc'li
y
^
fuigell occii do lind na cäsc „lohether
tlmi liad the learAngs of the Easter
ale'' Threc Hom. p. 66, 2S; Acc. nach
l)h-fagt'adli fuiglieall biiille inäbeime
don cheudiarrachd Torr. Dh. p. 90;
PI. Gen. ciH-a linta XII cliab dia
füiglib LBr. p. 257^, 46.
1. fuidir ,,« stranger tenant, a
fugitice or migratory hushandmmi''
Rem.^ p. 85, On the Mann. III
p. 494, Ms. Mat. p. 655. Vgl. fui-
thir Corm. Transl. p. 76.
'2. fuidir i. briathar (worcl) Beitr.
VIII 330.
fuiditir s. föidim.
1. fug:ell, fug-all Ei cht er -
Spruch, Entscheidung ; Judi-
cium, negotium (adversus alterum)
Z'^. 768; fuigheall i. briathar verhum
Beitr. VIII 346. — Sg. Gen. illatlie
ind fugill FA. 6; in fuigill 29 LBr.
(brätha LU.)\ Dat. 6 fugull Gl. zu
jiidicio, contendit Wh. 9« \,Z-\ 768);
iar fugiull brätha FA. 14 (fuigell
LBr.); isind fugiull FA. 30 (fui-
gell LBr.).
2. fugell, fuig-ell s. fuidell.
fuigillim ich befrage? fuighlim
„I award, adjudge''^ O'Don. Suppl.
— Praet. PI. 3 fuigillsit Morunn
2i. 142, 14; CO fuighillsit ollamhna
breitliemhua Erend „so that the chief
Brehons of Ireland decided"' O'Don.
Gr. p. 309. — Pass. Fut. Sg. 3
fuigillfithiV Morunn uimi j5. 142, 12.
1. fuil F. Blut; sanguis Z^. 251.
— Sg. Nom. ScM. 18; TE. 13 LU.-
Gen' fordath fola SC. 37, 3; a loim
fola Sc3L 16; srotha fola FA. 33:
banua fola FB. 27; crithir fola
FB. 24; p. 310, 11; bröenän fola
SC. 37, 21 ; p. 309, 12 ; Fä. Epil. 351 ;
dera fola FA. 34 (fala LBr.); oc
öl na fola Lei. 7 : Bat. mar in
fuil ibid. '^
2. TuTL i. pecad O'Bav. p. 93.
l'iiillem „increase, addition,
profit^^ O'B., „i)iterest, hire, wages,
reward" O'Don. Suppl. — Dat. is
eadh eirnither ina fuillem-side On
the Mann. III p. 112 {„as the fine").
I'u-illim ril I deserve, earn
O'Don. Sitp2)h, rgl. tuillim, ai'-illim.
l'uilliud, fuilleadh addition
O'Don. Suppl. — Dat. i fuiller?
airme CCC „in addition to" Fei.
p. LXIII; ibid. p. CLX.
fuilted, fonn fri fuilted feie SP.Yi
(„to dispense"yi
fuiltin Pilus Ir. Gl. 463.
fuin „sunset". — Acc. Dia lim
fri fuin, dia lim fri fair Corm.
p. 21 fair. — Vgl. fuined und
1. fuinim.
fuiudeog- fenestra L: Gl. 134.
fiiiue Kochen, Backen. — Dat.
oc fuiniu na fiadmil TBF.p. 140, 20;
dia funi Lg. 7; iarna fuine tria mil
FB. 9; ic fune ind loig H\j. 5, 74.
fulneclida zu fo-nigimV — Sg.
Nom. banntracht find fuinechto
p. 145, 5; füamain find fuinechda
FB. 47.
fuined Untergang der Sonne,
Westen. — Sg. Gen. for ainglib
ind fuinid FA. 2 (funid LBr.); fo
chomair funid Fer n-arda siar isin
fairrge Fei. p. XXXII 3 ; Dat. oder
Acc. iar fujiiud n-grene FB. 80
(iar b-fuined n-grene Eg.); anaslui
grien fo a fuined Cr. 33^' [cum ex-
cedit sol sub occasum suum Z"^. 435);
00 a tercbäil ocus lia fuined Cr. !%'>■
{in ortu et in occasu eorum Z'^. 644).
fuineta westlich? — Acc. con-
nici in n-acian {Ocean) muridi fui-
neta insi Bretan LU. p. 1^, 36.
1. fuinim „I end or cease",
i. criochnaighim no sguirim (O'Cl.)
Corm. Transl. p. 75 fuin; unter-
gehen {von der Sonne). ■ — Praes.
der Gewohnheit Sg. 3 lii funend
grian SC. 33, 13.
2. fuinim ich Tcoche, backe. —
Pass. Conj. Sg. 3 fonaither in
t-ecne lee commaith TBE. p. 150, 7.
— Part. S(/. Nom. in t'eicne fo-
naithe TB F. p. 152, 1. — Inf.
fuine.
fuinnema FB. 86 {„ivith the ve-
locity of a twisting wheel" On the
Mann. III p. 78)'?
fuinuseög', fuindseog fraxinus
Ir. Gl. 557, .s'. uiimius.
1. fuii'ech i. cuirm O'Dav. p. 85.
2. fuirech Vertv eilen, Ver-
ziehen, Verzug. — Sg. Nom. a
fuirech ina ra-bethaid Fei. p. CXVII s;
583
Acc. con nach furecb FA. 18; ccn
fuirech ,,icithoHt delay" SMart. 41.
— V(il. il-furig.
fuirig-iiii I ich vertveile, ver-
ziehe. — Praes. sec. Sr/. H o ro
fiiirged . . i n-doras in cluiue Tliree
Hom. p. 110, 11 {„was delaying").
— Pass. Praes. Sg. 3 fuiregar i.
fuirech O'Dav. p. 85. — Inf. fui-
rech.
fuirmim III (für fo-rimim) ich
setze, lege; Stokes Bern.'- x). 85;
fuirim i. tabair C/Dav. p. 85. —
Praes. Conj. Sg. 3 resiu forruma
bine foriin „hefore he mag inflict
destruction wpon us" TBF. p. 144, 31
[für fo-ro-rma). — Praes. sec. PI. 3
arimbad and furruimtis a praintech
Tir. 13 {für fo-ro-rimtis\ — Pruet.
Sg. 1 forurmius läim fair LU.
j). 114i>, 8; 3 forruim a forrig n-and
Tir. 13 (fiir fo-ro-rim); forruim
FB. 28, forruirim Eg. mit Pron.
in fix. er setzte es (^farrusira H?)-
fojTuib a chois forsiud leicc Hg. 2, s ;
in tan ro furim a di läim ior Conall
Three Hom. p. 98. 19; ro iiirim . .
hrethiv n-escaine fair iUd.p. 104, i4.
— Pass. Praes. sec. Sg. 3 mina fuir-
mithea doch furri Corm. p. 36, 40.
— Praet. Sg. 3 dia ro fuirmed
recht Adomnain for Göedclaib
FA. 82. — Inf. fuirmedh i. indeall
no cur O'Dav. p. 89; Dat. co fuir-
med na sraigell . . foraib p. 191, 22:
Acc. la furmed in matäj» fair FB. 40;
CO fuirmed in rechta sa Adamnäin
FA. 32 LBr.
fuirse „harroicing" O'It.
ui fuirse [2. Sg. Conj.) SC. 26?
fuirseoir 31. „a juggler, a
moutitehank" O'B. — Nom. und
Dat. ond fuirseor i. uad feiu as
fuirseor Gl. zu parasito Goid.-
p. 68 {LHg. fo. UM; Dat. reim i.
nomen do fuirseoir, fobith cach
riastarda dos her for a aigid cu
chäch Corm. p). 38.
fuirsire parasittis, fuirserän
parqsitaster Z^. 273; Sg. Gen.
ind fuirsiri Gl. zu histrionis SG. 103"
(Z-\ 230).
fuirsitis s. for-icim.
fuissi, nissi Lerche. — Sg.
Xom. congair in fuissi eolach „thc
skilftd lark sings" Fei. p. LXVI.
fuiseög: alatida Ir. Gl. 140.
fiiisiucdach Bekenner. — PI.
Nom. faismedaig Gl. zu professores
Gdd. Lor. Gl. 55 ; Gen. i n-hiresaib
fuismedach Hy. 7, u. — Vgl. föisitiu.
fuit Sc 31. 22, 12?
fuithairbe F. Main, Furche;
foithirbi i. imaire no gort no acadb
O'Don. Suppl. — Sg. Nom. ind
fuithairbe tan«/.se FB. 20; Dat.
issin chetna fuitherbe ibid.; PI.
Acc. teöra fuithairbi on tig ihid.\
tar teöra fuithairbe ön tig FB. 17; 82
[„over the three ridges" On the
3Iann. III p. 77).
fuither FB. 24?
fuithir .?. fuidir.
fii-laiig- Ertragen, Erhalten;
sustinere Z'^. 874. — Sg. Nom. a
fulang dom-sa TT^. 17'^ (mihi erat
tolerare ea Z^. 483); FA. 26; is
fulang süain sochaide _ /S'C 31, 11;
Dat. do fulang na fiann Corm.
ji. 34, 26; ic fulang met {.sie) ocus
trumma na talman p. 169, 2G.
fu-lang-im I ich ertrage, halte
aus. — Praes. Sg. 3 foloing susti-
net Wh. 29^, 17. — Praet. Sg. 3 uair
nar fulaing tortromad S3Iart. 22. —
Fat. Sg. 1 fulös Gl. zu me . . su-
stinere 3/?. 33a, 2; follös 311. 621';
PI. 3 follosat 311. 69a; mit Bedupl.
PI. 3 läse folilsat Gl. zu talia su-
stenendo 311. 80a. _ Fut. sec. Sg. 3
ro failsad.Xr/. 16. — Pass. Fut. sec. -^
Sg. 3 folilastse LU. p. 20», 24. —
Part. s. do-fulachta. — Inf. fu-
lang [s. besonders) und fulachtain
TB. p. 182, 6.
fulocht „cooking hearth";
fulacht fiansa „cooking pit" On the
3Iann.\l\ p. 381. — Sg. Nom. dia
m-bad fulocht mör no beth and Bev.
Celt. III p. 176 („tvere this a great
cooking-hearth") ; Acc. 0 ro sernad . .
fulocht La. 17. 14J s. unter csnad. :f(
fullugaimm III s. fo-laigrim.
fulred N. Blut, s. fuil. — Dat.
dia fulriud FB. 67.
fuueeli s. fo-uig'iin.
für- s. for- oder ur.
fiirachair rigil Ir. Gl. 984.
i
*A
'UaÜc
ZlA>^<-Ce rXVO'
584
rabaiin
funichrus M. . Wachs (unkeit.
-7- Sg. Dat. ar faitchius ocus ar
furachnis SMart. 6.
furäil s. ur-äil.
fui'fogra $. iirfogra,
furis FB. 70?
furiiicd s. fuirmim.
^ fursuunud M. Sehe i nen ,
Leuchten, Erleuchten; vgl.
forosnaim; fursuunud tiss La. 3; .^
caindel de lic logmair oc fursuunud
doib TBF. p. 140, u {„at ilhimi-
natinci for them").
do füsci s. diuscilu.
fus i'umat CG. 2 LU.? v(jl. foram.
G
?a s. g-ae.
gra FB. 36 Fg. für aga, oca,
s. oc.
gfäba Gefahr. — Sg. Dat. i n-
gaba Hg. 1, 28, G^Z. isin gäbud.
gabililtech captus Ir. Gl. 594,
ron gabal, Inf. zu, 2. gabaim.
1. gal^aim ich singe. — Fraes.
Sg. 3 ba hoen im Crist co n-gaba
dal Hy. 5, 14. — Imper. Sg. 3
gaibed cäch ä salmu Wb. 12<i {Z'^.
443). — Praes. sec. Sg. 3 no gebed
si sie sang p. 40, 33; PI. 3 sian
X- no gebtis 1±_JJ^_m, — Praet.
Sg. 3 cach i'ocl gab, cach ro chuala
Hy. 5, 102; 103; gabais . . inna randa
sa er sang diese Strophen SC. 11.
— Fut. nod geba Lat. Hy. X Pref.
{Goid.-^ p. 102). — Pass. Praes.
PI. 3 gaibtir düana SP. V 15. —
Fut. Sg. 3 isin phurt i n-gebthar
commenic Lat. Hy. X Pref. —
Praet. Sg. 3 di doiri Babelone ro
gabad fou dul so Ml. 54 r (Z'K 477).
— Inf. Nom. ba im Crist a oenur
ro böi aggabud Gl. zu Hy. 5, 14;
Dat. cein betbir ico gabail „tohüe
it is heing sung" Lat. X Pref; do
gaba?7 cepoce Sc3I. 20; Dat. oder
Acc. ar a gabail fo lige fo eirge
Lat. Hy. VII Pref {Goid.^ p. 99).
2. gabaim I ich nehme, er-
greife {in sehr vielfältiger Amven-
dung); mit for {auch fri) und fol-
gendem Infinitiv ich beginne; mit
i n- ich lasse mich nieder;
„gabhäil impi to avoid it, to pre-
rent it" O'Doii. Suppl.; mit und
oJtne conair einen Weg einschla-
gen; gabh-sa chugainn amach„co-
me out to us" Torr. Dh. p. 72;
,, gabail läma to cast forih, to
drive hack" Three Hom. Index;
gabaim greim ich habe Nutzen,
gedeihe {„prosum" Three Hom.
Index). — Praes. Sg. 3 ar gaibid
side cell for bäas Wb. 'J-i {nam
capit hie opinionem de morte Z^.
431); gaibid cloich n-aile SC. 7;
gabaid ond ur co araili FA. 22;
gebid ScM. 17; gebid for tecosc a
daltai SC. 24; mit Pron. suffixum
{s. e S. 513, Col. 2): gaibtLi frithairi
na haidchi sin TE. 12 LU.- geibthi
ar gdalaind sie fasst ihn an der
Schulter SC. 14 ; geibthi Löeg . .
cloich SC. 7 ; gebthi Loegaire . . in
roth FB. 64 {dreimal); ni gaib
airechas Wb. o<^ {non capit princi-
patum Z^. 430); uchan do galur
nom geib SC. 29, 17; rel. cech mac
gaibes gaisced acaib ScM. 9; PI. 3
nos gaibet uli SC. 6; gabait forro
ferta sie nehmen Wunder auf sich
FA. 28. — Praes. Conj. Sg. 3 cid
messe em nod n-gaba ^j. 141, 9=24;
ar na gaba noch desimrecht diib
Wb. 28a {■ne quis sumat exemplum
de eis Z'^. 441); PI. 3 co ro gabait
a chossa ocus a läma SC. 48 (,? vgl.
die Stelle unter Pass. Praet. PI. 3).
— Imperat. Sg. 2 gaib duit in mac
j). 141, 17; gaib do chuil SG. 229
{Z-\ 443); gaibthi cloich SC. 7;
3 gaibith Finucoem in mac j^. 142, 11.
— Praes. sec. Sg. 2 dianam gabtha
„if thou wouldst accept nie" Three
Hom. p. 118, 4; 3 nis gaibed tart
Hy. 2, 29. — Praet. Sg. 1 0 ra,
gabus gai im läim Sc3I. 16; ö ga-
bus-sa gaisced SC. 7; ö gabusa
Cruachna FB. 44; ro gabus immaig
denna ich Hess mich nieder in M. D.
SC. 34, 4; 3 ro gab sein inna läim
t^
S^l'W^ttt.Ä.
f^
USi
gabaiin
585
-ilbul
ScM. 8; FB. 27; 70; 82; 87;
Hy. 5, 15; ea; p. 22, 2; ro gab
flatWj TE. 2 itr.; ro gab miau
p. 43, 12; in tan ron gab ceill TE.
8 LU.; FA. 31; in ros gab greim
p. 40, 2g; rocl gab idu ^oit TE.
8 Eg.\ SC. 29, ig; 33, 31; 45; ros
gab slüagu in dune ule es ergriff
die Schaaren der ganzen Stadt
FB. 44; issed conair rod n-gab
FB. 69; auch ohne conair: issed
ro gab, dar Oenuch m-Breg Leth
TE. 3 Eg.; ro gab for lesug^r? na
hairge p. 40, 10; ro gab . . for cmim
Corm. p. 30, 13; ro gab tromcheö
. . dö FB. 36; nis gaib Hy. 5, 20;
"^ corra gaib so dass sie ergriff Lg. 9j^
Sc3I. 20; FB. 12; co ra gaib
etorro oc gleic FB. 31 ; couad ra-
^ gaib ina munteras Lg. 11; gabais
foss jff^. 5, 58; gabais . . dair mör
Sc3L 18; 21, 31; p. 131, 7; gabais
. . rige n-Erend TE. l LU.; gabais
. . Saint an ri TE. 5 Eg. ; gabais
cäch dib immarbaig ammuiu a celi
SC. 4; gabais fri grisad Cuind
CCn. 4; mit Fron, suffixum (s. e
S. 513, Col 2): gabsi Tir. 15; gabsus
meisce es ergriff sie Trunkenheit
FB. 16; ri. 3 CO ro gabsat amsai
^t— aice JvOf. 11.; ro gabsat . . in curad-
mir FB. 72 ; 90 ; co ragbaiset alläma
^ dl muir Lg. 13.: co n-gabsat i n-
dithrub sie Hessen sielt in der Ein-
j^öde nieder Lg. 11; CC. 3 LU.;
gabsit . . in mäc CC. S LU. —
T-praet. PI. 3 gabtait a sciathii
FB. 15. — Fut. PI. 3 ni gebat
in comarbus Wh. 4c {Z'^. 453). —
jf'^Fut. See. Sg. 1 no gebaind Lg. 6;
5 uos gebad ule crith FA. 14 (ge-
bad LBr.). — Pass. Praes. Conj.
PI. 3 gabtair . . eich duin FB. 34;
mä gabtair do neoch SC. 4. — Pruet.
Sg. 3 ro gabad gabäal doib leo
Wh. 7a {facta est collatio eis apud
hos Z\ 477); PI. 3 ind läm rod
gab ocus in t-sliasait fotarat ro
gabtha 0 chund co fond Bev. Celt.
III p. 177 (vgl. SC. 48). — Fut.
Sg. 3 0 gliebthar in gnim do läim
TE. 9, 19 Fg.; is dam-sa ceta
gebthar SC. 4"; PI. 3 mad fri goe
gebitar FB. 33 igebithar Eg.)':/ —
Inf gabäl, gabäil Z^. 487; gabhal
seizure O'Don. Suppl.; Gen. linn
gabala (fDav. p. 91 fobairt {ein
M" asser, das einen hestimmten Be-
sitzer hat?); Dat. don chetgabail
heim ersten Nehmen ScM. 1; iar
n-gabäil rige TE. 2; p. 311, 26;
do gabäil immön n-öenfer FB. 15;
dia gabäil ina glaic FB. 87; Acc.
im gabäil na n-en SC. 4; ar ni eta \ \*
gabäil disside Lg. 6? j y\
g-ablach „hörne d, peaked, '
pointed" O'R , von gabul. — PI.
Nom. (da ech . .) gablaich FB. 45;
p. 310, 15.
g'ablaiin II „I spring, shoot
out" O'R. — Praes. Sg. 3 rel. sil
gel gablas ,,a lohite seed that hran-
ches Fei. p. LXIII.
. gabond s. g-oba.
1. gabor caper SG. 37^ {Z\ 781);
gabur Corm.p.22; gabhar Ir. Gl.312.
— Comp OS. gobar-comräd Gl. zu
ecloga Corm. Transl. p. 69 elada.
2. gabor, gabur M. Pferd;
gabur caper und gobur equus durch
die Vocale zu unterscheiden beruht
hei Corm. p. 22 nur auf etymolo-
gischem Spiel. — Nom. oder Acc.
gabur FB. 47; Nom. lasin don
ic in gabuir chuci Bev. Celt. III
p. 184; Dat. os gabur gil Oss. I 2;
Acc. dofeccai secha a gabuir 1. in
deirg n-driichtaig „he saiv his steed
the Deivy-Bed hy Lugaid" Bev.
Celt. III p. 184; PI. Gen._ graig
n-gabor n-glas SC. 33, 14; de finnaib
gabur Gl. zu Hy. 4, 19 {s. cilicc);
Du. Nom. da gabor ScM. 20.
3. gabor, gabur iveiss? drech
leth-derg leth-gabur lais FB. 47.
Vgl. Corm. p. 22 gabur.
gäbud 31. Gefahr. — Sg. Nom.
nir bo diuir in gabud di Hy. 5, 31 ; sa ;
Dat. ar gabud Hy. 6, 24; isin gäbud
Gl. zu i n-gaba Hy. 1 , 28 ; iar mör-
gäbud FA. 22; no elaind as gach
gabud ocus as gach airceis LU.
p. 16'', 42; Acc. fri gabud Hy. 1, le;
5, 89; PI. Dat. 1 n-gabtliib Lg. 12; ^
ar gaibthib Hy. 6, 26.
gabul Gahel, „also applied to
the branches of trees, of a family"
0)1 the 3Iann. III Index; furca,
586
gainue
patihuhim Z-. 7G8; gablial furca
Ir. Gl. 135. — S(f. Gen. i m-bun
ua gabla FB. 92 (ein Bcäken im
Hause?); Bat fo a gabul FB. 81;
PI. Nom. „gabla fine hranches of
a famihf O'Don. Sujypl.; Acc. li-
brither gabla a läma Corni. p. 36, ss ;
Du. Nom. da uball öir for di gabal
a nuiingi TB. p. 176, 24; Gen. dar
Mag da Gabul FB. 36. — Compos.
0 gabul-rind Gl. su circino {Zirlcel)
Corm. p. 9 cerceiin.
^ach, spätere Form für cach,
TE.l; 9,7; 11; 13^^.; CC.l; 3 Eg.
1*0 g'iid, g-adatar s. g-udiiu.
g-äes Khi fjlicit; gaos ucuteness
ofmind O'Don. SiijypJ. — Sg. Nom.
ni frlth gges nä gart nä genus
FB. 24; a guth a gges a chenc'l
FB. 31; Gen. iiertlia gäise SC. 38;
biiaid gäise s. unter büaid; Dat. ar
gäis p. 328, 9; as mo gais p. 142, g;
cia bu nöidenän ar des ni lil la
maccu i n-gaes 311. Carm. 1 {„in
tvisdom" Goid.'^ p. 18).
g-aesitech FB. 37 Fg., i-gl. „gaoi-
sid liair of heasts" OB.
ro gaet ivurde getödtet Oss.
1 2; diar gset a quo occisus est
CCn. 5. — Vgl. gaetas „tvho wounds"
Corm. Transl. p. 87 galgat, goite.
1. gdeth weise. — Sg. Nom.
am gfeth i m-bret[h]aib p. 327, 32:
p. 141, 5; PI. Nom. ni rubtar gäitha
for comairli Wh. 18c [non fuerunt
sapientia vestra consiUa Z^. 500);
gäitha Wh. 18a (Z''. 30); Dat. bat
umal münta ö gsethaib SC. 26.
2. gäeth, göeih [LBr.) F. Wind;
in gäith ventus Z'^. 241; an gaetli
atüaidh horeas Ir. Gl. 353. — Sg.
Nom. gaeth Hij. 5, ly; gfeth i^JB. 26;
FA. 26 (göeth LBr.)] goeth oc a
n-imluad SMart. 24; G'ew. gith
gäithe dene Hy. 2, 39; atliach gdithe
p. 131, i; ar irclior gaithe Gl. zu
Hy. 6, 1«; cloi gaithe Gl. su turho
SG. 93a; luathe gäethe Hy. 7, 22;
Z)«t ar gaeth Hy. 6, le; J^cc. cen
gäith FA. 35; fri gaith FB. 91; it
lüathidir gäith n-erraig sie sind
schneller als ein Frühlingssturm
SC. 37, 6; Fl. Nom. goetha p. 190, 27
LBr. ~ Compos. goith-luch jjaZns.
g-äethach windig. — PI. Nom.
indsi . . goethacha 2^- 190, 31.
gaetliamail paluster Ir. Gl.
1067, .s. göithluch.
00 n-g-äeth-gräin i(iLi8j_26_ mi
£V/. ■i</ir? ic. zu. ?esei^i_^th-gräin.
gslethmav ventosus Ir.Gl. 646.
g'ai M. Speer; davon gaide jm-
?«^H.s Z^ 52; ga ha.sta Ir. Gl. 216;
gai bolca „belly-dart" LTJ.p. 125^2,
bolga ihid. 73a, 3, 113b, 32, der
Name von Cuchulinn' s Speer : „This
ivas the char acter of that dart: it
was upon a stream it should he
set and it was from hetiveen /w's
toes he should cast it. It made
hut the loound of onc dart in en-
tering the hoihj: hui it presented
thirty inrerted jinml^ miainst Coming
hack" On the Mann. 11 p. 309. —
Sg. Nom. in gäi ScM. 14; gai triut
ein Speer durch dich ibid. 9; 14;
brütir a gai FB. 67 ; gai gormrdad
p. 310, 39; gai bolcai FB. 30; gae
gona eise Gl. zu fuscina, tridens
Neptuni SG. 371); Gen. do rind gai
La. 15; Dat. iirchor do gai niör
ScM. 10; Lg. 15 ; do gae gand
Oss. I 2; (To gpe crüaid SC. 41;
Acc. ro thelgis gai form-sa ScM. 1 1 ;
SC. 36; FB. 81; 87; gae ScM. 13;
gai n-aill ihid.\ in n-gai cetua ibid.
10; 11; 0 ra gabus gai im läim 16;
armgaiscei^ rig Laigen etiV göei
Gcus claideh ocus sciath Three Hom.
p. 70, 27; PI. Gen. la f«bru na
n-gäi FB. 15; Dat. oc denam na
crand isna gäib Corm. p. 32 nes-
coit; Acc. fäcbais a göo FB. 67;
scailid gou SC. 17, 3; Du. Nom.
da gai glassa Lei. 18, 26.
gs'ütothecli gefahrlich, von gä-
biid. — Scj. Acc. isin gleiul n-gaib-
thech FA. 22.
ro g-äid s. gudim.
g-aile stomach CB. — Sg. Acc.
in gaile Gl. zu dolia Gild. Lor.
Gl. 219.
gaiiu s. g-am.
g^aimen s. geineii und ganiuiii.
fod g-aiu SC. 37, 3 s. fo-gnim.
gainedar s. unter g^nar.
g'aiuem s. gaiiem.
gaiune F. von gand, Dat: asort
^
{
587
ftalai'
sluag CO ii-gaiiid(> Fol. Oct. 7, Gl. i.
CO n-doccumlai, „tvith hardship".
gair hreritas Z'^. 979; Aec.
coitcheiia riam eter fot ocus gair
SG. 5». — Vgl. garit, 1. gaire.
gair F. Ruf, Geschrei. — Sfj.
Nom. a critli ocus a n-gäir FA. '28;
bä gair büada, gäir chommaidmi
FB. G4; Acc. ro lasat gäir mesca
^ 1^(1- 1-j atcbuala gair mor do nöi-
denii p. 19, 37; doberat gäir dö
FB. 64; tibit . . gäir commaidmi
ibid.: Fl. Nom. na gäre ocus na
golgaire FA. 29; Acc. ro tböcbatar
. . a n-gäiri guil TE. 15 Ecj.
i. gaire F. Kürze; i. gair-secla
i. gar rae i. rse gar „sJiort Irfe" Corm.
p. 24, „a Short spacc" ibid. p. XXXVI.
2. g-aire talcing care of a fa-
ther etc. in ohl age, herding of
cattle O'Don. Sup)pl., vgl. in-gaire,
ar-gairim.
3, gaire s. goire.
gäire Lachen; u laugh 0"R.
— gaire Corm. Transl. p. 88 grai-
bre. — Sg. Gen. ni ro tbib gen
•j^ n-gairi LfL-Uj Dat. on gaire a
risu Corm. Gl. Tr. p. 146 rosir;
Acc. CO n-derna gäri imbi LU.
p. 2a, 36; cen ard-gaire boeth „«'/'-
tliout a loud foolish laugh" Frl.
p. CXLV.
gairiin I ich rufe. ■ — Fraes.
Sg. 3 dia n-gair in enlaith con
denen herab die Schaar der Vögel
ruft SC. 33, 16; PI. 3 co n-gairet
ocus CO n-grechat p. 191, 22; co
n-gäir et ibid. 18. — Praet. Sg. 3
garthis FB. 40 Fg. — Pass. Im-
perat. PI. 3 gairter SC. 25? —
Praet. Sg. 3 co ro gared dö Lat.
Hy. VII Pref {„was snmmoned to
him" Goid.^ p. 99). — Compos.
ad-gaur, con-acraim, con-, fo-, for-,
for-con-garim.
giiirim ich lache. — Praes.
Sg. 3 braigid ocus bän gäirid „pe-
dit and laughs aloud" Fei. p. CXLV
(reimt auf bäigid).
gairit s. garit.
gairm N. Buf, Rufen, Ge-
schrei. — Sg. Nom. congarar gairm
rigi dö SC. 27 H. (garm LU.): Gen.
son a garma Hy. 2, 16; Acc. cong-
gairet gairm n-amnas FB. 84. —
Vgl. tö-gairm.
gairinim ich rufe. — Pass.
Praes. PI. 3 gairmtcr chuci ScM. 4.
gairsiu Oss. I 4, » für gar rcsiu
Tcurz bevor.
gaisced s. gasced.
gait s. gataini.
gal F. Tapferkeit, PI. tapfere
Thaten; deed, figJit, valour O'Don.
Suppl. — Sg. Nom. cruaid a gal
ScM. 21, 25; a gal a gaisced FB.
30; 43; 67; Gen. läith gaile fer
n-hErend ScM. 6; SC. 38; 40;
FB. 3; 6; 12; 88; j). 310, 3; 5;
lathus gaile Göedel uli FB. 89;
ar . . meit na gaile ibid. 88 ; gaili
ibid. 12; tria nert gaili p. 328, 1;
Dat. ar gail p. 142, 1; o; FB. 61;
p. 328, 2; 9; CO lond-gail ScM. 3, 3;
cethri coicid hEretm form läim
ocus iorm gail ocus form gaisced
do aurscartad di Maig Murthewni
isind lö sa indiu Rev. Celt. III
p. 179; Acc. addaimet . . do gail
FB. 11; cura thoirnead gal na
biasta Fei. p. XXXVI i („the beasfs
riolence"): PI. Gen. ar gressaib gal
SP. II 7? Lat. ar galaib ocus ar
chomramaib ScM. 6.
galar N. Krankheit; a n-galar
morbus Z'^. 223; galar süla Oph-
thalmia Ir. Gl. 281. — Srj. Nom.
galar Ht/. 6, 12; CC. 4: LU.: in
galur TE. 7 Fg.; CC. 4 Eg.; do
ghalur TE. 9 Fg.; ba galar leo-side
nach doib fen dorala amlaid-sin
in bocht d'etiud SMurt. 12 („were
grieved")] Gen. släetan tromm-
galrtM- TE. 7 Fg.; 10 LU: Dat.
iar n-galur Gl. zu iar saith Hy. 5, 20;
CO n-galur füail ScM. 13; isam
slän-sa . . dorn galur TE. 14 Eg.\
dia icc dou galur ibid. 13; m'ic-sa
do denam dom ghalar ibid. 9 Eg.:
ina galur ibid.: ucban do galur
nom geib SC. 29, 17; ro benad . . 0
crith- galar SMart. 21 {„ague");
res n-galur Hy. 1 Praef.; Ace.
galar SC. 30; cen galar Hy. 5, 39;
FA. 35; fot galar, cot galar SC. 11;
in galor TE. 10 Eg. ; ron soerat ar
diangalar Hy. 1, c (i. ar in galar
n-dian i. ar in[m]bude connaill); ar
galarcho
588
galar fiiail ZI 949 (SG. Incant.); a
ghalnr TE. 7; 8 Eg.
g-alarehe F. aegritudo Z^. 809,
von galrach.
gralgat „a ehampion" Corm.
Tr. p. 87. — PI. Gen. immad mär
galgat FB. 29.
1. gall i. corthi cloichi („a pü-
larstone") Corm. p. 23.
2. gall ainm do saerchlaunaib
Frangc Corm. p. 23; „this worcl
was applied hy tlie Irish Annalists
to tlie Danes or Scandinavians
from their first arrival in the eighth
Century to the twelfth, ichen it was
transferred to the English" O'Don.
Suppl ; a stranger, a foreigner O'B.
— PI. Nom. gill ScM. 21, 44?
3. gall nomen do ein {Schwan)
Corm. p. 23.
4. g-all ainm do chailech i. gallus
Corm. p. 23.
galrach Jcranlc. — Sg. Nom.
ba saethrach ba gallrach p. 40, 9.
l^alraig-im III ich bin-, werde
Jcranh, betrübt; is mo co mor
gallragim det-siu fen „it is greatly
more that I grieve for thee ihyself"
SMart. 15
gnmWinter; mi ga,im November.
— Sg. Nom. snigid gaim ro faith
sam LU. Ämra V 14, ro faeth sam
suigid gam LHy. Amra 63 [reimt
auf dam); Gen. immi gaim i. iar
samuin immi gaim i. i u-gamrid
Corm. p. 23 gamuin, vgl. Transl.
p. 82 gam. — Compos. gam-red
s. gem-red.
gamanrad s. unter aicme; Gen.
na gamanraidi LU. p. 2115, 4i.
g-am-lias Wi nter-hürde, -stall.
— Sg. Nom. meit gamlias hi tallat
irichsiit n-gamna FB. 91 (gaim-
lics Eg.).
gamnach „a milking-cow,
with a year-old calf" Corm. Tr.
p. 85 gamuin. — PI. Gen. tri fichit
gamnach Sc3I. 5; 22, 2.
g'amuin „a year-old calf"
Corm. Transl. p. 85. — ■ PI. Gen.
tricJmt n-gamna FB. 91 (trichae
n-gaimeu Eg.).
gamun .s. genien.
g-aiid,gaiui scarce OB., scanty
Bem.^ p. 00; gand i. auvaanif Three
Ir. Gl. p. 136 {zu Fei Oci. 6). —
Sf). Nom. is gann merabrumm SG.
p. 228a {Nigra p. 25, Z\ p. XII);
nir bu gand Gl. zu nir bu chalad
Hy. 5, 8; in lia lögmar när bo
gand Fei. p. LXXIII {„niggardhf) ;
clii nad gand ön LU. Amra p. 18;
Dat. do gae gand Oss. I 2. — Vgl.
di-gand, gainne.
gauem Sand. — Sg. Nom. gai-
ncm lir fo longaib Three Hom.
p. 34, 1 ; atta lin gainem mara ihid.
p. 84, 28 ; Dat. for ganim deirg
FB. 48 ; i n-gainem na tragai Tliree
Hom. p. 122, 25.
gaiimech sandig. — Sg. Nom.
in gaeth ganmech „the sandful
'Wind" L: Gl. 428.
g-aumide sandig? — Sg. Nom.
talam garb ganmide FA. 30; (gain-
migi LBr.).
gar k urz; near O'Don. Gr. p. 122.
— Sg. Nom. bid gar üar ani sin
SC. 13; gar cian co ticfa „short
the time tili he shall come" Fei.
p. CLXXIII; ibid. p. CXIX. —
Adverbiell: gar rena chesad FA.
2 LBr.; gar ria caplait „shortly
hefore Maanday-TJiursday" Three
Hom. p. 66, 18; gair ria n-ec LU.
p. 3i\ 33; gairsiu kurz bevor, für
gar resiu Oss. I 4; 8. — Compos.
todochaifZe gairbiuc iar tain paulo-
postfuturum SG. 147a (Z^. 990).
— Vgl. 1. gaire.
gai'b rauh; „rough" Corm. Tr.
p. 89. — Sg. Nom. gseth garb
FA. 26; talam garb ganmide 30;
goirt garb p. 190, 29; cend-garb
FB. 37 Eg.\ PI. Nom. at gairb
chaithlig FA. 24? F. goetba . . gorti
garba p. 190, 28; indsi fuara garba
goethacha p. 190, 31 ; tulcha rogarba
p. 190, 25; Dat. ona carcib cruach-
daib no garbaib no bruthachaib
LHy. fol. 12 b {Goid.^ p. 69). —
Compos. din gärb - thöraind sin
FA. 14.
garg rauh, wild; fierce Corm.
Transl. p. 88. — Sg. Nom. is garg .
SC. 31, 11; Acc. gnim n-granni 1 «a
n-garg Lg. 5, 21; tailchid fri gargg |^
Bern. Gl.\i6«-{,,tendcr to the rough"
garit
589
ged
Goid.- p. 50); n. Gen. cobra n-garg
ScM. 21, IS.
garit, grairit l-urz; garait h-evis
Z'^ 805. — Sg. Nom. cid ciau
gairit TE. 2 Eg.\ Fl. Nom. bith-
gairddi semper hreves, vocales SG. 5='
[^Z'\ 979). — AdrerhieU: garit iarsin
„sliortly after that-' Three Hom.
p. 64, IS».
garmaiii Wcherhanm; „xvea-
rer's beam" O'R. — Sg. Nom. in
garmaiü Hy. 5, tg; _p. 48, 25; Gen.
sithidir claidel) garmnai cechtar a
di'i lurgau LU. p. 8(3», n; Acc.
ioiscis iu garmain Htj. 5, 7-t; p. 48, 24;
PI. Dat. im aiced fige uile i. co-
mobar na fige do garmnib ocus do
^daidmib On the Mann. III p. 116
{„heavis and licddhs").
garmiline FB. 24 (garmanline
Eg.Vf
gart i. feile {„liospitality")
Corm. p. 23; liberality, bounty, ge-
nerosity OB. — Sg. Nom. ni frith
gjES nä gart nä genus FB. 24; Gen.
CO lin garta SC. 29, 3.
gas Schoss, Spross, Beis;
a sprig O'Don. Gr. p. 83. — Sg.
Nom. in gas fine SP. V 12; Acc.
forsin n-gas m-biroir „super na-
sturtii surculum" Fei. p)- LXXXIX;
ithid . . in gas ibid.; PI. Nom. tri
gasa do bbiror na Boinne O'Don. l. c.
— Vgl. gasne.
gaseetl, gaisced 1) Waffenrü-
stung; Waffen, 2) Tapferkeit.
— Sg. Nom. 1) brat-gaisced F.B 89;
arm-gaiscef? Tliree Hom. p. 70, 27;
2) ba niaitb a n-gaisced Lg. 8; a
gal a gaisced FB. 30; 4^; 6r;'is
gasccerf fo 1er TE. 9 Eg.\ Gen.
V) CO forgabail cenele n-imberta
gaiscid TBE. p. 148, 1 ; 2) fo bith
tabarta do chäch a chomraime ocus
a gascid SC. 2; Dat. 1) ni ba cath
CO n-gaiscm(Z P^B. 21 ; cucainn cetua
thanacais do cbet-gasciud ScM. 14;
2"! ar . . gail ocus gasciud FB. 61;
p. 328, 2; ar gaisciud ocus cruth
FB. 18; Acc. 1) cec/i mac gaibes gais-
ced ScM.\) [der die Waffen nimmt)-.,
SC. 7; I'B. 79; brat-gaisced a
muntiri FB. 67; 2) gasced ScM. 8;
gaisced FB. 68; ar gaisced FB 93;
p. 142, i; g; form läim ocus form
gail ocus form gaisced Rev. Celt.
lllp 179 {„on my iveapons" Stolces);
PI. Nom. 1) tairmchellsat gascid
fer n-UlafZ ön dorus diarailiu FB 55;
2) do füargaib . . fair a gasced uas
gaiscedaib in t-sIuaig*S'cM.8;i'^iJ.68;
atethai . . a gaisced ibid. 40 Eg.
gascedach 31. Held, Krieger;
gaisgidbeach „tcarrior''' Torr. Dh.
p. 84, 2. — Sg. Nom. is e gaisce-
dach as dech FB. 14.
gasne Spross, vgl. gas. — Sg.
Nom. is gasne arggait . . di chlaind
cheit rig SP.Yu („a silver sapling").
gasta „brisk, clever, neat,
ingenious" O'B. — Sg. Nom. issi
in glan genmnaid gel gasta SC. 42
[„ingenious"). — Vgl. at e ulie Bosse)
cendbeca cruindbeca urarda aur-
derca aurgastai LU. p. 113», 38
{„very nimble" Siab. Concul. p. 378).
gasti s. goiste.
gataige 31. Dieb; gadaidhe a
thief OK. — Sg. Nom. tanic ga-
taige chiiicce p. 42, 35; aroile ga-
daige ro gat oenboin Fei. p. CXVII 1 ;
PI. Nom. gataige FA. '21 (gataigi
LBr.).
g'üinimich nehme weg, stehle.
— Praes. Sg. 2 in tan is e indmas
t'athar, a ingen, gatai Three Hom.
p. 64, 12 ; 3 gataid . . in n-gai ass
Ret. Celt. III p. 180 [„snatches out");
gataid a etach de TBE. p. 146, 7
{„he Strips his clothes off' him"). —
Praet. Sg. 3 ro gat Fei. p. CXVII 1.
— Fut. Sg. 1 nit get-sa aire Tliree
Hom. p. 64, 30; 2 getai m'indmas
ibid. p. 64, 12. — Inf. Dat. ceu
damu do- gait Fei. p. LXIV 10; ro
bui ag gait ibid. p. LXXXIX 29.
gebad, gebitar s. gabiiu.
gee F. Ast; „geag a bough,
branch" O'R. — Sg. Dat. imd PI.
Dat. ann sin d'eirigh . . ina seasamb
ar üirgheig do gheugaib an bhile
Torr. Dh. p. 154, 4 {„on a high
bough"); PI. Acc. na gega Gild.
Lor. Gl. 194 zu ramos.
gecau Ast. — Sg. Acc. tolleci
gecan . . fair FB. 81 ; gegän 87.
gedagoose [cymr. gwydd) Corm.
Transl. p. 85.
gedrarich
590
gedraricli .Seil/. 22, s?
geil-flne „the junior division of
the Irish fumihf Beitr. VIII 324.
g6ill s. g-iall.
geillim s. giallaim.
g-eillius M. Gelio r s a m , Dienst;
„geillios kindness, friendsliip" (?)
O'B. — Bat. beith i n-geillius
meicc Maire Hi]. 2, 68.
g:eilsig"im ich nehme in Dienst?
— F^it. Sg. 3 nod n-geilsigfe Cvist
etir dligthechu LHtj. Amra. 89, Gl.
i. is and doberthar do a log a geil-
sineclita; i. non geba-som (Jrist ina
geilsine i. ina munteras ihid. LU.
(p. 13% 6).
geilsine „famulatio" Beitr.
VIII 324, s. unter geilsigim.
geilsiuecht famulatio s. unter
geilsigim.
1. g-eilt Inf. zu g-elim.
2. geilt mad, wild O'R., vgl.
geltach; Suibue Geilt SP. III, „Su-
ibhne the maniac" On the Ms. Mat.
p. 50, Goid.^ p. 182. — Scj. Gen.
Cormajc Geltai gäith CCn. 1; PI.
Nom. gealta {„lunatics") Gl. zu
volatiles Chron. Scot. p. 122.
geim „a roar, shotit" O'B.
— Sg. Gen. bruth n-geme LU.
X>. 113t', 33 {ein cless Cuchulimis,
„ardour of shout" Siab. Concul.
2h 438) ; ihid. p. 125, 3 ; dafür bruth
n-gene FB. 30, bruud gine LU.
j). 73 a, «.
geiii N. Gehurt. — Sg. Nom.
is de genair in gein n-amra „thence
was born the marvellous child"
Three Ir. Gl. p. LXXIII; mör-gein
Hy. 4, g; geinither gein »S'C'. 25 H.?
Gen. niurt gene Gvist Hy. 7, 3;
Dat. ria n-gein Christ ScM. 5; iar
n-gein Cvist Goid.^ p. 101 (LHy.)\
ü gein tuissech Etaini 0 Ailill p.
131, 9; Acc. cosa n-gein u-dedenach
p. 131, 10; adroethuig iarum in
n-gein bui ina l)ruinn CC. 6 Eg.
geiud, „geinn F. a weäge"
CfR. — Sg. Nom. Quatuor ligna
fuerunt in cruce Christi cedir a
cos ocus cui^ris a tenga ocus gius
in geind doratad trethe ocus bethe
in dar in ro scribad in titul LHy.
fol. 7"' [Goid.^ p. 66).
geiusiu FB. 22?
1. geir, „geir suet, tallow,
grease" OB.; Gen. comla gered
friss „a gate of suet to iP' Ir.
Gl. 125? Vgl. coelan na geraine
no muine „the gut of fat or lard"
Gild. Lor. Gl. 224.
2. geir s. ger.
geis ,,a Prohibition or in-
jii II ction" O'B, „ban, interdict,
iiih/f' 'J'lirce Hom. Index, eine
cigeniluhidivhe aus dem Druiden-
tlium stammende Vcr ji/licJit II ng oder
Beschiüörung] icclc/u r der Mann
bei seiner Ehre nachkuiumen innsste;
so zwingt Gräinne den Diarmait
(s. unter PI. Dat.) und Derdriu
den Nöisiu {s. Lg. 9) sie zu ent-
führen; in der spätem Sprache die
Form geas; geis guide Corm. p. 4
ailges. — Sg. Nom. is geis duib . .
öl na longud FB. 26; „atä dolig
mör and" ior Cathbad, „acht is
geis dond rig cech an ro raid Bricri
do denam, bithiis Cuchulaind im-
morro inti fgefes lia mnai" LU.
p. 127a, 30 ; is geis dam-sa a brith
uaim Corm. p. XXXVII („I am
forbidden to part ivith it") ; is geas
damh-sa gabhäil tre dhorus eulu-
ighthe ar bith l'orr. Dh. j}- 58, 5;
ar ba hi sin geis Temrach oc Goe-
deluib, ocus ni lamad necb tenid
d'fhatöd i n-Eirinn isind lou sin
nöcun adantä hi Temraig ar tüs
isin sollamain Three Hom. p. 20, 28 ;
Acc. nuall cen geis „a cry unfor-
bidden'' p. 40, 35; PL Nom. is olc
na geasa do chuiris orm Torr. Dh.
p. 54; Dat. „Maiseadh", ar Gräinne,
„cuirim-se fä gheasaibh atha agus
aidhmhillte {„of danger and de-
strtiction'') thu a Dhiarmuid i. fa
gheasaibh Droma draoidheachta (?)
muna m-beirir me fein leat asan
teaghlach so anocht" . . Torr. Dh.
p. 54; Acc. ro choillsiut . . geissi
Conuiri p. 130, is; creud fär chui-
ris na geasa i'ul orui Torr. Dh.
p. 56.
geis a sivan O'B. — Du. Gen.
Mag da gesi Oss. II 7 ; da ges ibid. 1
und 10 reimend auf gres).
111 geis SC. 26 zu gessim?
geisid
591
geisid 3. Sg. Praes., geissis Praef.
■)(-■ TvjT 4 ip 211 gessim? vgl. jedoch
,.geasaim I divine, foretell-' O'R.
1. gel leech Corm. Transl. ij. 83
gilldae.
2. g'Cl weiss; geal albus Ir. Gl.
G59. — Äy. Nom. aingel cloth glan
gel Hy. "G, 21 ; SC. 42: Gen. co
caslail) lin gil FA. 4; Dat. os ga-
bur gil Oss. I 2; F. di glaiii gil
I*\4. 11; Acc. dar corp n-gel Lg.
•)(■ 18j 11; PZ. Nom. gcla det and zreiss
die Zähne da p. 132, 24; da n-grüad
gorm-gela cröderca zivei hlaiiiceisse
hIntrotheWangen FB. 51 : p. 310, 35;
moeth-gelu zart und iveiss, blaith-
ghelai tceich und weiss, sithgelui
lang und weiss, slemon-gelu glatt
■und weiss, caladh-gelu hart und
weiss, toinu-ghelu [Zu tonn Haut?)
TE. 4 Eg.\ Ge>i. irrechtaib en n-
gle-gel FA. 33; Dat. co culpaitib
gie-gelaib FA. 4. — Compos. in
gel-chrecht hi n-dreich na cumai7e
Tliree Hom. p. 12, 11 {die weisse
Schramme)-, gel-chulpatach p. 310,33.
— Compar. niis gile albior Ir.
Gl. 1124; ODon. Gr. p. 118; gili-
ther ibid. p. 120; gilighiur, giligt/r
TE. 4 Eg.
gel-ftui FB. 68, 21? Vgl. „geill-
fine the firstor direct family" O'Don.
Suppl., On the Mann. III Index.
g:elim I ich verzehre, fresse,
grase. — Praes. Sq. 3 gelid con-
sumit, depascitur SG. 14S^ (Z^ 431).
■ — Praes. sec. na gelltis CC. 1 LU.
(no geltis Fg.); co n-geltis p. 143, .5.
— Praet. Sg. 3 ro gelt depastus
est South. Ps. 58a {Goid.^ p. 60);
PI. 3 arigsitär in geilt geltatär ind
eicli LU. p. 57'% 17 [TBC.\\ co n-
geltat eich SualtrtjVy fri coirthi atüaid
fer CO hüir ociis fogeltat eich Con-
culaind fri corthi aness fer co hüir
ocus connici na lecga lomma LL.
fol. 43. b. 1 ,TBC. ibid.). — Inf.
gleith grazing O'Don. Suppl.:
Dat. ar gleith ind feoir Goid.'-
p. 60: oc geilt Corm. p. 41 ser-
rach; amail geilt da each Fei.
p. CXXXIV {„like the grazing of
tiro /torses").
gell K Einsatz {beim Spiel\
Pfand; a n-gell taraisse Gl. zu
idoneum pignus Ml. 27», 6 (Z*. 223).
— Sg. Nom. cid gell bias and was
wird der Einsatz sein LU. p. 130'», 41;
ibid. p. 131, 20; Dat. ni immer acht
di ginll LU. p. 130^, .10; ,,ni fall
ui dorn setaib-se nad tei dar cend
na hingine," ol Fraech, „daig ruc
in claideb dam do giull dorn anmain"
TBF. p. 150, 19 („/br tlic pledge
of my .soul").
gellaiin II ich verspreche. —
Praes. Sg. 3 gellaid . . innisin Fei.
p. CXLVII 6. — Praet. Sg. 3 ro
gell Gl. zu Hy. 2, cg; cura cho-
maillefZ inni ro gell do SMart. 13;
PI. 3 gellsat nach epertha fria dnl
CO fer do gres Tliree Hom. p. 64, 27.
— Pass. Praet. Sg. 3 an ro gellad
dam-sa er se tucthar dam LU.
p. 132, 26.
gellau, non a'naig ar thenid n-
gellan Lat. Hy. XII Pref („against
1 ightning" Goid."^ p. 104\
geltl)otli pabulum SG. 53=».
gern s. gemni.
geinel, geimel „fetter" Ir. Gl. 226.
gemenif«Mf, Fell, .9.for-gemen;
sam-gemen Sommerfell Curm. p. 10
croicend. — Sg. Nom. diam dlai
do neoch bis fo suidiu, direnar
dag-gamun On the Mann. Wlp. 489;
PI. Acc. itir cercailli ocus gaimniu
suidi On the Mann. III p. 499.
geium, gern = lat. g e m m a {Edel-
stein), Corm. p. 23. — PI. Nom.
ocht n-gemma deirg FB. 51; p.
310, 34: Gen. co m-brechtrad gern
n-ecsamail FA. 13: gleoir gemma
bec do charrmoccul TE. 3 Eg.\
Dat. CO n-gemmaib carmocail p.
0O9, 3ij; CO n-gemaib FB. 2.
gem-red N. Winter; gaimred
Corm. p. 22. — Sg. Gen. tossach
genirid SC. 30, 7; i n-amsir genirid
rofuair SMart. 12: Dat. issin gem-
rud Lg. 7 ; FB. 9 ; dorchu ina düb-
gemriud p. 190, 29 {oder Nom.?);
i n-gamrid Gl. zu immi gaim Corm.
p. 23 gamuin.
geuireta winterlich. — PI.
Nom. goetha . . gemreta p. 190, 28.
gen Lächeln; gean a smile O'B.
— Sg. Nom. ba »en ocus fäilte
^
genaide
592
ger
^^ TBF. p. 140, :«; Ace. ni ro thib
"^ gen n-gairi Lql 17 .(?;(/?. golgaire);
tibid gen fris SC. 8. — Ö'ompos.
gen-traige.
g-enaide ridiculosiis Corm.
Transl. p. 26 bille.
g-enais, g-eutair s. guiim.
g-^nar Perf. Dep. natus siim;
Sg. 1 0 ro genar TE. 5 Fg.] co ro
genar-sa ocus cotabeu Gl. zu nt
■in lianc vitam effunderer Ml. 44«=;
3 geuair Hy. 2, i; gs; huar hi ro
genair 311. Carm. 1 {quundo natus
est Z\ 451); ro genair Ml. 24<i, 4;
^ Hy. 6, 2fi; ^fl. 5j Gl. zu cinis Hy. 5, 4;
dona tusmiafb 0 n-genir Three Hom.
p. 4, 14; PI. 3 genitir SC. 25 (gei-
uitber H)? — Praet. PI. 3 da mac
döc ro gensit 0 Mugain Fei. p.
CLXIX. — Praes. Dep. Sg. 3
gnaither gignitur Ml. 38a {Goid.'^
p. 38); inna hi hua u-gainedar
cesad SG. 139^ (ea unde nascitur
passio); PI. 3 gnitir gignuntur
Ml. 38a. _ Fut. red. Sg. 3 gid-
gnid {für gignid) macan di fini Vit.
Trip. (Beitr. VII 19); rel. for cecZt
n-indbas gignes for a m-brugaib
Three Hom. p. 32, 20; T>ep. macän
gignither atuaid ibid. p. 98, 14 —
B-fut. Sg. 3 genfid maccan dia fine
Three Hom. p. 98, 23 ; ibid. p. 40, 2 ;
PI. 3 genfedit {sie) teora gamma
uaisle . . uaib ibid. p. 28, 1. — Fut.
sec. PI. 3 ni genfitis rig no escuip
no ecnaide uad Tliree Hom.p. 28. 27:
p. 30, 1.
g"euas M. Keuschheit; castitas
Z'^. 787. — Sg. Nom. ni frith gses
nä gart nä genus FB. 24; Gen.
buaid n-genso s. unter büaid; hi
fogart geiiussa LTJ. p. 1241), 15;
fogart geinsiu genas FB. 22? Dat.
i n-genus ocus i n-öige Tliree Hom.
p. 50, 13.
geue, g-euo s. g-iii.
g-enelaeh, „geinealach a genea-
^ogy, pedigree" OB. — Davon
genelaigi SC. 25?
geiiemalu Geburt. — »S'^. Dat.
uair batar sruthi Erenn oc a thair-
cetal rena genemain TJiree Hom.
p. 98, 5.
g-eniti, geiiiti g-linni dämoni-
sche u- eibliche Wesen; PI. Nom.
genaiti SC. 28, 2, Gl. i. mna a
Maig Meli; gura gairsetar imme
boccänaig ocas bananaig ocas ge-
uiti glindi ocas denina aeöir On
the Mann III p. 424; na geniti
FB. 67; inna geniti ibid.; Dat.
cusna gcnitib glinni FB. 66. —
Vgl. „geinide grinue i. e. gaisceadh
da marbhthar naonmhar d'aon bu-
ille" CfR. (getviss ein Missverständ-
niss, vgl. FB. 84\
genmna Keuschheit, Fein-
heit. — Sg. Dat cech noeb ro bäi
hi n-genmnai Hy. 1, 19. /
g°enmiiai(l keusch, rein; pure,
chaste O'R. — Sg. Nom. issi in
glan genmnaid SC. 42.
g-entair s. gniiiu.
dorn geutais »SC. 34, ig s. goniin.
g-eute = Zrti. gentes. — PI. Acc.
breo batses gente Hy. 3, 2.
g-eiitilecht M. Heidenthum,
von lat. gentiles. — Sg. Gen. fri
dubrechtu gentliuchta Hy. 7, 45;
nos moidet i scelaib et senchassaib
recto ocus geintlecte TF?>. 31^, 15
{vgl. scela et seuchaissi et forbaudi
ibid. 27\
g-entlideclit He ident h u m
SMart. 17 [s. unter foremdim).
g-en-traig-e die heitere. Lachen
(gen) bewirlcende Musik, Corm.
Transl. p. 90, On the Mann. III
p. 214 und 220 ff\; fo bith file
suantraide ocus gentraide ocus gol-
traide ar buäib sceo mnäib dotho-
etsat la Meidb ocus Ailill atbelat
fir la clüaiss n-glessa döib TBF.
p. 142, 2. — Personificirt Gentrai-
ges als ein mythischer cruittire
TBF. p. 140, 29. — Vgl. gol-traige
und siian-traige.
g'enum Schivert. — Sg. Nom.
mo genum Oss. III 2, Gl. i. mo
chlaidiub ; ibid. s. Vgl. O'Dav. p. 96.
geoeach mimus Ir. Gl. 513.
g-er scharf; sharp, sour, eager
CR. — Sg. Acc. CO ro greis ina
aghaid coin rö-geir Tliree Hom.
p. 18, 10 („a fierce hound''); PI.
Nom. fera gera, p. 190, 27; aithe
gira altnide ibid.; Dat ar gaibthib
geraib Hy. 6, 26; co scenaib glas-
593
geraib SC. 40. — Compos. inna
ger-chrub SP. II ii. I
g-eraine s. 1. s('h:
grerait „valour'^; mö a greim
ocus a gerait ocus a chumachta
oldäs cach rig Corm. p. 30 Muma.
g-erat, g'erait Held; „F. a tvar-
rior, Champion, i. e. gaisgidhcach;
a livehj actic'e persoti, i. e. mac
beodha; a virgin; a Saint; holy,
wise; learned, i. e. foghlumtha-'
O'i?. ; Ihu . . ar coimdiu ar n-gerat
(,,our cluimpion''') Fei. Prol. i'O,
Gl. i. ar mac beoda, uair gerat
ar tus i. mac indiu ocus is ris at-
berar gerat indiu risinti is beoda;
gerait Crist caiu dechoid „ivell icent
Chrisfs Champion"' Fei. Ai)r. 13,
Gl. i. glicc; vgl. gerait i. maV
bec, no gerait beodha no glic no
anrud O'Dav. p. 95. — Sg. Norn.
at gerat de däinib Tethrach EC. 4;
Voc. a gerait Ulad SC. 30, i; a
gerit 12; a mo gerat .,o my liero''
Three Hom. p. 24, 24.
gferl>ach rngosus Ir. Gl. 652.
g-eiT kurz; gearr short O'Don.
Gr. p. -122. — PI. Nom. cochaill
gerra FA. 2G {fem. Form).
g-erraim II ich kürze, schneide
ah, zerhaue. — Praet. Sg. 3 go
när gheärr aon ruibe ann „he cut
not a Single bristle lipon him^'-
Torr. Dh^p. 182; ibid. p. 92. —
Fut. Sg. 1 geärrfad-sa bhar g-cnämlia
ibid. p. 158. — Vgl. in-gerrtha Gild. j
Lor. Gl. 17 zu lacerandum. .
g'errdn M. caballus Rem.'-^p. 17; '
a ivorkhorse, a hack O'E. — Sg. !
Nom. gerrau FB. 69; luid Midir
chucu ocus capull cengalta oci co
srathair fair iar marbad do-som
a n-eochu remi; doberat-som a
crod uli fair co ruc leö co tici Mag
u-Arbthen i. ait hi fil Loch Ri indiu;
laigid in gerrau occo aud-sin ocus
siblais a fual cor bo thipra LU.
p. Sgi', i; Three Hom. p. 122, 7;
Gen. ro triall . . indarpud in gerrain
uad ibid. s; Bat. do gerrän FB. 69.
g'errg-uin sanguisuga Ir. Gl. 940.
grert i. lacht {Milcli^, ut est gin 1
gert ferba CDav. p. 94. vgl. iiiiier \
1. fcrb. '
ges s. g^is.
g:C'sachtach pavo Z'^. 810.
g'esca Ast, Ziveig. — Sg. Acc.
brissis gesca diji chrnnd TBF.
p. 146, 17; PI. Nom. mrogatar ge-
nelaigi gesci SC. 'lö'f
g'essim I ich bitte. — Imperat.
Sg. 2 ni geis co ansa SC. 2<)? —
Praes sec. PI. 1 non-gesmais Gl.
zu novimus supplicare Ml. 2V-\ 1.
— Fut. Sg. 1 air na ni no gigius
pro rebus quas rogabo Ml. 46^;
gigse-sa swpplicabo Ml. 47'' {Beitr.
VII 17); PL 3 gigeste-si Wb. 14"
[orabitis Z'^. 4531 — Fut. sec. Sg. 3
is ed ro gigsed Ml. 32(1, 5. — Pass.
Praes. Sg. 3 n-gesar Gl. zu orari
Ml. 51^; cia gessir etsi oratur
Wb. 17^ (Z-\ p. 1095 als Fut. auf-
geführt). — Part, necess. PI. Nom.
it gessi „are to be besought" Fei.
Sept. 28.
gossiui ich schreie? s. geisid.
g-estui, „geastal a deed; loant,
need, necessitif O'R. — Sg. Dat.
ar mör gestul SC. 44, 1.
1. gfall jaiv, cheek O'R. — Sg.
Dat. don giall Gild. Lor. Gl. 125
zu faucibus.
2. g-iall Geisel; a hostage Ir.
Gl. 216. — PI. Nom. aildi geill
^,beautiful hostages" Fei. Jan. 9;
möra gialla ScM. 21, 44?
giallacht hostageship. — Sg.
Dat. i n-etirccht no i n-giallacht do
rig lethi Cuind doratad Fel.p. CLIV.
g:iallaim ich diene, gehorche,
s. ar-giallaim; geil lim 7 serre, obeg
CR. — Praes. sec. PI. 3 is do do
gheillidis Torr. Dh. p. 200. —
Praet. Sg. 3 ro giall . . do TE. 1
Eg. — S-praet. PI. 3 Dep. rias
ra giallsatar gluincZ gleo Oss. I 6
{„before theg raised thcir battle
cries" O'C.)'? — Fut. PI. 3 geillfit
ön Gl. zu dedentur Ml. 41<1.
g-ialläu Dem. von giall. — Sg.
Nom. is älaiud in giallän bec sa
Fä. p. CLIV {,.plcdgUng''\
gigraud s. giiigraiul.
gilcaeh arundo Ir. Gl. 933,
s. curchas; „reed in ihe N. and
W. of Ireland, in ihe E. the com-
mon broom'' Corm. Transl. p. 88.
38
gilo
594
glaino
1. gile, frili^hiuv s. srel.
2. g'ile whiteness O'E.
3. ^ile FB. 24 Eg.?
g'ile eh ein Speer. — Sg. Nom.
gilcch cüach cöicrind FB. 45, dafür
sieg H.
gill ScM. 21, 44 Nom. PI. zu gall?
g-illa M. der junge Mann im
dritten Lebensalter {vgl. gillacht),
Bursche, Diener; gilla na n-cch
mango Ir. Gl. 946; gilla Crist ehri-
stianus ibid. 52Ü. — 8q. Nom. in
gilla ScM. 14; 21, 3; SC. 20; 28;
29; 33, 29; 37, u; FB. 31; 89;
David in gilla dana Hy. 1, 12; gilla
ind fir a Miirthemne SC. 33, 30;
gilla Conaill FB. 69; ro cTiuir in
gilla na eocho FB. 36; 37; 38;
Gen. iar facbail . . a gilli FB. 38;
Dat. don gillu FB. 38; Voc. a gilli
SC. 29; 2'"^. 38; a gillai ScM. 14;
SC. 41; 43; a ghille TE. 9, 1 Eg.:
PI. Nom. gillai ScM. 6; 7; G^m.
.j^ LLL gilla Lg.JSh. -^cc. gillu gläna
SC. 34, 14; "Tocra gillu Äclf. 21, 1.
g-illacht 1) (7as dritte der sechs
j. Lebensalter des Mannes (näiden-
^ dacht, macdacht, gillacht, höclachus,
sendacht, diblidecht Corm. p. 13
colomna äisse); 2) Service CB. —
Sg. Dat. ina noidendacht ocus ina
gillacht Three Hom. p. 6, 11 {„boy-
hood'').
g-illdae « pupil Corm. Transl.
p. 83.
giu M. Mund; Corm. Transl.
p. 88. — Sq. Gen. in geno oris
Ml. 82c (ZI "994); bruud gine LU.
p. 73, hruth gene FB. 30, varia
^ 1 c " I U/r/i ^ecfo /"«r bruth gerne, ein cless
7v,H.iU iiÄMÄ l-lVfif Cuchulirm's; Dat. a n
/H^r.^
c^.tl^^fe
asberthar ho
giun Wb. öd (qiwd dicatur ore
ZK 994); i n-gin Hy. 7, 59; do gin
chlaidib von der Schneide des
a/ Schivertes Lg. ] 5 : Acc. tri giun
^ fatho per os prophetae Ml. 74<i
{Z-^. 994); i n-gin diabail FA. 20;
PL Nom. gena (7^ ^:m ifi/. 3, 6.
i^ipue Stirnreif von Männern,
um das Haar zu halten; i. snäithe
On the Mann. III p. 188; gibbne
cirriis Pr. Cr. 63^ (Z'K Gl, 776\
— Sg. Nom. gipne findruine for
a ctan p. 311, 1 (rry/. ^). 131, 20).
gith, dofaith gith gäithe dene
tHy. 2, 39 „he went the tvay of the
rushing tvind, i. e. the Holy Ghosf'
Stolpes [indem er sh: hiti vergleicht^.
giugrauii anser SG. 64^ {Z'^. 21);
gigrand anser berniciüa Corm. Tr.
p. 88. — PI. Gen. ro gab gnass
gigrand guth LHy. Antra 63 (giu-
grand LU.). ■
giuil, giula» s. g-leuim. |
g-iiis, crand giu[i]s j:);'«MS Jr. Gl. ^
563, s. unter geind. — Sg. Gen.
crand giuis no adratis na gente
SMart. 25; Dat. de giüs dognith
a tech TBE. p. 140, 1.
glac F. Hand; the palm of the
hand Oli.; glac saiged pharetra
L: Gl. 214. — Sg. Dat. ro gab
iua glaic FB. 82; i n-öen-glaic
ibid.; PI. Dat. fo lamaib ocus glac-
caib inna nämut p>. 191, 25; Du.
Gen. lan a da glac FB. 81 (a di
glac Eg); Acc. iadaid a dcä glaicc
FB. 86. — Comp OS. gai . . glac-
thomsidi p. 310, 39.
g-lacaim I accept, receire,
take O'B. — Praet. Sg. 3 ro ghlac
. . an mac sin da oileamhain uaim
Torr. Dh. p. 176; do ghlac si mian
do na caoraibh so agad-sa ibid.
p. 138.
glaidemaiu loolves Corm. Tr.
p. 87.
grlaidiiu Gl. z-a erado Goid.'-
p. 51 (Wien. Gl). .--«v
grläimm Lg. 2 Eg. (gloim L.). {J-J
glaim great noise, clamour^"'^^
O'B.; davon gläimnighim I roar,
cry out O'B. ■ — Zu gloidim?
g-lain, g-loiii Glas, Kr y st all,
vgl. 2. glaino. — Sg. Nom. turid
airgit ocus glain SC. 31, lo? Gen.
im loing glano EC. 6; Dat. fond . . di
glain gil i'^A 11 (gloin LBr.)\ crand
caingil di glain 13 (gloin LBr.);
a gualaind län do glain SC. 30, 3;
tri bile do chorcor-glain 33, 15.
1. glaiiie F. Beinheit; puritas
Z/^. 212. — Sg. Dat. ar a glaini
SC 17; on gloine a munditia Corm.
p. 115 mind. — Vgl. com-glaiuc.
2. g-Iaine, g-Ioiiie Glas, Kry-
stall; gloine glass O'B.; vgl. glain.
— Gen. frisin arrad n-gloine fris
595
ro resgab Büite documra iiimc Thvee
Hom. j). 112, 15; Dat. cennbarr di
ör ocus argut ocus glaiue im a
chenn TB. p. 17<j, 22.
3. g'laine mala SG. 48», glaine-
chat maxilla ihicl. 14a, glaininc
ma.viUa ibid. ib^ (Z'K 274).
s-laini FB. 24?
sjlaiiiide gläsern. — Sc/. jN'ow.
fial glainide FA. 5 tglonide LBr.);
Ace. a grianän n-glaiiiidi p. 132, 13;
triasin fial n-glainide FA. 31 ; PL
Nom. müir glainide FA. 11 ; seui-
stre glainide FB. 3; Daf. co com-
lathaib glainidib FB. 55.
is:lainim p. 311, 31 corrupt,
g-läm „out er y", quasi cläm ab
eo quod est clamor Corm. Transl.
p. 87, i. escaine („a curse") ibid.B.;
gläm dicend „an extempore lam-
pooii,", ein satijrischer Zauber, der
Blasen im Gesicht hervorrief; Gen.
ag denam na glaime dicinn s.
corrguinacbt; Acc. dogni Neide
glam n-dicend do co toralse teorse
bulg?e for a gruaidibh Corm. p.
XXXVII.
g-lämud scolding Tliree Eom.
Index; glämadh satirizing (fli.,
vgl. glämaim 1 censure ibid. —
Dat. CO m-böi i[c] glämud ocus ic
immdergud m-Brigfe Three Hom.
p. 78, 21.
g^Iaii rein, auch übertragen im
Sinne von voll, vollständig;
purus Ir. Gl. 671; Corm. p. 15
dobur. — Sg. Nom. issi in glan
genmnaid SC. 42; aingel clotb glan
gel Hy. 6, 21 ; in crutb glan SP.
V 8; brat caslecbta corcarghlan
TE. 3 Eg ; do cheim glan gle TE.
'J, 3 Eg.\ biad glan FB. 53; a eir-
•^ red n-glan Lg. 18, 17; is ör n-glan
SP. IV 3; lespalre glan gle Three
Hom. p. 40, 4 („pure, bright"); am
gradb n-glan Sc3I. 22, i'i Dat. for
lind glan SC. 31, 1. — Compos.
inar sirecdai irap co n-glan-chorcair
ocus CO circlaib öir acas arcait
TB. p. 176, 21 („0/' bright purple") ;
inair glais go glan-met Ir. Gl. 29
(„of füll size").
gläua SC. 34, 14 („noble youths"
O'C.Yi reimt auf dromma.
glauaim II ich reinige; I clc-
anse O'Don. Gr. p. 173. — Praet.
Sg. 3 is me ro glan mo go ScM. 12;
glanais a luatbred di lär LU. p.
23'^ 12. — Inf. do glanad FA. 16
(do diunach LBr.); Acc. dorigni a
funech i. a glanad Gl. zu Hy. 3, e;
forcougair . . glanad tellaig in rig-
tbige Three Hom. p. 8. 27.
g'laiig' i. gualu (Schulter), inde
asglang Corm. p. 23; s. asclang.
is:lanta de an O'B., Part, zu
glanaim; Dat. isin churach com-
thend commaidi glanta EC. 7.
1. g°Iass Schloss; glass serra{„a
loch") Ir. Gl. 226; glasän serrula
Z'^. 273. — Sg. Nom. forsa n-iadfa
glas brethre De FA. 34; Dat. huan
glas fritobarthu Gl. zu a sera ob-
dita SG. 183b.
2. g'Iass Bezeichnung für verschie-
dene blasse Farben: grün, blau
j (dub-glass), gelb, On the Mann.
i III Index; green, verdant, pale,
\ ican, poor O'M. — Sg. Nom. süil
j glass La. 17. 41; Dat. do Gabair
! glaiss O.ss. I d\ ,Pl. Nom. na tri
j Glais Sescind Uairbeöil FB. 83;
da ech . . brec-glassa FB. 45; da
! gai glassa La. 18. ar.: a baill dub-
glassa „his limcl iimös'' Three Hom.
p. 80, ig; Gen. graig n-gabor n-glas
SC. 33, 14; Dat. sell-glassaib Lß.
4, 3? — Compos. det glas-buide
FB. 37 Eg. (grüngelb); glais-crema
„green leeks" Corm. Transl. p. 86
greth; glas-feoir FB. 9; co scenaib
glas-gei'aib SC. 40; Glaisfiann „ihe
green Fenians" Torr. Dh. p. 88.
-7- Compar. buiditber or rind a
fiacal, glassi cuileand a m-bun
gelber als Gold die Spitze seiner
Zähne, grüner als Hollunder ihr
unterer Theil Corm. p. 36, 33;
glaissigttr TE. 4 Eg. \für glaissi-
tber); ,.glaisitir fri buga green as
the hyacinth" O'Don. Gr. p. 120.
glasiiigriiech mit grünlichen
Nägeln (inga) versehen FB. 37.
g-lasreug- i. torc LU. p. 16^, 30;
seig indiu glasrcng inde ibid 16^, 19.
g-l^ glänzend, klar. — Sg.
Nom. monar n-gle „bright deed"
Hy. 1, 37: do clieim glan gle TE.
38*
^
jrlecaire
596
glicc
9,3; inmain lespaire g!au glö Tlircc
Hom. p. 40, i; is me a cnü chridi
gle FB. 24; is glae thcgdais Ml.
carm. 2 [est spUndida domus Z^.
250^; cini gle lib ist euch nicht
bekannt Wb. 12<i {Z'K 997); is gle
jf-ljQ iS, 23; gle ro söi gue Emer es
■ist klar, ciass E. ihr Aussehen ver-
ändert hat SC. 40: crö dond gle
sin FB. 24? gle nodonsol FB. 48?
du gle SP. II IG? — Ädv. acal-
lais Lseg co gle SC. 20. — Com-
pos. enlaith gle-gel FB. 15 (glün-
zendtveiss); co culpaitib gle-gelaib
FA. 4; gle-fhinda a chossa Fei.
p. CXLI („bright-white").
g-lecaire 31. pugil Ir. Gl. 98G.
S. gleic.
g'leic ivrestling OB. — Dat.
CO ra gaib etorro oc gleic FB. 31.
— Vgl. glecaire.
g-leim III ich mache klar,
bringe in Ordnung, lege bei,
entscheide. — Praet. Sg. 1 co ro
gleus an comtapnirt sen ScWI. 4 H. ;
3 0 ro gle . . a imrädud ocus a
scrdtan uli inna mf^main FB. 8;
intrans. co ro gle dam bis es mir
Mar lourde ScM. 4? — Fut. Sg. 3 ni
bä nech bas ferr nod glefe . . atai-
siu FB. 56. — Pass. Praes. sec.
Sq. 3 co ro glethe a m-bretliugiul
FB. 33. — Inf. gleodh to settle,
determine O'Don. Suppl.; Dat. in
dal so do gleöd FB. 16, s. eter-
gleod.
gleuiiii I ich bleibe hängen,
stecken uilid. klenan). — Praes.
Sg. 3 glenaid luch inna lin-sam
SP. II 7; hi n-glen lucb inna ger-
chrub ibid. n. — Praes. sec. PI. 3
dobidgad Göibne asin tenchar na
g^i CO n-gleudais isin ursain Corm.
p. 32 nescoit („they used to stick
in tlie jamh") — Perf. Sg. 3 rot
giuil ind srathar dodcaid SG. p. 229
(.Z'^954); rel. giulse „that adheres".
Gl. zu Abraham cum ariete in sa-
bieth (Busch) bereute Tur. Gl. 125.
— Fut. sec. Sg. 3 cia focerta miach
di fiadublaib ior a mulluch ni föi-
chred ubull ior lär acht no giulad
cach ubull dil) for a finna LU.
p. 84^1, IS, dafür no giuiihul Stokcs,
Beitr. VII 23, On the Mann. III
p. 139 (1951
g'Ieutl, gleim N. Thal. — Sg.
Nom. glend län di thenid FA. 21;
in glend FB. 67; Gen. cusna geni-
tib glinui FB. 66; Dat. i n-Glinn
da loch Hy. 5, 20; isin glind FA. 22;
Acc. isin glend n-gaibtbech FA. 22 ;
darsin n-glend ibid. ; deca a chairp-
tiu cinnit glend SC. 30, 4; frie
glend a da gualann FB. 37 Eg.?
PI. Nom. gleuda duba jj. 190, 25;
Dat. i n-glennaib dubaib jh 191, 27;
bewnacht ior a u-glenda Thrce
Hom. p. 32, 29. — Vgl. midglinne.
larleö Kampf; „a fight, uproar,
tumiilt" O'B. — Sg. Nom.. gleö ar
gleo FB. 48; is loechda in gleo
sin TB. p. 178, 23; buan ban-gleo
Oss. II 3; conid desin-sser in gleo —
ro genair Boethin bithbeo Fei. p.
! LXXXIX (sser in gleo ist unnütze
Beimformel) ; Dat. fuaratar a m-bäs
don gleo Oss. I 7; Acc. ferait mor
gleö SC. 36; PI. Gen. gluinrf gleo
Oss. I 6?
gleöir Glanz, vgl. „gleordha
bright, transparent, luminous"
O'Don. Sup2)l. — Sg. Nom. gleoir
gemma bec TE. 3 Eg.
1 g-leöraidec'lit 31. Glanz. — Dat.
nad cliHmgaitis suiii döini deicsin
' ar gleoraidecht ocus glainidecht
LU. p. 81a, 28.
gles „tunin g of the harp" On
the 3Iann. III p. 215; die drei
glesa der Harfe sind suantraigh,
. goltraigh und gentraigh ihid. p. 251
(ebenso TBE. p. 142, 2); vgl. inne-
all i. cleas O'Dav. p. 97, wo aber
O'Curry l. c. p. 215 i. gles und
gleasaigther na crota liest. — Gen.
atbelat tir la cluäiss n-giessa döib
TBE. p. 142, 4.
g-lesi, a ri glesi glaud« Fei.
Epil. 454 („of pure brightness"),
vgl. anglese SP. II 9.
g'Iiad Kampf; ,co röiltis glied
fris assessiur LU. p. 64a, 33 TBC.
! (^condristais a sessiur in ocufecht
' gliaid friCoinculaindü./'oZ.4i:). b.2"):
adcichset airg loman (lies leoman?)
' lond gliaid Sc3I. 15; Fei. Apr. 19.
glicc klug; sitpiens Z'^. 233, — ■
trlicco
597
S(). Acc rit chcll n-glicc TE. 10, 5.
— Comparat. gliccii sapientior
Z^. 276; glica scqnentior Ir. Gl. 11:^9.
— Vgl. am-jslicc.
grliece F. Klugheit, Geschick-
lichkeit. — Sg. Nom. \ni\ si sein
ulicci iiid airlig FB. 4(3; Dat. isiii
glicci in usfutia Wh. 8'1 yZ-\ 248).
jrlifld Tadel? ,/jutcnj' Stokcs;
glifid voice O'R. — Sg. Acc. fri
cet-glitit FA. lä ^ce^aillbcr LBr.^.
1. g-liiin i. filidecht O'Dav. p. 94
glonn.
2. g^liiiii „clcar, piain, manifest''
(TR., dazu ar cac/i ni na ba glind
Gl. zu eiclind Hy. 6, i5?
1. srlinue/e.<t^? „aecure" O'Don.
Suppl. — Sg. Gen. buaid uas ehret
charpait glinni SC. 15 \„strong"\\
eich fil f6 charput glinne SC. '61, 5
{„firm"); cret chreda chrom-glinne
i^B. 50, i'- ^lÖ, 29, !".7?. noiglinne?
2. glinue i. breth 'O'Dav. p. 9G.
g'liimig'ini III ich sichere, he-
irahre? - — Praef. Sg. 3 ro glinnig
Gl. zu rod glinnestar ITy. 5, 45;
ro glinnig na salmu fo obil ocus
astrisc LHy. Amra 54.
g-liunim ich sichere, beivahre?
vgl. 1. glinne. — Praet. Sg. 3 glindus
salrau . LHy. Amra 54 {mit Pron.
affixum, s. S. 51o, Col. 2; „diluci-
davit nie psalmos" Beitr. VII 39,
Z'^. 463\ Gl. i. ro glinnig na salmu
fo obil ocus astrisc, ebenso LU.
p. IIa, 9^ doch mit dem Zusatz no
ro foglaind na salmu ; De}), ba nert
De rod glinnestar Hy. 5, 45, Gl. i.
ro glinnig ocus ro chomet in n-asill
(„secured it" .
gloidim ringo SG. 181'' [Gorm.
. Tr. p. 87\
P' glöir = lat. gloria: i. a gloria
Corm. p. 22. — Sg. Nom. do glör
Gl. zu Hy. 2, 49; Dat. lor do glöir
FA. 7; isin mör-gl6ir sin FA. 6; 34;
Acc. cen gloir Gl. zu Hy. 2, 20.
glomai' Zaum; „a muzzle, an
instrument tied in the mouth of
any young animal to prevent its
sucking" Ö'E. — PI. Dat. uanbach
a belaib ind eich sin ocus agglom-
raib in t-srein Bev. Celt. III p. 183
{,,from the curbs of the hridle"). —
Compos. a cröcs gloniar-chind
FB 49; iJ. 310, 21. ^ ; jp^JU>>^
1. jflond 31. That; glonn a deed, ' y'^ -
fact (fU. — Sg. Nom. mör in glond p- ^t» '
Oss. II 4; is glond catha chomra-
niaig FB. 71; Nom- und Acc. glond
ar glond P'B. 48; PI. Nom. ro scar-
satar a mor-gluind SC. 29, 15; do-
rochratar a mor-gluind La 18. 3^: ;*^
rias ra giallsatar ghxind gleo Oss.
I G? Gen. fichtib glond Oss. I 14;
tria üalle a n-glond FB. 29.
2. g'loiiu „crime" O'Don. Suppl.,
vgl. anglonnach und oenglondach.
— Sg Nom. bä höen-glunn dö sercc
di mnai a brathar tveil seine einzige
Sünde die Liehe zur Frau seines
Bruders war TE 6 Eg. Vgl. a
gloinn-grinn TE. 10. 11?'
3. ^louii i. guin duine O'Dav.p.M.
glör noise, voice, speech O'B.;
blör i. guth 110 glör O'Cl. {„voice or
speech" Corm. Transl. p. 19 babloir).
^lorach „noisy, clamorous,
talkative'' O'B.; fear mor-ghlö-
rach ,,a very clamorous man" Corm.
Tr. p. 19 babloir. — Adi). ni ais-
neisea co glörach SC. 26.
g'luair ,.pure, clear", gluar
„hrighf' O'R. — Sg. Gen. tos-
sach gemrid gkiair SC. 30, 7.
glüaisim ,,I go, puss, move"
O'B. — Lnperat. Sg. 2 gluais move
O'Don. Gr. p. 202; PI. 2 nachin
glüasid SC. 9. — Praet. Sg. 3 do
ghluais Gräinne roimpe amach „G.
went her tvay out" Torr. Dh. p. 58.
— Inf. do ghluaiseacht oder ghlu-
asacht O'Don. Gr. p. 202.
gfliiu -A" Knie; genu Z^. 271.
— Sg. Nom. otha mo glun com
imlinn von meinem Knie bis zu
meinem Nahel TE. 10, 12 Eg ; Dat.
berur do glun Ferguso p. 142, 7;
ni thuargaib a cend dia glün Lg. 17; -^
Acc. connici a glün FB. öSj ro
siachtus glün Amargi/i filed p. 328, 7;
PL Acc. ro fill . . a glüni fo thri TJiree
Hom. p 68, 25; Du. Nom. a dha
glun TE. 4 Eg.
glüneeli, lacop glüinech „James
the kneed" Fei p. LXV.
g'lüumai' FB. 37 Eg. mit grossen
Knieen versehen ?
IWjLiX 3o7
598
g'luss i. sollsi Corm. p. 23; i. so-
lus O'Dav. V. 94.
gn» s. jsrue.
g-uds F. Geicohnheit, Um-
f/ang; eonsuehido Z'^. 25. 241. —
".S"*;. Nom. ni hole em lassa teglach
for n-gnäs TBF. p. 142, 29 {,,your
coiiqHüuf'y.Ace. ro gabguassgigraud
guth LHy. Amra 63 (gnath LU.)'i
^- Dat. ar gnais Noisi _Lci. 18, 36 (aj
gmiisEfi.); ar gnais in bale ränac
SC. 33, 36; iar gnäis maige mäir
1). 132, 27; do gnäs diles FA. 30.
gnäth bekannt, gewohnt, ge-
IV ähnlich; gnäth, gnäd solitus,
consuetus Z'^. 16; usual Corm. Tr.
p. 88. — Sg. Nom. is serb cach
gnäth SC. 43; bale ingnad, ciar bo
gnäd SC. 33 1; gnäth huaraib ar
gressaib gal SP. II 7; nir bo gnäth
in corthe üt fo enaib „that pillar
is not wont to he under hirds Rev.
Celt. III p. 181; Acc. etir gnath
ocus ingnath CC. 3 Fg.; PL Acc.
eter du gnathu inmaini imter deinen
liehen Bekannten FC. 4?
gnätliach gewöhnlich, fre-
quens. — Sg. Nom. as gnathach
fri hegeda Gl. zu Hy. 5, 14 (fre-
quens hospitibus) ; PI. Nom. snech-
ta . . sir-gnathchi immer ivährenäer
Schnee p. lUO, 29. — Adv. no tha-
thiged . . CO gnathach FB. 63; i.
n-gebthar co gnathach Lat. Hy. X
Pref. {„ivherein it shall he siing
usualhf Goid.'^ p. 102).
guätliaigim III ich bin ge-
wohnt. — Prae.s. Sg. 3 rel. is e
seo scel gnäthaiges hEli do innisin
FA. 33. — Praes. sec. Sg. 5 is e
. . cetscel no gnäthaiged FA. 32 ;
is e seo . . forcetul no gnäthaiged . .
dona slüagaib ibid. — S-praet. PI. 1
ni bo ed as mö ro gnathaigsem
diin SC. 14. — Inf. gnathugud
Güd. Lor. Gl. 56 und 246 zu
mis.sverstandnem uti.
gn6 N. Art, Gestalt, Aus-
sehen; ratio, forma, species Z^. 270;
gne agas cinel species and genus
O'Don. Suppl. — Sg. Nom. gne
m-bröin fair-seom „a countenance
of sorroiv iipon himself" FA. 33;
is gnffi grianna FB. 68, 21 {Gl. i.
segda); Gen. in gnee Gl. zu speci-
minis LHy. fol. 1 1^ (Goid.'^ p. 67);
Dat. CO n-gne grene fair „tvith the
sun's countenance upon it" FA. 11;
söer setta döine dorn gniiis-gne
FB. 24? Acc. ro söi gne sie än-
derte das Aussehen SC. 40.
guetliech activ, Activ. — Gen.
cumtach gnethigi do chestaig Con-
struction des Activs im Passiv LHy.
fol. 1^ {Goid.^ p. 67); Dat. infinit
gnima on brethir gncithj^^r asberar
[sufrago] Gild. Lor. Gl. 2.
guetliid operarius Z'^. 793. —
Sg. Acc. fri gnithid .s. unter gniad.
i.gwvA Arbeiter, Dienstmann?
— Nom. am gnia frimtair p. 142, 2 V
Dat. tressiu cach guiaid LU. p.
123a, 28 (s. unter amainsiu).
2. g'uia i. mac seathar O'Cl.
(„fdius sororis" Beitr. VIII 318).
gniad M. Diener, Sclave; i.
reachtaire no fear foghanta O'Cl.
[O'Don. Suppl.). — Sg. Acc. fri
gniad mil (Milcon?) Hy. 2, 7 {Gl. i.
fri gnithid i. frisin mogaid).
gniiiu III ich thue, mache,
ivirke. — Praes. Sg. 2 gnii-siu
La. 19j 3 issamlid dam gniith de- •)(■
mun Wb. 21^ {Z^. 431); gnüd cathu
SC. 18. — Praes. sec. Sg. 3 no
gniad druidechta FB. 75. — S-praet.
Sg. 3 genais Hy. 5, 11, Gl. i. gniis
bonum; ros gniset..atlugud do Dia
Iliree Hom. p. 26, 11. — Pass.
Praes. Sg. 3 in tech gnither don
drai Three Hom. p. 26, 27. — Inf.
gnim. — Comp OS. con-gniu, do-
gniu, fris-gnim.
giiiin M. That, Thun; actio
Z^. 238. — Sg. Nom. in gnim
TE. 9, 19; _ gnim Lg-^^i^J^L^Jä^ ^ ^
gnim dremuin Ln. 5, 9l bid mogda ^
in gnim ScM.~i, 11; TE. 8 Fg.-
Gen. indas in gnima sin FB. 2; 89;
briathar gnima verbtim activum
Z^. 987; Dat. don gnim sin TE.
6 LU.-^ Acc. dogona gnim n-granni
n-garg Lg. 5, 21; im gnim SC. 40; ^
PI. Gen. CO u-ilur gnim SC. 31, 13;
Dat. hi n-gnimaib fer firean Hy.
7, 16; i n-gnimaib antechtai SC. 26
(i gnimaib LU., a n-gimaib H.)\ as
for n-gnimaib FB. 41 (gimaib LU.)\
599
giiinu
Äcc. mar-f>iiimu .ST. 28: siu'ma
j>^ möra Lg. IG; do üiiima FJi. 11.
— Compos. iuna n-uiiim-carcar
Gl. zu ergastolorum LHij. fol.
12-''; gnim-denmaid GJ. zu opifi-
ccm ibid.
gruimrad Sr/. und _ PI. die Tha-
ten. — Äcc. 0 ra furba . . a gnim-
rad |>. 46, 2g; PI. Nom. na inac-
gnimrada die Knabenthuten LU.
p. 59a, 5; Dat. cura dicbuircr mo
pecda dorn deggnimarthaib Gdd.
Lor. Gl. 261 zu et peccata mea
bonis factis deleam; i n-dagnim-
rathib Cam. {in bonis operibus Z'^.
10041
g'iiitbid .S-. {ruetliid.
guoe cach segda („benntiful")
Corm. p. 24; gnaoi i. aoibhiiin C'CI.
(Corm. Tr. p. 86"); guo i. airdirc no
aidbind fJDav. p. 94; ro as gnoe
möir inn ingiu i sin CCn. 3 vyl. ro
as cosnam mör Three Hom. p. 44, 32.
^uüis F. Gesicht. Angesicht;
facies Z'^. 250. — Sg. Nom. gnüis
FA. 12; Ge}\. oc descin gnüsse De
FA. 6; gnussi 20: gnüsi 24 LBr.:
Dat. fri gnüis do gnüis döib ihnen
ron Angesicht zu Angesicht FA. 5;
Acc. gnüis fri gnüis FA. 12; oc
techt i n-gnüis diabail vor das
Angesicht des Teufels FA. 20; ria
n-dul i n-gnuis in spirta nöib Hy.
J^ 5, 90; im gnüis Concho^mV X//. 18, 34; .
PI. Nom. a n-gnüssi ^^4. 25; fer-
gnüsi FB. 29; Gen. i tollaib a n-
gnüsse FA. 27; Dat. dar a n-gnüssib
ocus dar a roscaib FA. 16. —
Comp OS. dorn gnüis-gne FB. 24 V
gö F. das Falsche, die Lüge;
gäu, gäo, göo, gö falsiim Z^. 83.
— Sg. Nom. gäu et fir falsum et
verum TFt. 14c ; iuna rkiter gö nä
cloeu SC. 34, 1; briathar Tassaig
nir bu go Hy. 2, 54; ui gö dam
ciasbiur Goid.'^ p. 93, 27; Gen.
epert gue dicere falsum Wb. 14c ;
ar Ccäch locht göa Gl. zu ar cech
guallocht Hy. 6, s: Acc. cen göi
FA. 35; mad fri göe gebitar FB. 33
(goi Eq.); is me ro glan mo gö
ScM. 12; PI. Gen. ic rada gö
ScM. 21, 2; Acc. sechitir goa ar
saiat Gl. zu Cretenses semper men-
daces Wh. 31'', 2i\ cris Molii . . ni
ro dunad im gua Lat. Hy. XII Pref.
— Comp OS. gü-brethach FA. 27;
29; gü-cbomram SC. 2; guforcell
falsum tcsfintonium Wb. 13''.
g-6 urene Gl. .:h Hy. ö, 34?
SrOiK-h iitcndax Z'^. 33, rgl. gü-
aigim.
ffol) ,,a mouth, beak, snout"
O'B. — PI. Dat. dol)idgad Creidne
iiia semunda a gobaib na tenchaire
Corm. p. 32 nescoit („from the
jaivs of the tong.s"). — Vgl. gop-
chöel.
goha 31. Schmidt; faber ZK 264;
für den unterschied der drei Hand-
tcerher goba, säer und cerd vgl.:
in tan tuccad cath Muige Tuired
boi Goibniu goba („smith^') isin
cerdcha oc denam na n-arm do
Tuathaib De Danann ocus boi
Luchtine sser {„carpenter") oc de-
nam na crand {Schäfte) ocus boi
Credni in cerd {„brazier^) oc denum
semand („reVets") isna gäib cetna
Corm. p. 32 nescoit. — Sg. Gen.
sithiger urbuinde gabond a srön
Corm. p. 36, 30 ; PI. Gen. fri brichta
ban ocus goband ocus druad Hy. 7,48.
g'obor-chend {pferde- oder bock-
köpßg?), PI. Nom. goborchind,
Name für eine Classe mythischer
Wesen, s. unter fomorach.
g'oeta Hy. 5, 66, trotz der Glosse
i. gona no ro gonad ivohl Part.
Pass. zu ro gäet, gonim : der Mann,
den sie vergetcaltigten, {obioohl)
verwundet, nicht fand sich eine
Beschädigung an ihm? Vgl. inna
tragdai no inna n-goite Gl. zu
fossorum Ml. 11^.
g-oetha s. g-Aeth.
g'öethach s. gaethach.
g-oire F. Frömmigkeit. — Sg.
Nom. air is mär a goire „for great
is his piety" Tir. 11; ol is mor for
n-gaire F'el. Epil. 382; Gen. sen
gaire Hy. 2, es {im Dienste von
3Iariae Sohn zu sein tcar das
.Signum pietatis, in dem er geboren
rvurde): Dat. iarna gaire Fei
1 Prol. 225; Wb. 28^, 24; Äcc. ibid. 19.
I laroiriu magis pius SG. 40''
{Z-\ 275).
600
gorta
1. g-oirt hittcr, scharf; ,,sour, i
bitter, sah-' O'R.; aciclus Ir. Gl. 687.
— S(j. Nom. gffitli goirt FA. 26; i
p. 191, 14; te».e..laii-goirt p. 191, 13; (
ro-goirt u; p. 190, ao? Fl Nom.
goetha . . gorti p. 190, 28. — Adv.
CO u-guilet CO serb-goirt p. 191, 23.
2. goirt gierig? greedy O'R. —
Sg. Noi7i. cü goirt p. 41, 10 ; na ml)
saithech na rub goirt Fei. p. LXXXV
(„let him not he sour" St.).
goiste Schlinge; gaisdc a gin, '
trap, snare O'R — Sg. Dat. und
Acc. ho goistiu i. dobort goiste ]
imma bragait fadesin Gl. zu suspen- \
dio Ml. 23'', 10; ro forbai a bethaid i
6 gasti SMart. 20 {„hcdter"\
g-oite s. g-oeta.
g-oith-lach Sumpf. — Sg. Dat.
hin goithliu'h fudumaiu in . . pro- \
funda pahide Ml. 3oc, 3.
g-öithlaehde paluster SG. 541' l
[Z-\ 31).
g-ol Klage, Klagen, Weinen;
i. der {Thräne) Corm. p. 23; (/Dav.
Gl. p. 94. — Sg. Nom. ni ro an
y- gol nä crith Lg. 16; gol mo mathar-
sa in so TBF. p. 148, 24; Gen. ro j
thöcbatar . . a n-gäiri guil TE. 15
Eg. ; Acc. la gol SC. 37, 22 ; atnagat
a "n-gol 00 dul üad TBF. p. 148, 32
{„they give forth tlieir lament");
/'TV\^ PI. Nom. zu lesen arcöemsat guil
\j{J^ J^fl. 5, 16? — Vgl. guilim.
-^ g-ol-g-aire -F Klageruf, Klage;
„loud rveeping" Corm. Tr. p. 84.
— Sg. Nom. golgairi thruag p.
190, ig; is de atä golgaire ban
Side la äes ciuil bErend TBF.
p. 148, 34; Acc. fri guba oeus fri
golgaire FA. 30; co cualatar ni a
n-golgaire for Cruacbnaib TBF.
p. 148, 19; 24; Fl. Nom. na gäre
ocus na golgaire FA. 29.
g-oll blind; i. caoch O'Don.
Supipl.; gonais Lucbet GoU ina rose
cor mili a suil conid de rod lil
Goll de CCn. 5; Sg. Voc. a siriti
leth-guill FB. 67 [vgl. SC. 5).
gollaim II ich blende. — Pass.
Praes. sec. Sg. 3 no gollad a rose
SC. 5.
gol-traig-e die traurige, Wei-
nen (gol) erregende Musik;
golltraige i. adhband trirccli imc-
fuilnge gol Corm. Tr. ]>. 89, On
the Mann. III p. 214 %m.d 220 ff.\
goltraide TBF. p. 142, 3. — Per-
.'■■oiiiflclrf (Idltraiges als ein mythi-
xrlnr Uurfner TBF. p. 140, 29. —
Vgl. gcü-traige und süan-traige.
g'Oiig'arar SC. 27 lies congarar.
gouim I ich veriounde, tödtc.
— Praes. Sg. 3 gonaid söeru SC.
17, 4; — Perf. Sg. 3 uos "gegoin-
seom uli iar u-üair ro brisiset fir
fer fair LU. p. 64», 33; geguin
LU. p. 701). 11; geoguin LU. p.
65b, 5; geogain LU. p. 19^, 1; 70'',
16; 40 ; 72^, 23; 77a, 29; 77b, 10; 13;
17; 81b, 11; p/. 5 gegnatar Frl.
Mai 19; gegnait-som LU. j). 'J3b, a6.
— S-praet. Sg. 3 gonais CCn. 5. —
Fut. See. Sg. 1 cid cend öir no
beth fair nan genaiud-seo oc guin
mo bräthar LU. p. 20», 32; Pl. 3
dorn gentais SC. 34, le. — Pass.
Praes. Sg. 3 cid na gonair . . in se-
gond sa LU. p. 20», 29; is diguin
dorn gonar imäib ibid. 25 — Fut.
Sg. 3 ni gonfaithcr TJiree Rom. p.
32, 15. — Praet. Sg. 3 vgl. gaet.
— Part. s. goeta, goite. — Inf
guin. — Vgl. imm-gonim.
grop-chöel dünn am Maule,
Beiwort von Pferden. — PI. Nom.
gopchüil_p. 310, 15; guipchiiil FB. 45
(gobcaeil Eg.).
gror i. tine (Feuer) O'Dav. p. 95.
gorith s. g-uirim.
1. g-orrn blaii. — Sg. Nom. brat
gorm FB. 47 ; tibri gorm SC. 37, 10 ;
Dat. iarna brechtrad di gurm
FA. 11; PI. Nom. da malaigh . .
dub-gormma schwarzhlau TE. 4.
— Comp OS. da n-grüad gorm-gela
cröderca blauweiss FB. 51; p. 310, 35;
a grüadi gorm-chorcrai Lg. 4, 4;
gai gorm-riiad p. 310, 39.
2. g'orm i. urdairc O'Dav. Gl.
p. 94.
g'ormac „adopted-son" Fei.
p. ^CLXVIII.
g-ort Garten, Feld; segcs Z'\
68. — Sg. Dat. inua gort Hy 5, 30;
p. 41, 37. — Vgl. fer-gort, lub-gort.
g"orta Hunger, Hungersnoth;
Gl. zu adamiia Hy. 1, a; ocbt et
^ ^ Vi ^Ä^ ^ /^«-^
ffortacli
60]
gorte Kälte und Ilumjcr Z-. lOOU
(„angustia et fames''). — Dat. at-
bel ar (kht et gorti ich werde sterben
vor Kälte und Hunger Wh. lOd
{Z'^. lOOG^; Acc. dia soerad ar in
gorta sein Lat. Hy. VI Pref. („fa-
mine").
g-ortach f,ime1ieii^ Tr. GL 620.
g'ossa s. grus.
g-ot, god hlaesus Ir. Gl. 603.
Vgl. guite.
g-oth a spear O'JS.; On the Mann.
III Index; co n-goth-gräiu Lg. 18, -ze
/Lc. Eg. ' "
g-othnat, gothnada „little'darts"
On the Man)t. II jx oOl.
1. grM N. Liebe; love, charity
O'Gr.; gradh amor Ir. Gl. 1081;
cartoit {„charity") a caritate i.
grad Corm. p. 3G. — Sg. Noni. iu
ro-grad . . dorat do Coinculaind
SC. 44; a n-grad ocus ammiad
p. 130, 28 ; is gräd do mocalla mo
grad-sae ocus mo sct'cc TE. 9 Eg.-.,
Acc. dobretha Bi'iau . . grad do Cboin-
culainu FB. GG: laigi fri ban-gTcäd
SC 30: ceu serc cen gräd De accu
FA 27 LBr. — ScM. '2-2, 7 viel-
leicht zu lesen am-gradh n-glan
(blosse Eeimformel)? vgl. angradh
hatred, animosity OK. — Compos.
gormac grafl-suaircc do Sil rig „a
lovinq-cfentle adopted son" Fei.
p. CLXVIII.
2. grjid K. Bang , S tufe ; gradus,
ordo Z'^. 223; taibrim gräd for
nech ich ordiniere. — Gen. fer
graid „a man of rank" Hy. 2 Praef. ;
ses gräid „men ordained" FA. 28;
Lat. atomriug . . niurt gräd biruphin
Hy. 7, 7? Dat. und Acc. ui taibre
gräd for necb con feser a inruccus
den gräd sin Wh. 29a, 94; Acc. ar
mad i^ectbad inti for a taibre gräd
lenit a pecthe dindi dobeir a n-gräd
ibid 25; PI. Nom. nöi n-gräd nime
sieben Stufen des Himmels FA. 4
(nöi n-graid iiJr. ) : Dat. fri grädaib
nime FA. 9; dia dul fo gi-adaib
„to go into Orders" Hy. 2 Praef.;
bui "i n-grädbuib ri hErind TE.
20 Eg.; Acc. tarmideocatär a n-
gräda FA. 28.
grädach liebend, geliebt;
loving, belovcd OB. — Sg. Nom.
caeirnchcli gniducb TE. 20 Eg.
gfrafaiid Wettrennen. — Sg.
Nom. in grafaiid ro fersam Fei.
Epil. 73 [Jhe race"); Gen. iar cur
grafaind fo tri FB. 66 Eg.; PI.
Nom. a aigbe i. a graifne ech
Corm. Transl. p. 115 magh; Gen.
iar cor grapband doib FB. 66.
g'raig' N. eine He er de von
Pferden, Pferde; Corm. Tr.p.SH;
groigh equitium Ir. Gl. 742. —
Sg. Nom. graig n-gabor SC. 33, 14;
riadu curach ocus graig ibid. 31, 12?
Dat. a samail di graig 37, e; Acc.
fria graig 31, 15-, PI. Nom. grega
Corm. Tr. l. c; Acc. co ro scäil
na cairpthiu ocus na gregu Three
Hom. p. 22, 24 („the horses").
gräiu deformity, loathing,
abhorrence OB. — Sg. Nom. co
m-bad möti a gräiu ocas a ecla
ocas a uruad ocas a uruamain in
cach cath On the Mann. III p. 424;
Dat. ar grain ocus greit ocus gais-
ced FB. 93; re üatb-gräin na gäre
LTJ. p. 77b, 35; ri üatb-gräin mo
guusi ibid. p. 123b, iq_
gäeth-gräin Lg. 18, 26, goth-gräin
Eg.J^e. ? -^ -- -- ^
"T. grainne s. graniia.
2. graiiine Spitze? S. 112.
grsin = lat. granum. — PI. Nom.
grän eorna FB. 63; dofuaircitis inna
grän la arsidi SG. ISi^ (contere-
bantur grana apud veteres Z^. 883\
grau-inuue „sloes" Corm. Tr.
p. 85.
g-rauua, graiule hässlich; grana
teter Gild. Lor. Gl. 64, granna ibid.
Gl. 78. — Sg. Nom. granna FB. 37;
laecb liath mör for-gränua iScM . 13;
FB. 37 Eg.; bä iiathmar ocus bä
granni FB. 91; graimii FB. 81
Tgranda Eg.) ; Gen. do nige in chlaim
granai TJiree Hom. p. 80, 15; F. inna
briad gräuna pyrae dirae LHy.
fo. 6 b (Goid.^ p. 65); Acc. gnim
n-granni n-garg Lfh 5, 21 (grandjt
Xc.^ gi-anna Fg.); co n-acca demun
n-gT«na SMart. 30; PI. Nom. gran-
dai truces LHy. fo. 8 a.
granue, graiuue granulum
i Wb. 13^= {Z-\ 274).
602
do
^ (C . . ..^ das Kind sehne .-L(hl L. i PI.
2t.K,ite. «j2~i£ ^/^A^
CO
rairet ocus
V, .. ■ sreim u bit, a
ffraut cach li'ath iio find ach
Corm. p. 11 crontsailc.
grraphaiul s. urafand.
S-räta exccUent, noble 0' R.
— Sg. Nom. in tuisich oglach side
coem gr«tto p. 144, n.
gre hair, für O'JR.; „greliath
[iraij hairs" ibid.; in niong gaesi-
tech greliath FB. 37 Eq.^ On the
Mann. III jj. 93.
srebaiiolia FB. 37 E(f.?
1. g-reeh i. cnu („a nut") Corm.
Transl. p. 90.
2. grecli Schrei? vgl. greachd
.''"'^san oiitcry O'B. — Sg. Acc. lasan
. ^ J greich Xa. 1 £'(L (screich L. Lc.).
J-' g^rechaim II ich schreie? —
'in
'0 n-grechat j3.
/SV/. 3 ro grech
inorscl CfB.;
srubän mara no greim buccella Ir.
Gl. 144
irre i mm N. Kraft, Gedeihen?
s. unter gei'ait. — Sg. Nom. air
dan immart greim ä aite 311. li^, 14?
Dat. hon gremmaim srithin Gl. zu
e.xserto vigore Ml. 31«, is; Acc. düs
in ros gab greim inni ro herbad
duit p. 40, 26 {„to Icnoio whether
tliat which hath heen enlrusted to
thee hath profited" Three Hom.
p. 63); gebid a cainduthracht greim
n-oilithir doib icow chomdid „their
good will availeth them tvith the Lord
as apilgrimage" T]i,reeHom. p. 94, 31.
CO ro greis s. g-risaim.
1. firreit a champion, warri-
or O'B. — Sg. Nom. greit rig
FB. 4(j ; con-greit rig „white cham-
pion of the hing" Fcl. .Tun. 17
{Gl. i. anroth).
2. greit FB. 93?
greitli dress, ornament O'B.
gr^n? Sg. Gen. secht meöir cech-
tar a da läm co n-gabäil ingni se-
baic CO forgabäil ingne griuin ar
cach n-äi fo leith diib-sin LU.
p. 81a, 21 [in der Beschreibung von
Cuehulinn''s Aussehen).
greiid Backenbart; i. gruaid-
finn, i. find n-gruaide Corm. Transl.
p. 90; Gen. ro-griude i. fesög
(7Dai\ p. 80 des.
grennaeh „l ong-ha ir c d, brist-
l]j" O'R.; fesöc grennacli findfad
iiath Corm. p. 11 crontsaile.
1. gress, „greas any artificial
war Je in the execution of tvltich
trade or art is requirecl" O'Don.
Siippl.; Kunstgriff (That, Hand-
lung)-, Kunsttcerk {Stickerei, Mcde-
rei); „greis needlework, embroidery,
flne clothes, furniiure" O'B. — Sg.
Nom. und PI. Acc. Göibniu goba
faciebat hastas fri teora gresa ocns
ha feth in gres dedinach, dognid
tra Luctine na cranna fri teora
snassa ocus ba feith in snass de-
dinach Corm. ]). 32 nescoit („by
three actions" Stokes, vgl. „profes-
sor of the three neiv designs [gres-
sa]" On the Mann. III p. 42, d. i.
„temper ing, polishing, and ichet-
ting" ibid. Index); Dat. ar üres-
saii) gal SP. II 7? Cairncch iloel
scribnid Ciaram, isiside ro scrib
in scribenn amra i. himirche Cia-
xain cona hil-g?'essaib ocus maraid
beos in lebar sin i Saigir i^eZ.^j.LXII.
2. gress, „greis i. orgain, an
attack, surprise" (SB. — Sg.
Nom. cach gres cach enechruice is
for cintaib treisi atä ,,every attack,
every {verbcd) insult is among {the)
offences of three days' {stay)" Corm.
Transl. p. 66 enech-ruice [Sench. 31. ■,
Gen. Airi echta in t-Aengus Gabu-
aidech ac digail greisi ceniuil a
tuathaib Luigne „a fumily quarrel"
Sench. 31. III p. 82; Acc. cen gres
cen ruci FA. 35 {„without redde-
ning, without blushing" Stokes);
PI. Acc. arfich a n-gressu FB. 23;
döeme ammör-gressa ocus ammör-
aurgala ibid. 11; dofich a gressa
cen' adall fine aco On the Mann.
III p. 518; Sc3I. 22, 8. — Vgl.
enech-gris.
do gres, do gress contimio,
sem.per Z'^. 611; do ghres alioays,
for ever, for qood O'Don. Supxd.;
do gres FB.^ ^\ 10; 55; 62; 80;
87; 89; 93; FA. 6; 17; 26; 30;
SC. 2; TE. 2 Eg.; p. 131, 13; CC.
lEg.; Oss. II 1; 10; conna ro chom-
B()3
raictis do gres damit sie nie wieder
zusammen kämen SC. 48; do bitli-
grcs für immer, ewiij SC. 33, 21.
gressach forticäJtrend; fri fo-
R-nam i>ressich foigde Ml). 31b, 21;
gresaich Gl. zu {tempus) continuum
Ml. 32a, 2.
gressaeht Beizen, Antreiben.
— Dat. gabaid in t-aisüVe for
gressacht iu erluma „the doorkeeper
began incitinq the patron saint"
Fei. p. CXVli. — V(il. grisaim.
grian F. Sonne; sol Z'^. 241:
Ir. Gl. 973; Apollo ibid. 952. —
Sq. Nom. in grian Hy. 2, 5«; 59;
FA. 10; SC. 33, 18 ; FB. 19; in
grian tind töidlech Hij. 4, 2; hi
funend grian wo die Sonne unter-
(feht SC. 33, 13; Gen. for deslem
grene Hy. 5. 34; soilse g7-eue Hy.
7, 18 ; FA. 11; turgabail na greine
Corm. p. 42 trogein; ic taurcbäil
na greni im Aufgang der Sonne
TE. Ki Eg.\ iar fuinud n-grene
nach Somiennntergang FB. 80;
Dat. cona grein SP. III 2; ar liir
ocus grian FB. 52 [ein Schtvur)?
Acc. frissin n-grein TE. 3 Eg.;
nem im grein SP. IV 3. — Com-
pos. la in grian-tairismi sin „the
day of the solstice is iliat" Fei.
p. CVI.
g-riaiiäii Söller; „an upper ro-
om" Goid.'^ p. 19; temair in tige
i. grianan Corm. p. 42. — Sg.
Nom. in grianän jj. 130, 23; 2ü;
FB. 3; 25; Dat. asa grianän |3.
131, 2; ina grianän FB. IG; 44;
SC. 45, 5; Acc. a grianän n-glainidi
p. 132, 13; CO grianan SC. 44, 4.
griauda sonnig. — Sg. Nom.
is gnse grianna gelfini FB. 68, 21;
Acc. lasin suidi n-grianda SC. 40.
grian-maiue blackberries Corm.
Transl. p. 85 greth.
gril) s. grip.
gril), gribh griffin (fB.; ba
luathither lochait iar forgarmain no
grib dia ned no seig do a,iL Corm.
p. 3(j, 45 {„quicker than . . a griffin
to its nest").
1. griml, grinn lovely, ele-
gant, pleasant O'B. — Sg. Nom.
grind imma äig FB. 50 ; p. 310, 25 ;
sassr/fZ n-grind „fine satisfaction"
Fei. p. LXV; gäbud grind LU.
p. II4I), 28 (Siab. Concnl.); Gen.
d'icc in rig ro-grind „to heal the
very comely king" Fei. p. XXXVI 41 ;
Acc. dar gruaid n-griun „orer a
comely cheek" Ir. Gl. 39; Voc. a
gloinn-grinn TE. 10, 11 V
2. griud s. fld-g-rind, vgl. grindc.
1. ^rinne, ceit-grinne' fino Gl.
zu nectar SG. 122^ (i. e. primi-
tiae vini Z'^. 308); ceigrindi foilci
nectar Ir. Gl 1045. Vgl. „ceid-
ghrinneacht ripeness of age" O'B.
2. griune Bündel; a bündle of
sticks, fasces O'Don. Suppl.; on
grinde („from the faggot") Gl. zu
fasce {Corm. 2}. 77 fascud), grinnib
Gl. zu fascibus Goid.'^ p. 31. Vgl.
grinnen, 2. grind.
grinuen, PI. Acc. grinnenu Gl.
zu fas ciolas 311. 10 r {Z-\ 274).
Vgl. 2. grinne, 2. grind.
griuniud leos i. dibad soillsi i.
coindle („extinction of light")
Corm. p. 27 leos.
grip, grib swift, quick (/E.
— Adv. CO gribb „qtiickly" Fei.
p. CLXXXV.
gripe F. speed; is mor a gripe
ocus a luas dotliet JRev. Celt.lllp. 183.
gris fire, embers O'Don. Suppl.
— Comp OS. itchonnairc-seom iiad
gris-taitnem na n-arm n-glanörda
üas chind cethri cöiced n-Erend re
funiud nell na nöna LU. p. TT^, 28.
grisach, griosacli burning embers
O'B. — Sg. Gen. a n-urtlaige do
grisaig ina casslaib ocus ni ro loiscc
in tene eat Fei. p. XXXII 26.
grisaim II ich feuere an, trei-
be an; I incite O^B. — Praet. Sg. .3
CO ro greis ina aghaid coin rögeir
Three Hom. p. 18, 10. — Pass.
Praet. Sg. 5 0 ro greised on rath
diada „when he was urged by the
Divine Grace" TJiree Hom. p. 92, 34.
— Inf. Dat. iarnä grisad dond araid
nachdem der WagenJenker ihn an-
gespornt hatte FB. 43; Acc. gabais
fri grisad Cuind ocus oc a imder-
cad CCn. 4; dia gi-isedh gruad On
the Mann. III p. 514, vgl. gruaidhe
gris ibid.p. 515 {„cheek reddening").
frrith
604
rn-cnomram
gritli Geschrei , Lärm, greath
noise, und grith a shout O'R. —
Sfi. Gen. CO n-delmaim a n-grethai
Fei. Frol. 154; Acc. corralsat grith
mör ScM. 18; PI. Nom. lith fris-
cuirther gretba Fei. Jan. 25, Gl.
i. fricuirther ceill [oenaige ocus
cluichi, Batvl.] no gairo LBr. —
S. arm-grith; dollotär i n-armgrith
ccthri cöiced£rend im rennaib asleg
ocus a n-arm fodessin LU. p. 71^, 37.
griuiu s. grell.
gromma, groma i. aer (,,satire")
Corm. p. 86.
grüad X. Wange; griiaidh gena
Ir. Gl. 39. — Sg. Nom. is dath sion
# . . cech grüad p. 132, 25; in gruad
i mar in fuil IjCf. j,;, Gert, corcair . .
samail grüadi Labrada SC. 31, 4;
•»l^sian a grüadi gormchorcrai^i^L-^i-ii
PI. Dat. dona gruadib gems Gilcl
Lor. (7/. 114; maxillis ibid. Gl. 124;
Du. Nom. da u-grüad gormgela
eröderca FB. 51; p. 310, 35; da
"Jf- grüad chorcra Lg. .18^ lai cuirrc
ina cörr auröcbala a dbd gruad
„roundcr thnn a lifting-crane his
two cheeTcs" Corm. p. 3(3 prüll; Gen.
i cechtar a da grüad SC. 37, 9; a
da ghrüad TE. 4 Eg.
ü-ruamda acer Ir. Gl. 384 und
10IJ5.
gruc „ivrinJcle" Corm. Tr.p. S7.
g-nicänacli runzelig FB. 37.
grruth eurds O'R. — Sg. Gen.
du chuncliid grotha ocus imme
Three Hom. p. 10, 4 (L: Gl. 784);
Ace. conid annsin dorigne Patraic
in gruth ocus in n-imm don shnechta
ibid. c.
g\i- s. g-ö.
guaire i. uasal („noble") Corm.
Transl. p. Ol.
güal coal CR.; das guail stur-
na (?) Ir. Gl. 273 („the place on
loMch cliarcoal tvas made")\ miach
guaili fri ernna „a sack of coals
for [forging] the irons" On the
Mann. III p. 486; duibith«r gual
FB 31 Eg. — Vgl. folgende Stelle:
Dial m-batar din Ulaid fecht and
i n-Emain Macha la Conchobur oc
ol ind iern-güali. Cet m-brothe
no theiged ind de lind im träth
cacha n(3na. Ba si sin öl n-güala
issi no fired Ultu uli in öen sist.
No clistis errid Ulad for süanemnaib
tarsnu on dorus diarailiu isin tig i
n-Emain LU. p. 121^, 7.
g-üala F. Schulter; Corm. p. 1
asgland. — Sg. Nom. güalaind fri
güalaind FB. 53 (Form des Acc.):.
ibid. 29 Eg. ; Gen. co halt na gua-
land Corm. p. 17, 10 (usque ad
jnncturam humeri Z^. 265); Dat.
for güaluind Conchob«;r FB. 5;
gaibthi ar güalaind SC. 14; Acc.
a güalaind SC. 30, 3; 36; ro saiged
a güalaind for cach leth p. 131, 17;
FB. 86 Eg. ; Du. Nom. a dlia güa-
luinn TE. 4, Eg.\ Gen. cechtar mo
da güaland SC. 4; frie glend a da
gualann FB. 37 Eg.
guallocht, ar cech guallocht
Hy. 6, 8, Gl. i. ar cäch locht göa
[..against every sin-of-falsity^').
giias peril, danger O'R. —
Sg. Nom. is nau tholl diant oslinn
guas SP. IV 1.
giiasacht M. Gefahr. — Dat.
a n-guasacht in p>ericulo Gild. Lor.
Gl. 6; Acc. ar cech guasacht Hy.
6, 3 (ar cech n-guasacht Fr.); 24;
cona ru aigsetar guasacht so dass
sie Iceine Gefahr fürchteten Ml. 35c, 4;
PI. Acc. 0 fogebed popttZ Israel . .
guassachtu möra „great dangers''
Three Hom. p. 92, 29.
g'uasim Hy. 6, 3 ich laufe Ge-
fahr?
guba Seufzer, Klage; suspi-
ria i. osnad Corm. Tr. p. 89. —
Sg. Nom. ferthair a guba CC. i LU.:
CO ro hagtha a guba TE. 8 LU.;
dignither a aonach gul)ha 3Is. Mat.
p. 473, 21; Dat. on gnbu CC. 5 LU;
iarsan guba mor sin ibid. Eg. ; lana
. . do nuall-guba p)- 191> 24; Acc.
laait . . nuallguba n-de7'mäir estib
FA. 33 LBr. (ferait . . nuallguba
dermar LU); dogniat in guba sin
FA. 34 (in n-guba LBr.); fri guba
ocus fri golgaire FA. 30.
g-übrethach falsch richtend,
von gü-breth. — PI. Nom. brethe-
main gübrethaig FA. 27; 29.
g-ü-chomram betrügerischer
Wettkampf SC. 2.
6Uo
ftute
g-iule, guitle F. Bitte, Bitten,
Inf. zu gudim; precatio Z'-. 247;
guidhe oratio Ir. Gl. bTO, suppli-
catio 893. — Sg. Nom. ro ratha . .
du gude Hy. 2, 50 ; ro erthar in
guidi se Hij. 1, 39; Dat. dia guidi
;^^*~7lam-sa sie für mich zu bitten LaA2\
oc a gude Gl. zu Hy. '6, ü.
g-u(iiiu, ;?ui(lim III ich bitte.
— Fr lies. Sy. 1 nod guidiu i. not
guidim Hy. 5, 17; Fl. 1 guidniit do
Patraicc Hy. 4, 7; Gl. zu Hy. 1, 5.
— Ferf. Sy. 1 rot gäd-sa Wh. 27(1
{roqavi te Z'^. 448); ro gad dorn rig
Fei p. LXIII; Sg. 3 ro gäid ail-
gais di Hy. 5, 49 [Gl. i. ro guid);
SC. 36: ro das gaid Hy. 5, 35 {Gl.
i. ro gudestari; rel. gade ibid. 49
Fr.; Fl. 3 gadatar Hy. 2, 17. —
Fraet. Sg. 3 ro guid, Dep. ro gu-
dcstar s. oben. — I\it. Sg. 1 guid-
fet-su Dia Three Hom. p. 76, 20. —
Inf. gude.
jf »uil La 5. i£i s. g-ol.
g'uilim III ich -weine, beklage;
I tceep, cry, beicail O'B. — Fraes.
Fl. 3 connuallat ocus co n-guilet
p. 191, 23 — Vgl. gol.
guille F. Blindheit SC. 5. —
S. goll.
g-uin N. Wnyide, Verwunden,
Tödten, Inf. zu, gonim; a n-guiu
rulnus Z^. 233. — Sg. Nom. guin
Fiachna Ly. 5, I6 Ea.:^ 10^ Gen.
gae gona^eisc s. unter gai; Acc.
ferais echt n-dochlfe n-dobail guiu
Fiachaig LU. p. 191', 2; ar guin
Hy. 6, 24; ar loscud ar badud ar
guin Hy. 7, 51; cen guin duine
»Seil/. IG: Fl. Acc. gona Gl. zu
Hy. 5, Go
g-uipchiül FB. 46 s. g'op-chöel.
g'uirim ich erhitze, erwärme,
brenne; goraim I heat, ivarm O'B.
— Fraes. Sg. 3 rel. is ^rian gures
riched nöeb .,that ivarms holy hea-
ren Goid.'^ p. 180 {vgl. Fei. p. CY).
— Conj. Sg. 3 ma gorith loch cith
ine chuis nu ine laim Cam. (si urit
loctim vel in ejus pede vel in ejus
manu, sc. morbus, Z^. 1005). —
Fraes. der Gewohnheit Sg. 3 tine
)^
na loisgenn ocus nos goirenn ffDav.
p. 95 gor {Feutr). — Fass. Fraes.
Sg. 3 in tan nonu guirther-ni Gl.
zu quando ignimur intus Tur.
Gl. 11)6. — Inf. brossna crinaig
do tabairt diar n-gorad Corm. Tr.
p. 19 l)rossnai (Vit. Trip.).
guirin pustula Ir. Gl. 255,
von 1. gur.
guite, guide dumbness O'R.,
von got.
g°ull)a rostrum; Sg. Hut. don
gulbain rostro Gild. Lor. Gl. 106.
g'ulban, gulpuu „beule'' Gl. zu
OS turturis Tur. Gl. 34.
g-ulbiiech geschnäbelt, Fl.
Nom. mila gera gulbuecha LU.
p. 1141», IG.
1. g-ur Eiter, pus. — Sy. Dat.
cnoec lan do lindchro ocus gur
eine Beide voll tvässriyen Blutes
und Eiter Corm. p. 32 nescoit; no
mhebdais srotha do ghur l)ren ibid.
p. 36 prüU.
2. g'iir i. leir no calma O'Dav.
p. 95.
g'üre, Acc. la güri na n-idan
„with the soreness of the pangs"
TBE. p. 140, 32.
g-iis „iveight,force, strength''
<J R. — Sg. Nom. diglach a gus
SC. 18, 4; gus fland ferge ScM. 15
{rothe Kraft des Zornes?); Fl. Acc.
manraid gossa SC. 18 \rgl. FB. i^?: lo'^?
gfu-scel a false story O'Don.
Sujjpl.
gusinniud jj. 140, 25, spätere und
schlechte Schreibweise für cusindiu
bis heute, s. iudiu.
gusmar strony, power fu l OB.
— Sg. Nom. bat gusnaar im naim-
tiu SC. 26.
gutagaii' Corm. p. 25 imbas fo-
rosnai, für cotagair, s. con-garim.
g'uth M. Stimme, Wort; vox
Z^. 238 und 981. — Sg. Nom. mo
guth SC. 29, 22; a guth a gses
FB. oU: Acc. atchi'iala . . guth iud
aingil FA. 31.
g'ute, g-utte (für guthide) voca-
lis Z\ 979: Fl. Acc. cen guttai
ibid.
606
H
li hiläet nicht den eigentlichen 1 Miitel- und Nev,- Irischen grain-
Änlaut echt irischer Wörter, es ! maiisch iicref/eU, vgl. Wi. Gr. § 107.
tritt häufig vor rocnJi^chen Anlaiii, heretecdii haereticns Hg. 7, li.
U7id dieser Gebrauch crsdieiiii iui liii'upliiu Cherubim Hy. 7, 7.
i. Abkürzung für klön.
-i Fron, suffixum, s. e S. 510
Col. 2, S. 513 Col. 1.
1. 1, lü Fron, ea, eam, s. e
8. 509, Col. 1.
2. i, lii immoiiiiiiah' Defmiuiia-
tirp.nl il:<l Z-. :ir.] ; wird mit dem
Arldul rerhintdni. s. uüi; dem
Substantiv nachgestellt, oft mit fol-
gendem siu: lasiu screich i sin
tsd" La^^ iu leth hi sin p. 40, 2s; in
^ tanhi ba gabud Ai Hy. 5, 83; ani
hi sin FB. 78; tri brathair dam
din na hi aili die andern sind
meine drei Brüder TB. ly. 178, 25.
Vgl. fib. —
i, i u-, Fraep. mit Dat. und Acc,
in,; in Z'^. G24; oft hi, besonders
wenn das n als solches geschumn-
den ist; vor pronominalen Elemen-
ten inn; in der spätem Sprache a,
a n- {p. 19, 38; p. 41, 36; 48, 23;
a mordäil FA. 32 LBr.\ — Der
Nasal erhalten vor Vocalen: i
iJL- n-oen 16 La. 11: ScM. 1 ; i n-air-
^ thiur CG. 4 LUa i n-imdai CC. 6
LU.\ \ n-Ere SC. 2; i n-airicul 16;
i n-öe 33, 22; i n-uchtu FB. 23; i
n-irgalaib 29; i n-oeuach 66; i n-
hErind ScM. 1; i n-hiresaib Hy.
4r- 7, 14; vor Media: i m-liui La. 1 8. 22 ;
SC. 10; 14; i m-bethu 14; i m-bratli
Hy. 4. 8; i n-dinnib Hy. 2, 2s; i
n-dea;aid TE. 12; i n-diäid (indiäid)
FB.^16; 71; Hy. 5, 52; i n-gabthib
y I'ff Wj lii n-genmnai Hy. 1, 19;
hi n-gnimaib Hy. 7, le; assimi-
lirt folgendem m n 1 r {die Doppel-
consonanz ist nicht immer geschrie-
•jf" ben): immaig, immach La. Üj TE.
4 Eq.; FA. 7; immodön FB. 88;
inndch baliu FB. 56; f'C. 2 Eg \
inna ^(Z^^ «ow SC. 34, 1; illind
75. 131, 35; illia Oss. I 1; illige
SC. 29, 13; illuag FB. 89; illius
i/?/. 7, 56; illethu i?^/. 2, 33; illai-
thiu Hy. 2, 52; FA. 2; illeth 5;
14; illcäim 19; irra bamniar SC. 34, 5;
FB. 43; 54; irriched Hy. 5, 105;
irrotaigib FA. 14; irrechtaib 33;
irreir n-Ail. FB. 16; hi maig p.
144, 7; a muig p. 41, 36; hi lusc
SC. 37, u; i liss Lg^, i rabe :?^
TjE;. 9 Eg.\ hi rict""~^rT43, 4; p.
48, 23; lüo/tZ aitc/t durch Assi-
milation verloren vor s: issuan
SC. 29, 5; issudiu FB. 20; hi sudiu
CC. 1; ÄC. 2; hi Sleib FB. 31;
i sirc SC. 23; ferner geschivun-
den vor Tennis und f: iccruadaib
FB. 29; hiccilicc i?;/. 4, 11; hi
crich p. 21, 29; hi cri'i FB. 24; hi
cailtib 35; hi Cruachnaib 46; hi
comfocus FB. 36; i persaind jj.
40, 17; hi praiceptaib Hy. 7, 13; i
primdorus FA. 14; hi tarfas ^9.
132, 12; hi Temraig SC. 21; hl--
talla FB. 9; hi taib 31; 45; hi tir
47; 79; hi tuhnain 64; hi tech ii'I;
89; i tech FB. 23; i tallastar 55;
hi fi'iar SC. 33, 2; 13; 37, 20; hi
fergort FB. 36; hi farrad 83; i J^
faii Lg. 12; i fos SC. 29, 6; ind
vor Voccüen: ind Emiiin CC. 1 Eg.\
ind airthmr CC. 4 Eg.\ ind ulbroig
p. 140, 20? ind äib FB. 24? in v^or
cach: in cach coire ScM. 1: Oss. 11 10;
SC. 37, 17; FB. Ib; Hij. 7, eo; er,
in vor dem Fron. 2)oss. l'ar: Sc3I. 9.
— Mit dem Artikel verschmolzen,
Sg. Dat. issiii, issind, isin, isind:
issin t-situ TE. 3 Eg.: issin t-sid 5;
Issin gemrud Lg. 7j; issind rigthig »T
FB. 12; isinTnth^S'a 1; 10; 22;
GOT
Sc3I. 5\ Oss. I 13; FB. 47; 88;
|6d^ isiiul taichthi Lg. 11; IG; isindarna
^ leith FB. 28; isin t-siuliu 81: 8G:
durch Apocope entsteht sin, sind:
sind inbiur p. 131, 13; sin maig
Oss. II 9; sin dig p. 131, 30; sin
tig FB. 25; sin card äC. 33, 3;
sin t-sid 21; sin fergort FB. 40;
sin matin 79; Acc. M. F. issin n-,
isin n-: issin less ScM. 5; issin
tech TE. 9 Eg.\ isin m-bruidin
ibid. 1; 5; isin n-airdig jo. 131, 0;
,5C. 15; F5. 54; isin luriga SC. 15;
mit Apocope: sin carpat äC. G;
Neutr. issa n-, isa n-: isa tech
i). 144, 8; TK 12; ÄC. lU; FB.
17; 79; 88; mi^ Unterdrüchumj
des a: is tech ScM. 15; cZiVse «f?t-
ifv«?e Accusativform mit dem Dat.
des Nomens verbunden (vgl. isind
leith araill FB. 28): iss tig p.
\ ^144, 6; Lg. Ij 7; ScM. 6; ÄC. 16;
^ 33, 7; 3l, ig; iJ. 309, 33; fil is tir
FA. 5 (isin tir LBr.); p. 132, 1;
is tress Oss. I 3 ; umgekehrt issind leth
TE. Ü Eg.; PI. Bat. isnaib Z\ 216;
mii der Form des Acc: isna fle-
daib FB. 56; J'^. 6; 29; 30. —
Mit Pronomen personale, 1. Sg.
inninm Hy. 7. 54; innium-sa SC. 6;
PI. inniinn Hy. 4, 5; 8, 1; 2. Sq.
innnt-sü TE. 8 LU.\ 3. Sg. Dat.
M. und N. indid, F. indi, Acc.
M. und N. ind, F. inte Z'^. 334,
335 ; im Mittelirischen werden diese
Formen nicht mehr streng aus ein-
ander gehalten : Dat. F. indi Hy. 1, 50
[Gl. i. inte); Acc. M. und N. ind
FA. 5; CC. 3 LU.; FB. 36; inn-
TE. 18; ind /«r den Dat. p. 21, 30;
Acc. F. inti F^. 31 ; für den Dat.
Sc3I. 1; 9; FB. 2\ p. 309, 37; inte
Gl. zu indi iZy. 1, 50; PI. Dat. in-
dib FA. 14; ÄG 16; innib Hy. 2, n :
intib (mit Anlehnung an Acc. intiu)
F^. 2; 14; 29; i^. 309, 3g; inutib
TE. 18; l'A 14 LBr \ 29 iJ5r.;
intib /«)• den Acc. FA. 30; J-Cc.
intiu Z*. 335. — Miit Pronomen
possessivum, 1. Sg. imm aire
"X^ ^,7- 17,, 47; im degaid iZ;/. 7, 53;
)^J^ im farrad X/(/. 6; 17, 5o: p. 145, 7;
SP. II 8; i-*/. innar n-doch»in p.
310, 12; 57^ II ü: inar n-imchomnic
»SV;M. 15; 2. Sq. it amsir
7; 17: 7: CC. b Fg.; SC. 2
FB. 74; 7/?/. 2, r,i; hit fiadnaisi
SC. 25: 26; FB. 17; at La. b. 17
^.; P?. in far n-Ultaib Sc3L 9;
5. Sg. M. F. N. inna hiim Sc3L 19;
Ca 2; SC. 11; Z'^iJ. 8; 9; 16; 21;
24; 25; 27; SP. II 7; Hy. 5, ic;
48; es; 90; ina thiir Lg. lb\ TE. 2
LU.; 12; p. 131, 17; SC. 11, «; 24;
jP£. 16; 24; 62; 70; 74; 37; mit
Apocopte: na farrad TE. 12; na
leitb deiss SC. 33, 9; na ucht
FB. 77; na dochwm FB. 28; na
feie Oss. III 6; na bethaid FA. 32;
PI. ina n-airiucht FA. 4; 15; inal-
lamaib 16; 26; FB. 7; ina sessom
Lg. 15; CC. 1 Eg.; SC. 24; mit
Ap ocope: na lämaib FB. 13;
i^^. 26. —
Gebrauch, 1) aw/' t^te Frage
wo mit Dativ, rein räumlich a)
beim Verbum sein: ro boi i n-hErind
ScM. 1; SC. 1; 3; co m-batar i
n-iuis mara Lg. 13; ScM. 5; i>.
131, 1; CC. 3; i>'6'.9; 10; 22; 31;
J'S. 20; 21; 24; 25; 44; 59; 81;
83; 86; 88; SP. II 5; p. 21, 30;
blas im farrad-sa Xq. 6 j TE. 2 LU.;
FB. 83; bi timchuairt na scule
se Hy. 1, 40; a m-büi . . immaig
Lg. 9; p. 144, 7; bätar . . oc 61 i
taig t'eidlimthi Lg.l: ni rabe isin
bith SC. 1; 17; "7^27; Hy. 1, 46;
cein bai hi colaind FA. 3; iss im
tir ata p. 145, 7; is i liss fo leith
ro.alt Lcr 6.; Sc3L 19; ata is taig
it farrad'T^r'L: 12; SC. 16; 33, 21;
FB. 46; 88; it e fil innut-so TE.
8 LU.; 11 Eg.;p. 144, 20; 0.s.s. 1 13;
ni fil cuit do nach ailiu innium-sa
SC. 6; b) hei anderen Verben: sia-
sair i n-ailt Hy. 5, 1; dessid issind
imdäi SC. 30; 7^7^. 21; 84; 91; ro
suidigset . . isind faichthi Lg. 11:
CO n-gabsat i n-ditbrub ibi'd; CC.
3 LU.; CO ro an a chend i fertais
ScM. 19; Lg. 1/i; SC. 39; 0 ro
genar issin t-Aid 77','. 5 Fg.; ni
chotlu . . im Vvxn Lg. 17, üi; 77(/. 2, 27;
CO frith immedüu lach Hy. 5, 72; 80;
»S'cM. 14; CC 2 i>/.; T-'Ji. 47; con-
na facabtais . . hi talam CC. 1; TE.
i 8 Fg.: SC. 37. 11: Hy 2. 10; con-
608
rotacht . . a tech sin . . i n-Diin R.
FB. 1; 2; ardoutacht i m-Maig
Goil Hy. 5. 73 ; scarais . . a forbrat
i taig Hy. 5, 34; scurid . . na eochu
isind fergort FB. 39; 79; bäidfid
..illind jj. 131, 35; FB. G9; O.ss.
II 9; Hy. 5, 20; FB. L:9; isi asibed
isin dig ^j. 131, 30; doficli riiitheu
serci ina dreich j). 310, 36; con-
clechtaim-se cairmteoracht . . i n-
dolgib FB. 35; a m-brethngud iu-
ndch balia aili FB. 5G; IG; co n-
accatar tri cöecto imdad is tig
SC. 16; imraidi . . ina menmaiii
2). 144, 29; FB. 88; adfet In scelaib
Hy. 2, 1; atchithi bi fisib 14; scri-
piiidb . . inntib TE. 18; ba tair . .
inna gort Hy. 5, 30; ]}. 309, 37;
Hy. 5, 16; SC. 26; c) auch ohne
Verhum im Anschluss an ein Sub-
stantiv: oc SabuU hi Mag Inis hi
crich Ulad p. 21, 29; ScM. 1; 20;
TE. 1; FB. 31; SC. 21; ogum ilHa
ein Oyam auf einem Steine Oss. 1 1 ;
Gonchobar . . inna charput CC. 1;
SC. 24; Hy. 5, 25; 52; 84; p. 10, 38;
scian inna läim ein Messer in .sei-
ner Hand ScM. 15; TE. 3 Ey.-
p. 131, 17; p. 140, 20; Oss. III 2;
SC. IG; 33, 22; 40; FB. 20; 47;
55; 56; 77; 91; p. 309, 36; Sc31.
1; 5; FB. 28; SC. 33, 9; usci na
farrad TE. 12 ; di . . mainib it sel-
bae FB. 74; mo denus i n-däil mnä
SC. 42; missi . . isin tress Oss. I 9;
tricha treten . . ina täib Oss. III 5; e;
FB. 91; a menma ina n-dulemain
FA. 7; suan hi fat SC. 30, 10 {oder
Äec.?). —
2) Bei Zeithestimmungen: it am-
^<.y sir Lg. 5, li.9Ji^CC. 2; issin gemrud
V Lg" 7; i^^. 9; isind aidchi sin
FB. 89; 91; Hy 2, 64; isin dedoil
na maitne FB. 87; sin maiin 19;
illü estechta Muri FA. 2; i n-oen
>v' -V 16 Lg. nj_16j ScM. 5;FA.2;_ 24 ;
i n-oen uair Sc3I. 1 ; i n-oenfecht
^ Ul- lUl bi fe''ht sa SC. 35 ; FB. 53. —
3)1« me/w oder iveniger über-
tragner Weise, zur Bezeichnung
eines Zustandst bai ri . . i n-aird-
rigc TE. 1 Eg.\ atä . . isin deilb
p. 132, 12; fil it riebt SC. 14; 34, e;
FB. 24: 75; p. 143, 4; F^l. 13;
itat i foilse 5; bäi . . i fognam
Hy. 2, 5; ro bä-sa i n-imsnim ■
ScM. 4; CC.ILU.- SC. 45; 29, r>;
tarusair . . bi sirgalur TE. 7 Eg. ;
OS adart fir i sirc SC. 23; 24; bai
lanumain i n-elluch p. 144, 5; ni
raga ass . . i m-bethu SC. 14; nir
bo cian i n-iruaidiu di TE. 12 Eg. ;
ro böi bi tairngire FB. 83; ni biad
i fos SC. 29, 6; 44, 3; FB. 79; hi
cutrummus fri öcu JJlad 62; böihi
comfociis dö 36; Hy. 7, 40; SC. 45, is;
i socraidi labrait SC. 38, 9 ; Hy. 7, s ;
inna fiadna«se coraiii ea p. 43, i4:
SC. 25; 45; i to_ssuch Xg. I4j; i cind -A^
hXiadna am Ende eines Jahres
ScM. 2; TE. 17; SC. 39; ro böi
bi ciund tened FB. 92; i n-degaid
alaili hinter dem andern TE. 12;
ragaid..it diäid SC. 20; 46; FB.
70; 71; hi sudiu hierbei CC. 1;
SC. 2; conid ina labrad atgenatar
so dass an seiner Sprache sie ihn
erkannten FB. 25. — Nach O'Don.
Gr. p. 291 auch „for, in recom-
pense for" : cacb bidba ina chinta M
do neoch no fnasnabad cäin Corm. fl
p. 30, 0 („every criminal for Ms m
crime [shall he given] to Mm ivhose
laiv he shall have outraged" Transl.
p. 112); is it chin Ld. 5, 17;. ^O; ^^
FB. 38; dobher sin dibh . . acht go
d-tugaidh sibh eiric damh am athair
vorausgesetzt dass ihr mir Busi^e
gebt für ineinen Vater Torr. Dh.
p. 112, 2. —
4) Be^niidcrs Idiownii^ch ist die
Verbind im y mit dnii I'ron. pos-
sessiviuH lutd folgcjidcin Substan-
tiv zur Bezeichnung eines Zustands :
batar . . ina sessom sie waren in
ihrem Stehen = sie befanden sich
stehend, they were standing La. 15; ")(
FB. 92; batar .. ina siiidib La. 15: -X
atraig . . inna sesam er erhob sich
in sein Stehen {also icohl Acc.?) =
er erhob sicJt, so dass er stand
SC. 11; CO m-bai . . na chotlath so
dass er in seinein Schlafen war
TE. 12 Eg.\ cein ro m-böi ina
bethaid FB. 79; mäd ina släinti
ind fir SC. 10; bätar . . ina terchom-
ruc SC. 24; ina n-dib n-airechtaib
FA. 4: 12; tri cressa ina ra(')rthim-
G09
chell FA. 8; 9; 10; tiagait inna
rith iii ihrem Laufen = laufend
FA. 29; tauic . . cliuice ina chotlud
zu ihm, loährend er schlief p. 19, 3g;
ibid ina öendig FB. G2; co n-accai
^ in lanamain ina cotlud La. 12:
SC. 11, s; CO n-acca in scäilfer . .
ina dochuni FB. 37; co fuarusa
he . . ina siidi 33, 3; co m-batar ina
lini so dass sie in ihrer Linie
standen = in einer Linie FB. 65 ;
is amlaid . . atä in rigsudi sin inna
cbathalr chumtachta es ist so dass
dieser Tliron ist: in seinem üher-
detcJifeii Stuld = ivie ein überdachter
Stuhl FA. 7, ebenso in cathir . . ina
fil in rigsudi sin 11, vgl. „tä se 'n
a easbog, he is a hishop. literally,
he is in his bishop; tä Criost 'n a
Dhia agus 'n a dhuine Christ God
and man"' O'Don. Gr. p. 291. —
5) Auf die Frage wohin mit
Accusativ, a) bei Verben der
Bewegung: regmait-ni . . i tfr
jlf n-aile Lg. 10; L'B. 20; dochuaid
..issin tech TE. 9 Eg.\ SC. 32;
uocho dechaid biad n-Ereud inna
beölu FB. 79; 85; TE. 12; lotar
iud CC. 3 Lü.\ Luid . . himmach
p. 144, s; TE. 12 Eg.\ FB. 54;
luid . . is tir SC. 35; doUotar isin
tecli FB. 25 ; 58 ; lotir . . hi cend
in brogo CC. 2; lotar i m-breith
Conebobair CC. 7 LU.\ teit . . sin
carpat SC. 6; FB. 88; imtheit i
n-äg SC. 37. 17; ni thaet imm aire
^ J><7- 17, ^: tänic isa tech SC. 10; IG;
tancatar . . na doch^tm FB. 28; tisad
issa tech FB. 21 ; 17 ; tic-som . .
immach ScM. 5; corrici ina cröes
FB. 86; tair..imm däil-si TE. 11
Eg.; p. 144, »; FB. 7; tiagait..
isin n-insi SC. 15; FB. 55; 62; 79;
dul isa tech FB. 20; 5'C'. 39; Hg.
5, 90; cichsed . . lii tech FB. 23;
no thathiged . . sin tech 63 ; ro leb-
laing ind 36; 86; 88; mosetlaun . .
:K— immach Lg. 9; co riacM a dirgi . .
inna cetua HB. 28; ro soich a las-
sar i n-ardde FA. 17; co torchair
isin n-airdig p. 131, 5; tatbarla
inna broiud CC. 5; FB. 65; talla-
star i n-öenglaic FB. 82; tuargaib
i u-aurchomair FB. 25; 85; ni
leictitis . . isa tech FB. 3 ; 25 ; LgA'y. -^
donarlaic isin fraech Sc3I. 2(); fos-
rolaic . . isin morchute n-isel Hy.
2, 38; focherd Ailill i serg de l'E.
6 jLi7.; ro laad ina chend p. 310, 37;
SC. 38, 1; ro lä..i socht ScM. 3;
nos cuir 1 n-arda FB. 64; ro chuir
. . hi fergort FB. 36; 77; ructha . .
isin m-bruidin ScM. 1 ; 5 ; iarua
breth . . inn TE. 19; doberar in cath
i n-dorus ind liss Sc3L 18; FB.
40; 63; 72; do tabairt .. immach
TE. 20; do thabairt inna m-bossän
SC. 2; isserZ dorn beir i n-anrichtt
TE. 9, s; SC. 45, 20; ro gab sein
inna läim ScM. 8; 16; SC. 7; FB.
82; 87; gebid . . ina beolo ScM. 17;
couadragaib inna munteras Lg. 11; ^
ron snädat annoebitge hi fiaith nime
Hy. 5, 92; ro süig a folt inna chend
FB. 27; soit a n-ecin . . i toltanche
FA. 23; fointir . . hi tri FB. 63;
commebaid hi tri Hy. 5, 7«; do
ronsat orcuin i tir m-Bretau jj. 17, is;
b) ohne Verbum der Bewegung auf
die Frage wohin, wozu, gegen
wen: co n-accatar Conall . . is tech
sie sahen C. in das Haus (kommen)
ScM. 15; FB. 89; 91; cid fechaj-
siu issind leth TE. 6 Eg.; a di
läim tria dercsedluch allenith im-
mach TE. 4 Eg.; tricha traiged i
n-airdi FB. 2; p. 309, 33; tüs dia
mnäi . . hi tech n-oil FB. 89 ; conid
ruca lat . . hi comartha m-breithe
zum Zeichen FB. 59; secht cumala
di ör . . illiiag in gnima zum Lohn,
als Lohn FB 89; SC. 45, 10; inna
tinnscra TE. 5 Eej. ; ro chausat . .
brechta . . ina ngid SC. 48; FB. 69;
bätar ind fir se hi cend Vlad SC. 22 ;
dobag it cend gegen dich FB. 74. —
6) Vertauschung der Casus, a) der
Dativ des Nomens statt des Accu-
sativs: luid .. issa sudiu FB. 83;
focherd a suilchor issin tig p. 144, 16;
tolluid . . ammaig FB. 21; 82; 88;
91; dul i n-gabthib Ui. \2\ dia ^f
n-dechaid sair hi tirib Sclthiach
FB. 79; doberat a claidbi ina trii-
allib 74; co tuitet . . isin gieud n-
gaibtech . . i m-brägtib na n-ocht
m-biast FA. 22; ros fodail . . i n-dib
rendaib dec p. 40, 11; durala in
39
iücli
610
tecli ina rdithsechaib FB. 28; b) der
AccKf^afiv statt des Dativs: secht
tellaige inti darin ScM. 1; 9; p.
309. 37; CO m-böi isin n-üriaiian
FB. 44; 110 beth illige SC. 29, 13. —
(!) i, i 11- relativ (jehrancht im
Sitnir roll im. iroli'iii <isf irciter
Xirhl-< als dir rnifarlir rrarjuisition,
iildil dir« der Loaitir drs Relativ-
pronomens, Z"'. o42): in muine i
•V m-bai uhi erat Hy. 2, 48; T,q IS. '(j-^-
TE. 9 LU.- 10; 13 Eg.VSC. 10;
30; FB. 63; 64; 80; FA. 6; isin
aii'icul irrabi FB. 54; 91; i rabe
TE. 9 Fg.; 15; don tig hi fail
SC. 33, g; FA. 4; in troscud itäi
ScM. 3; sech inis hi ta SC. 31, 12; i«;
hi fi'iar SC. 33, 2; 13; ba sen gaire
i n-genair Hij. 2, 68; in dealb i
tan<c' TE. 15 Fg.; isin deilb hi
tarfas j). 132, 12; mod nad iiiod i
n-desid inna siidiu FB. 84; in da-
bach . . i tet SC. 36 ; FB. 91 ; dabach
hi talla FB. 9; 91; böi . . dia far-
singi in tigc i tallastär FB. 55 =
CO tallastär . . inn ibid. Eg. ; beson-
ders häufig nach einem Ausdruck
für Ort: CO airm i m-böi SC. 14;-
33; CO airm irro chloth Hy. 5, 70;
airm i n-dom facca ScM. 10; cisi
airm hi tä SC. 31; cairm i cuala
Hy. 5, 24; äit i m-biat FA. 34;
bale irrabe da ivo er ivar FB. 43;
TE. 19 Eg.\ SC. 34, 5; bale itaat
ScM. 6; asin baiin hi tairised
FB. 88; bali i teigtis Oss. I 1; mit
der Negation verbunden inna:
tech inna fera flechod SP. III 5;
SC. 34, 1. — Es findet sich auch
die Form in vor ro: cia tir in ro
reccad aroile p. 17, 23; in magin
in ro artraig FB. 39 (a tnarcoib
Eg.)\ ferner die Form ina n- (für
das einfache i n-): mara möra . .
ina m-bi . . aittreb diabail FA. 80.
iiU'li, ich s. 3. e6; löd-sa irricht
laich. Gl. i. bratän, LU. p. 161', 39,
ZK hsril iacliV
inchtaini ich schreie auf; I
yrll, linirl OR. — Fraes. Sg. 3 co
n-cchta Gl. zu quod conqemiscit,
scimus Wb. 4a (Z''. 434); PI 3 rel.
a n-iai'htaito Gl. zn, ingemescentes
Ml ChA. — Pnii f. Sij. 3 corro iaclit
FB. 39 Eg.\ iachtais ibid. LU. —
Fut. PI. 3 iachtfaitit LU. p. 126, 5.
iachtiirack s. iclitarach.
lad ach a workbag On the Mann.
III p. 114; i. tiagh O'Don. Suppl.
iadaim II ich schliesse. —
Praes. Sg. 3 iadaid . . in lebor FA.
33; iadaid a da glaicc immä brä-
git FB. 86; is en immo n-iada säs
SP. IV 1; faiceb in less n-oibela,
is mo non iada TBE. p. 156, 11;
PI. 3 iadait . .in comla FB. 21; ni
ladat iubaili for etechtu ail SC. 25.
— Fut. Sg. 3 forsa n-iadfa FA. 34.
— Pass. Praes. Scf. 3 mani iatar
a tcch friü FB. 21.'— Praet. Sg. 3
cris Mobi ni ro iadad im Ina Goid.'^
p. 104, 1. — Inf. Dat. oc ä iadad
SC. 33, 4.
1. iall a flock, herd (JB. —
PI. Dat. eiir iallaib ban l)uägnithi
LU. p. 124ii, 18; Acc. fri ialia ciai'a
Hy. 5, 91 {Gl. i. fri denina i. elta
dnba demonioriim).
2. iall F. Riemen; thong OB. —
Sg. Dat. ro sgaoil . . mac an chnill
[Name eines Hundes) da heill Torr.
Dh. f. 182; PI. Dat. ar fertsib ocns
iallaib ocus fithisib ocus folomnaib
don charpat sin LU. p. 80», 2fi.
iallachraiul Sandale. — PI.
Nom. iallacranda orda imbc SMurt.
34; Gen. imghait a iallacrand de
ihid. 11; Acc. no benad a n-ialla-
cranda dia manchr///y Three ITom.
p. 122, 18.
ian Gefäss; a miig, a small
wooden t^essel CDon. Sujypl. —
PI. Nom. ena p. 311, 30; Dat. ar
ni bitis hoe for enail) hi ti'is Corm.
p. 15 dabach.
iar s. an-iar, iar-thüaid, siar.
iar n- Praep. mit Dat. nach;
post Z'^. p. 642; der Nasal erhalten
vorVocal lond Media: iar n-imthecht
La. 17, 3i): ScM. 21, 11; j>. 131, 25; ^
FÄ. 20; SC. 37, 2; FB. 11; 66; 80;
p. 309, 34; iar m-bräth FA. 27;
FB. 47; 70; 89; jj. 42, 5; iar n-dith
SC. 21; FB. 71; iar n-gabail TE. 2;
p. 311, 2g; iar gnäis p. 132, 27. —
31 it dem Artikel verbunden: ia,v-
sin lind CC. 5 LU.; iarsind faid-
cho L(i. 15; iarsin t-Äligi ScM. 1; ^
611
lar-faigjim
iarsan ijiilta CC. 5 E(i.: rfil. iarsiii-
(li. — I\fif Proii. pcysoinde selten,
indem für post (icn-öluilick i n-degaid
oder i ii-diaid (icbraucld wird; vom
erweiterten Stamm iarm-: 3. Sg.
iarma SC. 1; iarinu-sin TE. 5 Ep.
— Blit Fron. 2^osseHsirnm: 3. S(i.
j^ M. iarna chomairle Li/. 13; FB. 48 ;
^ F. iarna cül £/y 15; VA'. 18; FA. 2^5;
FB. 'J ; iV. njl. iarnabarach ; Fl.
iarna n-urd FA. 4; Fi?. 77; FB. 9.
— JfiY Pro», demonstrativ um:
i'ar sin darauf, darnach ScM. 4;
TiJ. 2 Fi/.; CC. 4 iC/.; F^. 7;
17; 18; 21; 23; 24; 31; 33; FB.
r?(-4; 18; 40; 89; iar sein i^^U^; iar
sain j3. 132, c; iar sudiu darauf,
darnach FB. 5; 16; 54; 55; 56;
siiidiu Hij. 5, 27; 79; CC. 4 LU.;
FB. 82; iar sudi FB. 25; 27; 39;
iar sodain FB. 11; 82. — 3Iit Ajm-
cope ar n-: cach ingnad ar n-üair
SC. 30, 7; da cech budin ar n-uair
FA. 9 LBr. (ar üair LU.)\ sid ar
n-öl SC. 30, 11 ; is mertan ar n-
Jf" ecomlond ibid. 9? ar sin Zg. 12,
-V-(iarsin Lc.y. arnabärach L(i. 19
s. iarnabarach. —
Gehrauch , 1) »loc/t, &ez Zeitbe-
stimmungen: fescur iar n-öenuch
Fidgai SC. 37, 2; iar samfuin TE.
6 Eg.; FB. 80; SC. 1; iar m-biuüd
FB. 47; 89; Hy. 2, 63 ; 4, 11; 5, 20;
CC. 5 Eg.; iar fugiuU brätha F.4.
14; 27; 22; iar n-dith Conaire SC. 21 ;
FB. 50; p. 310, 25; iar trommi öil
nach der Schivere des Trinkens
FB. 17; 71; 91; p. 132, 27; ocus
mo riar iarmu-sin TE. 5 Eg.\ 13 LU.\
bodb iar n-araib for a slicht ScM.
21, 11; sid ar n-61 SC. 30, n; iar
sin, iar sudiu, iar sodaiu darauf,
darnach, s. oben; iar tain später,
^ darauf (ivörtl. nach Zeit) Ln. 5, 12;
TE. 3 E(i.; 5; 8; 14; 2?. 131. s;
132, 4; SC'. 38; FB. 38; 39; 69; 78;
iar aim SC. 33, 5 ; ar n-üair SC 30, 7
.s. ör; s. iarnabarach. —
2) Häufig mit einem Nom. acti-
onis oder Infinitiv: iar tochaim
•jt-^ci. 17. 2; iar tochaithem na fleidiu
Temriich TE. 7 Fg.: iar cuairt
"X^chaiilc Lg. 17, 43; iar n-imthecht
'iJf- dar t'eda Fäl Lg. 11. 39: j:>. 142, ]4:
iar n-gabail rign nach Antritt der
Königsherrschaft 'TE. 2; p. 311, 2G;
CO ränic Emain Macha iar facbail
a ech mit Zurücklassung seiner
Pferde FB. 38; 39; oft muss man
im Deutschen einen Satz mit nach-
dem bilden: iar closin imacallma
na m-ban nachdem .sie den Wett-
streit der Fraueti qehört hatten
FB. 25; FA. 21; 23"; 20; FB. 59;
89; p. 42, 5; . . ro follsig aingel in
choimtechta do anmain Adomnän
iar tascnam flatha nime nachdem
sie in das Himmelreich gekommen
war FA. 31; loenn das Subject des
Infinitivs im Hauptsatze nicht ent-
Judten ist, so folgt es nach mit do:
iar feis di la Kochaid nachdem sie
mit E. geschlafen hatte TE. G LU.;
iar tichtain dö asind loch nachdem
er aus dem See gekommen war
FB. 31; iar n-imchossäit Conaill . .
dö FB. 11; 43; 66; 69; 70; 77;
der Inf. muss passivisch gefasst
tverden: atä dabach .. iarna linad
do fin acneta nachdem es mit aus-
gezeichnetem Weine gefüllt ivorden
war FB. 9; atät cöic fichit bargen
. .iarna fuine tria mil ibid.; 77. —
3) nach, im Sinne von lat. se-
cundum: iar n-urd der Reihe nach
FB. 66; FA. 4; FB. 80; &xüal
ität iar fir der Walirheit gemäss
FA. 6; TE. 9, 2g; iarna chomairle
nach seinem Beschlüsse Lg. 13: ;^^
stiall archapur he iar n-ichhw ocus
tugi slinded iar n-iiachtwr jx 309, 34.
4) nach, räumlich: ro cumrig-
the alläma iarna cül ihre Hände
ivurden auf ihren Rücken gebunden
Zv.f/. 15; iar cül Conchobair hinter C. ^
ScM. 20, vgl. cül; dolnid . . ina thur
iarsind faidche Lei. 15; in fer do j^
theiged iarsin t-sligi ScM. 1; ic
techtiar fraechrud Mide siar ScM. 20;
iarsin lind CC. 5.
iaräilliu TE. 4 Fg.?
iarair s. iarrair.
iaraiid Eisen; iarund ferrum Ir.
Gl. 790; Onav. p. 99 iurnd. — Sg.
Gen. CO süstaib iariud FB. 48. —
Vgl. iarn.
iardoe faton (TR., s. iarroe. ■ j\
iar-faigiiu, larma-faig-iin 1 ich ''^^^^^'„h'w ,
39* C<(6i^'p.'^-^
612
frage. — Praes. Sg. 3 ni ed iarma-
foich-som SG. WS'' {non hoc quaerit
ipse Z'^. 876); iarmiföich LJJ. p.
24'i, 20 ; PI. 3 ro iarfaiget Hy. 4
Praef. {präterital). — T-praet. Sg. 1
ro iarfacht in gäith do Eennen ich
fragte B. nacJi dem Winde LU.
p. 113a, 22; 25; 3 ro iarfacht de
fragte ihn p. 40, is; FB. 39 Eg.;
riarfact Wb. 2^ {Z'K 455, 875.;
iarmifoacht LU. p. 61», 24; iarmi-
fouct . . sgelu do Briccri p. 145, 2.
— S-praet. Sg. 3 co ro iavfaig araile
don scoil Cholman Hy. 1 Praef. :,
Hy. 4 Praef. \ ro fiarfuigh TE. 19;
14 Eg.\ ro fiarfaid p. 42, 9; iar-
faigis dö FB. 39 (iarfacht Eg.);
iarfaigis aris in fer cetna LU.
p. 25b, 37; iarfoidis FB. 38 Eg. —
"^ S-fut. PL 3 iarfassat Lg,_^^ 13^
(iarfaigs£at Eg.l mil nnvldragj icher
Einführung' des M'iir:cl(insli(iits).
— Fut. sec. Sg. 3 am«/ bid iiech
iarmid oised do-sum Ml. 32 », 5. —
Pass. Praes. sec. Sg. 3 cid iar-
fachta SP. V 5. — Praet. Sg. 3
cid rot larfaigedh TE. 13 Fg.? —
Inf. iarfigid F. inquisitio Wb. 26^
[Z^. 875); Gen. inna iarfaichtheo
inquisitionis Ml. 35«, 29; Dat. do
iarfaigid do ihn zu fragen Lat.
Htj. II Pref. {Goid:' p. 94); Acc.
frisin 11-iarfaigid Gl. zu adversum
. . inquisitionem Ml. 20»^, 9.
iargiiö anguish CJDon. Gr.
p. 104.
iariu- die eriveiterte Form von
iar n-, Z^. 875.
iarma-foich, iarmi-fouet s. iar-
faigfim.
iariuairt ScM. 3, 15?
iarinart consequence, issue
of an affair O'B.
iarm-eirg-e „nocturns, also
calleä medönaidche, one oftUe eight,
canonical hours (pr im, teirt, inedönläi
oder etsruth, nöin, fescor, coimi^leit,
tiugnair) Three Hom. Index; ma-
tins, morning prayer O'B. —
Gen. oro benad clocc iairmergi Three
Hom.p. 124, 0 {„thebell for nocturn").
iarmoraclit J*'. Verfolgen, Su-
chen; oco iarmoracht TBF. p.
152, 13; Aid. Chonch. 25.
iarm-ua pronepos Z'^ 876.
iai'ii Eisen, vgl. iarann; iarn
{,,iron") i. iart in nortmannica
liugua Corm. Tr. p. 92. — Sg.
Gen. hiairn Z"^. 52 {Incant. SG.,
Z-K 949). — Lat. do iurn atlegtha
s. unter fiiathbröc. — Compos. ar
cech n-iarn-bas Gl. zu ar cech
n-ernbas Hy. 6, 14; s. iarn-döit,
iern-güali.
iarnabärach am andern Mor-
gen, Tags darauf; ianiabarach
p. 45, 2; 48, 25; Hy. 4 Praef.; at-
ragat iarom matain muich iarna-
barach FB. 64; dollotar iar sin
sin raatin arnabärach 79; arraba-
rach Lat. Hy. VII Pref.; araba-
rach FB. 58 ; cusarnabärach bis zum
andern Morgen ibid.; „ar na mhärach
on the morrow" O'Don. Gr. p. 265.
Wenn an got. maurgins Morgen
erinnert werden darf, wäre larna
märach die ursprüngliche Schreib-
weise, wörtl. post ejus mane, d. i.
postridie ejus diei, vgl. unter iar n-.
iarnaide eisern; Ir. Gl. 608. —
PL Nom. clöthi iarnaide p. 191, 15;
Lat. CO flescaib iarnaidib FA. 15.
iaruda eisern. — Du. Nom.
dia n-droch . . iarnda FB. 50.
iarn-döit gauntlet On tlce
Mann. III p. 97. — PL Lat. do
iarndötib ScM. 22, 9.
iarom, iarum Adv. darauf,
dann {desselben Stammes loie das
in der Composition auftretende
iarm-); iarum postea Z'^. 613; steht
Hy. 5, 78 am Anfang eines Halb-
verses; iarum Hy. 2, 31 (i. iar sein,
näml. nach dem Singen); 5, 34; 5i ; 78;
FA. 34; ScM. 5; 6; 17; TE. 5 Fg.;
12] CC.2 Fg.; 3; 4; 5; 6;jp. 142, 13;
p. 144, 12; 29; 145, 2; 8; 13; iaram
TE. 8 Fg.; p. 143, 4; 5. In LU.
vorwiegend iarom: FA. 3; 16; 22;
31; 32; SC. 3; 5; 6; 7; 8; du.s.w.;
FB. 8; 10; 28; 42; 43; 55; 59; -
62; 64; 66; 70; 75; 77; sehr oft
ist die zweite Silbe abgekürzt ge-
schrieben, z^JB. Lg.l; 16; FB. 1; ^^ '
7; 8; 13; iarom iar sudi dann
darauf FB. 27; 65; iarum iarsin j
TE. 5 Fg.; iar sudiu da» iarom
FB. 60. In abgeschio ächter Be-
613
ibim
(Icnfiinfi hczcicliiK't faroin riiicii
blossen Furtschritt in. der liedc,
wie loiser dann, z. B. FA. 4, 11,
15, 25, und 'Wechselt daher mit tra,
din. An folgenden Stellen hat LU.
iarom, LBr. tra: FA. 4; 7; 9; 15;
18; 20; 21; 24; 25; 27; 28; 33; 34;
LBr. din: FA. 15; 34; LU. din, Ey.
iarum: CC. 6. — FA. 16 bezeichnet
iarom.. iai'om einen Gegensatz [LBr.
immorro).
iarraioi ich suche, begehre;
I ask, seeJc, search for Ö'li. —
Praes. Sg. 3 rel. „is mör au t-ion-
gna liom-sa", ar Gräiiine, „nach
d'Oisin iarras P'ionn mise" Torr.
Dh. p. 48. — Inf. Dat. d'iarraidh
ask 0'T>on. Gr. p. 203; d'iarraidh
a mnae TE. 17; 18; boi . . qc a
hiarraid fo hErinn acht ni fiiair
Corm. p. 37, is; mor fer ro böi
com iarraid SC. 44, 7; oc iarrat^^
mnd . . dö TE. 2 Eg.
iarrair, iarair Suchen, Be-
gehren, gleichbedeutend mit iar-
raid, Inf. zu iarraim. — Dat. cäch
ic ä iarrair SC. 33, 33; ro boi for
iarair na hingene Hg. 4 Praef.;
Acc. CO n-dechos for iarair Etäine
p. 130, 30.
iarröe fatvn, s. iardoe; conid ann
sin atchessa fiad lucht na n-etarnade
comtis aige alta ocus iarröe ina
n-diaid i. Benen Hg. 7 Praef.
hit iarsäla FB. 17 at thy heels?
rgl. sdl.
larshidi toeil (iar mit dem Dat.
Sg. ran inti); postqiiam Z'^. 714;
iarsindi foriiigenai do cet/jartreb
p. 17, 33; Gl. zu Hy. 2, 29; iarsinni
TE. 6 Eg.
lartaigre Nachkommen seh a ft,
Kindeskinder; posterity, descen-
dants O'R. — Sg. Gen. tue sen
setig do thusmed chloiude ocus
iartaige er nahm eine Frau um
Kinder und Nachkommenschaft zu
erzeugen LBr. p. 113'^ 19; meraid
CO dea iartaige Hy. 2, 20, Gl. i. co
brath {vgl. „iardaighe the last of a
famihj" O'Don. Suppl.?)\ Acc. da
hliadain boi lacoft i n-Egept ar
oen re chloind ocus re iartaige
LBr. p. 116b, 55.
lartiiiii posf frinpHs, poslea,
lies iar tain.
larthar der westliche Theil,
der Westen. — Sg. Gen. do ard-
ecnaid iarthair domain des Westens
der Welt FA. 3; 4; Iaj. 12j Dat. -y
i n-iarthor Mide ScM.'l; 1 n-iarthnr . c ■ a. '
in tire cetna FA. 4; iarthur Lg. 4, 14V %Jc»<.d.<tt, ^ ^ '^>€?/"
au-iarthüaid nordwestlich
Cr. l!)c [Z-\ 612).
iarthiiaiscertach der Nord-
westtvind; erthuaiscertach euro-
aquilo LArdm. 188, b. 2 {Ir. Gl. 305);
PI. Gen. iarthuaiscerddach Gl. zu
etesiarum Cr. SV^ {Z'\ 612).
iariini s. iarom.
iasacht a loan O'Don. Su,ppl.
— Acc. mise fein tug iasacht an
ghaoi dheirg do Torr. Dh. p. 132.
lasc M. Fisch; aesc Gl. zu cla-
xendix SG. 69a. _ Sg. Nom. iasc
mbrec FB. 48: Gen. gae gona eise
s. unter gai; Dat. d'iasc j;. 311, 31.
lascach Fischer, s. u. linaige.
iat sie, s. e VII.
lath Wiese; land, country O'R.
— Sg. Dat. aigi ech i n-iath FB. 50,
p 310, 26? Acc. athechta iath n-
etarmaige FB. 47? ar iath n-Ulad
FB. 22; irrig-iath i. hi ferann ind
rig nemda Gl. zu ir-riched Hy. 5, 105;
PI. Gen. hErind na n-iath SC. 29, iü.
— Comp OS. hErenn iath-maige
„Erin's meadoiv-lands" Hy. 3, 6
[Gl. i. ferand).
il>ar Eibenbaum, Eberesche;
ibhar taxus {„yew") Ir. Gl. 561.
— Sg. Gen. aurscartud derg-ibair
FB. 55; aurscartad dergg-ibair fö
mrechtruncain „a partitioning of
red yew under variegated planeing"
TBE. p. 138, 32; ructha iarom hi
tech n-daracli cüachlete ocus comla
ibair aire i m-batär tri fertraigid
dia tiget LU. p. 19^ ig; cetheora
flescca ib«V TE. 18; Dat. erscar
do derg-ibar p. 309, 33.
ibim I ich trinke. — Praes.
Sg. 3 ni ib Wb. 28»', 24 [non bibit
Z-\ 430); ibid FB. 62 (ibit iZ7.);
rel. ibes Lei. 17. 10 (ipins £//_.); ^
PI. 3 long-äit-som . ocus" ebait TB.
p. 178, 10. — Conj. Sg. 2 dia n-
eba-su län cailig Lat. Hij. XIII
614
idlnici
Pref. — Comp OS. ass-, ess-ibim.
at-ibim.
ic s-. oc.
1. ic Hcilunfj, Heilen. — Sg.
Nom. nirrodchad mo ic-sa TE. 12
LU.\ icc SG. 29, 2; m'ic-sa . . dorn
ü;halar meine Heilung von meiner
Krankheit TE. 9 Eg.; Gen. cen
feib ica SC. 29; cen sirtin a mär-
ica ibid. ; Hat. cen siriud . . d'icc a
carat Conculaind ohne zu suchen
nach Heilung seines Freundes C.
SC. 29, 4; 10; a testä dorn ic-sa
TE. 11 LU.; dia icc don galur
TE. 13 Eg.
2. IC Zahlung, Zahlen. — Sg.
Dat. i n-hicc in t-säraigthe sin tu-
cad Ross Corr do hU Suanaig Fei.
p. LXXXVII {„in compensation for
that outrage").
1. iciiim II ich heile. — Praes.
Sg. 3 iccaid Hij. 2, 31; PI. 3 näd
icat lege TE. 8 LU. ~ Praes. sec.
Sg. 3 da n-iccad wenn ihn heilen
würde SC. 29, 5. — Praet. Sg. 3
ro hie süil ind rig j9. 131, 2s; ros
ic Gl. zu Hy. 5, 39. — Fut. sec.
PI. 3 not icfitis sie ivürden dich
heilen SC. 11, 2. — Pass. Praet.
Sg. 3 CO ro hiccad in chaillec/t
1). 43, i'i; sech rom icad-sa ausser
dass ich geheilt ivorden hin TE.
14 LU. — Inf. s. 1. ic.
2. icaim II ich zahle, gebe,
cntschüdige. — Fut. Sg. 1 diit
icfat ich werde dir gehen SC. 6;
icfat-sa in ein Corm. p. 30, 17;
3 rel. is and sin icfas . . a chom-
mäin . . fri cach n-duni FA. 34. —
Pass. Praes. PI. 3 con riccatar a
seuit frie Tir. 6. — Fut. sec. Sg. 3 not
icfaitliea du ivürdest entschädigt
tverden TE. 9 Fg.? — Inf. s. 2. ic
dot icfa s. ticim.
ich s. 3. eö.
icim I ich komme, s. ricim, ti-
cim. — Fut. sec. Sg. 3 mos u-icfed
Hy. 2, 54 Fr.
ieht i. cinn (?) no cland {„a tribe
or progeny") Corm. Transl. p. 98,
vgl. Eoganacht i. icht cland no cenel
[[. cinel) rochini 0 Eogan Corm. p. 18.
ichtar der untere Theil; lo-
wer part Corm. Transl. p. 97;
ichtar na comladh. .,the loirer part
ofthe door". Gl. sii'lar Ir. Gl. 1U34.
— Sg. Nom. dub a hichtar FA.
21 LBr.; Hat. i n-ichtur aetheris
Cr. 33c (in inferiore parte aetlieris
Z'^. 781); i n-ichtar in mörlocba
Fei. p. LXII 3(;; iar n-ichtw p.
309, 34.
ichtai'ach unten befindlich,
tief unter st, vgl. in-ichtarach; in
t-inne iachtaraeh lien Ir. Gl. 1013;
muchua . . ichtaraig ifirn 2). 191, 29.
icompocatli TE. 10, 8 für oca
n-impocad sich gegenseitig küssend?
1. id est, nach Stokes Eis Ad.
p. 23 enthalten in dian-id cui est,
con-id tit sit, cid quid est, quam-
quam est, id-ön est hoc.
2. id, idh a wreath, collar,
chain O'P., Corm. Transl. p. 9G;
s. unter ferenn ; idh urchumail trica
{i. e. tricae, hindrances), a spance-
ling chain Ir. Gl. 279.
flesc idaitli Corm. p. 21 fe, „a
rod of asp>en", „idhadh the yeio"
Name des Buchstaben i CDon.
Gr. p. XXXII; vgl. fidot.
idal = lat. idolum; idol i. ab
idolo Corm. p. 25. — PI. Ge)i. 0
adrad idal Gl. zu Hy. 2, 18. —
Comp OS. ind idul-taigas faniSG.Gü^
[Z-K 855).
1. idau s. idu.
2. idan treu; faithful Corm.
Transl. p. 94; sincere, pure O'B.;
i. tairise Corm. p. 5 an-idan {„un-
faithful"); i. comlän O'Dav. p. 97.
— Sg. Nom. bid idan a jentu frind
Fei. p. LXI [„pure")\ PI. Nom.
bat idain fri cach reit Gl. zu in
Omnibus fidem bonam ostendentes
Wh. 31«-, 15 [,Z-\ 776).
idata zu 2. idV ro gabastär idata
aurslaicthi a ech ocus a del intlassi
iua desra, ro gabastär essi astuda
a ech ina thuasri LU. p. 79«, 14,
„the ties of loosening" (/B. Croive,
Siab. Concul. p. 424.
idlacliad S. 112 s. idlaicim.
idiacbt F. Abgötterei. — Sg.
Gen. idlachta Hy. 7, 47.
idlaicim, iodlaic, tiodlaic he con-
veyed CDon. Suppl. — Inf. reg-
thair diar n-idlocon TB. p. 180, 12.
idu. ^ 615 -^ ' nLn
irtuii /<'. Treue; ..pnrity" Vel. I
j>. CLXXXV.
iduae „locapon^' Cur in. Tnind.
%). 123 iiith; iodhna i. slcagha uo
arm O'Cl.; iodhna, iuua, i. arma
O'Don. Supiil; PI. Äcc. bruid idnu
t bilden m-bjeth SC. 31, o.
t ^ id-iuii(le ErivartcH, njl. ir-,
* ur-naidc; iodbnaidhe i. unuiidbc
(fDüii. Snppl. — Daf. do idnaidiu
"idön f/rt.s /.s/, iiäinlich, vgl.
1. id; ic^ t\s-^ ^i-llicrl X\ Tlo; (/e-
wöhnlich aliiirJ:in-:l i, /// ^/r;; Hand-
schriften .i.)', /M/(/ .sv///' hinifig (je-
hraucht; voll yescUriehen: äliss Pa-
trice Diibthach im damnse u-epscuip
dia desciplib di Laignib idön fer
soer socheniüil Tir. 11; diibbert
Patrice cumtach du Fiaec, idou
clocc ociis menstir ocus bachall
ociis poolire ibid.-, cdon [„to tvit")
quasi idon i. seyeudum Corm. Tränst,
p. 70.
idpi'aim (aith-od-berim Z". 885) I
offero. — Pracs. Sg. 1 idpraim
p. 40, 39 ; 5 adopuir Tir. 10; hid-
braid sin do dheib hidal Corm.
p. 25 himbas forosnai. — Praet.
Sg. 3 da ro edpair FA. 32 (hid-
pair LBr.). — T-praet. Sg. 3 ado-
part Tir. 4; 13; 15; atröpert ibid. 1.
— Pass. Praet. Sg. 3 co ro cdprad
Lat. Hij. XII Pref.; rö edbrad
Goid.'' p. 84 {Vit. Trip.). — Inf.
edpairt offering Lat. Hy. XII Pref ;
Dat. iarna idpiiirt Tir. 2.
idu Schmerz; iodhana pangs
OB. ; idha i. treghat O'Dav. p. 98.
— Sq. Nom. idu serci oeus idu
eoit TE. 8 LU.; 7 Eg.; PI. Gen.
la güri na n-idan TBE. p. 140, 32;
Acc. böi a bcn fri idna CC. 3 (hid-
nu Eg.)\ cuid dogni idna (JDav. l. c;
Du. Gen. nechtar na da idan TE.
8 LU.
ifferu, iferud = lat. i u f c r n u m.
— Sg. Gen. d'insaigid iftirn I'^J.. 21;
toderuama iftirn EA. 33; p. 11*1, 29;
piau n-iffirnd EA. 33 (if/ru LBr.);
34; ifärd für iffirnd EA. 1; i fu-
domaiu ifiird 28 (ifiVu LBr.); p.
191, 20; iffrmd EA. 2; 3; 19; Acc.
itfornn uatbach (ifferu n-uathachV)
//)/. {), 20: liiffcrd fi'tr liitlVi'iid
EÄ. 2.
CO ii-ig:sed EA. 31 lies eoiiigsod,
für CO n-digsed, s. dccliad.
il viel, vielfältig; multus, vu-
rius Z'^. 238. — Sg. Dat. cosin
taidbse il cum imüta ostensione
Ml. 301', 11; PI Nom. batar ile
Hy. 2, 6; biat imda coicthc ili
2i. 131, 36; cit ili qiiamris sint
multa Wh. 12a {^Z'K 236); Dat. tua-
thaib ilib SC. 19; ar andrib ilib
imdaib SC. 40; 41. — Adv. indil ,
multo Z-^. G08. — Comp OS. (w/?.;)e ^
Z-\ 858) il-ardbe La. 4. s: hit 'il-
chomraicib SC. 26; il-mile ailc viel
tausend andere EA. 32; p. 131, 39;
do il-sliiagaib vielen Schaaren
EB. 71 ; i n-il-rechtail) 75.
ilaig'im III ich verviclfältir/e;
Inf do ilugud SC. 2.
ilaiiigleeh viele Engel besit-
zend. — Sg. Acc. CO rig n-ilaiu-
glech n-uasal Hy. 1, 10.
ilar N. Menge; multitudo, plu-
ralitas Z^. 780, pluralis 985. —
Sg. Nom. ilar fochraice Hg. 7, 52;
ilar min La. 18. 22j ilar m-hrisithar 5f"
m-bläith SC. 30, T2 ; (?c». Illand . .
ilair glond /S'cilf. 21, 21; Dat. co
n-ilur thor ScM. 21, 37; co n-ilur
chia Oss. II 9; co u-ilur gnim
SC. 31, 13; Acc. sech ilar m-ban ^
LCLJ^,^. ^
ilarde manigfalttg. — Sg. Dat.
do mes ilarda SC. 33, 20; PI. Dat.
ar biastaib ilardaib LU. p. 15a, 13.
ilatha, for äthaib ocus ilathaib
EB. 10, for atha for ilatha 35, vgl.
atha, fatha a green pluin, a lawn
O'B.?
ilchrothach vielgestaltig, vgl.
cruth. — Sg. Gen. issi in glan
genmnaid gelgasta dingbäla do rig
ilchrothaig ind ingen sin SC. 42.
ildi'niacli s. ilh'uiach.
ilduthiich vielfarbig, rgl. daih.
— Plur. Gen. coec« ingou illdatbach
SC. 45, u; Du. Nom. da on illda-
thacha CC. 2 Eg.
ildatu 31. Vielheit, vo)i ili.\e;plu-
ralitas Z'^. 804. — Sg. Acc. tair-
birid illatu pian . . dona maccaib -4^
bais EA. 1. ~ ' V_
SvulMW %Sm
<Ä»' J^ z
•^
ilde
616
ilde plnrnlis Z\ 791.
il-furig: s/c'/t viel aiif'hultend?
rfjl. furech. — Sg. Noni. ni bat
iifurig im irad n-echtrand SC. 25.
ill^iiach [für ildänach') viele
Fähigheiten besitzend, vgl. il-
däni multa dona, variac facultates
Z'^. 858; ioUän expert, iolanach in-
genioiis, skilful O'B. — Sg. Nom.
issf alaind illänach SC. 33, 26.
ille hierher; illei, ille huc Z'^.
Gl 3; taii" bic ille komm her ein
Wenig SC. 33, 3o; 32; 37, 19; 44, 11;
täet ille FB. 31 ; tait i, ille Gl. zu
exite as nos Ml. 34a, 1; SC. 29, 2;
atcliiu dar in muir ille ich sehe
über das Meer hierher (lcomm.en)
SC. 45, 15; conna toraig sund ille
dass nicht hierher kommt SC. 29, 20 ;
j). 144, 27; dorus . . ind nime as nesu
ille FA. 15; is 0 sin ille ro hainm-
nigter do Cuchuluinn seitdem wurde
er C. genannt p. 140, ig; FB. 69;
cet cach mil ohoin ille TE. 10, 17
Eg. ; innunn hille huc illucque
Ml. 15c ; tar sonu[ach] desiu .. tar-
sin sonnach ille über die Mather
hinüber . . herüber L U. p. 23^, 21, 23 ;
CO tucsat a m-bu taris illei TBF.
p. 156, 23.
il-MiMas mannigfaltigen Ge-
schmack habend, s. blas. — PI.
Dat. di enaib ocus lubib ilmblasaib
p. 311, 32.
ilugrud s. ilaigim.
ilur aquila Ir. Gl. 197.
im, im- s. unter imm, imb,
imm-, imb-.
im . . im sire . . sire, für imb . .
imb {die Fxagepartikel in und 3. Sg.
Conj. ba von biu) Z'^. 706.
imsiig = lat. imago, Sg. Äcc.
>^ cosmailius ocus bimäigin De p. 170, 9.
MJ imamhar Lj). Is, 1,, EgJ
imbMud (irf''-'''i'ii»'li Ertrin-
ken; Dat. ro ssertha fo ce'toir dia
n-imbädud SMart. 39.
iml)äracli morgen FB. 76; inn
edpairt tucaisiu dam-sa imbüaruch
tue dam nunc Lat. Hg. XII Pref.
{„this morning"); amärach to-mor-
row O'Don. Gr. p. 263. — Vgl.
iai-nabärach.
imbas forosuai der Name eines
Zaubers, der LBr. p. 268>'' (= Corm.
p. 25) so beschrieben tvird: cocnaid
(WO concnä) in fiK mir do charnna
dhergmuice no eben no chaitt ocns
dos beir iarom isin lig for a cbula
na cömlad ocus canaid dicbedul
fair ocus hidbraid sin do dbeib
hidal; ocus gutagair do iarow a
bidalu; ocus nis fadhaib (lies fa-
ghaib) diu iarnamärach ocus do can
bricbta ior a dbi baiss; contagair
beos a dbee bidal chuige ar na
toirmesctha a chodlad immbe; ocns
dos heir a di boiss im a dib lecnib
contuil i süan ocus bith<;r oc a
fhaire ar na ro impä ocus na ro
thairmesca necb co taispentffr dho
cac/i ni immbä m-bi co cend nö-
maide no a dö wo a tri no fot no
mhessedh oc hidbert; ocus ideo
bimbas Aicituv i. di boiss uime i.
bass adiu ocus bass anall im a
leccnib ocus atrogell no atrarpe
tra Patraicc inni sin ocns ar theinm
Isegda i. ro forgell na bud nime
na talman nach sen dos gni uair
is diultad do batbis. — Acc. asbert
iarom Scathach friss iar sin ani
arid böi dia forciund ocus arcä-
chain dö tria imbas forosnai LU.
p. 125^, 9.
imbath i. oician Corm. p. 25.
imbed, immad N. Fülle,
Menge; imbed copia Z'^. 801;
imad multitudo Ir. Gl. 921. — Sg.
Nom. imbed p. 40, 36; immad FB.2^\
p. 310, 42; immud p. 170, 27; Dat.
CO n-immud a pian FA. 21; for
immud a ecna p. 169, s; bäi mär
do immud p. 310, c; co n-immad
ech SC. 42; Acc. ni innisfea necli
. . imad a aingel FA. 9 (immad
LBr.). — Davon immde, imda.
imbel (für imb-bil) der rings-
um laufende Band; imeal an
edge, border O'B. — Sg. Gen. uisce
imill hjmpha Ir. Gl. 69 ; Dat. sciath
argdidi co n-imbiul oir p. 131, is;
Acc. flaith in domaiii cö himbel
„the Prince of the world to the
border" p. 40, 36; co bimel ind etaig
LU. Nenn. 1; PI. Gen. atcblos fö
Erind imbel SC. 37, 13; Dat. co-
na himlib iarnaedib FB. 37 Eg.;
imblin
617
cöica sciath n-arsflido co ii-i'mlil)
TBF. p. laiJ, 17 („with cfhie.s"?).
iiiiMiu, imliu Nabel ;' himhliu
quasi uimbliu ab umbilico Corm.
p. '^4. — Sg. Acc. an immlind u)n-
bilicum Güd. Lor. Gl. '205; com
imlui»i {so die Handschrift^ TE.
10, 12. — Vgl. immlecan.
iml)resau (imb-fresan^i Streit,
Zank. — Sg. Gen. do eitergleod
a imrisnpe FB. 40 Eg.; Dat. da
druith pegcptacdi ro batar oc im-
bresun frimmoysi Wb. 30«=, ifi [in
aJterca>ione Z'^. 55); Acc. adfi'adat
dö . . a n-imresain FB. 75; ani
immä tiulchaibair imresain 89 (im-
reirsi^Vy.); PI. Gen. nall oll-imresau
SC. 41; Acc. imbresna coUuindi
Gl. SU pugnas verborum Wb. 29^, 6.
iinl)resnaim (irab-fresnaim) II
ich ividerstreite, sanlce. —
Praes. Sg. 3 ar imfresna cäch fri
araile denn jeder zankt mit dem
andern Ml). 30«, i5; PI. 3 m im-
bresnat mo gnima frim ort et mo
thogaii'm meine Tliaten streiten
nicht gegen meinen Bang und
meine Berufung Wb. 29(1, 2; do-
naib hi immafresnat Gl. zu infiti-
entibus Ml. 20'^, 0. — Inf. imbre-
san, imresan.
imbri brö FB. 27?
imbrim Umb-berim) I ich fiilire
herum, idiomatische Wendungen:
— claideb for nech Jemanden mit
dem Schwerte bearbeiten, —
fidchill ein Brettspiel spielen,
— mel iornech Jemandem Schande
anthun, mit Acc. einer Person
Jemanden hintergehen {vgl. mi-
imbert), mit reflexivem Pronomen
spielen intr.; imrim I play upon,
work upon 0'I)on. Suppl. — Praes.
Sg. 3 imbe/r cöic deich ubuU öir
SC. 37, 7 : imbeir . . in claideö fuirre
FB. 86. — Conj. PI. 1 inn imberam
lidchiir? LU.p 131^, 20. — Imperat.
Sg. 2 imbir in da mer ata nessam
do lutain it belaib cechtar äi ä leth
führe die zwei Finger . . in deinem
Munde herum Incant. SG. (Z'K 949\
— T-praet. Sg. 1 immä ru bart-sa
in cletin gai bolgse do leir LU.
p. l\i^, 341 .3 conid u-imbert iuua
laini Ily. 5, 64; im na hoonii imda
ru bart fair »SC. 4 ui-rlchr ihmnif
.spielten, aber in iinjirr.-^iiiilichcr
Construction). — l'rml. PI. .'J ro
imbretar ola for cend noem-Brig^e
Thrce Hom. p. 58, 2 („intulerunt").
— li\it. Sg. 1 ni immer acht di
ginll LU. p. 130i>, 40; 2 foretamar
ninmera du ivirst uns nicht hinter-
gehen TBP\ p. 156, 5 {für nin im-
bera). — Pass. Fut. Sg. 3 imher-
thar fidcella dun SC. 3. — Inf.
Gen. cath . . imberta claideb n-derg
SC. 19; Bat. atetba a claideb do
imbert inrvx SC. 5; atagamar . . in
fer d'imbert a ferci iornA 36; co
forgabail ceuele n-imberta gaiscid
TBF. p. 148, 1; do immirt mela
ocus cumachta forni FB. 41; oc
imbert fidchille 61; oc immirt »^.39;
Acc. gaibid , . imbert fidchille TBF.
p. 140, 12.
1. imda Schulter. — Du. Dat.
sciath corcorda co comrod argit co
tüagmilaib öir lias a dib n-imdadaib
LU. p. 1151', 10; p. 310, 41; A.CC.
fithisi öir im caeh n-dual dia fult
coniei dar a da imdai TB.p. 176, 23.
2. imda, imdae F. Lager,
Bett, an keiner der unten stehen-
den Stellen mit mm geschrieben;
iomdha a couch, bed Ö'R. — Sg.
Nom. rig-imdse FB. 2; imdui 55;
j). 309, 35; Gen. ben imtha Gl. zu
pellex SG. 68^; fö chomardus im-
dai Concliobair FB. 3; na imdai
SC. 10; imdcät FB. 25; na himda
SC. 24; inna imda FB. 21 (imdai-
ge Eg.)\ Dat. issind imdäi SC. 30;
i n-imdai CC. 6 LU.: assa imdai
FB. 3; assa imdui 16; assind im-
däi Sc3L 10: FB. 55; assa imd»
2i. 311, 37; nas a imdaid FB. 3;
Acc. immön n-imdai sin p. 310, 3;
PI. Nom. imdada FB. 2; 55; nöi
n-imda p)- ^^09, 32; Gen. coica im-
dad ScM. 5; SC. 16: Dat. üas
imdadaib in tige FB. 2; Du. Nom.
da imdai dec ibid.\ p. 310. 2.
iiiidis SP. II 10?
1. inim, für älteres imb, N.
Butter; im butyrum Ir. Gl. 784.
— Sg. Nom. in t-imm j). 40, 38;
Gen. ar chend imbi Gl. zu Hy. 5, 25;
ßlS
in meit u-immo sea }ß. 40, 3»; du
chunchid grotha ocus imme Three
Hom. p. 10. 4; Dat. do immim
ibid. 23; i'7; forsin immum ibid. 15;
J^cc. dobera . . imm iud ibid. 31.
2. imm, /"«r älteres imb, Praep.
mit Äccusatii:, um, um-herum;
imm, m rfcr Compositlon bisiceücn
imme, circiim, circa Z^. 654; im,
uim, um ahont O'Don. Gr. p. 309;
daneben eine vollere Form immu
Tir. 14 ümmu a n-eclis'), immö
LU. p. 24t, 4 (immö bar sröna
ocus immö bar m-beolu); beivirU
Aspiration: im chomdimmus FJB.
42; im chomuaill 56; im Choincu-
lainn 64; im thir CG. 2; im thüas-
lucud FB. 27; im seirc Hy. 5, 21.
— Mit detn Artikel [rgl. die vollere
Form immu, immö): immon u-öenfcr
FB. 15; 70; immön u-imdai^x 310, 3;
imöu rigraid 44; immön sliiag SC.
35; imman coin Sc3I. 21, 39 (immon
Eg., uman 31.); N. immä curadmir
FB. 42 ; 56 ; imöu curadmir 78 ; 41 ;
immän rigthech 25; PI. im na heönu
SC. 4. — 3Iit Pron. personale:
1. Sg. immum Hij. 6, lo; immum-sa
FB. 24; ScM. 11; 20; 'Pl. immun
tisat Hy. 1, s {oder Verb, compos.?),
Gl. i tisat immund ; immoud FB. 52 ;
p. 132, 0; 2. Sg. iramut Hy. 2, 52;
•^ FB. 19; 61;"immat Lfi 4, 13;
c^. Stj. M. und N. imhi'Tly. 2, 31;
FB." 4; 7; 22; 45; 51; 87; 91; 93;
SC. 10; p. 131, 17; p. 21, 2; immi
iZy. 2, 36; FJ?. 12; 27; 37; 56;
61; 67; p. 131, ig; imme Hy. 1, 49;
FA. 10; F. impe Hy. 1, 5; 5, 3S;
•?^ FB. 2; 55; SC. 8;J^.^ 5j jJ. 130, 23;
impi FB. 63; jj. 131, 19; immj)!
^ TF. 3 F/5f.; 15 F(/.; i'/. impu Xff. 8;
FA. 4; 6; 25; 26; 27; 28 i^immpu,
öfter in LBr.). — 3Iit Pron. pos-
sessivum: 1. Sg. immom bragit
TE. 10, 6; 3. Sg. imma chend
FB. 45; immä rig 7; mit Apoco-
pe: mä (für immä) chossa FB. 37;
F. immä brägit FB. 86; imma
/ rusccuib TE. 4 Fg.: imö pecdaib
-^ FA. 28; JV. imma tcch-som Jjff lg.
— Jfö Pron. relativ um: imom-
bethe Fi». 61 ; immba m-bi s. unter
imbas forosnai; immo n-iada SP.
IV 1; immä tullatär FB. 56: immä
tu 94; imma torchratar Oss. I 13;
mit Apocope: mä {für immä) tud-
chatar 76: imma curaid cossenait
Lg 4
' Gebr a u ch,l) w m , u m -her 11 m ,
räumlich: nem im grein SP. IV 3:
ro bätär mathi Ulad im Choncho-
bur CC. 1; FB. 4; 12; 42; 44:
55; 56; 74; Findabair ocus cöeca
ingen impi 63: cen Ultu imbi 22:
cia no betis . . immond FB. 52;
Ulaid im gnüis Coachobair La. IS.si:
CO ro lam cor imön slüag SG. 3o;
Lg. 12: FB. 25; co tarat a di laim
imma brägit FB. 31; 45; 61; 86;
banna fola im bun cacha tinna 27:
arit odor immi 37; 45; 51; 91;
SC. 8 ; rebthair a etach immi FB. (37;
ro beged immum-sa ScM. 11; con-
rotachtä . . da imdai dec . . impe
FB. 2; 55; 0 thucusa tri läichcind
üait im chend do chetmic Sc3I. 12 ;
imön peist immä cuaii'd um das
Thier hemm FB. 86 ; 87 ; p. 310, 3 ;
immi im cuairt Sc3I. 17; dolleici
a cend immon cloicli La 1 9 ; co
n-ecmaing a tul immon n-all FB. 70:
aigthe carat im flcid bei einem Feste
ScM. 5; in dias do gabäil immon
n-öenfer da.ss die zwei über den
einen 3Iann herfallen FB. 15; ro
riastrad immi FB. 27 ; lasin siabrad
ro siabrad immi FB. 88; 61: siar-
thar . . im Choinculainn 67 ; auch
zeitlich: um sliamhain at AUhal-
lowtide O'Don. Gr. p. 309; immon
samain SC. 12; imman aidchi p.
311, 28. —
2) mehr oder -weniger ühertragen,
hei irgend welcher Bemi'ihnng um
Jemand oder Etwas, in Bezug
auf, ^im- willen, ivegen: impidi
..im tliüaslucud na ccsta FB. 27;
d'ctergleod a cesta . . immä curad-
mir 42 ; comarli . . im comuaill . . in
trir curad sin ibid.\ comarle . . im
reir na curad FB. 79 ; mian . . imm
salond p. 43, 13; TE. 5 Eg.\ im-
tholtanaig . . im na heönu SG. 4:
immum-sa ochsatar FB. 24: aiii
imo m-bethe worum ihr hcinühl
seid, worauf es euch ankommt
FB. 61; in ceist immä tu 93; mu
^
I
619
.lall
menma . . im saiiichcirdd (S7'. II 2;
fochcrd 1110 cheill iuim dningu
^L{i. 17, 51? aiiimuinliech dorat im
Loegaire FB. 10; 18; 19; tabair I
brec im nach n-ailc. FB. Gl; p. \
•^ 132, 9; imcliosnam im Fcrgus Lg. 14; ;
do immirt mela . . immon curadmir
FB. 41; nech 110 choraollad fir fer
frim imbi 98; imcosuam . . imön i
^ cuvadmir 78; Lg. 4. 12 ; üarcraidech j
im chardiu SC. 26 ; batar sonairte
^ . . im cac/t n-imguin Lrf. 12: ar ci'a
nos baigea . . im gnim SC. 40; a
Vf chocert immi La. 61 ba hoen im
Cr ist CO n-gaba Hy. 5, 14; tibit . .
gäir . . büada im Choluculaiiin FB.
64; um-iüillen, loecjen: tibit..
im sodain sie lachten darüber FB. |
04; 65; in caingin immä tullatär [
um dessen ivillen sie gekommen waren \
FB. 56; 75; 76; 89; techt_ immi
FB. 16; tuccath imom thirfochrig i
TE. 10, iü; ar däig na ro marlitais
^ impi ■iJiretwefjen L(j. 11; biaid olc
impe ibid. 5; saTiiguT* Conchobair
impu 16; no särgiud en aith im og
Oss. 1 12 ; CO ro lathea är fer n-Erenn
impi ScM. 5; 3, 16 ; im dagin na 1
;>f-ingine des Mädchens wegen Lg. 11;
sudigid ochtitr claidbech im Di im
dul dö asin tig darum dass er aus
dem »Hause geht FB. 7; SC. 4.
imm- in der Composition bezeich-
net um -her um {auch zum Aus-
druck des Intensiven vertcendet)
oder eine Wechselseitigkeit der
Handlung; ist bistveilen doppelt
gesetzt: imma immgaib vitat SG. 59a
{Z-\ 430).
inima- {mit Fron, infix.) s. unter
iinm- tmd unter e S. 515, Col. 1.
imm-accaldaim, -accaillim III
icli unterrede viich. — I'raes.
PI. .3 immiis acaldat Gl. zu se ad-
loquimtur 311. 62 r; immos n-acail-
Ict iarum Ailill ocus Medb TBF.
p. 144, 28.
imm-accaldam, -accallam -F.
Gespräch, Unterredung; is
ctarru biid immacaldaim Gl. zu a
quibus profcrtur et ad quos dirigi-
tur loquella SG. 2m^ (Z^ 876). —
Sg. Gen. dothaet Froech cuccu issa
tech u-immacaldmae TBF.p.\\'i,i.i\
iar closiu imacallma na m-l)an
FB. 25; Dat. ina n-imacallaiin
FB. 7; Acc. co ci'iala . . imacallaim
n-adamraigthe FA. 2; dcnaid imm-
acallaim FB. 6; tiagait . . i n-
imacallaim 7.
imm-aociu, -aicciu III ich be-
sehe mir, betrachte, sehe zu.
— Praes. PI. 3 immaiccet FA. 5,
imanaicct LBr. — Conj. PI. 3
„imman aiccet in t-slüaig dol)er-
thar", ol Ailill, „dia tuca tinnscra
amail asberthar" TBF. p. 144, 20.
— Perf. Sg. 3 isnaib dulib dofor-
sat ocus imman accai Gl. zu in bis
quae ipse considerat 311. 17'', <;;
imman faco p. 140, 21. — Part.
nee. is imcasti Gl. zu consideranda
311. 18(1, 22. — Inf. immcaisiu.
immacli Adv. hinaus {Acc. von
mag Ebene, das Freie, und Praep.
i n-) ; lotar . . immach sie gingen
hinaus £<y. 10; 9; ScM. 5; 18; 19; ^-^
p. 144, 8; SC. 17; 33. 26; FB. 17;
18; 19; 21; 54 u. ö.; do tabairt
doib immach ihnen herauszugeben
TE. 20; do teirged . . immach SC. 5;
asa cind immach aus seinem Kopfe
heraus Gl. zu Oss. III 6 (,amach
Ed.); TE. 4 Eg.; dar frajch immach
über der Heide dr aussen SC. 45, u;
osin immach von da fort, fortan
p. 41, 2; FA. 82; ba cara do Pa-
iraicc he osein immach Hij. 2 Praef.
{„from that time forivard")\ später
amach, „out of" O'Don. Gr. p. 263.
immact Gl. zu, jecit LArdm.
183, a. 1 {Ir. Gl. p. 166\
iiiiniad s. iiubed.
immada, cor immada verlie-
ren, mit einem Verbum des Gehens
{z. B. dechad) verloren gehen
m'anim ui dig immada {reimt auf
Cille dara) „that my soul come not
to ruin" Hy. 5, 96, imoda Fr.; as-
ber is cor ro dalläus immudu [sie),
„that I put it astray" TBF. p.
144, 13 [Eein.^ p. 59). — Vgl. mudu.
imin-adall Heise, Reisen. —
Sg. Nom. ni maith imadall in dom-
uaich TB. p. 176, 13; Acc. amra
sin a ben . . na dernais imadall in
domuaich dar ar u-urgairi ibid.
p. 180, 11.
ß20
immalle
iiimisi litir, nimafitir tloib sie
tvussten Nichts von einander p.
17, 22 {tvnpersönlicli, mit Pron. in-
fixum, s. 6 S. rü5, Col 1).
iiuiiia foacht de FB. 40 er wurde
von ihm gefragt? Füaratar insi nir
bu chian iar sin ocus mulend mär
grainne iudi, ocus miüleöir mär \
brüichneeh grainne and. Imma fo- j
acht du cia mulend so LU.p. 24», le. I
— Vgl. iar-faigim.
inim-ägrim ich treibe umher, \
fahre, mit reflexivem Pron. in fix.
ich treibe mich umher, fahre I
umher. — Praes. Sg. 3 imma äig
FB. 5U: p. 310, 25; PI. 3 imid
ägat i. imainet O'Dav. p. 100. —
Conj. Sg. 3 ma imaga taga O'Dar.
p. 49 agh? PI. 3 connämusnägat
für conna immus n-ägat ve se cir-
cumagant FB. 84 {vgl. jedoch S. 309).
— Vgl. imm-äin.
immaig' Ädv. draussen {Dat.
von mag mit der Praep. i n-); for
snectu immaig draussen auf dem
^ 71 Schnee Lg. 7 ; 9 : cossin tech fil
fri dün immuich au.sserhalh der
Burg TE. 11 Eg.\ später amaigh,
amuigh, „without, outside" O'Don. ,
Gr. p. 263. ;
inimain s. ymmou. |
imm-äin Treiben, Fahren;
imäin coitechta fair driving O'Don.
Suppl. coitechta; imain amach !
O'Dav. p. AM agh; iomain a drove, 1
floclc O'R. — Acc. foremdid immäin
a bö a oeuur Three Hom. p. 78, 19.
— Vgl. iram-ägim.
immslinim ich treibe; imaiuim
/ drive, toss, compel O'R. — Praes. ;
PI. 3 imainet Gl. zu imid ägat
O'Dav. p. 100.
imm-aireim {für air-ieim) I ich
treffe zusammen, dann über-
einkommen, zutreffen, passen,
stimmen. — Praes. Sg. 3 imme
airic convenit Ml. 74^; comma airic
{für CO imma airic) Gl. zu conve-
niat Ml. 53r {Goid.'^ p. 24); PI. 3
immaircet Gl. zu conveniunt Ml.
17b, 2ü-, immind aircet Gl. zu sibi
competere Ml. 25c, 15 {mit Pron.
rel. und pers.). — Perf. Sg. 3 im-
man aruic do-som frisin LiathMacha
er gericth mit dem L. M. zusammen
{im Irischen unpersönlich, vgl unter
^, S. 515, 1) FB. 31, immcomrainic
Eg.\ PI. 3 ma immid arnactar Gl.
zu si ergo isla dicta personae ejus
proprie convenerunt Ml. 17b, n,.
— Part, immaircide conveniens
Z'^. 876; neph-immaircide incon-
veniens Ml. 17^, g. — Inf. imm-
airec. — Vgl. imm-chomaircim,
imm-ricim.
immaire Furche, ein Flü-
chenmass; indra i. imaire ,,a fur-
rotc" Three Ir. Gl. p. 166 (iumaire
O'Dav. p. 97); iomaire a ridge O'B.
— PI. Acc. roptar imda doine i
n-hErinn in tan sein ocus rob e a
n-immad cona roichtis acht tri nöi
immaire do cech fir i u-hErinn, i.
a n(M do möin ocus a nöi do min
ocus a nöi do chaill Hy. 1 Praef.\
ond lö ro gabusa crabud nocho
deochadusa dar secht u-immaire
cen mo mf»main i n-Dia Hy. 4
Pruef.
imm-airece Zu s a m menstoss,
Angriff, Inf zu imm-aircim; im-
airec („a battle") Gl. zu maidinn
Corm. Transl. p. 120. — Sg. Nom.
brister immairecc fair-som et mai-
ded fair Hb läse dombeir Dia co-
brith n-occo fiat Impetus in eutn et
clades ei afferatur a vobis Deo
auxilium ferente hac in re {anders,
aber nicht ganz correct Z'^. 472),
Gl. zu deus pacis conterat satanam
sub pedibus vestris velociterTFft. 7«;
Gen. maidm n-imairic der Ausbruch
eines Angriffs, s. tmter fiann; dlüs
n-imairic On the Mann. III p. 448.
imm-allad, Sg. Acc. fri imallad
FB. 53 Eg.\ PI. Acc. fri immalldu
ibid. LU.'?
immalle Adr. zusammen, zu-
gleich; immalle, immallei una,
simul Z^. 613; batar Ulaid immalle
friu zusammen mit ihnen p. 17, is;
p. 48, 25; oc imdecht imalle re
chommilethaib SMart. 12; atat tri
coecait . . do mnaib . . acum i n-ddn
immalle SC. 44, 11 ; bennacht Erigte
ocus De fordon rabat immalle Hy.
5, 104; immaille Gl. zu Hy. 2, 66.
— Vgl. malle.
nnin-aiTinas
621
inimasleig
imm-amnas sehr r((uh, hart;
PI. Gen. cath n-imriml n-inula
u-imamnas SC. 1!).
immauetai- invicem, int er se
Z^. G14; i. etiuTii O'JJuv. p. lUÜ;
mit Apoco2)e manetar Wb. Sld, i.
iiiiiu-äniiu delego. — Fraen.
sec. Sy. 3 co immänad ut deleqaret
Cr. 39d (Z^ 71i)). — Fraet. S(j. 3
immeräiii deleyuvü Cr. BÖ*! lyZ-. 87Gi;
immnini Erneiie do Cummin . . Tir
Gimm« Tir. 5 {„ussigned'')\ Fl. 3
inimraiisat ibid. — Vgl. timne.
im-inarbad sich gegenseitig
tödten. — Praes. Conj. Sg. 3
comnuiromarba cäch dib a cheli
FB. G [für CO n-immä ro marba).
— Fut. Sg. 3 unpersönlich commä-
muirfe döib ibid., vgl. e S. 515,
Col. 1.
iuimar Adr. wie, gleichioie,
eine ähnliche Bildung ivie immalle;
lond immar leo Oss. I s; III lo
Gl. zu mar; co n-aiced immar ita
in tech . . atchonuarc-sa dass er
sähe, wie es ist, das Haus, das ich
gesehen habe SC. 33, 34. Vgl. mar.
imm-arbäg' 'F. wetteiferndes
Rühmen, Wettstreit, vgl. irbäg
qloriatio Z^. 494. — Sg. Nom. ind
imarbaid FB. 29 Eg.; Dat. oc
imarbaig tter a feraib ocus siat
fesui FB. 29 (indem sie wetteifernd
sowohl sich selbst als auch ihre
Männer rühmten); Acc. im imar-
baig na m-ban FB. 42; gabais
cäch dib immarbaig ammuin a cell
im gabail na n-en (S'C. 4; PI. Nom.
immarbaga müra ocus comrama AC.
p. Go7, 2 {„great coiitentions'')-,
imorbäga LU. p. 19'', 9.
imm-arl)e „falsehood" Ihree
Hom. Index; nad ebeVai immarbe
Three Hom. p. 40, 5; clii cen imarba
„fame witliout deceit" Fei. p. CI.
imm-arl)os s. imm-ormus.
1. imin-archor, immorchor, Inf
zu imm-archuirim; däig är bith
bätür teüra büada aradnacbta for
inn araid in lä sin i. leim dar boilg
ocus foscul n-dirich ocus imorchor
n-delind LU. p. 79«, iu, vgl. unter
deled: Dat. do immarcbor cbore
Wb. b'>- [ad tractandam pucem
I Z*. 881\ vgl. imm-chuirim; co imm-
orchor ön taib co araile er warf
sich von einer Seite auf die andere
ScM. 3 (,00 für oco); Acc. frissind
imorchor n-i sin soviel als engl,
„on this errand" p. 145, 9?
2. imm-archor,, errzn//, stray-
ing" Three Hom. Inde.v; iomar-
chur i. mearughadh 0' CL: imorcwr
i. lireg O'Dav. p. 97.
imm-arcliiiirim III ich trage;
imarcuirim Gl. zu j)orto Corm.
Transl. p. 24. — Praes. PI. 3 co-
nocbat no imarchurit Gl. zu inve-
hiint LHy. fo. 12» („they uplift or
they carry" Goid:^ p. 69). — Pass.
Praes. Sg. 3 co rum imarchoirther
„that I may be borne". Gl. zu ad
alta evolare valeam Gild. Lor. Gl.
2G8. — Vgl. imm-chuirim.
immarchuirthide Trüger Lat.
Hy. X Pref iGoid.-' p. IUI).
imm-argal F. lis Z'^. 87G; de-
baid no imargal Gl. zu lis Corm.
p. 2G leasmac. — Sg. Dat. i n-
immargail Gl. zu in Ute Ml. 16^, s.
immargo, imargo falsehood
Fei. p.CKYll.
imm-ai'Iastar, unpersönlich mit
Pron. infixum [s. e »S'. 515, Col. 1):
ni boi duine isin tigh, niman arla-
star doib sie spi'achen nicht mit
einander TB. p. 178, 12 {„nor were
they interrupted" O'Looney), vgl.
arlasar.
iium-arslaide F. mutuus fu-
ror Z'^. 881, s. unter imm-thüarcou.
immärulaid, nimärulaid FB. 71,
schwerlich zu imm-lai, etwa zu as-
roilli y
imm-ascuam Sichbegegnen;
Praes. PI. 3 imraus ascnat Gl zu
obuiavenmt sibi South. öO^ (Goid.'^
2). 60).
immasech abtvechselnd; in
iurns Corm Transl. p. 41 [}>); cech-
tar de immasech cucai . . dia bualad
SC. 8.
immasleig:, in der Aufzählung
der cless Cuchulinn's: (beim co
fomus,) immasleig cachlabert immin
n-araid gabäil na n-esse biid uas aib
ucus anälaib LU. p. 113'', 30, „in
respect to the churioteer, the holding
inimn tnrl.i
022
imm-clior
of fJie reins confonndti all Rpcech:
Jic ix (iliorr cr(ipoyitllo)is kikI hrea-
ihitHjfi'' (i) (yjJ. Croive Sicib. (Jone,
p. y79; immelig loa usci FB. 25,
immasleg -EV/.'?
imiiin tarla, immo tarla . . düib
{unpersönlich, s. 6 S. 515, Col. 1)
es kam ihnen dahin, dass . . ScM. 8 ;
matarla dö icas ihm. toiderfahren
war TE. 12 Eg.
imma tarraid , imma tarraid . .
di'in inti ( iniprrf^övlich, s. S. 515, Col. 1)
wir trafrii /^^s• ,lort (^) ScM. 9; 14.
imiii:i torclioiiilod, nimatorchom-
lod-sa üeid diiih FB. 26?
iiiinii'i tu FB. 93 s. imm mit
Fron. rel. und tau.
immcaisiu (für imm-accaisiu)
F. 1) Ansehen, Inf. zu imm-acciii,
2) Au (je? immcaisiu Gl. zu sp)eci-
men SG. 54a (Z'\ 876). — Sg.
Nom. CO m-bo fodirc dö-som im-
cissiw [sie) in tige FB. 3; Dat.
dia imcaisiu ilin anzusehen, zu be-
obachten TE. S LU.; Du. Gen.
cechtar a dimcaisen [für da im-
caiseu) jedes seiner zwei Augen
p. 310, 35, dafür a da imlisen i^jB.51.
imin-chäiiiind, imchäinti et a- j
thissi Gl. zu conflictiones ho- j
minum M^b. 29'', lo. 1
iinin-eliar s-. iinm-chor.
iiiim-chellachti'^. Umstricku ng? \
vgl. timmchell; Acc. fri himcellacht
n-idlachta Hy. 7, n; („against
craft of idolatry").
imm-cheiida dopp elköpfig ;
anceps Z'^. 870. — Du. Acc. la da
natraig imchenna SC. 34, 4.
imm-chinim {vgl. ceimm) N. Um -
hergehen. Entfliehen, Umgeh-
en; Inf. zu imm-chingim; i. elodli
O'Dav. Gl. p.98; abseonding O'Don.
Suppl. — Nom. oder Acc. „ni ro-
lamarson" or si „imchim do breithri-
siu TB. p. 180, 15 {dein Wort zu
umgehen); Acc. is ard cech recht
CO himchim SC. 45, 22. — Davon
imcheimnighim I icalk round O'R.
imin-chlüud inversio SG. 31 L'
{Z-\ 870).
iiHin-choeinrai^, is iaruni cona-
crad Fräecb issa tech inimacallamao
ocus imchoemras du cid dod 11-uccai
„and it is asked of him" TBF.
p. 142, 27, vgl. iomchaomliras a
question O'B.?
imm-choin-aircim I ich treffe
zusammen mit Jemand, dann
übereinkommen, stimmen, vgl.
imm-aircim. — Perf Sg. 3 imma-
comarnaic dö ocus don scäl sie
wurden handgemein FB. 39; 40;
imacomraim'c ibid. 38 Eg.; imm-
comraiuicc do-sum frisin Liath Moca
31 Eg.\, imma comarnic . . döib de-
baid do denam . . doridisi sie kamen
überein FB. 33.
imm-chomavo Fr agc. Fr ag e n ;
im-chomarc interrogatio Z'^. 882.
— Sg. Nom. berir do imchomarc
uaidib Gl. zu saliitaiit te qui meciim
sunt omnes Wb. 31'', 19 [Z~. 032);
Gen. tuasolcud ind imchomairc re-
sponsio interrogationis SG. 157'^.
imm-chomarcim I ich frage.
— Praes. Sg. 3 dondi immed cho-
mairc &'(?. 1971^; imus comarc Corm.
p. 37, 20; imcomaircith scela di
TE. 5 Eg. — Perf Sg. 3 Dep.
imcbomarcair Cuehujaind iarom cia
carnd n-gel inso tball i n-iiacbtor
in t-slebe LU. p. 62a, 7; p/. 3
imcomarctär LU. p. 24», 28. —
Pass. Praes. Sg. 3 do neoch im-
mecbomarcar duit SG. 197''; im-
chomai'car cia bu chan döib TBF.
p. 138, 25. — Inf. imm-chomarc.
iinni-chommus, Acc. re imcom-
mus a aradnachta LU. p. 79», 17,
„for the great power of his chario-
teerinc)" CB. Crowe, Siab. Concul.
p. 424.
iinin-clioinrae Zu s a m m e n tref-
fen. — Sg. Gen. collin n-ingen
n-aurlam n-imchomraic FB. 53V
Dat. inar n-imcbomruc ScM. 15.
imiii-clioiii-siiiim , zu cosnaim,
imm-cbosnamV Praes. Sg. 3 Dep.
imma comsiuitar döib sie geriethen
in Kampf ^vidcr einander FB. 38
(^imacomrainic Kg.)\ ibid. 07.
inini-chomtlii'iarcon ai(f ein-
ander los schlagen; Praes. Sg. 3
{unpersönlich) immacomtuairg- (loib
FB. 40 Eg., vgl. S. 515, Col. 1.
1. iinin-clior Tragen, vgl. 1.
imiii-arcbor. iunii-clinirim. — Acc.
imin-clinv
(528
iinm-donae
narh (l-tiiil)liar-sa iomcliar duit fein
iiii'i d'aon uiluiaoi oile „that I loill
ncvcr carrif Torr. Dh. p. 60; ibid.
p. 2W.
2. inun-clior gleichbedeutend mit
2. imm-ai'chor? o modon läi cu m'ma
don rig {sie) i'or imitiaclior Thrcc
Hoin. p. 70, L':).
imm-eliosc im Zanin Ji alten.
Dat. l)ä dimchnse asrarath um im
Zaum zu lialten (jritf ich an LU.
p. \ll'\ 3:5 {i-(jl. ar-riuth, ad-riuth)'?
hu.m-i^XiQH'i'AitAutlietzengegen
einander; mtttual complain Fei.
Index cosaite. — Sg. Acc. dogen-
sa . . imcossäit na rig ocus na töi-
sech FB. 6; 10; 56; ciunas doragad
ai" imchossäit \]\ad 8; 16; dorat
imcossäit eter na mnä FB. 21; ni
titir noch dib for araile a u-imcbos-
sait do Bricr/nfZ ibid. 20; iar n-ar
n-iiiicho,-ait do Bricn'nd! 5.
iminchossiütim ich hetze den
einen gegen den andern auf;
Fut. Sg. 1 imma cossaitiub-sa etcr
in moc ocus a athmV FB. 6.
imm-chosiiam Wettstreit,
Stre i ten um Etwas, Streben nach
Etwas. — Sg. Nom. bäi . . imchosnam
^ im Fergus Lg. 14; in t-imcosnam . .
imön cwradmir l^B. 78; Dat. bätär
. . oc imchosnam, cia dib no obelad
in mac Cü. 1 LU.; iccond imchos-
nam TB. p. 178, 29; do imchosnom
dal isa tech ar thiis FB. 20; oc
imchosnam tcchta ar thossaig hei
dem Wetteifer zuerst zu kommen
ibid.: Arc.ui iiliniclinsnamlib J^^.ÖO.
doiia hiiiiinchosnib Gl. zu tu-
tonibns {.,e\jelids") Gild. Lor.
Gl. 121.
imiii-eliubaid coneinnus; iom-
chabhäidh fit, meet, proper O'R ;
molad is imchnboMZ fris p. 169, 22
(rgl. dignam laudem ibid. 21).
iiniii-ehuibditis M. ,,mutual
harmony", in immchuibdins fil
eter na dülo Gl. zu armoniam LHij.
fo. 111' Uioid.' p. 68).
iinni-chiiirim III ich trage,
rgl. imm-archnirini, 1. imm-archor.
— Praes. PI. :> Dep. innani pred-
chite et inimoclmrctar cori ho ri-
gaib Wb. 5=1 [ct traclitut )>aceiii a
regihus ZK 430, 876V — Pass.
Praes. sec. 3 imcluiirthe in grfanän
sin lasin Mac O'c cach leth no
theged p. 130, 23. — Inf. Gen.
nach raibh fear a liiomcliartiia
i Torr. Dh. p. 108.
iniin-eliiiniachtacli „very migh-
tij- ('(»-m. p. 36, 42.
iniiii-c'huinaid, imchnmaid bid
„preparing fnmh- SMart. 11.
1 iininda reiihlidi. :/ihlreich,
von imbed; alnunhnil Conii. 7V. 95;
\ opulentus Z~. 792. — Sg. Nom.
biad glan imda FB. 53; bid imda
(tinol calha?) SC. 15; is immda fis
ocus eolus in choimded p. 169, 20;
PI. Nom. immda FA. 33 LBr.\
at imdai . . ferta na hingine sin
p. 41, 1,5; biat imda coicthe ili
p. 131, 3g; p. 169, 29; bätar mithu-
russa imda fair FB. 84; a thech-
tairi ro-imdai FA. 9; Gen. cath
n-imrind n-imda n-imamnas *S'6'. 19;
Dat. CO n-epistlib immdaib^j. 19, 31;;
ar andrib ilib imdaib SC. 40. —
Adv. ind imdu Gl. zu passim
Ml. 35b, 5 (2^2. (;08).
immdaig-im, Praes. PI. 3 Dep.
doe|ir;uin;it i. injdaiuifir Gl. zu af-
fhinnl Mi :;'.i'i. inidniurtar sön 6^/.
zu rrruiu(pir aflluridiu ibid. —
Inf. do immdogod forggnuso Gl.
zu siqnificantiae causa SG. 216»
{Z-\ 803).
iinm-decliad ich kam umher,
durchzog, PI. 3 a n-dorönsat a
läma ocus a n-imä n-dechatär a
cossa LT}, p. 17;i, 20; bätar anala
fer ocus ech imma n-deochatar in
mag riam iliid. p. 113», 25
iiniiidecht .§. imm-thecht.
imin-dog-ail Schutz, Schützen,
Inf. zu im-dichim; iradheaghail i.
anacal 0'(7Z., protection O'Don.
Suppl. — Sg. Nom. rop imdegail
j diar curi Hy. 5, 99; Dat. läm De
domm imdegail mich zu schützen
Hy. 7, 32; oo; LU. p. 15'', u; diar
n-imdegail Hy. 1, 20; FB. 10.
imm-dell, imdell a feast Corm.
Transl. p. 97; imdioU i. tleadh (rCl.
— Sq. Nom. agair imdell Bricrend
FB.' -.VI Eg.
iiitiii-doiiaeh, ba-sa imdenach
imm-deiiom
624
-ecla
frim thäir LU. p. 114», 30, „/ tvas
retributire" O'B. Crowe.
inim-rteiiom Verzierung, Ver-
zieren : liiiihns Z'^. 876; imdeanamh
ortuniieiitdl ivorlc, emhroidery O'Don.
Sujtjil.. r(jl. unter drunech. — Sg.
Nom. imdenum sula SC. o7, 12;
Dat. for a imdeiiam . . cöica unga
•;^ findruine Lg. 18, 23; crottbolg di
chrocnib doborchon impu cona 11-
imdeuam do phartaing fo a n-im-
denam di or ocus arggat TBF.
j). 140, 22; scian ämra . . co n-im-
deiium argait ocus öir ima heim
Corm. p. '60, 10; Fl. Dat. conro-
tacht . . in grianan sin do imdeumaib
ocus cumtaigib sainamraib FB. 8;
secht lenti cona n-imdenmaib TB.
p. 176, n.
iinm-derg'aim ich mache er-
röthen, mache Vorwürfe; I re-
prove, rehuke O'B. — Praes. PI. 3
in imdei'cfat . . uamait he „foemen
shall not malce htm hlush" Lat.
Hy. Pref. X. — Imperat. Sg. 2
nacham imderg FB. 35. — Inf.
imdergadh to hlush O'Don. Suppl.;
Gen. ilh'iag m'imdergthä SC. 45, 10 ;
foccul ind imdergtha ocus aire „the
tvord of reproach and Satire^' Corm.
p. 44 tretbclae; Bat. i[c] glämud
ocus ic immdergud m-Brigie Three
Hom. p. 78, 21 {„hlaming"); do
immdergud Märtain „to shame
Martin" SMart. 41; Acc. cen im-
dergad Gl. zu cen neim Hy. 5, 7.
imiii-deniide 3. PI. Praet. Pass. zii
immdenom; cetheorochtga humaifor
imdäi Ailella ocus Medba, immder-
nide de chredumu uili TBF. j). IAO, i.
imm-dernuin, imdernum i. cen-
gal O'Dav. p. 9Ü.
imm-dibe Abhauen, Be-
schneiden, Inf. zu imm-dibnim;
imdibhe to cut, to clip O'Don.
Suppl. — Sg. Gen. recht n-imdibi
legem cireumcisionis Wb. 20 [Z'^.
230); Dat. atconnarc Itechu . . co
u-armmaib ic imdibi SC. 34, 11.
imm-dibdaim, tummis German
iriund a gai issin n-abaind ocus
immäudibdai dö föchetoir amaZ bid
tene nod loscad LU. p. 24», 2.
imm-dibuim I abseido. — Pass.
Praes. Sg. 3 imdibenar Gl. zu abs-
ciditur, Caput SG. 1431^ (Z-\ 882).
imm-dibureud Sichschiessen,
Hin- und Her-schiessen, vgl.
dibairgim. — Sg. Dat. ocond im-
diburcud FB. 82 (imdiubragad Eg.).
imm-dichim ich schütze, ver-
theidige; nimdichim-se Gl. zu vin-
dico Ml. 38*=. — Praes. Sg. 3 imdich
protects O'Don. Suppl.; imüs dich
FB. 22. — Inf. imm-degail.
iniin-diduad, dumm imdidnaad
,,to my consolation" Tir. 11.
imm-ditiu F. Vertheidigung,
Vertheidigen. — Sg. Gen. ar
f'ebas . . na imditen Lg. 8 ; Dat.
d'imditin p. 328, 3.
imm-doraid Hinderniss? —
Sg. Acc. ni fogaib and imdoraid
FB. 47 ; 2). 310, 27.
imm-doru Griff des Schioerts.
— Sg. Dat. cona imdurnd airgdidu
SC. 37, 15; PI. Dat. di claidbib
möraib co n-imdornaib öir ocus
airgit LU. p. 23», 35.
imm-doriis the lintel ofadoor,
a porch, a bade door OLi. —
Sg. Nom. bale irrabi imdorus ind
rigtaige FB. 88 ; tolluid Cnchtdainn
CO a muint/r ocus tobert a luie
frisiu comlai coHuid a chos trethe
corice a glün . . . tobert C. a lue
afridisi co m-böi a n-imdorus isin
tenlug lo LU. p. 19», is; Acc. eter
irscartad ocus imdorus FB. 1.
imm-dub ganz schwarz. —
PI. Dat. ar biastaib ilardaib imdu-
baib imthennaib LU. p. 15», 13.
imme, ime fence On the Mann.
III Index.
imme- s. imm-.
imm-ecal sehr furchtsam,; bä-
tir immecal-som {.sie) oc aicsiu ind
ni sin sie fürchteten sich sehr LU.
p. 23'', 24.
imm-eclitar dasAeussere, En-
de; i. forcend O'Dav. p. 97. —
Du. Nom. a da n-imechtar FA 22.
iiumechtrach externus Z'^. 876;
Compar. as imbechtrachu Gl. zu
exteriore Ml. ßr.
imm-ecla F. Furcht. — Acc.
tollotär ior culu önd ins! la hime-
claü^. jj.23'j,34; cen imecla J^\4.22.
i^'
immodön
625
immirge
iiiimedöu s. luedön. 1
iiumel s. imbel.
imiuenimediar s. imin-ruinulini.
im-mescad Aufregen, Auf-
regung? — Acc. fri immcscad
cöemcboecat FB. G8, 5.
imm-essorcuu sich gegensei-
tig schlagen; iniesorcain mutual
destructio)i Corm. Transl. p. 93
(orguin ccchtor na da lethe B.) —
Freies. 8g. 3 unpersönlich imnia
n-esoirc döib FB. 15 (s. «J, 8. 515,
Col. 1). j
imm-etiiiiu ich finde, erlan-
ge? iii fil dot daidbri-siu nach
immeta-sa om muntir TBF. 144, 9.
imiu-fedaim, Fl. 3 immefedat
Gl. zu circumferunt Ml. 47<i.
iinm-fog'nam constructio senten- \
tiae, i. e. mutua servitus, Z'^. 883. j
iniin-foliig°aim {schtvanlct ztvi- \
sehen I und III) ich bewirke;
,,imfolung efficio" Z-\ 883; imfo-
ilng[i] i. imnertad O'Dav. p. 97. —
Fraes. Sg. 3 cid imfuilngessin Fei.
p. C ii; 5 ni lugu immefolngi so- !
nartai do neuch in cotlud nicht j
weniger heivirJct Kräftigung einem
jeden der 8chlaf Ml. 47 r; imme- i
folngi Wien. Gl. {Goid.^ p. 53); [
bes immfolgna p. 144, 23; Fl. 3 ,
immefohigat ibid. — Fraet. 8g. 3
is rad Dse immid forling dom-sa
Wb. 21c [est gratia Dei quae id
praestitit mihi Z'^. 331); immum '
forling Wb. 13^ (ZI 329); Deji. ro I
imoilgestar Gl. zu aridralastar Hij. '
5, 75. — Fass. Fraes. 8g. 3 im- i
folangar öinmolad do Dia tri cho-
cetal inna n-ule n-dule 311. 6r; a
folad dia n-immolngaitber vox Gl.
zu diffmitio a substantia sumpta
SG. 3a. — Inf. Dat. do immolang
fnit um eine Länge zu betvirken
SG. 3I'. .
imm-forcraid, s. unter erail,
vgl. ,,iomforcradb derout, defeat"
O'E.
iinm-forlaun, iomforlann over-
whelming (fDon. Suppl.
imin-i'ormat Ne i d, Eife r su e h t.
— Sg. Gen. idu eöid ociis imform-
muit TE. 7 E(/.
iiiiiu-l'oiTau Streit, Streiten;
batllc, trouble ofmindO'B.] vgl. iom-
orran.
imiii-frecre Entsprechen. —
Sg. Nooi. imrecra sillab „a corre-
^pondence of si/llahles" Lat. Hy. X
l'rrf ; ibid. VÜ Fref.
iiiuu>i>-al)im I ich toeiche aus,
meide. — Fraet. Sg. 3 ro imgaib
. . demun mera Mürtain SMart. 30.
— Fass. Fraes. Fl. 3 _ imgaibtir
athai ocus ergala r^m fiiath ocus
rem erud LU. p. 1231', 13. — Inf.
imgabäal vitare, vitutio Z'^. 769; a
imgabäil dö dass er ihm auswich
FB. 11; Dat. Conall dia imgabäil
ön mud cbetua ibid.; ni oc a im-
gabäil sin . . atusa 94 ; Acc. ni chum-
gat a n-imgabail FA. 26. — Mit
Doppelsetzung der Präposition
imm-imgabaim vito SG.50^ (Z'^.884).
imm-gait Abnehmen, Aus-
ziehen; imgbait a iallacrand de
SMart. 11 {„pulling off").
imm-g-eir sehr scharf L U.p. 79, 11.
iinm-gere grosse Schärfe, ar
athi ocus aittnidecbt ocus imgeri
Lü. p. 79, 13.
inim-g'laice Handvoll; imglaic
i. lan ,duirn, ut est da imglaice do
laim fir thoimsigbi techta do las
lubbubuirt O'Dav. p. 99, vgl. On
fhe ]\I(inn. III Index.
imm-gniim, Fraes. Fl. 3 ocus
musgniit taball filidh de Ms. Mut.
p. 473, 39 [sie machen sich).
imm-g-ouim I ich veriounde,
tödte, strafe. — Fraes. Sg. 3
imgoin FB. 22. — Unpersönlich
nammon gonad d'Ultaib X</. 10? ^
imm-g'uiu Fe r 10 unde n,~"' Töd-
ten, Strafen, Inf . zu imra-gonim;
iomgbuin to punish O'Don. Suppl.
— Sg. Nom. a n-imguin La 13;. ^
Dat. do anad dind imguiu SC. 36;
Acc. batar sonairte-seom im euch
n-imguin -L/y. 12. -i^
iuimirgre, immiree F. [für imm-
eirgeV) Umherziehen, Reisen,
Beise, Zug, vgl. imircim I remo-
ve, depart (JR. — Sg. Nom. ro
pa mor in imirghe TE. 10, is?
Nom. Gen. und Dat. „Randtar in
dünad sund," or Mcdb, ,,ni riic-
40
iinmiteclit
626
imm-naisse
faider ind imirgi se for öen chöi;
tiat Ailill la leith na immlrgi ior
Midlüachne, ragmaiue ocns Fergus
ior Beruas n-Ularf". „Ni segda"
or Fergus „iir leth don roacht dind
imirgi." LU. p. 65i>, ac; Dat. dia
tallta de in cheirt combrecc boi
uime ni bu decmaing ditecht for
imirce a seuur mina fuirmithea
ciocb furri Corm. p. 36, 39 {so voll
von Ungeziefer waren die Lumpen).
— Hierher tvohl auch Imirche Cia-
räin, als Titel einer Schrift, s. unter
1. gress.
immiteclit SC. 45, 4 zu immotacht ?
iuim-ithe sich cjegenseitig
fressen, Dat. ic imletrad ocus ic
imithi LU. Nenn. 1.
iium-laat, imlaat nöi cairptiu
(-'C. 1 LU., eine schlechte Jjesart
für das innlit der andern Version?
inim-Iai er geht fort, macht
sich davon, begeht, beschrei-
tet; mus lai Garman le mind n-oir
„G. goes off with the diadem of
gold" FG. p. 28, 13; iarum mus la
budhes in fer cedna co hairm a
m-bi an ingen Ms. Mut. p. 473, 24. j
— Conj. PI. 3 commosralat, für co j
n-immosralat, so sollen sie sich da-
von machen FB. 84. — Praet.
Sg. 3 imrulaith FB. 43; PI. 3 ni
con imruldatar cosa deine riam lär
srotha lordäneiu Tur. Gl. 65 {„passed \
not" Stokes, non circnmierunt Z'^.
457). — Vgl. con-bualai, es-comlai. j
iinm-lslu vollständig; füll,
complete, entire O'B.
imm-lebor sehr lang; imlebor
Gl. zu intonso capillo SG. 159^
{Z'^. 876); rose imlebur ina chind
Corm. p. 38, 5 ; Gen. hinair imlibair
LHy. fo. 6'* [„of a very long tu-
nic" Goid.^ p. 05).
immlecau Nabel; imlicen Corm.
Tr. p. 167 umdaim, on imlecan ihid.
p. 93 imbliu, Gl. zu ab umbilico.
Vgl. imbliu.
imm-lesen, -lisen, Gen. Sg. und
Du. von einem Worte für Äuge,
mac imleseii {später imresan) Pu-
pille; is he tene na süla in mac
imlesen SC. 17; mac imresan pu-
pille Ir. Gl. 80; ar bätär secht
mute imlesain {sie) ina rigrosc i. a
cethair isindala süil ocus a tri hi-
sin t-suil aile do LU. p. 121b, 25;
incorrect: doua macxi immlesaib
pupiUls Gild. Lor. Gl. 118; for
lär a da imlisen FB. 51 {vgl. for
lär cechtar a dimcaiseu j5. 310, 34).
imin-letrad sich gegenseitig
zerfleischen, Dat. ic imletrad
ocus ic imithi LU. Nenn. 1.
imm-liug-, imusling in tabold for
araile dib ,,t]ie one tablet of them
sprang upon the other" Ms. Mat.
p. 474, 3.
imm-lol)oi' s. ind-lobor.
imiu-lod, PI. 3 it e immolotar
immua u-eclis sie gingen um ihre
Kirche herum Tir. 14.
imm-lomm ganz bloss, baar,
do mes ilarda imlum SC. 33, 20
{oh)ie Schale?)
imm-loiiimad bloss m n che n ,
ablcr atzen? Gen. nip-sa chaü-sa
imlomtha fuidell, ba-sa chaü-sa
tairtbe buden LU. p. 114a. 05.
imm-lot Schaden, Beschä-
digung. — Sg. Acc. ni öl imlot
n-einig dait-so TE. 14 Fg.
imm-lüad Beioegung, Beioe-
gen, Umherfahren, Treiben.
— Dat. dun t-imluad Gl. zu im-
pietas enim ad agitationem men-
tis pertinet Ml. 15», 17; do imluad
ar mesi FB. 35; uair nocon 0 set
choss no 0 imluad cnirp chomfoc-
siges nech do Dia Three Hom. p.
94, 2i; goethoc a n-imluad SMart.2^.
iinm-lüadim III < ?) exagito,jac-
to. — Pracs. Sg. 3 coerchlöi no
imluadi Gl. zu exagitat Ml. d'd'^, ig.
— Praes. sec. Sg. 3 imluadad Gl.
zu haec . . superbiae j)lena jactabat
Ml. 33b, 25. — Fut. Sg. 1 imluadfe
Gl. zu luathfe molthu Hy. 6, n.
imin-marlbad s. im-marlbad.
iiuiu-iiair sehr schaamhaft,
sehr bescheiden. — Sg. Nom.
Lg^. 17, 38. * ^
imm-uaiscet , cur imnaisced a-
mail feithlinn im urslait „tliey be-
came united the same as woodbine
around a twig'' Ms. Mat. x>. 474, 4.
imm-uaisse für imm-suaisse?
Du. Nom. da n-all . .imnaissi FB. 4^}.
imm-iiaro
627
-redir
„pliant" SiiUiran, „eni^vinhuf j
Crour. Vgl. imneis a fcttering or .
hindinq toqetlier, imnisim I yolce,
He crii. ' I
iinm-iiiire F. Seliaamhaftig-
keit, Schüchternheit. — Sg.
Nom. ro gab tra imndri essium co
1-0 fliemid in sahn Three Hom. x».
102, IG („Ikishfiilncss"). I
imm-uig-e Waschen; imnige a i
chos SMart. 14.
iinm-uocht nackt, imnocht
Sc3L 22, 1?
immo Nehenforin der Präp. iram.
imiiion, iiinuon die Praep. imm
mit dem Artikel.
immorliiVg-, iininorclior s. imm-
arlbÄg-, imm-archor. 1
immorlnis M. Vergehen, Sün-
de; in t-immarmas, immormus scaw- j
dalum Z\ 238. — Sg. Nom. äit i
inna bi bäs iiö peccad na imorbus ;
EC. 1 ; Gen. temel imorbais Xdaim '
p. 133, 12; Äcc. Sil n-Adaim cen
imarbos SC. 34, 9 (amarbos H.).
immorraii Streit, Streiten;
iomorrän comparison O'B.; vgl. \
imm-foiTan. — Sg. Novi. coiscter
ind imorran FB. 32 Eg.; imorrain j
ind läith gaile LU. p. 122», 30
[s. unter dresacht). !
iinniorro Conj. aber; autem,
vero Z^. 702; iomurro hut, moreo- \
ver O'R.; ist in den 3Iss. stets ab-
gekürzt im geschrieben.
immotacht F. Nutzen, Ge-
hrauch. — Sg. Nom. amal rum-
böi neph-imotacht doib-soni tre
amairis atä iraotaclit dun-ni tri
liiris Wb. 33''; Acc. tresin n-immo-
tacdain fx-ecndairc Gl. zu et prima
quidem et secunda verbortim per-
sonae fmitae sunt, praesentes enim
demonstrantur SG. 161^ (Z'^ 883).
imm-riidim III ich überlege,
denke, überdenke, behandele; \
Gl. zu tracto Z'^. 435. — Praes. ;
Sg. 1 conid de imrordaim-se FB.
68, 30, vgl. conid de imrolaim-sc
ibid. 71;' .3 immid rädi Wh. 8'':
immö radi iuna menmain . . alleim
er überlegt sich in seinem Sinne 1
den Sprung FB. 88. — Conj. Sg. 3
immim rorda Hy. 7, 58. — Praes. \
sec. Sg. 3 co ro hinaraidcd s. ^mter
fromad. — S-praet. Sg. 1 imrordus
in rigraid Fil. Prol. 21; 3 ro im-
räid . . inna mennmin düs FB. 8;
inimaroraid fria muutir am' sin
TBE. p. 136, 10; PI. 3 amal im-
mind rditset tvie sie so über ihn
verhandelten, sprachen Tir. 11 {mit
Pron. rcl. -an- und Pron. pers. -d-).
— Inf. imm-rädnd.
imm-rädud 31. Ueberlegung,
N ach denken, Inf. zu imm-rädim;
imbrädud cogitutio Z'^. 876. — Sg.
Nom. 0 ro gle . . a imrädud ocus a
scrütan FB. 8; PI. Dat. ro ansät
. . dia n-imratib ocus dia radsechaib
FB. 72; oc naimratib se 88; Acc.
isna imratiu 311. 15», 2.
imm-raichue Irrthum; iom-
raichne error, mistake 0' Don .Suppl.
— Acc. anathgnas no immraichni
p. 144, 23.
imm-räim ich rudere, schif-
fe, fahre umher. — Perf. Sg. 1
m'oenuran iraromra rö, ro snö farrci
garba glend LU. p. 40», 23 {AE.);
3 immrera Gl. zu solverat SG. 62^
(i. e. profectus sum Z'^. 448); conid
ethair immarä LU. p. 40», 10 [AE.).
— Praet. Sg. 1 immimrous SC. 38, 7
(imamrous II.)\ iarsin imniörousa
giar {für ciar?) ba gcäbud grindiZJ.
p. 114^, 28 ; PI. 3 imraset iarsin conos
tarla immuir ba cosmail fri glain n-
glais ihid. p. 26», 6. — Inf. immram.
imm-i"am Umherschiffen,
Fahrt; iomram roiving, sailing
O'B.; Immram curaig Mailduiu
Titel einer Sage LU. p. 22», 31;
s. unter coblath.
imm-ratiu, imratiu FB. 47, vgl.
raiti?
imm-rcthiiu I ich n^mlaufe,
laufe umher. — Praes. sec. Sg. 3
imretlied imma cuairt amail licc
mnilind s. unter dirgiud cretti:
PI. 3 imreithitis na delba sin iarum
inna firu inimecuaird TBE. p. 140, 20.
— Inf. immrimm.
imm-rodiiu, -riadaim I ich fah-
re {mit dem Wagen) umher, vor-
loärts, fort, ich treibe umher.
— Praes. Sg. 3 imreid FB. 36 ; roni
foruca lat chretmecho is tir imma
40*
628
imm-tliairec
reid {Christus) LU. p. 115», 28. —
Praes. sec. Sg. 1 imreidind-sea ang-
graige LU. p. 114», le; inimä re-
(liiul-sea märgraige ihid. 37 {„I used
to Juint" Croive).
iinm-ric es widerfährt, ge-
ftchieht, accidit; Fut. Sg. 3 cin-
dus imond ricfa son ,,hoio shaU this
huppen to us" Cor in. p. XXXVII.
imm-rig-ne F. „hesita t ion"Bev.
Celt. II p. 382.
immi-imm N. Umherlaufen,
Umherfahren, Inf. zu imm-re-
thim; i. im-reim i. reimm in eich
ocus reimm in duine Corm. p. 24
(vgl. di-rimm), „rtding" Transl.
p. 93; PI. Äcc. for ar u-imrimmend
Gl. SU for ar n-imtechta iC/. p. 15», 6.
imm-riml „spear"(?) SC. 19.
imm-röl Ueherfluss, Fülle.
— Acc. ibid imröl di siiidiu Wh. 22c
{imbibite ahundantiamhujnsZ'^. 444).
imm-rolaim ich überlege,
denke? imrola i. imradh O'Dav.
p. 100; couid de iiiirolaim-se FB. 71,
?•(//. c'onid de imrordaim-se«7jt(^.68,30.
imm-roll Versehen, Irrthum,
Fehl, Fchliourf; mistalce, uber-
ration, error, random O'Don.
Siippl. — Sg. Gen. iiir dhibraic a
lämh urchar n-imroill riamh nie
zuvor warf seine Hund einen Fehl-
icurf O'Don. Suppl. ; Dat. i n-imroll
äidcho „bij mistuke at night" Fei.
p. CLX; Acc. focairt imroU er ivurf
fehl SC. 7; ni ro la imroll mo ur-
chur mein Wurf warf nicht fehl
ibid.; cen imroll „ivithout mistalce"
Fei. p. CXXIX.
imiii-rotli s. imm-srotli.
imm-ruimdim ich sündige. —
Praes. Sg. 3 Dep. imruimthor i.
iumurbus, ut est eis lir muidh 611
iumruimtber duiue ffDuv. p. 100.
— Perf. Sg. 3 Dep. in tan immc-
niuicdiar Adam „tvJien A. sinned"
Tur. Glll; PI. 3 iniia n-i immeruim-
detar Gl. zu delinquentes Ml. 46^.
— Fut. PI. 3 imroimset delinquent,
imruimsct peccabuni Ml. 54». —
Vgl. immormus.
imm-nilaitli, s. imm-Iai.
imm-st'arad M. Trennung,
Sichtrennen. — Sg. Nom. ar
n-imscarad SC. 45, e; Dat. inar
n-imscarad Sc3L 15.
iuim-scothaim II, vgl. sgathaim
I lop, Strip OB. (sgothaim I inill
ibid.?). — Praet. Sg. 3 imscothis
iarom na fertse culind tria ladra a
glac hi fiadnaissi a cheli conda
cermnastar eter rüsc ocus udbu
LU. j3. 64», 8. — Inf. imscothad
s. unter fertas; forröpart Cuchulaind
for a n-imscotbad ocus nos tairnged
tria ladraib a choss ocus a läm i
n-agid a fiar ocus a fodb LL. fo.
49. b. 1 {dieselbe Stelle des TBC).
imm-seiiig- a bedroom, doset
O'B.; imscing i. tecb becc a talla
imdae Corm. Tran.^l. ]).9S; imsceng
i. both becc ima timchella iumdha
Corm. p. 40 sceng.
imm-suadud M. Betten; Dat.
tairi domm imnädud LU. p. 15», 12.
iunu-hiuiin Sorge. — Sg. Dat.
ro bä-sa . . i n-imsnim mor ScM. 4;
Acc. cen imsnimh „without sorroio"
O'Don. Gr. p. 349.
immsoi, iiusoi s. impöim.
imm-sreth Kreis? PI. Acc. tri
himsrethai FB. 45 Fg., imrothu LU.
^ imni-iiriiüi Kreis? PI. Acc. cäin
cocarsi ind fuilt sin con cnrend
teörä imsrotba im claiss a chulaid
LU. p. 81», 11; ro läsat tri imro-
thu imma chend FB. 45, tri him-
srethai Fg.
1. immsuide, iomsuidhe besieqing
OB.
2. immsuide, imsuidhe i. emtai-
risim {sie), ut est ar asa himsuidhe
fcr firen berar in firindi 0'Dar.p.91.
immsuidiin, Praes. PI. 3 imsni-
det FB. 29.
imin-tharla, immotarla . . döib f.s-
widerfuhr ihnen, sie kamen dahin,
dass . . ScM. 8.
imiii-tharraid, immatarraid di'in
inti iuniicrsijidich) luir trafen dort
ziisamiiiru r^) ScM. 9; 14.
imm-thacmaug' Einfa s s ung ,
Band, vgl. tacmang a comjyass,
Circuit 0"B. — Sg. Diit. cona im-
thacmung dergöir Lfi. 18^ 20.
imm-thairec, iomthaireag get-
ting, f in ding O'B.; ,,supply",
,«. unter frithgnam.
-tli.-iiiad
629
imm-tlini
iuim-tliaiiiul, imthäiiud (rl. .:h
talionem SG. 181^ ^Z*. IG'.
imm-thaiiii Wechsel; imthami
aidche noctis vicissitnäo Ml. 21^-, j
imm-theclit Umhergehen,
Wandern, Wanderung, Durch-
wanderti, 3[arschieren, Wan-
del, Gang; imthecht umbuluti't
Z'^. 800; circuitus, ritae huhüns
Z-. 876. — S<j. Nom. imthecht
siehe SP. I 5; hä miuiii ocus hü
h'iathiu a n-imtecht FB. 20; Dat.
oc imtecht ind fid dromma SC. 34, u :
oc imdecht imalle i-e chommile^haih
SMart. 12: Fcl. p. CHI; dia m-hiii
Comgall Bendchnö- oc imdecht a
.seta coiia inüiniitir p. CXXVIII: oc
imdecht Muige Breag ihid.p. GXLVI ;
Acc. iai- n-imthecht dar feda Fäl
•i^Ln. 17, 3!i;. is sain fri cath saiu fri
scor tri iiüthect Wh. 121= {ad pro-
cessum Z^. G49); imtromm frim-
techt FB. 37 Eg. (für fri imtecht):
Fl. Dat. ha meuu iuua himthcch-
taih „in her goings" Hg. 5, ig: (^s;
Acc. adfiadat . . a n-imtechta FB. 70 ;
imtecto CG. 3 Eg.
imm-tlieeraiiii, Praes. Sg. 3 Dep.
immus tecrathar FB. 22, vgl. tea-
gairim I cover, protect Ö'B.?
imui-thenn sehr steif, sehr
stark. -— PL Dat. ar hiastaib . .
imdubaib imthennaib LU.p. 15a, 13. ,
iinm-thctim lieh gehe umher, \
roricärts, fort. — Praes. Sg. 3 \
imtheit i 11-äg SC. 37, 17; ocus '
musteide uaib mar sige gaithe tar
glasmuir 3Is. Mat. p. 473, 17. |
imm-tliicim I ich gehe umher,
gehe [schützend] um Jemand \
oder Etivas, toandele. — Fut. \
PL 3 immun tisat ar tedmaim '
Hy. 1, s, Gl. i tisat immund. — ■
Fut. sec. Sg. 3 ara n-imthisad le- I
thu dass er anter ihnen wandeln j
möchte Hy. 2,n. — Inf imm-thecht.
imm-thig'iiu [für -thegim, s. tia-
gaim) I ich gehe umher, gehe
[Schützend) iim Jemand oder Etivas,
durchstreife, gehe vorwärts,
fort. — Praes. Sg. 2 cid mewic
imthigi in sid .SC". 29, 1; 3 it arrad
nomtheig. für it farrag no immtlieig,
in deiner Gesellschaft ivandert er
d'hristus. LU. p. 115^ 27? J'l. 1
had soclirud ar ii-imthecht höre is
Iri de imtiagam Gl. zu siciit in die
honcste amhulemus Wh. (j!» (Z'^. 876'i :
3 imtigit . . dia domuaig LU. p.
39>', 17. — Imperat. Sg. 2 imthigh
hrgone OB.; PI 2 imthigid ass
Lg. 13. — Praes. sec. Sg. 3 no -^
imthigid Sc3I. 1 H. (no ditned L.);
immätheged immatimchellad LU.
p. 114a, i;. _ Praet. Sg. 3 ro im-
thig Gl. zu reided Hy. 5, 97; PI. 3
ro imdigsct fo cetoir they went on
at once SMart. 24: Dej^. ro im-
tliigsetar sie gingen fort Lg l(j^ ^
in späterer Weise nach Art des
Perfect flectirt: ro imthigitar in
cocrich ScM. 6. — Fut. dia n-ira-
thiasam si ambulaverimiis Ml. 3G'=
'Beitr. VII 48V
imm-thiminchell Umkreis. —
Dat. riam ocus iiaso ocus ina im-
timchiull ror ihm und üher ihm
und um Um licrnm LU. p. 79'', ly.
imm-thimmchellaiiii II ich um-
gehe, umkreise. — Praes. sec.
Sg. 3 bä messe immätheged imma-
timchellad LU. p. 114a, 7.
i mm-tholtauach fr eiioill ig,
geneigt, mit imra nach Etwas
verlangend? — PI. Nom. hatar
imtholtanaig . . im na heönu SC. 4.
imm-thoitu freier Wille, gu-
ter Wille. — Sg. Nom. ,,is co-
marlecud sruithi don fiic'-, or na
meie cleirich, „nimtholta TB. p.
182, 14; Dat. ha gen ocus fäilte
arbith ar medöu ar imtholtain in
da mac, ba suan algine arabeitte
in mac dedenach ar thrumme in na
brithe TBF. p. 140, 3.3 (ar imthol-
tain in da mac do hreith „at the
pleasure of having hrought forth
two sons" On the Mann. III p. 221,
hesser: wegen der leichten Gehurt
der zicei Söhne); iomtholtaiu fj-ee,
voluntary O'B.
imin-thormach Vergrösse-
rung, Erhöhung. — PI. Dat. in
fled cona imthörmaigib ulib FB. 13.
imm-threuu^ud M. confirma-
tio, inculcatio Z'^. 87(J.
imiu-thromm seh r scJnver; very
630
impoim
hearij OB.; imtromm frimtecht
sehr schtver heim Gehen FB. 37 Erj.
— Com pur. iinmtrommii con ciu-
geun do charpat cun schtoersten f/eht
dein Wagen FB. 34 (imtruime Eg.y^
iium-thuarcou F. (je (jenseiti-
ges Aufreihen; mutua trihulaiio
Z'^. 887; Dat. ind immarslaide ocus
in choidech bis foraib oc imthuar-
cain Ml. 16^, 7. — Praes. PI. 3
u)icl Infinitiv iinmos tuaircet co
clos fou indsc u-uile gair na sciatli
oconn imtuargain TB. p. 182, is;
für ima tuarcat doib ibid. p. 178, 20
wäre zu erwarten: imma tüairc
doib (5. Sg., unpersönlich). — Fii,t.
Sg. 3. unpersönlich commatuaircfe
doib so dass sie sich gegenseitig
zerreiben tverden FB. 6 (für co
u-imma tuaircfe, vgl. 6 5'.515, Col.l).
imm-thug-e Bedeckung, Be-
kleidung. — Sg. Nom. bed im-
thuge düib-si üi'ist Gl. zu induite
vos dominum Wb. 6^ (Z^. 640).
imm-thuiuset (5. PL Praes.),
im tren tröm thuinset sie schlagen
sie {die Erde) abwechselnd stark
schwer FB. 53, mit Eg. des Vers-
masses wegen immus zu lesen?
iiiiin-thurus M. Expedition,
Strapaze? PI. Nom. imtliurusa
imda FB. 84 Eg. (mithurussa LU.).
imm-thüs 1) Führen, Füh-
rung, 2) Schicksal, Geschichte.
— Sg. Dat. 1) Crist icca him-
tbüs Gl zit Ily. 5, 83; ciall De
domm imthüs Hij. 7, 28; 2) „is cet
duit-siu tra" ol Ilaneu ,,t'imthechta
fein ocus imthus na hErend do
innisin diin" LU. p. Ib^, 17; Acc.
2) cei-immtüs cecha hanma FA.
21 LBr.; PI. Nom. 2) imthüsa
„tidings-' Beifr. VIII 330, adven-
tures" O'E.; imthusa hnmorro Con-
culaind SC. 28 (.soviel ids: „was
aber C. anlangt) ; Acc. 2) cet-imthüsa
cecha hanma „the first adventurcs
of erenj soul" FA. 21 LU.
iinmu Nebenform der Praep.
imm.
imm-üullacli sehr übermüthig.
— Sg. Nom. äg bäd imuallacli
SC. 29, 9.
iinmuchii s. iimcliii.
im-iiuicliad gegenseitiges Er-
sticken, Erdrücken. — Praes.
PL 3 immus muchat in döiui issin
diiu CO n-apthatar so fir dec oco
n-deicsin TBE. p. 138, is.
iiiimurcra, imurcra Gl. zu furail,
wohl nicht verschieden von imm-
forcraid.
immurg'u Goid.'^ p. 18, 4, p. 20, 8,
(Ml. Carm.)?
imiiadud s. imui-suädud.
imned N. Leiden, Drangsal;
tribulatio Z'^. 801. — Sg. Nom.
dorn ru malt (Eg.) a n-imned FB. 88 ;
mör oicc ocus imniuth TE. 19 Eg. ;
Gen. vo cees side möor n-imnith
Wb. 6c (Z^. 17); PL Nom. cid na
imneda forodamar-sa 311. 22<i, 5
(tribulationes Z^. 226); uilc immda
ocus imnedai mora FA. 34 LBr.
imoilii-estar s. iinin-folug-aim.
imorr« s. immorro.
iiiipäidach versutus SG. 60"
{Z'^. 25), s. impöim, impüth.
iiupide Bitte, Fürbitte; prag-
er, Petition, intercession O'B. —
Dat. ar impidhe at the request
O'Don. Gr. p. 298; Acc. doratsat
. . impidi fair FB. 27; tria immpidi
Adamnain FA. 34 LBr.; tria im-
pide Nfem Martain „through S.M.'s
intercession" SMctrt. 45.
impöim (für imb-söim) III ich
drehe um, kehre um. — Praes.
Sg. 3 impäid immä cuaird aumand
inna pecthach FA. 18; immasöi in
Mac n-O'c (sie) for slict FiiSimnaige
f. 132, 14; imsoi cusna hiiathaib
FB. 67 {für immasöi, imsaig Eg.);
rauilinn imsui cach (Gl. zu marc-
muilinn) molendinum quod circum
reriit eepius Z'^. 25. — Praes. sec.
Sg. 3 imsoad ina crocend es wen-
dete sich um in seiner Haut, s.
unter dirgiud cretti; PL 3 imsöitis
a claidib friu ihre Schiverter iven-
deten sich gegen sie SC. 2 (für
imma söitis). — Praet. Sg. 3 no-
chor impo din friasi co maitin TB.
p. 178, 13. — Inf. impüth vertex
SG. 60^, impiid az()0(p>/ ibid. lOö^»
(Z'^. 25); Dat. amuil muilend do
impud s. unter dirgiud cretti; Acc.
tre impuud jier anusiroplien SG. 202^.
631
iiiiresau, iiurisim' x. iiiibrcsau.
iintlia, iomtha so, in like man-
ver, i. amhlaidh, iiimtha i. ni hi-
naiid lim ü'l>on. SappL; itconnarc
tra an ben imtha sin aislingtho
,,in likc wise" Three llom.p. lUO, 19: i
nimtha sou „not so this" TBF. j
p. 154. 2. I
^ in-, iou-, „when prefixed to pas-
■■ ■■ ) sice participles , denotes fitness or
aptness", iudoanta ,,fit do he done",
inmheasta „to he thouf/ht or deemed''
{auch prohuhle'^, galar inleighis „a
eurahle diseuse" O'Don. Gr. p. 274.
1. iu Praep. s. i, i 11-.
- 2. iii FrcKjepartücel, lat. -ne,
niim, vor Voculen inn, vor Lahi-
alen in der alten Sprache im-
Z'^. 747; in der spätem Sprache j
an „ivhether" O'Don. Gr. p. 158
(an g-ceilir dost thoit conceah. —
In der directen Frage: in raga-so i
lini-sa icillst du mit mir gehen?
TE. 13; SC. 16: TE. iVr. p. 132, 22:
iu ro berbais in saill p. 41, 12; in
fir . . tusso do raind nammuicce ist
es wahr ScM. 15; p. 144, 19; in
döig bat dorn eligud-sa 6n SC. 7; 46:
in cmnce in taige duit ale FB. 92?
inn e seo Munremur ist das nicht
31.? ScM. 12; inn i so do treb-sae I
TE. 16; atbert rim ,.in raga lim"
SC. 33, 6; 32. — In der in direc-
ten Frage: ro fiarfuigh sc«ula di,
an füaratar TE. 19; co finnad, in
uait-siu ro siacht fis dö SC. 32:
doairfenus doib das im-bed com-
rorcon and Wh. 18<i; ro lad roga
döib..,diis in bad tecb for letb
dobertha do cach fir dib FB. 54;
duecastar düs iu etar Tir. 3: düs
in fugebtäis FA. 30; SC. 21. —
Mit angefügtem oiclitischen Pro-
nomen [Fron. infixKin): inam bia-sa
eritne mihi TE. 5 Fg.; innut tar-
fäs ni ist dir etwas erschienen?
LU. p. 113a, 13 (Siah. Coneul);
inab tesfa-si p. 144, 19; c eist inn-
dathguitae iciirdest du sie erkennen ?
ibid. 21. — Vereinzelt hi forgabur
ScM. 8 H.
3. in, lud, in t-, a n- Artikel der,
die, das Z'^.2lO: lautete ursprüng-
lich mit s an, das sich im Dat.
und Acc. in der Verbindung mit
consotiinih'-cji (nishdilftulru Vrä])o-
silioinii irl'i/liiii liiii, /•,'/(/ Kamen,
ron drill rill (iriirlir ahhiingt, hat
in der Pegel den Artikel nicht,
Ausnahmen siyid äusserst selten:
issa sudiu na fari, isin sudi fari
FB. 83. Der Artikel mit den De-
monstrativpartikeln sa, se, so, sin u. a.
hinter dem Nomen ist zugleich das
irische Demon.siratirjironomen. Im
Irischen .steht der bcsfiunntc Artikel
anstatt des uuhcMinnidcn , tvenn
ein bestimmtes Iii'liriiluum. gemeint
ist (vgl lat. (jniilam , z. B. airm i
fuirsitis in torcc wo sie einen Eher
finden würden Tir. 13; port hi fu-
irsitis in n-elit ibid.; co n-acca in
sciülfer mör ina docbum da sah er
einen grossen Kerl auf sich zukom-
men FB. 37; p. 131, i4 u. ö. —
Die spätere Form für in, ind ist
an in allen Geschlechtern. —
Singular, Nominativ Mascu-
linum, vor Vocalen: in t-aingel, iu
t-aithech, in t-apstal, in t-anad, in
t-ara, in t-Echaid, in t-enamar, iu
t-enlorg, iu t-imcosnom, int-öcläech,
in t-oinfer, in t-oscur, in t-Uath, in
t-rtrcur, an ag ScM. 7; vor allen
Consonanten in ohne irgend eine
Affection: in brithem, in bes, iu
dubcheö, iugilla: in cach, in cath,
in techtaire, in triar; iu fer, in
scäl; in loeg, in lia, in liaig, in
macc, iu noeb, in ri; vereinzelt ind
locg Hy. 5, 76; an ri TE 5 Fg.,
au moltach Sc3I. 22, 3. — Femi-
ninum, vor Vocalen: ind adaig, ind
adbur, ind anim, ind aradach, ind
ingeu, ind oUbrigach. In TE. [Eg.)
vereinzelt inn iugen. in ingiu nelien
ind ingiu, inn ög p. 40, 19; vor 1,
n und r: ind Lendabair, ind long
FA. 2; ind noeb {Hg. 5, 2, 22, 75\
ind nöebduil (41);. ind rigan; vor f:
ind fatsine, ind firog, ind fuithair-
be, ind flaith ; in f ujl. {Lg. T); vor s : '
iu t-samaisc, in t-seiscd bruiden,
in t-serc, in t-soilse, iut-süiluS'cJf.ll
Nominativ anstatt des Acciisativs);
vor Tenues: iu chaillech, in chathir,
iu chomairchi, iu chonar, inchroeb:
ohne Aspiration m «atliir, iu piau:
632
vor den vhrigen ConsoniDiten: in
ben, in beist, in breth, in bö; in
dias; in grian, in gruad, in guidi,
in glend; in mathair, in muco, in
macrad; vereinzelt an mörmuc
ScM. 22; in flen p. 144, le; is; in
pheist FB. 85. —
Accusativ, für Masc. und Fem.
gleichlautend; verbunden mit Prä-
positionen cossin (cussin), fön, for-
sin (Hy. 1, 17 ; FB. 77; 78), for in
(22, 131, 2~); frissin, immon, issin,
iassin, tarsin; vor Vocalen und
Medien ist der Nasal der Accu.sativ-
endung geivahrt: lasin n-adabair,
in n-ael, isin n-aer, in n-aes, in
u-aingel, isin n-airdig, isin n-airicul,
in n-airm, immon n-all, in n-anmain,
in n-athaig, isin u-aurlaind, in n-
eclais, in n-en, in n-eret, cosin
n-esair, immön n-imdai, in n-im-
chossäit, in n-inad, in n-ingin, in
n-insi, immon n-oenfer, in n-osnaid,
cosin n-üair, frisin n-üaitni; verein-
zelt iniman aidchi p. 811, 28; fris-
sind imorchor n-isin p. 145, 9; in
ingen CG. 6 Fg.; in ord p. 39, 13;
in ingair is; vor Medien: riasin
m-bantrocht, isin *m-bruidin, in m-
bith, in n-gai, frissin n-groin, vor d
ist das n ivcggelassen: in dig SC. 48;
in dornen n-dron SC. 29, 14; laissin
druid TF. 18 Fg.: ohcJi in garniain
H)j. 5, 74; in hrinthardiaih FB. 21;
vor allen übrigen Consonaiiten in :
in caillig, tarsin catbraig, in cath,
in coin, in Patraicc n-aile, in popul,
imön peist (FB. 86), isin tailm, for
in teglach, in mnäi, cussin mördail,
in laid, frisin liic, in roth, in rig,
cosin fer, in fled, lasin suidi n-
grianda, fön samail sin, fön saith
sin, in sligid u. a. m. Vereinzelt
triasan sencas {ScM. 22). —
Nominativ und Accusativ des
Neutrum a n- ; verbunden mit Prä-
positionen: cossa (cus), fo a, immä,
issa, lassa n-. Vor Vocalen: a n-aill
ScM. \- SC.b; a n-am CC. 6 LU.;
a n-ed FB. 18; 19; a n-imned 88;
fo a n-innas 18; 84; fön innas
ScM. 9; FB. 60; 83; a n-oenfecbt
TF. 10, 20 Fg.; a n-öenach SC. 3;
a n-öl Hy. 5, 85; vor Medien: lasa
] m-borrfad FB. 44; a n-deilm Ljj. U
a n-dün uli FB. 25; cosa n-gein
I p. 131, 10; vor 1, m und r: alleth
I n-aill FB. 12; 14; alleim 88; al-
lind 5'J; ammaidm ScM. 20; am-
j miad p. 130, 27; ammninbecb FB.
I 10; 18; isammag 49j |>. 131, 14;
: arrigthecb FB. 14; 25; 55; arreim
1 42; ohne Assimilation: lasa loim
! p. 131, 7; fo a lind SC. 7; isa mag
j FB. 47; darsa morlind Lg. 18... 30;
a rigthech n-uile FB. '^0; 62; isa
! rigtbecb 79; lasa reim 44; ani
[haec res) s. unter ni; vor Tenues:
a curathmir n-ugut FB. 14; immä
j curathmir 56; 88; 99; a comram
' sin 57? a cetna idem 14; a tech
TF. 9 LU.; FB. 1; 2; 21; 25; 27;
28; 54; isa tech SC. 10; 16: FB.
20; 21; 25; 88; 91; is tech ScM.
j 15; is tir SC. 35; cus trath sa
! SC. 14; FB. 88; 94; vor f und s:
a fecht sa ScM. 17; TF. 14 LU.
— Acc. Neuir. des Artikels mit
Dat. des Nomens: issa sudiu FB. 83
' üsin sudi zöid.); res n-galur Hp. 1
I Pref.; is taig seo ScM. 15; istig
p. 145, 6; SC. 16; 33, 35-; 34, 15;
isitig p. 144, 10. So tvohl auch is
1 tir SC. 36. Vgl. isind leith araill
I FB. 28. — Masculine oder femi-
1 nine Form des Artikels bei ursprüng-
1 liehen Neutris: in t-ainm (Acc.)
1 ScM. 12; inn aium p. 17, 24; in
ainm 33; in aim FB. 70? in t-imm
p. 40, 38; fön n-innas FB. 31;
! ScM. 14; in ogom Oss. I 14; in
i n-gein CC. 6 Fg.; in leth alle
ScM. 5; iarsin linn CC. 5 LU.;
darsiu morlinn L(j. 18, r,i, Fg.^ in
rigsudi FA. 7; ininu'u/ riithech
FB. 25; risin re sin Jjg. 17; in
curadmir s. unter curadmir; cosin
tres nem FA. 2; lasa reim ocus
lassan m-borrfad FB. 44 Fcf.; in
tech Sc3I. 5; SC. 33, 34: FB. 29;
issin tech, cossin tech IF. 9; 11
Fg.; in ti'r FA. 4; in tocbim FB. 7;
in fecht n-aile Hy. 5, g9; FB. 88;
in oenfecht Lg. 19j, in sceul sin
TF. 14 Fg.; in'slJafrrJ?. 18 Fg. —
Genetiv, Masc. und Neutr., vor
Vocalen: ind aicnid, ind aingil, ind
airlig. ind anfir, ind aurtigc, ind
633
erma, iiul etualaiiig. iiid i'iciiaiu;
iiul öir, iiul oprid, iiid ordiiide:
spätere Schreihiveisc inn eouin CG.
b Ecj., iiiii öentaige SC. 33, s, in
iiird X). 39, 19; vor 1 und r: ind
lätliair, ind Icmme, ind liss, ind
löig, ind rig, ind ruanada; verein-
|. zeit in locha FB. 85, in rothclessa
1 FB. 64, in rüisc p. 40, 23; vor n:
ind niad, ind nonbair; vor f: ind
Fäidljnithe , ind feoir, in fergoirt,
ind lir, ind fir, ind fid; vor s: in
t-sessirf nimo, in t-sida, in t-siriti,
in t-slebe, in t-slüaig, in t-srotha,
aber in scäith FB. 81, in spirta
ITij. 5, 90; vor c: in charpait, in
chathmilcd, in cheoil, in chöicid,
in choimded, in chon; ohne Be-
seichnung der Aspiration: in cetail,
in ceoil, in curadmrre; vor b, d, g,
m, t: in bantrochta, in bid, in
brogo, in delmae, in druad, in dune,
in gninia, in maige, in raara, in
mossa, in muid, in talman, in teg-
laig, in tige, in tiri, in tophnir, in
trir, in trüaig; vereinzelt inn tigc
p. 144, 14. — Femininum inna:
inna fiatha Hy. 2, 22 ; inna trintjite 42 ;
inna luinge FA. 4; inna soilse 5;
inna catrach 13; 14; inna comrai-
me SC. 2 ; inna hamsiri FB. 1 ;
inna flede 9; inna catbi-ach 83;
inna corma %>. 311, 37; vereinzelt
ina mna p. 144, is. — Sonst immer
na; vor Vocalen erscheint h, aber
nicht immer: na haidchi TE. 12
^ LU.: Lg. 17, 5o; -F^. 81; 84; 85;
inna liamsiri l'B. 1; na hecailsi
FA. 25; na \ieniaitld p. 144, 26;
i^wa, liEmna i^^^_14j_na hErend SC.
2; 41; na Iiesorgni FB. 48; na
himda SC. 24; na hingene TE. 3;
5 Eg.; SC. 45; na aidcbi TE. 12
■i(~LU.; na Enina Lg. 8; na imdai
SlfLÄC. 10; na iugine La. 7; SC. 39;
na indse 15; 1, m und r tverden
r er doppelt: namraucci ScM. 8; 15;
•)^ ■5*^17 ; nallongsi Lg. 16j, narrätha _8_;
ohne Verdoppelung: na mncce ScM.
9; 10; ra mnä SC. 20; ina mna
p. 144, 18; na maitne FB. 87; na
luinge TE. 3; inna luinge FA. 4;
na lubi p. 130, 20: na rigna TE. 6:
FB. Gl. Andere Consonanten
werden in keiner Weise afficirt: na
biasta, na delba, na gaile, na ca-
tlirach, na pene, na tröcairc, na
iiedc, na samna. —
Dativ, oh)ic Cuti rsdiied der Ge-
schlechter; )iiil rnijiii.'^illonen: ar
in, assin, cossin, din, don, fön, for-
sin i,for in\ iarsiu, isbin (sin), ön,
ocon, resin (riasin\ üasin. Vor Vo-
calen: isind abaind, asind aer, isind
aidchi, isind amsir, forsind aii'iniucb,
dond araid, doud atbesc, dind ech-
fleisc, fond ecosc (FB. 92), dond
Emir, dind enlaitb, dond Erinn,
assiud imdai, ocoud imdiburcud,
dind imguin, dond ingin, dnnd insi,
dond oenfargani, isind oenlö, issin
t-ossud, isind otruch, ond i'iair, dind
usciu. Vereinzelt don ingen TE. 5
Eg.; fon egim ScM. 11; fön alt
cetna FB. 8 {oder Acc.?); forsin
immum p. 40, 15; vor 1 und r:
asind lestur, Lssind lenith, isind
leith araill [FB. 58), isind lic, as-
sind liss, uasind loch, dind lucht,
asind raind, dond rig, issind rig-
thig, dond rigain, riasind roind;
vereinzelt iarsin lind CC. 5; fön
less uile Lg. 1 ; assin rigraith
SC. 33, ; 6 ; don rig p. 17, 23;. vor f:
isind faichthi, iarsind faidchc
(Lg. 15), dond faire, dond farrci,
isind fergort, dond fir; riasin feiss
Sc3I. 2; vor s: resin t-samfiiin,
din t-sid, sin t-sid, issin t-situ, on
t-sil, forsin t-sligid; iarsin t-sligi,
ocon t-slög, forsin t-.snecbtu, isin
t-sudi, aber don scäl ; rerrin :clf re-
sin slüag FB. 54; bni >bi- uile 16:
vor Tenues: fön charput, ocon
chendail, don chetgabail, issin chet-
na, din chloicb, issin chocrich, isin
choire, don choimdid. don chomram,
don cbrü, isin chuach, don pheist
{s. beist); ohne Aspiration isin car-
put, don catb, on cathraig, din
claidräft, assin caillid, asin cluche-
maig, isin Cräebrüaid, forsin cöiced
uile; forsin purt; ön taib, don
techtaire, don tegluch, asin ten,
con tein, don Teti Brie, on tig,
asin tig, isin tig, don tiprait, on
j trath, don triur, don turus; ror b,
\ d, g, m: isin lüth. don IJiliu, cosin
634
brot; isiii domim, issin dun, on
gubu, don gillu, diu niac, ou mu-
icc 7f. s. w.; Vereinselt iarsau guba
CC. (j Eg. —
Adverbieller Casus der Zeit und
der Modalität, ohne Präposition,
a) mit Substantireii: ind adaig sin
FB. 63; ind ndai- thüssech 83;
^•^ ind aidchi sin Lrj. lU; 13; SO. 27;
FB. 72; 91; in oidchi sin T^. 12;
18 £//.; ind inbuid sin SC. 21;
FB. 15; in inbuid sin CC. 6 Fg.;
ind iunas sin FB. 82; ind i'iair sin
FA. 33. So auch inn aidchi sin
A" i±M ^^- 31; inn airet sin FA. 33;
innuair 24; 28; 32; inn uraid SC.
■y 12; 13; in-diu (heute) J^r/. 17, 19;
ÄC. 14; 17; 32; 45, 3; 2^Ä ^^2 rt. ö.;
A cosindiu -Lff, 12; äC. 7 ; =gusiuniud
p. 140, ästln^nocbt i^.B. 16; 62;
in chetaidche 81; in cach mi J;£.
X" 1Ij-.i7V in tres adaig FB. 67; 83;
auch in tanV b) mit Adjectiven, in
der alten Sprache zur Bildung des
Adverbs: in biucc paulum, ind ut-
mall inordinate Z'^. 608. —
Plural, Nominativ Masc, vor
Vocalen: ind apsit«? FA. 2; ind
eöin 33; SC. 5; ind errid FB. 70;
ind öic 65; vor 1 tmrZ r: ind laith
FB. 7; 15; 20; 70; 88; ind näim
FA. 5; 34 (na nöim Br.)\ ind ran-
naire FB. 14; 72; vor f: ind fir
SC. 22; i^.ß. 25; 29; 62; 75; 82;
88; ind fiaich SC. 35; vor s: in
t-sluaig Hy. 5, G2; SC. 36; F.B. 21:
vor anderen Consonanten: in phecc-
daig FA. 29; in pecdaig 34; in
trenfir FB. 7; in daim Hij. 5, 53;
vereinzelt: inn eoin CC. 2 Fg.;
p. 143, 9. Auffallend: ind anmand
-FJ. 31 (s. anim Seele). — Fem.
na, ohne Veränderung des folgen-
den Anlauts, inna nur FB. 67
(inna geniti); na buidne, na lamae,
na mna, na piana, na tüatha.
Diese feminine Form gilt schon
, altirisch auch für das Neutrum:
%% na tri dath Lg. 7; na tigi jyj na
hairechta -F^. 6; 14; na comramaV
Auch für das Masculinum häufiger
na als ind, in: na apstail, na hairm,
na lianeolaig, na druid, na heicb,
aa pecdaig, na rig, na rondairi,
na slüig, na srotha, na töisig
u. s. w.
Genetiv, ohne Unterschied der
Geschlechter, inna und na mit nach-
folgendem n. Vor Vocalen: inna
n-airecht FA. 6; inna n-anniand 6;
inna n-arcaingel 20; na n-atairi
FB. 13: na n-en SC. 4; 7; na
n-iath SC. 29, 10; na n-ingen i).
131, 22; na u-6cthigernd FB. 6:
vereinzelt ina n-en p. 143, 7; vor
Medien: inna m-bo Hy. 5, 32; 50;
inna m-han FB. 29; na m-bacb-
lacb ScM. 12; na m-briathar SC. 26:
na m-ban FB. 16; 25; 42; na
n-dula Hy. 1, 55; na u-gäi FB. 15;
vor 1, m, n, r: inno loeg Hij. 5, 50:
naunseb FA. 25; inna näem 31; 34:
na nöeb Hy. 2, eo; na mac FA. 1;
na rig FB. 6 iv. s. w.; vor Tenues:
inna clöcn Hy. 2, 59; inna caurath
FB. 56; inna ceöl FA. 4; inna
pectacb 18; na cernd oeus na com-
ram FB. 9; na treb CC. 2 LU.:
na pecthach u. s. tv.; vor f tmd s:
inna fer FB. 16; na sciath, na
slüag u. s. w. Vereinzelt: ina n-en
2J. 143, 7; ina ncäeb FA. 4. —
Dativ, ohne UnterscJu'ed der Ge-
schlechter, immer util I'nijtositionen
verbunden: ar naili, isnaili (ass),
cosnaib, dinaib, douaib, forsnaib,
isnaib (i u-), oc naib, önaib (üanaib)
Z'^. 216, aber schon in LU. {circa
1100 p>. Chr.) ist regelmässig dafür
die Accusativform eingedrungen:
asna, cosna (cusna), dona, forsna,
isna, oc na, riasna, z. B. dona hai-
gedaib, asna amsib, cusna claidbib,
oc na clessaib, dona tri coeciaib,
forsna feraib , dona feraib , isna
fledaib, asna fraigthib, oc na im-
ratib, cusna lesanmannaib, riasna
mnaib, dona naebaib, dona rigaib.
Nur selten hat LU. die alte Dativ-
form: isnuih lüachrachaib j:>. 114a,i7;
hüaihslehibibid.i8{Siab.Concul.). —
Accusativ, ohne Unterschied der
Geschlechter, inna und na, in Ver-
bindung mit Präpositionen: cusna,
forsna (for na), frisna, im na, lasna,
tarsna (tar na), trisua : inna anmand
FA. 18; inna noemu 5; inna randa
SC. 11; na anmand; forsna clauna,
635
iiichin
c'usna (ledcnchu, forsiia ilorsi, for
na dorsi [>ScM. 18), ua heocho
[ScM. 9), ua eocho {FB. 3G; 39).
im na beönu SC. 4. na tiru, na
tiada, na liirchuriu, na mmi, na
muru. na pccdachu, na slüagu, na
tri nöHboru, na tri turcu, tar na
teora fnitliairbe, na hUlto. Mit
dem Datir des Nomens: eter na
hairichtaib, frisna döinib, frisna
rannairib, frisna taidbsib, cusna
genitib. —
Dical, Nominatir und Äccusa-
tir: in da en SC. 6; in da fiach 35;
in da mnäi 8; ua da rig 33, 7; na
da ech FB. 45. — Genetiv: in da
erred dec FB. 2; p. 310, 2; na da
bau aili FB. 25.
iua für iuna. Gen. Sg. F. oder
Gen. PI. des Artikels, oder Fraep.
i n- mit Fron. Poss. oder Compa-
ratirpartikel für inda.
ina u- FB. 28 s. iuua.
; iuad 31. Ort, Platz, Stelle;
inadh locus Ir. Gl. 516. — Sg.
Nom. atä inad a da traiged isind
lic FB. 88; Gen. is aun böi clam
oc cuiuchirf inaid fair, ocus ni robi
inad fäs itir anu Three Rom. p. 16, 14;
d'fir th'iuaid „to thy successor" Fei.
p. CI 1 ; fodord oc lucht bar n-inaid
dogress ibid. p. C 29 („they who
take yoiir place")\ Bat. inu inud
aile p. 132, 17; nir theig . . assa
inud er icich niclit von seinem
Platze FB. 57 ; doronsat . . comarli
a hoeu-inud im comuaill . . in trir
■ curad sin FB. 42 [vgl. d'öen-täib
SC. 22); Acc. räuic in n-inad cetua
FB. 4U; cosin n-inadh cetna TF.
12 Fg.: in tan näd fagbai inad
aile FB. 92; do neoch gebus t'inud
Three Hom. p. 32, le; PI. Bat. isna
sostaib ocus isna inadaib FA. 6.
iuailt F. Bienerin; innilt an-
cilla Ir. Gl. 25; cumal no inilt GL
zu cacht „hondmaid" O'Bon. Suppl.
— Nom. a binailt „her handmaid''
TB. p. 176, 15; iuailt Etainiu TF.
15 Fg.; Bat. coua hinailt ibid.
iuaim, ind inaim so zu dieser
Zeit Ml. 16c, 5 1^2 747^); inn inaim
Oss. I 11.
iuaitcet s. iu-otcLlm.
iu-allaua, an-allaiia aforeti-
me Three Hom. Index; in tire in
ro atrcbais iuallana iar curp Three
Hom. p. 94, IS {„hitherto"); illög . .
t'anumla anallana „in rjuerdon of
thy disobediencc aforciime ibid. p.
28, 21; do m»»t('r-siu böi i u-gabud
anallana forsind fairgi ibid.p. 114, 12
{„sovie time ago" p. 140). — Vgl.
alla, an-all.
inai* Leibrock; tunica Ir. Gl.
29; eoat, mantle O'R. — Sg. No7n.
inar srölda ^i_JLÖr— 2J; iuar co -if-
foph a tbona im sodain FB. 37:
cliab-inar sröil siricda re ebnes
LU. p. 81=1, 29 {s. unter filau); Gen.
cöirtus hinair imlibäir LHy. fo. 6"
{„an arrangement of a rery long
tunic" Goid:^ p. 65): PI. Acc. ima
n-inara TB. p. 182, 25.
iuarach tunicatus Ir. Gl. 597.
inatliar „boicels" Corm. Tr.
p. 95.
inbaicl, iubuid Zeit; „ionbhuigb
time i. e. a particular period of
time O'Bon. Suppl.; ind inbaid sin
zu dieser Zeit, damals SC. 21; Aid.
Chonch. 5; ind inbuid sin FB. 15;
CC. 6 E(j.\ cech inbaid allezeit
Hy. 4, 8. ■
iuber ij/. Mündung eines
Flusses, ^Bucht, sehr häufig in
Ortsnamen {Inver); inbir „estuary"
Corm. Tr. p. 24, 1. — Gen. for
brii Inber mara p. 39. 11 {„the
I Straits of Gibraltar" Stokes, Fei.
I p. XLVIIi, zu lesen Inbir? Bat.
I sind inbiur p. 131, ü: PI. Acc. tar
' iuberu FB. 47.
iubotlia, foruar inna inbotha
paravit nuptias Tiir. Gl. 48.
j inl)otliaig:im III nuho. — Praes.
I Conj. PI. 3 Bep. dia u-inbothigetar
! Wh. 29a, 2. — Inf. Nom. is fnath
n-eperta in t-inbodugiid dou men-
main SG. 137^ ^Z\ 993).
iubxidcaid, trisin fuar inbudcaid
Tur. Gl. 48, „throngh the praepa-
ration of the bridal" Goid.^ p. 6,
i connuhii Tur. ed. Nigra p. 34.
inbuid s. iubaid.
iuchail» s. iiiccb.
i inchiiiii Gehirn; cerebrum Ir.
I Gl. 747: incbiud brain Corm. Tr.
63r,
p. 95. — Sg. Xom. ba l>cs d'Ultail)
ind inbaid sin cach curaid no marb-
dais ar galaib ocnfir no gata a
ii-inchiiid assa cendaib ocus com-
moscta acl aii'tliib cn n-denad liath-
roite cruade dib Aid. Chonch. 5;
Äcc. nos indlethar Cet incliind
Mesgcdra isin täbaill ibid. 4o.
inehiiiiie FB. Gl Nebenform von
inchinn.
iiK'his s. nnter cisal, zu lesen la
ail in chis (ceas darlincss, grief,
fear (/K.)?
iiiclili, ina läim inchli in seiner
linken Hand LU. p. 79», ig.
in-elilithe, inchleithi liidden,
concealed OJDon. Suppl.; ni fitir
idal inna inchlidi Ml. 26 r {pceulta
"-^^S::!:^!^ ^^' ' iuchoslg: sicjnificat Ml. 21^, 4,
inchoisig SG. 9a (Z^. 430). — Praet.
S(). 3 inchoisecht 311. 16c, 10. —
Fut. sec. Sfj. 3 inchoissised Ml. 118.
— Pass. Praes. Sy. 3 iuchoisecliar
significatur SG. 198a {Z-\ 982).
inclirechaim II ich tadele. —
Praef. Sg. 3 is ed on ro inchrecli
GvQgoir im Colunicille Lat. Hg.
XI Pref. — Inf. Nom. doroaclit
in t-inchrechad sin co C-olumcillc
Goid:^ p. 101, 40.
inchrutli, inchruth noe Gl. zu
aplustre, i. e. apparattis navis
SG. 132'J [Z-\ 56); annal tegdais
foratochar degli anechtair ocns is
fäs a inchrud ammedön „and its
furniture is wanting within" Tur.
Gl. 13.
in-clanuaiiu II ich pflanze
ein. — Pass. Praet. Sg. 3 ind
abis mör in ro inclannad dligcd
circuil Gl. zu circulus abyssi magni
LHy. fo. 12b ((yotVZ.2 p. 70).
1. ind Ende, Spitze; a head
O'P. — Sg. Nom. cor bo chonair
letartha cach u-ulind ocus cach
n-ind ocus cach n-aird ocus cach
n-airciud don charpat sin LU. p.
7!)a, 21; Dat. Eriu uli 0 ind co
fond „fr 07)1 top to bottom" Three
Hom. p. 44, 20; ota m'ind gom
bond Kl. Neub. 2 (« vertice meo
usque ad plantam meam Z'^. 955);
Acc. CO ind p. 132, l'j; PI. Nom.
ni tharraid acht a n-indai „uoiigJit
remained save their sktdls" Fei.
p. CVII; enechgriss i n-innaib an
indfodla Corm. p. 19? — Vgl. rind.
2. imi i. tenga O'Hav. p. 97.
3. ind Artikel, s. iu.
4. ind, in {eine Form des Arti-
kels) bildet Adverbia, z. B. ind lai-
giu minus Z'^. 608.
5. ind die Praep. i n- )n,it Pron.
suffixum.
6. lud collerc Form der Praep.
i n-; ind oirthir Breg „in tlie east
of Bregia" Three Hom. p. 112, 23.
Als Adverb verwendet (vgl. iun Adr.
in, thercin (fB); co tarut bachaill
I'su dö ind Three Hom. p. 16, in
{dazu? dabei?); asbert Tadg co ti-
bred brcitb do ind CCn. 7 {hierin?);
,,cid fil and'' ol se ,,acht coiu dot
ithe ind Fei. p. CVI („for this").
inda als hinter dem Gomparativ,
vgl. tau ; ionä thayi O'Don. Gr. p.llS;
is tressiu cuma inda muir Lg. 18, 39 ;
— 3Iit relativer Verbalform: inda
as, indaas, indas Z^. 716; ba mou
he indäs ccc/t cüibrend p. 40, 13;
ni mö dan a ein frib . . indäs na
tucsaid üadib FB. 73 (oltas Eg.);
ba huilli inas cec/i blegun p. 42, g ;
Plur. is soiri indate idail 311. 34 r
{Z^. 717); ar ni mo chäinit na däine
he iuät na hanmunda aile denn
nicht mehr beweinen ihn die 3Ien-
schen als die übrigen Geschöpfe
Fei. p XL 38.
indala w- der eine von ziveie n ;
UHUS e diwbus Z'^. 359; indala
n-aiumm dec Corm. p. 25 hia {duo-
decimum nomen Z'-. 309); indala
n-ai brat üaine inipe . . alaili brat
corcra SG. 8 {die eine von ihnen . .
die andere); no slocad indala suil . .
do teirged indala n-äi immach
ibid. 5; dafür später indara (an
dara O'Don. Gr. p. 123, mit Apo-
cope dara) : indara fecht . . in facht
n-aill das eine 3Ial . . das andere
3Ial FA. 5; Matha ni«c Alphin
sui ebraidi indara fer dec ro thog
I'su na muinterus LU. p. 32a, ■>
{der zwölfte); na rig . . isindarna
leith . . ind rigna . . isind leith araill
FB. 28 {für isindara n-ai?).
iiidar
G37
(Icl
iudav limm es scheint mir;
iudar la Conall es schien Conull
FB. »51 (indarla oft znsannncn ge-
schriehen); indar lais 81 (andar iv/.!;
Ül; iudarra Locgaire FB. 64 fiir
iudarläi; andar lea bratt mor do
tha^hairt di Three Rom. p. 100, i-;
audar leis is ina chotlad boi ibid.
p. 102, 23; andar leo ropo beo Her.
Celt. III 2)- 181.
imliira, iiularna s. iiidala.
iud-arl)ae, -arpae N. repulsa,
repeJlere Z-. 877. — Gen. ba
sab iiidarba clüeue Hy. 2, 23? Dat.
dia iiiuarba asin taig Um ans dem
Hause :h treiben FB. 13; Acc. isa
n-indarbae Ml. 23c, s.
iiid-arl)euim I repello. — Im-
perat. Sg. 2 Inda ärben üaiun „ex-
pel thou them from us" South. 47 '\
— Conj. {Fut.?) Sg. 3 are n-indarbe
analchi ood ocus a pectha ocus ara
tinola soalchi Cam. (Z-\ 1004). —
Perf. ('?■) Sg. 3 nachim rindarpai-se
Wh. 5a [quod non me repipulit
ZK 877). — Praet. Sg. 3 ro indarb
uadae Three Hom. p. 14, 31; ros
indai'b loscaind ocus nat/iracha esti
ibid. p. 120, 29; PI. 3 co ro inuarb-
sat LU. p. ii^, 19. — Pass. Conj.
(Fut.?) Sg. 3 ar nachit rindarpither
Wh. 5'J (ne sis exheredatus Z^. 8771
— Inf. l) indarbae; 2) ro triall in
tos i. Diarmait indarpud in gerrain
uad Three Hom. p. 122, 8.
ind-arggaiii z e r h acke n TBF.
p. 148, 12, s. nnter enbruthe.
iudas N. status, Jiabitus,
eondicio Z'^. 357; droch-innas s.
unter amnas. — Sg. Xom. ba chöm-
nart . . indas in gnima sin ocus ind
üdhur dobretli dö denom in tigi
FB. 2; innas ind fir SC. 23; FB. 91;
innas ind oprid SC. 23; Dat. ind
innas sin auf diese Weise FB. 82;
fond innasin Goid.^ p. 101, sc; Acc.
ffj a n-innas cetna auf dieselbe
Weise FB. 18; 84; fo n-innas cetna
SC. 16; FB. 60; fo n-innasin ««/'
diese Weise ScM. 9; fo n-indas
sin p. 40, 33; fon n-innasin ScM. 14;
FB. 31: fön n-innas cetna FB. 31.
— Vgl. cindas.
iudbaid lucrificatio, Iti-
crnm, comtis indbaid i u-iris
Wh. lO-i ,Z\ 802i.
iudbas -s. iiidmass.
iiidbecli, indmecli not che d s.
pniucern, puiugcne.
iudber, inbir a spit, a sicewer
Oh. the Mann. III Index; comla
ibair aire i m-batär tri fcrtraigid
dia tiget, ocus da drolam i'araind
esse ocus indber iarind ar in da
drolam sin LU. p. 19», 17.
1. iude i. dluith, ut est mesir etach
asa inde i. asa dli'is O'Dav. p. 97.
2. inde i. eachlaisc no bac O'Dar.
p. 99.
3. iude s. iime a bowel, en-
trail OB.; in t-inne iachtarach
lien Ir. Gl. 1013. — PI. Dat. il-
leith rem ballaib ocus illeth rem
indib Güd. Lor. Gl. 148 zu erga
membra erga mea viscera; cusna
hindib ibid. Gl. 227 zu inginem
cum medullis; Acc. na hinneda
Gl. zu talias Gild. Lor. Gl. 93.
1. inde in zwei Theile? son-
nacb umaide tar a medon ros raud in
n-insi inde L U.p. 23^5, ii; ; commemaid
a druim inde ibid. p. 201', jg.
2. iude gestern; iudhe heri
Z'^. 609; s. unter glasreng; ane or
ande yesterday O'Don. Gr. p. 264.
indeb N. Gewinn. — Dat. co
m-betis i n-indiub fochricce dom-sa
Wh. lOd (Z-^. 497); Acc. ni riat na
dänu diadi ar a n-indeb domunde
nicht sollen sie die göttlichen Gaben
für tveltlichen Getvinn geben Wh.
28s 2.
indeetso, für ind fect so, hac
rice, nunc Z"-. 609.
indeg-aid hinter, nach FB. 62,
s. deg-aid.
ind-eiricc F. impetus in ali-
fjuem, rindicta Wh. 25^ (Z'K 877\
iudel, iudell Fertigmachen,
Anspannen, Jochen, Zurich-
tung, Werkzeug; inneall i. cleas (?)
O'Dav. p. 97, s. unter gles. — Sg.
Nom. in caur ocus in catbmilid
ocus in t-indell clirö bodba fer
talman Cwc\x\\\aind LU. p. 79-, 29;
mailli do cheim ocus t'innoU FB. 34;
Dat. iar n-indill in misceöil Ms.
M((t. x>. 473,34; Acc. demon daniair
iiidelba
638
indlat
indel FcJ. Febr. IG iGl i. ro da-
mair a iiulleath di, no iudled i.
cengul no cuimrech). — F///. iiullim.
iudelba i. anmunda altöri na
n-idal sin arinni döforintis („tliey
carved" Stokes) inntib i. delba in
uile no adratis Corm. f. 25, vgl.
unter ogum.
iudemin qnippe Z'^. 609.
iudcumi imbecilles Wh. W'^
{Z-\ 236\
iudeo TE. 7 Ecj., 8 Eg.?
iiideöin ^Hifcos; inneoin an anvil,
a block of stone O'B.; a gridiron
(TDon. Snppl.; „tlie suppoii:ing
fitone of a mül" Corm. Tr. p. 130 (i).
— Gen. land dergöir do brondör
briithi dar or n-inneöinI/Z7. j).79a,i2;
CO m-ba samalta ra tetaib örsnäid
dar or n-indeona fo läim suad sain-
cherda Ber. Celt. III jx 177; Dat. oc
fuine eise for indeoin Corm.p>- 35, 4;
in cetlucht ro berbad don indeoin
ibid. 5.
in-derl) in c er tu s Z^. 860.
indessid Gl. zu, insederat Ml.
20a, 27 iZ'^. 445 irrthümlich als
Praes. sec. aufgeführt); Pass. Im-
perat. Sg. 3 indcster lat Corm.
p. 36, 43.
indethmiug'ud s. indithmig'im.
indeurb, Adr. von derb, Gl. zu
inquam Ml. 18^, 25.
iudi s. inti.
iiuliriid s. deod.
indile \)Vieh, mAi\i\catÜeCorm.
Tr. p. 96; 2) Suchen. — Nom.
1) ba hilarda a indile Fei. p. LXI 3G ;
a indile ocns a indmas do fodail
do bochtaib TJiree Hom. p. 62, 33;
2) „Cissi indili?" or Diarmait.
.,Secht lenti cona n-imdenmaib ocus
secht n-delgi öir ocus tri minda öir
TB. 23. 176, 10; Gen. 1) cach ernail
indile ibid. p. CLXXIX ; do thabairt
s^t ocus indile 8cM. 2; cothughadh
na n-indile „feedinq of the cattle"
Corm. Tr. l. c. {Sench. M.)\ Acc.
1) eter diline ocus indile FB. 83;
getai m'indmas ocus m'indile Three
Hom. }'>■ 64, 12.
in-dii'ge iniquitas Wh. 4^
{Z^. 860).
indiscd s. iniiisim.
iiiditliem, für iiid-fethcm, 31 e-
ditiren, Betrachten, Betrach-
tung; meditation. Corm. Tr. p. 96;
innitheamh, innfeithiumh design,
meditation O'Don. Suppl. — Sg.
Nom. indithem dures {zu lesen du-
gres? .9. unter indithmech) ocus
imradud fria thogais Gl. zu semper
. . ante oculos ejus quem circum-
scribere conatur Ml. 28c, 14; ro
bui indfctheam feochair calma oc-
cu oc lecud a marbtha ar Dia Gl.
zu Fei. Prol. 50; Dat. co n-inni-
them leir i n-Dia Hy. 7 Praef.
inditlimech den Sinn gerich-
tet auf, versenkt in. — Sg.
Nom. a menma indfeithmech dogres
i n-Dia S3Iart. 42; J.cc. F. indith-
mich Gl. zu post atentam . . curam
311. 35c, 28.
inditliiiiig-im III ich betrachte;
I meditate Goid.^ p. 53. — Praes.
sec. PI. 3 CO ro fegtäis ocus co ro
innithmigtis FA. 2. — Inf. Nom.
inniVamigud inna luinge FA. 4
(indethmiug?(fZ LBr.)\ Acc. innitb-
migud inna soilse ihid. 5 (indetb-
miiigud LBr.).
indiu heute, s. 4. dia Taq.
indiut FB. 47?
iiidlacli Spaltung, Unter-
brechung; Acc. cen nach n-indlach
sine ulla interreptione {sie) 311. 32 •'i, 1
(Z^. 877). — Vgl. indlung.
iiidladaim (?) ich wasche. —
Praes. sec. Sg. 3 conid he fen no benad
a n-iallac7(rrtnda dia manchr/(7> ocus
no innlad doib Three Jlom. p. 122, 17.
— Pract. Sq. 1 d'ionnlas mo Mmha
Torr. Dh. p. 180.
iiidlaith, lene fo dergindlaith
oir impe TB. p. 174, 6 („« lene
intericoven ivith red gold npon her"),
vgl. leni gel-chulpatach immi co
n-derginluth intlase LU. p. 1131', 7
{Siab. Concul., ,,toith a flashing red
horder").
indlat Waschen; indlat diu, ar
is ind don choiss a ti-aig et a lo-
tione dicitur Corm. p. 29 mät
{diese Etymologie beruht auf einem
Worte lat Fuss, vgl. Corm. Tr.
p. 119 mät, ^md ist im Gegensatz
zu indmsLt „handwashing" erfunden);
iiidle
639
Waschen der Hände und Fasse
ibid. x>. 20 fothrngiul. — Bat. do
iiilut a läm SC. 3(j; laitlie u-antl
atraig deud aidchc do inlut doiul
abaind; is he tan dolluid sön ocus
a hinailt do indliit TBF. p. 144, i;
oc iiidlut Licant. SG. (Z-. 949); oc
indlat a läm ind äth Corm. Tr. ]>. XII.
iiulle s. intle.
iiidli, teora leth-indli Tir. 4
(„fhree half-indles") '?
iii-dlig-ed illegality, an ille-
yul act O'Don. Suppl., Gl. m
ecomnart. — Gen. do fiur indligid
]Vb. 3e {Z-\ 860); Acc.LHy. Amr.2^i.
iudlim ich mache fertig, be-
reite, spanne an. — Praes. Sg.3
Dep. nos indlethar Cet inchind
Mesgedra isin täbaill Aid. Chonch. io
(„C. adjusted M.'s brain in his
sling") ; PI. 3 innlit . . noi gcairptiii
p. 143, 7 {so auch zu lesen p. 136, 20).
— Imperat. Sg. 2 indel diin in
carpat SG. 6; indill FB. 43. —
Pruet. Sg. 3 indlis SC. 6; F.B. 43.
— Pass. Imper. Sg. 3 iiulillter do
charpat FB. 34; PI. 3 inliter teora
dabcha üarusci SC. 36. — Praet.
Sg. 3 ro inled a charpat FB. 36
U'o hinüled Fg.); ro inled a carpatt
for na echü Goid.'^ p. 88 {Vit.
Trip.) = Ms. Mat. p. 606. — Part.
PI. Nom. derguda indlithi FB. 53.
— Itif. ind eil.
iudliuech linirt, eine Bildung
ivie ingalair? huas mo lebrän ind-
linech SG. 203 (ZI 953), supier
meo libello interseripto Stolces,
Beitr. VIII 320.
iiulliss, a n-indliss araile fir
maith „in the hall of a certain
pnuVhomme" SMart. 30.
iiidloI)or schwach,der Schioa-
che, Kranke, nach Stokes Rem."
p. 69 zn lesen für imiobor in der '
Gl. zu Hg. 2, 29.
iiidlol)re F. Schwäche; Bat.
böi a n-indlubra galair „in ivealc-
ness of disease" Three Hom. p. 58, 22.
indlungr I findo SG. 15^ {Z^.
428). — Pass. Praes. sec. PI. 3
indloingtis Gl. zu disecahantur
LArd. 175, b. 1 {Ir. Gl. p. 166). — I
Vgl. indlach, as-dloing {S. 486,-1). |
indmaid, dogni iarum brodmuc
dia muic. indmaid a lama, luid on
teni TB. p. 178, 2 {„washed his
hands"). Vgl. indmat.
iiidiiiass Reichthvm, Schatz;
indmaiss (innmus B) „vetdth" Corm.
Tr. p. 92; indbas Gl. zu dibad
Hy. 5, 22. — Sg. Nom. a indile
ocus a indmas Three Hom. p. 62, 33;
Bat. ar indbas Gl. zu ar dibad
Hy. 5, g; ar feb ocus innbas
2). 142, 1; Acc. iadais a tech fair
fen ocus for a uli indmas Three
Hom. p. 18, 26: ibid. p. CA, 12
{s. indile^; PI. Nom. iumnsa di-
vitiae Ir. Gl. 333; Bat. dona ind-
masaib FA. 25 ihindmusaib LBr.)\
Mamon diu ainm in demain is air-
chindech ior indmassaib in t-ssegail
SMart. 6.
iudiiiat handwashing Corm.
Tr. p. 109 mat ; ind na lam negar and
ibid. p. 119 mat. — Bat. co tanic
Cred d'indmad a läm don tiprait
Fei p. LXXXIX 19. - Vgl. indmaid. ,
inditaidim expecto. — Imperat. \_ 7(
Sg. 3 indnadad cäch a chele Gl.
zu invicem exx^ectate Wb. lld {Z^.
443>. — Inf. indnide.
I indiisp, focheird hich n-erred
! n-indnje FB. 51, p. 310, 42?
I iuduaig-id SC. 28 mit H zu lesen
iudsaigid, s. insaigld.
indnide expectatio Z-. 877. —
Bat. iarsind indnidiu Wb. 23'J.
ind-ocbal F. qloria; Gen. äiri-
tiu indocbäle Wb. 4b (Z*. 242).
indossa jetzt SC. 14; innösa
Goid.^ p. 94. 23 {LHy.); innossa
ScM. 12 (anosa H); TE. 12 LU.:
indosa Gl. zu nuneuhi SG. 14^ {Z'^.
747); innossai notv Fei. p. GL VI 9.
indra i. iumaire (imaire) O'Bav.
p._97, 98 {i:gl. ibid. p. 166); noi
n-indrada ibid. p. 97 imresc.
indrsiig-ne detrimentum Wb.
16b ,z-\ 491).
ind-rid Einfallen, Einfall;
innrudh i. org«m O'Bav. p. 99. —
-S*^. Gen. ind indrid naimtidi Gl.
zu propter adsiduos hostilis vasta-
tionis incursus Ml. 27=1, 1; Bat.
tancatar barbardhu do indrud Franc '
SMart. 13.
ind-riutli
640
iiul-riutli I ich falle ein,
greife an, vgl Wi. Gr. S. 72. —
Praes. Sg. 3 iiireith adgreditur
Ml. lO*!, 13; inreitli Gl. zu vastan-
tem Ml 48'i. - Fut. see. PI. 3
inrestais Gl. zu invadere nitehantur
Ml. 37<i. — Part. Nom. amban-
indrisse Gl. zu invasso iinperio
Ml. 18c, u; PI. Nom. ind indirsi
rastaii Ml. GT-i i^Z/K 1096). — Inf
iiidrid.
iiulsma .s. iusma.
iiultuis'tlier s. iu-tuig-im.
iiul-uaiad incurri, vgl. couhu-
alai, conruale. — 8g. 1 inrualad
Gl. zu offendi Ml. 20 r; PI. 3 ni
nad rindualdatar acht iuriialdatar
Gl. zu justi qui de vifae periculo
non niliil trepidationis ineurrerent
Ml. 241^, 11 {non nihil bedeutet
nicht etwa non inciirrerunt,
sondern positiv incurrerunt).
iiululbroig' p. 140, 19, p. 145, i4?
iudus, cid ar indus CC. 3 LU.?
indusa TE. 7 Eg.?
iiulusiii Gl. zu CO Ml. 52 r (Z^ 609).
iiiecli s. enech; der Bat. PI.
häufig in adverMellen Ausdrücken:
i u-ioncliaibh duiiie for a person's
salce O'Don. Suptpl., a hinchaibh a
bh-fer on accouut oftheir hushands
ibid.; de inchaib na u-atairi FB. 13;
for a inchaib „on his protection"
Goid.'^ p. 67 (LHy.), vgl. inchaibh
Xwotection, entreaiy O'B.; 6s inchaib
martra nannäeb FA. 25 {„in pres-
cence of the Saints' relics").
ineclitair s. au-echtair.
iued SC. 36 {„so that they found
no place for them" O'C., inad
Platz, im Ms. ied)?
infeiti, bä, infeiti Gl. zu quibus
studiis vita rapacium divitum esset
intenta Ml. 28c, 17.
in-flllim, inrufiU implicuit
Ml. 33c, II.
1. iug-, ising FB. 20 {„hardhj"
On the Mann. III p. 20) ?
2. iug', as cach ing „from every
peril". Hy. 1, y, vgl. iug force, a
stir, peril O'B.
ing-a Nagel, Kralle. — Sg.
Nom: und Acc. inga mor bui fuirri
amal in^iii clion Fei. p. LXXVII;
Sg. Gen. croa iugeu Gl. zu ungula
SG. 46''; I>at. do ingiii ad unguem
SG. 217a; PI, j\7om. iugni TE. 4
Eg. ; no tesctha a folt ocus a ingne
cecha dardain chaplaite Fei. p.
CLXXI; Gen. secht meöir cechtar
a da läm co n-gabäil ingni sebaic
forgabäil ingne griüin ar cach n-äi
fo leith düb sin LU. p. SU, 21;
Dat. dona dec n-ingnib Gild. Lor.
Gl. 198; Acc. ni chorcn ni'ingue
in-gabsiil r ep rehe n s i 0 Z'^. 878 ;
ingeb-sa Gl. zu comprehendam
sapientes in astutia ipsorum Wb. 8*1
{Z'^. 452); niü incebthar non re-
prehendemur Wb. 15'' (Z^ 878,
aus ind-gebthar).
ingaire Hüten. — Sg. Nom. ro
herbad do ingaire mucc Three Hom.
p. 10, 27; Gen. nip-sa cau-sa in-
gaire gamna ba-sa chäusa ingaire
Emnaif/. p. 114>i, 2ü {Siab. Conc.)-.,
ainm aiugil ingaire in t-srotha sin
FA. 16; Dat. oc ingariu chäerech
TBE. p. 154, 15; 00 ingaire chäe-
rech jj. 42, 34; Three Hom. p. 6, 26.
iiig-airim ich hüte. — Praet.
Sg. 3 ro iugair Gl- zu argairt
Hy. 5, 33.
iugalair Icranh, eine Bildung
ivie indlinecli? -Sq. Acc. in fer n-
ingalair TE. 12 Eg.
ing-auta s. in-g-uath.
iug'antach wunderbar. — PI.
Nom. tuaghmilu ingantaclui TE.
3 Eg.
iugar = ^ait, ancora; ingor Wb.
34a (^2. 1070); Goid.^ p. 57. —
Sg. Acc. CO ro laiset sis a n-ingir
p. 39, 16; in ingair ibid. la; mit
einer lat. Endung ingcornm ibid. 21.
ingas SC. 10 '„debility" O'C?
iii-gellaim II icJi verspreche,
vgl. CDon. Suppl. — Praes. Sg. 3
nad ingella s. unier 1. laith.
ing-eu F. Mädchen, Tochter; Ir.
Gl. 290, 291; filia Z\ 241, 877;
inghean a daiighter O'B. — Sg.
Nom. ingen Mädchen Hy. 5, 43;
Ly- 5; 6; SC. 33, 25 ; ind ingen X-^
La. 5: 6: CC. 6; SC. 13; 18; 31; sK
32; 33, 29; FB. 47; in ingen TE.
11 Fg.; 14; ingen I^tair Tochter
igeni-rtd
641
inii'htaracti
TE. 3; 13; 20 Eg.; p. 131, s; SC. \
4; 17; FB. 18; 23; 24; 7ü; 81) u. ö.;
ind ingeau TE. 11 £//.; ind ingin
10 Eg \ in iiigin 11 Eg.-., Gen. na
X"^ ingine Xg. 7; 11; lG;_mnä wa in-
gine TK^TjOU. ; na hinginc p.
41, 15; ingini jx 131, 13; Dai. 0
Faind ingin Aeda Abrät SC. 13;
Acc. in n-iugin SC. 47; i'^'S. G; ni
ruc . . acht mad öen-ingin {oder
Nom.?) TE. 20 Eg.; im Mugaiu
ingin Ecliach FB. 12; lasin n-ingin
SC. 32; in ingen CC. 6 Fg.] Voc.
-^ a ingen Lg. 5, u äC. 46; PI. Nom.
ingena Aleda Abrät SC. 11, 2;
34, 7; 37, 20; na ingena p. 131, 22;
a n-ingena macdacht Sc31. 20;
Gen. coeca ingen f. 131, n; j?.
140, 24 ; p. 143, 1 ; 144 ; Sa 45, u ; 12 ;
FB. 54; i n-endgai noem-ingen
Hij. 7, 15; oc deiscin na n-ingen
p. 131, 21; a lennän ban ocus in-
gen FB. 11; Bat. di ingenaib
p. 131, 11; cona ingenaib SC. 32;
döib an-ingeuaib jy. 131, 13; I>u.
Nom. di ingin Oss. II 3.
iug-eurad F. coli. 3fädchen-
s oll aar, die Mädchen. — Sg.
y^-Nom. Lg. IG; Dat. cona hingen-
ruid ii. 144, 32; J-Cc. a ingenraid
n-ardmin SC. 30, 5; ro geoguin in
n-ingenraith LU. p. 19^, 1.
in-g'errtha lacerandus,s. gev-
raim.
iug\ausser;i. acht LU.p. 119^, st.,
Inge SG. 25»; ni comul fri nech ingi
fria rig namma p. 142, 10; p. 145, 9.
in-guäth, in-g'usul tmbekannt,
ivunderhar; N. Wunder. — Sg.
Nom. is alaiüd is ingnath SC. 33, 27 ;
is adbul . . ocus is ingnad fria in-
nisin FA. 15; bale ingnad ciar bo
gnäd SC. 33, 1; ar is ingnad linn
a n-adciam 311. IG^, 5 {insolens,
mirum Z'^. 860); cid ingnad lat
SC. 44, ^\Acc. etir gnatb ocus in-
gnath CC. 3 Eg. ; deca cach ingnad
SC. 30, 7; PI. Nom. airechta ec-
samla iuganta FA. 4; Dat. do lu-
bib . . iugantaib i). 130, 2g; dia
hordaib ecsamlaib ocus dia ingan-
taib FA. 15.
iii-giirüs Ahivescnlieit, das
Gegentheil von gnäs; ivant, defect,
ahsence CDon. Suppl. — Sg. Nom.
a ingnais 1^. 18, a; ingnäis do
chcneoil duit coUaa hecca Fei. p.
CLXXXV 5; Dat. bith i n-ingnaiss
do mna ohne deine Frau zu sein
TE. 19 Fg.; Acc. ni düthrais a
bitli-inuuais ]\ri. cnnii. 1 („thou
tnmldsl iinl /nsli ///.s prvpetiud ah-
scnvc- <i,„<l.~ i>. JS, Z-. 4GG).
ing-iic cogiiil io: I)<il. huat etar-
cnu i. huat iimiiii <il. r.it cognitione
inea profundiura inidlcxistiSfl. 27 r;
Icir ingnu SP. II 3.
iug-ue, ingni s. iiiga.
iug-iiecli mit {langen) Nägeln
versehen; ocus me mongach in-
gnech crin liath nocht trog imne-
dach LU. p. 15b, 39 (Tuan).
iiigoistig-ther Gl. zu inlaque-
ari . .possit 311. 28*=, 16.
1. iiigor s. iiigar.
2. ing-or, a bas bä scel n-ingir „o
sad story" Fei. Dec. 21; iar cesad
la hingru „after suff'ering loith tor-
ments" Mai 23, Gl. i. la hingoru i.
cumga i. ba hingor frisin corp ro-
chrabud ocus cesad do fulang; iarna
breith sech ingra .,past miseries"'
Epd. 119.
in-gTeimm N. Verfolgen, Ver-
folgung. — Nom. ciasu erchride
a n-ingraim 311. 2&^, 12; Dat. oc
ingrimmira inna cloen Cam. (.^^.269);
Acc. ni fodniat ingreimm Wh. 20c ;
PI. Nom. inna fochaidi ocus inna
ingramman Gl. zu adversa Ml.
20^, 12 {Z'^. 269, ingrammani Asc).
iu-g-reiinim I icJt, verfolge. —
Praes. Sg. 3 ingrennid FA. 16
LBr. (ingrinnid LU.); PI. 3 innani
ingrennat inna firianu 311. 2G<1, 12.
— Perf. Sg. 3 in-ro-grainn perse-
cutus Ml. 26^, 24; iuroigrainn ibid.
26<i, 3. — Fut. sec. PL 3 co in-
griastais ut persequerentur 311. 38^
{Z'^. 10941. — Inf. ingreimm.
ing-resclie inconstantia Z^.
811, von gressach.
ingresgugud continuatio 311.
28b, 9.
inichtarach unten befindlich,
der unterste. — Sg. Nom. in
draic inichtarach FA. 20; Gen.
d'insaigid iifirn inichtaraig 21.
41
inid
642
inid üid LU.) tibi est {sit?), eine
Verschmelzung icie 1. conid; cot
gairim do Maig Meli inid ri boadag
bidsuthain EC. 2; SC. 10 steht es dem
mä,dparallel: wenn der Manngesund
ist . . , ivo er {nun) krank ist . . ?
iuidil clandestinus SG. 2221^
{Z'\ 877).
inill tutus Z\ 769; Gild. Lor.
Gl. 74 zu tuta pelta; a thigerna
bi at luir[i]g ro-ioill ibid. Gl. 147
ziv Domine esto lorica tutissima;
innill Corm. Tr. p. 95; Gl. zii, fi-
dtis ibid. p. n fidb.
inillig-ud, in n-inilligud tuiti-
onem Ml. 19", i4 {Z'\ 769); buand
inuilliugud {sie) talmaidech subita
tutione ibid. öö\ i {Z'l 1098).
iuillius tutela, i n-inillius nem-
tbremeta no nemtbroeta zu inpene-
trabilis tutela Gild. Lor. Gl. 66;
don inillius zu adesto tutamini
ibid. Gl. 140.
iuis F. Insel. — öew. Augustin
Inseo Biese, Muchatöcc Inse Fäil
Tir. 11; coirm inse Fäil 2^. 133, i;
rig Insi Fer Falga FB. 89; töeb
na indse SC. 15; Dat. co m-batar
i n-inis mara Lg. 13; dund insi
SC. 17; FB. ^J^'Äcc. secb inis
SC. 31, 12; CO rancatär in n-insi
SC. 35; tiagait isin n-insi ibid. 15;
PI. Nom. indsi p. 190, 3i LBr.\
Dat. i n-innsib mara Torrian Hy.
2, 11 ; i n-insib FA. 27.
iii-isel demüthig; Compar. in-
isle „lowlier" Three Hom.p. 122, i7.
iii-leig-is heilbar, curable O'B.;
ro chuir gach aon do bhi inleigbis
go bäit a leigbiste Torr.Dh. p. 162, i.
iuliud, intliud {On the Mann.
III p. 92, 96 M. ö'.), vgl. intlaide,
iutlasse? lene fo derg-inliud imbi
p. 131, IG „a Shirt interivoven ivith
thread ofred gold" (,'?) 0)i the Mann.
III p. 162 {ähnlich ibid. p. 96 u. ö.\
fo derginnlitb oir TE. 3 jE</.; leni
..CO n-derginliud oir p. 310, 34;
leni gelcbulpatacb immi co n-derg-
iulutb intlase LU. p. 113'', 7 {Siab.
Concul., „with a flashing red bor-
der" [i])\ lene fo dergiudlaith oir
impe TB. p. 174, g.
iiunade s. madc.
iumain lieb; dear, beloved Corm.
Tr. p. 95. . — Sg. Nom. ro päd in-
main oenfer La. 1\ SC. 11, 5; :
34, 6; ind firög inmain Hy. 4, 7;
ro böi tan rop inmain lim SC. 45, 2;
inmain n-ainm „beloved the name"
SP.Y 7; inmain bertbän ZlO, 17, 33 ff.j,
PI. Acc. eter du gnathu inmaini
FC. 4. — Sunerl. bä inmainem lais
TE. 1 LU.; anl'op inmainib Lg. 18. g.
iiimaine F. Zuneigiung. — Sg.
Nom. searc agus ionnmbuine „love
and affection" Torr. Dhiarm. p.
202; mo sercc ocus m'inmaine TE.
9 Eg. ; Dat. dia seirc is dia inmu-
ni SC. 33, 2s; Acc. tucus seircc
ocus inmaine duit TE. 5 Eg.
iuiiiaisiiig'e F. parsimonia
SG. 51-1.
iumall, ionmball heaviness, fati-
gue O'B.; diar laid arnäp inmall
„that their be not sadness" (?) Fei.
Prol. 323.
iu-nialla langsam? tocbim fos-
sad n-älaind n-inmalla FB. 20.
inmedöuach intestinus Z"-. 877.
— Sg. Nom. a betha inmedonach
ocus a airbert bith cech latbi
SMart. 42 {sein inneres Leben).
inmedoiiaige Inhalt? Gen. tu-
icsin n-inmedonaigi na scriptuire
nöibe p 170, ig.
inmesea berauschend? Mna
inna bimda di cholcthib gelaib
ocus di tlachtaib etrochtaib, dam-
bruthe da« ocus tinne forsind lär
ocus lestra märb co n-deglind in-
mesea LU. p. 23''', 3g; PI. Dat. co
lennaib inmeseaib FB. 79.
1. iu-mesta glaubwürdig,
IV ahr scheinlich; inmheasda com-
mendable, probable O'B. — Sg.
Nom. is möide is inmbeasta firinne
au neithi si „this tve have the more
reason to believe" Keat. p. 120, 12;
ibid. p. 164, G.
2. iu-mesta, ör ba hinmeasta a
n-easbada ,/or their losses werenot
considerable" O'Don. Gr.p.W2.
inii s. lud.
iuua s. i 11-, in, na.
inna n- für Inda a n-? roptar
lia ammairb inna m-beo Oss. I s
{vgl. inda); is lia tHrem tra ocus
üb
643
aisneis ina m-hoi di dcamnaib and
chena FB. 28.
iniiaib SC. 17, 5 (indaib H.)l
iuuaig-id SC. 30 s. iusaig-id.
imidelldirgrhe TE. 4 Eg.?
1. iime Eingeweide; a bowel,
entrail O'B.; in t-inne iachtarach
lien Ir. Gl. 1013. — Acc. ro the-
claim inne a brond ina ucht Ber.
Celt. III p. 181; PI. Dat. illeith
rem ballaib ocus illetli rem indib
Gihl. Lor. Gl. 148 zu erga membrn
erga mea viscera; eusna hindib
ibid. Gl. 227 zu inginem cum me-
dullis; Acc. na hinneda ibid. Gl. 93
zu talias.
2._iime F. sensus Z'^. 247; inne
ind febtad SG. 28» {sensus qualitatis
Z\ 80D.
3. iinie, tricha cubat inne uasind
loch FB. 85?
iiiiie, iniii s. in Fragepartikel
und e Pronomen.
inni für altir. aui.
innell s. iiulell.
iiinill s. iiiill.
iimissira, indisim ich sage,
erzähle-, beschreibe. — Praes.
Sg. 3 innisid döib FA. 33 (indisid
LBr.); rel. innises Gl. zu adfeit
Hg. 2, 58; zu dodadecha Hg. 5, si;
PI. 3 innisit Gl. zu adrollat FB. 71.
— Co)ij. Sg. 1 Dep. dia n-innisiur
Gl. zu Hg. 5, 37. — Imperat. Sg. 2
inniss dam TE. 9, ii; SC. 28. —
Praes. sec. Sg. 3 co ro innise«^ . .
focraice nime FA. 31 (indised LBr.);
ro hinnisidh a scelu do TE. 14 Eg.
— Praet. Sg. 3 ro innis dö SC. 48 ;
don badbscel ro innis o chelib
FB. 70; PI. 1 ro innisemdr FA. 15
(itchuadumar LBr.). — Fut. Sg. 3
ni innisfea nech FA. d LU. — tn
der spätem Sprache Fut. Sg. 1
inneösad O'Don. Gr. p. 195; Torr.
Bh. p. 5G. — Fut. sec, Sg. 3 ni
indisfed nech FA. 9 LBr. — Pass.
Praes. Sg. 3 innistir TE. 15; ar
is ed innister Gl. zu Hg. 5, i9. —
Praet. Sg. 3 ro hindissed p. 41, 22.
— Inf. do innisin FA. 33; d'inni-
sain FA. 32 (do indisi LBr.); d'in-
nisin ibid.; ic innisin oibniusa in
t-sida SC. 34; Acc. ni ch»maic . .
nech . . innisin inna n-airecht sin
FA. G (^aisnes LBr.); is adbul . .
ocus is ingnad fria innisin FA. 15
(re indisi LBr.).
inuithciu, iiinithmig'ud s. indi-
tlieiii, indithmig'iiii.
innocht J-di;. zur Nacht, heute
Nacht; hac nocte Z\ G09; ScM.
7; 15; p. 145, s; FB. IG; 17; G2; 6G
(anocht Fg.); 90; 94 (anocht Eg.);
anocht to-night O'Don. Gr. p. 264.
imiossa s. iiidossa.
iiuiuud Lg. 9, ibid. 15?
inoii, inoiiii, iniioii tdem Z^.
353(e?>e>irf«s. ednonoen idem); ionann
equal, alike O'Ii.; ba inond aithesc
la firu hErend TE. 2 LU.; ni hi-
nund comartha tucsam lind F^. 73;
is inand ön ocus . . est idem hoc
atque p. 169, 21; 170, is; inund
p. 169, 29; rop inann ocus in cetlä
T'E. 13 Eg. ; ond inund tuitim eodem
lapsu LHy. ll'j {Goid:^ p. 68).
iiiorcliug'ud s. iu-sorchug-ud.
iuorgat Gl. zu inruentium
Ml. 44c.
inotchim ich trete ein. — Praes.
PI. 3 ar nis inaitcet FA. 12 LBr.
— Fut. PI. 1 inotsam Gl. zu inire
certamen Ml. 16», le.
inotaclit Eintreten; vgl. Goid.^
p. 73. — Sg. Gen. dorus inotachta
in chetramad nime FA. 17 (inno-
tachta LBr.); Dat. ic a airmirt
dia inottacht FA. 22 LBr. (tech-
ta thairis LU); ic a inottacht ibid.
(oc ä insaigid LU.).
in-riata befahrbar, vgl. via,-
daim. — Sg. Nom. connarb inriata
dö in chonar FB. 3G.
iuricc ivürdig; dignus Z'^. 878;
ionnraie j)if re, honest, ivorthy O'Don.
Suppl. — Sg. Nom. indraic sen
Corm. p. 30, ig {„that is fair");
PI. Nom. inricci du bäas huili
Wb. ö*:. — Comparat. inrice fe-
raib side SC. 31, 8.
iiirualad s. ind-ualad.
iurucus M. Würdigkeit; dig-
nitas Z-'. 878. — Gen. in chiall
fil indib is ciall inni-iccso SG. 59i>
{von der Bedeutung des Gerundivi).
iiisa fiir ansa in ni insa nicht
schwer SP. V 5, s. uiusa.
41*
^^
insaifjjkl
G44
imind
iusaig-id Ätif suchen, Besti-
cken; ionnsaighidh to make an
incursion. — Sg. Nom. insaigid
ocus dula CO rigsuide in düleman
FÄ. 15; Dat. d'insaigid iffirn FA. 21;
in airechta TE. 15; d'innaigid Con-
culaind SC. 30 ; oc ä insaigid FA. 22.
iiisaig-im ich suche auf; ionn-
saighim I sue for damages O'Don.
Su2)pl. — Praes. Sg. 3 rel. mad ar diu-
mandin ceile innsaigis in flaith(^i. cii-
inige) a seotta O'Bav. p. 78 diumann.
iusce F. Rede. — Sg. Gen.
rann insce pars orationis SG. 25''
(Z'^. 988); PI. Acc. arfochlim a n-
insce 2). 327, 33; j5. 141, 6.
iusciie, innscne oratio O'Don.
Su.]q)l.; a innscni j). 141, 21.
iusiu s. sin.
iusma a push, thrust, cast
O'B. — Dat. dobidgad Creidne ina
semunda a gobaib na tencbrtiVe
ocus ba lör dia n-indsma Corm.
p. 32 nescoit. Vgl. ionnsmad orna-
mentation O'Don. Suppl.?
iusuastis Gl. zu qiii . . consuerunt
gladiumultionis exserereMl 26c, 17.
in-sorchaigim III ich erleuch-
te, mache klar, von sorcha. —
Praet. Sg. 3 ro insorchaig p. 169, ig
{so zu ergänzen?). — Inf. ionnsor-
chugbadh illuminating, enlightening
O'B.; Dat. oc soilsigud ocus oc in-
orchugud inna catrach FA. 13 (in-
sorchugitd LBr.).
insorg', cocertaim bretha Ulad
uli ocus nis n-insorg p. 327, 36;
p. 141, 8, niss n-innsurg ibid. 22,
vgl. innsorguin i. bidb doigh co-
madh inann ocus gluaisacbt no im-
luadh O'Dav. p. lUÜ, ionnsort mo-
ved O'Don. Suppl,.
vat'nmüW A eh nli chice it, Nach-
ahmen; intsamil instar, imitatio
Z^. 878. — Dat. oder Acc. 16 in-
tamail Tige MidchüardaiJ. 309, 31;
fo intamail na hiubile bicce Ebre-
orum Gl. zu Hij. 2, 5.
iiitamlaim acmulor; PI. 1
Dep. in intsamnilamar-ni Gl. zu
an aemulumur Wb. 11^ [Z''^. 878).
iutamlaigim III ich vergleiche.
— Pass. Praes. Sq. 3 intamlaigther
LRg. fo. 12b [Goid.-' p. 69).
iutech N. Weg. — Nom. intech
De Hy. 7, 33 (n-De B.)\ Dat. du
intiuch öinläi cotidiano itineri
Ml. 28 r (Z^ 230).
inti, der Artikel mit d&m, deter-
minativen i, a) vor Eigennamen:
inti Nöisi der N. Lei. 8; .9] ScM. 3; -^ -^
Gen. indi Saul Ml. 29'i, c; b) vor
einem Belativsatze : inti ro charus
celui que faimais SC. 45, 20; E'B.
11; 87; 90; SC. 31, 3? inti auf ein
Fem. bezüglich FB. 20; Dat. ondi
as mafortis Gl. zu Hy. 5, 4s; dindi
s. unter 2. gräd; donti da tucus
TE. 9; FB. 90; PI. Dat. donaib
hi gnite SG. 156b {iis qui faciunt
Z'^. 352); dafür in der spätem
Sprache dona fib FA. 32, cosna
fib ibid. 2.
iu-tinscana he begins Tur. Gl. 40;
Pass. Praes. Sg. 3 intinscantar
ibid. Gl. 47.
intlaide, intslaide, vgl. intlasse?
heo öir intlaide uassa bän bruinne-
chur FB. 51; intslaide p. 310, 32.
iutlasse, vgl. inliud, intlaide?
delg find findärgit arna ecor d'ör
intlassi üasa bän bruinnigel LU.
p. 81a, 2G, vgl. eö iarna eaccor d'or
donn On the Mann. III p. 167;
a del intlassi LU. p. 79», 15; is
and so focheird a lürecha iarnaidi
intlassi immö echaib ibid. 17; da
n-all n-apthi n-intlasse ibid. p.
113ii, 43 {Siab. Concul.).
iutle, iudle Nachstellung;
innle snare, ambush, insidiae O'Don.
Suppl. — PI. Dat. ar intledaib
demna Hy. 7, 3g; Acc. is tri int-
leda ocus breic dagniat Ml. 28o, s;
ba bi temul dugnith Saul cona
inuntair intleda ocus erelca fri
Dai'id ibid. 30», 3; tria indle ocus
cbelga Conchobair Lg. 11. -^
iutledaig'im III ich stelle nach;
PI. 3 rel. intledaigte Gl. zu insi-
diantium Ml. 39c.
iiitliucht, iutsliucht M. intel-
lectus, sensus Z". 878.
iutliud s. inliud.
iutreb, vgl. fo-intreb suppellex
SG. 113'^ kZ-\ 884). — Sg. Dat. de
intriib ocus comadbi/rna fiedejPÄ4.
iuuud s. iuon.
ipth;icl
645
i"do
iptliach s. aupthacli.
ir- wechselt mit air-, er-, aur-,
ur-.
ro ir s. si'rim.
ir Zorn, Corm. Tr. p. 116 mer;
i. sutham(?)uo ferg' O'Dur. p. 1)8;
fossod a toud medrach mend man-
dra säl fri ainbthe hi'r LU. p. 40-% 5
mit der Glosse i. firinni [Aid. Eck.,
„ivitli storms of auf/er").
irach, dia m-ba clerech ni ba
hirach „be not wrathful" Fei. p.
CLXXXIV.
irad, im i'rad n-echtrand SC. 25,
(7/7?. irud.
rop irän SC. 44, 8 {„righteorts"
O'C).
ir-l)tig' gloriatio Wh. 1G<1 {Z^.
4941; PI. Nom. irbäga contentiones
Wh. 7(1 (Z-\ 656). Vgl. aur-bäg.
ir-choiltith maledicus Wb. 9^
{Z-\ 793).
ir-choit hurt, härm Fei. p. CIV,
vgl. erchoit.
" ir-chollufl, äis biis oc irchollud
Gl. zu mcdedici qui aliis maledi-
cuHt Wh. 9c {Z-\ 868).
ir-chor s. er-clior, aurchor.
ir-chre s. er-chra.
ir-chride irritus Wh. lU (ZI
868). Part, zu er-chrinim.
ir-dairc, irdarcus s. air-dire,
airdircus.
ir-dsUta s. er-dfilta, an-irdaltai
uncei-tain Fei. p. C.
Ire, liire ulterior, maqis ul-
tra SG. 89a, Wb. 31'1 [Z-K 277).
ire Land; ire ground, land,
field O'R. — Sg. Gen. oc collud a
n-hirend CC. 1 LU.;Acc. fortacrith
in n-irind FJB. 53.
iress F. Glaube; fules Z\ 241.
— Gen. foirbthetu for n-irisse
TFö. la; dochum n-irse Tur. Gl. 45;
Dat. CO n-huasail liiris Hy. 5, 3;
PI. Dat. i n-liiresaib fuismedach
Hy. 7, u.
iressach gläubig. — Sg. Nom.
ceeh bocht iressach p. 40, le; p. 41, 1.
ro liir-fuagrad s. ar-f6craim.
ir-g-al F. Kampf, Kampf-
platz, Waffen, s. aur-gal. —
Sg. Gen. co iicht anfaid irgaile
FB. 35; Dat. isind roi no isind
orgail Gl. zu scammate LHy. fo. 3'';
PL Nom. irgala arma Wb. 6» {Z'^.
876); . imgaibtir athai ocus ergala
rem füath ocus rem erud LU. p.
123»!, 11; Gen. i n-uchtu ergal n-
oirrind FB. 23; Dat. i n-irgalaib
FB. 29; Acc. arfich for n-atho
ocus for n-irgola uili p. 142, 22.
ir-g'aire vetitum Wb. 3« {Z'^.
868); Conj. Sg. 3 mani air-gara
nisi vetat Wb. 2".
na liirg'de LHy. fo. 1^, Nom.
PI. zu airegda (Goid.'^ p. 65).
tli'iriime SC. 26 s. liriiiiie.
irladig'ur oboedio Z^. 868.
ir-lam promptus,.s. aur-lam.
irlithe gehorsam Wb. 27^.
ir-lond, ur-lond das untere—,
hintere Ende {z. B. des Speeres,
Schiffes), Stiel, Griff — Sg.
Nom. ro dibairg in n-gai dö sa
urlond reme %md sein unteres Ende
voran Rev. Celt. III p. 178 (sa für is a);
dotheilg . . in n-gai dö ocus a ur-
lond reme ibid. p. 180; teit erlund
na bacMa triana chois TJiree Hom.
p. 32, 12; Dat. 0 irlond co crö
p. 131, 19; Acc. tummis German
irlund a gai issin n-abaind LU.
p. 24a, 3; in tan tra docömlasat
for fairrge ocus docorustar aurlond
fri tir Corm. p. 36, 19 {„ivhen they
liad put to sea and set their stern
to land", a lui no urland B).
ir-uaidim III ich erwarte,
IV arte auf Jemand. — Fiit. Sg. 1
ni irnaidiub Coinculaind SC. 46.
ir-naide, ur-uaide Warten,
Inf. zu irnaidim. — Dat. nir bo
cian i n-irnaidiu di sie hatte noch
nicht lange gewartet TE. 12 Fg.;
ic irncw'^e ibid.; oc urnaidi Concu-
laind SC. 46.
ir-iiaidm Verbinden; ursnaidhm
a tie, hond, hnot O'B. — Sg. Nom.
ar ro triallacZ a birnaidm do fir
„for it was tried to tved her to a
husband" Fei. p. XXXVIII 31.
irneclitail), ar irnechtaib aicnid
Hy. 7,38 (ar foirmdechaib -Bl^af/a-msi
solicitations of nature" Stokes, Bem.^
p. 70, „against the inclinations of
the mind" O'Don. Gr. p. 294.
iruig-de, iruichthe F. oratio
646
itge
Z'l 247. — PI. Dat. hi far u-ir-
nigdib-si in iwecatioiiibus vestris
Wh. 7«.
irsa jamh of a door Corm. Tr.
p. 97, s. ursa.
ir-scartad, s. aur-scartad ; Sy.
Acc. eter irscartad ociis imdorus
FB. 1; amra in tegh hi sin itir
irscartad ocus dergudha „in car-
vings and heds"- TE. p. 178, 8.
irt Tod, dtircJi bäs erklärt Corm.
p. 3 anart, adart, ibid. p. 27 lathirt.
ir-thorad „great produce"
Fei. p. LXI, s. unter ernail.
irud, hirud niargo SG. 52'i
(Z^. 803), inrud Nigra.
1. is, iss s. am.
2. is und; ar cuirp is ar n-anma
Hy. 8, 3; is merb is is marb mo
guth SC. 29, 22 ; 23 ; besonders häufig
mit dem Fron, personale verbunden
bei Zufügung einer tvichtigeren
prädieativen Bestimmung [Copula
is est?): maige loma dan is iat
loiscthecha FA. 30; is si alaind
illänach SC. 33, 26; is si thorrach
"^ Xg. 1; CC. 6 Eg. (os si alaclit
LU.):, leine . . impi is si cotat-sle-
mun do sita uainidi TE. 3 Eg. ;
4 Eg.; ro dibairg in u-gai dö sa
urlond reme Bev. Celt. III p. 178,
für is a.
d'is SC. 32 s. fls.
iss, IS infra Z^. 634; issum
unter mir Hy. 6, 4 [Gl. i. foum);
7, 54.
isa {TJiree Hom. Index), is a
mit folgendem Substantiv, steht im
Sinne eines relativen „cujus est" und
„quod ejus^- {vgl. asa): taisig iat co
ti inti is a ferann hebe sie auf bis
der kommt, dessen Land es ist
TJiree Hom. p. 98, lo; curid bar
libra i n-usce ocus cibe uaib is a
libair ölait dogenum-ne adrad do
und wer von euch es ist, dass seine
Bücher davon kommen ibid. p. 26, 13.
ro issam s. ricim.
isse, is6, issi, isi, issed, ised
die Verbalform is est tmd das Pro-
nomen e (se), si (i), ed (is ed oft
abgekürzt is geschrieben).
ro ised s. ricim.
issöicse Oss. III e?
^\ iss^i
issel unteyi befindlich, nied-
rig; inferus Z'^. 768; cend-isel
loioheaded Fei. p. LXXXV. — Sg.
Nom. ni bu leith-isel in mäm halb
unten, auf der einen Seite unten
Hy. 5, 56; Acc. isin morchute
n-isel Hy. 2, 38 ; PI. Nom. isli . . a
da n-imechtar FA. 22 (isle LBr.^.
— Vgl. in-isel.
isitig p. 144, 10 zu lesen isin
tig?
isuith SC. 12, vql. aisneid „utter"
[3. Sg. Imperat.) Fei Nov. 13 Baiol?
ita s. itu.
itag-ar ich fürchte TJiree Hom.
p. 36, 20, s. atagur.
itäu, itö icJi befinde mich,
bin an einem Orte oder in einem
Zustande; nicJit verschieden von
atäu; die Stellen, an denen das
voranstehende i das relative i n-
zu sein scJieint, s. unter tau. —
S(/. 1 itäu sum Wb. 32a; ittöo
Wh. 17'i (Z^ 488); is ferr a chäch
ito-sa SC. 28; 3 uair ita in cath
oc a ferthain indiu SC. 33; immar
ita 33, 34; conid de ita Suäm Ra-
thaind FB. 69; ar ita FA. 18 (ar
ata LBr.); ar itä nach cwmachta
for a cul na n-en sa SC. 7; itä i
m-Maig MeU 13; PI. 3 ar ität se
dorais . . corrice in riched FA. 15
(atc/t LBr.)-., acht itat i foilse FA. 5
(atät LBr.); &mal ität iar fir 6.
— Conj. Sg. 1 ateoch a uöem Pa-
traic ittarrad iteö LU. p. 113'', 39
{Siab. Concul.).
itchiiala, ar itchuala a bith tor-
rach Lat. Hy. IX Pref., zu at-
chluuim.
itcliuatar s. at-cliüad.
itdüinter s. at-chluiiim.
ite, is hite Ml. 28c, 10 [s. unter
fithis), vgl. isiede in dail runde
Wb. IIa ^z-l 350)?
itgre Bitte, Bitten, s. ateoch.
— Sg. Nom. itge Abeil Hy. 1, 5;
a hitge Hy. 5, le; aitge Gl. zu
ailgais Hy. 5, 49; Acc. la itge Pa-
traicc Hy. 3, 10; admuniu mör itge
LU. p. 15a, 19; adcotedae in n-itge
Tir. 8; PI. Nom. for don itge
Brigte bet Hy. 5, 89 (i. ro bet
forud a hitge).
ith
647
la
ith Korn, Getreide; com
Corm. Tr. p. 95; ith in arba far
Ir. Gl. 1038. — Sy. Korn. SP. I i;
Gen. bandca hetlio Gl. zu Ceres
SG. 60a (Z-\ 239): leth n-etha for
tire . . is suiida melair LU.p. 24», 22;
Bat. CO n-ith SP. I 2.
ith puls SG. 70a {Z-\ 49).
ithe Inf. zn ithiiu.
itliemair Gl. zu rentres Wb. 31^, 23,
edaces Z^. 780.
ithim I ich esse; mundo Z'^. 429.
— Conj. PI. 3 ar na hethat cethra
na gurta Corm. p. 22 gelistar. —
Praes. see. Sg. 3 uo ithed Sc3I. 1;
PI. 3 no ittis na hubla LU. 11. 23». 11.
— Fnt. sec. PI. 3 nach istais Lg. 14.
— Inf. Dat. no theigtls ind eöin dar
a n-essi do ithi na n-nbull LU. p
23a, 13; coin dot ithe Fei. p. CVI;
Acc. son iuchoissised longud no ithi
„a Word wliich tvoiild signify con-
suming or eating" Ml. 118.
ithir g r 0 u n d producing com
O'B.; ata dag-ithü- lim ocus nim
tha sil a chomadhais TB. p. 174, 13.
ithla, «rea Z^. 264; Bat. isind
ithlaind \n area SG. 68a (Z^. 1471
itlochamar s. atluchur.
itii Durst; ita thirst 07?. —
Xom. bä mör a n-gorta ocus a n-
itu LU. p. 23a, 2u; ita uirri im
sercc n-De Fel.p. XXXIV (Jan. 15);
Acc. cumma aranggairtis gortai
ocus ittaid dib na hubla LU. p.
23a, ig; arrodibaid itith ind Israhel
spiurdalti inna noib Wh. IIa [Z'^.
882), „restinxit sitim" Stokes.
iubaile „time, period of pres-
cription, limitation", jubiliutn, a
lapse of Urne „after tvhich the par-
ties to a hargain could not retract"
O'Don. Suppl. — PI. Nom. ni iadat
iubaili for etechtu ail SC. 25; Gen.
na hiubile bicce Ebreorum Gl. zu
Hy. 2, 5.
iubar the yetv tree CR , s. ibar.
iubroracht u-orking in iubar On
the Mann. III p. 51.
iuch Oss. II 4?
iuchanda, vgl. iuchna pale red
O'R. ? PI. Nom. ingni ailli iuchanda
TE. 4 Eg.?
iurad factum estLArd. 189 b. 1
{Z-\ 477). Vgl. frith-iiiraim.
iürtliuud, iürtluind Cuchul«/«« . .
dia siabairthfj- immi FB. 61. rgl.
iurtadh to göre, hurt O'Don. Supjjl.
ka wird_ bisweilen in späteren
Handschrißen für ca geschrieben,
z. B. in cath, asna kathaib Lg.
12 ic. ~
(^
1. la Praep. mit Acc. bei, mit,
durch, von fbeim Pas.s.); apud,
cum, penes, secundum Z^. 643; le,
leis, re. ris, tvith O'Don. Gr. p. 310
\7)iit Vcrmengunfß von la tmd fri);
im PL (jclegentlich auch die Form
des Dativs: la demnaib FA. 29 LU.
(demnu LBr.) ; la drongaib 31 (drun-
gu LBr.). — 3Iit dem Artikel
verbunden: Singular, M. und F.
lasin n-anmain FA. 15; SC. 32; 39;
FB. 7; 89; lasin screich Lfi. Ij ^
Hy. 5, 46; 79; SC. 40; FB. 64; 79;
p. 130, 22; 27; laissin druid TE. 18;
Neutr. lasa m-borrfad FB. 44;
lasa loim ^j. 131, 7; Plural lasna
cla,\dhi FB. 15. — Mit Pron. per-
sonale verbunden: 1. Sg. limm-sa
SP.Ye; Umm TE. 9, 5; 32; 13 Eg.;
lim Ey. 6, 9; Lg. l^, v,^TE. 9, 12; i(-
la
648
la
^^
^
^^^¥^
p. 133, 8; SC. 33, e; 34, 9; 35;
44, 2; 3; 45, 2; 46; FB. 5; 6; 32;
62; 75; lim-sa Lg. 6; 17, e; TJS.
13 i?7.; SC. tir^l~FK5; 9;
25; 56; 73; 76; lern Hy. 3, 10;
CC. 5 £■(/.; 7 LU. (lemm £■(/);
tI^ sc 34, 6; lern fein L(j._3j lem-sa
Lg. ]7, 23J liumm Tl]. lO, 4 E(/.\
1mm p" 145, s; PZ. linni ,?C. 24;
1^5. 62; linne i. la cach Gl. zu
inmain Htj. 4, 7; lind Sc3I. 15;
SC. 45, 6; 22; FB. 54; 90;. 94; linn
CC. 3 jB</.; T^. 9 Fg.; 13; lend
•^ I'q- 13; 2. Sg. let ilj/. 6, 23; TjK.
5 £'^.; SC. 29, 2; 30, 8 ; i^5. 62;
•^ 74; lett Xf/. 9^; TE. 19; F5. 9;
ü^ let-su ÄO. 46; let-so JOßJ^; let-sse
^ TiJ. 8 Fg.; lat i^. 19; TX/. 5 Fg.;
^ 8; 9, 31; 10, 9T ^^13; 20; 29;
44, 5; FB. 8; 9; 59; 73; 74; latt
jf L(i._d.\ Sc3L 20; i^5. 10; 59; lat-su
^ j^ i^cTTl ; PI. lib Xflf. 17. 1: 9: Sc3L 7 ;
^ p. 133, 1; FA 19; FB. 6; 13; 90;
3. Sg. M. lais jp. 39, 15; TF. 1;
2 iiJ.; 8; p. 132, le; FJ5. 1; 9;
81; laiss CC. 6 Fg.; SC. 48; Fi?.
58; 89; lais-seom 88; leiss TF.
12 F(j.; 15; CC. 6 LU.; SC. 32;
leis Äc3/. 4; 20; CC. 6 LU.; FA.
3; 21; SC. 8; 13; 20; 36; FB. 31;
40; 56; 62; 70; 85; leissi TF. 10;
les TE. 5 F(/.; |j. 145, 11; SC. 35;
i^ F. lee i^, 10- <§C. 35; 39; lee 44;
FB. 54; lea CC. 6 if/.; le TF.
8 iC/.; 11 Fg.; CC. 3 Fry.; 6; PI.
leo Ifi/. 5, 53; FA. 28; icö CC. 6
LU.; SC 35; 36; 48; FB. 16; 54;
66; 70; 72; 76; 91; leo p. 39, u;
Lg^ 10 : 11 ; 14; 16^ TF. 5 Fg.;
15; CC 4; ACT; 21; FB. 42;
leo-som ScJf. 5; CC. 1 Fg. (-sum);
leu CC. 1 F?7.; 3; SC 2; leu-som
CC. 1 iZJ.; leü SCI; lethu T/r. 10;
Bi/- 2, 17. — ilfö Prow. posses-
siv um: 1. Sg. lam nöeb Hy. 4, s;
5, 29; 3. Sg. lia mathair Hy. 5, 76;
lia clam Hy. 5, 52; 58; lea hanail
CC. b LU. (ria F^.) — 3Iit Pron.
relativum: las n-denta^. 311, 28;
lasma ScM. 21, 3 {für lasa m-ba);
las tudchad SC. 16; 20. — Mit
Pron. demonstrativum: lasodain
s. sodain. —
Gebrauch, 1) hei, mit Hinnei-
gung zu der Bedeutung mit {engl,
with); ui frith locht .. lam chraib-
dig Hy. 5, 29; Sc3I. 17; conna
hacced nech leo hi damit sie Nie-
mand hei ihnen sähe Lg. 11; couid /^
farggaib la Germa,n~ Hy. 2, 10;
FB. 79; ro böi mi län lasin coin
Hy. 5, 46; 58; ni ro an gol . . leo
Lg-, 16;_1^,_^ ScM. 4; cid föd ^"^
ruair lät-su was hat hei dir heivirlct
SC. 41; cid as mö miscais lat
F</- 19; lia mathair dith ind löig ■j^
Hy. 5, 76; no foad la Conchobar
F«^;12; TE. 5; 6; CC. 6; p. ^^
ri5r8'rM^39; ni rabi la UItu fer
no lamad FB. 15; 91; 6; Sc3L
2; 6; cen bus miad lat TE. 5; bcä
bes leu CC. 1; SC. 2; fil linni ni«c
SEer hei uns ist, gieht es SC. 24;
33, 35; 46 {mit oc ivechselnd); Lg. 3i 7^
TE. 9, 5; FB. 9; 11; is lat TnTer
dir gehört der Mann SC. 44, 5;
FB. 73; 89; bid lat in csiurathmir
FB. 59; ni bä lat 73; 74; 8; 9;
10; p. 133, 8; atä comarli lim FB.
62; 76; I^^^^^Js. ^^ mebar lais "^
p. 39, 15; nir bo chumain laiss
SC. 48; bä mär a sseth la Deich-
tire CC. i LU; 6; FB. 58; ba
hole a menma, lais SC. 8; 20; ni
bu fäelid leis a mewma FB. 50;
leth in tigi . . la Connachta ocus in
leth alle la Ulto ScM. 5; petta
sindaig la rig Laigen p. 46, 22. —
2) mit {engl, with): manim bera-su
latt wenn du mich nicht mit dir
nimmst Fg. 9i_6j ScM. 20; TE. ^K
5 Fg.; 15; p~T^, I6; CC. 3 LU;
FA. 3; 21; 19; SG. 6; 35; 48;
FB. 54; 59; 73; 40; iar m-breith
a täsca do Löegairi leis FB. 70;
nos cengland . . i n-diäid a charpait
leis FB. 70; 81; regmait-ne lee
Lg. 10; 14; TE. 13; p. 132, 22; ^^
p. 145, 11; SC. 13; 16; 20; 33, e;
35; 46; FB 5; 6; 7; 42; 62; Hy.
5, 93; 2, 17; atralacht.. lasin n-ingin
SC. 32; focertar fiadaiu leo FB. 66;
dochoid . . lasin n-athesc sin FB, 7 ;
legais canoin la German Hy. 2, 12;
tanic . . CO n-urd plea lais 2). 39, 21;
19, 36; FB. 31 (CO n- und la); ar
debaid . . leis fri Senach SC. 13 (la
und fri); Dia lern Gott mit mir
649
lamm
Tf)/. 3, 10 ; 6, !i; 1, 14 ; 5, 52; ociis
^ Derdriu Ico Lei. 10;. p. 89, u\
ScM. 20; CC. 1; j;. 142, i;?; Z'"yl.
28; *S(7. 39; FB. 76; 89; cen riü'-
nai lais TE. 2 LU \ FB. 72; iii
fess celi le CG. (i Ef).; lethcholba
flatha la Patraic Hy. 4, 9; isiii
creit . . lasin suicli n-grianda SC. 40;
conda sloic . . lasa -loim x>- 131, 7;
(luch zur Bczciclniunff einer heglei-
ienäen Jlundlinui: for in scäl la
töcbäil a hlmi FB. 39; 38; 40. —
3) hei, in einer eiyenihümlichen
siibjectiven Färbung: bä mebul lais
CS ivar eine Schande hei ihm = er
hielt es für eine Schande TE. 8
LU.\ 10 Fg.; ba när la Brigit p.
42, 10; SC. 44; gair chiiitbiuda . .
lasin macraid ani sin FB. 64; ba
bec . . la Connac/tfa a cuit ScM. 18;
bäd maith lim-sa es wäre gut hei
mir = es wäre mir angenehm SC.
14; ScM. 15; TE. 9, 31; 13; FB.
6; 9; 54; 56; bä inmainem lais
roar ihm der liehste TE. 2; SC.
34, 6; 45, 2; läech bas dech lib
FB. 13; 54; ba ferr leiss ec andä
betlm TE. 12 Erj.- SC. 44, 2; 3;
46; FB 9; 26; 32; cid cäin lib so
schön auch hei euch (nach eurer
. Meinung) ist = so schön euch dilnlit
w^ Xq, 17. 1; 9; 21; 23;. p. 133, 1 ;
"sc. 35; FB. 81; ba! truagh le
TE. 11 Eg.; 18; CC. 3 Eg.; FA.
15; bä liolc leo SC. 21; manib lor
lat ^ve^ln dir das nicht genug dünJct
TE. 10, 9; SC. 36; FB. 56; bä
doigh leo es dünkte ihnen TE. 5
Eg.; SC. 45, e; FB. 85; 88; 94;
70; 90; cumma lern es dünlct mir
jt' gleich CC. 7; is fochen lend La. 13;
iiir bo ail leiss SC. 32; FB. 62;
cinnus fir lib ScM. 7; fö leo Hy.
\j . 5, 53? ata lim nech ich weiss einen
(k . FB. 75; atä^ lim ba fräs do ne-
mannaib es dünlit mich es wäre
ein Regen von Perlen p. 310, 36;
LU. p. II3I', 3; ni fil imchosnam
lib innocht ihr denkt nicht an
Streit FB. 90; vgl. noch indar. —
4") 7nit, durch, von, engl, hy,
zur Bezeichnung einer Vermittelung,
der Ursache, des TJrhehers [heim
Passiv): rem bith oroit let, a Maire
Hy. 6, 23; 4, 8; Dia lern la itge
Patraic Gott mit mir durch die
Bitte Patrick' s Hy. 3, 10; p. 46, 25;
Hy. 3, 5; böi fied m6r la Bricrind
FB. 1; 5; lasma bec far cuit
ScM. 21, 3; aithesc la firu \iEvend
fri Eochaid TE. 2 LU.; CC. 3 Eg.;
ba tochomracht la hUltu CC. 1 LU. ;
toga leo S(J. 21 ; folcud lim-sa dö
Ij<j. ITj c; a tuitim la näimtiu -^
Lg. jn; Scl\[. 17; SC. 29; gommo ^
marb iaiss..cu Caulaind CC. 6 Eg.;
in tan . . bä urlam la Bricrind dönam
a thige FB. 4; co m-bo nem tened
..lasna claid&t FB. 15; 44; 88;
feraid . . failti friu la beim forgama
do gai Lg. 15; FB. 88; focress 5^
immeid Tasin ceird Hy. 5, 79; ro
alt la Conchobar iff^jSj j5. 131, 11; ^
CC. 4: LU.; ni ro^ToTTäiged leo-som
ScM. 5; 7; TE. 8; 2 Eg.; 9, 12; 32;
10, 4; TE. 15; 19; i). 130, 22; 27;
131, 31; 132, 21; CC. 5; FA. 32;
SC. 1; 2; 34, 9; FB. 1; 3; 75;
p. 311, 28; SP. V 6. —
5) Vereinzelte Wendungen: la so-
dain darauf, s. sodain; doUecet a
läma la töeb sie Hessen ihre Hände
an der Seite her ah sinken FB. 16;
bid airscela la Fer mbrot ScM. 15;
ro bad cridiscel la Faind SC. 11, 4;
ni laimtis chena la Conchobar
ScM. 20, vgl. ni cwmcet [ni] la mac
n-De LU. p. 1141), 37 [Siah. Concul.).
2. la in cachlacein . . in cein n-
aili {das eine Mal . . das andere
Mal, modo . . modo Z^. 360) steht
für ala, vgl. indala; cachla fecht
Corm. p. 21 fidchell („in turn");
cachla tan . . tan alle LU. p. 3^, 23;
so auch caclilabert s. unter imma-
sleig?
Isi, Itia s. latlie. , ■ #
laaini ich werfe, lege, setze, aO_- CZ£^
schicke, in mannigfacher Aniven-
dung. — Praes. Sg. 3 laaid . . uad
lebor in precepta er legt hei Seite
FA. 33 LBr.; PI. 3 laait . . nuall-
guba n-dermäir estib sie stossen
ein grosses Wehegeschrei aus FA.
33 LBr. — Conj. PI. 1 co ro lam
cor imön slüag SC. 35 (läam H.).
— Praes. sec. Sg. 3 in fail ni no
laad cumtabairt iiait bcos ,,is there
labaii
650
läech
no JU li L^i
#
aught that ivould cast clouht from
thee still" Lat. Hy. XIII Pref. —
Praet. Sg. 1 asber corro dalläus
immudii TBF. j). 144, 13; 2 roUais
iud ordnaisc issin uisce TBF. p.
152, is; 8g. 3 co ro läi a ochtaig
oü tig FB. 64 (CO rolla Eg.)\ ro
lai si trä fo deoid algis fair LU.
p. 39'% 30; ro Ife side menmain for
a mac-som ibid. 27; corra lai cor
i(- imma tech-som Jjg^Ji^i^co ro lä
cor immän rigthech FB. 25 (co
rolla Eg.)\ ni ro la imroU mo ur-
chor SC. 7 ; ro la caiii forsna clanna
Hy. 1, 5i; ro lä . . i socht mör inti
Mac Dathö ScM. 3; ros lä i socht
na hUlto 9 ; ro lä . . in cennide dia
chind ScM. 15; TE. 5 Fg.; ro lä
cend in chon asin cbarput ScM. 20;
rola si Lg. 3 L. s. rala.; ro lä
armgrith niör di Gn\a.chn aihF'B. 44?
Conus lüi FA. 20 LBr. für läi (co
curend LU.)? PI. 3 ro läsat tri
imrothu imma chend FB. 45 (rol-
lassat Fg.); ro lasat gäir mesca
Lg. 1 ; corralsat grith mör Sc3I. 18 ;
co'"rälsat süil tairsiu SC. 35; co ro
laiset sis a n-ingir p. 39, 16 ; co ro
laiset sortem inter se p. 39, 17; ro
laset a n-goua Gl. zu Hy. 5, 66. —
Pass. Praes. sec. 3 co ro lathea
är fer n-hEreun impi Sc3I. 5. —
Praet. Sg. 3 ro laad si co Cathhuä
Lß, 3 Ff/.; fräs do nemannaib ro
laad inä cbend p. 310, 37; ro laad
Gl. zu focres Hy. 5, 48; 72; 79; ni
tbic assin magin in ro lad TBF.
p. 150, 25; ro lad roga döib FB. 54;
cor laud dar cend in tempul iar!^,wt
„and then the tempel ivas overthroivn
SMart. 27; PI. 3 uair na ro adair-
set in deilb n-ordai dorönad la
Näbcudon nasor is aire ro laitea
in fornacem Fei. p. CLVII 7.
labair i. suilbir, ut est cerd la-
bair laidhich O'Dav. p. 101.
lal>ar superbus, arrogans
Wh. 4t {Z^. 3). — Adv. co labur
SC. 26.
labartach loquax, Compar. la-
bartaigbe Ir. Gl. 1133.
labra F. Rede, Reden, Spre-
chen. — Nom. SC. 29, 24? labra
friu noco techta Fei. p. CXXXIV;
laubra TE. 9, 22? Acc. sen . . mo
labra „sain . . iny speeclv' Fei. Prol. 1 ;
cona coemnacair labra Three Hom.
p. 68, 19.
labraim II ich rede, spreche.
— Praes. Sg. 3 Dep. ni labrathar
non loqnitur SG. Idd^ {Z'\ 438);
cen CO labradar fri necb ScBI. 3, 2;
PI. 1 läse labraimmi Gl. zu in lo-
quendo Ml. 311j, 15 ; Dep. labramar-
ni ibid. 23; 3 labrait biuil SC. 38, 9.
— Conj. Sg. 3 ro dem labrathar
Hy. 7, 59. — Praes. sec. PI. 3 no
labraitis SC. 2. — S-praet. Sg. 3
labrais SC. 12; ro labair Fei. p.
CXVI. — Pass. Praes. Sg. 3 la-
bairthe?' sund (was) hier gesaqt tvird
FA. 3 (pritchaithej- LBr.). — Inf.
Sg. Nom. clothach labrad Hy. 5. 101 ;
Gen. or bam tüalaing lapharthai
TE. 5 Eg.\ Bat. ina labrad an
seinem Beden FB. 25; Acc. cen
labrad fri nech ohne zu Jemandem
zu reden SC. 9.
lac, lag weak, feeble O'B. —
Sg. Nom. ni läthar lac SC. 33, 36 ;
ni lac Gl. zu ni triath Oss. III 10
(lag Ed.).
lacli, eiii Suffix nominalen Ur-
sprungs, Z^. 855, s. luchtlach, öc-
lach, teglach.
lacha Ente; a ducJc Corm. Tr.
p. 103. — PI. Nom. na lachain
Fei. p. CLX 27.
lacht lactura Ir. Gl. 250.
lacht-muad ScM. 22, 1?
laehtna „yellotv, dun, taiv-
ny" und „a kind of a coarse gray
apparel" C/B. — Sq. Nom. brat
dub-lachtna FB. 91; "37 Fg.
ladai' a fork, prong, a toe
O'B.; On the Mann. III Index;
tria ladrail) a choss ocus a läm
s. unter imm-scothaim; cusna la-
draib „with the toes" Gild. Lor.
Gl. 196.
1. Isleeli M. Held, Krieger. —
Sg. Nom. laech find mör Sc3I. 10;
11; 13; 17; is e Isech as dech di
ocaib domain SC. 13; FB. 9; 10;
13; 33; öc-l«ch SC. 37, 19; p. 132, 6;
Dat. mör espa do Ifech für einen
Helden SC. 28, 1; is ferr do laech
andai-siu Sc3I. 10; 16; Acc. üas
651
lAir
cech Ifech FB. 22; Fl. Gen. lonna
7>f- Ijech SC. 31, •;; J^iZ:„l'>j Oss. I lo;
II 9; rige Ijecli n-Krend FB. 8;
27; 59; formna loecli n-Erenn FB.61\
a lassar Isech n-Erenn FB. Gl; 23?
Dat. airdcrcu Irechaib FB. 22;
Acc. atconnarc Isechu SC. 34, ii;
tinbeH laeochu SC. 18, 5 (laocha
i?.). — Compos. tri liuch-cind
iScil/. 12; Isecli-aicmi s. aicme.
2. Iaecli = ?ftf. laicus; looch (la-
och B) . .a, laico (i. on tuata B)
Corm. Tr. p. 99. — PI. Gen. i
comthinoltaib Ijech ocus clerech
FA. 31 (loech LBr.).
läeclula heroisch, heldenhaft,
tapfer; Compar. Isechdu öcaib
SC. 18, 7; 31, 9.
läechrad F. Heldenschaar,
Kriegerschaar, coli, die Helden,
Krieger. — Sg. Noin. in laechrad
^ laind Jjfi. 17, i ; Gen. mac Itechraidi
Lir SC. 45, i; Dat. dond laechraid
lainn ,5'G^. 112a {Z'K 953).
läed F. Lied. — Sg. Nom. fom
chain loid liiin SG. p. 203 {ZK 954,
Bei. Celt. p. 23); Acc. canaid si
läid n-aili SC. 18; 29; 30; 33;
44; 45; p. 131, 23; in laidh m-bicc
TE. 9 Eg.\ 10 Fg.; Fl. Dat. lii-
aidfidir läedib limwi-sa SF. V e;
mor do laidib dorinde Fel.p. CXLV.
lipgii s. löeg'.
liUcliess F. „a hero's wife"
Corm. Tr. p. 99. — Fl. Voc. a läi-
chessa FB. 29; a laicesa ihid.
lÄid, tig tu iarsin läid isin cu-
rach „eome tliou behind the heim
into the hoat Corm. p. 36, 43 (prüU) ;
cingid forsiu läid isin curach „on
the rudder" ihid. 44.
laidhicli, von läed, s. u. labaii*.
läidir fortis, rohustus Corm.
Tr. p. 144 rop; Compar. laidiri Ir.
Gl. 1113.
lilidire F. fortitu do Ir. Gl. 920.
laide s. lod, luid.
laige Liegen; concuhitus Beitr.
VIII 323. — Nom. laigi fri süan
serglige SC. 28, i; laigi fri ban-
gräd 30; luighi s. u. deilligh; Dat.
oc laige la mnäi Find hi taide
Corm. p. 34, 31.
laig^eu Lanze, On the Mann. II
p. 2bQ>ff. Vgl. ü ro gcet in laigni
trom CCn. 5. — Fl. Dat. dena
laignib tuctha and sein, de atät
,, Lagin" ior Laignib LHy. Amr. 20;
Acc. a laigniu Fei. Epil. 324.
laiget Kleinheit; loighed par-
ritndo Ir. Gl. 923; oc«.s atbcrid-som
nod{lies nad)bäilocbt forsin t-immun
acbt alaiget ro molad in trinoitann
Lat. Hy. X Fref {Goid.'^ p. 101, 39);
laigeat a frithghnama Corm. p. 27
leithech.
laigrim ich lege mich. — Fraes.
Sg. 3 laigid s. u. gerrän. — Fraes.
sec. Sg. 3 no laiged isin ganium
LHy. Amra 23. — Imperat. Sg. 3
und Fl. 2 „laiged Breuaind im
lepaid-si anochf'olse „ocuslaigid-se
uime a ingena Fei. p. XXXII 22.
— Inf. laige.
laig-necli mit Lanzen versehe n,
CO slüag laignecli LHy. Amra 20.
laili p. 327, 2 {CC. 6)?
läiiuthech geschicTct? laimtech
a des SC. 18, so auch zu lesen 31, 3.
läimthenchus, vgl. laimthionach
nimble-handed O'J?.; Isech ar läim-
thenchus FB. 33.
laindeeh schuppig Fei. Oct. 11,
Gl. i. land a chlaime fair.
lainder ligula Ir. Gl. 73 {vgl.
ibid. p. 155).
laiuderda glänzend, leuch-
tend; i. tenti'de no lainderda Gl.
zu tind Hy. 4, 2. — Sg. Nom. in
lia lögmar lainerda SC. 33, 12
(lainnearda LBr); in lia lögmar
ocus in locharnd loinderdai Three
Hom. p. 4, 10 (S. Fatriclc).
lAiiiid tech SC. 31, 3 zu lesen
lAimtech.
1. laiuu i, solus no taithnemach
O'Dav. p. 102.
2. laiuu acer; acer i. laind no
tind no tren Corm. p. 1. — Sg.
Nom. in laechrad laind Lg. 17, 1; ^
Dat. dond laechraid lainn SG. 112
{Z-\ 953).
laiuue F. acrimonia, aeredo
Z-. 765; collainde Fei. Oct. 7.
lair F. e qua ZK 259; Ir. Gl. 294.
— Sg. Nom. läir CC. 3 i «7. ; 4 Fg. ; ni
hetarscara lair fri lurchaire O'Dav.
I p. 102 lurchaire [Sench. 3I.)\ Fl. Nom.
652
liimaim
läracha O'Don. Gr. p. 99. — Vpl.
larene.
laire, ar a laire „hy his strength"
On the 3Iann. III p. 518?
laisse flash Three Hom.p. 120, 3.
1. laitli Bier; laith = lind Corm.
p. 27 lathirt, öl corma 110 laitli
ihiä. — Sq. Nom. p. 133, s; Acc.
domnach, do 61 corma. ar ni flaith
teclita nad iugella laith ar cach
n-domnich On the Blann. III p. 506.
— Comp OS. tri laith-linni „alc-
pools" SP. V IG.
2. laith „a valiant hero"
Corm. Tr. p. 101, dazu p. 142, 8?
läith „a balance" Corm. Tr.
2). 101 ; laithe scaZe.s for weighing O'R.
läm F. Hand; manus Z^. 241.
— Sg. Nom. läm De Hy. 7, 32; a
lam idess Oss. I 4; SC. 44, e; Gen.
dia fot na lamte FB. 82; döit läma
FB. 91 (laime Fg.); la töcbäil a
lämi FB. 39; Labraid Luath lam
ar claideb Sclmell-Hand-am- Schwert
SC. 17 ff., oder Compositum Lüath-
lam? Bat. cor femid cor do chois
no do laim de Three Rom. p. 18, 15;
SMart. 28; iuna laim Hij. 5, 61 ;
i^. 18, 25; ScM. 15; _23. "^131, 20;
-F.B. 21; 91; assallaim Hy. 5, 4i;
fo läim i^. 5; föt laim unier deiner
Hand (Gewalt) SC. 44, 3; for leth-
läim Nöisen auf der einen Seite
Lq.^ 15; p. 131, 5; imm laim-siu in
meiner Gewalt p. 144, 25: co m-bäi
for a läim Xg. 15.; do laim Tassaig
p. 22, 2; cot laim deis p. 40, 35;
0 ghebthar in gnim do läim TE.
9, 19 Fg.-., ic techt do läim in ep-
%cuip „going to confess to the his-
Jiop"'Three Hom. p. 80, 21; dochü-
aid . . do läim „went to confession"
ibid. 27; rigid . . a läim FB. 82; 86;
rig-laim Hy. 5, 56; dorat . . a läim
for a broind Lg. 5; SC. 20; 31;
TE.l; 8 Fg. ; roTTE"^. ; co m-ben
a laim de Sc3I. 10; dos her . . illaim
cacba boenmnä FB. 65; 76; FA. 19;
ro gab sein inna läim ScM. 8; 16;
dos bert ior läim Eogain Lp. 19_
(er gab sie in die Geioalt Eogan s) ;
facbaim . . fri läim ich lasse bei Seite
FB. 94; Crimthand mac Aeda i
n-daltus do ocus i n-giallaigecht
fri laim 0 Laiglinib TB. p. 174, 1;
PI. Nom. alläma Lg. 15 l Gen. äo"^
inlut a lam SC. 36; l^g. lSjj^;if .
Dat. ina n-des-lamaib iSTT. '40;
FB. 13; FA. 16; 26; 58; jj. 191, 20;
fö lamaib ocus glaccaib jj. 191. 25;
Acc. dollecet a läma la töeb FB.
16; 74; co ro gabait a chossa ocus
a läma SC. 48; for a läma TE.
II LU.: Du. Nom. a di läim TE.
4 Fg.; Gen. ceaclitur a di läim
TE. 4 Fg.; Acc. co tarat a di ^
laim FB. 31; 61; i^^^lö. — ^ M
Comp OS. läm-brat gausape SG. 9
128^ \Z'^. 854V, läm-tuagli manuale
Ir. Gl. 857; lam-comairt i. basgaire
O'Dcw. p. 103; läm-d€rg Loegraire
FB. 22; 46; 0 Ninded läm-idan
„from N. the Pure-handed" Tliree
Hom. p. 84, 30.
Islni, gabäil läma „to drive
bacTi" Tliree Hom Index; ro fäid
dis dia muniiv do gabail a läma
Three Hom. p. 38, 20; tancutar di
epscojj hktar isin tir do gabail a
läma ass ihid. p. 116, 25; is e ro
gab läm Mocluida a Eaithin Fei.
p. LXXVI 28 (vgl. On the Mann.
III p. 4); CO ragbaiset alläma di
muir X2:13? ^
Mmaccau „remigacio" Ir.
Gl. 916.
lilmach shooting O'R. — Sg.
Gen. comurda doniter foircend lä-
mbaig no sgribe each ocus se buinn-
remur barrchaol Gl. zu meta Corm.
Tr. p. 109 methos („n mark made
for shooting or horseracing").
Mmuchtad, teit Adomnan isin
mbemrai (sie) dia decsain ocus do
lamacZitad in chuirp „A. icent into
the tomb to behold him and to
touch the body" Fei. p. CLXXI.
l&maim ich tvage, nnterneh- A
ine; vgl. rolaumur, rulaimur aiideo.
— Prcies. S(f. 3 bes ni lim lamathair
SC. 40; iaimethar FB. 23. —
— Praes. sec. Sg. 3 no lamad a n-
etargaire FB. 15; PI. 3 ar ni
laimtis chena la Conchobar Sc3I. 20
(lamdais H). — Praet. Sg. 3 ni ro
lam ecnach m-Brigte p. 40, 21:
PI. 3 Dep. ni ro lamsatar dul a
dochum Bev. Celt. Uli). 181. — Fut.
K <yo
^ /<^ü.ve/"Wv
(^ OA ^*-'JU. ^«^ ^ ^^^^ ^ ^•^•
flO ^-tÄ/tviAcA ß-t^ /*-<- x!Au.vAt/V-
653
hii-
[ß^ ^ /%. 5 lemaid FB. 41 £■</.; Dejj. rot |
lemathar FB. SS Fg. — Fut. sec.
S^g. 3 nod ifimad a m-brethugud !
FB. 16. — Per/: ,%. 1 JDep. ni ro
lamar son TB. p. 180, 15; 3 ro Lämair
brethugud düib FB. 90: ni lamair
eat „HO onc ilares (to touch) them"fy.
Fa. p. CLX; PI. 3 ni ra lamatarV
■^ . . a chocert Lg. 6, — P«ss. Praes.
Sg. 3 uair naclHamtar i''^. 33 Fg.?
lilmauu s. Itlmiud.
lamaimau vesicam Gild. Lor.
Gl. 231.
läuula ,,handiness" O'C.; Sg.
Dat. CO n-drimi ocus lamda SC-. 42
(.lamdse H). — Vgl. ingen . . bad
Idech-lämdai di ingenaib hEreud
die in Handarbeit geschickteste LU.
p. 122a, 21.
lAmiud „a glove" Corm. Tr.
p. 100; lämann chirotheca Ir. Gl. 34.
lämiiad parturitio, in tan böe
in ben oc lamuad TBF. p. 140, 32;
Gen. oc deicsin a lämuada Ml.
carin. 1 [Goid:^ p. 18).
l!imos„a sZeeve" Corm. Tr.p. 100.
lämostae manul[e]atus SG. 60a
f{Z-K 16).
lAnirota „a hye-road"' Corm.
Tr. p. 141 rot.
lämtheoir mantile SG. 92^
{Z-\ 854^.
lam-thorad Hände r w erb,
Handarbeit. — Sg. Gen. im log
lamthoraid i. im log in toraid doni
si ö läim On tlie Mann. III p. 115
{„hand i)roduce"i; Dat. co n-druni
ocus lamda ocus lamthorud SC. 42
(lamtorad Ä\
lau voll; plenus Z\ IG. — Sg.
Nom. ba läthar lan p. 132, 21; ni
hin techdais SP. III 1; glend län
di theuid ein Thal voll von Feuer
FA. 21; bid län Eri ocus Alba dia
forcetul Three Hom. p. 100, is;
ScM. 1; SC. 15; 30, 3; FB. 67; 81;
bithlan immer voll SC. 33, 24; in
cüach . . ocus a län do fin und ihn
voll {wörtl. sein Volles) von Wein
FB. 59; 60; 62; vgl. lintar län di
fin Wb. IIb (ZI 628); Gen. tiri
läin FA. 35; Acc. mi län einen
vollen Monat Hij. 5, 46; bliadain
lan ein volles Jahr FB. 1; dia
n-eba-su län cailig de linn Lat.
Hy. XIII Pref.\ PI. Nom. at lana
renda nimc.do nuallguba^). 191,2-1.
— Comp OS. mit Snbst.: mo lan-
li'ith SC. 38, 7; mit Adj.: lan-bec
J^^. 14; lau-brec Corm. p. 36, 34;
h'ui-brena p. 191, 21; län-chian
SC. 29, 13; dar leraib län-möraib
SC. 42. — Vgl. com-län.
länainain F. Paar; länomain
„a married couple" Corm. Tr. p. 102;
lanamuin i. lan homo i. plenus ho-
mo i. duine comlän (fDav. j). 102.
— Sg. Nom. issi lanamain Lg. Ijj; V
lanamuin CC. 3 Eg.-^ lanumuin p.
144, ö; Acc. lanamain CC. 3 LU.;
Lg. 12. T^
rauamnasil/. conjugiumWb. 9'1
(Z-. 787).
laue F. plenitudo Wb. 26d
{Z-K 247).
läuecair, dealg öir Jänecair TB.
p. 174, 7, „of gold, tvith füll car-
ving.s" On the Mann. III p. 164?
laugfiter, i. aiuglais ind sin, '
lang fota, feitir i. glas na n-Gall
Corm. p. 26, „a long fetter which
is between the fore-legs and the
hind-legs" Corm. Tr. p. 101.
lanmair no ithemair Gl. zu ven-
tres Wb. 31^, 23 [impleti Z\ 780).
1. lauu F. lamina; blade, cres-
cent of gold, lunette, „an ornament
for the front of the head as tcell
as for the neck" On the Mann. III
p. 182 ff. — Sg. Acc. in lainn co-
ronam Wb. IIa (Z'^. 212); con ri
a lainn Wb. 24a (palmam Z^. 466);
frissin lainn i. frisin fochricc neradi
ad h-avium Wb. 24a; taraill a, läm
leissingipnin-dergbudi,marba(i^land
dergöir . ., fri etan dö LU.p. 79a, 11.
2. lauu, land sgrurtwta Jr. Gl. 132
{vgl. ibid. p. 152); land a chlaime
fair „the scale of his leprosy on
him" Fei. p. CLVI 3.
3. lauu i.ithlann no feranu O'Dav.
p. 101.
4. lauu a gridiron O'R.; for
luachtetib lannaib Fei. Prol. 40.
lär Flur, Boden. — Dat. ond
lär Gl. zu ab solo patrio Ml. 20a, 3;
do lar in tigi FB. 26; 64; co m-
bui for lär Sc3L 10; FB. 86;
lär
654
liitlie
•^ FA. 30; for hlr na faidclii i«^;
for lär in taigi Sc3I. 18; TBTTb;
59; for lär ind liss ScM. 18; FB.
25; for a lar {des Bechers, cuach)
FB. 59; 60; 62; 73; 74; for lär a
da imlisen FB. 51; p. 310, 34; co
m-böi for lär a inchinue FB. 61
{„so tliat it pierced to the certre of
his brain" O'Don. Leabh. na g-Ceart
p. LXIV); a g-ceart-lär an doire
sin „in the very midst ofthat ivood"
Torr. Dh. p. 62; Äcc. tarblaing
for lär in taige ScM. 15; FB. 89;
congarar . . co lar ind rigthaige 60;
cassla derga . . CO lär FA. 28; dar
a lär 30; oc dul di dar lär in taige
•^^ Lg. 1; fri lär talwan FB. 25; 46.
lärac, PI. Gen. co mellaib a lä-
rac FB. 20 (s. -S^. 308); cenglaid a
lenid os mellaib a larac LBr. j).
215^', 49; -Dm. Gen. gerrchoclioll co
mell a n-dä lärac LU. p. 86^, 4;
vgl. laarg a fork (gabul) Corm. Tr.
p. 100.
lareiie equulaSG. 49^ {Z-\ 274).
lassaid flammend? — Sg. Noin.
lasaid FB. 49; p. 310, is; Dat. ar
a durn derglassid FB. 45; -lasaid 47;
PI. Noni. lecca . . lasta loisctecha
p. 191, 8.
lassaim II ich flamme. —Praes.
PI. 3 lassait a n-gnüssi FA. 25.
— S-praet. Sg. 3 lassais in muine
Hy. 2, 48; co ro lass in grian Three
Hom. p. 26, 11 ; co ro las hEri ocus
Alba de-sium ibid. p. 104, 2g ; 27. —
Inf. Bat. oc lassad FA. 13; sornd
tentide . . for lassad flammend FA.
17; for lassad FA. 8; 10; 13; 17;
p. 21, 31; for sir-lasad FA. 28 (oc
sir-lassad LBr.); for derg-lassad
FA. 29.
lassair Flamme; flamma Ir.
Gl. 128; lassar Gl. zu, breo Fü.
Apjr. 15. — Sg. Nom. lassar FA.
17; 21; Gen. lassrach Gl. zu löcbet
Hy. 7, 21; Voc. a lassar liBch n-
fErew« FB. 61; PI. Nom. lasracha
O'Don. Gr.p. 99. — Vgl. for-lassair.
' lassrach fl a m m e n et; cruäd-
lasrach p. 190, 33; tre dhoighir
dhonn-ruaidh dearg-lasrach Torr.
Lh. p. 132, 1.
lasta s. lassaid.
laten Latein, Gl. zu Hy. 2, 3.
1. lätli M. Held; a hero Corm.
Tr. p. 101. — Sg. Nom. läth gaile
FB. 91; PI. Nom. läith gaile SC.
40; FB. 7; 15; 20; 70; 88; läith
gaile fer n-hErend Sc3l. 6; laith
gaile fer n-UlarZ FB. 26; 44; p.
310, 3; 5; Gen. inna läth n-gaile
FB. 3; 6; 54; formna läth n-gaili
\]\ad FB. 12; 55; 91; SC. 38;
Dat. nonbor di läthaib gaile fer
n-Ulf«Z FB. 55; 9; 12; 5.9. —
Compos. lüthu läth-biiUi FB. 51,
p. 310, 33?
2. liUh „the heat of animals in
the season of coptdation" O'Don.
Suppl., Beitr. VIII 334.
lathach Schla m m ; mud, puddle, Co ,
dirt, mire O'B. — PI. Nom. lathach
döimne ji. 190, 25, zii, lesen latha-
cha? Dat. illathachaib cirdubaib
FA. 26. _ ,
lathair „presence, extent" ^ ■
O'Il.; SIC ro rand each cenel di
suidiu, ar böi a cutrama allathair
Corm. p. 29 mogheirae; fanfad-sa
leat ar an lathair se Torr. Dh.
p. 60 {„on this spot") ; vgl. läthrach.
liithar N dispositio Nigra,
Bei. Cell. I j3. 44; temptatio
Z\ 782; lathar i. indeall O'Dav.
p. 103. — Sg. Nom. a lathar sin
Gl. zu dispositio ipsa Ml. 42^; ba
lathar lan p. 132, 21; ni lathar lac
SC. 33, 30 ; Gen. ar . . lüthige ind
lathair FB. 88; 0 do ficed a lüth
lathair LU. p. 79a, 30; Acc. ar na
dich cäch assa dligiul i n-adaltras
tri lathar dcmuin Gl. zu ne temptet
vos satanas Wb. 9<i {Z'^. 466).
lathavthe, anas latharthe Gl.
zu ex]}ositus inimicis Ml. 2M, 1;
air ru bu latharth« Gl. zu quia . .
fuerat tribalationibus Ulis expositus
Ml. 32^', 2. Vgl. latharthir exponi-
tur, disponitur Ml. 44^ {Rel. Celt. I
p. 44).
liltlie, läithc, läe, läa, läi\^. Tag;
dies Z'^. 229. — Sg. Nom. lathe
SC. 1; ba hole lathe ScM. 3, 9;
lathe buana di Hy. 5, 29 {oder ein
adverbieller Casus? vgl. 33, i. illö);
sith-laithe Hy. 2, 5C {Gl. i. laithe
in sith) ; cid lae sechtmaine Cr. 32'^ ;
lätliracli
655
iss ecl lila and sin FB. 31; lä TE.
12 LU.; 13 E(j.\ SC. 11, 5; FB. 5;
lä ocus adaig jPJ5. 2; ^). 309, 37;
(tch. oc erochill lathi brätha FA.
34; 30 LBr.: lathc F.l. 33 (lathi
LBr.); immcdon läthi Hy. 2, 52
(laithe LIIij.); ar debaid n-öenlai
SC. 13; immucliui lai TE. 11 £'^.;
deod läi FB. 9; 83; 90; Da^. isind
latbiu-sa indiu Bev. Celt. III p. 178;
illaithiu in messa Hy. 2, 52; cach
oen lau SP. II 15; illöo FA. 2 i^r. ;
illö FA. 2 LU.: Gl. zu fri de Hij.
2, 28; at lathe Hy. 5, 33; i n-oculö
X'9(- X<7^11; lü; S'cil/. 5; FA 24; on
lo' cu celc TüJ. 17 £^(/. ; a cach ar
cach 16 TE. 7 Eg. [oder Acc.?);
Oss. II 9; illathe ind fugill FA. 6
[Form des Acc, do lü LBr.) ; lathe
anbige Hy. 5, 33 (G^Z. i. illö); Acc.
CO lathe m-brätha FA. 29 (laa
LBr.)\ im torachtain chucu laithe
m-brätha (Si'c); FA. 30 iZ7.; lathi
n-and resin t-samfuiu alle SC. 10;
cullae m-brätho Tir. 5; laa n-and
CC. 1 iC7.; lä n-and TE. 10 iC/.;
p. 131, 13; laa n-oen TE. 9 Eg.;
11 ^/y.; läa CC. 1 ifJ.; lä n-öen
i TE. 10 jEr/. ; cach n-aidche ocus
I cach läi FA. 26; T^. 13 ^^.; cec/i
1 '^ laa -Lj. 12: cec/t oenlä 6'ci)f. 16;
in cäla FB. 11; an la sae TE.
18 ^</.; aidchi is lä SC. 29, 12;
lä ro bä-sa SC. 45, 5; PI. Nom.
tri lä, tri laa SC- 1 [oder Acc.?);
Gen. udi tri lä ocus tri n-aidche
FB. 10; 55; Acc. tri laa ocus tri
aidche Sc3I. 4; rim la SC. 44, 13?
lathrach, Gen. lathraighe, a
Site O'Don. Suppl.; lätrach sen-
muilind „tlie site of an old mill"
ibid.; sencathi'aig na n-gennti . . it
fasa cen adrad a.mal lathrach Lug-
dach „like LugaüVs house-site" Fei.
Prol. 205; du Läthruch Da arad
Tir. 8 („Site of tivo charioteers").
liUhus 31. „heroism" O'Don.
Suppl.; lathus gaile Göedel uile
FB. 89, das Heldenthum, die Hel-
denivürde (Abstractum von läth
gaile).
latraud 3I. = lat. latro. — Sg.
Nom. latrand me S3Iart. 23; Gen.i
tegdais ind latraind Lat. Hy.Y Pref.
lattdiuail FB. 87, corrupt für
lat anäil.
laul^acli s. lulisrach.
laurana, laurcuiri s. hiraiia,
luircbaire.
laxula.vitas? r_c/Z.lac; corp sleman
710 laxu no sadailc Gl. zu cor2)len
Fei. Jan. 22; Dat. illaxai ocus i
tcti a collai FA. 27 (illaxu LBr.).
Ie1)ar s. lebor.
lebaid s. lepaid.
lebeud, leibheann „the deck of
a ship or scuffold, gallery" O'B.
— Sg. Nom. lebend . . ocus fond
inichtarach na cathrach FA. 11;
fris m-bruchtai ler-lebend „against
ivhom burst the sea-leveV' Fei.
Nov. 29; PI. Dat. for lebennib in
tige Z\ XXI.
leblaing-, lebliiig- Perf. von lin-
gim.
1. lebor = lat. Hb er (Buch);
Z-^. 781; leabar Ir. Gl. 371. —
Gen. stair libuir ihn Hy. 2, 87 Gl.;
Acc. oslaices . . in lebor FA. 33 ;
iadaid in lebor ibid.; PI. Nom. li-
bair FB. 77.
2. lebor lang; leabhar long,
smooth O'B.; vgl. imm-lebor. —
Sg. Nom. bo..foit-lebor Lg. 4, iL j^f-
(— leauphar Eg.); ech . . scuap-leibor
p. 310, 25. — Comp OS. leine lephur-
chulpatach TE. 3 Fg.; Labraid
lebar-mong SC. 33, 2 (s. lebormon-
gach). — Compar. librither gabla
a läma Corm. p. 36, 38.
lebormoiig'ach lang mäh n ig,
von lebor-mong. — Sg. Nom. ech
. . lebormongach FB. 49; 50; p.
310, 17; 24.'
lebrän 31. libellus. — Sg. Dat.
oc mu lebran »ST. II 3; huas mo
lebrän indlinech ,56^.^^.203 (Z-\ 953).
lebrar i^. coli, books Three Hom.
Index; Dat. allan do lebrair ,,its
füll of books''' Three Hom. pi- 106, 12.
lec F. Stein, „flagstone" Beitr.
VIII 317, zu unterscheiden von lia;
leg logmar gemma Ir. Gl. 133,
ibid. 573. — Sg. Nom. oen lecc
p. 191, 9; leacc cloiche Fei. p.
CLXXII 13; Dat. forsind leicc
Hy. 2,_8; 31; luathither leig mui-
lind a tegad Corm. p. 36, 2s; PI. Nom.
'^ 3/a- R^^SXj". Fass,
lecrtii
656
logiiTi
lecca lethua FA. 30; tri leca log-
mara FA. 13 (.teora lega LBr.)\
Gen. 0 etrochta lec lögmar FA.
18 LBr. (liac LU.); Bat. for lec-
caib p. 191, 29; dar na lecaib
FA. 29; Acc. for ^ lecca lomma
Three Hom. p. 32, 28.
lec^Anlapilhis SG. iß^ {Z'\ 273).
lecda steinig. — Sg. Dat. co
n-aiaciud lecdu FA. 18.
lechdacli liquida Z'^. 980.
lechet, iii gointis a cheli ar a
lechot leo iC/. p. 20a, 29, Gl. i. ar
a cliaimi.
leclit Grab; i. lige mhairb Corm.
p. 27. — Sg. Nom. lecht (??. zu
fert Oss. III 7; Bat. lia uas lecht
Oss. I 1. — lecht liäc FB. 23?
lechtach, morais relicc lechtaig
„magnified a grave-ahounding
cemetery" Fei. Jul. 21.
lechtän ein Meines Grab. —
-X Sg. Nom. do lectan Lg. 5, 23.
(leclitäu Fg.):, Acc. morait lechtau
Petair F61. Prol. 116.
Ißcim, l^icim III ich lasse,
entlasse, lasse los, überlasse,
verlasse, vgl. doUecim. — Praes.
Sg. 3 lecid mit Fron, sufßxum
(s. S. 513, Col. 1): leicthe . . secha
lüsst ihn vorbei = iveicht ihm ans
FB. 81; l^icthi 87; act nand leicci
Wb. 3(1 {Z-\ 435); 110s leice do
Chct ar a bruinni Sc3I. 16 ; ro leci
for ar Connacht 19; ros leci SC. 13;
PI. 3 cor lecit echradha hErend
fris TE. 15 E(j.; is and-sin lecat
. . iiualla FA. 31 LBr. (ferait LU.).
— Praes. sec. Sg. 3 näd leced a
folt füa agid der sein Haar nicht
über das Gesicht lassen sollte p.
311, 2? — Praet. Sg. 3 ni leicc a
chorp hi timmi Hy. 2, ,32; nat leicc
Hy. 1, 32; nar lec TE. 13 Fg.;
Bep. ro lecustair släetan tromm-
galar chuci 2'E. 7 Fg.; PI. 3 co
ro lecset ingcorum sis p. 39, 21.
— Fut. PI. 1 ni leicfem-ni uaind
he FB. 41. — Fut. sec. PI. 3 co
leicfitis dö sie würden ihm über-
lassen FB. 77; lü leicfitis . . isa
tech sie loürden ihn nicht in das
Haus lassen FB. 3. — Pass.
Praes. sec. Sg. 3 leicthe isa tech
np leic
CO ro
tvurde eingelassen FB. 25
tjiß Lg. 6.*"— Praet. Sg.
leicea eturro ScM. 19; ra leiced 20.
— Fut. Sg. 3 leicfidir SC. 44;
lecfit/wr TE. 5 Fg. — Fut. sec.
Sg. 3 cid ar na leicfideä dam-sa
warum soll mir nicht gelassen werden
SC. 42. — Inf. lecud tmd lecun:
Sg. Nom. lecud nammucci do raind
dam ScM. 8; mo lecud-sa SC. 44
{mich verlasse!); mo lecun-sa SC. 41 ;
Bat. in canvathmir do lecud dö
nach alle FB. 11; Acc. co a lecud
do Choinculaind SC. 45.
lecco Wange; leca in duini ma-
xilla Ir. Gl. 89. — Sg. Nom. lecco
Oss. II 4; Bu. Bat. ima dib lecnib
Corm. p. 25 himbas forosnai.
le^aiin ich zerschmelze, löse
mich auf. — Praes. Sg. 3 rel.
corp leghas cadaver Ir. Gl. 1071.
— Praet. Sg. 3 co ro leag in
snechta Three Hom. p. 26, 5. —
Fut. sec. PI. 3 no legfaitis „they
would melt aivay" FA. 8. — Inf.
Bat. und Acc. illobad et legad,
cen lobad cen legad iar sin Gl. zu
seminatur in corruptione, surgit in
incorruptione Wb. 13'i {Z'^. 655);
Acc. ata corp Cianain cen lobad
cen legad isin membrai Fei. p.
CLXX 30 {„loithout dissolving");
ibid. p. CLXXI 8.
leg-es Heilung, Heilen. — Sg.
Nom. a leges SC. 29, is; do lei-
gheass TE. 10, 4; 9, 12 Fg.; Bat.
liaig da leges ein Arzt ihn zu heilen
SC. 29, 8; bä liaig ic legius chdich
LHy. Amr. 81. — Bavon leighea-
saim I eure O'B., Inf. Gen. go
hält a leighiste, s. u. in-leigis.
le^im = lat. lego {ich lese). —
Imperat. PI. 1 legem irnaigtiu Wi.
Gr. p. 125 {LBr.). — S-praet.
Sg. 3 legais canoin Hy. 2, 12;
LHy. Amr. 60 ; ro leg suthe „read
science'' Lat. Hy. IV Pref. —
Fut. Sg. 3 legfaid ibid. — Inf.
Nom. is huisc a legend Gl. zu le-
gendus SG. 59i> {Z-\ 487); Gen.
fer legind vir legendi {Lector) FA. 27
(legind LBr.); Colmäu war fer le-
gind zu Coric Hy. 1 Praef; oes
legind lectores Wi. Gr. p. 125;
I
^: .j
löimm
657
Bat. do leffuun Gl. zu Ily. 2, v;
Lat. H,i. IV Pref.
leiinm, l^im N. Sprxinrj,
Springen, Inf. zu llnuini; leim
saltus SG. 106i> {Z-\ 10531 — Sg.
Nom. ba leim ro leblaiug-scom
FB. 82; 88; leim dar neim LU.
p. 113^, 31 ; dar ueib ibid. p. 73», i;
Gen. la feiramed iiid lemme FB. 88;
Dat. ü lemiu« durch einen Sprung
ibid.:, dia lemaim darüber zu sprin-
gen ibid. ; Acc. ro lebling . . leim
u-üatbmar FB. 70; 88; PI. Acc. ro
liiig . . tri ard-leme«d, tri des-lcme>^d
drei Siiriinge in die Höhe, drei
Sprunge nach rechts SC. 47.
leirauech springend, vgl. com-
leimnech. — Sg. Nom. tene . . lem-
necb p. 191, 13; ech . . lugleimnech
2). 310, 17.
1. leir fleissiq; industrius Z'^.
233. — Sg. Nom. leir Hy. 2, 23 ^Gl. i.
i crabud); SP. II 3; Gen. tes atrige
lere FA. 23 ^leri LBr.\ — Adi:
är ni fil nech conicfe a tnrim co
leir acht mine tissed a aingel fen
Three Hom. p. 122, 12; beiinachais
hi do leir ibid. p. 110, 22.
2. leir conspicuous O'B.) s.
unter setlm; Torr. Bh. p. 154. 9.
1. leis ScM. 3, 13?
2. leis s. 2. less.
leite s. littiu.
lelap Kind; Corm. p. 26. —
^ Sg. Nom. iu lelap -Lff. 5j,leauamlj^(;L)-
lern everything iv a r m (oäcE~teith)
Corm. Tr. p. 100.
lemlacht i. lacht teitb [„ivarm
milk") Corm. p. 26.
lemnach mtilsum SG. 73» {Z'^.
810).
lemnacht mulsum Ir. Gl. 782.
— Sg. Nom. p. 133, s; fir-lemiiafbt
FB. 9; mil la rauaoi, leamhnacht
la mac, biadh la fial, carna la cat,
saor astigh agas faobhar, aoii re
haon is robhaoghal Keat. p. 166
{„milk with a cJtild"); Gen. littiu
lemaacbta FB. 9; Bat. lestar hin
do lemnacht iiia Idim Three Hom.
p. 56, 12 („füll of milk").
lemuat malv accus SG. 49^
[Z-\ 274).
len, lean sorrotv, woe, mis-
\%^
fortune, ruin (XR. — Acc. cen
lobra cen len Wi. Gr. p. 125 (LBr.) ;
feil fir nad char cori>len Fei.
j Jun. 22 {„xoho lored not bodily
ease"?). Gl. i. corp sleman no laxu
j no sadaile; ar cech meirb-lcn Fei.
! Jan. 24, Gl. i. ar ccc/t len meirb
i. ar cech n-enirte.
lenab kleines Kind, vgl. lelap. "^
— Sg. Nom. in lenab ina broind
Lg. 1 ; lenabb ina läim Three Hom. ^
j). 68, 15 ; or bam lenab TE. 5 Fg. ;
iu tan ro po lenam bec he BHg. Amr.
p. 157 (lenam LU.^; Acc. baistid
iu lenub Fei. p. LXXIII ; PL Nom.
lenib Gl. zu macain ibid. p. CXLII.
I^naiiu voyi len? ro lenad nert
demaiu . . , bith mairid . . nert rua-
naid ar rig-ne „the demons power
hath been ivounded" Fei. Prol. 253
(lenad Land).
leoamaiii, uis digaib allenamain
[Gl. i. in lenamain tucsat oegid
fuirri) Hy. 5, 26, ,,attachme}lt"
Rem.'^ p). 69, loohl nicht verschieden
von do lenmain, Inf. von lenim.
leue Hemd, Unterkleid; shirt,
kilt On the Mann. III Index; leine
camisiu Ir. Gl. 38. — Sg. Nom.
leue fo derginliud p. 131, ig {,,a
shirt interwoven with thread of
read gold" On the Mann. III
p. 162); leni gelchulpatach co n-
derginliud oir p. 310, 33; leine le-
phurchulpatach TE. 3 Eg.\ Gen.
tri dtrca sedluch (?) alleuith TE. 4
Eg.; Bat. issind leiiitb TE. 3 Fg.;
PI. Nom. secht lenti cona u-imden-
maib TB. p. 176, 11; Acc. tuargab-
sat a leute FB. 20.
leiiim I ich hänge, hafte an
Etwas; leanaim I folloto, adhere,
pursue 0"B. — Praes. Sg. 2 in
ben dia lenai der du anhängst
SC. 43. — Praes. der Gewohnheit
Sg. 3 ni lenand do sithlongaib SC.
45, 16; din cbutrzimma chinad nos
lenand die an ihnen klebt FA. 16.
— Perf. Sg. 3 ro lil ainm de Corm.
p. 30, 19; ro lil moima mna Caier
do Nede ibid. p. XXXVII; Fei.
p. CXXI; PI. 3 mila gera giilb-
necha ro leltar im sriib LÜ. p.
1141», 16 {Siab. Concul.): ochtitr
42
658
form dib sliastaib rom leltar dim
churp ibid. 29;. co ruildetar SC. 6,
rnileatar H. — Fut. S(/. 2 lilessa
do laithib „tliou wilt folloiv the
days" Fei. Prol. 309 ; lilessai . .
dona felib ibid. 311; PI. 3 lilit
sequentur Z\ 1092 {Vit. Trip.). —
Praet. Sc/. 3 co ro lean blieb hänr/e)i
p. 39, 17; Dep. ro lenastar in
t-ainm der Name haftete Gl. zu
Hy. 2, 6. — Inf. Dat. do lewmain
SC. 4(j; hi lenmain a cich-side böi
in corran Fei. p. CXLVII 1; ryl.
lenamain.
leiiiud claireiid i. tairniesc födla
ocus röinne Corm. Tr. p. 39.
lenmunach Sequester Ir. Gl.
1040; teidm-lenamnachu Gl. zu pe-
stilentes Ml. 15^, 9 {Z-\ 777).
leim, leiul F. Mantel; lenn
vel brat formtha sayana vel saga
Z'^ 1063 ; lend . . i. ainm do brut
find Corm. Tr. p. 104 ist etymolo-
(jisirende Erklär iiny; co lend Gl.
zu cum toga ibid. p. 43 cumtuch;
vgl. ibid. p. 103 lendan; leann a
cloak or mantle O'R. — Sg. Gen.
i n-öe cecha brecleuni SC. 33, 22;
Bat. alleind chorcra coicdiabail
ibid. 5; Jcc. lenn corcra cortaruig
p. 144, 28; PI. Gen. cona tri coec-
taib breclend SC. 33, 21; Acc. bri-
sid sciathu lenna Isech 31, t^.
leiiiiän, leiidän Liebling; „con-
cubine or favourite" Corm. Tr.
p. 103. — Sg. Nom. at bau-lendan
. . fer n-domain uli FB. 18; Ferloga
mo lennan-sa F. ist mein Liebster
ScM. 20; Gen. is e ag torachtain
lennäin ocus mnä seirce dia tue
grädh Ms. Mut. p. 473, 32; Voc.
a lenuän ban ocus iugen FB. 11.
leiioni, ua lenomnaib Gl. zu li-
tera . . a lituris SG. 3^, 3 {Z'^.
775, 1008). Vgl. lenamain.
lemi, her fid ocus mag ocus
lenu wood as well as field and
meadotvs Tir. 6, vgl. leana „a
meadoiv, a swampy piain" O'B.
1. leo Glied; leo ball Corm.
p. 26 läarg. — Sg. Nom. mu leo
Oss. III 10 (Gl. mo bhoill Ed.).
2. leö i. leatra no gnin CDav.
p 100.
3. leo Löwe; lond immar leo
Oss. I 5; leo airbi FB. 68, 23?
4. leo, leo s. la Praep.
leoit, leoit fri leöit FB. 53?
leömaii Löive. — Sg. Gen. oxad
leomaZ/i. FB. 48 (leomuin Eg.); co
n-aicuiud leomain FA. 18 LBr.\
leoman zu lesen für lomAivScM. 15?
leör s. lör.
1. leos i. imdergad Corm. p. 27
(„a blush").
2. leos s. 4. less.
lepad, lebaid F. Laqer, Bett;
lebaid lectus Ir. Gl. 481. — Sg.
Gen. iar n-dergud a rig-leptha
doib LL. fo. 41. a. 2 (TBC); Dat.
dia lepaid Lq. \i Acc. corra gaib
cäch a lep'äuT'T^^B. 12; PI. Gen.
coeca lepad SC. 33, 9; 10 (lebaid J/.);
Dat. colba do lepthaib ibid. 11.
lepthug'ud zu Bett gehen De/. l._
1er 31. Fluth, Ocean, Meer;
i. in t-oician i. muir mor CDav.
p. 100. — Nom. 1er in mara „the
surge of the sea" Fei. p. CLXXIII ;
Gen. dar fairrgi lir longaig Fei.
A%ig. 14; Mac lir=mac mara Corm.
p. 31 Manannan; Dat. isin liur fri
toeb Albaw Tliree Hom. p. 122, 27;
Acc. dar 1er SC. 31, 13; is gascce^
fo 1er TE. 9 Fg.; PI. Dat. iud
Ingen sin do tlionnaib dar leraib
länmöraib SC. 42; Acc. iijna- liru
Gl. zu pontiasLHy. fo. 12 a {Goid.'^
p. 69). — Comp OS. ler-lebenn Fei.
Nov. 29; ler-muir Dec. 12.
lere JT". Fleiss, Frömmigkeit,
von leir; ind leire industria Z^.-
247; lere i. crahadh O'Dav. p. 101
[Fei. Aug. 29); Gen. cech mec lere
„every son of piety" Fei. Epil. 428;
429; Acc. leri operam Ml. '62^, 11.
lerg', learg a Utile eminence, a
piain ffli., leirg a piain, a road
ibid., a field, a battlefield O'Don.
Suppl. — Sg. Dat. illeirg Oss. III 4;
ni maith no fichid in cath illeirg
LU. p. 81b, 3; ro chuir a sgiath
ar sduaigh-leirg a dhroma „on the
broad arched expanse of his back"
Torr. Dh. p. 74; PI. Gen. ar lin
lerg ScM. 21, 17?
lesboir, lespaire s. less-boir,
lesspaire.
* ff.
lese
659
lostar
lese ?)?.7er Ir. Gl 382. — .S'ry.
Nom. nir bat lese ÄG 26; Fl. Nom.
leiscc TF&. 31t, u.
> 1. less 31. Lis, ein mit einem
ringsumlaufenden Erchcall hefentig-
ter Wohnsitz, lis On the Maini. III
jj. 4; Hos ff fort, (in cnclosnre (J Don.
Suppl.; (iJtOHsc, foriificd pJdce 0'7i'.
— Gen. i u-donis ind liss ScM. 18;
SC. 33, 17: FB. 54; for lär ind
liss ScM. 18; FB. 25; Dft^ cosin
tnlaig uasind lius TE. 11 LU.\ co-
nallius oous allubgort „ioitli . . its
fort and its gar den" Tir. G; isind
-* lis FB. 44; Xf/. ß_: assind liss 6'cM.
18; asiiid lis duib! LU. p. 21», u\
^ Acc. no leicthe issin less Ti[l ^'
»itrSc^L 5; fön less uile La. 1: fri
les anechtair FB. 64; PI. Nom:
liss FB. 53; J.cc. beite eigme im
lissu LU. jx Sil», 1.
2. less Hüfte, Hanice; coche
;fo less cZitms 5'ö^. 67* (Z^ 49);
leis f/ic thigh CDon. Stijypl. —
X>«i. älta ina tböeb liss FB. 24?
PI. Acc. na lessa „the haunches"
Gild. Lor. GL 17G zu catacrinas.
— Comp OS. ech . . less-letban mit
breiten Hanken FB. 49; p. 310, ic.
3. less V ortheil; commoclum
Z^. 49; besonders häufig in riccim
less egeo Z'^. 429. — Sg. Gen. uibuc
denam a lessa Per. Celf. UI p. 176;
nacb mö a ricbtu a lessa duit-seo
andas dam-sa ibid. p. 178; ni mö
richtain a lessa in gai duit-siu ol-
daas dam-sa ibid. p. 179; secbmall
a lessa Fei. p. ('XVII i7; luach lesa
praesinniitlcium L\ Gl. 792; fer
lesa ,,(( giKirdian" ibid.; Dat. cona
denat ni do leass a cuirp nach a
n-auma Fei. p. CXVII 9; Acc. ret
leass TE. 9, 11; ricfaiter a les do
gillai ScM. 7; recam-ni a les em ar
curaid wir brauchen unsere Helden
FB. 56 {('onstrucfion?)\ ni recat a
les ind naim ni alle FA. 5; in tan
ro ränicc a leass Hg. 5, st; is ocai
fogeba a les Lat. Hg. II Pref
_ {Goid.'^ p. 94, 9).
a Z 4. less Licht; lens i. soillse
Corm.'p. 27, rgl. unter grinniud;
i. suillsi luinither i. taithnem O'Dar.
p. 101. — Sg. Nom. ar na caite
les occai Hg. 2, .55 (Gl. i. rainlleV
— Davon lespaire?
5. less, les cach m-bolg i m-bi
lind Corm. Tr. p. 104 („ererg bag
whercin is ale"); leges lega cen
les „fhe eure of a physician ivithout
a inrdicine-bag" ün ihe Mann. III
p. 251. — Dazu lestar?
6. less- in den Compositis less-
ainm, -athair, -macc, -mathair;
less din quasi liss, i. [lat.) lis de-
baid no iraargal Corm.p. 26 leasmac.
lessaig'im III ich verbessere,
mache gut; I redrcss, reform,
correct, amend, heal, manure O'B.
— Praes. Sg. 3 rel. in maith le-
saiges . . in äirge jj- 40, 19. — Praes.
sec. Sg. 3 no lesaiged na cserchu
„she bettered the sheep" Tlirec Hom.
p. 58, 14. — S-praet. Sq. 3 ro les-
saig TE. 11 Eg.- PI. 3 ni ros le-
saigset FA. 28. — Inf. leasughadh
maintetiance , feeding , education
O'Don. Suppl; Dat. do lesngud
FA. 28; ro gab for lesug«rZ na
hairge p. 40, 10.
less-aiiim N. Spottname; niclc-
name OR. — Sg. Nom. ni lesainm
dait FB. 11; 17; 18; 19; PI. Dat.
mac na m-l)achlach cusna lesan-
mannaib ScM. 12.
lessäii, lesan baq On the 3Iann.
II p. 133; s. 5. le<s.
less-athairilf. Stiefvater Corm.
p. 26 leasmac.
less-l)6ir, fer brithe lesboir Gl
zu Onesimum acolüum TFT). 25^
{vir ferendi luminis Z'^. 234).
Vgl. lesspaire.
less-macc, lesmac M. privi-
gnus Goid.^ p. bl\ leasmac i_. liss-
mhac i. iarsinni is lis don tir no
don mnäi inti is lessmac do cecb-
tar de Corm. p. 26.
less-mäthair F. Stiefmutter;
lesmäthair noverca L: Gl 48; Corm.
p. 26.
16sspalre Leuchte, Licht, vgl.
lesboir. — Sg. Nom. inmain les-
paire glan gle Three Hom. p. 40, 4;
Du. Nom. da lespaire möra ttco
(freut lights O'Don. Gi: p. 352.
lestar N. Gefäss; ras Z\ 782.
— Sg. Nom. lestar n-arggit SP. IVs;
42*
6G0
3tliar
#(
lestar fäs ibid. l'; Dat. asiiid lestwr
p. 131, 7; allestar huim CC. b LU.;
Äcc. in lestur Cü. 5 Eg.; Acc. le-
stra p. 42, 12; tar na lestra ibid. 13.
letarthach schneidend, zer-
reis send? von letrad. — Sg. Nom.
letartach p. 190, 29; tene . . letsir-
thacli 1). 191, 13; n. Nom. leomain
lomna letarthacha LU. p. o3<i, 26.
leteuacli uudax SG. 5U'' (Z"^.
809), vql. inna letena ausus Ml. 16,2.
leth JV. Seite, Hälfte; alled
fri spirut Wh. 8b (jjars spiritualis
Z'^. 270), leth n-gotho ÄG^. ö^ {di-
midium vocis Z'^. 223). — Sg. Nom.
leth in tige . . alleth n-aill die eine
Seite des Hauses . . die andere des-
selben FB. 12; ScM. 5; iudala
leth .. alleth n-aile FB. 15; secip
leth Hy. 1, c; cepe leth tiasam
Gl. zu cia tiasam Hy. 1, 2; ba leth
n-dograi ScM. 21, 39? leth ind
orpi so „half of this hereditament"
Tir. G; Gen. log leith ungae „the
worth of half an ounce" Tir. G?
Dat. di cech leith undiqtie Gild.
Lor. Gl. 67; do cech leith von
jeder Seite FA. 10; isindarna leith
. . isind leith araill FB. 28; ua
leith deiss SC. 33, 9; na leth chli
ibid. 10 ; innar leith Gl. zu Hy. 5, 90 ;
leith andes auf der Seite südlich
Oss. I 9; inna lobran leith auf
Seiten der ScJnvachen Hy. 5, 90;
fo leith separatim Z'-. 611; LolJjj^
ScM. 4; CG. 2 LU.; FA. 4;'6; 10;
SC. 16; a tech for leith do cäch
einem jeden sein Haus besonders
FB. 54 {vorher tech for leth); to-
rud senmaistreda co leith der Er-
trag von einem Mal Melken und
einem, halben p. 40, 28; Ace. techt
leth n-aill andersivohin SC. 13;
cach leth no theged wohin er auch
ging p. 130, 24; cid fechaisiu issind
leth cian üait in die Ferne TE.
6 Eq. ; for leth auf die Seite ScM. 19;
for cach leth FB. 3; p. 131, 17;
p. 132, 5; p. 133, 11; FA. 21; tech
for leth . . do cach fir dib ein be-
sonderes Haus für jeden FB. 54
{darauf a tech for leith); illeth
friu-sora a^if der Seite ihnen zu-
geivendet FA. 5; 14; in leth hi-sin
diese Hälfte p. 40, 28; leth meite
die Hälfte der Grösse FB. 91; leth
toraid p. 40, 32; leth na haidche
Lq. 17,_50j, forom leth SC. 38, 5?
PI. iVo75irallethe üachtarcha ihre
oberen Hälften FA. 13. — Com-
pos. Sidislantirisdie Ciimposifa mit
leth (d^ crslriii Glirdc können
das ei)U' ron zicei Zusammengehö-
rigen Dingen bezeichnen {cgi. leath-
chluas one ear, leath-chos one foot
O'Don. Gr. p. 338, leth-ail mala
Ir. Gl. 90): for leth-läim Nöisen '
auf der einen Seite N.'s. Lg. 15_ij
for a leth-beolu FB. 25^ letli-
cholba flatha la Patraic sie ist der
andere Pfeiler des Reiches zu Pa-
trick Hy. 4, 9; alleith-chiiul ocus
allethchloicne ocus allethlama ocus
allethchossa ihre Kopfliälften und
Schädelhälften und ihre einzelnen
Hände und Füsse Bev. Celt. III
p. 177; leth-fer semivir L: Gl. 390;
leth-msethail „a half-cheese" Corm.
p. 36, 3g; leth-gute semivocalis Z'^.
980; teora leth-indli Tir. 4; leth-
chomrac; leth-rann; leth-cherd,
bann-licerd. — Mit Adjectiven:
leth-niarb halbtodt FB. 82; led-
niarb Wh. 2^ {Z'\ 856); leth-om
halb roh FA. 28; p. 191, 21; leth-
goU halb blind FB. 67 {vgl. SC. 5);
leth-chaech monocuhisos Ir. Gl. 624;
drech leth-derg leth-gabur FB. 47;
leith-isel auf der einen Seite unten
Hy. 5, 5u; do thoeb leth-fas, do lige
leth-fuar Fei p. CLXXX 3 {half
bare, half cold).
lethaim I divide, halve, ex-
tend, widen O'R. — Pass. Praes.
Sg. 3 lethech diu ainm do lossait
iarsinni letair bairgean furri Corm.
p. 27 {„is spread"). Vgl. lethnaigim.
lethau breit; latus Z'^. 776. —
Sg. Nom. FA. 22; 23; druim- j>.
310, a3; less- FB. 49; p. 310, lu;
muUach- FB. 37; tul- p. 310, 25;
ucht-lethan p. 310, is; PI Nom.
tul-lethain 2^- ^lOj i5; ^- lecca
lethna FA. 30. — Vgl. for-lethan.
lethar Leder. — Dat. a chath-
criss curad . . do chotutlethar cruaid
choirtchide do formua secJit n-dam-
seched n-dartada LU. p. ld-\ 37;
Iptli-clienl
60 1
Ha
giii letluir Gl. zu rcii codiil O'Dar.
p. G5; a da slegh coicrindi itir lea-
tliar a sceith TB. p. 17(;. -5. —
Vgl. a dondüathröic n-doiullctliair n-
degsi'iata LU.p 79'', i [hraniilcder»).
leth-cherd „half-arti.st" Corm.
Tr. p. 135, leith-cherd a half jwet,
ein Name für den ansrutli (aiinitli\
„hecause he had half ihe hioiolcdyc
of the Ollamh" O'Don. Suppl.
X)rtroHl)ann-licerd „poetess^Corm.
p. 36, 11 ; p. 37, 16; ao.
letii-cliil half hiascd Corm.
Tr. p. 40 eil.
leth-chomrac a h a If-qn a i r a in
Corm. p. 37, 25; iv/l. letli-rann
(comrac i. raun O'Bav. p. 65).
1. IqWiq Breite; for a lethe Corm.
p. 27, 15.
2. letlie, leitlie the shoulder-
blade O'B ; tonindnaig ind ammait
leithi in chon dö assa laim chli
Bev. Celt. III p. 177.
1. lethec'li „flounder" [ein
Fisch) Corm. Tr. p. 102.
2. \ethee\i „Icnead ine/ -troucjh^'
Corm. Tr. p. 102 (ainm do lossait).
letlieiiaeh pagin a Ir. Gl. 232;
Gen. ind-lethinig s. unter line ; Äcc.
in lethenach LBr. p. 216^, 72.
1. letliet Breite. — Sg. Nom.
lethet FÄ. 17; coUethet allinde
,,ivith their wisdom\s hreadth" Fei.
Oct. 13; Acc. imbucai no lethit
Gl. zu in . . latitudinem SG. 3'', 10
{Z-\ 1008; 805).
2. lethet, leithid the like, a
peer CR.; ar ni fil i n-hErinn
filid a lethet Hy. 2 Praef {„for
there is not in Ireland a poet his
equal"^; ni accai hi talmain a lei-
theid Ir. Gl. 104 {Vit. Trip). Vgl.
dobreth comlethet a onech di or
ocus argrrf do Ailill LU. p. 201), 27.
letLete, leithide duplieate
O'B.; na fil and allethete SC. 34, 10
(a kt/ieide H.).
lethiiaig'im III J enlarge, ex-
tend, scatter, flutten. — Pass.
Praes. Sg. 3 leitheach i. losad do
bhrigh go leathnaighthear bair-
ghean uirre O'Cl. {Corm. Tr. p. 103).
— Inf. do lethnugud a foguir
SG. 9a, 9.
lethiie F. Breite; leithne lati-
tudo Ir. Gl. 925.
letli-raim F. a half-quatrain
Hy. 1 Vrarf.; Corm. p. 37, 32; so
auch zu lesen Wh 195'' für das
sinnlose leträim {Z'^. p. XII, Bei.
Celt. I p. 22)? — Vgl. Icthchomrac.
lethrciia „traccs" s. 1. loman.
1. lethu Breite; Dat. illethu
„widely" : robbem cen ffis hillethu
Hy. 1, 45 (illetha Fr.), Gl. i. hi far-
singe; dogni'th morferta illethu Hy.
2, .33 ; ro ches mör scth illethu ibid.3r>.
2. letbu Hy. 2, 17 s. la.
letrad „hacTcing, cutting"
Corm. Tr. p. 105. — Gen. cor bo
chonair letartha cach n-ulind ocus
cach n-ind ocus cach n-aird ocus
cach u-aircind don charpat sin LU.
p. 79a, 21; Bat. ic a n-athcuma
ocus ca letrad FA. 28 LBr. —
Vgl. letarthach.
li Farbe, Glanz; lii color,
splendor Z'^. 21. — Sg. Nom. alaind
a li SC. 38; li süla i). 132, 25; 26;
SC. 31, 7; 38; li süla cäich FB. 23;
fo li gilt die Farbe Lg. 18, 15 ivgl. -^
deg-li bonus color ' Z'K 6II); ni
tharda li tassi form Gl. zu Hy. 2, 12 ;
Dat. fuaim colli SC. 34, s; atcon-
narc leechu colli SC. 34, 11; delg
öir cona li SC. 33, 22 {oder paren-
thetisch con a li schön seine Farbe ?) ;
ar li propter gloriam Wb. 15a
{Z-\ 623).
1. lia {zioeisilbig) Hunger. — Sg.
Nom. nis gaibed tart na lia Hy. 2, 29.
2. lia mehr, Comxmr. zu il;
major numerus, plures, plus Z'^. 277;
bit lia ar mairb oldäte ar m-bi
FB. 5; 21; O.ss. I 8; bid lia turim
a chath der Kämpfe um ihn icird
mehr sein als zu zählen ScM. 3, 10; is
lia tuirem ocus aisnes TJiree Hom. p.
36, 4; ibid. p. 42, 15; ibid. p. 122, u.
3. lia 31. {Corm. Tr. p. 12 adba
othnoe) Stein, zu imterscheiden
von lec ; lie, lia lapis, cos Z'^. 259 ;
Corm. Tr. p. 101. — Sg. Nom. in
lia no theilginn Oss. II 1; 10; in
lia lögraar SC. 33, 12; Three Hom.
2^. 4, 10; lia uas lecht Oss. I 1; lia
cäin cermnge FB. 48; nert-lia gaise
SC. 38; Gen. cride licce Sc3I. 15;
662
lige
J)(it. du liic lijjj,mair FB. 74; FA.
7; 13; ontl lic logmair Gl. zu a
fiemiiia Corm. Tr. p. 83 gern; do
lic FB. G2; isiiul lic 88; for licc
derg 48; Gl? illia Oss I i; Acc.
frisiu liic SC. 8; forsiu lic FB.
77; 78; PI. Gen. o etroclita liac
logmar FA. 18 (.lec LU.); locht
liäc FB. 23?
4. lia i. fliuchderc (IDav. p. 101.
5. lia WasserflutJi; a stream,
a jlood (XB.; imad uisce C/Dav.
p. 101; suairc in lial^V/.^.CXXXIVs;
lia mor isiii oidche sin isin abaind
Three Hom. p. 106, i („« cjreat
flood"); ticfa Lind Muni dar Liath-
muni collethlia LU. p. 39'', 32
[Aid. Ech.).
6. lia i. comarba O'Dav. p. 101.
liacäu, liagän a ]f>illui' stonc,
a Standing stone O'Don. Suppl.,
von 3. lia; a coirthc ocus a liagan
TE. 8 Eg.
liacli miser Z'^. 18; is liach ön
. . ocus is meth n-einich dünn TBF.
p. 144, 31 i„it is a pity tlm"); Corm.
p. 37, ifi; is liach a techt amuda
TB. p. 17(3, 12.
liag'au s. liacän.
liaig M. Ar st; medicus Z^. 19;
Corm. p. 31 midach. — 8g. Nom.
liaig TE. 8 (liaigh Eg.)] Gen. fo-
chraic lego On theMann. Wlp. 475;
lega s. imter 5. less; Dat. don
liaigh TE. 8 Eg.\ Acc. co fagbad
liaig SC. 29, s; Fl. Nom. nad icat
lege TE. 8 LU.
liaiicliar i. ailgen (fDav. p. 102;
bd liain i. bä l(5uis «0 bä lianchar
LH^j. Amr. 81.
llaiii, clesliani S. 531, Col. 2, 1,
LU. hat: secht des li am flehet.
1. lias ovile O'Don. Siq^pl. —
Sg. Bat. bätar X u-dorais for lias
a bo ocus X cröi cec7t dorais ocus
X loig in cec/i crö Fei. p. LXI 36
(„io the slied of his kine") ; PI. Gen.
und Dat. Druim Lias „Ridge of
Slieds", dina liassaib ro ainmuiged
Goid."^ p. 84 {Vü. Trip.).
2. lias no miad fastusSG. 10G'\
liath grau. — Sg. Nom. laech
liath mör ScM. 13; ech liath FB. 49;
p. 310, 10; in Liath Macha FB.
43; 70; ropo liath in mag sin dia
n-inchinnib Bcv. CcU. I1I_ }'■ 1^^!
Gen. illind Leith i Sliab Fuait ibid.
p. 180; FB. 31; do acallam ind
Leith Bev. Celt. III p. 175; Acc.
frisin Liath Macha FB. 31; Bcv.
Celt. III p. 175; con facutar in
sentuinne mong-leith Corm. p. 37, «.
liatliröit Kugel, Ball. — Bl.
Nom. liathritis jjt7rte Cr. 35(i (Z-^.
805) ; Acc. liathroite cruadc s. unter
inchinn.
libair s. 1. lebor.
librither s. 2. lebor.
lic s. 3. lia.
licerd s. leth-clierd.
1. lig', isin Hg Corm. 2). 25 himbas
forosnai, zu 3. lia?
2. lig', Farbe, Glanz? ligi. dath
{Farbe) O'Dav. p. 103; Bl. Acc.
mesir liga asa saoire ocus asa su-
thaine ibid. [„thou slialt estimate
colours by tlieir nohleness and by
their lastingness" Beitr. VIII 321);
Du. Gen. Loch da lig pi. 131, 29.
— Com}} OS. a lig-brataig Liphe
FB. 11; lig-dath.
lig'acli gentle,beaut ifu l;\. min
no cendais FH. Oct. G; Apr. 18;
Jun. 21; luichet laiimrech ligach
Prol. 197; Dat. F. Colman 0 Laind
ligaich MuH. 30; Jun. 18.
1. lig-aib, nee carnem in saturi-
tate honorandam 1. ni bi i fledaib
na ligaib frisgni Wb. 27'', 3 {Z'\
1028)?
2. lig'ail), uasligaib Hy. 4, lo?
lig-da, ciar bo ligda i. ciar bo
ha laind Fei. Prol. 214; Liphe
ligda SP. V 8 {„shining") ; PI. Dat.
uas laithib ligdaib „on beautiful
(feast-) days" Fei. Prol. 23.
lig-dacli „lustrous" Fei. Slart.
24.
lig'-ilatli „beanty": Dat. caiu
popul cu ligdath Fei. Prol. 19; in
grian geal co ligdath ibid. Sept. 21.
llg-rad Glanz? — Sg. Nom. Ifg-
rad öir FB. 2; Dat. co ligrad öir
p. 309, 3ti; Acc. eter ligrad ocus
logmaire FB. 1.
1. lige Lager, Liegen; vgl.
laige. — Sg. Nom. sir-ligi SC. 30;
othar-lige a chind ocus a läime
lige
6G3
ilöi /.Vr. Cell. III j). 1,S2 (Jlic. slcli-
beiV'], >•()!. scrg-ligc; Gen. Iiith scirce
soer-Iigi Fl>. 24; JJat. im Hku Lg.
• jf-17. 5o: FB. 24; ros failgcstar iiuia
ligu Gl. Sit, Hy. 2, ü2; nar ablad
na suidiii nach ina Ilgu Bcv. Cell.
III j). 181 ; ocus si fein na ligi Gl. zu
Oss. III 7; ncm ar a gabail io lige fo
eirge Lat. Hy. VII IVr/'.; XII Pref.;
no bcth illige lancliian »SV. 2t», 13.
2. lig-e Gral) {wohl nicht ver-
schieden von 1. lige). — Sg. Nom.
Ncir ni fess a lige Fei. Prol. 113;
aUi a lige and baile i torcliair,
ocus corthe fria chend ocus corthe
fria chossa Aid. Chonch. 45; Acc.
■^mos ricub rao mocli-lige Lg. 18, ^8;
is e foillsigfides {sie) mo ligi sea
ocus törindfess mo relicc Three liom.
p. 100, 8.
li.^im I lingo SG. 176a {Z". 429).
— Pract. Sg. 3 atä lim is bö ro
da lig LU.p. 11311,3. — Perf. Sg.3
ro leluig On tlie Mann. III jj. 158;
PI. 3 lelgatar i. lomraiset LU. p.
57'', 1!) (vgl. Ztsclir. f. Vgl. Sprf.
XXIII 209).
lig'ur i. tenga Corm. p. 2G.
liim III ich klage an (vgl. got.
laian); liim, ligbim, lithim I sue
at lato O'Don. Suppl. — Pass.
Praes. Sg. 3 lithir cid mo mathair-se
Lat. Hy. II Pref. {„even my mother
is accused" Goid.^ p. 95); litear biue
for a mhnäi-sium Corm. p. 32, 30
[„a crime is charged"). — Inf. liud.
liit hlasphemia Wb. 2^ [Z\ 21).
lilgfacli s. lulgacli«
1. liii 31. Zahl; numerus Z'^. 238
(a lin lathe SG. 66'' enthält das
Pron. 2)oss., nicht den Artikel, daher
lin nicht als N. anzusetzen). — *S'^.
Nom. lin m-baud m-balc büada
FB. 22; lin a biiada ibid.; liu a
i^ blad SC. 44, 2; lin nallongsi Lg. 16;
uathad alliu ScM. 21, 34; lin ar
sluag p. 132, 25 ; noi fichit en allion
CC. 2 Fg.; SC. 33, 8; lotar ass . .
allin uili sie gingen heraus . . ihre
ganze Schaar CC. 3 Fg.; is e tra
lin FA. 23 LBr. (is iat hiebt LU.);
lin atäm i Cruachnaib Ai so viel
als tuir sind FB. 46; iar fertaib
ocus adamraib atta liu gaincm
mara 110 rcndai nime „in number
(like) sand of sea" Three Hom.
p. 84, 28, vgl. unter lir; it lin ferta
fer ibid. p. 114, 27; Dat. co lin
garta SC. 29, 3; ar liu a cherd
FB. 23; ar lin lerg ScM. 21, 17V
collin n-ingen [sie) FB. 53; Acc.
nis digaib alh'n Hy. 5, -.m; ni fil ro
sia liu comram friss FB. 89.
2. lin 31. Theil [ivohl nicht
verschieden von 1. lin); lin, liun
pars Z\ 364, 238. — Sg. Nom. in
linn .ro fitir a peccad Wb. 29^^, 19;
in linn rod chluinethar ibid. 20 {Z'^.
364, 1034); Du. Gen. hi cechtar
da lino SG. 1621' [in utraque parte
Z'^. 363); Bat. dib linaib beiderseits,
utrimquc [für jeden Casus von uter-
que) Z^. 367; tabair doil)-sium dib
linaib gieb es ihnen beiden Sc3I. 3, le ;
a m-bätar ina tig dib linaib als sie
beide in seinem Hause waren TF. 10
LU.; 14 Fg.; p. 130, 30; FA. 18.
3. lin Netz; rete Z'^. 21; lin
uisci rete Ir. Gl. 863. — Dat. inna
lin-sam SP. II 7 ; im liu chein ibid. s.
4. lin Lein, Flachs; Hin a li-
no Corm. p. 27. — Sg. Gen. co
caslaib lin gil FA. 4. — Compos.
lin-anarta gela „white linen sheets"
S3Iart. 24.
linaige Netzsteller? uo elaind
as gach gabud ocus as gach air-
ceis i. allamaib linaige ocus a cro-
baib segse ocus 0 gaib iascaig LU.
p. 16'', 42.
linaini II icJi fülle. ■ — Praes.
Sg. 3 rel. morlith liuas cricha Fei.
Sept. 9; Nov. 8. — hnperat. PL 2
linaid p. 40, 30. — S-praet. Sq. 3
Dep. ro linusta*r TE. 7 Fg. ; PI. 3
CO ro linsat p. 42, 11. — Fut. sec.
Sg. 3 no linfed precept a soscelai
311. 25a, 8; PI. 3 no Knfatis p. 42, 12.
— Pass. Praes. Sg. 3 hon mach-
dad lintair stupore complctiw Ml.
25a, 9; h'ntar län di fin for altöir
demue Gl. zu calix daemoniorum
Wb. 11^ {Z^ 628). — Praes. sec.
Sq. 3 no linta p. 130, 26. — Praet.
Sg. 3 ro linad FB. 72; p. 40, 33;
j). 311, 34. — Inf. Dat. do linad in
rüiscp. 40, 23; 30; iarna linad do fin
nach seiner Füllung mit Wein FB. 9.
lind
664
lith
1. lind iV. Tranli {Bier, Wein);
cerevisia Ir. GL 221. — tSy. Nom.
lind ocus biad Trank und Speise
ScM. 4; FB. 16; biad glan . .
braich-liud FB. 53; lind derg Gl.
zu derglaid Htj. 5, 38; lind tee Gl.
zu fervor Leyd. 62a {.^^warm ivater"
Goid.'^ Xy. 57); Gen. dobertatär diü-
rad ind leuna isna paitti ocus do-
cosechtatär diürad in biid LU.
p. 23^, i; Dat. do lind ocus do
biud FB. 4; cona fodai di lind 90;
iarsin lind CC. 5 LU.; giisin linn
ibid. E(j. ; lan do \mn seim soniescf?«
FB. 72 E(j.; Ace. frissa lind serb
Wh. 7<i (adpotum amarmn Z'^. 239);
ibid . . allind FB. 59 ; lemnacht la
lind p. 133, ii; PI. Äcc. tri laith-
linni SP. V i6.
2. lind N. Was.ser, Teich, See
[wohl nicht verschieden von 1. lind);
linn a pool, the sea, tvater O'B. —
Nom. und Dat. linn in sen öc Hiu-
rüsalem, cach ri gaibes flaithius öc
Hiurusalem föthrüicther esin lind
sen South. 47^; Gen. hi taib Lindi
Leith FB. 31; „Tair issind linn-i
sea, CO n-accamar do snäm!" „Cin-
das na lindi se?" ol se TBF. j).
146, 5; Dat. for lind glan SC. 31, i;
illind Locha Da airbrech p. 131, 35;
allind chrö Hy. 5, 65; Acc. darsa
mor-lind Lg. 18, 30; ar cech n-eic-
lind Hy. ~G/iä [„death-pool") ; fo a
Und SC. 7; PI. Dat. hi linnib Hy.
2, 27; Du. Gen. i n-Glind da lind
Fei. Jun. 3. — Compos. cnocc
lan do lind-chro ocus gur Corm.
p. 32, 37.
3. lind period, time O'B. —
Sy. Acc. oir ni raibh cath iuä
comhlann, duadh inä dochar ort-sa
rem linn, nach rachfainn tar do
cheann-sa Toir. Dh. p. 152 {„in
my time"); re linn Fhear m-bolg
duriny the time of the Firholgs
O'Don. Gr.p. 314; ria Und SC. 45, s.
lindap termesSG. 102^ (Z-\ 765).
linde, collethet allinde „ivith
their wisdom's hreadth" Fei. Oct. 13,
Gl. i. a ssegail no a ecuai; cit süide
not legad ata lethna linde „ivhose
rvisdoms are great" ibid. Epil. 81,
Gl. i. ecua.
liue = /rt^ linea. — Sg. Nom.
line m'oite hi tus ind lethinig sea
Ir. Gl. 232; Dat. co m-batar ina
lini FB. 65; PI. Nom. is ed adtia-
dat lini Hy. 2, 12; se line dan« in
cech caiptiul Goid.^ p. 101, 48;
Dil. Nom. da line cech caibdill
Lat. Hy. VII Prcf.
ling-im I ich springe. — Praes.
Sg. 3 mit Pron. suff. (!) lingthi i
n-ardi er springt in die Höhe FB. 86.
— Praes. sec. Sg. 3 no linged FB.
70; 88; do Unged CC. b LU., ro
lingiuth Fg. — Praet. Sg. 3 ro
ling Sc3L 20; SC. 47. — Per f.
Sg. 3 ro leblaing FB. 25; 36 (do
reblaing Fg.); 82; 85; ro lebling
FB. 70 (iGhlsLing Fg.); PI. 3 co
raeblangtcir FB. 20. — Inf. leimni.
— Vgl. dollingim, tair-lingim.
linmaire F. plenitudo Z'^. 780,
linmaire inua aimsire Ml. 28'i, 5.
linmar zahlreich; lionmhar
füll, abundant O'B. — PI. Nom.
liumair FA. 13.
lii" viel; much, numerous, many
0'B.;&t Ur tra frassa na soigeti^.4.
29 LBr.; tvie 2. lia gehraucht: at lir
turim ibid. LU.; comtar lir gainem
mara ocus renna nime ocus drucht
cetamiiin ocus loa snechtai ocus
bommand ega ocus dulli for fidbaid
ocus budi for bregmaig ocus fer fo
chossaib grega illö samraid Bev.
Celt. III jj. 177. — Compar. liriu
s. unter folt; liridir s. unter drithre.
1. liss_ s. 1. less. — CO ard-Uss ^
p. 311), T s. sliss.
liss i. olc O'Cl. [Three Hom.
Index); vgl. ar lisdatus ocus trom-
datus „for mi schief and oppressi-
veness" Three Hom. p. 78, 22.
liit blasphemia Wh. 2a [Z-\ 21).
litev = lat. litera Ir. Gl. 230.
— PI. Nom. nttri Hy. 2, 58 {Gl.
stair libuir ihu).
litli 3L Fest, Festtag.— Nom.
diata lith ocus foraithmet SMart. 7;
Three Hom. p. 96, 19; lith friscuir-
ter gretha Fä. Jan. 25; is fö-lith
linn in sceul sin TE. 14 Fg.? vgl.
foilith a qood act O'B.; Dat. for
oen Uth ibid. Mart. 25; PI. Nom.
lithai dies festi Ml. 60 r (Z^ 240).
li'thor
665
löclianiacli
— Compos. lith-laithe fcstirnl
days (rii.
litliei- s. liiin.
littiujjorr /(^//c Conn. Tr. p. 104;
lite pulmentum Ir. Gl. 767; leite
stirahout, puls O'Don. Suppl. —
S(f. Nom. littiu lemnachta FA. 9.
litrid, PI. Acc lasna litridi aili
apnd cctcron lütcratores SG. 28»
^//\ 207).
liu SeM. 21, 1?
\\viA.Anlila()c, Anklagen, Inf.
ZH' liim; liu, liudh, lat. lis, a stiit,
a laio-suit O'Don. Suppl. — Nom.
CO ro gared dö cech fer graid forsa
raba lind isiu tir Lat. Hy. VII
Fref. („a charge" GoiiU p. Ü9).
lius, illius Hg. 7, 56 „in breadth"?
1. 16 Flocke; a flock of tvool
O'B.; na loa snechtai |tchonnarcals
do breccad iu maige Mev. Celt. III
]). 183 {„the s)wivßakes"):, ihid.p. 177
{s. unter lir\
2. lö „ivater" O'B.; hi cejn
beö fo lindib 16 LU. p. 40». 4i
{Aid. Ech.)- loa usci FB. 24?
3. 16 „hair" Corm. Tr. p. 117
mala.
4. 16 Oss. III 1?
5. 16 s. lilthe.
loathar pellis SG. 07»' [Z-\ 782).
lol)aim II ich schtvinde hin,
verfalle, 'verderbe. — Praet.
Sg. 3 ro legai ocus ro lobai ti
aingcess cech galair ocus cach
tbreblaiti LU. p. IIQ^, 21. — Fut.
PI. 3 ni lobfat a taisi „his remains
will not decay" Fei. Epil. 220;
collofat FB. 6 (co logbfat H.). —
Inf. lobad s. %mter legaim; lobhadh
rotting, corrupting O'B. ; juristischer
term. techn. On the Mann. 1 p.
CCLXXXIV.
lobar, lolmr schivach, hin-
fällig; lobor. lobur infirmus, de-
hilis Z^. 781; a leper QB. — Gen.
sochur g&ch lobuir x>. 142, 4; PI.
Gen. na lobar Gl. zu Hy. 5, 9;
Acc. lobru Hy. 5, 9; SC. 18. —
Compar. as lobru infirmiorWb. 121^
{Z-\ 27G).
lol)ra F. Schiväche, Krank-
heit; iobre debilitas Z\ 780; lu-
bhra ^e^jr« Jr. Gl. 268. — ZJa^. i
lobrai SC. 10; ar tbrögi ocus lobrai
p. 131, 4; dia m-bai illobra Hy.
2, 15 [Gl. inngalur); Acc. 6 ru fitir
du lobri 7'ir. 14; coinis in lobra a
gala/r TE. 12 LU.
lobran schwächlich, schwach;
„weakling". — PI. Nom. na lo-
brain ocus na truaig Gl. zu Hy.
5, 90; Gen. inna lobran leitli ati,f
Seiten der Schivachen Hy. f), 90.
loe<i = lat. locus. — Sg. Gen.
do thoorund a luic lais Tir. 13
{„to measure Ids place with Jiiin")\
Dat. iuti na bi foss air acht ho
locc do locc Corm. p. 1. amibs;
Acc. CO m-bed hüad uuggabad a
locc Tir. 13.
1. loch See, lacus; stagnum Ir.
Gl. 781. — Sg. Gen. Dub-locho
Tir. 1; cj^mgabäil in locha FB. 85;
dochum ind locha Bev. Celt. III
p. 181; i medon in lacha TB. p.
178, 4; Dat. forsind loch SC. 7; 15;
FB. 31; 75; 83; 85; Acc. co a
loch FB. 76; p. 42, s; fon loch
FB. 11; forsin loch SC. 3; PI.
Nom. locha FA. 30; Acc. co röchet
dub-locha FA. 29; Z>m. iVom. di
loch Gl. zu Fei. Jun. 3; Gen.
Glend da locha Fei. Prol. 196; i
n-Glinn da loch Hy. 5, 2u.
2. loch aZZ, ganz; i. uilc, loch-
dub i. uile-dub Corm p. 26; i. imad
O'Dav. p. 102. — Compos. do
loch-briga (9(7. 28; erig do loch-
lürechda LU. p. 125b, 40; nerta
loch-namat Fi>. 68, 10; bat neirt
ar do loch-namtib LU. p. 126», 7.
3. loch i dub, loch-rüna i. dub-
rüna Corm. p. 26.
locliait s. forgarmain („quicker
than a cat after a moitse" Stokes)'^
löcharu F. Leuchte, Laterne,
Lampe; liiacharnn Xai^inü^SG. 47»
[Z'^. 41, 778); locharn .. quasi lu-
cheru i. a lucerna Corm. p. 28. —
Sg. Acc. divaal in lochairnn n-aff-
racdai quasi laterna punica SG. 24»;
imar bad löcrand länsolusta LU.
p. 81», 28; in locharnd loinderdai
Three Hom. p. i, 10 ; PI. Lat. allethe
üachtarchaina löcharnaib ihre oberen
Hälften als Lampen FA. 13.
löcbaruat'h leuchtend; Sg. Gen.
l.klie
666
\6g
tlaitliem iiimc locliariiaig IJij. 1, :u
[Gl. i. süliista).
loche Blitz. — Scj. Gen. deiio
lochet Hij. 7, ai {Gl. i. lassrach).
loeliet, is brigach allochet Fei.
Jan. 26 (a sluagad Batvl.), Gl. i. is
saigneu no is sutrall [)io] is set
solusta; loicliet i. caimieall no su-
drall HO lasair, ut est loichet lo-
iunrech ligacli O^Dav. p. 101.
\oi'\\i Fehler, Schuld, Sünde;
crimen Z'^. 68. — Sff. Nom. locht
Hy. 5, 29; Goid.^ p. IUI, 3.8 (LHy.);
Gen. 00 foloch a lochta LU. p.
52a, 35; Acc. cell locht ata Dia Gl.
zu dillocht Hy. 6, 7; ar cäch locht
göa Gl. SU ar cech giiallocht ibid.s;
iss he möeth-oclach ccn locht ccn
anim TBF. p. 146, 22.
löcraud s. löcliarn.
löeg- M. Kall); laogh a calf
OB. — S(j. Nom. loeg Hy. 5, 52;
FB. 9; p. 48, 25; löig Hy. 5, 76;
löeg na teöra m-bö LU. p.lli^, 20
{s. unter 1. luchtlach), Bezeichnung
eines Kessels, der mit der Mildi
von drei Kühen gefüllt iviirde;
iv Gen. ind löig Hy. 5, 52; 74; Lg. 7;
Acc. CO rus marb loeg p. 48, 23;
Fl. Nom. na löig 2'- 40, 20; Gen.
inno loeg Hy. 5, 5o; crocni löeg
ü-a.\]aid lia he a etuch Fel.p. LXI 45
(„slii)is of fdwns"); Acc. cid dia
m-büpthai na bseth-ljegu LU. p.
24a, ji; na löig jj. 40, 2-1 {Form
des Nom.).
lod Jc/t ging, vgl. dollod. —
Sg. 1 löd-sa irricht iaich aba an-
daide LU. p. !&>, 3s; 3 luid Lq^
ii~K Igj 14; p. 145, 0; F^. 67; rüid
immach er ging hinaus ScM. 19;
2). 144, 8 ; luid . . do thaig in druad
1). 40, 18; TE. 13 LU; luid . . co
tectaib Ulad ScM. 4; TE. 16;
CC. 6; »S'C 5, 33; luid frisna tech-
taib SC. 27; luid . . ina dail-seom
TE. 12; /S'a 35; luid .. na n-agid
FB. 69; luid . . iudegaid a cheli
FB. 62 ; luid . . for cuaird 11-Ercnd
TE. S LU: luid .. for aithed p>.
143, 1; luid üad ffing fort von ihm
TE. 8 Eg.; ,S'6'/l2; FB. 11; 87;
luid ass SC. 13; Hy. 5, 44; luid
seocu SC. 7; colluid tret chend
ScM. 11; SC. 7; 36; luid .. fön
\ c«nima cetua FB. 69; Iui(//t p,
I 144, 10; luid . . do raiud namniucci
: ScM. 17; p. 130, 31; CG. 3; FB. 43;
luid . . CO ro fersat feite FB. 54 ;
I rel. oder mit Fron. suff. {s. S. 512,
j Col. 2): in tan luidi cds sie ging
j (wwi Fron, suff.) CC. 6 Eg., laide
ift/rf. iZ7.; is dia tochraarc sainrud
ludi CiicJtulaind LU. p. 122", 24;
j Fl. 1 lodoinar dö LU. p. 40'\ 2;
lödmar LBr. p. 215a, 70; 3 lotar
Hy. 2, 37; Sc3i:. 22, 9; lotar im-
mach Lg 10^ lotar dö s/e gingen
dahin FB. 66 ; 69 ; lotar . . do Äenuch
j Macha Lg. Id^ SC. 15; FB. 56;
lotär . . ^lochom in tige FB. 12;
lotar . . CO Aili71 Lq. 16] FB. 75 ;
lotar . . isin m-brulclin ScM. 5 ; CC.
1 3 LU.; 1 LU; lotar ass Lg. 13;
I CC 3; j). 142, 13; 6'C. lö; lotär
I for erim FB. 43; lotar . . rompa
I sie gingen vor sich = sie gingen
i vortvärts, iveiter FB. 66; lotar..
j dia hacallaim SC. 16; lotar .. co
rancatar 14; lotair fo a lind 7;
lotir remib sie qinqen vortvärts CC.
2 LU.; lotir "üail SC. 8. Nach
Analogie des S-praet.: luidset p.
41, s. - Vgl. lui.
log:, logh „fire" (fB.? Sg. Gen.
londbruth loga Sc3L 15; FB. 48.
1. log'aiui, loghaim „I rot, pu-
trify" O'B. — Fat. Fl. 3 co
loghfat FB. 6 //. (collofat LU.,
s. lobaim).
2. log-aim I forgive, remit
O'B. — Impcr. Sg. 2 und Fraes.
Fl. 1 ocus log dun ar fiachu amaZ
logmait-ne diar fechemnaib LBr.
p. 248a yO'Don. Gr. p. 442). —
Inf. Acc. cor hicthar mo bara la
logad mo guide Eil. Epd. 369, Gl.
i. CO tardad Dia dö aiii ro guid no
cora dilgad do marbecoir ani ro
cuiudig. — Vgl. dilgud, doluigim.
lögf, lüagr, lüach JV^. Lohn,
Frcis;prctium Z\ 270; L: Gl. 133;
luach lesa praesumticium ibid. 792.
— Sg. Nom. is mör do midlachaib
allög FB. 56; log leith ungae
Tir. 6; Bat. illüag m'imdergthä
SC. 45, 10; illüag in gnima FB. 89;
ro cendgad do luag fola Crist Three
I
16e;mairf
667
lör
JIo}n. p. 50, 13 („hath hccn rcdee-
med ivith tUc ^iricc <>f (Jhrist'a
hlood").
lögmaire F. Kustbarlccit. —
Acc. eter ligrad ociis lögmaire FB. 1.
log-mar lio'sthar. — Sg. Nom.
in lia lögniar SC. 33, 12; Tiirec
Hom. p. 4, 10; Dat. do liic logmair
FA. 7; 13; FB. 6'2; 7-1; PI. Nom.
tri Icca logmara FA. 13; Gen. liac
logmar FA. 18; na lubi . . logmar
p. 130, 27; -D«?. CO n-gcmaib carr-
mocail ociis lögnianiib FB. 2.
löid s. läid.
loig-ed s. laig-et.
löig-thech „munificent", s.
ttitfcr cumlacht.
1. loimnuY. Schluck, Schioall?
(i wave O'Don. Suppl. — Sg. Nom.
is loimm de romuir „ü is a sip
from a great sea" Fcl. Epü. 41;
corroimid a loira fola ior a beolu
SC. 16; Acc. sceid iterum in loimm
sin suas „it vomits iterum that
[ draught lop" Corm. p. 13 coire
Brecain ; vgl. „lomanna Fl. of lom
a drop" O'Don. Suppl.?
2. loimm N. Milch {ivohl nicht
verschieden von 1. loimm); milh
CDon. Suppl.; loim, luim O'B. —
Sg. Nom. loimm Fei. p. CXLII 25;
loim SC. 30, 10; in loim jj. 42, 12;
Gen. derb loma a churn Corm.
Tr. p. 58; Acc. lasa loim jj. 131, 7.
"J^ loiug-es s. lons'es.
loing'seacli a mariner Corm.
p. 101 long; Labraid Loingsech
On the Ms. Mat. p. 252 {„the
vorjager").
loing-sithei* FB. 68, 18?
loiscthech brennend. — PI.
No)n loisctliecha FA. 30; loisc-
techa jj. 191, 9; Dat. for leccaib . .
loisctecha jj. 191, 29 {Form des Acc).
1. loitlie, loithi i. bailbbe (dumb-
ness, Stammering O'B.) Three Ir.
Gl. p. 127: sloiudfim-ni cen lotLi
Fel.Prol. 287 Laud '.coUuithe i-Br.).
2. loithe s. loth.
loitim laedo, noceo Beitr.
VIII 338. — Praes. Sg. 3 loitid in
sein iaram conäb älaind Corm. p.
30, \i (^mogheime). — Sg. 3 ro loitt
iu gäi l'ethi do braget ScM. 4. —
Pass. Praet. Sg. 3 isi ro loited
is tir p. 132, iV
1. loinau F. u rope Corm. Tr.
p. 104; string On the Mann. III
p. 117; loman aicorse Gl. zu speras
fatiium Bern. 37'' {Goid.- p. 55).
— Sg. Acc. dobcir sidc iomain
imme ocus nombeir for a muin
Aid. Chonch. 52; PI. Acc. go ro
maidsct a n-idi ocus a n-erchomail,
allomna ocus alletlirena On the
Mann. III p. 450 {TBC).
2. loman ScM. 15 zii lesen Ico-
manV
lomm, lom bloss; bare, lean
0"B. — Sg. Dat. for Icicc luim
Hy. 2, 31; for dir luimm p. 21, 2;
PI. Nom. maigc loma FA. 30;
Dat. for leccaib lomma p. 191, 29
{Form des Acc). — Compos. in
cech lom-chrund FB. 81.
lommäu, lomäu „u piece oftimber
strippied of its baric" (fB. ; PI. Dat.
do lommanaib daracli FB. 81.
lomma r, lomar bloss, kahl;
essine din ni hen ckimda acht
lumar Corm. p. 18 („calloiv").
lommuän, „lom-län and in old
icritings lomnän, very füll, füll to
the b'rink" O'Don. Gr. p. 340;
lommnän do bhiudh ibid. {LBr.);
lomnän dia soilse FA. 10j.län LBr.)\
ar is lomnän aingel find Three
Hom. p. 108, 26.
lommnocht splitternackt,
bloss; lomnocht LU. p. 2^, 34;
cos-lomnocht bare-footcd O'Don.
Gr. p. 338.
lommraim II ich mache bloss,
schäle, ziehe ab, —aus; lomraim
Gl. zu scalpo Corm. Tr. p. 154
(„I peel"); I shear, clip OB. —
Inf. do lomairt, lomradh O'Don.
Gr. p. 200 {■'^frip, peclr, doratad in-
dara latraud dia lommrad SMart.lb.
Ion M. Amsel; black-bird Ir.
Gl. 371. — Sg. Gen. ugai luin p.
132, 2g; cuirrither bog luin a di
«iiil Corm. p. 36, 27; löid luin SG.
p. 203 {„merulae cantus" Beitr.
VIII 320).
1. löu light, splendour O'B.;
Ion läith, lüan läith? i cein ro böi
a auim and ocus ro mair in Ion
Inll
longes
.\JaA^^<P-
läith assa etuii Bcr. Cclt. III p. ISI
(„tlic hero's lifjht"); atraclit in
li'iaii läith asa etun co m-ba sitho-
tliir reniithir airnem n-öcläich cor
1)0 cbomfota frisin sröin co ro clc-
chrastär oc imbM-t na sclath oc
brogad ind arad oc taibleth na
slüag LU. p. 80a, 12 i^an der cnt-
sprcchendni Stelle des TBC. hat
LL. 55. b. 1 : atrdcht in lond läith
asa etun, co m-l)a sithe remitbir
airem n-ocläig, airdditbir remithii"
tailcithir trossithir sithithir seol-
chrand pri'mlungi möre in bunne
diriuch dondfola atracht a fircleithe
a chendmullaig i ccrtairddi, co n-
derna dubchlaich n-druidechta de);
batär bi'iada imda fair, Ituaid dö
chetus a gses no co ticcd a lo«
läith LU. p. 1211), 29; o ro leblaing
a Ina« laith FB. 25.
2. Ion food, Provision (TB.;
is e Ion tugadar Tuatha De Danann
leo a Tir tairngire i. cnödha cor-
cra agus ubhla caitne agus caora
cubhartha Torr. Dh. p. 118; ni
tucsam loun linn isin bith sa {so
zu lesen?) Wh. 29^^, i4; löon adeps
SG. 70a {Z-\ 33).
loiiach merulosus s. Ir. Gl.
115.
löiiaichthe, Gen. lönaichthi i.
meith Gl. zu cordis . . adipati Ml.
20a, 24.
loml loild, erregt, ivüthend,
zornig; strong, fieree, hold O'B.
— Sg. iSfom. Munremur lond Sc3I.
21, 24; ech . . lond FB. Ad;p. 310, ig;
lond immar leo Oss. I 5; uisqui
lond „rapid ivater" Corm. Tr. p. 97
inesclund ; corr-lond
190,
Fl. Nom. luind immites, amari
Z'K 226 {SG.). - Compos. lond-
bruth FB. 48; ScM. 15; co lond-
gail ihid. 3, 3; lond-gliaid 15. —
Compar. loindiu commotior, ira
Ml 23J, 22 (Z'^ 275). — Adv. ind
luindiu commotim Ml. 32'i, 1.
londsiig'im III ich .errege, er-
zürne; aspernor Fr. Cr. 02^ {Z^.
435). — Braet. Sg. 3 I)ep. ro lon-
daigestar commovit Ml. 29a, y.
loiidas M. indignatio; Dat.
hond londas 311. 29% 1.
loiidinar toild? Sc/. Nom. ech
FB. 49; p. 310, 17.
long- F. 1) Gefäss, 2) Schiff;
ab eo quod est lang, i. bis tbr niiiir
Corm. p. 27; i. saxanberla i. lang
i. fada Corm. Tr. 2). 105; long luath
carhassus Ir. Gl. 574. — Sg. Nom.
1) ind long FA. 2; 2) long" credu-
mae i medon in lacha TB. pt. 178, 4;
long forlaa seol«c/i FB. 37 Eg.\
Gen. 1) inna luinge FA. 4; TE.
3 Eg.\ Bat. 1) hie folcuth a luing
TE. 3 Eg.\ Acc. 2) do srenga in
loech in luing TE. p. 178, e; im
loing glano condrismais EC. G; Fl.
Dat. 2) ni lenaud do sith-longaib
SC. 45, 16. — Compos. 2) facabair
ind long illong-thig creda TB. p.
178, 7.
long: broiul, dou loiug brond
cartilagini Gild. Lor. Gl. 136.
loiig-ach schiffereich; dar 1er
lethan longach Fei. Jim. 12.
loug-baird FB. 68, 18 zu long-
phort?
loug-aimlll (?) ich esse. — Praes.
Sg. 1 ni lungu Lg. 17, 52; Fl. 3 -i(i
longait-som dib lihaib ociis ebait
TB. p. 178, 10. — Coyij. Sg. 2 wul
3 ni longe co longe cele De reniut
noli edere donec edat sodalis Dei
ante te Z\ 1004 {SG. A. C. 23).
— Fraet. Sg. 3 ni ro loing FB. 58.
— Fut. Fl. 1 loisiom ar coUait i.
ethani ar gccuit Dtlil Laithne 194
{edamus portionem nostram Goid."
p. 78). — Inf. Nom. öl na longud
FB. 26; 32; longad ocus tomailt
SC. 1; Dat. do bind na lungud/''^?^
na chodluth ir/_ IT^ga^ (3/
longes, Xan^Sii Fahrt zu, Schif-
fe (long), Flotte, Verhannung;
„a royage, a n>>j((iie iiinihi)/t<irily
undertalcen, o.s- fir iitxlnncc in Ute
case of a hanishmcnt, ur u lUght
{dagegen imm-ram a vohintary ex-
pedition) On the Ms. Mat. p. 252;
loinges a fleet Corm. Tr. p. 101
long. — Sg. Nom. longes mac n-
üsnig i^.-..J.i_5j._j_(hungius_^EsÜ; X^
longas Lc/. 5, i4j Gen. lin nallongsi ^
I^_16£ Z>«<. batar ior longais in ^
Verhannung p. 17, is; Acc. luid
epscop Fith leo for lougis Tir. 8.
i( Xfft^ t Ml/ATlA'Ot*/?
M. ^CPidiijoS.
long-pliort
669
lothor
loiig-phort, longport castrum
Ir. Gl. 725; 813. — S(j. Gen. ar
lär in dünaid ocus in longpairt
LU.p. 77i>, 3i); longbaird FB. G8, loV
'^ löi', leör <7enM</, hinreichend;
lüur sufficiens, satis Z^. 33, rr/^.
lourc; ba leör sithchaire . . doib
^(-Lo. 8 (lür -Eg.); nach lor leis di
catli 'SO. \iH; TE. 10, 9; FA. 7;
lor lim-sa . . tri lä . . fri sodain
FS. 5G; nach leör a comram sin
do bor ni-brcthugud dieser Kampf
reicht nicht aus um zwischen euch
zu entscheiden 57. — Compos.
lor-gnim satisfactio Ir. Gl. 90H.
1. lorir, lorc F. Keule, Knüt-
tel, Stock; lorg clava Ir. Gl. 52;
lorgg forgga, lorgg samthaigi, lorgg
rammai „tlie handle of a pitchfork,
the handle of an axe, the handle
of a spade" On the Mann. III
p. 50ü. — Sg. Gen. mätan mag-
lorci möri FB. 36; Dat. dia liiircc
Fei. p. CLXX -j.
2. lorg M. track Ir. Gl. 937;
troop Beitr. VII 256; lorc trames
SG. m^ {Z'\ 61); lorg (i. ben no)
slighi O'Dar. p. 101. — Sg. Dat.
cach fiche inna lurg fo leith CC.
2 LU.; hond Iure a recti calli
devia Ml. 3ty-i, 15; nim reilge ic
egem illurg demna LHy. Amr. 3
{„host" Croive)\ Acc. Dia dam frim
lorg „hehind me" Hy. 6, 2; luid . .
for lorc na tri carpat FB. 70
(lorg Fg.)\ PI. Nom. nöi luirg neun
Truppe CG. 2 iC/. ; tri luirg din
do Chornirtc oc tochim do Criiach-
naib LU. p. 55^ 11.
lorgaire a f oll 0 wer, pursuer
O'B. Vgl. dos fuair a lorgairidhe
roimhe ar an bh-faithche Torr.
' Dh. p. 62.
lorg-airecbt, lorgarecht indago
Ir. Gl. 937; nior sguir don lorgai-
reacht „he depurted not froin the
tracking-' Torr. Dh. p. 66.
ma lorgdroiiinia Gl. zu spinas
Gild. Lur. Gl. 168.
lose a eripple, dumh, hlind,
lame O'Ii. — PI. Acc. iccaid luscu
Hy. 2, 34, Gl. i. bacuchu. Hierher
auch ni scel fäcbala hi lusc SC. 37, n
[s. S. 233)'?
loseim III ich brenne, ver-
hrenne; loisgim I biirn, singe O'R.
— Pracs. Sg. 3 loscid anniand na
poctach FA. 16 (h)iBcid LBr.); 17.
— Praes. sec. Sg. 3 ni loisced in
teni in muine p. 21, 31. — Pruet.
Sg. 3 CO ro loisc a garmain p>-
48, 24; gurrus loiscc teni TE. 20
Eg. ; loiscis in garmain nue Hy. 5, 74.
— Fut. sec. Sg. 3 con loiscfed
ocnlccc dib in domun ulip. 191, 9; i7.
— l'ass. Praes. sec. Sg. 3 ro
lüiscthe p. 132, 21. — Part. PI.
Nom. tolla. . bruth-b)iscthi j). 190, 32.
— Inf Nom. loscud FB. 92; Dat.
Emain do loscud La. IG; oc a los- -pl^
cod FA. 26; ic loscud idaltige
SMart. 26; Acc. ar loscud Hy.
7, 51.
loscanii Kröte; losgän a frog,
a toad O'B. — PI. Nom. ros in-
darb loscaind ocus uat/tracha esti
Three Hom. p. 120, 29 {Nom. für
den Acc); Dat. tech län do los-
cannaib LU. p. 114i>, ig {Siah.
Concul.).
1. loss, los sake, pari, hehalf
O'Don. Suppl.; asa los „on their
pari" ibid.; ar ba cara doib Gor-
thigern a los a mna utn seiner
Frau willen LU. p. 3'>, 37.
2. loss, los i. er ball 0'Cl.{Corm.
Tr. p. 104.
lossat F. trulla, „a kneading-
trough Corm. Tr. p. 162 traill;
losad trolla Ir. Gl. 42. — Sq. Gen.
loisde O'Don. Gr. p. 90; Dat. le-
thech din ainm do lossait Corm.
p. 27, 16; PI. Acc. itir erna ocus
loiste On the Mann. III p. 485.
1. lot destruction Corm. Tr.
p. 101; ivound, hurt O'It.; vgl.
loitiin.
2. lot i. meirdreach O'Cl,
lott a harlot Corm. Tr. p. lOl.
lotte a lump Corm. Tr. p. 104
littiu.
loth Gl. zu coenum und Lern a
SG. 34a (^^i. 15); Qen. aomen loi-
the inferor?'»t Gl. zu Mefitis SG.
127a, vgl. Goid.^ p. 69.
lothor N. alve^is SG. 49a, {(,.
Ihur canalis Cr. 39c {Z'^. 782);
lothar i. amar no soidheach ina
670
h'iatli
m-bi braichlis O'Cl („a tronfih or
vessel in tvhich grains are contai-
ned" Corm. Tr. p. 105); ni rabatar
lestair La muntiv Briefe add da
lotbrt?'. doronsat dabaig dondara
lothar Three Hom. p. 60, 21 {„two
trouc/hs").
loüii s. lön.
loiire F. sufficieniia Z'^. 33,
ron Inur, lör.
1. lua, Cris Mobi ni ro iadad im
lua Goid.'-' p. 104, criss Mobil iiiptar
simne imm loa Three Hom. 2^- 106, 31?
2. lua s. lue.
1. lüacli s. log.
2. lüacli, lüach'iö „ivhite -ho t":
for luachtetib lönnaib on tohite-hot
f/ridirons Fei. Prol. 40, Gl. i. for
lannail) lanteib.
Inaehairrushes Corm. Tr.p. 105.
— Gen. frisin muine luachrai Fei.
p. CXXVIII 27; 33 ; isin purtt luacbrai
„■in the bank of ru.ihes" ibid. 23; 26;
Dat. isin luacliair ibid. 33; ro chö-
ruigh leabhadh do bhog-luachair
agus do bhärr beithe fä Ghräinne
Torr. Dh. p. 62 ; PI. Dat. imreidind-
sea a ng-graige se (?) lüatha mo
nämat isnaib liiacliracbaib länaib
CO fag'baind-se a n-eltse beümar-
b« isnaib slebib LU. p. 114», ig.
— Oft in Ortsnamen, vgl. ScM. 7.
lüacharnu s. löcharn.
liiad mention, spealcing O'R.;
luad nad cel SG. p. 203 (Z-\ 953),
Stoke.s Beitr. VIII 320 verbindet
h'iad mit \6\d luin {,jnvnihte cinifn.'i
celer"]\ luad betba ,/' ii-iirhl's fidk"
Fei. Aug. 23, Gl. i. 0 thcngnid fer
m-betba oc a imrad.
lüadäil, luadhail bhar lämh agus
löimeanna bhar g-cos die Beivegung
eurer Hände und die Schritte eurer
Füsse Torr. Dh. p. 190.
liiadam SC. 37, 2 {„fiplendid the
cureer"), luadan H.?
Inades s. lüatliaiui.
luaidlie plitmbnm Ir. Gl. 60;
7«8; luaigbe O'Il; lijaidbcamhail
plnwbeus Ir. Gl. ()09.
• luaidi p. 181, 31 zu 2. luath?
lüaim ich bervege mich? —
PraPH. Sg. .3 rel. iarsinni Inas
inimon corjj .s. unter 2. luani; ar
is for ur lues hi Corm. p. 16G
ui'la.
luaithi'ind, luaithrinde die sich
beiregcnde Zinke einer zirkelartigen
Gabel, die beim Gi'aviren gebraucht
tviirde On the Mann. III p. 329;
Corm. Tr. p. 41 (c).
1. luam celox SG. 69a (^2. 22).
2. lüain pilot, abbot 0 R.;\ uam
Lis moir Fei. Dec. 8 („pilot"), i. ab
O'Dav. p. 101; Läm i. luam, iar-
sinni luas imon corp uli Corm. p. 26
{„pilot").
lüamaiu flying (fDon. Suppl.;
Dat. cachnaitir for alluamain sie
sangen im Fliegen CC. 2 Fg.
lü am ai recht Herumbewegen,
Leiten? Dat. dorn luamaracht to
pilot me Hy. 7, 26 (lüamairecht B.) ;
conna gebethar ar lüamairecbt läm
do anechtair LU. p. 79», 3.
lüamnacli , luaimnecb leaping,
ranging, rolatile, fickle O'R.
— Sg. Nom. ech . . lüamnach FB.
49; p. 310, 17; Äcc. in n-en luam-
nech Hy. 5, 64.
1. lüau no socon i. fionn {albn.s)
Düü Laithne 160.
2. lüau tlie moon, dia luain
Monday O'E.
,3. lüau s. Ion.
lüas Schnelligkeit. — Sg. Nom.
is mor a gripe ocus a luas dothet
1 Rev. Celt. III p. 183; Dat. no |^
marbdais na fiada ar lüas Lg. 8.; | Tv
ro saig . . ar lüas riasna mnäiD aile
FB. 21; di lüas ind erma 43; man
bad a lüas tisa ammach SC 34, ig.
luascach i. ciabach O'Dav.p. 103.
j luascad moving, rocking O'R.;
; is find he in tan bis in gaoth ag
1 a luascad O'Dav. p 103 luascach.
! 1. \\iSLi\i schnell; rql. com-lüath.
— Sg. Nom. ech . . liiath FB. 49;
p. 310, 16; Labraid luath lam ar clai-
I deb schnell-die-Hand-am-Selurcrt
I *S'C. 17 u. ö. {„L. of the sivift hund
\ at sword"); PI. Nom. goetha lua-
I tha p. 190, 2s; Dat. ar uscib Hy.
j 6, IG. — Adv. tieed co lüath SC. 32;
j coliuath FA. 30. — Compar. 1) bä
lüathiu a n-imtecht FB. 20; luaitho
quicker O'R.; 2) Sg. Nom.. bo lüa-
thidir rethir fainnema FB. 86:
671
h'iatliithir 87; Co)-)n. p. 3(5, 32; ts:
PI. Nom. it h'iathidir gäith n-erraig
SC. 37, 0.
2. lüatli Äsche, v(ß. liiath-red.
— S(j. Ace. CO n-derna men ocus
liiaith de Three Hom. p. '22, 19.
Iiiathaim 1) ich hetoege, treibe;
2) Iiiathaim molad ich singe das
Lob Jemandes, vgl. lüad und imm-
lüadaini. — Praes. Sg. 3rel. 1) suechta
tria sin luades gaeth Hg. 5, 19;
li'iadam luades blai SC. 37, •>. —
Fut. Sg. 1 2) luathfe moltliu m«/c
Maire Hij. G, 17, Gl. i. imluadfe.
— Fut. sec. Sg. 3 1) conid luaith-
fed gäeth Gl. zu Hy. 5, 19. —
Pass. Fut. Sg. 5 2) a molad;.
liiaidfidir SP. V <;.
lüiithäii i. c'u [Vogel] Düil Laith-
ne 123.
lüath-chride cardiaeus Leyd.
261^ {Goid.-^ p. 57).
liiathe F. Schnelligleit; lu-
athe gäethe Hy. 7, 22: cia liiathe
nom digela „hoio soon wilt tliou
avenge me" Per. Celt. III p. 183.
lüatli-eeaiG^Lä;!*mortlaidfly.6,i2.
lüatligairech nervosus Ir. Gl.
G41.
lüatli-red -ZV. Äsche. — Sg. Nom.
CO m-bu lüathred LU. p. 2'S^, 9;
Äcc. glanais a lüathred di lär ind
lis ibid. 13.
Iul)-g-ort Garten, s. luih; h'ig-
hort melius i. luibgort i. gort luibe
Corm. p. 27. — Sg. Dat. conallius
OCHS allubgort Ti'r. 6; hi lugburt
SP. III .;.
lul>gartöir olitor SG. 92') (Z-.
854).
lubtha beut (IDon. Gr. p. 205.
1. luch Maus; luch dall talpa
Ir. Gl. 249. — Sg. Nom. glenaid
luch inna liu-sam SP. II 7; hi
11-glen luch inna gerchrub ibid. 11.
2. luch no locli i. imad O'Hav.
p. 102.
luehair a glitt ering colour,
brightness O'B.; Corm. Tr. p.
101 (7>). — Sg. Nom. luehair ega
ScM. 15; luehair derg . . ar a durn
FB. 47?
liiC'liru|)uii, ntich StoJces Per.
Celt. \ p. 256 aus lu ilug?^ -corpän
entstanden, ein mannigfach ver-
stümmeltes Wort, vgl. lugarcän, lu-
gracän, luiiracän « sjyrite, a pig-
my O'Don. Suppl. — PL Nom.
luchrupäin LU. p. 2», 40; de sen-
chas na torothor i. na luprucan
[aber über das p ein c, über das c
ein-p gesetzt) ocus na iomorhch ibid. 31.
1. lucht Theil, Portion; a
batch, Charge, sei, part O'Don.
Suppl.; a bürden, load (auch „a
pot, kettle"?) O'R. — Sg. Nom.
allucht saille ihre Portion Speck
Hy. 5, 27; Corm. p. 35, 5 (s. unter
indeöin); Dat. dind lucht ibid. 47.
2. lucht Äbtheilung, Schaar,
Leute, ivie des gebraucht, nicht
verschieden von 1. lucht; pars, copia
Z^. 364; people, folk, party O'Don.
Suppl. — Sg. Nom. FA. 23 (lin
LB,:); 24; 28; SC. 45, 13; lucht
na deirce ocus na tnjcaire „the
folk of charity and mercy" FÄ. 34;
lucht adartha FB. 28; Gen. lochta
in puirt 83; Dat. dond lucht sin
diesen Leuten FÄ. 25; fiad lucht
na n-etarnade Hy. 7 Praef; Äcc.
lucht na deirce ocus na tröcaire
FÄ. 1; 9; FB. 40.
luchtaire 31. l anist a L: Gl. 10.
luchthoiul , luchthond lämderg
Loeg«/re FB. 22 und 46, lucht-
dond, luchdond Fg.; luch-dond
könnte „maiis-grau" sein, und luch-
thond könnte tond Fell, Haut ent-
halten? oder enthalten die Worte
luth la fjebra foltchip tond fri tal-
main tadbeim eine {spielende) Er-
klärung von luchthond?
1. IvichtlAcli Port ton, Ladung,
s. 1. lucht; bäi coire isin di'in sin
löeg na teöra m-bö, tricha aige
ina chroes nir bo luchtlach dö LU.
p. 114'', 20, Croive Siab. Concul.
p. 411 citirt diesen Vers aus H. 2, 16
mit der Variation iss ed ba luch-
lachdo (sie).
2. luchtlach Mannschaft,
Jjeute, s. 2. lucht; a cretv or
party of people O'Don. Stippl. —
Sg. Nom. luchtlach lan cach laithe
,,the füll multitude of each day"
Fei. Epü. 21 ; Äcc. anacht Noe a
luchtlach Hy. 1, 22.
lud
672
luitlie
•^
leimu
(17, 7
lugu
lud JS f w c ff 11 n [1, S c ]i nell ig keit ;
lüud Wh. 2^ (velocitas Z\ '25);
cetlüd sine samraid Gl. zu cetsoman
Corm. p. 11 {„the firat motion");
cen labra riam ocus ceu lud i cois
110 i läim dö Three Hom p. 68, 7.
— Vgl. lüth.
liuia .s\ li'ita.
lue a Icick O'B. — Acc. tobert
a luie fi'isiii comlai colkiid a chos
trethe coricc a gUmLU. pA9'^, lo; 22;
atnaig a Ina frisiu muine Fei. p.
CXXVIII 26; 31.
1. lug' klein. — • Compos. lug-
leimuech. — Compar. is laigiu Ml.
{est minor Z"^. 275); ni pu
Wh. 16c; nad lugu smaclit
■ 5, 19; lugha minor Ir. Gl. 1115;
ugai-de a galar-som TE. 9 LU.;
Gl zu Hy. 5, GS. — Superl. is
lugem Corm. p. 16 deach.
2. lug- i. laoch O'Dav. p. 103.
lugbort s. lul)g'ort.
1. lug-e -ZV. Eid, Schwur; luigbe
an oatli O'Don. Suppl.; a fir-luge
jusjurandum Ml. oij^ {Z^. 21o);
cech oen dogni luga n-eithig Three
Hom. p. 4, 28 {„per Jury").
lug-e CC. b LU.?
lug-Ieimuecli kleine Sprünge
machend FB. 49, vgl. leimm.
lüg'-nasad Lammas-day [der
1. August); cluiche no oenacli, is
do is ainm näsad i. aurtach 110
cluicbe Loga uiaic Ethne (no Eth-
lend) no fcrtba lais um thaide fo-
gamair Corm. p. 26; üenach Täilten
cech lüguasaid LU. p. 52-i, au
(s. u. iess).
lugu, is do lugu digi atbath
LHy. Amr. 82, do itaid atbath i.
do lugu dige atbath LU. {„from
littleness of drink" Crowe).
1. lui i. gega no gesca O'Dav.
p. 101; « hough, a hranch O'B.
2. lui Steuerruder? a lui no
urland liat B für das einfache
aurlond Cor)a. p> 36, 19 (prüU): in
tau ti'a docömlasat for fairrge ocus
docorustar aurlond tri tir „lohen
thcii li(((l pnt (n sv7f (did sei Hieir
sh'rii /o l<nul-\ rgl iiiua luse Gl.
zu jiiiu-liii-ns giilurndodarumLArd.
181), a, 2 [L-. Gl. p. 166).
Conus liii FA. 20 LBr. laaim?
do lui Prues. Sg. 3 zu lod, luidV
bä cona tliimthecht öenaig do lui
Guchttlaind allä sin do acallaim
Emeri LU. p. 122-i, 25.
luib F. Kraut, Strauch,
Pflanze; luib ocns ni crann Gl.
zu siler SG. 65^; luibh herba h\
Gl. 114. — Gen. ainmm lubae Gl.
zu gummi SG. 61» {nomen fruticis
Z-^. 15); Dat. dind luib Gl. zu de
rosa SG. 35» {Z'\ 243); PI. Gen.
di bolod ocus blath na lubi saine-
mail logniar jj. 130, 27; Dat. do
lubib boladmaraib p>- 1^0> iä<Ji P-
311, 32; Acc. doromailt annsin etir
na lubid ärchcna ind athaba SMart.
18. — Vgl. lub-gort.
luibne 1) mer na läime Corm.
p. 17, 19 deach; 2) sieg Oss. III 1
L. (cealtar agas luibhne de da
seanainm gach airdsleiglie (fR.
colg); 3) sgiath ibid. Ed.; luibhne
fingers, toes, a spear, a shield CR.
iuige s. lug-e und laige.
luig-fer kleines Gras FB. 9?
luim s. loim.
luim Sc3I. 3, u?
luinde F. Zorn, Wiith, Er-
regung; von lond; luinne impe-
tuosity, anger O'R. — *S'^. Dat.
imbresna coUuindi Gl. zu_ imgnas
rerboriim Wb. 29'^ g; co ferg- luin-
de möir Three Hom. p. 78, 34;
ferg-lunni FB. 29?
luinither s. unter leos; ima leos
luiuether no ima leos luindetar i. ima
timchella soillse Corm. p. 28, 1.
luirchaire, laurchure Füllen;
lurchaire i. serrach O'Bav. p. 102.
— (S'^. Nom. ind liiirchaire CC. 5
LU.; PI. Bat. cona lüirc[uribl CC.
i LU.; Acc. na liirchuiriu iMd. 3
LU.; Du. Acc. di lurchure i. da
serrach ibid. (da laurcuiri Fg.). —
Vgl. lurän.
luisse flamma South. 50') [Goid.'^
p. 60); luisi i. lassadh O'Dav. }). 102.
luisi i. gne O'Dav. p. 103.
lulssiie Kräutehen, Hälm-
chen, von luss; Sq. Acc. luisni
CC. 1 Eg ; p. 143, 5.
luitlie siviftness, spced O'R.
— Dat. sluindfem-ne colluitlie Fei.
lulgacli
673
itiiii
Epil 287, Gl. id est cito i. dian
{„sivifthf')] ibid. 299, Gl. i. deni
(CO liiithe i. CO n-deinc O'Duv.
2). 65; luithe cland SC. 15 (luaitho
claind H.)?
liilg-aeli, loilsraoh « milch cow
O'Bon. Gr. p. 17; lanlgacli no dam
timchill arathair in tress set Corm.
]). 8 clithar set (,/( müch-coiv");
PI. Gen. boi cethracha lulgach oca
fria m-l)iathad na mac LU. p.
20'', 36; Dt(>. Nom. di laulgaich
deec cummel[ge]tar öl n-aiss o cech
ae TBF. p. 144, 23 [vcjl. Bem.^p. 59).
luiig-a Schiff, v(jl. long. — Sg.
Gen. is iat ro bo lacht öenlunga
do LU. p. 126-'', 12; Acc. tiagait . .
isin lunga SC. 15; dodeochaid . .
ina Innga LU. p. r26a, 11.
luiig'ine ein Meines Schiff;
Acc. CO n-accatar in lungine cre-
dume SC. 15.
lupait i. ainm in bainb marb-
tbar im feil Martain (XBav. p. 103.
lurün Füllen, vgl. läir, luir-
chaire. — PI. Bat. cona luranaib
CC. 4 Eg. ; Acc. na laurana CC. 3 Eg.
lürecli = Iat. lorica. — Sg.
Nom. Hij. 2, 51; 6, 18.
liirechda gepanzert? s. unter
2. loch.
lur^a Schienbein; shin Corm
Tr. p. 104; O'Bon. Gr. p. 315;
a leg, shank O'B. — Sg. Nom. a
liirga mar chügil Corm. p. 36, 35
(prulli; PI. Gen. do thulaib a lur-
gan b-fiar FB. 37 Fg.; Bat. dona
biirgnib Gl. zu crura Gild. Lor.
Gl. 189; Bu. Nom. da lurgain lom-
chsela lanbreca fse Corm. p. 36, 34.
lusc s. lose.
1. luss i. blais {Geschmack) O'Bav.
p. 103.
2. luss Kraut, Pflanze,
Strauch; lus porrnm Jr. Gl. 810;
lus na fiadh ferina L: Gl. 183. —
Sg. Acc. mani thomliur in lus sin
„nnless I eat that herb'' h\ Gl. 104
{Vit. Trip); PI. Nom. losa feada
„shrubs^' Ir. Gl. 933; Acc. lossa
CC. 1 LU. — Vgl. luissne.
hissrad Kräuter, Gesträuch;
tecli dorouad do lusrad ann Fei.
p. CXLIII.
lüta der kleine Finger; luda
i. ludugan [Beminutiv davon), uair
is e mer is luga do Idim he Corm.
p. 26 [vgl. Transl. p. XD. — Sg.
Bat. ata nessam do lutain Ineant.
SG. [Z-\ 265); Acc. scothais Cor-
mac a h'idain de F\;l. p. CVI.
1. li'itli strength, power, vi-
goiir O'B., vgl. lud? - — Sg. Nom.
in tan tänic mo lan luth SC. 38, 7;
dia focart kith Labrada ibid. 28;
luth la ftebra FB. 46; s. unter
läthar; Bat. dogrind almai enlathi
luth büada j3. 310, 19, li'iith büada
FB. 49?
2. li'itli, lecsit luth co n-aine
„they left (fading) joy with sp)len-
dour Fei. Oct. 8; luth seirce söer-
ligi na celle FB. 24? Vgl. luth
longing, yearning CB.
1. Ixithach, i. lüthach la cäch
Gl. zu lasin lith is uaisliu bäs
mor mathar Ihu Fei. Jan. 18?
2. lütliach a sinew O'Bon. Suppl.
lüthain'J gabais Löeg cloich asin
charput ocus dibaircid di conda
ecmaic tar a luthain commemaid
a druim inde LU. p. 20'^ 16.
luthg'äir Freude; iolach i. su-
bhachas no luthgair O'Cl. [„merri-
ment or enjoymenP' Corm. Tr.
p. 96 ilach); re luthghäir „tvith
joy'' Torr. Bh. p. 76, e. Bavon
luthghäireach ibid. p. 160.
lütli%e F. Schnelligkeit,
Kr aft, Ge w a n d t h e / / ? ar . . li'i-
thige iiid läthair FB. 88 O^thaige
Eg.); cesu reid ar lebran co lui-
thige altae „tvith gladness of verse"
Fei. Epil. 134?
lüthmar strong, nimble CR.
Sg. Bat. ro eirigh do leim lüthmhair
läineudtruim Torr. Bh. p. 128
{„sivift"); PI. Acc. tug tri leimeanna
luthmara tarsan eas ibid. p. 184, 1
(„nimble").
lüthu, fris m-ben lüthu läth
bulli FB. 51, p. 310, 33?
43
674
I
M
1110.
-m Pron. siifßxum und inßxiim
der 1. Singularis, s. nie.
mä, iiia, Conj. toenn; siZ'^. 704;
(/eivöknlich mäd si est {rgl. conid,
inid), seltner mäs, masu (vgl. cesu);
maui, tvenn nicht, s. besonders. —
1) das einfache mä: cid rot scar-sa
frim-sa, ma ro baniar amlaith sin
TE. 13 Eg.; mä gabtair do neoch,
is dam-sa ceta gobthar SC. 4; ma
rom tboicther-sa inso, rop ith ocus
mlicht adcear SP. I 4. — 2) mäd
si est: mäd alic duib-si, fegaid
SC. 45, 26; denaid immacallaim . ..
mäd maith Hb FB. 6; 8; TE. -10
LU.; mäd anim ennac firen hi
FA. 19; TE. 8 Fg.; SC. 10;
mad sercc is cian bus cuman TE.
9, 18; SC. 31, 2; firfaider mäd urise
SC. 27 ; mäd co feirg do thi . . chu-
cund, . . is amlaid cotomelam in fer
sin FB. 52 {vgl. mäs 4G); 33;
Sc3I. 3, 13; mad Anluan no beth
is taig, doberad comram ar araile
duit Sc3I. 16; SC. 29; ibid. 9; ro
bad inmain lä, mäd fir ricfed SC.
11, 5; mäd cos tratli sa fogebthä
öenfer, dot dingbad-su simna-F'5. 94;
mad fir con fir wenn es loahr ist,
dass in Wahrheit {er so sprach?)
SC. 38, 10; ni thic do neoch acht
mäd doneth fein FA. 9; ni ruc . .
flaind . . acht mad öen ingin TE. 20;
mad messe ivas mich anlangt SC.
45, 19; mäd indiu ibid. 2; mäd in
ra brethaigestar . . Ciirni döib a '
triür, ni ardamair ni de eter do
Choinculainn FB. 90; FA. 14; Gl. 1
zu Hy. G, 5? — 3) mäs: mäs co \
m-baraind debtha tothset . . cucund [
FB. 46 {vgl. mäd 52); mäs tat j
carait, connämusnägat, mas tat nä-
mait, comniosralat FB. 84; masa i
thii, tair bic ille SC. 33, 30. !
iiiii, ma fiir immä, imma, s. imm.
iiiA.-, ma- in der Composition
für immä-, s. s. B. im-marbad,
iuim-tbüarcain.
macc, mac M. l)x>uer, juvenis,
•2) filius Z'^. 222; fast immer mc
geschrieben, vorwiegend mit einem c,
mit cc besonders in ziveisilbigen
Formen; mac immlesen Pupille
SC. 17; mac hoe Leber; mac tire
Wolf. — Sg. Nom. macc Hy. 1, 7;
5, 35; mac Hy. 2, 4; mac Hy. 1, 1;
5, 56 u. s. w.; a mac dall-si p.
39, 14; 21; in mac toga do Dia
Three Hom. p. 96, is (Colum cille);
ibid. p. 98, 4; Gen. maicc Hy. 5, 2;
meicc Hy. 2, 37; 6g; es; meic Hy.
1, 5; mic TE. l Eg.\ maic Hy.
5, 12; 63 ti. s. ^ü.; Dat. don macc
CC. 3 LU. u. s. w.; Acc. la mac
Hy. 2, 57 u. s. w.; Voc. a mic TE.
10, 10 Fg.; SC. 26; 29, 1 w. s. w.;
PI. Nom. mic TE. 6 Eg.-., meicc
Gl. zu Hy. 1, 40 ; Hy, 1 Praef;
maic TE. 6 LU.; maic Uisnig do
thuitim Lei. 13; Gen. mac n-Usnig ^
Iv2.__lj_ b, sj^ Dat. eter maccaib ^■^
p. 131, Ye; for maccaib La- 12 ; ^
dona maccaib FA. 1; Acc. maccu
Hy. 1, 29; maccu Hy. 1, 14; maccu
bäis FA. IG LBr.; Du. Nom. da
mac Sc3I. 22, 11. — Compos. macc-
dän SP. II 4; mac-dreittel rig side
n-hErend TBE. p. 148, 22; macc-
siabrad.
macc-alla {„the son of the rock")
ecJto O'B.; Dat. do macalla TE.
9 Eg.
inaccüii M. pnerulus; a yonth,
a lad O'B. — Sg. Nom. maccan
Hy. 2, 1 ; PI Nom. ma,ccA[[]n H>j. l,4o.
maecdacht „the second stage of
human life, reckoned from the age
of seven to fifteen" O'Don. Suppl.,
vgl. unter gillacht; ingen maccdacht
{indeclinabel) ein junges, mannbares
3lädchen: a n-ingena macdacht
ihre jungen Mädchen ScM. 20; co
n-accatär in n-ingin macdacht re-
mib da sahen sie ein junges Mäd-
chen vor sich LU. p. 55'', 39; ossi
maccdacht dieselbe tvar erwachsen
CC. 1. Vql. ro-macdact sitperadnlta,
virgo W'b. 10a (Z^. 805).
macc lioe, in macc hoc tredluig-
675
mäol-land
the no in macc hoe treuillech GL \
zu trifidum jacor (sie) Gild. Lor. \
Gl. 213 („the 3-cleft Uver, or the
3-cornered liver").
maecoem Kind, Junge, Jüng-
ling; macaemh a youth, a lud
(TR. — Sg. Acc. in maccoem m-
becc CG. 7 Eg.\ PI. Nom. maccäiin
FA. 6; Gen. fornina . . a maccsem
FB. 12; Acc. maccöemu FB. 12;
FA. G LBr. [für den Nom.).
maccrad F. coli, die Kinder,
die jungen Leute, die junge
Mannschaft Z-\^bQ,. — Sg. Nom. '
m«crad FB. 64; p. 19, 38; Gen.
niacraide Hg. 2, lo; ces^ cia liii na
macraide ro ches sund la Heröid 1
LHy. fo. 7a; Dat. don macraid SG. \
33, ig; Acc. lasin m<(craid FB. 64.
macc-slabrad F. Sjnelzeuß^ —
Sg. Dat. do macslabrid don macc
CC. 3 (so zu lesen).
macc tire Wolf; mec tliire Gl. \
zu glaidemain Corm. p. 24; mac-
tire tre nihoirthreud mion-chaorach I
Torr. Dh. p. 92; ibid. p. 1()6.
niaclia, cein bess macha fo tho- '
raib „so long as piain sliall he l
under crops'' Three Hom. p. 40, 23?
Gen. machan, bearna na
machan the entrance into the farm-
yard (Kdkenmj), lias agas macbu
(fDon. Snppl. — Vgl. Ard-macha.
inachaire tempe {Feld, Anger)
Ir. Gl. 866.
luachdad, magthad miratio,
mir um Z'^. 450; 803; ba machtad |
lais in clü böi lor Brigit Three :
Hom. p. 83, 21; ibid. p. 40, 1. j
machdaig-the tounderbar FA. 1
(machtnaigtlii LBr).
machtnaig-im III ich bewun-
dere, tvundere mich, staune.
■ — Fraet. Sg. 3 ro machtnaig ^3.
40, 14. — ^ Part. nee. machtnaigthi
FA. 1 LBr.
inacraille Sc3I. 13, vgl. magairle
the testicles O'R.
luad, vor einer Verbalform, gut:
mad bocht Hy. 5, 29, Gl. i. maith
ro boinged; mad genair 0 Muire '
Fei. Prol. 251, Gl. is madgenair [
duinne a gein. Vgl. die irrige Gl. !
zu matchous Hy. 5, 37. j
iiii'ul s. mix.
iiiadach Gl. zu cassa Ml. 47 r
(Goid.'^ p. 26); unthankful O'E.
iiiadae vergeblich; madha un-
laiüfiil, unJHSt O'li. — Sg. Nom.
noclion sa3thar niadse ,,it is not a
vain labour'' Fei. Epil. 227, citirl
bei O'Dav. p. 105 niadlia mit der
Gl. i. nemglan. — Ade. in mado
Gl. zu sine causa Wb. 19^, innia-
dse ibid. VJä. [Z'\ 609); ce dobertha
do ninmaide obwohl sie ihm nicht
umsonst gegeben tvürde TBF. p.
144, 16.
madaigim III fru s t r 0 r. — Pract.
PI. 3 ni ru madaigsot Gl. zu non
. . frustrata sunt Ml. 48». — Pass.
Praet. PI. 3 ro madaichtca Gl. zu
cassata sunt Ml. 80^1 (Goid.'^ p. 26).
mäel kahl, haarlos; calvus
Z'^. 810; maol bald, hairless, Munt,
pointless O'R. ; erscheint in geivissen
Namen: Mäelbrigtae Calvus Bri-
gitae SG. 203 a, Mäellecän ibid. 203,
wonach Calvus Patricii ibid. 157*
offenbar altir. Mäelpatric ist [Bei.
Celt. p. 10, Z\ XII), Mäelisu Hy. 8,
Mäeldiiin LU. p. 23*, 14, p. 23^, 5,
Gen. comalta Mäilidüin ibid. p.
23b, 4 ; im Book of Deir findet sich
dafür Malbrigte, Malcolaim [daher
Malcolm) u. s. w., s. Goid.'^ p. 119;
darnach die komischen Namen
Maelsaille, Maelimme On the Mann.
III p. 104. — PI. Nom. bai msela
odrai Goid:^ p. 173, 4; Acc. co n-
accatar . . daumu möra msela ina
ligu LU p. 24*, 7. — Comp, mtel-
dub FB. 27; 37.
mäeMii, da mselän argit imma
cossa LU. p. 25*, 2, „tivo Maelann
or pointless shoes of silver" On
the Mann. III p. 188 r tucsat Saxain
scena etarru ocus ammselanu IjU.
p. 3i>, 45.
niäel-assa, vgl. maolas a sandal
O'R ; da maelassa findruinc impe
TB.p. 174, 5 {„ttvo pointless shoes").
mäel-laud, maelland arggait co
cluciniu oir fo bragit cech eich
TBF. p. im. 23 [„bands of silver"
Üroice, „a pointless blade, or broad
band, or crescent of silver" On
the Mann. III p. 181).
43*
^ Ivvöl^ ij^^] ^l /^/4. C/. 5a. 1t<U l'^Ml W* /'.^-fl^l
1). VA. .
in;'ienib
676
maidim
inaeuil) s. mäiii.
luaeth s-. iiioetli.
luäetlial Käse; maothal checse
Corm. Tr. p. 117. — Sy. Äee. a
mäs mar lethmnethail Corm.p. 86, 3g
(priill).
nmiovt = mitteJlat. mafors; Sg.
Gen. maforta Ihj. 5, 48, Gl. ondi
as mafortis i. copchaillc.
1. mag- gross? vgl. mag-lorg.
2. uiag: N. Ebene, das freie
Feld; campus Z'^. 271; erscheint
häufig in geographischen Namen,
Mag Fea, Mag Brcg- u. s. w. {da-
gegen altgall. Eoto-magusl, ohne
dann consecpient ^lag gedruclct zu
sein; Mag Meli das Ehjsium der
alten Iren. — Sg. Nom. Mag Da
gesi Oss. II 7; TK 16; Gen. maige
Hy. 5, 11 ; p. 132, 2g; 27; SC. 29, 19:
maighi TE. 16; Dat. for maig
^ Hy. 5, 10; i5L_lSj_33_; hi maig
p. 148, 4; 7; sin maig Oss. II 9;
immaig Coil Hy. 5, 73; FÄ. 7 (im-
muig LBr.j; SC. 11, 3; 34, 4; a
Muig Life p. 41, 36; p. 48, 23; dar
Maig Da ges Oss. II 1; cotgairim
-)( do Maig Meli FC. 2; immaig
dir aussen s. hesonders; Acc. Mag
m-Breg Fi?. 43:' niäg' CC. 1 iZ7.;
dar Mag Slicech FB. 36; Os.s. II 10;
Hy. 5, 59; für den Dat.: hi mag
p. 143, 5; atchiu-sa cairptech iss-
ammag Fi?. 44; 47; 49; p. 131, u;
A immach hinaus s^ besonders; PI.
Nom. maige FÄ. 30 (muigi LBr.):
Dat. do maigib SC. 45, i ; ScM. 19;
do prim-maigib TE. 13 LU.; Acc.
maige i^-B. 50, p. 310, 26? tar maige
FB. 47; hErcnn iath-maige Ä/-
3, 6, vgl. i'ath n-etarmaige FB. 47;
i)?t. (jc«. i Tuaith Dil muige jj. 41, 24.
mag'ar i. rain-iasc („a small fish")
Corm. Tr. p. 120; Dat. orcc brecc
bronnfind brüchtas de mhagiir fö
muirib Corm. p. 34, 21; bradän di
magur ibid. p. 35, 8 (orc treith).
— Vgl. maigre.
mag-en F. Ort; locus Z\ 776.
— Sg. Nom. maigen Oss. II 8;
SP. III 5; magen curad Sc3I. 15;
Dat. isin magin sin TE. 9 LU.-.,
SC. 9; i n-6enmagin FB. 20; Acc.
in ma^iiu 39.
mag:-lorg eine Keule? maghlorg
i. mörlorg O'Cl. [Beitr. VIII 339);
in Fg. matlorg {vgl. Cet mac Ma-
gach und Matach). — Sg. Gen.
mätan 'maglorci FB. 37; a matan
matluirge ihid. 38 Eg.\ -luirgi 40
Fg.-., PI. Gen. tri coecait maglorg
n-draigin co fethnib iarind ina la-
maib LU. p. 85^1, 5.
niaide s. iiiaite.
niäidem s. commäidem.
maideuu i. imairee [„a baüle")
Corm. Tr. p. 120; dia memdatar
maidind ibid.
maidim ich breche {intr.).i bre-
che hervor; unpersönl. mit for
geschlagen teer den. — Praes.
Sg. 3 maidid cridi SC. 33, 28;
maidid tra for Connachta co Sciaid
Aird na Con „the C. were then
routed" Aid. Chonch. 47; PI.' 3
maidit immach . . assind liss sie
brechen hinaus aus der Burg ScM.
18; maidit .. for na dorsi iftiVZ.; is
äible tened moidit trem chroicend
Three Hom: p. 80, 10. — Perf.
Sg. 3 commemaid a druim inde
LU. p. 201j, 17; commehaid hi tri
Hy. 5, 78; corroimid a loim fola
for a heolu ScM. 16 (co roemidü.'i;
CO roimid Corm. x>- XXXIX; cori^ai-
mii}'*^a druim triit ZdL^'iö;. corröe- -^
mid a druim LU. p. 98;', 31; cor-
remuid bernd iud Three Hom. p.
36, 18; corremuid topar usc/ esti
ibid. p. 108, 15; corrimaid ibid. p.
6, 4; is fertas carpaV^ Conculaind
ro maid LU. p)- 63'^ 42; unpersön-
lich: ro mebaid for Connachta
ScM. 19; CO raimid for Ulto iarsin
„after which the U. teere overüiroion"
Aid. Chonch. 56; ho ru maith for
a naimtea Gl. zu hostibus fugatis
Ml. 51c ; PI 3 dia memdatar mai-
dind „for ivhich they brol'e a battle"
Corm. Tr. p. 120; rommebdatär
riam-sa mörchatha cach leth LU.
p. 114a, 39; memdaitir a carpait
LU. p. G4i>, 25. Missbräuchliche [?)
Formen, die vom Perf. ihren Aus-
gang genommen habe», indem meh
als Stammsilbe betrachtet umrde:
Praes. sec. PI. 3 in tan tra dos
beread a mer for a ödan no mhebdais
^ r^^ \^.^^
/k)/i*Cww*ü^
()77
ssccli
srutlia tl« jj^luir brc'ii tria cliiasail)
a cliiiil siar C'orm. p. S^i, n iprüll!;
l'ruet. S(j. 3 mebais riam forsna
slögu SC. 3G. — Fract. Sfj. 3 moi-
tlis . .a suil Tliree Honi. p. G4, ac;
VI. 3 CO ro maidset na srotlia fola
tarsi LU. p. 127", «. — Fut. Sg.3
maiü niä do ä Conti, j). 5 ä („tvenn
(lein Karren nicht bricht" Beitr.
VII 47). — Inf. niaidm.
maidiu N. Brechen, Atirshre-
chen. — Sg. Xom. ar ba si deochair
lasiia fiainui lii tossiuli ete?- orgain
ociis niaidm n-iniairir I.Up. 86'', 41 ;
ro galt inaidni für Wm ibid. p. 20^, is;
doiluid ammaidm andes ScM. 20
^^^{ihre Flucht)-, maidm toraind FB.
1j(.j5o: Äcc. ccn maidm a delma esti
y.^ „siiie crepitii ventris" Fcf^T. CXLV.
Inäidmig'e s. raoidmiafe.
niajg-necli J ech . . maignech FB.
49: 50; p. 310, 17; 23.
luaig-re, maighre i. bradan {sal-
mon) C'orm. Tr. p. 120. — PI. Äcc.
blaisiu magri LÜ. p. 40 •% as; mai-
gri ibid. 40; conna tomied magre
Lmj. Amra. 122.
maile i. olc honni is malum
Corm. p. 24 gaire.
iiulile F. „baldness" Corm.
Tr. p 39 ränge {daselbst tverden
die rerscJiicdenen Arten der Kahl-
köpfiijl-rii aufgezählt), von mäel.
iiiailli FB. 34 zu mall?
das ro mailt s. toimlim.
maiii s. iimhi.
m äi n F Kostba r keit, Schatz ;
in mäiu Gl. zu iu set arggait ILj
5, 77; maoin goods, riches O'B. —
Sg. Acc. ni conticfa ri möin na
adlaic thra {der Bing) .soll nicht
gegen eine Kostharkeit gehen, die
nicht genehm ist TBF. p. 150, 26;
PI. Xom. mäiui döna, p^-etiosu Wb.
"iM (Z^. 30); inna degmaiui rongeni
Dia beneficia Ml. 27», «; dag-möiui
Wb. 28-1, 15; Dat. maissiu mäenib
..iiiore beautifiü than treastires^'
SP. V 6; honaib mordegmainib
tantis beneficiis Ml. 25s n {Z'^. 857);
dorat müine ocus ascada SMart. 13.
— Compos. in maiu-cliista fiscus
LHy. fo. 3 b {Goid.^ p. 6 n.
inäiii p. 132, 26 zu lesen muiu?
luaiubcch s. muiiibech.
inäiiiecli „treasurous" , Moe-
doc ma.'mcch Fcl. A}jr. 11; Mai IS.
inaiiiig-ini, cuich in mait ro mai-
nighis i. cuich in muc ro Icasai-
ghis O'Dau. p. 105.
iiidiiiig'ter SC. 25 V vgl. mainig
i. da tabhuir m;une ff Don Siqipl.
ro iiiair s. maraiiu.
maire Hy. 1, n = lut. mare.
luairg- Wehe, Unglück; bith
moircc dom-sa ar öcht et gorti
maui i)redach Gl. zu vae enim mihi
est 1. Cor. 9, 16, Wb. lU'i {Z'^. 1000);
is mairg cosa tuced es ist ein Un-
glück für den, an den die Ent-
scheidung gebracht ist FB. 58;
mairg forsa m-bia do thigernu de-
mon discir FA. 30; mairg bias oc
estecht Wehe dem der anhört ibid ;
mairg .. fil isna pianaib sin ibid.;
SC. 37, 22; 44, 9; FB. 88; mairg
nä dechaid Wehe, dass er nicht
gekommen ist SC. 33, 3a; FA. 30;
in tan böe in ben oc lamnad, ba
gel mairgg lee la güri na n-idan
i tossuch TBF. p. 140, 32: Acc.
cen gol cen mairg EC. 2.
mairm SC. 25?
mairnech FB. 52?
mairnim ich zeige an, ver-
rathe; Ispy, betrag O'B. — Praes.
Sg. 3 sirtw gach mairue mignim i.
bi slan donti dogni faisneis in
drochmerh'^/j no iu drochgnima
(JDav. p. 107. — Praes. sec. Sg. 3
CO ro mäirnef? a athair inti Martain
don rig SMart. 10. — Praet. Sg. 3
ni maird cairdiu SC. 31, 7 (mairn
H.); Dep. ro mairnestar Gl. zu
frisbert LH]). Amr. 101; PI. 3 ro
mhairnset „they informed, spied,
or betrayed" O'Don. Suppl. — Inf.
mairued i. faisneis uo brath O'Dav.
p. 107.
mairt dies Martis Corm. p. 31.
1. inaisse F. pulchritudo Ir.
Gl. 927, maisi decor ibid. 1083, von
mass; ornament, bloom, beauty O'B.
2. luaisse, maise food, rictuals
O'B.? maissc doine nis toimled
Hij. 2, 5.
maissecii, maiscch Gl. zu mns
O'Dar. p. 105.
sistred
678
mall
maistred cliurning. — <%.
Nom. p. 40, 11 ; Gen. toriul aeii-
mhaistreda ibid. ■>%.
mäit s. 1. inät.
luaite, maide a stick Corm. Tr.
]). 118; stick, ivood, tirnber O'B.;
maide sgine manubrium Ir. Gl. 1139.
maiteil s. mateu.
maitli fjut, edel; bonus Z"^. 233;
Gl. zu fö Hy. 5, 53; zu amra ibid.
38; 59. — Sg. Nom. fer maith TE.
2 Eg.; FB. 33; 53; ba maith a
y<)^ n-i?aisced La. 8: IL 27; Sc3I. H;
"^ ^ TE. 14 LffTeÜ."3 Ltr.-, is maith
. . do linad rüisc möir accum in
meit 11-imme sea p. 40, 29 {hin-
reichend); is maith sin SC. 34;
maith sin SC. 13; F^. 8; 17; 18;
is maith . . dorala duine sin TE.
14 Eg.; Hy. 5, 49; maith ro boin-
ged Gl. zu mad bocht Hy. b, ag;
bad maith dun . . ocus dona haige-
daib Sc3I. 4; ni maith di'ui em
SC. 13; nimtha maith .. do chath
ibid.; ni maith a n-asberi SC. 19;
30, 9; ScM. 3, g; in maith lesaiges
..in äirge x*- ^0, 19; maith gut,
^ wohlan! Lei. 19: TE. G; 8; 10 Eg.;
FB. 7; btäd maith lim-sa es wäre
mir amienchm SC. 14; ScM. 15;
maith lim TE 13 LU.; FB. G; 56;
TE, 9, 31; bad maith lat do men-
ma sei gutes Bluths SC. 20; FB. 9;
substuntiviich: a maith ihr Gutes
FA. 24 {Gegensatz: a ii-olc); cach
maith alles Gute SP. V 11; CC
3 Eg. ; Gen. a mairc maith Oss. I 3 ;
Dat. sin maig maith Oss. II 9; mör
do maith viel Gutes Hy. 2, 07;
5, 37; TE. 14 Eg.; cid do maith
duinniu IG Eg.; Voc. a fir maith
TE. 10, 9; PI. Nom. mnä..ciall-
mathi SC. 40; ni dat maithe ban-
rüna TE. 9, ig; mathi Ulad die
Edeln von Ulster CC. 1 (maithe
Eg.); FB. 5; 7; 33; 42; 74; 91;
Gen. fo?-mna mathe ülad ScM. 4;
Dat. CO mathib fer n-Ulad FB. 4;
do mathib Ulad 70; SC. 24; la
mathib hErenfZ FA. 32. — Vgl.
mathe, mathius.
maithe, maithe tanic risin rig
„a (/rief came to the hing" Fei.
p. XXXVI 30.
maitliem, maithim s. matheni,
iiiatliim.
luaithius s. matliiiis.
maitlimecli forqiving Fei p.
XXXV 16.
maitliiie i. dearg s. unter 2. crön.
maithrecb s. mathir.
mal der Edle, Fürst; i. uasal
CDav.p. 106; i. ri ocus file Corm.
p. 29; Sg. Nom. mal mör SC. 38;
Lg. 3; PI. Nom. rom charsat mäil •^'^
Jlaigi Breg LU. p. 40% 17. *
mala super ciliivm ZK 259;
Corm. Tr. p. 117. - Sg. Gen.
finda malach Fei. p. CXLIV 34;
Dat. is na malaig boi in finda cu
neim ibid. 26; PI. Dai. dona mail-
gib superciliis Gild. Lor. Gl. 112;
Du. Nom. da malaigh TE. 4.
j malairt alteration, change
O'R.; i. drochordugudh O'Dav. p.
105. — Acc. is inbheachtain nochar
fhagsat boin no duine gan malairt
Chron. Scot. p. 296 {„without in-
juring").
malar delicta Ml. 30r.
malai'tach variable, chunge-
able 0"B. — Sg. Dat. ön mean-
gach malartach meabhlach Torr.
Dh. p. 198 {„fickle"); PL Notn. much-
na muichnig malartaig p. 191, ü8.
\ malartaig'im, malairtigim I ex-
change, change, barter O'R.
— Praes. der Geivohnheit not malar-
taigend FB. 67 Eg.
malartaim, malairtim / ejc-
j change, change, barter CR.
1 — Praes. PI. 3 not malartat FB. 67.
— Pass. hnpcr. Sg. 3 malartar
nunc in t-ecraibdech sa..i ündnaise
chäich Three Hom. p. 22, 15 [„let
. . be destroyed").
maldaclit, mallacht = /!ai. male-
dictio Ir. Gl. 915. — Sg. Gen. na
m«c mallachtan FA. 1 ; Acc. doher-
tatar mallachtain do Bricrind FB.
56; doberat maldactiu for cäch
WO. 2a {Z-\ 629).
mall lentus, tardus Z'^. 41;
mall sön Gl. zu morantem SG. 64^;
mall no baeth hebes ibid. 66a; mall
no doe tardus ibid. — Sg. Nom.
SC. 15; ni ger-mall ro scribad in
lethrann so Wb. 195'^ Ucthräim
malle
679
r
7^. XII. Rr]. Cdt. I p. 22); Gen.
maill i. dui Gl. ~i(, obcni cordia uc
tardi Ml. 2Üa, 26. . — Compar.
mailli FB. 34":' — Compos. bid
hi sin in mall-aithrigc cen greim
iurri dies ist die zu späte Reue
ohne Kraft in ihr LU. p. 33^ 12.
malle una, simul, verstümmelt
aus immalic; Hy. 2, ee; 'TE. 2
Eg.\ malle fris zur/lcich mit ihm
SC. 33.
1. mäin, miiam jniium, serri-
tiis Z\ 17; 770. — »SV/, ^^o»». Hy.
;>, 56; öe«.. mäma, mämu O'Don.
Suppl.; Dat. fo mam in t-sommai
sub jugo diritis Ml. 27(1, 7 ^^2.
211); fon mäm nun i. isind feni
nui Gl. SU sub jucfo novo Ml. 2^, u
iZ-\ 56).
2. mäm, mam i. tocluis. ut est:
a teasbann dia mamaibh tesbann,
dia log enech O'Dav. p. 105; mäm
techta i. cuit cöir O'Don. Suppl.
Vgl. On the Mann. III p. 4S9.
man i. läm i,,hand"}, Gen. mane,
Corm. Tr. p. 120.
manach = lat. monachus. —
Sg. Xom. cach fir-manach fial Fef.
p. X; PL Dat. cona manchaib Hy.
7 Praef.; du manchuib Drommo
Lias Tir. 3; dia manchib ibid.
mauchuiue „service rendered in
the loay of manual labour" O'Don.
Suppl.; ri ocus britheman ocus
dias i manchune On the 3Iann. III
p. 506 {„two servants'').
maui Conj. wenn nicht; si non
Z"^. 740; zusammengezogen atis mä
und ni; moni Lg. 13;^ man (m«mV)
SC. 34, 16, miV±/.; mene FA. 15
LBr.; mene SC. 44, 10; meneslarda
ibid. 9; mine FA. 9 LBr. — 3Iit
Pron. suffixtim: Sg. 1 manim
La. di SP. \b\ Sg. 2 manit SC. 14;
mit der 3. Sg. Conj. des Verhi
substantivi verschmolzen: manib
TE. 10, 9; manip Se3I. 3, 11; mo»id
FB. 92. — Gebrauch, 1) si non,
mit Conj. oder Fat.: mani brethaige-
seo, brethaigfet-sa FB. 58; 16;
27; 6; da n-ö mele ocus cuitbiuda
and-so . . manim bera-su latt Lg. 9:
moni digsid ass innocht, no-bor-
mairtither imbärach Lg. 13; FB.ij;
manip do Cboncbobro- liertliair, is
derb l)id mogda in gnim »S'fil/ 3, Ji;
manib lor lat . . dober TE. 10, 9;
manim rotlicaither. ro pat choiu
altai SP. I 5; mit Praes. sccund.:
, mani tbucad ni don chet tadall, ni
bercd a n-aill ScM. 1; cid fri
mnai atbertha-su, mani the.sbad ni
aire 3, 7; 2) nisi : mani iatar a tcch
friü, bit lia a mairb and andat a
m-bi FB. 21; 46; 52; 92; besonders
nach negativem Vordersatze, dann
auch acht mani: nir bo chucum-sa
. . ro bo chöir dal inna caurath sin
do thabairt, m«»?i tabraiter ar mis-
cais FB. 56; ni thic do neocli acht
mäd doneth fein no mani cbrad
fri grädaib nime FA. 9; ni raga
ass . . acht mfl»it ainge ben SC. 14;
FB. 74; 77; nir bo diuir in gabud
di, mani bad . . blegon inna m-bu
fa thri Hy. 5, 32
J manais „a b r o a d trowel-sJta-
ped spearhead for thrusting"
On the Mann. II j>. 255. — Sg.
Xom. manais lethanglas for crund
miding ina läim LU. p. 113*». 8
{Siab. Concul.).
maudar demolition, desiruc-
tion; mannar i. sgaeledh O'Dav.
p. 106; i. sgaoileadh O'Cl. [TJiree
Hom. Index); loo^xning [?) O'B. —
'• Dat. böi torsi mor for a mw»i.mi do
mandar na m-bö TJiree Hom.p. 8, 24.
maiidra LU p. 40^', 5 (s. unter
fr , /Vn- immand rä, zu imm-räimV .
mandraim, maiiuraim II ich x^ ^
zerstöre, vernichte? — Praes.
Sg. 3 manraid slüaga SC. 17, «;
manraid gossa I8. — Inf. manradh
destruction O'R.; Gen. mandartha
SC. 25 (mannartha H.)'^
maug: a faivn Corm. Tr. p. 118.
manister, mainister = /ai. mo.-
nasterium Ir. Gl. 726. — Gen.
scoloca manestrech Mauritin Z'^.
XXI; Dat. luid iarsin do manistir
Three Hom. p. 112, 11; /'/. Gen.
inna monistre 1. inna coitchcunbe-
tath coenobiorum Cr. 39« {Z'^. 857\
manu i. uinge, an ounce Corm.
Tr. p. 110; O'Dav. p. 104; secht
manna öir aithlegtha „seven ounces
of refined gold" Corm. Tr. l. c;
■ J
680
marbthacli
mand din gel i. uinge brüinnte
Conti, p. 29.
luaiit „the gum", ofawon mantach
„a iootJiless person", Corm. Tr.
p. 115.
mar ivie, gleichwie, verstüm-
meU aus immar; like to, an O'Don.
Gr. p. 285 und 315; cds Praep.
mit Acc.: a lurga mar chügil, a
sliasat mar samthaig, a mäs mar
lethmsethail, a brii mar miachbolg,
a bräge mar braigit cuirre Corm.
p. 3l3 prull; mar tu wie du Oss.
III 10 ; mar oen together ODon.
Gr. p. 268; mar oen ri cach n-olc
zugleich mit cdlerJei Uehel FA. 26,
ar oen LBr.\ mar oen ris LU. p.
3b, 18; mene chartar mar cliaras
SC. 44, 10.
^ mär s. möv.
iiiara s. muir.
maraim I ich bleibe, lebe;
raairim I lice, continue, endure,
hold, last, abide, remain O'B. —
Praes. Sg. 3 maraid SC. 33, 24;
maraith Hy. 2, s {beide 3Iss. haben
.marait) ; höre näd mair peccad Wb. 3^
iquia non viget peccatum Z'^. 803);
nach mair ScM. 21, 40; is ed am
•^ ceiu nommair Lg. 18, 3.'? rel. maires
j>. 39, 22; PL 3 marait sind noch
vorhanden p. 41, 13. — Praes. sec.
Sg. 3 dam-mared si viveret Oss. 1 14;
CO ro marad do gres icon eclais
Three Hom. p. 90, 11. — Praet
Sg. 3 i cein ro böi a anim and
ocus vo mair in Ion läith assa etun
Rev. Celt. lU p. 181; do serc lim
•^ ni ba ro mair Lg. 18, i, — Bedupl.
Fut. Sg. 3 meraid Hy. 2, 20. —
1)1 f. do mharthaiu, or mhaireachtan
(fDon. Gr. p. 202; ar marthain
alire, in existence ibid. p. 294.
müraim s. möraim.
marb todt, der Todte; leth-
marb halbtodt; beö-marb halbtodt,
s. unter lüachair. — Sg. Nom. SC.
29, 22; ba marb de starb daran
CC. 4 Eg.; mad marb wenn er
todt ist TE. 8 Eg. ; co m-bo marb
^ Lg. 19; CG. 6 Eg.- SC. 8; FB. 70;
iPirWom. mairb Ey. 2, 34; FB. 5;
21; Oss. I 8; möirb Wb. 11« {Z'K
226j; marba {die feminine Form)
FB. 9; Acc. lammarbu Wb. 25^
{cum mortuis Z'^. 227 1.
marlbaim II ichtödtc.— Praes.
Sg. 3 mit Pron. suff. marbthus er
tödtet ihn Ä'C.36 [vgl. e S. 513 Col. IV
— Praes. sec. Sg. 1 ro marbaind
Oss. I 12; PI. 3 no marbtais SC. 2;
no_ marbdais Lg. 8.; co rommarb-
tais ' "l^r~^=^~f j-rtef . Sg. 1 marbsa
Oss. I 10; 3 CO ro marb p. 46, 22;
p. 48, 23; Oss. I 6; SC. 36; FB. 89;
conidammärb FB. 84; raarbais FB.
69; 70; SC. 36 H. — Fut. sec.
Sg. 3 nos mairfed [für mairbfed)
LU. p. 115a, 21 [Siab. Concul.). —
Pass. Praes. Sg.3 marbthair ScBI. 5.
— Imperat. Sg. 3 marbthar Xof. 6;
12. — Praes. sec. Sg. 3 ro märbtha
iLfJ^ 15j PI. 3 na ro marbtais impi
Ibici. li — Praet. PI. 3 conid la
Manandän ro marbait a u-dis p.
132, 18 {vgl. Stolzes, TJiree Hom.
p. VIII). — Fut. Sg. 3 mairbfidir,
mairfider Sc3L 6; Pl__2^ mqwrs. ?
no-bor-mairfither L(i. 13. — Inf. 7^
Xom. am-marbad FB. 70; Gen. lii
terfochraic marbtba Dauid „in paij-
mentfor killing David'' Goid.' p. 20
{311.); na da idan marbtba duine TE.
SLU.; Dat. do marbafZ L(^. 14; 16; ^
do marbrtfZ dam-sa dass 'ich tödte
Sc3I. 7; do marbad na ingine das
3Iädchen zu tödten SC. 39; tarb
find do marbad einen loeissen Stier
zu, tödten 23; 48; dia marbacZ sie
SU tödten Lß. 13; SC. 44, 12; iar ^
marbad a ei'cTi . . do gerrän Ercoil
nachdem Ercols Pferd sein Pferd
getödtet hatte FB. 69. — Vgl. im-
marbaim.
mar1)de mortuus Z^-. 792: s.
nem-marbda.
marl)-dil, do bcödil na marbdil
„of live property or dead pruperty''
Corm. p. 19 enecland; marbhdile
O'Don. Suppl.
marli-iiad Elegie. — Sg. Gen. is
liriu feoir no folt fidbuide illratha
in marl)nuda noib seaii?r. p. 241», 50
{vgl. ODon. Gr.p. 370). — Vgl. näth.
inarbtliach tödtend, tödtUch,
von marbad. — Sg. Gen. F sruth
neme marbtLaigi FA. 30 LBr. —
Vgl. athar-raarbthach parricidu,
681
matliarlach
mäthai'-marbthach matricida etc. Ir.
Gl. 31Ü-a22.
mare M. Pferd; i. ech Corm.
p. 28. — Sg. Gen. maiix Oss. I 3;
PI. Gen. marc m-buada FB. 53.
mareach M. equester SG. 50»
(Z'^. 809); i. eich immda lais, ut
(licitur buasach in fer lasmbit ba
inida Corm. p. 28. — Sg. Nom.
SC. 45, ic; Dat. for marciuli SC.
29, iä]Acc. mareach p. 131, 11; do
fil oeu-marcach siind chucund Ber.
Cclt. III p. 183 {„one horseman'').
marclach a horse-load Ir. Gl.
189. — PI. Dat. ro failgide . . inna
huli ech fo a marclaigib fria lar
Three Hom. p. 78, 1 {„unäer their
raaröc hilla Ir. Gl. 55 und 1005.
martaheef, a coro O'B.; Corm.
Tr. p. 114. — Sg. Gen. ic funi
mairt Three Hom. p. 120, 12; 19;
Äcc. no chaithind mart meth im
Stäith 'Fliree Hom. p. 120, 15.
marthauach bleibend, dau-
ernd. — Sg. Nom. bid at martha-
naig- „ever are theij living"' FA. G.
— Vgl. com-mai-thanach.
martir M. Märtyrer. — Sg.
Nom. Hg. 1. 19.
martre, niartra m. arty r i u m Ir.
Gl. 738. — Sg. Nom. martra ard
Eraclii Fei. Dec. 3; Dat. iar cesad hi
martraii^e'Z. iS^or. 22; Äcc. tre martra
ibid. G; Sg. Nom. und PI. Gen.
trecheuelas martre . . baan-martrc
ocus glas-martre ocus derc-martre
Z^. 1006 {Cam.)\ Hi co n-immud
ammartra mit der Masse seiner
Beliquien LHy. Ämr. 44; ös in-
chaib martra nannseb FA. 25 {„in
presence of the Saint.s' relics'-).
mas, masa, masu s. mä.
niass stattlich, schön; excel-
lent, handsome, comely OB. — Sg.
Nom. (,muc) mas ScM. 22, 3; fomm-
chain cöi menu medair mass SG.
p. 204 {Beitr. VIII 320); ammid
^mass Lg» 17. 9; mac Nessa nith-
i^ mass loV Manannau mass SC. 45, 7; 9;
ba or!an mäs ,,it- ivas a goodly
dignity'' Goid.^ p. 19 {Ml.); oll-mas
SP. V 3? Acc. F. muicc maiss Lg.
•^ 17, 7; Gen. ceaiiu na n-Goedeal
u-glan-mas Fvl. p. LXIII ih; Dat.
di rigaib massaib SP. V vi. —
Compar. maifssiu SP. V 6.
l.m<^iss huttoclc, hottom; „enters
lurgely iiito Irish topoqraphy^^ Corm.
Tr. p. 117; Beitr. "VIII 352. —
Nom. a mäs mar lethmffithail Cwm.
p. 36, 3ü (S. unter mar); Acc. cen
mas isin dabaig „not to have a
botfom in the tub'^ Fei. p. CLXXI 1.
2. mass = lat. massa? Corm.
Tr. p. 107. — Acc. atcicra-su torcc
ic claide in talmau ocus dosbwa
maiss n-oir ass Three Hom.p. 12, 22.
1. mjit Schwein; i. muco Corm.
p. 29 mait O'Dav. p. 105 main
{s. unter mainigim). — Gen. Sg.
oder Nom. PI. mätai i. mucci FB.
68, 3? PI. Nom. mata Corm. l. c;
O'Dav. p. 104
2. mät i. läm {Hand), soll in
iudmat enthalten sein Corm. p. 29.
mataiia s. imma tarla.
matarlacad SC. 38, 10 zu lesen
mä tarlacad?
mätau, mätan maglorci (matlu-
irgi Fg.) eine Keule, vgl. maite,
maideV ..mathän the sucker of a
tree'' OB.? — Sg. Nom. mätan
FB. 37; Gen. matain 39 Fg.; Dat.
coua madan 40 Fg.; Acc. matan
38 Fg.; mathan 40 Fg.
mateu, matan F. Morgen, =^
lat. matutina i^hora?"), vgl. franz.
matin. — Sg. Nom. 0 ro bo maten
FB. bl; träth bä maiten döib CC.
4: LU. (matan EV/.); co tanicc maten
TE. 12 Fg. ; Gen. na maitne FB. 87 ;
Dat. turgbail na grene i matin
s. unter fair; sin matin arnabäracb
FB. 79; ria matain Lg. 16; Acc.
co matain FB. 57; adrerOiell 7 xasitin
mane Cr. 33« {Z'^. 777 1; matain
Hy. 5, 54; matain moch am Morgen
früh Lg 12; SC. 36; matain muich
iarnabaracE FJ?. 64; matan Hy.ö.m.
iiuitli Bär? Sg. Nom. math ri'i-
amdfe FB. 52; Gen. brnth matho
ibid.
mathadli i. cunntabairt [Ziveifel)
O'Dav p. 105, matha ibid. p. 107.
mätbair s. mätliir.
mäthai'lach matrix SG. 69»
^Z-\ 855).
matliarnait
682
me
iiiätliariiait Mllttcrchen, vgl.
shirnat mrorcula Z^. Ü74. — *S'^.
Voc. a mätharnait FB. 44; 47.
mathc „fjoodncss" Gl. zu cua
//(/. 2, 21.
insithem Nachlassen, Erlas-
sen; niaitheamh abatement, slacke-
ning O'B — Acc. cen mathim
„wühout abatement" Hy. 5, 7; cona
cleir cen mathim Fei. Mai 14, Gl.
i. ni robi ic demoa ni do maithem
orru ibid. p. LXXXVI; Nov. 28.
— V(ß. maithmech.
mathg'ainaii FB. 52 Fg., vgl.
mathgamuiu ursus O'Doh. Suppl.;
mar Icomaiii ic techta 16 matli-
gamnaib LU. p. 8Üa, 3.
niatliini icU lasse nach, er-
lasse. — Praet. Sg. 3 ros maith
iarsin in rig in eis do Pätraic
Three Hom. p. 10, 8. — Inf. mathem.
iiulthii' F. mater Z'^. 262. —
Sg. Nom. mtäthair Hg. 4, c; 5, 4; 63;
Gen. mathar TE. 20; p. 142, is;
Acc. mäthair Hy. 5, 76; FB. (3;
PI. Nom. cairm hitat ammaithre
nalloeg sa LU. p. 24a, 12 [Form
des Acc. ^\ Gen. maithrech p. 1!), 3s.
— Comp OS. mäthar-marbthach ma-
tricida Ir. Gl. 318.
mathius M. die Vortrefflich-
lieit, das Gute. — Sg. Gen. nia-
thiusa FA 12; 35; ar daig in mai-
thiusa 110 biad dö fen de Three
Hom. p. DO, 18.
do-inblas, so-mblas s. blas.
mbroga SC. 25?
mbroglliar s. inrograiin.
me ich, mit Particula augcns
me-se, messe, raeisse; ego Z'^. 324.
— Sg. Nom. is me SC. 44; FB.
24; 73; is me ro glan Sc3I. 12;
CC. 5 Eg.; os me SP. II 8; 12; is
mese FB. 23; messe äcM. 11; 12;
SC. 44, 1; 45, 19; SP. II 1; 16; is
messe p. 141, 4; 9; messi SC. G;
12; 44; TE. 13 LU.; is mesi FB
74; mesi 76; is missi CC. 5 Eg ;
p. 141, 23; 28 ; Oss. I 9; 10; misi
SC. 44, 8; p. 141, 18; misiu TE.
13 Eg.; Dat. oder Acc. do imluad
ar mesi FB. 35; Acc. no co treic-
fitis messe SC. 44, i4.- — Die en-
clitische Fur)ii des Pronomens der
I 1. Sg. lautet —mm, — m, mit nach-
folgenden-.\><i>ii-iit Ion, l) als Ob je et
[Acc. oder l)i(t.) riiH einer Verbal-
form abhiuigig, der ihr vorausgehen-
den Partikel oder Präposition an-
I gefügt: nim sasa TE. 9, e; nim
thorgnea p. 141, 8; manim bera-su
LcuJdj, SP. I 5; nim tha SC. 13;
lirnTTil Hy. 2, 44; 6, 8; 13; TE.
9, 7; p. 141, 29; nacham ail FB. 35;
inam bia-sa TE. 5 Eg.\ romm ain
Hy. 6, 26; rom ela SC'. 44, 5; rom
thathigsct SC. 28; 46; SP. I 4;
rom bith Hy 6, 23; SC. 11, e; 28;
35, 5; 31; ram biad SC. 11, 6; nom
dercfedar Hy. 7, 60; SC. 29, 17;
nom berar ferar SC. 9; conom thair
Hy. 7, 52; conom thic-se FB. 24;
danam thuc SC. 45, 7; 9; ro dom
labradar Hy. 7, 59; ro dam chlu-
athar 61; dom gentais SC. 34, ig;
atom ring Hy. 7, 1; 3; 17; 26; 62
(adriug); atam comnaic TE. b Eg.;
cotom l)ert-sa FB. 22 (s. coimprim i ;
cotom gaba-sa 24 ; domm ärfas SC.
34, 3 (tärfas); domm air Hy. 6, 11; I6;
dom air-se ibid. 10 i^tair); dom ficfc
SC. 11, 10 (^ticfe); dom adbat Lg.
18. 10 (tadbat); dom roipnitar SC.
38,5 (s töibnim); dom facca ScM. 11;
dom beir TE. 9, s; dom riacht Oss.
II 5; dom rat SC. 45, 20; immim
rorda Hy. 7, 58; immim rous SC.
38, 7. - — 2) von einer Präposition
abhängig: dim SC. 29, is; dim-sa
FB. 76; dam Hy. 6, 2; 7, 39; Lg.
18. 2; 9; ScM. 4; 8; Oss. III 7;
SC. 11, 7; 19; 34, 3; 44, 6; FB.
56; 87; 93; dam-sa 2>. 40, 39; ScM.
7; 10; 11; 13; p. 145, 6; SC. 4; 7;
13; 42; 43; SP. V 5; FB. 30; 58;
damh TE. 5 Eg.; limm TE. 9, 5; 32;
limm-sa SP. V e; lemra p. 140, 23;
lem-sa Lg. 17, 23; p. 141, 10; lern
Hy. 3, "10'; Lg. ST (\emm Fg.); CC.
5 i;</.; SCMTf, FB. 34; lim ü^/.
6, 9; 7, 53; £</. 18, 4; 5; TE. 9, 12;
p. 132, 22; Tä3, s; SC. 33, 6; 34, 9;
44, 1; 2; 45, 2; 46; FB. 5; 6; 7;
8; 17; 32; 62; 75; 93; lim-sa Lg.
G^JX^jü {Vmm-so Fg.); FB. 5;"^
26: 56; 73'; 76; lium p. 145, 8; lim
SC. 40; Mm Hy. 5, 100; ScM. 15;
SC. 7; 6'P. II 4; FB. 11; 73; 93;
I
^>i-
y^^
mebais
683
moflar
frim-sa ScM. 8; 10; SC. 39; FB.
76; 93; rim TK 9, 9; SC. 33, 6; 3j;
44, 13; frimp p. 142, 1; friuixib p.
-Jt'' 144, 18; uaim Lg. 9; Oss. II 2: <SY'.
>f G; 28; 32; üaim \%_lil»j;,; Scl\[. 12;
F5. 22; 88; uaim-se SeM. 12;
F^. 8; huaim TE. 5 £V/.; Imaim-siu
CC. 5 ü/y. ; accum j>. 40, 30; acum
SC. 44, 14 \ 45, u; acitm-sa iS'eilf. 7;
chucom-so TE. 7 ii'r/.; cluicum p.
145, 7; /S'ciJf. 12; FS. 23; 24;
chucum-sa FB. 56; S^ciJ/. 13; 16;
etrom Hy. 5, so; etriim Hi/. 7, 42;
•^ etrum-sa L(j. 19; form FU. 74;
form-sa 6'cili. 11; i^i?. 35; ormm
TE. 9, 13; orm SC. 45, s; imnuim
iZ?/. 6, 10; ScM. 10; 13; 20; im-
mum-sa ihid. 11; FB. 24; iniiium
Hy. 7, öi; innium-sa »W. 6; rium
Hy. 7, 53; dessura rec/t/s von mir
Hy. 7, 55; dessam 6, 2; tuathum ZmÄ-s
von mir Hy. 6, 2; 7, 56; issum unter
mir Hy. 6, 4; 7, 54; üasum über
mir Hy. 6, 4; 7, 55. — 3) als Oh-
ject einer Verhalform angehängt:
ni ru bim-sea SC. 41 ; tatham i^;
•^ 18. .3 -Lc.: issum ecen, isim ecen-sa
^ s. unter ecen; baithium Xr/. 17, 11 V
bädam fiu-sa der mir gleich tväre
SC. 42? — Wenn das Verhum sub-
stantivum in der 1. Sg. Fut. tmd
Praet. ein m aufweist, so sind diese
Formen icohl nach Analogie von
amm, am {ich bin) gebildet: biam
■9^ söer Hy. 4, s; ui pam slän-sa Lg. 7;
Ol- bam TE. 5 Fg.; ro hsunSÜ.
45, 7; 9; ni dam buidhech TE. 9, 23;
ni dom derraatoch ^j. 141, 20. —
Dagegen scheint einem franz. c'est
que je suis zu entsprechen: is am
ben-sa curad cäin FB. 30; is im
ingen ercnid TE. 9, 10; bad am
slän-sa 10 LU
mebais, mebdais s. miiidim.
inebar s. mebuir.
meblug'ud i. dul co mnai CfDav.
p. 106.
luebol, mebul F. Schande;
dedecus Z^. 241, 768; meabhul i.
ball bannda na mna O'Dav. p. 107.
— Sg. Nom. bä mebol lais er
schämte sich TE. 8; ba mebul le
CC. 6 Eg.\ is mebul duit es ge-
reicht dir zur Schande SC. 30;
I FB. 14; Rer. Cell. \\\ p. 181; Dat.
I fö mebail^I<f/. lOj iar mbebaili'"'Ä89;
I Acc. ccn mobail FA. 35.
I mebniijiriin III I study, re-
I member (JB. — Praes. Sg. 2 Dep.
! ma mobraigthcr f'eli Fei. Mart. 2.
I — Inf. Dat. gabaid ior mebrugud
a aicechta „to rehearse his lesson"
Three Hom. p. 102, 24.
I niebuir == lat. memoria; cani
mebuir lib in senchas so Wb. 20a
[Z^. 238); cec/t ni no chluined sido
ba raebar lais jj. 39, 1.5 {„he remem-
bered").
mecoii 31. Wurzel, Knolle;
radix ZK 776; Corm. Tr. p. 118;
mecon cinadh . . i. buna[d] in cinadh
O'Dav. p. 106. — Sg. Nom. tan-
eatar tulfethi a orcan co m-bätcär
for tul a lurgan co m-bä metithir
muldord miled cech raecon dermär
dibide LU. p. 79^, 30; in mecciin
no in tamun Gl. zu radicem Ml. 45 r ;
PI. Acc. mecnu CC. 1 LU.; Da.
Nom. da mbecon do murätbaig Fei.
p LXI 44. — Vgl. co asmecnugur-sa
■ut eradicem Ml. 2^, s.
med F. Wage; lanx SG. 20^
{Bei. Celt. I p. 42); meadh a scule
O'B. — Sg. Nom. meadh thomaiss
indile i. in mead indmeacli Corm.
p. 35 puincern („« beam for ivei-
ghing cattle i. e. the notched beam")\
Gen medhi innbiche s. unter pu-
ingcne; Dat. hua meid Gl. zu Ultra
Ml. 82a; Acc. im-meid Hy. 5, 79.
— Comp OS. med-tosngachtigthoid
libripens SG. 114a.
meda s. mid.
1. medar, meadhair talk, dis-
course, mirth O'B. — Acc. can
comainm can medair Fei. Nov. 11
LBr., Gl. (can) i. canta, (medair)
i. erlabra. — Compos. ra dalad
lind soöla sochäin somesc fair gor
bo mesc medar-chäin e On the
Mann. III p. 414; gur ba mheisge
meidhir-ghlörach iad „so that they
became cxhilarated and mirthful-
sounding" Torr. Dh. p. 202. —
Die Form medair im Auslaut ad-
jectiuischer Composita: slog can de-
gail (lies dedail) re debaid, mor-
j medair O'Muircadaig ,,0'M. ofgreat
medar
G84
mirtli" Gein. Ua hh-FiacJirach p.
186; dou gasraid as mör-medair „a
rcice of great hilarit)/' ibid. x>- 218;
fomm chain cöi menn medair mass
SG. p. 204 {„mihi sonat cucuK lo-
quehi clara, pulcra" Stokes, Beitr.
VIII y20Vr'
2. medar, meadhar a forewar-
niiiff of future events O'B.; de
iiiurt De dian-medar indiu deud
domain virtute Dei —celere omen —
hodie finis nmndi Fei. Prol. 219
(,,by God's virtue is vehemently
announced to-day the worWs end"
StoJies\
3. medar ein Trinhgefäss, s.
0)1 the Mann. III Index.
mede, meide the neclc O'B. —
Sg. Nom. co torchratär bond tri
bond ociis mede fri mede LU. ]}.
8üb, 15; Acc. bond trir fri mede
trir ibid. is.
medg" whey Corui. Tr. p. 115.
— Comp OS. dobreath doib bairgen
ocus luss ocus meadg-usce prainde
Fei. p. XL 10.
medoii Mitte; medium Z'^. 178.
— Sg. Nom. medön FA. 21; 22;
FB. 45; medon aidche Mitter-
nacht 84; medön läi Mittag s. unter
iarm-eirge: Dat. im-medon in der
der Mitte Hg. 2, 4ü; 5, 72; FA. 18;
27: FB. 55; 88; inmedön, imme-
döu intra Z'^. 608; mit Apornpe
medon p. 811, 35? a m-büi du iiniili
inna medön ivas von Fingcirudcit
in ihm ivar Bev. Celt. 111 p. 17(S;
for medön Hg. 5, 11 ; 33 ; dia medon
FA. 22; 0 medon co himbel Fei.
Epil. 34i3; Acc. imnia medön FA. 25.
medrach, meadbrach gl ad, joy-
ful, merry C/R. — Sg. Nom. muir
medrach mend LU. p. 40», 15; mo
niewma muad medrach „my proud,
elated mind" Fei. Epil. 362; Sg.
Dat. do mid medrach SC. 33, n;
Acc. hi Tech Midchnarda medrach
FB. 22; 68, 29.
medras Hy. 6, 13 von Stokes als
3. Sg. rel. aufgefasst {vgl. die Glosse):
„who gladdens"? lin muc muad
mend medras coi Corin. Tr. p. 81
fothond.
m«*du!?ud -s. metaig-im.
meincuii, in meincan saepius-
cule SG. 46:"- {Z'^. 608), von menic.
meinciu s. menic.
meirb slow, tedious, iveak
O'B.; i. misoirb GDur. p. 104. —
Sg. Nom. nar bat meirb SC. 26;
at meirb Fei. Jul. 19 „iveak"', Gl.
hitruag no it meta; is merb is is
marb mo guth »SC. 29, 22. — Compos.
ar cec/t meirb-len Fei. Jan. 24.
meirgf rwst O'B.; ebrön ij. iarn^i
ima muintear (i. ima timchella^
meirg Corm. p. 19; hierher meirc
Gl. zu erugo SG. 52a-, zu lesen
ferrugo? Dectir a mäthair cen meirg
Fei. p. LXXXV („loithoiit rtist").
Vgl. jedoch merg.
meisce s. mesce.
meit, met F. Grösse; magni-
tudo Z\ 250; meid Ir. GL 922.
— Sg. Nom. ba he a meit *S'C*. 49;
FB. 20; ba he met ind ratha dorat
Dia for Märtain SMart. 40; däm-
met doroscai quantum praestet Ml.
34 r (Z'^. 437); cid etrum aicned
ind reto, dia tormastar a met dogni
trumain do iarrim in met sin Ml.
20», 19; Gen. leth meite FB. 91;
mete zu lesen für met jj. 169, 21; V
Dat. ar . . meit na gaile FB. 88
(med Fg.); ar a met ibid. 75; ca-
cha raba di met a thwrse 85 (do
meit Fg.); Acc. in meit u-imme
sca ]). 4<», 30. — Adverbiell: meit
ijniiiilinii. meit .. meit quantum . .
Iinitinii Z". 707; meit gamlias, meit
chore FB. 91 (mett Fg.); s. unter
mul-chend; meit is ri habraid a
derc, meit is ri mess a fert fo Os^.
III 7 (meid Ed). — Vgl. metithir.
meithel s. methel. ^ 7
mela Schimpf? meala grief, sor- T
row OB. — Sg. Gen. do immirt
mela FB. 41 ; da n-ö mele ocus
cuitbiuda .L(i. 9\ Dat. ro imthighset J^
iarsin fo mela ocus cuitbed „in
sorroio (?) and mockery" Goid.^ p. 23
{Four Mast.); teichis . . fo mela
ocus fo mebfl?7 FB. 38 Eg.
melacht Schimpf, Schande.
— Sg. Nom. ba mör a melacht lea
sie schämte sich sehr CC. 6 LIJ.
(mebul Eg.); is doruccai ocus me-
! lacht Ml. 27'^', 10; Acc. cen melacht
mekl
685
mend
FA'. 35; Fei. Nov. 19 {„wWumt
reproach"): cotam roither . . ar eccli
inelacbt ibid. Epil. 70.
meld, r(/l. meild i. niil iio air-
bhitiu {S. airmitiiO no failtiu (/Dar.
p. 1Ü4; lia inür meld a acaldam
311. carm. 1 {„rery pleasant waa
his converse" Goid.^ p. 18); Mag
Meli „the Plains of Happiness"
On the 3Iann. III Index.
1. mele i. cop cailli „a woman'f;
hood'' Corm. Tr. j). 120.
2. inele i. drochlaoch O'Cl. (,,«
lad hero" Corm. Tr. p. 120).
1. iiielg: i. as (3IiJch); arindi
mblegar Corm. p- 28; O'Dav. p.
105; i. siigh ibid. p. 107. Vgl.
oimelc.
2. melg i. bäs (Tod), melg-theme
„death-darJcness" Corm. Tr.p.lOS'^
vgl. O'Dav. p. 105: melg i. as. ut
est criu cach ala methus melg teme,
teme i. bas i. as mba[i]s i. fuil.
melim I molo Z'^. 429. — Praes.
Sg. S rel. amal meles FB. 52. —
Pass. Praes. Sg. 3 leth n-etha for
tire am ol se is simda melair LU.
p. 24!S 22; PI. 3 arueam frisime-
latar erna Corm. p. 14 cadut. —
Pract. Sg. 3 cona sluag mor melaid
{reimt auf senaid synodi) „with his
great host he icas ground" Fei.
Jul. 12? GL i. ro meiled. — Inf.
blcith; Dat. is immaille ro scaich
iu bolc do blitli ocus in t-immun
do denam Lat Hy. Praef. X; ben
bis oc bleth bron Corm. p. 14 cu-
mal. — Vgl. toimlim.
1. mell globus; meall picuta
{„a mound, hillock") Ir. Gl. 258,
vgl. altgall. Mello-dunum. — Sg.
Nom.mell öir TE.SEg. [vgl. 0' Curry,
• On the 3Iann. III p. 190) : PI. Korn.
meit mulaig forgut (?) mella a drom-
ma LU.p. 85b, 39; iJat. dona mellaib
dracondai s. unter dracondai; co
mellaib a lärac FB. 20 (.s. S. 308):
gabaid a lenid i n-ardgabail os
melk(i7> a läruc LBr. p. 213, 27;
cenglaid a lenid os mellaiö a larac
ibid. p. 215b, 49.
2. mell, ceithri sillieba flehet i
cech rand, dia m-be plus no minus
is mell Fel.p. VI 5 Laud {„error").
dafür LBr.: si sit plus minusve
error est (h pudar) ibid. p. II 7.
3. mell X. meld.
1. mcllucli kugelig, von l.meW^
mcallacli soft, fat (TR. — PI. Nom.
oircne mellacha FB. 37 Eg.
2. mellach, für meldach''Z*. 10),
gratus. — Sg. Nom. mad melltacli
lassin fer Wb. 9d (Z"l 705); am«t7 bä
mellach leöZ,?7.^.23a,i8; ba mellach
in bäg ibid. p.Wi^, 22 {Siab. Concul.).
mellaim, meallaim I deceive
CXDon. Gr. p. 188.
mellchai SC. 19, a?
mem i. poc {„a hiss") Corm. Tr.
p. 120.
membnim, memmbrum naue
mewbrana nora SG. 217; mem-
rum GL zu lat. curta Corm. p. 13 cairt.
memmar = Z«f. membrum; mea-
mar i. mer, im memur laime no
coisi O'Dav. p. 106.
memra, meamra « shrine, tomb
O'R.; bi memraib Fei. Prol. 80,
Gl. i. hi scrinib; aithigid a memra
„visiting their bnriaJ-pluces'' ibid.
224. Gl. i. a n-adnocul.
meu farina SG. 51 ^ [Z'^. 10);
CO n-derna men ocus luaith de „dust
and ashes" Three Hom. p. 22, is.
men i. bei Corm. Tr. p. 119,
men mara i. bei na mara O'Cl.
{„mouth of the sea").
menacli, mea,na.ch entrails O'R.
— Sg. Dat. scribais goum inna me-
noe[h] LU. p. 57», 43 (s. unter ogum);
atä ogum inna menuch ihid.p. 57'', 24.
meuad an aivl Corm. Tr. p. 108.
menadach, meanadhach pottage
O'Don. Suppl.; meal and milk On
the Mann. III Index. — Sg. Nom.
menadach FB. 9.
meiiair, mcuatar s. mniuiur.
meiiaud i. follus Fei. Prol. 285
',. manifest"): O'Dav. p. 98.
menaiiii, 0 menannaib Gl. zu a
gitKjiris Corm. Tr. p. 88 gin;
'Gild. Lor. Gl. 122.
meiibach, rgl. moanbh small OB.;
cotamfolt-sa yzii comlaim?) comtar
meubacha eter mo di bois LU. p.
114b, 19 („xvntil they ivere particles"
Crotve, Siab. Concul. p. 389).
mcud s. meiin.
meraige
nieiie s. in am.
meng' guile Corm. Tr. p. 118;
craft, dcceit O'R. Davon mengach
„treaclierous" Torr. Dh. p. 198.
meiiic häufig, reichlich, oft;
frequetls Z'^. 812. — 8g. Nom. biad
^ menic fjg.lTj_i2; ba menic a dal
si fri trüagu Ijrl. zu Hy. 5, i4;
ScM. 7; nac/t menic ro bä Iti; cid
menic imthigi SC. 29, i; menicc
atchithi Hy. 2, n. — Adv. in me-
nicc frequenter Z'^. 608; South, öö^
{Goid.- p. 59); co trialta a n-dith
;>( com-menic Lg^tL — Comparat.
meinciu ZCöMpforcetol ba men-
ciu dognid FA. 32; ba mewciu let-
sai ag met/i d'acbaiZ ocaind ScM.
6 H.
menma Sinn; menme mens Z'^.
•^ 264. — Sg. Nom. Lg 11, 31; FA. 7;
SC. 88; bä maitTi lais a menma
FB. 9; 56; SC. 20; ba hole a menma
SC. 5; 6; 8; bith a menma-sam fri
seilgg SP. II 2; ni charand nio
mewma müad SC. 45, 3; cairigsi a
menma AileZZai,?) TE. G LU.; ni na
teit do menma-su Sc3I. 3, s; Gen.
menman p. 130, 24; Bat. ro imräid
. . inna menmain FB. 8; 16; 17; 88;
•ina mewmuin p. 144, 29; Acc. fo-
cheird a menmain airi TE. 10 LU.\
ro Ige-side menmain t'or a mac-som
LU. p. 39a, 27 i^Aid, Ech.)- tanic
für menmain Brigte j>. 40, ü; is
messi . . dorat fö menmain Ailella
do seirc-siu TE. 13 LU. (for men-
main Eg.). ■ — Comp OS. do-menma;
droch-menma Uehelwollen SC. 45.
mennniacli cheerful, highspi-
rited O'B.; vgl. mör-menmnach.
inenmuiche, PI. Nom. menmnihi
{sie) dissensiones Wh. 18» [Z'^. 248);
vgl. fairsing-menmnaige.
menniarci Sg. Nom. at menmarc
fer n-domain FB. 18; is menmarc
ban büaignigi 68, 13. Aus mencho-
marc entstanden? vgl. Gaidil Gaidil
inmain ainm, ise menchomarc a gairm
Beitr. I 340.
1. menn klar; i. follus Gl. zu
Hy. 5, ig; G3; meann i. forell O'Dav.
p. 107. — Sg. Nom. ba menn inna
himthechtaib „clear tvas she in her
goings" Hy. 5, i«; (;3; bid mend
inar n-imchomruc . . bid mend inar
n-imscarad ScM. 15? muir medrach
mend Lü. p. 40», 15; fomm chain
cöi menn medair mass SG. p. 204?
lin muc muad mend medras coi
Corm. Tr. p. 81 fothond; Gen.
reimm mora minn SG. 112 (maris
limpidi Z'K 269).
2. meim, meann dumh, mute
O'E. Vgl. minde.
meuuach FB. 33 zu lesen mor-
menmnach?
meniiat, mendat „a residence,
place" Corm. Tr. p. 117. — 6ren.
meannatta Corm. Tr. p. XII: Dat.
luid leo . . diam-mennut „to their
dtvelling" Tir. 8; isin mendut sin
Three Hom. p. 102, 15; dia mennat
SC. 27; PI. Acc. secli na mennata
A\.\h2i..LHy. Amr. 142.
iiieno§-ud dissonantia SG. 40''
(Z'^ 803U Gen. ar immgabdil me-
naicbthe SG. 8i> (-Z'l 239).
meustir „reliquary" Tir. 11.
1. mer, mear quick, sudden,
merry O'B.; go mileadiita mear-
chalma Torr. Dh. p. 92 {„with
sivift valour"); ibid. p. 110 („acti-
vely valiant"); ihid.p. 122.
2. mer a madman Corm. Tr.
p. 113; i. druth Corm. p. 29 mer-
drech; mear mad, insane O'Don.
Sup2)l.; ni räd mer LU. p. 40», 33.
Vgl. mire.
mer M. Finger; digitus Z'^. 18;
mer läime Finger, mer choise Zehe
Ir. Gl.mb, 466. — Sg. Nom. FB. 91;
Acc. in tan dos beread a mer for
a edan Corm. p. 36 prüll; PI. Nom.
secht meöir cechtaradä läm LU.j*.
81», 21 {in der Beschreibung Ciichn-
linns); meru TE. 4 E(f. [Form des
Acc); Dat. dia meräib FB. 91;
dona X meraib Gild. Lor. Gl. 195;
Acc. na mera ibid. Gl. 167; Du.
Acc. in da mer Incant. SG. [Z'^. 949).
meraclit excitement, irrita-
hility O'Don. Suppil., Corm Tr.
p. 114.
meraige Narr; mearaiglie fool
0"B. — Sg. Nom. ni thucai nach
meraige Ml. carm. II {Z'^. 952);
nin acend nach meraige SC. 45, 15;
6^en. ni csMrathmir tige meraige
mei-b
687
FB. 9; 13; Acc. dobrctha brec im
nach meraige FB. (Jl; PL Dat. co
ro memaid de mnäib ocus maccse-
maib ocus mindoenib midlaigib ocus
meraigib fer n-liEreud On thc Mann.
III p. 450 [TBC, „con-combatants").
iiierl) s. uieirl).
merba, mearbha a lie, ficiion
O'J?. — Acc. 9, chedul cen merbai
,,to sing it witJiout mistake" Fei.
Epü. 150, Gl. i. ein mherball i.
ein bröicc Tliree Ir. Gl. p. 140.
merbai, mearbhal a mistake,
ran dorn OB,., urchor mearbhail
(a random sliot) ibid.; nä cuirse
nie ar mearbhal „set me not astray"
Torr. Dil. p. 156; ein mherball
s. xmter merba.
raerdrecha s. mertrech.
inerg F. Bunzel. — Sg. Acc.
romgab [sie) meirc son Ml. 57 r
[accepit rugam hoc Z'^. 244).
mergach rugatus Ml. 57r {Z'^.
809)
merg'e, meirge ensign, Stan-
dard, hanner O'B.: PI. Acc. nö
go bh-feacaidh na meirgidhe maoth-
sröil Torr. Dh. p. 100. Vgl. unter
fethal.
merlaeh ua eomla cardo Ir.
Gl. 944.
lueiie, meirle theft OB. — Scj.
Gen. for tii merli Fei. p. LXXXIX.
merleeh M. Dich; meirlech Gl.
SU für O'Dav. p. 84; a thief, ro-
gue, rebel O'B. — Sg. Nom. in
meirlech Gl. zu in macc amnas
Hy. 5, 35; PI. Noin. merlig j5. 45, i;
Gen. na merleeh p. 45, 3.
merreeiid, dar muir merrcend
p. 20, 19; meircend 28, merrginn
O'Don. Suppl. tailginn [„trans mare
procellosum''), zu mer insanus [ioll-
köpfig), vgl. fairggfe findfolt SG. 112?
mertaii Schwäche, Müdig-
keit? — Sg. Nom. SC. 30, 9.
mertuech, meirtneach feehle,
fatigued O'B. — Sq. Nom. SC. 12;
FB. 85.
mertuig'e F. Schwäche, Mü-
digkeit. — Sg.Acc. mertnigi5'C.31.
mertrech = ?af. meretrix; mer-
drech Corm. j) 29; ganea Ir. Gl.
187. — PI. Nom. merdrecha SC. 5.
merugud Umherirren, von mer;
dos rala for merugadh ann co trath
d'aidchi TB. p. 176, ig {„she tvan-
dered ahoiit").
mes .s. mess.
m^^iih er ansehend, berauscht;
ebrius Z'^. 67. — Sg. Nom. ni ib
finn CO m-bi mescc Gl. zu non vi-
nolentum Wb. 28^, 24 [Z-\ 1032);
cid mesc lib coirm p. 133, i; PI.
Nom. batir faelti meisc CC 3, gum-
dar mesco Eg. — Compar. is mescu
coirm p. 133, i; csera möra daw
sin at milsiu cach mil ocus at mesco
cach fin LU. p. 17^ 4.
mescaim, measgaim I mix,
mingle, stir, more O'R. — Pass.
Praes. Sg. 3 mescthair ar cond
SC 19. — Inf. do mescad s. unter
mescan; Gen. mesetha SC. 25, oder
Part. ? — Vgl. immescad.
mescau a lump ofhntter, i. do
mescad ind loma assas „lohat grows
front the agitation of the milk"
Corm. Tr. p. 116; mesgan massa
Ir. Gl. 219.
mesce F. ebrietas; Corm. Tr.
p. 116. — Sg. Nom. gabsus meisce
FB. 16; gabthus mesca TBF. p.
150, 9; Gen. gäir mesca Lg. 1\ ^
Acc. thre mesci in der Trunkenheit
CC. ü LU.; tre mescai Goid.- p. 93
[LHif.).
mesemar berauschend. — Sg.
Nom. braiehlind müad mesemar
FB. 53.
mese s. me.
mesi s. mias.
mesir s. midim.
1. mess fruit Corm. Tr. p. 117;
meas fruit, particularly acorns O'R.
— Sg. Dat. do mes ilarda SC. 33, 20.
2. mess a measure O'B.
3. mess M. Judicium Z^. 787;
meas value, esteem, estimation,
opinion, judgment O'B.; Inf. zu
midim. — Sg. Nom. neb-mesiWh. 8'1
[Z'^. 861); Gen. illaithiu in messa
Hy. 2, 52.
4. mess, mes i. fsebur [„edge") ut
dicitur Mesgegra Corm. jj. 16 demess ;
meas a tveapon, edge, point O'B.
5. mess, ri mess, Gl. ri tolaig
Oss. III 7?
688
(). iiiess, Comp OS. mess-chü,
measchu a lapdoy O'B.; leissin rüg
air an measchoiu do bhi astigh Keat.
p. 1G6 {„he seizecl her favorite dog").
iiiessa pejor, Compar. zu olc,
Z'^. 276; iss raessa a cach ar cach
16 es toird schlimmer von einem
Tag zum andern TE. 0 £/•/.; nir
uö raesai-die an mörmuc ScM. 22, 8
{vgl. de); ni messo Conchobar do
charait ScM. 2; bid messu diiib
FB. B; 87; ni mesu dothajt side 47;
cid feiT cid messu SC. 38.
messaiin ich richte, urtheile,
schätze, von mess. — Praes. Sg. 3
ar . . nebmess for nech condid mes-
sid in coimdiu dass tvir nicht richten,
bis es ist, dass der Herr richtet
Wh. Sd. — Praes. sec. Sg. 3 for . .
nebmess for noch immaid fa olcc
condid messed Dia dass ihr nicht
richtet, oh einer gut oder böse ist,
bis Gott richtet Wh. 8d (Z'l 861).
— Pass. Praet. Sg. 3 fot no mhes-
sedh 00 hidbert „as long as he was
siipposed at [the) offering" Corm.
j). 25 himbas forosnai.
inessaii, mesan a lapdog Corm.
Tr. p. 115.
messe, iiiessi s. nie.
messemuaig'im III I judge C/B.,
setzt ein Nomen messem voraus
{vgl. brethem); meissemhnaightlier
it is computed O'Don. Suxipl.
inessrad, is and sin ro böi . .
mucaid rig Hiruatha oc a mucaib for
niesrad Corm. p. 29, „a feeding
on acorns" IfDon. Gr. p. 294.
messraig-etu, mesraigetu mode-
rution SM(vrt. 42.
messraiiiiiu III ich massige;
ConJ. Sg. 3 niani erchissea ön ocus
mani dilga ocus mani mesraigea
Ml. 46= {Goid.-^ p. 41). — Inf.
mesrugud cräis coimet cuirp ,,mo-
deration of appetite, protection of
the hody" Fei. p. LXXXV.
messraigthe, mesraigthe mode-
stus SG. m^ {Z'\ 429); di-mes-
raigthe masslos LU. p. 791^, 35.
messrug'ud „ a dj u d icatio n "
ScLh. i(;ri8.
inesstar s. luidini.
iiicssu .s. luessa.
mesurdlia modicum Ir. Gl. 807.
met s. iiiöit.
meta a dastard Corm. Tr. p.
IIG; Gl. zu moirb, zu tiaradai.
m^taigim III ich nehme zu,
werde grösser. — Praet. Sg. 3
do mheadaigh a ead „/it.s jealousy
increased" Keat. p. 166. — Inf.
metugud, medugud augmentum Ir.
Gl. 763; aidbliugud mor ocus me-
dugud Gl. zu prüU Corm. p. 36. ^
1. meth fett. — Sg. Nom. mucc ^
metb Gy. 5, 59; ag meth ScM. 7;
Gen. lönaichthi 1. mcith Gl. zu
cordis . . saiis adipati Ml. 20», 24;
Sq. Gen. F. oder Nom. PI. methi
Gl. zu brachtchi FB. 68, 2? —
Compar. methiu ScM. 7.
2. meth, meath decay O'B., vgl.
„meath to fail" ff Don. Suppl. —
Sg. Nom. is meth n-einich diinn
TBF.p. 144, 32; ibid.p. 142, u; is
meth . . cotlud trom SC. 30, 9; Fei.
p. CXVII 9: Gen. „smacht metha
fine for neglect" O'Don. Suppl.
metliaim ich mäste. — Praes.
Sg. 3 rel. me muc mara methas
tond LU. p. 40a, 24. — Praet. Sg. 3
ro meth ScM. 22, 12.
methe F. obcsitas; Sg. Dat.
ro recht ho methi ocus inmairi Gl. .
distenti cordis Ml. 20", 23.
metliel, meithel „a party of
reapers" Corm. Tr. p. 107. —
Sg. Nom. p. 41, 35; Gen. comet
methli Fei. Oct. 31; Dat. ic funi
mairt don medil Three Hom. p.
120, 11 („for the reapers").
mctbleöir M. messor. — PI.
Acc. lasna meitlileorai apiid mes-
sores Ml. 44 r (Z-\ 237).
metlms i. crich no coiged, crich
no fcrann O'Dav. p. 106; methos
Corm. Tr. p. 109. Vgl. meathas i.
re CfDav. p. 107.
meti FB. 68, 15?
metither grösser, vgl. meit;
metither dornu mogad a durna Corm.
p. 36, 3«; metithir muldor[n]d miled
LU. p. 79b, 32; metithir cend maic
mis ibid. 34; meitigthw* FB. 37 Eg.
m^tugrud s. mctaig-im.
mi 31. Monat; mensis Z'^. 271.
— Sg. Nom. mi SC. 29, 23; Gen.
G89
mid-clii'uiirt
hi ciiul niis SC. 39; Acc. anais
mis ina farrad SC. o'J; ro böi uii
län lasin coiu Hy. 5, m {die Form
^ des Nom. für den Acc.) ; Lr/. 17, i7.
mi- entspricht unserem inisse- tn
Misse-that, oder itnserem un- in
Un-glauben, Z^. 864.
nilach 31. ein Hohlmass, Mass,
Scheffel {vier Brote aus einem
Miach Waizen FB. t)). — Scj. Gen.
meich O'Don. Suppl.; Dat. di cacb
miacb FB. 9; Acc. iii ro thecht
. . acht sen-miach bracha Three Hom.
p. 66, 21 ; PI. Nom. cöic meich fl-
ehet ibid. — Comp OS. a brü mar
miach-bolg sein Bauch wie ein
Scheffelsack Corm. p. 36, 36 (O'Don.
Gr. p. 315); miach-tortaide FB. 68,4?
luiad Ehre; honor Z'^. 18; lias
HO iniad fastus SG. 106^; miad
airmitiu LHy. Amr. 88 ; miad m.en-
man Gl. zu diummus ibid. 48. —
Sg. Num. p. 130, 27; cen bus miad
lat TE. 5 -EV/.; miad soerda „a
noble dignily" SP. V 13; miad
curad cathbiiadach SC. 38; Fei.
Prol. 170; Dat. huau miad fastii
Ml. 821) {Bei. Celt. Ip. 41); PI. Dat.
ro hordaigit tra fir hEreiul for fo-
radaib iüd oeaaig, i. cach ar mia-
daib ocus däiiaib ocus dlestunus
and LU. p. 52», >i5.
iiiiadaiiiail, miadhamhuil noble,
honourable O'B., s. miathamle.
miau N. Verlangen, Wunsch.
— Sg. Nom. ba mian n-ingen et
bau Ml. carm. 1 [erat desiderium
virginum et mulierum Z'^. 245);
Dat. ar säint ocus ar mian ina ret
sseguUa SMart. 5; Acc. ro gab
mian . . imm saloud p. 43, 12.
1. luiauacli desirous, longing
O'B.; mer cach druth, mianach
cach baeth „ivanton every harlot,
sensual every foolish{ioomauy^ Corm.
Tr. p. 109 merdrech.
2. miauacb ore, mine O'Doh.
Suppl.; mar sigemnaig builg oc
berbad mianaig Corm. p. 36, 30
{„smelting ore").
mias = lat. mensa; Corm. Tr.
p. 118; unde disciis dirivatur i.
mias Goid:- p. 66 {LHy.). — Sg.
Nom. miasji>. 20, 21; 30 {Gl. i. altoir);
Gen. i toeb na mesi Three Hum.
p. 72, 2ü; Dat. forsin möis 2'BF.
p. 152, 22; Acc. dobert . . ind inailt
in meis issa rigthech ocus in t-eicnc
fonaithe fuirre ibid. p. 150, a<t; co
tue meis co m-biud doib TB. p.
178, 10.
iiii-aslacli, in miaslaig Gl. zu
malae persuasionis Ml. 281^, 7.
luiathamlc F. dignitas Z'-. 18,
rgl. miadamail. — Sg. Dat. i cu-
machtu et miatbamli Dte Gl. zu in
forma Dei, cum esset Christus Wb.
23« {Z'^. 767); no co rodusce Coin-
culaind dam-sa fo miadamla feib
adfiadar i seelaib LU. p. 113^ 5
{Siab. Concul.); ScLb. 5.
mi-cliatu Unehre, Verach-
tung. — Acc. dobe'ra miseais ocus
micliätaid do dmhul SMart. 5 {„ha-
tred a)id aJ>horrence").
michlotliacli, michlodcha Gl. zu
nefarias Ml. 48 r.
mi-chli'i dispraise, infamy
crB.
mi-eliretein unbelief O'Don.
Gr. p. 274.
micliruthaigthe informis SG.
5'' {Z'K 864).
niid N. Meth; Corm. Tr. p. 106.
— Sg. Nom. am-mid Lg. 17, p: ^
Gen. meda Hy. 5, »5; Dat. de mit!
p. 133, 3 ; do mid medrach SC. 33, 23 ;
CO mid Lg. 17, 5? ^
iiiid- entspricht dem engl, mid-
in mid-night, vgl. mid-äes, -chüairt,
-läi, -nocht {Beitr. VIII 339); a
chathbarr cirach clärach cethro-
chair co n-ilur cach datha ocus
cach delba dar a mid-guallib sech-
tair LU. p 79^, y {„over his mid-
shoulders" Croioe, Siab. Concul.
p. 424).
mid-chüairt, cäin scuad dorn
anic hi midchuairt mo thige „a fair
synod came to me in the midcourt
of my house" Fei. Ep. 94 {Gl. i. i
medonchuaiit) ; Tech Midchiiarta
FB. 2 (T. Midchiiarda L U. p. 121», 34)
„the banqiieting hall at Tara" On
the Mann. III Inde.x, too aber als
wörtliche Uebersetzung „mead-circ-
ling house" gegeben ivird. O'B. hat
miodhchuairt a a-hirlpool.
44
midba
690
midba, fer midbha „one who
lives in another's house", „the lo-
west rank among the laity" O'Don.
Snppl.; cadeat graid tuaithi? fer
midba, bö aire, aire desa, aire ard,
aire tiiise, aire forgill, ocus ri On
ihe J\I(tnn. Ill p. 467; da fer inid-
Ijutha Und. p. 469 ff\
iiiid-ffliime J PI. Acc. tar mid-
glinni FB. 47; setid maige mid-
glinne 50; p. 310, 26.
midim III ich urtheile, schät-
ze, denke; Imeditate, contemplate,
ponder on, measure, calcuJate, com-
pute O'Don. Suppl.; Dep. midiur
IDuto Z'\ 438. — Praes. PI 1 cot
midem FB. 74 {enthält wohl, ebenso
wie coiimestar, ein Compos. coii-
midim). — Praes. sec. Sg. 3 in tan
no mided in popw^ ocus no bered
bretha fair Bev. Celt. II p. 382. —
Perf. Sg. 3 Dep. ra midar Wb. d^
[eum judicavi Z'^. 450 1; 3 ar ro
midair in ri a trecud LU. p. ö2^, 2.
— Fut. Sg. 2 Dep. {nach Stokes,
Beitr. Yll 51): misir bu i. ar a
segamlu i. ar med a lachta O'Dav.
p. 116; raesstar bü for a segamlaj
i. ar a lachtmaire Corm. p. 40;
mesir ailt (i. tech) iarna ait sceo
fenamnaib O'Dav. p>. 85 fenamain;
meiser aicdi ar a deimue ibid. p. 80
deimni; 3 is macc raiastar füius
judicahit Wb. Id ; miästir in domun
so Wb. 9c {Z-. 468); conmestar
FB. 30; PI. 1 nos messammar eos
judicabimus Wb. 9e {Z'\ 468). —
Pass. Praes. Sg. 3 mididir, mitei*,
conmiter is calculated, computed
O'Don. Suppl.; PI. 3 fri rigu tua-
thu din do miditer aimsera Fei.
p. I i {oder zu do-midiur). — Fut.
Sg. 3 midfidw- FA. 24; bes cot
midfider FB. 92. — Inf. mess; is
mör an comhartha euda dhuit-se,
a Fhinn, a mlieas go bh-fanfadh
Diarnmid a m-bärr an chaorthainn
Torr. Dh. p. 144.
iiiiding', manais lethanglas for
crund miding ina läim LU.p. 113^, 9,
„on a shaft of tviUl ash" Croioe,
Siab. Concul. p. 377; etwa mid-.seng?
niidlach „an cffeminate per-
son not fit for war, coward"
Corm. Tr. p. 119; Gl. zu druth
Corm. p. 34 orc treith. — Sg. Voc.
a midlach thruag (sie) FB. 67; PI.
Dat. do midlach aib FB. 56.
niidlachda feig. — Sg. Nom. is
midlaclida no täi FB. 58.
midlissi Mittelbalken? vgl.
sliss; CO ranic midlisi in tigi FJ5. 64
{„the mid-hips of the house" Croive,
Siab. Concul. p. 439); adcomced
midlisse in tige ibid. 55.
mi-düthraeair {Perf Dep.), ar
cech n-duine midüthracair dam
gegen Jeden, der mir übel will Hy.
7, 39 B. — Fut. Sq. 3 midiithrastar
ibid. LHy.
uii-düthracht m alevolent ia ZI
864. — PI. Bat. do midüthrachtaib
demna Hg. 3, 9.
ini-fo§-ur dissonantia, fri mi-
fogur SG. 59a {Z-\ 864).
rai-fostad FB. 29 Eg. Unruhe,
Aufruhr?
mifrig-h, con facutar in seutuinne
mong-leith mifrigh Corm. p. 37, 7,
„feeble"?
mi-g-uethe, miguethi male facta
Ml. 28c, 20.
mi-g'in'iii 31. Missethat; male
actum ZK 864. — PI. Bat. ina
mignimaib FA. 29; airnaib migni-
mail) pro male actis Ml. 27c, le.
ini-iinbrim I decipio. — Praes.
PI. 3 mit n-imret Gl. zu, decipere
Ml. 74b. _ Inf Dat. do miimbirt
ad dicipiendum Ml. 32», s; Gl. zu
ut eorum lingua sit ad dicipiendum
parata ibid. 'do^, s; 18.
mil Honig; mel Ir. Gl. 968. —
Sg. Nom. fo mil Lg. 17. is; Gen. ^
i n-dabaig meala Fei. p. CIV, mela
Goid."^ p. 179; Dat. läse foriiillecta
beöil in chalich di mil cosse anall
Wb. 7^1 {Z'^. 611); Acc. iarna fuine
tria mil FB. 9. ,
mil con Hy. 2, 7 zu lesen Milcon? j
Obivohl i. milid Gl. zu mil. y/
1. v^N. Thier; mil mör TTffl^^
fi.sch, cetus Ir. Gl. 428; mil edaigh
{s. etach) pedicidus Ir. Gl. 501;
mil maige Hase; mil üire Wtirm. ^
— Sg. Nom. mil m-bec CC. 5 (in U^.jf I
miol m-becc F(j.); ammil das Thier — *^^'
j TBF. p. 146, 'ai; Gen. a l)ni mil
ITTll
691
mind
moir Hy.l, 37; cet cach rail TE. 10, n
Eg.\ PL Nom.raiXa. iiire iii promfat,
ni lobfat a taisi Fei. EpU. 219: Acc.
dosennat . . secht mila inaige TBE.
p. 138, 21. — Vgl tüag-mil.
2. mil = lat. miles Z\ 255. —
Sg. Nom. milid (?) Hg. 6, 21, ebenso
in cath-milid s. unter indel; cath-
mil „a hatÜe-soldier" Eel. Epil. 262 ;
Gen. in chath-miled p. 131, 6; meit
muilcind milead a chend Corm. p.
37. 37: Acc. la Martaiu mil catha
Fä. Epil 275.
mllach von 1. mih niuir milacli
„the monst er -aho Unding sea
Fei. Jun. 21; anfiid milach mend
LU. p. 40a, 24.
mil-chii Windhund; greghound
Corm. p. XXXIX; i. gadliar O'Dav.
p. lOG. — PI. Nom. milchoin TBE.
p. 136, 26; Acc. lecit a milchona
ibid. p. 138. 20.
milclmmae cimex SG. 69^ (Z'^. 73).
inile F. Tausend; mille Z^. 307;
mile chemenn niille passus Soutli.
92^. — Sg. Dat. oder Acc. di blia-
dain dec ar mili zioölf Jahre über
tausend p. 131, 9; is aidbliu fo
mile tausendmal wunderbarer ist
FA. 7; ro selaig mör-mile SC. 31, s;
PI. Nom. se mile FA. 8; 13; Bat.
for il-milib p. 131, 39; milib arm
mit Tausenden vonWaffen SC. 33, 3;
spätere Form se mile do miledaib
FA. 8; Du. Nom. da mile dec
FA. 17; Acc. fri da mile dec ibid.
mileeli „brooch, pin" On the
Mann. III p. 103; 137. — Sg.
Nom. milecb oir issin brutt ossa
bruinni TE. 3 Eg.\ milech dergg-
öir la cech m-bratt TBF. p. 136, 15;
PI. Dat. CO milechaib arggait for
a n-döitib TBF. p. 148, 21.
milech pediculosus Ir. Gl. 646,
von 1. mil, vgl. milach.
milis süss; siveet Corm. Tr.
p. 113. — Sg. Nom. cid milis lib
■^ iliL^IiJJ ^^- -^'^^'"- ™illsii). 133,3;
"a.cc. IV. biada milsi cibos suaves
Wb. 6c {Z'K 227). — Compar.
^■i^ millsiu Lg. 17 12: 15.
niillim III ich verderbe,
schände. — Praes. PI. 3 nos millet
„ivho ruin them" FA. 29. — Conj.
PI. .? na ramillct mnä ne me per-
dant mulieres Z'^. 954. — Praet.
Sg. 3 Dep. no con millestar Hy.
5, 4(i. — Pass. Praet. Sg. 3 ro
milled in genntiiucht ,,the paganism
hath been destroycd" Fei. Prot. 213.
— Inf. milliud (milled) spoiling,
huriin I Corm. Tr. p. 107; Nom.
na both milliud encch dait-siu
TE. 13 LU.: Dat. nar lec dö
th'enech do milliud ibid. Eg.; FB.
38; Acc. CO m-bad higaiti no saig-
fed milliud a n-ingenraidi LU. p.
121'|, 3n. — Vgl. ad-millim.
mil-teu „honeycomb^^; mil da
miltenaib Three Hom. p. 8, 3.
uiiltnidecbt F. der militäri-
sche Dienst. — Acc. ro lecset
uadib fögnum ocus miltnidecht do
demun ocus do domun SMart. 7.
miltnigiin IWichdie n e, als Sol-
dat. — Praes. sec. PL 3 co ro miltni-
gitis na mic a n-inad na senmiletZ
j SMart. 10.
1. min sanft, glatt, fein,
I klein; „smooth" O'Don. Gr. p. 112.
j — Sg. Nom. muintej- bläith ro-min
„a family beautifuL, very meek"
FA. 12; ilar min Lg. 18, 22; is min
doroichet Fei p. iJXLVl; Gen. di
! Meisten mine mrugaib ,,of smooth
\ Moistin's lands" SP. V 4; Acc.
I eter min ocus anmin SC. 37, 8; a
; ingenraid ard-min 30, 5. — Compos.
I min-mirend kleine Stücke FB. 86;
do min-rauuaib particulis SG. 212» ;
min-chasc. — Compar. miniu
FB. 20.
2. miu „a smooth spot in a
mountain presenting a qreen sur-
face" O'Don. Suppl. — Sg. Dat. do
min Hy. 1 Praef. (s. unter immaire).
miu-cliasf Little Easter d. i.
L 0 IC S u II d a y { Quasimodogeniti)
LHy. fo. 1^ [Goid:^ p. 67), vgl
O'Don. Suppl.
mine F. Feinheit. — Sg. Nom.
FA. 9; mini na hesorgni FB. 48.
mind N. insigne, diadema;
ammcT rfiaeZema Ttir. Gl. 96. — Sg.
Nom. mind n'g FA. 8; mind n-oir
FB. 45; mac berthar do Fedlimid
bid mind for cech cleir Three Hom.
p. lOti, 2; mo Moedoc mind n-Gsedel
44*
mind
692
/VnvK^
Fei Aug. 13; Acc. mint! n-abstalacte
■insigne cqiostolatusWb. 20'^ (Z"'. 235);
inna miiul insignia Cr. 41« {Z'^. y37V
2. iniud, mioDii a holy relic
O'R., nicht verschieden von 1. mind.
— PI. Acc. fäcbais tra sruthi ociis
minda hile inntib „many relics"
Thrce Hom. p. 112, 13; ibid. p. 36, 7.
3. miud oath Conti . Tr. p. 115.
Vgl mioniiaiu'him I swear O'R., do
mliionmiii^li agus do mhöidigh „he
stvorc and vowed" Torr. Dh. p. 1G2.
minde „stainmering" SC 5,
vgl 2, menn.
miiidecli tenuis Corm. Tr. p.
115. — PI. Acc. innammindechu
Gl. zu fenuiores Ml 28i', 7.
min-duine 31. a manikin O'B.;
s. unter meraige.
miiin i. uasal {nohilis) 110 sui
[vii- (Toctiis) ffDav. p. 101. — Sg.
Nom. mind Lg. 3^
iniiiua, a minna Hy. 5, C5, Gl
i. a n-airm [Waffen).
minueeh falsehood, a lie O'B ;
i. breg O'Cl (Corm. Tr. p. 115).
imnscothacli, mag miuscothacb
„ffl smoothflowery piain" Fei
p. XLVII 25.
mir N. Theil, Stück, Bissen;
inica Ir. Gl 15(5; con-mir Gl. zu
medicatis frugibus off am SG. 103^
{Z^. 21), coinmir off'a Ir. Gl ^76;
vgl. curath-mir. — Sg. Nom.. Hy.
5, 47; Acc. eter dig ocus mir s. unter
fled; PI Nom. teora mirenda saille
do ithe Fei p XXXVI 3; Acc.
min-mirend FB. 86.
mirl)iiil ^lat. m i r a b i I e ; mira-
culum Ir. Gl 695. — Sg. Nom. in
mirbail Gl. zu coscur Hy. 5, üs;
PI Gen. fri denaim ferta ocus
mirbaile s. erlam; Dat. hi fertaib
ocus himmitbailib Gl zu Hy. 6, g;
Acc. mirbaile FA. 28 (mirbuli LBr.).
niire i^. Wahnsinn, s. d. Nach-
träge.
iniscaid Fluch; i. mallacht
O^Dav. p. 104; miscaith a curse
Corm. Tr. p. 107. — Sg. Dat. fö
miscaid FA. 34.
niiscais i?ass; odium Z'^. 788. —
Sg. Nom. cid as mö miscais lat was
hassest du am meisten Lg. 11); Gen.
donid caiugnim dar cend a miscsen
LU. p. lO'J, 35 [Amra), miscca LHy.
Amr. 51? Dat. ar miscais FB. 56.
mi-scel N. eine schlimme
Nachricht; Sg. Gen. iar n-indill
in misceöil „after telling the evtl
netvs" Ms. Mat. p. 473, 34.
misceii, dognid caiugnim dar cend
a miscen LHy. Amr. 51, vgl. miscais.
miscuech verhasst SC 26.
miscsecli Gl zu exosum Ml.
28a, 6 [Z-\ 811).
miscsig-iiii, ro miscsigestar odio
hahuit Wh. 4= {Z-\ 864).
initliicli, mitliig' passend, zeit-
gemäss; tempiestimis Z'^. 811. —
Sg. Nom. in tan . . as mitbig „when
. . it is time FA. 18; in tau bä mi-
tbig tabairt biid döib als es Zeit
uiar ihnen Speise zu geben CC. 3
LU.; TE. 12 Fg. (mithigh); bä
mithig SC. 12; 33; mithig dam-sa
passend für mich SC. 45, 23; ba
mithid far tichtu Fei Epil 394.
mi-thoimtiu F. prava opinio
Z-\ 864.
mitlioiintinach übel gesinnt,
vgl. caintoimtenach bene cogitans
Z\ 809; Sg. Nom. SC. 26.
ral-thol F. böser Wille; Gen.
innammithule malae voluntatis Ml.
33'', 3.
ini-thuriis M. ein schlimmes
Abenteuer; PI Nom. mithurussa
FB 84. / ^,
inlicht s. blicht. Uül
T. mo, mu Pron. poss. mein; '^
meus Z^. 336; aspirirt den Anlaut
des folgenden Wortes: mu chuib
Oss. III 10; 12; mo chesta Hy.
6, 9; lii; 22; L<i. 17, 19 (niu Fg.) ; V"
51; 18, 37; CC. 7 LU.; Oss irfl;
FB. 8; 23; 24; 7G; mo theuga
Hy. 6, 18; TE. 5 Eg ; p. 133, 13;
SC. 11, 5; FB. 9; 21; 26; 32; 74;
mo trebad FB. 26 ; mo- serc TE. 9 ;
Oss. II g; mo säigul ibid. 5; mo
flede FB. 6 ; mu monma SP. II 2 ; 3 ;
mo rurech Hy. 5, 4; 17; 9s; 99;
ScM. 20; Oss II 3; III 1; SC. 4;
9; 41; 44; 45, 3; FB. 16; 24; 66;
74; 92; 93; vor VocaUn steht m':
m'anim Hy. 5, 9g; 6, 22; Lg. 17, 46; U.
TE. 9; Oss. II 2; SC. 13; 45, 10; 25;
693
inoriil
FB. GG. — Mit Prä]Josiiiü)t,cn
verbunden: as mo sciatli ScM. 11;
p. 142, g; ar mo chind-sa ScM. 13;
p. 142, 7-, dar mo hrethir TE. 7
Eg.\ darm brethir SC. 43; donimo
mnäi FB. 87; domm aiimain Hy.
G, s; 7, 2s; 32; 35; 13; 5ü; dorn di-
^ Chili if;/. 5, 105; 7, 3-1; Xj. G;
FB. 24; dorn thi'uis i??/. G, 2; 3; i5;
7, 27; 29; 33; 13; ScM. 13; IG; SC.
38, 3; F^. Gl; dorn sergligu SC.
9; 38, 1; dem ghalar TE. 9; dorn
estecht Hij. 7, 30; 31; TE. 9, 24;
SC. 28; dum niad Oss. III 12; dim
chlaiud FB. 22; ocom thig-si p.
182, 11? mit Apocope com iarraid
^SC. 44, 7; com ec i£,_18j.,.ä ^co);
lam nöeb Hy. 4, 8;Tam chrailKfig
^5, 29; fora chriol Lg. 3; Sc3I. 16;
form dreich-sea SC. 40; forom leth
SC. 38, 5? frim lorg Hy. G, 2; rim
cheli SC. 45, 25; rem chorp TE.
9, 27; «S'C. 29, 18; rem re 34, 10;
^ imm aire Lcj. 17, 47; 0.s>;. III 2 ;
i( imm drungu Xr/. 17, 51 ; imm laim-
siu p. 144, 25 ; im degaid Hij. 7, 53 ;
•K^ 1(1. 17, 50 ; *?cilf. IG; .9P. II s;
5>^ Os.s. III 2; im farrad-sa La. Jj; im
tir j). 145, 7; mam luibni Oss III 1
(für immam); öm celiu SC. 13;
üam faesum Oss. III 12.
2. mo, mu, mos hald [tat. mox),
eme Verhalpartikel , vgl Z'^. 418;
mö Corm. Tr. p. IIa; mÄ hewcg-
Jicliem s ?üje cZie Praeposition a, ass ;
mu riissi far n-dochum Gl. su donec
ceniam Ml. 34a, 4; fomeutar mo
rigtin-se mos riccub-sa erwarte
mein Kommen, bald werde ich
kommen Wb. 28", 10; mos ricub
■Y» Lg. 18, 38; mos rega Hy. 2, 50;
111^ mos tias i. ni rop moch thias
Ad. Gebet 1 [Goid.'^ p. 173^; moset-
■y lauu La. 9j moscing FB. 50; mon-
icfed Hy. 2, 54, mos u-icfed Fr.
{mit Fron, infixum). — Vgl. moch.
mö Compar. zti mör gross; mäa,
mä, möa, möo, mö major Z'^. 27G;
rgl. moum; mö turim Hy. 5. 18 ;
ba mö amru arailiu 40; 47; 75; so;
cor ba mou he indäs cech cüibrend
p. 40, 13; när bu mö a solod . . oldäs
a dolod FB. 90; 92; no con faice-
bat . . bas mö do buaib na do thir
Sc3I. 3, 12 (.S-. S. 111); i.s möo do
as comairche es ist um so mehr,
duss Schutz ist SC. 10; mo-de Gl.
2u Hy 5, 75; is möti in cricc desto
grösser ist die Busse Corm. p. 33, is
vness); comad möti in cath dö Fei.
p. XXXII 20; im Relativsätze mit
Supcrlativhedeutung : cid as mö
miscais lat loas hassest du am
meisten Lg. 19: ni bo cd as mö ro -^
gnathaigsem diin nicht das ist es,
was wir am meisten qeivöhnt sind
SC. 14.
moaiarlm HI maqnifico, Beitr.
VIII 316; vgl. mochta.
moam maximus, Superl. zu mö;
allotär is tech bä moam dib LU.
p. 23:1, 27; moura p. 144, 20; maam
Z\ 278.
moch frühe, bald; viane Z'^.
610; ni moch doroich let ille SC.
29, 2; ni rop moch thias Ad. Gebet 1
[Goid.^^ p>. 173); matain moch am
Morgen frühe Lg. 12; SC. 36; ^
matain muich lariiäTäfäcli FB. 64.
— Comp OS. mos ricub mo moch-
lige Lg. 18;_ja; bä hömun leo >if
moch-erchra do bith do Choinc/m-
laind LU. p. 121'', 41; moch-tliräth
the daivn of day O'B.
moelien loelcome, für mo lo-
chen? Three Hom. Index; p. 40,23;
ScM. 5; 6; Escop Sanctain is mo-
chcan Fei. p. LXXXV. ,
mochtA^ „magnified"; Gen. /-,
Muiredaigmoir mochtaei^e'/. Aug. 12;
Acc. Mselodran mor mochtai ibid.
Dec. 2.
mochtad magnifying CR.
moclitaide magnificatus Lg. 3? ?
iwQtiiXWölbung, Höhlung; mo-
gal a globe, a düster, husk or shell
of any fruit C/R ; mogal na suile
the apple of the eye ibid.; mocoll
lin SG. 63 ^ mocol lin Fr. Cr. 251'
Gl. zu subtel (Z^. 769). — Sg. Acc.
dolluid in curach fo seöl trena mo-
coll ind lin sin LU. p. 2Gi', 3u; PI.
Nom. mocoil ocus fithisi öir im cach
n-dual dia fult conici dar a da
imdai TB. p. 176, 22, „bunches and
weavings ofgold" O'Looney, „meshes
and gems ofgold" On the Mann. III
p. IGO.
A^^cO.]:,*?^
mod
694
molaim
1 . mod = lat. modus. — Gen. in
muid SP. II 15; Dat. for mu mud
ibid. 16; ön miul chetna auf dieselbe
Weise FB. 39; 77; o nach mud
etir mdlo omnino modo SG. 25^
(Z-^. 362); PI. Dat. o tri modaib
Thrce Hom. p. 92, lo; Äce. ar isi
sin öeningen congebed uli na modu
sin LU. p. 122a, 23 {alle diese Er-
fordernisse)! — Ädverhiell: nach
mod Hy. 5, 17; CC. 5; Fä. Oct. 26;
mod nad mod FB. 84, s. unter nad.
2. mod i. gnim O'Dav. p. 107.
Vql. modh i. obair {opera) (fCl.
(Beitr. VIII 337).
3. mod respect, honour O'R.,
dos beir mod sie gab Acht auf ihn
ScM. 3, 4 {vgl. S. 110); ni con
tard a mod co tairnic do fuine na
muice „[he] bestowed no further
attention on her" TB. p. 178, 1.
5. mod, modh i. fear O'Cl. {Beitr.
VIII 337).
mod-cerusp FB. 68, 2?
mo-de-l>roth S. Patrick' s Schwur;
mo debroth ol Patraic quod Scotici
dicunt corrupte, sie hoc dici debet:
i. „muin doiu braut", i. muin
din is meus, in diu is deus, in
braut is judex, i. meus deus judex
Corm. p. 28, ,,muin duiu braut"
Corm. Tr. p. 106 ; modebroth Tliree
Hom. p. 30, 10 ; dar modebroth i. dar
mo dia m-brätha ibid. j). 26, 3, ^1gl.
Corm. Tr. l. c; dorn debroth LBr.
p. 215'', 71 (Mac Conglinne spricht)-.,
ibid. p. 216'', 27 ; bam debroth ibid. 29.
möeth sart, weich; möith tener
Z"-. 31; maoth i. bocc no tlaith no
binn (SDav. p. 103. — Sg. Nom.
möeth oclsech SC. 23. — Compos.
batar . . moeth-gelu a dha gdaluinn
weich und iveiss TE. 4 Eg.
1. mog-, mogh i. mor (gross) O'Dav.
p. 106, ö dornaib moghaibh i. 6
dornaib mora ibid. — Vgl. 1. mag.
2. mog- Sclave, Diener. — Sg.
Nom. Three Hom. p. 70, 11 ; p. 17, 25;
Gen. oc cäined araile mogad fir air-
raitnig SMart. 20; metither dornu
mogad a durna Corm. p. 36, 38;
Dat. dilsiugud . . a saire don mogaid
Three Hom. p. 70, le; SMart. 6;
Acc. irhm mogaid Gl. zu fri gniad
Hy. 2, 7; PI. Gen. no chlechtatis
na genti sserad a mogad isin secht-
mad hlisidain Three Hom. p. 12, c;
Dat. socha/fZe tra do mogadaib dilsi
in choimded ibid. p. 96, 13.
mogda ScM. 3, 11 zu mog, raochta?
möidem Lob, Loben; Sg. Nom.
moidem a arilte Wb. 5c {laus meriti
sui Z''^. 239); Gen. ar seirc möidme
Wb. 17 a {propter amorem laudis
Z\ 242).
moidim III ich lobe, rühme.
— Praes. Sg. 1 nom moidim cßorior
TTö.He {Z-^. 435); PI. 1 non möidem-
ni gloriamur Wb. 2<i {Z'^. 437) ; 3 nos
moidet Wb. 31'', 15. — Inf. möidem.
moidmiclie, mäidmige fiad chäch
„bo astin g before every one" Three
Hom. p. 52, 2.
möin Sumpf, Moor; grunna
{„a bog") Ir. Gl. 118. — Sg. Nom.
Fei. p. XLVII 26; Dat. do möin
Hy. 1 Praef. {s. immaire); Acc. dar
Mönaid Fhathnig Fei. p. XLVII 24;
PI. Nom. möLnte FA. 30 LBr., s.
O'Don. Gr. p. 99.
1. mol „talk" Corm. Tr. p. 107
milgitan; Mol war der Name des
doirseöir Temra, deg in muil no
ferad for na döinib, i. tait es, täit
ind Corm. j). 28.
2. mol a beam O'R.; mol muil-
linn a mill shaft ibid. — Sg. Acc.
mol ScM. 18; dubcrand mör üaso,
cosmail fri mol mulind On the Mann.
Wlp. 139 {„lilie the shaft ofamill").
molad M. Lob, Preis; Loben,
Preisen; adulatio Ir. Gl. 902; mo-
lath Z'^. 485. — Sg. Nom. molad
Crist Christus zu preisen Hy. 5, 101 ;
SP. V 6; ni thic do neoch molad
. . do denum dö FA. 1 LBr. ; Gen.
di cach comurg molta Corm p. 3
anair {„to every kind of eulogy")\
Dat. oc molad De FA. 5; 7; 31;
de molad De ni anad Gott zu loben
Hess er nicht ab Hy. 3, 26 ; PI. Nom.
nuse a moltha LHy. Amra {Goid.'^
p. 157, 7), nua molta LU.; Acc.
molthu Hy. 6, 17 (i. molada); do-
rigne-sium molta immdai Three
Hom. p. 114, 25. — Vgl. cädmolad
,,praise" Tliree Hom. p. 50, 11.
molaim II ich lobe, preise. —
G95
mör
Fraes. Sy. 1 Dcp. iio niolur Fei.
Prol. 13; 3 molicl 11^^. l^ (laudat
Z'^. 434); De2). nod moladar fesin
qui sc ipsum commendat Wh. 11^
(Z-\ 438). — Conj. Sg. 1 co ro
molaim p. 328, 8? — Fraet. Fl. 3
molsat FB. 65. — Fass. Fraes.
Sij. 1 romoltar {für roin-moltar)
p. 142, 5; 5 cell mair molthiar
LHy. Amra {Goid.^ %>. 157, y\ coin
mair molthiar LU. — Inf. molad.
iiiolbthiich praiseivorthy O'B.
— PL Gen,, tri chet molbtach mile
„three hundred praiseworthy thoii-
sands" Fei. Jun. 2.
inolmar i. glörach O'CT. {Corm.
Tr. }). 107 milgitan).
uiolt M. Widder; a ivether
Corm. Tr. p. 117. — Fl. Nom. na
muilt 2). 42, 36; p. 311, äo; Äcc.
multu Hy. 5, 36; p). 42, 35.
moltach preiswürdig, von mo-
lad; Sy. Nom. ScM. 22, 3.
uiouar iV. Werk, That; i. gnim
maith O'Don. Suppl. — Sy. Nom.
monar n-gle Hy. 1, 37; a monar
aidche sin „this was liis niyhtivork"
Tliree Hom. p. 124, 1.
luoug' F. Haar, Mähne; hair
Corm. Tr. p. 118. — Sy. Nom.
mong buide SC. 33, 4; brec a meng
ibid. 14; in mong gaesitech greliath
FB. 37 Fg.- Gen. da uball oir for
di gabal a muingi TB. p. 176, 2i;
' Äcc. ca tul-maing, Gl. i. co moing
a srona Oss. III 5. — Vyl. tul-
niong, tüag-mong, cas-mong, lebor-
muusacli.
iiiouiiiieh hehaart, bemähnt.
— Sy. Nom. Fachtnai maic moii-
\ . I ö'T-ig J"^^^- -^^(J- 14; marcach in
^'^vU, M mara mongaig der Reiter des be-
jt . '»> . y^mäJmten Meeres SC. 45, w.
'\\AtJi mouistre s. mauistir.
■ moog'thi FB. 68, 3, zu moaigim?
mör, mär gross; mär magntis
Z^. 16, mör ibid. 18; verstärkt ro-
mör p. 191, 14; 15; län-mör SC. 42.
— Sg. Nom. cell mör Hy. 2, 44;
SC. 33, 34; laech find mör Sc3I.
10; 11; 13; CC. 4 Efj.; FB. 91;
tene mör TE. 12 LU.; CC. 2; ail
^ chloche mör Lg. 19 ; fled mör FB. 1 ;
methel mor p. 4l, 35; drem mör
F^l. 25; 27; 28; mal mör SC. 38;
Lg. 3; ceist mör CC 6 ü^/. ; failti :>^
mor z6«i. ; galur mor 4 Fg.; tech
mär Lg. 17, 5u; immad mär FB. ^
29; mör mac IVlaire Hy. 6, g; mör
ri ibid. 7; mör olcc TE. 19; ba
mor soeth p. 143, 6; mör espa
SC. 28; mor glcö 36; Neutr. mör
mit folg. Gen. oder do: mör n-ecnaig
i/y. 5, 3; mör fina viel Wein SC.
11, 6; mör läech viel Helden Oss.
II 9; mor fcr SC. 44, 7; ScM. 3, 10;
mör mile SC. 31, s; mör n-üath
Lg. 2; mör do maith Hy. 2, 67; Jf^
"bäi mär do immud cach thttrchom-
raic p. 310, 5; prüdicativ: co ro
pat mor SC. 28; ni ba mör ScM.
20; TE. 9; 10, is Eg.; ba mör a
melacht lea CC. 6 X?7. ; is mor..
a nert -PA 1; 7; FB. 10; 82; /SC.
45, 24; 49; mör in bet Lg. 18, 7; ^
mör in glond Oss. II 4; "Eamllr a
s£eth CC. 4 1/C7.; mär a mmma
SC. 38; Ge7i. M. und N. mil moir
Hy. 1, 37; rüisc möir p. 40, 30; in
delmje möir FB. 85; maic rig mäir
Hy. 5, 63; maige mäir p. 132, 27;
tire mäir p. 133, 1; in tige mäir
FB. 3; 4; cruinn mäir SP. V 13;
Fem. fcr citmachta mori FB. 75;
maglorci mori 37 ; Hat. M. und N.
do gai mör Lg. 15; »S'cil/. 10; bec -Afi
di mör FA. l5; i'V/rt. ic torsi moir
T_E/. 12 S^.; oc dome«main möir
SC. 44; Acc. M. und N. gair mor
p. 19, 37; grith mör, dair mör
ScM. 18 ; in scäilfer mör FB. '37 ;
91; in tech mor p. 144, 13; ri ro-
bruth romör SC. 30, 11; ri cori
mor Oss. III 7 GL; iarsan guba mor
CC. 5 Eg. ; Fem. cein möir Lg. 11; -)^
fri ciana möir *S'C. 8; etere moir
ÄC. 45? ffelti möir FB. 79; Foc.
De mair Hy. 2, 9; Fl. Nom. Fem.
samaisci mora Xr/. 9 ; fleda mora ;)^
FB. 55; möinte mora FA. 30 5r. ;
/^«r (Zas Neutr.: mara mora -Fi?. 30;
für das Masc. : slöig möra FA. 26 ;
clöthi . . romora p. 191, 15; prüdi-
cativ: at möra na comrama i''-B. 10;
ScM. 21, 41; D«^. dar leraib län-
möraib SC. 42; Acc. gnima möra .
Lg. 16^ — ^c?f;. in mär admodum, 'T
"arieoii^. 608 ; in mar vel magnopere
696
9f
Gl. zu usquc qunqur South. 84a;
commör magno'pere LHy. fo. 11'';
ro lessaig . . commör TE. 11 Ecj.;
cainüV commor CG. 4 Ec).-, hiidig-
the . . CO raor TE. U LU'.; FB. 62;
tanic anfud döib co mör ein Sturm
überfiel f^ie mächtig p. 39, ig; is
foUus CO mör FA. 33. — Compos.
mör-aurgala FB. 11; cona morchos-
cur 40: mör-chutlie Htj. 2, 38; co
mör-däil FA. 6; 32; SC. 21; mor-
eolais FA. 1 LBr.; mör-ferta Hy.
2, 33; iar mör-gäbud FA 22; mör-
gcin Hy. 3, e; ar mor-gestul SC.
44, i; isin mor-gloir FA. 6; mor-
gliiind % 15i_32_; SC. 29, 15; 011
mör-gnim GVzu magnopere LHy.
fo. IV' {Goid.^ p. 67); mar-gnimu
SC. 28; FB. 11; mör-gre'ssa FB. 11 ;
mär-ica SC. 29; darsa mor-liml
Lq. 18, 32; mor-rauic ScM. 22, 12;
mor-orgnT FB. 71; mor-thenti FA.
30 LBr.; mör-thimcliell Lg, 11;
FA. 8; 10; 12; 2ß; s. mor-tessinr,
mor-rigu. Mit Adjectiven: ingeu as
mör-aiiliu Lq. 6] mör-dolig SC. 41 ;
fid ar(l(l-in;ir SU. 53a (^2. iß).
moraiin, iuäraim II ich ver-
herrliche, erhebe. — Praes. Sg. 3
Muire moras Matha Fei. Jul. 1. —
Conj. PI. 3 ron morat a n-itge Fei.
Jul. 17. — Praet. Sg. 3 mit Pron.
suff. {tgl. S. 5-13, Col. 1) martra Mar-
ciani morsus hilar m-buadai eum
magnificavit Fei. Jun. 5, Gl. i. ro
moriistar imad m-biiada Marcianum.
— Pass. Praet. Sg. 3 ro mörad
tra ainm De Three Hom. p. (3, 23.
mörda hochmüthig. — ■ PI Nom.
nit mordai „not hauglity are they"
Fei. Mart. 1, Gl. i. nit diumsaig.
mördatu M. Hochmuth. — Sg.
Acc. ccn mördataid „without arro-
gance" _FA. 35.
mor-feser magnus seviratus
= Septem viri Z'^. 58, 313, vgl.
sesser. — tSg. Nom. mörfessiur
FB. 2; Acc. fäcab morfeser lais dia
muintir Tir. 11 (morseisser Eg.);
mörfessiur p. 39, 12.
mör-g-eiii die grosse Geburt,
Hy. 3, 6 auf Patrick bezüglich,
Gen. do imgabail in mörgeine LU.
p. 57'', 10 auf Cuchulinn bezüglich.
niorg-uethid, in morgnetlied ma-
gnopere LHy. fo. 11'', nach Stokes
Goid.^ p. 67 für in morgnethid,
eine adverbielle Bildung wie in
chorpdid corporaliter Z^. 608.
iiiör-meuinnaeh m agnanimo u s
CR.; so zu lesen FB. 33.
mortchemi , muirtchend = lat.
mor ticin um („Carrion") Corm.
Tr. p. 109, „morkin" ibid. p. 18
baten; auch Fallen, der plötz-
liche Tod? formuichthib i. moirt-
chenn Gl. zu suffocatis Jr. Gl. p.
166 {LArd.). — Sg. Nom. is mort-
cend do ilslüagaib er ist plötzlicher
Tod für viele Schaaren FB. 71?
mortliiith = lat. mortalitas
Corm. p. 31, Seuche. — Sg. Nom,.
mortlaid Hy. 6, 12, Gl. i. quando
plurimi periunt uno morbo i. lüath-
ecai.
mos s. 2. mo. -^
iiiotli i. cach fcrda i. cacb fer-
insce et nomen est virili membro
Corm. p. 28.
motha s. ceiimotha; co res marb
tri mile fer cen motä mnä ocus
maic ocus ingena Three Hom. p.
120, 5; cinmotha a stuigen suad
Corm. p. 36, 17; cinmothat ecsine
ibid. 15 {„besides students"). — Vgl.
armotha.
motliaigim III I feel, perceive
(SR. — Praes. inti bis sund cech
n-oidche ni mothaig ni itir „he
tvho is here every night feels not
anything Fei. p. XXXII 32. — Praet.
Sg. 3 ro mhothuigh Diarmuid iad-
san ag teacht Torr. Dh. p. 122, 3
(,,D. heard tliem Coming"). — Dazu
auch CO mothaigid Gl. zu ut . .
stupeat Ml. 25^, g, ro bu annumo-
thaigtis Gl. zu stupentes Ml. 44o?
1. mothari. dorclia O'Dav.p. 105,
mothar n-aidhci ibid.
2. mothar .,'/ simie fori In ruins,
any stonc lionsr in ruln^. umi sfone
enclosurc J'ininly of ClnrcV O'Don.
Suppl.; a park, a tuft, a düster,
mothar crainn a düster of trees
O'R. — PL Acc. eter mothru ocus
amretbi FB. 47 V
mothrach a damp, ivoody
place OB.
^ C^i^^. U ^J^. A^^JUß^ V nef^oMf^,
697
möti, iiioii, iiiouin v. ino, iii6um.
mruich, sjiäter braicli \Mittdform
ral)raicb\ Malz. — Dat. do braich
Corm. p. 7 bröcoit; Acc. cntan
mela mulend müad-mraich FB. ö2
(-braich E(J^■. umal lueles muilcnd
dec forctU braicli , rocrnaid ibid.
(mbraith Eq.'). — Comi^os. braich-
lind MaJztrank FB. 58.
ihraithem 31. proditorWh. :52'i
{ZK 775).
mrath s. brath: ar for mrath
Wh. 18=1 {fraud(ifi())ii^ restrae causa
Z^. 874\ mratlia >^r,Uti(mrs ibid.
mvecht, lureditrad s. brecht,
brcelitrad; mrecht-runcain s. unter
. ibar.
' -K mrog-aim J Pruet. Sg. 3 brogais
it increases O'Don. Sunpl.. PI. 3
arindi rombrogsat roime-sium isin-
dara leth in lestair Corm. p. 37
[H. 2. 16), ro broccsat ibid. i {„be-
cause theij pressed [?] before Mm on
tlie one side"). — Pass. Imper.
•j^ Sg. 3 ml)rogthar Xfli^.S (brogthar
Lc^E^\ PL 3 mrogatar genelaigi
S^T'^Sb^ — Inf. mrogad coicrich
„extending boundaries" On the
Mann. III ^j. 511; brogbadh inere-
ase, gain, jirofd, advancement f/B.
mruig-, briiig Mark, Land-
schaft; brugh i. feraud O'Don.
Suppl., vgl. jedoch brugb a palace
or distingnished house ibid., wozu
mehrere der folgenden Stellen ge-
hören könnten. — Sg. Gen. bi cend
in bi'ogo CC. 2; i n-airtbiur in
broga 4; co tech m-buirr in broga
p. 328, 23: for bn'i in broga j). 132, 17;
süan sitb-broga SC. 29, 6; Dat. den
bruig CC. 5 (prug Eg.); isin bruig
p. 131, 1; bruig p. 132, 11; PI
Dat. di Meisten mme mrugaib SP.
V 4; be»nacht for cech n-indbas
gignes für a m-brugail) Three Hom.
p 32, 26: i m-brugib richid ScLh. 23;
Acc. ro Sirius indiu ocus in Liatb
mor-brugi Erend ich und der Liath
haben heute besucht die grossen
Landschaften Erin's FB. 32.
DIU s. mo.
1. müad edel, gut; i. uasal no
airmidnech Corm,. Tr. p. 119; i.
maith O'Cl. — Sq. Nom. mo men-
nia müad SC. 45, :i: l)risind müad
mörchaiha FB. 52; liraiclilind müad
edler Malzsaft 53; PI. Gen. 11 n
muc muad Corm. Tr. p. 81 fothond
{oder zu 2. müad?^. — Compos.
müad-mraich FB. 52.
2. muad i. mör Q'Cl. (Goid.^
p. 82).
3. müad i. cgusc („form or face")
Corm. Tr. p. 120.
4. müad the middle O'R.; muad
mullaigh i. medon in mullaigh „the
middle of the summit" Corm. Tr.
p. 117.
mucc F. Schwein; muco mora
delphinus SG. 94a (Z-\ 1074); Ir.
Gl. 1029. - Sg. Nom. Htj. 5, 59;
ScM. 5; 6; 11; 22, s; p. 133, s;
in mucc allaid Gl. zu anos Hy. 5, 57;
mucc ard no mucc meth Gl. zu
mugart Hy. 5, 58 ; Gen. mucce Sc3I.
9; muicce 15; mucci 8; 10; 17; 18;
Oss. III 11; Dat. ocon muicc ScM.
8; 15; IG; Lg. 17, 7; Acc. muicc f^
ScM. 9; 21, 4; 22, 12; PI. Nom.
mucca ScM. 6: Acc. lia mucca Hy.
5, 88. — Compos. mucc-foil hara
SG. 26a (Z2. 854).
muccaid 31. Schweine h ir t;Tsm-
caid s. unter messrad ; mucaid rig Cai-
sil Fei. p. XXXIII 3 ; mucaidhe Ä. 112.
mucde suinus SG. 37^ (Z^. 792).
müch smolce Corm. Tr. p. 113.
mucha F. Frühe, Bälde, von
moch. — Sg. Dat. immuchui lai
bei Tagesanbruch TE. 11 Eg.; im-
mucha rega Gl. zu mos rega Hy.
2, 50; immochai s. unter neit.
raüchaim II 1) ich ersticke,
2) ich verberge, verhülle, vgl.
for-müchaim; I exstinguish, smother
O'R. — Praet. Sg. 3 2) muchais
Guchulaind aetanfrilär ar nächand-
ercachad a hernochta LU.p. 20'', 12;
1) CO ra müch p. 112; ru mügsat
Gl. zu suffoderunt altaria tuaWb.b^
(abscondcrunt Z^. 25'). — Pass.
Praet. 1) Sg. 3 ro müchad . . miad
Lcjegaire Fei. Prol 169 („^vas quen-
ched")- PI. 3 bec nad muchthä doine
impu TBE. p. 148, 32. — Inf
muchad to .smother Corm. Tr.p. 113-;
is dethach do muchad ScLb. 21.
muchna p. 191, 28?
/.)r W^£4Ä-t*w
Uyly^ i^^-^AZXUJ^
lüchiii
698
mücltiü Gl. zu prutcrvi Wh.
30c, 9.
muclacli sea-lioq ODon. Suppl.
[Co. Coric).
muclaithe Gl. zu fothond.
mücna atistcrus; „truculent"
Cor in. Tr. p. 115 muc; airndib miic-
nae ocus airndib ecmaiit ä n-etach
ocus a m-biad ocus a n-deug Gl. zu
aH.^fcraui rif(()n Tnr. Gl. 71; miicni
Gl.zn jXT nii.^hra indicifnhid.Gl. 38.
miH-nalu JL truculcntick, Gen.
in mucnatad Ml. 33'1, i5 (Z^ 256).
mucor, crand mucor corniis
Ir. Gl. 566, vf/l. mucöra the fruit
of the dof)-hriar O'Don. Suppl.
miidii, sul do neor {für dogneor?)
mo miidu On the Mann. III p. 416
{„destruction") ; müdha dying, per-
dition, defeating O'B. — Vgl. im-
mada; is liath a techt amuda „it
is a pity to let them he lost" TB.
p. 176, 12.
mudug-ud Vernichtung, Ver-
nichten, zu Grunde Gehen. —
Sg. Nom. TE. 11 Eg.; Acc. nir
lam ammudugud er wagte nicht sie
zu vernichten CCn. 6.
imig' M. Sclave, Diener, vgl.
mog. — Sg. Dat. ar mug ScM. 3, 6 ;
Fl. Nom. mogai, möge, mogi servi
Z\ 240 {Wh.).
mug-art a hog (XB. — Sg. Nom.
Hy. 5, 59, Gl. i. mucc ard no mucc metli.
ru müg-sat s. mücliaiiu.
miii p. 132, 24?
muicli s. luocli.
innichnig' p. IUI, 28V
muileud = lat. molendinum;
miilenn pistrinum SG. 49^ {Z'^. 778);
muilind Ir. Gl. 701, muilleand ibid.
711. — Sg. Nom. mulend, niuilend
FB. 52; Gen. bröin muliud 80;
illind in mulind Three Hom. p.
108, 29; luathither leig muilind a
fegad Corm. p. 36, 28; s. unter mol;
Dat. CO n-digus-sa don muiUunu
Goid.'^ p. 101, 11 ; Acc. condice in
mulenn ihid. u (Lat. Hy. X Pref).
1. iiiuin Nacken, Bücken; i.
bn'iige Corm. p. 17 Emaiu; vgl.
munel. — Sg. Dat. for a muin p.
131, 18; do muin a mairc Oss. I 3;
cid til ior da [lies do) muin Three
Hom. p. 80, <;; s; do mluiin charrgi
möri Manand Corm. p. 37, 30; Acc.
a muin Oss. III 8, Gl. i. a munel.
— Compos. muin-torc.
2. muin, dobera muin n-immi
p. 144, 31, für mäinV
muiiil)ecli, älter luuiumecli N.
List, Betrug, Verrath; sting,
deceit, treachery O'B. — Sg. Nom.
ammuinbech FB. 10; muinmec 18;
mainbech 19.
I luuince Halskette; ammuinde
i. muince no slabrad Gl. zu colla-
rium SG. 35^ {ed. Nigra, muinas
Z^. 791). — Sg. Nom. muince III
n-ungae Tir. 6; munci di ör for-
losce ima bragait TB. p. 174, 8;
Gen. srian muinci dergöir SC. 31, 15;
Acc. und PI. Dat. in ber-sa lemm
muince dinaib muincib se LU. p.
23'j, 4 {vorher sreth di muntorcaib).
muiude, ammuinde Gl. zu col-
larium, s. unter muince.
1. inuiue „the lard which lines
the intestines of a pig" 0' Curry,
cusin töin i. coelan na geraine no
muine Gl. zu {fei) cum hucliamine
Gild. Lor. Gl. 224.
2. inuiiie Busch, Strauch; ru-
hus Ir. Gl. 585; a hrake or shruh-
hery CDon. Suppl. — Sg. Nom.
muine Hy. 2, 48; Dat. immuiniu
draigin in dem Dornhusche Ir. Gl.
110 [Vit. Trip.) Acc. in muine p.
21, 31; muwni ihid. 30 fehlerhaft. —
Vgl. grän-muine, grian-maine.
miiiiie SC. 17, 6 zu mäin.
muiiiöl Nacken; collum Ir. Gl.
744; Gl. zu muin Oss. III 8. — Sg.
Gen. muineöil s. unter mulchnocc;
Dat. don muineol collo Gild. Lor.
Gl. 137; Acc. for a munel FB. 78.
inuiug'i s. moiig.
muiiiig°in confidencc, trust,
hope O'B. — Sg. Acc. dochuaid
immunigin apostoZornwi er vertraute
den Aposteln Lat. Hy. II Pref.
{Goid.'^ p. 94); doclmatar a munigin
epsciK^j Mel imma n-icc Three Hom.
p. 72, 10 („they put trust in Bishop
M.")\ tiagmait inna muingin Gl. zu
admuinemmair Hy. 3, 1.
imiiuiur III ich denke, meine.
I — Perf. Sg. 3 Dep. ro menair
699
Hy. 2, (j7. — Vraet. Sg. 3 Dep.
inna hi tlia rii nuiiiicstar-som trö-
cairi Wb. 4« {ea quibiis misericor-
diam destinarit Z'^. 4G5). — Vfjl.
ad-, do-muiiiiur (dorumcoin LHy.
Amr. Iü8), for-aith-, taith-miuiur.
muiutei' F. die Familie, Ge-
nossenschaft, die Leute Je-
mandes; familia Z'^. 241. — Sg.
Nom. CO airm i m-batar a muinter
wo seine Letite tvaren FB. 67;
SC. 38, 6; j). 20, 22; muinter na
cathrac/t die Leute der Stadt FB.
82; muinte?" nime die Gemeinde des
Himmels FA 7; 12; Gen. muin-
tire nime FA. 5; 6; 7; 19; 31;
diabail ibid. 30; a fir muintire Gl.
zu, a hathig Hy. ö, «7; munttVe
ScM. 14; muiütiri FA. 2; FB. 69;
muinntM p. 144, 7; muutiri FB. 67;
Dat. caillech dö muntiv Erigte p.
43, 13; p. 46, 21; 0 muintir FA. 15;
fer dia muinter TE. 5 Eg.-., Acc.
fri muintir nimi FA. 14; 30; CG.
2 LU.\ 3; got muinntir p. 144, 8; 30
— Vgl. cet-muinter.
niuinteramail familiär, kind,
courteous O'B.; rnuinnta-mail
FB. 94 Eg.
muinteras M. Genossenschaft,
Familie; muutaras commimio
Z'^. 787. — Sg. Acc. conadragaib
-)f ina miinteras La. 11; aurfoemaid . .
chuci ina müinterus FA. 1 Br.
. muiuterda familiär, kind,
courteous O'B. — Sg. Dat. do
slüag mör muinterda FB. 94.
muin-torc torquis SG. 70a
(Z3. 791). — PI Dat. sreth di
muntorcaib öir ocus argit mar cliir-
clu dabcha cech se LU. p. 23», 3.
muir N. Meer; mare Z'^. 233;
"^vgl. säl-muir. — Sg. Nom. Lg. 18.39:
muir tened FA. 25; s. unter me-
drach; Gen. reimm mora miun s.
unter 1. menn; mucc mora delphi-
nus SG. 94a; cribais mara Oss. III 9;
-^ i n-inis mara i^^l3j Hy. 2, 11;
for bru mara p^o^T^)-, 11; i träig
mara Oss. III u; fo fudomna mara
Hy. 7, 23; bräo mara FB. 52;
mara tened FA. 27; in mara mou-
gaig SC. 45, 16; Dat. di muir Lg.
-^13; Sc3I. 21, u; p. 191, 11; Äcc.
muir n-iclitt mare Ictium P- 39, 15;
dar muir p. 20, 19; SC. 45, 10;
Hy. 5, 72; Gl zu Hy. 2, 7; PI.
Nom. mara FA. 30; Gen. tar sal-
muire srctha Fei. Kpil. 238; Daf.
domnu murib Hy. 5, is; uallchu
murib SC. 18.
muir-ln'aii mergus SG.öb^ (Z'^.
854), ?'.7Z. muirbhrinn (sie) scare-
crows O'R.
muir-brucht Meerausiourf ?
a foaming sea, high tide O'B.; vgl.
I tmter lebend; murbrucht locha
Echacli ain ccnid me in murgclt
mär LU. p. 40a, 2u {„the sea-belch"
1 Crowe, Aid. Ech. p. 1051
muir-duchu Sirene; muruchu
! (sie) siren h\ Gl. 1020; murdliuchän
1 sea nymphs O'R.; murdhuchainu
; syrens O'Don. Gr. p. 177.
rnuir-geiltJ?'. Sirene, ?'^L2.geilt;
a mermaid O'B.; nir bo me in
murgeilt mär, nir bö me in traig-
nech thren, blaisiu magri matan
moch fö loch Echach adba en LU.
p. 40a, 37 [Liban, die iyi ein 3Ieer-
ivesen verwandelt loorden ivar, lehnt
ab, dass sie die Sirene gewesen sei)\
s. unter muir-brucht.
muir-loch, isiu muirloch Gl. zu
in salsuginem South. 78^ {Z'^. 60).
muir-möru siren SG. 96'' {Z^.
854, mairmoru Nigra).
muitti Sit maldim? muitti iarom
do mulntw- Fergusa for teched LU.
p. 21a, 32; mutti iarom in cath for
ernu ibid. p. 20a, 34.
mul an eminence, muH the
top or extremity of a thing O'R.
mul-chend the poll O'R.; melt
muilcind milead a chend Corm.
p. 36, 37.
mul-chiiocc eine ividstartige An-
schwellung? srengtha tollfethe a
mullaich co m-bätär for coich a
muineöil co m-bä metithir cend
maic mis cach mulchnocc dimör . .
dibide [für dlb-side) LU. p. 79'', 32.
niul-dorn a clenched fist O'R.;
metithir muldord [lies -dornd) miled
LU. p. 79t, 31.
muleud s. muileud.
mullach Gipfel, Kopf; Vertex
Gild.Lor. Gl. 98; culmenlr. Gl. 1007;
lllonir
700
mullacli tiglii domo, i Dach) ibid. SSü.
— Sf/. Dat. for a miilluch 2). 311, i.
FB. 87; 0 mulluch co talmain LU.
j>. 79'', 2ö. — Com2), mullach-lethan
FB. :57.
mulleoir 71/. 3IüJler; mulciid
mär grainuc iudi, ocus muUeöir
mär brüichnech grainne and LU.
p. 24'i, 16. Germanisches Lehmvort.
mumme, muime F. niirse, step-
mother, (jodmother O'JR. — Srj.
-V Nom. mummi Lg. 6; Gen. mttmmi
FB. 6(3. ' '
müii Urin Corm. Tr. p. 118.
muuchille a sleeve Corm. Tr.
p. 116.
U. ' muiiig'im[ü] minrjo SG. 174a (^Z'^.
435).'
munigin s. muinig-iu.
müiiim III ich unterrichte;
müinim I teach, instruct O'B. —
Praet. PI. 3 ra müinsct didicerunt
Wb. 5t [Z-\ 26). — Inf. Gen. bat
umal münta ö gfPtliaili »S'C*. 26;
Dat. do mhünadh cleire ocus comh-
thinöil „to instruct the clergy and.
laity" Keat. p. 156; oc muaud ä
dalti Wb. 24<i (i» educ.aiione, in-
structione alumni sui Z'^. 229).
müiititli eruditor Wb. \^ (Z'^.
25).
muoralach bttfo, rana terre-
stris simlae [sie] maqnitndinis
Bern. 34^.
miir^lat. murus. — (SV/. Nom.
FA. 11; 17; 27; PI. Korn, müir
FA. 11; Acc. na muru FB. 70.
murdtliach eine Pflanze mit ess-
barcr Wurzel, s. mecon.
murtchet FB. 52 (mortcet H.)?
murthorad produce of the sea
O'R.; ba län in bith do gach maith
1 ria lind in rig sin, bai mes ocus das
I ocus murthoradh 3Is. Mat. p. 510.
I musdusce „he atoakes" Fis
\ Cath. p. 30, für immus dusci.
N
1 . -n Pron. suffixum und infixum
der 1. Person Pluralis, s. iii.
2. -11 Pron. infixum der 3. Person,
' nl s. Z\ 43, Wi. Gr. § 97 ff.
1. na s. nach.
2. na für inna, s. 3. in.
3. na für inna, s. i, i n-.
1. nä, na nicht, in relativen
und abhängigen Sätzen; non Z''^.
741; verschmilzt mit ro zu när; mit
ba zu nab FB. 22, nabb 23; mit
CO n- zu connä, connär {consecutiv
und final); mit i n- ubi zu inna
(S'C. 34, i; SP. III 5; mit Pron.
suffixum nan ärlaid SC. 38, 4;
nanascomallat FA. 23 LBr. —
Gebrauch, a) an der Spitze
von Relativsätzen, ohne Relativ- {
pronomen: omna na tuargaib Hy.
5, 69; SC. 33, 29; Gl. zu Hy. 5, 77;
ani uä roicb lam (S'C 44, g; Sc3I.
3, 8; ni fil i n-hErinn rig na tibre j
falte diin Lg_}^^ is me . . nar lec |
TE. 13 Eg.\ ni fil fo nim ui . . na
dingued (S'C. 42; ar fer nä felar
claind na ceneZ du TE. 13; tir..,
inua raitcr gö nä cloeu SC 34, 1 ;
SP. III 5; bale na bit tairb Lg. 9 ^
{mit^Apocope für inna,;'); maigeu
na äigdcr i-iiidi SP. ITI 5; is de nä
tic es ist thslidlli, ddss er nicht ge-
kommen i.sl SC. 29, 21; cid nä ta-
braid loarum gebt ihr nicht FB. 72 ;
cid dait-siu nä bad lat in curatb-
mir FB. 8; cid nab sin Fedolm-sa
Findchöem . . cicbser? ria cacb nniäi
FB. 22; 23; mairg nä dechaid (S'C
33, 33 {vgl. SC. 14); &mal na beth
Qiir FA. 17; FB. 11; ni mö daw
a ein Mb . . indäs na tucsaid üadib
ihre Schuld gegen euch ist nicht
grösser, als' dass ihr ihn nicht von
ihnen davon trüget FB. 73. —
b) In der abhängigen Rede:
asberat . . na dingentais sie ivürden
nicht thun FB. 77; TE. 2 Eg.\
SC. 34, 10; asbert . .när bu santacb
. . fo bith när bu mö a solod . . ol-
däs a dolod FB. 90; atnaigh in
701
nach
-ir
ingen aichno fair, conar be Ailill
TK. 12 Ti(j.\ hierher ivoJd auch bä
ceist moi- la liUltu, nä con fos cöle
für a seilb CO. G LU. {vgl iii con).
— b) Im Causalsatz: iiair na ro
(•bind 1). 39, 13; Xr/. 12; TE. 0 LU.:
in tan na FB. To; io bitb när bii
niü FB. ÜO. — c) Im Consecu-
tivsatz: no slocad indala suil, conna
roched corr inna cind SC. 5; connä
rabi ben (i; counä fuair 3G; conua
hetai Sc3L 14; CG. 1 LU.; 3 Eg ;
FB. 11; 17; cona fetatar TE. 15;
snithe oir fria etan, conna teilged
a folt fo agid jj. 131, 21; serg for
niarcuch in maige, conna toraig
sund ille SC. 2'J, 19; conna ro
chomraictis do gre's SC. 48; conua
fargaib ni de Seil. 17; connar etad
ni düib Lg. 12; FB. 39. — d) Im
Finals7itz: aTraig Cuculainn la
sodain, na betis ses na fledi cen 61
cen tomoltus FB. 27; 29; im dägin
na ingine dorönta na tigi, conna
hacced iiech leo hi, ar däig na ro
marbtais impi^/y. 11; ni bat com-
romach, ar na bat miscnech SC. 2G;
är nar bat -ibid.; ar ua ructha
FB. 74; ocus amsaig Conchobair
immi cona tistais cuci-seom Lg. 14;
cona ris Gl zu ar nad ris Hy. 6, 20.
— e) Beim Imp erativ , Co nj unc-
tiv in selbständigen Sätzen: na
curid cor dib Ld. 1 ; na briss 18. 37:
na bä do Dün Imrith SC. 9; när
apraid 45, 20; nä bad olc do menmsL
trä SC. G; nammongonad d'Ultaib
it chinaid La. 10^ — f) nä thö
nein SC. 44; FB. 31; 57; TE. 13
LU.; vgl. ni thö. — g) das nega-
tive nä ist wahrscheinlich auch ent-
halten in dem ni . . nä [weder.,
noch) folgender Beispiele, die nach
Z'^. G99 unter nö [oder) gestellt
werden müssten: ni frith cruth nä
cörai nä congraimm FB. 24; 10;
39; 79; Lg.jl^ ^r^: ni ränic cnes
nä sciatiTFiJ.'Sl; 87; 9; L^;_J^
ni ro acht rigna nä ri *S'6 34, s;
ni thesta form in t-soUsi nä in
bolad angelacda p. 22, 9; ni rabi
Cuculainn and na Conall FB. 91;
üis gaibed tart na lia Hy. 2, 29;
G, 12; CC. 2 LU; p. 111, u;
FB. 26; ar fer n-ailo na festar
cland na cinel dö TE. 13 Eg. ;
SC. 34, 1; no con faiccbat a slu-
aig bas mo do buaii) na do thfr
ScM. 3, 12 (no 31); is and nad bi
mi'ii na täi p. 132, 24; ni ual na
hüabar dam SC. 19, 1, aber ni uall
ui üabar dam ibid. t;. Ebenso ni
. . nach tveder . . noch.
2. iiii nach dem Comparativ in
der Bedeiitung als [fürmnä, s.indk):
ro bad ferr lim bith hi fus . . nä dula
. . CO grianau A'eda Abrät SC. 44, 4.
uaec nein; no Corm. Tr. p. 122;
i. non O'Dav. p. 107; naicc non
ZK 749.
nach, N. na Fron. adj. ullus,
aliquis Z'^. 361, bisweilen auch
ohne vorausgehende Negation ne-
gativ; vgl. nech. — Sg. Nom. nin
acend nach meraige SC. 45, 15;
SP. V 10 ; ni thairmescad nach ai
alaile FB. 42; FA. 15; ar itä nach
cttraachta for a cul na n-en sa
SC. 7 [eine 3Iacht); na glau nihil
mundum Wb. 31 b, 30; Gen. cen
esbaid nächa mathiusa foraib FA. 12
(nach LBr.); Dat. ni . . do nach
ailiu SC. 6; FB. 75; ni . . innäch
baliu aili FB. 56; in der Frage:
dus hi fogbar innach baile CC. 2
Eg.; positiv: innach du Ln. 5, 23 ?
do nach airchenn bas baife Ily. G, 5?
Acc. ar ni fagbat nach cwmsanad
denn sie finden keine Ruhe FA. 30;
cen nach furech FA. 18; cenach
p. 169, 26; cen na forcenn Wb. 28^
[sine ullo fine Z'^. 3G2); p)Ositiv: im
nach n-aile FB. 61; im nach me-
raige ibid. ; nach mod mit folgendem
Belativsatze titcunqtie: nach mod
ro sasad mo beoil Hy. 5, 17, Gl.
i. cech mod; nach mod don bered
dia belaib CC. 5; dagegen 6 nach
mud etir nullo omnino modo SG. 25^
[Z'^. 362); cia beimmi amin nach
re alle Zeit SP. II 13?
nach, nach nicht; non Z'^. 742;
mit Pron. suffixum: 1. Sg. nacham
ail nacham imderg FB. 35; nächim
thänic EC. 3; PI. nachan tairle
adamna Hy. 1, s; nachin rogba
üall Wb. 15<i; 3. Sg. nachit charad
SC. 6; 3. Sg. nachin gli'iasid SC. 9
M-
näd
702
nammA
9^^
(nachan gluaisid H.). — Gehrauch,
a,) an der Spitze von Relativ-
sätzen ohne Behitirpronomen: ni
fil düb mnäi nachit charad SC. 6;
cid dond Emir vianfebli nach as
äil in nert nuadat FB. 68; nacha-
seWa. ibid.? ocus re nach cian etarro
FA. 6. — b) In abhängiger
Bede: ishcrtatar . . nach istais JLig^
11; nach facfed Idj appraind ocus
bithappraind nach he Cuchulaind
fil it rieht SC. 14 {vgl 33, 33);
tongu . . nach menic ScM. IG. —
c) In C aus aisätzen: fodäig nach
s^t cwmung no theiged FB. 70;
TE. (3 Fg.; ar nach fil nomen for-
tius Gl. zu Hy. 6, i (s. tressam);
or nach taide Lg. 17, 48 (or na Fg.);
ohne Conjunction nach aithgeuin
da ich nicht kenne jj. 144, ai? —
d) In Final- und Consecutiv-
sätzen: connach acciu Lg. 18. s :
CO nach acced fer di Ultaib hi
Lg. 6. — e) Beim Imperativ:
^¥c
nacham ail nacham imderg FB. 35;
heim Conjunctiv: nachan tairle
adamna Hy. 1, 8. — f) In der
Frage: nach dernad etercert düib
. . la hAilill ocus la Meidb? FB. 75.
— g) ni . . nach toeder . . noch: ni
ru bim-sea do gse . . nach do scian
..nach t't'erg SC. 41;.ani dia tud-
chad cuingid . . no con Mar i n-foind
nach i n-Alpain FB. 93; TE 13 Eg.
lu'ul, iiad nicht, in relativen
und abhängigen Sätzen; non Z'^.
741; auch nat in LHy. und LBr.
— Gehrauch, a) In Relativ-
sätzen, ohne Relativpronomen:
ni nad roichet FB. 11; FA. 14;
nechtar na da idan marl)tha duiue
näd icat lege TE. 8 LU.\ connä
rabi ben nad risserZ da en düb
SC. G; TE. 2 LU.; is crann crin
nad d^ni thoil ind rig thuas SP.
IV 2; 7; FB. '29(?);in cruth glan
clü nad chlithe SP.Ya; Hy. 5, 71 ;
is and nad bi müi na täi p. 132, 21;
in tan tra hä urlam . . ocus nad
rabi ni bad eshaid üad FB. 4; 92;
cid dait-siu . . näd bod latt FB. 10;
Hy. G, 11; Sc 31. 21, 1. — b) In
Conjunctionssätzen: or nad fil
lern Lg. 3; ar näd ^tir ibid.j hinter
i'iair, üare, in tan mit Fron, rela-
tivum: huare nad n-digni Ml. 231), jo;
in tan näd n-acastar et näd for-
chluinter Wh. 2W» ; ar nad ris ifi'ernn
Hy. 6, 20, Gl. i. cona ris. —
c) Prohihitiv, ohne Conjunction:
nad clechta err öencharpait do im-
luad ar mesi FB. 35 (nat Fg.). —
d) Idiomatisch: atconnarcatar uadib
mod nad mod sie sahen ihn sich
nach und nach f?) von ihnen ent-
fernen FC. 7; mod nad mod i n-
desid inna sudiu FB. 84? comraic
nad chomraic a m-barr SC. 33, 19?
— e) Die Form nat: nat loic Hy.
1, 32; nat roichet FA. 14 LBr.;
nät cumgat28jLJBr.; nat eroichligend
30 LBr.; nath combaig Hy. 5, 77.
iiadarccna FB. 24?
näeb s. uoel).
con-uäib Oss. III 5, Gl. i. co
m-bröic.
uaice s. nacc.
naidm N. nexum On the Mann.
III p>- 470; a hargain, covenant
O'R. — PI. Acc. for nadmand su-
per ohligationes Z^. 270 {Sench. M.).
— Vgl. fo-naidm.
iiaim s. noeb.
naimda feindlich? na techta
naimdai ScM. 2.
naimtide hostilis Z'^. 794.
ui'iire s. iiäre.
iiäit, escuing urcoidech, hirudo
Ir. Gl. 935.
uallabrach SP. II 1?
ni'iina, uäme M. Feind; bau-
namse inimica Z^. 255. — PI. Nom.
nämait hosies Wh. 32c (^^ 258);
FB. 21; 25; 84; Gen. i tirib nä-
mat L(i. 13; inna nämut p. 191, 2C;
^cc. ~lam naimtea Ml. 2<i, 12; eter
caratnäimta inter amicos hostiles
Wh. 23c; la näimtiu.i£j^ SC. 26.
naiiinul Adv. nur, allein; tan-
tum, solum Z^. 614; besonders oft
mit vorausgehendem acht; tancatar
. . uli . . acht dias namma es kamen
alle ausser nur ziveien {nur zwei
nicht) SC. 2; FB. 1; 17; 92; 93;
nod lemad a m-brethugud, acht co
n-daimtis nammä for a breith er
iviirde ivagen zwischen ihnen zu
entscheiden, aber nur {wenn) sie
703
nob
sich seinem ürtheil fügten FB. 7ö;
ingi . . namma _/). 142, "lo; ocus no-
conetl iiamma iind nicht nur dies (?)
SC. ol, 15; ni cluinter dou garb-
thoraind sin acht bec nammä FA.
14 LBr.
iiniiunar, iiaiinnör, mit voraus-
gehendem iii, kaum; ni gabsat
nammär isin tig sie hatten sich
kaum in dem Hause niedergelassen
CG. 3 (nammor Eg.).
^^ iiammongonad Lg. 10 s. imm-
g-oiiini.
näu i. bec {little) ut dicitur nanns
i. abac {diuarf) no lucharban {pigmy)
Corm. Tr. p. 1 (a).
1. nur i. uasal O'Dav. p. 107.
jir' — Sg. Nom. JL,g 1]. i3j Gen. erred
näir s. unter nUiüd, "niath näir s.
unter fo-naidm.
2. ndv seh acemhaft, vgl. närc; i.
fial no lan no noeb no idan O'Dav.
p. 108; vgl. imm-näir. — Sg. Nom.
ba när la Brigit B. schämte sich
p. 42, 10 ; SC. 44. • — Compar. ni
roibe tra nech ba nairiii na ba feli
Three Hom. p. 84, ii {„more hash-
ful or more modest").
8. uär s. ii^thav.
uäre, iiäire Schaam; shame
Corm. Tr. p. 125, Gl. zu rucce ibid.
p. 146; vgl. imm-näre.
nasc Ring; ring, tie Corm. Tr.
p. 125; nasc niad „a champign's
bracelet" ibid. nia; au-nasc (i. nasc
auei i. örnasc no bid um doitib no
a gluassaib [s. clüas) mac na sser-
chland Corm. p. 4; s. ör-nasc.
uascim ich binde; nasgaim 1
bind, tie, chain O'B. — Praet.
Sg. 3 CO ros naisc eraicc a mucc
forru er verpflichtete sie zu einer
Busse für seine Schweine Three
Hom. p. 58, 30. — Perf. Sg. 1 ro
nenasc-sa foraib . . VII cet talland
argait bäin LU. p. 114^, e {Siab.
Concul). — Pass. Praes. Sg. 3
nascar „is fastened" O'Don. Suppl. ;
ni naisgtber O'Dav. p. 81 ecna.
— Vgl. ar-, fo-nascim.
nassad Fest, Versammlung
[a fair, assembly O'R.), s. unter
liig-nasad; i. gnathugud Gl zu
nassad Beoain Fcl. Oct. 2G [O'Dav.
p. 108\ Three Ir. Gl p. 137 wird
hinzugefügt no nasad i. clu (nasadh
famc 0'//.\ und darnach übersetzt
Stokes: „The fame ofB."; PI. Gen.
comsid na näem näsad n-än s. unter
coinisid.
nassadach berühmt? vgl. nasadh
noble famous O'B., ainm hüi nas-
sadaigh Neil! i. clu Coluimcille
Three Ir. Gl. p. 137.
iiiitli ainm coitcend dona huilib
aistib eicsib „a gener al name for
all poetical compositions" Corm.
Tr. p. 125; is oll in nath dognitis
ind filid ar thüs do grein ocus do
escu LHj. Amr. 144; Gen. natha
ibid. ; Dat. oder Acc. ferr cech nath
Hij. 5, 94, Gl. i. ferr cech filidecht.
— Vgl. marb-nad.
uäthar Gen. Du. des Pronomens
der 1. Person; cechtar näthar uter-
que nostrum Z'^. 325; SP. II i;
när 4.
iiathir M. natrix, serpens Z'^.
259. — Sg. Nom. naithir Hij. 5, 6;
Geyi. do neim ina nathrach Fei.
Epil. 480 ; PI. Gen. natrach FA. 25 ;
Du. Acc. la da natraig SC. 34, 4. ^'-s.
nätlio nein s.l.nh f), vgl. ni thö. (V/
uau, uö F. Schiff. — Sg. Nom.
nau tholl SP. IV i (no LL.); Gen.
noe SG. 69a (^2. 33); Bat. on noi
oensbeiced from the boat ofone hide
Corm. Tr.p. 32 cimbith; ina nöe Hj.
4 Praef. {so zu lesen für inasoe).
iiaue s. nue.
neb-, iiepli- ein besonders in der
alten Sprache häufiger gebrauchtes
negatives Präfix, Z'^. 861, später
nem-, nemh-; nem-aicside unsicht-
bar FC 3, PI. Dat. i retaib neb-aic-
sidib Wb. 4»; neph-chorpdae ineor-
poreus SG. 27^; neph-chostae apes
[sine pede) SG. 102^; neph-fbdlaide
insecabilis {Atom) SG. 28^ und 189b ^
neph-frithgabthe „unbridled" Tur.
Gl. 114; neph-immaircide incon-
veniens 311. 17*, c; neph-imfolngidi
inefficaces Ml. 17», 5; nem-thrual-
nide „unsullied"' Three Hom. p.
124, 13; nem-urchoitech „harmless"
SMart. 37 ; nem-marbda nn.sterblich
p. 191, 2g; neb-marbtu immortalitas
Wb. 29'', 24; nem-duine nemo Ir.
nech
704
Gl. 054; ncph-ni ^vöiU SG. 95a;
neinili-ni /(//(// Ir. Gl. ;i;37 Be-
soiuhrs ii-rnhii Aii.-<(ln'icke wie
' Niclifsciii. Xiclit(ih(ifbrii durch dieses
Präfix ijibihh't: tri aeb-airitin löge
durch Nichtrmpfangcn von Lohn
Wh. 11 a; neph-deuiun neich di ulc
Nichthun von etwas Bösem Ml.
23c, 20 ; dogena neph-thecht dia
cungid TBF. p. 152, 35; bid tuad
dom-sa mo neb-thuad mein Volk
wird sein, was mein Nichtvolk war
[Eöm. 9, 25) Wh. 4d.
nech Pron. suhst. mit voraus-
(jchender Negation quisquam,
olme Negation quis, aliquis Z'^.
362. — a) Mit Negation Niemand,
Keiner: ni con fitir nech dib
Keines von ihnen wusste p. 17, ü2;
p. 133, 5; 145, s; FA. (J; 9; FB. 20
(Fem.)\ 59; 73; p 310, 4; conna
^ hacced nech Lg. 11;. FB. 17; nad
fesser nech do feraib hErend TE.
2 LU.; nin accathar nech aile es
soll ihn Niemand Anderes sehen
FB. 59; cen co labradar fri nech
ScM. 3, 2; ni bä nech bas ferr
FB. 56. — b) Ohne Negation Je-
mand, Einer: cia beth nech bas
chahmi and FB. 89; nech rod
- finnfa TE. 7 Eg.; 9, 30; SC. 46;
dia m-be nech occä sirfegad imme
FA. 10; fö 1^0 ro das cload nech
Hy. 5, 53; dianus tuccad nech all
TE. 2 E().\ Gen. ni fil druini neich
dib . . fri'äraili FA. 12; Gl. zu Hy.
5, 5; mlicht neich arindchuiriur
SP. I 3; daigh neich andiaigh a
sula TE. 9, 15; a tabairt illäim
neich uaib-si FB. 76; menma neich
aile ScM. 3, s; Neutr. neich mit
nachfolgendem Relativsatze ejus
quod [Z'^. 362): i n-digail neich
dorigensat fri Duid zur Strafe für
das, was sie gegen D. gethan hat-
ten Ml. 231j, 5;' Bat. ni thic do
neoch FA. 9; 1 LBr.; 14 [der
Dat. do neoch ist wohl durcli eine
Art Attraction an dianid erdalta,
den Hauptgedanken des Vorder-
satzes, entstanden)-., nir attaim do
nech TE. 7 Eg.; p. 142, 9; nä
tarta..do neoch aili FB. 74; 90;
cen CO beth . . d'aii-fitcod do neoch
FA. 7; FB. 72; do neoch mit fol-
gendem Belaiivsatz ei qui: gnini
do neuch forrochongart actio ei
qui praeeepit SG. 199^^; Neutr.
crete do neuch asberat som die dem
glauhen, icas jene sagen Ml. 17'', 4
Gl. zu simplices; Acc. ni comul fri
nech ingi fria rig namma p. 142, 10.
nechi s. 2. 111.
uechtar alt er ut er Z'^. 363; Sg.
Nom. nechtar na da idan TE. 8
(da ni -EV/.); Acc. ni ba la nechtar
de FB. 73.
ned s. uet.
uegar s. uig-im.
neim Gift; i. virus Gorm Tr.
p. 79 fi; nem venenum SG. 33<i
(Z'^. 10); nem insin nad chon ric-
thar sech nem nathrach Gl. zu
venenum aspidum sub labiis eorum
Ml. 33(1, 10. — Sg. Nom. neim p.
190, 30; 191, 18 ; ind neim Hy. 4
Praef.; Gen. no asaitis cnuicc ne-
med fair Goid.'^ p. 172 [LHy.); co
n-driicht neme jj. 191, le; 32; co
srothaib nemi 14; ind neime an-
dracht Gl. zu tetri vestigia viri
SG. 112a {^z-. 800); Acc. cen neim
Hy. 5, 7 (i. cen imdergad); 39; ar
neim Hy. 7, 50; tri neim Sc3I. 5;
PI. Nom. neimi aconita SG. 139^^
Nigra; PI. Acc. sech na nemi Hy.
1, 13. — Comp OS. nip-sa nem-
thenga mo crich LU. p. 114^1, 31;
Ericriu Nem-thenga B. Giftzunge
FB. 1.
iieimiiecli, nemnech virulentus
Wh. 7c, Gen. neimnich venenosi
SG. 33b i^Z-\ 10).
ueimthe aus Gift hestehend,
sruth neimthe FA. 30 (neme raarb-
thaigi LBr.Yi
iieit, ueoit a fight, hattle,
ivound O'B.; ocus neit ba hainm
don kath do brisind ria mac Cath-
bad Corm. p. 13, 1 (cul); cain buich
neoit {reimt auf crina seoit) LHy.
Amr. Prol. {Goid.^-^ x>. 157), in LÜ.
zu neoit die Gl. i. gainne, zu buich
i. ro bris i. maith ro bris fein in
cairinne ('? I ; tria neit LHy. Amr. 2,
Gl. tre chath, in LU. über neit die
Gl. i. cath; rohe do lecht i forthc
(i. immochai) iar do neit (i. iar do
ncltli
70o
guin") seol siraiclithe (uo sinirtlo
ibid. LU.; neoit glossirt durch
gainne LHy. Amr. 103; aslaigid
sercc, saigit seoit, ni gaib iicoit fri
nech as tlil ibid. (assaiges LU.)\
gaiiini no ncoti ibid. 104. — Vgl. Neit
i. (lia catha la gentib Gsedel Corm.
p. 31, ned i. dia catha O'Dav.ji. 108.
iicithi s. 2. lu.
lu'l 31. Wolke; doud Corm. Tr.
p. 126; nell nebulae Ir. Gl. 337.
— S(j. Nom. in dub-nel FB. 39;
Dnt. isind m'ul Goid.^ p. 64 [LHy.);
PL Bat. na haible tened trichem-
ruäid innellaib ocus i n-aeraib uas
a cliiiul LU. p. 80a, 5; Acc. cen na
niulu L'B. 44; mär a dicsa 6n muir
acht iiad roched neölu LU.p. 23», 24.
nola ScM. 5?
lU'lacli wolkig, co nem nelach
„to cloudy heaven" Fei. Prol. 280;
ailrad in rig nelaig des Königs in
den Wolken ibid. 187.
, .« 9^ iiell, clüth nell Ln. 17, 23. re fu-
1) 2<~\. "^ "'^^•■^ "®^^ "^ nona IjU. p. 77^, 29 (s.
'— '^' «»(.^er gn's), rr/Z. neall a trance O'B ?
1. uem s. iieiin.
2. uem N. Himmel; Z\ 271.
— S(f. Nom. FA. 10; is nem im
grein'5'P. IV 3; nem tened FB. 15?
Gen. ruire nime Hy. 1, 4; ri nime
Hy. 6, 23; flaithera nime Htj. 1, 31;
flaith nime Hy. 1, 44; 5, 92; FA.
20; 31; 33; nimi 2; 3 tt. ö.; nime
flatha Hy. 5, 4; nert nime Hy. 6, 6;
7, 17; muinter nime 1*"^.. 5 m. ö'.;
nimi 2; 14; 15 ^^. ö.; uöi n-graid
nime FA. 4 (gräd LU.); 9; dorus
. . ind nime FA. 15; 16 u. ö.; ni-
mi 16; focraice nime FA. 31; 32;
nimi 1; dochum nime Hy. 2, 50;
nimi FA. 1; 20; co ainglib nimi
-FJ-. 3; 19; renda nime p. 191, 24;
FB. 19; nimi 25; dichend nime
TE. 9; in FA. hat LU. 21 mal
nime itwc^ 14 jwa? nimi; Dat. for
nim i7i/. 2, 28; 5, 16; fo nim La,
■^ 18. 5: SC. 42; do nim FJ.. 2; Hla
du nim ÄP. III 4: Acc. nem F5.
39; rith fri nemh TE. 9 Eg.\ for
nem i?y. 6, 22; cosin tres nem
FA. 2; PI. Gen. drem na secht
nime FJ.. 15; Bat. De de nimib
i?2/- 6, 19. — Comp OS. donab nem-
indithib Gl. zu horoscopis Vitidub.
fo. 2. b. 1 {Goid.- p. 53).
ii<*iii N. Edelstein, Perle;
onyx Z'^. 18. — PI. Bat. fräs do
nomannaib p. 310, 37. — Vgl. ne-
manda.
nein- s. neb-.
namandii perlenartig, perlen-
gleich. — Sg. Nom. detgein ne- JpL
manda Lg. 18. 15; ncmonnta TE.
iPJg.; PI. Acc. imraa dcta nemanda J^
Ij(I. 4, 17 (nömuniQ,jE'/;.). ^^
uenide, nemda himmlisch; Gild.
Lor. Gl. 13 rf»wi 24. — Gen. ind
rig nemda s. die Glosse zu irriched
Hy. 5, 105; Acc. liar n-athair nemda
Hy. 1, 48; PI. Nom. fochraice nemdai
p. 170, 24.
nemed sacellum SG. 13^ [Z'^.
801); nemeth Corm. Tr. p. 121.
nemele, neimheli sorrow, ptity
O'B.; Bat. oc nemele frisin comdid
„in . . complaining to the Lord"
FA. 30 (nemeli LBr.).
nemid a magistrate Mann. III
Index; s. unter fegaim, und dazu
auch nemthe SC. 25?
nemidach a diveller in heaven,
cipe gebus m'imund hillou a et-
sechta corub nemidach Three Hom.
p. 38, 5.
nemuecli s. neimnech.
nen i. tonn „a ivave" Corm. Tr.
p. 126, vgl. 3. nin.
nena, triucha nena Find Oss.
III 6, Gl. i. ordlach; vgl. nean
inch, span O'jB.
nenaid nettles Corm. Tr. p. 126,
neanaid i. neantög 0'CI.\ co fac-
cad in caillig oc bein nenntai do-
chum braisce di „cutting nettles to
make pottage tliereof" Fei. p. C.
I nentöc, nenntog urticu Ir. Gl.
208.'
j 1. ueöit s. neit.
I 2. neöit, nir ba neoit „be not
niggardhj" Fei. p. CLXXXV.
nert N. Kraft, Macht; am-nert
Schiväche, amnertach schivach LHy.
Amr. 113. — Sg. Nom. FA. 1;
FB. 79; SC. 41; nert De Hy. 5, 45;
nert nime Hy. 6, 6; a nert Lugdach
Gl. zu Hy. 5, (j8; in nert FB 68, 20;
Gen. ar thrommi . . a neirt FB. 88;
45
706
is rigi nirt TE. 9 Eg.? Dat. ohne
Praep. instrumental: atomriug . .
niurt ich verbinde midi mit einet'
Kraft Hy. 7, i; 3 ff.\ n: 20; 62;
dit nirt SC. 13; 38, 3; 41; Acc. fri
cech nert n-amnas Hy. 7, 43; ni
digaib a nert Hy. 5, es; tria nert
gaili p. 328, 1 ; PI. Acc. na . . nert
so Hy. 7, 42 (neurta J5.); nerta
lochnamat FB. 68, 10. — Comp.
nert-lia SC 38; ocus büi rell dermäir
ocus nertlia miled forsa n-indsmatis
slegaocus semmunna ocus fria meltis
renda ocus ftebra, ocus ba corthi
curad in lecc sin LBr. p. 216^ 15.
nertaim II ich stärke, Icräf-
tige. — Praes. PI. 3 nertit con-
firmant Wh. Id (Z^ 436). — Inf.
Gen. is and is tualäng a nerta Gl.
zu ut potens sit exhortari doctrina
sua Wb. 31t, 12; 00 nertad SC. 28.
nertiti SC. 20?
iiertmaire F. Stärke, leo ar
nertmaire Three Hom. p. 42, 22.
ueseöit a boil Corm. Tr. p. 123;
apostema Ir. Gl. 843.
1. iiess mu Stella, mus longa
SG. 36a {Z-\ 49); weasel Corm. Tr.
p. 123 nescoit.
2. iiess nomen do crand („pole"\
Corm. p. 32, 42, vgl. ibid. 38.
3. ness nomen do urnisi {,,fii>r-
nace?") Corm. p. 32; ba binde no
chantais dord fri derc a neis a di
bolg ibid. p. 33, 1.
4. uess Schlag, Wunde; ness
din ainm do beim ocus do chrecbt
Corm. p. 33; neas i. crecht O'Dav.
p. 108.
nessa propior Z'^. 277; nesso
assa nesso propius propiusque Wb.
121'; bes ni pe nessu ec do suidm
oldäs dait-siu FB. 94; im Sinne
des Superlativs: dorus . . ind nime
as ncsii (Ins Thor des Himmels
Vrlrhr.^ ,h,s inlrlistc ISt ^ (= daS
unvhsir Hu,uHrl.,thonFA. 15; FJB.20.
«et Nest; a uido latine Corm.
Tr. p. 124. — Bat. luathither . .
grib dia ned Corm. p. 36, 45 (prüU).
ni Pron. ivir, nos Z'^. 32ö, vgl.
sni. — a) alleinstehend: maic ni
do-som Wb. 19<i {ßlii nos ei, deo). —
b) Zur Verstärkung {nota augens)
der 1. PI. angehängt: dingniam-ni
FB. 6; 56:' bem'mit-ni Lg. 10;
regmait-ni ibid._\ FB. 57; dode-
chammar-ni Sc3I. 2: Lci,_12; SC.
13; 43; FB. 41; ni leid em-ni ibid.;
dogenam-nei<^5. 16; necbtar näthar-
ni keiner von uns beiden LU. p.
19a, 5; nach dem Pron. poss. der
1. PI. dem Substantiv angehängt:
ar m-breth-ni FB. 62. — c) von
Präpositionen abhängig, durch
Doppelset zimg -nni, -nn, -nd, -n:
airun EC. 6V oruinn p. 144, 20;
erunn propter nos Wb. 15^; cu-
cainni ScM. 9; cucainn 14; chu-
cunn Hy. 8, 2; cbucund FB. 52;
cucund Xr/.lj_ FB. 46; diin, dinn
de nobi7z\3U; dind FB. 36;
dün, duun, dünn ad nos, nobis Z"-.
333; dün Hy. 1, 2; 15; 20; 34; 2, 58
5, 106; 6, 23; 24; E(\. 10; ScM.
9; 16; SC. 3; 6; CC.\ Fg.: FB
43; 61; 75; duin FB. 34; 49;
ctrunn, etron 7/^. 333; fornni, fornn,
furnu ibid \ foriii FB. 41; 48; fornd
SC. 5; 36; forond FB. 46; frinni
ZI 334; fr ind Uu 13; 18. 29;
FB. 48; immunn ZV333; %. 8, 1;
immond FB. 52; imond p. 132, 9;
indiunui, indiunn Z^. 333, 334; iu-
nunn Hy. 4, 5; 8, 1; linni SC. 24;
i^^. 62; linn TE. 9 -%.; CC. 3
£;r/.; lind 6'cilf. 15; SC. 45, 22;
I'^i^. 73; 90; 94; lend
ocainni ScM. 7; ocaind FW. 62
ocunn Hy. 8, 1; reunn Hy. 4, 4;
remunn -ffy. 1, 34; remoind FA. 17;
seochainni SC. 45, 17; secboinne
Goid.^ p. 134; sechond Zr/. 9 ;
torunni, torunn Z^. 334; triunni
ibid.\ önni, uanni, uäinn, uäin ibid\
üainne FB. 59; uaind 41; huan
Hy. 1, 20. — d) Partikeln vor der
Verbalform angefügt {Pron. infi-
xum): ronu ain Hy. 1, 30; ron anset
ibid. 14; ron feladar Hy. 1, 1; 35; sc;
4, 12; 8, 6; ron soeiat Hy. 1, e;
10; 24; 56; 4, 3; 8, 6; ron snaid Hy.
1, 11; 13; 5, 10; 1)2; nachan tairle
Hy. 1, s; 55; ni conn acci nech j).
133, 7; niu ortar FB. 53? ar don
roigse Hy. 1, 31; don fe Hy 1, 1;
4, 2; for don te Hy. 1, 1; for don
itge ßrigte bet 5, .s;i; for don
1^^
vf
'^.>^
707
rabat lui; do Jon arclieil p. lo3, u;
dodn ancatar ScM. 4; dou aiiicc
}). 144, 16 (.tanicl; co n-doii fair
Hy. 5, 8i); 9i (tair^i; don estao p.
140, 25; (testai; ar don adbat SC. 28
(tadbat); don rins^rat IIij. 1, 17;
den foscai Hij. 6, 5 (diuscim); 1, t«;
donn esmart Hij. '6, s; immun tisat
Hy. 1, s; ciitan mela FB. 52 (^to-
imlira); ni tanbi SC. 19. — e) An
eine Verbal form als Object ange-
t'üyt: aiusiunn Hy. 6, u\ snaidsiunn
Hy. 1, 27; 38; taithiunn SP. II 6.
1. ui, ui nicht, die geivöJinliche
Negation; non Z'^. 789; aspirirt
den folgenden AnUmt: ui chuir
FB. 35; ni chüala FB. 44; ni
(hossena 59; 73; ni chelat 71; Lg.
V-n. 45; FA. ß; 2(5: SC. 45, 2; ni
tiiairmescad FB. 42; ni thiscad 88;
ni thardad 90; p. 22, 9; 39, 13;
■JfX^ 17: ScM. 3; TE. 2; FA. 9;
2(3; ÄC. 29; 29, le; 24; ui fil i^,
-X- 10; 12:_ ScM. 12; ui hetig l^a
33, 17 für ni setig? — Mit Pron.
stiffixum: 1. Sg. nim thairle Hy.
6, 12; ScM. 3, 17; ri;. 9, 7; s;
j:). 141, 23; uim dil Hy 2, 44; nim-
thacumac dia aisneisiC/. jj. 113^, 14:
SC. 13; 2. Sg. nit leci SC. 30, 2;
uit ägara 40; 3. Sg. uis u-athgeöin
j^Ld. 9; uis n-iusorg j9. 141, 8; uis
rocbet i^Jl. 12; uis toirchi in muicc
ScM. 9; 12; TE. 17; SC. 18; 36;
ffy. 5, 26; 2, 29; FJ5. 47; nin acend
SC. 45, 15: niu accathar FB. 59;
isuachnid nirrodchad mo ic-sa TE.
12 LU.? — Andere Versclimelzun-
qen, ui voicirdwiv. uir thdargaibset
FB. 26; uir bo chian 39; 40; 43;
56; 58; 78; 81; 82; ScM. 5; nirb
äil FB. 73; p. 40, 32 (für ui ro
1)0); ni bo ivird nib: nib amIes
SC. 11, 9: bes nip catli SC. 38, m:
uiptar ScM. 5; ui imma- ivird nima-:
uimafitir j). 17, 22; nimatorchomlod-
sa FB. 2G; nimärulaid 71. — Ge-
brauch, a) Besondere Verbindun-
gen, ui . . ni nihil (s. 2. nii, ni . .
uech nemo, ui . . acht franz. ne . .
que. ni . . nammär kaum: ni thesta
ui dib es fehlte Nichts von ihnen
p. 41, 13; 42, 0; FA. 16: SC. 1;
42; FB. 90; uin accathar uech
aih; occiit kein Anderer sehe ihn
hei dir FB. 59, s. uech; ui t'uil
fort acht nechtar da ni nur eins
von zwei Dinqen kann dich drücken
TE. 8 Eg.\ 'sc 5; 14, s. acht; ni
gabsat nammär isiu tig CC. 3, s.
nammär; ni ba la nechtar d6 eter
FB. 73, s. eter; ui . . nä tveder . .
noch, s. nä: ni . . nach weder . . noch, _^
s. nach; ni thö nein Lg. 6; '■'; -Jf^"A^
TE. 13 Fg., vgl. na tli(j. — b) ni
steht auch beim Imperativ: ni chuir
FB. 35; ni aigther ni fürchte Nichts
SC. 10; beim Conjunctiv in Haupt-
sätzen: ni iadat SC. 25; ui fres-
nesea 26; niu accathar FB. 59;
ui bä lat FB. 73; p. 141, 3; SC.
25; ni pä SC. 2^^\ uir bat SC. 25;
26; soivie beim [modal gebrauchten^
Futur: ni dechais jj. 21, 32; ui
säis SC. 25; '2(i; ni firfider SC. 3.
— c) ni steht auch in der abhän-
gigen Rede: is follus . . ni dligthi
FB. 41; TE. 12 LU.: adrubrutar
ni fi'iaratar sie hätten nicht gefunden
TE. 19: FB. 90; ba inond aithesc
..ni theclaimtis TE. 2 LU.; ScM.
3, 5. — dl ni nach den Conjunc-
tionen ar, üair, fo bith, sech: ar ni
recat a les ind naim ni alle acht
. . denn die Heiligen bedürfen Nichts
iveiter als FA. 5; 9; 12; 15; CC.
6 Eg.; SC. 42; FB. 94; Lg. 6^(ar -^
U3._jg2j; üair ui thudchatar FB.
72; 79; p. 40, 32 {vgl. jedoch p.
39, 13); fo bith ni ro derg FB. 79;
sech ni chiuir ui cosseua Hy.b, 22; ss;
Lg. 17, 52 j e) häufig fehlt die Co- if
pulu bei ui: ui cöir em es ist nicht
gerecht FB. 94 (positiv: is cöir
ibid.); lb\ SC. 5; 6; 13; ui fö SC.
44, 12; ni insa SP. V 5, s. ninsa:
nim dil Hy. 2, 44; ni assu FA. 15:
FB. 73: ni mör n-ecnaig Hy. 5, 3:
ui hinund comartha tucsam lind
FB. 73; ni forcraid cairde FB.
56: 61; 75; 89; ft ni ivird mit dem
Begriffe vorangestellt, der verneint
werden soll: ni brec as äil dün
FB. 61 [vgl. brec dorat in beu
imond 79. 132, 9); Sc3I. 3, 15; ni
ciau üait atä is taig it farrad Lg^ ^^
Ju ui mesn dothset side FB. "37;
ScM. 2: ni oc a imgabail sin dan
J(- iih>- \a.i!kp. ^ U■.l^\'^o>^.'^'^■'^'^■
708
atu-sa FB. 94 ; 57 ; ocus ni huli ro
sagat FÄ. 2-2 ; ni fil ro sia FB. 89.
— g) ni con nicht dass, ohne
flass, nicht, non quod, non quo
Z^. 740: ni con fess ohne dass
hekonnt ist ScM. 3, 18; p. 143, 2;
ni con tesbad banna ass Hy. 5, ss;
ocus ni con tora eter SC. 40; j).
17, 22; ocus ni conn acci nech und
Niemand sieht uns p. 133, 7; ni
con fiu „it is hy no means ivorth"
TBF. p. 150, 17; ni com thä-sa cu-
mang dia tabair[t] „I have hy no
means the potver" ibid. 21 ; dia faig-
bither ni con beo-sa fot chumachta
ba sire ibid. 31.
2. ni JV. Sache; res Z^. 364;
ohne Artikel aliquid, mit voraus-
gehender Negation nihil, neb-ni
nihil; mit Artikel id, hoc; mit
Artikel und nachfolgender Demon-
strativpartiliel hoc. — 8g. Nom.
ni ali alia res TE. 2 Eg.; Cduch ni
SC. 34; diliu lim longud oldäs cach
ni FB. 32; ani sin haec res, hoc
^^ i^g- 13; 16: TE. 5 Eg.; SC. 3;
12; 13; FB. 26; 31; 41; 56; inni
sin TE. 10 Eg.\ GC. 1 Fg.; p.
142, 11; 143, fi; inni TE. 8 Fg.;
mit nachfolgendem Relativsatz: ni
fil . . ni bad toi ria cöemchele SC.
42; nad rabi ni bad esbaid üad
FB. 4; ani ro innisemar das (was)
ivir erzählt haben FA. 15; aui no
bid isin cathraig das {was) in der
Stadt war FB. 88; ani na roich
lam SC. 44, e; ani no m-bera latt
FB. 59;* 89; 93; inni ro herbad
duit p. 40, 2c; 41, 14; ocus ni nad
roichet \]\aid uli, ro soichi-siu
FB. 11; Gen. firinne an neithi si
s. unter in-mesta; J.cc. conda accatar
ni CC 4: LU.; conn faccatar ni in
n-oclach rochain da sahen sie Etivas
(nämlich) einen sehr schönen Jüng-
ling CC. 3 Fg.; p. 140, ly; p. 144, 11 ;
räthaigis . . ani sin TE. 10 LU.-.,
FA. 2; SC. 4; 9; 39; 45; ani hi
sin FB. 78; ani seo rödt FB. 32;
inni sin TE. 6 Fg.; indni TE. 9
Eg.-., ani atchiu-sa das {was) ich
seile SC. 39; adfiadat . . ani mä
tudchatar FB. 76; ni recat a les
ind naim ni ailc FA. 5? PI. Nom.
se nechi airegda „the six chief
things ScLb. 12; Gen. nanni ro bu
thol do der Dinge, [nach welchen)
er begehrte Ml. 33», is; Du. Gen.
necbtar da ni TE. 8 Eg.
1. lila M. Held, Krieger; i.
trenfer „a champion" Corm. Tr.
p. 125; Z2. 255. - Sg. Nom. in
rig-nia LU. p. Id'^, 4; Gen. niad
{zweisilbig) Hy. 5, 71; cona thair-
birib niath LU. p. 80», 24; cride
niad {vier Silben) SC. 38; cless niad
FB. 51; ni hopair niad näre On
the Mann. III |j. 424 [so zu lesen):,
PI. Dat. ba-sa balcbemnech ior
niathaib ocus mörslüagaib LU. p.
114», IG {Siab. Concul.).
2. nia, niae M. Schxvestersohn;
i. mac sethur Corm. p. 31. — Sg.
Gen. im orba mic niath Z'^. 256
{Sench. M.).
3. iiiaJ ar nia ua mucci Oss. 111
Unterschrift, dum niad ibid. 10.
Hi'am Glanz; i. dath O'Dav.
p. 108. — Sg. Nom. ro-niam SC.
33, 18. — Comp OS. niamh-land a
splendid flat crescent of gold {um
den Hals oder über der Stirn) On
the Mann. III Index.
iiiamda glänzend. — Sg. Nom.
niamdo TE. 4 Eg.; PI. Nom. ni-
amdai Lg. 4, 7,
iiig-iin I ich toa sehe. — Praes.
Sg. 3 rel. niges FA. 16. — Conj.
Sg. 2 nige araile „wash thou the
other" Three Hom. p. 80, 15. —
Pass. Praes. Sg. 3 ind na lam
negar and Corm. Tr.p. 119 mat [B.)-.,
nigther Corm.p.2^ mät {A)\ negthair
ibid. p. 12 caplat. — Lnf. Dat. oc
nigi IjU. p. 671», 35; do nige FA.
16 LBr.; Three Hom. p. 8U^ 15. —
Comp, fo-nigim, tönuch.
iiiiii, iiiiii- die Negation ni' mit
Pron. der 1. Sq., nim tha non mihi
est SC 13.
iiim-, iiimni- zusammengesogen
aus ni iniui-.
nima-, niuinia- zusammengezogen
aas ni imma-.
nimatorchoinlod FB. 26?
iiiinl) i. bröen, ab eo quod est
nimbus Corm. p. 32; i. nell 110
bi'aeu O'Duv. p. 107.
niml)i
709
uimbi SP. III cUcs ii-iiiil)i, nimmi
p. 144, 31 lies n-immi.
nimdotair j). 141, n!) mim dotliair
ac. Ms.)i
iiimniar mlbitli FB. 24, mit mbitli
(ni bitb?) beginnt eine neue Zeile
in LU., der Sinn iviril tvohl sein:
nicht ist ein Weib von ihnen mit
ihrem Manne von einer Zeit zur
andern beisammen.
1. nimtlia für iiim tlia, .t. 1. iii,
me und täim.
2. uiiutba für ni imtlia.
1. Hill [i.] gabul, s. unter iiiuaoh.
2. nin der Buchstabe n Corm.
Tr. p. 126, O'Dav. p. 108.
3. iiiu [i.] tond („toave") Corm.
p. 31 Ninus „tlie name of a iccll";
vgl. nen.
uiuach, nem iiinach Fcl. Prol. 108
{„delightful heaven"). Gl. i. gablach
[LBr.), vgl ninach i. aibhinn no
g&hlach Tliree Ir. Gl. p. 126, mit
Anführung desselben Verses und
Zufügung von i. aibhinn zu ninach;
croch ninach Anissi Fei. Mart. 31
{„the forlced cross of Ä."), Gl. ni-
nach i. glacach no crechtach no
nin gabul i. ginol i. glac na gabla.
uiusa, getvöhnlich abgekürzt nl,
zusammengezogen aus ni iusa nicht
schwer {SP. V 5, anse, ansa dif-
ficilis Z'^. 276\ ist eine stehende
Formel in der Antivort auf eine
Frage, auftvelche Auskunft gegeben
% wird Lg. 1; TE. 5; 13; SC. 4;
10; IG; 31; 35; 47.
nith i. guin duine Corm. p. 31,
ibid. p. 32 {„mortal wounding of
a man" Tr. p. 122, vgl. Z^. 1005);
i. conplicht iconflictus) CDon.
Suppl.; iar nith FB. 50, p. 310, 25;
füabair nith SC. 31, ii. — Compos.
A- nith-mass Lg. 17, lo {OB. hat auch
nith noble)?" '
HO Unübersetzbare Verbalpartikel
{vgl. ro und do), nu, no Z'^. 415;
na gelltis CC. 1 LU. (lies no, oder
Fron, suff.?); aspirirt: no chin-
ged FB 58; no chlaided 70; SC. 47;
p. 39, 15; no thairned FB. 57; no
thathiged 63; 70; 88; ScM. 19;
CC. 1 LU.; mit Pron. suffixum:
1. Sg. nom berar SC. 9; is missi i
' iioinii-cblo j). 141, 29; ^. S(f. not
nialartat FB. 67; TF. 9 Fg.; SC.
11, a; 41; not giiidiin Gl zu nod
guiiliu Ihj. 5, 17; PI. no bor mair-
«tlier La. 13; 3. Sq. nod glöfe FB. ^
57; 76; Zr/. 8; Seil. 15; Hg. 5, 17; if-
notolbad FB. 75 (//Vr nod dolbad);
non dlig FB. 14; non eted j). 131, 12;
142, 19 (V); nod u-dirgi FB. 21;
nod n-ebela p. 141, 3; 4; 9; nos
cuir FB. 64; 67; 70; no da biathad
p. 131, 12; PI. nos tuarceud FB. 40;
nos dibairg 65; SC.ii; nus biathaim
p. 141, 2ü; mit Relativpronomen:
ani no m-bera latt FB. 59; na fil
FB. 58; ua tabrad Sc3L 1; na
tongat Sc3I. 16; steht aber oft an
der Spitze von Belativsützen ohne
Relativpronomen: ni rabi la Ultu
fer no lamad a n-etargaire FB.
15; 14; 17; 27; cech ni no chlui-
ned p. 39, 15; TF. 9 Fg.; 9, 2T,
ar bä leis no foied a fiiir CC. 6
LU.; is midlachda no täi FB. 58;
iss ed eret no bitis SC. 1 ; 2 ; 29, 13 ;
34, 6; 46; asbe?t . . friu, nod lemad
FB. 76. — Gebrauch a) beim
Praesens: nod guidiu Hg. 5, 17;
FB. 14; 28; 65; Sc3I. 15; cid no ^
täi Lei. 10; F5. 58; na fil ibiii,; ,>f <»
no sgrechat FB. 67; tongu na ton-
gat mo thuath Sc3I. 16; nos tuar-
cend FB. 40; nos cengland JP^. 70.
— b) beim Praes. secundarium, mit
Imperfectbedeutung: no mblig-
tis La. 8; 12: ScM. 1; 3, 2; TE. ^^
9 itr.; no thairned FB. 57; 63;
68; 70; 75; 88; 15; SC. 1; 2; 5;
p. 40, 31; ani no bid isin c&thraig
FB. 58; mit modaler Bedeutung:
ocus no bemmis dorisi, dia m-bad
ail duit-siu SC. 43; cia no betis fir
in cöicid uli immond FB. 52; L^. •)(-
18, 33; SC. 42; düs cia dib no
thogad ScM. 19; am«? no betis
comarthanach, is amlaid no creteä
doib SC. 49; co m-bad hit iarsäla
no beth bantrocht Uhtrf FB. 17;
no rochtis sie sollten gehen(i)FB. 41.
— c) beim Futurum: ni bä nech
bas ferr nod glefe FB. 56; p. 141, 4;
ani nom-bera latt FB. 59. — d) beim
Fu t. sec u n d a r i u m : no thogfaind -
se Lg. 9 ; not icfitis SC. 11, 2; 29, s; -^
710
cid biad iio ragad dia ii-echail)
FB. 63; 7Ü. — e) heim Pruete-
ritum: conom erracht innossa Ms
ich jetzt auff/estanden bin TE. 12
LU. (perfeetisch) ; nos cuir FB. 64
(Präsens?).
iiö, no Conj. oder; no, na vel,
sine Z'^. 699; ivird häufig durch 1-,
die ÄbMrzung für lut. vel, bezeich-
yiet; aspirirt den folgenden An-
laut: no sossam Hy. 1, 3; no tho-
dernami'^^. 18; no chliabaig s. unter
roe. — Gehrauch: co n-dam nö
^ Tf( muicc maiss Lg. 17. 7; 22j SC. 6 ;
29; fö di nö fö thri FB. 81; 87;
ar äis no ar ecin TE. 19; amal
cathbarr CMmtachta no niind rig
FA. 8; TE. 6 Eg.; atconnarc etach
n-datha no co n-erred anflatha ÄC.
34, iü; itir foss no utmaille, itir
suide no sessam Hy. 1, 3; no rochtis
do saichtin Conroi . . no do saichtin
Ailella FB. 41; FA. 9; in comram
do thairisem beus . . no in mucc do
raind dam-sa entweder . . oder ScM.
11; beit fir marba and nö dogäntar
samlaid FB. 9; in der Frage: ni
fetatar, cia deochaid no can don
liiid SC. 12; 46; FB. 54; p. 132, g;
ni (na) . . nö nicht . . oder: ni fil. .
fial no temel FA. 5; ar ni fil dru-
im neich dib no a süss fri äraili
FA. 12; 10; p. 144, 22; nis aitrebat
. . acht nöemöig no ailitrig FA. 12;
ni airmithe?" . . pian no thodernam 18
(na LBr.); ni chumaic thra nech . .
ti'iaruscbail no innisin FA. 6 (na
LBr.)\ na bä do Dün Imrith no do
Dun Delca SC. 9; nach Z^. 699
wmden hierher auch die Stellen
mit ni . . nä (na) toeder . . noch ge-
hören die unter nä aufgeführt sind;
nö und na neben einaiulir: äit inna
bi bäs nö peccad na iinoilnis FC. 1
{LU. p. 120a, 9, ohne Abkiii-ung).
no CO (nocho, nocba), uo eoii
(nochan, nochun), uo cor nicht,
Negation an der Spitze von Haupt-
sätzen, vgl. ni con unter ni, nocha
not O'Don. Gr. p. 324. — a) no co,
nocha: no co rag-sa ich tverde nicht
gehen SC. 32 (noca H.); cia beith
no CO bia-so fö raebail, cein bemmit-
ni i m-l)ethaid du wirst nicht in
Unehre sein, so lange wir am Lehen
sind Lcf. 10 (}^Qc\m__E().) ; no co
teseba ni de SC. 27 (nocha H.) ; no
CO ririub TE. ^3 LU. (nocha Fg.);
no co dernad riu mo dal SC. 44, s ; i4 ;
45, 6; s; mad indiu no co roich
uaim Oss. II 2; dcäig no co dingnea
m'arareiriS'C. 45, 25; nocho dingniam-
ni airut-su sin FB. 6; fo bith ni
ro derg . . a claideb i n-Erind . . ,
ocus nocho dechaid biad n-Erend
inna beolu 79; nocho deochadusa
dar secht n-immaire cen mo men-
main i n-Dia Hy. 4 Praef. — b) no
con, nochan mit nachfolgender A.spi-
ration: no co faicebait nicht loerden
sie übrig lassen ScM. 3, 12; .ani
dia tudchad cuingid . . no con füar
i n-Erind nach i n-Alpain FB. 93
(nochan Eg.)\ mani dirgi-siu co rop
cöir, uo con fil isin domun nod
u-dirgi FB. 27 (ui con Eg.) ; bes . .
no cou err SC. 43 (nochan ferr H.) ;
ocus nocon cd namma und nicht
ist es nur dies ibid. 31, 15; no con
fetrtr 38, 2 (nochan H.); nochun
fetar TE. 7 Eg.\ nochunusai TE.
7 Fg.; nochonom-tha-sa düib ich
bin es euch nicht FB. 26 (nocham-
tha-sae Eg.)? ■ — c) ocus no cor fer
banne jj. 41, 36; nochor impo s. unter
inipöim; arn corbälic duit-siu hi
SC. 47 (alic). ^
ro iioad L(i. 17, 29, verschrieben
für do'roiiad?
1. nocht i. aidche O'Dav. p. 108,
s. innoclit.
2. nocht na cid. — Sg. Nom.
a claideb nocht FB. 87 ; Acc. F. fri
hüir noicht Threc Hom. p. 122, 21;
PI. Nom. Fem. aur-nochta FB. 53;
beim Masc. a claid(7> nochta FB. 13;
Dat. cusna claidbib nochtaib i*^!?. 74.
noclita F. Nacktheit. — Sg.
Nom. ni bia gorta na nochta isin
phurt GoidJ p. 102, 12 [LHy.)-
Acc. cen nochtai FA. 35.
nochtaim II ich entblösse;
Praet. Sg. 3 Dep. ro nochtustar . .
a cloidem er zog sein Schwert Tliree
Hom. p. 18, 13.
nodlaig s. notlaic.
nöe s. nan.
CO nöe p. 183, 29?
K
Uo do - gg^g^
n.'.el)
711
notlnic
iiöeb, nüeb, uöeiu, luu'in /(c /////,
der, die Heiliqe; nöib aunctus
Z^. 31. — Sg. Nom. SP. IV a; in
spirut nöib Wb. 4a (Z"\ 223); noeb
Hy. 1, 56; ti, 6; cech noeb Hy. 1, lo;
2, 17; -F. ind noeb Hy. 5, 22; 75;
ind nöib Hy. 5, 2; Gen. M. in
spirta nöib (,nöeb 3/s.1 iTy. 5, 90;
2}. 40, 7; F. na scriptuire nöibe
p. 170, 16; Acc. F. lam nöeb [sie)
do Laignib if*/. 4, 8; PI. Xom. M.
nöim (LBr.), naim (Xf7.) -FJ.. 4;
5; 34; sli'iaig nöema FA. 31; na
hapsf««7 noemu 32 LBr.; Gen. na
nöeb Ä/. 2, co; na ngeb F^. 4;
6; 25; na n£em FA. 4; 7; IG; 31
(LBr. immer noem); Dat. con-nöe-
baib Hy. 1, 49; 53; dona nsebaib
FA. 5 uioemaib LBr.); Acc. inna
nöemn FA. 5; 7. — Compos.: ind
nöeb-duil iZ)/. 5, 41; annoeb-itge
/^(■rf. 92; nöem-ingen Hy. 7, 15;
nöem-öga FA. 7; noeb-Patraicc
ifi/. 3, 1; nöeb-togairm Hy. 6, 3.
uöeWiin II ich heilige, mache
heilig. — Conj. Praes. Sg. 3 ro
nöcba Hy. 6, 22. — Praet. Sg. 3 ro
nöib sanctiftcavitWh. 19^ (Z^462t.
uöeMa heilig. — PI. Noin. sloig
noemda FA. 31 il?r. (nöema LU.).
noes s. uös.
noi s. nau.
noi n- neun; novem Z^. 304;
OTOt n-imdada FB. 2; jo. 309, 32;
nöi n-ubla clis FB. 42; tri nöi
immaire Hy. 1 Praef. s. unter im-
maire; nöi cairptiu CC. 1; noi
gcairptiu jj. 143, 7 ; nöi crotha FB.
28; nöi fichit CC. 2; nöi luirg ibid.
nöib s. nöeb.
uöibe F. Heiligkeit L: Gl 168.
uöiehtech, für nöi-ficlitech, im-
detricenaUs Z\ 306* (Cr.); PI.
Dat. onaib laithib noichtechaib
Wien. Gl fo. 2. a. 1 [Goid.' p. 53).
noidiu F. Kind; infans Z-\ 264.
— Sg. Nom. ro recair in nöidiu
Thrce Hom. p. 68, 20; Gen do läim
na nöiden ibid. p. 6, 3; s. unter
scret; PI Nom. nöidiu FA. 6;
näidin 28 ; Acc. für Dat. do nöidenu
p. 19, 3S.
uöideuacht infantia Wb. 24<i
(Z^ 805), vßl unter gillacht. —
Dfit. ina noidondacht Three Hom.
]>. 6, 11; asa naidendacht SMart. 9.
iiöigrlinne, cret nöitech nöiglinne
FB. 45, „a neio fresh-polishcd body"
Sullivan ?
noill an oath O'Don. Suppl.,
On the Mann. III Index?
nöiu .s\ Ilona.
nois i. oirdheirc 0X7. {Beitr.Ylll
319); fri adba nuis LU. p. 40a, n;
vgl. noiseach a noble person O'R.
nöitecb FB. 45 (noithech Eg.)
s. unter nöiglinne; atehiu a brat
nerg (für n-derg) n-ildathach nöi-
tech siric LU. p. 91", 16, „Ms
many-hiied red cloulc of lustrous
silk" O'C. {On the Mann. III p. 142);
vgl. noithech.
g-alar noited p. 145, 11?
noithech, noithcach noble O'B.;
i. oirdheirc OCl. [Beitr. VIII 319). ,
noithium FB. 22? ' e^v^^Wcs -tvji '
1. nömad nonus Z'^. 310.
2. nömad F. der neunte Tag,
die Woche (vgl. lat. nundinum).
■ — Sg. Gen. co cend nömaide bis
zum Ende des neunten Tages Corm.
p. 25 himbas forosnai ; TE. 16 Eg. ;
PI Gen. dia teöra nömad nach
drei Wochen TE. 11 LU.
nöua, \id\i = lat. nona; nöin s.
unter iarmeirge; cec/t nöna jeden
Abend ScM. 20.
nönbur M. neun Mann; novem,
homines Z^. 313. — Sg. Nom. nön-
bur dibercach Hy. 5, 65; FB. 84;
no«bor di läthaib ibid. 55; Gen.
aere ind nonbair ScM. 17; 22, 5;
cless nonbair FB. 24; cless niad
nonbair 51; Dat. conidammärb tar-
raid talrt»i a nö/ibur 84; PI. Gen.
na tri nönbor FB. 89; Acc. na tri
no>iboru ibid. 84.
nös a mann er, fashion, cu-
stom O-R., vgl. Beitr. VIII 319;
noes, nos Corm. i?. 31; a diibhairt
Fionn go n-diongnadh (.sc. sith) gidh
be nös a n-diongnadh Diarmuid i
Torr. Dh. p. 168 („in ivhatever
tvay"); noco comurscaith Patraic
a nos fer n-Erenn iar tiachtain
creidme O'Dav. p. 65 comurscaighi.
notlaic (=lat. natalicia) Weih-
nachten; re notlaic Fei. Nov. 13
712
(nodlaig LBr.); Dec. 24; innotlaic
ibid. 25.
1. uoudli i. athnugliudh no ur-
darcughudh . ut est noudh ainmhi
i. leasainm O'Dav. p. 108; noadh
incrcasing O'Don. Suppl.; imithcar
i. oirdearcaigther ibid.
2. uoudh i. teghdhais no durtach
O'Bav. p. 107.
ini neu, s. nu-fiaduaise.
iiüa s. nüe.
nuabla s. iiiie.
nualaun Ruf? brigach nualand
Fei. Febr. 13, Gl. i. nuallan mac,
no gair mor accii ; ihid. 1 ; Sept. 26 ;
Nov. 29.
niiall N. Schrei, Schreien,
Lärm. — Sg. Nom. annuall Fei.
Dec. 28; Epil. 163; nüall cen geis
„a cry unforhidden" p. 40, 34; ba
digrais niiall SC. 45, 3; nuall cech
genai Fei. Sept. 16; cisi nüal so
LU. p. 126s 19; nüal Ad. Pr. 6
{Goid.'^ p. 174); Acc. atsluinniu
nuall m-buada cias cach mac lere
Fei Epil. 349; PI. Acc. nualla
„shouts" FA. 31 — Comp, nuall-
guba FA. 33; p. 191, 24.
nüallaimll ich schreie, rownüall.
— Praes. PI. 3 con-uuallat^. 191, 23.
nualhln howling, roarinq
OB.
nüe, nüa novus Z^. 5G; vgl.
Ir. Gl. 803; memmbrum naue SG.
217 („memhrana nova" Nigra, vgl.
Z^. XII). — Sg. Nom. sltbläith
nua Hy. 2, 19; cach nua alles Neue
SC. 43; Acc. in garmain nue Hy.
5, 74; tech nue CC. 3 LU. (nuad
Fg.); PI. Nom. nua bla SP. V 7
(„they are not neio reports" Goid.'-^
p. 178\ vgl. nuse a moltha, crina a
sheoit Goid.'^ p. 157 {LHy. Amra,
nua molta crina seoit LU.).
nü-fladuaise , mi-iadiiaise n 0 -
vum testamentum Z'^. 56; 2).
169, 15.
nüide novtis Z". 794. — Superl.
cid as nuidem tucsat ivas ist das
Neueste, das sie genommen haben
TBF. p. 154, 23.
uuiii evil Corm. Tr. p. 38 coic.
iiuis s. iiois.
uumir = lat. numerus; numir
seda die Siebenzahl Goid.'^ p. 102,3;
ind numuir ecutrumma sin diese
ungerade Zahl ibid. 2.
uus the biestings Ir. GL 256;
Corm. Tr. p. 126.
0
l.^N. Ohr, s. au; Du. Nom.
liimum loscit mo di n-ö priill Corm.
p. 36, 12; di öe zwei Ohren ^zioei
Henkel s. unier dabach; PI. Nom^
hoe ibid. ; dazu auch delg öir . . i
n-öe ccclia breclenni SC. 33, 22?
vgl. cetheora oa dubglassa for cech
brutt TBF. p. 136, 15 {„four black-
grcy ears").
2. 6, i'ia Praep. mit Dat. von;
a, ab Z^. 630; bewirkt Aspiration:
0 thus TE. li Eg ; p. 17, 26 {vgl. 34) ;
42, 8; FB. 2; 55; p. 309, 32; ö
Choin SC. 29, 17; 33, 33; 44; FB.
43; 70; CC. 5 LU.; 6. — Mit dem
Artikel verbunden: ön taib ScM.
3; 16: TE. 17; FB. 39; 55; 59;
ir 64; 77; 87; 88; ond iiair I^
Sc3I. 13; 14; ou t-.sil Oss. II s.
3Iit Pron. personale: 1. Sg. uaim
La. 9: 18. 7: ScM. 3, 3; Oss. II 2;
SC. 6; 28; 32; FB. 22; 88; huaim
TE. 5 Eg.; üaim-se ScM. 12; SC.
11, 10; huaim-siu CC. 5 Fg.; PI.
huan Hy. 1, 20; üainne FB. 59;
uaind FB. 41; 2. Sg. üait LgJU
ScM. U; 12; TE. 6 Fg.; SCZ^iS]
FB. 43; uait-siu TE. 11 LU; p.
132, 12; SC. 32; üat-siu SC. 5; PI.
üaib SC. 4; 46; p. 310, 12; uab-si
FB. 16; 3. Sg. M. ood s. unter
ind-arbenim; üad TE. 2; 3 Fg.;
8; 17; p. 144, 7; FA. 9; SC. "S;
20; 47; FB. 3; 4; 87; uad Sc3I.
21, 36; hüad CC. 5 LU; F. uathi
p. 39, 12; uadi Lg. ^ FA. 20;
FB. 21; iiade Hy. 5, 36; s. nwfer
ind-arbenim; PI. ödib TiV. 8; üathib
713
FÄ. 5 (uadib LBi:); iiadih Hy.
^% 62; La. 8: SC. 12; J^i>'. 61; 77;
liadaib p. 132, g; uaid<?> Ti!?. 15.
— il//Y l'ron. possessitium: 1. Sg.
öm celiu SO. 13; ^. /%. öt scnaib
SC. 2G. — J/«'f Fron, relativ um:
0 tucad 5'cJf. 3, is; »Sa 16; 20. —
Mit Fron, demonstrativwm: o
sin F5. (59; 90; (7(7. 6 Eg.- o hoin
r^;. 10, 17. -
Gebratich, a) ö yow im Gegen-
satz zu CO zu, bis zu {.selten do):
chuci ocus uad zu ihm und von
ihm FA. 9; o thenid oo fraigid
FB. 2; 55; p. 309, 32; ön taib co
araile Sc3I. 3; 0 adbrond co hö
FB. 38; 39; 0 Thelaig na n-espoc
CO Loch lemnachta j?. 4Ö, s; 0 thus
CO derith von Anfang bis zu Ende
TE. 14 Eg.; ön dorus diarailiu
FB. 55; zeitlich: bliadain ön lö cu
cele TE. 17; 2^. 131, 9. — b) bei
verschiedenen Verben des Gehens,
fortgehen von, ausgehen, Tcommen
von: luid üad TE. 8 Eg.; p. 132, e;
SC. 8; 11, 10; 12; 16; 20; FB. 7;.
Gl; 72; 77; 87; 88; dochiiatar . . a
echluchu . . üad TE. 2 Eg. ; ScM.
1; 2; SC. 4; noco roich uaim Oss.
II 2; in uait-siu ro siacht fls dö
SC. ,32; dochüaid üait in curath-
mir FB. 43; eirgg uaim 7ie?^e dich
•jt weg von mir Lg. 9: ScM. 16; ro
gab side . . ön miiic ScM. 16; asöi
dosoi uaim fri fraig ScM. 3, 3; isin
deilb bi tarfas uait-siu p. 132, 12;
do duit uaim SC. 28 {vgl. S. 487,
Col. 1, 45). — c) weg nehmen;
tragen, treiben: dobert secht
multu üade er trug sieben Schafe
von ihr fort Hy. 5; 36; Sc 31. 12;
0 ra uccad 0 belaib CC. 5; in rop
ailliu . . rucais üaim der mir der
liebste war, den naJimst du mir
•^ I^q- 18. 7: TE. 15; oc tabairt tana
VonsItScM. 11; ibid. 3, is; co ro
läi a ochtaig on tig FB. 64 ; ibid. 21 ? j
uair na ro etad uadi tveil es nicht \
"^von ihr erlangt tvurde Lg. 12;
TE. 5 Fg.; p. 144, 7; ar ba uaim-se
füair th'athair in t-ainm sin denn
von mir icar es, dass dein Vater
diesen Namen fand Sc 31. 12 ; FB. 22.
— d) ausschicken, von sich
lassen: ro föid morfossinr uathi
1}. 39, 12; TE. 2; 17; ni löicfem-ni
uaind FB. 41; nis relcc uad Sc3L
21, 36 ; CO curcnd i'iadi in draic
inicbtaracb i n-gin diabail FA. 20;
nombligtis . . uadib La. 8. — e) bei
der Angabe einer Entfernung,
Richtung: ni cian üait nicht locit
von dir Lg. 7 : TE. 6 Eg.\ tar
teöra fuithairbe ön tig FB. 17;
20; 88; cia beit üait i n-eterccin
SC. 45, 18 ; atä fiaith adamra . . tri
gnüis do gnüis döib üathib sserdes
südöstlich von ihnen FA. 5; zeit-
lich: ond üair sin von der Stunde
an, seitdem Sc3I. 13; 14; ond üair
ro scäich döib fiadach in t-slebe
von der Stunde an dass e>< für sie
mit der., Jagd vorbei war Lg. 1 1 ;
on trath sa von dieser Zeit an, von
jetzt an FB. 59; 87; 0 chein seit
lange SC. 44; 0 chianaib CC. 3
Eg.;p. 132, 11; SC. 33, 33; FB. 43;
0 sin seitdem FB. 90; 0 sin ille
CC. 6 Eg.; FB. 09; 0 hoin ille
TE. 10, 17. — f) Ztir Bezeichnung
eines Ausgehens, Anfangs, Ur-
sprungs, einer Urheberschaft
in verschiedenen anderen Situati-
onen: di lüas ind erma, ron uc . . ö
Dun Rudraige FB. 43; longas Fer-
gusa ö Ultaib die Verbannung des
F. von U. L(i. 5, 14; rop saiget
buan fri demnai Ily. 1, 20; co ni-bo
fodirc dö-som imcissitt in tige mäir
üad assa imdai FB. 3; cuin rom
bia uait-siu tvann tvird es mir von
dir zu Theil werden TE. 11 LU.\
is ail dona mnäib ind eoin ucut
üat-siu die Frauen wünschen diese
Vögel dort von dir SC. 5; rige
Isech n-Ereww dait üainne FB. 59;
fiadu 0 Budi 76 ; timarnad duit . .
öm celiu eine Botschaft dir von
meinem Genossen SC. 13; 20; ru
bad torrach hüad sie würde scMvan-
ger iverden von ihm CC. b LU.\ 6;
0 gein tuissech Etaini 0 Ailill cosa
n-gein n-dedenach 0 t'Auv p. 131, 9;
Etair in chathmiled 0 Inbiur Cich-
maine p. 131, e; Succait a ainm 0
thustidib S. sein Name von den
Eltern p. 17, 20; 34; bat umal
münta ö gsethaib der Belehrung
714
ran Wci.'icn, SC. 2(); coisc öt sonaib
ibid.; ar is mördolig ino iiert do
scoi- ü nirt mnä SC. 41 ; is uaim
fodailter doib von mir aus wird
ihnen zuf)ctheiU SC. 6; ocus nad
rabi ni bad esbaid i'iad FB. 4;
uchan do galur iiom geib ö Choin
weh über den Schmerz, der mich
ergreift von C. her SC. 29, i7; ar-
tich ö äib ech ocus analaib fer
FB. 24? CO m-bad ö lemuw do-
clu'iati'u". . tairse dass es vom Springen
wäre, dass sie darüber gekommen
iraren FB. 88; 6n mud chetna
auf dieselbe Weise FB. 39; 77. —
g) Erzählen von Jemandem: don
badbsccl ro innis o chelib FB. 70.
— h) einer von euch u. s. tv.:
öen uaib jj. 310, 12; cacli üadib
Hg. 2, 62; cdcb a leth ödib Tir. 8;
til uaib nech SC. 4G; ce be uab-si
FB. 76. — Vgl othä.
3. 6 Conj. seit, nachdem; ex
quo, postquam Z'^. 713; beioirkt
Aspiration: 0 tbucusa ScM. 12;
p. 21, 20; FB. 80; 0 ghebthar TE.
10, 12; verschmilzt mit ro zu ör: or
bam TE. 5 Eg.; ötconnairc SC. 47
für 6 atconnairc. — Gebrauch,
a) seit: ni füllet tri thräth and, 0
thucusa ^tri läichcind uait seit ich
davon trug ScM. 12; 0 ro genar
TE. 5 E(j.\ or bam lenab ibid.;
SC. 29, 10 ; FB. 30; ö gabus-sa
gaisccd, ni ro la imroU mo urcbor
cussindiu SC. 7 ; FB. 44 ; 0 ro gab
gaisced co n-deocliaid bäs FB. 79;
ScM. IG; 0 ro bo FB .9; 79. —
b) nachdem, als: 0 ra forba . . in
sindach a gnimrad, dolluid slan fou
caillid p. 46, 25; FA. 21; FB. 10;
13; ro thinsat na cait, 0 ro bo
maten 57; 0 ro scar . . ind anim
frisin corp, ro arthraig fo chetöir
di aingel a comäitechta als die Seele
sich vom Leibe getrennt hatte, er-
schien ihr alsbald . . FA. 3 ; FB.
8; 90; ötconnairc .. in n-ingiu ic
dula i'iad . . , ro raid fri Löeg als er
das Mädchen von ihm fortgehen
sah, sagte er zu Loeg SC. 47; p.
21, 29; FB. 80; TE. 9, 19.
1. öa minor Z'^. 277, Comp, zu
öac {vgl. Beilr.'Vlll 434), vgl. öser;
in fo(Vend bas öo ic scribeiul, in
luclit basino icauruaigthi*S'ilfari.22;
äitbiu cech delg is ou „the younger
thorn is alwa^i/s the sharper" Bec.
Celt. II p. 382 {LBr.). — Vgl. oitiu.
2. öa jecnr Z'^. 23; äe hepar
Ir. Gl. 1032. — Sg. Gen. domblas
äe fei (tvörtlich: „bitterness of the
liver") Ir. Gl. 975.
3. öa Enkel, s. auo; am öa-sa
do mathar-so Goid.^ p. 93, 36 (LHy.).
öae, öc (ög) jung, juvenis;
öcc „young , a youth, a loarrior"
Corm. Transl. p. 131. — Sg. Nom.
oac 2^- 133, 2; gilla öac {zweisilbig)
SC. 37, 14; öc ibid. 1; Acc. tarbin
öc LiiU-^ in mac og CC. 7 Eg.\ ^
Fl. Nom. oaic fene SP. I g; ind
öic Lei. 6; 10; FB. 65; Gen. ar ^^
belail) öc n-lTlad FB. 59; 62; öc
n-Erenn 89; Dat. di ocaib domain
SC. 13; FB. 18; re n-ocaib Vlad 35;
Ijechdu öcaib SC. 18; 31, 9; Acc.
öcu SC. 18; sech öcu Ulad FB.
10; 14; Voc. a öcu ScM. 5. —
Comp) OS. öc-lach, -laech, -mil, -thi-
gernd. — Compjar. öa, später auch
öige {O'Cl.), s. unter öser.
oal bncca SG. 22^ {Nigra).
öajn, oam minimus Wb. 13''
{Z'^. 278), Superl. zu öa.
; oar i. guth no gairra Corm. i). 33 ;
j ör firindi, Name eines druidischen
\ Zaubers, SC. 23.
ol)air s. opair.
ol)l)aiin II ich veriveigerc. —
Pract. Sg. 3 opais . . in jjort er nahm
\ den Ort nicht an Goid.'^ p. 103
' {LHy.); Dep. ba toi du Dlmhthach
I . . ros opustar tra Brigit Three Hom.
j j3. 64, 20; PI. 3 obbsat . . fair . . in
cennach sin sie verweigerten ihm
den Handel FB. 77. — Inf. ni
{ con talla obbad fair itir SG. 90-^
(„ncquaquam admittit recusationem
in se" Z^. 613, vgl. ibid. 60).
ol)ela s. oiböla.
ol)löir 31. Gaukler; i. fuirseoir
O'Don. Suppl. — PI. Nom. oblori
TE. 3 Eg.; Acc. oblori TE. 17;
obloire ibid. 2 Eg.
oc Praep). mit Dat. bei; juxta,
prope, apud Z'^. 634; ic p. 17, 27; 28;
Hy. 5, 74; ScM. 21, 2; TE. 12 Fg.; 16;
715
SC. 33, 33; 34; 34, 11; 13: 15; 45;
47; hie TE. 1 Eff.\ 3; G; 20; ac
Sc3I. 22, (!-, og ]). 143, 3. — Mit
dem Artikel: Sq. ocou muicc ScM.
8; FB. 86; ocond airinuch FB.
55; 82; ocon t-sl6g SC. 35; icoiid
ferdaigsecht ScM. 6; mrt Apocojye
^ coli teil! Xr/. 17. (;; VI. oc na cles-
saib FB. 43; 57; 88; mit Pronomen
personale: 1. S(f. acum SC. 44, u;
45, 11; aann-sa ScM.J; PI. ocaind
FB. 62; ocaiiini Sc3I. 7; 2. Sg.
ocut TX'. 5 Fg.; 19; F^. 59; ocut-
su FB. 56; acut ÄC. 43; acot-su 46;
PI. acaib Se3I. 9; j". S(/. iV. occai
Hy. 2, 55; occi Gl. zu Hi/. 5, 21;
occa Hy. 1, 36; ÄcJ/. 1; FB. 84;
^aci TjE;. 2 Fg.; aice .Lr/. 11; iV!
oca-sin SC. 8; acci TJ5. 2 i^ry.;
F. occai (?L zu Hy. 5, 3; acci TE.
4 £■;/.; acci-side ,9(7. 39; aici TE.
3 £(/.; aicce ScM. IG; ^j. 41, 36;
j>. 42, 10; aicce-si jj. 42, 5; PZ.
ocaib SC. 3; F5. 90; occo FB.
67; 84; occo-som FJ5. 77; accu
FA. 27 i.Br. ; 30 LBr. ; wwf Pron.
possessivum: 1. Sq. oc mu lebran
SP. II 3; icim dail TE. 13 EV/.;
mit A])ocope com iarraid äO. 44, 7 ;
2. Sg. iccotöccad TE. 9, 30; 5. Sg.
M. oc a thöcuriud SC. 31; 33;
33, 4; FB. 30; oc a acallaim FB
87; icca accallaim TjK. 9; j). 21, 32;
ic ä iarrair (S'C. 33, 33; mit Apo-
cope cä räd SC. 30; ca acallaww
ÄC. 30; F. oc a däü SC. 33, 23;
og a cuinuchid p. 143, 3; ga hiar-
raidh TE. 17; PZ. occa ii-airlegend
p 19, 37; oc ä n-imdegail FB. 10;
oca fothrocud jx 131, 14; icompocath
TE. 10, 8; mit Pron. relativ um:
mairc ca m-bia FA. 30 LBr. —
Gebratich, a.) bei, apud {einfach
räumlich); oc Ath Chind chon ScM.
20; T^. 3; p. 132, 15; fil oc ä loch
^JB. 75; i'o bem occa möchten ivir
bei ihm sein Hy. 1, 36; FB. 86; 90;
forsin loch ocaib in ihrer Nähe
SC. 3 ; dessid . . ocon muicc Sc3I.
^8; 15; 16; La. U. 6; SC. 35; FB.
55; &2; 86; SP. 11 3; Vi5; do bith
i u-ecomlaiid ic ranaib Ulad SC. 45;
ibid. 43; FB. 15; Magoiiius a aiiim
ic Germau p. 17, 27; co ro gabsat
amsai aice Lg. 1 1 ; ScM. 9; ui
rodiiiatär a "m-hrotliugud- iiinäch
lialiii aili aclit dcut-su FB. 56;
d'facbail acnm-sa Sc3l. 7; FB.
57; 67; 84; iiin accathar ncch ailo
occut FB. 59; cöiii ropas hicc fes
Temrach TE. G Eg.\ SC. 34, 13;
p. 132, 11 y bale irrabc oc na cles-
saib ivo er bei den Spielen ivar
P^B. 43; tair ic taurcbäil na greni
TliJ. 16; ro bui daw ni ali acci beus
noch Eticas Anderes war dabei TE.
2 Fg.; SC. 8; Hy. 2, 55. — b) oc
mit dem Dat. einer Person beim
j Verbum sein, bei mir ist = mir
gehört, ich habe: ni böi occo-som
do chwmachta es stand nicht bei
ihnen zu können FB. ll'i in roibe
biad aice ob sie Speise hätte p.
42, 10 ; 5; bui cu oca er hatte einen
Hund ScM. 1; TE. l Fg.; SC.
45, 11 ; bäi . . terchomrac oc cethri
ollchoecedaib hErend ibid. 21 ; fil
oc muntir Brigte p. 39, 11; iss ocut
t'aenur l)iat-sa dir allein tverde ich
angehören TE. 5 Eg.\ ni fil rigain
. . acot-su SC. 46 ; atat tri coecait
. . do mnaib . . ac?(m ibid. 44, 14; so
auch ohne Verbum: cuinnig dam-sa
01 se fer graid sochenel«c/t sobes-
sach öen[s]etche ocus oenmac occai
tantum Hy. 2 Praef. ; cir . . aici
TE. 3 Fg.; a caeimcheli . . i. hicc
Eochuith 20 ; ein mnai . . aci ibid.
2 Eg. — c) Bisiveilen zur Bezeich-
nung des Urhebers deutar a to-
ghail occut TE. 19; dorönta scena
acci-side SC. 39; ähnlich dorala in
tech ina räithsechaib briathar oc
na mnäib oc imarbaig FB. 29. —
d) oc mit dem Dat. eines Nom.
actionis (Infinitiv) und dem Verbum
sein, hrilentrt hei, mit Etivas be-
schüflii/l sriit (snpjjlens Parti-
cipiuiit J'rdcseiitis Z'^. 634); bätar
Ulaid oc öl die U. tvaren beim
Trinken, engl, were drinking Lg.
i; H; p. 17, 26; 19, 37; 131, 5; TJC?
1 LÜ.; FB. 64; 84; ro bui . . oc
tatmech a fuilt sie ivar dabei ihr
Haar aufzulösen TE. 4 Eg.\ mor
fer ro böi com iarraid viel Männer
ivaren es, die um mich warben SC.
44, 7; TE. 9, 30; 20; no bitis . . oc
>f^
716
oehtacli
fcrthaiii üeuaig iia samna tSC. 1;
ro bui icca accallaim engl, she toas
falkirig to Mm TE. 9 Eg.; SC. 30;
FB. 87; böi oc a thöcuriud diu
t-sid engl, she ivas inviting Mm
^ SC. 31; i^LJÜ; ScM. 22, e; cein
both oc taisbenad na flede FB.
lo; 55; 70; p. 143, 3; in oc urnaidi
Concnlaind bia fodecht sa SC. 46;
oc coistecbt frit filot mnä ibid. 40;
24; ni oc a imgabail sin . . atü-sa
FB. 04; ro böi oc dogrn SC. 44;
ähnlich foropair oc dogru ibid.:,
fobair ic torsi moir TE. 12 Eg. ; 6 ;
CO ra gaib etorro oc gleic sie fingen
an mit einander zu ringen FB. 31 .
— e) so auch ohne Verbum: ocus
fir in t-sitliu . . ocom chninngid
engl, and the men of the Sid as-
king for me TE. 5 Eg.; 10, s; p.
21,' 32; Sc3I. G; SC. 33, 33; FB. 2;
cach oc truastad a cheile Sc3I. 18;
cid tu . . icim dail TE. 13 Eg.:
ubull oir oc ä iadad SC. 33, 4;
hliadain lan dö oc tinöl na fiede
engl, a füll year to him with pre-
paring the feast FB. 1; TE. 17;
p. 131,-14. - — f) im Änschluss an
einen Acciisativ: con facca si in
fiach oc 61 sie sah einen Raben
fCheim Trinken, wie er trank Lg. 7;
TE. IS LU.; SC. 34, 11; u; 15; 47.
— g) an das Fron, possessivum:
a n-aicsiu oc collud a n-hlrend CC.
1 LU.; tu daw . . oc ä n-imdegail oc
tichtain ass FB. 10. — h) oc mit
dem Infinitiv in passivem Sinne:
ita in cath oc a ferthain indiu
SC. 33 {engl, the battle is being
given to-day); dabach . . do mid . .
oc a däil for in teglach SC. 33, 23.
— i) oc mit dem Dat. eines Nom.
actionis {Infinitiv) bei anderen Ver-
ben als dem Verbum sein, bezeichnet
die Gelegenheit, bei der Etwas
geschieht: imch menic ro bä cen
chend connachtaig fom chind oc
cotlud beim Schlafen ScM. l(.i;
FB. 20; 28; 82; 88: 94; ro fer-
gaigestar . . oc ascin ind etualaing
ibid. 15; oc dul di . . rö grecha in
^ lenab La. 1: FB. 13; p. 144, 29;
ScM. 21, 2. — k) Ebenso die be-
gleitende Nebenhandlung: is
and asbert Emer oc a trecr;i da
sagte E. indem sie ihm antwortete
FB. 30; 42; SC. 34; asbert .. oc
nertad Conculaind in so SC. 28;
FB. 29; p. 131, 21; loiscis in gar-
main nue . . ic fune ind loig Hij.
5, 74; 2^- 130, 24.
öc s. öac.
ocal heftig? vgl. oclatu. — Sg.
Nom. nibbät ecal ocal SC. 25;
dimsach no ogal no egail Gl. zu
lonn O'Dav. p. 102.
OGhäH collect, die junge Mann-
schaft, juvenes, vgl. üagboid. —
Sg. Nom. ba cpem mo churi dar
lind, lenad öcbad aibind sind LU.
p. lß'\ 33; amra öcbad böi i n-hli
Three Hom. p. 118, 9; Bat. do oc-
baid mad FB. 34.
occai p. 141, 28?
oclia „armpit", ar ocha apud
veteres ochsal dicitur prius Fei.
p. CXXVIII 35.
ochar-chless verschieden von
othar-chless? ra gabsatar da sciatb
cliss chomardathacha forro ocas a
n-ocht n-ocharchliss ocas a n-ocht
clettini On the Mann. III p. 436,
„theiv ciffhl ochar-chlis or Missive-
Shirlds-' ihid. II jJ. 303?
ochradli Imots, shoes O'B.; snaithi
findruiue asa n-ochruib „upon their
leggings" On the Mann. III p. 157.
oclisad a groan Chron. Scot. p. 44;
oxad leomam i^^. 48? dazu auch is
immum-sa ochsatar Ulaid FB. 24?
ochsal F. Achselgrube; ascall
armpit O'B., vgl. asclang. — Gen.
0 thana a thäib co tiug a ochsaille
LU. p. 79^ 39; Dat. a mo ochsail
„in my armpit" Fei. p. CXXVIII 32;
gabais in mnäi fo a leth-oxail deis
LU. p. 132a, 38; p/. Dat. donaib
oxalaib ad ascellas Tiir. Gl. 35; Da.
Gen cechtar a di ochsail „in each of
his t'wo armpits" Fei. p. CLXXII 14.
öcht s. liacht.
ocht n- acht; octo Z'^. 304; ocht
n-espoic dec 18 Bischöfe p. 42, s;
ocht n-düird p. 40, 22; ocht m-
biastai FA. 21; ocht u-gemma FB.
51; na ocht träth FA. 7; 31.
ochtach F. „ridgepole?" Corm.
Tr. p. 129. — Sg. Acc. co ro läi
717
a ochtaift- on tig FB. G4 (oachta/f/
Eg.); focheird . . in roth co hoch-
taig ind rigthigi ihid.\ Fl. Acc. ce-
theor ochtga huniai for inidäi Ailella
ocus Medlia {„four tester-poles")
TBF. p. 140, 4.
oelitaib s. ueht.
oclitar acht Mann. — S().Acc.
ocht«r claidbech FB. 7.
öchtar s. xiachtar.
ochtga s. ochtacli. '
ochtmog'a Achtzig Z^. 306.
öclaeh M. juvenis Z-. 855. —
•)(^Sq. Nom. ocläcli Lg. 17, süa hog-
idch CG. 4 Fg.; p. 144, 17; Gen.
i üsidnaise in öclaich p. 41, 22;
Acc. in n-oglach CC. 3 Fg.
öclachde juvenilis ZK 812.
öclacluis s. unter gillacht.
öc-lAech M. junger Meld,
Krieger. — Sg. Nom. öclsech jj.
132, g; sc. 23; 37, 19; Gen. fertraig
feroclaig FB. 27.
ocläig-im III ich iverde zornig?
von ocal ; Praes. Sg. 3 Dep. oclaich-
ther in rig do marbad in druad der
König gerieth in Zorn über die
Tödtung des Druiden Three Hom.
p. 28, 7.
oclatii 31. Heftigkeit, Zorn?
von ocal — Acc. 1 foriis ceu oclatid
Gl.zuin loiuiiuuiiufiife'Wh. lb<!^(inex-
plnnafin„r ,inr (unarH inline Z\ 257.
öc-inil tiru SG. 77i' iZ'K 812).
oeointhij''-si p. 132, 11, zu lesen
ocom thig-si hei meinem Hause?
ocras Hunger O'Don. Gr.p. 295.
öc-thig-erud ilf. Jungherr, Jun-
ker, FB. 6 hinter ri, töisech und
läth gaile genannt, ibid. 12 hinter
ri, rigdomna und aire; p>- ^H» 27.
1. ocus nahe; ocus, accus wcrntts
Z^. 788, später dafür focus. —
Sg. Nom. Dia firian fir-ocus LHy.
Amr. 5 {allgegemv artig); Dat. i n-
ocus in der Nähe Hy. 7, 40.
i(^ 2. ocus_Cony. if^id; ocus, ocuis,
acus et Z^. 699; ^si gewöhnlich
durch ■/, die Abkürzung für lat. et
ausgedrückt tmd zivar in LU. und
den altirischen Glossenhandschriften
regelmässiger als z. B. in LBr.
und Fg. Wegen der Regelmässigkeit
der Abkürzung ist dieselbe in den
„Irischen Texten" nicht durch cur-
sicen Druck angezeigt, s. S. 66, 95,
117, 135, 168, 205, 254. Die volle
Schreibweise ocus (ocus) findet sich
z. B. Hg. 2, 31, Goid.'' p. 101, 38
{LHy.), LU. p. 33a, 1, 2 und 3 (s.
unter scor), Fei. p. LXI 31 ff., LBr.
p. 2481 im Paternoster {s. unter
logaim). — Idiomatischer Ge-
brauch: condricfem and ocus tu
„we shall meet there, (I) and thou"
Fei. p. LXI 25; i u-oen uair daw
tilncatar ocus techta Concho^mV zu
gleicher Zeit kamen .sie und die
Bolen C.'s ScM. 1; FB. 32; über
einen explanativen Gebrauch von
ocus s. unter amlaid; ocus auch nach
dem Comparativ s. unter rer-cherc.
od „song"; cid bind la cach
dib a od, ni choistfem-ne a n-air-
fiteod Fei. p. XCVI.
odar gruy On the Mann. III 90;
pale, wan, dun O'R., vgl. Corm.
Tr. p. 131. — Sg. Nom. arit odor
FB. 37; etach odor Sench. M. I
p. 234; Gen. F. Lebor na huidre
„the Book of the dark gray (coiv)"
Ms. Mat. p. 30; PI. Nom. bai msela
odrai Goid.^ p. 173, 4 [LHy.).
odl), fodl) M. Knoten, vgl. cymr.
oddf excrescence, knob. ■ — PI. Acc.
eter rdsc ocus udbu s. unter imm-
scothaim.
odbranu s. adbroud.
ödib s. ö, lia.
öe, oe s. 1. ö.
öeMud s. öibiud.
öech i. näma Corm. j). 33.
öeded s. äided.
6eg"i 31. Gast. — Sg. Nom. in
t-öegi Gl. zu in t-oscur Hy. 5, 28;
PI. Nom. öegid hospites Wh. 211j
(Z^ 31); Gl. zu Hy. 5, 20; äigid
p. 41, 8; 14; 15; Gen. a höeged Hy.
5, 28; tech äiged ScLh. 5; Dat. dona
haigedaib ScM. 4; Acc. oigetha
Wb. 28<i (Z-\ 258); fri öigtbiu Hy.
5, 9; fri hegeda Gl. zu Hy. 5, 14.
6en, äen ein, einzig, allein;
unus, unicus Z^. 300; aon O'Don.
Gr. p. 123; geht dem Substantiv
geivöhnlich flexionslos (in Compo-
sition?) voraus; cach öen ein jeder,
in t-öen derselbe, idem. — Sg. Nom.
718
ba höen a amra Hy. 5, 43; oen
uaib p. 810, 12; gen di chardib
FB. 41; cach oen FA. 4; ha. hoen
im Crist co n-gaba dal Hij. ö, 14
{allem); Dat. do cecli oen FB. 11;
^cc. laa n-oen eines Taqs TE. 9;
10 Eg.\\k& n-äen OG 1 LU.\ TE.
11 ÜV/. ; fect u-oen einmal CC. 1
Er). — Flexionslos oder in Com-
position einem Substantiv voraus-
(jesteUf: teuir oen-aidchi „three sin-
(jle nights" Goicl.^ p. 18,3 (Ml. carm.)\
oen-mac . . Dechtere der einzige
Sohn SC. 33, 32; oen-etche {für
setche) ocus oen-mac occai tantum
Hy. 2 Pr((ef.; acht mad oen-ingin
TE.'20\ höen-glunn dö sein einziges
VcvhncJicii TE. 6 Fg.; öen mathair
c'nir Mal In- Hy. 5, G3 ; 80 ; p. l'Jl, 9;
Iwhn Gen. Sg. M. ar debaid n-6en-lai
SC. lo; aicned oen-drüad '29, 5;
inn öen-taige 33, s; 45, 13; cech
oen-chlüi p. 191, 17; beim, Gen.
Sg. F.: oen-mhuco ScM. 22, 10;
6eu-aidche FB. 89; aen-mhaistreda
j9. 40, 28; cecha öen-claisse FA. 10;
cacha höcu-anma 14; cacha öen-
mnä FB. 6; lj5; cacha höen-slaite
FB. 2; snechto n-öcn-oidchi TE.
4 Eg.; beim Dat. Sg. co n-öen-süil
ScM. 11; i n-oeii-hki\e Lß.^:, FA.
13; i n-oen-lö La. 11: ScM. 5:
cach oen-läu »S'P. JI 15; isind oen-
16 eodem die La. IG: dond oen-
f'argam ibid,:
2 Eg7
d'öen-taib SC. 22 (so zu lesen);
beim Dat. F. i n-oen-uah' ScM. 1;
i n-öen-magin FB. 20; ina 6en-dig
62; ar n-oen-dis »S'P. IIö; cech
oen-aidchi Lg. 16; ScM. 16; beim
Acc Sg. o'en-chomram ScM. 16;
öen-charnd FB. 84; a n-oen-fecht
TE. 10, 2(1 ; 2;^. J^ oen-chois ScM.
,; a hoen-inud FB. 42;
rj5;. 2 .E^; oen-chridiu SC. 19, 5V
&eMrt NornTTl. teuir oen-aidchi
„three single nights" Goid.'^ p. 18, 3
(ilf Z. carm.). — , Vgl. oen-charpat,
oen-fer.
öeuach Festversammlung,
Markt; an assembly Corm. Tr.
p. 127 (aonach i. äin each i. ait a
ni-bi marcaigheacht go hän no go
haoibhinn O'Cl.); üinach thcatrum
Lib. Ardm. 183''; aenach agon i.
cath no cuimleng Gild. Lor. Gl. 45,
vgl. na haenachdu Gl. zu agoni-
thetas ibid ; besonders berühmt wa-
ren Oenach Tailten in Meath und
Oenach Colmäin in Magh Life in
Leinster {Corm. Tr p. 128): oenach
Täilten cech lugnasaidiC/". p. 52'S2ü.
— Sg. Nom.. oenach dognithe *S'C'.
1; 2; bäi trä m6r-£enach mör fecht
and hi Talltin la Diarmait mrtc
Fergusa Gerbeöil LU. p. 52'i, 24;
CO n-dernad oenuch ocus echtressa
leo TE. 15; ferthair a n-öenach
SC. 3; ro böi oenach la Ultu i n-
Emam Macha FB. 5; dignither a
aonach gubha la hUltu Ms. Mat.
p. 473, 21 {„Ms fair of lamentation");
Gen. öenaig SC. 3; FA. 30; TE.
15; oc ferthain öenaig SC. 1; 2;
buaid ind öenaig FB. 66; iar scis
öenaig 91; gabaid-seom daw a dillat
n-öenaig n-imbi sein Festqetvand
LU. p. 81», 24; oeuuig TE. 15;
Dat. d'oenuch Mage Murtherane
)S'C 29, 20; i n-öenach na Cruachna
FB. 66; do Aenuch Macha Lg. 19; ^
for Oenuch ßodbgnai p. 132, 15;
iar n-öenuch Fidgai SC. 37, 2; Acc.
dar Oenuch m-Breg TE. 3.
öeiiaigid, von oenach, is dochma
don menmain d'oenaigid dona hair-
cride i n-oent'echt ocus na mathiusa
suthaine SMart. 5 {„to delight in").
öenän Gl. zu ullus SG. 37''
(Z'^. 273); aonan i. aonjur ut est:
is ö athair aonan in coibchi sin
O'Duv. p. 53.
öen-ehsirpat ein einzelner
Wagen? Sg. Gen. err öencharpait
FB. 35; uas a errid öencharpait 51 ;
p. 310, 43; iudiaid erri {sie) öen-
charpait FB. 71; PI. Dat. re n-
erredaib ri oencairptib FB. 35.
oeuchossaeli einbeinig; PL
Nom. ind oinchosaig Goid.'^ p. 71
{LHy.).
öeuchossid einbeinig; Sg. Gen.
mac ind oenchoisseda ScM. 12.
öende unicus Z'^. 301.
öt\\A-Ai\i M. Einheit, vgl. öentu.
— Sg. Gen. öendatad Hy. 7, 2.
öeuechaid cques Z^. 301.
öeii-fer il/. unus oder unicus
vir {entweder ein JSlann im Gegen-
(jenffeinfle
719
^if
Satz zu einer Vielheit, oder ein Mann,
an dem eine Besonderheit haftet).
— Sg. Nom. triar ooiifer drei Per-
sonen eine Person Htj. 5, i«; oenfer
dia tricha cet ein Mann gegen ihrer
dreissig hundert SC. 38, 8; fagabar
uaib öenfer FB. 93; 5>4; ro päd
iumain oenfer forsa m-betis na tri
dath ucut lieh wäre mir der eine
31a nn, an dem jene drei Farben
irären La. 7 : in t-oinier . . i. Cat
ScM. S; Gen. aräi öenfir FB. 94;
Sg. Acc. in dias . . immon u-öenfer
FB. 15; 2}- 328, 9; comrac fri öenfer
Kampf gegen einen Mann (= Zwei-
kampf) 32; brisiud for öenfer 94.
öeng'eiude, öengeinne De der
eingehorne {Sohn) Gottes Hy. 6,25.
öengrloudaeh mit einem Verbre-
chen behaftet TE. 6 Fg., von öen-
glonn.
öeiitaim Gl. zu caelebs SG. 9a
iZ-\ 1014\ öintam SG. 16^ {ZK 301);
mnä oentama Ulad ocus a n-iugena
macdacht Sc3L 2U; do mnaib aille
oentamcä SC. 44, 13; do mnäib Ulad
oentomaim Lü. p. 126», 2.
6eiitu M. unitas Z\ 301. —
Sg. Dat. i n-oentid Wh. 27" {Z'K
2561; i u-oeutaid diadaehta ocus
doenachta maic De FA. 34 LBr.;
na nöcmtrinoti ibid.; is uaisli cech
n-oeat((id ibid.
öeiiur, äeuar, meisse m'öinnr
ego solus, tussii th'öenur tu solus
Wb. 5a {Z-\ 311); ro soichi-siu
th'öenur erreichst du allein FB. 11;
duit-siu th'öenur dir allein SC. G;
iss ocut t'aenur biat-sa dir allein
iverde ich gehören TE. 5 Eg.; büi
. . a öenur er war allein La. 8; 9;
ro marb triar for trichait dib a
oenur er allein tödtete 33 von ihnen
SC. 36; FB. 52; heim Fem.: acht
Ethne . . a höenur allein E. ausge-
nommen SC. 6; 45; beim PI.: is
la demnaib a n-oenur a airichas . .
for with fiends only is its sovranty"
FA. 29.
öenuräu gleichbedeutend mit
öenur; m'oenuran imromra iTJ. p.
40a, 23; a öenurän SP. II u; a m-
Beithil na haenuran in Bethlehem
allein Fei. p. CLXXXIV.
öes s. äes.
^eth M. Eid; i. luige {Eid) no
etherh (Meineid) Corm. p. 33. —
PI. Acc. fri oethu SC. 25.
ogr Ei; Ovum SG. 8b, 10 (Z^. 1014');
Corm. p. 33. — Sg. Acc. im og
Oss. I 12; PL Nom. ugai luin p.
132, 20.
ögp, üag unversehrt, heil,
subst. Jüngling, Jungfrau; in-
teger, perfectus Z*. 23; ogh i. comlau
O'Dav. p. 109. — Sg. Nom. ba lg
es war heil, ganz Hy. 5, 76; ög
ingen die reine Jungfrau P'A. 6;
inn ög die Jungfrau p. 40, 19; PI.
Nom. M. nöemöig heilige Jünglinge
FA. 12 (nöim LBr.); F. nöemögu
(mit LBr. zu lesen nöemoga) heilige
Jungfrauen FA. 6; Gen. sudi n-ög
SC. 28? Dat. CO u-ogaib liErenn
Hy. 1, 51; Acc. F. eter nöenui ocus
nöemoga FA. 7; Du. Nom. F. di
öig ztvei Jungfrauen P'A. 15; 16.
I — Comp, ög-slan vollkommen heil
; p. 48, 29; FA. 22; iiag-slän TBE.
I p. 148, 29; CC. 6; FA. 22; ög-fhaen
' perfecthj flat Corm. Tr. p. 8 aigean ;
ög-derg a fonnaid FB. 24 ; og-dhamh
I jumentum Ir. Gl. 758; co tarnt a
' ög-reir do „and gave him Ms ftill
unll" Three Hom. p. 18, le; ög-diles
I s. diles. — Vgl. üagboid.
ög'e, öig-e -F. integritas Z'^. 23;
virginity Corm. Tr. ]). 131; oighe
i. comlaine 0'C7. — Sg. Nom. imp
i öge fa länamnas Wh. 10a (sive est
j caelibatus sive conjugium Z'^. 494);
Sg. Gen. ses öige „folk of chastity"
\ FA. 23.
' og-um iV^. O'gam, der Name für
die irischen Bunen, vgl. Ms. Mat.
p. 464. — Sg. Nom. ogum illia
O.ss. 1 1: 13; in ogom u; Dat. sribtor
a anmuimm oghaimmi?i TE. S Eg ;
in gabul cosna cethri cinnu ocus
ainm oguim iarna scribend ina töeb
LU.p. 58a. 38; Acc. oghumm TE. 18;
triana oghumm durch sein Ogam
I ibid.; arlegaside in n-ogiim böi isind
id LU. j). 57i>, 22; dogni id n-
erchomail iarom ria techt ocus scri-
bais ogum inna menoc ocus focheird
im i'iachtar in chorthe LU.p. 57a, 42
I {der Lihalt des Ogam ist: nä tiagar
720
airgnid
secha co n-etar fer ro laa id samlaid
cona öenläim ocus_ öeuslat diatä
ocus friscuriur mo phopa Fergus
ibid. p. r)7'\ 24V, dobert Cucbulainn
a bleigbin dö ocus doforue {s. tö-
rindim) ogum n-ind Ms. Ilat.j). 4G8.
öi a sltee}} Corm. p. 127; ui i.
caora i. ovis O'Dar. p. 124. — Vgl.
ac-gaire shexjlierd Beitr. VIII 345.
öibela mit geöffnetem Munde,
offen; faiceb in less n-oibela TBF.
pT 156, 11; öebela ro böi in dun
LTJ. p. 23», 25; CO m-bi in cori
hobela {„so that the caldron remains
with its mouth wide open") Corm.
p. 13 coire Brecain; huabela Gl.
zu hiulctis SG. 7t (Z\ 878).
öibell, oibel a spark, heat,
fire OBon. Suppl.; ainm d'ätb
uisce a m-bit cethra for öibell Corm..
2h 22 Gl. zu gelistar, „name for a
ford of ivater in ivhich are cattle
in heat" Corm.^ Tr. p. 82 (uibel JB);
is do äibill fäsas breo „from a
spark groweth a flame" Tliree Hom.
p. 30, 27; öible teiied „sparks of
fire" ibid. p. G, 17.
oiMud, äibind sc /iön, von öiph;
verscJdedeti von ecosc n-äimin „a
delightful form" Ml. carm. {Goid.'^
p. 20, 11)? — Sg. Nom. ba häibind
FB. 42; p. 310, 5; cnocc öebind
„u lovely kill" Fis Cath. p. 42 xxi ;
PI. für Du. Nom. da n-all n-sebda
FB. 45? — Compar. oebdu de
Fis Cath. p. 48 xlvii. — Superl.
ba haibnim La. 17. 11 Fa.
oibiuuius, öibuius M. Schön-
heit, oft mit änius verbunden. —
Sg. Nom. aibinnius SC. 1 ; Gen.
j'ar n-ascin öibniussa flatha ninie
FÄ. 20 ; ic iunisin oibniusa in t-sida
SC. 34; Dat. co n-äibinnius FA. 12;
Acc. öibnius 33; aibnius ibid. 9; PI.
Acc. CO taisfentais äibniusa SC. 49.
öiblech funkelnd; i. alainn no
solusta O'Dav. p. 105 memra. —
Sg. Nom. breo orda oiblech Hy.
4, 1 ; Gen. öir oiblig „of sparkling
(jold" Fei. Prol. 80 (äiblig Laud).
— Vgl. iiiblecb.
oician = Za*. oceanus, Gl. zu
imbath Corm. p. 25 ; aigean ibid. p. 4.
61(1 „heed, eure" Fei. Index;
cid menman feil Tecla FH. Jnn. 1,
s. die Nachträge.
oldclie, oidqi s. aidelie.
oifreud offering, onni is ofl'e-
rendo, i. idbairt cuirp Crist Corm.
Tr. p. 132; in inialtoir clocbi forsa
n-denad oifrend cec/i Isei Three
Hom. p. 16, 15.
oigfedacht hospitalitas Z'^. 31,
von öegi. — Sg. Acc. feraid for
n-aigidacht FB' m.
öig'edeliaire, ar a enech ocus ar
a oigedchaire „for his generosity
and hospitality" Fei. p. Gl 8.
^igred Eis, s. aigrred; Gen. do
bissib öigrid Tliree Hom. p. 6, 20;
Acc. conid and-sin tue Patraic in
öigriud forsin tenid ibid. 22.
^igretta eisig p. 187, 10.
ua höile Corm. Tr. p. 76 fiacail,
Gen. von äil Wange {s. die Nach-
träge).
oilemaiu alimentum Ir. Gl. 753,
Inf. zu alaim.
oil<Jii, oilean an island O'R.;
oilena in mara Gl. zu Fei. Prol. 216
oilitlire s. ailithre; ro facaib a
rige ocus tanic dia oilithre co Raitbin
„and came for his pilgrimage to B."
Fei. p. LXIII 8.
oimbiuu p. 145, 2 für öibinnV
oimelc „beginning of spring"
Corm. Tr.p. 121:, i. oimelgi.isi aimser
and-sin tic ass caerach Corm. p.'d'doi.
oin a loan Corm. Tr. p. 132;
i. iasacht O'Cl. — Vgl. i'iain.
öiume s. die Nachträge.
oiuinlt s. önmit.
oir- s. air-, ir-, er-, aur-, ur-.
oircel s. oreel.
oirclech flemen SG. 96« Nigra
(ßamen Z-. 811).
oirciiid s. oirg-iiid.
oirdnim s. ordiiim.
oirecht s. aireclit.
oireamh a ploughman O'Don.
Gr. p. 99, s. airem [Nachträge).
oirear o district, aplaiyiO'Don.
Suppl.
oivet Zeit, s. airet; i n-oiret ro
büi a colaind Fei. p. LXIII.
oirfited s. airfltiud.
oii'gnid occisor, athir-oircuid
parricida Z^. 855.
oirgniu
721
oU
oii'ffiiiu (ST. 17, 1, trcfipai^ses
oirloiid p. lol, 111 lies u irlond.
oirthir s. airtliir.
6iser s. öser.
oite s. alte.
oitlierroeh, dubbert Segene oi-
tberroch aidacbt du A'id „annther
bequc.Ht" Tir. 15, c(jl. aitherrech.
öitiu F. Jugend, vgl. öac, oa. —
Sg. Nom. öetiu cen sentataid ScLb.
23; Dat. uar leg littri no legend
ina öitid „in Ms youth" S3Iart. 43;
ar . . äni ocus öidid ocus airdarcus
TE. 3 Eg.; ar äne ocus öetid ocus
irdarcus FB. 61 (oide Eg.); ar öiti
ocus äni ocus irdai-cus ibid. 19;
cid ara n-eper oc-aireV ar oitiu a
airechais On the Mann. III p. 479.
1. ol Praep. mit Acc. de,propter
^'■^.'043; ol sodin, ol sodaiu proptcr
hoc Z'^. 350; ol dia is briatbar insiu
tra Ml. 31*=, 7 {de deo est hie sermo
ergo); s. olcheua, oldäs.
2. ol Conj. quod, quia Z'^. 715, ol
is ameiu quia est sie, itaque ibid. 7 IG.
3. ol inquit Z'^. 504; wecliselt
mit or, for, s. 8. 84, 110, 306; ol
Cuculaind fria SC. 6; ol se FJB.
5; 6; ol si 47; 59; ol Bricrm ibid.
25; 45; 49; 58; 61; ol seat SG.
2011'; Ml. 19(1; ol iat SC. 12; ol
Ulaid ibid. 3; oll p. 144, 24; all
ibid. 15; oldat they said O'Don.
Suppl.; oldat ind tir aili FB. 75.
ÖIJV". Trinken [als Inf. zu ibim).
Trank. — Sg. Nom. a n-öl meda
Hy. 5, 85; öl na longud na chotlud
FB. 26; ba si sin öl n-giiala LU.
p. rill*. Kl? Gen. iar tronimi öil
FB. 17; hi tech n-öil FB. ii'I; 89;
Dat. mör fina do öl SC. 11, o; do
öl mo flede FB. 6 ; bätar . . oc öl
sie teuren beim Trinken, tranken
■^Lg. 1; p. 131, 5; p. 310, 4; con
^ facca si in flach oc öl na fola Lg. 7 :
sid ar n-öl SC. 30, 11? Acc. cen öl
cen tomoltus ohne Trank und ohne
♦ Speise FB. 27.
ola oleum; olo Corm. Tr. p. 131.
— Acc. na tecbtand ola ina lestraib I
Tliree llum. p. 52, 1. — Compos.
ola-cbaill oUrctum SG. 53" (Z-'. 855) ; I
ola-chrauu oliva Wb. b^ [Z'^. 57). |
ölacli givcn to drunkenncss (yR.;
ro-olach crapulaliis rino Soulh. 57^^
{Goid:^ p. 59).
olaiul ivool Corm. Tr. ]>. 131;
nis gebcd lin na oland l'ria chness
Three Hom. p. 122, 20.
olc, olcc schlecht, böse, subst.
N. das Böse, das Uebel; malus
Ir. Gl. 662. — Sg. Nom. ba hole
lathe Sc3I. 3, 9; ni hole 15; bid olc
ind adaig FB. 21; 87; bä hole Ico
es war ilmen unangenehm SC. 21;
biaid olc impe Z(/. 5 ; biaid olc de i^
ibid. 10; FB. 6 ; tHanid cointhrom
a maith ocus a n-olc FA. 24; olc
duit-siu SC. 29; ecaine ocus mör
olcc ocus imuiuth TE. 19; Gen.
cacha huilc FA. 21 ; do denam uilc
jj. 132, 10; Dat. ar ulc fri fraicc
ind niad Hy. 5, 71; Acc. bädfid a
maith a n-olc FA. 24; maroen ri
cach n-olc 26; PI. Nom. uilc mali
SG. 51! (Z-\ 226); J*". cid at olcca
rünu ban TE. 9, 17; JV. inna olc
sa haec mala SG. 217». {Z'^. 348);
beti iarom uilc immda ocus imnedai
mora FA. 34 LBr.
olcas 31. Schlecht i g k e i t ;
naughtiness, badness O'B. — Dat.
ar a olcas in t-seta Gl. su Hy. 6, 4,
s. unter drochet.
olcheua jtraeterea, liketoise
O'Don. Siippl , wechselt mit archena,
(2. B. CC. 1 LU., FB. 5), s. eena;
olchense FB. 44; ocus do chäch
olchena SC. 20; ocus do mathib
Vhul olchena 24; FB. 5; 10; 33;
70; 74.
oldaas, ol(lä:S quam est {eigent-
lich: ultra quam est), oldäte quam
sunt nach dem Comparativ, vgl.
täim; Z'^. 489; ba ferr a coniaitecht
. . oldaas a tuitim Lg. 11: oldäs -^
FB. 26; 32; 83; 90; 92; 94; soillsi
fo secht oltas grian FA. 10 LBr.
(anda LU.); 29 LBr. (audä LU.);
FB. 73 Eg. ; bit lia ar niairb oldäte
ar m-bi FB. 5; bcs ni bäd fcrr
olndathni oldäti na bunsacha LU.
p. 23i>, 33.
oll gross; great, grand, ovini-
potent'O'B.; i. mor O'Dav. p. 109.
— S(f. Nom. Aed oll tri andud n-ane
SP. Vi; Acc. irchur u-oU Oss. I 5;
46
(22
Ailbo ii-oll ScM. 21. 29; fri licd oll
bliadna FB. ol Eff. — Aäi\ inti
ro cliariis co lioll SC. 45, an. —
Compnr. liiiilliu öiu silla?; inhis
Kua üißaha SG. 70a (^-2. 275); ba
liuilli inas . . ccch blegun p. 42, g.
— Comp OS. fo oU-brig do tbarisen
SC. 41, ?Y/Z. ollbrigach; oc cetliri
oll-choeccdaib SC. 21; oll-damh
Sai. 22. 10; uall ollimresan .S'C.
41; oll-mas SP. V 0.
o1I:ii£;'iin III ampiio. — Praea.
sec. Sf). .7 110 ollaiged (impliarit
Ml. (;h'.
ollaiu j\[. der Titel für den liöcli-
sten Rang auf irgend cinein Wissens-
gebiete, Doctor, vgl. 3ls. Mut.
Index, On fhe Mann. III Index;
ollamli Corm. p. 33; ollamh brei-
thenian the chicf Brelion or jiidge
O'Don. Suppl. — Sg. Nom. oUom
p. 141, f) (ollum i?f/.); Gen. ollaman
Z^. 2(j4 {Sench. M.); do astud inna
filed i n-hfoind, ar ro bas ind in-
navba ar a tromdaclit, ar no bid
tricha i cleir c.acli olloman LU.
p. 5^ 14 {vgl. LHy. Anira, Goid.^
p. 156); Acc. la hollamain ibid.;
ollomaiu p. 328, 19; etir rig ocus
olhim p. 142, 20.
ollbrig-aeh gewaltig, mächtig,
von oll-brig; 8g. Nom. F. FB. 68, 28.
oll-isiiith i. mör-ionnmhns ,.great
treasnre", Ftyniologie von Ulaidh
Keat. p. 132.
1. Olli roh; omon (= (J/<o)') asin
greic Corm. p. 33; leth-om halh-
rnh. — PI. Nom. F. coin . . Icthoma
FA. 28; j). 191, 21.
2. Olli Pronomen (vgl. on) oder
l'arlikcl? dorigncd om FB. 75; ni
didomam om ibid.; focheii om eim
p. 144, 1.5.
oiiiaii, i'iainaii Furcht; omiin
timor 7j". 776; omau i. ecla CT Dar.
p. 109. — Sg. Nom. crith ocus
i'iamuu Zittern und Furcht FA. 14;
bä höman leo sie fürchteten CC. 6
LU.; Gen. ni pät tairne omain
SC. 24? Dat. ar ömun pian n-iffirnd
aus Furcht vor den Strafen der
Hölle FA. 33; cäcli for crith ocus
for üamain ibid. 10 (uamun LBr.);
Acc. cen uammi FA. 22.
oiniia Eiche; Corm. Trnnsl. p.
132. — Sg. Nom. Hg. 5. (;o [rgl.
arbnr qiniedam grandis S. 41 )\.
Acc. mar tliregdas fodb omnaid On
the Mann. III p. 448; PI. Gen.
conrici bucht noi n-omnc „as für
as the Hill of nine Oalcs" Tir. 1
(Z'^. 304); hi tir omna riad roöt
FB. il, p. 310, 27?
1. on Schande; i. ainim ut est:
ni on anma dam a radh O'Dar.
p. 109; fogeib teora boulga for a
agaidh dos gcne ind aor i. on et
anim et eusl)aidh i. denrg et glas
et ban Corm. p. XXXVIII („Stain,
Blemish and JDefcct"); mor ind on
„great the evil" Fei. p). CXLII s: 12;
Sg. Acc. cen on p)- 133, 4; cen on
cen ainim Tir. 11; can cen on
„clear without blemish" Three Hom.
p. 98, 32.
2. 6uPron. dem. id, zovto Z\ 353; ]
dognither ön Lg. 6- 12; is banna ^1^ ,
ria fi-ais on tra I<'B. 52; is dem
chuitbiud-sa on 61; 64; in döig bat
dorn cligiul ön SC. 7; deithbrr ön ,
SC. 2; ba ecen ön ScM. 20; j?. j
169, 21; 170, 18; als nota augens 1
{Z'^. 327): is hed ön as fir hoc re-
rum est Wb. Vd^; is cd ön fil liic
Goid.'^ p. 101, 47 {.,it is that ivhicli
is here"); ni ba tochuiriuth droch-
carat det-si ön ani sein TE. 5 Eg. ;
ni frith ön la Connachta laech a
I thairismi ScM. 17; TE. 9 LU.
\ 011(1 s. 01111.
omlar da ist, oiidat da sind;
1 onnar there is 0' Don. Suj^pl.; om\a,v
dössom in del-chlis dia mescad aus
j LU. citirt von Croioe, Siab. Concid.
; pi. 447; undar dait sund comartha
j LU. p. 65i>, 40 ; unse a ben lasin
rig, ondat a bai issin tir ar far
m-belaib „here is Jtis wife with tlic
I Icing, here are his coios in the coun-
I trg in front of you" TBF.p. 154, 24.
j oiig- i. fochaid {„tribulation") ocus
cosc („chastisement"),i. uch („agro-
an") Corm. p. 34, rgl. LHy. Amr. f
137; PI. Nom. a oic no a oing ibid.
oug'ad anointimi ('orm. Tr. p.
132.
oiig-im ungno. — Pass. Praes.
PI. :^ amid n-oingter laxtim 0 epscop
723
Tiir. Gl. 49. — Pract. JV. :i vo
oiiiiiMira iarum ho (llirist ihid.
o!in N. Steiii.; iss cd (Kcitlnim)
lioiid iar n-aignoad ail Corni. p. f)
adha othiioo; Jioiid i. clocHi ihid.
p. 29 mnilend; doch tri hanmanna
lee i. hoiid a hiarmbelra [„ita inc.r-
plicühlc name"), clooh a gnäthbelra,
clocch a bolra n-airbcrta („r/s dc-
scriptiiie nntne") i. ariiini chlocs
cach sct (no rat) ibid. p. 9; onii i.
ail no cloch O'lJav. p. 109. —
Gen. iiinde Corm. p. 5 adha othnoc.
öiimit Thor, Narr; öiiimit an
naf, Gl. SU, druth. Corm. Tr. p. 59,
Gl. zu faindclach ibid. p. 81. — Sfj.
Novi. onmit LU. p. 39b, 27; iss ed
athert ind önmit fri araile Äid.
Chonch. 18; PI. Nov). in tan bätar
na önmite oc chichiu do inchind
Mesgegra ibid. n.
onor =^lat. honor. — Sr/. Gen.
na rnp comartha oiiora do Three
Ilom. p. 22, fi; Dat. dorn onöir
SC. 33, 31 ; Acc. i n-onoir da apstal
dcc den 12 Aposteln zu Ehren p.
40, 12; 13.
00 s. öa.
oi)air = Zat. oppra; opair i. oper
i. al) operationo Corm. p. 33; obair
irorl;, lahonr f/R.
(•oii-o|Kir<atar CC. 2 LU. {„tJiey
ordaincd lininiihirics in Eriu" On
the 3!ai)ii. 1 p. ccfiv)? vpl. idpraim.
opne F. „suddenness", Acc.
cen oipne Fei. Nov. 4, Gl. i. cen
feirg no fri denam peccrt«^.
opred, oipred opus, operatio
Z-\ 69; Sg. Gen. oipretho Wh. 3^
{Z-\ 802^; innas ind oprid SC. 23.
Q^anüi 2^1 öt sli ch, schnell; obunn
i. hiath 0'I)ar. p. 109. — Scj. Nom.
iiiMiät. .(i]Miii(l SC. 2'). — Adv. co ho-
imiiii CC. f) l:)/.: III. 25; co hoponn
„e.iiiinporinicdii.^lf Goid.^ p. 101, G.
1. or inquit, ivcchseU mit for,
Ol, rcjl. 8. 84, 110, 306; or se FB.
11; 56; or si 58; or Sencha ibid. 21;
or iat 76.
2. or Ufer, Rand. — Sg. Dat.
ond iir CO araili FA. 22; for ur in
toplniir TE. 3 Eg.; Acc. dar or
n-indeona ,,orer the cdge of the
anvil"-, s. nnter indeöin; slogud co
bor cricbi On Ihr i]la)ni. III j). .505;
/'/. Dat. dar a oraib FA. 21 (dar
a liora LJh:).
3. 01- clicua FB. 21 -- ol clicnn,
ar chena.
1. (n' = l((t. auruni. — Sg. Ko)ii.
is ör n-glan SP. IV 3 (ör glan LL.);
arcat ocns ür SC. 11. (i; Gen. coiia
imthacmnng dcTg-oir Jai IS. 20: "^
CO m-bil öir bnidi Lg. IH, -jt^ co ^
n-a"!laib oir SctM. 'JO; cctri liooin
oir TE. 3 Er/.; FB. (JO; milech
oir TE. 3 Fg.: niell oir Und.; in
derginnlith oir ibid.; ti'iidlecb ind
oir ibid.; runn derg-oir CC. 2 Fg.;
SC. 7; isin n-airdig n-oir p. 131, .i;
eo öir 2^. 131, 17; FB. 51 ; p. 310, :w;
sciath argdidi co n-imbini oir p.
131, 18; sieg . . CO fethan oir p.
131, 19; snithe oir p)- 131, 20; harr
oir jj. 133, 7; CO citmtuch . . derg-
öir FA. 13; folt . . am«? flesra öir
SC. 31, 10; srian muinci derg-öiri.5;
ubull oir 33, 1; 37, 7; delg öir
33, 22; sciath co m-bnallaiii öir
budi 37, ig; li'grad öir ocus airgit
FB. 2; j). 309, 3G; mind n-öir Inuli
FB. 45; ci'iach derg-öir 62; Dat.
connecor di or TE. 3 Eg.; tuagh-
milii . . di ör 13 Fg.; cot iinga d'or
ibid. 10, 13 ; särhiag do . . ör ocns
argrrf 13 LU.; secht cnmala di ör
ocus airget FB. 89; co n-ör fria
n-nchtbrunuib SC. 40; ci'iachi di or
j). 311, 2; bruitne di derg-ör^j. 311, 1;
Acc. a fil . . der findrnini ocns derg-
ör FB. 58; fri hör SC. 33, 18. -
Compos. da triliss or-bnidi TE. 3
Fg.; ör-snäid Rev. Celt. III p. 177;
claideb ov-ämvnLg. 18, 25j j3. 310, 3S. -»^
2. ör s. oar.
3. ör, aar F. Zeit, Stunde. —
Sg. Nom. huar hi ro genair Ml.
carm. (Jiora qua iialus est Z-. 22"! ;
gar üar SC. 13; bä si i'iair in sin
CS ivar dies die Zeit dass . . FB. 17;
inam bia-sa uair coblige let TPJ. 5;
fo uair Hy. 5, 15? Gen. ^cnit höre
ratione horae Wh. W'\Z-\ 23);
Dat. önd uair {mit folgendem Re-
latirsatze) FA. 33; Lg. 11; ond ^
üair sin seitdem ScM^ Iö; 14; cach
iiignad ar n-iiair (für iar n-) der
Zeil gemäss = zu seiner Zeit SC. 30, 7;
46*
iii (irailind
i24
ordän
cäch ar üair jeder zu seiner Zeit,
einer mich dem andern SC. 2; do
cach budin ar üair FA. 9 (ar n-üair
LBr.)\ cachranüair [für cäch iar
n-üair) . . inn uair aile FA. 24 {„every
alternote honr the pain ebbs froin
tliem, the otlier hour it flotvs over
them"); 28; fo chet-öir augenblick-
lieh, alsbald; statim, illico Z'^. 611;
A ^ Lii. 12: IG: Sc3I. 13; TE. 5; 14;
FA. 3; 8; 18; FB. 16; 74; 87; a
chetöir ScM. 2; SC. 44; ind üair
sin zu dieser Zeit FA. 33; inn üair
sin, inn nair aile zu lesen FA. 24;
28; 32; ind or sa i. in uair so
O'Bav. x>. 99; Acc. cosin n-üair
^ j><7- <>_! PZ. Dat. huaraib interdtim
T^. X\\\ SP. II 7; iar n-uaraib
Gl. zu Hy. 5, 21 {nach den cano-
nischen Stunden); Acc. tri üara
FA. 30. — Vgl. üarach.
iii orailind FB. 62. für ni orail
lind {s. lorail), danehen is ail lin
eine andere Lesart.
orait = Zai. orate, Gehet; oroit
Corm. Tr. p. 129; o/'i cm/' christ-
lichen Inschriften, z. B. orait ar
anmain Semblaiu „Pray for Sem-
hlan''s souV l. c. — Sg. Nom. rom
bitli oroit let Hy. 6, 23.
orl>e Erbe; orba i. ferann O'Dav.
p. 1Ü9; a farm, a holding of land
O'Don. Suppl. — Nom. orbbae
SP. V 11; asbertatar a n-driiid
friu-som connäch i n-öeuinad böi
in dau doib orba do gabäil IfU.
p. 39^1, 37 {Aid. Feh.); Gen. letli
ind orpi so Tir. 6.
1. orc i. muc O'Bav. p. 109;
s. unter cuinlaclitaid. — Vgl. orcän.
2. orc u son O'll., orc treith i.
nomen do mac rig Corm. p. 34.
3. orc a salmon (fit.; orcc diu
ainni do bratan Corm. j). 34, orcc
brccc bronnfind brüchtas de mhagur
fö muirib ibid.
orca Wade. — PI. Noin. oircne
FB. 37 Fg.; a orcni LU. p. 79'', nä;
Gen. tultethi a orcan ibid. 30; Acc.
na liorcni suras Gild. Lor. Gl. 181.
orcäu jiorcellus; dotoet toi'cc
mör do orccau Tliree Hom. p. 30, 20.
orcc a lap-dog, vgl. orcue;
niogheime ainm sin in cetna orce
büi a n-Erinn Corm. p. 29; ar ro
böi Liban tri chet bliarfa« ar fut'
in niara ocus a orci irricht dobram
ina diäid LU. p. 39i>, 35.
orcel, oircel u paddle O'Don.
Suppl.; [mulend] dec n-oirccel zu,
lesen FB. 52? docuirither cach ae
i tuaimm aroli amail orceii tairrech-
tse Corm. p. 13 coire Brecain.
Qxcn^alap-dog OB., vgl. orce;
oircne Corm. p. 30, 3; ro gab in
t-oircne for cnäm na hemi ibid. 13;
torrach (i. banchu) din in t-oircne
ibid. 21.
orcuiu s. org-aiu.
1. ord M. a hammer, sledge
OB.; lämh-örd o hand-sledge O'Don.
Gr. y. 342.
2. ord M. Ordnung; ordo tr.
Gl. 943; ord, ort ordo, ordinatio,
missio Z'^. 60. — Sg. Nom. a hord
]). 39, 11; ord plea p. 39, 22; Gen.
cuniscugud n-huirdd inversio ordinis
SG. 215a {Z-. 363); do föglaim
uird Petair ocus Pöil p. 39, 12; 19;
Dat. CO n-urd plea p. 39, 21; iarna
n-urd nach der Beihe FA. 4; FB.
66; i n-urt in suo ordine Wb. V3^;
asa hord rocäin Gl. zu Hy. 4, 13 V
Acc. ui thucsat in ord jj. 39, u;
CO ro leg in n-ord n-eclasda ulle
{für uile) i n-oenaidche „all the
ecclesiastical ordo" Hy. 2 Praef;
tria ord aipgitrech „m alphabetical
Order" Gold.' p. 101, u; PI. Dat.
dia hordaib ecsamlaib „of its divers
Orders" FA. 15. — Vgl. secht-ordd.
örda golden; ördae aureus Z-.
791. — Sg. Nom. erdam orda FA. 5;
breo orda Hy. 4, 1 ; cuing . . dron-
ordap. 310, 3u; Acc. triasin n-erdam
n-orda FA. 31. — Vgl. for-orda.
ordaig'im III ich ordne; ro or-
daigit ordinati erant, s. unter forud.
— Inf. Dat. oc ä denam ocus oc
a ordogud FB. 2; Acc. in n-ordugHrf
p. 40, 15 {so in LBr.).
ordäu nobility, dignityO'Don.
Suppl.; i. ord an Gl. zu Hy. 4, 7.
— Sg. Nom. ba ortän niäs „it was
a goodly dignity" Goid.'^ p. 19
{Ml); orddan do Mache {Gl. i. du
glor ocus t'airechas . .) Hy. 2, 4n,
vgl. Three Hum. p. 44, 21; orddau
ordlaeli
725
«^ocus torad duit Lg. 7: onlan ocns
erechas iioeb Brig^e Hy. 4, 7 Gl. ;
ordan Nerainn „Ncro's sovranly"
Fei. PrnJ. 121; Dat. co n-orddaiii
adbail Hy. 4, v; Acc. fri orddain
i'iallaiin SP. V n; ar aircchas ocus
uaill ocus ordan FB. 93.
ordlach Zoll; an inch O'R.;
örlach an inch O'Don. Gr. p. 87;
Oss. III 6 Gl. zu ncua, rffl. nen
aiiim orloigh O'R. s. r. rcii. — PI.
Nom. nai n-ordlaigi jj. 112. — Fry?.
ordu.
ordiiasc F. Daiimenrinff, rrjl.
ordu. — Sg. Nom. ordnasc öir im
ordain cach x LU. j). 94, lo {On
the Mann. III j). 14(51; ata iud ord-
nasc immedön ind eicni TBF. p.
150, s; 13; ibid. p. 14G, 9; Dat. cid
dernais dind ordiiaisc ihid.p. 152,5;
Acc. fos fuar-sa ind ordnaisc ibid.
p. 152. in; ibid. p. 150, 21; ind or-
naisc se ibid. p. 144, 11.
oriidneeha, co n-dernus a n-ord-
necba i^anord necha LU.) eter mo
da dornd LU. p. 114^, i-i („until
I made bits of them" Siab. Concul.
p. 387), vgl. oirneach fragments,
pieces O'R.
ordnide, vgl. oirdnighe distin-
guished, famous O'Don. Suppl. —
Sg. Gen. os chind ind ordnide
„above the head of the Dignified
one" FA. 8.
ordiiim, oii'dnim I ordain, put
in u uthority 0"R. — Praes. Sg. 3
Dep. ar is tuath oirdnither rii, ni
rig oirdnither tuaith On the Mann.
III p. 504. — Pass. Praet. Sg. 3
conid e in sin cita ru oirtned la
Laigniu Tir. 11.
ordnugud 2^- 40, 15 Versehen für
ordugnfZ, s. ordaigfim.
ordu thumb, qreat toe Beitr.
VIII 348; orddu lämae pollex SG.
88'' (Z^. 765); Acc. im ordain s.
unter ordnasc.
örduirn mit goldnem Griff ver-
schen, von ör und dorn; claideb
örduirn Lg. 28, 25; orduirnd p.
310, 38.
* öre, üare Conj. weil, von ör,
üar; qnia Z'^. 708.
orgim I ich schlage, tödte.
verwiegte; nrgaim f iiwiind O'Don.
Suppl. — Praet. Sg. 3 öl corma
nn laith rot n-ort Vorm. p. 27 la-
thirt; mairg cäch ro dus ort-sam
Fei. Prol. 57; PI. 3 it e nod n-
ortatar Conaire LU. ]>. 99a, 35;
ortatär brudtu ibid. p. 44. — S-praet.
Sg. 3 ro du« oirg Gl. zu Fei. Prol. 57.
— Pass. Praes. Sg. 3 oirger is killed
O'Don. Suppl. — Praci. Sg. 3 las
rort a quo occisus est Fei. Prol. KK!;
Conaire . . is e ro bort isin brud/»
seo LU. p. 99.1, ig; PI. 3 co ro
' orta a cethrai TF. 8 LU. — Part.
slog orta „a host that luas slain"
j Fü. Mart (>, Gl. i. argain {vql.
I Three Ir. Gl. p. 130); ibid. Jan. 2G.
j — Inf. orgun. — Vgl. css-orgim,
in-orgat, timm-argim, tuargim.
org'uu F. Tödten, Vertvüsten,
Zerstören, Raubzug, vgl. LU.
j p. 86'', 41 ff. (s. U7iter fiann); orcun
I occisio Z'^. 776; ^orgain killing,
\ plunder, ravage O'Don. Suppl. —
I Sg. Nom. orggain Eogain Lg. 5, 20 j -^
orcain Sc3I. 1(5; uair is iJo suide
do rairngered orgain in duini sea
TBF. p. 156, 10; Dat. do orgain
inna catlirach FB. 83; Acc. do
j ronsat orcuin i tir m-Bretan p. 17, 18 ;
dorönsat Sircain Muige Bregh TE. 20.
I orlar vestibulxim L: Gl. 704.
ornn a p l u n d e r i n g or slau g h -
I ter Corm. Tr.p. 128; orn i. orgain
1 no marbhadh 0'67. ; orcain Corm.
\ p. 12 ccitliern; ornd i. creach no
orguin O'Dav. p. 33.
oroit s. orait.
1 ort für fort {Praep. for mit
Fron, der 2. Sg.), s. tinter 3. lind.
2. ort Schlagen, Schlag; i.
orgain O'Dav. p. 109; death, killing
0"R. — PI. Dat. CO cualatar fogur
na n-goband oc tuarcain brotha
forsiud inneoin co n-ortaib amaZ
tuarcain trir no cethrair LU. p.
25'', 27 {„ivith bloios like the smi-
tinq of three or of four" Siokes,
Fi's Ad. p. 31).
ort, orta s. orgim.
1. ortlia i. eirg LU. p. 57», 38;
orta SC. 12, s. S. 228; orta begone
O'R.
2. oriXvA, a pray er, collect O'R.
J o&Aa
I »in.
726
osslethar
— Acc. Ninine ecess dorine in n-
orthain se Hy. 3 Praef.
/^ 1. OS i. ocus O'Dav. p. 109; dient
zur TTeri'Orhebung ivie das franz.
„quant ä", oder entspricht unserem
„und zwar"; os me ego, os ni et
ipsi (nos), OS tu tutemet Z'^. ■ 825 ;
roran gestellt: os me dufuit im lin
cheiii quant ä moi SP. II 8; 12;
nacJigestellt : ose cen udnucht n-imhi
SP. III 6; osse FB. 87 [sirciinnh;
ocus a fiur Doichtire ossi maccdacht
CC. 1; ossi alacht CC. G LU. (issi
2. OS oss a de er (fB,.; cerrus
Beitr. VIII 345. — Sg. Nom. a n-os
Hy. 5, ti7, Gl. i. in mucc allaid;
Gen. i rieht oiss allaid LU.p. 15^, 12;
ba-sa chü-sa gabäla uis LU. p.
114a, 2.'} [Siuh. Concul.)] PI. Nom.
ois SP. 1 5; Dat. alraa mor do
ossaib alta LU. p. IG'', 10. — Vgl.
oss-lethar.
ÖS, üas 1) Adv. oben, 2) Prucp.
mit Dat. über, oberhalb; super,
supra Z^. 684. — 1) Adverb: 6s
clesit for a aiioil SC. 87, 7. —
2) Praeposition, aspirirt den
Anlaut seines Casus: ös chinn Sanct
Brigte Hy. 5, 15; üas ehret char-
pait SC. 15; lia uas lecht Oss. I 1;
FB. 2; dorn fuc toiid ös Letha liud
LU. p. 4(»-i, 16; OS gabur Oss. I 2;
a gaisced üas gaiscedaib eaieh FB.
68; ibid. 22; ScM. 8; fiadu hiias
domuu Hy. 6, 7; 4, 10; SC. 45, 2;
FB. 17; bite ös iuehaib martra
iiiuinajb FA. 25; ös aird SC. 2. —
Mit dem Artikel verbunden: uasind
loch FB. 85; cosin tulaig uasind
lius TE. 11 LU.; mit Pron. per-
sonale: 1. Sg. bennacht De . . üasum
Hy. 6, 4; 7, 55; 3. Sg. ro fitir . . rig
ösa i. Dia uasa Goid.'^ p. 94 {LHy.);
üaso s. unter imm-thimmchell; On
the 3Iann. III jj. 189; üasu immi
ro as muir LU. p. 40'', 2; PI. ato-
daimet . . üasaib FB. 61; ihid. 11;
mit Prhn. possessivxim: uas a
imdaid-seomFÄ8; 45; 47; 51; 87;
p. 310, 32 ; 11 ; 42 ; ossa bruinni TE. 3
. Eg. ; uassa bän bruinnechur FB. 51 ;
•^ os a cind Lg. 1^ vgl. os a ehionn
sin moreover, over and above Ö^.?
ösaic washing ; Dat. 0 ra gab
. . for ösaie dia dardain eeudla dona
senorib ocus dona daiuib fannaib
Three Hom. p. 68, 2; Acc. dorigne
. . a n-osaic a cethrar ibid. 5; ösaie
ocus nige ibid. p. 80, 12.
1. oscar, osgar i. aneolach O'Dav.
p. 109; alis Patrice fair öclach
'alaind, i. na bad oscair,- fer oen-
setche Goid:'' p. 87 ^7^ ; Dat. dond
osc;ar Gl. zu idiotae Wh. 12''
{Z\ 780).
2. oscar a guest, trav eller
(JB.; in t-oscur Hy. 5, 28, Gl. i. in
t-öegi i. in t-oscurda no in tuata.
3. oscar a leap, bound O'M.;
osgar i. leim O'Duv. p. 81 esgair; in
t-oscor i. in leim Gl. zu Fei. Prol. 64.
oscurda Gl. zu 2. oscar; oscardha
renowned, famous Ü'R?
ossad treuga {truce) Ir. Gl. 187;
concord, confederacy O'B. — »S'|/.
Dat. ni ba issin t-ossud na firflatha
TE. 11 LU.
osse s. 1. os.
össer der jüngere, jüngste,
von öa, für ursprüngliches javias-
tara-s, vgl. sinser; ossär i. fer iss 00
{„a man that is younger") Corm. Tr.
p. 132; osar i. anti as öige Cd;
das Gegentheil ist sinser: aracae
os«r sinnser i. madi rvnwn'j^iJicr inti
sis {sie) 6 riasinti isini/i O'Dur. p.
52 {„if he who is yo/mger gors bc-
fore him'who is oldcr" Corm. Tr.
l. c); ailme athair tri cethrur ocus
Iosephan-öserü(/.l,9Fr.(an-üas[ar]
LHy., Gl. i. a n-uasalfer), vgl. do-
müinet is me as oiscar „they ihink
that I am the junior" Fei. p. CHI 23.
osslaicimlll ich öffne. —Pracs.
Sg. 3 oslaigid Ailill iarum a bossän
dia eis TBF. p. 146, s ; rel. oslaices
..in lebor FA. 33; PI. 3 ar-dä
osailcet qui eas aperiimt Ml. 46*.
— Pass. Pract. Sg. 3 nir oslaiced
in cathir FB. 82. — Part. Acc.
dar a chrses-gin osluicthe FB. 37
Eg. — Inf. Dat. do oslogud riana
mnäi FB. 21; Acc. oslocud in tal-
man riasna apstr<?M FA. 2 (eros-
lucad LBr.). — Vgl. tüaslucud.
osslethar hir schiedern? inar
. . osslethar LU. p. 79«, 3.
'^^
in/iAyt*3 hfCCMStdCv^ .
ossnad
727
Ijeccad
ossuad Seufzer; a sigh, groun
Cor in. Tr. p. 89 guba. — (SV/. Noiii.
iii hosnad iar nibebail FB. 89;
Acc. doUeci in n-osnaid FA. 20;
FB. 88; tucc . . a ossnuth ass TE.
8 Fg.? Fl. Acc. cö osnada usque
ad siispiria Ml. 31«;, ki (Z"-'. G47);
atsluinniu a cncta a ii-osnada tV-gi
Fei. Epil. 32(j Bawl. (cnedu, osnadii
LBrX
ossnam gleichbedeutend mit os-
nad; tug . . a ossnam ass TF. 7 Fg.
[vgl. ossnuth ibid. 8).
-if ötliä von., an (Praep. 6 und
3. Sg. von täim suiii)\ otlia Glais
Conacolto cur-Reiriu Tir. 1 ; otha mö
glun com imliiin TF. 10, V4; ota
m'ind gom boud Kl. Nenb. {Z'^. 718);
■ otä Essri'iaid . . co Bcind Etair Xg. 11.
öthad {vgl. öthatnat) s. uailiad.
othaiii i. cainuel O'Dav. p. 109.
1. otliai' i. tuarastal ivages
O'Don. Siippl.
2. otliar labour O'E. — Sg.
Gen. cü othair FB. 68, 12, vgl.
duine othair a labourcr O'B.
othar-ehless ein cless Cuchu-
linn'.i LU. p. 12.')'', :.', otar ibid. p.
73't, t), „sick-feat" oder „retvard-
feat"(T)Croive (Stab. Concul. p. 4:il),
„invalidating fenl" {^) (yCurrg [On
thcMniin. II jt.'.rcD. — Verschieden
von ofliar-cliless':'
utiiai'-li;;'(>, ofluir-lige a chind
(»(US ;i Iditnc d(')i „Ihe Sicl.bed of
/(/.s h-,id und his riijhl himd" Bcv.
Cclt \\\ p. ],S2; (illiluli-hc ,1 grare,
huryinif phice (> li.
ö'lha'lhnat pditeiihis S(i. V.i-^, 11
(Z-\ 271 ■.
othnoe, ■,u\\):\. utlnim; ,,(t hiihiln-
tion of d(iy (tn,d sione'' Conn. Tr.
p. 12, othna (fDuv. p. 109.
othras, othrus illneHS or .^iicJc-
ness ODiin. Siijtj)].: iohich n-
üthrusa alh ndunti- 'and .siip/Kßrt
during .'^icloicss ibid., rgl. On- Ute
Mann. III jj. 483 (,5as); curiis otlii-usa
ibid. p. 47G (501).
otracli Koth, Dünger; ßmus
Ir. Gl. 482; dimg Conn. Tr. p. 132.
— Dat. isind otruch FB. 25; 82.
oxad s. ochsad.
oxal s. ochsal.
paiss ^ Z«i. passio; i pais Lu-
cilise Fei. Mart. 2; 3; Nov. 5;
paiss Dec. 23.
pait a leather bottle On the
Mann. III Index; i. ait fuail „u
place of iirine" Conti. Tr. p. 138?
— PI. Acc. isna paitti s. tmter
diurad. — Vgl. pata, pataire.
l)arche = Zrti. parochia; paircho
Corm. Tr. p. 133; Gen. far cuairt
parche Wb. 21a (ZI 66).
pardiis = paradisus Z^. 67;
parrtus Ir. Gl. 533. — Gen. co
hattref^ parrduis Three Hom. p.
96, 31; Dat. hi pärdiis FA. 33
(parthus LBr.).
pjirtaiiisi „coral" 0' Curry {On
theTlunn. III p. 110), „rubtj"
Crowe; Dat. cona u-imdeuam do
phartaing s. miter imm-dcnom ; dcr-
githir partaing a heoil LU. p. 113'',u
{„redder than ruby"' Siab. Concul.
p. 377). — Comp OS. a boöil par-
tuing-de/rg Lg. i, 7 Fg. ; iü_ Fg.
partar va£ject. zu partaiug : a
beöir pärtar-deirg Ln. 4. 7; lu^
pata i. soidlioach O'Cl.
pataire „a maher of leather bott-
les" Oh the Mann. III Index.
pater Paternoster; paidir O'B.
— Acc. cani du patcr fo thri SG.
Zaub. {Z-\ 949V
patiüde lepiorinus SG. 37^
{Z-\ ea).
patu rt liarc Corm. Tr. p. 133.
peci'ad = lat. p e c c a t u m Z'^. 66.
— Gen. di rect pecthu Wb. 3'1
[Z'^. 239); abbas peccaid Gl. zu
Hy. 6, 5; Acc. cen pcccad cen col
I p. 132, 1; PL Nom. ar pectha-ni.
(3
pecthacli
(28
pccthe, pecthi Z^. 240 [Wh.); Bnt.
imö pecdaib FA. 28; Acc. ar pectha
Gl zu ar fine Hy. 6, 7.
pecthacli sündig, Sünder. —
PL Nom. in pheccdaig FA. 29;
pecdaig 14; 15; IG; 20; 34; Gen.
na pectharh FA. 15; 17; 18; pec-
tach 10; 17; pecdach p. li)l, 21 {so
üherall in LBr.); Bat. dona pec-
thacaib FA. 23; pecdacliaib 34;
Acc. na pecdachu FA. 16; p. 170, 13.
pecthad peccator Wh. 29», 25
^Z^ 7931.
p^ist Corm. Tr. p. 139, s. b^ist.
pell Pferd; cap carr ocus pell
ech G^L Sil capall Corwi. p. 10;
Gen. ruccthar i capp i n-diaid pliill
LHy. Amr. 2.
pellec sportula Ir. Gl. 136;
Corm. Tr. j). 139.
penginn s. piug-iiin.
peiinit = /af. poeuitentia Z"^.
66; peunait Corm. Tr. p. 133. —
Gen. tuilled pene ocus pennaite
FA. 16; Dat. hi pennait Gl. zu
hiccilicc Hy. 4, 11.
peoil .s. bei.
persaii = ?rti. persona Z^. 241.
— Nom. persa -FeZ. 7). 1 1; Gen.
cindas persine Wh. G''; Dat. Cxist
i persaind p). 40, 17.
peta ewY/Z. pct; Gl. zu dretill. —
Srf. Nom. lingid indala süil dö ina
ciiend coua tibred petta cuirre ass
LBr. p. 216'i, 55; Gen. 0 eti in
peta priichan „from the flying of
the pet scaUcroiv" Fcl. p. LXXIII;
smacht peta seneoin O'Dav. p. 114
sencn; Acc. co ro marb petta sin-
daig la rig Laigen p. 46, 22.
plictarlaic vctus lex; fetarlicc
Wh. 15a {Z-\ 809); petarlaic the
Old 'Testament O'Don. Suppl. ; Gen.
don eclrm cechtarda phetarlaicthi
ocus nüfiadnrtise p. 16i», ,15; Acc.
etir petarlaicc ocus nufiadwa«se
Three Hom. p. 96, 13.
l)ian = lat. poena Z^. 66. —
Sf). Nom. FA. 18; 24; 25; Gen.
pene ihid. 16; 24; 29; peine 16
LUr.; pene suthaine 34; peni p.
170, 27; Dat. isin phein sin ibid.
25; 27; 28; 29; osin pein ihid. 25;
Acc. ccn pein and ihid. 21; etrom
ocus pein Hy. 5, 96; PL Nom. piana
FA. 31; 32 ; piana .. ißVmd ibid.
2; 32; Gen. pian n-ecsamail ibid.
1; 33; 34; 21; 29; Dai. isna pia-
naib ibid. 30; cona il phianaib
ibid. 2; Acc. piana ihid. 2; 31; 33;
34; Hy. 5, 92.
pianaim II ich peinige. — Inf.
Dat. oc pianad na n-anniand FA. 30.
piiiginu a penny, a penny-
toeight, ocht n-grainne cruith-
nechta conitrom na pinginne airgid
O'Don. SuppL, vgl. Corm. Tr.p. 134.
1. piss tree, trunk of a tree
O'B.; piss din ainm in craind no
in toma[i]n Corm. p). 36 pissire.
2. piss a kind of measure O'B.;
piss din ainm do pengind Corm.
p. 36 pissire.
3. piss Gl. zu pissu SG. 73a, g
(t. e. pisa Z'^. 67).
pissire i. piss-aire i. crand lethau-
chend bis oc tomus penpinginde to-
niais Corm. p. 35, Corm. Tr. p. 134.
pit a meal (JB., pit i. pröind,
ut dicitur: pit proind doromult inne
Corm. p. 21, 1 {„a hit of food")\
Fei. Sept. 8.
plae i. ainm inaid reid („name
of a level place") Corm. Tr. p. 139.
plag-ud Plagen ScLh. 21.
plea, amra plea Hy. 5, 13 Name
einer Stadt p. 39, 10 V ord plea
ihid. 22. Zur Sache vgl. Fcl. p. CLXX
Nov. 23.
pleo, la Petur pleo primdai „pri-
mal flame'' Fei. Epil. 258?
pöc („a kiss") i. päc quasi pax
i. e. a päce, ar is airidhe sida in
phöc Corm. p. 36; di Idim im Etain
ocus pöc di LU. p)- 1^1^, 24; böc
osculum SG. 46a (Z^. 23). .
pöccad Küssen, vgl. imm-pöcad.
pölire a satchel O'Don. Suj^i^L;
poolirc Tir. 11 („hook.satchel", a
folaire i. ainm do teig liubair Goid."
p. 91); ocus polire Vatraic for a
muin Three Hom. p. 24, 5; Gen.
sood a pölaire ina etun iss e co-
martha bias fair LU. p. 18», 13
{Goid.^ p. 91); PI. Nom. crossa'
ocus polaire ocus tiaga lebor ibid.
p. 114, 4..
ponaire beans 0'B.;'s. unter selb.
ponc
729
])utar
ponc = Zrti. p 11 11 et II in Corm. Tr.
p. 1H9; sanilaid tri ])oiic SG. 150''
{Z'^. 66). — Vgl. piiiuceni, puingcne?
popa a master OK, a friend,
a tntor, master On the Mann. III
Index. — Sg. Äcc. lani {lopa Con-
chobur LU. p. Tio'', 21; Voc. a
popa ('lioiicol)air SC. 12; .,a ino
phopa Fhcrtiuis" bar Ciiculaiiul ün
the Mann. III p. 418.
popul = lat. populus. — Sg.
Acc. in popul Hg. 1, 28.
port = Zffl^. portus, 1) Hafen,
2) Ort, Platz; harhour, fort, hank
Corm. Tr. p. 133. ^ Sg. Nom.
1) dochiiniin puirt liethad 'fhree
Hoin. p. d'2, üi; 2) port lii fuirsitis
in n-elit arinibad and furruimtis a 11-
cclis Tir. 13 {vorher a i r m i fuirsitis);
Gen. 2) lochta in puirt uile FB. 83;
Dat. 1) do phurt bethad FA. 24; 27;
2) I'orsin purt p. 131, 21; don pnrt
ScM. 22, 8? Acc. 2) adojiart Crim-
thann in port sin du Patrice Tir. 13.
praiiul = lat. p r a n d i u m, Ma h l -
zeit; proind Wh. d^ {Z-\ 66); proind
dinner Corm. Tr. p. 135. — 5"^.
Nom,. praind FB. 56; Gen. iar
tomailt na prainde Corm. Tr. l. c.
{LHif.):, Acc. CO praind ocus co
tomaltus 72; prainn Hy. 5, C8.
praiiitecli, für praind-tech, Re-
fectorium Tir. 13; Dat. is furri
dognither roinn isin phrointig Goid.^
p. 101, 13 {LHij.).
precept = Zaf. praeceptum; ist
nicht Fem. {Z'^. 241), sondern tvird
als U-stamm flectirt. — Sg. Nom.
in preccpt sa FA. 32; ibid. LBr.
für forcetul in LU.; 33 LBr. für
scel inLU.\ Gen. lebor in precepta
FA. 33 LBr.; Dat. do precept zu
lehren ibid. LBr. (do forcetol LU.)\
Acc. dorigne precept p. 40, ig; fri
precept brethri De FA. 23 LBr.
(forcetol LU.')\ PI. Dat. hi praicep-
taib apstal Hy. 7, va.
prechan ein Raubvogel; a
croiv, a kite, any ravenous bird;
s. unter peta und senen.
predchim II praedico Z^. 434.
— Praes. PI. 3 pridchait eris FA.
27. — Pracs. sec. Sg. 3 pridchad
Hy. 2, 26; 33; no pridchad FA. 32.
— S-praef. Sg. 3 pridcbaiss Hy.
2, 28; pridchais do Scotaib ibid..
3.5; 40. — I'ass. Irrens. Sg. 3 inni
pritchaither si'iiid F.i. 3 LBr.
priin- = lat. primus, nur in
Zusammensetzungen , gleichbedeu-
tend mit engl, chicf—; prim-abstal
Jfanptapostel Hy. 3, 1 ; 7; lu; -airecht
FA. 13; -cainnol ibid.] -donis 11;
-dun TF. 1 Fg.: -maigib 13 LU.;
-sacairt Wb. iO'i (Z'^. 67); -steraib
FB. 2; a prim-lcs i. a prim-gcin
Corm. p. 37, 12.
! pi'iiiHia „pre-eminent". —
I Nom. is büiiad primda SP. V 13;
^Icc. la Patraic primda Hy. 4, n.
! pri'mit = lat. primitiae, PI.
Nom. primiti Z~. 66. l
prolacli = lat. prologus Fei. |
Prol. 144 (bri)lach Latuh. j
proiii = ?«^. probus, am-prom
improhns Ml 31^ 6 {Z'\ 67).
proniad = lat. probarc, do pro-
mad for n-dcserce Gl. zu ingenium
bonum conprobans Wb. 16<-" {Z'-^.
67). — Fut. PI. 1 proimfimit fris
Corm. p. 36, 44 {„we shall try it").
prüll „greatly" Corm. Tr. p.
135, i. äidbliugud mor ocus medugud
Corm. p. 36 {„great increase and
augmentation") ; himum loscit mo
di n-ö prüll ibid. {„my fivo ears
burn me greatly").
pHinceni [vgl. poncV) i. cern to-
mais sellse ocus meadh thomaiss
i indile i. in mead indmeach Corm.
p. 35, vgl. a heam for measuring
or tveighing goods, the graduaded
beam O'R.
puiiig'Cne i. screpul medhi inn-
biche indsin Corm. p. 35 {„a scrnple
of the notched heam").
pupall tentorium SG. 50a
(=papilio Z'\ 67). — Sg. Nom.
pupall corcorda LU. p. 113'>, 1
[auf dem Wagen), „over-head co-
vering" Crowe, Siah. Coyicul.p. 421.
putai' = lat. putor, i. brenta
{„stench") Corm. Tr. p. 138; pi'idhar
hurt, härm, damage O'R.; is
pudfir s. S. 4 Anm. ; is pudar sein
,,it is a mistake" Hy. 4 Praef.;
Acc. ni dernai pudar döib „it did
no härm to them" ibid.
730
R
•^ ra- für ro: conad ragaib Zr/, 11;
•^ CO ragliaiset Xi ;.coni(l ralai p. 141, 5;
corrala Sei)/. 19; corrälsat /&tt/. 18.
ra, ra u- /«r ro mit Fron, in-
fixiim Z^. yyO; ra cldi-som Crist
subegit cum Christus Tnr. Gl. 18;
ra cualicl cum audivistis Wh. 2'ja,
ra tinol TE. 10, 14 Eg. ; ra n-anaclit
jucit eiim Dens Wh. 17'^. Vgl. e
',S'. 515, Col. 1.
ra für fria: ra sliss in taige
Sc3[. 18.
räch „halclness from tlie furehead
to tlic croicn" Curm. Tr. x>- 143
ränge.
racholl s. recholl.
1. -rad hildet fcminiite CuUectiva
Z'^. 856, vgl. ech-, ingcn-, \shch-,
mac-, rig-rad.
2. -rad, -red hildet neutrale Äb-
strueta Z^. 856, vgl. cless-, guim-,
fräech-, sam-rad, gem-red.
räd Sagen, Heden, Sprechen,
Rede, Gesjjräch, Inf. zu rädim.
— Sg. Nom. a rad rat dir e^- su
sagen TE. 9, 13; ni räd mcr es ist
kein thörichtes Gerede LU. p. 40 ^ 3:5 ;
ban-räd Weibergerede Wb. 29*, 7
[Z'^. 854); Bat. is amlaid ro boi
oc a rad so sagte sie es SC. 83;
iarna rad do Loegaire nachdem L.
gesagt hatte Hy. Praef.; cä räd
SC. oO; ic rada gö ScM. 21, 2 (ac
abff/'rt gö //.)? — Vgl. com-räd.
radarc s. 10-darc.
rädim III icJi, sage, rede, spre-
che, mit l'ri ich nenne. — Fraes.
Sg. 1 raidim Gl. zu aio Corm. Tr.
p. 16 ai; no raidiu Fei. Epil. 358;
ligc Mic Rustaing räide „M. B.'s
grave I sag" Fei. p. CXLV; 2 fir
iuna radi-siu a bcu es ist Wahres
in dem, 'was du sagst FB. 31 (inna
für in-no)V 3 raidti friss sie sagt
es ihm TJBF. p. 142, 10, räite ibid.
p. 138, 27, für räidid-i, s. e S. 513,
Col. 1; ro radi er sagte SC. 33; 39.
— Imperat. Sg. ;J raid Fei Sept. 17;
Nor. 19. — Praet. Sg. 3 ro raid
Lrt. 5; Sc3I. 8; TE. 9 Eg.; FB. ;i.^;
ro räici . . friss sie sprach zu üim
SC. 31; 47; ro räid-seom TE. 12
LU.\ raidis a aithiuscc j9. 145, 10;
Fl. 1 amal ro radsein wie wir ge-
sagt haben FA. 6; 7 (atchuadmar
LBr.); ro raidsium p. 191, 30; 3 ro
raidset a n-athesc Sc3I. 2. — Fass.
Fraes. Sg. 3 fris rate)- Cell Dara
iiidiu das Jieute Gell Dara genannt
wird Sc3I. 20; inna räiter gö na
cloen wo -weder Falsches noch Un-
rechtes gesagt wird SC. 34, 1. —
Fraes. sbc. Sg. 3 airi con rate fris
Goll CCn. 5. — Fraet. Sg. 3 ised
ro räided a i)eritis Gl. zu itubrad
Ily. 2, 3. — Inf. räd.
rMsech, vgl. raidhseachadli cun-
fusion of Sounds O'll. — Fl. Dat.
dia u-iniratib ocns dia radsechaib
FB. 72; dorala in tccdi ina räitli-
sechaib briathar oc na mnäib duri-
disi ibid. 29.
rae- über roc-, roi- aus ro ent-
stiuiden, durch. Einjinss eines f,d-
grndn, dünnen V,<v<,h.
ra-blanaUir .s. lini;ini.
räedj)'. röed.
rag-a, rag-at s. rega.
rai- s. rae; für ro vor mder-
drückter Beduplicationssilbc : do-
räiga *S'cilf. 19 s. togaim; corrainiid
La. 15 s. maidim.
raicui s. 2. recne.
raide p. 144, 12 lies raibe i,b ist
in späteren 3tss. bisweilen schräg
gestellt, so dass es wie d atissieJä).
räidim s. rädim.
räim ich bc fahre (das Meer),
rudere; Fraet. Fl. 3 ro räiset
iarom in muir i'iadib EC. 7. — Vgl.
imm-räim.
raiiid s. raau.
iiad rairget FB. 29?
rais a path, tvaij (/!{.; rais na
sina LU. p. 13'', 12.
rait road Conn. Tr. p. 146,
raith
731
ratli
r(iJ. raiti i. rot O'Dav. p. 113;
dazu imraiti?
1. raith fem Ir. Gl. 9:53.
2. raith s. rethiiii.
3. raith, räith s-. räth.
(lo raith, (kus Dcctiii a sim- ar
a l)ela;7> du laitli CC 1 iv/. r^ vijl.
doratli ..iiiiprimis, first of all" (J li.
do räith, acht laiibec do räith
„safe fidl Utile oiily" FA. 14,
acht bec uammä LBr.
raithuech f'erns Conn. Tr. p. 143.
raiti s. rait.
rala venu, vfjl. du-rala: rala-
som Tur. Gl. iSU: ((luid ralai ^).
144, 5; Dej). for [a] athair rahistar
LU. p. ll^ 30 (Amra), „he came"
Rem.'^ p. <J0. — Conj. Fracs. S(j. 1
.,anaid sund'' or Frsech fri a mu-
intir .,conid rolur-sa frisiu fer n-
uccut" LU. p. 63*', 12.
räiu remus Beitr. VIII 340. —
PI. Koiii. räuise remi SG. 36» {Z'^.
Kii; Dat. o na ramaib rucsat and,
is uad ratir Ramand Fis Cath. ^j.
:J6 XI.
ramiiiai, lorgg rammai s. 1. lorg,
vgl. rama a spade ff Don. Suppd.
rämut, rärahad a great road
(yDon. Suptpl.; rämut 1. mö oldas
rot i. urscor bis for urdhünib rig,
cach comaigdech asa tir do rö
cbuige dlegar de a glaiiad Conn.
p. 38 rot.
räu, für ro-än {Corm. p. 8 Brigit) ;
i. uasal Gl. zu Fei. Jan. 6; i. uallach
O'Dav. p. 111. — Sg. Nom. rigon
ran p. 146, d; ScBL 22, ii; mo
rose rän FB. 47; rem rebrad ran
SC. 33, iV Gen. imrordus rig richid
räiu LU. p. 40», n: Voc. a ri rän
„0 glorious hing" Fei. p. CLXXXV.
rsVuac, räucatar, räuic .s, riccim.
rauc the sixth kiiid of biddness,
thehigh temples Corm. Tr. p. 143;
ränge din i. na hiisine arda Corm.
p. 39.
raud s. raiiu.
rande Gl. zu tropicus {Capi-i-
cornus) Goid.'^ p. 53 (Wien. Gl.).
1. rann, rand F. 1) Th eilen, Inf.
zu raunaim, 2i Theil; rann pars
Z". p. 241. — Sg. Nom. li is furri
dognither roinu isiu phroiutig Goid.^
p. 101. 13 (LHg.): ni ba fir arraind
j duit-siu chetiumis ScM. 1 1 ; ibid. 1 ;
Dat. li do raind ScAL 8; do raind
; na miicce daa Selticeiii, zu theilcn
9; 10; 11; 15; 17; FB. 14; 72;
do roind /). 311, m;; asin raind
FB. 72; riasind roind 90; ac roinn
I robailc ScM. 22, g; Acc. 1) co roind
! FB. 90; loreimthetar . . a chcrtraind
i tri Gl. zu Hg. 5, 77; Du. Dat.
2) i u-dil) rendail) dec p. 40, 12.
I 2. rann, rand Vers, bestehend
aus 2 Langzeilen (leth-ranii) oder
' i Vierteln (cethramthii, ccthram»,
s. unter rindard; W Don. Gr. p.
413. — Sg. Dat. isin runn comh'ui
Fei. p. XI 12; ni ro thaille isin
rund „it (itted not in the quutrain"
ibid. p. CLXI 3; PI. Gen. 3) ic ad-
nad raud do rorig „white lighting
up poems for a great king" Fis
Cath. 31. p. 48; Acc. 3) gabais doib
inna randa sa SC. 11; is disi ro
chet in senchaid na runnu sa LU.
p. 401», s; Dat. Acc. nadcrnai acht
da rann de nammä „tliat he made
onhj tivo quatrains of it" Hg. 1
Praef
rannaini II ich tJieilc. — Praes.
Sg. 3 nod ranna ScM. 15; rel. cia
rannas düib ScM. 15; roindcs crü
SC. 37, 15. — Praet. Sg. 3 rannais
p. 41. 8. — Fut. Sg. 2 nis raiudfe
Sc3l'. 12. — Pas's. Praes. Sg. 3
rointir FB. Go. — Praet. Sg. 3 ni
ro rannad FB 90. — Fut. Sg. 3
cinnas rainnfither ScM. ü (raind-
fidir H.}.
rannaire 31. The ihr; partista
Ir. Gl. 9; ronnaire „a butlcr'' Corm.
Tr. p. 147. — PI. Nom. na ron-
dairi FB. 12 (na randairigi Fg.)\
randaire FB. 72; jj. 311, 3«; rannaire
FB. 14; 90; Dat. Msna rannairib
FB. 14.
I rann-gahäl F. participium
1 Z\ 989 {SG.).
! 1. rath N. Gnade, gratia. —
I Sg. Nom. rath rigda Fei. Nov. 11;
I „is rath co feirg . ." ar in cänti Bev.
: Celt. III p. 180; is de no biad a
i rath fair Goid.'- p. 102, 7 [LHy.):
Gen. oc täircud raith in effectiotie
gratiac Wb. 14« (Z-. 223); Dat.
»th
732
«
din rath de firatin Wh. Sti; am flu
tlo rath ri<f j>. 14'2, 8; ui'lam do
rath SC. 18 \ dia rath ron broena
Hij. 4, 12; CO rath Sc3I. 22, g; do
rath a höeged {zu Gunsten ihrer
Gäste?) Hy. 5, 26; asrir . . do nlith
a aithig Hy. 5, fii; 87; Aec. arrad
firatiam Wh. 29^1 {Z^. 225); tria
rath in sj^rta iioib p. 40, 6. — Vgl.
2. rath.
2. rath „//le stock, huunty, or
tvapes wliicli a chief or landlorcl
f/ave to a tenant or follotvcr for
rent and Services" On the -Mann.
III p. 384; -waffcs O'Don. Stippl.;
reioard Corm. Tr. p. 5 amratb ; inti
iarom doberead rath doib, ba hisin
coire sin doboread Corm. ji. 7 böge ;
saer-rath „sacr-stoclc tenancy", daer-
rath „daer-stock tenancy" Leb. Aicl.
p. 8G. Nicht verschieden davon ist
rath snhsidy O'Don. Suppl.; i. foi-
rithin O'Dav. p. 112.
3. rath s. roth.
1. rath und raith „a residencc
surrounded by an earthen ram-
jKirt" On the Mann. III Index,
Vfß. ibid. III p. 3 ; a circular earthen
fort Corm. Tr. p. 146; i. baile ibid.
— Sy, Nom. in räith mor sa Corm.
p. 3 ana; raith Cruachan ro scaiche
Fei. Prot. 177; Gen. for doc nar-
rätha Ly. 8 ; dochum na ardda i
^ n-dorus na prim-rätha TBF. p.
138, 24.; tcte dessei na räthai Three
Ilom. p. 34, 31 („riyht-hand-toise
round the rampart") ; Dat. ucc Raith
Bilich Tir. 8; oc Raith InbiV Three
Hom. p. 30, 21; hi Raith Roth ibid.
p. 108, 30 ; hirraith AirrthtV ibid.
p. 30, 4; Äcc. fria rath Sc3£. 3, lo
{reimt auf cath) ; fothaigis . . Rath
m-Both Three Rom. p. 108, 29; um
räith Fiacliach maic Moinche Corm.
p. 3 ana; co Raith Däri ibid. p.
34, 4; PI. Nom. ni trebthair a ra-
tha Fei. Prol. 176; Dat. do räthaib
Muige Enaig Three Hom. p. 102, i-i
{,,to the Ramparts of M. F");
Ace. räthi LArdm. 6 b 1 {Corm.
Tr. p. 147, 1). — Vyl. rig-rath.
2. räth Gl. zu Sequester nie diu s
inter duos altercantcs Leyd. Gl.
5'Ja {Goid^'^ p. 57); ryl. rath secu-
rity, yuarantee O'Don. Suppl.; am
räth-sa Fei. Epil. 165.
ratha s. reiiim.
räthaig-es ,,pledyeship" Crowe,
von räth; friis i n-deochaid irrä-
thaiges LU. p. 5^, i4 {Amr.), Goid.'^
p. 156.
rathiaigim III ich bemerke. —
Praes. Sy. 3 rathaigi p. 144, u für
rathaigthi, ryl. c S. 513, Col. 1;
Dej}. {relativ) rathuigther ibid.? —
Praet. Sq. 1 ni ro rataiges FB.
43 Fy.? '3 ro räthaig SC. 39; 45;
räthaigis TF. 10; PI. 1 nir rathaig-
sem FB. 43.
rath-hriug-ad FB. 71V
räthe, räith c a qiiarter of a
year (JB. — Sy. Nom. mi is rathe
is hW&dain SC. 29, 23; Gen. adaig
cach raithi p 311,27. Hierher auch
dogniid cach sin a raithi LHy.
Amr. 107, cach sin a rathe LU.?
rathmar ynädiy, von 2. rath;
prosperous, happy OB. — Sy. Nom.
rigon ran rathmur p. 145, i\ eirg
fo a laim ar is rathmar Fei. p.
XXXVII 2 {„yracious").
re Oss. III G, SC. 30, 2, für fri?
1. Y^ N. Kaum, Zeit; ree Corm.
p. 24 gairo. — Sy. Norij. re nach
cian ctarro FA. 6 (re m-bic LBr.);
re scrutäin Zeit zum Ueberleyeii
FB. 56; Gen. nib cuit ree Tur.
Gl. 71 ; Dat. iss irrje choir justo
tempore Wb. 25'^ {Z'^. 224); isin
garit re ro büi LHy. Amr. 39;
Acc. re cian rena chesad FA. 2;
j cia bcimmi amin nach re SP. 11 13;
! fri re da hliadan dec FB. 17; TE.
\ 8; 18 £■(/.; -SC. 21; fri re sechtmaini
p. 327, 39; re sc trath ScM. 21, 36?
fri re fotä SC. 47; fri re ciana LU.
p. 39-1, 30; risin re sin für diese
Zeit, während dieser Zeit Tji. 17; ^
rit re zu deiner Zeit Ly. 5, 3: rem ^
re SC. 34, 10; i m-brii ' Becnati ro
bui re re Fei. p. LXXIII.
2. re p. 179, 27 für fria?
re 11-, ria 11- Praep. mit Dat.
{später auch Acc, bes. beim Prono-
men) vor; ante ZK 641; re n-arcaib
re n-erredaib FB. 35; re n-ocaib
ibid.; re sinn jp. 133, 2; ria n-andrib
FB. 68; ria n-dul Hy. 5, 90; 93:
1'^ n-
733
FB. ilO; ria n-scin ScM. ;">; ria
samfiiin «S'C. 1 ; TE. G Eq. ; p. 141, au ;
S(7. 49; Fi'. 2-'; 23; ".02; (12; G«;
87; Hij. 1, 4S. — i»//i dem Arti-
kel: S(f. 1 resin t-sanifiiin SC. 10;
resin sluag FB. 52; reissind orgain
TBF. p. ir)fj, »; riasind roind FB.
yO; riasiii feiss ScM. 2; Acc. riasin
m-baiitrocht FB. 21; P?. riasna
mnäib alle FB. 21. — Jf/i Pro».
dcmonstrativum: riasiu W/j/.
J^Htr. J.13; resiu antea, gairsiu /»r
gar resiu pauTlö unle quam Oss.
1 4; 8. — Vor dem Pron. perso-
nale erscheint rem-, rom- neben
re-, ri-: 1 Sg. rium Hy. 7, 53; re-
luam ibid. P.; remum Gl. zu dorn
thüiis Hy. (J, 2; PL reunu i///. 4, i
(remond .Fr.); remuuu i/^. 1, 34;
remoind FA. 17; romaind Fei. p.
CLXVIII 10; 3. Sy. rillt FB. 17;
romat before thce Fei. p. CLVI;
o. Sq. 31. riam SC. 06; coram. eo
Bern. 115" (Z-. 042); Äcilf. ÜV TE.
2 LU.- remi SC. 31; FB. 40; 09;
i'^A 10; 14; remi-seo TE.b E(f.\ reme
;M/.; reime 18; Fei. p. CLVIII is;
remiii TE. 2 S^.; roime FB. 09
£/;. ; i*^. remi ante eam SG. 20";
rempe Hy. 5, 83; rempi SC. 30;
FB. 78; P/. remib FB. 10; Gl;
6^C. 2; remimb p. 144, 1; rempoib
FB. Ol £//.; rempu CC. 2 Pf/.;
rompa P'P. GG. — Mit Fron, pos-
sessirnm: Sy. 1 rem fiiatb s. u.
irgal; rem cride Fei. p. XXXV u;
SC. 29, 18? TE. 9, 27? rem ballaib
Güd. Lor. Gl. 148; Sq. 3 riana
cheli FP. 20; 21. — Mit Pron. re-
lativ um: rias ra giallsatar Os.s. 1 g.
Gebrauch {cyl. O'Don. Gr. p.
317), a) vor, enyl. before, zeitlich
ria ii-deöd läi vor Tagesanbruch
FB. 90; tri chet XAiadan ria n-goiii
Chris« ScM. 5; 2; TE. 0 Ey.; SC.
1; 10; ria cretim SC. 49; re ro-
chotliul ibid. 30, 2; bauna ria frais
FB. 52; 90; nit acca riam remi-
seo nicht sah ich dich vor dem
früher TE. 5 Ey.\ 2; feib tarraid
in liicht remi die Leute vor ihm
FB. 40; bei einer Zurückioeisuny
in der Fh'zähluny: a,mal in sriith
remoind „lile the rircr aforesuid"
FA. 17 [irüiil. rnr uns); umal ata
romaind „as is afansaid'' Fd. p.
CLXVIII 10. - bi .Inuan.lnu vo-
raus, oft mit dem Sihruiiid unken
des Vorninys, Vor~uys: couna tis-
sad noch di mnaib \]\ud rint hi
Tech Midchi'iarda dass keine der
Frauen von IL vor dir eintrete
FB. 17; 20; 21; 22; 23; 54; 62;
08, ü7; ni theit oac and re sinn
p. 133, 2; tiis dia mnäi ria mnaib
ülacZ der Vorrany seiner Frau vor
den Frauen der U. FB. 08; 87;
is duit-siu döbermais remib dir
werden wir vor ihnen geben FB. Ol ;
adglailathur rig ria rig ^j. 141, 2o(?);
udi tri hi ocns tri n-aidche dait-siu
remib du bist ihnen einen Weg
von drei Tagen und drei Nächten
voraus FB. 10; 35. — c) Mit dem
Infinitiv: ria n-dul i n-guuis in
spirta noib ehe wir gehen Hy. 5,
90; ;»3. — d) vor, räumlich (bis-
ivedeti mit dem XchriKicdKiilrn des
Schnt:es): carh lir diil, do ,,si,,gud
riana mnäi jeder Mmni nm ihnen
um vor seiner Frau zti öffnen
FB. 21; rop reid remunn cech n-
amreid es sei eben vor ims alles Un-
ebetie Hy. 1, 34; a eiil rempi FB. 78
(der Bücken des Beils vorn, d. h.
er Hess das Beil mit dem Rücken,
nicht mit der Schärfe, auf seinen
Hals füllen):^ amm«c rempe nis
derbrad Hy. 5, 83; ro roena reunn
catha cach thedma Hy. 4, 4; da en
bätar rempu die vor Urnen tvaren
CC. 2 LLf.; mebais riam forsna
slögu SC. 20. — e) Idiomatisch:
tanic remi er giny vorivürts, xvörtl.
vor sich SC. 3 J ; TE. 18 ; tanic . .
rempi ' sie ging vorwärts SC. 30 ;
lotar rompa>P. 00; CC. 2;p. 144, 1;
tecis . . remi FB. 09; ro lä fer . .
reme TE. 5 Ey. — f) Zittern,
sich fürchten vor: ocus cäch for
crith ocus for üamain remi und
Jeder in Zittern und in Furcht
vor ihm FA. 10; 14.
rebaim llichreisse, zerreisse,
vyl. trean-reabaim I tear riolently
O'Don. Gr. p. 340. — Pass. Prats.
Sy. 3 rcbthair a etach immi FB.
07. — Praet. PI. 3 ro re])tha Gl.
734
res;n
zn ro rinstlie Fei. Prol. 37. —
Inf. rehaclli Gl. zu reaug (yDuv.
p. 111; ronbadh to iear Corm. Tr.
p. 147.
rel)ra(l „sportiveness" SC.
üo, ], reabrarth sMpping, sporting,
rece F. Verl' an f, Verlcnufen.
— Sg. Nom. nir bo toi do Dubtlicfc/t
recc na cuma(7e at-ir Three Hom.
p. 52, 28; Dnt. siianemuin do de-
iium i n-aidchi do reicc ar l)iad et
»"itach dia muutir Wh. 24'1 [Z'^. 775).
reccaim II ich rerlcanfe. —
Fraet. Sg. .3 ni ro recc Gl. zu ni
rir Hy. 5, g. — Paus. Praet. Sg. 3
ro reccad j3. 17, 23.
reeluies LU. p. 81a, 30 für fri[th]
enes, loie frichnaim für frith-ginm.
reeholl „ivinding -aheet" Three
Hom. Index; racholi i. brat mairbh
O'Cl.; Bat. dia rechnll-som Three
Hom. p. 120, 1.
recht, rcet N. oder M. Gesetz;
lex Z-. 288. — Sg. Nom. recht
p. 311. 2c; (ST. 45, 22; recht Adom-
nain FA. 32 (recht n-Ad. LBr.)\
rächt lltre i. diriataid in t-soiscela
Sench. M. III p. 30 (Gegensatz r.
aicnid); Gen. rechte et faith« lecfis
et prophetarum Wb. 211^ {Z'^. 17);
in rechta atharda p). 170, 10; co
fuirmcd in rechta sa Adamnäin
FA. 32 LBr.\ Dat. ro .raide Dub-
thach Mac Ua Lugair in tili brethem
fcr n-Ercnd a raclit aicnid ocus a
rächt faide Scmh. M. III p. 30
(zri, rächt aicnid die Glosse i. na
m-breitheman Morand ocus Fithai);
PI. Dat. fri saeb-rechtaib77y. 7,.ici?.;
Acc. fri dub-rechtu Hy. 7, 45; fri
säib-rcchtu 4g. — Conipos. recht-
täircid.
rechtnive M. a Steward Corm.
Tr.])- 141 ; rectire praepositus gentis
Wh. 17«! {Z-\ 780. — Sg. Nom.
r^ rectaire Lg. 12; Dat. önd rectairiu
a rillico Pr. Cr. (;2a (Z-\ 230).
rechtche F. liechtspflege;
Icgishilio Zß. 4f)7. — Sg. Gen. con
roibtis oc denum rectche la riga
Gl. zu volentes esse legis doctores
Wh. 28a, 1 {ZA. 1031); Acc. cen
rechtgi rig SC. 21.
recliti i. ro recht ho mnthi ocus
inmairi Gl. zu distenti cordis
Ml. 20a, 23, vgl. asrochoss i. ro
recht expansum est Ml. 39''.
i rechtaid M. „lan^giver", Gen.
meic Yt'iUbntJie Rechtuda Three
Hom. p. 52, 21 ; rgl. greit rig sen-
rechtaid Iniada FB. 4G.
1 recht-tsiircid 31. leqislator
Z\ 854.
rechtu s. rieht.
recles a reclnse's cell .Three
Hom. Index. — Sg. Nom.. o thar-
nic in recles do chumtach ocus ro
fhas a fer cu mor Three Hom. p.
34, 7 {„the dose"); Gen. di clerech
reclesa LBr. p. 2Glt> {Wi. Gr. p.
125); Dat. ocus sc ina recles ibid.
p. 114, 18; is nathad nech dib
teged asa recles SMart. 22.
1. reeiie i. nf doronnadh go luath
O'Cl. {a hasiy aet O'B.).
2. reciie Name für eine poetische iv"-' '
Composition; recne dechubaid LU. '■"
Amr. Prol, raicni LHy. {Goid.- ^^
p. 158, 3); Acc. in recni si Lß^JJ (3^
Eci, (reigin Lc.) ; Ih^Eg. (reimel^cA (^"^
recomarc rt diss ytl able ü Don. ^^
Snppl., Corm. p. 16 deach.
rede Ebenheit, Ebene; reidhe
planatio Ir. Gl. 890. — Sg. Gen.
for medön rede Hy. 5, 33; adreth
riched rede „a. hinqdom of smooih-
nesa" Fei. Prol. 120.
redlaiida s, retla.
refedaib {Dat. PI.) „twisted
cords or thongs" (?) On the Mann.
III Index; con reraig Cuchulaind
iarsin inna heonu di thetaib ocus
refedaib in carpa?< LU. p. 03», is;
CO n-gab som immi secht cneslesti
(-lenti?) flehet ciartha clärtha comd-
lüta bitisbä tlietaib ocus rotliailiocus
refedaib hi cüstul fri gelcnos dö ibid.
j).79a,32 (»y. Cn IheManii. II j*. 300).
rega, ich werde kommen; do-
reg veniam Wh. l<i^ (Z'^. 452). —
Sg. 1 no CO rag-sa SC. 32; ni rag
Three Hom. p. 3G, 29; riga-sa SC. 4;
ragat 16; 45, 25; ragat-sa Und. 39;
46; 3 mos rega Hy. 2, 5i); in raga
limm TE. 13 Fg.; p. 132, 22; SG.
16; 33, g; ni raga ass SC. 14; in
raga-so TE. 13 LU.: in lim-sa do
i3f
ra?a SC. 4('i; .'! doroLin rr)url ]\fl.
2S-\ 10 (*•///. targa, toiru;iiiiV, inti do
raga dia chosnam frim FJi. 11:
]>. 40, L«; ra,»aid j). l;-52. in; >ST. -JO:
}t7. messe ragas -ich hin rs dir
, flehen wird SO. 44, i; PI. 1 iii ra-
<;am VB. 5; regmai (ST. .');"); rcclinii
-X" N^'- !'•', 3? reüTnait-iii J^r/. 10. rag-
inai-irt Hg.; 3 rogait (tI. zu con
tissat //(/• i^. ■">>'<• regat ?7;/rZ. 52.
rogait Fr. — 7*'»^. .sec. »S/;. 2 dia
foistitlie frim . . ni rigtha rlinru
SC. 7 ; .3 ashprt . . iiand rigad roii
tiscd Patrice Tir. 1.'!; inti dil) crtiui
ragad issa tech FB. 20; di'is ciiinas
do ragad FB. 8; 10; 17; cid biad
110 ragad dia n-cchaib 03; co rachad
FB. 37 Fg.; PI. S na raclidais
TE. 2 Er/.' — Prt.s.s. Fut. Sfj. 3
"^ regthair Lp. 13.
reiciie s. reeiie.
reid f/ldtt, eben, leicht. —
S(j. Novi. rop reid reinnnn cech
n-amreid ITij. 1, 34; bid reid riam
cach n-amreid Bern, llö» {Goid.'^
p. 50); ni reid dam EC. 5; Gen.
di dindgnaib Roercnn rede SP. V2;
Aec. etir reid ocus amreid Ml. 28 r.
reidg-aii* i. coss esscra „handle
of a waterressel" (reid ngair
Eg. 88) Corm Tr. p. Üb.
reiffiie s. reciie.
reil Iclar; s. for-reil. — Sg. Nom.
is reil FB. 73; LHy. Arm: 41,
ri'ill Three Hom. p. 102, 30 [von
der Stiumie); mu rose reil SP. II 10.
— Vgl. relaim.
reilce für ro lecc, s. unter toi.
(lo reilg-is ScM. 13 s. teilcim.
reimeise s remeise.
reime •'■•. re n-.
reimm, reim N. Ijciuf, Zug,
Laufen, Inf. zu rethim; cursun
7/^. 20s. — Sg. Nom. cach reim
immä rurig FB. 7; arreim FB.
42; 50; reim for bin La. 17. 11 Ea.?
rem n-aga SC. 30, c (reim H.);
Acc. ni ägor reimm mora minn
dond laechraid lainn oa Lochlind
SG. 112 [Nigra Fei Celt. p. 18,
Z\ 953 1; lasa reim FB. 44; PI.
Nom. nit athe l>uadremme>id ind
Leitli ^lacha iar marbad Concnlainn
„notl-eener u'erethc rictorious coiirsea
nf Ihr Grill/ nf M afler T/s f^lauqh-
Irr- J,'rr. CrU. III ]>. 181; Gen.' CO
cend cnic cet (h'-c cemend — ardble
reimend — ead lia reill Tliree Hom.
p. 102, 31) [von der Stimme Colum-
cüles) = Fei. p. CI i„raf<ine!<a of
cour.'icft"); aidbie remeand ihid. j).
0 X X X II („rastest of eourses") = L U.
p. lO'i. ^i2{Amr., „rast courses Crowe")
— LHg.Amr. 41 laidldib n'-iininendV
reir la.'<t night Ol!., s. areir.
reil- s. ri'ar.
reise a spnn O'h'.. ri/l. n'-n.
reilhig, cerrcitlug lir/Y <<. unter
dirgiud crctti.
relaim II manifesto. — Praes.
Sg. 3 ni rela a ainm von vianife-
stat nomen suum. SG. Ol) (Z"^. 432).
— Inf. Dat. oc relad a n-anmae
SG. 4I', 9 {Z-\ 1009); ar relad firinni
LHy. Amr. 2.
iiis relec ScM. 21, sc, (releicc
M., für ro leic) er Hess sie nicht los.
rcliec = lat. reliqniae; reilic
„a cemetery" Ir. Gl. 091 ; relec i. relic
areliquis sanctorum f 'on/i. j). 39 ; is
e foillsigfides mo ligi-sea ocns törind-
fess mo relicc Three Hom. p. 100, s.
reil, reall a star ffB.? s. unter
nert.
reltaeli, von relad. „m im i fest,
clear" O'Don. Suppl.
] rem die Praep. re n- mit Pron.
poss. der 1. Sg. — An einigen
Stellen hännte rem für frim [Praep.
fri) stellen: rem re SC. 34, 10; rem
I chorp is rem chenn is tind TE.
9, 27; isseth rem chridi is rem cnes
SC. 29, is; rem rebrad ran' 33. 1?
I rem-, remi- Z'^. 878, die rollere
Form der Praep. r6 n-, vor suffi-
girten Pronomen und in der Com-
position. Vgl. cid remi-nota i. cid
remin-etarcnaigedar Gl. zu prae-
notare Ml. IS""-, 12.
remaiii „pre- eminent^'- Fei.
Jan. 1; 31.
remeaissiu F. Providentia. —
Sg. Gen. dliged remcaissen Ml.
27'', 10; Dat. rose De dom reim-
eise „God's eye to loolc hefore mt''
Hy. 7. 29 (dom imcaisin By
rem-rtedenaoli, ind remdedena» b
praepostere SG. 212^' [Z-. 878).
rem-dedölte
736
rem-dedölte antelucanus SG.
3Ga, i {Z-\ 87ö).
reiu-deiesiu F. Providentia. —
Sg. Gen. dliged remdeicsen Ml.
lyj 1 nnd 2.
reine s. re ii-.
reiiielluid (leme-luid) Gl. zu
praeeufite Ml. 132".
rem-eperthe ante dictus; Nom.
in gilla remeperta Corm. p. 37, 26;
Dat. dind trediu remeperthu SG.
3'', 14 [Z-\ 479).
rem-ei'choiliud praedestina-
ttu Tnr. Gl. 25; Praet. Sg. 3 remi
rierchöil praedestinavit Wh. 4^
{Z'\ 882).
i'emes i^. Zeit; reiniheas a time,
period O'B. — S(f. Dat. irremis
Mac n-Oeda Släne Hy. 1 Praef.;
ö reuies na noem i n-Ard Macha
Fei. p). CHI 35; Acc. fri remis LU.
p. 12la,.3i (Tochm. Em.).
rem-faisnes no tossach Gl. zu
Fei. Jan. 1.
rem-lis, Dat. irremfius inprae-
scientia Wb. 31a, g {^Z'K 878).
rem-focul pruefatio Goid.^ p.
157, aij _{LHy. Amr.).
rem-fiiar, -fuar preparation
Tur. Gl. 2«.
rein-g-licce F. pervicacia Ml.
22 r [Z-\ 248).
reiiil- in der Composition die
vollere Form für rem- Z'^. 878.
reiiiiad „privilege", na remi-
ada ociis na honoire i. cech grad
OS ailiu i. quasi i)rivata lex, Gl.
zuprivilegia LHij. fo. 11h {Goid.'^
p. G7). — Vgl. miad.
remitaat praesunt Wh. 25>=
iZ-. 878).
remithir Compar. dicker? re-
mitbir döit läma üeich alle cach
mer FB. 91.
reiuor dick, fett; „thick, fat"
Corm. Tr. p). 14G; s. comremor. —
Sg. Nom. bel-remur dicklippig FB.
37; buinn-renior (s. bond) am Fusse
dick, s. unter lämach; PI. Nom..
fem. Form remra p. 40, 20; Acc.
remra Und. 25.
rem-rsite vorher erwähnt,
Gen. do thaig in druad remräti
Three Hom. p>. 54, ay. Vgl. rädiui.
rem-samug-ud, bitar remsamugud
ocus foacomol Gl. zu praeiwsitivae
rel communes SG. 212», 15.
rem-sedaig'the, -sedaigthe Gl. zu
'praeside Ml. 47 r.
rem-suidig-ud p)r a e p on er e, ,
pjraepositio Z'^. 878, 991.
rem-thairchetal, Dat. 0 rem-
thairchetul Gl. zu pruesagmen
Goid.-' p. 68 (LHy.).
rem-tbechtach t^er gangen, ais-
nes rast reimtecbtacb Three Hom.
p. 2, IC. — Vgl. secbmadachte.
reui-theehtas M. praecessio
Z-. 878, praepositio 787. — Sg.
Dat. intecb De dorn remtbechtas
„God's way do lie hefore me" Hy.
7, 33.
rem-thüs Vorrang, Vorgehen.
— Sg. Acc. ni chuir form-sa rem-
tbus rerig FB. 35.
remthüsaig-im lll praecedo. —
Conj. PI. 3 CO rö remtusaigit re-
mumm isna catbaib ut me ilUpraece-
dant in ade Gild. Lor. Gl. 23.
1. reu a span O'R., ivoselhst
folgender Vers citirt wird: glang
guala is doid läm gan len, scib
glac agas luibbne mer, luadh cos
acas trethan troigb, ren reise is
iien ainm orioigh {For. Foc).
2. reu Lg. 11. n L? \/
1. reud Spilzi', s 1. riud; ro ^
bith immi ic dichiir gai ocns rend
ocus err ocus sieg ocus saiget LU.
p. 79a, 40.
2. reud Stern, s. 2. riud; PI.
Nom. renda stars Corm. Tr. p. 145;
Gen. rig na rend Fei. p. CLVIII 39.
rcudaib p. 40, 12, s. rauu.
1. reug: i. rebadb O'Dar. p. 111;
doronta renga ocus bloga de Gl. zu
ro rengad Fei. Febr. 14. Vgl. ringim.
2. reug' i. caol 0'Dai\ p. 113.
1. reng-a the reins ofthe hack O'B.
2. reug'a? tri locbta immorro
Conculaind: a bitb roöc ar ni ro
äsatbar a renga rodaim ar bä mote
con ceistis öic anaicbnid fair, a bith
rodäna, a bitb roalaiud LU. p.
121^ 31.
reuim I ich gehe hin, ver-
kaufe, geivähre. — Conj. Sg. 2
luina reua-su in cbumail sa i tirib
73<
rothim
cianaib Three Hom. p. 52, 2(j. —
Ferf. Sg. S ro rir a cinech ar chuirin
■^ L(f. 18, 31 ; H\j. 5, ü (i. iii ro recc);
rir accobiu' a süla LHy. Amr. 71;
rom bia ind laith find iia roir Dia
do Dallän GoiiU p. 157 {LHy.
Amr.^, „whicli God granted" Crowe.
— S-praei. PI. 3 conus rensat p.
17, 20 ; rensat 21. — Fiit. Sg. 1 110
CO 1-iriub TE. 13 LU. {nach Ana-
logie des B-fuf. umgebildet); 1 und 3
„Atinibart-sa frit-su" ol si „conom
rire EchaüZ nit riiis. Atom etha
lat ar mo chiiit fein dianom rire
Echa?'(^." ,,Nit ririub im»iorro" for
EchajW LU. p. 13-2a, 34. — Pass.
Praet PI. 3 ro ratha duit du gude
gewahrt sind dir deine Gebete Hy.
2, 50. — Comp OS. as-renim, ^rnim.
renu s. reiid, rincl.
reug-mar FB. 37?
reo Streifen? Lugaid Reo-derg
SC. 24 (fljgl. CO n-da cris derca
tairis ibid. 23); PI. Dat. na reib
bis „in its sireaks it is" etymolo-
gisirende Glosse zu näre Corin. Tr.
p. 125.
reod, reud Frost, Kälte; read
gelu Z'^. 35; reud Gl. zu in coisni
LKy. Amr. 133; reo frost Corm.
Tr. p. 142. — Dat. co reod p.
190, 34; i reuth in pruina Goid.'^
p. 59 South. Ps.).
1. rer black, dark O'B.
2. rer i. Ion „blackhird" Corm.
Tr. p. 145; davon das Detninutiv
rergugan, mac rergugain = Mac
Lonain ibid.
1. reraig- Hy. 5, 51?
2. reraig- s. con-riug- Nachträge.
3. reraig- s. rigim.
4. reraig- s. rere.
rer-cherc heath-poult or grouse
O'R.; i. cerc reidh O'Dav. p. 112;
cearc dhubli O'Cl.; Gen. ogh rer-
ceirce O'Dav. l. c; g&huid in süil
n-aile immach co m-ba metithiV
ocus ög rercbirce hi ina chind LBr.
p. 216a, 56.
rere, reire old, aged O'ß., rei-
reach an aged person ibid. —
Sg. Gen. ni chuir form-sa remthus
rerig FB. 35? PI. Nom. reraig. Gl.
i. ro-rig no re-rig i. qui fuerunt
ante dilnviuni Hg. ], n; Gen.
drong rorach „a troop of ancestors"
Fei. Epil. 237 Laud, reraig LBr.,
reraich Baiol.
res Traum, vgl. Beitr. VII (59.
— Sg. Nom. adffadar a res dona
rigaii) SC. 23; res atchi ibid. 9;
Dat. in snau fa reis i. ina cotlad
fa i n-aislingiu O'Dav. p. 92 {„im
Schlaf oder in einem Traum" Beitr.
VII 69\
resaig-im III icJi, träume. —
Part. Dat. cosin brosnu resaigthiu
Gl. zu (ium cremio soiiniinto Tur.
Gl. 127 {„with thc sheaf dreamt
of" Goid.^ p. 12).
r6t M. Sache; res Z-\ 238;
Corm. Tr. p. 146. — Sg. Nom. in
ret SC. 45, 4; Gen. d'is cech reta
ibid. 32; ainm reto SG. 187»' {no-
men rei Z'^. 238). — Vgl. cr^t.
retan recula SG. 47" {Z'^. 273).
r^tg-lu Stern; ret-gle i. gle solas
Corm. p. 39. — PI. Dat. cona ret-
glannaib SP. III 2. — Vgl. sechtaret.
rethä s. rith.
rethach s. ru-rethach.
rethe M. Widder; reithe « ram
O'B. — Du. Acc. Qter da rethi
Lei. 19. ^ ^
rethet l rethet daurthigejo. 41, 23,
„tlie site (?) of an oratory" Stokes,
Fei. p. XLVI.
retliim I ich laufe. — Praes.
Sg. 3 rethid fri cach rind Goid:^
p. 58 {Wien. Gl.); rel. raith rith
rethes LHy. Amr. 50; rom anacht
ri rethes 1er LU. p. 40^, is; PI. 3
rethait uisci currunt aquae Ml. 33 r
{Z'^. 433); rel. in riuth retae inna
airndrethcha Cr. 18^ {cursus quo
currunt errantia, sidera, Z^. 1089).
— Praes. sec. Sg. 3 na digsed for
ech ocus na etraiged mnai co an-
feta ocus na rethed Aid. CJionch. 66;
ni aithrethend chucund inti ro re-
thed huain LHy. Amr. 17. — Perf.
Sg. 3 ro raith Gl. zu Hy. 5, 51;
raith i. ro reith i. dochuaid, ut
est raith co n-ilur sochlach {Fei.
Sept 19) O'Dav. p. 111; raith a
i-eim sin Fei. Oct. 16; PI. 3 in tan
do rertatar Hy. 5, 55 (do rethetar
Fr.); rathatar hi richcd „they spead
47
rethar
738
riadaim
/ J^
®
into lieaven Fei. Sept. 18, i. ro
rethustar. — S-praet. Sg. 3 rith
ra reith in sluag sa Fei. Prol. 28
(raith Rmvl. ist Perf.); PI. 3 ro
rithset TJiree Hom. p. 8, is; Dep.
ro reithsetar Gl. su Hy. 5, 55. —
Inf. rith. — Vgl. ind-riuth.
rethar, reathar a riddle, a
sie VC OB.; lüathidir rethir fuin-
nema FB. 86? vgl. retar- FB.
87 E(j.
raia Stern; Stella Ir. Gl. 103.
— Sg.Acc. amal retlaiiid rig FA. 10;
PI. Nom. redlauda p. 191, 24; Gen.
fri etrochta retland FA. 16; Acc.
110 airmebad retlanna nime LU.
p. 11^, 30 (Amra).
vi M. König; rex Z^. 259. —
Sg. Nom. ri Hy. 5, 23; 32; La. 12:
TE. 5; 8; 14 Eg.; p. 131, 32; SC.
34, 8; ri cach cöicid TE. 1 LU.\
ri cöicid hEvend FB. 17; ri chöi-
gith hülath TE. 1 Fg.- ri Ulad
Lg. 9; ri Fernmaige \i\ ScM. 11;
nhErinn TE. 2; 19 ^^y.; ri nime
Hy. 6, 23; ri amra ScM. 1; Tu;.
1 £^f/.; p. 311, 25; mör-ri IZt/. 6, 7;
deg-ri Hy. 1, 38; cet-ri FA. 32; fil
and ri riiamua baden SC. 34, 2
[nach fil .sonsi der Acc); s; (ren.
rig Hy. 1, 42; 5, 35; La. 5, 12 £'</.;
T^. 2 if/.; 14 -Ef/.; p. 131, 28;
142, 8; FA. 6; 7; FB. 22; 61; p.
311, 25; ÄP. IV 2; 4; cen rechtgi,
cen smacht i-ig SC. 21 ; comairli
rig 22; mind rig FA. 8; am«? ret-
laind rig lU; adbar i-ig ScM. 14;
rig na n-düla Hy. 1, 55; ben ding-
■?4 bala rig iarthair domain Lg. 12;
rig Bretan p. 17, 17; rig Alban
X I^ÜlH} "S lösi Fer Falga FB. 89;
rigT:rend TE. 13 iE/.; hErend
Oss. I 2 ; rig niäir Hy. 5, 63 ; dochum
ri hErinn TE. 19; 20 Eq.; Bat.
don rig jo. 17, 23; 46, 25; TE. 2
LU.; p. 142, 5; SC. 37, 8; 42;
2). 309, 37; 311, 27; dond rig ocus
dond rigain FB. 62; 65; 73; do
rig aingel Hy. 2, so; do rig Eomän
FA. 32; fri rig Dalaraide p. 17, 21;
Acc. rig n-amra Hy. 6, ] ; co rig
n-ilainglech Hy. 1, 10; ri rig n-Ulad
"X Lg. 5^22^; rig n-Erend TE. 13;
>j^ ^F^ar^Tfrig %. 6, 20; 25; L^^J2\
p. 132, 2; F5. 7; ni fil .. rig L(l.
10: lasin rig p. 46, 23; fria rig p.
I^, 10; ria rig p. 141, 20; la rig
Laigen j5. 46, 22; eter rig ocus oUo-
main p. 328, 19; p. 142, 20; eter
rig ocus rigdomna FB. 12; Voc. a
ri Isech n-Erenn FB. 27; PL iVoirt.
rig FA. 29; T^J. 1 i?7.; SC. 22;
na rig ocus na toisig FB. 28; G'ew.
na rig SP. V 10; 14; na rig Ocus
! na töisech FB. 6; greit rig 46? hi
: Temraig na rig SC. 21; Dat. dona
rigaib SC 23; do rigaib ocus rig-
' domnaib hErend FB. 19; di rigaib
massaib Marggae SP. V 12; Acc.
la riga Wb. 28a, 1 {Z'K 262); rigu
SC. 30, 6; Du. Nom. na da rig
SC. 33, 7. — Compos. C^mmall
mac Trenmöir rig-fennid hErend
CCn. 3; rig-läim Hy. 5, 56; ina
rig-rosc LU.p. 1211*, 26; rig-chathair
FA. l'dLBr.; rig-domna,-imda, -rad,
-rath, -sude, -thech. — Vgl. ärd-ri.
ria s. fri.
ria n- s. re 11-.
j riabhach brindled, tabby,
gray O'B.; On the Mann. III p. 90.
j riabhau a stvarthy person
1 O'Don. Suppl.
\ riacht T-praet. kam, kam an,
j erreichte; Z^. 455; CDon. Gramm.
j p. 245 als Praet. zti righim I reach;
I Sg. 3 corriacht cäcli araile ScM. 18;
! FB. 28 (CO macht Eg.); do riacht
. . CO dün Fremaind TE. 17 ; in tan
i do riacht p. 40, 9; dom riacht Oss.
; II 5; PI. 3 do riachtatar TE. 3;
\ 19 Eg. — Inf. Dat. dul dia riach-
tain SC. 34; iar riachtuin p. 142, 14;
iar riechtain ind FB. 29 Fg.;
oc comriachtain „coming together"
FA. 14. — Vgl. ro siacht, do-riacht.
riad Fahren, Reiten; „to tra-
vel in a chariot, in a boat, or on
horse-back" Crowe, Siab. Concul. p.
409 ; running, racing, a course O'R. ;
for arriad FB. 47; hi tir omnä riad
röot p. 310, 27 {vgl. FB. 34)?
riadaig-im III ich fahre? —
Praet. Sg. 3 i. ro riadaig i. ro im-
thig Gl. zu reided Hy. 5, 97.
riadaim ich fahre, befahre.
j — Praes. Sg. 3 rel. cach rot ria-
I das do charpat-su FB. 34; PI. 3
739
cäin in reim riadat bi LU. p. 5^, 32 1
{darunter i. radit; riarait LJfly.
Amr., Goid.^ p. 157). — Praes. sec. ■
Sg. S in chaillech reided currech
Hy. 5, 97, Gl. i. ro riadaig i. ro
imthig (imreded Fr.). — Fraet.
PI. 3 batar sinde riadatar a fochlai I
fria faitsi Corm. p. XXXIX {„'twas
ive tliat rode 011 his fochlae hy Im
faitsi"). — Inf. riadad, Gen. cona
eoch data FB. 31: Fei. p. LXI.
riadu, riadu curach ocus graig
SC. 31, 12 u'iada H.^, nach Stokes
Beitr. VII 54 „JJ-imperfect" von
riadaim {„Boot und Boss pflegen . .
vorbeizukommen" ?). \
riag- F. patibulum Z^. 18; i. i
cesadh O'Duv. p. 111; a cross, \
gallotvs O'B., vgl. riaghadh h anging
ibid. — Sg. Gen. do bithaitreb
pene ocus rege fjU. p. 17^, 26; PI.
Gen. CO n-immud a i)ian ocus a j
riag FA. 21. — Compos. na i'iag-
carcar no inna n-gnim-carcar Gl.
zu ergastolorum Goid^^ p. 69 [LHy.y
riag-aire 3f. „the executioner"
Fei. p. CLXXXVI ii.
riag-nl, riagol = lut. regula
Z-. 18; riaghail norma Ir. Gl. 61.
— Gen. seichmech riaglä athardai
SC. 26. — Vgl. com-riagal.
1. riam vor ihm, die vollere
Form der Praep. v^ n- mit Pron.
suffixum, TE. ^ LU. (remiu Eg.)\
SC. 36; Sc3L 6.
2. riam Adv. vordem, vorher,
früher; antea Z-\ 613; p. 131, 3;
-it Lg. \1. 11: Sc3I. 11; nit acca riam
remi seo TE. 5 Eg.\ is hi-sin tra
ingen iss coiri . . atconcatar süili
däini riam . . die Mensehenaugen je
gesehen haben ibid.; in chian riam
y lange ante Ml. 33^, 1.
. TT riaii Meer; the sea O'B.; gseth
ai"d haar, isel grian, gair arrith,
ruthach rian LU.p. ll^ 25 (== LHy. \
Amr. 63), über rian die Glosse i.
muir. j
riar F. Wille, Wunsch, Ver- 1
langen; voluntas Z'^. 18; vgl. am-
riar. — Sg, Nom. riar TE. 5 Fg.:
FB. 16; 33 Eg.; Dat. ailebthäir
"X" dorn reir fein Lg. tj ; böi . . in ben
dia reir zu ihren Diensten FB. 79;
do reir ad volnntatem, secundum,
fo r^ir sab potcstate Z'^. 659; do
reir shenaid na Roma „according
to the will" lltree Hom. p. 16, 9;
Acc. irrc^ir n-Aile?/a FB. 16; im röir
na curad FB 79; fö a reir fodein 46;
dönaid mo reir-se FB. 16; denaid
mo riar-sa [Form des Nom.) 74.
riarach obedient, submissive
O'R.; CO l)am riarach Lc/. 13 Xc, T^V^
liaraim I please, sattsfy wU.
riasc a morass Corm. Tr. p. 147.
liastrad M. Verzerrung, Ver-
drehung, bes. die Verzerrung, die
an Cuchulinns Körper eintrat,
loenn er in Kampfesivuth gerieth.
— Sg. Gen. fol)ith cach riastarda
dos ber for a aigid cu chäch „be-
cause of every distortion tvhich he
brings on his face towards every
one" Corm. p. 38 reim; Dat. iarsin
riastrad sin riastarda im ChoincH-
\ainn LU. p. 80^ 21.
riastraim II ic/t verzerre, ver-
drehe. — Pass. Praes. sec. Sg. 3
riastartha a bei co ürtrachta LU.
p. 791», 40 ; is and so c6t-riastartha
im ChoincMZamn ibid. 22 {da trat
die erste Verzerrung an C. ein);
iarsin riastrad sin riastarda im
Ghoinculainn ibid. p. 80^, 21. —
Praet. Sg. 3 ro riastrad immi FB.
27. — Part. Sg. Nom. in riastar-
tha a hErind FB. 35 [gemeint ist
Cuchulinni. — Inf. riastrad.
riata, ech riata Beitpferd, s.
riadaim.
riatai FB. 71?
riathor torrens Ml. 50 r.
ribar Sieb; i. criathar Corm.
p. 39; O'Dav. p. 110; cota riagfai-
dher amail ribar i. co ro tolltar tu
amail criathar ibid. p. 112 {„be
thoH pierced like a sieve" Corm.
Tr. p. 144).
riccim I («nrf Iir?\ für ro-iccim
{vgl. ticciva.^, ichkomme, erreiche,
mit blossem Acc. oder mit co ; ani ricu
a less id quo egeo Z-^.429(Trb.32a,5).
— Praes. 1 airimmou (air is mou?)
ruicim les m'airclilssechtae indaas
digal do thabair[tl form Ml. 22'=, 14;
Sg. 3 ros ic and FA. 16 (>ros ta
andißr.); s. corrici donec attingit;
47*
740
PI. 1 recam-ni a les FB. 56; 3 iii
recat a less . . iii aile FA. 5 (ni
adilcniget . . o ni aile LBr.) ; Praes.
Conj. PI. 1 recam in n-eclais wir
^vollen in die Kirche gehen Hy. 5, 93.
— S-fut. Sg. 1 ar nad ris iifernn
dass ich nicht in die Hölle komme
Hy. 6, 20; 2 m ro is chluim SG.
p. 229 {Wi. Gr. p. 118); dia ris
mo thuaith wenn du in mein Land
kommen loirst p. 133, 7; co ris in
corthe cetna SC. 12; PI. 1 ro issam
Hy. 1, 43; risara 42; cot rissam 44;
gu rissim Emuin p. 142, 12; 13;
5 cot risat mögen kommen Hy. 6, 10.
— Fut. sec. Sg. 3 sech ro ised ro
issam „ivhoever shall reach may
we reach" Hy. 1, 43; connä rabi
ben nad risset da en diib so dass
keine Frau da war, die nicht zwei
von den Vögeln erlangte SC. 6 ; PI. 1
ma rö ismais sid boadaig FC. 6; 5 co
.ristai FB. 41 Fg.? — B-fut. Sg. 1
l^ mos ricub mo mochlige fjg. 18, 38;
con riccfu TE. 11 Fg.- 2 Dep. ricfai-
ther ales do gillai Sc3I. 7? — Fat.
sec. Sg. 3 mäd fir ricfed . . mo thir
ivenn er wirklich in mein Land
kommen würde SC. 11, 5. — Per f.
Sg. 1 ranac-sa . . bale ingnad SC.
33, 1; 36; ni ränac TE. 12 LU.;
ranuc-si tech n-an p. 145, 3; 5 rä-
nic FB. 43; 81; luid corränic co
Coincnlainu ibid. 61; co ränic in
corthe SC. 13; FB. 38; 39: 40;
62; 64; 70; coso-ränic FA. 21;
corränic dö raind nammucci ScM.
11:, p. 132, 7; ron anic [Fr.) a leass
Hy. 5, 87; PI. 2 inti räncaibair
FB. 90; cusa räncaibair ibid. 73;
3 räncatar FB. 70; rancatär 76;
co rancatär in n-insi SC. 35; 15;
FA. 4; FB. 90; rancotar p. 39, 15;
CO rancatär co airm SC. 14. —
Inf. Nom. nach mö a richtu a
lessa dait-seo andas dam-sa Rev.
Celt. III p. 178; ni mö richtain a
Icssa in gai duit-siu oldaas dam-sa
ibid. p. 179.
doii riclied FA. 2 LBr. zu do-
rochimV
riclied N. Himmelreich; cae-
lum Z\ 802. — Sg. Gen. dochum
richidFJ.. 3; Dat. irriched Hy. 5, i05
(i. irrigiath i. hi ferand ind rig nem-
da); Acc. corrice in riched FA. 15.
richess F. Kohle; richis i. tine
O'Dav.p. 110; richis « flame CR.
— Acc. ar a chosmaili ind öir fri
richiss SG. 47^; ro ucsat demna
ra'anmain isin richis ruäid LU. p.
114b, 33; ibid. 36 {Sidb. Concul.).
PI. Gen. riches s. 2. ruibne; Dat.
for richessaib rothened ScLb. 20.
richisäii carbunculus SG. 471»
{Z-\ 788).
rieht M. Form, Gestalt; rieht
Status, destiiiatio Z'^. 21; vgl. an-
rieht. — Nom. rieht for cäini co-
stud FB. 22? Dat. hirriucht Essu
„in Esau's form" Tur. Gl. 85; i
rieht mnä FB. 24; hi riet enlaithe
p. 143, 4; 144, 26 ; it rieht SC. 14;
dia m-bad Chii no beth it rieht
loenn es Cu statt deiner wäre 34, e;
Acc. notolbad in ea'ch rieht FB. lb\
PI. Dat. irrechtaib bo oeus dam
oeus ech FB. 24; FA. 33; no del-
j bad i n-ilrechtaib FB. 75; slog
mor do aingHb irrec/ttii en n-gei
Threc Hom. pi. 36, 25.
richtu, richtaiu s. ricciiii.
rig- Unterarm, Elbogen, Ge- «
lenk; the arm from the elboiv to ■
the ivrist, a cubit CR.; righ no •
guala Gl. zu dae CDav. p. 79. —
Sg. Nom. in raig oeus in doit eusiu
alt na gualand Corm. p. 11 deaeh
{„the elboio and the liand"); PI.
Nom. righti TE. 4 Eg. (Form des
Acc.)- Dat. cusna rigthib no cusna
sliastaib no cusna doitib zu cum
cubis et manibus Gild. Lor. Gl. 164;
Acc. na rigthe no ua huille zu
tdnas ibid. Gl. 163.
rig^s. ri. ^
rig-aim II ich mache zum
König, kröne. — Pass. Fut.
sec. Sg. 3 innas ind fir nö rigfaide
das Aussehen des Mannes, der- zum 1
König gemacht werden sollte SC. 23.
— Praet. Sg. 3 flaith De ro rigad
Fei. Prol. 104; 3Iai 18; Epü. 263.
rig'au F. Königin; regina Ir.
Gl. 20; Corm. p. 39; vgl. rigna, |
wozu auch der Gen. rignai, rigna
gehören könnte. — Sg. Nom. rigan |
Hy. i, 10; TE 2 LU.- Briccriu . .
i'gda
741
rifTtri^n
ocus a rigan FB. 16; 2G; rigoii p.
145, 4; Gen. di churp rig sceö
rignai FB. 22; ,,ni elub", ol si,
„or isam ingen rig ocus rigna"
TBF. p. 144, 8; rigua 61; TE. 6
LU.; na rigiui TE. 15 Eg.; Dat.
dond rigaiii FB. 62; 05; 73; Acc.
ni fil rigain SC. 46; gin rigiiin TE.
2 Eg.; PI. Nom. ind rigna FB. 28;
Vf- ard-rigna .i^L^JL-iäi -4cc. d^ca a
riguu SC. '60, g, /u'S rigna.
rig'da königlich; regius Z^. 792.
— Nom. ind rigan rigda -Hj/. 4, lo
(.Fj-.); Drt^. F. ina chathäir rigdai
FA. 8; CO fleisc rigda p. 310, i;
Acc. F. imön cathraig rigdai FA. 13;
ama? inind rigda FA. 8 i^r. i^rig
LU.)\ amo? redlaind rigdai 10 jLßr.
^rig LU.).
rig-derg:, bä messi in Cüchulaind
cathbüadach gnüssachtach gesech-
tach rigderg roiglethan rogellach
LU. 2}- 114a, 10, „wrist-red" Crowe,
Siab. Concul. p. 381.
rig'-domiia „the materiell for a
hing, a prince, royal heir" On the
Mann. III Index; riogh-dhamhna
royal heir, futurus rex O'Don.
Suppl. — Sg. Gen. dia m-böi Ca-
thair Mör . . irrigi Temrach ocus
Cond Cetchatbach hi Cenandos hi
ferand rigdomua CCn. 1 ; Acc. eter
rig ocus rigdomna FB. 12 ; PI. Nom.
tri rigdomna do Saxanaib LU. p.
93, 27 {„three Saxon royal prin-
ces" On the Mann. III p. 146); PI.
Dat. do rigaib ocus rigdomnaib
^Evend FB. 19.
ri'g'e regnnm. — Sg. Nom. rige
> Hy. 2, 43; rige breg m-bude SC.
33, 35; rige Isech n-Erend FB. 8;
59; 87; rigi FB. 78; rigi nirt TE.
9 Eg.\ Gen. garra rigi SC. 27; iar
n-gabail rigi p. 311, 26; rige TE. 2;
däig a rige FB. 94; for a chüairt
righiu TE. 8 Fg.; Dat. don rigiu
Fel.Prol. 31 ;,irrigi Temrach CCn. 1 ;
Acc. rige n-Erend TE. 1 LU.\ rige
Hy. 2, 28; rigi n-Erend SC. 21;
rigi 22; hi richi n-Erend {Acc. an-
statt des Dat.) TE. 20 Eg.
rigr-fäith M. der Tcöni gliche
Dichter (vgl. skr. räjarshi). — Acc.
triasin rigfäith [David) p. 169, it<.
rig'iiii ich strecke aus; rigid
i. sincdh O'Dav. p. 110. — Praes.
Sil. S rigid-som a \A\m FB. 82; 87;
ro rigi FB. 86. — Pcrf. Sg. 3 ro
reraig in riglaim Hy. 5, 56 (foro-
raid Fr , auf diese Lesart scheint
sich die Glosse i. ro foircstar zu
i beziehen); PI. 5. ro rergadar a läma
O'Don. Stippl. s. r. diiibhracadh
{vgl Ztschr. f. Vgl. Sprf. XX III 212).
rig'-iindae das königliche La-
ger; Sg. Nom. FB. 2.
rig'iii, righin tough, adhesive,
slow O'B.; righin tough O'Don.
Suppl. sceithaige; vgl. imm-rigne.
rig'-lepaid das königliche
Lager; Gen. iar n-dergud a rig-
leptha doib LL. fo. 41. a. 2 {TBC.).
rigua F. Königin, vgl. rigan.
— Sg. Nom. rigna nä ri SC. 34, 8
(rignae H.)\ Acc. cen rignai TE. 2
LU.\ PI. Gen. ceit rigiise 5'P. V i4.
rig-uacht s. bau-rig-nacht.
riguaide gueenlike? Sg. Nom.
rigon . . rignuidi p. 145, 4.
do rig'ue p. 41, i4 s. do-g'iiiu.
rigrad F. coli, die Könige.
— Sg. Nom. do rigrad ro molur
Fei. Prol. 13; Epil. 239, rigraid
LBr.] Acc. im Chonchobur ocus
imön rigraid FB. 44.
rig--rath, -räitli Königsburg.
— Sg. Dat. assin rigräith SC. 33, i6;
PI. Gen. la rig na rigrath „of the
royal rampaHs" Three Hom. p 98, 26.
rig-'Sude N. Thron. — Sg. Nom.
rigsudi FA. 7 (sudi LBr.); 11;
Gen. mörthimchell ind rigsuide
FA. 12 (-sudi LBr.); Daf. isind
rigsuidi FA. 9; Acc. im rigsuide
FA. 7 i-sudi LBr); 15.
rig--tliech N. Königshaus,
Pallast; rigteg praetorium Z'^.
855; 271. — Sg. Nom. arrigtech
FB. 55; a rigthech n-uile ibid. 20;
Gen. ind rigthi^e FB. 2; 16; 82;
88; rigthaige ibid'. 7; 60; rigthaigi 13;
rigtaige 59; rigtigi p. 310, i; Dat.
issind rigthig FB. 12; 15; 17; 55;
p. 310, 4; Acc. arrigthech FB. 15;
79; arrigtech ibid. 55; 62; PI. Gen.
öen na rigthige FB. 85.
rigtr^u -Fi?. 37 zu rig Gelenk?
vgl. rigderg.
742
risnid
lim Zahl, Zählen; a rim-si do-
ron-sa ihre Aufzahlung Fei. Prol. 268.
rimaire 31. computator Cr. 3^
riiuim, rimhim I reckon, n um-
her, count O'B., s. ad-, do-rimiin;
Praes. Sg. 1 ui ru rimo Hg. 5, 4i
Fr.\ 2 Dep. a ri rimther flaithe
Fei. Prol. 286 ; com v'ig rimther flai-
the ibid. Epil. 46. — Fut. sec. Sg. 3
rimfed reniia uime LHy. Ämr. 64.
1. riud, riuuilif. Spitze; cacumen
Ir. Gl. 1008; in rinnd cuspis Z'^.
233 (Wh. 134); Gl. zu eö (Brosche)
0 Dav. p. 81. — Sg. Nom. rincl
aurlabra SC. 2; rind solus Fei.
Jan. 30; Dat. do riud gai La. 15:
ior cach riud s. unter fömsige; for
rinn.cech diiail TE. 3 Fg.: do riud
lud feöir FB. 88; PL Nom. maigeu
na äigder rindi SP. III 5? Dat. for
rindib sieg s. unter fonaidm; Acc.
dercas rinni ruada SC. 15 (,1'inne
H.). — Vgl. roi-rindi.
2. riud -ZV. Stern, Sternbild,
vgl. reuu. — Sg. Nom. arriud siu
haec constellatio SG. 70b i^z-\ 233);
Gen. aium renda Gl. zu pisces
SG. 73a (Z'K 12); iarthimchul n-di
lud rindi Goid.^ p. 53 (Wien. Gl.)?
Acc. frisa rind circum constellationem
Cr' 18'i (Z-\ 235); rethid fri cach
rind Goid.'' p. 53 (TF/m. Gl): PI.
Nom. na riud siqna (sidera) Ml.
2a, 14 (Z^. 236); reima nimi jP£. 25;
p. 191, 24; Dai. isnaib rendaib in
sideribus Cr. 18c ; do reunaib uime
FB. 19; LHy.Amr. 64; ar is üaidi
soillsi dona reunaib ocus do roscaib
döini LHy. Amr. 62. — Compos.
riched rind-mas Fei. Epil. 378.
3. riud i. crann („spear-shaft"),
ar is do rinn seine donither Corm.
Tr. p. 145.
4. riud, rinn i. ceol co cuibdhius
ina agaid, „music, tvith correspon-
ding music against it" On the
Mann. III p. 252 (vgl. O'Don. p. 110) ;
i tir ü-ingnad hi fil rind p. 132, 22?
ses dana in rig co rinnib Fel.p. XCVI.
5. riud, rinn i. eolus, ut est air-
cital i. in rind ro bui ac Amirgin
ocus ic Roighue, rinn aire ocus
rinn molta (die Kunst des Spottens
und die Kunst des Lohens) O'Dav.
p. 111, vgl. rinn unterstanding O'B.
6. riud, riun für frind, frinn,
die Praep. Praep. fri mit dem
Pron. der 1. PI.
riudacli gestirnt Fei. Mai 22.
riudaide, rinnaidhe „engraver"
On the Mann. III p. 209, von 1. rind.
riudaim ich steche, verwun-
de? nomen do fir serad rindas cach
n-aigid Corm. p. 38 rinntaid; ro
rinded i. ro gonad co rindib Gl. zu
Fei. Febr. 14 1^.9. ringim).
riudaird F. der Name des Vers-
masses, in welchem der Feiire des
Oengus geschrieben ist: se sillteba
ina cethramnaib ocus a dö dec
ina lethranuaib ocus a cethair XX
ina rann[aib] chomlana Fei. p)- VII
(Laud) ; rindard ibid. p. II (LBr.) ;
I rinnard ihid. p. XI {Itaiol.)\ Gen.
aichue rindairde ibid.
rind-aitli mit scharfer Spitze
versehen; PI. Nom. clöthi . . rind-
aithi spitzige Nägel p. 191, 15;
fera . . rindaithe 27.
riud-balc, Cred riudbalc Ingen
Ronän „star-strong" Fei. p.
LXXXIX?
rinie „a round wooden hucket"
On the Mann. III|>. 117, s.Mwfer fethal.
riud-uem N. Sternhimmel Fei.
Mai 29.
do riufed p. 169, is s. tiufet.
riug'im, vgl. reang i. rebadh
O'Dav. p. 111; reangadh to hang,
laqueo strangulare O'Don. Swppl.
— Pass. Praet. Sg. 3 ro ringed
„was tortured" Fei. Febr. 14, Gl.
i. ro rengad i. ro riagad no ro rin-
ded i. ro gonad co rindib; ro rean-
gadh i. ro riaghadh O'Don. Su2}pl.;
PI. 3 ro ringthe co rinnib „they
ivere tarn ivith spearpoints" Fei.
Prol. 37, Gl. i. ro reptha.
riuu s. riud.
' riuutaid « man of satire Corm.
Tr. p. 141; rionnaidh i. aium d'fior
: äorachais rionuas no dheargas gach
aghaidh O'Cl.; von 5. rind. y
ris i. scel LHy. Amr. 8. ^ vxS*^
ris s. riccim. '— —
risuid SC. 45, 23 (risnit H.) für
\ frissa n-id s. fri und 1. id.
i
743
1. rith M. Lauf, Laufen, Inf.
zu rethim. — Sg. Nom. iu rith sa
Gl. zio amra retha Hij. 2, o; rith
fri nemh TE. 9 Eg.\ rith lunae
Goid.^ p. 53 (Wien.' ßl.)\ Gen. ba
amra (Fr.) retha „it was a marvel
of a journeij" Htj. 2, 9 yi. in rith
sa); arretha tian-tidchell SC. 30, 4;
Dat. dind riuth de cursu Wb.
201» (Z'^. 12); tiao;ait inna rith sie
(jehen im Lauf FA. 29; for rith
im Lauf Hy. 5, 93; berid riuth
FB. 49, berid rith p. 310, 20?
Acc. ro leic a rith dö Gl. zu Hij.
5, 51; a rith m-buadai s. unter
forcend.
2. rith SC. 41?
ritliim Rhythmus; tre rithim
dan dorigned, tri caiptil and ocus
cethri lini cech caibtil ocus se sil-
laba dec cech line Lat. Hy. 1 Pref.
{Goid.^ p. 92); tre rithim vero tecit,
ocus da line cech caibtil ocus da
sillaib deäc cech line Lat. Hy. II
Pref., lY Pref, Yl Pref,YU Pref,
X Pref; Fei. p. CLVII 43.
ro uniibersetzbare Verbalpartikel,
die besonders dem Praeteritum,
Perfectum, Conjunctiv und Futu-
rum vorzutreten pflegt, Z^. 441 ;
vereinzelt rö sini FB. 27; rö böi
•:^ 62; rö grecha i^^; bistveilen ru:
o^ru biam »ST. II 5; ni ru bim-sa
SC. 41, besonders tcenn zuyischen
Präpos. und Verbulform gestellt:
atrubairt SC. 33, 29 w. ö.; imda-
rubart SC. 4; dorumenatar FB. 82;
in späteren 3Iss. auch ra: co ra
linad p. 40, 33; ra chuirtistar TE.
2 Eg.; rias ra giallsatar Oss. I e;
Die Schwächung von ro zu blossem r
zeigt sich sehr oft da, too ihm eine
zum Verb gehörige Präposition oder
Partikel corausgeht, s. weiter unten.
— 1) ro aspirirt den folgenden
Consonanten: ro ches Hy. 1, 35;
5, 16; 70; ro charastar SC. 5; 45, 20;
CO ro chotlur FB. 31; 36; 85; ro
thinsat FB. 57; 63; TE. 13 Fg.;
ro firad Hy. 1, 22; SC. 46; ni ro
regart (für fregart) SC. 18; co ro
sai p. 43, 13; TE. 2 Fg.; 3. —
2) ro mit Pron. suffixum: 1. Sg.
romm ain Hy.6, 26; rom bith ibid. 23;
ram biad. rom biad SC. 11, 6; rom
icad-sa TE. 14 LU.; rom thoicther
SP. I 4; rom admilset ,S'('. 28; 33, 5;
46; PI. roun ain Hy. 1, 30; TE.
13 LU.; ron soerat Hy. 1, 10; 14;
24; 27; p. 40, 36; 2. Sq. rot bia
Lg. 9; ScM. 12; 13; 14; FB. 87; ^
rot char SC. 30, 12; TE. 13 Eg.\
rod gab TE. 8 E(f.? rod dusci
ÄC. 30, 1? PI. ro bur fucc CC. 5
£■(7.; ro bar fachlisem ScM. 5V
.3. «S^r. rom-bertaigedar ScM. 4; 15;
rod m-bertaigedar ScM. 15; rod
finnfa TE. 7 Eg.\ rod glinnestar
H^i/. 5, 45; ros m-bi 78; ros leci
SC. 13; ros fodail a thorud p.
40, 11; 26; ni ros caithset p. 41, 15;
48, 23; ros böi ni ScM. 3, 2; ros
frecair . .ülö p. 40, 4o ; 0 rus gab . .
ceill FA. 31 LBr. (ro gab LU.);
PI. CO rus blig p. 42, 11; ros gab
slüagu in düne FB. 44; ros bia
»Seil/. 4; das Pronomen an do an-
gefügt dazivischen geschoben: ro
das gaid Hy. 5, 35; 53. — 3) ro
mit Relati vp r 0 n omen : träth
rom-böi FB. 86; couid samlaid
rom-böi FB. 44; in tochim ron
uicset FB. 7; 44; in breth rod
n-ucad dö 78; das Belativpron.
geht voraus: an ro bo dech FB. 54;
das relative i n- : irro chloth Hy.
5, 70; SC. 25; irrabe FB. 43; 54;
88; in ro reccad p. 17, 23; FB. 39.
— 4) ro hinter co (co n-); corro
acht FB. 82; co ro la SC. 35;
FB. 25; CO ro pat SC. 28; mit
Assimilation an ein folgendes a:
corra lai La. 12; ScM. 19; 20; jf-
FB. 12; ni ra lamatar Xrjf. 6; 0 ra ^
gabus Sc3I. 16 ; conad rasailj Xpr. llj -^
corra ba ScM. 11; corra bi (für
corro bai) p. 132, 17: FB. 88; 90;
corrabatar FB. 25; co ra batdr 44;
CO rabi FB. 27; 86; ebenso forsa
1 rabi p. 131, 3; i ra ba TE. 15 Eg.;
fod rabi T£'. 13 i?7. — 5) ro hinter
der Negation: ni rabe SC. 1;
i^J5. 15; 25; connä rabi SC. 6;
nad rabi FB. 4. — 6) vor folgen-
dem Consonanten ist corro, ce ro,
ö ro, ni ro, nä ro oft zu cor, cer,
or, nir, när verkürzt: cor fer p.
i 41, 36; cor bo FB. 27; 59; 87;
744
(Xo JiAAMj^J^ih *
iÜl
^ cor bo FB. 10; ciar bo SC. 33, i; |
y\ or nad fil JLg.Sj^ nir chotail ocus !
ni ro loing PJffT^bS; nir theig 57;
nir ratbaigsem FB. 43: nir bu Hy.
5, 5; SC. 25; 26; 32; FB. 39; när
bu FB. 90; SC. 26; connar cun- '
gaiu FB. 39; couar be TE. 12 F^r.;
7) Verschiedenartige Verschmelzung |
- jrtjf fZer folgenden Verhalform: co !
rolsat SC. 35 (fwr ro lasat); nir j
rodchad TE. 12 LU.; ni rodmatär '
Fi?. 56 {für ro damatär^; rotbcai-
yf ther SP. I 5; CO ragbaiset Lg. 13;
CO raeblangtar Fi?. 20 (für ro leb-
langtar); corroimid ScBI. 16; cor-
!>'', raimid JLg. 15 (/?«• corro momaid);
ni raibi T^T^ Eg. n. ö. ; rop ditiu '
dim Hij. 1, 15; le; 20; <S'C 44, s; ;
45, 2; (ST. I 4; CO rop cöir FB. 26; I
roptar p. 41, le; F5. 79. — 8) i« |
fto' Composition steht ro ztvischcn \
Präpos. tmd Verbalform: assrollem |
Hij. 5, 100; atrubairt SC. 33, 29; i
34, 5; FB. 20; TE. 5 Fg.; 19; >
•^ adragart Lc/. 1; adroetbuig CC. 6 |
Fflf.; aronenuscc *id. ; dorumeuatär |
•)\- FB. 82: dorurmis jLci. 18, 2; dor- I
roega ü^/. 2, 51 {für don-ro-gega) ;
p. 141, 28; doraiga ScM. 19; dorn
roet p. 140, 29; co n-darafnetar
'Jf- Xq.^ 11; dorn roipnitar SC. 38, 5;
dongenai Hy. 5, 23; dorigne 40;
FB. 16; foruigenai j). 17, 33; cid
dot rönad SC. 9; 12; dorala p. 46, 22
= tarla p. 39, 20; torchair TE. 13
LU.\ SC. 7= do-ro-cbuir p. 144, 3;
fororaid Hy. 5, 32; föd ruair SC. 41.
— 9) In Decompositis zwischen
der ersten und zweiten Präposition:
tbröcrad FB. 13; foräcaib p. 41, 9;
ScM. 7; 9; forfacuib TE. 8 Fg.;
foröpair SC. 44; dorodba Hy. 4, 5;
do rairngert FA. 2; do riuchraiset
p. 145, 13; doreilgis ScM. 13 (ro
thelgiusa ibid.); die Präpos. geht
mit Pron. suff. voraus: fos ro laich
Hy. 1, 62; im-da-ru-bart SC. 4;
immim rorda Hy. 7, 5»; for-don-ra
bat Hy. 5, 104; ar-don-roigse Hy.
1, 31; ar-runn-utaing p. 141, 15;
arid ralastar Hy. 5, 75; araralad
Lg. 17j..i6. — 10) Selten steht ro
vor dem Verbum compositum: ro
forcongart p. 46, 23; rescomloi
FA. 31 ; ros fodail p. 40, 11 ; rus
freccair TE. 9 Eg. —
Gebrauch, sehr gewöhnlich vor
Perfectitm und Praeteritum, k- .
z. B. ro selaig FB. 31 ; ro scäig 43 ; rio" ^**
ro bo chöir 56; ro siachtatar 43; /^'^_-
ro Sirius 32; ro scrüt 16; ro brou- ~^
nad. 9; ro alt Lg. 6; hierher auch if^
ro fetar ich weiss, kenne (das bald
perfectische , bald präteritale Be-
deutung hat) und die pluralen
Präsensformen, ivelche nach Ana-
logie des Perfecttmi ßectirt werden:
ani ro innisemär ivas wir erzählt
haben FA. 15 ; ro imthigitar Sc3I. 6.
— h) Vor Präsensformen in der
Erzählung, die dadurch praete-
ritale Bedeutung erhalten: ros
leci SC. 13; rö sini FB. 27; ro
rigi 86 {voraus geht das einfache
Präsens iadaid); ro dalait ScM. 5;
ro sagat FB. 66; rom-bertaigedar
ScM. 4; 15 (,rom-bertaigestar ibid.);
hierher das passive romoltar, für
rom moltar, jj. 142, 5» wohl in per-
fectischer Bedeutung „ich bin ge-
priesen"? Aehnlich ni ruirmiu (ni
ru rimo Fr.) „I have not tolä Hy.
5, 41; 'Wieder anders q_ru,JiiajiL,seii
ivir sind SP. II 5. — c) Vor dem
Conjunctiv: ron bröeua . . ron
söera Hy. 1, 56; 4, 12; 6, 22; 8, e;
ni fall dorurme co cert Hy. 5, 67;
ron soerat Hy. 1, 10; 24; 4, 3; 4;
5, 92; när apraid SC. 45, 24; ro be
Hy. 5, 103; p. 40, 36; rop ditiu dün
Hy. 1, 15 tf. ö.; ro beni Hy. 1, 36;
40; 45; 4, 11; nir bat SC. 25; 26;
28; cech duine immim rorda, . .
cech öen ro dorn labrathar Hy.
7, 58; 59; CO ro chotlur FB. 31
(-ar Fg.); auch vor dem Impe-
rativ: rom bith oroit Hy. 5, 23;
rom-biatha(Z p. 142, 16? — d) Vor
dem Praes. secundarium in
modaler Bedeutung : ro päd in-
main oenfer lieb würde sein La. 7; tt
SC. 11, 4; 5; 29, 12; 34, 6; 44, 2; 3;
*ST. I 5; conna ro cbomraictis dass
sie nicht zusammen kämen SC. 48;
La. 11; acht co ro chuired Tg 8
• — e) Vor dem Futurum: rot bia
L(i. 9; Sc3L 4; 12; 13; 14; TE.
5 Fg.- nech rod fiunfa TE. 7 Fg.;
r.
0:\
745
ni fil ro sia FB. 8?; uacli mocl ro
sasad mo beoil Hij. 5, 17 (i. ro se-
sett; mit modaler Bedeutung: raiii
biad arcat..,rom biad mör fina
mir würde sein SC. 11, g: i'on au-
set mögen unn schützen Hij. I, n; au;
6, 26; ro erthar in guidi se Hy. 1, 39;
vor dem Fut. secundariiim: ni
rabi . . ro sassad leth meite fair
FB. 91. — f) Sehr häufig steht ro
mit einer Verbalform an der Spitze
eines Relativsatzes ohne Belatic-
pronomen, z. B. cach ro tliuala
Hy. 5, 102; cech be« ro charastar
SC. 5; 14; in uait-siu ro siacht
SC. 32; 34, 17: alliud ro böi isin
chuach FB. 50: 62; tar na teöra
fuithairbe ro bätär etcirro 82.
1. ro- als Präposition zu einem
Verhum ■ gehörig {nicht bloss als
Tempus- oder Moduspartikel): ro
soichi-siu FB. 11, neben roichet
ibid., s. rochiin; ro ised, ro issam
Hy. 1, 43, neben rigam Hy. 1, i->,
corrici FB. 24, ränic SC. 13, s.
riceim; ro siacht Oss. 2, 5 neben
dorn riacht ibid., do riacht p. 4U, 9:
ro ucaiseo FB. 18, ^6. ro fuc FB.
20, neben rutaisiu FB. 19, s. ruc-
caim; ros tä FA. 29; ibid. 16 LBr.
2. ro- vor Substantiven und Ad-
jectiven als Intensivpartikel
Z"^. 864. — a) Vor Substantiven:
ri ro-bruth ro-mör mit gewaltiger
Wuth SC. 40, 11; a ro-acairbe
seine grosse Härte FA. 9; a ro-
chendsa ibid. i,mor-chennsa LBr.);
a ro-foillsi ibid.: a ro-niam sein
grosser Glanz SC. 33, is; in ro-
grad 44; ro-chotlud 30, 2; ro-clietul
FC. 3; a da roth ro-charpait die
zwei Bäder des grossen Wagens
FB. 34; ro-cret cairr Sc3I. 22, 5;
ro-ri Gl. zu ruire Hy. 1, 4; 29; 5, 4;
vgl. röed, rudilse, midies, sogar
Ro-ulad FB. 71; so auch Roeriu,
Gen. Roerenn SP. V 2 aus Eriu?
— b) Vor Adjectiven: rp-bailc
sehr kräftig ScM. 22, 6; ro-chain
sehr schön CC. 3 Fg.: Gl. zu Hy.
5, 13; ro-chalma TE. 10, 2 Fg.;
FB. 37; ro-cheim FB. 24; 47: ro-
chennais FA. 12: ro-cruaid FB. 52:
CO n-atliescaib ro-cliumrib FA. 9;
ro-escid SC. 26; ro-garba /). 190,25;
ro-goirt p. 191, 14; ro-imdai FA. 9;
ro-mor jj. 191, 14.
1. rö zu viel? great, very O'B.;
too O'Don. Gr. p. 278; ni 'bo rö
lim dait FB. 17 [„too mueh" On
the Mann. III p. 191
2. röprosperity, an-rö adversity
O'Don. Gr. p. 271.
3. rö s. imm-raim.
do rö iß. rämiit)jPM^. zu do-rnchim.
rob .s-. rop.
rochim, roichim I ich errei-
1 che, komme, für ro-sochim. —
Praes. Sg. 1 ni rochim non adeo
Kev. Celt. II p. 490; 3 ro .soichi-siu
FB. 11 ; 5 ro solch in ri . . dochum
na hingeni TE. 5; FA. 18; iss ed
ro solch a lassar i n-ardde so hoch
reicht seine Flamme in die Höhe 17 ;
ro solch iarom co pralnd . . döib es
kam ihnen zum Essen FB. 72; ani
uä roich lam SC. 44, 6; noco roich
uaim Oss. II 2; PI. 3 ro solchet . .
I talrls sie gelangen hinüber FA. 18;
; nis röchet 12: 14; co röchet dub-
locha 29 ; co röchet . . tarsin n-glend
I 22; ni nad i'olchet V,\aid uli ro
I soichi-siu th'oenur FB. 11; cor-
roichet FA. 16; 22. — Imperat.
Sg. 2 roichthea co Brigh Lelth
TE. 19 Eg. — Praes. sec. Sg. 3
conna roched corr inna cind SC. 5;
j PI. 3 cona roichtis acht tri nöi
1 immaii'e do cech fir „that they got
but thrice nine ridges for euch man"
Hy. 1 Praef. (s. Immaire). — S-Fut.
s. unter solch. — B-ftit. Sg. 2
gnim deoda trias roichfea neam
' Fei. p. XXXVII 3. - Praet. Sg. 3
CO roacht co üisnech Mide Lat.
Hy. VII Pref: corroacht FB. 82;
ni roacht {ztveisilbig^ SC. 34, s;
i PI. 3 CO roachtatar Hy. 4 Praef.
. — Pass. Praet. Sg. 3 nad roacht
lels Lat. Hy. IV >ref.? - Fat.
Sg. 3 .,ui rochebthar" ol a mäthalr
„a condaigi'" TBE. p. 154, 4. — Inf.
\ Nom. ro bo maith arrochtain and CCn.
6: roc/itain co a firathardai Three
Hom. p. 96, 30. — Vgl. dorochim.
ro-daim, meit chore rodaim
FB. 91, vgl. damdabach? ni ro äsa-
thar a renga rodaim s. unter renga.
-darc
746
roilb(
ro-darc Gesicht, Sehkraft;
radharc sight O'Doh. Gr. p. 408.
— Nom. iu fat ro siacht iiid ra-
dairc a roisc EG. 7; Gen. techit
na dCTQnu fa chetöir ead radaircc
forsiu fairgi Three Hom. p. 36. 22 ;
adverbiell: conuaca in scath chuci
aniar rodarc a sula co fota dond
farrci FB. 81.
coudot rodbsat SC. 28 V rodh-
badh hreuhing, subduing O'R.; vgl.
do-rodba.
rodd^t ScM. 15?
roddiisci s. rodusig'.
rode F. Böthe, von ri'iad. — Dat.
corrodi Hy. 1, 29 Fr., co riiadi LHy.
rodet i. ro dam (s. 2. damim)
O'Dav. p. 111; ro aititnighe ibid.
p. 113.
ro-dlecht proprius, debitus,
s. unter rü.
rodusigr, 2. Sg. Imperat., vgl.
diuscim, rodusig suan erwache aus
dem Schlafe (i) SC. 30, n; Conj.
Sg. 2 roddüsci suan ibid. 1.
roe F. a piain, a level field
O'R.; an arena, a combat StoJces,
Goid.'^ p. 64. — 5*^. Nom. amaZ as
reid ocus as cobsud ind röi (plani-
ties) dogleunar do suidiu sie ba
cobsud ind re i n-gaibthe cech salm
Ml. 54 r [Goid.'^ p. 24); röi oss „a
land of deer" Gl> zu ross Corm.
p. 38; fo bith na roe fechtae „tvm.
des qefochtenen Kampfes willen"
Beitr. VII 67 {Sench. 31.); in cach
cath-roi „in every battle-field" On
the Mann. III p. 426, 1; hi roi
Valentini Marcellus ro ringed Fei.
Febr. 14; isind roi no isind ergail
Gl. zu scammate LHy. fo 'dh yGoid.^
p. 64); CO lüas faindle no gäithe
no chliabaig dar roe maige LU.
p. 80a, 30.
röed Wald; für ro-fid; roed i.
rotidh na caille, ut est frithe roedh
no sleibe O'Dav. p. 113. — Sg.
Nom. cach roilbe ocus cach rofid
no gnäthaiged Find Corm. p). 34
orc treith; Gen. fo roid[a ross] SG.
p. 204V Acc. tria dub-raed !<(/. 17, 44.
1. röeii M. Weg, road Fei. Index;
raon raadhma Tor. Dh. p. 104; PI.
Acc. a fuil . . dorortad fo roeuu Fei.
Mai 27, i. ro doirted for rötu no
ior conaire in talman i. foroeuchoei.
2. röeii Brechen, Siegen; raon
success, victory O'B. — Sg. Nom.
mad forum-sa bus röen indiu On
the Mann. III p. 446.
röensiim ich breche, wie brissim
gebraucht; räonaim I defeat, turn,
change O'B. — Praes. Sg. 3 roenid
for cech catb Gl. zu ruanaid Fei.
Prol. 256 V — Conj. Sg. 3 ro roena
reunn catha Hy. 4, 4.
roere über roire durch Weglas-
sung der Beduplication aus roirire,
ro-rire entstanden, 2. Sg. Fut. von
reiüm, vgl. die 8. Sg. Perf. roir;
roere-siu uile, guido cech mec lere
„grant thou all the prayer of every
son of piety" Fei. 427, 431.
roet 3. Sg. Praet. zu emim, s.
ar-fo-emaim; röet Gl. zu adreth
Fei. Prol. 120.
rosr Oss. I 11?
rog"da „choosen", Donnchad
dric ruad rogdai Fei. Prol. 221,
Gl. i. roga sochaide he.
rog-lacli, für ro-galach, sehr ta-
pfer; Nabgodon ruad roglach Fei.
Prol. 94, Gl. i. ro-galach i. ro-fergach ;
Gen. miadLöegMiVe roglaig ibid. 170.
K, rog-mar, vgl. roghmhar fat, bulky,
very fortunate O'B.? Sg. Gen. maic
Eoig rogmair La. 5. 12. "r
ro-g-u Wahl, Ausioahl, das
Beste [ivie engl, choice, slcr. vara
gebraucht); electio Z^. 270. — Sg.
Nom. dobretha rogu doib es wurde
ihnen die Wahl gegeben FB. 63;
LHy. Amr. 135; roga 54; rogu de
mid ocus fin p. 133, 3.
do roid ScM. 3, isV
roig'-lethaiiZ bä messi in Cüchu-
\aind cathbüadach, gnüssachtach
gesechtach rigderg roiglethan ro-
gellach no bid ar Maig mäinech
Murthemne LU. p. 114^ 10 („palm-
broad" Crowe, Stab. Concul. p. 381).
ar don roig-se Hy. 1, 31 s. air-
cliissim.
cou roigset ut orent Wb. 16^
{Z'\ 225), 3. PI. Conj. von gessim.
roilbe Berg, für ro-slebe (vgl.
sliab); roilbhe a mouniain O'Don.
Suppl.; s. unter röed.
^ ^ • "^cJUa^ .-^ iU^»^
roind
747
roiud, roiudes ,s. raiul, raiiiiaiiu.
roiriudi, roeriiidi /s^ an fol-
genden Stellen ii-uhrsrlninUch iveiter
Nichts als riiul [Sj)it.zc) mit dem
intensiven ro: Cirillus caiu cimbid
cesais roi riudi „C. . . suff'ered füll
Sharp spearpoints" Fcl. Apr. 26,
Gl. i. ro ches tria i'inne roaithe
na n-gse ior conair, no roe i. i cath
ro mai'bad co n-armaib bite i cath;
tre roe riude „through kcenest spear-
points" Fei. Aug. 27, Gl. i. tre
riuüib roaithe.
roirthu, ui raib acht diäs inti,
nis tairic acht a roirthu „there
cavie hat their supplif TB. p. 180, ä.
do roisce p. 169, 2a s. dirösci.
roissid Gl. zu cujus nutat de
providentiae ratione sententia Ml.
21a, 6; rel. roisses Gl. zu nutare
credatur ibid. IS"!, 21. — Vgl. ros-
sacht.
cotam roither s. con-öim.
roithflter Gl. zu contrudentur
Ml. 15^ 18.
cou roithi de SC. 31, 14?
roithiuehe F. hilaritas, Dat.
irroithiachi Wh. öd (Z^. 15).
roitbiuecli serenus 311. 33a, 14;
calm C/B. — Vgl. riitheu.
rola, rolui' s. rala.
ro-laumur, ru-laiiuur audeo
Z^. 438 (TF&.); rolomur Gl. zu mihi
audenti Ml. 2V\ 5; 3 rolaimethar
audet Wh. 5* ; PI. 3 iii rotlamathor
FB. 56 Fg.? vgl. rot lemathar
ibid. 33 Fg.
i'om frühe; romh early, timelij,
soon O'B.; in tan ro scarsom nir
ba rom TB. p. 180, 21; mithig
dam-sa dul ior cel, scarad frim
etal bes ni rom LU. p. 40*, as;
uir bo rom a räthugud Three Hom.
p. 40, 10 = ibid. p. 98, 33.
rom- (in romaind, romat, rompa)
ersetzt die Praep. r6 11-.
rom s. rüam.
romela SC. 44, 5 zu trennen
rom ela.
romua s. ruamiia.
röu M. Seehund; phoca Corm.
Tr. p. 146. — Sg. Gen. di croc-
cund röin Gl. zu Hy. 5, 84. —
Comp OS. i criol ron-cind „in a
cuffer of seulskin" Hg. 5, 84, tvahr-
scheinlich zu lesen Kouchind, vgl.
Ronchend din ainm Cliondlsid ar
ti'is Fei. p. LXXXIIl 41.
j rond Kette; a tie, hond, a chain
\ OR. — Sg. Nom. rond derc-öir
( etorro SC. 7; rond argit CC. 2 LU.\
j ronu tindruine ibid. Fg.; long cre-
dumae i medon in lacha, rond cre-
! dumu i niodon isin hiiug i tir ocus
rond aile isin u-indsi bai i medon
ind lacha TB. p. 178, 4; PI. Gen.
ferbolg di figi rond crediimne LU.
p. 130"', 39.
do roiisat s. do-röu.
ro-olach crapulatus vino
Goid."- p. 59 [South.).
röot s. rot.
1. rop s. hin Conj. S. 392.
2. rop, i"ap Tili er; quadruped
Corm. Tr. p. 144. — Sg. Nom.
cach rob ina chin Corm. p. 30, 18 ;
PI. Gen. dar cend na robb ocus na
n-ecodnach s. unter econnach; Acc.
im rubu cethra circa hestias quadru-
pedes Z\ 303 {Sench. M.).
rorben i. toirmeasc O'Dav.p. 112,
vgl. „roirben is forbidden, prohi-
bited" O'Don. Suppl., richtiger do-
rorben, PI. 3 dororbenat /. c.
immim rorda Hy. 7, ss, s. imm-
rMira.
ro-sagim ich erreiche, reiche.
— Praes. PI. 3 rosagat FB. 66
I (rosegait Fg.):, FA. 22 (rosegut LBr.).
I — Praes. sec. Sg. 3 eo öir ina brut
j rosaiged a güalaind for cach leth
1 p. 131, 17; flesc argait isind airin-
I niuch rosaiged midlissiu in taige
TBF. p. 140, 6; rosoiged FB. 91
Fg. — Ftit. sec. Sg. 3 ni rabi . .
läth gaile rosassad leth meite fair
FB. 91; nocon facca ni rosaissed
leth nä trian do cruth TBF. p.
I 146, 24.
! 1. rose M. Auge; i'osg an eye
: O'R. — S(j. Nom. Hy. 7, 29; FB.
24; 47; SP. II 9; 10; no goUad a
rose SC. 5; rose imlebur ina chind
Corm. p. 38, 5; Dat. in cech rusc
Hy. 7, 60 ; ar a rusc SC. 37, 11;
; PI. Nom. roisc P'A. 8; Dat. dar a
roscaib 16; imma rusccuib TE. 4 Eg.
[ 2. rose ein Name für poetische
roscad
748
niaichillim
Compositionen dithyrJiambischer Art,
in den Mss. durch ein an den Band
gesetztes R so bezeichnet (SeM. 15
falsch zu Ran» ergänzt); SC. 18 ; 19 ;
FB. 46; 48; 52; SC. 40; 41; FB.
22; 23; 24; 29; 30; 33; 53; 71;
EC. 2; 3; rosg a poem, a commen-
tary O'Don. Suppl; rosg catha an
incitement to hattle O'B.
roscad wohl gleichbedeutend mit
2. rose. i. ro-indsce {„great tvord")
Corm.^ Tr. p. 144. ,
roseadach, duil roscadach „a i
glossary" Corm. Tr. p. 144 roscad.
ross 1) Wald, 2) „a point ex-
tending into the sea or into a laice"
Corm. Tr. p. 141. — Sg. Gen. 1) for
crannaib roiss rüamantai p. 310, 40? •
PI. Dat. 2) 0 rossaib Gl. zu pro-
montoriis Goid.^ p. 70 {LHy.).
rossacht Schivanken, Wan- \
hen, vgl. roissid; ni coir do neuch
rosacht rouicad Dawid es ziemt sich \
für Niemand zu schwanken, dass
David gerettet ivar Ml. 18<^,.2o.
rosualt beist bis isind [f]airgi
LHy. Amr. CO, Wallross?
1. rot die Partikel ro mit Fron.
suffixum.
2. rot i. dar lium is inond ocus
imrom, ut est: cobluth for rot ra-
ma i. na fir doniat comluth for im
imrum (sie) na rama O'Dav. p. 112.
rot Weg, Strasse; a road, way,
passage OB.; i. rout i. roset i. mö
oldas set i. semita luiius animalis
Corm. p. 38 {die weitere Erklärung
ist unverständlich). — Sg. Nom.
cach rot riadas do charpat-su FB.
34; Dat. ciaso focus do root ni
fagbaid oig ulchaig TB. p. 180, 2-4;
PI. Gen. riad roöt FB. il=p.
310, 27? Acc. ro selgatar rotii „they
hetved out roads" Fei. Prol. 29,
Gl. i. slige.
rotaide p- 190, 33, „reddish"
Stokes, Ir. Gl. p. 111 u)?
rota%il) FA. 14?
rotli M. Bad; Gl. zu, circulo
Corm. Tr. p. 33; roth cruind Gl.
zu rotae Ml. 18^, 4. — Acc. in
roth ocus in carpat Sc3I. 9; FB.
64; PI. Nom. roith a charpait SC.
37, 4; Du. Gen. cechtar a da roth
FB. 34; hi carput da rath Hy. 5, 84,
vgl. in curru duarum rotarum S. 49.
rotha FA. 28 s. ruth.
roth-büali FB. 87?
rothcaither SP. I 5?
i'otli-cbless ein cless Cuchulinn's,
vgl. FB. 64. — Sg. Nom. FB. 30;
LU. p. 73a, 5; ibid. p. 1131», 33;
ibid. p. I25I', 2; Gen. oc cur in
rothclessa FB. 64.
roulad FB. 71 ist Ulad mit dem
verstärkenden ro.
routWeite, Wurfkraft, Wurf,
für ro-fot? röd a shot, a cast, a
throio CB., vgl. Corm. Tr. p. 147.
— Gen. tut roit {zweisilbig?) Hy.
5, 72, Gl. i. fut erchora; Acc. fo-
cheird a bunsaig rout n-aurchora
uad TBF. p. 138, 14; dolleici a
hathair sleig cöicrind di anuas rout
n-aurchoi'a ihid. p. 146, 32; srethe
in n-id böi forsin corthe roiit a
Mma isin n-abaind LU. p. 62», 21.
ru s. ro.
ri'i a secret O'B. Nach dem
Commentar in LU, zu a ri ril rä
LHy. Amr. 2 wäre rü rä durch
die dichned (i. dichennad Enthaupt-
ung) genannte poetische Verstümme-
lung aus rün rän entstanden, ar is
rün rän rodlecht LU. p. 7\ 1 ff.
1. rüad roth. — Sg. Nom. tene
ruad p. 191, 44; gai gorm-ruad p.
310, 39; falt . . forriiad p. 311, 1;
fland rüad ferci SC. 38? ruad ro-
taidi p. 190, 33 ; Gen. uiblech tened
trichem-ruaid FB. 49 = jx 310, 21?
Acc. amal crü rüad SC. 37, 9; PI.
Nom F. tulcha ruada p. 190, 25;
Acc. rinni ruada SC. 15.
2. rüad strength, poiver, a
lord O'B.; ruad rofhessa {„Lord
of great knowledge") i. e. nomen
for the Dagdae Corm. Tr. p. 144.
ruadau i. cruithnecht ruadh i.
maol cruithnecht O'Dav. p. 112,
„probably rye {Boggen)" On the
Mann. III Index.
ruade F. Böthe, s. rode.
ruaichillim I buy, purchase
0"B.; ruaichle i. ceudach O'Dav.,
ni udhbair nech sealb acht ma do
ruaichli fadesin ibid. Vgl. dirrög-
gel „soM" Tir. 6.
749
rüaiin the alder trce O'T?.;
eine Erlenart deren Zweige zum
Färben verwendet umrden, On the
Mann. \V[ p. 119; ruam i. luss dos
bcr dath no ciicht in faciera ca
m-bi derg Corm. p. 89.
f6(l ruair s. föiriin.
con rualaid s. cou-ruale.
1. i'üam s. ruaim.
2. rüam JP. „a Borne, u burial-
g round" Corm. Tr. p. 143. —
Sg. Nom. ro fess ruam LHg.Amr. 44,
in der Glosse ro fess röm a adnaic-
tlii; is cäin a ruam dälach ,,her
multitudinous city" Fei. Prol. 192;
ruaim choitchend do Goedelaib „a
common cemetery for Irislimea"
Fei p. CXLV 11 ; is fairsiung a n-
däl-som, Babiloin arruam-som Fei.
Oct. 28: PI. Nom. a ruama ibid. 71.
riiamaeh i. catharda i^eZ. ./itZ. 20 ;
i. fertacli i. cathardai Äug. 6.
riiamautai p. 310, 40? vgl. na
fir sea thechait aniar cona renuaib
ruamnait gail LU. p. 16», i.
rüamdae, ruamhdha rery great,
magnificent OB.; la Carisim
rigda asa ruamda relic Fei. Apr. 16,
Gl. i. is catharda [vgl. ruamach")
no uasal; math rüamdaj FB. 52, 2?
riiamna roth, braun? datha
for etaige acas cortara, i. ruamna
dearga acas corcra „broivn, red,
and crimson On the Mann. III
p. 88; ri ruamna buden SC. 34, 2
(„« king of very great hosts" O'C.)?
fi'i ruamna rus s U7iter rüs.
ruainmie lodix SG. 69» {Z-\ 22).
rüanad, Gen. cennach ind rua-
nada FB. 90, „Purchase of the
championship" LU. Facs. p.
XXr? rüanad roulad FB. 71?
1. rüauaid very strong, able
O'B.; nianaidh {so zu lesen) i. duine
calma treorach ar muir O'Dav. p.
113; bith mairid i n-uage nert ru-
anaid ar rig-ne Fei. Prol. 256 {„otir
King's mighty poicer"): adubairt
Scäthach go scenb a atbesc ruanaid
roderb On the Mann. III p. 458;
ar is bith cach riianaid recht nä
talam cach ciuin celar cach triüin
talam cach nuib nem ar is dord
siabrai cec/i midi-siu is bith cäich
ar üair imnia rcdi-siu LU. p. l]3i\42?
nir for liraigthib dam na bo from-
thair colg mo ruanaibi ibid. p. 13b, ly
{Amra, „the sirord of mg hero"
Crorve); robbo dor[n]d niad ocus
ropo rig ri'ianada ibid. p. 59'', 23.
2. nianaid „red" O'B., Corm.
Tr. p. 144 ruam.
rüatliar Ansturm; „u rushing
with the notion of violence and
destruction" O'Gr. Tor. Dh. p. 187;
Gl. zu coach „an onset" Corm. Tr.
p. 46. — PI. Acc. is iarwm bert in
Liath Macha ua tri dergruathra
immi ma cuairt Bev. Celt. III p. 181
{„the three red routs"), vgl. tugas
tri dearg-ruathair timchioll na brui-
ghne Tor. Dh. p. 186.
rul)ha cutting, killing O'Don.
Suppl.; rubu i. marbadh O'Dav.
p. 113, dia ruibaither i. dia marb-
thar ibid. — Praes. Sg. 1 conid
rubaim trenöcu p. 328, 1. — Conj.
Sg. 2 „Cisi digalV" ol Crimthand
„Co rubse Coinculaind tar a esi"
ol si LU. p. 201^, 6. — Vgl. im-rubad
„thrusting" On the Mann. lllp. 444.
ruceaini, für ro uccaim, ich
bringe, trage, gebäre, in allen
Bedeutungen von berim, besonders
im Praeteritum üblich, vgl. CDon.
Gr. p. 219; mit di (,do) ich zeichne
mich aus vor Jemand. — Praes.
Sg. 3 con ruccai FB. 23? — Conj.
Sg. 3 conid ruca let dass du ihn
mit dir nehmest FB. 59; rom ucca
lat chretmecho hi tirib na m-beö
LU. p. 113ti, 39 {Siab. Concul.)\
ron fucca leis Gl. zu don fe Hy.
1, 1. — Praet. Sg. 1 conda rucus
dochom n-ec bis ich sie zum Tode
brachte SC. 38, 8 ; 2 rucais üaim
du nahmst von mir Lg. 18, 7; ro ^
ucaiseo di mnaib Vlad du zeich-
netest dich aus vor den Frauen
von U. FB. 18; rucaisiu 19; 3 co
ruc . . leis FB. 40; 69; ro fucc _p.
19, 31; ro-bur-fucc der euch brachte
CC. 5 Fg.; FB. 20; ruc Gl. zu
dobert . . iiade Hy. 5, 36 ; ind erma
ron-uc FB. 43; isi breth ruc Curui
doib das Urtheil, dass C. abgab
FB. 89 ; ruc . . buaid trug den Sieg
davon FB. 66; rüg se buaidh orm
750
ründa
„he orercame me O'Don. Gr. p. 294; [
a n-ed rucc grian do remiaib nime
soviel sich die Sonne vor den Sternen ;
des Himmels auszeichnet FB. 19; [
18; 20: Bep. riicastai' Gl. zu birt '
gebar CC. 3; PI. 2 uair ro ucsaid-
se . . do slüagaib na tiri sin FB.
93; 5 in tochim ron-uicset FB. 7;
ron-ucset 42 ; ron-ucsat 44. — Pass. i
Praes. sec. Sg. 3 ar na ructha ]
dobag it cend FB. 74. — Praet.
S(j. 3 ro ucad . . co tir inna ntem
'^ FA. 31; rucad La. 15; FA. 3; 31;
ruccath TE. 7 Fg.-., o ra uccad o
belaib CC. 5; in breth i'ucad and
FB. 74; 75; in breth rod n-uccad
dö 78; no co rucad mac . . diüt so
dass dir kein Sohn geboren tvurde
ScM. 13; PI. 3 ructha chuci-siuni
sie wurden zu ihm gebracht ScM.
1; 2; FA. 2. — Vgl. tuccaim.
rueee F. Schande; dedecus ZI
765; i. nairi „shame" Corm. Tr.
p. 146. — Nom. asbertar a n-anman |
arndip rucce doib es werden ihre \
Namen genannt, damit es Urnen
eine Schande sei Wb. 30», 3 {Z^.
1036); Acc. cen ruci FA. 35. —
Vgl. enech-ruice.
nicht i. inar, ut dixit Fercertne:
hi n-deich ruchtaibdergaCorw.p.39.
rudi, condot rudi SC. 28, a fir
rudi atrai ibid.?
rii-dilse F. der volle Ziibeh ö r,
von ruidles; s. unter comslanaigim.
rudrad prescription O'Don.
Stippl.; On the Mann. III Index,
Corm. Tr. p. 143; sencathraig na
n-gennti imaroraid rudrad Fei. Prol. >
206, Gl. i. imma ro ferad i. imma
" ro gniad rudrad i. ro-durad i. beith
CO foda ior ferand comaithech; ru-
radh i. rodura, i. beth co foda for
ferann comaidhtech O'Dav. p. 111
{„to be long on a neighbouring
land" Corm. Tr. p. 143, vgl. rudrad
i. roduradh i. anadh fota for tir
nach aile aus H. 3. 18 citirt ibid.); ,
rudrad i. rodürad Corm. p. 39 {,,ac- ;
quisition of ownership by long use
or possession" Corm. Tr. p. 143).
ruibe a hair O'R., s. unter
gerraim und cairche.
1. ruibue, ruibhne a Za nee O'i?.,-
mo ruibne Oss. III i, i. mo sleagh
Fd. [i. mo sciath L.).
2. ruibne Menge, Masse: ru-
ibhne a numerous host O'R. — Sg.
Nom. is rubne todernam ScLb. 21;
PI. Dat. CO rubnib riches rüad
ibid. 20.
ruidgal concha Bern. 1821^
{Goid.'' p. 56).
raidind blush, in ruidiud tic
isin gruaid Gl. zu nare Corm. Tr.
p. 125. — Nom. inmain lern do
ruidiud rän, inmain do chruth caem
comlän On the Mann. III p. 454
(„ruddiness")\ ^cc. cen ruidiud Fei.
Epil. 145.
ruidles, für ro-diles, besonders
zugehörig, etgenthümlich, vgl.
ruidhlesa, ruidilsi inherent rights
O'Don. Suppl., iuad is ruidles do
rig Fis Cath. p. 48 ii; coitcenn
ocus diles ocus ruidles condegar
don focul is eitged „the word eitged
has a common, a proper, ' and a
peculiar application" Sench. M. III
p>. 94. — Vgl. ru-dilse.
CO ruildetar SC. 6, für ro leltar
(Id bezeichnet vielleicht mir den
Laut 11), CO ruileatar H, 3. PI.
Per f. von lenim.
ni ruirmiu Hy. 5, 4i, ni ru rimo
(ic/i habe nicht gezählt) Fr., vgl.
ruirmeseam -^ve have enumerated
O'Don. Suppl. — S. rimim.
rüu F. Geheimnis s; mysterium
Z'^. 241. — Sg. Nom. ui thardda
do rün do mnaib ScM. 3, 5; Gen.
bä-sa chomrar cacha runi do an-
drib Ulad LV. p. 114», 32; PI.
Nom. ban-rüna TE. 9. 16 Eg.\ rünu
ban ibid. 17 ; rüine FA. 2 iriini LBr.).
runcan, aurscartad dergg-ibair
fö mrecht-runcain uile „under va-
riegated pilaneing all" TBF. p).
138, 32, vgl. On the Mann. III
p. 29: „the finish of a chunnel-
plane (rungcin)", und p. 30: „the
finish of a channel-plane (rungcin)
and carving (aurscartadh). — Vgl.
ruingenn a plane O'Don. Suppl.
ründa geheimnissvoll; a ri
runda rathmar „o hing mysterious,
gracious" Fei. Epil. 458; ata runda
retha ibid. 274.
i
751
rure M. Herr. — Sc/. Nom.
ruri Ily. 1, 27; 29 (i. ro-ril; riiire !
iiime Hy. 1, 4 (i. ro-ri); ol is tu I
nio ruire Fei. Froh 14; Gen. mo
rurech Hij. 5, 4 (i. mo rorig); In
tig rurech SC. 25; Acc. cach reim
immcl rurig FB. 7 ; Voc. a mo
ruri-sea p. 40, 34; Fl. Gen. batar
cethracha dalta lais di mnccail) rig
ocus rurech LU. p. SOii, 34; Acc.
dithfaid rurecha „he loill destroy \
chieftains" Fei. p. CLXXIII 1.
•^ do rurmis Lei. 18. 2 zu do-rimim?
rurtech Sü. 18, ruirthech H.,
„munificent" O'C?
riisc 1) Rinde, 2) Gefäss aus
Rinde, Korb; cortex SG. 6S^
(Z'^. 2(j); ruisg a ressel made of 1
ihe hark of trees O'R. — Sg. Nom. I
CO ra linad in rüsc p. 40, 33; Gen.
do linad iu rüisc sea ihid. 23; 30;
Dat. luinsaig corriisc dub s. rtnter
bunsach; conus ruc aroli fer m da
rüsc do' choirtged a chuaran Tliree
Hom. p. 112, 3; Acc. dobert . . rusc
lais p. 40, 21; rüsc ibid. -m.
ruslui ScM. 22, 7?
1. riiss, riis knotvledge O'R., >.
aus ro-fiss entstanden wie düs aus
do fiss; rüs cou ScM. 19; 22, 4? j
2. rüss i. agaidh „a face" Corm. !
Tr. p. 146; rus i. aighidh no im-
dergad O'Dav. p. 110; russ i. gru-
aidh an chinn O'Cl.; rüs dono im-
dergad ocus cach n-derg H. '6. 18,
p. 17 {„reddening and everything
red" Corm. Tr. l. c); co n-dlighidh j
dia esain ard-cumal ceirttrian, sceo
gaisceadh n-innraic l'ri ruamna rus
On the Mann. III )>. 518 {vorher
geht in Prosa: dlighidh trian cu-
maile dia sarughud ocus dia esain,
ocus dlighidh gaiscedh inraio ina
eneclanu), vgl. conach romna rus
rieht „so ihat a man's cheek is not
reddened" Corm. Tr. l. c? — Vgl.
rusa i. feile O'Don. Suppl.
russi, claideb russi SC. 37, 15
f^ruseif.), „a crimsoned sword" O'C?
1. ruth a chain, a link" O'R.
— PI. Nom. rotha FA. 28?
2. ruth Oss. I uV
ruthach i. tondgarach LU. p.
IIb, 25, s. unter rian.
ruthen Glanz, Strahl; bril-
liance Corm. Tr. p. 158 trogein. —
Sg. Nom. ruthen am«Z retlaind rig
FA. 10; dofich ruithen serci ina
dreich ^5.310, 36; Dat. secht n-gemma
do ruthin ruisc cechtar a da rigrosc
LU. j). 81», 20; PL Nom. no lastais
in aidche amail betis ruithni greni
TBF. p. 136, 21 ; Dat. oen tra dona
ruthnib ros esreid grian na firinde
isin domun, i. in ruithen ocus in
lassar . . Three Hom. p. 4, 9 {gemeint
ist S. Patrick): Acc. co ro scäil
grian na firinde I'su Crist a ruthni
fö ceth«raird in domain ibid. 7.
ruthenta glänzend, strah-
lend; ba höclsech rigda ruithenta
Corm. p. 38, 6.
ruthnigthe (?) „dazzlingness"
ScLb. 25.
S
-s Pron. infixum, s. unter 6
S. 514. — Anderiveitige Beispiele,
für den Singular: dia nos faictis
FA. 8; nis aitrebat 12; auf ein
Femininum bezüglich, könnten die
folgenden auch -s 11- enthalten:
ros fuc FA. 3; 21; für den Plural:
co ros coraigea FA. 6; 12 (ron
LBr.); nos fvecrsit ibid. 8; nos för-
fed 13; nos gebad 14; nos lenand
16; ros ic IG; conos heir 17 (conas.
I conus LBr.); nos fastand 18 (conus
' LBr.); nos cobrat 27; ni ros le-
s'aigset 28; nos millet 29; nos fo-
traicet 30; im Sinne des Dativs
ros tä and ibid. 16 LBr.; prolep-
tisch: ros tä döib 29.
1. -s n- Pron. infixum, s. S. 514.
2. -s n- Pron. relativum s. S. 340.
sa Demonstrativpartikel, auf das
I Gegenwärtige oder Folgende hin-
' weisend, immer dem Nomen nach-
752
gestellt, cntt^pricht mit dem Artikel
zusammen dem lat. hie; wohl iden-
tisch mit der Particula augens der
1. Person Sg.; inna randa sa SC. 11 ;
Gl. zu Hy. 5, 75; fon cruth sa SC.
29; na n-en sa SC. 7; iu gilla sa
FB. 89: in tres fecht sa p. 39, u;
ScM. 17; ÄC. 16; 35; FJ5 53; fo-
decht sa SC. 46; on trath sa von
dieser Zeit an, von jetzt an FB.
24; 59; 87; cus trath sa his zu
dieser Stunde, his jetzt FB. 88; 94;
hinter dünnem Vocale erscheint sea :
iu ruisc sea j?. 40, 23; 30; 35; a n-
X deilm sea i^^Jj. isin bith frecnairc
sea FA. 6; ind fir sea SC. 22; in
•^ \ laid sea 44. — Vgl. se^wwfZ so.
-sa enklitische Particula augens
der 1. Person Singularis, tvohl ur-
sprünglich identisch mit der Demon-
f'', strativpartikel sa, vgl. se; wird
hinter i bisweilen zu sea ; vereinzelt
dam-so jj. 145, 6; chucom-so TE.
7 Fg.; mo grad-sae TE. 9 Fg. —
Gehrauch, a) Hinter dem Pro-
nomen der 1. Sg.: dam-sa p. 40, 39;
^ idiJ^ ScM. 7; 10; 11; 13; SC.
4ri2r45, 23; FB. 30; 58; etrwm-
•#f sa Lei 19; acwm-sa ScM. 7; immiim-
ssLnTFB. 24; chucMm-sa ScM.
13; 16; chucura-sa FB. 56; form-sa
. . ^ ScBI. n- FB. 35; innium-sa ÄG 6;
^nfr lim-saX.a,.ß: 17, e: 23,: ÄC. 14: 46;
F£. 5; 26; 56: 73; 76; frim-sa
Sc3I. 8; SC. 39; FB. 76; 93; dim-
sa 76. — b^ Hinter einem Nomen
mit Possessivpronomen: ar mo
chind-sa ScM. 13 ; mo lennan-sa 20
mo lecun-sa SC. 41; 44; FB. 16
"A: 26; 61; 68; im fan-ad-sa La. 6
m'ic-sa TE. 9 Fg.- SC. 7; 41; a
mo niri-sea jj. 40, 34; mo chomarli-
sea FB. 8; 66; SC. 40. — c) Hinter
einer Verhalform der 1. Sq : ro
bä-sa ScM. 4; 10; 11; 13; ^TE. 8
Eg.; SC. 33, 1; 34; 45, 5; 46; FB.
9; 44; 94; dodeochad-sa SC. 13
FB. 26; 88; andö-sa ScM. 16
TE. 5 i>.; SG 28; 39; FB. 44
45; 46; 47; 49; gabus-sa SC. 7
doratusa ScM. 4; 10; ÄC. 33, 3; 31
FB. 44; 73; biat-sa TE. 5 £^7.
riga-sa SC. 4; 32; 39; 46; dogön-sj
p. 40, 43; FJ5. 6; ^*. 144, 31; imma
cossaitiub-sa FB. 6; bi-ethaigfet-sa
FB. 58; diam-sa FB. 32; marbsa
Os.s. I 10 für marbus-sa ; sasaim-sea
p. 40, 17; 39; SC. 40; 41; FB. 34.
— d) Hinter einer Verhalform, der
das Pron. infixum der 1. Sg. voraus-
geht: inam bia-sa TE. 5 j&/. ; co-
tom bert-sa FB. 22 ; 24 ; conom
thici-sea FB. 24; ni ru bim-sea
SC. 41; rem thoicther-sa SP. I 4.
— e) Hinter einem prädicativen _
Nonienj^ am buidech-sa p. 40, 20; -
'^C? ir ni pam slän-sa JLg.Jl^ is -v-
am ben-sa FB. 30; am escid-sea
FB. 35; am celi-sea 39; cid nab
sin Fedelm-sa FB. 22. — Erst in
.späteren 3I.ss. erscheint -sa auch
bei der 2. Sg., s. unter -su, -so.
-sa u- Pron. relativum s. S. 340.
sab princeps, fortis Z'^. 255;
i. tren O'Dav. Gl. 114; i. taisech,
i. aire, i. calma ibid. p. 115; i. so-
nairt no läidhir O'Cl. {,,poiverful
or strong" Conn. Tr. p. 153). —
Sg. Nom. sab indarba demna „the
sträng expeller of demons" Fei.
Oct. 17; ba sab indarba clöene
Hy. 2, 23 (i. ba souart); PI. Nom.
sabaidh O'Dav p. 114.
saball a harn, granary, store-
house O'R.; ro chumtaig Patraic
eclas isin inud sin, dianid ainm
Saball Patraic indiu „Patrices
Barn" Three Hom. p. 18, 19; rom
föir imon saball „toho granted me
the Barn" ibid. 22.
sabaltair i. sepultur, id est a se-
pultura i. relicc duinebaith i. magh
mor a n-ädnactis genti Corm. p. 41.
sae Sack; sace forulus Ir. Gl. 489.
sacach sackartig? PI. Nom.
sliasta sacacha FB. 37 Fg.
sacarbaic = lat. sacrificium;
triar dag i. triar sacarbaic „three
{consecrated) tvafers" Corm. Tr.
p. 74 fogamur. — Sg. Acc. ro gab
comaind ocus sacarbaic p. 22, 2;
is e dorat comaind ocus sacrapaic
. . do Brigit Three Hom. p. 76, 23 ;
arroet commaind ocus sacarbaic
ibid. p. 84, 29.
sacai'd = lat. s a c e r d 0 s ; sacart
Corm. p. 44. — Sg. Gen. anetach
sacaird Tur. Gl 87; Dat. ho sacardd
sad
753
sagim
ibid. Gl. 4!); PI ani. iiina siirnnld
ibid. (tI. 5.
siul, vgl. saith a bilch O'R.; sad
c'boii alltai ro dus n-altraim „a she-
troJfinirtnml Mm" Fei. p. LXXXV.
siUliiile „ease, sloth". — Sg.
Kam. codhul ocus sadaile „sleep
and eaae" Fei. p. CLXXXVI 3i;
Dat. cona suau ocus cona sädaile
FA. 15; Acc. cen pecad cen sadaile
„lüithout sloth" Fei. p. LXV.
SJidb „a dweUing" Beitr. VIII
330; i. so-adba „a (jood abode"
Corm. Tr. p. 151.
-sae, -siii s. -sa.
säeb falsch; s&ih, söih falsus Z'^.
858. — Comp OS. säib-apstil pseudo-
upostoli Wh. 28c, 24; saib-täthe Hy.
7, 44; -rechtu ^6^(Z. 46; säib-äirde,
-firtii falsa signa, miracula Wb. 2G<= ;
10 \se sa3b-gles diberge da chuq)
immedön a cbrocind LU. p. 79'^ 27.
— Vgl. säibe.
säebaim, saobaim 11 I coax,
beqnile, seduce (fDon. Siippl
— * Praes. PI. 3 ssebait FA. 28. —
¥(/!. S(Jibiul faUatio Wb. lOd {Z-.
■SiVj), ::n Ic.^eti söibad?
säeb-cliore Strudel; saebhcoire
vorago Ir. Gl. 938. — Nom. saeb-
chori nior fil iter Erinn ociis Alpain
Gl. zu Coire Erecain Corm. pi- 13;
ar itä soebchore sainraädach imme-
dön in t-srotba FA. 18 (ssebcboiri
LBr.); Gen. ar met a anfaid in
t-.s8ebchore intamlaigther do Äseb-
chorib cociti Goid.'^ p. 69 [LHij.);
PI. Gen. inna säibchore Gl. zu
syrtium Cr. 34^ (falsorum lebetum
Z'^. 858); Dat. 6 na soebchoraib
Goid.-^ p. 09 {LHy.).
säegul = lat. s a e c u 1 u m, i (' i> e n,
Lebenszeit; saigiil tempus, aetas
Z'^. 30. — Sg. Nom. säigul Oss. II 5;
sfegal Abbäin Fei. p. LXIII 43;
ssegul Sinchill ibid. p. LXV 33;
soegul Moniude ibid. p. CXVI 10;
Gen. fot sa-gail Three Hom. p.
28, 23; Acc. vo tbimdilhsit a sifgbul
TE. 20 Fg.
säeg-ulta loeltlich; a n-airfited
sjegulta „ivorldly delight" Three
Hom. p. 92, 7; ssegiilla s. unter
^ ^
/7:
1. sä er 3/. artifc.r; a carpenter,
a mason, a bailder On titc Mann.
III Inde.v {vgl. unter goba); Gobban
Säer ibid. Ül p. 39 ff. -- Sg. Nom.
säer oc suidigud sUlabSG. 7'', 11; Gen.
ar thal in t-s;eir do gabail „becau.se
he tooJc the tvright's täl {(ulzeY' Fei.
p. CI 31 ; mac in t-sair ibid. h. —
Compos. säir-denmideclit artificium
SG. 1331' ^Z'. 805i.
2. sMlL''' söer.
säerda , saordba a r t ifi c i a l
(TDoH. Siippl.
Siletli, söeth Leid, Mühe,
Krankheit; saoth labour, tribu-
lation O'R ; saoth i. gakir (XDav.
p. 117. — Sg. Nom. isseth für is
saeth SC. 29, is; ba saeth leissi
inni sin TE. 10 Fg.; CC. 1 Fg.-
bä mär a sseth la Deichtire CC. 4;
soeth j3. 143, 6; cech seth Hy. 6, 9
(sseth -Fl-.), Gl. i. cech toirsi no
galar; Gen. cen ascur säitha sine
intermissione tribulationis Wb. 25'!
{Z-\ 239); Dat. iar saith Hy. 5, 20
(sfeth Fr.), Gl. i. iar n-galur no iar
sfethur; Acc. ar cech sieth LHy.
Amr. 107 {Gl. ar cach n-galar);
mor seth Hy. 2, 35 (steth Fr.); PI.
Acc. asrala . . ssethn LHy. Amr. 38
{Gl. a galra). — Vgl. säethar.
säethuch mit Arbeit, Mühe,
Leid behaftet; sethach Gl. zu
sethrach Hy. 6, 19.
säethar N. Mühe, Arbeit,
Leid; labor h\ Gl. 1085; säithar
labor Z'^. 30. — Geyi. log säithir
merces laboris Wb. 23« (Z^ 223);
saethair GL zu mör seth Hy. 2, 35;
Dat. iar sffithur Gl. zu iar saith
Hy. 5, 20.
säethrach mit Arbeit, Mühe,
Leid behaftet; saothrach servile,
laborious, hurdtvorking O'R. — Sg.
Nom. saethrach p. 40, 9; sethrach
Hy. 6, 19 {Gl. no sethach).
1. sag'im I ich gehehinzu, suche
auf, vql. in-saigim; saigim adeo
Z\ 429. — Praes. Sg. 3 saigid
oirgniu SC. 17, 5; PI. 3 saigit . . f^^. s^^
tairis FA. 18 LBr. (,ro soichet'L?/.); ' ""^
rel. ita saidbre saigte Fei. Prol. 1G2.
— Praes. sec. PI. 3 do .saigtis
Connarbta dia n-decsin TBF. p.
48
754
saik
144, 1. — Imperat. Sg. 2 saig aith-
gne forru p. 144, 24. — Fut. Sg. 2
iii säis däine dochlu SC. 25. —
Pass. Fraes. Sg. 3 lann segar and
Wh. 11» {hravium quoä petitur
Z-. 995). — Inf. 1) saigid. vgl.
in-saigid; Dat. do saigid Emiri
SC. 9; fic . . dia saigid Löig 14;
32; 45; 48; TE. 13 Eg.; FB. 57;
65. — 2) saichtin, saigtbiii; Dat.
do saichtin soviel als dochumm: no
i'ochtis do saichtin Conroi FB. 41 ;
69; tic.dia saichtin FB. 65; 78;
dia saichthin 75; saigthin 76; te-
cait uli dia saigthin ind eich LU.
p. 39^, 19.
2. sagim, saig'im I ich sage,
spreche. — Praes. Sg. 3 rcl. iss
ed saiges sis est hoc quod cUcit
infra SG. 651) (2^. 431); saiges a
chert do cech öen la \Jltu FB. 11;
— Fut. PI. 3 nach mod ro sasad
nio beoil Hy. 5, 17 (sasat Fr.), Gl.
ro seset. — Inf. Nom. is he besad
felsub ctarcert di dulib et saigid
form Wh. 27* [äisputare super vis
Z\ 1000).
sai s. sui.
CO ro sai p. 43, 13 s. soim.
sili no füan Gl. zu tunica vel
lacerna Wh. 30J, 19 {Z'K 1039).
säilb s. säel).
saibe F. Falschheit, von sdeb;
Acc. im nach feirg no säibe Fei. XCI.
sai('li,iss i fiadnaise dinint-sluaig
doasfenplia cäch a gnimii eter maith
ocus saicli LU. p. 17*, 23, -s-. 2. säitli.
saichtin s. 1. sag-iiii.
saidbir reich; säidhbhir rieh,
opulent, ivealthy O'B. — Sg. Nom.
aroli fer saidbir Fei. p. CXIX 31.
— Cotnpar. saidbriu s. unter
samud.
saidbre wealth Fei. Prol. 162.
Vgl. daidbre (Nachträge).
Saide .s. side.
saidim ich setze, setze mich,
sitze; Gl. zu figo „I settle" Corm. Tr.
X>. 76 fiacail; iigl. snidim. — Praes.
Sg. 3 rel. ni alisuide saides Condla
EC. 4; PI. 3 arrocbat a n-gaisceda
issiti taig et sedait TBF. p. 140, s.
— Praes. sec. Sg. 3 und PI. 3 no
saiditis inna haygil, no saidcd da««
Griguir Goid.-' p. 101, 35 (LHij.).
— Praet. Sg. 3 Dep. ro saidestar
Gl. zu siasair Hg. 4, 1. ■ — Pass.
Praes. Sg. 3 saiter [lies saitir) a
lia „his tonihstone was set up"
Ms. Mat. p. 473, 20. — Conj. Sg. 3
sätir a lia s. unter claidim. —
Part. PI. Nom. isin bei bid saiti
{die Zähne) Corm. Tr. p. 76 fiacail.
saiget=?ai. sagitta; breo-saigit
„a fiery arroio" etymologisirende
Glosse zu Brigit Corm. Tr. p. 23,
ebenso Hy. 5, 1 (aher breo saigit
i. homines Hy. 4, 1 zu 1. sagimV).
— Sg. Nom. saiget Hy. 1, 20; Dat.
cosind saigit äin Ml. 55 r; PI. Gen.
na saiget FA. 29 (soigct LBr.).
saig:id, saig-thin s. sag'iin.
saig-iieii lightning, hurricane
OB.; Gl. zu lochet Fei. Jan. 26.
— Gen. Ardraacha do loscadh do
tene saighnein (yDon. Suppl. ; Dat.
on t-saignen Gl. zu a f ulmine Corm.
Tr. p. 79 fuil.
saig'tliech, vgl. saigtheach an
ohtruder, intruder O'B., von sai-
gid? saigthech dö cath den Kampf
suchend SC. 18?
sail F. Weide; „willow", i. so-
fillti 1 ar a maithi („pliant is it for
its softness") Corm. Tr. p. 154. —
Sg. Dat. caill mor di sailig bi and
Corm. p. 41 salcnait; PI. Gen. cet
saithi a n-dire na saileach „tJtc
firsi .^uuirm us fine for the sallows"
O'Dini. Snppl.; Du. Gen. go Ros
d;l Aoiloach Tor. Dh. p. 106. —
Vgl. „Siiileog F. the common, ivhite
willow" (/B.
sailchi s. selche.
sailchoit, salchuait salicctum
Corm. Tr. p. 151.
saile saliva, vgl. cron-tsaile
„spittle, phlegm" Corm. Tr. p. 36,
croindtille phlegma Ir. Gl. 844 (vgl.
Ir. Gl. 651). — Sg. Dat. dit sailiu
SG. Incant. (Z-\ 949); PI. Dat.
honaib selib eritib no honai[l)] sleid-
menaib Tur. Gl. 91 (sputaminibus
susceptis); Acc. na saile Gl. zu
Sputa Goid.^ p. ^Q (LHy.); Du.
Acc. dobir da sale it bais ibid.
(duo Sputa Z'^. 2331.
sailg-e, IX sauge sin Senchais Moir
ilim
755
„ninc props, tJicKC, of thc S. M."
Corm. p. 32, g, zu säil heam O'Ji.? j
säilim ich erwarte, toarte
auf Etwas {tcechselt an den fol- 1
Oenden Stellen mit ernaide, irnaide),
rfil. saoilim I think, snppose, ima- I
(ßne O'B. — Pracs. Sg. 1 ni huadib
sailim ^ochaide Fei. p. XXXV l'5:
VI. 1 is deirain inni sailmit rcguuni
perenne sicher ist, was tvir erwarten,
das ewige Reich Fei. p. C 20. —
Inf. Dat. in tan is ar sailechtu
na hoenbo anirdaltai atathar isin
morgorta sa ibid. n {„since it is \
hecause of her expecting the one
uncertain coio that she is in this
great hunger")\ do saoileachtain
O'Bon. Gr.p. 203. — T'r//. fris-sdilim.
saill Fett; fat, f,ihirss. huron
OB — Sg. Nom. saill dl. :ii liracht
Oss. III 4; Gen. allucht saille Hij.
5, 27; assil t-salli p. 41, 9; saille
Gl. zu tinne Hy. 5, is; da formaid
sailli S. 112; Dat. na saill Gl. zu
isseicse Oss. III c; Acc. in saill
p. 41, 12; coimlid saill dia heim
er reibt Fett an das Heft des
3'[essers Corm. p. 30, 12.
siulUm sallio SG. 187» (ZI 435\
saiiii i. cach cörait cid iter da
dliuinc cid iter di eoch cid iter di
dham cid iter [di] bu bess Corm.
p. 40; semh i. corait ibid. p. 18
essem; sainih i. gach cöraid no
gach cüpla O'Cl, „every brace or
conple" Corm. Tr. p. 150; a pair,
a coiiple of animals or persons O'-R.
salin, säimh stveet, mild, gentle,
pleasure, ease O'B., vgl. säm. —
Sg. Nom. ni bu säim a menma.
FB. 58 (angenehm berührt); sair
säim sorchaide ScLb. 23 (restfnl).
saill verschieden, besonders,
besonders gut; diversus, singu-
laris, proprius Z'-. 233; 858. — Ädv.
nintsain, für ni in t-sain non aliter
SG. 9 b (ZK G081. — Comp OS.
sain-dän SP. II 1; -cheirdd ibid. 2;
fo läim suad sain-cherda Bev. Celt.
III jj. 177; sain-cherdchai s. unter
2. fichim; sain-cron s. unter cron;
sain-lind dognither do braich Gl.
zu bröcoit Corm. p. 7, 1 [vgl. unter
sainmechV. fri hol sain-lenda ass
CdDii. j). 7 iM'i;;c; ba saiii-serc seom
di Ailliiin il/.<. 3Iat. p. 472 {„he
was the specially beloved ofAillinn").
saiii-aiiira besonders wunder-
roll; PI. Dat. do . . cumtaigib saiii-
amraib FB. 3; 54; 79.
sahi-olierd die besondere
K II )t.vl , s. u)iter sain.
saiue F. rariety, dircrsity
O'B. — Sfj. Dat. CO saino datli
SC. 37, 11. ■
saiiiomail i*f.s'on(Zc}-.s gul, aus-
gezeichnet; sain-samail, sainemail
praecipuus, potis, oplimas Z^. 233;
7G8; 858; Gl. zu acneta FB. 0. —
Sg. Dat. do ffn sainemail FB. 62;
PI. Gen. na lubi sainemail p. 1.30, 27;
Dat. CO srethaib sainemla di liic
logmair FA. 13.
saiug-iiusta i. sundradhach (=
sainredach) O'Dav. p. 114.
saiiiineeh,sainmheach goud, plea-
sant, soft OB.; sainlind i. lind
sseinmhech Corm. p. 7, 1 („a good-
ly ale").
sain-reth, sain-red Besonder-
heit, Sonderheit; proprietas, pe-
culiare Z'^. 224; 85Ü. — Dat. is
do molnd !»('■ intainriud as dir ymnus
Piü. lUj. \ Prof, {„it is to praise
(Jod rsprcinUy fhat a hymn is due"
Goid.'~ p. 98); sainrud s. unter lod;
inn t-sinnruth im Besondern, be-
sonders CC. 4 Fg.
saiuredach peculiaris Z^. 856;
809. — Sg. Nom. sainr^dach FA 18
(saiiidriudacb LBr.)- Acc. F. fselti
siiiiv.hii.^ sc 35; PI. Acc. F. selba
saiiinidclia FA. 25 (saindriudacha
LBr.l
sair Adr. östlich, ostwärts,
im Osten, vgl airthei-, und Z'^. 612;
dochuadusa sair ScM. 10; p. 39, 14;
TE. 19; FB. 79; ar in dorus sair
SC. 33, 15; for muir sair Gl. zu
Hy. 2, 7; Loegaire Buadach sair
ScM. 21. .-!«; in dail Emna ercdair
säir L(j. 17. .M? sair-siar doib öst-
lich ,n'nl irr.llirh rou ihuci FB. 2d\
sair-tuaid ,ionl,j-<lllchJ^(iJiX;^üa.thih
sä'rdes „south-east of lliem" FA. 5;
frim a soer Gl. zu dessani Hy. 6, 2;
FB. 24.
sä'iire .s'. söere.
-48*
säis
756
samail
*
säis .9. 1. siig'im.
1. säith satietas, — Sg. Gen.
do cathim a satha dia eöil SC. 23;
Dat. sech ni ro oslaicced ria säith
„before sutiety" GoicU p. lOi {LHij);
im saith s. mart; S(j. Acc. ni doid
a sdith do bind Lfl- 17 ; f»ii saith
sin SC. 23; loim for säith 30, lo.
— Vgl. sathech.
2. Sciitb had, low, meun, vile
CDun. Supph; sgl. saoth i. bregadh
O'Duv.x». 114, saithind ibid., saithiu-
uhadh tn clieat, defremd O'Don.
Siilipl. — Vgl. saich.
sailhe a clrove, a swarm, a
croivd Ü'R.; i. buidhen O'Dav.
p. IIG; a stvarm of bees O'Don.
Suppl. — Sg. Nom. iiimain soin-
mech saithe Fei. Mui 28, Gl. i.
turba angelorum; i. buiden Gl. zu
Fei. Jan. 25; Fl. Dat. Septimjier
iar ssiithih „after Scpitember's troops"
Fei. Sept. 30, Gl. i. iar sligedaib
no iar sluagaib; Acc. Martai ior
sluaig saithiii „on the troops of
Marclis host" ibid. 3Iart. 31 Buivl.
iior sluag sathiu Land).
1. säl Meer; sea Beitr.YIU 348.
— J.CC. mandra säl LU. p. 40», 5
(s. unter ir). — Compos. tar sal-
muire sretha „over ranks of main-
seas" Fei. Epil. 238.
2. säl F. Ferse; culx Z\ 16;
sal na traiged „heel of tlie foot"
Corin. Tr. jo. 154; säl tri asa „heel
lln-iiiigh hose", eine Art der Kahl-
küpflgkcit Coriii. Tr. p. 143 ränge.
— Sg. Acc. ra ben a sail de ScM.
12; JPl. Nom. a säla LU. p. TOb, 20;
Dat. ciisna salaib cum bassibus
Gild. Lor. Gl. 192; Du. Nom. a di
sail TE. i Eg. — Vgl. saltlae.
salach schmutzig; sordidus Ir.
Gl. (j84; libidinosus ibid. 616. —
Sg. Acc. atconnairc . . foscud salach
dorcha „u sJmdoiv foul and darlc
SMurt. 23; Fl. Nom. sligthi salcba
p. l'JO, ao; Acc. ros leic na foUechta
salcha „the foul traces" SMart. 30.
— Vgl. salchar.
salaclinis i. seiscenn O'Dav.
j). 115; salachruis a quagmire
O'Don. Suppl. — Vgl. salchar.
salaisr FB. 24?
salaud, saloud Salz; sal Ir.
Gl. Ü77; salann Z-\ 778. — Sg.
Gen. do denam sallaind LU. p.
loa, 32 [Amra); Dat. do salund
LHy. Amr. 95 (do salUind LU.)\
Acc. saland Hy. 5, 40; salond j:>.
43, 13; 14. — Compos. salonn-
meich FB. 37 Eg.?
salchaim II ich beschmutze;
salaighim 1 defde, pollute CB. —
Fraes. sec. Sg. 3 dia täidled in
n-üir no in n-äia forsalaiged Martain
no hictha fo ce'toir ,///' Jce touched
the mould or the rushes ivhereon
M. had spat (,?), he was healed forth-
with" SMart. 40. — Fass. Praet.
Sg. 3 a,mal ro salchad FB. 25.
salchar filth, dirt O'B.; Gl.
sechraid O'Dav. p. 116; ibid. sali.
salchuait .s\ sailehoit.
^'aWawA ps allere Fei. Frol. 322.
salm = Za(. psalmus, Ir. GUij!.
— Fl. Gen. cet salm Hy. 2, 30.
saltlae calx SG.-bO^ (Z'^. 67),
vgl. 2. säl.
1. sam Sommer, s. samrad. —
Sg. Nom. ro faeth sam snigid gam
LHy. Amr. 63. — Compos. saih-
ghemen „summer-hide" Corm. j)- 10
croicend; cona saimmbiud „urith
their Stimmer food" On the Mann.
III p. 495.
2. -sam Fartieula augens der
3. Ferson, s. som; a meuma-sam
SF. II 2; 7.
stlm Buhe, Annehmlichkeit ,
vgl. säim; sämh rest, ease O'R. —
Sg. Nom. na sid na suba na süm
ifU-li_55^bä sam döib FB. 28. X"
— Vgl. same.
sainad s. samud.
saiiiaigriiii III pono, viß. rem-
saniugnd {Z'^. 960 >. — S-praet. Sg. 3
samaiges Hy. 2, 55; ro iarfaig de
cid arar samaig i^samaid LBr.) a
lämu amail siut „Jie asked him ivhy
he placed his hands in tfiat wise"
Three Hom. p. 98, 22.
samail -Bi'ZcZ, simile, vgl. cosmail,
intamail. — Sg. Nom. samail SC.
31, 4; Sc3L 6; Dat. atgenaramär
asa samail in fer sin aus diesem
Bilde, dieser Beschreibung FB. 46;
48; 52; fön samail sin diesem Bilde
757
SMIltilcll
entitprcchend , auf diese Weise SC.
10; 24; FB. 57; G5; Ace. ni fuair
a samail di graig SC. 27, g; 8; Gl.
zu set Hij. 5, 98; cuir a samail
duin (/ieh uns seine Beschreibunq
FB. 4!); PI. Dat. a samlaib e'n
nach Weise der Vöcjel FB. 47?
Acc. cuire samla fair FB. 44; 47.
samaiu 6\ saiiit'uiii.
saiiiaisc F. eine junge Kuh;
a heifer in her third year, not hul-
led, On tlie Mann. III Index. —
^ Sg. Nom. in t-samaisc Lg. 9; VI.
Nom. samaisci ibid.
säine F. Ruhe; säimhe plea-
sure, delight O'B. — Sg. Nom.
a sami ocus a soniilsi ScLb. 25;
saime cen döinniige ibid. 23; bäi
sid ociis sämi ocus cäinchomrac
LU. p. 121», 29. — Vgl. säm, säira.
sam-fiiiu, samuiii, samaiii F.
Sommerende; samuin i. samfiiin
i. bäs in t-samraid Gl. zu Fei.
Nov. 1 ; im heidnischen Alterthum
die Zeit des Festes von Tara, s.
unter fess und vgl. SC. 1; in der
christlichen Zeit der 1. November,
All -Sni nts-Bay. — Sg. Gen. na
samna «ST. 1; lathe na samna, tren?e
samna ibid.-., dogre's cecha samna
SC. 2; aidchi samna SC. 11, 9;
Bat. ria samhfuin TE. 6 Eq.\ ria
samfuin SC. 1; 10; iar samfuin TE.
6 Eg. ; Acc. immon samain SC. 12.
samith LHy. Amr. 135 (samsith
LU.) für säm-sith? die Glosse hat:
CO samsith i. co sith in t-samraid.
samlaid JLdü. so; ni bad samlaid
son SG. 4'J [non esset ita hoc Z'^.
610); auf das Folgende bezüglich:
SC. 5; FB. 44; CG. 2 LU.; auf
das Vorhergehende bezüglich: FB.
7; 9.
samlaim II ich vergleiche,
mit fri construirt, nltir. Deponens.
>7^ — Praes. Sg. 1 samluim Lg. 4, 5
W/ Eg.\ Dep. is friss nasamlur ei cum
cömparo Wb. 3'- (ZI 438V, PI. 1
"^ Dep. fri datli snechtai samlamar
La. 4 5 Ln. — Pass. Praes. Sg. 3
samlaith/r FB. 24 Eg. — Praes.
sec. Sg. 3 frisa samailte SC. 17.
sanirad N. Sommer; i. riad
rithes griau Corm. ^). 40. — Sg.
Gen. ilb) samraid Ben. Cclt. III
p. 177; s. unter t-nni-t'iiin; Dat.
issamrnd FB. 9.
saintliach F
Beil.^: wninihri.
a (falhiiniluss K.r,
OLJon. 'Supi,!.
der Stiel des
m sr,-,iris ZK HIO;
inth II loiig handle
den. ar rlienn
inna samthigc Tur. Gl. 131 [ad
mnnubrinm Z'^. 242; G23); Dat.
ina samtbaig FB. 91; Acc. docer
in biail dia sa[mthig] issammnir
ocus focaird Eleseus a samthig
inna diad Tur. Gl. 131; a siiasat
mar sämthaig Corm. p. 3(5, 35.
saiiuul congregatio; samhadh
the clergy and monls of any ec-
clesiastical establishment O'Don.
Suppl. — Sg. Nom. samnd Sanct
Brigte Hy. 5, 1.3; ro \iad saidbriu
samad Coluim Cille oltäs cec/t samad
etir Eirinn ocus Albain Three Harn,
p. 106, 16; Dat. foruair sith dia
samud LHy. Amr. . 135.
samuiii s. sam-fuin.
Sanas 1) susurrus, a secret,
a ivhisper, O'R.; aisnes dognither
hi toi i. hi sanais Gl. zu toreicc
Corm. p. 41 {„in a lohisper^^)-., dia
na sanaise „the day of the Annun-
ciation" Corm. Tr. p. 148 sanas;
fri Crist carsait sanais „muttered
prayer to Christ they loved'''- Fei.
März 15, Gl. i. sainfis lis sen no er-
naigthe, vgl. sanas i. sainfhiss Corm.
p. 40. — 2) gl ossär y O'B., Sanas
Chormaic „Cormae's Glossary^\
san-cliau, hin und her; sän
cän to and fro O'Don. Gi: p. 269;
snaifid Liban sair siar sanchan tar
cach trethain LU. p. 391), u.
1 sanct = ?«#. sanct US, oft inde-
clinabel vor dem Eigennamen, z. B.
Sanct Brigit Hy. 5, 21; 2:3 (sancht);
95; 106, PI. Dat. CO sanctaib Cille
I dara Hy. 5, 95.
sant F. Begierde; saint cove-
tousness O'B. — Sg. Nom. ro re-
I nastar ccch ni ro bo shant dia rose
1 hi fos LHy. Amr. 71 {Erklärung
zu rir accobur a sula"); gabais . .
Saint an ri TE. 5 Eg.
santach gierig, von saint; eti-
j pidus Z'^. 809; sanntach avarus
I Ir Gl. 667. — Sg. Nom. ni pu
758
ior seotu sautach Hij. 5, 7; iiar bu
santach fair FB. 90.
santaigrim III ich begehre; ni
santaig sualchi na sognim do döiiam
„he desireth noP' Fei. p. XGIV, 5.
sär an insult, assault, vio-
lation On the Mann. III Index;
contemplus Z'-. 16; C07item2)t, dis-
d((in OB. — »SV/. Nom. nir bo sär
Icu ar coceilsine Wh. l!)a i,Z'^. 865);
mor assar-sa for coimdid iiimc ocus
talman ..ilieir n\ür<i(jr'- (roid.'^jj. 54;
CO feli CO fethamla co fedli fo mamm,
CO n-deni co n-dilachta da cech
gnim cid sar LBr. p. 261^^, 24.
sär- cxceedingly {nicht ver-
scldeden vom vorhergehenden, vgl.
Z^. 865\ sär-mhaith „exceeclinghj
good- O'Ttoii. Gr. p. 278; sär-läidir
„r.rrrrdiini st rong" Tor. Dh. p. 138
(ß. iiidcr sitli); s. Stär-lüag, -toi.
säraigiui III ich beleidige,
verletze, beschimpfe, verachte;
I overcome, exceed, conquer, injure,
tvrong O'B. — Praes. sec. Sg. 1 no
särgind en aitli im 9g Oss. l vz. —
S-praet. PI. 3 rö särichset Wb. Id
{contempserunt Z"^. 464). — Pass.
Praet. Sg. 3 ro sariged Wb. 3^
(contemptus est Z'^. 74). — Inf.
säriigud violation O'Don. Suppl.;
Gl. zu diguiu L U. p. 20-s 25 ; Nom.
^ sarugud Concliobair inipu La. 16;
Dat. cacli olc as mö ro fetat do
särugud De ocus däine iss ed do-
gniat ScLb. 16; Acc. innisid dö a
sarugud dö Chumall CCn. 4; dar
sarugud m-Brigde „in riolation [of
an Order) of Brigifs" Fei. p.
LXXXIV 6; dar sarugufZ a thus-
nigthe „in spite of his parents"
SMart. 9.
sär-luag- einsehr hoher Preis?
— Sq. Dat. iar do särlüag TF.
13 LU.
sar-tol F. lihido Wb. Id {^Z'K
865); in t-sartol libido Ml. 34», 13
(,Z-^. 212).
sartolacli libidinosus, nip sar-
tolach a chland vel ne ab aliis
accussetur pro luxsoria Wb. 31'', 5
{Z'\ 1039).
säs Falle, Schlinge, Ma-
schine; „an instrument, means,
arms, cngincs" O'R. — Sg. Noiii.
is öu immo n-iada säs SP. IV 1
{„a traj}"); Acc. ar mo scarad fris-
sin säs ,,on my parting from the trap
[i. e. the body)" Fei. p. CLXXII 20.
ro sassad tvürde erreichen,
Fut. sec. zu 1. sagim? ni rabi la
Ultu iäth gaile ro sassad letb meite
fair FB. 91; ni fuirceba-su aud
fcr ro sasad a ses n. s. u\, .s. unter
fömsigc.
säsaiin II ich sättige, befrie-
dige. — Praes. Sg. 1 sasaim-.sca
bochtu p. 40, 17; 3 nim .sasa ccol
TE. 9, 6. — Pass. Praes. PI. 3
soch is sasatar Gl. zu saturati
sunt Ml. 40i. — Part, necess.
Sg. Nom. diu dinit bed sastai Gl.
zu Cato de agna pascenda SG. 39''
{Z-\ 480). — Inf Nom. säsad FA. 5;
Acc. domeil in ingeu in säsad siii
„the virgin toolc her fill of tlidt"
Tliree Hom. p. 58, 11.
(lia sathairiid Sonntag Goid.'^
p. 88 {Vit. Trip.).
sathech, saitbech satt, vgl.
säith; sathach satur Ir. Gl. 402.
— Sg. Nom. sathech . . dß Hy 5, l's:
saithech bid ocus cotulta FB. 32;
PI. No»i. sathig CG. 3 Fg.
ro scäicli, scäljar s. seuchiin.
1. seäil a shadotv O'Don. Gr.
p. 15.
2. scäil s. sedl.
I scäil-fer s. scäl.
scäilira III ich lasse los, zer-
! streue, breite aus, nehme aus
einander; sgaoilim / dismiss, se-
parate, untie, spread, scatter O'R.
j — Praes. Sg. 3 scailid gou SC.
I 17, 3; S-praet. Sg. 3 scailess Gl.
zu scarais Hy. 5, 34; is ed sin d&n
! is mo ro scail'Ultu fo Erind, to-
I maidb Locha P^chach LU. p. 40'', 4;
ro scail in Morrigu in carpat „the
M. had broken tlie chariot" Bev.
Gelt. III p. 175; ro sgaoil . . mac an
chuiil da heill er Hess den Hund
los von seinem Biemen s. unter
2. iall; co ro scäil grian na firinde
I'su Qivist a ruthni fö cetharaird in
domain Three Hom. p. 4, 7; co ro
scäil na cairptiu ocus na gregu co
j fata for cech leth ibid. p. 22, 24;
;cMipiTn
759
PI. 3 ro sgiulsit tir ]iEiT»fZ TK.
7 Eg. — Pass. Iiiipcv. Sg. 3 scail-
ter in t-etach LU. Nenn. 2. —
Praet. Sg. 3 ro scailed in seolbrat
ibid. — Inf. diau-sgaoileadli rapid
dissnlution, or rela.ving ü'Doii. Gr.
p. 340. — Vgl. di-suraoilim I dis-
solce (X Bon.' Gr. p. 341.
scaipiin, sgäipim, / disperse,
scutter CyH.; sgaipeadli scattering
Tor. Dh. p. IfJG.
ro scaird i. ro lomniar Gl. zu
(jui . . omnia intus possita dona
conrapsit [sie] Ml. H^, 2. Vgl.
diuscartaim.
scäl M. Held, Biese, ein un-
gefüger Mann, Kerl {vgl. FB.
37 ff.): „a hero" O'Don. Suppl.;
scäil „a hero" Gl. zu ascaid Corm.
p.l. — Sg. Nom. scäl FB. 39; 40;
Dat. don scäl ibid. 39; 40; Acc. in
scäl ibid. 89; ibid. 37 Eg; Voc. a
scäil LHy. Amr. 2. — Compos.
scäil-fer gleichbedeutend mit scäl
FB. 37. — Vgl. ban-scäl, fer-scal.
scala erat er a Ir. Gl. 106.
scalp F. a eh asm, a gap O'Don.
Suppl; scäilp a cave, a den O'E.
— Sg. Dat. lasin cousela Caier
iiaidib astigh corraba foi'siud liic
iar cül in duine fo scailp and Three
Ir. Gloss. p. XXXIX.
scaiuau Lunge. — Sg. Dat.
cusin Seaman cum pulmone Gild.
Lor. Gl. 221. — Vgl. scoim.
seaunrad, scäni-adh/'r/<//i^, con-
fusion, dispersing O'B.; an
scaoileadh agas an scaindreadh „the
derout and the confusion" O'Don.
Suppl.; sgaoileadh agus sganuradh
Tor. Dh. p. 166. Vgl. scänraim
I disperse OB.
scäraid, sgäraid gatisape Ir.
Gl. 864.
scaraim II ich trenne, mit fri
ich trenne mich von Jemand
oder Etwas; I separate, pari, quit,
open, unfold O'B. — Praes. Sg. 3
scaraid . . friu er trennt sich von
ihnen FB. 11; rel. in tain scaras
ar Dea fri cach reet cum secedit
propter Dcum a quavis re Cum.
{Z-\ 1006). — Praes. sec. Sg. 3 fri
a cborp . . ro scarad Hy. 2, 63. —
S-pritet. Sg. 1 is cian scarsu fri
oochu LV. p. llü'S 12 [Siab. Con-
cul.)\ 3 0 ro scar . . frisin corp
FA. 3; TE. 13 Fg.; scarais a hecli
ccnn a brüit Hij. 5, 55; scarais..
a forbral i taig sie breitete ihren
Mantel zu Hause ans Hy. 5, 34
[Gl. i. scailess); PL 3 r» scarsat
frice Gl. zu circa-fidem naicfraqa-
verunt Wb. 28», i.s (Z*. 651); Dep.
ro scarsatar ajjiorgluind SC. 28, 15.
— B-fut. Sg. 1 in tan no scairiub
Gl. zu cum racavero Ml. 43». —
Bedupl. Fut. PI. 3 ocus scerait fri
airfitiud in domain seo ro charsat
ScLb. 19. — T-fut. PL 3 scerdait
a öicc fria tairsech „its warriors
shull depart from its threshold"
Three Hom. p. 110, 20. — Pass.
Praes. Sg. 3 scarthair fri comairge
inna n-arcaingel FA. 20. — Inf.
1) Nom. scarad fri peccad LU. p.
115a, 1 i^Siab. ConcuL); 2) scarthain
On the Mann. III p. 444; 3) do
sgaramain O'Don. &)•. p. 201.
scatän „herring'' Corm. Tr.
p. 155; sgadan allee Ir. Gl. 967.
scaterc, für scäth-derc, specu-
lum, Gl. zto lucar Pr. Ci\ 48^
{Z'^. 854). — Sg. Acc. im scaideirc
On the 3Iann. III p. 117.
scatli ao scotli i. laoch 0'Dai\
p. 115.
scäth Schatten; scäath umbra
Z^. 17. — Sg. Nom. ar ba leir
scäth a asna LHy. Amr. 101 {seine
Bippen waren sichtbar); Gen. in
scäith FB. 81; Dat. ar scäth „on
account of" O'Don. Suppl.; Acc.
in scäth 81; 87; fri scath TE. 9.
scatlisin a /«fr>or On the Mann.
III p. 117.
sc^im vomo; sceithim I vomit
O'B. — Praes. Sg. 3 sceid iterum
in loimm sin suas Corm. p. 13 Coire
Brecain {„it vomits . . that draught
up")\ rel. in tan sceas LHy. Amr. 60.
— Vgl. lasceith sceoil a anuaich
Fei. Febr. 16.
sceiuiu a Start, bounce O'R.
seeinnmech i. luath O'Cl. (Goid.^
p. 68), quick, nimble O'B.; vgl. di-
seeinmnech {Nachtrüge).
scö Weissdorn; GL zu 1. üath;
eel
760
sce the white fhor», haiothoni (fB.
— S(j. Gen. a ni-barr sciach osin
tibraul Fei. p. LXXXIX 17; Bat.
isin sciaich osin tiprait ibid. 30
(JJwrntree'')\ uc Sei Pätric Tir. 9.
sc61 -ZV. Erzählung, Ge-
schichte, Nachricht; narratio
Z"". 223; 769. — Sg. Nom. scel
i(- FA. 08; scel n-airdairc Jjfi. ■'i. 24;
ba scel n-gle LU. p. 40:', 20; iii
scel fäcbala hi lusc SC. 37, 11;
scel cen scis SP. II 5; scel lern
diiib LHy.Amr. (;3; cridi-scel SC.
11, 4; a mor-sceol no sretha Fei.
Frol. 138 LBr.; in sceul sin TE.
14 Fg.; Gen. sceuil 20; sceöil
FB. 71; amru scooil Hij. 5, is;
SC. 31, 9; Bat. don badb-scel
FB. 70; PI. Nom. scelu TF. 14
i?»;. ; (?en. do fiss scel a mathar p.
40, 7; dot fis scel ,,to get tidings
of thee'^ ScLb. 6; dorn fis scel
ibid. 9; Bat. hi scelaib Hy. 2, 1;
Acc. scela SC. 20; 24; a n-imtechta
ocus a scela FB. 70; imcomaircith
scela di TE. 5 Eg.; scelu 14 £"7.;
sgelu p. Uh, 2; scoula TE. 19 i;i/.;
sceulu iöid. ; sgeulu ibid. — Vgl,
air-scele, badb-scelai, so-scele.
sc^lach gern erzählend? sgeu-
lach historical, narrative O'B. —
Sg. Nom. nir bat scelach SC. 26;
Scel mac. Barneni dorsid Emnfe
Mache, is de atä scel Sceöil ar bcä
bras scelach side LU. p. 121^, 19.
seelaig-e M. Erzähler; sgeulai-
dhc a historian. story-teller O'R.
— Sg. Gen. i taig Feidlimthi . . sce-
*A laige Couchobair Lg. 1 (scelaigi
Eil, Lex ^ " ~
sceTI^ sceall a shield, buclcler
(yii. — Sg. Acc. tar sciath scell
ScM. 21, 31 H. und'M.; PI. Gen.
etir imbeirt scell ocas sciath ,.play-
ing at targets and shields" On the
Mann. III p. 454. — Compos.
sceld-gur na sciath cliss On the
Mann. JII p. 426 {„the shield-noise
of the missive shields^')?
sc(3ii, no theichdis a scen ocus
a fuascur reime „in affright and
in terror"- Fei. p. CLXXIX, vgl.
sceoin a start O'B.
sceiia s. scian.
sceiil) »S'cil/. 21, 31? s. unter
1. rüanaid?
scendim I ich springe; scinuim
I spring, start, burst out O'R —
Praes. sec. PI. 3 co seein tis na
föit a eruib na n-ech tor Äth fo
des LU. p. 127a, 13. _ Praet.
Sg. 3 ro sceind airde seolchraind
suas Three Tr. Gl. p. XL; PI. 3
CO ro sceindset na föit a cruib na
n-ech dar Äth fo thüaith LU. p.
127», 11. — Perf. Sg. 3 ro sescaind
blog dind ailig fo suil Nede co
roimid ina cend TJirec Jr. Gl. p.
XXXIX; srethis liic telma böi ina
läim fair con sescaind ina cend co
tue a incind ass LU. p. 71-% 42;
con sescaind caeh ball de a letbe
ibid. p. 60'', 39. — Hierher auch
seeinti CC. 5 LU., seente Eg ?
sceiig i. iumdha Corm. p. 40,
a bed Corm. Tr. p. 150, vgl. imm-
sceng. — Sg. Nom. fo Loch Echacb,
adba dam, ard in sceng dron drin-
ged graig LU. p. 40^ 1.
sceith s. sc^im.
1. sceo mucli, over and above
I 0' B.;sceUhsceo-hiina, LBr.p.->0b^,2'2.
I 2. sceo Conj. und; et Z'^. 699;
I sceo ocus ceo ocus neo tri comoc-
\ comail goideilggi LHy. Amr. 10:
sceo LHy. Amr. 61 (i. ocus LU-);
ibid. 58; seeö i. acus FB. 68, 3;
tbid. 22; sceo SC. 25; sceo LHy.
Amr. 61; seeu p. 142, ig; isnaib
inseib sco eulis ind secni Cam. (in
orationibus sapientiae et ['?] pruden-
tiae Z'^. 1006) scheint CQrrupt zu sein.
SCI, sciach s. sce.
sciam Gl. zu sehe ina Ml. 29 *, 3,
dazu auch sciamh heaiity, bloom
O'R?
sciaii F. Messer; sgian cnipulus
Ir. Gl. 440; cultellus ibid. 441. —
Sg. Nom.. scian SC. 41; scian inna
läim Sc3I. 15: scian ämra la Coirpre
Müsc CO n-imdenum argait ocus
öir ima heim Corm. p. 30, 10; Gen.
dia hessi na sceine ibid. 20; maide
sgine manubrium L: Gl. 1139;
Acc. ro gab sein inna läim Sc3L 8;
Three L: Gl. p. XXXVII; PI. Nom.
scena SC. 39; nöi seena clis FB. 42;
Bat. CO seenaib SC. 40.
7G1
sciath M. Schi hl, v(,l. On ihc j
Mann. II p. 380; pclta 'Gild. Lor.
Gl. 75. — Sfi. Noin. sciath SC.
;J7, 16; FB. G7; arsdidi p. 131, is;
corcorda /). 310. ki; breo beininecli
FB. 45; doiid telhiidc 47; rop sciath
dun Hp. 1, 20 ; 5, 07; 7, ;!i; Gen.
a da slegh coicrindi itir loathar a
sceith CO cobruid findniiuo fora
TB. p. 176, 2.5; ocus län iaiiinc a
sceitii di i'iir „and the füll of thc
Cover of /?/s sliield of mould" Bev.
Cclt. III p. 182 dann i. cumdacli
(JCL, cfemeint IM rielleicht die innere j
Höhlnncj des Sc]idd.9); Dat. as mo
sciath ScM. 11 (isan sceith H);
dond-sciath dondderg dondchorcra
CO cöicroth öir co m-bil finddruini
fair LU. p. 81», ,■$2; Acc. sciath
FB. 81; 87; ScM. 21, 31; tre sciath
n-ete indala heoin SC. 7 (vgl. sgiath
a wing O'B); PI Gen. di cailc na
sciath FB. 15; Acc. sciathu ibid.
slaidid sciathu SC 17; brisid sc. 31, 6.
sciatlirach „strap of the sliield"
On the Mann. II p. 331. — Sg.
Nom. sciatrach argifc_23. 131, is {Ön
the Mann. III p. 162).
sciMud Bewegung , Zuclcen?
s. unter dirgiud cretti ; laside doimm-
aircet ind eoin a n-ette friu ocus
a cossa can scibud ettc nä cossc
LU. p. 17a, 6.
seillee a spliyitcr of a stonc
CDon. Supph; Corm. p. 16 Dian-
cecht.
sciug:im I ich springe. — Braes.
Sg. 3 mo scing p. 310, sc. — Perf.
Sg. 3 sesceing a setig co m-böi
for a grüad sechtair das andere
Auge sprang heraus, so dass es
aussen auf der Wange war LU.
p. 79b, 39; co sescaing a caindebaid
uli s. Ztschr. für Vergl. Spracht.
XXIII p. 214
sciiiiiim s. sceiidim.
sciss Oss. I 4V
scis Ermüdung; futignc, wea-
riness O'R. — Dat. iar scis imgona
ocus imfoj-aim iarom döih srainter
for lucht in dünaid IjU. p 21'>, 33;
Fei. Epil. 38; iar scis öenaig FB. 91;
Acc. scel cen scis SP. II 5.
scith müde, träge, vgl. escid;
wearisome O'Don. Siippl.; i. trom no
olc (yj)ar. p. 118. — Sfj. Nom. am
scith aitlihristi FB. 31: 85; ni ha
scith Ict -SY' 31, 2; Goid.-' p. 158;
CO n-accad diis cia las m-hotii scith
(,i las m-bad dolig) ocus las m-hoth
laiud tccht in t-slogaid LU. p. 56'', .5;
ni con fil bas sciith lim Wh. 18a
{non e.'^t mors onus mihi Z'. 704,
moh'slin ibid. 21); PI. Nom. co n-
accamar uammilchona oc toffund
c(tnHned(')n läi ocus comhtar scitlia
TBF. p 146, 2; Dat. doiiaii) sci-
tiiaib defessis Ml. 77*'
scitlie p. 326 (zu p. 139, 1:1)?
scithech müde; scithcch ö obair
lassus Ir. Gl. 614. — Sg. Nom. ocus
sc scithech mertncch TE. 12 Eg.
seobad, von lat. scopo, Frl. p.
CXXXIV 1.5, vgl. scüap.
scoilt, sgoilt a cleft or split
OB. — Vgl. scoltad.
scoim Lunge? tancatär a scoim
ocus a tromma co m-bätär ar ete-
laig ina bei ocus ina brägit LU.
p. 79'', 42, vgl. Seaman.
scol == ?ffif. schola. — Sg. Nom.
in scol Hy. 1 Praef. ; Gen. na scule
se B]]. 1, 40; Da,t. cona scoil Hy.
1 Praef.; PI. Nom.. scola scliolac
Lr. Gl. 338.
scolaig-e M. Schüler LBr. p.
214a a,5.
SColl) a wattle Ir. Gl. 416, a
scollop O'Don. Gr. p. 57; scoll)
tige tegulus Ir. Gl. 446.
scolöc „Student" Fel.p. CXXIX 1 ;
LBr. p. 214a 18; PL Nom. scoloca
s. manister. Vgl. Z'^. 812.
scoltad Spalten s. unter dluge;
vgl. scoilt, und sgoiltim I ■•^p'it,
cleave, hurst O'R.
scor 1) Inf. zu scorini. scuirim:
2) ein Geh äqe für dir tilKiisjiminten
Thiere, pad'dock On the' Mann. 111
Index; sgor a stud of horse cattle
O'B. {vgl. scor i. ha no eich O'Dav.
p. 116); ni rabatar a n-eich i n-oeii
scur inn aidchi sin and, ni rabatar
a n-araid ac oen tenid On the
Mann. III p. 444; PI. Dat. ocus it
e Iteti i scoraib ocus illongphortaib
diahrt?7 ScLB. 19 („in the DeriVs
tents und cumps"): iiit aidble fiad
762
scorail) „tJicj/arc fjrand heforc iiiulti-
tudesFel. Frol. 81 '.•' scori. iomad 0'C7.
scoriiii, scuirim III ich spanne
ab {die l'ferde, den Wagen); sgui-
rim I cease, desist O'R. — Praes.
Sg 3 scurid . . na eochu FB. 39;
PI. 3 scorit a carp^tt 79. — Praes.
sec. PI. 3 ara scortis a cairptiu
CC. 2 LU. — Imperat. PI. 2 sguincZ
CG. 2 Eg. — S-praet. Sg. 3 nior
sguir don lorgaireacht Tor. I)h.
p. 60; PI. 3 scorsit Fei. Mai 17;
sgoirsit a cairp<m %). 144, i. —
Pass. Praes. PI. 3 scurtir a n-eich
FB. 62. — Inf. Dat. co u-accai
da ech carpuit la muintir Fätraic
for a chiimn for scur „unyoked"
Goid.^ p. 88 [Vit. Trip.)-., do scur
to cease O'Don. Gr. p. 199; do
scor ö iiirt mnä SC. 41 ; Acc. asbert
cen scor iiid eich LU. p. 391), 15;
is saiii fri cath saiii fri scor sain
fri imthect Wh. 12« \est diversiis
in abitu, sc. sonus tubae, Z'^. 649").
scotae violarium SG. 35^ (Z^
792).
scoth Blume; a flower, a young
shont, the choiee or best part of
anything f/B. — Ate. tdcltaid [iu]a
laim scoth chorcra,,/*'7///s in hi^hitnd
a pm-ple floiver" Frl. p. XXXII 13.
scothaeh blumig; mag scotliacli
scotbemracli Fei. p. XXXII 12.
scothaiiu II ich schneide ah,
vgl. imm-scothaim ; scaithim I eui
off, lop (fR. — Praet. Sg. 3 sco-
thais Cormac a lüdaiii de Fei. p.
CVI 33. — Inf. ar in scothad im-
dcchta dognid, i. dul do Ruaim iu
oenlö ocus toidecht uathi in oenlo
aile iveqen des Ahkürzens der Reise
Fei. !>.' XXXII 7.
scoth-semrach voll von blüh-
endem Klee. — Sg. Acc. in mag
n-alaiud scothsemrach „the delight-
ful shamroclc-floioering piain" Three
Hom. p. 114, ig; scothemrach s.
unter scotbacb.
screcli F. Schrei, Schreien;
screach a screech, shriek O'B. —
Acc. lasin screich i-sin L^. 1.
screcliim iclt, schreie'. — Praes.
PI. 3 no sgreebat na geniti dö
FB. 67.
screöiii fright? go ro memaid
do graigiljGaedel screöin ocus scein-
mnig diallaib ocus däsacbt On the
Mann. III p. 450.
screpul = Zffi. s c r i p u 1 u m, Corm.
p. 40; eineWerthei)iJieit von schivan-
kender Grösse On the Mann. III
Index; „a screpall of silver = 20
grains of tvheat" Corm. Tr. p. 150.
— Sg. Nom. screpul Hy. 5, so;
Dat. ni ferr leth-scripul non melior
dimidio scripuli SG. 491» (Z'l 277).
scret, scread F. a cry, shout
O'R. — PI. Nom. CO cuaiatar ni, -vi
scredda na noiden Fei. p. CXXVIII 20. ^
— Com}) OS. scret-gaire na n-arm
s. hinter dresacht.
scrib, scriobh a Scratch, fur-
row, rut (fR. — Sg. Gen. foir-
cend lämbaig no sgribe eacb s. unter
lämacb.
scril)aim = ?rti. scrib 0. — Praes.
Sg. 3 scripuidh ogbumm inntib TE.
18 Eg. — Pass. Praes. Conj. Sg. 3
scribtrt7' a anmuimm ogbaimm TE.
8 Eg.
sci'ibiiid M. Schreiher Fei.
Jul. 8.
scn'ii = k(i. scrinium. — Nom.
acas don ör ro cumdaiged minna
Molaisi, i. a scrin acas a ministir
acas a bachall TB. p. 182, 30; Dat.
oder Acc i scrin s. unter cumtaigim.
scripad, cait ic scripad ocus ic
dercad ,,cats scratching and fur-
roioing" ScLb. 20.
scriptur = ?af. scriptura. —
Sg. Gen. na scriptüire uöibe p.
170, 16.
scris, sgrios to riib, scrape,
sweep, destroy O'Don. Gr.p. 198.
scnitaim scrutor. — Praes.
Conj. Sg. 3 ara scri'ita ut scrutetur
Wh. 311', 11 ^z-\ 715). — Praet.
Sg. 3 ro scriit inna menmain FB. 16.
scrütau scrutatio. — Sg. Nom.
a scriitan inna raenmaiu FB. 8; 17;
Gen. re scrutäiu FB. 56; Dat. iar
scriitan a comarli 59.
scüap = lat. scopa. — Sg. Nom.
is i n-digail marbtha Eöin Baup-
taist din tic in scuap a Fänait do
erglanad Brenn fria deriud domain
Fei. p. CXXXIV. — Compos.
763
ecli . . sti'iap-lclxu- hoii/schwänziff
FB. 50; i). yiU, 25.
sciichim III ich to eiche, disccdo.
— Fraes. PI. 3 scuicliit tJiey remove,
chaiufe O'Do». SiijipJ. ■ — Imperut.
FI. 2 scuchaid dim a mallai-lituaclui
iveicJtct von mir, ihr Verfluchten
LU. p. 32a, 34; ibid. aa«!, 15. —
Ferf. Sg. 3 ro scäich, scäig es ist
vorbei, tvar vorbei, es verpiiif/,
is tverga n g e n (vgl. Ztschr. f. Vergl.
Spracht'. XXIII ]). 214): oiul üair ;
ru scäich döib fiadach in t-slebc
icciiit CS für sie mit der Jagd des
Berges vorbei tvar La. lö- FB. lU; 1
is immaille ro scäich in bolc do I
blith ocus in t-inimun do denam 1
Goid." p. 101 [LHij.]; ro scäig i
FB. 17; iu tan ro m-boi cäch oc
praiiid ro scäig praind döib-seom
LU. p. öG*», 21 ; ro scäig do gal
}itit deiner TapferJceit ist es vorbei
FB. 43 (scaith Eg.'r^ ro scäich do
nert LU. p. 1(5^, 21: ro scäich ordan
Neraiun Fei. Froh 121; raith Cru-
achau ro scäich e ibid. 177; 194;
ro scäid (lies scäig) ina n-aicned
fen es verioandelte sich in seine
eigne Natur TJiree Hom. p. 10, 7.
— Vgl. fo-scoigim.
scuirim s. scorim.
1. se Fron. dem. hie, haec,
hoc Z^ 347; verweist auf das
Gegenwärtige oder das Folgende;
a) fl ediert: Dat. issiu in hoc, rc
siu antehac, de siu hinc Z^. 347;
brönach tra setig Dubthaig de siu
Tiiree Hom. p. 54, 14; Acc. cen-
nütha se excepto hoc Wb. 8»; co se
ad hoc, adhuc Wb. It; SC. U, 7;
45, 17; cosse 38, 3; b) indecli-
nabel dem Substantiv mit Artikel
nachgesetzt: isuaib anmanaib se in
his iioiniulbns SG. 108-'; in guidi
se Hg. 1, :;:»; 10; forsin cathraig se
Hy. 1, 50; ind tir se SC. 22; FB.
38; oc na imratib se 88; in mac
si 2)- 144, 2a; 24; 30; don ingen siu
TF. 5 Fg. {über iu für e s. S. 85,
-S'. 109). — Vgl. 1. sa.
2. -se Farticula augens des Fro-
nomens der 1. Ferson Singularis,
a) unmittelbar an das Fronomen
der 1. Sg. angefügt (Z'-^. 329
SF. U 1; 1«; niese FB. 23; üaim-
sc ScM. 12; S('. 11, 10; huaim-siu
CC. 5 Fg. — b) Hinter Verbal formen
der 1. Sg.: no thogfaiiid-sc Lg. 9_; ■)(■
18. 35; dos loicim-se ScM. 10; ll; ^
FB. ö'5; 68; 71; SF. II 3; feraim-
si p. 144, Ks; 145, 3; dorn air-se
Hy. (j, 10; conom thic-sc FB. 24;
dlammbe-sc ibid. — c) Hinter dem
Fossessivpronomen der 1. Sg.:
m'ainm-se feiu SC. 13; mo thige-se
FB. 9; 16; 24; mo chraidi-se CC.
7 LU. (,si Eg.)\ cid nabb siu Len-
dabair-sc FB. 2'6iL. spricht selbst);
mo cridi-si p. 140, 22; imm laim-
siu p. 144, 25 [über iu für älteres e
.s. S. 89 und 109). — d) Hinter
dem Frädicatsnomen : is airi am
cimbid-se Wb. 21^; am tnn-si ;^
141, 29. — Vgl. 2. sa.
3. -se Farticula augens bei der
3. Ferson Singularis: hesse CC. 5
LU., vgl. S. 508, Col. 1.
1. s^er s. e, S. 508, Col. 2.
2. se sechs; sex Z'^. 303. —
Nom. se mile FA. 8; Gen. co cend
se m-nliaf?rt>i dec sechsehn Jahre
lang FA. 18; Lg. 16; Hg. 2, 2; »^
Dat. re se thfatH ScM. 21, 36
(trath H.\; Acc. bäi se bliarfn« i
fognam Hy. 2, 5.
sea s. sa. h
seat s. e, S. 510, Col. 1. '
sebac M. Habicht, Falke; sea-
bhac a hawk, falcon O'B. — Sg.
Gen. iugni sebaic LU. p. 81», 22.
secc onni is siccus Corm. p. 40.
seccaim II ich werde trocken,
verdorre; seacaim I jjarch, dry,
freeze (fB. — Fraes. und Fraet.
Sg. 3 inti tuarcaib dib a läim ar
tüs seccaid in läim (.s/c\ ro shecc
diu läm in chlaim aile Three Hom.
p. 74. 17 (..tlie hand . . withers^').
1. sech Fraep. mit Acc. bei einer
Ferson oder Sache vorbei, über-
hinatis; praeter, ultra, supra, ex-
tra Z^. 653; beyotid, past, more
than O'Don. Snppl. — Blit Fron,
personale: 1. Fl. sechond Ltf. 9 ; 7^
sechund Bev. Celt. III p. 183; seo-
chain-ni SC. 45, 17; sechoinne Hy. 4
Fraef; 2. Sg. sechut FB. 10; 14;
3. Sg. M. secha Lg. 9; FB. 81; -^
seeli
fß4
seilimallaim
sechai 17; Fem. secci Three Hom.
p. 76, u; secca ihid. p. 74, 20; Fl.
seocu SC. 7. — Gehrauch, 1) hei
^vorbei {kommen, gehen, lassen):
sech Driiim Criaig 'ScM. 20; FB.
"J^-Se; teit sechond Lg. 9; SC. 7;
45, 17; -F5. 10; SirleTcthe secha
FB. 81; Ber. Celt. III ^j. 183;
addaci . . sechai er sah sie bei ihm
rnrbei [Icoinmen] FB. 17. — 2) üher—
Jiinans: ron snädat aniioebitge hi
Haith nime sech piana mögen uns
ihre heiligen Gebete über die Schmer-
zen hinaus ins Himmelreich retten
Ily. 5, 92; 1, 13; 2, 24; 4, 3; nim
thairle erchor amnas sech mac De
Hy. 6, 13; dogniat dona indmasaih
selba sainrudcha sech äigedu . . iii
comded FA. 25. — c) vor Jeman-
dem voraus: at möra na comra-
ma dait sech öcii Ulad ol cheiia
^ FB. 10; 14; Xff. 18. 12: ,S7^ V 1;
is me thuc comartha suachnid sech
cach FB. 73; 54; 59; 62; ni thar-
dad . . do neoch dih sech a cheli
FB. 90; 20.
2. sech Conj. darüber hinaus
dass, ausser dass: praeterquam,
quatenus, siquidem Z'^. 717; sech
ha sathech in cu de, ni bu hronach
in t-oscur Hy. 5, 28; TE. 14 LU.;
•^ Lg. 17, 52; Hy. 5. 22; ba imned la
Fraech cen acallaim na ingine, sech
ba he less not m-bert denn dies
war das Bedürfniss , das ihn her-
gebracht hatte TBF. p. 144, 2?
sech ni ausser dass nicht, nur dass
nicht: sech ni coimnactar ar namit
son fortan bristis-ni nur dass unsere
Feinde es nicht konnten, (sonst)
würden sie uns geschlagen haben
Ml. V65^ {Gl. zu obprimi nequivi-
mu.'i)- sech ni furecht forcraid ann,
ni con tesbad banna ass Hy 5, ss;
s. unter diinaim; sech is „formule
tres frequente signifikant „id est,
nempe, scilicet" Rev. Celt. p. 75
(rgl. Z'^. 717): i. scchis ni con
sechmallad nech sön Gl. zu quod
nemo . . a malo vacaret Ml. 33^, 21.
Hierher ferner sechip, mit suffi-
girtem Verb, subst , quicunque Z'^.
717; secip ni atbera dogen-sa wörtl.
ultra quam quod dices sit res fa-
: dam = quodcumque dices faciam
I p. 40, 42; secip leth fon m-bith
fogair ubicumqne Hy. 1, g ; ähnlich
auch ohne suffigirte Verbalform
sech ro ised ro issam „tohoever
shallreach may we reach" Hy. 1, 43?
i seohicrüth dond rön Gl. zu si quo-
j modo Wb. b^ [q'iicunqw modus
j quo fecero id Z'^. 331V
secha s. sech.
sechaigim III simulo. — Praes.
sec. Sg. 3 iudi no sechaiged Gl. zti
simulantis Ml. 55 r. — Vgl. sechte,
sechtaigtha.
1 cotol) sechaim FB. 29 s. cos-
caim.
seche F. Haut, Fell; seiche
corium Ir. Gl. 732, tu/l. codal. —
Sg. Nom. Corm. p. 10 croicend;
Gen. on noi oen-sheiced „from the
boat of one hide" Corm. Tr. p. 32
cimbith; ingiu sechi nomen doloris
LHy. Amr. 122; Äcc. snedis Ca-
th a('r in sechid cona hüblfljö do
LBr. p. 216% 52; PI. Gen. do formna
secht n-dam-seched n-dartada LU.
p. 79a, 38; ibid. p. 79b, 2 (s. Unter
lethar); Dat. forsna sechedaib ibid.w
(s. sechnön).
[ sechem Folgen, Befolgen,
\ Inf. zu sechur. — Acc. fri sechem
na m-briathar sin *SY'. 26; atö oc
combäig friss im sechim a gnime
Wb. 26d, 17.
1. sechim s. sechur.
2. sechim, dodeochatar aingil
De CO m-bitis ina sessom corroi-
ched leo-seom in caiptel sen, att-
I raiged Griguir ar a roinn-seom
i connice sen; 0 ro seched \mmorro
sen no saiditis inna hangil „luhen
\ that IV as said" Goid.'^ p. 101, 32
I [LHy.).
sechimthid sectator ML3l^, lo.
sechma-dachte vergangen, rgl.
rcm-thechtach ; praeteritum, bith-
scchmadachte imperfectum Z'^. 989
[SG. Cr. Ml.)\ tria aiswc«! sech-
j madataz [sie) „through a narrative
1 of what is past" Three Hom. p. 2, i7.
I sechmall omissio; sechmall a
lessa „oblivion of their advantaqe"
Fei. p. CXVII 17.
sechmallaimll omitto. — Praes.
765
Sg. 3 nad soclimalla nnn. omiltit
Ml. 'db^, 13; sechmoclla SG. lOÜ^J.
— Praes. sec. Sg. 3 ar ni sech-
m&Wad nach 11-uair no nach mo-
miiit aiinsire ccn ernaigthe SMart.
4-2. — Praei. Sg. 3 is aire ro sech-
mall hiriiiihiu ocus saraphiii sech
na hi aile Goid.'^ p. ü7 {Llly.).
sechnaim II ich meide, ver-
meide; senchnsiim I separate, avoid,
escape O'-B. — Praes. Sg. 1 not
sechnaim-sea SC. 41 ; 3 rel. amal
sechnas ibid. — Imper. Sg. 2 se-
aehain avoid WDon. Gr. p. 19'J.
— Praet. Sg. 3 sechnais coirm,
sechuais sercol, sechnais saith LHy.
Ämr. 73. — Inf. Nom. nienip all
rao scchua ar ec Oss. 11 6? do se-
achnadh O'Don. Gr. p. l'Jf); do
seachaint ibid. p. 200.
nechuön mit Gen. durch, über;
through O'Don. Gr. p. 269; seach-
noiu throughout O'Dun. Suppl.;
sechnön na hErend SC. 1; 47; sech-
non Erenji ocus Alpan Corm.p. 08, 1;
Sf sjMechte Lescirt sethuön Lg. 15;
sethnon na möna LU. p. G2'^>, -11. —
Oh)te Genetir: dona hiiblaib bäta?-
forsna sechedaib imme sechnönrt/jer-
all am ihn herum LBr. p. 216^ 10 V
secliraid, Gl. zu salchar, = lat.
s e c r e t i 0 ■?
sechnui li, er umirren; devia Ir.
Gl. 131 (,,i. e. deviatio" Stokes);
seachrän an error, straying CR.
— Dat. conos rala in muir for
sechran fri re bliadwa coUeith for
muir chaisp LU. p. 16-', 19.
secht 11- sieben; Septem Z""-. 303.
— iNTowi. dia n-at skuia a secht m-
bliad»« FB. 9; 79; secht n-imda-
da 55; secht n-daini p. 311, 29;
ScM. 1; 5; secht n-gemma^). 310, 34;
secht sligeda ScM. 1 ; FPj. 55 ; SC.
37, 11; p. 17, 17; TF. 5; Gen. fri
re secht m-bliadau SC. 21; p.
131, 3; ScM. 5; Dat. secht carbtib
CC. 7; Acc. la secht maccu Mocaba
H.]). 1, 14; 5, 3G. — Adv. soillsithir
fü secht siebenmal glänzender FA.
10; 29.
sechta, grad sechta gradus sep-
tenarius Z'^. 303 (Sench. 31.). —
Vgl. sechta-ret.
in t-sechtai?tlia i. inna togaise
Gl. zu Simulation is MI. 31«, 7,
vgl. sechaigim.
seclitar ausserhalb, hinaus,
verhält sich zu echtar, tvic süas zu
i'ias, ös; scachtair i. don taobh
aniiiigli O'Cl.; bij, jjast O'Don.
Gr. 209; co ra gabatar seclitar
Theniraig iminaig „nutside Tara in
the piain Vit. Trip. {Per. Cclt. II
j). 387); sechtwr aicniud duine „su-
pernattiralhf SMart. 43; a de
ocus a lassar asa craess ocus asa
sronaib sechtair Threc Hom. p.
72, 30; tar a l'ormna siar sechtair
FB. 37 Eg : LU. p. 81», 15, s. unter
1. seil; cona chathchris do cholom-
naib ferb fua dar a füathröic sreb-
naide sroill sechtair LU. p. Id^, 2.
sechta-r6t septentrio, Gl. zu
arctus SG. 67^ ^Nigra'^.
sechtar-etsid „outside-hearer"
= catechume n SMart. 9 ; 1 9.
seclite F. simulatio, vgl. se-
chaigim. — Dat. isseichti is sain
ani forchanat et dogniat Gl. zu in
hypocrisi loquentium Wb. 28'=, 17;
Acc. cen sectti sine simulutione
Wb. ö^i {Z-\ 655).
seehtinau = Za«. septimana. —
Gen. fri re sechtmaini p. 327, 311,
vgl p. 141, 17 (f/t'/c/niiuidi Eg.)\ Acc.
anfini-ui . . nach scchtinain „ive shall
stay . . unotlier ircclr- TBF.p. 142, 30.
sechtmog'a Siebzig Z^. 306.
sechtord (für sechta-ordV) eine
Siebenordnung : ed a ecosc in taige,
sechtordd and: secht n-imdäi 0 thein
CO fraig isin taig imme cuaird TBF.
p. 138, 30.
sechur sequor; seichim no inn-
saighim Corm. p. 65 crith; seichim
I follow, pttrsnr. ,ilh,vk (/E. —
Praes. PI. 3 Va/- mm hitir goa ar
Saint Gl. zu ( Vr/r/oo srtnper men-
dacesWb. SV', 21 {Z-. 440). — Praes.
sec. PI. 3 söer no seichtis secht
tuatha LUy. Amr. 124. — Praet.
Sg. 3 Dep. is ergnaid in sui ro
sechestar slicht in chethrair LHy.
Amr. 91 [Gl. zu ergnaid sui siacht
slicht cethruin; ro seichestar in
fir ibid. 110 (ro sechestar lirinne
LU)\ Act. libru Solmau sexus \fiir
serliln
766
ro selai
sechisns, mit Fron, snff., s. e S. 513,
Col. 2) LHij. Anw. öl. Gl. i. ro
seich libru Solmau. — Inf. sechem.
se(ld<a s. setta.
sede s. side.
sede die Sechs zultl ; huar bis
aram foii-bthe ind aram sede „for
the numher six is a perfect number"
Goid.'^ p. 52 [Wien. GL): numir
seda hauten! in creaturis ibid. p.
102, 3 {LHii.).
sedlach, tria dcvc-.sedhich alle-
nith immach TE. 4 Eg. (s. unter
2. derc), vgl. a da laim tria derc
a sedlaig iramach „her tivo arms
out throuqh the bosom of her smoclc"
On the Mann. III p. 190?
se;^ i. oss allaidh („a wild deer")
Corm. p. 41.
searamail milchreich? i. lacht
iMilch) O'Dnv. p. 116, rgl. seig.
segamliP i. lachtmaire Corm. p.
40; messtar bü for a segamlse i. ar
a lachtmaire tbid.
segda stattlich, rgl. segunda;
seaghdha stately, majestic O'B.;
Gl. zu guse FB. 68, 21. — Sg. Nom.
segda cairptech SC. 37, 1; segde
Chili Ml. ccmn. 2 {Goid:'' p. 20);
PI. Nom. it segdäi ocus it äildi na
caera TBE. p. 146, 20; Bat. seg-
däi b suilib Lg. 4. :;.
seg'ond l Sg. JS'om. „cid na go-
nair'' ol alaile dib ,,in segond sa"
LU. p. 20a, 30; is segond dofanic
TFB. p. 142, 5.
segunda stattlich, schön, da-
raus segda? — Sg. Nom. nir bo
segunda a tuarascbäil FB. 37.
seih = /«f. faba SG. 73* {ZK
80V, sepe no seibe i. ponaire O'Dav.
p.m.
seicc, 'seig freqiiently used in the
Brehon Laivs for side or sin O'Don.
Suppl.
seiche s. seehe.
seichmech befolgend, ein Be-
folger, von sechem. — Sg. Nom.
bat seichmech riaglä athardai/S'C'.26.
1. s^ig F. Geier; vultur SG.
65i>, 1; i. seabag f/Dav. p 117.
— Gen. a crobaib seg« LU. p.
lob, 43; i n-deilb inna sega sin
ibid. 3«; i n-deilb segi mori ibid. 15;
hiathither . . seig do ail Corm. p.
36, 45.
2. seig- i. blicht {3Hch) Corm.
p. 40, s. segamail.
seim dünn; exile Ml. 29 r; maccr
Z\233; seim Gl. siiaW LHy.Ämr.
25; mild, modest, smooth, little.
small, mean O'B. — Sg. Nom.
cech slüag seim SC. 45, is; s.
2. brnth; Dat. lan do linn seim
FB. 72 Eg. — Compos. seim-
tana Gl. zu exilem SG. 14» {Z'K 19). ^
— Vgl. semise. SQ^^)\
seimin fistula Ir. Gl. 211. ^ ^^ j
seinm s. senini. ^:^
seil* n heel O'B.; the rear, the
back part On the Mann. III Index.
— Bat. iar serid a mathar bis oc
geilt „behind his mothers heels^'
Gl. zu serrach Corm. p. 41; Bu.
Nom. da serid birrdhai buide brcc-
duba ibid p. 36, u.
seil' cibus Leyd. 65'^, nach Stokes
Goid.^ p. bl zu, lesen seire, s. sere.
seirg-eis FB. 24?
seis pleasure, delight O'R.. 1
dazu slan seiss FB. 9? j
seis skill, knotvledge O'R. — '
Sg. Nom. ro fess a hseis LHy.
Amr. 44; Gen. mac seasa Gl. zu
fealmac O'Bav. p. 86; Acc. adge-
nammar a seis Gl. zu non igno-
ramus cogitationes ejus Wb. 14''
i^Z-. 869, schtverlich zu sia,ns gehörig).
selsc trocken; seisg barren O'B.;
6i seisc i. caera seisc Gl. zu eise
Corm. p. 33.
seist i. nomen do mhedon la?i i.
quasi sextasexta hora Corm. p. 40.
seitche F. Genossin, Frau,
vgl. setig. — Gen. f'er oin-setche
Tir. 11; Bat. dia seitche FB. 20.
s^itfldach FB. 37 schnaubend?
vgl. setfethchaib, setim und det-
fadach.
sei, seal tvhile, space nf timc
OR ; cachlaseL.insel ailelT"Z>. 15''
{modo . . modo Z^. 360). Vgl. dessel.
1. ro selach, ro selaig s. 1. sli-
gim.
2. ro selaig, für ro seslaig, ro
selaig . . chuci er schlich sich zu ihm
FB. 31 (ro selaith Eg.\ vgl. slea-
gaim I sncak, drawl O'R.
^lais
7G7
selais Gl i. tcscaid O.«.'*. III «;
scalais lopped or cut off' O'H.
sclastar, co selastar for sluagii
suanbas Ltl. p. O», i, Gl. i. dorat
{Amra, vfjl. LHy. Amr. 20).
seil) F. Besitz (rr//. r/ot. silbal
— S(j. Nom. sealb coiccith Con-
uacht TE. 1 ivV/.; Daf. Ochter n-
Acliid cona seilb iter fid ocus mag
oc'us lenu Tir. G {„with its appur-
tenances'')\ for a seilb CC. ß LU.;
boi tra oircne aimind for seilb charut
do Choirpri Müsc Corm. p. 80, 7;
PI. Acc. selba sainriulcha FA. 25.
selba F. Besitz. — Sg. Dat. di
setaib ocus mainib it selbfe FB. 74:
ni cou fail iua sealba isin doman
iii na tibre dam Corm. p. XXXVII;
fort selba do bliadain Fei. Epil. 4.
selbad M. Besitz, Besitzen,
Inf. von selbaim. — Sg. Acc. fo-
certar side iariim hi selbad iud tir
sin Ml. 30c. 3; hi far selbud-si
Wh. Si [Z^. ■fm) zu lesen selbad?
selbaim 11 /c7t besitze. — Imper.
J'l. 2 selbaid flaith m'athar neJimet
in Besitz ScLb. 5. — Pmet. PI. 3
ro selbsat feranna imda isinn Asia
LU.p. 1». 33; ro selbsat in n-Eoraip
uli ibid. 35. — Vgl. taisseibaim.
selche M. Jäger Amr. ed. Croive
p. (j8, sailchi LHy. Amr. 133.
1. selg- F. Milz; spien Ir. Gl.
1U12: Güd. Lor. Gl. 215 zu marcem.
2. selg F. Jagd. — Gen. for
ci'iairt selga Corm. p. 34 orc treith ;
Acc. tri seilgg SP. II 2.
1. seil, CO m-ba samalta ocus
ürsnäth cacb finna . . dar a formna
siar seil- secbtair LU. p. 81^ 15,
zu sei, vgl. dessel?
2. seil Auge, Pupille? seil i.
suil {„an eye') Corm. Tr. p. 58
dall. — PI. Nom. sirderg a sella
FB. 24; slana sella glossirt durcft
na suile slana O'Dar.p. 83 forann;
sella dubglassa innammedonaide
TBF. p. 14U, 24. — Comp, suilib
sell-glassaib X//. 4, 3. vgl. di dib
süilib sell-gla'ssaib LU. j3-_9lA_io
[On the Mann. III 2)'. 142)?
sellach an eye-ioitness, a
looker-on O'Boh. Suppl.; specta-
ior Z\ 2G4, 266 (Sench. M.\
scllaiiii II ich sehe an, sehe
zu, sehe. — Praet. Sg. 2 ma ro
sellaib FeJ. Jiil. 4 {2. PI. Praes.
Fei. Inder), Gl. i. ma ro sillis i.
ma ro fegais. — Inf. Sg. Nom.
dirsan lem sellad fris Llly. Amr. 4
^^ (.'orm. p. 32 ncss: Dat. dia si'r-
sellad TF. 6 LU. — Vgl. sillim.
1. sein .s. salin.
2. sem Particulu augens für
Masc. und Neutr. der 3. Person,
Z^. 326; fuachaid -sem SP. II 9;
faelid-som 11; inua remis-sem C'C.
2 LU. Vgl. som, sam, sim.
seinar Klee, seamar trefod fyp.;
vgl. semröc, scoth-.scniracli.
semeud i. laoch O'JJar. p. ii.'j?
s^migim III icJi maclie dünn,
scJitvach, von seim; co semigidir
adtenuet Ml. 44'i. — Inf. ä sem-
giud Ml. 34a, 27.
seniise attenuutio, von seim;
ar mu semise ocus mu mindchecht
isnaib fochaidib Gl. zu pro ipsa
viei adtenuatione Ml. 22<i, 1.
seininanu PI. Nom. „rivets",
semmuuna s. unter nert; Gen. oc
denum semand isna gäib Corm. p.
32 nescoit; cöica semmand findru-
ine ar cech n-ae TBF.p. 136, is {an
jedem Schilde); Dat. gai fota fge-
borglas re faga feig fobartach co
semmannaib oir orlasrach LU. p.
81 a, 35; ro sniit a slegha da se-
mannaib „their spears icere tvren-
clied from tlieir rivets'' On the Mann.
II j). 241; moel gae hillaimb gach
fir dib gu semannuib airccit ibid.
III p. 158.
semmenn, semeann a small
snail OB., vgl. bedis tiugh nadh-
mann semen O'Dav. p. cliath?
1. sen alt; senex, veius Z^-. 858.
— Sg. Gen. set sin Gl. zu sinit
Uy. 4, 11; Dat. re siun p. 133, 2;
PI. Dat. ot senaib SC. 26. —
Compar. siniu FB. 83; sine OB.,
Corm. Tr. p. 155 sinnach; sinithir
na n-aimser i. siniu ocus toisech
diar tempora Gl. zu vetusius dierum
Goid.- p. 67 {LHy.). — Compos.
scu-l)risca FB. 37; sean-ainm s.
unter luibne; sen-chodal FB. i)l:
sen-setig s. unter iartaige; sen-mesib
^68
(s. mias\ -airotib (.s. arif) Tir. '6;
Sen-Phatraicc Gl. zu Hy. 2, g5;
sen-alhir, -duine, -mäthir.
2. seil P»oH. dem. = siu, s. .B.
Goid.'^p. 101, 34, sein /toZ. 4i (LHy.).
1. seil i. lin a n-gabar eoin Corm.
j). 41 („a «ei m tvhich hirds are
caught"); O'Dav. p. 117; seu-bretha
[.,hirdnct Imvs'' Corm. Tr. p. \b'S),
senairecht Netzstellen Corm. l. c. —
Vgl. senite.
2. s^n^lat. Signum, Zeichen,
Segen; prosperity, liappineg'S O^Ji.
— /SV;. Nom. seil De Hy. 1, i; 3»;
iiiaitii in sen Gl. zu Hy. 5, 15; nir
bo sen maith dolodbairl/f/. ^^.21'^, 17;
ba sen gaire i n-genair Hy. 2, (js; cia
sen i tarla doib ior setV Antwort:
cia sen . . acht seu De Hy. 1 Praef.
s^na denial WDon Suppl. — Acc.
cen sena „without dental'' Hy. 5, loa.
seuad s. scnod.
1. seiiaim, seanaim I deny, re-
fuse O'R.
2. seuaim II ich segne; seanaim
I charm or defend against the power
of enchuntments Ö'B. — Praes.
Conj. Sy. 3 ron sena Hy. 1, 5i;. —
S-piraet. Sg. 3 senais Hy. 5, 39;
50; 5s; U4; tö; hü; ro sen Gl. zu
Hy. 5, 15; G4; Hej). senastar Hy.
5, 45; ro senastar Gl. zu Hy. 5, 3»;
PI. 3 no da sensat iar sin 6 airdiu
croiche Crist LU. p. 24», 30. —
Fut. Sg. 1 ni senul)-sa LU. p.
llija, 15. — Part. Nom. cloidem
senta „a suined sword'' Three Hom.
p. 110, 3; senta Hy. 5, 3s (gesegnet,
lourde es um sie rothes Bier, die
Glosse i. bennachais i. ro senastar
ist 'nicht ivörtlich zu nehmen). —
Inf. Dat. diar senad Hy. 1, 48; oc
senad iuna caille Gl. zu Hy. 5, 15.
seiian senecio SG. i'J^ {Z'\ 273).
sen-atliir Grossvater; m'athair
is e mo senathair Goid.-^ p. 93. 34
{LHy.).
sciU'Iia, seancha M. an anti-
quary, genealogist (JR. — PI.
Nom. sencaid SC. 25.
seuclias M. vetus historia,
lex Z'^. 787; Senchas Mör das von
Patrick redigierte Corpus juris der
Iren, On the Mann. II j). 24 ff.;
Diiid-senchas, DinnsGMiclms ,,« cele-
hrated (uiviciil topographical tracP'
Ms. 3[<il jK ISS, ■— Nom. is he
so sencliiis lloiiianorum „this is a
Story of the Romans'- Fä. p. CXIX 29;
Dat. de senchas na torothor . . iuso
sis LU. p. 2», 32; Acc. triasan sen-
cas ScM. 22, 3.
sen-chleithe „old stakes, Fui-
dhirs or fetulatories tvho have heen
in possession of land during the
reins offour kiwjs or lords'' ODon.
Suppl. vgl. On ll>, Munn.Wlp.AQ^.
seiidaclit Alh r, s. (////tr gillacht.
sen-duinc rd uxUoinn 1F6. 27'', 8
(Z'^ 858); ua sendüine Gl. Sil ve-
ieres Corm. Tr. p. 2. anne.
seilen i. prechan no seabac O'Dar.
p. 114; Gen. smacht peta seueoin
ocus sinne ibid.
^Gii-iot}x\ proverhitim, s. hinter
fo-sernaim; sean-focal an old say-
ing, a proverh O'R.
seug- schlank; slender Curm. Tr.
p. 152. — Sg. Nom. a toeb seng
TE. 4. — Vgl. fo- und forseng.
seiiiiii N. Tönen, Ton, Inf. zu
sennim; sonitus Wh. 13<l {Z'^. 268);
seinm playing on a musical in-
strument O'Don. Suppl. — Dat.
isin t-senmuim in sonituWb. 12« (^"^.
269); anait din t-senmaim .sie hören
auf mit dem Spielen TBF. p. 142, 5.
senister = /«<. fenestra. — PL
Nom. senistre glainide FB. 3; Dat.
CO senistrib p. 130, 21; Du. Nom.
di senistir dec FB. 55.
senite „nets" Amr. cd. Crowe
p. 68, vgl. 1. sen.
sen-inäthir F. Grossmutter;
Dat. it senmathir in acia tna Wb.
29<i, 12.
seiinad, i crochaib a sennath
„on crosses (ivas) their stretching"
Fei. Prol. 46, Gl. i. a sinecht i. a
martraige, persecution Fei. Index.
1. seuiiim I ich treibe, s. töib-
nim. — Perf. Sg. 3 sephaind CC. 7.
2. sennim I ich spiele {auf der
Harfe), musiciere. — Praes. PI. 3
sennait döib iarum TBF. p. 140, 27;
ibid. p. 148, 15. — Impcrat. PI. 3
sennat do cruittiri dun TBF. p.
140, 20. — Praes. sec. Sg. 3 no
seiiod
769
SPi'col
seniipd cilJuiraiii jicrcutiehiit j\[I.
2^, y; l'l- 3 iio senditis j)saUchant
South. 4Sa. — Perf. %. 3 is diu
cheol sephainn Uäithne cruitt in
Dagdai TBF. p. UO, 3i; sephnais
cruit an criiitire On the Mann. III
p. 241 {mit Flexion des S-praet.,
vgl. siblais unter silini). — • Inf.
seuim.
senod = Jat. sjnodus Corm. p.
40. — Gen. do reir shenaid na
Roma Three Hom. p. 16, 9; com-
thinöl seuaid Laigen ibid. p. 60, 12.
senöir senior Ir. Gl. 1100. —
Sg. Nom. ro suid iar sin in senoir
oii'mitnech i. Colum Cille Three
Hom. p. r2'2, 4: PI. Acc. senori
SC. 26.
seiioracli, Agallamb na Scano-
rach ,.Dialogne oftheAncient 31ch",
ein bekanntes Werk des Ossianischen
Sagenkreises, vgl. Ms. Mut. p)- 307.
seutatu il/. J.iier; dolluid iarom
crini ocus sentatu form-sa LU. p.
16a, 25: Acc. oetiu ceu seutataid
ScLb. 23. .
seiituiuiie i. caillech {„an old
'iroman") Corm. p. 37, 7; sentuind
ocus senbachlach ibid. 9; PI. Nom.
na sentinni anus Wb. 28'i, is (^Z'^.
858).
seo s. so.
1. seöl Segel, seol velum SG.
14a, 15, seol carbasus SG. 70», 13,
(Z~. 7681 — Sg. Nom. LU. Nenn. 1;
Gen. CO medön in t-iuil ibid. 2;
Dat. in curach fo seöl das Boot
unter Segel LU. p. 26^, 30. —
Comp OS. seol-brat LU. Nenn. 1;
seöl-chraud.
2. seol a course Fei. Index;
seol calad „a hard course" Fei.
Prol. 41, vgl. reim calad ibid. 107.
3. seöl « bed, a couch O'B.;
siul i. imda O'Dav. p. 115; dazu
den chrund siiiil CC. 6 LU.? vgl.
ar craun siul O'Dav. p. 84 fochlu.
seölach mit Segel versehen;
long forlan scolach FB. 37 Eg.
seolad i. elodh no dermad 0 Dar.
p. 115.
seöl-cliraiid Mastbaum. — Sg.
Gen. ro sceiud airde seolchraind
suas „the height of a mast" Three
Ir. Gl. p. XL 1 : Cas. der Ver-
gleichnng: arditliir Immorro remi-
tiiir talcithir tresithir sithidir, seol-
cbrand primlujngi muri in l)uinno
diriuch dond tala LU. p. 80", 15.
seom s. soiu.
sephaind s. sciiniin.
dosepliainii, dusefiiatar s. löib-
iiim.
sepliuais 6\ seiinim.
1. serb bitter; searbh bitter,
sour, Sharp, severe O'B. — Sg.
Nom. is serb cach gnäth SC. 43;
PI. Nom. F. snecbta serba^). 190, 29;
ubla serua Three Hom. p. 110, 1.
— Comp OS. CO serb-goirt {Adv.) p.
191, 23. — Compar. serbiu p.
190, 3o; seirbe amarior Ir. Gl. lVd2.
2. serl), searb theft, felony
GR.; serbh i. gaid (XDav. p. 117,
ubhall no buinne lossa no foserba
bega i. mingata ibid.
serbad, searbadb i. saol)a O'Dav.
p 117.
serbanu, searbhan oats O'R.;
Gen. ni ba comeilt for serbaind
Fei. p. LXXXVIII, so zu lesen
nach Stokes, LBr. hat serblind.
sere F. Liebe; amor Z^. 241.
— Sg. Nom. in t-serc SC. 45, 4;
Xq 17, 4; TE. 9 Eg.\ sercc TE. ^f
6 Eg.\ 8; 9; sercc De Gl. zu Hy.
5, 21; ba sain-serc-seom di Aillinn
er war die besondere Liebe von A.
3Is. Mat. p. 472, g_; Gen. luth
seirce FB. 24; descaid serci TE.
6 LU.\ idu serci TE. S LU.; rui-
tben serci p. 310, sc; ni bu cbul
serci do Ultaib Lg. m sercci TE. -^
6 Eg.\ mnä seirce dia tue grädh
3Is. Mat. p. 473, 32; Bat. dit seirc-
seo in Folge der Liebe zu dir TE.
\i) LU.; SC. 5; 33, 2»; Acc. asbert-
si frim-sa domberad seirc m-bliadna
dam-sa TBF. p. 152, 14; im seirc
I De Hy. 5, 21; dorat seirc duit-siu
! SC. V6; 44, 9: TE 5 Eg.\ do seirc-
I siu die Liebe zu dir TE. 13; cen
\ serc cen gräd De accu FA. 27 LBr.
sercacli liebend, voll Liebe;
diar fiadait ba sercacli „to our
Lord he was loring" Fei. Jan 14.
sercaid, sereid umutor Z'^. 792.
sercol Leckerei? „foivl meat"
49
serd;i
70
I '^^-
On the Mann. ITI Index; scai-coll
fresh, delicate ment O'R. — Äcc.
sechimis sercol LHy. Amr. 73; PL
Nom. sercla irritamenta gulae SG.
63a, n.
sei'da rox 1. serr, also eigentlich
serrda? carpat serda der Sichel-
ivagen, currus falcatus ; doreblaing
ind err gascld ina chathcarpat serda
CO n-erraib iarnaidib cona fsebraib
tauaid[ib] cona baccänaib ocus co-
na bircmadib cona thairbirib niath
conangles aursolcdi cona thair[n]gib
gäitho bitis ar fertsib ocus iallaib
ocus fithisib ocus folomnaib don
charpat sin LU. p. 80a, 21; am«i
teit carpat serda tre chath LHy.
Amr. 2; carpat serda LU. p. 125'', 5
unter den cless Cuchulinn.^ auf-
geführt.
s^re cihtis, s seir; seiro a meal
of victualfi O'JR. — Acc. nir bat
sererach fri sere Fcl. p. CLXXXV 2
(„take no delight in food"); saith
no seri ibid. p. CXVI 13.
serg: Hinschivinden, Ahnah-
me, Krankheit; searg, seirg con-
sumption, decay O'R. — Sg. Nom.
süan ocus sir-serg SC. 29, 11; for-
bartt . . no sergg p. 144, 22; Dat. hi
sirg SC. 24; ainm duine bis a sirg
Gl. zu anforbracht Corm. p. 3; fir
i sirc SC. 23; 24; Acc. focherd . . i
serg de TE. i} LU.
sers-aim I ivither, decay, be-
come mcagre O'Don. Suppl.; ser-
cim obsoleo SG. 173a (^Z'K 434).
sergi FB. 50, p. 310, 26?
serg-lig-e Ifran/cenZa (/er; Seirg-
ligi Conculainn „The Sick-hed of
Cuchulainn" ff Curry. — Sg. Nom.
do sergliglie TE. \) Eg.; seirgligi
Conculaind p. 205; Gen. siian serg-
lige SC. 28, 1; Dat. dorn sergligu
SC. 9; ina seirgligu 24.
1. seriiiin ich breite aus? vgl.
fo-seriiaim; searnaim I loose, untie
O'R. — Praes. sec. Sg. 5 0 ro
sornad . . fulocht for feda fianchlar
Lg. 17, 13 {oder^jwMe hieji^jkis
unter esnad Mitgetheilte~~su beach-
ten?). -^Traet. Pr. 5 sernsat ocus
immsit (?) na slöig impu LL. fo.
43, b, I („the army scaitered nnd tlien
closed in ahont them" 0'Gr.'\, vgl.
cüartait impu LU- P- 57a, 10 [an
derselben Stelle des TBC.\ — Part.
neeess. Sg. Nom. cäith bed srethi
Gl. zu acus substernendinn gallinis
SG. 68a (Z2. 4801
2. seriiim glossirt durch aisnde-
dim. — Praes. PI. 3 ni sernat i.
ni aisndedat Gl. zu neqiie cum his
fidelia conserunt verba cum quibiis
necessitudinis jure jungiintur Ml.
31a, 19. — Praes. sec PI. 2 ni fil
folad n-aill for a sernte in sosce7e
issin act Cxist Wb. IHc {non est sub-
stantia alia super quam eelehretis
hoc er. ni^l C7(r/x///,s- Z'^. 446, vql.
1090). — Ji,ij>rrni. ,sVy 2 seriin Gl
zu stude Ml. w(J^ (Z'\ 1090V seirn
lacoip ordan „relate James' sor-
ranty" Fei. Marl. 15, Gl. i. sreath
no aisned no sern oni is sertum
i. is gnath seirt im chend neicb
iar m-breth buada i. dicloidera i.
suetaig, Three Ir. Gl. p. 13(» hat
seirnni (2. Sg. Conj.?) für seirn,
vgl. searn i. oirneadh [Ordination
O'B.) no buaidii no sreth no ais-
neidh no searn ondi is sertum etc.
— Pass. Praes. Sg. 3 scrnnr, con-
sernar i. gabthar' is. 1. gabaim)
O'Don. Suppl , vgl searnair i. gab-
thair O'Dav. p. 116. — Praet.
Sg. 3 ro sreth scel a chesta cech
leath CO sal sruamach Fei. Aug. 25,
i. aisneid no ro srethad. — Part,
neeess. bid coni-srithi i. bid aisn-
dissi Gl. zu cum his manus conse-
renda est Ml. 16a, 13.
1. serr a scythe, sickle, saw
O'B.; i. a serra Corm. p. 40, „rea-
ping-hook" O'Dav. p. 116. — Corm.
Tr. p. 149. — Vgl. serda.
2. serr cacl] u-uallacli .kmis carli
n-oglii Ciinii. }i 1 1 scri-ai'li i.,crcri/
thing jiroud and crrry t/iiiig liii)i(l"\
vgl. searr fear (fR.
serrach M. Füllen; a foal Corm.
Tr. p. 152; serrach no gerrcach
pullus L: Gl. 494. — Du. Acc da
serrach Gl. zu di lurchure CC. 3.
con-sert s. die Nachträge.
ses s. sis.
sesca sexaginta Z'^. 306; Gen.
isin choicind hWsadaln sescat arccccc
771
sct
iar n-trein Cvist Goid'^ p. 1()1, i«;
Fei. Prol. 328.
seseenn Sumpf; seisccnn Gl. zu
salachrus; seisgeaiin a hoqqy eountry
frB. — PI. Dat. i sesciiib FA. 14.
sess Buderhank, Brett vom
Schiff nach dem Lande (O'B.);
sess ethair„/>eH.c/i ofahoat" Corm.
Tr. p. 154; ses no carr Gl. zu ap-
tempna Ir. Gl. 70, zu lesen antemna?
Dat. isius Hij. 7, 57? PI. Gen. sesa
Corm. Tr. l. c. {Sench. 3L).
sessaiu s. sessoin.
sess-l)eimm, r///. beim a beam,
block CJB.? imraiset iar sin co
fuaratar colomain möir n-airgdidi;
cetliri slessa aicce i m-böi sesbeim
in churaig fri cech slis co m-bätär
ocht sesbeimend dou churuch a
timchell uli ocus ni rabi öenfot do
talmain irame acht in t-ocian an-
forcnedach LU. p. 'iG^, 24.
1. sessed sextus Z'^. 310. —
Sg. Xom F. in t-seised bruiden
Sc3I. 1 : Gen. co dorus in t-sessid
nime FA. 18; Dat. isin t-esed mis
Goid.-' p. 100 [LHij.K
2. sessed Stehen, s. unter etar-
lam.
1. 1*0 sessed, cia no leicthe doch
mulin i m-belaib iffirn, ni mö indä
hi cind mili hUadna ro sesed a
ichtttr „not sooner than at the end
of a thousand years loould it
reach" ScLb. 21, zu rochim?
2. ro sesset s. 2. sagim.
sesser sechs Mann, seser Z-.
318, vgl. moi-- feser.
sessilbe any repeated so und
Fei. Index; in sestan ocus in se-
silbi „tJie claiter and the buzz" On
the Mann. III j). 426; islüagda asse-
selbe LU. p. 87a, 39; j_cc. la sessilbe
m-buada „with a chant of victory"
Fei. Prol. 183.
sessom, sessam Stehen. — Dat.
batar . . ina sessom sie waren in
ihrem Stehen = they were Standing
La. 15; FB. 92; Goid.^ p. 101, 33
{LHy.); inna sessam Gl. zu Hy.
5, 19; sesam FA. 26; atraig . . inna
sesam er stand auf SC. 11; Acc.
itir suidi no sessam Hy. 1, 3.
sessrecb F. Lastwagen; ses-
rach carrnca Tr. Gl. 49; seisrcach
a pluugh <fB. — Sy. Nom. scsrech
FB. 2; Gen. eirc cuingc scsrige
FB. 81; feidm chuinge sesrige 91;
PI. No)n. scisrecha „plouqh-teums"
Fei. p. CLXXIX.
s(?sta Gen. von 2. sessed? claideb
orduird i n-ecrus sesta ior a slia-
staib LU. p. 113^, 8, ,,in arrange-
ment of rest" Crotve, Stab. Concul.
p. 377; sesta p. 310, 38.
sestan „datier" On the Mann.
III p. 426, seasdän a shout, a hun-
ter's cry OB.
s^stii SP. III 1?
1. s6t [tind seit?) Weg; via ZK 18;
set slighedh iter L: Gl. 1073. —
Sg. Nom. in set FA. 23; FB. 70;
set sin Gl. zu sinit Hy. 4, 11; Gen.
ar a olcas in t-seta Gl. zu Hy. 6, 4
(s. drocheti; hi forcend do seta
Fei. p. CLXXXV 6 (reimt auf collaa
hecca); Dat. for set Hy. 2, 46; 62;
FB. 49; ix 310, 20; as cech set
Hy. 2, Gl: dind seit Wb. 24a (de
via Z"'. 212); PI. Nom. in t-seuit
bite hi cach crich Ml. (Z'K 215);
is i Crist ataat in seti sin Gl. zu
viue meae quae sunt in Christo Jesu
Wb. 9a; Acc. seotu LU. p. 113a, 32.
2. set {und seit?) Kostbarkeit,
Werthgegenstand, niitMlat. sen-
tj^ [sentis argentea p. 48, 3); „a
Standard of value by which rents,
fities, stipends, and prices were de-
termined" On the Mann. III Index,
vgl. Corm. p. 8 clithar set. — Sg.
Nom. in set argait Hy. 5, 71 {Gl.
i. delg); 77 {Gl. i. in mäin); set co -^
m-brig Lo- 18, 21; sochla set SC.
38, 2; set a detgni dianim £^. 4, gi -V^
don anicc set Setanta CC. 7? PI. ^
Nom. senti p)retiosaWb. 23^ (Z'^^. 69);
con riccatar a seuit frie „its trea-
snres tvere given" Tir. 6; crina a
sheoit Goid:^ p. 157 {Amr.^\ Gen.
do thabairt set ocus indile ScM. 2;
Dat. mör du setaib Ml. {Goid:^
p. 20); di setaib ocus mainib FB. 74;
Acc. tucaid mo seotu dam-sa huili
TBF. p. 150, 10; ni pu ior seotu
santach Hy 5, 7.
3. set „likeness" Stokes, Beitr.
VIII 328; sead likeness O'Don.
49*
72
ro si'aclit
MM
Suppl. — Sg. Noin. ni frith set na
samail „the equal or like of him
was not fotind" Fei. Jun. 16; Acc. m
fuar asset Hy. 5, 98 (Gl. i. a samail).
seta, seada long, tall O'R.;
Sg. Nom. a toeb seng seta TE. 4
Eg.; PI. Nom. meru seta ibid.
setait, seadhatno seachad i radh
O'Dav. p. 114? setait sceu aurlapra
p. 142, 16.
s^tclie s. seitche.
setli, setlirach s. säetli, säeth-
rach.
st'lhar s. siur.
sethnon s. sediaöu.
setid FB. bq=p. 310, 2g?
setig F. Genossin, Gefährtin,
vgl. 3. set und seitche. — Sg. Nom.
a setig 2?. 40, 24; 37; ar ni böi setig
hi fail (Joncnlaind in tan sin LU.
p. 1211^, 36; he fen ocus a setig
TJiree Hom. p. 22, 27; edaigis setig
Dubthaig immon cumail ibid. p.
52, 25; Ace. tue sen-setig s. unter
iartaige.
setim III flo, spiro Bem.'^ p.
44. — Praes. Sg. 3 setis iud öibill,
lassais in sopp LBr. p. 214% 15.
— Praes. sec. Sg. 3 slicht a asna
triaua etach bä leir ddna seted
gseth LU. p. 9a, 23 [Amra, „lohen
the lüind would bloiv ip^ Croive),
conid seited LHy. Amr. 23, ba
reill conid seted Three Hom. p.
122, 29. — Inf. setiud, seideadh blo-
wing, a blast O'B.; Ir. Gl. 1011', sei-
deth gäi[thlbulga flabellu Ir. Gl. 217.
setrad ScM. 21, 26?
setta, settai, sedda FB. 2izu2. set?
l.-iiiPdrticiihnnigotsder dritten
Person Siiuiiilaris !•', m inini (vgl.
si) Z'\ 327 ; aitce-si ji 12, 5; chuice-
si p. 41, 21; di-si SC. 17; dissi 15;
Xg. 7: 17; fria-si 12; TE. 5 Eg.;
Teissi 10 Eg.; ä lienech-si ihre Ehre
p. 40, 32; p. 41, 37; Gl. zu Hy.
5, 14; oc a halgenugiid-si La. 18.
2. si [cymr. chwi, urspriingticJt sv"
im Anlaut), Pronomen der :: weiten
Person Pluralis und Particula
augens derselben Person Z'^. 325.
— a) si-si, sissi ein nachdriicJcliches
vos: is derb liumm cid sisi dam
ron titid-ni Wb. 15" (est persuasum
dib von euch Lg. 1 ; FB. 94; etruib V
zwischen euch 59; frib gegen (mit)
mihi vos q^iioque nos novisse); h) sib
das nachdrückliche vos: it sib ata
chomarpi Abracham vos Abrachae
seinen estis Wb. 19c ; gibh you,
sibh-se you yourselves O'Don. Gr.
p. 128; c) — b im Dat. und Acc.
als Pronomen sufßxum imd inß-
xum: düib e\ich ScM. 15; FB. 6;
26; 73; 75; 80; duib ScM. 5; 6;
SP. III 3; FB. 68; dö diiib 75;
Lg. 1 ; FB
r59; frib
euch p. 130, 29; FB. 73; Hb bei
euch Lg._ 17. ij^ 9i_lLL ScM. 7; p. :^4
133, 1; CC. S^Eg.; FB. G; 13; 90;
acaib bei euch ScM. 9; uaib von
euch (s. ö) SC. 4; FB. 93; p.
310, 12; inab testa-si fehlt euch p.
144, 29; cotob sechaim FB. 29
(s. coscaimV, d) — si als Particula
augens: düib-si ScM. 9; SC. 45, 26;
uaib-si FB. 76; uab-si ibid.; ro
ucsaid-se 93.
si sie, s. e S. 508.
tairi siabair SP. I 2?
slabrad dämonisch Rasen,
Wüthen. — Acc. lasin siabrad
FB. 88. — Praes. Sg. 3 [is]mairg
fri[sa] siabra s6 SC. 37, 22. —
Pass. Praes. Sg. 3 siarthar . . im
Choinculainn FB. 67 (sti lesen sia-
barthar). — Conj. Sg. .V di'a sia-
bairther immi ivcim r.s mii ihn rast,
d. i. ivenn er in sein Rus/ n rcrfällt
FB. 61. — Praes. .sec. Sg. 3 sia-
bartha im C. FB. 67 Eg. — Praet.
Sg. 3 lasin siabrad ro siabrad immi
FB. 88.
siabrae ein böser Geist, Ge-
spenst; PI. Siabrai „the Infernals,
the aclual demons of the loiver re-
gions'' Crowe, Siäb. Concid. p.i()2;
siabhra a fairy, hobgoblin CR. —
Sg. Nom. ar ni siabrse ro dat änic,
is Cüdmlaind mac Soalta LU. p.
113^, 41; ibid. p. 115% 32; siabrai
ibid. p. 114a, 12.
siat)ur, Siabur-charpat Concu-
laind LU. p. 113* ^Titel der Sage),
„The Demoniac Chariot of C."
Croive; siabur-cles ein des Cuchu-
linn's FB. 30.
ro siaeht T-piaet. erreichte,
kam an, kam; Sg. 1 ro siachius
773
side
p. 328, 7; 3 cen co ro siacht Three
Hom. p. 24, as; ge rot siaclit ni
ibid. 27; 3 Oss. II 5; ro siacht tir
Echach SC. 31, 9; in uait-siu ro
siacht fis dö SC. 32; ro siacht
chiici FB. 57; 81; in fat ro siacht
iiid radairc a roisc EC. 7; PI. 3 ro
siachtatar . . Mag m-Breg FB. 43.
— S-fut. S(). 3 ro sia FB. 89. —
Vpl. ri'acht {für ro-siacht\ tiacht
[für do-siacht).
1. siau F. ein Ton. .so wohl der
Stimme, als auch coii pfeifenden,
schivirrenden , sausenden Gegen-
ständen, vgl. On the Mann. III
p. 385; voice, sound, scream CR.
— Sg. Nom. sian churad ..Cham-
pions scream'' (Crowe, Siab. Concul.
p. 4;)S), ..flu' vlunii])i(nisioar ivhoop''
(rCnrr;/. (hi Ihr Mann. II P- 372,
ei}i ck'ss <'tic/nillini\'^, LU. p.ll'5^,3d;
ibid. p. 1251', 3; caui'ad ibid.p. 73a, 9;
>F^ curad FB. 30; binniu . . sian no
gebtis maic Uislend Lg. 17, 24. —
Comp OS. sian-gal inna tot LU.
p. 122a, 29 (s. unter dresacht); sian-
etigud na foghaid ocus na n-gabluch
„the fhjing Sian of the spears and
javelins'' Oh the Mann III j)- 385?
2. sian s. sion.
sianach, von 1. sian, soerait sa-
main sianaig „stormy All-Saints-
Daif Feh Nov. 1, Gl. i. sinaig no
gloraig.
sians = ia^. sensus. — PL Dat.
issiansib in sensibusWT). 27» [Z'^. 18).
HiarÄdv. tv estlich; ad occiden-
tem versus Z'^. 613; ivestivard, back-
ivards, behind O'E.; dochüaid . . siar
TE. 16; 18; Sc3I. 20; FB. 36; a
rose . . inna chend siar FB 24; dar
a formna siar seil sechtair s. unter
1. seil; no mhebdais srotha do ghur
bren tria cluasaib a chüil siar
..streams of putrid matter would
issue baclcu-ards throvgh his ears [on]
Ins back-' Corm p. .^(i. -n: sair-siar
doib östlich i()id irfstlich von ihnen
"^ FA. 29: siar-des siidwestlich Lg. 11.
siarthar FB. 67 s. siabraal
siasair Pcrf. Dep. sedit [Wi.
Gr. § 348) Hy. 5, 1, Gl. i. saide-
star. ,,she sat'' Stokes; PI. 3 ata-
regat side süas ocus immus decat,
in tan siasatär-soni daw athcroch
bp»aid Cii fer dib commebaid a
chend fair LU. p. iji^, 6.
siat s. 6 S. 510, Col. 1.
Sil) s. 2. si. •
-sil), dogcna-sib FB. 6, zu lesen
-sin?
sibal, siol)hal a thorii, a pin O'R.
— PL Dat. CO sil)laib öir ocus argait
ocus CO cendmilaib TBF. p. 136, 25
{„with drops of gold" Crowe).
siblad, siblais s. siliin.
1. sid Sid, die Behausung
der Side. — Sg. Nom. sid mor
itaam, conid de suidib nonn ainm-
nigthcr ses side EC. 1; Gen. oibniusa
in t-sida SC. 34; hie toghuil in
t-sidae TE. 20; sidha ihid.; tan-
camar cu dorus in t-sidha On the
Mann. III p. 379; ros dolbsat iarom
lucht in t-side sin hi sluagu LU.
p. 99a, 24; fir in t-sithu TE. 5 Eg.-
Dat. 0 ro genar issin t-sid TE. 5;
SC. 33, 21; din t-sid 31; dobert a
mathair di ba dec dö {dem Froech)
assin t-sid TBF. p. 136, 4; oc sid
Ban find p. 131, 25; i sith Breg
Leith TE. 18 Eg.\ Acc. ma röis-
mais sid EC. 6, 2; berdait uadib
issid Cruachan TBF. p. 148, 26; co
sith sinighe Cruachan TE. 16 Eg.
— Vgl. sidaige. sidchairecht, sith-
brug, 1. sithchaire.
2. sid s. sith.
sida s. Sita.
sidaige, sithaige GL zu side Hy.
2, 41 ; ni acend acht sidaige SC. 45, 17.
sidhal-bratp. 131. le, „a long flo-
loing cloak" On the Mann.Ul p. 162?
1. sidamail friedlich, von sith;
Adv. batar co sidamail CCn. 8.
2. sidamail s. sitamail.
sidchairecht die Gesammt-
heit—, der Stand der Side, coli,
die Side; Gen. sen di chardib
sidchairechta FB. 41, do chairdib
side Eg. — Vgl. 1. sithchaire.
side Proti dem. dieser, für
Masc. und Fein, im Sg. und Flur.
bisweilen saide, sede, vgl. suide;
hie Z'^. 349. — Es wird annphorisch
(lelir'ixciif icir tfr mro:, a.) allein
^slrhnnl: inrlrc icr.iib M(lc SC. 31, s.
— bi Hinter Verbal funucn als Sg.
774
Sil
Nom. M. iiü cbliiiiied side j>. ö9, 15;
conda sloic side j;. HjI, 7; ScM. 8;
FB. 47; dessid side Sc3I. 9; ,9C. l;);
FB. 73; fcrais strfe 5C. 16; FB. 09;
ferais/fZe F5. 69; sidi j>. 142, 14;
145,. 9; 12; sidiu 2F. 8 jEV/. ; uir
bo ferr saide Sc3I. 7; Feni,. herid
side C'C. 3 Eg.\ p. Üb, 11; PI.
¥r Nom. dochuatar sidejug^,!!^ SC. 48.
— c) hinter dem Artikel mit Sub-
stantiv: in tuisich oglach side p.
144, 17. — d) hinter dem Pronomen
der 3. Person, iudeclinabel tvie eine
Particula augens: is e side Gl. zu
«^ Hy. 5, 15; Lp. 14 j acci-side SC. ö9;
^ ^ disside Xq- b ; conid n-accur saide^
öin dib-side einer von diesen p.
17, 32; FJ. 10; 16. — e) hinter
dem Prnn. possessivum mit Sub-
stantiv, IV ie eine Particula augens:
Corän a ainm-side C. der Name
desselben FC. 3 ; Räiriu . . a ban-
cheli-side R. die Gemahlin desselben
COn. o; Messbüachallo daw a mä-
tbair, iiigen side Ecbdach Airemon
LU. p. 99a, 17; is e a bord-side j).
39, 11; CO a biatbad-saide Sc3I. 5.
— f) hinter and: ann-side daselbst
FA. 17 LBr.- 18 LBr.- 10 frecart
in ben and-side da antwortete das
Weib FC. 6
side Side (Jetzt ivie engl, shee
gesprochen), ein Name für göttliche
Wesen., die den Menschen in mensch-
licher Form erscheinen; im LArd.
werden sie Dei terreni genannt
{O'Don. Suppl. sidh\ man glaubte,
sie wohnten in Hügeln (Ogygia
p. 200), ihre Behausung hiess sid;
doch sind sie auch andererseits die
Bewohner von Mag Meli (SC. 13,
FC. 2), das als Insel gedacht mit
einem gläsernen (FC. 5) oder ehernen
Schiffe [SC. 15) erreicht tvird; FC. (3
heisst es zivar „ni fil ceneZ and
nammä acht mnä ocus ingena'',
aber neben den ban-side (fairies,
Feeen) giebt es auch fer-side (Ms.
Mat. p. 504); Patrick und seine
Begleiter werden ihrer tveissen Ge-
wänder wegen von den Töchtern
des Königs Loegaire für Yi vi Side
gehalten (CDon. Suppl. sidh, Ogxj-
gia j). 200, Beitr. VIII p. 247);
Midcr (TE. 15 ff.) und Älanaunän
Mac lir (SC. 45 ff.) gehören oder
stehen in Beziehung zu ihnen, Failbe
Find und Labraid werden SC. 32, 7
((h zwei Kütiiijc (iciiKinit: Hill Jtiitt-
fujstrn snni j'r,lo'r/, mitrv ,lr„ Side
inihlirhr W'csiii :ii rrrslchvn, in
irri.'i.srr Khidinig, daher oc Sid
Bau tiiul jt. 131, 25; sie suchen
stcrbliclie'^Iäniier in ihr Land der
ewigen Jugend zu entführen, wie
den Condia Cäem [Wi. Gr. p. 118),
und Fand den Cüchulinn (SC. 13 ff.);
Fröecb hat eine solche Fee zur
Mutter (TBF. p. 136, 1); umgekehrt
wird fitäin von Mider entführt
(TE. 15), tvovon sehr verschiedene
Variationen existieren. — PI. Gen.
Fraech mac Idaith . . macdreittel
rig Side n-bErcnd TBF. p. 148, 22;
?es side SC. 49; slüaig side 29, 15;
ceol side 37,3; mnä sidi 28; a galar
j ban-sidi Gl. zu SC. 28; la bäes
sidi 49; ses side Breg Leith LU.
\ }). 99a, 22; Dat. comad a sidib di
TF. 5; togal for sidib p. 131, 38;
eter sidaib SC. 29, 12, oder zu sid?
Acc. adortais side Hy. 2, 41 (Gl. i.
sitbaige); couid frisua taidbsib sin
atberat . . side SC. 49.
for sidit Fei. Apr. IG, Gl. i. cito.
sidiu s. side.
siffach a wolf (JDon. Suppl.;
sighach i. mac tire O'Dav. p. 117.
sijje, sidhe, sighe a blast O'E.;
musteide uaib mar sige gaithe tax*
glas muir „likc a blast of wind"
'] 3Is. Mut. p. 473, 17; amail sige
I seig di aill ibid. u.
sig-idi, sithbesigidiXf/'.jA 113», 32V
sigin ^ Za<. Signum, co tarut-
sitm sigin na crochi darsin carraic
Three Hom. p. 108, 14.
sig-eniiiaeh „a blowiny or puffing,
as of a pair of bellotvs" O'JDon.
Suppl.: mar sigemuaig builg oc
berbad mianaig siigad ocus iralecad
a anala Corm. p. 36, 30 (prüll).
sig-ith „enduring" Stokes; Sg.
Nom. mo chorp rop sigitb Hy. 6, lo,
Gl. i. buan.
sigmail p. 132, 20?
Sil N. Saame; semen Z'^. 20;
Ir Gl. 1009; siol seed, sperm, race,
i'laid
775
tribe, dan OM. — »SV/. Noin. sil
ii-Adaim FA. 14; SC. M, d; Frl.
Prol. 131; Dat. rc sil dalach doine
Fei. Jan. 1; on l-Äil Oss. II s.
siliiid „sotvcr"; geiiitdr i. in
t-adbul-si[l|aid Gl. .:it prusilur
Goid.- i). G7 {LHy.).
siliiim I ich säe, von sil; sio-
liiiin / soio O'R. — S-praet. iSg. 3
Di'p. u 10 shil?(-star ircs ocus cretcm
Tlirec Hom. p. 116, lo. — Inf.
Dat. do silad threitme if;/. 7 Praef.
siliiii iclitropfe, lasse fliessen
(lautete urspr. mit sv an, vgl. Wi.
Gr. § 56). — Perf. Sg. 3 laigid in
gerran occo aiid-sin ocus siblais a
hial cor bo thipra Hess seinen Urin
laufen LU. p. 39^, 4 i^siblais mit
Flexion des ü-praeteriti, tvie scph-
iiais, vgl. Wi. Gr. §. 303). — Fut.
sec. Sg. 3 ar nar siblad a füal
LU. p. 39a, 16. — S-praet. Sg. 3
silis in t-ech oco iar sin co m-bo
thipra LU. p. 39^, 21; PI. na cöic
banni silset estib ThreeHom.p. 6, 17.
— B-fiit. Sg. 3 selfa Gl. zu sifis do
fnil Öand tedmand LU. p. 125^, 23?
sillab = ?f(i. sillaba Goid.'^ p.
94, 98, 101.
silliiii III ich blicke, sehe. —
Praes. Sg. 1 cein cor da sille SC.
37, 5. —Praet. Sg. 3 siliis Cömgall
fair Fei. p. CXXiX iü; 0 ro sill in
foglaid feig for ingin Rouäiu ibid.
p. LXXXIX 33. — Inf. Nom. sir-
silliiid TE. 6.
siltaitl „so wer". — PI. Dat.
im na siltaigib ocus im na hairemnu
Three Hom. p. 68, 29.
sim Part, augens der 3. Person;
in tan böi-sim p. 19, 37. Vgl. som,
sam, sem.
siiuiii, simin a rush Corm. Tr.
p. 150; seimin fistula Ir. Gl. 211.
— Sg. Nom. critlmaigset a cbarini
imbi imar crand re sruth no imar
boc-simin fri siutli LU. p. 79^, «i;
PI. Nom. niptar simne imm loa
Three Rom. p. KKj, 31; Dat. isna
simnib Canii. />. -!4 bitharna.
1. sin iiidcrliiiables oder erstarr-
tes Donoiistrativpronomen, ana-
phorisch wie gr. ovxoq\ hie Z^. 347;
bisweden sein, sen, sain, sein. —
Gebrauch, a) allein stehend,
immer neutral: cinnas sin wie ist
das SC. 33; is maitb sin SC. 34;
Fli. 8; 10; 11; 17; 18; 14; ni fil
brig sin p. 140, 25; faircnd trä sin
dogniat das sind Leute, welclie . .
FA. 27; SC. 49; cathir sein feil i
m-Iirctnaib tuaiscirt Gl. su in-
Nenitliur Hg 2. 1 ; Gl. zu i n-
Uachtnr (iabra Hy. 5, co; Oengus
mac Lama Galiaid sin Sc3I. 10;
cid uab sin Fedelm-sa . . FB. 22; 23;
ccnmotha sin Sc3I. 2; is amlaid
dognitis sin SC. 2; FB. 6; 34; 38;
atesta de sin Sc3I. (5; conid de sin
SC. 1; air sin FB. 41; iar sin
darnach, darauf TE. 6 Eg.; 8;
FA. 23; SC. 45; FB. 4; 18; 62;
79; p. 19, 31; iar sein Lg. 15 ; Gl. j(
zu iarum Ily. 2, 31 ; 0 sin FB. 90 ;
0 sin immach p. 41, 1; 0 sin illc
FB. 69; CC. (i Eg.\ 0 boin ille
TE. 10, 17 Eg., vgl. 0 soin ale
„from that time fortvard" O'Don.
Gr. p. 263. — b) hinter dem Per-
sonalpronomen: iss e sin din
curathmir mo tbige FB. 9; ba se
sin 75; is dö sein p. 17, 32; is bi
sin tra ingen iss coiri . . diese ist
das schönste Mädchen TE. 5 Fg.;
con[-/fZ] si sin conar FB. 25; 48; 83;
is i sein Sc^. 1 ; bid sl sein FB. 46 ;
it e sin in hiebt FA. 28; iarmu-
sin TE. 5 Eg.; oca-sin SC. 8;
aire-sin p. 17, 2i. — c) hinter
Artikel und Substantiv: a tecb
sin zö 6ü)(xu tovto FB. 1; 2, 3;
7; 9; 24; 31; 46; 52; 56; 57; 75; ^
91; Lg. 6; 12l Sc3L 12; TE. 3 ^X
Eg.'i; ^ LU?, p. 133, 22; FA. 6;
7; 9; 12-18; 30; SC. 22; 23; 26;
34; p. 41, 11; 15; 145, 7; in t-Uath
m«c Imomaiu sin FB. 75; fön sa-
mail sin SC. 10; FB. 31; 65; p.
40, 33; ind aidchi sin Lei. 10; 12; ITK-
ScM. 12; FB. 31; 57; 63; 72; ri- •
sin re sin X(/. 17; Sc3L 13; SC. 21; ^
FB. 1 ; 15; in tan sin Sc3I. 1 ; TE.
6 Eg.; FB. 43; ani sin zoiro j^ >^
13i TE. 6 Eg.; 10 LU; SC. 3; 45;
Tb. 41; ani sein TE. 5 Fg.; hinter
dem determinativen i: in letb bi
sin p. 40, 2s; Lfhjj ^^"'t' Artikel: j^
ciunas cenuaig sin FB. 76. —
77(1
d) Nachdem Possessir pronomen,
um ein „hujiis" auszudrücken: oc
a imgabail sin FB. 94. — e) Mit
dem Artikel verbunden, nach
einem Fron, der 3. Person dieses
deiktisch tvieder aufnehmend: ba
he . . mac na teoru m-h\iadan in
sin CC. (3 Eg. ; mac Dcctii'i . . inn
sin x> 140, 24; bä si üair in sin
FB. 17; iss ed eret no bitis Ulaid
in sin im-Maig Mnrthemni . . SC. 1 ;
dnrigni in sin SP. III 3; cid in sin
SC. 39. — f) 3Iit den Adverbien
and, amlaid verbunden: and-sin
da, bei dieser Gelegenheit SC. 2;
FB. 3G; is and-sin da ist es, dass
.. FA. 20; 34; SC. 45; 47; FB.
59; TE. 6 Fg.; 7; 8; J9. 40, 15; ba
hand-sin da ivar es, dass . . ibid.;
ba hed la and-sin FB. 5; 31; conid
and-sin dorönsat 21; atä and-sin
fled chaurad dait 59; amlaid sin
ovTOJc FA. 22; 34.
2. siii SC. 25 s. 1. seil.
3. siu für issin, die Praeposition
i n- mit dem Artikel.
1. sin Wettir: iccu liier . bad we-
ather O'R; iewpr.^his 7:\ 21. —
Sg. Nom. ni id an indi cuse sin
na snigi na suechtfe WIl. carm. 2
{„storm nor rain nor snow" Goid.^
p. 19); Gen. d'feabus na sine TE.
9, 4 Eg.] nacht sini Hy. 2, 27;
Dat. di cach sin Ml. carm. 2
{Goid.^ p. 19); Acc. tria sin Hy. 5, 19;
PI. Nom. sina LHy. Amr. 58; Gen.
rais na sina LU. p. 13^, 42 (Amr.)?
2. siii i. cach cruind. unde sin
maic Main i. epistil boi ima brägait
fri forgeall firinde, i in tan ba fir
atberead ba fairsing dia bragait,
in tan ba gö ba cuniac Corm. _p. 41,
vgl. Corm. Tr. p. 108 Morann, ivo-
selbst sin mit chain übersetzt wird;
sin round, a collar O'E.
sindacli s. siuiiacli.
sine, siiiiu s. 1. seu.
siiie Zäpfchen, Zitze; a teat
Corm. Tr. p. 151; a teat, a link
of a chain (fDon. Suppl.; sine bö
Gl. zu del; sine ochta über Ir.
Gl. 1059; sine Seain uvula Ir.
Gl. 151 („John's teat"). — PI. Nom.
sineda na m-bo do thescad ocus
loimm do dail inntib ocns a cnr
na m-belaib Fei. p. CXLII 24.
sinecht Strecken, Gl. zu sen-
nath Fä. Prol. 46.
sith siuighe TE. 16 Eg.?
siiiim III ich strecke, strecke
a u s ; I Stretch, reach O'R. — Praes.
Sg. 3 rö sini FB. 27; Bep. no
sinithar er streckte sich FB. *78.
— Praes. sec. Sg. 2 togu dam-sa
ani sinta-su ind sainriud dia ner-
tad sech cäch Pr. Cr. 1» [eligo
mihi id ad cujus hortationem ten-
debas tu potissimum praeter omnes
Z-\ 445); 5 in tan do sined FB.
57. — Praet. Sg. 3 sinis a then-
gaid d'impöd na duille LBr. p.
216=S 74; PI. 3 0 rö sinset a läma
chuci Three Hom. p. 56, 30.
siiiit Alter, von sen; Dat. iar
sinit Hy. 4, 11.
1. sinn tvir, we CDon. Gr. p.
127, vgl. sinne, ni, sni.
2. sinn i. cuitbiud, derision
O'Don. Suppl ; O'Dav. p. 115.
sinua ScM. 21, 26?
sinnach M. Fuchs; sindach Gl.
zu pnlidus Corm. Tr. p. 138 putte.
— Sg. Nom. in sindach p. 46, 2t;;
Gen. petta sindaig p. 46, 22; Acc.
in sinnach n-allaid Hy. 5, ci; p.
46, 24; PI. Acc. dosenjjat:. secht
sinchu TBE. p. 138, 20.
sinmidVers2)0tten, vgl. 2. sinn;
occa sinnad Fei. Prol. 47, Gl. i. oc
a cained.
shinchenae F. v ulpecula SG.
47a i^z-\ 274).
sinne we ourselves O'Don. Gr.
p. 127; sinne ro marb he ,,it is we
that killed Mm" Fei p. XXXIV 43;
batar sinde riadatar a fochlai fria
faitsi Corm. p. XXXIX {vgl. O'Dav.
p. 84 fochln).
sinnrntli s. sainred.
sinredaig- s. sainredach.
sinser der ältere, älteste,
für sanias-tara-s, eine Bildung wie
lat. magister, minister, vgl. öser;
seindser „ancestor, senior" Corm.
Tr. p. 151 (senser B.). — Sg. Nom..
ba sinser döib FB. 81 ; Colman a sin-
ser „the eldest of thcm" Goid.^ p. 98
{LHy.); sinnser sacart n-Erenn Three
777
sfst
H()in. p. 9!S, g; siiuiscar na iioem
„Hcnior of the suints" Fei. p. LX.
sion Fing erhut ; foxgloße, Digi-
talis juirpurea On the Mann. HI
Index. — Sg. Nom. sian a sniadi
gormchorcrai La. 4. 4; Dat. broc-
(lernithir siöii a n-gn'iad ii-aile LIL
p. 90a, 1 (0„. the Mann. III p. IW;
(Icirgightir siaii slclii ccclitur a
da ghniad TE. 4 Fg.; PI. Gen. is
dath sion and cech gri'iad 2^- 13'^^, 25.
Sil* lang, ewiq; longus Wh. 3<1
kZ\ 21\ — ■ A dv. tri bith sir FA. 84;
ScLh. 20; tria bithu sir FA. 13; 19;
CO sir FA. 19 LBr. ; for erer Three
Hom. p. 9(j, 31. — Compoa. sir-
aittreb FA. 34; seol sir-ardc LHy.
Amr. 2; seol sir-aichte ibid. LU.
{„a sail evrr to hc driven" Groive);
sir-derg FB. 24 ; sir-dorcha p.
r.'O, 26; sir-gnathchi p>- 19f^5 ^^'1
occä sir-fegad „always beholding
Mm" FA. 10; TE. 6 Fg.- hi sir-
galur 7 jE;«/.; sir-ligi SC. 30; sir-
sellad TE. 6 ifr.; sir-serg ,50.
29, u; sir-siiliud TE. (5; sir-snechtu
p. 190, 30; sir-suim TE. 7 jEV/ ;
sir-thacra FA. 26. — Comparat.
is sia a find-sen Corm. p. 10 croi-
cend (esi longior ejus crinis Z'^. 277) ;
siriu longer, farther, further O'Don.
Suppl.; ni lotär m bad sire LU.
p. 24 a. 5
sirecht ,,longing" Fei. Index;
ar a siradit an t-senma „the mel-
tiiiif iiliiinllmies of their music" On
the Mann. 111 p. 383, vgl. sirechta.
sirecda s. siricda.
1. sirechta eine zauberische,
Schlaf und Tod bewirkende
31usilc; music, melodg O'R.; sen-
nait din conid abbad tricha fer di
sainchaemaib Ailella ar sirechtai
„for pleasureahleness" TBF. p.
148, 16. — Vgl sirechlach.
2. sirechta i. geis no fuachtain,
ut est teora sirechta flatha i. teora
sirfiiachtana no tri snithingesa na
flatha O'Dar p. 118; sirichta things
forbidden ff Don. Suppl.
sirechtach, voti 1. sirechta, sehn-
süchtig? „melodious", i. adbonn no
binn Ö'Don. Sup>j)l. {vgl. Corm.
Tr. p. 89 golltraigi': co ro codail-
dais tVisin ceol sirechtach side On
the Mann. III p. '.M'>i {„plaintire
fairy music"\
sirem n discase Corm. Tr. p. 149.
siric = /a?. .sericum, Seide; lu-
briciis dicitur don chrunn sein bite
cüin ina barr ocus dia cacc dogni-
tlior in t-,siric Goid.'^ p. ßH iLIIij.).
siricda seiden; cliabinar sröil
siricda re ebnes LU. p. 81 :i, 30;
s. unter glan; PI. Nom. tri brnit
sirecdai impu ibid. p. 89'', s.
si'rid, sirid longitudo Cr. 33'1
(Z-'. 249).
idrim III ich suche, suche ab,
—a u f, d u r c h s u che; I seek, inquire,
Court O'E. — S-praet. Sg. 1 ro
sirius morbrugi Erend FB. 32;
3 i n-airbi ro ir SC. 31; ro sir
Gl. zu Ily. 5, 62; Dep. Sg. 3 co
ro sirestar hErenn hnle sie suchte
ganz Irland heim {sc. die Pest) Hy.
1 Praef ; PI. 3 ro sirsit . . hErind
hule TE. 2 Fg.; 3. — B-fut. sec.
Sg. 3 no sirfed . . in m-bith m-bras
SC. 29, 8; 10; u. — Inf Acc.
1) cen siriud in domain duind SC.
29, 4; 2) cen sirtiu a niärica SC. 29.
sirite, siride a wild man O'R.
— Nom. in siriti FB. 75; Gen. in
t-siriti ibid ; Voc. a siriti lethguill 67.
slr-rechtaide langgezogen? co
tromosnadaib sirrechtaidib „with
heavy yearning sighs" ScLb. 20.
sirsan „lucky"; siorsän good
neivs O'R. — Sg Nom. ni bo sir-
san in t-anad SC. 11, 1; „ni bu
sirsan duit" ol se-side ,,ani ar dot
tä, ar dot tä mör n-imnid" TBF.
p. 154, 8; ni bu sirsan do feraib
hErenn em tichtain in tiri se ibid. 18.
sis qui est, s. unter öser, für is?
SIS Adv. unten, hinunter, vgl.
is, anis; deorsum, Z^. 612; co ro
laiset sis a n-ingir p. 39, 16; 18 ;
FA. 28; FB. 25; 57; 74; asbert-
som in laid seo sis das Lied hier
unten p. 131, 23; SC. 11; asbcrt . .
in so sis das tous unten folgt SC.
27; 38; FB. 71; telcem gnusi ses
Wi. Gr.p. \-2b{LBr.^, reimt auf hes.
sist a wliile O'Don. Suppl. —
Dat. i n-öen sist s. unter güal;
Acc. assisedar sist p. 131, 21; dorn
778
siubal
rat sist fa ilumenmaiu ,,/("' « wlüle"
Fei. p. GXL; co u-accutar tiratlii-
recht aiiigel uasii sist on t-sligid
„a littlc ivay from the road" ibid.
p. CXXVIIl 24. X
Sita Seide; sioda sdk O'M. —
Gen. brat sida s, ^nder fethal;
Dat. do sita uainidi TE. 3 Eg.
sitamail seiden; siodhamhuil
silky, silk-like O'li.; a toeb seug
seta sidhama<7 TE. 4 Eg.
sith „a puss, thrust, attempt"
O'B.; tilg sith sanntach nimhneach
naimhdeainhail air Tor. p. 130, 23
{,, spring'')-., tug sith sauntach sär-
läidir ar an athach ibid. p. 138, 28;
ibid. p. 182, 23.
1. sith M. Friede; sid pax
Z-. 20; Nom. pax vobis a laidin,
sith no si[th]cain a gaoidhealg
O'Dav. p. Gl ; sith iar saith Hy.
5, 20; sid ar n-öl SC. 30, 11; Goid.-
p. 158, 9 (LHy. Amr.) ; Gen. is airidhe
sida in pliöc Corm. p. 3(3 pöc; laithe
in sith Gl. zu sithlaithe Hy. 2, öü;
Acc. risam huili sith ind rig Hy.
1,-ii. CuiHi). sith-laith /«r -flaith
Fricdnisnirh Hy. 2, 19; sith-laithe
Fricdnist<iy Hy. 2, 56.
2. sith s. 1. sid, sith-brug-.
sith- an intensitive parUcle, sith-
fiilang a sämthach the lemper of
their battle-axes, cu sonuachaib
sith-ärda with high endosures
O'Don. Gr. p. 277 {vgl. ibid. p. 318);
sliasta . . sith-camraa FB. 37 Eg. ;
meru seta sith-gelui TE. 4 Eg ;
CO mongaib ördäih sid-budib TBF.
p. 138, sV
sithaig-e s. sidaige.
sithal = Zwf. situla Tur. Gl. 109
(„a bücket")] sitheal situla Ir. Gl
241; sithal no ardig no tiilchuba
(„a bücket or chalice or cnp") Gl.
zu creithir Corm. Tr. p. 48.
sithhe s. sithfe.
sith-brug-, sithblirog a fairy-
luunsion Ü'B., vgl. 1. sid. — Sg.
Gen. süan sithbroga SC. 29, i«;
Dat. is a sithbrug suidigthi leigthi
duillen deiligthe „seated in a fairy
court he casts a cleaving javelin"
Corm. Tr. p. 61 duillen.
sith-chain, siothchain peace
(XB.; O'Dav. p. Gl breth i,s. unter
1. sith).
1. sithchaire von 1. sid, die
Beivohner des Sid, die Side?
sithchaire Miiighe Breg TE. 20
Eg. — Vgl. sidchairecht.
2. sithchaire von 1. sith Friede? \ ^y ,
sithchaire ocus airfitiud Lg 8.. ; "T"
sithe anter 1. löu, = siilüdir.
bolc sithe follis SG. 67», 2.
sithetliar FB. 68, le?
1. sithfe „any long rod, or
pole" Croive, Siab. Concul. p. 418,
als Theil des Wagens die Deichsel'?
sithfe find forargit FB. 47; sitht'e
CO fethain findriiine 50; sithbc
p. 310, 28.
2 sithfe Hauptiiia>in, Führer,
nach Crowe l. c. idcnlisc/i tiiit 1. sitli-
le; sithfi i. tai.c, h oDar. p. 118:
Mochtauior maith üvVhh^iFil.Aiig. 19
(,, Chief tain"), Gl. i. sithbeo i. fota
a chlu i. ssegul Mochta {vgl. O'Dav.
p. 116), i. line na nacm Three Ir.
Gl. p. 135 zu derselben Stelle;
sithbe Cerball for a chuairt Corm.
p. 13 („C. icas a leader on his '
expedition"); sithbe sigidi LU. p. I
11 3a, 32 {Siab. Concul.'^. I
sithidir länger; sithidir claideb
garmnai cechtar a da lurgau LU.
p. 86», 11; s. unter seöl-chrand;
sithethir s. unter 1. Ion; sithiger
urbuinde gabond a sron Corm. p.
36, 29 (priill).
sithlaiiu I filter; Sg. 3 sithlaid
Gl. zu crehrat {lies cribrnt?) Guid.'-^
p. 70 (LHy.). — Inf. No,.i. sithlad
in leuda s. unter däil. — Vgl.
siothlaighim I fdter, strahl O'B. 1
sith-loug- Schiff aus dem Sid? Vj^'^jj
PI. Dat. do sithlongaib SC. 45, 16. ^ ', j^j^j
sithothar [i.] cech tren Corm. Tr. y -< \
p. 155 sethor. ^^.*«5W:
sithugiid Frieden machen, j
von sith; Dat. do shithugud eter
tiru hErend ocus xilban im Dal-
riata LHy. Amr. Praef. {Goid."
p, 156, sidugud LU.
siu s. se; -siu s. -su.
siubal, siubhal ^o/«r/, moving,
march, loalking O'R.; s. unter
fonnadh; ag siubhal Tor. Dh.
p. 108.
siüil
779
iraifie
siüil FB. 21?
siiil, siüil s. seol.
siur, liiir F. Schwester; siur
soror Z'^. 'JG2; „noio coiisin, Jcins-
woman" Corm. Tr. p. 154. — Sg.
Nom. a siur CC. 1 Eg. ; p. 143, i ;
p. 144, 32; Three Hom. p. 8, is;
a fiur CC. 1 LU.\ G; mo fiur, mo
tiar Goid.'^ p. 93 (LHij); Gen.
mac . . clo derb-Äethur CC. 7 Eg.,
derfcthar LU.\ coibche na sethar
Z\ 2(j2 (Sench. il/.); „ni techtu
dam dal fri fer" ol ind Ingen ,,hi
tiadnaisi na sethar as siniu andu"
LU. p. 1241^, 26; mac sethar a
mäthar ibid. p. 82*, 9; Dat dia
shiair TJivee Hom. p. 8, 16 ; Äcc.
a fiaii- CC. (j LU.; p. 141, 3; 17;
in siair, fri fiair Z"^. 2(j3 (Vit. Trip.)\
Tl. Nom. bator V sethracha acca
lliree Hom. p. 4, 25; Du. Nom.
di siair p. 17, 19; di fieir LU. p.
82», 15; Acc. a di siair ibid. 22.
siuriiat soror cula SG. 46''
(Z-K 274). _
sius, isius Hy. 7, 57, „in lengfh''
Stokes [vgl. sir, Compar. sia), oder
zu sess?
siut s. süt.
slabar cach cumang („narroiv"),
esslabar cach fairsing Corm. p. 40
slabhradh.
slabrad F. Kette; catena Z'^.
S5i');'vgl. macc-slabrad. — Sg. Nom.
slabraid thentidi FA. 25 LBr.;
Dat. a slabreid Hij. 1, 33; PI. Nom.
slabrada FA. 25.
slädar FB. 48 za slaidim?
slaetau, släetan trommgalair TE.
7 Eg., vgl. slaod slaughter, murder,
slaodach lazy, lubberly, slaodadh
dragging, sliding, slaodän a cough
or cold O'B.
du-slaid i. cruthaigedar Gl. zu
plasmantis Ml. 27 r.
slaide Schlagen, Inf. zu slai-
dim; ^\&\g]ie, slaughter CR.? slaidhi
a eich „to incite his horse" Leabh.
')ia g-Ceart. p. 2; Gen. am sond
slaide cach socraid p. 328, iV Dat.
ro gab cäch dib ac slaide araile
On the Mann. III p. 444.
slaidim ich schlage, zerhaue.
— Praes. Sg. S slaidid sciathu
SC. 17, 3; gabaid in n-i)ss l)a nes-
som dö . ., slaittius sotbnüii na möna
LU. p. 621', 40 ; nod slaid SC. 8.
— Fut. Sg. 3 slaidfid Gl. zu arslig
Fei. Sept. 29. — Fut. sec. Sg. 3
no .slaidfed Goid.'^ p. 173. — Pass.
Praet. PI. 3 ima ro slaitca no ro
marbtha Gl. zu ima slcchta Fei.
Nuv. 5; ro sligcd )io imasloitca
Gl. zu imaslecht sluag sobail ibid.
Jun. lü. — Inf. slaide.
shlinte F. health, suliuttion,
soundness, ivelfare O'E.; excmp-
tion, indemnity O'Don. Suppl. —
Dat. ina släinti SC. 10.
slaitiii virgula h\ Gl. 117, von
1. slat.
slän heil, gesund, ganz, voll;
santis, salvus, sospes Z'^. IG. —
Sq. Nom. slän Hy. 5, 39; p. 46, 26;
TE. 10 LU; 11; SC. 13; 30, 1;
is am slän-sa . . dorn galur TE. 14
Fg.; og-slan p. 48, 24; CC. 6; ni
pam släu-sa Lg. 7; slan selss FB.
19? Acc. doberimm do slan TE.
10, 11? PI. Nom. CO m-bä slana a
da süil p. 43, 22 [auf den Du. be-
züglich)-., dia u-at släua a secht
hliadna dem seine sieben Jahre
voll sind FB. 9; 79; in tan . . roptar
slana XII [bliadna] do S3Iart. 9;
Gen. da coecait fer . . slän SC. 45, 14.
— Unflectirt co reichet ög-slän
. . tarsiu n-glend FA. 22.
släuaig°im III ich mache heil;
Praes. Sg. 3 rel. slänuigheas indem-
nifies O'Don. Suppl.; ro slanaig
LHy. Amr. 136.
släuicid M. Heiland; Nom.
s. zu Hy. 1, 11 {LU.); Acc. ro
chreit in slänicid FA. 32.
1. slat virga Ir. Gl. 116. ~
Sg. Gen. cur slaiti Gl. zu fenamaiu ;
PI. Dat. do chunchid neich doua
slataib Three Hom. p. 76, 28. —
Davon slaitin.
2. slat Bauben; slad theft, ra-
pine O'jR. — Sg. Dat. duine ang-
buid no bid oc slat ocus oc marbad
na ciiitcclitad Three Hom. j). 42, 2.
— Dazu sladaim I rob, steal, plun-
der O'Ii.
slataig'e M. Räuber; sladaighe
a thief, a robber CR.; slataidhe
780
sucht
latro Ir. Gl. 95(3. — PI. Nom.
slataige FA 27.
slatrji stronq, rohust O'R.; i.
däna, hold, i. läidir O'Don. Suppl.
— Adv. CO slatra Gl. zu co m-brassi.
siecht, siecbta s. 1. slig-iin.
1. siechtaim 11 ich schlage. ■ —
Po SS. Praet. Sg. 3 ro slechtad in
tid LU. jy. 58a, 5. _ Inf. slechtad
cutting down O'E.; ro gab cäch dib
l)ar slaide ocas bar slechtad bar
airlech ocas bar essorgain On the
Mann. III p. 444.
2. slechtaim = lat. flecto, ich
beuge das Knie. — Praes. Sg. 3
slechtid Isserüinus duPätricc Tir. 10.
slefhtau genitflection. — »SV;.
Acc. dos gni siechtain ocus cros-
figill S3£art. 36; PI. Gen. da cet
dec slechtan leis cech lai LHy.
Amr. 23; cet siechtain cec/i läithi
Three Hom. p. 10, 30.
sieg- F. a long light spear tchich
was hurled or cast with an amen-
tum On the Mann. III Index. —
Sg. Nein, sieg coicrind p. 131, lo;
Dat. tarlucus urchiir dorn sleig SC.
38, i; Acc. im sleig Gl. zu mam
luibni Oss. III i L : fos ceird side
issa tir süas in slig TBF. p. 146, 34.
slegrach mit Speer versehen;
Gen. Fem. buidne slegaige SC. 17, 2.
sleg-fii ein Meiner Speer. —
PI. Acc. ro gabastar a ocht slegini
ima sleig coicrind LU. p. 79'i, 7
(On the Mann. II p. 3011
sleidm Gl. zu saniem SG. 218'^
[Z-\ 776).
slenion lubricus Goid.^ p. 68
{LHy.) ; slemain lubricus Ir. Gl. 639.
— Sg.Notn. (talum) slemun p. 190,32;
(leine) cotat slemun do .sita TE. 3
Eg.\ PI. Noni. F. clocha slemnu
p. 190, 27. — Comp) OS. slemou-
gelu na sliastai TE. 4 Eg.
slestän lacerna Ir. Gl. 32
[von Stokes mit sliassit zusammen-
gebracht).
sliab N. Berg, Gebirge. —
Sg. Nom. sliab n-Ossa mons Ossa
SG. 63a (Z\ 210\; Gen. fiadach in
Ji^ t-slebe Lg. 11; sian slebi TE. 4
Eg.- DoTTusleib Füait FB. 31;
36; p. 19, 32; Acc. tar sliab Füait
FB. 43; connicci in sliab TE 18
Eg.; dar sleib n-Elpa Gl. zu Hif.
2, 9; PI. Nom.. siebe FA. 30; slebi
p. 191, u; Fei. Prol. 237; slebti
ihid. 240; Gen. imthecht siebe SP.
I .5; Acc. corrancatar sleibte Elpae
TBF. p. 154. 14, vgl. Epscop Aed
böi i Sleibti Tir. 15 {„Sletty"). —
Comp OS. sliab-achad „mountain-
field" Fä. p. CXLV lo.
sliassit das Dickbein, der
Schenkel; iwples Z'^. 18. — Nom.
a sliasat mar sämthaig Corm. p.
36, 35; Gen. in tarb sliasta Gihl.
Lor. Gl. 95 zu exuginm; Acc. triat
liasait Sc3I. 13; dambeir fo sliasait
! cli Rev. Cell. III p. 177 („tliigh");
; PI. Nom. na sliastai TE. 4 Fg.;
sliasta sacacha sithcamma FB. 37
Fg.; Dat. a claidib for a sliastaib
I SC. 2; cusna sliastaib „with the
thighs (from hip to knee)" Gild.
I Lor. Gl. 178 zu cum femoribus;
Acc. na sliasta i. in fuathroic „the
I loins, i. e. the tvaist Gild. Lor.
j Gl. 94 zu patma; Du. Dat. for a
j dib 'sliastaib jj. 310, 39; nomen do-
loris genes do imchoimelt do da
i sliasat oc imdecht Gl. zu diuthach
Corm. p. 14.
I slice, slige a shcll OB.; med
j no thesc no slice Gl. zu lan.c
I SG. 20a; PI No7n. iud slici ost-
\ reue Cr. 341) (Z'K 215).
I slicht Spur; sliocht track, trace,
impression, wake O'Don. Suppl. —
Sg. Nom. con[id] slicht suachnid
FB. 34; slicht a asna trena etach
LHy. Amr. 23; sliocht Leabhair
Leacain copy or extract from the
Book of Lecan O'Don. Suppl.;
slicht Libair Budi Slaui p. 205;
j Dat. for a slicht ScM. 21, n; co
i n-apair for slicht I'su „after Jesus"
SMart. 3; conid ior slicht na m-
hvi&tliar sin atbeir Johannes „on
the track of these icords" Three
Hom. p. 50, 16; for slicht sin Corm.
p. 30, 26 {,,in tliis -wise"?); issed i
slicht inn iniul aile p 132, 17 (= es
wird überliefert an einer anderen
Stelle?); Acc. atgeöin slicht fonnaid
Conculainn FB. 70; for slict Fuam-
naige p. 132, 14; gabsat in choin
781
sluu'l.t
slicbt Cacr Corm. p. XXXIX; VI
Ace. aire seclietbar sclictu {nie) ar fe-
dotiti sequatur vestüjid (hmüiiinostri
Cam. (Z'K 1004). — Dazu sliucb-
tairecht Goiä^ p.lS, (; {Ml. cnrm. 1)?
sliere, sligrc ocus turrscar in
mara ina lenmain „Shells and
iveeds of the sea stickinq to her"
Fei. p. XXXVIII 3ü.
^\\*ivc^c\\ Klappern? slicrech na
sieg On the Mann. III p. 426 („the
hissing of the spears").
1. slige Erschlagen, Inf. zu
sligim. — Sg. Nom ciar ba gur a
slighi i. a marbadb O'Dav. p. 95
gur {Fei. Nov. 7); Bat. bä misi in
caur claidebrüad iar sligi na skiag
LU. p. IUI», 41^ (,Siah. Concul);
tofuitet se cet lais ina cbetcbumscliu
ocus teit iar sligi cet tria budin
secbtair ibid. p. 97b, 22.
2. slige Strasse {auf der sich
Wagen ausweichen können, vgl.
Corm. p. 38 röf); sligbi v4a Ir.
Gl. 112. — Gen set sligbedb iter
Ir. Gl. 1073-, Dat. forsin t-sligid
cbetna FB. 40; iarsiu t-sligi ScM. 1 ;
Acc. toracbt . . in sligid cetna FB.
39; PI. Nom. sligtbi p. 190, 20
{Form des Acc); secbt sligeda
ScM. 1 {Form, des Acc); Gen.
tärraluig sligbith TE 2 Fg.; 3;
17; sligiuth 19; Acc. is e foräcaib
na sligeda läna ocus na cuileda
fäsa Fei. p. LXXYI 8.
slig-im ich schlage. — Per f.
Sg. 1 iarsin ro selacb-sa iar n-gles
dun fo tbri LU. p. 1141', 3; (für
seslacb); 3 täm ro selaig düiui sin
magin sin Corm. p. 45 tanilachta;
fer ro selaig mör mile SC. 31, s;
ce ro selaig claideb loben ßauptaist
brigacb Fei. Prol. 101; 011 t-sil
ro selaig rosüan Oss. II s; PI. 3
ra selgatär na budui iarom in fid
resna carptib, iss ed ainm in puirt
sin Slecbta LU. p. 58a, 1; ro sel-
gatär rotu Fei Prol. 29, Gl. i. ro
sligsetar {„they heived out rouds")'?
— Bed. S-fut. PI. 1 silsimi-ni in
fid LU. p. 58a, 7. — Pass. Praet.
Sg. 3 imma slecbt . . XXX trenfer
Fei. Febr. 20; PI. 3 buare ro slecbta
quiu destrncli fuerunt Ml. 48<l;
con ru sleadita deleH fuerunt Ml.
53''; slecbta primslog Fei. Febr. 12.
— Inf. slige.
slig-re s. slicre.
I 1. sliml pecten Ir. Gl. 1014.
I 2. slind imbrcx SG. 70»; slinn
a ßat stone or tile O'R. — Gen.
tecb daracb co tugi slinncd FB. 55;
slinded p. 309, 34; ba tuga slinned
böi fair dianechtair TBF. p. 140, 2
{„a covering of shingle").
sliiid-criad, labar no slinncriadh
Unter Ir. Gl. 376?
sliuden, slinneän the Shoulder
blade O'R. — Gen. mong in t-slin-
deiu „hair of the Shoulder", ist Gl.
zu honplata {sie) = cjfionkcczt] Ir.
Gl. 148.
slindeöe Schulterblatt. — PL
Dat. de giiallib ocus de sliastaib
ocus de slinneöcaib LL. fo. 59, a, 2
{On the Mann. III p. 444).
slipre „rods for malcing wicker-
ivork buildings" Three Hom. Index;
ro gabtba siiiud ocus slipre doib
„stakes and loattles ivere taken
from them" Three Hom. p. 78, 1;
slipre ocus ecblusca do gab«z7 do
CO ro rauide ocus co ro eterscara
a feoil ocus a cbraiccend 0 chnamu
LBr. p. 214a, 31; 42.
1. süss Seite. — Nom. ni fil
druim neicb dib no a sliss >fri äraili
FA. 12; Gen. und Acc. lam Coluiiu
Cille tria sliss in mbemrai. .ocus lam
Cbianam amacb co letb in t-lessa
Fei. p. CLXXI 21; Acc. comard ra
sliss in taige ScM. 18; PI. Nom.
cetbar slessa Ml. carm. 2 {„four
sides" Goid:^ p. 19). — Compos.
in mil slis-gel sluagacb Fei. Sept. 29.
2. sliss, slis a chip, a lath, a
thin board O'R.; sliss no ga lea-
bbair O'Cl. {Corm. Tr. p. 3 astol).
Dazu CO ard-liss {für -sliss) ind
rigtigi p. 310, 1, ^md midlissi?
sliss^u, slissean no gse liubair
{„a lance or a long spear") Gl. zu
hastula Corm. p. 1 asdol; slisen
a chip O^Don. Suppl.
slisseöc = 2. sliss O'R.:, sliseög
polimen Ir. Gl. lOOl.
sliucht M. cogniiio SG. 200»
{Z'^. 878); davon intliuubt.
slocim
782
smacht
1
slooim, sliu'cimlll ich fichluclce
ein, verschlucke. — Praes. PI. 3
slucit FA. 20. — Imperat. PI. 2
slucid . . na gemma Three Hom. p.
26, 31. — Praes. sec. Scj. 3 no slo-
cad SC. 5. — S-praet. Sg. 3 conda
sloic . . lasa loim 2). l.'>], 7; co ro
sluic talum he Three Hom. p. 20, a.
— Fut. PL 1 slucfeniit Three Hom.
p. 26, 31. — Inf. slucud ScLb. 21.
slög-, slüag- M. Schaar, Zug,
Heer; sluagh agmen Ir. Gl. 1003.
- Sg. Nom. slög SC. 20; 38, 5;
slög dib . . slög aile . . slög dedenach
FA. 22; in slung Hy. 5, 69; SC. 35;
Sc3I. 21, 35? CO n-gäiret slog der-
mäir p. 191, is; Gen. slöig FB. 11;
in t-slöig 42; in t-sluaig ScM. 8;
cara sluaig ocus sochaide p. 328, 20;
Hat. ocon t-slög *S'6'. 3ö; fön slög
uile FB. 16; don t-slüag Lg. 1;
resin sli'iag FB. 54; 94; cona dsescor-
slüag FA. 3 (doescur-sluag LBr.);
p. 191, 26; Acc. forsin slög SC. 7;
ria sluag n-demna Hy. 1, 48; sh'iag
SC. 11, 8; 35; 45, I8; etarro ocus
in slüag FA. 8 (slög LBr.); PI.
Nom. slöig FA. 14; 22; 24; 26;
FB. 43; p. 46, 26; slüaig FA. 26;
30; 31; ScM. 3, 12; 18; SC 29, 15;
in t-slüaig 36; FB. 21; intluaig
Hy. 5, G2; slüaigh TE. 19; Gen.
tor na slüag SC. 35; lin ar sluag
p. 132, 25; Dat. dona slogaib p.
46, 25: tri slüagaib FA. 29; 32;
FB. 93; do il-slüagaib 71; ar slua-
ghaib TE. 9, 29; Acc. forsna slögu
SC. 36; sluagu Hy. 5, 10; FA. 28;
SC. 17, 6; 34, 18; FB. 44. - 6'ompos.
slög-airchinnecht „host-learlership"
Goid.^ p. 68 (ifli/).
slög'da „hostful", la marira na
rigna Eufemia slogdai Fei. Jul. 11,
Gl. i. erdairce («(/L Three Ir. Gl.
p. 133i.
slöged, sloiged i. iniat Three Ir.
Gl p. 139: sloiged lebur n-Erenn
,,IrelancVs host of books" Fei. Epyil.
141; sloiged ina rigna Jul. 18
(sluagad Eawl.); sloiged find Febr.
3, sluaiged Laud, sluagad Ratvl.;
31 ai 17.
sloiid significatio Z\ 982;
Dat. do slund atraib trisin n-genitin
sön ad significationem possessionis
per genetivum hoc SG. 190''.
slondim III ich bezeichne,
nenne. — Praes. Sg. 2 ni sluindi-so
non significas SG. 20Hi' (Z'^. 435);
5 ni sluindi non signiflcat SG. 25i';
PI. 3 no da sloindet iaruni iarna
slontib firaib sie nennen sich darauf
nach ihren wahren Namen TBE.
p. 138, 26. — Imperat. Sg. 2 sluind
Fei. Jan. 31, Gl. i. indis; i. aisneid
Febr. 19. — Praet. Sg 3 mit Pron.
suff. (s. S. 513, Col. 2) sluinnsius
LHy. Amr. 55, Gl. ro legastair
(ro sluinnestair LU.). — Fut. Srj. 3
sluinnfid Fei. Prol. 320; PI. 1 slu-
indfemne ibid. 287; 3 sloindfit ibid.
300 Laud. — Inf. slond, slondud.
slondud M. Bezeichnung, Be-
zeichnen; Nom. slondod neich ad-
chondarc-sa ,,description of every-
thing ivhich I saiv" Ml. carm. 1 ^ i] / ll
(Goid.-^p. 19); PI. Dat. iarna slontib SiU-A^H
firaib TBE. p. 138, 26. ^-11 "
sliiag-ach schaarenreich, von '
slög; Sq. Nom. Ailill sluagach
ScM. 21, 10.
sliiag°ad hosting, s. 3. fecht; co
ro sserthar ranä tria bithu ar inn
gne ucut ocus ar fecht ocus sluagud
Eü. p. CXLVII.
sluaistechi^jB. 37 i?gr. von slüasatV
sluasat, sluasad ashovel O'Don.
Gr. p. 90; PI. Nom. sluaisdo ibid.
slucit s. slocim. .
sluindi s. slondim.
smacht authority, sioay O'R. | v^
— Sg. Nom. nad lugu smacht Lg. I /'v
5. 19 ; Gen. do chosnam in smaclita
Gl. zu aemulator paternarum tra-
ditionum Wb. 18^ (Z''. 771); Acc.
födemaid smacht indara tigerna
,,the sioay of the one lord" SMart. 6;
cen smacht rig SC. 21 ; är ni tha-
brat-som smacht no recht no riagail
ar denam a peccaid ocus a n-dua-
lach hi fMs ScLb. 16 {.,they do not
jntt term, or latv, or rule on com-
mitting their sins and their vices
here"); PI. Nom. cära ocus smachta
ocus cisa fer n-Erend LU.p. 52», 15;
Acc. smactu recbto fetarlicce Wb.
26a (j-itus legis vetustatis Z'^. 459);
inna smachtu condieiones Ml. 45 r.
788
smech F. Kiv h ,- i siiio,not ()'I)<n\
2i. 117. — Bat. (Ion smeicli )nento
G-ild. Lot. Gl HO; PI. Acc. con-
nice a srnecba FA. 25 (smochu
LBr.).
smeg-et Gl. zu snicch; sinoigead
the cliin O'T?.
smer [i.] teine {„fire") Corm. p.
40 smeröit
suicröit fjlühen de Kohle Conti.
Tr. p. 149; sparlis, emhers O'R.;
smeröid carho Ir. Gl. 94!").
sm^tiin, smeidim 7 7?of/, heckon
O'B.
smir med Ulla Ir. GL 1!)3. —
Gen is leges lega cen les, is cuin-
chid smeracen smudis LHy. Amr.2i);
deadail sraeara fri smiias „the par-
ting of the marrow from the hone"
On the Mann. III p. 251.
smit, melid smitt in duine iter
a da mher „he grinds the person's
ear-lohe hetween his two fing er s"
Corm. p 8 bri; smiot an ear O'R.
siiuiaiuim III ich denke; I think,
imagine, devise consider (fB. —
Praes. sec. Sg. 5 is e ro smuaineadh
ina mheanmain do Tor. Dh. p 168.
— Praet. Sg. 3 an tan do smuain
nach raibh fear a biomchartha aice
acht Diarmuid ibid. p. 108 ; ro smu-
ain ina mheanmain feiii ibid.p.20'6.
— Inf. Dat. ar smuaineadh dho
ar Ghräinne indem er an G. dachte
ibid. p. 192.
siuüas „hone" s. smir; smuais
marrow O'B.?
suädim III ich schütze; snai-
dhim I Protect, defend, patronize
O'B. — Praes. Conj. Sg. 3 ron
snada Hy. 1, 13 (snade Fr.); 27;
dollaid ron snade Hy. 5, 10 {paren-
thetisch); Gl zu snaidsium IZy. 1, 11 ;
PI. 3 ron snädat Hy. 5, 92 (i. donet
ar söerad). — Praet. Sg. 3 ron
snaid Hy. 1, ii. — Noch nicht ge-
nügend aufgeklärte Formen sind
{vgl. die Anmerkung zu Hy. 1, u):
snaidsinm Hy. 1, 11, Gl. i. ron
snade siind; snäidsiunn ibid. 27
(snaidsinm Fr.); 38 (snaidsinm Fr.);
snaidsium in sab sluagach i sossad
n-ard n-oiblech Fei. Sept. 21 (snaid-
sinnd . . isin sid Lnnd^; snaidsium
in sid sjfnlai Jnl. 18 (snaidsinnd
Land). — Inf. Kam. ni]) snadnd
Hy. 1. 1.-,; Dat. f»r do iKuiiid (bin
Hy. C, ....
ro siiitdiiis, ro snadins muir me-
drach mciid LU. p. 40^ ir>, „I swam
merrtj , shininq sea*^ Crowc, Aid.
Ech.' ]). lo;J.
siiiiidiin, snaidbim 7 chip, cut
O'Don. Suppl. — Impcrat. PI. 2
ticid ticid, gcbid fa'bra snaidid
cthra, ticfa lind Muni nehmet Werk-
zeug, zimmert Bote LU. p. 39^\ 31
{„knit ye boats" Crowe, Aid. Feh.
p. 101)? — Vgl. snaisse, snass. \y
suäidin Knoten, Knüpfen, (^
Verbindlichkeit; nodus ODon.
— Sg. Gen. snadhma O'Don. Gr.
p. 96; PI. Acc. dorighneadar snadh-
manna cuir agus cengail „bonds of
compact and aqreement Tor. Dh.
p. 78; ibid. p. 110.
siiäidiniin I knot. splice (JB.;
PI. 3 snadhmaid na d(')idlämha tar
chaoldromannaib a chcile Tor. Dh.
p. 94.
siiäim ich schioimtne. — Pe7-f.
Sg. 1 ro sno farrci garba glend
LU. p. 40», 23. — Praet. Sg. 1 ro
snausa in farrci LU. p. \\i^, 30
[Siab. Conciil.); ro snai imon curach
Thrce Hom. p. 16, 17. — Fut. Sg. 3
snaifid Liban sair siar LU.p 39b, 33.
— Inf. Dat. cid fodera long do snäm
for in mag Fei. p XXXII 15; Acc.
CO n-accamar do snäm TBF. p.
146, 5 (s. 2. lind).
snaisse geschnitten, abgeras-
jjelt, Part, von snaidim? fochartatär
dan bnnsaig snaisi gil issa leth i
m-bätär na duba LU. p. 23^, 29
{einen abgeschälten Ziveig).
1. siiamach, nach den Glossen
von snäni (Schivimmen), von Stokes
mit „btioyant übersetzt: Odran abb
sser snamach Fei. Oct. 27, mit der
Erklärung: for snam dochuaid i
Gair M«c moga i. indsi fil i Corco-
duibne; Acc. saithe snamach „a
buoyant troop" Aug. 6, Gl. i. for
snäm; F. fri Fleid sorchai snamaig
SeiJt. 12, Gl. i. cäch oc snam chuice.
2. snäfiiach suher {„the corTc-
tree'') Ir. Gl. 391.
784
siiass Schnift, Hieb, r///.snaisse,
snaidim; dognid tra Luctine na
cranna fri toora snassa ocus ba
feith in snass dedinach Corm. x^- 32
nescoit („hy three cutft"). V()J. snas
elegmicy, ornament O'R.
siiiitli a thread, line, fila-
ment O'B. — Num. snäth glas
olla „gray tcollen yuriv' On tlie
Mann. III p. 115; co m-ba samalta
ocus {sie) or-snäth cach finnaiC/.j5.
81», 13; Gen. co m-ba samalta ra te-
taib ör-snäid daror n-indeona foläim
suad saincberda Eet\ Celt. Ulp. 177.
suäthat F. Nadel; snätbath
acus SG. 101^ {Z-\ 1«J, s. 1082);
snäthad Corm. p. 40. — Sg. Nom.
snäthat FB. 65; Gen. a fuillem a
snathaiti s. unter drunech; Acc.
suätLait FB. 65; PI. Gen. tri cö-
ecta snäthat ibid.
suäthatatli aculeus SG. 47 ^^
{Z'\ 16, 10821
snMhe filum Z'^. 16; snaithi
fihim Ir. Gl. 817. — Dat. hüand
snäthiu a filo Z'^. 211.
snäthöicue, cet snätheicue don
chai-mocol cwmmascda hi timthacht
friä chend LU. p. 81-', i7, „a hun-
dred thread-webs of the mixed car-
biincle" Crowe, Siab. Concul. p. i'dl ?
sneclita Schnee. — Sg. Nom.
feraid suechta mör foroib CC. 2
LU.\ Gen. etrochta snecbtai Hy
-9^ 7,19; däth snecbtai L(i. 4. s: snechta
p. 132, 23; snecbta tria sin Hy.
^ 5, 19? Bat. for snectu Lg. 7, fcirsin
^ t-.snechtu /büZ^ fuairiu ina sirsnechtu
p. 190, 30 ; Acc. in corp mar in
^ snechta T.g, 7_f7-en snechta FA. 35;
tre snecbta Gl. zu Hy. 5, 19; gili-
ghiur snechto n-öenoidcbi TE. 4
Eg. [weisser als Schnee, der nur
eine Nacht gelegen hat,; PI. Nom.
snechta scrba p 190, 28.
sueclitaide schneeig, coli
ScJtiiee. — Sg. Nom. sruth snech-
taide FA. 30; amal soerdath snech-
•H^ taidi Lg. J8^g.
siicd Uns 'BG. 113b iZ-K 121),
davon snethacb {lies suedhach) len-
dosus Ir. Gl. 649.
snede SC. 17, 2, nß. sneidb little,
small O'R?
suedim, snedis wechselt mit cui-
ris LBr. p. 216'i, dl ff.\ snedis . . in
secbid cona hüblmfc do 52; snidis
urcbor d'oenuball dö 43.
siii, suisui 10 ir Z'^. 325, vgl. iii.
snig-e Tropfen, Regnen; snigi
an Gl. Z'U anmich Hy. 5, 3u; snige
mor do t'leocbud Corm. 2 arg {„a
great floiving of toet").
suig'id es tropft, regnet; sni-
gid gaim, ro faith sam LU.p. \V», 23
{Amra). — Perf. Sg. 3 rath in spirtu
sechta senaich for cleir n-gelmair
„the grace of the septenary Spirit
dropt on a fair great clergy"' Fei.
Mai 15. — S-praet. Sg. 3 snigis fleo-
chad p. 41, 3ü; i. snigid i. ro snig
no feraid Gl. zu senaich Fei. Mai 15.
snÜDi, ro sniit a slegha da se-
miinnaib „their spears ivere wren-
ched from their rivets"- On the Mann.
II p>. 241. Dazu auch brethnais i.
inni snies trena brat i. a dealg
O'Dav. p. 61?
suim Kummer; distress Corm-.
Tr. p. 132 osnad. — Dat. hi sir-
galur ocus hi sirsnim TE 7 Eg.;
fo snim „under griep^ Fei. p.
CLXXII 41 ; Acc. ui beir dim snim
lobra Fei. Prol. 223. — Vgl. imm-
snim.
snimaire a spindle On the
Mann. III x>- 115.
snimche F. grief, sadness
CR. — Dat. ic torsi moir ocus
icc snimche TE. 12 Eg.
siiithe, snithe oir fria etan p.
131, 20, „fdlet of gold- On the
Mann. III p. 163.
snob Silber SG. 64a.
1. smiad, snuadh river, brooh
CR., ainm d't'uil {„blood-') ibid.
2. suüad i. folt (Haar) Corm. p. 40.
3. suüad i. ecosc no sainfeth[al]
CDav. p. 114; colour, appearance
CR.
1. so Demonstrativpartikel, hie
haec hoc Z"^. 347, starlc deiktiseh
wie gr. oös, auf das Gegenwär-
tige und in der Rede auf das
Folgende hinweisend; hinter dün-
nem Vocal öfter seo. — Gebrauch,
a) allein stehend: cia so wer ist
dies ScM. 12; 13; cuich seo SeM.
785
so-dioise
14; SO ule alles dies FB. S9. —
b) Hinter dem Fron, personale:
inn e sco Munremur ist das hier
nicht M. ScM. 12; rcmi seo vor
diesem [dem gegenwärtigen Zeit-
punkte) TE. 5 Eg. ; is 6 seo iarom
forcetul FA. 32; 83; auf das Fol-
gende verweisend: is he sco tuir-
tluud p. 17, 1«; ba hed so atbertis
p. 20, 27; conid e so jj. 19, 39; at
iat so . . rig SC. 22 ; in so roih CC.
7 LU.; SC. 37; 39; SP. I 4; in so
sis SC. 27; 38; i^5. 71; Gl. zu
Hy. 5, 23 (s. cenuadartV — c) nach
dem Artikel mit Substantiv: in
mac so CC. 7 LU.:, p. 142, 20; a
tech so FB. 1; 16; is taig seo
ScM. 15; na hiüle nert so Hy.
7,42; auf das Folgende veriveisend:
asbert . . ani seo SC. 32; ohne Ar-
tikel erge seö SC. 45, 23. — d) and-
■^ so hier, hie La 9: cia and-so Sc3I.
11; 10. — Vgl sa, se.
2. -so s. -SU.
3. -so /■%»• -sa, Partie, augens der
1. Sg., erst in späteren Mss. : dam-so
p. 145, c; chucom-so TE. 7 Eg.
4. so-, SU- Prä/Ja;, unserem wohl—
entsprechend, gr. fv— Z^. 863.
soad s. söim.
soas s. sous.
so-bail glücklich? s. Fei. Index.
sol)arelie .s. solbrach.
sobarthau F.prosperity, good
luck, hlessing Three Hom. Index.
— Sg. Nom. ein co derna araill
dam-sa do bendacht-sa biaid a so-
barthan ocus a bail ocus a blath
form „its prosperity and its goodness
and its hlossom" Fei. p. CIV 2s;
foräccaib be«nachtain ocus sobar-
thain occu Tkree Hom. p. 32, 20;
tria sobarthain m-Brigie „through
B.'s hlessing" ibid. p. 66, 25.
sobclia, cen sobchai Gl. zu cen
sotla Fei. p. LXXVII, zu subacb?
soberlaid gut zu sprechen
wissend, redekundig; Sencha
soberlaid p. 327, 30.
so-l)^ss, söibheus (700(? hreeding,
good mann er s O'B.; O'Dav. p.
1 14 ; sobbus i. sobhes CDon. Supjü.
sobessach ivohlgesittct Hy. 2
Praef; O'Dav. p. 116 solis no sobis.
sobis Gl. zu sobössacli, rgl. suabais.
sobra i. subbachas gan moisge
„cheerfulness tvifhout drunkenness"
Mac Firbis, davon sobraighit „they
make soher" Corm. Tr. p. 148; zu
Grunde liegt Iat. sobrius.
sobrach, söblirach primrose
O'B. — Gen. barr sobarchc p. 132,23;
rgl. sobaircbc Hypericum quadr un-
guium 0)1 thc Mann. III Index.
sobricli, is aliud sen sobrich TF&.
31i>, 38 Gl. :ju sencs ut sobrii sint.
socc a snout, z. B. soc muice,
CGr.; a ploughshare Three Hom.
p. 108, 30.
socesäil loligo, (jenus piscis
SG. 47I' {Z-\ 30).
sochaide F. Gesellschaft,
Menge, Schaar; sochuide copia,
multitudo Z'^. 365. — Sg. Nom.
atät.. sochaide mör aile and FA. 28;
sochaide dib ScM. 5; Gen. conid
am cara sluaig ocus sochaide p.
328, 20; p. 142, 20; SC. 31, i-i;
Dat. i n-uathed ocus hi sochaide
allein und in Gesellschaft Hy. 7, 41 ;
PI. Nom. sochaidi FA. 2.
socliai'thanach , Compar. socar-
thauaighi amabilior Ir. Gl. 1125.
so-cIieueliV. cfHes Geschlecht.
— Sg. Gen. don ibilsiugud soche-
neoil ocus sserchlandachta Noim
Choluim cille Three Hom. p. 96, 27 ;
mac sjer soceneöil SC. 24; fer söer
socheuiüil „a man free, of good
family" Tir. 11 (fer graid soche-
nelach sobessach Hy. 2 Praef).
soclieu^laig-im III nohilito;
Conj. Sq. 3 HeiJ. co socheuelaigidir
Ml. 34 r.
so-chla berühmt, von clü, vgl.
gr. fixleilc; sochla i. maith CDav.
p. 115. — Sg. Nom. sochla CC. 1-,
sochla set SC. 38, 2; tricha maigi
sochla suairc „thirty fields famous
pleasant Fcl. p. CLXXXIV. —
Vgl. do-chlu.
soclilach berühmt. Fei. Jan. 14.
sochuia possibilis: ond aisnes
sochmai i. on niolad sochmai Gl.
zu possibili fatimine Goid.^ p. 67
{LHy ). — Vgl. dochma.
so-choisc Gl. zu doeibilem
Wb. 30b, 31 (Z-ä. 863).
50
so-ehnnn
786
so-choim n man of so und
mind and intellect O'B. — Du.
Gen. cor da sochonn co fis ocus tre-
baire Sench. 31. Ulp. 8; Äcc. itir da
sochond ibid. p. 4. — Vgl. do-chonn.
so-chor M. Vortheil, ein gu-
ter—, gültiger Vertrag; sochar
gain, profit, emolument Ö'R.; so-
chur a fair hargain or contract
O'Don. Suppl. [Vgl. Cair eis lir
clmir dochuisin? Ninsa, a do, so-
char ocus dochor. Cair eis lir in
sochor? Ninsrt, a tri, cor itir da
lan, itir da saer, itir da sochond,
nad fuasuaither euir Sench. M. III
p. 4; 8). — Acc. dogniu soehor
cach thrüaig p. 328, 5; p. 142, 3.
socliraid stattlich, schön,
vgl. so-chruth? — Sg. Nom. ba. Ccäin
ocus ba häibind ocus bä socraid
arreim FB. 42; Gen. am sond
slaide cach socraid ^x 328, 4 V —
Adv. CO sochraid ScM. 4; SC. 45, 21
(„with a good heart" 0' Curry).
1. sochraide F. Schönheit,
etersochraide ocus siiachnideF-B. 1?
2. sochraide zu eairde? Dat. i
socraidi labrait biuil SC. 38, 9 {„in
good friendship" 0' Curry).
sochrait, sochraid i. socharaid
a good friend O'Don. Suppl. ?
sochraite a host, an army,
assistents O'B., „at present con-
fined to a fimeral" O'Gr. — Nom.
sochraite De domm anoeul Ily. 7, 35
{„God's Host"); Acc. tinolaid Gttmall
a soeraiti chucu CCn. 5.
so-clu'uth, so-chrud honestus,
venustus Z'^. 863, socruidhe pul-
cher Ir. Gl. 380. Vcß. do-chruth
turpis, inhonesius, indecor ibid.
{Wb. SG.).
socht Schweigen; sochd silence
ffB. — Acc. ro lä . . i socht mör
ScM. 3.
sochtaiin II ich schioeige. —
Praes. PI. 3 sochtait uli fri tairm-
ehrith na lebar Fei. p. CXLII 1.
— S-praet. Sg. 3 sochtais FB. 56.
so-churaact pjotens Z"^. 863.
sochur s. so-chor.
sodaiii Pron. dem., anaphorisch
tvifgr. ovToq, vonoiegend Neutrum,
hoc Z'^. 350. — Gebratich, a) nach
Praep. mit Dat.: iar sodain nach
diesem, darauf FB. 11; 82; fo so-
dain siib hoc, ideo, erqo Z'^. 350;
FB. 19; 39; 40; fo soduin CC. 2
Eg. {so auch ibid. 3 zu lesen für
do soduin); di soduin p. 145, 3;
b) nach Praep. mit Acc. : la sodain
darauf p. 40, 29; Lg. 9; p. 144, 9; )L
SC. 7;29; F^.6; ()'; 13; :^1; 23; 27; ^
44; 56; 62; 73; am Anfang des
Satzes FB. 25; 54; 61; 72; 87; ol
sodin Z'^. 350; ar sodin secundum
hoc, in hoc ibid.; am«? sodin sicut
hoc ibid.; tri sodin ibid.; im sodain
[Masc.) FB. 37;. 64.
so-dath schönfarbig Fei. Aug.
10, Gl. i. dath maith bui foraib.
söeb s. säeb.
soehail, anüll tria latin doba
soebail, araill tria goedilg cäin in
scel Tliree Hom. p. 114, 2« {„elo-
quent"), vgl. sobhail eloquence O'B.
söel)-chore s. säeb-chore.
soee, ce betis seeht tengtha am
gin soee suilbir „in my mouth of
eloquent tvisdom" Fei. Epil. 126.
1. söer, ssler frei, edel, vgl. "^ /
döer; saer Über Ir. Gl. 379; söir, SCUr^
söer liber, ingenuus Z'^. 31; 863. L'^
— Sg. Nom. biam söer Hy. 4, s; *
bri'i söer FB. 22; oclsech sfer SC.
23; mac sser soceueüil SC. 24; co-
mul säer Lg. 17, 43; isai-r p. 328, 22? y^
Gen. F. imdenum sula saire SC.
37, 12? Acc. in rig söer suthain
Hy. 6, 25; tir sorcba ster SC. 34, 1;
PL Acc. gonaid söeru SC. 17, 4. —
Compos. söer-chenel SC. 42; -dath
Lg. 18, 16; -setta FB. 24; -ligi 24; i(-
söir-mug, -chele libertus Wb. lO^i
{Z-\ 31).
2. söer artifex s. saer.
3. soer s. sair.
söeraiui, säeraim II ich befreie.
— Praes. Sg. 3 rel. soeras Hy.
1, 25; 28. — Conj. Sg. 1 Dep. co
ro s?erur-sa morfessiur cec/ta dar-
dain ocus XII cee/ta sathairnd ar
phianuib iffirnd Three Hom.p. 38, 4;
3 ro söera Hy. 6, 22; 1, 5ti; 4, 3; 12;
Gl. zu soersum 1, 28, letztere Form
ist noch nicht sicher aufgeklärt,
vgl', die Anmerkung zu Hy. 1, 11;
PI. 3 ron soerat Hy. 1, o; 10; 24. —
787
solümaelitaifre
8-praet. Scj. 2 rom sa?ra a Isii . .
&mal sffirsa Ileli Fü. Eiril. 4-45
(soersi Laud), 451 (soerasai Lauch,
455 (söersai Lcmd), 459 //'. (rfjl.
Bcitr. VII 38); 3 soerais i/y. 1/28
Fr.; Dep. ro socrastar ff/, zu soe-
ras Sy. ]. 25. — Pass. Praet. PI. 3
dia ro sfertha FA. 32. — Fut.
Sff. 3 saerfaithn- p. 40, 41. — JT«/".
i>rt^. dia söerad ar in m-buidechair
um sich vor der Seuche zu retten
Hy. 1 Praef.; Acc. donet ar söerad
Gl. zu Hy. 5, 92; ar no chlechtatis
na genti sterad a mogad isin secht-
mad hliadain Three Hom p. 12, c.
söerda edel; Sg. Nom. niiad
soerda SP. V 13 („« tiohle dig-
n-ity").
söere, soire, säire F. lihertas,
nobilitas, salus Z^. 31; 8G0. —
Sg. Nom. saire ceu saethar cen
snim ScLb. 23; Bat. i söiri ceneöil
nohilitate generis Wb. 17c ; cona
säire FA. 15.
söetli s. säeth.
so-g:iiiin „welldoing" ScLh. 23.
ro soieh ist u utcr rot-inm gest(dlt,
da die Partil-cl ro auch hei offen-
baren Prilsensformen steht; ohne ro
findet sich Fut. see. Sg. 3 co soi-
sedh „thut it would reach" O'Don.
I Suppl.
)! soideach, soidheach a ressel
0'^., s. \interToth<jY und pata.
soillse, sollse F.Licht, Glanz,
von sollus; lumen Z'^. 247; soillsi
lumen Ir. Gl. 998; .s. foillse. — Sg.
Xom. soillsi Hy. 2, co; in t-soUsi
jj. 22, 9; suillse FB. 92; soilse grene
Hy. 7, 18; FA. 7; Gen. iuna soilse
FA. 5; Dat. co soilsi FA. 35; 0
soillse 18; dia soilse 10; PI. Nom.
fil secht suilse ar a rusc SC. 37, 11.
soillsithir, soilsidir s. sollus.
soillsigim III ich erleuchte;
I shfne, brighten O'R. — Inf. Dat.
ic sollsiugitfZ FA. 13 LBr., soilsi-
gud LU.
soilslb s. sollus.
söim III ich drehe, toende,
verwandele. — Praes. Sg. 2 ceinc
no soi-siu huäim so lange du dich
von mir abivendest Ml. Sö'^, 1: PI. 3
soit a n-ecin . . i toltanche' FA. 23
(soait LBr.). — Praes. sec. Sg. 3 no
shoad cech u-indliged LHy. Amr. 26
(no soad cech n-[d]iummus LU.). —
Praet. Sg. 3 ro s6i gnö <S'6'. 40;
cen galar soi dath Fei. p. CVIII s;
CO ro sai in cloirh . . i salond p.
43, 13. — Fut. Sg. 2 ceine no
soife-siu Gl. zu donec . . tu avertis
faciem tuam a mc Ml. 33», 1. —
Fut. sec. Sg. 3 co suifcd fuil mol
ScM. 18. — Pass. Praet. Sg. 3
ros bewnach in usce co ro soud
immil Three Hom. p. 8, 5; cura
soad in lassar . . i n-agaid na gdithe
SMart. 26. — Inf. Nom. sood a
polaire ina etun iss e comartha
bias fair LU. p. 18, 13. — Com-
pos. impöim, toim.
soimle i. indis O'Dar. p. 116:
ma ro sellaib soimle Fcl. Jul. 4
Raivl. (seimle LBr., somlc Land).
Gl. i. söimlid 1. luathaig dia fegad
ocus dia indissi, ut dicitur in usu
Scotoriim „dochoid cu solam" i. co
luath.
soimm reich; Sg. Nom. fer so-
imm oirmituech Three Hom. p.M,i.
Vgl. soimuie.
soinmeeh glüclUch; secundus
Z\ 811; 860. — Sg. Nom. ni bä
soinmeeh tra a set na pectach sin
ScLb. 20; PL Gen. fer sonmech
slän SC. 45, u.
soininielie F. prosperitas,
fclicitas Z^. 811. — Dat. cona
söinmigc FA. 15 (-i LBr^.
soirb facilis Goid.'^ p. 52, vgl.
doirb; happy, prosperous O'R. —
Sg. Nom. diar bo soirb in set FA. 23
{„easy" St.). '
soirl)e F. copia Goid.^ p. 52
{Wien. Gl.); affability, quietness,
prosperity, success O'B.
soirtliiu s. soraid.
solad s. solod.
solam schnell bereit, schnell;
oband no solam Gl. zu Fei. Jun. 30;
CO slatra no co solam Gl. zu co
m-brassi ibid. 19; solamh quick,
ready O'B. — Adv. no hictha co
solam „he was healed rapidly"
SMart. 40; tidecM co sola»* docüm
n-Ere»m Three Hom. p. 16, 4.
soliimaehtaig-e (solämachtaig-
50*
jllamain
788
somenmnach
tlie?) palpahJe Tliree Hom. Index;
dorogart in drai dcmiiu co tue dor-
chai sholamachtaige darsiu mag
Thrce Uom. p. 2G, 7.
sollamaiu = Int. sollemue; sol-
lamhuiu soJemnity CfB. — Sg. Nom.
cid fodera conid sollamaiu tidecM
Crist a hEgipt ocus nach solla»tain
a dul iunte Fä. p. XXXIV ig; ord
sacairt do deuani isiu mendut sin
ar in sollawain „during the high-
Hde" Three Hom. p. 102, 15.
solliis glänzend, hell, klar,
vgl. follus; solus clarus Ir. Gl. (JG5.
— PI. Dat. CO senistrib solsib p.
loO, -21 — Compar. 1) soillsithir
FA. 10; soilsidir SP. III u; 2) so-
illsi FA. 10 LBr.; Ir. Gl. 1122.
solma Schnelligkeit. — Dat.
CO solma Hy. 8, 4 („with swiftness);
tocbam ci'ide solma suas Wi. Gr.
p. 125 {LBr.^; iugen bad choma-
dais du ar äis ocus cruth ocus
cenel ocus cless ocus soimi LU.
p. 122-1, vx — S. solam.
solod, soladh pro fit O'R. —
Sg. Nom. när bu mö a solod . . ol-
dds a dolod FB. 90; conam raib
cac/t Kolad ar molad dot rigraid
Fei. Prol. 12 {„soluce" St.).
solus s. sollus.
solusta glänzend, von sollus;
solasda hright, luminous O'R. —
Sg. Nom. tir . . solusta FA. 4 ; söt
solusta s. unter lochet; Gl. su lo-
charnaig Hy. 1, 31.
-som selbst, enklitische Parti-
cula augens für die 3. Sg. Masc.
und die 3. PI; ipse Z"^. 326; wird
hinter i su -seom, -sium. Gewöhnlich
ist der Gegensatz von der Art, dass
das einfache Pronomen der 3. Per-
soti, iiirlir oder weniger betont, in
(Irr i'ilii-rsil.:ang genügt. Besonders
ciiililniliscl/ ilobert-som [nämlich der
\'alcri CC. 3 LU., iat-som ^nämlich
('(>n(dl und Loegaire) FB. 57. ■ —
Gebrauch, I) a«/' die 3. Singu-
lar is Masc. bezüglich, a) hinter
dem Pronomen der 3. Sg.: do-som
ScM. 10 [Gegensatz dam-sa); SC. 5;
, FB. 3; 25; 31; hesseom j). 131, i-;
"Ar or sei-seom sagte er Lq. Jh Iris
seom SC.
)m sagte er i^g^_]j\ ""i»-
'. 34; fair-seom~2^. 87;
lais-seom 88 ; cbuci-sium ScM. 1 ; 2 ;
chuice-sium p. 39, 20 ; fris-sium SC.
39; de-sium FB. 76; fair-sium 77.
— b) hinter einem Nomen mit
Possessivpronomen: a galar-
som TE. 9 LU.; FB. 25; a ara-
som Conculainn 43; dia acallaim-
som ibid. ; uas a imdaid-seom FB. 3 ;
ic a acallafw-sium p. 21, 32; ina
diaid-sium FB. 70; a siur-sium p.
144, 32. — c) hinter einer Verbal-
form der 3. Sg.: arröet-som j^-
17, 33; ata-som SC. 29, 22; asbert-
som jj. 131, 22; FB. 29; ro triall-
som SC. 48; no bith-som TE. 9
LU.; i"0 fitir-som FB. 3; rigid-som
82; 87; ro cendaig-seom p. 17, 32;
FB 82; cingthi-seom 88; büi-seom
inti Nüisi Lg. 8; SC. 48; biii-sium ^
J^g.jj. — li) Auf die 3. Plnralis ^
bezüglich, a) hinter einem Prono-
men der 3. PI.: iat-som FB. 57;
leo-som ScM. 5; CC. 1 LU; FA.
5; FB. 77; leo-sum CC. 1 Eg.;
leo-sium (sie) p. 143, 7; doib-sium
Sc3I. 3, 16; imma tech-som Lq. 12. ^
— b) hinter einer Verbal form ^
der 3. PL: asberat-som ScM. 19; |P
foraitbmenatar-som FB. 86; imm- i
aiccet-som FA. 5 (imanaicet-sum
LBr.); ro dalait-seom ScM. 5;
fonaisccit-sium FB. 77; 78. —
c) hinter einem Pr ä d i cats n 0 me n : ?
batar sonairte-seom Lß^^IÜL. — -J^
III) Vereinzelt auf die 3. Sg. Fem.
bezüglich: aice-sium p. 40, 27. —
Vgl. sam, sem, sim.
so-main ivealth; ro bo do a
shomain LHy. Amr. 67 (cor ba dö
a somäin LU.); somäine weulth
O'R; ar a somaine Corm. p. 3
anomain; caiti somaine set in fir
sin? somaine graiu diib On the
Mann. l\l p. 490; somhäine ^^roft^s,
rents, returns 0 Don. Suppl.
so-masse ScJtmuck? bä somassi
do-som sin ocus nir bo tliortromad
LU. p. 79a, 10.
so-ml)las wohlschmeckend,
s. blas. — Sg. Gen. tipra uisce
somblais „a well of sweet water"
Ir. Gl. 975.
somenmnach w o h l g e m u t h On
the 3Iann.lUp. iii, vgl. do-menmna.
so-mi'ad
789
»o-rei(l
so-iiu'iul hohe Ehre, ,,ff1ory"
ScLb. 23.
so-milse F. sweetness ScLh.
25; somailse dulcedo SG. 52» {Z'^.
863).
soiiiniataib, mamon din aium in
demainis aircliindcch for iudmassail)
in t-sfegail ocus forsna somataib
ctrocairib ,,over the pitiless rieh"
SMart. 6? '
1. somme, somiiia reich, der
Reiche; somme dives Z'^. 863. —
(SV/. Gen. dliged buthe in boicbt fo
mam in t-sommai Ml. 27'', 7. —
Vgl. soimm.
2. souime, somiiia Eeichthum.
— Sg. Noin. nadip rubocc nadip
i-omar bed a sommae Tir. 11.
somnietu, somata affluence,
tvealth OB., vgl. dommetu.
so-molta laiidahilior Ir. Gl.
1127.
1. sou = lat. sonus; Ton, Laut.
— Sg. Nom. son a jrotha LHjj.
Ai7ir. 41: son a garma Hy. 2, le !
(Gl. i. sonus); son in cetail 6-> {Gl.
i. souusV, PI. Acc. oc saigid for
sunii Wb. 12b ,^2. 484); forsna
siinu de verhis Ml. 52 r.
2. son glücldich, vgl. sona,
sonas; Sg. Nom. is son is alaind is
noeb SP. IV 4.
3. sou ScM. 21, 26.
söu Pron. dem. hoc Z^. 353; rot
bia son ScM. 14. Vgl. ön.
sona glücklich, vgl. son, sonas;
sona, sonadh hapinj, hlessed, joyful
OB. — Sg. Nom. grian sona Fei.
Oct. 3; Dat. cona primslnag sona
Fei. Apr. 13.
so-uairt, -nirt tapfer, stark,
von nert; firmus, fortis Z'^. 863.
— Sg. Nom. SC. 23; sonart Gl. zu
sab Hy. 2, 23; PI Nom. batar so-
^ nairte Lp. 12 (-j Eg.). — Adv. co
sonairt Zu?/. Amr. 43.
sonairte F. Kraft, Festigkeit;
commor-shonairti LHy. Amr. 43.
sonas happiness, hliss (fB.,
von 2. sou. — Sg. Nom. sonas ocus
deggnim tria bithu d'fir th'inaid
„prosperity and good deed" Fei.
p. CI 1.
soneud, soinean fair iveather
O'B.; doncad in tan ticfad soncnd
ocus doncnd LU. Amr., .sina i. so-
ncnna Llly. Amr. 58.
sonnieeli s. soinincch.
sonn 31. a st äff, stake, he am
O'R ; sunn i. crann no sabh, ut est
fomescaidli lam do sunn i. lam do
righi docum in sabaid no do crand
og doabhaidh O'Dav. p. 118. —
Sg. Nom. am sond slaide cach
socraid p. 328, 4? Dat. ro comled
alamu dia sund CCn. 2; PI. Nom.
ro gabtha süind ocus slipre doib
Three Hom. p. 78, 1 {„stukes").
sounach palisade Bem.'^ p: 56;
a icaU, a mound O'Don. Siippl.
— Sg. Nom. sonnach daingean
cläir do chur ina timchioll Tor.
Dh. p. 130; sonnach umaide tar a
medön ros rand in n-insi inde LV.p.
23^,1«; sonnach iarn[ai(Ze?] for cach
mür forsin bätar nöe cend LU. p.
114b, 9 {Siah. Concul.^\Acc. s. desiu.
sounaim II ich pfähle. — Pass.
Praet. PI. 3 ro sonnta Fei. Prol. 33.
sontar Sc3L 22, 3, von 1. son?
so-61a gut zu trinken, s. 1. me-
dar.
sop 31. a ivisp Corm. l'r. p. 153.
— Sg. Nom. und Gen , PI. Acc.
atnaig in gilla in di oibill a mednn
in t-suip Sil cätha corcca isin ieWaig
(tell«c/r?) ocus ticc sopp asin lepa
chuca; coirgis in di fot iirmo>iad
im na suppu, setis ind öibill, lassais
in sopp, ocus follsigis do a proind
LBr. p. 214a, 13.
sorcba hell, licht, vgl. dorcha.
— Sg. Nom. tir sorcha SC. 34, 1.
— Compar. co morslog ba sorchu
Fei. 3Iürz 9.
sorchaide radiant ScLh. 23.
sord trim O'B.; töirnis tra ann
tipra dian ainm sord i. gl an Three
Hom. p. 114, 3.
so-reid leicht; happy, siiccessful
O'B.; very smooth Fei. Index; nad
soreid la boethu Fei. Prol. 30; co
rup soraid dam-sa techt dochum
nime TJiree Hom. p. 70, 19; rop
soraid dam dul sech na me«nata
duba LHy. Amr. 142 {Gl. zu rop
reid). — Compar. soirthiu expe-
ditior SG. 15a (Z-\ 863)?
(90
srath
soruu == lat. fornus. — Sg.
Noin. sornd tentide FÄ. 17; Dat.
a surnn tened Hy. 1, 29; Acc. tria-
sin sornd sin FA. 17.
so-scele, -scela Evangelium
Z'^. 769. — Sg. Gen. la titrcbail
soscelai FA. 82 ; Dat. cosin t-oscelu
LU. p. 15a, 36; Acc. pridchad so-
scela Hy. 2, as Fr.
soss, SOS iud fir imramae „S'^P-
jjort of tlie rmver" Gl. zu sess
ethair Corm. Tr. p. 154.
sossad dwelling, abode, seat
O'E.; sosad positio SG. 7a [Z'\ 49).
— Sg. Nom. dian sossac^ sid Saiger
mär „a Station of peace" Fei. p.
LXI 1; Dat. i n-öen sosuth in una
positione SG. 7a (Z^. J83); büi
Ailill ior sosad in düine oc a n-
descin LU. p. 20a, 21; for sossad
a miadamla „on the Station of his
glory ScLb. 5; Acc. ro gab ä sossad
sumpsit sedem suam Wb. 4b (Z'-^.
337); Fei. Febr. 26; P?. Z>«f. isna
sostaib FA. 6 („stations" St.); Druim
lias indiu, i di sostaib Patrice and
ocus dina liassaib ro aiiimniged
Goid.'' p. 84 [Vit. Trip.); illep-
thaib glainidib, bi sostaib argdidib
ScLb. 23.
sostau i. cumsanadb O'Dav. p.
116, i. gloir no gair no utmaille no
imned Gl. zu Fei. Jtil. 10 (mor
sostan „a great rest" Stokes).
sotal stolz, hochmüthig; i.
uallach no dimsacb O'Dav. p. 116.
— Sg. Nom. FB. 37; Cernach
Sotal „C. the haucihty" Fcl. p.
LXXVII.
sotaltus 31. Stolz, Hochmuth;
im sotlotus LU. p. 52b, y.s.
sotech lupanar SG. 64» {Z'^.
811), von soith, sad und tech?
so-theiiga beredt, Gl. zu sothnge
Fei. Jan. 15 LBr. und Sept. 30.
sothug-e „ivell-tongued", sui
slan sothnge suthain Fcl. Sept. 30,
Gl. i. sothenga no sogne fair; ibid.
Jan. 13.
sotla F. Stolz, Hochmuth. —
Acc. cen sotla Fei. p. LXXVII 8.
sous (für so-fiss?) Wissen; söas
experience O'B. — Nom. soas Fei.
Epil. 89; Gen. sruaim soais „a
stream of knowledge" Fcl. Febr. 4;
Dat. is dam sous Hy. 5, 37 [Gl. i.
is dom dän); cuimbrigud indsce fo
soas do cuibded „an abridgment of
Speech tvith science which ivas har-
monized"- Fei. Epil. 123; co soas
März 13.
sparr==rtZt(^. sparro; jo/s^, beam
O'R. — PI. Dat. for sparraib na
tigi FB. 51.
spirut = lat. Spiritus. — Sg.
Nom. in spirut nöeb Hy. 1, sü; 6, 6;
Gen. in spirta uöib Hif. 5. oo; ^j.
40, 7.
sporau s. unter esrecht.
spre cattle, the portion of a
loife 0"B.; spreid („cattle") Gl.
zu tlus O'Don. Suppl., vgl. Beitr.
VIII 328; triucha ceud Ceise Chor-
rainn ö ri'gh Eirionn mar spre rena
inghin „as doivry" Tor. Dh. p. 170;
Gen. gur mör ionnmhus choigidh
üladh do leith a heisg agus a
spreidhe „in fish and cattle" Keat.
p. 132.
spred F. Funke; Gl. zu tenlam
Corm. p. 42. — Sg. Nom. cach
spred tra ocus cach frass doleiced
a tene LU. p. Söi», 9; I'l. Gen.
beim sprede Maie Cecht oc ätüd
tened ria rig n-'Evend ibid. 7, vgl.
is and romböi Mac Cecht oc beim
tened ibid. 1.
srabtiiie O'Dav. p. 118, „light-
ning" Bem.'^ p. 83.
sraig:ell = Zai. flagellum. —
Sy. Nom. is[s]raigell do esorgain
ScLb. 21; Gen. sainchenelse srogill
Wb. 17<i (Z\ 769); PI. Gen. na
sraigell tentide p. 191, 22; Dat. co
sraiglib FA. IG LBr. (sroiglib LU.);
p. 191, 20.
sraig'Iim flagello. — Praes.
PI. 3 sraiglit FA. 16; no da sraig-
let [na demjnse LU. p. 114^, 38
(Siab. Concul.). — Inf. Dat. do
sroigled FA. 15.
srand snoring Corm. Tr.p. 153.
1. srath the bottom of a valley,
fields on the banks of a river, a
Strand O'R. — PI. Acc. mo seing
srathu FB. bO ^ p. 310, 26? Vgl.
espoc Eogain Arda Sratha „Bhiahop
E. ofArdstratv" ThreeHom.. p. 100,1.
791
srol
:^ 2. srath LiuA^^A^
srkth = lat. strata? ro Icnait
beos isiii di'in ocus ro marbait ar
na srathail) ocus isna taigib „on
the strcds" Cor/. Gaed. re Gall.
p. 78.
srath.ir F. = lat. stratura, a
packsaddle Coriii. Tr. }>. 153. —
Sq. Nom. rot giuil ind srathar dod-
cäid SG. p. :i29 {Z'^. i)54); Bat.
capuU ccngalta oci co srathair fair
LU. j). 39b, 2.
srebaiin, srebhand Gl. zu nu-
cliuin{^\,a memhrane Ir. Gl. 794.
srebuaide, sreibnaide rnembra-
naceus SG. 58^ {Z'^. 794); inar . .
is e süata srebnaide LU. p. 79a, 2;
a üathroic srebuaide sroili ibid. 43.
srMim III ich werfe, es-sredim
ich streue aus, aesreuth Gl. zu haec
aspergo SG. 70^. — Praet. Sg. 3
sredis Ciichulainn cloich fair LU.
p. 82a, 35; oen tra dona ruthnib ros
esreid grian na firinde isiu domun
TJiree Hom. p. 4, 9. — Praes. Sg. 3
sreid [ziveisilbig) mi'iine SC. 17, 6,
für srethid oder sredid ? srethius fair
iarom in slig LU. x>. 621», n. —
Inf. Dat. iarua n-esrediiid fo Mag
Murthemni Ben. C'elt. III p. 177.
sreid FB. 50, p. 310, 26, sreid
Fergus Dubthach üad LU.p. Sl^», 26,
sreid müine SC. 17, 6 zu sredim
(,sreim Fei. hidexYi
sreith p rat um SG. 20a, s.
sreiig-, sreang a string, cord,
rope O'B.
sreug-im ich ziehe, schleppe;
sreangaim I string, draw, extend,
fear O'B. — Praes. Sg. 3 do srenga
in loech in luing „hauled in the
ship" TB. p. 178, 6; PI. 3 labrossi
dosreggat a m-bel n-ichtarach dar
a . . Goid.- p. 71 (LHy). — Praet.
Sg. 3 sinis in t-anmauna a brägit
üad asin chrund ocus fiirmid a chend
i n-druim in daim ba mö doud al-
mai ocus srengais lais isiu crand
LU. p. 26», 25 {schleppte ihn mit
sich). ■ — Pass. Praet. PI. 3 sreng-
tha tollfethe a mullaich co m-bätär
for coich a muineöil LU. p. 79^, 32.
srenuim sterto SG. 185», 1
[srenim Z-, 434). — Vgl. srand.
1. sreth Reihe; series, ordo
Z\ 992; Gl. zu strues SG. 5b^, 10;
sreath a row, rank, sivath, Order
O'B ; vgl. imm-sreth. — PI. Acc.
und Sg. Nom. co n-accatär iar sin
teöra sretlia isind raigid in taigc
ininul cuaird önd ursaind diaraili,
sreth and chetannis di i)rctnasaib
üir ocus argit . . sretii di inuiitorcaib
..in tres sreth di claidl)ib LU. p.
23-', 31 (Oh the Mann. III ;). 163);
-SV;. Dat. läse aralegatar i. hi sreith
raun SG. 21 3" [cum leg%intur, i. e.
1 in Serie verborxim Z-. 992); PI.
Dat. iua srethaib ocus ina corönib
FA. 12; Acc. tar salmuire sretha
• „over ranks of niainseas" Fei.
\ Epil. 238.
i 2. sreth s. seriiim.
sretliaim gleichbedeutend mit
j sernim? failgit no forbanait no
srethait Gl. zu sernait Fei. Aug. 31 ;
aisiieid no ro srethad Gl. zu ro
! sreth ibid. 25.
sriab stripe On the Mann. III
p. 121 ; a circle O'B.
sriau = lat. frenum Ir. Gl. 819.
— Sg. Nom. SC. 31, 15.
sriauach mit Zügel versehen,
frenatus. — PI. Gen. cet n-ech
srianach TE. 10, i4.
sril) a stream Corm. Tr. p. 97
inesciund.
sröeuiin III ich toerfe nieder,
besiege; sraoinim I defeat, over-
throiv, disperse O'B. — Praes.
Conj. Sg. 3 sroena Gl. zu vitam
trudere Gild. Lor. Gl. 255; na rom
sraine in bas Gl. zu ut non secum
traliat me mortalitas Gild. Lor.
Gl. 7. — Pciss. Praet. Sg. 3 cor
srained iar sin in crand tarais
fo?"sna gentib „icas hurled back"
SMart. 25. — Fut. PI. 3 sräinfit/r
tra iar sin na hanfireoin hi pein
iffirn „shall be hurled" ScLb. 12.
— Inf. Nom. srainiud ScLb. 21
(„breaking"); Dat. co rabe cechtar
de ic sroiniud araile LHg. Nenn. 2.
si'ogill s. sraigrell.
srog'od, ond srogod airid Gl. zu
flagello SG. 66 a, 25.
srol satin, silk On the Mann. III
Index; sroll byssus Ir. Gl. 577. —
srolda
792
stüag
Gen. cliabinar sroil siricda LU. p.
81a, 29; a üathroic srebnaide sroill
ibid. p. 71»a, 43; dar a füathröic
srebnaide sroill ibid. p. 791^, 3.
srolda seiden. — Sg. Nom. inar
•^ srölda Lg. 18, 21^
1. sroll i. soM, unde apud Sco-
ticos diu sroll i. e. dies solis Corm.
p. 40.
2. sroll s. srol.
sröii F. Nase; nasus Z^. 23;
Ir. Gl. 1039. — Sg. Gen. co moing
a srona Gl. zu Oss. III 5; Corm.
Transl. p. 146 ronna; Äcc. dar
sroill ScM. 6; PI. Dat. a de ocus
a lassar asa craess ocus asa sronaib
sechtair „out of his nostrils" Three
Hom. p. 72, 30. — Comp OS. srön-
benuach rhinoceros SG. 97 a {Z^.
23); Goid.'^ p. 57 {Leyd. Gl).
srüalm N. Strom; i. sruth
O'Dav.p. 115; i. imat ibid. p. 117.
— Sg. Nom. sruaim ecnai Fei.
Nov. 27 ; PI. Nom. srüama FA. 27
{Gl. i. tunni); Dat. fo sruamannaib
O'Dav. p. 119.
srüamacli, co sal sruamach „to
tlie streamy sea" Fei. Aug. 25, Gl.
i. srotha imdai ind ocus ass.
srub a snoiht O'B.; srub muicci
„a pig's snout" Corm. Tr. p. 154.
— Dat. ro leltar im srüb LU. p.
114^ 15.
sruban merenda Ir. Gl. 143.
sriiith alt, erfahren, weise,
angesehen; knoiving, a knowing
person CB.; sruithe religious se-
niors O'Don. Siippl.; vgl. altcymr.
strutiu Gl. SU antiquam qentem
Z^. 120. — Sg. Nom. sruith Htj.
6, 21, aber Fr. sruthib; FB. 22;
Gen. togairm Semeoin srotha Fei.
Jan. 5; is comarlecud sruithi TB.
p. 182, u; Dat. don struith {sie)
Gl. zu don cath Hy. 5, 19; Acc.
fäcbais fer sruith dia muntir innti
Three Hom. p. 116, 8; PI. Nom.
srutlii na fetarlaice i. Abraam ocus
Isac rel. Ml. 31<i, 11; na sruithe
Hy. 1 Praef. {„seniors")] sruthi
Erenn „Ireland's eiders" Tliree
Hom. p. 34, 31; Gen. inna sruthe
Gl. zu veterum Ml. 133c {Z-\ 1004);
iar n-inntsamat7 na sruthi remthech-
tach Three Hom. p. 95, 11; Acc.
0 ro fäcaib sruthi ocus minda ocus
niartire intib ibid. p. 116, 12. —
Compar. ni longe co longe cele
De remut no fer bas sruithiu qui
Sit senior Z-\ 1004 {SG. A. C. 23);
cia de isruithiu, in rig fa espuc?
isruithiu espuc, huairi ar neraig
(sie) righ fo bith creitme On the
Mann. III p. 510; Superl. srui-
thium i. is uaisli the noblest CDon.
Suppl.
sruth Strom; flnmen Z^. 238;
799; L: Gl. 999. — Sq. Nom. FA.
16; 17; 18; 30; sruth Ligir SMart.
22; Gen. ainm ind srotho SG. 35'';
fo bes srotha Wb. 32^; in t-srotha
FA. 16; 18; Acc. in sruth FA.
17; 18; curcas fri sruth FB. 44;
PI. Nom. srotha jj. 133, 3; FA. 30;
srotha fola 33; SeM. 18; LU. p.
127^, 6; Dat. co srothaib nemi p.
191, 14; 29; Acc. frisna srotha alle
FA. 18.
sruthar Fluss; a sruthair na
Släine, dar sruthair na Böinni
O'Don. Suppl.
sruthe F. Weisheit, von sruith;
Gen. sab sruithe Fei. Jul. 1.
stal) a drinking cup>, an iron
vessel chained to a well by the side
of a road O'B.; sdaba beca bidis
forsna tibradaib isna cänaib dlii-
thaib Gl. zu ana Corm. p. 3.
stair s. stoir.
stiall a belt, a girdle, a strip,
apiece of anything CB.; sdiall
i. clär: go sdialluib airgid i. go
gclaraibh 0'67. {Corm. Tr. p. 154).
— Sg. Nom. stiall archapur jy.
309, 34; Dat. cona steill airgit p.
309, 37; Acc. in steill p. 310, 2;
PI. Nom. tri steill chreduma i tau-
laich in taige FB. 55; steill chre-
duma ibid.; PI. Dat. co stiallaib
airgit j}- 309, 35.
stoir = ?a^. historia. — Sg.
Nom. a stoir SP. III 3; stair libuir
Ihu Gl. zu Hy. 2, 58; Acc. dorat
stair ind rechta ior leith ocus
a hsians ior in leith aile LHy.
Amr. 59.
stüag- „an arch" FA. 8, vgl.
tüag. — Comp OS. sduagh-dhorus
stuigeii
793
an arched doorivmj O'Don. Gr.
p. 338; ar sduaigh-leirg a dhroma
s. unter lerg.
stuig:eii, ni roibe riain um lu'icli
araile eces samail iii cluinulaig bui
um Sencbau cinmotha a stuigen
suad „hesides his sage's goivn'-'
Corm. p. 3G, i6 (prüll).
-SU, -so enklitische TarticuJa
augens der 2. Person Siyigularis,
ivird hinter i zu -sin, -seo, verein-
zelt und später -si {p. 140, 23;
144, 7). — Gehrauch, a) am
Pronomen der 2. Sg.: tussu Lß^,
9; 19; tusso Sc3I. 15; lat-su SC.
41; 46; FB. 41; acot-su 4(j; ocut-
su 50; chucut-su Sc]\[. 13; airut-su
FB. (3; let-so Lg. 12: iiinut-so TE.
8 LU.; duit-siu Seil/. 11; TK 10
LU.; SC. 6; 43; 47; FB. 8; 10;
61; 94; duit-si p. 140, 23; uait-siu
p. 132, 12; üat-siu SC. 5. — b) /«mfer
einem Nomen mit Possessiv-
pronomen der 2. Sg.: do mcnma-
su ScM. 3, 8; fechrad-su FB. 34;
do charpat-su ibid.; do dingbala-so
Lq- 12 ; do ara-so FB. 9; for
th'athair-siu ScM. 10; dot acallaim-
siu 5'C. 13; dit seirc-sco TE. 10
i?7. — c) hinter einer Verbalform
der 2. Sg.: mauim bera-su Lg. 9;
ui fuigeba-su SC. 42; atbertha-su
ScM. 3, 7; fe_g-su SC. 39; bia-so
Lg. 10; 19; airg-siu Lg. 12j^ ber-
siu p. 40, 40 ; gnii-sTü I^ 19;
ScM. 3, 17; 10; FB. 11; 27; 31;
35; 56; foracbaisiu Sc3I. 7; 9; 11;
13; TE. 6 ^(7.; FB. 73; tair-siu
SC. 40; nachat fil-siu fein FB. 62;
tair-si p. 144, 7; ro altaisi CC. 5
JSjr.; ro ucaiseo FB. 18; brethaige-
seo 58. — d) hinter einer Verbal-
form mit Object der 2. Sg.: rot
bia-su tcird dir sein TE. 5 Eg.;
dot dingbad-su FB. 94. — e) hinter
einem Prädicatsnomen: is att
ail-siu SC. 43. — f) An Stelle von
-SU, -siu findet sich vereinzelt -sa
{vortciegend erst in späteren Mss.):
airim-sea i). 41, 13; diamsa Lg.
Ji,._2^ coich tliussa SC. 12; let^^sje"
TE. 8 Fg.; let-sai Sc3L 6 i?.
suabais mild; i. min no ailgion
O'Don. Stippl.; i. sobesach 2*'e/.
Jan. 13; S//. Da^. co sluag suabais
ibid. Jul. 16, Gl. i. cum turba fe-
lici martirum, i. sobesach; PI. Gen.
sluag mor martir sual)ais Fei. Febr. 2
[„of gcnile martyrs''), Gl. i. onni is
suavis i. suaibscacb.
suacaltmiche F. sunvitas Wb.
15<i [Z-. 811), vgl. accaldam.
suaibsech Gl. zu suabais.
su-aicliiiid wohl bekannt, er-
kennbar, klar; suaithnidh i. so-
aithnidh i. foreili (/Don. Suppl.;
suäichnid demojistralio [V] Z'^. 863.
— Sg. Nom. bä suacbnid Lg.
18f igj^ii; isuachnid nirrodciiäd
mo ic-sa TE 12 LU., vgl. isüaich-
nid tra cid dia n-dechuith Tit Gl.
zu ita ut rogaremus Titum 2 Cor.
8, G Wh. 16« [Z-\ 357); slicht su-
achnid FB. 34; Acc. comartha su-
acbnid FB. 73.
siiaichnide F. Bekanntheit,
Merkivürdigkeit? Sg. Acc. eter
sochraide ocus süachnide FB. 1.
su-aiened das der Natur Ent-
sprechende; is suaicued ceneuil
ni dofuisim ocus dofuisemar Gl. zu
genera nominum principalia sunt
duo, quae sola novit ratio natu-
rae SG. 61^ [Z''. 365).
suaigr prosperou^s, suceess-
ful 0"B., LUij. Amr. 117^; vgl.
duaig.
suaill fetv, small, little, mean
O'B.; s. unter ecmais; ba suaill tra
nach bäite in curach Corm. p. 37, 1
(prüll); süail no bec LHy.Amr. 24;
ba süail Gl. zu seim ibid. 25;
ibid. 117.
suairc pleasant, agreable (fR.,
vgl. anuairc; suairc in lia „pleasant
the flood" Fel.p. CXXXIV3; gormac
grad-suaircc ibid. p. CLXVIII 39
{„loving-gentW); triclia iiiaii^i soclila
suairc ibid. p. CLXXXIV -1: du
mrtccaib suarcca saorchlaiiu ibid. 27.
suaitimid, ro chuir a mbeur
bärrchaol a suaithuid sioda an
ghaoi dheirg „into the silken string
of the Gu dearg" Tor. Dh. p). 104;
iX)id. p. 132; ibid. p. 182. Vgl. su-
aithnid a bow-string OB.
siialacli admirable, famotis
O'Ii.: cland sualach accu Gl. zu
^■^
sualig
794
ide
cona chleir cainclandaig Fei.
Jan. 12.
sualig- M. virtus Z-. 233, vgl.
dualig; PI. Nom. sualchiTTh. 29^, 32;
Bat. tria sualchib ocus cäingnimaib
ScLh. 17; CO sualchaib Gl. zu co
ra-bläthaib Hy. 4, c.
süaii Schlaf. — Sg. Nom. suan
SC. 29, 11; 16; 30, 10; ro-si'ian der
grosse Schlaf Oss. II 8? Gen. is
fulang süain sochaide SC. 31, 14;
tuilsitfT mo derca suain Oss. III 1?
Dat. cona siian FA. 15; Ina siian
SC. 11, 8; 29, 5; rodtli'isci suan
„mayst thou aivake from thy sleej/'
30, 1; 11? Acc. ni thastar suan SC.
29; fri siian serglige 28, 1. —
Comp OS. siiau-bricht a charm
tvhich causes sleep, suainbhreacht
seachtmaine dorat in drai forra
O'Don. Suppl.; süan-traige.
süauacli „sleepy'' Hy. 5, 21.
süuuaim II ich schlafe. —
Praet. Sg. 3 nir thomail ocus nir
si'ian FB. 57.
1. süauem Seil; suainemh i. teat
O'Dai-. p. 118. — PI Nom. cethri
suanimain FA. 2; Dat. no clistis
errid Ulad ior süanemuaib tarsnu
on dorus diarailiu isin tig i n-Emain
LU. p. 121^, 11 {Tochm. Em.)\ cen-
galtar a läm iarum dia thöeb co
suanemnaib Bev. Celt. III p. 184;
Acc. CO cethri suainemnu FA. 2
LBr. — Das unter airlech ange-
führte susinemain ist schiverlich eine
richtige Ergänzung (süä LU.).
2. süauem Anstrengung? Sg.
Gen. denum suanemun i n-aidchi,
precept fri dei Gl. zu in labore
et fatigatione nocte et die ope-
ranten Wh. 261' (Z^. 775); Acc.
süanemuin do denum i n-aidchi do
reicc ar biad et seitach dia muntir,
precept fri dei do icc anman so-
chuide Gl. zu memores estis laho-
ris nostri et fatigationis Wh. 24«!.
süan-traig-e die einschläfern-
de ^T iisll-, ?)ecsom/tc/r^ Suan- traiges
als i'iii iin/tki.'^cJter cruittire, s. gen-,
süiXH Adr. in die Höhe, vgl. sös
und ÖS, üas; soos, suas sursum
Z\ 612; süas FA. 18; 28; FB.
74; 85; LHy. Amr. 60; atracht
suas ScM. 4; FB. 9; 25; suas de
Hy. 2, 24, vgl. gur thüirling anuas
ar an n-ga agus ro thüirling ■ anuas
de go foisdineach firghlic gau fui-
liughadh inä foirdheargadh air Tor.
Dh. p. 86, 28.
siiata glatt geriehen? a inar
bläith biannaide, is e etrom aerda,
is e süata srebnaide, is e üagthe.
osslethar LU. p. 79a, 1 {,,polished
dotvn" Croive, Siah. Concul. p. 423);
deg-siiata {„loell-smoothed" Grawe
l. c. p. 425) s. unter lethar; suaite
any tliing depirived of its Juices,
tempered, mixed, kneaded O^B., vgl.
siiathaim.
süathaim I Jene ad, ruh, mix,
mould O'B. — Praes. sec. Sg. 3
co n-doirted in loimm isin fhedan
sin ocus no chomsuaithed triasin
braissig „he tised to . . mix it all
through the pottage" Fei. p. C 25.
— Inf. Gen. crand suati na braisce
„the mixing stick" ibid. 24.
sult)a Freude, vgl. duba; subha
pleasure, delight OB. — Sg. Nom.
na sid na suba na säm La. 17, 55: ^
is cöru duit suba ocus forbäilti
Three Hom. p. 100, 17; i fil sith
ocus suba LHy. Amr. 135; suba
tar menmain cäich FC. 5, 5; Gen.
iar lecud cech suba Fei. Apr. 21;
Dat. CO subu FA. 16 (co süba LBr.).
subaeh fröhlich, glücklich,
vgl. dubach. — Sg. Nom. slän su-
bach SC. 30, 1; Acc. issin sith soer
subach Fei. Apr. 2. — Adv. co
subach FA. 31.
subachus laetitia L\ Gl. 301.
subaig-im III mit Acc. ich freue
mich an Etwas. — Praes. Sg. 3
subaigthius er freut sich daran
SP. II 14; PI. 3 subaigit gaudent
Ml. 61e, they rejoice O'Don. Suppl.
— Praet. PI. 3 ro subachsat na
huli in mirbuil sin „all rejoiced at
that marvel" SMart. 35.
sucacli FB. 37, vgl. sügach merry,
cheerful, sportful, froUcsome O'B.
sucut illud; bid fir sucut FB. 6;
tucaid . . sucut 14 (succat Fg.).
1. sude, suide Pro» dem. dieser,
hie Z'^. 349, loird anaphorisch ge-
~?
5'&Aa*/vs.
795
braucht, und nicht »lit eineiti Sitli-
stantiv verhunden: Dat. do suidiii
TE. d LU.; FB. 94; foa siiidiu
p. 131, 16; di sudiu dcinde FB. G;
SC. 12; jj. 131, 7; SC. 12; issudiu
FB. 20; dabei CC- 1 LU. (ann
Eg); SC. 2; iar sudiu post hoc
FB. 5; 1(3; 54; 55; ÖG; 62; 72;
74; 80; 81; CC. 4. LU.; iar sudi
FB. 25; 27; 28; 39; iar sudiu..
iarom 60; iarom iar sudi 65; Acc.
im sude SC. 8; is uad-som raiter
Tulach Taidg fria o sin co sudi
CCn. 7; PI. Dat. sid mör itaam,
conid de suidib nonn ainmnigther
£es side EC. l;Acc. itir suidiu CC.
2 Eg.
2. sude, suide N. Sitz, Sitzen;
däl-suidse forum SG. 57 ü, trebun-
suide, iüg-suide tribunal SG. 50^»
(Z'^. 855). — Dat. isin t-sudiu faire
FB. 81; isin sudi faire 84; mod
nad mod i n-desid inna sudiu ibid.;
CO u-desitar . . inna sudi sie setzten
sich nieder FB. 21; co fuarusa he
. . ina sudi ich fand ihn sitzend
SC. 33, 3 : atraig . . ina sudi er setzte
sich aufrecht 12; Acc. lasin suidi
n-grianda SC. 40; itir suide no
sessam Hy. 1, 3; luid . . issa sudiu
na fari FB. 83 (,issin suidiu Eg.\\
isi {sic) sudi fai'i ibid. (issin suidiu
Eg.)\ siasair suide eoin i n-ailt
Hy. 5, 1; condot rudi (s. sudira)
sudi n-6g SC. 28, 7 ; PI. Dat. batar
-^^ na mnaa ina suidib Lg. 15..
sudig:im III ich setze. — Ln-
perat. PI. 2 sudigid FB. 7. —
Praet. Sg. 3 ro suidig 2>- 40, 12;
":?(- PI. 3 ro suidigset a tige Lg, 11.
— Pass. Praet. Sq. 3 ro sudiged
FA. 15; IG; PL 3 ro sudigthe FB. 3.
sudigud M. 1) Setzen, Inf. zu
sudigim, 2) Anlage, Plan eines
Hauses, einer Stadt. — Sg. Nom.
2) sudigud inna catrach FA. 15;
sudigud Tige Midchiiarta fair 2;
suidigud ind rigthige 16; Geyi. dli-
ged suidigthe lex positioiiis SG. 193»
[Z'^. 239); Dat. 1) iar suidiugud
Gl. zu mihi fosito . . in periculo
Gild. Lor. Gl. 4.
sudim, suidiin ich setze mich,
vgl. saidim. — Praes. Sg. 3 rel.
(ia ret brega a Loegairi cia suides
a iantu cia aires a u-äthu LU. p.
1 14», 3 {„ivho sits [on] their slopes"
Croive, Siab. Concul. p. 381). —
Conj. Sg. 2 rudi SC. 28 für ro sudi.
— Praet. Sg. 3 ro suid iar sin in se-
noir oirmituech ThreeHom. p. 122, 4;
suidis Ronait Fei. p. CXLVII 3. —
Fiit. Sg. 3 suidfid . . for a chathair
rigda ScLb. 5; PL 3 suidfit iar
sin sudi nemtbröcar ScLb. 20.
süg: sucus; cäin in sug assa
soeraigthib sugthiar Goid.'^ p. 157
(LHy. Amr.)\ co tirmaigid cach
süg bis isnaib ballaib Gl. zu efßeiet
sucum membrorum Ml. 44'1.
siig'im II ich sauge, sauge
ein. — Praet. Sg. 3 ro si'iig a folt
inna chend FB. 27; ra suig in
tairr Sc3I. 17. — Pass. Praes.
Sg. 3 sugthiar s. unter süg. —
Inf. Nom. sügad ocus imlecad a
anala Corm. p. 36, 31.
j sui ein Name für die einheimi-
schen Gelehrten, On the Mann.
III p. 150; vir doctus, doctor Z'^.
255; saoi a sage, a scholar O'R.;
sai scriba L: Gl. 4. — Sg. Nom.
sui LHti. Amr. 60 ; 72 ; bid süi bid
fäid bid file Three Hom. p. 40, 3j
ro leg iar sein i Corcaig cor bo sui
Goid.-' p. 93 [LHy.); ibid. p. 97;
Gen. cinmotha a stuigen suad Corm.
p. 36, 17; fo läim suad saincherda
Rev. Celt. III p. 177; dam suad
dna di ferib deac On the 3Iunn.
ILI p. 510; PI. Nom. cit süide not
legat „though they be sages thut
read it" Fei. Epil. 81; Dat. do
shuidib LHy. Amr. 136.
süil F. Auge; oculus Z-. 250.
— Sg. Nom. süil glass L^. VL.M ; ^
süil chäirech 19; cach "suTl di Gl. ^
zu Oss. III 7 {suT Ed.)\ Gen. rodarc
a sula FB. 81; imdenum sula SC.
37, 12; tene na süla SC. 17; la
brafad süla FA. 17; 31; andiaigh
a sula TE. 9, 15 Eg.; li sula p.
132, 25; 26; SC. 31, 7; 38; FB. 23;
Dat. co n-öen süil Sc3I. 11; Acc.
CO m-bert do süil as do chind
ScÄl. 11; SC. 5; p. 131, 28; co
rolsat süil tairsiu SC. 35; in t-süil
alle Sc3I. 11 ist Nom. für den
suilbir
796
sutrall
Acc; PI. Nom. süli FA. 21; Gl.
zu Oss. III 1 (mo shuile Ed.); siiili
FB. 91; atconcatar süili däini TE. 5;
Dat. segdaib suilib L(/. 4, 3 Lc.
(süiliub F(j.); Acc. fo a sviili 'TE.
12 LU.; Du. Now. a di suil Hy.
5, 42; T^. 4; a da si'iil 2^. 43, 22;
Gen. cechtar de na da sula FB. 91;
cutrwmma a da sula 74; cechtar a
da sulu TE. 4 Eg.; cutrMmma a
da Silin FB. 62. — Coinpos. suil-
clior p. 144, IG.
suilbir, suilbhir cheerful, ple-
asant, jolly O'B.; Gl. zu sochla
Fei. Jan. 13. — V(jl. duilbir.
suirg-e, ann geubhair-se suirghe
uaim-se, a Oisin -„loüt thou receire
courtship from me" Tor. Dh.
p. 54; tosach suirghi TE. 7 Fg.;
ni suirgi na sotlse rocruide mor-
partse Fei. Epil. 135 (suirgi i. su-
airc, ro cruidhe i. ro croid i. tue
ni eisib, mor-partse i. lebur Three
Ir. Gl. p. 139), der Sinn ist wohl,
dass nicht Geschichten von Liebes-
lust oder Kampfesübermuth den
Inhalt des Feiire bilden.
suist a flail O'B., =lat. fustis
Ir. Gl. 109. — 8g. Gen. bla susta
aith Sench. M. III p. 220; PI.
Dat. CO siistaib iarind FB. 48.
siiithe „knoivledge" Corm. p. 40
sacart; LHy. Amr. 26; ibid. 136;
CO suthi FA. 35; ro leg suthe „read
loisdom" Goid:^ p. 97 (LHij.).
suitliemlaclit „knoivledge" ;
ba sab hi suithemlacht cech berlai
LHy. Amr. 2G.
sul before O'Don. Gr. p. 325;
Tor. Dh. p. 54; ibid. p. 152.
siil Nebenform von siiil, Oss. III 7
Ed.; PI. Gen. iadad a sul ,ScZ&. 20.
sulbair gut sp rechend, bered t,
s. labair; sulbir eloquens Wb. 11^
(Z'^. 863); sulbair Gl. zu lepida
Leyd. 61* [Goid.'' p. 57). — Vgl.
dulbair.
sulbaire F. eloquentia; Gen.
inna sulbaire SG. {)->■ (ZI 247).
sulbairgthid Gl. zu lepos SG.
67b i^z-\ 802).
sulbairig-im III bene loquor;
Imperat. Sg. 3 sulbairiged Wb. 12b
[Z-\ 863).
1. siüt Fett; i. a feith Corw..
Tr. p. 117 molt.
2. sult mirth, joy, delight,
voluptiiousness O'B.; a sult ocus
a feth p. 130, 25?
-sum s. -som.
sund hier; hie, hoc loco Z^. 355;
do shercc dam sund, do sercc dam
tall Fei. p. CLXXXV 24; suud
FA. 3; SC. 10; 20; 28; 34, is;
37, 20; 45, 20; FB. 21; 36; 62;
ron snade suud Gl. zu snaidsium
Hy. 1, 11; sunn TE. 5 Fg.; 9, 31;
10, 3; 13; 14; CG. 1 Fg.; suud ille
SC. 29, 20; p. 144, 27; indiu sund
amne p. 131, 24.
suuda hier, hie Z'^. 355; s. unter
melim; sunna F.B. 94; uair is sunna
th'esergi Three Hom. p. 44, 19;
sunno p. 144, 25.
^iiiillud, als Ade. dort, dort-
hin, illic; atcluni-siu Siit FB. 35;
is fior do Dhiarmuid siid Tor. Dh.
p. 152; in fer asa erbaid airi siut
na ro creted dam-sa ocus don
choimdiu der Mann, dessen Ent-
schluss (?) darauf gerichtet war, dass
er nicht an mich wnd den Herrn
qlaubte Three Hom. p. 18, 31; süt
^dort SC. 11, 9; 47; and süt SC. 32.
1. sutli iveather O'R.; suth sin
Corm. p. 21 fliuchud, ibid. p>. 43
tuarad.
2. suth Geburt, Frucht; soth
offspring O'R. — PI. Nom. na sothe
terrae fetus SG. 64a (Z'^. 240);
Dat. ersna suthaib „after the births"
Goid:^ p. 60 [South.).
suthach fruchtreich; tir su-
thach solusta FA. 4.
suthaige F. Fruchtbarkeit
ScLb. 25.
su-thain, sutliiu ewig; aeternus,
perpetuus Z'^. 863. — Gen. F. na
pene suthaine FA. 24; 34; p. 170, 27;
Dat. isin bethawZ suthain Tliree
Hom. p. 96, g; Acc. in rig söer
suthain Hy. 6, 25. — Vgl. com-
suthain .
sutlie s. suithe.
cia sutlivebrech Hy. 2, go?
sutrall s. unter lochet; sudrall
liqht, brightness, a candle, a torch
&B.
797
taccmsing
tk s. täim.
tabaii't, tabart Inf. zu tabraiin.
1. taball = ?ai. tabella. tabliaill
taheUa Ir. Gl (Vi; das Mnieriul,
auf dem man in Irland ante per-
gamenae usiim schrieb, toaren ta-
bxilae e hetiäa arhore complanatae,
gwas Oraiun et Taibble Fileadb
i. Tahulas Piiilosopliicas dicehant
Ogyg p. 233, vgl Ms. Mat. p. 470;
i cinn secht m-bliadhan tescaid
filid ocus faide ociis fisidli in t-ibur
büi OS Baile, ocus musgniit taball
filidh de, ocus sgriboit fise ocus
fese ocus serca ocus tochmarca .
Uladh inti Ms. Mat. p. 473, 38.
2. taball eine Schleudertv a ffe,
sling On the Mann. II p. 252; fo-
ceird Cucbulaind cloich assa tba-
ba[i]ll furri cori-öebris in mind n-öir
i tri ihid. III p. 196; nos indlethar
Cet incbind Mesgedra isin täbaiU
Aid. Chonch. 40.
tabartach „hountiful" Fei. p.
CLXXII 41, von tabairt.
tabraini I verschmolzen aus do-
i^ berim, s. do-biur^ ich bringe,
thue tvohm, gebe, mit la ich
nehme mit; tabur do Z'^. 428. —
Praes. PI. 2 tabraid FB. 72. —
Conj. Sg. 2 m taibre gi'äd for nech
con feser a inruccus don gräd sin
Wb. 29'i, 2i; ni fil . . rig na tibre
7^ falte dün Lg. 10. — Imperat. Sg. 2
tabair ScM. 3. le; tabair brec im
nach n-aile FB. (31: tabuir ass hi
TE. 19; tabar FB. 87, s. unter
drindrosc; PI 2 tabraid Hy. 1, 52.
— Praes. sec. Sg. 3 na tabrad
Sc3I. 1; asbert CumaW na tibred
acht is cac/i ni doberad ocus ni
bäd si in beu CCn. 4; asbert Tadg
CO tibred breith do ind ibid. 7;
nach tibred mnai TE. 2 Eg.; PI 3
dia tibcrtis rigi n-Erend SC. 21;
tibertais 22. — Praet. Sg. 3 tobert
p. 131, i; PI 3 tubertatär a cairp-
tiu leu CC. 3 LU. — Pass. Praes.
Sg. 3 ni tabarr ainm tren friu
Ml 30a, 9. — Conj. Sg. 3 mani
talirait[b]er FB. öC. — Praes. sec.
Sg. 3 dia tibertha FB. 90. — Praet.
Sg. 3 tobreth p. l'A), 2.3. — Inf.
Nom. is dait as chöir a thabairt
FB. 9; in tan bä mitbig tabairt
biid döib CC. 3 LU.\ a tabairt
iiiäim neich uaib-si FB. 76; ni
mebul do Ultaife . . a thabart FB.
14; Gen. fobith tab«?-ta do chäch
a chomi-aime SC. 2; Dat. du tha-
bairt SP. II ig; do thaltairt set
ScM. 2; FB. 12; usci . . do thabairt
fo a süili TE. 12 LU.; do thabairt
iiina m-bossän SC. 2; do thabairt
chucu dass ihnen gegeben tvürde
J4L4I1 TE. 20 Eg'.; FB. 59; 63; ylf-
dal inna caurath sin do thabairt
FB. 56; cath do thabairt eturru
eine Schlacht wurde zwischen ihnen
geliefert Lg^ 16 1 oc tabairt chathai -^
Fei. p. CXLVII 2; foraim en döib
do thabairt fornd {auferlegen) SC.
5; FB. {3-2; oc tabairt tana bö uait
beim Wegtreiben eines Binderraubes
von dir ScM. 11; ic tabairt chind
Änlüain assa chriss Sc3I. 16; FB. 2;
do taphuirt na hingene TE. '3 Fg.;
Acc. tri thabairt ind anmse triuiu
fris Ml. 30a, 12; ar tabairt darsa
morlind Lg. 18. 30? n~
tabsat SC. 29?
taecair, tacair congrnus, de-
cens Z'^. 881; tacair cense oc in
forcitul 3Iilde ist geziemend bei der
Unterweisung Wb. 31c, yy; ig tacir
deit ni täirle lat Wb. 30*1, 20 {decet
te Z'^. 23i); is tacair dünn a chäin
fochell asar chorp Wb. IS'- {,Z'\ 633,
zu lesen corpV); Wb. 17« [Z'^. 794).
tac'cmaie attingit, tachmaicc
{sie) snechta ferna (no fairnniu) fer
i. doecmaic in snechta crissa fer
Corm. p. 20 ferend; tacmaic „it
surrounded" CDon. Gr. p. 260
(mit Bezug auf Corm. l. c ).
tacemang- reichen bis, umge-
ben, verschieden von teccmang?
Praes. sec. Sg. 3 tacmungad [du
798
taidbrim
adlbran „whicli used io fall to the
heel" Tur. Gl. 127 a; taicmainged
s. unter fesoc. — Zu O^B's „tag-
mangaim I siirround" vgl. imm-
■^ thacmajig.
taV'Crarm i-für do-aith-garim) I
arr/umentor; tagraim I plead,
orcfuc, dispute, debate, sue O'E.
— Praet. PI. 1 doracartmar cois
cäich Gl. zu causati sunius Wb. 2^
{Z'^. 457). — Fut. taiccera cäch
dar ä chen[n] f essin Gl. zu tmus-
quisque nostrum pro se rationein
reddet Deo Wb. ü^ {Z'K 452). —
Inf. tacre.
tacere, tacrc a rfi n m >■ u 1 a r i,
Inf. zu tacraim , a r;i n m <■ n I x m
Z'^. 881; tagra discMs^iaa Corm.
Tr. p. 163. — Sg. Dat. ic sir-
thacra friu FA. 26 ; ic taccra frimm
„contending witli me" Tlire.e Hom.
p. 36, 21 ; PI. Nom. cia batar deg-
tacrae les „tliougli there toere good
argmnriiis loitli him" Tur. Gl. 81;
na tacrai dorata for Crist Gl. zu
objccia Lib. Hy. 6^ {Goid.'^ p. 66).
taceu ich sage, spreche; „ne-
go?" Z-^. 434 {Wb.); taccu ni adil-
gnigmar Gl. zu numquid egemus
Wb. 15a {Z-'. 439); duacthar tri
t,h[u]istin in talman Gl. zu loqui-
tur terrae creatio Ml. 51" {Goid.'^
p. 43).
taclia scarcity O'E.; ni biad
tacha broit na biid ann co brath
Goid.-^ p. 104 {LHy.).
taclitad Gl. zu angens SG. li^,
tachtud ar brägtib „strangling
on throats" ScLb. 20; tachdaim
I strängte, choke f/E.
tachtae angustus SG. dO^.
tadall visitntio Z'^. 28, Inf. zu
taidlim. — S(f. Nom. tadball in
maighi siu TE. 16 Eg.\ „Tadall
latt a (j\mchulainn." ,,Ni adliub
em" ol Cwchulainn [fiat] visitatio
a te Bev. Cell. III p. 176; Gen.
bad atrab nä bad cuit tadill es soll
ein Wohnen sein, nicht ein Mal
Besuchen Wb. 21^, 27; Dat. don
chot-tadall ScM. 1; Acc. ni secb-
malfam ni and cen tadal Ml. 25», 3
{Z-^. 460). — Vgl. imm-adall, ad-ella.
tad-badiin (für do-aith-) I ich
zeige. — Praes. Sg. 3 tadliat de-
monstrat Wb. 10^ (Z-. 431); diiad-
bat ocus relaid demonstrat et mani-
festat Ml. 51e; donadbat quod de-
monstrat SG. 271); dorn adbat Lg. a/
l§_ijü PI. 3 ar don adbat SC. 28, 2? 'v
— ~Fut Sg. 2 tadbfe FB. 59. —
Pass. Praes. Sg. 3 doadbadar osten-
diturWb. 29c, 4 (Z^ 471); ciasberat
doaidbdetar fisi doib et dotiagat
angil a n-dochum ni chretid-si Wb.
27a, 29. — Inf. taidbsiu. — Vgl.
tärfas und tais-benim.
tadl)aiiar s. taid-benim.
tadbeim s. taithboim.
tadbsiu s. taidbsiu.
tsieb s. töeb.
taerrechtach erregend, Er-
reger, taerrechtach dehtha SC. 25,
iHjl. tairrachad to incite O'Don.
Suppl. und tudrach.
ni t^g-ara SC. 40 lies nit ägara,
s. ägur.
tag'im für do-agim, -agaim'? Im-
perat. Sg. 2 aigh taig i. tair dori-
dhis i. eirigh go Cormac ocus tair
doridhisi uadh O'Dav. p. 50 aigh;
PI. 2 atät da clärchiste mora and,
inagid tagid ocus tucthar as LTJ.
Nenn. 1. — Vgl. ma imaga taga
i. imain amuigh O'Dav. p. 49 agh.
tai i. derbög (dearbh a clinrn
or milk pan OB.) no taog (?) no
ian, tadbanar toi i. taisbentar na
taoga no na derboga no in ian loma
no corma 0'I)av. p. 121. Vgl. toi.
tai J9. 132, 24 („there no grief or
care is knoivn" 0' Curry")?
taibleth s. toiralim.
täid M. für SG. il^ {Z-\ 30).
taid- oder taith-, entstanden
aus do-aith-.
taid-benim I ich zeige. — Pass.
Praes. Sg. 3 tadbanar s. tai; tad-
banar din do Ghomgall Fei. p.
CXXIX 2; nom tadbanar „is shewn
unto me" Three Hom. p. 80, 24. —
Praes. sec. PI. 3 nöi crotha no
tadbantais iorri erschienen an ihr
FB. 28. — Vgl. tais-benim.
taidbrim (für do-aith-berim) I
exhibeo. — Conj. PI. 2 ni tidbarid
far m-baulhi ne exhibeatis membra
vestra Wb. 31* {Z-\ 881). - Praes.
taiilhriiiil
799
t;iili:iiii
sec. Sg. 3 donedliarad Gl. zu ut . .
possit adhihere 311. io-^ i.
taidbriiul , dothaet CiichuJaind
arnaharacli do taidbriud in t-sloig
ocus do tliaisbenad a chrotha älgin
alaind do miiaib LU. p. 81^ i.
taidbsiii F. Zeigen, Inf. zu
tad-badim, ErscJie inung; demon-
stratio, dcmonstrure Z^. 48(5: S81.
— Sg. Xom. taibsiu SC. 49 (taidb-
siii H.); Dat. iar taidbsin Coiicii-
laind do iiia charput LU.p. llS», 12;
Acc. ro faillsig . . re taidbsin a
n-ecosca ,,he manifested . . their
countcnances hy sliowing Fei. p.
XXXVII 12; coneciis in tadbsin
tarfäs diiit LU. p. 113a, 17; pi
Bat. frisna taidbsib sin SC. 49,
taidbsin Fg.
taid-clioirte, in taidchoirte as i
n-do[i]ri Gl. zu reversorum Ml.
82"^, vgl. tath-chor.
taid-chreuim I ich erkaufe.
— Perf Sg. 3 do radchiüir Wb. 2^
{Z'^. 450); it he dorraidchiuir eos
redemit Wh. 32'i. — Fut. Sg. 3
tathcria i. in cunnrad dobera tarais,
ut est ni tathcria ma ro ria i. ni
tiica anniith e ma ro recws irecrt?)
amach O'Dav. p. r20.
taid-eliricc F. redemptio Z^.
812, von crecc. — Gen. atconnairc
söllsi a thaithcreca Three Hom.
p. 4, 1.
taid-cluir redemptio Wh. 0^.
taide s. taite.
tilide, taide secrecy, conceal-
ment, udultery O'Don. Snppl.;
taidhe theft O'B., vgl. täid; hi taide
verstoläeti s. unter laige; cen täide
„without conceahnent" Fei. Prol. 71,
Gl. i. cen Mach; [i.] cen dicleith
Oct. 10.
taidecht s. tuideclit.
taidlecli Sühnung; satisf actio
Z\ 881; taithlech „peace" Fei.
Sept. 19 {reimt auf aithmet), Gl. i.
sithugud. — Sg. Gen. in taidlich
satisf actionis Ml. 23^, 9; Dat. ho
chain-taidliuch satisfactione Ml.
32a, 24 {Z'\ 857); Acc. cen taith-
lech FA. 35 {„tüithout preience"
Stokes).
1. täidlech glänzend; taidh-
leach pleasant, dclightful, splendid
O'R. — Sg. Nom. in grian tind
taidlech Hg. 4, 2; toidlech ScM.
21, 32; Matha mur trcn toidlech
Fei. Sept.2\, Gl. taitnoniach; vice.
F. treib toidlig „a radiroit lto)ucste-
ad" Fei. Prol. 78, Gl. i. taitneniaig.
2. ts'üdleoh Glanz, taidlech ind
öir TE. 3?
taidlim adeo, visito. — Praes.
Sg. 2 „Dia m-bad fulocht mör no
beth and" or si „ro adelta; liair is
bec fil and ni thaidle llev. Celt. III
p. 17G; 3 do da aidlea Wh. 'M
[adit eam Z\ 434). — Conj. PI. 3
ni rem taidlet Gl. zu nim tharle
Hy. G, 8. — Praes. sec. Sg. 3 dia
täidlet in n-üir „if he touched the
mould" SMart. 40. — Fut. Sg. 3
dos n-aidlibea visitabit eos Wh. 25<l
(Z'^. 459); no don aidlife Three
Hom. p. 38, 8; toadlibi ihid. p.
120, 9; PI. 1 adrimfem ocus doaid-
libem cech n-oin dliged fil in psal-
mis Ml. 14c, 5. _ /„/; tadall. —
Vgl. adella.
tail s. toi.
tailc stark; strong, stout O'K.;
i. daingin O'Dav. p. 122. — Sg.
Nom. FB 37; 71. — Compar.
tailcithir s. 1. lön.
tailce F. Festigkeit, Stärke;
Dat. mur co talcai {reimt auf mar-
trai) Fei. Sept. 15, Gl. i. co cal-
matus mor, vgl. co tailce i. co treisi
no CO calmatus no co teiune O'Dav.
p. 122 tailc; co talci „icith stark-
ness" Fei. Apr. 28 (^co talcai ibid.
p. LXXVII, Gl. i. CO tangnai.
tailceud s täl-ceud.
tailchuhe crater SG. 95'' (Z^
72); PI. Nom. ind telchubi cadiSG.
180a, 1. — Vgl. tulchube.
tailciud, isel fri art tailciud fri
gargg Bern. 115a, „tender to the
rough" Goid.'^ p. 56.
taile salarium Ir. Gl. 739.
1. tailgim II foveo. — Imperat.
Sg. 2 a ben talaig do maccän
„cherish thy child" Three Hom. p.
30, 25. — Praes. sec. Sg. 3 äilsi
j Patrice iarna baitzed ara tailced
I maccu Cathbad Tir. 8 („that he
would cherish"). — Inf. Acc. düs
taüjrini
800
täin
in fetfaimmis talgiul a hrotha LU.
p. 127, 33. — Vgl. tatailcim.
2. tailg"!!!! für do-failgim? vfß.
fäilgim I hcat or cut, i. buailim no
gearraim O'R.; co dufailced don
Gl. zu ut omnem filiis Inrahel spem
noxiac securitatis incideret Ml.
35c, 1.
tailm F. Schlinc/e; larpieus
Z'^. 770; a sling Corm. Tr. p. 158.
— Gen. liic telma s. unter scendim;
Acc. oder Dat. gaibthi cloich isin
tailm SC. 7.
täim ich befinde mich, hin
an einem Orte oder in einani
Zu. 'Stande, vgl. atäu, atü, itäu,
Z^. 488; mit d für t, vienn als
hlusse Copula gehraucht, in ni dam,
an-dai, in-da, ol-daas (rr/L auch
conid, condat, inid, mäd, manid).
— Sg. 1 at ferr do laech andö-sa
als ich hin ScM. 16; „ni techtu
dam dal fri fer" ol ind ingen „hi
fiadnaisi na sethar as siniu andu
LU. p. 124'^, 27; tri chet bliadan
0 tu sund ihid. p. 40», s; nach
Analogie von am {ich hin), das
nicht negativ gehraucht wird, ni
dam: ni dam dermatac[hl p. 141, c
(dom Eg.)-., ni dam buidhech dorn
cheill fein TE. 9, 23; ni dam tualnge
laubra rimm ihid. 22; 2 cid no täi
yf--^ Lg. 10; IS, 1; ScM. 3; abair rini
cid düi TE. 9, 9; is raidlacbda no
täi FB. 58; is fota in troscud i
tai ScM. 3; is ferr do laech andai-
siu als du hist ScM 10; madda
tv eola a Gh.(n\c\\ohnir La. 18, 40: .3 ar
is tormach pene ros tä döib FA.
29; is tuilled peine ros ta and
FA. 16 LBr. (ros ic and LU.); ce
tha nech SC. 44, 2; ci-si airm hi
ta S'iV/e SC. 13; 31; 28; 31, 12; 16;
nim tha maith em SC. 13 {vgl. ni
maith düu em ibid.); ba ferr leiss
6c andä bethu TE. 12 Fg.; FA.
, 10; 29 (oltas LBr.); is tressiu cuma
•A" inda miiir Xr/ 18, 39 ; otha mo glun
von meinem Knie an TE. 10, 12;
X ota Essrüaid I^^JLXj ciddaie di
sodiiin p. 145, 3? mit Fron, per-
sonale suffixum; taithiunn dicliri-
chide diiis SP. II g; tathund nohis
est Fei. Prol. 217 Laud: iss ed
tatham Lg. 18, 3 Xc.; tathum i.
ata agam UVav. p!'*124; tathut
airle lim-sa ris ScWL. 3, 15; tathnt
fiielte SC. 10; tathat i. ata agat
(JDav. p. 124; tathus mor maith
aire „she has much good lipon her"
Fei. Fehr. 5; rel. ba ferr a comai-
techt . . oldaas a tuitim Lg. 13;
oldäs FB. 94; qltas FA. 10 LBi:;
29 LBr. ; nir bo ferr Saide . . andäs in
Loth mör ScM. 7 ; ba mou he indäs
cech cuibrend p. 40, 13; ba huilli
inas cech blegun p. 42, ü; PI. 1
sid mör itaam EC. 1; cusin purt
sa hi täum Three Hom. p. 114, 14;
PI. 2 „mairfet-sa ior n-döeni nli
innocht" ior se „m«ni fägthai in
tir forsa täthi LU. p. 39b, n;
PI. 3 bale i taat läith gaile Sc3L (J;
mäs tat carait FB 84; ni dat n;i-
mait FB. 21; ni dat maithe ban-
rüna TE. 9, ig; condat mnä sidi
SC. 28; cidat linmair FA. 13; ci
dat olcca ninu ban TE. 9, 17 Eg.
{oder SU trennen cid at?) bit lia a
mairb and andat a m-bi FB. 21;
rel. andaiti ihid. Eg.
taiinne torp>or; taimne morfes-
siur cen ec „the trance of seven
ivithout death" Fei. p. CXXIX 2k;
tamni ibid. p. CXXX 20.
taimthin „bed- death" Fei.
Jun. 30, Gl. i. a ec fri badart;
ibid. Jul. 2, Gl. i. bas no tarn no
serb, no tamthiu i. tomaithium, no
tai[mjthiu i. tarn tai i. ec a sBüur
no serg, vgl. Three Ir. Gl. p. 133;
ibid. 27; Aug. 17; taimthiudh 1.
bäs no sercclighe CDav. p. 122;
PI. Acc. la tamthine Fei. Oct. 29?
taiu, cen thain SP. V 9, „without
disgrace" 0' Curry ?
täin Forttreiben, Raub; dri-
ving O'Don. Suppl.; besonders täin
bö Binderrauh, Täin Bö Cüailnge
{LU. p. 55a, 1) Titel der berühm-
testen irischen Sage, Täin Bö Fraich,
Täin Bö Regamain Titel anderer Sa-
gen; bö-thäin eine geraubte Binder-
heerde. — Sg. Gen. oc tabairt tana
bö nait ScM. 11; Bat. do thäin
na m-bäu a Ciialngiu TBE. p.
\bi,i\Pl.Nom. täinte, täinti O'Don.
Gr. p. 99 ; PI. Gen. co n-immad . .
801
®
bö-tMnte SC. 42; biaidh aj^am fein
ua cuacha agus na cuirn . . agus na
buair agus na böthäinte gan roinn
Tor. Dh. p. 204, 2 {„ihe cattlc-
lierds"). Vgl. imm-ain, tagim {mit
täid Bieb hat täin wahrscheinlich
lüciits zu thlDl).
täinseiu, für do-üiuscm, An-
Tilagev, Besc h u 1 d ig e n, dia thain-
seni Fi'l. Epil. 524; rgl. äiusem accu-
satio, äinsid Äcciisativus Z^. 771.
täinsim ich beschuldige; tain-
sither is reproached , censured
O'Don. Suppl.
1. tair trocken? ba tair Hy.
ö, 30 (tar Ft.), Gl. i. ba terad,
„there tvas fine loeather always in
her field" Stokes. Vgl. 1. tar. .
2. tair s. tairicim.
'd. tair io|.„5,_i_5_£VL?
4. tair J^r. im Osten, vgl. fair.
an-air; tair ic taurcbäil ua greni
TE. 16; Oss. III 9.
täir contempt, reproach O'B.,
vgl. är, tathäir; Äcc. frim tliäir
s. tinter imm-denach.
tairbert, toirbeart a munifi-
cence, a gift, present O'R.,
toirbhirt delivering, giving up, han
ding over O'Don. Suppl., Inf. zu
tairbrim. — Gen. da läim thid-
naicthi ratha ocus tairberta ociis
tuarastail iarthair thuascirt in do-
main On the Mann. III p. 44G
[TBC.\
tairbertach, toirbeartach gene-
roHS, liberal, munificent O'R.
tairbiue s. tarbiii.
tairbir vgl. bir? cona thairbirib
niath s. unter serda.
tairbrim {für do-air-berim"! I
redigo, subigo; toirbbrim I give,
delivcr, yield O'R. — Praes. Sg. 3
ol a tairbir Gl. zu quod redigat
SG. 197b {.Z-\ 430); tairbirid . . ocus
trascraid dochum n-iffir»d comtiuöl
. . na mac mallacbtan FA. 1 [„hc
boivs doivn"); tairbirid illatu piau
. . dona m«ccaib bais ibid. („he be-
stows"); Praet. ro thoirbir slögu
Achia subegit LBr. p. 205^, is. —
Pass. PI. 3 doairbertar fo reir
D?e Wb. 22= (convertnntur suh vo-
luntatem dei Z-. 473\ — Part.
tairberthae Gl. zu incurvutum ob-
2)resumque Ml. loOc. — I}if. tair-
bert.
tairced s. tairicim.
tair-chanim I ich prophezeie;
do-aur-cbanim sagio SG. (jOb (iT*.
880\ — Praes. Sg. 3 doerchain
profetat Ml. 21», 7; dun aurchain
Gl. zu portendere Cr. S'6^ (Z'^.
430); PI. 3 terchanait SC. 35. —
Praes. sec. Sg. 3 no thercanad Gl.
zu Hrj. 5, 19; PL 3 tairchantais
Hy. 2, 19. — Perf Sg. 3 tairche-
chuin resiu forchuimsed Gl. zu
pjraedixit Isaias Wb. 4<1 {Z'^. 448);
PL 3 höre nad tairchechnatar fathi
doib Wb. 5a [Z-\ 450); dun dir-
cechnatar Tur. Gl. G. — Praet.
PI. 3 Dep. ro thirchansatar a drüide
do LoegaiVe Three Ilom p. l(j, 30.
— Pass. Praet. Sg. 3 doairchet,
tairchet Z\ 478 {Wb.). — Part.
Sg. Bat. don terchantu Gl. zu pro-
phetato Ml. 53 (Z^ 881). — Inf.
tairchetal.
1. tair-cbellaim ich umgebe,
rgl. air-chell, timm-cbcU; Sg. 3
don oirchell din mür luaidi FA.
n LBr. itimchellaid LU.); hierher
auch dodon archeil p. 133, 6 (das
Bunkel von Adam's Sündenfall ist
es, das uns umgiebt gegen Gezählt
toerden) ?
2. tair-ehellaim coerceo? Praes.
der Gewohnheit Sg. 3 bruitne . . dia
tairchelland a eochii j^- 311, 4. —
Praes. sec. Sg. 3 bruitne di dergor
ina läim dia taircellad a eochu
LU. p. llSb, 20; cuachi di 6r . . bi
taircellad a folt jj. 311, 2.
3. tair-chellaim ich halte in
Ordnung? taircella tomus conid
iarna durn toimdither On the Mann.
III p. 514, vgl. tairceall i. timceall,
ut est taircell tonias O'Bav^p. 123,
fer taircell „coUecting man" O'Bon.
Suppl.
4. tair-chellaim, Sg. 3 tairchella
memorat Wb. 121» (^z\ 880), vgl.
1. timmchell.
5. tair-chellaim ich raube, vgl.
I airchellad, archelim (s. die Nach-
I träge"!-. Inf. Nom. in t airchellad
hi follus Gl. zu no>i, inquit, quod
51
i'holtn
802
tnirissim
habet in se notam iniquitatis pup-
licae, aperte tenuiores quosque
deripiunt sed callide excogitant
Ml. ü8c, 5.
taircheltaeh Gl. zu magica
ars Bern. 94:^, nach Stoices {Goid.^
p. 55) für tairchetlach.
tair-chetal N. Prophezeiung,
tairchital prophetia Wb. 5» {Z'^.
881). — Sg. Dat. bäi trä Curnän
oc taircetul doib ind locha do thich-
tain täirsib LU. p. 39i>, 28; PI.
Nom. ä tercitla vaticinia sua Ml.
Id^, 10 ; Dat. i tairchetlaib fätha
Hy. 7, 12.
tairchetlid, taircetlid sagax
SG. 601' ^^z-\ 793).
tairchi TBF. p. 146, 9, s. tor-
chim.
taircbissei da n-droch duba tair-
chisi FB. 45; da n-droch duba
tarchise LU. p. 113», 4i {,,two
hlack firm wheels" Croiue, Siah.
Concul p. 376).
täircid, recht-täircid legislator
SG. 44a, 3 (Z-\ 854).
täircim III ich bereite, ver-
schaffe. — Praes. Sg. 3 doäii-ci
bethid Wb. \b^ (efficit vitam Z\
257); rel. tairces FB. 73. — Imper.
Sg. 3 täirced dia cheliu Wb. 23c
[paret alteri, gloriam, Z'^. 365). —
Inf. Gen. do breith täircthe cntid
0 Ailill ocus 0 Meidb LU. p. 22, 28;
Dat. congniam frib-si oc täircud
raith spirito duib Wb. 14« (in effi-
cienda gratia Spiritus Z"^. 748).
täire, cen täire Gl. zu cen di-
gna Fei. Jan. 22, vgl. täir.
tAXY^a Bereiten? to attend upon,
to suppig O'Don. Suppl.; da blia-
dhain fria thairpc „two years for
the prrpnrations'' On fhe 31ann.
III p. 528; ar cuit do thairiuc
ScM. |5. — Vgl. imm-lhairec.
tairs-os O.-s. III 9?
tairi SP. I 2?
tairicim I ich komme, vgl. ti-
(im. — Praes. Sg. 3 tairic s. roir-
thu; taric em tri toscai Fei. Jul.
19 (tairic Land); PI. 3 toirceat
O'Don. Suppl. — hnperat. Sg'. -3
tairced fcr ar mo cbend-sa LU.
p. 21a, 16. — Fut. Sg. 2 tair TE.
\ 11 Fg.; p. 144, 14 ; SG. 33, 30;
FB. 61; tairsin TF. 12 Fg.\ p.
i 144, 7; SC. 40; tesct'amit-ne ien in
[ crand sa ocus tairsiu foi SMart. 25 ;
3 mani toire a gell do ODon.
Supp>l.? conom thair Hy. 7, 52;
j nim thair Hy. 6, 12; domni air
j ibid. 11; 16 (i. ti dorn törithin');
; dorn airse ibid. 10; „domm air-se,"
ol Fi'aech fri Conall, ,,co u-dlchis
lemm nach re conarnecmar" TBF.
p. 154, 10; :,don fair-ni do chobair"
ol Conall ibid. 26 ; don far Hy. 5, 91
j (i. done ar toridiu); PI. 3 tairsed
j Hj. 1, 48. — Fut. sec. Sg. 5 ar na
ro thucad Patraic cia dia n-dernad
in t-immon co tairsed a gabail
Bcitr. VII 53; ni tbairsed do töi-
j chell richid s. unter töchell; PI. 1
I tabram ffanlsech cach n-aidchi do
I seile fair dus in tairsimmis a bae-
I gul LU. p. 74b, 45. — Per f. PI. 3
! tosn-airnechtär fleda mora FB. 55
{aber tosnairnechtatar Eg.?), vgl.
' höre don-arnactar Crist Wb. 7b
1 {quia receperunt Christum Z'^. 457).
I tairidin, amal tairidnider fer
fidchilli for tairidin FB. G'J, vgl.
tairidin a mill-race CDon. Suppl.?
tairidnider s. tairidin.
tairis s. 4. tar.
tairisse beständig, treu; tai-
rise Gl. zu idan Corm. p. 5 ani-
(lan; loyal, faithful O'Don. Suppl.
— Sg. Nom. „In tairisi lib-si in
ben?" ol si. „Cid tairissi lind in
tan doUuid, bes ni tarissi iar tiach-
tain TBF. p. 154, 28; ibid. p. 156, 5;
a n-gell taraisse G-l. zu, idoneum
pignus Ml. 27», 6; is gell sön to-
raisse ibid.
tairissem i^do-nirissem) Stehen-
bleiben, Bleiben, Bestehen,
Fest-, Still-stehen, vgl. sesspra;
positio, Status, constantia Z'^. 771;
880. — Nom. tairisem SC. 44, 2; tai-
risem talman Hy. 7, 24; Gen. laech a
' thairismi ein Held den Kampf zu
bestehen ScM. 17; oinfer tairisme
, comroHte friura-sa ibid. 8 H; Dat.
in comram do thairisem ibid. 11;
I Acc. cen tairisem ohne Aufliören
I FA. 29; 31 i,toirisium LBr.\
\ tairissim (do-airissim) ich stehe,
803
tn)rn-givc
bleibe stehen, bestehe; sto Corm
Tr. p. \b'6 stad: I stop at, encl
O'Don. Siipiü. — Praes. S(f. ."j
De2}. amal is tri accomol n-ildule
con terisedar in domon Ml. 6r:
PI. 2 donairissid Wb. 14" {quocl
pcrstatiü ZK 437); 3 ni anat ocus
ni thairiset FA. 26 (thoirisit LBr\
— Praes. se.c. Sg. 3 asin baliii lii
tairised FB. 88; co tairistis co arna
bärach for diia na rätha LU. p.
113a, 9. — Perf. Sg. 3 Dep. tar-
rasair, tarasair. — Praet. Sg. 3 ro
atachsat a thustide he co ro thai-
ris accu o sin amach Three Hom
p. 12, 22. — Fut. PI. 3 ni thairisfet
dem na fria gnüis Hij. 7 Praef. —
Inf. tairissem.
tairissmech stationary, im-
moveable O'Don. Suppl. — Com-
par. is siniu in fer et is »tairis-
mechu quam mulier Wb. 28t, -i^-
(ßtandhafter).
tairissmig'e F. Standfestig-
keit; tairismigi talman Hy. 7, 24 B.
tairle s. taiia.
tair-liusrim I ich springe
herab. — Praes. PI. 3 tairlengait
i n-dorus in düine TB F. ^i. 138, 19.
— Perf. Sg. 3 tarblaing for lär in
taige Sc3I. 15; tairbling . . asa
charput FB. 36; doarblaing den
chamuU Tur. Gl. 60; tarblingis
FB. 39; 40. — S-praet. Sg. 3 tair-
lingis FB. 40 Fg.: tuirlinges 3i'
Fg.\ PI. 3 taurlaiugset a claid/Z;
a triür FB. 15. — Inf. turlaim
to alight Leabh. na g-Ceart. p. 2;
tuirling io descend O'Don. Gr.
p. 198.
tairm Lärm, Laut, Stimme;
toirm noise, sound OB. — Sg.
j\"o)n. tairm adbul ScLb. 23; i m-bi
tairm cech tempuil Fei. Mai 10.
toirm Land nnd O'Dav. p. 122
mit der Glosse i. molad no gloir:
toirm Nöisi Lij. 17, 25 L. — Com-
pos. tairni-chless.
tairm- die Form der Praep. tar in
der Composition [Z'^. 879), tvechselt
mit tarmi-, tarm-.
tairm-breith transferre, trans-
lafio. — Sg. Nom. tarmbreth To-
mais Fei. Jul. 3 (tairmrith Laud)\
Acc. la tarmbreitli Martine -hm. 4
i^tarmritli Ruid. 1.
tairincliell Umkreis, Umkrei- .
sen; a circuit O'R. — Sg^. Ngni. ^ .^/v ,' ^'W'.
tairmchell coru Lp. 1; tairmchell '^^y rj '
däiltenod (.so zu lesen't FB. 16. o' 6 1
tairmchellaim II ich u mkreise, j^ ^o
gehe ringsum. — Praet. PI. 3
"tairmoliellsat gascid fer n-Ulati ön
dorus tliarailiu FB. 55; co ro thairm-
chellsat tir n-ftrend 31.
tairm-i'hlcss, tairmcles nönbair
LU. p. 113b, 30, ein cless Cuchu-
linn's, „t]ie noise-feat of nine"
Croive, Siab. Concul. p. 379, vgl.
torand-chless.
tairm-chosal, tarmcbosal Hy.
2, 38, praevaricatio Z^. 879. —
Vgl. t'oxul.
tairmchoslaid, PI. Dat. tairm-
choslaidib p r a e v a ricato r i b u s
Ml. 154 [ZK 879).
tairm-ehruthad tr a nsfig u r a -
tio. — Sg. Nom. tarmchruthad Fei.
Jul. 26 ; Gen. in tairmchrutto i Sleil)
Tabör Wb. 15^ (Z^. 879); cid ina
tblaid diles no araile fuath tarm-
chruta SMart. 34.
taii'ui-deoliaid transgressus
est; PI. 3 tarmideocatär a n-gräda
FA. 28, tairmdechatar LBr.; na
tarradechutar Three Hom. p. 46, 10.
tairni'theGhttransitus, trans-
gressio Z'-. 879. — Sg. Acc. cäin
dömnaig cen tairmthecht ind Wir
Fei. i). LXIV 10; PI. Acc. ro ches
tairmthechta Sc3I. 21, 15.
tairmthechtach, ar ro böe araile
epscop tarmthechtach ,,a certain
transgressing bishop" Goid.'-
p. 98 {LHy.).
thairm-thiag'aim I iransgre-
dior; PI. 3 tarmthiagat Cr. 181»
{Z-\ 879).
tairuge a nail, pin, peg OB.;
cona thair[n]gib gäithe, s. unter
serda, „^cith its nails of sharpness"
Croive, Siab. Concul. p. 415.,
tairn-gk'e N. Versprechen;
prn)iu^To Z-. 886. — Gen. tir tairn-
g^jM^erra promissionis Wb. 33^
-0^ 886); Tur. Gl. 130; Three
Höfn. p. 90, 18: Dat. ro böi hi
;ainigire FB. 83: ro böi i tarngerc
51*
tairn Kirim
804
taiscim
do Messgegra a digail iarna ecaib
Äid. Chonch. 20.
tairngririm {für do-air-con-garim)
I ich verspreche. — Praes. 8g. 3
rel. gellas opus tairngires ScLb. 18.
— T-praet. Sg. 2 uair dorarngertais
Tfifree Hom. p. 44, 11; 5 do rairn-
gert FA. '2. LBr. (,-rairgert LU.);
dorarngert Lg. 19. — Pass. Praet.
Sg. 3 dorairilgrecTTrfc. i>c (Z'^. 88G^;
uair is do suide dorairngered orgain
in duiue sea TBF. p. 156, 9.
tairne SC. i>5y
tairnim III ich lasse nieder,
drücke nieder, demüthige;
türnaim I hunihle, descend 0' R.
— Praes. Sg. 3 tairnid . . in m-bial
for a munel FB. 78; tairnid triunu
SC. 18, 10; tairnid enlaith forsin
loch lies sich nieder SC. 8; deroilid
. . ocus toirnid na pecdachu J9. 17U, 13;
fil tir n-aill, nad bu messu do sai-
gid, atchiu tairnid in grein n-gil
FC. (j. — Praes. sec. Sg. 3 no thair-
ned si sis FB. 57; cura thoirnead
gal na biasta „so that he might
suppress ihe heasVs violence" Fei.
IX XXXVI 4. — Pass. Praes. Sg. 3
tairntir in cdirpaiFB. 3^) Fg. sutöira-
dimV — Inf. tairneamh gotha lo-
wering the voice CDon. Suppl.;
türnamh descent, humiliation, lesse-
ning, abatement O'B.; Äcc. forem-
dim tairnim ior beolo „I cannot
bend forward" Fei. p. CV 7, forem-
dim tairniud for beolu Goid.'^
p. 180 i-L-L.l.
tairpech FB. 71 LU . s. tairp-
thech. — Davon tarpige FB. iJO
(tarptigi s. unter fömsigc").
tairpthech strong, grand,
pompous O'jR. — Sg. Noni. bud
tairpthech in teidm On the Mann.
III p. 416; err tren tairptech FB.
71 Fg. (tairpech LU.). — Davon
tarptigi. s. unter fömsige.
tairr s. tarr.
tairrcd, tairred dochuadusa LU.
p. IHii, 7, ^^a journey I went"
Croive, Siab. Concul. p. 385.
tairriachad inciting, Gl. zu
turgaire 0' Don. Suppl. — S. taer-
rechtach.
lairrugini ich ziehe, schleppe
fort. — Praes. PI. 3 con tairrnget
leo in anmain j5. 191, 19. — Imperai.
PI. 2 tarrgid lib . . in n-anmain
FA. 19 (tairngid LBr.). — Inf
Dat. bron ocus basgaire na ti'iath
pecdach and-sin ic a tarroing do-
ch?tm pene iffirnd ScLb. '20; oc
taraing in cathbairr orda dia cind
LU. p. 52a-, 38; oc a tharraing as
ar ecin es (das Haar) mit Geivalt
ausreissend Fei. p. CXLIV 41. —
Vgl. reng, ringim.
tairsech Schwelle; Urnen Ir.
Gl. 1000; threshold, i. tairis astech
tiagar Corm. Tr. f. 161. — Acc.
in tan tue a cois dar tairsech in
taige istech Three Hom. p. 56, 1^.
tairset s. tairicim.
tairsitiu (do-air-ess-sem-), in-
tairsitin inundatio Pr. Cr. 61a
{Z'^. 884 und 989), davon tursituech.
— Vgl. teistiu, tuistiu.
tairtbe i. tadhall no cuairt a visit
or call O'Conn.; ba-sa chad-sa tairt-
be buden LU. p. 1141», 25 (s. unter
imm-lommadi, „I ivas a hound of
visiting troops" Croive, Siab. Concul.
p. 381.
tairthim, vgl. „tairtim death?"
CDon. Suppl.; airm i fil in t-soilsi
doroisce cacÄ soilsi, can tairthim,
I ce[n] terbrüd, cen dorchataid ScLb.
\ 23 (cac/t tairthim „everij splendour"
Stolces)\ atbath broc tromm Temra
la tferthim a flatha Fei. Prol. 166
(„ivith her kingdom's splendour?");
tairthim flatho LU. p. 132», n;
CO ro tholiur mo throm-thairthim
süain ocus chotulta and-so On the
Mann. III p. 424; toilis a thcom-
thairthim cotulta fair ibid.
täis s. töes.
taiscelad s. toseelad.
taiscelaid M. explorator Goid.^
p. 47; PI. Noin. m taisceltai Tur.
Gl. 130.
taiscid Inf. zu, taiscim; taisgidh
a trunk, a hoarding, taisgeadh
Store, ivealth O'B. ; batar amail cach
sed asin taisced hi Temraig Ms.
Mat. p. 474.
taiscim ich hebe auf, lege
zurück; taisgim I lay %(,p, störe,
hoard O'B. — Conj. Sg. 2 ni
805
taitliiee
thaisce ni SC. 26. — Imperat.
Sg. 2 taisig iat „Iceep them" Three
Hom. p. 98, 10. — Praes. sec. S(). 3
ni taiscead ni dia thuarustul SMart.
11. — S-praet. S(j. 2 ro thaiscis
Gl. zu Fei. Jim. "24; PL 3 co ro
thaisciset lie TJtree Hom. p. 78, 3i.
— T-praet. Sg. 1 is airi dos roi-
secht-sa colleir im bossän TBF.
p. 152, 11. — Inf. Dat. dos rat
m'athair dam-sa-.dia taiscid TBF.
p. 144, 12.
taisse die Reliquien der
Heiligen; dead hodies, reliques,
ghosts, manes, sliades O'R. — Nom.
a thaisse Fcl. p. XXXVIII le; ibid.
p. XCIX 2; taissi Muire öige ibid.
p. CLIV 4; a thassi intii noera
Mdrtain SMart. 44; Gen. li tassi
s. unter li; Dat. ni airissiub hi
cein noco fliargba-su ni dot taissib
ocum Fei. p. CVI 30; hi farcaib a
liubra co taissib Poil ocus Vetair
Three Hom. p. KJ, 1.
taissech, taiseeh s. töissech.
taisselbaiin {für do-aisselbaim) II
ich zeige vor, stelle zur Schau,
tveise zu; taisealbhaim I repre-
sent, shotv, exhibit O'B. — Praes.
PI. 3 CO taisselbait . . in anmain i
fiadnaise in duilemun FÄ. 18 LBr.
(taisfenat LU.). — Conj. Sg. 2
condid tarilbse illau bäiss no brätho
Wb. 29c, 2. — Praet. Sg. 3 co ro
thaisselb in cäirig släin three Hom.
p 6, 28. — Fut. Sg. 1 don-aisilbub
Gl. zu cum . . adsignavero Wb. 1^
(Z'\ 4591 — Pass. Praes. PL 3
immid aircet ocus duaisilbter do
persain Duaid 311. 2^, 5. — Praet.
Sg. 5 0 ro taisselbad tra don rig
sin Three Hom. p. 10, 7. — Inf.
Gen. imma chromsciath n-dubderg
ina teged torc taiselbtha ina tul
LU. p. 7911, 9? ähnlich On the
Mann. III p. 446 („« fidl-groicn
hog")\ Bat. do thaisilbiud Ml.
14a, 11- alaind em in mac thänic
and-sin do taselbad a chrotha dona
sliiagaib LU. p. Sl-i, 8.
taiss-feuim I ich zeige, weise,
führe vor, vgl. asfenimm testificor
Wb. 22a (^2. 429). — Praes. PL 3
CO taisfenat . . in n-anmain i fiad-
naise De FA. 18 (co taisselbait
LBr.). — Conj. Sg. 2 acht co tais-
fena a fled döib FB. 7. — Praes.
sec. PI 3 co taisfentais äibniusa . .
döib SC. 49. — Pcrf. Sg. 3 0 ro
taisfeöin . . in fled FB. 13. — Ftit.
Sg. 3 iss i fiadnaise din in t-shiaig
doasfönpha cäch a gnimii etcr maith
ocus saich LU. p. 17", 22. — Pass.
Praes. Sg. 3 taisbentar GL zu tad-
banar O'Dav. p. 122, 1. — Conj.
oder Fut. (?) Sg. 3 co taispentar dö
cach ni imma m-bi co cend nömaide
Corm. p. 25 himbas forosnai. —
Inf. Nom. taisbciiad iniia flede
FB. 9; in tasfennd LU. p. 17», 29;
Gen. 0 dochotar . . i cenn taispenta
ind immuin do Griguir Goid.^ p.
101, 32 (LHy.); Dat. do thaisfenad
LU. p. 17a, 24; oc taisbenad na
flede döib FB. 13. — Zu derselben
Wurzel doairfenus exploravi Wb.
18J (Z^. 461).
taite Anfang; taide beginning
O'R. — Gen. und Acc. 0 luan taite
samna co täte imbuilg On the Mann.
III p. 420; um thaide fogamair {um
Herbstes Anfang) s. unter lüg-nasad.
taith-, für do-aith-, wechselt mit
taid-, tad".
CO taith s. tuitim.
tsiith-beim ein in einem kunst-
vollen Schlage oder Wurfe besteh-
ender cless Cuchulinn's, „return-
strolce" Groioe, Siab. Concul. p. 446 ;
LU. p. 73a, 2; ihid. p. 125t, 4; fri
talmain tadbeim 2^5. 46; Acc. ataig
taith beim dia claidiub döib SC. 6;
doberecZ Cu. da beim im cech n-oen
beim do-sum i. tathbeim co cumus
FB. 40 Eg. ; PL Acc. lätraid (i) Cd
iarom cloich m-bic ior na heönu
CO m-bi ocht n-eönu dib, inläa af-
rithisi cloich möir co m-bi da en
dec diib, tria täithbemend tra in
sin Uli LU. p. 63a, 2, vgL SC. 6.
taithesc, für do-aithesc, Ant-
icort. — Acc. CO n-irmissid tai-
thesc coir do cach gräd et do cach
äis Wb. 27s 29 {Z'K T2\
taithig-e, vgl. taithigh recourse,
frequency, a visit O'R. — Gen.
ben taithigi na m-bäu TBF. p.
151, 29.
806
taithigim ich besuche, komme \
wohin; I frequent, resort O'B. —
Praes. Sg. 3 rel. is tii taithiges in
siel SC. 29; PI. 3 dia n-aithiget
31, 1 (do aithiget mit Pron. rel.
infixiim). — Praes. sec. Sg. 3 no
thatbiged . . sin tech FB. 63 ; do j
das athiged LU. >p. 19^ 24; PI. 3 '\
wo thathigtis . . mag ar Emuin CC. 1 ;
hi maig p. 143, 4. — Praet. Sg. 3 j
tathich Hy. 5, 57; PI. 3 rom tha- I
thigset SC. 28. — Inf. taithige. :
taithlech s. taidlech.
taithmech Lösen, Entivirren,
Analys i r e n , 0 e ffn e n ; releasing, \
dissolving O'B.; taithmheach, taith-
bhiuch i. sgaoileadli O'Cl, to set
aside, reverse, annul, explain, to
analyze a word (7 Don. Suppl.;
analysis Corm. Tr. p. 15G triatli.
— Sg. Nom. bidh egcomluath taith-
miuch in druing briathar (fDav.
p. CA cliath; Dat. oc tatmech a
fuilt TE. 4 Eg.\ Acc. älad oengac
leis ac tecbt i n-duni ocas tricba
fan-indi ri taitbmech On the Mann. \
III p, 450. I
taith-met Erinnern, Geden-
ken, Er 10 ahnen; memoria Z'^.
881. — Sg. Nom. taithmet anma
Ignati Hy. 1, i8 (i. foraitbmet); j
Hy. 5, 94; Dat. a demon comai-
techta oc taitbmet dö cach uilc
dorigne LU. p. 17», 29.
taith-miuiur II ich rufe ins
Gedächtniss zurück, erinnere.
— Praes. Sg. 3 Dep. forchain i.
doaithminedar do Dia in popul Gl.
zu commonentem deum Ml. 41 r
{,,the people admonishes i. e. reminds
unto God" Goid.^ p. 27; taithmine-
dar SG. 13^, taidminedar SG. 22^'
{significat Z'\ 438). — Vgl. do-
rauiniur, for-aith-miniur.
taithreos, ni tbic diar taithreos
i. diar lessugud LHy. Amr. 17.
taitnem Licht, Schein; lucina
SG. 37a, toitnem candela SG. 51b.
— Sg. Nom. in taitnem ocus in
t-soilse FA 7.
taitnemach leuchtend, glän-
zend; hright, shining , pleasant
O'R.; taitnemach Gl. zu laindrech
Fei. Jun. 9. — Sg. Nom. topor
taitnemach FA. 16; Dat. co clug
taitnemach p. 39, 22; F. do glain
taitnemaig Fei. p. XXXIII 35; Acc.
F. taitnemaig Gl. zu treib toidlig
Fei. Prol. 78.
taituemclie F. Glanz; ar gloiue
ocus ar taitnemchi do chrabuid
Fei. p. CI 9.
taitiiig^iiu III ich scheine. —
Fut. Sg. 3 rel. conid and-sin tat-
nigfess &mal grein Three Hom. p.
46, 7.
taituim (jur do-aith-teunim) ich
scheine, glänze, leuchte her-
vor; taithnim I ptlease, delight
O'R. — Praes. Sg. 3 ris tatin grian
SC. 33, 18; is cosmail lim-sa fri
cöelglais n-usci forsa taitni grian
LU. p. 89a, 12; samrad din i. riad
rithes grian, is and is mou do aitne
a sollsi ocus a hairde Corm. p. 40;
a animm . . taitnid isin catraig
nemdai SMart. 44; PI. 3 tatnit
FB. 49. — Praes. sec. Sg. 3 co
taitned in failte nemda i. rath De
for a guiiis SMart. 44.
täl ascia L\ Gl. 252. — Dat.
0 thal Gl. zu ascie South. 52b
{Goid:^ p. 59); enbruithe n-ürsaille
ocus cärna samaisci do indarggain
fo thäl ocus beüil TBE. p. 148, 12;
ar thal in t-saeir do gabail Fei. p.
CI 31. — Comp OS. täl-cend.
talaig' s. 1. tailg-iin.
talam F. Erde (auch als Stoff);
terra Z\ 264. — Sg. Nom. nem
ocus talawi FA. 10; 30; cona bi
talam and Gl. zu terrae purgatum
Ml. 31c, 29; Gen. talman TE. 9 Fg.;
p. 169, 13; FA. 2; tvohl auch Hy.
7, 24; fri lär ta,\man FB. 25; 46;
Dat. for talmain Hy. 6, 22 {Gegens.
for nem); .Lg,_ 19; hi talmuin CC. -^T
1 Eg.; p. 143, 5; hi talam CC. 1
LU.\ Acc. counar cungain nem na
talmain FB. 39; i talmain 25; 46;
i talmuin 2E. 15 Eg. — Compos.
talam-chumscugud Erdheben Three
Hom. li. 22, 23.
talcai s. taiice.
talcdaid, bröiuta talcdaid Gl. zu
mulciher SG. 64».
täl-cend, tailcend asciciput,
axthäuptig,' „ein Spottname für
r
talchar
807
S. Patrick, hergenommen von seiner
Tonsur" Stokes, Beitr. VII 17; p.
20, 19; 28; is e seo in tailcend,
tiagum CO tardw« amws fair Thrce
Hom. p. 42, 3.
talchar FB. 37 y (y//. talchar
obstinacy O'T?.
tall dort, Vi)}, anall; siii uä tall
Jiic non Ulk Wb. 3^ {Z^-. 351); do
shercc dam suiid do sercc dam tall
Fcl. p. CLXXXV 21 ; na himda
thall amne SC. 24; corra bi tliall
immedon na cathraeh FB. 88; 91:
inti thall -ille SG. 197a (ZI 351)!
1. tallaiin ich nehme weg,
stehle, schlage ab, aus; I cut
off, lop, roh <fB. — Conj. Sg. 1
Bep. CO tallur-sa a cheud de FB.
94, CO tallar-sa Eg.; 3 co talla
ibid. — Praet. Sg. 3 tall secht
multu uathi p. 42, 35; TE. V6 LU.\
ScM. 11; tall tra Patr«/cc a ulcha
do Fiac Hy. 2 Praef.; conas tall
asa cind co m-böi ior a gruad sie
bohrte ihr Auge aus Three Hom.
>p. 64, 24 ; PI. 3 tallsat . . a damu
p. 45, 1; cu tallsat da thoi'cc don
treot TJiree Hom. p. 58, 29. —
Pass. Praes. Conj. Sg. 3 dia taltar
in chloch as do chind biat marb
fo chetöir ivenn der Stein aus
deinem Kopfe entfernt loird Aid.
Chonch. 60.
2. tallaim II ich passe, finde
Baum. — Praes. Sg. 3 ni talla
ormm a rad rut TE. 9, 13; feib
dundalla indib Ml. 30", 17; m con
talla obbad fair itir SG. 90a (ne-
quaquam admittit recusationem in
se Z-\ 613); PI 3 hi tallat trichsiit
u-gamna FB. 91. — Praes. sec. Sg. 3
feib thallad FB. 82. — Praet. Sg. 3
ni ro thaille isin rund passte nicht
in den Vers Fei. p. CLXI 3; Dep.
tallastär FB. 55; 82, tarlas Eg.\
ni ro thallastar a üaill . . i n-£rind
FB. 79. — Fut. Sg. 2 dotallfa-su
indi „thou luouWst fit in it" TBF.
p. 144, 19. — Fut. sec. Sg. 3 co
taillfed FB. 27; cia uo beth nech
ni bad isliii, doaillfed sercc I'su
and Goid:^ p. 173?
talland = Zai. talentum. — Sg.
Nom. ara fogna talland cäich uanni
dialailiu Wh. 12a; Bat. innach
thallond Wb. M'^ {aliqüa facultate
Z\ 794); PI. Gen. VII cet talland
argait s. unter nascim; Dat. in
choer comraicc ro heccrad 0 thail-
uib ocus 0 dänaib examlu in si)ir<«
noim Three Hom p. 96, lm.
1. talliiaide irdisch, nm talain.
— St). Nom. dia talmaidc der ir-
dische Golf FB. 15.
2. talniuide plötzUch; i. obann
O'Dar. ]> 12(1; fortachtaii Dse ta-
naic talniaidiii doib 311. 35'1, 1
(auxilii JJei quod venit subito iis
Z'^. 265); dos n-öcacha talmaidiu
ocus gabais cluche an'si LU. p.
23a, .10.
taluiaidech snbitus Ml. 35'i, 1
{Z-\ 265).
talniaidecht,X)«i. on talmuidecht
,,from the earthiness" Corm. Tr.
p. 1 adam.
talmanta i r d i seh Fcl. p.
LXXIII 29.
talmi i. iarsin CC. '6 LU.
tarn Drest, repose, 2) lüaguc,
pestilence O'B.; i. bas no tairi-
sidh O'Dav. p. 121 ; tabes Z\ 1004
{SG.A. C. 23); täm ro selaig düini
sin magin sin i. in duineba mör
Corm.p. 45 tamlachta {„a plague")-.,
cen tam ccn galar Fei. p. CVIII ».
tämaiiu I rest, repose O'B.
— Perf. Sg. 3 tathaimh quievit {er
starb) O'Bon. Gr. p. 260; PI. 3
tamhatar Beitr. VII 13. — Vgl.
Ztschr. f. Vgl. Sprachf XXIII 2i7.
tamaiu i. borb O'Dav. p. 122.
tamlachta a plagzve Corm. Tr.
p. 160, s. unter täm; i. tämslechta
Corm. p. 45, „plague-graves" Corm.
Tr. l. c; as don duinibadh sin mu-
iutire Partholöin adberar tamlechda
fer uEreann Chron. Scot. p. 8. —
Tamlachta als Ortsname Gl. zu
Fei. Prot 226; i Tamlachtu Find-
logaiu ibid. p. XXXIII 12.
tamoii Stamm; tamhau truncus
Corm. Tr. p>- 1 adam; in mecun no
in tamun Gl. zu, rudicem Ml. 45 r
{Z'^. 776); Gen. in toma[i]n s. unter
piss.
tan F. Zeit. — Sg. Nom. ro
böi tan rop inmain lim SC. 45, 2;
Y-
808
A-^
if^
in tau Ims mithifj Hl) for gciiit?
CC. 3 E(f.\ Dat. iartain jiost tem-
pus, postea Z'^. GH; iar tain ia.
5, 5: ii; TE. 5 ^^.; ¥; 16; 20;
\VlOü.\ p. 131, 8; p. 132, 4. -
Ädverhiell: iii tan sin dann, da-
mals TE. 1 LV.\ 6 ^f/.; FA 19;
SC. 24; J^jB. 43; in tan, in tain
cum, quando Z'^. 708; in tan als
Hy. 2, 2; 53; 65; 5, 55; 87; i). 19, 37;
40, 9; Lei. 17; 18; ScM. 15; TjB.
2 iC/.; H^ß^^lS; CC. 3 iC7.;
4 J5;(/.; 6; 7 itT.; ^j. 145, 13: FA.
31; ÄC. 37; 38, 7; FB. 4; 17; in
tan hi Hy. 5, 83; in tan bas ürlam
FB. 9; in tan m-bätar and {mit
Fron, rcl.) SC. 17; in tan . . as
mithig ivenn FA. 18; in tan . . ca-
nait 31; SC. 2; 5; FB. 10; 57; 59;
in tan da FA. 34; FB. 75; 92.
taua dünn; tause tenue Ml.
2d^, 7; seim-tana Gl. zti exilem
SG. 14a {Z^. 19). — Sg. Dat. fiad
a chlaidib thana SC. 31, 5; 0 thana
a thäib co tiug a ochsaille LU.
p. 79a, 39; PI. Nom. traighthi tana
TE. 4 Eg. — Compar. co m-bi
tanu de Ml. 34^, 27.
taiiac s. ticim.
täuai bö Rauh von Rindern,
vgl. täiu; co tue tänai m-bö a Fe-
raib Roiss Aid. Chonch. 24.
tanaide dünn, vgl. tana. —
Sg. Gen. dotet iarum dochum ind
folaid tanaidi inna anmse Gl. zu
trihnlafio ista q^uam patior . . usque
ad animae interiora pervenit Ml.
22d, 9 {„ad. senfium intestinum"
Z'^. 503, vielmelir: dringt bis zu
der feinen Materie der Seele); PI.
Nom. peoil . . tanuighe TE. 4 Eg. ;
Dat. coua fsebraib tanaid[ib] LU.
p. 80a, 23.
täuaise der zweite, secundus
Z'^. 309; tanaise rig der präsump-
tive Thronfolger, vgl. On the Mann.
II p. 38. — Sg. Nom. in dabach
tanaise SC. 36; FB. 20; tänaisi
d'ec das nächste nach dem Tode
SC. 30, 10; Gen. ind nime tanam
FA. 16.
iii taiibi SC. 19, ü?
taiigiia, Dat. co tangnai Gl. zu
CO talci Fcl. Apr. 28.
tansrnach treacherous, deceit-
ful 0 R., tangnadh, tangnacht ireo-
chery, deceit ibid.
tauöcaib s. töcbaim.
1. tar dry ODon. Suppl.; Hy.
5, 30 Fr.; tur dry O'R. — Vgl.
tair.
2. tar i. olc (evil), unde ro-thar
i. ro-olc Corm. Tr. p. 163.
■ 3. tar für tair, s. tairiciin.
4. tar, dar {die spätere und
häufigere Form, vgl. jedoch Wi.
Gramm. § Gl) Praep. c. Acc. {mit
Dat. FA. 16; 29; SC. 41; FB. 70)
über, engl, across; trans Z'^. G53.
— :\[lf önhnitrniler Tenuis (s. be-
soudrys die ]'n-liiiiihingen mit Pron.
Siifli.rum lind Artikel) tar Hy. 2, 9
{Gl. dar); p. 20, 3S; p. 133, 3; CC.
2; FB. 10; 17; 43; 47; 52; 82. —
Li Verbindung mit dem Artikel:
Sg. tarsin caithraig FB 82; 88;
N. darsa morlind Ljl- 18, 20; dar .^
in muir SC. 45, 15; TT tar na teo-
ra fuitliairbe FB. 82; p. 42, 13;
darsna leccaib FA. 29 LBr. (dar
na LU.). — Mit Pron. personale
suffixum: 1. PI. dorata a fial
torund diarditin Gl. zu Hy. 1, 1;
2. Sg. torot FB. 10; 3. Sg. M.
taris FA. 17; tairis FA. 18; SC.
17; 23; thairis FA. 22; tarais
Goid.'^ p. 94 {LHy.); N. tairis Lc/. -^
^ F. tairse FB. 88; SC. 36;' PI.
tairsiu SC. 35; thairsiu FA. 24
(tairsib LBr.) ; täirsib LU. p. 39i>, 30.
— Mit Pron. possessivum: 1. Sg.
dar mo brethir TE 7 Eg.; darm
brethir 5'C. 43; PI. dar ar m-brethir
5'(7. 46; 2. Sg. dar th'eis TE. 13
XZ7.; ÄC. 31; tar a chend FB. 8;
PI. tar a n-essi jPi?. 10; dar a n-
gnüssib FA. 16. — Mit dem Pron.
relativum: tar a teged Gl. zu
Hy. 2, 29. — Gebrauch: a) über:
couna torgethar sechut na treöt na
torot FB. 10; co tue di läim dar
Nöisin Lg. 15-,X7^8j TE. 1 Fg.; -^^
8; FJ.' 16; SC. 20; 23; 31; dar
cori^ u-gel ißj,8»_ii_; rola de in -^
m-brat corcra ro boi tarais Goid.'''
p. 94 {LHy.) ; buille . . dar sroin
ScM. 6; 18; 21, 31; fer dar fer
ScM. 15; 21, 27; dar a lär FA.
tar
809
30; 29; ar tal)airt darsa morliiul
Lg. 18, 3»j. p. '20, lu; 38; SC. 31, is;
41; atcliiu dar in muir ille ich sehe
Übel' das Meer hierher (kommen)
SC. 4;'), 15; srotlia . . tar tir p. 133, 3;
CO n-dechaid in loim tarna lestro
p. 42, 13; SC. 36; ccngait . . taris
sie gehen darüber FÄ. 17; 18;
22; 24; SC. 17; FB. 47; 70; 82;
88; Lg. 1 1 ; am«? tecait läith . . dar
cathcairptiu SC. 40; teit ass . . tar
teöra fuithairbe ön tig FB. 17; 82;
dar frsech immach SC. Ab, ii; co
rölsat süil tairsiu SC. 35; cingid
dar firu SC. 37, 17; 29, ic; FB. 52;
häufig mit geographischen Namen
verbunden: tar Elpa huilo Hg 2, 9
((??. dar sleib n-Elpa'; dar Sliab
Füait FB. 43; CC. 2; dochiiatar..
dar Oenach n-Emna SC. 32; TE.
3 £</. ; F£. 43; iss cd conair rod
n-gab do Emain dar Eis Rüaid
FB. 69; 36; Oss. II 1; ScM. 20;
dar fot chöicid ConcobmV FB. 43.
— b) über, im Sinne von gegen,
trotz: dar ar n-urgairi gegen unser
Verbot TB. p. 180, 15; tar cert
beijond right or jtistice O'Don
Suppl., tar taircsin notwithstanding
the off er ibid. — c) Idiomatische
Wendungen: corra gaib a chend ■
dar aiss von hinten ScM. 20;
cor dar cend umtverfen, ausser
sich bringen: rop äil do 'Märtain
cor dar cend araile tempail moir
a m-boi idaladrad SMurt. 27 [„to
overthrow" \ atnagat a n-gol oc diil
üad, CO corastar na däini batar
isind liss tar cend sie machten die
Leute ganz ausser sich TBF. p.
148, 82. — d) tar esi mit Gen.
1) post, 2) pro Z^. 657; feg . . dar
th'eis hinter dich SC. 40; TE. 13
LU.; tar a n-essi FB. 10; dar
m'esi Gl. zu frim lorg Hg. 6, 2;
dar essi a mathar an Stelle ihrer
3Iuttcr p. 40, 10; is he dobeir 16g
deit tar hesi do dagnimo Wb. 6*
(fis dat mercedem tibi pro tuo bene
facto Z"^. 658); tar cenn tnit Gen.
pro Z'^. 658; du a berrad tar mu
chenn Tir. 11; tar ar cenni pro
nobis Ml. 26d, 15; dar mo chend
Rev. Celt. III p. 185; robtar irlim
do thcclit martro darm chen Gl
zu pro anima mea suas cervices
supposuerunt Wb. 1^. — e) tar,
dar bei Schwüren: tar loib per
.Torem SG. 217b {Z'K 653); dar mo
l)rethir bei meinem Wort TE. 7
Eg.\ SC. 43; 46.
tiir contempt, disgrace, in-
sult, für do-sär? — Sg. Nom. ni
tär dot gascind On the Mann. III
p. 424; Acc. cen tar SC. 45, 12.
tar- s. tair-.
tarad s. torad.
ti'iraill renif; Gl zu adclla
Hg. 2, «5; taraill iar sin co araile
n-uasal [cpscopl Three Hom. p.
14, 23; ni tharaill in hennnchin ar
clannu ibid. 20: donaraill 1. doroacht
tar romuir Gl. zu donarlaid Fei.
Dec. 8; dorn araill cairdes fo di
,,to me comes relationship twice^^
Goid.'^ p. 93, 42; cia dot äraill a
mic tvas ist dir passirt Fei. p.
VII 2; dazu als 2. Sg. is goirt dorn
airliss „bitterhi hast thou visited
me" Fei. p. CVI 33. — Vgl. tadall
und tarla.
tarat dedit, verschmolzen ans
do-rat. — Praet. Sg. 1 ni tharddus
Bev. Celt. III p. 185; co tarat a di
laim imma brägit FB. 31; co tarat
beim dö 39; ScM. 18; ni tharat
frecra for in mnäi ScM. 3; co tarat
in t-oinfer for firu hErend 8; tarut
p. 40, s; 41, 21; zusammengezogen:
CO tard a druim frisin liic -SC. 8;
FB. 21; CO tard di läim imma
brägit 61. — Conj. Sg 2 ara torta
„do thou give" Gild. Lor. Gl. 139;
,,co tardda trä" ar se ,,mo chend-
sa ar do chend" „so talce . . my
head in addition to thine own"
Bev. Celt. III p. 185; ni thardda
[ do rün do mnaib ScM. 3, 5. —
Praa. sec. Sg. 1 condartin do arro
' gäid dorn Gl. zu ut darem SG. 209^.
— Pass. Praes. sec. Sg. 3 nä tarta
FB. 74; ni tharda li tassi form
Gl. zu Hy. 6, 12; ni tharda tuis-
liud form Gl. zu Hy. 6, is; mene-
starda SC. 44, 9. — Praet. Sg. 3
ni thardad air glas „there tvas not
' put upon him a manacle" Ir. Gl,
226; FB 90.
tarathar
810
tarathur terehrn Corm. Tr. p.
161 {Z-\ 782).
tarb M. Stier; taurus Z^. 54;
a tauro Corm. p. 41; tarbh a hüll
^ O'R. — Sg. NoM. tarb Lg. 9;
tnüthach Sc3L 15; fiud ,ä6\ 23;
:^ PZ. iV^owi. tairb £(/. i).
tarba s. torba.
tarbde taurinus SG. 37^ {Z'^.
792).
tarb-f ess „hull-feast" 0' Curry,
ein druidischer Zauber, SC. 22
und 23.
, tarbiii ez« kleiner Stier. —
, Sg. Acc. tarbiu 6c Lg. 9, tairbine
M-
tarblaing- s. tair-liug'im.
tai'cai, dorn farcai fidbaidse fäl
mich schützt des Waldes Gehege
SG. p. 203 (Z^ 954), „me cingit
diometi sepes" Stokes, Beitr.Ylll 320,
vgl. is brigach allochet la rig do
daii farchi (reimt auf Policarpi)
„who guards tts" Fei. Jan. 26
Raivl. (dodotfairci LBr., dodoa-
fairchi Laud), vgl. fairci i. forcomed
110 derrsgaigb no dorona, ut est la
ri do dou fairci uo do dou forsat
O'Dav. p. 87 (Reo. Celt. II p. 464).
tarcaim ich über treffe? —
Praes. Sg. 3 feil Poil ocus Petair
CO n-aidble a u-gretha, nis tarca
deilm catha „surpasseth it not"
Fei. Jim. 29 (tarcai Raiol., terca
Laud), Gl. i. iii derscaig nech fre-
•/^ cra di dar deiki iu chatha sin,
tarca i. derrscugudh CDav. p. 122
mit Bezug auf diese Stelle; PI. 3
in da apstal deac doforcat cecb
n-airim „who excell every numher"
Fei. Jul. 15 (dofarcat Raivl., do-
. forchet Laud), vgl. dofarcat i. foru-
aisligbeat O'Dav. p. 75.
tar-chomlaim II ich versamm-
^ le. — Praet. Sg. 2 in slüag mör
donarrchomlais (dou-ar-ro-?) das
grosse Heer das du versammelt hast
LU. p. 115a, 20 {Siab. Concul.). —
Vgl. tecmallaim.
tär-fas {für do-as-ro-fas ?) ap-
paruit, eigentlich Praet. Pass.,
„was sheivn, was revealed"
O'Don. Gr. p. 260, vgl. tad-badim;
Sg. 3 doniiii ärfas viihi appuruit
SC. 34, 3; „Innut tarfäs ni?" „Dom
arfäs ixamorro" LU. p. 113», 13
{Siab. Concul.); amal tärfas sein
do sacurt boi oeco Lat. Hy. V
Pref; feib ro fiugrad isiu täidbsiii
tarfäs dia mäthair Three Hom. p.
100, 12; conid tärfas isin Crsebrüaid
Conchobwir deöd läi bis das Ende
des Tages erschienen ist FB. 59;
isin deilb hi tarfäs uait-siu in der
Gestalt in der sie von dir ver-
schwand p. 132, 12? — Dazu Per f.
Act. Sg. 5düchuaid iar-sin Märtain
ior a set co tärfaid demun dö i
11-deilb duine SMart. 16 {„appeared
to him"). — Fu t. Sg. 2 co n-därbais
frecndarcus du fortachtae Ml. 209
{ut demonstres praeseniiam auxilii
tili Z'\ 881). — Pass. Fut. Sg. 3
CO n-därbastar inne SG. 211» {ut
demonstretur sensus Z'^. 881).
targa für do-rega, s. torgim.
targ-aid {Perf?) bot an, vgl.
tairg offer {2. Sg. hnperat.) O'Don.
Gr. jj. 202; targaid caeca torc to-
gaidi dia heis p. 112; üair uad
fäet üad a targid dö toeil er nicht
von ihm annahm [s. fo-emim), was
er ihm anbot Siab. Concul. p. 434
{LU.); Conus targaid denum in to-
cbair tria furtacht in rig Fei. p.
CXIX 35 {„she finished the making of
thc causetvay" St.). ■ — Pass. Praet.
Sg. 3 toich do rige n-Erenn iar cenel
ocus tarcfts do minas leced fen uada
ar Dia Three Hom. p. 98, 2 {„it
would have been given to him"). —
Inf. Dat. do tbairgsin O'Don. Gr.
p. 202 {offer); Acc. p. 809, 29.
targ'laim, is me targlaim na
sluagu sair „it is I that gathered
the forces easttvard" On the Mann.
III p. 422, 2.
tarla {verschmolzen aus do-rala)
,,he came, it came to pass,
happened" {hv/s). — Sg. 1 ui
tharlus dorn chirt SC. 38, i'i 3 dia
tarla sl cusin m-bantrebthaig j5.
48, 22; condid tarla sechae et con
ri a lainn Wb. 24^ {Z'K 880); co
j tarla cach snätbat dib hi crö araili
I FB. 65; conda tarla for a lethbcolu
uli 25; iar sin ro theilg Lugairf in
n-gai forsin carpat con tarlai illäeg
JaJc&ML ,L , ^Jk-^y^ /bs-cL<^ r, ^
tnv-laicim
811
mac Riangabia Uev. Celf III p.
178; tarla Gl. zu armothä Oss.
III 3 Ed.; cia scii i tarla doib dul
for set Hy. 1 P?'«e/'. ; Fl. o' tärladar
triar nibac Oiliolla ar an bh-faith-
clie rompa „ivere heforc them on
the piain" Tor. Dh. ii. 126. —
Conj.Sg.Smm. tbairle ///y. 6, 8; vz\ i3.
^ tai'-iaiciin III (für do-air-lecim)
ich lasse los, lasse von mir,
loerfe. — Fraet. Sg. 1 darlecius
67. :ii darcbiunius Oss. III 3; tar-
lucus iirchur dorn sleig SG. 88, i;
5 tarlaic iircbor do gai ScM. lU;
Oss. I 3; 5; con tarlaic fair auüas
^ Lg. 15j CO tarlaic a m-büi do iiinib
luna medöii corrabi for fortchi in
charpait er Hess fuhren, Hess con
sieh Bev. Celt. III jh 178; donar-
laic . . isin fraech er liess sich herab
auf die Heide ScM. 20. — Pass.
Praet. Sg. 3 in t-«rcur matarlacad
SC. 38, 10? PI. 3 tech län do los-
cannaib dofarlaicthe dün LU. p.
IMb, k; {Siab. Concul.).
tarlas s. unter 2. tallaiiu.
tarm- s. tairm-.
1. tarinairt, tarmairt tra in teue
ar a met losend in daire nile „the
fire..was like to have biirrit the
ivhole oakwood" Lut. Hy. XII Pref.
^^ yGoid:- p. 104).
(V) 2. tarmairt Lg. 2 Ef/.?
tarmi- s. tairm-.
tarmiiaigim III ich nütze, vgl.
tor-be, tor-benim. — Praes. Sg. 3
ni tbarmnaig do neoch es nützt
Niemandem Three Hoin. p. 50, 25.
— FiU. Sg. 3 tarmnaigfid a sil-se
dot sil-so Three Hom. p. 54, 17;
PI. 3 inna bi tarmnigfit Gl. zu
profuturas Goid.'^ p. 69 [LHy.).
ta.rr F. Hint ertheil, Schioanz;
the loivest pari of the belly O'B.;
festucula Ir. Gl. 147; belly Corm.
Tr. p. 163. — Sg. Gen. cend in
tarra ScM. 17; Dat. na trom-tairr
22, 5; dofuit . . isin sruth in clam
diumsacb ocus a bö fo a thairr co
ros baided Three Hom. p. 78, 26
(„after him" ibid. Index)] Acc. in
tairr Sc3I. 17.
tarrach i. uamnach („timtd,
fearful") Corm. Tr. p. 162.
I 1. tari'üiA Per f. tra f, überfiel,
holte ein; arailc la'eli and dorn
ärraid-si iar tccht dam ior set LU.
j p. 114b, 1 („met mc" Siab. Concul.
I p. 385); cid dot ärruigh was ist
'< dir tvidcrfahrcn TE. 1», 1 Eg.\ co-
I nos tarraid in dnbclicö cetna FB.
I 40; a u-doraid tarraid Coinculaiun
89; ba hetarbnas tarraid bö 64;
; conidammärb tarraid tal«/» a wöu-
bur 84 (so dass die Erde sie todt
empfing alle neun); dochnaid ina
diaid ocus ni tharraid be holte ihn
nicht ein Three Hom. p. 12, 2h {von
StoJces im Index, nebst tarrgid FA.
19, zu einem Verb „tarraigimm
I overtake, seise" gestellt): con tar-
i'aid jj. 132. 14; donarraid i n-
iarmoracbt Ulaid ina diaid Aid.
Conch. 25 („the Ulstcrmen followed
him in pursuit")? PI. 3 dos rata
for merugttd ann co trath d'aidchi
con tatarthadar coin altai coro marb-
sad an inilt 77i. p. 176, lü (über-
fielen sie). — Vgl. „tarrus ivas found
or recovered" (Praet. Pass.) O'Don.
Suppl.
2. tarraid Per f. blieb, blieb
zurück; doruaraid Lomna i fos
Corm. p. 34 orc treith ; ni deruarid
lannecb apnd indlum remansit Stu-
dium curaquc rerilatis Ml. 31a, g;
ni ih&rraid acht a n-indai „nought
remained save their skidls" Fei. p.
CVII 26 ; PI. 3 doruarthatar ronan-
serunt SG. 5a, dorruairthetar di-
aimsir vocalis SG. I8a, e (Z'K 457).
— Praes. PI. 3 dofüarthet mäini
molthaidi LU. Amra Prol, dofu-
airthet moltha maini LHy. [Goid.'^
p. 157, 13). Hierher auch dotuair-
thi boimm leis dea cöic panibns
Goid.^ p. 88 {Vit. Trip.Yi
tarraiu^ s. tairrng-im. -^
tdrraluigslig-ith A'»«f/sc7to/'<e>-r^
TE. 2 Eg. ; 17; 19; tarrsaluigh '6 Eg. .
tarrasair, tarasair blieb stehen, \
stand, verweilte, Per f. Dep. zu
tairissim; Sg. 3 0 doinib ro digbad
ocus ic Dia tharrasair LHy. Amr.
120; tarrasair and iarom for a cind
LU. p. 126a, 26; CO tarrasair in
cocholl fojTu Three Hom. p. 82, 26;
aingel De din tarrasar os a chiud
tarrsitl
812
tech
ann-sin ibid. p. 122, 2; ni Aeclviid
in doch anichtar ocus ni tharasar
dia n-essi acht ro snai imon curach
ibid. p. IG, 17; tarr?tsar iu cii isin
iuad sin ocus forfemid cor de ibid.
p. 18, 13; tarusair . . d'Oilill ann
sin CO cenn m-hMadna hi sirgaZitr
TE. 7 Eg. unpersönlich? tarritstar
accu XXX hliadan Three Hom.
p. 14, 7.
tarrg'id s. tairrng-im.
tarslaic s. tüaslaicim.
tarsnu querüber; s. unter cles-
sim ; ro arset«}- an innsi for tharsnu
„they ploughed the island athtvart"
Three Hom. p. 68, 30; tarrsna in
t-srotha O'Dav.p 91 fobaii't; tarsna
over, athwart, across O'R.
tart Durst; sitis Z-\ 1004 {SG.
A. C. 23). — 8g. Nom. Hy. 2, 29.
täsc report O'Don. Suppl.; täsg
report, rumour, netvs O'R. — Sg.
Nom. FB. 69; Fei. Jan. 18 Baivl.;
Gen. iar m-breith a täsca do Löe-
gairi leis 70; PI. Acc. ro ferat
mo theclUsi tosccoi co Concobar
p. 141, 25.
taschide, tascide nothw endig,
vgl. toisc, toschid; is tascide Gl. zu
necessarimn Ml. 20», u {Z'^. 72).
taschidetu 31. Nothw endig -
keit, necessitas Z'^. 995.
tascnaim {für do-ascnaim) adeo.
— Praet Sg. 3 Ciriacus crochtha
tri chetaib donascnai Fei. Mai 12,
Gl. i. ro äscnatar dochum nime
lais; Oct. 25; PI. 3 do da ascansat
die zu ihr Jcamen Hy. 5, 31, Gl. i.
ro athascansatar; ibid. 53. — Inf.
Dat. iar tascnam flatba nime FA.
31, iar n-athascnam LBr.
tascrad, „do tascrad ar Faind
SC. 44, 12, „to arrest F." 0' Curry,
vgl. tascrat i. astat O'Dav. p. 120.
tascur, tascar comjyanxj , mee-
ting O'Don. Suppl.; tasgitr i. mu-
inntir O'Dav. p. 124.
tassi s. taisse.
tast s. tost.
tastar SC. 29, vgl. etas, etastar.
tatailcim, vgl. tailcim. — Praet.
Sg. 3 con ro tatailc i. fordechuid
Gl. zu confoverat Ml. 36 r (Goid.^
p. 29). — Fxit. Sg. 2 läse donatalcfe
Gl. zu cum delenueris, animum,
Ml. 69<= {Goid.^ p. 28). — Pass.
Praes. sec. PI. 3 duatalictis Gl. zu
fovebantur Ml. 130c. — Inf. talgad
no tathlugud i. ceannsughudh no
crithnughudh O'Dav. p. 122.
tathäir reprehensio Z'^. 881
und 30, vgl. äir, äer [Nachträge).
tathiiirim II ich tadele. —
Praes. Sg. 3 ni in cholinn dona-
thäira acht is a n-accobor Wb. 3'^
{Z-\ 881).
tatharla fri;/?, vgl. tarla; ba he
tathai'la inna broind CC. b LU.
tatliehor, tathchur to return
CfDon. Suppl. ; la tathchor . . Eoin
maicc do Eftis Fei. Jim. 24, i. re-
ceptio lohannis filii Zebedei ad
Ephesum de exilio per Domitianum
ibid. p CVII. — Vgl. taidchoirte.
tatlilai CC. 5 Eg., gleichbedeutend
mit tatharla.
tatiii .s. taituiin.
tatmech s. taitliiuech.
taui s. tjiJL,
taulach s. tulach.
taiirebäil s. tercbäil.
tautat für tothset LU. p. 21a, 27
und 30?
t^ s. tee.
teeat s. ticim.
teeo- s. tec-.
tecelsid Gl. zu acceptor, per-
sonarum, Ir. Gl. p. 166 [LArd.).
tech N. Haus; domns Z^. 270;
tech äiged [vgl. öigi) „guesthause"
ScLb. 5; 6; 10; tech öil Trinkhaus
FB. 62; tech na merdreach prrosti-
bulum Ir. Gl. 713; Tech Midchu-
arta FB. 17; 22; 23. — Sg. Nom.
tech CC 2 Fg.; 3; FB. 25; 54;
SP. III 5; mär LjL 17, 56; a.tech ^\
TE. 9 LU.-, FB^TT^ 21; p. '
309, 31; in tech ScM. 5; in tech
mör SC. 33, 34; de giüs dognith a
tech TBE. p. 140. 1; Gen. tige p.
20, 21; CC. 2 LU.; p. 144, u;
FB 3; 12; 55; 92; tigi ScM. 5;
p. 144, 12; FB. 2; 13; taige FB.
92; inn öentaige SC. 33, s; -tigi
45, 13; dar lär in taige La. 1 ;
ScM. 15; taigi 18; tige FB. 15;
tige CC. 3 LU.\ SC. 15; dorus do
thaige Sc3I. 1 1 ; thigi 13 ; for clethe
tecliim
p tige ^. 131, 4; üas imdadaib in tige
FB. 2; curathm/?' mo thige 9; di
fenamain in tige 25; i taulaich in
taige 55; i n-aireuuch iu tigi j).
309, 35-, Dat. oc tig p. 132, i5;
ocom thig-si ibid. U? on tig FB.
17; 20; don tig 20; 92; asin tig
FB. 7; taig 13; üia tig TE. 10
LU.; SC. 21; 25; i taig Hy. 5, 3i;
J^Lg. 1; isin tig CC. 3 LC/.; j3
144, 10 ; 14; i6; 24; FB. 20; p.
310, ö; isin taig ScM. 5; SC. 10;
?(-is tig Lg. 1; ^'^ 1^4, c; 145, c;
aSC. 16; 31, 16; 33, 7; 34. i5; p.
V^ 309, 33; is taig Lg. 1: 7i ÄcM. 6;
15; 16; 17; luid . . do thaig in drnad
4 P- 40, 18; La^ 17. 3; CG 3 Fg.;
dia tig T£'. 13 LU.: 14; 2>. 132, 13;
CC. 3 if7.; SC. 20; 33, e; 44;
:^ i^5. 66; Acc. tech Xa. 12; Seil.
3, 1; CC. 3 LU.: i Fg.: p. 145, 1;
FB. 66; 67; a tecli Hy. 5, 54; in
tech mor p. 144, 13; tancatar . . i
tech p. 45, 2; F£. 17; 22; 23; isa
tech TE. 12 LU; p. 144, s; SC.
10; 16; 2^jB. 3; 20; 88; co n-acca-
tär Coinroi chucu isa tech FB.
89; 91; i« tech ScM. 15; isin tech
p. 41, 10; TE. 9 Eg.; 11; for tech
m-becc p. 144, 5; 145, 1; FB. 42;
62; 66; 75; Tl. Nom. na tigi Lß^
llj; Dat. do thigib F5. 1 ; Äßc.
TTge !/(/. 11. — Comp, rig-thech.
techimT ich fliehe. — Fraes.
Sg. 3 techid FB. 38; PI. 3 techit
FB. 57. — Praes. scc. Sg. 3 teced
F^. 69. — Perf. Sg. 3 ro taich 311.
32'', 24; PI. 3 ro tachatar fitgerunt
Ml. 44a. — Praet. Sg. 3 ro theich
F5 39; nir theig 57; techis FB
39; teichis 38 Fg.: tecis 69. —
Inf. Dat. luid si hi crand for te-
ched TB. p. 176, 18 ; ior teched in
tedma sa Hy. 1 Praef: ior teched
res n-galur ibid. (^s. triallaim^; s.
hinter egim. — Vgl. teichthech.
1. techt Gehen; itio, aditus
Z\ 800. — Nom. techt i). 40, 7;
CC 3 LU: 6; SC 13; 31, 2; 33;
FB. 6; 16; 88; techt sis p. 39, is;
Gen. oc airimirt techta thairis
FA. 22; FB. 2U; am irlam techte
martre cach dia Wb. I3i; isum pa-
ratus ad snbeundum martyriiim
813
tdchte
cotidie Z^. 484); Dat. do techt
FB. 42 ; do thecht secha Xa. 9j
oc techt p. 40, 33; ScM. 2(7; FA.
20; oc techt dam SC. 34; 2''!?. 13;
iar techt assa curp FA. 21; re
techt dochum Bersabge ilfZ. 22'J, 17
yZ'^. 243); J.CC. tri techt ass p.
130, 22; im thecht sis p. 39, 17;
cen techt nicht zu gehen FB. 85.
2. techt Bote; ras vadis) Z^.
800. — Sg. Kom. dothäet techt co
Mac n-O'c 0 Midir p. 130, 31; PI.
Nom. techta ScM. 2; SC. 24;
techta Conchobair ScM. 1; 4; TE.
3 Fg.; 19; i). 141, 25; tecta Sc3/. 2;
docötar na techta co Patraie Three
Hom. p. 34, 14; Dat. Irisna tech-
taib SC. -11 : co tectaib Ulad ScM. 4;
Acc. techta cach ccjicid TE.2 LU.;
17 Fg.
techta s. techte.
techtaim II ich habe. — Praes.
Sg. 3 ni techta non habet SG. 50»
{Z'^. 434); rel. ciped techtas nech
Wb. 12*1 [quidquid est id qiiod
habet aliquis Z'^. 436). — Praes.
scc. Sg. 3 no techtad mogaid län
do demnaib SMart. 29. — Praet.
Sg. 3 ro thecht SG. 1^ {Z-\ 462);
p. 17, 34.
techtaire M.Bote, Gesandter ;
legatus Z\ 780. — Sg. Nom. FB. 61;
tectn-i j3. 141, 29; Dat. don tech-
taire FB. 61: PI. Nom. techtairi
FA. 9; techtaire 29.
techte gehörig, recht, N. das
Recht {SG. 117^ 51; teachta laic,
right, lawful, due, legal O'Don.
Suppl. — Nom. ni flaith techta
s. unter 1. laith; is hed as tecte
düib Wb. 9b; ana-; techte Gl. zu
quod decct Wb. 28'', 11; labra friu
noco techta „is unmeet" Fei. p.
CXXXIV 7; ni techtu LU.p. 124b, 26
(s. unter siur) zu lesen techta? co
ro ferad mo thechtai oca p. 327, 37?
Dat. F. iuna aimsir techti Wb. 23<i
{tempore suo legali Z^. 800); JV. biid
cach gnim inna thechtu Gl. zu
omnia secundum ordinem fiant
Wb. 13''; for a thechtu thoich
SC. 25; Acc. taibrith ä teichte
11-doib Gl. zu tributa praestatis
Wb. 6" idatis iis proprium Z^. 45).
^
;'htmai
814
teidm
techtmar, Tnathal Teachtmhar
„T. ihe Welcome" Keat. p. 128.
teclam Sammeln, Sammlung,
durch Metathesis aus tecmall ent-
standen? teaglam collection O'R.;
teclaim s. unter fertas.
teclaniim ich sammle, ver-
sammle; teaglamhaim / collect,
assemble O'E. — Praes. sec. PI. 3
iii theclaimtis feis Temrac/; do rig
cen rignai lais TE. 2 Eg. — Praet.
Sg. 3 ro theclaim inne a broiid ina
licht „he gathered his hoioels into
Ms hreasP' Ben. Celt. III p. 181,
vgl. targlaim. — Inf. teclam; tea-
glamhadh to collect O'Don. Suppl.
tecniaic happening, occur-
ring O'Don. Suppl., vgl. tecmaing.
teeinaing accidit Wh. 9a i^Z'^.
431), vgl. ecmaing; ol donecmaitig
(luod accidit SG. 40a. _ pi s
donaib hi thecmongat Gl. zu acci-
dentibiis SG. 2a; doecmungat Gl.
zu accidentium Ml. 63". — Fut.
Sg. 3 nachin tecma drochrand „fhat
an ill Int huppen not to us" Fei.
Jan. 10. — F%it. sec. Sg. 3 amal
bid düib doecmoised als ob es euch
tviderfahren wäre TFö. 5<i {Z'^. 469).
tecmallaim {für do-aith-com-
allaim) II ich sammele. — Praes.
Sg. 3 doecmalla colligit Wh. 9<i
(ZI 886). — Imperat. Sg. 2 tec-
mall na heömi diin LU. p. 63a, 5.
— Part, tecmaltai Gl. zu egesta
SG. 70a. — Inf. tecmallad collectio
Wh. 16c {Z'\ 886).
teemaiig' Gesehehen, fors Ml.
77 {Z'^. 886). — Dat. ua thecmungg
Gl. zu ah eventu SG. 28a; ö thec-
mang Gl. zu casu SG. 72^, 2.
tecuatatu Gl. zu (mendaeii) fa-
miliaritas Ml. 22a, 9; Dat. hon
tecnatatu formachtu Gl. zu famili-
är itate Ml. 28t, 14 {Z-K 221); von
tecnate.
tecnate dorne sticus Wb. 1^
(Z-\ 792).
tecomiiaeair Perf. Dep., teccom-
nociiir in so evenit hoc Wh. 10"
(ZI 151), vgl. for-coemnacair.
t<*comnacht c o m m u n i c n v i t
Z\ 455.
tecose instructio; teagasg tea-
ching, doctrine O'B. — 5'_i7. Nom.
briathar-thecosc Conculaind SC. 25;
Dat. gebid for tecose a daltai SC.
24. — Vgl. tegaisge doctus Ir. Gl.
660, tecoisce doctior ibid. 1112.
tecoscim I instruo; teagasgaim
I teach, instruct. — Praet. Sg. 3
rom thecoisc Cathbad p. 328, 15.
teci'aiin,teagairim I cover, thatch,
Protect, shelter O'B.; tecurthar is
loithlield O'Don. Suppl. — Vgl.
imm-thecraim.
tedinaim tabesco, von teidm;
Praes. sec. PI. 1 no tedmais tahes-
cebamus Ml. 61 r {Goid.'^ p. 22).
tee, te heis's; ferridus Z'^. 255;
Gl. zu brothach Hy. 5, 48; teö
warm O'R. — Sg. Nom. lind tee
s. unter 1. lind; is ro-iiar is ro-the
ScLb. 21; te in talam fi'ia cossaib-
som LU. p. 23a, 5; PI. Nom. beta
teit Gl. zu cum enim luxuriatae
fuerint [sc. viduae) in Christo, nn-
bere volunt Wh. 29a, 1; srotha teith
p. 133, 3? — Compar. teou p.
190, 30.
teg-dais, teg-das F. Haus. —
Sg. Nom. tegdais Ml. carm. 2
{Goid.'^ p. 19, Z\ 95-2); is glae
thegdais ibid. {Goid.'^ p. 20); tech-
dais SP. III 1; tegdas FB. 1; Gen.
ecosc n-äimin amm hita tegdassa
adchondarc-sa Ml. carm. 2 {Goid.'^
p. 20, Z^. 953)? tegdaise Hy. 5, t^o;
Dat. innar tegdais SP. II 5; Acc.
amal tegdais Tur. Gl. 13 {sicut
domus Z'^. 611).
tegde Ml. carm. 2 {s. unter do-
thiagaimV?
teglach N. Hausgenossen-
schaft, die Leute Jemandes;
familia Z^. 885. — Sg. Nom. a
teglach n-iili FB. 54; techlach p.
145, 5; Gen. in teglaig FB. 55;
Dat. den tegliich FB. 62; 65; 92;
cona techlach FB. 13; Acc. for in
teglach SC. 33, 23.
teichthech vitabundus SG. 50^'
{Z-\ 811), von teched.
teidm N. Pest, Pestilenz; Gl.
zu pestis {„a pestilence") Corni.
Tr. p. 139; pestis Z\ 268; teidhm
a disease O'Don. Gr. p. 96. — Sg.
Nom. bud tairi^thech in teidm On
teidm-lonamnncb«
815
the Mann. III p. 416 {CuchuUnn
ist unter teidm (iemei)it)\ Gen. is
flaiul tedma tromchatha FB. 68, u;
catha cach thedma Hy. 4, 4; O'IJon.
Gr. p. 96; Bat. ar tedmaim flj/.
1, s; on tedmaim Gl. zu tabe con-
sortii MI. lö^, 7; Acc. cen teidm
FA. 35; P/. Gen. sitis (i. selfa) do
fuil fland tedmand LU. p. \2b^, 23V
tPidm-leiiiiiuiiacliu Gl. zupesti-
lentes Ml. 15», 9.
teijred s. tiag:aim.
tellcim III (,für do-ess-lecim?)
ich lasse von mir, tverfe, .schleu-
dere; teilgim / cast, throto O'R.
— Praes. Conj. Sg. 2 telci SC.
30, 11. — Imperat. Sg. 2 teile
reice Z\ 1004 [SG. A. C. 23). —
Praes. sec. Sg. i in lia no theilginn
Oss. II 1, teilcind 10. — Pruet.
Sg. 1 ro thelgiusa gai n-aill chucut-
su ScM. l.J; 2 ro thelgis gai form-
sa 11: do reilgis 13; 3 nos teile
Aid. Chonchob. 40. — Pass. Praes.
PI. 3 telciter sis i fiulamain iffirnd
sie tcerden hinunter geschleudert
FA. 28 (telctir LBr.). — Praet.
Sg. 3 conna teilged a folt fo agid
damit ihm sein Haar nicht über
das Gesicht fiele p. 133, 21.
teim dunkel, schtoarz; i. cach
n-dorchai Corm. p. 42, vgl. unter
deme, an beiden Stellen hat B. die
Form tem.
teimiiig-e FB. 37 Eg. Dunkel-
heit, Finsterniss? vgl. temen.
teiu s. teil.
teinm i. goirt no cnamh O'Dav.
p. 118; vgl. teinm ocus cnam (so
zu lesen?) cach cride Corm. p. 41
tiune, teinm in cride Corm. Tr.
p. 156.
teinm lieg'da Name eines drui-
dischen Zaubers, den S. Patrick
i ebenso wie den imbas forosnai')
verbot, vgl. atrogell no atrarpe tra
Patraicc inni sin (den imbas foros-
nai) ocus an teinm Ifegda, i. ro
forgell na bud nime na talman
nach sen dos gni, uair is diultad
do baithis Corm. p. 25, 40; dos ber
tra Find a ordu ina beolu ocus do
chan tria theinm liegda co n-epert
(es folgen dunkle Verse) ibid. p.
34, 4;! (orc treith); tethna iarom
Main in t-ecess tria theinm Isegda
CO n-epert (es folgen dunkle Verse)
ibid. p. 30, 30 (mogheimeV An
beiden Stellen handelt es sich um
die Aufklärung einer dunklen Sache,
der des Zaubers Kundige extem-
porirt auf die Sache bezügliche
ekstatische Verse, und am Ende
dersellicn ist die Aufklärung da.
Daher „prophetic rapture or ec-
stasy" O'Don. Suppl., „illumination
of rhymes'' On the Mann. II p. 209.
— Vgl. teinm i. taitneamh agas
teinm i. tuicsi O'Don. Suppl.
t^irg-im für do-erigimV Praes.
sec. Sg. 3 do teirged indala n-äi
immach commeit cliori cholbthaigi
er lies das andere Auge heraus-
treten SC. 5.
teirt = lat. t e r t i u s , besonders
ihora) tertia, Corm. Tr. p. 157;
s. iarm-eirge; co trath teirt TE.
12 LU. (co trath erghi Eg.^\ co
teirt Wi. Gi\ p. 125 (Yl 12).
teis SC. 11, 9 zu lesen tess.
teissmim (für do-ess-semim) I
ich giesse aus, schütte aus,
vergiesse; vgl. eisim i. tuismither
inntib, teissim i. tuismither estib
O'Dav. p. 82. — Praes. PI. 3 bessti
olca doesmet fuili Wb. oV\ 22. —
Imperat. Sg. 2 tessim a Dse Gl. zu
I refunde Ml. 51 r. — Pass. Praes.
' Sg. 3 a^mal dun-esmar Ml. 44<1;
PI. 3 innI forsa teismetar 311. 23 r.-
— Conj. Sg. 3 don-esmider Gl. zu
fundi Ml. 37c [Goid:^ p. 25);
PI. 3 amrtZ dun-esmiter ut effun-
dantur Ml. öl^. — Praes. sec.
Sg. 3 CO dumm esmide ut . . effun-
derer Ml. 44«:. — Part. PI. Gen.
inna teste fusorum Ml. 77»; Acc.
testiu effusos Ml. 55 (Goid.- p. 25^.
— Inf. Nom. teistiu fuile profusio
sanguinumWb. 2^ \Z'-. 881); testiu
na fuile Ml. 22i>, 1; Dat. do the^tin
fuile Ml. 81. Vgl. tairsitiu, tuistiu.
teist = lat. t e s t i s ; testimonium
Z'^. 462; cäin-teist bonum testimo-
I nium Wb. 23a (Z'K 857). — Sg.
! Nom. dorratad teist de Wb. 2S^,. a:
1 Gen. trinoit testa Hy. 6, in, Gl. i.
in ti'inoit testamail.
teit
816
(geht uni
ist ihr
Sinne i
U- 1],
t^it, für do-^it, er geht, liommt;
it, venit Z'^. 503 ; hierher sind auch
die Formen, denen do vorausgeht
{s. 3. do), gestellt. — Praes. Sg. 3
teit LäL-^Jj. P- 133, 2; FA. 21;
SC. 45, 4: ni na teit do menma-su
teiti meiima neich aile ScM. 3, 8;
toet FÄ 2-4 LBr. (tic LU.); amal
doteit side Wb. 2b<^ (Wi. Gr. p.
117, 43); du tet und rel. tete:
ainn? sluces a n-adnacul n-ersoilcthe
ni tote iud ocus du tet brentu as
sie est gutor eorum wie das geöff-
nete Grab verschlingt tvas hinein
geht und Gestank aus ihm geht, so
Schlund Ml. 22b, i; j^n
der .3. PI: or nach -taide
48 X. Lc, tjjil£.t Eq. —
Im Sinne des Praeteriti Sq. 3
teit SC. 6; 29; FB. 13; 17;" 02;
88; ni thet SC. 29, le; i t(5t 36;
ocus tete dessel na räthai „and
he icent right-hand-wise round tlie
rampart" Three Hom. p. 34, 30
(nach Stolzes, ibid. Pref. p. IX,
tet-e mit Pron. suff.); p 144, 13;
tedi ibid. 12: do tliset FB. 4; 11;
p. 130, 30; p. 132, 12; SC. 8; 17;
36; 37, 19; p. 310, 12; do t£et SC.
28; tothset FB. 46; 74 (donoet
Eg.?)\ LU. p. 21a, 19; totäet TE.
13 LU.; tothöet FB. 53; vgl. tau-
tat. — Imperat. Sg. 3 töided i.
veniat Fei. Jan 1 (taided LBr);
ibid. Prol. 340; täet (für täeted,
do-eted) FB. 31; tset SC. 13; 28;
fr FB 94; taet Xa. 13: ni thaet
iC~ ^7^ 47 jtoed Ecj.); toet p. 115, 7;
vgl tiat; PI. 2 tait [für taetid, do-
etid) i. ille Gl. zu exite ad nos
m. 34a, 1; täit FB. 5; tait ScM. 5.
— Fut. Sg. 2 totaisiu TE. U LU.;
PI. 3 do thaiset FB. 87. — Inf
Dat. is öentu do athir et mac oc
mo thoeit-se for apstalact cucuib-si
Wb. 26c, 1 (in aditu meo ad apo-
stolatum Z'l 503).
teith p. 133, 3 su tee?
telacli F. Hügel, Höhe, vgl.
tulach; excclsum, collis Z'^. 810.
— Sg. Nom. tclach mor sein Gl.
zu i n-Uachtur Gabra Hg. 5, eo;
tilach airechais SC. 21; Dat. o
Theiaig na n-Esj^ocjj. 42, ,s: a Telaig
Dabglaisse Gl. zu Hy. 1, 53; PI.
Dat. i telchaib Gl. zu i n-dinnib
Hy. 2, 28 ; isnaib telchaib in excel-
sis Ml. 14a, 11 ; huare is hi tilchaib
ardaib 110 bitis adi ibid. 9 {Z'^. 721
tell)u(le FB. 47?
telchubi s. taileliube, tulehube.
tellach s. teiilach.
tellaim II ich nehme weg.
stehle, rr/Ltallaim; teallaim J.sie«/
O'E. — Praet. Sg. 3 ma dudell ni
Wb. 22b [ßiquid furatus est Z'^. 462);
PI 3 Dep. teallsadar i. do goidsead
O'Cl. (Beitr. VIII 328). — Inf
Nom. is irchride a tellad erru-som
Gl. zu haec omnia in figura con-
tingebant Ulis Wb. Ha [Z-\ 624).
telltis, no thelltis . . oc öl sie
' ergötzten sich mit Trinken p. 310, 3?
vgl. ni telfea, ni thelfea doib, ni
tellfea doib non juvabit, non ju-
vabit eos Wb. 25'', 25c, 26a [Z-\
459).
telma s. tailin.
teit, ro thelt ScM 21, 9?
temadar Hy. 1, 2 Conjectur für
timadar, Gl. c[oro] emdar sinn diar
dit[in] i. done ar n-di[tin], also
wohl zu do-emim gehörig.
1. temair Warte? specula Z"-.
259; vgl. „omnis locus conspicuus
et eminens sive in campo sive in
domu, sive in quocunque loco sit,
hoc vocabulo quod dicitur Temair
nominaripotest" Dinnsenchas { Corm.
Tr. p. 157); i. grianan no tulach,
temair in tige i. grianan Corm.
p. 42; glasaib temrach i a glaisi-
sinib na tulach, temair tulach da
reir sin O'Dav. p. 73 doglinn. Vgl.
Temair.
2. temair, teamair i. gruaidh
O'Duv. p. 121.
teme, temhe death, sickness
O'll , vgl. unter 2. melg.
temel Finsterniss; obscuritas
Z-'. 768. — Sg. Nom. Hij. 2, 4i;
p. 133, 6; FA. 5; Dat. diu temul
Gl. zu de obscuratione solis Ml.
16«, 7 (Z^. 211); fo theimel boi in
inis Fei. p. CXV 34.
temeu dark grey Fei. Index;
i. doirche Corm p. 16 deme; teimean
dorchi no odar ibid. p. 42 teim.
817
^^ten Feuer, i-nl_ tone — Sg.
Dat. o thein co fraig FB. nö; con
•)^ tiiiii Lff. 17, 0 /«)• ocoii tciii a»^
Feuerj asiii ten 7/^. 2, i« {Gl. i.
asm tened), tein Fr.; for ten i7i/.
5, 74 [GL i. for tenidX tein Fr.; Äcc.
ar thein Hy. G, ii, G/. i. ar thenid.
teu- s. tili-.
teu-chor Zange; forceps SG.
70^', s. • — Sg. Dat. isin tenchoir
s. unter 2. fichim; dobidgad G6il)ne
asin tenchar na g£ei co n-glendais
isin ursain Corm. p. 32, 27 (,nescoit~i.
teiid fest, stark; teann stifl\
strict, tight, strong O'R.; is teiul
mo Chris est frmum cingulum meum
Z\ 954 (KI. Neub.); tend in fath
„hard the cause" Fei. p. CXXXIV 2;
teand co traig „ström) with foot"
ibid. p. CXXXY 1; Acc. F. mo
thuaith tind p. 133, 7? — Vgl.
com-thend, imm-thenn, for-tend [so
zu lesen FB. 47).
teiidal Feuerhrand, Feuer;
i. tene-dhäl 1. däl tened, co tenid
i. cusin inad in fadaigthei- in tendäl
Corm. p. 43 (cosin tenid innataither
in tendäl LL.); teannala firebrands
O'R.; agus ro chuireadar teiue agus
teandala innte ,,and threiv fire und
firebrands hito it" Tor. Dh. p.
186, 5; carna coirnib cnomes cadla,
at e ada na Samna, tendäl ar cnuc
CO n-grinne, bläthach brechtän ür-
imme citirt von 0' Curry, Atlant.
No. II p. 371 (The Siek-bed ofCuch.).
tene M. Feuer; ignis Z'^. 255;
tine Gl. zu richis. — 8g. Nom.
tene TE. 12 LU.; p. 191, 12; SC.
17; teni p. 21, 31; TE. 20; Gen.
tened Hy. 1, 29; 5, 91; 7, 20; FA.
17; 25; 27; 29; 30; p. 191, 11;
FB. 15; 49; 52; 92; p. 310, 20; 30;
ior richessaib ro-thened „of great
fire" ScLb. 20; oc beim tened
s. unter spred; Dat. di thenid
FA. 21; 0 thenid co fraigid vom
Feuer (in der Mitte des Hauses)
bis zur Wand FB. 2; p. 309, 32;
s. unter ten; Acc. tenid Gl. zu sed
FB. 68, 11; etir tenid ocus fraig
SP. I 1; tairmchell däilteined leö
FB. WEg? PI. Xom. mor-thenti p.
190, 30; Gen. na tened n-ecsamail
iliid. 29; Dat. ro loisctiie uas tonn-
tib Fei. Prol. 39. — Davon tentide.
teiigre Zunge; lingna Z''. 255.
— Sg. Nom. tenga Hy. 6, is; PI.
Dat. triana tengtliaib FA. 27; ga-
bail for tengthaib „gag on tongues"
ScLb. 20. — Comp OS. döel-, nem-
thenga.
1. teillach, tellacli Herd (vgl.
fiallach für fianlacli); tenlach i. te-
nelige Corm. Tr. p. 157. tenlaeg
LBr. 1. — Sg. Gen. gianad tcllaig
in rigthige Tlirec Hom. p. 8, 27; Dat.
fobei-t C\xc\\idainn a lue afridisi co
m-böi a n-imdorus isin tenlug fo
LU. p. 19^', 22; Acc. ros gian in
t-aingel in tellach iu oidche sin
Three Hom. p 10, 1; PI. Nom secht
tellaige ScM. 1; Gen. gainem lir fo
longaib rojiat lin a tellaig Three
Hom. p. 34, 1 („their heartWs num-
ber"), reimt auf bendaib.
2. teulach, esgal no tenlach i.
census quod tollitur, Gl. zu Tolle-
tum SG. 3üb, i.
teiilam i. spred i Funke) i. teni
läma Corm. p. 42; teaulamh a stcel
O'B.
1. terni s. tend.
2. teuii i. ledradh (s. letrad)
(fDav. p. 121; cutiing O'Don.
Suppl. — Hierher in cach tind
SC. 37, 17 (.,in every slaughter"
O'C.)? a tind hi tend FB. 73?
3. teuu, teann i. losgadh ff Dar.
p. 121, s. tennim.
teuuad i. canamain ySingen)
O'Dac. p. 121, vgl. teinn i. aisneid
ibid. p. 120.
teuuaim, teannaim / strain,
press, nrge O'R. — Praes. PI. 3
tennait a n-ette fria curpu FA. 33
(„beut their loings against their
bodies").
tenual i. maith O'Dav. p. 121
Tadhg.
tenue, teinne tension, strict-
ness, rigidness O'R., von tend;
Gl. zu tailce; s. tmter 3. timme.
tennim ich funkele, leuchte
hervor, brenne, vgl. taitnim. —
Praes. Sg. 3 rel. teuues j). 310, 21
(tatnit FB. 49). — Inf, tennad i.
lusgadb (fDav. p 121; tennad breo
818
ter-chomraciiii
teaiigad tiühretha i. is losgadh dou
teiigaidli beres ua tnlhretha, ibid.
teutide feurig, von tene. ^
Sg. Nom. FA. 16; 17; 18; Gl. zu
tind Ily. 4, 2; Dat. na dlüim then-
tide FA. 10; Acc. FA. 8; 22; PI.
Nom. 31. teutide FA. 20; 2G;
F. tentide FA. 25; 26; 28; 30;
p. 190, 27; tentidi t&iVZ. 25; 28; i?.
191, 8; Gen. na sraigell tentide
i'Wd. 22; Dat. CO sroiglib tentidib
FA. 16; 29; j?. 191, 20; 27; ^cc.
itf. tentidi FA. 21; F. tentide 25.
teö s. tee.
1. teoir s. tri.
2. teoir ^ Zal theoria O'Dav.
p. 120; contemplation O'Don. Suppl.;
fothaigisium Calais hiia (if«) i&vum,
tri L ri teoir immanchaine aca-som
innti, ocus LX fri liactail Tliree
Hom. p. 118, 7 [„for meditatioti").
teol M. Dieb, vgl Beitr.Ylll 328;
teöl thief O'B.; telo (?zes teol) i.
gataige O'Dau. p. 121; Du. Acc.
im da bau-teolaigh ibid.
1. teora s. tri.
2. teora Rand, Grenze; teöra
« border, limit O'B. — Sg. Dat.
do theoruinn eatorra als Grenze
zwischen ihnen Keat. p. 124; PI.
Acc. ro cheangail Diarmuid agus
Osgar teoranna a sgiath ina cheile
„the rims of their shields" Tor. Dh.
p. 164.
teoraniiacht Begrenzung,
Grenze; Sg. Dat. ag so do theo-
rannacht na Midhe risna coigea-
dlnübh Keat. p. 128.
teou s. tee.
tepor, ,,is drochbanais duit-siu
cetus" or sesem_„anad lim-sa ocus
ri hErend do facbail, ocus beith
duit foram-sa ocus a tbepor im
diaid-si" „av^d its vengeance to
follow me" TB. p. 180,' 3.
tepreunim, für do-aith-brendim,
icli, f Hesse. — Praes. PI. 3 doe-
prannat i. imdaigitir Gl. zu afluant
Ml. 39*1; toiprinnit Gl zu influunt
Goid.-^ p. 70 (LHy.). — Praet.
PI. 3 doreprendset cöic bainne a
meraib Pätraic „five drops ßoived
from P's fmgers" Goid.^ p. 70
{Vit. Trip.). — Vgl. tepresiu.
tepresiu F. Fliessen, Fluss;
teibrise a gentle dropping of water
O'R. — Nom. tepresiu fola Blut-
vergiessen LBr. p. 212'j, 15; tepersu
a inchinde Corm. p. 36, 25; Acc.
ro escomla demun iarttj« tria tbe-
presin a brond „thron gh the flux
of his bell])" SMart. 30.
ter-, für do-air-, wechselt mit
tair-, tir-, taur-, tur-.
terad s. 1. turud.
terl)aig-, a terbaig andregoin i.
a galar bansidi SC. 28.
ter-l>rüd interruption ScLb.
23, vgl. tur-brüd.
terbud Trennen; severance
Three Hom. Index; terbadb i. innar-
hadh no delugudh O'Dav. p. 120;
Dat. ro rithset co dian dia terpüd
na n-i'ian „to separate the lambs"
Three Hom. p. 8, I8 {die Lämmer
tvaren zu ihren Müttern gelaufen)-.,
Acc. dogena a n-deligud ocus a
terbod ScLb. 5.
terc spärlich, Icnapii; tearc
feiv, rare, scarce (/B. ■ — Sg.'Nom.
betha tbearcc Gl. zu Fei. Sept. 8;
PI. Acc. na tri turcu tercu SP. I 2?
vgl. caom i. terc, ut est inti dia
m-bi caome in cethra i. is terci
cenel innili (fDav. p.Ql. — Com-
pos. for terc-pit Fei. Sept. 8, Gl.
ior proiud m-bic.
1. tercbäl s. ter-g-aMiu.
2. terebäl F. Sonnenaufgang,
s. turcbäl. — Nom. in terebäl oriens
Tur. Gl. 139 (Z-\ 884).
terce F. Knappheit, Spär-
lichkeit, Mangel. — Sg. Nom.
ar dodechaid tercca bid ann Hy.
1 Praef. {„scarcity of food") ; Dat.
fer ro scrib cen tercai cainscela
Crist crochdai Fei. Mai 6 {„loithout
Stint"). Vgl. unter terc.
terchanait s. tair-chanim.
ter-chomrac Zusam m enko m -
meti, Versammliong; conqregatio
Z\ 886. — Sg. Nom. SC. 21 ; Gen.
senim tercbomric Wb. 13^; do im-
mud cach tliercomraic j). 310, g;
Dat. don tirchomruc nöib Gl. zu,
ecclesiae Dei Wb. IS'-; ina terchom-
ruc im Choncobnr SC. 24. •
ter-fhomraeiin I ich komme
ter-froebicc
810
-i)iiitii
zusammen. — Praes. sec. PL 3
cia duerchomraictis doib in clöini
Ml. 128 (Z-\ 88G). — Praet. PI. 3
ducärchomraicset cloini n-doib fessin
Gl. zu congregarerunt iniquitatem
sibi ih\d.
ter-fochrice F. Kaufen, Preis;
turfochraic relieving wages (fDon.
Supiil. ■ — Sg. Dat. öii terfochraic
munerum ohlatione Ml. 14», 14;
tuccath imom tbirfochrig als Preis
für mich TE. 10, ig; PI. Nom.
terocbraicci Gl. zu munera Ml. SG»
(Z-\ 887).
ter-g'albim i^do-air-gabim ?) 1 7)»' 0 -
fero, vgl. tör-gabim. — Pass.
Praes. Sg. 3 rann insce ni tergabar
ade SG.'i^, u. — Part. PI. Nom.
a.mal atatercabthi innä eperta sin
Ml. 32b, 1. _ Inf. Nom. a tercbäl
treo fesin SG. 4^, 4.
terisinid [vgl. tairissem), ban-
terismid Gl. zu ohstetrix SG.
6'J^ 18.
ternaim {für do-ernaim) II ich
entkomme. — Conj. Sg. 3 conna
■j(- terna ass Lp. 15. — Inf. Acc. as-
rollem ternam Hy. f), 100.
ter-uacra, vgl. föcarim, fiiacraim;
CO macht in teniacra „the sum-
mons came" Goicl.^ p. 99 (LHg.).
tes s. tess.
tes- s. tess-.
tesc in einer Glosse zu lanx,
s. slice.
tescaimic/i schneide; teasgaim
I cut, lop off. — Praes. Sg. 3 tes-
caid Gl. zu selais Oss. III 8. —
Praet. Sg. 3 cia rod slig i. rot
tesc Gl. zu ce roselaig Fei. Prol.
101; ro tesc ScM. 14 H (ro loitt
LL.); tesgus Gl. zu selais Oss.
III s Ed. — B-fut. sec. Sg. 3 con
tescfad finna i n-aigid srotha LU.
p. 79b, 12; no thescbad FB. 91;
PI. 1 tescfamit-ne fen in crand sa
SMart. 25. — S-fut. Sg. 3 Dep.
diles den coin tria fraigidh no for
dorus acht ni do-esistar i. acht na
ro tescait ni O'Dav. p. 81 eses
(„provided that he do not cut"
Stokes, Gorm. Tr. p. XI). — - Pass.
Praes. S(f. 3 tescthar a folt Fei.
p. XXXVIII 18. — Praes. sec. Sg. 3
110 tosctlia a folt ociis a iiignc civ ha
dardain chaplaite Fii. )>. CLXXI 10.
— Prnrt. PI. 3 ro tesctha co rindib
Fei. Prol. 238. — Inf. Nom. rop
äil . . a thescad SMart. 25.
teselia s. tess-biiitli.
1. tess 31. Hitze. — Sg. Nom.
tes SC. 3(3; Gen. in tesa caloris
SG. b-^ (Z-K 211); Dat. ar a tes
SC. 30; in'O-uacht irro-thes ScLh.
20; Acc. der üacht ocus tess
FA. 26.
2. tess Adv. südlich, im Süden,
wohl nach Analogie von ti'iaid,
tüas, tair, tiar, von dess gebildet;
tess ocus tuaid im Süden und im
Norden FA. 4; itir tbes ocus tii-
aid TE. 3 Eg.\ swt tess zu lesen
SC. 11, 9 (tes H.).
tess-, tes- Verschmelzung der
Präpositionen do-ess- {Z'^. 881);
tese-, tesa- enthalt eine vollere
Form esse-, essa-, vgl. ara- tieben
air-, ar-.
tessaig-iiii III ich mache warm,
heiss, von 1. tess. — Impcrat. PI. 2
tessaigid indlat döih LIJ. p 19», 22.
te^s-argim I ich rette. — Praes.
Sq. 1 dum esurc-sa SG. Incant.
{Z-\ 428, 949); tessurc ibid.; PI. 3
tessairgit . . in mnäi TBF.p. 156, le.
— Praes. sec. Sg. i doth esarcaind-
sea {so zu lesen) SC. 40. — Praet.
Sg. 3 donn esmart Hy. 3, 8 {nach
der Glosse, nach Stokes, Beitr.
VII 28, iind nach Ebel, Z^. 1092,
tväre es Ftit.)? — Fut. Sg. 3 donn
essaircfe Gl. zu Hy. 3, s. — Inf.
tess-argon.
tess-argroii, -areoii F. Bettung,
Rette 71, Inf zu tess-argim. — Sg.
Nom. CO fagbad a thesarcon SC.
29, 14; Gen. ar accuis tesairgne . .
don galur l'E. 13 LU.; Acc. ar
tesargain Gl. zu Hy. 3, 8.
tess-banat deficiunt Z'^. 881;
tesbanat Wh. ll*!; ni tesbanat no
ni dechriget Pr. Cr. 62».
tess-l)uith Fehlen; tesbuith
deesse ZK 881. — Sg. Nom. inab
tcs^a-si tcsbuid a hEmuin p. 144, 19;
Dat. do thesbaid FB. 94. — Conj.
Sq. 3 no co teseba ni de dass
Nichts davon fehle SC. 27, vgl.
tcssmalta
820
eseba unter esbat. — Praes. sec.
Sg. 3 ni con tesbad banna ass
H}j. 5, ss; mani thesbad ni aire
ScM. 3, 7. — Per f. Sg. 3 tesarbae
(für tessa-ro-bae, vgl. tese-bal Gl.
gu a victoriae spe aberat Ml. 34^, lo;
rnanid tesarbi ni maith assa gnimaib
Wh. 28'1, 30.
tessmalta, it iat sin chena prim-
tbesmalta iffirn cona phianaib „the
Chief details" ScLb. 22.
tess-tÄ, für do-ess-tä, es fehlt;
äeest Z\ 490, 881; a n-dot esta
dit nirt 5'C. 13; don estao a hEmuin
p. 140, 25; a testa dorn ic-sa TE.
II LU.; ScM. 6; ni thesta ni dib
p. 41, 14; inab tesia-si tesbuid |;.
144, 19; testo so; ni thesta form
p. 22, 9. — Inf. testcäil ivant, de-
fect O'R. — Vgl. tess-buith.
testamail, in trinöit tostamail
Gl. zu trinoit testa Hy. 6, lo.
testas M. testimonium Z'^. 787;
teastas report, char acter O'R. ; Gen.
testassa Wh. \b^.
testimin = Iat. testimonium.
— Sg. Bat. iar testimin Ml. 22(1, 25 ;
isin testimin se sis Wh. \b^, [Z'^.
349); PI. Acc. amal donuic testimni
Wh. 10<^ {Z-\ 719).
testiu s. teistiu, teissmim.
Ut Saite; fidis SG. 46^ (Z-\
68); ted nomen de sono factum
Corm p. 42. — PI. Bat. cona te-
duibh tinndruine On the Mann. III
p. 361; Acc. im na teta sin TBF.
p. 140, 25.
tetar- für do-etar- Z'-. 882.
tetar-cor interpositio, intro-
missio Z'^. 882; doetarcuirethar
Gl zu interpellat, jyro nobis Wb. A^.
Mit nochmals vorgesetztem etar:
ama^ bid on etartetarcur Gl. zu
velut hostiae intercessione pur-
gar i Ml. 32 a, 25.
tetar-raelit, vgl. ar in chom-
tetracht pro comprehensione
Ml. 118 (Z-^. 887); do thetarracb-
tain a cliind do bualad dar bil in
sccith ar n-uacbtar On the Mann.
III p. 448 {„for the purpose"- !) ;
vgl. doretarracht Gl. zu, considera-
tionis ejus ade (i. hond rose) com-
preJiensum Ml. 33i', 19.
tetar-rat, con tetarrat compre-
hendit SG. 29^ (Z-\ 431); duetar-
rat Gl. zu qiiicquid extremus terrae
fmis includit Ml. 30=, 6.
tetarthad, no bered Cet in n-iu-
chind ina chriss di'is iu tetarthad
echt n-amra d'Ultaib do marbad di
Aid. Chonchoh. 22?
tetas für do-etas, s. etas; ni
thetus 2). 145, s.
t6te F. luxuria Z'^. 18, von
tee. — Bat. i töti a coUai FA. 27;
dom theti Fei. Prol. 25, Gl. i. dom
aibindius {vgl. Three Ir. Gl. p. 125).
dia teth s. tuitim.
tetlina Corm. p. 30, 30, s. unter
teinm Itegda; vgl. tetnuis i. merech-
duin [s. 2. mer, meraige), excitement,
rustiness of a horse O'Bon. Supj)l.,
teadnas furij, rage O'R.?
tethra i. badb, scallcrow Beitr.
VIII 328, Gen. tethrach ihid
1. ti circuitus? i. imteacht
f/Bav. p. 119. — In tan dobe/r
in leo a gläid ass, tecait foithi na
huili anmannai, co tabair-som thi
dia erbull („a coil of his tail"
Croive) impu co n-eiplet isind lue
sin acht luch ocus sinnach. Tic in
sailche (selche LU. „the hunter"-
Croive) cucai-seom iar sin co tabair
side thi („nets"! Croive) immi-seom
CO n-epil LHy. Amr. 133.
2. ti Absicht, Zweck; design,
intention O'B.; Findach foglaid
dorala a m-barr sciach osin tibraid
for tii merli forsin cill Feh pi.
LXXX 17.
3. tl i. brat O'Bav. p. 121;
Corm. p. 41, a garment Corm.
Tr. p. 156; tii dubglasso „black-
gray cloaW On the Mann. III
p. 158.
4. tl s. tk'im.
tiach = Iat. theca; pera Ir.
Gl. 41; Gl. zu iadach; tiag corer,
case Corm. Tr. p. 162. — Sg. Bat.
ainm do teig liubair Gl. zu folaire
(s. pölire) Ir. Gl. 371; PI. Nom..
polaire ocus tiaga lebor Tliree
Hom. p. 114, 4; Fei. p. CXLI 39.
1. tiachair i. doiligh O'Bav. p.
122; sick, iveary O'M. — Bavon
1. tiachrae
821
•2. tiaehair A/»//; i. glic O'Dar.
p. G5; vgl. tichair lainn Gl. zu ncer
SG 4U, 10. — Davon 2. tiaclirac.
1. tiaclirae F. uffliction Fei.
Index, von 1. tiaehair; Cri.it ba
min- a tiachra „for Christ great
was Jus affliption'- Fei. Ajjr. 29,
Gl. i. ba mor duilffe a raartr« i
n-gorta.
2. tiachrae F. Klugheit, von
2. tiaehair: agiJity, prudence O'R.
— Sg. Gen. soas co met tiaehrai
.,u-ith »lach prudence'^ Fei. Nov. 12,
Gl i. lilicusa ^vgl. O'Dav. p. 65).
tiacht für do siacht ivie riacht
für ro siacht; Sg. 2 ge ro thiaeht
lü, cen CO ro siacht, ai rot erctcht
„though thou uttainedst one thing,
thougli thou hast not attained, thou
hast not arisen" Three Hom p.
24, 25; ge rot siacht ni, cen co
,^ tiacht. ni rot icthar ibid. 27.
'-'!.''' tiaaraiiiL I ich schreite, gehe.
— Praes. Sg. 2 cid thegi colluath
Three Hom. p. 76, 15; PI. 1 ni dia
imgabäil am tiagma LU. p. 62a, xs;
tiagmait Gl. z\i Hy. o, i; 3 tiagait
Lg. 13; FA. 15 \Gl. zu cengait);
TfrSüT SC. 15; 16; FB. 10; 55;
64; 72; 79; tiaguit CC. 2 Fg.; tia-
gait ass SC. 17: 35; FB. 20. —
Imperat. Sg. 2 tiag-sa ass TBF.
p. 156, 10 : PI. 1 tiagam SC. 17;
•jf' 3 tiagat Lg 13. — Praes. sec.
Sg. 3 no tEeged p. 130, 24; p.
40, 31 : no theged Gl. zu dobreth
Ry. 5, 82; tar a teged Gl. zu, Hy.
2. 29 : ni tliegith TE. 2 Eg.\ ni
teigeth ibid.; no theiged FB. 70;
88; P?. 5 teigtis Oss. I i; tegtis
FA. 32 LBr. — S-fut. Sg. 1 re
tias LHy. Amr. 1; Ad. Prayer 1;
cia thiasu-sa Wb. 23« (.Z^ 466);
/%. 2 bä tu theis isa tech ar thus
FB. 17; teisiu TE. 13 iC/.; 5 cia
thes hi loc bes ardu Ml 23<i, 23;
ceta the FB. 62; P/. i cia tiasan)
Hy. 1, 2; 5 cen co tiasat FB. 6.
— Fut. sec. Sg. 2 lat noebu tau
tiastee „ivhen thou shalt come" Fei.
Epil. 470; 3 cou tessed Hy. 2, 7,
Gl. i. CO n-dichsed; PI. 3 cia tia-
stais FB. 61. — Pa.ss. Praes.
Sg. 3 tiagair uadib ar cheud
Couculaind es wird von ihnen aus
zu C. gegangen, d. h. es geht eine
Botschaft von ihnen zu C. FB. 61 ;
' tiagair chuccu do fis scel diis cid
ro chäinset TBF. p. 148, 21. —
Imper. Sg. 3 asrubarlatar tir bctho
tiagar huäiu dochum IIi[rulsalem düs
cid forchoinnaeuir indi ind inaiin
so 311. 16c, 5; tiagar uait din co
siair do mathar TBF. p. 136, 11;
SC. 36. — Fut. Sg. 3 tiastar ScM.
4. — Inf. Xom. ba com deit ti-
achtaiu (Form des Acc.) TE. 13
Eg.; SC. 32; Dat. oc tiachtaiu
FA. 7 : Acc. cen tiaciitaiu SC 32.
1. tiaiiida i. metta (furchtsam,
feig) Gl. zu ol ni tiamdai tim som
„sinee he is not timid, feeble" Fei.
Prof 257 (vgl. f/Dav. p. 122\
2. tiamda i. dorcha (dunkel), Gl.
zu admat na ba tiamda „iimber
that is not dark" Fei. Prof 294
[O'Dav. p. 122\
tiar Adv. im Westen, west-
lich, von siar gebildet, s. 2. tess;
I SC. 33, 13. .
tiarmö- für do-iarm-fo- Z'^. 887.
tiarmö-racht Folgen, Verfol-
gen; con.sequentia Z''-. 887. — Sg.
Nom. doroich in tiarmöraeht forro
CO hÄth n-Imfuait for Boind LU.
p. 127a, 9. — Vgl. iarmoracht.
tiat er soll gehen, vermuthlich
nicht verschieden von täet, 5. Sg.
Imperat zu teit {anders Stokes,
Beitr. VII p>- 40); „tiat iarom" ar
i Cüculaind SC. 32; „tiat Lugaid
fris" ol cäch LU. p. 70», 32. —
Stokes, Rem.'^ p. 77: „ti-at let him
go".
til)ertls s. tabraim.
tibim III ich lache. — Praes.
Sg. 1 ni thibiu^j.--JIj-51i 2 cian ^
0 tibe do gaire Corm. Tr. p. 90
galgat; 3 tibid gen fris SC. 8;
PI. 3 tibit FB. 64. — Praet. Sg. 3
ni ro thib geu n-gairi La. 17. — -^
Comp OS. cuitbim.
1. tibre ,,dimple" Crowe. Siab.
Concul. p. 431 ; cethri tibri cech-
-tar a da grüad i. tibre buide ocus
t. Liaue ocus t gorm ocus t. corcra
LU. p. 81a, 18: SC. 37, 9; 10.
2. tibre s. tabraini. rr"
822
liccini, fiir do-iccim, I ich
komme. — Praes. Sg. 2 Dej). „is
calma tecair ann-sin anocht a Ua
Neill" ol Mobil Three Hom. p.
106, 6; 5 tic FA. 24; SC. 29, 21;
33, 26; 32; 36; FB. 18; 39; 40;
tic.dia tig TE. 14 LU.; SC. 14;
tic . . do saigid in bantrochta FB.
65; 78; tic Lseg ass . . co Emaiu
SC. 20; ni thic do neoch es kommt
zu Niemandem = es ist Niemandem
gegeben p. 169, 21; FA. 9; tic for
conair do Ardmacha p. 21, 30; tic
. . ina däil TE. 13 LU.; ticc . . asa
däil TE. 12 Eg.; cret ticc ritt
ivas ist dir zugestossen TE. 7 Eg \
9; dus n-ig biad wird ihnen zu
TJieil CC. 3 Fg.; Fl. 3 tecait /;.
170, 9; FA. 33; SC. 40. — Conj.
Sg. 3 CO tici TE. 13 LU.; conom
thici-sea dass mir zu Theil werde
FB. 24, 37, conam tici-si ibid. 6
Eg. (conom tbic-se LU.). — Imper.
Sg. 3 ticed SC. 32; Fl. 3 tecat
Jf J^q. 13; ScM. 4: 17. — Fraes. sec.
Sg. 3 ticced TE. IS .Eg.; ticeth
11 Eg. — B-fut. Sg. 1 ticfa FB.
38; tiucfad TE. 9, 31; 3 ticfa p.
20, 19; dos n-icfa cobir Wb. b^
{veniet vis auxilium Z'^. 459); dot
icfa dir loird kommen SC. 20; dorn
tiefe uaim-se 11, 6 {vgl. S. 228);
ticfai p. 20, 28. — Fut. sec. Sg. 3
dos n-icfed Hy. 2, u; 19; Fl. 3 co
ticfaitis FB. 79. — S-fut. Sg. 1
tisa ammach SC. 34, 16 (tis H.);
Dep. mani thisiur-sa fein co tistai-
si ar mo chend Rev. Cell. IIT p.
181; 3 co tis chucund aridisi ibid.;
3 ti p. 40, 35; ti forn Gl. zu for-
donte Hy. 1, 1; co ti FA. 14;
SC. 3 ; do thi FB. 52 ; corap eisium
tii cucat-su lliree Hom. p. 22, 7;
Fl. 1 dia tisam FB. 5; cön co
tisam SC. 45, 22; ^ cein co tisaid
lim FB. 6; 3 tisat G^Z. ^m Hy. 1, ig;
immun tisat IZi/. 1, 8 (,i. tisat im-
mund); con tissat Hy. 2, 36 (i. re-
gait); dia tisat SC. 6; FB. 6. —
Fut. sec. Sg. 2 co tista-su chucaind
Three Hom. p. 14, 20; co tissad
Hy. 2, 17; FB. 17; 26; 79; 80;
mad . . tisad SC. 29, 9; 11; is; do
thisad FB. 20; connacham tbised
uait acbt oenläm, ar ui fil acht
oenläm lim Bev. Celt. III p. 184;
no tbisiutb p. 145, 9; Fl. 2 co
tistai-si ar mo chend Bev. Celt. III
p. 181; 5 coua tistais Lg. lAi TE. ^
2 Eg. — Ferf. Sg. 1 tanac-sa, für
do-anac, veni Z'^. 448 (Beitr. VII 10,
Ztschr. f. Vgl Sprf. XXIII 202) ;_
ro tanac-sa Sc3I. 13; SC. 41; 2 tä-
nac SC. 20; 44, 11; tanacaisiu {mit
Flexion des S-praet.) ScM. 11;
13; 14; 3 täuic ScM. 13; TE.
14 i?7.; F^. 20; SC. 10; 38, 7;
39; FB. 80; 90; tanic jj. 19, 3ü;
21, 29; 39, 16; 21; 40, 6; 41, 12;
19; 20; 42, 35; 46, 24; ia-lU.; TE. X-
14 Fg.; SC. 30; 45; 48; FB. 81;
tanicc TE. 12 Fg.; 14; 15; 18;
CC 4 £^//.; tanic remi SC. 31;
conda thauic Hy. 2, 39; jJ. 130,
25; dod änic FB. 54; dus n-ainicc
CC. 3 Ecj.; don anicc jj. 141, ic;;
dod fänic FB. 58; 82; dos fanic
41; Fl. 1 tancamar p. 40, 26; 2 tab-
raid tra for m-bewnachtain forsin
flaith don fäncid JjU. p. 19^, 27;
ro bä i n-galur ocus tancabair dorn
torroma, ro ba i cjtmriuch ocus
tancaibair {sie) dorn thüaslugud
ScLb. 5; Fl. 3 dodn-ancatar die
zu uns gekommen sind ScM. 4;
täncatär FB. 21; täncatar Sc3I. 5;
tancatär FB. 54; täncatar Hy. 5, 54;
2J. 42, 4; 45, 2; Ln. 16; ScM. 1; -X-
SC. 3; FB. 26; 28; taiicotar p.
42, 7; tangatar TE. 6 Eg. — Fass.
Fraes. Sg. 3 tecar chuca iar«/» dia
msLrhad „then people go to kill
them" Fei. p. LXXV 4, vgl. tiagair.
— Fraet. Sg. 3 tancas 0 Ailill ocus
0 Meidb do chungid in chon es
wurde gekommen = Botschaft kam
vonA. und 31. Sc3I. 1, zur Form
vgl. mebais tmter maidim. — Inf.
Sg. Nom. tichtu Hy. 2, 15; 21;
ficht TE. 13 LU; Dat. oc tichfain
ass FB. 10; iar tichtain dö asind
loch 31.
tichair s. tiat-üair.
ticsaiui ich hebe auf, nehme,
ziehe aus. — Fraes. Sg. 3 tiscjiid
Eiches a hetach di fiad Choinchtt-
\aind B. zieht ihr Kleid aus LU. p.
20^», 11; ecmaic böi a chlaideb hi
823
timm-arijim
farrad Fergusa, tän-isca Cuillius
asa thruaill LU. p. Go'», 3g; PI. 3
ticsat (loiia coiniib ocus dos leicit
for[inlsli(lit „tliey xh'i} the hou»d.'^
and put them on the trade" Corm.
Tr. p. 130 ^orc treithu — Tinperat.
Sg. 3 ticsath a chi-uicli tollat cru-
cem suam Cam. {Z'^. 1ÜÜ5). — Praes.
sec. Sij. 3 ni thiscad a druckt do
rind iud feöir FB. 88. — Inf.
PNom. is si ticsäl ar chruche duun
furnn Cam.; tiscail i. tarraing, ut
est tisgail gaoe a haladh den
Speer aus der Wunde ziehen O'Dav.
p. 120.
tideeht Kommeti, vgl. tuidecht
tind titacht; tideeht dia oilithre
„to go on a ptügrimage" Three
Hom. p. 90, 17: Gen. tuirthiud
tidechta Patratc docum n-Erenn
p. 17, 16; Dat. Muire ingen do
tliidecht dochumm na däla Three
Hom. p. 60, 14; ic tidacht FA. 7
LBr. i^oc tiachtaiu LU.).
tidlacim, tiodhlacaim I iestow,
restore f/R., aus tidiiacim entstan-
den? vgl. adhlacad monumentum
Ir. Gl. 759 neben adiiacul.
tiduachtaid M. Darbringer,
Spender; Melchar tiduachtaid
iud oir Goid.'^ p. 65 (LHij.).
tiduacim I ich bringe dar,
übergebe, vgl. tind-uacim; tiodh-
uacaim I dedicate, off er ttp O'B.
— Praet. Sg. 3 ro thidnaic a leth
don bocht SMart. 12. — Pass.
Praes. Sg. 3 tidnacar is offered, is
given up O'Don. Suppl. — Praet.
Sg. 3 do ridnacht Fei. Nov. 12.
— Inf. tidnacul s. tind-nacul;
Gen. ni rom aerad-sa dana riam
i cinaid mo droch-tbidnacuil „he-
caiise of my niggardliness" Bev.
Celt. III p. 178; Dat. oc tidnocul
dö in rechta „when the Latv was
delivered unto him" Three Hom.
p. 36, 12.
üg s. tiug-.
tig-bae Gl. zu sine superstite
Ml. 2'6^, 14; tigba i. cach dedinach
Corm p. 43 („everything last"), vgl.
ibid. p. 44 tigrathos ; tighba i. aithir
tar eis a mic O'Dav. p. 119. —
Vgl. 1. tiug.
1. iisg^s. Icch.
2. tige F. Dicke, von 2. tiug;
ar tige Corm. Tr. p. 104 littiu.
tig-et F. Dicke, von 2. tiug,
s. unter indbor: Ita si tigct ind
ärbaig LU. p. HO^, n;; tiugbad
thickne.ss O'R.
tigeriia M. Herr; tigern e domi-
nus Z^. 778; tigcrna deisi duumvir
Ir. Gl. 398; tigerne trir triumvir
ibid. 399. — Nom. p. 169, 20;
cuich a tigerna FB. 38 Eg.\ Gen.
do tigcrna SC .29; Dat. do thigernu
FA. 30 (thigernai LBr); Acc. ni
me fuil gan tigerna FB. 40 Eg.
tig-enias M. Herrschaft; do-
minatio Ir. Gl. 886. — Gen. tilach
. . tigernais hErend SC. 21.
tigerud s. öc-thig-erud.
tilach s. telach.
tim feeble Fei Prol. 259.
tim- s. timm-.
time s. tiinme.
timra- für do-iram- Z'^. 884.
timm-iiiu Treiben, Wegtrei-
ben; Dat oc timmain na m-bö
TBF. p. 156, 22.
timmairethecli e t n g ce n g t;
t'ferg treitb timairctbech SC. 41,
„thy imxwtent collected anger" O'C.
timm-argiiii,-arciml «c/i drän-
ge zusammen, enge ein, treibe
in die Enge, fange, ztvinge,
strafe; do-imm-urc ango Z'^.
428, 884; tiomargaim I collect, ga-
ther O'B. — Praes. Sg. 3 nos ti-
mairg leis ina fuair do muccaib
ocus d'aigib alta ocus d'ernail ca-
cha fiada ol chena LU. p. 127», 30;
airches i. ab arceo, i. iarsinni do-
thimairges no dothimairg (/"«r do
imairg) indi focherd inute Corm.
p. 1 ; PI. 3 laside do immaircet ind
eöin a n-ette friii ocus a cossa
LU. p. 17a, 6. — Imperat. Sg. 3
timmargad (3^1. zu castiget Ml. 41 r.
— T-praet. Sg. 3 ni eceu dob im-
chomartt Wb 3^ (non necessitas
[ vos compulit Z'-. 455); Sg. 3 döri-
uile „D. . . arrested
p. LXXXVII 32;
mart Domnall .
them all" Fei.
dorn rimart-sa in demon co n-öen
meör isin richis ruäid LU. p. 11 4^, 35
I \Siab. Concul.); conda timart athach
thnmaniad
824
gäitbe ar thrögi ocus lobrai p.
löl, 3. — Ftit. Scf. 3 don imaircfe
O'Dav. p. 123 toirec. — Pass.
Praes. Sg. 3 ni timmorcar fri slond
n-iiitlincta SG. 3» <^Ql zu vox in-
articulata, Z'K SS-i); PI. 3 drem
timairciter ar ecin do deuam thole
De FÄ. 23 i^tiniaircther LBr.). —
Praes. sec. Sg. 3 duimmaircthe Gl.
zu artabatur Ml. G3 r. — Part.
Sg. Nom. ind e timmorte e correpta
SG. 12a; PI Nom. neph-thimmorti
fri slond n-intliiichta Gl. zu inar-
ticulutae, hterae, SG. 3" [Z'. 884);
Dat. timmartaib Gl. zu artis rebus
Ml. 27a, 4. _ Inf. timarguin Gl.
zu toirec O'Dav. p. 123, timovgum
no tiuol Gl. zu timcomair ibid.
p. 121; Dat. is all do tbimarcaiii
cacb anma phiaiitair ScLb. 21.
timiuariuul M. Auftrag; tio-
tnarnadh a command O'B. — Sg.
Nom. timarnad duit . . öm celiu
SC. 13; 20. — Vgl. timmna.
1. timm-cliell, timcell i. gabail,
to redte, repeat, ma ro thimcill in
file a äir O'Don. Suppl. — Vgl.
4. taii'chellaim.
2. timra-chell Umkreis, Um-
kreisen, Umgeben; Gl. zu tair-
ceall O'Dav. p. 123. — Sg. Dat.
it tri mis deacc soli oc timchuU
gerat ton-imchela lüna hiua öenmis
Goid.'^ p. 53 (Wien. Gl.)\ sruth
tentide oc a thimchell ein feuriger
Strom umgiebt das Thor FA. 17;
(,occa aircbell LBr.); secht müir . .
ina tbimcell sieben Mauern um-
geben ihn ibid. 11; tri cressa ina
raör-thimchell „three zones all
arozind Him" ibid. 8; 10; 26 (na
mör-thimchiull LBr.); ohne Präpo-
. sitio n iimcheW rund her u m, r i ngs
TT umher Lg. 1 1 ; p. 131, i; Tir. 1;
X mör-thimchell Lg^Jl; ar timchell-
ni circa nos IFOld (Z'^. 884) ; fri
cacb 86 timcbell araile FB. 20;
mör-thimchell ind rigsuide um den
Thron herum FA. 12 (immortim-
cbell LBr.); dam timchill aratbair
s. unter dam.
tiiiimchellaim ich umkreise,
umgebe, gehe ringsum. — Praes.
Sg. 3 timchellaid . . mür FA. 17
(don üircbell LBr); timccUaid Mw-
main uli ocus pritchrtis doib er
geht umher Thrce Hom. p. 32, 21;
ton-imcbela s. unter timm-chell;
PI. 3 tirachellad [Zu lesen timcbel-
lat?"! a tech imme cuaird on dorus
diarailiu TBF. p. 140, 7. — /;(/.
timmchellad, timceallad no tim-
chuairt Gl. zu tinchor O'Dav.p. 120.
timni-chiiairt Umkreis; tim-
ceallad no timchuairt Gl. zu tin-
chor O'Dav. p. 120; bi timchuairt
na scule se um diese Schule herum
Hy. 1, io.
timiu-dibe, timdbibbe lesse-
ning, rui», destruction O'B
timm-dibuim I ich schneide
ab; doimdibnim Gl. zu parco Wb.
17^1 {decido, narrationem, Z^. 886).
— Praes. Sg. 3 timdibhen i. impo
C/Dav. p. 121V — Praet. PI. 3
ro tbimdibsit a sieghul TF. 20 Fg.
1. timme F. Wärme; time heat,
warhith O'R. — Sg. Dat. bi timmi
Hy. 2, 32; Acc. do reir riaglai cen
time Fei. p. GXVI s.
2. timme, time the last cnd of
a thing OB.; gau brön bäis agus
time saogbail d'imirt air „without
huving the grievousness of death
and the final end of life executed
lipon Imn" Tor. Dh. p. 92.
3. timme, time fear, dread
O'B.; ferr teinni na timmi „valour
is better than timidity" On the
Mann. III 424?
timm-g-aire Bitte, Bitten;
tiomgaire i. guidhe, iarraidh O'Don.
Sup>pl. — Sg. Nom. tänic timgairi
do ticbtain dia cricb fessln LU.
p. 1251^ 6.
timm-g'airim I ich bitte. —
T-praet. Sg. 3 timgart i. ro chuin-
nig ut est timgart in ben iarum
don cormuim O'Dav. p. 122 {„then
the u'oman inquired for the ale"
p. 168, quaesivit Z'^. 455); dom
rimgart-sa p. 328, 22; PI. 3 tim-
gartatar . . celebrad FB. 56.
timmna N. Vermächtniss,
Ueberw eisung, Verfügung;
timne, timpue praeceptum, mun-
datum Z'^. 229, 884; tiomna tvill,
testament, bequest O'B. — Sg. Acc.
825
tiii-chetal
doii luclit Uli ro chouiaill a thoil
ocus a thimna ScLh. i)\ P/. Dat.
iar tininaib in rig sa Fcl. Frol. 29.
timiiiiiaim ich cer mache, über-
weise, vgl immcräni Gl. zu dele-
gatum Cr. 31)« [^Z'^. 4G3\ imräui
Tir 5 („assigned"); tiomaiiaim
/ give, hestow O'R.; tiomuaim
/ make a ivill ibid. — Praes. PI. 3
timiiäit . . cclelirad FB. 65. —
Praet Sg. 3 ro thiomain cead agus
ceileabhradh dliöibh „he took leave
and farewell of them" Tor. Dh. p.
76; 1U8; timiiais cclcbrad LU. p.
125'', 6: PI. 3 ro tbiomiiadar . . cead
agus ceileabbradh do Oisin Tor.
Dh. p. 120.
tinimorcar s tiium-iirg:ini.
timm-tliach Kleidung, Anzug;
timtacb i. edach O'Dav. p. 119;
tiunithach clothes, raiment O^Don.
Supph, bö cona timthuch a eotv
with its accompaniuient ibid.; do
thimtagib fer u-Gfedel Corm. p.
;»6, 18 i,prall\
t'imm.-t]ia.(i\it Kleidung. — Sg.
Dat. bä cona thimtbacht öenaig
dolui Cucbulaiud allä sin do acal-
laim Emeri in seiner Festkleidung
LU. p. 12-2!^, 25; cet snätheicne den
charrmocol c?tmmascda hi timthacht
tri ä chend ibid. p. 81*, 17.
timiii-thacinaiit,'' Umfang, vgl.
iuim-tliacniang: XXX edh a thim-
thacmang .,thirl)/ ftihlts ivas its
girth" Fei. j>. (LXXXI 38.
timm-tliauaide ringsum dünn,
sehr dünn? do scian timthanaidi
SC 41.
timm-thasta , PI. Dat. timm-
thastaib Gl. zu fixis, labris SG.
6<''; vgl doimmthastar fri slond n-
intliuchta bis hisin menmain Gl. zu
articulata vox SG. 3» (Z'^ 884.\
tiinm-t liecht Ei n h erko m m e n ,
Herankommen, vgl. imm-thecht.
— Sg. Nom. SC. 45, 17.
tinim-thir (?) Diener; timthire
a minister, servant, agent, O'B. —
Sg. Acc. ol sessium frissin timthirid
Fei. p. C 30; PI. Nom. na timtherig
Three Hom. p. 34, 20; a ,tlii|Hthirid
FA. 9 LBr. i^a tbechtairl LÜ.) ; Dat.
dia thimtherib Tliree Hom. p. 34, 19.
tiiiiiii-tliireclit Hin- and Her-
gehen, Dienstleistung, Bedie-
nen; timthirect mini.vferiinn Wb. 5<l
(Z^. 884 r. — Sg. Nom. is c?tmma
ocus timtliirecht l»ccb iUö änli cach
fe secb arailc süas LU. p. 92'', 23
{Atif- und Ab-tanzen der Bienen):
as nepbatdanaigthe in timtlirecht
hi-sin 311. 36 r (quod est inremu-
neratum hoc sercitium Goid.^p. 28);
Dat. oc timthirecht FA. (5; 14.
tiiiim-thiriin ich bin um Je-
mand, ich diene, j>flegc. — Praes.
sec. Sg. 3 nos forbred cech cuccäu
atchid ocus dafbimthired, no lesai-
ged na canxhu, no thimtired do
dhalla/^ Tliree Hom. p. 58, 13. —
Praet. Sg. 3 [Z'^. 456) ma dud rim-
thirid öis carcre i. cibo et vestse
Gl. zu si tribiüationem patientibus
ministravit Wb. 28*1, 29; ore is mac
na deacte dod rimthirid Wb. 32«
(quia est filius deitatis qui id mini-
stravit Z~. 456'. — Inf. timm-
thirecbt.
tiinm-thii'tliid, PI. Nom. tim-
thirthidi ministriWb.S^ iZ-. 794).
timpaii == lat. tympanum, „a
small stringed instrumenta O'Don.
Suppl., Corm. Tr. p. 163.
timpauach M. timpanista Ir.
Gl 6. — PI. Nom. timpanaig|3.310,8.
1. tin- für do-iii- Z\ 884.
2. tin- für tind-.
tinaim ich schwinde zusam-
men, verschwinde. — Praes.
Sg. 3 tiuaid evanescit SG. 4b (Z^
431). — Praet. Sg. 3 0 ra chuala
diabul na hviathra sin ro thin fo
ce'ioir SMart. 34; Dep. ro thinastar
ibid. 16; PI. 3 iar n-atlugud buide
do Dia ro tliinsat in meic bethaid
(Jies bethad) post conar bat mö quam
infantes Goid.'p. 98 (LHij.): FB. öl.
tin-buaiiad Daue r n d m ache n,
is tinbuanad ssegail Fei. Epil. 204.
tiii-chetal N. incantatio. —
PI. Acc. fri tinchetla saibfäthe
Hy. 7, 44. — Vgl. ben for a fuirmi
a ceile tincur naire i. ben for a
fuiremh a ceile teannchantain a
aoire O'Dav. p. 69 cur; do ren-
canas Gl. zu Dei intuentis oculis
esse perspectiim Ml. 33« 18.
tin-chor
826
tmgraim
tin-cbor Hincintliun, Aus-
stattung; tionchur fwnittire, im-
plements ff Don. Suppl.; i. timce-
allad 110 timchuairt O'Dav. p. 120.
— Sg. Nom. a tincor do lind ocus
do b'iud FB. 4.
tiu-cliosc Unteriveisxinii, iii-
stitutio Z'^. 886; tria thiucosc in
scolaige Goid.^ p. 134, 7 {LHy.).
V(jl. tecosc.
1. tiud lüund, schmerzhaft;
tinu sich (J'R. — Sg. Nom. ciat-
berat as teind mo druim, nochou
iar m-breith eri tbruim „that mg
back is sore" Fei. p. CLVIII 4i;
TE. 9, 27; is tind galgat uo chaine
„sore is the bereavement ivhich thou
lamentest" Corm. Tr. p. 90 galgat.
— Vgl. tiuues.
2. tind, in cach tind SC. 37, 17,
zu 2. teun? a tiwd hi tend FB. 73?
3. tiiul „dazzling": in grian
tind taidlech Hy. 4, 2, Gl. i. ten-
tide no lainderda, vgl. tennim.
4. tind s. tend.
tiud- für do-iud- Z^. 880.
tiud-l)en repellit? tindben cet
SC. 31, y (tiuben H.); tinbeu lae-
ochu-ibid. I8. — Vgl ind-ar-benim.
tindi s. tinne.
tind-nacal, -nacol, -nacul com-
municatio Z'^. 768.
tind-nacliim I ich theile zu,
übergebe. — Praes. Sg. 3 doiud-
naich distribuit Wb. 27'^' (Z^. 430);
ar is eicrichnichthe don-indnig som
a dagmöini Wb. 28^, 15; ton ind-
naig ind ammait leithi in chon
Bev. Celt. III p. 177. — T-praet.
Sq. 3 dorrinduacht tribuit Wb. 20'^
\Z-^. 455). — Fut. Sg. 3 lasse do-
nindin in macc dond athir Wb. 13'^
{cum tradet ZK 466, lasse dorindin
cum tradiderit 885). — Pass.
Praes. Sg. 3 doindnagar Wb. 16^1
(Z'^. 471); PI. 3 tindnagtar prae-
bentur Wb. 15«= [ZK 885>. — Fut.
PL 3 doinnasatar inna plana hi
lani inna corpu ocus inna anmana
311. 30s 17.
tindreui exseeutio Threc Hom.
Index; tinnremh i. tinnsgital O'Dav.
p. 124; Service, attendance O'B.;
tiiiiiriomli i. criochnnffhadh O'Cl.
(Three Hom. Index); Gl. zu toideu
Fei. Äug. 13. — Sg. Äcc. trisin
tindrim Gl. zu per executionem
Ml. {TJiree Hom. Index); 0 ro indis
form a tuirtechta ocus a tindrium
n-diles „thcir proper accomplishing"
Three Hom. p. 116, 27.
tiudscau s. tinscnaiin.
tiudscra 1) der Kaufpreis für
\ die Braut, im Täin Bö Fräich p. 144
von Seiten der Eltern gefordert,
} im Tochmarc Etäine Cap. 5 von
Srlfri, dr.-< Mädchens selbst; 2) die
dem MdiiiK zugebrachte Mitgift.—
Wie sidi tiiidscrai von slabra,
coibci und tochra unterscheide,
1 lehrt folgende Stelle (vgl. On the
Mann. III p. 480): macslabra do
bo-chethraib ocus echsriauaib, co-
ibci di etach ocus gaiscedaib, to-
j chrai do cairib ocus mucaib, tinns-
crai do ör ocus airget ocus umha;
tinnscra i. tinne ocus escrae, i. tindi
a fuilid tri uingi ocus escra is flu
se unga ocus is de sin ata, cet
coibci cech ingine dia hat[h]aii'
Harl. 5280, fo. 46^ (nach einer
Abschrift O'Grady's). — Sg. Nom-.
1) mo thinnscra cöir damh TE. 5;
Dat 1) dobretha . . secht cumala, di
ina tinnscrSL ibid. \ Acc. 1) „In tibe-
raid dam-sa for n-ingin?-' ol Fraech.
,,Immanaiccet in t-slüaig doberthar"
ol Ailill, .,dia tuca tinnscra aniail
asberthar" TBF. p. 144, 19; 2) co
n-epfrt in rigaii ,,Mina rena-su in
: chumail sa i tirib cianaib dobi-
bussa (i. doibegait) mo thiiidscra
dhit ocus regut uait Three Hom..
p. 52, 26.
tine .s. teue.
tin-feth, -f'ed, -phed aspiratio,
Spiritus Z\ 884 \SG^.
tin-fethim, -fedim ich blase
ein, hauche ein. — Praes. Sg. 3
höre don infet a n-accobor don
duini Wb. 4^ {quia inflat volun-
tatem homini, spiritus, Z^. 884); is
! hed tinfet som ibid. — Praet.
Sg. 3 is e in spirut sin do rinfid
na briathra sin p>- 1^9, 18. —
Part, tinfesti Gl. zu flatilem SG.
I 171' (Z-^. 884), vgl. Wi. Gr. § 3611).
i tingrraira ich hüte, behüte, zu
827
ingairim':' — Praes. Cottj. l'l. :i
don ringrat Hij. 1, 17, Gl. i. roii to-
grat diar n-anacul (darnach Stokcs:
„Let Mary, Joseph, call us").
tiume Theil, Zutheilen? vgl.
tiunme an onset O'R.? — Sg. Nom.
go m-ba metithir i'i cend mic mis
cach thothocht ocas gach thiinni
dobeired cäch dib de guallib . .
araile „every piece and every lump"
On the Mann. III p 444; Dat. do
thiumi bid dö TE 11.
tiuu- s. tiud-, tiu-.
1. tiime ein Gefäss, „a chain"
O'B.? — Sg. Acc. tiime argait Gl.
zu Hy. 5, 77, vgl. vas . . argenteum
S. 48 ; PI. Nom. und Dat. nöi tinne
cetharchöire ctuntachtai iiasaib, bä
leör suillse isind rigthig a c^tnitach
fil fo»-sna tinnib cotharchürib hi
sin LU. p. 881», 5, „nine urnamen-
ted quadrangular caps over them"
On the Mann. III p. 139; secht
tindi p. 311, 30.
2. tiuue chalybs Pr. Cr. 47''
{Z'\ 765).
o. tinne a salted 21 ig O'Don.
Suppl. — Sg. Nom. dambruthe
da/i ocus tinne forsind lär LU. p.
23a, 38; dam ocus tinue in cach
coire ScM. 1 ; Gen. amra tinne
Hy. 5, 4-1, Gl. i. saille {„a marvel
of the bacon"); Dat. im chairi i
talla boin (sic) co tinne On the
Mann. III p>- 500 (,/( coiv and a
hog").
4. tinne i. iubar bais i. tindiged
i. cach n-inde Corm. p. 41, „i. e.
disease of death i. e. it stiffens
every entrail" Corm. Tr. p. 156.
tinnenas Hast, Eile; fits O'B.;
Gen. cia fäith a tiuuenuis 31s. Mat.
Tp. 473, 9 („tchat is the cause of his
haste'').
tinnes Krankheit, von 1. tind;
tinueas sickness O'B.; galar no tin-
neas Gl. zu sireamh Ö'67. {Corm.
Tr. p. 14t»).
tinnisnech, tinnisnach festi-
nosus Ir. Gl. 615; tinneasnach
Tor. Dh. p. 94 {„violent")\ co tin-
neasnach quickly O'Don. Suppl.
tinöl Sammeln, Versammeln,
Versammlung, Inf. zu tinölaim.
— Sg. Nom. tinul catha SC. 15;
Dat. oc tin(')l na Hede bei der Ver-
anstaltung des Festes FB. 1. —
Vgl. cora-thinöl; dothinöol setig
applieatia vestimenti Wb. V2^ (Z'^.
887).
tinölaim II ich sammele, ver-
sa nun de. — Praes. Sg. 3 doinola
Gl. zu adplicat Ml. 25^, 3. — Conj.
Sg. 3 ara tinola soalchi Cam. (ut
colligat virlutes Z'^. 1U()4). — Praet.
Sg. 3 cet u-ech srianach ratinol
TE. lU, 11; dorinöl Gl. zu locasse
Ml. 51=1 (Goid.^ p. 64). — Pass.
Praes. Sg. 3 don-inoltar Gl. zu li-
cebit tuis laudibus occupari Ml.
24a, 8. — Conj. PI. 3 tinoltar Ictt
slüaigh bfer n-Erinn TE. 19. —
Fut. Sg. 3 tinolfait/jer . . muinter
nime ocus taXman ScLb. 14. —
Praet. PL 3 ro tiuolta fir Alban ,
tin-scetal N Anfang, An-
fangen, Unternehmen. — Sg.
Nom. tinscetal in cheöil FA. 7 ;
Dat. do intinscitul in gnimo 311.
15a, 3.
tinscnaim, für do-ind-scauaim, II
ich beginne, häufiger in-tinscnaim,
vgl. Z^. 887. — Imperat. tindscan
Fei. Nov. 15, tinnscain Land. —
Praes. Sg. 3 intinscaua Tir. Gl. 40.
— Praet. Sg. 3 ro foirbtbiged ho
Christ ocus forcnad iu gnim tindar-
scan lohain Tur. Gl. 49 [zuvor
iutindarscaui; intinnscann SG. 148a
{Z'\ 887); doinscann-som Wb. 17c,
aggreditur Z^. 885? Dep. ro thin-
scanastar ascnam co araile inse
mara hErenn Hy. 1 Praef
tinscuani, tionsgnamh begin-
ning, arrangement O'B.; tions-
gnamh agus tuarasgabhäil an chomh-
raic 2'or. Dh. p. 94.
tinseusach FB. 37, zu lesen
tiH>ie»sach von tinnenas? vgl. tin-
nisnech.
tintäini converto [ich ivende
tcohin, ivende mich toohin, ich über-
setze\ nach Z^. 25 für do-ind-söim.
— Praes. Sg. 3 cäin tintai chucum
FB. 23; tinntai he restores, rever-
ses O'Don. Suppl.; PI. 2 tintäith
Wb. l'Z'i iinterpretamini Z'^. 25). —
tintiirrart
828
tiug-beo
Coiij. Sg. :2 ciasidrubart-sa nad
tintae-siu allatin do Gregaib dass
du den Griechen nicht aus dem
Lateinischen . übersetzen sollst Ml.
3a, 15; ol ma duintae-siu Gl. zu
si . . transtuleris Ml. 3^, 13. — Praes.
see Sg. 3 ara tiutarrad 0 chlöen
tiiatha hEreun do bethu dass er
sie vom Bösen abioende, die Völker
Irlands zum Leben Hy. 2, 18 Uin-
tarad Fr.), für tind-dain?)-ro-soad,
^^ mit Fron, infixum wie cou-darragaib
^'/Lg. 11 (s. S. 515), Gl i. ara com-
thad. — Praet. Sg. 3 dorintai sep-
tien Ml. 3^, 7? — Inf. tintuiith
Wb. 12'' {interpretatio, do-iud-söutb,
Z'^. 25); Gen. tintuda septien der
Septuaginta Ml. ;>, s; Bat. oc
tintud 011 gubu CC. b LU. — Vgl.
söim, impöim, töim, com-thöira.
tiutarrad s. tiu-täim.
tintathaeh interpres Z^. 25.
— PI. Nom. tentathig 3IJ. 2», 2;
Gen. tri mrechtrad na tiiitatbacb
Gl. zu interpretum varirtiifc MI. 2'', 5.
tipra Quelle; a wt/l Conn. Tr.
p. 158. — Sg. Nom. SC. 33, 21;
Gl. zu Hy. 2, 29; Dat. don tipi-ait
SC. 36; PI. Dat. forsna tibratib
Corm. p. 3 ana (s. stab). — Vgl.
topur.
tir-, für do-air-, ivechselt mit
ter-, tair-, taur-, tur-,
tir N. Land {im Sinne von
Gebiet, nicht im Gegensatz zum
Wasser)-, uger, terra Z'^. 233; tir
na u-öc, na m-beo das Elysium
p. 133; tir na nseb das Land der
Heiligen [im Himmel) FA. 6; 31.
— Sg. Nom. tir n-diib FA. 21;
tir p. 17, 23; 133, 2; FA. 21; 29;
in tir sin FA. 4; is si daw cetna
tir ibid. LU., is e din ceina tir
LBr.; tir suthach ibid. LBr.; tir
Te.mrach Hy. 2, 20; Gen. tive JLß^
^ 13; p. 133, 1; 2; FA. 4; FB. 2;
tii-i FA. 4; SC. 13; Dat. do thir
ScM. 3, 12; isin tir p. 22, 10;
ScM. 11; p. 145, 7; FA. 4; 6; 7;
31; SC. 34; FB. 47; p. 310, 27; is
tir p. 132, 1; FA. 5; Acc. tar tir
p. 133, 3; FA. 29; 31; SC. 11, 5;
31, 9; 34, 1; is tir SC. 35; 36; i tir
■^ m-Bretan p. 17, is; Lg. 10; FB. 31;
i tir u-ingnad jj. 132, 22; imöu tir
sin FA. 5 ; risin tir u-etordorcha 24 ;
PI. Gen. na tiri FB. 93; Dat. i
tirib uämat f^il^^lSr, FB. 79. i(-
tirad torritorium (im 3Is. tri-
torium) Ir. Gl. 703; cen ar cen
buain cen tirad „tvithout ploiving,
tvithout reaping, without kilndry-
ing" Fei. p. CXXXII 11.
tir bald Kummer, Noth, vgl.
turbaid. — Sg. Nom. mor tirbaid
„a great anguish" Fei. Prol. 169;
PI. Nom. tirbithi sollicitudines
Wb. .14<i [Z-\ 802). . '
tirfochrig' s. ter-fochricc.
tirim dürr, trocken; Gl. zn
siccus Corm. Tr. p. 155 sie; cona
bi tirim 311. 16^, 15.
tirma F. Dürre, Trockenheit.
— Dat. ho tirmai ab ariditate
311. 15^ 15.
tirinaig'im III ich trockne ans,
mache trocken; co thirmaigid
cach si'io- bis isnaib ballaib 311. 44''.
ro tiimaiss TE. 19?
tis Adv. unten, vgl. sis, isel;
ni accatar-som cinnas böi this a
hichtitr no ahuachtitr tüas LU.
p. 26'', 27; do feith bic bis fon ten-
gaid this Gl. zu sublingue Gild.
Lor. Gl. 132.
tis, tisa, tissad s. tiecim.
tiscaid, tiscail s. ticsaim.
titacht F. Kommen, vgl. tidecht;
Acc. cosmuil frisin titacht töisig
Wh. 25'! {similis adventui primo
Z^. 244).
tithe, dirge a tithe s. unter fid-
chell, „its Squares are right-
angled" Corm. Tr. p. Ib.
tithis, titbsat s. tong-ini.
1. tiiig- dick; Corm. p. 7 binit;
CO tiug a ochsaiile s. unter ochsal.
— Compos. tiugh-bainne Gl. zu
croinntile {s. crontsaile) O'Dav.
p. 72. — Vgl. tige, tiget.
2. tiug- Ende; end O'R.; Bem.'^
p. 83. — Compos. tiugh-flaith the
last king or prince, tiugh-läithe
the last day of one's life O'Don.
Suppl.
tiug-beo „survivor'' Bem.'^ p.
83; tigba cach n-dedeuach {alles
Letzte) Corm. p. 44 tigrathos, vgl.
titisi-maine
829
tobe
tigliba i. aitliir tar eis a mic 0'Da\\
IX 119.
tiug--inaiiie, co n-dernaitis a
thiugmaine Ic (Juks ihm die lelzten
Ehren von ilir erwiesen würden
TE. 8 LU.?
J^ tiug'iiair „matina", eine der j FA. 85 [„toithoiit envy")
Zorn; etwy, indifinnlion O'R. —
S(f. Nom. l)ili tnütii mör oc Mugain
fri Mairiiul LU. p. 52=', yi; atä
tnüth agani-sa nach sgaoilfidh aoa
don cheathrair sin iat Tor. Dh.
^ 96 {„I ioeen"?); Acc. cen tnüth
Com-
canonisclien Stunden, s. unter iajcjgx:
eirge ; hi tiugnäir Lg^ 1 7. 4n in der
JSlaait, am frühen Morgen?
tlacht Gewand; i. edarh O'Dav.
p. 119. — .SV/. Nom. tlacht corcra
p. 130, 23; Hy. 4, lo; Dat. co m-
ban-tlacht Fei. Epil. 381; Acc.
colluid tarsiu tlacht corcra ocus
tresin löine bäi im Ailill TBE. p.
148, 2; PI. Dat. i tlachtaib is
glaiuiu Fei. Prol. 246; läna inna
himda di cholcthib gelaib ocus di
tlachtaib etrochtaib LU. p. 23», sg;
Acc. docoemnactar tlachtu „they
washed yarments" Fei. Jan. 4 [reimt
auf den Compar. balcii).
tlaith sanft, Gl. zu raöeth;
iveakspirited, sluck O'R.
tlatliaigim III ich besänftige,
beschwichtige, mache klein. —
Praet. Sg. 3 torc Bheinne Gulbain
go n-gal ro thläthaig Diarmuid
dealbbghlan „hath laid loiv" Tor.
Dh. ^.""198. — Inf Dat. do tla-
thugud a m-brotha FB. 54; co
tlathugud a debtha 46.
tleiiim, tleanaim I evade, ab-
scond, elope O'Don. Suppl.; Tnf.
tlenamain L doetlo, tetlo [vgl. et-
laim) O'Dav p. 121.
tlethar i. foxal O'Dav. p. 120;
tletid {sie] they take away O'Don.
Suppl.
tlu, cumal cach righ do dia air,
dia esain, dia tlu a dala no a cuirm-
tighe no a oenuigh On the Mann.
III p. 514, vgl. etlaim.
tlus i. spreid, cattle, O'Don.
Suppl.; tlus bi doigh is ainm d'innile
no dhacbuing^?) O'Dav. p. 120; tläs
or tlus i. äirneis no spreidh (O'Cl.),
„cattle", Beitr. VIII 828.
-tn- s. S. 514, Col. 1.
1. tnu glossirt durch tond (Wocfe)
OSS. III 9.
2. tnu i. coicilt O'Dav. p. 123.
tiiütli Eifer, Eifersucht,
pos. triath tailc tnuth-gaile FB. 71.
tiiüthacli eifersüchtig, zornig;
envious, a higot, zealot O'R. —
Sg. Nom. tarb tniUhach ScM. 15;
err trön tnuthach FB. 71.
t<5, tüa still, schweigend.
— Sg. Nom. Ulltan Tua Fei. p.
CLXXXIII 32; Gen. rom ain itge
thuse [zweisilbig) „[Ultan] the Si-
lenf spray er" Fei. Dec. 22; F. Tem-
rach tua [zweisilbig) Hy. 2, 20; Du.
Gen. Mac Da thö ScM. 1 if.
na tho^ nein, minime Z'^. 749,
s. unter 1. nä, na und 1. ni, ni.
1. tö- für do- [wenn der Accent
darauf ruht?).
2. tö- für do-fo- Z-\ 883.
8. tö- für do-od-.
töaini ich schweige, bin still.
— Praes. sec. Sg. 3 in tan no croi-
thed no torchad son a gotha fessin,
no thöad in sluag TBE. p. 161
[Notes); PI. 3 contöitis . . fris ^.
310, 2, „they used to be silent"
Rem.^ p. 59, oder zu töim?
1. tobach tvresting, compel-
ling, inducing O'Don. Suppl,
zu to-bongaim?
2. tobach cisa das Einfordern,
Erheben des Tributs, der Ab-
gaben, vgl. toibgim. — Sg. Dat.
is and bätar issudiu ior a cind
Conall Cernach ocus Loegoire Büa-
dacli oc tobuch a cisa, ar bäi eis
a hinsib Gall do Ultaib in tan sin
LU. p. 126a, ig; ic tobuch cisa do
rig in dorauin no bid „collecting
tribute for the king of the world
he used to be" Goid.^ p. 64 [LHy.,
Matthaeus ist qemeint].
tobarthid Dativ us Z^. 986
[Ml. SG).
tobe, für do-fo-be, Abschnei-
den, Inf. zu do-fuibnim; decisio
Z'^. 883; Dat. isin tobu in praeci-
sione Ml. 81. — Vgl. neph-thöbe
praeputium Wb. 1^.
to-beimm
830
to-l)oiniui Losziehen gegen,
Schimpfen auf Jemand; toibheim
reproach, hlemish, calumny O'B. —
S(j. Dat. oc toibeim for Lsegairi
FB. 70.
tol)ert, tobretli .s. tabraim und
do-biur.
tobnadar, ceii co tobnadhur fri
neuch ScM. 3, 2 H., tabnad M.
(zu lesen tabnadar?), zu tobeini?
tobong'aiin I ich entreisse,
reisse heraus, nehme weg. —
Act. und Pass. Praes. Sg. 3 tobaing
he distrains, ni tobaing nech for
na tobongar 0''Don. Su,ppl. — Per f.
Sg. 3 töerbaig a cride este FB 8G
(torbaig Eg.). — Vgl. 1. tobach,
topacht.
tobruelita bricht aus, „hursts"
Corm. Tr. p. 158 tipra.
tocad M. Glück; tocad i. tec-
mang Gl. zu non prout fors tulerit
Ml. 85'i, 22; prosperity, ivealth O'R.
— Sg. Nom. orddan ocus tocad
y^ duit Lg. 7 ; Gen. fu tliocaid tugaib
SP. V 3; Dat. as mo thocud p.
142, r>. — Davon do-dcad, vgl.
dotchaid Corm. Tr. p. 51.
töcbaiin I ich erhebe, hebe in
die Höhe, für do-od-gabaim, vgl.
con-ucbaim; togbaim Gl. zu erigo
Corm. Tr. p. 68 erge. — Praes.
Sg. 3 tocbaid lobru SC. 18; co to-
caib FA. 18 LBr. — Conj. Sg. 3
con tocba clod cechtar a da roth
FB. 34. — hnperat. Sg. 2 dorn
thöcbaid ass hebt mich heraus (aus
dem Bett) TB F. p. 148, 24. —
Praes. sec. PI. 3 töcaibtis . . a cenna
s. unter 1. fochla. — Praes. der
Geivohnheit Sg. 3 co töcband . .
süas FA. 18 LU. ~ Praet. Sg. 3
CO tocaib . . suas FA. 18 LBr.; tan-
öcaib süas . . in cuach er hob ihn in
die Höhe, den Becher FB. 74; to-
gaib FB. 38 Eg.; PI. 3 ro thöc-
batar . . a n-gäiri guil TE. 15. —
Pass. Praes. Sg. 3 tocabair immach
TBE. p. 148, 25. — Imperat. Sg. 3
togabar a coirthe TE. 8 Eg. —
Inf.Acc. la töcbäil a lämi FB.'i'ä.
toeerad Erbittern, Aufbrin-
gen, vgl. cräd, cräidim. — Sg.
Nom. ar ba tocrad do-side nomen
regis „an insult to him" Goid.'-
p. 66 (LHy.); Dat. co tartad dil-
gud dö don toccrad tucc fair tria
aneolas „for the annoyance" Bev.
Celt. II p. 382; ar in tocrad dorat
Sechnall for Patraie «7>/VZ (LBr.). —
Praet. Sg. 3 doracräid Gl. zu exa-
cerbavit Ml. 28a, 17 {Z-\ 462);~ro
thoccraid sin cu mor do Patraic
„this vexed P. qreatly" Three Hom.
p. 38, 8.
toehaill s. töchell.
toehailt Graben, Grube; dig-
ging, a mine O'R.; toehailt (leöm-
hain) die Höhle des Löioen, s. unter
1. foclila. Vgl. clad, claidim, fo-
claidim. — Praet. Sg. 3 ro thochail
s. %mter föt.
tochaiin s. töchimm.
1. tochar Steinweg; töchar, tö-
cbur a causeivay O'B. — Sg. Acc.
conid aice dorönad oen-tochar 0
Röim CO Sleib n-Gargain Fei. p.
GXIX 29; Gen. deniim in tochair
ihid. 35.
2. tocliar s. to-churim.
tö-ehathim III ich verzehre,
brauche, verbringe. — Praes.
Sg. 3 dochaithi Goid.'^ p. 53 {Wien.
GL); PI. 3 töchatbit a m-betha ina
tirib fen co bäs Three Hom. p.
94, 29. — Praes. sec. PI. 3 co ro
thochathitis in n-uli n-aidche oc
ernaigthe 27wee Hom. p. 12, 9. —
Inf. Dat. oc tochat[h]im na fledi
FB. 28; iar tochaithem na fieidiu
TE. 7 Eg.
1. töciiell (.do-fo-chell) Beise,
1 Beisen, Bereisen, Durchmes-
sen; töichell jonrney, i. imtheacht
O'Cl. {Stokes, Bev. Celt. lY ]}. 245);
töicheall a journey O'B. — Sg.
Nom. is diasnedi immurro farsinge
ocus lethct na flatha nemdaC ar in
; t-en as luathiu lüamaiu for bith ni
i tbairsed do töichell richid 0 tossuch
domain co a dered ScLb. 24. —
Vgl. dofoichlenn an innsi Bev. Celt.
I IV p. 245 (H. 2. 16\
2. toehell N. Gewinn, Sieg
im Spiel; i. buaid O'Cl.; a victory,
a game O'Don. Suppl. — Sg. Nom.
und Acc. Berar töchell n-Echdach
allä sin. ,,Racais mo thöchell" for
831
Echaid LU. p. rdV>, 22; ,.Rot Ina
lim-sa", ol Mider, „mäd tu b^ras
mo thöchell, L gabur n-dubglas
ibid. j). i;3U, -j:!; dämair a thöchell
ibid p. 132a, 1: .,Is maitii ron-gabiis
fritt" ol se, ,.ni biur do thochaill
dind fithchill, na raib rueth n-eiiiich
deit and'- TBF. p. ii'2, 13.
t6-(}\nmni jSf. S ehr eiten, Gehen,
vgl. ceimm, Inf. zu do-chingim. —
S(j. Nom. tochim fossad n-älaind
FB. 20; in tocbim ron-uicset 7;
tochim a charpait 44; Dat. iar
tochaim Lp. 17, 2.
tochmärc Freien, Werben;
2)rocatio Z'^. 886. — Sg. Nom.
TE. 9, 32; häufig in den Namen
von Sagen, z. B Tochmärc Etäine
p. 117, Tochmorc Becfola Proceed.
E. Ir. Äc. I, 1 (1870) p. 174.
tochomla(l Fortgehen; step-
ping, striding O'R.; vgl. tochomlud
Gl. zu redintegratio de nova ad
novam Goid.'^ p. 53 {Wien. Gl).
— Praes. PI. 3 tocomlat ass FB. 7,
s. documlai (besser dochumlai). —
Hierher auch tocomlüat SC. 25?
to -choiu rac Zu s a m m e n k u n ft,
Versammlung; an assemhly of
the States, a senate OB. — Nom.
ma tecmai lithlaithe no däil no
thocomracc tuaithe On the Mann.
III p. 111, vgl. p. 112 („or a con-
vocaiion of the State").
to-ehom-racht Ve r d russ? —
Sg. Nom. CC. 1 LU. (saeth Fg.):
ropo tochomracht linn Gl. zu ita
ut taederet nos Wb. 14b ^^2 864).
to-choscem Folgen, vgl. se-
chem; tocboscem inn uain nemh-
elnide „the following of the un-
polluted lamb" TJiree Hom. p. 50, c
(vgl. is iat so in liicht lenait in
n-uan nemheluide ibid. i).
töchossol Uebertretung,
TJebertreten; toxal forcible or
unlawful seizure O'Don. Sup)iil. —
Sg. Nom. is m6r in tocosol SC.
45, 24. — Praet. Sg. 3 doforchossol
cäch in recht sin ho Adam Jeder
übeHrat dieses Gesetz von A. an,
Gl. zu peccati lex Wb. 134 [Z''. 886).
tochra Unitv erben? co m-bitis
m«/c rig ocus roflatha na Erend
oc a tochra CCn. 3 {„werc courting
her" Hennessy), vgl. oc iarraid na
ingiue ibid.; tochra i. triall O'Dav.
tö-chrechad M. molimen SG.
54» (Z-. 883), vgl du-chrechat. —
Sg. Dat. ön tochrcchad Gl. zu
magno molimine Ml. 19», 9; PI.
Acc. inna tochrechtu Gl. zu bello-
rum machinas Ml. 26d, 4.
töcht Stück; a pieee, fragment
O'R. — Sg. Acc. töcht p. 41, 11;
PI. Dat. hi cöic tochtail) ibid. 9.
tochu s. doig'.
1. tocliur Inf. zu to-cliiirini.
2. tocliur s. tochar.
to-cliuriin IWpono. — Praes. PI.
3 condichret qui ponunt Ml. 44'i? —
Praes. sec. Sg. 3 tochorad qui po-
neret Ml. 44=i. — Pass. Praes.
Sg. 3 fri nech forsa tochiiirther
sciath ili7. 22^, 1; &mal tegdais for
a tochar (sie) degli anechtair „tvhe-
reon a good coloiir is put outside"
Tur. Gl. 13 [s. unter inchrud). —
Inf. tocbur placing O'R.; Dat.
dath firinne do thochur tarais ocus
gau ocus fomraith fu suidiu calleic
Ml. 281^, 12; ani ba buthi ar thuus
do thochur fo diud Gl. zu j»-aepo-
sterans Ml. 29», s; manid in Leui-
däa timchella in n-domun adcho-
maic (s. ecmaing) a erball do tho-
chur in betha tar a chend um die
Welt über den Haufen zu werfen
LU. p. 85b, 20.
to-churiur (theils do-fo-, theils
do-) III ich ziehe herzu, lade
ein. — Praes. Sg. 1 Dep. tochui-
riur Hy. 7, 42 B, vgl. docuiriur
ascisco SG. lÖb (Z''. 873); 3 töcu-
rid FA. 1; PI. 3 tot churetar bii
bithbi es laden dich ein die ewigen
Lebendigen FC. 4 {so zu lesen für
tot churethar?). — S-praet. Sg. 1
tocuirius Hy. 7, 42; 3 ni ru thochu-
restar Ml. 18*1, ü (,mo)i excivit Z'^.
413); do ro churestar Gl. zu ad spec-
taculum omnes exciverat Ml. 1^'^,6\
do[r]rochuirestar arcessicit SG.
184», 2. — PI. 3 do ro chuirsemar
adscivimus SG. 6^ [Z-. 465). —
Pass. Praes. Sg. 3 is tri sodin
dofocuirther Gl. zu per qiiod invi-
832
togaideeht
taretur Ml. 18>=, lo. — Inf. Nom.
tochuiriudh TE. 5; is tochuired
aiiigel „it is an invoking of ungels"
Feh Epil. 212; tochuireadh to in-
vite O'Don. Suppl.; Bat. do tho-
chuirmd p. 144, 27; oc a tliöcuriud
SC. 31.
toclius possessions, property
OB; Gl. zu 2. mäm.
tocnid s toccrad.
tocrad Begehren; do thogradh
to desire (JDoyi. Gr. p. 199, Tm-
perut. Sg. 2 tögair ibid. — Dat.
iccotücrad, für iccot töcrad, TE.
9, 30.
to-dail, PI. Dat. donaib todalib
Gl. SU [hjaustibus 311. aOd, i. Vgl
däil und do-dälim.
todernam Strafe, Strafen;
sup>plicium Z^. 883. — Sg. Nom.
a m-ba taircide iu todernam Gl.
zu inlato supplicio Ml. 27«, so;
FÄ. 18; Dat. i todernam ibid. 17;
ansu cech todisrnam Ml 55 r; PI.
Nom. na plana ocus na todernama
FA. 31; todernama tromma ScLb.
20; Gen. co n-immud . . a thoder-
nam FA. 21; Acc. piana ocus to-
dernama 2; 33.
to-diuir „miserable" Stolces,
PI. Nom. at todiuri . . na gäre ocus
na golgaire FA. 29.
to-diüscim III ich erwecke. —
Praes. PI. 3 toddiusgat movent
SG. 7.1 {Z-\ 888). — Conj. Sg. 3
ron thodiusca Gl. zu don foscai
Hg. 6, 5. — Praet. Sg. 3 ro tho-
duisc a bäs SMart. 20; ro thödüisc
Senän in n-gobaind a bröind na
biasta Fä. p. LXII 19. — Inf.
Nom. todiuschud, todiusgud exper-
gef actio Wb. 5« {Z-\ 888); is to-
diuscud etla „it is an aivaking of
penitence" Fei. Epil. 193 (todusead
LBr.); Dat. dot todusead Three
Hom. p. 24, 21.
tododhaide zukünftig ; futurus,
Futiirum Z-\ 989. — Vgl. ni nad
todoichfet Gl. zu non quia non
sint futuru Ml. 28i>, e.
to-diirgim irrito SG. 24», 2;
totürgimm pellicio SG. 601*, 10; PI. 3
arindi dodürget inna firu do getrud
friu SG. 08b, 9. — T7//. tudrach.
töe F. Schweigen; töi Fei p.
CLXXXV 7; s. unter tolam; Acc.
ce dofaidsad snathat for lär in
taige, ro cluinfide lasin tui TBE.
p. IGl {Notes).
töeb N. Seite; töib latus Z^. 31.
— Sg. Nom. TE. 4; crechtach a
thöeb SC. 18; Dat. älta ina thöeb
liss FB. 24; ina täib Oss. III 5;
ön taib co araile von einer Seite
auf die andere ScM. 3; i toeb
tegdaise neben, bei dem Hause Hg.
5, 86; p. 42, 9; hi täib alaile neben
dem andern FB. 45; FA. 31; i ta?b
Suird Goluim. Cille Felp. CLXIX 25;
is d'öen-taib {so zu lesen) bätar ind
fir se bi cend JJlad diese Männer
waren auf einer Seite gegen die U.
SC. '■22; Acc. töeb na indse SC. 15;
dollecet a läma la töeb sie lassen
ihre Hände herab FB. 16; la toeb
crand SC. 37, 21; fri täib cac/i
uilc „beside every evil" ScLb. 20;
re tjeb conad greit rig ,,besides
being a king^s Champion Fei. p.
cm 32; Du. Acc. eter do da thäib
J,j^ 2; PI Dat. dona toebaib in j(-
Icderd "Gild. Lor. Gl. 79. — Com-
pos. toeb-fotai Three Hom. p. 98, 30
(,,longsided'').
töebäii (Dem.) Seite. — 5*^. Acc.
bröenan fola uaire tria tboeban bo-
deine Fei. Epil. 351 Land.
töerbaig s. toboug-aiiu .^
töes Teig; cid cre cid täis Gl.
zu massam Ml. 27 r; coimlet toes
c?-(m[asc]tha fuil imot chend „Jet
them rub dough mixed with blood
about thy head" Three Hom. p.
24, 19.
töet s. teit.
toetsat s. tuitiin.
to-fobairt griff an SC. 36, s.
föbairini.
tofuiid s. töibuim.
tog-a s. tog'u.
tog-abar, tog-aib s. töcbaim.
tog-aide auserivählt p. 112;
select (J'Don. Supjpl; Gl. zu Fei.
Oct. 25; LHy. Amr. 33.
togaideeht „choiceness", büi
dia togaidec/ti co tartad cendtts na
manach di iar n-ec in abad Fei.
p. LXIII 29.
^ 0.%. d^'p^/^ii^
togaiin 833
io-fl/W. togaim ich wähle, erwähle,
~" ^vähle aus. — Praes. Sg. 1 togu
eligo Pr. Cr. la [Z'^. 429). — Imper.
Sg. 2 tog riar ScM. 20; PI. 2 to-
gaid aitiVi de FB. 7. — Praes. sec.
Sg. 3 no thogad Sc3I. 19. — Praet.
Sg. 3 ro tliog FB. Ü3. — Perf. Sg. 2
dorroega quem elegisti Hg. 2, 51 ;
5 do röigu elegit Wb. -la (Z'K 449);
is amlaid da» dorroegu cliucu iuti
Isu Cvist LU. p. 17a, 19; doroiga
GoiiU p. 94 (LHg.); do räiga 5'cl/.
19; dorroegai ji. 141, 20? — Red.
Fitt. PL 3 bit he magistir don-
gegat Wb. 30d, s (Z'\ 4.53). —
Fut. sec. Sg. 3 cia dib don-gegadh
ScM. 19 H. — J5-/m<. sec. 5^. 1
^ no thogfaiud-se Xg. 9.** — Inf.
togu. — Part, tuicse.
^t6-g•airm N. Rufen, Anrufen,
Anrufung, vgl. to-garim; toghairm
summons O'Don. Gr. p)- 278. —
Sg. Nom. togairm Poil Fcl. Jun. 7;
Dec. 15; nöeb-togairm Hg. 6, 3;
Dat. i togarmaim a anme Wb. 27^
{in invocatione nominis ejus Z'^.
269); togairm trinoit Hy. 7, 1 und 62;
P^ Nom. togarraand appellations,
titles O'Don. Suppl. ; no togarmanna
no na fortachta Gl. zu adcocamina
Goid.^ p. G4 (LHy.).
togairt F. He er de. — Sg. Nom.
Hy. 5, 25 ; Gen. na togorta p. 40, 23,
Gl. i. na hairge. — Vgl. ee-gaire
Schäfer (s. 6i) LU. p. 24^, 11, iu-
gaire, tingraim.
togdis Berücken, Betrügen,
Inf. zu to-gäithaim; s. unter cerm-
nas. — Sg. Acc. iraradud fria tho-
gais Ml. 28c, 14.
to-gilithaim II ich berücke,
umgarne, vgl. do-gäithaimm. —
Praes. Sg. 3 nim thogaitha mo
choeubus Wb. 4^ {non circumvenit
me conscientia mea Z'^. 883). —
Part, am togaitae-se circumventus
suiii 311. 40b.
to-g'al F. Zerstören, Zerstö-
rung; toghail destruction O'R. —
;S'^. Nom. biaid togal for sidib p.
131, 38; dentar a toghail occut
TE. 19; Gen. tanicc aimser derb
togle Troi SG. üGt (venit tempus
certum excidii Troiae Z^. 449);
tüihgiin
Dat. ön togail ab inpugnatione
311. 14a, 13; hie toghuil in t-sidae
TE. 20; ar toghail ibid.; Acc. isin
togail in inpugnationem 311. 33a, 7.
tog'ainail auser wählt, ausge-
zeichnet; togamail na m-bo Gl.
zu Hy. 5, 50.
to-g-arim, tograim I ich rufe;
vgl. do-garim. — Conj. Sg. 3 dou
rogra hi riglaith Fei. Dec. 14;
PI. 3 ron tograt diar n-anacul sie
sollen uns rufen uns zu schützen,
Gl. zu don ringrat (s. tingraim)
Hy. 1, 17? — Pass. Praes. Conj. 3
torogarthar Gl. zu revocetur Ml. 43^.
togarthid vocativus Z'^. 986;
Gen. nert togarthado SG. 215a, 9;
Acc. fri togarthaith SG. 76a, 2.
tog'laim I sack, destroy O'R.,
vgl. to-gal.
to-g:lüasim ich bewege. — Praes.
Sg. 3 togluasacthi togliiaset chom-
bairt Gl. zu egerunt partum Bern.
31b (^Goid.^ p. 55). — Inf togh-
luasacht moving, motion O'Don.
Gr. p. 278. Vgl. ani din testä do
chomlainus a cuirp for na toglua-
sachtaib LU. p. 34b, 44^ ^^to the
abortives" Stokes, Goid.^ p. 55.
togrinn i. tobach, ut est imto-
grinn firenech O'Dav. p. 121, vgl.
dogrinn.
to-gu Wählen, Wahl, Aus-
toahl, das Beste; electio Z'^. 270;
togha choice, selection O'Don. Suppl.
— Sg. Nom. all togu SP. V 9; Gl.
SU forglu Hy. 5, 5o; toga SC. 21;
Gen. in mac toga do dia TJiree
Hom. p. 96, 18.
toi i. maistredh O'Dav. p. 121,
vgl. tai.
toi s. töe, dazu auch toi in der
Glosse zu toIamV
toibeim s. to-beimin.
toibgeoir tax-gatherer, rech-
taire no toibgeoir no comarba Gl.
zu vicarium Goid.^ p. 63 {LHy.).
toibgim ich fordere ein, vgl.
do-begim. — S-praet. Sg. 3 toibgis,
toibgestar he levied O'Don. Suppl.
— Fut. Sg. 3 toibeochaidh he tvill
levy or recover O'Don. Suppl. —
Pass. Praes. Sg. 3 toibgither Gl,
zu cuinnegar O'Dac. p. 64; toib-
53
y^ toibnim Oo4 toimlim '
gitlier, tollgar zs levied O'Don.
cC^^ /^Cvvvi^ toibnim,/»}- do-fennim, -seniiim
(ir»?"eZ svand\ I ich treibe, jage.
— Frais. PI. 3 dos senuat sie jagen
sie SC. 3(3; dosennat na secht n-aige
do Käith Chruachan TBF.p. 138, 20.
— Imperat. Sg. 3 toibned no in-
grainned Gl. zu prosequatur Ml.
44». — Praes. sec. Sg. 3 inui du-
seiuned Gl. zu perseguentem Ml.
41'i {Goicl:^ p. 30). — Perf. Sg. 3
dusesainn Gl. zu persequendi Ml.
41c (Goid.'^ p. 3U); dosephainln],
für dos sephainn, trieb sie (die
Heerde\ Hy. 5, 57 (dosefain Fr),
Gl. i. ro thüibnestar; PI. 3 ce do-
sefnatar, für dos sefnatar, ibid. C2;
Gl. i. cia ro töipniset; dorn roip-
nitar SC. 38, 5; co n-darafnetar
^ sie trieben sie Lg. 1 1 ; tafiietar
Hy. 5, Go; taifnitir LU. p. o^, 29.
— S-praei. Sg. 3 Dep. ro thoib-
iiestar Gl. zu dosephainLn]; PI. 3
ro töipniset Gl. zu dosefnatar. —
Red. Fut. Sg. 3 is tria äg dossib
in ri inna heönu p. 131, 32. —
Pass. Praes. sec. Sg. 3 lasse du-
sente eiim persequebatur Ml. 19 r.
— Inf. Nom. toffund döib cech
oenlä dochum in düine TBF. p.
144, 1; Dat. dia totund CC. 1; tof-
fiinn p. 143, 1; co n-accamar nam-
milchona oc toffund TBF. p. 14G, 2;
oc a , taffond Lg. 8^ Acc. „Mör in
cuittnud düib" ol Medb ,,can to-
phund na erri angceüil iicut fil co
i'or n-guin." Dobfj-at-som iarom
topund fair iar sin LU. p. 63i>, 34.
1. toieh, Compar. tochu, s doig,
doich (^doigh .'iure, certain, doubtless
O'R.): is toieh dorn far n-guide
Wb. 9a est accepta mihi precatio
vestra Z'^. 488); mad toieh duit a
Eire dot chobair cing baige „if
thou likest" Fei. Jul. -24, mad ail
Raivl. — Hierher auch for a thechtu
thoich SC. 25?
2. toieh natural right or pro-
per ty O'R.: toieh do rige n-Erenn
iar cenel Three Hom. p. 98, 2.
3. toicli i. luath, soon, qnickhj
(SDon. Suppl.
toiched i. eosnum no ditin, ut
^
est is dilis do neoeh frithguin oc
toiched a cinn i. oc ditin no oc
cosm(»i O'Dav.p. 123. Vgl. toichedh,
toithedh suit at lata, prosecution
O'Don. Suppl.
töichell s. töehell.
toicther SP. I 4 etwa zu tocad?
ma rom thoicther wenn mir zu Theil
loird? manim rothcaither ibid. 5.
töideii, töeden Seh aar, „troop"
Stokes im Feiire [die Glossen geben
auch andere Bedeutungen), an allen
folgenden Stellen mit Göidel, Göedel
reimend: Sg. Nom. asa toidleeh
toiden Fei. Sept. 23, Gl. i. drem
no buiden; sloiged lebur u-Ere)?Ji
asa trebar toiden Epil. 141 {Three
Ir. Gl. p. 139 mit der Glosse i. toit-
nem); ba mirbail a thoiden J-it^r. 13,
Gl. i. a thaitnem 710 a buiden no
a thindrem no a sluag no a theacht
(Vgl. O'Dav. p. 1231; trom toeden
J^d. 7, Gl. i. tidacht no tiachtain
no taitnemaeh yvgl. O'Dav. p. 122).
toidleeh s. tdidlech.
rod toig- s. tuürim.
toil, CO ro thuitt toil a chuirp
uad „cecidit semen ejus" Fei. p.
LXXXIX 21, zu toi?
toills s. tulim.
td'im^ für do-söim, III ich tvende,
IV ende mich wohin. — Praes.
Sg. 2 a n-aslui grien fo a fuined,
dosoi dond Orient co n-aci a n-£escae
Cr. 33^ {verteris in orientem Z^. 435);
3 asöi dosoi uaim tri fraig ScM. 3, 3 ;
PI. 3 dosoat concertere solent SG.
2091); contoat Gl. zu converns Ml.
46^. — Conj. oder Imperat. Sg. 2
töe lethaig foen friss „put a kne-
ading-trough under it" Corm. Tr.
p. 1U3, 2. — Inf. Gen. dochum
tütha söere Gl. zu pro libertate
SG. 31b [ad assequendam libertatem
Z'-. 25). — Vgl. tintäim, com-thöim.
toimlim I ich zermale, reibe
auf, verzehre, geniesse; Gl. zu
edo Corm. Tr. p. 11 fied. — Praes.
PI. 1 domelom fleda büana can
rithgnom FC. 1. — Conj. Sg. 1
Dep mani thomliur s. unter luss;
2 doroimle FB. 17; daromlc ge-
niesse es (32; doroimle 59; PI. 2
CO tormaih'dh {sie) fleid lium 5 H.
835
{niclit tormailteV — Impernt. Sg. 2
tomil rescere Wb. 6c (Z'^. 443). —
Praes. sec. Sc;. 3 nis toimled Hij.
2,5, Gl. i. nis caithed; ni di'gbad ni
dia iibuU cacha tomled de EC. 4;
PI. 3 immalle tra datliomlitis a
pröind S3Iart. 22. — T-praet. Sg. 1
doromult s. unter pit; 1 und 3 dorn
ru malt ind imned do ru malt-sa
mich hat die Anstrengung aufge-
rieben, die ich gehabt habe FB. ö8;
dus ro mailt Seil/. 22, 6; cotnomalt
eter a di boiss FB. 82, für co-tn-fo-
malt, vgl. cotamfolt-sa (sic^ comtar
menbacha eter mo di bois LU.
j). 1141), 19 {Siab. Concul.), für co-
ta-fo-molt? — S-praet. Sg. 1 pit
bec do röimless inne Gl. zu Fei.
Sept. 8; 3 nir thomail ocus uir süan
FB. 57. - Fnt. Sg. 3 cu tan mela
FB. 52; coton mela zu lesen für co
tomelam . . ar viir ocus grian ibid.?
3 CO tomelat ar miir {so auch Eg. 1782
fol. 1001^, 2, 25 TBC.) OCUS grian LU.
p. G7t, 15. — Inf. Nom. longad ocus
tomailt SC. 1; Gen. tomalte Wb. 11<'
{edendi Z^. 800); frithailem tomalta
na flede FB. 1; Dat. oc taibleth
na sldag s. unter 1. lön (bleith
Inf. von melim); dia tomailt ocus
dia cathim FA. 28; hie tomailt
ocus ic ßedugud TE. 16; do tho-
mailt a flede FB. 5; Acc. tri tho-
mailt Wb. 11^ Cedendo ZK 800).
toimuim III ich meine, glaube,
vermuthe, vgl. do-muiniur. —
Praes. sec. PI. 3 ar na tomnitis
Wb. 4i {ne opinentur Z'^. 446); ar
na tomontis Wb. \2^. — Pass.
Praes. Conj. Sg. 3 ar na tomnathar
Wb. 13c {^ne cogitetur Z^-. 8831 —
Praes. sec. Sg. 3 na ro thoimnide
„that it be not supposed'' Goid.^
p. 67 {LHy.\ cona tömnithea SMart.
43. — Ftit. Sg. 3 in tain Ucäd tom-
nibther a thichtu wenn sein Kommen
nicht erivartet ivird Wb. 2b^. —
I)if. toimliu.
toiinside s. tomside.
toimtiii F. Meinung, kleinen,
Denken; cogitatio Z^. 883; toimdi
i. cunntabairt ut est mac toimden
i. doigh ni doigh O'Dav. p. 123
{einer der sagt „es Icann sein, es
Tiann aber auch nicht sein", wird
hier mac toimten genannt). — Davon
cain-toimtenach Ml. '61^, 8 {bene
cogitans ZK 809).
toipi-iiinit s. tepreniiim.
1. toir- s. tor-.
2. toir- s. tair-.
toirclii Sc3f. 9, toirdiet Oss.
II 3 und c, zu torg'im.'
toirccni p. 141, 23 V
toiriii s. tainn.
toinulim II ich bezeichne, be-
stimme, marlcire, stecke einen
Platz ab. — Sg. 3 dofoirnde SG. 9a
(definit, significat Z^. 434 U)td 982);
iss ed dofonie co m-bera-su mac
ocus bid län £ri ocus Albu dia
forcetul TJiree Hom. p. 100, is;
doforne ogum n-ind s. unter ogum ;
PI. 3 töirndet SG. 2b^, toföirndet72b
(significant Z'^. 883); cinnit ocus
dofoirndet dechrogod inna persine
fri araile SG. 202a (Z'K 982). —
Praes. sec. Sg. 3 co ro thoirne^ a
cathraig di „that he might marh
out her city for her Three Hom.
p. 76, 25; PI. 3 arinni döforintis
s. unter indelba. — Fut. Sg. 3 rel.
törindfess mo relicc Three Hom.
p. 100, 8. — Praet. Sg. 1 adro-
thoirndius repunxi SG. 181^ [Z'^.
869, 887); 3 ro thöraind räith
,.measured out a rampart'' Three
Hom. p. 28, 32; durind a locc les
„nieasured Ms place tvith him"
Tir. 13; dororaind a chill Three
Hom. p. 112, 16; 19; töirnis tra
ann tipra „he marked out a tcell"
ibid. p. 114, 3. — Inf. törand,
s. noch besonders; Nom. sainreth
n-anmmae torand folaid cen chin-
niuth persine SG. 27 a [significatio
substantiae Z'^. 982); Dat. do thoo-
rund a luic lais „to measure his
place with him"' Tir. 13 ; cen torand
peisaine ohne Bezeichnung der
Person SG. 154a .ZK 982).
1. toiruim .s.tainiim. Dazu auch:
Imper. Sg. 2 don rind sis an car-
pwf FB. 36 Eg. ; Pass. Praes. Sg. 3
tairntir 39 Eg.
2. toirnim, töirnim I thunder,
make a loud noise O'B. —
Praes. Sg. 3 rel. toirnes Gl. zu
53*
836
toll
torbas Hij. ß, is; isi thoinies tonn-
gar ocus ierg in mai'a möir „slie
it is that quelleth the ware-voice . .
of the great sea" Three Hom. p.
84, 24. — Von torand.
toirt eine Menge; quantity,
l)}dk O'B.; tuirt mor do maithib
Greg ocus Maicedoine ina thimchell
CO dluith LBr. p. '205'', 9.
toirtliecli frugifer Z'^. 811, von
torad; vgl etoirthech. — Sg. Gen.
in chruinn toirthig 311. 15l>, 13.
toisc Bedürfniss, Wunsch,
is toisc linim ich brauche; toisc
i. voluntas hominis i. inni is laind
(no is adhlaic O'Don. Suppl.) la
duine, unde atber {für atberar)
toisc dam {„it is pleasing to nie"')
Corm. p. 41; intention, design,
purpose O'Don. Suppl.; necessa-
rius ;?) Z'^. 72. — Sg. Nom. toisc
limm fer oinsetche ich brauche
einen Mann von {nur) einer Frau
Tir. 11; co n-derna cech ball a
n-as toisc dialailiu Gl. zu ut non
Sit Schisma in corpore Wb. \2^
{Z'^. 995"! ; Amol as toisc fri biathad
na for(itlaide wie zum Unterhalt
der Lehrer nothivendig ist Wb.
81<i, 18; creud an toisg nö an turus
fä d-täinig Fionn . . don bhaile so
anocht Tor. Dh. p. 48; is diomh-
aoin toisg na Feinne da leanamh-
ain ibid. p. 174; Gen. ro innis
Fionn täth a thoisg agus a thuruis
don chailiigh ö thüis go deireadh
ibid. p. KKj; Dat. giir chailleadar
Fianna Eirionn a g-cuing catha da
thoisg „bij means ofhim'' ihid p 194;
Äcc adfiadat dö a toisc FB. 75; ro
innis . . a thoisg agus a thurus Tor.
Dh. p. 162. — Vgl. toscai, toschid.
toisgrim ich versorge, er-
nähre? — Praes. sec. Sg. 3 torad
a läam is hed dod toisged Wb. 9a
{fructus manuum ejus eum alebat
Z\ 445). — T-praet. PI. 3 cein ro
predchos doib it Macedönii dorn
roisechtatar mihi M. ministraverunt
Wb. rc^ {Z-\ 457). — Vgl. toisc,
toschid.
töissech s. tüssech.
töissig-eolit Führerschaft, Gl.
zu ductum MI. 37 r.
töiss-reun materia Z'^. 31;
Dat. ond öen-töisrinn ex eadem
massa Wb. 4c {Z'K 301\ Vgl. töes.
töitheuach silent ScLb. 14, vgl.
taoithennach silent O'R.
toi F. Wille; voluntas ZK 241.
^ Sg. Nom. TE. 6 LU.; SC. 42;
ropa toi do ^lärtain sin „M. con-
fented thereto" SMart. 25; Gen.
tole FA. 23; tuile ScM. 2; Dat.
ar thoil daine SO. 26; Äcc. toil
SP. IV 2; 4; nacham reilce-sa rem
thail Goid.-^ p. 94 [LHy.).
töla Fluth; fecht and dolluid
tola usc(' isin tech . . corus bäid in
teuid uli Three Hom. p. 6, 14; ni
anad ic töla brenta Corm. p. Sü, 27?
„they ceased tiot floioing loih stench"
Corm. Tr. p. 135; mealg i. sugh,
ut est töla measa mealgaibh scoth
i. sugh ina sgotha O'Dav. p. 107. —
Vgl. tola superfluity O'B., önd intölu
Gl. zu exundantia Cr. 39^ {Z'^. 882).
tolaim ich bin zu Willen,
gefalle? — Conj. PI. 1 diar fia-
dait rou tolomar Hy. 1, 35, Gl. i. ro
tholtnagem. — Praes. der Geivohn-
heit Sg. 3 uim tolann ni TE. 9, 7.
tolam, domra air trocaire tolam
Hy. 6. 11, „a flood of mercy" Stolces,
Gl i. toi ellam i. ti i toi ocus i
n-ellmai; .,Is tolam {Gl. i. set tal-
man) in set se em" ol in cante. Is
de ata A'th Tolam set LU. p 7Üb, s,
„that is an overpoioering gift" (f)
On the 3iann. II p. 299. — Vgl. ho
imrordai nech dim isind recdairc
atölam in tairsitiu adchi dolbthai
dam iarum isa tothöchaide Gl. zu
si cogitem diluvium quäle sit in
praesenti, ex hoc notionem concipio
futuri Pr. Cr. 61a ,^z\ 989, nach
Z'^. SM enthält atölam vorn aith-do-).
uotolbad FB. 75 s. dolbim.
tolgfda „haughty", ciar bo tolg-
dai rigain Fei. Prot. 125 (tholcda
rigan Laud\ Gl. i. ciar bo dium-
sach, vgl. 0' Dao. p. 122.
toll 1) durchlöchert, hohl,
2) N. das Hohle, Höhlung,
Loch; hollow, broken, emp)ty O'Don.
Suppl. — Sq. Nom. 1) nau tholl
ein leckes Schiff SP. IV 1; Äcc.
2) ranig in t-saiged uadae toll arach
837
in rig „des Königs Schläfe" Beitr.
I 34'J {Z-\ 2m\ vgl. tollara the
tcmples of the head O'Don. Su2)pl.;
PI Nom. 1) siebe tolla FA. 30;
2) tolla p. WM, 31 ; Dat. 2) i tollaib
a n-gnüsse FA. 21. — Compos.
toll-airbhe i. airbhe toll a hroken
fence O'Don. Suppl.; a brat toil-
cend p. 20, 20, cujus toga in su-
prema parte erit perforata O'Don.
Suppl. tailgiiin; toU-chlethi FB. 53?
toll-fothe a nnillairh [„the head-
sine«'.? of ///.s' hfiiil-}>fi(];" [?) Croiue,
Siah. Conciil. ]>. 1l'7 . s unter mul-
chnocc, zu h'xvn tul-fcthe?
tuUaim II ich mache hohl,
höhle aus, dnrchhohre; I höre,
pierce, perforate O'B. — Praes.
Sg 3 tollaid side crand suati na
braisce co m-ba fedän Fei. p. C 24.
— Pass. Praes. Sg. 2 co ro tolltar
tu s. unter ribar.
tolleci, toUeie s. dollecim.
toltanacli freiwillig; Gl. su
henepldcitns Wh. •J2t (Z^. 775);
toiltiouach iciUing, voluntary, tvil-
ful O'B — Sg. Nom. do gorta
atbath acht ba gorta tholtanach
chena Fei. p. C t, Acc. dochotar
i n-oilithri toltanaig „into ivilling
pilgrimage" Three Hom. p. 96, 16.
toltauaig-im III ich gefalle. —
Conj. PI. 1 ro tholtnagem Gl. zu
ron tolomar Hy. 1, 35. — Praes.
sec. Sg. 3 ma nu toltanaiged do ni
böi ni aridgarad de Gl. zu cui si
collihuisset . . nihil impedir et SG 72^, e
{Z'\ 349). — Praet. Sg. 3 ro tolta-
naigestar Gl. zu quod Caesari . .
placitum SG. 7b, 10 (Z'^. 1013).
toltauche F. Willigkeit, von
toltanach; Acc. soit a n-ecin . . i
toltanche fognoma do Dia FA. 23
(toltnaigi LBr.).
tomad Drohen, Dat. din tomad
tue fair dia luircc Fei. p. CLXX i.
to-maidm N. Ausbrechen,
Hervorbrechen; tomhaidhm a
hreaking out of water O'B.; tomaidb
Locha Echach LU. p. 40^, 4.
to-maidim ich breche aus. —
Perf. Sg. 3 dommemaid in slög ior
lär iud lis LU. p. 19^, 17.
tomailt Inf. zu toinilim.
tomain s. tainuii.
tomais s. tomus.'
toiiiaisim ich messe, schätze
«Z;, voll tomus; tombaisitn I iveigh,
measure, resolve, unriddle, guess
O'B. — Pass. Praes. Sg. 3 tömsi-
thir FA. 17.
to-inaith Drohen, Drohung;
Sg. Dat. on tomaith Gl. zu minando
Ml. 331), 1«; Acc. in tomaith comi-
nationcm Ml. 31c, 20. — Vgl. tomad.
tomaitliein Drohen, Drohung;
tomaitheamh threattning O'B. —
Sg. Acc. done tomathiüm Gl. zu
fogair Hij 1, e.
tomaithiin ich drohe. — Praes.
Sg. 3 domathi Gl. zu minantis
Ml. 31'-, 24 — Conj Sg. 3 ma
thomaithid Gl. zu ma futbotha
Fei. Nor. 15. — Praes. sec. Sg. 3
no thomad co hoband bäs n-adu-
athmar dö Bev. Cell. II p. 382
{LU.'), für no thomathad? — Inf.
tomaitb, tomaithem.
toniajthmech drohend, von
tomaithem, Gl. zu tomtach Hy. 1, 38.
tomaltus M. Verzehren, Zeh-
rung; Acc. cen öl cen tomoltus
FB. 27 (tomailt Fg.); co praind
ocus CO tomaltus 72 (co roind ocus
dail Fg.).
tomelat s. toimlim.
tOKJside das Mass habend,
passend, von tomus; gai . . glac-
thomsidi p. 310, 39.
tomsidetu 31 VoUmüssigkeit;
Sg. Acc. fri toimsidetaid metair
Gl. zu in metro necesse est SG.
25t, 1.
tomtliach drohend Hy. 1, 38
Fr., Gl. i tomaithmech; one that
threatens O'B.
tomus 31. 3Iass, Geivicht,
vgl. mess; mensura, j)ondus Z'^. 787;
tomhas a hint, a diinension, mea-
sure, measuring, toeighing O'B. —
Sg. Nom. a gräinib cach tomas . .
a mainib cach mess Corm. p. 33, 10
(„from grains every measurement,
from tre isiires every appraisement"
Corm. Tr. p. 124); tomus Metrum
s. unter ecen; Gen. in toimseo
ponderis Ml. 35*=, 23; in tomais il
i. in toimseo truim Gl. zu multi
838
tö-nucli
ponderis Ml. 20», 21; meadh tho-
maiss iiulile s. unter med; s. unter
pissire; Bat. bis oc tomus s. unter
pissire; dia tomos ihn zu erraihen,
entrüthseln SC. 29, 6 („to perform
it" O'O?
tön F. podex Goid.'^ p. 75;
anus Corm. Tr. p. 162. — Sg. Gen.
CO foph a thona FB. 37; Bat.
cusin töin i. coelan na geraine no
muine Gl. zu, fei cum hucliamine
Gild. Lor. Gl. 224; PI. Äcc. na
tona natesihid. Gl. 177. — Compos.
ton-coir FB. 37 Eg.
1. touach = ZaL tunica. — Sg.
Nom. tonach in druad immc Three
Hom. p. 26, 22.
2. tonach Waschen; tonach i.
nighi O'Bav. p. 123; Inf. zti tö-
nuch.
1. tond, tonn F. Welle, Woge;
unda Corm. Tr. p. 146 und 161.
— Sg. Nom. Gl. zu tun Oss. III 9;
tond fri talmain tadbeim FB. 46;
tond mairnech 52; Gen. fogur tu-
^ inni Lg. 17, 25; üan tuinniii T.E.
4 i?^. f Bat. IS cuma fo thuinn
TJ5. 9? PZ. JVom. teora tonna to-
ruuni Wb. 27a {Z-\ 244); Z>«i. do
thonnaib SC. 42; itir thondaib
trethain Fei. Nov. 23; ^cc. for
tonna über das Meer Hy. 2, 7; co
m-betis IX tonna eturru ocus tir
Hy. 1 Praef. {Bezeichnung einer
Entfernung auf dem Meere). —
Compos. tonn-bhän fair like froth
0"B., so auch toinn-ghelu TE. 4
Fg., oder zu 2. tond?
2. tond, tonn F. Oberfläche,
Haut; skin Rem.^ p. 85; tuinn the
surface of a ihing, a skin O'B. —
Sg. Nom. nä tüadaig tond talman
torut LU. p. 113b, 41, ,,that carth's
surface mag not come over thee"
Bem.^ p. 55; Acc. folt dond fri
toind cind FB. 45; LU. p. 81a, 10;
CO tulmaing tuind Oss. III 5?
tond-g:ar das Bratisen der
Wogen; itir thondgar in mormara
„amid the wave-roar of the great
sea" Fei. p. CLXX 24; isi thoirnes
tonngar ocus ferg in mara möir
Three Hom. p. 84, 24.
tondgarach wogenbrausend,
von 1. tond Gl. zu rutbach LU.
p. \\^, 25 {Amra).
tong-im (für do-fongim^ I ich
schwüre. — Praes. Sg. 1 und 3
tong a toing mo thüath ich schwöre
was mein Volk schivürt FB. 11;
21; 48; 52; 74; tongii ScM. 16;
tongu-sa FB. 46; do thongu-sa tar
mo sciath ocus tar mo cblaideb
ocus darm threlam TBF. p. 144, 26;
tongu do dia toinges mo thi'iath
FB. 32; TBF. p. 150, 22; 30; ton-
gim-se a tonges mo thüath Rev.
Celt. III p. 178; tongu-sae a toinge
mo tuath FB. 21 Fg.; 32 Eg.;
PI. 3 tongu na tongat mo thüath
Sc3I. 16. — Lnperat. Sg. 2 toingthi
fo ailt neimhe 1. fona minnaib is
aith amail altain i. scian bearrtha
O'Dav. p. 54 ailt {vgl. Beitr.Yll 2).
— Praes. sec. Sg. 3 inti dod fongad
is qui id juravit Ml. 36a [Goid.^
p. 38). — Fut. Sg. 3 to, PI. 3 toisat
O'Dav. p. 123. Die ibid. ange-
führten Formen tithis, tithsat (for-
tithsat), Pass. titsaiter scheinen eine
Reduplication zu enthalten, die erst
später eingetreten sein kann, als
man tongim für Verbum simplex
hielt. — Vgl. for-tongaim, fris-toing.
töniud Gehen; toiniudh passing,
Coming, going O'R.; töiniud flatho
ö Römanib Wb. 26a [secessio im-
perii a Romanis Z'^. 916); niurt
töniud do brethemnas bratha Hy.
7, c ; Gen. neurt a thoiniuda ibid. B.
tonn s. tond.
tonnad Gifttrank, Gift, Tod;
i. neimh no deoch ina m-bi neimh
O'Cl. (Fei. Index). — Gen. in dig
tonnaid Lg. 17, ^2; bid sochaide -^f
fo?-sa n-dailfe deoga tonnaid innocht
LU. p. 95b, 15; Bat. de tonuud hi
Temraig „from the poisonous drin¥'
Fei. Epil. 552 (di tonnad Land).
tounait cuticula SG. 46^ (Z^
274), zu 2. tond.
tounatech qiftig, Gl. zu natrix
SG. 69a {Z-\ "811), von tonnad.
to-nueh I ich 10 a sehe, vgl. ni-
gim; do-fo-nug abluo SG. 221), 5;
do-fo-nuch luo SG. 54a, g; lavo
SG. 146^ 2 (Z-^. 428). — Inf
tonach.
top acht
839
turb:i
i^<^
topaclit Itieh ah, vgl. toliongim;
CO topacht a cbeiid de FB. 11.
S. Bcitr. YIII 445.
topor (/■«»• do-od-bor) il/. Quelle;
topur fons Z'-. 885. — Sg. Nom.
topor FA. 16 (topur LBr.)\ Gen.
for ur in topbuir TE. '6 Eg.; Dat.
a topor 2). l.Lil, ^y; PL Xo)n. topair
gela ociis srotba taitucmacha Three
Hom. p. GS, L's.
1. tor heavy t^gacb tromm) Corm.
Tr. p. 161.
^ 2. tor Menge, Seh aar? i. imat
O'Dav. p. 123. — Sg. Äcc. tor na
slüag SC. 35; almaili tor Sc3I 21, g;
CO n-ilur thorsT; Dal. tromthoraib
"y- Lfi. 4. u*^(trumthortbiub Eg.)':! —
Ö'E hat auch tor lord, a noble.
3. tor i. ecla {fear) Corm. Tr.
p. lii-2.
tora s torg'im.
1. toraeht s. torg-im.
2. toraeht, für do-fo- rächt,
Nachfolgen, Fortgang, Er-
folg; inna toraeht sön Gl. zu aut
Processus malüiae ultione compri-
mere Ml. 29a. 14; ho thorachtaib
ilib Gl. zu elati multis successioni-
biis proeliorum Ml. 34^, 3; törachd
pursuit, inquiry, search O'B. —
Vgl. tiarmöracht.
3. toraeht s. torracht.
torachtaide, torc torachtaide
SC. 38 „relieving king" O'C?
torad N. Frucht, Ertrag. —
Sg. Kom. torud aenmhaist7-eda p
4U, 28 ; vgl. tri-toraid gac/ta bliadwa
fair „thrice a year did it bear
fruü'' Fei. p. CLXXXI 30; Tliree
Hom. p. 6'), 25; Gen. leth toraid 32;
Dat. don torud SG. iHi' (ZI 224);
CO lam-thorud SC. 42; Äcc. torud
2^. 40, 11; bennacht for in tzXmam I
dobeir tarad daib Three Hom. p. 1
32, 25; PI. Nom. toirthe O'Don. j
Gr. p. 88; dorairgert tra Colum .
alle indmasa ocus toirthe in tal-
man do Dallan LHy. Amr. Prol. 1
[Goid.-^ p. 157'. — Dacon toirthech.
1. toraic ..descending from
dignify" O'Don. Suppl.. mit Be-
zug auf folgende Stelle: Ataat ce- 1
thair toraic doberat dire n-aithig I
do rig. Cateat? A thoraic for teora
h)rggaib athich: h)rgg forgga, lorgg
sanithaiglii, lorgg rainmai, ar cen
m-bis foraib is aithcch On the
Mann. 111 ^j. 506.
2. toraic private Informa-
tion O'Don. Suppl., vgl. toreicc
Corm. Tr. p. 157.
toraig-echt i^. Verfolgung; to-
ruigheacbt jjurstiit O'Don. Suppl.;
Toruiglieacht Dhiarmuda agus
Gliriüiuu' Titel einer Sage.
toraisse s. tairisse.
toraiid Donner; maidm toraind
tollchlethi FB. 53? Dat. din gärb-
thoraind FA. 14; a tonitru i. on
torainn bis inti Gl. zu tön Corm.
Tr. p. 162; Ace. in toraind FB. 44;
cen toraind 35; caiiair tri cech
tenid ocus fri cech torann Goid.'^
p. 104 (LHy\
töraiid N. 1) Bezeichnen, Be-
zeichnung, Inf. zu toirndim,
2i Signum, forma, figura Z\ 883;
Dat. 0 meit di flescaib bis hisin
törunt SG 3b. 19 yZ'K 224).
torand-ehless ein cle<s Cuchu-
liniis LU. p. 113b, 34; aidblithir
leö bid toraudchles tri cet a cluiche
oc forläim a gaiscid LU. p. 85^, 29
{„greater in their imagination than
the noise-feat of three hundred,
his play at handling of his arms"
Croice, Siah. Conciil. p. 435).
toras weariii ess, fatigue O'i?.;
Acc. ni tabir uäil na toris fornn
Wb. 16a (tristitiam Z\ 243). —
Vgl. torse, torsech.
torat *•. tarat, do-rat.
torathor monstrum Rem.'^ p.
B'6\ PI. Gen. de senchas na torotlior
s. unter luchrupän; Dat. ar arailib
torothraib s. tinter esbat.
1. torha s. torbe.
2. torba hindrance O'R., vgl.
rorba i. toirmeasc, dororbenat i.
doairmescat O'Dav. p. 112. Dazu
torba SC. 26-'
torhach nützlich, tarbhach
profitable O'R., vgl. etarbach. —
Compar. „biam torbachu deit" ol
se „oldäs in ^csi" ich tverde dir
nützlicher sein als die Poeten Corm.
p. 36, 41 (prüll).
torbas Hy. 6, u, Gl. i. toirues.
Ä* w.««/*' ijJL ^u^^deCjt^ y^^'^C^tUf ^
torbütu
840
torgim
torl>atu M. utilitas Z'^. 804;
do tharbataid SG. 193^ 3.
tor-l»e, torl)e (do-for-) Nutzen,
vgl. for-be; husiness, profit, advan-
tage O'Don. Suppl.; torbe utüis
Z^. 884. — Sg. Nom. ni torbe
doböu Gl. zu ad nihil utile Wh.
30^, 7 iZ^. 23^; it torba „it is a
profit" Fei. Prol. 143 Land, tarba
LBr.; ni fhäsand di torad no tar-
bai Three Hom p. 94, 8.
tor-beuiin (do-for-) I ich nütze,
vgl. for-benim, tarmnaigim. — Praes.
PI. 3 na torbenat qnae non prosunt
Z\A3'd[Sench.3L); toirbenat O'Dai:
p. 123 torla; dororbanat Gl. zu pro-
sunt Ml. 43''. — Fut. doförbiat Gl.
zu in omnium notitiam pervenire
Ml. 27a, 10. — Perf. Sg. 3 (Senchcän
Torpeist tvill mit Gefolge nach der
Insel Man fahren, da kommt ein
„ungevüeger man" zu ihnen in das
Boot, vor dem alle zur üclav eichen:)
Atbertsat a hsengin ,,Dot rorbai beist
a Senchain ocns bud hi-sin do muin-
tir acht co roisium tir." Is desin
ro hainmniged Senchän Torpeist i
Senchan dororpa peist da sagten
sie niiR einem Munde „dir ist ein
Ungilliiiiii mit dich o S., und es
wird dies (lei)ie Mannschaft sein,
wenn wir [überhaupt) das Land
erreichen." Daher wird er S. T.
genannt, d. h. S. dem ein Ungethüm
nützlich war Corm. p. 37, 3 prüU
{„a monster hath appeared [?] to
ihee" Stokes). — Inf torbe.
1. tore 3f. Eber; aper SG. S?!»
{Z-\ 68); Ir. Gl. 373. — Sg. Nom.
ScM. 22, i; FB. 9; 68, 9; torc
allaid Hy. 5, 57; dotoet torcc mör
do orccan Three Hom. p. 30, 26;
Acc. torc Oss. I 12; PI. Nom. tuirc
p. 311, 29; Acc. na tri turcii tercu SP.
I 3; secht torcu alta TBF.p. 138, 21.
2. torc i. ri (König) SC. 38;
PI. Voc. a tren-turcu „0 valiant
princes" Fei. p. CLXXII 34.
3. torc Herz; nomen do chridiu
Corm. p 44 [vgl. Ir. Gl. 1102);
torc i. enech no aighe no cridhe
O'Dexv. p. 121.
4. torc torques, a collar O'B.;
vgl. muin-torc.
torcde aprinus SG. 37b iZ'^.
792).
toi'celtail», claideb örduirnd int-
lasi CO torceltaib öir derg i 11-ard-
gabail gaili for a chris LU. p.
81a, 34?
torchar, für do-ro-char, ich fiel;
Sg. 2 ge dorochor cen co torchar
Three Hom. p. 24, 26 ; 3 \ n-dithrub
parduis dorochair Adam Tur. Gl. 19
[Z'^. 449); dorochair coüud form
TE. 12 LU ; dorochuir . . adm'/y
foruib p. 144, 3; dorochair . . do
Bricriu . . denam na fiedi es fiel auf
B. deis Fefit zu veranstalten p.
311, 32; dorchuir Three Hom. p.
8, 19; CO torchair TE. 13 LU.; p.
131, 5; FB 61; 86; torchair cotlud
forsin slög SC. 7 ; co torcair FB. 25 ;
PI. 3 dorochratar a morgluind Lei.
I81JJ2; con drocratar ibid. Eg.\ co
torchratar jUgAG^ FB. 44; Oss. 1 13.
torcla hören i. cluinsin [sie]
CDeiv. p. 123; do neoch forsa tor-
claither donn no taidhe riamh, i.
forsa cluinter gait ibid.
torgrabail Inf. zu tor-gabim;
(lebt, sin O'Don. Suppl.
tor-gaMm (do-for-) I ich bringe
vor, nehme auf mich, begehe,
verschulde Eticeis. — Praes. PI 3
dofurcbat nad iccat FB. 29; do-
rogbat Gl. zu iniquitatem commit-
tunt Ml. 28<|, 1:, für do-forgbat? —
Praes. sec. Sg. 3 dniürchud promebat
Ml. Col. 301 (Goid.-^ p 32); PI. 3
dofurgabtais Gl. zu proferri debuit
SG. 1^ (Z-\ 884). — Pass. Praes.
Sg. 3 dofurcabar triit fessin Gl.
zu per se prolatum SG. 43^ {Z^.
884). — Part. Nom. anas torgabthe
Gl. zu pro iniquitate in nos ad-
missa Ml. 27c, 17. — Inf. Nom.
in targabäal delictnm Wb 9«= [Z'^.
884); Dat. on torgabail Gl. zu pec-
cati granelis admis.su Ml. 22^, 7.
tor-g'airm (do-for-) iV. conipel-
latio South. 34a ^Goid.^ p. 58).
torgim I ich komme. — Praes.
Sg. 3 conna toraig sund ille SC.
29, 20. — T-praet. Sg. 3 co toracht
Emam FB. 4; co Emain 31; co
toracht .. in sligid cetna 39; PI. 3
co torachtatar p. 39, 19. — Fut.
I
841
Sg. 3 ean asa farga in comdiu do
fugiull brätha ScLb. 13; in bei
forsa targa in mallacht form-s;) der
Mund über icelchen der Fluch über
mich kommt Fei. p. CIV 32. —
S-fut. Sg. 3 ni con tora SC. 40.
— Pass. [Conj.?) Praes. Sg. 3
conna torgethar sechiit na treöt
na torot FB. 10. — /»/". Äcc im
torachtain chucu laitbe m-brätba
FA. 30.
torg-nea j^- 141, s?
törithiii Hülfe, helfen; toiri-
tbin axsintance, aid OB. — Bat.
ti dorn töritbin Gl. zu Hg. 6, ig;
da thoiretbin O'Dav. p 123 torla;
Äcc. done ar toridin Gl. zu Hy.
5, 91. — Vgl. toiritbneach relief-
giving O'Don. Suppl.
torla i. cinnedh no naidhm O'Don.
Suppl., OHai: p. 123.
tör-mag, -mach X. Vermehren,
Hinzufügen, Vermehrung, Zu-
wachs; audio Z^. 884. — Sg. Kam.
tormach pene FA. 29; „Xi hole
em lassa tcglach for n-gnäs," ol
Ailill, ,.is ferr for tormach oldäs
for digbäil euer Hinztilo7nmen TBF.
p. 142, 29; Dat. do thörmuch SG.
77b, 2 {Z-^. 224); Acc. it äildi na
caera, tue törmach dun dib bring
uns mehr davon TBF. p. 146, 27.
tor-mag-im ^do-for-) I ich ver-
mehre, füge hinzu. — Praes.
Sg. 3 doformaig Ml. 117 {Z-\ 884);;
don formaig Fei Oct. 18, Gl. i.
dogni ar tormach; PL 3 doförmgat
SG. 53a. u [augent Z\ 433). —
Pass. Praes. Sg. 3 doformagar
SG. 28b, 20. — Ftit. Sg. 3 cid
etrum aicned ind reto, dia tormastar
a met dogni trumai n-do . . in met
sin Ml. 20a, 19. — Inf. tor-niach
* tormaid, eter do da tbäib tren-
tormaid zwischen deinen zicei hoch-
aL schivangern Seiten La. 2^ vgl. tor-
madh pregnant O'B.?
tornef'h donnernd, vowtorand?
ecb . . toirnech FB. 49; tornech p.
310, 17.
torothor s. toratlior.
torrat'li schwanger; pregnant
Corm. Tr. p. 163. — Sg Nom.
>^ Lg. 1; CC. ö; 6] CCn. 6.
torracht, coica toraebt di ör
forloiscthi im cecb n-ae TBF. p.
136, 19 {..fifty Icnobs" Grawe); coeca
toracht di or forloiscthi im gach
n-ai „fifty coils (torrocbta) of bur-
nished qold around euch man" On
the Mann. III p 158. Vgl. torracht
i. cruiiiii O'Cl., round O'Ii.
torrchiin ich mache schivan-
ger; ro torrched trä in rigan de
sin ocus bc;-i(l mac LU. p. 52'', 33.
torrchius M. Schwanger-
schaft. — T>at. iss ed trä ro uc
si don torrchius sain lian das ivar
es was sie von dieser ScJnvanger-
schaft gebar, ein Lamm, LU. p.
52b, 14.
torroma Abivarten. Pflegen;
torruma io attend ff Don. Suppl.
— Dat. ro bä i n-galur ocus tan-
cabair dorn torroma „to icatch me"
ScLb. 5; accobair do Brigit techt
do thörruma a hathardu TlireeHom.
p. 58, 16; dodechaid Märtain iar
sin do thöruma ingine änbrachtaige
„to attend a consumptire girl''
SMart. 28; atchi Brigit torrttma
aingel os cind [in tige] „a watch
of angels'' Fei. p. LXXII.
torsat, torsata s. tuismim.
torse F. Betrübtheit, Müdig-
keit, s. toras; torsi sadness Corm.
Tr. p. 161 ; tuirse tveariness, sadness
O'R.; cecb toirsi no galar Gl. zu
seth (säethl Hy 6, 9. — Sg. Nom.
toirsi thren FA 30 XJ5?-.; is torsi
dam L2 18, 9^ qoirsi Eq."^; LU. ^
p b'A^ir'Gm. gne m-bröin ocus
toirsi FA. 33 LBr. ; di met a t'urrsc
FB. 85; Dat. for torsi TE. \2 LU.
torsech betrübt. — Sg. Nom.
FB. 85; Acc. cid dot gni torsech
TE. 12 LU.; PL Nom. ar na pat
toirsich dim chuimregaib-se Wb.
26d, 21 {tristes Z^. 226); Wb. 27s 34;
FA. 14; Acc. nualla . . torsecha 31.
tort = lat. torta, i. bairgen,
a cake Corm. Tr. p. 150, tortine
ff Utile cake ibid.
torta s. tarat.
tortaide i. bairgen [Brot, Kuchen)
FB. 68, 4, tortaide Eg.
tör-trommad ^do-for-) Ueber-
bürdung, Ueberbürden, Be-
842
tothla
lästigen. — Sg. Nom. bä somassi
do-soni sin ocus nir bo thörtromad
LU. %). 79a, 10 ; Dat. i precept
narrün diade doib et inna nebthör-
ti-ommad do chuingid neich cuccu
ihnen die göttlichen Geheimnisse
Ichri'-inl iinif sie nicht hvli\sti(irnä
um sIr >iw FJirns :u luitni. (iL :,i
■in s,ii>iniii(( (imhuJdfe a<l cos Uli.
27c, 25 (vgl. Eei\ Cclt. II jj. 39;^);
Acc. uair nar fulaing tortromad na
n-döine oc athigid chucai SMart. 22.
toscai zu toise? taric em fri[t]
toscai Fei. Jul. 19 {„quickly he
comes at tlnj wish")\ imatuarcat
doib CO m-bo derc cach dib dia-
railiu, co n-deachaid cach dib fri
tosga a lethi TB. p. 178, 20 (,,each
party of tliem went off to his otvn
side").
tö-scaigim (do-fo-) III ich be-
ivege, bewege mich, weiche,
gehe vortvärts, vgl. fo-scoichim,
scuchim; tosgi'iighim I move O'R.
— Praes. PI. 3 amail is donaib
retaib dufoscaiget Gl. zu ut rebus
ex voto ccedentibus (für cedentihus)
Ml. 38i>, 3. — Perf. Sg 3 dofor-
scaig Gl. zu cessisse Ml. 37^. —
Pass. Conj. Sg. 3 coudatoscaigther,
für condat toscaigther, Gl. zu in
vindictam mei . . commovere Ml.
2'M, 21? — Inf. töscugud successio
Ml. 72a {Bei. Celt. I p. 49).
toscartha CC 2 LU., 3. PI.
Praet. Pass.? vgl. scaraim.
tosceoi p. 141, 25 s. toisc.
to-sc61aim II ich erkunde,
vcrrathe, von scel; taisceallaim
I üieiv, observe O'B.; vgl. do-sceu-
laim experior SG. 145^, 2 {Z'^. 434),
dusceulai Gl. zu experiatur Ml. GSd.
— Inf. taiscelad to disclo.se, reveal,
to betrag Corm. Tr. p. 94 (d), tais-
gealadh prognosticating O'B. ; Dat.
do thoscelad äis esci Pr. Cr. 32a 2
{Z'^. 1050, ad explorationem aetatis
lunae Gloss. Cod. Taur. ed. Nigra
p. 64); „to ascertain" Goid.^ p. 54
{Nancy Gl.); do thoscelad feie „to
show forth the feasts" Fei. Epil. 80
(do thaiscelad Laud); PI. Nom.
taiscelta prognostics O'B. — Vgl.
taiscclaid.
toseliid F. Lebensbedarf,
Noihdurft, vgl. toisc; toschith,
toschid, tasgid victus Z'^. 802. —
Dat. issum ecen precept ar m'etiuth
et mo thoschid Gl. zu si evangeli-
zuvero, non est mihi gloria, neces-
sitas mihi incumbit Wb. 10<^; Acc.
is hed ro erbad fria toschid Wb. lOd
(hoc concessum est ad victum eoriim
Z\ 995).
tosu-airueclitär FB. 55 s. unter
tairicim.
tosug'aclitae, inna hi tosngachtae
Gl. zu inpendentiu poptiilis ser-
mone digerere Ml. 19^, 12.
tosug-aclitaig'im III ich wäge,
pendo Ml. 79a (^Bel. Celt. I p. 42).
Vql. med-tosngachtigtheid libripens
SG. ]14a, 1.
tosu-üargrail) FB. 85 s. tuar-
g-abim.
tossach N. Anfang; initium
Z'^. 810; Gl. zu ut magistratus
SG. 1061), 7. _ Sg. Nom. is ed in
so tosach indala sailm Ml. 27d, 2;
tosach suirghi TE. 10, 9; Dat. i
tossug initio Z'^. 325; i tossuch
L^. 14j ar thossaig FB. 20; Acc. -^
deca tossach gemrid SC. 30, 7.
tost Schweigen; tosd silenee
O'R. — Dat. böi Cuchulamd ina
thost LU.p. 114a, 2 {Siab. Concul.);
bi tost din a gillai „be silent, then,
my servant On the Mann. III jj.
424, für bi it tost? is ferr in becaa
sa dib d'inuisin indä beith hi tast
ScLb. 25. — Vgl. con-töisim.
totaisiu s. t6it.
totli every feminine word, mem-
briim muliebre Corm. Tr. p. 158;
toth-bhall the female parts of gene-
ration O'B. — Vgl. toud.
1. tothacht s. tothocht.
2. tothacht i. foghluim O'Dav.
p. 122. _
tothaegrat s. do-tiag-aim.
tothset er ging, kam, s. unter
Uli.
tothaince „silenee" Fei. p.
CLXXXIII 30. Vgl. töithenach.
tothimm, tothim N. Fallen,
Fall, ältere Form für das spätere
tuitimm, Inf. zu tuitim.
1. tothla, arficli tola tothla „he
tothla
843
trai'litiuicda
vanquished iirffcnt äcsires" Fei.
Apr. 15.
2. tothla to dcmnnd, request,
sue, Claim O'Don. Suppl.
tothhicliiir III Dep. ich bitte,
vgl. tothlaigim i. altaighim (altui-
ghim to give thanlcn, salute (fli.).
— Praes. Sg. 1 tothluchiir diJgud
a Deo post peccatum Corm. j). 1
arco. — Conj. Sg. 1 todlaiger po-
stolem Beitr. Ylli 31G; co datlucher
(für da-tothlucher?) lU cfßaqitem
Ml. 49^ {Z-\ 1090). - S-'pract.
Sg. S ro thothlaig tra Griguir a
coibseua cucu-som Goid.'^ p. 101, 36
(LHij.) ; Dep. tothlaigestar dig CC. 5
(dothothluighestar Eg.); dotluche-
star (für do-thothlucliestar) Hy.
5, 47 Fr., Gl. i. ro thothlaigestar.
— Inf. Dat. bai si tra oc tothlo-
gud in gilli fri re ciana LU. p.
39^ 29; bai oc ä guidi ocus oc a
thothlugMcZ cen mäir TB. p. 176, 2.
totliocht Bcxiizthum, Zube-
hör; tothacbd ralidily, effect, sub-
stance O'R ; toacbt i. toice {wealth,
riches O'B.), ut est caiti meas o
thoacbt i. na m-beodile ocus müin
i. in oir ocus in airgit O'Dav.
p. 122; caiti tothacht aireg desa?
deicb celi leis ^l. s. tu. On tlie
Mann. III p. 494; tothocht a thigi
ibid. p. 495. — Vgl. töcht.
tothoet s. teit.
totürg-im s. todürg'im.
toud gignere Bem."^ p. 39; töudh
i. aimsear a m-berann in bo in
laogb O'Bav. p. 119; 1. hreith in
laoigh ibid.
1. töxal s. töcosal.
2. töxal verriculum SG. 33'^
{Z-\ 768).
trä, tra, thra Conj. nun, aber;
ergo, igitur Z'^. 699; autein O'Don.
Gr. p. 389 ; steht nie an der Spitze
des Satzes; trä FA. 2; 14; 15; 19;
27; 29; 31; FB. 2; 8; 10; 19; 43;
J^52; 59; 70; 84; 85; Lg. 17; Sc3I. 2;
SC. 6; 48; thrä FA. 14; 29; thra
Hy. 7, 42; FA. 6; 21; 29; 30 (nur
in LU., nicht in LBr.). — Ge-
brauch: is amlaid trä dorönad a
tech sin so nun lourde dieses Haus
gemacht FB. 2; 20; in tan tra bä
urlam la liric.riiul dönain- a thige
UKiir als B. nun fertig ivar FB. 4;
p. 46, 26; cer bo mor trä obwohl
nun gross tvar FB. 10; 18; 19;
80; 82; dorumönatär ind fir aile
tra es tnri)iten min die andern
Männer FB. 82; 33; 70; 84; 85;
ba band sin ti-a con accrad hocgaire
. . do Medb da mm wurde L. zu M.
gerufen FB. 59; 55; 82; 83; 88;
luid tra Buan . . for lorc na tri car-
pat es folgte nun B. der Spur der
drei Wagen FB 70; 43; ScM. 2;
immotarla trä döib l'o deoid ScM. 8;
TE. 2 Eg.; 6; 8; 10; 11; 12; 13;
14; CC. 2 LU.; SC. 47; 48; p.
40, 11 ; fechtas and tra SC. 2; isi
mo breth-sa duib tra mein Urtheil
nun für euch ist FB. 68; 90; 26;
59; 62; ScM. 4; is banna ria frais
ön trä FB. 52; ni fil brig sin tra
2). 140, 26; ih 142, ii; SC 6; 7;
14; 20; 45, 24; is lia turem tra
OCUS aisneis es ist mehr nun als
man erzählen und sagen kann
FB. 28; hliadain dissi trä i fail
Conchobair Lfj- 17; maith tra tvohlan ^
denn FB. P^^-TE. 6 Fg.; indill
dün in carpai tra spann uns denn
den Wagen an FB. 43; 34; ScM. 5;
foemaim-sea sin tra FB. 34; cöic
meich flehet tra, iss ed ro bron-
nad frisna cöic fichtiu bargen sin
35 Maass nämlich . . FB. 9; ba
döig lais-seom tra er glaubte nämlich
FB. 88; 89; ro bä-sa tra . . i n-
imsnim mor..co ro gle dam ScM. 4;
araide tra co n-darafnetar Lg. 11; ^
dorat tra fon n-iunasin ail forsni
cöiced uile ScM. 14; ni chotlu trä
Jjn. 17, 45; is hi sin tra ingeu iss 7^
com TE. 5 Eg. — In der Eis
Adamn. hat LBr. öfter tra für dan
in LU. (6; 8; 10; 15; 18; 22; 25;
26; 28; 32; 33).
1 . traclit strength CDon.
Suppl., vgl. Beitr. VIII 343.
2. tracht Strand; bankorshorc
of a river O'R. — Sg. Dat. hi
träcM mara Bretan Three Hom.
j). 16, 13; Acc. fri trethan tracht
LU. p. 40a, 22.
traclitaireda, mar innisit trach-
taireda nä canoni nöimi „the com-
tractfld
844
mentators on the hohj canon"
ScLb. 19.
trdetad = tractatus Z\ 803;
hisin träctad m commento SG. 4^, ii.
tracthat s. tröetliaim.
träsr, trjlig- F. Strand; slwre,
Strand O'R. — Sg Gen. i n-gainem
na tragai TJiree Hom. p. 122, 25;
Dat. i träig mara Oss. III 11 ;
FA. 24.
trag'dai, iuna tragdai no inna
n-goite Gl. zu fossorum Ml. 77^.
trägrud exhaustion ScLb. 21;
traghadli exhausting, lessening, eb-
bing O'B. — Praes. trägid in pian
dib „the pain ebbs from thein"
FA. 24
traig- Fuss; pes Z^. 255. — Sg.
Nom fer-traig FB. 27; Dat. teand
CO traig „strong with foot" Fei. p.
CXXXV 1; PI. Nom. traigthe LU.
p 79l>, 28; traighthi TE. 4 Fg.;
Gen. XXX traiged FB. 2; p. 399, 33;
Gl. zu Oss. III 5; Du. Gen. inad
a da traiged FB. 88. — Compos.
ind oinchosaig i. in traiglethain
{die breitfüssige)i) GL zu scenopodi
Goid^ p. 71 [LHy).
ti'iiig-ueeh, nir bo me in murgeilt
nicär, nir bö nie in traignech ihren
LU. p. 40a, 37 {Aid. Feh.).
traite quickness, readiness
Fei. Index; traid i. luath no obann
O'Cl.
trascair Sturz; trasgair a fall
O'R.; trascair a bäis sein Todes-
sturz FB. 61.
trascraim ich stürze; trasgai-
rim I abrogate, destroy, overthrow,
overivhelm O'R. — Praes. Sg. 3
trascraid dochuni n-iffirnd comtinöl
n-ecraibdech FA. 1 ; nos trascair
p. 170, 18. — Praet. Sg. 3 cor
trascair grianan Bricrencl fri lär
talman FB. 25; ro trascair in
crainn sin Fei. p. CLXXXI 35. —
Pass. Praet. Sg. 3 ro tascrad Gl.
zu dejectus, zu lesen ro thrascruä,
Goid.^ p. 69 LHij.
trasta s. unter trätli.
träth iV. St^mde; die Namen
der acht canonischen Stunden s.
unter iarm-eirge. — Gen. cech
thratha zu jeder Stunde Hg. 6, ig,
Gl. etir la ociis aidchi; Dat. on
tratli sa co alaile FB. 24; on trath
sa von jetzt an 59, 87; Acc. co
trath na faire 83; co trath teirt
arabärach TE. 12 LU.; cus trath
sa bis zu dieser Stunde, bis jetzt
SC. 14; FB. 88; !t4; cos trasta
(für träth sa^ O'Don. Suppl , trasda
hitherto O'B.; träth ohne Präpo-
sition: cach trath alle Zeit, für
immer Oss. II 7; contuli träth a
däla bis er einschlief zur Zeit seines
Stelldicheins TE. 12 LU.\ 13; do-
lüsci . . träth teirt um die dritte
Stunde ibid. 12 LU.\ trath nöna
deöd läi FB. 91; träth als Con-
junction: träth do deochaid als sie
kam TE. 12 LU.\ CC. 4 (in tan
Eg.); FB 82; 84; 87; 90; PI. Gen.
claschetol . . na n-ocht träth FA. 31 ;
re se trath die Zeit von sechs
Stunden ScM. 21, 36 Fg. Lc.
(thräth i.); Acc. celebrait . . na
ocht trath FA. 7 (tratha LBr.)\
tri thräth ScM. 3; 12. — Vgl.
raochtratae Gl. zu matinus {sie)
adsurgam Ml. 21«, 8.
tre- drei in der Composition
Z'^. 302, z. B. coitchen tre-chenelae
commune trium genernm SG. 200«, 13.
tr6, tria, tri Praep. mit Acc.
durch (in der spätem Sprache
auch mit Dat., z. B. TE. 18); tri,
tre per Z^. 651; erweitert trem-,
tremi- {vgl rem-, com-, tairm-); tre
SC. 7: FB 68; l^g. 3j threCC. 6 T
LU.\ mit Aspiration: tre chin Lq_. "^
13; tria changin ScM. 21, 8; FB.
5g; Gl. zu Hy. 1, 19; tria Hy.
1, 11; p. 19, 37; 40, 7; i<L_iua5i yx-x^^
■17, .si; 41;. ScM. 13; TE. 4 Eg.\
FB. 29; mit Aspiration: tria sin
By. 5, 19; trie FB. 29 Eg.\ tri
SP. V 16. — Mit dem Artikel:
tresin cochull SC. 36; triasin n-
erdam, triasin fial FA. 31 (tresan
IyJ5r.) ; " triasan sencns ScM. 22, 3;
mit Pron. personale: 1. Sg. tri-
um Wb. 23b {Z-\ 652); treamham
through me O'B.; 2. Sq. triut SC.b;
i^^.5,_LLL ScM. 9; treöt FB. 10; ^
PI. 2 trüb Wb. 3b; 3. Sg. M. trit
SC 36; triit Lchjh:, trit-sede A-
FA. 5; tremit ÜCn. 3 {vgl. remiV,
trob
845
trecim
F. tree SG. 2-)^, m; trethi ScM. 1;
trithe FH. p. LXXVII 29; PI. :i treu
Wh. 28'', 19; mit Fron, jjossessi-
vum: Sg. 2 tret chend ScM. 11;
triat liasait ScM. 13; 14; jj. lol, 37;
5. »S'^. i»f. trea thir Tir. 4; trena
nach Analogie von rena; trena
chotlud SG. 9 ; trena etach LHy.
Amr. 23; triana eochraib TE. 18;
F. tria äg p. 131, 32; triana focliann
TE. 11 jEf/.; P?. trea n-aslach-som
Wh. 30c (Z^ G53); triana tengthaib
i^A 27. — Gehrauch, a) ränm-
licli: colluid tret chend dass er
[der Spie.'^s) durch deinen Kopf
fuhr ScM. 11; 13; SC. 7; 36; gai
triut Sc3I. 9; 14; FA. 27; tria
•^ dubraed Lg. 17, 44: Äc3f. 1; H]).
^ 1, 11; droiVgTna alt Xr/ 17, 3i_y a
di läim tri derca sedluch allenith
immach TE. 4 Fg. ; atconnairc . .
a gualaind tresin cochull SC. 3ü;
FA 5; conna torgethar sechut na
treöt na torot FB. 10; tre snechta
ocus tre sin Gl. zu Hy. 5, ly;
b) Zur Bezeichnung des ür hehersy
der Ursache, einer Ver mitte -
lung: is triut . . longas Fergusa
if^ Lg. 5^ 14; SC. 5; Lei. 15_; corrai-
•y- mid a druim triit Lg. 15 j tria rath
in spir^rt noib p.^'W,T., tre drui-
^ dechta druad ir/. li llj TE. 18;
CC. 6; F£. 29; tre chin'^drochmnä
-^ -^- l-:i: FB. 29; TX 11 %.;
ScM. 21, s; feib sontar triasan
sencas 22, 3; p. 131, 32; 37. —
c) Andere idiomatische Wendungen :
atracht . . trena chotlud v^ährend
seines Schlafs SC. 9 ; arbeittet . .
tri laithlinni ainm n-Aeda sie
feiern hei Biertränken Aed's Namen
SP. V 16; CO n-epistlib immdaib
leis tria Goedeilg jj. 19, 37 („haring
mang letters in Guelic" Three Hum.
p. 15, 2 ; tre banna miach tortaide
FB. G8, 4?
treb Wohnsitz, Stamm; ab eo
quod est tribus Corm. p. 42 ; a trihe
O'Don. Suppl., i. teach ihid. ; treabh
a trihe, family, clan O'R. — Sg.
Nom. TE. lü; Gen. cethar-trebe
quatuor trihuum Hy. 2, 6; ior acci
a threbi p. 327, 36; Acc. ro büi
chocad etir deich-thriub ocus dc-
tliriub corrici sin Ml. 37 r [fuit hellum
int er dccem trihus et duas trihus
usque eo Z'^. 302\ — Vgl. aittrob.
irehiiAWohnsitz, BesitztJumi,
Bewohnen, Behauen; trealihadh
inhahiting, hushandry (fJJon.
Suppl. Vgl. trebthach. — Sg. Nom.
is ansu lim-sa nio thech oldäs mo
trebad uli FB. 2(); Acc. tri ar ocus
trebad in talmcm Fei. p. LXI 42
{„for tilling and ploughing the
ground").
trebaim II ich he tv ohne, he-
haue; treabhaim I plough, tili,
cultivate O'B. — Praet. PI. 3 airm
irro trebsat SC. 25. — Pass. Prues.
Sg. 3 ni trebthair a ratha „their
raths ar not divelt in" Fei. Prol.
17(j. — Vgl. aittrebaira.
1. trebaire M. a householder
On the Mann. III Index; treabhaire
householder, f armer 0' Don. Suppl.,
a plo\ighi)iun O'R.
2. trebjiire F. prudence, dis-
cretion O'Don. Suppl., von trebar.
trebar klug. — Sg. Nom. p.
141, 5; trebur 29; a ben trebar
Sc3I. 3, 4; Dat. F. ria tüaith tre-
bair p. 327, 33. — Compar. tre-
bairiu minus stultus SG. 42^, 8
{Z-\ 275).
ivehhiit = lat. tribulatio. —
Sg. Nom. in treblait Fei. p.
CLXXXVI 27; Dat. i cumgi ocus
i treblait SMart. 15; 40.
trebtliacli, treabhthach a far-
mer OB., von trebad; ban-treb-
thach s. unter ben.
tre-cheug „three Chiefs" Fei.
hidex; mor-trecheug Se2)t. 16 Laud,
mor-drecheng LBr., Gl. i. triar i.
tri cingid mora.
tre-ohoste Dreifuss; Dat. isin
trechostu in tripode SG. 81^, 5
^Z-\ 302).
trecim III ich lasse im Stiche,
verlasse; treigim I leave, forsake.
— Praet. Sg. 3 rom three SC. 46;
PI. 2 ro threcsib \,sic) form-sa bar
tir die ihr meinetwegen euer Land
verlassen liaht Tliree Hom. p. 96, 4.
— Fut. See. PI. 3 noco treicfitis
SC. 44, 14. — Inf. Acc. ar ro ini-
dair in ri a trecud LJJ. p. 52'', 2.
treda
846
h-eöir
tredan Fasten; treadhan a fast
for three days O'B. (^vgl. unten die
Gl. zu Fei. Nov. 16). — Sg. Acc.
carais mor trom tredan Fei. Jan. 15
[^mit credal reimend)-., Mart. 24; no
chardais tredan Nov. 16, Gl. i. tre-
deuus i. tres dies.
trede -ZV. Dreiheit, von Sachen,
ZK 312.
tre-denus triduum Wh. 24a
{Z-. 788); Gen. fri re tredenais
SMart. 19.
ti-e-dluig-the, in mac hoe tred-
Inigthe Gl. zu trifidum jecor Gild.
Lor. Gl. 213.
trednacli enthaltsam, von tre-
dan.— S(/. Nom. ,,abstinent" Dec. 18,
Gl. i. troiscthech; Gen. trednaig
Felrr. 25, Gl. i. troscig; Dat. F. don
trednaig Oct. 18, Gl. i. hi tredan
rö dies.
tre-eochracha, longa treeoch-
racha dreikantige Gefässe
O'Don. Suppl. bärd, vgl. 2. eochuir.
tre-1'ocal the name of a poe-
tical composition O'Don.Sioppl.;
Corm. p. 4Ü; trefoclse i. tri foccuil
bite ind, i. da foccul di molad do
brith for culu ind imdergtha dofarci
an tres foccul i. foccul ind imderg-
tha ocus aire ihid. p. 44; s. unter
ecen.
treg-at Gl. zu idu {Schmerz),
treagliait Ihr plague O'B.
treiitiid I) II rchbohren, Durch-
schneiden (hl the Mann. III p.
450; CO tregda in fer tria sciath
ibid. p. 507; mar thregdas fodb
omnaid s. unter omna; vgl. trid-
threäghta transpierced O'Don. Gr.
p. 341.
treise three days 0' Don. Suppl.;
. triduum Z'^. 309.
j^ ^ treith schwach, vgl. triath ; weak
O'B. — Sg. Nom. t'ferg treith
SC. 41.
trelam, trealamh apparel, fur-
niture, military weapons O'R.
— Sg. Acc. atraig suas la sodain
ocus gebid a threlam fair TB. p.
178, 15; dothongu-sa tar mo sciath
ocus tar mo chlaideb ocus darm
threlam TBF. p. 144, 26.
1. trell „noble" (^) O'Curry; Sg.
Nom. ind ingen trell SC. 33, 29;
Dat. sin t-sid threll 21; is tig
trell 25.
2. trell, conos tanic trell dia
ceill SC. 48, „until he recovered
a Utile of his senses" 0' Curry?
trem-, tremi- die enveiterte
Form der Präposition tre, vor
Verben {z. B. tremi-biur) ^^nd in
Verbindung mit Pronominalformen
{z. B. tremit nach Analogie von triit).
treineta, in inillius nem-thremeta
no nem-throeta inpenetrabilis
tutela Gild. Lor. Gl. 6ij.
trem-feidlig-iid perduratio
Ml. 21'i, 4 {Z-\ 879).
tremi-Mur I ich übertrage;
tremiberar transfertur Wb. 8^ [Z'^.
879); trimiberar 311. 21c, 3.
tremi-tiag-at transgrediun-
tnr Wb. 25<i {ZK 879).
tren stark. — Sg. Nom. p.
141, 4; 29; p. 327, 31; deg-ri . . tren
Hy. 1, 38; eirr tren tressa ScM. 15;
FJB.ll; torc tren 68, 9; Gen. cach
thriuin p. 328, 5; p. 142, 3; Dat.
PI. Acc. tairnid triunu SC. 18. —
Comp OS. tren-fer; tren-öcu p.
328, 1, p. 141, 28; tren-togairm Hy.
7, 1; 02; treu-tormaid Lg. 2? tren- ^
othath Gl. zu exilis SG. Ö6^, 3 [Z'K
879)? — Compar. tressa Wb. 25»
(firmior, fortior Z'K 277); inti diib
bes tresa orcaid alaile Ml. 19^, g;
tressa ibid. 5; tressiu Lei. 18. 39; :)(
tressio TE. 6 LU.; PI. Nom. tresi
cluchi ind atbig FB. 39. — Superl.
tressam Hy. 6, 1, Gl. i. ar nach
fil nomen fortius quam nomen illius
qnod liljeret hominem.
tren-fer M. der starke, kräf-
tige Mann, Krieger. — Sg. Nom.
Hy. 5, 68; Gl. zu FB. 71; PI. Nom.
in trenfir FB. 7 ; Gen. na trenfer 8 ;
Dat. di threnferaib \]lad 2.
treuie eine Festzeit, Nom.
trenpe samna SC. 1 (treine H.);
Dat. a trenaib Tailltin On the
Mann. I p. dcxl.
treodatii M. Dreiheit. — Acc.
troodatid Wb. 26» (trinitatem Z'^.
257); Hy. 7, 2 und 63?
treöir vigour, Gen. trcorach
O'Don. Gr. p. W.
tretSrach
847
treßraeh stark, s. unter 1. n'ia-
naid. Vgl. etreörach.
1. tress der dritte, tertius Z'^.
309, geht immer dem Nomen un-
flectirt {in Composition?) voraus;
tris tertius Z'^. 309; p. 39, i4; j).
42, 6; FA. '2; SC. 5; 36; FB. 67;
83; in tres carpai43; in tres nimi
FA. 16; cona farcaib acht cech
tres dune jeden dritten Menschen
Hy. 1 Praef.; in tres cuibrend dec
den dreizehnten Theil p. 40, 12; in
tress tonn Gl. zu trethan Hy. 6, 14.
2. tress Kampf; treas a skir-
mish, hattle O'R. — Sg. Gen. eirr
tren tressa ScM. 15; Dat. isin tress
Oss. 1 9; SC. 31, 7; maith is tres
Oss. I 3; PI. Nom. ech-tressa TE. 15.
A^ tressa, tressani, tressiu s. tren.
tresta Gl. zu Hy. 6, 10?
tr^t N. Heer de; treud a flock,
Herd O'B. — Sg. Nom. Hy. 5, 36;
p. 42, 36; Dat. dolluid cü allaid
corruc chairig leis . . don treot TJiree
Hom. p. 6, 25; s. unter 1. tallaim;
Acc. tret Hy. 5, 47; PI. Nom. is
comiuir in coimdiu ce thuirtir a
threta Fei. Prol. 230; Acc. atchiat
treta möra di chairib inti LU. p.
2öb, 17.
1. trethan Fu,ss; treathan afoot,
tract, trace O'B.; trethan troigh
O'B. ren; tricha treten Oss. III 5,
Gl. i. traiged, treathan ibid. Ed.
2. trethan Meer, besonders das
stürmische Meer, vgl. 2. triath;
treathan i. anfen [vgl. ainbthenaig
tmter trethnach) (SDav. p. 122,
mit Bezug auf Fei. Jun. 3, ivo
aber trethan Gen. von triath ist.
— Sg. Nom. trethan ägach ScM. 15;
trethan trom ainbthine FB. 53;
Gen. itir thondaib trethain Fei.
Nov. 23 {reimt mit fo thondaib lir
lethain); Dat. as aidbliu cech tre-
than Apr. 22, Gl. i. cech muir;
Acc. neam talam la trethan Prol. 216
[reimt auf lethan); dar trethan
Dec. 11 Laud (trethain Baul); ar
threthan Hy. 6, 14, Gl i. ar thre-
thond quia ferunt periti nautae
conid e-si[n] in tress tonn bädes
naves.
trethnach stürmisch; tar fairr-
ge trcthnaig i. ainbthenaig Gl. zu
Fei. Jun. 3.
trC'-thond drei Wellen Gl. zu
trctlian Hy. 6, m.
tre-nillech dreieckig, s. nlind;
in mac hoe treuillech Gl. zu trifi-
dum jecor Gild. Lor. Gl. 213.
tri s. tr<5.
tri M., tri iV. [bewirkt A^iiration),
teoir, teora F. drei; tres Z'^. 302.
— Notn. Masc. tri La— 11. 4: ■^
ScM. 21, 17; TE. 6; CC. 2; FA.
7; 8; 22; SC. 33, i5; 37, m; FB.
83; tri fichit sechzig ScM. 5; SC.
33, 19; tri fichit cöt ScM. 2; tri
Cüicait hundert und fünf^i() Lg. 10; .j^
ScM. 21, 5; SC. 16; 33, s; 44, 13;
tri leca FA. 13 (teora LBr.)\
Neutr. na tri dath Lg^, FB. 56; -}(.
tri thräth ScM. 12rTiT~chet drei
hundert L(hV6;, ScM. 5; SC. 33, 20; -^
tri mile FÄ. 10; Fem. inna teoir
ranna sa SG. 26'', 13; teora tonna
Wb. 27a; teora anmi SC. 5; 36;
FB. 20; 54; na teora ammiti tüath-
chaecha Bev. Celt. 111 p. 176; Gen.
Masc. tmd Neutr. tri u-dath
FB. 46; athair tri cethrur Hy.
1, 9; ■Lr/_5, 8; 5'cM. 21, 28; FB. ff
70; JP^m. CO cend tri lä ocus teora
n-aidche FB. 58; 55; udi tri lä
ocns tri n-aidche 10; dia teöra
nöraad TE. 11 LU.; mac na teoru
m-hliadan p. 140, 14; p. 144, 22;
teoro p. 143, 3; Dat. dia trib non-
baruib Corm. Tr p. 130 (j); cona
tri coeciaib SC 33, 21; Fem. do-
naib teoraib p^-sonaib SG. 186a, 2;
Acc. Masc. tri Hy. 1, 29; »S'P. I 2;
tri cöecto -S'C. 16; Neutr. tri -SC.
47; tri thräth ScM. 3; rao thri
drindrosc FB. 87; a thri chommeit
dreimal soviel FB. 19; tri laa
SC. 1; tri laa ocus tri aidche [sie]
ScM. 4; commebaid hi tri in drei
[Stücke) Hy. 5, 78; FB. 63; fo thri
dreimal FB. 78; 81; 87; fä thri
TE. IS LU.; fa tri p. 42, 5; Fem.
teora lethindli Tir. 4; tar teora
fuithairbe FB. 17; 82. — In der
Composition tritt tre- ein, vgl. jedoch
tri-chles do-gnitis ind errid LU.
p. 1211), 14.
tria s. tr6. ^
848
triliss
ti'iall Versuch, Absicht, Ver-
suchen, Beabsichtigen; a jour-
ncy, (joing, a furpose O'R. — Sg.
Nom. triall do Roim daroine dar
sarugud m-Brigde Fel.j). LXXXIV5;
dentar trial mo bcrrtha-sa Hg. 2
Fraef. ; Bat. ic triall tar Loch Rib
siar Fei. p. XXXVI II 10.
triallaim ich versuche, beab-
sichtige. — Praes. Conj. PL 1
dia triallum crabud is tarba dün
Gl. zu is tarba dian promam Fei.
Prol. 148. — Praes. sec. Sg. 3 cia
no triallta SC. 41. — Praet. Sg. 3
ro triall SC. 48; ro triall tar muir
i n-degaid Coluim Cille co n-eracht
in muir friss conar leic tairis he
er versuchte über das Meer [z%i
gehen) Fei. p. CVI 3ü; PI. 3 ar iss
ed ro thrialsat-som, diu ior insib
mara immach ior teched res n-galur
Hy. 1 Praef. — Pass. Praes. sec.
y(- Sg. 3 CO triaita a n-dith Lg. 11.
triallatöir 31. „attempter" Ir.
Gl. 1098.
triam Anstrengung, Versuch?
Sg. Acc. dorat . . triam dia titrcbail
FB. "27; PI. Acc. doberat triamnai
don tig 2G.
trianiain i. toirsech (betrübt,
müde) Fei. Prol. 21!; iveary, fati-
gued O'R.
trian Drittel. — Sg. Dat. lia
mo triun arailiu Hy. 5, so (zwei-
silbig):, Acc. trian do muntiVe ScM. 14.
triar eine Dreihcit von Per-
sonen, drei Mann; fr es viri Z'^.
312. — Sg. Nom FB 9; 72; triar
oenfer Hy. 5, is {die Dreieinigkeit);
Gen. in trir curad FB. 42 ; 51J ; &2 ;
Dat. don triür lath n-gaile 54;
dia triur brath ar li. 17, 24; a triür
sie . . in ihrer Dreiheit = die Drei
FB. 15; in tech doib a triur ein
Haus ihnen dreien gemeinschaftlich
, 54; 90; cäch dib a triur jeder von
Tv ihnen dreien Lg. 8: FB. 81; lotar
. . a triur cliurad sie gingen in ihrer
Drci/icil nni Helden = die drei
H,:I,I('H gm gen FB. 75; 78; 79;
Acc. triar for trichait SC. 3G; fria
thriar m-brathar jo. 17, 21; PI. Dat.
CO n-dossib is tririb Fei. Prol. 210.
1. triath M. König; i. rig Corm.
p. 41; triath enim rex vocatur
ibid. p. 34 orc treith. — Sg. Nom.
triath tailc tnuthgaile FB. 71; Gen.
orc treith i. nomen do mac rig
Corm. p. 34.
2. triath i. torcc (Schwein) Corm.
p. 41, Gen. trethe ibid.
3. triath schwach, vgl. treith;
ni triath Oss. III 9, Gl. i. ni lac.
4. triath Meer, vgl. trethan; i.
muir Corm. p. 41. — Gen. trethan
Corm. l. c; Gl. zu gurges SG. 66*, i
{maris Z'^. 264); dar tuind trethan
Fei. Jun. 3 (reimt auf lethan), Gl.
tar fairrge trethnaig; fri tretlian
tracht LU. p. 40a, 22; Acc. snaifid
Liban sair siar sanchan tar cacli
trethain LU. p. 39'>, 34.
trihus hracae Ir. Gl. 324.
Davon tribhusach bracatus L\ Gl.
600.
tric urgent, qiiick O'R.; is
tricc condegar „it is keoily it is
asked" TBF. p. 150, 27; fuarais
sgathadh geur trom tric Tor. Dh.
p. 198.
tricha Dreissig; triginta Z'^.
306. — Nom. tricha cet Lg. IGj X"
Oss. III 5; FB. 2; 85; p. 309, 32;
triucha Oss. III g; Dat. triar for
trichait drei und dreissig SC. 36;
oenfer dia tricha cet 38, 8.
tricha cet „Thirty Hundreds
of Land" On the Mann. II p. 392,
das Gebiet eines ri tiiatha ibid. I
2). ccxxix. an Umfang der modernen
Baromj entsprechend O'Grady, Tor.
Dh.p. 108, gewöhnlich mit cayitred
oder district übersetzt CR.
trichem = treu-ceimniughudh
O'Dav. p. 78, 3 und O'Don. Suppl.
trichem-ruadJ uiblech tened
trichemruaid FB. 49, -ruaide Eg.
und H.; p. 310, 21 ; na haible tened
trichemruaid LU. p. 80^, 5.
trichtaige spatium triginta
dierum Cr. 3^ {Z'\ 247).
trie s. tre.
trüech Lied, vgl. trirech; cipe f
dogneth tria filidecht trilig moltai 1
dona noemaib Fei. p. III 10 („a song 1
of praise for the saints").
triliss Haar, Flechte; bushy
hair O'R., cgi. triliseach hairy,
trindüit
849
creded ibid. — S(). Dat. ba dotlclbila
ö trilis SMart. 21; lir uas triiis
„nver sea's hnir" Fei. Muri. 15,
Gl. uas moing in mara; au brco uas
tuind-trilis eine glänz ndc Fhoinnc
über Woffenhaar („flamma quae
sioper aquam fulyebat" O'Don.
Suppl, indem er gegen den Vers
i trilis liest, „over a sparUing sea"
Stokes) Apr. 23? PI. Bat. marai
mora . . co trillsib tened foraib |9.
191, 11 ; Du Nom. da triliss orbuidi
for a cind TE. 3 Eg.; Acc. dollcici
a hathair sleig cöicriud di . . colluid
trcda triliss TBE. p. 146, 32.
tniuloit, trinöit = lat. triuitas.
— Nom. trinöit Hy. 5, 3; Hy.
6, 5; 10; Gen. öiutaid inna trindoti
311. 2'i, 2; i n-oentaid na nöem-
triuoti FA 34 LBr.; inna trinöite
fire Hy. 2, 42; Gl. zu Hy. 5, 3; co
aingel na trinöite FA. 18; Dat.
trinöit Hy. 7, 1?
trirech F. Lied, vgl. trilech;
a species of lyric poetry On the
Mann. III jj. 388; mciocly CJDon.
Suppl.; adhband trirech imefuilnge
gol Gl. zu golitraigi Corm. Tr.
p. 89; fom chain trirech inna n-en
SG. 20-1; Dat. Cormac cecinit isin
tririg On the Mann. l. c.
tris, triss (triiiss) der dritte,
tertius Z'^. 309; it he immefolngat
ha(Sic) tris timchel dfacc die ■■<iiid
es, 'Welche seinen {des ]\[ninli:s< drei-
zehnten Umlauf ausmuehcn (iuid.-
j>. 53 {Wien. Gl). — Vgl. tress.
trisg-iitaim ich durchbohre,
jCy. '/^ foro SG. 54a, 1.
(ju^^ tiiucha s. triclia.
rj""^" tröcaire F. Barmher zigTceit,
jfc •' von tröcar; misericordia Z'^. 23. —
V'^l^- Sg. Nom. Hy. 6, 11 ; Gen. lacht . .
na tröcaire die Barmherzigen FA. 1 ;
tröcairi 34; Dat. ar throcaire aus
Barmherzigkeit p. 41, 11; Acc. do-
gniat tröcaire FA. 27; ail/m trö-
cttire in choimded SMart. 45.
ti'öear {für trög-car?) barm-
herzig. — 8y. Nom. FA. 1. —
Vgl. etrocar.
trocliit i. corp Corm. p. 20
fothrugud; troicit i. corp Diiil
Laithne 2 {Goid.'^ p. 75).
tröethaim II ich überivältige,
unterdrücke. — Fraes. Sg. 3
traithaid ncrta lochnamat FB (j8, 10;
PI. 3 nos trsethat 07. — Pract.
Sg 3 troethais Fei. Nov. IG; ar ru
throith Gl. zu comprimente Ml. 38'i ;
rel. isi traethits na tedmanna Three
Hom. p. 84, 24. — Fut. Sg. 2 ar-
troidfea-siu inna drochdaini Ml. 48.
— Pass. Praes. Conj. PI. 1 maui
er-throitar hua Dia Ml. 48 r. —
Inf. troethath suhjectio, suhinissio
Wb. 6a {Z'\ 31); D,tt. is conuliriurh
hie hicc na raaithe ocus hie trae-
thad na n-olc Gl. zu Fei. Prol. 229.
trog i. clann {„children") Corm.
Tr. p. 162 traigli.
trog, truag elend, unglück-
lich, traurig ; miser Z'^ 23; mactr
Ir. Gl. 383. — Sg. Nom. trog FB. 87;
triiag TE. 9, 25; cü truag jj. 41, 21;
ind anim thruag sin FA. 20; is
trog Lg^l3j ba truagh le a mudu- -^
gnd TETi Fg.; cid truag Oss. ^
II 7; triiag d'ültail) SC. 29; ibid. 3;
Gen. a aithig in truaig Hy. 5, gi;
soclior cach thrüaig p. 328, 5; Voc.
a cläim trüaig FB. 43; a midlach
thruag 67; PI. Nom. F. trüaga
FA. 29 (trogu LBr.); Gen. na trüag
FA. 26; Gl. zu Hy. 5, 9; Acc. fri
lobru truagu Hy. 5, 9; F. piana
ocus todernama truaga FA. 2; 31.
trogaim, S-praet. Sg. 3 trogais
CC. 3 LU., Gl. i. tusmis. Vgl. trog.
trogaim II ich mache elend.
— Praes. Sg. 3 bith thrögaid a
naimtiu, bith möraid a gerta Fei.
Prol. 231.
trög-e, trüaige F. Elend. —
Dat. diar trögi Hy. 1, 31 ; ar thrögi
ocus lobrai jj. 131, 4; i tröge FA 17;
oc tröge 30; com thruaigc „with
my wretchedness" Fei. Epil. 327.
trogeiu daybreak Corm. Tr.
p. 158; troghain i turgbhäil greine
0X7.
troieh, ait i la troich „it is plea-
sant to a tvretch" (?) Corm. Tr. x>.
162 troid ; imma torchratar na troich
Oss. I 13; ni lossat na troicli rccait
bernaid m-braith nicht gedeihen die
Feigen, welche in die Kluft des
Verralhs gehen On tJic Mann. III
54
troiscid
850
j). 452. Vgl. troich a choarf, a co-
ward, a bad or illdisposed person
O'R.
troiscid s. troscim.
ti'oiscthecli Gl. zu trednach Fei.
Dec. 13, von troscud.
tromm sc /t lue r, vgl. com-thromm,
ctromm, imm-thromm. — Sg. Nom.
cotlud trom SC. 30, 9; ba tromm
. . laissiu druid TE. 18; nip-sa tröm
for nech Gl. zu nulli onerosus fui
Wb. 17« (Z-\ 628); Bat. isiii peiii
trnimm sin FA. 25 LSr. ; PI. Nom.
na todernuma troma FA. 31 LBr.
— Comp OS. trom-aiübthine FB. 53;
-chatha 68, 14; -cheö 37; -darali
Sc3I. 22, 11; -dig p. 131, 31; -galaiV
TE. 7 Fg.- -tairr Sc3L 22, 5;
'X -thoraib Xif/. 4, 14- _ — Conipar.
trommu JfA. ÜU; is trumaite a plana
a n-ifiurn a fuirech oc denam uilcc
Fä. p. CXVII 12.
ti'oinma, s. unter scoim, Leber?
vgl. tromm-chride.
ti'oinmacht Schwere, Geivicht
Sc3I. 21, 2.
tromm aiiu II ich beschivere,
drücke. — Freies. Sg. 3 dob tromma
a n-accobor collnide beos Wb. 8«
(qravat vos voluntas carnalis adhuc
Z-\ 213).
tromm-chride, 6a no tromchride
je cur SG. 65'^ 2 {Z'^. 857), vgl.
tromma u)iter scoim.
trommda schiver, geivichtig;
tromdha wcighty, heavy, grave Oli.
trommdacht Schivere; ti'om-
dha,c.h.theavine.ss 0"B. ~Acc.SC. 31.
trommdAtna „oppr es siven es s"
Three Hom. Index, „ni ar Dia" or
se „doratais t'idpairt, acht is ar
lisdatus ocus tromdatus rot gab
frim-sa aus Bosheit und Härte, die
dich gegen mich ergriff Three Hom.
p. 78, 22.
trommc F. Schwere, Getoicht.
— Gen. ic fulang met[e] ocus trumma
na talman ^j. 169, 20; Dat. iar
trommi oil FB. 17; ar thrommi a
brotha 88 ; dogni trumai n-do . . in
met sia s. imter meit.
trose, la truscu Hy. 2, 34, Gl. i.
la clamu.
troscim III ich faste; troiscim
I fast, abstain from food O'Don.
Suppl. — Praes. Sg. 3 troiscid
Fei. p. CLXXI u. — S-praet. PI. 3
CO ro throiscset Hy. 1 Praef. —
Inf. Nom. in troscud Se3I. 3;
troscud tribulatio Wb. 16« (Z^. 803);
Gen. aidche troiscthe Goid.^ p.
104, 10 {LHy.\ Vgl. troiscthech.
trossmar, ech trosmar FB. 49
(trostmar Eg.), p. 310, 17?
trost trabs SG. 70-% 4; inna
trosta ilecdi Gl. zu iliceueque trü-
bes SG. 3315, 9 {Z-\ 792).
trostän Stab, Wanderstab;
a crutch, prop, a pilgrim's staff
O'R., On the Mann. III Index.
trü, tru lean, thin, piteous
O'R., „a ivretched or miserable
Pierson" Corm. Tr. p. IGl; am
trü-sa SC. 7.
trüaill Scheide {des Schwertes).
— Sg. Dat. on trüaill Gl. zu a vagina
Corm. Tr. p. 77 faighin; tänisca
Cuillius asa thriiaill ocus föfäcaib
in trüaill fäs LU. p. ßö^, 37; PI.
Dat. ina trüallib FB. 74.
trüaliiim (do-for-elnim?) ich be-
flecke, verderbe; truaillim I pol-
lute, profane O'B. — Pass. Praet.
Sg. 3 gabur .. quasi caper, ar iss
ed ro truaillned and Corm. p. 22;
is combrec ro truallned ind ibid.
— Part, amal grein nem-thrual-
nide Three Hom. p. 124, 13, vgl.
drustiluithe und eluim.
truastad Schlagen, vgl. trost?
cach oc truastad a cheile ScM. 18.
trumma s. tromme.
trus a girdle 0"B.
tiustalad Gürten, s. unter co-
stal.
tu du, mit Particula augens
tussu, tusso; tu Z\ 325; tu FB. 10;
is tu taithiges SC. 29; FB. 10;
11; 17; iss tu TE. 5 Eg.; raasa
thü SC. 33, 30; cia-so thü TE. 13
LU.; tussu L(i. 19; FB. 9; tusso ^
ScM. 15; coich thussa SC. 12;
Acc. ro charas tusai TE. 5 Eg.;
amaZ tussu Lg. d^ mar tu Oss. /T"
III 10; mar tüsa ibid. — Die en-
clitische Form des Pronomens
der 2. Sg. lautet -t, mit nachfol-
gender Aspiration, 1) als Object
851
tüag-mila
{Äcc. oder Dat.) von einer Verhal-
form ahhi'nujici, der dieser voraus-
gehenden Fartikel oder Präposition
angefüqt [Pronomen infixum): nit
acca TE. 5 Eg.; SC. 30, 2; nit
ägara 40; m«Hit ainge SC. 14; uair
nachat fil-siu fein hi cuti-Mmmiis
fri öcu Vlad weil du selbst nicht
gleich bist FB. 62; co rot acilliur
Sc3I. 9; rot char SC. 30, 12; rot
^ bia tibi erit Lg. 9.; ScM. 12; 13;
^ 14; p. 133, sPTb! 87; rot bia-su
TE. 5 Eg.; rod gab TE. 8 Eg •
not iöMed TE. 9 Eg.; SC. 11, 2;
not bertliar .S'C. 9 E.\ cia not ba-
gea 41; dot tucai SC. 10; condot
rodbsat, condot cbacbtsat, condot
rudi, condot chellti 28; ar dot
chuibdig 26; atot chiat ScM. 11
(ad-ciu); atot chomnic 14 (at-chom-
naic); atot athgen TE. 5 Eg. (aith-
gnim); atodaimet, für atot daimet,
FB. 61 (ad-daimim^; dot luid ScM. 13
(dollodl: dot rönad SC. 9; 12 (do-
rön^; dot berad ScM. 13: 16; dot
icfa SC. 20 ^ticcini); dut icfat 6;
dot esta 13 i^testa); doth esarcaind-
sea 40? föt gni 30, 8; arot naisc
dö verpflichte dich dazu TBE. p.
152, 25 (,ar-fo-). — 2) von einer
Präposition abhängig (Pronomen
suffixum): duit Hy. 2, 50; p. 40, 27;
j^ 39; 42; Lg. 7; ScM. 16; TE. 5 Fg.;
CC. 7 lATt P- 140, 20; 141, 17;
SC. 5; 16; 20; 30; FB. 78; 92;
duit-siu ScM. 11; SC. 6; 13; 43;
47; FB. 61; dait SC. 6; 13; FB.
8; 9; 10; 11; 17: 18: 19: 62; 74;
dait-siu TE. 10 LU.; FB. 8; 10;
11; 66; 87; 93; deit TE. 5 Fg.;
7; 9; p. 130, 28; SC. 13; det-si
TE. 5 E(j.\ dit SC. 45, 21; üait
-^La. 7^ S'cM. 11; 12; T^. 6 Fg.;
SC. 45, 18 ; 21; FB. 42; uait-siu
29. 132. 12; SC. 32; uat-siu ÄC. 5;
frit ScM. 14; F5. 11; 59: fritt p.
144, 19; rit TE. 9 JEJr/.; ritt 7 iJ^.;
:?(-rut 9, 13; lat J.g. 19; Ti;. 5 Fg.;
8; 9; 31; SC. 11, 2: 13; 20; 29;
41; 45, 4; FB. 6; 9; 59; 73; 74;
•^ latt Ln^ ScM. 20; FB. 10; 59;
let äTTW, 2; 31, 2; -F5. 62; 74;
-^ ^ lett -Lg. 9; FB. 9; let-so £f^. 12:
-F5. llTlet-saj T£. 8 iJ^/.; fort
TE. 8 £;</.; ort 9, 21; ocut p. 40, 27;
TE. 5 £■</.; occut FB. 59; acut
äC 43; ocut-su FB. 56; acot-su
«J?C. 46; chncut-su ScM. 13; triut
L(i. 5, 12; »S'ciU 9; SC. 5; treöt Ä^
>'jy. lü; rillt FB. 17; romat Fei.
p. CLVI; iinraut 7/j/. 2, 02; F^.
19; 61; imniat Lg. 4. 13 V airut-su j^
F^. 6; oriit T^. 5 Eq.; innut-so
8 LU.; sechut FB. 10; torot «?^t(Z.
— 3) einer Verbalform angefügt,
als Object: tathut tibi est ScM.
3, 15; SC. 10; als Suhject [nach
Analogie von at du bist Z'^. 487):
bat SC. 7; 26; nir bat 25; nibbdt
ibid ; ni pdt ibid.; hi cein bat
beo 43; can dollot TE. 5 Fg.;
dagegen enthält wohl ro päd at
TE. 10 i?7. das selbständige at,
i'</L wnfer me.
tuachil astutus SG. 60a, 7 (Z^
22), davon tuaichle. — Compar.
tuaichliu sapientior Goid.^ p. 68
{LHij.).
1. tüag Bogen; boiv, any devi-
ation from a straight line O'R.;
tuagha hooks, crooks, hinges ibid.;
tuag nime arcus caeli SG. 107^, 1
{Z'^. 22). — Comp OS. tuag-dunad
s. unter ciiach naidm? ra gabastar
a sciatb mör m-buabalchäin bar a
tuag-leirg a dromma „on the slope
of his back" On the 3Iann. III
p. 446, vgl. unter lerg; s. tüag-mila,
-mong, -röta.
2. tiiag F. Axt; axe O'B. —
Sg. Dat. ro triall indara latrand
a beim ö tbuaig SMart. 15.
tüag'aim II ich schlage mit
der Axt? Pass. Pruet. Sg. 3 ma
ro bnailed, ma ro bith, ma ro tua-
gad Fei. p. CXXXIV 1.
tiiagmar, ech-.tuagmar^j. 131, 15.
,,curveting" On the Mann. lllp. 162.
tüag-mila getriebene Thierfiguren
in Gold oder Silber? crooks, clasps
or buckles, trappings On the Mann.
III Index. — PI. Nom. tnaghmilu
ingantachu di ör ocus argat . . issind
lenith TE. 3 Fg.; Dat. sciath . . co
tüagmilaib öir p. 310, 41; sciath
corcorda co comrod argit co tüag-
milaib öir üas a dib n-imdadaib
LU. p. 113^, lu [Siab. Concul.);
54*
tüag-mong
852
leuti bdngela co tuagmilaib oir
impii TBF. p. 13G, le; cuingi co
tuagmilaib airgdidil) foraib Oii tlie
Mann III j). liJO {„trappinys""^]
TB. p. 174, 10.
tüag-inoug' mithogenförmiger
Mähne versehen FB. 49; |>.
31Ü. 18.
tüag'-röta eine bestimmte Art
Weg oder Strasse, Corm. p. 38
rot; tuaghrod i. slighe O'Cl.
tuaiehle F. Li stigTceit, Schlau-
heit, von tüachil. — Sg. Dat. isiii
tuaichli, isiii glicci, i foili Gl. zu
sapientes in astutia Wh. 8'1 [Z'^.
248); nathir ar thuailchi ocus tre-
hair'i fri fomtin cec/ta hamuis Three
Hom. p. 42, 23.
tüainim Wohnstätte, Ort,
Stelle; i. timchuairta thire O'Duv.
p. 121 i^vgl. O'Don. Guppl.); i. tech
no clad ODon. Suppl.; a village,
homestead, a dylce, fence O'B. —
Sg. Dat. a tuaim a sgeith i. a n-
iiiadh a sgeithe (,?) O'Dav. pi. 5G
{vgl. O'Don. Suppl.):, Acc. docui-
rither cach ae i tuaimm aroli „each
of them taking the place of the
other" Corm. p. 13 coire Brecain
(s. unter orcel); hi tuaim inu eouin
CC. 5 Fg. — Vgl. tüaim i. baile,
i. fearaiin, i. taobh, i cloidhe
O'Cl.
tüalalug-, tüalaug' fähig, im
Stande, ivürdig; ahle, capable
OB.; tualang aptus, peritus Z'^. 22
{„ex do-fo-lang'-'), vgl. 234. — Sg.
Nom. is and is tualäng a nerta
{Gen. von nertad) act ra chomal-
natiiar renna precept Gl. zu ut
potens sit exhortari Wb. '6i^, 12
(nur dann ist er im Stande sie zu
ermahnen, wenn er selbst es erfüllt
hat, bevor er lehrt) ; or bam tüalaiug
lapharthai seitdem ich sprechen
kann, TE. 5 Fg.-., am tüalaiug airer
crichi d'imditiu p. 328, 3; cor ba
tüalaiug fogla do denom CCn. 7;
ni tüalaiug trä uach n-diiil iu chet-
mad rand do tuarascbail mathiusa
na cathrach sin d'innisin ScLb. 25;
ni tüalaiug nech . . a chosnam frit
FB. 11; ni tüalaiug mor {Constriic-
tion?) nad rulaing no nad geib in
m-bec Bev. Celt. III p. 17G {unser
„Wer das Kleine nicht ehrt, ist
des Grossen nicht werth"?)-., am
tiialuing mu dalta p. 142, 2; 5 —
Vgl. ätüalaug {ursprünglich das Un-
e rträgliclie, Unw ürdige ) .
tüalng'e gleichbedeutend mit tüa-
laiug; Sg. Nom. is tualngi Dia.,
in sJBthar do digbail diune Three
Hom. p. lOG, 6; ni dam tualnge
laubra rimm ich bin nicht würdig
angeredet zu werden TE. 9, 22 Fg.'^
Pl.Nom.a.mm[ tuailnge ar m-brethre
Gl. zu quales verbo tales in facto
Wb. nh (Z-\ 1000); ni dat tualngi
comram frim-sa Aid. Chonch. 11
{könnte auch zu tüalaiug gehören).
txialugig-iin III dignor; Praes.
Sg. 3 Dep. nun tuailngegedar Gl.
zu dignatur Ml. 3 r [Z'^. 439). —
S-praet. Sg. 3 Dep». ni ro thuailu-
gigestar non est dignatiis Ml. IG^, 12.
— Darnach steht auch das unter
etüalang citirte etuailngistar für
etuailngigestar, vgl. inna hi etuailn-
gigedar Gl. zu quue indignatur
Ml. 69<i.
tuar cach tirimm Corm. p. 43
tuarad, vgl. turad, terud.
tuar- für do-for- Z'^. 883, tvechselt
mit tör-, tor-, tur-.
tuarad s. turud.
tüarascl)aim (do-for-as-gabim) I
ich bringe vor, beschreibe,
schildere. — Praes. PI. 3 nis tu-
arascbat feisin cen gutae Gl. zu
sine vocalibus immobiles sunt SG.
7a, 11 [proferunt Z-\ 88G).
tüavascl)al F. Beschreibung,
Beschreiben, Schildern, Inf.
zu tüarascbaim. — Sg. Nom. a
tuarascbail FB. 37; Dat. asa iua-
rascbail SC. 23; TE. 5 Eg.\ ni dia
tuarascbail „sometvhat of his des-
cription" ScLb. 20; 25 (s. unter
tüalaiug); Acc. tucsatar tuarasciaiZ
na hingene do TE. 3 Fg.; FA. 6;
la tüaraiscbäil 8.
tüarastal wag es, stipend, sa-
lary O'Don. Suppl. — Sg. Dat. ni
taiscead ni dia thuarustul SMart. 11.
tüare F. Speise; cihus Z'^. 247.
— Sg. Nom. iiir bo fiu leis nach
I tüara aile do thomailt acht a ubuU
tüar-gnbim
853
tiihfi
EC. 4; Acc. cini cstar cach ti'iari
Wh. 6b; PI Acc. ro tligail) a tliü-
ara Gl. sii Hy. 5, es.
tüar-g-aMm (do-fo-ar-1 I ich er-
hebe, hebe in die Höhe. —
S-praet. Sg. 3 tuargab cenn iud
rün sin Gl. zit nunc antem mani-
festum est {m>jstcrium) Wb. 2G<'; ni
^ thuargaib a cend dia glün La. 17:
tuargaib Hy. 2, 24; Hy. 5, G9; FB.
25; 28; 73; tuarcaib abann . . friu
der Fluss erhob sich gegen sie p.
45. 2; Gl. zu conuceaib Hy. 5, 51;
dofi'iargaib . . fair a gasced uas gais-
cedaib in t-shiaig ScM. 8; tos n-
i'iargaib süas FB. 85; PI. 3 tuar-
gabsat a lente FB. 20; nir thüar-
gaibset 26. — Inf. Dat. dia tjtrcbail
FB. 27; Acc. la t«rcbail a mätain
fair 38; la titrcbail soscelai FA. 32.
Vgl. turcbäl.
tüargim, tüarcim (do-fo-argim)
I ich zerquetsche, zerschlage,
zerstampfe. — Praes. Sg. 3 do-
fiiaircc Gl. zubovi triturantiWb. 10<i
{Z-\ 883). — Conj. Sg. 2 cura
thuairge ut retundas Gild. Lor.
Gl. 149. — Praes. der Geiuohnheit
Sg. 3 nos tuarcend cäch araili dib
FB AO. ~ Pass. Praes. sec. PI. 3
fer denma bairgine tuarcain do-
fuaircitis inna grän la arsidi resiu
arista brao SG. 184b, 3 (Z^. 883).
— Inf. tüarcon, rgl. com-thüarcon,
imm-thüarcon; dorn thuarcain ScM.
13; oc a tuarcain FA. 41.
tüas (äo-nsis?) Adr. oben, nach
oben; supra Z'^. 612; ind rig thiias
des Königs oben SP. IV 2: isseicse
thuas Oss. III 6. Gl. immach. —
Vgl. süas.
tüas-cert Norden, regio septen-
trionalis Z'^. 612. — Gen. naim
thuascirt in domain FA. 4; i m-
Bretnaib tuaiscirt Gl. zu Hy. 2, 1
i[s. unter Nemthnr).
tüasiset, contüasiset fris uli LU.
p. 19'>, 26, s. contöisim.
tiiaslaieim i,do-fo-ass-lecim) III
ich lasse los, löse, vgl. fuaslai-
cim, oslaiclm. — Conj. Sg. 3 don
forslaice Hy. 1, 18, Gl. i. ron fuas-
laice; auch läse dufuasailce Gl. zu
solvendo Ml. 29t, 10? — Praet.
Sg. 3 tarslaic Hy. 1, :i3. — Inf
Nom. tiiaslncud inna pecthach ass
FA. 18; a tuasulcud adi Gl. zu
ipsa . . necesse est . . resolvi SG.
74b, 3; Gen. comus ci'ul)rig is. cum-
rech^i ocus tuaslacthi ]\facht zu
binden und zu lösen SMart. 24;
ni thancabair dorn fis scel no dorn
thüaslncud SrLb. 9: iar tuaslucad
anman Fei. März 27; inna tuas-
lucad Goid.^ p. 101, .16 iLITy.]; im
thüaslucud na cesta FB. 27.
tüasra die Linke, Acc. Ina
thuasri s. unter idata.
tüata zum Volke gehörig, der
Mann aus dem Volke, Laie,
von 1. tüatb. — Sg. Nom. in tuata
Gl. zu in t-öegi Hy. 5, 28; Dat. on
tuata Gl. zu a laico, s. 2. läech;
PI. Nom. tiiati Gl. zu qui foris
sunt Wb. 27o {gentiles Z^. 792).
1. tüath F. Volk; populus Z\
241. — Sg. Nom. toiig a toing mo
thüath FB. 11, s. unter tongim;
Dat. dia tuaid SC. 31, 2; for tuaith
hErenn Hy. 2, 41: i Tuaith Da
muige p. 41, 23; Acc. dia ris mo
thuaith ^. 133, 7; fri tuaith Cannan
Hy. 2, 57; darsin tuaith Sc3I. 3, 13;
PI. Nom. na tüatha SC. 21; tuatha
hErenn Hy. 2, 19; 41; Dat tuathaib
ilib mit vielen Schaaren SC. 19, 5;
do thuataib Fene Hy. 2, 10; 5, 12;
Acc. tuatha hErenn Hy. 2, 28.
2. tüath links, nördlich, im
Norden; Dia tuathum Gott zu
meiner Linken Hy. 6, 2, Gl. i. frim
a tuaith; Hy. 7, 56; an tüaid nörd-
lich Z'^. 612; tess ocus tuaid im
Süden und im Norden FA. 4;
TE. 3 Eg.; tuaith Benna Bairche
nördlich von B. B. Hy. 2, 29, Gl.
i. re Bennaib Boirche a tuaith; an
iar-tüaid don frim-gäid nordwest-
lich vom Haupfivinde Cr. 19«:, an
air-tüaid nordöstlich ibid. ; ir-thuaid
LHy. Amr. 65; sair-tüaid nordöst-
lich Lg. 1 1 ; fo thüaith nordwärts -i^.
Hy. 5, 51: 57; fo tluiaid FA. 26;
fa dess no fa thuaith Wb. 29», 23.
— Comp OS. na teora ammiti tüath-
chaecha „three Crones, blind of the
left eye" Bev. Cell. lU p. 176.
1. tuba „a thin sodfor thatching"
tuba
854
tucht
Fei. Index, i. tochailt O'Dae. p.
119. — Dazii, luid fo thalmain tuba
Fei. Jim. 6 LBr?
2. tuba, tubha to show, to
prove, to cliarrje O'Don. Suppl.;
betli gaii locht do dlighfi duine ag
tubha alle criminosus criminosum
accusare non potest ibid.; tubhadh
i. rädh ibid. — Pass. Praes. sec.
Sg. 3 fö daig na ro tubaide fria
enech TE. 6 LU.?
tubertatar s. tabraim.
tuccaim (do-uccaim) ich trage,
bringe, gebe, setze, lege, wechselt
mit berim, do-biur, tabraim tmd
ist besonders im Praeteritum
Act. und Pass. viel gebraucht
{O'Don. Gr. p. 213). — Praes.
Sg. 3 cid dot tucai aud-sin was
bringt dich hierher SC. 10? cach
thucai Hy. 5, 85? PI. 3 tucait
SC. 48. — Covj. Sg. 3 don fuca
Gl. zu don fe Hy. 4, 2. — Imperat.
PI 2 tucaid FB. 14. — Praes. sec.
Sg. 3 mani thucad ni wenn er
Nichts davon trug ScM. 1; dianus
tuccad nech ali remiu wenn sie
ein Anderer vor ihm davon getragen
hätte TE. 2 Fg.? PI. 3 co tuctais
. . leö he SC. 48. — Praet. Sg. 1
tucMS seircc . . duit setzte meine
hiebe auf dich TE. 5 ; 9 ; o thucusa
. . uait seit ich davon trug von dir
ScM. 12; FB. 73; 2 tucaisiu FB.
73; 3 fen douc Gl. zu Hy. 5, 25;
tue Gl. zu dobert Hy. 5, 84; do fuc
TE. 5 Fg.; dos fuc Hy. 2, 36;
ScM. 22, 10 ; tue brachte Gl. zu
Hy. 5, 85; is me thuc der davon
trug FB. 73 ; danam thuc als mich
nahm SC. 45, 7; 9; dornasc . . thuc
dam gab er mir SC. 45, 10; tue
biad doib p. 40, 25; co tue assill
isin coire dö sie that ein Stück für
ihn in den Kessel p. 41, ig; tucc
a laim dar a uchtbruinne legte
I ^ seine Hand TE. 7 Fg.; 8; co tue
//f?^ dl läim dar Noisiu, co tue föi Lg. 5;
' in n-ordnug!tcZ tue . . forsin immum
p. 40, 15; tug..a ossnam ass IF.
7 Fg.; PI. 1 tucsam lind das wir
mit gebracht haben FB. 73; 2 tuc-
said FB. 73; 3 nf thucsat in ord sie
brachten nicht mitp. 39, 13; co tucsat
Patra/c leo sie nahmen P. mit p.
17, 19; tucsat .. dig n-dermait dö
gaben ihm SC. 48; in leuamain
tucsat oegid fuirri Gl zu Hy. 5, 26;
Dep. tucsatar tua^ruscabail na hin-
gene do TE. 3 Eg. — Pass. Conj.
Sg. 3 tucthar cucund Lg. 1. — -^^
Praes. sec. Sg. 3 dia tuctha dö
tvenn ihm gegeben würde FB. 11.
— Praes. Sg. 3 tuccad Gl. zu do-
breth Hy. 2, 2; 59; FA. 20 LBr.
(tänic jLf/.); tuccad fair inn ainm
p. 17, 2i; TE. 20; tuccad. . immach
lourde herausgegeben ibid. ; tuead
Lg. 1; ScM. 3, 1; cia 0 tuead von -^
wem er davon getragen worden ist is;
tuccath TE. 8 Fg.; 10, le Fg.;
tuccadh 20 Fg. ; is mairg eosa tueed
FB. 58; PI. 3 dofuehta adai na
fleidi, zit lesen dofuctha p. 311, 33.
tuccait Ursache; tuccait a den-
ma die Veranlassung den Hymnus
zu dichten Hy. 1 Praef; isi tueait
in earpaitt do berith {zu lesen do
breith) do Fiacc Goid.'^ p. 88 {Vü.
Trip.) ; PI. Nom. tri tucaite . . ara
tänic Colum Cille a hAlbain i n-
hErinn Goid.'^ p. 156 (LHy. Amr.
Praef).
tuccim [für do-ueeim, vgl. Z^.
998) III ich verstehe, weiss. —
Praes. Sg. 1 hi tuen eheist n-doraid
SP. II 12; 5 da ucci, tuicci, tucci
intellegit Wb. 12c, 123, 13a (^2. 431).
— Conj. PI. 2 con-ducaid etargne
n-Dä Wb. 2U {Z-\ 998). — Praes.
sec. Sg. 3 doucad er wusste LHy.
Amr. 58 (s. unter sonend); Praet.
Sg. 3 douie na degnimu ar naib
fo[ch]raiccib Gl. zu sciens . . virtutes
pro praemiis . . numerare Ml. 18«, 5 ;
0 ra thuie tra cor ba corp dia
adnocul, tue airrde na eroiehe do-
ridisi SMart. 24. — Pass. Praes.
sec. Sg. 3 con-duethe ut intellige-
retur Ml. 51'^ {Goid.^ p. 43). —
Inf. Nom. tuiesi s. unter eölas;
Acc. fora m-benand a n-etrocaiVe
. . tuicsin n-inmedonaigi na scrip-
tuire nöibe denen ihre Lieblosigkeit
das Verständniss des innersten Ge-
halts der heiligen Schrift verschliesst
p. 110, u.
tuclit a form, shape, apj^ea-
855
^ rance O'R.; Lg. 10. lo? coem-tiicht
Gl. zro tuchtaig Fei. Jul. 21; „iii
ba meth n-enich dün," ol Ailill,
„tuclit araiulalfar-sa" „the way
I shall prepitre it" TBF. p. 144, 33;
tucht imnüäitli FB. 43.
tuchtaoli stattlich, schon; Sg.
^ Nom. tuchtach diiinc Lg. 17, u:
Dat. CO u-ingenraid tuchtaig ,,wmi
shapely viaidens" Fei. Jul. 21, Gl.
i. cwmthac/ttaig i. coemda no cru-
thaig no togaide i. coem-tucht.
tudcluul s. tuidcliim.
tudrach A n r c i : w ng, Verlo-
ckiDig; Gl.za irritainen SG. 54:'^, i;
Äcc. fri tudrach in domaiii Fei.
Epil. 329. — Vgl. totürgim.
tiidrachtaid pelle.c SG. 60^, n;
mertrech no tiidrachtaid no ben
imtha Gl. zu pellex SG. 68^, 9.
tuga Bedeekutig, Dach; tilge
s. unter tugen; tiiighi stramen Ir.
Gl. 994. — Sg. Nom. ba tiiga slin-
ned böi fair dianecbtair TBF. p.
140, 2; Dat. CO tugi slinned FB. 55
(go tugad slimiti Fg.); p. 309, 3'i;
Acc. liiid fo thsihnan tugai Fei.
Jim. 6 Laucl; PI. Dat. fu tbocaid
tugaib SP.Yz.
tugatöir M. Dachdecker SP.
III 4; tiiigheadöir a thatcher O'B.
tug'cn die Toga der File Corm.
p. 43 und 45; i. tuge en, ar is de
croenib en find ocus ildathach
dognither in tugen filed co a ci-iss,
de braigtib cailecb lochend (coilech
lachan LBr., „of mallards") ocus
da currcib {„of their crests") ho
criss suas co a m-bräigit ibid.
tugim ich decke; tughaim xind
tuighim I thatch O'B. — Praet.
Sg. 3 rod toig SP. III 4, vgl. mind
orbude ardatugethar LU. p. 81a, n.
tuicse erwählt, auserivählt,
für tiiigse, Part, zu togaim? —
Sg. Nom. is cland tuicse do Dia
Wb. 5= {est populus electus Deo
Z^. 998); PI Nom. ni tat huili
i'obtar tuicsi Wb. 11» {non omnes
fuerunt electi); Acc. cia connesfea
tuicsiu De Wb. A^> {qiiis condem-
näbit electos Dei).
tuicsi s. tucciin.
tuidcliim ich komme; zu dem
Praet. tudchad vgl. do-dechad. —
Praes. sec. PI. 3 gu tuidchidis p.
144, 27. — Praet. Sg. 1 ani dia
tudchad FB. 93; 2 tu.lchad SC.
13; 1(J; 20; PI. 3 cia dia tudchai-
bair FB. GG (tuchaboir Fg.); ani
imma. tudchaibair imrcsain 89 (tud-
cabair JiV/.); ^ ni thudchatar FB. 72
(ni tangatar Eg.)\ iminil tudchatar
75; 7ü. — S-ftit. Sg. 3 ar na tu-
daich tond talman torut LU. p.
114a 29 {Siab. Concul.). — Pass.
Praet. Sg. 3 gnim iaro»i dondi
dodechuid, cesad dondi cosa tuid-
ches actio ejus qui venit, passio
ejus ad quem ventum est SG.
199^ 1. — Inf. Nom. a thuidecht
i cride tar csi Dte Gl. zu nolite
locum dare diabolo Wb. 221) {Z^. ^
658); tuidecht döib dass sie komme
Lg. 13.; TE. 13 LU.; Gen. tuir-' ^
thi'ud tidechta Patraic die Ursache
von P.'s Kommen p. 17, le; Dat.
oc tuidecht jj. 144, so; ic tiHacht
FA. 7 LBr. {oc tiachtain LU.);
Acc. taidecht p. 46, 24.
tuidme Verbinden, Vereini-
gen, Vereinigung. — Nom. cain
tuidme „a fair union" Fei. Oct. 17,
Gl. i. acomail isin rand no maith
a n-oenta; oc tiüdme na cuinge
don chiiing ele Corm. p. 18 essem;
Acc. atsluindiu do thuidme lasin
athair nemda „1 appeal to thy
Union tvith the Heavenly Father"
Fei. Epil. 355.
tuil s. toi.
tiiil FB. 23?
tuilbreua p. 190, 26?
tuile Fluth, Ueberfliiss; a
flood, deluge OB. — Gen. uas
tuinn tuile Fä. Prol. 250 {reimt
mit uile). Gl. i. uas imud ard in
t-söegail; in ben di thonnaib tuli
LU. p. 40a, 4 {Aid. Ech.), Gl. i. in
tipra; Dat. atta-som ior tuiJiu ibid.
Prol. 124, Gl. i. imnied crabuid;
for tuiliu „abundantly" ibid. Epil.
310 {reimt mit not guidiii); atfiadat
iar tuiliu „they sheiv abnndanthj"
ibid. Prol. 247.
tuiliin, coutuilim ich schlafe
ein, schlafe; die unter Praes.
PI. 3 angeführte Stelle ist ent-
tiiilm
856
scheidend für die Annahme eines
Compositums contuilim, für con-ad
(aith?') -tulim, vgl. nia conatil tmter
cotlaim; tuilim I dose, fall asJeep
O'Don. Suppl. — Fraes. Sg. 3
contuli träth a däla TE. 12 LU.;
contuli iarom d'adaig CC. 5 LU.;
PI. 3 luid iarom dia tig ocus con-
tulet-som ior a u-dergodaib LU.
2). 25a, 27; contuiliut p. 145, 13. —
Cotij. Sg. 1 Dep. co ro tholiur
s. unter tairthim. — Fraes. sec.
Sg. 3 ba and contuiled cach n-
aidchi p. 130, 24. — S-praet. Sg. 3
toilis a thromthairthim cotiilta fair
On the Mann. III p. 424? contuil
Ey. 2, G2; CG. 5 Eg.; contuil cot-
lud cimmeda Hy. 5, 2; Fl. 3 con-
toilset LU. p. 23a, 42; Bep. tuil-
sittV mo derca süain Oss. III 1, Gl.
i. da thotlatar.
tuiliii i. muliebre membrum Corm.
p. 42.
tuillc'd Hinzufügen, Ilinzu-
fügung, Vermehrung, Inf. zu
tuillim. — Nom. tuilled pene FA.
IG; Acc. forodmatar tuilled uilcc
beos Gl. zu Fei. Oct. 15; doröine
in tuilled ibid. p. CLVII 39 {„the
supi}lciiieiit'-); tuilled sillaibe „ad-
dition nf II siiJliihle" ibid. p. LXII 24.
tuillem Hi nzufügen, Ein-
ernten, Verdienen, Lohn, vgl.
fuillem; tuilleamh tvages, hire.O'B.
— Nom. tullem ecraiti frib FB. 73 ;
Acc. ar fir-thuillem m-buide fri
Isu Fei. Frol. 55 {„for a true ad-
dition of reioard with Jesu,").
tuillim (do-fo-illim) III ich füge
hinzu, ernte ein, verdiene, vgl.
ar-illim, fu-illim; I add O'Don.
Suppl. — Fraes. Sg. 1 ni tuillim
buidi di noch p. 142, 9; ni tuilim
budi do neoch p. 328, 12; Fl. 3 co
tuillct ScLb. 18. — S-praet. Fl. 1
ni ro thuillisem buidi do neuch
Gl. zu non fuimus in sermone
adulationis Wb. 24<i {Z^. 413). —
Fut. Sg. 1 cinnas dos n-uilliub
Goid.^ p. 180, 7 {LL., „hoiv shall
I uitain it"). — Inf. tuilled, tuillem.
tuiiiuiin I dwell, sojourn O'B.;
ros tuindsetar Tragdai fo nirt brig
a chumachta LBr. p. 205^, 20.
tuinset (imm-thuinset FB. 53) s.
do-unsi. Vgl. tuinnsiomh a sound,
noise O'R. (tuinnsiomh na ttreu-
fear acca ttrasgradh ibid. iom-
forcradh).
1. ti'iir Ff eil er, Herr {in Be-
zug auf die Bedeutungsentioickclung
vgl. sithbe); a pillar, lord, chief
O'Don. Suppl; Gl. zu balcc aige
(„a stout pillar") Fei. Mart. 21;
tuirighin tuir fuilngeas teach O'R.
tuirighin. — Sg. Nom. ba mor
tuir a thempuil Fei. Apr. 8; bö-
thuir Kuh-herr = Stier FB. 9;
tuir catha i. tighearna no taoiscach
catha O'Don. Suppl.
tiiirem s. turem.
tuirend F. Weizen. — Bat.
cain dias diar tuirind eine schöne
Aehre von unserem Weizen Fei.
Nov. 24, Gl. i. diar cruithnecht;
ba fer raith diar tuirind Aug. 18,
dazu p. CXXXI 39 die Glosse diar
cruithnecht, quia sancti Dei triti-
cum sunt; Mai 21.
tüirirn (,do-fo-sirim) III ich
untersuche, durchforsche. —
Fraes. Conj. Sg. 2 co ro thüri ocus
cor eterglee cestai ocus caingne in
popi«7 Bev. Gelt. II p. 382 {LBr.).
— Imperat. Sg. 2 tuir . . ord na
caiptel Fei. Frol. 331; Gl. zu feg
O'Bav. p. 84. — Fraet. Sg. 1 ros
tuirius Fei. Mai -20, ; Fl. 1 ro thuir-
sium libra ibid. Epil. 75; 3 ro
tuirset scrutati sunt Ml. 44<J. —
Fl. 1 ar lebräin nos tuirfem Fei.
Frol. 289. — Fass. Conj. Fl. 3 ce
thuirtir a threta Fä. Frol. 230.
tuirmim III I reckon O'B , s.
dorimim. — Fraes. Sg. 3 torrimi Gl.
zu sermone prosequitur Ml. 130c.
— Conj. Sg. 2 tuirme Fei. Sept. 17.
— Fraes. sec. Sg. 1 ma doruirmind
Epil. 128. — Fut. Fl. 1 dorimfem
Gl. zu prosequemiir, imnis et lau-
dibus, Ml. 44a. — Fass. Fraet.
Sg. 3 in cach na ro tuirmed Fei.
Epil. 122. — Inf tHi-eiii.
tuirtheclit description O'Bon.
Siqjpl. ; indis forru a tuirtechta
ocus a tindrium n-diles Three Hom
p. 116, 26.
tuirthed Ursache; i. adbar,
tüisccli
857
cause, occasion Thrcc Iloin. Index.;
tuirthiud p. 17, i6.
tüisecli s. tüsecli.
tuisel M Fall; casus Z\ 985,
camm-thuisel casus ohliquus (SG.)
ibid. — Sg. Dat re cach thuisiul
SG. 210a, 8; Fl Nom. in tiiisil
SG. 71a, 11.
tuislim III ich falle; dofnisliin
laho SG. UG^, i (Z'' 88;:)). —
Pracs. Conj. Sg. 3 no nim thuisle
i. ni tharda tuisliud form Gl. zu nim
thairle Hy. 6, 13; Dep. dufuisledar
Gl. zti ut cognitione ejus nihil
possit elaU Ml. SOs 10 [Z-\ 442).
— Inf. tuisliud s. oben.
tuismim (do-fo-ess-semim Z'^. 88G)
I ich erzeuge, bringe hervor.
— Act. und Pass. Praes. Sg. 3
iss ed aaicned ceneuil ni dofuisim
ocus dofuisemar SG. Gl» 2 (aliquid
quod generat Z"^.430, generatur^lY).
— T-praet. Sg 3 ior cech n-duil
dorosat Fei. Prol. 91 (,,do-ro-fo-
statuit" Stohes im Index):, isuaib
dulib doforsat 311. 17'', c {in rebus
quas creavit Z'^. 345,. vgl. unier
imm-acciu"); Romuil doforsat in ca-
thraig SG. Sit, 5 (Z^. 413); Cicrops
dorösat in cathra/^/ ibid. 2. — S-praet.
Sg. 3 tusmis Gl. zu trogais CG. 3
LU.\ Dep. ör thuismestar aicncd
na n-dül p>. 169, 25. — Pass.
Praes. s. oben. — Fiit. Sg. 3 is ho
Tsaac dofuisemthar a sil n-airegde
Wb. 4c [Z\ 415). — Fut. sec.
Sg. 3 in gein no titsemtha Three
Hom. p. 56, 5; 8. — Praet. PI. 3
a torbae ar a torsata Gl. zu ape-
rire causam Ml. 42i> [Goid.^ p. 40\
— Inf. 1) tuistiu s. besonders;
2) tuismiud, Nom. tusmiud in t-sil
rigdai Three Hom. p. 56, 4; Gen.
ämm t«smeda ibid. 2; Dat. do thus-
med chloinde s. unter iartaige.
tuistenach genetivus SG. 77», 1
[Z-^. 809\ von tuistiu.
tuistid M. Erzeuger, PI. die
Eltern. — PI. Nom. in tuistidi
Wh. 281, 21 (parentes Z\ 236); a
thwstige Three Hom. p. 12, 32;
Dat. 0 tustidib p. 17, 34; SMart.
9; 0 thustigib 26. — Vgl. dona
tusmigib ^voyi Stokes in tusmidib
corrigirt) on-gonir „of the parents
«f ivhom he was born" Three
Hom. p. 4, 14; dar sarugud a th?t.s-
nigthe „in spite of his parents''
SMart. 9.
tuistiu F. Erzeugen, Erzeu-
gung, Schöpfung, Inf. zu tiiis-
mim. — Sg. Nom. tuistiu claindde
Wb. 28i>. 17; dunarructhas act oen-
tuistiu Tir. 11; Gen. 6 aicniud na
cetnc ttiisten Wb. 21'' {natura pri-
mae creationis); Dat. oc tuis[tlin
domuin 311. 19*', 1; oc tuiste di\lle
Wb. 5>- {Z-\ 26).
tüitlilae Gl. zu gibbus SG. 22», e;
tuthle gibbus Pr. Cr. 9» (Z^. 767);
amai tuthle no ailsin Gl. zu sermo
eorum ut Cancer serpit Wb. 30'', 15.
tuitim I ich falle, über tuthi-
tim, tothetim aus do-fo-thetim ent-
standen, vgl. teit. — Praes. PI. 3
CO tuitet FA. 22 (cu toitet LBr).
— Conj. Sg. 2 rega let-su iar sein
CO tempul Deanfe ocus guidfet-sa
Gxist CO tuite Goid.^ p. 105, 3
[LHy.). — Praes. sec. PI. 3 cucund
dofutitis LU. p. 114'', 17 {Siab.
Concul.). — S-praet. Sg. 3 os me
dufuit im lin cliein in mein Netz
fiel SP. II 8; dofuit ri din gai sin
Eev. Gelt. III p. 179; dofuit cotlud
fair SC. 8; PI. 3 cor tuitset airm
uad FB. 38 Eg. — S-fut. Sg. 3
cräet dofaeth don gai seo „what
ivill fall by this spear" Bev. Celt.
III p. 178 {LL.); dofaeth rl din
gai sin ibid.; attaig Deaiu ann co
taith in tempul bitte Diana, dass
der Tempel zusammenstürze Goid.'^
p. 105, 2 [LHy.); dia teth [.sie)
tempul Deane erum-sa, is ferr Crist
quam Deain ibid. 4; PI. 3 doföeth- /--^
sat Lg. 5, 12 Eg.; cumma cia thoet- (ä 1
sat immi *b'cJ7. 3, ig, zu lesen thoeth- ^"""^
sat i,cia taethsat //.); ar buäib sceo
mnäib do thoetsat la Mcidb ocus
Ailill TBE. p. 142, 3. — Fut. sec.
Sg. 3 ro chuala Hb dofäithsad din
gai Bev. Celt. III p. 179 [LL.);
dofäethsad ibid. p. 180; co tsethsad
in crand Fei. p. LXXV 29. — B-fut.
Sg. 3 tuitfid ri de Bev. Celt. III
]}. 180. — Inf. Nom. tothimm,
tothim N. casus Wb. 5'' {Z'l 268);
858
tiirchäl
später {mt Anlehnu2ig^^_Qn das
'Praesens) tuitlmm, tuiüm Lg. 13;
IS tutim (Torochctr forsua cTöcliaib
Three Hom. p. 24, 20; Gen. totma
O'Don. 8uppl.\ Dat. a baill dub-
glassa ic tuitimm de Tkree Hom.
p. 80, 16; ond inuiid tuitim eodem
lapsu Goid.'^ p. 68, 2 (LHy.); do
thuitim Lg. 13; PI. Acc. inna tot-
man casus Ml. Id^, 4.
tuitmendach Hinfallen ver-
ursachend p. 190, 32, von tui-
timm.
1. tili N. Stirn, Vorderseite,
Erhöhung [WÖlhnng oder Buckel
des Schilds?); front, countenance,
face O'B. — Sg. Nom. co n-ecmaing
a tul immoii a-all FB. 70; tul n-öir
fair (auf dem Schild) j^- 131, i9
i„a hoss of gold" On the Mann.
III p. 162); taul argait furri [auf
dem Schild) Lg. 18, 28 l Hat. tan-
catar tulfethi a orcaii co m-bätär
for tul a lurgan LU. p. Id^, 30;
0 thul CO aurdornd LU. p. 79a, 19
(„from forehead to croup" Crowe,
Siab. Concul. p. 424); Acc. co m-
benad a thul cind frisin cathr«/g
FB. 88; imma chromsciatli n-dub-
derg inna teged torc taiselbtha ina
tul LU. p. 791', 10; PI. Hat. do
thulaib a lurgan FB. 37 Fg. —
Comp OS. tul-fethi s. ohen, „the
front-sinews" Croice, Siab. Concul.
p. 426; tul-mong Schnauzhaar? ca
tulmaing Oss. III 5, Gl. i. co moing
a srona; tul-lethan stirnhreit, ech
. . taul-lethan FB. 47, da ech . .
tul-lethain 45, p. 310, 15.
2. tul nackt, ar is tul gach
nocht Corm. Tr. p. 161 tulach.
3. tul quick, sudden O'B.,
i. obann CGI.; s. tul-chomrac?
tulach F. Hügel, vgl. telach;
hill Corm. Tr. p. 161. — Hat. tri
stein . . i taulaich in taige in der
Wölbung des Hauses FB. 55? Acc.
cosiu tulaig TE. 12 LU.; PI. Nom.
tulcha p. 190, 25.
tulchiime Hügel, von tulach?
Sg. Hat. lasodain lingid Cvichulaind
i n-ardai co m-böi ior tulchinniu
ind lis LU. p. 19a, 13^ ^^/. cosin
tulaig uasind lius TE. W LU.
tul-chomrac „sudden colli-
sion" Sench. M. III p. 254.
tulchuhe Fass, Milchkessel;
tailchube Gl. zu cratera SG. 95'', 5;
ind telchubi Gl. zu cadi SG. 180:>, 1 ;
airdhigh no tulchuba Gl. zu cria-
thar O'Hav. p. G2; sithal no ardig
no tulchuba Gl. zu creithir Corm.
Tr. p. 48 („a bücket or chalice or
c«j)"); Gl. zu cuif „a cup" ibid.
p. 47; i taulchubu fina TBF. p.
138, 11; secht tulchuba p. 311, 30.
tullatär FB. 56, con tullatar
TBF. p. 156, 20, s. dollod.
tul-lethau stirnbreit; ech..
taullethan FB. 47 ; da ech . . tul-
lethain 45; p. 310, 15.
tul-mong- Schnauzhaar? ca
tulmaing Oss. III 5, Gl. i. co moing
a srona.
tummim III ich tauche ein.
— S-praet. Sg. 3 tummis s. unter
imm-dibdaim; cor thümm a cöic
mera isin usce Three Hom. p. 6, lo.
— Part, tomtha dipped (7 Hon.
Gr. 2)- 206. — Inf. tummud dippinq
Beitr. VIII 327.
tuniii Gl. zu srüama FA. 27,
s. tond.
tuy a journey O'Hon. Suppl., _^ v o
vgl. turas ; dolluid . . ina thur Lg. 15, /( t, "
oder zu ti'ir? wj,
tür i. iarra«VZ/i O'Hav. p. 123,
vgl. tüirim; nemlecad tigi do thur
„not to alloiv the house to be sear-
ched" O'Hon. Suppl. (O'Hav. l. c).
turas iter, per egrinatio Beitr.
VIII 341. — Sg. Nom. ior t/anisi,
für ti'irus-si, SC. 13; Hat. co tisad
don turus FB. 79. — Compos.
imm-, mi-thurus. — Vgl. tururas.
tur-haid F. Mangel, Fehlen?
exemption O'Hon. Supjil. ; tm'bhaidh
mischance, misfortune O'R. — Sg.
Nom. turbaid chotulta Schlaflosig-
keit ScM. 3, 1. — Vgl. tirbaid.
tur-hriid interruption, vgl.
ter-brud; turbhrodh to impugn, to
violate O'Hon. Suppl. — Sg. Acc.
fledugud cen turbrüd ScLb. 23;
tiagait inna rith cen turbröd cen
tairsem FA. 29.
turchäl F. Sich erheben, Auf-
gehen, Sonnenaufgang, vgl.
dc^lr.'Sq.^) fcv a.M]f>
859
üabar
tiiar-gabim, tercbdl; turgabäil upri-
sing, ascension (yi)on. Supjü. —
Sg. Nom. turgbail na grenc s. unter
fair; Dat. o turcbäil co fuiiiud
ScLh. iJ2; da esca do twrcabail
Tliree Hom. p. 104, 21; tair ic
taurcbäil na greni TE. IG.
tur-comrae a m eeti n g, c 0 u n c i l,
synocl O'Don. Suppl., s. ter-cbomrac.
tiirem Zählen, Inf. zu do-rimim,
tuirmim. — Sehr häufig in der
Formel lia tui'cm: is lia turem tra
ocus aisneis mehr als zu zählen
und zu sagen FB. 28; is lia tiiireni
ocus aisnes „overmuch it is to re-
count and declare" Three Hom. p.
36, 4; ihid. p. 122, 11; bid lia turim
ScM. 3, 10; at lir turim FÄ. 29;
mö turim Hy. 5, I8, Gl. i. quam
potest hominem narrare; Aec. done
a.thurem Gl. zu dorurrae Hy. 5, 67.
tiirfochraic s. ter-foclirice.
turgaire i. tairriacbad, inciting
O'Don. Suppl.
turid Pfeiler, vgl. tüir; tuiridh
a pillar, column O'B. — Sg. Nom.
turid airgit ocus glaiu SC. 31, ig.
turrscar, sligre ocus turrscar in
mara „Shells and loeeds of the
sea" Fä. p. XXXVIII sc.
tursituech irriguus SG. 24^ 3
{Z'^. 77b), von tairsitiu.
turud dry iveather Corm. Tr.
p. 159, tuarad Corm. p. 43, vgl.
terad.
tururas, vgl. don chom-thururas
de in Clor SU, fo chomthururasib
inna n-diummassach Ml. 118 {Z'^.
887).
tüs Anfang, Vorrang; prin-
cipium Z''. 5(). — Sg. Nom. tüs
dia ninai ria mnaib \]\aä FB. G8;
87; 89; Dat. 0 thüs co dered FA.
22; TE. 14 Eg.-., ar thüs zu Anfang,
zuerst, primum Z^. 010; FA. 3;
22; 23; 33; FB. 17; 20; 21; 62;
67; 72; ar chetus, für chet-tüs,
SC. 42; i'or tüs zuerst p. 40, 28;
p. 42, 35; FA. 3 LBr.; dorn thüus
Hy. 6, 2, Gl. i. romum.
tüssech, töisecli 1) an der
Spitze stehend, hervorragend,
der erste; 2) Anführer, Führer;
töisech praestans Z^. 811; tosic
Gl. zu primus Goid.'^ ]). 58 {South.)?
taoisech a chieftain, general O'R.
— Sg. Nom. 2) deg-tuisech Hy.
1, 11; toisiuch p. 144, 25; taisiuch
inn tige der Herr des Hauses 14;
in tuisich 17; Dat. 1) 0 gein tuis-
sech Etaini von der ersten Gehurt
E.'s anp. 131, 9; Acc. 2) cach buden
immä tüsech FB. 7; adoerhiell:
1) ind adaig thüssech die erste
Nacht FB. 83; PI. Nom. 2) na
toisig FB. 28; Gen. 2) di ingenaib
tussech p. 131, 11; na töisech FB. 6.
— Compar. töisechu prior SG.
42a, 2; töisechu tanic Matoc i n-
Erind quam Epscop Sanctän M. kam
früher nach Irland als Bischof S.
Hy. 6 Praef; Corm. Tr. p. 165 ua;
vgl. tüsca, tüsga sooner, rather
O'Don. Suppl. — Superl. töisi-
gem primus SG. 42», 3.
tiissigecht der Erste sein, an
der Spitze stehen, Vorrang,
von tüssech. — Acc. immä tüssi-
gecht isna fledaib FB. 56.
tutlile s. ti'iithlae.
u
u, iia für altir. aue nepos; ua
a descendant O'Don. Suppl.; Adam-
nän u Thinne FA. 3; do hU Sua-
naig s. xmter 2. ic.
1. üa SC. 25?
2. üa, liad s. ö.
üabar Uebermuth, Prahlen;
vana gloriatio Z-. 780 yWh); uabhar
pride, arrogance, vainglory O'R.
— Sg. Nom. ni ual[l] na hüabur
SC. 19, 1; 6; Gen. cen airde n-üabair
Hy. 2, 67; in drong uabair Fei.
Prol. 199 („haughtij" StoJces im
Index). — Comp) OS. ind üaburdelb
üabela
860
flniideclita LU. p. 81 'S 5 (CucJm-
linn's Gestalt, tvenn in Kampfes-
wtith).
üabela s. öibela.
üabrecli ühermüthig, prahle-
risch. — Sg. Nom. uallach uabrech
SC. 37, 22. — Vgl. run-uaibrigestar
Gl. zu profanaverai Ml. 73^.
üaclit Kälte. — Sg. Nom. uacht
siiü Hii. 2, 27; Dat atbel ar öcht
et gorfi Wh. lO^ [Z'K 1006); Äcc.
sephaind uai ht domm eochraid[ib]
er vertrieb die Kälte von meinen
Pferden CG. 7? eter uacht ocus
tess FA. 26 (fuacht LBr)\ fuacht
SC. 30, 8; fri huacht TE. 9 lies
fri husce.
tiaehtai*, öehtar N. das Obere,
der obere Theil, rgl. 6s, üas;
ochtar, iiachtar ]pars superior Z'^.
781. — Sg. Nom. a uachtor FA.
21; Dat. o üachtur co a ichtur
ScLb. 21; iar n-üachtur p. 309, u;
i n-Uachtur Gabra Hg. 5, 6o; Acc.
tria uachtiir do macraille Sc3I. 13;
CO baiT-üachtar a dond-füathroci
LU. p. 81a-, 30.
üachtaracli oben befindlich,
der obere, oberste. — Sg. Acc.
cot rosci Cächulaind ocus rö lä
cor n-iach n-erred de i n-arda cor-
ruc a chletlie n-öchtarach diu tig
CO m-böi ior clethiu in tigi alle
LU. p 19b, u; PI. Nom. allethe
iiachtarclia FA. 13. — Compar.
as uachtarchu superius Ml. 66 r
(Z-l 276\
uachtlan suluber Ir. Gl. 1064
steht für älteres uag-slän.
1. üad, büad Gl. zu specio SG.
52'', 7, vgl. i'iam.
2. iiad s. 2. 6, üa.
üad- in der Composition für ö,
üa Z\ 878.
üag s. 6g. — Comp OS. Mac
O'ige CO n-uag-bail „(oj'^/t perfect
goodnefs" Fei. Dec. 3 (eon lig-bail
LBr.)\ gein Muire mind n-uag-
bailcc Fei. Aug. 16 („perfectly
strong" Index).
üagfboid, vielleicht eine Bildung
ivie öcbad? „Atcondarc triar nocht
hi clethi in tigi, a töesca fola
trctbu, ocus süä i?) anairlig ar a
m-braigti." „Rus fotHr-sa sin,'" ol
se, „tri ernbaid üagboid triar oi'gar
la cach n-aim in sin LU. p. 9-1, 22
[am Bande: imdai na m-badb\ rgl.
Bern.'' p. 66.
iiag'dae virginal Fei. hidex;
Dat. CO cleir uagdai Fei. Jul. 29.
üag'e, üaig-e s. ögfe; tvholencss,
virginity Fei. Index. — Dat. i feil
fir CO n-uagi Fei. März 29, Gl. i.
CO n-glaine; tret Ingen co u-uage
Oct. 8 (oighe Laud); ba cain doss
CO n-uaige A2)r. 6 (,uagi Land).
iiagira ich nähe, s. füaffaini;
con-uaigim Gl. zu an cethrur co-
nuaige „a splendid four I sew to-
gether" Fcl. Jan. 20. — Part, a
inar . . is e üagtlie osslethar LU.
p. 79^, 2.
uäilbe s. üall.
iiaiin s. uain.
1. i'iaimm, üaim N. Nähen,
Nath, rgl. üagim; Acc. cen üaim
and etir „tcithout a seam therein
at all" Goid.^ p. 65, Gl. zu per
totum textam LHy. fo. 6a.
2. iiaimm, iiaiin s. 2. 6, i'ia.
1. üaiii Müsse, Gelegenheit;
a turn, leisure, delay, opportimity
O'B. — Sg. Nom. läse bas n-üain
do Gl. zu cum ei vacuiim fuerit
Wb. 14a (^Z\ 22); fa[i]lti indiu ni
dasL-üain Lg. 17, hA ini doiüLÜain ^
\grtO; ßi ilam hüain LHy Amr. 144
i^ere is no opportimity for me" 7
Crowe).
2. üain Leihen, vgl. öin; loan
] O'B. — Dat. oc uain et airlicud
Gl. zu benignus Wb. 31", 7 {in
commodando et praebendo Z'^. 634).
üaine s. üaue.
üair, öir Conj. weil, da, von
ör, üar, vgl. öre, üare. — 1) Der
Causalsatz folgt dem Hauptsätze
nach: uair ni tüalaing FB. 11;
25; 41; 56; 72; 79; uair bid co-
marda 59; 61; uair is ed ainm as
tressam Hy. 6, 1; FB. 14; 20; 30;
56; 73; 81; 83; SC. 34, 9; üar Gl.
zu Hy. 5, 66; 2) der Causalsatz
steht voran: üair assoith la h£su
in grian . , ba huisse . . Hy. 2, 59 ;
FB. 7; 9; 93; uair nachat fil-siu
iiaithno
üarcraidech
fein . . cona be do bcii..G2; TE.
6 LU.?
üaitline i:)uer'perium O'Don.
Suppl. ; pcrsoniftcirt TBF.p. 140, 28,
ryl. ibid. p. 162.
üaitue s. üatue.
ual s. üall.
ualach a hur den O'Don. G-r.
p. 87 ; Sg. Acc. ro bhaiu . . ualach
doiia caoraibh dhöib Tor. Dh. p.
140; PI. Nom. ualaighe O'Don.
Gr. l c.
l.üallJ^. Ueherhebtmg, Stolz,
Hochmnth; superhia Z'^. 241 ; uaill
vanity, pricle O'B. — Sg. Nom.
ind huall elatio 311. 28'% i; ni ual,
ni uall SC. 19; uall ollimresan 41
parenthetisch? nach n-üall 19 ni ro
thallastar a iiaill . . i n-Eriud FB. 79 ;
Gen. bes uäilbe Wb. 14^= {mos arro-
gantiae Z'^. 55); udilbe et utmaille
Gl. zu juvenil ia desideria fuge Wh.
SOb, 2-i; comrac ualle Sc3I. 21, 7;
Dat. ar .. uaill FB. 93; Acc. cen
üaill FA. 35; trie uaill FB. 2d Fg.;
ni tabir uäil na toris fornn Wh. 16a
{Z-\ 243*. — Vgl. com-üall.
2. uall Klage; uaill tvailing
O'-B. — PI. Acc. CO cuala ualla
troma oc cäined araile mogad
SMart. 20 {„heavy tvailings").
üallach übermüthig, hoch-
müthig, stolz; superhus 311. 41 r;
vain, vainglorious O'B.; huaUach
i. bocasach no bocfasach O'Dav.
p. 96. — Sg. Nom. ScM. 4; SC.
37, 22. — Adv. CO huallach Sc3I.
i H. — Compar. uallchu murib
SC. 18.
üallai^im III sum arrogans
Z'^. 435, doaithbiuch no ni oird-
nimm no ualligim Gl. zu ahrogo . .
arrogo SG. 22^, 2.
üallauu SP. V 9, vgl. ualland i.
uasal O'Cl. (Fei. Ind.).
lialle Nebenform von 1. üall?
tria üalle a 11-glond FB. 29 (.trie
uaill agu .EV/.\
üam F. Höhle; huam specus
SG. 52^, 6; uamh, uaimh a cave,
den O'B.; uaimh a cave, a crypt
O'Don. Suppl. — Sg. Gen. a n-
iarthar na huamha sin Tw. Dh.
j). 78; Dat. a hüaim Cri'iachan
FB. 57; i n-üaim Sleibe Tellii
Fei. p. CXXIX 31; Acc. dochu-
adhdar a n-uaimh thalniaii Tor.
Dh. p. 78; dochotar hi n-uamaid
ar imgabail a n-ingrenia Fei. p.
CXXIX 42.
üamnaig-im III ich schrecke,
von Oman, iiamun. — Conj. Sg .3 cura
uaimnige terreat Gild. Lor. Gl. 65.
riainiiii s. Oman.
1. üaii 31. Lamm; a lamb O'R.;
agnus Ir. Gl. 459. — PI. Nom. co
tancotar na huain co hopund do-
chumm a mäthar Three Hom. p.
8, 17; Gen. dia terpiid na n-üan is.
— Davon uaiuin agnellus Ir. Gl. 492.
2. üau Schaum; froth, foam
O'B.; uan tuinde „froth of the
wave" Corm. Tr. p. i^iS enbarr; gi-
ligtir . . üan tuinniu TE. 4 Eg.
3. liau s. 2. 6, üa.
üan-bach Schaum; uanbach a
belaib ind eich sin Bev. Cell. III
p. 183 („the foam froin that horse's
Ups").
uaue grün; uaiue green O'B.
— Sg. Nom. brat üaine SC. 8; p.
131, iü; tene uaine j:>. 191, 13; tibri
uani SC. 37, lo; Gen. in mnäi bruit
üani 13; Dat. cosin brot üane 8;
iarna brechtrad di . . üani FA. 11.
iianfeWi, dond Emir üanfebli
FB. 68, _25 (uaneble Eg.\ Gl. i.
foltchaiu," vgl. Emer Foltchain 28.
üanide grün, vgl. üane; Sg.
Dat. do Sita üainidi TE. 3 Eg.\
issin t-situ üainidiu ibid.
üautaiud FB. 24 (uanainn £"</.)?
1. aar l:alt, später füar; uar
cold Corm. Tr. p. 166 uaran. —
PI. Nom. iudsi fuara p. 19u, 31.
— Comp OS. dabcha üar-usci SC.
36: FB. 53; 54. — Compar. fuai-
riii p. 190, 3ü.
2. üar s. 3. 6r.
3. üar weil Gl. zu Hy. 5, 66,
vgl. üair.
üarach zeitiv eilig; temporary
O'R.; Sg. Nom. Hy. 5, 21.
üariin fo n s v i v u s O'Don. Suppl.;
a spring-u-ell Corm. Tr. p). 166.
üarboith Lg. 17. is s. urboth. -^
üarcrai(lecTiTrt7T7te?ii</ 'SC. 26,
besser üarcbraidcch.
iiardatu
862
üatigufl
tiardatu M. Kälte. — Sg. Äcc.
cen üardataid FÄ. 35.
üariud FB. 19?
üas s. ÖS.
iiassal hoch, erhaben, edel;
üasal nohilis Z'^. 768. — Sg. Nom.
flaith üasal FÄ. 35; huasal trinoit
Hg. 6, 5; Dat. F. co u-huasail hiris
Hg. 5, 3 ; Acc. co rig . . n-uasal Hg.
1, in. — Comp OS. a n-uasal-t'er
Gl. zu a n-uas[ar] Hg. 1, 9; drong
hiiassal-nöcb „of high saints" Fei.
Epil. 277. — Compar. uaisliu
Fei. Prol. ]51 (s. den Index);
Superl. huaislimem altissimum
Ml. 28d, 14.
üassai-atliair M. Patriarch;
uasal-athair pntriarclia Ir. Gl. 13.
— PI. Nom. üasalathraig FA. 6;
Gen. huasalathrach Hg. 7, 11; Dat.
do hüasalatbrachaib Wh. oU^, 1
{Z-\ 858).
iiasar s. össer.
uasligrail) Hg. 4, 10?
uasiican oben befindlich {„abo-
ve us" Stolx.es)'^ eine sonderbare
Deminutivbildung, wie cisucan,
I'sucan: Canaid cöir a ingena, d'fir
dligius bar cisucan, ata na purt
uasucan, cia beith a n-ucht Isucan
Fi'l. p. XXXV 27.
1. uath i. sce, a lohite-thorn
Gorm. Tr. p. 165.
2. üath schrecklich, N. Schre-
cken. — Sg. Nom. mör n-uath
Lei. 2j Acc. brissid üath nadarccna
i'*R24? PI. Dat. CO n-ainbthib
huatbaib Hg. 6, 15, Gl. co n-anb-
thib ocus CO n-uathaib.
3. üath, imsoi cusna hüathaib
FB. 67, vgl. fuath an image, spec-
tre, apparition O'B.? Hierher auch
foscain üathu ech n-anailche FB. 49
tmd p. 310, 20?
üathach s ehre cid ich. — Sg.
Acc. iffern n-uathach Hg. 6, 20.
liatliad N. Einzahl, eine ge-
ringe Zahl, Seltenheit, gramm.
der Singular; öthath, uathath
paucitas, singularitas , Singularis
Z'^. 22 und 311; uathadh a small
quantitg, little, feiv O'li. — Sg.
Nom. is uathad nech dib teged asa
recles es ist eine Seltenheit = selten
ScLb. 22; is uathad for talmain ro
fitir ainm neich dib selten auf
Erden kennt man den Namen eines
von ihnen Gl. zu Fei. Prol. 135;
uathad do degdäinib Ulad einige
wenige FB. 6; uathacZ allin gering
ihre Zahl ScM. 21, 34; Gen. hi
coicid huathid am fünften der Ein-
zahl {im Gegensatz z. B. zu in
choiced fichet der fünfte der
Zwanzig^ der fünf und zwan-
zigste), Gl. zu quinta luna Cr. 33^
{Z'^. 310); in ochtmaid n&i'haid
ro genair, in ochtmad dec ro gab
caille for a cend, in ochtmaid fichet
dochoid dochumm uime Three Hom.
p. 66, 12; Dat. i n-öthud SG. 41'% s
(in Singulari Z'^. 985, Gegensatz
isin hilur in Plurali)\ i n-uathed
ocus hi sochaide einzeln und in
Gesellschaft Hg. 7, 41.
üathate, üate in der Einzahl
stehend, einzeln, wenig, Adj.
von uathad; PI. Dat. donaib teo-
raib personaib uathataib SG. 186% 2;
Acc. frisna briathra huathati ocus
hilddai SG. 71'', 12; aisnedfim-ne
uati do hilib dib „a feto of the
mang of them" Three Hom p. 6, 13.
— Compar. atä sund as huatiu
„here is he loho is loneliest" Fei.
Epil. 395 Laud.
üath-bds Entsetzen, Schreck-
lichkeit; uathbhas astonishment,
prodigg, hideousness O'R. — Acc.
le huamhan agus le huathbhäs an
sgeil sin „through the fear and the
horror of that storg" Tor. Dh.
p. 160.
üatli-l)asacli entsetzlich,
schrecklich; uathbhasach sho-
cking, dreadful O'R.; is and-so cet
riastartha im Choinculaind co n-
derna üathbäsäch [sic] n-ilrechtach
n-ingantach n-anaichnid de LU.
p. 79'j, 22; tri tromghäi'tha adh-
bhalmhöra uathbhäsacha Tor. Dh.
p. 198.
iiathmar schrecklich, furcht-
bar. — Sg. Nom. FB. 81; 91;
Acc. leim n-üathmar 70.
iiati s. üathate.
üatigud wenig machen, dünn
machen, von uathad; im lu'iatigud
863
na n-düine „for tJie thinning of the
people" Hij. 1 I'raef.
uatnePf Osten, Pfeiler, Säule;
uaithne a hinge, a wooden pin, a
jiillar, post, pedestal O'B. — Sg.
Nom. Coningen caiu uaitne Fei.
Apr. 29; Dat. uo liiiged di cech
üaitniu for araili LU. p. 23», 29;
Acc. frisin n-üaitni creduma FB. 21 ;
PI. Nom. üatne finua forörda «ST.
33, 11; Dat. CO n-üatuib credumail)
p. 309, 35 ; catt bec böi forsind lär
oc cluchiu forsna cetheoraib uäitnib
lecdaib bätar and LU. p. 23a, 27;
Acc. eter üatni ocus airinigi FB. 1.
iiatüaslaicim {für üad-tüaslaicim)
III ich löse. — Praet. Sg. 3 ro
hüatuaslaic LHy. Amr. 13(3. —
Part, hüatuasailcthae ahsolutum
SG. 30b, 4.
iiball, uhull Apfel; uball Corm.
p. 43; aball haec malus SG. 6V', 5.
— Sg. Nom. ubuU oir SC. 33, i;
Dat. boim bil con uball airgit ein
guter Schild mit einem Apfel von
Silber O'Dav. p. 57; PI. Nom. nöi
n-übla cliss FB. 42, vgl. unter
ubull-chless; Gen. cöic deich ubull
öir SC. 37, 7? Du. Nom. da uball
öir for di gabal a muingi, med
feardornn ceachtar n-ai TB. p.
17G, 24.
ubull -cliless das Aepfelspiel,
ein cless Cuchulinn's FB. 31; LU.
p. 73-1, 1; ihid. p. 113^, 34; ibid. p.
121b, 15. Zur Sache: nöi claidiö
ina läim ocus nöi sceith airgdidi
ocus noi n-ubla öir, focheird cech
ai dib i n-ardfe ocus ni thuit ni
dib ior lär ocus ni bi acht öen dib
for a bois ocus is cztmma ocus
timthirecht bech illö änli cach se
sech araile siias LU. p. 92b, 20,
vgl. SC. 37, 7.
uca s. uecu.
ro ucad s. ruccaiin.
uccu Wahl, Wtonsch (für ud-gu
Z'^. 876\ vgl. togu, rogu; ni uccu
act is fäitsine es ist nicht ein Wunsch
sondern eine Prophezeiung Wb.
30i, 20 (Gl. zu reddet ei dominus
secundum opera ejus); a i'icu tan-
tum bis and cen iutiunscann sein
Wunsch nur ist da, ohne dass er
anfängt SG. 148'i, 12; neu söt se-
lecting of seds, or cows (fDon.
Suppl.; uca ehoice ibid., vgl. ucca
Corm. Tr. p. 167.
uch Interj. ivehe! vae Z'^. 750;
iss c a mör eia i. uch ach Gl. zu
amor Hy. 6, 12.
uchan Interj. wehe! uchan is
cru mo craidc SC. 29, 19; uchan
do galur rcehe über die Krankheit 17.
ucht Brust, Busen; uchd the
breast, bosom, lap O'B. — Sg.
Gen. sine ochta über L\ Gl. 1059;
na bete ochta no na cuislenna Gl.
zu venas Gild. Lor. Gl. 222 \ Dat. a
bia[i]l ocus a chend na ucht FB. 77 ;
asa ucht 90; nöide bec a n-ucht
in öclseich „in the young man's
bosom" Fei. p. LXXII; fer gonar
a bucht slöigh möir „a man tvho
is hilled in tJie presence of a grcat
host" O'Don. Suppl.; a bucht a
comalta SC. 40; Acc. focres iuna
bucht Hy. 5, 48, Gl. i. Brig^e; ro
thcclaim inue a brond iua ucht
Eei\ Celt. III p. 181 ; co ucht an-
faid irgaile FB. 35, co bucht n-
irgaile Eg., vgl. 23; con rici bucht
Noi n-Omne „as far as the Hill of
Nine Oaks" Tir. 1? re bucht in
t-sleibe On the Ms. Mat. p. 594
{„at the breast of the mountain"
ibid. p. 309); PI. Dat. ina n-ochtaib
„in their laps" FA. 5; Acc. i n-
uchtu ergal n-eirrind FB. 23, vgl.
35. — Comp OS. (,ech) ucht-lethau
brustbreit FB. 47; 49; p. 310, is;
aindre äilne ucht-gela „ivhite-boso-
med" Ir. Gl. 223.
uchtacli antela („a breast Or-
nament for horses") Ir. Gl. 264.
uelitard strumosus Ir. Gl. 643.
ucht-l)ruiiuie Brust; tucc a
laim dar a uchtbruinne TE. 7 Eg.;
8 Eg.; co n-ör fria n-uchtbrunnib
SC. 40.
Hcut Adv. dort, vgl. üt, sucut;
na tri dath ucut Lq. 7; FA. 22 ;^
LBr.; Eev. Celt. III p. 181; dind
enlaith ucut SC. 4; 5; in c&urath-
mir ucut FB. 13; 16; 72; ugut 14;
in triar ucut 72.
udacht, udhacht will, testa-
ment O'Don. Suppl; aiidacht i.
udliair
864
ule
huatli-i'ccht i. in tan teit in duine
fi-i fecht u-eca wenn der Mensch
auf seinen Todesgang geht Corm.
p. o. Vgl. edocht.
udbair, ni udhbair ne offer {unter
ruaichillim) zu idpraim; udhbairt
offering O'B.
ude Reise; journey O'Don.
Su])pl. — 8g. Nom. ude anma . .
iar techt a curp ScLb. 21; huide
laithi beos Cr. 'dl'^ [profectio diei
adhuc Z'^. 230); ciar bo gar a lüde
Three Hom. p. 12ii, 6; Acc. iidi tri
lä ocus tri n-aidche FB. 10.
ude s. unter udmad, etica zu uth?
iidim i. nomen dond i-oi (?) triasa
teit in crand bis forsin cleith ocou
udmad no occa dunad Corm. Tr.
X>. 164: („rt namefor the hole through
ivhich goes the bar that is on the
hurdle when it is heing elosed").
udmud i. ud ocus damnad i. crann
ar lias i. gobenu gaibthir forsin
cethrse co n-damnaiter a n-üde i
cumuug Corm. p. 45; udhmhadh
an enclosure, shutting O'R.; s. unter
udim.
uduaclit a palisade? O'Don.
Suppl. ; the hurdle roof of a round
house lipon ivhich tlie thatch loas
laid, a palisade or hurdle fence
On the Mann. III p. 40 (Süll.)-
udnocht coli (s. 1. coli) imbi On
tJie Mann. III p. 480; cen udnucht
n-imbi SP. III 6.
iidpairt (s. udbair) zu idpraim,
edpairt; audpairt Fei. Epil. o45.
ugai s. ogr.
ugra s. augra.
1. ui s. aue, öa, u.
2. ui s. öi.
uiblech, vcß. öibell, oiblech, ui-
blecb tened'i^^. 49; p. 310, 20;
doiich uiblich teued ocus anälaich
FB. 51 ; p. 310, 35.
uilc 6'. ok'.
uile s. ule.
uillc s. 2. ule.
uiili, uilliu s. 611.
uilliud s. 2. ule.
fuini, allestar uim CC. 5 LU.,
vgl. liuma-lcstrai „hronze vessels"
(hl the Mann. III p. 500.
uiinm i. unia Corm. p. 45; i.
umha O'Bav. p. 124; uim hrass,
copper O'B.
üir s. ür.
ulrc s. orc.
uirge the membrum virile
O'B., a testicle Beitr. VIII 352;
n. Acc. na hui[r]ge genitalia Gild.
Lor. Gl. 209.
uiruig-e p. 145, 4?
uirthe {s. unter aidber) für furre,
fuirri, s. for.
1. uiss s. oss.
2. uiss i. umhal humilis O'Cl.
{Fei. Index); humble, obedient O'B.;
dond rig batar ussi „unto the hing
. . were obedient" Fei. Jun. 19 Luud
(uissi LBr.), Gl. i. batar uiss no
umla no innraice no comadais.
uisse passend, angemessen;
uisi dutiful, obedient, humble O'B.
— 8g. Nom. is huisse a molath
laudandus 8G. 591), 4; hülse a serc
amandus 5; is huise a legend le-
gendus 6; is use aisndis de loquen-
dus 7; ba huisse Hy. 2, co, Gl. i.
ba coru.
uissi, uissiu larlc Rem.- p. 24,
s. fuissi.
ul, ar ul loscas teue 8G. Incant.,
prae fetu quem urat ignis Z'^. 441?
ulad a stone tomb or a peni-
tential Station in the shape
ofa stone-altar Corm. Tr.p. 1G6;
a monument, a charnel house O'R ;
ulaid cumdachta Gl. zu fert O'Dav.
p. 90; atait a thaisi i n-ulaid
Senpatraic i n-Ardmacha Fei. p.
CXXXIII 1.
ule s. olc.
ulclia Bart; barba Z'^. 204; ul-
chai i. cai i. tech na hoili Corm.
Tr. p. 100 [also besonders der
Backenbart?). — Dat. don ulchain
Gild. Lor. Gl. 111; Acc. tall tra
Futraicc a ulcha do Fiac Hy. 2
Praef. — Vgl. am-ulach unbärtig;
geisi ulchai „the prohibitions of a
beard" Proceed. R. Ir. Ac. Ir. Mss.
Ser. Vol. I p. 190.
ulchach bärtig; PI. Nom. oig
ulchaig TB. p. 180, 25.
1. ule ganz, all; totus, omnis
Z'^. 300. — 8g. Nom. amal forcoem-
nacair . . uli u-ie Alles geschehen war
"t JsLA. Lj^^^ (j.<. (hLxy^ ^ c£^ (2tA»-^j KS"^r^7/)
8G5
uiiga
FB. 83; at a chomrama üenaidcho
so mIq Alles dies FB. 89; a in-bith
ule dass es ganz geschehe SC. 27?
tlriu ule ganz Irland SC. 33, 35;
muiuter nime ule Fji. 7; a muinter
liuile j). 20, -22 ; coiced Ulad uilc
•^ die ganze Pro c im Ulster Lcj. 8 ;
a rigtliech n-uile FB. 20; a n-dün
Uli 25; 2G; 54; SC. 35; p. 20, 31;
alliu uili CC. 3 Eg.\ a scrütau uli
FB. 8; conda tarla for a Icthbeolu
uli 25? Gen. fer n-domain uli FB.
18; in choicid uli 55; p. 191, is;
formna Isech n-Ere«>i uile JPJ5. 61 ;
89; lochta in puirt uile 83; na ca-
thrac/t uli 82; in düne ule FB.
44; 93; Dat. don tegluch uli FB.
62; isiu tir uli p. 22, lo; isin ca-
ihraig uli FB. 88; Daf. orfer J,cc.
rJf fön less uile X// 1 ; fön slog uile
FB. 16; forsin cöiced uile Sc3I. 14;
fon uli domun p. 169, 17; Aec. ad-
fet döib uli erzählte ihnen Alles
SC. 12; hErind hule TE. 2 Eg.\
3 £!</.; in domun uli p. 191, 9; PI.
Nom. asbertatar uli SC. 16; 4; ni
huli ro sagat FA. 22; \]\aid uli
FB. 27: SC. 3; 9; FA 2; jx 310, 2;
uile i^5. 24; lotar . . uili ScM. 5;
risam buili Hy. 1, 42; 2, 37; p.
142, 19; na iugena uili p. 131, 22;
fersait ule SC. 16; tabraid huile
Hy. 1, 52; 5, 100; a n-aiged ule
i/ire Gesichter alle FA. 12; uile 26;
iud uli dul p. 191, 24; in marait
uli na berranda sind die Stücke
alle vorhanden p. 41, 13; Gen. le-
stj-a Laigen uile p. 42, 12; mat[h]i
Ulad uli die Edlen von ganz Ulster
FB. 7; ar lielaib öc n-Ulad n-uli
62; ria mnäib \}\ad uli ibid.:, Dat.
ar Ultaib i>Ub SC. 10; J3. 131, 13;
do Ultotb uH FB. 14; ^cc. la Ultu
Uli 59; dos rat vli p. 40, u; »SC. 6;
ina huli sea haec omnia p. 40, 31;
uar n-inecbgreso huili p. 142, 21;
dus m-beir lais huili p. 144, 9; nos
gebad ule FA. 14; friu uile ScM. 1;
Lagniu uile ibid.\ na huile ncrt so
Hy. 7, 42.
2. ule Elbogen; uile, uille,
uilleann i;Z&o<<;, haunch O'Ii.; uillind
elboio Coritk. Tr. pi. 166. — Du.
Dat. t'or a dib n-uleuduaib p. 311, 4;
ar a dib n-uUcnnaib LU. p. 113'*, 20
[Sia,b. Concul.); Acc. a da laim lana
di failgib öir ocus artait co a di
uillinn TB. p. 176, 27; PI Acc. na
huille [für uiliic) ulnas Gild. Lur.
Gl. 163. — Vgl. ulind.
ulidetu M. Ganzheit, von
1. ule? — Acc. ro benad ulidetaid
a etaig de ocus ro gabad slipre
ocus echlusca do er zog ihn ganz
aus und upplicirte ihm Ruthe und
Peitsche LBr. p. 214^ 4ü; 31 (,s.
unter slipre).
ulind Winkel, Ecke [identisch
mit 2. ule?), s. unter 1. ind; uile,
uilean, uille, uilleann angle, corner
O'R.; uillin a fil and „an angle
that is there" Gl. zu uillind (El-
bogen) Corm. Tr. p. 166; PI. Dat.
CO . . uilneib öir s. unter tidchell.
— Vgl. tre-uillech dreieckig.
um, um- spätere Form für imra,
imm-; umaind U7n uns FB. 52 Eg.
umae Erz, Kupfer; humae fo-
grigedar Gl. zu cymbalum tinniens
Wb. 12b ^^2. 794); umha coppcr,
brass O'B. — Gen. mo chori bumai
,,my caldron of copjjer" Tlirce Hom.
p. 34, 17; cuing umai TBE. p.
140, 3; comlae humae ibid. — Vgl.
cred-umae.
umaide ehern; humide aeneus
SG. 15a, 2; humaidi aeneam SG.
114a, 2; ind naith[i]r humaithe Tur.
Gl. 129; Du Nom. dia n-droch . .
umaidi FB. 47; umfede 49 Eg.;
umaide p. 310, 28.
umal = Zai. humilis Corm. Tr.
p. 167. — Sg. Nom. umal münta
SC. 26.
umaldöit = lat. h u m i 1 i t a s ZK
782. — Sg. Dat. oc umallöit ocus
00 timthirecht FA. 6; 14.
umamail aereus Ir. Gl. 611,
von umae.
umir Zahl, uimhir number O'B.
— Sg. Nom. umir na trinoti LBr.
p. 216«% 3s (numir ibid. 49); Acc.
nis fil crich u4 uimir for immud a
ecna p. 169, s.
umla F. Demuth, von umal.
— Gen. ba he met a ümla SMart. 42.
uug-a = ?«i. uncia Z^. 304 und
1051. — Sg. Gen. log Icith ungae
866
ur-botli
„the n-orth oflialf an onnce" Tir. 6;
PI. Nom. III ungai argait ibid. ;
Gen. muince III n-ungae ibid.; cet
unga d'or TE. 10, 13; cöica unga
findruiue Lg. 18, 24.
uuse hier ist; uinsi is, 'it is, i.
ata O'B.; unse a ben lasin rig
TBF. p. 154, 24; huiusc Conall
Cernach sund ibid. p. 156, 7. —
Vgl. ondar, ondat.
uptha charms, filters O'Don.
Suppl, s. epaid-, Dat. ar uiDt[h]aib
ban m-b[a]eth Klosterneub. 5 {con-
tra veneficia mulierum stultarum
Rev. Cell. II p. 113); Acc. söid
uptha ban ibid. 7.
upthach s. aiipthaeh, ipthach.
ur s. or.
ur- wechselt mit aur-, air-, ir-,
er-.
1. iir, iiir F. Erde, „often ap-
plied to the nionld of a churchyard"
Corm. Tr. p. 164; earth, mould,
clay Fei. Index; ür i. talam Corm.
p. 43; O'Dav. p. 124; uir humus
Ir. Gl. bis. — Sg. Nom. uir ani-
uil tarut hi forcend do seta „fo-
reign mould over tliee at the end
of thy way" Fei. p. CLXXXV e;
Gen. illoc n-üire Fä. Prol. 128;
mila iiire die Würmer Epil. 219;
Dat. for i'iir luimm p. 21, 2; ar üir
ocus grlan FB. 52 [ein Schivu7-);
Acc. a thoeb fri hüir noicht Three
Hom. p. 122, 21.
2. ür frisch, neu, roh; ur cech
nua Corm. p. 43, imm ür frische
Butter ibid.; muc ür p. 133, u; ür
cach n-om Corm. p. 43 coire, feoil
hom rohes Fleisch ibid.; tech do
denum isin uair sin, a leth ür ocus
aroli crin „to biiild a house in that
hour, the half thereof fresh and
the othcr ivithered Three Hom. p.
26, 20; baile ür new totvn Corm.
Tr. p. 164; gealach ür the neio
moon ibid. — Compos. ür-luachra
s. unter frith-adart; ür-saille s.
unter enbruthe. Vgl. üraigid.
3. lir i. cech n-olc Corm. p. 43.
uradach F. FB. 12 Fg., s. aura-
dacli ; vgl. airedech cratera SG.
ööb, 10, und dazu stellt Nigra [vgl.
Z'^. 1098) : ind eridech scyphus, Acc.
eredig scyphum Ml. 55^ tö eredig
pocidum tuum Ml. 45ti, PI. Acc.
inna eirithcha pocula Ml. 101,
ferner airdhigh no tulchuba O'Dav.
p. 62 criathar, s. airdig.
uraid letztes Jalir, voriges
Jahr; inn uraid last year Corm.
Tr. 23- 97; SC. 12; 13; in uraid
TBF. p. 150, 14 ; onn urid ab anno
priore Wb. 16^ {Z'K 611).
üraigid vernatur, urughad fre-
shening. Gl. zu errach Corm. Tr.
p. 69. Vgl. 2. ür.
ur-äil Auf tragen. Empfehlen,
Befehlen, später fur-äil, loechselt
mit er-äil, ir-äil. — Nom. ni biad
furail näc/i c6[i]cid forru cein no
betis do reir Vatraic keine Provinz
würde über ihnen befehlen, über
sie herrschen Three Hom. p. 32, 2
{citirt O'Dav. p. 94 mit der Glosse
i. imurcra) ; Dat. coin lethoma . .
occu ic a n-urail for anmandaib
na pecdach sie haben halbrohe
Hunde und tragen dieselben den
Seelen der Sünder auf {sie zu essen)
FA. 30 LBr. ; 28 (oc a n-furäil LU.) ;
bad maith for n-gnim et for m-bria-
thar, ar bid loor do bar n-iräil
denn das tvird genügen zu eurer
Empfehlung Wb. 26» (Z^. 999);
diar n-iräil furib-si uns euch zu
empfehlen Wb. 18» {Z'^. 1000).
ur-äin, s. er-äin; aur-ain excess
Fei. Index, CDon. Suppl.; con-
eacmaingseam urain ar ceann fri
ceann Eanair Fei. Epil. 1 Bawl.
(aurain LBr. Laud), Gl. i. ro ben-
sam, i. er-äibind {sehr schöyi), „we
have ctit off the excess from head
to head ofjanuary"; furain plenty,
abundance, excess O'R.
ur-älim, furäilim I command,
require, order O'Don. Suppl.,
vgl. äilim, er-äilim. — Inf. 1) uräil,
2) furäileamh to propose, require
O'Don. Suppl.
ui'-ürd sehr hoch, s. aur-ard;
cret urard p. 130, 29.
ur-both F. Hütte, Wohnung.
— Sg. Dat. dia urbaith L(i^l_,,_2»; -^
tic iarom Find don fuarboith deod
läi Corm. p. 34 orc treith {„to the
hunting-booth")] PI. Dat. i n-erbo-
ur-buinde
867
iir-naidm
thaib flatlia nime LU. p. 17t', «o
(Beür. VH 29).
ur-buiiule, urbuinde galxnul, s.
unter sithidir, vgl. biiinnc a tap,
spout (Giessrühre) (yR.
iir-ehoit, urchöid hurt, härm
O'B., s. er-choit.
ur-choitech s. er-choitech; nem-
urchoitech „harmless" SMart. 37.
ur-chomal Fessel oder Kette
zioischen den Vorderfüsscn der
Pferde, vgl. urchomul i. aur a cho-
mul, iter di chois chind in eich
bis Corm. p. 2G laugfitcr. — Gen.
idh urchumail trica Ir. Gl. 279,
s. unter 2. id; PI. Nom. a n-idi
ocus a n-erchomail s. unter 1. loman;
curther föthu a n-urchomail On the
Ilann. III p. HO.
ur-chor, -chur Wurf, s. aur-
chor, er-ehor; PJ.Acc. &mal clech-
tait a n-urcliaru Gild. Lor. Gl. 80.
ur-clira Untergang, vgl. er-
chra; Acc. cen urchra FA. 34.
ur-ehromm sehr krumm, sehr
unehen; talam . . iss e urcrom „ex-
ceedingly rugged" FA. 30.
ur-dälta s. er-dälta; Sg. Nom.
cach rofid no gnäthaiged Find coua
feinn no bid ben urdhalta for a
chind in cach tir eine bestimmte
Frau Corm. p. 34 orc treith; Dat.
do churaid ürdalta einem bestimmten
Helden FB. 72.
ur-dairc famous, illustrious
O'Don. Suppl., s. aur-, ir-dairc,
air-dirc.
ur-dam ein Vorhau, Anbau,
s. erdam; aurdam i. aur-tegdais, i.
fri tegdais auechtair Corm. Tr. p. 3.
urdarcug-ud, urdharcughadh to
ennoble ff Don. Suppl.; s. unter
1. noudh.
ur-darciis s. aur-darcus.
1. ürde irden, von 1. ür; bürde
humamis SG. 36», e.
2. ürde frisch, grün, von 2. ür;
hürda i. viridis Gl. zu viridarium
SG: 35b, 3 ^z-. 791).
ur-dliged, uirdliged privilege,
prerogative O'Don. Suppl.
ur-doru Griff (des Schivertes),
ro claiit a cloidme i n-indsraadhaib
a n-urdorn „their swords were bro-
Icen at the hills" On the Mann. III
j>. 211. — Vgl. orduirn.
ur-düiie Fort; aurduine i. ar
dörrsib na n-düine fognid lasiu ses
cerde Corm. p. 4; for urdhünib rig
s. iinter rämiit {„in front of the
forts qf the längs" Corm. Tr. p. 141).
ur-föcartacli, furfuagartach a
proclaimed person, a person
in the hue and cry O'Don. Stippl.,
vgl. ar-fücraim.
ur-f ograd notice, p r ohib i tion,
forewarning, eommand O'Don.
Su2)pl., vgl. ar-föcraim.
ur-fiiig'ell arbitration O'Don.
Suppl.
ur-g'aire Verbot, Verbieten,
s. unter imm-adall; vgl. ir-gaire.
iir-g:arim lieh verbiete; urgair
dlighed which laio prohihits O'Don.
Suppl.
ur-g-arta, geasa ocus urgarta rig
Erend „the restrictions and prohi-
bitions of the hing of Eire" L. na
g-Ceart p. 2.
urgai'tha forbidden, prohi-
bited, don craun urgurtha i parrtus
O'Don. Suppl; drolan urgartha
O'Dav. p. 70 crothla?
urgartig-iid Aufheitern? Dat.
oc urgartigud a aiti SC. 24; do ir-
gartigud a menman LU. p. 22», 27.
iirg-nacht, anial bis urgnacht in
baill isin duiue a furmither in crecht
as foi din biss a eraicc Corm. p.
33, 16, according to the dignity
of the spot" (lies: of the member?)
Corm. Tr. p. 124.
iirgnam, urgnamh a feast, a
preparation O'Don. Suppl.; con
facai in oclach imon teni oc urgnam
na muci TB. p. 176, 20 {„cooking
a pig" On the Mann. III p. 160).
ur-gräin s. unter 2. füath.
urisa s. iir-ussa.
urla long hair Corm. Tr.p. 166.
ur-lal)ra s. aur-labra, er-labra.
ur-lam s. aur-lam, er-laui.
ur-lataid s aiir-latu.
ur-lond s. ir-Iond.
ür-mouad, s. unter sop, Torf?
zu 2. ür und möin.
ur-uaide s. ir-iiaide.
ur-uaidm « tie, a covenant,
55*
urnamliim
868
utlacli
^
compact, marriage O'Don.
StippJ., s. ir-naidm.
iirnaig'him I pray, s. airnigim,
ernaigthe, iriiigde.
uruise Ofen? ness nomen do
uruisi Corm. p. 32 („for a furnace"
Corm. Tr. p. 124, i); an urnise
criad ibid. („the furnace of clay"
Corm. Tr. p. 123). Vgl. uirneis a
furnace O'E.
ürphaisiu Cancer SG. 100», 4
{Z-\ 264); Dat. do ürfuisiu 5.
urra, s. unter 2. dam („the in-
habitants are supporters to our
bards"). Vgl. Rii buiden cid ara
u-eper side? Arindi as n-aurrai da
buiden On the Mann. III p. 502.
ur-raud Theil, Th eilen, s. er-
rand; aber is amnas inn urrand
Oh the Mann. III p. 416, gorruca
trit urraind ibid. p. 424?
ursa Pfosten der Thür; aursa
a post or prop Corm. Tr. p. 5,
vgl. irsa. — Sg. Bat. co n-accatär
iar sin teöra sretha isind raigid in
taige immä cuaird önd ursaind dia-
raile LU. p. 23», 31; dobidgad
Göibne asin tenchar na gsei co
n-glendais isin ursain Corm. p. 32
nescoit [„in the jamb" Corm. Tr.
p. 123).
iirsaille s. 2. ür und saill.
1. urseartad cleansing O'B.;
cethri coicid \iKxenn . . do aurscar-
tad di Maig Murthemni die vier
Provinzen von Irland wegzufegen
von M. 31., s. unter gal.
2. urseartad s. aurscartad;
aurscartad derggibair fö mrecht-
runcain uile TB F. p. 138, 32.
ur-sc61 vgl. airscele.
^ ursclaig-e Jjg. _8_ für urslaide,
ursclaidhe defencling O'Don. Sui^pl.,
s. ar-slaithim? vgl. imm-ar-slaide.
ur-scor, anrscor an area, a
yard O'Don. Suppl.; urscor bis
for urdhünib rig Corm. p. 38 rot,
Gl. zu rämut („an area which is
in front of the forts of kings"
Corm. Tr. p. 141).
ur-slat Zweig? s. unter imm-
naiscet.
urslocud 31. Oeffnen, Oeff-
nung; s. cr-oslucad, aur-oslocthe.
— Sg. Dat. co n-urslocud for a dib
n-ulendnaibp. 311, 3; dond irsolcoth
ad apertionem, oris mei, Wb. 22<i
{Z-\ 868).
urtach Beivirthung, Fest, vgl.
ar-utaing; aurtach a festical or
feast O'Don. Suppl. s. unter lüg-
nasad.
urtlach gleichbedeutend mit ut-
lach; PI. Nom. urtlaige s. unter
grisach.
urtrachta, in tau ata urtrocbta
FB. 67, riastartba a bei co ürtracbta
LU. p. 79^, 40; sia[ba]rtbar co ur-
trachta im Choinculainn ibid.?
urtraig', an tan isit urtraig FB.
67 Eg., imsaig na hurtracha ibid.
Fg.?
ur-iiamuu grosse Fu r c h t, lu-u-
amain s. unter gräin.
ur-üath grosser Schrecken,
uruad s. unter gräin.
ur-ussa leicht ausführbar,
vgl. asse, assa, ansa, ussa; aurusa
i. urusa easy O'Don. Suppl.; urus,
furus easy O'Don. Gr. p. 122. —
Sg. Nom. ro bad urusa deit m'ic-sa
do denam TE. 9; mäd urise SC. 27.
üs i. slonnadh no aisueis O'Cl.
[Beitr. VIII 330).
usce Wasser. — Sg. Nom. usci
TF. 12 LU.; Gen. do aurgabäil
usci for a lama 11 LU.; sruth usci
FA. 30 (usqi LBr.); dabcha üar-
usci SC. 36; Dat. it bois läin di
uisciu oc indlut Licant. SG. [Z'^.
230); dond usciu p)- 131, 15; SC. 6;
Ace. fri husce zu lesen p. 124, 17;
PI. Dat. do..uscib TE. 13 LU.;
FA. 29; Hy. 6, 16.
ussa, usa, fusa Compar. zu urus,
furus easy O'Don. Gr. p. 122;
diamad ussaite duit „if it be the
easier for thee" Fei. p. XXXII 33.
ussarb i. bäs (Tod) Corm. p. 43.
ussiue die Schläfe, s. unter
ranc.
lit Adv. dort, vgl. ucut, si'it;
na n-ocht m-biast . . üt jener acht
Thiere FA. 22 (ucut LBr.); in trir
churad üt FB. 62; ind fir ut 75. .''
uth Euter; tidder Corm. Tr. it-
p. "166, O'Don. Suppl.
utiaeli „lapful" Three Hom.
'^AjJS^
cuuJL - zJUcL
860
Index; the fiül of his Inp O'Don. i nim^W hwrdinalcWh.'iCyh {Z^.m%)'^
Stippl.; Gen. län a utlaig „the füll
of his lap" Eg. 93, lt>, i ; Acc. fcct
aile dos hert Patra/c utlach do
bissib öigrid Three Hom. p. 6, 20.
— Vgl. urtlach.
utmall U7iruliig, unstät. — 1
Sg. Nom. ni cöir in fotha utmall
SG. 4^,3; PI. Nom. utmuill inquicti
Wb. 26i> {Z-\ ■22ß\ — Adv. ind |
CO utmall FA. 14.
utmalle F. UnstätigJceit, Be-
iceglichkeit. —Acc. utraaille FB.
34 Eg.; itir foss no utmaille Hy. 1, 3,
Gl. i. cid fossidccht, i. cid forim-
techt.
iituiulli^ud, Gen. utmalligthe
Gl. zu nutandi Cr. 32b, 7 (Z^. 239\
ymmon = ?rt^ liymnus. — Sg.
Nom. Hg. 2, 51; in t-imniun do
denam Goid.^ p. 101, 17 [LHy.]; 27;
Gen. 0 dochotar . . i cenn taispenta
lud immuin do Griguir 32; Bat. for
ind immun sa ihid. p. 102, s; PI.
Nom. ymmuin Hrj. 2, 25.
Personennamen.
Äaron Htj. 1, 12.
Abel, Gen. Abeil Hy. 1, 5.
Abraham Hy. 1, 7; Abram 27.
Aclii, Aiched {Gen.) s. Nüadu.
Adairee (Gen.) SC. 4.
Adam, Gen. meic Adaim Hy. 1, 5;
imorbais Adaim j3. 133, 6 ; sil n-Adaim
SC. 34, 9.
Adamuilu, s. S. 167; G^en. Adam-
naiu Hy. 1, 54; I^J.. 31 ; recht Adom-
nain 32; Dat. do Adamnän u Thiiine
FA. 3.
Aed Abrät SC. 32; Gen. mac
Acda Abrät 12; ingena Aeda Abrät
11; 17; 34, 7; 37, 20; 45, 13; co
grianan Aeda Abrät 44, 4.
Aed mac Diarmata SP. V 1 ; 5 ;
aue Muircdaich 9; Gen. Aeda 7; ig.
Aed mac Cuind CCn. 4.
Aed mac Moriiai ScM., 21. 40.
Aed Släiie s. Maie Aeda Släni.
Aeiigus s. Oeiigus.
Ailerän Hy. 1 Praef.
Ailill Vater der £täin p. 131, 10;
Gen. Ailillu TK 13 Hg.
Ailill, Sencha möc Ailella FB.
4^ 29; G; 12; Lß. 1.
Ailill mac Condla Chilim, Gen.
Aililla Caisfiaclat^/ TE. 1 Eg.
Ailill mac Find, in Lü. mit
dem Beinamen Änguha., aber in Eg.
Angionnach no Oengloudac/j, TE.
Gff.
Ailill mac Mägach FB. 42, mac
Mata Miiirisci TE. 1 LU., König
von Connacht, Gemahl der Medb;
Sq. Nom. ScM. 6; 21, 10; FB. 56 /f.;
Ailill ocus Medb TE. 1 Eq.; FB. 54;
Medb ocus Ailill SC. 22; G^m. Ailella
FB. 41; CO tech n- Ailella . . ocus
Medbi 42; i n-imdai Ail. 55; ingen
Ail. ocus Medba 44; ara AiliHa ocus
Medba ScWI. 19; 20; Dat. do Ailill
ScM. 3, 13; 0 Ailill ocus 0 Meidb
ScM. 1; 2; 4; 19; Acc. la h Ailill
ocus la Meidb FB. 75; La. 16. ^
Ailill Miltenga FB. if"^
Aiteiieäithrech s. Ethue und
Mugaiu.
Albe Name eines Hundes ScM. 1 ;
3, is; 19; 21, 7; 29; 22, 7; Mag
Ailbe 19.
Altletbau s. Eoeliaid.
Almii ingen Becain CCn. 1.
Ambröis Gleotic LU. Nenn. 4.
Amorgeiie mac Ecit FB. 12;
2i. 142, 4; Amorgin p. 142, 23; p.
143, 8; Gen. Amargiw tiled p. 328, 7;
m«ic Amorg. FB. 23; ben Amargiw
larngiuunaig 28; Dat. do Amorgini
23. 142, 17.
Amra Hy. 1, 12.
Audle Lg. 17, 8 ; 28. ^
Anlüaii Sc3L 16; Gen. Aulüain
ibid.
Arddan La. 17, 7j 21. ^
Art Oenfer EG. 1: 7.
Baither Berba
871
Conall
Baither Berba ScM. 21, 22?
Baiil) Siuua mac Mailenaig
CCti. 8.
B6 find ein Name für die Side,
s. be; Siel Bau find p. 131, 25.
Becän s. Almu.
Becfoltach CC. 1 Eg., Becaltach
LU.-^ Feis tigi liecfoltaig p. 143.
Beothecht TE. 1 Eg.
Blai Brig-u jj. 327, 3G; Briuguig
j). 143, 9; iJ. 141, 2J[; j:). 142, lu;
bruden Blai Briuga ScM. 1.
Blaithmac ü^*/. 1 Praef.
Bluthecht TE. 1 i:^.
Bläthuat Ingen Miud ben Conroi
FB. 89, 79, Blathnait Eg.
Bodball Beudrou CCn. G.
Bressal Etarlaiu, Gen. co tig
Bresail Etarläim in dniäd p. 132, 15 ;
TE. 13 Eg. (Echarlaim LUX
Briciiu Nemtheiig-a CC. 1 LU.;
3; FB. 9; 12; mac C&rhaid ScM. 6;
Briccriu j|J. 144, is; 29; Bricri p.
140, 23; FB. 41 ; Briccri CC. 1 -E"^. ;
3 Eg.\ p. 144, 10; 22; p. 145, 4;
Bi'iccre p. 143, 9; o/i5 abgekürzt
Brie. o(Ze»- Br. F5. 6—27, hiaweilen
Bricni geschrieben; Gen. grianau
Brie. FB. 25; Dat. do Bricriii
Nemthcnga p. 311, 33; do Briccriu
p. 144, 2s; do Briccri p. 145, 3; do
Brie. FB. 5; 13; 17; 20; 5Ü; ^cc.
la Bricrind Nemthenga FB. 1; 3;
4; 7; Voc. a Briccriu |9. 144, 15; 20.
Brig- Brethach ben Celtchair
FB. 28.
Bi'ig-i = Brigit Hy. 5, U8 ttnfZ 99?
Brig'it F. ity. 4, 1; 3; 12; 5, 58;
78; B. buadach 1; 94; mathair mo
rurech 4; Gen. samud Sanct Brigte
Hy. 5, 13; 15; 1, 52; itge Brigte 5,
89; 103; 104; erlam Sanct Brigte 95;
1, 51.
Brig-ta = lat. Brigitta? Ey. 5,
35; 43; la Brigte 70, vgl. p. 325.
Büan ingen Samera FB. 66; 70;
Gen. U'aig Büana 70.
Budi mac Bäin FB. 75; 76.
c
Cairpre Oss. I 3; Corpre hua
Cuind 6.
Cairpre s. Corpre, Drochet Cair-
pre.
Calpuiru s. Patraic.
Carhad s. Bricriu.
Cathair Mör mac Fedelmthi
Firurglais CCn. 1.
■^ Cathba , Cathbad cöemainech p.
^ 328, 15; if^. 3: 5; in Catbath 5;
FB. 71; S^iugen Cathbad 2^"
Caulaud s. Culaud.
Celtchar mac Uthechair FB. 12 ;
Celtchair mac üithechuir CC. 1 Eg ;
ScM. 7; 13; Celtchair Ulad ScM.
21, 27; Gen. ben Celtcho/r muio,
Uthichair F^. 28 ; ingen ihid.\ micc
TE. 19; 16; Dat. do Cheltchar na
celg SC. 29, 11 ; Voc. a Cheltchair
Sc3L 13.
Cet mac Matach ScM. 15, Magach
IT.; 8; Cet 8—15; 21, 10; Cett 16;
Gen. ingen Cheit maic Magach
FB. 63; Dat. do Chet ScM. 16;
Voc. a Chit 15; a Cheit 16.
Cetheru mac Fintain ScM. 21, 33 ;
FB. 12; Gen. ben Cethirnd 28.
Cluasach s. Colmän.
Cobthach Coel, Gen. mic Cob-
Üiaig Chäil Bveg TE. 1 Eg.; Hy.
5, 51.
Coemg'eii Hy. 5, 19.
Colimlu {= lat. Columbanus) mac
hi'ii Chliiasaig Hy. 1 Praef.
Columcille (= lat. Columba cel-
lae) Hy. 1, 53.
Conaire Mör mac Etersceuil TE.
20; SC. 21.
Couall Ceruach ScM. 15 ff.\
CC 1; 3; 7; SC. 3; 5; 10; 29:
FB. 12; 14; 23; 25; 31; 34; 39:
57; 60; 61; ConnU CC. 3 Eg^ p
140, 23; Gen. Conaill FB. H)\ 11
ben Chonaill Cer. ma«c K-vnaxgeni
* M^ ^ S^J^^i^CJU^ (<&ftMJi)
Concliend
872
Ciiscraid
23; 18: 28: ara Conaill 14; celi 39;
gilla (;9; Dat. do Conall 60; Acc.
fri Couall ScM. 15; FB. 10; Voc.
a Chonaill 10; 34; 60.
Coiielieud s Fiacail.
Coiielieiid ingen Cheit FB. 63.
Conchobar niac Nessa, König
von VUUr, p. 311, 25; TE. 1 Eg.;
Lg. 6; 13: 10: Sc3I. 2; G; 9; 15;
21, 9; CC. 2 LU.; Conchobur SC.
29; CC. 1 LU.: FB 33; Conchobor
SC. 48; Conchopur CC. 1 Eg.\ Gen.
Conchobair La. 11: 14; U: Sc3I.
1; 20; CC. 1 LU.; "SC. 48; bon
Conchobair FB 28; 12; SC. 4;
mac FB. 12; 28; Lg. 5, le; 13; 16;
^"(7. 5; ingen F5. 28; i£jj.; siur
p. 143, i; ö choin cherda Concho-
bair SC. 29, 17; scelaige Lg. 1;.
aradach Conchobair (so 2m-
^3. 311, 34; imdai FB. 3; p. 309, 35;
firu chöicid Chonchobair ^3. 327, 38;
FB. 43; p. 131, g; .Lq. 4; isin
Crajlmiaid Conchob. FB. dl; p. 309,
31 ; Dat. do Choncobur 5'C. 24; do
Chouchobar ScM. 4; CC. 6 LU;
Acc. la Conchobar La. 6; 14; 17^2ij
^; 5'C 24; im Chonchobm^ C'OI
18,1
U.; Voc. a Chonchobair i^. jj.;
-S'cil/. 6; 7; 20; a ChoncaBair
Xq. 18, jo E(f.; a popa Choncobair
iS'C. 12. — Jw sämnitUchen Casus
oft abgekürzt geschrieben: pp. 141 —
145; CC. 6; 7; ScM. 1; 2; 3, ii;
FB. 1-6; 15; 55; 56.
Cond s. Lug.
Cond Cetchathach CCn. 1; .s.
Condla Rüad.
Condla gilla Cuind CCn. 6.
Coudla, Dat. do Chondlaid iZy.
5, 82.
Condla Cäem, (xe». Connla Chäim
(so zu lesen) TE. 1 Eg.
Condla Rüad mac Cuind Chet-
chathaig FC. 1; 2; C. Cäem in der
Uebersdirift ; Dat. do Condlu 4;
Voc. a Condlai 5.
Condla Säeb FB. 12 (Conlal
Congral Aidni ScM. 21, 13.
Conganchness mac Dedad Sc3I. 7.
Connad mac Iliach s. Loegaire.
Connad mac Mornai FB. 12.
Constantin mac Elena FB. 32.
Corän EC. 3.
I Cormac mac Conchobair La. 13: ^
16 ; ben Chormaic Condlongas FB. 28.
Cormac Gellt Gäeth CCn. 1.
Corpri s. Cairpre.
Corpri Nladfer s. Erc.
Cothraigfe Hij. 2, le; j5. 17, 25.
Ciimthand Nia Nair Scill 3, 5.
Crist Hy. 7, 50; Cr^si Hy. 1, 56;
6, 9; 14; Gen. molad Crist Hy. 5,
101 ; ria n-gein Christ ScM. 5; croich
Crist Hy. 2, 4o; Dai. do Crist Hy.
2, 49; Jcc. im Crist Hy. b, 14; in
slänicid Isu Cn'si i^J^. 32.
Croichen Chroder^F. TE. 15; 16.
Cruachniu mac Rüadluim Sc3I. 7.
Cu Abkürzung für Cuchulaind,
in Cu SC. 29, s; 34, 6 ; cu Caulaind
cerddo CC. 6 Fg.; Dat. 6 choin
cherda Conchobair SC. 29, 17; Foc.
a Chü chain SC. 45, 21.
Cüeliulaind mac Süaklaim FB.
28; Cuchulaind moc Soalte 5'C. 11,
7; Cüchulaiiin ScM. 21. 12; Cuchu-
laind SC. 11-14; 24; 28 u. s. w.;
FB. 34; 57; Cüculaind SC. 32; 39;
FB. 12; Cüculaind, -culainn SC. 3;
6—10; 24; FB. 25; 27; 31 u.s.tv.;
Cuchuluinn CC. 6 -SJ//.; Gen. Con-
culaind SC. 4; 5; 24; 28; 29, 4;
30; 46; FB. 11: ben Conculaind
SC. 4; FB. 21; 28; athair 72; dalta
Conculaind 24; ara 43; Dat. do
Choinchulainn FB. 14; do Coin-
chulaind SC. 49; do Choinculaind
SC. 20; 45; FB. 30; 40; do Coin-
culaind SC. 44; Acc. Coinculaind
SC. 5; 11, 4; 27; 35; 37; 46; 48;
FB. 15; 24; 27; 41; 52; 54; Voc.
9, Chuchulaind SC. 13; a Cuchulaind
11, 10; 38; a Chüculaind 41; a Chu-
culainn FB. 11; a Cüculaind SC.
11. — In LU. überwiegt nd am
Ende, vgl. jedoch p. 205 und 254.
Cumall mac Trenmoir CCn. 3.
Cüriii mac Däiri TE. 1: FB.
80; 90; Curui 89: Curui 79; Cüroi
79; SC. 22; Curoi FB. 33; Gen.
Conroi FB. 41; 78; mac Conrui
ScM. 7; ben Conroi FB. 79; co
cathraig Conroi ibid.; Dat. do Choin-
rui FB. 90; Acc. co Coinroi 33; 89.
Cüscraid Mend Maoha mac Con-
chobair SC. 5; FB. 12; ScM. 14.
873
Eoin Baptist
D
Dälän ein Druide TE. 18, s.
Sliab Däläii.
Dali .>?. Fedlimid.
Däre Derc mac Echach CCn. 4.
Dil VC mac F'iachach FB. 12-,
Geh. Curi'ii mac Däire TE. 1 Eq.;
Dairi FB. 33: 41; 79.
Dareo s. Brüden Mic Dareo.
Dauid David Hy. 1, 12.
Deelitire die SdnccMer Couvho-
hars und die Muilcr C'KcJiuhini's;
Deichtire CC. 1 LU., Dectiri AV/.;
3; Dectii'e j5. 144, 26; dag DectiVe
CC. 7 ; Deicteir p. 143, 1 ; Gen. dian
Dectiri jj. 328, 23; mac Dectiri p.
140, 24; digrais Dechtere SC. 33, 32;
m«c delba Dechtere 29, 2 {reimt auf
ille); 6; Acc. la Deichtire CC. 4
iC7., Dectn-i Eg.
Dedad .s. Congan chness, Echbcl,
Luadira.
Dcrborcaill F. FB. 28.
Derdriti F. Lg 5; 10; ß^e». Der-
driMul IHj Foc. a I)ordriu.ä^; 24; Ij).
Diarinuit, Gen. mac Diarmata
SP. V .5.
Döel, DoeIteii!?ad s. Dubthach.
Dul» Sain^lend FB. 31; 43.
Dubthach La. 13: 14: IG: D.
Emna .S-cl/. 21, 21: D. Döeltenga
FB. 90: D. Düeltengad 72; 92; D.
Dücl Y\ad 12.
Dubthach p. 40, \u\ p. 41, 8.
Duiubiiiiie s. Fiamiiin.
Durthaoht, Gen. Eogan mac
Dairthechta ScM. 21, ig; maic Der-
thacht FB. 18; 23; mac Durthacht
28; ScM. U;Lg.
-d^i
i-p(L^
"^ jS6e4 -uih e^i^ .
E
Echach, Echaid s. Eochaid.
Echach s. Mugain, Findbec, Fin-
dige.
Echbel s. Errg-e.
Echbel mac Dedad ScM. 7.
Ecit s. Amorg-CHe.
Elena, mac Elena FA. 32.
Eli, hEli Hy. 1, 5: FA. 33.
Emei', Meicc Emir Hy. 2, 37.
Emer ingen Forcaill ilänach ben
Conculainn FB. 21; 28; 24; SC. 40;
Emer SC 28; 29; 30; Emer 39 ff.;
FB. 19; p. 310, 12: Emer Foltchäin
FB. 19: 28; Gen. Emiri SC. 9;
Dat. do Emir SC. 39; do Emir SC.
48; Acc. im Emir FB. 19; Foc. a
Emer SC. 42; 44, 5: a Emer an
foltbuide 11 ; a Emer ingen Forgaill
Manach FB. 19; 24.
Enua, mic finna Aighnich TE.
1 Eg.
Eiioc He noch Hy. 1, 5; for
Enöc FA. 33.
Eochaid Alltlethan T£. 1 Eg.
Eochaid TE 14: Eochaid hAere-
mou \LU.\ Eochuid 5 Eg. ; Eochuidh
Aiream mac Fiun 1 Eg.; 10, 20; 19;
Eochuith 20; Echaw? 2, LU.\ 20
Eq.\ EochcmZ Airem ^ LU.\ 5 Eq.:,
l'Eg.; Gen. Echdach TE. 1 if/.;
Echäae/j 8 it^.; Eochada 3 -EV/.;
8 -EV/.; EachacZa 14 .E*/.; Echada
Airimon 20 Eg.\ Dat. 0 Echaid
TE. 2 £Cr.; hicc Eochuith Airem
20; do 'Eochaid Airim 1 Eg.\ 2
Fg.; 20; Acc. fri Eochaid TE. 2
i'/J.; 6.
Eochaid Büadach TE. 1 £"</.
Eochaid Fedlech TE. 6 £•(/.;
G^e«. ingen Echach Fedlig FB. 28;
12; Eochflrfa FedhhV; TE. 9, 26.
Eochaid lüil SC. 36 : Gen. Echach
luil 31, 9; 38, 9: Acc. fri Ecdäig
n-Iüil 13.
Eogan Inbir SC. 38, 6; Gen.
Eögain Inbir 45, 1; Eoguin 38, 1;
Acc. fri Eogan n-Inb/?- 13.
Eog'an mac Durthacht j^_lib
15; FB. 12; ri Fernmaige j/ff . 14 ;
Gen. Eogain maic Durthacht Lg.
5, 20; IJ); -FjB. 28; ingen Eögain
mötcüerthacht 18; 23.
Eoin Baptist lohannes der Täu-
fer Hy. 1, 13.
r.
Erc
874
FindeliäeiTi
Erc, hi tig Erc mic Corpri Niadfer
SC. 21.
Erc mac Fedelmthe FB. 12.
Ercoil = /a^. Hercules; ErcailJPS.
69; Gen. Colomna Ercoil 93; tech
n-Garmna ocus Ercoil 66; 69, Er-
cailc Eg.
Errge Echbel FB. 12.
Essaiiiain, Gen. mic Essamiite
TE. 1 Fg.
E'su losua, la h£su Hy. 2, 59.
E'täin Ingen fitair TF. 3 LU.;
8 LU.; 9 LU./, 12 LU.; 13 LU.;
p. 131, 10 ff. ; Etäin Echraide ingen
AMla TF. 13 LU.; Etain 5 Fg.;
9 Fg.; 14; Etäin 9 LU.; 10 LU;
Etain 20 £</.; ^. 131, 8 ; 132, 9;
Etaoin TE. 3 Eg.; fitaein 13 -%.;
Ettain 16; Gen. Etäine p. 130, 30;
Etaine TE. 14 £V/.; 17; 18; Etäini
19; Etaini p. 131, 9; 13; Etüiniu
TE. 15; 18; 20; Dat. ar £tain 20;
Acc. fitain 8 Eg.\ 11 iC/; 12 £"?/.;
13 Fg.; Etäin 6 i?7. ; 14 iL^; j).
131, 2; 132, li; CO hEtain T£. 5 Fg.
E'tar, ingen i^tair ri Eochraidhi
TF. 3 Fg.; 6 Fg.; p. 131, 8; la
mnäi n-Etair 31; Etair in chath-
miled e; 0 fit^r p. 131, 10.
Etarlam s. Bressiil.
Eterse^l s. Couare.
Etliiie Aiteucäitlirecli ben Con-
chobair SC. 4.
Ethue Ingul)a ben Conculaind
SC. 4; 6; 7; 10; 34, 17.
Ethueud s. Luff.
Fabian FA. 32.
Faehtua TF. 8.
Factiia mac Sencada FB. 12.
Failbe Find SC. 33,7; Fselbe 6.
Fand ingen A'eda Abrät SC. 17;
13; 14; 32 ff.; Gen. Fainde 16;
34, 8; 10; Dat. 0 Faind 13; Acc. la
Faind 11, 4.
Fathemon s. Rochad FB. 12.
Fechine Fabair Hy. 1 Praef
Fedelm Nöicride ben Loegairi
Büadaig FB. 22; Nöichride 17; F.
Foltchain ingen . . ConcliobaM' 28;
F. Findcböem ibid.
Fedelm Xöicrothach ingen Con-
cobair -F-ß. 28 ; Gen. motc Feidilmi
Lg. 16.
Fedelmid Chilair Chetaig FB.
12.
Fedelmid, Gen. Erc mac Fe-
delmthe FB. 12.
Fedelmid Firurglas macCormaic
Geltai Gäith CCn. 1 ; F. Rechtmar 3.
if. Fedlimid mac Daill Ln.l-z:§_^
ScM. 21, 37; Gen. ingen .TFeidlim-
FeraläclinPind Fectnaeh FB. 12.
Ferg-na mac Findchöime FB. 12.
Fergus mac Leti FB 12; Gen.
n t I n • ,\^'^^ Fergusa ScM. 7.
yifrOxcL (-C r^o- SxcXC) Ferg-us mac Röich (Röig^ FB. 5;
! 6; 12; 15; 16; 41; 55; 74; 91; 94;
' p. 328, 1; L^i. 13 if. : ScM. 18; p.
141, 13; 2s; CC 1 Fg.; SC. 3; 9;
10; 29; Gen. Fergusa p. 328, 6;
longas F. Lß^^^ij^ 19; mac Xii
15; Ath Cafpäit F. FB. 36; Fer-
guso p. 142, 17 1(. s. w.; /Scili. 21, 29;
Dat. do Fergus Lgjl^; Acc. im
Fergus 3^
Ferlo^a ScM. 20.
Fiacail mac Conchind CCn. 6;
ben Fiacla ihicl.
Fiacha F^. 12.
Fiacha mac Fergusa Lg. 14.
Fiaehaeli .s. Rus, Däre, Imchad.
Fiachais? FB 12.
Fiachna mac Feidilmi Lg. 16.
Fi'al ingen Forcaill p. 310, 13.
Find mac Cumaill Oss. I u;
III 6; CCn. 7; 8.
Find mac Findloga TE. 6 X?7.,
mac Finntain 1 Fg.
Find mac Rossa SC. 32.
Find s. Tri Find.
Findabair ingen Aililla ocus
Medba FB. 44; 45; 54; 63.
Findbec ingen Echach FB. 28.
Findchäem ingen Cathbad FB.
28; p. 140, 22; Findchöem^j. 328, 13 ;
CC. 7 LU.; p. 142, 11; 23; Gen. mac
Findclioeme ScM. 15; FB. 48; p.
Findige
875
Loeg
142, 18; Finncoimiu 15; Acc. la
Finncoim ^). 142, 13; Voc. a Find-
choem CG. 7 Lü.
Fiudigre ingcn Echacli FB. 28.
Fiudlojra s Pind.
Fiiiiiachta Fledacli FA. 32.
Fiutau mac Neill FB. 12; mac
Fintain ibid.; ScM. 21, 33.
Fiutan mac Rogoin Rüaid TF.
1 Fg.
Forjrall Maiiach, Gen. ingen
Forcaiil Manach FB. .21, Monach
Eff., ,s. Emcr; briulcn Forgaill Ma-
uaich Sc]\[. 1.
Füamiiach F. p. 132, 20; p. 130,
27 /7'.; 6rCH. Fi'iamnaiglie Ti7. 13
Eff.
Furbaide Ferbeiid mac Concho-
buir ScM. 7; 12; SC. 29, 13.
G
Gariiina FB. 66.
Geirrg-iud s. Muinremur.
•^ Oerrce maic Illadain Lg. 5,
{Gen.).
Germaii Hy. 2, 10; 12.
Oobbaii -ST. III 3.
Goll mac Morna CCn. 4; 5; 7.
Gordiäu FJ.. 32.
Id mac Riangabra FB. 14.
lesu Josua Hy. 1, 12, vgl. fisu.
lesu (JesKS -ff;/. 1, 16, s. I'su.
Iliach s. Coimad.
Illadau, maic Illadain s. Gerrce.
Illaiul mac Fergusa FB. 12;
ScM. 21, 23.
Imchad FB. 12.
lob Hy. 1, 13.
lohaii Baptist FA. 3, Gen. Eoin
louas Hy. 1, 37.
loseph Ä/. 1, 9; 17.
Irereo TK 1 Fg.
Isac Hy. 1, 7.
I'su Jesus Hy. 2, gg; 4, e; FA. 6; 32.
Iu?,'aiue Moir {Gen.) TE. 1 iJ^r.
I'udaide ludaeus FA. 29.
Labraid Lüathläm ar claideb
SC. 13 ff.] 31, 1; 13; 33, 7; 34, 2;
(?m. Labrada SC. 11, 3; 17; 28;
31, 2; 4; Da*. 0 Labraid 13; Acc.
Labraid Lebarmong 33, 2.
Labraid mac Liiircc TE. 1 Fg.
Läeg, Läeg-aire s. Loeg, Loe-
gaire.
Lam Gabuid Sc3I. 10; Gen. mac
Lama G. ibid.
Lassair p. 48, 23.
Leborchani ingen Oa ocus Adairce
•^ SC. 4; 5; Lebarcham Z//. 6: Acc.
fri LebarcbainiX.— T'7;?. Bem.'^ p. 7.
Lendabair ingen Eögain FB. 18.
Leti s. Fergus.
Liath, CO Brigh Lcitb micc Celt-
cbair TE. 19; 16
Liath MacUa FB. 31; 32; 43; 70.
Libau F. SC. 11—20; 31; 38;
reimt 11, 10 7nit galar, 34, 5 mit
bammar.
Lir s. Manannäo.
Loehra p. 20, 26, Luchru 18.
Löeg mac Riangabra FB. 43; Gl;
ara Conculaind SC. 20; Löeg SC.
6; 7; 14; 15; 32; 34; 39; Lseg 7;
9; 13; 14; 33; FB. 40; 67; Gen.
Löig SC. 14; Acc. fri Löeg 32; 39;
47; Voc. aLüigÄC. 7; 14; 16; 33;
40; a Ldig 20; 28; 39; a Laich 6;
a Läig a mic Riangabra SC. 45, 24.
Löc
87(3
jrurni jruiicliäem
Löeg-aire Htj. 2, 21; p. 20, 25.
Löegraire Büadach mac Connaid
mic Iliach FB. 8; 12; 22; 38; 46;
59; 63; 69; CC. 1; oft abgekürzt
ScM. 21, 3s; FB. 9 u. s. w.; Lee-
gaire FB. 8; Dat. do Löegairi FB
70; do Ljegaire SC. 29, 9; Voc. a
Loegaire ScM. 9.
Loth Hij. 1, 25.
Loth Mör mac Fergusa maic Leti
ScM. 7.
Lotlirach j). 20, 2c.
Lucatmoel p. 20, 2(;, Lucutmel is.
LiKliet CCn. 5.
Liichtai Ldimdirg {Gen.) TE.
G E(j.
Liig mac Cuind maic Ethlend
p. 328, 22; mac Ethnend CC. 6.
Lucifei- FA. 19.
Lugaid, Gen. Lugdach Hy. 5, es.
Lug-aid CoiT .5. ürgrend.
Lusraid Muman Sc3I. 21. 28.
Lug'aid Eeöderg- mac na Tri Find
Emna SC. 24; 10; 27; Gen. ben
Lugdach Riab n-derg FB. 28.
Lugnai s. A'th mac Lugnai.
Lupait p. 17, 20.
M
Mac Dareo s. Brüden Mic Dareo.
Mac Da thö Sc3f. 1; 3; 6; 19;
bruiden Mic Da thö Sc3L 5; muc
5; 21, 4; 22, 1; da mac Dat[h]o 22,
11. — S. Messröida und Messgegra.
Mac O'c 1). 130, 24 ff.
Mac Tri coii ScM. 21, 28.
-^ Mac Ulsuig- LxL 17., i^j. Nöisi.
Mag-ach s. Ailill, Cet.
Maic Aeda Slaiii CC. 2 LU.;
Hy 1 Praef (Oedal
^ Maic Uisleud {= Maic Uisnig)
Lg.n, 24; J8,ip; tri M. U. Sc3I.\\
21, 18; Uisle Xff 5^8. M
^ Maic UisiiigX^ 1: 8—15; 19;
tri M. U. 1T^_4_£. "
Maileuaig- s. Banb Sinna.
Maire Rxj. 1, 17; 2, 66; 68; 5, 12;
98; 106; 6, 23; FA. 6; Muri 2; 6 EBr.
Maling: SP. IV, gewöhnlich Moling.
Manaiidän mac Lir SC. 13; 45 ff. ;
Manannän SC. 45, 2; 7; 9; Gen.
munter Manandan SC. 38, 6 ; Acc.
la Mauandän p. 132, 18; 21.
t: Maiie mac Conchobair -L/y. 16>
Marcan Sinua »S'cM. 21, 26, Mar-
cach H.
Mata s. Ailill.
Matach s. Cet.
Mcdb FB. 44-66; o/'i^ Ailill ocus
Medb, or Ail. ocus ol Medb iVI;
Medb ocus Ailill 5(7.22; Gen. Medba
Fi?. 55; 75; ingen Medba FB. 63;
ara Aili71a ocus Medba ScM. 19;
Mcdbi FB. 42; Z>ai. ö Meidb ÄcM.
1; 2; 4; 19; so zu lesen FB. 56;
74; Acc. la Meidb F^. 75; La^J^ ^
Melghe Molbthaigh {Gef^T^E.
1 F^y.
Meiid, ingen Mind FB. 79.
Mend mac Salcholcan Sc3I. 12;
mac Salchadfe FB. 12.
Messbuachalla F. TF. 20.
Messgregra TE. 1 i?7. , Mess-
gedhrui Eg.; Mesgedra mac Dathö
Sc3f. 22, 11; p. 112.
Messröida mac Dathö ^S'cill. 3, 9;
22, 12; Mesräeda 11; Mesroda j3. 112.
Michel FA. 15; 18.
Mider Breg Leith TE. 13; 20;
15 ff.; p. 130, 29; p. 132, s; Midir
TE 13 Fg.- 16 Fg.; p. 132, is;
6rew. ben Midir j). 132,20; Z>af. do
Midir TE 18.
Milchu, Gen. Milcon Hg. 2, 7,
s. p. 323.
Miliucc mac hüa Buain p. 17,
20; 32.
Moca1)a Hg. 1, 13.
Morüai s. A'ed, Connad, GoU.
Morunn p. 142, 12; u; 15; Corm.
Tr. p. 108.
Muc Slanga CCn. 8.
Mugain ingen Echach Fcdlig FB.
12; Aiteucsetrech 28.
Muiredach, aue Muiredaich SP.
V 9.
Muiiremor mac Gergind Sc3I.
12; 21, 24; mac Geirrgind FB. 12.
Murui Muuchslein CCn. 3.
877
N
Nera, tri maic Nera Sc3I. 21, 17.
-^ Nessa, niac Nessa Lg 17, 10, s.
Conchobar. "" '
Nia Xair s. Ciimthand.
Nial) i^. F^. 28.
Niall, mac Neill FB. 12.
Noe Hy. 1, 7; 22.
^ Nöisi mac Usnig Xff. 7; 8; 9;
17j_5i_i3; 25; 29; Nöisiu 15; Küh$
IJ; Gen. Noisen 12; 15; ifulsi 18, 3j;
/M^. do Noisin liJ; Acc. dar Noi-
&iö 15.
>'iiadu mac Aiched COh. 2; G=ew.
Ni'iadat i^i'd. ; Z>af. do Niiadait
CCn. 1.
Nun Hij. 2, 57.
0
Odissi Hy. 2, 4.
O'eug-us mac A'eda Abrät SC. 12.
Oeug'us mac Lama Gabaid Sc3I. 10.
Oeugus Tuirbech Temracli mac
Echf?f(67( Ailtlethuin, Gen. Oengusa
TE. 1 E(j.
Oscur Oss. I 4; y.
Otide Hy. 2, 4.
Panpur Bau SP. 11 1; 4.
Patraic mac Calpuirnd FA. 32,
Hy. 2, 4; 1; 65 ; Gen. Patraicc 21;
8, 10: Dat. do Patraicc 3, 7; 1, 49;
Acc. Patraicc Hy. 3, 1; 4, 9.
Petar FA. 32 ; Gen. comarba
Petair ibid.; ord Petair ocus Poil
j}. 39, 13; Dat. do Phetar FA. 2;
32.
Philip mac Gordiän, do Philip
FA. 32.
Pol FA. 2; 32; i). 39, 13.
Räiriu ingen Diiind Duma CCn. 3.
Eäthaud FB. 69 ; Suäm Räthaind
ibid.
Renell jj 20, 20
Riaug-abra s. Loeg; a mic Rian-
gabra SC. 29, 1: 24.
Roc'liad mac Fatliemon FB. 12.
Ro^ein Rüaidh {Gen.) TE. 1 Eg.
R6ich, Röig' s. Fergus und Su-
aldam. ^
Rüad mac Badairn FA. G9 Eg.
Rüadluini s. Cruachniu.
Rus mac Fiacbach FB. 12.
Sadb Sulbair FB. 63.
Salchada» s. Mend.
Saleliolcaii s. Mend.
Samera FB. 66, Saimere
68; 70.
Sauctäu Hy. 6, 21.
Sedlan^ mac Riangabra FB. 14.
Sechtmad p. 17, 17.
Seuacb Siaboi-the SC. 13; 36.
Sencha mac Ailella FB. 12; 29;
6; 54: 94; LaJ^: SC. 3; FB. 7;
lG;21:26;4r!%]66;74; p. 327, 30;
Senchaid
878
Victoi"
Sencho p. 141, is; 142, u; i6; 143, 9;
a Sencba FB. 30.
Senchaid, mac Sencada FB. 12.
Senlaech Arad ScM. 7; 21, 19.
Setanta der ursprüngliche Name
Cuchulinn's CC. 5; 6; SC. 29, 12.
Siliiester FA. 32.
Sualdaim mac Roig FB. 72,
Subalt. Fg. ; Concluilaiud maic Sual-
daim 28; mac Soalte SC. 11, 7;
Sub. FB. 40 Eq.; do Sualdaim mac
Röig CC. 6 iiJ., Sodaultuim Eg.
Succat Hy. 2, 3 ; Succait p. 27, 25.
Suibiie Geilt *SP. III.
Tadg: mac Nüadat CCn. 3.
Tassacli Hy. 2, 53; G^e«. Tassaig
54. Vgl. p. 21, 40.
Tig-ernach Tetbaiiiiacli mac
Luclitai SC. 22; CC. 1 it/.
Tigris p. 17, 20.
:JlK Traigletlian Lci
Traiffthren Lg. 16-. ''^
Tri Büagrelltais- Breg F^. 83.
Tri Fiud Einiia SC. 24 ; FB. 28.
Tri Glais Sescind xiairbeöil
FB. 83.
Tri Maic Dornmair clieöil FB.
83.
u
Uatli mac Imomain FB. 75-78.
■^ Uisle .s. Maic Uislend.
^ Uisuecli s. Maic Uisnig.
Urgrend mac Lugdach Cuirr
CCn. 4.
Utliecliar s. Celtcliar.
V
Victor Hy. 2,
Geographische Namen.
A'eiiacli s. O'eiiacli.
Affraic, i n-Aft'raic FB. 93.
Aidiie FB. 32 Fg., s. Congal.
Ai^li FB. 32 Fg.
Aiiie FB. 32 Fg., Anni LU.?
*^ Alba F. Schottland; Gen. i
crich n-Alban JCr/. 11; fer n-Alban
ibid.: 13; 18. is; dochnm rig Alban
11; connoebaib Alban all Hy. 1, 53:
Dat. i n-Alpain FB. 93.
Alum CCn. 1; 2; Almo 7; Dai.
i n-Almain 2; u4cc. Almain 3; 7.
Arl)oric Letlia |5. 19, 31.
Ard 3Iacha Armagh Ihj. 2,
Asal FB. 32 Fg.
Assia F5. 93.
Ath Carpait Fer^usa FB. 3
Ath Ciud Chon ScM. 20.
Ath Garach p. 141, 2.
Ath Lethan p. 141, 1.
Ath Lüaiii ScM. 20
Ath Mac Lugnai »S'cil/. 20.
Ath Midbine ScM. 20.
Ath ua Morrigna FB. 3G.
B
Belach Mug'na Senröirind ScM.
20.
Belach Muni iu t-Siiiti FB. Ib.
Beud Etair, co Beind E. Lg. 11.
Beuna Bairche Hy. 2, 29 {Gl.
BoircbeV
Berrnaid, dar Berrnaid na Fo-
rairi FB. 36.
Bethil Ey. 6, 26.
Bethron Hy. 2, 57.
Bile, i m-Biliu ScM. 20; bile
„a large tree, which . . tcas held in
vener ation hy the people; for in-
stance one under tvhich their Chiefs
used to he inauguraled , or perio-
dical games celeh-ated" Joyce, Ir.
Nam.^ p. 481.
Bili Büada SC. 34, 3; don Biliu
B. 32.
Boiiid SC. 6.
Brefui ScM. 1.
Breg' s. Brega, Bri, Mag Breg,
Sliab Breg.
Breg-a CC. 2 LU.; FB. 32; Gen.
a cathbüadaig Breg FB. 11 ; a Bre-
gaib CCn. 1.
Breg-mag CC. 2 Fg.
Bretau B ritte; PI. Gen. ri Bre-
tan p. 17, 17; LU. Nenn. 3; inis
Bretan ihid.; Dat. co m-Bretnaib
ibid. — Davon bretnas hrittisch
Gl. zu Ey. 2, 3.
Bri CoMhaig Cöil Ey. 5, 51.
Bri, d. i. Bri Leith, p. 132, 20;
Gen. Mider Breg Leith TE. 13;
Bri Lethi 20; i sith Breg Leith 18;
Bri L. 20; Dat. i m-Bri Leith p.
132,21; 19; Acc. CO Brigh Leith TE.
19; CO Bri L. 20; co Breg L. ibid.
Brüden Blai Briugra ScM. 1.
Brüden Da choca ScM. 1.
Brüden Da derga ScM. 1 ; SC.2\.
Bniden Forgaill Mauaich
ScM. 1.
Brüden Mic Dareo ScM. 1.
Brüden Mic Da thö ScM. 5.
880
Emain
c
Cäertlieiul Cluaua Da dam, Dat.
do Chffirthiund Cl. D. d. FB. 3(5.
Caill Fochlad Hy. 2, le ; p. 19, 39.
Caldai Chaldaei, Gen. na Gal-
dai Hy. i, 27.
Caiiuau Hy. 2, 57.
Capua j5. 19, 32.
Cell, i toeb Cille p. 42, 9.
Cell Dara Sc3I. 20.
Ceuandos CCn. 1.
Ceiuiuae FB. 32 Eg.
Cenia FB. 32.
Cleitech FB. 32.
Clltliar Fidbaidi FB. 36.
Ch'iaii Da dam FB. 36; cluain
„a fertile piece of land, or a green
arable spot, surrounded . . by bog
or marsh" Joyce, Ir. Nam. p. 223.
Ciioc Rein CCn. 7.
Ciiucha, cath Cnucha CCn. 5.
Colomiia Ercoil FB. 93.
Commur Cetharslig-ed FB. 36.
Coiiaille 3Iüiithemul p. 17, 22.
Counacht, Gen. sealb coiccith
TE 1 Fg.; a oillu C. ScM. 21, 1;
2; 4; 19; Dat. do Chommchtaib 18;
.4cc. la Coiinachta ScM. 2; 5; 17-19.
— Davon connachtach ScM. 16.
Corcacli, Cren. Corcaige, Dat. i
Corcaig ifj/. 1 Praef.; corcacli „a
marsh, low swampy ground" Joyce,
Ir. Nam.'^ p. 446.
Crilel)rüad F. der Palast Concho-
bar's in Emain, p. 309, 31; Gen.
na Crsebrüadi FB. 1; Dat. isin
Crsebrüaid 59; 91.
Criiaclian A'l (sei Eg.) F. die
Königsburg in Connacht, die Resi-
denz von Ailill und 3Iedb; Gen.
na Cruachna FB. 66; T^. 16; Dat.
hi Crüachain FB. 52; 62; hi Crua-
chain A'i 75; Äcc. Cniachain 43;
CO Cruachain Ai 41 ; PI. Gen. Mag
Cruachan, Kaith Cruachan TE. 16;
a huaim 57; ö rig 72; Dat. do
Cruachnaib FB. 42; do Chrüacli-
naib A'i 44; 42; Äcc. Crüachna 44;
Cruachna Ai 43.
Criiaclina Coiialad Sc3I. 7;
21. 20.
Ciiala FB. 32 Eg. ; Gen. i crich
Cualaud Sc3I. 1; a hU'ib Bruiu
Chuaiand p. 42, s; di chlandaib
Cualann SP. V 10.
Curreeh Hy. 5, 97; FB. 32.
D
Dalaraide (Gen.) p. 17, 21.
Drochet Cairpre ScM. 20.
Druimm Ciial^ ScBI. 20.
Druimm Da ma%e Sc3I. 20.
Druimm Sueehta, Gen. a Libur
Dromma Snechta 20. 136, 1.
Druimm Suain Oss. II 1.
Dun Delca SC. 9; FB. 36.
Dun Fremain TE. 1 LU., Fre-
mainne Eg.\ co Dün Fremimn 7 E(/. ;
Fremaind 17; 19; 8 £"</.
Dün Imritü SC. 9; Dun Imbrith
p. 142, 23.
Dün Inbir SC. 45, 5
Dün Rudraige FB. 1; 43.
E
Eclirad, Gen. :&täin Echraide TE.
13 iü"., Eocraide Eg. ; ri Eochraidhi
3 ^^.; 5 Eg.
Edmann CC. 2 -EV/., tar Edmuind
LU.
Elpa d/e Alpen Hy. 2, 9.
Emain, Emain Maclia F. die
Königsburg in Ulster, die Mesidenz
Comhobar's; Faiiain do losend Lg.
16; Hy. 2, 43; Gen. nanätha i. na
Emna J>r/. 8j for faidchi na hEmna
14: IöiJTZh: na tri Find Emna
SC. 24; FB. 28; ScM. 21, 21; FB.
11; 68; dar Oenacli n-Emna SC. 32;
cnrathmir Emna Mac/i« i''-B. 10; 69;
7)«^. do Emain Macha ScM. 20;
CC. 4; F£. 69; i n-Emain Macha
CC. 1 iL'.; 7 LU.: SC. 23; 24;
Eü
881
Lg. 5, loj FB. 1; 5; 90; 91; ind
Emuin Macha CC. 1 Eg.\ a hEmaiil
SC. 29, 21 ; a hEmuiii p. 140, 25;
144, 19; 0 Emain Macha FB. 7;
mag ar Emuin CC. 1; do Emuiii
Macho CC. 4 JSV/.; do Emuin MficfB
p. 144, 27; Acc. CO ranic Emain
Macha FB. 38; 39; 40; 70; 90; 4;
La. 17. 2: Emuin jj. 142, 12; co
hEmain FB. 31: 78; S'C. 20; 24.
Eö FB. 32, vgl. Mag cö Mayo,
eö „the yeio tree" Joyce, Tr. Nam.'^
p. 492.
Eovoi) Euro2)a; in-Eoroii:> FB. 93.
■^ E'riu F. Irland; £riu nie SC.
33, 35; lan liEriu Sc3I. 1; G^en. na
hErend SC. 1; 41; ;ScM. 22, 9; biad
n-Ereud FB. 79; dochum n-Erenn
Hy. 2, 13; morbrugi Erend FB. 32;
clerich hEreun Hy. 2, ei; cöic coi-
cid Erend TE. 1; ;SC. 21; Sc3I. 5;
J^5. 17; j3. 141, 11; i crigaib bErenn
La. 11; do duinib bEr. TE. l LU.;
fer n-Erend jPJ.. 32; fir hErenn
ScM. 11; 5; 6; 8; TE. 2 LU.; SC.
21- FB. 11; Hy. 2, 52; slüaigb bfer
n-Erinn TE. 19; hErenn iathmaige
Hy. 3, g; a ri Isech n-Er. FB. 27;
do mnaib firend SC. 33, 25; la rig
n-£rend FA. 32; Oss. I 2; ri hErinn
TE. 2 £•(/. ; rige n-]5:rend TX 1 if7. ;
SC. 21; do primsferaib hEr. FB. 2;
tig«"nais hErenrf SC 21 ; tir n-trend
FB. 31; tuatha liErenn Hy. 2, is;
19; 41; eclacha TE. 17; connöebaib
hErenn Hy. 1, 49; co n-ogaib hEronn
fly. 1, 51; prim-abstal hErenn Hy.
3, 1; coig/f/j hErinn T7!/'. 1 Ey.; 2
Eg.\ 6 Eg.\ 15; 19; 20; i^. 141, 25;
Dat. i n-firind FB. 79; 93; ^'iJ.
9, 28; i n-hErind ScM. 1 ; i n-hErinn
X(/.6:10jl4: dond Erinn Hy. 2, 15;
i u-£re TEr2 LU.\ p. 132, 10; CC.
2 LU.; SC. 3; FB. 19; fo foind
T^. 2; fo £rind imbel SC. 37, 13;
fo hErinn 8 Eq.:. 17; ?). 131, 3; for
hErinn TE. 1 iV/.; a hErind SC. '6b \
Acc. no sirfed hErind na n-iath SC
29, 10.
Ess Riiaid Lg.lU dar Eis Ruaid
FB. 69. ' '
'Ü~ Fäl kommt in mehreren poetischen
Bezeichnungen für Irland vc»-: dar
^, W feda Fäil La. 17. 39: maigi Fäil p.
..L 132, 27; inse Fäil 2?- 133. 1.
<>'!>/ Fea F5. 32; Mag Fea Hy. 5, 59.
Femen 2^5. 32, vgl. Corm. Tr.
p. 74.
Fer Brot Sc3I. 15?
Fergna FB. 32.
Fer Maiiaoh Sc3L 15?
Fernmaige, ri Fernmaige Lcj. 14;
ScJf. 11. -^ — ^
Fid Droiuma SC. 34, u.
Fid Gaible ScM. 20.
Fir Ardai ^x 144. 2.
Fir Falg-a s. Inis Fer Falga.
Fir Roiss p. 144, 2.
Fremain, hi Fremain Tethbai
TE. S LU.\ hi Fremainn 15 Eg.;
20. T7/?. Dun F.
G
Grabon flj/- 2, 58.
Gabar Oss. I 9.
Gall Franke, Normanne,
Däne, Engländer; ainm do sser-
chlannaib Frangc Corm. jJ- 23; ar
it Gaill ro suidestar a n-Eriun ar
tüs ibid.; blindauga caech in lingua
Galleorum dicitur Corm. p. 7 blind ;
feitir i. glas na n-Gall ibid. p. 26
langfiter.
Oöedel der Gäle; PI. Gen. lathus
gaile Göedel uile FB. 89; Dat. for
Göedelaib FA. 32; Acc. Göedelu
ibid. LBr. — Davoti Göedelach,
tria Gocdeilg auf Gäliseh p. 19, 37.
Grecia FB. 93.
56
Ibar
882
Ibar Cind traclita SC. 39.
luber Cichmaiue p. 131, t
TE. 3.
Inis Fäil p. 133, i.
luis Fer Falga FB.
Insi Gaid F£. 93.
Insi Orc F5. 93.
Lag'iii die Männer von Leinster,
die Provinz Leinster; Gen. Laigen,
ri Laighin {sie) TE. 1 Eg.; 6 Fg.;
Dat. do Laignib Hy. 4, 8; illaignib
CCn. 1 ; ScM. 1 ; Acc. Lagniu ibid. ;
Laigniu 6.
Letlia Latium Hy. 5, 82.
Letha Letavia Hy. 2, lo? v*;?.
i). 19.
Lia i*^5. 32.
Linde FB. 32 (Line i?7.).
Liudi Leith {Gen.) FB. 31.
Liphe SP. V s; i^5. 11; abann
Liphe 2). 45, 2.
Loch Dil airbrech p. 131, 35.
Loch Dil lig |;. 131, 29.
Loch Duib Saiug-lend FB. 31.
Loch Lemmichta p. 42, s; 13.
Loch St'iil Sc3I. 21, 24.
Locharua -Fi?. 32.
Luachra Coualad Sc3I. 7.
Luachra Dedad [Gen.) ScM. 7.
Lüacra {Gen.) SC. 47.
M
•^ Macha JP£. 32; (?ew. rig Macha
2,'n5
»sc. SüTs; s. Emain_Mapha,
craid; Dat. do Hachi Hy.
und 49, v^fZ. Ardmacha.
Macnniatf FB. 32 £(7.
Uliiu- Aill.e ScM. 19.
31ag Ardiommiii EC. 4.
Maj? Breg- J^^. 43; Gen. Muighi
Breg rX 2U.
Mag: Coli iZ?/. 5, 73 ; Cail ^j. 48, 23.
Mag- Criiachaii, Mag naCruachna
TE. 16.
Mag- Cruaich SC. 11, 3.
Ma^ Dil Gabul FB. 36.
Mag- Dil g-es Oss. 1; 10; Da gesi 7.
Ma^- Fäil Irland p. 132, 27.
31 ag- Fea Hy. 5, 59.
Mag- Fidgu' SC. 15.
Mag (iossa ^j. 144, 2.
Mag liiis ^*. 21, 29.
Mag Life p. 41, 36.
Mag- Lüada SC. 32; 34, 3.
Mag Medba FB. 32.
Mag- Meli SC. 13; EC. 2.
Mag Muithemui ÄC. 1; 2; 6;
i 11, 9; 29, 20; 38; p. 142, 24.
Mag Slicech FB. 36.
Mai-ggae SP. V 13.
Mastill s. Meisten.
Mide Meath; Midi F5. 32; G^e«.
Midii?. 131, 37; FB. 8; Mide Äcilf.
1; 20; im-Midiu TE. l LU.
Moisteii {Gen.) SP. Y 4; Dat.
im-Mastin ScM. 20.
Mucciaime FB. 32 Eg.
Muh- Talläiii Oss. III 9; mara
im Thallaind 11, Tallanu Ed.
Muiiia F. Munster; Gen. Mu-
man TE. 1 Eg.\ ScM. 21, 28.
Muresc FB. 32; vgl. A.iVi\\\ mui-
risc „a sea-shore marsh'^ Joyce,
Ir. Nam.'^ p. 451.
Murthenme SC. 33, 30; 37, 19;
FB. 32; CC 1 iJ^.
N
Nemthur Hy. 2, 1.
Oenach
883
0
Oenach Bodbi?iiai p. i:}>, 15.
OeiKU'h Breg^ Leith TE. 3 Eg.
Oenach na Cn'iachna FB. 66;
TE. 16.
Oenach Enina 8C. 82.
Oenach Fidffa SC. 32; 37, 2.
Oenach Macha, ÄenachM.i^JUL "^
O'lnccniaclit der alte Name für
Connucht ticM. 21, 35.
Olsiodra p. 19 not.
R
Räith Cniachau TE. 16.
Räith Ini?ain ScM. 20.
Roeriu, G^e*i. Roereun SP. V 2.
Roiscne i^iJ. 32 Eg.
Rom, G^en. abb Roma FA. 32;
i)a*. 0 Rüaim p. 39, 20; J.cc. in
Röim FA. 32.
Roman, Gen. PI. do rig Roman
FA. 32; Z^ 868.
Romdnach Z-\ 810; Z>a^. PZ. do
Römänchaib FA. 32.
Ros Roigrne FB. 32, Ruidni
Sahall, ic Sabull Gl zu Hy. 2, 29;
p. 21, 29.
Sclthia FB. 93; bi tirib Sci-
thiach 79.
Scot, Dat. PI. do Scotaib den
Iren Hy. 2, 35.
Sith Sinig-he Crüachan TE. 16.
Sliah Armöin p. 19, 32.
Sliah Breg, bi Sleib Breg FB. 36.
Sliah Füait CO. 2LU.; p. 144, 1;
FB. 43; bi Sleib Füait 31.
Sligi Midluacra SC. 47.
Tailti, Taillti FB. 32 Fg.: Gen
öenacb Täilteu s. unter fess.
Tech Becfoltaig jx 143.
Tech Bresail Etarläim p. 132, 15
Tech Midehüarta FB. 2; 23
Midchüarda 17; 68: p. 309, 32.
Temair F. Ta r a L U. p. 52a, 12 ff.
Hy. 2, u] SC. 21; Temoir FB. 32
£V/.; (tch. tir Temrach Hy. 2,
na feisi Temrach TE. 6 £"(/.; na
Temruch 2 £V/.; 6 Eg.; na fleidin
Temruch 7 Eg.\ feis Temra 2 iC/^.;
Dat. bi Temraig na rig SC. 21; 27;
J^cc. CO Temraig ibid.
Temair lochra Sc3f. 7; Lüacra
CCn. 8.
Temair Mairci, co Temraig M.
CCn. 6.
Tenmaa: FB. 32 £V/. ; a Tenmag
Trogaigi S'C. 28.
Tete Brec, don Teti Bricc SC. 9.
Tethha FB. 32 Fg.; bi Tethbai
T^E. 1 LU.; di Tctbbi ^j. 131, 33;
bi Tetbiia TE. 7 Fg.: 8.
Tlachtg:a F5. 32 Eg.
Tor Breg-oind i^'B. 93.
Torriau, mara Torrian Hy. 2, 11.
Truim, sluag Side Truim SC.
29, 15; tromm „the eider or bore-
tree" Joyce, Ir. Nam.'^ p. 498.
Tüaim Inhir SP. III 1.
Ti'iath Dathi CCn. 1; 7.
Tuirida' FB. 32 Eg.
Tnlach Taidg CCn. 7.
Tnlchic F^. 32 Eg.
56^
üachtur
884
U
Uachtur Giihva. Hy. 5, eo, Gl. i.
, telach mör sein fil iinmaig Lagen.
Uachtor Usiiig- EC. 1.
U'aiff Büaua F:B. 70.
Uaim Crüaehan FB. 57.
Ulaid die Männer von Ulster,
die Landschaft Ulster {lat. Uli-
dia 1). 21, 28) Lü. 1; 5, 3; ii: 9;
13; 18, 34;. Ca 7 LUTScM. 18;
SC. ir^rtl; 10: F^. 24; j9. 310, 2;
jj. 325, 26; Gen. Celtchair Ulad
ScM. 21, 27; FB. 12; coiced Ulad
jL^, 8; Ti;. 1 Fg.; do degdäinib
FJ. 6; dnidi SC. 48; errid CC.
1 LU.\ FB. 2; CO läthib gaile fer
n-Ulad FB. 12; 9; 55; jj. 310, 3;
iir Ulad CC. 3 iC^; 2 i?7.; di
threnferaib Fi?. 2; a gerait Ulad
S(7. 30, 1; 12; iath FB. 22; iugeu-
rad Lg^§^ läichessa FB. 29 ; Iath
n-gaTl^lad SC. 38; maic FB. 61;
mathi CG 1 LU: SC. 4; 24; F5.
5; 7; 33; 59; 70; 74; merdrecha
SC. 5; for mnäib SC. 5; 45; ScM.
20; FB. 12; 23; 68; 87; öcu 10;
14; 35; 59; 62; ri L(i. 5^^2; 9;
ardrig FB. 28; tecta »^cilf. 2; 4;
Ban-Ulad p. 311, 28; FB. 21; öa*.
ö Ultaib -Li/._5^_u; 6; 10; ][3; 16;
H; Äcilf. 10; 11; 13; a^. 10; 29;
i n-Ultaib l^. Iß; <9ciH 1; in far
n-Ultaib 9; Acc. na hUlto ScM.
9; 19; i^^, 4; Ultu FB. 72; CC.
3 i?7.; Sa'"22; FB. 54; la hUltu
CC. 1 LU.; G; SC. 1; 2; p. 131,4;
cen Ultu imbi FB. 22; co n-Ultu
immi 56; Voc. a Ulto ScM. 12.
Umall F5. 32 Fg.
Ul' i??/- 1, 27.
Urros DomuaiulF5.32, IrrusjEV;.
Usnecli, i u-Uachtor Usnig EC. 1,
vgl. Maic Uisnig.
Druck von Pöschel & Trepte in Leipzig.
Berichtigungen
a) zu den Texten:
S. 10, 9 lies: Biscliof von Leinstcr Hij. 2, i5 streiche das Komma
hinter Erinn 8. 17, 25 lies: di« Hij. 5, 85 Anmerk. streiclie: Die
Form i\ica,\. . . . vidit). 8. 40, 23 lies: mochen 26 lies: greim Hy. 6,
8 lies: demons' Hy. 7, 57 7w^ 7 8ilben! 8. 70, 12 Zmi ic; fofoesat
<S'. 72, 11 bat ist zu hsdar zu ergänzen 8. 103, 23 und 104, 2 /■»}• Rann
lies: Rose iS". 108, 22 ist von leth an corrupt 8. 111, 15 O'Iieilhfs
silis ist höchst unsicher S. 120, is lies: inam bia-sa ^S. 127, 26 imä
27 /mj- cacht lies: ceist 8. 131, 19 streiche das Komma hinter impi
8. 131 Anmerlc. für II Ztes: III -S. 157, 22 lies: Fenier /S. 1G9, 16
lies: ro insorchaz^/ 17 lies: don eclais cvistaide 8. 170, 14 Zies; faiVend
Ä. 211, 21 lies: tinbew laeochu 8. 213, 25 Zies: gesci 8. 21G, is Z«es.-
rem n-aga 8. 217, 6 Zies: Läimtecb a des tindben cet eolach inti
asidfet 8. 219, 21 lies: la da natraig 8. 221, 4 Zies: canas uasa
chreit 23 ^it ergänzen: conid and S. 222, 6 und S. 223, 16, 22 lies:
Ceist 8. 223, 31 lies: nocon err »S. 239, 16 lies: Liath Macha, den
er an demselben Tage beschlichen und bezwungen hat 5^. 248, 19 lies:
Liath Macha 8. 252, 17 lies: So der Liath Macha und der Dub Sain-
glend 8. 255 streiche die Änmerk. zu 17. 19 ibid. 33 lies: atabair
ecen 8. 304, 7 v. u. lies: Vereinzelt tiöce für tige. ibid. No. 12
Ztes: connteuchustor ibid. No. 18 tsi rZ/e 8chreibtveise sei für ai «Z^ei--
sehen, lies: umfeide, b?ei 8. 306, 8 lies: ticce 12 lies: mnsei 13 Z/es:
tibarthsei *S'. 311 Anhang V Ueberschrift lies: Duil 6 r. 7«. lies:
lubib ilmblasaib 4 r. u. lies: Conchobair
b) zum Wörterbuch:
8. 353 airdhenu mitss 8ingular sein 8. 356 ais {consent) lies: dis
/S*. 373 arfiuch, lies: Apr. 15 /S. 381 streiche den Artikel aur-tech, s.
durthech ^S*. 387, 1 lies: in daurtige S. 400 boccoit bedeutet auch
8child 8. 402 bräth, iar m-bräth ist Dativ 8. 411 cairde, streiche:
F. {vgl. ho nach cairdiu 311. IS«!, 8) 8. 420 cesu, lies: quamquam est
gg(5 Berichtigungen.
ibid. cet, lies: cet {Stolces) S. 422 lies: cetugud S. i^ö lies: cirmaire
Walker {„fuUer" Stokes) S. 426, i5 r. u. lies: p. 125^, i {Tochm. Em.)
S. 427 clocan lies: clocend S. 439 lies: comairbert biuth consuetudo
S. 447 cörad, für Champions lies: sinners [Stolces) S. 469 deintrub
s. intreb S. 470 delud steht für d'elud [Stokes) denall für de-auall
[Stokes^ S. 479 dichrichide, dechrigim kommt von dechor [Stokes)
S. 480, 12 didnad nach Stokes für do idnad [vgl. idan) ihid. di-gabim,
di-galim hesser: digbaim, diglaim [Stokes"^, und ähnlich öfter S. 496, 5
V. u. zu dogena-sib FB. 6 vgl H. S. 496 doichle lies: FA. 27
S. 500 do-rochim, für toirchim lies: torgim S. 501 lies dorsaid [Stokes)
S. 502 dringim, lies O'Don. Suppl. S. 506 dulmar FB. 50 ist Con-
jectur von Stokes, auch H hat dubnar [Bedeutung?) S. 508, 33 lies:yt
CG. b LU. S. 534 etualang, etuailngistar steht für etuailugigestar
{Stokes) S. 539 fege, lies: la fegi frilhgnam „with diligence of keen-
ness" (Stokes) S. 543, i lies: ferg-luinde [Stokes) S. 544 fersaid
„spinale" [Stokes, O'B.) S. 548 fidchell ist nicht das echte Schachspiel
[Stokes) S. 559 lies: fo-glenim „/ surpass" Stokes, vgl fod gleiu emi-
nere Ml. 31'^ S. 578 fris-äilim, richtiger: fris-säilim S. 580 1. füar,
„fuariiibudcaid is a personal noun of the i-decl. meuning paranymplius"
Stokes S. 586, 1 v. u. göithluch hängt nicht mit gäeth Wind zu-
sammen {Stokes) S. 606 i. (idon) ist in den Handschriften .i. S. 613,
12 er-thuaiscertacb gehört zu air-, airther Osten [Stokes) S. 617 1. imda
lies: LU. p. 1131' s. 631, 5 an ben imtha gehört zu 2. imda [Stokes)
S. 635 inber, besser: indber ibid. inbudcaid s. oben zu S. 580 S. 647
ithla, nach Stokes ithlann S. 647, 16 na hiiibile ist Gen. Sing., Xom.
iubail [Stokes) S. 649 lies: Liaim S. 652 techt do läim „to receire
sacrament" [Stokes) ibid. gabäil läma „to enjoin" [Stokes) S. 657,
20 für wounded lies: iceakened [Stokes) S. 669, 2 lorg, Stokes trennt
lorg track, und lorg troop.
Durch den Neudruck von S. 321 bis 336 stimmen leider einige
Citate nicht mehr:
S. 327, 30—40 im Wörterbuch ist jetzt S. 324, 3 r. «. — S. 325, 8,
S. 328, 1—23 ist jetzt S. 325, 9-31.
For dun dibni FB. 46 ivird hinten die Particula augens -ni ent-
halten, und for-dib ist 3. Sg. Fut. zu for-dibnim caedo; ebenso halte ich
no don sei FB. 48 für die 3. Sg. des reduplicirten s-Fuhiri zu slaidim,
vgl. dossib unter toibnim.
^
>^^
^^'%
^^
iii
ipi
v.'lv.-l'Si'jj'i'.-' '•;.''|V:'