Skip to main content

Full text of "Irische Texte : mit Wterbuch"

See other formats


W^"MMk-:M'' 


yy/y<r    ü(^£i.^^. 


H  (?i-  l-O  i 


(p<^^m/r^^t^'^/./ /y^n6/i/s^ 


'^m^^^a/ 


zi>'^4^<:e'^?-z^64^^?9^y  y/y 


JiBHHW 


^V-V  I  ifl^ 


^'Ul 


ßloJ^U^   . 


IRISCHE   TEXTE 


MIT. 


AVÖRTERBUCH 


ERNST   WINDISCH 

O.  PROZESSOR    DES    SAKSKKIT    AN    DER    UNIVERSITÄT    LEIPZIG. 


LEIPZIG 

VERLAG  VON  S.  HIRZEL. 

1880. 


DEM  ANDENKEN 


HERMANN  BROCKHAUS. 


Vorwort. 

Dieses  Buch  ist  dem  Andenken  an  meinen  verehrten  Lehrer 
H.  Beockkaus  gewidmet,  dem  ich  die  erste  Anregung  zu  cel- 
tischen  Studien  verdanke.  Als  ich  mich  im  Jahre  1870  zu 
einem  längeren  Aufenthalte  in  London,  der  hauptsächlich  durch 
ihn  vermittelt  war,  verabschiedete,  schärfte  er  mir  ein,  mein 
Augenmerk  auch  auf  die  Ossianfrage  zu  richten.  Der  zweite, 
dem  ich  auf  diesem  Gebiete  meiner  Studien  persönlich  zu 
grossem  Danke  verpflichtet  bin,  ist  mein  Freund  Standish 
Hayes  O'GßADY.  Er  half  mir  in  der  liebenswürdigsten  und 
uneigeiuiützigsten  Weise  über  die  ersten  Schwierigkeiten  der 
Sprache  und  der  Handschriften  hinweg,  führte  mich  in  die  alte 
Sagenwelt  ein  und  unterstützte  mich,  sich  selbst  beraubend, 
durch  Bücher  und  werthvolle  eigene  Abschriften.  Die  Ossian- 
frage habe  ich  nicht  vergessen.  Was  in  diesem  Buche  an  ver- 
schiedenen Stellen,  in  den  Vorbemerkungen  zu  einzelnen  Texten, 
verstreut  ist,  habe  ich  in  meinem  1878  auf  der  Philologen- 
Versammlung  zu  Gera  gehalteneu  und  in  den  Verhandlungen 
derselben  (bei  B.  G.  Teubner)  gedruckten  Vortrag  „Uebcr  die 
altirische  Sage  und  die  Ossianfrage"  zu  einem  Gesammt- 
hilde  zu  vereinigen  gesucht.  Wenn  ich  auf  den  daselbst  ver- 
suchten Nachweis,  wie  die  Dichtergestalt  Ossian's  entstanden 
ist,  einen  besonderen  Werth  lege,  so  hängt  dies  damit  zusammen, 
dass  er  gleichsam  eine  Antwort  sein  soll  auf  die  Auftbrderung, 
mit  der  mich  Beückhaus  einst  entliess. 


Yj  Vurwort. 

Der  erste  Theil  des  vorliegenden  Werkes  war  bereits  vor 
drei  Jahren  fertig  gedruckt.  Ich  vereinigte  in  demselben  von 
Texten,  was  ich  damals  geben  konnte.  Heute,  wo  auch  das 
Buch  von  Leinster  in  Facsimile  vorliegt,  würde  die  Auswahl 
anders  ausfallen  können,  womit  ich  jedoch  keinen  Tadel  gegen 
meine  damalige  Zusammenstellung  ausgesprochen  haben  will. 
Auf  den  Wortlaut  der  Texte  wird  man  sich  verlassen  können. 
Den  Druck  habe  ich  mit  grösstmöglicher  Sorgfalt  überwacht; 
die  Fehler,  die  sich  finden,  bestehen,  abgesehen  von  gewissen 
Inconsequenzen  in  der  Trennung  der  Wörter,  in  unrichtiger 
Ergänzung  von  Abkürzungen  der  Handschriften.  Ich  glaube 
nicht,  dass  Erhebliches  unberichtigt  geblieben  ist,  auch  glaube 
ich  nicht,  dass  nochmalige  Collation  der  Originale  nennenswerthe 
Ausbeute  liefern  würde.  Freilich  ist  es  im  Interesse  des  Buches 
nöthig  gewesen  zwei  und  einen  halben  Bogen  (S.  257 — 280 
und  S.  321—336)  noch  einmal  zu  drucken,  weil  ich  glücklicher 
Weise  noch  in  letzter  Stunde  entdeckte,  dass  die  Collation  von 
H.  zum  Serglige  Conculaind  und  die  Collation  von  Eg.  zum 
Fled  Bricrcnd  nicht  mit  der  wünschenswerthen  Genauigkeit  die 
handschriftlichen  Lesarten  wiedergaben. 

In  den  Texten  hatte  ich  das  Streben,  die  in  den  Hand- 
schriften gewöhnlich  zusammengeschriebenen  Verbindungen  wie 
Artikel  und  Substantiv,  Präposition  und  Nomen,  Verbalpartikel 
und  Verbalform  u.  s.  w.,  zu  trennen,  und  zwar  ohne  den  Druclc 
mit  kleinen  Strichen  ujid  anderen  Zeichen  zu  überladen.  In 
der  späteren  Schriftsprache  pflegen  alle  forinal  selbständigen 
Elemente  des  Satzes  getrennt  gedruckt  zu  werden.  Auch  in 
der  altern  Sprache  empfehle  ich  als  Princip  Trennung  überall 
da,  wo  sie  möglich  ist,  ohne  sichtbar  gewordene  Lautverschmel- 
zungen so  zu  sprengen,  dass  Formen  entstehen,  die  sonst 
nicht  üblich  sind.  Darnach  ist  z.  B.  getrennt  zu  schreiben 
na  mac  (der  Söhne),  nicht  aber  das  damit  identische  nammac, 
denn  nam  ist  keine  selbständige  Form;  getrennt  zu  schreiben 


Vorwort.  YU 

ist  oc  na  clessaib  (bei  den  Kunststücken),  nicht  aber  (ocon 
muicc)  bei  dem  Schweine,  denn  on  ist  keine  selbständige  Form 
des  Artikels.  Die  „Eclipsis"  ist  bezeichnet  wie  in  der  modernen 
Sprache,  also  na  n-daine  der  Menschen,  na  m-ban  der  Frauen. 
Die  Handschriften  haben  in  solchen  Fällen  (nicht  bloss  über 
dem  gutturalen  n)  oft  einen  Punkt,  diese  Punkte  habe  ich 
nicht  beibehalten.  Dagegen  habe  ich  den  kleinen  Strich  noch 
angewendet  vor  gewissen,  oft  unübersetzbaren,  enklitisch  ange- 
fügten Partikeln,  den  sogenannten  Particulae  augentes,  um  sie 
dadurch  vom  vollwichtigen  Demonstrativum  zu  unterscheiden. 
Aber  freilich  ist  es  eigentlich  eine  Inconsequenz  ind  fir  sea 
(diese  Männer)  zu  schreiben. 

Für  einige  Texte  habe  ich  an  schwierigen  Stellen  die 
Uebersetzung  einheimischer  Gelehrter  mitgetheilt.  Mir  kam  es 
darauf  an,  zu  zeigen  wie  weit  in  diesen  Kreisen  das  Verständ- 
niss  reicht,  damit  man  nicht  etwa  wähne,  aus  den  schwer  er- 
langbaren Büchern  viel  mehr,  als  ich  gebe,  holen  zu  können. 
Die  einheimischen  Gelehrten  haben  ohne  Anstoss  Alles  über- 
setzt, als  wenn  Schwierigkeiten  gar  nicht  vorhanden  wären. 

Man  nennt  die  Sprache  der  Handschriften,  denen  die  vor- 
liegenden Texte  entnommen  sind.  Mittelirisch.  Eine  scharf 
begrenzbare,  in  sich  einheitliche  Sprache  ist  dies  nicht.  Dass 
man  hier  und  da  vielleicht  Spuren  verschiedener  Dialekte 
nachweisen  kann,  ist  bei  Weitem  nicht  so  wichtig,  als  dass 
sich  mitten  in  der  Sprache  der  spätem  Zeit  zahlreiche  alte 
Formen  und  Wörter  erhalten  haben.  Im  Allgemeinen  schrieb 
jeder  Schreiber  sein  Original  in  die  Sprache  seiner  Zeit  um, 
aber  nichts  weniger  als  consequent,  und  so  können  wir  noch 
in  späten  Texten  Stücken  eines  alten  Sprachschatzes  begegnen. 
So  fand  ich  vor  Kurzem  in  der  Egerton  Version  des  Fled 
Bricrend  (s.  S.  336,  zu  S.  292,  3)  das  mir  bisher  unbekannte 
fathar  vestrum,  das  sich  schön  neben  das  längst  bekannte 
nathar  nostrum  stellt. 


yjlj  Vorwort. 

Ueber  den  hohen  Werth  der  irischen  Sage  ha])e  ich  mich 
ausführlicher  in  dem  oben  erwähnten  Vortrage  ausgesprochen. 
Ich  bleibe  dabei,  dass  die  irische  Sage  die  einzige  reichhch 
fliessende  Quelle  ungebrochenen  Celtenthums  ist.  Welche  Fülle 
von  interessanten  Zügen  hat  O'Cuery  in  seineu  Lectures  aus 
dieser  Quelle  geschöpft,  ohne  sie  zu  erschöpfen!  In  Deutschland 
haben  sich  die  Kreise  der  Anthropologen  und  Alterthumsforscher 
von  jeher  besonders  für  die  celtische  Cultur  interessirt.  Ich 
verweise  dieselljen  z.  B.  auf  das  im  Wörterljuch  unter  carn 
Mitgetheilte.     Wo  finden  sich  sonst  noch  solche  Angaben? 

Das  Wörterbuch  Avar  eine  sehr  mühsame  Arbeit.  Noch 
während  der  Correctur  habe  ich  die  Zahl  der  Fragezeichen  zu 
vermindern  gesucht.  Nicht  nur  wo  ich  keinen  Rath  wusste, 
sondern  auch  wo  ich  meiner  Sache  nicht  sicher  war,  habe  ich 
ein  solches  gesetzt,  und  ich  wünschte,  dass  die  Kritik  bei  diesen 
Fragezeichen  einsetzte,  anstatt  vielleicht  über  die  Anordnung 
oder  andere  untergeordnete  Punkte  mit  mir  zu  rechten.  Ab- 
gesehen von  den  unerledigten  Wörtern  enthält  das  Wörterbuch 
gegen  7000  Artikel  oder  verschiedene  Wörter,  deren  Bedeutung 
in  der  Hauptsache  gesichert  ist.  Ich  habe  mich,  namentlich  im 
weitern  Verlauf  der  Arbeit,  nicht  auf  meine  Texte  beschränkt, 
vielmehr  wair  ich  schon  durch  die  zahlreich  beigebrachten  Pa- 
rallelstellen genöthigt,  den  Kreis  meiner  Quellen  zu  erweitern. 
Es  war  dies  eine  Schraube  ohne  Ende,  und  der  Druck  musstc 
schliesslich  den  Punkt  des  Abschlusses  bestimmen.  Namentlich 
für  die  ersten  Buchstaben  ist  die  Zahl  der  Nachträge  und  neuen 
Wörter  sehr  gross.  Vieles  davon  verdanke  ich  meinem  verehrten 
Freunde  Whitlet  Stokes.  Derselbe  hatte  die  Güte  die  Aus- 
hängel)ogen  zu  lesen  und  mir,  so  rasch  als  dies  von  Calcutta 
oder  Simla  aus  möglich  war,  seine  w^erthvollen  Bemerkungen 
zuzusenden.  Wäre  ich  nicht  genöthigt  gewesen,  zwei  und  einen 
halben  Bogen,  wie  oben  erwähnt,  Umdrucken  zu  lassen,  so  Avürde 
ich  das  Wichtigste  der  Nachträge  schon  jetzt  mitgetheilt  haben. 


Vorwort.  IX 

Da  es  aber  aus  verschiedenen  Gründen  wünschenswerth  erschien, 
das  Buch  noch  in  diesem  Jahre  auszugeben,  so  muss  ich  die  Nach- 
träge für  eine  baldige  weitere  Pnblication  aufsparen,  die  dann 
einen  um  so  reicheren  Beitrag  zu  einer  vollständigen  Sammlung 
des  irischen  Wortschatzes  bringen  wird.  Das  vorliegende  Buch 
bildet  fü]'  sich  ein  abgeschlossenes  Ganze,  da  seine  Texte  voll- 
ständig für  das  Wörterbuch  ausgezogen  sind.  Wir  besitzen  auf 
verschiedenen  Sjirachgebieten  so  vortreffliche  Wörterbücher,  dass 
l)ei  einem  neuen  Werke  der  Art  alles  Gute  leicht  als  selbst- 
verständlich, und  alles  Mangelhafte  als  unverzeihlich  empfunden 
wird.  Ich  bitte  bei  der  Beurtheiluug  meiner  Leistung  sich  nicht 
auf  den  absoluten,  sondern  auf  den  historischen  Standpunkt  zu 
stellen.  Meine  Hülfsmittel  ersieht  man  aus  den  einzelnen  Ar- 
tikeln. O'Reillt's  Irish-English  Dictionary  mit  O'Donovan's 
Supplement  (Dublin  18G4)  war  mir  sehr  nützlich,  wenn  auch 
O'Reillt  allein,  seiner  vielen  Irrthümer  und  Ungenauigkeiten 
Avegen,  nie  als  eine  sichere  Quelle  der  Belehrung  angesehen 
werden  darf.  O'Clery's  kleines  Glossar  stand  mir  leider  nicht 
zu  Gebote;  ich  freue  mich  zu  erfahren,  dass  die  nächste  Num- 
mer der  „Revue  Celtique"  einen  neuen  Abdruck  desselben  brin- 
gen wird. 

Um  mein  Buch  auch  fremden  Gelehrten  leicht  zugänglich 
zu  machen,  habe  ich  fast  bei  jedem  Artikel  die  Bedeutung  des 
Wortes  auch  englisch  oder  lateinisch  angegeben.  Die  „Gramma- 
tica  Celtica"  und  der  altirische  Glossensprachschatz  ist  nicht 
vollständig  ausgenutzt,  am  allerwenigsten  sind,  alle  Formen  des- 
selben Wortes  aufgenommen.  Mein  Hauptaugenmerk  ist  auf  die 
Sprache  der  mittelirischen  Literatur  gerichtet,  das  Altirische  ist 
für  mich  nur  Ausgangspunkt  und  Hülfsmittel  gewesen.  Ich  bin 
der  Ansicht,  dass  der  gesammte  altirische  Glossensprachschatz 
zu  einem  lexikalischen  Werke  für  sich  vereinigt  werden  sollte. 
Während  ich  diese  schöne  Aufgabe  Anderen  überlasse,  werde 
ich  fortfahren  an  dem  Sprachschatz  der  mittelirischen  Literatur 


X  Vorwort. 

zu  arbeiten,  und  diese  selbst  zugänglicher  zu  machen.  Ich  habe 
während  meines  diesjährigen  Aufenthaltes  zu  London  und  Du- 
blin Gelegenheit  gehabt  viel  Material  zu  sammeln,  und  werde 
allmählig  theils  aus  diesem  theils  aus  den  schönen  Facsimiles 
des  Lebor  na  huidre  und  des  Buches  von  Leinster  den  „Täin 
B6  Cüailnge"  und  die  kleineren  Tains  nebst  anderen  Texten,  die 
zur  Cüchulinnsage  in  Beziehung  stehen,  herausgeben.  Wie  schön 
wäre  es,  wenn  mir  dabei  Professor  Hennessy's  längst  ver- 
sprochene Bearbeitung  der  „Togal  Bruidne  Da  Derga"  vorläge! 

Leipzig,  den  3.  November  1880. 

E.  Windisch. 


Abkürzungen. 

AD.,   Aid.  Chonch.       Aided   Chonchobair  (LL.i,   ed.   O'Ciirry,  Ms.  Mat. 

p.  637. 
Ad.  Pr.        Adamnän's  Prayer,  Goid.^  p.  173. 

AE.,  Aid.  Ech.        Aided  Ecliach  (,LU.),  ed.  Crowe,  Journ.  1870  p.  94. 
Aen.  Carm.        Aenach  Carmaiii,  s.  On  the  Mann.  111  p.  526. 
Amr.        Amra  Choluimb   Chille,   LHy.  Amr.   ed.  Stokes,   Goid. '^  p.  156, 

LU.  Amr.  ed.  Crowe,  Dublin  1871. 
Beitr.        Beiträge  zur  Vergleichenden  Sprachforschung. 
Cum.        Cod.  Camaracensis,  s.  Z.-^  1004. 
CC.        s.  Texte  Y. 
COn.        Fotha  Catha  Cnucha  (Lü.\    ed.   Windisch,  Irische  Grammatik 

p.  121,  und  ed.  Hennessy,  Rev.  Celt.  II  p.  86. 
Chron.  Scot.        Chronicum  Scotorum  ed.  Hennessy,  London  1866. 
Cl.  Fiachr.         The  Genealogies,  Tribes,  and  Customs  of  Hy-Fiachrach, 

ed.  0  Donovan,  Dublin  1844. 
Corm.        Sanas  Cormaic,  in  Three  Irish  Glossaries  by  W.  Svtokes),  Lon- 
don 1862. 
Corm.  Transl.       Cormac's  Glossary  transl.  by  J.  O'Donovan,  ed.  Wh.  Stokes, 

Calcutta  1868 
Cr.        Bedae  Codex  Carolisruhensis  (Z.-). 

Crith  Gabi.        The  Crith-Gablach,  s.  On  the  Mann.  III  p.  465. 
EC.        Echtra  Condla  Chaim,  ed.  Windisch,  Irische  Gramm,  p.  118,  ed. 

Crowe  Journ.  Arch.  and  Hist.  Ass.  1874  p.  118. 
Eg.        Egerton  Manuscript  im  Briti,sh  Museum. 

FA.  s.  Texte  VII. 

FB.  s.  Texte  IX. 

FC.  Eis  Cath.        Fis  Cathair  Möir,   ed.  Crowe,   Journ.  Arch.   and  Hist. 
Ass.  1872  p.  26. 

Fei.        Feiire  des  Oengus,   von  mir  anfangs  nach  der  Handschrift  LBr. 

(Facs.)  benutzt,  später  nach  der  Ausgabe  von   Stokes:   On  the  Ca- 

lendar  of  Oengus,  Dublin  1880. 
FF.        The  Fight  of  Ferdiad  (.LL.),  s.  On  the  Mann.  III  p.  413. 


■^jj  Ahkiuzungen. 

GiU.  Lor.        The  Lorica  of  Gildas,  ed.  Stokes,  Ir.  Gl.  p.  133. 

Goid.-        Goidelica,  cd.  Wh.  Stokes,  2J  cd.  London  1872. 

mj.        s.  Texte  I. 

Ineant.  SG.        Incantatio  c  Codice  Sancti  Galli,  nach  Z.-  949. 

Ir.  Gl.        Irish  Glosses,  ed.  Wh.  Stokes,  Dublin  18G0. 

Journ.  Arch.  and  Hist.  Ä^s.  The  Journal  of  the  Royal  Historical  aiul 
Archaeological  Association  of  Ireland. 

Keat.        A  coniplete  History  of  Ireland  by  J.  Keating.    Vol.  1,  Dublin  1811. 

LArd.        Tlic  Book  of  Ai-magh,  s.  Goid.-  jJ-  83. 

LBr.  Leabhar  Breac,  Ms.  in  der  Eibl.  der  R.  Ir.  Ac.  zu  Dublin,  be- 
nutzt nach  dem  Facsimile,  Dublin  1876. 

Lc.  The  Yellow  Book  of  Lecan,  Ms.  in  der  Bibl.  des  Trin.  Coli,  zu 
Dublin. 

Leabh.  na  g-Ceart         Leabhar  na  g-Ceart  ed.  O'Donovan,  Dublin   1847. 

Lfj.        s.  Texte  IL 

LHij.  Liber  Hymnorum,  Ms.  der  Bibl.  des  Trin.  Coli,  zu  Dublin,  s. 
Goid.2  p.  61  ff. 

LL.  The  Book  of  Leinster,  Ms.  in  der  Bibl.  des  Trin.  Coli,  zu  Dublin, 
das  Facsimile  (Dublin  1880)  konnte  ich  nicht  mehr  benutzen. 

LU.  Leabhar  na  h-Uidri,  Ms.  der  Bibl.  der  R.  Ir.  Ac,  ia  Facsimile 
herausgegeben.     Dublin  1870. 

MI.  Codex  Mediolanensis  (Z'^.  und  Goid.'^  p.  IG,  nach  Ascoli's  Aus- 
gabe, 1878,  bis  fol.  35J  benutzt). 

Ms.  Mat.  Lectures  on  the  Manuscript  Materials  of  Ancient  Irish  Hi- 
story, by  Eugene  O'Curry,  Dublin  1861. 

Nenn.  ein  Fragment  von  Nennius'  Historia  Britonum  (.LU),  s.  Win- 
disch, Ir.  Gramm,  p.  123. 

CfC.         O'Curry. 

O'Cl.        O'Clery's  Glossary. 

O'Dav.  O'Davoren's  Glossary,  in  Threc  Irish  Glossaries  by.  W.  S. 
London  18(J2. 

O'Don.  Gr.  A  Grainmar   of  the  Irish  Language  by  John  O'Donovan. 

Dublin  1845. 

O'Don.  Suppl.         O'Donovan's  Supplement  zu  O'Reilly's  Irish  Dictionary. 

O'Il.  Edward  O'Reilly's  •  Irish-English  Dictionary,  a  new  edition, 
Dublin  18G4. 

On  tlic  Mann.  On  the  Manners  and  Customs  of  the  Ancient  Irish, 
a  series   of  Lectures  by  E.  O'Curry,  cd.  W.  K.  Snllivan.  Dublin  1873. 

Oss.         s.  Texte  VI. 

Fr.  Cr.        Codex  Prisciani  Carolisruhensis  (Z-^.). 

Proceed.  li.  I.  A.  Proceedings  of  the  Royal  Irish  Academy,  Irish  Mss. 
Series  Vol.  I,  Part.  I,  Dublin  1870. 

Jtev.  Celt.        Revue  Celtique,  ed.  H.  Gaidoz. 


Alikürzungei».  XIII 

Rem.-         Kemarks  on  the  Celtic  Additions  to  Curtius'  Greek  Etymology  etc., 

by  Wh.  Stokes,  Calcutta  1875  (abgedruckt  Beitr.  YIII  oUl). 
Fem.  on  the  Facs.         Reraarks  on  the  Facsimiles  publislied  by  the  Royal 

Irish  Academy,  by  Wh.  Stokes,  Simla  1875. 
ScLb.        Scela  läi  brätha  (LU.\  ed.  Stokes,  Rev.  Celt.  IV  p.  2ib. 
ScM.         s.  Texte  III. 
SC.        s.  Texte  VIII. 
SG.        Prisciani   Codex  Sancti   Galli   (Z'^.,  Ascoli's  Ausgabe   konnte  ich 

in  den  letzten  Bogen  bei  der  Correctur  benutzen. 
Stab.  Concul.        Siabur-charpat  Conculaind  (Lü.)  ed.  Crowe,  Journ.  Arch. 

and  Hist.  Ass.  1871  p.  371. 
S3I.,  Sench.  M.         Ancient    Laws    of  Ireland.     Senchus   Mor.    Von   mir 

ist  nur  hier  und  da  Vol.  III,  Dublin  187o,  benutzt. 
SMart.        De  virtute   Sancti  Martain  (LBr.t,    ed.   Stokes,   Rev.   Celt.  II 

p.  383. 
SP.        s.  Texte  X. 
TB,    Tochm.   BF.        Tochmarc    Becfola    ^Lc.)    ed.    O'Looney,    Proceed. 

R.  I.  A.   1870. 
TBC.        Täin  B6  Cüailnge  ^LU.  und  LL.\ 

TBF.        Täin  Bö  Fräich  (LL.),  ed.  Crowe,  Proceed    R.  I.  A.  1870. 
TBE.        Täin  Bö  Regamain  ^Eg.  ll&Ii 
TE.        s.  Texte  IV. 

Three  Rom.        Three  Middle-Irish   Homilios,   ed.  Stokes,  Calcutta  1877. 
Tir.         Ti'rechän's  Annotations  aus  dem  Lib.  Armach.,  Goid.^  p.  83. 
Tor.  Dhiarm.        Toruigheacht  Dhiarmuda  agus   Ghrainne,   ed.   Standish 

H.  O'Grady,   Dublin   1857  (,Transactions   of  the  Ossianic  Society  HD. 
Tur.        Die  Turiner  Glossen,  nach  Stokes'  Ausgabe,  Goid.'-^  p.  3. 
Wh.         Codex  Wirziburgensis  [Z'^.). 
7A.         Grammatica   Celtioa,    construxit   J.    C.   Zeuss,   ed.    altera,    curavit 

H.  Ebel,  Berolini  1871. 


Inhalt. 

Seite 

Texte 1 

I  Die  altirischen  Hymnen       3 

II  Longes  Mac  n-Usnig 59 

III  Scel  mucci  Mic  Däthö 93 

IV  Tochmarc  :fitäine 113 

V  Compert  Conculaind 134 

VI  Drei  Gedichte  aus  der  Finnsage 146 

VII  Fis  Adamnäin *  .     .  165 

VIII  Serglige  Conculaind 197 

IX-  Fled  Bricrend 235 

X  Die  irische  Handschrift  des  Klosters  St.  Paul  in  Kärnthen  312 

Nachträge  aus  Handschriften 321 

Wörterbuch 337 

Berichtigungen 885 


TEXTE. 


I. 
Die  altirisclien  Hymnen 

des 

Liber  Hymnorum. 


Die  unter  dem  Namen  Liber  Hymnorum  bekannte  Hand- 
schrift befindet  sich  in  der  BibHothek  des  Trinity  College  zu 
Dublin  (Trin.  Coli.  Dub.  E.  4.  2.).  Die  meisten  irischen  Stücke 
ihres  Inhalts  sind  von  S tokos  in  seinen  Goidelica  (1^*  ed.  Cal- 
cutta  1866,  2^  ed.  London  1872)  mitgetheilt;  ein  kurzer  Bericht 
über  das  Aeussere  der  Handschrift  und  über  ihren  ganzen  Inhalt 
findet  sich  Goid.^  p.  61. 

Fast  allen  Hymnen  geht  eine  irische  Vorrede  voraus,  in 
welcher  über  den  Verfasser,  über  Ort  und  Zeit  der  Entstehung 
berichtet  wird,  soviel  davon  in  der  Tradition  bekannt  war.  Die 
Nachrichten  widersprechen  sich  zum  Theil,  was  auf  ein  verhält- 
nissmässig  hohes  Alter  der  Hymnen  gedeutet  werden  darf.  Vgl. 
Ebel,  Gramm.  Celt.^  p.  957  adnot. 

Auf  Grund  der  im  Texte  der  Hymnen,  in  den  Vorreden  und 
in  den  Glossen  vorkommenden  mittelirischen  Formen  vermuthet 
Stokes,  Goid.^  p.  61,  dass  die  Handschrift  Ende  des  11.  oder 
Anfang  des  12.  Jahrhunderts  geschrieben  sei*.  Allein  die  Hymnen 
selbst  sind  ohne  Frage  weit  älter,  und  dürfen  der  Sprache  nach 
ungefähr  mit  den  altirischen  Glossen  der  Codices  zu  Mailand, 
Würzburg  u.  s.  w.  zusammen  gestellt  werden.  Vor  Allem  stim- 
men die  Verbalformen  vollkommen  zum  altirischen  Verbalsystem. 


*  Für  die  Datirung  der  Handschrift  wäre  wichtig,  wenn  der  Ver- 
fasser von  Hy.  8  wirklich  Maelisu  hua  Brolchäin  wäre,  der  im  Jahre 
1086  gestorben  sein  soll,  wie  Stokes  Goid.-  p.  174  vermuthet. 

1* 


4  I  Die  altirisclioii  Hymnen. 

In  dieser  Bezieliimg  sind  namentlich  die  zahlroich  vorkommenden 
Formen  des  reduplicirten  Perfects  von  grosser  Wiclitigkeit.  Der 
Glossator  ersetzt  sie  stets  durcli  die  entsprechende  Form  des 
S-Praeteritum,  in  der  Zeit  des  Glossators  gehörten  sie  also  einer 
veralteten  Bildung  au.  Alles  was  Stokes  a.  a,  0.  als  mittelirische 
Formen  und  mittehrische  Orthographie  bezeichnet,  ist,  was  den 
Text  der  Hjiuncn  anlangt,  nur  auf  Rechnung  der  Tradition  zu 
setzen.  Oh  die  Glossen  und  die  Vorroden  erst  vom  Schreiber 
der  Handschrift  herrühren,  wage  ich  nicht  mit  Bestimmtheit  zu 
entscheiden.  Natürlich  sind  diese  Theile  auf  jeden  Fall  jünger, 
als  der  Text  der  Hymnen. 

Den  von  Stokes  in  der  1.  Ausgabe  der  Goidelica  mitgetheil- 
ten  Text  der  Hymnen  habe  ich  während  meines  Aufenthalts  in 
Dublin  (1871)  mit  der  Handschrift  verglichen;  auf  dieser  Col- 
lation  sowie  auf  dem  Texte  der  2.  Ausgabe  der  Goidelica  beruht 
meine  Bearbeitung  der  Hymnen.  In  zweifelhaften  Fällen  hat 
Professor  Atkinson  in  Dublin  die  Güte  gehabt  die  Handschrift 
nochmals  für  mich  einzusehen.  Stokes  hat  sich  in  der  2.  Aus- 
gabe mehr,  als  in  der  1.  Ausgabe  darauf  beschränkt  einen  ge- 
nauen Abdruck  der  Handschrift  zu  geben.  Ich  habe  mehrfach 
die  Correcturen  der  1.  Ausgabe  in  den  Text  aufgenommen. 
Aeussere  Veranlassung  dazu  war  theils  eine  unreine  Form  des 
Reims,  theils  eine  Abweichung  von  der  regelmässigen  Zahl  der 
Silben  im  Verse.  Geleitet  haben  niich  meine  eignen  Beobach- 
tungen über  die  Regelmässigkeit  der  irischen  Verse,  dazu  aber 
das  Capitel  Constructio  Poetica  Hibernica  in  der  Grammatica 
Celtica,  sowie  das  Capitel  „Of  Versification"  in  O'Donovan's 
Grammar  of  the  Irisli  Language.  Darnach  habe  ich  überall  da 
einen  Fehler  erblickt*,  wo  inmitten  von  Halbversen  zu  sieben 
Silben  vereinzelte  Halbverse  zu  sechs  oder  zu  acht  Silben  auf- 
traten.   Es  ist  jedoch  zu  beachten,  dass  acht  Silben  in  der  ersten 


*  Ganz  in  derselben  Weise  äussert  sich  der  Verfasser  der  Praefatio 
zum  B'elire,  wo  er  über  die  metrische  Form  desselben  berichtet:  se  sil- 
lacba  ina  cethramnaib  oeus  a  dö  dec  ina  lethrannaib  ocus  a  cethair  XX 
ina  rannf(v7>  chomlana.  et  si  sit  plus  minusve  is  pud«?'  „six  syllables   in 


I  Die  altirischcii  Ilymiicn.  5 

und  sielicii  Silben  in  der  zweiten  Vershälfte  eine  regelmässige 
Form  des  irischen  Verses  bildet. 

Von  den  Glossen  habe  ich  nur  die  unter  dem  Texte  mit- 
getheilt,  welche  eine  Sacherklärung  bringen  oder  sonst  irgendwie 
den  Sinn  des  Satzes  erläutern.  Die  lexicalischen  Glossen,  d.  h. 
diejenigen,  welche  ein  Wort  des  Textes  durch  ein  Synonymum 
ersetzen,  oder  etymologisiren,  habe  ich  gewöhnlich  nur  im  Wör- 
terbuch aufgeführt.  Ebendaselbst  sind  auch  die  seltneren  Wörter 
und  Formen  der  Vorreden  aufgenommen,  während  ich  darauf 
verzichtet  habe  den  Text  derselben  nach  Stokes  nochmals  ab- 
drucken zu  lassen.  Weder  die  Vorreden  noch  die  Glossen  habe 
ich  selbst  genau  collationirt,  mit  Ausnahme  derer,  welche  bereits 
in  der  1.  Ausgabe  der  Goidelica  abgedruckt  waren.  Die  Glossen 
sind  stellenweise  nicht  mehr  lesbar  in  der  Handschrift. 

Stokes  hat  den  Hymnen  Uebersetzungen  beigegeben,  die 
im  Ganzen  als  eine  treflliche  Leistung  anzusehen  sind.  Einzelne 
Verbesserungen  hat  er  neuerdings  nachgetragen  in  der  zweiten 
Ausgabe  der  Schrift  Remarks  on  the  Celtic  Additions  to  Curtius' 
Greek  Etymology  etc.,  Calcutta  1875,  pag.  67 — 72.  An  den 
zahlreichen  schwierigen  Stellen  habe  ich  eigene  unsichere  Ver- 
muthungen  soviel  als  möglich  zurückgehalten  und  mich  vor- 
wiegend darauf  beschränkt  die  Schwierigkeit  des  Textes  oder, 
wenn  nöthig,  die  Unsicherheit  von  Stokes'  Deutung  hervorzu- 
heben. Wenn  es  mir  gelungen  ist,  das  Verständniss  einzelner 
Stellen  zu  fördern,  so  war  doch  auch  dies  nur  auf  dem  von 
Stokes  gelegten  Grunde  möglich. 


1.    Colman's  Hymnus. 

Die  Vorrede  enthält  folgende  bemerkenswerthe  Angaben: 
Als  Verfasser  wird  bezeichnet  Colmän  mac  hui  Chluasaig,  ein 


its  quarters,  and  twelye  in  its  half-quatrains,  and  twenty-four  in  its 
complete  quatrain,  et  si  sit  plus  minusve  there  is  an  error"  (Stokes  in 
der  leider  noch  nicht  erschienenen  Ausgabe  des  Felire  pag.  VII.  IX). 


ß  11  Colmän's  Hymnus. 

fcr  legind  (d.  i.  scholasticus  seu  lector  tlieologiae)  zu  Cork,  der 
zur  Zeit  der  Könige  Blaitlimac  und  Diarmait,  der  Söhne  des 
Königs  Aed  Slane,  gelebt  hat.  Colman  hat  diesen  Hymnus  ge- 
dichtet, um  sich  und  seine  Schule  gegen  die  Bude  Connaill  ge- 
uaimto  Seuche  zu  schützen,  an  welcher  u.  A.  auch  jene  zwei 
Söhne  des  Königs  Aed  gestorben  sind.  Vor  dieser  Seuche  ist  C. 
mit  seiner  Schule  nach  einer  Insel  geflüchtet.  Nach  der  einen 
Tradition  hat  C.  den  ganzen  Hymnus  gedichtet,  nach  einer  andern 
nur  die  vier  ersten  Langzeilen;  die  übrigen  Verse  sollen  seine 
Schüler  gedichtet  haben,  und  zwar  jeder  eine  Langzeile.* 

Diese  letztere  Angabe  stimmt  sehr  gut  zu  dem  nichts  we- 
niger als  poetischen  Charakter  des  Hymnus,  und  ist  bei  der 
Auffassung  der  einzelnen  Verse  wohl  zu  beachten.  Das  Chroni- 
cum Scotorum  (ed.  Hennessy  pag.  99)  berichtet,  dass  die  zwei 
Söhne  Aed's  im  Jahre  661  p.  Chr.  an  der  genannten  Seuche  ge- 
stor])en  seien. 

Jeder  Halbvers  hat  sieben  Sill^en. 


Sen  De  don  fe,  for  don  te,     Mac  Maire  ron  feladar! 
ior  a  /bessam*  diin  innocht,     cia  tiasam,  cain  temadar*! 

It'ir  foss  no  utm'aille,    itir  suide  no  sessam, 
4    ruire  nime  fri  cech  tress,     issod  attach  adessam. 

Itge  Abeil  meic  Adaim,*     liEli,  Enoc  diar  cobair! 
ron  soerat  ar  diangalar,     socip  leth  fon  m-bith  fogair! 

Noe  ocus  Abraham,     Isac  in  macc  adamra, 
8    immun  tisat  ar  tedmaim,     nachan  tairle  adamna! 


*  Einzelne  Verse  erinnern  an  die  mit  Rom  saera  a  Jesu  beginnen- 
den Verse  im  Epilog  zum  Feiire  (Rom  saera  a  Jesu  ar  cech  ulc  for  ire, 
amal  saersa  Nöe  mac  Laimech  don  dile  u.  a.  m. 

2»  foraoessam  Ms.  dieselbe  Construction  Hy.  6,  24. 

2''  timadar  Ms. 

6a  itge:  1.  guidmit, 


I  1  Colmairs  Ilyinuus.  7 

Ailme  athair  tri  cotlirur     ocus  Joseph  aniias  .  .  ,* 

rou  socrat  a  n-eriuiigthi     co  rig  n-ilaiuglech  n-uasal! 

Siiaidsium*Moisi  degtuisecb,  ron  snaid*  tria  rubrum  mare*, 
12    Jesu,*  Aaron  macc  Ami-a,     David  in  gilla  dane*. 

9^  i.  auuasalfer.     Darnach  ergänzt  Stdkes  Goid.^  p  184:  auuas[cr]. 
Aber  der  Beim  verlangt  ein  a  in  der  letzten  Silbe,  oder  uasel  V.  10. 

iia  snaidsium:  vgl.  snaidsiunn  27.  38,  soersum  28,  ainsiunn  Hy.  6, 
14.  StoJces  löst  von  diesen  Formen  ein  affigirtes  Fron.  pers.  ab  („May 
31.  Protect  me"),  vgl.  Beitr.  VII  41.  42.  Am  leichtesten  erklärt  sich 
noch  ainsium  2irotegat  me  (Fei.  Jan.  30),  nach  StoJces  =  ainis-um,  3.  Sg. 
Ftit.  von  aingim  mit  conjunctiviseher  Bedeutung.  Allein  diese  Form 
lautet  ohne  Affix:  ain,  z.  B.  ronn  ain  protegat  nos.  Dazu  kommt,  äass 
in  soersum  und  snaidsiunn  (von  Verben  nach  der  2.  u.  3.  Conjugation) 
das  s  schtoerlich  zur  Verbalform  gehören  kann.  Ebel  behauptet  dies 
zioar,  indem  er  snaidsiunn  Z."^  467  zu  dem  mit  s  gebildeten  Fut.  oder 
Conj.  stellt.  Allein  dieses  Tempus  ist  sonst  nie  von  abgeleiteten  Verben 
gebildet,  und  snaidsiunn  loürde  gegen  die  Regel  Verstössen  (wie  Ebel 
selbst  anerkennt),  dass  der  auslautende  Wurzelconsonant  immer  dem  s 
dieser  Bildung  assimilirt  worden  ist.  Von  Wichtigkeit  ist  ferner,  dass 
nur  die  zu  ainsiunn  gehörigen  Formen,  auch  loenn  ohne  Affix,  mit  s 
gebildet  sind  {z.  B.  ron  auset  14),  während  die  der  Bedeutung  nach  zu 
snaidsium,  soersum  gehörigen  Formen  ron  snada  13,  ron  soera  56,  ron 
soerat  6.  10.  24  nie  ein  s  enthalten.  Jedenfalls  verdient  die  Ansicht  der 
Glossatoren  Berücksichtigung,  toelche  das  s  zum  Affixe  ziehen,  und  auch 
das  Affix  anders  auffassen.  An  unsrer  Stelle  wird  snaidsiunn  durch 
ron  snade  sund  {möge  er  uns  hier  beschützen)  erklärt.  Ebenso  im  Leb. 
Brecc  der  Glossator  zu  snaidsium  Fei.  Juli  18:  i.  dogne  ar  snädud  i. 
ar  n-diten  assund  i.  ab  h.  scli  (sie)  presenti;  Fei.  Sept.  21:  i.  dogne 
ar  snadud  ron  snaide  asunn  i.  a  presenti  sclo  (Stokes,  Beitr.  VII  42, 
citirt  aus  beiden  Stellen  snaidsiunn,  ivahr scheinlich  nach  einer  andern 
Handschrift}:;  zu  ainsium  Fei.  Jan.  30:  i.  rom  ainset  sin  {sie)  vel  ron 
aiuset;  zu  soersum  in  diesem  Hymnus  V.  28:  ro  soera  sinn.  Vgl.  noch: 
Ar  cowidiu  cumachtach  ar  cond  slüag  sochaide  ar  süi  ar  slanicid  snad- 
sium  ar  cel  Leb.  na  huidr.  p.  15a  läi.  21.  Eine  sichere  Entscheidung 
weiss  ich  nicht  zu  treffen:  der  Zusammenhang  spricht  überall  für  die 
Annahme  einer  conjunctivischen  Form  mit  Pronomen  affixum;  den  Glos- 
satoren scheinen  dieseJFormen  nicht  geläufig  gewesen  zu  sein. 

iii>  ron  snaid:  i.  populum  Israel.  Stokes  iihersetzt:  „{he)  who  pro- 
tected".  Allein  das  n  in  ron  kann  hier  nicht  das  Belativum  sein.  Nach  dem 
Glossator  tväre  zu  übersetzen:  der  es  (i.  populum  Israel)  durch  das  rothe 
Meer  schützte.    Wir  haben  es  eben  mit  Schülerversen  zu  thun.    maire  Ms. 

12a  Jesu:  i.  mac  Kün.  12^  dana  3Is. 


8  II  Colman's  Hymnus. 

Job  cosna  fochaidib     secli  na  nemi  ron  snada, 
fäthi  fiadat  ron  anset     la  seclit  maccu  Mocaba! 

Eoin  Baptaist  adsluinnem,     rop  ditiu  dun,  rop  snadud! 
16  Jesu  cona  apstalaib*     rop  diar  cobair  fri  gabud! 

Maire  Joseph  don  ringrat     et  Spiritus  Stefani, 
as  cach  ing  don  forslaice     taithmet  anma  Ignati! 

Cecb  martir,  cech  dithrubach,     cech  noeb  ro  bäi  hi  n-genmnai, 
20  rop  sciatb  dun  diar  n-imdcgail,     rop  saiget  huan  fri  demnai! 

Regem  regum  rogamus     in  nostris  sermonibus, 
anacht  Noe  a  lucbtlach*     diluvi  temporibus. 

Melcbisedech  rex  Salem     incerto  de  semine, 
24  ron  soerat  a  airnigthe     ab  omni  formidine! 

Soter  soeras  Loth  di  tbein     qui  per  sccla  habetur, 
ut  nos  omnes  precamur     libcrare  dignetur. 

Abram  de  Ur  na  Gaklai     suciidsiunn*  ruri  ron  snada*, 
28   soersum*  soeras  in  popul     limpa  fontis  i  n-gaba*. 

Ruri  anacht  tri  maccu     a  surnn  tened  co  rödai*, 
ronn  ain,  amal  ro  anacht     David  de  manu  Golai. 

Flaithem  nime  locharnaig     ar  don  roigse*  diar  trögi 
32  natleic  suum  prophetam     ulli  leonum  ori! 


lea  conapstalaib  Ms. 

22a  anacht:   i.  in  ri  ro   anacht  a  luchtlach:    i.   a  hicht   locha 

vel  a  lucht  dub  i.  Noe  cum  suis  tribus  filiis  et  IV  uxores  eorum.  Stokes 
übersetzt:  „Noah  [witli]  his  people",  Ebel  Gr.  C.'^  p.  855  „servavit  N. 
[et]  ejus  familiam". 

27.   28    soersum:  ro  soera  sinn  (er  befreie  tms)  i  n-gaba:  i.  isin 

gäbud  i  ra  batar  sine  aqua  quando  venit  ex  Egipto.  Stokes  übersetzt: 
„Abram  .  .  ,  let  the  Prinee  who  protected  Mm  proteet  us,  let  hitn  free 
nie"  etc.  Allein  sollte  ron  snada  hier  nicht  ebenso  aufzufassen  sein  wie 
V.  13?  Mit  der  Glosse  zu  soersum  vgl.  die  in  der  Anm.  zu  V.  11  bei- 
gebrachten Glossen  zu  snaidsium.  Der  Uebergang  von  der  1.  Fers.  Plur. 
( .  .  Protect  US)  zur  1.  Fers.  Sing.  ( .  .  free  me)  ist  auffallend. 

29^  CO  ruadi  Ms.    31I'  i.  arroairchise. 


I  1  Colmau's  Hymnus.  9 

Amal  foedes  in  n-aingel*,     tarslaic  Potriim  a  slahreid, 
doi'/biter*  diin  diar  fortacht,     rop  reid  remunn  cecli  n-amreid! 

Diar  fiadait*  roii  tolomar     nostro  opere  digiio; 
36   ro  bem  occa  i  m-bethaid*     in  paradisi  regno! 

Amal  soeras  Jonas  faith     a  brü  mil  moir  —  monar  n-gle  — , 
snaidsiunn  degri  tomtach  tren!     sen  De  don  fe,  ior  don  te! 

Rofir,  a  üada,  rofir,     ro  ertbar  in  gude*  se, 
40   ro  bot  maccain*  flatlia  De     bi  timcbuairt  na  scule  se! 

Rofir,  a  fiada,  rop  fir, 
risam  buili  sitb  ind  rig! 

Secb  ro  ised,  ro  issam, 
44    hi  flaith  nime  cot  rissam! 

Robbem  cen  aes*  billetbu, 
la  haingliu  i  m-l)itbbcthu! 

Reraig,  faitbi  con  dibad,     aingil,  apstail  —  ard  fegad*  — 
48    tairset  bar  n-atbair*  ncmda     ria  sluag  n-demna  diar  senad! 

Sen  De. 
Bewdacbt  for  erlam  Patraic*     connöebaib  hErenn  iniini,* 
bennacbt  forsin  catbraig  se     ocus  for  cach,  fil  indi! 

Bennacht  for  erlam  Brigv'Y     co  n-ogaib  bErenn  impe, 
52    tabraid  buile  —  cain  forgall  —     bmdacbt  for  ordan  Brigto! 

Bewdacbt*  for  Columcille     connöebaib  Alban  alla, 
ior  anmain  Adamnain*  äin,     ro  la  cain  forsna  clanna! 


33a  inaingel  Ms.  34a  doroiter  Ms. 

35<i  fiadat  Ms.  36^  bethaid  Stoices  Goid.^  bibethaid  Ms. 

39''  guidi  Ms.  4oa   maccan  Ms.  mit   der   Glosse:   meicc  becca 

atbalat  fochetor  in  sanctitate  post  baptismum. 

45  cenes  Ms.  n^  i.  ard  fegad  angelorum  et  apostolorum. 

48a  athar  Ms.  Zu  diesem  Vers  die  Glosse:  huc  usque  cecinit 
Colman.  49a  i.  for  in  erlam  as  Patraic  imme  Ms. 

53a  beuedacht  Ms.  54a  adamnan  Bis. 


IQ  I  2  Fiacc's  Hymnus. 

For  foesam  rig  na  n-düla     comairclio  nachan  bera, 
5G    in  spirut  noeb  rou  l)r6cna,     Cris^  roii  söera,  ron  scna! 


2.   Fiac(f  s  Hymnus. 

Hier  werden  wir  wohl  Bedenken  tragen  in  den  Angaben 
der  Vorrede  historische  Wahrheit  zu  suchen:  Fiacc  von  Sleibte 
(Sletty)  soll  ein  Zeitgenosse  St.  Patrick's  gewesen  sein,  der  ihn 
selbst  getauft  habe.  Zuvor  sei  er  Schüler  eines  ardfile  von  Irland 
Namens  Dubthach  mac  hui  Lugair  gewesen.  Er  wurde  Erz- 
bischof von  Leinster.  Nach  der  einen  Tradition  soll  er  den 
Hymnus  unter  Lugaid  (t  507  Chron.  Scot.),  dem  Sohne  und 
Nachfolger  von  Loegaire,  nach  Patrick's  Tode  (489  Chron.  Scot.) 
gedichtet  haben. 

Diesen  Hymnus  hat  Leo  in  einem  Halleschen  Programm 
vom  Jahre  1845  behandelt:  Commentatio  de  Carmine  Vetusto 
Hibernico  in  S.  Patricii  laudem  scripta.  Leo  bemerkt:  Der 
Hymnus  kann  nicht  vor  dem  Jahre  540  und  nicht  später  als  im 
8.  Jahrhundert  entstanden  sein.  Denn  Tara's  Glanz  erlischt  im 
6.  Jahrhundert,  und  darauf  muss  doch  die  Prophezeiung  in  V.  20 
und  44  fussen,  während  andrerseits  die  Blüthe  der  ersten  christ- 
lichen Litteratur  mit  dem  8.  Jahi-hundert,  in  welcheln  die  Ein- 
fälle der  Fremden  beginnen,  abnimmt.  Auch  von  einem  unmit- 
telbaren Schüler  Patrick's  kann  der  Hymnus  nicht  herrühren,  da 
ja  in  V.  12  schriftliche  Aufzeichnungen  über  Patrick  erwähnt 
werden.  „Perantiquum  vero  esse  hoc  Carmen  eo  argumentamur, 
quod  ne  una  quidem  absurdissimarum  de  S.  Patricio  fabularum 
in  eo  exstat,  quae  multae  aliis  omnibus  in  narrationibus  de  Pa- 
tricio inveniuntur.  Probatm-  haec  sententia  porro  ignorantia 
posteriorum,  qua  factum  est  ut  nomen  montanarum  Scotiae  regi- 
onum  et  civitatis  Antesiodorensis  (leg.  Autes.,  für  Altes.),  quae 
in  nostro  carmine  indubitanter  inveniuntur,  non  solum  non  in- 


55  Stokes    übersetzt:    „Upon    (the)    protection    of   the    king    of    the 
Elements,  a  guardianship  he  will  not  take  from  us." 


I  2  Fiacc's  Hymnus.  H 

telligereut,  sed  ut  ad  haec  iiomina  interpretanda  fabulas  maximo 
a  vero  aberrantes  fingerent  de  Patricio  per  Alpes  Romam  et  ad 
insiilas  maris  Tyrrhoni  profecto."  Im  Uebrigen  hat  Leo's 
Arbeit  nur  nocb  insofern  einen  Wertb,  als  sie  uns  empfinden 
lässt,  welchen  gewaltigen  Fortschritt  die  Celtologie  in  den 
letzten  dreissig  Jahren  gemacht  hat.  Der  irische,  aus  älteren 
Drucken  entnommene  Text  ist  modernisirt  mid  vielfach  coiTupt, 
Uebersetzung  und  Commentar  stammen  aber  eben  aus  der  Zeit 
vor  C.  Zeuss,  sie  enthalten  selten  das  Richtige. 

Nach  seiner  poetischen  Form  ist  dieser  Hymnus  behandelt 
in  Cap.  VI,  2  der  Grammatica  Celtica  (p.  957  sequ.),  mit  wertli- 
vollen  xlnmerkungen  zu  vielen  einzelnen  Versen. 


Genair  Patraicc  in  Nemthur,     is  cd  atfet  hi  scelaib, 
maccan  se  m-bliadan  deac,     in  tan  dobreth  fo  deraib.* 

Succat  a  aium  itubrad*;      ced  a  athair  ba  fissi:* 
mac  Calpuh'n  maic  Otide,     hoa  dcochain  Odissi. 

Bai  se  hliadna  *  i  fognam,     maisse  döine*  nis  toimled, 
bat«/-  ile  Cothraige     cethartrebe  dia  fognad.* 


2^^  fo  deraib:  fo  dere,  (am  Rande)  i.  fo  bron  na  döiri. 

3a  Succat:  i.  bretnas  sein  ocus  deus  belli  a  laten  i.  is  ed  ro  räided 
a  peritis.  Stokes  iihersetzt:  Succat  Ms  navie  it  was  said",  indem  er  die 
zweite  Glosse  auf  itubrad  (etwa  it-ru-bradV  hi  trubh  rad  Leo)  bezieht. 

3^  ba  fissi:  i.  ba  cöir  a  fiss. 

5a  i.  fo  intamail  na  hiubile  bicce  Ebreorum. 

5''  maisse  döine:  i.  biad  maith  ocus  etach. 

6  i.  ro  lenastar  in  t-ainm  as  Cothraige  i.  cethai'aige  i.  arinni 
dognith  („lege  foguith"  Stokes)  tribibus  IV.  Stokes  übersetzt:  „Many 
were  they  —  four  tribes,  tvkich  Cothraige  served."  Allein  cethartrebe 
kann  nicht  Nom.  sein,  da  dieses  Compositum  Singularflexion  zu  haben 
pflegt;  auch  spricht  die  Wortstellung  gegen  Stokes'  Auffassung.  Ich 
möchte  es  als  Gen.  Sing,  von  Cothraige  abhängig  betrachten:  „erant 
multi,  quibus  servivit  Cothraige  quatuor  tribuum.  Der  Reim  toimled  — 
fognad  rührt  gewiss  nicht  in  dieser  Form  vom  Dichter  her. 


12  12  Fiacc's  Hymnus. 

Asljert  Victor  fri  gniacl     mil  con  tesscd  for  tonna,* 

forruib  a  cliois  forsind  leicc,     maraith*  a  es,  ni  broima.  8 

Do  faid  tar  Elpa  liuile,*     De  mair,  ba  amru  retha  — * 
coiiid  farggaib  la  German     andes  i  n-deisciiirt  Letha.* 

I  ii-innsib  mara  Torrian     ainis,  innib  adrimi, 

legais  canoin  la  German,     is  ed  adfiadat  liiii.  12 

Dochum  n-Erenn  dod  fetis     aingil  De  hi  fithisi*, 
menicc  atchithi*  hi  fisib     dos  u-icfed  arithisi. 

Ro  bo  chobair  dond  Erinn,     tichtu  'Paivaicc  forochlad, 

ro  clos  cian  son  a  garma     macraide  caille  Fochlad.*  16 

Gadatar  co  tissad  in  noeb,     ara  n-imthised  lethu, 
ara  tintarrad  o  chlocn*     tuatha  hErenn  do  bethu. 


7  gniad  zweisilbig,  wie  in  fogniad   1^.  30. 

7^  for  tonna:  i.  for  muir  sair  do  legunn. 

8^  marait  Ms. 

9*  i.  ro  faidestar  Victor  Patraicc  dar  sleib  n-Elpa.  Trotzdem  über- 
setzt Stohes  do  faid  durch  „he  ivent"  und  farggaib  (d.  i.  fo-ro-atli-gaib) 
durch  „he  stuid."     Vgl.  du  foid  misit  Z.^  463,  facab  reliquit  Z."^  881. 

o'>  De  mair:  „great  God^^  Stokes.  Vgl  a  De  möir  Fcl.E2nl.l8,  79. 
Anders  0' Curry  Lect.  p.  503  ba  amru  retha:  i.  in  rith  sa.  Vgl.  amru 
sceoil  Hy.  5,  18.     Es  ivird  wohl  beide  Male  amra  zu  lesen  sein. 

10  i.  in  Italia  ubi  fuit  Germanus. 

13^^  hi  fithisi:  „in  {Ms)  eourse''  Stokes.  Allein  das  Pron.  poss. 
dürfte  auch  im  Irischen  nicht  fehlen. 

143-  atchithi:  i.  a  sanetis.  Die  erste  Hälfte  des  Verses  hat  acht 
Silben,  vielleicht  ist  atchith  zu  lesen. 

15  Stokes  übersetzt:  „It  was  a  help  to  Ireland  (the)  Coming  of 
Patrick,  who  tvas  called.^''  Ich  betrachte  tichtu  als  Subj.  zu  forochlad, 
mit  Bezug  auf  die  Glosse  zu  16'\ 

16»  ro  clos:  i.  fo  hErinn. 

iG^^  macraide:  i.  Crebriu  ocus  Lesru  di  ingin  Gleraiiiu  mic  hui 
Enne  dicentes:  Hibernenses  ad  te  clamant,  veni  sancte  Patrici  salvos 
uos  facere. 

iT'^  Es  ist  eine  Silbe  zu  viel. 

n^  lethu  „with  them"  Stokes,  „late"  Z.'^  469. 

18=1  0  chlöen:  i.  0  adji-ad  idal.  IS''  do  bethu:  i.  ad  fidem  Christi. 


I  2  Fiacc's  Hymnus.  13 

Tuatha  liErenn  tairchautais,     dos  n-icfed  sithlaith  nua, 

meraid  co  dea  iartaige,*     bed  fas  tir  Temrach  tua.*  20 

A  druid  fri  Loegaire     tichtu  Pliatraicc  ni  Cheilitis, 
ro  i'irad  ind  /atsiiio*     iiuui  flatha  asl)eirtis. 

Ba  leir*  Vatraicc  co  m-beba,*     ba  sab  indarba  cloeiie,* 

is  ed  tuargaib  a  cua     suas*  de  secb  treba  döinc.  24 

Ymmuiii*  ocus  Abcolips,     na  tri  coicat  nos  cauad, 
pridcliad,  baitsed,  arniged,     de  molad  De  ni  anad.- 

Ni  congebed  nacht  sini     do  fciss  aidche  hi  linnib, 

for  nim  consena  a  rige,     pridchaiss  fri  de  i  n-dinnib.*  28 

I  Slän  tuaith  Benna  Bairche*     nis  gaibed*  tart  na  lia,* 
canaid  cet  salni  cech  n-aidchi,     do  rfg  aingel  fogniad.* 


20  CO  dea  iartaige:  i.  co  brath,  vgl.  meraid  co  dea  bratha  Fel.jirol. 
174  tua:  i.  cen  gloir.  Stolces  ühersetst:  „that  Ms  successors  ^oould  ahide 
to  (the)  day  of  (Boom),  that  Tara's  land  ivould  he  toaste  {and)  silent,'' 
indem  er,  ohne  auf  das  Versmass  zu  achten,  co  de  aiartaige  schreibt, 
irrthümlich  die  Glosse  co  brath  nur  auf  co  de  bezieht,  dem  Worte 
iartaige  eine  unerwiesene  Bedeutung  giebt  und  das  zweisilbige  tua  für 
Nom.  Sing,  hält  {es  ist  Gen.  Sing.  Fem.  zu  Temrach  gehörig).         ^ 

22*  iudatsiue  Ms.  Die  interessante  Marginalnote  zu  diesen  Versen 
s.  im  Anhang. 

23-1  ba  leir:  i.  i  crabud.  co  m-bcba:  i.  co  a  bas.  cloeni  ilfs.  Vgl. 
saph  indarpu  demnai  Fei.   Oct.  16. 

u^  suas:  i.  ad  coelum.  Aber  wie  ist  de  zu  verstehen?  Auch 
Stokes  weiss  keinen  Bath. 

26^  ymmuin:  i.  Ambrois  vel  Audite. 

25"^  nascanad  mit  einem  o  über  dem  a  der  ersten  Silbe  Ms. 

20»  arniged:  i.  dognith  ernäigthe  ocus  athrige. 

28'^  hat  acht  Silben,  vielleicht  ist  a  zu  streichen. 

281)  ininib  Ms.  Stokes'  Conjectur  i  n-dinuib  toird  evident  durch  die 
Glosse  i  telchaib.     Ebenso  in  dem  von  Leo  mitgetheilten  Texte  i  ndindib. 

29»  i  Slän:  i.  nomen  fontis  [in  margine:']  slana  iarsindi  ba  slän 
cech  imlobor  [indiobor:  Stokes  Bemarks'^  p.  69]  tarateged  in  t-uisce 
ocus  ic  SabuU  ata.  repleverunt  Ulaid  illam  propter  molestiam  turbarum 
exeuntium  ad  illam.  tuaith  Benna  Bairche:  i.  re  Bennaib  Boirche 

atuaith  i.  in  tipra.  Stokes  stellt  in  tipra  zu  gaibed,  allein  es  muss  zur 
vorhergehenden  Glosse  gehören,  wenn  es  auch  im  Ms.  über  gaibed  steht. 

29^  lia  ist  siocisilbig,  ebenso  -gniad  V.  80^',  vgl.  gniad  V.  7. 


14  12  Fiacc's  Hymnus. 

Foaid  for  leicc  luim  iarum     ocus  cuilche  fliuch  imbi, 

ba  coirthe  a  /"ridadart,     ni  leicc  a  cborp  hi  timmi.  32 

Pridchad  soscela*  do  cach,     dognith  morferta  illethii,* 
iccaid  luscu  la  truscu,     mairb  dos  fiuscad  do  bethu. 

Patraic  pridcbais  do  Scotaib,     ro  cbes  mör  setb  illethu, 

immi  con  tissat*  do  bratb     in  cacb  dos  fuc  do  betbu.*  3G 

Meicc  Emir  meicc  Erimon     lotar  huili  la  cisal, 
fos  ro  laic  in  tarmchosal     isin  morclmte  n-isel.* 

Coiula  tbanic  in  t-apstal,*     do  faitb  gitb  gäitlie  dene,* 
pridcbais  tri  ficbte  hliixdan     croicb  Crist  do  tliuataib  Fene,        40 

For  tuaith  bErenn  bai  temcl,*     tuatha  adortais  side,* 
ni  creitset  in  firdeacbt     inna  trinoite  fire*. 

I  n-Ardmacba  fil  rige,     is  cian  dororacbt*  Emain, 

is  cell  nior  Diin  Lotbglassc     nimdil  ced  ditbrub  Temair.*  44 


32»  aridadart  Ms. 

33a  soscelad  Ms.,  soscela  Stolces. 

331»  illethu:  i.  in  latitudine  saeculi.  Der  Vers  hat  eine  Silbe  zu 
viel,  vielleicht  ist  do  vor  gnitli  ,sn  .streichen. 

se^i  con  tissat:  i  regait. 

36i^  do  bethu:  i.  ad  fidem. 

38'^  i.  i  u-ifernn.  Der  Beim  cisal — isel  rührt  gewiss  nicht  in  dieser 
Form  vom  Dichter  her. 

39a  i.  quia  missus  fuit  a  Deo  ad  praedicandum. 

39''  deni  Ms.  Stolces  übersetzt:  „Until  ihe  Apo.stle  Game  to  them:  he 
went  the  wending  of  a  swift  ivind.''  Mir  ist  dos  Wort  gith  sonst  un- 
bekannt; Stolces  stellt  es  zu  skr.  gati  (?) 

41»  temel:  i.  adartha  idal. 

41^  sidi  Ms.  gl.  i.  sithaige  no  adrates. 

42b  firi  Ms. 

43^  doreracht:  „arose''  Stokes  Goid.'^  (ebenso  Ebel  Z}  960  „s?MTea;?Y"), 
„passed  awai/^  Goid.^ 

44I'  i.  ni  hinmain  lern  Temair  cid  fas.  Stokes  übersetzt:  „not 
pleasant  to  me,  though   Tara  Jie  desert.'-' 


I  2  Fiacc's  Hymnus.  15 

Patraicc  dia  m-bai  illobra,*     adcobra  dul  do  Mächi,* 
do  luid  aingel*  ar  a  cheiiii     for  set  iinmedon  läthi.* 

Do  faitli  fades  co  Victor,     ba  he  arid  ralastar,* 

lassais  iu  muiiie  i  m-bai,     asin  ten  adgladastar.  48 

Asbert:*  orddan  do  Machi,*     do  Cvist  atlaigthe  bude!*  . 
docbiim  uime  mos  rega,*     ro  ratha  duit  du  gude.* 

Ymmon  dorroega  it  biu,     bid  lürecb  diten  do  cach, 

immut  illaithiu  in  messa     regat  fir  hErenii  do  brath.  r)2 

Anais  Tassach  dia*  es,     in  tan  dobert  comman  do, 
asbert  mon-icfed*  'Pairaicc;     briathar  Tassaig  nir  bii  go  * 

Samaiges*  crich  fri  aidchi,     ar  na  caite  les*  occai: 

CO  cenn  hldndne  bai  soillse,     ba  he  sithlaithe  fotai.  öG 

In  cath  fechta*  i  m-Bethron     fri  tuaith  Cannan  la  mac  Nun,* 
assoith*  in  grian  fri  Gabon,     issed  adfeit  littri*  dun.* 

Huair  assoith  la  hEsu     in  grian  fri  bas  inna  cloen, 

cia  suthrebrech,  ba  huisse     soillse*  fri  eitsecht  na  noeb.  GU 


45a  i.  ic  Sabull. 

45^'  i.  ardaig  corqmad  aun  no  beth  a  esergc.  —  mache  Ms. 

4ca  i.  Victor.  46''  laithe  3Is. 

47I'  aridralastar :  i.  arräle  i.  cen  dul  do  do  Ardmacha. 

49a  asbert:    i.  Victor.  orddau    do    Machi    (mache    Ms.):    i.   do 

glör  ociis  t'airechas  do  Ardmacha,  amal  no  bethe  fein  ann. 

49b  buide  Ms.,  altirisch  wäre  aber  budi — giuli. 

50!*  mosrega:  i.  immucha  rega  dochum  nime. 

so''  du  gude:  i.  cech  ni  ro  chuingis  co  Dia  doratat  duit. 

52a  Es  ist  eine  Silbe  zu  viel  (in).     53a  dia  ziveisilhig. 

54a  monicfed:  i.  co  Sabull  iterum. 

64''  nir  bu  go:  gl.  quia  venit  Patricius  iterum  co  Sabull. 

55a  samaiges:  i.  Patrmcc.  bb^  les:  i.  cainlle. 

67a  fechta:  i.  factum. 

öi^  Nuia  Ms.,  Nuin  —  diiinn  Stokes.     Vgl.  die  Glosse  zu  Hy.  1,  12a. 

58a  assoith:  i.  Deus.  Allein  hier  muss  doch  in  grian  Subject  sein, 
vgl.  V.  59.    59  a  Es  ist  eine  Silbe  zu  wenig. 

Gob  soillsi  Ms. ;  vgl.  V.  5(j. 


j(j  I  'J  Fiarc's  Hymnus. 

Clericli  liErenn  dollotiir     (Vairi  Fatraic  as  cech  set,  ' 
son  in  cctail  tos  ro  laich,*     contuil  cach  üadib  for  set. 

Aniin*  Vidraic  fri  a  cliorp     is  iar  soetliaib*  ro  scaratl, 

aingil  De  i  cetaidcbi*     arid  fetis  ceii  anad.  64 

In  tun  CO  n-hnalai  Patraic,*     adella  in  Patra/c  n-aile;* 
is  malle  connuccabsat*     dochum  n-I'su  moicc  Maire.* 

Patraic  ceu  airde  n-üabair*     ba  mör  do  maitb  ro  menair, 
beitli  i  n-geillius  meicc  Maire,     ba  sen  gaire  i  n-genair.*  (38 


621  fosrolaich:  i.  ros  failgestar  iuna  lign. 

(ia*  ainm  Ms. 

os'J  sethaib  Ms. 

«4»  i  cetaidche  31s. 

(i5=i  Patraic:  i.  mac  Calpuirn. 

05'^  in  Patraic  n-aile:  i.  Senphatraicc.  Es  ist  eine  Silbe  su  viel, 
vielleicht  ist  in  zu  streichen. 

m  i.  issed  ro  gell  Patraic  mac  Calpuirn  do  Senphatraic,  commad 
immaille  no  regtais  dochum  nime  . . .  {der  Best  der  Glosse  unleserlich). 

Gca  connubcabsat  3Is.  Weder  Stokes  noch  Ehel  (Z.^  464)  scheinen  an 
dem  ersten  b  Anstoss  genommen  zu  haben.  Leo  l.  e.  hat:  connuc 
ceibhset,  ivas  abgesehen  von  der  falschen  Trennung  die  richtige  Form 
ist.  Sie  enthält  die  Wurzel  gab  mit  den  Präpositionen  con-ud-  (Z.'^  885), 
und  zioischen  diesen  ein  Fron,  infix.  (Z.'^  332),  denn  nur  so  erklärt  sich 
das  doppelte  n  und  die  intransitive  oder  reflexive  Bedeutung,  vgl. 
cotaucbat  (mit  infig.  da)  se  attollunt  Z.^885. 

G7»  cen  airde  n-uabar  Ms.  Die  Correctur  ist  von  Stokes  (Bem.^  p.  69), 
der  nunmehr  übersetzt:  „without  a  sign  of  vainglory.^'  Diese  Conjectur 
findet  insofern  eine  geioisse  Bestätigung,  als  auch  Leo's  Text  cen  airde 
nuabhair  aufweist. 

08''  Stokes  übersetzt:  „happy  was  {the)  fate  to  ivhich  he  tvas  borne,'' 
und  bemerkt  dazu:  „lit.  it  was  a  luck  {sen)  of  laughter  {gaire).''' 


I  2  Fiacc's  Hymnus.  17 


Anhang. 

In  diesem  Anhang  sind  aus  der  lateinischen  Vita  auetore 
Jocelino  Monacho  de  Furnesio  (Act.  Sanct.  Mart.  tom.  II, 
pag.  541  sequ.),  sowie  aus  der  irischen  Vita  im  ^Leb.  Brecc  diejenigen 
Stellen  mitgetheilt ,  die  mir  für  das  Verständniss  des  Hymnus  von 
Nutzen  zu  sein  schienen. 
Zu  V.  2— Ü: 

Joe.  cap.  II,  10.  .  .  .  Cum  enim  ipse  puer  illustris  tria  lusti-a 
perlustrasset  sex  tum  decimum  attingeus  aunum,  cum  aliis 
pluribus  compatriotis,  piratis  fines  illos  depraedantibus  rapitur,  capti- 
vatur,  et  in  Hiberniam  ducitur:  cuidam  deinde  regulo  paganissimo, 
Milchoni  nomine,  in  Aquilonali  parte  ejusdem  insulae  principanti, 
in  servitutem  venditur  .  .  . 

.  . .  orabat  aliquanto  tempore  peuitus  jejunus,  quandoque  her  bar  um 
radicibus  seu  levissimis  cibis  se  sustentans,  membra  sua,  quae 
erant  super  terram,  mortificabat  .  .  . 

Leb.  Br.  p.  25^:  Is  he  seo  din  tuirthiud  tidechta  Patratc  docum 
n-Erenn:  secht  maic  Sechtmaid  i.  secht  maic  rig  Bretan,  batar  for 
longais,  do  ronsat  orcuin  i  tir  m-Bretan,  ocus  batar  Ulaid  immalle  friu 
CO  tucsat  Patra/c  leo  hi  m-broit  dochumm  n-Erenn,  ocus  a  di  siair,^  i. 
Tigris  ocus  Lupaif,  conus  rensat  Patraic  fria  Miliucc  mac  h.  Buain, 
i.  fri  rig  Dalaraide,  ocus  fria  thriar  m-bhrathar,  ocus  rensat  a  di 
siair  i  Conaille  Müirthemni,  ocus  nimafitir  doib,  ocus  ni  con  fitir  nech 
dib  cia  tir  in  ro  reccad  aroile.  Do  fognad  tra  Vatraic  don  rig 
octis  dia  triur  brath ar,  conid  aire  sin  tuccad  fair  iun  ainm  is 
Cothraige,  i.  mog  cethrair.  Batar  di  IV  hanmand  fair  i.  Succait  a 
ainm  o  thustigib  (leg.  thustidib);  Cotraige  dia  m-boi  oc  fognum  don 
cethrur.  Magonius  (gl.  i.  magis  agens)  a  ainm  ic  German;  Pa^ricius 
(gl.  i.  pater  civium,  i.  athair  na  catharda)  a  ainm  ic  comorba  Petair 
igl.  i.  Celis.V 

Ueber  die  Namen  des  Patricius  theilt  Stokcs  Bemarks'^  p.  36  Anm. 
Folgendes  mit:  „In  the  Triparfite  Life,  Bawl.  B.  512,  fo.  6^.2,  tve  find: 
Cethrar  immurro  ro  cendaig  seora  .  öiu  dib  side  Miliuc  .  is  do  sein 
arröet  som  in  ainm  is  Cotraigi  iarsindi  foruigenai  do  cet/tartreb  .  ro 
locht  dan«  ceithir  anmand  fair  i.  Sucait  a  ainm  o  tustidib  .  Cothraigi 
dia  m-bai  ic  fognawi  do  cethrur.  Magonius  a  Germano  .  Patricius,  id 
est  primus  (?)  civium,  a  papa  Celestino.  Now  four  persons  bought 
him:  one  of  them  ivas  Miliuc.  From  Mm  Patrick  received  the  name 
Cothraige,  because  he  served  four  houses.  So  he  had  four  names,  to 
tvit,  Sucait  his  name  from  his  parents:  Cothraige  ivhile  he  was  serving 
four  persons:   Mrigoniu.^   [cf  Skr.  STagJiaran]   from    [his  teachcr']    Ger- 

2 


je;  12  Fiacc's  Hymnus. 

inamia;  and  ratricius  from  Pope   Celestine."     Aehnlicli  im  Lib.  Arm. 
ila.  2,  vgl.  O'Currii  Lect.  p.  608. 

Zu  V.  7.8: 

Joe.  Cap.  II,  12:  Evolutis  sex  annorum  orbitis  .  .  .  Oranti  illi 
quadam  die  Angelus  Domini  apparuit,  stans  super  cujusdam  prae- 
cminentis  petrae  praeruptum  .  .  .  Adjecit  etiam  in  proximo  ipsum 
servitutis  jugum  de  collo  excussurum  ...  Et  licet  caelestes  Spiritus 
vocabulo  humane  censeri  necesse  non  sit,  pulchre  tarnen  Angelus 
humana  forma  ex  aere  assumpta  indutus,  se  Victorem  appellavit  .  .  . 
Adjecit  etiam,  navem,  paratam  ad  transferendum  in  Britanniani, 
Stare  in  portu  .  .  .  Haec  dicentis  Angeli  visio  disparuit  et  allocutio; 
ejusquc  vestigia  usque  in  praesens  petrae  impressa,.in  finibus 
Dalaradiae,  in  monte  Mis  memorautur. 

ZmF.9— 18: 

Joe.  cap.  III,  17:  .  .  .  Emenso  aliquanti  temporis  spatio,  in  paternis 
constitutus  laribus,  in  visu  noctis  vidit  virum  venusti  vultus  et  habitus, 
quasi  de  Hibernia  plures  epistolas  afferentem,  et  unam  sibi  ad  legendum 
porrigcntem:  quam  ille  suscipiens  legit,  litterarumque  in  limine 
scriptum  invonit:  Haec  est  vox  Ilibernigenarum.  Perlecto  enim 
principin.  cum  in  legeudo  vellet  procedere,  videbatur  sibi  in  spiritu 
inf antulos  Hibernicos  maternis  uteris  inclusos,  voce  clara  cla- 
mantes  se  audire:  Rogamus  te,  sancte  puer  Patrici,  ut  venias 
et  ambules  inter  nos,  et  liberes  nos  .  .  .  Consuluit  super  hoc 
negotio  magni  consilii  Angelum;  et  ut  patriam  parentesque  deserens 
Gallias  peteret,  ob  fidei  Christianae  doctrinam  disciplinamque  dicendam, 
per  Angelum  Victorem  divinum  suscepit  oraculum. 

18.  Caelitus  edoctus  et  eductus  .  .  .  natale  solum  Britanniae  per- 
transiens,  Galliarum  fines  adivit.  Et  ne  forte  in  vacuum  curreret, 
aut  quod  non  didicit  doceret,  B.  Germano  Autisidiorcnsi  Episcopo  ad- 
haesit;  et  ut  in  Christiana  religione  ac  eruditione  plenius  jiroficeret, 
cum  illo  octodecim  annorum  spatio  legens  et  adimplens  sacras  Scrip- 
turas  .  .  .  moram  fecit.  Susceperat  uterque  divinum  oraculum:  Patricius 
scilicet,  ut  cum  S.  Germano  maueret;  et  Episcopus,  ut  eundem  sanctum 
adolescentem  secum  erudiendum  retineret.  Erat  hie  Antistes  genere, 
dignitate,  vita,  doctrina,  officio,  et  siguis  celeberrimus;  a  quo  singulos 
sacrorum  Ordinum  gradus,  et  etiam  Sacerdotalem  apicem  secundum 
instituta  Canonum  percepit  Patricius  .  .  . 

21.  Sedit  animo  S.  Patricio  Sedem  S.  Petri  petere  in  petra  fundati, 
et  sanctae  Romanae  Ecclesiae  canonicis  institutis  uberius  imbui;  cupieus 
auctoritate  Apostolica  iter  et  actus  suos  roborari.  Cum  autem  quod 
corde  conccperat  enodasset  B.  Germano,  approbavit  sanctum  ipsius 
propositum     S.     Germanus,     adjungens     ei     Christi     servum     Sergecium 


I  2  Fiacc's  Hymnus.  19 

Presbyternm,  itineris  socinm,  laboris  solatium,  saiictae  convcrsationis 
testem  idoneum.  Profectus  vero  divino  iustinctu  seu  revelatione 
Angelica  ad  quemdam,  in  quadam  insula  Tyrrheni  maris  degeutem, 
secessit  solitarium  .  .  . 

Der  Scholiast  und  ebenso  Stokes  hesiehen  V.  9  und  10  auf  Patraic's 
Reise  nach  Rom.  Die  Richtiglceit  dieser  Auffassung  ist  schon  öfter  an- 
gezweifelt worden,  so  vom  Editor  der  Vita  S.  Patrieii  in  den  Act. 
Sanct.  {3Iart.  II,  p.  528)  und  von  Leo  (s.  oben  S.  10).  Beide  meinen, 
tar  Elpa  beziehe  sich  nicht  auf  die  Alpen,  sondern  auf  Alba,  Schott- 
land, {vgl.  Alpu  Acc.  Sg.  Z.^266),  und  Letha  sei  nicht  Latium,  sondern 
Letavia  d.  i.  Aremorica.  Somit  würde  sich  V.  9  unmittelbar  an  V.  8 
ansehUessen;  da  Milchu  oder  Miliucc  ein  Häuptling  im  nördlichen 
Irland  war,  so  niusste  P.  auf  seiner  Flucht  zunächst  nach  Schottland 
kommen.  Das  Hauptziel  ivar  aber,  dass  P.  für  seine  Mission  vor- 
bereitet würde.  Nirgends  finden  wir,  dass  er  den  German  erst  in  Rom 
angetroffen  hätte;  auch  die  lat.  Vita,  die  von  P.^s  Aufenthalt  in  Rom 
berichtet,  lässt  ihn  den  German  in  Gallien  aufsuchen.  Schon  desshalh 
liegt  es  nahe,  die  geographische  A.ngabe  in  V.  10  nicht  auf  Rom  zu 
beziehen.  Dazu  kommt  aber,  dass  auch  an  und  für  sielt  die  Worte 
i  u-deisciurt  Letha  ein  sehr  sonderbarer  Ausdruck  für  Rom  wären, 
ganz  abgesehen  davon,  dass  Rom  nicht  im  südlichen  Theile  von  Latium 
liegt.  Mit  welchem  Rechte  Autisiodörum  (jetzt  Auxerre),  German' s 
Residenz  in  Gallien,  als  i  n-deisciurt  Letha  gelegen  bezeichnet  werden 
durfte,  ist  eine  andere  Frage.  Fine  geographische  üngenauigkeit  wäre 
aber  bei  einer  toeniger  bekannten  Stadt  nicht  so  auffallend.  Wenn  man 
annehmen  darf,  dass  mit  Letavia  in  weiterem  Sinne  die  ganze  nördliche 
Hälfte  von  Gallien  gemeint  sei,  so  würde  Alles  in  Ordnung  sein.*  Dass 
Letha  im  Sinne  von  Latium  gebraucht  worden  ist,  kann  Niemand 
bezioeifeln  {z.  B.  o  Roim  Letha,  Leb.  Br.  66a,  55).  Ygl_  O'Curry  Lect. 
p.  502.  Eine  merkioürdige  Stelle  findet  sich  in  der  Vita  Patrieii, 
Leb.  Brecc  p.  26^  lin.  36:  iarsin  ro  fucc  in  t-aingel  i  n-Arboric 
Letha  cusin  cathraig  dianad  ainm  Capua  i  sleib  Armöin  .  .  .  Hier  ist 
Latium  sogar  durch  Arboi'ic  Letha,  d.  i.  Aremorica  Letavia,  bezeichnet. 

Auf  die  Verse  15 — 18  bezieht  sich  das  aus  Cap.  III,  17  der  Vita 
Mitgetheilte.  Aehnlich  in  der  irischen  Vita,  Leb.  Br.  p.  25''  lin.  65: 
.  .  .  tanic  in  t-aiugel  chuice  ina  chotlud  co  n-epistlib  immdaib  leis  tria 
Goedeilg,  ocus  in  tan  boi  sim  occa  n-airlegend  atchuala  gair  mor  do 
noidenu  a  m-bronnaib  a  maithrech  hi  crichaib  Connacht.  In  macrad 
sin  a  caille  Fochlad,  conid  e  so  atbertis:  veni  sancte  Patrici  salvos  nos 
facere.  Vgl.  Stokes  Goid.'^  p.  130.  In  unserem  Hymnus  steht  aber 
nicht,    dass  P.   diesen  Ruf  der  Kinder   nur   geträumt  hat.     Auch  der 

'  Die  Sache  wird  evident  durch  Lib.  Arm.  §7  (Goid.^) :  „Patricius  et  Isserninus  .  . 
cum  Geruiauu  fuerunt  iu  Olsiuilra",  rf.  )'.  „Autissioduvum  non:  Auxorie." 

2* 


20  I  -  Fiacc's  Hymnus. 

Glossator  scheint  dies  nicht  amjenommcn  zu  hahen,  wie  aus  der  Glosse 
fo  hErinn  zu  ro  clos  (F.  16~i  hervorcjcht. 

Zu  F.  19-22: 

Joe.  cap.  III,  26:  .  .  .  Egressuro  autem  ad  aridam  Patricio,  paga- 
norum  multitudo  ipsius  adventum  exspectans,  obviam  occurrit  et  obstat. 
Magi  namque  et  arioli  ipsius  regionis  conjecturando  vel  vaticinando, 
insulam  per  Patricii  praedicationem  convertendam  praecognoverunt, 
ejusque  adveutum  longe  ante  in  haec  verba  praedixerunt: 
Adveniet  in  circulo  tonsus  in  capite,  cum  suo  ligno  curvo; 
cujus  niensa  erit  in  Oriente  domus  suae,  populusque  illius 
retrorsum  illi  astabit,  et  ex  mensa  sua  nefas  cantabit,  et  tota  familia 
sua:  fiat,  fiät,  respondebit.  Hie  autem  cum  advenerit,  deos 
nostros  destruet,  templa  et  altaria  subvertet,  turbas  post  se  seducet, 
reges  sibi  resistentes  subjiciet,  aut  de  medio  tollet,  et  doctrina  ejus  in 
seeulum  regnabit  .  .  . 

Eine  irische  Version  dieser  druidischen  Prophezeiung  findet  sich  in 
einer  Marginalnote  zu  V.  34,  in  der  auch  die  Namen  der  Druiden 
genannt  sind:  ite  na  druid  i.  Luehru  ocus  Lucutmel  ocus  is  ed  asbertis: 

Ticfa  tälcend  dar  muir  merreend, 

a  brat  tollcend,  a  cbrand  cromceAd, 

a  mias  i  n-iarthair  (leg.  airthair)  a  tliige, 

frisgerat  a  muinter  liuile 

amen  amen.  " 

Ebenso  in  der  ir.  Vita,  Lehr.  Br.  p.  26»  lin.  64:  uair  ro  thirebansatar 
a  druide  do  Loegaw-e  tidecht  P.  doeum  n-Erenn  V.  bl.  remi  fessin,  i. 
Lochra  ocus  Lothraeh  ocus  Lueat  moel  ocus  Eenell  a  n-anmanua,  ocus 
ba  hcd  so  atbcrtis: 

Ticfai  taillcend  tar  muir  meircend, 

a  bratt  (i.  cochall)  toillcend,    a   crand  (i.   baeliall)   cromcend, 

a  mias  (i.  a  altoir)  an  airthan-  a  thige, 

friscerut  a  mMwter  uli 

amen  amen. 

Vgl.   0'I)onovan''s  Siq^pl.  zu  O'RciUy  s.  r.   Tailginn. 

Zw  F.  23—42: 

Diese  Verse  schildern  im  Allgemeinen  Patraic's  heiliges  Lehen  und 
Wirken.  Erwünscht  wäre  eine  suchliche  Erklärung  zu  V.  29,  die  ich 
aber  nicht  zu  geben  vermag.  Da  alle  übrigen  Stellen  ohne  Weiteres 
verstündlich  sind,  so  verzichte  ich  auf  die  Mittheilung  entsprechender 
Stellen  (Vit.  Joe.  cap.  XVIII,  160,  Leb.  Br.  p.  29a,  Un.  66  fl.),  und 
führe   nur  zu  V.  31   eine  fast  ivörtlich  gleiche  Stelle  aus  der  ir.  Vita  an 


I  2  Fiacc's  iryiiiiiiis.  21 

{I.cb.   JSr.  p.  29'',   Un.  b):    in   cotliruniail   (den  vicrtcH    Thcil  der   Nacht) 
for  i'ür  luimm  ocas  doch  fü  cliind  ucus  culclii  fliucli  imbi. 

Zx<.  7.45—50: 

Joe.  cap.  XIX,  1G4:  Post  haec  dilectus  Domini  Patricius  ijicniis 
dierum  et  meritorum  .  .  .  vitae  suae  vesperum  videt  imminere:  qui  cum 
esset  in  fiuibiis  Ulidiae  constitutus,  vei'sus  Ardmacliiam  civitatem 
Sedis  suae  maturavit  gressus.  Sedit  enim  dcsiderio  suo  illo  in  loco 
sacri  corporis  exuviis  depositis  viam  universae  carnis  ingredi,  et  sub 
oculis  filiorum,  quos  in  Christo  parturierat,  in  veutre  matris  omnium 
recondi.  Scd  sancti  viri  propositum  inopinatus  commutavit  eventus  .  .  .  : 
Angelus  namque  Victor  illi,  quo  proposuerat  tendenti,  occurrit,  et 
secus  viam  de  rubo,  absque  ullius  combustionis  jactura  ardente, 
loqueus  ait:  Prohibe  Patrici,  pedem  a  coepto  itinere,  quia  non  est 
voluntatis  divinae,  ut  vita  tua  morte  commutetur  in  Ardmachia  corpus- 
que  claudatur  sepulchrali  lare.  In  regione  enim  Ulidiae  quam  prius 
prae  omnibus  Hiberniae  finibus  convertisti,  Dominus  praevidit  te  mori- 
turum,  et  in  civitate  Duneusi  honorifice  tumulandum:  ibi  quippe 
erit  tua  resurrectio;  sed  in  Ardmachia  urbe,  quam  diligis,  gratiae 
tibi  collatae  successiva  admiuistratio.  Memor  esto  verbi  tui,  in 
quo  iiliis  Dichu  primis  neophytis  Hibernigenarum,  spem  dedisti,  quando 
caelitus  edoctus  in  terra  eorum  te  moriturum  et  funerandum  praedixisti 
et  promisisti.  Sanctus  autem  praesul  prius  paululum  hoc  moleste 
accipiens,  obstupuit:  sed  repente  in  se  reversus  Divinae  dispositionis 
providentiam  .  .  .  amplexatus  est  Deique  voluntati  suam  submittens  ad 
partes  Ulidiae  regressus  est. 

Nach  den  Glossen  zu  V.  54  befand  sich  P.  zu  Sabull  {„or  Saull, 
Co.  Down"  0' Curry  Lect.  p.  20).  Die  lat.  Vita  hat  nur  in  finibus 
Ulidiae,  aber  in  der  irischen  Vita  heisst  es  {Leb.  Br.  29^,  Un.  9): 
0  thanic  tra  cusna  dedenchu  do  P.  dia  m-boi  oc  Sabull  hi  Mag  Inis 
hi  crich  Ulad,  tic  for  conair  do  Ardmacha  con  bad  ind  atbelad.  Atchi 
in  munni  (sie)  for  lassad  ara  chind  ocii,s  ni  loisced  in  teni  in  muine, 
ocus  Victor  aingel  ica  acalla'i)«-sium  ass,  ut  dixit  friss:  Ni  dechais  do 
Ardmacha    etc.     Von  Sabull    aus  lag  Ardmacha  südlich  (fadess  V.  47). 

Zu  F.  51 :  . 

Nach  Stohes  ist  hier  der  mit  den  Worten  „Audite  omnes"  beginnende 
Hymnus  des  Secundinus  gemeint,  mit  dem  der  Liber  Hymnorum 
beginnt  {Stokes,  Goid.^  132),  und  von  dem  Vit.  Joe.  Cap.  XVIII,  155,  156 
berichtet  loird. 

Zu  V.  53—54 : 

Von  der  Prophezeiliung  des  Bischofs  Tassach  finde  ich  nichts  in 
den  mir  zugänglichen  Quellen.  Doch  wird  überall  berichtet,  dass  T. 
dem  Patraic  zum   letzten  Male  das  h.   Abendmahl  gereicht  habe.     Vgl. 


22  I  '^  Fiarc's  Hymnus. 

Joe.  Vit.  XIX.  Uw.  /)•.  Vii.  im  Lrh.  Br.  p.  20''  lin.  28  iKo  fäid  P.  a  spir. 
iarsiu  ocu>i  rogab  comaiud  ocus  sacarbaic  do  laim  Tassaig  cspozcV 
Ihn  Angaben  des  Hymnus  zu  Folge  war  Tassach  in  Sabull  und 
reichte  Patraic  das  h.  Abendmahl,  ehe  sich  dieser  nach  Ardmacha  auf- 
machte. Er  prophezeite,  dass  P.  bald  zurückkehren  würde;  und  es 
geschah,  denn  der  Engel  veranlasste  ihn  untenvegs  zur  BücJckchr. 

Za  V.bb—m-. 

Axich  die  irische  V^ita  berichtet  so  von  dem  Wunder  nach  Patraic's 
Tode:  iii  thesta  forrii  in  t-sollsi  nä  in  bolad  angelacda,  acht  böi  isin 
tir  uli  CO  ceud  m-h\iudna  (Leb.  Br.  p.  29''  lin.  32j.  Aber  nach  der 
lat.  Vita  {cup.  XIX,  17U)  wahrte  das  ununterbrochene  Licht  nur  zwölf 
Tage. 

ZuV.(]l~Gi: 

Joe.  cap.  XIX,  169:  multitudo  etiam  populi  et  cleri  copiosa 
catervatim  confluxit  .  .  .  Nocte  vero  secuta  lucifluus  chorus  ange- 
lorum  circa  corpus  caelestes  excubias  exliibuit,  locum  et  omues 
existentes  in  eo  claritate  circumfulgens,  odore  oblectans,  psalmodiae 
mellifluae  modulamine  mulcens,  spirituali  jucunditate  cuncta  i^erfudit. 
Igitnr  in  omnes,  qui  convenerant,  sopor  Domini  irruit,  et  douec 
angelicae  explerentur  exequiae,  usque  mane  consopitos  detinuit. 

ZuV.(}b,m: 

Von  dem  gleichzeitigen  Tode  des  P.  und  des  Senjjhatraic  und 
von  der  in  der  Glosse  erwähnten  Prophezeiung  desselben  finde  ich  in 
den  anderen  mir  zugänglichen  Quellen  nichts.  Nach  der  gewöhnlichen 
Tradition  war  Senph.  vielmehr  der  Nachfolger  Patraics,  und  war  ihm 
dies,  als  er  ein  Knabe  von  sieben  Jahren  ivar,  von  P.  prophezeit 
worden;  er  soll  den  Patraic  um  zehn  Jahre  überlebt  haben  {Act.  Sanct. 
Mart.  II,  p.  583,  13.  14).  Den  Namen  des  Senphatraic  und  die  Ver- 
wundtschaft der  beiden  P.  betreffend  sagt  der  Editor  der  Vit.  Joe.  l.  c. 
p.  519,  12:  .  .  .  sed  satis  habemus  insinuare  paucis,  alterum  Patricio 
fuisse  fratrem,  Sennauum  (sie)  nomine,  gradu  diaconum,  ante  susceptos 
ordines  sacros  patrem  junioris  Patricii,  qui  secundus  a  sancto  patruo 
primatum  Ardmachanum  tenuit,  et  ut  infra  dicetur  S.  Sen-patrick 
dictus  est,  non  quasi  seuior  Patricius  (,etsi  eo  trahat  vocis"  sen  signi- 
ficatioi,  sed  JScnani  Patricius. 


I  ;j  Niiiinc's  Gebet.  23 


3.   Ninine's  Gebet. 


Diese  kurze,  aber  in  grossem  Stil  gehaltene  Verlierrlicliimg 
des  S.  Patrick  ist  wohl  das  poetisch  -schönste  Stück  im  Liber 
Hymuorum.  Die  Vorrede  besteht  nm-  aus  den  Worten:  Niufne 
ecess  dorine  in  n-orthain-sse  no  Fiac  Sleibte. 

Einen  nicht  ganz  genauen,  obwohl  auf  einer  neuen 
Collation  beruhenden  Al)druck  des  Textes  und  der  Glossen  nach 
Stokes  Goid.^  hat  Rev.  J.  V.  Shearman  mitgctheilt,  Journ.  of  the 
R.  Eist,  and  Arch.  Assoc.  of  Ireland,  July  1874  (No.  19)  p.  197: 
abgesehen  von  einigen  kleineren  Ungonauigkeiten  ist  hier  der 
Fehler  dorchraide  für  dorchaidc,  V.  9  stehen  geblieben.  Auch 
die  Uebersetzung  ist  ein  unveränderter  Abdruck  von  Stokes' 
erstem  Versuche. 

In  der  Abtheilung  der  Verse  bin  ich  nur  insofern  von 
Stokes  abgewichen,  als  dieser  die  Verse  3,  4,  5  und  7,  8,  9  ohne 
Abtheilung  giebt.  Wenn  man  primabstal,  V.  7,  streicht,  so 
lässt  sich  ein  gewisses  System  in  der  Silbenzahl  der  Verse 
erkennen  (7  +  5.7  +  5;    10  .  5  .  9;   10  .  5  .  9;   10  .  10). 


Admuinemmair*  Noeli  Patraicc     primabstal  hErenn, 

airdirc  a  ainm  n-adamra,     breo  batses  gente! 

cathaigestar  fri  druide  durchride, 

dedaig*  diumaschu 

la  fortacht  ar  fiadat  findnime, 

fonenaig*  hErenn  iathmaige  mörgein.* 


1  i.  tiagmait  inna  muingin.  Vgl  admuinter  a  feli  Fei.  Oct.  2  mit 
der  Glosse  i.  adamraigther  i.  bendaicher  {sie),  ähnlieh  Hy.  5,  98.  Stnkes 
überseizt,  dureh  die  etijmologisirende  Glosse  verleitet:  „We  put  trust." 

4  i.  alaind  ro  diugestar. 

G  fonenaig:  i.  ro  funigestar  i.  dorigni   a  fuuecli   i.  a  glanad. 
mörgein:  is  mor  in  gein  Patratcc  no  mor  gin  filem  oca  gude  i.  geua  fer 
u-Erenn   ule.     Stokes  übersetzt  Jetzt  {Kern.'^  p.  G9):    „He  puri/ied  Ei'in's 
meadow-lands,  a  might])  hirth." 


24  I  -1  Ultan's  Hyniiius 

guidinit  do  Patmicc  [primabstal], 
8    (lonn  esinavt*  i  m-brath  a  britliemnaclit* 
(lo  mfdüthrachtaib  dcmna  dorchaidc. 
Dia  lein  la  itge  Patraicc  primabstail ! 


4.    Ultaii's  Hymnus 

auf  Brigit. 

Diesen  Hymnus  soll  ültan,  Abt  von  Ardbrcccan,  gedichtet 
haben,  der  nach  dem  Chron.  Scotorum  im  Jahre  653  starb 
(nach  den  Annais  of  the  Four  Masters  im  Jahre  656,  Stokes). 
Die  Unsicherheit  der  Tradition  äussert  sich  aber  darin,  dass  er 
auch  dem  Columcille  (t  595  Chron,  Scot.),  dem  Broccan  Cloen 
(6.  oder  7.  Jahrb.),  drei  Männern  aus  der  Genossenschaft 
(munter)  der  Brigit  (t  523  Chron.  Scot.)  und  dem  Brenainn 
(t  565  Chron.  Scot.)  zugeschrieben  wird. 

In  jeder  Zeile  sind  fünf  Silben,  im  Reime  steht  immer  ein 
zweisilbiges  Wort. 

Brigit  be  bithmaith,     breo  orda*  oiblech, 

don  fe*  don  bithtlaith     in  grian  tind  toidlccliM 


7  primabstal  luüte  ich  für  späteren  Zusatz,  s.  die  Vorhcmerkunf)en. 

8  doiinesmart:  donnessaircfe  i.  dogena  ar  tesargaiii.  i  m-brath  a 
brithemnacht:  i.  ar  in  brithemnas  bratha.  Stokes  ühersetst:  „We  pray 
to  Fatrick,  chief  cqiostlc  wlto  loill  save  us  at  (the)  Judgment  from  doom 
to  (the)  malevolences  of  dark  demons."  Ohne  hier  im  Allgemeinen  die 
Existenz  eines  T- futurum  im  Irischen  [ijgl.  Stokes,  Beitr.  VII,  28) 
bestreiten  zu  wollen,  kann  ich  doch  donn  esmart  nicht  ohne  Weiteres  für 
ein  solches  hallen.  Ob  do  esmart  wirklich  mit  do  essurc,  tessurc  servo 
gleichbedeutend  ist,  une  der  Glossator  angiebt,-ist  mir  zweifelhaft;  auch 
die  Fraep.  do,  V.  9,  toill  berücksichtigt  sein. 

i'^  breo  orda:  vgl.  breo  öir  Anrede  an  Brigit  in  einem  Z.''^961  mit- 
getheilten  Gedichte? 

2»  donfe:  i.  den  fuca.         bithlaith  3Is.  u^  taidlech  ilfs. 


I  ;")  Jh-occairs  Ilyiniais 

Ron  soeni  Brigit     sccli  driingu  dcMiiiui, 
4    ro  roeiui  rounn     catlia  cach  thedma. 

Do  rodba*  iiinuiui     ar  colla  cisu, 

in  cbroeb  co  m-blathaib     in  matbair  l'su. 

Ind  firog*  inmain*  co  n-orddain  adbail 
8    biam  soer  cecbinbaid     lam  nocb  do  Laignib." 

Lethcholba*  flatba*     ]a  Patraic  primda, 
intlacbt  nasligaib*     ind  rigan  rigda.* 

Robbet  iar  sinit     ar  cuirp  hiccilicc, 
12    dia  ratb  ron  broena,     ron  soera  Brigit. 

Brigit  be. 

Brigtao  per  laudem  Christum  procamur, 

ut  nos  Celeste  regnum  habere  mereamur.     aiu' 


5.   Broccan's  Hymnus. 

Dieser  Hymnus  trägt  ganz  den  Charakter  der  Gedichte, 
welche  so  oft  den  sagenhaften  Erzählungen  der  Iren  eingestreut 
sind.  Die  Kunst  des  Dichters  besteht  hier,  abgesehen  von  der 
Versification,  darin,  allbekannte  Dinge  so  kurz  als  möglich  aus- 


5^  dorodba:  i.  ro  dibda. 

7a  indirög  Ms.  inmain:  i.  liune  no  la  cach. 

8*»  Laignib:  tvahrscheinlicli  ist  Lagnaib  zti  lesen. 

9  i.  cend  do  feraib  hErenu  Patraicc,  cend  do  mnaib  hErenn  Erigit. 

d^  lethcholba:  i.  Brigit;  in  margine:  Amal  bite  da  cholba  i  u-domun 
sie    Brigit    ocus    V&iruicc   i    n-hErenn   [sie).  ilatha:    i.   tiathemnasa 

hErenn. 

lo'i  uasligaib:  i.  uasocraidib. 

i()i'  rigda  Stokes  Goid.'^  p.  184,  riga  Ms.  Stokes  i'ihersetzt:  „the  ves- 
ture  orer  liga  (?),  the  royal  Queen."  Der  Sinn  dieser  Stelle  ist  noch 
fraglich.  In  der  Glosse  ist  gewiss  uas  socraidib  zu  lesen  (Stokes  Goid.^ 
p.  137  not.);  auch  uas  sligaib  im  Texte?  intlacbt  fasst  Stokes  als  iu 
tlacht,  das  Getvand  (?). 

11a  i.  post,  i.  set  siu. 


26  15  Broccan's  Ilymims. 

ziulrüfkon,  gleichsam  nur  durch  Stichwörter.  Wenn  man  den 
))etroflfendeii  Stoft'  nicht  schon  anders  woher  kennt,  so  sind  diese 
Verse  oft  ehenso  wenig  zu  verstehen  als  ein  Sanskrit  Sütra  oluie 
Commentar.  Ich  habe  deshalb  aus  der  unter  dem  Namen  des 
Cogitosus  gehenden  Vita  S.  Brigittae  (Acta  Sanctorum,  Febr.  1) 
diejenigen  Capitel,  welche  für  das  Vcrständniss  dieses  Hymnus 
von  Wichtigkeit  sind,  theils  vollständig,  theils  mit  Weglassung 
unwesentlicher  Sätze  mitgetheilt  (s.  den  Anhang  hinter  dem 
Texte).  Auffallend  ist,  dass  die  Reihenfolge  der  Wunder  im 
Hymnus  wie  in  der  genannten  Vita,  dieselbe  ist.  Diese  Ueber- 
einstimmung  kann  nicht  zufällig  sein;  andere  Vitae  beobachten 
eine  andere  Anordnung.  Ueber  Broccan,  mit  dem  Beinamen 
cloen,  sagt  die  Vorrede  weiter  nichts  aus,  als  dass  Ultan,  Abt 
von  Airdbrecan,  sein  Erzieher  (aite)  gewesen  sei,  und  dass  der- 
selbe ihn  zu  dem  Unternehmen  veranlasst  habe,  die  Wunder  der 
Brigitta  in  kürzester  Fassung  und  in  poetischer  Form  zusammen- 
zustellen. Nach  dem  Chron.  Scot.  starb  Ultan  im  Jahr  653. 
Andrerseits  aber  soll  der  Hymnus  nach  der  Vorrede  unter 
König  Lugaid  entstanden  sein,  dessen  Tod  das  Chron.  Scot. 
unter  dem  Jahre  507  berichtet.  Keine  der  beiden  Angaben 
verdient  Glauben.  Der  Verfasser  dieses  Hymnus  ist  wahr- 
scheinlich deshalb  in  Zusammenhang  mit  Ultan  gesetzt  worden, 
w^eil  dieser  die  Wunder  der  Brigitta  zuerst  gesammelt  haben 
soll.  Die  Sprache  ist  alterthümlich;  liesonders  beachtenswerth 
sind  die  ziemlich  zahlreichen  Perfectformen. 

S.  Brigit  und  S.  Patrick  sind  die  Nationalheiligen 
Irlands.  W^ährend  aber  Patrick  nur  der  christlichen  Hagiologie 
angehört,  scheint  Brigit  zugleich  die  Erbin  einer  alten  heid- 
nischen Gottheit  zu  sein.  Ihr  Wesen  enthält  Züge,  die  mehr 
als  eine  heilig  gesprochene  Nonne  hinter  ihr  vermuthen  lassen. 
Ich  meine  weniger  die  ihr  zugeschriebenen  Wunder  —  obwohl 
vielleicht  die  Art  derselben  auch  nicht  bedeutungslos  ist  — ,  als 
vielmehr  den  Umstand,  dass  sie  wiederholt  als  eine  der  Mütter 
Christi  (V.  4,  63),  dass  Christus  wiederholt  ihr  Sohn  genannt 
wird  (V.  83),  und  dass  sie  gleichgestellt  wird  mit  Maria  (V.  105). 
Eine  Glosse  im  Lib.  Hymn.  fol,  2^  (Goid.^  p.  63)  sagt  geradezu: 


I  5  Broccan's  Hymnus.  27 

ar  isi  Brigit  Maire  na  ii-Goidel  (Glosse  zu:  virginem  Mariae 
sauctac  similem).  Ganz  dieselbe  Bemerkung  findet  sich  zweimal 
in  der  irischen  Vita  der  Brigit,  welche  im  Leb.  Brec.  steht,  vgl. 
p.  63-''  lin.  10  und  66"^  lin.  50  dei-  Lithographie.  Es  liegt  nahe, 
hier  an  die  altgallischen  Matres  zu  erinnern. 

Den  lateinischen  Texten  im  Anhang  sind  einige  Stollen  aus 
der  erwähnten  uischen  Vita  im  Leb.  Brec.  einverleibt,  sowie 
einige  andere  irische  Stücke, 

Jede  Halbzeile  hat  sieben  Silben. 

Ni  car  Brigit  buadach*  bith,     siasair  suide  coin  i  n-ailt, 
contuil  cotlud  cimmeda     ind  noeb*  ar  ecnairc  ammaicc* 

Ni  mor  n-ecnaig*  etaide     trinoit  co  n-huasail  hiris,* 
4    Brigit  mathair  mo  rurech     ninie  flatha  ferr  cinis.* 

la  Brigit  buadach,  ebenso  Fei.  Prol.  191. 

•2^'  nöib  3Is.,  sonst  vorwiegend  oe  in  diesem  Hymnus^  u}ul  oi  nur 
dann,  wenn  ein  dünner  Vocal  die  betreffende  Silbe  beeinflusst  hat  [Vfjl. 
zu  V.  OOi»).  ar    ecnairc    ammaicc    übersetzt  Stokes   „becausc   of  her 

sons  ahsence",  dagec/en  V.  35  ar  ecnairc  arrig  „for  lore  of  her  hing". 
Vgl.  ar  ecnairc  na  sfuag  sa  „for  intercession  of  these  hosts"  Fei.  Prol.  266. 

3=1  ni  mör  n-ecnaig  {vgl.  mör  n-uilc  multum  mali  Z.^  916):  i.  ni  bü 
assa,  i.  a  hecnach.  Der  Glossator  muss  also  etaide  zum  Folgenden  ge- 
zogen haben.  Dazu  die  Glosse :  i.  issi  ro  böi  co  n-iris  uasal  {sie)  na 
trinoite  occai.  Stokes  übersetzt  jetzt  {Remarks'^  p.  69"):  „not  mtich  of 
carping  tvas  found  (in  her):  with  the  noble  faith  of  Trinity  she  lived." 
Allein  trinöit  kann  nur  Nom.  oder  Acc.  sein.  Zu  etaide  vgl.  ni  co 
n-etada  non  invenires  {Z:^  740,  2.  Sg.  Praes.  sec.  Act.  Z.^  444),  allein 
es  Vit  hier  ivohl  3.  Sg.  Praes.  sec.  Pass.  {Z.-  480)  im  Sinne  eines  Im- 
perfects. 

i^>  ferr  cinis:  i.  is  ferr  ro  genair.  Der  Glossator  seheint  also  nime 
tiatba  zum  Vorhergehenden  gezogen  zu  haben.  Stokes  übersetzt:  „of 
heaven^s  kingdom  best  was  sJie  born"  (?).  Weder  cinis  noch  ferr  könnte 
mit  dem  Gen.  verbunden  icerden.  Dieselbe  Construction  findet  sich  aber 
Fei.  Sept.  24:  Compert  Johain  uasail  Bauptaist  as  mo  scelaib,  acht  Jesu 
do  doinib  is  amru  ro  genair  (.  .  .  ist  der  beste,  der  geboren  ivurde). 
Derselbe  Gedanke  deutlicher  ausgesprochen  in  Bezug  auf  Columcille 
L.  Br.  p.  33'j,  lin.  46;  Ni  ro  genir  tra  do  Goedelu  gein  bud  uaisle  na  ba 
ecnaide  na  bad  socenelchiu  oltas  Columcille. 


2S  I  ;">  Hn'ccau's  llyiiiiius. 

I\ir  1)11  cciiaiic*,  nir  hu  clc,     ni  bu  cair  bancluitli  brigacli*, 
ni  l)u  naitliir  bemnccli  brecc,     ni  rir  mac  De  ar  dibad. 

Ni  pu  for  scotu  santacli*,     ernais  cen  iieim  ccn  mathim, 
8    nir  bu  clialad  cessaclitacli,     ni  cair  in  doniuiu  catliim*. 

Nir  bu  fri  oigthiu  aclier,     cain  bai  fri  lobru  truagu,* 
for  maig*  arutacht*  cathir*     dollaid*  ron  suade*  sluagu. 

Nir  bu  airgecli  air  siebe,     genais  for  medon  maige, 
12    amra  urad*  do  thuataib     d'ascnam  flatlia  maic  Maire. 

Amra  samud  Sanct  Brigte,     amra  plea  co  n-hualai*, 
ba  hoen  im  Cvist  co  n-gaba*     dal  as  cliomtig  fri  dama*. 


5'^  nir  Uli  ecnairc:  i.  ni  bu  ecnaigtliitl,  i.  ni  denad  ecnach  neich. 
In  dieser  Bedeutung  ist  ecnairc  sonst  nicht  nachgewiesen,  vielleicht  liegt 
hier  eine  Corriq^tel  vor. 

5b  i.  ni  ro  charastar  catli  na  m-ban  m-bronach.  Darnach  übersetzt 
Stolces:  „she  was  not  fond  of  vehement  woman''s-ivars."  Allein  sollten 
toir  dann  nicht  auch  im  Texte  banchath  m-bi-igach  erivarten?  —  Vgl. 
Fei.  Juni  8:  iar  ra-buaid  ocus  banchath,  üher  letzterem  Worte  i.  iu 
dergmartra. 

7^'  i.  nir  bo  santach  fri  seutu. 

gii  i.  ni  ro  char  in  domun  .  .  .  ,  i.  caitheni  in  domuin  di  fein. 
Stolces  i\hcrsetzt:   „she  loved  not  the  worWs  pastime". 

9I'  i.  cäin  no  biid,  i.  airchisecht  na  lobar  truag. 

lo:^  for  niaig:   i.  Laigen  arutacht:   i.  ro   chiimtaig  cathir: 

i.  Celhlara. 

lo''  dollaid:  i.   de  ron  snade:  i.  Brigit  vel  civitas  Goid.- 

p.  142  übersetzte  Stokes:  „On  a  piain  she  built  a  toten:  to  God's  Icing- 
dom  she  convoyed  hosts";  Bemarks^  x>.  69  übersetzt  er:  „a  town  sheltered 
her:  when  she  went  (thence),  it  protected  hosts"  [?).  Ich  glaube  mit  dem 
Glossator,  dass  dollaid  für  do  tiaith  steht,  vgl.  derglaid  V.  38  i.  flaith  derg. 
Dieselbe  Construction  Fei.  Mart.  6  {L.  Br.):  Ron  snaidet  iar  leri  do 
flaith  De.  Die  Schtvierigkeit  unserer  Stelle  liegt  in  arutacht  {vgl.  ardou- 
tacht   V.  78)  und  in  dem  in  ron  snade  enthaltenen  Fron,  inpxum. 

\t'^  i.  in  chathir  vel  Brigit.  12^  do  ascnam  Ms. 

1:}''  i.  ro  calai  i.  asa  hord  rocäin  bui  cobrig.  Eine  dunkle  Stelle,  die 
aller  getviss  mit  der  Legende  zusammenhängt ,  die  ich  im  Anhang  aus 
dem  Leb.  Brecc  mittheile. 

id»  i.  ba  im  Crist  a  ocnur  ro  böi  aggabud. 

üb  i.  as  gnathach  fri  hegeda  vel  ba  menic  a  dal  si  fri  trüagu 


I  5  Brocran's  Hymnus.  29 

Fo  iiair*  co  u-gab  Maccaille*  caillo  os  chiim  Sauet  Brigte, 
IG    ba  meim  iiuia  himthechtaib,     for  iiim  ro  cliloss  a  bitge. 

Dia  nod  guidiii*  fri  cecb  tress     nacb  mod  ro  sasad*  mo  beoil, 
domnu  imirib,*  mo  turim*     triar  öeiifer,  amru  sceoil.* 

Fuacni*  don  catb  Coemgcn*  clotb,     succbta  tria  sin  luades* 

gacth, 
20    i  n-CTbnn  da  locb*  cesta  crocb,     conid  n-arlaid  sitb  iar  saitb.* 

Ni  bu  Sanct  Brigit  suaiiacb,     ni  bu  büaracb  im  seirc  De,* 
secb  ni  cbiuir  ni  cossena     ind  noob  dibad  betbatb  cbe. 

15a  fo  uair:  i.  niaith  in  sen.  Maccaille:  i.  mc.  mathair  {>iic)  side 

do  epscop  Mel,  ocus  is  e  side  ro  sen  caille  for  cenn  m-Brigte.  Maccaille 
ros  gaib  in  caille  .  .  .  ciuud,  ceiu  ro  boi  Mel  oc  senad  iuna  caille. 

i7'i  nod  guidiu:  i.  not  guidim,  rgl.  not  guidiu  Fei.  Prol.  265. 

17IJ  i.  cech  mod,  i.  roseset.  Zu  sasad  7nit  d  vgl.  comdar  V.  42  {da- 
gegen comtar  T'.  Ai). 

18^  domnu  murib:   i.  fudumnu  quam  mare.  mö  turim:   i.  quam 

potest  hominem  narrare,  rgl.  Z."-  917  zur  Construction.  Äehnlich:  is  lia 
tra  tuirem  actis  aisneis  a  n-dorigne  Dia  do  fertaib  .  .  .  L.  Br.  p.  33^ 
lin.  42. 

is'^  amru  sceoil  „a  marcel  of  a  story"  Stokes,  rgl.  ba  amru  retha 
Hg.  II,  9. 

19  io  Hierzu  die  Marginalnote :  No  thercanad  Brigii  do  Choemgen 
chaith  airdirc  conid  luaithfed  gäeth  tre  snechta  oeus  tre  sin  fon  chro  i 
n-Glinn  da  locha.  Ar  is  ed  innister  co  ra  bäi  Coemgend  co  cenn  VII 
bliafZ<oi  inna  sessam  cen  chotlud  .  ocus  crö  a  chubat  fein  imbi  inarda 
nocomadathrec  tantum  uo  feib  ro  bai  Coemgen  fon  chrö  cen  chotlud,  sie 
ni  ra  bai  Sanct  Brig/i  suanach.  Die  Verhalformen  des  Textes  bereiten 
Scliioieriglceiten:  fuacru  trird  von  Stokes  Beitr.  VII,  54  ein  U-im'perfectmn 
genannt  (vgl.  no  thercanad  in  der  Glosse,  daher  Stokes:  „she  pro]jhesied") ; 
luades  fasst  Stokes  als  S-fiiturum  (wegen  luaithfed  in  der  Glosse),  allein 
ich  bezweifele,  dass  ein  solches  von  diesem  Denominativum  gebildet  worden 
ist.  Der  Form  nach  lüge  am  nächsten,  es  loie  foedes  Hy.  1,  33  aufzu- 
fassen.    V.  20  tvird  auch  von  Stokes  nicht  als  oratio  obliqua  aufgefasst. 

20=^  Mit  Recht  bemerkt  Stokes,  dass  wir  „i  n-Glinn  da  locho"  erwarten 
sollten;  vielleicht  ist  i  n-Glinn  da  und  zu  schreiben  {Fei.  Juni  3:  Coemgen 
caid  caiu  caithfer  a  n-Glind  da  und  lethan).  Vgl.  Glend  dalach  da  locha 
„multitudinous  Gendalough"  Fei.  Prol.  196. 

20^  Stokes  übersetzt  ungenau:  „so  that  he  possessed peace  after  trouble." 

21''  i.  ni  bi  iar  n-uarail»  nn  bid  sercc  De  occi,   sed  semper  habebat. 


3f)  I  ;')  Broccan's  Hymnus. 

A  n-(lorigenai  in  ri     do  iertaih  ar  Sanclit  Brigti, 
24    ma*  (loi-üutai  ar  dune,     cairm  i  cuala  cluas  nach  bi? 

Cetna  thogairt  dia  foided     la  cetim  hi  fenamain,* 
uis  gaib  do  ratli*  a  hocged     nis  digaib  allenamain,* 

Alhicht  saillc  iar  siiidiu     tescor  ba  hard  in  coscur, 
28    scch  ba  satbech  in  cu  de,     ni  bu  bronacb  in  t-oscur. 

Latbo  l)uana  di  mad  bocht,*     ni  frith  locht  ann  lara  chraibdig, 
ba  tair  coidchi*  inna  gort,     ria*  fou  bith  ferais  anmich. 


23  andorigcnai  .  .  .  do  fertaib:  vgl.  V.  67  und  andorigeni  di  maith 
frimsa  Wh.  30^  (Z.^  650V 

2ia  niadorontai  Ms.,  ma  dorontai  ist  Conjecfur  von  (yBeirne  Crowe. 
Stokes  nimmt  dieselbe  Remar'ks'^ p.  69  auf  und  übersetzt  jetzt:  „What  the 
king  n-rought  of  miracles  for  St.  Brigte,  if  it  liath  been  tvröught  for  man, 
wliere  liutli  ear  of  any  one  Uving  lieard  \it~\?"  Dieselbe  Wendung  in 
einem  lat.  Hymnus  auf  Brigita  {Lih.  Hg.  fol.  2'^),  den  Shearman,  Journ. 
of  tJie  R.  Hist.  and  Arcli.  Ass.  of  Ireland,  Juhj  1874  {No.  19)  ix  198 
mittheilt:  Ymnus  iste  angelioe  summeque  sancte  Brigite  Fari  non  valet 
omnia  virtutum  mirabilia  Que  nostris  nunquam  auribus  si  sint  facta 
audivimus  Nisi  per  istam  virginem  Marie  sancte  similem. 

25  26  C'Og.  cap.  4. 

25^  i.  Uli  douc  a  bantigerna  cuci  dondarge  ar  chend  imbi.  Sfnkes 
übersetzt  jetzt  {Remcm'hs'^  p.  69):  „The  first  herd  to  whicli  she  icas  seid 
inlli  first  hiitter  in  a  chariot." 

ai;-'  i.  do  biatbad  bocht. 

2(!''  i.  in  lenamain  tucsat  oegid  fuirri.  Stokes  übersetzt  jetzt  {RemarTcs" 
p.  69):  „Site  took  not  from  her  guesfs  stock,  she  diminished  not  their 
attachment.  Die  im  Anhange  mitgetheilten  Versionen  dieses  Wunders 
lassen  sich  nicht  ganz  mit  den  Andeutungen  dieses  Verses  vereinigen. 
Aber  „from  her  guesfs  stock"'  ist  wohl  nicht  richtig  (es  wäre  dann 
wenigstens  di  rath  zu  schreiben).  Ich  möchte  an  do  raith  V.  61  und  87 
erinnern.    Vgl.  Hy.  4,  12. 

27  28  Cog.  cap.  6. 

29  30  Cog.  cap.  7. 

%9'i  mad  bocht:  i.  maith  ro  boinged,  vgl.  mad  genair  o  Muire  „ums 
happily  born  of  Mary"  Fei.  Prol.  251.  lam  chraibdig:  i.  la  Brigit. 

30»  coidchi  nach  Stokes,  Remarks'^  69,  für  co  oidchi  bis  zur  Nacht 
(chaidche  i.  go  hoidhche,  O'Clcry). 

3o''  cia  Olli.  Ms.,  ergänzt  nach  Stokes. 


I  5  Broccan's  Hymnus.  31 

Epscoip  do  da  ascansat,     iiir  l)o  diuir  in  gal)ud  di, 
32    mani  bad  fororaid*  iu  vi     blcgoii  inna  m-bo  fa  tbri. 

Argairt  lathe  äiibige     coercLa  for  medon  rede,* 
scarais  iarum  a  forbrat     i  taig  for  deslern  grenc* 

In  macc  amnas  ro  das  gaid     Brigta  ar  ecnairc  anig 
3G    dobert  secht  multu  üadc,     a  tuet  nis  digaib  aliin. 

Is  dam  sous  matcbous*     a  n-dorigenai  do  maith, 
aiura  di  in  fotbrugud*     senta*  impe  ba  derglaid.* 

Senais  in  caillig  comail,     ba  slan  cen  neim  cen  galar.* 
40    ba  mo  amru  arailiu*:     din  cbloicli  dorigne  saland. 


31  32  Cog.  eap.  8.  31»  i.  mani  fortachtaiged.     Stokes,  Eemarls^ 

p.  33,  vergleicht  fu-r-räith  quod  adjuvit,  fu-m-re-se  me  adjurabit  (Book 
of  Armagli),  an  gr.  vn-riQexsiv  erinnernd.  Aber  er  übersetzt:  „if  it  liud 
not  beert  tliat  tlie  hing  increased  tlie  cow's  milk  ihreefold."  Der  Vers 
lud  eine  Silbe  zu  viel,  daher  schrieb  St.  Goid.^  fo-raid  {ohne  ro).  Vgl. 
Foraid  mor  n-gur  n-galar  Fei.  Jan.  15,  dazu  die  Glosse  i.  fororeith 
fo  gallraib.  33  34  Cog.  cup.  9.  ss''  i.  immaig  Life.  34^  i.  ior 

desred  i.  foj-sna  gö  grene  ro  batar  ina  laim  deis.  35  36  Cog.  cap.  10. 

35^  Stokes  fasst  Brigta  hier  als  Ace.  auf  (Tlie  hard  youth  hesought 
her,  Brigit,  for  lore  of  her  king";  richtiger:  the  hard  youth  who  .  .  .), 
irührend  er  es  in  der  ähnlich  angelegten  Stelle  V.  43  jetzt  {Remarks^ 
p.  70)  richtig  als   Gen.  übersetzt.  36^   Stokes  übersetzt:  „her  flock' s 

number  she  lessened  not",  genauer  ist:  ihre  Heerde,  nicht  verringerte  sie 
die  Zahl    derselben.  37a  matchous:    i.   mad    dia    n-innisiur.     Allein 

matchous  steht  für  ma  atchous,  1.  Sg.  Fut.  zu  adchöid  exposuit  {rgl. 
Stokes,  Beitr.  VII  45).  Da  sous  {für  so-fus)  zweisilbig,  -chous  dagegen 
\mit  nur  eingedrungenem  u)  einsilbig  zu  messen  ist,  so  wird  ma  atchous 
des  Versmasses  wegen  auch  in  den  Text  aufzunehmen  sein. 

38  Cog.  cap.  11.  38*  in  fothrugud:  i.  irra  ba  si  fein. 

38^  senta:   i.  bennachais  i.   ro  senastar.      Ueber  die  noch  nicht  ge- 
nügend erklärte  Form  vgl.  Z.^  456  und  Stokes,  Beitr.  VII,  27.     Könnte 
sie    aber   nicht   hier    ivie   fechta    Hy.    2,    57    aiifgefasst   werden? 
ba  derglaid:  i.  ba  lind  derg  i.  ba  flaith  derg. 

39  Cog.  cap.  12;  dazu  die  Glosse:  i.  caillech  irra  bäi  comaille  dodeo- 
chaid  CO  Brigit,  ocus  ros  ic. 

40  Cog.  eap.  13.  40*  Stokes  übersetzt:  „there  ivas  a  greater 
marrel  another  [ü'me]".  Ich  übersetze:  Grösser  war  als  ein  anderes 
Wtinder:  aus  dem  Steine  machte  sie  Salz.     Vgl.  V.  47,  75,  80. 


32  IS  Broccan's  Hymnus. 

Ni  ruirmiu*  ni  airmiii*     a  n-dorignai*  iiid  nöelxluil, 
bcnuachais  in  clarainech,     comdar  forreil  a  di  suil. 

Ingen  amlabar  do  hert,     Brigta  ba  lioen  a  ami-a, 
44    ni  luid  allaim*  assallaim,     comtar  forreil  a  labra.* 

Amra  ti)nie  senastar,     ba  nert  De  rod  gbnnestar*, 
ro  l)6i  mi  lan  lasin  coin,     in  cü  ni*  con  millcstar. 

Ba  mo  amru  arailiu     mir  dotkicestar  dind  lucht, 
48    ni  coill  dath  ainmaforta,     bruthadi  focres  inna  bucht. 


4ia  ni  ruirmiu:  i.  ni  ro  airmius.  Stoices  schreibt  daher  ruairmiu, 
jedenfalls  muss  die  Verbalform  dreisilbig  sein.  ni  airmiu :  i.  ni  etaim 

a  arini  ceclia  deruai  do  fertaib. 

41^  andorigenai  Ms.,  vgl.  V.  81. 

42  Cog.  cap.  14. 

i'i^  comdar,  aber  V.  44  comtar  [für  combtar,  combatar). 

43  44  Cog.  cap.  15. 

43  Stolies  übersetzt  jetzt  {Remurlcs'^  p.  70):  „A  dunib  girl  toas  hrought 
—  it  was  one  of  her,  Brigifs  miracles."  Allein  „ums  bronght"  ist 
dobreth  (vgl.  V.  59,  82  u.  a.).  Könnte  vielleicht  amlabar  do  bert  den 
Worten  „ex  naturali  procreatione  muta"  bei  Cog.  entsprechen?  Vgl. 
bcrt  i.  breth,  O'Dac.  und  coimpert,  Stolpes  Ir.  Gl.  847.  Zu  Brigta  rgl. 
V.  35. 

43^  a  amra:  do  fertaib  Brig^e. 

44*  Stolies  übersetzt:  „Her  hand  icent  not  from  her  liand",  ohne 
jedoch  laim  {wie  in  Goid.^)  in  läm  z^l  verwandeln.  Dies  wird  nöthig 
sein,  da  laim  tcegen  luid  nicht  als  Dual  gelten  kann  {in  fall  di  chaillig 
V.  105  liegt  die  Sache  anders,  vgl.  Z.'^  490). 

ii^  a  labra  Stolpes  Goid.^,  a  comlabra  Ms.  und  StoJces  Goid.^.  Ein 
Wort  comlabar  in  der  Bedeutung  „speech"  ist  bis  jetzt  noch  nicht  nach- 
gewiesen; es  könnte  doch  nur  das  Gegentheil  von  amlabar  bedeuten,  und 
ist  vielleicht  liier  durch  einen  Gedanken  wie  ba  comlabar  in  den  Text 
gekommen.  Auch  das  Metrum  spricht  für  labra.  l'gl.  Sen  a  Crist  mo 
labra  („Sain,  o  Christ,  my  speech")  Fel.'ptrol.  1. 

15  46  Cog.  cap.  IG. 

45''  i.  ro   glinnig  ocas  ro  chomet  in  n-a.sill. 

4ü^  no  con  millestar  Ms.  und  Stokes,  obwohl  er  übersetzt:  „Tlie  dog 
marred  it  not."     Genauer:  ohne  dass  der  Hund  es  verdarb. 

47  48  Cog.  cap.  17.  47^  dind  lacht:  i.  ro  boi  isin  choro 


I  f)  Broccan's  Ilyiiinus. 

In  clani  ro  g.'iid  ail.gnis  di,     lia  iiiaitli  conid  nialaid  (!('». 
seiiais  forglii  iiiiio  1(h'i^\     caniis  iorg.gln  iiiua  iii-lx'i.' 

Reraiy*  ianim  a  caq)at     fo  tiiaitli  do  liri  Colttliaig  Cuil, 
52    in  loeg  lia  clam  i  car[)nt,     in  Ix'»  iiuliaid*  ind  loig. 

In  daim  —  do  da  ascansat*     fV)  l('o  ro  das  cload  nocli  — 
frin  connecail)  in  donl),     matain  tancatar  atech. 

Scarais  a  liccli  conn  a  l)i'eit,*     intan  do  rertatar*  fo  fan,* 
50    ni  bu  leitln'scl  in  mani,     mac  De  ro  reraig  in  riglaim.* 


49-52  Cog.  cap.  18. 

4iiiJ  conid  rualaid:  i.  co  ro  erncstar.  Stokcs  übersetzt:  „it  tvas  fjood 
for  Mm  that  she  granted  it",  ebenso  Ebel  ZP-  456:  „fuit  bonum  ei  quod 
id  concessit"-.     Allein  dö  Izann  unmöglich  mit  maith  verbunden  werden. 

öoIj  i.  ro  charastar  in  loeg  togamail  na  m-bo. 

51-1  rcraig:  i.  ro  raith  i.  ro  leic  a  rith  dö  do  Bri.  Stokes  übersetzt 
jetzt  (Eemarks'^  2^.  70);  „She  afierwards  directed  her  chariot." 

5i^  indiaid  ist  dreisilbig. 

53  54  Cog.  cap.  19. 

53a  do  da  ascansat:  i.  ro  athascansatar  (dieselbe  Glosse  V.  31). 
Stokes  übersetzt  irrtliümlich:  „The  oxen  that  had  gone  away  from  her  — 
u-ell  for  them.,  had  amj  one  turned  them."  Vgl.  ascnam  „incessus,  ac- 
quisitio  .  .  .  ingredi"  Z.^  868.  Bie  Form  ro  .  .  cload  aber  gehört 
gewiss  als  3.  Sing.  Praes.  sec.  zu  rachlöithe  in  der  Glosse:  am.  bid  0  dia 
racliloithc  acsi  a  Deo  id  aiidivissetis"  Z  '^  447.  Daher  hier:  wenn  sie 
Jemand  gehört  hätte. 

5i'i  doub  zweisilbig?  54!^  a  tech:  i.  Celldara. 

55  5G  Cog.  cap.  19. 

55'i  i.  fo  breit  bis  fo  bragait  ind  eich. 

551»  do  rertatar:   i.  ro  reitbsetar.  fo  fän:   fäin  {ohne  fo)  Stokes 

Goid.^  des  Heimes    und    des  Versmasses   wegen.     Ich    rermuthe:   in    tan 
rertatar  fo  fäin. 

56^  ro  reraig:  i.  ro  foirestar.  Darnach  Stokes  Goid.'^:  „God's  son 
helped  the  royal  hand";  Bemarks'^  p.  70  ersetzt  er  „helped"  durch 
„directed".  Allein  vergleiche:  rigid  i.  sinedh.  ut  est  ro  rigid  sam  a  lam 
{sie)  dia  crnid  O'Dav.  Gloss.  {ed.  Stokes)  p.  110.  Des  Versmasses  toegen 
strich  Stokes  Goid.'^  die  Partikel  ro;  auch  das  Langezeichen  in  reraig 
ist  zu  streichen.  in  riglaim:  i.  läm  rig  Lagen.     Der  Glossator  muss 

sich  auf  eine  andere  Version  des  Wunders  bezichen,    als  die  des  Cogi- 
tosus. 

3 


^54  I  f)  Hrocran's  Hymnus. 

Tathicli  torc  allaid  a  tret     fo  thuaitli  dosephaiiMi  a  n-os 
seiiais  V>v\i;if  fria  l)achaill,  lia  imicca  gal)ais  foss. 

Mugart  mucc  mcth  di  dobroth     dar  Mag  Fca,  ba  amra, 
GO    tafnotar  coin  alta  di,     co  m-l)ai  i  ii-Uaclitur  Gabra. 

Asrir  in  sinnach  ii-allaid     do  raitli*  a  aithig  in  tintaig, 
dorlmiu  feda  consclai*     co  dosefiiatar*  in  t-sluaig*. 

Ba  nicnn  inna  hinitboditail),     ba  oon  raathair  male  rfg  mair,* 
64    sonais  in  n-en  kiamnech     conid  n-iml^ert  inna  laim. 

N(3nbur  dibcrcach  senais     dercsait  a  minna  allind  cliro, 
in  fer  for  da  corsatar     goeta  ni  frith  collann  do.* 

A  n-dorigne  do  fertaib     ni  fail  (b)  rurme*  co  ccrt, 
ü8    amra,  ro  gal)  prainn  Lug(bicli,     trcnicr  ni  di'gaib  a  nert.* 


57  58  CofJ.  cap.  21. 

57'^  (losepliain   Ms.:  i.  ro   tlioiliiiestar.  anns:   i.  in   nincc   allaid. 

Stokes  nhcrsetzt:  „nortlnoarcU  the  heast  drove  it." 
58»  fria  einsilbig,  aber  6a^>  lia  ztveisilbir/. 

59  60  Cog.  eap.  22.  5o^  di:  i.  do  Brigi^. 

61  62  Cog.  cap.  23.  oi»  do  räith:  vgl.  V.  87. 

62-1  conselai:  i.  rö  elai  vel  ro  sir. 

C2''  dosefnatar  für  dos  sefnatar,  vgl.  V.  57.  intluaig  il£s. 

63''  i.  ba  lioen  de  matribus  Christi  Brig/i. 

64  Cog.  cap.  24. 

•    64-''  hat  eine  Silbe  zu  wenig. 

65  66  Cog.  cap.  '2b. 

65»  hat  eine  Silbe  zu  viel.  Stolces  schrieb  Goid.^  a  niinn,  iras  gciciss 
richtig  ist,  irenn  minn  ein  Ncutr.  ist  (rgl.  Z.~  22(j);  da,zu  die  Glosse:  a 
n-airm. 

(;5''  lind  chrö:  vgl.  crolindech  „blood-streaming" ,  neben  crcchtach, 
(yCnrrg,  On  the  manners  and  customs  of  the  ancient  Irish  III,  S.  4^2 
{Figlit  (if  Ferdiad  aus  dem  B.  of  Leinster). 

6(;''  i.  i'iar  ni  for  firduine  ro  laset  a  n-gona  acht  is  for  cortlic  cloclio. 

ct''  dnrnrmc:  i.  done  a  thurem. 

i;.s  Cog.  cap.  2(3.  Zu  diesem  Verse  die  Glosse:  i.  ro  digaib  a  thüara 
OCHS  nir  bo  lugaide  a  nert  Lugdach,  i.  Lugaid  trönfer  ro  l)(')i  i  I.aignib 
.  .  .  Stokes  übersetzt:  „The  champion,  his  strength  did  not  Icssen." 
Allein  digaib  ist  trnnsitir,  irie  V.  2G. 


I  f)  Rroccan's  Hymmis.  35 

Omiia  na  tnargail)  in  sluag     in  fcclit  n-aile,  dfgrais  clntli, 
(lol)rrt  (lianiiTirK'  la  Ih-igto*     co  ainn  irro  clilotli  a  liotli. 

In  set  argait  iiad  cliletlii*     ar  \\]f'*  fri  fraicc  ind  niad* 
72    fücrcss  immiiir  fnt  reit,     co  t'ritli  iinmcdiui  iacli. 

Amra  di,  in  l)antre])tacli     ardoutaclit*  ininiaig  Coil, 
loiscis  in  garniain  nue     \'or  ton  ie  funo  ind  loig.* 

Ba  nio  amra  arailiu     arid  ralastar  ind  nijel)*: 
70    matan  ba  6g  ingarmain,     lia  niatliair  ditli  ind  l()eg.* 

In  set  arggait  nath  coml)aig     in  cerd,  ro  bo  amru  di,* 
ros  lu-bi  Brigit  fri  a  boiss     iarum  commebaid  hi  tri. 

G9  70   Cofj.  C(ip.  27.  70^   SloVcs  ithersetzt:    „Her  son   hroKfjht   In 

Jirr  fnr  Brifite."  Allein  hei  dieser  Uebersetznng  hat  der  Vers  acht  Sillicn 
iili  animac\  ninl  muss  Brigte  als  Ace.  gefasst  werden,  ohwoJd  irir  i)i 
diesem  Hymnus  sonst  nur  die  Form  Brigit  finden;  auch  entspricht  ir.  la 
nicht  dem  engl.  for.  Ich  halte  diesen  Vers  für  corrwpt.  Vielleicht  ist  zu 
schreiben:  dobert  di  ammac  co  airm  Brigte  irro  chloth  a  both  {wobei 
Brigte  irie  Brigta  in  V.  85  und  43  aufzufassen  wäre),  aber  ich  halte 
di'cse  Vermuthung  selbst  für  ganz  unsicher.  71  72  Cog.  cap.  28. 

71  a  nad  chlethi:  i.  ni  dichelta.  Stolces  ühersetzt  parentlietisch:  „not 
to  bc  concealed."  Allein  nad  pflegt  doch  relative  oder  abhängige  Sätze 
einzuleiten,    rgl.  ZP-  741.  Ti^'  ar  nie  Stnlies  Goid:^,   ar  ul  Ms.      Vgl. 

ni  ar  nie  fri  doine  Fei.  Epil.  105.  ind  niad:  i.  nia  proprium  nomon 

alicujns  poetae.  Allein  der  Artikel  beiveist,  dass  wir  hier  nia  i.  trcnfor 
Z.-  255  gemeint  ist,  vgl.  vir  saecularis  et  gente  nobilis  bei  Cog.  Sfokes 
hebt  hervor,   dass  niad  und  ebenso  iach  V.  72  ziceisilbig  ist.  72^  hat 

eine  Silbe  zu  ^venig.     Vielleicht  ist  les  (ab  eo)  zuzufügen,  rgl.  V.  19^. 

73-7G  Cog.  cap.  29. 

73'!^  ardoutacht:  i.  arroertaig.  Stolces  übersetzt  jetzt  [Ttcm.(irks^  jh  lO): 
„who  refreshed  her''';  Goid.'^  übersetzte  er:  „wlio  dwelt". 

74^  vgl.  ic  funi  mairt  don  methil  LBr.  p.  33,  lin.  8. 

75  i.  ro  po  mode  in  firt  sa  do  denam  and  beos. 

7gI>  lia  ist  zweisilbig,  ebenso  fria  V.  78.  löig  3Is.,  vgl.  zu  V.  2. 

77-80  Cog.  cap.  30.  Hierzu  die  Marginalnote:  Triar  derbrathar  dia 
farcaib  a  n-atbair  tinne  argait  ocus  forcimtbctar  cerda  hErcnn  a  chcr- 
traind  i  tri  doib,  co  ro  bris  Brigit  cona  baiss  i  Cilldara. 

77'J  ro  bo  amru  di.  Stokes  übersetzt:  „it  ivas  a  marvel  for  her",  als 
wenn  amra  dastände.  Wahrscheinlich  ist  so  zu  corrigiren  {s.  zu  Hij.  II,  9), 
vgl.  amra  di  V.  73. 

3* 


36  I  5  Broccan'H  Hymnus. 

Focress  imnicid  lasin  ceird,     fofrith*  amra  iaisuidiu: 
80    iii  fureclit  cid  öoii  screpul     ba  mo  triuii  arailiu. 

A  n-dorigne  do  fcrtaih,     ni  fail  dune  do  da  declia,* 
sonais  dillait  do  Cliondlaid,*     intaii  dohretli*  do  Letlia.* 

In  tan  lii  l)a  gabnd  df,     ammac*  rorapo  nis  derljrad: 
84    dobert  dillat*  i  criol     roncind*  lii  caiput  da  ratli. 

A  n-(')l  nicda  di  dobretli,     ni  l)u  anccs*  cacli  thucai, 
CO  fritb  i  toeb  tcgdaise,     ni  co  n-airnocht  and  cliucai. 


7d^  fofrith:  leg.  co  frith. 

80  Stokes  übersetzt:  „It  ivas  not  fonnd  tliat  eren  one  scriiple  [one 
tidrd)  was  greater  tlian  another  third."  Allein  da  das  a  in  der 
Ilandschr.  nicht  selten  genau  wie  ii  geschriehen  ist  {rgl.  auch  zu  V.  17^), 
so  ist  geiviss  trian  (ziveisilhig)  anstatt  triun  zu  lesen.  Ehel  übersetzt 
(Z.^  478):  non  inventum  est  etiam  uno  scri2oulo  majorem  esse  unum 
tricntcm  altero" ;  aber  cid  ocii  screinil  ist  Subject  zu  furecht,  der  lat. 
Abi.  mensurae  wird  im  Irischen  anders  ausgedrücTct ,  vgl.  Z.^  917. 

81-84  Cog.  cap.  31. 

81^'  hat  eine  Silbe  zu  viel.  Es  wird  mit  tStolces  Goid.^  do  zu  streichen 
sein,  vgl.  dageua  faciet  id,  dagnitis  faciebant  hoc  TL}  331. 

&2!i  Stokes  übersetzt:  „She  blesscd  raiiiient  for  Condla".  Dies  stimmt 
nicht  zu  der  Erzählung  des  Cogitosiis. 

82^1  dobreth:  i.  no  theged.  do  Lctha:  i.  do  Roim. 

83^  i.  Crist  icca  himthiis. 

84*  hat  eine  Silbe  zu  wenig,  dobcrt:  i.  tue.  Trotzdem  übersetzt 
Stokes  jetzt  {Remarks^  jh  70):  „There  was  brought."  Es  ist  dobert  di 
dillait  Sil,  schreiben.  i.  criol  i'oncind:   i.  i  criol  di  croccund  roin  ro 

boi  in  t-etach.  85-88  Cog.  cap.  32.  85ii  vgl.  V.  50. 

85^*  ni   bu   ances:   i.  ni   bu   domain.  cachthiicai:   i.  donti  tue  in 

dabaig  do  Brigit. 

85  8G  Übersetzt  Stokes:  „Tlie  rat  of  mead  that  was  brought  to  her, 
there  ums  no  ]mrdship>  to  every  one  who  brought:  (the  vessel)  ivas  found 
beside  Qiis)  house:  it  was  not  observed  there  tvith  her."  Der  Glossator 
erklärt  ances  durch  domain  {tief);  Stokes  Corm.  Gloss.  Transl.  p.  14 
führt  ainces  in  der  Bedeutung  „doubt"  an,  hier  aber  übersetzt  er  es 
durch  „hardship"  [diese  Bedeutung  loird  es  haben  Leb.  Br.  p.  64''  lin.  G4 
ro  hicc  cech  n-galur  ocus  cech  n-änces  böi  isin  tir).  Die  Form  tucai 
aber  kann  nicht  zu  tuic  ponit,  sondern  nur  zu  daucci,  tuicci  intellegit 
{Z.^  431)  gehören,  und  zwar  wahrscheinlich  als  Perf.  red.  (vgl.  accai 
vidit). 


I  fi  Bioccan's  Hymnus.  *         ;37 

Asrir  do  i'aith  a  hatliii;     in  t;iii  ro  raiiicc,  a  leass, 
88    sccli  iii  furcclit  fV»'crai(l  aiin,     iii  coii  tesbad  baiina  ass. 

For  doli  itge  Brigte  liet     si  fri  g;il)ud  <o  ii-doii  fair, 

robbet  iiina  lobraii  loith     ria  n-dul  i  n-gnuis  in  si)irta  nöib. 

Don  far*  co  claidi))  tened     don  c^atli  tri  i'alla  ciara,* 
i<2    rou  snadat*  annoebitgc     lii  tlaith  ninic  seoh  piana! 

Ria  u-dul  la  haingliu  don  cath     rocain  in  n-e('lais  tV*r  ritb, 
taithmet  tiadat  IVrr  codi  iiaÜi*!     Ni  car  Brigit  bnadach  bith. 

Ni  car  Brigit. 

Ateocb  erlam  Sanct  Brigto     co  sanctaib  Cille  dara, 
96    robbet  etrom  ocus  pein     m'anini  ni  dig  iinniada. 

In  cbaillecb  reided  currecb     rop  sciath  fri  flicbra  fogi,* 
ni  fuar*  assct  acbt  Maire,     adinunemar  mo  ])rigi.* 

87a  a  hathig:  i.  a  fir  muiiitire. 

87^  schrieb  Stokes  Goid.^  less  und  dem  entsprechend 

ss''  ess,  da  leass  nicht  altirische  OrthograpJde  ist.  banne  Goid.^ 

89=1  i.  ro  bet  fornd  a  hitge;  i^gl.  V.  104. 

89*)  si:   i.  Brigit.     Stokes   Goid.^  p.  184  vermuthet  dafür  ohne  Nofh 
sitli    lind    übersetzt:    „long    against    dangers    mag    she    aid    us"? 
coudonfair :  i.  ronfore  .  .  .  ?  Des  Reimes  wegen  schrieb  Stokes  Goid.^  foir. 

90»  i.  ro  bet  na  lobrain  oc^is  na  truaig  innar  leith  ic  eruaigthi  erund. 
Stokes  übersetzt:  „May  they  be  on  her  iveakling's  side  .  .  ."  Allein  eine 
zu  leith  gehörige  Präposition  hätte  nicht  mit  einem  zu  lobran  gehörigen 
Vossessivpronomen  verbunden  loerden  können;  leith  ist  Loc.  wie  in  dem 
Gedichte  VI  1,  9  leith  andes  do  Gabair  glaiss. 

au''  hat  eine  Silbe  zu  viel,  daher  strich  Stokes  Goid}  den  Artikel  ror 
spirta.  nöeb  3Is.  Vgl.  den   Gen.'  lüig  V.  52.  74.     Dagegen  nöeb  22 

(restitnirt  V.  2)  41.  92,  öen  43.  63.  18,  oeged  26,  coercha  33;  i  toeb  86. 

91»  i.  done  ar  toridin.  Stokes  übersetzt  jetzt  [Rem.^  p.  70):  „May 
■she  help  us".     Darnach  wäre,  ivie  V.  89,  föir  zu  corrigiren  (fair  Goid.'^). 

oab  i.  fri  demua,  i.  elta  duba  demoniorum.  92»  i.  donet  ar  soerad. 

91»  i.  ferr  cech  filidecht  in  filidecht  dognither  do/Dia. 

97''  i.  fri  fig  .  .  uaim  na  foebor.  Auch  im  Texte  wird  foebra  zio 
schreiben  sein,  rgl.  zu  V.  90^.  Ob  fegi  hier  die  richtige  Schreibweise  ist, 
könnte  man  wegen  brigi  bezweifeln. 

98»  i.    ni    fuarus.  98''  admunemar:    i.    bennachmait    rcl   ailmit. 

mo  brigi:  i.  mo  Brigit.    Stokes  übersetzt:  „we  put  trust  in  my  Brige." 


o,S  I  -J  Bruccaii's  Hyiiiiiiis. 

Adiiiunemur  luo  brigi     rop  inulegail  diur  curi* 
10(»    coiiaciui*  tVim  a  lierlum,     asrülluiii  tcnuiin  liuliM 

Mulad  Ciist  clüthacli  labrad,     adiad  male  De  dau  Ijuada*! 
rub  tiatlia*  De  cen  sena     cach  rod  gab,  cach  rö  cliuala! 

Cacli  ro  chuala,  cach  ro  gal)     ro  be  beunackt  Brigte  fair! 
lü-i    beimacbt  Brigte  ocus  De     fordou  ra  bat  immalle! 

Fail  dl  chaillig  irriched*     no  cbosnagur  dom  diclüll, 
Mairc  ocus  Sanct  Brigit,     ior  a  focssam  diiii  dibliiiaib! 

Sanctc  Brigte  virgo  sacratissima 

in  Christo  dumino  fuit  lidelissima.     amen. 


99I'  eure  Ms.,  cuiri  StoJces  Goiil.'^ 

100»  couaciia:  i.  ro  cliongua.  Stukcs  ühcrsclzt:  „Maij  her  patruiuuje 
ivork  ivitli  mc." 

loo''  liuile  Mf>'.,  luiili  Slukes  Goid.^.  Dus  ScJiirunlcen  sivischen  i  und 
e  im  Auslernt  ist  in  diesen  Ifyinnen  nur  (luf  liechniiwj  des  Schreihers  zu 
setzen. 

101''  däii  buada:  „(i  giß  of  victory"  Stokcs.  Allein  dän  wird  hier  im 
Sinne  von  ars  su  nehmen  sein  (Z.^  238). 

102»  rop  flatha  St'okes  Goid.-  p.  184,  ro  flatlia  Ms.  Ueher  den  Gen. 
hei  esse  aß.  Z.^  916. 

11)3'*  ro  gab:  des  Reimes  wegen  (fair  lua'')  wird  wühl  gaib  zu 
schreiben  sein,  vgl.  Z.'^  462. 

104''  fordon  rabat:  vgl.  V.  su'i. 

105»  irriched:  i.  irrig-iath  i.  hi  ferauii  iud  ri'g  uemda. 

105b  no  chosuagur:  „whum  I  rchj  on  (?)"  Stukes. 

loü'^  rgl.  Hg.  1,  2;  6,  21.     Der  Vers  hat  eine  Silbe  zu  viel. 


luccairs  llyimius  39 

Anliaiig 


Broccaii's  Ilyiiiiuis  auf  Bri^ita. 

Die  Zahlen  rur  den  hUeinischen  Slücken  bezeichnen,  die  Cajiitel  in 
der  Vita  des  Cor/itosus  [Acta  Sanctorum  Febr.  1).  Die  irischen  Stellen 
stammen  aus  der  Vita  im  Lebar  Brecc. 

Zu  F.  13: 

l>ie  folgende  Legende  über  amra  plca  findet  sich  Leb.  Br.  p.  82,  wo 
der  leere  Baum  unter  dem  Texte  des  Feiire  durch  ein  längeres  Fragment 
aus  einer  andei-n  Vita  aufgefüllt  ist.  Dass  es  einer  anderen  als  der 
Leb.  Br.  p.  Gl''  überlieferten  Vita  angehört,  beweist  das  zu  V.  27.  28 
Blitgetheilte. 

Amra  plea  i.  cathir  til  ior  bri'i  mara  torreii,  vel  plea  cathtV  til  do 
Brig«^  for  brii  iuber  mara,  ociis  is  e  a  hord  side  fil  oc  muntir  Brigte. 
Et  sie  factum  est  id,  i.  Brig/(  ro  föid  morfessiur  uathi  do  föglaim  uird 
Petair  ocus  Pöil,  uair  na  ro  chind  Dia  di  fen  dui,  ocus  ni  tliucsat  in 
ord,  CO  ro  föid  in  tresfechtsa  sair  ocus  a  mac  dall  si  leo,  uair  cech  ni 
no  cliluined  side  ba  mebar  lais.  In  tau  tra  rancotar  muir  n-icbtt  (cgi. 
Z."^  G8),  tanic  anfud  duib  co  mor  forri,  co  ro  laiset  sis  a  n-ingir,  co  ro 
lean  for  bendchopar  ind  aurtige,  co  ro  laiset  sortem  inter  se  imthecht 
sis,  conid  don  düU  dorala  techt  sis.  Obsolbit  ille  in  ingair  ocus 
sdetit  ann  sin  co  ccnd  m-hliadna,  oc  foglaim  in  uird,  co  torachtatar  in 
fiallacli  aile  o  Riiaim  chuice  sium,  couus  tarla  anfud  döib  beos  isin  baue 
cetua,  CO  ro  lecset  ingcorum  sis,  co  tanic  in  mac  dall  leo  anis  co.  n-urd 
plea  lais  ocus  co  clug  taitnemach,   ocus  is  e  maires  indiu,   i.  ord  plea. 

Zu  V.  25,  2G: 

4.  Exiude  haec,  cum  tempus  matutum  advenit,  in  opus  coaguli,  ut 
de  turbato  vaccarum  lacte  butyrum  congregaret,  a  matre  transmissa  est: 
ut  sicut  aliae  feminae  hoc  opus  exercere  solebant,  ipsa  quoque  aequali 
modo  perageret,  et  cum  ceteris  in  tempore  placito  vaccarum  fructum  ac 
pondus  mensuratum  butyri  solitum  plcnissime  in  usum  redderet.  Sed 
hae;;  moribus  pulcherrima  et  hospitalis  virgo,  oboedire  magis  volens  Deo 
quam  hominibus,  pauperibus  et  hospitibus  lac  lai'giter  et  butyrum  dis- 
tribuit.  Et  cum  secundum  morem  opportunum  advenit  tempus,  ut  omnes 
redderent  fructum  vaccarum,  ad  eam  perventum  est.  Et  cum  coopera- 
trices  ejus  monstrabant  sua  opora  completa,  quaesitum  est  a  beata  supra 
dicta  virgine,  ut  et  ipsa  similiter  assignaret  suum  opus.  Et  ipsa  matris 
timore  pavida,  cum  non  haberet  quod  monstraret,  quia  totum  pauperibus 
erogaverat,  crastinum  non  procurans  tempus  et  inexstinguibili  flamma 
tidei    acceusa  ac    firma  ad   Dominum  se   converteus  oravit.     Nee  niora: 


40  l  '^  Brocoau's  Hymnus. 

Dominus  vocem  virginis  audiens  ac  preces,  largitate  diviiii  muueris,  sicut 
est  adjutor  in  opportunitatibus,  adfuit  et  pro  sua  in  sc  virgine  contideute 
aiflucnter  butyrum  restituit.  Mirum  in  modum  illa  liora  post  orationem 
virgo  sauctissima  niliil  de  suo  opere  deesse  ostcndens,  sed  super  omues 
cooperatriccs  abundans  se  monstravit  complesse  suum  officium  .  .  . 

Leb.  Br.  ]>.  63:i,  10:  Fcclit  and  tanic  for  mcHmain,  Brigte  tria  ratli 
in  spir/ff  uoib  tccht  do  i'iss  scel  a  mathar  büi  i  n-dairc,  co  ro  cliuiudig 
ceat  a  athar,  oeus  ui  tliarut  di.  Araide  dochuaid  si  cen  clietugud  dö 
DuhlJiiich.  Ba  heim  den  matJmir  iiitan  do  riaclit,  ba  saetlirach  ba  gall- 
raeli  in  mathair,  ocus  ro  .  .  .  dar  essi  a  matJuir,  ocus  ro  gab  ior  lesugud 
na  hairge.  In  .cetua  maislred  tra  dos  gni  B.,  ros  fodail  a  thorud  i  n-dib 
rendaib  dec  i  u-onoir  da  aps/rt?  dec  in  duilemau,  ocus  ro  suidig  in  tres 
cuibrend  X.  cor  ba  niou  he  indäs  cec/t  cüibrcud,  i  n-onoir  l'su  Crisf, 
ocus  dos  rat  uli  iarom  do  boclitaib  in  choimded.  Ro  machtnaig  immorro 
buachail  in  druad  in  n-ordnugneZ  tue  B.  forsin  immum.  Is  and  sin 
atbcrt  B. :  Crist  cona-  dib  apstoZu  X  dorigne  pj'ecept  do  däinib  in  domain, 
is  na  ainm  sasaim-sea  bochtu  är  bid  Cvist  i  persaind  cec/t  bocht  iressach. 
Luid  in  t-ara  (i.  in  buchail^i  do  thaig  in  druad,  ocus  ro  iarfacht  de  in 
drai  ocus  a  ben:  in  maith  lesaiges  inn  ög  in  äirge,  ut  dixit  in  t-ara 
[i.  iu  buachail):  „am  buidech-sa  cipindus  ocus  at  remra  na  löig",  uair 
ni  ro  lam  ecnach  m-Brigte  iiia  hecmais.  Dobcrt  iu  t-ara  rusc  lais,  ocht 
n-düird  ina  ardi.  Dixit  in  t-ara  fria  B.:  „doraga  in  drai  cona  mnäi  do 
linad  in  rüisc  sea  do  immim  na  togorta"  (i.  na  hairge).  „Mo  chen 
doib"  ol  B.  Tanic  in  drai  ocus  a  setig  don  airge  co  n-acutar  na  löig 
remra.  Fcrais  B.  failte  friu  ocus  tue  biad  doib.  Is  and  sin  atbert  ben 
in  druad  tri  B. :  „Iscd  tancamar  da  fis  düs  in  ros  gab  gim  inni  ro 
herbad  duit.  Cid  fil  d'immim  ocut?"  Ni  boi  aice-sium  i  n-erlairae  acht 
torud  aenmhaisfreda  co  leith,  oc^is  dos  bert  in  leth  hi  sin  ior  tüs.  Eo 
fäitbestar  lasodain  ben  in  druad  ocus  ised  atbert.  „Is  maith"  or  si  „do 
linad  rüisc  möir  aceum  in  meit  n-imme  sea."  „Linaid  hur  ri'isc"  ol  B. 
ocus  dobera  Dia  imm  ind."  No  thcged  si  beus  ina  culid  ocus  dobcrcad 
lethtoraid  cecha  fecais  esti,  uair  nir  b'  all  do  Dia  a  heneeh-si  do  breith, 
CO  ra  linad  in  rusc  fon  indus  sin.  Ocus  ised  no  gebed  si  oc  techt  ina 
culid:  „A  De  a  mo  ruri-sea  |  connic  ina  huli  sea  |  bennach  a  De  iiuall 
cen  geis  |  cot  laim  deis  iu  culid  sea  |  Ti  mac  Muire  mo  chara  |  do 
bennachad  mo  chuile  |  flaith  iu  domain  c6  liimbel  |  ron  be  imbed  la 
suide."  Ro  ermitnig  in  drai  ocus  a  setig  in  coimdid  triasin  firt  atchonu- 
catar  couid  anu  sin  atbert  in  drai  fria  B. :  „In  t-imm  ocus  na  bii 
ro  bligis  idpraim-sea  duit  iat;  nis  bia  i  n-daire  dam-sa  acht  fogain 
don  choimdid."  Ros  frecair  B.  dö  ocus  atbert  fris:  „Ber-siu  na  bii 
ocus  tabair  dam-sa  sairse  mo  m«//««-."  Atbert  in  drui:  „Acht  saer- 
faitlwr  do  mathair,  doberthar  duit  na  bü,  ocus  secip  ni  atbe?-a, 
dogen-sa".     Ro  fodail  B.  na   bü   do   bochtaib  ocus  do  aidilcnechaib  De. 


I  5  Broccan's  Hymnus.  41 

Ho   baitsed   in   ilrai   ucns  ba  liircssach  octcs  luji  ic  cuimlecLit  Biigte  osin 
imniach. 

Z>i  V.  ■>!,  28: 

G.  .  .  .  Nam  cum  illa  aliquaudo  in  (^aldaria  lardum  advenientibus 
liospitibus  coxerat,  cani  adulanti  ac  tiagitanti  misericorditer  illud 
tradidit :  et  cum  lardum  de  caldaria  tractum  ac  postea  liospitibus  esset 
(livisum,  ac  si  non  esset  dcmjjtum,  plenissime  repertum  est  .  .  . 

Leb.  Br.  p.  021',  55;  Luidset  diu  äigid  co  Dubthach,  rannais  Diib- 
tliKch  assil  t-salli  (sie)  hi  cöic  töchtaib  ocus  foräcaib  oc  Brigit  dia 
m-bruith.  Do  luid  cu  goirt  elscothacli  isin  tech.  Do  rat  B.  di  in  cöiccd 
tocht  ar  throcaire.  0  rus  caitli  in  cü  in  t(jcht  sin  do  rat  B.  töcht  alle 
dö.  Tanic  D.  iarsin  ocus  atbcrt  fria  B. :  „In  rö  berbais  in  saill  ocus  in 
marait  uli  na  herranda?"  „Airim-sea  iat"  ol  B.  Ko  airim  D.  ocus  ni 
tliesta  ni  ilib.  Itcliuatar  na  haigid  dö  D.  inni  do  rigne  B.  „At  imdai"  or 
D.  „ferta  na  hingiue  siu".  Ni  ros  caithset  iarwm  na  haigid  in  biad,  uair 
roptar  esiudraicce,  acht  ro  födlai  do  bochtaib,  ocus  do  aidelcnech««^  in 
clioimded. 

Aehnlich  in  dem  von  Urüjlt  handelnden  Fragment,  Leb.  Brecc. 
p.  82  {s.  S.  39):  Foglaid  tanic  co  Dubthach  co  tue  assill  isin  coire  dö 
ocus  CO  u-derua  V  blogai  de.  Ro  earb  do  Brig/i  a  coimet,  co  tanic  cu 
truag  chuice-si  ocus  co  tarut  na  V  bloga  asiu  coire  i  fiadnoise  in 
('jclaich,  ocus  frith  iarom  na  V  bloga  isin  choire.  Ro  hindissetZ  do  Dub- 
thach siu,  ocus  dobcrt  Dubthach  ferann  di,  i.  rethet  daurthige  i  tuaith 
da  muige. 

Zu  V.  29,  30: 

7.  Et  eadem  messores  ac  operarios  couvocavit  in  mcssem  suam:  et 
facta  illa  messorum  conveutioue  nebulosa  ac  pluvialis  dies  illa  accidit 
conveutiouis,  et  pluviis  largiter  ex  uubibus  effusis  per  totam 
illam  in  circuitu  proviuciam  ac  rivulis  guttarum  afflueutia  per  convalles 
et  rimas  terrarum  currentibus,  sua  messis  sola  arida  sine  pluviarum 
impedimento  et  perturbatione  perstitit.  Et  cum  omnes  messores  ipsius 
undique  regionis  pluviali  essent  die  prohibiti,  sui  sine  ulla  umbra 
caliginis  vel  pluviae  illa  die  tota  ab  ortu  usque  ad  occasum  solis 
messurae  opus  Dei  potentia  exercebant. 

Cf.  Leb.  Br.  x>ag.  Gö^»,  lin.  57:  Ba  do  i'ertaib  B.  i.  methel  mor  böi 
aicce  oc  buain,  snigis  fleochad  a  muig  Life  ocus  no  cor  ier  banne  iua 
gort-si  tria  ernaigthi  m-Brigte. 

Zu  V.  31,  32: 

8.  Ecce  iuter  ceteras  virtutes  ipsius  hoc  opus  dignum  admirationc 
videtur  esse.  Advenientibus  enim  Episcopis  et  cum  ea  hospitan- 
tibus,  cum  non  haberet  uude  eos  cibaret,  adjuta  Dei  multiplici  virtutc 
solito    more    abuudanter,    ut   sua   poscebat    necessitas    vaccam   uuam 


42  I  i»  Bruccau's  llyinims. 

eaudomquo  trilius  coutra  coiisuctuilincm  iu  luia  die  vicibus  miilsit: 
et  quod  solet  de  optimis  trilnis  vaccis  exjjriini,  ipsa  mirabili  evcntu  de 
una  sua  expressit  vacca. 

Cf.  Leb.  Br.  i^.  G5'',  lin.  41:  Fecht  auii  tancatar  VII  u-cpsco(jj  co 
B.  ocus  iii  büi  aicce-si  ui  doberad  doib.  lar  m-blcgaii  na  m-bö  fa  tri 
i'o  bliged  tra  duridise  iia  ba  in  trcs  fecht  oe^is  ba  huilli  inas  cech  blegun. 

ÄeJmUch  in  dem  Fragment  auf  p-  82:  Ocht  u-cspotc  dec  tancotar 
CO  Brigit  a  hüib  bruiu  chualand  o  tlielaig  na  n-espoc  co  loch  lömnaclita 
hi  toeb  Cille  dara  atuaid.  Co  ro  fiarfaid  Brigtf  dia  coig  i.  do  Blatluiait, 
in  roibe  biad  aice,  et  dixit  illa  non.  Ocus  ba  när  la  Brigit,  condebert 
in  t-aingel  na  bai  do  blegan  iterum  corus  blig  Brigit  co  ro  liusat 
na  dabcha  ucas  no  liufatis  lest?-«  Laigen  uile,  ocus  co  n-dcchaid  iu  loim 
tarua  lest»-«  co  u-dt'rnai  loch  de,  inde  Loch  lemuachta  dicitur. 

Zu  V.  33,  31 : 

d.  .  .  .  Nam  haec  cum  suas  opere  pastorali  pasceret  oves,  in 
campestri  et  herboso  loco  largitatc  nimia  pluviarum  perfusa  humpctis 
vestibus  domum  rediit:  et  cum  umbra  solaris  per  foramina  domus 
intriusecus  intraret,  illa  umbram  obtusa  oculorum  acie,  arborem  fuisse 
transversam  et  fixam  putans,  de  super  suam  complutam  vestem 
posuit.  Et  tamquam  iu  arbore  graudi  et  lirma,  in  ipso  tenui  solari 
umbraculo  vestis  perpendit. 

Zu  V.  35,  3G: 

10.  .  .  .  Cum  enim  haec  Sancta  Brigida  iu  agro  juxta  gregem  ovium 
pasccndum  cura  pastorali  esset  sollicita,  alius  nequam  adolescens 
callide  subripiens  et  ipsius  largitatem  in  pauperes  probans,  et  mutato 
semper  habitu  ad  eam  septies  veniens,  septem  ab  ea  verveces  in  una 
detulit  die  et  in  secreto  abscondit.  Et  cum  grex  ad  vesperum  de  more 
ad  caulas  fuisset  dirigendus,  duabus  vel  tribus  vicibus  diligentissime  ad- 
numeratus  sine  damno  sui  mirum  in  modum  totus  integer  repertus  est 
numerus.  Et  admirantes  qui  conscii  facti  fucrant  virtutem  Dei  manifeste 
factam  per  virginem,  septem  quos  absconderunt  verveces  ad  suum 
dimiseruut  gregem.  Et  ille  gregis  numerus  nee  plus  nee  minus, 
sed  ut  ante  integer  repertus  est. 

Cf.  Leb.  Br.  pag.  66=1,  Ua.  17:    Dia  m-böi  B.  oc  ingaire   chaerech, 
tauic  gataige  chuicce   oeiis  tall  VII  multu  uathi  iarna  hatuch  ior  ti'is. 
Araide    o    ro  hairmed  in   tret,    foritha  doridisi  na  muilt  tria  crnaigthi 
m-Brigte. 
Zu  V.  38: 

11.  Mirabili  quoque  eventu  ab  hac  venerabili  Brigida  leprosi  cerc- 
visiam  flagitantes,  cum  non  haberet  illa,  videns  aquam  ad  balnea 
paratam,  et  cum  virtute  fidei  benedicens,  iu  optimam  couvertit  cerc- 
visiam  et  abundanter  sitientibus  cxhausit  .  .  . 


I  5  Broccau's  Hyniiuis.  ,43 

Zu  V.  39: 

12.  Püteutissima  enim  et  iueflabili  tidei  iortitiuline  quaiidam 
feininam  i)ost  votiini  iutegritatis  fragilitato  luuiiaua  in  juvciiili  voluptatis 
desiderio  lapsam  et  liabeutem  jam  praegnaiitcm  ac  tumesceiitem 
uterum,  iideliter  beuedixit:  et  evancscente  in  vulva  couceptii  sine 
Ijartu  et  sine  dolore  eam  sauam  ad  poenitcutiam  restituit  .  .  . 

Zu  F.  40: 

13.  Quadam  enim  die  cum  quidani  ad  eam  salem  petens  veniret, 
sicut  ceteri  pauperes  et  egeni  iuuumerabiles  venire  solebant  pro  suis 
ue.cessitatibus,  ipsa  bcatissima  Erigida  in  illa  hora  salem  factum  de 
lapide  quem  benedixit,  in  opus  poscentis  sufticienter  largita  est  .  .  . 

Cf.  Leb.  Br.  pap.  65^,  lin.  45:  Fect  anu  din  ro  gab  mian  araile 
caillech  do  mujttir  Brigte  imm  isaloud.  Dorigne  B.  ernaigthi,  co  ro  sai 
in  cloicb  boi  iuua  fiad««/se  i  salond,  ocus  co  ro  biccad  in  chaill«^/  iarsiu. 

Zu  V.  42: 

14.  .  .  .  Nam  secundum  exemplum  Domini  et  baec  oculos  caeci 
nati  aperuit  .  .  .  Interdum  euim,  quem  naturalis  partus  caecum  pro- 
tulit  uatum,  tides  cjusdem  Brigidae,  grano  comparata  siuapis  et 
consimilis  eidem,  oculos  simplices  et  lucidos  ingenti  miraculo 
aperuit  .  .  . 

Cf.  Leb.  Br.  p.  65'',  lin.  60:  Ba  do  fertaib  B.  benuacbais  in  clare- 
nech  CO  m-bä  slaua  a  da  süil. 

ZuV.  43,  44: 

15.  Et  quadam  die  cum  una  ex  adhaerentibus  sibi  extriusecus 
femina  cum  filia  annorum  duodccim  aetatis  ex  naturali  procreatione 
muta  ad  eam  veniret  visitandam  cum  digna  reverentia  ut  omues  sole- 
bant se  inclinaus  et  humili  collo  ad  ejus  pacificum  osculum  procedeus, 
ipsa  Omnibus  affabilis  Brigida  ac  felix  conditis  sale  divino  sermonibus 
eam  salubriter  allocuta  est:  ac  Salvatoris  exemplo,  jubentis  parvulos  ad 
se  venire,  filiae  manum  retinens  manu  sua,  nesciente  illa  quod 
esset  muta,  et  voluutatem  ipsius  interrogans,  utrum  velato  capite  per- 
manere  -virgo,  au  nuptiis  tradeuda  esse  vellet,  matre  ipsius  admonente 
quod  sibi  filia  nulla  daret  responsa,  respoudens  matri  dixit,  se  non 
dimissuram  manum  filiae,  nisi  prius  sibi  responsum  redderet. 
Et  cum  filiam  secuuda  vice  interrogaret  de  re  eadem,  respondit  filia 
sibi,  diceus:  non  aliud  nisi  quod  tu  volueris,  agere  volo.  Ac  sie  postea 
aperto  ore,  sine  liuguae  impedimento,  et  soluto  ipsius  vinculo  sana 
loquebatur. 

ZuV.  45,  46: 

16.  .  .  .  Cum  enim  baec  animo  esset  intenta  caelestlum  meditatioui, 
ut  semper  solebat,  suam  de  terrestribus  ad  caelestia  elevans  conversa- 


44  I  !'  Brocran's  Ilymuus. 

tioneni,  quandam  iion  parvam,  sed  graiulcm  lardi  partem  cum  cane 
dimisit.  J]t  cum  esset  inquisita,  non  alicubi,  sed  in  loco  ubi  canis 
solebat  esse,  mense  transacto  intacta  et  integra  repcrta  est.  Non 
cnim  canis  ausus  est  comedere  depositum  beatae  virginis,  sed  custos 
patieus  lardi  et  idoneus,  contra  suum  solitum  morem  Divina  refrenatus 
virtute  et  domitus  exstitit. 

Xh  V.  47,   4H: 

17.  .  .  .  Nam  cum  aliquis  indigens  cibo  pauperum  eam  rogaret,  illa 
ad  eos  qui  carnes  coxerant,  ut  ab  illis  aliquid  pauperi  deferret,  festi- 
navit.  At  illorum  unus  stolidissimus  famulus,  qui  carnes  coxenat, 
insipientcr  partem  nondum  carnis  coctam  in  albatum  ipsius 
sinuatae  vestis  receptaculum  transjecit,  et  sie  illa  non  suf- 
fuscato  man  tili  sed  in  suo  caudido  colore  manente  portans  pauperi 
tribuit. 

Zu  V.  49-52: 

18.  .  .  .  Confluentibus  enim  ad  eam  undiquc  pauperibus  et  pere- 
grinis,  ingenti  fama  virtutum  et  nimiae  largitatis  tractis,  accedens  inter 
eos  ingratus  quidam  leprosus  optimam  de  armento  vaccam  cum  optimo 
vitulo  omnium  vitulorum  simul  sibi  dari  poscebat.  Nee  ipsa  t^jus  audiens 
preces  distulit,  sed  mox  illam  quam  optimam  didicit  de  omnibus 
vaccam  et  alicujus  vaccae  vi  tu  1  um  elegantem  et  optimum  rogauti 
inlirmo  voluntarie  donavit  *  et  misericorditer  suum  cum  illo  trans- 
mittens  currum  per  iter  longum  et  latissimum  campum,  ne  molestiam 
in  vacca  minauda  infirmus  longo  fcssus  itinere  sustentaret,  vitulum 
post  tergum  ejus  in  curru  poni  praecepit.  Et  sie  eum  vacca  lingua 
lambens  et  tamquam  proprium  diligeus  nemiue  eam  cogente  usque  ad 
loca  destinata  con secuta  est  .  .  . 

Zu  V.  53,  54. 

19.  Et  quodam  intervallo  temporis  alii  nequissimi  furcs,  qui  nee 
Deum  nee  homines  verebantur,  de  alia  proviucia  ob  latrocinium  vcnientes 
et  per  amnem  grandem  facili  meatu  pedum  egredientcs,  boves  ipsius 
furati  sunt.  Sed  eos  eadem  revertentes  via  impetus  ingentis  fluminis 
inundatione  aquarum  subito  facta  conturbavit.  Non  enim  flumeu 
instar  muri  erectum  scelestissimam  boum  fraudem  B.  Brigidae  per 
se  transire  permisit,  sed  eos  fures  demergens  et  secura  trahens  (sie), 
boves  de  eorum  manibus  liberati  loris  in  cornibus  pendentibus,  ad 
proprium  armentum  ac  boekium  reversi  sunt. 


*  V.  50  wird  aber  erst  verstditillich,  ii-enn  man  eine  ireilere  Anr/itbe  berücknichtif/f, 
die  sich  findet  Vita  S.  Brigidae  Auetore  anonymo,  cap.  VII,  49  (l.  c.  p.  124J;  Tunc  elegoriiiit 
Optimum  vitulum  et  dimittenteH  illnm,  occunit  ei  cnm  gemitu  magno  optima  vaccarum,  et 
in  tautum  so  iiivicom  dilexerunt,  ut  paene  iiullus  posset  soparare  eos. 


I  b  Broccan's  Hymnus.  45 

Cf.  Leb.  IJr.  p.  (Jf)'',  Un.  59:  Ba  do  fertaib  B.  tallsat  inerlig  a  daniii, 
tiiarcaib  abanii  Liplie  fiiii,  taiuatar  na  doün  i  tocli  ianiabarach  ocus 
ctaigc  na  merlech  iur  a  n-adarcaib. 

Zu  V.  55,  56: 

20.  Cum  qiiadam  die  ipsa  sanotissima  Brigida  cogonte  aliqua 
nccossitate  utilitatis  conventionem  plebis  visitaret  in  curru  sedens  binis 
vobobatur  cquis.  Et  cum  in  suo  vehiculo  mcditatione  theotica  caelestem 
agcns  in  terins  vitam  suum  ut  solebat  dominatorem  orarct,  de  alto 
])roridens  loco  alter  bruto  animo  equus  saliens  sub  curru  et  irre- 
frenatus  habenis  fortiter  se  extorqucns  et  de  jugo  semetipsum 
absolvens,  equo  altero  solo  sub  suo 'remanente  jugo,  exterritus  per 
campcstria  cucurrit:  et  sie  manus  Divina  jugum  pendens  sine 
praecipitio  sustentans,  et  vidente  turba  ob  testimonium  virtutis 
Divinae  secura  in  suo  orans  vehiculo,  cum  uno  equo  sub  curru  posito  ad 
jilcbls  conventionem  discursu  placabili  inlacsa  pcrvenit  .  .  . 

Zu  V.  57,  58: 

21.  .  .  .  Cum  aper  ferus  singularis  et  silvestris  territus  et  fugitivus 
esset,  ad  gregem  porcorum  Brigidae  felicissimae  concitus  cursu  prae- 
cipiti  pervenit:  quem  ipsa  ventnm  inter  suos  cernens  sues  benedixit. 
Deinde  impavidus,  acsi  familiaris,  cum  ipsius  permansit  grege 
porcorum  .  .  . 

Zu  V.  59,  60: 

22.  Nam  cum  aliquando  aliquis  inter  ceteros  oiferentes  ei  munera 
do  longa  veniens  provincia  offerct  sues  pingues,  et  alios  secum 
missos  ire  ad  suam  villam  quodam  longo  terrarum  intervallo  positam 
rogaret,  ut  ab  eo  sues  acciperet  per  longum  itineris  spatium  dierum 
trium  vel  quatuor  amplius  prolixum,  cum  eo  suos  missos  transmisit 
coniites:  et  transacto  unius  diei  itinere  in  monte  confinali  regionum,  qui 
proprio  vocabulo  nuncupatur  Gabor,  sues  suas,  quas  in  longinquis 
opinabatur  esse  regionibus  obvias  contra  se  venire,  alupis  directas 
per  viam  et  coactas  contemplati  sunt.  Et  cum  illi  vicinius  erant,  et 
intellexisset  suas  esse,  cognoscens  sues  proprias  et  videns  agrestes  lupos, 
qui  ob  maximam  B.  Brigidae  reverentiam  de  silvis  maximis  et  campo 
Liffi  latissimo  idonei  pastores  in  coactis  et  minandis  suibus  laborabant, 
advenientibus  missis  relinquentes  eas  inlaesas  mirabilique  hoc  eventu 
intellecto,  et  consueto  more  discesserunt.  Et  sie  altero  die  ii,  qui  missi 
erant,  cum  suibus  factum  mirabile  narrantes  domum  reversi  sunt. 

Zj,  V.  61,  62 : 

23.  .  .  .  Quadam  enim  die  cum  aliquis  nulla  suffultus  scientia 
vulpem  per  regis  palatium  ambulantem  videret,  putans  illam  obcaecatis 
sensibus    suis    feram    cs^e    bestiam    et  quod  in   aula  regis  familiaris   et 


46  I  !>  Eroccan's  Hymnus. 

mansucta  osset  .  .  .  ignnraret,  .  .  .  occidit  cam  ...  Et  vex  iratus  rem 
ilisccns  gestam,  nisi  sibi  vnliics  similis  in  Omnibus  callidilatibus,  quas 
sua  vulpes  opcrabatur,  rcstituta  esset,  illum  jussit  occidi  ...  Et  cum 
rem  gestam  sancta  ac  venerabilis  Brigida  didicisset  .  .  .  currum  suum 
sibi  jungi  praccipiens  .  .  .  perrexit  in  viam,  quae  ad  regis  ducebat 
palatium.  Nee  mora:  Dominus  cxaudiens  ipsam  suas  fundentem  assiduas 
preces,  unam  de  suis  vulpibus  fcris  ad  eam  venire  transmisit;  quae 
cum  velocissimo  cur§u  per  campestria  veniret  et  bcatissimae  Brigidae 
currui  appropinquaret,  leviter  se  elevans  in  currum  iutravit  et  sub 
receptaculo  vestis  Brigidae  se  constituens  sobrie  cum  ea  in  curru 
sedebat  .  .  .  Et  cum  rex  ejus  precibus  cousentire  noluisset  .  .  .  ipsa 
suam  protulit  in  medium  vulpem,  quae  coram  rege  et  omni  multitudine 
totes  mores  et  subtilitatem  docibilem  alterius  agens  vulpis  in  eadem 
forma  prioris  palam  omnibus  variis  lusit  artibus.  Tunc  rex  haec  videns 
placatus  .  .  .  illum  solvi  et  liberum  abire,  qui  fuerat  antea  reus  delicti, 
jussit.  Ncc  multo  post  cum  S.  Brigida,  solutione  et  libertate  facta,  ad 
suam  remearet  domum,  haec  vulpes  inter  turbas  dqlose  se  torquens  et 
callide  moveus,  quae  alteri  videbatur  similis,  fugitiva  ad  loca  deserta 
et  silvestria  ad  suum  antrum,  multis  equitibus  et  canibus  se  per- 
scquentibus  illudens,  ac  per  patentes  campos  fugiens,  incolumis  evasit. 
Cf.  Leh.  Br.  p.  Gb^,  Im.  48:  Fecht  ann  diu  böi  bach^ae/i  dö  muniiv 
Brigte  oc  bem  chonnaid.  Dorala  dö  co  ro  marb  petta  sindaig  la  rig 
Laigen.  Ro  h.e.vg?ibad  in  bachlacli  lasin  rig.  Ro  forcongart  B.  for 
sinnach  n-allaid  taidecht  asin  caillid.  Tauic  diu  co  m-böi  oc  desrad 
ocus  oc  espai  dona  slogaib  ocus  don  rig  la  forcong?n-  m-Brigte.  0  ra 
forba  tra  in  sindach  a  gnimrad,  doUuid  slan  fon  caillid  oc«.s  sloig  Laigeu 
Gier  chois  ocus  ech  ocus  clioin  inna  degaid. 

Zu  V.  CA: 

24.  Et  cum  in  alia  die  anates  pectore  carnali  in  aqua  natantes  et 
per  aera  interdum  volitantes,  Beata  vidisset  Brigida,  eas  ad  se  venire 
accersivit.  Quae  peunigero  volatu  et  tanto  ardore  oboedientiae  ejus 
vocibus  tanquam  sub  Immana  cura  essent  consuetae  sine  uUa  formidine 
multitudinis  ad  eam  volitabant.  Quas  manu  tangens  et  amplectens  et 
per  aliquantulum  temporis  hoc  idom  faciens,  redirc  ac  volare  suis  in 
aera  aus  permisit  .  .  . 

Zu  V.  (55,  Gß : 

25.  .  .  .  Vidit  novem  viros  in  forma  quadam  speciali  vanae  et 
diabolicac  suporstitionis,  et  plausum  habentes  vocis  ridiculac  ad  infamiam 
mentis  maximam.  In  quorum  viis  contritio  erat  et  infelicitas,  qui  antiquo 
hosti,  qui  in  illis  regnabat,  votis  scelestissimis  et  juramentis  sitientes 
effusionem  sanguinis,  autequam  Calcndae  illius  mensis  supcrvenirent 
venturi,  aliorum  jugulationcm  et  homicidia  facerc  disposucrunt.     Quibus 


I  f)  Brocraii's  llymmis.  47 

rovoroiitissinia  et  affabilis  Erigida  mollillna  vorI)nrnm  copia  praodicavit, 
ut  mortiferis  orroribus  relictis  siia  crimina  i)er  ('ordis  cumpnnctionem  et 
veram  dclcrcnt  pocnitcntiam.  Qui  licbotiuline  mcntis  suae  ...  in  viam 
suam  pcrrexerunt:  .  .  .  egredieutes  illi  ncfarii  imaginem  instar  viri, 
(luem  dobuissent  jugulare,  contemplantes,  continuo  suis  jugnlantes  lanccis 
et  gladiis  dccoUantcs,  quasi  post  triuniphum  de  suo  adversario  et  inimico 
cum  armis  sanguineis  et  cru cutis  revcrsi  multis  apparuerunt. 
Miruni  in  modum  cum  nemiiu-m  occidoreut,  Ulis  visum  est  sua  complessc 
Vota,  atque  cum  nemo  deerat  de  illa  provincia,  de  quo  illi  triumpharout, 
nulla  dubietas  pro  hac  re  alicui  persistens,  largitas  muneris  divini  per 
Sauctam  Brigidam  facta  omnibus  iunotuit  .  .  . 

Zu  Y.  GS: 

20.  .  .  .  Illam  enim  Lugidus  quidam,  valdc  validus  et  virornm 
fortissimus,  duodecim  virorum  opera  per  semetipsum  tanta  fortitudine 
sui  corporis  in  una  cum  vellet  laborans  die,  et  cibaria  quibus  duodecim 
sufficienter  viri  vesci  possent,  similiter  comedens  .  .  .,  deprecatus  est,  ut 
pro  se  Dominum  oraret  omnipotentem,  ut  ejus  ingluviem,  qua  superflua 
devorabat,  temperaret,  nee  antiquam  virtutem  sui  corporis  per  hanc 
aniisisset  causam.  Et  sie  ipsa  Brigida  illum  benedicens,  et  pro  illo 
Dominum  orans  (sie);  ipse  postea  victu  unius  viri  satis  contentus, 
ac,  ut  antea  solebat,  laborans  sicut  duodecim  operarii  operabantur,  in 
eadem  antiqua  permansit  virtute. 

Zai  V.  G9,  70: 

27.  Arbor  quaedam  grandis  et  maxima,  ad  aliquem  parata  usum 
ab  iis.  qui  artificia  exercere  solebant  in  silva  lignari,  securibus  excisa 
est  .  .  .  Et  cum  nee  multitudo  virorum  nee  vires  boum  et  variae  arti- 
ficum  artes  movere  vel  trahere  eam  arborem  nullo  modo  poterant, 
recedentibus  cunctis  ab  ea  per  fortissimam  fidem  B.  Brigidae  .  .  .  eam 
gravissimam  arborem  Angelica  virtute  per  Divina  mysteria  nullo 
mortalium  auxilio  levantes  sine  ulla  difficultate  ad  locum  quem  voluit 
S.  Brigida  destinatum  detulerunt  .  .  . 

Zu  V.  71,  72: 

28.  Et  nostro  occurrit  animo  non  excludere  et  banc  virtutem  silontio 
nostro,  quam  inter  innumerabiles  virtutes  eadem  operata  est  Brigida 
vcncrabilis.  Quidam  enim  vir  secularis  et  gente  nobilis  et  dolosis 
moribus  exardescens  in  alicujus  feminae  concupiscentiam  et  quomodo 
ejus  coucubitu  frui  posset  callide  cogitans,  ac  suam  sentem  urgen- 
te am  pretiosamque  in  depositum  sibi  commendans,  quam  dolose  retraxit 
illa  ignorante  et  jecit  in  mare,  ut  cum  ipsa  non  posset  reddere  sibi 
esset  ancilla  et  ejus  postea  uteretur  ut  vellet  amplexibus  ...  Et  hacc 
timens  pudica  femina,  tanquani  ad  civitatem  refugii  tutissimam  ad 
Sanctam   confugit  Brigidam.     Quae  cum   talem   comperisset  causam,  vel 


48  I  ^>  Broccan's  Ilymmis. 

quid  pro  hac  i'e  agcrc  dcbucrit  cogitaret,  cum  nccdum  verba  complosset, 
supervenit  ad  eam  quidam  cum  piscibus  de  flumine  tractis,  et  cum 
illorum  ilia  piscium  illico  fuissent  excisa,  sentis  illa  argcntea,  quam  illc 
crudelis  jccit  iu  marc  ob  causam  supra  dictam,  in  medio  unius  ex 
piscibus  reperta  est  .  .  . 

Zm  V.  73— 7G: 

29.  FA  bis  miraculis  gloriosum  et  clarissimum  cum  aliqua  fideli 
femiiia  hospitium  jungi  dcbct:  quo  prospcrum  itcr  faciens  S.  Erigida 
in  Pei  voluntate,  in  amplissimo  canipo  Breg  cum  declinassct  ad  vesperam 
dies,  ad  habitaculum  ejus  veniens  cum  ea  pernoctavit.  Quae  .  .  .  cum 
non  habcrct  propter  suam  inopiam,  unde  ignem  nutriret  et  cibum 
coqucret,  unde  tales  hospites  cibaret,  incidens  ligna  tclaria,  in 
quibus  texturam  telarum  operabatur,  in  pastum  ignis,  vitulum  suae 
vacöae,  quem  occidit  super  struem  istorum  ponens  lignorum,  igne 
assavit,  cum  bona  voluntate.  Et  coena  in  Dei  laudibus  facta  et  nocte 
adsuetis  transacta  vigiliis  expergiscens  post  illam  de  manc  noctcm, 
ut  nullum  de  receptione  et  refectione  S.  Brigidae  ullius  rei  sustinerct 
damnum  ipsa  hospitalis,  quae  vitulum  suae  amiserat  vaccae,  alt  er  um 
in  eadem  forma  vitulum  cum  sua  invenit  vacca,  quem  ut  priorcm 
ipsa  dilexerat;  et  telaria  ligna  similiter  sibi  prae  ceteris  reparata, 
in  tali  forma  in  quantitate,  in  qua  priora  fucrant,  contcmplata  est  .  .  . 

Cf.  Leb.  Br.  pag.  Q,b^,  lin.  G4:  Ba  do  fertaib  B.  dia  tarla  si  cusin 
m-bandtrebthaig  lassair  a  muig  Chail,  co  rus  marb  loeg  a  bö  do  B.  ociif; 
CO  ro  loisc  a  garmain  föi.  Dorigne  Dia  for  B.  co  m-ba  hogslan  inn 
garmain  iarnabarach,  ochs  boi  in  loeg  immalle  ria  mathair. 

Zu  V.  77—80: 

30.  .  .  .  Tribus  enim  leprosis  et  infirmitatibus  oppressis  .  .  . 
vas  largita  est  argenteum.  Et  ne  illis  esset  causa  discordiae  et 
contentionis,  si  illi  inter  se  dividerent,  cuidam  in  ponderibus  auri  et 
argenti  comperto  dixit,  ut  inter  illos  tres  hoc  vas  pouderaret  tribus 
aequalibus  partibus.  Et  cum  excusare  se  coepisset,  dicens  ponderari 
se  aequaliter  non  posse,  ipsa  felicissima  femiuarum  Brigida 
apprehenso  vase  argenteo  ipsum  allidit  contra  lapidem,  et 
confregit  in  tres,  ut  voluit,  aequales  et  consimiles  partes. 
Mirum  in  modum  cum  postea  ipsae  tres  partes  ipsius  vasis  argentei  in 
pondere  essent  emensae,  nulla  pars  alia  minor  vel  major, 
quae  aliam  superaret,  licet  uno  obolo,  de  bis  invcnta  est  tribus 
partibus  .  .  . 

Zu  V.  81—84: 

31.  .  .  .  Nam  vestimenta  transmarina  et  peregrina  Episcopi 
Conlaei  decorati  culminis,  quibus  in  solemnitatibus  Domini  et  in  vigiliis 
Apostolorum  sacra  in  altaribus  et  in   sanctuario  offercns  mysteria  utc- 


I  Ü  Sanctan's  Hymnus.  49 

batur,  paupcribus  largita  est.  Et  cum  tcni]ius  solcmnitatis  advcnit, 
sccundum  coiisuetudinem  ut  ipsc  summus  pontifox  populorum  suis  indutus 
esset  mutatoriis  vcstibus,  S.  Brigida,  quao  priora  vcstimenta  illius  epi- 
scopi  Christo  in  forma  pauporis  posito  donaverat,  alia  similia  per  omnia 
vostimontis  pnoril)us,  tam  toxturis  quam  coloribus,  quac  in  illa  hora  a 
Christo,  quem  per  paupercm  inducbat,  pcriata  sibi  in  curru  duarum 
acceperat  rotavum,  tradidit  pro  aliis  .  .  . 

Zu  V.  85— 8<S: 

32.  .  .  .  Quidam  enim  compulsus  quadam  ncccssitate  indigens 
mellis  sextarium  eam  precatus  est.  VA  cum  ipsa  Brigida  mentc 
dolerot,  dum  non  liaberet  paratum  mel,  quod  illi  roganti  donarct, 
murmur  apum  sab  pavimento  domus,  in  qua  tunc  ipsa  fucrat,  ex- 
auditum  est  Et  cum  ille  locus,  in  quo  suis  apes  vocibus  sonaliant, 
pcrfossus  et  scrutatus  fuisset,  repertum  est  in  eo  quantum  sufficiebat  in 
opus  posccntis.  Et  sie  ille  ab  ea  recepto  mellis  munere  quantum  sibi 
necessitas  poscebat,  ad  sua  gaudens  reversus  est  habitacula.  (F.  88 
scheint  eigne  Ansschmüclcung  des  Verf.  zu  sein.) 


6.    Sanctan's  Hymnus. 

Als  Verfasser  dieses  Hymnus  gilt  Bischof  San  et  an,  von 
Geburt  ein  Brite,  der  ebenso  wie  sein  Bruder  Matöc,  nach 
Irland  einwanderte.  Dieser  Hymnus  enthält  eine  verhältniss- 
mässig  gi-osse  Anzahl  dunkler  Stellen  (V.  3,  5,  11,  18).  Er 
endete  ursprünglich  V.  20,  die  folgenden  Verse,  in  denen 
Sanctan  selbst  angerufen  wird,  sind  erst  später  dazu  gc== 
kommen. 

Jeder  Halbvers  enthält  sieben  Silben;  in  V.  21—24  hat 
jeder  erste  und  dritte  Halbvers  acht  Silben. 

Atcoch  rig  n-amra  n-aingel,     uair  is  cd  ainm  as  trcssam, 
Dia   dam   frim   lorg,    Dia   tuathum,      Dia   dorn   thiius,    Dia 

dessam  * ! 


2'>  Es  fehlt  eine  Silbe. 


50  I  6  Saiictaii's  Ilymmis. 

Dia  dorn  cliobair  nocbtogairm*     ar  codi  guasaclit  nodguasim"* 
4    (Irocliet  betluul  l)id  issuin     l)oiiiiaclit  De  atliar  uasum. 

Huasal  triuoit  don  foscai*     do  nach  airclienn  bas  baile* 
an*  spirut  noeb  nert  nime,     Dia  athair,  mor  mac  Maire. 

Mor  11  fitir  ar  fine,     fiadu  huas  domuii  dillocbt,* 
8    domiii  aiimain  ar  cccli  guallocbt,    nim  tharle*  denuia  diboclit.* 

Dia,  b'ni  ccch  soeth*  doringba     Crist  frisinnle*  mo  cliesta, 
al)stail  immum  cotrisat,     dorn  air-se  trinoit  testa*! 

Domm  air  trocaire  tolam     o  Cvist  nad  cetla  celar* 
12    nim  thaiiie*  ec  na  anior,*     nim  thair  mortlaid*  na  galar! 

Nim  thairlo*  orchor  ainnas     sech  mac  De  medras*  bodras,* 
aiiisiunn*  Ciis^  nr  cccli  n-ornbas,    ar  thein,  ar  tbretban  torbas! 


3^  noch  togairm:  i.  Dei.  3''  iiodgnasim :  i.  imbiim  hi  n-guasacht 

.  .  .  {Best  unleserlich).  Sfolvs  'i'ihersetzt  versuchsweise:  „(Ujainst  every 
danger  that  I  rislc  ('?/'.  Allein  nodgnasim  Irmn  schon  des  Heimes  iref/en 
nicht  richtig  sein. 

5a  i.  ron  thodiusca  abl)as  pcccaid  .  .  l)ratli  quia  ad  similitudinem 
Dei    facti    sumus.  5'^  i.  is    do    a    öcnur    doiiach    airchend    bäs    na 

baue,  armad  sinne  iininorro  if  .  .  .  ncns  bas  .  .  .  Stolzes  iihersetzt:  „Let 
(tlie)  high  Trinity  raise  us,  to  ercnj  one  a  holij  dcaih  (he)  certain!"  Vgl. 
olais  (=  ol  is?)  airchenn  teicht  do  ccail)  |  lieitli  io  etoil  maic  Maire 
(Cod.  Boern.,  GoidJ  p.  182). 

G»  an:  hi  fertaib  ocus  hinimir1)ailih. 

7I'  dillocht:  i.  dillochtaigthc  i.  cen  locht  ata  Dia. 

s''  nim   tharle:   i.  ni  rom   taidlet.  diboclit:   gl.    i.   cen   dia   occi 

acht  .  .  .  Stokes  übersetzt:  „let  not  demon's  anguish  (?)  iouch  mc." 

0^  seth  Ms.  {vgl.  V.  19^):  i.  cech  toirsi  no  galar. 

f)''  frisinnle:  i.  ro  frithaile. 

111''  i.  ti  in  trinöit  testamail  domd  .  .  dinth  no  tresta  i.  r  .  . 

11''  i.  ni  celar  i  cetlaib  no  ni  dichlitcr  a  chetla.  Darnach  iihcrsct,:t 
Stol'cs:  „irliose  sotigs  are  not  hiddeii"  (?). 

\r-^  i.  ni   tharda  li  tassi  form.  amor:   isse  aniör  cia  i.  nch  ach. 

li;!'  mortlaid:   i.  qnando  plurimi  perinnt  nno  morbo  i.  lüathccai  .  .  . 

i;)'^  nim  thairlc:  no  nim  thuisle  i.  ni  tharda  tnisliud  form. 

13'^  medras:   i.   medarfis   i.  medras   infiss.  bodras:   i.  bodartis   i. 

bnadres  in  fis  disponitnr  i.  erchor  .  .  bodras  sech  m^c. 

!'!■■<  ainsiunn:  cf.   Hy.  1,  11. 


I  0  Sanctan's  Hymnus.  51 

Ar  cccli  n-eiclind  l);is  csliiin*     doiu  cliurp  co  u-;iinl)tliil)  luia- 

tluiil)* 
IG    flomni  air*  tiado  cccli  tliratha*,     ar  gaetli*,  ar  usr;//)  liiatliail)'! 

Liiatlil'c  moltUu*  nviic  Mairo     luiges*  arbaga  fiuiia 
friscera*  Dia  dulecli     lureoli*  arl)aig*  mo  tlienga. 

Oc  digde*  De  de  nimil)     iiio  cliorp  rop  sigitli*  soetliracli* 
20    ar  nad  ri's*  iffenin  luitliach,     ateocli  iiirfg  adroetacli*. 

Ateocli  rig. 


10="  bas  eslinii:  i.  lȊs  inill.  Allein  bas  in'rcl  hier  3.  (SV/,  rclat.  Conj. 
Praes.  sein  (Z.'^  494\  So  i'thersetzf  auch  Stokcs:  „that  ifs  daiifjei-oufi  in 
mij  hody."  Zu  eslinn  vcßl.  is  nöi  tholl  dia  ii-eslind  guas  „he  is  a  leahy 
hark  in  (sie)  dangcrous  peril"  St.  Goid:^  p.  180  (B.  of  Leinster  und 
Cod.  S.  Pauli  in  Carinthia). 

lä^  i.  fil  CO  n-anbthib   oc^is  co  n-uatbaib.     Allein  uath  ist  Adjectir. 

ifi'i  i.   ti    dorn    toritbin.  cccb    tbratba:    i,    etir    la    ocns    aidcbi, 

vrjl    celebrad    cech    tratba,    sine    intermissionc    orat    L.    Hym.    fo.    2'» 
{Goid.'^  G3). 

lo'j  i.  ar  ircbor  gaitbe.  ar  usc.  1.:  i.  fluniinil)ns. 

17"  i.  molada;  vgl.  a  molad  maissiu  müonib  hiaidfidir  blcdil)  limsa 
Cod.  S.  Pauli  {Goid.^  p.  170). 

17''  i.  rö  erbaig.  Stolces  übersetzt:  „who  flyhts  for  u^hite  fiyhts",  und 
bcmerld  dazu:  ,,i.  e.  I  sujitpose,  for  gnad  cavses."  Wf(rum  nicht:  „u-ho 
fajhts  (food  fights"?  {vgl.  irbäga  contcntiones  Z.'-  Gßß;  finna:  gl.  matbc). 
Vielleicht  ist  fenna  zu  schreiben. 

18  Stolces  übersetzt:  „Elemental  God  will  anstver,  ,a  corslet  whicJt, 
battles  against  my  .  .  .'"  (?)  dulccb:  lies  dulcm. 

18»  hat  eine  Silbe  zu  wenig.  friscera:  i.  frecraid. 

iH^  hirech:  i.  dia.  arbaig:  i.  crbagess  i.  asandcna  baig. 

19'>  sigitb:  hierzu  führt  Stolces  eine  Glosse  aus  der  Dubliner 
Handsehr.  H.  3.  18  (jt.  540)  an,  in  icelcher  dieser  Vers  cifirt  wird: 
,,sigid  i.  buan  ut  est  oc  digde  de  don.  [leg.  de  nimib]  mo  corp  rop  sigid 
saetbracb  rl."  sctbracli  3Is.  {cf.  V.  O»),  gl.  rel  setbacb. 

20»  arnadris:  1.  cona  ris. 

20''  adroetacb:  i.  roatcbius. 

4* 


52  17  ratrick's  Hyinmis. 

Epscop  Saiictan  sca*  sruitli     milid  aiiigcl  cloth  glan  gel,* 
ro  soera  mo  chorp  for  tahnain,     ro  nocba  m'aumain  for  nem ! 

Rom  bith  oroit  let,  a  Maire,     rop  trocar  ri  ninie  düii, 
24    ar  giiiii  ar  guasacht  ar  gal)ud     a  Cm^  for  do  snjidud*  düu! 

Ateoch  in  rig  söer  suthain     ocngeiiino  De  diar  fotliim, 
ronim  ain  ar  gailjtbilj  geraib     m«c  ro  geiiair  i  m-Betbil. 


7.   Pati'ick's  Hymnus. 

Dieser  merkwürdige  Hymnus  wird  dem  S.  Patrick  selbst 
zugeschrieben.  Nach  der  Vorrede  soll  er  ihn  für  sich  und  seine 
Mönche  zum  Schutze  gegen  die  Nachstellungen  des  Königs 
Loegaire  gedichtet  haben.  Er  war  aber  dann  für  Jeden  eine 
Lorica  gegen  allerlei  Feinde  des  Leibes  und  der  Seele;  er  hiess 
facd  fiada,  was  Stokes  mit  „guard's  cry"  übersetzt.  Stokes  theilt 
auch  eine  zweite  Version  mit,  die  sich  in  der  Vita  Tripartita 
S.  Patricii  findet  (Oxf.  Ms.  Rawl.  B.  512).  Ich  habe  dieselbe 
zwar  nicht  neu  collationiren  können,  lasse  sie  aber  trotzdem 
hier  nach  Stokes  abdrucken  (B),  weil  sie  für  die  Kritik  von 
grossem  Werthe  ist.  Dieser  Hymnus  hat  sicher  ursprünglich 
metrische  Form  gehabt.  Dieselbe  ist  aber  diu'ch  Interpolationen 
und  durch  Abänderung  des  ursprünglichen  Wortlauts  sehr  ver- 


2ia  Für  die  Ahhürzmig  sca  schrieb  Stokes  Goid:^  p.  148  serca  (,Jovc 
tliou^'');  Bemurks'  p.  70  corrigirt  er  dies  in  sancia  und  übersetzt  sancta 
sruith  durch  „hohj  senior^''  („sruith,  liJce  flaith,  is  feminine,  thongh 
applied  to  a  male").  Das  vereinzelte  lateinische  Wort  würde  wegen  des 
Namens  Sanctan  gewählt  sein.  Ich  habe  nur  noch  ein  metrisches 
Bedenken:  die  drei  folgenden  Verse  haben  je  acht  Sdben  in  der  ersten 
Hälfte,  so  dass  unr  auch  in  diesem  Verse  acht  Silben  erwarten  sollten. 
Es  ist  dies  das  O'Don.  Ir.  Gr.  itag.  480  unter  dem  Namen  Scadiia  ver- 
zeichnete Versmuss. 

2il^  gel  glan  Ms.  Die  UmstelJung  ist  nach  Slokes'  Vorgang  des 
Reimes  wegen  erfolgt.  Zu  milid  aiiiijfl  vgl.  iiiil  Crist  Fei.  Juni  3,  mit 
der  Glosse:  i.  milid  Crist  lie. 

2.1I1  for  (In  siii'idud  düii:   /•///.  //*/■   1,  2;  5,   10(j.  doiiädiid  Ms. 


I  7  Patrick's  Hymnus.  53 

dunkelt  worden.  Auf  die  Spuren  der  metrischen  Form  habe  ich 
in  den  Anmerkungen  unter  dem  Texte  hingewiesen,  ohne  im 
Texte  sel])st  etwas  zu  ändern.  In  der  Al)theihing  der  Zeilen  bin 
ich  nur  V.  53 — 57  von  Stokes  abgewichen. 

Atomriug  indiu  niurt  tren  togairm  tnnoit  f' 

cretim  treodataid  tbisi^/n  ()endatad  i  n-diileiiiain  dail 


1  M.  niurt  (ueurt  B)  mit  Stokes  ah  Baiio  oder  ist  es  als  Accusativ 
zu  fassen?  Für  den  Dativ  spricht  zunächst  die  Form  als  solche;  den 
Hnverkcn)iharcn  Ace.  finden  tvir  V.  43  in  fri  cech  uert  (,fii  cech  neurt  B). 
Dass  die  Dutivpartilcel  do  fehlt,  ist  auffallend,  darf  aber  als  eine  beson- 
dere AUerthümlichkeit  gedeutet  tverden,  die  Stokes  Goid.^  p.  1.54  noch 
anderweitig  belegt.  Bedenklich  ist  das  u  hinter  iiiurt  V.  5.  Allein  dies 
beweist  zunächst  nur,  dass  der  Schreiber  der  Ifdschr.  niurt  für  den  Acc. 
hielt.  Hat  doch  der  Schreiber  von  B  sogar  ciall,  rose  u.  s.  to.  V.  28  ß. 
wie  Accwiative  behandelt.  Wäre  niurt  wirklich  Acc.,  so  müsste  man  das 
n  auch  vor  gene  V.  3,  vor  de  V.  26  ertoartcn,  tco  es  weder  in  A  noch 
in  B  vorhanden  ist.  —  Wie  togairm  trinoit  zu  construiren  ist,  lässt  sich 
II ich f  IcicJit  ausmachen.  Stokes  übersetzt  „an  invocation  of  (thc)  Trinity", 
indem  er  trinoit  als  unregelmüssige  Genetivform  auffasst.  Durch  die 
Wiederhohing  des  Verses  am  Ende  des  Hymnus  ist  der  Wortlaut  desselben 
gut  verbürgt,  so  dass.  es  gewagt  icäre,  ihn  durch  Conjecturen  zu  ändern. 
Ich  halte  trinoit  für  eine  Apposition  zu  togairm,  obwohl  dieses  Wort  im 
Feiire  allerdings  mit  dem  Gen.  eonstruirt  zu  tverden  pflegt,  vgl.  togairm 
Semeoin  Jan.  b,  togairm  Findtain  Febr.  21,  Alexandri  26;  togairm  aber 
ist  IV ahr scheinlich  eine  verkürzte  Dativform  (Z.'^  269),  der  Constriiction 
nach  zu  niurt  parallel  stehend. 

2  foisitin  Stokes,  foisin  Ms.  (A).  Stokes  vervjeist  auf  L ib.  Hy.  fol.  11: 
crctcm  öenatad  co  foisitin  tredatad  {Goid.'^  p.  101).  Er  übersetzte: 
„I  believe  in  a  Tlireeness  with  confession  of  an  Oneness  in  (the)  Creator 
of  [the)  universe",  hat  aber  neuerdings  i  n-dulemain  dail  durch 
„in  Deo  jtidicii"  erklärt.  Ich  nehme  daran  Anstoss,  dass  St.  übersetzt, 
als  ob  auch  in  unserem  Texte  co  foisitin  überliefert  loäre.  Da  die 
Präposition  auch  V.  63  fehlt,  so  ist  es  bedenklich  sie  ohne  Weiteres  zu 
ergänzen.  Vielleicht  ist  foisitin  gleichfalls  Dativ,  parallel  zu  niurt;  dann 
möchte  ich  aber  auch  cretim  ebenso  auffassen  {nicht  1.  Sg.  Praes., 
■sondern  Dat.  Sing,  von  creteml,  freilich  dadurch  genöthigt  treodataid 
in  treodatad  umzuändern.  Für  meine  Auffassung  von  cretim  sj)richt, 
dass  auch  in  den  folgenden  Stücken  atomriug  das  einzige  Verbum  ist- 
Endlich  aher  ivird  öendatad  in  öentad  zu  ändern  sein,    wenigstens  ist 


54  17  Patrick's  Hymnus. 

Atomriug  iiidiu  uiiirt  gcue  Cri*'^  cona  batbius 
4  niurt  crocbta  cona  acluocul 

niurt  ii-eseirge  co  frcsgaliail 
niurt  toniud  clo  l)retbemnas  bratba. 

Atomiiug  indiu  niurt  grad  birupbin 
8  i  n-ui4ataid  aingol 

i  frestul  archaingel 
hi  frescisin  escirge  arccnn  focb^'aice 
i  n-ornaigtbib  buasakitbracb 
12  i  tairchctlaib  latba 


mir  er.Htere  Form  sonst  nicht  vorrielcommcn.  Dann  hestclit  V.  Ü  aus  drei 
fünfsilbiyen  Stücken. 

i-6  in  B:  .  .  .  is  neiirt  a  croctha  cona  adnac«Z  ucurt  a  csseirgi 
(•ona  freasgalK(i7  ncurt  a  thoiniiida  fri  britliemnrts  m-bratha. 

u  niurt  toniud  A,  ncurt  a  thoiniuda  B.  Du  in  den  drei  vorher- 
gehenden Versen  ein  Gen.  von  niurt  ahhängt,  so  ist  loohl  auch  hier 
{nach  B)  niurt  toniudo  zu  schreiben.  Dann  hat  V.  6  zehn  Silben, 
während  die  vorhergehenden   nur  acht  haben.     Ist  bratha  zu  streichen? 

V.  7—16  in  B:  Attoriug  neurt  graid  biruphiu  i  u-erlattaid  aiugiul  i 
frestal  na  n-arcbaingiul  i  frescisiu  (sie)  n-esergi  ar  cend  focraici  i 
n-ernaigthi  uasalatbr«c/i  i  taircctlaib  fäthi  i  preceptaib  apstal  i  u-irisib 
iViisniedacb  i  n-endccai  nöebingen  i  n-guimaib  fer  firioin. 

7  Stolces  fasst  gräd  als  Gen.  Plur.  Allein  sollten  wir  dann  nicht  n 
an  der  Sjyitze  des  folgenden  Wortes  erivarten?  Dazu  kommt,  dass  die 
Cherubim-  doch  nur  einen  „grad"  (ordo)  der  himmlischen  Heerschaaroi, 
bilden  Vgl.  Lih.  Ihj.  IIb  i^Goid.'^  67):  Iseat  so  i.  Ha  IX  n-grad  (sie) 
sa  i.  angeli  arcbangeli  virtutes  potcstates  principatus  dominationcs  troni 
birupbim  et  sarapbim.  Es  ist  dies  eine  bekannte  'mittelalterliche  Vor- 
stellung. Daher  ist  enttveder  graid  zu  schreiben,  oder  es  ist  grad  ein  ::n 
niurt  parallel  stehender  Dativ.  Was  die  übrigen  Verse  anlangt,  so  hat 
Stokes  mit  Recht  V.  9  aus  B  ergänzt,  nur  glaubte  ich  nach  Analogie  von, 
V.  8  den  Artikel  weglassen  zu  dürfen.  Denn  die  meisten  der  folgenden 
Zeilen  haben  sechs  Silben.  Am  meisten  weicht  V.  10  ab:  diesen  halte  ich 
auch  desshalb  für  nicht  hierher  gehörig,  weil  er  in  auffallender  Weise 
die  Aufzählung  heiliger  Personen  unterbricht.  V.  14  enthält  sieben 
Silben:  nimmt  man  am  Plural  Anstoss,  so  könnte  man  i  n-iriss  schreiben; 
legt  man  GeivicHt  auf  die  Ucbereinstimmung  beider  Handschriften,  so 
könnte  man  i  n-irsib  schreiben  [Gen.  Sing,  irise  und  irse  Z.^  241). 
Dann,  bleibt  nur  noch  F.  11   w.it  acht  Silben  übrig. 


I  7  I'atrick's  Ilynimis. 

bi  pruiceptail)  apstal 
i  n-birosaib  fuismedach 
i  ii-ciKlgai  iioeiningen 
10  bi  n-gniuiaib  fer  iircan. 

Atomriug  indiu  iiiui't  niiiie 

soilse  gm  10 

etrocbta  snccbtai 
20  aiie  thciied 

deue  l(3cbet 

luatbc  gactbo 

fudomna  mara 
24  tairiscni  tabiian* 

cobsaidccbt  ailecb. 

Atomriug  iiidiu  uiurt  De  dorn  luamaracbt 

cumacbta  De  dorn  cbumgabail 

28  ciall  De  domm  imtbiis 

rose  De  dorn  reimeise 
cluas  De  dorn  estecbt 
briatbar  De  dom  erlabrai 

32  bim  De  domm  imdegail 

iuteeb  De  dom  remtbecbtas 


17—25  in  B:  Attoriug  neiirt  ulme  soillsi  gröine  etroclita  esci  luatlii 
gaithi  fudomua  mara  tairismigi  talmwM  cobsaidi  ajech. 

17-25  Wie  die  Aspiration  nach  äue  und  die  Form  tairisem  hciveisen, 
sind  alle  ersten  Wörter  als  Nominative  zu  fassen.  (StoJces  übersetzt  un- 
genau: „In  light  of  Sun"  etc.)  In  V.  18,  20,  21,  22  sind  je  vier  Silben, 
in  V.  19,  23,  24,  25  sind  je  fünf  Silben.  Da  nun  ausserdem  etrochta 
siiechtai  (vgl.  jedoch  die  Aenderunr/  in  B)  die  Reihe  der  feurigen  Dinge 
unterbricht,  so  wird  es  ivohl  ursprünglich  hinter  luatbe  gäetlie  gestanden 
haben.  21  talmain  Ms. 

V.  20—11  in  B:  Attoriug  indiu  nciirt  de  dom  lüamairecht  cumaclita 
n-de  dom  cougbäil  ciall  n-de  dom  tlii'ir  (sie)  rose  n-de  dom  imcaisin 
clüas  n-de  dom  eistcclit  briatliar  n-de  dom  erlabrai  läm  u-de  dom  im- 
degail intech  n-de  dom  remtbecbtus  Sciath  de  dom  imditeu  sochraiti  de 
dom  anacul  ar  indlcdaib  demna  ar  aslagib  dualac/t  ar  foirmdccbaib 
acnid  ar  cecli  u-duine  midütbracair  dam  i  cein  anoccus  i  u-uathud  i 
socb««ü. 


56  I  7  Patrick'«  Hymnus. 

sciatli  De  dorn  ditin 

soclii'caite  De  dumm  ;umcul 
ao  ar  intledaib  demiia 

ar  aslaigtliib  dualdie 

ar  inieclitaib  aicnid 

ar  cecb  n-duiiio  iiiiiUiUirastar  dam 
40  i  ceiii  ochs  i  u-ocus 

i  ii-uatbed  ociis  bi  socbaide. 

Tocuirius  etrum  tbra  na  buile  nert  so 

fri  cecb  nert  n-aiimas  n-etröcar  fris  ti  dorn  cburp  ociis  domm 
anmaiii 
44  fri  tiucbetla  saibiatbo 

fri  duljrccbtu  gentliucbta 
fri  saibrecbtu  beretccda 
fri  bimcellacbt  n-idlacbta 
48  fri  bricbta  bau  ociis  goliand  ocus  druad 

fri  cecb  fiss  aracbuibu  anmaii  duiiii. 


2i;-4i  Auch  dieses  Stück  icird  ursprünfjlich  eine  bestimmte  metrische 
Form  gehabt  haben,  es  ist  aber  schicer  dieselbe  zu  restituiren  Sechs 
Verse  (von  niurt  De  an  gerechnet)  haben  sechs  Silben,  V.  34  ist  durch 
Aufnahme  von  imditen  (aus  B)  gleichfalls  auf  sechs  Silben  zu  bringen. 
Gewagter  wäre  es  V.  33  remtliecht  {rgl.  tairmthecht  Z.^  879)  für  reiii- 
tbechtas  zu  schreiben.  Aber  es  bleiben  V.  28,  30  mit  fünf,  V.  31  mit 
sieben,  V.  27,  35  mit  acht  Silben;  die  letzten  drei  Zeilen  haben  nenn, 
sieben,  neun  Silben,  wenn  die  bekannte  Abkürzung  für  „und"  richtig 
durch  ocus  ersetzt  ist.  —  V.  38  übersetzt  Stokes  jetzt:  „Against  solicita- 
tions  of  nature"  [Bemarks'^  p.  70).  F.  28  ist  doram  imthds  von  Stokes 
durch  „to  guide  me"  übersetzt. 

V.  42—49  in  B:  Tochuiriur  etrum  indiu  iuna  hule  ueurta  sa  fri  cec/t 
neurt  n-amnus  n-etrocar  fristai  dom  churp  ocus  dom  anmain  fri  tair- 
cetlaib  saebfäthe  fri  saebrecbtaib  bau  ocus  gobaud  ocus  druäd  fri  cecb 
fis  aracuiliu  corp  ocus  ;iiimain  dam. 

42-4i)  Der  Unterschied  der  beiden  Handschriften  ist  hier  sehr  gross. 
Schreibt  man  V.  46  hertecda  für  bcretecda,  so  haben  V.  44—47  je  sieben 
Silben.  Lin.  42,  43,  48,  49  haben  entweder  nie  eine  metrische  Foriii, 
gehabt,  oder  dieselbe  bis  zur  Unkenntlichkeit  verloren.  Zu  V.  42  vgl. 
Fis.  Ad.  1 :  t(jcurid  doclium  iiimi  cbuci  lucbt  ua  deirce  („he  calls  up  to 
him  unto  Juaren  the  folk  of  charity"  Stokes).  Stokes  übersetzt:  „So  hare 
I  invokcd  all  these   virtues  bctwecn  me  [and  thcsc^  against  cvery  erucl. 


I  7  Fatrick's  Ilynmiis.  57 


Crist  (luiuni  imdegail  iudiii  ;u"  neim 

ar  lusciul  ar  badiul  ar  guiii, 
52    cunom  tluiir  ilar  focliraico. 

Crist  lim  Crid  rium  Cii.s^  im  degaid 

Cm^  iimiiim  Crist  issum 

Crist  liasum  Crist  dcssum 
5G    Crist  tuiitlium  Crist  illius 

Crist  isius  Cr/.s^  i  ii-erus. 

Crist  i  ci'idiu  cecli  diiinc  immim  loi-da, 
Ci'i.s^  i  n-gin  cech  oen  ro  dorn  labrathar, 
GO    Crist  in  cech  rusc  nom  dorcsedar, 
Crist  in  cecli  cliuiis  ro  dam  chloatliar. 


iinrciless'  potrer."  Tocurins  ist  jedocli  soviel  als  incitam,  asciri;  ryl.  is 
iiularbud  demiia,  is  tocuired  aingel  Fei.  Epil.  53.  Durch  Er(j(hi.:iiiii/ 
ron  „and  these"  sucht  Stolces  die  sonst  hei  eter  iibliche  Construction 
herzustellen  (vgl.  Z."-^  65ü),  aher  wm-auf  soll  sich  „these"  beziehen? 
„Zwisclien"  verlangt  immer  zivei  Parteien,  könnte  die  Bezeichnung  der 
ztveiten  hier  vielleicht  durch  fri  eingeleitet  sein?  V.  49  übersetzt  StoJces: 
„Against  every  knotoledge  that  defiles  mcn's  souls".  Allein  die  Bedeutung 
von  arachuiliu  ist  nur  errathen,  indem  Stokes  an  „col  Gen.  cuil  sin'\ 
ferner  an  arruculigestar  i.  seclüs  arruiieillestar  gl.  pro[fa]nante  Ml  (33" 
erinnert  u)id  ein  Verb  archuilim  voraussetzt.  Beitr.. YU,  54  betrachtet  er 
arachuiliu  als  „U-imperfecV  {„loith  an  obscure  infixed  pronoun"  Goid.- 
p.  156);  ivo  aber  bleibt  die  Imperfectbedeutung?  Für  anman  verlangt 
Stokes  anmaiu  „acc.  pl  of  aiiim";  aiimain  ist  aber  Acc.  Singularis, 
ebenso  duini  Gen.  Sing. 

V.  5J— Gl  i)i  B:  Crist  dorn  imdegail  ar  ccc/t  ucira  ar  loscud  ar  bädudh 
ar  guiu  conimraib  ilar  fochraici. 

Crist  lim  .  Crist  remam  '.  Crwi  imm  degaid  .  Crist  innum  .  Cr«.s^ 
isum  .  Crist  üasum  .  Crtsi  dessura  .  Crist  tuathum  .  Crist  illius  .  Crt.s^ 
ip-sius  (sie)  Crist  i  u-erus  .  Crist  hi  cride  cet7t  duiiie  ro  dorn  scri'itadar 
Crist  a  n-gin  cech  duine  ro  dorn  labradar  Crist  i  rusc  cech  duine  ro  dorn 
decadar  (,sic)  Crist  i  cluais  ccc/t  duine  ro  dorn  cluinedar. 

Domini  est  salus  .  Domini  est  salus  .  Salus  Christi  tua  dumine  sit 
semi)er  vobiscum.     amen. 

V.  50— öl  Constituirt  man  V.  50,  51  nach  B,  so  erhält  man  zunächst 
vier  Verse  mit  je  acht  Silben;  darauf  folgen  dann  vier  Zeilen  zu  je  sechs 
Silben.  V.  58— Gl  bilden  wieder  ein  System  für  sich,  in  ivelchem  aber- 
mals B  das  Ursprünglichere  getvahrt  zu  haben  scheint.    Liest  man  V.  58 


58  18  Maelibtrs  Hymnus. 

Atom  liug  iucUu  niiu't  tiea  toguirm  triiioit 
cretim  treodataid  f.  o.  iu  d. 

Domiiii  est  saliis  domini  est  salus  Christi  est  salus 
Salus  tua  domiue  sit  semper  nobiscum. 


S.    Maclisu's  Hyiiinus. 

Stokes  Goid.^  p.  174  vermutliet,  dass  der  Verfasser  vielleiclit 
Mael-isu  liiia  Brolcliain  war,  der  nacli  den  Auualeu  von  Loch  Ce 
im  Jahre  1086  gestorben  ist. 

Mael-isu  dixit: 

In  spirut  noel)  immunn,     innunn  ocus  ocunn, 

in  spirut  noolj  chueunn     taet  a  Christ  co  hopunn! 

In  spirut- nöeb  d'aittreb     ar  cuirp  is  ar  n-anma 
4    diar  snadud  co  solma     ar  gabud  ar  galra! 

Ar  dcnniaib  ar  pheccdail)     ar  iÖern  co  n-iluh^c 
a  l'su  ron  noelja,     ron  soera  do  spirut! 
In  spirut. 

Crist  i  cridiu  codi  duiiii  {rtjl.  V.  4'.)j  dorn  scri'itiular,  so  erhält  iiuui  rier 
Zeilen  zu  je  elf  Sähen,  von  denen  jede  mit  einem  drcisilhiycu  Worte 
schliesst.     V.  GO  und  61  sollten  wir  i  für  in  erwarten. 


IL 
Die  Verbaimmig'  der  Sölme  üsiiecli's. 


1.  Die  Iren  haben  zwei  alte  Sagenkreise.  Diese  Sage 
gehört  dem  alteren  derselben  an,  in  welchem  Couchobar, 
König  von  Ulster,  Ailill  und  Medb,  das  Herrscherpaar  von 
Connacht,  sowie  die  Helden  Cüchulainn,  Fergus  n.  a.  die 
Hauptpersonen  sind.  Conchobar  soll  um  das  Jahr  20  p.  Chr. 
gestorben  sein.  Die  Begebenheiten  des  zweiten  Sagenkreises 
werden  von  der  Tradition  über  zweihundert  Jahre  später  an- 
gesetzt: Finu  mac  Cumaill,  der  Hauptheld  dieses  Sagen- 
kreises, soll  im  Jahre  273  erschlagen  Worden  sein;  Finn's  Sohn 
war  Oisin  (Ossian).  Vgl.  Hennessy,  Academy  1871  p.  366.  — 
Wie  schon  die  ziemlich  zahlreich  vorhandenen  handschriftlichen 
P^xemplare  im  Britij^h  Museum  beweisen,  muss  sich  die  Sage  von 
der  Verbannung  und  dem  Untergange  der  Söhne  Usnech's 
grosser  Bclielitheit  erfreut  haben.  Sie  enthält  guten  Stoff  zu 
einer  Tragödie  und  ist  mit  zwei  anderen  Sagen  von  gleich 
tragischem  Charakter  zu  der  Gruppe  der  „Three  Sorrowful  Tales 
of  Erinn"  vereinigt.  Mir  sind  vier  Versionen  unserer  Sage 
bekannt  geworden,  die  sämmtlich  bereits  gedruckt  vorliegen,  und 
die  ich  kurz  nach  den  Namen  ihrer  Herausgeber  benenne: 

^)  0 'Curry 's  Version.  Diese  findet  sich  in  den  ältesten 
Handschriften  und  darf  auch  ihrer  ganzen  Haltung  nach  als  die 
älteste  bezeichnet  werden.  Sie  ist  von  O'Curry  (nebst  den  zwei 
anderen  Sorrowful  Tales)  mit  englischer  Uebersetzung  verötfcnt- 
licht  worden  im  3.  Bande  der  leider  schwer  zugänglichen  Zeit- 
schrift Atlantis,  lange  vor  ihm  aber  von  O'Flanagan,  wenn  auch 


ßO  n  Loiigps  niac  u-Usnig. 

aus  einer  Avenigor  gutcii  Ilaiidsclirift,  in  dem  unter  ^)  erwähnten 
Buche  p.  145-177,  gleichfalls  mit  englischer  Ueborsetzung. 

-)  Keating's  Version.  Diese  findet  sich  in  Keating's  Ge- 
schichte  von  Irland  unter  dem  Jahre  der  Welt  3*J40,  in  der 
Dubliner  Ausgabe  vom  Jahre  1811,  Vol.  I,  p.  370-377.  Ich 
habe  sie  auch  in  zwei  Handschriften  des  British  Museum  ge- 
funden, von  denen  die  eine  (Egerton  107,  fol.  55,  56)  im  Jahre 
1638,  die  andere  (Ex  dono  J.  Milles  Plut.  CLXVIII  E,  fol.  40,  41) 
im  Jahre  1694  geschrieben  ist.  Sic  ist  eine  freie  Wieder- 
erzählung der  erstgenannten  Version  (die  metrischen  Stellen 
fehlen),  und  wird  wohl  von  Keating  selbst  herrühren,  da  dieser 
bereits  um  das  Jahr  1630  schrieb  (vgl.  O'Curry,  Lectures  on  the 
Manuscript  Materials  of  Ancient  Irish  History,  p.  21). 

^)  O'Flanagan's  Version,  bekannt  aus  dessen  Deirdri 
(p.  16-135),  einem  Werk,  das  den  zweiten  Theil  von  Vol.  I  der 
'J'ransactions  of  the  Gaclic  Society  of  Dublin  (Dublin  1808) 
bildet.  Eine  alte  llandschi'ift  dieser  „more  modern  and  diffuse 
Version"  ist  nicht  bekannt;  nach  O'Curry  (Atlantis  III,  p.  378) 
ist  das  Original  zu  O'Flanagan's  Text  ein  Manuscript  vom  Jahre 
1758  (Irin.  Coli.  Dubl.  H.  I,  6).  Die  Geschichte  beginnt  erst 
mit  der  Rückberufung  der  drei  Söhne  Usnech's,  und  erzählt  dann 
ihren  Untergang  sehr  ausführlich,  mit  manchen  Abweichungen 
im  Einzelnen. 

*)  Macpherson's  Version,  repräsentirt  durch  Macpherson's 
englisches  Gedicht  Darthula,  zu  welchem  ein  gälischer  Text  bis 
jetzt  noch  nicht  zum  Vorschein  gekommen  ist.  Die  alte  Sage 
ist  hier  nur  noch  in  den  zum  Theil  arg  verstümmelten  Namen 
und  in  wenigen  Hauptzügen  wieder  zu  erkennen.  O'Flanagan 
hat  dieses  Gedicht  eingehender  mit  der  irischen  Sage  verglichen, 
mit  bitterer  Polemik  gegen  Macpherson's  „monstrous  fabrication". 

2.  Für  unsere  Zwecke  kommt  nur  die  älteste  Form  der 
Sage  (1,  1)  in  Betracht.  Ich  kenne  drei  alte  Handschriften,  in 
welchen  diese  enthalten  ist: 

^)  Das  Book  of  Leinster  (Trin.  Coli.  Dubl.  H.  2,  18,  fol. 
192,  193),  aus  der  ersten  Hälfte  des  12.  Jahrhunderts; 


II  Longcs  mac  n-Usnig.  Gl 

2j  Das  YcUow  Book  of  Lccan  (Trin.  Coli.  Dubl.  H.  2,  IG, 
col.  749),  gescbrieheii  um  das  Jahr  1390; 

^)  Ein  \'ellum-Manuscript  des  British  Museum,  bezeichnet 
Egerto]!  1782  (p.  129),  aus  dem  15.  Jahrh.  (?)  stammend. 

O'Curry  hat  seiner  Ausgabe  den  Text  des  Yellow  Book  of 
Lecan  (Lc)  zu  Grunde  gelegt,  den  er  merkwürdiger  Weise  für 
besser  als  den  des  Book  of  Loinstcr  hielt  (Atlantis  III,  p.  387). 
O'Flanagan's  Text  stimmt  sehr  genau  mit  dem  Egerton  Manu- 
script  übercin;  vielleicht  war  die  von  ihm  benutzte  Handschrift 
(vgl.  O'Curry  a.  a.  0.  p.  378)  eine  Abschrift  desselben.  Ich 
veröffentliche  den  Text  der  ältesten  Handschrift,  des  Book  of 
Leinster  (L),  theile  aber  die  wichtigeren  Abweichungen  der 
beiden  anderen  Handschriften  unter  dem  Texte  mit.  Alle  drei 
Handschriften  habe  ich  während  meines  Aufenthalts  in  Dublin 
(1871)  und  London  (1874)  selbst  collationirt,  aber  es  wurde  mir 
viel  Zeit  und  ]\Iühe  dadurch  erspart,  dass  mir  die  Herren  Stokes 
und  O'Grady  ihre  Abschriften  aus  L  und  E  in  freundlichster 
Weise  zur  Verfügung  stellten. 

3.  Diese  drei  Handschriften  sind  unabhängig  von  einander; 
auch  sieht  man  bald,  dass  sie  nicht  unmittelbar  auf  ein  und 
dasselbe  Original  zurückgehen  können.  Wann  die  Sage  zuerst 
in  der  uns  vorliegenden  Weise  fixirt  worden  ist,  und  wer  es 
gethan  hat,  ist  hier,  wie  bei  jeder  alten  irischen  Sage,  unbekannt, 
aber  die  Fixirung  geht  gewiss  in  sehr  alte  Zeit  zurück.  Leider 
hat  jeder  neue  Abschreiber  dem  Texte  mehr  oder  weniger  das 
sprachliche  Gewand  seiner  Zeit  gegeben,  so  dass  es  bei  irischen 
Texten  in  sprachlicher  Beziehung  ganz  besonders  auf  das  Alter 
der  Handschrift  ankommt,  in  der  sie  enthalten  sind.  Die 
nationale  Sage  und  Geschichte  fand  am  Hofe  der  alten  irischen 
Könige  eine  sorgfältige  Pflege,  es  gab  ein  besonderes  Amt  des 
Erzählers.  Unsere  Sage  beginnt  im  Hause  eines  solchen  Mannes, 
denn  Fedlimid  wird  der  Erzähler  (scelaige)  des  Königs  Conchobar 
genannt.  In  heidnischer  Zeit  entstanden,  ist  die  Sage  auch  in 
christlicher  Zeit  fortgepflanzt  worden,  und  zwar  in  der  Regel, 
ohne  sich  mit  christlichen  Elementen  zu  verquicken.     Aber  aui 


G2  n  Loiiges  mac  n-Usnig. 

den  Einfluss  des  Cliristenthums  muss  man  zurückführen,  dass  das 
specifiscli  Heidnische  in  der  irischen  Sage  verdunkelt  und  in  den 
Hintergrund  getreten  ist.  Doch  gieht  es  noch  viele  Sagen  mit 
offenhar  mythologischem  Inhalte.  Die  christlichen  Mönche  sind 
gewiss  nicht  die  ersten  gewesen,  welche  die  alte  Sage  fixirten, 
sie  hahen  sie  aber  später  getreulich  abgeschriol)en  und  fortge- 
pflanzt, nachdem  Irland  zum  Christenthum  bekehrt  war.  Denn 
der  Schreiber  des  Lebor  na  liUidre  war  ein  armer  Mönch,  und 
der  des  Book  of  Leinster  gar  ein  Bischof  (vgl.  O'Curry  Lect. 
p.  182  ff.).  In  vielfacher  Beziehung  merkwürdig  ist  das 
mönchische  Urtheil  über  die  berühmteste  irische  Sage,  den  Taiu 
Bö  Cualgne  (Ptaub  der  Rinder  von.  Cualgne),  welches  sich  am 
Ende  des  einzigen  vollständigen  Exemplars  derselben  im  Book 
of  Leinster  (1.  Hälfte  des  12.  Jahrh.)  findet:  Sed  ogo  qui  scripsi 
haue  historiam  an  verius  fabulam,  quibusdam  fidem  in  hac 
historia  an  fabula  non  accomodo.  Quaedam  nam  ibi  sunt  per 
strigia  demonum,  quaedam  autem  figmenta  poetica,  quaedam 
similia  vero,  quaedam  non,  quaedam  ad  delectationcm  stul- 
torum. 

5.  Was  die  äussere  Form  der  alten  irischen  Sage  anlangt, 
so  sind  die  erzählenden  Thoile  derselben  stets  in  Prosa,  und 
zwar  ist  die  Prosa  um  so  schlichter  und  einfacher,  je  älter  die 
Form  der  Sage  und  die  Handschrift  ist.  Erst  in  den  späteren 
Formen  der  Sage  und  in  späteren  Handschriften  tritt  uns  jene 
schwülstige  Prosa  entgegen,  die,  mit  dem  Ptüstzcug  der  Poesie 
angethan,  bei  jedem  Schritte  so  entsetzlich  mit  demselben  rasselt, 
dass  man  allen  Geschmack  an  dem  schönen  Princip  der  Allitera- 
tion verlieren  könnte.  Die  Wichtigkeit  der  alten  irischen  Sage 
im  Allgemeinen  liegt  darin,  dass  uns  die  Sage  hier  in  der  natür- 
lichen Form  vorliegt,  welche  der  dichterischen  Behandlung  im 
Einzelnen  und  der  Zusammenfassung  zu  grossen  dichterischen 
Ganzen  vorausgeht.  Woher  mag  es  kommen,  dass  diese  Fülle 
von  Sagen  mit  interessanten  Plandlungen,  malerischen  Schil- 
derungen, scharf  ausgepiiigten  Charakteren,  nie  ihren  Homer 
gefunden     hat?       Macpherson's    Ossianische    Gedichte    können 


II  Longos  niac  n-Usiiig.  G3 

weder  dem  Inhalte  iioeli  dem  Tone  nach  als  poetische  Wieder- 
i^ahe  der  alten  irischen  Sage  gelten. 

Allein  die  metrische  Form  fehlt  der  alten  irischen  Sage 
nicht  gänzlich:  inmitten  der  Prosaer/ählung  tauchen  Dialoge  und 
lyrische  Monologe  in  Versen  auf;  eine  für  die  Geschichte  des 
Epos  gewiss  nicht  unwichtige  Thatsachc.  Diese  Verse  werden 
den  Personen  der  Sage  selbst  in  den  Mund  gelegt,  als  wären  sie 
die  Dichter  (vgl.  z.  B.  Cap.  17  unserer  Sage  u.  ö.).  Ich  ver- 
muthe,  dass  Oisin  (Ossian)  auf  diesem  Wege  zu  einer  Dichter- 
gestalt geworden  ist.  Die  Gedichte,  die  ihm  in  der  Sage  in  den 
Mund  gelegt  werden,  galten  als  sein  Work  und  wurden  allmählig 
zum  Typus  einer  ganzen  Literaturgattung.  Die  ältesten  Gedichte 
der  Art  gehören  gewiss  an  eine  bestimmte  Stelle  der  fixii-ten 
Sage;  ohne  Kenntniss  der  ganzen  Sage  sind  sie  stellenweise  un- 
verständlich. Ich  theile  weiter  unten  zwei  ehizelno  solche  Ge- 
dichte mit,  die  sich  im  Book  of  Leinster  befinden,  und  von  denen 
das  eine  dem  Oisin,  das  andere  seinem  Vater  Finn  mac  Cumaill 
zugeschrieben  wird. 

Ein  Kunststück  der  zünftigen  Dichter  und  Gelehrten  am 
Hofe  der  Könige  bestand  ausserdem  darin,  den  Inhalt  einer  Sage 
so  kurz  als  möglich  in  metrischer  Form  zusammenzufassen. 
Derartige  Verse  sind  besonders  schwer  zu  verstehen  (vgl.  das 
S.  25  über  Broccan's  Hymnus  Bemerkte).  Auch  sie  finden 
sich  nicht  selten  der  Sage  einverleibt  oder  am  Ende  zugefügt 
(vgl.  z.  B.  das  Gedicht  am  Ende  der  unter  III  mitgetheilten 
Sage). 

5.  Der  Inhalt  unserer  Sage  ist  kurz  der  folgende: 
Fedlimid,  der  Erzähler  am  Hofe  Conchobars,  des  Köings 
von  Ulster,  hat  ein  Fest  veranstaltet.  Sein  Weib  ist  schwanger. 
Als  sie  durch  das  Haus  geht,  um  sich  zur  Ruhe  zu  begeben, 
schreit  das  Kind  in  ihrem  Leibe  laut  auf.  Alle  Gäste  sind  ent- 
setzt, der  Druide  Cathbad  wird  um  Deutung  des  Wunders 
befragt.  Cathbad  prophezeit,  Fodlimid's  Weib  werde  ein  Kind 
gebären,  das  einst,  wenn  zum  schönsten  Weibe  herangewaclisen, 
grosses   Unheil   über  Ulster  bringen   werde.      Derdriu   soll   ilir 


64  U  Loiiges  mac  u-Usnig. 

Name  sein.    Das  Kind  wird  geboren.    Man  will  es  sofort  tödten, 
allein  Conchobar  verbietet  dies  und  lässt  das  Mädcben  erziehen, 
damit  es  einst  sein  Weib  werde.    Einsam  wächst  Derdriu  heran; 
CK*fil**v<^  l^ftS        sie   sieht  ausser  Conchobar  nur  ihre  Pflegerin  und  Lebarcham, 
AJO"  "it^  Conchobar's    „conversation-woman".      Einst    sah    Derdriu,    wie 

l>^te%  ^  J4tAr»  •     Conchobar  ein  Kalb  im  Schnee  schlachtete,  und  ein  Rabe  kam 
"  das  rothe  Blut  zu  trinken.    Sie  wünscht  sich  einen  Mann,  dessen 

Haar  schwarz  wie  der  Rabe,  dessen  Wange  roth  wie  das  Blut, 
dessen  Leib  weiss  wie  der  Schnee  sei.  Von  licbarcham  erfährt 
sie,  dass  Nöisi,  Usnech's  Sohn,  diesem  Wunsche  entspricht. 
Derdriu  trifft  ihn,  und  verpflichtet  ihn  bei  seiner  Ehre  sie  zu 
entführen.  Auf  seinen  Ruf  kommen  seine  Brüder  herbei,  und 
nothgedrungen  beschliessen  sie  mit  Derdriu  zu  fliehen;  ihr  An- 
hang begleitet  sie.  Conchobar  aber  stellt  ihnen  nach,  so  dass 
sie  endlich  nach  Schottland  übersetzen.  Der  König  von  Schott- 
land nimmt  sie  in  seinen  Sold.  Da  wird  Derdriu  von  einem 
Beamten  des  Königs  erblickt,  und  für  würdig  befunden,  das 
Weib  des  Königs  zu  werden.  Heimlich  wird  ihr  dies  angetragen, 
allein  sie  verschmäht  den  Antrag  und  warnt  Nöisi  vor  der  neuen 
Gefahr,  in  der  er  schwebt.  Auf  ihren  Rath  fliehen  sie  auf  eine 
Insel.  Da  bestimmen  ihre  Freunde  in  Ulster  den  König 
Conchobar,  sie  zurückzurufen.  Fergus,  Dubthach  und  Cormac, 
der  Sohn  Conchobar's,  sollen  Bürgen  der  Sicherheit  sein.  Allein 
Conchobar  sinnt  auf  Verrath.  Die  Bürgen  werden  unter  einem 
Verwände  aufgehalten,  und  Eogan,  König  von  Fernmag,  der 
bisher  mit  Conchobar  entzweit  war,  erkauft  sich  dessen  Freund- 
schaft durch  Noisi's  Mord.  Fergus,  Dubthach  und  Cormac  rächen 
den  Verrath  in  blutiger  Weise,  und  wenden  sich  zu  Ailill  und 
Medb,  König  und  Königin  von  Connacht.  Derdriu  war  in 
Conchobar's  Gewalt,  aber  sie  wurde  nie  wieder  froh.  In 
rührender  Weise  klagt  sie  ihr  Leid.  Einst  fragte  sie  Conchobar, 
wer  ihr  am  vcrhasstesten  sei  auf  der  Welt.  Du  selbst  und 
Eogan,  sagte  sie.  Da  will  sie  Conchobar  für  ein  Jahr  dem  Eogan 
überlassen.  Conchobar  spottet  über  sie,  als  sie  mit  beiden 
Mämiern  im  Wagen  fährt.  Da  zersclimettert  sie  ihr  Haupt  ,an 
einem  Felsen. 


II  Loiinos  iiiac  n-rsnig.  05 

.6.  Macpherson's  Gedicht  stimmt  mit  der  irischen  Sage 
mir  in  den  äusscrston  Umrissen  ül^crein:  die  Heldin  flieht  mit 
dem  l)egünstigten  Liebhaber;  der  verschmähte,  aber  mächtigere 
Liebhaber  vernichtet  den  Nebenbuhler  sammt  seinen  zwei 
Brüdern,  und  die  Heldin  selbst  überlebt  den  Untergang  derselben 
nicht  lange.  Die  wichtigste  Abweichung  besteht  darin,  dass  der 
verschmähte  Liebhaber  nicht  König  Conchobar,  sondern  König 
„Carbair",  gäl.  Cairbre,  ist.  Dieser  gehört  aber  nicht  dem 
ersten,  sondern  dem  zweiten  Sagenkreise  an  (s.  S.  59):  Cairbre  und 
Oscar,  Oisiu's  Sohn,  tödten  sich  gegenseitig  im  Zweikampf. 
Darauf  bezieht  sich  das  unter  VI  1  von  mir  mitgetheilte  alte 
Gedicht.  Auf  diese  und  andere  Abweichungen  von  der  alten 
irischen  Sage  hat  bereits  O'Flanagan  a.  a.  0.  aufmerksam 
gemacht;  wir  heben  nur  das  Hauptresultat  hervor,  dass  in  Mac- 
pherson's Darthida,  wie  noch  oft  in  anderen  „ossianischen" 
Gedichten  (vgl.  Hennessy,  Academy  1871,  pag.  366)  die  zwei 
Hauptsagenkreise,  welche  die  irische  Sage  ebenso  scharf  aus 
einander  hält,  wie  die  griechische  Sage  etwa  den  Argonautenzug 
und  den  ti'ojanischen  lü'ieg,  unter  einander  gemengt  sind.  Was 
die  übrigen  Namen  anlangt,  so  liegen  dieselben  allerdings  nur  in 
der  anglisirten  Form  vor.  Den  irischen  Namen  Derdriu  (Gen. 
Derdrenn),  Nöisi  (Gen.  Nöisen),  Andle,  Ardan,  Usnech  ent- 
sprechen bei  Macpherson  der  Reihe  nach:  Darthula,  Nathos, 
Alt  hos,  Ardan,  Usnoth.  Wenn  wir  auch  die  Anglisirung  in 
Anschlag  bringen,  so  ist  doch  die  Verschiedenheit  in  den  drei 
ersten  Namen  so  gross,  dass  die  schottischen  Formen  nicht  als 
organische  Weiterentwickelung  der  irischen  betrachtet  w^erden 
können:  sie  sehen  vielmehr-  aus  wie  Verstümmelungen  nicht 
einheimischer  Namen.  Der  vierte  Name  lautet  auf  beiden 
Seiten  gleich.  Der  Unterschied  zwischen  Usnoth  und  Usnech  ist 
gering:  in  späteren  Handschriften  wird  auch  im  Irischen  nicht 
selten  th  für  ch  geschrieben.  Ein  unparteiischer  Kritiker  kann 
nicht  daran  zweifeln,  dass  Macpherson's  Gedicht  in  jeder  Be- 
ziehung eine  jüngere  Gestalt  der  alten  Sage  bietet. 


()()  II  Loiigos  innc  ii-Usnif;-. 

7.  Was  meine  Behandlung  der  Handschriften  anlangt,  so 
habe  ich  aus  Lc  und  Eg  nur  das  angeführt,  was  eine  wirkliche 
Verschiedenheit  des  Textes-  ausmacht:  verschiedenen  Wortlaut, 
andere  Flexionsformen,  abweichende  Wortstellung,  Zusätze,  Weg- 
lassungen. Hätte  ich  auch  alle  orthographischen  Abweichungen 
anführen  wollen,  so  wäre  die  Varia  Lectio  zu  einer  wüsten  Masse 
angeschwollen.  Ich  habe  die  meist  eine  spätere  Sprachstufe 
verrathenden  Eigcnthümlichkeiten  von  Lc  und  Eg  kurz  zusammen- 
fassend im  Anhang  hinter  dem  Texte  l)esprochen. 

Die  Ergänzung  der  in  den  Handschriften  gebrauchten 
Abkürzungen  habe  ich  im  Allgemeinen  nach  Stokes'  Vorgang 
durch  cursiven  Druck  als  solche  bezeichnet.  Ich  halie  dies  aber 
für  unnöthig  gehalten,  wenn  einzelne  Buchstaljcii  in  bekannter 
Weise  ausgedrückt  sind,  nämlich  n  durch  einen  Strich,  m 
durch  eine  gewundene  Linie,  r  durch  Hoclistellung  des  Vocals, 
die  Silbe  con  durch  ein  umgedrehtes  c.  Ausserdem  pflegen 
die  Silben  on,  er,  or  oft  durch  einen  Strich  abgekürzt  zu  werden: 
in  gewissen  häufig  vorkommenden  Wörtern,  nämlich  in  den 
Formen  der  Wurzel  ber  und  in  der  Präposition  for  ist  die  ab- 
gekürzte Schreibweise  nur  da  angedeutet,  wo  dies  aus  irgend 
einem  besonderen  Grunde  räthlich  zu  sein  schien.  Die  Schreib- 
weise com-bai,  com-batar  habe  ich  gewählt,  wenn  die  erste 
Silbe  durch  die  oben  erwähnte  Abkürzung  für  con  bezeichnet 
war.  Ausserdem  ist  die  abgekürzte  Schreibweise  unbezeichnct 
geblieben:  1)  In  den  oft  vorkommenden  Casusformen  der  Namen 
Conchobar,  Usnech,  Ulaid,  Eriu,  Alba,  die  oft  in  der  einen 
oder  der  andern  Handschrif't  ausgeschrieben,  oft  in  allen  drei 
Handschriften  abgekürzt  geschrieben  sind:  Conchohar,  Con- 
chob«r,  Visnig,  Ulaid,  Vlad,  Ercnn,  'Evinn,  Alhan; 
auch  in  anderen  Namen  (Cormac,  Dubthach,  Durthacht), 
wenn  sie  wenigstens  in  einer  der  drei  Handschriften  ausgeschrieben 
waren  und  über  die  Richtigkeit  der  Schreibweise  kein  Zweifel  sein 
kann ;  —  2 )  in  der  Conjunction  ocus  (und),  die  in  diesem  Texte  nur 
einige  Male  in  Eg.  und  hc.ocus,  sonst  immer  durch  lat.  et  oder  die 
gewöhnliche  Abkürzung  dafür  bezeichnet  ist;  —  3)  in  dem  Worte 
niac  (Sohn),  dessen  Vocal   nur  in  Eg  bisweilen  geschrieben  ist. 


II  L()ii,-cs  mac  ii-üsni.n-.  07 

Die  Partikel  diu  ist  in  L  gcwölmlicli  plene  geschrieben. 
Dagegen  ist  die  dem  altirischen  dono,  dano,  dana  (Z,^  700) 
entsprechende  Partikel  stets  durch  die  Abkürzung  da,  dö  aus-" 
gedrückt.  Da  an  einer  Stelle  der  unter  III  mitgetheilten  Sage 
die  volle  Schreilnmg  dana  vorkommt  (vgl.  auch  O'Don.  Suppl. 
zu  O'R.  Dict.),  so  führe  ich  diosell)e  mit  Stokes  und  Hennessy 
(Rev.  Celt.  11,  88  u.  o.)  auch  in  die  mittelirischen  Texte  ein, 
obwohl  ich  in  einem  anderen  Manuscripte  auch  die  Schreibweise 
dna  (ohne  irgend  ein  Zeichen  der  Abkürzung)  gefunden  habe. 

^  Dio    Stoiuclion    iiii  Texte   bezeiclineu   die   schwierigen  Wörter,    iiberhaiiiit   die   scljwiorigeil 

.:    l'iir   die    meisten   derselben    habe   ich   im   Anhang   mitgetlieilt,    was    für   ilir   Ver- 

^        -     .  '      ständniss  geleistet  worden  ist.  ^    i       ^  /  / 

,  ^  Cid  dia  m-boi  longes  mac  n-Usnig?    ni  ima.        'i^ai,£asj  j.  ß<At  ös  t>vs^\ 

''JZI^l-i^^)  Batar  Ulai^  oc  61  i  taig  Feidlimthi  maic  Daill  sc^aigo    -i^    %  ^.^.^-^• 
^^/  Conchobair.     Bd^i  daw§  ben  iud   Feidlimthe  oc  airiuc  don^^'*:£^%^  t5 -i^äa^c  j 


•liii- 


tfslüag^s  a  ciud,  is  si  thorrach.  Tairmchell  corn  ocus  cui- 
brend,  ocus  ro'läsat  gair  mesca.  Arm£_batar  do  lepthugud, 
dolluid  in  ben  dia  lepaid.  Oc  dul  d_i  dar  lar  in  taigef  ro 
'grecha*  in  lenab  ina  broind,  co'closs  fon  less  Tiile.  Atraig 
cach  fer  di  alailiu  is^tig  lasin  scroich  i-sin  co  *mj3ätar  cind 
ar  chind  is*taig.  Is  and  adragart  Sencha  mac  AileHa:  „Na 
curid  cor  dib,"  or  se^  „tucthar  cucund  in  ben,  co'festar  cid 
diatä  a  n^deilm-sea."     Tucad  iarom  in  ben  chucu. 


Cd]).    1.      2  Fedlimidli    E(j.  scelaighi    Fj<i.    i.    scelaigi    Lc. 

A  hid  Fedelmthi  sin  Ecf.  4  ocussi  torrach  Lc.  Kij.  tairmclieall 

chom    ocus    clinibreiin    Eg.  r,  liiid    in    vlipn    diau    himd«/f?    Efi. 

7  ro    grech    Lc.    Efj.    (e).  s  cech    Lc.    Ecj.    issiu    tigh    E(j. 

lasin  screich  hisin  L.c.   lasan  groich   £//.  9  isin   tig  Lc.   om.  Eij. 

as    and    ic.  liidrnpiürt    E<i.  mac    alaind    Aililla    Lc. 

10  or    se    om.    Erj.     Dafür:    a    öccu.  clnicaiiid   Lc.    chucuinn   Eg. 

ol    se    CO    fiasmais    EV/.  11  in    dt'ihn    si    Efj.  tuccud    cucu 

iarum  in  vlien   Eg. 

5* 


CS 


II  Loiincs  mac  n-TT,snif>'. 


-C^;ejLa/v'.'&a|»ft^ 


a^ 


tfx^-.P^f?. 


2.  Is  and  asbcrt  a  ceilc .: 

,Cia  deilm  drumuii  dcrdrethar 

[a  ben,  or  se] 
dremnas  fot  broind  büredaig 
brüit  cluasaib  cluinetbar* 
gloim  der  do  da  tbaib  treu 

tormaid 
mor  n-uatb  adii^igetbar* 
1110    cbi'ide     crecbtiiaigedar 

cruaid.* 


Foidlimid : 

[Et;:J 

Cia  deihiim  dreinon  derdre- 

thar  [a  hen,  ar  se] 
dremnus  fot  bruinii  buirethar 
bruidit  cluasaib  cluiuethar 
glaimm    do    da    tbuip    treu 

tarmairt 
mor  nüatb  atanaaigtb«>' 
mo   cruaidi   cru  crecbtuaig- 
thar. 


10 


3.  Is  aud  ro'lä-si  co  Catb- 
batb,  ar  ba  fissid  s,idc: 

Cluiued  Cathbad  coemaiuecb 

caiu 
mal    uiiud    mor    mocbtaide 

m^brogtbar* 
tre  druidecbta  druad 

ür  näd'lil  lern  feiu  liudfocla 

f r  i  s  *  m^b  er  ad  F  eidl  imi  d 

fursuuuud  fiss 

ar  uad*fitir  bauscal 

cia  fo  bru 

cid  fomcliriol  broud  becestar. 


Is  aun  ro  laad  si  co  Cft^Miud, 

ar  ba  fissid  sidi: 
Is  auu  ispert  CatlibcK? 
Cluiuid  Catlib«(?  caemoiuecb. 

caiu  15 

mal    uiiud    mor    mocbtaige 

brogtbar 
tria  drüidecbto  drüad 
frissimbert  Feidliuiid 
or  luit  leuiui  feiu  fiuufoccla  L'Ü 

fursuuuod  fiss 

ar  nad  fidir  bauuscalui 

cid  fo  bruiuuiu  bitb 

fod  criol  liruim  lieccustar.      25 


Cajh  2.  1  asbert  in  fili  a  clieli  i.  F.  Lc.  ispert  Feiillimid  a  celiu  Erj. 
In  den  folgenden  ur.<priui(jlich  metriselien  Purtien  stcJd  der  'Text  roii 
Eg  vollständig  neben  dem  von  L;  die  Lesarten  ro)i  Lc  unter  dem  Texte 
sind    die    wichtigeren   Ahwcichaugen   von    L.  2  dertrethar    Lc. 

u  gloimm    Lc.  7  tormait    IjC.  9  mo    cridi    creclituaigetliar 

cruaidli  Lc. 

('dp.  3.     n  cliined  IjC.  k;  mocbtaide  brogtbar  Lc.  :io  or 

nad  lern  fein  Lc.  ti  fidir  bandscal  Lc.  24  cia  fo  bru  bi  Lc. 

:i5  bece«Lair  Lc. 


ö^(LsLt^tlcJ.7   L^'Tf  t^^  ^-/<4' 


TT  lyonn^es  mar  n-üsnig. 


69 


Ji 


r 


4,  Is  and  asliert  Q;\X\\hud: 

Fot  chriol  broiid  l)ecestar 

be  fuilt  buflicliass.* 

segdaib  sellglassaib  * 

siaii  a  grüadi  gormchorcrai. 

fri  d|lh  snechtai  samlaraar 

sei  a  detgiii  diähim. 

niaiudai  a  bedil  partardeirg 

be  dia*m9jiat  ilardbe 
*  eier  Ulto  erredail). 
•—Gejsid  tot  bri'i  Iniritbar 

be  find  fota  lbltlel)or. 
•"  imma  cm'aid*cossenait 
''^  immat  ardrig'iarfassat. 

bfat  iarthur  tromthoraib* 

fo  ebb'  cboicid  Choncbobair. 

biait  a  beoil  i^artardeirg 

imma  deta  nemanda. 
^^^JU^"  fris'm-1)iatM"ormdig  ardrigna 

fria  crutb  UKÜgraiss  n-diäiiim 


Is  aiin  ismbert  Cuthhad: 

P'ot  cn'ol  l)ruiin  bcciistair 
bee  tiiiltt  Iniidiu  buidicliaiss. 
scgaib  suüiub  seallglausaib 
siau  a  griiaid  gormcorccra.      5 
fri  datli  snechta  sambiim  si 
sed  a  deidgin  diaiiira. 
ui'amdo  a  beoil  i^artuiiigdcirg 
1)0  diambod  ilairtbe 
etir  Ulltaib  erradiiib.  10 

geissis  fot  bru  büiretbar 
bee  tiuu  foto  foiltleaupbar. 
iiiiat  curud  coisenat 
iiiiat  airdrig  iarfaigseat. 
lüaid  iartur  trumtbortbuib     15 
f()  cli  cboiccid  Cbonchobuir. 
biat  a  beoil  partiiingdeiVg 
iiiia  detai  nemunto. 
frissmii  fo/-mdig  airdrigo 
fria    a    crutb    ii-digraiss   n-  20 
diainim. 

54\.  Gx/fcj^  5.  Dm-at  iaitiuidiu  in  Catjibatb  a  läim  for  a  broind  na 
mna,  co^'o'derdrestar  in  lelap  fo  laim.  „Fir"  ar  se  „ingen 
til  and,  ocus  bid  Derdriu  a  bainm,  ocus  biaid  olc  impe". 
Ro'geuair  ind  ingen  iaipiu,  ocus  ro'raid  Catbbad:  25 


12 


Iß 


Cap.  4.     1  atl>crt  Cathbad  Lc.  isnil)crt  K.  E(j. 


bccestair  Lc. 


:{  lie    fuilt    iHiidi    buidichois    Lc. 
6  samlamair    Lc.  7  deitgeiu 

u  geissig  Lc.  bnrcthcr  Lc. 

Lc.   0' Curry.  i;i  frismbat  Lc. 

Cap.  5.     22  iarum   iarsuidiu  Er/. 
bri'i    na    mna   £>/.  23  coro 

in   loanamb   fo    a   läim   Eg. 
ro  genair  Lc.  ocus  dog.  Eg.  iarum  Eg 

dx.  K.  Efj. 


i  segdaib    suilib    sellglasaib  Lc. 
JjC.  8  partftingdcrga    Lc; 

13  cosscnat  Lc.  11  iarfru'dset 

for  broind  inna  mna  Lc.  for 

dertroastair  ic.    gurro    dcirtristar  Erj. 

24  impi   Lc.   uimpi  Eg.  25  ocus 


et  dx.  Cathbad  Lc.  ut 


Uii   fe)<wu#^j    J)  iChtp^ 


7  ■' 


II  Loiiaes  iiuic  ii-lisiiia-. 


t^ 


A  Dcrclriu  miuiiclei-a  mai"*(sic) 
diiimsacocniaiiiecli  cloth  bau, 
cesl'aitit  Ulaid  rit  re, 
a  iugeii  iial  Feidlimthe! 


A  Doirdri  mandeni^mar 
diamsa  cocmainocli  cloth  bau 
ccsfaitid  Ulaid  red  rc 
a  mgen  ^al  Y^iWAhnthc. 


Biaid  etacb*  cid  iaijtain 
dot  daig  a  be  forlassair 
is  it  aiiisir  cluinti-su 
loügcs  tri  mac  n-ardii-Uislc. 


Biaid  etach  cid  iartain 
düd  daig  a  be  frilasair 
is  it  aiiiisir  cluinte  se 
luingius  tri  mac  n-Uisliiine. 


t^/u/v  — • 


Is  it  amsir  guiiu  dreuiuin 
i^ntair  iarom  i  n-P^niain, 
Ijid  aithrecb  a  cüll  cliid  iar- 
tain 
ro  fuisam*  lurt/cRoig  roginair. 


Is  it  aiiiisir  giiiiu  dreiuim 
gentar  iarum  iiid  Eiiiuin        10 

Ca-<x  bidat  drech  coli  cid  iartaiu 

,  ro    . 

12      do  ioethsat  ma/c  rig  rogmair. 


Is  triut  a  be  co  m-l)ail 
longas  Fergusa  ö  Ultaib 


ocus  gnim  ar  coimtea 


.*0 


glHU   3 


l)air. 


-«-V  k 


Is  triut  a  be  combail 
luingius  Fergusa  o  Ultaib      15 
u*S.   ocus  gnini  ar  coemsat  tair 
giiin  Fiacbwrt  maic  Coiicbo- 
16  bair. 


Is  it  chiu  a  be  co  lo^bail 
guin  Gerrce  maic  Illadaiii, 

'*'■  ocus  gnim  uäd  lugu  smaclit 

orggain  Eogaiu  maic  Dur- 

^/lO'Sä^^^^    tliacht. 

-H^  C^UW* -  y  ,      *r     -     .*^ 

'  Dogena  guim  n^granni  Ujgarg 

ar  i'eirg  ri  rig  n-Ulad  n-ard, 


Is  at  chiu  a  be  combail 
guiii  Errge  maic  Illadaiu       2U 
ocus  gniui  nat  luga  smacht 
(jvu^aiu    Eogtu«    maic    Dur- 
tacht. 

Dodeuagnim  n-graniuiu-garg 
ar  feidm  ri  n-Ulad  nadard    25 


1  ruanderamar    Lc.              2  ban    Lc.  3  reche    Lc.             1  a   Ingen 

liuil   Feidlimthe  Lc.             g  frilasair  Lc.  s  tri  mac  u-Uisliude  Lc. 

10  gentar  Lc.              inu  Eamuiu  Lc.  11  adrech  coli  cid  iartain  Lc. 

^ipi'i2  l'o    tojsam    mc.    rig    roglimair    Lc.  u;  or    coemsad    guil    Lc. 


'■üt. 

I  't-*  17  guin    Fiachna    Lc.  19  at    chiu    Lc.  20  Gerce    Lc 

■'  :.M  giiiii)  ii-granda  Lc.  25  ar  ferig  ri"u-Ul.  n-ard  Lc 


Mii^  s~r^h  H  ^-  '^^  <^f^^t 


f uf  -  --VÄisii./"     >   Äf»  -  C>MnAvvS«£ 


*  U<lU  (M  -t-^ory-^A^,    ^jMi&ui   ^  0.%.  J6^k^  ,-^  .    ^.  McLt  7 


II  Loiigcs  mac  n-Usiiig.  71 

*  -^?   .1 

biiiifl  do  lectan  iuhach  du,'  biuid  do  Icchtaii  iiiacli  du 

bid  scel  u-airdairc a Dcrdriu.     !      bid  scel  u-ardiicc  a  Dordiiu. 

A.  A  Dcidro. 

6.   „Marbthar  iud  ingcii"  ar  iud  uic.     „Ni  tho"  or  Cuii- 
cbobar.     „Berthair  lim-sa  iud  iugcn  ilnbaiuch"  or  Concliobar,    5 
„ücus  ailebthair  dorn  reir  fciu  ocus  bid  si  bcu  bias  im  lavrad-sa." 
Ocus  ui  ra*lamatar  Ulaid   a  cboccrt  immi.     Do'guithc/-  6u 
daii«.     Ro'alt  la  C(uicbo])ar  co  m-bo  si  iugen  as  morailliu  ro* 
boi  i  n-bEmuu.     Is  i  liss  fo  leitb  ro'alt  ccTuach'acccd  fer  di    '^n^ 
Ultaib   bi  cosiu   u-üair  uo'lbad   la  Coucbobar,  ocus  ui  büi  10 


Äff    ^^.. /— 


duiue  no'leictbe  issiu  leis-siu  acht  a  baiti-si  ocus  a  mummi,      iej.  ^(a^j    C^J^-t*i^.) 

ocus  dana  Lebarcham,  ar   ui*cta  gabliil*  dissidc,  ar  ba  bau-^  H^    -'-^-S 
cb"aiute.                                                             -     l. 

7.  Fecbt  u-and  diu  bai  a  baite  ua  iugiue  oc  feuuad  loig  cUeUu. 

Ibtblai   for  suectu   immaig  issiu  gerarud  dia  fuui  difesi,  cou'15  ~    ^.  •'- 
facca  si  iu  flach  oc  61  ua  fola  forsiii^tfsuechtu.    Is  aud  asijert 

si  tri  Leborchairu:  „Roi)ad  iuuiaiu  oeufer  forsa  m^betis  ua  tri  ~-~"' 

dath^ucut.i.  in  folt  mar  iu  lüich  ocus  iu  gruad  mar  iu  fuil  ^■^-  g.  'KyruumL 


"  C  -i^b.) 


h 


ocus   iu   corp   uiar  iu   suechta."     „Orddau  ocus  tocad   duit," 
Lehan'hum,   ..ui   ciau   üait  Mä   is^'taig   itifarrad  ,i.  Noisi  20 


I  inad    uach    du   Lc.  2  bit    mit    r  er  wischt  ein   b   Lc.   it   O'Carnj. 
scel  11-aiiTdricc  Lc. 

Cap.  6.     i  or    on    oig-    Lc.  0  berdar    Et).  a  ailibthar    Lc. 

ailtithtV  Eg.  an  oiii.  Lc.  Etj.  7  ui  ro  lamsat  E(j.  für  immi : 

iarum    Lc.    Efj.  dognid    Ey.  s  für  dan«  (diu   Lc):    amluid 

iarum  Eg.  ro  alt  la  C.  om.  Eg.   '         is  möräillim  Eg.  9  alles 

foleth  ron  alt  conuach  faiccid  iiech  d'  Ultaib  gusiu  tau  Eg.  in  hi  um.  Lc. 

II  für  duine:  uecli  Eg.  si  om.  Eg.  amuimiu  (buimi  Lc)   ua 
hingeuu  do»o  Eg.            12  ocus  Leabarchamm  Eg.  arua  lieta    Eg. 

Cap.  7.     11  feclit  aud  Lc.  fechtus  diu  Eg.  a  haitisi  ag  f.  Eg. 

15  fothla  Lc.  forsiu  suechta  Eg.  araoig  Eg.  gaimriud 

Lc.  isiu  u-gaimriuth  Eg.  in  couacca  si  Lc.  coufacco  si  ni  iu  ffacli 

etc.  Eg.  17  si  om.  Lc.  fria  Leaburchaimm  Eg.  ro  bad  Lc.  Eg. 

em   fer    forsmbetis    Eg.  ua    tri    datha    Lc.    na    teöru    datho    Eg.  fj 

18  für   mar:    &mal   Eg.  l'h  ar    Lebarcham  Eg.   ar    iu  Lebarcham 

Lc.    om.    L.  itarrad    L.    Lc.    (f   hinein   corrigirt   in   Lc)    hit 

farrud  Eg. 

®  &uJiU  ^  Ua^  .   ^^  cü  u^  a^rl^f-  ^  0%.     d.%.  ur>*M.  lU 


^  ö.$»  -vvXa.  ^  ^.5^.  ^a^j»^  i^^us^  JUlz*«u.  i'f'd  i^\a^'i.  ^  i^tiW^cc^  ^ckU. 


72  II  Longes  inac  n  TJsiii.^-. 

raac  Usüig."     „Ni_p:u)i  sl:'iu-sii  am,"   or  issi,  „conid'ii-accur 
Saide." 
■  8.  Feclit  n-aii(l  diu  hüi-scom  iuti  Noisi  a  öeimr  for  doe 

inüiatlia,,!.  na  Emna,  oc  aiidord.    Ba  bind  imorro  a  n-andord 

/Uivr?/i(,fi.5^  jj^c^ß  u-Usnig.    Cec/i  bo  ocus  cec//  uiü  ro' diluined,  iio-mbligtis    ö«'^*^-' 

■    i"^    '   tZ«  ^/-w«  &Zr67</ajd'immarcraid  iiadib.     CecA  duiiio  iiod*clilui- 

iied,  1x1  loiSr  sithcbaire  ocus  airfitiud  doib.  Ba  maith  a 
r\J;gaisced  da««;  cia  do  l)eth  cöieed  Ulad  uile  imim  i  n-oeii- 
baile,  acht  coCi'o'chuired^cacli  dib  a  triur  a  druim  fri  araile, 
111  bertais  buaid  dib  ar  l'ebas  na  ursclaige  ocus  ua  imditeii.  10 
Bat  comluatha  da^ict  fri  conaib  oc  taffond,  no'maibdais  na 
tiada  ar  liias. 
()(^J^  9.   A   m^büi-sium   (lin   a  oiuur  ^inti  Noisi   yuniaig,  mos*    'Vu/ 

etlann-si  cuci  immacb,   a.mal  bid  do  tliecht  seclia,   ocus  nis* 
ii-athgeoin.    „Is  cam",  or  sii-seom  „in  t-samaisc  teit  secbond."  15 
„Dlegtair"  or  sisi   „samaisci  mora  bale  na'bit  tairb."  ,  „Ata 
tarb  in  cböicid  lett,"  or  sei-seom,.i.  vi  Ulad".    „No'tbogfaind-se 

^,^_  cto-^^'^^^etruib   far  ufdis,"   or  sisi,   ocus  nQ*geljaind  tarbin  öc  ama? 

3  :,r^vM  c^-'i***        tussu."     „Ni   tbo"   or   ^i-SGom  . ^r".  Laisodaiii   focbeird   bedg 


C-^-^) 


1  iiimbam  Lc.   Eij.  or  sisi   Lc.   ol  si  Eij.  conaid  ii-aiciur-sa 

he  Lc.  confacar  Eg. 

('dp.  8.     3  Feclit    and    Lc.  bi'ii    sim    Erj.  a    äeii    E(j. 

^         4  inarädai    Ina    liemno  Eg.  aud^rd    'olntp   I'ron.]   Lc.    indord   Eij. 

5  do    cliluiuead    Lc.   atcluiniuth   E<j.  i;  da    trian    blecbta   Lc.   Eg. 

(.mblechtaii  oni.  L.  d'forcraid  Eg.  nadib  om.  Eg.  no  chiiuiutli 

Eg.  7  lör  sitlicuiiid  Eg.  airlided  Lc.  oirtitijfh  Eg.  maitli 

ijiiii  Eg.        ^  s  cda.  uo  beitb  Lc.  Eg.  (boitb  ahgeki'irzt).  coitcd  Ulad 

innoen  baili  impu  Lc.  coiciiitb  Conc.  bindenbaiii  impo  Eg.  i»  a  triiir  oiu. 

Lc.  Eg.         frianaili  ÜV/.         lu  ni  berdais  isV/.         diib  ic.         na  biii-srlaidi 

Lc.  aunrsclaidi  Eg.  ii  ba  comluath  di»  fria  connil)  oc  tofhunt  Ei). 

y^l  Ca))'.).  13  mosetlänsü.nosetlann  siLc.  n^setlann  si /v/.  iiininiacli 

'  am.  Eg.  am.  bith   do   dnl  Lc.  Eg.   (bid).  ir,  tbeit  Lc.  teti  Eg. 

16  dleagar  Lc.   dleg.  Eg.  samaisce   isan   bailc  Le.  n  i.  ri  Tl. 

1)111.  Eg.  nada  thogfaind  si /yC.  is  ar  n-dis  2<^.  no  gcdiu'nn 

tairbine  öag  amaltsa  Eg.  amaltso  IjC.  i9  Zwischen   ni  tho  or 

y-^     r        seiseom   tmd  Lasodain  feJdt  in  L  folgendes  iStnck-iCith  föbitiiin  faitsinc 

'     (  )()    f         Cathbad.' ^ii^dom   femidsa' deiri-si  sin'lol  sisi  ergänzt  (yCurrg).    bid  do 

^-"'^      l        imorro'or  seisem  Zcjcid  fobitbin  faitsinc.    Is  dorn  fcmcdso  adeiridsin  .  l)id 

do   im.  or   seissim   Eg.  locr-rd   Eg.   foclicrcrind  Lc.  licidg  Lc. 


II  ].oii,a:ps  mac  ii-rsni,<r. 

cuce,  corni^gaib  a  da.  ii-o  for  a  cliind.  „Da  n-(')  melo  ocus 
cuitbiiuia  aiulso,"  b\  si,  ,,iii;ii)iin'bora-sii  latt."  ..Eirgg  uaiiii, 
a  1)en"  ol  sc.  „Rot'])i;i"  ol  sisi.  Atniclit  liikoclaiii  a  andonl 
ass.     \inal  ro'clmalatar  Ulaid  iiuuuid  iu  audcJrd,  atraig  ccch 

A 

fer  dib  di  alailiu. 

10.  Lütar  maic  Uisnig  immach  do  tbairmesc  a  mQ)i'ätbar. 
,Cid   no^lai,"  ol  seat,   „nammongonad*  d'Ultaib  it  chinaid!' 


„LKl   iw'iai,"  Ol  Sf'ai,    ..nammonguiiau     ci  uiiain  il  (•Jimaiu:-     oC^  OZ^' TTs^ ^m.^ 
^^mU  Is  and  dochuaid^döil)  a  lAloronad  friss.     ,,Biaid  olc  de"  ar    ur.-f.vl.        tf^je.4<^B^ 
,^.ind  oic.     „Cia  beitb  mrro'bia-so  fo  mebail,  cein  ])emniit-ni  i        tLo^sL^^lU 


w^^    n>|jetbaid.     Regmjiit-ni  lee  i  tir  ii-aile.    Ni*l'il  i  n-jiEriiui  rfg  10       ^^     ''^'^''^,  ^  L 

^Z     iia^tibre   falte   dun."     Batar   eatj  a  comairle.     Roimtbigsetar  H'^-i^-^'^*^   •    a  w» 

CB"!     inclpidcbi  sin,  ,i.  tiT  cöicait  laech  döib  ocus  LLL  l)an,ocus  LLL  '^  -     ^        /  i> 
coii  ocus  LLL  gilla,  ocus  Derdriu  Ico. 

H —  I  ■ 

11.  Batar  fc»)- .essama*  cein  moir  mörtliimcbell.  co'trialta  ^, 

a   n-ditb   coninieuic  J   cngaib  hErenu  tria  iudle  ocus  chelga  15  ^  C//^.  ^ 

^  A ,  f'      .        .  —  .  .  .  '^  ■ 

Concbobair,  'Ota  Esai-üaid  timcbell  siardes  co  Beiud  etair  sair-       k  ^-^^^ 

tüaid   däiidisi.       A:?äide   tra  ,co  n-darafnetar,  Ula/(Z  tairis  i 

1    rorosab    Lc.  2    innso    En.    inso    Lc.  mani    mberasa    Lc. 

maDomb('/-ii{.sa  Lc.  3  rotbia  öu  ur  siäi  Lc.  rotmbia  öu  iiar  sisi  E(j.  ''  ^7  • 

doniber  lasodniu  a  audord  n-ass  Eg.  i  amail  Lc.  atciUatar  Eg. 

h\  n-andord  Lc.  a  andord  Er/. 

Cap.  10.     7  ar    seat    Lc.    ol    iat    Eg.  11a    ma,    ngoiiad    ultaig 

(offenhar    aus    dultaib    corrigirt)    Lc.    narhuot    gonutd    ul.    Eg.    gouuto 
O'Flanagan.  s  atcliuaid  Eg.  Lc.y.       andorondad  ris  ic.  9  nochii 

biaso   Eg.   110   cia   biasa   Lc.  cein   bemiii  Eg.  10  ragmaini   lea 

hitir  n-ailiii  Eg.  ri  IjC  [mit  grliJgtem  g>.  Eg.  11  ro  imgetar  Lc. 

roimthetar  Eg.  vs  iunaidchisiii  Lc.  tri  cüeca  con  ocus  tri  cöeco 

ngillo  Eg.  n  ocus   luid   si   diu   i.  Dcirdriu   i   cuniusc   caiglf  conibai 

ctvf/Tu  Lc.  ocus  Deirdri  cumu  cäich  compui  eturro  Eg. 

Cup.  11.     M  for    focsamaib    Lc.    Eg.  cen    moir    Lc.   um.   Eg. 

timchell    bEr.    Lc.    mortimchiull    uörinn    Eg.  co    ro    trialta   Eg. 

15  audichcnnad  Eg.  i  crigaib  hP^reun  om.  Lc.  Eg.  tria  indlcad 

ocus   cclga  Lc.   tria  intleduib  Coucob.  Eg.  n;  tinicbiull  iiöiriun  Eg. 

ctair  Eg.  17  aräi    Eg.  condaraifuctar  Lc.   condoroaifnitar  Eg. 


f 


^C01C/llf 


i*  cM. 


74  II  Loiig'L's  luiic  ii-U«iii,u-. 

^>^ '^^Jj^^l^^cricli   iiJAlbaii,    co*  i^gubsat  in^clTtlirub^iud.     Oiul   luiir   ro* 
'^  sciiicli  (loib  ffadacli  in  t-slebo,  do'clsut  for  cethra  fcr  n^Alban 

du  thabairt  cbiicu.  ^ 

ten.1.  k^  lASit.  J(oUa.  Doclmat>ir  aida  dia  iwlilgiund  i  n-ocn  16,  co'ii^dcochotar 

\  kr.  do'vUkn.  ^cm.^   dochum    rig *iA.lban ,    cunadragail)    ina    uiuntwas   ocus   co^ro*  5 
ö.ii.Mo  *ca.  gabsat  amsai  aice.     Ocus  ro'suidigset  a  tigu  isind  faicbtbi; 

iuidagiirna  ingiuo  do'ronta  na  tigi,  conna'bacccd  noch  leo 
ßdtWs  t^A^  f"»^-     lü?  i'wb'tig  na'l-o*mar]jtais  inipi. 
L^  Hiji.r^'  -  J'J• 

Uii^  imu   Ov-^j;^  1^.  Feciit^,  tmd   clin  liiid  in  rcctairc  niatain  mocb  corra^ 

ffi<t!t(  'Ooj^-^^i^-)  liii   cur   imnia   tecb-som,   co'n-accai   in  lanamain  ina  cotlud.  10 
,  Docbuaid   ai/sin   co^ro*düsig   in   rig.     „Ni  fiiaram-ni"' or  se 

„umai  du  dingbala-so  cosindiu.  Ata  i  f;iil  Noisen  maic  Usnig 
ben  dingbala  rig  iarthair  cTomain.-  Marbthar  fo|chetüir  Noise 
ocus  foad  in  ben  let-so"  ol  in  reclfwVe.  „A.cc,"  or  in  ri,  „acbt 
cij^ik  airg-siu  dia  guidi  dam-sa  qecfe  laa  fc^blith."     Do^gnither  ön.  15 

A   n-atbered  imoryo  in  veviaire  chaidclie  _^ia-si,   adfeded  si     ■ 
£oA-t^  'ßißi  ^^'-^  celiu  in  n-aidchi-sin  fochetöir.     Uair  naQ:'0»etad  uadi,  no    :^ 

/mä  ph4fkstliü-\\     'eralta  lor  maccaib''^Uisnig  dul  i  ii-gaMbib  ocus  i  catbaib  ocus 

Ze<^  la^di^  i  n-drobelaib,  aiilaig  co^ronnnarbtafs.     vVraide  batar  sonairte  - 

;  seom  im  ca(7<  n-iniguin,  connTTr'etad  ni  doib  asna  amsib-siu.  2() 

I  indnitliiLiib  Lc.  indithrub  nanu  E(j.  t  loscaith  Lc.  Eg. 
dorellsat  Eij.  ar  clietraib  E(j.  ä  do  thabant  chuctu  (t  unter  dem  c) 
Lc.  om.  Et).  -i  inuüenlö  E<j.  Lc.  ö  rig  Alban  Lc.  Eg.  rig 
nalJ/rtw  L.  condarragaib  Lc.  coudorogalb  Eg.  ainuintertt« 
(ohne  ivl)  Lc.  t;  amsaiu  aici  Lc.  amsaini  acta  Eg.  atigiu  Lc. 
hitiglie  Eg.  sinnaidchi  Lc.  issindaidqi  Eg.             7  in  tige  Eg.  Lc.  {-\i. 

(Jap.  liJ.    9  Fecht  iiand  Lc.  fechtus  naun  Eg.  in  rechtairiu.  ind 

rig  Eg.  ii  larsin  Lc.  iaruni  Eg.  f'uaranuuni  Lc.  t'üaramairni  Eg. 

vj:  du  diugbälaso  do  muai  Eg.  cosaniug  Lc.  gusanii'id  Eg.  micc 

lUslinu  dingbälo  rig  iarthair  domuln  do  muai  Eg.  v.\  iuti  Nöissi  Eg. 

II  ind  ingin  Eg.  olsiu  rectcuVi  Eg.  in  damsa  cecli  laa  um.  Lc.  Eg. 
ibclillth  Jj.  16  friasi  cliaidqi  Eg.  friclsi  chaidclii  Lc.  atfctad 
sluni  Eg.  17  fodi  Lc.  ar  na  ro  lietad  ni  dl  Eg.  is  no  erptha 
Lc.    Eg.                fordalb    m((culb    Uisl.    dola    Eg.                 19  sonalrti    Eg. 

.    soitoirt    Lc.  20  Im    cach    nimguln    om.    Eg.  couarfetad    Lc. 

asna  kathaib  sin  Lc.  Eg.  (Isua). 

^    Co    rymigg    nncßai 


II  TiOii,iic:s  nuic  ii-Usnig.  75 

13.  Ro*tinölt;i   tir   Alban   diu  mnvhad  ianui  clioinairle  ^ 
frie-seon.     Adiet-si^du  Nuisin.     „Imtliigid  iiss,"  or  sT,  „uuir        <%.  fr^^ 
moiii'digsld  ass  iiniüclit,  no-bor-mairlitlicr  mibaracli."     Lütar  d?J».^v«-;6--VflA^i£^. 
ass   iii(liiidcLi--siii,  co   m^batar  i  n-iiiis   mara.     Adhadar   du   (^/^.ä-ti^. -^Gä. 
Ultaib   anisin.      „Is  trug,    a  Cliouchobair,"   ar  Ulaid,    mäic    fj ''-^«^^s;  *k  a«^a^ j  i^ 
Uisnig  do  tliuitim  i  tirib  namat  tre  chiji  drochimia.     Ba  foir      p****^         J  •    -        .. 
a  cüiuaiteolit  ucus  a  n-imguin  ucus  tuidecht  duib  doch  um  a  ^' 
tire,  uldaas  a  tuitim  la  naimtiu."    „Tecat  (liii,"  ar  Cuncbuljar,      öm£m«- 
„ücus   tiagat   cuiumairgc  friu."       Bcrair  chiicii   anisin.       „Is 
l'üchou  Icnd,"   or  seat,   „regthair,   ocus   taet  Fergus   frind   i  10  Sfh)-  ^  i^-  ^    ^'' 
cumairge    ocus    Dul)thacb    ocus    Curinac    mac    Cunchobair." 
'lliigaü  side,  co'ragbaiset  aillama  di  niuir.* 

14.  Bäi   imurro  imchösnam  im  P^ergus   da  churiud   du        k  u»<;til£  'Wu 
chormannaib  a  cumairle  Chonchobair,  ar  isliertatar  m'äic  Uisnig       ^  „  „     ^ ,       ^h-- 

re*^nach*istais  biad  i  n-hEriun  acht  biad  Conchobair  i  tossucb.  '^''> (t^AcU  ü^  H^.'%.  l)ß\ 
Luid  Tarmn  Fiäcba  mac  Fergusa  leb  ocus  anaid  Fergus  ocus    -i^a«^  i,^.j^  u.^*«Äjt  P»<»«^ 
Y)\x\>thach ,  ocus  dollotar  niäic  Uisnig  co*«A)atar  for  faidchi 
na   liEmna.       Is    and  da«a  tiliiic  Eogan   mac  Dwvthacht  i i  ■     >i  t 

Fernmaige  do  chorai  fri  Concbobar,  ar  ro'boi  i  n-essid  fris  \  -^'}  '^.•~Y/7*'  J)l 
ciana.  Is"de"s/f?e  ro'berbad  do  marb«fZ  mac  Uisnig,  ocusamsaig  20  '.^r-y'  .  .  // 
Conchobair  immi  cona'tistais  cuci-seom.  c-  .       - 

C'ajj.  13.     1  ro  tiuoilti  Xc.  rothinölti  firu  Alban  Eij.  -i  tris  ic. 

friasi  Eg.  adfetsi  {;mit  darüber  geschriebenem  ad)  do  Noisi  inni  sin  thiged 

as  urssise  meni  tlieiset  as  inuocht  nodmarbthar  imbarach  Lc.  atfetsi  do 
Nöisi.  Imtidig-  ass  oi"  sisie.  Mani  thistai  as  hinnocht  uotmai'btar 
imbiulrucb  Eg.  3  lotat.  ass  inag-,  siu  Eg.  i  inuinis  Lc.hiudinis  Eg. 

5  für  anisiu:   on  Lc.  um  Eg.  G  tutim  do  macaib  Us.  Lc.  tuitim  do 

macaib  Uislinu  Eg.  imdäigin  droc7annä  Eg.  Lc.  (drog-).  7  hinter 

comaitecht:   ocus   a   ni-l)iadad   Lc.    Eg.    (biath.).  dochum   tbiri  Lc. 

dia  tir  Eg.  s  iia  nainidi  Lc.  lia  a  naimtiu  Eg.  9  tiagad  co  bam 

riax'ach  Lc.  gor  bam  riaruch  Eg.  berar  Lc.  Eg.  iudnisin  Lc. 

iudisin  Eg.  iii  ol  eat  Eg.  n  tiagat  Eg.  congabsat  Eg.  Lc.  (di. 

ailäim  Eg.  alaim  Lc. 

Cup.  14.     13  iarum  Eg.  iarvtm  diu  Lc.  1 1  a  comairle  Lc.  Eg.  a 

cjjomairle  L.  ar  asbertatar  Lc.  arw^mbertatar  Eg.  üislinn  Eg. 

1.5  uad  conusiu'stais  biad  n-er.  riambiad  Conc.  Eg.  n;  P'iach.  m.  Con.  vcl 

Ferguso    Eg.  i7  micc  Uislinu  Eg.  ar    faiclithe    n-Eamno   Eg 

18  DGTiacht   Eg.  lo  fris  fri  clano  Eg.  eisiden  Lc.   Eg.  (-ein). 

20  diammarbad  ocus  amsacb  Lc.  Eg.  21  Chouc.  ime  Eg. 


''  7ß  n  Loii.iTPs  mac  ii-Usniu;.    -loi^  4tewh  >  «g-  y^^xJZo*«.) 

15.   Batar  maic  Uisnig  ina  sessom  for  lar  na  faidchi, 
ocus  Imtar  iia  muaa  ina  suiclib  for  dou  na  liEmna.     Dolluid 
fjl^Jl^^  »lin  E(ii;aii   iiia  tliur  iarsiiid  faidche,  dolluid  imorro  mac  Fer-     Q 

.         gusa,  CO  v;i!-])ai  for  letlilaim  Noiscn.     Feraid  Eogan  failti  friu 
tdJtjn  Uv  ^6^^^      la  beim  forgaraa  do  gai  nior  in  Noiseii,   corraimid^a  driiim    5 
<lwii  t^fCdjU^i  triit.     Focheird  lapodaiu  mac  Fergusa,   co»tuc  di  laim  dar 

Noisin.  co<tuc  foi  ocus  co*  Aarlaic  fair  anüas.*    Ocus  is"  amlaid  f  olUcL 
gSxWh^tta.  vi)*\n\\\  Noisiu  tria  mac  Fcrgusa  anüas.     Ro'marbtha  Tarseiu 

{^SUvjüJi)  setluKin^na  faidchi.  conna'terna^ass  acht  a  n£dechuid  do  rind 

^•2«.  Sv^jzibj:  St  gaTocus  do  gin  chlaidib;  ocus  ruj^ad  si  imumd  co  Conchobar,  10 

i!i\^\tsi.Slt»^-TÜx^  Cii^  CO  m-bai  for  a  läim,  ocus  ro'cumrigthe  rillama  iarna  cül. 

?«fi9.lJi\tß^)\  '        16.   Atcbuas  do  Fergus  iarr>m  anisin  ocus  do  Duhiliach 

t^cjyjK.(KJü^  Q^^jg   ^Jq  Chormr^c.     Tancatar  sifZe  co  n£dernsat  guima  möra 

fochetoir:  ,i.  J)\\\)thacJi  do  marbar/  Mane  maic  Conchobair 
ocus  Fiachna  mäic  Feidilmi  ingine  Conchobair  doud  oen-  15 
-  fargain,  ocus  Fergus  do  marbarZ  Thraigthreoin  mä'ic  Traiglethain 
ocus  a  bralhar.  Qciis  sarugud  Conchobair  impu,  ocus  cath  do 
thabairt  eturru  läijpin  isind  oenQo,  co«»torchratar  tAlict  de 
Ultaib  eturru.  Ocus  ingeurad  Ulad  do  marbad  do  DnHhuch 
ria  matain  iarom  Eiiiain   do  losend   do  Fergus.     IsArf  lotar  20 

Cnp.  15.     ]   im.  micc  Uisslinn  E;/.  for  lür  iia  faidchi,  oiii.  Ep. 

a  ocus  iiiiia  iniia  iiina  suiclib  foi-  tua  ua  liEmnai.  Luid  Lc.  ocus  iiid 
anisrtc/t  ina   suidi  for  tua   ina   liEmno.  Luide   Eif.  a  cuctu  (c  mit   t 

(J(irunter)  iunathur  Lc.  cucco  Eg.  i  failti  0)u.  Eij.  5  in  Noisin 

Eij.  ind  Noisiu  Lc.  corromid  Lc.  curoimid  Lfj.  c  a  diläim  Erj. 

tar  JjC.  Ef/.  7  co  tucc  foa  ocus  tairis  aiuuis  Ef/.  is  innic  E(). 

s  ro    bitli   Lc  ro   hitlic   Er/.  Noisiu   mii.   Lc.   Er;.  ocus  r.   m. 

iarsuidiu   Lc.   ocus   r.  ni.  iaruin   E/.  u  scclinon  Lc.  setlinön  J-,.  lüf. 

Kl  di    gin    cloidhib    Lc.    do    ginn    claidim    E(j.  tucad    E(f.  do 

Chonco.  Eff.  11  ocus  om.  Lc.  Eg.  ro  cbumrighthe  Lc. 

Cap.li').  laocusCorbm.  TaedutEV/.  conderusadJ-vC.  condoronsatiV/. 

1.5  Fcidhlimthi    Lc.    Fcidlimid    Eg.  oenargam    L.    do    guin    dond 

oejiforgab  ocus  Fcrgusa  do  marbad  Traigthreoin  maic  Traiglaithcn  Lc. 
do  guin  don  ocnforgom.  ocus  Fergus  do  marb  (sie)  Traigtreoin  in. 
Traigletuin  Eg.  i7  imi^aib  Eg.  is  etarruib  Eg.  iarum  Eg. 

contorchratar  Lc.  condi-ocratar  Eg.  do  Lc.  Eg.  lo  ingenruid  Eg. 

20  für   iarom:    ocus    Lc.    Eg.  di    luscc.    Eg.  dolotar    Lc. 


II  Luiigos  mac  n-Usiiig.  77 

mrom  co  Ail?71  ocus  co  Meirlli,  ar  ro'fetatar  isfei  lanamain  ro        ^äa.*-'*^^*^ 
foilsad.'^  Ocus  äana  iii^bu  clml  scrci  do  Ultail).*     Tricha  cet_    AtÜ^ä^Jr  a  ^C»^ 
rop  e  liu  nallongsi;  co  cend  so*  ^A^l^ar/?^e  dec  ni  v(fda\  gol  n^ 
crith   leb   i   n-Ultait,   acht  s;ol  ocus  crith  leo  cec/f7enaidclii. 


17.  ^^adaln  di§si  tra  i  ftiil  ConclioLair  ocus  risin  rcTsin 


ifk/^ 


ni    ro'thib'  gen    n-gairi ,  ocus   lu'doid  a  säith   do   bind   na 

chotlwf^  ocus  ni'thuargaib  a  cend  dia  glün.     In  tan  clin  do*     dUJtM.  /^"L, 

bortis  na  bairfiti  di,  is  and  atbered-si:  V/' )  •' 

[L:]       ^  lEfj:I 

Cid  cäin  Hb  in  laecbrad  laind    ■?     Cid   cffiin   lil)  ind  loecbruid 

""  luind  10 

ccngtai  Emain  iar  tocbaim:  Cengta    ind  Emuin   iar   to- 

cbuim 
airddiu  do'cingtis  dia  tajg    -V''      airdiu  do  cbindis  dia  tigb 
tri  maic  adlaecbda  üisuig.  Ck!-  4      III  micc  adlaecbdo  Uissnig. 

^./       (    .  ^        -  .     /T 

Noisi  coinid  choUan  cbain*   -'v*\.„    Noissi  comid  combxn  cain       15 

folcud  bm-sa  do  conjtein.*  folccud  Humso  do  gontein  ^  ^^^ 

Arddan  co  n£dam  nör  uiuicc  Ardan  conaidm  na  muco  mas 

maiss, 

aslaiig  Audle  dar  arddais.  8      ascchmg  Aindli  diarierdass.      <f^>^  Ua^'^ 


Cid  luiHs  Üb  apimid  mass,  Cid  niilis  bp  in  mid  mass 

ibes  inac  Nessa  nitbmass:  ipius  macc  Xesi  nitbmass 


20 


i^arrofeadadar  ic.  arrusfettat«}*  Hy.  basi  £//.  :,'  fodoroclsat.Xc. 

dofoelsat  £V/.  da««  om.  Lc.  iiipsa  E(j.  di  liUltaib  Eg. 

i  bas    alliu    Eg.  rusan    £V/.  4  beide   Male   gritli    Eg. 

cechnenaithchi  Lc.  gachnaidqi  Eg. 

Cup.  17.  5  ocus  in  bli.  ni  tib  gen  gaiie  Lc.  ocus  in  bl.  ni  thil)  gen 
ngairiu  Eg.  c  doidh  Lc.   döig  Eg.  7  collad  Lc.  bi  saitli 

do    biud    na    lungud    na    cbodlutb    Eg.  dia    glun   Lc.   Eg.    da  L. 

In  tan  do  berdis  na  bairfitig  di  is  and  asbered  si  in  reigin  sea  sis  Lc. 
Intan  dotmboirtis  na  hoirfit.  isatecb  issann  ismberiuth  si  in  recni  si  sis  Eg. 

9  laecbraid  Lc.  11  cengtba  inemain  iartboicbim  Lc.  13  ailliii 

do    cbingdis   0   taig   Lc.  15  cbomian   cboin    Lc.  lu  foload   Lc. 

17  conaiin  Ze.  -.nt  in  mid  Lc. 


®  C0.V4JL  unii  /ußocL 

W-     /^ ^,  __ 


J2.  '5Mut. 


ßO 


9.0.. 


78  II  Longes  inac  a-TIsnig. 


baithium  riam  \v\\  for  l)rü* 
biad  menic  ba  niillsiu.  12 

H 
0  ro*  sernad  Nöisi  nar 

fuloclit*  for  feda  fiaiichlar, 
Ija  millsiu  c^cli  biud  fö  mil 
araralad  mac  Usnig.  IG 

Cid  l)iniii  lib  ijicac7i|mi 
cusleimaig  no  cbornairi 
isi  mo  chobais  iiidiu, 
ro'chüala  ceol  Imd  binniu.    j20 

Bind  la  Conchobar  for  ri* 
cusleimaig  wo  chornairi 
binniu  lem-sa,  cloth  nell,' 
sian  no  gebtis  maic  Uislend.  24 


^      '^  Fogur  tuinni  toirm  Noisi 

cU  ^.^1?-45i=^^ba  ceol  bind  ^  bithchlöisi, 
li  <SiAxa± .  .        coljlacli  Arddain  rQ.po  maith, 

andord  A'ndle  dia  TTrbaitb. 


^  LoäSCu.  '•  l  '^^^ 


Noisi  ro  noad  a  fert 
])a  dirsan  in  comaiteclit 
do  ro'dalius  drong  tria  alt* 
in  dig  tonnaid  dia*n-eHjalt. 

)  Iinnain  bf^rtban  ailli  a  lilai* 

tucbtb^cli  duino-cid  dinblai* 

l)a  dirsand  nadrösco  indiu* 

/  —    _    .-^^ 
m«c  üisnig  do  idnaidiu. 

1  l)a    liaitliiiiiim    Lc.  2 

Lc.  4  fulacht  Lc. 

12  is    cornairi   Lc.  i:i  fa 

Hthclilöisi    Lc.    a    om.   L. 

18  Annli  Lc.         "19  doroiiad  Lc. 

23  ailli  blai  Lc.  21  diiid  1 


28 


32 


36 


ba  hail)nim  riam  reim  for  bin 
biad  mmicc  rob.  millsiu. 

0  ro  sernad  Nöisi  nar 
fuluct  for  feduib  fianclar 
ba  millsium  gach  biud  fo  mil    5 
ar  aral.  macc  \JisUnn. 

Cid  binnim  lib  aucaine 

cuslinuuid  is  cornaire 

isi  mu  cubus  don  rig 

ro  cualo  ceol  bud  bindi.         10 

Binn  la  Concobar  in  ri 
cuslinuuid  is  cornairi 
ba  binnim  lemso  clotli  nell 
sian  no  geibtis  micc  Uisleww. 

Fog««r  tuinni  trom  Noisi         15 
ba  ceol  bimi  a  bithcloisi 
coblac/i  Ardam  ro  bud  maitli 
fodurd  Ainnli  daüarboith. 

Nöisi  doronud  a  fertt 
ba  dirsin  in  comuiteclit  20 

dorodak<s  drong  ti-ia  alt 
don  dig  tonnaigbdia  n-erl)alt. 

Inmuin  bertban  aille  blai 
tuchtacb  duine  cid  dinnblai 
])a  dirsin  natresco  indiu         25 
m«c  Uisnech  do  idnaidiu. 


1      ?  i^.   C^  ^^^.     ILL  cUi'^  i  K 


•0    1)0    millsiu   Xe.  :?  n    rascrnad 

8  is    cornairi   Lc.  ii  fö    ri   Lc. 

Idiidi   IjC.  15  trom   Lc.  n;  a 

17  cobliacli    L.    coldacli    dardain    JjC. 

21  dorodailis  Lc.  22  tonnaig  Lc. 

dal  Lc.  21;  Uisl.  Lc. 

/ 

3 SC  %.^.     fUs,U,Sl2  .    £e-  /T  Z2.2 


^  'l^U^  3U^  je^H^  *^ 


II  Loniios  innc  n- 


79 


fc4r/ 


h 


Iiimain  me/iina  eobsaid  cair,  '''''- 
inmain  oclacli  ard  imiiäir, 
iar  n-imtlieclit  dar  feda  Y(\\ 
inmai)!  costal  i  tiugmir.  40 

Inmain    süil    glass   carddais 

mna 
l)a  hanmas  fri  ccrata,      _ 
Tlir  cuairt  cliaille,  comul  saer, 
inmain  andord  tria  duljmcd.  44 

Ni'cliotlu  tra 
ocus  ni'chorcu  m'ingne 
failte  nT»tHaet  imm  aire      -v 
7)1-  nacli'taide  m^ic  tindle.      48 

Ni'cliotlu 

letli  na  liaidclie  im  ligu, 

foclieird    mo    clieird  *   imm 

drungu, 
sech  ni'luugu  ni*thil)iu. 

Falti  indiu  ni'dam  üain 
iiCdail  Emna  ercdair  sair,* 
na  sid  nä  suba  na  sam 
nätech  mar  na  citmtli^h  cam, 
Cid  cain, 


|Eg:l 

Inmuin  mini  cobsuid  cliair 
inmuin  oglac/^,  ard  imiiair 
iar  n-imtbeclitfiudbnioigi  fail 
inmuin  custad  hi  tiugnair. 

Inmuin  suil  glass  cardis  mna    5 

ba  llamn^(s  fri  hocrata 

iar  cüart  coilli  comull  soor 

inmuin  andurd  tria  du])raef?. 

Ni  colla  tra  10 

ocus  ni  corco  m'ingne 
foilte  ni  toed  imaire 
or  na  taidet  micc  Uisle. 

Ni  collad 

leth  na  liaidqi  im  ligiu  lä 

foceird  mu  ceill  im  drungo 


52      secli  ni  lungo  ni  til)iu. 

Failti  hindiu  ni  dom  üain 
'     "'    in  dciil  lenno  erccar  sair 

na  sid  na  subo  na  sam 
5(3      na  tech  mar  na  cumtacli  rig. 


20 


IJMm, 


18.  In  tan  (lin  no'l)id  Concb()l)ar  oca  balgenugud-si,  is 
ind  atl)C'>-cd-si:  b.'^.  c^- i'iAi.i-ü  2ri 


tu:. 


:Zä( 


I  moniV  Lc.  f/Curry  Im!  moiitiia.  chobsaitf  choir,  ithcr 
letsterem  vel  a  Lc.  ■:,  tar  feda  fail  Le.  4  costol  i  tiiriiair  Lc. 
.s  comull  soer  Lc.            it  dubracc/  Lc.            lo  cliolln   Lc.  la  faiti 

II  i  tlioct  inimairi  Lc.  i3  ornac/t  taide  mc  iiidlc  Lc.  n  Inni 
tlinlladi^c.          '  ii;  fdclicnl  mo  clicill  Lc.            i'd  iiidaillenda  crctliar Xc. 

(\ip.    ]S,     ^'1  da»«   do   bid  Lc.   an  tan  doiio  bui  E<i.  is  andsin 

at1)cii'eadsi  in  reii^ne  sea  sis  Lc.  is  aunsin  atberitli  si  in  rocni  si  sis  E(j. 


{/ 


80 


II  Longes  mac  n-Usnig. 


i{J^^ 


Mb 


i^Lc) 


[L:] 

A  Clioncliobair  cid  iio*tiTi', 
do»rurmis  dam  bruii  fo  cluir, 
ised  am  cciu  iiüm'mair, 
do  serc  lim  ni"lja  ro  mair.*    4 

In  rop  ailliu  lim  fo  nim 
ocus  an  rop  inmainib 
rncais  liaim  —  mör  in  bet  — 
conuäch'acciu  com  ec.  8 

A  ii'mnais*  is  torsi  dam    a^(-iJ- 
tuclit  dom'adbat  mac  Uislen, 
cam-nan  *   cirdiib    dar    corp 

ba  snachnid  secli  ilar  m-ban.  12 

Dli    griiad     cborcra    cainin 

sratb, 
bebil  deirg,abrait  fodaildatb, 
detgein  nemanda  fo  li 
amal  sÖer'^dath  snechtaidi.  IG 

E^i  suachnid  a  eirred  iVglan 
(iter  fianuaib  for  n-Alban, 
füan  cani  corcra  comul  cöir 
cona  imtliacnmng  de/'goir. 

Inar  sroldii  set  co  m-brig 
i*mcbui  cet  läm,  ilar  min, 
for^a  imdenam,  is  gle, 
coica  unga  findruine. 


20 


24 


A  Choncbobair  cid  no  tai 
da  rurmais  dam  bron  fo  clioi 
is  hcd  im  cein  cein  nonnnair 
do  serc  lim  ni  bamair. 

Ni  rob  ailli  lern  fo  nim 
ocus  ni  rop  inmainib 
rucais  uaim  mor  in  bed 
conach  aiciub-sa  com  eg, 

A  u-ingnius  is  toirrsi  lium 
iecht  imamhar  mac  n-U^lenu 
curnan  cirdub  dar  corp  n-gel 

ba  suaichn/(?  e  sccli  ilur. 

Da    n-gruad    corccra    caine 

sratb 

beil  de/rg  abra  fo  daeldatli 
dr^/gin  nemannto  fo  di 
ixmal  saordath  snecA^aic^hi. 

Ba  suaichn/f?  a  erred  glan 
itw'  tianuib  vbfer  n-Alban      20 
fuan  cain  corcra  cumtacb  coir 
cona  timtacmuiug  dergoir. 

Inar  sroldo  scd  combrig 
i  m-bui  cet  u-gem  ila>-  min 
for  a  imdenum  is  gle  25 

L  uinge  d'  finnbruinc. 


15 


1  na  tüi  Lc.  a  isscd   tatham  Lc.  4  do  sehe   lim  iiinil)0 

mair  Lc.  5  ni  rop  J.c.  r,  in  rob  Lc.  s  connacii  aiciubsa 


commcg    Lc. 
amailar  Lc. 
(y  Curry. 
liaiiail)   Icr   Lc. 
cet  gciM  Lc. 


\)  an    ingnais    is    toirr.si    Icni    Lc.  lo  teclit 

12  fa  s,  J.c.              ilar  fer  Lc.              k;  ab.  Lc.  abra 

17  doitgcn   Lc.              19  a   errad  glan  Lc.  20  it/r 

i'L'  cona   tliinitacmaing   dergoir  Lc.  21  ininii 


^U.    UU    0^ 


II  Longos  niac  n-Usnig.  81 

[L:]  [Eg:] 

Claideb  orduirn  ina  laim,  Qaidim  örduii'ii  ina  laim 

dagai  glassa  CO  r(^gäetligrain,   '^     da  gai  glaso  co  ii-gotligraiu 
timleii  CO  m^bil  öir  buidi     '''^'iiy  finiidun  co  n-datli  oirbuidi 
ocus  taiil  argait  furri.  28      ocus  tiil  arccuit  furri, 

FoiTuich  frind^Fergiis  find*  ^-       Forfuich  rinni  Fergus  finn       5 
ar  tabairt  darsa  inorliud,*  ar  tabuirt  darsin  morlinn 

ro*i'ir  a  einech  ar  chuirm,  ro  rir  a  oinech  ar  cuirra 

doi'ochratar  a  morgluind.  32      dorocratar  a  morgkiinn. 

Cia  no»betis  forsin  maig  Cia  ]io  betis  forsiu  muig 

Ulaid  im  gniiis  Conchohair,  Vlaid  im  gnüis  Conchobuir    10 

doberaind-Sejuile .  cen  chath    W     dos m-beruinn uili ar sachleth 

A    — .       '^.     ^T       . '  .         ...       . — ^— ' 

ar  giiais  Noisi  maic  Uisleau.    3G      ar  gnuis  Noisi  mic  Uisnech. 

Na  briss  indiu  mo  cbride  Na  briss  binniu  mo  craidiu 

mos'ricub  mo  mochlige!  luus  riccab  mu  möchligiu 

is  tressiu  cuma  inda  miiir  is  treisi  comaind  amair          15      /                     \^ 

madda  eola  a  Choiicho&mr.  40      modfeola  a  Choncabair.                  UcCöiU:*^  ,  \ 

A.  A  Chonc. 

19.  „Cid  as  mo  miscais  lat  atcbi"  ar  Concbobar.    „Tussu 
am"  or  si  „ocus  Eogaii  mac  Durtbacht."     „Bia-so  dawä  bK«- 
daln  i  fall  pjogain"  ar  Concbobar.     Dos'bert  iarom  ior  laim  20 
Eogain.     Lotar  arnabärach  do  aenucb  Maclia.     Büi  si  ar  ciil 
Eogain   i   carpM^.     Doranigert"^si^nach*facfed    a  da  ceili  ior  -  $6-      ■ 

iü\mam    in    oenfecht.       „Maitb    a    Dei'driu,"   ar  Concbobar, 


2  congothgrain  Lc.  :j  liiiidi  Lc.  buide  L.  iiher  condath: 

vel  combil  Ey.  5   rind  IjC.  c  darsa«    morlind  Xc.  ii  dos 

beraindse   Lc.  cen   clitli   Lc.  n»  ar  giias  Lc.  llislean  L. 

Uis.    IjC.  i:i  aiidiu    JjC.  cliridlii    7^c.  u  mochligi    Lc. 

IG  moda  LjC.  a  Clionchobair  LjC. 

'(Jap.  19.     IS  iss  mö  Efj.  19  eim  Lij.  uaiiili  Ja\  biaso  bli.  i 

fall  Eogain  din  Xc.  l)ia.si  bl.  hi  fail  Eiiccuin  dono  LJ;/.  20  dusnibert 

ciirttm   (sie)   C'oii.  E;/.  21  doeniuh  Muirtemniu  LJ(j.  do  oennch  Mur- 

themne  Lc.  auch  L.  am  Rande  raurth  .  .  iar  cul  Lc.  22  na  haicc- 

fiuth    Eg.  bi    talmuin    £V/.  23  inoeni'echt    o)ii.    Lc.    Eij. 

G 


,-l 


,S2  n  TiOnges  mac  n-üsnig. 

„süil  cliMirech  etcr.  da  retlii  gnii-siu  etrwm-sa  ocus  Eogan." 
Ro'bai  ail_  chloche  mör  ar  a  cind.  Dolleci  a  cend  immon 
rloich  CO  ii^'denia  brürig  dia  cind,  co  jti^^o  marl).  , 

Long^^s  mac  Usnig  insin,  ocus  lon^  Yergusa  ocus  aided       ^ 
mac  u-Visnig  ocus  Derdrend.     tiuit  a.  f.  5 


Anhang  I. 

Eigentliüiulielikeiteu  tlei*  Haudsclu'ifteii  Lc.  uud  Eg^. 

Ich  stelle  hier  kurz  die  Punkte  zusammen,  in  denen  ich  die  Lesarten 
von  Lc  und  Eg  in  der  Varia  Lectio  nicht  consequent  mitgetheilt  habe. 
Die  Zahl  der  Beispiele  gieht  ungefähr  einen  Massstab  für  die  Häufiglceit 
des  Vorkommens.  Doch  muss  ich  vorausschicken,  dass  ich  geivisse  Dinge 
nicht  für  jede  Handschrift  einzeln  aufführe.  Es  sind  die  folgenden: 
Die  Handschriften  schwanken  zwischen  s  und  ss  im  Inlaut  und  Auslaut: 
CO  clos  und  CO  closs;  fon  less  und  fon  les;  isin  tig  und  issin  tig 
u.  a.  m.  Dasselbe  gilt  von  rr,  das  aus  Assimilation  entstanden  ist: 
coro  lai  und  corro  lai.  Beachtenstverth  ist  der  Wechsel  zioisdien  doluiil 
und  dolluid.  Auch  in  Bezug  auf  die  Infection  sind  die  Handschriften 
inconsequent :  so  entsprechen  in  den  ersten  Capiteln  den  Formen 
Usnig,  curid,  ceile,  cluinethar,  cluined  in  L:  die  Formen  Uisnich,  cuirid, 
celi,  clunethar,  cluned  in  Lc,  die  Formen  Usuigh,  cuirid,  celiu, 
cluinethar,  cluinid  in  Eg.  Noch  wieniger  lag  in  meiner  AbsicJii  das 
Schioanken  in  den  durch  Eindringen  von  i  aus  a  oder  o  entstandenen 
uneigentlichen  Diphthongen  ai,  oi,  ui  eingehend  zu  berücksichtigen:  fot 
broind  L.  Lc,  fot  bruind  Eg;  i  n-Emain  L,  Eamuin  Lc,  Emuin  Eg. 
II.  s.  w.  Hierbei  kommt  ferner  in  Betracht,  dass  eine  gewisse  Art  des  a 
(liesonders  oft  in  Eg)  für  mich  ivenigstens  nicht  vom  u  zu  unterscheiden 
tvur,  auch  da  nicht,  reo  ich  mit  dem  Wunsche  ein  a  zu  erkennen 
besonders  scharf  beobachtet  habe,  in  dogenuir  Eg.  Ich  habe  in 
solchen  Füllen  stets  u  geschrieben  (nemunto,  dorönud  so  gut  wie  fo 
mobuil.  at  cliinuid  gegen  nemanda,  doronad,  fo  mebail,  it  cliinaid  in  L); 


1  gniisi    Eg.   gnisiu    Lc.  2  mor    om.    Eg.  arna    cinn    Eg. 

rolecci  Eg.    doleigi  Lc.  3  bruircch   Eg.   ))rulig  Lc.  conad  ro 

marb  Eg. 

■1  Longrfs  mac  n-Uislonn  ocus  lowgas  Fergusa  ocus  aided  Perdrinni 
(sie)  Lc.  Luiugius  mac  u-rislinn  aniislu  ocus  fochunn  luingsi  Ferguso 
ocus  ag.   itcrdrc  tiiiit.    /•,//, 


II  Loiigos  mae  n-Usnig.  83 

fiorfcir  na  hingonu  nehen  ingeni  findet  sich  in  E(j.  Ich  steUe  es  aber 
Jedem  anheim  in  solchen  Füllen  u  in  a  zu  corrigiren.  Im  Mittelirischen 
werden  i  Und  e  in  den  letzten  Silben,  namentlich  in  Flexionssilben, 
nicht  mehr  so  streng  geschieden,  wie  im  Altirischen:  Nom.  S.  cride  L, 
cridi  Lc.  Eg;  Gen.  S.  taige  L,  tighe  Eg,  tigi  Lc;  fon  less  uile  i,  lüli 
Lc,  nli  Eg.  Es  Jcommt  dies  namentlich  bei  den  ia-Stämmen  in  Betracht. 
Bei  einigen  derselben  hat  sich  bekanntlich  a  festgesetzt.  Auch  hier 
wieder  3Iannigfaltigkeit  in  der  Behandlung:  fri  dath  snechtai  L, 
snechta  Lc.  Eg;  gäir  mesca  L,  mescai  Lc,  meuscco  (Gen.);  gnim 
u-grauni  n-garg  L,  granda  Lc,  granna  Eg.  —  Alle  diese  Punkte  haben 
in  der  Varia  Lectio  nicht  conseq_ucnte  Berücksichtigung  gefunden. 


Eigentliüinliclikciteii  des  Yellow  Book  of  Leeaii  (Lc). 

1.  Media  an  Stelle  altir.  nnasinrirter  Temas:  fidir,  liadar,  berdis, 
marbdais,  tiagad,  congabsad,  ro  sudigsead,  taugadar,  arrofeadadar, 
comaidecbi,  dorochradar,  doleigi,  lia  naimdi,  airfided,  comm  eg,  ag  {für 
oc).    Hätifiger  als  in  Eg. 

2.  Media  aspirirt  zwischen  Vocalen  oder  im  Ausla^it:  lepaidh, 
sliiagh,  cruaidh,  druadh,  roghraar,  it  chiuaidh,  atchuaidh,  ardaigh,  righ, 
c'Iuidhib,  biudh,  Feidhlimthi,  Eoghau,  adhgeoiu,  cia  beidh. 

3.  Die  usinrirte  Ausspraclie  der  Mediae  in  der  angegebenen  Stellung 
muss  schon  früh  eingetreten  sein,  denn  auf  ihr  beruht  die  bereits  in  L 
nachiveisbare  Vertauschung  von  d  und  g:  ursclaige  für  ursclaide  cap.  8 
(ursclaidi  Lc).  In  Lc:  cobsaig  für  cobsaid  17,  37,  geissig  für  geisid 
4, 10? 

Für  die  geicühnlichere  Sckreilnveise  buredaig.  corodusig,  TJsnig: 
burodaich,  coro  dusich,  Uisnicli  {aucJt  Uisnecbl. 

4.  tb  für  cb:  ro  scaith,  suaitbnid.  Dieselbe  Difj'erenz  zwischen 
sochnon  Lc  und  sethuon  L.  Eg. 

5.  p  erscheint  selten:  lenap,  crptha  (ro  berbbad). 

G.  nd  für  nn:  iudaidcbi  sin  [so  auch  in  L  cap.  10),  do  cbormandaib, 
cuslendaig,  tnindi. 

7.  ndn  für  nd  oder  nn:  indnithruib,  indnaidchi,  indnund,   indni  sin. 

8.  ea  für  e:  cuibreand,  leass,  fear,  Seancba,  feastar,  bean,  leachtan, 
Leabarcbam,  chiinead,  cuiread,  tairmeasc,  imbeathaid,  tria  indlead, 
siardeas,  Easruaid,  Feargusa,  for  feada,  seach,  atbeiread.  Daneben 
Jedoch  cbined.  forht  ti.  a. 

6* 

( 


34  n  Longes  mac  n-TTsnig. 

9.  Sonderbare  Ej)entlici^e  des  i:  tarimchcll,  ferig,  tairib,  amisear  für 
tairmchell  u.  s.  f. 

10.  Das  n  des  Ace.  S.  ist  nicht  immer  (jewahrt :  i  tir  cle,  fcclit  and 
(neben  fecht  n-and). 

11.  Die  Präposition  in  verdoppelt  ilvr  n  schon  im  Altirischen  vor  pro- 
nominalen Elementen  (Z.'^  p.  627).  Aber  hier,  ausser  in  Fällen  ivie 
inna  cotlud  {neben  iaa  sesam)  auch  vor  nominalen  Formen:  iiin  Emain, 
inn  Eri,  inn  Erind,  inn  Ultaib,  ind  essid.  So  wohl  auch  zu  fassen 
innoenlö,  vgl.  isinnoenlö.  Die  spätere  Form  a  für  i  in:  aliss,  at  chiu, 
am  farrad  {neben  it  farrad)  ^t.  a.. 

12.  Neben  der  alten  Form  der  Präposition  oc  auch  ic,  vereinzelt  ag 
(aga  liailgnigud) ;  etrom,  etorru  neben  itir. 

13.  Der  Artikel,  der  im  Mittelirischen  die  besondere  Form  des 
Dat.  PI.  aufgegeben  hat,  unterscheidet  auch  das  Neutrum  nicht  mehr 
streng:  in  mid,  in  tigi  (Nom.  PI);  aber  andeilm. 

14.  Die  Partilcel  din  stellt  oft  da,  wo  L  dana  oder  üono  hat;  dann 
in  Lc  selten. 

15.  Für  inquit  gewöhnlich  or  tmd  ar,  vereinzelt  ol. 

1(3.  Die  Längenzeichen  sind  in  Lc  besonders  spärlich  gesetzt. 


Eigeiithiimliclikeiteii  des  Egertou  Maiiuscripts  (Eg).* 

1.  JSledia  an  Stelle  altir.  unaspirirter  Tennis:  fidir,  badar,  berdais; 
•jag,  com  eg;  gach,  gu  ro  la,  gu  ro  düisig,  gusiu  tan,  gusaniiul. 

2.  media  aspirirt  zwischen  Vocalen  oder  im  Auslaut:  sluagb,  Usnigh, 
Fedlimidh,  scelaighi,  issin  tigh,  brogbtar.  Für  aspirirtes  b  wird  fi 
geschrieben:  in  ilen. 

3.  tb  für  ch:  ro  scaitb. 

4.  cc  für  g:  arccuit  (argenti),  Euccuin,  aircc,  tuarccaib.  Sehr  oft 
ist  die  im  Altirischen  unasjyirirte  Tenuis  so  bezeichnet:  corccra,  foccla, 
olrc,  ind  tjicc,  a  coicoort,  ti'inirc,  acr.  dnl,  bicr  öl  (daneben  ac  öl  etc.). 
.\rlniHd,  biliar,  ro  lasatt. 

5.  Vielfach  p  für  b:  isport,  uimpi,  impi  (Fem.),  ina  (Fem.)  prninn, 
compui,  compatar,  orptba;  bidrupuirt,  tuip,  ipiiis  [für  altir.  ibes), 
dioiböbiii),  lij),  louniii);  co  ru  gapli.  foiltleaupbar. 


•    lli(^cll„n  Iraucn  zum  TUei 

1  i'imn  dialicl 

xchen  Chnritkler, 

?..  B.  die  imter  10,  12, 

13.   14    Ciniilititni.     .\nf   tlir    Sjinrt 

1    ihnhclischt, 

Wi-schiidenheil   i 

1    der   älteren   ISpraclie 

lud  mau  tiinl,  nicht  nvitihlil. 

11  Loii'^-i's  iiinc  ii-Usiiiu-.  85 

G.  ü  bezeichnet  die  Aussprache  von  f  Iiinter  iirsiiriinf/lich.  vor- 
handencm  Nasal:  aüfail  (=  i  fail);  aber  auch  itir  tiauuib  ufer  n-Albau. 

7.  q  öfter  für  cu  renvendet:  qcii,  qgi-sium  {daneben  chuicce);  aber 
auch  iuiioidqi  (diese  Nacht),  ciuu  ar  qun  (Kopf  an  Kopf). 

8.  th  für  iirspr.  t  zwischen  Vocalen  oder  im  Auslaut,  wo  eher 
bereits  die  alte  S])rache  mit  Vorliebe  d  setzt:  coiia  liaicciuth,  atcluiuiuüi, 
atbcriuth,  coiciuth,  foath,  cuidbiutho. 

9.  ca  für  c:  longcas,  beau,  tairraclieall. 

10.  iu  für  altir.  e:  atcluiiiiuth ,  cona  haicciuth,  atberiuth;  ind 
iugiun  (neben  ingeu),  a  muimiu,  a  ccliii,  rcchtairiu  {Nom.)]  mu 
mochligiu,  lii  tir  n-ailiu  (Acc);  mo  craidiu  (Voc);  gen  n-gairiu, 
Muirtemuiu  (Gen.);  ipius  {altir.  ibes);  coiciuth;  luiugius.  Vereinzelt: 
suiliub  {Dat.  PI). 

11.  eu  für  c:  ccch  feur,  leuniip,  mciiscco,  do  leupthugad. 

12.  au  für  a:  diau  imdaid,  seallglausaib,  im  faurrud,  siaurdess,  do 
taubairt,  t'or  läuim. 

13.  Aus  a,  zu,  dem  i  eindringt,  wird  oi:  oiti,  caemoinech,  amoig 
{neben  amuig),  oirfitigh,  toirb,  foilte,  ri  Ferumoige,  oil  cloicbiu. 

14.  Vorliebe  für  o  im  Auslaut:  cou  facco,  cou  deruo,  cualo;  for  tua 
ina  hEmuo,  maro,  a  lämo,  datho,  na  fiado,  sneclito,  cöeco  u-gillo  {neben 
coeca),  gnimo  moro,  fiadoch,  fri  ci'ano. 

15.  Vereinzeltes:  io  für  i:  miol.  —  eau  für  altir.  e:  foiltleaupbar.  — 
aei  für  altir.  äi:  csein  {zweimal).  —  ea  für  ia:  eat,  eat.  —  eu  für  ia: 
eurum. 

IG.  Unf/enaite  Genetiv  formen:  Erinn,  Uislinu,  mac  Uisuecli;  tri  mac 
u-Uisliune  {rgl.  Derdrinui  in  der  Unterschrift  in  Lc). 

17.  Die  Präposition  in:  a  tigh,  alles,  aiifail  (=  i  taili;  imi  Eriu, 
bind  iuis;  dagegen  issin  tigh  u.  s.  iv.  —  Die  Präposition  oc  emch  in 
den  Formen  ac,  ic. 

18.  Die  Praep.  im  und  etar  mit  Datir:  impaib,  etarruib  {gleich 
darauf  etaru). 

19.  Der  Artilcel  im  Allgemeinen  regelmässig,  abgesehen  davon,  dass 
die  besondere  Form  des  Dat.  PI.  fehlt  und  ebenso  das  Neutrum  nicht 
mehr  vom  Masc.  und  Fem.  geschieden  wird:  iu  deilm.  Vereinzelt: 
an  tau. 

20.  Neben,  diu  findet  sich  mehrmals  dono. 

21.  Für  iuquit  gewöhnlich  ol  (lo  mal),  seltner  or  (4),  ar  (,3),  uar  (1). 


gß  II  Loiiges  mac  n-Usiiij 


Aiiliaiig  IL 

Bemerkungen  zum  Texte. 

Hier  tlieilc  ich  mit,  loie  O'Flanagan  und  O'Currij  die  schwierigen 
Stellen  übersetzt  haben.  Letzterer  verstand  ohne  Frage  die  ältere  Sprache 
besser,  als  ersterer,  aber  auch  O'Curry  geht  über  jede  Sclmieriglicit 
stillschtveigend  hinweg  und  hat  für  Alles  eine  Uebersetzung.  Ich  selbst 
seile  an  vielen  Stellen  nur  so  viel,  dass  sie  bis  jetzt  nicht  richtig  inter- 
pretirt  sind,  ohne  selbst  die  Schwierigkeiten  ganz  beseitigen  zu  können. 
Ausserdem  habe  ich  die  Stellen  angeführt,  ivelche  Stokes  um  einzelner 
Formen  willen  in  seinen  grammatischen  Arbeiten  citirt  imd  übersetzt  hat. 

Ca}).  1.  Die  Frage  und  Antivort,  toomit  die  Sage  beginnt,  loeist 
uns  im,  die  Zeiten  der  mündlichen  Erzählung  zurück:  Die  Frage  gehört 
dem  an,  der  die  Erzählung  zu  hören  wünschte,  die  Antivort  dem 
Erzähler.  Ni  insa  (nicht  schwer)  ist  eine  beliebte  Antwort,  gewöhnlich 
abgekürzt  ni  geschrieben;  es  findet  sich  in  vollständiger  Schreibung,  mit 
limmsa  reimend,  in  einem  der  Gedichte,  loelche  eine  Handschrift  des 
Klosters  S.  Paul  in  Kärnthen  enthält,  s.  Goid.^  p.  176. 

Tucthar  chucuinn  in  ben  ol  se  co  fiasmais  cid  diatä  in  deilm  si 
„Lass  das  Weib  zu  uns  bringen,  sagt  er,  damit  wir  erfahren,  woher 
dieser  Lärm  ist"  Stokes  Beitr.  VII,  53. 

Cap.  2.  Die  metrische  Form  ist  zuerst  in  O'Flanagan's  Text  (der, 
ivie  erwähnt,  mit  Eg  übereinstimmt)  von  Ebel  erkannt  ivorden,  Z}  p.  962. 
Aus  Eg  sieht  man  deutlich,  dass  es  sechs  siebensilbige  Halbverse  sein 
müssen.  O'Flanagan  übersetzte:  „  .  .  what  violent  noise  is  it  that 
spreads  alarm  through  the  house,  woman,  saith  he;  it  sounds  from  thy 
ivomb;  roars  from  thy  comprehension ;  ears  hear  it;  a  gleam  of  strong 
light  is  its  similitude.  Many  an  individual  ivithin  its  compass.  My 
hardy  blood  it  xvounds."  —  0' Curry  übersetzte:  „What  startling  sound 
[is  thaf],  0  woman!  said  he,  which  ascends  in  the  cavity  of  thy  rumbling, 
compressed  ivomb?  by  ears  is  heard  the  groivl  between  tlvy  two  sides 
poiverfully  sivelling;  great  terror  has  seized  tipon  me;  my  heart  is 
tvounded  by  steel."  —  Da  die  3.  Sg.  Pass.  von  cluinim  aiidio  cluiner 
lautet  {Corm.  Gl.  Transl.  p.  15  auchaide),  .so  muss  cluinethar  anders 
gefasst  werden. 

(Jap.  3.  Wenn  auch  dieses  Stück  ursprünglich  metrische  Form 
gehabt  hat,  so  ist  dieselbe  hier  durch  eine  alte  Corruption  des  Textes 
besonders  stark  vcrdunlcclt.  O'Flanagan  übersetzte:  „Then  Cathbad  said, 
Listen  unto  C.  of  mild  generosity,   civil,   a  great  mild  chief,  magnificd. 


II  Loii-^es  mac  n-IIsiii,nr.  87 

cxulicrl  ihrmijili  sciciicc  of  Dniidisni.  TJicn  Fdiiii,  said,  Siiicc  iiiine  arc 
not  the  fair  words  of  explaining  linowledye ,  as  ioomen  I  understund 
not;  tvJtat  in  concealment  tvithin  thy  womh  screamed  so  loud."  — 
(y Curry  übersetzte:  „Let  Cathbud  liear  [said  she'\  the  comehj-faced, 
heautifiü;  a  chief,  jiure,  great,  magnificent,  tcho  is  moved  hy  the 
druidisms  of  Druids;  since  not  to  myself  helöng  fair  words,  from  which 
F.  might  obtain  illumination  of  knowledge ;  since  the  tooman  does  not 
knoiv,  ivhat  in  her  womh  there  he,  though  it  is  in  the  receptacle  of  my 
womh  it  screanis." 

Cap.  4.  Hier  ist  die  metrische  Form  unverhennhar :  jeder  Ilalbvers 
muss  sieben  Silben  haben,  vgl.  Ebel  Z.^  962.  Da  sich  im  Ganzen 
19  Halhverse  ergeben,  so  muss  entweder  einer  verloren  gegangen  oder 
einer  zugesetzt  tvorden  sein  {vielleicht  lin.  8  niamdai  —  partardeirg?). 
Ich  rermuthe,  dass  uns  hier  zwei  verschiedene  Gedichte  vorliegen,  das 
zweite  beginnt  V.  10  (Geisid).  Das  erste  ist  besonders  corrupt,  obwohl  es 
sowohl  von  O'Flanagan  als  auch  von  0' Curry  ohne  Änstoss  übersetzt 
tvorden  ist:  „under  the  girdle  round  thy  womh  hath  screamed  a  female 
infant  of  shining  yellow  hair,  of  poignant  eyes,  of  ears  sensitive  to 
sound;  her  cheeli  of  imrxüe  red,  with  the  colour  of  snow;  I  compare  her 
teeth  to  pearls;  I  identify  her  Ups  to  strawberries ;  a  virgin  from  whom 
shall  arise  many  misfortunes  to  the  Ultonians"  O'Flanagan.  „In  the 
receptacle  of  thy  womh  screams  a  maiden  of  yellowest  yelloio  hair;  her 
eyes  the  most  enchanting,  blue-glancing  Sticadoes;  her  cheelcs  hlue 
crimson,  to  the  colour  of  snow  we  liken  them,  her  teeth  loithout  blemish, 
pearly;  her  Ups  of  cherry-red;  a  maiden  on  whose  account  there  tvill  he 
many  looundings  between  Ultonian  heroes."  —  V.  1  ist  mit  Lc  und  Eg 
becestair  zu  lesen,  V.  2  budi  (Comparativ?)  budichaiss,  ivenn  letzteres  das 
richtige  Wort  ist.  V.  3  ist  corrupt.  Zu  V.  4  vgl.  ba  deirgightir  si'au 
slebi  cecbtar  a  da  ghriiad  (Tochmarc  Etäine,  Eg.  1782).  Zu  V.  6,  7  vgl. 
deidghin  coir  comard  ina  cinn  isse  niamdo  nemounta  ibid. 

V.  9  eter  Ulto  erredaib  kann  nicht  richtig  sein:  ursjiriinglich 
standen  wohl  beide  Wörter  im  Accusativ. 

V.  10—14.  übersetzt  0' Curry:  „There  screams  in  thy  tvoiiib,  there 
shouts  u  maiden  fair,  tall,  long-haired,  for  lohom  Champions  ivill 
contend;  whom  many  high  kings  will  solicit;  [kings']  who  shall  be  seeking 
the  heuvy  loaves  of  [military']  pay  of  Conehohar's  province." 

Cap.  5.  V.  1  Das  Versmass  spricht  für  manderamär.  O'Flanagan 
übersetzt:  „on  whose  account  there  shall  be  great  iveeping",  0' Curry: 
„for  whom  we  have  propihesied" ,  Stokes:  „ahnut  whom  tve  speak". 

V.  3  cesfaitit  etc.  „Ulstcrmcn  shall  sitffcr  in  thy  tvne"  Stokes  Beitr. 
VII,  35. 


v^^  n  Tjiiugcs  nnic  ii-U«iiig. 

V.  7  cluiuti  se  „hcar  this"  (2.  Impcrut.)  Stokes  Beitr.  VII,  42. 

V.  9 — 12.  Da  sich  die  vorher  gehende  Strophe  auf  die  Verhannmuj 
der  Sühne  Usnechs,  die  folgende  auf  die  Verbannung  des  Fergus  bezieht, 
so  wird  in  dieser  Strophe  die  Büc]cberufun(J  und  der  Mord  Nöists 
qemcint  sein.  V.  11  hat  in  L  eine  Silbe  zti  viel,  in  beiden  anderen 
Handschriften  fehlt  a.  O'Flanagan  übersetzt:  „There  is  objeetion  in  thij 
risage,  tho'  it  be  hereafter,  that  shall  destroy  a  prince's  mighty  sons"; 
(y Curry:  „Its  icickedness  shall  be  rued,  even  afterwards,  lohen  shall  fall 
the  sons  of  mighty  längs."  Stokes  citirt  Beitr.  VII,  49  fofoesat  maic  rig 
rogmair  „iSö/mc  eines  beglückten  (?)  Königs  werden  fallen."  S.  70,  Z.  4 
V.  u.  lies  fofoesat. 

V.  15.  „And  a  decd  that  hatli  contracted  disgrace"  O'Flanagan; 
„and  a  deed  from  ivhich  cryings  shall  eome  forth."  Die  Lesart  von  L 
ist  hier  corrupt,  ar  cöemsat  guil  und  dann  giiin  Fiachnai  ivird  dem 
■ursprünglichen  Texte  näher  stehn. 

V.  21.  „Du  wirst  eine  That  thun  hässlicli,  wild"  Stokes  Beitr. 
VII,  18. 

V.  23.  „Your  little  lieap  shall  be  not  in  its  due  place"  (TFlanagun; 
„thy  grave  shall  lie  in  a  j)lace  not  native"  O'Curry. 

Cap.  (j.  Ailebthir  dorn  rcir  fein  „sie  wird  belebt  iveräen  (i  uutrietur 
Z.^  1095)  nach  meineia  Willen"  Stokes  Beitr.  VII,  (j4. 

Caj).  7.  Ni  pam  släiisa  .  .  .  „ich  werde  nicht  wolü  sein,  sagt  sie, 
bis  ich  ihn  sehe"  Stokes  Beitr.  VII,  40.  VI,  472. 

(Uip.  9.  110  tbogfaind-se  etruib  far  ii-dis  „ich  ivürde  wiihlen 
zwischen  euch  beiden"  Stokes  Beitr.  VII,  36  (den  Satz  isolirend);  no 
gebaind  tairbin  öc  amalt-sa  „ich  loürde  einen  jungen,  kleinen  Stier 
nehmen  wie  dich"  Stokes  Beitr.  VII,  23.  —  Von  den  in  L  fehlenden 
M^orten  wird  cith  fobitbiu  faitsiue  Cathbad  noch  zu  Nöisi's  Antioort 
gehören.  Dann  fragt  Derdriu:  lu  dorn  femid-sa  deiri-si  sin  (sagst  du 
dies,  um  mich  zurückzuweisen)?  Noisi  antwortet  bejahend:  Bid  do  imorro. 

Cap.  10.  Cid  no  täi  etc.  „What  are  you  about,  say  they,  is  not 
there  the  fated  dcstruction  of  Ulster"  (XFlanagan.  „What  art  thou 
about,  for  tvhich  the  U.  should  wound  thee  for  thy  faults"  0' Curry. 

Is  and  docliuaid  döib :  es  ist  atchi'iaid  (wie  in  Lc  und  Eg)  zu 
schreiben,  da  nur  dieses  Compositum  bis  jetzt  in  der  Bedeutung 
„berichten,  erzählen"  nachgetviesen  ist. 

Rcgmait-nc  lee  i  tir  de  „wir  werden  mit  ihr  in  ein  anderes  Land, 
gehen"  Stokes  Beitr.  VII,  20. 

Cap.  11.  For  cssama  ist  in  for  focssama  zu  corrigiren.  „They 
were    at   shiftings    all    around    Erin"    O'Flanagan.     „Faesam    was    the 


II  Lüiigcs  niac  ii-rsni,y-.  89 

escort  or  proleclion  icliich  a  (jnest  receircd  on  hi.'i  visita  while  passing 
from  one  house  to  another"  O'DonoKan  Suppl.  zu  (XR.  Dict.  „Faesam 
icas  the  right  which  every  Trebaire,  or  chief  of  household,  possessed  of 
cntertaininy  and  protecting  strangers,  or  of  giving  sanctuanj  to  those 
charged  witli  offences  or  deht,  during  a  certain  ntimher  of  daijs 
itccording  to  hin  rank,  toithout  haring  to  enter  into.  recognizances  to  the 
L'iiie,  or  heing  held  specialhj  responsible  for  thcir  acts"  Sidlivan, 
0'Currg''s  On  the  Manners  and  Customs  of  the  Ancient  Irish  I  p.  CCXCIll 
(i-gl  III  Index). 

Ardäig  na  ro  marbtais  iinpi  „auf  dass  sie  nicht  gctödtet  wiirden 
für  sie"  (besser  „ihretivegen")  Siokes  Beitr.  VII,  61. 

Cap>.  12.  Marbtbar  etc.  „Let  Nöise  he  slain  forthivith  and  let  the 
woman  sleep  tvith  thee,  says  the  Steward.  No!  says  the  hing"  Stokes, 
Corm.  Gl.  Transl.  p.  15. 

Cap.  13.  Imthigid  etc.  „gehet  fort,  sagt  sie,  denn  wenn  ilir  nicht 
heute  abend  fort  geht,  tverdet  ihr  morgen  getödtet  loerden"  Stokes  Beitr. 
VII,  5.  Mani  thistai  as  hiuuocht  „tvenn  ihr  heute  Abend  nicht  fort 
geht"  ibid.  42.  —  Zu  der  seltneren  Construction  maic  Uisnig  do  thuitim 
vgl.  Z.^  p.  924,  Lc  und  Eg  haben  die  geioöhnlichere  Construction,  in 
welcher  das  Suhject  des  Infinitivs  im  Dativ  mit  do  nachfolgt.*  — 
Ragthair  „ibitiir"  Stokes  Beitr.  VII,  62.  —  Tiagait  side  co  ragbaiset 
etc.  „Let  them  come  (tiagat)  tili  ive  take  them  into  hand  from  beijond 
sea"  O'Flanagan.  „  .  .  and  they  iook  them  by  the  hand  from  off  the 
sea"  0' Curry,  mit  der  Note:  „Tliey  led  them  by  the  hand,  that  is,  they 
took  them  under  their  pi'otection,  off  the  island  to  lohich  they  had  fled." 

Cap.  14.  Ar  isbertatar  etc.  ,,Denn  Uisneclis  Söhne  sagten,  dass 
sie  keine  Speise  essen  würden  in  Irland"  Stokes  Beitr.  VII,  53. 

In  0"Flanagan''s  Version  loird  ausführlicher  erzählt,  wie  Fergns 
zurückgehalten  tourde:  Fergus  ist  gebunden,  nie  ein  Fest  abzulehnen 
{l.  c.  p.  32).  Darauf  baut  Conchobar  seinen  Plan.  Borrach,  einer 
seiner  Vertrauten,  dessen  dün  in  der  Nähe  des  Meeres  lug  (p.  41),  muss 
Fergus  zu  einem  Feste  einladen,  als  er  mit  den  Söhnen  Usnecli's  dort 
ankommt  {p.  51).  Fergus  darf  die  Einladung  nicht  ablehnen,  anderer- 
seits hat  er  Conchobar  versprochen,  seine  Schützlinge  o1i/ne  Aufenthalt 
nach  Emain  Macha  zu  bringen.  Er  bleibt  zurück  und  schickt  seine 
Söhne  mit  den  Söhnen  Usneclis. 

Cap.  15.  Co  tue  föi  etc.  „until  he  put  him  under  him,  and  until 
he  laid  down  upon  him''  0' Curry. 


'  Sollte  man  nicht  eiycntlick  (.nvarteii:  Ba  ferr  a  comaitecht  uldas  a  u-imguiu^ 


90  II  I;ons('s  niac  u-Usiii.cr. 

Cup.  K).  Sarugud  Coiichobair  impu  „Conor  tvas  ]mt  to  ßitjht  hij 
ihcm^'^  O'Flanagan;  „and  C.  was  insulted  in  retard  to  thei».^^  O'Curry. 
„Sarughadh  nolation'^  O'Donovan  Suppl.  zu  O'R.  Biet.  —  „Sarughudh, 
an  insult  or  assauU  not  amounting  to  the  shedding  of  blood;  female 
riolation,  the  violation  of  a  churcJi  or  ecdesiastical  dignitij;  the  violation 
of  amj  sanctuar)/'  Snlliran,  (yCurnfs  On  the  Manners  etc.  III,  478 
(^Crith  gablach"). 

Ar  ro  fetatar  etc.  „for  they  knew  that  theg  were  a  couple  that 
lüonid  kindhj  receive  them;  and  that  theg  ivere  not  affectionatelg  disposed 
towards  Ulster'^  O'Flanagan;  „  .  .  .  who  tvould  sustain  them,  and  it  toas 
not  turning  their  back  on  love  for  the  Ultonians^''  O'Currg. 

Cap.  17.  "y.  5 — 8.  „Naisi,  companion  uccomplished ,  mild,  lament 
hm  at  once  loith  me;  Ardan,  subduer  of  the  luxurioiis  boar,  beioail 
Andli  of  mighty  vigour^^  O'Flanagan;  „Noisi  at  mead-making,  brimming, 
sweet,  —  I  preparing  a  bath  for  him  at  the  fire,  —  Ardan  ivith  an  ox 
or  fat  hog,  Annle's  Shoulder -bündle  [of  faggots']  over  the  high  rivef'' 
O'Ctirrij.    V.  8  ist  wohl  mit  Eg  asclang  zuj  lesen. 

V.  11.  baithiura  es  rvar  mir?  vgl.  bithom  Beitr.  VII,  41.  Aber  in 
L  fehlt  eine  Silbe.  „Ecer  more  delightful  to  me  thro'  life^'  ffFlanagan; 
„I  have  knoivn,  ere  noiv,  a  cha.se  upon  a  doe'-^  Of  Curry.  Stokes  brießich: 
„ba  haithnium  is  right:  there  has  been  knoioledge-to-me  (aithne  +  um, 
the  suffixed  pers.  pron.  1.  Sg.). 

V.  13,  14.  „Whenever  mighty  Naisi  iroidd  set  out  to  hunt  the 
looods,  the  fair  wide  plains''^  O'Flanagan;  „when  Noisi  the  noble  would 
set  a  mess  on  the  faggots  of  the  wild  plains^^  O'Curry. 

V.  17.  In  cach  mi  (jeden  Monat)  seheint  corrupt  zu  sein.  „Tho' 
siveeter  to  you  is  the  dirge  of  pipes  and  hörn  trumpets^^  O^Flanagan. 

V.  23.     In  L  fehlt  eine  Silbe,  es  ist  ba  vor  binniu  zu  ergänzen. 

V.  29 — 32.  „Naisi's  grave  has  been  made,  sorroivful  indeed  ivas  its 
consequence ;  he  supplied  numbers,  by  might,  of  waving  beverage,  in  their 
slaughter^''  (TFlanagan;  „  .  .  .  sorroivful  to  me  that  banquetting,  which 
a  party  have  given  through  guile,  the  deadly  draught  of  ivhich  they 
have  died'''-  O'Curry. 

V.  33,  34.  „Delightful  their  birth  of  most  beaiiteous  bloom,  whu.^e 
manhood  rose  to  highest  vigour^^  (XFlanagan;  ,,Beloced  the  trimmed  one 
of  finest  beard,  with  us  the  chosen  one  though  unbearded"'  O'Curry. 

V.  35,  36.  ba  dirsand  etc.  „es  ist  traurig,  dass  ich  heute  nicht  auf- 
stehen werde^^  Stokes  Beitr.  VII,  45,  indem  er  nadresco  auf  na-adrecsu 
zurückführt,  und  dies  fälschlich  für  ein  Futurum  hält.  Er  selbst  führt 
gleich  darauf  in  nocho  n-erus  „ich  iverde  nicht  aufstehen'''  eine  wirkliche 
Futurform  dieser  Wurzel  an.  „How  sad  the  consequence  to-day!  The 
sons  of  Usnuch  have  been  immolatcd''   (fFlanugan;  „Sorroivful  that  I 


II  Loiigcs  ma(^  n-ITsiiig.  91 

Cdiinot  (irise  to-clay  to  watch  the  comint)  of  UisWs  sons"  (yCurrij.  Die 
Verse  33  tvnd  35  haben  je  acht  Silben.  Anstatt  idnaidiu  ist  wohl 
iudnaidiu  zu  lesen,  vgl.  iarsind  indnidiu  secundum  expectationem  Wh. 
Z.^  877. 

V.  37,  38.  Bei  O'Flanafian  feJilt  meiima  oder  mini  und  stellt  oglau 
für  oglach:  ,,Dear  their  siceet  converse,  dear  their  youthful  tngour  of 
hi()h  müiht."  Bagefjen  O'Curry:  „Beloved  the  spirit  ßrm,  just;  heloved 
the  tvarrior  toll,  noble.''' 

V.  39,  40.  Fäl  lind  tiugnär  ivird  in  P'äil  und  tingndir  zu  dnäern 
sein.  Vgl.  inis  Fäil,  ein  Name  für  Irland.  „In  their  passage  fJiro''  the 
piain  of  Fäl  (Erin),  welcome  was  the  approach  of  their  valorous 
]iro'wess''  O'Flanagan.  „After  flijing  through  the  ivoods  of  Fäl,  beloved 
llic  State  of  onr  final  sojourn^'  0' Curry. 

V.  51.  „3Iy  senses  are  scattered  aioay^'  O'Flanagan;  „mg  attention 
is  flung  upon  the  gronps"  (yCurrg.  Mo  cheird  ist  sicherlich  Schreib- 
fehler für  mo  cheill. 

V.  53,  54.  „Welcome  to  mc  are  not  to-dag  the  cordial  liquors 
quaffed  bg  nobles^'  O'Flanagan.  „For  jog  to-dag  I  have  no  time 
in  the  distributing  of  ale  in  noble  ciqis"  (iiulail  lenda  ercthar  säir) 
O'Chirrg. 

Cap.  18.  V.  2.  „Du  hast  auf  mich  gehäuft  Sorge  mit  Trauer''- 
Stolces  Beitr.  VII,  21. 

V.  3.  Anstatt  ised  am  ist  (aucJi  des  Vcrsmasses  ivegcn)  nach  Lc  su 
lesen  ised  tatham.  „Dies  ist  es,  loas  ich  Juibe,  so  lange  ich  lebe''  Stokes 
Beitr.  VII,  41. 

V.  4.  (fFlanagan  hat  die  AbMrsung  sc  zu  scel  ergänzt  und  über- 
setzt: „The  tale  to  mc  is  not  acceptable.''  „Tlig  loce  with  me  cannot 
abide''  (XCurrg. 

V.  7  hat  eine  Silbe  zu  icenig;  vielleicht  ist  ro  ucais  zu,  lesen. 

V.  9.  An  ingnais  Lc.  „The  absence"  O'Curry;  an  ingnius  Eg  „the 
affliction''  O'Flanagan.  Anstatt  dam  ist  nach  Lc  des  Reimes  wegen  lern 
zu  schreiben. 

V.  10.  „Tlie  Coming  of  the  slaughter  ofUsnacKs  sons  through  me" 
(fFlanagan.    „The  coming  of  death  over  Uisle's  son"  O'Curry. 

V.  11.  „BlacTi  corses  made  of  their  fair  frames"  O'Flanagan. 
Curnau  cirdub  „a  dead-black  heap"  O'Curry. 

V.  12.  Anstatt  .  .  .  m-ban  ist  mit  Lc  des  Reimes  ivegen  fer  zu 
lesen.  O'Flanagan  schreibt  sech  ilu;  in  Eg  ist  das  r  von  ilur  nur  durch 
Hochstellung  des  u  ausgedrückt. 

V.  29,  30.  „Sent  to  us  tvas  Fergus  fair  to  bring  us  o'er  the  ivide 
main"  O'Flanagan.  „Against  us  transgressed"  (forruich  rind  Lc) 
O'Cwrrg.    V.  29  hat  nur  in  Eg  die  richtige  Zahl  der  Silben. 


92  II  Longcs  niac  u-Usiiif!:. 

V.  33,  34.  <fj'l(iii(t(/(in  schreibt  cian  o  betis,  „Hoivcvcr  long  theij 
loould  he  on  the  piain,  Ulad's  (nobles)  at  the  heck  of  Gonor."  „Though 
theij  tverc  upon  the  piain  the  U.  all  before  the  face  of  C."  O'Currij. 

V.  35.  „Ich  tüürde  sie  alle  hingeben  für  N.'s  Gesellschaft"  Stokes 
Beitr.  VII,  22.    Des  Versmasses  loegen  ist  se  zu  streichen. 

V.  39,  40.  O'Flanagan  theilt  falsch  ab:  Is  tresi  comand  a  mair, 
Mo  dae  o  la,  Chonchobhair  „The  affection  is  stronger  tliut  lives,  tho'  my 
darling  be  clead,  o  Gonor!''''  „Sorroiv  is  morc  poiocrful  than  the  sea,  if 
you  would  know  it,  o  C"  O'Gurry. 


III. 
Die  Gescliiclite  vom  Schweine  des  Mac  Dätlio. 


1.  Diese  in  ihren  Sittenschilderungen  und  anderen  Einzel- 
heiten merkwürdige  Sage  ist  bisher  noch  nicht  gedruckt.  Die 
Handlung,  welche  ihren  Inhalt  bildet,  erzählt  O'Curry,  Lect.  on 
tlie  Ms.  Mat.  of  Anc.  Ir.  Hist.  p.  486,  und  On  the  Manners  etc. 
III,  p.  372. 

Die  Handschriften,  welche  ich  benutzt  habe,  sind  di(> 
folgenden: 

1)  Book  of  Leinster  (12.  Jahrb.),  fol.  72  und  73,  durch 
L  bezeichnet; 

-')  Miscellanea  Hibernica  (Trin.  Coli.  Dubl.  H.  3,  18, 
Papicrhandschr.  des  IG.  oder  17.  Jahrb.),  Part  II,  p.  743—748, 
diu'ch  M  bezeichnet; 

=')  Harlojan  Manuscript  5280  im  British  Museum 
(Vellum  Ms.  geschrieben  circa  15G0),  fol.  50,  durch  H  bezeichnet. 

Selbstverständlich  ist  der  Text  von  L  zu  Grunde  gelegt, 
und  zwar  in  einer  Abschrift  des  Herrn  Hennessy,  die  ich  1871 
mit  dem  Original  collationirt  habe.  Die  zweite  Handschrift  (M) 
konnte  icli  damals  wegen  Mangel  an  Zeit  mir  für  die  schwierigen 
Stellen  benutzen.  Von  H  besitze  ich  eine  Collation  des  Herrn 
O'Grady  vom  Jahre  1871,  sowie  eine  eigene  vom  Jahre  1874. 

2.  Der  Inhalt  der  Erzälilung  ist  kurz  der  folgende: 

Dor  König  von  Leinster,  Mesroida,  genannt  Mac  Datlio 
(d.  i.  Sohn  der  zwei  Stummen)  hatte  einen  berühmten  Hund, 
Ailbe    mit    Namen,    dessen    Besitz    sowohl    Conchobar,    der 


94  ni  Scel  ninrri  Mic  Dütliö. 

König  von  Ulster,  als  auch  das  Ilerrscberpaar  von  Connacht, 
Ailill  und  Medb,  durch  reiche  Gegengaben  zu  erkaufen  wünscht. 
Mac  Datho  ist  in  grosser  Verlegenheit,  wie  er  sich  den  gleich- 
zeitig erschienenen  Gesandtschaften  gegenüber  entscheiden  soll. 
Auf  den  Rath  seiner  klugen  Frau  verspricht  er  jeder  der  beiden 
Parteien  den  Hund,  doch  sollen  die  Könige  in  Begleitung  einer 
auserleseiien  Schaar  ihn  selbst  abholen.  Diese  treffen  an  einem 
und  demselben  Tage  ein,  und  Mac  Datho  schlachtet  ihnen  zu 
Ehren  sein  fabelhaftes  Schwein.  Da  fragt  es  sich,  wer  es  zer- 
legen soll.  Wo  die  tapfersten  Helden  Erinn's  beisammen  sind, 
da  entscheiden  die  Tliaten,  deren  sie  sich  rühmen  köimen. 
Nach  einem  kurzen  Wortwechsel  zwischen  einzelnen  Vorkämpfern 
der  beiden  feindlichen  Provinzen,  tritt  Cet  niac  Matacli 
(Magach  in  H  und  M)  von  Confiacht  vor,  setzt  sich  mit  einem 
Messer  in  der  Hand  an  das  Schwein  und  fordert  die  Männer  von 
Eriim  heraus,  ihm  diesen  Platz  streitig  zu  machen.  Jetzt 
erheben  sich  die  erprobtesten  Helden  von  Ulster  einer  nach  dem 
andern,  aber  jeden  kann  Cet  an  eine  Niederlage  erinnern,  die 
entweder  der  Gegner  selbst,  oder  sein  Vater,  oder  sein  Bruder 
durch  Cet  erlitten  hat.  „Er  that  so  der  ganzen  Provinz  einen 
Schimpf  an."  Eben  will  er  sich  zum  Schneiden  anschicken,  da 
kommt  Conall  Cernach,  ein  Hauptheld  von  Ulster,  und  springt 
in  den  Saal.  Die  beiden  Helden  begrüssen  sich  in  kurzen 
Rhapsodien.  Dann  aber  gebietet  Conall  dem  Cet,  zurückzutreten. 
Cet  muss  Conall's  Ueberlegenheit  anerkennen,  sagt  aber,  dass 
Anluan  den  Wettkampf  mit  Conall  aufnehmen  würde,  wenn  er 
im  Hause  wäre.  Da  holt  Conall  Anluan's  Kopf  aus  seinem 
Beutel,  und  wirft  ihn  dem  Cet  an  die  Brust,  dass  ein  Strom 
Blutes  aus  seinem  Munde  brach.  Niemand  wagt  gegen  Conall 
aufzutreten.  Dieser  nimmt  den  Schwanz  des  Schweines  in  den 
Mund  und  schneidet:  die  Männer  von  Connacht  einhalten  weiter 
nichts  als  die  beiden  Vorderfüsse.  Ueber  diesen  Schimpf  erhebt 
sich  erst  im  Hause,  bald  aber  im  Freien  ein  blutiger  Waffen- 
kampf, in  welchem  Connacht  den  Kürzeren  zieht.  Mac  Datho 
lässt  seinen  Hund  los,  und  dieser  schlägt  sich  auf  die  Seite  von 
Ulster.     Der  lliuid  greift  den  Wagen  von  Ailill  und  Medli  an, 


III  Scel  miicci  Mio  Dätlio.  95 

wird  aller  vom  Wagenlenkcr  gctödtet,  so  dass  die  Ebene  nach 
dem  Hunde  Mag  Ailbe  genannt  wurde.  Weithin  zieht  sich  der 
Kampf;  alle  die  Orte,  die  er  berührt,  werden  aufgezählt.  Doch 
auch  Connacht  hat  seinen  Triumph:  Fer  Loga,  der  Wagenlenker 
Ailill's,  hatte  sich  in  der  Ilaide  verborgen  und  sprang  hinter 
Conchobar  auf  den  Wagen,  so  dass  dieser  in  seiner  Gewalt  war. 
Conchübar  muss  sich  durch  Zugeständnisse  loskaufen,  die  für 
Ulster  demüthigend  waren. 

Die  Verse  am  Ende  (Cap.  21)  beziehen  sich  auf  dieselben 
Vorgänge,  enthalten  aber  Namen,  die  in  der  uns  vorliegenden 
Version  der  Sage  nicht  genannt  werden.  Dazu  kommen  noch 
in  H  zwölf  Verse  über  Mesroeda's  Schwein  (vgl.  Cap.  5). 

3.  Was  die  Abkürzungen  der  Handschrift  anlangt,  so  bin 
ich  auch  hier  nach  den  S.  60  dargelegten  Principien  verfahren. 
Das  fast  wie  eine  Drei  aussehende  Zeichen  hat  in  dieser  Er- 
zählung in  L  durchweg  die  Geltung  us,  daher  ich  in  beus, 
chetumus  u.  s.  w.  meine  Ergänzung  nicht  bezeichnet  habe. 

Stillschweigend  ist  die  Ergänzung  der  abgekürzten  Schreib- 
weise vorgenommen  in  den  Wörtern:  Connacht,  Ulaid,  Eriu, 
Conchobar,  Ailill,  acht,  ocus,  for,  mac,  iarum,  chucum, 
immum  und  in  den  Formen  der  Wurzel  ber.  Der  Gen.  PI. 
Connacht  ist  ausgeschrieben  Cap.  4  und  19,  Acc.  PL  Con- 
nachta  Cap.  2  und  19,  Gen.  PI.  Ulad  Cap.  12,  Dat.  Pk  Ultaib 
Cap.  9  und  13,  Acc.  PI.  Ulto  Cap.  9,  Voc.  PI.  Ulto  Cap.  12, 
Dat.  do  Ailill  Cap.  4;  iarum  ist  ausgeschrieben  Cap.  5,  G,  17, 
immum  Cap.  11,  20. 

Die  Partikel  dana  ist  Cap.  17  in  M  pleno  geschrieben;  die 
Form  dna  findet  sich  Cap.  2  und  19  in  H.  —  Nom.  Sg.  mec 
Cap.  12,  Gen.  S.  mec  Cap.  1  in  H. 


9G  in  Sc('l  miicci  Mic  DjUIk' 


Iiieipit  Scel  mucci  Mie  Dtltliö. 

Durch    kleinen  Druck   im  Texte  sind  die  in  L  verwischten  Wörter  kenntlich  gemacht,    die 

ich  nur  mit  Hülfe  der  anderen  Handschriften  errathen  konnte.      Die  Sternchen  bezeichnen 

schwierige  Wörter  und  Stellen;  mehrere  derselben  sind  im  Anhang  besprochen. 

1.  Boi  ri  amra  for  L&ignih,  i.  Mac  Datlio  a  ainm.  Bui 
cu  oca,  110  ditned  in  cu  Lagniu  uile.  Ailbe  ainm  in  chon, 
ocus  lau  hEriu  dia  aurdarcus.  Tancas  o  Ailill  ocus  o  Meidb 
do  chungid  in  clion.  I  n-oen  uair  dana  tancatar  ocus  techta 
Conchohair  mic  Nessa  do  chungid  in  chon  chetna.  Ro  ferad  5 
failte  friu  uile,  ocus  ructha  chuci-siuni  isin  m-bruidiu.  Is  i 
sein  in  t-seised  bruiden  ro  boi  i  n-hErind  in  tan  sin:  i.  bruden 
Daderga  i  crich  Citaland,  ocus  bruden  Forgaill  Manaich,  ocus 
liruden  Mic  Dareo  i  m-Brefni,  ocus  bruden  Dachoca  i 
u-iarthor  Mide  ocus  bruden  Blai  briuga  i  n-Ultaib.  Secht  10 
n-doruis  isin  bruidin  ocus  secht  sligeda  trethi,  ocus  secht 
tellaigc  inti,  ocus  secht  core,  ocus  dam  o'cus  tinne  in  cach 
coire.  In  fer  do  theiged  iarsin  t-sligi,  do  bered  in  n-ael  isin 
coire,  ocus  na  tabrad  don  chet  gabail,  issed  no  ithed.  Mani 
thucad  ni  don  chet  tadall,  ni  bered  a  n-aill.  15 

2.  Ructha  tra  na  techta  naimdai  chuci-sium  do  airiuc 
thuile  doib  riasin  feiss.  Ro  raidsot  a  n-athesc:  „Do  chungid 
in  chon  do  dechammar-ni  o  Ailill  ocus  (')  Meidb",  ar  tecta 
ConmicM,  „ocus  dobertar  tri  fichit  cet  lilgach  a  ehetoir  ocus 
carpat  ocus  da  ech  bas  ferr  la  Connachta,  ocus  a  chommain  20 


('(t'p.  1.     Boi  ri  l)ru,£f.  amrao  la  I^aignil)  H.  a  no  imthigid  H. 

3  l)a   liui  JI.  (li   irdurciis   in   clion  IL  do   thoot  teclita  H. 

■1  iuiinalle    de    dechotrrr    ocus    techta  IJlad  //.  7  für    in    tan   sin: 

isandaimsir  sen  //.  lo  blal  briig.  a  coic.  Concoh.  H.  12  secht 

n-dam    //.  13  no  tcgiud  iersan   t-slig.   M.  u  für  na  tabrad; 

atabr.  //.  i,'-,  mani  tiiucad  vcro  ni  don  ced  gab.  H.  araild  //. 

('(ij).  2.     k;  inainiga  (V)  chucesein  /f.  17  für  riasin  feiss:  riesiuu 

doberta  ambiad  andocom  //.  athes  L.  athiusca  H.  aithescae  31. 

LS  dodeochamarne  al  techtoi  ConnVIil  i.  o  Medb  ocus  0  Ail.  H. 
19  a  cliefoir  (jiii.  II.  -m  biis  doch  hi  C.  fo  c.  uair  H. 


III  Scel  mucci  Mic  Datho.  97 

i  cind  h]iachia  cen  motlia  sin",  „Dia  clmngid  dana  do 
dcchammar-ni",  ar  tecta  Ulad,  „o  Clioucliobar^  ocus  ni  messo 
Conclio&ar  do  charait,  ocus  duna  do  tliabairt  set  ocus  indile, 
ocus  doberthar  a  chommeit  cetna  i  cind  hliadna,  ocus  biaid 
dcgcaratrad  de."  5 

3.  Ro  kl  diu  i  socht  mor  iuti  Mac  Datho,  corrabi  tritlirath 
cen  dig  cen  biad  cen  chotlod,  acht  co  immorchor  6n  taib  co 
araile.  Is  and  ro  raid  a  ben  riss:  „Is  fota  in  troscud  itai; 
ata  l)iad  lat  cen  con  essara.  Cid  no  täi?"  Ni  tbarat  frecra 
for  in  mnai,  conid  and  ro  raid  in  ben:  10 

Tucad  turbaid  cbotulta     do  Mac  Dathö  co  a  thecb, 
ros  boi  ni  no  chomairled,     cen  co  labradar  fri  nech. 

Asoi  dosoi  uaim  fri  ffaig     in  ferg  fene  co  londgail, 
4  a  ben  trebar  dos  beir  mod,     bith  dia  ceiliu  cen  cho£lud. 

In  fer:    Asbert  Crimthand  Nia  Nair,     ni  thardda  do  rün  do  15 

ninaib, 
run  mna  ni  maith  concelar    maith  ar  mug  ni  athenar.* 

In  ben:   Cid  fri  mnai  atbertha-su,     mani  thesbad  ni  aire? 
8  ni  na  teit  do  menma-su,     teiti  menma  neich  aile. 


I  cind  blia.  (ohne  Vraep.)  H.  2  do  dechamarne  0  C.  ol  teghtoi 
Ul.  H.  3  di  car.  //.  für  indile:  inuli  H.  4  ocus 
dobertliar  —  bliadiia  otn.  H. 

Cup.  o.      li  mör  om.  IL  7  cen  cliotlod  oin.  H.  co  a  imar- 

chor  H.  morchor  M.  8  idubert  an  ben  (o//j.  riss)  H.  9  conessarai  H.  co 
uesora  31.        Cid  notai  al  in  ben.  nochorusacill.  is  ann  idbert  an  ben  H. 

II  CO  a  thecb  H.  co  tbecb  L.  12  boi  les  ni  H.  bai  thut  in  ni  M. 
fen  CO  tobnadhur  fri  neuch  H.  cen  co  tabnad  [sie)  31.  13  a  soi  do 
soi  //.  a  siü  do  soi  31.  do  fraich  H.  fraig  31.  14  treabair  31. 
modh  H.  31.  bid  31.  '  biaidh  H.  cheili  31.  do  celi  H. 
codlodb  H.  cotladb  3f.  15  atbert  31.  Cremtonn  nia  nair  H. 
Cremtann  nia  nair  31.  uiad  L.  tarta  H.  tardai  31.  fri 
mnaib  H.  10  main  ar  mog  ni  aithenor  31.  main  ar  mod  niaithenur  H. 
17  Jiinter  atberthasa:  or  sisi  31.  manit  eplad  ni  airi  31.  manidebl. 
ni  airi  H.  is  ni  nach  31.  nac  //.  teit  a  menmai  31.  teti  a 
mhennio  H 

7 


98  III  Scel  mucci  Mic  Dätliö. 

Li  fer:     Cü  Mesroida  Mic  Datho,     ba  hole  latlie  etha  dö, 

dofaetli  uior  fer  find  fria  ratb,     l)id  lia  turim  a  chath.* 

Manip  do  Chonchobrtr  bertbair,     is  derb  bid  mogda 

in  gnim, 
12  no  con  faicebat  a  skiaig     bas  mo  do  l)uail)  na  do  tbir.    5 

Mad  do  AiHll  era     leis  falmag  dar  sin  tüaith,* 
do-don-bera  mac  Matach     ata  neblai  kiim  kiaitb.* 

In  beu:   Tatbut  airle  Hm-sa  ris     ni  bolc  fri  iarmairt  ninni,* 
16  tabair  doib-sium  diblinail),    cumma  cia  tboetsat  irnmi. 

In  fer:    In  cbomairli  doberi-siu     isi  nim  deni  cutal,  10 

Ailbe  do  roid  dia*     ni  con  fes  cia  o  tucad. 

4.  larsin  atracbt  suas  ocus  rombertaigedar.  „B^i^tl  maitb 
dun  tra",  ol  se,  „ocus  dona  baigedaib  dodn-ancatar".  Anait 
side  leis  tri  laa  ocus  tri  aidche,  ocus  gairmter  cbuci  fo  leitb 
tecbta  Connacbt.  „Ro  ])a-sa  tra",  ar  se,  „i  n-imsuim  nior  15 
ocus  cuntabairt  moir  co  ro  gle  daiu,  i.  doratusa  in  coin  do 
Ailill  ocus  do  Meidb,  ocus  tecat  ar  cend  in  cbon  co  socbraid, 


1  Mesreda  H.  Mesroidu  31.  2  do  foctli  //.  do  faotli  71/.  mor 

bfer  bfind  H.  liaa  tuiremh  M.  liii  turim  a  cath  H.         '    3  manoh  II. 

Concobor   31.  is    om.  H.  5  110    an    fiiigt'bt.   a  liiaig  H.   110 

taicebtliair    Itiaig  31.  bus  31.    bes  H.  no    do  tir   31.   is  do 

tbir  H.  (j  mada  H.  era  silis  H.  crae  silis  31.  falmoig  //. 

darstituaid    H.    tair    sa    31.  7    donobera    H.    do    notberai    31. 

Magach  31.  H.  adanebia  H.  lomm  31.  aloini  luaidb  H. 

s  tatat  arli  linisa  ris  H.  frinisai  fris  31.  hiarmart  H. 

ninde  H.  nintti  31.  it  doibsiu  //.        cia  taethsat  H.  di  taethsatt  31. 

imbe  H.  imme  71/.  10  adbcrisi  H.  atbirisiu  or  seisim  71/. 

es  hi  nimdeiia   //.  isi  niMdcuc  M  11  raid  31.  röaidh  H. 

('dp.   4.      12  atraraclit    //.  nombertaigedur    H.  \:.  tra 

dünn   //.  diarnoidliodaib  [inii.  dodnancatar)  1/.  14  teura  laa 

ücns  tciira  aicb'hf  ocus  tet  len  for  letb  i.  lia  techt.  Connacht  H. 
lu  ocus  a  conitab«/rt  co  ro  gleus  an  comtapoirt  sen  i.  deradusa  .  .  .  do 
Medb    asau    cuntauairt    sen   //.  17  tecait    ar  a  cend  an   chon   co 

socbraid  ocus  co  buallach   H. 


III  Scel  mucci  Mic  Däthö.  99 

ocus   ros   bia  liucl   ociis   biud,   ocus  l)ertait  in  coin,   ocus  is 
fochen  doib".     Buidig  techta  Connacht  dond  athesc. 

Luid  iarsin  co  tectail)  Ulad.     „Doratusa  tra",  ar  se,  „as 
mo    chuntabairt  in  coin  do  Chouchobar,   ocus  bid  uallach. 
Tiastar  ar  a  chend  i.  formna  matbe  Ulad.     Bertait  ascada,    5 
ocus  ros  bia  failte."     Budig  techta  Ulad. 

5.  I  n-oon  16  imorro  ro  dalait-seom  etir  anair  ocus 
auiar.  Ni  ro  follaiged  leo-som  äana,  täncatar  da  cöiced 
liEroud  i  n-oen  16,  co  m-bätar  i  n-donis  bruidni  Mic  Datho. 
Tic-seom  fein  immach  ocus  dogni  failte  friu.  „Ni  robar-  10 
fachlisem,*  a  ocu,  ar  apaide  is  mo  eben  duib.  Tait  issin  less." 
Lotar  iarum  uili  isin  m-bruidin,  leth  in  tigi  (\a.na  la  Connachta 
ocus  in  leth  aile  la  Ulto.  Nir  bo  bec  daw«  in  tecb:  secbt 
n-doruiss  ind  ocus  coica  imdad  etir  cech  da  dorus.  Niptar 
aigtbe  carat  im  fleid  imorro  bätar  isin  taig.  Sochaide  dib  ro  1.5 
fuachtnaig  fri  araile.  Tri  chet  hliadan  ria  n-gein  Christ  ro 
boi  in  cocad  eturru.  Marbtbair  döib  da,na  in  muco  Mic 
Datho.  Tri  fichit  gamuach  co  a  biathad  saide  co  cend  secht 
m-h\kula)>.  Tri  neim  imorro  no  biata,  co  ro  lathea  ar  fer 
n-liEreun  impi.  20 

6.  Tucad  doib  iarum  in  mucc  ocus  XL  dam  dia  tarsnu 
cen  motha  in  biad  ar  cliena.  Mac  Datho  fessin  icond  ferdaig- 
secht.     „Mo  eben  duib",  ar  se,  „ni  dabar  samail  rissin  atiiat 


1  l)iad    ocus  linn   ocus  ascetai  H.  is   om.   H.  2  buidig  sidi 

ihm    (techta    —    athesc    om.)   H.  3   hiid    dan«    co    tegta    H. 

tr;'i  om.  H.  4  bad  uallach  H.  5  ascetai  uili  H.  u  budig 

—  Ulad  am.  H. 

Cup.  b.     7  ro  dalsatsom  H.  ailiar  ocus  anair  H.  s  ni  ro 

failliced  da»«  leusom  H.  10  do  luidseum  fessiu  uanag.  ocus  fearaidh 

failti  H.  ni  robofaclemur  H.  u   taet  H.  12  uili  om.  H. 

dana  om.  H.  an  teg  dan«  H.  15  aicti  H.  ro  bat. 

isan  tig  H.  le  ro  uachtnaich  H.  ria  u-gen  H.  17  marbt. 

doib  tra  H.  is  co  biathad  H.  19  im.  om.  H.  ro  biato 

CO  ralta  H. 

Cap.  6.     21  ier.  doib  JJ.  22  ambiad  H.  ocoufertighsecht  H. 

•iä  ol  esem  H.  riss  sin  L    rissen  alat  muco  ocus  aigi  la  Laigue  H. 

7* 


100  III  Sföl  miicpi  Mic  Dätho. 

aige  ocus  raucca  la  Laigniu.  Atesta  desin  maiifidor  düib 
imbarach."  „Is  maith  in  mucc",  ar  Conchobar.  „Is  maith 
imorro",  ar  Aibll.  „Cinuas  rainnfither  in  mucc  a  Choncho- 
bair?"  ar  Ailill.  „Cinnas",  ar  Bricriu  mac  Carhaid  anuas 
ane*,  „bale  itaat  laith  gailc  fer  n-hEreiifl  acht  arraind  ar  5 
galail)  ocus  ar  chumi^amaib ,  ocus  dorat  cacb  buille  dib  dar 
sroin  a  cbeile  riam*".  „Dentar",  ar  Ailill.  „Is  coir",  ar 
Coucbobar.     „Atat  gillai  dun  istaig  ro  imtbigitar  in  cocricb". 

7.  „Ricfaiter  a  les  do  gillai  innocbt,  a  Cboneliobair",  ar 
Senlaech   Arad    alluacbraib   Conalad   aniar.       „Ba  menic  ag  10 
meth  dib  d'facbail  acwm-sa  ocus  rota  Lu:\cbra  Dedad  fo  toiu*". 
„Ba  metbiu  an  ag  foracbaisiu  ocainni,  i.  do  bratbair  fadein 

i.  Cruaclmiu  mac  Rüadluim  a  Cruacbnaib  Conalad".  „Nir 
bo  ferr  saide",  ar  Liigaid  mac  Comaü,  „audäs  in  Loth  mör 
mac  Fergusa  male  Leti  foracbad  la  Ecbbel  mac  Dedad  i  15 
Temair  Lochra.  „Cinnas  fir  lib",  ol  Celtchair  mac  Vthechair, 
„Conganclmess  mac  Dedad  do  mxrhad  dam-sa  ocus  a  chend 
do  beim  de." 

8.  Immotarla  tra  doib  fodeoid,  co  tarat  in  t-oinfer  for 
liru  liErend  i.  Cet  mac  MatacA.  Do  füargaib  side  imorro  2ü 
fair  a  gasced  uas  gaiscedaib  in  t-sluaig  ocus  rogab  sein  inna 
laim  ocus  dessid  ocon  muicc.  „Fagabar  tra",  ar  se,  „do 
feraib  bErend  tairismi  comrama  frim-sa  iio  k'cud  nammucci 
do  raind  dam." 


1  mairbfidir //.  2  es  mait  amiic  7f.  :i  laiiulfitlir  i/.  4  ol  Brie, 

macarbaid    iuduas    amne    asan    imda    H.  5  leur    ncr.    suiid    //. 

aroind  ar  chomramaib  H.  r,  dorad  cac  dib  biiilli  H.  7  is  mait 

or  C.  ataid  gillo  lind  astich  imrulat.  H. 

Ccq).  7.     10  Senlaegh  arad  a  Criiacn.  H.  ba  minw  rota  luaclirae 

degad  limsa  fo  a  toin  .  minie  agli  meicli  dib  dacb.  acunisa  .  ba  meiieiu 
letsai  äg  met,  dacb.  ocaind  ar  Munremur  m.  Gerginn  m.  lllodan  m. 
Oingusa  b.  m.  Rudfi .  amn/  foracbois  do  braitir  bodeiu*!/.  14  oltas 

an  Loth  mör  m.  Fergnsa  m.  Lete  m.  Rudri  H.  oldas  indloieh  mor  M. 
lia  liEcbbcl  ni.  n-D.egad  H.  mac  Uithidir  Conganenes  m.  Degad  H. 

Ca))    S.     19  immatarlac  döib  IL  20  mac  Magocb  do  eondocbt. 

Do  fuarcoib  side  a  gaisc.  H.  22  oeus  desseid  H.  bi  forgabnr 

cHcrail)  Er.  tra  ol  se  oinfer  tairisme  eomr6<«(c  frinmsa  H. 


III  Scel  mucci  mic  Däthö.  101 

9.  Ros  la  i  soclit  na  hUlto.  „Atclii,  a  Loegaire,"  or 
Conclioljai'.  ,,Ni  ba  tii",  ar  Loegaire,  „Cet  do  raiud  na  mucce 
ar  ar  m-belaib-ni".  ,.An  bic,  a  Loegaire,  co  rot  acilliur",  ar 
Cet.  „Is  bes  düib-si  in  fai-  n-Ultaib",  ar  Cet,  „cecJi  mac 
gaibes  gaisced  acaib  is  cucaiu-ni  cend  a  baire*.  Dochuadaisiu  5 
da,na  isin  cocricb,  immatarraid  diin  inti:  foracbais  in  roth 
ocus  in  carpat  ocus  na  heocbo,  atrullais  fein  ocus  gai  triut. 
Nis  toircbi  in  muicc  fon  innasin".     Dessid  s,ide  da««. 

1(».  ,,Ni  l)a  fir-',  or  laech  find  in(5r,  dodechaid  assind 
inidai,  „Cet  do  raind  na  mucci  ar  ar  m-belaib-ni."  ,,Coich  10 
andso?"  or  Cet.  ,,Is  ferr  do  laecb  andaisiu",  or  cach,  „Oengus 
mac  Lama  Gabaid  sin  do  Ultaib".  „Cid  diata  Läm  Gabnid 
for  th'  athair-siu?'"  or  Cet.  „Cid  am?"  „Ro  fetar-sa"  or  Cet. 
„Dochuadusa  sair  fecht  and.  Eigther  immum;  do  roich  cacb, 
do  roicb  dana  Läm.  Tarlaic  urchor  do  gai  mör  dam-sa.  15 
Dos  leicim-se  dana  do-som  iu  n-gai  cetna,  co  m-ben  a  laim 
de,  CO  m-bui  for  lär.  Cid  doberad  a  mac  do  chomram 
frim-sa?"     Teit  Oengus  ina  suide. 

IL  „Li  comram  do  thairisem  beus",  or  Cet,  „no  in  mucc 
do  raind  dam-sa."  „Ni  ba  fir  arraind  duit-siu  chetumus",  ar  20 
laech  find  mör  de  Ultaib.  „Cia  andso?"  or  Cet.  „Eogan 
mac  Durthacht  sin",  ar  cäch,  „i.  ri  Fernmaigi."  „Atchonnarc- 
sa  riam",  or  Cet.  „Cia  airm  i  n-domfacca?"  ar  Eogan.  „Li 
donis  do  tbaige  oc  tabairt  tana  bö  uait.    Ro  heged  immum-sa 


Cap.  9.     1  Ni  frith  laegh  a  tairissme  .  ro  lae  a  socht  na  hUllto  H. 
atci  sud  H.  2  Loeg.  buat.  H.  3  an  biuc  //.  ar  Cet 

om.  H.  4  in  bar  n-UIlt.  H.  5  gebius  H.  bari  H. 

docodhaise  H.  7  atrulais  fen  H.  8  ni  torci  H. 

Cap.  10.     11  di  laoch  indaisiu  H.  12  di  Ultaib  H.  13  for  a 

adair  sem  //.  ro  fedursa  H.  u  docodussa  H.  eghtir 

ummam  H.  15  ercor  .   .   .  formsa  H.  16  duslecimse  an   gai 

cetno    combert    a    lam    de    comboi    for    laur    H.  17  do    comrama 

friumsa  H.  is  desid  Aengus  H. 

Cap.  11.     19  iu  comroma  do  t.  H.  20  damsa  om.  H.  araind 

detsi  H.  21  laeg  tiiid  do  U.  II.  cia  and  H.  23  cairm 

inam  aco  H. 


102  in  Scöl  miicri  Mic   Di'ithn. 

isiu  tir.  Tiimicaisiu  foii  egim.  Ro  thclgis  g;ii  form-sa, 
corraba  as  mo  sciath.  Dollecim-se  duit-siu  in  n-gai  cetna, 
cüUuid  tret  clieud,  ocus  co  m-bort  do  süil  as  do  chind." 
Atütchiat  fir  hErenn  co  n-oen  süil.  Messe  tall  in  t-siiil  aile 
as  do  chind."     Dessid  side  da,na.  5 

12.  „Frithalid  d&na,  a  Ulto,  in  comram  beus!"  ar  Cot. 
„Nis  raindfe  imiossa",  ar  Munremor  mac  Gergind.  „Inne  seo 
^Munromur?"  ar  Cet.  „Is  me  ro  glan  mo  go  fo  deoid,  a 
Munromur",  or  Cet.  „Ni  iiiilct  trithrath  and,  o  tliucusa 
trilaicbcind  luüt  im  cbeud  do  chetmic  as  t'ferund."  Dessid  10 
side  diina. 

„In  comram  beus",  or  Cet.  „Rot  bia  sön",  ar  Mend  mac 
Salcbolcan.  „Cia  so?"  or  Cot.  „Mend",  or  cach.  „Cid  ane", 
or  Cet,  „mac  na  m-bachlach  cusna  lesanmannaib  do  cliomram 
chucum;  ar  ba  üaim-se  füair  th'  athair  in  t-ainm  siu,  i.  15 
messe  ra  ben  a  sail  de  do  clilaidiub,  conna  nie  acht  oenchois 
üaim.  Cid  doberad  mac  ind  oenchoisseda  chucum?"  Dessid 
side  äa,na. 

13.  „In  comram   beus!"   or   Cet.       „Rot   bia",   or   laech     ^ 
liath  mör  forgranna  do  Ultaib.    „Cia  so?"  or  Cet.    „Celtchair  20 
mac  Uthechair  sin",  or  cach.     „An  bic,  a  Cheltchair",  or  Cet, 
manip  dorn  thuarcain  fo  chetöir.     Ro  tauac-sa,  a  Cheltchair, 

CO  dorus  do  thigi.  Foheged  immum.  Tanic  cach.  Tana- 
caisiu  da««.    Dot  luid  im  bernai*  ar  mo  chind-sa.    Do  roilgis 


1  ro   legis    gai    H.  2  isan    sceith    H  3  as    di    cinn    H. 

4  atatciad  H.  mese  thall  in  suil  u-aili  as  de  c.  H. 

Cap.  12.     (1  lritoil/(/  a  Uta  //.  7  anosa  H.  9  nisfailiud 

tritrath  otucusai  II.  12  Mend  m.  salca  no  salcalgai  H.  14  di 

chomram  cucom  H.  ir.  ar  ba  mese  ba  sacart  oc  baistiud  ind  anmo 

sin   for   a   at.   mese   tald   a   sail   de   co   claidiub   H.  oin   cois  H. 

oenchoss  L.  n  cnciinisa   //. 

('"Ii.  {■].    ];i  rotl)ia  f^cin  //.  20  di  llllt.  i/.  21  mac  Cuthechair  L. 

l'itiilir    //.  -s.;  ro   licgiiid  //.  -ji  amborna  //.  do   relcis 

gai  iornisa  //. 


III  Scel  rmicci  Mic  Dätho.  103 

gae  dam-sa.  Ro  tlielglusa  gai  n-aill  clmcut-sii,  co  ii-dechaid 
triat  liasait  ocus  tria  uachtur  do  macraillc,  Atai  co  ii-galur 
Mail  ond  uair  siu,  no  co  rucad  mac  no  ingeu  duit  oiid  uair 
sin.     Cid  dot  Ijerad  cliucum-sa?"     Dcssid  sido  dana. 

14.  „In  comram  beus!"  ör  Cet.  „Rot  bia  son",  or  5 
Cüscraid  Mend  Macha,  mac  Conchobair.  „Cuich  seo?"  ar  Cet. 
„Cuscraid",  or  cacb,  „is  adbar  rig  ar  dcilb".  „Ni  buide  frit", 
or  in  gilla.  „Maith",  or  Cot.  „Cucainn  cetna  thanacais  do 
clietgasciud ,  a  gillai.  Immatarraid  diin  issiu  cliocrich, 
foracbais  trian  do  munt//-e,  ocus  is  a.m\aid  dochuadais  ocus  1<) 
gai  triat  bragit  colma  hetai  focul  fort  chend  i  corai,  ar  ro 
loitt  in  gai  fethi  do  bragot,  conid  Cüscraid  Mcnd  atotchom- 
naic  ond  uair  sin."  Dorat  tra  fon  n-innasin  ail  forsin 
coiced  uile. 

15.  In  tan  diu  roml^crtaigostar  oc  on  muicc  ocus  scian  15 
inna  läim,  co  n-accatar  Conall  Cernach  istecli.  Is  and 
tarblaing  for  lar  in  taige.  Ferait  \J\aid  imorro  failte  moir 
fri  Conall.  Is  and  ro  la  Conchobar  in  cennide  dia  cliind  ocus 
rod  m-bertaigedar.  „Is  maith  lind  ar  cuit  do  thairiuc",  ar 
Conall.  „Cia  raunas  düib?"  „Roddet*  dond  tir  nod  ranna,"  20 
ar  Couchobar,  „i.  Cet  mac  Matach".  „In  tir  a  Chit",  ar 
Conall,  „tusso  do  raind  nammuicce?"     Is  and  asbert  Cet: 

[Ra>«M]    Fochen  Conall.     cride  licce. 
loudbruth  loga.     luchair  ega. 

gusfland  ferge.     fochich  curad.  25 

crechtaig  cathbuadaig  adcomsa*  mrtc  Findchoeme  trim. 


1  ro  lecusa  H.  2  tred  sliasaid  H.  3  hinter  duit:  ond  uair  sin 

Olli.  H. 

Clip.   14.      6  Cia    so    ol   Cet  //.  s  cucainne  ceta  tudchadsa  H. 

(locodaiss  //.  11  ar  do  chend  H.  12  ro  tesc  an  gai  fethe  H. 

dorat  tra  aithis  fonninnus  sin  for  an  ((/icedh  n-uili  H. 

Cap.   15.     15  rotmbertaicest.    //.  17  ferait  Ul.  —  Conall   om.   II. 

i!i  nodbertaigedar  if.  20  rodet  i/.  21  m.  Mag'«c/(  i/.  2^  do  roind 

na  muici  ar  armbelaibue   //.  atbert  U.  26  atconsa  (i)  .   . 

frimsa  H. 


]04  III  Scel  miu'ci  Mio  Däthö. 

Coiiid  and  athert  Couall: 
[Ratni]    Focbeu  Cet. 

Cet  mac  Matach.     mageu  curad. 

cride  n-ega.     eithre  uela. 

eiiT  treu  tressa.     trethan  ägach.  5 

cäin  tarb  tnüthach.     Cet  mac  Magacli. 

Bid  mend  iuar  n-imchomruc[-ni  ön  ar  Conall], 

[ociis]  bid  mend  inar  n-imscarad, 

bid  airscela  la  Fer  in-brot,* 

bid  lidiiaisi  la  Fer  manatb.*  10 

Adcicbset  airg  loman  londgliaid 

fer  dar  fer  is  taig  seo  innoebt. 

16.  „Eirg  ön  muicc  diu!"  or  Conall.  „Cid  diina  dot 
berad-su  cbucci?"  ar  Cett.  „Is  fir",  or  Conall,  „do  chungid 
cbomraime  cbucum-sa.  Dol)er  oencbomram  duit,  a  Cbeit",  15 
ar  Conall.  „Tongu  na  tongat  mo  tbnatli,  o  ra  gabus  gai  im 
läim,  nach  menic  ro  bä  cen  cbond  connacbtaig  föm  cliind  oc 
cotlud,  ocus  cen  guin  duine  coch  oen  la  ocus  cec^  oen  aidcbi." 
„Is  fir",  or  Cet,  „at  ferr  do  laecli  andö-sa.  Mad  Anluan  no 
beth  is  taig,  doberad  comram  ar  araile  duit.  Is  anim  dun  20 
na  fil  is  taig."  „Ata  imorro",  ar  Conall  ic  tabairt  chind 
A'iüiiain  assa  chriss,  ocus  nos  leice  do  Chet  ar  a  bruinni, 
corroimid  a  loim  fola  for  a  beolu.  Ro  gab  side  imono  ön 
muic,  ocus  dessid  Conall  aicce. 


1  conid  —  Conall  [am  Bande  in  L  scheinbar  von  derselben  Hand)  oin.  H. 

2  fochen  cet  cet  m.  Magach  H.  7  inarnimcomracniu  H.  9  biad 
arscela  //.  10  fidnaisi  L.  fiadnaisie  H.  11  ararciget  //. 
navH  londgliaid:  na  da  crr  cblaid  cchtair.  acht  regaid  fer  dar  l'er 
astaigse  anocht  JL 

Cap.  IG.     i.i  cid  cm  //.  15  dober  oincomramha  H.  ig  0  ro 

gabus  gai  lai  am  laim  nad  raba  cen  goin  duine  cech  oen  laithi  do 
counocht«/?;  ocus  orcain  fridaighid  cech  n-aidchi  ocus  ni  ro  codlus  riam 
ein  cend  connachtctc/i  fom  glu«  IT.  19  indusae  H.  Andluan  H. 

doberad  conirama  ar  araili  doid  H.  21  nad  fuil  Tf.  22  dollcci 

di  Cet  dar  a  bnuine   IT.  23  corocmid  H. 


III  Scel  miicci  Mic  D;itli(3.  105 

17.  „Tecat  don  chomram  a  teclit-sa!"  ar  Conall.  Ni 
fiitli  ön  la  Couuachta  laech  a  thairismi.  Doratad  imorro 
damdabach  dona  boccotib  immi  imm  cuairt,  ar  ro  boi  droch- 
costud  istaig  do  chloendiburgun  la  drocbdaine.  Luid  iarum 
Conall  do  raiud  uammucci  ocus  gebid  diiiia  cend  iu  tarra  iua  5 
beolo,  conäuic  do  raind  nammucci.  Rasuig  in  tairr  i. 
aere  iiid  nonbair,  conua  fargaib  ni  de. 

18.  Ni  tharat   imorro  do   Chonna.cMaib   acht  a  da  cois 
nammucci    fo    brägid.       Ba    bec    dau    la  Cojina.chta  a  cuit. 
Atragat  saide,  atragat  d-Aiia  Ulaid,  corriacht  cäch  araile.     Ro  10 
bui  tra  builli  dar  ö*  i  suidiu,  co  m-ba  comard  ra  sliss  in  taige 

in  caniail  ro  bai  for  lär  in  taigi,  con  batar  na  srotha  don 
cbrü  forsna  dorsi.  ]\laidit  dana  na  sluaig  for  na  dorsi, 
corralsat  grith  mör  co  suifed  fuil  mol*  for  lär  ind  liss,  i.  cach 
oc  truastad  a  cheile.  Is  and  gabais  Fergus  döib  dair  mör  ro  15 
boi  for  lär  ind  liss  assa  fremaib.  Maidit  immach  dana  ass 
iüd  liss.     Doberar  in  catb  i  n-dorus  ind  liss. 

19.  Is  and   luid   Mac  Datho   immach   ocus   in  cü  inna 
läim,  CO  ro  leiced  eturro,  dus  cia  dib  no  thogad,  i.  rüs  con. 
Doräiga  in   cii   ülto,    ocus  ro  leci   for  är   Connacht,    ar  ro  20 
mebaid  for  Connachta.     Asberat-som,  iss  immaigib  Ailbe  ro 


C(q}.  17.  1  don  comrama  budechtsa  H.  dorn  chomram  fadechtsai  31. 
2  diradat  im.  dam  dabach  dona  boccotib  immi  macuairt  H.  doratadh  im. 
damdapach    dona    bocoitib    31.  4  do    clöindibraicthib    la    droch- 

daini  H.   di  claondipractib   la  drocbdaine  31.  5  cend  in  tarra  H. 

dana  cend  ind  tarrai  31.  6  co  tairnic  H.  ro  suigh  H.  ro 

suige  31.  7  ei'i  ind  nonbair  H.  coua  farcoib  banna  de  H. 

Gap.  18.     8  ni    tharad    H.    ni    tarat    31.  di    Condacht.    H. 

acht    da    cois    na    muici    fo  a   braghid  H.  9  ba  becc  H.  ba  peg 

im.  la  C.  31.  cuitidh  H.  10  co  ro  acht  H.  u  builli  dar  ho 

hi  suidi  H.  dara  ö  i  suidiu  31.  comhard  H.  comarad  ra  sliss  L. 

ro  slis  an  tichi  E.  12  for  a  laur  (om.  in  taigi)  H.  com- 

batar    H.  13  don    chri'i    om.    H.  for    na    doirsiu    H. 

in  slu.  IL  for  na  doirse  H.  u  co  ralsat  soimol  for  lar  an 

tigi  no  au  lis  H.  coralsat  for  lar  ind  Ms  31. 

Caj).  19.     19  corailcet  H.  cia  dib  dongegadh  H.  20  dor- 

raigha  H.  ro  legi  H.  21  isamoigh  H. 


106  ni  S(-el  nmcci  Mir   Dätlio. 

g;il)  in  cü  Ibrtais  in  (']iar])ait  fo  Ailill  ocus  fo  Meidb.  Is  and 
donaraill  Fcrloga  ara  .\il/?la  ocus  Medba,  i.  corrala  a 
cholaind  for  leth,  ocus  co  ro  an  a  cliend  i  fertais  in  chanpait. 
Atberat  da«a,  is  de  a.tä  Mag  Ailbe,  i.  Ailbe  ainm  in  chon. 

20.  Dolluid    ammaidm   andes   for  Beluch  Mugna  Sen-    5 
roirind,  for   ath  Midbine  i  m-Mastin,  sech  Druim  Criaig,  fris 
rater  Cell  Dara  indiu,  secli  Raith  Imgain  i  Fid  n-Gaible,  do 
ätli  mac  Lugnai,  secli  Druim  Da  maige,  for  Drocliet  Cairprc. 
Oc  äth  Cbind  chon  i  m-Biliu  is  and  ro  la'cend  in  cbon  asin 
cbarput.     Ic  techt  iar  fraecbrud  Mide  siar  is  and  donarlaic  10 
Ferloga  isiu  fraoch,   i.  ara  Aih71a,   ocus  ro  ling  isiji  carput 
iar  cül  Conchobair,  corragaib  a  chend  dar  aiss.     „Beir  buidc 
n-anacuil  a  Chonchobair!"  ar  sc.     „Tog  riar",  ar  Conchobar. 
„Ni  ba  mör,"  ar  Ferloga,  „i.  mo  brcith  latt  do  Emain  Macba, 
ocus  mna  ocntama  Ulad  ocus  a  n-ingena  macdacht  do  gabfw7  15 
cepoce  GQcJi  nöna  immum,  co  n-erbrat:  „Ferh)ga  mo  lenuan-sa." 
Ba  ecen  ön,  ar  ni  kiimtis  chena  Ux  Concliobar,  ocus  ra  leiced 
Ferloga    dar  Ath    Luain    siar    dia    hliadain  ocus   da  gabar 
Chonchobair  leis  co  n-allaib  (')ir  friu. 

21.  Conid  desin  ro  cet:  20 

\h:]  |H:] 

A  gillu  Connacht  nad  liu  A  gilla  Condocht  nad  liu 

far  trommacht  ic  rada  go,  for  trommacht  ac  abairt  gö 


1   fo    Ailill    ocus    M.    B.  2   i     ara    H.  forola    (om.    i.)    H. 

4  asperad  dna  (nie)  H.  is  de  mai>li  ii-Ailbi  //. 

C'ap.  20.     5  for  Beul.  Seiiröirind   H.  i;  Midbiudc   (e    iiiidctitlich) 

ammaistln  //.  seuch  Cill  n-dara  H.  ;>  himbili  R.  ro 

ladli  H.  II)  is  aud  ro  ling  Ferlogha  H.  n  i.  ara  Ailc/Ia  ocus 

Medba  //.  vj  ar  cül  H.  dar  a  als  //.  für  beir  buide 

n-aiiacuil  uuiacul  7>.)  a  Ch.  ar  se:  emda  a  Coucobair  ol  se  //.  i4  ni  ba 

mor  011   //.  mo   bret   ]et  co   hJ^Jmnin   M.  H.  lu  ceiiöici  H. 

imm.  ceclia  iiona  //.  17  lanidals  cena  H.  ro  lecadli  H. 

dl  gabliair  //.  da  gapair  31.  19  cona  n-alb/?Vj  II.  Mit  friu 

scliliesfit  die  eigentliche  Erzählung ,  daher  die  Unterschrift  in  II:  sgc/a 
muici  Mec  Datho  in  sin;  in  M:  scela  muici  Maie  Dathö  sin. 

Cnp.  21.  7s'.s  folgen  hier  die'ivichtigeren  PnnMe,  in  denen  M  von  L 
nbireicht:       l'd    Is    de    ro    chet    M.    ro    ced    //.  üi    iiat    liu    M. 

Vi  agapairt  go  M. 


III  Scel  muc.i  Mic  Däthö. 


107 


[L:] 

gilla  lasma  bec  far  cuit, 
ibrutlail  muicc  Mic  Dathö.       4 

Na  tri  coicait  coica  fcr 
do  clollötar  almaib  tor* 
comrac  uallo  im  Albe  sin 
bee  in  ein  tria  changin  chon.    8 

Conchübar  buadacli  ro  tholt* 
Ailill  slüagach  ocus  Cet 
büdb  iar  n-araib  for  a  slicht 
Ciiebulainn  uf  damair  cert.     12 

Congal  Aidui  and  anair 
FiamuinDuinliinne  dou  muir, 
ro  ches  tairmthcchta  iarsin 
Eogan  mac  Dairthechta  duil).  IG 

Tri  maic  Nera  ar  lin  lerg, 
tri  maic  Uislend,  cobra  n-garg, 
Seulaecli  Arad,  nad  bo  borb, 
a  Cruacbnaib  Conalad  ard.    20 

Dubthach  Emna,  ard  a  brig, 
Baither  Berlxi  1  )r  eitbir  bläith,* 
Illaud  irdairc  ilair  glond 
Mmiremur  lond  Locha  Sail.   24 

Conall  Ceruach,  cruaid  a  gal, 
Marcan  siuua  set  rod  son,* 


111:1 

gilla  rosmbo  bccc  for  cuid 
tbrodhail  muic  Mec  Dathö. 

Na  tri  L  coica  for 
do  (sie)  dollotar  a  liuaib  tor 
couiruc  ualli  im  Ailbi  sin         5 
bcc  an  ein  tre  caingnc  con. 

Conarp  (?)  Ijuadocli  ro  tbelt 
Ailill  slüagach  ocus  Cet 
bodb  icr  u-äraib  for  a  slicht 
Cuculainn  ni  damhair  ceurt.  10 

Congal  Aidni  and  anair 
Fiamain  Duinbindi  den  muir 
ro  cos  tairmteehta  iertain 
Eugau  mac  Dairteehta  duib. 

Tri  maic  Nera  ar  lin  a  Icurg  15 
tri  maic  Uislenn  cobra  n-garcc 
Seulaech  Aradh  and  ba  borb 
do  Cvuachnaih  Conalad  n-ard. 

Dubthach  enna  ard  am-brigh 
Bait  hen  Berba  bretir  m-blaith  20 
Illann  aird/rc  ilur  n-glonn 
Munremur  lond  Locha  Sail. 

Conall  Cernach  cruaid  a  gal 
Marcan  sinna  set  ron  son 


1  rosmbo  M.              2  for  fodail  L.  forodaill  31.            a  na  tri  l.  coeca  M. 

i  dillotor  M.           e  caingne  31.  7  Concobar  31.           9  iar  näruib  31. 

sliocht  yehemo  Vers  8  cion).  11  aiudiue  31.               12  dun  binne  M. 

din  muir  31.            13  tairmtecht  31.  le  cobra  garg  31.             17  Sen 

laoch    arad    uu    ba    boib   31.  is  a  Cruachnoib    conalnt?    n-ard  31. 

üi  Illann    ardirc    ilar    n-glond    31.  22  Muindremar   .    .    sail    31. 
ii  Marcach  sindae  selrad  son  31. 


108 


III  Scel  mucci  Mic  Dätbö. 


Celtchair  Ulad  fer  dar  fer, 
Lugaid  Muman,  Mac  tri  con.  28 

.  .  .  Fergus  Ailbe  n-oll, 
crothiss  döib  dairbre  n-dall, 
gabais  iiaubratdarsciatliscenb 
brönderg    toidlech    dar    fer 
fland.  32 

Cethern  mac  Fintain  ro  bith, 
uathad  (?)  alh'n  forsind  atb, 
fir  O'luecmacht  ermaig  sluaig 
nis  relec  uad  re  se  tbratb.       36 

Feidlimed  co  n-ilur  thor 
hoegaire  buadach  sair 
ba  leth  n-dograi  imman  coin 
CO  n-Aeth  mac  Mornai  nach 
mair.  40 


Celicair  Ulad  fer  dar  fer 
Lugaid  Mumau  Mac  tri  con. 

Fetbis  Fergus  Ailbi  uoll 
croitbis  doib  an  dairbrin-dall 
gabais  faiu  brat tar  sciatb  scell    5 
broenderc  taidlec//  tar  ^enm 
fland. 

Cetbern  mac  Findtain  ro  bitb 
buatbac?  a  lin  forsan  atb 
fir  Ohiecmacbt  ermaigb  sluag  10 
nis  relic  uadb  re  se  tratb. 

Feilimid  co  n-ilur  tor 
Loga^Vae  buaducb  fo  fair 
bä  ]eth  n-dogra  immon  coin 
co  n-Aed  mac  Morna  nach  15 


Mora  airig  aidbli  baud 
crotai  curaid  comtaig  dind 
mora  finna  fortbi  chland 
möra  gialla  mora  gill. 
A. 


44 


Mora  aivigh  aidbli  ban« 
crodba  cairid  comd  .  .  dinv* 
möra  fiana  fortbi  dann 
m<5ra  gialla  mora  gill.  20 


22.  Hieran  schliesst  sich  in  H  noch  folgendes  Gedicht  : 
Muc  Mic  Datlio  lachtmuad  torc  \eth  ar  bi  anatnfag  {sie)  imnocht'' 
CO  cend  secht  m-hWadan  cen  brath       LX  gamnacli  dia  biathar?. 


1  Celtchair  Ulad  fer  dar  fer  M.  2  Lugaid  Muman  mac  tri  cou  M. 

3  feitbis    Fergus    Ailbe    noU    M.  i  crothis    doib    dairbre    dall    M. 

5  gabuis  faon   brat  tar  sciat  scell  M.  i;  proiidcrg   toidlec/(,  tar  fern 

flanu  ^f.  8  Ceithern  mac  Fiontain   ro  bith  31.  o  uatharZ  a 


lin    forsind    ath    M.  in 

nis    releicc    uad    rc  >  se    trath  31. 
13  is  Laogw/re  buadach   fair  31. 
15  co  n-Aedli  mac  Mornai  nac//  maii 
Halhvcrse  fehlen  in  31. 


fir    olnecmacht    ermaig    sluagh    ilf. 

12  Feidlimid    co    u-ih<r   tor  31. 

14  ba  let  n-dograi  uman  coin  3f. 

finis.  31.  17  Die  letzten  vier 


III  Scöl  mncci  Mic  Dätho.  109 

Ba  hairdirc  an  moltacli  mas,       foib  soiitar  tiiasaii  scncas, 

ccii  ch'th  m-bratha  ms  cä  (,?)  f'"      xl  tlamh  dia  fothu.  4 

Fiaduaib  crob      ro  cret  cairr*       cri  nonbrwj-  na  tromtairr, 

cen  boi  ac  roinn  robailc  co  ratb       das  ro  mailt  Coiiall  Cernacli. 

Cia  ruslui  Ailbe  am  gradh  ii-glaii       cii  dia  n-dechmVZ  cach  rosnam, 
gödrarich  gressa  don  i^urt       uir  uö  mesai-die  an  mörmuc.  s 

Lot«r  do  iarndötib  drenn       cöic  coicid  inna  hErenn 
das  fuc  a  combag  cuco       nir  bo  olldamh  oenmhuco. 

Mesräeda  Mesgedra  ra>i      da  mac  Dato  na  tronulamh 
an  Mesroida  fri  feth  fuit      isse  ro  meth  an  mormuic.  12 

Muc. 


Anhang  I. 

Das  Harlejan  Maiiuscript. 

Folgende  Punkte  sind  in  der  Mittheilimg  der  Varia  Leciio  nicht 
consequent  berücksichtigt : 

1.  Media  anstatt  der  Tennis:  go,  tugad,  codolta,  cudal,  ro  fedur  sa; 
doid  {für  duit),  rod  bia  (tibi  erit),  uaid  («  te),  ad  {du  bist);  bragaid; 
anaid,  tongad,  asperad,  3.  PI 

2.  Aspirirte  Media  und  aspirirtes  m:  eghtir,  amoigh,  braghid; 
tnrbaidh,  modli,  codlodh,  codhaise  (venisti),  maidhid ;  gabhail,  fri  mnaibli ; 
a  mhenmo,  uemh,  animh,  daomh  [mihi),  comramha. 

3.  gh  für  dh:  maidigh  in  slimg. 

4.  gh  für  ch:  seght,  teghtoi,  laegh;  co  tegta,  laeg. 

5.  c  für  g:  cnincid,  Forcaill,  eirc,  farcoib.  Doch  auch  cunchu? 
{^Cap.  18). 

6.  d  für  th:  adair  (Vater). 

7.  p  für  b:  diplinaib,  oc  tapairt,  asperat.  In  Cap.  4  in  einem 
Satze:  comtabairt,  comtapairt  und  cunntaüairt.     Dagegen  immer  carbai. 

8.  fi  für  b:  nir  lio. 

9.  Id  für  11:  araild. 

10.  ea  und  eu  für  e:  ithead;  seuch,  fri  neuch. 

11.  iu  für  e:  biuc  {Cap.  8),  no  teghid,  ro  hegiud,  nisailiud  {7ion 
sunt),    oincoisiuda    [Gen.);    hi    fid    u-Gaibliu.      Dazu    frium    neben  frim. 


JJ0  III  Scel  inucci  Mic  Däthö. 

12.  au  für  a:  laur,  caucli;  mich  laut  (ajmä  te,  Cap.  2\  dauni  {mihi, 
Cap.  8),  daomli  (,C'aj).  7i. 

13.  oi  für  ai:  eroili,  amoigh,  tarloic,  do  roind;  atoi  (2.  »SV/.). 

14.  oi  und  ai  im  Auslaut  für  einfache  Vocale:  da  cocoi,  techtoi; 
doratusai,  ascetai,  etorrai. 

15.  ie  für  ia:  iersin,  cid  dieta,  tiestcwV. 

IG.  0  in  der  letzten  Silbe:  cctno,  gillo;  ro  tanoc  sa  (1.  Sg.),  acco 
(2.  Sg,),  ni  dabor  (Cap.  6);  Coiioll. 

17.  Vereinzelt  ao  für  oi,  oe,  ae:  laoch;  io  für  i:  crios. 

18.  Vorioiegend  i  für  e  im  Auslaut:  lathi  {Nom..  S.),  failti  (Nom.), 
tuili  {Gen.),  cori  i^jVo»«.  *S'.  P/.),  araili  (^Icc.  Ä),  mathi  [Gen.  Fl);  nis 
raindfi  (2.  Sg.). 

19.  e  /'if'Jr  i:  sen  {hie),  es  (esi);  so  auch  mec  ((rcn.  Ä). 

20.  Für  chuci-sium:  cucesim,  -sem;  ol  esem  [sagte  er);  für  do  Fron. 
po.ss.:  di,  de  (as  di  cinn,  as  de  chinn  Cap.  11);  für  duit  {tibi):  det 
mehrmals.  So  auch  di  [Fräpositiori)  für  do  ü/i  Datir:  di  Chonnachtaib 
(ä;.  B.  Cap.  18).  So  ferner  diradat  (CVy).  17),  deradusa  {Cap.  4);  di  und 
do  loerden  eben  promiscue  gebraucht. 

21.  J«  <?er  Flexion:  tecait  für  tecat,  ataid  für  atät,  lecad  für 
lecud;  Erind  {Gen.);  do  airec,  do  celi  Dat.;  a  Ulta  Voc. 

22.  Der  Artikel  lautet  vortviegend  an:  ou  für  ond,  for  an  f»r  for 
sin;  and  lis  Gen.  in  Cap.  18. 

23.  J)ie  Fräposition  i(n)  lautet  roriviegcnd  a(nl,  and:  am  läira  (/» 
meine  Hand),  and  Erind.  »So  o«c7t  atat  für  itaat  (('«jj.  6),  aniach  für 
immacli  {Cap.  18). 

24.  Für  inquit  vorwiegend  ol  [etwa  40  ilf«7);  rfie  Formen  or,  ar,  al 
zusammen  etwa  10  ilfa?. 


Aiiliang  IL 

Bemerkungen  zu  einigen  schwierigen  Stelleu. 

Ca]).  3.  V.  3.  D/c  Sclnvierigkeit  liegt  in  a  söi  (a  sui  M.),  denn 
dosoi  uaim  fri  iraig  wird  bedeuten:  „er  loendet  sich  von  mir  nach  der 
Mauer." 

V.  4  Zu  dos  beir  mod  vgl.:  do  fil  gnuis  as  grato  do,  Aoheir  mod 
doli  Inniciircd  L.IJ.  55'',  3S  ro  lall  gnuis  n-grätam  dö,  dober  mod 
doM   Imncliiiiriu  L.  J..  fol.  42.  b  yT.B.C.). 


in  Scel  mucci  Mic  Dätho,  111 

V.  ß.  Vielleicht  ist  mit  Berücksichtigung  der  Lesarten  von  M  und 
H  zu  schreiben:  luaiu  ar  mug  ui  aithenar  „Kostbarkeit  tvird  nicht  einem 
Sklaven  anvertraut"?  Vgl.  aithnir  committitur,  is  given  in  Charge 
O'Don.  Suppl  zu  O'R.  Biet. 

V.  7.  8.     Es  ist  airi  tmd  aili  im  Reime  zu  restituiren. 

V.  10.  Die  ziveite  Hälfte  hat  eine  Silbe  zu  toenig.  Vielleicht  hiess 
es  ursprünglich:  bid  Ha  turim  lin  a  chath  „die  Zahl  der  Kämpfe  um 
ihn  wird  grosser  sein,  als  man  sagen  kann."    Vgl.  zu  Hy.  5,  18. 

V.  11.  In  der  zweiten  Hälfte  iM  des  Versmasses  tvegen  is  zi(, 
streichen  (fehlt  in  H). 

V.  12.  „Seine  Schaaren  iverden  nichts  mehr  von  Bindern  oder  von 
Land  übrig  lassen." 

V.  13.  In  der  ersten  Hälfte  nnuss  es  heissen:  Mada  do  Ailill  era 
trenn  dem  A.  Veriveigerung  ist".  In  der  zweiten  Hälfte  ist  icohl  aus  H 
und  M  silis  {„havoc,  destruction"  f/R)  für  leis  aufzunehmen,  aber  toas 
ist  falmagV 

V.  14.  In  der  ziceiten  Hälfte  ist  mir  namentlich  ata  neblai  imver- 
ständlich. 

V.  17.     Für  doberi  icird  dobir  oder  dobeir  zu  schreiben  sein. 

V.  18.     Die  erste  Hälfte  ist  corrupt. 

Cap.  4.  O'Curnj  muss  den  Text  hier  missverstanden  haben,  denn 
er  sagt  Lect.  On  the  Ms.  Mat.  p.  486:  „Mac  Däthö  told  the  messengers 
of  the  two  kings  respectively  that  he  had  already  promised  the  hound 
to  the  master  of  the  other".  Ebenso  On  the  Mann,  and  Cust. 
p.  372.  Allein  Ailill  ist  König  von  Connaeht,  Conchohar  ist  König  von 
Ulster;  den  Gesandten  von  Connaeht  verspricht  Mac  Däthö,  dass  er  den 
Hund  dem  Ailill,  und  den  Gesandten  von  Ulster,  dass  er  den  Hund 
dem  Conchobar  geben  tcolle. 

Cap.  6.  Anstatt  dorat  cach  buille  dib  ist  wohl,  wie  in  H,  zu 
schreiben:  dorat  cäch  dib  buille. 

Caj).  8.  Fagabar  .  .  do  feraib  hEreud  tairismi  comrama  Mmsa 
uo  lecud  iiammucci  do  raind  dam.  In  dieser  Alternative  ist  zweites 
Snbject  zu  fagabar  der  Infinitiv  lecud;  das  erste  Subject  fehlt,  und  der 
Satz  ist  nicht  zu  construiren,  wenn  nicht  tairisem  geschrieben  wird. 
Vgl.  in  comram  do  thairisem  beus  .  .  no  in  mucc  do  raind  dam  Cap.  11. 

Cap.  11.  Messe  tall  in  t-si'iil  ailc  as  do  chind  „soll  ich  das 
andere  Auge  ans  deinem  Kopfe  schlagen."  In  L  stellt  das  Object  im 
Kominativ,  während  H  richtig  den  Accusativ  hat.  Ebenso  ar  ba  iiaim-se 
ti'iair  th'  athair  in  tainm  sin     Cap.  12. 

Caj).  20.  Beir  buide  etc.  (f  Curry  übersetzt  {On  the  Mann,  and 
Cust    III.  i».  :)72i:    „Ban^om    thy   liead,    (>  C(„)<hnh(ir!"   ^nid  he.     „Thou 


112  '  III  ^fcl  nnicci  Mir  Däthö. 

sJinli  harc  thy  dcmanä",  said  Conchohar.  „It  is  not  great,  indced", 
Said  Ferloga;  „it  is  onlij  that  thou  shalt  talce  me  along  toith  yon  to 
Einain  Maeha  [the  i^alace  of  Emania'],  and  tliat  the  young  loomen  and 
girls  of  Ulster  shall  sing  a  Cepöc  around  me  every  ei^ening,  and  eacli  of 
tliem  say:  Ferloga  is  my  favourite."  —  To  these  rather  fanciful  con- 
ditions  King  Conchohar  was  ohliged  to  submit.  The  eharioteer  was 
brought  to  Emania;  and  in  tivelve  months'  time  (tlie  story  teils  tis)  he 
was  conveyed  over  the  rirer  Shannon  at  Athlone,  with  a  present  to  the 
Jiing  and  queen  of  Connacht  of  King  Conchohar\s  tivo  favourite  steeds 
with  their  golden  hridles ;  hut  we  are  told  nothing  more  of  Ms  relations 
with  the  muidens  of  Ulster. 

Cap.  22.  In  Bezug  auf  das  Schwein  des  Mac  Däthö  finden  sich 
in  dem  topographischen  Werke  Dinnseanchus  folgende  Angäben  {nach 
0' Curry,  The  Battle  of  Magh  Lena,  p.  14 — 16,  note): 

Magh  Lena  canas  ra  haiumnigheadh  ?  Ni  hannsamh.  Lena  mac 
Mesroda  {sie)  as  e  ran-alt  mucc  Mic  Datho,  fos  fuair  a  n-Dairi  Bainb  a 
n-oirtliei'  Bladhnia.  Forbai rt  leis  co  cend  secht  m-bliadan  co 
m-badar  nai  n-ordlaigi  da  formaid  sailli  for  a  sruib.  Lodar  Ulaidh 
acus  fir  Olnegmaclit  do  feis  Mic  Dathö.  Do  dechus  o  matliair 
chuigi  i.  0  mnai  Mic  Dathö  do  clmingi  na  muici  do  chobair  a  einigh; 
ar  badar  cuic  coicidh  Erenn  amun  feis,  acus  targaid  caeca  torc 
togaidi  dia  heis,  acus  ni  ra  gab  uaidh.  Seasca  gamhnach  a  n-gurt 
feoir  ag  a  biathadli,  ccathrachadh  dam  dia  cumscachadh 
acus  eri  tri  nonmair  ina  tarr  {sie)  conas  ra  meilt  Conall 
Cearnach  cein  bas  aca  comroind.  Meisgeadhra  acus  Mesroda 
da  mhac  Mic  Däthö.  Le  Mesroda  ron-alt  au  muc.  Da  chuaidh 
iaritm  Lena  mac  Mesroda  le  a  {sie)  muic  for  dubh-chlais  [oidchi,  gar] 
re  na  h-idlachad  uadh.  Contuil  a  fail  {sie)  a  m-bi,  con  tuarcaibh  an 
muc  an  chlais  tairis  can  airiughadh  dö,  dora  müch,  conaclaid  sim  dono 
ag  suide  con  rocht  grainne  a  chlaidim  [in  muic]  combo  marb.  Acus 
deachaidh  Follscaidi,  mucaidhe  Mic  Däthö,  co  rüg  an  mucc  {sie)  frisiu 
feis.     Cor  la  fert  Lena  ann.     Undc  Magli  Lena  dicitur. 


lY. 
Das  Freien  imi  Etain. 

(The  Courtship  of  Etaiu.) 


1.  Der  Text  der  folgenden  Erzählung  wird  liier  —  ab- 
gesehen von  dem  Facsimile  des  Lebor  na  hUidre  —  zum  ersten 
Male  herausgegeben.  Benutzt  sind  die  folgenden  Hand- 
schriften: 

^)  Egerton  Manuscript  1782  im  British  Museum, 
p.  205,  a,  durch  Eg.  bezeichnet; 

2)  Lebor  na  hUidre  im  Besitz  der  R.  Irish  Academy  zu 
Dublin  (circa  1100  geschrieben),  p.  129,  durch  LU.  bezeichnet. 

Eine  genaue  Copie  aus  dem  Egerton  Manuscript  hat  mir 
Herr  O'Grady  zum  Geschenk  gemacht;  ich  konnte  sie  1874  mit 
dem  Original  collationiren.  Das  Lebor  na  hUidre  habe  ich  in 
dem  (Dublin  1870)  von  der  R.  Irish  Academy  publicirten  Fac- 
simile benutzt. 

2.  Beide  Texte  sind  vollständig  abgedruckt,  da  ihre  Fassung 
eine  sehr  verschiedene  ist.  Der  Text  von  Lü.  ist  bis  Cap.  11 
viel  kürzer,  als  der  von  Eg.  Im  Allgemeinen  lässt  sich  oft 
beobachten,  dass  die  Texte  in  den  jüngeren  Handschriften  aus- 
gedehnt und  ausgeschmückt  worden  sind.  Aber  es  ist  doch  die 
Frage,  ob  die  ersten  Theile  dieser  Sage  in  älterer  Zeit  immer 
nur  in  der  ziemlich  kahlen  Form  erzählt  wurden,  in  der  sie  in 
LU.  vorliegen.  Wenn  sich  die  genaue  Beschreibung  von  Etäin's 
Schönheit  (Cap.  3  und  4),  die  in  LU.  fehlt,  fast  mit  denselben 
Worten    zu   Anfang    der    Togail    Bruidne  Da  Derga    betitelten 

8 


IJ4  IV  Tochiiiarc  Etäine. 

Sage  tiuck't*,  so  kömite  man  allerdings  vermuthen,  dieses  Stück 
sei  erst  nachträglich  in  unsere  Sage  eingefügt  worden.  Bedenken 
wir  jedoch,  dass  Etain's  Schönheit  sprüchwörtlich  geworden  war 
(s.  Cap.  5),  so  werden  wir  uns  nicht  wundern,  dass  die 
Schilderung  derselben  eine  feste  Form  angenommen  hatte,  der 
wir  in  verschiedenen  Sagen  begegnen,  in  denen  Etain's  Schönheit 
eine  Rolle  spielt. 

Anders  steht  es  mit  den  Gedichten,  die  Cap.  9  und  U) 
eingelegt  sind.  Diese  gehören  zwar  ohne  Frage  nur  an  diese 
Stelle,  aber  sie  werden  gewiss  nicht  von  Anfang  an  einen 
integrirenden  Bestandtheil  der  Erzählung  gebildet  haben  (vgl. 
S.  63).  Jedenfalls  weicht  das  erste  Gedicht  (Cap.  9)  darin  von 
der  Prosaerzählung  ab,  dass  es  V.  26  nicht  Eochaid  Airem, 
sondern  dessen  Bruder  Eochaid  Fedlech  (s.  Cap.  6)  als  Gemahl 
der  Etäin  nennt.  Dies  ist  eine  Verschiedenheit  der  Tradition, 
der  wir  zwar  auch  noch  sonst  begegnen  (vgl.  O'Curry,  On  the 
Mann,  and  Cust.  II,  192  und  IH,  190),  die  wir  aber  nicht  in 
einem  und  demselben  Texte  erwarten. 

3.  Der  Inhalt  der  Erzählung  ist  kurz  der  folgende: 
Der  König  von  Eriini,  Eochaid  Airem,  ladet  im  ersten 
Jahre  nach  Antritt  der  Herrschaft  die  Könige  der  Provinzen 
zum  Feste  von  Tara  ein.  Diese  weigern  sich  jedoch  zu  er- 
scheinen, da  der  König  unvermählt  ist.  Eochaid  beschliesst  sich 
eine  Königin  zu  wählen,  und  seine  Boten  finden  bald  ein  des 
Königs  würdiges  Weib.  Dies  ist  Etäin,  die  Tochter  Etar's,  von 
den  Side.  Eochaid  wird  zu  ihr  geführt,  und  sie  verständigen 
sich  rasch,  da  Etäin  ihn  von  jeher  geliebt  und  ihn  erwartet  hat. 
Er  führt  sie  heim,  das  Fest  von  Tara  wird  abgehalten.  An  dem 
Feste  fasst  Ailill,  ein  Bruder  Eochaid's,  eine  heftige  Leiden- 
schaft zu  Etäin,  die  er  nicht  bewältigen  kann.  Er  wird  krank, 
man  bringt  ihn  nach  Dun  Fremain,  aber  Niemand  versteht  sein 
Leiden,  bis  Eochaid  seinen  Arzt  schickt  und  dieser  erklärt,  nur 
Liebe  oder  Eifersucht  könne  die  Ursache  desselben  sein.     Ailill 


*  Siehe  (yCnrrifs  On  the  Mann,  and  Cust.  III,  ix  189. 


IV  Tiirliniarc  Etäino.  115 

schämt  sich  zu  gestehon,  was  ihn  verzehrt.  Sein  Tod  scheint 
allen  sicher  zu  sein,  und  Eochaid,  der  als  König  eine  Piuudreise 
in  Erinn  zu  unternehmen  hat,  bittet  Etain,  seinen  Bruder  zu 
pflegen,  so  lange  er  lebe,  und  ihn  würdig  zu  begraben,  wenn  er 
gestorben  sei.  Etain  kommt  täglich  in  das  Haus,  in  welchem  er 
sich  befand,  um  ihn  zu  pflegen.  Eines  Tages  redet  sie  ernstlich 
mit  ihm  ül)er  seine  Krankheit  und  erfährt  endlich  von  ihm  den 
Grund  derselben.  In  Eg.  ist  dieses  Zwiegespräch  in  nietrischer 
Form;  ebenso  findet  sich  nur  in  Eg.  das  Gedicht,  in  welchem 
Etäin  dem  Ailill  die  Erfüllung  seiner  Wünsche  verheisst.  Ailill 
gesundet  rasch,  und  sie  verabreden  ein  Stelldichein.  Etäin 
findet  sich  zur  festgesetzten  Zeit  ein,  und  erl)lickt  bald  einen 
wie  Ailill  aussehenden  Mann,  al^er  schwach  und  krank.  Auf  den 
wirklichen  Ailill  wartet  sie  vergebens.  Dieser  war  in  tiefen 
Schlaf  verfallen  und  erwachte  erst,  nachdem  die  Zeit  des 
Stelldicheins  vorüber  war.  Der  Tod  war  ihm  lieber,  als  das 
Leben.  Etäin  vertröstet  ihn  auf  einen  anderen  Tag,  aber  iln-e 
Absicht  wird  den  zweiten  und  den  dritten  Tag  in  derselben 
Weise  vereitelt.  Zuletzt  aber  giobt  sich  der  Mann,  der  Etäin  in 
AililFs  Gestalt  erschien,  als  Mider,  König  der  Side  von  Brig 
Leith,  und  als  ihr  früherer  Gemahl  zu  erkeimeu,  dem  sie  gehörte, 
als  sie  noch  im  Reiche  der  Side  weilte.  Auf  dieses  Verhältniss 
scheint  sich  Etäin  nicht  besinnen  zu  können,  denn  Mider's  Auf- 
forderung, mit  ihm  zu  kommen,  lehnt  sie  ab,  da  sie  den  König 
von  Erinn  nicht  für  einen  Mann  aufgeben  will,  dessen  Geschlecht 
ihr»  unbekannt  ist.  Mider  eröffnet  ihr  weiter,  dass  er  es  war, 
der  Ailill's  Liebe  zu  ihr  erregt,  aber  auch,  der  schliesslich  durch 
sein  Dazwischentreten  ihre  Ehre  bewahrt  habe.  Ailill  wird  von 
seiner  Leidenschaft  geheilt,  und  Eochaid  dankt  Etäin  bei  seiner 
Rückkehr  für  das,  was  sie  an  seinem  Bruder  gothan. 

4.  Der  besondere  Titel  dieser  Erzählung  ist  Serglige 
Ailella,  Ailill's  Krankenlager  (s.  Cap.  20);  denn  der  Titel 
Tochmarc  Etäine  kommt  ihr  nicht  allein,  sondern  zugleich 
einigen  anderen  Sagen  zu,  von  denen  sich  Fragmente  gleichfalls 
im  Lebor  na  hUidre  finden  (vielleicht  zum  Theil  aus  dem  ver- 

8* 


116  IV  Tüdimarc  Etäiue. 

lorcncii  Le])ür  Dromma  Sneclita  abgesclirieben,  s.  LU.  p.  128'',  1 
und  132^  6).  Die  eine  Sage  bezieht  sieb  auf  Mider's  früheres 
Vcrhältniss  zu  Etain  (LU.  p.  129"''),  eine  andere  auf  Etain's 
Entführung  durch  Mider  und  auf  Eochaid's  Zug,  sie  wieder  zu 
erhxngen  (LU.  p.  130'' — 132).  Letztere  Sage  erzählt  O'Curry, 
On  the  Mann,  and  Cust.  II,  p.  192—194  (vgl.  III,  190)  nach 
einer  vollständigeren  Quelle.  O'Curry  nennt  Lect.  on  the  Ms. 
Mat.  p.  585  das  Yellow  Book  of  Lecain  und  das  Paper  Manuscript 
H.  1.  13.  in  Trin.  Coli.  Dul)l.  als  Handschriften,  welche  die  Sage 
Tochmarc  Etäine  enthalten. 

Eine  kurze  aber  vollständige  Version,  in  welcher  Etain's 
Entführung  durch  Mider  anders  als  in  LU.  erzählt  wird,  findet 
sich  auch  in  Eg,  und  diese  theile  ich  mit.  Mider  sagt  hier,  dass 
er  im  Osten,  am  Aufgang  der  Sonne  wohne.  Auch  ist  der 
Zauber  des  Druiden  Dalän  von  Interesse. 

5.  Wir  sollten  hier  wohl  eher  von  Mythus  als  von  Sage 
reden,  denn  Mider  und  das  Reich  der  Side  gehören  der  irischen 
Mythologie  an.  Davon  eingehender  zu  handeln,  ist  hier  nicht 
der  Ort  (s.  die  Indices  zu  O'Curry's  Lectures,  und  meine 
Bemerkungen  in  den  Beitr.  zur  Vergl.  Sprachf.  VIII,  246). 
Beachtenswcrth  ist,  dass  die  Wohnungen  der  Side  in  oder  unter 
Hügeln  befindlich  gedacht  wurden. 

Nach  der  irischen  Tradition  sollen  diese  Begebenheiten 
Ende  des  zweiten  oder  Anfang  des  ersten  Jahrhunderts  vor 
Christo  stattgefunden  haben.  Sie  gehen  also  der  Zeit  des  T^äin 
Bö  Cualgne  voi'aus.  Eochaid  Fedlech,  der  Bruder  des  Eochaid 
Airem,  war  Vater  der  berühmten  Königin  Medb  von  Connacht,  der 
H'auptheldin  des  Täin.  Diunach  sind  die  Angaben  in  Cap.  1  zu 
beurtheilen.  Mit  der  Chronologie  darf  man  es  nicht  zu  genau 
nehmen,  wenn  Medb  bereits  zu  Eochaid's  Zeit  Königin  von  Con- 
nacht gewesen  sein  soll.  Auch  in  anderen  Fällen  lässt  sich  die 
Neigung  Ijeobachtcn,  die  alten  Sagen  irgendwie  zum  Täin  in 
Beziehung  zu  setzen. 

Andrerseits  waren  Eochaid  Airem  und  Etäin  die  Gross- 
eltern dos  Königs  Conaire  Mör  (s.  Cap.  20),  dessen  Ermordung 


IV  TocliinaiT  Etiüiio.  117 

in  der  1)creits  oben  erwäliiitcn,  liöclist  interessanten  Sage  von 
der  Zerstörung  des  Brüden  Da  Derga  erzäldt  wird  (s.  O'Curry, 
Lect.  on  the  Ms.  Mat.  p.  258— 2uU;. 

6.  Was  endlich  die  Altkürzungen  der  Handschrift  an- 
hingt, so  fiind  dieselben  von  mir  ludjezeichnet  gel)lieben  in 
folgenden  Fällen:  1)  im  Nom.,  Acc.  und  Dat.  S.  Ailill,  2)  in 
der  Conjunction  ocus  (in  Eg.  öfter  plene  geschrieben),  3)  in 
dem  Snbstantivum  mac  (der  Gen.  mic  in  Eg.  öfter  plene  ge- 
schrieben), 4)  in  der  Präposition  for,  5)  in  der  ersten  Silbe  von 
hErend,  hErind  (nur  in  Eg.  abgekürzt).  —  Für  s  findet 
sich  mehrmals  hs  in  Eg,  z.  B.  ro  hsirsit,  do  hsita.  —  Wenn 
die  Form  des  offnen  a  (die  sich  in  LU.  sehr  wohl  vom  u  unter- 
scheiden lässt)  in  Eg.  überhaupt  existirt,  so  habe  ich  sie 
wenigstens  in  den  Stücken,  die  ich  in  Eg.  gelesen  habe,  nicht 
vom  u  unterscheiden  können;  ich  habe  daher  Temruch,  ja 
sogar  argiallsut  geschrieben.  —  Die  Partikel  dano  ist  Cap.  1 
in  Eg.  plene  geschrieben. 

Die  Sprache  des  Egerton  Manuscripts  ^eigt  in  dem  Laut- 
bestande der  Wörter  ein  jüngeres  Gepräge,  aber  es  liegt  offenbar 
ein  alterthümlicher  Text  zu  Grunde. 


Tochmarc  Etsline  iiiso  sis. 

[Eg:] 

1.  Bai  ri  arara  aireagdai  i  n-airdrige  for  hErinn  i. 
Eochuidh  Aiream  mac  Finn  mic  Finntain  mic  Rogein  Riiaidh 
mic  Essamnse  mic  Blathechtse  mic  Beothechtee  mic  Lahradx 
Luircc  mic  Enmi  Aighnich  mic  Oengusa  Tuirbich  Temruch 
mic  EchfZac/i  Ailtlethuin  mic  Aihlla  Caisfiaclaiff/  mic  Connla 
Chäini    mic    Irereo    mic    Melghe    Molbthaigh    mic    Cobthaif/ 

Chäil  hreg  mic  Jugaine  Moir  mic  Echac/j  Bimdaig. 

_— - 

1.  Gabais  Eochaid   hAeremon   (sie)   ri'ge  n-Erend,   ocus 


2  Eochuigh  Eff.  r,  Die  Ergünsung  der  ahrjekürzt  geschriebenen 

Namen  nach  Keating,   Hist.  of  Ireland,  A.  M.  358G  (Jugaine  Mör)   Us 
3815  (Elina  Aiglineach). 


11g  IV  Tocliniarc  Etäiue. 

LEg:] 

Argiallsut  tra  coic  coigith  liErinn  do  Eochaid  Airim,  i. 
ro  giall  Coiicobar  inac  Nessa  clö,  ri  chöigitli  liUlath,  ocus 
Messgeclhrui  ri  Laigliin,  ocus  Cui'üi  mac  Dilire  ri  clioiccid 
Muman,  ocus  Ailill  ocus  Medb  diarbo  sealb  coiccith  Connacht. 
Ro  bat«r  dano  da  primdun  hie  Eochaidh,  i.  diiu  Fremainne  5 
hi  m-Midi  ocus  dun  Fremainno  lii  Tetliüai,  ocus  ba  lie  a'dun 
hi  Tetbuai  ba  dili  lais  dia  düinib. 

2.    In    chet  bliadbain  iar  n-gabail  rigbe  d^Eochaid  ro 
hii'fuagrad   malle  fo  hErinn   feiss  Temruc/t   do   denam,  i.  co 
tistais  fir  bErinn   dia  fechaiu,   ocus   co  fessta  a   ciso  ocus   a  10 
m-besu  lais. 

Atrubradar    fir    bErinn    d'oenaitbiusc    fri    Eochaid,    na 
racbdais  d'feis  na  Temrucb,  cid  cian  gairit  no  betb  ri  bErinn 
ein  mnai  a  dingbala  aci,  ar  ni  raibi  fer  maitb  di  feruib  Erinn 
gin  mnäi  a  dingbala  aci,  ocus  ni  raibi  ri  gin  riguin,  ar  ni  teigeth  15 
fer  ein  mnai  do  Temrai^f  dia  feis,  ocus  ni  thogitb  ben  ein  fer. 

Is  ann  sin  ra  cbuirtestar  Eochaid  a  eeblacbu  ocus  a 
obloire  ocus  a  tbarraluig  sligbitb  ocus  a  tecbta  coigcricbi  uad 
fo  hErinn  ocus  ro  sirsit  iarsin  hErind  hule  oc  isxrraid  mna  a 

[LU:] 

argiallsat  eöic  coicid  Erend  dö,  i.  ri  cach  eöicid.  Batar  he  20 
arrig  in  tan  sin  i,  Concobar  mac  Nessa  ocus  Messgegra  ocus 
Tigernach  Tetbannach  ocus  Cürüi  ocus  Ailill  mac  Mata 
Muirisci.  Bätar  he  düine  Echdach  i.  dun  Fremain  i  m-Midiu 
ocus  diin  Fremain  hi  Tcthbai.  Fremain  Tothbai  bä  inmainem 
lais  do  duinib  hErcnd.  25 

2.  Arfocarar  o  Echaid  for  firu  hErend  feis  Terara  do 
denam  in  hliadain  iar  n-gabail  rige  fri  commus  a  m-besa 
ocus  a  cisa  doib  co  cend  cöic  m-hliadan. 

Ba  inond   aithesc  la  firu  hErend  fri  Eochaid,  ni  thec- 
laimtis  feis  Temrach  do  rig  cen  rignai  lais,  ol  ni  rabi  rigan  30 
hi  fail  ind  rig  in  tan  ro  gab  üa^ifh. 

Füidis    Echaid    tecbta    cach    coicid    üad    fo    Erind    do 


5  Eochaigli  E<i.       n  cachlachu  [ohne  vordiisfiehendes  a)  Ecj.      is  obloire 
mit  einem  Strich  über  r  Ef).        üo  f ess  L  U.        28  a  chisa  L  U.        30  fess  L  U. 


IV  Tdchniarc  Etäiiic.  119 

[Eg:] 

dinguala  do  ctir  cruth  ocus  dcilb  ocus  eciiscc  ociis  cliincul. 
Ro  bui  Aa.na  ni  ali  acci  bcus,  i.  mich  tihvad  miuii  dogres, 
dianus  tuccad  iiecli  ali  remiu. 

3.  Docbuatar  iartain  a  echluclm  ocus  a  oblori  ocus  a 
tbaiTsaluigh  sligith  ocus  a  tecbta  coicricbe  üad  ocus  ro  sirsit  5 
hErinn  ule  itir  tbes  ocus  tüaid,  co  fuaratrtr  oc  Inbir  Cbicb- 
muino  mnäi  a  dingbalo  do,  i.  Etaoin  ingeii  Etair  ri  Eochraidbi. 
Doriacbtatar  dawo  a  tbecbta  ar  ammus  EocbacZa  ocus  tucsatar 
tuarusca&a*7  na  bingene  do  etir  cbruth  ocus  delb  ocus  ecuscc. 

Is    aim    siu    dowo    docbuaid    Eochaid   do   tapbuirt   na  10 
bingene,  ocus  issed  rogab  dar  oenucb  m-Breg  Letb,  co  n-facca 
in    n-ingin    for    ur    in    topbuir.      Ocus    cir    cbuirreil    aircit 
connecor  di  or  aici  bic  folcutb  a  luing  aircit,  ocus  cetri  beoin 
oir  furri,   ocus  gleöir  gemma  bec  do  cbarrinoccul  bi  forflesc 
na  klinge  sin.     Brat  caslecbta  corcargblan  immpi,  folai  cbain  15 
co  n-dualuipb  airccit  ocus  milecb  oir  issiu  brutt  ossa  bruinni. 
Leine    lepbur    cbulpatacb    impi,    issi    cotat    slemun    do    sita 
uainidi  fo   derginnlitb   oir   ocus   tuagbmibi  ingantacbu  di  er 
ocus   argat  for   a  bruiimib   issind  lenitb,   i.  co  m-ba  forreil 
dona    feruib    täidlccb    ind    oir    frissin    n-grein    issin    t-situ  20 
üainidiu.     Da  triliss  orbuidi  for  a  cind  ocus  figbe  cbetbur- 
dbüalucb  for  cechtar  n-ai  ocus  mell  oir  for  rinn  cecb  düail. 

4.  Is  ann  sin  imorro  ro  bui  inn  ingen  oc  tatmecb  a  fuilt 
dia  folccath,  ocus  a  di  laim  tri  derca  sedlucb  allenitb  immacb, 
ocus    ba    giUgbiur    snecbto  n-öenoidcbi   ceacbtiu'  a  di  laim,  25 
ocus  ba  deirgightü'  sian  slebi  cecbtur  a  da  gbrüad.    Deidgbin 
coir  comard  ina  cinn  isse  nianido  nemonnta.     Ba  glaissigtn- 

[LU:] 

cbuingid  mnä  na  ingine  bad  aldeui  no  betb  i  n-Ere  do.  AI 
asbert,  ni  biad  ina  farrad  acbt  ben  nad  fesser  necb  do  ferailj 
bErencZ  riam.  30 

3.  Fofritb  do  oc  Inljiur  Cbicbmaini  i.  Etäin  ingen  Etair, 
ocus  dosbert  Echaid  iarom,  ar  bä  comadas  dö  ar  crutb  ocus 
delb  ocus  cenel  ocus  ani  ocus  oidid  ocus  aii-darcus. 


J20  IV  Tocliniarc  Etdiiie. 

[Kg:l 

fri  biigbai  cechtar  a  da  sulu.  Peoil  deirg  tanuighe  acci. 
Batar  forardu  moethgclu  a  dha  (sie)  gualuinn.  Rigliti  boga 
blaitbgbclai,  meru  sota  sitbgelui,  ingni  ailli  iucbanda.  Ba 
gil igt/r  snccbto  na  üan  tuinniu  a  toeb  seng  seta  sidbamacÄ. 
Bat^a-  blaitbo  slemongelu  na  sliastai.  Batar  cruinnüeco  5 
caladbgelu  a  dba  {sie)  glun.  Batar  inndolldirgbe  a  dba  (sie) 
colptai.  Traigbtbi  tana  toinngbelu.  Batar  cori  iarailliu  a  di 
süil  (am  Rande:  vel  a  di  sail),  da  malaigb  dseldse  dubgormma 
imma  ruscciiib. 

5.  Is  bisin  tra  ingen  iss  coiri  ocus  iss  cäimi  atconcatar  10 
süili  däini  riam,  ocus  ba  doigb  leo,  comad  a  sidib  di.     Is  don 
ingen    sin    atrubrath    crutb   cacb   co   bEtain,    coem  cacb   co 
bEtain.     Gabais  imorro  saint  an  ri  impi  focetoir  ocus  ro  lä 
fer  dia  muinter  reme  dia  bastud  for  a  chind,  ocus  ro  soicb  in 
ri    iartain    dochum    na    bingeni   ocus   imcomaircitb   scela   di.  1.5 
„Can  deit  iarww  a  ingen",  ar  'Kochaid,  „ocus  can  dollot?" 
„Ni  msa"  ol  si.     „]&tain  ingin  rigb  Eochraidbe  a  sidib  atam- 
comnaicc."      „Ina    ra-bia-sa    uair    cobUge    let?"    ol    Eochaid. 
„Issed  doruacbtamar  for  t'  faesam  sunn",  ol  in  ingen.    „Atüsa 
sunn  em  ri  ficMt  m~h\iadan  o  rogenar  issin  t-sid,  ocus  fir  in  20 
t-sitbu  etir  righu  ocus  coemfiru  ocom  cbuinngid,  ocus  ni  betws 
buaim   fess  ri  fer  dib,   fö  bitbin  ro  cbaras  tusai  ocus  tucus 
seircc  ocus  inmaine  duit,  or  bam  lenab  ocus  or  bam  tüalaing 
lapbartbai,  i.  ar  tb'airscelaib  ocus  ar  tb'äinius,  ocus  nit  acca 
liam  remi  seo  ocus  atot-atbgen  focetoir  ar  do  thuAYUScahail,  25 
ocus  iss  tu  doruacbtamur  iaram",  ar  sissi.    „Ni  ba  tocbuiriutb 
drochcarat  det-si  ön  ani  sein",  ol  Eochaid,  „ocus  rot  bia-su 
fäilte,  ocus.  lecfit^V  cecb  ben  orut,  ocus  iss  ocut  t'aenur  biat-sa, 
cen  bus  miad  lat."     „Mo  thinnscra  cöir  damli",  ar  inn  ingen, 
„ocus  mo  riar  iarmusin."     „Rot  bia-su  ani  sin",  ol  Eocbuid.  30 
Dobretba  iarum  iarsin  secht  cuma?a  di  ina  tinnscra,  ocus  do 
fuc  les  iarsin  co  Temvaif/  ocus  ro  feratb  fircbain  failti  fria-si 
ann  sin. 

w  issind  tsid   Ef).  27  Das  n  von  sein  ist  nicht  sicher. 


.  1^,,-v^  ,iax^cusu<w^i,bM-. 


:j;    ^.     l^vr-^^    ^ 


IV  Toclmuuc  Ktähic.  121 

[Eg-.] 

G.    Tri    derbrat/i<>    imorro    ro    hniar   tri    mic    Find    i. 
Eochaid   Airium   ocus   Eochaid   ocus   Ailill  Anglonuacli   no  ' 

Üciiglond«e/<,    iarsinni    bä    lioengliinn    do    sercc    di    rnnai    a 
bratliar.      Is    ann  -  sin    tangatrw  fir  hErind   docum  na   feisi 
Teiurach,   ocus  bata>"  ann  coigdigbis  ria  sambfuin  ocus  coic-    5 
tighis  iar  samtuin.    Caraiss  tra  Ailill  Anglounucb  Eüiin  ingen 
Etair  bic  feiss  Temrucb  in  tan  sin.    Fobair  tra  AiHU  bicc  sir- 
fechain  na  bingeiä  ceiu  ropas  bicc  fes  Temvach.     Is  ann  sin 
atbert  ben  Aik71a  i.  ingen  Lucbtai  Laimdirg  a  cricb  Laigew: 
„Maitb  tra  e  Ailill",  ar  si,  „cid  fecbaisiu   issind   letb   cian  10 
üait,  däigh  iss  airdbenu  sercci  sii'silliuth."     Cairigbid  Aibll     [_  /u.cc     (_Zt 
tair  fein  inni  sin  ocus  nir  fec  in  ingin  iarsin.  /(^^  r.  (»Z  \ 

7.  Is  ann  sin  imorro  ro  sgäilsit  fir  hErend  iar  tocbaitbem 
na  fleidiu  Temrucb.  Is  ann  sin  ro  liuusta«r  idu  eöid  ocus 
imformmuit  Aibll,  ocus  ro  lecustair  släetau  trommgalrnr  15 
cbuci,  ocus  ruccatb  iarsin  co  dun  Fremunn  bi  Tetbüa. 
Tarusair  imorro  d'  Oilill  ann  sin  co  cenn  m-h\iadna  bi  sir- 
i^alnr  ocus  bi  sirsnim  ocus  nir  attaim  do  necb  a  gbalur.  Is 
ann  sin  docbüaid  Eochaid  d'  fiss  a  bratbar  ocus  tucc  a  laim 
dar  a  ucbtbruinne  ocus  tug  Ailill  a  ossnam  ass.  „Indeo",  bar  20  O 
Eochaid,  „ni  ba  dirsann  in  galur  sin  am",  uar  Eochaid,  „ocus 
cinnus  atai  indusa  acacb  deit."  „Dar  mo  hvethir",  ar  se, 
nocbunusai,  acbt  iss  messa  a  cacb  ar  cacb  16  ocus  ar  gacb 

ILüi] 

6.  It  e  tri  maic  Find  maic  Findloga  maic  na  rigna,  i. 
Eocbaid    Feälech   ocus  Eochaid  Airem    ocus   Ailill  A'nguba.  --> 
Carais  Ailill  Anguba  iaro«^  Etain  bi  feis  Temrach  iar  feis  di    * 
la  Eocbaid.    Fodäig  dognitb  äbairt  dia  sirsellad,  ocus  üair  as 
descaid   serci  sirsilliud.     Cairigius  a  mewma  Ailill  don  gnim 
sin   dogeni,   ocus  ni  bä  cobor  do.      Ba   tressio   toi  aicniud. 
Focberd  Ailill  i  serg  de,  födaig  na  ro  tubaide  friaenecb  ocus  30 
näcb  erbart  frisiu  mnäi  fodesin. 


1    ihir     in     brathir    ist    in     Eg.     durch     i     i'iher    t     ausgedrückt. 
ly  lam  Eg.  23  a  chach  ar  cach  1(3  Eg.  21  Dazu  um  Bande: 

vel  tri  maic  Findgail". 


122  IV  Toclimarc  Etäiue. 

u-aidhqi."  „Crct  ticc  ritt",  ar  Eoclmid.  „Dar  mo  brctliir  i'ir", 
ar  se,  „no  chun  fetar."  „Dobcrtliar  cliucom-so",  ar  EdmUl, 
„necli  rod  finnfa  do  ghalur," 

8.  Is  ann   sin  tuccath  Faelitiiu  liaigh  Eochadn  chucco, 
ocus  tue  a  läim  dar  uchtbruinne  kilillo,  ocus  tucc  Ailill  a    5 
ossuuth  ass  iaram.   „ludeo",  ar  Fachtna,  „ui  ba  dirsann  in  gnim, 
ocus  ro  fetar-sa  do  galur,  ocus  ni  fuil  fort  aclit  nechtar  da  ni, 

i.  rod  gab  idu  eöit  no  sercc  do  ratuiss  ocus  ni  rot*  co  brath 
ass  cose.  Ba  mebul  tra  la  hAilill  inni,  ocus  ni  ro  ataim  dou 
liaigh  a  ghalur,  ocus  luid  üad  iartain  in  liaig.  10 

Dala  imorro  Eochada  luid  sidiu  for  a  chüairt  righiu  fo 
hErinn  ocus  forfacuib  Etain  issin  dun,  ocus  atbert  fria: 
„Maith,  a  ingen,"  ar  se,  „dentar  anlecht  let-sse  fri  hAilill  cein 
b?^s  beo,  ocus  mad  marb,"  ar  se,  „class  (?)  a  fert  fodbuigh  lat, 
ocus  toga1)ar  a  coirthe  ocus  a  liagan,  ocus  scribtar  a  anmuimm  15 
oghaimm."  Dochuaid  iaram  in  ri  iarsin  for  a  chuairt  rig  fo 
Erind,  ocus  ro  faccbuth  Ailill  ann  sin  a  n-dün  Fremainn  hi 
Tetliüa  fri  bäs  ocus  fri  haigedh  fri  re  na  h\iadn&  sin. 

9.  Laa   n-oen   and    dochuaid   Etain   issin   tech  i  rabe 
Ailill  i  n-galur,   ocus  ro  bui   icca  accallaim:   „Cid  thicc  rit,  20 
ocus  iss  mor  do  ghalur,  ocus  dia  fessmais  indni  not  foirfet?^  fo- 


[LU:] 

8.  Dobreth  Fachtnai  liaig  'Echdacli  dia  inicaisiu  in  tan 
ron  gab  ceill  for  ecail).  Asbert  fris  in  liaig  „Acht  nechtar 
na  da  idan  marbtha  duine  nad  icat  lege,  i.  idu  serci  ocus  idu 
eoit,  it  e  fil  innut-so."  Ni  ardamar  Ailill  dö,  ar  ba  mebol  lais.  25 

Forracbad  iarom  Ailill  hi  Fremain  Tethbai  fri  bas,  ocus 
luid  EochaicZ  for  cuaird  n-Erend  ocus  forracbad  Etain  hi  fail 
Aililla,  CO  n-dernaitis  a  thiugmaino  Ig,  i.  cor  clasta  a  fert,  co 
ro  hagtha  a  guba,  co  ro  orta  a  cethrui, 

y.  A  tech  i  m-bith  Ailill  ina  galur  do  tlieged  Etain  cach  30 
dia  dia  athreös,  ocus  ba  lugaide  a  galar  som  6n  do  suidiu, 


ai  dia  fessmais  J^J/j. 


IV  Tocliiuarc  Etaiiio.  123 

[Eg-.] 

ghebta  linn";   ocus  iss  aiiilftifHi  ro  raid  ocus  ro  caimstor  in 
\aiclh  m-bicc  ocus  rus  freccair  Ailill: 

[E:]     „Cid  doüÜTuigh,  a  gbillc? 
is  fota  do  sergliglic, 

is  fossad  do  clieim  glau  gle,  5 

cia  beitb  d'  feabus  na  sine."  4 

[A:]     „Fuil  limm  adbur  na  cneto, 
nim  sasa  cool  mo  chruito, 
nim  tolann  ni  do  gac/i  blicht*, 
isse(Z  dorn  beir  i  n-anrichtt."  8  10 

[E:]     „Abair  rim  cid  dai,  a  fir,         1^ 
ar  isioi  ingen  crcnif?, 
inniss  dam  gach  dal  ret  leass, 
CO  n-Aerntav  lim  do  Icr/es."  12 

[A:]     „Ni  talla  ormm  arad  rut,  15 

a  ingei^,  is  caem  do  cbuclit, 
daigb  noicb  andiaigb  a  sula, 
ni  dat  maithe  banrüna."  le 

[E:]     „Cid  at  olcca  riinu  ban, 

mad  sercc  is  cian  bus  cuman,  20 

0  gliebthar  in  gnim  do  läim, 

ni  hed  dlegbar  a  atmail."  20 

[A:]     „Bennacbt  ort,  a  inghiun  finn, 
ni  dam  tualnge  laubra  rimm, 
ni  dam  buidhecli  dorn  cheill  fein,  25 

ata  mo  chorj)  dorn  aimreir.  24 

Trüag  am  sin,  a  üen  ind  rig 
Eochadsi  Fedli%  iar  fir, 


[LU:] 

ocus  cein  no  bith  Etain   isin  magin   sin,  no  bitb   som   oca 
.descin.  30 


124  IV  Tochmarc  Etäine. 

rem  cliorp  is  rem  cnomi  is  tind 

hacd  berair  an  Erinu."  28 

[E:']     „Dia  m-]>otli  ar  sluaghaib  bau  m-bän 
ueeh  110  bcith  iccotöcrad, 

tiiicfad  sunn,  diamafl  maitb  lat,  5 

dogonta  limm  a  tochmarc."  32 

„Ocus  a  iiigin",  ar  se,  „ro  bud  urusa  deit  m'  ic-sa  do 
denam  dorn  ghalar,  ocus  iss  döich  not  icfaithea  in  .  .  ,  acht 
chena"  ar  se 

„is  se/-c  bo  baidiu  fri  hlindain  mo  nerc  10 

is  cuma  fo  thuinn 
is  rigi  nirt  dar  forraiw* 
is  cetharrainn  tahnau 
is  dichend  nime 

is  brissiud  brägat  15 

is  comlunn  fri  scath 
■^  is  combath~  fri  hnacM* 
is  rith  fri  nemh 
is  gasccec^  fo  1er 

is  gräd  do  macalla  20 

mo   grad-sae,   ocus   mo   scrcc  ocus  m'inmaine 
donti  da  tucus." 

10.  Ann  sin  tra  räthaigis  ind  ingin  fair  in  galor  i  ra-bui, 
ocus  ba  saeth  leissi  inni  sin  et  rl.,  conid  ann  ispert  in  iugen 
la  n-öen   ann   fri  hOilill:   „Maith  a  giUa"  ar  si,  „coimeirig  25 
fcs^a  ocus  bes  atetha  a  n-adcobrai,  ocus  dorigni  in  \aidh: 

10.  Räthaigis  Etäin  ani  sin  ocus  focheird  a  mej?main 
airi.  Asbert  Etäin  fris-seom  hx  n-and  a  m-bätär  ina  tig 
dibh'naib,  cid  dia  m-boi  fochond  a  galair.  „Ata  dit  seirc-seo" 
ol  Ailill.  „Dirsan  a  fot  co  n-erbart"  or  sisi,  „ro  päd  at  slan  30 
o  chianaib,  dia  fesmais.  „Cid  indiu  bad  am  shin-sa,  mäd  ail 
dait-siu"  ol  Ailill.     „Bid  ail  eciu"  or  si. 


/  2  u- — H     KiiiJjbC»clU.  '^t>^d*i>^   L  ~io) 


IV  Tochmarc  Etäine.  125 

,JEirig  a  üilill  amra! 
cöra  cach  duit  ro  chalma, 
daigh  fogebu  sunu  rofes, 
dogentar  liumm  do  leigheass.  4 

■**"Danatoluth*  rit  chell  n-glicc  ö 

''^dodat  läim*  iminom  bragit, 

tosach  suirghi  —  caem  a  dath  — 
ben  is  fer  icompocath.  s 

Manib  lor  lat,  a  fir  maith, 

a  mic  ind  rig,  a  rigflaith,  10 

doberimm  do  slan  a  gloinn  griiiu 

otha  mo  glun  com  imliiiu.  12 

Cet  m-bo  is  cet  unga  d'  or 

cet  n-ech  srianach  ratinol, 

cet  d'  etacb  gaoh  dadha  bricc  15 

tuccath  imom  thirfocbrig.  le 

Cet  cacb  mil  oboiu  ille, 

ro  pa  mor  in  imirgbe, 

dam-sa  fodeni  co  becht 

dorat  Eocbuidh  an  oenfeclit."          20  20 

Eir.  a  Ail.  amra. 

11.  Ticeth  tra  in  ingin  cach  dia  d'  folccath  dö  ocus  do 
thiume  a  chota,  ocus  ro  lessaig  ind  ingean  commor,  ar  ba 
truagh  le  a  umdugwt?  triaua  fochann.     Laa  n-aen  ann  tra 

11.  Do  teiged  iarsin  cach  dia  do  folcud  a  chind  ocns  do  25 
tbinmi  bid  do  ocus  do  aurgabäil  usci  for  a  lama.     Dia  teora 
nomad   iarojn   ba  slän  Ailill.     Asbert   som  fri  Etain:  „Ocus 
atestä  dorn  ic-sa,  cuin  rom  bfa  uait-siu?"  ol  Ailill.     „Rot  bia 


11  Ursprünglich  liiess  es  icold  dobiur.  15  Vielleicht  ist  cet 

u-etacL  zu  lesen.  uo  Eochuigh  i-V/. 


126  IV  Tochmarc  Etäine. 

ithcrt  in  iiigcn  fri  liAilill:  „Tair"  ar  si  „himmarucli  immucliui 
lai  imm  dail-si  cossiii  tech  fil  fri  düu  immuich  inechtair,  ocus 
con  riccfu  frit  alges  anii  sin  ocus  frit  accol^ar. 

12.  Bui  hnorro  Ailill  cen  chotluth  in  oidchi  sin,  co 
tanicc  maten  iarnamarac/i.  In  tan  imorro  ba  mitliigh  do  dui  5 
ina-dail,  iss  ann  deilligh  a  cliothi^/i  fair,  co  m-bai  co  tratb 
erghi  na  cbotlatb.  Luid  Etain  iarsin  ina  dail.  Nir  bo  oian 
i  n-irnaidiu  di,  co  n-accai  in  fer  n-ingalair  dia  docbum  co 
cossmailes  Aily7/«,  ocus  se  scithecb  mertnecb.  Atnaigh  in 
ingen  aicbnc  fair,  conar  be  Ailill.  Fecais  ann  sin  ic  irnaide  10 
Aib7?a.  Ticc  iarum  in  ingen  asa  dail.  Is  ann  sin  duscis 
Ailill,  ocus  ba  ferr  leiss  ec  auda  betbu.  Fobair  ic  torsi  moir 
ocus  icc  snimcbe.  Tic  tra  ind  ingen  dia  accalla^>w.  Is  ann 
sin  aspert  frie  matarla  dö.  „Tair-siu"  ar  si  „cosin  n-inadh 
cetna  immaroch".  15 


[LU:] 

imbäracli",  ol  si  [Aclit  iii  ba  issin  t-ossud  na  firflathrr 
dogentar  a  col.]  „Totaisiu  imbaracb  im  dail-si  cosin  tulaig 
uasind  lius". 

12.  Bai  Ailill  oc  fritbairi  na  aidclii,  contuli  tratb  a  dala; 
ni  dersaig  co  tratb  teirt  ara  baracb.  Luid  Etäin  ina  dail-  20 
seom,  CO  n-accai  in  fer  ar  a  ciund  co  cosmailius  crotba 
Aililla,  ocus  coinis  in  lobra  a  galair.  An  aitbesc  top  ail  do 
Ailill,  issed  ro  räid  seom.  Do  füsci  Ailill  tratb  teirt.  Fota 
fecais  for  torsi  tratb  do  deocbaid  Etain  isa  tech.  „Cid  dot 
gni  torsecb?"  or  si.  „Do  foidiud-siu  im  dail-se,  ocus  ni  ränac  25 
ar  do  cbiund,  ocus  dorocbair  cotlud  form,  conom  erracbt 
innossa.  Isuachnid  nirrodcbad  mo  ic-sa."  „Ni  ba  sön",  ol 
Etäin,  „ata  lä  in  degaid  alaili."  Gaibtbi  fritbairi  na  baidcbi 
sin,  ocus  tene  mör  ar  a  belaib  ocus  usci  na  farrad  do  tbabairt 
fo  a  süili.  30 


5  mithidli  Ey.  lo  Die  eingeklammerten  Worte  sind  wohl  späterer 

Zusatz. 


IV  Toclimarc  Etäine.  127 

[Eg:l 

13.  Ocus  rop  iiiann  ocus  in  cetla,  ocus  ticced  in  fer  gacli 
Tai  (lia  saig<V?.  Tic  tra  in  la  derlcnach  ina  dail  ocus  dorala 
in  fer  ce^na  di.  „Ni  frit-sa"  ol  si  „ro  dalusa  \tir.  Cid  tu 
dana  icim  dail?  Acht  inti  ris  ro  dhalusae  sunn,  ni  ar  baes 
nacli  ar  hiiegul  ro  dalus-sae  friss,  acht  is  dia  icc  don  galur  5 
hi  m-bui  dorn  sercc."  „Bi^  coru  deit  tiachtain  imm  dail-siu," 
ar  se,  „ar  in  tan  rob-sa  Etaein  Eocraide  ingen  Ailillu  ropud 
messi  do  c^muir."  „Cid  ön",  ol  si,  „cia  hainm-siu  itir,  cid  rot 
iarfaigedh?"  „Niwsa,  Mider  Breg  Leith  mo  ainiu-siu'%  ol  se. 
„Cid  rot  scar-sa  frim-sa,  ma  ro  bamar  amlaith  sin?"  ol  Etain. 
„Niwsfl,"  or  Mider,  „fithnaissiu  Füamnaigbe  ocus  brechtae 
Bressail  Etarlaim  [ro  duss  sgar].  Aspert  Midir  fri  hEtain: 
..In  raga  limm?"  ol  se.  „Ni  to,"  ol  si,  „nocha  crenob  rig 
n-Erinn  fort-sa  nach  ar  fer  n-aile  na  festar  cland  na  cinel  dö." 
„Is  mi-siu  em,"  oll  Mider  dorat  for  menmain  Ail?7/a  do  sercc,  15 

[LU:] 

13.  Trath  a  dala  totaet  Etäin   ina   dail,  co  n-accai  in 
fer  cetnse  am«?  Ailill.     Luid  Etain  dia  tig,  fecis  Ailill  oc  cöi. 

Dolluid  Etain  co  fa  tbri,  ocus  ni  arnic  Ailill  a  dail,  co 
fornec  si  in  fer  cetna.  „Ni  frit-so"  or  si  „ro  dalus-sa.  Cia-so 
thü  do-deochaid  im  dail?  In  fer  fris  ro  dalusa,  ni  ar  chul  20 
HO  amles  ticht  ar  a  cend,  acht  is  ar  accuis  tesairgne  do  nmai 
rig  Erend  don  galur  fod  ra  bi.  „Batochu  dait  tuidecht 
cucom-sa,  ol  in  tan  rop-sa  Etain  Echraide  ingen  AiliUa,  bä 
messi  do  chetmuinter.  Ba  iar  do  sarlüag  do  primmaigib 
\iEvend  ocus  uscib  ocus  ör  ocus  arga^,  co  tici  do  chutrommse  25 
do  fäcbäil  dar  th'  eis."     „Cacht"  ol  sisi,  „cia  th'  ainm-siu?"  Cm^^ 

„Ni«s«  Mider  Breg  Leith",  ol  se.     „Cacht,"  ol  sisi,  „cid  ronn  •, 

etarscar?"    „Niwsa,  fithnaise  Fuamnaiye  ocus  brechtai  Bresail 
Echarlaim."     Asbert  Mider  fri  Etain:    „In  raga-so  lim-sa?" 
„Na  tho",  ol  sisi,  „no  co  ririub  rig  n-Erend  ar  fer  uä  fetar  30 
claind   no    cene/  dö."     „Is  messi  em",   ol  Mider,   „dorat  fö 
mewmain  AiliUa  do  seirc-siu  co  fota,  co  torchair  a  fuil  ocus  a 


2  degenach  Eg.  12  ro  du.s.s  sgar  hefracJife  ich  als  ergänzende  Glosse, 

wir  niüssten  sonst  rodn  sgar  erwarten.         13  zu  lesen  renobV 


128  IV  Tochmarc  Etäine. 

[Kg:] 

is  ine  äono  ro  thairmiscc  im  Ailill  dul  it  dail  ocus  it  couni 
ocus  uar  lec  dö  tb'  euech  do  milliud." 

14.  Tauicc  iarsin  in  ingen  dia  tliig  ocus  dochüaid  d' 
accalla««  AiUUo,  ocus  bennacliais  do.  „Is  maith  tra  dorala 
duiue  sin  diblinaib",  ar  Ailill.  „Is  am  slan-sa  fodecht-sa  5 
dorn  galur,  ocus  iss  at  slän-sa  dot  enecb,  ocus  beir-siu  benuach- 
tain."  Itlocbamar  diar  n-deib",  ar  Etaiu,  „is  maitb  linn 
ixmiaid  sin."  Is  ann  sin  tra  tanic  Eocli««?  dia  cbuairt  rig 
ocus  ro  iiiirfaig  a  bratbair  föce^öir.     Ro  binnisidb  a  scelu  do 

0  tbus  CO  deritb,  ocus  ba  buidbecli  in  ri  dia  muai  ara  n-derna  10 
do  maitb    fria  bAilill,    ocus   is   folitb  linn  in    sceul    sin   ar 
Kochaid. 

Scelu  imorro  Eacbft^Z«  innist'r  suiui  ocus  Etaine. 

15.  Fecbtus  dia  m-bui  Eacbaif?  bi  Fremainn,  co  n-dernad 
öenucb  ocus  ecbtressa  leo  ann,  co  tanicc  iarsin  Etain  do  15 
faircsi  in  oenaig.  Is  annsin  daw«  dolkiid  Mider  docbum  in 
oenuig  ocus  tanicc  d'insaigid  in  airecbta  i  ra  ba  Etain  ocus  a 
banntracbta  immpi,  ocus  fiiaitgid  leiss  bi  cona  binailt,  i. 
Croicbean  Cbrodergb  inailt  Etainiu,  ocus  ba  doitbfir  in  dealb 

i  tanic  Mider  .cbuccu.     Is  ann  sin  imorro  rotböcbatar  bann-  20 
trocta  fer  n-Erinu  a  n-gäiri  guil  bic  Ijretli  na  rignu  noidib, 
cor  lecit  ecbradba  bErcntZ  fris,   cona  fetatar  na  n-aer  no  i 
talmuin  docbüaidb. 

[LU:] 

feoil  de,  ocus  is  messi  tball  cacb  n-accobor  collaide  n-airi,  na 
Ijetb    milliud    enecb   dait-siu  and.      Acbt  teisiu   lim-sa   dom  25 
cricbjdia  n-apra  Eochaid  frit?"     „Maitb  lim",  ol  Etain. 

14.  Tic  iarom  dia  tig.     „Is  maitb  ar  comrac",  or  Ailill, 
„sech  rom  icad-sa  a  fecbt-sa,  ni  fil  imlot  u-einig  dait-so  and." 
„Is    amra   amlaid",    or    Etain.     Tanic    Eocbaid    dia    cbuaird 
iartaiu  ocus  atläigestär  betbaid  a  bratbar  ocus  liudigtbe  fri  30 
hEtäin  co  mör  a  n-dorigui  co  tanic  som. 

9  ro  hiiinisigli  Erj.  17  diu  aigid  Ey. 


IV  Tochmarc  Etäiue.  129 

lEg:] 

16.  Is  ed  imorro  docliüaid  Mider  siar  co  Magli  na 
Cruacliiia.  „Cid  do  maitli  duiuniii  itir  tadhall  in  maiglii  siu?" 
for  Croiclieau  Croderg.  „Bid  he  t'ainm  hias  for  in  maigh 
siu  CO  lirath"  for  Midir,  „i.  Mag  Cruachau,  ocus  Raith 
Cruachan".  Dochüatar  iartain  co  sith  sinighe  Crüachan,  5 
daig  roh  fagus  a  cairdess,  ocus  ro  batar  co  cenn  nömidi  ann 
hie  tomailt  ocus  ic  fledugttt?,  conid  ann  atbert  Croichenn  fri 
Mider:  „Inni  so  do  treb-sa?"  Atbert  Mider  fri  Croichin: 
„Iss  ann  ata  mo  treb-sae,  tair  ic  taurcbail  na  greni".  Luid 
Mider  iarsin  ocus  Ettain  co  Breg  Leth  mic  Celtcair.  10 

17.  Is  ann  sin  imorro  ro  chuirestair  EochaicZ  eclacha 
\\EA-enn  ocus  a  oblori  ocus  a  ioxMalaigh  sliger/  ocus  a  techta 
coicrichi  üad  fo  hErinn  d'iarraidh  a  mnae.  Dochuaidh 
Eoch«/(Z  fein  iaisin  fo  Eirm«  A^iQxraidh  Etaine,  ocus  bliadain 
on  16  cu  cele  do  ga  biarrawZ/i  ocus  nis  fuair,  ocus  do  riacht  i  15 
cinn  hliadno  co  düii  Freniaind. 

18.  Is  ann  sin  ro  chuir  Eochm'^  a  drui  d'iarrmV?/*  Etaine, 
i.  Dahin  a  ainmm  in  drüadh.  Is  edh  tanicc  reime  an  la  sae 
siar  connicci  in  sliab  rissin-apur  Sliab  Dälän,  ocus  ro  bui  ann 

in    oidqi    sin.       Ba    tromm     imorro    laissin    drüid    dicheilt  2U 
Etainiu  fair  fri  re  hliadna,  co  n-dernui  iarsin  IUI  flescca  ibi>- 
ocus    scripuidb   oghumm  inntib,   ocus   foillsighthir  do  triana 
eochraib   ecsi   ocus   triana   oghumm,  i.   Etain  do  bith  i  sith 
Breg  Leith  iarna  breth  do  Midir  inn. 

19.  Is  and  sin  duna  dochüaid  Dalan  sair  doridisi  gu  25 
dun  Fremainn  üail  hirra  bua  Eochuid  ri  hErinn.  Ro  fiar- 
fuigh  'Eochaid  dia  drui  a  sceulu.  Is  annsin  imorro  do 
riachtatar  a  echluchu  ocus  a  oblori  ocus  a  tharralaigh  sligiuth 
ocus  a  techta  coiccrichi  dochum  ri  hErinn,  ocus  ro  fiarfuigh 
sceula  dib,  an  füaratar  sgeulu  Midir  ocus  Etaini.  Ocus  30 
adrubrutar  ni  füaratar,  conid  ,annsin  atbert  a  drüidh  friss: 
„Rotirmaiss  ecaine  ocus  mör  olcc  ocus  imniuth  duit  bith  i 


13  iarraig  Eg.  20  oidqiis  Ecj.  2ü  29  ro  fiarfuidh  Ey.  ~jo 

^=-  SS 


/<?r 


<    'w^o^Iä?   [2u~wü^   ^iJjc^dU  StU.£^  i']\      isu.  oMt>  ^ac£M^ 


130  ^V  Tochmarc  Etäine. 

[Eg:] 

n-ingnaiss  do  mna.  Tinoltar  lett  slüaigli  bfer  n-Erinn,  ocus 
roichthea  co  Brigli  Lertli  micc  Celtdiair,  ocus  dentar  a  togliail 
occut,  ocus  iss  ann  foglieba  clo  mnai,  ocus  tabuir  ass  hi  ar  ais 
HO  ar  ecin." 

20.  Dochüaid   iartain  Eochuitb   ocus   fir  hErinn   co  Bri    5 
Leitli   ocus   ro   bataur  bic  togbuil  in  t-sidae  ocus  ic  cuingid 
Etaiuiu  do  tabairt  doib  immacb,  ocus  ni  tuccadh  doib.     Ocus 
docüas  iarsin   ar  in   side,   ocus   tuccad  Etain   immacb,   ocus 
doriacbt  co  dun  Fremainn  doridbissi,  ocus  bui  i  n-grädbuil) 
ri   bErind,   i.  a  caeimcbeli  gräducb  dingüala  bodein,   i.  bicc  lo 
Eocbuitb  Airem.     Ocus  iss  be  in  t-Echaid  sin  ro  bui  XII  bl. 
bi  ricbi  n-ErewrZ,  gurrus  loiscc  teni  bi  Fremainn.     Conid  bi 
Sercligbi  Äilillu  ainm  in  sceuil  sin  ocus  Tocbmarc  Etainiu. 
Ocus  ni  ruc  in  Etain  sin  claincl  d'  Kochaid  A.irem  acbt  mad 
öen  ingin,  ocus  ainm  a  matbar  tuccad  üiirre,  i.  Etain  ingen  15 
Echada  Airimon,  ocus  ingen  dissidi  Messbüacballa  matbatr 
Conare  Moir   mic  Etersceuil.      Conid  airi  sin  ro   cboillsiut 
sitbcbaire  Muigbi  Breg  ocus  Mider  Bri  Lethi  geissi  Conuiri, 
ocus    ro   tliimdibsit  a  ssegbul    ocus    doronsat    urcain    Muige 
Bregb,  ar  togbail  sidba  Bri  Leith  ocus  ar  Etain  do  tbapbuirt  20 
as  d'  Echaid  Airem  ar  ecin. 


Anhang. 

Zu  Cap.  13: 

Die  früheren  Schicksale  i^täin's,  auf  welche  in  diesem  Capitel  Bezug 
genommen  wird,  sind  mir  nur  aus  einem  Fragment  im  Lehor  na  hUidre 
bekannt  {Facsim.  p.  129),  das  ich  hier  mittheile. 

.  .  .  athaigi  ocus  a  grianan  co  senistrib  solsib  fri  techt  ass, 
ocus  tobrcth  tlacht  corcra  impe  ocus  imcbuirthe  in  grianän  sin  lasin 
Mac  O'c  cach  leth  no  theged,  ocus  ba  and  con-tuiled  cach  n-aidchi 
occa  choniaitecht  do  airec  menman  conda  tanic  a  sult  ocus  a  fetb. 
Ocus  no  linta  in  grianän  sin  do  lubib  boladmaraib  ingantaib,  co  m-bo  25 
de  forbered  si,  di  bolod  ocus  blath  na  lubi  sainemail  logmar.  Atchüas 
do  Fuamnawy  a  n-gräd  ocus  ammiad  doi-atad  di  lasin  Mac  O'c. 
Asbert  Fuamn«c7t  fri  Mider:  „Congarar  dcit  do  dalta  condoisai 
chorai  frib  diblinaib,  ocus  co  n-decbos  for  iarair  Etäine."  Do  thäet 
teclit  co  Mac  ii-()'c  0  Mider,  ocus  luid  si  dia  accaHat';«,  ocus  dolluid    30 


i 


IV  Tochmarc  Etäine.  131 

FiiSimnach  timclieli  calkUc'  co  in-boi  isin  bruig  ocus  tohcrt  in 
n-athaig-  cetuao  fo  Etäiu,  conda  bert  asa  grianän  for  in  fiiamain, 
forsa  ra  bi  riam  co  cend  secht  m-h\iudan  fo  liErind,  conda  tiniart 
athach  gäithe  ar  tljrögi  ocus  lobrai,  conda  corastär  for  clethe  tige  la 
llltu  i  m-bätär  oc  öl,  co  torchair  isin  n-airdig  n-öir  ro  böi  for  läim  5 
muä  Etair  in  chathmiled  o  Inbiur  Cichmaine  a  coiciud  Choncoba«V, 
conda  sloic  side  lasa  loim  gabais  asind  lestwr,  co  m-bertai  di  siiidiu 
fo  a  broind,  co  m-bo  ingen  iartain.  Dobretli  ainm  di  i.  Etain  ingen 
fitair.  Di  hli&dain  dec  ar  mili  trä  6  gein  tuissech  Etaini 
0  Ailill  cosa  n-geiu  u-dedenach  o  Etwr.  Alta  iarom  Etain  oc  lo 
Inbiur  Chichmuini  la  liEtar  ocus  coeca  ingen  inipe  di  ingeuaib 
tussech  ocus  ba  hesseom  no  da  biatliad  ocus  non  eted  ar  chomaitecht 
Etaini  a  ingini  dogrcs.  La  n-and  döib  aningenaib  (sie)  uilib  sind 
inbiur  oca  fothrocud  co  n-accatar  in  marcach  isammag  cucu  doud 
usciu.  Ech  dond  tuagmar  foran  forlethan  casmongach  caschairchech  15 
foa  suidiu.  Sidhalbrat  uaine  hi  filliud  immi,  ocus  lene  foderginliud 
imbi,  ocus  eo  öir  Ina  brut  ro  saiged  a  güalaind  for  cach  leth. 
Sciath  argdidi  co  n-imbiul  oir  imbi  for  a  muin.  Sciatrach  argit  and 
ocus  tul  n-6ir  fair,  ocus  sieg  coicrind  co  fetban  öir  impi,  oirlond 
cocrö  ina  laim.  Folt  findbudi  fair  co  betan.  Snithe  oir  fria  etan,  20 
conna  teilged  a  folt  fo  agid.  Assisedar  sist  forsin  purt  oc  deiscin 
na  n-ingen,  ocus  ro  charsat  na  ingena  uili,  conid  and  asbert  som  in 
laid  seo  si's: 

Etain  indiu  sund  amne 

oc  Sid  Ban  find  iar  n-albai  25 

eter  maccaib  beccaib  di 

for  brü  Inbir  Cichmuinl. 

Is  hi  ro  hie  süil  ind  rig 
a  topor  Locha  Da  lig, 

is  i  as  ibed  siu.  dig  30 

*la  mnäi  n-liltair  hi  tromdig. 

Is  tria  äg  dossib  in  ri 

inna  heönu  di  Thethbi, 

ocus  bäidfid  a  dii  ech 

illind  Locha  Da  airbrech.  35 

Biat  imda  coicthe  ili 
tria  t'äg  for  echaig  Midi, 
biaid  togal  for  sidib 
ocus  cath  for  ilmilib. 


10—21  Von  Alta  iarom  bis  fo  agid  ühcrselzt  von  O'Cnrri/,  On  ihe  Mann,  and  Ottst. 11, 
162,  163;  daselbst  ist  in  einer  Anmerlitmri  ron  Snllivan  mich  der  Text  mite/etheiH,  leider 
mit  vielen  Ungenauiglteiten. 

9* 


132  IV  Tochmarc  Etdine. 

Is  i  ro  loited  is  tir,» 

is  i  archosnai  iu  rig, 

is  i  be  tiiul  fris  dogair, 

is  i  ar  n-fitäin  iartain. 

Etaiu  in  diu.  5 

Doclinaid  i'iadaib  in  t-6cl*ch  iarsain  ociis  ni  fetatar,  can  do 
deochaid  «o  cid  dochüid  iarom.  0  ränic  in  Mac  O'c  do  acallaim 
Mid/r,»ni  fornic  Fusimnaig  ar  a  chiund,  ocus  asltcrt  (i.  Mider)  fris: 
,.Brec  dorat  in  ben  imond,  öcus  dia  u-ecastar  di  Etain  do  bith  i 
n-Ere,  ocus  ragaid  do  denam  uilc  fria".  ,,Domuiniur,  is  döig  bid  10 
fir"  ol  Mac  O'c.  „Atä  Etäin  ocomthig-si  isiu  brüig  o  chianaib  isiu 
deilb  hi  tarfas  uait-siu,  ocus  bes  is  cuice  forobart  in  ben."  Dothpet 
Mac  O'c  dia  thig  for  a  cbulu,  co  farnic  a  grianän  n-glainidi  'cen 
Etäin  and.  Immasöi  in  Mac  u-O'c  for  slict  FnaLvanaige,  con  tarraid 
for  öenuch  bodbgnai  oc  tig  Bresail  Etarläim  in  druäd.  Fosn  15 
opair  in  Mac  O'c  ocus  benaid  a  cend  di,  ocus  dobert  lais  a  cend 
sin,  corra  bi  for  brü  in  broga.  Acht  chena  issed  i  slicht  inninud 
aile,  conid  la  Manandän  ro  marbait  a  n-dis  i.  Fnamnach  ocus  Midir 
i  m-Bri  Leith,  dia  n-ebrad: 

Füamnach  bäeth  bä  ben  Midir      sigmall  is  Bri  co  m-bilib         20 
i  m-Bri  Leith  ba  läthar  lan       ro  loiscthe  la  Manandän. 
Zu  Cai).  15: 

Hier  möge  aus  dem  Lehor  na  hUidre  wenigstens  noch  ein  genauer 
Abdruck  des  Gedichts  Platz  finden,  in  welchem  Mider  die  Schönlieiten 
seines  Landes  schildert  und  Etäin  auffordert,  mit  ihm  zu  kommen.  Im 
LU.  gewinnt  Mider  die  Etäin  dem  Eochaid  im  Schachspiel  ab;  leider 
ist,  wie  bereits  S.  115  bemerkt,  die  Fr osaer Zählung  in  dieser  Handschrift 
nicht  vollständig  erhalten.  Das  unten  folgende  Gedicht  steht  aber  mit 
dieser  Erzählung  nur  in  einem  losen  Zusammenhange.  Die  Worte  In 
raga  limm  finden  sich  auch  oben,  Cap.  13,  und  sind  vielleicht  der 
Ausgangspunkt  des  Gedichts.  Denn  die  Aufforderung  Mider's  an  Etäin, 
mit  ihm  zu  kommen,  hat  gewiss  r>on  Anfang  an  zu  den  Einzelheiten  der 
Erzählung  gehört. 

A  be  find  in  raga  lim,       i  tir  n-ingnad  bi  til  riud, 

is  barr  sobarche  folt  and      is  dath  snechta  corp  coind.* 

Is  and  uad  bi  miii  na  täi,       gela  det  and,  dubai  brai, 

is  li  sula  lin  ar  sluag,       is  dath  sion  and  cech  grüad.  4 

Is  corcair  maige  cach  mäin,       is  li  sula  ugai  luin,  * 

cid  cäin  deicsiu  maigi  Fail,       annam  iar  gnäis  maige  mäir. 


*  sluaig  LU.    L'tber  in  dath  sion  die  Glosse:  ho  is  brecc. 

^  Ueber  maige  die  (llosse:  iio  lossa ;  über  li  sula:  uu  is  datli. 


t;.  luu-w^  ,to^(a.r  %o- 


IV  Tdchinnir  Etäino  133 

Cid  mesc  lib  coirm  inse  Fäil,       is  mescii  coirm  firc  niäir, 
amra  tire  tir  asbiur,      Jii  theit  oac  and  resiun.  8 

Srotha  toith  millsi  tar  tir       rogu  de  mid  ocus  fi'n, 
döini  delgiiaidi  ce»  on       combart  cen  peccad  cen  col. 

Atchiam  cäcli  for  cach  leth       ocus  ni  comiacci  necb, 

temel  imorbais  A'daim       dodoii  archeil  araraim.  12 

A  ben  dia  ris  mo  thuaith  tind,       is  barr  oir  bias  fort  chind, 
miic  ür  laith  lemnaclit  la  lind       rot  bia  lim  and,  a  bc  find! 

A  be.  f.       (sie) 

Text  und  Uebersetzumi  dicfcs  Gedichts  hei  Sulliran,  On  tlie  Mann, 
and  Cust.  III,  jj.  191,  lassen  viel  zu  loünschen  übrig.  Eine  Uebersetzung 
von  O'Curry,  aber  nach  einer  anderen  Handschrift,  ibid.  II,  jj.  192. 

Ein  sehr  ähnliches  Gedicht  theilt  mit  O'Kearney  in  den  Trans- 
actions  of  the  Ossianic  Society,  I  p.  '26.  Denn  dieselben  Vorstellungen 
von  einem  glücklichen  Lande  kehren  in  der  Finnsage  wieder:  in  dieses 
Land,  tir  na  n-ög,  tir  na  m-beo  (,,the  Elysium  of  the  pagan  Irish")  wird 
Oisin  von  der  Tochter  des  Königs  selbst  entführt. 


V. 

Die  Geburt  Ciiclmlainn's. 


1.  Diese  sonderbare  Erzählung  findet  sich  gleichfalls  im 
Lebor  na  hUidre  und  in  dem  „Egerton  1782"  signirten 
Manuscripte  des  British  Museum,  in  ersterem  p.  128  des  Fac- 
simile,  in  letzterem  p.  152.  Der  Schreiber  des  Lebor  na  hUidre 
giebt  hier  als  Quelle,  aus  der  er  dieses  Stück  copirte,  das 
Libur  Dromma  Snechta  an,  eine  leider  verloren  gegangene 
ältere  Handschrift,  von  welcher  O'Curry,  Lect.  on  the  Ms.  Mat. 
p.  13,  handelt.  Auch  hier  besitze  ich,  was  das  Egerton 
Manuscript  anlangt,  eine  Abschrift  O'Grady's,  die  ich  1874  mit 
dem  Originale  collationirt  habe. 

2.  Der  Gang  der  Erzählung  ist  der  folgende: 

Eines  Tages  überzieht  ein  Schwärm  von  wunderbaren  Vögeln 
das  Land  bei  Emain  Macha  und  frisst  alles  Grüne  ab.  Conchobar 
und  seine  Krieger  fahren  aus,  um  sie  zu  jagen.  Sie  verfolgen 
die  Vögel,  bis  es  Nacht  wird  und  es  anfängt  zu  schneien. 
Als  Obdach  finden  sie  ein  einzelnes  Haus,  in  welchem  ein  Mann 
und  eine  Frau  wohnen.  Die  Frau  gebiert  einen  Sohn,  und 
Dechtire,  die  Schwester  Conchobar's,  die  diesen  als  Wagen- 
lenkerin  begleitet  hatte,  nimmt  sich  des  Knäbleins  an.  Nach 
Emain  Macha  zurückgekehrt,  erzieht  sie  ihn,  bis  ihn  zu  ihrer 
grossen  Betrübniss  eine  tödtliche  Krankheit  hinwegrafft.  Nach 
einer  wunderbaren  Erscheinung  bei  Tage  erscheint  ihr  darauf 
bei  Nacht  ein  Mann,  der  sich  als  Lug  mac  Ethnend,  ein  zu 
den  Tuatha  De  Danann  gehöriges  übermenschliches  Wesen,  zu 


V  Compcrt  CJouculaiiul.  135 

erkennen  giebt.  Er  sagt  ihr,  dass  sie  von  ihm  schwanger  werden 
würde.  Er  sei  es,  der  alles  so  gefügt  habe,  wie  es  gekommen 
ist;  er  sei  der  Knabe  gewesen,  dessen  sie  sich  angenommen,  und 
dieser  Knabe  befinde  sich  jetzt  in  ihrem  Leibe.  Deichtire  wird 
schwanger,  und  niemand  weiss,  woher.  Conchobar  verlobt  sie 
dem  Sualdaim.  Sie  schämt  sich  ihres  Zustands.  Wieder  zur 
Jungfrau  geworden,  wird  sie  von  Neuem  schwanger  und  gebiert 
den  Setanta.  So  hiess  Cuchulaind,  ehe  er  Culand's  Hund 
tödtete. 

3.  Hiermit  endet  die  Erzählung  in  Eg.  In  LU.  schliesst 
sich  eine  weitere  Erzählung  an*,  von  welcher  leider  nur  der 
Anfang,  und  auch  dieser  verstümmelt,  erhalten  ist.  Dieselbe 
Erzählung  findet  sich  jedoch  vollständig  in  einer  zweiten  Version 
der  Sage,  welche  in  Eg.  unmittelbar  nach  der  ersten  mitgetheilt 
wird  (Eg.  1782,  p.  153). 

Einige  Einzelheiten  in  dieser  Erzählung  sind  schwer  ver- 
ständlich; die  betreffenden  Stollen  sind  durch  Sternchen  markirt. 
Offenbar  liegen  auch  hier  wieder  mythologische  Vorstellungen 
zu  Grunde,  die  man  aber  erst  dann  mit  Sicherheit  wird  verfolgen 
können,  wenn  mehr  von  ähnlichen  Erzählungen  bekannt  sein 
wird.  Auf  eine  derselben,  in  welcher  es  sich  gleichfalls  um  eine 
wunderbare  Geburt  handelt,  und  in  welcher  gleichfalls  Vögel 
eine  bedeutsame  Rolle  spielen,  nimmt  Bezug  Sullivan,  On  the 
Mann,  and  Cust.  I,  p.  ccclxx. 

4.  Der  Name  von  Cuchulainn's  Mutter  lautet  Dechtire. 
Das  Facsimile  von  LU.  bietet  in  dieser  Erzählung  immer 
Deichtine.  Dieselbe  Verwechslung  von  r  und  n  liegt  in  Eg.  vor, 
wenn  daselbst  Cap.  1  Briccni  für  Briccriu  geboten  wird. 

Die  abgekürzte  Schreibweise  ist  unbezeichnet  geblieben  in 
ocus,  for,  mac.  Li  Eg.  ist  ocus  mehrmals  pleno  geschrieben. 
LU.  bietet  Cap.  2  die  Form  dno. 


*  Den  Inhalt  derselben  bildet  der  Streit  um  die  Erziehung  Cuchulaiun'i 


I^Q  V  Compert  Conculaiiul. 

Coinpeit  Conculaiiul  inso  sis  a  Libur  Dromma  Siicchta. 

1LÜ:1 

1.  Läa  n-aeu  ro  hatar  mathi  Ulad  im  Chonchobm-  i 
n-Emaiii  Macha,  no  thathigtis  enlaith  mag  ar  Emuin.  Na 
gelltis,  conna  facabtais  cid  mecmi  na  fer  na  lossa  hi  talam. 
Ba  tochomraclit  la  liUltu  anaicsiu  oc  collud  a  n-liireud. 
Imlaat  nöi  caivptiu  dia  tofund  laa  n-and,  ar  ba  bes  leu-som  5 
forim  en.  Conchobar  dana  hi  sudiu  inna  charput  ocus  a  fiiir 
Deichtire/  ossi  maccdacht."  /ssi  ba  hara  dia  brathair.  Errid 
Ulad  ar  cbense  inna  carptib,  i.  Conall  ocus  Loegairo  ocus 
cach  olchena.     Bricriu  dawa  leu. 

2.  Fus  rumat  an  ein  remib  diandaim  tar  Sliab  Fuait,  tar  10 
Edrauind,  tar  Brega.  Ni  bid  clad  na  hairbi  na  caissle  im 
tbir  i  n-liEre  isind  amsir  anall,  co  tanic  remis  mac  n-Aeda 
Slani,  acht  maigi  reidi;  ar  imad  na  treb  dawa  inna  remis  sem, 
iss  aire  conopartatar  cocricha  i  n-hEre.  Ba  halaind  tra  ocus 
ba  cain  in  t-enlorg  ocus  in  t-enamar  böi  leu.     Nöi  fichit  en  15 

[Eg:] 

Cuimpirt  Conculainn  innso. 

1.  Bui  Conchopur   ocus  maithe  Ulud  immi   ind   Emuin 
Macha  fect  n-oen  ann.     Taitliigi^^s  enlaith  mag  ar  Emuin,  no 
geltis,  cona  facbatis  cid  luisni  hi'talmuin  ann.     Ba  saeth  la 
hUlltaib  inni  sin.    Innlig  (sie)  nS>  Cixiv])tiu  do  dul  dia  toffunn,  20 
ar  ba  bes  leo-sum  dogress  foram  for  enlaith.     Conchohar  ann 
ce^amus  ina  charpMif  ocus  Dectiri  a  siur  ar  a  belai^  do  raith/ 
ossi  macdacht,    ocus   eirrith   Vkid  olcheno  ina  gcairptib,  i. 
Conall  Cernuch  ocus  Fergus  mac  Roich,  ocus  Laeguiri  buadach 
ocus  Celtchair  mac  Uithechuir.     Briccri  ann  da«a  leo  amuil  25 
gach  n-anrad. 

2.  Tiaguit  inn  eoin  remib  iarum  tar  S\iah  Fuait,  tar 
Muirtcmniu,  dar  Edmann,  dar  Breg  mag  (sie).  Ba  haluinn 
iarum  in  t-enlorg  ocus  in  t-cuamar  cachnaitir  for  alluamuin*. 


7    Dciclitine    LU.  s  neu  LU.  lo    tar    sliab    fuait    tar 

cdmuind  LU.  17  Ulup;  Ef/.  25  Celtair  Eg 


V  Compert  Coiiculaind.  137 

rLU:l 

(löib,  rond  argit  eter  cach  da  en,  cach  tichc  iniia  lurg  fo  Icitli, 
nöi  luirg  döib.  Samlaid  da  en  batar  rempu,  ciüng  iiirgit 
otarru.  Toscartlia  tri  eiiin  dib  co  haidchi,  lotir  reinib  hi  cend 
in  brogo.  Is  and  ba  badaig  for  foraib  \J\ad.  Feraid  snechta 
mör  foroib  dno.  Asbert  (onchobar  fria  muintir,  ara  scortfs  5 
a  cairptiu  ocus  ara  cuirtis  cor  do  cbuingid  tige  doib. 

3.  Luid  Conall  ocus  Bricriu  du  chur  cuarta,  fo  fiiaratar 
öen  tecb  nue.  Lotar  ind.  Foräncatär  lanamain  and.  Boitbus 
failte.  Lotar  ass  co  a  muintir.  Asbert  Bricrm,  ni  bii  fiu 
döib  tecbt  don  tig  cen  brat  cen  biad^^  Ba  cwmung  dana  cid  10 
ar  indus.  Lotar  dö  cammaib  (i.  doridisi).  Tubertatär  a 
cairptiu  leu.  Ni  gabsat  nammar  isin  tig,  co  n-accatar  tahni*  ^ 
(i.  iarsin)  du  dorus  culi  friu.     Li  tan  bä  mitbig  tabairt  biid 

Noi  fiehit  en  allion,  ocus  ronn  findi'uine  itir  gach  da  en  dib. 
Cacb  ficJie  da  en  illdath«cha  remib,  ocus  runn  dergoir  itir  15 
suidiu.  Doscartad  tri  beoin  dib  co  liaidqi.  Lot«r  reimib 
iarum  bi  gcenn  in  brogo.  Ba  Imdhaig  doib  fo  soduin. 
„Sguir?V?  tra,"  ol  Conchohar,  „ocus  cuirid  cuairt  dun  dus  bi 
fogbar  tech  dun  innac  baile". 

3.  Luid  Conull  Cernacb  ocus  Briccriu  do  soduin.    Fogab«r  20 
oen  tech  nuad,   ocus  lanamuin  ann.     Boithius  failti  mor  le.     ' 
Dotiaga^  for  culu  go  a  muinntä-  ocils  asfiada^  doib  a  n-imtecto, 
ocus   ispert  Briccri,   ni   ba  liu  tect  don  taig,   biaid  cumung, 
ocus  he  gin  brat,  gin  biad.     Lotar  ass  iarum  don  taig  allin 
uili,  ocus  ni  gabsat  nawimor  don  tig  cona  cairpti6  ocus  ann  25 
echa«&  ocus  a  n-armaib,  ocus  dusn-ainicc  gach  maith  issin 
tig  etir  biad   ocus   cuimtig   ocus  eccuimdig,   etir  gnath  ocus 
ingnatb,  conna  bui  adbaig  bud  fcrr  doib.     Conn-faccata>'  ni; 
in   n-oglac/i  rochain  inn  dorus  na  cuilec?.     Ocus  aspert  friu: 
„In  tan  bus  mitJiig  lib  for  gcuit?"  ol  se.    „Mithin/  linn  o  chianuib"  '60 


3  Ueber    lotir    die    Glosse:    no    a    i lotar).  i7    bahag    Eg. 

asfiad  Eg.         -20  n  mor  Eff.        i'g  anarmb  Eg.        „-s  connabui  ag  Ey. 


138  V  Gompert  Couciilainn. 

doib,  batir  fselti  meisc  iarom  fir  Ulad  ocus  ba  maith  a- 
thumthe*.  Asbert  in  fer  fri  Ultu  iarom,  böi  a  ben  fri  idna 
iiina  cuili.  Luid  Deichtire  a  dochum,  atdises  *  birt  (i.  rucastar) 
mac.  Läir  da««  böi  i  n-dorus  in  tige,  trogais  (i.  tusinis)  di 
lurcliure  (i.  da  serrach).  Gabsit  Ulaith  iarom  in  mac,  ocus  5 
dobert  som  na  lürcliuiriu  do  macslabri  don  macc.  Alt  Deich- 
tire in  mac. 

4.  Träth  ba  maiten  döib  couda  accatar  ni  i  n-airtliiur  in 

broga  cu eönu  acht  a  n-echrada  fadesin  ocus  ammac 

cona    lüircurib.       Tothsegat    iarsin    do    Emain.       Alair    leo  10 
ammacc,    co    m-ba    bhiicco.      Da    füabair    galar    iar    suidiu. 
Atbail  de.      Ferthair  a  gulja.     Ba  mär  a  sseth  la  Deichtire 
dith  a  daltai. 

5.  Baisu  luge*  do  dig  oc  tintud  on  gubu.     Tothlaigestar 
dig  allestar  huim.    Dobreth  di  co  n-dig:  nach  mod  don  bered  15 

[Eg:] 

ol  Briccri.  Dusn-ig  biad  ocus  deog  iarum  gumdar  mesco 
ocus  gumtar  sathig.  Aspert  friu  iarum,  bui  a  hen  fri  hidnu 
Ina  chuilid.  Luid  Dectire  a  dochum.  Adsaiter?  berid  mac 
ann.  Lair  äoho  hi  n-dorus  in  tige.  Berid  side  da  laurcuiri, 
ocus  dobert  a  atha/r  na  laurana  don  mac  do  macslabrad.  20 
Alta  Dectire  in  mac. 

4.  In  tan  ba  matan  doib,  conn  taccat«r  ni:  is  ann  hsitcir 
gin  tech  gin  euna  ind  airthmr  in  broga.  Dotiagat  iarum  do 
Emuin  Macho  for  culo,  ocus  in  mac  ocus  in  lair  cona  luranuib 
leo.  Ocus  alair  leo  in  macc  gu  m-bo  hoglac/i  mor.  Tanicc  25 
galur  mor  iarum,  ocus  ba  marb  de.  Cainttr  commor  ind 
Emuin  Machu,  ocus  Im  saeth  mor  la  Dcct/ri  inn  t-sinnrutb*  a 
dalta  do  ecib. 

5.  Dothotbluighestar    dig    iarum  iarsan   guba  mor   sin. 
Nach   mod  do   beriuth  in  lestur  gusin  linn  dia  beluib  beus,  30 


a  Deichtine  LU.  ü  Deichtiue  LU.  -j  in  mbroga  LU. 

10  Nur  lüirc  in  LU.  sichtbar.  12  Deichtire  LU.  is— 21  Dectir  Eg. 

2'j  dothothluiilestar  Erj. 


<    u-ciiufc,    iz^^^^..^  ^i^^J^c£^  9LZl^    3f\ 


V  Cornpert  Conculaiiul.  139 

|LU:1 

iliii  belaib,  dolinged  uiil  m-boc  iarsin  lind  doclium  a  bei;  o  ra 
iiccad  0  belaib  nacc  iii  inneuch*  sceinti  lea  hanail  ho  chud. 
Contuli  iaroin  d'  adaig  co  n-accai  ni:  in  fer  cliuicci  ata- 
gladastar.  Asbert  fria,  ru  bad  torrach  hüad,  ocus  ba  he 
nudabt'rt  adoch?<m  don  bruig.  Ba  leiss  fetir,  Bai  in  mac  5 
altae,  ocus  ba  he  tatharla  inua  broind,  ocus  bid  Setanta  a 
ainm,  ocus  ba  hesse  Lug  [lug]  mac  Ethnend,  ocus  co  n-alta 
ind  lüirchaire  diu  mac. 

6.  Ba  torrach  din  ind  ingen.  Ba  ceist  mor  la  hUltu,  na 
con  fes  cele  for  a  seilb  dumet*  ba  höman  leö,  bä  6  Chon-  10 
chobiu-  thremesci,  ar  ba  leis  no  foied  a  fiür.  Arnenaisc  iarom 
Concobar  a  fiair  do  Sualdaim  mac  Böig.  Ba  mör  a  melacht 
lea  techt  cosin  fer  i  n-imdai,  ossi  alacht.  Anam  laide  don 
chrund  siuil,  brüchtis  bi  acroith  inuallaili*,  co  m-bu  ogslän. 
Luid  cosin  fer  iarom.  Bä  torrach  atheroch  ellam.  Birt  mac,  15 
ocus  doberar  Setanta  fair. 

ro  lingiuth  in  miol  m-becc  iarsin  linn  dochumm  a  beoil;  o 
ro  uccud  in  mil  o  belaib,  ni  faccuid  nech  in  mil  iarsin, 
Scente  in  mil  co  hopunn  ria  hanail  fo  deoid.  Contuil  iarum 
d'  adliaig,  conn  facco  ni:  in  fer  chuicci,  ocus  ispert  fria:  „Biad  20 
torruch  huaim-siu  a  bew",  ol  se,  „iss  me  ro-bur-fucc  don  prug" 
ol  se.  „Is  lern  dofeidbair  hi  tuaim  inn  eouin  (sie).  Is  me  in 
mac  ro  altaisi,  is  he  tathlai  it  bruinn,  ocus  bid  Setanta  a 
ainm.     Is  missi  Lug  mac  Ethnenn." 

6.  Ba  torvuch  iarum  in  ingen.  Ba  cest  la  hUlltu  iarum  25 
inni  sin,  ar  ni  fess  celi  le  in  inbuid  sin.  Domenatar  hUlaid, 
ba  Conchohar  dogenai  thamuscce,  ar  ba  leis  no  fsdded  a  i'iur 
dogres.  Aronenuscc  iarum  in  ingen  do  Sodaultuim.  Ba 
mebul  le  dul,  issi  torruch.  Adroethuig  iarum  in  n-gein  bui 
ina  bruinn;  in  tau  luid-i  do  crunn  ocus  beraith  a  croith  in  30 
alaili,   gu  m-bo   hoghslan.     Luid   gusin   fer   ocus  ba  torruch 


3  ndadaig   LU.  7  Das   zioeite   lug    am  Anfang   einer   neuen 

Zeile.  2n  dag  Ey.  27  no  taid"  Eej. 


140  ^  Compert  Coiiculaind. 

[LU:I 

7.  Is  aud  siti  iaroui  batär  Ulaid  hi  comtliinol  i  n-Emaiu 
Macha,  in  tan  herta,  in  mac.  Bätar  iarom  oc  imchosnam,  cia 
dib  no  ebelad  in  mac,  ocus  lotar  i  m-breith  Conchobair. 
Asbe;-t  Concholnir:  „Beir  duit  a  Findchoem  in  mac"  ol 
Concobtfr.  Do  fecai  Findchoem  in  mac  iarom.  „Caras  mo  5 
chraidi-se  in  mac  so",  ol  Findchoem,  „conid  cnmma  lern  ocus 
bid  he  Conall  Cernach.^'  „Is  bec  duit  etorro",  ol  Conchobiw, 
„i.  do  mac  fein  ocus  mac  do  derfethar.  Conid  and  ro 
chächain  Conchobttr  inso. 

Sochla  brec  becaltach  10 

buithig  dag  DectzVe 
domroed  riasein  secht  carbtib 
sepaind  uacht  domm  eochraid 

[Eg:] 

aithcrruc  ellum,  ocus  hert  mac,  ocus  ba  he  dono  mac  na  teoru 
m-hliaclan  in  sin,   ocus  ba  Setanta  a  ainm  iarum,  gommo  15 
marb    laiss    iarum    cu   Caulaind    cerddo.      Is    osin    ille    ro 
hainmnigter  do  Cu  chuluinn.     Finit. 

[Von  hier  ah  aus  der  zweiten  Version  in  JEg:]  ...  In 
tan  doriuchraisit,  con  facatar  ni:  in  maccoem  m-becc 
indulbroig  Conco&mr.  „Beir  duit  a  Finncaem  in  mac"  ol  20 
Conco&ar.  Imman  faco  Finncoem  iarum  in  mac  og  Concohuir. 
„Cartho  mo  cridi-si  in  mac  si",  ol  Finncaem,  „conid  cuinmo 
lemm  ocus  bid  Conull."  „Is  bec  eim  etwrru  duit-si",  ol  Bricri, 
„mac  Dectiri  do  derbsethur  innsin.  Is  hi  lil  sunn  c<eca  ingen 
don-es^ao  a  hEmuin  teora.  hliadna  gusinniud".  „Ni  fil  brig  sin  25 
tra",  ol  Concohur. 

Sochla  brig  becfoltach 

baithi  indag  Dectiri 

domroet  iarsin  secht  gcairptiu 

sephaind  huacht  do  eochraidib  30 


14  mac  na  teoru  m-bl.    Diese  Bezeichnung  wird  erst  durch  die  zweite 
Version  der  Sage  verständlich  a4  dfrbhsethur  Ecj. 


Y  Compert  Cüiiculaiiid.  141 

[LU:] 

.  ,  .  nu  tathig  ernithil) 

domminuc  i'or  set  .... 

"  ül  Concliobwr  beos  fria  liair.     „Ni  ba  si  iiodii- 

ebela  em"  ol  Sencha.     „Is  messe  nodn-ailfea.     Ar  am  tren, 
am  trebar,  a  .  .  .  athlom  athargaib.     Am  ollom,  am  gaetli,  ni    5 
dam  dermatac  .  .  gadur  nech   ria  i'ig.     Ar  fochlim  a  insce. 
Admid  .  .  .  lii  cath  ria  Conchobwr  cathbüadach.     Concertaim 

ocus  nisn-insorg.      Nimthorguea  eter  aite 

Cid   messe   em   iiodu-gaba  ol  Bla  .... 

na  heislis  lem-sa.    Ro  ferat 10 

.  .  .   Congairim    firu   cocid   hErenn 

sechtmaiue  no   d diberga.      Yorr 

or   B'ergus.      Dorr 


[Eg:l 

arruunu  taing  errethaib  15 

don  anicc  set  set  anta  {sie). 
„Gaib    diiit    in  mac,    a   Finnchoem"   ol   Concohar   fria  fiair. 
„Ni  ba   si  nodn-eblai  eini,"   ol  Senclio,   „is  misi  nodu-eblae. 
Ar  am  tren,  am  an,  am  atlilum  allus  atharguib*,  am  ollum, 
am    gaetli    ni    dorn    dermatoch.    Adgladathur    lig    ria    rig.  2u 
Amroichlimm  *   a    innscni.       Admaidber  *   ferrig  a  catb    ria 
Concohur.      Concertuim    bre^//a    \iV\ad    ocus    nissn-iunsurg. 
Nim   tboirccni  *  aide   aili   inge   Concohar".      „Cid   missi  not 
gaba",  ol  Blai  Bringuig,  „ni  epelai  faill  na  esliss.     Ro  ferat 
mo  thecMa,  tosccoi  co  Concohar  (?).     Congairim  firiu  bErinn.  25 
N'us  biatbaim  gu  cenn  dechmnidi.     Fosuidiur  a  n-dano  ocus 
a  n-dibergai.     Forriutb  a  n-enecli  ocus  a  n-inecbgreso  amin." 
„Is   anble   sin"   ol  Fergus.     „Dorroegai   tren   occai,    is  missi 
nomn(sic)-eblo.    Am  tren-si,  am  trebur,  am  tectni  nimdotair* 


1  Die  Lücken  im  Texte  sind  dadurch  entstanden,  dass  die 
letzten  vierzehn  Zeilen  des  betreffenden  Blattes  nicht  mehr  lesbar  sind. 
4  atren   atrebar   LU.  25  thesa  Eg.  cocö  Eg.  26  nus 

ist  in  Eg.  ausgedrückt  durch  V  (d.  i.  tat.  vel,  ir.  no)  und  die  bekannte 
Ligatur  für  us,  also  eigentlich  noiis. 


5^42  V  Cnmpert  Conculainn. 

rEg:] 

ar  feb  ocus  iunbas.  Am  ammis  ar  gail  ocus  guiscccd.  Am 
gnia  frimtair*.  Am  tualuing  mu  dalta.  Am  diu  gach 
dochruiti.  Dogniu  dochur  gsicli  triuin,  dogniii  sochur  gac/i 
lol>uir".  „Cia  contuaisi  frimp,"  ol  Amorgeni,  „marthai*. 
Am  tnaluiiig  mu  dalta  altrammo  do  rig.  Ro  moltar  ar  gacli  5 
feib  a^  mo  gail  ocus  a_s_  mo  gaiscc^,  as  mo  gais,  a_s  mo  thocud, 
ar  mo  es,  ar  mo  erlapra,  ar  aine  ocus  calmatus  mo  cMefM  (?)^ 
ce  bo  laith,  am  fili,  am  flu  do  rath  rig.  Arurg  gach  n-eirrid, 
ni  tuillim  buidi  di  nech  adit  do  Gonchohar.  Ni  comul  fri 
nech  iugi  fria  rig  namma."  10 

„Ni  ba[ba]  tra  iuni  sin",  ol  Sewco.  „Gaibith  Fiimcocm  in 
mac  gu  rissim  Emuin,  ocus  fuigillfithir  Morunn  uimi  acht  gii 
rissim."  Lotar  ass  iarum  do  Emuin,  ocus  a  mac  la  Finncoim. 
Fuigillsit  Morunn  iarum  iar  riaclituin,  ocus  ispert  sidi: 
„Atnoad  Concoöar  eim,"  al  Morunn,  „ol  is  cetaicce  Finncoimiu.  15 
Atmenath  Smco  setait  sceu  aurlapra.  Rom-biatbr«/  Blai 
Briugiiig.  Berur  do  glun  Ferguso.  Ba  haidi  do  Amorgini. 
Bad  comaltai  do  Conall  Cernach.  Di  chich  a  mathar  Finn- 
choime.  Ba  cummo  nondomaigetor  *  buili  et/r  au  *  ocus 
eirrid,  etir  rig  ocus  ollum,  ol  bid  caro  soch?«f/i  in  mac  so.  20 
Is  cuma  do  fich  uar  n-inechgreso  buili,  ar  ficli  for  n-atho 
ocus  for  n-irgola  uili  in  mac  so.  Ise^  dognith  dee  iarum: 
bcrthi  Amorgin  ocus  Finnchoem,  connalt  i  u-dun  i  m-Brith  i 
m-Mag  Murtemni.     Finit. 

Anhang. 

Hier  folgt  aus  Eg.  1782  die  bereits  S.  135  erwähnte 
zweite  Version  der  Sage  Compert  Conculainn,  deren  zweiter 
Theil  (den  Streit  um  die  Erziehung  Cuchulainn's  betreffend) 
soeben  im  Anschluss  an  den  fragmentarischen  Text  des  Lebor 
na  hUidre  mitgetheilt  worden  ist.  Die  bedeutsamste  Abweichung 
von  der  ersten  Version  besteht  darin,  dass  wir  hier  etwas 
näheres  über  jene  Vögel  erfahren,  die  im  Anfang  der  Einzahlung 


7  moclili  7i//. 


V  Com])ort,  Conculainn.  143 

fiuftreten.  Dechtire,  die  Scliwostcn'  (!()iicliol)ar's,  nnd  mit  ihr 
fünfzig  Jungfrauen,  gehen  heimlich  auf  und  davon.  Drei  Jahre 
kuig  werden  sie  vergehlich  gesucht.  Eines  Tages  verwandehi 
sie  sich  in  Vögel  und  lassen  sich  auf  die  Ehene  von  Emain 
nieder,  alles  Grüne  verzehrend.  Conoliobar,  Fergus,  Bricriu  und 
andere  ziehen  auf  die  Jagd,  und  verfolgen  die  Vögel  weithin, 
bis  diese  bei  einbrechender  Nacht  gänzlich  verschwinden. 
Fergus  sucht  nach  einem  Obdach,  und  findet  ein  kleines  Haus 
mit  einem  Mann  und  einer  Frau  darin.  Alle  begeben  sich 
dahin.  Bricriu  tritt  aus  dem  Hause  heraus  und  hört  einen 
traurigen  Ton.  Er  geht  demselben  nach  und  steht  bald  vor 
einem  grossen  schönen  Hause,  Er  erfährt,  dass  dies  der 
Aufenthaltsort  der  Dechtire  und  ihrer  fünfzig  Jungfrauen  ist, 
und  dass  sich  diese  in  die  Vögel  verwandelt  und  auf  die  Ebene 
von  Emain  niedÄ'gelassen  hatten,  um  die  Männer  von  Ulster 
hierher  zu  locken.  Bricriu  kehrt  zu  seinen  Gefährten  zurück, 
■  und  erzählt,  was  er  gesehen,  indem  er  jedoch  verschweigt,  dass 
er  Dechtire  in  der  Herrin  des  Hauses  entdeckt  hat.  Conchobar 
verlangt  nach  der  Frau,  Fergus  holt  sie  herbei,  aber  sie  hält 
sich  fern  von  Conchobar,  indem  sie  Krankheit  vorschützt.  Am 
Morgen  ist  ein  Knabe  geboren.  Hieran  schliesst  sich  dann  der 
Streit,  wer  ihn  erziehen  soll. 

Coimpert   Coiiculaiiid   Aana  iiinisi   sios   secuudum   alios   i.   Feis 
ügi   Beci'oltaig-. 

Luid  Deicteir  (sie)  siur  Concubuir  coecait  ingen  for 
aithcfZ  dichmaircc  hUlad  ocus  Concohuir,  ni  con  fess  eng  na 
eis  dib,  ocus  buithi  og  a  cuinnchid  go  cenn  teoro  m-hliadan. 
Taithigi^is  iaram  hi  riet  enlaitho  hi  maig  ar  Emuin,  co 
n-geltis  iaram  hi  mag,  cona  facbatis  gid  luisni  hi  talmuin  5 
ann.  Ba  mor  soeth  dono  la  hVUu  inni  sin.  Innlit  Vlaid 
dono  noi  gcairptiu  dia  toffunn  ina  n-en,  ar  ba  bes  leo-sium 
foram  for  enlaith,  i.  Concohar  ann  ocus  Fergus,  Amorgin 
ocus  Blai  Briuguig,  Sencho  ocus  Briccre.     Dotiaguit  inn  eoin 


1  Vidlciclit  ist  CO  f'occait  zu  schreiben? 


;[44  V  Compert  Couciilainn. 

reimimb  (sie)  fo  dess  tar  SUah  Fuait  for  A.tli  LeÜiun,  für 
Ath  n-Garuch,  for  Mag  u-Gossa  etir  Firu  Roiss  ocus  Firu 
Ardai.  Dorocliuir  iavam  adaig  foruib,  ocus  adrullm  a 
u-enlaith,  ocus  sgoirsit  a  cairp^iw.  Focerd  Fergus  cor,  conid 
ralai  for  tecli  m-l)ecc  an%  ocus  bai  lanurauin  i  )i-ellucb  ar  a  5 
cbinn  iss  tig.  Feruit  failti  fris.  Do  Fergus  biad  do  *  ocus 
ni  hetus  buad  fodaig  a  muinntm  bai  bi  uiaig.  „Tair-si  got 
muinntir  isatecb,  ocus  focbew  daib."  Luid  Fergus  bimmach 
lasodain  ar  a  gcenn  ocus  dus  m-heir  lais  buili  etir  firu  ocus 
carp^M,  gu  m-batar  isitig.  Luidh.  Briccri  amacb  iarsiu,  gu  10 
gcuala  ni:  in  cloi  df^roil.  Ro  cluinter  in  iogur,  ocus  ni  fes 
cia  raide.  Ted-i  iarum  fon  fogta-  docum  in  tigi,  con  facco  in 
tech  mor  coin  cumtacbto  ar  a  cbinn.  Tet-e  don  dorus 
ratbuigtir  isin  tig.  Ratbaig-i  taisiucb  inn  tige.  „Tair  issin 
tecb  a  Briccriu"  all  se  fris.  „Ced  ar  acco  sew?"  „Focben  om  15 
eim"  ol  in  üen.  Focberd  a  suilcbor  issin  tig.  Atn-gladustar 
in  tuisicb  oglach  side  coem  gratto.  „Cid  ara  fero  in  iien 
failti  friumb?"  al  Briccriu.  „Is  fodaigind  ina  mna  fe^niim-si 
failti  fritt.  luab-tes^a-si  tesbuid  a  bEnuiin"  ol  in  fer.  „Testa 
eim"  ol  Briccriu  „caecco  ingen  oruinn  is  moum  III  hlladna."  20 
.  .  .  iivi-datbgnitae,  ma-dattcetbtbae?"  ol  in  fer.  „Nacli 
aitbgeuin"  al  Briccri  „forbartt  na  teoru  m-b\iadan  no  sergg 
na  teorsi  m-hliadan,  hes  immfolgna  anatbgnas  no  imraraicbni 
dun".  „Saig  aitbgne  forru"  oll  in  fer.  „It  e  fil  issin  tig  si 
coecuit  ingen.  Is  bi  a  toisiucb  fil  suiino  imm  laim  siu.  25 
Dectire  a  bainm  ocus  it  e  dochotar  bi  riet  na  henlaithi  do 
Emuin  Macse  do  tbocbuirmc?  bUla(/,  gu  tuidcbidis  sunn  ille." 
Dober  in  üen  lenn  corcra  cortaruig  do  Briccriu.  Ocus  doUuid 
ass  go  a  muinntir  iarum.  Imraidi  Briccriu  ina  mewmuin  oc 
tuidecbt  go  a  muinntir.  „In  coeca,  ingensi  tra,"  al  se,  „testo  30 
ar  Concobar,  dobera  muin  nimmi  a  fagb  .  .  suim*  cot-cel-sa 
iarum",   ol   se,    „armad   sissi  a  siur-sium    cona    bingenruid 


3  ag  Eg.  10  lu  Eg.  19  Mabt2asi  t2buid  Eg.  (2  ist 

Ahkürzung  für  tat.  est).     Zu  Ina-b-testa-si  rgl.  8.  120,  18. 
^  ai  Cscc  [vor  inmlatlignitae)  Eg.  :u  fagb""  Eg. 

V 


V  Conipcrt  Conculainn.  145 

fogabuinn.  Act  imorro  atconnarcc  tech  ocus  banntract 
oimbimi  anu  cena".  larmifouct  iarum  Concohar  sgelu  do 
Briccri.  „Ciddaie  di  soduiii"  al  Bviccri.  „Ranuc-si  tech 
n-an  n-iiirnige,"  al  Briccri,  „ocus  rigon  ran  ratlimur  rigmiidi 
chaemcasto  ann.  Banntracht  finn  fuinechto,  techlacÄ  fial  5 
forlassuir  is  tig".  „Asiu  athig"  ol  Concohar.  „Celi  dam-so 
in  {er  sin,"  ol  se,  „iss  im  tir  ata".  „Toct  chucum  a  hen 
hinnocht  do  fes  lium"  ol  Concohar.  „Ni  thetus  nech  iarum 
no  thisiuth  frissind  imorclior  n-isin  ingi  Fergus.  Luid  sidi 
iarum  ocus  raidis  a  aithiuscc.  Ocus  ferta  failte  fris,  ocus  10 
dolluid  les  in  bean.  Arceissi  side  fria  Fergus  gal«r  noited 
do  ueth  fuirri.  Ispert  sidi  fri  Concohar,  dobertar  dal  di. 
Dolleci  cach  dib  fria  celi  contuiliut  iarum.  In  tan  doriuch- 
raisit,  con  facatar  ui :  in  maccoem  m-becc  indulbroig  Concohuir. . 

Die  Fortsetzung  siehe  S.  140. 


9  frissindt  Eg.  n  facatar  in  Eg. 


10 


VI. 
Drei  Grediclite  ans  der  Fiiinsage. 


1.  Gegenüber  der  grossen  Anzahl  von  Texten,  die  sich  auf 
Conchobar  und  seine  berühmten  Zeitgenossen  beziehen,  enthalten 
die  ältesten  irischen  Handschriften  verhältnissmässig  nur  wenige 
Texte,  die  Aem  zweiten  Hauptsagenkreise  angehören,  in  welchem 
Fiun  mac  Cumaill  und  Ossin*  die  bekanntesten  Namen  sind. 
Für  unsere  Kenntniss  altceltischer  Cultur  sind  diese  Sagen  nicht 
alle  von  gleichem  Werthe;  den  meisten  feldt  jene  realistische 
Detailschilderung  alter  Lebensverhältnisse,  welche  den  Sagen  der 
ersten  Gattung  einen  so  hohen  Werth  verleiht.  Wohl  aber  ver- 
dienen die  merkwürdigen  politischen  Verhältnisse,  welche  den 
Hintergrund  des  zweiten  Sagenkreises  bilden,  und  die  nichts 
weniger  als  einen  mythologischen  Charakter  an  sich  tragen, 
sorgfältige  Beachtung.  Nach  der  Tradition  soll  Finn  im  Jahre 
283  p.  Chr.  erschlagen  worden  sein.  Mit  der  Sage  sind  auch 
hier  mythische  Elemente  verwoben. 

2.  Die  Finnsage  findet  sich  bekanntlich  nicht  nur  in  Irland, 
sondern  auch  in  Schottland.  Die  ältesten  Quellen  der  Finnsage 
hat  Irland  aufzuweisen,   denn  hier  lässt  sie  sich  handschriftlich 


*  Ossin,  die  altirisrlie  Form  des  Namens,  ist  ein  Deminutiv  von 
oss,  deer  (Hirsch,  Reh),  und  wird  daher  von  O'Curry,  On  the  Ms.  Mat. 
p.  304,  durch  „little  fawn"  übersetzt.  Zu  dieser  Etymologie  stimmt, 
dass  in  der  irischen  Sage  Finn's  Hauptbeschäftigung  die  Jagd  ist. 
Oisin  ist  spätere  irische  Form.  Im  Buch  des  Dean  of  Lismore  lautet 
der  Name  Ossin,  Ossein,  Osseane,  Ossan,  Ossane.  Im  schottischen  Hoch- 
land spricht  man  ihn  „Oshen"  aus,  mit  kurzer  Ultima  und  dem  Ton  auf 
der  ersten  Silbe  (Clerk,  The  Poems  of  Ossian,  Edinburgh  and  London, 
1H70,  T.  j).  229\     Bei  Maci)herson,  Nom.  Oisian,  Gen.,  Voc.  Oisein. 


VI  Die  Finnsage.  147 

bis  in  den  Anfang  des  12.  Jaln-liunderts  nnd  drüber  binaus,  in 
Scbottland  nur  bis  in  den  Anfang  des  16.  Jabrbunderts  zurück- 
verfolgen. 

Als  älteste  iriscbe  Quellen  sind  mir  bis  jetzt  bekannt: 

^)  Das  Lebor  na  hUidre  (Ende  des  11.  oder  Anfang  des 
12.  Jabrh.)  mit  der  „Fotba  Catha  Cnucha"  („The  cause  of  the 
Battle  of  Cnucha") ^betitelten,  nüchternen  Erzählung  von  Finn's 
Geburt,  publicirt  und  übersetzt  von  Hennessy  in  der  Revue  Cel- 
tique,  II,  p.  86 — 93. 

^)  Das  Buch  von  Leinster  (Mitte  des  12.  Jahrb.)  mit  fünf 
einzelnen  Gedichten,  die  dem  Finn  selbst,  und  dreien,  die  seinem 
Sohne  Ossin  zugeschrieben  werden.  O'Curry,  On  the  Ms.  Mat., 
p.  302.  304,  hat  eins  der  letzteren  übersehen. 

^)  Das  Buch  von  Ballymote,  geschrieben  um  1391,  und  das 
Buch  von  Lecan,  vom  Jahre  1416,  mit  vier  anderen  einzelnen 
Gedichten,  von  denen  zwei  dem  Finn,  das  dritte  dem  Fergus, 
einem  zweiten  Sohne  Finn's,  das  vierte  dem  Cailte,  einem  Vetter 
Finn's  zugesehrieben  werden.  Die  ersten  beiden  Gedichte  finden 
sich  nur  im  Buch  von  Lecan*,  die  anderen  beiden  in  beiden 
Handschriften.     So  nach  O'Curry,  a.  a.  0.  p.  303.  306. 

*)  Der  Psalter  of  Cashel,  ein  Bodlejan  Manuscript  vom  Jahre 
1453,  mit  der  „Macgnimartha  Finn"  („The  boyish  exploits  of  Finn") 
betitelten  Erzählung,  publicirt  und  übersetzt  von  O'Donovan  in 
den  Transactions  of  the.Ossianic  Society,  IV,  p.  281 — 304. 

^)  Das  Buch  von  Lismore,  aus  der  zweiten  Hälfte  des  15. 
Jahrhunderts  (O'Curry,  a.  a.  0.  p.  199),  mit  dem  „Agallamh  na 
Seanörach"  („Dialogue  of  the  Aucient  Men"),  einem  Gespräch 
zwischen  Oisin,  Cailte  und  S.  Patrick  (in  Versen),  von  welchem 
O'Curry  a.  a.  0.  p.  309  ein  Stück  in  Uebersetzung,  p,  594  den 
irischen  Text  dazu  mitgetheilt  hat.  Vgl.  On  the  Mann,  and 
Cust.  HI  p.  703. 

")  Die  Handschriften,  welche  Cormac's  Glossar  enthalten, 
edirt  von  Stokes  (Three  Lrish  Glossaries,  London  1862;  Cormac's 
Glossary  translated,  Calcutta  1868).     Ein  P'ragment  desselben, 

*  Nach  O'Curry  a.  a.  0.  p.  302  enthält  das  Buch  von  Lecan  ausser- 
dem zwei  der  im  Buch  von  Leinster  dem  Finn  zugeschriebenen  Gedichte. 

lU* 


148  ^^^  Die  Finnsage. 

das  leider  nur  ein  kleines  Stück  vom  Ende  (die  Buchstaben  t 
und  u)  enthält,  findet  sich  im  Buch  von  Leinster.  Vollständig 
bietet  den  Text  das  Leabar  Breac  aus  dem  Ende  des  14.  Jahr- 
hunderts. Aber  innere  Gründe  sprechen  dafür,  dass  dieses 
Glossar  „was  written,  if  not  in  the  time  of  Cormac,  at  least 
within  a  Century  or  so  after  his  death"  (Stokes,  Three  Ir.  Gl. 
Preface  p.  xviii).  -Cormac,  König,  später  J3ischof  von  Caisel 
(d.  i.  Castellum),  lebte  831 — 903  p.  Chr.  In  diesem  Glossar  ist 
s.  V.  orc  treith,  eines  der  vielen  Abenteuer  erzählt,  die  Finn  auf 
Jagdexpeditionen  erlebt  (Stokes,  a.  a.  0.  p.  34,  Pref.  p.  xlvi). 

3.  Erst  dann  setzt  die  älteste  schottische  Quelle  ein,  das 
bekannte  Buch  des  Dean  of  Lismore,  aus  dem  Anfang  des  16. 
Jahrhunderts,  zum  grössten  Theile  herausgegeben  und  übersetzt 
van  Th,  MacLauchlan,  mit  einer  Einleitung  von  Will.  F.  Skene, 
Edinburgh  1862.  Von  dem  Inhalte  dieser  Handschrift  gehören 
drei  un(J  zwanzig  Gedichte  der  Finnsage  an.  Von  diesen  werden 
neun  durch  besondere  Ueberschrift  dem  Ossin  zugeschrieben, 
zwei  dem  Fergus,  eins  dem  Keilt  mac  Ronane  (irisch  Cailte  mac 
Ronäin).  Bei  einigen  ist  der  einst  vorhandene  Name  des  Autors 
nicht  mehr  lesbar;  doch  soll  z.  B.  auch  das  S.  58  des  gälischen 
Textes,  S.  80  der  englischen  Uebersetzung  mitgetheilte  Gedicht 
wahrscheinlich  von  Ossin  herrühren,  denn  der  Dichter  nennt 
Fynn  mac  Cowil  als  seinen  Vater.  Die  übrigen  Gedichte  sind 
anonym.  Finn  selbst  tritt  in  dieser  Handschrift  nicht  als  Dichter 
auf.  Philologisch  ist  diese  Handschrift  auch  deshalb  von 
grossem  Werthe,  weil  sie  die  Aussprache  der  damaligen  Zeit  re- 
präsentirt:  „the  länguage  is  not  written  in  the  orthography  used 
in  writing  Irish,  and  now  universally  employed  in  writing  Scotch 
Gaelic,  but  in  a  peculiar  kind  of  phonetic  orthography,  which 
aims  at  presentiug  the  words  in  English  orthography  as  they 
are  pronounced"  (Skene,  Introd.  p.  vii). 

4.  Ob  diese  schottischen  Gedichte  sämmtlich  auf  schot- 
tischem Boden  entstanden  sind,  oder  ob  etwa  einzelne  auf 
irische  Originale  zurückgehen,  müssen  wir  für  jetzt  unent- 
schieden  lassen.     An   die  letztere  MÖ2;lichkeit   dürfen  wir  aber 


? 


VI  Die  Fiiinsage.  149 

deshalb  denken,  weil  das  gälischo  Gedicht,  welches  Skeno,  Introd. 
p.  Lxxxiv,  als  das  älteste  auf  schottischem' Boden  aus  einem 
Manuscript  „wiittcn  prior  to  thc  year  1500"  (?)  mittheilt,  weiter 
nichts  als  eine  bis  auf  die  Glossen  getreue  —  sei  es  mittelbare 
oder  uiuuittcUjare  —  Copie  des  einen  der  drei  irischen  Gedichte 
ist,  welche  im  Buch  von  Leinster  dem  Ossin  zugeschrieben 
werden*.  Dazu  kommt,  dass  die  Gedichte  im  Buch  des  Dean  of 
Lismore  wenigstens  nicht  alle  in  der  Form  entstanden  sein 
können,  in  welcher  sie  uns  daselbst  vorliegen.  Zu  dieser  Ver- 
nmthung  veranlasst  namentlich  die  Unregelmässigkeit  der  me- 
trischen Form.  Sogar  MacLauchlan  giebt  am  Ende  seines  Buchs 
(p.  130)  zu,  viele  der  Gedichte  müssten,  wenn  die  metrische 
Form  zur  Geltung  kommen  soll,  mit  irischer  Betonung  gelesen 
werden:  „Many  of  tliese  pieces  will  not  read  as  poetry  at  all, 
unless  read  in  accordance  with  the  Irisli  method  of  acccntua- 
tion."  Ich  möchte  namentlich  auch  auf  die  Unregelmässigkeit 
der  Silbenzahl  in  den  Vershälften  aufmerksam  machen.  Endlich 
trägt  Skene  wenigstens  in  den  Additional  Notes  (z.  B.  p.  147) 
nach,  dass  mehrere  der  Gedichte  in  irischer  Version  vor- 
handen sind. 

Auf  den  Altersunterschied  zwischen  den  irischen  und  den 
schottischen  Quellen  glaubte  ich  abei'  auch  deshalb  eingehen  zu 
müssen,  weil  man  aus  Skene's  Introduction  leicht  die  irrige  Vor- 
stellung bekommen  könnte,  als  ob  es  mit  den  irischen  Quellen 
für  die  Finnsage  eigentlich  nicht  weit  her  wäre.  Skene  schreibt 
leidenschaftslos,  und  ist  zu  Zugeständnissen  bereit,  al)er  er  ist 
schon  desshalb  nicht  unparteiisch,  weil  er,  wenigstens  damals, 
als  er  die  erwähnte  Introduction  schrieb,  die  Quellen  für  das 
irische  Alterthum  nicht  genau  genug  kannte.  Er  erwähnt 
p.  LXii,  dass  in  Irland  elf  Gedichte  nachgewiesen  sind  in  Quellen, 
die  älter  sind,  als  das  15.  Jahrhundert,  aber  er  hält  sich  doch 
viel  mehr  daran,  dass  allerdings  fast  alle  Texte,  die  in  den  Trans- 
actions  of  the  üssianic  Society  (G  volumes, 'Dublin  1853 — 1858) 

*  Skene  wurde  von  CCurry  auf  diese  Thatsaclie  aufmerksam  ge- 
macht, und  erwähnt  sie  in  einer  Anmerkung.  Das  Gedicht  ist  weiter 
unten  unter  111  in  beiden  Gestalten  mitgetheilt. 


■[50  ^'^  I^'*"  Fiiinsaue. 

verötfeutlicht  worcleu  sind,  nicht  über  Macphersoii's  Jahrhundert 
hinausgehen.  Hierbei  hat  er  aber  p.  lxi  bei  der  Inhaltsangabe 
des  1.  Bands  eins  der  Gedichte  aus  dem  Buch  von  Leinster 
(12.  Jahrb.),  und  p.  lxii  bei  der  Inhaltsangabe  des  4.  Bands  die 
oben  S.  147  erwähnte  Erzählung  aus  dem  Psalter  of  Cashel  vom 
Jahre  1453  übersehen. 

5.  In  Bezug  auf  die  verschiedenen  Arten  der  Texte,  welche 
zur  Finnsage  gehören,  verweise  ich  auf  O'Curry,  On  the  Ms.  Mat. 
p.  301  ff.  Wir  heben  hervor,  dass  in  diesem  Sagenkreise  die 
poetischen  Texte  mehr  hervortreten.  Merkwürdiger  Weise  sind 
die  Helden  desselben  zugleich  die  Sänger  ihrer  eignen  Thaten. 
Als  die  älteste  Schicht  von  Gedichten  sind  diejenigen  zu  be- 
zeichnen, in  denen  Finn,  Ossiii,  Forgus  oder  Cailte  erzählend 
oder  klagend  allein  auftreten.  Denn  ursprünglich  theilto  Ossin 
die  Dichterehre  mit  den  anderen  Helden,  und  erst  allmälig  ist 
er  der  alleinige  Sänger*  seiner  Zeit  geworden.  Charakteristisch 
in  dieser  Beziehung  ist,  dass  in  den  ältesten  irischen  Quellen  die 
meisten  Gedichte  (sieben  von  zwölf)  dem  Finn  und  nur  drei  dem 
Ossin,  dagegen  im  Buch  des  Dean  of  Lismore  kein  einziges  dem 
Film,  und  fast  alle  dem  Ossin  zugeschrieben  werden.  Eine  zweite 
Schicht  von  Gedichten  bilden  die  Dialoge  zwischen  Ossin  und 
S.  Patrick,  in  denen  die  christliche  und  die  heidnische  Zeit 
einander  entgegengesetzt  werden.  Nach  der  Tradition  nämlich 
soll  Ossin  die  neue  Zeit,  die  mit  S.  Patrick  beginnt,  als  alter, 
gebrochner  Mann  erlebt  haben.  Im  „Agallamh  na  Seanörach" 
(s.  oben  S.  147),  bis  jetzt  dem  ältesten  Texte  der  Art,  hat  Ossin 
in  Cailte  noch  einen  Genossen  aus  der  alten  Zeit.  Das  Buch  des 
Dean  of  Lismore  enthält  mehrere  solche  Gedichte,  und  in  den 
Transactions  of  the  Ossianic  Society  treten  die  meisten  —  leider 
nicht  aus  alten  Quellen  stammenden  —  „Fenian  Poems"  in 
dieser  Form  anf. 

0.  Für  den  Altersunterschied  der  zwei  Hauptsagenkreise 
ist  sehr  interessant,  dass  zwischen  S.  Patrick  und  Cuchulainn 
eine  weit  grössere  Kluit  iji  der  Sage  fühlbar  ist.  Denn  auf 
S.  Patrick's  Bitte  lässt  Gott  den  Cuchulainn  aus  der  Hölle  her- 


VI  Die  Firinsage.  151 

aufsteigen  und  dem  König  Loegaire  (der  sich  nur,  wenn  Patrick 
soviel  vermöchte,  bekehren  hissen  will)  iu  seiner  ganzen  Helden- 
herrlichkeit auf  dem  Wagen  mit  den  berühmten  Schlachtrossen 
erscheinen.  „Patrick's  Macht  aber  war  gross,  nämlich  den  Cuchu- 
lainn  zu  erwecken,  nachdem  derselbe  neun  mal  fünfzig  Jahre 
in  der  Erde  gewesen  war".  So  in  der  Siabar-charpat  Concu- 
laind  („The  demoniac  Chariot  of  Cuchulaind")  betitelten  Sage, 
welche  O'Beirne  Crowe  im  Journal  of  the  Pt.  Ilist.  and  Arch. 
Ass.  of  Ire].  1871  p.  371  ff.  aus  dem  Lebor  na  hUidre  publicirt 
und  übersetzt  hat.  Bei  dieser  Gelegenheit  sei  bemerkt,  dass  die 
oben  S.  147  erwähnte,  von  O'Donovan  aus  dem  Psalter  von 
Cashel  edirto  Erzählung  von  Finn's  Kraftstücken,  die  er  als 
Knabe  vollbracht  haben  soll,  nur  eine  Nachbildung  dessen  ist, 
was  Fergus  von  dem  Knaben  Cuchulainn  im  Tain  Bö  Cualgne 
erzählt  (s.  Leb.  na  hUidre  p.  59  Na  macgnimrada  inso  sis). 
Abhängigkeit  der  „Fcnian  Tales"  vom  ersten  Hauptsagenkreise 
wird  sich  hei  näherer  Untersuchung  noch  öfter  nachweisen 
lassen.  Auch  dieselben  mythologischen  Elemente,  denen  wir 
im  ersten  Sagenkreise  begegnen,  treten  in  der  Finnsage  wieder 
auf.*  Daraus  folgt  natürlich  nicht,  dass  Finn  überhaupt  keine 
historische  Person  sei,  und  nie  gelebt  habe.  Sehr  energisch  für 
den  historischen  Charakter  ist  O'Curry  eingetreten,  On  the  Ms. 
Mat.  p.  303:  „  .  .  that  he  existed  about  the  time  at  which  bis 
appearance  is  recorded  in  the  annals,  is  as  certain  as  that  Julius 
Caesar  lived  and  ruled  at  the  time  stated  on  the  authority  of 
the  Roman  historians."    Das  ist  zuviel  gesagt. 

7.  Dürfen  wir  die  dem  Finn,  Ossin,  Fergus,  Cailte  zuge- 
schriebenen Gedichte  für  echt  halten,  d.  h.  sind  sie  wirklich 
die  poetischen  Erzeugnisse  dieser  Männer?  Wenn  im  Buch  des 
Dean  of  Lismore  sogar  die  Dialoge  zwischen  Ossin  und  S.  Pa- 
trick dem  Ossin  selbst  zugeschrieben  werden,  so  wird  an  diese 
Autorschaft  des  Ossin  wohl  niemand  ernstlich  glauben.  Wenn 
aber  Rev.  Clerk,  der  neueste  Herausgeber  der  „Poems  of  Os- 
sian"  (Edinburgh  1870)  p.  xxxviii  für  die  Ansicht  eintritt,  dass 


*  Vgl.  S.  133. 


152  VI  Die  Finnsage, 

sogar  diese,  zuerst  durch  Macplicrsoii  bekannt  gewordenen  Ge- 
dichte weder  in  neuerer  Zeit,  noch  im  Mittehilter,  sondern  in 
einer  noch  älteren  Zeit  entstanden  sind,  so  könnte  man  wenig- 
stens a  priori  mit  viel  mehr  Recht  für  möglich  halten,  dass  untei- 
den  ältesten  irischen  Gedichten,  die  dem  Finn  nnd  Ossin  zuge- 
schrieben werden,  dieses  oder  jenes  in  so  alte  Zeit  zurückginge. 
Wir  müssen  es  dem  mn  das  irische  Alterthum  hochverdienten 
O'Curry,  der  aber  keine  linguistischen  Kenntnisse  besass,  zu 
Gute  halten,  wenn  er  fast  dieser  Ansicht  gewesen  zu  sein  scheint 
(so  On  the  Ms.  Mat.  p.  302,  vgl.  jedoch  p.  301).  Nur  ein  lingu- 
istisch gebildeter  Mann  kann  die  volle  Wucht  des  Arguments 
empfinden,  dass  wir  dem  dritten  Jahrhundert  nicht  die  gramma- 
tischen Formen  des  11.  oder  12.  Jahrhunderts  zuschreiben 
dürfen.  Dass  die  im  Buch  von  Leinster  aufbewahrten  Gedichte 
ursprünglich  in  älterer  Sprachform  abgefasst  waren,  ist  nicht 
anzunehmen.  Denn  imr  in  der  Form,  in  der  sie  uns  vorliegen, 
sind  sie  regelrecht  gebaute  metrische  Kunstwerke.  Sowie  wir 
eine  alterthümlichere  Form  einführen  wollten,  würde  der  metri- 
sche Bau  zerstört  werden.  Andrerseits  werden  diese  Gedichte 
gewiss  älter,  als  das  12.  Jahrhundert  sein.  Auf  den  Umstand, 
dass  das  eine  derselben  durchweg  glossirt  ist,  möchte  ich  nicht 
zuviel  Gewicht  legen.  Die  Glossen  waren  nicht  alter  Formen, 
sondern  seltner  Wörter  wegen  nöthig,  und  dass  seltnere  Wörter 
gebraucht  sind,  kann  auch  auf  der  Laune  des  Dichters  beruhen. 
Wie  ich  mir  denke,  dass  Finn,  Ossin  zu  Sängern  geworden 
sind,  habe  ich  bereits  oben  S,  6S  angedeutet.  Zu  meiner  Hypo- 
these stimmt,  dass  die  Uebcrschriften  der  alten  Gedichte  lauten: 
Ossin  oder  Finn  cecinit.  Dies  entspricht  genau  dem  „conid 
and  ro  chachain  Conchobur  inso"  (p.  140)  und  ähnlichen  Wen- 
dungen, durch  welche  so  oft  Gedichte,  die  der  Prosaerzählung 
einverleibt  oder  angehängt  sind,  eingeleitet  werden.  Von  diesem 
cecinit  aus  ist  nur  ein  kleiner  Schritt  zu  dem  „Auetor  hujus 
Ossin",  wie  wir  im  Buch  des  Dean  of  Lismore  lesen.  Sehr  inte- 
ressant ist,  dass  nach  Keting's  Bericht  üljer  die  Fiaima,  den 
O'Curry  On  the  Mann,  and  Cust.  II  p.  381  mittheilt,  niemand 
in  dieses  Corps  aufgenommen  werden  konnte,  der  nicht  erfahren 


VI  Die  Finnsage.  153 

war  in  der  Dichtkunst.  Ol)  dieser  Zug  der  Sage  Ossin's  Dichtcr- 
ruhm  zur  Voraussetzung  oder  zur  Folge  hat,  ist  schwer  zu  ent- 
scheiden. 

8.  Dass  die  Schotten  die  Finnsage  im  IG.  Jahrhundert  be- 
sassen,  dass  dieselbe  heute  noch  im  Munde  des  Volkes  lebt,  dass 
sie  in  den  Bergen  und  Thälcrn  Schottlands  localisirt  ist,  dass 
Macpherson  nicht  nach  Irland  zu  gehen  brauchte,  um  die  „ossi- 
anischen  Gedichte"  oder  die  Stofie  zu  denselben  zu  holen,  muss 
zugestanden  werden.  Eine  andere  Frage  dagegen  ist,  ob  die 
Finnsage  ursprünglich  in  Irland  oder  in  Schottland  zu  Hause 
war.  Selbstverständlich  kann  Finn  nur  entweder  ein  Ire  oder 
ein  Schotte  gewesen  sein.  In  der  irischen  Sage,  die  wir  also  bis 
ins  11.  Jahrhundert  handschriftlich  zurückverfolgen  können,  ist 
Finn  ein  Ire.  Wichtiger  ist  jedoch  in  dieser  Frage,  dass  uns 
Finn  auch  in  den  Gedichten,  die  sich  im  Buche  des  Dean  of 
Lismore  finden,  nicht  als  Schotte,  sondern  als  Ire  entgegentritt, 
und  dass  daselbst  nicht  Schottland,  sondern  Irland  als  Schau- 
platz seiner  Thaten  bezeichnet  wird.  Der  Sagenstoff  ist  also  un- 
zweifelhaft irischen  Ursprungs.  Die  Abhängigkeit  der  schotti- 
schen Sage  von  der  irischen  äussert  sich  auch  in  äusseren 
Dingen:  hier  wie  dort  treten  neben  Ossin  auch  Fergus  und 
Cailte  als  Sänger  oder  Verfasser  von  Liedern  aufj  hier  wie  dort 
wird  Ossin  mit  S.  Patrick  zusammengebracht. 

9.  Anderer  Ansicht  ist  Skene.  Er  meint,  dass  die  Schotten 
die  Finnsage  unabhängig  von  den  Iren  besitzen.  Anstatt  Finn 
in  den  Vordergrund  zu  stellen,  geht  er  von  jenen  Kriegerschaaren 
(fiann,  tiauna)  aus,  als  deren  oberster  Befehlshaber  eben  Finn 
erscheint.  Indem  er  die  iriachc  Tradition  als  illusorisch  und 
unsicher  verwirft  —  hierin  viel  zu  weit  gehend  — ,  hält  er 
tianu,  fiainia  für  den  Namen  einer  Rasse,  welche  den  Scoti  in 
Irland  und  Schottland  unmittelbar  vorausgegangen  sei:  „they 
were  of  the  populatiou  who  immediately  preceded  thc  Scots  in 
Erin  and  in  Alban,  .  .  they  belong  to  that  period  in  the  history 
of  both  countries,  betöre  a  political  Separation  had  taken  place 


154  ^^I  I^'^  Finnsage. 

betweeu  theui"  (p.  lxxviii).  Deu  einzigen  positiven  Anhalt 
für  diese  sehr  kühnen  Behauptungen,  die  nach  meiner  Ansicht 
nicht  dazu  angethan  sind,  der  irischen  Tradition  vorgezogen  zu 
werden,  bilden  einige  Stellen  ans  einem  späteren  irischen  Ge- 
dichte, in  welchen  „Fians  of  Alban",  „Fians  of  Breatan",  „Fians 
of  Lochiin"  erwähnt  werden.  Aber  fiann  kann  unmöglich  Gentil- 
name  sein,  denn  es  ist  ein  Substantivum  feminini  generis  und 
wird  sehr  oft  im  Singular  gebraucht.  So  tindet  sich  z.  B.  in 
Cormac's  Glossar  s.  v.  orc  treith  (wo,  wie  oben  bemerkt,  eine 
Sage  erzählt  wird)  Nom.  S.  in  tiann.  Dat.  cona  leiiiu,  Acc.  la 
fcinn;  daneben  Gen.  PL  do  fulang  na  fiann.  Ebendascllist  kommt 
das  davon  abgeleitete  fennid  vor,  im  Sinne  von  champion,  Krieger. 
Die  Iren  fassen  fiann  im  Sinne  von  national  militia,  standing 
army  auf.  Die  interessanten  politischen  Verhältnisse,  die  hier- 
bei in  Betracht  kommen,  zu  untersuchen,  ist  hier  nicht  der  Ort. 

10.  Die  irische  Sage  ist  gewiss  früh  nach  Schottland  ge- 
kommen. Verkehr  zwischen  Schottland  und  Irland  hat  von  je- 
-her  bestanden,  wie  uns  die  ältesten  irischen  Sagen  bezeugen. 
Aber  es  wird  längere  Zeit  gedauert  haben,  bis  die  Sage  in 
Schottland  so  heimisch  wurde,  dass  das  schottische  Volk  an 
Finn  als  den  Helden  seiner  eigenen  Vorzeit  glaubte.  In  den 
Gedichten,  welche  das  Buch  des  Dean  of  Lismore  enthält,  kann 
ich  diesen  Glauben  nicht  ausgeprägt  finden.  Die  Umgestaltung, 
welche  die  irische  Sage  in  Macpherson's  Gedichten  erlitten  hat, 
können  wir  hier  nicht  erörtern.  Einen  Punkt  haben  wir  bereits 
oben  S.  65  hervorgehoben:  die  Finnsage  ist  vermengt  mit  älte- 
ren irischen  Sagenkreisen,  die  gleichfalls  ihren  Weg  nach  Schott- 
land gefunden  hatten.  Nur  eine  genaue  sachliche  Analyse  von 
Macpherson's  Gedichten,  mit  gehöriger  Rücksichtnahme  auf 
Sprache  und  metrische  Form,  kann  uns  zu  einem  objectiven  Ur- 
theilo  über  diese  so  eigenartige  literarische  Erscheiimng  ver- 
helfen. Einen  bedeutenden  historischen  Werth  darf  man  diesen 
Gedichten  nicht  absprechen,  denn' sie  haben  im  vorigen  Jahr- 
hundert mächtig  auf  bedeutende  Geister  eingewirkt.  Ihr  sach- 
licher Werth  wird  aber  darin  bestehen,  dass  sie  eine  letzte  Phase 


VI  Drei  ossianische  Gedichte.  155 

celtischer  Sage,  Sprache  und  Poesie  lepräsentiren.  Was  hierbei 
auf  Rechnung  des  Diaskeuasteu  Macpherson  zu  setzen  ist,  ist 
immer  noch  nicht  endgültig  nachgewiesen.  Ungerechtfertigt  ist, 
jede  Abweichung  von  der  älteren,  irischen  Form  der  Sage  als 
„forgery"  Macpherson's  zu  brandmarken.  Ebensowenig  darf  man 
Macpherson's  Gedichten  an  und  für  sich  zum  Vorwurf  macTien, 
dass  sie  nicht  die  älteste,  sondern  eine  spätere  Gestalt  der  Sage 
bieten,  und  dass  der  Grundstock  der  Sage  irischen  Ursprungs 
ist.  Wollte  man  solche  Punkte  hier  als  die  allein  massgebenden 
betrachten,  so  müsste  z.  B.  auch  unser  Urtheil  über  Wolfram 
von  Eschenbach's  Parzival  wesentlich  herabgestimmt  werden. 

Der  Name  „Ossianische  Gedichte"  ist  Terminus  techni- 
cus  geworden  für  die  zur  Finnsage  gehörigen  Gedichte.  Wir  be- 
halten ihn  bei,  obwohl,  wie  wir  gesehen  haben,  nur  wenige  der 
ältesten  Gedichte  dem  Ossin  selbst  zugeschrieben  werden. 

11.  Die  drei  ossianischen  Gedichte,  die  ich  hier  aus  dem 
Buch  von  Leinster  mittheile,  zeichnen  sich  vor  anderen  Ge- 
dichten, die  in  diesem  Bande  zu  finden  sind,  durch  die  compli- 
cirte,  aber  leicht  erkeimbare  Regelmässigkeit  ihrer  metrischen 
Form  aus.  Alle  drei  gehören  dem  bei  O'Donovan  Ir.  Gr.  p.  422 
„Rannaigheacht ' mor"  genannten  Versmass  an.  Die  Strophe 
(rann)  besteht  aus  zwei  Langzeilen  oder  vier  Halbversen, 
von  denen  jeder  sieben  Silben  enthält.  Jede  Langzeile  endet 
mit  einem  einsilbigen  Worte.  Diese  einsilbigen  Wörter  bilden 
den  äusseren  Reim*  der  Strophe.  Dazu  kommt  der  innere 
Reim,  durch  welchen  die  zwei  Halbverse  einer  Laugzeile  ver- 
bunden sind.    Die  eleganteste  Form  dieses  Reimes  besteht  darin, 


*  Der  wesentliche  Factor  im  irischen  Reime  ist  der  Vocal.  Es 
giebt  Verse,  deren  Reim  nur  in  Uebereinstimmung  der  Vocale  besteht. 
Zu  der  vollkommuen  Art  des  Reims  gehört  aber  auch  Uebereinstimmung 
der  Consonanten.  Die  Consonanten  brauclien  jedoch  nicht  uothwendig 
gleich  zu  sein,  sondern  es  genügt  ilire  Aehnlichkeit.  Welche  Conso- 
nanten als  einander  ähnlich  gelten,  geht  aus  folgender  Eintheilung  der 
Consonanten  hervor:  s;  p,  c,  t;  b,  g,  d;  f,  ch,  th;  11,  m,  nn  (nd\  ng,  rr; 
bh,  dh,  gh,  mh,  1,  n,  r.     Vgl.  O'Donovan,  Ir.  Gr.  p.  415. 


J56  ^^^  r)rei  ossianische  Gedichte. 

flass  das  letzte  Wort  des  ersten  Halbverscs  mit  dem  vorletzten 
Worte  des  zweiten  Halbverses  reimt,  wobei  jedoch  Artikel  oder 
Partn^cl  vor  dem  letzten  Worte  des  zweiten  Halbverses  nicht 
lierücksichtigt  werden.  In  I  12,  H  5,  7,  8,  HI  4  ist  der  innere 
Reim  doppelt  vorhanden;  in  einigen  Versen  fehlt  er.  Die  Alli- 
teration endlich  dient  in  diesen  Gedichten  selten  als  die  Verbin- 
dung der  zwei  Hälften  einer  Langzeile,  wie  im  Germauischen, 
sondern  sie  tritt  vorwiegend  innerhalb  des  Halbverses  auf,  am 
liebsten  an  den  letzten  zwei  Wörtern,  wobei  wiederum  Artikel 
oder  Partikel  nicht  berücksichtigt  werden. 

Der  Stabreim  verbindet  zwei  Halbzeilen  in  I  7,  zwei  Lang- 
zeilen in  I  9  und  10.  Aspirirtes  s  ist  als  nicht  vorhanden  zu 
1)etrachtcn  (I  12,  H  5,  6,  8).  Li  Formeln  wie  inna  m-beo,  dia 
m-betis,  a  m-b<is  gilt  nicht  das  eclipsirte  b,  sondern  m  als 
Reimstab.  Dagegen  scheint  das  vor  vocalischen  Anlaut  getretene 
n  die  vocalische  Alliteration  nicht  zu  hindern  (I  5).  Li  den 
Handschriften  wird  gewöhnlich  nach  dem  Schlüsse  des  Gedichts 
der  Anfang  desselben  wiederholt,  nicht  selten  aber  entspricht 
das  letzte  Wort  des  Gedichtes  selbst  dem  Anfange  desselben: 
so  hier  in  I  ogom  (oder  og  in  Vers  12?  s.  die  Anmerkung  dazu), 
in  H  do  gres  teilcind  lia,  in  HI  tu. 

Im  Allgemeinen  verweise  ich,  wie  bereits  S.  4,  auf  das  Ca- 
pitcl  „Constructio  Poetica  Hibcrnica  in  der  Grammatica  Celtica 
p.  936,  und  auf  das  Capitel  Of  Versification  in  O'Donovan's 
Grammar  of  the  Irish  Language  p.  412.  Wenn  aber  Zcuss 
p.  937  sagt:  „nee  tarnen  necesse  est  idem  numerus  syllabarum 
sit  in  utroque  hemistichio  nee  in  singulis  versibus  ejusdem  car- 
minis",  so  ist  diese  Bemerkung  in  dieser  Allgemeinheit  nicht 
richtig.  Allerdings  giebt  es  Gedichte  von  freierem  und  wechseln- 
dem Versmass  (vgl.  z.  B.  Patrick's  Hymnus,  S.  52),  aber  in  den 
meisten  irischen  Gedichten,  die  mir  vorgekommen  sind,  ist  die 
Zahl  der  Silben  gesetzmässig  geregelt  (vgk  das  Citat  in  der  An- 
merkung zu  S.  4).  Wie  es  sich  mit  den  Hebungen  und  Sen- 
kungen im  altirischen  Verse  verhält,  ist  noch  nicht  eingehend 
untersucht.  Nimmt  man  an,  dass  die  Hebung  mit  dorn  Wort- 
accent    zusammeutällt,    berücksichtigt    man,    dass    mehrsilbige 


VI  Drei  ossianische  Gedichte.  157 

Wörter  neben  dem  Hauptton  noch  einen  Nebeuton  haben  können 
(vgl.  O'Üon.  Ir.  Gr.  p.  403),  setzt  man  endlich  voraus,  dass  die 
Silben,  an  denen  der  Reim  oder  die  Alliteration  erscheint,  auch 
in  der  Hebung  stehen  müssen,  so  ergiebt  sich  bald,  dass  jeder 
Halbvers  eine  bestimmte  Anzahl  von  Hebungen  hat,  ohne  dass 
jedoch  ein  regelmässiger  Wechsel  zwischen  Hebung  und  Senkujig 
statt  findet. 

Alliteration  und  Reim  sind  in  den  folgenden  drei  Gedichten 
durch  den  Druck  markirt.  • 

I. 

Dieses  Gedicht  findet  sich  im  Buch  von  Leinster  fol.  109,  b, 
und  ist  bereits  gedruckt,  wenn  auch  nicht  ohne  Ungenau igkeiten, 
in  den  Transactions  of  the  Ossianic  Society,  I  p.  49,  mit  einer 
Uebersetzung  von  O'Curry.  Letztere  ist  wenigstens  correcter, 
als  Sullivan's  Uebersetzung  in  der  Introduction  zu  O'Curry's 
Lectures  on  the  Manners  and  Customs  of  the  Ancient  Irish 
(Vol.  I)  p.  cccxLi.  Mein  Text  beruht  auf  einer  neuen  Ab- 
schrift. 

Gegenstand  des  Gedicbts  ist  die  Schlacht  bei  Gabair  Aide 
(Gen.  Gabra,  Dat.  Gabair)*,  in  welcher  Oscur,  Ossin's  Sohn,  und 
Corpre  Lifechair,  der  König  von  Irland  sich  gegenseitig  den  Tod 
gaben.  Diese  Schlacht  soll  im  Jahre  284  p.  Chr.,  ein  Jahr  nach 
Finn's  Tode,  statt  gefunden  haben.  Die  Fennier  unterlagen  im 
Kampfe  gegen  den  König  von  Irland,  gegen  den  sie  sich  auf- 
gelehnt hatten.  Ausführlicher  wird  diese  entscheidende  Schlacht 
behandelt  in  einem  Dialoge  zwischen  Ossin  und  S.  Patrick, 
einem  späteren  Gedichte,  welches  im  1.  Bande  der  Transactions 
of  the  Ossianic  Society  (Dublin  1854)  publicü-t  ist  von  Nich, 
O'Kearney,  mit  englischer  Uebersetzung  und  einer  beachtens- 
werthen  Introduction.     Im  Buch  des  Dean  of  Lismore  beziehen 


*  Im  Euglischen  pHegt  mau  zu  sageu  „The  Battle  of  Gabhra", 
obM'ohl  die  Genitivform  Gabhra  in  dieser  Uebersetzung  nicht  berechtigt 
ist.  Gabair  ist  uach  O'Curry  „now  the  hill  of  Skreen,  near  Tara",  nach 
O'Kearney  ..Garristown  in  the  Couuty  of  Dublin". 


158  ^I  Drei  ossianische  Gedichte. 

sich  zwei  Gefliehte  auf  diese  Schlacht  (cath  zawraa,  zawrych), 
von  denen  das  eine  dem  Fergus  zugeschrieben  wird. 

lieber  die  Vorgeschichte  der  Schlacht  handelt  kurz  O'Curry, 
On  the  Mann,  and  Cust.  II  p.  387. 

Besonders  interessant  ist  die  Erwähnung  der  Ogam-Inschrift 
und  die  Erwähnung  des  Reitens.  In  den  ältesten  Sagen  sind 
die  Helden  zu  Wagen,  nicht  zu  Pferde. 


Ossin  ceciuit. 

I  cath  Gabra  ro  marbad  Oscur  ocus  Cairpre  Lifechair. 

Ogum  il-lia,  lia  uas  lecht,     bali  i  teigtis  fecht  fir, 
mac  rig  \iErend  ro  gaet  and     do  g'ae  g-and  os  gabur  gil. 

Tarlaic Cairpre aurchur n-airc   domuin a mairc maith  is  tres, 
gairsiu  condristais  a  sciss,     Oscur  ro  bi  a  lam  dess.  4 

Tarlaic  Oscur  irchur  n-oU     co  fergach,  lond  inimar  leo, 
CO  ro  marb  Corpre  hua  C  u  i  n  d ,     rias-ra-giallsatar  g  1  u  i  ';h/  g  1  e  o. 

Amansi  mora  na  mac     fuaratar  a  iii-liäs  don  gleo, 

gairsiu  condristais  a  n-a  i  r  m ,  roptar  lia  am-m  a  i  r  b  inna  iii-b  e  o.    8 

Ulissi  fodein  isin  tress     leith  andes  do  (xabair  glaiss, 
inarbsa  coocait  laecli  fo  di,     is  iiiissi  ros  l)i  dorn  baiss. 

Arpetend  earbach  fochruch     iniiinaim  ba  ruth  doni  l'og, 

ro  marbaind  torci  caill  ehäid,     no  silrgin'd  en  aith  im  og.  12 

in  t-ogum  üt  fil  isin  chloich     imma  torchratar  na  troicb, 
dammared  Find  fichtib  glond     cian  bad  chuman  in  ogom. 


VI  Drei  ossianischc  Gedichte.  159 


Aiiliang. 


V.  4.  Zu  gairsiii  condristais  V(jl.  V.  8,  su  ro  l)i  V.  10.  Reimt  sciss 
■)nit  bi?     Die  Alliteration  scheint  zu  fehlen. 

V.  7.  O'Curry  übersetzt  amansi  durch  „dexterous",  fasst  na  maic 
(so  ergänzend)  als  Subject  und  die  feminine  Form  mora  als  Prädicat 
dazu.  Sollte  mansi  Nom.  Plur.  zu  manais  sein,  das  O'Curry,  On  the 
3Iann.  and  Cust.  II  p.  255  durch  „broad  trowel-shaped  spearhead  for 
tlirusting"  erlclärt?  vgl.  ibid.  p.  262,  wo  dieses  Wort  mit  mör  verbunden 
ist.  Oder  gehört  amansi  zu  „ar  amainsib  in  chentair",  ,,froiii,  the  iviles 
of  this  World",  Lor.  of  Gildas,  ed.  Stolces,  Gl.  147 '? 

V.  8.  gairsiu  condristais  a  n-airm  übersetzt  Stolces  Beitr.  VII.  54: 
„hirz  bevor  sich  ihre  Waffen  begegneten",  indem  er  gairsiu  in  gair-re- 
siu  außöst.  Die  Conjunctivform  ist  ivohl  noch  mehr  zu  berücksichtigen. 
Die  Alliteration  ist,  tvenn  vorhanden,  sehr  versteckt.  Der  ziveite  Halb- 
rers  hat  eine  Silbe  zuviel,  tvenn  man  nicht  das  a  hinter  lia  unterdrücken 
oder  rerschleifen  darf  {vgl.  O'Donovan's  Bemerkung  zu  dem  Verse  Oglach 
do  bhi  ag  Muire  mhöir,  Ir.  Gr.  p.  420). 

T".  11.  Arpetend  etc.  Sitllivan  übersetzt:  „I  used  to  handle  the 
Corbach  irith,  skill,  when  my  courage  tvas  high"! 

V.  lo,  14.  In  dieser  Strophe  reimen  sich  die  Halbverse,  tmd  nicht, 
wie  bisher,  die  Langzeilen.  Vielleicht  ist  sie  erst  später  zugesetzt?  So- 
ipolü  V.  14  als  auch  V.  12  ist  das  letzte  Wort  geiviss  mit  Rücksicht  auf 
das  Anfangsiüort  des  Gedichts  gesetzt.  In  der  ersten  Hälfte  von  V.  13 
ist  eine  Silbe  zuviel.  Ist  sin  für  isin  zu  lesen,  oder  ogum  olme  Artikel? 
Da  ogum  tirsprünglich  Neutrum  ist,  so  würde  es  im  Altirischen  a  n-ogum 
heissen.  Diese  letzte  Strophe  ist  citirt  von  O'Donovan,  Ir.  Gr.  Introd. 
p.  XLV,  aber  mit  der  fehlerhaften  Lesart  mör  für  na  troich. 


O'Ciirry's  UebersetzHug-. 

Die  Fragezeichen  rühren  von  mir  her. 

1.  2.  An  Ogham  in  a  stone,  a  stone  over  a  grare,  in  the  place 
where  men  were  ivont  to  pass;  the  son  of  the  king  of  Eire  was  there 
slain,  by  a  mighty  spear  on  a  white  horse's  back. 

3.  4.  Cairpre  threw  a  sudden  cast,  from  the  back  of  his  horse  good 
in  battle;  shortly  hefore  he  (?)  met  his  own  death  (?),   Oscur  was  slain 

by  (?)  hi^  riyJit  arm. 


160  ^'^I  Drei  ossiauische  Gedichte. 

5.  6.  Oscur  tJirew  a  mi(iht)j  throiv,  angrihj,  reliemently  (?),  like  a 
Hon;  and  Mlled  Cairpre  thc  grandson  of  Coiin,  hefore  theij  raised  their 
hattle  cries  (?). 

7.  8.  Dexterous  (?),  great,  tvere  the  youths  (?),  loho  received  their 
deoths  from  the  fight;  shortly  hefore  their  weapons  met,  their  dead  were 
more  tJian  their  living. 

9.  10.  I  myself  was  in  the  fight,  on  the  south  side  of  green  Ga- 
hhair;  I  Mied  twice  fifty  warriors,  it  was  I  who  Mlled  them  with  my  hand. 

11.  12.  Music,  hoating,  rewarding,  the  prey  most  diffieult  I  chose 
(?  der  ganze  Vers  unsicher),  I  would  kill  a  hoar  in  the  hard  loood,  I 
would  roh  a  vengeful  bird  of  its  egg. 

13.  14.  That  Ogham  which  is  in  the  stone,  around  which  feil  the 
slain;  were  Finn  the  fighter  (?)  of  hattles  living,  long  would  he  remem- 
her  the  Ogham 

II. 

Das  zweite  Gedicht,  im  Buch  von  Leinster  fol.  153,  b  (Facs. 
p.  192),  ist  eins  von  denen,  welche  dem  Finn  zugeschrieben 
werderi.  Ich  theile  es  mit  nach  einer  Abschrift  des  Herrn  Hen- 
nessy,  die  ich  1871  mit  dem  Originale  verglichen  habe.  Ueber 
die  Situation,  auf  die  sich, das  Gedicht  bezieht,  ist  mir  nichts 
näheres  bekannt.  O'Curry,  On  the  Ms.  Mat.  p.  302,  bezeichnet 
es  als  „a  short  poem,  of  only  five  quatrains,  on  the  origin  of  the 
name  of  Magh-da-Gheisi,  or  the  Piain  of  the  two  Swans  (in 
Leinster)".  Offenbar  hängt  dieser  Name  mit  den  zwei  Jung- 
frauen zusammen,  deren  Verlust  Finn  Vers  3  betrauert. 


Find  mac  C'umaill  ceciuit. 

In  lia  no  theilginn  do  gres     dar  Maig  Da  ges  co  Druim  Suain, 
ba  fota  m'irehor  din  chloich,     mad  indiu  noco  roicli  uaim. 

Ni  thoirchet  mo  däil  adiu     di  ingin  buid  buan  bangleo, 
iuch  delb  ocus  lecco  dub,     mör  in  glond  dia  m-betis  beo. 

Masemosäigulrosiacht,     domriachtcef/^  baegulcac/?  bet, 
aire  na  toirchet  mo  dail,     nienip  ail  mo  sechna  ar  ec. 


VI  Drei  ossianische  Gedichte.  IGl 

Bifl  Mag  Da  gesi  co  bratli     dia  n-esi  cacli  tratli  cid  truag, 
bid  maigen  dedail  cen  dil     oii  t-sil  ro  selaig  ro  siian.  8 

Ro  bith  inör  laecli  ar  c-.ieh  16     sin  iiiaig  maith  co  n-ilur  cliia, 
dar  Mag  Da  ges  in  cach  du,     on  du  do  grrs  teilcind  lia. 

In. 


III. 

Auf  die  doppelte  Quelle  dieses  Gedichts  ist  schon  oben 
S.  149  aufmerksam  gemacht.  Im  Buch  von  Leinster  findet  es 
sich  fol.  161,  b.  Das  Original  der  von  Skene  mitgotheilten  Ver- 
sion hat  Gaidoz  in  der  „XXXVIII,  2"  signirten  Handschrift  der 
Advocates'  Library  (p.  154)  entdeckt,  einer  Handschrift,  die  aus 
der  Sammlung  der  Highland  Society  of  London  stammt.  Gaidoz 
bemerkt  über  diese  Handschrift  Rev.  Cell.  II  p.  470:  „C'est  un 
ms.  in -4  en  papier,  de  94  feuilles,  que  nous  avons  juge  etre  du 
XVII"  siecle".  Ich  lasse  den  daher  stammenden  Text  (bezeich- 
net durch  Ed.)  sammt  den  Glossen  abdrucken,  wie  er  sich  findet 
in  Skene's  Introduction  zu  „The  Dean  of  Lismore's  Book" 
p.  Lxxxiv.  Den  Text  aus  dem  Buch  von  Leinster  verdanke 
ich  der  Güte  von  Professor  Atkinson  in  Dublin,  der  mh-  auf 
meine  Bitte  während  des  Druckes  dieses  Buches  eine  genaue 
Copie  (mit  Zeilenabtheilung  und  mit  den  Glossen  zwischen  den 
Zeilen,  wie  im  Original)  zukommen  Hess. 

Dass  der  Edinburger  Text  direct  oder  indirect  auf  den 
Dubliner  Text,  oder  mit  diesem  auf  eine  gemeinsame  ältere 
Quelle  zurückgehen  muss,  ergiebt  sich  namentlich  aus  der  fast 
völligen  Gleichheit  der  Glossen  und  der  Unterschrift.  In  der 
Unterschrift  wird  dieses  Gedicht  dem  Oisin  zugeschrieben. 
O'Curry  scheint  es  aber  On  the  Ms.  Mat.  p.  304  bei  der  Auf- 
zählung der  ältesten  ossianischen  Gedichte  übersehen  zu  haben, 
so  dass  die  Zahl  derselljen  nicht  elf,  sondern  zwölf  wäre. 

Nicht  ohne  Interesse  ist,  dq,ss  sich  Citate  aus  diesem  Ge- 
dichte in  O'Davoren's  Glossary  (15.  Jahrh.)  finden,  einem  der 
Three  Irish  Glossai'ies,  welche  Stokes  edirt  hat.    Auf  diese  That- 

11 


162  ^^I  Di'^i  ossianisclie  Gedichte. 

saclie  hat  zuerst  Ebel  aufmerksam  gemacht,  in  den  Observations 
sur  le  Glossaire  d'  O'Davoreu,  Rev.  Celt.  II  p.  470. 

[L:] 

Tuilsit />•  ^  mo  derca ^  s  ü  a i  n ,     mo  r  u  i  b  n  i  ^  niam  1  u  i  I)  n  i  *  ar  16, 
mo  genum''  im  duais'*  ro  boi,     ocus  mo  duais''  imm  o.^ 

Adbul'^  fisi  armotha,^"       darchinnius ^ ^  co  dian  mo  chuib^^ 
ar  chribais^^  illeirg  ar  art^*     daceird,  bracht  cu  feic^^  a  4 

cuill.16 

Tricha  treten^''  damconnaib^^     inataib  catuhnaing^^tuind, 
triuchanena^i'^Find^^nafeic^^  isseicse^^thuasrefatuind.^"* 


[Ed:] 

Tuilsither^  mo  dherca"  suain     mo  ruibhne^^  mum  hiibhne*  ar  lo 
mo  ghenam^  um  dhuais^  ro  bhaoi     agus  mo  dhuais'  fam  o*^. 

AdhbhuP  fisi  ar  mo  ta^^     dar  cinnius"  go  dian  mo  chuib'^ 
ar  criobhais^^  a  leirg  ar  art     fo  cheird  bracht  go  feic^^  a  cuiP''.  4 

Triocha  treathan"  damh  gun  naibh^^     ioua  taoibh  go  a  tul 

moing^^  tuiun 
triocha  nena^**  Finn  na  feic^^     asseicsi  tuas  re  fa  thuinn^'*. 


[Ci'lutiseii :] 

1    i.  da  cliotlatar  L.  i.  dn  cliodladar  Eä.  2   i.  mo   sali   L.  mo 

shtiile  Ed.  3  i.  mo  sciath  L.  i.  mo  sleagli  (nie)  Ed.  4  i.  im 

sleig  L.  i.  mo  sgiath  Ed.  0  i.  mo  clilaidiub  L.  i.  mo  cladliiomh  Ed. 

G  i.  im  läim  L.  um  dhoru  Ed.  7  mo  dorn  L.  i.  mo  dhorn  Ed. 

8  im  chhiais  L.  fam  chluaia  Ed.  n  .  .  .  gi  L.  i.  aislinge  Ed. 

10  atchondarc  L.  i.  tarla  Ed.  11  i.  darlerins  L.  i.  dar  leiges  Ed. 
i'j  i.  mo  rhu  Ed.                    13  i.  ar  muiic  L.  i.  ar  mhuic  Ed. 

11  ffoil  L  1;-,  i.  saill  fnrri  corrici  a  fiacail  L.  i.  saill  go  fia- 
tuil  Ed.  k;  i.  a  carjjait  L.  a  carbui  Ed.  n  i.  traiged  L. 
i.  throigh  Ed.  is  co  m-bröic  L.  i.  gun  hroigh  ?Jd  19  i.  co 
moing-  a  srona  L.  i.  go  moing  a  srona  Ed.  an  i.  ordlach  L.  i.  or- 
ladh  Ed.  'ji  2>er.^  L.  ^  -i-i  na  fiaccail  L.  i.  na  fiacuil  Ed. 
•s.i  i.  na  saill  L.  •i4  isscom  ro  bi'ii  asa  cind  immach  da  fiacail  L. 
i.  asa  cionn  amacli  Ed. 


VI  Drei  ossianische  Gedichte  163 

Meit  is  ri  habraid  a  clerc"-\     lucit  is  ri  iness  a  fert  fo^^ 
selais"^  mu  geuum  a  muin-^     ocus  mii  chuib  asa  ho^'-^. 

Cribais^*^  mava  Tallaiir''^  tair     benais  ri  aiP^  tairges  tnu"'-\ 
lim  leo  üam  faesum^'^  dum  niad     mar  tüsa,  ni  triatb  mar  tü^^. 

T. 

Oisin  ro  cban  indsin  i  träig  mara  im  Thallaind  ar  nia  na  mucci. 


[Ed:] 

Meidis  re  habhron  a  dherc^^     meidis  re  mes  a  fert  fo 
sealiis  rao  ghenam^'  a  muin--'^     agus  mo  chuibh  as  a  ho.^'* 

Criobais^**  mbara  Tallann  tair     benus  ria  bail-''^  tairges  tnu^^ 
mo  leo  uam  fbaosamh^*  domuiadh     mar  tusa  ni  triatb  mar  tu.^^ 

Oisin  ro  cban  ann  sin  attraigb  mara  tallann  ar  nia  na  muice. 


Aiihaiig. 

Vers  2  citirt  hei  (JDaroren  (ed.  StoJces)  p.  96:  Genaoi  i.  clai- 
dheamb.  ut  est  mo  geaii[am]  im  duais  (i.  im  hiim).  duais  laim 
mar  sin. 

Vers  3  citirt  ibid.  p.  71:  Ciunes  i,  darlinges.  ut  est  adhbiil  fisi 
armotlia   darcinnes  go  dian  mo  cuib  (i.  mo  cü).   cuib  eu  mär  siu. 

V.  7  und  8  übersetzt  von  Hennessy,  Äcademy  Aug.  1,  1871  2).  367: 
„As  big  as  a  caldron  her  eye,  as  big  as  a  liill  her  good  lair;  viy  sicord 
serered  her  neck,  and  my  hound  [hanging]  from  her  ear." 


[Cllunneu:] 

•  aö    (liommeit  ri   cori  mor  cach  süil   di  L.   i.   coimed  re  coire  gach 
sul  di  Ed.  2G   i.   comeit  ri   tolaig  a  lecbt  ocus  si  fein  na  ligi  L. 

27  i.  tescaid  mu  clilaideb  L.  i.  tesgus  mo  cladbiomh  Ed.  as  i.  a 

munel  L.  a  muiueal  Ed.  29  i.  mo  cbu  asa  cluais  L.  i.  mo  chu 

asa  chiais  Ed.  30  mute  L.  i.  muic  Ed.  31  pro.  L.        ^ 

32  ri  cloicli  L.  i.  ria  cloic  Ed.  33  i.  ris  m-benand  tond  L.  risa 

m-benann  tonn  Ed.  34  i.  ar  mo  cbommus  fein  L.  i.  mo  bhoill  as 

comairce  diob  uert  Ed.  :!5  ni  lac  immar  tu  L.  i.  ni  lag  mar  tu  Ed. 

11* 


Iß4  ^I  I^i'f^i  ossianischc  Gedieh to. 

V.  0  citirt  hei  O'Dar.  p.  71:   Crilniis  i.  muc.  iit  est  eribiis  mara 
talla  (sie)  tair. 


Skeiie's  Ueltcrsetzuiiff. 

Die  ParcntJieuev  riiJirrv   roii   mir  her. 

1.  2.  Mij  cjjefi  slumhcrcd  in  filecp,  my  spear  ivaf  iritli.  )«)/  sliicld, 
my  sword  ums  in  my  hand,  and  my  hand  undcr  my  ear.  (In  2'»  fehlt 
eine  Silbe.) 

3.  4.  Ä  atrange  drcam  (?J  hapjieiicd  to  me,  I  set  swiftly  my  doys 
(Sy.)  on  a  soio  in  the  piain  lipon  flesh.  She  tcas  fat  to  tlie  tusk 
in  her  jaw.  (.Dacheird,  focheird  ist  Verhalform  und  gehört  zum  Vorher- 
gehenden.) 

5.  6.  Thirty  feet  for  mc  with  my  fshocs,  in  her  side  to  the  beard 
of  her  snout;  thirty  inches  for  Finn  in  her  tusk,  fat  ahove  on  her 
under  her  hide  (?). 

7.  8.  Large  as  a  caldron  was  each  eye,  large  as  a  ressel  the  hol- 
lotv  beneath  (?).  My  sword  hewed  in  her  neck,  and  my  dogs  (Sg.)  ftxed 
on  her  ear. 

9.  10.  Soio  of  the  sea  of  eastern  Tcülann,  tvhich  strikes  the  rock 
irhere  the  wave  touches.  My  limbs  icere  to  me  a  protection  to  me  strong, 
as  thysrlf  not  ireak  like  tJice. 


YII. 
Die  Vision  des  Adaiimän. 


1.  Dieser  Text  wird  hier  aus  zwei  Hanflschrifteu  mitgetheilt: 

1)  aus  dem  Lebor  ua  hUidre  (circa  1100  geschrieben, 
s.  oben  S.  114),  im  Facsimile  p.  27 — 31; 

2)  aus  dem  Lebor  Brec,  einer  Handschrift  aus  dem  Ende 
des  14.  Jahrhunderts,  die  sich  gleichfalls  im  Besitz  der  Royal 
Irish  Academy  zu  Dublin  befindet,  und  gleichfalls  in  Facsimile 
publicirt  worden  ist*,  im  Facsimile  p.  253 — 256. 

Der  Text  des  Lebor  na  hUidre  ist  bereits  von  Stokes  edirt, 
mit  englischer  Uebersetzung  und  mit  werthvoUen  Anmerkungen, 
Simla  1870  (s.  Gramm.  Celt.^  p.  XL).  Da  diese  Ausgabe  sehr 
selten  ist  —  „Fifty  copies  privately  printed"  steht  auf  dem 
Titel  — ,  so  wird  ein  neuer  Abdruck  nicht  uunöthig  sein.  Nach 
Stokes  existirt  derselbe  Text  in  einer  Handschrift  der  Pariser 
Bibliothek,  Ancien  Fond,  No.  8175. 

2.  Die  Fis  Adamnain  gehört  zu  den  merkwürdigsten 
Producteu  der  altirischen  christlichen  Literatur.  Den  Aus- 
gangspunkt bilden  die  (in  LBr.  weitläufiger  commentirten)  Bibel- 
worte: Magnus  Dominus  noster,  et  magna  virtus  ejus,  et  sapien- 
tiae  ejus  non  est  numerus.  Snscipiens  mansuctos  Dominus 
humiliat  autem  peccatores  usque  ad  terram  (Psalm  147,  Vers 
5  und  6).    Die  Belohnung  der  Guten  und  die  Strafe  der  Bösen 


*  L(^aljliar  Brcac,    The  Speckled   Bonk.   othenvise   styled   Leabhar 
Mür  Düua  Duiglire  u.  s.  w.,  l'art  I,  Dubliu  1872,  Part  II,  1S76. 


IQQ  VII  Fis  Adaninäin. 

wird  veranschaulicht  durch  das,  was  Adamnän  einst  gesehen  hat. 
Denn  die  Geheimnisse  von  Himmel  und  Hölle  wurden  den 
Aposteln  und  anderen  Heiligen  geoffenhart,  zuletzt  aber  dem 
Adamnan.  Am  Feste  Johannis  des  Täufers  verliess  dessen  Seele 
ihren  Körper,  und  schaute,  geführt  von  ihrem  Schutzengel,  zu- 
erst das  himmlische  Königreich  (Cap.  4)  und  dann  die  Hölle 
(Cap.  21).  Beide  Reiche  werden  ausführlich  geschildert,  denn 
ehe  die  Seele  in  ihren  Leib  zurückkehrte,  erhielt  Adamnän  den 
Auftrag  vor  Mönchen  und  vor  Laien  zu  predigen,  was  die  Guten 
und  was  die  Bösen  im  jenseitigen  Leben  erwartet.  Davon  pre- 
digte Adamnän  in  der  grossen  Versammlung,  als  das  Gesetz  des 
Adamnän  eingeführt  wurde,  davon  predigte  früher  Patraic,  davon 
predigten  Petrus,  Paulus  und  die  übrigen  Apostel,  davon  Pabst 
Silvester  in  der  grossen  Versammlung,  in  welcher  er  Rom  von 
Constantin  erhielt,  davon  Fabian,  der  den  Kaiser  Philippus  be- 
kehrte, davon  Eli  unter  dem  Baume  des  Lebens  im  Paradiese 
(Cap.  81  ff.).  Auf  die  vielfachen  Beziehungen  dieses  Tractats 
zu  Dante's  Divina  Comedia  hat  bereits  Stokes  hier  und  da  hin- 
gewiesen. 

3.  Wenn  Stokes  auf  die  grammatischen  Eigenthümlich- 
kciten  aufmerksam  macht,  welche  den  uns  vorliegenden  Text  als 
Mittolirisch  charakterisircn*,  und  aus  diesem  Charakter  der 
Sprache  schliesst  „The  piece  cannot  therefore  be  older  than  the 
eleventh  century",  so  ist  dieser  Schluss  nicht  richtig.  Da  wir 
wissen,   dass  die   irischen  Texte  von  jedem  neuen  Abschreiber 


*  Als  solche  Ex'scheinungcu  nennt  Stokes:  „confusion  of  e  and  i 
in  desiuence;  putting  ae  for  oe,  nd  for  nu,  ur  for  air,  er,  and  11  l'or 
Id,  In;  prosthesis  of  f,  metathesis  of  es  and  ts;  final  a  for  ae,  ai,  e;  in 
the  article,  disuse  of  the  ueuter  forms  of  the  nom.  and  acc.  sg.  and  use 
of  na  for  the  nom.  \)l.  m.,  the  dual,  and  the  dat.  plural;  in  the  adjec- 
tives,  use  of  the  fem.  form  in  the  nom.  pl.  masc.,  and  in  the  case  of 
verbs  compounded  wilh  prepositions,  use  of  absolute  instead  of  subjoiued 
forms".  Diese  Bemerkungen  beziehen  sich  zunächst  auf  den  Text  im 
Lebor  na  hUidre,  gelten  aber  auch  für  den  Text  im  Lebor  Brec.  Zu 
beachten  ist  jedoch,  dass  in  letzterem  sehr  oft  der  alte  Diphthong  oe 
gewahi't  ist. 


VII  Fis  .AdamiliUli.  167 

mehr  oder  weniger  consequeiit  in  die  Sprache  seiner  Zeit  nm 
geschriehen  wurden,  so  kann  aus  der  Sprachforni  nicht  das 
wirkliche  Alter  eines  Prosatextes  bestimmt  Avcrden.  Einen  ge- 
wissen Anliait  für  das  Alter  unseres  Textes  bietet  Adamnan's 
Name.  Adamnan*  war  der  zehnte  Abt  von  lona  nach  Colum 
Cille,  und  starb  nach  den  Annais  of  the  Four  Masters  im  Jahre 
703  (O'Curry,  On  the  Ms.  Mat.  p.  342).  Aber  unser  Text  tritt 
nicht  als  das  Werk  des  Adamnan  auf,  sondern  er  enthält  nur 
als  Kern  eine  Erzählung  dessen,  was  Adamnan  auf  Grund  der 
ihm  gewordenen  Oifenljarung  zu  predigen  pflegte.  Dass  der  Ver- 
fasser der  Zeit  Adamnan's  ferner  stand,  geht  daraus  hervor,  dass 
er  (Cap.  32)  den  König  Finuachta  Fledach  au  dem  sogenannten 
Gesetze  des  Adamnan  betheiligt  sein  lässt,  während  dieses  Ge- 
setz erst  nach  Finnachta's  Tode  eingeführt  worden  sein  soll.** 

Ebenso  spricht  gegen  ein  höheres  Alter,  wenigstens  der 
letzten  Theile  unseres  Textes,  die  Erwähnung  der  Fabel  (Cap.  32), 
dass  Rom  bereits  von  Constantin  dem  Pabste  geschenkt  worden 
sei.  Diese  Fabel  kam  erst  im  8.  Jahrhundert  auf.***  Dagegen 
würde  die  Erwähnung  des  Zehnten  (Cap.  25)  nicht  unbedingt 
gegen  das  8.  Jahrhundert  sprechen,  wenn  derselbe  auch  erst 
nach  703  in  Irland  eingeführt  worden  ist,  wie  Stokes  (nach 
Rceves)  hervorhebt.  Alle  diese  Punkte  sind  bereits  von  Stokes, 
theils  in  der  Preface,  theils  in  Anmerkungen  zu  den  betreffenden 
Stellen,  besprochen  worden.  Immerhin  beweisen  aber  auch  diese 
Dinge  nicht,  dass  unser  Text  erst  im  11.  Jahrhundert  entstanden 
sei.    Warum  nicht  im  10.  oder  im  9.  Jahrhundert? 

Nicht  zu  verwechseln  mit  dieser  Fis  Adamnäin  ist  eine  an- 
dere Visio  quae  vidit  Adamnanus  vir  spiritu  sancto  plenus,  die 


*  Adamnan  ua  Tinne  (d.  i.  A.  Tinue's  Enkel)  ist  der  volle  Name. 
O'Curry,  On  the  Ms.  Mat.  p.  G08  hat  irrthümlich  „Adarnuäu  o  Atiunf'' 
(„the  graudson  of  Atiuni"). 

**  Die  Jahreszahlen  schwanken  freilich  in  der  Tradition.  Nach  den 
Aunals  of  the  Four  Masters,  denen  Stokes  folgt,  ergehen  sich  folgende 
Daten:  695  König  Finuachta  stirht;  697  Adamnan's  Gesetz;  703  Adam- 
nan stirbt.  Nach  dem  Chronicon  Scotorum:  691  König  Fiusnachta  stirbt; 
693  Adamnan's  Gesetz;  700  Adamnäu  stirbt. 
***  Vgl.  Döllinger,  Papst-Fabeln  S.  61  ff. 


168  VII  Fis  Adainiuun. 

Prophezeiung  einer  schreckliolien  Seuche,  von  welcher  O'Curry, 
On  the  Ms.  Mat.  p.  424  handelt.  Der  lateinische  Text  mit  dem 
irischen  Commentar  findet  sich  imLehorBrec,  p.  258^  his  p.  259''. 

4.  Meine  Ergänzung  der  handschriftlichen  Abkürzungen 
ist  nur  in  folgenden  Fällen  nicht  durch  den  Druck  keimtlich  ge- 
macht (vgl.  oben  S.  66):  1)  in  ocus,  in  beiden  Handschriften 
nur  einige  wenige  Male  plene  ocus  geschrieben;  2)  in  for,  ge- 
wöhnlich durch  f  mit  einem  Strich  darüber  bezeichnet;  o)  in 
acht,  besonders  in  LBr.  sehr  oft  durch  s  mit  einem  Strich  dar- 
über ausgedrückt,  sei  es  nun  die  mit  lat.  sed  gleichbedeutende 
Conjunction  acht,  oder  nur  die  Buchstabencombination  acht 
innerhalb  eines  Wortes  (z.  B.  cumachta).  Dagegen  ist  durch 
cursiven  Druck  angedeutet,  wenn  in  LBr.  die  Silbe  et  innerhalb 
eines  Wortes  (z.  B.  forcetul)  durch  das  Zeichen  für  die  lat. 
Conjunction  et  ausgedrückt  ist,  weil  dieses  Zeichen  LBr.  p.  254'', 
24  auch  für  die  Silbe  ed  in  medon  gebraucht  ist. 

Von  graphischen  Eigenthümlichkeiten  in  LBr.  ist  noch  zu 
erwähnen:  1)  die  Abkürzung  für  lat.  autem  (h  mit  einem  Haken 
oder  Strich)  findet  sich  oft  da,  wo  LU.  im.  (d.  i.  immorro)  hat; 
2)  das  Längezeichen  wird  über  positione  lange  Silben  gesetzt 
(z.  B.  müintir);  3)  f  mit  einem  Punkte  oder  dem  Aspirations- 
zeichen darüber  bezeichnet  nicht  nur  den  nach  Vocalen  ein- 
tretenden Wegfall  dieses  Lautes,  sondern  auch  die  tönende  Aus- 
sprache desselben,  die  durch  ursprünglich  nasalen  Auslaut  des 
vorhergehenden  Wortes  bedingt  ist.  Um  Missverständnissen  vor- 
zubeugen fühi'e  ich  nur  hier  die  einzelnen  Fälle  an,  und  lasse 
sie  im  Texte  unbezeichnet:  co  flescaib,  co  f leise  p.  254^  lin.  52 
und  84  (Cap.  15,  18);  i  filet  p.  254^  lin.  31  (Cap.  4),  i  fhia- 
(\naise  p.  254=^  lin.  50  und  64,  p.  2541'  ]i,^  53  (C^p.  6,  7,  16), 
i  fhocus  p.  255"  lin.  54  (Cap.  25),  tresan  fhial  n-gloinide  p.  255'' 
lin.  85  (Cap.  32);  na  fial  sin  (Gen.  PI.)  p.  254''  lin.  36  (Cap.  14), 
a  fulang  (Pron.  poss.  Plur.)  p.  255^  lin.  70  (Cap.  26);  i  toltnaigi 
fhognuma  p.  255a  lin.  45  (Cap.  23).  Ebenso  findet  sich  verein- 
zelt p.  253''  lin.  51  docum  talmaw.  In  moderner  Orthographie 
würde  man  schreiben:  co  bh-flescaib,  dochum  d-talman. 


VII  Fis  Adaranäin.  169 

Fis  Adamnan  so  sis. 

1.  Is  nasal  ocus  is  adamraigthe  in  comdiu  na  n-düla, 
ocus  is  mor  ocus  is  maclidaigthe  a  uert  ocus  a  chumachta. 
Is  cennais  ocus  is  ailgen,  is  trocar  ocus  is  dearcach.  Ar  to- 
curid  dochum  nimi  chuci  lucht  na  deirce  ocus  na  tröcaire,  na 


Fis  Adoumäiu  iueipit. 

[LBr:] 

Magnus    dominus    noster    et    magna    virtus    ejus    5 
et  sapientiae  ejus  non  est  numerus.    Is  uasal  ocus  is 
adamra  in  coimdiu,  is  mor  ocus  is  machtuaigthi  a  nert  ocus 
a  chumachtu,  nis  fil  crich  na  uimir  for  immud  a  ecna  nä  a 
moreolais.     Suscipiens    mansuetos    dominus    humiliat 
Lautem  peccatores  usque  ad  terram.     Töcuirid  diu  in  10 
coimdid  chuice  döcumm  nime  lucht  na  derci  ocus  ua  tröcaire 
ocus  na  cendsa  ocus  na  condircle.     TuirbiVid   tra   ocus   tra- 
scraid  döcum  talmaw  ocus  Hirn  comthinöl  n-etarbach  na  mac 
mallachtan.   In  spirw^  noeh,  in  spirw^  ota  cech  cömdignad  ocus 
cec/i    comairli    don    ecla^'s  cechtarda  phetarlaicthi   ocus   nii-  15 
üsidnaise,  is  e  in  spirw^  sin  ro  insorchec?  dana  ocus  derritiusa 
na    i\-d\\ged   n-diada  don   eclais/   cfe   (sie)   fon  uli    domun,     O^tife/uijje, 
is   e   in   s^pirut   sin  do  rinfid  na  hnathrsi  sa  triasin  rigfäith, 
i.  Dai«'d  mac  lese  conäp  (sie):  Magnus  dominus  noster.   Is        e&vi  ~  oiLz^^n. 
mor  ocus  is  adbul  ar  tigerna-ne,  in  coimdiu  Isu  Cvist,  i.  e.  nemo  20    zJT^'^Jj,  \ 
potest  ei  dignam  laudem  afferre.     Is  inand  ön   ocus  ni  '    '    J 

thic  do  neoch  molad  is  imchuba»(^  fris  do  denum  dö.    Major 
est  omni  laude  virtus  qua  condidit  naturam  rerum  et 
sustinet  molem  gravem  terram.    A'r  do  rojsce  cecÄ  molad         cU^<r%z. 
bim  nert  ocus  im  chumachtu  comsutham  ör  thuismestar  aic-  25 
ned  na  n-dül  ocus  ic  fulang  met  ocus  trumma  na  talman  cenach 
cümscanugMf?  foraib.    Et  sapientiae  ejus  non  est  nume- 
rus i.  e.  pater  cognoscit   qualitatem  omnium   rerum. 
Is  immda  fis  ocus  eolus  in  choimded,  is  inund  öu  ocus  cid  at 
imda  ocus  cid  at  ecsamla  na  düli^   ni  fil  inntib  ni  uo  beth  30 
i  n-anfollsi    dö.      Suscipiens    mansuetos    dominus    i.    e. 

31  iuaufhollsus  LtHr. 


170  ^I^  Fis  Adamnäin. 

[LU:] 

censai  ocus  na  connircle;  tairbirid  immorro  ocus  trascraid 
docbum  n-iffirwd  comtinöl  n-ecraibdech  n-etarbach  na  mac 
mallacbtan.  Arfuirid  derritussa  ocus  focraice  ecsamla  nimi 
dona  b(3Hnacbtiiacbaib,  ocus  tairbirid  illatu  pian  n-ecsamail 
5    dona  m«ccaib  bais. 


iffird  LU. 


[LBr:] 

bumiles  ad  bimagiuem  Dei  legi  uon  advcrsantes. 
Aurfocmaid  in  coimdiu  cbuci  ina  müintcrus  na  caiudutbracb- 
taig  ocus  na  cendsai.  Ferend  sin  cboimetait  inntib  do  gres 
cosmailius    ocus  biniaigin    De    ocus    na    tecait  i   n-agaid   in 

10  recbta  atbarda.  Humiliat  bautem  poccatores  i.  est 
solos  mansuetis  contrarius  scilicet  immitcs,  et  ad 
promerendum  scripturarum  intellectum  mansuetu- 
dinem  carentes.  Deroilid  din  ocus  toirnid  na  pocdacbu. 
In  ferend  ön  äirithe   ata  cotarsna  dona  ccndsaib   ocus   fora 

15  m-benand  a  n-etrocaire  ocus  a  n-ecendsa  tuicsin  n-inmedo- 
naigi  na  scriptuire  nöibe.  Usque  ad  terram  i.  est  usque 
ad  sapientiam  terrenarum  vel  usque  ad  sensus  car- 
nis.  Co  talniain  nos  trascair,  is  inand  6n  ocus  cusind  ecnai 
n-domunda  no  cusna  cetfadaib.    Si  igitur  mansuetos  i.  est 

20  mitos  bona  domini  in  terra  vivendum  possessuros  esse 
certum  est,  quid  aliud  peccatores  isti  i.  est  immites 
et  non  mansueti  qui  eis  coutrarii  sunt  nisi  sem- 
piterna  supplicia  in  generibus  suis  possidebunt  i. 
Masa  erdälta  iaroni  immad  na  Ibcbraice  nemdai  dona  cend- 

25  salb  ocus  dona  coindircleclictii,  cid  ailo  blas  dona  becendsaib 
ocus  dona  becraibdecbu  ocus  dona  betrocairib  (p.  254'':)  acht 
iinmud  anbthine  na  peni  sutbaine  iar  n-er»ailib  Gcsiimlaih. 


5  dl  legi    u    adsautcs    LBr.     Die    latciidticlieti  Wörter    in    diesem 
Stücke  sind  zum  Theil  arrj  verstümmelt. 

10  solus  mansuetos  coiitrarios  seil,  imites  LBr. 

19  Si  g  .  .  .  .  vivendwm  poscsurores  ee  .  .  .  .  hiniites  ....  qui   es 
coutrari  ....  gfibus  ss  posldebt.    LBr. 


VII  Fis  Adamnäin.  171 

[LU:] 

2.  Sochaidi  tra  do  nsebaib  ocus  d'firenaib  in  comded 
na  n-düla  ocus  d'apstalail)  ocus  desciplail)  Isu  Cn's^,  di'a  ro 
faillsigthca  rüine  ocus  derritiusa  llatlia  nimi  fön  cionma  sin 
ocus  focbraice  Ibrorda  na  fireu,  ocus  änn  dia  ro  laillsigtboa 
plana  ecsamla  iffrind  cosnafib  filet  intib.  Ro  foillsigod  eni  do  5 
Phctar  a,\iatal  ind  long  cctbararddidi  do  leced  do  nini,  ocus 
cethri  suanimain  esti,  binnithir  cach  ceöl  a  estecht.  Conüar- 
gabad  dan  Pol  aps^M?  cosin  tres  neni,  co  cüala  hviathra,  dia- 
snetc  na  n-aingel  ocus  imacallaim  n-adamraigthc  muintiri 
nimi.  Ructba  daw  beos  ind  aps^af?  uli  illö  estcchta  Muri,  co  10 
n-accatar  piana  ocus  todernama  trüaga  na  n-daine  n-anfccht- 
nach,  dia  ro  forcoingair  in  comdiu  for  ainglib  ind  fuinid  oslo- 
cud  in  talman  riasna  Si]}stalu,  co  ro  fegtäis  ocus  co  ro  innitb- 
migtis  bifierwd  cona  ilphianaib,  amal  do  rairgcrt-som  f essin 
döib  anisin  re  cian  rena  cbesad.  li> 

3.  Ro   faillsigcd   dan   fo  deöid  do  Adamuan  u  Tliinne, 

/. 

M  hifferd  LU.  i5  chesat  LU. 

[LBr:] 

2.  Sochaif?e  tra  do  nocmaib  ocus  do  firenaib  ocus  do 
descipl<Z>  in  choimded  Isu  Cvisf,  dia  ro  foillsigthea  rüni  ocus 
derritiusai  muiniire  nime  fön  cunia  sin  ocus  focraice  forordai 
na  firen,  ocus  din  dia  ro  follsigthea  piana  ecsamlu  ift'rn  cus-  20 
nafiib  tilet  indib.  Ro  follsiged  em  do  Pbetm-  &.pstul  in  long 
cetharardide  don  riclied  do  nim  dochum  talma«  co  cethri 
suainemnu  esti,  ocus  binde  cech  ceol  a  bestecht.  Conuarga- 
bud  Pol  aqystal  cusin  tres  nem,  co  cuala  briathra  diasncti  na 
n-aingel  ocus  imacallaiw^  adamra  muintire  nime.  Ructha  din  25 
beos  in  da  aps^aZ  dec  illöo  etsechta  Muire,  co  ii-acut«r  piana 
ocus  todernuma  truaga  na  n-anfiren,  dia  ro  forcongair  in 
coimdiu  for  ainglib  in  funid  eroslucad  in  talm««  ria  na  aps- 
talu,  CO  ro  fegtais  ocus  "co  ro  migtis  (sie)  ifern  cona  hilpianaib, 
amai  do  rairngert-som  fessin  doil)   innisin  gar   rena   chesad.  30 

3.  Ro  foillsiü;  din  iarsin  do  Adamuan  hu  Thinde,  do  ardec- 


;[72  VII  I'is  Adamnäiu. 

[LU:] 

do  ardecnaid  iarthair  domain,  labairtb*r  sund,  dia  ro  escomla 
a  anim  asa  churp  hi  feil  lohain  Baptisi^,  ociis  dia  rucad  do- 
chum  richid  co  n-ainglib  nimi  ocus  iffrmd  coua  dsescorslüag. 
0  ro  scar  iarom  ind  auiin  frisin  corp,  ro  artliraig  fo  clietöir 
5  di  aingel  a  comäitechta  cein  bai  bi  colaiiid,  ocus  ros  fuc  leis 
ar  tbüs  do  fegad  Hatba  nimi. 

4.  Issi  daw  cetna  tir  coso-rancatar,  tir  na  nseb.  Tir 
siitacb  solusta  iarom  in  tir  sin.  ■  Airecbta  ecsamla  ingauta  and 
CO  caslaib  lin  gil  impu,  co  culpaitib  glegelaib  üasa  cennaib. 

10  Naim  airtbir  in  (p.  27b:)  domain  ina  n-airiucbt  fo  leitb  i  n- 
airtbiur  tbiri  na  nsem.  Naim  iartbair  in  domain  daw  i  n-iar- 
tbwr  in  tire  cetna.  Naim  tbuascirt  in  domain  dun  ocus  a 
descirt  ina  n-dib  n-airecbtaib  dermaraib  tess  ocus  tuaid.  Cacb 
oen  iarom  fil  i  tir  ina  nseb,  is  comfocus  do  estecbt  inna  ceöl 

15  ocus  innithmigud  inna  luinge  bi  failet  nöi  n-gräd  nime  iarna 
cemewnaib  ocus  iarna  n-urd. 


[LBr:] 

naid  iartbair  domain,  inni  pritcbaitbir  sünd,  dia  ro  escomla 
a  ainimm  asa  cbui'p  bi  feil  Eoin  bauptais^,  ocus  dia  rucad 
docum  ricbid  co  n-ainglib  nime  ocus  itiVrn  cona  doescursluag. 
0  10  scar  a  animm  Adamnain  ria  cborp,  ro  artraig  fo  cetoir 
20  dö  aingel  a  cbcfemteacA^a  cein  böi  i  colaind,  co  ruc  lais  for  tüs 
d'athascnam  üathsi  nime. 

4.  Is  e  din  cr^i^na  tir  cusa  rancatar,  i.  tir  na  noem.  Tir 
sutbacb  solusta  tra  in  tir  sin.  Oirecbta  ecsamla  inganta  and 
CO  casraib  lin  gil  immpu,   co  culpatib  glegela  uasa  cendaib. 

25  Noim  oirtbir  domain  i  n-oirecbt  fo  leitb  i  n-oirtbw  tii-e  na 
noem.  Nöim  iartbair  domain  i  n-iarthwr  in  tirc  cci^na.  Noim 
tuaiscirt  ocus  deiscirt  in  domain  andib  oirecbtaib  dermairib 
tess  ocus  tuaid.  Cecb  noem  iarom  fil  i  tir  na  noem,  is  com- 
focus estecht  na  ceol  ocus  indetbmiugwf?  na  luinge  i  filot  noi 

30  n-graid  nime  iar  ceimendaib  ocus  iar  n-urd. 


VII  Fis  Adamnäin.  173 

[Lü:] 

5.  Indara  focht  dan  dona  nsebaib  canait  ceol  ii-adamra 
oc  molad  De,  in  feclit  n-aill  con  tuaset  fri  ceol  muiiitire  nime, 
ar  ni  recat  a  les  iiid  iiaim  iii  alle  acht  estecht  in  ceoil  risa 
coistet,  ocus  iimithmigud  iuna  soilse  addecet,  ociis  a  säsad 
don  bolt]iogud  fil  is  tir.  Ata  flaith  adauu-a  dan  fri  gnüis  do  5 
giiüis  doib  üathib  sserdes,  ocus  fial  glainide  etarro  ocus  er- 
dam  orda  fris  anes.  Is  trit-sct^e  immaiccet  som  füath  ocus 
foscugud  muiutire  nime.  Ni  fil  imniorro  fial  no  temel  eter 
muntir  nime  ocus  inna  noemu,  acht  itat  i  foilse  ocus  i  frec- 
narcus  doib  illeth  friu-som  dogr^'s.  Circull  tentide  daw  imon  10 
tir  sin  imma  cuaird  ocus  cach  ind  ocus  ass  ocus  ni  erchotigend. 

6.  Na  da  npstal  dec  imniorro,  ocus  Maire  6g  ingen  ina 
haireocht  fö  leith  imön  comdid  c«machtach.  L'asalathraig 
ocus  fade  ocus  descipuil  Isu  i  comfocus  dona  n^^stalaih.  Atat 
da.n  araile  noemögu  do  deis  Maire  ocus  re  nach  cian  etarro.  15 


ü  doguiMS  LU. 


5.  Indara  tan  diu  dona  noemaib  canait  ceol  n-adamru 
oc  molad  De,  in  ieacM  n-aill  con  tuaiset  fri  ceol  müint/ri 
nime,  ar  ni  adilcniget  na  nöim  oni  aile  acht  esteacht  in  cheoil 
riasa  coistet,  ocus  indethmiiigud  na  sollsi  itchiat,  ocus  a  sasad 
don  boltanugud  fil  isin  tir  sin.  Ata  din  flaith  adamrai  for  20 
gnüis  doib  uadib  sairdess.  Fial  glonide  eturru.  ocus  erdad 
ordai  fris  aness,  ocus  trit-side  imanaicet-sum  delba  ocus  fos- 
cud  muintire  nime.  Ni  fil  imorro  nach  temel  itir  müintir  nime 
ocus  na  noemu,  acht  atat  i  follsi  ocus  i  frecnarcus  doib  illeth 
friu-som  do  gres.  Circill  tentide  din  imo  (sie)  müintir  sin  ba  25 
cuairt,  cach  ind  ocus  ass  ocus  ni  erchotig  do  neoch  dila. 

6.  In   di  sq}ütal  dec  ocus   Muri   ög  i  n-oirecht  foleith 
imon  coimdid  cumachtach.   Uasalathraig  ocus  fatha  ocus  des- 
cip«//  isu  Cvist  i  comfocus  dona  haps^«/aib.    At«t  din  noem- 
oga  do  dlieis  Muire  ocus  re  m-bic  eiarru.    Noidin  tra  ocus  30 
mrtcoenui  impu  da  cech  aird  ocus  ceol  enlathi  muintiri  nime 


j^74  VII  F'^  Adamnäin. 

[LD:] 

Nöidin  ocus  maccäim  impu  do  cach  aird,  ocus  ceol  enlathe 
muint?re  nime  oca  u-airfitiud.  Buidne  ana  do  ainglib  coim- 
thecLta  iima  n-anmaud  oc  umalloit  ocus  oc  timthirecht  eter 
na  hairichtaib   sin  i  fiadnaisi  ind  rig   dogres.     Ni   ch^maic 

5  thra  nech  isin  bith  frecnairc-sea  tüarascbail  no  innisin  inna 
n-airecht  sin,  amal  itat  iar  fir.  Na  buidne  ocus  na  hairechta 
daw  fili  i  tir  na  nseb,  Simal  ro  radsem,  bid  at  marthanaig  isin 
morgloir  sin  co  mordail  bratha,  co  res  coraigea  in  brithem 
firen  illathe  ind  fugill  isna  sostaib  ocus  isua  inadaib  i  m-biat 

10  oc  descin  gnüsse  De  cen  fial  cen  forscath  etarru  tria  bithu 
na  m-betba. 

7.     Cid    mor    imorro    ocus    cid    adbul  in   taitnem   ocus   in 

t-soilse  fil  i  tir  na  nsem,  amal  ro  radsem,  is  aidbliu  fo  mile 

ind  etrocbta  fil  immaig  muiutire  nime  im  rigsuide  in  comded 

15  fessin.     Is    amlaid    iarom    ata    in  rigsudi   sin   inna  chathair 

chumtacbta  co  cethri  colomnaib  do  b'ic  logmair  foi.    Cen  co 


[LBr:] 

ica  n-oirfited  do  gres.  Buidne  äna  athluma  do  ainglib  coem- 
tbecbta  inna  n-anmand  ic  umaloit  ocus  oc  timtbirecht  it?'r 
na  boirecbtu  sin  i  fiadnaise  in  rig  do  gres.    Ni  cbumaic  tra 

20  nech  for  bitli  tuaruscbail  na  aisnes  na  n-oirecht  sin,  am«7 
atat  iar  fir.  Na  buidne  ocus  na  boirecbtu  tra  filet  a  tir  na 
noem  amai  atchuadmar,  bid  at  martlianaig  isin  gloir  sin  co 
mordail  bratlia,  conas  coraigea  in  firbr^YAem  do  16  in  fuigill 
isna  sostaib  i  m-biat  oc  decsiu  (sie)  gnüsi  De  cen  fial  etarru 

25  do  gres. 

7.  Cid  mör  imniorro  ocus  cid  adlml  in  taitnem  ocus  in 
t-sollsi  fil  i  tir  na  nöem,  am«/  atcuadmar,  is  äidbli  fo  mile  in 
etrocbta  fil  iramuig  mmitiri  nime  im  rigsudi  in  cboimded 
fesiii,  Is  amlaid  tra  ata  in  rigsudi  sin  ina  chathair  cum- 
;]0  daclita  CO  cetri  colamnu  do  licc  logmair  föi.  Ocus  cen  co 
beth  d'oirfited  do  nech  acht  coicr/ul  comcbuliaid  na  colamuu 


VII  Fis  Adamnäin.  175 

beth  (law  d'aii'fiteod  do  neoch  acht  cocetul  comchubaid  na 
cethri  coloman  sin,  ro  (p.  28":)  päd  lor  do  gloir  ocus  d'aibnius 
do.  Tri  eöiii  aregda  imorro  isin  chatbair  i  fiadnaise  ind  rig, 
ocus  a  nie»ma  ina  ii-dulemaiii  tria  bitbu,  isse  sin  a  n-dan. 
Celebrait  dan  na  echt  trath  oc  molad  ocus  oc  adamrugud  in  5 
coimded  co  claischetol  aircaingel  oc  tiachtain  foi.  0  na  henaib 
iarom  ocus  ona  harcainglib  tinscetal  in  cheöil,  ocus  nos  fre- 
crat  iarsin  muintcr  nime  ule  eter  noemu  ocus  noemöga. 

8.  Stüag  dermal-  dan  os  chind  ind  ordnide  ina  chatbair 
rigdai  ama?  cathbarr  c^mtachta  no  mind  rig.  Dia  nos  faictis  10 
roisc  doenna,  no  legfaitis  fo  chetöir.  Tri  cressa  ina  mör- 
thimchell  etarro  ocus  in  slüag,  ocus  ni  fes  la  tüaraiscbail  cid 
atas  comnaic.  Se  niile  do  miledaib  co  n-delbaib  ech  ocus  en 
imon  cathair  tentide  for  lassad  cen  crich  cen  forceud. 

9.  Aisn'eis  iarom  in  comded  cMmachtaig  fil  isind  rigsuidi  15 
sin,  ni  tbic  do  neoch  acht  mad  doneth  fein,  no  mani  ebrad 


[LBi:] 

sin,  ro  bad  lor  do  glöir  ocus  d'öibnius  dö.  Tri  heoin  oiregdu 
immorro  isin  catraig  i  fiadw«/se  in  rig,  ocus  a  mmma  ina 
n-duilemain  tria  bithu,  is  e  sin  a  n-dan  do  gres.  Celebrait 
tra  na  hocht  tratha  ic  mo\ad  ocus  oc  adamrugud  in  choimded  20 
CO  claisce^ul  archaingel  ic  iidacM  doib  foi.  0  na  henaib  tra 
ocus  o  na  harcliainglib  tindscc^ul  in  ceoil,  ocus  nos  frecrat 
munter  nime  uli  itvV  noemu  ocus  noemöga  iarsin. 

8.  Stuag  dtrmair  tra  6s   cind  in  ordnigi  ina  chatbair 
rigda,  am«^  cathbarr  cümdachtu  no  inwd  mind  rigda.    Dia  25 
nos  aicti's  ruisc  doennai,  no  legfatis  fo  ceto'w.     Tri  cressa  ina 
morthimchell  etwrru  ocus  in  slog,  ocus  ni  fess  la  tuaruscbail 
cid  atuscomnaic.    Se  mile  do  mileduib  co  n-delbu  ech  ocus 

en  imon  cathair  tentidi  for  lassad  cen  crich  cen  forcend. 

9.  A  aisnes  tra  in  choimded  cumachtaig  til  isin  rigsudi  30 
sin.  ni  thic  do  neoch  acht  mine  dernad  l'en  no  miue  erbrad 


I'JQ  VII  Fis  Atlamiuliu. 

[LU:] 

fri  grädaib  nime.  Ar  ni  innisfea  iiech  a  brutli  ocus  a  brig, 
a  dergo  ocus  a  rofoillsi,  a  anius  ocus  a  ailiiiius,  a  cbunilacht 
ocus  a  chobsaidecht,  imad  a  aiiigel  ocus  a  archaingel  oc  cau- 
tain  chiüil  dö.  A  thechtairi  roimdai  cbuci  ocus  üad  co 
5  n-athescaib  rochMmrib  do  cach  budin  ar  liair,  a  mine  ocus  a 
rochendsa  fri  arailib,  a  aiumine  ocus  a  roacairbe  fri  lucht 
aile  dib. 

10.  Dia  m-be  nech  occa  sirfegad  imme  anair  ocus  aniar, 
anes   ocus  atüaid,   fogeba  do   cecb  leith  aci  agid  n-airegda, 

10  soillsithir  fo  secht  anda  grian.  Ni  aicfea  daw  delb  n-dune 
fair  do  chind  no  coiss,  acht  na  dlüim  thentide  for  lassad  fön 
m-bith,  ocus  cach  for  crith  ocus  for  üamain  remi.  Is  lomnan 
dia  soilse  nem  ocus  taldm  ocus  ruthen  amal  rethiind  rig  ina 
morthimcell.     Tri  mile   cheöl  n-ecsamail  cecha  öenclaisse  fil 

15  oc  classchetol  imme.  Binnithir  ilcheuhi  in  domain  cach  öen 
cheöl  fo  leith  dib-se(Ze  fessin. 


[LBr:] 

fri  gradu  nime.  Ar  ni  iudisfed  noch  aile  a  bruth,  a  In'ig,  a  derc, 
a  rosöllsi,  a  ainius,  a  aibnius,  a  chunnlacht,  a  chobsaidectt, 
ocus  immad  a  aingel  ocus  a  archaingel  ocantain  cheoil  do. 
20  A  thinithirid  roimdai  chuci  ocus  uada  co  n-athescu  cumri  da 
cech  budin  arnuair,  a  mine  ocus  a  morchennsa  fri  aroilib, 
a  anmine  ocus  a  agarbi  fri  lucht  aile  dib. 

10.  Dia  m-be  nech  ica  fegad  imme  anoir  ocus  aniar,  aness 
ocus  (p.  254'^:)  atuaid,  fogeba  da  cech  leth  a  agaid  n-oiregdai, 

2.0  soillsi  fo  secM  oltas  grian.  Ni  faicfe  tra  deilb  n-duinide  fair 
do  chind  no  coiss,  acht  iiia  dlüim  deirg  thentide  for  lassad 
fon  m-bith  ocus  cach  for  crith  ocus  uamun  remi.  Is  lämda 
sollsi  nem  ocus  ia\am  ocus  ruithen  avual  redlaind  rigdai  ina 
mortimchell.    Tri  mile  ceol  u-ecsamail  cech  oen  classach  fil 

30  oc  claisce^ul  imme,  ocus  binuith/r  ilcheolu  domain  cecli  ceol 
fo  leith  dib-side. 


VIT  Fi's  AdamiiAiii.  177 

[r,ü:] 

11.  In  catliir  larom  iiia  lail  in  rigswli  sin,  is  amlaid 
ata,  ocus  .stcA/'  miüi'  glainido  co  n-dathaib  ecsaralaib  ina 
tliinicoll,  airdin  cach  mür  araile.  Lel)ond  imniorro  ocus  fond 
iniclitaracli  na  cathrach  di  glain  gil  atacomnai(3  co  n-gne 
gvme  fair  iarna  brechtrad  di  gurm  ocus  chorcra  ocus  liani  5 
ocus  caclia  datha  archena. 

12.  Muiuter    blaith   romin   rochennais   daw   cen   esl)aid 
nächa  mathiusa  foraib,  is  iat  aittrebait  in  cathraig  sin.     Ar 
nis  röchet  ocus  nis  aitrebat  do  grcs  acht  nöemoig  wo  ailitrig 
dutrachtacha  do  Dia.     A  n-ecor  ivamorro  ocus  a  corugud,  is  lu 
doHg  a  fiss  cinnas  forctemnacair,  ar  ni  fil  druim  neich  dib  no 

a  shs  fri  araili,  acht  is  (p.  28'':)  amlaid  ros  cöraig  ocus  ros 
comet  CMUiachta  diasnete  in  choraded,  gnüis  fri  gnüis  ina  sre- 
thaib  ocus  ina  corönib  comardaib  morthimchell  ind  rigsuide 
imraa   cuaird   co  n-anius  ocus  co  n-aibinuius  ocus  a  n-aigcd  15 
ule  fri  Dia. 

13.  Crand  caingil  di  glain  eter  cach  da  claiss  co  ci<mtuch 

[LB.:] 

11.  In  chathair  iarora  ina  fil  in  rigsudi  sin,  is  amlaid 
ata,  ocus  secJit  müir  gloinide  co  n-dathai&  ecsaml«iZ^  ina  tim- 
cell,  ardiu  cech  mür  araile.    Lebend  immorro  ocus  fond  inich-  20 
tftrach  do  gloin  gil  atacomnaic  co  ii-gne  grene  fair. 

12.  Müinter  romin  rochendais  din  cen  esbuid  nach  mai- 
thiusa  forru  aittre&us  in  catraig  sin.  Ar  nis  inaitcet  ocus  nis 
aittrcZ^at  in  catraig  sin  do  gres,  acht  noim  no  ailitrig  no  aitri- 
gig  düthrachtaig  do  Dia.  A  n-ecor  immorro  ocus  a  n-ordu-  25 
gud,  is  dolig  a  fis  cindus  forcoemnacar,  ar  ni  fil  druimm  no 
süss  neich  dib  fri  aroh,  acht  is  imAaid  ron  coraig  ocus  ron 
coimet  cumachtu  diasnethi  in  choimded  gnüis  fri  gnüis  ina 
srethfwft  ina  coronib  comardu  immortimchell  in  rigsudi  ba 
cuairt  co  n-äinius  ocus  oibnius  ocus  a  n-aiged  uli  fri  Dia.         30 

13.  Crand  caingil  do  gloin  it/r  Qecli  da  clasaig  c6  cnm- 

12 


178  VIT  Fis  Adamuaiii. 

[I^U:l 

flcrscaigtech  dergöir  ociis  argit  fair,  co  srethaib  sainemla  cli 
liic  lögmair  ocus  co  m-brechtrad  gern  n-ecsamnil  ociis  co 
catliairib  ocus  choronil)  carrmocail  forsna  crunnu  caingil  sin. 
Tri  leca  logmara  äau  co  fogwr  blaith  ocus  co  n]-l)iniie  chcoil 
f)  Qier  cacli  da  primairecbt  ocus  allethe  üacbtarcha  ina  l(')cbar- 
iiaib  for  lassad.  Secbt  rai'lo  aingel  i  n-delbaili  i^rimcainnel 
oc  soilsigud  ocus  oc  inorcbugud  inna  catrach  mä  cüaird, 
secJd  raile  aile  iua  certmodon  oc  lassad  tria  bitlui  sir  imon 
cathraig  rlgdai.  Fir  domaiii  i  n-öen  bale,  cid  at  liumair,  nos 
10  f()rfed  do  biud  boltnogud  cind  oencbainle  dina  caiidil)  sin. 

14.     Do    neoch    trä    do    dainib   in   domain  nad   röchet  in 

cathraig  sin   asa  m-biu   ocus   dianid   erdalta  a  haittreb   iar 

fugiull    bratha,   is   intib   airl)irit   co   anbsaid   ocus   co  utmall 

i  n-dindgnaib  ocus  i  cnocaib,   i  sescnib  ocus  irrotaigib  a  n- 

15  aitreba,  co  ti  chucu  bräth. 

Is   audaid   da,n  atät   na  sloig   sin   ocus  na  hairechta,  ocus 


lI.Br:] 

d;ich  dcrscaigtech  arcait  ocus  (')ir  fair.  Teora  lega  logmara 
diu  CO  fogur  m-blaith  ocus  co  m-binde  cooil  it/r  ccch  da 
primoirecht  ocus  allethi  uachtaracha  ina  locharnaib  for  lasad. 
20  Secht  mile  aingel  i  n-delbaib  primchoindel  ic  sollsiugi^fZ  ocus 
oc  insorchug^d  inna  catrach  l)a  cuairt,  secht  mile  alle  ina 
certmed6r\  oc  lassad  tria  bitbu  sir  imon  rigchatliair.  Fir  do- 
iii;iin  i  n-oen  bali,  cid  at  li'nmara,  nos  foirfed  do  biud  boltnug^rr/ 
cln'iid  oenchondli  dona  condlib  sin. 

25  14.  Do  neocli  tra  do  döinilj  domain  uat  roichet  in  catraig 
sin  asa  m-biu  ocus  dianad  erdalta  a  haittreb  iar  fuigell  bra- 
tha, is  inntib  airb^-nt  cho  anbsaid  ocus  co  hutmall  i  n-ding- 
naih  ocus  i  cnoccail),  i  sescnib  ocus  irrotaigib  a  n-aittn'fta, 
CO  ti  brath. 

;iO  Is  iimlald  diu  aiai  na  sloig  sin  ocus  na  hoirechta,  ocus 
aingel  coemtechta  cecha  ha'uanma  til  inntib  oc  umaloit  ocus 


VII  Fis  Adamndin.  179 

ILU:] 

aingel  comimteclita  cacha  liuenaiima  fil  indib  oc  umalloit  ocus 
timthirecht  <li.  Fial  toued  ocus  fial  d'aigriud  i  pn'mdorus 
iiina  catlirac  inna  fiadnaisso,  ocus  siat  i  comthüarcain  cind 
ar  cind  tria  bithu.  Fogwr  ocus  füamaud  da«  na  fial  siu  oc 
comriachtain  atcluintcr  fon  ra-bitb.  Sil  n-iVdaim,  dia  cluintis  fj 
in  fognr  sin,  nos  gebad  ule  crith  ocus  üannm  dofulachta  remi. ' 
Itorsig  tbra  ocus  it  büad«rtha  na  pccdaig  ocond  fog«r  sin. 
Mad  illetb  immorro  fri  muintir  nimi,  ni  cluinter  din  gaib- 
thoraind  sin  acht  lanbec  do  räith,  ocus  binnitbir  cach  ceöl 
atacomnaic.  10 

15.  Is  adbul  iarom  ocus  is  ingnad  fria  innisin  sudigud 
inna  catracb  siu,  ar  is  bec  di  mör  ani  ro  innisemär  dia  hor- 
daib  ecsamlaib  ocus  dia  ingautaib. 

Is  andam  tiä  lasin  n-anmain  iar  comgnäis  ocus  comattril) 
na  colla  cona  süan  ocus  coua  sadaile  ocus  cona  säire,  cona  15 
söinmige  insaigid  ocus  dula  co  rigsuide  in  düleman,  acbt  mani 
dig  le  heolcbu  aingel,  ar  is  docouiail  drem  na  secM  nime,  ar 

LLBr:] 

oc  timthirecht  di.  Fial  tened  ocus  fial  öigrid  i  primdorus  na 
catrach  ina  üadnaise  oc  comriachtain  ocus  oc  comthüarcain 
cind  ar  chind  tria  bithu  sir.  Fogur  din  ocus  fuaimm  na  fial  20 
sin  itclüinter  fon  m-bith.  Sil  n-Adaim,  dia  cluntis  in  fogar 
sin,  nos  gebad  uile  crith  ocus  oman  dofulachta  reme.  It 
toirsig  ocus  it  buaidertha  din  na  pecdaig  icon  fogui'  sin, 
Mad  illeth  immorro  fri  muintir  nime,  ni  cluinter  don  garb- 
tlioraind  sin  acht  bec  namma,  ocus  bindith?r  cech  ceol  ata  25 
comnaic. 

15.  Is  adbul  iarom  ocus  is  ingnad  re  indisi  (sie)  siiidiug;?^^? 
na  catrach,  ar  is  bec  do  mor  inni  itchuadumar  dia  hordaib 
ecsamla  ocus  dia  hingantaib. 

Is  annam  tra  lasin  anmain  iar  comgnäis  ocus  comaittreb  30 
na    oolla    cona   suan   ocus   cona  'söinmigi   ocus   cona  sadaile 
athascnum  co  rigsuide  in  duileman,  acht  mene  dig  la  heolcbu 

12* 


180  ^'^^  l^'S  Adamiiain 

IT.Ü:] 

111  assu  naehai  araili  dib.  Ar  ität  se  dorais  choemtechta  ar 
cind  in  eliiniuda  döenna  corrice  in  ricliod.  Ro  sudiged  dan 
dorsiüir  ocus  cometaid  o  niuintir  ninii  do  foroomet  cacli  dorais 
di'l).  Doms  iarom  iiid  nimc  as  ncsu  illo,  is  fair  ro  sudiged 
f)  MicIk'I  arcaingel  ocus  di  (')ig  iiia  farrad  co  flescaib  iarnaidib 
(p.  2i» ':)  iiia  ii-ocbtail)  do  sroigled  oous  d'esorcain  na  pectbacli, 
CO  cfiinraicct  iarom  aiidsin  na  pecdaig  fri  cetglifit  ocus  fri 
cetcliesad  na  conaire  cengait  (i.  tiagait). 

IG.  Dorus  immorro  ind  nime  tanms?,  Ariel  arcaingel  as 
lü  cliometaid  do,  ocus  di  oig  inna  farrad  co  sroiglib  tentidib 
i  n-allamaib;  is  äih-sede  sraiglit  na  pecdachu  dar  a  n-gnüssib 
ocus  dar  a  roscaib.  Ro  sudiged  daw  sruth  tentide  co  forla- 
sair  fair  i  fiadiiaisc  in  dorais  sin.  Abersetus  daw  ainm  aingil 
ingaire  in  t-srotba  sin  derlias  ocus  niges  anmand  ua  meni  diu 
15  cbutr?numa  cliinad    nos    lenand,    corroichet    comelaine    ocus 


[LBr:] 

aingel,  ar  is  drong  doccuraail  dreimm  na  sccM  nime,  ar  ni 
liassa  nacbai  aroile  dib.  Atr<t  sc  dorais  cboemtecbta  for 
cind  in  cbinedu  döenna  cusin  richod.  Ro  suidiged  tra  come- 
taid ocus  doirseoir  o  müntir  nime  d'forcomet  ccch  dorais  dib- 
20  sin.  Dorus  tra  in  nime  as  ncssu  ille,  is  fair  ro' suidiged 
Micahel  arcbaingel  ocus  di  (3ig  ina  fail  co  flescaib  isa-naide 
ina  n-ochtaib  do  sroiglead  ocus  csorcain  na  pecdacb,  co  com- 
raicet  diu  andsin  na  pecdaig  fri  ce/aidber  ocus  fri  cetcliesad 
na  conaire  cbengait. 

25  U).  Dorus  tra  in  nime  tana/.se,  üribel  arcbaingel  is  come- 
taid d('),  ocus  di  öig  ina  fail  co  sraiglib  tentidib  ina  laniaib 
leo;  ocus  is  dib-side  sraiglit  maccn  bais  dar  a  n-giuisil)  ocus 
roscaib.  Ro  suidiged  diu  srutb  tentidi  co  forlasair  fair  i 
fiaduaise  in   dorais   sin.     Abersetus   diu   aingel   coemtbecbta 

30  ocus  comeda  in  t-srotlia.  Is  c  in  srutb  sin  d^/'bus  ocus  niges 
aiiiiiunna  na  iioem  don  cliutr^ma  cbinad  nos  lenand,  co  roichet 


VII  Fis  AdamiKun.  181 

[LU:] 

comsoillse  iVi  etiocbta  retlaiid.  Ro  siidiged  da>?  andsiu  topor 
taitnemach  co  m-bläthe  ocus  boltonugud  do  glanad  oc-us 
didnad  anmand  iuna  firen.  Ingrinnid  immorro  ocus  loscid 
aiimaud  ua  pectach,  ocus  ui  diugaib  ni  dib,  acht  is  tuilled 
peue  ocus  peuuaite  ros  ic  and.  Frisöcbat  iarom  assin  na  5 
pecdaig  co  m-bron  ocus  dubu  dermar,  na  fireoin  iarom  co 
subu  ocus  forbfelti  co  dorus  in  tros  nimi. 

17.  Sornd  tentide  äan  for  lassad  do  gress  andsec?e.  Da 
mile  dec  cubat,  iss  ed  ro  soich  a  lassar  i  n-ardde.  Tiagait 
da»  anmand  na  firen  triasin  sornd  sin  la  brafad  süla.  Ergo-  10 
rid  immorro  ocus  loscid  and  anmand  na  pectbach  co  cend  da 
hlisidan  dec,  conos  heir  iarsin  aingel  in  cöimthecbta  cosin 
cetramad  n-dorus.  Is  -amlaid  da,n  ata  dorus  inotachta  in 
chetramad  nime  ocus  sruth  tentide  oc  a  tbimchell  amrd  in 
sruth  remoind.  Timchellaid  dun  mür  for  lassad,  lethet  a  the-  15 
ned  fri   da  mile  dec  cubat  tomsithir.    Cengait  im»iorro  an- 


[LBr:] 

cömglaine  ocus  comsollsi  fri  hetrochta  redland.  Ro  suidiged 
din  andsin  topur  taitnemach  co  m-bläthi  ocus  co  m-boltnugud 
do  dimiach  ocus  do  nige  anmand  na  firiau.  lugrennid  im- 
morro ocus  loiscid  anmanna  na  pecdach,  ocus  nis  digaib  ni  20 
dib,  acht  is  tuilled  peine  ros  ta  and.  Frisöcbat  iarom  na  pec- 
daig assein  co  m-bron  ocus  dul)a  dermair,  ind  fireoin  immorro 
CO  siiba  ocus  failti  co  dorus  in  tres  nime. 

17.  Sornd  tened  din  forlassad  annsido  do  g/'es.  Da  mile 
dec  cubat,  iss  ed  ro  soicli  a  lassar  a  n-airdo.  Tiagait  din  an-  25 
manna  na  firian  tresin  sorn  sin  la  brafud  sula.  Erfuirgit  im- 
morro and  anmanda  na  pecdach  co  cend  da  \A\Adan  dec,  co- 
nas  heir  iarsin  aingel  in  coemthechta  cusin  cetramad  dorus. 
Is  amlaid  din  ata  dorus  innotachta  in  chethrumad  nime  ocus 
sruth  tentide  occa  airchell  am«?  in  sruth  remaind.  Donoir-  30 
chell  din  miir  luaidi  for  lassad  and,  ocus  lethet  a  thencd  fri 
da  mile  dec  cubat  tomsithir.    Con  cengait  immorro  anmand 


132  Vn  Fis  Adammlin. 

inand  iniia  fireu  taris,  am«?  na  heth  etir,  ocus  fastoid  an- 
niaiul  iniia  pectacli  fri  re  da  hVmdan  dec  i  tröge  ocus  i  toder- 
nam,  couos  heir  aingol  in  coemteclita  co  dorus  in  cliiiccd  nime. 

18.  Siutli  tentide  beo.s  and  andserZe,  acht  is  ecsamail  lie 
5  frisna  srullia  ailc,  ar  ita  söebcliore  sainvffidacb  immedon  in 
t-siutlia  sin,  ocus  impäid  imma  cuaird  anmand  inna  i:)ecthacli 
ocus  nos  fastand  co  cend  se  m-hMadan  dec.  Ro  soichet  im- 
iiiorro  ind  lireoin  tairis  fo  clietöir  cennach  furoch.  In  tan 
iarom  as  mitliig  tüaslucud  inna  pectbach  ass,  bcwaid  in  t-aingol 

JU  in  sruth  co  fleisc  düir  co  n-ainciud  lecdu,  co  töcband  inna 
aninand  süas  do  chiud  na  flesci.  Bc;rid  dAU  Micbel  iarsin 
(p.  29'':)  na  anmand  co  dorus  in  t-sesser?  nime.  Ni  armitbe/- 
namorro  ^pian  no  thodeniam  dona  anmannaib  isin  durus  sin, 
acht  forosnaiter  and   o   soillse  ocus   o   etrochta  liac  logmar. 

15  Ro  soich  (\a,n  Micbel  iarsin  co  aingel  na  trinöite,  co  taisfenat 
dib  linaib  in  u-anmain  i  iiadnaise  De. 

[LBr;l 

na  firian  tairis,  a,mal  na  beth  ann  itir,  ocus  astaid  anmand  na 
pecdach  fri  re  da  hliadan  dec  i  tröigi  ocus  i  todernam  mor, 
Conus  heir  aingel  in  choemtechta  co  dorus  in  coiceA  nime. 

20  18.  Sruth  tentide  beos  and  side,  acht  is  ecsamail  he  fris 
na  srotha  aile,  ar  ata  stebchoiri  saindriudach  immedon  in 
t-srotha  sin,  co  n-impaid  bä  cuairt  anmand  na  pecdach  ocus 
Conus  astand  co  cend  se  m-h\iadan  dec.  Saigit  hnmorro  na 
fireöin  tairis  cen  fuirech.     In  tan  tra  is  mithig  tuasluci((?  na 

25  pecdach  ass,  benaid  in  t-aingel  in  sruth  co  fleisc  n-düir 
(p.  255'^:)  co  n-aicniud  leomain,  co  tocaib  ina  hanmand  suas 
do  chind  na  flesci.  Berid  tra  Micahel  na  hanmand  do  dorus 
in  t-sesse(^  nime,  ocus  ni  hairmither  din  piau  na  todernum 
do  anmandaib  isin  durus  sin,  acht  forosnaither  and  o  soillsi 

30  ocus  0  etroclita  lec  logmar.  Ro  soich  tra  Micahel  iarsin  co 
haingel  na  trinoti,  co  taissell)ait  dib  linib  in  anmaiu  i  fiad- 
uaisQ  in  duilemun. 


VII  Fis  Adamiuuii.  185 

rLU:l 

19.  Is  udbul  trä  ucus  is  dirim  fjiilto  muiiit/>'e  iiiiuo  ocus 
in  comded  fessin  frisiii  n-anmaiii  in  tan  sin,  mad  anini  cnnac 
firen  lif.  Mad  anfiren  mmiorro  ocus  nu'id  anforl)tlie  ind  anim, 
ingeil)  anniino  ocus  acairbe  6n  cliomdid  clwüiiachtach.  Ocus 
atbm"  fii  aingliu  nimi:  Tarrgid  üb,  a  aingliu  nirai,  in  n-anmain  5 
n-ecraibdig  sea  ocus  tal)raid  illäim  Lucifir  dia  badud  ocus  dia 
formüchad  i  fudamain  iö/v'nd  Iria  bitbu  sfr. 

20.  Is  andsin  iarom  scartbair  ind  anini  tbrüag  sin  eo 
liigtbido  ocus  co  bacarb  ocus  co  adüatbiuar  ri  frecnarcus 
rtatba  nime  ocus  gnussi  De.  Is  and  dan  dolleci  in  n-osnaid  lu 
as  trommu  cacb  u-osnaid,  oc  techt  i  n-gnüis  diabail  iar 
u-ascin  öibniussa  flatba  nimo.  Is  and  scartbair  fri  comairgo 
inua  n-arcaingel  lasa  tauic  docbi^m  nimi.  Is  andsin  dixn 
slucit    na   da   draic   dec   tbentide   cacb   anmain   d'eis   a  cele, 


7  iffjt'rd  LU. 


[LBr:] 

19.  Is  adbul  tra  ocus  is  difaisneti  failti  müintiri  nime  15 
ocus  in  cboimded  fessin  frisin  anmain  andsin,  mad  ennacb 
firiän  bi.  Mad  anfiren  din  ocus  mad  anforbtbi  in  anim, 
fogeib  anmine  ocus  acairbi  on  cboimdid  cbumacbtacb.  Et  dixit 
fri  baingliu  nime:  Hanc  animam  multo  (sie)  peccantem 
angelo  Tartari  ti-adite  et  demergat  eam  in  infernum.  20 
Tairugid  lib  a  aingliu  nime  in  anmain  n-ecraibdig  sea  ocus 
aititnid  illaim  Lücitir  dia  badud  ocus  dia  formiicbad  i  fü- 
domain  ifirn  co  sir. 

20.  Is  and  tra  scartba/r  in  anmain  anfecbtnaig  co  liaig- 
tbigi  aduatbmar  fri  frecnarcus  ÜatJm  nime  ocus  gnviisi  De.  25 
Is  and  sin  beos  scartbar  fri  comairci  na  n-ärcbaingel  lasa 
tucad  CO  ricbed.  Is  and  sin  do  leci  in  osuaid  is  truma  coch 
n-osnaid,  oc  tecbt  i  n-gniiis  diabuil  iar  n-aicsin  öibniusa  -mü- 
int/re  nimo.  Is  and  sin  slucit  na  da  di-aic  dre  tentido  co  nöe 
(sie)  deis  aroli  in  anmain,  conuslui  uatbi  in  draic  inichtaracb  '60 


184  VII  Fi's  Adaiinuiin. 

CO  cureud  üadi  in  draic  iiiielitarach  i  n-gin  diabail.  Is 
andsin  Ibgeib  conislaintius  cacha  huilc  la  frecnarcus  diabail 
tria  bithu  sir. 

21.  0   ro   ibillsig   tbia  aingel   in   choimtechta  do   anmain 
5    Adomna»  (sie)  na  fisi  sea  üatha  uimi  ocus  cetimtliüsa  cecha 

hanma  iar  techt  assa  curp,  ros  tue  leis  hi  iarsin  d'insaigid 
iÖini  inicbtaraig  co  n-immud  a  pian  ocus  a  riag  ocus  a 
thodernam. 
Is  e  iarom  cetna  tir  coso-ranic,  tir  n-dub  n-döthide,  se 
10  folom  follscide  cen  pein  and  etir.  Glend  lau  di  thenid  fris 
anall,  Lassai*  dennär  and,  co  teit  dar  a  oraib  for  cech  leth. 
Dub  a  ichtitr,  derg  a  medon  ocus  a  uachtor.  Ocht  m-biastai 
and,  a  siili  umal  bruthu  tentidi. 

22.  Drochet  dermar  da«  darsin  n-glend.     Gabaid  ond  ur 
15  CO  araili,  ard  a  medön,  isli  im)norro  a  da  n-iniecbtar.     Tri 


[LBr:] 

i  n-gin  diabuil.  Is  andsin  tra  fogeib  comlantius  cecha  huilc 
la  hesbaid  cech  maithiusa  i  frecnarcus  müinntire  ifirn  tria 
bithu  sir. 

21.  0    ro    faillsig    tra    aingel    na   coemtechta  do   anmain 
^0  Adamnäin  na  lisi  sea  üsdha  ninie  ocus  ce^immtüs  cecha  hanma 

iar  teacht  a  curp,  ruc  lais  iarsin  do  athascnam  ifVrn  inicb- 
taraig CO  n-immud  a  pian  ocus  a  thodernam. 

Is  e  tra  cetna,  tir  frisa  comrancatar,  i,  tir  n-dub  n-dorcha, 

is  e  folomm  foloisthi  (sie)  cen  phein  itir  and.    Glend  lan  do 

25  thenid   ris   anall.     Lassar  ann,  co   teit  dar  a  hora  for  cech 

leth.     Dub  a  hichtar,   deig  a  niedoii  ocus  a  uachtrw.     Ocht 

ni-lnasta  and,  a  süili  am«^  brutta  tentidi. 

22.  Droichet  dt>"inair  diu  darsin  n-gleiid.     Gal)aid  ond  ur 
CO  araile,  ard  a  medon,  isle  immorro  a  chind.    Tri  sloig  ic  a 

yo  airmirt  dia  inottacht,  ocus  ni  huili  ro  segut  tairis.     Slog  dib, 


VII  Fis  Adamuäin.  185 

[LU:] 

slöig  oc  airimimirt  (sie)  techta  tbairis,  ocus  ni  huli  ro  sagat. 
Slög  dib,  is  lethau  doib  in  drocbet  o  tbüs  co  dered,  co  roicbet 
ögsläu  cen  uamun,  cen  imecla  taisiu  n-glend  tentide.  Slog 
alle  daw  oc  a  insaigid,  csl  doib  ar  tbus  be,  letbau  imniorro 
fo  deöid,  co  rocbet  iarom  amlaid-siu  tarsin  n-glend  cetna  5 
iar  mörg.ibud.  In  slog  dedenacb  immorro,  letban  doib  ar 
tbüs  in  drocbet,  (p.  30'*:)  coel  ocus  cüniung  fö  deöid,  co  tuitet 
dia  medon  isin  glend  n-gaibtbecb  cetna  i  m-bragtib  iia  u- 
ocbt  m-biast  m-brutbacb  üt  ferait  a  u-aittreb  isin  glind. 

23.  Is  lat  lucbt  diar  bo  soirb  in  set  sain,  ses  öige,  ges  10 
atrige  lere,  ^s  dergmartra  dutrachtaige  do  Dia.  Is  i  daw 
fairend  diar  bo  chitmuc  ar  tbüs  ocus  diar  bo  letban  fo  deöid 
iarsin  in  set,  drem  timairciter  ar  ecin  do  denam  thole  De, 
ocus  soit  a  n-ecin  iarsin  i  toltancbe  fognoma  do  Dia,  Is  döib 
imniorro  ro  bo  letban  ar  tbüs  in  drocbet  ocus  diar  bo  chii-  15 
mung  fo  deöid,  dona  pectbacaib,  con  tüaset  fri  forcetol 
bretbre  De  ocus  nä  comaillet  iarna  clostin. 


[LBr:] 

is  letban  döib  in  di'oicbet  o  tbus  co  deriud,  co  roicbet  ögslan 
cen  uamun  darsin  n-glend  tentidi.  Slog  aüe  tra  ic  a  inottacbt, 
coel  döib  ar  tüs  be  le^an  fa  deoid,  co  roicbet  &mal  sin  darsin  20 
n-glend  cetuai.  In  slog  dedenacb  immorro,  letban  doib  ar 
tüs  be,  coel  tra  ocus  cumang  fa  deoid,  cu  toitet  dia  medon 
isin  n-glend  n-gaibtecb  cetnäi  i  m-braigtib  na  n-ocbt  m-biast 
m-brutbacb  ucut  ferat  a  n-aittreb  isin  glind. 

23.  Is  e  tra  lin  diar  ba  soirb  in  set  sin,  i.  oes  öigi  ocus  25 
oes  aitrigi  leri  ocus  oes  dergmartra  dütbracbtaigi  do  Dia. 
Is  i  tra  ferend  diar  bo  cumang  ar  tüs  ocus  diar  bo  \etan 
iarom  in  fiel,  i.  dreamm  timairctber  ar  ecin  do  deuum  toli 
De,  ocus  soait  a  n-ecin  i  toltnaigi  fognuma  don  cboimdid. 
Is  doib  immorro  ba  le^an  ar  tüs  in  droicbet  ocus  cumang  ba  30 
deoid,  i.  dona  pecdacboi?^,  con  tuaiset  fri  precept  bretbri  De 
ocus  nanascomallat  iarom. 


18ß  VII  Fis  Adamiuiin. 

1LU:1 

24.  Atut  dein  sloig  dimora  i  n-dicliumuug  lii  traig  ua  pene 
suthainc  lisiii  tir  n-etordorcha  aiiall.  Caehraniiair  trägid  in 
pian  dib,  in  n-i'iair  ailc  tic  tbairsiu.  Is  iat  iarom  filet  amlaid 
sin,   in  lucht  dianid  comtlironi  a  uiaitli  ocns  a  n-olc.     Ocus 

5  isin  16  bratba  midfidi/*  etarro,  ocus  badtid  a  niaitb  a  n-olc 
isind  16  sin,  ocus  bcrtair  iarsin  do  phurt  betbad  i  frecnarcus 
De  tria  bitbn  sir. 

25.  Atat  dun  drem  m6r  aile  and  hi  comfocus  dond  lucht 
sin,  ocus  is  adbul  a  pian.     Is  amlaid  iarom  atat,  i  citmiiucb 

10  fri  colomna  tentide,  muir  tened  impu  connice  a  sniecha,  sla- 
l)rada  tentide  imnia  medon  fo  deilb  natracb.  Lassait  a  n- 
gnüssi  osin  pein.  Is  iat  iarom  filet  isin  pbein  sin,  pecdaig 
ocus  fingalaig  ocus  £es  admillte  ecailse  De  ocus  airchinnig 
etrocair  bite  6s  inchaib  martra  nannseb  for  daiiaib  ocus  decb- 

15  madaib  na  hecailsi,  ocus  dogniat  dona  indmasail)  selba  sain- 
rudcha  sech  äigedu  ocus  aidlicnechu  in  comded. 

[LBr:] 

24.  Atat  diu  sloig  dimora  in  dicbumang  na  pene  frisin 
tir  n-etarfuartha  anall.  Ocus  cecbranuair  träigid  in  pian 
dih,   in  uair  aile  toet  tairsib.     Is  iat  tra  filet  isin  pein  sin, 

20  i.  in  lucht  dianid  comtrom  (sie)  a  maith  ocus  a  n-olc.  Ocus 
illo  bratba  midfith/r  et^frru,  ocus  dilegfaid  a  maith  a  n-olc 
isin  lo  sin,  ocus  berthar  iarom  do  purtt  bethad  i  frecnarcus 
gniisi  De  tria  bit  sir. 

25.  Atat  tra  drem  dimor  aile  ann  i  focus  don  lucht   sin, 
25  ocus  is  adbul  a  pian.     Is  amlaid  iarom  atat,  i  cuimriuch  fri 

colamnu  tentidi.  Mür  tentidi  immpu  c6  a  smechu.  Slabraid 
thentidi  imma  med6n  f6  deilb  natrach.  Lassait  a  n-gnüsi 
isin  pen  sin.  Is  iat  tra  filet  isin  pein  truimm  sin,  i.  fingalaig 
ocus  oes  aidmillti  ecla/si  De,  i.  airchindig  etrocair  biti  os 
30  incbuib  martra  na  noem  for  danaib  ocus  dechmadaib  De,  co 
n-donait  dona  hindmusaib  selba  saindriud;icha  sech  aigoflu 
ocus  aidili-necbu  in  choimdcd. 


VII  Fis  Adcinmäin.  187 

|I-U:1 

26.  Atat  daw  auci  slöig  möra  ina  sesam  do  gress  illa- 
thachaib  cfrduhaib  counico  a  crcssa.  Cochaill  gerra  aigreta 
impu.  Ni  aiiat  ociis  ni  tbairisct  tiia  bitbu,  acbt  na  crcssa 
oca  loscod  ctcT  iiacbt  ocus  tess.  Slüaig  demua  na  mörtbini- 
cbiull,  ocus  pluic  tbentide  i  ii-allamaib  oc  ä  m-büalad  ina  amd,  5 
ocus  siat  ic  sirtbacra  friu.  A  n-aigtbe  uile  na  trüag  fo  tbüaid, 
ocus  gtetb  garb  goirt  ina  firetan  mar  ocn  ri  cacb  n-olc. 
Frassa  derga  tentidu  oc  fertbain  forro  cacb  n-aidcbe  ocus 
cacb  lai,  ocus  ni  chumgat  a  n-imgabail,  acbt  a,  fulaiig  tiia 
bitbu  sir  oc  coi  ocus  ic  dogra.  !•» 

27.  Araile  dib,  ocus  srüama  (i.  tumii)  toned  i  tollaib 
a  n-guüsse;  araili,  clüi  tened  triana  tengtbaib;  araile,  triaiia 
cendnaib  dia  n-ecbtair.  Is  iat  iarom  filet  isin  pbein  sin, 
i.  gataige  ocus  etbgig  ocus  ses  braitb  ocus  ecuaig  ocus  slataige 
ocus  crecbaire  ocus  bretbemaiu  gübretbaig  ocus  ses  cosnoma,  15 
(p.  301):)   mna  auptbacba   ocus  .cänti,  aitbdibcrgaig  ocus  fir 

[LBr:] 

26.  Atat  tra  slöig  mora  and  ina  sessam  do  gres  illa- 
tbacbaib  duba  conice  a  cressa.  Cocbaill  gerra  oigretta  imm- 
pu.  Ni  anat  ocus  ni  tboirisit  tria  bitbu,  acht  a  cressa  ic  a 
iQscud  itir  fuacbt  ocus  tess.  Slöig  demna  ina  mortimcbell,  20 
ocus  pluicc  tentidi  ina  lamaib  ic  a  m-bualac?  ina  cendaib,  ocus 
siat  oc  sirtbaccra  friu.  A  n-aigtbi  uli  na  trog  fo  thuaid,  ocus 
goetb  garb  goirt  ina  n-enech  ar  oen  fria  cech  n-olc.  Frassa 
derga  tentidi  ic  fertbain  form  cech  dia.  Ni  chiimgat  a 
n-imgabail,  acbt  a  fulang  co  sir  sir  (sie)  la  cöi  ocus  toirsi  25 
ocus  dögrai. 

27.  Araile  dib  co  sruamu  tened  i  tollaib  a  n-gnüsi, 
araili  co  clöthib  triana  tengtbaib,  araili  co  clotbib  triana 
cendaib  a  n-ecbtair.  Is  iat  tra  filet  isin  pen  sin,  oes 
doichli  ocus  diultada  cen  serc  cen  gräd  De  accu,  gataigi  ocus  30 
etbig  (sie)  ocus  oes  braitb  ocus  ecnaig  ocus  slataigi  ocus 
crechaire,  hrethemain  güln-e//<^aig  ocus  oes  cosnuma,  mna  up- 
tliacba  ocus  cäiute,    atbdibergaig   ocus   öes   legind   frichnait 


188  VII  ^^^  Adamiuiiu. 

legiud  pridchait  eris.  Atat  drong  mör  aile  i  u-iusib  im- 
medön  in  mara  tened.  Mur  argdidi  impu  dia  u-etaigib  ocus 
dia  u-almsanaib.  Fairend  tra  sin  dogniat  tröcaire  ceu  dichill 
ocus  biit  araide  illaxai  ocus  i  teti  a  collai  co  cricli  a  m-bäis, 
5  ocus  nos  cobrat  a  n-almsana  immedön  in  mara  tened  co 
bräth,  ocus  föiditir  do  phuit  betbad  iar  m-brätb. 

28.  Atät  dun  sochaide  mör  aile  and,  ocus  cassla  derga 
tentide  impu  co  lär.  Ro  cluinter  a  critb  ocus  a  ng-gair  fön 
lirmimint.     Drong    discrütain    do   demnaib   oc  a   formvichad, 

10  ocus  coin  brena  letboma  leo  i  n-allämaib  oc  a  n-furäil  foraib 
dia  tomailt  ocus  dia  catbim.  Rotba  derga  tentide  for  sirlasad 
imma  m-bragtib..  Bertair  süas  co  firmimint  cachranüair,  tel- 
citer  sis  i  fudamain  iffirwd  in  n-uair  aile.  Is  iat  iarom  filet 
isin  pbein  sin,  £es  gräid  tarmideocatar  a  n-grada  ocus  füatb- 

15  craibdig  ocus  brecaire  brecait  ocus  sfebait  na  sluagu  ocus 
gabait  forro   ferta  ocus  mirbaile  nacb  fetat  do  denam  döib. 


13  iffird  LU. 


[LBn] 

heris.  Atat  drong  mor  alle  and  a  n-indsib  immedon  in 
mara  tened  sin.  Müir  airgidi  (sie)  immpu  dia  n-etaigib  ocus 
dia  n-almsanaib.  Fe>-cnd  tra  sin  dogniat  tröcaire  cen  dichell 
20  ocus  bit  araidi  illaxu  ocus  i  n-detbiti  co  cricb  a  m-bais,  ocus 
nos  cabrut  a  n-almsanu  immedön  in  mara  tened  co  bratb, 
ocus  fuiditir  do  purt  bethad  iar  m-briitb. 

28.  At«t  tra  socbaido  cli  and,  ocus  caslacba  derga  tentidi 
impu.    Ro  cluinter  a  critb  ocus  a  n-gair  fon  firmamint.    Ocus 

25  drong  (p.  255'':)  discrütain  do  demnaib  ic  a  formuchad,  ocus 
coin  brena  letboma  ina  lamaib  ic  a  n-urail  foi'aib  dia  tomailt. 
Rotba  derga  tentidi  oc  sirlassad  ima  m-bragait.  Bertliar  suas 
CO  firmamint  cecbranuair  ocus  telctir  sis  i  fudomain  ifmi  in 
uair  alle.     Nöidin  tra  ocus  maccöim  ic  a  n-atbcuma  ocus  ca 

30  letrad  do   gres   di   cech  aird.     Is  iat  tra  filet  isin  pben  sin, 


i 


VII  Tis  Adamnäiii.  189 

Is  iat  imniorro  na  naitlin  tilot  oc  a  n-atlicli?nna  iiin  tesa  graid, 
i.  it  e  sin  in  luelit,  ro  hcu'bad  doil)  do  Icsngud,  ocus  ni  ros 
lesaigsct  ocus  ni  ros  cairgctar  inio  pcedaib. 

29.    Atat  dan  drem  dcrmar  ailo  and  sair  siar  doib  cen 
tairisom  dar  na  lecaib  tentidib  oc  cathugud  fri  sluagaib  na    5 
n-demna.     At  lir   turim   thra  frassa  na  saigct  for  derglasad 
doib  o  na  demnaib.     Tiagait  inna  rith  cen  twrbrod  cen  tair- 
seni,  CO  röchet  dublocha  ocus  dul)aibne  do  badud  na  saiget 
sin  intib.     Atodiuri  tlira  ocus  at  trüaga  na  gare  ocus  na  gol- 
gaire  doniat  in  pheccdaig  isna  uscib  sin,  ar  is  tormach  pene  10 
ros  tä  doili.     Is  iat  tra  filet  isin  phein  sin,  cerdda  ocus  cir- 
maire    ocus    cennaige    esinraice,    brethemain    gül)retaig    na 
n-Iudaide   ocus   caich  archona  ocus  rig  ecraibdig,   rerchinnig 
ciain  ate  colaig,  mna  adaltracha  ocus  tochtaire  nos  millet  ina 
mignimaib.    Atta  daw  miir  tened  fri  tir  inna  pian  anall;  ad-  15 
üathmairiu   ocus   acairbiu   he   fo  «echt,    andä   tir   na   pian 

[LBr:] 

oes  graid  tairmdechatar  a  n-grada,  ocus  fuathcraibdig  ocus 
brecaire  brecait  ocus  ssebaitt  na  slogu  ocus  gabait  forru  ferta 
ocus  mirbuli  nätcumgat  do  denam  doib. 

29.    Drem  dermäir  aile  and  sair  siar  doib  cen  tairisium  20 
darsna  leccaib   tentidib   oc  cathugud  fri   slogu  na  n-demnu. 
At  lir  tra  fras'sa  na  soiget  for  derglasad  o  na  demnaib  foraib 
ocus  na  rith  doilj  cen  turbröd  cen  toirisium,  co  roichet  dub- 
locha   ocus    dubaibne    do    badud    na   soiget   sin   inntib.      At 
todiuiri   tra  ocus   at  trogu   na   golgaire   dogniat  na  pecdaig  25 
isna  huscib  sin,  ar  is  tormach  peni  ros  ta  de.    Is  iat  tra  filet 
isin  phen  sin,  i.  cerda  ocus  cirmaire  ocus  cendaigi  esindricca, 
bre^/^emain   gubrethaig  na  n-Iudaigi  ocus  rig  ecraibdig,   air- 
chindig  chloincholaig,  mna  adaltracha  ocus  techtaire  nos  mil- 
let ina  mignimu,  ocus  cainte.     Ata  diu  miir  tened  fii  tir  na  30 
pian  anaU;   aduathmairi  ocus  accairbe  he  fo  scclif,   oltas  tir 

28  liretlieman  LBr. 


190  VII  Fis  Adamnäiii. 

[T.U:1 

fessln.     Acht   chena  m  aittrebat  anmanrl   co  brath  ar  is  la 
flcmiiaib  a  n-oenur  a  airicbas  co  lathe  m-bratba. 

oO.  Mairg  tbra  fil  isiia  pianail)  sin  i  comaittreb  inuintire 
diabail!    Mairg    iiad  foicblend  in  muintir   sin!    Mairg  forsa 

5  m-bia  do  -thigernu  demon  discir  dairmitnecb !  Mairg  bias  oc 
estecbt  fri  guba  ocus  fri  golgaire  na  n-anmand,  oc  tröge  ocus 
oc  nemele  frisin  comdid  im  toracbtain  cbucu  laitbe  m-bratba 
colluatb,  diis  in  fugebtais  nach  n-etarüarad  isind  fugiull,  ar  ni 
fagl)at  nach  c«*msanad  co  bratb  acht  tri  üara  cacb  domnaig. 

10  Mairg  dia  m-badognas  dilcs  in  ferand  sin  tria  l)itbii  sir!    Ar 

|LB.;] 

na  pian   fessin.     Acht  chena  ni  aitrebut  anmanna  co  bratb, 
ar  is  la  demnn  a  n-oonur  a  airechus  co  laa  in  fuigill. 

30.  Mairc  tra  fil  isna  pianaib  sin  i  comaitreib  muintv>-i 
diabuil!   Mairc  nateroichligend  in  miiinnter  sin!   Mairc  forsa 

15  m-bia  do  thigernai  demun  discir  denmnei^ach!  Mairc;  ca  m-bia 
do  thigernai  dub  dian  demun  doescair  corrlond  golgairi 
tbruag  dicbumaic  toirsi  tbren  cen  toirisium  sirfuacht  ocus 
accorus  atat  accu  bar  oen.  Mairc  bias  oc  estecht  fri  guba 
ocus  golgairi   ina  n-anmand   ic   trogi   ocus   oc   nemeli   frisin 

20  coimdid  im  thorachtain  cbuccu  lathi  bratha  co  luath,  düs  in 
fuigebtis  nach  n-etarfuanid  isin  fuigell,  ar  ni  fagbat  cümsanud 
CO  bratb  acht  tri  huari  cecha  domnaig.  Mairc  dia  m-ba  do 
gnas  diles  in  ferand  sin  tria  bit  sir!  Is  amlaid  din  ata  in 
maigen   sin,   ocus   slebti  tolla  delgnecha   and,  muigi  lomma 

2.5  loiscthecha,  glenda  duba  tentidi,  tulcha  ruada  rogarba,  lathach 
döimne  tuilbrena,  möinte  mora  delgnecha,  sligthi  salcha  sirdorcha, 
fera  gera  rindaithe,  clocha  slemnu  tenntide,  aithe  gira  altnide,  goetha 
hiatha  loisctecha,  gorti  garba  gemreta,  frasa  derga  tentidi,  snechta 
serba  sirgnathchi,  goirt  garb  loisctech  letar'tach,  dorchu  ina  di'ibgem- 

30  riiid,  fuairiu  ina  sirsneclitu,  teou  indat  morthenti,  serbiu  ina  ueim. 
Lacha  brena  biastaidi,  indsi  fuara  garba  goethacha,  tolla  brena 
bruthloiscthi.  Talum  garb  gainmigi,  ose  slemun  tuitmendach, 
se  ruad  rotaidi,  dub  dorcha  detfadach,  cairrcech  cnocach  cruad- 
lasrach,    ose    aurcrom    oigreta    co  reod,   co  caisirne  am«?  chairrci 


VII  Fis  Adamncäin.  191 

[Lü:] 

is  amlaifl  ata:  Siebe  tolla  delgnecha  and,  raaigo  loma  rlaw, 
(p.  31":)  is  iat  loiscthecba,  ocus  locha  breiia  biastaidc.  Talam 
garb  gaiimide,  iss  e  urcrom  aigreta.  Lecca  letbna  tcutide  for 
a  lär.  Mara  mora  co  ii-ainbtliinib  adbüathmaraib,  ina  m-bi 
aidde  ocus  aittrel)  dia])ail  do  g>7's.  Cetbri  srotba  dermara  5 
dar  a  lar  :  sruth  tenod,  srutb  snecbtaide,  sriitb  neimtbe, 
srutb    usci    duib    dorcbai.     Is   intib-sbi  nos   fotraicet  skiaig 


sroth  LU. 


[LBr:] 

tenntidi.  Lecca  letbna  tentidi  for  lar  in  muigi  sin,  siat  lasta 
loiscteclia,  con  loiscfed  oeulecc  dib  in  domun  uli.  Marai  mora 
neinnecba  tuilbrena  co  n-anbtbine  aduatbmair,  co  n-dracaib,  10 
CO  trillsib  tened  foraib,  co  m-biastaib  ecsamla  archena  isin  muir  sin, 
CO  cetri  hernailib  ecsamlu  tened,  i.  tene  dub  döiti  detbudach,  tene 
derg  duaibsech  lemnecb  lefarthach  langoirt,  tene  uaine  aduathmar 
äitb  goirt  ailtnidi,  iene  rnad  rogoirt  romor  co  srothaib  nemi.  SIebi 
tened  dej-mtäri  diu  and,  clüthi  derga  romora  rindaithi  iarnaide  15 
andside,  siat  cömdluthi  comremra  comrindaitbe  comarda,  co  u-drücTit 
neme  for  barr  cecb  oen  cbliii,  co  m-bdidfed  ocus  co  loiscfed  firii  in 
talmrtn  uli  neim  cec/i  cliii  dibside,  co  n-gäiret  slog  dermäir  direccra 
demnu  imon  anmain  n-anfechtnaig,  con  tairrnget  leo  in  anmain  i 
füdumain  ifiVud.  Co  sraiglib  de?-gaib  tentidib  illamaib  leo,  ocus  coin  20 
letbuina  hinbreua  occu  ic  a  n-uraii  for  anmandaib  na  pecdach,  co 
fuirnied  ua  sraigell  tentide  sin  foraib,  co  u-gairet  ocus  co  n-grechat 
ocus  connuallat  ocus  co  n-guilet  co  serb  goirt.  Ocus  is  at  lana 
renda  nime  ocus  redlanda  ocus  firmämint  ocus  ind  uli  dül  do  nuall- 
guba  dermäir  dogniat  anmanna  na  pecdach  fö  lamaib  ocus  glaccaib  25 
inna  nämut  nemmarbda  sin,  i.  diabul  cona  doescur  sluag,  ocus  co 
m-berut  leo  iat  iarsin  i  cnoccaib  tentidib  ocus  i  n-glennaib  dubaib 
dorchaib  doimnib  dermärib  detfudachrt«7>,  muchna  muichnig  malartaig 
ichtaraig  if«rn  for  leccaib  lomma  loisctecha,  for  srothaib  na  tened 
n-ecsamail  ro  raidsium.  Ar  atat  cetri  srotba  dermaire  dar  a  30 
lar,  i.  sruth  tened  toebruad,  srutb  snecbta  sirruad  co  leccaib 
üigreta,  srutb  neme  marbtbaigi,  srutb  usqi  dub  dorcba  do- 
milis,   ocus   is  inntib-sin   nos   fotbraicet  sloig  digaire  na   n- 


uggn«  LBr.        (  -d.   Z  v^vm^^w^^     K?  ^  JI) 


192  ^^11  f'is  Adamnäin. 

[LU:] 

fligair  na  n-demna  a  haithlo  a  ii-oonaig  ocns  a  n-aniusa  oc 
pianafl  na  n-anmaiul. 

31.  In  tan  trä  canait  sliiaig  noema  muintw'o  nime  clasche- 
tol  comchubaid  na  n-ocht  trath  co  subach  ocus  co  forbselid 
5  ic  molad  in  cboraded,  is  and  sin  ferait  ind  anmand  nualla 
trüaga  torsecba  oc  a  tuarcain  cen  tairisem  la  diongaib  na 
n-demna.  Is  iat  sin  tra  na  piana  ocus  na  todernama  ro 
follsig  aingel  in  choimtechta  do  anmain  Adomnan  (sie)  iar 
tascnam  flatha  nimo. 

10  Ro  ucad  iarsin  ind  anim  la  l)rafad  süla  triasin  n-erdani 
n-ordft  ocus  triasin  fial  n-glainide  co  tir  inna  Uccm;  is  inti  ceta 
rucad  si,  in  tan  conruloi  a  curp.  0  ro  gab  iarom  ceill  for 
anad  ocus  for  airiseom  isin  tir  sin,  atcbüala  ina  diaid  triasin 
fial  gutli  ind  aingil  no  forcongrad  furre,  co  n-igsßf?  ar  cülu 

1.^)  doridisi  cosin  corp  cetna  asa  rescomloi,  ocus  co  ro  innis^Y?  i 
n-dälaib  ocus  airechtaib  ocus  i  comthinoltaib  Isech  ocus  cle- 


[LBr:] 

demnu   aithli   a  n-oenaig  ocus  a   n-ainiusa  oc  pianad  na  n- 
anmand. 

31.     In  tan  tra  canait  sloig  noemda  muint/re  nime   clais- 

20  cetul  comchubaid  na  n-ocht  trath  co  subach  ocus  co  forbffilid 

ic  morchoimded,  is  andsin  lecat  anmanda  na  pecdach  nualla 

truaga  toirsecha  ic  a  tuarcain   cen  toirisium  la   drunga  na 

n-demna.     Is  iat  sin  na  piana  ocus  na  todeniuma  troma  ro 

ibillsig  aingel  in   choemtechta  do  anmain  Adamnäin   iar  n- 

25  athascnam   üatha  nime.     Rucad   iarsin   in   animm  la  brafad 

süla  tresan  erdam  n-orda  ocus  tresan  fial  (p.  250=^:)  n-gloinide 

CO  tir  na  noem;  is  i  side  cetna  tir  cusa  tucad  side,  in  tan  ro 

escoralai  asa  curp.     0  rus  gab  iarom  ceill  for  anad  ocus  for 

isium  (sie)  isin  tir  sin,  atchuala  ina  diaid  triasin  fial  sin  guth 

30  in  aingil  no  forcongrad  forri,  co  ro  athcuired  doridisi  cusin 

corp   cctwii  asa  resconda,   ocus  co  n-indised   i   n-dalaib   ocus 


VIT  Fis  Ailamiuiiii.  193 

[LU:] 

rech   focraice   nime  ocus  pi'aiia  iffirjKl,   feil)  ro  follsig  aingel 
in  cuemteehda  di. 

32.    Is    e   seo   iarom   forcetul   no   giiatliaiged   Adomnän 
dona  sliiagaib  osein  inimach,  cein  büi  na  bethaid.    Is  e  dun 
uo   piidchad   immordail   fer  n-Erend,  dia  ro   fuirmed   recht    5 
Adomnain  for  Göedelaib,  ocus  dia  ro  ssertha  na  mna  la  Adom- 
nän ocus  la  Finnachta  Fledach,  la  rig  n-Erend  ocus  la  mathib 
hFjYend  ar  chena.   Is  e  daw  cetscel  no  gnäthaiged  Patraic  mac 
Calpuirnd,  fochraice  nime  ocus  plana  iffirn  d'innisain  donafib 
no  chretitis  in  comdid  triana  forcetul  ocus  no  fsemtäis  a  n-  10 
anmchardine   do   la  tNrcbail   soscelai.     Is   e   daw  forcetol  ba 
menchi  dognid  Petar  ocus  Pol  ocus  ua  apstail  archena,  i.  pl- 
ana ocus  focraice  d'innisin,   arro  faillsigthea  döib  fon  c«ma 
cetna.    Is  e  daw  dorigni  Siluester  abb  Roma  do  Chonstantin 
mac  Elena  do  ardrig  in  domain  isiu  mordäil,  da  rö  edpair  in  15 
Röim  do  Phöl  ocus  do  Phetar.     Is  e  seo  da«  dorigni  Fabian 


1  iffird  LU.  9  Calpuird  LU. 


[LBr:] 

ind   oirechtaili   loech   ocus   clerech   fochraicce  muint/>-e   nime 
ocus  piana  Hirn,  feil)  ros  faillsig  aingel  in  choemthechta  di. 

32.  Is  e  iarom  precept  no  gnäthaiged  Adamnän,  cein 
büi  i  m-bethaid.  Is  e  in  p>-ecept  sa  din  dos  gui-sium  a  20 
mordail  fer  n-Erend,  dia  ro  fuirmed  recht  n-Adamnain  for 
Göedelu,  ocus  dia  ro  ssertha  mna  la  hAdamnau  ocus  la  Fin- 
achta  Fledach  mr^c  n-Dunchadsi  vnaic  Aeda  Slaine,  la  rig  n- 
Erenä  ocus  la  firu  Evend  ar  chena.  Ar  is  cwmma  tegtis  fir 
ocus  mna  i  catliaib  ocus  i  conghalaib,  co  fuirmed  in  rechta  25 
sa  Adamuäin.  Is  e  tra  ce^precept  iio  gnäthaiged  Fairaic 
mac  Calpraind,  focraici  nime  ocus  piana  Hirn  do  indisi  dona 
döinib  no  chretitis  in  coimdid.     Is  e  din  ba  mencin  dognid 


•ji  fer  LBr. 

13 


194  VII  Fis  Adamnäiu. 

[LU:] 

comarba  Petair  do  Philip  mac  Gordiän  do  rig  Roman,  dia  ro 
clireit  in  coiudid,  ocus  dia  ro  clirctset  iliiiile  aile  in  n-üair 
sin.  Iss  e  scfZo  cetri  do  Roniancliail)  ro  clireit  in  slanicid 
(p.  31'':)  Isu  Cvist. 

5  38.  Is  e  seo  scel  gnütliaigcs  liEli  do  innisin  do  anniand  na 
üren,  ocus  se  to  chrnnd  betliad  lii  [);irdus.  Ond  üair  iarom 
oslaices  liEli  in  lel)or  do  forcetol  na  n-anmand,  tecait  andsin 
amnand  inna  üren  irre<'litail)  en  n-glegel  chuce  do  cacli  aird. 
Innisid   döib   dun  ar  thüs   focraice   inna  firen,   oibnius  ocus 

10  airera  flatha  nime,  ocus  at  forbselti-seom  in  n-airet  sin.  Inni- 
sid immorro  doib  iarsin  piana  ocus  todernama  iffirn  ocus  er- 
bada  lathe  bratha,  ocus  is  follus  co  mör  gne  m-broin  fair-seom 
fessin  ocus  for  Enöc,  conid  iat-sin  da  brön  flatha  nime.  ladaid 
hEle  iarsin  iji  lebor,   ocus  ferait  ind  eöin  nuallguba  dermar 


[LBrO 

15  Petur  ocus  Pol  ocus  na  \m\)sfail  noemu  archena.  Is  e  so 
din  precept  doroine  Siluestar  abb  Roma  do  Chonsatin  mac 
Helena  do  rig  in  domain  isin  mordail,  dia  ro  hidpair  in  Röim 
do  Petur  ocus  do  Pol. 

33.  Is  e  so  din  precept  gnathaigeas  liElii  do  anmandaib 
20  na  firian,  ocus  se  Ib  cbründ  bethad  i  parthus.  On  uair  tra 
oslaices  hElii  in  lebor  do  precept,  tecait  andsin  aumand  ina 
firen  i  rechtaib  en  n-gel  chuice  di  cech  aird.  Indisid  tra 
doib  ar  tüs  focraice  na  firen,  oibnius  ocus  airera  Üatha  nime, 
ocus  it  forbailtig-sium  in  airet  sin.  Indisid  immorro  doib 
25  iarsin  piana  ocus  todernama  ifirn  ocus  erbadu  lathi  bratha, 
(?cus  is  follus  CO  mor  fair-sium  gne  m-bröin  ocus  töirsi  and  sin 
ocus  for  Enöcc,  conid  iat-sin  da  bron  Üatha  nime.  Laaid 
liElii  iarsin  uad  lebor  in  precepta,  laait  immorro  ina  heoin 
nuallguba  n-dermäir  estib  in  tan  sin  ocus  tendait  a  n-eti  fria 


VIT  Fis  Adamndin.  195 

|MI:1 

iiul  liair  sin  ocus  teniiait  a  ii-ette  fria  curpu,  co  tecait  srotha 
fola  estib  ar  ömuii  pian  n-iffirnd  ocus  lathe  brätha. 

34,  In  tan  iarom  is  iat  anmand  inna  nsem  dianid  erdalta 
siraittreb  flatha  nimi,  dognfat  in  guba  sin,  bä  dethb?'ri  do 
dainib  in  domain,  ciamtis  dera  fola,  dognetis  oc  orocliill  5 
lathi  brätha  ocus  pian  n-  iffirnd.  Is  and  sin  icfas  in  comdiu 
a  chommain  fein  fri  cacb  n-duni  isin  domun,  i.  fochraice  dona 
firenaib  ocus  piana  dona  pecdachaib.  Cuirfitir  iarum  amal 
sin  in  pecdaig  i  fndamain  pene  suthaine  forsa  n-iadfa  glas 
brethre  De  fö  mfscaid  bretlieman  brätha  tri  bith  sir.  Ber-  10 
tair  immorro  ind  näim  ind  fireoin  lucht  na  deirce  ocus  na 
trocairi  for  deis  De  do  bithaittreb  flatha  nimi,  i.  äit  i  m-biat 
isin  mörglöir  sin  cen  »s  cen  lu-chra  cen  cricli  cen  forcend 
tria  bithu  sir. 


[LBr:] 

corpaib,  co  tecait  srotha  fola  estib  ar  uamun  pian  if/rn  ocus  15 
lathi  brätha. 

34.  In  tan  tra  is  iat  anmand  ina  firen  ocus  na  noem 
dianid  irdalta  siraitreb  üatha  nime,  dogniat  in  n-guba  sin,  ba 
dethb/r  do  döinib  domain,  ciamtis  dera  fala,  dognetis  ar  uamun 
läi  brätha.  Beti  iarom  uilc  immda  ocus  imnedai  mora  isin  20 
16  sin,  i.  lathi  brätha.  Is  and  sin  hicfas  in  coimdid  a  cho- 
mäin  fen  fri  cech  oenduine  isin  domun,  piana  laiss  dona  pec- 
dachaib, focraici  immorro  doha  firenaib.  Cuirfithir  din  am- 
laid  sin  i  füdomain  na  pene  suthaine,  conus  iadfa  glass  bretri 
De  fo  miscaid  bre^Aemun  brätha.  Berthar  din  na  nöim  ocus  25 
na  fireoin  lucht  na  derci  ocus  na  tröcaire  for  deis  De  do 
bithaitreb.  Beit  iarom  isin  morgloir  sin  i  n-oentaid  dia- 
dachta  ocus  doenachta  maic  De,  isin  oentaid  is  uaisli  cec^ 
n-oentaid,  i  n-oentaid  na  nöemtrinoti,  athar  ocus  maic  ocus 
sp?Vfu  noim.   Al~  trocairi  De  tria  iminpidi  Adamnain  etc.       30 


196  VII  Fis  Adamnäin. 

35.     Is    amlaid    iarom    ata    in    chatliir    sin,    i.    flaith  cen 

liaill,   cen  dimnmus,   cen  goi,   cen  ecnach,   cen  diupart,  cen 

taitlilech,   cen  gres,   cen  ruci,   cen  mebail,  cen  melaclit,  cen 

tnnth,  cen  mordataid,  cen  teidm,  cen  galar,  cen  bochtai,  cen 

b    nochtai,  cen   ditli,   cen   dibad,   cen  chasir,   cen  snecbta,  cen 

gäith,  cen  flechud,  cen  deilm,  cen  torain d,  cen  dorcbe,  cen 
üardataid,  flaith  üasal  adamra  sererda,  co  suthi,  co  soilsi,  co 
m-bolud  tiri  lain  hi  fail  serer  cech  mathiusa. 
Finit     .     &men.     .     iinit. 


Ä 


VIII. 

Ciicluüainn's  Krankenlager  und  die  einzige 
Eifersnclit  Emer's. 


1.  Dieser  sehr  interessante  Text  ist  dem  Lebor  na  hUidre 
(s.  S.  113)  entnommen,  Facs.  p.  43  —  50,  und  wird  daselbst  als 
Abschrift  aus  einer  älteren,  leider  nicht  mehr  vorhandenen  Hand- 
schrift, dem  Gelben  Buch  von  Slane  bezeichnet.  Andere 
Handschriften  für  diesen  Text  sind  mir  nicht  bekannt.  Er  ist 
aber  .bereits  1858  mit  einer  englischen  Uebersetzung  heraus- 
gegeben von  O'Curry,  Atlantis  No.  II  (Vol.  I)  p.  362 — 392  und 
No.  III  (Vol.  II)  p.  'J8 — 124.  Eine  Anzahl  einzelner  Stellen  ist 
von  Stokes  um  ihrer  Verbalformen  willen  angeführt  worden, 
in  seiner  Abhandlung  über  das  Altirische  Verbum,  Beitr.  VII 
1 — 69.  Die  Skizze  des  Inhalts,  welche  O'Curry  On  the  Mann, 
and  Cust.  II  p.  195 — 198  giebt,  ist  unvollständig.  Seine  Ueber- 
setzung aber  leidet  an  dem  Gebrechen,  an  dem  wohl  alle  älteren 
Uebersetzungen  aus  dem  Irischen  leiden:  Die  Uebersetzer  gehen 
still  über  jede  Schwierigkeit  hinweg  und  übersetzen  Alles*. 


*  O'Curry  hat  gelegentlich  auch  einfache  Stellen  nicht  richtig 
iibers'etzt,  z.  B.  noticfitis  diamtis  lat  (,Cap.  11,  2)  übersetzt  er  „If  they 
were  witli  tliee,  —  and  they  would  come,  — ",  während  es  heisseu 
muss:  they  would  heal  theo,  if  they  were  with  thee.  In  den  Versen 
Cap.  17  hat  er  die  Verbalformen  und  die  Accusative  verkannt.  Trotz- 
dem ist  seine  Uebersetzung  mir  sehr  nützlich  gewesen. 


198  VIU  Scrgligc  Conculaind. 

2.  Icli  gebe  uiicli  liier  den  Inhalt  des  Textes  in  freier 
Weise  wieder: 

In  Ulster  wurde  alljälirlicli  auf  der  Ebene  von  Murtliemne 
(Cucliulainn's  Gebiet)  drei  Tage  vor  und  di'ei  Tage  nach  Sam- 
fuin  (Sonimercnde)  ein  grosses  Fest  gefeiert.  Ehe  Spiel  und 
Wettkampf,  ehe  das  Essen  und  Trinken  begann,  pflegten  die 
Krieger,  einer  nach  dem  andern,  sich  ihrer  Tliaten  und  Siege  zu 
rühmen,  und  sie  zeigten  zum  Belege  derselben  die  Spitzen  der 
Zungen-  der  erschlagenen  Feinde  vor.  Um  sich  gegenseitig  zu 
überbieten,  mischten  sie  wohl  auch  die  Spitzen  von  Rindszungen 
unter.  Aber  solchem  Betrüge  suchte  mau  dadurch  vorzubeugen, 
dass  jeder  sein  Schwert  über  die  Schenkel  logen  musste;  das 
Schwert  aber  zeugte  gegen  den  Mann,  der  sich  einer  falschen 
Trophäe  rühmte.  Denn  in  alten  Zeiten  sprachen  Dämonen  aus 
den  Waffen  (Cap.  1,  2). 

Einst  war  ganz  Ulster  zu  diesem  Feste  auf  der  Ebene  von 
Murthemne  versammelt,  nur  Conall  und  Fergus  fehlen,  jener  der 
Milchbruder  und  dieser  der  Erzieher  Cuchulainn's.  Während 
man  auf  sie  wartot  und  sich  die  Zeit  vertreibt,  lässt  sich  ein 
Schwärm  schöner  Vögel  auf  dem  See  nieder.  Die  Frauen  wün- 
schen nichts  sehnlicher  als  solche  Vögel  zu  besitzen,  einen  auf 
jeder  Schulter,  wie  die  Königin  sagt.  Leborcham  wendet  sich 
an  Cuchulainn;  dieser,  anfangs  unwillig,  giebt  endlich  nach, 
besteigt  seinen  Wagen,  versetzt  den  Vögeln  einen  kunstvollen 
Schlag  mit  seinem  Schwerte,  und  die  Vögel  werden  gelingen. 
Jede  Frau  bekommt  zwei,  nur  Ethne  Inguba,  Cuchulainn's 
Gemahlin  (sie),  geht  leer  aus.  Cuchulainn  vertröstet  sie  auf  ein 
ander  Mal  (Cap.  3  —  6).  Nicht  lange  darauf  zeigen  sich  zwei 
wunderbare  Vögel  auf  dem  See.  Sie  sind  mit  einer  goldenen 
Kette  verbunden*  und  erheben  einen  leisen,  einschläfernden  Ge- 
sang. Vergebens  warnen  Loeg,  der  Wagenlenker,  und  Ethne 
selbst  vor  dem  Zauber  dieser  Vögel,  Cuchulainn  sucht  sie  in 
seine   Gewalt   zu  bekommen,   aber   seine   Geschicklichkeit  lässt 


*    Aehuliches    wird    von    deu  Yügeln    im   Comjjert  Conculaind   be- 
riclitet,  s.  S.  137. 


VIII  Serglißc  CoiiciiUiiiiil.  199 

ihn  im  Stiche.  Missmuthig  lohnt  er  sich  an  einen  Felsen  und 
schläft  ein.  Im  Schlafe  sieht  er  zwei  Frauen,  die  eine  in  grünem, 
die  andere  in  purpurnem  Mantel,  sie  kommen  heran  und  lächelnd 
schlagen  sie  ihn  mit  Gerton,  bis  er  halb  todt  ist,  und  dann  ver- 
schwinden sie  (Cap.  7.  8).  Als  Cuchulainn  die  Sprache  wieder 
findet,  verlangt  er  nach  Tete  Brec,  einem  Palaste  in  Emain,  ge- 
bracht zu  werden.  Dort  blieb  er,  ohne  zu  sprechen,  ein  ganzes 
Jahr  lang,  bis  derselbe  Tag  wiederkehrte.  Fcrgus,  Conall,  Lugaid 
Reoderg  und  Ethue  umstanden  sein  Lager,  als  ein  unbekannter 
Mann  hereintrat,  der  sich  später  als  Oengus,  Sohn  des  Aed 
Abrät,  zu  erkennen  gab.  Er  kommt  im  Auftrage  seiner  Schwe- 
stern Liban  und  Fann.  Faiiii  wünscht  Cuchulainn  zum  Manne 
zu  haben,  sie  will  ihm  Libau  zu  seiner  Heilung  schicken  und 
ladet  ihn  ein  in  ihr  schönes  Land  zu  kommen.  Cuchulainn  be- 
giebt  sich  nach  dem  Felsen,  an  welchem  er  das  Jahr  zuvor  in 
Schlaf  versunken  war  (Cap.  9  --12).  Liban  erscheint  und  theilt 
ihm  mit,  dass  Fann,  von  ihrem  Gemahle  Manannän  verlassen, 
ihm  ihre  Liebe  zugewendet  hat,  und  dass  König  Labraid, 
Liban's  Gemahl,  ihm  Fann  als  Preis  anbietet,  wenn  Cuchulainn 
ihm  einen  Tag  lang  gegen  seine  Feinde  Senach  Sial)ortha,  Echaid 
luil  und  Eogan  Inbir  beistehen  will.  Labraid's  Land  ist  Mag 
Meli,  das  glückliche  Gefilde,  „the  Plains  of  Happiness"  (Cap. 
13.  14).  Cuchulainn  schickt  zunächst  Loeg  mit  Liban,  um  ihm 
Bericht  über  das  Land  zu  bringen.  Loeg  kommt  nach  Labraid's 
Insel,  wohin  sie  in  einem  kleinen  ehernen  Kahne  übersetzen. 
Labraid  war  nicht  auf  der  Insel,  aber  bald  hört  man  das 
Rollen  seines  Wagens;  er  ers(?heint  niedergedrückt  durch  die 
Sorge  um  den  Ausgang  der  bevorstehenden  Schlacht.  Loeg 
kehrt  zu  Cuchulainn  zurück  und  erzählt  ihm,  was  er  gesehen 
(Cap.  15-20). 

[Hier  ist,  offenbar  am  unrechten  Orte,  ein  Stück  eingescho- 
ben ,  das  nur  lose  mit  der  Haupterzählung  zusammenhängt, 
jedenfalls  aber  zu  Cap.  10  gehört:] 

Um  dieselbe  Zeit  traten  die  Könige  der  Provinzen  mit  Aus- 
schluss Conchobar's  —  denn  Ulster  war  mit  den  übrigen  Pro- 


200  "^'HI  Sergligc  Conculaincl. 

vinzcn  verfeindet  —  zusammen,  um  den  König  von  Erinn  zu 
wählen.  Es  wird  die  tarbfess  („bullfeast")  genannte  Handlung 
vorgenommen:  Ein  weisser  Stier  wird  gesclilachtet;  ein  Mann 
isst  von  dem  Fleische,  trinkt  von  der  Brühe,  bis  er  voll  ist,  und 
legt  sich  darauf  zum  Schlafen  nieder,  während  vier  Druiden 
einen  Zauber  sprechen.  In  seinem  Schlafe  erscheint  ihm  dann 
der  Mann,  der  zum  König  gewählt  werden  soll.  So  geschah  es 
auch  damals.  Durch  dieses  Orakel  wird  als  der  zu  wählende 
König  bezeichnet  ein  junger,  edler  Mann,  mit  zwei  rothen  Strei- 
fen an  seinem  Körper,  der  in  Emain  Macha  am  Kopfkissen  eines 
kranken  Mannes  stehe.  Es  werden  Boten  nach  Emain  gesendet, 
und  LugaidReoderg,  der  Schützling  Cuchulainn's,  an  dessen 
Krankenlager  stehend,  entspricht  der  Beschreibung  (Cap.  21 — 24). 
Es  folgt  hierauf  eine  längere  Rede  des  Cuchulaimi,  in  welcher 
dieser  den  Lugaid  über  seine  Pflichten  als  König  belehrt.  Lugaid 
verspricht  den  Vorschlägen  folgen  zu  wollen  (Cap.  25 — 27). 

[Darnach  wird  die  Haupterzählung  fortgesetzt:] 
Cuchulainn  schickt  Loeg  zu  seiner  Gemahlin  Einer,  um 
dieser  mitzutheilen,  dass  die  Side  seine  Kraft  gebrochen  haljcn. 
Loeg  sucht,  ehe  er  geht,  den  Cuchulainn  durch  ermunternde 
Worte  aus  seiner  Schwäche  herauszureissen  (Cap.  28).  Emer 
ist  entrüstet,  dass  man  nicht  mehr  bemüht  gewesen  ist,  Cuchu- 
lainn zu  heilen  (Cap.  29),  geht  nach  Emain  und  sucht  ihrerseits 
den  geschwächten  Helden  zu  ermuntern  (Cap.  30).  Und  in  der 
That,  nach  ihren  Worten  erhebt  sich  Cuchulainn,  streicht  mit 
der  Hand  über  sein  Gesicht,  thut  Schwäche  und  Lethargie  von 
sich,  und  geht  fort,  bis  er  sich  an  dem  Orte  befand,  den  er 
suchte  (sie).  Da  naht  sich  Liban  und  ladet  ihn  nach  dem  Sid 
ein.  Cuchulainn  fragt  nach  Labraid.  Liban  schildert  dessen 
Herrlichkeit  (Cap.  ol).  Aber  Cuchulainn  Avill  nicht  der  Ein- 
ladung eines  Weibes  folgen.  .  Es  wird  (zum  zweiten  Male)  be- 
schlossen, dass  zunächst  Loeg  mit  Liban  gehen  solle.  Sie  treffen 
Aed  Abrät  mit  seinen  Töchtemi  (sie)  in  Oenach  Fidga  (Cap.  32). 
Zurückgekehrt  schildert  Loeg  dem  Cuchulainn,  was  er  dort 
Wunderbares  gesehen  hat  (Cap.  33.  34). 


VIII  Scrgligc  CouculaiiKl.  201 

Cucliulaüm  fährt  mit  Locg  nach  Lahraid's  Insel.  Es  war 
kurz  vor  der  grossen  Schlacht,  unzählbar  sind  die  Schaareu  von 
Labraid's  Feinden.  Zwei  unheimlich  krächzende  Raben  verkünden 
Cuchulainn's  Anwesenheit.  Dieser  eröffnet  die  Feindseligkeiten, 
indem  er  Eochaid  luil,  der  am  frühen  Morgen  sich  an  der  Quelle 
wusch,  mit  dem  Speer  durchbohrt.  Cuchulainn  tödtet  auch 
Senach  Siaborthe,  und  wüthet  so  entsetzlich,  dass  Labraid  ihn 
bittet  vom  Morden  abzulassen.  Loeg  kennt  seines  Herrn  Un- 
ersättlichkeit, er  lässt  drei  Fässer  mit  kaltem  Wasser  herbei- 
schaffen, um  die  Hitze  desselben  abzukühlen:  das  erste  Fass,  in 
das  Cuchulainn  steigt,  siedet  über;  im  zweiten  wird  das  Wasser 
noch  so  heiss,  dass  niemand  die  Hitze  aushält;  erst  im  dritten  ist 
die  Hitze  erträglich*  (Cap.  35.  36).  Cuchulainn  wird  von  den 
Frauen  besmigen.  Liban  bewillkommnet  ihn,  und  Cuchulahni 
berichtet  von  seinem  Kampfe  (Cap.  37.  38).  Diese  Verse  stim- 
men nicht  genau  mit  der  Prosaerzählung  überein. 

Cuchulainn  lebt  einen  Monat  mit  Fann.  Sie  trennen  sich, 
treffen  sich  aber  bald  an  einem  verabredeten  Orte.  Alles  dies 
erfährt  Emer,  Cuchulainn's  Gemahlin.  Messer  werden  bereitet, 
mit  fünfzig  Jungfrauen  zieht  sie  heran,  um  Fann  zu  tödten. 
Cuchulainn  schützt  diese  (Cap.  39.  40).  Emer  macht  ihm  Vor- 
würfe, Cuchulainn  rühmt  Fann,  fühlt  sich  aber  nach  klugen 
Worten  der  Einer  von  Neuem  zu  dieser  hingezogen  (Cap.  41 
bis  43).  Nun  will  Fann  zurücktreten,  ebenso  aber  Emer.  Fann 
klagt  über  ihre  unglückliche  Liebe  (Cap.  44).  Die  Losung  des 
Conflicts  wird  durch  Manannan  herbeigeführt.  Dieser,  Fann's 
Gemahl,  der  sie  verlassen  hatte,  erfährt  von  ihrer  Lage  und  er- 
scheint plötzlich,  nur  ihr  sichtlxir.  Fann  erschrickt,  aber  in 
dem  Liedc,  das  sie  singt,  spürt  man  nichts  von  Furcht;  sie  er- 
innert Manannan  an  die  Tage  ihres  früheren  Glücks.  Dem 
Cuchulainn  entsagend  wendet  sie  sich  zu  Manannan,  durch  ihn 
der  Schande  enthoben  allein  fortgehen  zu  müssen  (Cap.  45.  40). 
Cuchulainn's   Betrübniss    ül^er    Fann's   Verlust    äussert    sich    in 


*    Aelmliclies  siehe  im  Täiu  Bo  Cualgiie,   LU.  p.  G.3a.  liii.  32;   vgl. 
Fled  Bricreud  Cap.  55. 


202  VIII  Serglige  Couculaiiul. 

gewaltigen  Sprüngen;  lange  bleibt  er,  ohne  Nahrung  7ai  sich  zu 
nehnien,  in  den  Bergen  (Cap.  47),  Emer  geht  nach  Emain  und 
bittet  Conchobar  um  Hülfe.  Den  Zaubersprüchen  der  Druiden 
gelingt  es,  Cuchulainn  v/icder  zu  sich  zu  bringen.  Er  verlangt 
zu  trinken.  Sie  geben  ihm  einen  Zaubertrank,  nach  welchem 
ihm  jede  Erimierung  an  Fann  schwindet.  Emer,  die  ihre  Eifer- 
sucht zu  vergessen  hat,  erhält  einen  ähnlichen  Trank  (Cap.  48). 
Manannän  aber  schüttelte  seinen  Mantel  zwischen  Cuchulaiun 
und  Fann,  damit  sie  nie  wieder  zusammenkämen. 

3.  Diese  Erzählung  macht  in  der  Form,  in  der  sie  uns  im 
Lebor  na  hUidre  vorliegt,  nicht  den  Eindruck  einer  einheitlichen 
Composition.  Dass  die  Wahl  Lugaid's  zum  König  von  Erinn 
(Cap.  21 — 27)  hier  ein  fremder  Bestand theil  und  an  unrechter 
Stelle  eingefügt  zu  sein  scheint,  erwähnten  wir  schon  oben 
S.  199.  Ferner  ist  auffallend,  dass,  ohne  irgend  welche  Er- 
klärung, in  den  ersten  Partien  nicht  Emer,  sondern  Ethno  In- 
guba  als  Cuchulainn's  Gemahlin  genannt  wird.  Emer  tritt  erst 
von  Cap.  28  an  in  den  Vordergrund,  doch  wird  sie  schon  Cap.  9 
erwähnt.  An  letzterer  Stelle  wehrt  sich  Cuchulainn  dagegen, 
zu  Emer  gebracht  zu  werden,  wie  Loog  vorschlägt;  Cap.  28  da- 
gegen ist  es  Cuchulainn,  der  Loeg  zu  Emer  abschickt,  um  sie 
von  seinem  Zustande  in  Kenntuiss  zu  setzen.  Betrachtet  man 
den  ganzen  Text  als  eine  einheitliche  Composition,  so  müsste 
man  zu  Folge  der  in  Cap.  9  enthaltenen  Angabe  annehmen, 
dass  Emer  das  Vorgefallne  erst  nach  einem  Jahre  erfuhr.  Allein 
Cap.  9  und  ff.  einerseits  und  Cap.  28  und  ff.  andrerseits  gehören 
verschiedeneu  Versionen  an.  Daher  wiederholen  sich  auch  ge- 
wisse Züge:  Zweimal  geht  Loeg  mit  Liban,  um  seinem  Herrn 
Kunde  von  Mag  Meli  zu  bringen,  Cap.  13  und  32.  Zweimal  er- 
holt sich  Cuchulainn,  und  geht  er  nach  dem  Orte,  au  welchem 
er  zuvor  die  Erscheinung  gehabt  hatte,  Cap.  13  und  31.*  Der 
Wunsch,  den  Liban  Cap.  14  äussert,  Cuchulainn  möchte  an  Loeg's 


*    Die  Worte    „tauic    remi    iarsiii,    co    m-böi    i    n-airbi    ro 
Cap.  öl  sind  nur  im  Lichte  von  Cap.  12  und  lo  verständlicii. 


VIII  Scrglige  Couciilaiud.  203 

Stelle  sein,  kehrt  Cap.  34  Vers  6  wieder.  Mit  Cup.  28  beginnt 
also  eine  zweite  Version  ciiies  Tlieils  der  Sage.  Bei  dieser  An- 
nahme ergiebt  sich  auch,  dass  die  Erzählung  von  Lugaid's  Wahl 
(Cap.  21 — 27)  nicht  eigentlich  aus  Verschen  so  gestellt  ist:  ein 
Diaskeuast  stellte  sie  vielmehr  an  das  Ende  der  einen  Version. 
Aber  auch  die  ersten  Theile  (bis  Cap.  21)  bilden  keineswegs  ein 
einheitliches,  Aviderspruchsloses  Ganze:  Cap.  14  finden  wir  be- 
reits Loeg  mit  Liban  bei  Fann,  aber  Cap.  15  wird  erzählt,  dass 
sie  erst  nach  Labraid's  Insel  übersetzen,  die  doch  auch  Fann's 
Wohnort  ist,  und  Cap.  16  fragt  Loeg  nach  Fann,  als  ob  er  sie 
noch  nie  gesehen  hätte.  Auch  Wiederholungen  lassen  sich  nach- 
weisen: Labraid  begrüsst  Loeg  Cap.  20  mit  derselben  Formel, 
mit  der  ihn  Cap.  16  die  fünfzig  Frauen  bewillkommnet  hatten. 
Die  Beobachtung,  dass  die  Gedichte  nicht  immer  mit  der 
Prosaerzählung  übereinstimmen  (vgl.  S.  114  und  95),  machen 
wir  auch  hier.  Cuchulainn's  Bericht  von  seinem  Kampfe  gegen 
Labraid's  Feinde  in  dem  Gedichte  Cap.  38  entspricht  nicht  ge- 
nau den  Angal)en  in  Cap.  36.  Der  vorliegende  Text  hat  eine 
besonders  grosse  Fülle  von  Gedichten  aufzuweisen.  Diese  Ge- 
dichte rühren  gewiss  nicht  alle  von  einem  und  demselben  Autor 
her.  Dies  zeigt  sich  z.  B.  Cap.  33  und  34,  wo  das  Götterland 
in  zwei  verschiedenen  Gedichten,  beide  dem  Loeg  in  den  Mund 
gelegt,  geschildert  wird.  Wahrscheinlich  ist  der  vorliegende 
Text  so  entstanden,  dass  ein  Diaskeuast  —  vielleicht  der  Schrei- 
ber des  Gelben  Buchs  von  Slane  —  verschiedene,  auf  denselben 
Stofi^  bezügliche  Prosastücke  und  Gedichte  sammelte  und  ver- 
einigte. Es  wäre  daher  nicht  unmöglich,  dass  in  einer  zweiten 
Handschrift  einer  oder  der  andere  der  Theile  fehlte,  die  wir  im 
Lebor  na  hUidre  beisammen  finden.  Aehnliche  Verhältnisse  lagen 
uns  thatsächlich  bei  der  unter  V  mitgetheilten  Sage  von  Cuchu- 
lainn's Geburt  vor:  das  Egerton  Manuscript  enthielt  hinter  ein- 
ander Version  1  und  Version  2  mit  dem  Anhang,  Cuchulainn's 
Erziehung  betrefi"end;  im  Lebor  na  hUidre  fanden  wir  nur  Ver- 
sion 1,  aber  diese  (wenigstens  ui'sprünglich)  mit  dem  Anhange 
versehen. 


204  '^III  Serglige  CoiiculaiiKl. 

4.  Ueber  die  mythisclion  Elemente  in  diesem  Texte  nur 
wenige  Worte.  Aed  Abrät  und  seine  Töchter  Fann  und  Liljiin 
werden  Side  genannt.  Höchst  merkwürdig  ist  die  etymologische 
Erklärung  der  Namen  in  Cap.  17.  Zu  den  Side  gehört  auch 
König  Labraid,  Liban's  Gemahl.  Bekannter  als  alle  diese  ist 
Manannän,  von  den  Tuatha  De  Danann.  Während  die  Side 
auch  in  der  irischen  Tradition  mythische  Wesen  sind,  sollen  die 
Tuatha  De  Danann  zu  den  Völkerschichten  zählen,  welche  Irland 
inne  hatten,  ehe  die  Goidel  (Maie  Miled  etc.,  „the  Milesians" 
aus  Spanien)  kamen.  Für  weitere  Auskunft  verweisen  wir  vor- 
läufig auf  die  Indices  zu  O'Ciirry's  Lectures  on  the  Manners  and 
Customs  of  the  Ancient  Irish.  Manannän  ist  Gemahl  der  Fann, 
steht  also  in  einer  gewissen  Beziehung  zu  den  Side  *.  Sein 
Wohnort  ist  die  Insel  Manann  (jetzt  Man),  deren  Name  genau 
wie  Danann  gebildet  ist.  Ebenso  ist  Labraid's  Sitz  eine  Insel, 
Inis  Labrada  genannt.  O'Curry  war  vielleicht  zu  ernstlich  be- 
müht, alle  hier  vorkommenden  Ortsnamen  mit  bestimmten  Oert- 
lichkeiten  Irland's  zu  identificiren.  Der  Mythus  ist  in  Irland 
localisirt  worden,  aber  ursprünglich  ist  Labraid's  Reich  eben 
mythisch,  z.  B.  wenn  es  Mag  Moll,  Glückliches  Gefilde,  genannt 
und  als  solches  geschildert  wird.  In  ähnlicher  Weise  wurde  als 
Mider's  Wohnsitz  Bri  Leith  bezeichnet,  ein  in  Mag  Breg  gelegner 
Hügel  (s.  S.  130,  18);  aber  das  Land,  welches  Mider  in  dem 
S.  132  mitgetheilten  Gedichte  schildert,  ist  offenbar  das  mythi- 
sche Elysium  der  alten  Goedeleii.  Ueber  die  Cap.  13  genannten 
Feinde  Labraid's  vermag  ich  für  jetzt  keine  weitere  Auskunft 
zu  geben. 

5.  Was  dasVersmass  anlangt,  so  finden  wir  auch  in  diesem 
Texte  vorwiegend  verschiedene  Variationen  der  Strophe  zu  vier 
siebonsilbigen  Halbzeilen.    Aber  es  kommen  auch  andere,  in  der 

*  Das  Verliältiiiss  der  Side  zu  den  Tuatha  Iie  Danaiin  ist  noch 
nicht  genau  untersucht.  In  einem  Gediclite  bei  O'Curry,  On  the  Mann, 
and  Cust.  II  p.  71,  wird  Mider,  den  wir  S.  IIG  als  Side  kennen  gelernt 
haben,  zu  den  Tuatha  De  Danann  gerechnet.  Manannän  lieisst  iiiac  Lir, 
„son  of  the  sea",  vgl.  Stokes,  Three  Ir.  Gloss.  p.  xxxv. 


VIII  Scrgligc  Coiiculaind.  205 

Hcindsclirift  durch  beigesetztes  R.  (fl.  i.  Rose?)  als  metrisch  be- 
zeichnete Stücke  vor,  deren  System  ich  vielleicht  nicht  immer 
richtig  erkannt  habe.  Es  sind  namentlich  die  mit  Fochen  be- 
ginnenden dithyrhambischen  Stücke  in  Cap.  17.  18.  19.  38,  wie 
sie  vereinzelt  auch  S.  103  und  zaldreicher  weiter  unten  im  Fled 
Bricrend  zu  linden  sind.  Derselben  Art  sind  auch  die  poeti- 
schen Stücke  in  Cap.  28.  40.  41.  Die  Handschrift  hat  an  diesen 
Stellen  weder  Versabtheilung  noch  Interpunction. 

6.  Die  Ergänzung  der  in  der  Handschrift  gebrauchten  Ab- 
kürzungen ist  nur  in  folgenden  Fällen  uidiezeichnet  geblieben: 
1)  in  ocus,  2)  in  for,  3)  im  Nominativ  Cuchulaind  (der  nicht 
selten  nur  cul  oder  cucl  geschrieben  ist),  und  überhaupt  in  dem 
unveränderlichen  —  laind  dieses  Eigennamens. 


Slicht  Libair  Budi  Slaiii. 
Seirglig-i  Conculaiiul  inso  sis  ocus  Oeuet  Emire. 

Worte,  die  mir  besondere  Schwierigkeit  bereiten,  sind  mit  Sternchen  maikii-t. 

1.  Oenach  dognithe  la  Ultu  cecha  bliadna,  i.  tri  lä  ria 
samfuin  ocus  tri  laa  iarma  ocus  lathe  na  samna  feisne.  Iss  ed 
eret  no  bitis  Ulaid  insin  im-Maig  Murthemni  oc  ferthain 
öenaig  na  samna  cecha  bliadwa,  ocus  ni  ra  be  isin  bith  ni 
dognethe  in  n-eret  sin  leü  acht  cluchi  ocus  ceti  ocus  änius  5 
ocus  aibinnius  ocus  lougad  ocus  tomailt,  conid  desin  atät  na 
trense  samna  sechnon  na  hErend. 

2.  Fechtas  and  tra  fertha  öeuach  la  hUltu  im-Maig  Mur- 
themni, ocus  ba  hairi  no  fertha  leu  fobith  tabarta  do  chäch 

a  chomraime  ocus  a  gascid  do  gres  cecha  samna.  Ba  bes  leu  10 
daw  diag  inna  comraime  ferthain  ind  öenaig,  i.  rind  aurlabra 
cech  fir  no  marbtais  do  thabairt  inna  m-bossän,  ocus  dobertis 
aurlabrai  na  cethrse  do  ilugud  na  comram  hi  sudiu,  ocus  do- 
bered  cäch  a  chomram  and  sin  ös  aird,  acht  bä  cäch  ar  üair. 
Ocus  is  amlaid  dognitis  sin  ocus  a  claidib  for  a  sliastaib,  in  15 


206  VIII  Serglige  Coixulaiiid. 

tau  flognitis  in  comram.  Ar  irasoitis  a  claidil)  friu,  in  tan 
(logiiitis  güclioniram.  Deitlibir  6n,  ar  no  labraitis  (Icmiia  friu 
(lia  n-armaib,  conicl  de  batir  comarclii  iorro  a  n-airni. 

3.  Tancatar  UlmVZ  uli  dochom  ind  oenaig  acht  dias  namma, 
5    i.  Conall   Cernach    ocus   Fergus   ra^c  Roig.     „Fertliair   a   n- 

oenach"  ol  Ulaid.  „Ni  tirfidir",  ol  Cuculainu,  „cü  ti  Conall 
ocus  Fergus",  fo  bitli  ba  baiti  dö  Fergus  ocus  ba  comiüta  Co- 
nall Ceniach.  Asbert  Sencba  iarom:  „Imberthar  fidcella  diin 
coleic,  ocus  canitir  drecbta,  ocus  agat  clesamnaig".  Dognitber 
10  iarom  ani  sin.  A  m-bätar  and  iarom,  tairnid  enlaitb  forsin 
loch  ocaib.     Ni  batar  i  n-Ere  enlaitb  ba  caini. 

4.  Batar  imtholtanaig  na  mna  im  na  beonu  imdarubart 
(sie)  fair.  Gabais  cäcb  dib  immarbaig  ammuin  a  celi  im 
gabail   na  n-en.     Asbert  Etbne  Aitencäitbrecb   hen  Concbo- 

15  hair:  „Asagussim  en  cechtar  mo  da  güaland  (p.  43^:)  dind 
enlaitb  ucut".  „Assagussem  uli"  ol  na  mna  „ani  sin".  „Ma 
gabtair  do  neoch,  is  dam-sa  ceta  gebthar"  ol  Ethiie  Inguba 
ben  Conculaind.  „Cid  dogenam?"  ol  na  mna.  „Nin.sa",  for 
Leborcham  ingen  Oa  ocus  Adairce,  „riga-sa  üaib  do  cbuinchid 

20  Conculaind. 

5.  Luid  iarom  co  Coinculaind  ocus  asbert  fris:  „Is  ail  dona 
mnaib  ind  eoin  ucut  üat-siu".  Atetba  a  claideb  do  imbcrt 
ümi.  „Ni  fogbat  merdrecba  Vlad  anaill  acht  foraim  en  döib 
do  thabairt  förnd  indiu".     „Ni  cöir  duit  em"  for  Leborcliam 

25  „füasiiad  friu,  ar  is  triut  ata  in  tres  anim  fil  for  mnaib  JJlad, 
i.  guille".  Ar  it  e  teora  anmi  fil  for  mnaib  V\ad,  i.  clüine 
ocus  minde  ocus  guille.  Ar  cech  hen  ro  charastar  Conall 
Cernach,  ba  clöen;  cach  hen  daw  ro  charastar  Cüscraid  Mewd 
Macha  mac  Conchoba?T,    dobered    forminde  for  a   erlab rai; 

30  ata  samlaid,  cech  hen  ro  charastar  Coinculaind,  no  gollad 
iarom  a  rose  fo  chosmailius  Conculaind  ocus  ar  a  seirc,  ar  ba 


30  Coucul.  LU. 


VIII  Serglige  Couculaind.  207 

flau  do-som,  in  tau  ba  hole  a  mcnma,  uo  slocad  iudala  suil, 
couua  rocbed  corr  iuua  ciud,  du  tL'irged  iudala  u-ai  iuuuacli 
commeit  clun-i  cliolbtliaigi. 

G.    „ludcl  duu  iu  cavpat,  a  Laich!"   ol  Cuculaind.     Ind- 
us  Löeg    iarora    iu    carpat,    ocus   teit   Cuculaiud   sin   caii)at    ;'> 
ocus  ataig  taithbeim  dia  claidiul)  duib,  eo  ruildetar  a  m-bossa 
ocus  a  u-eti  dind  usciu.     Nos  gaibet  uli  iarora  ocus  dos  her- 
tatar  k'O,   ocus  fodailset  doua  uiuaib,   couuä  ra  bi  beu  uad 
risset/  da   eu   diib   acht  Ethue  Ingul)ai  a  hoeuur.     Tänic  de 
iaroui   co   a  miuii   tessiu.     „Is   olc   do  menma,"  ol  Cuculaiud  10 
fria.     „Ni   olc"   ol  Ethne,  „üair  is  uaim  fodailter  doib.     „Is 
dethb/r  dait"  ol  si  „ui  fil  diib  muai  nachit  charad  uo  na  beth 
cuit  dait,  uair  mad  messi,  ui  fil  cuit  do  nach  ailiu  inuium-sa 
acht   duit-siu  th'  oenur".     „Na  bad   olc   do   menma  trä",  ol 
Cuculaiud.     „Dia  ti'sat  eoin  Mag  Murthemni  no  Boiud,  iu  da  15 
en  ba  haildem  dib,  dut  icfat." 

7.^  Ni  bo  chian  iarom,  co  u-accatar  da  eu  forsind  loch, 
ocus  roud  dercöh-  etorro.  Causit  ceol  m-bec.  Torchair  cot- 
lud  forsiu  slog.  Atraig  Cuculaiud  a  u-docom.  „Dia  cois- 
tithe  frim,"  or  Lseg  ocus  ol  Ethue,  „ni  rigtha  chucu,  ar  itä  20 
nach  ctfmachta  for  a  cul  na  u-eu  sa.  Atethatär  eoin  dam-sa 
chena".  „In  döig  bat  dorn  eligud-sa  ön?"  ol  Cuculainn. 
„Graibthi  cloich  isin  tailm,  a  Loig!"  Geibthi  Löeg  iarom 
(p.  44'^:)  cloich  ocus  doheir  isin  tailm.  Dos  leci  Cuculaiun 
cloich  foraib.  Focaii't  imroll.  „Fe  amse!"  ol  se.  Gaibid  cloich  25 
n-aile.  Dos  leic  döib,  ocus  luid  seocu.  „Am  trüsa  tra,"  ol 
se,  „ö  gabus-sa  gaisced,  ui  ro  la  imroll  mo  urchur  cussin 
diu".  Fochairt  a  chröisig  iurro,  colluid  tre  sciath  n-ete  iu- 
dala heoiu  la  sodain.    Lotair  foa  lind. 

8.    Dothset  Cuculainn  iarsin,   co  tard  a  druim  frisin  liic,  30 
ocus  ba  hole  a  mewma  leis,   ocus  dofuit  cotlud  fair.     Co  n- 


banolc  LU.  is  cotlad  LU. 


208  "^^IIl  Sergligo  Coiicnlaiiul. 

accai  in  da  mnäi  cucai,  inclala  n-ai  brat  üaine  impe,  alaili 
Ijrat  corcra  cöicdiabail  im  sude.  DoUuid  in  hen  cosin  brot 
üaue  chucai  ocus  tibid  gen  fris,  ocus  dobe>-t  beim  dind  ech- 
fleisc  dö.  Dothset  alaili  cucai  daw  ocus  tibid  fris  ocus  nod 
f)  slaid  fön  alt  cetna,  ocus  batar  fri  ciana  moir  oca  sin,  i.  cech- 
tar  de  immasech  *  cucai  beus  dia  bualad,  co  m-bo  marl)  acht 
Ijec.    Lotir  üad  iarom. 

9.  Arigsitar  Ulaid  uli  ani  sin  ocus  asbcrtatär,  ara  n-duscide. 
„Acc",  ol  Fergus,  „nacbin  glüasid,  res  atchi".     Atracbt  iarom 

10  trena  cliotlud.  „Cid  dot  rönad?"  ol  Ulaid  fris,  Ni  ro  fet 
iarom  a  n-acallaim.  „Nom  bcrar"  for  se  „dom  sergligu,  i.  don 
Teti  Bricc,  na  bä  do  Düii  Imrith  no  do  Dun  Delca".  „Not 
bertar  do  saigid  Emiri  do  Düu  Delca"  for  Lseg.  „Aicc",  ol 
se,  „mo  breith  don  Teti  Brie".    Bcrair  ass  iarom,  co  ni-boi  co 

15  cend  m-bliadwa  isin  magin  sin  cen  labrad  fri  necli  etir. 

10.  Lathi  n-and  resin  t-samfuin  aile  cind  hlmdna,  a  m- 
batar  Ulaid  imbi  isin  taig,  i.  Forgus  etir  ocus  fraigid,  Conall 
Cernach  etir  ocus  crand,  Lugaid  Reöderg  etir  ocus  adart, 
Ethne  Ingubai  fria  chossa,  a  m-l)atar  iarom  fön  samail  sin, 

20  tanic  fer  chucu  isa  tech  ocus  dessid  forsind  airiniuch  na  im- 
dai  i  m-böi  Cuculainn.  „Cid  dot  tucai  and  sin?"  ol  Conall 
Cernach.  „Ni^isa"  ol  sc.  „Mad  ina  släinti  ind  ttr  hl  sund 
ro  bad  chomairche  ar  Ultaib  ulib,  inid  i  lolirai  ocus  i  n-mgas 
daw  ata,  is  möo  de  as  comairche  airthiu.  Ni  agur  nech  iarom, 

25  uair  is  dia  acallaim  dodeochad".  „Tathut  ftelte,  ni  aigthßr 
ni!"  ol  Vlaid. 

11.  Atraig  iarsin  inna  sesam  ocus  gabais  doib  inna  randa 
sa  sis  iarom: 

„A  Cuculaind  fot  galar     ni  bo  sirsan  in  t-anad, 
30    not  ichtis,  diamtis  lat,     ingena  Aeda  Abrät. 

Asbert  Liban  immaig  Cruaich     bis  for  deis  Labrada  Luaith, 
ro  bad  cridiscel  la  Faind     coiljhgi  fri  Coinculaind.  4 


27  raudu  LU. 


VIII  Sorgligc  ConculaiiKl.  209 

Ro  l):ul  inmaiu  h'i,  iiiad  iir     ricfed  Cucliiilaind  iiio  tbir, 
rainbiad  arcat  ocus  ur,     roiiibiad  luur  iiua  do  61. 

Diammad  chara  dam  cose     Cuchulaind  mac  Soaltc, 

i  n-atconnarc  ina  süaii     bes  atcoad  cen  a  slüag.  » 

I  m-Maig  Murtbemni  s»'t  teis     aidcbi  samna,  uib  ainlcs,         & 
dorn  ficfe  iiaim-se  Lilnui     a  Cucbvüaiiid  cot  galar." 

A  CuL  c. 

12.  „Coicb  tbussa?"  ol  iat.  „Messi  Öengus  mac  Aeda 
Abrät"  ol  se.  Luid  üadib  iarom  in  1er,  ocus  ni  fetatar,  cia 
dcocbaid  no  can  dou  luid.  Atraig  Cucbulaind  ina  sudi  iarom  10 
ocus  labrais  iarsin.  „Bä  mithig  em"  ol  Vlaid  „ani  sin  isnitb* 
cid  a  n-dot  ronad."  „Atconnarc  em"  ol  se  „aislingi  immon 
samain  in  n-uraid."  Adfet  doib  uli  amal  atcbonuairc.  „Cid 
dogeutar  di  sudm  a  popa  Cboncobair?"  ol  Cucbulaind.  „Do- 
gentar"  ol  Concobwr  „orta,  co  ris  in  corthe  cetna."  15 

13.  Luid  Cucbulaind  ass  iarom,  co  ränic  in  cortbe,  co 
n-accai  in  mnäi  bruit  üaui  cbucai.  „Maitb  sin,  a  Cucbulaind" 
ol  si.  „Ni  maitb  dun  em.  Cid  for  tttrusi  cbucund  in  n-uraid?" 
ol  Cucbulaind.  „Ni  du  for  fogail  em"  ol  si  „dodeocbammar-ni, 
acbt  is  do  cbuincbid  for  caratraid,  Dodeocbad-sa  em  dot  20 
acallaim-siu"  ol  in  hen  „o  Faind  ingin  Aeda  Abrät;  ros  leci 
Manandan  mac  Lir,  ocus  dorat  seirc  duit-siu  iarom.  Liban 
dan  m'ainm-se  fein.  Timarnad  duit  iarom  öm  celiu,  o  La- 
braid  Luatblam  ar  claideb:  DobeVa  deit  in  mnai  ar  debaid 
n-6enlai  leis  fri  Senacb  Siabortbe  ocus  fri  Ecdaig  n-Iüil  ocus  25 
fri  Eogan  n-Inbi»-."  „Nimtba  maitb  em"  ol  se,  do  cbatli  fri 
firu  iudiu".  „Bid  gar  üar  ani  sin,"  or  Liban,  „bia  slan,  ocus 
doformastar  deit  a  n-dotesta  dit  nirt.  Is  denta  dait  ar  La- 
braid  ani  sin,  ar  is  e  kecb  as  decb  di  ocaib  domain".  „Ci-si 
airm  bita  swZe?"  for  Cucbulaind.  „Ita  i  m-Maig  Meli"  ol  si.  30 
„Is  ferr  dam-sa  tecbt  letb  n-aill"  ol  iud  ingen.    „Tset  Lseg 


aa  celiu  Lü. 

14 


210  VIII  Scrglige  Conculaind. 

lat"  ol  Cuchulaind  „d'fis  in  tiri  asa  tuclchad".  „Tffet  iarom" 
ol  Liban. 

14.  Lotar  iarom,  co  rancatar  co  airm  i  m-boi  Fand, 
(p.  45''':)  Tic  iarom  Liban  dia  saigid  Löig  ocus  geibthi  ar  güa- 
5  laind.  „Ni  raga  ass  tra,  a  Loig,"  ol  Fand  „indiu  i  m-bethu, 
acht  manit  ainge  ben".  „Ni  bo  ed  as  mo  ro  gnathaigsem  düii 
cus  trath  sa"  for  Loeg  „bancomarchi".  „Appraind  ocus  bitli- 
appraind,  nach  he  Cuchulaind  fil  it  rieht  indossa"  or  Liban. 
,,BM  maith  lim-sa  dan,  co  m-bad  he  no  beth  and"  for  Lag. 

10  15.   Lotar  ass  iarom,  con  rancatar  toeb  na  indse,  con-acca- 

tar  in  lungine  credume  forsind  loch  ar  a  cind.  Tiagait  iarom 
isin  lunga  ocus  tiagait  isin  n-insi  ocus  lotar  do  dorus  tige,  co 
n-accatar  in  fer  chucu.    Is  and  asbert  Liban  fris: 

„Gate  Labraid  Luathlam  ar  claideb     as  cend  m-buden  m-büada, 
15  buaid  üas  ehret  eharpait  glinni     dercas  rinui  ruada." 

Frisgart  dissi  in  fer  iarsin  co  n-epert  so  fria: 

„Ata  Labraid  luithe  eland     ni  ba  mall  bid  imda 

tinol  catha  cuirther  ar     dia*  ba  lan  Mag  Fidg^e."  4 

IG.    Tiagait  iarom  isa  tech,  co  n-accatar  tri  cöecto  im- 
20  dad  is  tig,  ocus  tri  cöicait  ban  indib.     Fersait  ulc  f;elti  fri 
Löeg.    Is  ed  asbertatar  uli  fris: 

„Fochen  duit  a  Loig    diag  neich  las  tiulchad 
ocus  0  tudchad     is  dit  daig  fesni." 

„Cid  dogena  fecht  sa  a  Loig?"  for  Libaii.    „In  raga  do 
2f)  acallaim  Fainde  eoleic?"  „Ragat,  acht  co  fiasur  in  n-airm  ata". 
„Ni;rsa.     Ata  i  n-airicul  fo  leith"  ol  Liban.    Lotar  iarom  dia 
hacallaim  ocus  ferais  side  fadte  friu  fon  innas  cetua, 

17.    Fand  diu  ingen  A'eda  Abrät,  i.  sed  tene,  is  he  tene 
na  süla,  in  mac  imlesen;   fand  iarom  ainm  ua  dere  dothait 


13  chuchu  LU. 


i  o.  ivv.^    U}j^dUu  Su;«.,^^- 


VIII  Scrgligo  Conculaind.  211 

tairis.    Ar  a  glaini  ro  ainmniged  rlisi  sin  ocus  ar  a  cöimi,  ar 
ni  l)6i  isin   l)ith  frisa  samailte  chena.     In  tan   m-bätar   and 
iarom,   co  cüalatar  culgaire   carpait  Labrada  dund  insi.    „Is 
olc  mmma  Labrada  indin"  ol  Liban.  „Tiagam  dia  (pag.  45'':)  ■ 
accallaim".    Tiagait  ass  innnacb  ocus  ferais  Lil)an  iVclti  fris,    5 
CO  n-epert: 

[R.]     „Focben  Labraid  Luatli  laiu  ar  claidol) 
comarbffi  buidne    snede  slegaige 
slaidid  sciatbu    scailid  goii 

crecbtnaigid  curpu    gonaid  sueru  4  10 

saigid  oirgniu  aildiu  innaib* 
manraid  slüagu  sreid  miiine* 
fobartacb  fi'an    focben  Lahraid." 

Focb.    Lab. 

18.  Nis   frecart   Labr«/f7  beiis,   ocus   asbert  ind   ingeu  15 
atberucb : 

[R.]    „Focben  Lixhraid  Lüatb  lam  ar  claideb  augra 

urlam  do  ratb    rurtecb  do  cbäch    saigtbecb  do  catb 
crecbtacb  a  thöeb    cundail  a  briatbar    brigacb  a  cbert 
cartacb  a  flaitb    laimtecb  a  des    diglacb  a  gus  20 

W       tinhech  la'^eocbu    Lahraid  focben.  -o.  2^u,^u-ß^  ,  tizM^<^^ 

Ni   ro   regart   beus   Lnhraid;   canaid   si   laid  n-aib  aff- 
ridissi : 

[R.]    ,.Focben  Lsihraid  Liiath  lam  ar  claidem  25 

hecbdu  ocaib    uallcbu  murib 
manraid  gossa    gniid  catbu 
criatbraid  ocu    tocbaid  lobru 
tairnid  triunu    focben  Lal)ra/f?." 

F.  L.  30 

19.  „Ni  maitb  a  n-asbe>-i  a  ben'-  ol  iiiti  Luhraid,  conid 
and  asbert: 

13  Labraid  0)ii.  LU. 


212  ^'^m  Sorglige  Concnlaiiitl. 

[II.]     „Ni  ual  na  liüabur  dam  a  ben 
jo      ^  ^2u-.**xA^  j-^j,ß/,,  ardarcnid  mellcliai  mesctliair  ar  cond 

j(j0j,dU  ^'^*-^*-^*-"  ^'^)  reclimi  cath  u-imriud  n-imda  n-hnamnas 

imberta  claideb  n-derg  ar  doruaib  desaib 
5  tiuitbaib  ilib  oeuchridiu  Echdacb  lüil 

ni  taidji  nacli  n-üall.  ni  iiall  ni  lialjar  dam  a  bew." 

20.  „B'ifl  maith  lat  do  mewnia  tra"  ol  in  hen  or  Liban 
fris  (sie).  „Ata  Loeg  ara  Conculaind  simd,  ocus  timarnad 
duit  üad,  dot  icfa  slög  üad:"   Ferais  Labraid  fselti  fris  iarom 

10  a  n-asbert:   „Focben   duit  a  Laig  fo  bitb  na  mna  las  tanac 

ocus  in  cbäicb  o  tudchad.    Do  duit  do  tig  a  Laig"  or  L-dhraid 

„ocus  ragaid  Liban  it  diäid." 

Tic  Lseg  ass  iarom  co  Emain  ocus  adfet  a  scela  do  Cboin- 

culaind  ocus  do  chach  olchena.    Atraig  Cucbulaind  iarsin  na 
15  sudi  ocus  dobert  läim  dar  a  agid  ocus  acallais  L»g  co  gle, 

ocus  ba  nertiti  leis  a  mewma  na  scela  adfiadar  do  in  gilla. 

21.  (P.  46^^:)  Bai  da?*  terchomrac  oc  cethri  oUclioece- 
daib  hErend  ind  inbaid  sin,  düs  in  faigbitis  necb  bad  toga  leo 
dia  tibertis  rigi  n-Erend.    Uair  ba  bolc  leo  tilach  airecbais 

20  ocus  tigernais  hErend,  i.  Temair,  a  bitb  cen  reclitgi  rig  forri, 
ocus  bä  olc  leo  na  tüatha  cen  smacbt  rig  oc  cocertad  a  co- 
treln.  Ar  batar  fir  hEvetid  cen  smaclit  rig  forro  fri  re  secbt 
m-bliadaw  iar  n-ditb  Conaire  i  m-Brudin  Däderca  cussin  mor- 
dail  sin  cethri  cöiced  n-Erend  lii  Temraig  na  rig  hi  tig  Erc 

25  m?c  Corpri  Niadfer. 

22.  At  iat  so  immorro  rig  bätar  isin  dail  sin,  i.  Medb 
ocus  Ailill,  Cüroi  ocus  Tigeniacb  Tetbannach  mac  Luchtai 
ocus  Find  mac  Rossa.  Ni  dentais  iarom  ind  fir  sea  comairli 
rig  fri  Ultu,  fö  bith  ar  is  d'öenöentaib  batar  ind  fir  se  hi  cend 

30  Vlad.  Dognither  iarom  tarbfes  leo  and  sin,  co  fiastais  esti, 
cia  dia  tibertais  rigi. 


L7  OC  crethii  LII. 


VIII  Serglige  Conculaiml.  213 

23.  Is  amlaid  dugnithe  in  turbfes  sin,  i.  tarb  find  do 
marbad  ocus  öeu  fer  do  cathim  a  satba  dia  eöil  ocus  da  en- 
brutlii,  ocus  cotlud  do  fön  saith  sin  ocus  6r  firindi  do  cautaüi 
do  cethri  diudib  fair,  ocus  atchithe  dö  i  u-aslingi  innas  ind 
jSr  no  n'gfaide  aud  asa  deilb  ocus  asa  t«<rascl)ail  ocus  innas  ind  5 
oprid  dognitli.    Diuchtrais  in  fer  asa  chotlud  ocus   adfiadar 

a  res  dona  rigaib,  i.  möetb  oclsech  sser   sonairt  co   n-da  cris 
derca  tairis,  ocus  se  os  adart  fir  i  sirc  i  n-Emain  Macha. 

24.  Faidit//'  iarom  techta  frisiu  co  Emain.  Is  aud  sin 
batar  Vlaid  ina  t/frchomruc  im  Choncobifr  i  n-Emain  in  tan  10 
sin,  ocus  Cucbulaind  ina  seirgligu  and.  Atfiadat  a  scela  do 
Cboncobio*  ocus  do  mathib  \J\acl  olcbena.  „Fil  linni  mac  sser 
soceneo/1  fon  samail  sin"  ol  Concobttr,  „i.  Lugaid  Reoderg  mac 
Na  tri  Find  Emna,  dalta  Conculaind,  fil  os  adart  na  himda 
thall  amne  oc  urgartigud  a  aiti,  i.  Conculaind,  fil  hi  sirg.  15 
Atraig  Cuculaind  andaide  ocus  gebid  for  tecosc  a  daltai,  conid 
and  sishert: 


(P.  46b:)   Briatharthecosc  Conculaind  inso. 

25,  Nir  bat  ta?rrrechtach  debtha  dene  doergairce.  Nir 
bat  discir  döiclilecb  diummasach.  Nibbat  ecal  ocal  opond  esa- 
main.  Ni  pät  tairue  omain  mandartba  mesctha.*  Ni  bat  derg-  20 
nat  colla*  coirme  hi  tig  rurech.  Ni  bat  ilfurig  im  irad  n-ecb- 
trand.  Ni  sais  daine  dochlu  dichumaing.*  Ni  iadat  iubaili  for 
etecbtu  ail.  Aii-lite»-  cumiii  cöich  comarbai  cre.  Cuibsigter 
sencaid  sin  co  firinne  fiu  hit  fiadnaisi.  Finnatar  bethamain 
bratbir  sceo  mbroga.*  Mrogatar  genelaigi  ges  ci  üa  genitir  25 
gein.*  Gairte/-  bil)eoaigte>-  fri  oethu.  Airm  irro  trebsat  maii-m.* 
Mainigter  comarbai  for  athechtu  thoich.*  Tocomlüat  anfini  co 
anemthe  nert.* 

26.  Ni  fresnesea  co  labur.    Ni  aisneisea  co  glöracb.    Ni 
fuirse.     Ni  cliuitbe.     Ni  faitchither  senori.    Ni  pä  mithom-  30 


214  VIII  Serglige  Conculaind. 

tiiiacli  o  neocb.  Nf  geis  co  ansa.  Ni  ettis  neck  cen  a  do- 
raauches.  Caiii  ois.  Cäiii  era.  Cäiu  airlice.  Bat  umal  miiuta 
6  gtithaib.  Bat  ciminech  coisc  öt  senaib.  Bat  seicbmccb  riagla 
atbaidai.  Ni  pat  üarcraidech  im  chardiu.  Bat  gusmar  im 
f)  naimtiu.  Ni  pa  fritheiiecb  debtba  bit  ilcbomraicib.  Nir  bat 
scelacb  atbcossauacb.  Ni  faisce.  Ni  tbaisce  nf.  Ni  ba  torba. 
Consecba  do  cm-sacbad  i  giiimaib  aiitecbtai.  Ni  cbomainse 
th'  iriüiio  ar  tboil  daine.  Ni  bat  atbboingid,  ar  nar  bat  ai- 
tbrecb.  Ni  bat  comromach,  ar  na  bat  miscnecb.  Nir  bat 
10  lese,  ar  nar  bat  meirb.  Nir  bat  roescid,  ar  ua  bat  doescair. 
Ar-dot-c'huibdig  fri  seebem  na  m-briatbar  sin  a  mic?" 

27.    Is  and  asbert  Lugaid  in  so  sis  fri  Coiuculaind: 

„Ed  as  mait  a  m-bitb  ule,*     ariu  festar  cach  dune, 
no  CO  teseba*  ni  de,  tirfaider  mädurise." 

15  Luid  Lugaid  iarsin  frisna  techtaib  co  Temraig,  ocus  gon- 

garar  (sie)  garm  rigi  do,  ocus  fais  bi  Temraig  iud  aidchi  sin, 
ocus  luid  cacb  dia  moaiat  iarsin. 

28.    Imtbusa  immorro  Conculaind  iss  ed  adfiastar  sund  coleic: 

(P.  47  *:)  „Do  duit  uaim  a  Läig"  for  Cucbulaind  „co  airm  bi  ta 

20  Emer,  ocus  innis,  condat  mna  sidi  rom  tbatbigset  ocus  rum 

admilset,  ocus  apair  fria  is  ferr  a  cbäcb  itosa,  ocus  ttet  dorn 

9  |7„...*>,^  ,  indmiigid."    Is  and  asbert  in  gilla  oc  nertad  Conculaind  inso: 

^  f  fcjl .  ^o) 

'  „Mor  espa  do  Itech  laigi     fri  süan  serglige. 

ar  don  adbat  genaiti     tesa  a  Tenmag  Trogaigi. 
25  Condot  rodbsat     condot  cbachtsat 

condot  ellat     eter  briga  banespa. 
Diuchtra  a  terbaig  andregoin 
ar  dotait  do  locbbriga     eter  argaib  erritib. 
Condot  rudi  sudi  n-ög. 


21  genaiti:  i.  iiiiia     a  Tenniag  Trogaigi:  i.  aMaigMeil.  -n  diuch- 

tra:  i.  erig     a  terbaig  andregoin:  i.  a  galar  bansidi.  i'o  do  loch- 

briga:  i.  do  kechbriga     erritib:  i.  auradaib  {Glossen  in  LU). 


VIII  Serglige  Conculaind.  215 

condot  chellti     coiulot  cliiürtlii  margnimu. 
Dia  focart  lütli  Labiada     a  tir  rudi  atrai  co  ro  pat  mor. 

Mör  e. 

29.  Teit  in  gilla  iarsüi  eo  airm  i  in-boi  Einer  ocus  ad- 
fet  amal  boi  Cuebulaiud.  „01c  duit-siu  a  gilli",  t'or  si,  „ar  is  0 
tu  taithigos  in  sid  cen  feil)  ica  do  tigenia  d'agbail  lat.  Truag 
d'Ultaib"  for  si  „cen  sirtin  a  marica.  Dia  m-bad  Concbobur 
credbaigto,  no  Fergus  ni  thastar  siian,  no  Conall  Cernach 
tal)sat  crechta,  is  Cucbulaind  cobarthe."  Cacbain-si  iarom  läid 
la  sodain  fon  cruth  sa:  10 

„A  mic  Riangabra  fürir!     cid  menic  imtbigi  in  sid, 
ni  moch  doroicb  let  ille     icc  mic  delba  Dechtere. 

Tniag  d'Ultaib  co  lin  garta     eter  aite  is  cbomalta 

cen  siriud  in  domain  duind     d'icc  a  carat  Conculaind.       4 

Mild  Fergus  no  beth  issüan     dän  iccad  aicned  oendrüad,      15 
ni  biad  mac  Dechtere  i  fos,     co  fagbad  drui  dia  tomos. 

Dia  m-bad  he  Conall  chena     fris.m-be^  crechta  is  cneda, 
no  sirfed  in  Cü  in  m-bith  m-bras,     co  fagbad  liaig  da 


Mäd  do  Lgegaire  Biiadac/t     tisad  äg  bäd  imuallach, 

no  sirfed  liErind  na  u-iath     d'ic  mic  Connaid  mic  Iliach.     20 

Da  m-bad  do  Cheltchar  na  celg     tisad  siian  ocus  sirserg, 
ro  bad  astrach  aidchi  is  lä     eter  sidaib  Setantä.  12 

Da  m-bad  Furbaidi  na  fian     no  beth  illige  lauchian, 
no  sirfed  in  domon  n-dron,     co  fagbad  a  thesarcon. 

Atbathsat  sluaig  side  Truim,     ro  scarsatar  a  morgluind,       25 
ni  thet  accu  dar  cona*     o  ro  gab  süan  sithbroga.  le 

Uchan  do  galur  nom  geib     6  Clioin  cherda  Conchobair! 
isseth  rem  chridi  is  rem  cnes,     dia  tisad  dim  a  leges. 


1  condot  chellti:  i.  coudenia  LU.       2  h'ith  oder  läth  LU,  hith  O'Curr]) 
18  iiimith  mbras  LU.  -z^  O'Curry    vennuthet    auci'i   („the  Houiid"): 

eher  wolil  ar  Cü. 


216  VIII  Serglige  Conculaiud. 

Uchaii  is  crü  mo  craide!     serg  lor  marcucli  in  maige! 
cüiina  toraig  suud  ille     d'oenuch  Mage  Murtliemno.  20 

Is  de  nä  tic  a  hEmaiii     däig  na  delba  ron  dedail, 

is  merb  is  is  marb  mo  guth,     daig  ata-som  fö  drochcruth. 

5       Mi  is  rathe  is  hhsidain     cen  cbotlud  lo  cbomriagail 

cen  duini  bad  bind  labra     ni  chiiala  a  mic  Riangabra."    24 

A  mic  R. 

5  7  ^liA-^;  3Q_    Tanic  Emer  rempi  co  bEmain  iarsin  d'inuaigid  Con- 

S^^^-  culaind  ocus  dessid  issind  inidai  i  m-bai  Cuculairid,  ocus  ro 

10  bai  ca  räd:   „Is  mebiil  duit"   or   si   „laigi   fri  bangrad,  uair 

dogenad  galar  duit  sirbgi".     Ocus  bai   ca  acaWaim   ocus  ro 

cban  laid: 

(P.  47^:)   „Erig   a  gerait  Ulad,     roddiisci   suan   slän  subacb 
deci  rig  Macba  mo  crutli     nit  leci  re  rochotlud. 

15       Deca  a  gualaind  lan  do  glain,     deca  a  cburnu  co  comraim, 
deca  a  cbairptiu  cinnit  glend,     deca  arretba  fiau  fidcbell.   i 

Deca  a  cburadu  co  m-brig,     deca  a  ingenraid  n-ardmin, 
deca  a  rigu  remnaga,     deca  a  rignu  dermära! 

Deca  tossach  gemrid  ghiair,     deca  cacli  ingnad  ar  n-üair, 
20       deca  let  iss  ed  föt  gni     a  fuacbt  a  fot  a  hamb'!  s 

Is  metb  ni  maitb  cotlud  trom,     is  mertan  ar  n-ecomlond, 
is  loim  for  saitb  suan  bi  fat,     tanaisi  d'ec  eccomuart. 

Rodusig  suan  sid  ar  n-61*     telci  ri  roln'uth  romor 
dar  ni-hriafhar  m-blaitb  rot  char     erig  a  gerit  Ulad!"      12 
25  Erig  a.  U. 

31.  Atracbt  iarom  Cucbulaind  iarsin  ocus  dorat  laim 
dar  a  agid  ocus  ro  chuir  a  mertuigi  ocus  a  tromdacht  de 
ocus  atracbt  iarsin  ocus  tanic  remi  iarsin,  co  m-boi  i  n-airbi 


muge  LU.  21  bria  LU.  briaii  0' Curry. 


VIII  Serglige  Conculaind.  217 

ro  ir.  Co  n-acca  cLiici  iarsin  Libaii,  ociis  ro  raid  ind  ingeu 
friss  ocus  bäi  oc  a  tlioeuriud  din  t-sid.  „Ci-si  airm  hi  tc'i  La- 
braid?"  ol  Cuclmlaind.    „Nmsa,"  ol  si: 

„Ata  Lab  raid  für  liud  glau     dia  n-aitbigot  l)uidui  bau, 

ni  ba  scitb  let  tecbt  dia  tuaid,     inad  ar  fis  Labrada  Luaith.    5 

Ljiiiiid  tecb  ades  tiiid  ben     cet  eolach  iuti  asidfet,* 
coi'cair  co  n-aldi  datha     samail  grüadi  Labrada.  * 

Crotbid  conebend  catba  ceirp     fiad  a  chbT,idib  tbana  deirg, 
bruid  idiiu  buden  m-bsetb,     brisid  sciatbu  lenna  Isech. 

Li  sula  a  ebnes  isiii  tres,     ni  maird  cairdiu  a  foramles,*       10 
inrice  feraib  side,     fer  ro  selaig  mör  mile.  » 

Lsechdu  ocaib,  anu-u  sceoil,     ro  siacht  tir  Ecbach  luil, 
folt  fair  Sivaal  flesca  öir.     bolad  fina  lia  anöil. 

Amru  feraib  füabair  nitb     is  garg  fri  ciana  cocricb 

riadu  curacb  ocus  graig     sech  iuis  bi  ta  Labraid.  12  15 

Fer  CO  n-ilur  guim  dar  1er     Labraid  Lüath  lam  ar  cläideb 
ni  fuband  eon  roitbi  de*     is  fulang  süaiu  socbaide.* 

Srian  muiuci  dergoir  fria  graig     ocus  noconod*  namma 
ütrid  airgit  ocus  glain,     iss  ed  fil  is  tig  bi  ta.  le 

Ata  L.  f.  20 

32.  „No  CO  rag-sa"  ar  Ciiculaind  „ar  cuiriud  mna".  „Ti- 
ced  iarom"  ar  ind  ingeu  „Löeg  and  süt  d'is  cecb  reta."  „Tiat 
iarom"  ar  Ciiculaind.  Atralacbt^Löeg  iarom  lasin  n-ingin, 
ocus  docbuatar  do  Maig  Lüada  ocus  don  Biliu  Buada  ocus 
dar  Oenacb  n-Emna  ocus  i  n-Oenach  Fidga,  ocus  is  and  side  25 
bai  Aed  Abrät  cona  ingenaib.  Feraid  Fand  failte  fri  Löeg. 
„Cid  dia  m-bai  Cuchulaind  cen  tiacbtain?"  or  si.  „Nir  bo  ail 
leiss  tiacbtain  ar  bancburiud:  ocus  daw  co  finnad,  in  uait-siu 
ro  siacbt  fis  dö."  „Is  uaim,"  ar  si,  „ocus  ticed  co  lüath  diar 
saigid,  ar  is  indiu  curtbir  in  catb".  30 


10  Für  maird  lies  maini,  rgl.  iffird  für  iffirii  S.  193. 


218  VIII  Serdige  Conciilaiml. 

33.     Luid   Lfeg  atheroch   co   airm   i   m-boi  Cucliiil;iind 

ocus  Fand  malle  fris.     „Ciniias  sin  a  Löig?"  ar  Cuchulaiud. 

Ro  frecair  L»g  ocus  ro  radi:  „Is  inithig  teclit,"  ar  so,  „uair 

ita  in  cath  oc  a  fertliain  iiuliu",  ocus  is  amlaid  ro  boi  oc  a  rad, 

5  ocus  ro  clian  laid: 

(P.  48'':)  „Rauac-saremrohradraii    l)ale  ingnad,  ciar  bo  gnad, 
conuici  iu  card  fichtib  drong     lii  fiiar  Labraid  leljarmong. 

Co  fuarusa  he  sin  card     ina'sudi  milib  arm, 

mong  buide  fair,  alli  datli,     ubull  oir  oc  a  iadad.  ^ 

10       Co  rom  aichnistar  iar  aim     alleind  cborcra  coicdiabail^ 
atbert  rim,  in  raga  lim     don  tig  hi  fail  Fselbe  Find. 

Atät  na  da  rig  is  tig     Failbe  Find  ocus  Labraid, 

tri  coecait  im  cbecbtar  de,     is  e  lin  inn  öentaige.  » 

Coeca  lepad  na  leith  deiss     ocus  coeca  airi  des,* 
15      coeca  lepad  na  leth  chli     ocus  coeca  aeri  di. 

Colba  do  leptbaib  croda     üatne  finna  fororda, 

issi  caindell  ardus-ta     in  lia  lögmar  lainerda.  i^ 

Atat  ar  in  dorus  tiar     insinnait*  lii  funend  grian 

graig  n-gabor  n-glas,  brec  a  mong,     is  araile  corcordond. 

20       Atat  ar  in  dorus  sair     tri  bile  do  cborcor  glain, 

dia  n-gair  in  enlaith  büan  blaith  don  m«craid  assin  rigraitb.  le 

Ata  crand  i  n-dorus  liss,     ni  betig  cocetul  friss, 
crand  airgit  ris  tatin  grian,     cosmail  fri  hör  a  roniam. 

Atat  and  tri  ficbit  crand     comraic  uad  chomraic  a  m-barr, 
25       biatar  tri'ce^  do  cach  crund     do  mes  ilarda  imlum.  20 

Ata  tipra  sin  t-sid  threll     cona  tri  coectaih  brcclend, 
ocus  delg  öir  cona  li     i  n-öe  cecha  breclenni. 

Dabach  and  do  mid  medracb     oc  a  dail  for  in  teglacli, 
maraid  beos,  is  büan  in  bcs,     conid  bitblan  do  Ijitbgrcs.  2-1 


c.  7  Für  card  lies  cani,  cfß.  ilürd  für  ilüru  <S'.  11)3. 


VIII  Sei-filige  Conciilaiiid.  219 

Ita  iiigeu  is  tig  trcll     ro  derscaig  du  uiiiaib  Ereud, 
CO  fult  budi  tliic  iiuiiiacli.     issi  alaiiid  illanach. 

In  comräd  doiii  ri  cacli,     is  alaind  is  ingnath, 

maidid  cridi  cech  diiiii     dia  seirc  is  dia  iiimuui.  28 

Atiubairt  iud  ingeii  trell:     cuicb  in  gilla  na  haichne;/«,  5 

masa  tbü,  tair  bic  ille,     gilla  iud  iir  a  Murthemne. 

Dücbüadusa  co  foill  foill,     rom  gab  eck  dorn  onöir, 
atbert  rim,  in  tic  ille     oenuitfc  digrais  Decbtere.  32 

Mairg  ua  decbaid  0  cbianaib,     ocus  cacb  ic  ä  iarrair, 

CO  n-aiced,  immar  ita     in  tech  mör  atchonnarc-sa.  10 

Da  ui-bad  lim  Eriu  nie     ocus  rige  breg  m-bude, 
dobe'>-aind  —  ni  lätliar  lac  —     ar  gnais  in  bale  ränac." 

Ran.  r. 

34.    „Is  niaitb  sin"  ar  Cüculaiud.    ,,Is  maitb"  ar  Loeg 
„ocus  is  cüir  dul  dia  n'acbtain  ocus  is  maith  csich  ni  issin  tir  15 
sin",  ocus  is  and  asbe>-t  Loeg  beös  fris-seom  ic  innisin  oibniusa 
in  t-sida: 

„Atcouuarc  tir  sorcba  sa;r     inna  raiter  go  nä  cloen, 

fil  and  ri  riianina  buden     Labraid  Lüatb  lam  ar  claideb. 

Oc  tecbt  dam  dar  Maig  Lüada     domm  ärfas  Bili  Buada,      20 
ro  gabus  immaig  denua     la  danatraig  imcbenna.*  * 

Is  and  atrubairt  Liban     isin  baliu  irra  bammar, 

ro  bad  inmain  lem  in  firt,     dia  m-bad  Cbü  no  beth  it  riebt. 

Alaind  bantrocbt  buaid  ceu  cacbt     ingena  Aeda  Abrät, 
(p.48^)  delbad  Fainne  füaim  colli     ni  ro  acht  rigna  na  ri.      25 

Atber  üair  is  lim  ro  clos     sil  u-Adaim  cen  imarbos 
delbaid  is  Fainne  rem  re     na  fil  and  alletbete. 

Atconnarc  Isechu  colli     co  n-armmaib  ic  imdibi, 
atconnarc  etach  n-datba     110  co  n-erred  anflatha.  i"^ 


220  VIII  Serglige  Conculaind. 

Atconnare  mna  feta  ic  fleid,     atconnarc  aniugenraid, 
atconnarc  gillu  glaua     üc  imtecht  ind  fid  dronima. 

Atconuarc  ses  ciüil  is  tig     ic  a^rfitiud  dond  ingin, 

man  bad  a  lüas  tisa  ammach,*   dorn  gentais  co  hetreorach.  iß 

5       Atconnarc  iu  ciioc  ro  biii     alaind  ben  Eitbne  Ingubai, 
acht  in  ben  atberar  sund     beres  na  slüagu  asa  cund." 

At.  m. 

35.  Luid  Cuchulaind  lee  iarom  is  tir  ocus  bert  a  charpat 
les,  CO  rancatar  in  n-insi.   Feraib  Lahraid  fselii  friü,  ocus  fersi 

10  in  bantrocht  uli,  ocus  ferais  Fand  daw  feelti  sinredaig  fri  Coin- 
culaind.  „Cid  dogentar  sund  hi  fecht  sa?"  ol  Cuchulaind. 
„Niwsa,"  or  hahraid,  „iss  ed  dogeuam,  regmai,  co  rolam  cor 
imön  slüag."  Tiagait  ass  iarom,  co  rancatar  tor  na  shiag  ocus 
CO  rolsat  süil  tairsiu,  ocus  ba  dirim  leö  in  shiag.    „Eirg  ass 

15  hi  fecht  sa"  ol  Cuchulaind  fri  hahraid.  Luid  hahraid  ass 
iarom  ocus  anais  Cuchulaind  ocon  t-slög.  Fanocrat  in  da  flach 
drundechta.  Dogensat  in  t-slüaig.  „Is  doig,"  ol  in  slüag,  „in 
riastartha  a  liErind,  iss  ed  terchanait  ind  fiaich." 

36.  Dos  sennat  in  t-sluaig  iarom,  connä  füair  ined  leo 
20  i&  tir.    Dothtet  Eochaid  lüil  iarom  do  inlut  a  lam  don  tiprait 

matain  moch.  Atconnairc  Cuchulaind  iarom  a  gualaind  tresin 
cochull.  Doleci  gai  dö,  con  luid  trit.  Ro  marb  triar  for  tri- 
chait  dib  a  oenur.  Tofobairt  iarsin  Senach  Siabortha,  ocus 
ferait  mor  gleö,  ocus  marbthus  Cuchulaind  iarom.     Tic  La- 

25  hraid  iarom  ocus  mebais  riam  forsna  slögu.  Eo  gäid  hahraid 
do  anad  dind  imguin.  „Atagamar  tra"  for  Loeg  „in  fer  d'im- 
hert  a  ferci  fornd,  üair  nach  lör  leis  di  cath  füair.  Tiagar" 
for  Löeg  „ocus  inliter  teora  dabcha  üarusci  do  dibdüd  a  Ijrotha. 
In  cetna  dabach  i  tet,  fichid  tairse;  in  dabach  tanaise,  nis  fo- 

30  daim  nech  ar  a  tes;  in  tres  dabach,  is  comso  a  tes." 

37.  In  tan  atconcatar  na  mna  Coiuculaind,  is  and  cä- 
chain  Fand  in  so: 


17  ZU  lesen  druidechta? 


VIII  Serglige  Conculaind.  221 

„Sogda  cairptecli  docing  rot,     cesu  amulacli  is  6c, 
alaincl  lüadam  hiades  blai*     fesc-iu'  iar  n-6enucli  Fidgai. 

Ni  ceol  side  seol  fod  gaiu,     is  fordatli  fola  fil  fair, 
cronan  canas  [carpat]  chreit,     focanat  roith  a  cliarpait.     * 

Eich  iil  fo  charput  glinue,     anfrim  cein  cor  da  sille,  5 


Imheir  cöic  deich  ubull  öir,     os  clesit  for  a  anoil, 

ni  fuair  a  samail  di  rig     etcr  min  ocus  anmin.  s 

Fil  i  cechtar  a  da  grüad     tibri  derg  amal  cru  rüad, 

tibri  uani,  tibri  gorm,     tibri  corcra  dath  n-etrom.  10 

Fil  secht  suilse  ar  a  rusc,     ni  scel  facbala  hi  lusc, 
imdenum  sula  saire,     abratchair  duba  daile.  i^ 

Fil  for  a  chend  cid  fö  fer     atchlos  fo  Erind  iml)el, 
tri  foiltni  CO  saine  dath,     gilla  öac  amulach. 

Claideb  rnssi  roindes  crü     cona  imdurnd  airgdidu,  15 

sciath  CO  m-bnallaib  oir  budi     ocus  co  m-bil  findruine.     ig 

Cingid  dar  lirn  in  cach  tind,     imtheit  i  n-ag  i  n-eslind, 
ni  fil  dobairde  cruaid  laind     as  chosmail  fri  Coinculaind. 

Cuchulaind  dothset  ille     in  t-öcl^ch  a  Murtemne, 

is  iat  dorat  sund  hi  fat     ingena  Aeda  Abrät.  20  20 

Bröenan  fola  fota  fland     la  toeb  crand  comarda  de, 
uallach  uabrech  ard  la  gol,     mairg  fri  siabra  se!" 

38.   Ferais  Liban  fselti  fris  iar  tain,  co  n-and  asbert  in  so  sis: 

(P.  49  '^ :)  „Foclien  Cuchulaind     torc  torachtaide 

mal  niör  Maigi  Murthemni  25 


6  Die  Lin.  4.  10.  12.  14  klein  gedruckten  Wörter  und  Buchstaben 
fehlen  im  Facsimile  von  LU.  und  sind  O'Curry's  Text  entnommen.  Da 
O'Curry  nur  carpat  lin.  4  in  Klammern  gesetzt  hat,  so  scheint  er  wirk- 
lich in  den  übrigen  Fällen  mehr  haben  lesen  können,  als  der  Schrei- 
ber des  Facsimile.  24  torc:  i.  ri  LU. 


222  VIII  Sergli.ffO  Conculaind. 

mär  a  menma  miarl  curad  cathbüadach 
cride  niad    nertlia  gaise    flandrüad  ferci 
aurlam  fri  firecrat  lath  n-gaile  Ulad 
alaiiul  a  li  li  sula  do  andril),  is  fochen! 
5  Foc.  C. 

„Cesc  cid  doronais  a  Cucliulaind?"  or  Liban  fris.  Is 
and  asbc>"t  Cuchulaind  aiidaide: 

„Tarlucus  urchur  dorn  sleig     i  ii-düiiad  Eoguin  InbcM-, 

no  con  fetwr  —  socbla  set  — ,     in  buaid  dorigniiis  no  in  bet. 

10      Cid  ferr  cid  messu  dorn  nirt     cosse  ni  tbarlus  dorn  cbirt 
urcur  anfis  fir  bi  ceö     l)es  nan  arlaid  duni  beo.  4 

Slog  find  forderg  formnil)  ecli     dorn  roipnitar  forom  letb, 
munter  Manandan  mic  Lir     cotagart  Eogan  Inbir. 

Immimrous  cipe  cruth,     in  tau  tänic  mo  lau  lütb, 
15      oenfer  dia  tricba  cet     couda  rucus  docbom  u-ec.  8 

Ro  cbuala  cneit  Echacb  lüil,     i  socraidi  labrait  luuil, 
mad  lir  con  fir  bes  ni})  catb*     in  t-iivcnv  matarlacad. 

Tar.  u. 

39.  Foid  Cüculaiud  iarsiu  lasin  n-ingin  ocus  anais  mi's 
ina  farrad,  ocus  celebraid  bi  ciud  mis  di,  ocus  atbert  si  fris- 

20  sium:  „In  bale"  ar  si  „atbera-su  frim-sa  dul  it  chomdäil,  ra- 
gat-sa."  Ocus  is  and  dorönsat  comdäil  ic  Ibur  Cind  trachta. 
Ro  innis  do  Emir  ani  sin.  Doronta  scena  acci-side  do  mar- 
bad  na  ingine.  Tanic  ocus  coeca  «gen  lee  connici  in  comdail. 
Is  and  ro  böi  Cucbulaind  ocus  Löeg  oc  immirt  fidcbilH  ocus 

2h  ni  ro  airigset  na  mnä  cbucu.  Is  and  ro  rätbaig  Fand  ocus 
asbert  fri  Loeg:  „Feg-su  a  Laig  ani  atchiu-sa?"  „Cid  in  sin?" 
ar  Löeg.  Dercais  Loeg,  ocus  is  and  ro  radi  ind  ingen  in  so 
i.  Emer: 

40  |R.]  „Feg  a  Loig  dar  tb'eis 
30  oc  coistecbt  frit  filet  mna  cori  ciallmathi 


VIII  Serglige  Conculaind.  223 

CO  scenaib  glasgeraib  ina  n-deslamaib 
CO  ii-6r  fria  n-uchtbrunnib  crutb  caiii 
atchichitho-  iimcd  tecait  laitb  gaile  dar  cathcairptiu 
gle*  ro  sui  gue  Emcr  iiigeii  Forgaill." 

[R.]   „Ni  tagara"  ar  Cuchulaind  „ocus  ni  coii  tora  eter.  5 

Tair-siu  isiii  creit  cumachta     lasin  suidi  n-grianda. 
form  dreich-sea  fodein     ar  do-th-esarcainb-sea 
ar  andrib  ilib  imdaib     hi  cetharaird  ülad 
ar  cia  nos  baigea  ingen  Forcaill     a  huclit  a  comalta 
im  gnim  co  citmachta     bes  ni  h'm  lamathair."  10 

41.    Asber^  beos  Cuchulaind: 

[R.]   „Not  sechnaim-sea  a  ben     amal  sechnas  cach  a  chärait 
ni  ru  bim-sea     do  gi»  crüaid  crithlamacb 
nach  do  scian  timthanaidi     nach  t'ferg  treith  timaircthech 
ar  is  mordolig  mo  nert     do  scor  6  nirt  mna."  15 

,,Cesc  tra"  ar  Emer  „cid  fod  ruair  lat-su  a  Chiiculaind  Ce^t 

mo  dimiad-sa  fiad  andrib  ilib  in  chüichid  ocus  fi'ad  andrib  ilib 
na  hErend  ocus  fiad  tes  euig  ar  chena,  ar  is  fot  clith  tanac-sa, 
ocus  fo  (p.  49'':)  ollbrfg  do  tharisen,   ar  cia  not  bagea  uall 
ollimresan,  bes  ni  päd  rith  lat-su  mo  lecun-sa  a  gillai,  cia  no  20 
triallta." 

42.  „Ccsc  tra  a  Emer"  ar  Cuchulaind  „cid  ar  na  leic-  /i 
fidea  dara-sa  mo  denus  i  n-dail  mnä?  ar  chetus  in  beji-sa,  issi 

in  glau  genmnaid  gelgasta  dingbäla  do  rig  ilchrothaig  ind  ingen 
sin  do  thonnaib  dar  leraib  lanmoraib,  co  u-deilb  ocus  ecosc  25 
ocus  söerchenel,  co  n-druni  ocus  hxmda  ocus  lamthorud,  co 
ceill  ocus  cond  ocus  cabsaidecht,  co  n-immad  ech  ocus  bö- 
thänte,  ar  ni  fil  fo  nim  ni  bad  toi  ria  cöemchele,  na  dingned, 
cia  no  comgellta.  A  Emer"  ar  se  „ni  fuigeba-su  curaid  cain 
crechtach  cathbüadach  bä  dam  fiu-sa."  30 

43.  „Bes"  ar  Emer  „no  co  n-err  in  ben  dia  lenai.    Acht 


10  lamäthair  LU  27  chond  LU. 


224  VIII  Scrglige  Conculaiiul. 

cliena  is  alaind  cecli  n-derg,  is  gel  cach  nua,  is  cain  codi  ard, 
is  serb  cach  gnatli,  caid  cech  n-ecmais,  is  faill  cech  n-aich- 
nid,  CO  festar  cach  n-eolas.  A  gillai"  ar  si  „ro  bamar-ni  fecht 
CO  cataid  acvit,  ocus  no  bemmis  dorisi,  dia  m-bad  ail  duit-siii." 
5  Ocus  ro  bo  dograch  furri.  „Darm  brethir  tva"  ar  se  „is  att 
ail-siu  dam-sa,  ocus  bid  at  ail,  lii  cein  bat  beo." 

44.  „Mo  Iccud-sa  diu!"  ol  Fand.  j,Is  coru  mo  lecud-sa" 
ar  Emer.  „Na  tho,"  or  Fand,  „messi  leicfidir  and,  ocus  is  me 
ro  bseglaiged  o  cheiii."  Ocus  foröpair  oc  dogru  ocus  oc  do- 
10  mewmain  möir,  ar  ba  nar  lee  a  lecud  ocus  dul  dia  tig  a  che- 
töir,  ocus  ro  buadir  in  rograd  hi  dorat  do  Coinculaind,  ocus 
is  amlaid  ro  boi  oc  dogru  ocus  doroni  in  laid  sea: 

„Messe  ragas  for  astwr,     ce  doch  lim  ar  mor  gostul, 
ce  tha  nech  lin  ablad,*     ro  bad  ferr  lim  tairisem. 

15      Ro  bad  ferr  lim  bith  hi  fus     dob^^V  (?)  föt  laim  ccn  dobus,* 
nadula  —  cid  ingnad  lat  —     co  grianan  Aeda  Abrät.       4 

A  Emer  is  lat  in  l'er     ocus  romela  a  deig  ben, 
ani  na  roich  lam  cid  acht     is  ecen  dam  a  dütracht. 

Mor  fer  ro  böi  com  iarraid     eter  chlitar  is  diamair, 
20      no  CO  dernad  riu  mo  dal,     däig  is  misi  rop  iran.  « 

Mairg  doheir  seirc  do  duni     menestarda  dia  airi, 

is  ferr  do  neoch  a  chor  ass,     meno  chartar  mar  charas. 

Coeca  ban  tänac  ille,     a  Emer  an  foltbuide, 

do  tascrad  ar  Faind  ni  !'(')     is  da  marbad  ar  andrö.  12 

25       Atat  tri  coecait  lim  la     do  mnaib  aille  oentamä 
acMm  i  n-dün  immalle,     no  co  treicfitis  messe." 

Mose. 

45.    larsin  ro   follsigod   do   Manandan   ani   sin,  i.  Fand 


14  tairsem  LU.  1.0   dobeth   (fCnrry,   aber  die  Handiichrift  lud 

ein  Lüngezeichen  über  der  Abkürzung. 


"VIII  Sergligc  Concnlaind.  225 

ingen  A'eda  Abrät  do  1)itli  i  ii-ccomlaiKl  ic  miiaib  Ulad  ocus 
a  bith  CO  a  leciid  do  Choiiiculaind.  Tanic  iarom  Manannan 
anair  do  saigid  na  hingini,  ocus  ro  boi  iaa  fiadnaise,  ocus  ni 
ro  rathaig  uech  dib  ani  sin  acht  Fand  a  boenur.  Ocus  is  and 
sin  ro  gab  etere  moir  ocus  drocbnimmain  in  n-ingin  oc  fegad  5 
Manandan,  ocus  dorigni  laid: 

(P.  50*:)  „Fegaid  uiac  Ia?cbraidi  Lir    do  maigib  Eogain  Inbir, 
Manannan  üas  doniun  dind,     ro  boi  tan  rop  inmain  lim. 

Mad  indiu  ba  digrais  nüall     ni  cbarand  mo  mmma  müad 

is  eraise  in  ret  in  t-serc     teit  a  beol  cen  immitecht.  10 

La  i'o  ba-sa  ocus  mac  Lir     hi  n-grianan  Düni  Inbir, 
ro  po  döig  lind  cen  anad     no  co  biad  ar  n-imscarad. 

Danam  thuc  Manannan  mass,     ro  bam  cele  comadas, 

no  CO  berad  orm  ria  lind     cluclii  erail  ar  fidchill.  8 

Danam  tlmc  Manandan  mass,     ro  bam  cele  comadas,  15 

dornasc  doraromtlu'i     tliuc  dam  illüag  m'imdergthä. 

Bai  acum  dar  frsech  immach     coeca  ingen  illdathacb, 
doratus  do  coecait  fer     cen  tar  in  coecait  ingen.  12 

Cetra  coecait  cen  miri     iss  e  lucht  inn  oentigi, 

da  coecait  fer  sonmech  slaii,     da  coecait  ban  find  follan.       20 

Atchiu  dar  in  muir  ille     —  nin  acend  nach  meraige  — 
marcach  in  mara  mongaig,     ni  lenaud  do  sithlongaib.      KJ 

Timthecht  seochain-ni  cose     ni  acend  acht  sidaige, 
maraid  do  chiall  cech  sliiag  seim,     cia  beit  üait  i  n-etercein. 

Mad  messe  ba  dethb^r  dam,     daig  at  btetha  cialla  ban,        25 
inti  ro  charus  co  holl,     dein  rat  suud  i  n-ecomlond.         20 

Celebrad  dit  a  Chü  chain     aso  sind  *  uait  co  sochraid, 
cen  CO  tisam  dütracht  lind     is  ard  cech  recht  co  himchim. 


5  etere,  so  nacli   ()'('iirrij  cri/iiuif.  n;  dör  ca[th]roihtli;i  (yCarnj. 

Es  fehlt  eine  Silbe.     Etira  dor-nasc  di  ör? 

15 


^26  "^^III  Serglige"  Conculaind. 

Erge  seo  mitliig  dam-sa,     ata  nech  risiiid  andsa, 

is  nior  in  tocosol  tra,     a  Laig  a  mic  Riangabrä.  24 

Ragat  rim  cheli  fodein,     daig  no  co  dingnea  m'amreir, 

luir  apraid  is  ceim  i  cleith,     mad  alic  duib-si,  fegaid!" 

5  Feg. 

46.  Atracht  ind  ingen  iarsiii  i  n-diäid  ^lanaMwam  ocus  ro 
fer  Mananndn  fselti  fria,  ocus  asbert:  „Maith  a  ingen"  ar  se 
„in  ocurnaidi  Conculaind  bia  fodecht  sa,  no  in  lim-sa  doraga?" 
„Dar  ar  m-brethir  em"   ol  si  „fil  uaib  necb  bad  ferr  lim  a 

10  cheli  do  lewmain.  Acht"  ar  si  „is  let-su  ragat- sa  ocus  ni  ir- 
naidiub  Coinculaind,  ar  rom  threc,  ocus  araill  and  daw,  a 
degduini,  ni  fil  rigain  catamail  acot-su,  ata  immorro  la  Coin- 
culaind." 

47.  O'tconnairc  immorro  Cuchulaind  in  n-ingin  ic  dulaüad 
15  coMixnannan,  ro  raid  fri  Löeg:  „Cret  süt?"  ar  se.   „Niwsa"  ar 

Loeg  „Fand  ic  dul  la  Mananwa«  mac  Lir,  arn  corbalic  duit- 
siu  hi."  Is  and  sin  tra  ro  ling  Cuchulaind  tri  nvdlemend  ocus 
tri  deslemmd  Lüacra,  corra  bi  fri  re  fota  cen  dig  cen  biad 
sechnon  na  siebte,  ocus  is  and  no  chotlad  cecli  n-aidcbi  for 
20  Sligi  Midluacra. 

48.  Dochoid  tra  Emer  do  saigid  Cüncoba«r  co  bEmain 
ocus  ro  innis  do,  Cuchulaind  am«?  ro  boi.  Ro  faid  Concho- 
l)()r  filedu  ocus  ws  dana  ocus  drüdi  Ulad  dia  saigid,  co  fastai- 
tis  ocus  CO  tuctais  co  hEmain  leo  he.    Ro  triall  som  daw  in 

25  n-äjs  n-däna  do  (p.  ÖO"":)  marbad.  Ro  chansat  side  brechta 
dvmdecJda  ina  agid,  co  ro  gabait  a  chossa  ocus  a  lama,  conos 
tanic  trell  dia  ceill.  Ro  böi  seöm  dun  oc  cuingid  digi  chucu 
iar  sin.  Tucsat  na  druid  dig  n-dermait  dö.  kraal  atib  in  dig, 
iiir  bo  chumaiu  laiss  Fand  ocus  cech  ni  doroni.    Tucait  daw 

30  deoga   dermait  a  heta  do  Emir,   ar  nir  bo  ferr  ro  böi.    Ro 

1   risriid  aiidsa:    i    risiiad    dolig  Li'.  ii    Concul.    LU. 


VIII  Serglige  Couculaiud.  227 

crotli  ddn  Manauw««  a  brat  etc>-  Coiiiculaiiul  ocus  Faiud,  comia 
ro  cliomraictis  dogr^'s.  4!J.  Conid  taibsiu  aidmillti  do  Cuiiichu- 
laiud  la  hsen  sidi  sin,  ar  La  mor  in  atmachta  demnach  ria 
cretim,  ocus  ba  he  a  meit,  co  cathaigtis  co  corptha  na  denina 
frisna  doinib  ocus  co  taisfentais  äiljiüusa  ocus  diamairi  doib.  5 
Amol  no  betis  comarthauach,  is  amlaid  no  cretea  doib.  Conid 
frisna  taidbsib  sin  atberat  na  haneolaig  side  ocus  ses  sido. 


Anhang. 

Hier  verzeichne  ich  die  Stellen,  die  Stokes  um  ihrer  Verbalformen 
willen  citirt  hat,  und  theile  ich  ferner  mit,  icie  0' Curry  die  schwierigen 
Stellen  ichersetzt  hat.  Die  Frage-  und  Ausrufungszeichen  in  rutider 
Klammer  sind  ron  mir  zugesetzt. 

Cap.    3.    Fo  bith  etc.  St.  Ir.  Gl.  486. 

ibid.  canitar  drechta  „Gesänge  mögen  gesungen  ^verden"  St.  Beitr. 
VII  58. 

ibid.    agat  clesamnaig  agant  joculatores  St.  Ir.  Gl.  x>.  44. 

Cap.  4.  Asagussim  etc.  „I  loish  a  bird  on  euch  of  my  tivo  Shoul- 
ders-' St.  Ir.  Gl.  p.  150. 

ibid.  Cid  dogenam  —  do  chuinchid  Couculainn  „vjas  sollen  wir 
thun?  sagen  die  Weiher.  Nicht  schwierig,  sagt  L.  Ich  loill  von  euch 
gellen,  um  C.  zu  suchen"  St.  Beitr.   VII  17.  20. 

Cap.  6.    indlis  „eonjunxit"  St.  Beitr.   VII  39. 

ihid.  CO  ruildetar  ambossa  ocus  aneti  diud  usciu  „so  dass  ihre  Füsse 
und  ihre  Schwingen  am  Wasser  hafteten",  St.  Beitr.   VII  13. 

ibid.  Is  detbbir  dait  —  th'öenur  „Good  reason  you  have,  said  she, 
becau.se  there  is  not  among  tliem  a  woman  who  ivould  not  share  her 
love  and  friendship  with  you;  ichilst  as  regards  me,  no  other  person 
shares  my  love,  but  you  alone"  O'C. 

Cap.  7.    cansit  „cecinerunt"  St.  Beitr.   VII  43. 

ibid.  Gaibthi  cloich  isin  tailin  „Put  a  stone  into  the  sling"  St.  Ir. 
Gl.  p.  112. 

ibid.  Geibthi  Loeg  —  isiiitailin  „dann  nimmt  ihn  L.,  einen  Stein,  , 
und  legt  (ihn)  in  die  Schleuder"  St.  Beitr.   VII  42. 

Cap.  S.    Dothset  Cuchulaind  etc.    St.  Ir.  Gl.  p.  121. 


Concul.  LC.         2  Cuncluil.  LU. 


228  VITI  Sergligc  Conculaind. 

Cap.  9.  nachin  gliiasid  res  atclii  ,,do  not  move  him  hefnre  nifjht" 
O'C.  Allein  atchi  ist  Verbalform,  die  O^Currn  mit  aithge,  aitliclie, 
aidche  Fem.  (Nacht)  venvechselt  hat. 

Cap.  10.  Tathut  faelte,  ni  aigtlier  ni  „thon  hast  welcouie,  fear  not 
anything"  St.  Beitr.   VII  2.  41. 

Cap.  11,  Vers  2  a  noticfitis  diamtis  lat  „if  they  were  with  thee,  — 
and  they  would  come,  — "  CC.  Allein  es  muss  heissen:  sie  würden  dich 
heilen,  wenn  sie  hei  dir  wären  (not-icfitis). 

ibid.  Vers  8.  Inatconnarc  etc.  „All  that  he  has  seen  in  his  sleep  shall 
he  obtain  ivithout  his  army"  CC.  Allein  atcoiinarc  2ind  atcoad  kann 
doch  nur  1.  oder  2.  8g.  sein. 

ibid.  Vers  10"  domficfe  naimse  Liban  „from  me  shall  fcc  sent  (?) 
Liban"  O'C.  „loill  go  froui  me"  St.  Rem.'^  pi-  ^•^^  -^^  lesen,  dot  tiefe? 
vgl.  S.  212,  9. 

Cap.  12.  orta  co  ris  in  corthe  cetna  „geh  bis  du  denselben  Stein 
erreichen  icirst"  St.  Beitr.  VII  2. 

Cap.  13.  bia  slan  —  dit  nirt  „du  wirst  heil  sein  (lies:  iverden)  und 
was  fehlt  an  deiner  Kraft,  wird  dir  zugefügt  loerden"  St.  Beitr.  VII  64. 

ibid.  Is  denta  dait  ar  L.  —  domain  „dies  sollte  gethun  werden  — 
hoc  faciendum  est  —  von  dir  für  L.,  denn  er  ist  ein  Held,  welcher  der 
beste  von  den  Kämpfern  der  Welt  ist."    Beitr.   VII  68. 

Cap.  15,  Vers  2.  „Victorious  in  tlie  body  of  a  strong  cliariot,  he 
loohs  upion  Woody  spears"  (?)  CG. 

ibid.  Vers  3.  4.  „L.  is  quickening  clans  {?),  —  it  is  not  sloic  he  is  ever 
in  good  {?),  —  assembling  a  battle,  a  slaughter  will  be  made,  of  irhich  the 
piain  of  F.  will  be  filled"  O'C. 

Cap.  16.  in  raga  do  acallaim  —  innairm  atä  „willst  du  gehen,  um 
mit  Fand  jetzt  zu  verhandeln?  Ich  ivill  gehen,  wenn  ich  den  Ort  ken- 
nen werde,  an  dem  sie  ist"  St.  Beitr.   VII  17.  18.  öl. 

Cap.  17.  „Welcome,  L.  of  the  quick  hund  ai  sword;  the  represen- 
tative  of  legions  {!)  the  shooter  of  light  spears  (!)  the  cleaver  of  shields,  the 
scatterer  of  heavy  spears,  the  wounder  of  bodies,  the  slayer  of  nobles, 
the  seeker  of  slaughters,  most  beautiful  in  appearance  (^),  destroyer  of  hosts 
scatterer  of  wealth,  assaulter  of  Champions,  welcome,  welcome  L."  (?) 
O'C.  Jedenfalls  hat  O'C.  verkannt,  dass  slaidid,  scailid,  crechtnaigid, 
saigid  Verbalformen  sind,  wie  schon  die  davon  abhängigen  Aceusative 
beweisen.     In  der  Handschrift  weder  Interpunction  noch  Versabtheilung. 

Cap.  18.  „Welcome,  L.  of  the  quick  hand  at  battle-stvord ;  ready 
his  stipend,  muniftcent  to  all,  seekful  of  battle,  wounded  his  side,  faith- 
ful  his  Word,  rigor ous  his  justice,  benign  his  sovereignty,  strong  his  right 
arm,  avengeful  his  deed,  gentle  to  his  steeds\,?),  L.,  welcome;  nelcome  L." 
O'C.     In   der  Handschrift  nur  nach  gas  ein  Punkt. 


VIII  Serglige  Conculaiiid.  229 

ibid.  „Welcome,  L.  of  Ihe  siciff  liand  cd  sword;  mosf  raliant  nf 
ivarriors,  haughfiest  of  cliiefs,  desiroyer  of  strength,  fighter  of  battle, 
exterminator  of  Champions,  elevator  of  thc  weak,  siibjugator  of  ihe  sträng, 
tvelcome,  L.,  welcome,  X."  O'C.  Auch  hier  sind  mauraid,  gniid  etc. 
nichts  anderes  als  Verbalformen.  In  der  Handschrift  nur  Idnler  gossa 
ein  Punkt. 

Cax).  19.  „It  is  not  haughtiness  nor  pride,  o  toife,  nor  a  high  spi- 
rit  of  happiness,  that  confuses  our  senses:  a  battle  approaches  (?),  ofdouble- 
edged  spears  inanij,  of  dangerous  plying  of  red  swords  upon  the  fists 
of  right  and  left  (!)  hands,  [eqtial  to]  mang  is  the  one  heart  of  Echaid 
luili?):  loe  cannot  have  any  haughtiness.  It  is  not  haughtiness,  it  is  not 
pride  in  me,  o  wife!"  In  der  Handschrift  nur  hinter  nach  nüall 
ein  PtmJct. 

Cap.  20.    Vor  auasbert  scheint  etwas  zu  fehlen. 

ibid.  Fochen  duit  a  Läig  —  tanac  „ein  Willkommen  dir,  o  Loeg,  ob 
des  Weibes,  mit  dem  du  gekommen  bist"  St.  Beitr.   VII  10.  11. 

ibid.    ragaid  Liban  it  diaid  „i.  wird  dir  nachgehen"  St.  Beitr.  VII 19. 

Cap.  22.  Duguither  iaroni  tarbfes  —  rigi  „dann  ist  dort  ein  Stier- 
schmauss  von  ihnen  veranstaltet  tvorden,  damit  sie  dabei  erführen,  tvem 
sie  das  Reich  geben  sollten''  St.  Beitr.  VII  53. 

Cap.  23.    Diuchtrais  —  dona  rigaib,  St.  Beitr.   VII  69. 

Cap.  25.  „You  sJtall  not  be  a  terrified  man  {?)  in  a  furious  {?),  sla- 
vish,  [oppressive,  severe,]  (^)  fierce  battle.  You  shall  not  be  flighty,  in- 
aeeessible  {?),  haughty.  You  shall  not  be  intractable,  proud,  precipitate, 
passionate.  You  shall  not  be  bent  down  (?)  by  {?)  the  intoxication  {?)  of 
much  (?)  tvealth.  You  shall  not  be  an  ale  -  polluting  (?)  flea  in  the 
house  of  a  provincial  king.  You  shall  not  make  many  feasts  (?)  to  dis- 
pense  C^)  to  foreigners  (?).  You  shall  not  visit  disreputable  people,  in- 
capable  fof  entertaining  you  as  a  king]  (?).  You  (?)  shall  not  let  pre- 
scription  dose  an  illegal  possession.  Let  tvitnesses  be  examined  of  who 
is  the  heir  of  the  land.  Let  the  historians  eombine  in  truthful  action  in 
your  presence.  Let  the  lands  of  the  brethren  be  ascertained  in  their 
lifetime,  and  their  increase  (?).  If  generations  have  multiplied  in  bran- 
ches,  tvho  has  eaeh  been  gener ated  from?  Let  them  be  called  up;  let 
them  be  revived  (?)  on  oath  [that  is,  their  ancient  claims  reestablished  (?) 
on  oathsj.  The  place  that  the  dead  [their  aneestors]  have  resided  in  (?). 
Let  the  heir  be  preserred  in  his  lawful  possession.  Let  the  strangers  be 
driven  off  it  [the  patrimony]  by  the  strength  of  battle"  (?)  O^C. 

ibid.  taeriTechtach,  hängt  offenhur  mit  .,toirriachtadh  to  incite  or  in- 
stigate"  und  „tairrachadh  to  instigate,  to  set  on  the  actual  commission" 
[O'Doti.  Suppl.  zu  O'R.  Biet.)  zusammen. 

ibid.   döicMecli,  ettva  O'Beilh/s  doicheallach  churlish,  inhospitable? 


230  ^'^III  Serglige  Conculaind. 

ihid.  maiulartha,  findet  sich  hei  (fDarorcn,  s.  v.  mannar,  das  durch 
sgneledh  id.  i.  uniic,  scatter)  erJdarf  wird;  vc/l.  dazu  „mannar  loosening" 
(XBeiJhj. 

ihid.    im  irand   O'C. 

ihid.  ni  säis  däine  doclu  „du  sollst  nicht  gemeine  Leute  hesuchcn" 
St.  Beitr.  VII  46.  Dicumaing  Jcnnn  der  Form  wegen  nicht  mit  dem.  Plu- 
ral däine  verbunden  werden. 

Cap.  26.  „You  toill  not  relate  garrulously.  You  toill  not  diseourse 
noisily.  You  will  not  mocTc,  you  icill  not  insult,  you  will  not  deride  old 
people.  You  will  not  he  ill-opinioned  [you  ivill  not  suppose  ill]  of  any 
one.  You  tvill  not  mähe  difficult  demands.  You  tcill  not  refuse  any 
one  for  his  cow.  [You  ivill  have]  a  law  of  lending,  a  law  of  extortion, 
a  latv  of  paivning.  You  will  he  ohedient  to  the  teaching  of  the  ivise. 
You  will  he  recollective  of  the  instructions  of  the  old.  You  loill  he  a 
follower  of  the  rules  of  your  fathers.  You,  will  not  he  cold-hearted  to 
friends.  You  icill  he  strong  to  your  foes.  You  will  not  he  a  retorter 
of  ahüse  (?)  in  your  many  hattles.  You  tcill  not  he  a  tattler  and  ahuser. 
You  will  not  waste;  you  will  not  hoard;  you  ivill  not  alienate.  You  will 
hear  to  he  reproved  for  unhecoming  deeds.  You  will  not  sacrifice  your 
truthfulness  to  the  will  of  men.  You  icill  not  he  a  releaser  [namely,  of 
hondmen  and  prisoners  without  security  taken  for  them] ,  that  you  he 
not  repentant.  You  tcill  not  he  a  competitor,  that  you  he  not  jealous. 
You  will  not  he  lazy,  that  you  he  not  inert.  You  tvill  not  he  too  im- 
porlunate,  that  you  he  not  mean.^'     O'C. 

ihid.  Ni  fresnesea  —  co  glörach  „du  tvürdest  nicht  [lies:  du  sollst 
ndcht)  geschiv ätzig  herichten,  du  würdest  nicht  {lies:  du  sollst  nicht)  ge- 
räuschiwll  erzählen"'  St.  Beitr.   VII  52. 

ihid.  ui  geis  —  a  domanches  „Du  sollst  nicht  barsch  fordern,  du 
sollst  Niemanden  zurücJcweisen  ohne  seine  Kuli,"'  St.  Beitr.  VII  46. 

Cuj).  28.  Mör  espa  etc.  „It  is  great  idleness  in  a  Champion  to 
yield  to  the  sleep  of  a  hed  of  decline,  becausc  genaiti  [i.  e.  women]  from 
T.  T.  [i.  e.  Maig  Meli]  hare  appeared  to  you,  who  overcame  you,  who 
manacled  you,  who  bound  you  mithin  the  power  of  idle  icomen;  start 
[i.  e.  arise]  out  of  death  [i.  e.  disease],  by  maidens  wounded  [i.  e..hy 
women  of  the  hill§),  for  all  your  sirength  has  come  [i.  e.  Champion  strength], 
among  warrior  Chiefs  [i.  e.  heroes],  until  you  rush  to  the  place  of  war- 
riors  —  until  you  have  donc  [i.  e.  performed]  —  until  you  have  achie- 
ved  mighty  deeds,  where  active  Labraid  leads  his  rushing  men.  Arise! 
that  you  may  he  great. ^'  O'C.  In  der  Handschrift  sind  Punkte  hinter 
serglige,  trogaigi,  banespa,  enitib,  6g,  raarguimu,  mor.  Versahtheilung 
fehlt  in  der  Handschrift. 

atrai  coropat  mör  „stehe  auf  damit  du  gross  seiest"  St.  Beitr.  VII 40.  46. 


I 


VIII  Scrglio-c  Conculaind.  231 

Cap.  20.  is  C.  col)arthc  „es  ist  C,  der  ihm  Jielfoi,  ivürcle"  St. 
Bcltr.   VII  42. 

ibid.  Vers  12.  „Botli  night  und  day  should  scc  thc  joiirneijs^'  O^G. 
Vielmehr:  er  unirde  untertvegs  sein  Nacht  und  Tag. 

ibid.   Vers  15.    atbathsat  „occiderunt"  St.  Beitr.   Vit  44. 

ibid.  Vers  10.  „The  Hound  [Cudmlainn]  does  not  excel  hounds,  sinee 
he  caught  tlie  sleep  of  the  hill  of  Brugh"  0' Curry ,  indem  er  aucü  con- 
jiciert,  dem  alten  Texte  die  moderne  Form  des  Artikels  octroyirend. 

ibid.   Vers  20^-- „dass  er  nicht  hierher  kommt"  St.  Beitr.   VII  47. 

ibid.  Vers  21.  däig  ua  delba  ron  dedail  „because  of  the  [noble]  form 
with  which  he  has  parted"  „O'C;  „um  der  Form  ivillen,  von  der  er 
sich  getrennt"  St.  Beitr.   VII  11. 

Cap.  30  Vers  1  und  ebenso  Vers  11  ist  siiaii  als  Ablatio  aufzufassen: 
erwache  aus  dem  Schlafe. 

ibid.  Vers  2.  „Behold  thc  hing  of  Macha  of  locely  form  (?),  he  will 
not  alloiv  thy  [?)  great  sleep"  O'C. 

ibid.  Vers  4^-  „Behold  the  movements  of  his  chess-warriors"  O'C. 
Vielleicht  ist  fiau-fidchell  wie  fian-cluiche,  „fair  plaxj"  CDon.  Suppil.  zu 
CB.  Dict.,  aufzufassen:  sieh  ihre  Bahnen,  ein  gutes  Schachspiel? 

ibid.  Vers  8.  „Behold  tJtou  that  ivhich  it  produces  (?),  its  cold,  its 
length,  its  loant  of  beauty"  O'C. 

ibid.  Vers  11.  „Aivake  thou  from  the  fairy  sleep  thou  hast  drimk  (?): 
cust  it  off  toith  great,  excessice  ardour"  O'C;  „ertvache  aus  dem  Schlafe 
wirf  ihn  fort  mit  Eifer"  St.  Beitr.  VII  42  (mit  Weglassung  ron  sid 
ar  11-61). 

ibid.  Vers  12.  Des  Versmasses  wegen  ist  die  Abkürzung  der  Hand- 
schrift wohl  eher  zu  briathar,  als  zu  brian  {0' Curry)  ■  zti  ergänzen,  aber 
der  Sinn  der  Stelle  ist  mir  unklar:  „many  ßoirery  words  thou  hast 
loved"  O'C. 

Cap.  31  V.  3.  „Happy  (?)  house  which  a  soft  (?)  tvoman  Orders  (?), 
an  hundred  learned  men  in  it  that  are  adepts  [?)"  O'C. 

ibid.  71^-    „At  all  points  {?)  he  plies  {?)  his  ralour  feats"  O'C. 

ibid.  8i>-    „ein  Mann  der  grosse  Tausende  niederhieb"  St.  Beitr.  Villi. 

ibid.  Vers  9.  amru  sceöil  „the  most  famous  ^n  story"  O'C.  Das 
Facs.  Rat  sceol,  das  Ms.  selbst  aber  sceoil,  vgl.  Stokes  Bern,  on  the  Facs.  p.  11. 

ibid.  Vers  11.  „The  most  illustrious  of  men  that  seek  [?)  baitle,  tvhose 
fierceness  is  feit  (?)  by  distant  {?)  boundaries"  O'C. 

ibid.   Vers  11.   „Swiftly  glide  both  boats  and  steeds  past  the  island 


VIIT  Scrglige  Couculaiiid. 

in  icJiich  resides  Labraid"  (X(\    „Boot  und  Boss  })flegcit  bei  dem  Eiland, 
auf  welchem  L.  ist,    rarbci'iil-iiinni.en"  St.  Beitr.    VII  54. 

ibid.  14.  „He  cleares  not  fiiieii]  tili  so  coiihpelled(^),  he  maiiUains  the 
rejmse  of  his  hosts"  (fC. 

Cup.  :>2.  No  CO  ragsa  —  mna  „ich.  irill  nicht  gehen,  sagt  C,  auf 
eines  Weihes  Einladung"  St.  Beitr.   VII  16. 

ibid.  Ticed  iai'om  —  tiat  iarom  ar  C.  „dann  lass  L.  dorthin  gehen, 
sagt  das  Mädchen,  nm  jeglicli.es  Ding  zu  erfahren.  Lass  ihn  gehen, 
sagt  C."  St.  Beitr.   VII  40. 

Gap.  33  Vers  1"-    „I  arrived,  in  mg  happg  sportiveness"  O'C. 

ibid.  Vers  9i>-  „and  fiftg  on  their  right",  10^-  „and  fiftg  on  their 
left  (i)"  (TG.     Was  ist  airi,  aeri? 

ibid.  Vers  13 1)-    „in  the  place  (?)  where  the  sun  goes  down"  O'G. 

■ibid.  Vers  19  b-    ^^in  contact  their  tops  come  in  contact  (?)"  O'C. 

ibid.  Vers  20«"  „300  'werden  von  jedem  Baume  genährt"  St.  Beitr. 
VII  56. 

ibid.  Ve7:s  31a.    docliüaclusa  „ivi"  St.  Beitr.   VII  44. 

Gap.  34  Vers  4.  „I  passed  the  flowenj  (?)  piain  tvith  two  rapid  ad- 
vancing  feet  {?)"  O'G. 

ibid.  Vers  9.  10.  „I  will  sag,  —  for  it  is  I  tliat  have  heard,  — 
[among]  the  race  of  Adam  without  transgression,  the  form  whieh  is 
Fand's,  I  shall  ever  say  {!),  that  there  is  not  among  them  its  like"  O'C. 

ibid.   Vers  12^-    „they  were  not  the  raiments  of  men  ignoble  [?)"  O'C. 

ibid.  Vers  16.  „Were  it  not  for  the  qwielcness  with  which  I  came  out 
{?),  theg  loould  have  left  me  powerless"  O'G. 

Gap.  35.  Feraib  Labraid  —  fri  Goinculaind  „Läbraid  made  wel- 
eome  to  them,  and  the  ivomen  all  made  it  (ferais-i),  and  Fand  made 
especial  ivelcome  to  C."  St.  Beitr.   VII  31.  39. 

ibid.    ised  dogenam  „dies  isVs,  was  ivir  thiimverden"  St.  Beitr.  VII 20. 

ibid.  regmai  corolam  cor  irnan  sldag  „wir  werden  so  gehen,  dass 
wir  eine  Schwenkung  um  das  Heer  machen  können"  Sl.  Beitr.   VII  20. 

ibid.  Tofobairt  — ■  marbthus  C.  iarom  „danach  griff  ihn  S.S.  an, 
und  sie  fochten  einen  grossen  Kampf,  und  dann  tödtet  ihn  G."  St.  Beitr. 
VII  41.  42. 

mebais  „fregit"  St.  Beitr.    VII  39. 

Gap.  37  Vers  3.  4.  „It  is  not  fairy  music  of  couches  {!)  that  serves 
him,  it  is  the  deep  colour  of  blood  that  is  upon  Mm;  the  purring  which 


VIII  Sorglio-e  Confulaind.  233 

the  liodio'  nf  [ailicrj  vhtiriotH  n'ieUl  (?)  is  siiiu/  Inj  tlte  irlieeh  of  his  cha- 
rioV  O'C.  Der  einftiche  Gedanke  dieser  Strophe  ist,  dass  die  Musik, 
die  C.  erfreut,  das  Krachen  und  Rollen  seines  Schlachttoagens  ist:  Nicht 
Musik  der  Side  ist  die  Weise  iV),  die  ihm  dient  i?)  —  Farbe  des  Bluts  ist 
auf  ihm  — ,  {vielmehr)  der  Ton,  den  der  Wagensitz  singt,  dazu  singen 
die  Bäder  des  Wagens. 

ibid.  Vers  öf>-  aiilViiu  etc.  „I  stand  irilhout  motion  (?  i  riewing 
them''  O'C. 

ibid.  Vers  ß''-  „titeg  are  swifter  than  'the  ■wind  of  springt'  St.  Ir. 
Gl.  1010. 

ibid.  Vers  11>>-   ni  scel  etc.  „it  is  not  a  fact  to  be  left  unspoken"  O'C. 

ibid.   Vers  12 "■    imdeuum  etc.  „eijebroivs  brown,  of  nablest  set"  O'C. 

ibid.  Vers  13.  „There  are  upon  Ms  head,  what  man's  so  good?  — 
(?)  as  has  been  heard  through  Erinn  to  her  (?)  borders,  — "  O'C. 

ibid.  Vers  17^-  imtheit  etc.  „he  traverses  the  battle  to  the  place  of 
danger  {?)"  O'C. 

ibid.    Vers  22^-  fri[sa]  siabrase  O'C.  Auch  dann  noch  feiilt  eine  Silbe. 

Cap.  38.  Die  Verse  Fochen  etc.  ohne  Interpunction  und  Versabthei- 
lung in  der  Handschrift.  0' Curry  schreibt  „mar  a  menma  maid,  curad 
cathbüadacli,  great  his  noble  mind,  a  battle-victorious  champion".  Viel- 
mehr: gross  sein  Sinn;  Ehre  (:/)  der  kampfsiegenden  Helden.  In  der  fol- 
genden Zeile  gais[c]e  O'C. 

ibid.    Vers  2'^-    sochla  set  „path  of  fame  (?)"  O'C. 

■ibid.  Vers  3.  4.  „Whether  better,  whether  worse  be  my  strength, 
hitherto  I  have  not  cast  (?)  of  my  Utile  [dart]  (?)  the  erroneous  throw 
of  a  man  in  u  fug,  [or  onej  (?)  which  did  not  eertuinly  reach  a  living 
per  so  n^^  O'C. 

ibid.  Vers  5«-  formnib  ech  „an  backs  (?i  of  steeds''  0' Curry;  ob- 
foromleth  „upon  all  sides''  (?)  O'C. 

ibid.  Vers  7"-  Immimrous  cipe  cruth  „I  gare  wound  for  wound  (!), 
■in  whatever  way"'  O'C. 

ibid.  Vers  10"^-  ,.If  the  man  has  spoken  truth,  it  certainly  has  tvon 
the  battle  (?)"  O'C. 

Cap.  30.  ind  iugen  iuso  i  Emer.  O' Curry  corrigirt  mit  Becht  Emer 
in  Fand.  Die  Worte  Feg  a  Löig  etc.  haben  in  der  Handschr.  weder 
Versabtheilung  noch  Interpunction. 

ibid.  atchicbitber  —  cathcairptiu  „du  wirst  selten,  wie  Kämpfer  von 
Tapferkeit  über  Schlachtemvagen  gehen"-  St.  Beitr.  VII  22. 

Cap.  40.  Die  Worte  Nitägara  etc.  haben  in  der  Handschr.  hinter 
etil-  u)ul  griauda  einen  Punkt. 

ibid.    ni  contora  etir  „non  vemet  omnino''  St.  Beitr.   VII  47. 


234  "VIII  Serglige  Conculaincl. 

ibid.  ar  dotcsarcaiiibsea  —  lllad  „for  I  will  lyrotect  thec  from  many 
ahundant  maidens  at  the  four  2)oints  of  Ulster^'  St.  Beitr.   VII  33. 

ibid.  ar  cia  nosbaigea  —  lämathair  „for  although  ForgalVs  daugh- 
ter  may  threaten,  on  the  strength  (?)  of  her  companions,  a  deed  of  po- 
wer (?),  certain  it  is  that  it  is  not  against  me  it  shall  be  dared"'  O'C. 
Vgl.  O'Donovmi's  Siippl.  zu  O'B.  Dict.  s.  v.  ucht:  „fer  gonur  a  bucht 
slöig  möir  a  man  loho  is  Mied  in  the  presence  of  a  great  host.'' 

Cap.  41.  ni  ru  bimsea  do  gae  „dein  Speer  verwundet  mich  nicht"- 
St.  Beitr.   VII  41. 

ibid.  ar  is  mördolig  —  mnä  „for  it  would  he  (?)  seid  (?)  that  my 
strength  should  be  dverted  by  i^V)  the  strength  of  a  tvoman''  O'C. 

Cap.  42.  cia  no  comgellta  „even  though  she  had  not  promised  ti"  O'C. 

ibid.  bädam  fiusa  der  mir  gleich  Icämc.,  „bäd-am  fiii-sa"  St.  Beitr. 
VII  41. 

Cap.  43.  Die  Worte  is  alaind  cech  n-derg  bis  cach  n-eölas  scheinen 
ein  metrisches  System  zu  bilden.    Vor  cäid  ist  is  zu  ergänzen. 

ibid.  darm  brethir  —  bat  beo  „hei  unserem  (/)  Wort,  sagt  er,  du 
bist  mir  wohlgefällig,  und  du  wirst  mir  wohlgefällig  sein,  so  lange  als 
du  am  Leben  bi'si"  St.  Beitr.   VII  40. 

Cap.  44  Vers  1.  2.  „I  it  is  that  shall  go  an  Ihc  journey;  I  give 
consent  with  great  affliction  {?);  though  there  is  a  man  of  equal  fame  [?), 
I  would  prefer  to  remain''  CC.  V.  2  ist  weder  Heim  noch  Silbenzahl 
in  Ordnung. 

ibid.   Vers  5'>-   romela  „well  magst  thou  wear  hiiii'-  (?)  O'C. 

ibid.  Vers  6.  „what  my  arm  cannot  reach,  what  hut  that  I  am  for- 
ced  to  wish  it  weW  O'C. 

ibid.  11.  täuac  —  foltbiiide  „du  bist  hierher  gekommen,  o  edle  Emer, 
gelbhaarige''  St.  Beitr.   VII  11. 

Cap.  45  Vers  4  a-  is  eraise  etc.  „affectiou  is  a  siibtle  thiiig;  it  makes 
its  ioay  ivithout  labour"  {?)  O'C. 

ibid.  Vers  12.  „I  gave  them  iinto  fifty  men,  without  reproach,  -- 
the  fifty  maidens"  O'C. 

ibid.  Vers  18.  Maraid  etc.  „thy  good  sense  is  magnified  by  (?)  erery 
gentle  host,  though  they  he  from  thee  far  away"  O'C. 

ibid.  22.  23.  „I  bid  thee  adieu,  o  beautiful  Cu;  hence  we  depart  (?) 
from  thee  with  a  goodheart  (?);  though  we  return  not  (V),  bc  thy  (V)  good 
will  ivith  us;-  every  condition  is  noble  to  fin  comparison  with/  that  of 
going  aivay." 

Cap.  46.  ni  iniaidiub  etc.  „ich  werde  nicht  auf  ihn  ivarten,  denn  er 
hat  mich  im  Stiche  gelassen"  St.  Beitr.   VII  34. 


IX. 
Das  Fest  des  Bricriii. 


1.  Dieser  culturgeschichtlicli  und  mythologisch  höchst  merk- 
würdige Text  ist  nächst  dem  Tain  Bö  Cualgne  die  umfangreichste 
Compilation  unter  den  mir  bekannten  alten  Texten,  welche  sich 
auf  den  ersten  Hauptsagenkreis  (s.  S.  59)  beziehen.  Ich  theile 
ihn  mit  aus  dem  Lebor  na  hUidre  (Ende  des  11.  oder  Anfang 
des  12.  Jahrb.),  Facs.  p.  99—  112.  Das  Fest  des  Bricriu  bildet 
nur  den  Ausgangspunkt  des  Ganzen;  die  übrigen  auch  in  der 
Ueberschrift  genannten  Haupttheile  sind:  Curat  bmir  Em  na 
Macha  (der  Heldentheil  von  Emain  Macha),  Briatharchath 
Ban-Ulad  (der  Wortkampf  der  Frauen  von  Ulster),  T  och  im 
Ulad  do  Cruachnaib  Ai  (die  Fahrt  der  Männer  von  Ulster 
nach  Cruachan  Ai),  Cennach  ind  Ruanada  i  n-Emain  Macha 
(„Purchase  of  the  championship  in  Emain  Macha").  Dieses  letzte 
Stück  ist  unvollständig  erhalten. 

In  der  Hauptsache  dieselbe  Version,  nur  in  etwas  jüngerer 
Sprachform  und  in  einzelnen  Theilen  mit  verschiedener  An- 
ordnung, enthält  der  werthvoUe  Miscellancodex  Egerton  93  im 
British  Museum,  fol.  20 — 25  auf  zwölf  Seiten.  *  Der  Anfang  bis 
zu  den  Worten  foröcrad  doBricrind  fäcbäil  in  Cap.  13  ist  verloren. 
Ausserdem  hat  auch  diese  Handschrift  den  letzten  Theil  (Cennach 
ind  Ruanada)  nicht  vollständig,  obwohl  sie  ihn  ein  Stück  weiter 
führt,   als  LU.     Leider  kommt  uns  auch  dieses  Stück  nicht  zu 


*  Dieser  Codex  erregte  O'Ciirry's  besonderes  Interesse,  da  er  in  dem- 
selben die  irische  Version  des  „Tripartite  Life  of  St.  Patrick"  entdeckte. 
Er  beschreibt  ihn  Lect.  on  the  Ms.  Mat.  p.  34ü.  Auszüge  aus  dieser 
Vita  hat  gegeben  Stokes,  Goid."^  pag.  84  ff.  Sie  ist  geschrieben  im  Jahre 
1477.  Der  Text  des  Fled  —  ebenso  ein  Fragment  des  Tain  —  rührt 
nach  O'Curry  a.  a.  0.  von  einer  anderen  Hand  her.  In  Bezug  auf  das 
Alter  dieses  Theils  von  Eg.  kann  ich  nur  sagen,  dass  auch  er  jünger 
ist,  als  LU.,  wie  man  sofort  au  der  Sprachforni  erkennt. 


236    ■  IX  Fled  Biicrend. 

Gute,  da  auf  der  letzten  Seite  dos  letzten  Blattes  und  ebenso 
auf  der  ersten  Seite  des  ersten  Blattes  die  Schrift  sehr  verwischt 
ist.  Dieses  grosse  Fragment  muss  also,  ehe  es  in  den  jetzigen  Ein- 
band gerieth,  in  der  Gestalt,  in  der  es  erhalten  ist,  längere  Zeit 
für  sich  existirt  haben.  Abgesehen  von  diesen  Verlusten  waren 
in  Eg.  nie  vorhanden  die  Capitel  28,  57,  und  75  bis  78.  Eine 
Abschrift  von  fol.  20  verso  (Cap.  22 — 24),  von  fol.  21,  ferner  von 
fol.  23  verso  lin.  28.  bis  zu  den  letzten  Zeilen  der  ersten  Seite 
von  fol.  25,  sowie  eine  nach  meinen  Angaben  ausgeführte  Col- 
lation  aller  übrigen  lesbaren  Stücke  mit  dem  Texte  von  LU. 
verdanke  ich  der  Güte  des  Herrn  Arthur  W.  K.  Miller,  vom 
British  Museum.* 

Gänzlich  verschiedenen  Inhalt  hat  der  Sagentext,  welcher 
den  Titel  führt  „Fled  Bricrend  ocus  Loinges  Mac  n-Dul 
n-Dermait",  überliefert  im  Gelben  Buch  von  Lecan  (H.  2.  16), 
fol.  759  bis  765.  lieber  den  Inhalt  desselben  referirt  kurz 
O'Curry,  Lect.  on  the  Ms.  Mat.  p.  468.  Ausserdem  finden  sich 
Citate  in  O'Curry's  Lect.  on  the  Manu,  and  Cust.  III  p.  106.  360. 
Mir  liegt  dieser  Text  in  einer  Aljschrift  vor,  die  Professor  Atkinson 
in  Dublin  für  mich  angefertigt  und  mir  geschenkt  hat.  Nur  im 
xiUgemeinen  der  Ausgangspunkt,  nämlich  ein  von  Bricriu  ver- 
anstaltetes  Fest,  ist  beiden  Sagentexten  gemeinsam.  Aus  dem 
Anfange  des  zweiten  Textes  erfahren  wir  etwas  darüber,  wie 
Bricriu  überhaupt  dazu  kam,  ein  Fest  zu  veranstalten  (s.  Anh.  IV). 

•2.  Der  Inhalt  dieses  umfangreichen  Textes  ist  kurz  der 
folgende : 

Bricriu  Nemthenga  (d.  i.  B.  Giftzunge)  veranstaltete  ein 
grosses  Fest  für  König  Conchobar  und  die  Edlen  von  Ulster. 
Er  baute  eigens  dazu  ein  Haus,  nach  Muster  des  berühmten 
Craeljruad  in  Emain,  nur  noch  schöner.  Da  er  wusste,  dass  man 
ihn   selbst   (seiner   bösen  Zunge   wegen)   nicht  würde  am  Feste 

*  Nach  O'Ciiny,  On  the  Ms.  Mat.  p.  lOo  iiiul  104  finden  sieh  ausser- 
dem Fragmente  des  Fled  in  den  Handschriften  II.  3.  17  (l(j.  Jahrh.)  und 
11.  4.  22  (15.  Jahrh.)  Trin.  Coli.  Dublin.  Allein  ich  erfahre  von  Prof. 
O'Looney,  dass  nur  ersteres  Ms.  diesen  Text  enthält,  letzteres  dagegen 
ein  zweites  Exemplar  des  öerglige  Gonculaind. 


IX  Flcd  Bricrcnd.  237 

Tlieil  nolimcn  lassen,  so  Hess  er  für  sich  einen  Söller  errichten, 
von  dem  ans  er  alles  sehen  konnte,  was  im  Hause  vor  sich  ging 
(Cap.  1  —  3).  Nachdem  alle  Vorbereitungen  getroffen  wai'cn, 
geht  Bricriu  zu  Conchobar  nach  Emain  Macha,  und  ladet  ihn 
und  die  Edlen  von  Ulster  zu  seinem  Feste  ein.  Fergus  warnt 
vor  Annahme  der  Einladung,  denn  Bricriu  werde  Unheil  stiften. 
Bricriu  droht  mit  noch  mehr  Unheil,  wenn  sie  nicht  kämen. 
Endlich  beschliessen  sie  auf  Rath  des  weisen  Sencha,  zu  dem 
Feste  zu  gehen  unter  der  Bedingung,  dass  Bricriu  sich  entferne, 
sowie  er  seine  Gäste  eingeführt  habe.  Bricriu  fügt  sich  dieser 
Bedingung,  und  die  Helden  ziehen  zu  dem  Feste  in  glänzenden 
Zügen  (Cap.  4—7). 

Aber  Bricriu  denkt  nur  daran,  wie  er  trotz  der  ihm  auf- 
erlegten Bedingung  Zwiespalt  erregen  könnte.  Mit  scluneicheln- 
den  Worten  tritt  er  an  Loegaire  Buadach  heran  und  fordert 
ihn  auf,  die  Curadmir  (Heldentheil)  genannte  Ehrengabe,  welche 
der  vorzüglichste  Held  zu  empfangen  pflegte,  auf  dem  Feste  für 
sich  in  Anspruch  zu  nehmen.  In  derselben  Weise  macht  er  sich 
an  Conall  Gern  ach,  und  nach  diesem  an  Cuchulainn.  Bei 
jedem  der  drei  Helden  findet  sein  Schmeicheln  und  die  verlockende 
Schilderung  der  reichen  Ehrengabe  ein  sehr  geneigtes  Gehör 
(Cap.  8  — 11),  Die  Schaaren  ziehen  in  das  Haus  ein;  die  eine 
Hälfte  desselben  ist  für  die  Männer,  die  andere  Hälfte  für  die 
Frauen  bestimmt.  Das  Fest  beginnt,  die  Musik  spielt  auf,  und 
Bricriu  muss  nun  den  Saal  verlassen;  geleitet  von  acht  Mann 
mit  gezückten  Schwertern  begiebt  er  sich  nach  seinem  Söller 
(Cap.  12.  13).  Im  Saale  schicken  sich  die  Theiler  an,  Speise 
und  Trank  auszutheilen.  Alsbald  erheben  sich  die  Wagenlenker 
von  Loegaire,  Conall  und  Cuchulainn,  einer  nach  dem  aüdern,  um 
für  seinen  Hemi  den  Heldentheil  in  Anspruch  zu  nehmen.  Nach 
kurzem  Wortwechsel  funkelt  und  klirrt  es  auf  der  einen  Seite 
des  Hauses  von  Schwertern,  Speeren  und  Schilden.  Conchobar 
und  Fergus  sind  erzürnt  über  den  Streit;  sie  treten  dazwischen 
und  gebieten  Ruhe;  die  Streitenden  lassen  die  Hände  herabsinken 
und  gehorchen.  Sencha  aber  empfiehlt,  den  Heldentheil  zunächst 
unter  alle  gleichmässig  zu  vertheilen,  und  die  Entscheidung  des 


238  IX  Fled  Bricrend. 

Streites,  welchem  der  drei  Helden  der  Vorrang  gebühre,  dem 
König  Ailill  von  Connacht  zu  überlassen.  Der  Rath  wird  be- 
folgt; alle  essen  und  trinken  und  sind  fröhlich.  Aber  Bricriu, 
der  von  seinem  Söller  alles  beobachtet,  sinnt  nun  darauf,  Zwie- 
tracht unter  den  Frauen  zu  stiften  (Cap.  14 — 16).  Die  Frauen 
gehen  aus  dem  Saale  heraus,  um  „nach  der  Schwere  des  Trinkens" 
frische  Luft  zu  schöpfen.  Zuerst  erscheint  FedelmNöichride, 
Loegaire's  Gemahlin,  mit  fünfzig  Gefährtinnen.  Bricriu  tritt  zu 
ihr,  rühmt  ihr  Geschlecht  und  ihren  Mann ;  ihr  gebühre  der  Vortritt 
vor  den  anderen  Frauen.  Danach  kommt  Lendabair,  Conall's 
Gemahlin,  zuletzt  Cuchulainn's  Gemahlin,  Emer.  Bricriu  spricht 
auch  mit  diesen;  seine  Schmeicheleien  steigern  sich,  und  eine 
jede  fordert  er  auf,  vor  den  beiden  anderen  zuerst  in  den  Saal 
einzutreten  (Cap.  17 — 19).  Die  drei  edlen  Frauen  mit  ihrer 
Begleitung  finden  sich  auf  dem  Spaziergange  zusammen.  Nach 
einiger  Zeit  kehren  sie  um,  anfangs  in  würdevoll  abgemessenen 
Schritten,  aber  je  näher  sie  dem  Hause  kommen,  desto  be- 
schleunigter wird  ihr  Gang,  bis  sie  endlich,  jede  Rücksicht 
vergessend,  ihre  Kleider  in  die  Höhe  raffen  und  laufen,  so 
schnell  sie  können,  eine  jede,  um  zuerst  in  den  Saal  zu  gelangen. 
Wie  fünfzig  Wagen  dröhnte  es,  das  ganze  Haus  zitterte,  und  die 
Helden  sprangen  nach  ihren  Waffen  (Cap.  20).  Sencha  gebietet 
Halt  und  lässt  den  Saal  schliessen,  vor  welchem  Emer  zuerst 
angekommen  ist.  Nicht  Gewalt  soll  den  Streit  entscheiden, 
sondern  die  Frauen  sollen  sich  im  Briatharchath,  d.  i.  im 
Wortkampf,  messen  (Cap.  21). 

Es  folgen  nun  die  Reden  der  drei  edlen  Frauen,  in  denen 
diese  letzteren  sich  und  ihre  Männer  in  kühner,  schwer  verständ- 
licher Sprache  rühmen  (Cap.  22 — 24). 

Um  ihren  Frauen  Eintritt  in  den  Saal  zu  verschaffen,  reissen 
Loegaire  und  Conall  Löcher  in  die  Wand.  Cuchulainn  aber  hebt 
das  ganze  Haus  auf  der  einen  Seite  in  die  Höhe,  so  dass  nicht 
nur  Emer  mit  ihren  fünfzig  Frauen,  sondern  auch  die  zweimal 
fünfzig  der  beiden  anderen  edlen  Frauen  hineinkommen.  Sieben 
Fuss  tief  fährt  das  Haus  in  die  Erde,  als  Cuchulainn  es  wieder 
los  lässt,    die  ganze   Burg    zittert,   der  Söller   stürzt   ein,   und 


IX  Fled  Bricrcnd.  239 

Bricriu  selbst  mit  seiner  Königin  füllt  in  den  Kotli,  so  dass  man 
ihn  nur  noch  an  seinen  Reden  erkennen  kann  (Cap.  25).  Ver- 
gebens mühen  sich  die  Helden  ab,  das  Haus  wieder  in  Ordnung 
zu  bringen,  nur  Cuchulainn  vermag  dies  mit  einer  furchtbaren 
Kraftanstrengung  (Cap.  26.  27).  Das  f'est  beginnt  von  Neuem; 
die  Männer  sind  auf  der  einen,  die  Frauen,  von  denen  hier  die 
edelsten  mit  Namen  genannt  werden,  sind  auf  der  andern  Seite 
des  Hauses  (Cap.  28). 

Die  Frauen  beginnen  von  Neuem,  ihre  Männer  und  sich 
selbst  zu  rühmen.  Sencha  vermahnt  sie  zur  Ruhe.  Emer  ant- 
wortet, dass  sie  ein  Recht  habe,  Cuchulainn  wegen  seiner  Watfen- 
künste  und  Tugenden  über  alle  andern  Helden  zu  erheben  (Cap. 
29.  30).  Conall  fordert  Cuchulainn  auf,  vorzutreten,  damit  man 
seine  Künste  prüfen  könne.  Cuchulainn  lehnt  dies  für  den 
Augenblick  ab,  da  er  noch  müde  und  hungrig  ist  von  seinem 
Kampfe  mit  dem  Ungethüme  Liath  Morbragi,  das  er  an  dem- 
selben Tage  beschlichen  und  erwürgt  hat  (Cap.  31.  32).  Als 
der  Streit  um  den  Heldentheil  von  Neuem  entbrennt,  empfiehlt 
Conchobar  den  drei  Helden,  sich  an  Cüroi  mac  Dairi  um 
einen  ürtheilsspruch  zu  wenden  (Cap.  33).  Die  Helden  schicken 
sich  an,  dem  Rathe  Folge  zu  leisten.  Nachdem  Cuchulainn  die 
Langsamkeit  und  Schwerfälligkeit  von  Conalls  Gespann  verhöhnt, 
Loegaire  aber  seine  eigene  Schnelligkeit  gerühmt  hat,  macht 
sich  dieser  letztere  zuerst  auf  den  Weg.  Es  werden  die  Orte 
genannt,  die  er  berührt,  bis  er  Sliab  Breg  erreicht.  Hier  über- 
fällt ihn  ein  dichter  Nebel.  Loegaire  beschliesst  zu  warten,  bis 
sich  dieser  verzogen;  sein  Diener  führt  die  Pferde  nach  einem 
Grasgarten  in  der  Nähe  (Cap.  34 — 36).  Da  kommt  alsbald  ein 
gewaltiger,  hässlicher  Mann  mit  einer  grossen  Keule  auf  den 
Diener  zu.  *  Er  fragt,  wem  die  Pferde  gehören,  die  den  Gras- 
garten abfressen,  und  giebt  dem  Diener  einen  wuchtigen  Schlag 
mit  der  Keule.  Auf  das  Geschrei  des  Dieners  eilt  Loegaire 
herbei;  aber  er  muss  Diener,  Gespann  und  Waffen  zurücklassen. 


*i  Dem  Schreiber  der  Handschrift  ist  es  unheimlich  bei  dieser  Stelle 
geworden,  denn  er  liat  am  Rande  darüber  „in  Dei  nomine"  geschrieben. 


240  IX  Flcd  Bricrend. 

und  zurück  nach  Emain  laufen  (Cap.  37.  38).  Bald  darauf 
kommt  Conall  desselbigen  Weges  und  hat  genau  dasselbe  Schick- 
sal, wie  Loegaire  (Cap.  39).  Cuclmlainn  aber,  der  ebenso  auf 
seiner  Fahrt  von  dem  Nebel  überfallen  wird  und  dann  mit  dem 
Riesen  zu  kämpfen  hat,  besiegt  diesen,  nimmt  ihm  die  frühere 
Beute  ab  und  kehi*t  mit  den  Wagenlenkern,  den  Pferden  und 
den  Waffen  von  Loegaire  und  Conall  nach  Emain  zurück  (Cap,  40). 
Bricriu  spricht  dem  Cuchulainn  den  Heldenpreis  zu.  Aber  Loe- 
gaire und  Conall  wollen  den  Heldentheil  nicht  ohne  Weiteres 
wegen  des  Streiches,  den  ihnen  doch  nur  die  Side  gespielt  hätten, 
fahren  lassen.  Conchobar  empfiehlt  (nochmals),  Cüroi  mac  Dairi 
um  ein  Urtheil  anzugehen,  oder  Ailili  und  Medb  (Cap.  41). 

Die  Edlen  von  Ulster  beschliessen,  sich  an  Ailili  und  Medb 
zu  wenden,  und  ziehen  in  glänzendem  Zuge  aus.  Cuchulainn 
aber  bleibt  zurück  und  unterhält  die  Frauen  durch  seine  Künste. 
Sein  treuer  Diener  Loeg  jammert  darüber,  dass  Cuchulainn  sich 
durch  eigene  Schuld  den  Heldentheil  entgehen  lasse.  Aber  die 
Schnelligkeit  ihres  Gespannes  lässt  sie  trotz  der  verspäteten 
Abfahrt  zuerst  vor  Cruachan  ankommen  (Cap.  42.  43).  Von  der 
Erschütterung  der  heranfahrenden  Wagen  fallen  in  Cruachan 
die  Waffen  von  den  Wänden  herab;  die  ganze  Bevölkerung 
kommt  auf  die  Beine,  die  Leute  stehen  auf  der  Burg,  wie  Schilf 
am  Flusse.  Auch  Medb  hat  ein  solches  Getöse  noch  nie  erlebt. 
Sie  steigt  mit  ihrer  Tochter  Findabair  auf  den  Söller  am  Thore 
der  Burg  und  fordert  die  Tochter  auf,  zu  beschreiben,  was  sie 
sieht  (Cap.  44).  Zuerst  beschreibt  Findabair  ein  Gespann  mit 
einem  Helden,  den  Medb  als  Loegaire  erkennt  (Cap.  45.  46), 
ebenso  wird  Conall  (Cap.  47.  48),  ebenso  Cuchulainn  (Cap. 
49  —  52)  vorgeführt.  Der  dithyrhambische  Schwung  in  Medb's 
Antworten  hat  sich  in  der  Verherrlichung  von  Cuchulainn's 
Furchtbarkeit  auf  das  Höchste  gesteigert.  Findabair  schildert 
noch,  wie  die  Helden  in  dichten  Schaaren  heranziehen,  und  Medb 
giebt  an,  wie  sie  empfangen  werden  sollen  (Cap.  53). 

Medb  geht  den  Helden  von  Ulster  mit  dreimal  fünfzig 
Mädchen  vor  das  Thor  der  Burg  entgegen;  drei  Fässer  mit 
kaltem  Wasser  werden  herbeigescbatft,  um  die  Hitze  der  Helden 


IX  Fled  Bricrcnd.  241 

abzukühlen.  Cap.  54  erhält  jeder  auf  Cuchulaiuns  Wunsch  ein 
Haus  für  sich,  aber  Cap.  55  wird  ihnen  gemeinschafthch  der 
königliche  Palast  überlassen,  dessen  Herrlichkeit  ausführlich 
geschildert  wird.  Erst  nach  drei  Tagen  gastlicher  Bewirthung 
fragt  Ailill  nach  dem  Begehr  seiner  Gäste  und  vernimmt  von 
Senclia,  nicht  zu  seiner  Freude,  was  von  ihm  verlangt  wird. 
Loegaire,  Conall  und  Cuchulainn  bleiben  zui-ück,  die  anderen 
ziehen  wieder  ab  (Cap.  56). 

Es  beginnen  die  Prüfungen  der  Helden.  Loegaire  und 
Conall  flüchten  vor  drei  unheimlichen  Bestien,  die  ihnen  Nachts 
einen  Besuch  abstatten,  auf  „die  Balken"  des  Hauses,  aber  Cuchu- 
laimi  behauptet  seinen  Platz  (Cap.  57).  Den  Kampf  gegen  solche 
Bestien  wollen  Loegaire  und  Conall  nicht  gelten  lassen.  Ailill 
ist  in  grosser  Verlegenheit  und  überlässt  das  Urtheilsprechen 
der  klugen  und  energischen  Medb  (Cap.  58).  Diese  lässt  Loe- 
gaire zu  sich  entbieten,  spricht  ihm  den  Preis  zu  imd  giebt  ihm 
zum  Beweise  des  Urtheils  einen  ehernen  Becher  mit  einem 
Vogel  aus  weisser  Bronce  (findruine)  auf  dem  Boden.  Diesen 
Becher  soll  er  aber  zunächst  geheim  halten  und  ihn  erst  im 
Craebi-uad  vor  Couchobar  vorzeigen  (Cap.  59).  Aehnlich  ver- 
fährt sie  mit  Conall,  nur  dass  dieser  einen  Becher  von  findiniine 
mit  einem  Vogel  von  Gold  auf  dem  Boden  erhält  (Cap.  60). 
Aber  der  Bote,  der  Cuchulainn  rufen  soll,  muss  die  List  seiner 
Herrin  mit  dem  Leben  büssen.  ^ledb  eilt  selbst  zu  Cuchulainn, 
legt  ihre  Hände  um  semen  Hals  und  versichert  ihm,  dass  sie 
ihn  nicht  hintergehe,  dass  ihm  in  Wahrheit  der  Vorrang  vor  den 
anderen  Helden,  und  seiner  Gemahlin  der  Vorrang  vor  den 
anderen  Frauen  gebühre.  Sie  giebt  ihm  einen  Becher  von  Gold 
mit  einem  Vogel  von  Edelstein  auf  dem  Boden.  Cuchulainn 
trinkt  für  sich  allein  den  herrlichen  Wein,  der  ihm'  in  dem  kost- 
baren Becher  gereicht  ward,  und  verabschiedet  sich  (Cap.  61.  62). 
Medb  wünscht  aber  die  Helden  noch  w^eiter  zu  priifen.  Die 
Pferde  derselben  w'erden  gut  verpflegt;  jedem  von  ihnen  Avird  eine 
edle  Jungfrau  mit  fünfzig  Begleiterinnen  zugeführt,  und  Medb 
selbst  begiebt  sich  zu  Cuchulainn.  Am  Morgen  darauf  ward  ein 
grosses    Radwerfen    veranstaltet,   in    welchem    Cuchulainn    sich 

16 


242  IX  Fled  Bricreiul. 

weit  vor  den  anderen  Helden  auszeichnet  (Cap.  63.  64).  Darauf 
setzt  Cuchulainn  die  Frauen  durch  ein  merkwürdiges  Nadelspiel 
in  Erstaunen.  Die  Helden  verabschieden  sich  nochmals  bei 
Ailill,  Medb  und  ihrem  Gefolge.  Ohne  weitere  Einleitung  folgt 
eine  Aufforderung  Medb's,  dass  sich  die  streitbaren  Helden  zu 
Ercoil  und  Garmna,  ihren  Pflegeeltern,  begeben  sollen  (Cap.  65). 
Ercoil  aber  schickt  sie  zu  Samera  und  diese  legt  ihnen  den 
Kampf  mit  den  Geniti  Glinni,  d.  i.  den  Dämonen  des  Thaies,  auf 
(Cap.  66).  Loegaire  kommt  mit  dem  nackten  Leben  davon, 
Conall  verliert  nur  sein  Schwert  nicht,  aber  Cuchulainn,  der  die 
dritte  Nacht  an  die  Reihe  kommt,  bezwingt  die  Dämonen  nach 
hartem  Kampfe  (Cap.  67).  Samera  feiert  ihn  in  einer  Rhapsodie, 
und  erkennt  ihm  und  seiner  Gemahlin  den  Vorrang  zu  (Cap.  68). 
Die  drei  Helden  gehen  abermals  zu  Ercoil.  Sie  schlafen  eine 
Nacht  in  seinem  Hause,  dann  fordert  sie  Ercoil  zum  Kampfe 
gegen  ihn  und  sein  Pferd  heraus.  Loegaire  flieht  vor  Ercoil 
direct  nach  Emain,  nachdem  sein  Pferd  von  Ercoil's  Pferd 
getödtet  worden  war.  Conall  hat  nicht  mehr  Glück,  aber  Cuchu- 
lainn's  Pferd  Liathmacha  ist  siegreich,  und  Cuchulainn  selbst 
ül)erwindet  Ercoil,  bindet  ihn  hinten  an  seinen  Wagen  und  führt 
ihn  mit  sich.  Unterwegs  holt  ihn  Buan,  Samera's  Tochter,  ein, 
die  eine  Leidenschaft  zu  Cuchulainn  gefasst  hatte;  sie  verun- 
glückt beim  Sprunge  auf  den  Wagen.  Unterdessen  hatte  Loe- 
gaire bei  seiner  Ankunft  in  Emain  die  falsche  Nachricht  verbreitet, 
seine  Begleiter  seien  von  Ercoil  getödtet  worden.  Conall's  und 
Cuchulainn's  Ankunft  erregt  grosse  Freude,  zugleich  aber  Ent- 
rüstung über  Loegaire's  Lügen.  Cathba  verherrlicht  Cuchulainn 
in  einer  Rhapsodie  (Cap.  69 — 71). 

Die  Helden  begeben  sich  zum  Mahle.  Von  Neuem  erhebt 
sich  der  Streit  um  den  Heldentheil.  Loegaire  zeigt  seinen 
ehernen  Becher  vor,  zum  Beweise  dafür,  dass  Medb  ihm  den 
Vorrang  zuerkannt  hal^e.  Conall  überbietet  Loegaire  durch 
seinen  Becher  von  Findruiue,  Cuchulainn  aber  beide  durch  seinen 
Becher  von  Gold.  Conchobar  und  die  Edlen  von  Ulster  sind 
bereit,  Cuchulainn  den  Heldentheil  zuzusprechen,  aber  Loegaire 
und    Conall    wollen    sich    nicht    fügen    und    behaupten    sogar, 


IX  Med  Uricreiul.  243 

Cucluüaiiin's  goldner  Becher  stamme  aus  dessen  eigenem  Besitze 
oder  sei  erkauft  (Cap.  72 — 74). 

Couchobar  und  Fergus  bewirken  durch  ihr  Dazwischentreten, 
dass  die  erbitterten  Helden  die  bereits  gezückten  Schwerter 
wieder  in  die  Scheiden  stecken.  Sencha  aber  schickt  sie  nun- 
mehr zu  Bude,  von  diesem  ihr  Urtheil  zu  empfangen.  Dieser 
sagt,  es  sei  schwer,  ihren  Streit  zu  entscheiden,  da  nicht  einmal 
Ailill  und  Medb  dies  vermocht  hätten,  und  schickt  sie  zu  dem 
Riesen  Uath  mac  Im  omain,  „der  sich  an  seinem  See  befindet" 
(Cap.  75).  Uath  will  nur  unter  der  Bedingung  sein  Urtheil 
abgeben,  dass  sie  sich  demselben  wirklich  unterwerfen  wollen. 
Sie  versprechen  es,  und  Uath  schlägt  ihnen  einen  sonderbaren 
Handel  vor:  einer  von  ihnen  soll  zuerst  dem  Uath  mit  einem 
Beile  den  Kopf  abschlagen,  und  den  Tag  darauf  will  Uath  ihm 
den  Kopf  abschl[\gen  (Cap.  76).  Loegaire  und  Conall  lassen  sich 
nicht  auf  dieses  Wagniss  ein,  obwohl  andere  Bücher  (wie  der 
Erzähler  sagt)  das  Gegentheil  berichten.  Cuchulainn  geht  auf 
den  Handel  ein,  nachdem  ihm  Loegaire  und  Conall  versprochen 
haben,  dass  sie  ihm  dann  den  Heldentheil  überlassen  würden. 
Cuchulainn  schlägt  dem  Uath  den  Kopf  ab  und  behält  den 
seinigen,  trotzdem  dass  Uath  es  dreimal  versucht,  ihn  abzuhauen. 
Die  drei  Helden  kehren  nach  Emain  zurück.  Loegaire  und 
Conall  erkennen  auch  Uath's  Urtheil  nicht  an,  und  es  soll  nun 
Cüroi  entscheiden  (Cap.  77.  78). 

Cüroi  war  auf  einer  seiner  Fahrten  nach  den  östlichen 
Ländern,  hatte  aber  gewusst,  dass  die  Helden  kommen  würden, 
und  seiner  Frau  Blathnath  gesagt,  was  geschehen  solle.  Jeder 
der  Helden  soll  Cüroi's  Stadt  eine  Nacht  lang  bewachen  (Cap. 
79.  80).  Loegaire,  als  der  älteste,  macht  den  Anfang,  Gegen 
Ende  der  Nacht  naht  sich  ihm  eine  furchtbare,  riesige  Gestalt, 
nimmt  ihn  nach  kurzem  Kampfe  in  eine  seiner  Hände,  quetscht 
ihn  halbtodt  und  wirft  ihn  über  die  Stadt  auf  den  Mist  an  der 
Thüre  der  Königswohnung.  Die  Leute  aber  dachten,  dass  Loegaire 
freiwillig  einen  solchen  Sprung  gethan  habe  (Cap.  8L  82). 
Ebenso  erging  es  dem  Conall  in  der  zweiten  Nacht.  In  der 
dritten  Nacht  kam  Cuchulainn  an  die  Reihe.    Es  war  dies  die 

16* 


244  •    IX  Fled  Bricrend. 

Nacht,  in  welcher  „the  three  gi-een  men  of  Seiscenn  Uairbeoil" 
und  die  drei  Buagelltaig  („or  itinerant  cow-keepers")  von  Breg 
und  die  drei  Söhne  „of  the  musical  Dornmar"  (O'Curry)  beschlossen 
hatten,  die  Stadt  zu  plündern,  und  es  war  dies  dieselbe  Nacht, 
in  welcher  das  Ungeheuer  des  Sees,  der  bei  der  Stadt  lag,  alles, 
was  in  der  Stadt  lebte,  verschlingen  sollte  (Cap.  83).  Um 
Mitternacht  beginnt  der  entsetzliche  Aufruhr,  aber  erst  gegen 
Ende  der  Nacht  erhebt  sich  das  Ungethüm  aus  dem  See,  es 
springt  nach  der  Stadt  und  öffnet  den  riesigen  Rachen.  Cuchu- 
lainn  springt  gleichfalls  in  die  Höhe,  packt  das  Thier  am  Halse, 
stösst  die  Hand  in  den  Schlund  des  Thieres,  reisst  ihm  das 
Herz  aus  dem  Leibe,  haut  das  Thier  in  Stücke  und  pflanzt  den 
Kopf  desselben  neben  den  Köpfen  der  anderen  erschlagenen 
Unholde  an  seinem  Wachtsitze  auf  (Cap.  84 — 86).  Endlich  gegen 
Morgen  kommt  noch  der  Riese,  welcher  dem  Loegaire  und  dem 
Conall  so  übel  mitgespielt  hat.  Er  besiegt  auch  diesen,  lässt 
ihn  aber  entkommen,  nachdem  er  ihm  den  Vorrang  vor  den 
Helden  von  Erinn  und  seiner  Gemahlin  den  Vorrang  vor  den 
Frauen  von  Ulster  versprochen  hatte  (Cap.  87). 

Auch  Cuchulainn  meint,  dass  Loegaire  und  Conall  den 
Sprung  bis  an  das  Thor  der  Königswohnung  freiwillig  gethan 
haben,  mid  glaubt,  ihnen  diesen  Sprung  nachthun  zu  müssen. 
Nach  vergeblichen,  rasenden  Versuchen  gelingt  ihm  dieser  über- 
menschliche Sprung,  die  Spur  seiner  zwei  Füsse  bleibt  auf  dem 
Steine  sichtbar.  Er  geht  in  das  Haus,  und  holt  tief  Athem 
(Cap.  88).  Blathuat  wusste  diesen  Seufzer  zu  deuten.  Bald  kam 
Cüroi,  sprach  dem  Cuchulainn  den  Heldentheil,  seiner  Gemahlin 
den  Vorrang  vor  den  Frauen  von  Ulster  zu,  und  entliess  ihn 
reich  beschenkt  (Cap.  89).  Aber  in  Emain  gönnen  ihm  seine 
Rivalen  den  Heldentheil  noch  immer  nicht.  Cuchulainn  hat  die 
Lust  verloren,  ihn  zu  behaupten,  und  so  bleibt  der  Heldentheil 
unverliehen,  bis  es  zu  dem  Cennach  ind  Ruanada  („Purchase  of 
the  championship"  LU.  Pref.  p.  xix)  genannten  Ereignisse  kommt. 

Von  diesem  Stücke  ist  nur  der  Anfang  erhalten.  Einstmals 
sind  die  Helden  von  Ulster  im  Craebruad,  Conchobars  Festhalle, 
versammelt,  als   ein  hässlich  und   wild  aussehender  Riese  ein- 


I 


IX  Fled  Bricrcnd.  245 

tritt*  imd  die  Helden,  mit  Aiisnalime  von  Conchobar  und  Fergus,  zu 
einem  Zweikampfe  herausfordert.  Die  letzten  Worte,  die  erhalten 
sind,  lassen  gerade  noch  erkennen,  dass  dieser  Riese  eine  ähnliche 
Forderung  eigehen  lässt,  wie  Uath  in  Cap.  76 — 78. 

3.  Auch  hier  haben  wir  eine  auf  einen  unbekannten  Re- 
dactor  zurückgehende  Compilation  vor  uns.  Diese  Compilation 
muss  schon  ziemlich  alt  sein,  denn  der  Text  in  Eg.  kann  nicht 
als  Abschrift  von  LU.  betrachtet  werden,  sondern  setzt  eine 
ältere  Quelle  voraus,  deren  Vorzug  vor  LU.  in  der  ursprüng- 
licheren und  richtigeren  Reihenfolge  der  einzelnen  Theile  besteht. 
Da  der  Schreiber  von  LU.,  oder  gar  schon  der  Schreiber  seines 
Originals  in  unserem  Cap.  77  auf  araili  libair,  d.  i.  andere 
Handschriften  Bezug  nimmt,  so  bedarf  es  keines  weiteren  Beweises 
dafür,  dass  dieser  Sagenstoff  lange  vor  dem  Jahre  1100  schriftlich 
aufgezeichnet  war.  Das,  was  wir  besitzen,  sind  Abschriften  und 
Umschriften  älterer  Quellen. 

Das  Schiedsgericht  fällt  immer  zu  Gunsten  Cuchulainn's 
aus.  Aber  eine  grosse  Schwäche  der  Composition  ist,  dass 
Cuchulainn  es  so  und  so  oft  ruhig  hinnimmt,  wenn  seine  Neben- 
buhler sich  dem  Urtheilsspruche  nicht  fügen,  und  dass  er  sich 
immer  wieder  auf  ein  neues  Schiedsgericht  einlässt.  Dieser 
Umstand  erklärt  sich  sehr  einfach,  wenn  wir  annehmen,  dass 
Cuchulainn's  ausserordentliche  Heldenkraft  in  vielen  einzelnen 
Erzählungen  gefeiert  wurde,  die  sämmtlich  als  Grundlage  des 
Schiedsgerichtes  verwendet  werden  konnten.  Ein  Redactor  stellte 
eine  Reihe  derselben  zusammen,  von  dem  Redactor  rührt  die 
schwache  Verbindung  der  einzelnen  Theile  her. 

Für  diese  Auffassung  sind  die  Punkte  wichtig,  in  denen 
Eg.  von  LU.  abweicht.  In  Eg.  fehlt  Cap.  57;  wir  müssen  es 
daher  in  LU.  als  eine  spätere  Zuthat  betrachten.  Lässt  man 
es  aber  im  Texte  von  LU.  weg,  so  ist  in  LU.  keine  Motivirung 
von  Medb's  Urtheil  vorhanden..  In  Eg.  fehlt  diese  nicht:  Hier 
geht  in  sehr  sachgemässer  Weise  der  Wettkampf  im  Radwerfen 
sowie  Cuchulainns  Nadelspiel  (Cap.  63  —  65)  der  Entscheidung 
*  Auch  hier  hat  der  Schreiber  oben  au  den  Rand  geschrieben:  in 
Dei  nomine  amen.     Vgl.  S.  239. 


246  IX  Flcd  Briircnd 

Meclb's  (Cap.  58  —  02)  voraus.  Dass  dies  die  ursprüngliche  An- 
ordnung war,  gellt  auch  daraus  hervor,  dass  sich  Cuchulainn  am 
Ende  von  Cap.  62  bei  Ailill  und  Medb  verabschiedet  und  seinen 
Gelahrten  nachgeht.  Ob  die  Zufügung  von  Cap.  57  oder  die 
Umstellung  der  beiden  folgenden  Abschnitte  in  LU.  das  Prius 
war,  lassen  wir  dahin  gestellt.  In  Eg.  fehlen  ferner  die  Capitel 
75 — 78.  Schon  oben  deuteten  wir  an,  dass  das  Motiv  des  in 
diesen  Capiteln  enthaltenen  Abenteuers  in  dem  fragmentarischen 
letzten  Theile  des  Ganzen,  dem  Cennach  lud  Ruanada,  wieder- 
kehrt. Es  liegen  uns  also  hier  zwei  in  Namen  und  Einkleidung 
verschiedene  Versionen  desselben  Abenteuers  vor,  von  denen 
anfangs  in  unsere  Compilation  nur  die  eine,  später  in  eine 
Handschrift  derselben  (sei  es  LU.,  oder  das  Original  von  LU.) 
auch  die  andere  Version  Aufnahme  fand. 

An  Stelle  der  Capitel  75  bis  78  hat  Eg.  das,  was  LU.  in 
Cap.  33  bis  41  erzählt.  In  beiden  Handschriften  wird  diese 
Erzählung  durch  die  Aufforderung  eingeleitet,  den  Rangstreit 
von  Cüroi  entscheiden  zu  lassen.  "Wir  erwarten  daher,  dass  das 
nun  folgende  Abenteuer  wenigstens  auf  dem  Wege  zu  Cüroi 
passirt.  Dies  trifft  aber  nur  bei  der  in  Eg.  vorliegenden  Stel- 
lung der  Stücke  zu;  in  LU.  liegt  die  ganze  grosse  Expedition 
zu  Ailill  und  Medlj  und  anderes  mehr  dazwischen,  ehe  Cüroi's 
Name  wieder  auftaucht.  Offenbar  geht  Eg.  auf  eine  ältere  und 
besser  redigirte  Handschrift  zurück,  als  LU.  ist. 

Wenn  man  berechtigt  ist,  nur  diejenigen  Stücke  in  unserem 
Texte  zu  erwarten,  welche  in  der  Ueberschrift  specialisirt  sind 
(s.  d.  Angabe  unter  1),  so  liegt  die  Vermutlmng  nahe,  dass  die 
Expedition  zu  Cüroi  zwar  an  und  für  sich  eine  alte  Sage  sein 
kann,  aber  nicht  zum  ältesten  Bestände  der  vorliegenden  Com- 
pilation gehört.  Sie  wird  in  der  Ueberschrift  nicht  erwähnt, 
und  kann  unmöglich  einem  der  vorhandenen  Specialtitel  als 
Nebensache  subsumirt  werden.  Auch  O'Curry  scheint  bemerkt 
zu  haben,  dass  dieser  Theil  in 'der  Ueberschrift  nicht  berück- 
sichtigt ist.  Ihn  hat  dieser  Umstand  zu  einer  kleinen  Verdrehung 
verführt.  In  der  von  ihm  herrührenden,  hier  ziemlich  eingehenden, 
„Description   of  Leabhar  na  hUidhri",   die   dem  Facsimile   der 


IX  Flctl  Bricreiul.  247 

Handschrift  voran  gestellt  ist,  hat  er  p.  xxi,  die  Reihenfolge 
der  Specialtitel  willkürlich  ändernd,  den  Titel  Curatlunir  Emna 
Macha  zwischen  die  Titel  Briatharchath  Ban-Ulad  und  Tochiin 
Ulad  do  Chruachnaib  Ai  gestellt,  und  ihn  ebenso  unberechtigt 
auf  unsere  Capitel  33  bis  41,  die  Expedition  zu  Cüroi,  bezogen. 
Mit  demselben  Rechte  könnte  man  überhaupt  der  ganzen  Com- 
pilation  den  Titel  Curathmir  Emna  Macha  geben.  Soll  aber 
nur  ein  bestimmter  Theil  diesen  Specialtitel  führen,  so  können 
dies  eben  nur  die  Capitel  im  Anfang  sein,  in  welchen  zuerst 
exponirt  wird,  was  unter  dem  Curathmir  zu  verstehen  ist.  Im 
Texte  ist  leider  nicht  markirt,  wo  dieser  Theil  anfängt.  Die 
erste  Erwähnung  des  Curathmir  findet  sich  Cap.  8,  der  Streit 
um  denselben  beginnt  Cap.  14, 

Wenn  wir  vermuthen,  dass  die  Expedition  zu  Cüroi  nicht 
zum  ältesten  Bestände  der  in  Eg.  und  LU.  überlieferten  Com- 
pilation  gehört,  so  ist  andrerseits  nicht  zu  übersehen,  dass  die 
Expedition  zu  Cüroi  in  der  Form,  in  der  wir  sie  hier  kennen 
lernen,  ebenso  sehr  wie  die  Expedition  zu  Ailill  und  Medb  das 
Fest  des  Bricriu  und  den  Streit  um  den  Heldentheil  voraus- 
setzt. Dieses  Fest  und  dieser  Streit  bildeten  offenbar  einen 
jener  besonders  anziehenden  Punkte  der  Sagentradition,  an  welche 
andere  Sagen,  und  zwar  hier  diese,  dort  jene,  angesetzt  wurden. 
Während  das  Fest  und  der  Streit  die  unveränderlichen  Ausgangs- 
punkte blieben,  wussten  verschiedene  Erzähler  verschiedene  Lö- 
sungen des  Conflicts  und  verschiedene  Abenteuer,  die  sich  an 
den  Conflict  anschlössen.  Den  schlagendsten  Beweis  für  die 
Richtigkeit  einer  solchen  Auffassung  giebt  die  Existenz  des  im 
Gelben  Buch  von  Lecan  überlieferten  Textes  Fled  Bricrend  ab, 
der,  wie  schon  oben  S.  236  bemerkt,  im  Anschluss  an  ein  Fest 
des  Bricriu  total  verschiedene  Dinge  erzählt. 

Betrachtete  der  Compilator  jede  der  verschiedenen  Versionen 
von  der  Entscheidung  des  Streites  als  historische  Wahrheit,  so 
konnte  er  sie  nur  dadurch  .zu  einem  Ganzen  vereinigen,  dass  er 
erfand,  Loegaire  und  Conall  hätten  sich  den  Urtheilssprüchen 
nicht  unterwerfen  wollen.  In  dem  Stücke,  welches  wir  oben 
S.  246  für  eine  andere  Version  des  Cennach  ind  Ruanada  erklärt 


248  IX  Fled  Bricreud. 

haben,  übernimuit  Uath  die  Eutsclieidung  des  Streites  nur  unter 
der  Bedingung,  dass  die  Helden  ihm  versprechen,  sich  seinem 
Urtheilc  fügen  zu  wollen.  Die  drei  Helden  versprechen  dies 
(Cap.  76);  aber  trotzdem  lesen  wir  am  Ende  von  Cap.  78  ohne 
ein  weiteres  Wort  der  Erklärung,  dass  Loegaire  und  Conall  das 
ihnen  ungünstige  Urtheil  nicht  anerkennen. 

Wie  der  letzte  Theil,  Cennach  ind  Ruanada,  ausläuft,  wissen 
wir  leider  nicht,  und  ich  will  daher  nicht  zu  sehr  betonen,  dass 
dieser  Titel  ganz  neue  Stichwörter  enthält.  Aber  man  sieht  auf 
den  ersten  Blick,  dass  dieser  letzte  Theil  sich  nur  locker  an  das 
Vorhergehende  anschliesst,  und  dass  sein  Anfang  ganz  der  einer 
selbständigen  Erzählung  ist;  die  Beziehung  zum  Feste  des  Bric- 
riu  wird  nur  durch  eine  Bemerkung  am  Schlüsse  des  vorher- 
gehenden Theiles  hinzu  gebracht.  Wir  dürfen  vermuthen,  dass 
der  Compilator  den  Rangstreit  der  drei  Helden  im  Cennach  ind 
Ruanada  einen  sachlichen  Abschluss  finden  Hess. 

Von  Punkten,  die  auf  die  einst  selbständige  Existenz  der 
einzelnen  Theile  gedeutet  werden  können,  hebe  ich  noch  hervor, 
dass  das  Seeungethüm  Liath  Morbragi  in  Cap.  31  und  32  wie 
ein  Doppelgänger  des  Ungethüms  in  Cap.  85  aussieht.  —  Am 
Ende  von  Cap.  62  verabschiedet  sich  Cuchulainn  von  Ailill  und 
Medb  und  von  ihrem  ganzen  Hofe,  und  geht  seinen  Gefährten 
nach.  Wir  vermuthen,  sie  sind  nach  Emaiu  Macha  gegangen, 
und  ich  glaube  in  der  That,  dass  sich  dem  entsprechend  der 
Inhalt  von  Cap.  72 — 74,  der  Erfolg  von  Medb's  List,  ursprüng- 
lich unmittellmr  an  Cap.  62  auschloss.  So  aber  ist  auch  hier 
dazwischen  gesponnen  und  an  gesponnen,  abgesehen  noch  von  der 
Umstellung  in  LU.,  die  wir  oben  nachwiesen.  —  Die  Erneuerung 
des  Streites  der  Frauen  ist  vielleicht  auch  eine  spätere  Zuthat. 
Zwar  Sencha's  Strafrede  ist  ein  neues  Element,  aber  Emer's 
Verherrlichung  des  Cuchulainn  in  Cap.  30  ist  ein  matteres 
Seitenstück  zu  Cap.  24.  Ueberhaupt  aber  scheinen  mir  Cap.  29 
bis  32  zu  den  Stücken  zu  gehören,  welche  erst  nach  der  Ver- 
einigung der  Einzelsagen  zu  einem  Ganzen  entstanden  sind. 
Auch  der  Frauoncatalog  post  festum  am  Ende  von  Cap.  28  ist 
erst  später  zugefügt;  er  fehlt  in  Eg.    Loegaire's  Frau  wird  hier 


I 


IX  Fled  ßiicreiid.  249 

Fedelm  Foltchaiii  genannt.  Cap.  17  hoisst  sie  Fedelm  Noichride 
(vgl.  Fedelm  Nöicrothach,  Name  einer  andern  Tochter  Con- 
chobar's  im  Cataloge),  Cap.  22  zu  Aiifong  F.  Nöicride,  in 
ihrem  Panegyrikus  aber  F.  Findchoem.  —  Medb  schickt  die 
drei  Helden  zu  Ercoil  und  Garmna.  Dieser  Besuch  bei  Ercoil 
liegt  in  zwei  Versionen  vor.  Das  eine  Mal  nimmt  Ercoil  die 
Helden  freundlich  auf  und  schickt  sie  zu  Samera,  ohne  selbst 
eine  Entscheidung  abzugeben  (Cap.  67.  68).  Das  andere  Mal 
fordert  Ercoil  die  Helden  zum  Kampfe  heraus,  in  welchem  er 
dem  Cuchulainn  gegenüber  unterliegt  (Cap.  69.  70,  wozu  auch 
Cap.  71  gehört). 

Fassen  wir  die  Resultate  unsrer  Analyse  zusammen: 

Die  Grundlage  des  vorliegenden  Textes  bildet  das  vonBricriu 
veranstaltete  Fest  und  der  Streit  der  drei  Helden  und  ihrer 
Frauen  um  Curathmir  und  Vorrang,  Cap.  1 — 32.  Hierbei  könnte 
Cap.  29 — 32  eine  auf  Variation  des  Themas  beruhende  Weiter- 
dichtung sein.  Auch  der  post  festum  kommende  Frauencatalog 
in  Cap.  28  ist  spätere  Zuthat. 

Der  übrige  Theil  des  Textes  enthält  verschiedene  Versionen 
von  der  Schlichtung  des  Streites.  Durch  die  Compilation  sind 
diese  Versionen  zu  ebensovielen  vergeblichen  Versuchen,  den 
Streit  zu  schlichten,  geworden.  Ob  das  letzte  nur  fragmentarisch 
erhaltene  Stück  den  Abschluss  brachte,  lässt  sich  nicht  mit 
Bestimmtheit  bejahen. 

Vermuthlich  ist  die  älteste  und  ursprüngliche  Version  die 
Schlichtung  des  Streites  durch  Medb,  *  Cap.  42—65  und  72—74. 
Medb's  Urtheil  stützte  sich  ursprünglich,  wie  wir  aus  Eg.  ersehen, 
auf  Cuchulainn's  Ueberlegeuhoit  im  Discuswerfen,  ausserdem  auf 
sein  Nadelspiel.  In  LU.  sind  diese  Abschnitte  in  Cap.  63 — 65 
dem  Urtheile  Medb's  (Cap.  58 — 62)  nachgestellt  worden,  und  ist 
dafür  zur  Motivirung  des  letzteren  der  Kampf  mit  den  drei 
katzenartigen  Bestien  eingeschoben  (Cap.  57). 

Der  Expedition  zu  Ailill  und  Medb  sind  in  beiden  Hand- 
schriften zwei   neue   Abenteuer   einverleibt.     Medb   schickt   die 


*  Nur  dieses  Stück   ist,   das   iutcrpolirte  Cap.  57   abgerechnet,  frei 
von  Kämpfen  mit  Unholden  und  Bestien. 


250  IX  Fled  Bricrend. 

drei  Helden  zu  Ercoil,  dieser  schickt  sie  zu  Samera,  und  Samera 
legt  ihnen  den  Kampf  gegen  die  Geniti  Glinni  auf  (Cap.  66 — 68). 
Das  zweite  Aljenteuer,  eine  ganz  andere  Version  von  Ercoü's 
Benehmen,  besteht  in  dem  Kampfe  gegen  Ercoil  und  sein  Pferd 
(Cap.  69 — 71).  Das  erste  dieser  beiden  Abenteuer  ist  unmittelbar 
an  den  Aufenthalt  bei  Medb  angeschlossen,  und  kommt  in  Emain 
nicht  zur  Sprache;  das  zweite  Abenteuer  endet  mit  der  Rück- 
kehr nach  Emain,  und  veranlasst  Cathba  zu  einer  Verherrlichung 
Cuchulainu's.  Ob  diese  beiden  Abenteuer  einmal  eine  unmittel- 
bare Fortsetzung  von  Cap.  1 — 29  oder  32  gewesen  sind,  ist  für 
mich  sehr  fraglich. 

Eine  zweite  Expedition  von  Emain  aus  ist  die  Expedition 
zu  Uath,  Cap.  75  —  78.  Diese  fehlt  in  Eg.  und  ist  ebensowenig 
wie  die  folgende  in  der  Uebcrschrift  des  ganzen  Sagencomplexes 
berücksichtigt. 

In  einer  dritten  Expedition  von  Emain  aus  begeben  sich 
die  drei  Helden  zu  Cüroi,  Cap.  33 — 41  und  Cap.  79  —  90.  In 
beiden  Handschriften  ist  ein  Abenteuer  auf  den  Weg  zu  Cüroi 
verlegt,  nach  welchem  die  Helden  zunächst  nach  Emain  zurück- 
kehren; sie  ziehen  nochmals  aus  und  gelangen  dann  wirklich  zu 
Cüroi.  Aber  nur  in  Eg.  finden  sich  die  zwei  Ansätze  unmittelbar 
hintereinander,  als  vorletzte  Theile  des  Ganzen;  in  LU.  dagegen 
sind  sie  weit  von  einander  getrennt,  indem  hier  der  verfehlte 
Ansatz  in  Cap.  33 — 41  die  erste,  der  wirkliche  Besuch  bei  Cüroi 
in  Cap.  79  —  90  die  vorletzte  Expedition  bildet.  Vielleicht  darf 
man  aus  dieser  Stellung  des  ersten  Stückes  in  LU.  schliessen, 
dass  es  einmal  einen  Text  gegeben  hat,  in  welchem  die  Expedition 
zu  Cüroi  sich  unmittelbar  an  den  Inhalt  von  Cap.  1 — 29  oder  32 
anschloss  und  die  einzige  Schlichtung  des  Streites  bildete,  wie 
es  nach  meiner  Ansicht  einmal  einen  Text  gegeben  hat,  in 
welchem  die  Expedition  zu  Ailill  und  Medb  als  einzige  Fort- 
setzung des  Fled  unmittelbar  zur  Schlichtung  des  Streites  führte. 

Das  letzte  Stück,  Cennach  ind  Ruanada,  macht  in  seinem 
Anfange  den  Eindruck  eines  selbständigen  Textes,  der  nicht  in 
genetischen  Zusammenhang  mit  dem  Fled  gebracht  worden  ist. 

Zählen  wir  die  einzelnen  Fälle,   in  denen  Cuchulainn  in 


IX  Flcrt  Bricreiiil.  251 

unserem  Texte  seine  Uel)erlegeiilieit  zeigt,  so  sind  es  deren  in 
LU.  acht,  in  Eg.  sechs. 

4.  Gewisse  Motive  unseres  Sagentextes  finden  sich  auch 
in  der  Literatur  anderer  Völker.  Bricriu  kann  mit  Thersites 
verglichen  werden.  Noch  mehr  aber  erinnert  an  die  Ilias  die 
Teichoskopie  in  Cap.  44 — 53.*  Eine  Parallele  zum  Nibelungenlied 
enthält  der  Streit  der  edlen  Frauen  um  den  Vorrang,  der  sich 
praktisch  dahin  zuspitzt,  dass  eine  jede  zuerst  in  den  Saal  ein- 
treten will.  Diese  und  ähnliche  Motive  sind  der  Art,  dass  sie 
nicht  bloss  einmal  in  der  Welt  eingetreten  oder  erfunden  zu  sein 
brauchen;  ich  halte  daher  solche  Ueberoinstimmungen  für  zufällig. 
Da  in  Cap.  93  die  Colomna  Ercoil  erwähnt  werden,  so  kann 
allerdings  auch  Cap.  65.  69  der  Name  Ercoil  griechischen  oder 
lateinischen  Ursprungs  sein;  aber  alles  das,  was  a.  a.  0.  von 
Ercoil  erzählt  wird,  enthält  nicht  den  geringsten  Anklang  an 
die  griechische  Sage.  In  der  Art  der  Erzählung  und  Einleitung 
lässt  sich  der  Anfang  des  letzten  Theiles  (Cap.  91)  mit  dem 
Anfang  des  cymrischen  Seint  Greal  (ed.  R.  Williams)  vergleichen. 
Christliche  Elemente  finden  sich  in  unserem  Texte  nicht.  Da 
die  meisten  Lehnwörter  des  Altirischen  den  kirchlichen  Ideen- 
kreisen angehören,  so  kommen  in  diesen  alten  Sageiitexten  nur 
wenige  Lehnwörter  vor.  » 

5.  Von  mythischen  Wesen  treten  in  unserem  Texte  ver- 
schiedene Arten  auf.  Dass  Side  ein  allgemeiner  Name  für  über- 
menschliche Wesen  ist,  geht  hier  aus  Cap.  41  hervor,  wo  der 
riesige  Unhold,  welcher  dem  Loegaire  und  Conall  übel  mitgespielt 
hat,  diesem  Genus  zugezählt  wird.  Ein  anderes  Genus  von 
Dämonen  scheinen  zu  sein  die  Geniti  Glinni,  die  Dämonen 
des  Thaies,  die  Cuchulainn  Cap.  67  nach  schwerem  Kampfe 
besiegt.  S.  214  werden  aber  auch  Fann  und  Liban  Genaiti 
genannt;  genaiti  £esa  a  Tenmag  Trogaigi  wird  daselbst  durch  mnä 
a  Maig  Meli,  d.  i.  Frauen  aus  dem  Glücklichen  Gefilde,  glossirt. 

Eine  ähnliche  Bildung  wie  genite  ist  das  Wort  sirite.    So 
*  Als  Anklänge  an  die  Odj^ssee  könnten  bezeichnet  werden  das  Rad- 
werfen in  Cap.  G4  (vgl.  Od.  8,  186)  und  das  Nadelspiel  in  Cap.  65  (vgl. 
Od.  21,  4191 


252  IX  Fled  Bricrend. 

wird  der  an  einem  See  wohnende  Uath  mac  Imomain  genannt. 
Man  könnte  sich  bei  der  von  O'Reilly  gegebenen  Bedeutung  „a 
wild  man"  beruhigen,  wenn  nicht  Cap.  67  und  in  dem  Texte 
„The  fight  of  Ferdiad"  Cuchulainn  mit  diesem  Worte  angeredet 
würde  (a  siriti  siabarthi  bic  „thou  little  fairy  phantom"?  Sullivan, 
O'Curry's  Lect.  on  the  Mann,  and  Cust.  III.  p.  448).  Uath  mac 
Imomain  ist  wörtlich  „der  Einsame,  Sohn  der  Furcht",  denn  uath 
ist  got.  auths,  und  imm-omun  weist  Zeuss  p.  876  in  der  Bedeu- 
tung timor  aus  dem  Würzburger  Codex  nach.  Beachtenswerth 
sind  auch  die  übrigen  Angaben  über  Uath's  Wesen. 

An  mehreren  Stellen  treten  Riesen  und  Ungethüme  auf. 
Die  Riesen  stehen  hier  in  unverkeiuibarer  Beziehung  zu  Nacht 
und  Nebel  vgl.  Cap.  36,  39,  40,  81,  83,  87.  An  den  letzten  drei 
Stellen  wird  der  Riese  durch  das  Wort  scath  bezeichnet,  was 
doch  wohl  nichts  anderes  ist,  als  scath  Schatten.  Die  Ungeheuer 
in  thierischer  Form  (blast,  d.  i.  lat.  bestiaj  hausen  immer  in 
einem  See.  So  der  Liath  Morbragi,  d.  i.  der  Graue  Grosshalsige, 
Cap.  31.  32.  83.  85.  Besonders  drastisch  wird  in  Cap.  85  ge- 
geschildert, wie  das  Thier  sich  aus  dem  See  erhebt,  um  Curoi's 
Stadt  zu  verschlingen.  Offenbar  liegt  hier  dem  Mythus  eine  Natur- 
erschemung  zu  Grunde,  welche  in  den  irischen  Annalen  sehr  oft 
als  solche  erwähnt  wird,  ich  meine  die  sogenannten  loch-mad- 
manna,  „lake  eruptions",  vgl.  z.  B.  Chron.  Scot.,  ed.  Hennessy,  p.  7. 

Aber  gerade  den  eben  berührten  mythischen  und  phan- 
tastischen Elementen  gegenüber  müssen  wir  hervorheben,  dass 
andrerseits  die  Sitten  und  Einrichtungen,  in  denen  die  Menschen 
sich  bewegen,  mit  einem  naiven  Realismus  vorgeführt  werden, 
der  keinen  Zweifel  an  der  einstigen  Wirklichkeit  solcher  Ver- 
hältnisse aufkommen  lässt.  Ueber  Kleidung  und  Waffen,  Essen 
und  Trinken,  Bau  und  Einrichtung  der  Festhalle,  Gebräuche 
beim  Fest  und  anderes  mehr  finden  wir  hier  die  werth vollsten 
Angaben.  In  diesen  culturhistorischen  Beziehungen  ist  unser 
Text  bereits  von  O'Curry  in  den  Lectures  on  the  Manners  and 
Customs  of  the  Ancient  Irish  und  von  Sullivan  in  der  Intro- 
duction  dazu  gebührend  gewürdigt  worden;  ich  gebe  im  Anhang 
die  Stellen  an,  welche  sie  berücksichtigt  haben. 


IX  FIed  Bricreiul.  253 

6.  Was  die  sehr  schwierige  Zeitfrage  anlangt,  so  erinnere 
ich    für   jetzt    nur    daran,    dass    wir    zu    unterscheiden    haben: 

1)  Die   Zeit,    in   der   unsere   Handschriften   geschrieben   sind, 

2)  Die  Zeit,  in  welcher  diese  uns  vorliegende  Compilation  aus 
Einzelsagen  entstanden  ist,  3)  Die  Zeit,  in  welcher  die  Einzel- 
sagen sich  gebildet  haben,  4)  Die  Zeit,  in  welcher  die  in  diesen 
Sagen  auftretenden  Personen  gelebt  haben. 

Ich  glaube,  dass  jede  dieser  Zeiten  ihren  Antheil  an  Form 
oder  Inhalt  des  uns  vorliegenden  Textes  hat,  wenn  wir  auch 
nicht  im  Stande  sind,  einer  jeden  mit  aller  Schärfe  das  ihrige 
zuzuweisen. 

Glauben  wir  der  irischen  Tradition,  dass  Conchobar  im 
1.  Jahrh.  vor  unserer  Zeitrechnung  gelebt  hat,  so  ist  unser  Text 
allerdings  das  Resultat  einer  mehr  als  tausendjährigen  Tradition. 
Das  wichtigste,  revolutionärste  Ereigniss  dieser  ganzen  Periode 
ist  die  Einfühi'ung  und  Ausbreitung  des  Christen thums.  Da  sich 
aber  gerade  christliche  Elemente  in  diesen  Sagen  nicht  nach- 
weisen lassen,  so  fehlt  jeder  Anhalt  zu  der  Vermuthung,  dass 
das,  was  als  alte  Tradition  im  11.  Jahrhundert  erhalten  ist, 
seinen  m-sprünglichen  Character  gänzlich  verloren  habe.  Die 
Kirche  nahm  zu  den  heidnischen  Sagen  eine  ähnliche  Stellung 
ein,  wie  dem  heidnischen  Rechte  gegenüber:  „What  did  not 
clash  with  the  Word  of  God  in  the  written  law  and  in  the  New 
Testament,  and  with  the  consciences  of  the  believers,  was  con- 
firmed  in  the  laws  of  the  Brehons  by  Patrick  and  by  the 
ecclesiastics  and  the  chieftains  of  Erin"  (Senchus  Mor  I  p.  17). 
Ja  die  Kirche  ist  den  Sagen  gegenüber  sogar  nachsichtiger 
gewesen,  denn  sie  hat  den  heidnischen  Aberglauben  aus  der 
Sage  nicht  gänzlich  verbannt  —  oder  nicht  gänzlich  verbannen 
können.  Erfinderischer  Sinn  zeichnete  nach  den  Beobachtungen, 
die  wir  an  dem  vorliegenden  Texte  gemacht  haben,  den  Compilator 
oder  Diaskeuasten  nicht  aus.  Ich  sehe  daher  keinen  genügenden 
Grund,  daran  zu  zweifeln,  dass  uns  in  den  Einzelsagen  wirklich 
echte  Bilder  einer  vorchristlichen  Cultui'  erhalten  sind,  aller- 
dings Bilder,  die  an  einigen  Stellen  verblasst,  an  anderen  von 
späterer  Hand  übermalt  sind. 


■H 


254  IX   Flcd  Bricreiul. 

7.     Die  Ergänzung  der  Abkürzungen  ist  auch  liier  nur  in 
den  S.  205,  6  specialisirten  Fällen  unbezeichnct  geblieben. 


Incipit   Fled   Bricreud    ocus    in    Curathmir   Eiiiiia  Macha   ocus   iu 

Briatliarcliath  Ban-Ulad  oeus  Tochim  Ulad  do  Chruachnaib  Ai  ocus 

Ceiiiiacli  lud  Ruaiiada  i  ii-Emaiii  Macha. 

Die  Stei'nchen  liezeichnen  schwer  verstäudliche  Wörter  und  Stellen. 

1.  Böi  fled  mör  la  Bricrind  Nemtlienga  do  Choncbobwr 
mac  Nessa  ocus  do  JJUaih  huile.  Bliadain  lan  dö  oc  tinöl 
na  flede.  Dorönad  iarom  tegdas  chumtachta  lais  fri  frithailem 
tomalta  na  flede.  Conrotacht  iai'om  a  tech  sin  la  Bricrind 
5  i  n-Diin  Rudraige  fö  cliosmailius  na  Crsebrüadi  i  n-Emain 
Macha,  acht  namma  ro  derscaigestar  a  tech  so  eter  adbur 
ocus  elathain,  eter  chaimi  ocus  chumtachtse,  eter  üatni  ocus 
airinigi,  eter  ligrad  ocus  lögmaire,  eter  sochraide  ocus  süach- 
nide,  eter  irscartad  ocus  imdorus  do  thigib  inna  hamsiri  sin  uU. 

10  2.   Is  amlaid  trä  dorönad  a  tech  sin:  Sudigud  Tige  Mid- 

chüai'ta  fair,  Nöi  n-imdada  and  o  thenid  co  fraigid,  tricha 
traiged  i  n-airdi  cacha  hairinig  credumse  co  n-diörad  öir  friü 
uile.  Conrotacht  rigimdee  and  iarom  do  ChoncJiohiir  i  n- 
airinuch    ind  rigthige   sin   lias  imdadaib   in  tige  uile  co  n- 

15  gemaib  carrmocail  ocus  lögmaraib  ar  cheua,  ocus  ligrad  öir 
ocus  airgit  ocus  charrmocail  ocus  datha  cach  thire,  co'^m^JO 
chomsolus  la  ocus  adaig  inti.  Ocus  conrotachta  daw^"da  imdai 
dec  in  da  erred  dec  Vlad  impe.  Ba  chömnart  iarom  indas 
in  gnima  sin  ocus  ind  adftwr  dobreth  dö  denom  in  tigi.    Ses- 

20  rech  oc  tabairt  cecha  clethi  ocus  mörfessiur  di  threnferaib 
\]\ad  oc  cor  cacha  höenslaite,  ocus  ^n'cha  sser  do  primsceraib 
laErend  od  a  denam  ocus  oc  a  ordogud. 

3.    Dorönad  daw-grianän  la  Bricrind  fodessin  fö  chom- 
ardus  imdai  ConcJiohair  ocus  inna  lath  n-gaile.     Conrotacht 

25  iarom  in  grianan  sin  do  imdenmaib  ocus  cumtaigib  samamraib 
ocus  ro  sudigthe  senistre  glainide  ass  for  cach  leth.  Conrotacht 
iarom  senester  dib  uasa  imdaid-seom  fadein,  ccTin-bo  fodirc 


IX  Flcd  Bricrond.  255 

(16-som  imcissin  in  tige  mair  üad  assa  imdai,  deig  ro  fitir-som, 
ni  leicfitis  Ulaid  isa  tecli. 

4.  In  tan  tra  bä  urlam  la  Bricrind  denam  a  thige  m4ir, 

ocus  a  grianan,  ocus  a  n-errad  dib  linaib  do  brothrachaib  ocus  S  . 

brecanaib   ocus   cholcthib   ocus   cerdhaillib,   ocus  a  tincor  do    5 
lind  ocus   do  biud,    ocus  nad  ra^i  ni  bad  esbaid  üad  eter 
deintmb  ocus  comadbwr  na  flede,  dotbat  iar  sin  co  toracbt  -/ 

Emain  Macba  ar  cend  Conchohair  co  niatbib  fer  n-Ulad  imbi. 

5.  Ba  bed  la  and  sin  iarom  ro  böi  oenacb  La  liUltu  i  ^ 
i\-Emain  Macba.     Fertliar  failti  fris  iar  sudiu  ocus  doiessed  10     i  / 

for  güaluind  Concbobrtw^    Atgladastar  Concobar  co  n-Ultaib  oC/ 

ol  cliena.    „Täit  lim-sa",  ol  se,  „co  tormai](te  fleid)  lim."  „Maitli 

lim-sa  dai^*',  ol  Concobar,  „mad  maitb  la  UI^m."    Fris 'gart 

Fer(/^ts  mac  Röig  ocus  matbi  VAaä  ar  cbena,  co  n-epertatar:  ^ 

„Ni  ragam",  ol  seat,  „ar  bit  lia  ar  mairb  oldate  ar  m-bi  iar  15 

n-ar  n-imcbosait  do  Bricrwc/,  dia  tisam  do  tbomailt  a  flede." 

6.  „Bid  jnessu  düib  em",  ol  se,  „a  n-dogen-sa,  cein  co 

tisaid  lim."   „Cid  dogena-sib  (p.  100=* :)  di  sudiu",  ol  ConcJwhar,        ^^/ 

„cen  CO  tiasat  ViXaid  lat?"    „Dogen-sa  em"  ol  Bricrm  „imcos- 

sait  na  rig  ocus  na  töisecb  ocus  na  latb  n-gaile  ocus  na  n-6c-  20 

thigernd,  commaromarba  cäcb  dib  a  cheli,  mani  tbisat  lim  do 

öl  mo  flede."   „Nocho  dingniam-ni  airut-su  sin"  or  Conchobar.        ^/ 

„Immacossaitiub-sa  eter  in  mac  ocus'  a  athair,  commamuirfe 

doib.    Mani  fetwr-sa  sin  daw",  or  se,  „immacossaitiub  eter  in 

n-ingin  ocus  ammät^iair.    Mani  fetwr  sin  da?*^,  or  se,  „imma-  25 

cossaitiub  da  cicb  cacba  oenmna  laUltw,  copmatuaircfe  doib,      oj 

CO  m-brenfat  ocus  ccülofat  la  sodain."  „Is  ferr  a  tecbt",  ol  Fergus 

mrtc  Roig,  „bid  fir  sucut"  ol  se.    „Denaid  immacallaim  din",         <^^*^l 

or  Sencba  mac  kWeUa,  „iiatbad  do  degdäinib  Ulad,  mad  maitb 

Hb."  „Biaid  olc  de",  ol  Concliöbar,  „cen  co  dentar  comarli  fris."  30 

7.  Tiagait  iarom,  mati  \]\ad  uli  i  n-imacallaim.    Ba  si         /\^  I 
comarli   Sencba  doib  daw^na  n-imacallaim:  „Maitb  tra",  ol 
Sencba,  „uair  atabairecew  tecbt  la  'bricrind,  togaid  aitm  de 

12  Der  Meine  Drude  bezeichnet  die  Ergänzung  einer  Lücke. 
17.  19  für  cein  und  cen  ist  cen  zu  lesen.  22  digniumni  LU. 

■  33  zu  theilen  ata  baire  ce«  teclit? 


fl^.S^JÜdi^i^l 


-I 


25G  IX  Fled  Bricrend. 

ocTis  sudigicl  ochtnr  claidliecli  iiiil)i  im  dul  do  asiii  tig,  acht 
CO  taisfeiia  a  fled  döib.  Dochoid  Furbaide  Ferbend  mac  Con- 
chohuir  lasin  n-athesc  sin  coii^cid  do  Bricrind  in  n-imacallaim 

5  uli.  „Maith  lim"  ol  Bricnw  „a  denam  samlaid."  Tocomlat 
ass  iarom  Ulaid  o  FimahfM.acka,  cach  drong  imma  rig,  cacli 
reim  imma  rurig,  cach  buden  imma  tüsech.  Bä  halaind  iarom 
ocus  ba  hamra  in  tochim  ron'  uicset  in  trenfir  ocus  ind  laith 
gaile  dochwm  ind  rigthaige. 

10  8.    Ro  imraid  iarom  Bricmt  inna  mewmain,  düs  cinnas 

doragad  ar  imchossait  \Jlad,  6  dodeochatar  aitüVi  na  trenfer 
tar  a  chend.  0  ro  gle  din  a  imrädud  ocus  a  scriitan  uli  inna 
mmmain,  dolluid  co  m-böi  im  budin  Löegaire  BusLdaig  mic 
Connaid  mic  Ili'ach.    „Maith  sin  tra,  a  Loegairi  Buad«?Vy",  or 

15  se,  „a  balc  bullig  Breg,  a  bruth  bullig  IVIidi,  a  bethir  breöderg, 
a  büaid  u-oc  n-UlatZ!  Cid  dait-siu  na  bad  lat  in  curathmir 
Emna  do  gresr"  Mad  ferr  lim-sa  em",  or  se,  „bid  lim".  „Rige 
leech  n-Erend  uaim-se  dait,"  ol  Bricrm,  „acht  co  n-derna 
mo  chomarli-sea."    „Dogen  immorro"  or  Lsegaire. 

20  9.  „Mad  lott  em  cauvathmir  mo  thige-se,  bid  lat  cauvath- 

mir  Emna  do  gres.  Is  cöir  curath^wir  mo  thige  do  cosnom", 
or  se,  „ni  caiiratJimir  tige  meraige.  Ata  dabacli  hi  talla  triar 
and  di  laihaib  gaile  fer  n-\]\ad,  iarna  linad  do  fin  acneta. 
Ata  torc  secht  m-h\iadmi  and;  o  ro  bo  orc  becc,  ni  deehaid 

25  inna  beolu  acht  littiu  lemnachta  ocus  menadagh  i  n-erroch, 
ocus  fircroith  ocus  firlemnacht  issamrud,  eitne  cnö  ocus  fir- 
chruithnecht  hi  fogomur,  (p.  100^ :)  ocus  feöil  ocus  enbruthe 
hi  gemrud.  Ata  bö  thiiir  and  dia  n-at  slana  a  secht  m.-h\iadna; 
0  ro  bo  löeg  bec,  ni  deehaid  fraech  no  foigdech  inna  beolu 

30  acht  firlemnacht  ocus  luigfer  glasfeoir  ocus  arbar.  Atät  coic 
fichit  bargen  cruithnechta  and  iarna  fuine  tria  mil.  Coic 
meich  flehet  tra,  iss  ed  ro  bronnad  frisna  coic  fichtiu  bargen 
sin,  ocus  cethri  bargein  di  cach  miach.  Isse  sin  din  cnvathnür 
mo  thige"  or  Bricriu.   „Uair  is  tussu  liech  as  dech  fll  la  UI^m, 

16  büaid  LU.  23  acneta:  i.  samemail  LU.  24  o  ro  bo  C'on- 

jectur  von  mir.    Das  Facs.  hat  eine  Lücke  von  etwa  drei  Buchstaben 
und  le,  letzteres  wohl  nur  vom  Copisten  verlesen.    Vergl.  lin.  29. 


IX  Flod  Bricrend.  257 

is  dait  as  cliöir  a  tliabairt,  ocus  is  dait  don-iitliracar-sa.  In 
tan  iarom  bas  lirlam  taisbenad  inna  flede  deöd  läi,  erged  do 
ara-so  süas,  ocus  bid  do  dobcrthar  in  curathmir."  „Beit  fir 
marba  and,  oiö  dogentar  samlaid"  or  Loegaire.  Faitbestär 
Bricn«  la  sodain,  ocus  ba  maith  lais  a  mewma.  5 

10.  0  ro  scaich  do  iarom  imcossäit  Loegairl  Buadaig, 
dolleic  im  budin  Chonaill  Chernaig.  „Maith  sin",  a  Chonaill 
Cernaig,"'  or  BYicriii,  „is  tii  kecb  na  cernd  ocus  na  comram. 
At  möra  na  comrama  dait  sech  öcu  Ulad  ol  chena  In  tan 
tiagait  Vlnid  for  cricba  ecbtrand,  udi  tri  la  ocus  tri  n-aidche  10 
dait-siu  remil)  for  äthaib  ocus  ilathaib.  Tu  dan  tar  a  n-essi 
dorisi  oc  a  u-imdegail  oc  ticbtain  ass,  conna  torgetbar  secbut 
na  treöt  na  torot.  Cid  dait-siu  iarom,  nad  bod  latt  curathmir 
Emna  Macha  do  gre's?"  Cer  bo  mör  tra  ammuinbech  dorat 
im  Loegaire,  dorat  a  da  cutr«mmai  im  Conall  Cernach.  15 

11.  lar  n-imcbossäit  Conaill  Cernaig  dö  iarom  am«? 
ro  bo  data  lais,  dolleci  im  budin  Conculaind.  „Maith  sin",  or 
se,  „a  Chuculaind,  a  cathbüadaig  Breg,  a  ligbrataig  Liphe,  a 
macdretill  'Emna,  a  lennam  ban  ocus  ingen,  nf  lesainm  dait 
indiu  Cuculaind,  üair  is  tu  fer  aurbaga  fil  la  Ulfu,  doeme  20 
ammorgre'ssa  ocus  ammoraurgala,  ocus  saiges  a  chert  do  cecJi 
oen  la  \J[tu,  ocus  ni  nad  roichet  JJlaid  uli,  ro  soichi-siu 
th'öenur,  ocus  addaimet  fir  hErend  uli  do  gail  ocus  do  gais- 
ced  ocus  do  gnima  üassaib.  Cid  dait-siu  iarom  in  ca.uYathm,ir 
do  lecud  dö  nach  aile  do  Vlfaib,  uair  ni  tüalaing  nech  di  25 
feraib  hErend  a  chosnam  frit?"  „Tong  a  toing  mo  thüath 
immorro",  or  Cuculaind,  „bid  cia  cen  chend  inti  doraga  dia 
chosnam  frim!"  Scaraid  daw  Bricriu  friu  iar  sodain,  ocus  do 
thget  hi  comaitecht  a  sloig,  am«Z  na  dernad  eter  in  n-im- 
chossait.  30 

12.  Lotar  iarom  dochom  in  tige,  corra  gaib  cach  a  lepaid 
and  issind  rigthig,  eter  rig  ocus  rigdomna  ocus  airig  ocus 
öcthigernd  ocus  maccöemu.  Leth  in  tige  iarom  do  Conchob^rr 
CO  läthaib  gaile  fer  n-Ulad  immi,  ocus  alleth  n-aill  do  ban- 
trocht  \J\ad  im  Mugain  ingin  Echach  Fedlig,  mnai  Conchob«/r.  35 
(pag.  lOla;)  Batir  he  iarom  batar  im  Chonchohiir  i  n-airinuch 

17 


258  IX  Fled  Bricreiul. 

in  tige,  i.  Fergus  mac  Röich,  Celtcliar  mac  Vthechair,  Eogan 
mac  Dnrthacht,  ocus  da  mac  ind  rig  i.  Fiacha  ocus  Fiachaig, 
Fergna  mac  Findchoime,  Fergus  mac  Leti,  &iscraid  Mend 
Macha  mac  ConcJiohair,  Seucha  mac  Ailella,  tri  m.aic  Fiachach 

5  i.  Rus  ocus  Däre  ocus  Imchad,  Muinremur  mac  Geirrgind, 
EiTge  Echbel,  Amorgene  mac  Ecit,  Mend  mac  Salchadse, 
Dubtacli  Döel  TJlad,  Feradacli  Find  Fectnacli,  Fedelmid 
Chilair  Chetaig,  Furbaide  Ferbend,  Rochad  mac  Fathemow, 
Loegaire  Büadach,   Conall  Cernach,  Cuculaind,  Connad  mac 

10  Mornai,  Erc  mac  Fedelmthe,  Bland  mac  Fergusa,  Fintan  mac 
Neill,  Ceternd  mac  Fintain,  Factna  mac  Sencada,  Conla  Sseb, 
Ailill  Miltenga,  Bricriu  fodein  ocus  formna  lath  n-gaili  Vlad 
ar  cena  ocus  a  maccasm  ocus  a  n-sesa  dana. 

13.  Ardopetet  iarow^  a  n-ces  ciüil  ocus  airfite,  cein  both 
15  oc  taisbenad  na  flede  doib.    0  ro  taisfeöin  iarom  Bricm«  in 

fled  cona  iuitbormaigib  ulib,  forocrad  do  Bricn'n^  fäcbail  in 
tigi  de  incbaib  na  n-atairi.  Atracbtatär  na  aittiri  la  sodain, 
ocus  a  claidiö  nocbta  na  lamaib  dia  innarba  asin  taig.    Teit 

f  iarom  Bricrm  cona  tegl/icb  assin  tig  dochom  a  griana^i.     Oc 

20  techt  dö  iarom  fo  dibi*  ind  rigtbaigi  is  and  asbert:  „In  caur- 

J^l  amniir  ucut",   ol  se,   „ama?  ro  aurgnad,   ni  canvcMniir  tige 

meraige.  Lsecb  bas  dech  Hb  do  Ul^ai?^,  dani-be>'aid  dö."  Fos 
fäcaib  la  sodain. 

14.  Ataregat   ind   rannaire  do  raind   in   bid  la  sodain. 
25  Atraig  iarom  ara  hoegairi  Busidaig  i.  Sedlang  mac  Riangabra, 

CO  n-epert  frisna  rannairib:  „Dale  sechut",  ol  se,  „a  curathmir 
n-ugut  do  Loega^Vw  Buadach,  uair  iss  e  non-dlig  secb  öcu 
\J\ad  ar  chena.'  Affraig  daw  Id  mac  Riangabra,  ara  Conaill 
Ceniaig,  co  n-epert  a  cetna.  Affraig  dan  Loeg  mac  Riangabra, 
30  CO  n-epert  a  cetna  frisna  vannairlb:  „Tucaid  do  Choinchulaind 
sucut",  ol  se,  „ni  mebul  do  Ulfaih  uli  a  thabart  do;  is  e 
gaiscedach  as  decli   fil   dib  he."     „Ni   ba  fir  sin",   or  Conall 


16  fogartar  do  iar«»t  fagbrtfZ  in  tiglii  do  incuib  na  n-aitt/re  Anfang 
von  Eg.  93,  fol.  20;'  is  dia  innarba  asin  tig  dochom  in  grianain  oc 

iQclit  do  iarom  fo  debi  in  rigtoige  is  ann  asmbert  Eg.         22  a  ülto  Eg. 
25  Seglang  Eg.  2fi  sechad  Eg.  27  ugat  Eg. 


IX  Fled  Bricrend.  259 

CernacJi  ocus  or  Loegaire  Bnsiüach.  15.  Atafregat  for  lar 
tige  ocus  gabtait  a  sciathu  foraib  ocus  taurlaingset  a  c\a\dhi 
a  triür.  Immaii-esofrg  doib,  co  m-bo  nein  tened  indala  leth 
flind  rigthig  lasiia  claid&i  ocus  la  fsebra  na  n-gai,  ocus  co 
m-bo  en-  (p.  lOP:)  laitb  glogel  alleth  n-aile  di  cailc  na  sciath.  5 
Foceird  armgritb  mör  arrigtbech  la  sodain,  ocus  ro  crith- 
naigset  ind  laith  gaile,  ocus  ro  fergaigestar  Conchobwr  fodessin 
ocus  Fergus  mac  Röig  oc  asciu  ind  etüalaing  ocus  ind  anfir, 
i.  in  dias  do  gabail  immon  u-öenfer,  i.  Conall  Cernach  ocus 
Loegaire  Bikulach  im  Cboiuculaind.  Ni  rabi  la  Ultu  fer  no  10 
lamad  a  n-etargaire,  co  n-epert  Sencha  fri  Conchobw;  „Etar- 
scar  na  firu"  or  se;  ar  is  e  dia  talmaide  ro  boi  oc  UUaih  ind 
inbuid  sin  Concliohur. 

16.  Dolluid  ConcJwhnr  ocus  Fergus  etarro  iarom.  Dol- 
lecet  a  lama  la  toeb  fö  cbetöir.  „Denaid  mo  reir-se"  or  Senc//r/.  15 
„Dogenam-ne"  ol  seat.  „Isi  mo  riar-sa  din",  or  Sencba,  „in 
cQMxathmir  ucut"  ol  se  „do  fodail  fön  slög  uile  innocbt  ocus 
techt  immi  iar  sudiu  irreir  w-k^ella  maic  Mägacb,  ar  bid  aing- 
c^ess.  la  \]\tu  in  dal  so  do  gleöd,  mani  bretbaigtber  bi  Cruacb- 
naib.  Fodailter  iar  sudiu  biad  ocus  lind  döib,  ocus  tairmcbell  20 
däil  tenid  leo,  ocus  gabsus  meisce,  ocus  bätar  failte.  Briccriu 
dsifi  ocus  a  rigan  ina  grianän.  Ba  foderc  do  iarom  assa  imdui 
suidigud  ind  rigtbige,  am«i  ro  both  and.  Ro  scriit  inna 
mewmain,  cinnas  doragad  ar  imcbossait  na  m-ban,  amai  do- 
rigni  imcossait  inna  fer.  25 

17,  In  tan  iarom  ro  scaig  do  Bvicrind  a  scrutan  ina 
mewmain,  ama?  doragad  airi,  ba  si  üair  in  sin  dolluid  Fedelm 
Nöicbride  cöeca  bau  asind  rigtbig  immacb  iar  trommi  öil. 
Addaci  Bricc)-*?(  secbai.  „Maitb  sin  innocbt,  a  ben  Loeg«m 
Büadaig,  ni  lesainra  dait  äan  Feäehn  Nöicbri(^e  ar  febas  do  30 
cbrotba  ocus  do  ceille  ocus  do  ceneo^l.  Concbob<(r  ri  coicid 
hErencl  do  athr/?r,  Loega/>-e  BuafZ«c^  do  cbele,  acbt  namma 

ni  bo  ro  lim  dait,  conna  tissad  necb  di  mnaib  \]\ad  riut  bi 


1  atarregat  £V/.  5  do  calcib  na  scieth  Eg.  17  iiciot  Eg. 

18  ainces  Eg.         20  tairmcell  dail  tened  leo  Eg.         ir,  Bricrind  om.  Eg. 

17* 


260  IX  Fled  Bricrend. 

Tech  Mitlcliüarcla,  ocus  co  m-bad  hit  iarsäla  no  beth  bantrocht 
Vlad  uile.  Bä  tu  theis  isa  tech  ar  thus  innocht,  doroimle 
caidche  ais  baun'gnacht  lias  bantrocht  Vlad  uH."  Teit  ass 
Fedelm  la  sodain  tar  teora  fuithairbe  ön  tig. 

5  18.  Tic  immach  iar  sin  Lendabair  ingen  Eögain  maic  Der- 

thacht,  ben Conaill  Cernaig.  Atgladastar  dan  Bncriii,  co  n-epert : 
„Maith  sin,  a  Lendabair",  or  se,  „ni  lesainm  dait  ind  Lendabair, 
at  banlendan  ocus  at  menmMC  fer  n-domain  uH,  ar  do  äine 
ocus  t'urdarcus.     A    n-ed   ruc  do  cheli   do   öcaib  domom  ar 

10  gaisciud  ocus  cruth,  ro  ucaiseo  di  mnaib  Ul«f?."  Cid  mor  tra 
a  muinmec  dorat  im  Feälim,  dorat  a  da  cutriunma  im  Leuna- 
hair  fö  a  n-innas  cetna. 

19.    Dolluid  Eraer  immach  fo  sodain  cöeca  ban.    „Slaii 
seissj,  a  Emer  ingen  Forgaill  Manachl"  ol  BricW«,  „a  ben  ind 

15  fir  as  dech  i  n-Ere.  Ni  lesainm  dait  ind  Emer  Foltchain,  is 
huariud*  do  rigaib  ocus  rigdomnaib  laKrend  immut.  A  u-ed 
rucc  grian  do  rennaib  nime,  rucaisiu  (p.  102=^:)  de  mnaib  do- 
main  ule,  ar  chruth  ocus  deilb  ocus  ceneT,  ar  oiti  ocus  ani 
ocus  irdarcus,   ar  alhid  ocus  ergna  ocus  aurlabra."  '  Ciar  bo 

20  mör  tra  a  mainbech  dorat  im  na  mna  aile,  dorat  a  thri  chom- 

meit  im  Emir. 
t^  20.   Tiagait  ass  iarom  na  teora  huilna,  co  m-batar  i  n-6en 

magin,  i.  teora  fuithairbi  on  tig,  ocus  ni  üUr  nech  dib  for 
araile   a   n-imchossait    do    Bncrind.      Dothregat    tia    dig   la 

25  sodain.  Tochim  fossad  n-alaind  n-inmalla  issin  chetna  fuith- 
erbe,  ising*  ma  ro  fuc  nech  dib  a  choiss  sech  araile.  Lid 
fuithairl)e  t-Auaise  immorro,  ba  miniu  ocus  ha  lüathiu  a  n-imtecht 
issudiu.  Lid  imihairhe  immorro  ba  nessu  don  tig,  iss  amlaid  ruc 
cach  ben  dia  seitche  ar  ecin  ocus  tuargabsat  a  lente  co  mellaib 

30  a  larac  do  imchosnom  dul  isa  tech  ar  thüs,  üair  iss  ed  atrubairt 
Bricri«  fri  cach  se  timcliell  araile,  issi  ro  bad  banrigan  in 
choicid  uli  inti  dil)  cetna  ragad  issa  tech.  Ba  si  meit  a  foth- 
raiiid  tra  oc  imchossnam  techta  ar  thossaig  cach  riaua  cheli, 


2  Toroimle  co  baidne  jeis  Eg.  7  Lenabair  LU.  9  domo  Lü. 

anedrucb  LU.  20  a  da  qhutrumpe  Eg.  20  ass  iagma  rucc  Eg. 

30  a  laurc  Eg.  33  ce  x  Eg. 


IX  Fled  Bricrcnd.  261 

a.mal  bicl  futlivond  coecat  carpff^  do  thisad  aud,  co  forcroth  a 
rigthech  n-uile,  ocus  co  rffiblangtär  ind  laith  gaile  dia  n-gais- 
cmcl,  CO  folmastar  cacli  dib  aidid  a  chelo  isin  tig.  ' 

21.    „Anaid",  or  Sencha,  „ni  dat  namait  tancatär,  acht  is 
Bricriu  dorat  imcossait  eter  na  mua  dochötar  immach.    Tong    5 
a  toing,  mo  tluiath",  or  se,  „maui  iatar  a  tech  friii,  l)it  lia  a 
mairb  and  audat  a  m-bi."    ladait  na  dorsaido  in  comla  la 
sodain.    Ro  saig  Emer  iugen  Forcaill  Manach  ben  Conculaind 
ar  lüas  rfasna  mnaib  aile,  co  tard  a  druim  frisin  comlaid,  ocus 
CO  n-arlastär  liadi  na  dorsaide  riasin  m-bantrocht  or  chona,  10 
CO  n-erget  a  fir  isin  tig  la  sodam,  cach  fiir  diib  do  oslogud 
riana  mnäi,  co  m-bad  a  ben  cetna  tisad  issa  tech  ar  thüs. 
„Bid  olc  ind  adaig"  or  Conchohiir.    Benaid  a  clö  n-argit  ro 
böi  ina  läim  frisin  n-uaitni  creduma  inna  imda,  co  n-desitar 
in  t-slüaig  inna  sudi. '■  „Anaid",  or  Sencha,  „ni  ba  cath  co  n-  15 
gaisciucl  dogentar  sund,  acht  bid  cath  co  m-hriaihraih  la  sod- 
am."    Tolhiid  cach  ben  fo  choim  a  celi  ammaig,  couid  andsin 
dorönsat  in  hvi-Atharchath  Ban-Ulad 


Briatharcath  ua  m-bau  iu  so. 

22.    Asbe/-t  Fedelm  Noicride  heu  hoegairi  Buadaig: 
[R.]  „Cotom  bert-sa  brü  söer  sruith  dim  chhiind  comceneoil     20 
|rj  P^H  cinsiu  di  churp  rig  sceö  rignai  rieht  forcäini  costud* 

■-j^*lI*- "        conid  cruth  buidech  berar  üaim  nöithium*  cruth  cain       -^vw-<>*<-"' 

-1   nitat  namaid  Eg.     tangatar  ann   Eg.  5  itiV  na  mnaib  Eg. 

Tongusfe  atoiage  m  tuath  Eg.  6  bith  lia  ar  mairb  andaiti  ar  m-bi  Eg. 
9  CO  tarat  Eg.  comla  Eg.  13  beuaid  Eg.  u  imdaige  Eg.  17  fo 
cbomair  Eg.  18  bänulofZ  Eg. 

Cap.  22.  In  diesem  und  den  folgenden  Capäeln,  welche  die  Beden 
der  Frauen  enthalten,  habe  ich  nur  da  eine  Interpunction  gesetzt,  wo 
eine  solche  in  der  Handschrift  steht.  Die  Zeilenahtheilung ,  für  die  in 
den  Handschriften  kein  Anhalt  vorhanden  ist,  soll  nur  andeuten,  wo 
ich  einen  gewissen  Sinnesabschnitt  oder  —  was  hier  dasselbe  besagt  — 
ein  Versende  vermuthe. 

19  Fedlim  Eg.  20  Cottambertsa  Eg.     do  claind  comchiueoil  Eg. 

21  do  churp  Eg.    forchaine  costad  Eg.  22  bei'or  Eg.    cruth  coin  Eg. 


262  J^  I'^led  Bricrend.  /^^ 

cousgj-t*  la  feba  fene  fogart*  geinsiu  genas 

luclitlioud*  lämderg  Loega?'/-e 

lin  m-band  m-balcbuada  beras  ar  iatli  n-Ular^ 

aurslaid  cricha  comnart  comnamat  cen  Ultu  imbi. 
5       Imiis  dich  (p.  102'»:)  immus  tecrathar  imgoin 

airriu  airdercu  Isechaib  Loegai>'e. 

lin  a  büada  bias  üas  cech  Irech. 

Cid  nab  sin  Fedelm-sa  Findchöem  chruthbüadach  büageltach 

cichsetZ  ria  cach  mnäi  hi  Tecb  Midcbüarda  medrach." 
10  23.    Asbert  Lendabair  la  sodaiu  ingeu  Eogain  maic  Der- 

tacht  ben  Chonaill  Cevnaig  maic  Amorgewi: 
[R.]  „Ar  is  niese  criith  cbeill  chongraiiumim* 

coiblethar*  ceini  crutb  cain  caurchasta 

i  Tech  Midcbüarta  rig  ria  innaib  \J\ad. 
15      Ar  is  mo  chele  crem  Conall  coscorach  credmair 

coibledar  ceim  n-ard  n-adgujde* 

i  n-uchtu  ergal  n-eirrind  ria  cach. 

Cain  tintai  chucum  co  cernaib  co  cennaib 

con  ruccai  calca  cruaidse  comraicthi  \]\ad 
20      arsaid  cach  n-äth  conid  dia  thuil  tglai* 

arslaithi  a  n-äthu  arfich  a  n-gressu 

comaig*  Isech  arabi  lecht  liac 

laimethar  mac  äin  kmorgeni  accalldaim 

ar  is  Conall  ar  lin  a  chcrd     cinges  ria  cach  Isech. 
25      Cid  nabb  sin  Lendabair-se     li  siila  caich 

cichsed  ria  cach  mnai  hi  tech  rig." 


1  gensiu  genas  luclit  donn  Eg.  3  m-buada  Eg.  4  arslaig  cricha 
comnamat  cen  \]\tu  imme  Eg.        e  airri  airderca  Eg.        7  lin  a  buad  Eg. 

8  Cid  nab-  si  an  Fedlim  si  Eg.     cruth  buadach  buadgeltoch  Eg. 

9  cichsed  ria  cech  mnai  a  tech  medrach  Midchuartae  Eg. 

Gap.  23.  Auch  hier  nur  die  Punkte  nach  der  Handschrift,  die  Ah- 
theilung  der  übrigen  Zeilen  nach  meiner  Vermuthung. 

10  Asmbert  Eg.  ii  Aimergm  Eg.  13  coibletar  ceimm  cruth  caem 
curcasta  Eg.  n  Ulad  uile  Eg.  15  cosgrach  credmar  Eg.  ig  coi- 
plethar  Eg.  17  ind  ucht  ergal  Eg.  is  coiu  tinntaid  cugam  co  cernaip  Eg- 
19  cruaide  comruicthe  Eg.  20  conad  dia  tul  tglai  Eg.  22  comaig  Ifech  ara 
bi  Eg.     23  accaldaim  om.  Eg.     24  a  cerd  no  a  cern  Eg.     25  Cid  nab-  si  Eg. 


IX  Fled  Biicrend.  263 

24.   Asbe/-t  Einer  ingon  Forgaill  Manacli  ben  Conculaind: 
[R.]  „Cotom  gaba-sa  cheim  cruth  clieill  congraimmim* 
coibliucr  büada  bäigtbir  cach  delb  cbain  chucom 
conid  rao  rose  soer  setta*  döine  dorn  gnüis^ne 
111  frith  cruth  uä  cörai  na  congraim*  5 

ni  frith  gtes  na  gart  nä  geuus. 
ni  frith  hith  scirce  soerligi  na  cclle  couoin  thic-se 
ar  is  immum-sa  ochsatar  Ulaid  uile 
is  me  a  cnü  chridi  gle  dianimbe-so  beeth  fiadetai"lu.* 
Nimmar  mbith*  ben  üadib  lia  cole  on  trath  sa  co  alaile    10 

I  is  Cuculaind  mo  chele  ni  cü  ches* 

j'/t»AA  f\  (f^        crithir  fola  for  a  cruud 

I  cobur  fola  for  a  clsediub. 

'  Cain  forondar  a  chorp  hi  crü  p^«^ 

crechta  iiia  chaiu  cnis  /5 .     />       /        15 


]fV 


dt 


älta  ina  thöeb  liss 

cäin  feid  a  rose  roeheim  inna  chend  siar  ^  ^^ 

cäin  fuahxiiig  fuither  glaini  sair* 

sirderg  asella   "^  c^j^/^t^f 

ögderg  a  founaid  20 

fordeirg  a  fortgea  ^  , 

arfich  6  4Lb  ech  oeus  analaib  fer  ^^^  ^■'^ 

foeeird  ieh  n-erred  iud  aib 

atetha  cl^_dQud  eless^dall  clessjirÄÖin 

immelig  loa  usci  atetha  cless  nonbair  25 

couboing  catha  crochombäg  1  =Lu-tt  ■^-.tt« 


(7ap.   24.     Auch   hier   nur    die  Punlde   nach    der  Handschrift,    die 
Zeilenahtheilung  von  mir  da,  wo  ich  einen  Sinnesabschnitt  vermuthe. 

1  Asmbert  Eg.        2  ceirii  cruth  ceill  congraimm  Eg.       3  baidther  Eg. 
cain   cugam  Eg.  i  conad  Eg.  7  luth  seirci  saorlighe  na  gile 

na  ceille  conam  ticisi  Eg.  s  ochsathor  Eg.  9  dia  mbe  se  die 

m-be  se  {sie)  bteth  fiadetarlae  Eg.         lo  nimmar  bid  Eg.        colaile  Eg. 
11  ni  eil  cichis  crithir  Eg.  u  Cain  forondor  a  corp  a  cru  Eg. 

15  creacht  Eg.         n  cain  fcith  a  roscc  rochain  ina  chind  [am.  siar)  Eg. 
18  Cain  iiialaing  fuider  glaini  [am.  sair)  Eg.  21  foirtchi  Eg. 

22  a  fichaib  ech  ocus   analaib  {om.  fer)  Eg.  23  focha'd   ich  neirrec? 

nindaib  Eg.  25  immasleig  loa  uisqi  atetse  des  noubuir  Eg. 


264  IX  Fled  Bricrend. 

[R.]  falgaib  etho*  borrbuidue         ;  if^^^^^^^^^^       ,JfJU<^^^J 
brissid  üath  nadarcciia* 
is  fer  seirgeis*  illigu 

is  cron  chutma  cüaride*  / 

5       iss  i  rieht  mna  siüil  sedda  \]\ad  uli     ?  'i^-  "  ^■^'^^ ' 
corrici  mo  cbele-se  Coinculaind 
cro  dond  gle  sin  samlaitir 
at  salaig  üantaind  athüauaind  cbrisalaig* 
at  gairb  chaitLlig  at  croua  ciitmmma* 
10      at  crothle  garmiline  at  büanaind  bodelbse* 

is  ir-  (p.  103*:)  rechtaib  bo  ocus  dam  ocus  ech 
settai  mua  Ulad  uli  conom  thici-sea. 

25.    La  sodain  ba  ed  dogensat  ind  fir  batar  sin  tig,  i. 

Loegaire  ocus  Conall  Cernach,  o  ro  leblaing  a  luau  laith  iar 

15  closin  imaeallma  na  m-ban,  ro  brisiset  cleith  di  ciethaib  ind 

rigthige  fo   a  comartus  immach,    conid   si  conar   dollotar  a 

mna  chucu  isin  tecb.     Cuculaind  immorro  tuargaib  a  tech  i 

n-aurcbomair  a  imdäi,  comtar  fode/'ci  reima  nimi  fon  fraigid 

immach  anis,  con[^c?]  si  sin  conar  dolluid  a  ben-som  ocus  cöeca 

20  ban  cecthar  de  na  da  ban  aili  ocus  cöeca  ban  a  mna  fodein, 

coiuia  bad  cutr^mmus  disi  frisna  mna  aili,  uair  nir  bo  chutn^m- 

mus  do-som  fii  cach.   Dolleci  Cuculaind  arrigthech  sis  iar  sudi, 

CO  n-dechatar  secht  lerchubat  di  fenamain  in  tige  i  talmain, 

CO  forcroth  a  n-dün  uli  ocus  cor  trascair  grianan  Bricrend  fri 

25  Iar  talman,  co  torcair  Bricrm  fodein  ocus  a  rigan,  corrabatar 


1  falgaib  betlia  Eg.  3  sergis,  Eg.  4  crou  cutma  Eg. 

5  issi  irriucht  mna  siiil  sedda  Eg.  7  samlaithtV  Eg.  8  at  s&\aig 

uanaiuu  atanaind   ci'isala?^  Eg.  o  cutrummse  Eg.  10  garmaii- 

line  Eg.     bo  delpai  Eg.  12  sedda  Eg.     conamticcise  Eg. 

Cap.   25.     13  issiu  tig  Laeg.   B.   ocus   Conall   C.  Eg.  le  conad 

sisin  Eg.  19  conadli  sisin  Eg.,  consisin  LU.  20  ua  da  ban  alle  co  na 
ba  cutrumws  disi  fris  na  mnaib  uair  nior  bo  chudrumMS  die  fir  frisna  firse 
alle  Eg.   {Anfang  von  fol.  22)  21   cuthrt^mmus  LU.         22   ToUecce 

C.  in  rigteuch  Eg.  23  connteuchwstar  VII  ufercuboit  Eg.  co  forcroitli 
in  dann  n-uile  Eg.  fenamain  Stolzes,  Rem.  on  the  Fucs.  ]).  13,  senamain 
LU.,  Eg.,  Lc.  24  cor  trascair  Eg.    for  Iar  Eg.        25  co  torchair  B. 

bodeiu  ocus  a  righan  Eg. 


IX  Flcd  Bricreiul.  265 

isind  otrucli  for  lar  ind  lis  eter  na  conaib.  „Aill  amai"  for 
Bricnw  „tancatar  nämait  a  n-düii",  la  eirgi  süas  co  opund. 
Co  ro  la  cor  immaw  rigthech,  co  n-acca  amal  ro  cloenad  a 
thech,  conda  tarla  for  a  lethbeolu  uli.  Adsoirg  a  bossa  la 
sodain  ocus  leicthe  isa  tecb  iar  sudi,  ocus  ni  rabi  la  UI^m  fer  5 
asaithgned  umal  ro  salchad,  conid  ina  labrad  atgenatar. 

26.  Asbe>-t  Bricriu  IViu  larom  do  Iar  in  tigi:  „Nimator- 
chomlod-sa  fleid  düib  tra,  a  UUu"  for  se.  „Is  ansu  lim-sa  mo 
thech  oldas  mo  trebad  uli.  Is  geis  düib  tra"  ol  Bricrm  „61 
na  longud  na  chotlud,  co  fargbaid  mo  thocb-sa,  amal  fond-  10 
rancaibair  for  bar  cind."  Atregat  laith  gaile  fer  n-\]\ad  uli  isin 
tig  la  sodain  ocus  doberat  triamnai  don  tig  ocus  nir  thüar- 
gaibset  cid  co  tisad  gBetb  etm-ro  ocus  tab/^aML  Ro  bo  cheist  i>,rihc 
for  Ulhi  dun  ani  sin.   „Nocbonomtha-sa  düib"  ol  Sencha  „adit 

in  fer  fod  racaib  co  eisen,   aitchid  fris  a  facbail  co  diriuch."  15 

27.  Asbe/'tatar  Ulaid  fri  Coinculaind  iar  sudi  a  tecb  do 
clirgiud,  ocus  asbert  Bricrm:  „A  ri^lsech  n-F^rend",  for  se, 
„mani  dirgi-siu  co  rop  cöir,  no  con  fil  isin  domun  nod  n-dirgi." 
Doratsat  JJlaid  uli  impidi  fair  im  tbüaslucud  na  cesta.  Afraig 
Cuculaind  la  sodain,  na  betis  ses  na  fledi  cen  öl  cen  tomoltus.  20 
(p.  103^:)  Dorat  istrom  Cucidaind  triam  dia  t^rcbail  ocus 
foremmid.  Ro  riastrad  immi  iarom  iar  sudi,  co  rabi  bauna 
fola  im  bun  cucha  finna  do,  ocus  ro  suig  a  folt  inna  cbend, 


1  issin  otrach  chacae  for  lar  Eg.  3  co  rolla  cor  imma  rigteuch  Eg. 
4    contarrlae    for  a  leith    beuloe    (om.   uli)  Eg.     assoirg  Eg.  5    tol- 

leicti  Eg.  c  assaitgned  amail  Eg. 

Cap.  26.  7  rill  iarovi  tollar  in  ticce  Eg.  nimatarcomlMsae  fleud  Eg. 
8  Is  auntsa  Eg.  10  iiallongnrZ  na  quodlsäd  Eg.  fondrarnecbabw  ar 
for  cind  Eg.  11  ataregaut  läit  gaile  Ul.  uile  Eg.  13  Rop  ceus  dow 
for  UUt.  ind  ni  sin  Eg.  14  Nocham  thasae  Eg.  15  aitqi  fris  a  fag- 
hail  CO  direch  Eg. 

Cap.  27.     Asmbertatflr  Eg.  10  do  dirgad  Eg.         17  asmbert  Eg. 

18  main  dirgeussu  corab  cöir  ni  con  fil  issin  domitn  nod  dirge  Eg. 

19  Atfraich  Eg.  20  \\xcht  na  fleidi  Eg.     cen  tomailt  Eg.  22  for- 
feim  Eg.     Ro  riestrad  imbi  iersuidm  combiTei  banno  folfe  imm  bun  cecÄ 


266  IX  Fled  Bricrend. 

cor  ho  suas  meeldub  demischas  cbirdub  ba  fo/'csi  fair,  ocus 
ro  gal)  imbri  bro*  ocus  rö  sini  iar  sudi,  co  taillfed  fertraig 
feroclaig  eier  cacb  da  asna  do. 

28.  Tancatar  a  res  c^machta  ocus  a  lucht  adartba  na 
5    doch?6ui,  ocus  tuargaib  a  tech  iar  sudi  ocus  forruim  co  visicht 

a  dirgi  fesin  inua  cetna.  Ocus  bä  sam  doib  iaroni  oc  tocha- 
tim  na  fledi,  i.  na  rig  ocus  na  toisig  isindarna  leith  im  Con- 
cobur  clothamra,  im  ardrig  n-amra  u-Vlad.  Ind  rigna  im- 
morro  isind  leith  araill,  i.  Mugain  Aitencsetrech  ingen  Echach 

10  Fediig  ben  Conchobair  male  Nasa,  Fedelm  Nöicrotbach  ingen 
Concobair  (i.  nöi  crotha  uo  tadbantais  fo>Ti,  ocus  bä  aildiu 
cach  cruth  araili),  Fedelm  Foltcbain  da«  ingen  aili  Concho- 
bair ben  Loegam  Buadaig,  Findbec  ingen  Echach  ben  Che- 
thirnd  m«ic  Fintain,  Brig  Brethach  ben  Celtchair  male  Uthi- 

15  chair,  Findige  ingen  Echach  ben  Eogain  ma^'c  Durthacht, 
Findchfem  ingen  Cathbad  ben  Amargiu  larngiunnaig,  Derbor- 
caill  ben  Lugdach  Riab  u-derg  ma/c  na  Tri  Find  Emna,  Emer 
Foltchain  ingen  Forcaill  Manach  ben  Conculaind  maic  Sual- 
daim,  Lendabair  ingen  Eogain  maic  Durthacht  ben  Conaill 

20  Cernaig,  Niab  ingen  Celtchair  ma^'c  Uthechair  ben  Chormaic 
Condlongas  maic  Concobair.  Is  lia  turem  tra  ocus  aisneis  ina 
m-boi  di  degmnaib  and  chena. 

29.  Dorala  in  tech  ina  raithsechaib  briathar  oc  na  mnaib 
doridisi  oc  imarbaig  eier  a  fcrail)  ocus  siat  fesni,  co  folmaiset 


finda  doa  ocus  ro  suig  a  folt  inda  cheunt  condernse  (coniidae  Eg.)  suas 
mael  cas  cirdub  ro  bsei  fair  ocus  ron  gab  a  bri  bro  ocus  ro  sin  iar  sui- 
Aiu  CO  tuillfed  fer  troig  feroglaig  eier  cech  da  essnae  do  Eg. 

Von  Cap.  28  finden  sich  in  Eg.  nur  die  Worte  tuargaib  an  tecb 
iar  suidm  ocus  forruirim  co  raucht  a  dirgi  an  cetna;  der  Frauencatalog 
nebst  dem  vorhergehenden  Satze  (Ocus  ba  sam  etc.)  fehlt  in  Eg. 

Cap.  29  lautet  in  Eg. :  lersin  tra  coister  in  slog.  Berid  Sencha  breith 
dina  mnaib,  i.  Eimer  ar  tus  issin  teuch  ocus  na  di  mnaji  aile  gualainn 
frie  gualainn  ind  (verwischt).  Ro  fass  don  ind  imarbäid  chettnse  dona 
mnaib  issin  tig  iar  riec/tfain  induö.  Bator  iai'om  ind  tir  do  mifost-  (f 
später  in  i   corrigirt)    ocus    anfeitb    lasodaui  conerrac/ti  Seucse   cosc  na 


IX  Flcd  Bricrend.  267 

iüd  fii'  comergi   debtba  dorisi,   i.  Coiuül   ocus  Loegaire  ocus 
Cuculaiud.   Atraclit  Senclia  macAilella  ocus  ro  croith  iu  craib 
Sencba,  ocus  cqutoiset  \J\aid  uli  fris,  conid  and  asbert-som  oc 
■         cosc  imia  m-baii: 

W         [R.]  „Cotob  secbaim  a  läichessa     äiia  aiirdairce  airegda  Ulad.    5 
P  anat  for  m-briatra  bägi     na  banaiter  fergnüsi 

iccruadaib  comraictbib     tria  üalle  a  u-gloud. 
<;Uu£^      ar  is  tria  cbin  m-l)aii     Ijit  f(^ai  fer  dlochtai*  n-^ij^-^ 

fir  i  n-irgalaib  immad  mär  galgat  comlud  ferglunni 

ar  is  dia  ni-brigaib  bsesaib  bes  döib  10 

dofurcbat  nadiccat     imsüidet  naclrairget 

Cotob  secbaim  a  laicesa     ana  urdairci." 

30.    Is  aiid  asbert  Emer  oc  a  frecra: 
[R.]  „Deitbbir  dam-sa  a  Sencha  uair  is  am  ben-sa  curad  cäin 
cotngabtus  cruth  ceill  o  ro  damnad  a  forcetul  (p.  104 ^'r)  15 

cen  dichill. 
eter  cbles  for  analaib  ocus  ubullcbles  ocus  siaburcles  ocus 
des   cüair  ocus   des   cait   ocus   derg    filHud    erred    nair 
ocus  gai   bolcai  ocus   bai   brasi  ocus  brutb  n-gene  ocus 
sian   curad   ocus   rotbcbles   ocus   fseburchles   ocus   dreim  20 
fri  fogaist  ocus  dirgiüd  cretti  for  cacb  ii-äi. 


m-ban  ol  se  ua  be  olc  itir  nai  firu.  Cotaib  secbaim  for  se  a  läichessa 
ana  urderca  \Jlad.  Anaitt  bur  m-bagbriatra  na  banaitaigt  {sie,  verwischt) 
fergnuissi  i  cruad  comraictib  trie  uaill  agu  ar  is  trie  chin  m-ban  bid 
ferna  feur  älocht&bi  fir  in  itrgalaib  immat  margalgat  comluth  ferg  luinde 
ar  is  die  m-brigaib  bsesaib  bes  doib  do  furgbait  nat  riccait  imsüidet  nad- 
rancit.     Co. 

LU.  hat  Pmikte  hinter  Ulad  und  gloud.  Die  von  mir  versuchte 
Sinnes-  und  Versabtheilung  ist  lin.  7  und  8  besonders  unsicher  5  und 
11  cotobsechal  LU.  Facs. 

Cap.  30.  Auch  hier  die  Punkte  nach  der  Handschrift.  Die  Auf- 
zählung der  Waffenspiele  scheint  nicht  metrisch  zu  sein. 

Deithbir  damsae  ön  a  Senchee  for  Eimer  bassa  bensa  cumid  cain  cot 
n-gabws  cruth  ceill  oro  damned  a  forcetal  gan  dichell  eter  des  for  ana- 
\aib  ocus   uball   des  ocus   siabttrcles  et  reliqua.     Et    ni    fuigbesfar   feur 


268  IX  Fled  Bricrend. 

[R.]  Ni  faigbistar  fer  and  conmestar  a  ses  ocus  a  äs  ocus  a  auius. 

a  guth  a  gses  a  chenel.     a  auius  a  urlabra. 

a  äg  a  gal  a  gaisced.     a  bruth  a  büaid  a  biiadirse. 

a  foraim  a  fqmsige.    a  deni  a  tharpige 
5       a  fiancboscur  co  des  ndwbair    fo  Cboinculaind  corachosmail." 

31.  „Fir  imia  radi-siu,  a  hen",  ior  Couall  Gernach,  „tset 
ille  in  gilla  clesach  sin,  co  ccnnairsem."  „Na  tbö",  for  Cucu- 
laind,  „am  scith  aithbristi  indiu,  conda  §sar  biäd  ocus  co  ro 
chotlur  ni  dangen  comlond."    Ba  fir  em  do-som  daw  ani  sin, 

10  fo  dagin  iss  ed  läa  and  sin  immanarnic  do-som  frisin  Liath 
Macha  hi  taib  Lindi  Leith,  hi  Sleib  Füait.  Ro  selaig  Cucu- 
laind  chuci  iar  tichtain  dö  asiud  loch,  co  tarat  a  di  laini 
imma  brägit,  co  ra  gaib  etorro  oc  gleic,  co  ro  thairmchellsat 
tir  n-Erend  fon  n-innasin,  co  toracht  inn  aidcbi  sin  cona  eoch 

15  riata  leis  co  Emain  Maclia.  Is  fon  n-innas  cetua  daJ^  fuair  in 
Dub  Sainglend  a  Loch  Duib  Saingle;w?. 

32.  Is  and  asbert  Cuculaind  ani  seo:  „Ro  sirius  indiu 
ocus   in   Liath   morbrugi   Erend  i.  Brega  Midi  Muresc  Mur- 


ant  {sie)  conmestar  a  ses  ocus  a  fäs  a  aines  a  airechws  cverwischt)  a  ur- 
labra a  ceneol  a  guth  a  gses  a  gal  a  g&isced  a  bruth  a  buaidh  a  buaidh- 
irsi  a  foraim  a  foimsige  a  deine  a  dianchoscar  no  fescar  co  des  nonbuir 
for  Choincü  comcosmail.     Eg. 

Cap.  31.  6  Fior  a  ben  for  Conaltt  {sie)  tset  ille  in  gillse  clessach 
sin  CO  comairsim.  Na  to  for  Cucu.  ansgith  {sie)  auossa?  condsesar  bied 
ocus  coro  quodl&v.  Ba  fior  dossam  don  innisin  fo  daigin  ised  la  iunsin 
mmcomhrainicc  dosum  frisin  Liath  Mochse  a  tseib  Linde  in  Leith.  Rosc- 
laith  Cucu.  chuice  co  tarat  a  di  laim  immo  bragait  co  ro  tairmchill  tir 
n-Erend  fon  n-indws  sin  co  tormclit  ind  oidche  sin  cona  each  rietse  leis 
co  teuch  m-Bricrend  inn  Dun  'Ru.di'aige.     Eg.  o  digö  LU. 

Cap.  32.     Iss  and  ismbert  Cucu.  indso: 

Ro  sirius  andiu  morbruighe  Erend  for  sc  i.  Breughse  Midiu  Mu- 
rescc  Mio-temne  Machse  Mag  Medba  C?trrech  Cleitech  Cernse  Aidne 
Aigli  Asal  Lia  Linde  Lochrandse  Umall  Irrws.  Cera  Mrenmag  Muccraime 
Tenmag  Tulchse  Tuiride  Tetba  Tlac/tifga  Taillti  Temoir  Cuala  Cermwse 
Ros  Ruidni  Roiscne  Aine.  Ferr  lern  cec/t  les  quodhid  dile  lern  longad 
olda  cechni.     Tongusse  itoingi  mo   tuath  madam  saitheuch  bid  ocus  co- 


IX  Fled  Bricrend.  269 

tliemni  Macba  Mag  Medba,  Curroch  Cleitech  Cenia,  Lia  Line 
Locharna,  Fea  Fernen  Fergna,  Urros  Domnand  Ros  Roigne, 
Awni  (?)  E6.  Fcrr  cach  cless  cotlud,  diliu  lim  longud  oldas 
cacli  ni.  Tongu  do  dia  toinges  mo  thüath,  diam-sa  sai- 
thech  bid  ociis  cotulta,  conid  des  ocus  cluchi  lim  comrao  fri  5 
öenfer." 

33.     Immacomarnic  tra  düib  debaid   do   denam   immaw 
curadmir  doridisi.   Dogni  Concobur  ocus  matbi  \]\ad  ol  chena 
a  n-etrain,  co  ro  gletbe  a  m-bretbugud.   „Eircid"  ior  Coucobwr 
„cussin  fer  folimathar  for  n-etrain,  co  Coinroi  mac  n-Dairi".  10 
Conid  and  asbert: 
[R.]  „Alid  in  fer     concerta  do  cbäcb 

m«c  Dairi  duir     csemroth  Curoi 

coüßlecbt  fir  fqrcpU     mad  fri  goe  gebitar 

fer  find  firen     fer  maitb  mormewwnacb  15 

brugaid  ar  brugacbus 

l£ech  ar  laiintbenchus 

ardri  ar  airecbus 

concertfa  fir  fo/-aib  fe_idm  a_irg  ailfes*  alid." 
_____  AI. 

taltse  is  des  lern  ocus  is  cluiclii  dam  comracc  frie  hoenfer.  Maith  tra 
ar  Conc.  is  Ior  atäthai  ag  airimdell  Brie  tucthar  biedh  issiu  tech  ocus 
coiscter  ind  imorran  co  tair  an  fleid.  Dogniter  samk«f?  ba  saim  doib 
iarsuid/w  co  cend  tri  la  ocus  tri  n-aidqi  Eg.  Unmittelbar  hieran  schliesst 
sich  in  Eg.  Toicliim  Vlad  do  Cruachain  sei  sis  anse  {Cap.  42\  3  ani 
oder  am  mit  einem  Strich  über  dem  a,  LU. 

Das  den  Capiteln  33 — 41  entsprechende  Stück  hat  Eg.  auf  fol.  23^ 
nach  den  Worten  Anaid  or  Sencba  denaid  mo  riar-s«.  Dodenara  ol 
siat  {Schluss  von  Cap.  74),  unmittelbar  vor  dem  icirklichen  Besuche  bei 
Curoi  (8.  S.  246). 

Cap.  33.  Anstatt  der  Worte  Immacomarnic  bis  mac  n-Dairi  hat 
Eg,:  Isi  mo  riar-sa  or  Sencha  uair  nacli  lamtar  \nir  m-hrethugud  inuach 
baile  oile,  eirgid  co  Conri  mac  n-Daire  isse  rot  lemathar  hur  m-hrethu- 
gud ar  bur  n-agaidh.  Conad  ann  aspert  Serica.  13  Curui  mac  Däire 
{om.  düir  U7id  ctemroth)  Eg.  u  conclec/tfai  fir  forgall  nat  fri  goi 
gebithar  Eg.  15  mormeanmnacb  Eg.  19  concertfa  fir  foraib  feidm 
airg  ailfes.     Ail-  Eg. 


270  IX  Flcd  Bricrend. 

34.  „Foemaim-sea  sin  tra"  for  Cucnlaind.  „Cet  lern 
dan"  for  Loegaire.  (p.  104^:)  „A  dula  da«"  for  Conall  Cer- 
nach.  „Gabtair  tra  eich  duin",  for  Cuculaind,  „ocus  indillü'r 
do  charpat  a  Chonaill."  „Aill  amai"  for  Couall.  „Ecbe"  for 
5  Cucbulaind  „ioriUr  cach  amglicu  t'ecbrad-su  mailli  do  clieim 
ocus  t'iimell  imtrommu  cou  cingenn  do  charpat,  con  tocba  clod 
cechtar  a  da  roth  rocharpait,  con[if?]  slicht  suachnid  fri  ed 
m-bliad«a  do  ocbaid  \J\ad  cach  rot  riadas  do  cbarpat-su  a 
Chonaill." 

10  35.    „Atcluni-siu  mit  a  Loegc«'r*"  for  Conall.    „Fe  amse" 

for  Loegaire,  nacham  ail  nacham  imderg. 
Am  escid-sea  for  atha  for  ilatha 
CO  ucht  anfaid*  irgaile  re  n-ocaib  l]\ad. 
Ni  chuir  form-sa  remthus  i;erig 

15      con  clechtaim-se  cairmteoracht 

re  n-arcaib  re  n-erredaib  ri  oencairptib 
i  n-dolgib  i  n-drobelaib     hi  cailtib  hi  cocrichaib 
nad  clechta  err  öencharpait     do  imluad  ar  mesi." 

A. 

20  36.    La  sodain  ro  inled  a  charpat  do  hoegairiii,  ocus  ro 

leblaing  ind,  ocus  imreid  dar  Mag  Da  gabul,  dar  Bernaid  na 


Cap.  34.  Fsemaim  faemaim  ar  Gii.  A  dul  ar  Con.  Cet  lern  ar  L. 
Gaibter  teich  diw  a  Chon.  ar  Cu.  ocus  innillter  do  carpaf.  Cid  amai 
for  Con.  £che  for  Cu.  forütir  cach  aimglica  techratZa  utmaille  hindill. 
imtruime  concingenn  do  carpa^  con  togbann  clad  cec/tiar  a  da  roth  do 
rocarpari  conid  sMcM  suaichuid  fri  hed  oll  h\ia.dna  do  ogaib  Vlad  cech 
rot  riadrts  do  carpatsa  a  Conaill.     Eg.  c  con  ci  geng  LU.  {auch  cl 

ist  undeutlich).  7  con  slicht  LU. 

Cap.  35.  Feama  for  L.  nacham  ail  nacham  imderg  a  Cou.  for  Cu. 
Am  escc«Z-sa  for  atha  for  ilatha  co  hncht  n-irgaile  re  n-ogaib  \]\ad  ni 
chuir  formsa  remthus  re  rig  conclechtaimsi  cairpteorac/tf  re  hargaib  re 
herredaibh  re  hencairptib  indoilgib  ind  drobelaib  a  coilltib  a  coiccrichaib 
nat  decht  err  sencarptwf  do  imluadh  ar  meissi.  Amesc.  Eg.  i4  lies 
cairpteoracht. 

Cap.  36.  Lasodftm  rogab-  a  eich  do  L.  ocus  ro  hinnlerZ  a  carpnf 
ocus  do  reblaing  ind.    Brei/tais  (brethais  H.)  intarad  brot  forsan  n-echratcZ 


IX  Fled  Bricrend.  271 

Forairi,  dar  Ath  Carpait  Fergusa,  dar  A'tli  na  Morrigna  do 
Ch£erthiuud  Cliiana  Da  Dam  hi  Clithar  Fidbaidi  hi  Comniur 
Cetharsliged  secli  Dun  Delca  dar  Mag  Slicech  siar  hi  Sleilj 
Breg.  Ro  gab  tromcheö  doborda  dorclia  doeolais  dö  and  sin, 
connarb  inriata  do  in  clionar.  „Anaiu  suiid,"  for  hocgaire  5 
fria  araid,  „co  ro  digla  in  ceo  dind."  Tairbling  Loegaire 
asa  charput,  ro  chuir  in  gilla  na  eocho  hi  fergort  böi  hi 
comfocus  do.  37.  A  m-boi  and  in  gilla,  co  n-acca  in  scailfer 
mör  ina  doch^m.  Nir  bo  segunda  a  tuarascbäil:  se  mullach- 
lethan  belremur  bolcsuilech,  g[er/'det]enach  granna  grucA-  10 
nach,  dosmailgech  docraid  adetig,  se  tailc  talchar  tiwsewsach. 


ag  toigecht  amach  fo  cet  oir  co  tangat«r  dar  Mag  Da  gabal  fri  üUt« 
dar  Bervaatcl  na  Foruire  dar  Ath  Carpait  Fergusa  tar  Ath  na  Morrigna 
do  Caortawn  Cluana  Da  dam  a  Clithar  Fidhaide  a  Comur  Ceitrisligte 
dar  Sligtib  Duine  Delgä  dar  Mag  SligecZt  siar  a  Sliab  m-Breg  m-blath- 
sohis.  Is  ann  sin  attracht  duibnell  trom  tiug  doborda  (fol.  24:)  duibchiach 
dorcha  doeolois  for  L.  Is  ann  ismbert  som  fria  araid  don  rind  sis  an 
carpr«^  for  se  ocus  {sie)  scuir  na  hechu  co  ro  digla  in  ceo  don  fain/c. 
Dognither  sumlaid.  Ro  cuir  in  gilli  na  heocha  isin  fergort  bae  i  com- 
focuss  do  ocus  ro  gab  ga  foruiri  ocus  ga  forcoimet  iarsin.     Eg. 

Ca}}.  37.  Ni  cian  bui  and  conacca  in  scal  mor  chuicce  ina  dochom 
ise  mullftc/ileathrt»,  belremor  bolcsuilec/t  granna  grindetanach  gruganach 
adetig  dar  dosmailgech.  Ba  duibithiV  gual  cec/t  n-alt  ocus  cec/i  n-aige 
de  0  mullach  co  talmoin.  Ba  samaZta  fri  herball  fiadeich  in  mong  gseisitech 
gre  liath  consuigh-  tar  a  formna  siar  secht&ir.  Suile  duibliatha  lindachse 
lais.  Pa  meitigth/r  dar  fichille  cech  det  glasbuide  bai  an  egar  a  da 
drant.  Ba  sam((?ta  co  i-acharZ  long  forlan  seolacJt  dar  a  chrses  gin  os- 
luictbe.  Sron  cham  cuassach  lais,  medon  brec  ingal-  aicci.  Nosceirt 
fidte  salonnmeich  do  thulaib  a  lurgan  b-fiar  b-focamm.  Oircne  mellacha 
grebancha  lais.  Sliasta  sacacha  sithcamma  aicce  se  adbronnach  lethaw- 
tsluaistech  se  glunmär  toncoir  glasingnech.  Ba  heccntta  ecsama/Z  an  ier 
sin.  Ba  dub  teimnige  ba  brogda  bachlachda  ba  fuachda  forgranda  ba 
hanuairc  anaebda  tuar«scb«;7  ind  fir  sin.  Is  e  ba  mo  d'feroib  domuin 
cona  matan  matluirge  fadb-e  (fadbuidhe  H.)  draigin  droch  denmoige  co 
forcraid  for  deghLän*  a  duirn  do  frie  glend  a  da  gualann.  Araile  äräit 
müsccaide*  breclacZttaa  uimbe  cona  himlib  iarnseidib  si  imtromm  frim- 
techt  aduar  fri  hanad  eitig  fri  hairechtus  aithe  senbroit  na  häroiti  sin 
ro  biii  imon  m-bachlach.  Eg.  (fichille  tmd  fidte  mit  a-haken  unter  dem  e) 
10  gd  (Zeilenende)  et(?)enach  LU. 


272  IX  Fled  Bricrend. 

se  sotal  sucach  seitfidach,  so  rengmar  rigtrea  rochalma,  se  borb 
brogda  bachlachda.     Mseldub   demsidi   fair,   arit   odor   immi, 
j^^i;^  iiiar  co  iojjh  a  thona  im  sodaiii,  se?^brisca  asalcba  ma  cbossa. 

Matau  maglorci  muri  fria  ais  am«?  mol  mulind. 

5  38.     Cöicb  et  na  beicb  se  a  gilli?"  for  se   la  fegad  co 

andiaraid  fair.  „Eich  hoegairi  Buadfl?'^/"  for  in  gilla.  „Fir" 
for  se  „maitli  in  fer  asa  eich".  Is  aralaid  ro  raid  sin  la 
twrcbail  a  matawi  fair  ocns  dobretba  beim  don  gillu  o  adbrond 
CO  ho.    Egis  in  gilla.    Doroich  hoegaire  fua.    „Ckl  dia  m-ba 

10  don_^illu?"  (p.  105a:)  for  Loegaire.  „Hi  cinta  ind  fergoirt 
do  milliud"  for  in  t-aitbech  .  „.  .  .  fein  ticfa"  for  Loega^Ve. 
Immacomsinitar  doib  .  .  Techid  Loegaire  iar  tain,  co  ränic 
Emain  Macba  iar  facbail  a  ech  ocns  a  gilli  ocus  a  armgascid. 

39.    Nir  bo  chian  iar  tain,  co  toracht  Conall  Cernach  in 

15  sligld  cetna,  co  ranic  in  magin  in  ro  artraig  in  ceo  druidecbta 

do  Loegamw.   Artraigid  daw  in  dubnel  cetna  dorcha  doborda 

for  Conall  Cernach,  connar  cungain  nem  na  talmain.    Tar- 

blingis  Conall  iar  tain,  ocus  scurid  in  gilla  na  eocbu  isind  fer- 


Cap.  38.  larsin  iarfoidis  in  t-aithec/i  do  arad  hsegairi  B.  can  dö 
no  cuich  a  tigeraa.  Nl  or  an  t-ar«  L.  B.  mac  Conn.  m«ic  Iliach  mo 
tigernasa.  Is  gilla  daigfir  ön  ar  an  scäl  ocus  is  amlaid  atbert  annisin 
ocus  ro  togaib  a  matän  matluirge  ocus  dohreth  beim  do  o  cluais  co  ca- 
raid.  Cnetaig  {sie)  ocus  iachtois  in  t-araid  lasodam.  Attrac7j<  fo  cetoir 
inti  L.  cona  armgaisccefZ  do  foirithia  annarafZ.  Imacomraintc  do  ocus 
don  scaZ  ni  roibe  ba  de  aoänin  do  L.  Togb.  in  scal  a  matän  matluirgi 
ocus  dohreth  beim  do  o  cluais  co  caraid  cor  tuitset  a  airm  n-uad  {sie) 
gan  comus.  Teichis  L.  iarsin  fo  mela  ocus  fo  mebm7  co  ri&cht  Emoin  M. 
iar  b-fagbm7  a  ech  ocus  a  arad  ocus  armgaiscjVZ.  Eg.  lo  for  oni.  LU. 
11  und  12  hat  LU.  zu  Anfang  der  Zeile  Meine  Lüclcen  von  2  bis  3  Bueh- 
stahen.     Vielleicht  ist  Is  me  und  tra  zu  ergänzen. 

Cap.  39.  Nir  bo  cian  iarsin  co  risicht  Con.  C.  iarsin  slig/rf  ocus  gusan 
niaigin  a  tuarcoib  in  dubceo  dmigechta.  for  L.  roime.  Artraiges  in  ceo 
ceinai  for  Chon.  conar  cumaing  nem  na  talmom  do  faicsin.  Tuirliuges  iarsin 
ocus  tairntir  in  carpai  ocus  cuiris  in  t-ara  na  hechu  issin  b-forgort  cetna. 
feib  roscuirit  eich  L.  Nir  bo  cian  don  araid  conaca  in  for  cetna,  chuige 
occus  {sie)  iarfac/ti  do  cia  occa  m-bissi  ol  se.  Ac  Conall  C.  moc  Aimergin  {sie) 


IX  Flcd  Bricrend.  273 

gort  chetna.  Nir  bo  chian  du  iar  sudi,  co  faca  in  acal  cetna 
chuci.  larfaigis  do,  cia  dia  m-bo  cbeli.  „Am  celi-sea  Conaill 
Ceniaig"  for  se.  „Maith  in  fer",  for  in  scal  la  tocbail  a  lami, 
CO  tarat  beim  dö  ö  ho  cö  a  fodbrond.  lachtais  in  gilla.  Tic 
Conall  fo  sodain.  Immacoraarnaic  do  ocus  don  scal.  Tresi  5 
cluclii  ind  athig.  Techis  Conall  6n  mud  chetna  ixmal  ro  theicli 
Loegaire  iar  facbail  a  armgascid  ocus  a  ara  ocus  a  ech,  co 
ranic  Emain  Machai. 

40.  Dolluid  Cuculaind  iar  sin  forsin  t-sligid  chetna,  co 
ranic  in  n-inad  cetna,  conos  tarraid  in  dubcheo  cetna,  feib  10 
tarraid  in  lucht  remi.  Tarblingis  Cuculaind  ocus  berid  Lseg 
na  eocho  sin  fergort.  Nir  bo  chian  dö,  co  n-acca  in  fer  cetna 
chuci,  ocus  immatbacht  de,  coich  dia  m-bo  cheli.  „Celi  do 
Choinculaind"  for  se.  „Maith  in  fer"  for  in  s;cal  la  furmed 
in  mätam  fair.  lachtais  Lseg.  Tic  Cuculaind  fo  sodain,  ocus  If) 
immäcomarnaic  dö  ocus  don  scal,  ocus  nos  tuarcend  cacli 
araili  dib.  Traitar  in  scal,  co  ro  dilsig  na  eocho  ocus  in  n- 
araid,  ocus  co  ruc  eocho  ocus  aradu  ocus  armgaisced  a  coceli 


ar  an  t-ara.  Maith  in  fer  ol  in  scal  la  togba/7  iu  matain  m.  1.  ro  boi 
ina  laim  ocus  la  tabatj't  beimen  do  corro  iac/ti  in  t-ara.  Atcluin  Con. 
ocus  eirges  fo  ce^oir  ocus  immacomairnicc  [dö]  ocus  don  scal.  Ni  ba  ferr 
son  don  foruaisligther  Con.  feib  ro  foruaisliged  L.  ocus  teichid  co  riacht 
Emoin  Machse  iar  h-isighaü  a  ech  ocus  a  arm  ocus  Sbvad.     Eg. 

Cap.  40.  Doluid  im  ina  carpaf  Cu.  iarniamacZ  ocus  iar  slemoin- 
chirad  a  fuilt  iarsin  t-sligh^(Z  ce^na  do  eitergleod  a  imrisnse  ocus  an  erf 
aile  immon  cur  conas  tarf  in  dubceo  druigec/iia  cefna  feib  tarf  in  hicht 
cefna  co  ro  lin  in  coibeis  n-dimain  tarf  eter  nem  ocus  talmom.  Tair- 
lingis  Cucu.  isin  maigin  cefna  ocus  cuires  Lseg  na  hechu  isin  u-fergurt. 
Ni  ba  cian  bfei  ann  conacfe  an  fer  cendgarb  corpremor  chuicce  cona 
madan  matluirgi  ina  laim  am«?  tiged  roime.  Cie  thusa  a  gille  for  se  co 
haniarraid.  Ni  me  fuil  gan  tigerna  ar  Laog  i.  Cu.  mc  Sub.  Maith  cach  on 
ar  [in]  scal  ocus  togbaid  fair  in  mathan  m.  1.  ocus  dohreth  beim  do  o  chluais 
CO  charaiVZ.  Garthis  Laeg.  Atetbai  Cu.  a  gaiscetZ  ocus  focherd  cor  n-iach 
n-errcfZ  de  dochum  in  scail  ocus  do  foirithiu  Laoich.  Dercais  cach  a  cele 
dib,  ba  feig  im  ocus  ba  forgranda  in  feghad  ocus  in  frithal-  dobe7't  cach 
for  a  ceile  dib  i.  Cu.  ocus  in  scaL  Ocus  immacomtuairg  doib  ocus  dobererZ 
Cu.  da  beim  im  cech  u-isen  beim  dosum  i.  tathbeim  ocus  beim  co  cumus 

1« 


274  IX  Fled  Bricreud. 

leis,  CO  ränic  Emaln  Mach«  cona  morclioscur,  ocus  dorat  dia 
fiadnaib  fein  iat. 

41.  „Is  let-su  in  curadmir"  ol  Bricri  fri  Coinculaiud. 
„Is  follus  as  for  n-gnimaib  ni  dligthi  comardad  fris  eter."   „Ni 

5  bä  fir  ani  sin  a  Bricrin",  for  siat,  „viair  foretammar-ni,  conid 
g&n  di  cbardib  sidchairechta  dos  fanic  de  immirt  mela  ocus 
CMmachta  forni  immon  curadmir,  ocus  ni  leicfem-ni  uaind  be 
air  sin."  Femdit  tra  Ulaid  ocus  Concobio*  ocus  Fergxs  a 
n-etergleod,  no  rochtis  do  saicbtin  Conroi  maic  Dairi  no  do 
10  saicbtin  Ailella  ocus  Medba  co  Cruacbain  Ai. 

Toeliim  Ulad  eo  Cruaeliaiu  iu  so. 

42.  Doroubat  iaroin  UlmVZ  comarli  a  boeninud  im  com- 
uaill  ocus  im  cbomdimmus  in  trir  curad  sin,  ocus  isi  comarli 
doronsat  matbi  Vlacl  im  Concbobwr  do  tecbt  leo  d'etergleod 
a  cesta  co  tecb  (p.  105^:)  n-Ailella  maic  Magacb  ocus  Medbi 

15  CO  Crüacbnaib  A'i  imma  curadmir  ocus  im  imarbaig  na  m-ban. 
Ba  cäin  ocus  ba  baibind  ocus  bd  socraid  arreim  ron-ucset 
J]\aid  do  Crüacbnaib.  Anais  immorro  Cuculaind  colleic  do 
eis  in  t-sl6ig  oc  airfitiud  ban  n-\]\acl,  i.  nöi  n-iVbla_clis  ocus 
nöi  cletine  clis  ocus  nöi  scena  clis,  ocus  ni  tbairmescad  nacb 

20  ai  alaile. 


CO  ro  foruaislig  Cu.  a  bruth  ocus  a  brig  an  scail  co  ro  dilsig  na  hechu 
ocus  an  araid  ocus  co  rüg  Cu.  eochu  ocus  aradae  in  lochta  aile  i.  Con. 
ocus  L.  fon  qma  (=  cuma)  cetna.  Dolluid  Cu.  do  Emoin  indiaig  in  lochtai 
aile  ocus  dohreth  a  n-eochit  ocus  a  n-arafZse  doib.     Eg.        3  Bricni  LU. 

Cap.  41.  Is  latsa  in  curadmir  a  Cu.  ar  Bricn.  Ni  ba  fior  sin  ar 
Con.  ocus  Laegairi  oir  ni  fetamor  cia  do  chairdib  side  Conculaind  dot 
fainic  do  imb/rt  a  comachta  foirn  .  .  .  cert  in  cur  uaind.  0  ro  feimdit 
Vlaid  an  bur  n-eitergleod  innsoighic^  co  Conroi  m«c  Daire  for  Seucha. 
Anaidh  la  breitli  n-aile  coristai  uair  lemaid  bur  m-brethugitfZ  in  bur  b- 
fiadhnuse.     Eg.  lo  Crucliain  LU. 

Cap.  42.  Ber  Anfang  weicht  ab  in  Eg.  {fol.  2V>):  Dia  tri  la  ocus  teora 
n-aidchi  ierom  dollotor  \}\aid  uile  a  m-breitbemnus  n-A\\eTla  mc  Magacli 
CO  Crüacbnaib  sei  imman  curadmir  ocus  im  immarbaid  na  m-ban.  Pa 
chsem  ocus  ba  hseibind  ocus  ba  {fol.  21^0  sochraidh  in  reim.  i7  di 

ciss  Eg.  19  noi  cleitin  clis  Eg.     nach  ae  arailei  diph  Eg. 


IX  Flcd  Bricrend.  275 

43.  Luid  Lueg  mac,  liiangabr«  iarom  a  ara-som  Concu- 
laind  dia  acallaim-som  bale  irrabe  oc  na  clessaib,  co  n-epcrt 
fris:  „A  claiu  trüaig",  or  se,  „ro  scaig  do  gal  ocus  do  gais- 
ced,  dochuaid  uait  in  curathmir,  ro  siachtatar  JJlaid  Crüa- 
chain  o  cbianaib".  „Nir  rathaigsem  eter  em,  a  Läig;  indill  5 
diin  in  carpa^  tra"  or  se.  Indlis  Loeg  iarom  in  carpa^,  ocus 
lotar  for  erim.  Ro  siachtatar  tra  slöig  Vlad  ar  chcna  in  tan 
sin  Mag  m-Breg.  Ro  böi  di  hias  ind  erma  ron-uc  Cuculaind 
tra  0  Diin  Rudraige  iarna  grisad  dond  araid  tucbt  inyulaith 

iu  Liatb  Macha  ocus  in  Dub  Sainglcnd  fon  cbarput  dar  fot  10 
chöicid  CoucobmV  ocus  tar  Sliab  Fuait  ocus  dar  Mag  m-Breg, 
conid  he  in  tres  carpa^  cetna  rauic  Cruachna  Ai. 

44.  Lasa  reim  ocus  lasa  m-bQrrfad  tra  ron-ucsat  läith 
gaile  fer  n-J]\ad  uli  im   ChoncJwhur  ocus    imön  rigraid  ol 
chense  do  Chrüachnaib  Ai,  ro  la  armgrith  mör  di  Crimchnaih,  15 
CO  torchratar  na  hairm  asna  fraigthib ,  copralbatär  for  tal- 
niain,  ocus  rgs  ^ab  sluagu  in  diine  ule,  conid  samlaid  rom-böi 

cach  öenduine  isind  lis  amal  bis  curcas  fri  sruth.  Asbert  ^^"^^ 
Medb  la  sodain:  „Cosindiu  dan",  ol  si,  „ö  gabusa  Cruachna, 
ni  chüala-sa  in  toraiud  cew  na  niulu  and  cosindossa."  Luid  20 
Findabair  la  sodain  ingen  Ailella  ocus  Med&ff  co  m-boi  isin 
n-grianan  for  fordorus  in  diine,  co  n-erbairt:  „Atchiu-sa 
cairptech  issammag  a  matharnait"  ol  si.  „Cuire  samla  fair", 
ol  Medb,  „a  crüth  a  ecosc  a  chongraim,  delb  a  fir,  dath  a  ech, 
tochim  a  charpait".  25 


Cax).  43.    1  Cboncu  Erj.        2  die  agallnf»i  bail  aroibe  agan  chlis  Eg. 
3  A  claenain  truaigb  Eg.     ro  scaith  Eg.  4  JJlaid  Cruacbnaib  iu  tan 

so  Eg.        5  Ni  ro  rataiges  etir  alkeicc  indill  duin  Eg.        7  tra  07)i.  Eg. 
Ulad  Mag  m-Breg  in  tan  sin  Eg.  8  ronucc  Cucu.  o  Dun  R.  Eg. 

9  grissa^  Eg.  imrulaid  iu  Lietb  Macha3  Eg.  12  conid   se  Eg. 

Cruachna  Aoi  Eg. 

Cap.  44.     13  Lasodain  lasa  reim  ocus  lassan  m-borrfad  Eg. 
14  uli  om.  Eg.        15  do  Cmachnaih  sei  Eg.        17  ros  gab   crith  slna^  an 
dunaid  uile  am«Z  bis  curcrts  fri  sruth  Eg.  is  Esmbert  Eg. 

22  Atchiussse  carpai  issin  mag  Eg.        23  Cuiri  samlai  Eg.        24  a  chruth 
a  ecosc  Eg. 

18* 


276  ^^  I'^^ed  Bricrend. 

45.  „Atcbfu-sa  em"  ol  Fii)dabair  „na   da  cch  filet  fön 
charptt^  da  ech  brutlimara  brecglassa  comdatha  comchrötha 

'  JU.  commathi  combüada  comlüatba  comleimnecba  biruicli  ardcbind 

""^  agewmair  allmair  gablaich  guipchüil  düalaich  tullethain  for- 

5  breca  fosenga  forlethna  forrancha  cassmougaig  casschairc.big. 

Carpat  fidgrind  fetbaidi ,  da  n-drocb  duba  taircbisi,  da  n-all 

n-tebda  imuaissi,  fertsi  criiadi  colgdirgi,  cret  noitecb  noiglinne, 

cuing   druimnecb   dronargda,    da    n-all    n-düalcba   droubudi. 

Fer  findcbass  foltlebor  isin  chariyuf',  folt  düalach  tri  n-datb 

10  fair,   folt  dond  fri  toind  cind,  croderg  a  medön,  mind  n-öir 

budi  in  folt  fqixla_tuigitliar.   Ro  läsat  tri  imrothu  imma  cbend 

cocair^e    cacb  se    dib  bi   taib  alaile.    (p.   106^:)  Füan  cain 

corcra  n-imbi,  coicrotb  oir  airgdide  and.    Sciatb  brec  beim- 

necb,  bil  bän   findruini.     Gilech  cüacb   cöicrind  ar  a  durnd 

15  derglassid.    Anblüth  n-en  n-etegnaith  uasa  creit  cbarpaiY." 

46.  „Atgenammär  asa  samail  in  fer  sin"  ol  Medb. 
[R.]   „Greit  rig  sejirecbtaid  buäda 

bare  bodbse     bruth  brätha 
breö  digla     drecli  curad 
20      cüinsiu  cbörad     cride  n-dracon 

altfad  m-brocbbüada  for  dun  dibpi 

in  lucbtbond  lämderg  hoegaire 

lutli  la  f£el)ra  foltcbip  tond  fri  talraain  tadbeim. 


Cap.  45.  1  Atchiussai  eim  ol  Findaibair  na  da  euch  failet  fon  car- 
pat da  euch  bruthm arse  breucglassa  Ec/.  4  aigenniair  Eg.  gob- 
cseil  Eg.  s  fosenga  forra  .  .  .  casmongaig  Eg.  6  feithendai  Eg. 
da  nall  naill  naipche  nimnaisi  Eg.  7  cret  uoithec/i  Eg.  s  drö 
argait  Eg.  9  fer  find  forcas  Eg.  10  fri  toinn  a  chiud  croderc  ar 
medou  raiud  orbuide  folt  for  do  tuideth-.  KoUassat  tri  himsrothai  Eg. 
12  cogoirsi  Eg.  13  corcra  imbe  coicroith  oir  airgide  {om.  and)  Eg. 
u  se  cuach  coigrinn  Eg.  durd  LU.  an  bluth  neu  neitignaid  uassa  creit 
crai  an  carpai^  Eg.            15  aiibläth  LU. 

Cap.  46.       16  Atgenamar  assa   amcw7  ol  Medb  Eg.  is  bruth 

brathu  Eg.  21  altfaid  mbeithrech  buada  ior  duintib  Eg.'  22  in 

luch  donn  Eg.  23  tartbeim  Eg. 


IX  Flcd  Bricrend.  277 

Tongu-sa  a  tong  mo  thüath,"  ol  Medb,  „mäs  co  m-baraind 
dobtlia  tothset  Loegaire  BuadacA  cucund,  amal  bentair  ^t- 
chib  fri  lar  tahnan  co  n-altain  aith,  bid  si  sein  gljcci  iiid 
airbg  dobera  forond  lin  atam  hi  Cruacbnaib  Ai,  mani  fochli- 
tjier  a  brutb  ociis  a  brig  ociis  a  borrfad  fo  a  reir  fodein  co  5 
tlathugud  a  dobtba." 

47.  Atchiu-sa  daw  carp«^  n-aile  isa  mag  a  mathariiait", 
ol  iud  iügen,  „ni  mesu  dothiet  side."  „Cuire  samla  fair"  ol 
Medb,  et  rcllqua.  „Atchiu-sa  em",  ol  si  „indala  n-ech  fil  fon 
cai'p/«^  gal)ur  cenand  crondatba  cruäid  dian  daigerda  bedgach  10 
basletban  uchtlethan,  beras  buille  balcbüada  tar  athu  tar 
inberu  tar  aittiu  tar  imratiu  tar  maige  tar  midglinni,  co  n- 
dasaid  iar  m-buaid  midise  a  samlaib  eii  n-etarlüamain;  uis  feid 
mo  rose  ran  indiut  for  arriad  rocheim  ram  etrjjth.  Araile  ecli 
derg  taulletban  drondiialach  diialchass  drüimletbaii  foseng  15 
foocbair  foiid  fort/-end  forrgethach  athechtai  latb  n-etarmaige 
ete;-  motbru  ocus  amretbi.  NI  fogaib  and  imdoraid  bi  tir 
omna  riad  root.  Carpat  fidgrind  fetbaide,  dia  n-droch  finna 
umaidi,  sitbfe  find  forargit,  cret  aurard  dresachtacb,  cuiug 
druimnecb  drouuallacb,  dia  n-all  düalcba  dronbudi.  Fer  find-  20 
chass  foltlebor  isin  cbarpw^.  Drech  lethderg  lethgabur  laiss, 
füamain  find  fuinechda,  brat  gorm  cröncborcra.  Sciatli  dond 
telbude,  bil  cbonduail  credumai.  Lucliair  derg  daigerdse  ar  a 
durn  derglasaid.  Anbluth  n-en  n-eteguaith  üasa  creit  cbron- 
charpait."  25 


1  a  toiug  Eg.  massa  combaraind  Eg.  2  aimal  bewar  Eg.  3  bid  si 
sin  glicce  au  airlig  doberfe  fo?"nd  lin  atam  i  Cruachnrt??>  mine  foigligtir  Eg. 

Cap.  47.     7  Atchiuste  dna  Eg.      issin  mag  Eg.  8  cuir  a  sam 

et  reliqua  Eg.  9  indala  hec  Eg.  10  daigerrda  Eg.  12  ind- 

bera  tarraiti  tar  imraiti  Eg.  1:3  midissi  issamlaidh  en  etarluamuin 

ni  feith  mo  rose  ran  intiudh  Eg.  14  rain  etruth  Eg.  15  diial- 

chass om.  Eg.  IG  fond  fortren  forrengach  atetha  ieth  n-etarmoighe  etir 
motra  ocus  aimreide  Eg.  17.  is  iiir  omna  riadröt  Eg.     dindroch  Eg. 

19  find  argait  Eg.  20  dronordte  danallt  dualcha  Eg.  finn  forchas  Eg. 
21  lethderg  lethgabor  lais  Eg.  22  donn  delbuide  Eg.  23  bil  catot 

condualaib  credumje  Eg.     daigerrda  Eg.  24  anbluth  n-en  n-eitig- 

naid  uassa  creit  croi  an  carpa«f  Eg. 


278  IX  Fled  Bricrend. 

48.    „Atgeiiamar  asa  samail  in  fer"  ol  Medb. 
[R.]  „Oxad  leomam     londbruth  loga     lia  cäin  cermnse 
ceru  eter  crethaib  curetbar  cruäid 
cbend  ar  chend     glond  ar  glond     gleo  ar  gleo. 
5      gle  no_doii  sei  ni  sladar  iasc  mbrec  for  gauim  deirg 
dia  m-bi  fergi  fuäsnadar  mac  Findchoimi  frind. 
Tong  a  toiiig  mo  thuath,  amal  sladar  iasc  mbrec  for  licc  derg 
äin  CO  süstaib  (p.  106^:)  iariud,  bid  si  sin  mini  na  hesorgni 
du])tra  Conall  Cernach  forni,  dia  fuasnaitber  frind." 

10  49.     „Atchiu-sa    daw   carpa^   n-aile  isammag".     „Ciiir   a 

samail  duin",  ol  Medb,  et  reliqua.  „Atcbiu-sa  em"  ol  ind 
ingen  „indala  ech  fil  fon  charpw^,  ecb  liatb  lessletban  lond 
lüath  lüamnacb  londmar  lugleimnecb  lebormongacb  maigne_cb 
toirnech  trosmar  tuagmong    ardcbend   ucbtletban   lasaid   föt 

15  fond  bras  fochuirse  focruaid  fö  a  cruib  calath  cetbardu  dogreind 
almai  enlaitbe  lüitb  buada,  be/-id  riutb  for  set  foscain  liatbu 
ech  n-anailche,  uiblecb  tened  ti^chemruaid  tatnit  a  croes  glomar- 
chind.  50.  Araile  ecb  cirdub  cruaidcbend  criiind  coelcbos 
calethau  cobluth  dian  dubnar  dualacb  druimletban  drpncliö- 

20  chech  maignecb  aignech  bairrnecb  ballceimnecb  balcbeimnecb 
lebormongacb  casmongach  scüapjebor  grind  imma  aig  iar  uith 
aigi  ech  in  iath,  rQO_scing  srathu  sreid  sergi  setid  raaige  mid- 
glinne.  Carpat  fethgrind  fethaine,  dia  n-droch  ernbijdi  iarnda. 
Sithfe  CO  fethain  findruine.    Cret  chreda  chromgünne.    Cuing 

25  druimnech  dronordse.     Da  n-all   düalcha   dronbudi.    51.   Fer 


Cap.  48.  2  Oxad  leomuin  Eg.  3  cuirethar  cur  cend  ar  cend  Eg. 
5  gle  no  tansellne  ni  sladar  iasc  mbecc  for  gairb  derg  Eg. 

Cap.  49.  19  Atchiussfe  don  carpai  n-aile  ol  an  ingen.  Tabair  a 
tuaruscbail  ar  M.Qdh.  Atcbiusa  eim  ar  an  i.  andala  hech  fil  fon  car- 
\sat  Eg.  14  toirnech  om.  Eg.      trostmar  Eg.  15  dogrinn  Eg. 

lü  luthbuada  Eg.  17  eudhnanalchi  uiblich  tined  trichemraaide  taith- 

nes  a  crses  glomarchind  fuil   fo   deisfertais  in  carpait  Eg.  18  coel- 

cossacli  crualethon  cobluth  dian  dualmar  druimlethrm  dronchoichech 
bairnech  balccheimnec  scuablebor  Eg.  19  dubnar  LU.  Facs.,  dulmar 

Stokes.  22  aig  Eg.      sreidid  Eg.  23  Carpai  fidgrind  feithide 

dindroch  findse  umseide.  sithbe  find  Hunurccait  co  fetanaib  fiundruine 
sicreda  cromglinni  Eg.  25  droubuide  Eg. 


IX  Fled  Briorend.  279 

broinech  dub  isin  chavimt  us  aldem  di  feraib  hErcnd.  Fuan 
cain  corcra  coir  imbi.  Heo  oir  iütlaide  uassa  ban  bruinne- 
cliur  ina  hatbaurslocud  fris  m-ben  lüthu  lath  buUi.  Ocht  n- 
gemma  deirg  dracoudai  for  lar  a  da  imlisen.  Da  n-gruad 
gormgela  croderca  doßcb  uiblich  tened  ocus  analaicb.  Fo-  5 
cheird  hieb  n-erred  n-iiidn«,  cless  niad  nowbair  uasa  orrid 
oencbarpa/^, 

52.    j,Is  baniia  ria  frais  un  tra,"  or  si,  „atgenammar  asa 
samail  in  fer  siu"  or  Medb. 
[R.]  »Brao  mara     bara  bledmaill     blog  dergtbeued  10 

tond  mairnecb  maÜiruamdse 

mörbrutb  m-borrbiastee 

brisiud  muad  mörcbatha  4 

comboing  tar  ecrait  n-ecomlund 

allbach  m-bratba  brogene.  15 

Bruth  matbo  murt  cbet  for  crethaib 

cuiretbar  glond  ar  glond  ceiid  ar  chend.    s 

Canaid  coir  coscracb  cridemail 

frisin  Coinculaind  comchosmail. 

Cutan_mela  mulend  miiadmraicb."  20 

„Tong  a  toing  mo  thiiath",  ol  Medb,  „mad  co  feirg  dothi 
Cücbulaind  cbucund,  ama?  meles  muilend  dee  forcel  braicb 
rocruaid,  is  amlaid  cotomelam  in  fer  siu  a  oenur  ar  liir  ocus 


1  is  ailklem  Eg.  2  coir  corcra  uimme  Eg.     intlais  Eg.         3  lat 

a  lanbiiille  Eg.  VII  n-gema  derga  Eg.  4  a  da  imcaisiu.  da  n-gruaid 
ü-gormgela  Eg.  5  aiblech  ocus  analaich  Eg.  6  nuad  Eg. 

Cap.  52.  Das  Zeichen  R.  steht  in  LU.  schon  neben  Is  banna.  Von 
Braö  mara  an  die  Punkte  nach  der  Handschrift,  die  Versabtheilung  nach 
meiner  Vermuthung.  s  or  Medb  Eg.  9  samlaii)  Eg.     or  Medb 

om.  Eg.  10   broamara  Eg.  11   athruamda  Eg.  i4  cing  {für 

comboing)  Eg.  n-eccomlaind  Eg.  15  allbach  mbratha  LU.  ig  bruth 
mathgaman  for  niiucethr  for  ecraiti  imirlh-  glonu  ar  glonn  Eg.  is  cisne 
cur  coscrach  cridama«7  fri  C.  Eg.  lu  Concl.  LU.  m  Cotau  mela 

a,mal  meilius  muilend  muadbraicch  Eg.  21  Tonga  et  reliqiia  mas  com- 
baraind  dotset  cucunn  am«Z  meilcs  muilend  mbuathbraich.  tset  Cucul. 
chugainu  amaZ  meiles  dec  n-oirccel  mbraith  rochruaid  is  aml««i  cotameila 
an  fer  sin  a  senar  ar  uir  ocus  grian  cie  no  beitis  fir  an  cmgid  uile 
umaiud  mine  foichlit-  a  bruth  Eg. 


280  IX  Fled  Bricreiul. 

giiaji,  ci'a  no  betis  fir  in  coicid  uli  immond  hi  Crüachain, 
mani  fochlither  a  bruth  ocus  a  brig". 

53.  „Ocus  hi  fecht  sa  cinnas  dothiagat?"  ol  Medb. 
„Döit  fri  döit"  or  ind  ingen.    „leoit  fri  leöit. 
fuamain  fri  fuamain.     güalaiiid  fri  gualaind. 

5      bil  fri  bil.     fonuad  fri  fonnad. 

fid  fri  fid.     carpa^  fri  carpa^. 

dos  fil  uli  a  baidmatbair." 
[R.]  „Cqmlüd  marc  m-buada     maidni  toraind  tollcblethi. 

tretban  troin  ainbtbine     allcbb'u  fri  immalldu 
lu     fortacritb  in  ii-irmd     imtren  tromtlminset." 

„Mna  fiuna  fornocbta  friü"  (p.  107":)  ol  Medb. 

„aurcbiche  auruochta  etrocbta. 

colliu  n-ingen  n-aurlam  n-i«cliomraic 

liss  aursloctbi.     büirg  feeubela. 
15      Dabcba  üaruisci.     derguda  indlitbi 

biad  glaii  imda     braicliliud  muad  mescmar  maith 

feiwiie  fo^ud 

focheu  iu  catb  totböet     bess  niiiortar  tairis.". 

54.  La  sodaiii  dolluid  Medb  for  fordorus  ind  liss  immach 
20  isin  n-aurlaind  ocus  tri  coecait  ingen  lee  ocus  teöra  dabcba 

uarusci  dou  triür  lätb  n-gaile  dodänic  resin  sluäg  do  tlatbu- 
gud  a  m-brotba.  Ro  lad  roga  döib  iar  sudiu,  düs  in  bad  tech 
for  leth  dobertba  do  cach  fir  dib,  no  in  tecli  doib  a  triur. 
„A  tech  for  leith  do  cäch"  or  Cuculaind.   Iar  sudiu  berthar  (?) 


Cap.  53.  Die  PunTite  nach  der  Handschrift,  die  Versäbtheilung  nach 
meiner  Vermuthung.  Hinter  mathair  ist  ein  Abschnitt  in  der  Hand- 
schrift; mit  Comlüd  beginnt,  nach  dem  erst  hier  heigesetzten  R.  und  nach 
dem  grossen  Anfangsbuchstaben  der  Handschrift  zu  nrtheilen,  ein  neues 
System.  Hinter  trömthuiuset  kein  Abschnitt  in  LU. 
3  ol  Medb  Eg.  5   bil  fri  bil.  dos  filit  uile  a  buidmathair.   fid  fri  fid 

fonnad  fri  foiidad  carpa^  fri  c&r^at  Eg.        8  Comluth  mbarc  Eg.        9  fri 
imallad  Eg.  lo  imustreu  Eg.  11  fris  Eg.  n  incomraic  Eg. 

14  bruigh  Eg.       15  biad  nglan  Eg.    maith  feine  iothngud.   fochen  in  cach 
dotcet  bess  ninurtat  tairis  Eg. 

Cap.  54.     20  isin  n-aurlaind  om.  Eg.  tri  La  Eg.         21  donainic 

riassin  slögh  Eg.  22  das  in  ba  tech  for  leith  do  gach  duine  dib  no 

an  biid  tentcrh  doib  a  triür  Eg.  21  larsuid/w  lotor  i  tigib  Eg. 


IX  Fled  Biici-c'iKl,  281 

i  tigi  CO  u-dcrgotliail)  saiiiaini-aib,  ocus  an  ro  bo  dcch  leo  dona 
tri  coc'caib  ingen,  ocus  dolircth  Fiudabair  la  Coinculainn  sech 
eäcli  isiii  n-airicul  irra  bi,  ocus  tancatär  Vlaid  uli  iar  sudiu, 
ocus  luid  AiliU  ocus  Medb  ocus  a  teglach  n-uli,  co  ro  fersat 
fseltc  tri  hUltu.  Fris  gart  Senclia  uirtc  Xilella:  „Is  maith  5 
lind"  or  se. 

55.  Tiagait  Ulaid  iarora  isin  dun  ocus  dollcicÜK^/'  arrig- 
tecb  düib  amal  dorimtber,  i.  secht  cüarda  and  ocus  secbt  u- 
imdada  o  thein  co  fraig.     Airinich  creduma  ocus  aurscartud 
dergibair.     Tri    steill    cbreduma    i   taulaich  in  taige.     Tech  lu 
darach  co  tugi  sliuned.     Di  senistir  dec   and   co   comlatbaib 
glainidib   friu.     Imdui  Ailella  ocus  Medba  immedon  in  tige. 
Airinig  airgdidi  impe  ocus  steill  chreduma  ocus  flesc  airgdide 
ocond  airinuch  ar  belaib  Ailella  adcomced   midlisse  in  tige 
do  chosc  in  tegiaig  do  gres.    Tairmchellsat  gascid  fer  n-UlafZ  15 
6n  dorus  diarailiu  dond  rigthig  ocus  ardopettet  a  n-ffis  ciüil, 
cein   both   oc  aurgnom   döib.     Böi  tra  dia  farsingi  in  tige  i^ 
tallastär  formna  lath  n-gaile  in   choicid   uli  im  Conchob«<r. 
Concobiw"  immorro  ocus  Fergus  m«c  Röich  i  n-imdai  Ailella 
ocus  nonbor  di  läthaib  gaile  fer  n-\]lad  ol  chena.     Tosnair-  20 
necbtär  fleda  mora  iar  sudiu.     Batär  and  iarom  cö  cend  tri 

lä  ocus  tri  n-aidche. 

56.  Bä  iar  sudiu  dmi  conacrad  AiliU  do  C^onchohur  co 
n-Ultu  immi,  cid  dia  ra  bi  arreim.    Dorrimi  Sencha  iarom  in 
caingm  immä  tuUatär,  i.  im  ehomuaill  in  trir  ehauracZ  imma  25 
curathmir  ocus  im  chomiiaill  na  m-ban  immä  tüssiffecht  isna 


1  itigi  mit  einer  kleinen  Lücke  LU.  Facs.  sainemlaib  £(/.  dina  tri 
L  bau  Efj.  4  Luid  M.edh  ocus  Oil<7^  Eg. 

f'itp.  55.     7  Tiegait  iarom  Vlaid  uile  Eg.  9  aireuech  creduma- 

i  tiilaigh  an  toige  teuch  n-darach  go  tugad  sliuuti  Eg.  13  airgide  Eg. 
17  Boi  di  fairsiuge  co  tallastär  formna  lath  gaile  v.  fer  u-Ularf  in«. 
Tosuairnechtatar  fleda  mora  iarsuidiu  Eg.  ti  teora  ocus  teora  u- 

oidche  {sie)  Eg. 

Cap.  56.     23  Bai  iarsuidiu  trath  conaccrad  Eg.  24  cid  dia  rabi 

arreim  oin.  Eg.  25  caig  LU. 


282  IX  Fled  Bricreiid. 

fledaib,  üair  ni  rodmatar  a  m-brethugud  iunacli  baliu  aili 
acht  ocut-su".  Sochtais  AiliU  la  sodaiu,  ocus  ni  bu  Mlid  leis 
a  memna.  „Nir  bo  chucum-sa  em"  or  se  „ro  bo  chöir  dal 
inna  caurath  sin  do  tbabairt,  moMi  tabraiter  ar  miscais."  „Ni 
5  bä  nech  bas  ferr  nod  glefe  em"  or  se  „atai-siu."  „Maith  lim- 
sa  re  scrutain  dmn  fris  daii"  or  Aillll.  „Recam-ni  a  les  em 
ar  curaid",  (p-  lOTb:)  ol  Seiicha,  „ar  is  mör  do  mijlLiuhaib 
allög."  Lör  lim-sa  daw  tri  lä  ocus  teöra  aidclii  tri  sodain" 
ol  Ailill.  „Ni  forcraiiJ  cairde  dsLii  ani  sin"  ol  keuchet.  Tim- 
10  gartatar  \J\aid  celebrad  iar  sudiu  ocus  bätär  budig  ocus  do- 
berat  bemiachtain  do  Ai\iU  ocus  do  Medft,  ocus  dobertatar 
mallachtain  do  'Bncriiid,  üair  iss  e  fod  rüair  a  n-imchossait, 
ocus  lotar  dia  crich  iar  sudiu,  ocus  facbait  hoegaire  ocus 
Conall  ocus  Coinculainn  dia  m-lirethugud  do  Ailill.  Ocus  do- 
'.   r  15  brcthe  praind  cdna  do  cach  iir  dib  cacli  n-aidcho. 

57.  Dobrotlia  a  cuit  doib  iiid  aidclii  sin,  ocus  dolleicthe 
tri  caittini  a  luiaim  Crüachan  dia  saigid,  i.  tri  biasta  drui- 
dechta.  Tecliit  iarom  Conall  ocus  Locg«/>'6'  for  sparrib  na 
tigi  ocus  facbait  a  m-biad  oc  na  biastaib,  ocus  fooit  ton  sa- 

20  mail  sin  cusarnabäracb.  Nir  theig  Cuculainn  assa  iuud  fris- 
sin  m-biasta  ro  siaclit  chuci,  acht  in  tan  do  sinod  in  boist  a 
bragit  cosin  n-esair,  djjunsi  Cuchulainn  beim  diu  cl-diämh  na 
cend  doscirrcd  di  marbad  do  cliarraic.  No  tliairncd  si  sis 
di  sudi.     Nir  thomail  ocus  nir  suan  Cuculainn  ton  crutb  sin 

25  CO  matain.  Ro  thmsat  na  cait,  o  ro  bo  mateu,  ocus  a_tpcs_sa 
iat-som  fon  crutb  sin  arabarach.     „Nach  leor  a  comram  sin 


1  ni  rodmatar  LU.  ni  rotlamathor  E<j.  )>  nir  ba  Eg.  5  ar 

Sencha  Eg.  o  dan  fris  daw  LU.  dam  fris  {om.  dan)  Eg.         9  cairde 

son  ar  Sencha  Eg.  lo  ocus  bator  buide  ocus  dobe?'tatrn'  beudachtain 

don  righ  ocus  dou  rigain  ocus  dobertatar  mallachtain  do  Bricrind  Eg. 
13  Loegairi  B.  Eg.  n  Ocus  dobreth  praind  .c.  do  gach  fer  dib  cech 

n-oidche  Eg. 

Cup.  57  fehlt  in  Eg.  ly  feoit  nach  Stokes,  Rein,  on  the  Eacsi- 

miles  p.  14,  fecit  LU.  Facs.  ^n  beis  LU.  aa  doscrred  LU. 


IX  Fled  Bricroiid.  283 

do   bor   ra-bretliiigii(l"   or   A'ütU.     „Na    tho,"   or  Coiiall   ocus 
Loegaite,  „iii  fri  hiasta  cluitliaiginit-iii,  acht  is  Tri  doiui." 

58.  Luid  iin-om  AWiU  ina  airicul  ocus  dober  a  dmim 
fi'ia  raigid  ocus  in'  bu  saim  a  mcmua  ocus  ba  aingcess  laiss  in 
dal  dod  faiiic  ocus  uir  chotail  ocus  ni  ro  loiug  co  c,oiid  tri  lä  5 
ocus  teora  u-aidche,  conid  and  asbe/'t  Medb:  „Is  midladida 
110  tai"  ol  si.  „Mrmi  brcthaigc-seo,  brcthaigfct-sa".  „Is  andso 
dam-sa  em  a  m-hroÜiufßid" ,  or  Ailill,  „ocus  is  mairg  cosa 
tuccd."  „Ni  aiidsa  immorro",  ol  Medb,  „fö  daig"  or  si  „ua  fil 
eter  cmluma  ocus  tjudruiin,  ata  eier  hoGgaire  ocus  Couall  10 
Cernach.  A  fil  da;?"  or  si  „otcr  fiiidruini  ocus  dcrgor,  ata 
der  Couall  CernacJi  ocus  Coiiiculaiiiu." 

59.  Ba   band   sin   tra  conaccrad  LoQgaire  BundacJi,  do 
Medb  iar  scrütan  a  comarli.    Is  and  sin  asbert  Medb  fri  Loe- 
gaire:  „Fochen  a  hoegairi  Buadaig"  ol  si  „is  comadas  c-duratli-  15 
mir  do  tbabairt  dait,  rige  Isech  n-Erenn  dait  üain-ne  oii  tratb 
sa,  ocus  in  cAUvathmir  ocus  cuacli  Grediima  ocus  en  ündruini  for 

a  Iar,  conid  ruca  lat  sech  cach  lii  comartha  m-breithe,  ocus  nin 
accathar  nccb  aile  occut,  conid  tarfas  isiii  CrEebrüaid  ConcbobMir 
deöd  läi;  iu  tan  dobertbar  in  (iim.Yath)iilr  etruil),  l)ad  and  sin  20 
tadbse  do  chiiach  fiad  matliili  Vlad  uili.  Bid  lat  in  ranvath- 
mir  iarom  ocus  ni  cljossena  noch  do  lathaib  gaile  fer  n-\]\ad 
ol  chena  frit,  uair  bid  comarda  n-aichnid  la  \]\tu  uli  ani  no 
m-bera  latt."  Iar  sudiu  doberar  in  ciiach  do  Loegairiu  Bua- 
dacli,  ocus  a  lan  do  fin  (p.  108'"':)  aicnetai  and.  Ibid  ina  dig  25 
iarom  for  lär  ind  rigtaige  allind  ro  böi  isin  cbuach.  „Ata 
and  sin  fled  chaurad  dait  tra",  ol  Medb,  „doroimle  corbat  cetach 
cetbliadnach  ar  belaib  öc  n-Ul«r?  uli." 


Vor  Caj).  58   hat  Er/,  das  Stück   Dobreth  rogh«  .  .  .  his  Molsat  ind 
oig  im  sodaiü  (Ckq).  63  —  6G  in  LU.). 

Cd]).  58.     4  ocus  ui  ba  saim  lais  a  menma  Eg.  5  teora  la  E(f. 

7   is   andso:   i.   is   dolig  LU.  «  a  m-brethugud  oin.  E(j.  <j  ni 

andsa:  i.  ni  dolig  LU.  u  don  Eg. 

Cap.  59.     14  Conid  anu  asmbert  Medb  Erj.  i5  ol  si  om.  Eg. 

17  ocus  (in  0)11.  LU.  21  uili  om.  Eg.  23   comartha  n-aithgni  la 

\]\ti<,  in  ni  bera  lat  Eg.  25  aicceuta  Eg.     ihid  iaro»«  ina  sendig  for 

Iar  etc.  Eg.  .■7   adsiu  LU. 


284  IX  Fled  Bricreud. 

60.  Cclcl)i-aifl  LoQgaire  iar  sudiu,  ocus  congarar  Conall 
Cornach  clo  Mcidb  fon  innas  cetua  co  Iar  iud  rigthaige. 
„Fochen  a  Clionaill  Cernaig,"  ol  Medb,  „is  comadas  amvathntir 
et  reliqua,  ocus  cuacli  findruini  daii  ocus  en  oir  for  a  lär  et 

5  reliqua."    Iar  sudiu  da?*  iarom  dobcrar  do  Couall  ocus  a  lau 
do  fin  et  reliqua. 

61.  Celeliraid  Conall,  i.  iar  sudiu,  ocus  tiagair  uadib  ar 
chend  Conculaind.  „Tair  do  acallaim  iud  rig  ocus  ua  rigna" 
ol   in  tGchtalre.     Ba  and   boi  Cüculainn    oc   imbcrt  fidchille 

10  ocus  Loog  m«c  Rianga&ra  a  ara  fossin.  „Is  dorn  cbuitbiud-sa 
öu",  or  se,  „fuiris  dobretha  brec  im  nach  meraigo."  La  so- 
dain dolleci  fer  dina  feraib  fidchilli  dou  tecbtaire,  co  m-böi 
for  Iar  a  inchiune,  conid  ed  dochöid  for  lic  trascair  a  bäis, 
CO  torchair  eter  Xilill  ocus  Medb.  „Aill  amai!"  ol  Medb  „iur- 
is thund  Cudiulainu",  or  si,  „dia  siabairtber  iniini."  Atafr^iig 
Medb  la  sodain  ocus  luid  corranic  co  Coinculainn,  co  tard  di 
laim  imma  brägit.  „Tabair  brec  im  nacli  n-aile"  or  Cucbulainn. 
„A  male  amrai  \]\acl  ocus  a  lassar  l^ecb  n-Erenn,  ni  brec  as 
ail  diin  immut"  ol  Medb.  „Cia  tbiastais  formna  Isech  n-Evenn 
20  uile,  is  duit-siu  döbermais  remib  ani  imoQiiJietbe,  üair  atp- 
daimet  fir  hErenn  üasaib,  ar  aliud  ocus  gail  ocus  gasciud,  ar 
äne  ocus  ögüd  ocus  irdarcus. 

62.  Atfraig  Cüculainn  la  sodain  ocus  teit  la  Med6  co 
ranic  a  rigtecb,  ocus  feraid  kiliU  fgelti  friss  co  mör.   Ocus  do- 

25  berar  cüacb  dergoir  dö  ocus  a  lau  do  ffn  sainemail  and  ocus 
en   do   lic  lögmair  for  a  Iar,   ocus   doberar  cuU^tmma  a  da 


Cap.  60.  1  Celabrid  don  L.  Ey.  congartliar  Etf.  4.  ö.  6.  Unter 
„et  reliqua"  sind  dieselben  Worte  zu  verstehen,  die  sich  Cap.  59  an  den 
entsprechenden  Stellen  finden.     Sie  fehlen  ebenso  in  Eg. 

Cap.  Gl.     10  fessin  om.  Eg.  12  donfe  feraib  Eg.  13  doluid 

for  ling  Eg.  15  or  si  om.  Eg.  Atafraig  Me.  lasodai/i  ocus  luid  cora- 
boi  a  b-farad  Couc.  ocus  dorat  a  di  laim  imo  bhragait  Eg.  ao  rem- 

poib  Eg*  22  ocus  oide  Eg. 

Cap.  02.     23  Atafraig  Eg.  24  co  mör  um.  Eg.  25  do  fin 

aiceuta  aiid  ivy- 


IX  Fled  Bricroiid.  285 

sülii  do  dyacon  do  leis   secli   Ciicli.     „Ata  tled   cliauiad   dait 

suiid  tra"  ol  Mcdb.    „Daromle  corbat  cctacli  cOXhliddnach  ar 

l)elaib  6c  n-\]\ad  uli".     „Ocus  issi  ar  m-breth-ni  daw  beos", 

Ol-  kilill  ocus  o\  Medl),  „uair  nacbat  fil-siu  fein  hi  cutntmmus 

fii  ocu  \]\(id,  cona  be  do  ben  hi  cutrHmraus  fri  a  mna,  ocus    5 

is  ail  lin  iii  (irailiiul  (sie),  corop  si  ceta  tbe  do  gres  ria  miiaib     "^  ^»-^«^  iU>4.  ^ 

Uhid  uli  ar  thus  hi  tech  u-öil.     Ibid  Cuchulainn  iarom  ina 

oeiidig  allan  rö  böi  issin  cüach  ocus  celebraid  iar  sudiu  dond 

lig  ocus  dond  rigain  ocus  don  tegluch  uli,  ocus  luid  iar  sin 

indegaid  a  cheli.    „Ata  cömarli  lim"  ol  Medb  fri  Ai\iU  „fastud  10 

in  trir  churad  üt  ocaind  innocht  doridisi,   ocus  fo;nutha  aili        ^p-c^-  -^^'^■ 

do  thabairt  forro  beus".     ,,l)ena"  ol  Aik7/  am«/  as  (p.  108'':) 

adlaic  let  fessin".     Fastaitir  iarom   ind   fir,   ocus  hertaiv  hi 

Cruachain  iat  ocus  scurtir  a  n-eich. 

63.   Dobretha  rogu  doib,  cid  biad  uo  ragad  dia  n-echaib.  15 
Asb(;rt  Conall  ocus  Loegaire  aijtbend  da  bliadan  do  thabairt 
dia  n-echaib.     Gran   eörna   immorro  ro   thog  Cuculainn  dia 
echaib.   Feotar  and  ind  aidchi  sin.    Roiutir  in  banchuri  etorro 
hi  tri;   dobretha   Findabair  ocus  cöeca   ingen   impi  hi  tech 


1  do  leis  secli  cäch  om.  Eg.     Ata  sund  üed  curcul  duit  ol  Me.  Eg. 
3  doH  Eg.  4  uair  nachat  fuil  si  ag  cudriimus  frie  cach,   ceni  be 

do  ben  a  cutramus  fria  muaib  JJlad  ni  forail  lind  corabsi  ceta  te  dogress 
ria  mnaib  Vkid  a  tech  n-oil  Eg.  5  cona  be  LU.  nach  Stokes  Bern. 
OH  the  Facs.  p.  14,  cona  he  Facs.  a  orailind  zu  Anfang  einer  neuen 

■Zeile  im  Texte  von  LU.,  davor  am  Bande  ocus  is  äillin  ui;  ersteres 
entspricht  dem  forail  lind  von  Eg.,  is  äillin  fehlt  in  Eg.  7  ibit  LU. 

iarom  om.  Eg.  s  cäuch  LU.  9  Mit  den  Worten  don  teglach  uili 

schliesst  dieses  Stück  in  Eg.,  der  übrige  Theil  dieses  Capitels  fehlt.  Es 
folgt  hier  in  Eg.  die  Expedition  zu  Ercoil,  beginnend  mit  den  Worten 
Eirgid  ar  Medb  co  teg  mo  aitti-siu  [Cap.  66).  Das  in  LU.  dazwischen 
liegende  Stück,  Cap.  63  —  65,  hat  Eg.  hinter  den  Worten  do  gach  fer 
dib  cech  n-oidche  am  Ende  von  Cap.  56,  gleichsam  an  Stelle  des  in  Eg. 
fehlenden  Cap.  57.  13  bertair  nach  Stokes  a.  a.  0.,  berta  LU.  Facs., 
am  Ende  einer  Zeile.  15  do  ragad  Eg.  lu  L.  ocus  Con.  Eg. 

is  Feoatar  [sie)  and  iarom  roinntw-  in  bantracht  a  tri  ettorra  Eg. 
19  impi  om.  Eg. 


286  IX  Fled  BriciTiul. 

Conciilaiim,  dohietlia  Sadl)  Sulbair  iiigen  aile  XilclJa  ocus 
Medl)a  ocus  coeca  iiigeii  impi  lii  farrad  Conaill  Cemaig,  do- 
bi-f'tlia  Couchend  ingen  Clieit  maic  Magacli  ocus  cöeca  ingen 
mallo  fria  lii  farrad  Loegdiri  Buadaig.  No  thatliiged  Medb 
5  tessin  imniorro  co  giiathacli  sin  tech  i  m-boi  Cuculainn. 
Feotar  and  ind  adaig  sin. 

G4.  Atragat  iaroni  matain  muich  iarna  barach  ocus  tia- 
gait  sin  tech  i  m-liatar  in  niacrad  oc  cur  in  rothclessa.  Gebtbi 
hoegnirc.  iarom  in  roth  ocus  nos  cuir  i  n-arda,  co  ranic  mid- 

10  lisi  in  tigi.  Tibit  in  m«crad  im  sodain  ocus  doberat  gair  do. 
Ba  do  chuitbiud  Loegam  6n.  Indarra  hoegaire  immorro  ba 
gair  büada.  Gebtbi  Conall  c\an  in  rotb  ocus  ba  do  lar.  Fo- 
cheird  iarom  in  rotb  co  hochtaig  ind  rigtbigi.  Focberdat  in 
m«crad  gair  foa.    Indar  la  Conall,  ba  gair  chommaidmi  ocus 

15  büada;  gair  cbuitbiuda  immorro  lasin  macraid  ani  sin.  Gebtbi 
daw  Cucbulainn  in  rotb,  ocus  ba  hetarbuas  tarraid  be.  Fo- 
cbeird  dan  in  roth  i  n-ardi,  co  ro  lai  a  ochtaig  on  tig,  co  n- 
dcchaid  in  rotb  fercbubat  bi  talmam  fri  les  anecbtair.  Tibit 
in   macrad    gair    commaidmi    ocus    büada    im    Cboinculainn. 

20  Indar  la  Coinculainn  immorro,  ba  gair  cbuitbiuda  ocus  fonamait 
focerdat  in  macrad  im  sodain. 

65.  Tic  Cucbulainn  do  saigid  in  bantrocbta  ocus  berid 
a  tri  coecta  snatbat  üadib,  ocus  nos  _dibairg  na  tri  cöecta 
snatliat  cach  indiaid  araili  dib,  co  tarla  cacli  snatbat  dib  bi 


1  dobreta  LU.  4  No  thaithuiged  Medb  feisiu  comimc  an  tech 

amboi  Cuc.  Eg.  i;  Feotar  bis  adaig  sin  om.  Eg. 

Cup.  64.  7  Atregait  maideii  mö  ocus  tiegoit  isin  tech  amboi  an 
macvad  ag  cur  rothclessa?.     Geh-  iarom  L.  Eg.  ii  Indarra  LU. 

Facs.,  nicht  indara,  wie  Stohes  Bern,  on  the  Facs.  p.  14  angieht;  indarra 
aber  darf  nicht  ohne  Weiteres  in  das  geivöhnlicherc  indarla  corrigirt 
werden,  andarla  L.  ba  gair  buada  Eg.  12  do«  Eg.  13  in  tige  Eg. 
14  gair  om.  Eg.  le  daw  om.  Eg.     focherd  dna  {sie)  in  roth  co  rolla 

a  oachtai^f  don  rigtig  con  äechadd  an  roth  ferchubat  fer  oglaig  a  tal- 
main  fria  lis  anechtair  Eg. 

Cap.  G5.  23  nos  diubraic  cachte  dib  indiaig  araile  cotarla  cech  sna- 
that  dib  a  cro  a  ceilc  combat«)-  ina  liiio  ton  sam«/7  sin  Eg. 


IX  Fled  Bricroml.  287 

cro  araili,  co  m-batar  ina  liiii  ton  samail  sin.  Tic  iarom  dia 
saichtin  doridisi  ocus  dos  her  a  snäthait  fein  illaim  cacha 
hoenmna  dib  doridisi.  Molsat  ind  öic  daw  Coinculainn  im 
sodain.  Timnäit  iarom  iar  sudi  celebrad  dond  rig  ocus  dond 
rigain  ocus  don  tcglucli  ol  cliena.  ö 

66.  „Eircid"  ol  Medb  „do  thig  m'aiti-sea  ocus  mo  mwmmi, 
i.  Ercail  ocus  Garmna,  ocus  feraid  for  n-aigidacht  innocht  and. 
Lotar  iarom  rompa  iar  cor  gmpband  doib  i  n-öenacli  na 
Cruachna  ocus  ruc  Cucliulainn  buaid  ind  öenaig  fo  thri.  Ro 
sagat  iarom  (p.  109'*:)  tech  n-Garmna  ocus  Ercoil  ocus  ferait  lö 
fselti  friu.  „Cid  dia  tudchaibair?"  ol  Ercail.  „Diar  m-brethu- 
gud  dait-siu"  ol  iat.  „Eircid  co  tech  Samera",  ol  se,  „ocus 
dogena  for  m-brethugud*  Lotar  do  iarom  ocus  focertar 
fjadain  leö.  Ferais  Samera  fselti  friu.  Dobretha  Bvian  ingen 
Samera  grad  do  Choinculainn.  Asbo-tatar  iarom  fri  Samera,  1.5 
bä  do  brethugud  döib  dodeochatär  chuci.  Foidis  Samera  iat 
iar  n-urd  cusna  genitib  glinni. 

67.  Luid  Loegairi  ar  thüs.    Fäcbaiside  a  arm  ocus  a 
etach  occo.    Luid  dan  Conall  fon  cwmma  cetna  ocus  facbais  a 
göo  occo  ocus  dobretha  a  armlaich  leis,  i.  a  claideb.    Luid  20 
daw  Cuculainn  in  tres  adaig.    No  sgrechat  na  geniti  dö,  imma 


3  doridisi  om.  Eg.  Molsat  ind  oig  im  sodfu'«  Cc.  Eg.  Der  letzte 
Satz  (^Timnait  Us  olcheua)  fehlt  in  Eg. 

Cap.  66 — 74,  die  Expedition  zu  Ercoil,  folgt  in  Eg.  hinter  den 
Worten  don  teglach  uili  in  Cap.  62. 

Cap.  66.  e  Eirgid  ar  Medb  co  teg  mo  aittisiu  ocus  mo  m«me  i. 
Ercuil  ocus  Garman  ocus  feraid  bar  n-aidigicht  {sie)  and  anocht.  Lotar 
rempu  iar  cur  grafaind  fo  tri.  Ko  segait  tecb  n- Garman  iarom  ocus 
Ercuil  ocus  fertluu)-  failti  friu  and.  Cia  dia  tuchaboir  ol  Ercoil.  Dierm- 
brethugad  ol  iat.  Eirgid  co  tech  Saimere  ocus  dodena  bur  m-brethugM(Z. 
Lotar  iarom  ocus  focherdait  fiaduin  leo  ocus  feraid  Saimere  failti  friu  Eg. 
9  cuc  mit  einem  Aspirationszeichen  über  dem  zweiten  c,  das  wie  ein  i 
aussieht  LU.  n  i.  tSaimere  Eg.  i5  Asbertatar  bis  chuci  om.  Eg. 
17  iar  n-urd  iatt  gusna  gentib  glinne  Eg. 

Cap.  67.     18  Luid  L.  ocus  fagbus  a  arm  Eg.     iarthus  LU.  Facs. 
19  da>^  om.  Eg.  -ji  don  Eg.     Roscrechsatt  na  genite  glinne  do  Eg. 


288  IX  Flcd  Bricrend. 

comsinitar  döib.  Brütir  a  gai  ocus  bristir  a  sciatli  ocus  rebtliair 
a  etach  immi,  ocus  nos  curat  ocus  nos  trsethat  iniia  geniti  he. 
„  A.mein  a  Cuculainn"  or  Ls&g  „a  raidlach  tliruag,  a  siriti  letliguill, 
rlochöid  do  gal  ocus  do  gaisced,  in  tan  ata  urtrochta  not  malar- 
f)  tat.'^'^  Siarthar  co  urtrachta  im  Choinculainn  and  aide  ocus 
imsoi  cusna'hüathaib  ocus  nos  ccrband  ocus  nos  bruend  iat, 
co-mbo  lan  in  glend  di'a  fulriud.  Dobeir  iarom  bratgaisced  a 
muntiri  leis  ocus  imsoi  co  tech  Samara  cona  cboscur  co  airm 
i  m-batar  a  muinter. 

lu  68.    Ferais  Samera  falti  fris,  conid  and  aide  asbcrt: 

„Ni  dlig  comraind  curadmir 

ferba  brachtchi  brc)thlochi 

sceo  matai  moogthi 

tre  banna  miacli  tortaide  4 

15  fri  immescad  cöemchoecat 

fri  Coinculaind  clothamra. 

Is  cü  ferna  fodluigtlie 

is  bran  carna  comramaig.  s 

is  torc  tren  hi  fothugud 
20  traitliaid  nerta  loclniamat 

a,mnl  sed  tria  fitlnce]! 

is  cü  othair  ei'  Enina  12 

is  memnarc  ban  biiaigiiigi. 

is  fland  tedma  tromcbatba 


2  na  geniti  glinne  E().  i  ocus  do  gaiscecZ  ar  culaib  an  tan  isit 

urtraig  not  malartaigend.  Siabwrtlia  im  C.  and  ide  ocus  imsaig  na  hur- 
tracha  ocus  nos  cerband  ocus  nos  bruigend  etc.  Eg.  s  ocus  imsoi  cona 
coscar  co  liairm  Eg. 

Cap.  68.  10  Feraid  Saimera  failte  fris  conerbairt  and  ide  Eg.  Von 
den  Glossen  zu  einzelnen  Wörtern  des  folgenden  Gedichts  in  LU.  finden 
sieh  einige  auch  in  Eg.  Die  PunMe  nach  der  Handschrift;  die  Abthei- 
lung in  siehensilbige  Verse  (Halhzeilen?)  lag  sehr  nahe.  12  ferba:  i. 
bö  LU.  fearba:  i.  bui  Eg.  brachtchi:  i.  methi  LU.  13  sceö:  i.  aeus 
LU.  mätai:  i.  mucci  LU.  mata:  i.  muc  Eg.  14  tortaide:  i.  bairgen 
LU.  torte:  i.  bairgen  Eg.  17  Is  fernai  foglaichte  Eg.  is  cer- 
nai  Eg.              21  sed:  i,  tenid  IjU.  fidaitcen  Eg.             23  buaidgnige  Eg. 


IX  Fled  Bricreud.  289 

meti  cenid  chturrta* 

nachasella  sitliethar. *  i6 

Cim  a  fresib  l'ritjibera. 

bati  longbaird  loingsither.  * 

is  culmaire  holg^sMi.  5 

is  cni  fechta  modcenii«.  20 

is  giise  grianna  gelfini 

cid  dö  arbad  chutrummus 

fri  Löegairi  leo  airbi 

no  fri  Conall  cli^thriatlia.  24  10 

Cid  dond  Emir  üaufebli 

iiachasail  in  iiert  iiuadat 

ria  n-andrib  an  ard  Ulad 

no  cliinged  ind  ollbrigach  28 

hi  Tech  medrach  Midchüarda  15 

conid  de  imiwdaiiii-se 

a  cliomraind  ni  dlig." 

Ni  dlig  c.  32 

,,Isi  mo  l)reth-sa  duib  tra",  for  se,  „in  cuvatlmiir  do  Choin- 
culainn  ocus  tiis  dia  mnai  ria  mnaib  \}\ad,  ocus  a  gaisced  üas  20 
gaisccdaib  (p.  109^':)  caich  con  motha  gaisced  Concbobair." 

69.   Lotar  do  iar  tain  co  tech  Ercoil.   Ferais^t^e  fselti  friu. 
Feütar  and  ind  aidchi  sin.    Füacrais  Ercoil  comlond  do  fein 
ocus   da  eoch   forro.     Luid  Loegfm-e  ocus   a   ech  na  n-agid. 
Marbais  gerran  Ercoil  ech  LoegfwW.    Fortamlaigid  Ercoil  for  25 
Loega^re  fessin,  ocus  tecis  sitZe  remi.   Iss  ed  conair  rod  n-gab 


1  cenit  Eij.  3  cim:  i.  eis  LU.     ceim  fresib  fritberai  Eci. 

5  is  culmaii'e:  i.  is  cairptech  LU.  bolgada«:  i.  darberna  (V)  LU. 

G  crü  fechta:  i.  badb  LU.     is  cruid  fectai  modchernai  Eg.         7  gnae:  i. 
segda  LU.     gnia:   i.   egd  (mehr,  nicht  lesbar)  Eg.  11   üanfebli:   i. 

foltchain  LU.  uaneble  Eg.  12  m'iadat:  i.  in  rig  LU.  nacha  isail  au 

tuata,  üher  tuata:  i.  tumie  (i)  Eg.  13  ria  n-aindrib  ban  arduh«?  Eg. 

Cup.  G9.     22  Lotar  co  tech  Ercaile  iartoin  Eg.  23  fograis  don 

Erc.  Eg.        20  fortamluis  Earc.    feisin  for  L.  ocus  teith  side  reime.    Issed 
conair   do   gab   tar  Duip   iur   Drobais   Iar   Eis   Ruaid   mic   Badairn   ocus 

ly 


290  IX  Fleil  Bricrend. 

(lo  Emain  dar  Eis  Ruaid,  ocus  iss  ed  nie  Icis  tasc  a  mumtiri 
do  marbad  do  Ercoil.  Luid  daw  Couall  iön  CMmma  cetna  lii 
teced  remi  iar  marbad  a  eich  do  gerran  Ereoil.  Iss  cd  dolluid 
Conall  dar  Snam  Rathaind  do  saichtiu  Emna.  Ro  baided 
5  da«  Rathaiid  gilla  Conaill  and  sin  isind  abaind,  conid  de  ita 
Snam  Rathaind  o  sin  ille. 

70.  Marbais  in  Liathniacha  \mmorro  ech  Ereoil  ocus 
nos  cengkmd  GncXmlaimi  Ereoil  fessin  indiäid  a  charpait  leis, 
CO  ranic  Emain  Maeha.    Luid  tra  Buan  ingen  Samera  for  lorc 

10  na  tri  earpat.  Atgeoüi  slicht  fonnaid  Conculainn,  fodäig  nach 
set  cinnung  no  theiged,  no  chlaided  na  muru  ocus  no  fair- 
singed  ocus  no  linged  dar  beynadaib.  Ro  lebling  ind  ingen 
tra  leim  n-üathmar  ina  diaid-sium  for  furis  in  charpait,  co 
n-eemaing  a  tul  immon  n^l,  co  m-bo  marb  de,  conid  de  ain- 

15  mnigther  üaig  Büana.  Li  aim  tra  rancatar  Emain  Conall 
ocus  Cuculainn,  iss  and  ro  bas  oc  a  eaiiiiud  and,  ar  ba  derb 
leo  ammarbad,  iar  m-breith  a  täsca  do  Loegairi  leis.  Adfia- 
dat  iarom  a  n-imtechta  ocus  a  scela  do  Choncobwr  ocus  do 
mathib  Ulad   ol   chena.    Batar  immorro   ind  errid   ocus  ind 

20  laith  gaili  ol  chena  oc  toibeim  for  Lsegairi  don  badbscel  ro 
innis  o  chelib. 


7L    Conid  and  asbert  Cathbath  inso  sis: 
[R.]  „Dimbuaid  sceoil  fartbi  ecland     la  borg  dub  aithech.  * 
dorardusi  la  henechgris     rüanad  roulad.  *  P-^- 


[j^.^ 


issed  mg  lais  tasc  a  miüntire  do  marbofZ  do  Erco//.    Luid  dow  C.  Eg. 
4  Ro  baided  diw  RaithawcZ  gilla  Efj. 

Cax).  70.  7  immorro  om.  Ey.  ech  Ercail  iar  comrac  do  C.  fris 
ocus  nos  cengland  C.  'Ercail  fessin  andiaigh  a  carpa/f  do  Emoin  Macpe. 
Luid  Buan  ingen  t-Saimeri  do)i  for  lorg  na  tri  carpo*.  Aithceoin  slicht 
Conc.   i.   an  fonna  fodaig  Eg.  vi  Ro  leblaing  \&xom  an  ingen  leim 

n-uathmar    tar    bej'nai   ina  diaigsium  for  an   carpcfi  Eg.  i5  In   am 

(amsir?)  tra  raim'c  C    ocus  Conallt  (sie)  Emoin  is  and  ro  bas  Eg. 
19  olchena  om.  Eg.  20  ar  L.  dona  badbscelaib  Eg. 

Cap.  71.  Die  Funkte  nach  der  Handschrift,  im  Anschluss  an  die- 
ficlbcn   die  VerHahtheiliing  nach  meiner  Vermiithmig.  23.  21   la   liorc 

urliaid   do   rairduirc   la   hcili  (^heiilV)   nianad    roulad    Eg.     In   LU.    über 


IX  Fhul  Bricroiul.  291 

iiimarulair]  LoegfwVe     cosnam  cirt  curaflinfr 
i:ir  n-(lor,'iir  a  badbscelai. 

is  Cuoulaind  dligetar  arroet  cain  coiuram  büad  Ercoil  * 
cenglathar  err  tbren  tnutliacb.  indiaid  erri  öencbarpait, 
Ni  chelat  a  margniTna     adrollat  a  niororgni.  5 

is  eiT  tbren  tairjiech     is  cur  caiii  catbbüadacb 
is  gloiid  oatba  cboinramaig.     is  inortceijfl  do  ilshiagaib. 
is  natai  di  ratbbriugad.     is  triatb  tailc  tnutbgaile. 
Conid  de  imrolaim-so     comraind  ciiradmiri  fris 
is  dimliüaid  sceoib"  10 

Diamb.  s. 

72.  Ro  ansät  ind  oic  dia  n-imratib  ocus  dia  radsecbaib. 
Pto  soich  iaroui  co  praiiid  ocus  co  toinaltus  döib,  ocus  iss  e 
Sualdaim  mac  Roig  athair  Conculaind  fessin  ro  frithaig  Ultu 
ind  aidcbi  sin.  Ro  linad  iarom  ind  aradach  dabach  Concbo-  15 
hair  doib.  Dobretba  a  cu^t  immorro  inna  fiadnaisi  iar  sudiu, 
ocus  tiagait  na  rondairi  dia  raiud.  (p.  110":)  La  sodain  ro 
gabsat  ind  randaire  in  curadmir  asin  raind  ar  tbüs,  „Cid  na 
tabraid  in  cüxw-aämir  ucut"  ar  Dubtacb  Döeltengad  „do  cbu- 
raid  ürdalta,  üair  ni  tbudcbatar  in  triar  ucut  o  rig  Criiachan  caw  20 
cbomartba  n-derb  leo  do  tbabairt  in  cnradmire  do  noocb  dib." 

73.  Affraig  Loegairc  Buadach  la  sodain  ocus  tüargaib 
in  cuacb  crediwia  ocus  en  airgit  for  a  Iar.  „Is  lim-sa  in  cau- 
radmir"  for  se  „ocus  ni  cliosna  nech  frim  be".    „Ni  bä  lat", 


dorardusi  die  Glossen  i.  dochur  i.  trenfer,  die  aber  su  den  vorhergehenden 
Wörtern  gehören  werden.  i  andiaig  err  ?encarpf«'t  Eg.  5  Ni  chelat 
a  märgnima  om.  Eg.  adrollat:  i.  iniiisit  LU.  atrulat  a  moroirgne  Eg. 
t;  is  err  treu  tairptecli  Eg. 

Cap.  72.     12  and  oicc  iarowt  Eg.  13  Ro  soich  iarom  co  roind 

ocus  dail  doib  ocus  ro  linad  iaro»n  au  uradwc/t  dabach  ConcubmV  doib 
CO  ro  bo  lau  do  liun  seim  somesc  ocus  ise  Subaltom  mac  Eoigh 
atliarV  Concul.  fessin  ro  frithail  an  ag  sin.  Tohreth  immorro  a  cuit  ina 
b-fiadnuse  iaro?«.  ocus  tiegoit  na  randairige  dia  roind.  Lasodam  Eg. 
15  aigchi  LU.  is  arthüs  om.  Eg.  20  ni  tangatar  in  triar  n-ugat  Eg. 
21  n-derb  ag  nech  dib  iman  cnradmir  Eg. 

Cup.  73.     21  Ni  ba  lat  iiii  ar  C.  C.  Eg. 

19* 


292  IX  Fled  Bricreud. 

for  Conall  Ccrnnch,  „ni  liinund  comartha  tucsam  lind".  Cuach 
creäuma  tucaisiu,  mach  findruini  immorro  thucusa.  Is  reil 
asmded*  fil  etorro,  conid  lim-sa  in  csiur atJimir.'^  „Ni  ba  la 
nechtar  de  eter"  for  Cuculainn,  ocus  atafraig  side  la  sodain 
5  ocus  asbert:  „Ni  tucsaid  comartha  tairces  churathnir  düib", 
for  se,  „acht  nirb  äil  don  rig  ocus  don  rigain  cusa  rancaibair 
tullem_ecraiti  frib  SiünA  hi  tend.  *  Ni  mö  da«  a  ein  frib"  ol 
se  „indäs  na  tucsaid  üadib.  Bid  lim-sa  immorro"  for  se  „in 
cnvafhmtr,  üair  is  me  thuc  comartha  suachnid  sech  cach." 

10  74.    Tanöcaib  süas  la  sodain  in  cuach  u-dercöir  ocus  en 

do  liic  logmair  for  a  lär  ocus  cutr^mma  a  da  sula  do  dracoin, 
conid  n-acatar  mathi  Ul«fZ  uli  im  Concüb?(r  mac  Nessa.  „Is 
mesi  iarom"  for  se  „dligf^s  a  c&urathmlr,  acht  mani  brister 
anfir  form".    „Cotmideni  uli"  ol  Coiichohur  ocus  Fergus  ocus 

15  ol  mathi  \J\ad  ol  chena,  „is  let  a  caurathmir  a  breith  Ailella 
ocus  Med&a".  „Tong  a  toing  mo  thuath",  for  Loegaire  ocus  for 
Conall  Cernach,  „ni  cuach  cen  chreic  dait  in  ciiach  thucais, 
ar  ro  boi  di  setaib  ocus  mainib  it  selbse.  Iss  cd  doratais  airi 
do  Aih7/  ocus  do  Medi,  ar  na  ructha  dobag  it  cend,  ocus  na 

20  tarta  in  cAurathmir  do  neoch  aili  ar  do  belaib".  „Tong  a  toing 
mo  Ümath",  for  Conall  Cernach,  „ni  bä  breth  in  l^reth  rucad 
and,  ocus  ni  ba  lat  in  cnrathmr."  Cotn-erig  cach  dib  diaraili 
la  sodain  cusna  claidbib  nochtaib.  Tothset  Concobwr  ocus 
Fergus  etorro  iar  sudiu.    Tollecet  allama  sis  fö  chetöir  ocus 

25  doherai  a  claidbi  ina  triiallib.  „Auaid",  ol  Sencha,  „denaid 
mo  riar-sa".    „Dogenam"  or  iat. 

75,    „Eircid  co  Budi  mac  m-Bain"  for  se  „co  a  äth,  ocus 


1  lind   om.  Eg.  a  ni   ba  ra  iieclitar  fa  triar  iüV  ol  C.  Eg. 

5  ocus  asbert  om.  Eg.  ü  ol   se  Eg.  7  Ni  mo  dion  a  chin  frib 

or  se  ol  tas  a  tucsaidh  uad  Eg. 

Cap.  74.     la  mac  Nessa  om.  Eg.  u  Cotmideth-  ar  C.  Eg. 

15  olchena  om.  Eg.  it;  tongnste  i  toing  mo  [sio  ar  L.  B.  Eg.  23  laso- 
dain  om.  Eg.  gusna  cloidmib  nochtaib  ina  lamaib  Eg.  donoet  Concohur 
ocus  Fergus  etorra  iarsuidiu.     Dollecot  Eg.  2g  dodenam  ol  siat  Eg. 

Cap.  75  —  78.     Die  Expiedition  zu  Bude  feldt  in  Eg. 


IX  Fled  Bricrend.  293 

dogena  for  m-lirethugiul".  Lotar  iaroiri  a  triur  cluirad  co 
tech  m-Budi  ocus  adfiadat  dö  a  toisc  ocus  a  ii-imrcsain  imma 
tudchatar.  „Nach  dernad  etcrcert  diiib  hi  Cruachain  Ki  la 
liAilill  ocus  la  Meidb?"  ol  Biidi.  „Do  rigned  cm",  for  Cücu- 
laiun,  „ocus  ni  daimet  ind  fir  üt  fair  cter."  „Ni  ^idomam  5 
om",  oldat  ind  fii-  aili,  „ar  ui  hrotli  der  ani  rucad  dun."  „Ni 
liansa  do  nach  aili  for  m-brcthugud  dau",  ol  Budi,  „in  tan  na 
hautai  for  cQcertad  Modba  ocus  Ailella.  Ata  lim"  for  Budi 
„noch  folimathar  for  m-hrothugud,  i.  Üath  mac  Imoinain  fil 
00  a  loch.  Do  diiib  iarom  dia  saichthin,  ocus  dogena  for  10 
cocertad."  (p.  110'':)  Fer  cMmachta  mori  da«  in  t-Uath  mac 
Imomain  sin,  notolbad  in  cach  rieht  ba  halic  leis  ocus  no 
gniad  druidechta  ocus  cprta  commain.  Ba  se  sm  daw  in  siriti 
ou  ainmnigth'ir  Belach  Muni  in  t-Siriti,  ocus  is  de  atberthe  in 
siriti  de  ar  a  met  no  delbad  i  n-ilrechtaib.  15 

76.  Rancatar  iarom  co  Uath  co  a  loch,  ocus  fiadu  o  Budi 
leö.  Atfiadat  iarom  do  Uath  ani  ma  tudchatar  dia  saigthin. 
Asbert  Uath  friu,  nodJ.gryLäil  a  m-brethugud,  aeM_£X}  )i-daimtis 
nammä  for  a  breith.  „Fodemam"  or  iat,  Fonaiscid  fo/TO. 
„Ata  cennach  lim-sa",  for  se,  „ocus  ce  be  uab-si  comallas  frim-  2u 
sa  he,  bid  he  beras  in  curadmir".  „Chinas  ceunaig  sin?"  for 
siat.  „Biail  hl  lim-sa",  for  se,  „ocus  a  tabairt  illäim  neich 
uaib-si,  ocus  mo  chend  do  beim  dim-sa  indiu,  ocus  me-si  dia 
beim  de-sium  imbarach". 

77.  Asberat  \mmorro  Conall  ocus  Loega?re,  na  dingentais  25 
in  cennach  sin,  ar  ni  böi  occo-som  do  chwmachta  a  ni-bith  beö 
iarna  n-dicheunad,  acht  mani  ra  bi  oca-som.   Obbsat  iarom  ftiir 
Conall  ocus  Loegaire  in  cemiach  sin.    Ciatberat  araili  libair, 

CO  n-de«sat  cennach  fris,  i.  Loegrtire  do  beim  a  chind  de  in 
cetla  ocus  a  imgab^il  do,  ocus  Conall  dia  imgabail  ön  mud  30 
chetna.  Atbe/'t  \mmorro  Cuculainn,  co  n-dingned  cennach 
fris,  dia  tuctha  dö  in  curadmir.  Atbo'tsat  immorro  Conall 
ocus  Loega/;-e,  co  Icicfitis  do  in  curadmir,  dia  n-deniad  cen- 
nach fri  Uath.    Fonaiscid  Cuchulainn  fo>-ro-som  cew  curadmir 


294  IX  Fled  liricrend. 

do  chusiiam,  dia  n-dernad  ceimach  tri  Uath.  Fonaisccit-sium 
fair-sium  da^  a  deiiani  iii  ceunaig.  Dobeir  Uatli  a  cheiid 
forsin  lic  do  Choinculaind  (i.  iar  cor  do  breclita  lii  fsebur  iii 
belse),  ocus  dounsi  Cuculaiiui  beim  da  biail  fein  do,  co  to- 
5  pacbt  a  chend  de.  Luid  iarom  fon  loch  uadib,  ocus  a  bial 
ocus  a  chend  na  ucht. 

78.  Tic  iarom  arabarach  dia  saichtin  ocus  no  sinithar 
Cuculainn  do  forsin  licc.  Tairnid  fo  thri  in  m-bial  for  a 
munel   ocus   a  cül  rempi.     „Atrai   a   Cucliulainn!"   for  Uath, 

10  „rigi  l£ech  n-Erenn  duit  ocus  in  curadnur  cen  chosnam". 
Lotar  dö  a  triur  churad  co  hEmain  iar  tain,  ocus  nir  daimset 
ind  fir  aili  dö  Coinculainn  in  breth  rod  n-ucad  dö.  Böi  in 
t-imcosnam  cetna  beius  imön  ciwadmir.  Ba  si  comairli  UlacZ 
forro  d'Aii  a  cur  do  saigid  Conroi  dia  m-brethugud.    Feemit- 

15  sium  da«  ani  hi  sin. 

79.  Dollotar  iar  sin  sin  matin  arnabarach  a  triur  churad 
CO  cathraig  Conroi,  i.  Cnculainn  ocus  Conall  ocus  Loegaire. 
Scorit  a  carp^M  i  n-dorus  na  cäihrach  iar  sin  ocus  tiagait  isa 
rigthech,  ocus  ferais  fselti  möir  friu  Blathnath  ingen  Mind  ben 

20  Conroi  maic  Dairi,  ocus  ni  ra  bi  Cüroi  hi  fus  ar  a  cind  ind 
aidchi  sin,  ocus  ro  fit«-  co  ticfaitis,  ocus  foracaib  comarle 
lasin  mnäi  im  reir  na  curad,  co  tisad  don  turus,  dia  n-dechaid 
sair  hi  tirib  Scithiach,  fo  bith  ni  ro  derg  Curui  a  daideb  i  n- 


3  Die  in  Parenthese  (jeaetzten  Worte  stehen  in  der  Handschrift  am 
Bande  neben  Dobeir. 

Cap.  78.    8  CucI-  LU. 

Cap.  79—91.  Die  Expedition  zu  Curoi  hat  Eg.  nicht  unmittelbar 
hinter  Dodenam  ol  siat  {Cap.  74),  sondern  dazwischen  steht  das  Stück, 
welches  den  Capiteln  33 — 41  entspricht. 

Cap.  79.  17  Dollotar  isin  maitiii  arabarach  a  triur  cmad  i.  Cu. 
ocus  Con.  ocus  L.  co  cathra«(/  Couroi.  Scuirit  a  cairj^ti  andorus 
na  cathracli  iarsuidiu  ocus  tiagait  isin  rigtech  ocus  ferais  Blathnait  i. 
Mind  ben  Conrui  failte  friu  Et/.  20  ar  a  cind  om.  Ecj.  21  ocus  ro 
fitzr  ricfaitis  Eg.  forfagaib  Ecj.  22  co  tiserZ  Eij.  ar  a  n-dechaid  E;f. 
23  sceitia  Ei). 


IX  Fled  Bricrond.  295 

Eriiid,  0  ro  gab  gaisced  co  ii-deocliaid  has,  ocus  nocho  decbaid 
biad  ii-Erend  iima  bcoki,  cciu  ro  m-bui  iua  betbaid,  (p.  111 '':) 
o  roptar  slana  a  secbt  m-bliad«a,  üair  ni  ro  tballastar  a  iiaill 
nacb  a  aliud  iiacli  a  airccbas  uacb  a  borrfad  näcb  a  nert 
uacb  a  cbalmatus  i  n-Eriiid.  ßoi  imniorro  in  ben  dfa  reir  co  5 
fotbrocud  ocus  co  folcud  ocus  co  Icniiaib  iHinescaib  ocus  co 
u-dergodaib  sainamraib,  comtar  budig. 

80.  0  tbänic  döib  iavom  co  dergud,  asbo't  in  ben  friü  iar 
sudiu,  cach  fer  dib  a  aidcbi  do  fairi  na  catbracli,  co  tissad 
Cürui,  „ocus  daw",  or  si,  „is  amlaid  atrubairt  Cürui,  a  fari  10 
düib  iar  n-a?saib."  Cipe  aird  do  airdib  in  domain  tra  i  m-betb 
Curui,  docbametb  for  a  chatraig  cacb  n-aidcbi,  co  m-bo  de- 
mitbir  broiu  mulind,  coniia  fogbaitbe  addorus  do  g>-es  iar 
fui)iud  n-grene. 

81.  Luid  iarom  Loegaire  Bnadach  dond  faire  in  cbet-  15 
aidcbe,  üair  is  he  ba  sinser  doib  a  triür.  Ro  böi  isin  t-sudiu 
faire  iar  sudiu  co  dered  na  haidche,  connaca  in  scaÜi  chuci 
aniar  rodarc  a  sula  co  _f ota  dond  farrci.  Ba  dimor  ocus  l^a 
grainni  ocus  ba  liatbmar  laiss  in  scäitb  (sie),  ar  iudar  lais  ro 
siacbt  corrici  ethiar  *  a  arddi,  ocus  ba  fqdeirc  dö  foles  na  20 
farrci  fo  a  gabul.  Is  amlaid  tanic  a  dochttm  ocus  län  a  da 
glac  lais  do  lommanaib  darach,  ocus  ro  boi  eire  cuinge  sesrige 

in  cecb  lomcbrund  dib,  acus  (sie)  nir  aitlierracbt  beim  do  hun 


1  nocho  dechaid  StoJces,  Rem.  on  the  Facs.  p.  14,  uo  dechaid  LU. 
Facs.  comlechaid  bas  ocus  ni  dechaid  biad  n-Erend  ina  beolu  cein  ro  bui 
ambetha/fZ  oropdar  lan  a  VII  m-bl.  Eg.  3  a  uaill  nach  a  allad  nach 

a  airdercus  Eg.  4  nach  a  nert  nach  a  uaill  nach  a  calmatus  Eg. 

6  CO  foilc  ocus  fotracadh  Eg.  iumesc  Eg.      7  sainemlaib  comdar  buide  Eg. 

Cap.  80.  8  iaroOT  om.  Eg.  isbert  an  ben  friu  iarsuidiu  ara  teised 
cec/j  fer  dib  oidchi  do  faire  na  catrach  co  iised  Curoi  ocus  don  ar  si  is 
amlrttrf  adubert  Curi  a  faire  duib  iarnaesaib.  Cepe  aird  tra  di  airdib  in 
domrtjH  ambid  Curoi  no  caü  (V)  bris  for  an  cathrraVy  comdar  limaigth-  broin 
muilinn  cona  fogbaite  a  dorus  dogress   iar  b-fuined  n-grene.  Eg. 

C«p.  81.  15  L.  B.  iarom  £■</.  ws,i\i\i?,Qr  Eg.  vo  om.  Eg.  17  conaca  £"//. 
18  radarc  a  sula  don  farrgi  Eg.  19  grauda  Eg.  lais  a  met  an  scaith 
ar  andar  lais  ro  siacht  coruicce  eithiar  ara  airdi  Eg.  21  a  dochtim  om. 
Eg.     a  di  glac  Eg.        l's  nir  aitherrech  Eg.     do  buain  chroind  Eg. 


296  1^  FIed  Brici-eiul. 

chraind  dib  acht  ocn  beim  co  elaidü<&.  Tolleci  gecaii  dib 
fair;  leictbe  Loegaire  secba.  Cöemclöid  fö  di  iiö  lo  tliri  ocus 
ni  ninic  cnes  iiä  sciath  do  LoegamM.  Tolleci  Loegmre  dan 
fair-seom  gai  ocus  ni  ranic  he. 

5  82.    Rigid-som  a  laim  co  Loega^Ve  iar  suidm.    Böi  tra 

dia  tot  na  lam?e  corro  acht  tar  ua  teöra  fiiithairbe  ro  batar 
etnrro  ocond  imdiburcud,  conid  iar  sodain  ro  gab  ina  glaic. 
Ciar  bo  mor  ocus  ciar  bo  airegda  tra  Loegaire,  tallastar  i 
n-öenglaic  ind  fir  dod  fanic,  feib  thallad  mac  bliadwa,  ocus 

10  cotnomalt  eter  a  di  bois  iar  sudiu,  amal  tairidnider  fer  fid- 
chilli  for  tairidiu.  Trath  ba  lethmarb  inroni  ind  innas  sin, 
tolleci  aurclior  de  la  sodain  tar  cathir  ammuig,  co  m-böi  for 
ind  otruch  i  n-dorus  ind  rigthige,  ocus  nir  oslaiced  in  cathir 
and   eter.    Do   ru  menatar   ind  fir  aile  tra  ocus  muinter  na 

15  cathrac/i  uli,  ba  leim  ro  leblaing-seom  tarsin  cathraif/  ammuich 
dia  facbail  forsna  feraib  aile. 

83.  A  m-batar  and  co  deöd  lai  co  trath  na  faire,  luid 
Conall  Gemach  issa  sudiu  na  fari,  üair  ba  siniu,  oldas  Cuchu- 
lainn.  Fon  innas  cetna  daw  ama?  forcöemnacair  do  Loegamw 
20  uli  ind  adaig  thüssech.  In  tresadaig  daw  luid  Cuculainn 
isin  sudi  fari.  Ba  si  sin  tra  adaig  ro  dalsat  na  Tri  Glais 
Sescind  Uairbeöil,  ocus  Tri  Büagelltaig  Breg  ocus  Tri  M.aic 


2  leicthi  L.  secte  fo  di  no  fo  tri  ocus  ni  rainic  cnes  na  %ciatli 
do.  Tollece  L.  ga  fairsin.  Eg. 

Cap.  82.     5  Roich-  sim  a  laim  do  L.  E(j.  i;  do  fot  na  laime  co 

riacht  Eg.     futhairhe  bata?'  etorra  oc  imdiubragad  conad  Eg.  8  hai- 

reda  Eg.  tarlas  inn  oen  glaic  ind  fir  don  fainic  Eg.  lo  condomeilt  Eg. 
tairnidth-  fer  fichille  for  tairidin  JiVy.  n  ballethmarb  £V/.  12  dollecce 
urchar  de  tar  cathrai^  amach  Eg.  13  ni  ro  hoslaiged  in  cathraig  (?)  an 
inb-   sin    liir   Eg.  i4   Do    ruimnitar  Eg.  15    uli    om.  Eg.     tar 

cathraig  amuig  Eg.  I6  for  na  Eg. 

Cup.  83.  18  issin  suidiu  Eg.  ar  ba  sine  oldas  Cu.  Dorala  do  don  fon 
indus  cefna  amfl7  forccemnagar  do  L.  an  adaig  tboiss  Eg.  21  isi  sudi  LU. 
luid  C.  issin  suidiu  Eg.  Ba  si  sin  tra  agaid  ro  dalsat  na  triglais  sescind 
uarbeoil  tri  buageltaig  Breg  tri  maic  dornmair  ceoil  do  orgain  na  ca- 
tracb  Eg. 


IX  Fled  ßricrpiul.  297 

Dorumair  cheöil  do  oro-ain  iima  cathi'acli.  Ba  si  (\an  adaig  ro 
böi  In  tairngire  don  ])heist  ro  boi  isind  loch  hi  farrad  na 
Cdthrach  fordiuglaim  lochta  in  puirt  uile  der  dainc  ocus  indile. 

84.  Biii  Cuculainn  tra  oc  frithaire  na  haidche  ocus 
batar  mithiirussa  imda  fair.  (p.  Hl**:)  Träth  ba  medon  aidcbe  5 
do  iarora,  co  cüala  in  fothrond  chuci.  „Alla  alla",  for  Ciicu- 
laiun,  „cia  fil  alla!  mas  tat  carait.  conii.ninisnagat,  mas  tat 
namait,  cqinmosralat!"  Conggairet  gairm  n-aiimas  fair  la  so- 
dain.  Conditli  Cuculainn  forro  iarom,  conidammarb  tarraid 
tiilani  a  nonhur.  Ataig  in  ccndail  occo  isin  sudi  faire  mod  10 
nad  mod  in  desid  inna  sudiu.  Conggair  nonhiir  aile  fair.  Ro 
marb  tra  na  tri  nonboru  fö  an  innas  cetna,  co  n-dernse  oen- 
charnd  dib  eter  cendail  ocus  fodbu. 

85.  Amal  ro  m-böi  and  iar  sudiu  co  dered  na  haidche 
ocus  ba  scith  ocus  ba  torsecli  ocus  ba  mertnech,  co  cüala  15 
cnmgabail  in  locha  i  n-airddi,  am«?  bid  fotrond  fairrci  dimore. 
Ni  for(;bimair  tra  a  bruth  cacha  ra  ba  di  met  a  ihurse  cen  techt 
do  descin  in  (igjjüse  möir  ro  chuala,  co  n-acca  in  comerge  do- 
rigni  in  pheist.  Döig  leis  daw  ro  boi  trichs,  cubat  inne  uasind 
loch.  Tos  r\-i}fir^a.ih  süas  far  sudiu  isin  n-aer  ocus  ro  leblaing  20 
dochom  na  cathrach  ocus  adrolaic  a  beolu,  co  n-dechsad  oen 
na  rigthige  inna  cröes. 

86.  Foraithmr;OT,n,tn,r-som    la    sodain   a  foramcliss,   ocus 

1  daw  om.  Eg.  3  fordiuchlaim  Eg. 

Ca/p.  84.  4  ag  frithfaire  na  haidce  ocus  batar  imthurnsa  imda 
fair  Eg.  c  Alla  alla  or  Cu.  cia  fil  alla  mas  tat  carait  conamasnagat 
mas  dait  namait  conamusralat  Eg.  8  gair  n-amnus  fair,  lassodain  conclicli 
Cu.  forru  conad  marb   tarraid   talom   a  nonbur  Eg.  11   indeis^  Eg. 

congarat  nonbur  aile  Eg.  12  na  tri  nonbair  Eg.     ren  carn  Eg. 

13  fadba  Eg. 

Cap.  85.  14  Am  ('^)  ro  bui  Eg.  1.5  meirtnech  Eg.  mertrech  LU. 
CO  cuala  comgair  Eg.  17  Ni  fordamair  tra  a  bruth  ce  ro  bai  do  meit 
a  toirsi  cen  techt  do  deicsin  an  delma  moir  ro  chual-  Eg.  18  do  roine 
in  pest  Eg.  19  Doigh  lais  ro  bui  tricha,  cubat  di  uassan  loch.  Dusnuar- 
coib  SMrts  iarsuidiu  isind  aieor  Eg.  21  adroilg  a  beolu  condechsat  «n 
na  rigtoigi  for  crses  Eg. 

Cup.  80.     -js  Am  I?)  ro  bui  Furraitnicdorsom  Eg. 


298.  IX  Fled  Bricrend. 

lingthi  i  n-ardi,  cor  bo  luatliidir  rethir  fuinnema  imön  peist 
immä  cuaird.  ladaid  a  da  glaicc  inima  bragit  iar  suidm 
ocus  ro  rigi  a  läim  corrici  iua  cröes,  co  toer^a^g  a  cride  este, 
CO  n-darala  liad  for  tulniain,  co  torcbair  beim  u-asclaiug  don 
5  pheist  asind  acr,  co  ra  1)6  for  Iar.  Imbeir  Cuculaiiin  in  clai- 
dch  fuirre,  co  n-derna  ininmirend  dl,  ocus  dobciV'  a  cend  co  ra 
1h  oca  isin  t-sudi  iaire  ocon  chendail  ailc. 

87.  Tratli  ro  m-boi  and  iar  suid««  osse  aithbriste  trog 
isin   dedjiil  jia.maitne,   co  n-acca  in  scatli  chuci  aniar  dond 

10  arrci  et  reliqua.  „Bid  olc  ind  adaig"  ol  se.  „Bifl  mossu  dait- 
siu  a  baclilaig"  ol  Ciiculainn.  La  sodain  tolleci  gegan  dib 
fair.  Leictbi  Cucbulainn.  Coemcloid  fo  di  u6  fo  thri,  ocus  iii 
xanic  cnes  na  sciath  do  Choinculainn.  Tolleci  Ciiculainn 
gai  fair-seom  daw  ocus  ni  vanic.    Rigid-som  a  läim  co  Coiii- 

15  ciilainn  iar  suid«*  dia  gabäil  ina  glaic,  nmal  ro  gab  na  firu 
aile.  Focheird  Cuculainn  cor  n-iacli  n-eirred  de  la  sodain, 
ocus  foratbmmadar  a  foramclis,  ocus  a  claide&  nocht  üasa 
mulluch,  cor  bo  liiatbithir  fiamuin,  osse  etarbiias  imbi  imma 
cuaird,   coiiid   denia  rothbuali*   de.     „Ämnain  in  aumain   a 

20  Cbuchulainn!"  or  se.  „Tabar  mo  tliridrin,£li:üsc  *  dam  daii"  ol 
Cuculainn.  „Rot  bfat"  ol  se  „feib  dotbaiset  lattainail  *".  '„Ri'ge 
la?cli  w-EiVend  dam  on  tratb-sa  ocus  in  c-Mwadmir  cen  cbosnam 
frim  ocus  tüs  dommo  mnäi  ria  mnaib  \}\ad  iili  do  gres".   „Rot 


2  a  di  laim  ima  bragait  iarsuidiu  ocus  ro  ding  a  lam  coricce  a 
gualainn  ina  cra?s  co  torbaig  a  croide  eiste  co  torlaicc  uad  for  talmoin 
CO  torcair  beim  n-asclaiü  don  peist  asin  aieor  co  roibe  for  talmam.  Im- 
rid  C.  Eg.  o  minmirenda  Eg.     ocus  dombe  (?)   a  cend  di  co  roibe 

aice  Eg. 

Cap.  87.  8  ocus  se  Eg.  si  isin  degoil  na  mainde  confaca  Eg.  don 
fairrge  et  reliqua  Eg.  u  toUece  Eg.  12  leicti  Cu.  sechu  cremclaid  Eg. 
13  Dolleice  Eg.  14  dan  om.  Eg.  sine  sium  a  laim  Eg.  17  foraithme- 
watar  Eg.  I8  osse  om.  Eg.  conderna  retarbbura  (?)  de  Eg.  10  Au- 
main an  anmain  Eg.  20  Mo  tri  drinm-oisc  dam  ar  Cu.  Rot  mbia  ol  se  feib 
dotissait  la  tanail  Eg.  23  Rotmbia  ol  se.     Lasodam  ni  ütir  Cu.  cia 

luid  Eg.     In  LU.  steht  der  Funkt  hinter  fö  chetöir. 


IX  Fled  Bricrend.  299 

bia"  ol  so  la  sodain  t'6  chetoir.    Ni  fitir,  cia  arlitid  liad  iiiti 
ro  böi  oc  a  acallaim. 

88.  Immoradi  iuna  momiaiu  iar  suidm  alleim  dochüatar 
a  a^s  comtba  tarsin  caÜivaig,  ar  ))a  mur  ociis  ba  letbau  ocus 
ba  hard  alleim.  Ba  doig  lais-seom  tra,  co  m-bad  6  lemiuu  (sie)  5 
docbuatar  ind  laitli  gaile  tairse.  Üammidctliar  fa  di  dia  le- 
maim  ocus  foreniid.  „Mairg  donmialt  a  ii-imiicd  dgru.racilt-sa 
cus  tratli-sa  imma  amrcuhnir"  ol  Cuculainn  „ocus  a  teclit 
üaim  la  feimmod  ind  lemme  dochüatar  ind  fir  aile!"  Ba  si  tra 
btethir  dogeni  Cuculainn  oc  na  imratib-se.  (p.  112'"':)  No  ein-  10 
gcd  for  a  chiilu  etarbuas  fot  n-aurcbora  on  catbraig.  Do  cingcd 
da«  etarbuas  dorisi  asin  baliu  hi  ttiirisefZ,  co  m-benad  a  tliul 
cind  frisin  cixthraig.    No.linged  diin  i  n-arddi  in  fecbt  n-aile, 

CO  m-bo  fod£rc  dö  ani  no  bid  isin  caihraig  uli.  No  theigod 
daii  in  fecbt  n-aile  isin  talm«m  connici  a  gliin  ar  tlirommi  a  15 
brotha  ocus  a  neirt.  In  fecht  n-aile  dan  ni  thfe^d  a  drucbt 
do  rind  ind  feöir  ar  denmni  ind  aicnid  ocus  luthige  ind  lathair 
ocus  meit  na  gaile.  Lasin  n-adabair  ocus  lasin  siabrad  ro 
siabrad  immi,  fecht  n-öen  and  cingthi-seom  tarsin  catbraig 
ammuig,  corra  bi  thall  immedon  na  csithrach  i  n-dorus  ind  20 
rigthige.  Ata  inad  a  da  traiged  isind  lic  fil  for  lar  na  cath- 
racJi,  bale  irra  bi  imcLotus  ind  rigtaige.  Teit  isa  tech  la  sodain 
ocus  tolleic  a  osnaid. 

89.  Is  and  asbert  Blathnat  ingen  Mind  hen  Conroi:  „Ni 


Cap.  88.     3  Imroraidi  Erj.     rochuatar  Eg.  5  in  leim  ocus  doig 

laisium  tra  ba  do  leim  dochuator  an  laith  gaile  tairsiu.  Domidethar 
fa  di  an  leim  ocus  foreni.  Maircc  dorn  rumalt  ind  imned  do  rumaltsa  Eg. 
s  ol  Cueh.  om.  Eg.  9  uaim  anossa  Eg.  10  baethair  dongue  Eg. 

oc  na  imratib   se   om.  Eg.  11   for  a  culaib  Eg.     fot  n-urchair  Eg. 

don  doridisi  etarbuas  assan  baile  atairissed  Eg.  13  No  ling  anairdi  a 
b-fechtus  n-aile  co  teigeadli  isin  taAmoin  cotice  a  glun  Eg.  17  a  dein- 
mne  Eg.  ar  demni  LU.  luthaige  in  lath-  ocus  med  na  gaile  lassan 
siabf  sin  ro  siabrad  uime  Eg.  vj  cingte  sium  Eg.  2-j  astech  Eg. 

•>ä  dollecc  a  osn  as  Eg. 

Ccq).  89.     2i  Blathnait  higcn  Mei«d  Eg.        No  hosn  iar  mebail  Eg. 


300  IX  Fled  Bricrend. 

hosnad  iar  mliebail  cm",  or  si,  „is  osnad  iar  m-biiaid  ocus 
coscor".  Ro  fitir  ingen  ri^Insi^FeiLEalga  trä  a  n-cl^loraid  {sie) 
tarraid  Coinculaiun  isind  aidchi  sin.  Nir  bo  chian  ^a«  iar  sin, 
CO  n-accatar  Coinroi  cliucu  isa  tech,  ocus  bratgaisced  na  tri 

5  no«bor  ro  marb  Cuculainn  laiss  ocus  a  cindu  ocus  cend  na 
biasta.  Asbert  la  sodain  iar  cor  na  cendaile  de  asa  ucht  for 
lär  in  tige:  „Ba  gilla  comadas"  or  se  „do  faire  duine  rig  do 
gre's  in  gilla  sa,  at  a  chomrama  öenaidcbe  so  nie.  Ani  imma 
tudchaibair  imresain",  ol  se  „imma  canradmir,  is  la  Coincu- 

10  lainn  iar  firinne.  ar  belaib  öc  n-Evenn  uile  he.  Cia  beth  nech 
bas  chalmu  and",  or  se,  „ni  fil  ro  sia  lin  comram  friss."  Isi 
breth  ruc  Curui  doib  iar  suidm,  in  caxivathniir  do  Coinculainn 
ocus  lathus  gaile  Göedel  uile,  ocus  tiis  dia  mnäi  ria  mnaib 
JJlad  uile  hi  tech  n-öil,  ocus  dobert  secht  cwmala  di  ör  ocus 

15  airge^  do  illüag  in  gnima  öenaidcbi  dod  rigni. 

90.  Celebrait  iar  suidiu  do  Choinrui  ocus  dollotar  co 
n^demetar  *  Emain  Macha  a  triür  ria  n-deöd  lai.  Trätb  tanic 
doib  iar  suidiu  co  roind  ocus  dail,  ro  gabsat  na  rannaire  in 
csiarathmir  cona  fcdai  di   lind  riasind  roind,   corra  bi  ocaib 

20  for  leth.  „Is  derb  lind  tra",  or  Buhthach  Döeltenga,  „ni  fil 
imcbosnam  lib  innocht  imma  cüurathnilr.  Ro  lamaji'  brethugud 
düib  inti  räncaibair".  Asbertatar  in  fianladi  aile  fri  Coincu- 
lainn iar  suid/M,  ni  thardad  in  caumthmir  do  neoch  dib  sech 
a  cheli.    Mad  in  ra  brethaigestar  immorro  Cürui  doib  a  triür, 

25  ni  ardamair  ni  de  eter  do  Choinculainn,  o  rancatar  Emam 

1  acht  is  Efj.  2  Ron  fiüV  Ecf.  indsi  bffrfalgai  audof  tarraid  Cu.  Eß. 
i  con  facatar  Eg.  Couroi  LU.  chucta  isin  tech  E().  5  cinda  E;/.  cind- 
nu  LU.  na  peiste  Eg.  6  Isbert  iarsodain  Eg.  7  comadus  dfaire  Eg. 
«  ada  comrama  ajnaidche  annso  uile.  indi  ima  tudcabair  imreirsi  ol  se 
iman   cur  Eg.  10  uile  he  om.  Eg.     Cia  heith  neich  bus  calma  ann 

ar  se  atassain  ni  b-fuil  nech  ro  sia  lin  comram.     Isi  breth  Eg. 
12  iar  sodain  Eg.        13  uile  om.  Eg.       14  domhert  Eg.       15  dorindi  Eg. 

Cap.  90.  IG  CO  fedatar  (,?)  an  Em.  Macha^  Eg.  10  cona  fotug  do 
linw  iarsan  roind  co  reibe  ocaib  for  leith  Eg.  Ji  imman  cur.  Ro  lamair 
bur  m-hrethngud  inti  raugabair.  Ismbertatoj-  Eg.  23  do  nech  sech  a 
ceile  Eg.  a4  Mad  an  ro  brethaigestar  immorro  Curui  doib  a  triur  ni 
ardamair  ni  de  do  C.  0  rangatar  Emnm  Mach«  Eg. 


IX  Fled  Bricrend.  301 

Maca.  Asbe>-t  Cueulainn  la  sodaiii,  luir  bii  santach  fair 
c-Mirathmir  do  chosnam  eter,  fo  bith  när  bu  mo  a  solod  doiiti 
dia  tibertba  be  oldäs  a  dolod.  0  sin  iii  ro  rannad  cauivi^/imir 
and,  CO  tanic  cennach  ind  rüanada  i  n-Emain  Macha. 


Ceiinach  ind  Buanada  inso.  5 

91.  Fect  n-and  do  \J\taib  i  n-Emam  Macba  iar  scis 
oenaig  ocus  clucbi  dolluid  Conchohur  ocus  Fergus  Mac  Röig 
ocus  mathi  JJlad  ol  cbena  asin  cluchemaig  ammuig,  co  n-de- 
(p.  112^:)  setar  thall  isin  Crsebriiaid  ConcbobwV.  Ni  ra  bi 
Cueulainn  and  na  Conall  Cevnach  na  hoegaire  Büadach  ind  10 
aidchi  sin.  Batar  immorro  formna.  lath  n-gaile  fer  n-\]\ad  ol 
cbena.  Amal  ro  batar  and  tratb  nöna  deöd  läi,  co  n-accatar 
bacblach  mör  forgrainne  cbucu  isa  tecb.    Indar  leö,  ni  ra  bi 

la  Ultu  lath  gaile  ro^^sass^jj  letb  meite  fair.  Bä  üatbmar  ocus 
ba  granni  a  innas  in  bacblaig.  Seii^Jaßiial  fria  ebnes  ocus  15 
brat  dub  lachtua  imbi,  ocus  dos  bili  mör  fair,  meit  gamlias 
bi  tallat  ^n'cÄait  n-gamna.  Süili  cij^buyda  budi  inna  cind,  meit 
ebore  ro  daim  cecbtar  do  na  da  sula  sin  fria  cbend  anecbtair. 
Remitbir  doit  lama  neicb  aile  cacb  mer  dfa  meraib.  Cepp  ina 
läim  ebli  irraibe  ere  flehet  cuinge  do  damaib.  Biail  ina  laim  20 
deis  i  n-deocbatar  tri  coecaü  brutlidannui,  l)üi  feidm  ebuinge 
sesrige  ina  samtbaig,  no  tbescbad  finiia  fri  gaitb  ar  altnideebt. 

92.  Dolluid  foud  ecose  sin,  corra  bi  inna  sessom  i  m-bun 


1  Asmbert  Eg.  nir  bo  sant  .  .  fair  curadviir  do  chosnam  it/r  fo  bitli 
nir  bo  Ec).  3  tibairtha?  E(j.  5  Cenach  in  ruanada  ind  sis  Eg. 

(Jap.  91.  Von  hier  ab  (fol  25^  die  letzten  Zeilen)  ist  in  Eg.  nicht 
mehr  alles  lesbar.  11  and  ol  cenai  Eg.  12  confacatar  Eg.  13  Arindar 
leo  ni  ra  ba  do  Ul    lat  n-gaile  ro  soigecl  le  .  .  Eg.  15  Seucodal  Eg. 

IG  mett  n-gaimlies   a  tallait   trichae  n-gaimen  Eg.  is  frie  air  .  .  . 

aneachtar  Eg.  19  Remithir  doid  laime  Eg.  cep  ina  laim  cli  .  .  .  . 
ere    flchid    cuiggi    biail    Eg.  21    an    dechatar    tricha    bruitliemna. 

Bai  feidwi  feisrige  ina  samtaig  Eg.  22  no   thescbad  bis  altnidecht 

om.  Eg. 

Cap.  92.     23  a  m-biin  na  gabla  Eg. 


302  TX  Fled  Bricreud. 

na  gabla  ro  boi  hi  ciund  tened.  „In  cumce  *  in  taige  duit  ale" 
or  Bnhthach  Döeltengad  frisin  m-bachlach,  ,,in  tan  näd  fagbai 
inad  alle  and,  acht  beith  i  m-bun  na  gabZa,  manid  caindle- 
uracht  in  tige  as  äil  duit  do  chosnam,  acht  nama  bid  mö  bas 
5  losend  don  tig  oldäs  bas  suillse  don  tegkich."  „Cid  he  mo 
dän  daw,  bes  cot  midfider  cachti^be  dim  airddi,  co  m-bad 
coIt  (?)  a  snillsi  don  tegkich  ocus  conna  bad  losend  don  tig. 

93.  Acht  nama,"  or  se  „ni  he  mo  dan  do  gm,  atat  däna  lim 
chena.    Ani  dia  tudehad  cuingid  immorro",  ol  se,  „no  con  fiiar 

10  i  n-Erind  nach  i  n-Alpain  nach  i  n-Eoroip  nach  i  n-Aifraic 
nach  i  n-Assia  eo  Greeia  ocus  Scithia  ocus  Insi  Ore  ocus 
Colomiia^_Ercoil  ocus  Tor^m-Bregoind  ocus  Insi  Gaid  nech  no 
ehomollad  fir  fer  frim  imbi.  Uair  ro  uesaid-se  for  n-\]\ai(l" 
or  se  „do   slüagaib  na  tiri  sin  ule  ar  grain  ocus  greit  ocus 

15  gaiseed,  ar  aireehas  oeus  uaill  ocus  or^dan,  ar  firinne  ocus  felo 
ocus  febas,  fagabar  uaib  öenfer  chomallas  frim-sa  in  eeist 
immatü." 

94.  „Ni  cöir  em  enech  eoicid  do  brith*^'  or  Fergus  mac 
Röieh  „arai  öeni'ir  dothesbaid  dib  oe  denam  aneuig,  oeus  bes 

20  ni  pe  nessu  ec  do  suidü«  oldas  dait-siu".  „Ni  oc  a  imgabail  sin 
da.n  atüsa"  ol  se.  „Finnsmar  dan  do  eheist"  ol  Forgus  mac 
Röig.    „Acht  cor  damthar  fir  fer  dam"  ol  so  „atbfr."  „Is  cöir 


1  In  cuinge  Eg.  2  Dubtach  daelteuga  in  tan  nach  fagbaid  Eg. 

3  In  LU.  hinter  aile  and  ein  Punkt,- dann  erst  roieder  hinter  dou  tegluch 
lin.  5.     munad  cainleoracht  Eg.  4  is  ail  Eg.  5  bus  a  soillsi  don 

teglach  uile  Eg.     Cid  e  mo  dan   ol  se  cotmidfither   cachambe  do  airdi 
{das  folgende  ist  tmdeutlich).  Eg. 

Cap.  93.     9  An  ni  dia  tudchr^/r?  chuince  Eg.     nochan  fuarus  Eg. 
11  indsi  horc  Eg.        12  ocus  co  tor  m-bregaind  Eg.    msi  (?)  gaith  Eg.    no 
chomallfad  Eg.        14  na  tire  sin  aile  Eg.    ar  grain  Eg.    Ein  Aspirations- 
zeichen über  der  Abkürzung  für  gra  LU.  15  ocus  airechus  ar  uaill 
ocus  ar  ordan  ocus  firine  ar  feie  ocus  innracus  ocus  febas  Eg. 
IG  comaillfes  breith-    frimb  in  ceist  imma  tu.  Eg. 

Cap.  94.     19  arai  .  .  fir  do  tesbatt?  dib  oc  denam  Eg.  20  nib 

nessaiK  Eg.    Ni  oco  imgabail  atusa  don  ol  se  indissin  Eg.        21  tra  do 
ccst  Eg.         22  Acht  co  rodaiwUher  Eg.     addaber  Eg. 


IX  Fled  Bricrend. 


303 


fir  fer  do  clioniüllod  inwiorro"  or  Senclia  mac  Mlella,  „ar  ni 
fü-  fcr  do  slüag  mör  muinterda  brisiud  for  öenfer  na  n-aichnid 
etoiTO,  oais  bud  doig  lind  ä-du",  ol  Sencha,  „mad  cos  trath 
sa  fogebtlia  oenfer,  dot  dingbad-su  snnna.  „Facbaiin  Concobwr 
fri  laini'S  ol  se,  „daig  a  rige,  ocus  fäcb.iim  Fcr^iis  nirtc  Roig, 
daig  a  cotechta ,  ocais  cipe  dib"  or  se  ,,l;isi/j/s('t;ii' '  cen  niotha 
in  dis  sin,  tset  co  tallur-sa  a  cbend  de  iunoclit  ocus  co  talla  .  . 


,oJ.cX*^ 


Anhang  I. 

Die  Reiheiifolg-e  der  Stücke  im  Eg'ertoii  Mauuscript. 


Egerton  93,  fol.  20—25: 

Fol  20.  21.  .  .  fogartar  do  iarum 
bis  comrac  frie  oenfer  {fol.  20  endet: 
coeca  ban  cechtar  de,  Oap.  25). 

Maith  tra  ar  Concoliar  is  lor  ata- 
thai  ag  air  imdell  Brie.  Tucthar 
biedh  issin  tecli  ocus  coiscter  ind 
imorran  co  tair  an  fled.  Dogniter 
samlfnV?,  ba  saim  doib  iarsuidm  co 
cend  tri  la  ocus  tri  n-aidchi. 

Fol  21.  22.  Toichim  Vlad  do 
Cruacham  Ae  his  do  gach  fer  dib 
cech  n-oidche  (fol  21  endet:  Ha 
acrn  icemua,  Caj).  48"). 

Fol  22.  Dobreth  roghn  his  Mol- 
sat ind  oig  im  sodain  Coinculainn. 

Fol  22.  23.  Luid  iarom  Oilill  his 
don  teglach  uili  [fol  22  endet:  do- 
berta  brecc,  Cap.  61). 


Lehor  na  hlJidre: 

Cap.  13—32  .  .  forocrad  do  Bri- 
crind  his  comrac  fri  oenfer. 


fehlt. 


Cap.  42  —  56  Tochim  Ulad  do 
Cruachain  his  do  cach  fir  dib  cach 
n-aidche. 

Cap.  63—65.  Dobretha  rogu  doib 
his  Molsat  ind  öic  da«  Coinculainn 
im  sodain. 

Cap.  58  —  62.  Luid  iarom  Ailill 
his  don  tegliich  uli. 


1  do  chomallad  friut  ar  Sencha  m.  Oil.  Eg.  2  muintermail  (?) 
bris  E(j.  nanaithgne  Eg.  3  ocus  ba  doig  lind  ar  Sencha  Eg.  i  do 
dingbä  sun  (i)  Eg.     Fagbaira   si  don  Eg.  5  fria  laim  Eg.        6  Et 

cid  be  dib  Eg.  lasiiTeit-  oder  lasifieit-  Eg.  cenmotha  in  diassin  tait  co 
tallarsa  a  cend  de  anocht  ocus  co  tallassa  dimsa  amarach  dag.  Aelmlicli 
lin.  24:  anocht  ocus  co  tallasa  dimsa  amarach  dadaid.  Die  Seite  hat  in 
Eg.  44  Zeilen,  con  lin.  28  an  hat  Mr.  Miller  nur  noch  vereinselte 
Wörter  erkennen  können. 


304 


IX  Fled  Bricrend. 


Fol.  23.  Eirgid  ai-  Medl»  bis  Do- 
denam  ol  siat. 

Fol.  2;5.  24.  Isi  mo  riar-sa  or 
Sencha  uair  nach  lamtar  bur  m- 
brethugud  innacli  baile  oile,  eirgid 
CO  Conri  bis  iiiusoigh?'(^  co  Conroi 
niac  Daire,  for  Sencha,  auaid  la 
breith  n-aile  co  ristai  uair  lemaid 
bur  m-brethugud  in  bur  b-fiadhnuse 
[fol.  23  endet:  trom  tiug  dobor, 
Cap.  361 

Fol.  24.25.  Dollotar  isin  niaitin/«'s 
CO  tainic  in  ruanada  (s?c?)  co  Emain 
Machse  i^fol.  24  endet:  a  croido  eiste 
co  torlaicc,  Cap.  8G). 

Fol.  25.  Cennach  in  Kuanada  ind 
sis  bis  cotallarsa  a  cend  de  inocht 
ocus  CO  tallassa  {fol.  25^  lin.  2U)  .  . 


('ap.  16^ — 74.  Eircid  ol  Medb  bis 
Dogen  am  or  iat. 

Cap.  33—41.  Immacomarnic  tra 
döib  debaid  do  denam  iniman  cur- 
admir  doridisi,  dogni  Concobur  ocus 
mathi  Ulad  olchena  a  n-etrain  co 
ro  glethe  a  m-brethugud.  Eircid 
for  Concobur  cussin  fer  folimathar 
for  n-etrain  co  Coinroi  mac  n-Dairi 
bis  do   saichtin  Conroi  maic  Dairi. 

Cap.  79—90.  Dollotar  iarsin  siu 
matiu  bis  co  tanic  cennach  ind 
riianada  i  n-Emain  Macha. 

Cap.  91 — 94.  Cennacli  ind  Kua- 
nada inso  bis  CO  tallur-sa  a  chend 
de  inuocht  ocus  co  talla  .  ..  . 


Anhang  IL 

Eigenthümlichkeiteii  des  Egerton  Manuscripts. 

AelinlicU  vie  S.  <S2  n/rul  S.  109  cJuirakterisire  ich  aiicJi.  hier  die 
Schreibweise  der  nur  in  Auszügen  mitgetheilten  Handschrift.  Was  mir 
von  derselben  vorliegt,  habe  ich  S.  23G  angegeben.  Alte  und  neue 
Schreibung  geht  auch  hier  bunt  durch  einander,  ohne  festes  Gesetz:  bald 
folgte  der  Schreiber  seiner  aus  alter  Tradition  stammenden  Quelle,  bald 
schrieb  er,  loie  er  sprach. 

1.  Media  statt  der  altirischen  unaspirirten  Temiis:  cugam  {altir. 
cucom),  ag  neben  ac  und  oc,  co  rüg,  forcoemuagar,  coig/c?,  tangatar,  gegan, 
sgith,  cosgrach;  gan  neben  cen,  gusaudiu,  gusan  maigin;  cowidar  {für 
combatar),  med,  meid,  ag  oirfidecZ,  cudrumus.  Häufig  jedoch  ist  die 
Tenuis  gewahrt,  oft  doppelt  geschrieben  tollecce,  rainicc,  rou  uccsat, 
colleicc,  chuicce,  anaitt;  cacae  {Gen.  S.). 

Allerdings  steht  cc  vereinzelt  für  g:  in  ticce  {altir.  tige). 

2.  Media  nach  Voculen  aspirirt  {selten  so  geschrieben,  aber  überall 
als  Spirant  gesprochen,  ivie  die  unter  3  zusammengestellten  Wörter 
beweisen):  lighe,  biedh,  luidh,  slighici,  adhaid,  do  ghal.  Daher  d  vox  ch 
gesclnvunden  in:  dar  fichille  {Scliaclibrett),  fer  fichille. 

3.  g  für  d:  arslaig,  indiaig,  druigechta;  d  für  g:  im  immarbaid 
na  m-baii,  iarfoidis,  adhaid  and  öfter  agaid  für  alttr.  adaig. 


IX  Fled  Bricrend.  305 

4.  Vereinzelt  gli  für  tli:  lualghith/r;  tli  für  cli :  ro  solaitli  (er  schlich), 
ro  scaith. 

5.  p  für  b:  oft  i)i  aspert  ?(»(/ pcist,  peiste;  re?'e/>i^'e?/ ?n  coij)letliar 
delpai  {Cap.  24),  Alpaiii,  Medp,  Duptach,  Concopur,  co  hupoim,  ccp,  ce 
pe,  CO  ceruaip  {Dat.  PI).     Dazu  in  impido,  carpal,  Eoraip. 

6.  u  (d.  i.  y)  für  h:  iua  laiirad.  la  faoura  (heide  Male  n  mit  der 
AhkiirzuiHi  für  ra  darüber"'. 

7.  bf  und  vereinzelt  gc  für  anhiutendes  f  und  c  nach  Wörtern, 
die  tirsprihiglich  auf  einen  Nasal  ausgingen:  iar  b-fuined  n-greue,  iar 
b-firindi,  iar  b-fagbail,  in  bur  b-fiadlinuse,  a  b-fecht  so  {neben  in  feoht  n- 
aile\  a  b-fechtus  n-aile ;  ai'  a  g-ciunn.   Ztceimal  habe  ich  ancli  ni  b-fuil  notirt. 

8.  nd  für  un  bereits  in  LU.  Jiävfig.  Vereinzelt  in  Eg.  mb  für  mm: 
frimb;  lld  für  11:  Conalld,  am  Ende  einer  Zeile  sogar  Conallt  i^Crt^;.  70). 

9.  Verdoppelung  von  n,  r,  1  cor  folgendem  Consonanten:  sinnser, 
toirrsech,  a  coilltib  {in  Wäldern).  Hierher  wohl  auch  indso  für 
älteres  inso. 

10.  Prothetisches  f  rar  vocalischem  Anlaut:  faicsin,  faire,  don-fainic, 
comfocuis,  for-fagaib. 

11.  Die  Silbe  cod-  ist  einige  Male  durch  die  Abkürzung  für  lat. 
quod  ausgedrückt:  quodlad  {altir.  cotlud  schlafen). 

12.  ea  und  eu  nicht  selten  für  e:  fear,  leath,  dearg,  cichsead;  feur, 
tench  (häufig),  conteuchatar,  fleud,  saitbeuch,  na  da  euch,  forbreucca. 

13.  Vereinzelt  io  für  i:  fior. 

14.  Vereinzelt  ao  für  altir.  oi,  oe:  Caorta«w,  saorlighe,  Cruachan 
Aoi.  Gewöhnlich  ae:  aen,  mael,  aes.  Dafür  vereinzelt  e:  en,  ve  heu- 
cairptib. 

15.  Vereinzelt  au  für  li:  dann;  au  für  a:  auntsa  iCap.  26),  atare- 
gaut,  dorautsat. 

16.  ie  für  ia:  cie,  ier,  ierom,  bied,  die  turgbail,  die  meraib,  cona 
ech  rietae,    in   Lietb  Mace,    ro  siechtatar,  gaimlies,  ro  riestrad. 

17.  oi  für  ai  in  SiTben,  deren  ursprüngliches  a  durch  den  dünnen 
Vocal  der  folgenden  Silbe  beeinfliisst  tvorden  ist:  Oilill,  oile,  aroile, 
cloidem,  a  da  troiged,  oidchi,  croide,  tuarcoib,  tuargoibset,  namoit,  co 
talmoin,  Emoin,  d'feroib. 

18.  ae  für  ai  in  Silben,  deren  ursprüngliches  a  (?wrc7(  den  dünnen 
Vocal  der  folgenden  Silbe  beeinflusst  ivorden  ist:  umsede,  iarnaedib,  mac 
n-Daere,  iar  riechtaen,  conacae,  ro  bae,  combae.    Vereinzeit  ele  für  aile. 

19.  or  für  ar  im  Auslaut:  ocbsathor,  atgenamor,  dollotor,  fetamor, 
siachtator,  cechtorde  na  da  sulse. 

20 


306  IX  FIed  Bricreiul. 

20.  es  für  is  im  Auslaut:  cuires,  eirges,  tuirliiiges  ' neben  tairlingis); 
vereinzelter  us  für  as:  riadus  (3.  Sg.  rel). 

'21.  VocaliscJi  auslautende  Formen  schioanken  sehr  in  der  Art  des 
Vocals.  Die  Nachharlaute  der  Reihe  i  e  (ae)  (ai)  a  (o)  u  tcechseln  mit 
einander  ohne  Gesetz;  ae  ai  und  o  sind  in  Parenthese  gesetzt,  um  anzu- 
deuten, dass  auch  e  und  a,  ae  und  a,  u  und  a  mit  einander  wechseln: 
na  bechu,  na  heocha,  cinda,  na  iira  ele,  cen  na  niula  [Acc.  Phir.);  ind 
leime,  beime,  an  delma  {Gen.  S.);  tigi,  ticce  (Gen.  S.);  form,  etorra, 
cbucta;  dile,  messse  (Cotnpar.);  arcena,  olcenai.  Doch  scheint  diese 
Handschrift  eine  gewisse  Vorliebe  für  ae  im  Auslaut  zu  haben:  locbfe, 
cacae,  Macbae,  na  cestae,  cruaidae  {Gen.  Sing.);  Sencae,  gillse  {Nom. 
S.  neben  Senca,  gille);  eter  cecb  da  essnae,  na  di  ninae  {Du.);  donti 
dia  tibairthae,  contarlac  fora  leithbeulae  {neben  beolu),  credumae,  co- 
taltae,  brutbniarae;  atchiussae,  tongusae,  cualussse,  dam-sae,  cusanossae. 
Seltner  ai:  lochtai,  ermai  (Gen.),  atchiussai. 

22.  In  geschlossenen  Silben  ivird  noch  im  Neuirischen  der  Unterschied 
von  breitem  und  dünnem  Vocal  strenger  eingehalten.  Daher  hier 
Accusativ formen  wie  co  Conri,  Conroi,  fri  Conculain,  nur  als  Schreib- 
fehler zu  betrachten  sind.  Ro  marb  tra  na  tri  nonbair  {Ca}').  84)  ist 
vereinzelter  Barbarismus,  der  im  Neuirischen  um  sich,  gegriffen  hat. 

23.  Im  Artikel  besonders  oft  alte  und  neue  Formen  neben  einander. 
Nom.  Acc.  S.  N.:  lasa  reim,  alleim,  issa  tech  neben  in  leim,  issin  tech, 
in  teuch;  hierher  auch  anni  sin,  inni  sin,  ind  ui  sin  für  älteres  ani  sin. 
Nom.  S.  M.  in  t-arad,  in  t-  araid,  in  t-aitbecli  {aber  auch  Acc.  iarsin 
t-slighid),  neben  an  scal.  Nom.  S.  Fem.  ind  imned  nebeii  an  ben.  Gen. 
S.  M.  in  scail,  ind  leime,  ind  lis  neben  an  lochae,  an  scaith,  dorus  an 
rigtoiche.  Acc.  S.  in  carpat,  issin  grianan,  issin  mag  neben  an  carpat, 
Hassan  loch,  tarsan  cathraig,  lassan  mnai;  laisan  m-borrfad  verweist  noch 
deutlich  auf  die  altere  Form  laisin.  Nom.  VI.  M.  ind  fir  neben  docbu- 
Sbtar  an  laith  gaile. 

24.  Neben  der  alten  Forin  der  Präji.  i,  in  (z.  B.  i  tirib"),  sehr  oft 
a,  an:  a  m-l)iin  na  gabla,  a  fus,  a  tarngaire;  oft  auch  ind:  ind  Alpain, 
ind  Eoraip.    Ca]},  iif)  hinter  einander  i  n-doilgib  ind  drobelaib  a  coilltib. 

25.  nimbe,  uime  für  älteres  imbe,  immc;  hierher  auch  um  reir  na 
curad  {Caj).  79)  neben  im  reir-si;  vereinzelt  leum  für  lim;  cliucfa  für 
altir.  cuccu. 

26.  Die  Praepositionen  itir  und  fri  {einige  Male  fric  geschrieben, 
ivie  auch  trie  neben  tri)  vereinzelt  mit  dem  Dat.  construirt:  itir  na 
conaib,  frisnä  mnaib. 

27.  Für  hu[\\\i  ist  hei  Weitem  am  häufigsten  ol,  weniger  luhifig 
für,  or,  ar. 


IX  Med  Bricreiid.  307 

28.  Für  die  Partilcel  dö,  da,  d.  i.  don,  daii  firulef  sich  fol.  21'' 
{Cap.  47)  die  Form  diia. 

29.  Oft  asmbei-t,  asiiibertatar,  ismbcrt,  esmbcrt,  ismbertatar  für 
asbert,  asbertatar  in  LU.  Woher  das  m?  An  ein  Proiiomon  infixum 
ist  kaum  zn  denl-en,  vgl  z.  B.  Asmbertatar  Ulaid  frie  Coincnlaind  ier- 
snidiu  in  tench  dn  dirijad. 


Anliaiig  III. 

stellen  aus  dein  Fled  Bricrend,  die  in  O'Currj's  „ün  tlie  Manners 
and  Custonis  of  tlie  Ancient  Irisli"  übersetzt  oder  citirt  sind. 

Band  II  und  III  enthalten  O'Currifs  Lectures,  Band  I  SnUii)an''s 
Introduction. 

Cap.  1—7,  übersetzt  III  p.  17—19.     Vgl.  I  p.  CCCXLVII. 

Cap.  9.     Is   Cüir  his  rno   thige  or  Bricriu,   übersetzt  I  p.  CCCLXV. 

Cap.  15     Atafregat  bis  di  cailc  na  sciath,  übersetzt  I  p.  CCCCLXX. 

Cap.  16.     Fodailter  bis  failte,  übersetzt  I  p.  CCCLXXII 

Cap.  17—21,  übersetzt  III  p.  19—21. 

Cap.  28.    Ocus  bä  sam  bis  isind  leith  araill,  übersetzt  I  p   CCCLII. 

Cap.  29.     Dorola  bis  Ulaid  uli  fris,  übersetzt  III  p.  314.  315. 

Cap.  44.    Luid  Findabair  bis  tocbim  a  charpait,  übersetzt  I  p.  CCCII 

Cap.  45.     Carpat  fidgriiid  etc.,  übersetzt  I  p.  CCCCLXXXI 
ibid.  Sciatb  brec,   citirt  I  p.  CCCCLXVI.     Das  Citat  p.  CCCCXXXVI 
ist  falsch  übersetzt.  —  Das  halbe  Capitel  bis  diialcha  dron  budi  übersetzt 
von  O'Beirne  Croice,  Journ.  Hist.  Arch.  Ass.  Irel.  1871  p.  413. 

Cap.   47.     Carpat  fidgrind   etc.   übersetzt  I  p.   CCCCLXXXI.     Vgl. 
ü'Beirne  Croiue  a.  a.  0.  p.  414. 
ibid.  Bil  chondüail,  citirt  I  p.  CCCCLXVI. 

Cap.  49.     Carpat   fethgriud   etc.  übersetzt  von  (JBeirne  Croive  a.  a. 
0.  p.  414. 

Cap.  54.     Lasodain   dolluid   bis  aiirlaind,  übersetzt  I  p.  CCCV.   Vcß. 
p.  CCCLVII. 

Cap.    57.      Tiagait    Ulaid    bis    fer    n-Ulad    ol    chcna.    übersetzt    I 
p.  CCCXLVIIL 

Cap.  63.     airthend,  eorna,  citirt  I  p.  CCCLXIV. 

Cap.    65.      Tic    Cucbulaind     bis    bi    cro    araili,     frei    übersetzt    I 
p.  CCCCLIV. 

20* 


308  IX  Fled  Bricrend. 

Ccip.  66.     Samera,  citiri  I  ji.  XXXII. 

Ca}).  69  Mwd  70  behandelt  von  O'Beirne  Crowe  a.  a.  0.  p.  443. 
Cup.  70.     Luid  tra  Buan,  missrerstanden  I  p.  CCCCLXXXII. 
Cap.   79—89,   zum  firössten    Theil  vhersetzt   III  p.  75—79.     Vgl.  I 
p.  CCCLVIl. 

Für  die  ivirJxlich  .sckwierjgen  Theile  unseres  Textes  finden  tmr  an 
den  citirten  Stellen  keine  Hülfe.  So  sind  z.  B.  BricriiCs  Drohungen  in 
Cap.  6  von  0' Curry  ivcggelassen  worden  und  nur  durch  die  Parenthese 
ersetzt  „They  then  argue  for  some  time".  Ebenso  übergeht  O'Curry  III 
p.  21  die  sehr  schwierigen  Beden  der  edlen  Frauen  Cap.  22  —  24.  Wir 
dürfen  jedoch  CCurry  daraiis  keinen  Vorwurf  machen.,  denn  er  war 
in  dem  erwähnten  Buche  nicht  verpflichtet  vollständige  Uebersetzungen 
zu  geben.  Auf  fehlerhafte  Uebersetzungen  im  Einzelnen  hat  bereits  Stokes, 
in  den  Appendices  zu  der  Schrift  „Bemarks  an  the  Celtic  Additions  to 
Curtius'  Greek  Etymology'^  (2<i  ed.  Calcuttu  1875)  jp.  73 — 76  aufmerksam 
gemacht.  An  einigen  Stellen  hat  O'Curry  absichtlich  ungenau  übersetzt, 
nämlich  da,  ivo  er  die  nach  seiner  Ansicht  anstössigen  Stellen  mildern 
zu  müssen  glaubte.  So  übersetzt  er  die  Worte  iar  trommi  öil  Cap.  17 
„to  take  the  cool  air  outside  for  a  while'%  während  es  heissen  muss 
„after  {the)  heaviness  of  drinking^'  (Stokes).  Dass  die  Damen  der  alten 
Iren  mit  gezecht  haben  sollten,  war  ihm  unangenehm,  obivohl  wir  doch 
aus  Cap.  20  ersehen,  dass  sie  auch  nach  dem  Trinken  noch  zierlich 
und  würdevoll  gehen  konnten!  Die  Worte  tuargabsat  a  lente  co  mellaib 
a  lärac  übersetzt  er  „they  even  took  up  their  dresses  to  the  calves  of 
their  legs"';  genauer  übersetzt  Stokes:  „they  lifted  their  smocks  to  their 
buttocks  {lit.  to  the  globes  of  their  forks)." 

Nach  C Curry  III  p.  11  (Cap.  82)  fällt  Loegaire  „upon  the  bench 
at  the  door  of  the  royal  house'^ ,  nach  dem  Wortlaute  des  Textes 
dagegen  fällt  er  „on  the  dunghill  in  the  doorwuy  of  the  palace."  Die 
Iren  brauchen  sieh  ihrer  unschätzbaren  Sagen  und  der  in  denselben 
geschilderten  alten  Cultur  nicht  zu  schämen,  selbst  wenn  noch  einmal 
soviel  Derbheiten  darin  vorkämen,  als  wirklich  darin  enthalten  sind. 

Die  Berichtigungen,  die  Stokes  a.  a.  0.  zu  0' Curry' s  On  the  Manners 
and  Customs  of  the  Ancient  Irish  giebt,  beziehen  sich  zum  grossen  TJieil 
auf  Stellen  des  Fled.  Abgesehen  von  den  bereits  erwähnten  Stellen  sind 
es  die  folgenden  {einzelne  Wörter  übergehe  ich): 

Cap.  5.  dofeised  for  güalaiud  Conchobair  „he  rested  on  Conchobar's 
Shoulder." 

Cap.  84.     do  orgain  inna  cathrach  „to  wreck  the  burgh." 

ibid.  mä-s-tat  carait  co-nä-ui-usn-ägat:  ma-s-tat  nämait  co-m-os-r-alat 
„if  they   ure  friends,  let  them   not  ftght   ine;  if  they   are  foes,   let  them 


IX  Flcd  BricixMul.  309 

comc  tu  nie.''  Zu  der  zweiten  Verbal  form  bemerkt  er:  „Tlil^  is  the  niost 
ivonderful  exmiii>le  of  pohisynthesis  that  I  have  yet  met  in  old  Irish: 
co-nä-m-usn-ägat  {literally  „that-not-me-theij-fi(jJtt")  mUjht  almost  he  Basquc 
or  Accadian." 

Ca}).  85.  adrolaic  a  böolu  con-declisad  ocii  na  rigtlilgc  iiina  crocs; 
„It  opened  its  jatvs  so  that  one  of  the  palaces  would  go  into  üs  (jiület." 

Noch  mache  ich  auf  zioei  einzelne  Stellen  aufmerksam: 

1.  Die  Stelle  aus  O'Clertfs  Glossar,  mit  tvelcher  Stokes  das  von  mir 
Ztschr.  f.  Vergl.  Sxw.  XXIII  205  angeführte  cichis  belegt,  ist  ein  Citat 
aus  Cap.  24  des  Fled  (S.  263,  11),  für  uns  der  Lesart  und  der  Glosse 
tvegen  von  Werth:  As  Cüchulainn  mo  clieile-si  ni  cichis  crithir  fhola,  i. 
ui  egcaoineann  braoin  fhola  bhios  coimhdhearg  re  crithir  iio  re  drithlinu, 
„C.  is  mg  comrade:  he  did  not  complain  of  a  spurk  of  blood  i.  e.  a 
drop  of  blood  as  red  as  a  spark"  (Stokes). 

2.  Vielleicht  aus  einer  anderen  Version  r/c.s  Fled  stammt  das  Citat, 
welches  sich  in  O'Davoren.s  Glossar  s.  r.  maiu  i.  ccalg  findet  [Three 
Ir.  Gl.  p.  105):  cer  mör  in  main  dobert  Bricni  (lies  Bricri)  im  Concubar, 
dorad  a  da  cobheis  im  Conall  Cernach,  „obwohl  die  List  gross 
war,  die  Bricri  bei  Concubar  anwandte,  so  wandte  er  doch  zweimal 
soviel  bei  Conall  an."     Vgl.  Cap.  10,  p.  257,  14. 


Anhang  IV. 

Einige  PaiiiUelen  zu  Stellen  ans  dem  Fled. 

Die  Volkspoesie  nimmt  keinen  Änstoss  an  der  Wiederholung.  Die- 
selben Objecte,  dieselben  Situationen  iverden  gern  mit  gleichen  oder 
ähnlichen  Worten  geschildert.     Vgl.  S.  114. 

Zu  Cap.  2. 

Mit  der  Beschreibung  ron  Bricrius  Haus  ist  zu  vergleichen  die 
Beschreibung  des  Palastes  in  Criiachain,  Cap.  55.  Wie  Bricriu's  Haus, 
so  war  auch  Conchobar^s  Palast  in  Emain,  der  berühmte  Craebruad, 
nach  dem  Muster  des  Tech  Midchuarda  in  Temair  gebaut.  Der  Craeb- 
ruad wird  in  der  Sage  „Tochmarc  Emere" ,  LU.  ji.  l'2i^,  folgender- 
massen  geschildert: 

Is  amlaid  iarom  b;li  a  tech  sin  i.  in  Cr:vbruad  Choncobwir  fö  inta- 
maii  Tige  Midchuarda:  i.  Nöi  n-irada  o  thenid  co  fraigid  and,  tricha, 
traiged  i  n-ardai  cech  airinig  creduma  böi  is  tig.  Erscar  do  dergibar 
and.  Stiall  archapur  he  iar  n-ichtitr  ocus  tugi  slinded  iar  u-üachtur. 
Imdui  Conchobitir  i  n-airenuch  in  tigi  c«  stiallaib  airgit  co  n-iiatnib 
credumaib  co  ligrad  öir  for  a  cendaib  co  n-gemmail)  carmocail  iutib, 
CO  m-bä  comsohis   hl  ocus  adaig  inti,    cona   steill  airgit  üasiud  rig   co 


310  IX  YU'(\  Bricreiul. 

ardliss  iud  rigtigi.  in  am  mm  il/.s.)  iio  büaled  Concobur  co  fleisc  rigda 
in  stein,  contöitis  ülaid  uli  fris.  Da  imdai  deac  in  da  erred  deac 
immön  n-imdai  sin  imma  cüairt.  No  thelltis  immorro  läitli  gaile  fer 
n-Ulad  oc  öl  isiud  rigthig  sin  ociis  ni  bid  nech  dib  hi  comchetfaid  alaili. 
Ba  hän  aircech  aibiud  no  bitis  laith  gaile  fer  n-Ulad  isin  tig  sin.  Bai  mär  do 
immud  cach  thiHTomraic  isind  rigtliig  sin  ocus  do  airfitib  adamraib.  Arclisti 
ocus  arsenti  ocns  arcantä  and,  i.  arclistis  errid,  no  chantais  filid,  arsentis 
crutire  ocus  timpanaig.     V[/l  On  the  Mann.  I  p.  CCCXL  VII,  III  365. 

Zu  Cap.  45—53. 

In  sehr  ähnlicher  Weise  wird  in  derselben  Sage  „Toclimurc  Emere" 

Cuchulainn' s  Erscheinung  zu  Wagen  geschildert,  LU.  p.  122'i: 

„Fecced  öen  uaib"  for  Emer  „cid  do  thtet  innar  n-dochom." 
„Atchiu-sa  em  and"  for  Fial  ingen  Forcaill  „da  ech  commora  comalli 
comchroda  comluathu  comleimnecha  biruicli  ardchind  agenmair  allmair 
gablaicb    gopchi'ül    düalaich    tullethain    forbrecca    fosenga    forlethna 

5  forräncha  casmongaig  casschairchig.  Ech  liath  lesslethan  lond  lüath 
luamnach  londmar  lugleimuech  lebormongach  maignech  tornech  tros- 
mar  tüagmong  ardchend  uchtlethan  lasaid  föt  fondbras  fochuirse 
focruaid  foacruib  calath  cethardu  dogrind  almai  enlathi  lüth  büada 
beraid    rith    for    set    foscain    üathu    ech    n-anailche,    üiblech    tened 

10  trichemruaid  tennes  a  crses  glomarchind  fil  do  desfertais  in  charpait. 
Araile  ech  cirdub  cruaidchend  cruind  cöelcossach  calethan  coblüth 
dian  düalmar  dulmar  düalach  druimlethan  dronchöechech  maignech 
aignech  bairrnech  balccemnech  balcbeimnech  lebormongach  casmongach 
scüaplebor  drondualacli   tullethan  grind  imma  äig  iar  nitli  aigi  ech 

15  in  iath,  mo  scing  srathu  sreid  sergi  setid  maige  midglinne.  Ni  fagaib 
and  imdoraid  hi  tir  omncäriad  röot.  Carpat  iidgrind  fethaide,  dia 
n-droch  finna  umaide.  Sithbe  find  findairgit  co  fethain  findruine. 
Cret  urard  dresachtach,  si  chreda  cromglindne.  Cuing  drttmnech 
dronorda.     Da  n-all  diialcha  dronbudi.     Fertsi  cn'iadi  colgdirgi.     Fer 

20  bröenach  dub  isin  charpw^  as  aldem  di  feraib  hErenn.  Füan.  cäin 
corcra  cöicdiabail  imbi.  Eö  öir  intslaide  üas  a  bän  bruinnechur  ina 
äthaurslocud  frimben  {sie)  luthu  Wh  bulli.  Leni  gelchnlpatach  co  n- 
derginliud  oir  forlasrach.  Secht  n-gemma  deirg  dracondai  for  lär 
cechtar  a  dimcaisen.     Da  n-gruad  gormgela  croderga  do  üch  uiblich 

25  tened  ocus  analaich.  Do  tich  ruithen  serci  ina  dreich.  Atä  lim  ba 
fräs  do  nemannaib  ro  laad  ina  chend.  Dubithir  leth  dubfolach 
cechtar  n-ai  a  da  bruad.  Claide&  ordnirnd  i  n-ecrus  sesta  for  a  dib 
sliastaib.  Gai  gormrüad  glac  tliomsidi  la  faga  feig  fobartach  for 
cranuaib    roiss    rüamantai    hi    cengul    da  creit  cröncharpait.     Sciath 

30  corcorda  co  comroth  argiU  co  tüagmilaib  öir  üas  a  dib  n-imdadaib. 
Focheird  hich  n-crred  n-indnre  immad  cless  comluith  üas  a  crrid 
öencharpait.     Ära  ar  a  belaib  isin  cliarput  sin  araile  forscng  fänfota 


IX  Flp.l  Bricroiul.  811 

forl)rcc-.  Falt  forchas  forn'iad  for  a  mulliicli.  Gii>iK!  tiiulniiiit!  for  a 
etau  uäd  leced  a  fult  fiia  agid.  Ci'iachi  di  ör  for  a  dib  cüladaib  hi 
taircellad  a  folt.  Cochliue  ettech  immi  co  n-urslocud  for  a  dib  n- 
ulenduaib.     Bruitne  di  dergör  iiia  Idim  dia  tairchelland  a  eoclm. 

JJie  Rosse  werden  in  diesem  Stücke  zvwimal  geschildert,  zuerst  beide 
zusammen  der  Schilderung  von  Loegaire\s  Rossen  entsprechend  (Cap.  45), 
und  dann  einzeln,  tvie  Cuchiilainn' s  Rosse  im  Fled  [Cap.  49  und  50). 

In  der  Sage  „Siahurcharpat"  Conculaind,  herausgegeben  und  über- 
setzt von  O'Beirne  Crowe,  Journ.  R.  Hist.  Ärch.  Soc.  Irel.  1871  p.  371 
werden  Cuchulainn's  Rosse  fileiclt falls  wie  Loegaire's  Rosse  im  Fled 
geschildert  {LU,  p.  113»). 

Ein  interessanter  Nachklang  dieser  Schilderungen  findet  sich  in 
Macphersons  Fingal,  Buan  I  Vers  341  if.  (ed.  Clerk). 

lieber  den  irischen  Kriegsivagcn  handelt  eingehend  O'Beirne  Crowe, 
a.  a.  0.  x>.  413  —  431,  und  im  Anschluss  daran  p.  432 — 448  von 
Ciichulainn''s  Kampfeskunststücken,  den  sogenannten  cless,  die  in  unserem 
Texte  Cap.  30  erwähnt  werden. 


Aiüiaiig  V. 

Fled  Briereiul  ocus  Loing-es  Mac  u-Diil  n-Deriu:iit, 

So  in  der  Ucberschrift,  H.  2,  16  Trin.  Coli.  Bubi.  col.  759,  im  Texte 
selbst  finde  ich  col.  761,  26,  col.  762,  9  und  col.  764,  39:  cid  ruc  tri  niaccu 
Duil  Dermait  asa  tir,  col.  763,  25  ingen  Duil  Dermait,  col.  765,  7  dothea- 
gait  iaroHt  meic  Duil  Dermait  dia  tir.  Mit  Bezug  auf  das  S.  236 
Bemerkte  theile  ich  hier  den  Anfang  dieser  Sage  nach  Professor  Atkin- 
son's  Abschrift  mit. 

Bai  ri  anira  for  Ultaib  i.  Conchobar  mac  Nesa  ainm  iu  rig. 
Doronad  recht  lais  iar  n-gabail  rigi,  adaig  cach  errid  do  biathad  Ulad 
VII  n-aidche  no  ceathra  haidchi  do  rig  i.  adaig  cach  raithi  IUI  hoic- 
thigernd  imman  aidchi.  Ba  si  airighidh  Bau-Ulad  o  mnai  iiul  fir  las  u- 
denta  ind  fled,  i.  secht  n-daim  ocus  VII  tuirc  ocus  VII  n-dabcha  ocus 
VII  n-ena  ocus  VII  tindi  ocus  VII  tulchuba  ocus  VII  muilt  denma 
ocus  VII  u-glainim  ocus  VII  mc  ochta  (V)  cona  fotha  d'iasc  ocus  di 
eiiaib  ocus  liibib  ocus  ilmblasaib.  Dorochair  facht  n-aud  iarom  do 
Bricriu  Nemthenga  denam  na  üedi.  Dofuchta  adai  na  fleidi  ocus 
ro  linad  ind  aradach  Conchobar,  ar  ba  de  bui  aradach,  fobith  romboi 
arad  frias  anechtur  ocus  medon,  ocus  is  amlaid  fodailte  eisen:  Atarugat 
raudaire  Conchobair  do  roind  in  bid  ocus  diu  na  dailemaiu  da  dail 
iuna  corma.     Dos  n-deicce  Bricriu  Nemthenga  assa  imdse  u.  s.  w. 


X. 

Die  irisclie  Haudsclirift  des  Klosters  St.  Paul 
in  Kämtlien. 


Djiss  eine  Handschrift  des  Klosters  St.  Paul  bei  Unter- 
drauberg  in  Kärntbun  einige  altiriscbe  Texte  entbält,  ist  zuerst 
durch  Mone  bekannt  geworden.  Mono  sab  und  copirte  alxu- 
nur  die  auf  dem  letzten  Blatte  der  Handschrift  befindlichen 
Texte.  Er  üborliess  seine  Abschrift  Wh.  Stokes,  und  dieser 
publicirte  sie  in  den  Goidclica,  1.  Aufl.  pag.  38,  2.  Aufl.  pag.  176. 
Stokes  war  im  Mai  1871  selbst  in  St.  Paul,  konnte  aber  die 
Handschrift  nicht  finden.  So  stützt  sich  seine  Publication  auch 
in  der  2.  Ausgabe  imr  auf  Mono's  Abschrift,  deren  Ungcnauig- 
keiten  er  zum  Theil  durch  treffliche  Correcturen  verbesserte. 
Vor  Kurzem  ist  die  Handschrift  von  Dr.  Holder,  Bibliothekar 
in  Karlsruhe,  wieder  aufgefunden  worden,  als  derselbe  in  St. 
Paul  nach  althochdeutschen  Glossen  suchte.  Holder  entdeckte 
zuerst,  dass  auch  auf  dem  ersten  Blatte  der  Handschrift  sehr 
werthvolle  altirische  Texte  stehen,  und  er  hatte  die  Güte,  mir 
nicht  nur  seine  Entdeckung  sofort  mitzutheilen,  sondern  auch 
sofort  alles  Irische  facsimilirend  abzuschreiben,  die  ersten  Stücke 
sogar  zweimal,  und  mir  zuzusenden.  Seitdem  habe  ich  die  Hand- 
schrift selbst  gesehen  und  ihre  irischen  Theile  mehrmals  sorg- 
fältig collationirt,  so  dass  ich  den  Wortlaut  derselben  correct 
wiedergeben  kann.    Mono's  Abschrift  der  Stücke  III,  IV  und  V 


X  Codex  St.  Pauli.  313 

war  nicht  fehlerfrei;  auch  war  die  iu  IV  Vers  2  erst  von  Stokcs 
durch  Conjectur  ergänzte  Halbzeilc  von  Mone  nur  übersehen 
worden. 

2.  Der  in  Rede  stehende  Codex  St.  Pauli  hat  auf  dem 
Rücken  zwei  verschiedene  Signatui-en,  in  der  Mitte  auf  breiterem 
Schilde  LXXXIV,  unten  auf  kleinerem  Schilde  See.  XXV.  d.  86. 
Die  letztere  Signatiu-  bezeichnet  die  gegenwärtige  Nummer  der 
Handschrift. 

Die  Handschrift  ist  in  Octav  und  besteht  nui'  aus  einer 
Quaternio,  deren  Bogen  nach  Art  eines  modernen  Heftes  geheftet 
sind.  Vorn  angeklebt  ist  ein  kleineres,  feines,  nur  auf  einer  Seite 
beschriebenes  Blatt  einer  alten  Bibelhandschrift  (Matth.  22.), 
den  Umschlag  bildet  beschriebenes  Pergament.  Die  irischen 
Texte  stehen  sämmtlich  auf  der  untersten  Lage,  also  auf  dem 
ersten  und  dem  letzten  Blatte  der  Quaternio,  und  zwar  auf 
pag.  2  und  pag.  8,  das  vorgeklebte  Blatt  nicht  mit  gerechnet. 
Sie  sind  sämmtlich  von  einer  Hand  geschrieben,  wenigstens 
lassen  sich  keine  wesentlichen  Unterschiede  in  der  Schrift  nach- 
weisen. Unbedeutende  Unterschiede  erklären  sich  daraus,  dass 
die  einzelnen  Stücke  zu  verschiedenen  Zeiten  eingetragen  worden 
sind.  So  haben  z  B.  die  Texte  I  auf  dem  ersten  und  HI  auf  dem 
letzten  Blatte  etwas  grössere  Buchstaben,  so  ist  ferner  V  mit 
einer  besonders  guten  Feder  geschrieben.  Die  Texte  auf  der 
letzten  Seite  sind  naturgemäss  mehr  vorgilbt,  als  die  auf  der 
zweiten  Seite  befindlichen. 

Der  Inhalt  der  übrigen  Theile  des  Heftes  ist  sehr  verschie- 
dener Art.  Wir  finden  auf  der  ersten  Seite  den  Anfang  eines 
Virgilcommentars*,  wir  finden  weiterhin  ein  griechisches  Voca- 
bular  und  giiechische  Declinationsparadigmen**,  ferner  einen 
kurzen  Abschnitt  Astronomie   mit  einer  Zeichnung,  namentlich 


*  Begiuut:  Locus   tempus   persona  iu  hac   arte  Aeneidos  quaerendi 
sunt  et  causa  scribeudi. 

**    Zum    Theil    freilich    fehlerhaft,    z.    B.    feminina    sie    decliuautur 
//  yw)/  r//c  yvriii  u.  s.  w. 


314  X  Codex  St.  Pauli. 

aber  eine  Anzahl  bekannter  lateinischer  Hymnen.  Es  scheinen 
diese  Blätter  ein  Saramelheft  gewesen  zu  sein,  dessen  buuter 
Inhalt  noch  jetzt  Zeugniss  ablegt  von  den  vielseitigen  Interessen 
des  namenlosen  Klosterbruders.  Die  Persönlichkeit  desselben 
Avird  aber  lebendiger  für  uns,  wenn  wir  annehmen  dürfen,  dass 
die  Texte  I  und  II  sich  auf  ihn  beziehen,  dass  er  das  Ich  der- 
selben ist.  Leider  ist  mir  die  Bedeutung  einiger  Wörter  un- 
bekannt geblieben,  so  dass  ich  hier  darauf  verzichte,  von  seinen 
Wünschen  und  von  seinem  freundschaftlichen  Verhältnisse  zu 
„Pangur  Bän"  genauer  zu  berichten.  Eins  aber  könnten  wir 
ihm  nicht  vergeben,  wenn  er  nämlich  auf  der  letzten  Seite  irische 
Verse  weg  radirt  hätte,  um  auf  dem  frei  gewordenen  Räume 
iad-aQiöri]Q  zu  decliniren.  Eine  Rasur  hat  auf  dem  mittleren 
Theile  der  Seite  stattgefunden.  Da  nun  das  über  xL&aQiöxfjq 
stehende  Gedicht  (Is  en  immo  n-iada  säs)  im  Buch  von  Leinster 
mehr  als  zwei  Strophen  hat  (s.  Goid.^  p.  180),  so  liegt  die 
Vermuthung  nahe,  dass  die  in  unserer  Handschrift  fehlenden 
Strophen  weg  radirt  worden  sind.  Sicher  ist  diese  Vermuthung 
insofern  nicht,  als  auch  die  zwei  vorhandenen  Strophen  auf  einer 
alten  Rasur  zu  stehen  scheinen;  auch  zwischen  den  Zeilen  von 
Text  III,  mit  dem  die  letzte  Seite  beginnt,  lassen  sich  an  einigen 
Stellen  Rasuren  wahrnehmen.  Text  V  (Aed  oll),  auf  dem  unteren 
Theile  der  Seite,  steht  nicht  auf  Rasur.  In  den  Schriftzügen 
aber  und  in  der  gelben  Farbe  der  Tinte  sind  sich  die  drei  Texte 
der  letzten  Seite  gleich,  während  das  in  der  Mitte  stehende 
xiS-aQcöTTjg  und  die  daneben  geschriebenen  lateinischen  Zeilen 
(quod  ab  initio  aetherea  corpora  sensibilia  sunt  angeli  etc.)  in 
schwärzerer  Schrift  erscheinen. 

3.  In  der  altirischen  Schrift  hat  man  sich  besonders  vor 
Verwechselung  des  a  und  u  zu  hüten.  Das  gewöhnliche  oft'nc 
a  ist  durch  die  Form  des  ersten  Strichs  leicht  vom  u  zu  unter- 
scheiden. Es  giebt  aber  einen  anderen  Buchstaben,  der  fast 
ganz  wie  ein  deutsches  kleines,  steif  geschriebenes  n  aussieht, 
von  dessen  ausnahmsloser  Geltung  als  a  ich  mich  erst  dui-ch 
Zusammeustellun";  aller  Wörter,   in  denen   er  vorkommt,  über- 


X  Codex  St.  Pauli.  315 

zeugt  habe*  Die  oben  geschlossene  Form  des  a  findet  sich 
weder  in  den  irischen,  noch  in  den  h^teinischen  Theilen  dieser 
Handschrift,  mit  einziger  Ausnahme  eines  lateinischen  Hymnus, 
der  schon  deshalb,  aber  auch  aus  anderen  Gründen,  von  einer 
anderen  (nicht  irischen)  Hand  herrühren  muss.  Vereinzelt  kommt 
vor,  a  an  m  (MaHng),  a  und  i  an  n  unten  angesetzt.  Die  Aspira- 
tion der  Tenues  ist  fast  stets  durch  zugesetztes  h  bezeichnet 
(eil,  th),  nur  choin  in  I  und  iarfachta  in  V  ist  mit  dem  griechi- 
schen Zeichen  des  Spiritus  asper  geschrieben. 

Abkürzungen  sind  um  so  seltner,  je  älter  die  Handschrift 
ist.  In  diesen  irischen  Texten  ist  nur  m  einige  Male  durch  den 
bekannten  Hakenstrich  über  dem  vorhergehenden  Buchstaben 
ersetzt,  n  dagegen  niemals  abgekürzt  geschrieben.  Regelmässig 
abgekürzt  geschrieben  ist  ocus,  vereinzelt  mac  (durch  m  mit 
gewundner  Linie  darüber),  con  (durch  umgekehrtes  nach  links 
offnes  c),  ferner  ri  (durch  hochgestelltes  i,  in  primda  V  13).  Der 
vor  Media  und  Vocal  erhaltene  Nasal  des  Auslauts  ist  in  HI,  IV, 
V  durch  einen  Punkt  markirt.  Das  Ende  der  1.  Halbzeile  ist 
durch  einen,  das  Ende  der  2.  Halbzeile  einer  Strophe  ist  durch 
zwei  Punkte  bezeichnet,  besonders  regelmässig  in  III,  IV,  V. 

In  diesen  Texten  habe  ich  jede  Abkürzung  durch  cursiven 
Druck  angedeutet. 


Fol.  1,  pag-.  2. 

Die  Stücke  I  und  II  nehmen  die  untere  Hälfte  von  pag.  2 
ein,  zusammen  20  Zeilen  (die  obere  Hälfte  hat  19  Zeilen, 
lateinisch).  Sie  waren  bisher  noch  nicht  bekannt.  Interpunction 
in  I  wie  in  der  Handschrift.    Besonders  wichtig  sind  in  II  die 


*  Dieses  a  (nur  hier  durch  cursiven  Druck  bezeicluiet\  steht  in  folgen- 
den Wörtern:  I  nalkt,  brach,  brain,  froig,  tairi,  adcear,  rothcrtither,  adcear; 
II  cechtar,  caraini,  lebr«n,  caraid,  huaraib,  gal,  doraid,  freg«,  coml«u, 
dorwid,  caraid,  oenuran,  lau,  doraid;  III  clän,  Ion,  glannaib,  conecestar; 
IV  lestar,  crann,  lestar,  alaind;  V  comras,  tugaib,  farclu,  cacli,  mrugaib, 
Diarmata,  iarfachta,  läedib,  nuabla,  gl«n,  orddain,  iiallann,  nach,  chlau- 
daib,  cualann,  tiaith,  rigaib,  gaihtir,  laith. 


316  X  Codex  St.  Pauli. 

Formen  ceiu  Vers  2,  8  und  10,  cesin  Vers  4  anstatt  fein,  fesin 
(selbst);  sie  gehören  zu  canisin  cadesin  Gr.  Celt.  p.  367. 

L 

Adgüisiu  fid  nallabrach  ocus  arggatbrain  etir  tenid  ocus  fraig. 
Adgiüsiu  na  tri  turcu  tercu.  tairi  siabair  mocliondail  co  n-iih. 
OCHS  mlicht  noicli  arindclmiriur. 

ma  rom  thoictlier-sa  inso  rop  ith  ocus  mlicbt  adcear. 

manim  rotlicaithor  ropat  choin  altai  ocus  ois  ocus  imthecht  siebe    5 

OCHS  oaic  fene  adcear. 

IL 

Messe  ocus  Pangur  Ban     ceehtar  natbar  fria  saindan 

bitb  a  menma-sam  fri  seilgg     niu  menma  ceiii  im  saincbeirdd. 

Caraim-se  fos  ferr  cacb  clii     oc  mu  lebran  leir  ingnu 

ni  foirmtccb  frimra  Pangur  Ban     caraid  cesin  a  maccdän.       i  10 

0  rn  biani  scel  ccn  scis     iiiDar  togdais  ar  n-ocndis 
taitbiunn  dicbricbide  clius     ni  fristarddawi  arnatbius. 

Gnatb  buaraib  ar  grossaib  gal     glenaid  lucli  inna  lin-sam 
OS  me  dufuit  im  liii  cbein     dliged  n-doraid  cu  n-droncbeill.  s 

Fuacbaid-scm  fri  frega  fal     a  rose  anglese  comlan  15 

fuacbinwM  cbein  fri  fegi  fis     mu  rose  reil  cesu  imdis. 

Faelid-sem  cu  n-dene  dul     bi  n-glen  hieb  inna  gercbrub 

hi  tuen  cbeist  n-doraid  n-dil     os  me  ebene  am  faelid.  12 

Cia  beimmi  amin  nach  re     ni  derban  cacb  a  cbele 

caraid  cechtar  när  a  dan     subaigtbius  a  öenurän.  20 

He  fesin  as  cboim  sid  dau     in  muid  dun  gni  cacb  oen  lau 
du  tbabairt  doraid  du  gle     for  mu  mud  cein  am  w«esse.        le 


7  nädar  mit  Punktum  delens  unter  d,  und  th  über  dem  d  3Is. 
13  zioischen  gleu  und  aid  ein  Meines  Loch  im  Ms. 

20  caraid   ist  mm/estrichen  und  darüber   von  derselben  Hand  maith    la 
(jeschriebcn. 


X  Codex  St.  Pauli.  317 


Fol.  S,  pagr.  2. 

Die  Verse  III  und  IV  nehmen  hinter  einander  den  oberen 
Theil  der  Seite  ein,  und  zwar  III  mit  fünf  Zeilen,  darüber  links 
der  Name  Suibne  Geilt,  IV  mit  drei  Zeilen,  darüber  -links  der 
Name  Maling.  Dann  folgt  (auf  der  Rasur)  die  Declination  von 
xi{)^aQi<jT?]g,  rechts  daneben  eine  neunzeilige  schmale  Columne 
Latein.  Den  unteren  Theil  der  Seite  füllt  mit  zwölf  Zeilen  das 
Gedicht  Aed  oll  (V).  Diese  Texte  III,  IV  und  V  finden  sich 
gedruckt  und  bearbeitet  in  Stokes'  Goidelica^  p.  176 — 182. 

III  und  IV. 

Gedicht  III  bezieht  sich  auf  ein  irgendwie  bemerkenswerthes 
Haus,  und  köinite  in  dieser  Beziehung  an  das. zweite  der  Gedichte 
im  Mailänder  Codex  erinnern,  Goid.^  p.  19.  Suibne  ist  der 
Name  emes  Königs,  der  in  der  Schlacht  von  Magh  Rath  den 
Verstand  verlor  (Battle  of  Magh  Rath,  ed.  O'Donovan,  p.  231) 
und  daher  den  Beinamen  Geilt  erhielt.  Die  Schlacht  von  Magh 
Rath  ist  nach  dem  Chron.  Scot.  im  Jahre  636  geschlagen  worden. 
Der  Vers  3  erwähnte  Gobban  war  ein  berühmter  Baumeister 
derselben  Zeit,  von  dem  O'Curry,  On  the  Mann,  und  Cust.  III 
p.  34  ff.  berichtet.  Sein  Name  ist  besonders  verknüpft  mit  einem 
Bethause,  welches  er  aus  einem  Theile  eines  gi-ossen  Eibenbaumes, 
der  umgestürzt  war,  für  St.  Moling  baute.  Sollte  dieses  Haus 
gemeint  sein?  St.  Moling's  Name  steht  über  dem  nächsten 
Gedichte.  Als  Suibne  bei  Tech  Moling  (das  ist  eben  dieses 
Haus)  von  Mongan,  Moling's  Schweinehirten,  ermordet  worden 
war,  Hess  ihn  Moling  daselbst  begraben.  Moling  soll  in  den  90er 
Jahren  des  7.  Jahrhunderts  gestorben  sein.  Die  Personen  Suibne, 
Goban,  Moling  stehen  also  in  Beziehung  zu  einander,  und  es  ist 
nicht  ohne  Interesse,  dass  sie  in  einer  Handschrift  des  8.  Jahr- 
hunderts, deren  Schreiber  also  ihrer  Zeit  nahe  stand,  erwähnt 
werden.  Warum  steht  aber  Suibne's  Name  über  Gedicht  III? 
etwa,  weil  er  in  der  von  Goban  gebauten  Kirche  begraben 
worden  ist?  Die  Worte  harr  edin  (?)  stehen  in  der  Handschrift 


318  X  Codex  St.  Pauli. 

nicht  immittelbar  neben  Siiibne  Geilt,  wie  es  nach  Goid.-  p.  180 
scheinen  könnte,  sondern  wie  eine  Glosse  über  hi  Tüaim  Inbir. 

Ueber  Gedicht  IV  steht  der  Name  Malin g,  den  Stokes 
in  Muling  corrigirt;  mit  Unrecht,  wie  mir  scheint,  denn  Maling 
steht  der  gewöhnlichen  Form  Moling  ebenso  nahe  als  Muling. 
Nach  Stokes,  Goid.^  p,  179,  und  O'Curry,  On  the  Mann,  and 
Cust.  III  p.  47,  bilden  diese  zwei  Strophen  einen  Theil  eines 
längeren  Gedichtes,  das  sich  vollständig  im  Buch  von  Leinster, 
im  Buch  von  Ballymote,  im  Buch  von  Lismore  und  in  dem 
Bodleian  Codex  Laud.  610  findet.  Stokes  theilt  das  ganze 
Gedicht  und  die  Legende  a.  a.  0.  aus  dem  Buch  von  Leinster 
mit.  Die  beiden  Strophen  stehen  daselbst  in  umgekehrter  Ord- 
nung, auch  zeigt  Vers  4  im  Wortlaut  eine  starke  Abweichung. 
Nach  der  Legende  war  nicht  etwa  Maling  der  Autor  des  Gedichtes, 
sondern  keine  geringere  Person  als  der  Teufel,  der  durch  Maling's 
Frömmigkeit  in  dichterische  Begeisterung  gerieth. 

In  III  ist  nur  der  erste  Halbvers  schwierig.  Mone  las 
Mairiu  clun,  Stokes  conjicirte  Mairiu  dun  „There  remains  a 
fort"  (?).  Die  Handschrift  hat,  mir  nicht  minder  unverständlich, 
mairiu  clän,  fast  ohne  Zwischenraum;  das  cl  ist  ganz  sicher, 
Vers  fünf  steht  in  der  Handschrift  deutlich  iinia  fera  fiechod, 
was  Stokes  jetzt  „wherein  pours  not  moisture"  übersetzt.  In  IV 
ist  die  Vershälfte  2*^  in  bekannter  Weise  auf  einen  leeren  Raum 
am  Ende  der  vorhergehenden  Zeile  geschrieben.  Die  Länge- 
zeichen, die  ich  abweichend  von  Stokes- Mone  gesetzt  habe,  sind 
deutlich  in  der  Handschrift  sichtbar. 

IH. 

Suibne  Geilt. 

Mairiuclän  hi  Tüaim  Inbir     ni  län  techdais  bes  sestu 

cona  retglannaib  areir     cona  grein  cona  escu. 


III.  la  Mairiu  clän  Cod.  chui  Mone,  diin  St.     über  lii  Tüaim  Inbir: 
barr  edin  (!od.  ii»  sestu  Mone.  2»  cona  retglannaib  Cod.  conar 

et  glannaib   Mone    areir  Mone  2^   grein   Mone 


X  Codex  St.  Pauli.  319 

Gol)ban  durigni  in  sin     conecestar  duib  astoir 

mu  chridecan  dia  du  iiim     is  he  tugatöir  rod  toig.  4 

Tech  inna  fera  flechod     maigen  na  aigder  rindi 
soilsidir  bid  hi  higlinrt     ose  cen  udnuclit  nimbi.    " 

IV. 

Maling. 

Is  en  immo  n-iada  sas     is  nau  tholl  diant  eslinn  guas 

is  lestar  las  is  crann  crin     nad  deni  thoil  ind  n'g  tliuas. 

Is  ör  n-glan  is  nem  im  grein     is  lestar  n-arggit  cu  lin 

is  son  is  alaind  is  noeb     caeh  oen  dugni  toil  ind  rig.  4 

Im  Buch  von  Leinster  lauten  diese  Verse  nach  Stokes: 

Is  ör  glan  is  nem  im  grein     is  lestar  argait  co  fin 
is  angel  is  ecna  nöeb     cech  oen  dogni  toil  ind  rig. 

Is  en  imma  n-iada  säs     is  no  toi  dianeslind  güas 
is  lestar  fas  is  crand  crin     nadeni  toil  in  rig  thüas. 


Dieses  Gedicht  ist  ein  Lobgedicht  auf  einen  König  Aed, 
von  Leinster,  wie  man  aus  einigen  geographischen  Angaben 
ersieht.  Eine  Uebersetzung  von  O'Curry  ist  Goid.^  p.  177  ab- 
gedruckt und  von  Stokes  mit  werthvollen  Verbesserungen  und 
Anmerkungen  versehen.  Eine  etwas  abweichende  Version  von 
O'Curry's  Uebersetzung  findet  sich  On  the  Mann,  and  Cust.  III  p.  47. 

Aed  oll  fri  andud  n-ane     Aed  fonn  fri  fuilted  feie 

indeil  delgnaide  as  chöemem     di  dindgnaib  Roerenn  rede. 

III.  5:'  inna  Cod.  liira  AJonc,  hina  St.  g'>  lulnaciit  St. 

IV.  Muling  St.  la  en  Mono,  sar  Mone,  säs  St.  \'^  nan 
Mone,  nau  *S7.  2=1  fas  Mone  yi»  nach  digni  toil  indrig  tuas  St. 
■i^  sin  Mone,  fin  St.             i^  digni  Mone     rig  Mone. 

V.  i'J  feie  Mone  2^  Das  auslautende  c  ron  delgnaide  ist  im 
Cod.  kaum  lesbar. 


320  X  Codex  St.  Pauli. 

In  clili  comras  cond  credail     ollmas  fii  thocaid  tugaib 
du  farclu  secli  cacli  n-diue     di  Moistea  miue  mi-ugaib. 

Mac  Diarmata  dil  darn-sa     cid  iarfaclita  iii  insa 
a  molad  maissiu  niaenib     lüaidfidir  laedib  linw»-sa. 

Inmain  ii-ainm  ni  tat  nuabla     Aeda  nad  airdlig  digna 
in  cruth  glan  clü  nad  chlithe     dia  n-duthoig  Liphe  ligda. 

Aue  Muiredaich  centbain     all  togu  fri  orddain  üallann 
aue  ni  frith  nacb  ammail     na  rig  di  cblandaib  Cualaun. 

lud  Üaitb  iss  ed  a  orbbae     cach  maitb  do  de  no  arddae 
in  gas  fine  cen  didail     di  rigaib  massaib  Marggae. 

Is  bun  cruinn  mair  miad  soerda     fri  bäig  is  bünad  primda 
is  gasne  arggait  arddbrig     di  chlaind  cheit  rig  ceit  rignse. 

Oc  cormaim  gaibtir  düana     drenga  itir  dreppa  daena 
arbeittet  bairtni  bindi     tri  laith  linni  ainm  n-Aeda. 

Aed  oll. 


i»    (line  Mone  üb   luaid   fidir  Mone  7»  nit  in  der  Zeile, 

darüber^  toeil  offenbar  vergessen,  at  Cod.  nit  ut  Mone.  9»  centhain 

Cod.    centhair  St.  gt    ordduin    Mone,    orddain  St.  is'^    bünad 

primda  Cod.  bunad  phinda  Mone        i4''  ceit  rigna  Mone,  ceit  rignse  St. 
15^  dsena  Mone  le*  arbertet  Mone. 


Nachtritee  aus  HaiidscMften. 


I.    Die  Hymnen. 

Die  folgenden  „Various  lieadings  of  tlie  Franciscan  Ms.  of  tlie 
Liber  Hymnornm,  now  preserved  in  tlie  Library  of  tlie  Monustery,  Mer- 
cJuuifs  Quay,  Dublin"  verdanke  ich  der  Güte  von  WhiÜey  Stolces. 


Hy.  1. 

51 

Brigte 

8  immon  tesat  ar  thedmaim 

54 

Adamnain 

9  ioseph  an  ose  r 

55 

foisam  . .  comraairche. 

11  deghthöisech  .  .  dria  rul)riim 

13  ron  snade 

Hy.  2. 

17  doringrat 

1 

genair  .  .  issed 

18  dorforslaigset  [sie] 

3  fisse 

19  cach  dibtrobach  {sie') 

4 

mac  Calpuirn  . .  Otidi 

22  a  luctluct  (sie) 

5 

bliadna  hi  fognam  .  .  tomled 

27  snaidsium 

6 

Kothraige   .   .   cetharthrebe   di 

28  soerais  . .  limpha 

fognad 

29  corrodi 

7 

Milcon  tessed 

31  flatliem  nime  löcbarnaig  ardond- 

8 

a  choiss  . .  marait  dia  ?es 

rosgset  [sio  diar  trogi 

9 

ba  amra 

33  faides 

lU 

farcaib 

34  dorroiter  .  .  remoind 

11 

indib 

3G  robbem  occai  imbethbethaid 

14 

menic  itcliithe  i  fisib 

37  monor 

15 

Erinn 

38  snaidsium  degrig  tomthach 

IG 

angarma  macraidi 

39  a    fiado    rofir    ra    firthar    in 

17 

in  n(3eb 

guide  seo 

18 

tintarad  . .  hfirend 

40  na  scuili  seo 

20 

CO  ti  aniartaige 

44  in  flaith 

21 

Loegairi  ticbtu 

45  ro  bem  cen  ses  illetha 

22 

ind  aitsine 

47  cen  dibdad  [sic) 

23  combebai . .  iunarba 

48  liarnathair  .  .  ria  sluag  nemiia 

24 

sech  threba  döeni 

diar  senad 

25 

abcoilips  na  tri  coicait 
21 

322 


26  batsed 

27  sine  dofess  aidche  illinnib 

28  indinnib 

30  cech  u-aidche  . .  fognia 

31  foid  for  leic  .  .  imme 

32  corthe  .  .  ni  leic  .  .  i  timinc 

33  soscela  do  chacb 

34  dosfuisced 

35  Scottaib  . .  sseth 

36  CO  tisat  do  bräth 

37  huile  la  ci'sel 

38  in  tarmchossal  isin  niörchutbe 
n-isel 

39  conda  tanic  .  .  gsethe 

40  pridchaiss  tri .  .  do  thuathaib 

41  hErend  bäi . .  adorta  :  s  idla 

42  ni  ehraitset .  .  trinote  fire 

43  rigi 

44  Lethglaisse  . .  cid  ditlirub 

45  dia  m-böi . .  do  Mache 

46  ar  a  chend  . .  lathe 

47  fadess 

48  mune  ..  assin  tein  adgalastar 

49  ordan  do  Mache 

50  do  guide 

51  doroega  . .  do  chäch 

52  i  Hat  hin  mesaregait  fix- hErend 

53  anaiss  . .  dia  ses 

54  mosnicfed 

55  samaigess   crich  .  .  arnacatea  .  . 
oca 

56  cend  .  .  soilse  .  .  fota 

57  Canäu 

58  assuith  .  .  grian  .  .  adfet 

59  hüair  assuith  la  hEssu 

60  fri  hetsect 

61  clerich  . .  set 

62  in  cetuil  fosrolaic  . .  cäch 

63  anim  .  .  ssethaib 

64  angeil 

66  CO« nucaibset 

67  nuabair  .  .  ro  menair 

68  bith  iugellius  . .  ingenair 


Hy.  3. 

1  Admunemmar   .   .   primapstal 
hErend 

2  baitses  gentlide 

3  Kathaigestar 

4  diumsachu 

6  hErend  iathniaige 

7  guidmit  Pat. 

8  donesmart 

10  la  hitge  .  .  primapstail. 

Hy.  4. 

1  be  .  .  bruth  örda  öiblech 

2  donfe 

3  ron  söera 

4  remond 

7  ind  irög  .  .  conorddon  adbil 

8  biam  .  .  inbaith 

10  rigda 

11  i  cilic 

12  ron  söera. 

Hij.  5. 

1  ni  cair  .  .  siasair 

2  ind  noeb 

3  n-ecnaig  etaide  .  .  conuasal 

4  ruirech 

5  ni  pu  char  .  .  brigach 

6  nathir  beimnech  .  .  de 

7  erneisi 

8  nir  bo  .  .  in  domiin 

9  ni  bo  .  .  cäin  böi . . trüagu 

10  arautacht . . slüagu 

11  ni  bu  argech    eirlebe  .  .  niedou 

12  do  thuathaib  dascnam 

13  s  ä  m  u  d  .  .  conhüala 

14  dal  as  comtig  fri  däma 

15  fo  huair  .  .  calle  uas  chind 

16  ba  mend  . .  ro  clos  a  itge 

17  tres  .  .ro  sasat 

18  sceöil 

19  snecta 

20  siBth 


323 


•21  saiict  suanacb  .  .  naracli 

22  ni  hoseiia  . .  dihad  betliad  ce 

2o  sanct  Brigti 

24  ar  ni   dernta  ar  duiii  carm  i 
cuala  cluas  nach  bi 

25  föided  .  .  ceteim 

26  nis  geib 

27  alluct    salle  . .  fescur  . .  a  coscur 

28  säthech  .  .  tu  .  .  ni  l)u 

29  lathi   bi'iana  .  .  frith  .  .  and  .  . 
cnlbdig 

30  hut ar  caidcbi  na  gort .  .  fon  m- 
bith  .  .  anbig 

ol  nir  bu  diur 

32  man  bad  forarair 

33  caircha 

35  rodascaid  Brigtse 

36  huade  a  tret 

37  is  dorn  sous  .  .  genai 

39  comaill 

40  amro  .  .  don  chloich 

41  ni  rii  rimo  ni  airmo  .  .  düil 

42  comtar  . .  a  di  süil 

43  Brigtffi 

44  a    läim    asa    läim    comtar   reil 
accomlabra 

45  senastar  . .  rodoglinnestar 

46  ni  con  millestar 

47  dotluchestar  don  luct 

48  a  mafarta 

49  in  clam  gade  ailges 

50  forclu  na  loeg  .  .  forclu  na  m-bo 

51  a  charpat  fo  thuaid  do  brig 

52  alloeg  .  .  allöeg 

53  dodaascensat . . ro  dos  cload 

54  conncaib  in  dob  matan 

55  cend  a  bret  in  tan  dorethetar 
fon  fäll 

56  lethisel  .  .  fororaid  .  .  rigläim 

57  tathig  .  .  fo  thuaid  dosefain 

58  seuais  Brigit    lia    bachaill . .  fos 
60  taifnetar  .  .  comboi  i  n-uactur 
(31  a  athig 


62  fcdai . . cedoscpnatar 

63  inna  himthectaib  .  .  ba  iioen- 
mathair 

64  scnais  . .  conidnimmert 

65  amcsat  {sie)  a  minda 

66  fordagoirsetar  goita  .  .  coland 

67  do  fertaib  . .  doruirnio 

68  praind  . .  na  digail» 

69  in  sluaig 

70  asbert   (i.  douco  ammac   (i. 
Crist)  la  Brigtae 

7 1  arggait .  .  fraic 

72  fuit 

73  in  bantrebthach 

74  nui  for  tein  ic  fun  [sie)  ind  loeg 

76  ba  bog  .  .  dith 

77  in  dan  arggat  nad  chommaig 
in  cherd 

78  rosmbi . .  bois 

79  focreis  .  .  fofrith 

80  ni  fuirecht . .  araiie 

81  do  fertaib  .  .  d  o  d  e  c  h  a 

82  do  Chonlaid 

83  nis  derbrath 

84  i  carpat  do  rath 

85  ni  bo  ances  cech  tucai 

87  ron  anic  a  leass 

88  furect .  .  and  . .  banna  as 

89  bet^i.  ro  bet)  sith..condou  föir 

90  i  n-gnuis  spirta  noeb 

91  claideb  thened  don  chath  .  .  iala 

92  a  uoebitge  .  .  sech  phiana 

93  la  haingliu  don  chath 

95  atteoch  . .  chille 

96  ocMS  phein  . .  imoda 

97  imreded   .   .   rop    sciath    ro- 
föebra  fege 

98  ni  fuair  a  set .  .  admnnemmar 
mo  brige  . 

99  admunemmar  mo  bi'ige  .  .  cuire 
100  conacra    i^i.    ro    congna)    frim 

anerlam  asroillem  ternam  nile 
102  rop   flatha  .  .  cäch   ro  gab  cäch 
21* 


324 

103  cäcli  . .  roblie  10  apstail  .  .  dommairse 

105  di  challig  i  richid  11  talam  ar  Crist 

106  Maire  ocms  Sanct  Brigit  for  a      12  na  hamor 

foesam.  14  ainsium  . .  ar  thredan 

Hy.  6.  15  eclind  bas  eslind  .  .  üathaib 

1  tresora  16  dommäir 

2  dorn  thus  . .  desom  17  luaidfe  . .  baiges  arbage 

3  ar  cech  n-guasacht  18  arbäig  mo  thiiiga 

4  bith  issum  19  ic  digde  .  .  sjethracb 

5  trinöit . .  donach  aircheiid  20  arua  ris  ißernd  .  .  adroethach 

6  in  spiriit  noeb  nEebnimc  21  Epscop  Sauctan  scä  sruthib 

7  raörri    fitir  armbine  fiado  iias       23  lett 
domon  dilloct  24  güasocht 

8  goilliuct  25  in  ri  .  .  De 

9  Dia  dim   cech   saeth    doringba      26  gäibthib  .  .  ro  genair. 
Crist  frisinle 

V.    Conipert  Coiiculaiiid. 

Professor  Brian  O'Looney  zu  Dublin  hatte  die  Güte  mir  eine  Abschrift 
dieser  Erzählung  zu  senden,  ivelche  genau,  mit  dem  Egerton  Manuscrixd 
übereinstimmt.  Sie  stammt  von  einer  Handschrift  der  „0' Curry  Manu- 
scrij)ts  in  the  Catholic  University  of  Ireland",  deren  Original  sich  in 
Privatbesitz  befindet.  In  der  mir  vorliegenden  Abschrift  sind  die  Ab- 
Mrzangen  stillschweigend  ergänzt,  eine  Garantie  für  die  Genauigkeit  der 
folgenden  Lesarten  kann  ich  nicht  übernehmen:  S.  137,  2(j  fogabaid 
29  innoglaech  ...  na  cuili  S.  138,  is  adsaiter  20  na  laiircuiri 

.  .  .  i  macslabrad  21;  hoglaech  S.  139,  1:1  scithe  27  tria 

meiscce  29  adroethuig  iarum  in  ingen  bui  ina  bruinn.  in  tan  hiidi  do 
crunn  ocus  beratb  a  croitb  in  a  laili  gumbo  hogbslan  *S'.  140,  27  bec- 
foltaig  S.  141,  21  am   roichlim  aiunscni.   admaider  for  rig  a  cath 

ria  Conchobuir  {sie)  22  niss  ninnsgur  28  dorroegai  trenoccai  is 

missi  nomneblo.   am   trensi  am  trebuir  am  atechtsi  nim  dotbair 
S.  142,  2  frim  tar         7  mo  chlaini  m  dichich  19  ba  cummo  non 

do  maigetar  huili  eter  aicbcus  {sie,  verstümmelt  aus  araid  ocus)  eirf. 

Sehr  wesentliche  Dienste  zum  Verständniss  dieses  Streites  leistet  ein 
entsprechender  Abschnitt  aus  der  berühmten  Sage  Tochmarc  Emere  im 
Lebor  na  huidre  p.  124»,  1  ff.,  tvo  Cuchulinn  selbst  sich  seiner  Erzielmng 
in  ähnlicher  Weise  rühmt.  Offenbar  gehörte  der  Bericht  über  dieselbe 
zu  den  fixirten  Zügen  der  Sage,  daher  die  Aehnlichkeit  im  Wortlaut, 
welche  das  folgende  Stück  bietet: 

Rom  ebail  Sencha  soberlaid 
conid  am  tren  trebar  an  athlum  athargaib. 
Am  gseth  i  m-bretaib.     Ni  dam  dermatacb. 


325 

Adgaflur  noch  ria  ti'iaith  trcbair     arfocliliiii  a  n-iusce. 
Cocertaim  bretha  lllad  uli.  ochs  nis  n-in.sorg. 
tria  ailcmaiii  Senclia  form. 

Rom  gab  Elai  Brigu  cbucai  ior  acci  a  tbrobi. 
CO  ro  ferad  mo  thechtai  oca. 

couid  iarom  adgairim  firii  chöicid  Choiicbohair  Immä  n'g 
nös  biathaim  Iri  ro  sechtmaiiii. 
Fossudiur  a  n-dänu  ocus  a  n-diberga  farrid  a  ii-eiiech  ocus  a  ii-enechgressa. 

Rom  alt  Fergus  couid  riibaim  trenocu  tria  nert  gaili. 
Am  amiias  ar  gail  ocus  gaisciud 

coiiid  am  tüalaing  airer  cricbi  d'imditin  fri  ccrata  echtrand. 
Am  din  cach  docbraid.     Am  sond  slaide  cacli  socraid. 
Dogiiiu  sochor  cacb  tbrüaig.     Dogniu  dochor  cach  thrliiiu 
trialtram  Fergusa  form. 

Ro  siachtus  gli'in  Amargiri  filed 
CO  ro  molaim  rig  as  cach  feib  imbi 
condingbaim  oenfer  ar  gail  ar  gaisced  ar  gäis 
ar  äine  ar  amainse  ar  chirt  ar  calmatus. 
Dingbaim  cach  n-errid 
ni  tullim  budi  do  neoch  acht  do  Conchohur  cäch. 

Rom  ergair  Findchöem 
conid  comalta  comluid  dam  Couall  Cernach  coscorach. 
Rom  thecoisc  Cathbad  cöemaiuech  diag  Dcchtiri 
conid  am  fissid  fochmairc  hi  cerdaib  de  druidechta 
conid  am  eolach  hi  febaib  fiss. 
Bad  chitmma  rom  altsat  Ulaid  uli 
eter  araid  ocris  errid  oter  rig  ocus  oUomaiu 
conid  am  cara  sluaig  ocus  sochaide 
couid  cumma  dofichim  a  n-enechgressa  uli. 
isaer  em  domrimgart-sa  ö  Lug  m«c  Cuind  maic  Ethlend 
di  echtra  dian  Dectiri  co  tech  m-buirr  in  broga. 

YIII.     Serg'lig'e  Conculaiud. 

Der  Miscellancodex  „H.  4.  22"  der  Trinity  College  Library  zu  Dublin 
enthält  p.  89—104  ein  ziveites  Exemplar  dieser  Sage,  das  abgesehen  von 
dem  Jüngeren  Charakter  der  Sprachformen  und  der  Orthographie  genau 
zu  dem  Texte  des  Lebor  na  huidre  stimmt,  mit  diesem  auf  eine  gemein- 
same Quelle  zurücTigehen  muss,  aber  an  mehreren  Stellen  die  ursprüngliche 
oder  toenigstens  eine  bessere  Lesart  bietet.  Ich  verdankte  eine  sehr  ein- 
gehende Collation  der  Gefälligkeit  des  Herrn  Professor  O'Looney.  Die 
folgenden  Lesarten  theile  ich  mit  auf  Grund  meiner  eignen  Collation 
[October  1880): 


^  .  c^tkiUA^cA    {z  tw^  ^  MmcU  ^fccU.  nh .  \ 


326 


S.  205 

3  aireat 

4  ni  raibe 

5  cluiche  .  .  ainius 
G  conid  ed  sin 

7  treine  samnse 
9  tabairthe 

11  an  aenaigh 

12  dobirdis 

S.  206 

3  comairche 
9  colleic 

10  ampatar 

11  a  n-Eiri . .  caime 

12  imna  heona  imdarubart  fair 

14  Etne  Aitencaircecli 

15  asagiussim 

16  asagiussem 

22  uait-si.     at  etha 

24  do  tapairt  fornd  anniii . .  deit  eimh 
ol  Labarcham 

26  aiume  . .  claine 
29  forminne  for  a  erlabra 
S.  207 
1  notslocadh 

4  a  Laig 

6  adaig  . .  c  o  i'  u  i  1  e  a  t  a  r  . .  a  n-eite 
dond  uisqi 

7  nos  bertatar  dona  mnaib    cona 
raibe  hen 

12  Deithhir  duit  ol  si  ui  fil  dib 
mnäi  nachat  cbarai  no  na  heth 
cuid.  Uair  mad  mesi  ni  uil  cuid 
do  nach  aile  indamsa  acht  duitsi 
toenar. 

15  an  da  eun  ba  hailleam  dib  diticfat 

17  II  en  öir 

21  ar  a  cul . .  athetatar 

22  in  doigh  bä  dorn  eiliugadsa  ol  C. 

23  gaibte  Laogh  iaf  cloic 

25  fochairt 

29  lotur  fo  a  linn 

30  licc 


S.  208 

2  cusan  brot 

3  don  echflesc 

5  fri  re  cianai 

6  ima  sech  . .  om.  beus 

9  ac  . .  nachau  ghiaisid 

10  ni  ro  fet 

11  nomperar  or  se  dorn  tscrgligi 

12  Dun  Dealgai.     Not  berthar 

13  do  Dun  Delgan  . .  aic 
15  isan  maigin  sin 

18  Reonderg 

19  fria  a  chosa  .  .  fon  samla  sin  {sie) 

20  cuca  isin  tech  . .  forsan  airinach 

21  ambai . .  dotuca 

22  mad  anatslainte  an  fir  fil  sund 
ro  päd  comairce  ar  Ultaib  uilip 
inid  i  loprai  ocus  i  n-ingas  daw 
ata  as  moo  de  as  comairci  airthi. 
Ni  ägar  neach  uair 

27  ina  tsesam  . .  na  runda  sa  sis 
30  diantis 
32  cridhesgel 

S.  209 
2  rom  biadh 

4  ina  tsuan 

5  tes . .  tsamna 

6  dorn  ficfe 

8  Abrad  . .  ni  fetadar 

10  no  can  luidh  .  .  ina  tsuidhe 

11  bä  mithid  iaroHi  .  .  an  ni  sin  is 
nith 

12  do  ronad  .  .  im  samuin  anuraidh. 
Atcuaidh  doib  uile  anni  atcon- 
nairc  (äni  später  zugefügt) 

14  de  sunn  a  popai 

15  orta  CO  ris 

17  conaca  an  mnai .  .  uaine  ohuca 

18  eim.  Cid  for  turusa  cucaind 
anuraid 

19  eimh  .  .  do  deochamairne 

21  0  Faind 

22  dorat  tsetVc 


327 


23  om  cheilc  o  Laplir 

nid 

8 

arPö 

24  duit 

10  fo  deig  na  mua  las  tanaic 

26  fri  hEogan  Iiibir  . . 

cim 

11 

tudcaid.     Dö  doit  dot  tig 

27  an  ni  sin 

15 

natsuidi 

28  na  teasta  .  .  dcit  ai 

•  Lapiaid  an 

16 

ueride  leis  a  mcnnia  na  scela 

11  i  siu 

18  and  inhaid  sin 

31  alleth  u-aill 

20 

om.     Temair 

S.  210 

20  fuirri 

3  a  m-böi 

27 

Tetl)uillec/t  mac  Lüchta. 

5  andiii    i    m-beatha 

acht  minat 

29  fo  bith  as  d'aontaib 

aingi  hen 

30  tairbfeis 

8  andosa 

S.  213 

9  ro  bad  maith  lium- 

sa  . .  no  heth 

1 

an  tairbfes  . .  om.  find 

12  isin  lunga 

2 

dia  feoil 

14  caiti . .  cenn  buiden 

m-buada 

6 

oipntb 

15  glinne  dercais  rinne 

9  foidithear 

17  Lapro/V?  liiithe  claid 

10 

turcomrag 

18  ciiivt/(e;-  är  dia  m- 

ba  lan   mag 

12 

socheiniuil .  .  Reo  n-dercc 

Fidhgba 

14 

na  himdiie  tall 

22  doit  a  Laig 

15 

irgairddiugad 

24  i  fecbt  sa 

18 

daorgairgi 

25  Fainde  .  .  go  fiasar 

20 

ni  ba  tairne  . .  ni  ba  dergnat 

26  a  n-airical 

24  finnathar 

28  teine  na  sul 

25 

gesci  uageinither  gein 

S.  211 

27 

comarbse  fora  techta 

1  in  sin 

28 

CO  a  neimthe 

2  antan  mpatar 

29 

ni  fresnesi  go  labar  ni  aisnesi 

11  oirgni .  .  indaib 

30 

ni  fa  mitoimdenach 

13  focen  fo  chen 

S.  214 

16  aitherrach 

4 

chairde 

18  ruirtbech 

5 

naimde 

21  tinben  laocha 

6 

ni  thaisci  in  ni  ba  torba 

23  ifrithisi 

8 

duine.     Ni    ba    tathboingid    ar 

26  uallcha 

nat  bat 

27  manrad 

9 

coraramach  ar  na  pat 

31  anwsbiri .  .  couad 

10 

ar  na  pat  meirb  . .  ar  na  pat 

S.  212 

12 

and  so  sis 

1  uall 

14  nocha  teseba  ni  de 

2  nä  ardarc  nid  mell 

cha  (sie) 

15 

congarar  gairm 

3  n-imaniiiHS 

18  Imtusa  Conql-  is  ed  atfiastar  sunt 

5  oencnde 

coileiö 

6  nit  anbi 

19 

dö  doit  CO  hairm  i  fil 

7  bid  maith  .  .  ol  Libg 

m  fris 

20 

indis  couid  mna  sithe 

328 


21  aidmillsit  .  .  as  fearr  .  .  taot  dorn 

15  riada 

indsaigid 

19  tuirid 

22  annso 

21  noca  rag-sa 

23  espte 

22  dfis 

24  genaidhe  (i.  mua) 

25  anu  sen 

25  condot  rodbsat .  .  condo  cachtsat 

28  bancuired 

2G  bauespaj 

30  aniu  chorthear 

27  a  terbaidh  aiidregeoiii 

S.  218 

S.  215 

1  aitlierrach 

2  a  firruidi  atrai  cor  pat  mur 

3  ro.  ro  regair  {sie) 

6  ica  dot  tigerua  dfagail  let 

4  dobi  ga  radha 

7  cau  sirthiu 

5  an  laidh 

8  ni  thMstar  suan 

6  gnat 

12  alle,  ic  mec  dealba  Deictine 

7  a  fuair 

15  donicad 

8  sin  card 

IG  Dectine  abus  . .  dia  thomh?<.s 

9  ailde  dath  .  .  ica  iadath 

19  ag  imuallach 

10  cäoca  lebaidh  na  \eth  deis  7  caoca 

23  dia  m-bad 

airides 

24  notsirfed 

15  L  \ehaid  . .  airidhi 

25  sithe  truim  . .  roscarnstar 

17  arista  .  .  lainnearda 

26  ni  teit  aca  dar  cona 

24  nat  comraic 

S.  21G 

^S-.  219 

4  isasmarb..atasam  fcij'drochcruth 

3  an  comratli . .  is  is  ingnatli  {sie) 

5  mi  7  raithi  as  bl. 

8  ale 

10  bangran  (sie) 

14  dol 

15  a  cliurna  co  cormaim 

18  tsorcha  tsaor 

16  fitchell 

20  tar  mag 

18  reim  n-agha  .  .  rigna 

23  an  fert 

20  a  iuacht  a  fot  a  harnli 

24  cen  cbacht 

24  mbriä  mblaith 

29  nochan  eirrcd  anflatha 

27  do  chuir 

S.  220 

S.  217 

1  atcondarc  and  higenraid 

2  thochuired  don  t-sidh 

3  ic  aerfided 

4  linn  glain 

4  min  bad  a  luas  tis  amacli 

5  tuaith 

5  atcondarc    an    cnoc    in    ro    bui 

6  laiiiid  tech  tiubeu  cet 

alaiun  Etne  Ingubai 

7  gruaide  Labratha 

12  CO  ro  läam 

8  cerp 

15  a  feeht  sa 

10  ni  mairn  cairde  a  foj-aimles 

16  fonograt  an  da  fiacb  druidechta 

11  do  scalaig 

17  insriasdairthe 

12  amra  sciuil.  ro  siachta  tirEcli- 

22  luid  trit   ocus  ro   marb  triar  ar 

dach  lüil 

XXX  dib  a  oenar 

14  anira  feraib  fobair  nith 

23  siabartui 

329 


24  niarbais  24 

25  for  an  slM^^f  25 

28  innlither  tri  dabcba  .  .  do  dibad  27 

29  tairsiu 

30  coimsi  29 

31  atcondcatar 

S.  221  3 

2  luadau  luaides   hlx  in  fescur  .  .  5 
Fidgffi  7 

4  cronan    cbamis    uasa    creit  fo- 
cbanat  roith  a  chavhait  !) 

5  fo  charbat  glinde   an  frim  (sie)  10 
cordasilli  12 

7  imbud  [sie)  coic  deich  16 

8  di  rig  19 
10  tibri  gorm  20 
12  abratchur  duba  daile  25 

14  tri  fuilt  ni  hiuand  a  n-dath  26 

15  riise  . .  imdorn  airgidiu  27 

17  in  gach  tinn  . .  imteid  28 

18  anfil  da  bar  laochrazd  luind 

is  cosmail  31 

19  do  toet 

22  iluch  uallach   uaibrech   ard.    la  1 

gol  mairg  fri    siabra    se    (iluch  2 

cor  die  Zeile  geschrieben)  4 

S.  222  5 

3  lath  gaile  7 

8  dou  tsleig  9 

9  nochan  fetar  .  .  an  buaid  dori-  13 
gne  no  an  bed  14 

10  dorn  nert  15 

11  urchar  aiufis   fir  a  ceo  beas  na 
narlaid  16 

12  dorn  roibnitar  foromleth  18 

13  Manandain  mic  Lir 

14  imamrous  20 

15  da  XXX.  C.  condorucMS  21 

16  socraiti  22 

17  mad  fir  confir  bes  nib  cath  24 

19  ceilibraid  25 

20  atbera-sa  dol  at  comdail  ragusa  2^3 
22  ro  iüdis  28 


lugen  (pm.  in  so  \. 


CO  imbiVt 
feg  a  Loig 
ro  raid  and 
Em  er) 
tar  teis 

8.  223 
atcichiter 
nit  agar  ar  Cucl. 
form   dreic   buddein  ar  do  te- 
s  a  r  c  0  i  n  s  i  u 
baigi 
laimethar 

not  sechnaim-siu . .  amoi  tsechn?*« 
fotrnair 
not  baigi 

nibat  rith  lat-sa  mo  treigen-sa 
tar  leraib 

saorceiniuil . .  lamdse 
cobsaidect 

bud  toil  ria  coimceili  do  denam 
di  na  dingncci 
nochan  ierr  an  hen  dia  lena 

S.  224 
grtc/t  n-ard 
n-aithnid 
doridisi 

iss  ailsiu  dam-sse  7  bid  at  ail 
madlecad-sa 
forobair 

mesi  ragMs  for  astar 
ce  ta  uech  lin  a  blad 
heth  abus  .  .  do  b-  (lies  beith) 
fot  laim  cen  dobr^s 
na  dola 

anni    nat  roic   Ulm   cid   SiCht  .  . 
dutracht 
roi^iran 

do  b-  tsc  do  duiue 
mana  carthar  mar  carfiis 
is  dia  m&rhadh. 
ailli  aontama 
acam  a  n-dun  adde 
fuillsigid 


330 


S.  225 
2  oca  lecad 

5  etiri 

6  Manannaiii .  .  dorigne 
10  eraisi 

12  ro  bad  doig 

13.  14  nach  15.  16 

16  arromtha  (dornasc  di  ör  arrom- 

tha  ■?) 
19  ceithri 

21  nin  aicend  meraigthe 
23  sechaiiide 
27  aso  sinn 
S.  226 

1  risnit 

2  tocasal 

3  rem  ceili  budein 


4  narapraso 

8  no  an  raga  lium-sa 

9  bad  ferr  lium.  do  roclitain 

10  ragttsa 

11  irnaidib 

14  otcondairc  . .  ag  dul 
IG  ag  dul  le 

20  sligid 

21  dotsaigid 
23  dia  thsaigid 
25  and  oes  dana 

28  na  druide 

29  doroine 

S.  227 

1  etir 

2  taidbsi  aidmillti 
4  corporda. 


IX.    Fled  Biieiend. 

Codex  H.  3.  17  der  Trinity  College  Library  zu  Dtihlin  enthält  Col. 
683-710  eine  zweite  Copie  der  in  Egerton  93  vorliegenden  Version.  Der 
Anfang  ist  vollständig  erhalten,  aber  das  Fragment  bricht  ab  mit  den 
Worten:  Nii*  bo  cian  bui  and  conaca  in  fer  mor  cendgharbh  corpreamhar 
chuici  cona  mataw  maghluirce  ina  laim  amaZ  ü'ced  roime  =  Eg.  fo. 
24=1,  35  (s.  S.  304),  in  der  LU.  Version  Cap.  40.  Eine  Anzahl  Lesarten 
verdankte  ich  schon  der  Güte  von  Prof.  AÜcinson  in  Dublin.,  die  folgenden 
Angaben  stützen  sich  aber  auf  meine  eigne  Abschrift  des  ganzen  Frag- 
ments [October  1880): 


S.  255 

1  imchisin 
4  grianain 

10  dofeisidh 

12  CO  tormail-  fleid  lium 

17  cei  (=  ceni)  tisait 

18  dogenasu 

19  cei  tisait 

21  commaromarbaj  doibh  maine 
23  comniamuirfea  doibh 

26  comatuaircfea  doibh 

27  cologhfat 

33  atibeic  mit  einem  i  über  dem  c 
S.  256 

2  tairfena  a  thndh 


3  conneicid 

8  a  toscim 

10  immardoraidh  {sie) 

23  dfin  aicenta  adtiril»  Fruncc 

24  or  bö  beo  orc  bec 
29  na  foigdech 

S.  257 

3  beidit 

10  in  tan  tiagta 

12  doridisi 

19  a  lendain 

26  taongusa  a  taoiiig 

27  cia 

33  oictigerna 


331 


S.  258 

7  Fergacli  findechtnac/t 

8  FeidhlimjcZh     mac     ilainhoda " 
{sie) 

13  maccaoma 

15  0  thairfeoiu  .  .  ind  flcidh 

19  grianain 

20  fo  debhi 

21  ro  haurgain 
26  daile  sechaib 

S.  259 

5  henlaith 
12  talmanda 

20  tarimcell  dailtciucd  leö 
23  romboth 
33  nir  bo  rö  lern 
S.  2G0 

2  doroimle  co  aidhne  ais  baimrig- 
noc/ita 

9  inedh  rtic 
17  anedh  ruc 

20  a  da  cudruma 
26  isig  mai-Mc 
30  a  da  larc 
33  cä  se 
S.  261 

3  co'  bfolmastaj- 

6  bidh  lia  ar  mairbli  ann  andaiti 
armbi 

17  fo  comair  a  ccile 

18  bänularf 

S.  262 
1  foghart  geinisiu.  genas  lucthonn 

3  mbalc  mbuadha 

4  om.  comnart 

6  airri 

7  lin  mbuada 

8  büaigeltach 

16  coibletar 

19  calgai 

20  arslaid    (1  hineincorrigirt) . .  dia 
thuil  tglai 

21  arslaid  (arslaidh  Ecj.) 


23  cain 

25  om.  cäich 

,S'.  263 

4  seta 

7  socrgile  .  .  conim  ticsi 

9  bcith  fiadctar  liumm  mar  bith 
bell  uaidib  Ha  ccle  ni  cuces 
{tvold  eine  Zeile  übersprungen 
im  Ms.) 

17  feith  .  .  om.  siar 

18  fuider  glain  isair 

22  arfich  oiblech  ocus  analaib  {om. 
fer) 

26  immeilg 

S.  264 
1  falgaibetho 

3  sergis 

7  cron  donn  gle  sin 

8  om.  athüanaind 

10  garma  line  ambuanaind 

12  seddai 

14  0  roisleab-  alluaulaith 

15  iar  cluais  .  .  bristea 

16  conid  si  sin  conair 

18  ina  urcomair 

19  conidli  si  sin  conair 

22  dia  fersi  fri  cach 

23  di  senmain 

24  grianan  mbric. 

25  CO  torcair  ior  Iar 

S.  265 
1  isind  otruch  chaca 

4  adsoirgg  .  .  .  lasodom    iarsuidliiu 
7  nimatarcomhtsa  feith  daiiib  tra 

10  fondraucabair 

13  ced  . . .  eter  e  ocus  tal.  Rop  ces 

14  No  chomtasa  dauib 

15  aittchidh 

19  atraig 

20  hicht  na  Üedi .  .  .  tomailt 

21  triamaiu 

22  forrofem 


332 


s.  2m 

1  gorba  suas  maol  cas  cird—  ro 
bui  fairocus  rongab  ambribro  fair 
4  Von  Cap.  28  wie  in  Ep.  nur 
die  Worte:  Tuargfli'ö  a  tec/j 
iarsuidm  ocus  farruMsirn  coru- 
acht  a  dirghi  in  cetna 

23  Ca2).  29  wie  in  Eg.:  larsin  tra 
coiscter  an  slo^f  beridh  . . .  gua- 
laind.  Ro  fas  . . .  do  mifostudb 
ocus  infedh  . . .  acosc  naraban 
{S.  267 :)  ar  se  conabe  olc  id/r  na 
firu.  Cotobsechaim  for  se  .  .  . 
urdairce  aireddha  \]\ad  anat . . . 
na  banaiter  fergnüisi  i  cruadh 
comraicthib  tre  uailli  ag  .  .  . 
dlochtain  fir  annrgalaib  .  . .  com- 
lud  fer  gluiuni . . .  dofurcbat  nad 
ricat  imsaidbet  nadrancet .  .  .  om. 
cotob  secbaim  bis  frecra 

33  Cap.  30  DeitbbzV  damsa  on  . . . 
basam  bensa  . .  .  o  ro  damnadh 
. . .  die  Aufzählung  der  cless  wie 
in  LU.  .  .  .  dreim  fri  foghaist 
ocus  faobiM-cl. 
S.  268 

19  a  fas  ocus  a  ainius  ocus  a  ur- 
labra 

21  a  fianfescur 

22  f  Coincl. 

23  Crt|J.  31  ivie  Eg.:  co  coniairsem 
.  . .  am  scith  inosa  connesar  . . . 
con  cotlar  . . .  immaranic  . .  .  coro 
taircelsat .  .  .  co  'Dun  Rud. 

33  [Cap.  32)  .  .  .  Locharna  Fea  7 
Fem.  7  Fergna  Corann  7  Umall  7 
Urrtts  Gera  .  . .  Turida  .  .  .  Tailtiu 
. .  .  Ros  7  Roisgne  ...  7  Aloo  .  . . 
Toig  do  dia  .  . . 
,S'.  269 

21  is  lor  itaitbi  icairimtell  Br.  tugt 
biadh  ocus  lind  b-  esta  (sie) . . . 
ind  imforain  . .  .  Doroigned  {Col. 


097).  Cap.  33  ff.  in  H.  {Col  707) 
an  derselben  Stelle  wie  in  Eg. 

31  Isi  mo  riarsa  daib  em  . . .  uair 
nac/i  fetar  breataugwf?  innac/t 
baue  aili .  .  .  ro  lemat  far  mbrea- 
thngud  i  far  n&gaid.. .  concert  do 
cach  Curui  mnc  Daire  conclecbt 
fir  forgoll.  nat  fri  goe  gebithsi  (?) 
S.  270 

22  cet  lim  ar  L.  ag  dula  for  C. 
gab-  heich  din  .  . .  forfit,«- .  . .  at 
mailliu  binneall.  Imtruma  con- 
ciugend  .  . .  con  toghba  clodb  .  .  . 
do  carp«/i .  . .  do  ochaid  Ulad 
c&ch  rotbriad  riadht^s. 

30  CO  bucht  irgaile  ronocbrttrZ  .  .  . 
re  haradrtz^  re  heirredaib  re 
hoencairpechatö  {sie)  .  .  .  nat 
clechta  eirr 

35  ro  gabait 

36  ro  reablaing  da/t  ina  carpaut 

S.  271 
14  do    Charthin d    {sie) .  .  .  i    Clitair 
.  .  .  Cef/irisligbeadh 

16  doneil 

17  Toirind  in  carp«i 
22  grenetnach 

24  0  muH.  CO  bond 

25  coü  suigbedh 

26  bui  nechtur  a  da  draint 

27  folan 

28  medon  feithech  breacb  ingalair 
aige  nos  cerd  fithca  saland  do 
thulaib 

33  ba  hansuairc  . .  do  ieraib  Er. 

34  magluirge  fadbuidhe  draigin 
drochdhenmaighe 

36  fri  bimthecht 

37  A  haithi 

S.  272 
19  larfaigis  .  .  .  can  do  chuich  do 

tigern  a 
22  magluirci . .  .  dobretli 


333 


23 


10 


cneil-  in  gilla  ocus  iachtä  ocus 

eighidh  ic  facbm7  in  morimnidli 

ocus    ind    ecomlainn.     Fe   amse 

for  Lseg.   ic  cloistin  iachtä  ind 

aradh.     Lasodam  atracht 

ni  raibhe.  ba  do  sodain   do  L. 

de  sin  tocb. 

dobreath  . . .  a  airm  uadli 

CO  torracht .  .  .  isiu  sli.  chetiia 

artraigis 

connar  congain  nem  na  tal. 

7  sguircs  a  eochau 

acambisi.  aile  for  se  ic  Conall 

S.  273 
in  matain  maghdraighin 
beme 

erghis  . .  .  imacomraic 
do   eterdelighudh    a    imresna    7 
errigh  Y\ad 
in  duibnel 
dimaine 
7  scuris 
roime  Ende  des  FriKjments  in  H. 

S.  274 
Ckq).  42.  Der  Anfang  in  H.  [Col. 

697)  wie  in  Eg imbreith . . .  ba 

caiu  . . .  halainn . . .  arem . . .  cletine 

S.  275 
conderbhairt 
^  claon  a  truaigh 
Cruachna  in  trasa.  Ni  rathaiges 
ind  erama  Concl.  0  Dun  Rud. 
odogab?tsa 
ann  anosa 
cairpthec/i 

S.  276 
combuafZa  combuana   comluatha 
forranach  {sie) 
fethandai . .  .  doirchisi 
drouairgit 

find  forchas  .  . .  datha 
om.    cind  .  .  .  ar    medbon    raind 
oir  buide  folt  fordotuigiter 


11  tri  himsrotha 

13  cain  coir  corcra 

14  sieg  chuach 

16  Atgenamar  saml-  an  ier  sin 

21  for  dun  tibir 

22  in  lue  donn 

23  dond  .  .  .  tartbeim 

8.  277 

1  masa 

2  folt  cip 

3  bid  si  glilici 

4  niaine    foitlicli't 

11  bailc 

12  tarraittiu 

13  mideise  . .  .  ni  fcitb 

14  romretr 

16  forrengach 

20  drondualac/i 

21  find  forcas 

22  faltecta 

23  bile 

24  anbluth  nen  ned  osa  creit 

S.  278 

5  iasc  mbec  fwr  garb  deirg  diambi 
feirgge  fuasnatar 

14  trostmar  tuatlimong 

15  fonnbras  . .  .  dogrinn 

16  luathbuadha  .  .  fri  set 

17  huathu  nanailce  .  . .  triceniruaide 
taitnet 

18  cenncruind 

19  crualethan  .  .  .  dubnar 

20  ballcemnech  leaburmougach 

21  immaig 

22  aig  n-ech  . . .  sredid 

23  dian  drogern  buide 

8.  279 

2  coir  corcra  . . .  intlaisi 

3  innathuroslag    fris    beu    huathu 
lathbhuille 

4  uibhlech  ocus  aualaig 

5  n-indea  . . .  nuadh 


334 


7  asamF   an  f  sin 

9  l)roa 

13  colg  tairecraitli  n-cgcomlaind 
15  mortcet  ior  cretaib 

17  cainid 

18  fri  C. 

19  Cutan  mela  amnZ  meles  muilind 
muadli  mbraich 

20  Toig    et   reliqua  Tothaet   Cucl. 
cucund 

22  cotonmelam  in  fer  sin 
8.  280 
6  bil  fri  bile  tas  fuil  uile  a  bhu- 
aidhmathrtM-fidb  fri  fidh  {wieEg.) 
10  tromal  buidhiie 

13  nochta 

14  nicomraic 

15  buirc 

17  mbuaidbmescmar 

18  feinne  fothut 

19  in  cach 

20  for  dorus 
22  dotanic 

25  for  leith   do   cach  ßr  dib  no  in 
had  aointech 

26  Tech  for  leth  .  .  lar  suidiu  liadur 
i  tigib 

S.  281 
1  dona  tri  L  im/en  dobretha  doib 

ocus  dobreath 
9  aireinich  credhuma  itul-an  tighe 

12  gleordha  glainidhe 

13  flesg  airgit 

16  ardMspetit 

17  00  aurgnam  bidh  doib 

18  lath  iigaile  fer  n-\J\acl  olche^^a. 
Tosnairnecht 

24  imme.     Dorime 
S.  282 

1  ni  rot  maith 

2  failith  a  menma, 

lU  dobertatar   bewachtain   dond  rig 
ocus  dobertatar 


12  ise  fuair 

16  Cap.  57  fehlt  in  H.  wie  in  Eg. 
8.  283 

8  damsa  eimh  ol  Ail. 

9  a  fuil 

18  conidhracatt 

19  conidh  tardais 

20  badh  ann  tabea  (a  untergesetzt) 

21  om.  uili 

24  no  bere 

25  aicenta    ann   7   ibtVZ    inrom    ina 
aoindig 

8.  284 
1  congairt 
A.  b.  6  et  reliqua 
5  larsuidm  dobert  in  cuac/i 

10  a  arasom 

11  or  se  sairis  (?) 

13  conidh    edh    dochunidh    for    lar 
trorscair  a  bais 

15  atfraigh 

16  CO  tart  a  di  laim 

18  a  lasair 

19  tistais 

20  iuni  imabeithi .  .  .  adodmait 

21  ar  luth 

23  Atfraig 

24  failti  moir  fris  .  .  .  dobert 

25  dfin  aiccHtai 

8.  285 

1  do  dracain.  Ata  sund  üed  caur 
dait  tra 

2  doroimle  tra  cor  ba 

4  uar  nachat  filsiu  acutrumus  fri 
cach  cepe  do  ben  acutrumus  fri 
mnaib  \]lad  ni  furail  lind  co- 
ropsi_  ciata  the 

8  na  oidig  an  cuach 

9  den  teglacZi  uile,  hier  trennt  sich 
H.  von  LU.  wie  Eg.,  geht  aber 
zu  Cap.  72  über:  ocus  luith  co 
ranic  Em«m  Macha  deoidh  lai 
ogus    [sie)    nirobe    la    hUltrt    ro 


335 

lamadh   imconiarc   sc    do  ncoch  nofhtar  fatha  (sie)  ot(;r  .  .  .  atfraig 

dib  atriu  {sie)  co  tanic  doibh  co  sidlic  lasodaiw  ni  t^csaid 

roind  ocus    dall    isin  tig.     Das  7  fribli  tiund  a  tenii 

Folgende  stimmt  zu  LU.:  8  atas  a  tttcsaid  uadli 

S.  291  10  Tögaibh 

17  Lasodflm  roga&sat  16  mid  20  toig  a  tolg 

19  Daolteiiga  19  ar  na  ructhai  ed  dobagh  it  chenn 

20  cen    comartha    n-d^rb    oc    neoc  25  a  claithbiu 

dib  ima  ciirath-  2G  Dodenrnn  ol  siat.    Isi  mo  riarsa, 

24  om.  he  es  folgt  hier  [Col.  707)  Cai).  33 

S.  292  his    Cap.    40,    in    welchem    H. 

3  isin    fedh    fil    aturtha  .  .  .  Ni  ba            {Col.  710)  abbricht. 

Zu  den  Egerton  Losarten. 
S.  281-303. 

Während  S.  257 — 280  nach  meiner  Collation  umgedruckt  ist,  muss  ich 
mich  für  den  übrigen  Tlieil  auf  die  folgenden  Verbesserungen  beschränken: 

S.  281,  1  dina  tri  L  ban  dobretha  doib  ocus  dobretha  Findabair  do  C. 
5  CO  n-epert  is  maith  8  amail  i3  stiall  16  ardrtspeitet  i8  co 
tallHstrtr  formna  lath  gaile  ufe?"  n-lJlad  inw        22  oidqi 

S.  282,  4  mine  tabarthaei        15  proinn 

S.  283,  3  dobert  4  ba  haincces  5  dus  faim'c  g  niiltechda 

9  a  b-foil         14  do  Meidb         15  ar  si  {für  ol  si)  ig  uainde         is  a 

g-com?trthre        20  an  tan  dom-bertar        24  bere         27  ata  sin 

S.  284,  13  conad  edh  doluid  forling  trasccrad  a  bais  is  lassair 

19  cia  tistais        20  adadaimet        21  ar  liith 

S.  285,  1  sul  4  fuilisi  agcutrumus  .  .  .  ni  fo»'ail  15  Dobreth 

IG  oirrthind        17  dothog        is  baiitrac/ti  a  tri  etorra        19  dobf 

S.  286,  1  dobf  3  dobf  4  impi  {für  malle  fria)  a  b-farrad  L.  B. 
8  rothclesse.  Geib-  {ehenso  12  und  15)  9  ros  cuir  .  .  .  midies  10  dobe- 
raid  gair  doba  {sie)  do  chixithiud  L.         24  co  tarrla 

S.  287,  1  a  crö  a  ceile  2  aridisi  3  dip  lo  teach  13  ierom 
14  dobf         17  genitib         19  fagbaitt         20  dob-  a  armgaiscefZ  laich  lais 

S.  288,  3  a  miolfeich  5  and  idhe  6  nus  cerban«  ocus  nus  brui- 
gend  iat  10  Saimere  11  Ni  dlig  comroinn  curadmir.  fearba  (i.  baii 
braichthe  brotloige  sceo  mata  (i.  muc)  mooichthi  tre  banna  miach  tor- 
taide  (i.  bairgen)  fri  hian  mesead  csem  caogad  fri  Co[i]ncil  clothamra  is 
fernai  foglaichte  is  bran  cernai  comramoch  is  torc  tren  a  ioihugsLdh  tne- 
thaid  nertai  lochnamat  amail  sed  tre  fidaitcen  is  cu  otair  eremna  is 
menmarc  ban  buaidnige  is  flann  tedma  tromchathai  (»9.  289:)  meite  cenit 
coiccertai  nacha  selb-  siteath-  ceim  freisin  fritberai  baiti  longbairt  loing- 
sither  is  culmaire  bolgadai  is  cruid  fec/tfai  mod  chernai  is  gnia  (i.  [s]egda) 
griannai  geilfine  cid  do  arbad  cutroina  fri  LsegatVi  leo  airbi  no  fri  Conall 


336 

cloth  amra  qid  iiab-  hi  in  Eimer  uaiieble  nacha  is  ail  tentuata  [über 
tuata:  no  tumse,  also  sentumfe)  Ria  n-aindrib  banardulorf  no  cinged  an 
ollbrigach  i  tech  meärach  midcuarda  conid  de  imrorduimse  a  chomraind 
ni  dlig.  Nl.  21  uas  gascet^aib  in  tsloig  uile  22  feraid  siäe  23  feoa- 
tar        26  teith-  side  roime       tar  Ess  Ruaid 

S.  290,  2  fon  cumse  cetna  a  docum  ocus  teith-  roime  4  Ro  h&ided 
din  Raithend  8  nus  cenglafi .  .  .  feissin  15  In  amm  tra  16  is  ann 
robas  og  a  cseinerZ  ar  ba  derb  leo  17  a  taisc  19  archena  20  ol- 
chena  om.  Eg.        21  0  a  ceilib        23  foirtbe        24  dorair  duire 

S.  291,  1  cert  3  dligethar . .  .  buaid  4  andiaig  err  «n  carpati 
8  is  riataige  rath  brugb-  9  cä  comraind  13   iarom  u  feissin 

18  railairige  dia  roin        24  ni  ro  cosna  noch  friumb.     Ni 

S.  292,  3  isin  fed  . . .  Ni  ba  ra  nechtor  fathar  iter        g  din  rig  gusa 
rangabair        7  eccraide  Mb  itinn  atenn        10  donogaib        is  Au  ro  boi 
di  setoib  ocus  do  moinib  it  tselbai  issed  doratais  aire  {dem  entsprechend 
in  LU.  zu  interpmigiren)        25  dombei'at 
S.  294,  18  cairpthi 

S.  295,  13  fogbaide        14  n-greine        23  aitherrach 
S.  296,  4  om.  he        0  ciar  bo  hairida  tra  L.  tarrlas 
S.  297,  5  mithurusa  8  gairm  ii-amnMS         10  addaig  14  am«? 

ro  biii        15  toirrsech        37  streiche  Am  his  bui 

S.  298,  3  CO  tarbaig .  .  .  tarlaicc        6  dombew  a  cend  di        11  tollege 
S.  299,  3  imroraidhi        7  foreimirf        9  la  feimd-         17  ar  deinmne 
23  doUeicc 

8.  300,  16  CO  feoatar        25  ni  ardamad  [unsicher)  ni  de 

S.  301,  1  sant  foid  (?  unsicher)  fair        3  tibarthfei        5  Cennach  . . . 

inso  sis        18  fri  qioud  aneachtair         20  cli  ina  raibe  ere         22  seisrige 

S.  302,  1  a  g-cinn    na    teinig.     In    cuimge   in  tige  duit   ale    [mit  a 

unter  dem  e)         2  fogbaid  3  a  m-bun  na  gabla  munad  caihleorac/ji 

an  tige  5  indas  bns  soillsi  11  indsib  orc  15  firinne  ar  feile 

19  arai  nainfir        20  umgabail .  . .  indnisin 

S.  303,  6  eie  be  ol  se  .  .  .  Auf  dieser  letzten  Seite  habe  ich  auch 
nicht  viel  mehr  lesen  können  als  Mr.  Miller. 


Wörterbuch. 


A. 


1.  a  Vocativpartikel  {gr.  oi);  mit 
nachfolgender  Aspiration,  in  den 
Handschriften  nicht  immer  bezeich- 
net. —  a^honchobair  Long.  13; 
18,  i;  40 ;  ScM.  6;  7;  20;  a  Chü 
SC.  45,  Ji ;  a  Chuchulaiiin  FB.  87; 
SC.  41;  a  Cuchulainn  SC.  11,  i;  o; 
38;  FB.  67;  78;  a  Chouaill  FB.  10; 
60;  a  Chit  Sc3I.  15;  16;  a  cath- 
büadaig  FB.  11 ;  a  cläim  43 ;  a  popa 
SC.  12;  a,fir  TE.  9,  9;  a  fir  10,  9; 
.ST.  28;  a  Fmdchoem  CC.  7;  a  Sencha 
FB.  30;  a  siriti  67;  a  üen  TE.  9,  25 
[Fg.]-  a  bell  SC.  19;  FB.  19 ;~  a  balc- 
bullig  FB.  8;  a  bi'iaid  ii-oc  n-ülad 
ibid.;  a  baidmäthair  53;  a  Derdriu 

•^  Lg- 19:  a  degduiiii  SC.  46 ;  SC.  44,  5 ; 
a  ghille  TE.  9,  1  Eg.]  a  ailla  10; 
a  gillu  Sc3I.  21.  1;  a  Löig  SC.  7; 
F5.  43;  a  Loegaire  ScM  9;  FB.  59; 
a  li'gbrataig  a  lenann  FB.  11;  a 
lassar  61;  a  läichessa  29;  a  Mun- 
remur  Sc3I.  12;  a  mic  TE.  10,  10; 
FB.  61;  a  mocdretill  FB.  11;  a  mä- 
thariiait  44;  47:  a  midlach  67;  a  ri 
FB.  21:  a  rigflaitb  TE.  10, 10;  a  ain- 
glin  FA.  19;  a  Emer  FB.  19;  a  ingen 
T^.  5;  8;  9,  u;  21;  ÄC.  46;  a  Oilill 
TE.  10,  1;  a  ül^i*  FB.  26. 

2.  -a-  Pro/i.  pers.  infixum,  s.  e. 

3.  a,  a  sein;  ejus,  suus  Z.^ 
337;  Fron.  poss.  für  Mase.  und 
Neutr.  Sg.,  mit  nachfolgender  Aspi- 
ration. —  Das  Längezeichen  ist 
selten  geschrieben:  immä  rig,  immä 
rurig  FB.  7;  mä  chossa  37;  oc  ä 
denom  2;  FA.  10;  SC.  34,  4;  ic 
ä  iarrair  33,  33;  cä  räd  30;  iarnä 
grisad  FB.  43.  —  Zusammen- 
gezogen mit  Präpositionen:  coiia, 
inna  (na,   ina\  iarna,   riaua,  trena; 


di'a;  assa;  imma;  fri  a,  li  a  bildeten 
ursprünglich  zwei  Silben,  sind  aber 
oft  zusammengeschrieben,  ebenso  oca 
(ica,  ca).  —  a  cbois  Hy.  2,  s;  p.  20,  20; 
Xq.  6:  SeM.  2;  3, 10:  7;  10;  18;  19;  20; 
TE.  11  LU.;  12  Fg.;  CC.  1;  SC.  2; 
7;  18;  30;  30,  3;  5.  31,  5;  7;  35;  41; 
44,  10;  46;  FB.  6;  11;  20;  23;  24; 
30;  44;  68;  70;  77;  79;  SP.  11  13; 
ar  a  chenn  Hy.  2,  46;  p.  21,  31; 
ScM.  4;  assa  cliriss  ScM.  16;  asa 
chotlud  SC.  23:  dia  chungid  ScM. 
2;  15;  da  churiud  Lg.  14;  fri  a  cliorp 
Hy.  2,  63;  fria  chossa  .S'G  10;  48; 
F5.  91;  for  a  chiiid  Lg.  9 :  TE  5; 
8  Eg. ;  14 ;  SC.  37, 13 ;  FB.  88 ;  imma 
chend  FB.  45;  37;  inua  chend 
FB.  24 ;  CC.  1 ;  ina  chotlud  p.  19,  36 ; 
CC.  3  Eg.\  FA.  8;  FB.  24;  80;  na 
chotlath  TE.  12  Eg.;  riana  cheli 
FB.  20  (fwt/"  cäcb  bezüglich');  tar 
a  chend  FB.  8;  trena  chotlud  SC.  9; 
m/f  fehlender  Aspiration:  a  coirthe 
TE..8;  a  cairdess  16;  a  caeimcheli 
20  Fg.;  a  cethrui  8;  a  col  11;  ar 
a  cend  13  LU.;  inna  cuili  CC.  3 
LU.;  a  claideb,  inna  cind  SC.  5; 
dia  claidiub  6:  dia  ceill  48;  a  clö 
FB.  21 ;  for  a  crund ,  for  a  claediub 
24;  a  coceli  40;  a  cruth  44;  üas  a 
creit  charpait  45;  a  cül  78;  a  clai- 
äeb  79;  inna  cind  91.  —  fria  thriar 
m-brathar  p.  17,  21;  a  thige  j?.  20,  21; 
ScM.  3,  1;  TE.  14  Fg.;  p.  132,  13; 
FB.  4;  25;  a  thorud  p.  40,  11;  a 
thairismi  ScM.  17;  a  thärraluig 
TE.  2;  3;  19  Fg.;  a  thechta  3  Fg.; 
a  thiugmaine  8  LU.;   a  thechtairi 

FA.  9:  oc  ä  thimchell,  a  thened  17; 
a  thödernam  21;   a  thoeb   SC  18; 

FB.  24;    a    thesarcon   SC.  29,   u; 

22 


338 


■^  a 


a  thücnriucl  31;  dia  thuil  FB.  23; 
a  tharpige  30;  a  thm-sc  85;  a  thul88; 
mit  felilender  Aspiration:  dia  triur 
bratli«)-  j).  17,  2-1 ;  a  techta  l'E.  2; 
3;  17;  a  t&rralaigh  17;  ina  tig  lOLU.; 
13;  14;  asa  "titrascbail  SC.  23; 
dia  tomos  29,  g;  a  tromdacht  31; 
coua  teglach  .  FB.  13.  —  for  a 
oessam  (für  foessam)  Hy.  1,  2;  a 
ridadart  (/i/r  fridadart)  .  iZy.  2,  32; 
■*i(^  dia  tuni  Lg.'h.  a  fert  4L_.i2.; 
TE.  8  Eg.^/sT^v  CC.  0  Eg.;  dia 
eöil  (frtr  i'eöil  SC.  23;.  a  tlede 
FJ3.  5;  fria  raigid  {für  fraigid)58; 
mit  fehlender  Asjnration :  diafechain, 
dia  feis  TE.  2  Eg.  inna  farrad  TE.  2 
LU;  12;  dia  folccath  4  Eg.;  a  fert  8 
LU.;£L  fuil,  a  feoil  13  iC/. ;  a  feth  2^ 
130,  24;  afoltj3.  131,  21;  jj.  311,  2;  3; 
a  fiur  Ca  1 ;  6iC/. ;  a  flaith  SC.  18,  a 
foramies  31, 7;  oca  ferthain  33;  a  fei"ci 
36 ;  a  fled  FB.  7;  a  fonnaid,  a  fortgae 
24 ;  a  foraim,  a  fömsige  30 ;  cö  a  fod- 
brond  39;  a  fir44;  a  foramcliss86;  87; 
a  setig  p.  40,  37;  a  sail  *S'cilf.  12; 
a  sula  TE.  9,  15  Eg.;  a  saeghul 
20  Eg.;  mit  fehlender  Aspiration: 
ina  siiide  ScM.  10;  dia  sirsellad 
TE.  Q  LU.;  fo  a  süili  12  LU.;  a 
scelu  14  Eg. ;  a  sult  p.  130,  24;  a  siur 
CC.  1  Eg.;  ar  a  seirc  SC.  5;  ina 
släinti  10;  inna  sesam  11;  ina  suan, 
cen  a  slüag  11,  8;  ina  sudi  12;  33,  3; 
a  scela  20;  a  satha  23;  ina  seirg- 
ligu  24;  a  scrütan  FB.S;  17;  a  sella 
24;  asa  samail  48;  49;  52;  a  sciatli  67; 
dia  saigthiii  76;  78;  inna  sessonj  91; 
fria  saindän  SP.  II  1.  —  Die  Aspi- 
ration der  Media  ivird  erst  in 
späteren  Handsciwiften  bezeichnet: 
a  ghalur  TE.  7;  8  Eg.  In  alten 
Handschriften  bleiben  b,  d  und  g 
unverändert:  cona  baithius  Hy.  7,  3 ; 
a  druid  Hy.  2,  20;  a  di  suil  Hy.  5,  42 ; 
a  gascid  SC.  2  u.  s.  iv.;  co  a  mnäi 
SC.  6;  —  Ij  n  r,  sitid  nicht  beeinflusst 
von  der  Aspiration:  na  leith  deiss 
SC.  33,  9;  ina  läim  FB.  21;  a  uert 
Hy.  5,  68;  a  rige  Hy.  2,  28  u.  s.  w.  — 
Vor  Vocalen  erscheint  nieh.:  a  ainm 
Hy.  2,  3;  3,  2;  p.  17,  27;  28;  34; 
p.  40,  17;  ScM.  1;  CC.  5;  TE.  18; 
a  athair  Hy.  2,  3;  FB.  6;  a  iartaige 
Hy.   2,   2u;   a   airnigthe   Hy.    1,   24; 


a  oua  Hy.  2,  24;  cona  adnocul  Hy. 
7,4;  ic  a  acaIlo?mp.21,32;  TE.  8;  12; 
SC.  10;  17;  FB.  43;  ina  ardijx  40,  22; 
FB.  81;  a  oenur  Ln^SjJi^  SC.  36;  9& 
FB.  52;  SP.  II  u;  a  andord  Lg.  9;  ^ 
dia  urbaith  Lg.  17,  2s;  a  ingnais  18,  o;  x  ^ 
a  eirred  j^^;  fol-  a  imdenam  18,  23 ;  ?f  ^ 
a  einech  iFpsi;  TE.  6;  dia  anrdar-  ^ 
cus  äcMTI;  a  echlachu  a  obloire 
TE.  2;  3  Fg.;  dia  imcaisiu  S  LU.; 
dia  athreös  9;  triana  eochraib  18; 
a  estecht  FA.  2;  a  anira  FA.  3; 
a  anius,  a  aibnius,  a  aingcl,  a  ain- 
mine  9;  dar  a  agid  SC.  20;  31;  48; 
da  enbruthi  23;  ca  ncaWaim  30;  a 
ingenraid  30,  5;  32;  Ifa  anüil  31,  10; 
oc  ä  iadad  33,  4;  cona  imdurnd  37, 15; 
dia  airi  44,  9;  a  imrädud  FB.  8; 
dia  innarba  13;  inna  imda  21;  25; 
a  äes  28 ;  30 ;  a  äs,  a  anius  . .  a  anius, 
a  urlabra,  a  äg  30;  fria  ais  37;  a 
ech  38;  39;  44;  63;  67;  69;  aara39; 
61 ;  a  öcosc  44 ;  assa  inud  57;  a  arm- 
gascid  38;  39;  67;  ina  airicul  58; 
a  incliinne61;  a  etach  67;  a  imgabäil, 
na  acht  77;  a  üaill,  a  aliud,  a  aire- 
chas  79;  a  aidchi  80,  a  osnaid  88; 
a  innas  91 ;  a  orbbae  SP.  V  11.  — 
Idiomatische  Wendiongen:  a  chom- 
mäin,  a  cbommeit  eben  soviel;  a 
thrichommeit  dreimal  soviel  FB.  19; 
a  da  cutr«mmai  10;  18;  a  län  do 
fin  ihn  [den  Becher)  voll  von  Wein; 
a  öenur  allein,  er  allein;  inna  sessom, 
inna  sudi  stehend,  sitzend;  ibid  ina 
öen  dig  er  trank  für  sich  allein 
FB.  62  {so  auch  59  zu  lesen).  — 
Beim  Infinitiv  bezeichnet  das  Pron. 
poss.  das  Object  maith  lim . .  a  denam 
samlaid  7;  oc  a  däil  for  in  teglach 
SC.  33,  23;  dia  innarba  asin  taig 
um  ihn  aus  dem  Hause  zu  treiben 
FB.  13;  a  chosnam  frit  ihn  {den 
Heldenantheil)  dir  streitig  .:h  machen 
FB.  11;  dia  acallaim  uhi  mitihmz^v 
reden  SC.  10;  oc  a  rad  33;  luid  ina 
dail  sie  ging  zu  dem  Stelldichein  mit 
ihm  TE.  12;  a  docluim  zu  ihm  FB. 
81  u.  ö.  —  Bisweilen  steht  das  Pron. 
poss.,  obtüohl  das  Nomen  selbst  nach- 
folgt: a  ainmm  in  drüadh  TE.  18; 
a  innas  in  bachlaigF^.  91;  dia  saigid 
Löig  SC.  14;  a  denam  in  cennaig 
FB.  77;  a  loim  fola  ScM.  16. 


A,  a 


339 


ii,  & 


i.  a,  a  ihr;  ejus,  suus  Z}  337; 
Vron.  poss.  für  Fem.  Sg.  —  Mit 
Längezeichen:  cach  bilden  immä 
tüsech  FB.  7;  imön  peist  immä 
cuaird,  immä  brägit  86;  da  marbad 
SC.  44,  12;  —  An  Präpositionen 
angefügt,  wie  das  mase,  a.  —  Der 
einst  vorhandene  consonantische 
Auslaut  {vgl.  skr.  asyäs")  ist  hisiveilen 
folgendem  1,  m,  n  oder  r  assimilirt: 
ni  liiid  allaim  assallaim  Hy.  5,  u; 
alläma  Lp.  15.;  allenith  ^TE.  4; 
allethete  SC.  34,  lo;  ammaforta 
Hy.  5,  48;  ammaic  Hg.  5,  2;  ammac 
Hg.  5,  70;  ammätbair  FB.  6 ;  annoeb- 
itge  Hy.  5,  92;  arrig  fiy.  5,  35; 
arraind  ScM .  5,  11 ;  asset  Hy.  5,  98 ; 
ohne  solche  Assimilation:  inna  laim 
Hy.  5,  G4;  dia  lepaid  ^rf/  1 ;  for 
a  lär  FA.  30;  a  leciid  SC.  44;  45; 
a  mathar  p>.  40,  7;  lo;  p.  48,  25; 
a  mummi  Lg.  G.;  da  marbad  5^(7. 
44.  12;  imma  rusccuib  TE.i\  SC.b\ 
a  miiin  Oss.  III  s;  cona  siian  i^^.  15; 
dia  seirc  SC.  33,  28 ;  a  snätbait  FB. 
tjö.  —  Vor  vocalischen  Anlaut  tritt 
b:  a  bitge  Hy.  5,  ig;  a  hoeged  26; 
iiiua  bucht  48;  a  becb  55;  inna  bim- 
tbecbtaib  le;  es;  a  hatbig  87;  a  ber- 
lam  100;  iua  becmais  p.  40,  21;  a  he- 
necb-si  p.  40,  32;  iarna  hatiicb  p. 
42,  35 ;  a  baiti-si  Lei.  6;  7:  oca  hal- 
geniigud-si  J^  dia  bastiid  TE.  5  Eg.; 
cona  hinailt  15:  ga  hiawaidh  17;  lea 
banail  CC  5;  a  bainm  p.  144,  26; 
cona  biugenruid  p.  144,  32;  ina 
baireocht  FA.  6;  a  baittreb  14; 
dia  bordaib  15;  asa  bö  Oss.  III  s; 
a  höenur  SC.  6;  45;  dia  hacallaim  16; 
a  bamli  (ait/"  ein  urspr.  Neulr.  be- 
züglich) SC.  30,  8;  a  heol  45,  4. 
Ausnahmen:  a  aitbig  Hy.  5,  61; 
a  amra  43 ;  a  atb«»-  p)-  40,  10 ;  for  a 
erlabrai  SC.  5;  dia  inmuni  33,  28.  — 
Ohne  Veränderung  der  übrigen 
Laute:  a  comlabra  Hy.  5,  44  (accom- 
labra  -Fr.);  ina  culid  pi.  40,  31;  33; 
fria  crutb  Lg.  4,  1.9 ;  dia  celiu  12; 
Sc3L  3,  4;  iarna  cül  La.  15:  "Tor 
a  cind  TE.  3;  ar  a  ciuud  12  LU.\ 
a  cend  p.  132,  16;  assa  curp  FA.  21; 
ar  a  cöimi  SC.  17;  inna  cröes  2^5.  85; 
immä  cuaird  86;  a  tret  Hy.  5,  3g; 
a  toeb  TE.  i;  a  tes  SC.  36;  a  tul 


FB.  70;  fria  boiss  Hy.  5,  7s;  ina 
broind  Lg.  1 ;  ina  täib  O.s.s.  III  5; 
a  bitb  15ü~l5;  a  bragit  F£.  57; 
a  detgni  Lg.  4,  g  ;  a  da  gbriiad  7jB.  4 ; 
inna  gort  HyTb.  30:  a  forbrat  Hy. 
5,  34;  a  fuilt  TE.  4;  dia  formücbad 
FA.  19;  ina  farrad  SC.  39;  ina 
fiadnaise  45.  Vereinzelt  addorus  ihr 
TJior  FB.  80.  —  Fehlerhafte  Un- 
regelmässigheiten :  inna  fi&dnaise 
p.  43,  14;  a  dha  gualuinn,  a  dba 
glun,  a  dba  colptai  TE.  4  Eg.  — 
Idiomatische  Wendungen :  a  böenur 
sie  allein;  co  n-accai  in  lanamain 
ina  cotlud  Lg.  12;  ina  baireocbt 
FA.  6;  bä  nürliea  löcud  dass  sie 
verlassen  ivürde  SC.  44  {vgl.  45); 
dia  guidi  dam-sa  sie  für  mich  zu 
bitten  Xr/.  12;  a  fari  düib  dass  ihr 
sie  (die  Stadt)  betvaehet  FB.  80; 
arraind  duit-siu  dass  du  es  {das 
Schwein)  theilest  ScM.  11;  dia  ba- 
callaim  sie  zu  sprechen  SC.  16;  dia 
docbum  zu  ihr  TE.  12- Eg.  —  Das 
Fron.  poss.  ist  gesetzt,  obwohl  das 
Nomen  nachfolgt:  for  a  broind  na 
mna  auf  den  Leih  des  Weibes  Lg.  5i. 
a  baite  na  ingine  der  Pflegevater 
des  Mädchens  1 . 

5.  ä,  ä  u-,  a,  an-  ihr;  cor  um, 
earum,  suus  Z.^  337;  Pron  poss. 
für  den  Plur.  aller  drei  Geschlechter, 
ist  ursprünglich  ein  Gen.  Plur.  {vgl. 
skr.  äsäm).  Der  auslautende  Nasal 
ist  erhalten  vor  Vocalen  und  Me- 
dien, ist  assimilirt  einem  folgenden 
1,  m,  n,  r,  ist  geschivunden  vor  c, 
t,  f  und  s.  —  3Iit  Längezeichen: 
00  ä  m-bualad  FA.  26;  oc  ä  n-im- 
degail  FB.  10.  —  a  n-ernaigtbi 
Hy.  1, 10;  occa  n-airlegend  p>.  19,  37; 
for  a  n-adarcaib  p.  45,  3 ;  a  n-imguin 
La. I3l:  a  n-atbesc  ScM.2;  a  n-birend 
CC.  1  LU.\  a  n-imtecto,  a  n-armaib 
3;  a  n-ecbrada  4  LU.;  a  n-enecb 
p.  141,  27;  a  n-enlaitb  p.  144,  4;  a 
n-airm  Oss.  I  s;  SC.  2;  a  n-aiged 
FA.  12 ;  a  n-aittreb  22 ;  a  n-almsana 
27;  a  n-oenaig  30;  a  n-aumcbar- 
dine  32;  dia  n-armaib  SC.  2;  a 
n-eti6;  a  n-acallaim  9;  fria  n-ucbt- 
brunnib  40;  a  n-errad  FB.  4;  ina 
n-imacallaim  7;  oc  ä  n-imdegail  10; 
a  n-aes  12;  13;  55;  a  n-imtecbt  20; 


^ 


d,   ä  n- 


340 


a  n-ätlm  23;  a  n-etrain  33;  a  n- 
imchossait  5G;  a  n-eicli  62;  63;  na 
n-agid  69;  a  n-imtechta  70;  clia 
n-imratib  72;  a  n-imresain  75;  ver- 
einzelt  ann  echn/ft  TE.  3  Eg.  — 
dia  m-bruith  p.  41,  9;  a  m-brathar 

Y  Xjq.  10;  a  m-besa  TE.  2;  a  m-bäis 
T^Ä^1\  imma  m-brägtib  28;  inna 
m-bossän  SC.  2;  a  m-bossa  6;  a  m- 
barr  33,  19;  a  m-brathugiul  FB.  33; 
56;  76;  78;  a  m-brotba  54;  a  m-biad 

_j/     57;  a  m-bitb  77;  a  n-dith,  dia  n-dil- 

'V     giund  Lg.  11;  a  n-dano  7).  141,  2g; 

a  n-dan,  ina  u-dulemain  FA.  7;  ina 

n-deslamaib    SC.    40;    a    n-gaisced 

¥  ^il-3. ;  ^  n-gäiri  TE.  15;  a  n-gräd 
^9.  130,  27;  a  n-gnüssi  FA.  25;  27; 
ang-gäir28;  dia  n-g^asdiud  FB .  20; 
a    n-gressu  23;    a    n-glond   29.   — 

y      allenamain  Hy.  5,  26;  alläma  LqAZj, 

FA.  16;  26;  28;  FB.  74;  2,\\mEcM. 
21,  u;  CC.  3  Eq.;  for  alluamuin 
(7C.2i;//.;alletlie-F'^.13;  allög56;  ua 
lämaib  FB.  13;  16;  a  lente,  a  lärac 
20;  a  lua»laith  25.  ■ —  ammörgirssa, 
ammöraiirgala  FB.  11;  a  miniia  Hy. 

•¥:  5,  65;  dia  marbrtcZ  i^LlSj  co  a  muin- 
tir  CC.  3  iC/.;  a  meuma  FA.  7; 
a  maith  24;  a  mong  SC.  33,  4;  arrig 
TE.  ILU.;  arretha  SC.  30,  4;  arriad 
i^5.  47;  arreim  56;  ina  räithsechaib 

FB.  29;  72;  diareir  79.  —  os  a  cind 
■if^'^  L(UAj  a  comairlej.0.;  a  comaitecbt 

^  13;  a  ciüt  ScM.  18;  a  cisa  TE.  2; 
a  cairptiu  TE.  2;  3;  iarna  cemmnaib 
FA.  4;  a  claidib  SC.  2;  ar  a  cind 
15;  FB.  79;  a  cotrebi  SC.  21;  a 
carat  29,  4;  a  cnü  chridi  FB.  24; 
asa  cund  FB.  34,  is;  a  cesta  42; 
dia  cricb  56 ;  a  cuit  57;  72 ;  a  claidbi 
74;  a  carp<M  79;  a  cindu  89;  CC. 
1  Ey.;  ar  a  gcenn  j).  144,  9;  docbum 
-W  a  tire  Xr/.  13;  dia  taig  17:  a  toisiuch 
75.  144,  25;  a  tincor  jPi?.  4;  a  tri 
coecta  65;  ina  trüallaib  74;  a  toisc 
75;  a  pian  FJ..  25  —  oca  fothrocud 
p.  131,  14 ;  a  fir  FB.  21;  29;  dia 
fulriud  FB.  67;  inna  fiadnaisi  72; 

-^  ina  suidib  Ly.  15_;  F.B.  21;  for  a 
slicbt  Scilf.  21,  11;  for  a  sliastaib 
SC.  2;  a  scela  24;  FB.  70;  a  samail 
SC  37,  6.  —  Idiomatisehe  Wen- 
dungen: a  n-dis  die  zwei  p.  132,  is; 

¥:        a  triur  s«'e  zu  dreien,  die  drei  Ly^ 


FB.  54;  81;  90;  a  triur  cburad 
75 ;  79 ;  a  nönbur  ihrer  neun  FB.  84. 
—  batar  .  .  ina  sessom  they  were 
standiny  Ly^löj,  FB.  24.  —  bit  lia  ^ 
a  mairb  a'nd  amlat  a  m-bi  die  Zahl 
ihrer  Todten  ivird  grösser  sein  als  die 
ihrer  Lebendigen  FB.  21;  roptar  lia 
ammairb  inna  m-beo  Oss.  I  s.  — 
is  ferr  a  tecbt  es  ist  hesser  dass  sie 
gehen  FB.  6  a  tuitim  la  iicäimtiu  das§ 
sie  durch  Feinde  fallen  ij/^_lJ5;  oc  -V^ 
a  tuarcain  . .  la  drougaib  na  n-demna 
weil  sie  von  den  Schaaren  der 
Dämonen  geschlagen  werden  FA. 
31;  iarna  n-dicbennad  FB.  77;  dia 
tofund  sie  zu  jagen  TE.  1;  dia  tomailt 
ocus  dia  catbim  FA.  28;  a  n-etai'- 
gaire  FB.  15;  a  n-imcbossait  do 
Bricrind  20;  a  n-etergleod  41;  dia 
saigid  57;  dia  saicbtin  65;  oc  a 
cäiuiud  70;  a  n-aicsiu  oc  collud  a 
n-hirend  sie  .zu  sehen  wie  sie  ihr 
Land  vertvüsteten  CC.  1  LU.  — 
a  n-docom  zu  ihnen  SC.  7;  tar  a 
n-essi  SC.  10;  dia  n-esi  Oss.  II  7; 
son  a  garma  niacraide  Hy.  2,  ig; 
a  n-andord  mac  n-Usnig  La.  8:  for  -^ 
a  cul  na  n-en  sa  SC.  7;  ricfaiter 
a  les  do  gillai  ScM.  7;  recam-ni 
a  les  em  ar  curaid  (?)  FB.  56. 

6.  -a  n-  Pron.  pers.  infiximi,  s.  e. 

7.  a,  an-  Neutr.  des  Artikels,  s. 
in,  lud. 

8.  a,  an-  welcher,  der]  qui 
Z-^.3bl:  Uehrtirjnoiwmn,.  nhnr  Ver- 
ändermiij  imrli  (rrsdilrrjtt.  Casus 
oder  Nuiiicriis;  lautete  ufsprllnglich 
mit  s  an  (sa  n-),  das  sich  hinter  den 
Präpositionen  co  (cussa  n-),  for 
(forsa  n-),  fri  (frissa  n-,  rissa  n-), 
le  (lassa  n-)  erhalten  hat.  Nicht 
selten  ist  in  diesen  und  anderen 
Verbindungen  das  a  unterdrücM, 
oder  zu,  i  geivorden.  Mit  dem  lo- 
cativischen  i  n-  (Z."^  342)  hat  es 
nichts  zu  thun,  sondern  dieses  ist 
die  Präposition  i  n-.  Der  aus- 
lautende Nasal  ist  geblieben  vor 
Vocalen  und  Medien,  auch  vor  r, 
obwohl  er  sich  eigentlich  einer  fol- 
genden Liquida  assimiliren  sollte; 
vor  folgender  Tenuis  und  vor  f,  s 
ist  er  geschivunden.  a)  das  einfache 
RelaliL-pronomen,    als    Nom.    oder 


341 


Acc;  ist  immer  gesetzt,  toenn  der 
Relativsatz  dem  Hauptsätze  voran- 
geht; folgt  er  nach,  so  kann  es  fehlen, 
tvenn  ein  bestimmtes  Bezugsnomen 
da  ist  {z.  B.  iu  fer  chuicci  ataglä- 
(lastdr  CC.  5  LU.).  —  a  n-atbered 
Lci^J^  a  n-adcobrai  TE.  10  Eg.; 
a  n-as"beri  SC.  19;  i  n-atconnarc 
SC.  11,  8;  a  n-dorigenai  Hy.  5,  23; 
37;  41 ;  G7;  81 :  TE.  14  LU.-.  FB.  6; 
a  n-doronad  Lg.  lOj  SC.  12;  a  n-de- 
chuid  Lg.  15j  a  n-dotesta  SC.  13; 
a  n-dodoraid  FB.  89.  —  an  rop 
inmainib  L(j.  18,_.g;  an  ro  bo  dech 
FB.  54;  iu  rop  ailliu  Lg  18,  5.  — 
a  testa  Sc3I.  6;  TE.  11  LU.;  a loing 
F5.  11;  21;  46;  48:  52;  74.  — 
a  fil  FB.  58.  —  Einem  Compositum 
infigirt:  rod  n-ucad  {Comp,  do-ucad, 
tucad)  FB.  78;  dia  n-aithiget  {Comp. 
do-aithiget,  taitbiget)  SC.  31, 1;  con- 
tuiled  p.  130,  3  (cotlaimV  Vielleicht 
hinter  der  Negation  na:  ni  na  teit 
do  menma-su  Seil/.  3,  s.  —  3[it  der 
Verhalpartilcel  no  zu  na  n-  oder 
no  n-  zusammengezogen:  na  tabrad 
Seil/.  1;  na  fil  FB.  58;  ani  no 
m-bera  FB.  58.  —  Mit  der  Verbal- 
partikel  ro  n-  zusammengezogen: 
ro  n-uicsetFJ5.  7;  42;  43;  44;  conid 
samlaid  rom-böi  44;  cein  ro  m-böi 
FB.  79;  trathro  m-l)oi87.  —  hinter 
in  tan:  in  tan  m-bätar  SC.  17.  — 
a  n-  als  Conjunction  gebraucht: 
a  m-bätar  als  sie  ivaren  L(i_^,  TE. 
10  LU;  SC.  3;  10;  F^.'g^TäTm-bLii 
Lg.  9.  —  b)  An  Präpositionen  ange- 
fügt, ara  n- :  ara  n-derna  do  maith 
für  das,  ivas  sie  Gutes  getlian  hatte 
TE.  14  Eg.;  di?  Conj.  ara  n-  nt 
siehe  besonders.  —  assa  n- :  asa  n- 
dena  baig  Gl.  zu  Hy.  6,  is;  asa 
tudchad  aus  dem  du  gelzommen  bist 
SC.  13.  —  ca  m-bia  FA.  30  LBr. 
für  oca  m-bia. —  cossa  n- :  cosa  tuced 
FB.  58;  cusa  rancaibair  73;  coso- 
ränic  FA.  21  LU.  für  cosa-ro-anic. 
—  dia  n-,  von  do,  bezeichnet  das 
Baiivverhältniss:  mairg  dia  m-ba 
FA.  30;  dianid  cui  est  FA.  14;  34; 
dia  n-at  cui  sunt  FB.  9;  diant 
eslinn  SP.  IV  1  für  dia  n-ata;  cia 
dia  m-bo  cbeli  FB.  39;  40;  dia 
n-dutboig  SP.  V  s;  dia  lenai  SC.  43; 


dia  ro  faillsigtheä  FA.  2;  diar  bo 
TE.  1  Eg.;  FA.  23;  dia  tibertis 
SC.  21;  22;  FB.  90;  dia  fognad 
Hy.  2,  6.  Hierher  wohl  auf^h  co  tisad 
donturus  dia  n-dechaid  bis  er  von  der 
Expedition  zurüclckommen  tvürde, 
auf  die  er  gegangen  war  FB.  79.  — 
dia  n-,  von  de,  de  quo,  ex  quo, 
propter  quem  (dia  n-  Conj.  tvenn 
siehe  besonders):  dia  n-erbalt  Lg. 
IJi  32-1  cid  dia  m-böi  7voher  kam, 
weshalb  war  l^uAi  TE.  10  LU.; 
SC.  32 ;  FB.  38 ;  cid  dia  rabi  FB.  56; 
cid  dia  ta  ScM.  10;  cid  dia  tud- 
chaibair  FB.  66;  93;  dia  n-dechm'cZ 
ScM.  22,  7;  be  dia  m-biat  Zj/.  4^  8j 
dia  m-bä  lan  SC.  15;  dia  n-gair 
{von  denen  her  ah  singen)  SC.  33,  le; 
dia  n-ebrad  dalier  gesagt  wird  p. 
132,  19.  —  forsa  n-  :  forsa  m-betis 
auf  welchem  icäreti  Lg.  7;  forsa 
rabi  p.  131,  3.  —  frissa  n-:  fris 
m-biat  gegen  iuelche  sein  iverden 
i^,  4j„i8;.  fris  m-be^  crechta  an 
clem  Wunden  wären  SC.  29,  7;  frisa 
j  samailte  SC.  17:  fris  m-berad  J^3_; 
]  fris  m-ben  FB.  51.  —  darsi  n-dentar 
I  Gl  zu  Hy.  6,  4  [S.  drochet).  — 
1  imma  n-  (ma  n-),  bisweilen  mit Länge- 
\  zeichen:  immon-iadainn  den  schliesst 
SP.  Vi;  ani  imo  m-betbe  FB.  61 ; 
immä  tuUatär  FB.  56;  immä  tud- 
!  chatar  75;  89;  imma  tu  93;  ani 
mä  tudchatar  76:  imma  curaid 
cossenait  Lg.  4,  ig^.  —  lassa  n-: 
lasma  (für  lasa  m-ba'i  Sc3I.  21,  3; 
las  tudchad  SC.  16;  las  tänac  20. 
—  ina  m-bi  FA.  30,  Praep.  in  und 
Pron.  rel.,  anstatt  des  gewöhnlichen 
i  m-bi.  —  ö  n-  {entstanden  aus 
ö-f  a  n-):  0  n-ainmnigther  FB.  75; 
0  tudchad  SC.  16;  20.  —  rissa  n-, 
jüngere  Form  für  frissa  n-:  rissin- 
apur  zu  dem  gesagt  wird  =  welches 
heisst  TE.  18  Eg. ;  risnid  SC.  45, 23; 
ris  tatin  SC.  33,  18. 

9.a,  an-,  spätere  Form  der  Präpo- 
sition i,  i  n-;  a  n-dün  TE.  8  Eg.; 
a  m-bronnaib  p.  19,  38 ;  asna  amsib 
sin  Lg.  12.  _ 

10.  a,  ass  Praep.  cum  Dat.  aus; 
lat.  e,  ex  2^.  633.  —  ass  nur  in 
Verbindung  mit  dem  Artikel  oder 
Pronominibus ;  mit  dem  Artikel:  asin 


342 


abcolips 


teil  Bi/.  2,  4s;  asin  caillid  ji.  4G,  21; 
assind  imdai  Sc3I.  10-^  assiud  liss  18; 
assin  n'gräith  SC.  33,  ig;  asin  tig 
FB.  7;  Vd:  asind  rigthig  17;  asind 
loch  31;  asind  ed  FB.  73;  mit 
Fron.  jwss.  as  mo  chuntabairt  ScM. 
4;  11;  P-M%  g;  as  do  chind  Sc3I. 
11;  as  t'ferund  12;  assallaim  Hij. 
5,  44;  assa  chriss  Sc3I.  16;  18;  TK 
12  Eg.\  V.  131,  2;  ,9C.  23;  FB.  3; 
IG;  46;  48;  52;  57;  as  for  n-gni- 
maib  FB.  41;  mit  dem  Fron.  rel. 
asa  rescomloi  FA.  31;  asa  tudchad 
SC.  13;  Gl.  zu  Hy.  6,  is;  mit  dem 
Fron,  indef.  as  cach  ing  Hy.  1,  is; 
2,  61 ;  mit  dem  Fron.  dem.  assin, 
assein  FA.  16;  wjzi  dem  Fron. 
pers.  für  Masc.  und  Neutr.  ass, 
ex  eo,  sehr  oft  wie  imser  heraus 
dem  Verb  nachgestellt  (lotar  ass  sie 
gingen  heraus)]  Fem.  esti  FA.  2; 
^SC.  22;  Flur,  estib  FA.  33.  —  ess 
für  ass  SM  schreiben  Hy.  5,  88.  — 
/Sons*  immer  a:  a  hEmuin  j5. 140,  25; 
p.  144,  19;  SC.  29,  21;  a  hoeninud 
FB.  42;  a  hüib  Bruin  p.  42,  g; 
a  hüaim  J^Ä  57;  alleind  SC.  33,  5; 
a  luing  TE.  -d;  a  Loch  i^5.  31; 
a  caille  p».  19,  39;  a  coiciud  p.  131,  g; 
^  a  comairle  X«.J^;  a  crich  Ti?.  6  £V/.; 
a  Cruachnaib  ScM.  21,  20;  a  topor 
j).  131,  29;  a  slabreid  Hy.  1,  3a; 
a  sidib  T^.  5;  a  brithemnacht 
Hy.  3,  8;  a  Murthemne  SC.  33,  30; 
abbas  peccaid  Gl.  su  Hy.  6,  5.  —  | 
Gebrauch:  dollotar  .  .  as  cech  set  1 
Hy.  2,  61 ;  Hy.  5,  u;  p.  42,  s;  p.  1 
46,  24;  CC.  3;  p.  130,  21;  J3.  142,  13; 
2).  144,  29;  FJ:.  33;  SC.  13;  14; 
15;  17;  20;  35;  FB.  7;  10;  17;  20; 
31;  57;  eirg  ass  SC.  35;  cona  terua 
■)(  ass  so  dass  nicht  entTeam  Lei.  15-: 
maidit  . .  assind  liss  ScM.  18 ;  fris- 
öcbat  assin  FA.  16;  tocomlat  ass 
FB.  7;  cäch  ind  ocus  ass  jeder 
hinein  und  heraus  FA.  5;  diuch- 
trais  .  .  asa  chotlud  SC.  23;  28; 
tabuir  ass  hi  nimm  sie  heraus  TE. 
19;  20;  p.  131,  2;  ScM.  11;  12; 
16;  SC.  9;  tug  a  ossuam  ass  TE.  7; 
8  Eg.\  dia  innarba  assin  taig  FB.  13; 
a  chor  ass  SC.  44,  10;  ro  la  asin 
tluuijiit  ScM.  20;  ro  gabais  . .  assa 
Ircuiaib  ScM.  18;   beres  na  slüagu 


asa  cund  SC.  34,  is;  corra  ba  as 
mo  sciath  ScM.  11;  ocus  cethri 
suanimain  esti  FA.  2;  mu  chuib 
asa  hö  Oss.  III  s;  ro  sudigthe 
senistre  .  .  ass  FB.  3 ;  as  cach  ing 
don  forslaice  Hy.  1,  is;  33;  FA.  18. 

—  Zur  Bezeichnung  des  Herlcommens: 
0  Inbiur  a  coiciud  Choncoh.p.  131,  g; 
a  caille  Fochlad  p.  19,  39;  p.  42,  8; 
TE.  5;  6;  ScM.  21,  20;  FB.  57; 
SC.  28;  33,  ig;  30;  35;  37,  19;  dou- 
estao  a  hEmuin  die  uyis  fehlen  aus 
Emain  p.  140,  25;  p.  144,  19;  ni 
con  tesbad  banna  ass  Hy.  5,  88 ; 
asin  ten  adgladastar  Hy.  2,  48; 
p.  21,  32;  ro  hic  .  .  a  topor  heilte 
aus  der  Quelle  p.  131,  29;  hic  fol- 
cuth  a  luing  TE.  3 ;  bä  foderc  dö  . . 
assa  imdui  FB.  16;  3;  atgenammär 
asa  samail  in  fer  sin  ivir  erkennen 
den  Mann  aus  seinem  Bilde  FB.  46 ; 
48;  52;  SC.  23;  33,  5;  is  follus  as 
for  u-gnimaib  FB.  41;  73;  co  fia- 
stais  esti  SC.  22 ;  as  mo  chuntabairt 
aus  (=  nach)  meiner  Ueberlegung 
ScM.  4;  a  comairle  Chonchobair 
Lg.  14;  a  breith  Ailella  FB.  74;  ^ 
a  samlaib  en  n-etarlüamain  FB.  47. 

aball  malus  Z\  769,  s.  uball. 

al)aid  reif,  Three  Mir.  Hom. 
p.  108. 

abaiiu  F.  Fluss.  —  Sg.  Nom. 
abann  Liphe  p.  45,  2;  ind  abaud 
Gl.  SU  in  doub  Hy.  5,  54;  Acc.  fri 
abainn  aniar  ad  flumen  versus  ab 
occidente  Z'^.  649;  PI.  Acc.  dub-aibne  ■ 
FA.  29. 

abb  31.  =  lat.  abbas  Abt;  Z^. 
255.  —  Sg.  Nom.  abb  Koma  FA.  32; 
Acc.  abbaith  Z\  257 

ablad  SC.  44,2  zu  lesen  a  blad? 

übairt  Sprechen,  Inf.  zu  at- 
berim,  epiur.„ —  Acc.  dognith  äbairt 
dia  sirsellad  TE.  6  LU.;  vgl.  absque 
lingua  cen  a\)rsn\inte „ivithoutspeech 
in  it"  Corm.  Transl.  p.  13  aislinge. 

—  Hierher  auch  meit  is  ri  habraid 
a  derc  Oss.  III  7? 

abcolips  Apokalypse  Hy.2,>b. 

ablu'on  Oss.  III  7  Ed.  falsche 
Ergänzung  einer  Abkürzung? 

abra  i.  dorcha  O'Hav.  p.  48. 

abra  Augenwimper.  —  Nom. 
Sg.  abra  L<i^_J3*-M_E(i'i  ^^-  Nom.     ^ 


343 


acht 


^  abrait  fo  daildath  Lg.  18  u  i.  — 
V(ß.  Aeda  Abrät  SuTVTr"" 

abraclit  AugenJicd.  —  PI. 
Dat.  dona  habrac/t^aib  Gl.  zu  pal- 
pchris  GM.  Lor.  Gl.  120. 

iil)riii(l  Oss.  III  7  L.  s.  Abairt. 

abratchur  die  Äupeniviin- 
per7i.  —  Nom.  .  .  dubfe  daile  8G. 
37,  12  -ff.,  abratchair  LU. 

ac  aci,  acuin  s.  oc. 

acc,  aicc  nein,  ac  Conti.  Transl. 

p.  15.  —  „acc"  or  in  ri  „nein"  sagte 

¥~  der  König  Lg.  12 ;  „aicc"  ol  se  SC.  9. 

acairbe  \b\  a  cerhitas,  von 
acarb.  —  Sg.  Nom.  a  ro-acairbc 
seine  grosse  Härte,  Strenge  FA.  9 
(a  agarhiLJBr.);  Acc.  acairbe  FA.  19. 

acais  s.  accuis. 

acarb  =  lat.  acerbus.  —  Adv. 
CO  hacarb  FA.  20.  —  Compar. 
acairbiu  FA.  29. 

accaldaiu,  acallam  {aus  adgal- 
dam)  F.  Anreden,  Gespräch; 
allocutio  Z^.  8G8.  h\f.  zu  accallaim 
nnd  dem  alten  Dep.  ad-glädur.  — 
Sg.  Nom.  ind  acaldam  colloqutio 
Z^.  241;  ba  mör  meld  a  acaldam 
Z'^.  952;  Dat.  dochi'iaid  d'accalla«« 
AileWo  sie  ging  um  A.  zu  sprechen 
TE.  14  Eq.;  dia  accallaim  ihn  zu 
sprechen  SC.  17;  TE.  12  Fg.;  p. 
130,  31 ;  do  acallaim  Fainde  um 
F.  zu  sprechen  SC.  16;  FB.  61; 
p.  132,  7;  dot  acallaim-siu  dich  zu 
sprechen  SC.  13;  dia  acallaim  10; 
16;  43;  oc  accaldim  de  in  collo- 
cutione  dei  Z'^.  243;  ro  bui  icca 
accallaim  sie  hatte  ein  Gespräch 
mit  ihm  TE.  9  Fg.;  inti  ro  böi  oc 
a  acallaim  der  mit  ihm  gesprochen 
hatte  FB.  87;  p.  21,  32;  SC.  30; 
Acc.  cen  acaldaim  nach  aili  Z\  244; 
ni  ro  fet . .  a  n-acallaim  er  honnte 
nicht  mit  ihnen  sprechen  SC.  9.; 
laimethar  .  .  accalldaim  FB.  23  (?). 

accallaim,  acallaim  ich  rede 
Jemanden  an,  .spreche  mit  Jemandem; 
vgl.  ad-g-ladur.  —  Praet.  Sg.  3 
acallais  Lseg  er  .sprach  zu  Laeg 
SC.  20.  —  Dep.  Praes.  Sg.  1  im 
Sinne  des  Conj.:  an  bic  .  .  co  rot 
acilliur  toarte  ein  Wenig,  dass  ich 
zu  dir  spreche  ScM.  9.  —  S-praet. 
Sg.  3  ro  aicillestar  Gl.  zu  Hy.  2,  48. 


acci  .<.  aice,  aicce. 

accobor,  accobar  N.  voluntas , 
cupiditas  Z^.  222;  s.  adcobraim. 
—  Sg.  Nom.  ni  bäcobor  do  \fii,r  bä 
acobör)  TE.  6  LU.\  Acc.  cach  n- 
accobor  collaide  TE.  13  LV.;  frit 
accobar  TE.  U  Eg. 

accorus  31.  Hunger  (?),  vgl  ac- 
ras  „hunger"  O'R.  —  Nom.  sirfu- 
acht  ociis  accorus  FA.  30.  LBr. 

aecu  s.  oc. 

accu  SC.  29,  I6  ihr  Hund'> 

accuiss  F.  Ursache;  acais  i. 
a  causa  Corm.  p.  1.  —  Sg.  Nom. 
accuiss  na  precepte  sin  hujus  doc- 
trinae  causa  Wb.  9b ;  dat.  ar  accuiss 
tesairgne  do  muai  rig  Erend  don 
gahtr  iveil  die  Frau  des  Königs 
von  Irland  ihn  von  der  Krankheit 
retten  will  TE.  13  LU.;  hua  accuiss 
causa  Sg.  45^ ;  PI.  Nom.  it  e  acsi  for 
a  n-glantar  dies  sind  die  Gründe, 
loeshalh  sie  gereinigt  werden  Corm. 
p.  38  rot  {ZK  251). 

ach  Int  er j.  s.  ucli. 

acher  =  lat.  acer,  scharf, 
rauh.  —  Sg.  Nom.  is  acher  in  gäith 
Z^.  953;  nir  ba  fri  öigthiu  acher 
Hy.  5,  9  {Gl.  i.  fergach  no  teochur). 

ro  acht  SC.  34,  8;  FB.  82 
wohl  zu  ro-sochim,  rochim. 

acht  Partilcel  der  Ausnahme, 
Einschränlcungund  des  Gegensatzes ; 
modo,  tantum  Z^.  703;  engl.  hut. 
Vgl.  gr.  exzdg.  —  1)  ausser,  a)  nach 
vorausgehender  Negation:  ni  ro 
rathaig  nech  dib  ani  sin  acht  Fand 
a  hoenur  Niemand  merkte  dies  aussei- 
F.  allein  SC.  45;  ni  fuar  asset  acht 
Maire  Hy.  5,  98;  p.  40,  27;  Lg^^ 
p.  142,  9;  conna  rabi  ben  ."TacEt 
Ethne  Ingubai  a  hoenur  SC.  6; 
nach  istais  biad  i  n-Erinn  acht 
biad  Conchobair  i  tossuch  Lg.  14; 
ni  fil  cuit  do  nach  ailiu  innium-sa, 
acht  duit-siu  th'öenur  SC.  6;  FB. 
92;  ni  thic  do  neoch  acht  mäd 
doneth  fein  das  gelingt  Niemandem, 
es  sei  denn,  dass  er  selbst  es  thate 
FA.  9 ;  ni  ruc  . .  claind  .  .  acht  mad 
öeningin  nicht  gebar  sie  Kinder 
ausser  nur  eine  Tochter  TE.  20; 
ni  raga  ass  . .  acht  manit  ainge  ben 
du     ivirst     nicht     herauskommen, 


acht 


344 


adall. 


{ausser)  tvenn  nicht  ein  Weih  dich 
schützt  SC.  14.  —  b)  Nach  Frage- 
tvörtern :  cinnas  . .  acht  arraind  tvie 
ausser  es  zu  theilen  =  ivie  anders 
als  es  theilen  nach  .  .  ScM.  6;  SC. 
44,  6.  —  c)  In  manchen  Situationen 
kann  man  ni  (na) .  .  acht  mit  „nur" 
übersetzen:  conna  ruc  acht  oenchois 
üaim  so  dass  er  nur  einen  Fuss 
von  mir  davon  trug  ScM.  12;  ni 
thavat .  .  do  Chonnachtaib  acht  a  da 
coiss  nammucci  fo  brägid  er  gab 
den  C.  {nichts  als  =)  nur  die  zivei 
Vorderfüsse  des  Schioeins  Sc3I.  18; 
ni  biad  ina  farrad  acht  ben  .  .  in 
seinem  Bett  solle  nur  ein  Weib  sein, 
das..  TE.  2  LU;  ni  fuil  fort  acht 
nechtar  da  ni  TE.  8.  Fg.;  13  LU.; 
ni  acend  acht  sidaige  SC.  45,  17; 
FB.  9;  conna  terna  ass  acht  a  n- 
dechaid  do  rind  gai  so  dass  nur 
entkam,  tras  von  der  Spitze  des 
Speeres  kam  {d.  i.  Niemand  entkam) 
L(].  15^  —  d)  Auch  ohne  voraus- 
gehend[e  Negation  =  nur :  TE.  8 
LU.  —  e)  Idiomatisch:  co  m-bo 
marb  acht  bec  so  dass  er  {todt  ivar 
ausser  tvenig  =)  beinahe  todt  tvar 
SC  8.  —  f)  3Iit  uammä,  nur,  verbun- 
den „ausser  nur"  =  „mir  dass^', 
engl,  except  onlij  O'Don.  Ir.  Gr. 
p.  325:  tancatar  .  .  uli .  .  acht  dias 
namma  es  kamen  alle  ausser  nur 
ziveien  SC.  3;  conrotacht . .  a  tech 
sin  . .  fö  chosmailius  na  Cräebrüadi . . 
acht  nammä  ro  derscaigestar  dieses 
Haus  tourde  nach  Muster  des 
Craehruad  gebaut,  {ausser  nur  =) 
nur  dass  es  sich  auszeichnete  .  . 
FB.  1;  17;  92;  93.  —  g)  acht  co 
nur  dass  =  wenn  nur:  ragat  acht 
CO  fiasur  ich  will  gehen,  nur  dass 
ich  tvüsste . .  =  ivenn  ich  nur  tvüsste . . 
SC.  16 ;  rige  läech  n-ErencZ  uaim-se 
dait .  .  acht  co  n-derna  nur  dass  du 
thuest  {=  wenn  du  nur  thust)  FB.  8 ; 
acht  co  ro  chuired  cäch  dib  wenn 
nur  jeder  von  ihnen  setzte  . .  La.  8; 
acht  cor  damthar  fir  fer  dam  FB.^. 
—  2)  sondern:  ni  thestaforruint-soll- 
si . .  acht  böi . .  co  cend  m-h\iad- 
na  nicht  fehlte  ihnen  das  Licht, 
sondern  es  währte  ein  Jahr  lang 
p.  22,  9;  p.  40,  39;  p.  41,  16;  Lg.  IG; 


SC.  13;  FB.  21;  26  (?);  57;  SC.  3; 
ni  bid  clad  . .  acht  maigi  reidi  CC. 

2  LU.;  acc  . .  acht  airg-siu  nein, 
sondern  mach  dich  auf  .  .  Lg.  12.  V 
—  3)  aber:  acht  teisiu  lim-sa  aher 
wirst  du  mit  mir  gehen?  TE.  13  LU.\ 
ll;  SC.  2;  34,  is;  46;  noclmnusai, 
acht  is  messa  TE.  7  Eg. ;  acht  . . 
nammä  FB.  76  (^aber  nur  wenn). 
So  auch,  mit  Zurückiv eisung  der 
vorhergehenden  Bitte,  acht  saerfai- 
ihir  do  mathair  aAA'  tXevd-SQiod-rjae- 
rai  p.  40,  41.  —  acht  chena  aber 
ohne  dies,  abgesehen  davon  =  in- 
dessen, engl,  but  hoivever  {O'Don. 
Ir.  Gr.p.  325):  TE.  9  Fg.;  p.  132, 17; 
SC.  43.   —  act  uamorro  p.  145,  1. 

acre  N.  reprobatio;  acra  actio 
Ir.  Gl.  869.  —  Acc.  fria  acre 
contra  ejus  reprobationem  Wb.  9c 
{Z-\  869).  —  Zu  2.  adgaur. 

ada  zugehörig,  Zubehör;  ada 
i.  fas  Recht  in  der  etymologisiren- 
den  Glosse  zu  adbail  Hy.  4,  7;  ada 
„due,  legally  due"  O'Don.  Suppl.; 
adce  Corm.  p.  4.  —  Sg.  Nom.  is 
ada  CO  rop  inill  ordan  ocus  erechas 
noebbrigte  do  gres  Gl.  zu  Hy.  4,  7; 
PI.  Nom.  adai  na  fleidi  der  Zu- 
behör des  Festes  p.  311,  33. 

adabui"  „plciy,  diversion,  sport" 
O'Don.  Suppl.  —  Sg.  Acc.  lasin 
n-adabair  ociis  lasin  siabrad  FB.  88. 

adaltrach  ehebrecherisch;  Ir. 
Gl.  619;  Corm.  Gl.  p.  1;  von  lat. 
adulter.  —  PI.  Nom.  mnä  adal- 
tracha  FA.  29. 

adaltras  31.  adulterium  Z^. 
787;  Ir.  Gl.  883. 

adaigr  F.  Nacht.  —  Sg.  Nom. 
lä  ocus  adaig  FB.  2;  p.  309,  37; 
bid  olc  ind  adaig  FB.  21;  87;  ba 
si  sin  .  .  adaig  FB.  83  (agaid  Eg.) ; 
is  and  ba  hadaig  for  feraib  Vlad 
CC.  2  LU.;  p.  144,  3;    adhaig  CC. 

3  Fg.;  {adverbiell)  feötar  and  ind 
adaig  sin  FB.  63;  ind  adaig  thüs- 
sech  83 ;  luid  .  .  in  tres  adaig  FB. 
67;  83;  contnli  iarom  d'adaig  CC. 
ö  LU;  Acc.  adaig  p.  311,  26;  27  (V)- 

adaig'  s.  ataig-. 

adall  in  ni  ba  cuit  adill  cucuib-si 
acht  ainfa  lib  non  erit  pars  dever- 
ticuli  ad  vos,  sed  manebo  apud  vos 


adamna 


345 


ad-ciii 


Wb.   14a  (Z^  459);   davon  mit  do 
das  Comp,  tadall. 

adamna  Hy.  1,  s;  Gl  i.  adamni 
i.  goi'ta  {Hii)i(/er)  qiiia  per  Adam 
venit  dolor. 

adamra  ivunderhar;  ah  admi- 
ratione  Corm.  p.  2.  —  Sg.  Nom. 
Isac  in  macc  adamra  Hy.  1,  7  {Gl. 
i.  risus  interprctatur  epiia  per  mira- 
cuhim  datus  est);  a  ainm  n-adamra 
Hy.  3,  2;  flaith  adamra  FA.  5;  35; 
is  adamra  iu  coimdiu  p.  169,  7;  Acc. 
ccol  n-adamra  FA.  5;  PL  Dat.  do 
airfitib  adamraib  p.  310,  6. 

adamraig-the  bewunderns- 
würdig, ivionderbar,  Part.  Pass. 
zu  adamrugur  FA.  1;  2. 

adamrugur  Ulichbetvundere; 
admiror  Z'^.  438.  —  Inf.  oc  adam- 
rugud  in  coimded  FA.  7;  Part. 
Pass.  adamraigthe. 

adarc  F.  Hörn;  cornu  Z^.  812; 
vgl.  Corm.  Transl.  p.  91  grace  und 
gibne.  —  Sg.  Gen.  gilla  adhairce 
cornicen  Ir.  Gl.  1018;  PI.  Dat.  for 
a  n-adarcaib  jj.  45,  3. 

adarcdae  c 0 r  n eta  (tuba)  Z^.  812. 

üath  n-adarccua  FB.  24,  die 
Handschrift  uadarccna. 

adartlia  s.  adrad. 

adart  Kopfkissen;  „pilloio" 
Corm.  Transl.  p.  G.  —  Sg.  Dat.  os 
adart  SC.  23;  Acc.  etir  ocus  adart 
SC.  10 

adba  Aufenthaltsort;  habi- 
tation  Corm.  Transl.  p.  12.  — 
Nom.  adba  en  „abode  of  birds" 
LU.  p.  40a,  38  {Aid.  Ech). 

adbal  s.  adbul. 

adbar,  adbiir  M.  Material, 
Ursache.  —  S,/.  Nom.  ind  Sidbur 
FB.  1;  is  adbar  rig  ar  deilb  er  ist 
das  Material  eines  Königs  an  Gestalt 
[■=er  könnte  einKönig  sein)  ScM.  14, 
cgi.  adbur  ardrig  Erend  „materies 
of  a  monarch  ofireland  u.  e.  croivn- 
Xyrince^  •  Ir.  Gl.  IG] :  rot  bia  adbar 
fdilte  erit  tibi  causa  laetitiae  Z^.  329; 
ni  boi  adbur  non  fuit  causa  44^; 
adbur  na  cnete  TE.  9,  5. 
-^  dorn  adbat  (La.  18,  io\  don  adbat 
{SC.  28,  2)  s.  tadbat. 

adbrond,  odbraun,  fodbioud 
Knöchel;  talus  Goid:^  57;  Z\  1067. 


—  Sg.  Dat.  0  adbrond  co  hö  FB.  38; 
Acc.  ö  hö  CO  a  fodbrond  FB.  39; 
PI.  Acc.  na  hadbronda  Gl.  zu  talos 
Gild.  Lor.  65. 

adbul,  adbol,  adbal  gewaltig 
(jross,  ,:vast" ;  is  adbul  i.  is  athlum 
Gl.  zu  Fei.  Jul.  38.  —  Sg.  Nom. 
is  mor  ocus  is  adbul  p.  169,  20; 
FA.  7;  is  adbul  .  .  ocus  is  ingnad 
FA.  15;  is  adbul  .  .  ocus  is  dirim 
FA.  19;  is  adbul  a  pian  FA.  25; 
adbul  fisi  Oss.  III  3  {die  Gl.  aislinge 
gehört  ivohl  nur  zu  fisi^i ;  Dat.  F.  co 
n-orddain  adbail  „with  vast  dignity" 
Hy.  4,  7  (adbil  Fr.).  —  Adv.  ind 
adbol  valde  Z^.  608.  —  Comparat. 
aidbliu  FA.  7. 

adcear  SP.  I  4;  6;'? 

ad-ciu,  acclu,  atcliiu  ich  sehe. 
Besonders  oft  im  Perf.  prosthetisches 
f  {Gr.  §  108),  vgl.  feccim.  In 
Formen  wie  addaci  FB.  17,  atot- 
chiat  ScM.  11  ist  ein  pronominales 
Element,  an  die  Partikel  do  angefügt, 
enthalten.  —  Praes.  Sg.  1  atchiu- 
sa  FB.  44;  45;  47;  49;  SC.  39; 
45,  15;  p.  310,  13;  connach  acciu 
Lfi.  _18,  8;  Sg.  2  atchi  Xg.  19.: 
ScM,  9;  CO  n-aci  donec  vides  Z^. 
429;  Sg.  3  adchi,  atchi  Z\  431; 
atchi  p.  21,  30 ;  SC.  9;  ni  conn 
acci  nech  p.  133,  5;  PI.  1  atchiam 
2).  133,  11;  3  atotchiat  dich  sehen 
ScM.  11  (ad-dot-chiat) ;  itchiat  FA. 
5  LBr.  —  Praes.  sec.  Sg.  2.  ma 
dattceththae  toenn  du  sie  sähest 
(da-ad-cetha)  p.  144,  21;  5  co  nach 
acced  damit  nicht  sähe  Lg.  6;  11; 
CO  n-aiced  damit  er  sähe  SC.  33,  34 ; 
PI.  2  amaZ  adcethe  acsi  adspiceretis 
Z^.  446;  3  dia  nos  aictis  {LBr.), 
faictis  {LU.)  FA.  8.  —  Praes.  der 
Geivohnheit  Sg.  3  nin  acend  SC.  45, 
15.  —  B-fut.  Sg.  1  conach  aiciub-sa 
Lg. .  18^,^..^^. ;  5  ni  aicfea  FA.  10 
(ni  faicfe  LBr.).  —  B-fut.  sec.  Sg.  3 
nach  facfed  Lß.  19.  —  Bedupl. 
Fut.  sec.  Sg.  3  bagais  Ciichulaind  .  . 
in-acciged  Aih7?  no  Mewlb  fochi- 
chred  cloich  asa  thäbaill  forru 
C.  drohte,  wo  er  A.  oder  31.  sehen 
ivürde,  tvürde  er  einen  Stein  aus 
seiner  Schleuder  nach  ihnen  tverfen 
LU.  p.   64a,  39.  _   Bedupl.  S-jfut. 


X^ 


^ 


adcobraim 


346 


ad-fiadaim 


PL  3  adcicbset  ScM.  15.  —  Perf  Sq. 
yoft  mit  prosthetiscliem  f)  Sg.  1  nit 
acca  TE.  5;  2  cia  airm  i  n-dom- 
facca  wo  hast  du  mich  gesehen 
ScM.  11;  ced  ac  acco  sen  weshalb 
siehst  du  her  (?)  p.  144,  15;  3  co 
n-accai  da  .sah  er  L(hl2j  TE.  12; 
13  LU.:  CC.  5  LlHSC.  8;  13; 
addaci  FB.  17  ifür  ad-dan-cai); 
CO  n-acca  SC.  31;  FB.  25;  37;  40; 
85;  87;  conn  aca  FB.  81 ;  co  faca 
FB.Sd:  cou  facca  Lg.  7j  con  facca 
TE.  3  Fg.;  con  facco  i).  144,  12; 
conn  facco  CC.  5  -Er/.;  imman  faco 
CC.  7  -%.;  ni  faccuid  CC.  5  -Er/.; 
PZ.  5  co  n-accatär  FA.  2;  .F5.  89; 
conid  n-acatär  FB.  74 ;  co  n-accatar 
p.  131,  u;  <Scilf.  15;  CC.  3  LU.; 
SC.  7;  15;  IG;  -f'.B.  91;  conda  accatar 
CC.  4:  LU.;  co  n-acutar  p.  40,  24; 
conn  f accatar  CC.  3;  4  Eg.;  con 
facatar  j9.  140,  19.  Nach  Analogie 
von  adcondarc,  atchonnarc  vidi  wird 
in  der  spätem  Sprache  auch  gesagt 
atchonncatai'  p.  40,  37;  atconcatar 
TE.  5  Fg.;  SC.  37.  —  Pass.  Praes. 
Sg.  3  adchithcr  videtiir  Z\  868.  — 
Praes.  sec.  Sg.  3  menicc  atchithi 
Hy.  2,  14;  atchithe  dö  es  wurde 
von  ihm  gesehen  SC.  23.  —  Redupi. 
Fut.  Sg.  3  atchichither  SC.  40 
(atcichiter  H).  —  Med.  C?)  S-fut.  3 
dia  n-ecastai'  df  wenn  von  ihr  ge- 
sehen iverden  loird  p.  132,  9;  co 
n-ecestar  duib  a  stoir  SP.  III  3.  - — 
Pass.  Praet.  Sg.  3  adchess  visum 
est  Z\  478;  PI.  3.  atcessa  FB.  57; 
atchessa  Hy.  7  Praef.  —  Dep. 
Praes.  {im  Sinne  des  Conjunctivs) 
Sg.  1  conid  n-accur  J4L^(aiciur::sa 
Lc,  facgr  Eg.);  3  nin  accathar 
nicht  soll  ihn  sehen  FB.  59 ;  dentar 
trial  mo  berrtha-sa,  ol  Jiwhthach, 
con  accadar  Fiac  Hy.  2,  Praef.  — 
Lif.  Nom.  ba  tochomracht  la  hUltu 
a  n-aicsiu  oc  collud  a  n-hirend 
CC.  1  LU.;  Dat.  iar  n-aicsin  [LBr.], 
ascin  {für  acsin  LU.)  FA.  20;  oc 
ascin  FB.  15.  —  Vgl.  deccim, 
feccim,  frescsiu,  immacciu. 

adcobraim  II  ich  begehre: 
volo  7ß.  868;  von  accobor.  —  Sg.  2 
a  n-adcobrai  TE.  10  Eg.  3  adcobra 
Hy.  2,  45. 


adcomced  FB.  55,  vgl.  adcom- 
cisset  ilbeim  friss  Wb.  4^i  Gl.  zu 
offenderunt  in  lapidem  offensionis 
Rom.  9,  32  {Z-\  269). 

adcomsa  Sc3I.  15? 

ad-(laiiuim,  attaiuiim,  ataimim 
ich  bekenne,  erkenne  an.  — 
Praes.  Sg.  3  nir  attaim  TE.  7  Fg.; 
ni  ro  ataim  TE  8  Eg.:  PI.  3  ad- 
daimet . .  do  gail  FB.  11 ;  atodaimet . . 
üasaib  (für  ad-dot-daimet)  sie  er- 
kennen dich  über  sich  an  FB.  61; 
ataimet  profitentur  Z^.  432;  868.  — 
hif.  ni  bed  dleghar  a  atmail  TE.9,2it. 

adde  SC.  44,  u  iZ.? 

addecet  FA.  5  s.  deccim  tind 
adciu. 

ade,  aide,  ede  Pron.dem.  dieser; 
hie  Z\  350. 

adeillim  ich  besuche;  vgl.  adall. 
—  Fut.  S(j.  1  adeilliub  derertar 
Wb.  14a  {Z-\  867). 

adeir  dicit,  häufig  in  der 
spätem  Sprache,  z.  B.  in  Keuting''s 
History  oft   ambail    adeii'  an  file; 


adeirid 


Lg.  9  Fg.,    wohl   für 


adeiri  2^^^.  '—Vgl.  üeirim. 

adelläTiu  Pat»-o/c  u-aile  Hy.  2,  05 
{Gl.  i.  täfaill).  Vgl.  ataell[a]  i.  tadall 
CfDai:  p.  54. 

adeoclio-sai.atgim  (s.ateoch)iZ7. 
p.  67a,  12  (adeocho-sa  or  Cuchulaind 
inna  husci  do  chongnam  ivimich  bitte 
die  Gewässer  mir  zu  helfen).  —  Fut. 
PI.  1  adessam  Hy.  1,  4;  (i.  atchimit). 

ades  SC.  31,  3?  a  des?  v(il.  laim- 
tech  a  des  SC.  18. 

adessam  s.  adeocho-sa. 

adeitchetliar  Gl.  zu  detestatur 
Ml.  50>i. 

adetche  F.  Abscheulichkeit. 
— -  Dat.  scaraim  frisin  cel  ar  a 
adetcbi  Gl.  zu  abominor  LHy.  fo.  8=» 
{,,1  separate  from  the  augury  for 
its  abomination"  Goid.^  p.  67). 

ad-etig-  sehr  abscheulich, 
hässlich.  —  Sg.  Nom.  adetig 
FB.  37. 

.  ad-fiadaim  ich  verkünde, 
erzähle;  vcß.  as-fiadaim.' —  Praes. 
PI.  3  adfiadat  a  scela  SC.  24; 
FB.  70;  Hy.  2,  12;  adfiadat  FB. 
75;  76;  adfeit  littri  diiinn  Hy.  2,  5,s 
(für  adfedet?)  Gl.  i.  innises;  so  auch 


® 


adgadu 


347 


ad-riuth 


atfet  hi  scelaib  ibid.  i  qtiod  narrant? 

—  Praes.  sec.  Sg.  3  adteded  Lg.  12  l 
adfet  SC.  12:  20:  29;  Z/7  13;  vfjl 
atfet  i.  ro  airim  Gl.  zu  'Fei.  Mart. 
23  {TJiree  Ir.  Gloss.  p.  130);  atfetad 
La.  12  Eq.  —  Pass.  Praes.  Sg.  3 
adfiadar  jjro/Vriin-  Z'^.  471.  — 
Fut.  Sg.  3  adfiastar  ivird  erzahlt 
werden  SC.  28.  —  adfiadar  SC.  20 
und  23  scheint  3.  Sg.  Perf.  Dep. 
zu  sein. 

adg-adur  p.  327,  33,  für  adglädur? 
vgl.  jedoch  p.  141,  6. 

ad-g'aur  1  ich  bitte;  convenio 
Z\  428;'  adgairim  firu  chöicid 
Chonchobair  immä  rig  p.  325,  3 
(congairim  p.  141,  11)  ich  lade  ein; 
Sg.  3  adgair  he  sues  CDon.  Suppl. 

ad-g-aur  1  ich  verbiete  {mit  aith-, 
ath-  zusammengesetzt).  —  Praes. 
PI.  2  atgaii'ith  opponitis  ei  Wb.  9^; 
3  adgairet  i.  urgairet  (vgl.  mani 
airgara  nisi  vetat  Z"^.  868)  CDav. 
p.  53.  —  T-praet.  Sg.  3  adragart 
adrogart  i.  ro  urgair  {vgl.  ar  ni 
argart  nam  non  interdixit  Wb.  31"=) 
O'Dav.  p.  53;  adobragart ^/im* ad-dob- 
ro-gart)  vos  fascinavit  Z^.  455;  867. 

ad-glildur  I>ep.  ich  rede  an, 
spreche  mit  Jemandem;  appello  Z^. 
438;  867;  vgl.  accallaim.  —  Praes. 
Sg.  3  adglädathar  Z^.  438;  adgla- 
dathur  li.  141,  20  zu  lesen  adgladur? 

—  S-praet.  Sg.  3  adglädastar .  .  co 
n-Ultaib  FB.  5;  18;  adglädastar 
Htj.  2,  i8  [Gl.  i.  ro  aicillestar); 
ataglädastär  (für  ad -da-)  der  sie 
anredete  CC.  5  LU.;  atn-gladustor 
(für  ad-daia-)^^.  144, 16;  ro  aicillestar 
s.  0.  —  Inf.  accaldam. 

adg-uide  FB.  23? 

ad-guisiu  III  ich  ic  Uns  che  SP. 
I  1;  2;  3  ind  reta  adgiisi  optait  Sg. 
148a  ^z-\  988).  —   Vgl.  assagüsim. 

adilcuig'et  s.  aidlicui^im. 

adln  hierher  Oss.  II  3;  adiu  ocus 
'auall  LU.  p.  127 a,  15  „hither  and 
.  thither." 

ad-laeclida  sehr  heldenhaft.  — 
PI.  Nom.  tri  maic  adlaechda  Uisnig 
(fem.  Form)  Lg.  17,  4. 

adlaic  Jonging  desire  after  ivhat 
is  good"  O'E.  —  Sg.  Nom.  amal 
as    adlaic   let  FB.   62;   vgl.   denad 


adlaic  gach  duine,  fregrad  fuile  cech 
anara   O'IJav.  p.   93  fuil  i.   pecad. 

ad-rolaic  a  beolu  es  öffnete  seinen 
Bachen  FB.  85  (adroilg  Eg^,  für 
ad-ro-sailc,  vgl.  oslaicim. 

admaider  ior  rig  p.  141,  21  für 
ad-midiur  ich  richte?  vgl.  ibid.  7. 

ad-iuilliui  ich  verderbe,  zer- 
störe. —  S-praet.  PL  3  rem  ad- 
milset  SC.  28.  —  Lif  admillivid; 
Gen.  conid  taidbsiu  aidmillti  do 
Coincliulaiud  la  hfes  sidi  sin  SC.  49; 
fes  admillte  ecailse  De  Zerstörer 
der  Kirchen  Gottes  FA.  25. 

ad-muiuiur  ich  ehre,  bewun- 
dere. —  PI.  1  admunemar  Hg. 
5,  98  (Gl.  bennachmait  no  ailmit) ;  99 : 
admuinemmair  Hg.  3,  1  (Gl.  i.  tiag- 
mait  inna  muingin);  atmuinemar 
i.  bennachmaid  O'Don.  Suppl.  — 
Vgl.  admiiinteri.adamraigtheri.  beii- 
daicher  Fei.  Oct.  2  („thou  admirest" 
Stokes).  —  Hierher  auch  atmenath 
p.  142, 16?  Vgl.  müiuim  „Iteach"  OB. 

aduacul,  adnocal  Begräbniss, 
Begraben;  sepulcrum  Z^.  768.  — 
Sg.  Dat.  cona  adnocul  Hy.  7,  4. 

adnaigh  s.  atiiaigim. 

aduaigethar  Lg.  2  s.  ad-agur.  "^ 

ad-opuir  s.  idpraim. 

adräd  adoratio,  Anbetung;  Corm. 
p.  1.  —  Sg.  Nom.  adräd  Hy.  5,  101 ; 
Gen.  i.  adartha  idal,  Ergänzung 
zu  temel  Hy.  2,  41  (Gl.);  a  ses  cii- 
maclita  ocus  a  liicht  adartha  und 
seine  Verehrer,  Diener  (i)  FB.  28; 
Dat.  0  adrad  idal  Gl.  zu  Hy.  2,  31. 

adraim  =  lat.  adoro;  lasse  n- 
adraim-se  adorundo  Ml.  132c.  — 
Praes.  sec.  PI.  3  adortais  side  sie 
beteten  S.  an  Hy.  2,  4i,  Gl.  i.  sithaige 
no  adrates.  —  Lif.  adräd. 

ad-rein-ethaid  s.  at-etha. 

ad-rimim  III  icli  zähle,  rech n  e. 
—  Praes.  Sg.  3  adrimi-som  nume- 
rat,  aestimat  Z\  435;  Hy.  2,  11 
(„he  meditated"). 

ad-riiig  I  alligo,  vgl.  con-riiig  ligo 
Sg.  181b  {Z^.  428).  —  atom-riug 
iiiurt  ich  verbinde  mich  mit  einer 
Kraft  Hy.  7,  1;  3;  7;  17;  26;  62. 

ad-riuth  lichgreifean,  vgl.  ar-riuth 
adorior  Cr.  Prise.  57a  {Z\  428).  — 
Praet.Sg.la,ta,-ret]imSiLU.p.lii'^,iä. 


W7. 


:^^u. 


348 


ägach 


adi'oetacli  Hij.  6,  20  s.  ateoeh. 

adrocthuig-  in  n-gein  CC.  6  Eg. 
sie  verlor  die  Gehurt?  vgl.  ani  doru- 
thetliaig  Adam  hi  pardus  loas  Adam 
im  Paradies  verlor  Tur.  Gl.  17? 

adroUat  i.  innisit  FB.  71  (atru- 
lat  Eg.) 

adrubradar  TE.  19  Eg.  s.  atbiur. 

adniUui  s.  atrulla. 

ad-saidim  s.  ad-suidim. 

adsaiter  {Pass.)  berid  mac  CC. 
3  H  (so  wohl  auch  in  Eg.  zu  er- 
gänzen, atdises  in  LU.  ist  corriipt); 
vgl.  Praet.  Sg.  3  ro  hasaited  incl 
iDgen  iar  tain  ocus  hert  mac  „tlie 
girl  tvas  delivered  aftertvards,  and 
iare  a  son"'  CCn.  6.  —   Vgl.  asait. 

ad-sluiimiu  3  ich  rufe  an, 
bitte\  atsluinniu  i.  aitchim  O'Dav. 
p.  50.—  PI.  1  adsluinncm  Hy.  1, 15, 
Gl.  i.  asluindmeit. 

adsoirg  a  bossa  FB.  25  (assoirg 
Eg.)? 

ad-suidim  resideo,  de f endo;  vgl. 
ar-suidim.  —  adsuidet  defendunt 
Sg.  4b  (Z-\  867).  —  Praes.  sec. 
PI.  3  adsaitis  Gl.  zu  residentes 
311.  26c,  15. 

ad-nar  FB.  37,  sehr  kalt. 

ad-xiathmar    sehi'    furchtbar. 

—  Sg.  Nom.  tcne  .  .  aduathmar 
2h  191,  13;  PI.  Dat.  CO  n-ainbthinib 
adhüatbinaraib  FA.  30  —  Adv.  co 
aduathmar  FA.  20.  —  Compar. 
adüathmairiu  FA.  29. 

äe  Leber,  hepar  Ir.  Gl.  1032; 
altir.  öa  jecur  Z^.  23. 

aebda  schön;  vgl.  piph,  öibind. 

—  da  n-all  n-£ebda  FB.  45;  da  n-all 
n-aphthi  n-intlasse  LU.  p.  113'i,  43. 

Äebind  s.  oibind. 

äed  Feuer;  i.  tene  Corm.  Gl. 
p.  2.  —  Sg.  Nom.  sed  =  tene  SC.  17; 
FB.  68,  u  {Gl.  i.  teuid). 

äel  Kalk.  —  Sg.  Nom.  CCn.  2; 
Dat.  mar  gel  ard  im  sodain  snaal 
bad  du  sei  chombruithiu  dognethe 
LU.  p.  23a,  22. 

äel  „a  fleshfork"  O'Don.  Suppl.; 
fuscina,  tridens  Z^.  30;  Acc.  in  n-ael 
ScM.  1. 

sieii,  s«n  s.  öen; 

j'ier  =  lat.  aer,  Luft.  —  Sg. 
Dat.  asind  äer  FB.  86  (aieor  Eg.) ; 


Acc.  i  n-aer  Z-.  625;  isin  n-äiar 
in  aera  626;  isin  n-aer  FB.  85 
(aieor  Eg);  na  u-aer  nö  i  talmuin 
ob  in  die  Luft  oder  in  die  Erde 
TE.  15. 

aerchinnig'  s.  airchiiinech. 

aere  ScM.  17  s.  ere. 

aerer  s.  airer. 

arfitlud  s.  airfltiud. 

«ridi  SC.  33,  10? 

äes,  oes  M.  Alter;  Leute  {einer 
bestimmten  Art);  äis,  öis  aetas  Zß. 
238.  —  Sg.  Nom.  ses  na  fledi  die 
Leute  des  Festes  FB.  27;  a  u-^s 
ciüil  ihre  Musikanten  FB.  13;  55; 
£es  däna  Künstler  SC.  48;  a  ses 
comtba  seine  Genossen  FB.  88;  £es 
gräid  „men  ordained  FA.  28;  sbs 
öige,  ses  atrige  l6re  etc.  die  Keuschen, 
die  Bussfertigen  FA.  23;  25;  ^s 
braith  die  Verräther,  äes  cosnoma 
die  Streitsüchtigen  FA.  27;  a  ses 
cttmachta  ocus  a  lucht  adartha 
FB.  28;  Gen.  inn  ^sa  graid  FA.  28; 
genaiti  £esa  a  Tenmag  Trogaigi 
SC.  28;  Dat.  fiad  ses  enig  SC.  41; 
Acc.  a  ses  sein  Alter  FB.  30;  cen 
£es  ohne  Alter  FA.  34;  Hy.  1,  45 
(iBs  Fr.);  in  n-fes  n-däna  SC.  48; 
pes  ciüil  34,  15;  la  bces  sidi  SC.  49; 
PI.  Nom.  a  u-sesa  däua  FB.  12; 
Dat.  iar  n-sesaib  nach  dem  Alter 
FB.  80. 

affraig-  {aus  as-rig?)  er  erhebt 
sich  FB.  14;  62;  afraig  27  (atfraich 
Eg.).  —  Vgl.  atafraig,  atraig,  erigim. 

affridissi  tviederSC.  18,  s.  arithisi. 

ag:  i.  bo  O'CL;  a  bullock  -  calf, 
Stokes  Bem.^  p.  13;  ng  allaid 
cervus  Corm.  p.  12  cerchaill.  — 
Sg.  Nom.  ag  meth  ScM.  7;  PI.  Nom. 
aige  ocus  mucca  ScM.  6;  aige  alta 
„wild  deer''  Hy.  7  Praef;  Acc.  do- 
sennat  na  secht  n-aige  TBF.p.  138. 

ag'  spätere  Form  für  oc. 

fig-  Kampf.  —  Sg.  Nom.  mäd  do 
Lffigaire  . .  tisad  äg  St'.  29,  9 ;  a  äg 
a  gal  a  gaisced  FB.  30;  Gen.  reim 
n-aga  SC.  30,  c;  trie  uaill  agu  FB. 
29  Eg.;  Acc.  imtheit  i  n-äg  i  n-eslind 
SC.  37, 17;  tria  äg  p.  131,  32;  triat  äg 
durch  den  Kampf  um  dich  ibid.  37. 

ägach  kampfreich;  loarlihe  f/R. 
—  Sg.  Nom.  trethan  ägach  ScM.  15. 


349 


aicncd 


ag'ad  s.  aged. 

ag'aid  schlechte  Schreihiveise  für 
adaig'. 

ag-aim  1  ich  treibe,  führe  Etwas 
aus,  spiele  ein  Spiel,  feiere  ein 
Fest,  die  Todtenklage.  —  Praes. 
PI.  3  aghait  i.  aouaigit  no  subaigit 
O'Dav.  p.  50.  —  Conj.  Praes.  PI.  3 
agat  clesamnaig  SC.  3  {„agant 
joculatores"  SfoJces,  Ir.  Gl.  p.  44 
not.).  —  Pass.  Praes.  sec.  Sg.  3  co 
ro  hagtha  a  guba  TE.  8  LU.  — 
Vgl.  imma  äig. 

d'agbilil  SC.  29  für  do  fagbäil. 

ag^ed,  aig-ed  Gesicht.  —  Sg. 
Nom.  a  n-aiged  ule  fri  Dia  ihrer 
aller  Gesicht  Gott  zugetvendct  FA. 
12;  Acc.  agid  n-airegda  FA.  10; 
dar  a  agid  SC.  20 ;  31 ;  coinia  teilged 
a  folt  fo  agid  p.  131,  21;  311,  2; 
ina  agid  in  sein  Gesicld  =  ihm 
entgegen  SC.  48;  luid  .  .  na  n-agid 
er  geht  ihnen  entgegen  FB.  69;  na 
tecait  i  n-agaid  in  rechta  atharda 
toelche  nicht  dem  väterlichen  Gesetze 
zuwider  gehen  p.  170,  9;  i  n-agid 
adversus  Z'^.  657;  Dat.  oder  Acc. 
ar  aghaidh  forward  O'Bon.  Gram, 
p.  288;  ar  bur  n-agaidh  FB.  33  Eg. 
für  euch?  PI.  Nom.  aigthe  carat 
Gesichter  von  Freunden  ScM.  5; 
a  n-aigthe  nile  FA.  26.    , 

-  ageumiir,  aig-eniiiiir  froh, 
in  unter  (?},  ivohl  von  aighean  „mirth, 
joy,  gladness"  O'B;  vgl.  aignech.  — 
PI.  Nom.  agewmäir  FB.  45;  p. 
310,  14;  LU.  p.  113a,  35  („active" 
O'Beirne  Crowe). 

äg-ur  ich  fürchte.  —  Dep. 
Praes.  Sg.  1  ni  agur  nech  SC.  10; 
3  ni  agathar  Z\  438.  —  Conj. 
Sg.  2  ni  aigther  ni  ne  timeas 
quicquam  SC.  10;  maigen  na  äigder 
rindi  .,a  place  tvherein  thou  fearest 
not  spearpoints"  SP.  III  5;  nit 
ägara  fürchte  dich  nicht  SC.  40.  — 
S-praet.  PI.  3  cona  ru  aigsetar 
guasacht  Ml.  35^,  i. 

äi,  äe  corum:  cach  äi  jeder  von 
ihnen,  nacb  äi  Tceiner  von  ihnen, 
indala  n-ai  alter iiter  eorum;  Z'^. 
327,  337.  —  for  cach  n-äi  FB.  30; 
fri  cach  ae  FB.  20;  ni  thairmescad 
nach  ai   alaile   FB.   42;    FA.  15;^ 


indala  n-äi  SC.  5;  8.  —  Die  ver- 
blasste  Bedeutung  wird  durch  dib 
aufgefrischt:  cach   fe  dib  FB.  45. 

äib  s.  au,  ich  n-erred  ind  äib 
FB.  24? 

ail)ell  s.  öibell. 

iiibiud,  aibnius  s.  öibiud,  öibuius. 

aic,  aicc  „a  tying,  a  band'' 
(fDon.  Suppl. 

aicc  nein  SC.  9;  s.  acc. 

aice  i.  bidh  doigh  coma  inunn 
ocus  fiu  [Werth),  ut  est  set  for  aice 
uinge  CDav.  p.  51.  —  Hierher  for 
arci  a  threbi  j).  327,36  (Tochm.  Em.)? 

aice  i.  trebhaire  {„suretif)  O'Bon. 
Suppl. 

aici  i.  ucht  O'Dav.  p.  49. 

aichue,  O'Beilh/s  aithue  F. 
hnowledge,  acquaintance,  vgl.  altir. 
aith-gne,  ecne  cogniiio,  recognitio 
Z^.  869  {ebenso  später  friochnamh 
für  altir.  frithgnam  attending, 
O'Don.  Suppl.)  —  Sg.  Acc.  atnaigh 
. .  aichne  fair  conar  be  Ailill  sie 
erkannte  an  ihm,  dass  er  nicht  A. 
sei  TE.  12  Fg.;  dorat  ind  ingen 
aichni  fair  LU.  p.  126a,  38;  vgl. 
tugais-se  aithne  orm  „thou  didst 
knoiv  me"  Tor.  Dhiarm.  ed.  O'Grady 
p.  188. 

aichnid  bekannt.  —  Sg.  Nom. 
comarda  n-aichnid  FB.  59;  is  faill 
cech  n-aichnid  SC.  43  (aithnid  H.); 
vgl.  is  aithnid  damh-sa  „/  know" 
Tor.  Dhiarm.  p.  122.  —  for  öenfer 
na  n-aichnid  etorro  FB.  94  zu  lesen 
n-anaichnid. 

aichnim  ich  kenne,  erkenne. 
—  Praes.  PI.  1  na  haichnem  den 
ivir  nicht  kennen  SC.  33,  29.  —  Dep>. 
S-praet.  Sg.  3  co  rom  aichnistar 
SC.  33,  5. 

aicme  Art,  Geschlecht, 
Stamm.  —  aicme  becc  Tir.  8;  ba 
si-sin  in  tres  l?ech-aicmi  YiEvend, 
i.  in  gamanrad  a  hirrns  Domnaud, 
ocus  cland  Dedad  hi  Temair  Lochra, 
ocus  clanna  Rudro/r/e  i  n-Emaiu 
Mach«;  la  claiud  Rudraige  immorro 
ro  dibdait  in  da  aicme  aili  LU. 
p.   22a,  3. 

aicned  N.  Natur;  natura  Z^, 
801;  „nature,  reason,  the  mind  of 
man''  CfDon,  Suppl.  —  Sg.  Nom. 


350 


ail 


da  n-iccad  aicned  ocndrüad  SC. 
29,  5;  Gen  ar  irnechtaib  aicnid 
Hy.  7,  38;  ar  denmiii  ind  aicnid 
FB.  88;  firmac  aicnid  verus  fäius 
natiirae  (Gl.  zu  filins  meus  es  tu) 
Z".  224;  Dat.  ba  tressio  toi  aicniud 
der  Wille  tvar  stärTcer  als  die  Natur 
TE.    6    LU.\    CO    n-ainciud    locdu 

FA.  18  (CO  n-aicniud  leomain  LBr.) ; 
Acc.  aicned  na  n-diU  naturani 
rerum  p.  169,  25. 

aicueta  natürlich,  echt-.,  delb 
aicnete  imago  naturalis  Wb.  lö^ 
(7^.   7921.  —    Bat.   do    fin    acneta 

FB.  9  {Gl.  i.  sainemail);  aicnetai  59 
(aiccentai  Ec).). 

aicsiu,  aicsin  Inf.  zu  ad-ciu 
ich  sehe. 

aidber,  Acc.  fri  cet-aidber  FA. 
15  LBr.  (fri  cef-glifit  LU.)\  vrjl. 
aithbior  hlame  O'jR.  go  m-badh 
cora  aithbhior  na  haiubheirtc  sin 
do  blieitb  air  fein  inä  uirtlie-si 
Keat.  I  f.  164. 

aidbli  ScM.  21,  u  zu  adbul? 

aidelie,  oidclie  (aidqe,  oidqe) 
F.  Nacht;  Z\  247..—  Nom.  cach 
fer  dib  a  aidcbi  do  fairi  ua  cathrach 
jüT^  FB.  80;  Gen.  leth  na  baidcbe  Lg. 
17j__5o;  medon  aidcbe  FB.  84;  co 
dereir  ua  haidcbo  FB.  81;  85;  a 
chomrama  öenaidcbc  89;  snechto  n- 
(jeuoidcbi  TE.  4  Ey. ;  büi .  .  oc  fri- 
tbaire  na  aidche  FB.  84;  aidchi  TE. 
12  iZJ.;  auch  do  leiss  aidcbe  bi 
linnib?  Hy.  2,  27;  Dat.  ind  aidcbi 
■X  ^  sin  in  dieser  Nacht  i^i— löi^-lS.; 
SC.  27;  FB.  bl\  63;  "69;  79;  91; 
ind  aigcbi  sin  FB.  72 ;  luid .  .  dond 
faire  in  cbetaidche  FB.  81;  inn 
-X  aidcbi  sin  FB.  31 ;  Lg.  12.;  in  oidcbi 
ün- TE.  12;  oidqi  18  Eg.;  isind 
aidcbi  sin  FB.  89;  i  cetaidcbe 
Hy.  2,  64.  Dieser  adverbielle  Dativ 
liegt  loohl  auch  in  aidcbi  samna 
SC.  11,  9  vor.  Acc.  ro  bad  astracb 
aidchi  is  lä  SC.  29, 12;  cecb  n-aidcbi 
Hy.  2,  30;  SC.  47;  cacb  n- aidchi 
p.  130,  24;  FB.  80;  cacb  n-aidcbe 
FB.  56;  FA.  26;  ar  gach  n-aidhqi 
-^        TE.  7  Eg. ;  cech  oen  aidchi  Xg.  16; 


ScM.  16;  fri  aidchi  Hy.  2,  55;  co 
haidchi  CC.  2  (haidqi  i/f/.);  imman 
aidchi  p.  311,  28;  PZ.  Gen.  co  cend 


tri  lä  ocus  tcöra  n-aidcbe  FB.  58; 
udi  tri  lä  ocus  tri  n-aidcbe  FB.  10; 
55;  Acc.  tri  laa  ocus  tri  aidcbe 
ScM.  4;  VIT  n-aidcbe  no  ceatbra 
haidchi  p.  311,  27. 

aidde  s.  aite. 

aide,  ede  Pron.  dem.  hie  Z'^.  350; 
flifc/j  als  Particula  augens  dem 
Adverb  and  angehmuß:  and- aide, 
andaide  da. 

aide  s.  aite. 

aided  Tof7. —  Sq.  Nom.  aided  mac 
n-Uisnig  i:^/._19;  Acc.  aidid  F5.  20;  -^ 
fri  bäs  ocus  fiT  baigedh  TE.  8  £'^. 

aidelcnecli,  aidlicuech  be- 
dürftig, der  Bedürftige.  — 
PI.  Dat.  do  aidilcnechaib  De  p.  40, 43 ; 
41,  10;  Acc.  aidlicnechu  in  comded 
FA.  25  (aidilgnechu  LBr.) 

aidilcnig'im  ich  bedarf.  —  PI.  3 
ni  adilcniget .  .  oni  alle  acht . .  FA. 
5  LBr.  —  Dep)  PI.  3  ni  aidlicnigetar 
anmae  adjunctione  nominis  non 
egent  Z^.  440.  —  Vgl.  adlaic. 

aig  F.  Eis;  crist'allus  Z^.  49.  — 
Sg.  Gen.  lucbair  ega  ScM.  15; 
cride  n-ega  ibid. 

aige  Glied,  Stück?  ,,«  Joint 
ofmcat"  O'Don.  Suppl.  —  cec7»  n-alt 
ocus  cech  n-aige  se  FB.  37  Eg. 

aige  „race''\  a  aighe  i.  a  graifne 
ech  Curm.  Tr.  p.  115  macjji;  Sg. 
Gen.  iar  nitb  aigi  FB.  51 ;  p'.  310,  25. 

fri  liaig-edh  s.  aided. 

tlig-edu,  aig-idacht  s.  öig-e,  öig-e- 
dacht. 

aigide  eisig,  von  aig.  —  Acc.  F. 
in  gäitb  n-üair  n-aigidi  L  U.p.  113<i,  20. 

aignech  FB.  50  munterl   vgl. 
ageumar. 
"aigred  N.  Eis.  —  Sg.  Gen.  fial 
öigrid    FA.    14    LBr.;    Dat.    fial 
d'aigriud  FA.  U  LU. 

aigretsi,  oigreta  {LBr.)  eisig. 
—  Sg.  Nom.  (talam)  aigreta  FA.  30; 
PI.  Nom.  cochaill  gerra  aigreta 
(fem.  Form)  FA.  26  (oigretta  LBr.) 

aigtMde  fürchterlich.  —  Adv. 
CO  äigthide  FA.  20  (co  haigthigi 
LBr.) 

Ml  angenehm,  is  iiil  jüacet.  — 
nirb  ail  do  Dia  p.  40,  32;  uirb  äil 
don  rig  FB.  73;  mäd  äil  dait-siu 
TE.   10;    12;    SC.  43;    ni   brec  as 


S  F'^i'  cuJi  -e  fu.[:      -JiJU,    aJ.ZZP ijT^i^^ 


351 


aille 


ail  di'in  FB.  61;  92;  68,  an;  is  ail 
clona  mnäib  ind  eoiu  acut  üat-siu 
SC.  5;  is  att  ail-siu  dam-sa  ocus 
bid  at  ail  du  bist  mir  angenehm 
und  du  tvirst  angenehm  sein  . .  SC. 
-43;  nir  bo  ail  leiss  SC.  32;  is  ail 
lin  CO  rop  si  ceta  the  FB.  62. 

ail  i.  abair  no  dliged  no  guide 
O'Dav.  p.  47;  hierher  ni  fadat  iu- 
baili  for  etechtu  ail  SC.  25?  vgl. 
for  a  thochtu  thoicli  ibid. 

{n\  Schimpf.  —  Sg.  Bat.  ar 
äil  „for  disgrace"  Corm.  p.  4  ailges; 
Acc'  dorat  .  .  ail  forsin  cöiced  uile 
ScM.  14.  —  Hierher  menip  äil  mo 
seclina  ar  ec  Oss.  II  g? 

uacham  ail  iiacliam  imderg 
FB.  35,  vgl.  ail  i.  imdergad  {tadeln, 
Vorwürfe  machen  O'Dav.  p.  49. 

ail  Fels.  Stein.  —  Sg.  Nom. 
■)f  ail  cliloche  Lc/.  19.:  Gl.  zu  lisal 
Hy.  2,  37;  Gen.  cobsaidecht  ailech 
Hy.  7,  25;  Dat.  Wog  diiid  ailig 
fragmentum  de  saxo  Z'^.  260;  Acc. 
ri  ail  Oss.  III  9  (i.  ri  cloich). 

alldem  Superl.  zu  aliud. 

aildin  Compar.  zu  dlind. 

aildiu  SC.  17,  5? 

alle  {selten  ale,  ele),  N.  aill  alius, 
der  andere.  —  Sg.  Nom.  in  fiallach 
aile  jj.  39,  20;  slög  aile  FA.  23; 
27;  28;  sochaide  eli  FA.  28  LBr.\ 
ni  ali  TE.  2'Eg.\  in  letli  aile 
ScM.  5;  drem  .  .  aile  FA.  25;  29; 
nin  accathar  nech  aile  niemand 
anderes  soll  ihn  sehen  FB.  59; 
nach  ali  TE.  2  Eg.  —  N.  alleth 
n-aill  FB.  12.  —  Gen.  neicli  aile 
ScM.  3,  8;  FB.  91;  Dat.  do  nach 
ailiu  SC.  6;  do  nach  aili  FB.  75; 
dö  nach  aile  FB.  11;  do  neoch 
aili  FB.  74;  innäch  baliu  aili  FB.  56; 
inn  inud  aile  p.  132,  is ;  ocon  chen- 
dail  aile  FB.  86;  SG.  10;  inn  üair 
aile  FA.  24;  28  {oder  Acc.?);  Acc. 
in  Vsiiraic  n-aile  Hy.  2,  g5;  FB.  47; 
ar  fer  n-aile  TE.  13  Eg. ;  im  nach 
n-aile  FB.  61;  läid  n-aili  SC.  18; 
F.  gaibid  cloich  n-aile  SC.  7.  — 
JNTojH.  für  <len  Acc:  tocht  aile 
p.  41,  11;  in  t-siiil  aile  ScM.  11; 
fri  lucht  aile  FA.  9;  inad  aile 
FB.  92;  ni  aile  F.A.  5.  —  N.  gai 
n-aill  ScM.  13;  leth  n-aill  ÄC.  13; 


1) 


oX^, 


in    fecht    n-aill    FA.    5;    in    fecht 

n-aile    Hy.    5,    go;    F5.    88;    i    tir 

n-ailc  La.  lOj  ni  fogbat  .  .  a  n-aill      if 

acht  .  .  SC.  5,  vgl.  is  dochu  indala 

n-äi    oldaas    a   n-aill    vcrisimilius 

unum  quam  altermn    Wb.   4T>   {Z'^. 

359).  —  PI.  Nom.  ind  fir  aili  FB. 

75;  78;  aile  88;  formtha  aili  FB.  62; 

secht  mile   aile   FA.  13;  32;   Aec. 

na  firu  aile  FB.  87;   frisna  srotha  U  (1  f-h      '^ 

aile  FA.  18.  ^  CUÄSXH''^'y 

iiilg-eii  sanft,  „Icindly".  —  Sg. 
Nom.  FA.  1.  —  Davon  älgenaigim 
mitigo. 

ailges  unverschämtes  Ver- 
langen, Wunsch  nach  uner- 
laubten Dingen;  i.  geis-ghuide 
(„a  derogatory  reqtiesP'),  is  ar  äil 
din  nama  doberar  in  ghuide  sin 
ocus  ni  ar  molad  Corm.  p.  4;  ailgeis 
O'Don.  Suppl.  —  Acc.  ro  gaid 
ailgais  Hy.  5,  49  (i.  aitge);  frit  alges 
..ocus  frit  accobar  TE.  11  Eg.\ 
ro  lai-si  trä  fo  deoid  algis  fair-sium 
CO  tudchad  for  aithed  lei  LU.  p. 
39 'S  30. 

ailginecht  mitigatio  Ir.  Gl.  917. 

ailigim  III  muto,  von  aile.  — 
Praes.  Sg.  3  ailigid  mutat  Z^.  437. 

dilim,  alim  III  ich  bitte.  — 
Praes.  Sg.  1  non- ailiu  q;uem  ptre- 
cor  Z\  435;  PI.  1  ailrae  Hy. 
1,  9;  ailmit  Gl.  zu  admunemar 
Hy.  5,  98.  —  Imperat.  PI.  2  alid 
in  fer  FB.  33.  —  Fut.  Sg.  3  rel. 
ailfes  FB.  33? 

ailithre  F.  p>eregrinatio  Z'^.  782. 

ailithrech  M.  Pilger;  oilithrech 
Boynipeta  Ir.  Gl.  311.  —  PI.  Nom. 
ailitrig  FA.  12. 

aill  i.  aonfecht  O'Dav.  p.  48; 
aill  (i.  fecht)  .  .  aill  theils  .  .  th^ls, 
bald  .  .  bald  Fei.  Prol.  23,  zu  aile 
alius. 

aill  i.  n&ssaXß' Dav.p.  49,  vgl.  all. 

aill  ärd  i^."  a  hicjh  cliff  O'Don. 
GiTp.  117. 

aill  amai!  ein  Atisruf  des 
Schreckens  FB.  25;  34  (,cid  amai 
Eg.);  61.  —  Vgl.  alla  ^md  amae 
ale  ,,alas  indeed"  Mann,  and  Cust. 
III  p.  448,  IG. 

aill  i.  chiinti   O'Dav.  p.  47. 

aille,  ailli,  ailliu  s.  iilalnd. 


<C 


OuIaA. 


© 


aille 


352 


nircliend 


aille  s.  ailde. 

aille  F.  Loh,  Preis;  vgl.  aill 
i.  molad  (fDav.  p.  50.  —  Sg.  Acc. 
tre  ailli  jkt  precationem  Z'^.  652; 
canaid  aille  „he  sings  praise"  Fei. 
Apr.  26  (Gl.  i.  laudem  i.  molad  LBr.) 

ailme  s.  ililini. 

ailt  i.  ein  O'Dav.  p.  49. 

ailt   F.  „liouse"   O'JB.;    vgl.   alt. 

ailtire  M.  Zimmermann-^ 
i.  saor  denma  tighi  O'Dav.p.  54  alt. 

aill,  aliigre  s.  angiin. 

aiiit)thiiie  s.  anbtliine. 

ainceas  i.  ingnatliach  O'Dav. 
jj.  64  ceas  i.  gnathach. 

aiiiciud  s.  aiciied. 

ainecli  Gesicht,  s.  eiiech.  — 
clär-aiuech  tafelgesichtig  Hy.  5,  42 
{vgl.  die  Glosse  dazu  Goid.^  p.  344: 
nätus  cum  tabulata  facie  i.  sine 
oculis  et  naribus),  clär-enech  j). 
43,  21;  cöem- ainecli  mit  schönem 
■^  •)(  Gesicht  verschen  _Lq.  3;  5,  2. 

aiugcess  N.  Noth,  JJngliicJc? 
vgl.  ceas  i.  gnathach,  ainceas  i.  in- 
gnathach  O'Dav.  x>.  64  und  aingcis 
F.  malice,  curse,  fretting  O'B.  — 
Sg.  Nom.  bid  aingcess  la  Ultu  in 
dal  so  do  gleöd  FB.  16;  ba  aing- 
cess laiss  in  dal  FB.  58;  Acc.  ro 
legai  ocus  ro  lobai  ri  aingces  cech 
galair  ocus  cach  threblaiti  LU.  p. 
116'J,  21 ;  ro  hicc  cech  n-galar  ocus 
cech  n-änces  böi  isin  tir  „evcrg 
diseu^e  and  every  anguish"  Three 
Mir.  Rom.  p.  74;  PI.  Nom.  mör- 
aingcessa  do  thabairt  form  LU. 
p.   131b,  17. 

aingel  s.  aiigel. 

aium  -ZS^.  Name;  nomen  7ß.  268. 
—  Sg.  Nom.  a  ainm  n-adamra 
Hy.  3,  2;  ainm  n-Aeda  SP.  V  ic; 
inmain  n-ainm  SP.  V  7;  Aill)e 
ainm  in  chon  ScM.  1;  19;  SC.  17; 
FA.  16;  p.  311,  25;  Mac  Dathö  a 
ainm  ScM.  1;  Hy.  2,  s;  p.  17,  2g; 
^,  27;  28;  Lji^J)^  CG.  5;  6;  p.  144,  26; 
Mider  ."".  mo  ainm-siu  TE.  13  Eg.\ 
SC.  13;  Dalän  a  ainmm  in  drüadh 
TE.  18;  bid  he  t'ainm  bias  for  in 
maigh  TE.  16;  cia  th'ainm-siu  toie 
hcissest  du  TE.  13  LU.;  dianad 
ainm  Capua  p.  19,  a2;  dobreth  ainm 
di  ^j.  i;Jl,  h;   tiucad  fair  inn  ainm 


p.  17,  24;  TE.  20;  ro  lenastar  in 
t-ainm  Gl.  zu  Hy.  2,  e;  Ge7i.  taithmet 
anma  Ignati  Hy.  1,  is;  Dat.  scribtar 
a  anmuimm  oghaimm  es  soll  mit 
seinem  Namen  ein  Ogam  geschrieben 
werden  {?)  TE.  8  Eg.;  is  na  ainm 
sasaim-sea  bochtu  es  ist  in  seinem 
Namen  dass  ich  die  Armen  sättige 
p.  40,  17;  Acc.  fuair  th'athair  in 
t-ainm  sin  ScM.  12;  PI.  Nom. 
ceithir  anmand  p.  17,  34;  25;  Bat. 
cusna  les-anmannaib  ScM.  12.  — 
Compos.  les-ainm  Spott-,  Spitz-name, 
„nickname"  ScM.  12. 

ainmiue  s.  aiimiue. 

aiiimuig'im  III  ich  nenne.  — 
Pass.  Praes.  Sg.3  conid  de  ainmnig- 
ther  Uaig  Bäana-P.B.  70 ;  on  ainmnig- 
ther  FB.  75;  ro  hainmnigter  do 
Cuchuluinn  CC.  6  Eg.  —  Pmet. 
ar  a  glaini  ro  ainmnigid  di-si  sin 
SC.  17. 

alpelie  schön?  vgl.  öiph.  —  Du. 
Nom.  da  n-all  n-aill  n-aipche 
FB.  45  Eg. 

airbe  Gehüge,  Zaun?  „fence" 
Mann,  and  Cust.  I  p.  CCC IV. 
Vgl.  fuithairbe.  —  Sg.  Nom.  ni  bid 
clad  na  haii'bi  na  caissle  im  thir 
CC.  2  LU.;  acht  rob  do  lias  no 
airbe  adriastar  a  laogh  (fDav. 
j).  53  adriastar,  vgl.  Beitr.  VII  65; 
Dat.  CO  m-böi  i  n-airbi  ro  ir  SC.  31; 
PI.  Gen.  fri  Löegairi  leo  airbi 
FB.  68,  23? 

air-biur,  airbiur  biiitli  [c.  Gen.) 
utor,  fruor,  dego  Z^.  918;  oirberim 
bith  Gl.  zu  domelim  edo  Corm. 
p.  18  edam.  —  PI.  3  is  intib  air- 
birit  CO  anbsaid  .  .  i  n-dindgnaib 
,,it  is  in  ihese  they  haunt"  FA.  14. 
—  Lif.  a  airbert  bith  cech  lathi 
„his  use  of  every  day^'  SMart.  42. 

loch  Dil  airbrecli  p.  131,  15; 
vgl.  airbre  curriage  O'B? 

aurcliur  11-airc  Oss.  I  3,  Gen.- 
von  arg?  ,,«  sudden  cast"  O'Curry. 

aircechj).  310, 5?  „ingenious"  O'E. 

aircellad  i.  tiumsughadh  no  tionöl 
CDon.  Suppl. 

occa  airchell  FA.  17  LBr.,  oc 
ä  thimchell  LU.,  vgl    tairchellaim. 

aircliellad  raptus  7ß.  868. 

aircheud     bestimmt,     sicher; 


airchetnl 


353 


aircenii,  oircenii  i.  llrciiidte  O'Don. 
Sup2il.]  ar  is  aircheun  m-bes  salt 
nam  est  indubium  esse  saltum  Carlsr. 
Bed.  3b  {Z'\  304).  —  Nom.  olais 
aircheun  teicht  do  ecaib  denn  es 
ist  sicher  Gelten  in  den  Tod  Cod. 
Boern.;  Dat.  do  nach  airchenn  bas 
baile  Hy.  6,  5. 

airclietal  ein  allgemeiner  Name 
für  jede  poetische  Composition'Corm. 
p.  3  auair. 

aircliiim  principium  Z^.  8G8. 

airehiinieoli  M.  jirinccjis  X\  868; 
(irchidliiconiis  Ir.  (//.  441):  ..a  ricar, 
an  Erciiuch,  or  hiy  Superintendent  of 
chnrch  lands"  O'Don.  Suppl.  —  PI. 
Nom.  airchinnig  „managers" FA.  25; 
Eerchinnig  29  (airchindig  LBr.). 

airchis  expostulation,  complaint 
OB. 

1.  airchissecht  Wehida  gen,  be- 
klagen. —  ra  bi'ii  Cuchulaind  ac 
ecäiüi  ocas  ac  airchisecht  „and  C. 
tvas  complaining  and  bemoaning" 
On  the  Mann,  and  Cust.  III  p.  442, 
454.  —  Vgl.  arceissi. 

2.  airchissecht  f/ra/m,  indulgentia 
Z^.  868.  —  Sg.  Nom.  airchisecht  na 
lobar  truag  Gl.  zu  Hg.  5,  o;  Bai.  hond 
erchissecht  propitiatione  Z^.  805. 

aircliissim,  archessim  III  ich 
schone,  habe  Erbarmen.  — 
Praes.  Sg.  3  airchissi,  SiYcessi parcit, 
indiilget  Z\  437,  868.  —  Conj.  Sg.  3 
airchissa,  arcessea  parcat  Z'^.  868; 
ar-don-roigse  (/Mr-ro-chise)  „mag 
he  Sisare  us"  Hy.  1,  31,  Gl.  i.  ar- 
ro-airchise. 

aird  Punkt,  Endpunkt;  „a 
point  and  limit"  O'Don.  Stippl.  — 
Sg.  Nom.  cipe  aird  do  airdib  in 
domain  FB.  80;  Gen.  airde,  arda 
(TDun.  Siippl.\  Dat.  do  cacli  aird 
FA.  6  LU.;  33  (di  LBr.\  di  cech 
aird  FA.  28  LBr.\  PI.  Dat.  do 
airdib  in  domain  FB.  80.  — .  Compos. 
hi  cethar-aird  Ulad  SC.  40. 

6s  aird  öffentlich  SC.  2;  os 
ärd  aloud, publicly  O'Don.  Gr.p.  268. 

airdhe  interfectio,  Inf.  zu  aird- 
bonim.  —  Dat.  iar  n-ardbiu  inua 
bauflatha  sin  Ml.  14^. 

airdhenim  (ar-di-beuim)  I  ich 
iödte.  —  Praes.   Sg.  3  ni  airdben 


nee  interimit  Sg.  30^  {Z/K  882).  — 
Pass.  Praes.  Sg.  3  airdbenar  is  cut 
O'Don.  Suppl. 

airde,  arde  JV.  Zeichen;  airdo 
sidc  Signum  piacis  Zß.  21,  229.  —  Sg. 
Acc.  cen  airde  n-üabair  Hy.  2,  g7. 

airde  Höhe  v,  arde. 

airden  „sign,  syu^ilimi"  OB.  — 
PI.  Nom.  amÜuMui  s^rcci  TE  6  Eg., 
vgl.  ro  bhslclarairghoanna  bäis  .  .  ag   y   1 
teacht  ar  Dhiarmuid  Torr.  Dhiarm.  (J^ 
p.  184. 

airdig-  Becher;  erdig  cyathus 
O'Don.  Suppl.  —  Sg.  Acc.  co  tor- 
chair  isin  n-airdig  n-6ir  p.  131,  5. 

airdirc,  airdairc,  erdire,  irdirc 
berühmt;  conspicuus  Zß.  868;  i. 
clothach  i.  airdirc  Gl.  zu  cloth 
Hy.  5,  19;  i.  airdirc  Gl.  zu  clothach 
ibid.  101.  —  Sg.  Nom.  airdirc  Hy.  3, 2; 
ScM.  22,  3;'  irdairc  21,  23;  scel 
n-airdairc  Lg.  5,2A^Dat.  do  Chöem- 
gen  chaith  airdirc  (!?Z.  zu  Hy.  5,  19; 
PI.  Nom.  erdarcai  honore  conspicui 
Z'^.  5.  —  Compar.  airdercu  FB.  22. 

airdircus  31.  claritudo  Z'^.  788. 

—  Sg.  Nom.  airdercus  FB.  79  Eg.\ 
Dat.  ar  airdarcus  TE.  o  LU.;  ir- 
darcus  FB.  19;  61. 

air-dlig-im  I  ich  verdiene.  — 
Praes.  Sg.  3  nad  airdlig  SP.  V  7. 

airdmes  M.  .,estimation ,  arbi- 
tration"  O'Don.  Suppl.  —  Gen. 
büaid  n-airdmiusa  s.  büaid. 

aire  F.  Beachtung;  attentio 
TF&.12C  (Z2. 452).— Da*,  menestarda 
dia  airi  SC.  44,  9(?);  Acc.  fäilte 
ni  thaet  imm  aire  Lg.  17,  47-  — 
Vgl.  faire. 

aire,  air<e  Schläfe  Corm.  p.  3. 

—  Gen.  toll  arach  cavitaiem  tem- 
poris  Z^.  260;  Dti.  Acc.  im  du  da 
are  Z\  949  {SG.). 

aire,  are,  elre  M.primas  Z^.  259, 
der  gemeinsame  Name  für  die  Edlen 
nächst  dem  Könige  {vgl.  den  Crith 
Gablach,  Mann,  and  Cust.  III 
j).  467  jf.);  i.  ainm  coitchenn  do 
gach  grädh  flatha  i  tuaith  O'Don. 
Sup2)l.  -^  Sg.  Acc.  eter  rig . .  ocus 
airig  FB.  12;  PI.  Nom.  airig  i^rin- 
cipes  Z".  261;  ScM.  21,  4i. 

airec  inrentio,  Lif.  zu  air-ecar 
inremtiir  Z^.  471.  —  Sg.  Dat.  re 
23 


6>z,l<t-J 


354 


airicul 


n-airec  eta  ocus  w  ante  inventionem 
11  et  o)  Z\  1010. 

2.  airec  M.  Treffen,  An fio ar- 
ten, Entgegennehmen?  icohl  mit 
1.  identisch.  Vgl.  tairec  to  attend 
upon;  to  supply  O'Don.  Suppl.  — 
Dat.  bäi  .  .  oc  airiuc  don  t-slüag 
sie  icartete  der  Gesellschaft  auf 
y  ££.  Ij^  do  airiuc  thuile  doib  um 
iTir  ^l^egehren  entgegen  zu  nehmen 
ScM.  2?  do  airec  menm&n  p.  130,  25, 
vgl.  conadh  he  airec  meanraan  fo- 
ruair  O'Don.  l.  c. 

aireelias  M.  {hoher)  Rang, 
Frincipat;  principatus  Z'^.  787.  — 
Sg.  Nom.  airechas  FB.  79 ;  airichas 

FA.  29  (airechus  LBr.)\  dö  glör 
ocus  fairechas  Gl.  zu  Hy.  2,  49; 
ei*echas  Gl.  zu  Hy.  4, 7  (.5.  adbul);  Gen. 
tilach  airechais  SC.  21;  Dat.  ardri 
ar    airechus   FB.  33;    ar    airechas 

FB.  93. 

airecht  {LU.),  oirecht  {LBr.) 
31.  Versammlung-.,  airect  curia 
Vindol.  58a  (Z-\  XLII).  -  Sg.  Gen. 
d'insaigid  in  airechta  TE.  15;  Dat. 
ina  n-airiucht  i^J..  4  (oirecht  LBr.)-., 
iua  haireocht  6;  PI.  Nom.  airechta 
FA.  4  (oircchta  LBr)-.,  6  (na  hoi- 
rechtu  LBr.);  14;  Geti.  innisin  inna 
n-airecht  sin  FA.  6  (oirecht  LBr.); 
Dat.  i  n-airechtaib  FA.  31  (oirech- 
taib  LBr.);  eter  na  hairichtaib 
FA.  G;  Acc.  itir  na   hoirechtu  sin 

FA.  6;  Du.  Dat.  ina  n-dib  n-airech- 
taib dermjlraib  FA.  4  (a  u-dib 
oirechtaib  LBr.);  Acc-  eter  cach  da 
prim-airecht  FA.  13  (oirecht  LBr.). 

airechtus  M.  Zusammen- 
treffen, Anstossen.  —  Acc.  citig 
fri  hairechtus  aithe  aeubroit  na 
haroiti  sin  FB.  37  Eg. 

aireg-de  vornehm,  edel,  10 ich - 
tig.  stattlich;  praestans  Z^.  276. 
—  Sg.  Nom.  rann  airegde  inna  anme 
l^ars  principalis  animae  Z^.  213; 
ciar  bo  mör  ocus   ciar  bo  airegda 

FB.  82;  ri.  .  aireagdai  TE.  1  Fg.; 
PI.  Nom.  tri  eöin  aregcja  FA.  7 
(oiregdu  LjBr.,  fem.  Form);  Voc.  F. 
a  hlichessa . .  airegda  Ulad  FB.  29.  — 
Comparat.  ciasu  airegdu  in  fer 
quamvis  superior  vir  sit  {mulier e) 
ZK  276;  712. 


airer i.  eineachlann  O'Don.  Suppl. 
—  tüalaing  airer  crichi  d'imditen 
p.  328,  3. 

airer,  aerer  i.  lenmuin  {attach- 
ment) no  sasadh  {Befriedigung)  ut 
est  airer  sula  serc  O'Dar.  p.  55.  — 
Sg.  Nom.  serer  cech  mathiusa  FA.  35 
{„delight"');  PL  Acc.  airera  flatha 
nime  FA.  33  {,.p)leasures^^). 

airerda  pleasant  O'B.  —  Sg. 
Nom.  flaith  .  .  fererda  FA.  35  {„de- 
lightful"-). 

airet,  eret  Zeitraum,  Zeit; 
ciaeret  m-beteoc  m'ingraimmaim-se 
loie  lange  werden  sie  mich  rcr folgen 
Ml.  33a,  9.  —  Sg.  Nom.  iss  ed  eret 
no  bitis  . .  oc  ferthain  öenaig  SC.  1; 
Dat.  inn  airet  sin  zu  dieser  Zeit 
{für  ind  airet  sin)  FA.  33  (in  airet 
sin  LBr.);  inn  eret  SC.  1. 

airfen  i.  taisben  to  show,  exhibit, 
produce  O'Don.  Suppl. 

airfltid  M.  Spieler;  vgl.  airfidig 
amusers  O'Don.  Suppl.  —  PI.  Acc. 
na  hairfiti  Lg^VL  -f^f 

airfltiiid ^~M!  Kp ielen,  A  m ü - 
sieren;  Inf.  zu  arbeitim.  —  Sg.  ^ 
Nom.  sithchaire  ocus  airfitiud  Lg-  Sj  ■  7 
Gen.  ?es  ciüil  ocus  airfite  FB.  13; 
Dat.  oc  airfitiud  bau  n-V\ad  FB.  42 ; 
FA.  6  (oirfited  LBr.);  cen  co  beth 
d'airfiteod  do  neoch  FA.  7  (d'oirfited 
LBr.);  fes  ciüil . .  ic  ferfitiud  SC.  34,  lö; 
PI.  Dat.  bäi  mär  .  .  isind  rigthig  sin . . 
do  airfitib  adararaib  p.  310,  d. 

airg'-siii  i^^..l2  zu  ergim?  -^ 

airge  F.  Heer  de;  armentum  L: 
Gl.  754.  —  Sg.  Gen.  na  hairge 
p.  40,  11;  23  {Gl.  zu  na  togorta); 
Dat.  don  airge  jx  40,  24;  dond  arge 
Gl.  zu  Hy.b,2i;  Acc.  in  äirgej).40, 19. 

airgrech  Hy.  5, 11  „a  herdsicoman" 
Stokes  Goid.- p.  141,  aber  ,,a  dairy- 
woman"  Three  Mir.  Harn.  p.  131, 
wo  für  airge  die  Bedeutung  ,/lairy" 
angesetzt  wird.  Vgl.  jedoch  airghe 
a  place  for  summer  grazing  in 
tJie  mountains,  O'R. 

airg-et,  airgdide  s.  arg-et, 
argdide. 

d'airi  Hy.  2,  gi  s.  faire. 

airi  des   SC.  33,  o  s.  eire,  ere. 

airicul  Gemach;  aireccal  a  2>yi- 
vate    apurtment    O'Don.     Gramm. 


airigid 


355 


airnecht 


IX  242,  vffl  O'Bon.  Suppl.  —  Sg. 
Dat.  atä  i  u-airicul  fo  leith  SC.  16; 
Acc.  dobreth . .  isin  n-airicul  FB.  54; 
luid  .  .  iua  airicul  FB.  58.  —  Vgl. 
airiuclän. 

airigid  F.  Gl.  zu  a:ittQyr\  deli- 
hutio  Anbruch  Rum.  10, 16  {ZK  249). 
—  Nom.  ba  siairighidh  Bau-Ulad 
o  mnai  iud  fir  las  u-deuta  ind 
fled  i.  secht  n-daim../;.  311,  is. 

airigiiu  III  ich  bemerke,  neh  me 
wahr  („the  Irish  frequenthi  render 
it  in  Enylish  by  ,/eel",  so  tliat  (i 
mun  is  heard  to  say  „I  feit  htm 
Coming  toicards  wie";  „Do  you  feel 
kirn  yet  etc."  O'Grady,  Torr.  Dil. 
p.  132).  —  S-praet.  PI.  3  ni  ro 
airigset  na  mnä  chucu  sie  bemerkten 
die  Frauen  nicht  auf  sich  iza 
kommen)  SC.  39.  —  Dep).  Praes. 
Sg.  1  ni  con  airigur-sa  na  imned 
non  sentio  ullam  tribulationem 
Z^.  740.  —  S-pruet.  Sg.  1  r-airig- 
siur  animadcerti  Z'-.  742;  PI.  5  arig- 
sitar  .  .  ani  sin  SC.  9. 

air-iiu-berim  I  ich  versuche, 
überlege.  —  Pass.  Fut.  Sg.  3  cid 
airmertar  lib  Goid.^  p.  87.  —  Inf. 
oc  airimimirt  techta  thaii'is  FA.  22 
{lies  airimirt;  ic  a  airmirt  LBr.) 

air-inech  M.  Front,  Front- 
stück. —  Sg.  Gen.  i  n-airdi  cacha 
hairiuig  FB.  2;  p.  309,  33:  Dat. 
forsind  airiniuch  na  imdai  SC.  10; 
FB.  55;  i  n-airinuch  iud  rigthige 
FB.  2;  12:  p.  309,  3ö  ^airenuch); 
i  n-airinuch  na  buidni  sin  „at  the 
head  of  tliat  pjarty"  Mann,  and 
Cust.  III  9l':  PI.  Nom.  airinicli 
creduma,  airinig  airgdidi  FB.  55 
(^aireuech  Fg.). 

airisem  stehenbleiben,  Ruhe-, 
ifßl.  sessom,  tairissem,  assissiur.  — 
Dat.  oder  Acc.  for  anad  ocus  for 
airiseom  FA.  31 ;  Acc.  ar  nä  leictis 
airisium  dö  L  U.  p.  39^),  ig  {Aid.  Ech.). 

airiucläu  kleines  Haus,  Demin. 
von  airicul  (Stokes).  —  Sg.  Nom. 
m'airiuclän  .ST.  III  1. 

airitlie  i.  deimin  no  follus  O'Dav. 
p.  49.  —  Sg.  Nom.  in  fairend  6n 
äirithe  p.  170,  li? 

airle  P\  Rath;  cgi.  comarle; 
far  n-arle  i.  for  comarli  L  U.  19=»,  -iq. 


—  Sg.  Nom.  tathut  airle  lim-sa 
ris  ScM.  3,  is;  issi  ar  dag-airic 
{J.ies  ar  n-dag-,  rgl.  Ir.  Gl.  884) 
dies  ist  unser  guter  Rath  Wb.  291»,  i7. 

airlecL  „a  skirmish"  O'R.  — 
Sg.  Gen.  glicci  ind  airlig  FB.  46; 
su&nemuin  a  n-airlig  ar  a  m-braigti 
[  LU.  p.  94,  22  {„the  rop)es  of  their 
slaughter  on  their  necks''  Stokes, 
Rem.'^  p.  67.) 

CO  i'O  airlestai"  Gl.  zu  couid 
u-arlaid  Hy.  5,  20. 

aii'lim  consiilo.  —  Praes.  sec. 
Sg.  1  coH -airlin-se  consulerem 
Ml.  54'-;  Pass.  Praes.  Conj.  PI.  3 
airliter  cwmni  SC.  25. 

ocea  u-airlegreiid  beim  Lesen 
derselben  p.  19,  37;  vgl.  ro  bä 
oc  leguud  fui  in  legendo  Z'^.  487. 

cain  airlice  SC.  26,  vgl.  cain 
airlicte  ,,the  law  of  restoration" 
O'Don.  Suppl.  airlim. 

airlicim  III  ich  leihe.  —  Pass. 

j   Praes.  Sg.  3  crenar  odhar  airlicthar 

(„is  bought,    is  pledqed,    is  let  on 

!   hire"  Stokes,   Rem.^^p.  84)   O'Dav. 

j  p.  108  odhar. 

airm  Ort,  i.  baue  no  inad  O'Dav. 
Gl.  p.  54.  —  Sg.  Nom.  cia  airm 
i  n-dom  facca  wo  hast  du  mich 
gesellen  ScM.  11;  ci-si  airm  hi  ta 
sifZe  %ü0  ist  dieser  SC.  13;  31;  airm 
irro  trebsat  25;  cairm  luo  Hy.  5,  21; 
Acc.  acht  CO  fiasur  in  n-airm/atä 
wenn  ich  nur  tvüsste,  wo  er  ist  SC.  16; 
CO  rancatar  co  airm  i  m-böi  Fand 
bis  sie  dahin  gelangten,  ivo  F. 
ivar  SC.  14;  28;  29;  33;  FB.  67; 
Hy.  5,  70. 

äirmiiu  III  ich  zähle;  numero 
Z^.  435;  von  äram  Zahl.  —  Praes. 
Sg.  1  ni  airmiu  Hy.  5,  41  (airmo 
Fr.).  —  Imp^erat.  Sg.  2  airim-sea 
iat  zülüe  sie  p.  41,  13.  —  Praet. 
Sg.  1  ni  ro  airmius  Gl.  zu  ni  ru 
(a)irmiu  Hy.  5,  41;  3  ro  airim 
p.  41,  13.  —  Pass.  Praes.  Sg.  3 
ni  armither  FA.  18.  —  Praet.  Sg.  3 
ro  hairmed  p.  42,  3U. 

airiicclit  i.  fagail  no  frith  ut  est 
„i  u-airnecht  co  näibhe  corpan  saor 
Stefaine  {Fei.  Aug.  3)  O'Dav.  pj.  50. 
Allein  die  Handschriften  des  Feiire 
haben  airecht,  airnecht  scheint  erst 
23* 


airmgini 


356 


aithech 


* 


später  nach  Analogie  des  Perf.  Act. 
arnic,  airnic  cjehildet  zu  sein;  ni 
con  airnecht  aud  Hy.  5,  86.  —  airecht 
Perf.  Pass.  von  airec  finden.  — 

airuigiin  ich  bitte,  bete.  — 
Praes.  sec.  Srj.  3  arniged  Hy.  2,  äc 
{Gl.  i.  dognith  ernaigthe). 

airuig-the  s.  ernaigthe. 

airriu2''-B.'22?  /«rairdiii,  Compar. 
von  ärd? 

airsc^le  N.  (berühmte)  Er  sah - 
lung;  vgl.  ur-sgeul  „a  fable,  novel, 
romance"  O'R.  —  8g.  Nom.  airscela 
ScM.  15;  PI.  Dat.  ar  th'airscelaib 
TE.  5. 

airsiebe  Hg.  5,  u  (eirlebe  Fr.), 
hängt  mit  sliab  Berg  zusammen; 
„an  a  mountain-side"  Stokes. 

airtliend  FB.  63  Hafer? 

airther  Osten.  —  Sg.  Gen.  naim 
airthir  iu  domain  die  Heiligen  des 
Ostern  der  ]reH FA.  i  {oirthir  LBr.); 
Dat.  i  n-airthiur  thiri  na  ntem  im 
östlichen  Theile  des  Landes  der 
Heiligen  FA.  4  (oirthitr  LBr.)\ 
i  n-airthiur  in  broga  CO.  4 ;  a  n-air- 
thair  a  thige  j;.  20,  30,  vgl.  ibid.  21; 
Acc.  arindi  atreba  airther  tveil  er  den 
Osten  betvohnt,  Gl.  zu  eous  Z'^.  275. 

hais  i.  broga  O'Dav.  p.  96; 
PI.  Nom.  asai  Corm.]).  20  fual;  ban- 
assa  tvomens  shocs  O'Don.  Suppl. 

ais  Bücken.  —  Acc.  mätau  mag- 
lorci  möri  fria  ais  FB.  37;  aslaug 
Aiulle  dar  ardd-ais  Lg.  17.  s:.  corra 
gaib  a  chend  dar  aiss  ScM.  20; 
ro  feuch  tar  a  ais  orrtha  „he 
looked  back  upon  them"  Torr. 
Dhiarm.  p.  74. 

ais  „consent,  free  will"  O'Don. 
Suppl.  —  Gen.  aise  O'Don.l.  c;  Dat. 
ar  äis  no  ar  ecin  TE.  19  Eg.;  ar 
ais  nö  ar  eigean  .,by  fair  means 
or  foul"  Torr.  Dhiarm.  p.  138. 

äis  FB.  17? 

aisliüg-e  Vision,  Erschei- 
nung; Corm.  Transl.  p.  13.  — 
Sg.  Nom.  aislinge  Gl.  zu  adbul 
fisi  Oss.  "III  3;  Acc.  atconnarc  .  . 
aislingi  SC.  12. 

aisiieisim  ich  spreche,  sage, 
beschreibe.  —  Praes.  Conj.  Sg.  2 
ni  aisneisea  co  glorach  SC.  26 
(aisnesi  H.).  —  Tnf.  Nom.  aisneis . .  in 


comded  FA.  9  (a  aisnes  LBr.); 
Acc.  ni  chumaic  . .  nech  .  .  aisnös  na 
n-oirecht  sinF^lAjLBr.  (innisin  L  IL). 

ait  „pleasant"  O'B.;  s.  brig. 

slit  Ort.  —  Sg.  Nom.  äitim-biat 
FA.  34;  ait  taige  „the  site  of  a 
house"  Ir.  Gl.  191. 

aitchid  s.  ateocL. 

aite  31.  Pflegevater,  Er- 
zieher. —  Sg.  Nom.  aite  Isu  Gl. 
zu  Joseph  Hy.  1,  17;  CC.  7  LU. 
(aide  p.  141,  23);  a  haite  na  ingene 
Xpf.  7;  a  haiti-si  Xr/.  6;  ba  haiti 
cIoTergiis  SC.  ~S^;  ba  haidi  do 
Amorgini  p.  142,  17;  Gen.  oc  ur- 
gartigiid  a  aiti  SC.  24;  do  thig 
m'aiti-sea  FB.  66;  Acc.  eter  aite 
is  chomalta  SC.  29,  3. 

aite  i.  aicde  aedificium  O'Don. 
Suppl.;  i.  cumdach  O'Dav.  p.  55. 
—    Sq.    Nom..    aidde    ocus    aittreb 

FA.  30;  PI.  Acc.  tar  aittiii  FB.  47. 
aitge  s.  itge. 

äith  scharf;  „keen"  Corm. 
Transl.  p.  8  aithech;  aith  i.  ger 
ut  est  aith  amhail  altain  O'Duv. 
p.  53;  (aith  i.  luath  ibid.  52).  — 
Sg.  Nom.  tene  .  .  äith  j).  141,  li 
(tene  aith  „sharp  fire"  Corm.  Transl. 
p.  12  aithinne);  aith  im  og  begierig 
nach  dem  Ei  Oss.  I  12;  Dat.  co 
n-altain  aith  FB.  46;  PI.  Nom. 
clocba". .  aithe  p.  190,  27. 

aith -briste  gebrochen,  auf- 
gerieben. —  Nom.  am  scith  aith- 
bristi   FB.   82;   aithbriste   trog  87. 

aitliches  Frau  eines  aithech 
Corm.  %>.  4. 

aith-diberg'ach  s.  dibergach.  — 
PI.  Nom.  aithdibergaig  ocus  fir 
legind  pridchait  eris FA.27 {,,whilom 
reavers"  Stokes). 

aithe  F.  Schärfe.  —  Gen.  aithe 
aenbroit  FB.  37  Eg. 

aithech,  athech  M.  Mann  aus 
einer  der  unteren  der  besitzenden 
Classen,  nach  dem  Crith  Gablach 
{Mann,  and  Cust.  III  p.  469)  einer 
Unterabtheilung  der  bo-aire;  „Cham- 
pion" in  den  romantischen  Erzäh- 
lungen, dann  .,r(t><sal",  „f armer", 
mit  der  Neben  mrsh'll mig  des  Bäu- 
erischenund  riiijixvhl achten.  Daher 

FB.  39    der    Unhold    so    genannt 


aithoch 


357 


aittrob 


iverden  konnte,  hei  dessen  Beschrei- 
bunp  man  an  Itvein  425  ff.  erinnert 
ivirdj  aitlicch  diu  iiäma  äith  („a 
kcen  foe"),  ni  ainm  acht  tlo  dheg- 
laecli  Corm.  p.  4 ;  flaith  ocus  aithcch 
„lord  and  rassaV  Tirech.  Annot.  1; 
aithech  tighe  i.  fcr  tighe,  ut  est 
luighe  in  aithigh  tliigho  ocus  na 
haithaige  tliigc  i.  ben  tighe  O'Dav. 
p.  51;  Corm.  Trunsl.  p.  IX.  V(ß. 
(fDon.  S^ippl.  —  Sq.  Nom.  aithcch 
FB.  38;  Gen.  cluchi  ind  athig  39; 
do  raith  a  hathig  Hy.  5,  87  [Gl.  a 
tir  muintire);  aithig  ibid.  6i. 

iiithecli  i.  fer  braitli  Lügner 
O'Dav.  %).  48.  Hierher  la  borg  dub 
aithech   FB.   71?     V(jl.    eithchech. 

aitliechus  i.  laochdacht  O'Dav. 
p.  49  aithech. 

aithed  Entfliehen,  Durch- 
ff  eilen;  „elopement",  im  Titel  vieler 
Saqen,  vgl.  0' Curry  On  tJie  Ms. 
M'at.  p.  294,  589.  —  Dat.  luid  .  .  for 
aithed  p.  143,  2. 

aitlienim  I  committo,  trado.  — 
Imper.  PI.  2  aititnid  übergebt  sie 
FA.  IdLBr.  (tabraid  LU.).  —  Pass. 
Praes.  Sg.  3  ni  atheuar  SeBI.  3,  e; 
aithnir  „committitur,  is  given  in 
Charge"  O'Don.  Suppl.   Vgl.  aithne. 

\\\rf\\i\iQvvüth.i\)Gixn.nicht  wieder- 
holte er  einen  Schlag  FB.  81,  nir 
aitherrechi?//.,  lässtein  Praes.  aither- 
riuch  erschliessen,   Inf.   aitherrech. 

aitlierrech  repetitio  Ml.  133<i, 
cgi.  Goid.'^  p.  24.  —  Dat.  adverbiell 
aithirriuch  wiedermn  Ml.  134^, 
rursus  Z^.  609;  atheroch  CC.  6  LU.; 
SC.  33  (aitherrach  H.);  atheruch 
SC.  18  (aitherrach  H.). 

aithesc  N.  Bericht,  Rath;  ad- 
monitio  Z^.  869.  —  Sg.  iV^o»;.  an-aith- 
esc . . iss  ed  ro  raid-seom  TE.  12  LU.; 
Dat.  atrubradar..d'oenaithiusc  TE. 
2  £//.;  buidig..dond  athesc  ScM.  4; 
Acc.  ro  i-aidset  a  u-athesc  ScM.  2; 
lasin  u-athesc  sin  FB.  7;  raidis  a  ai- 
thiuscc  p.  145, 10 ;  PI.  Acc.  aithescae 
Sc3L  2  3L,  athiusca  H. 

aithg'iie,  aidg-ue  cognitio,  re- 
cognitio  Z^.  869.  —  Gen.  comartha 
n-aitligni  FB.  59  Eg. ;  ,  Acc.  saig 
aithgne  forru  p.  144,  a.  —  Vgl. 
aicliue. 


aitlig-nim  ich  erkenne.  —  Praes. 
sec.  Sg.  2  inn  dathgnitae  würdest 
du  sie  erkennen  p.  144,  21  [lies 
•guitliae);  3  nir  forfffimusa  mnai 
atguead  fer  LU.  p.  124b,  31;  ni 
rabi  la  VUn  fcr  asaithgncdjPi?.25. — 
l'erf.  Sg.  1  atot-atbgön  ich  erkannte 
dich  TE.b  Eg.  {vgl.  Gramm.  %  240); 
3  nis  n-athgeöin  Lr/.  9^  atgeöin 
FB.  70  (aithceoiu  Eg);  nach  aith- 
gcuin  j(>.  144,  22;  PI.  1  atgenamniär 
FB.  46;  48;   3  atgenatar  FB.  25. 

dia  u-aithig'et  s.  taithig-iin. 

aitliirge  s.  aithrig-c. 

aitlile  Ueberhleibsel?  aithle 
tened  „remnant  of  firc"  Corm. 
Transl.  pi.  12  aithinne;  foloman  .  . 
i.  ainm  don  aitli  bruit  Corm.  p.  20 ; 
vgl.  aithle  i.  seanbhrat  {„an  old 
garment")  O'Clery.  —  Adverbiell  as 
a  aithle  sin  thereafter  Corm.  Transl. 
p.  7;  a  haithle  a  n-oenaig  „after  their 
fair"  FA.  30  (aithli  ohne  a  LBr.). 

aithne  N.  depositum  Z^.  869. 
Vgl.  aithenim. 

l)a  liaithnium  Xa.  17,  n.  corrujit, 
für  aichnium?  s.  S.  90. 

aithrech  reiiig,  einzufrieden: 
aidrech  paenitens  Z'-^.  869.  —  Nom. 
nar  bat  aithrech  SC.  26;  bid  aithrech 
a  coli  Lg.  5,  11  adrech  Lc). 

aithrig'e  TT  Reue,  Busse; 
aithirge  paenitentia  Z'^.  869  {Wb. 
SG.);  athirge  South.  Ps.  {Goid.'- 
p.  58).  —  Gen.  £es  atrige  lere  Leute 
von  fleissiger  Busse  FA.  23  (aitrigi 
LBr.);  Acc.  cen  aithirgi,  fri  ithirgi 
Z^.  248;  dognith  ernäigthe  ocus 
athrige  Gl.  zu  Hy.  2,  26. 

aitire,  aittire  Bürgschaft, 
Bürge;  hostage,  guarantee  Corm. 
Transl.  p.  12.  —  PI.  Nom.  aittm 
ua  trenfer  FB.  8;  atrachtatar  na 
aittiri  13;  Gen.  de  inchaib  na 
n-atairi  ibid. ;  Acc.  togaid  aitiri  de 
7.  —  Vgl.  eterius. 

aittiii  s.  alte. 

aittrebiV.  Wohnsitz,  Wohnen; 
Elf.  zu  aittrebaini.  —  Sg.  Nom.  dianid 
erdalta  a  haittreb  sie  zu  beivohnen 
FA.  14;  sir-aittreb  34;  aidde  ocus 
aittrob  diabail  30;  Dat.  do  bith- 
aittreb  flatha  uimi  um  für  immer 
zu  beivohnen   34;   Acc.  ferait  a  n- 


aittrebaim 


358 


-)fX 


Acc.  on  trath  sa  co  alaile  Fü.  24;  ni 
thairmescad  nach  ai  alaile  FB.  42 

alaim  I  ich  ernähre,  erziehe 
—  Praes.  Sg.  3  not  ail  alit  te  Z'^ 
430.  —  Fut.  S().  3  is  messe  nodn 
ailfea  p.  141,  4.  —  T-praet.  Sg.  2 
ro  altaisi  CC.  5  Eg.;  3  alt  Deicli- 
tire  in  mac  CC.  3  if7.;  rom  alt 
p.  328,  1.  —  PI.  3  rom  altsat 
p.  328,  18.  —  Praet.  auf  -ta  Sg.  3 
alta  Dectire  in  mac  CC.  3  Fg.; 
bäi  in  mac  altae  CC.  5  LU.  — 
Pass.  Praes.  Sg.  3  alair  leo  CC. 
4  Eg.  —  Praes.  sec.  Sg.  3  alta .  . 
Etain  .  .  la  hEtar  p.  131,  lo;  co 
n-altä  CC.  5  LU.  —  Fut.  Sg.  3 
ailel)thair  irL_X  (ailfithir  Eg.)  — 
Praet.  Sg.  3  ro  alt  la  Conchobar 
L^-  ßl  conn  alt  p>-  142,  23.  —  Inf. 
Irmailemain  Sencha  form  p)-  324 
{Tochm.  Em.).  —  tri  altram  Fergusa 
form  p.  328,  6,  s.  altrom. 

älaiud  schön;  älind  decorus, 
formosus  Z^.  795;  Gl.  zu  cain  Hy. 
1,  2;  äluinn  „heautiful"  O^Don. 
Gramm,  p.  112;  cid  maith  cid  olc, 
cid  älind  cid  etig  SG.  28^,  6.  — 
Srj.  Nom.  ba  hälaind  CC.  2  LU. 
(haluinn  Eg)-  SC.  33,  26;  27;  SP. 
IV  4;  is  alaind  cech  n-derg  SC.  43; 


aittreb  isin  glind  FA.  22;  PI.  Nom. 
a  n-aitreba  ihre  Wohnstätten  14.  — 
Vgl.  com-attreb. 

aittrebaim  11  ich  bewohne.  — 
Praes.  Sg.  3  atreba  habitat  Z'^.  434 
rel.  aittre&us  FA.  12  LBr.;   PL  3   \ 
nis  aitrebat  FA.  12;  ni  aittrcbat  29 
aittrebait  in  catbraig  sin  12. 

al  =  ol,    or   inquit,  p.   144,  - 18 
22;  30:  145,  1;  all  se  p.  144,  15. 

al  asbert  TE.  2  LU? 

alacht  schwanger   CC.   G  LU.    \ 
(torruch  Eg.).  \ 

älad     Wunde;    O'Dav.   p.    120   | 
tiscail.  —    Sg.  Nom.  tälad   oengae   j 
die    Wunde    eines    Speers    On    the 
Mann,  and  Cust.  III  450;  PI.  Nom.   \ 
älta  ina  thöeb  liss  FB.  24.  \ 

alaile,  N.  alaill  alius  Z\  359 
iHjl.  araile.  —  Sg.  Nom.  indala 
n-ai  . .  alaili  SC.  8 ;  Gen.  ata  lä 
i  n-degaid  alaili  TE.  12  LU;  M 
comchetfaid  alaili  p>.  310,  4;  Dat 
atraig  cach  fer  di  alailiu  X^L-jLiJl 


alaind  bantrocbt  SC.  34, 7: 17;  alaind 
luadam  SC.  37,  2;  alaind  a  li  SC.  38; 
ba    hälaind  .  .  ocus    bä    liamra    in 
tochim  FB.  7;  20;  jnac  alaind  Aililla    -~. 
La.  1  Lc.\  Sg.  Gen.  F.  äilne,  äille  (^ 
CTDoH.  Gr.  p.  112;   PI.  Nom.  bri- 
athra   aildi   verha  pulchra  Z^.  45; 
ingni  ailli  TE.  4  Fg.;   äilli  a  blai 
Jpg.  17.^33:  da  ech  .  .  com-alli  gleich    jH* 
schön  p>-   310,  13;    Dat.   do    mnaib 
aille  oentamä  SC.  44, 13  (ailli  H.).  — 
Adv.    alaiud    ro    dingestar    Gl.    zu 
dedaig  Hy.  3,  3.  —  Comparat.  äildiu 
pxüchrior  Z^.  275  {später  äilne,  aille); 
bä  aildiu  cach  cruth  araili  FB.  28; 
im  Sinne  des  Superl.:  in  rop  ailliu 
lim   Lg.   18,  5;    ailliu  do   chingdis    ^ 
Lfi.  17,  3  Lc:  ingen  as  mör-ailHu  ^ 
Lß^JXs  möräillim  Fg.).  —  Superl.  X 
in    da    en    ba   haildem    dib   SC.   6 
(haillem    H.);    fer  .  .  as    aldem    di 
feraib  hErewrZ  FB.  51   (is  ailldem 
Fg.);  p.  310,  31;  TE.  2  LU. 

iar  u-albai  f.  131,  25? 

iilde,  Alle  F.  Schönheit  {von 
alaind);  aille  „heauty"  Corm.  Transl. 
p  165  uall.  —  Sq.  Nom.  alli  dath 
SC.  33,  4  (ailde  H.) ;  Dat.  co  n-aldi 
datha  SC.  31,  4;  ar  ä  äildi  ade  Gl.  zu 
Bersäbae  forma  captus  Ml.  32a,  22. 

ale,  alle  Adv.,  0  .soin  ale  „from 
tliat  time  forward"  O'Don.  Gramm, 
p.  263.    V(il.  alla. 

ale  FB.  92? 

ale  s.  alle. 

alg-euaigfim  III  ich  mildere,  be- 
sänftige {von  kilgen)-.,  tardo,  lentor 
Z^.  435.  —  Praes.  Sg.  3  älgenigid 
mitigat,  tardat  Z^.  437.  —  Inf.  in 
tan  .  .  no  bid  . .  oca  halgenagud-si 
tvenn  er  sie  besänftigen  wollte  Lg.  18.  ^ 

alg'es  s.  ailges. 

alle  angenehm,  erwünscht? 
mäd  alic  duib-si  SC.  45,  26;  47;  ba 
halic  leis  FB.  75. 

alid  s.  ^lilim. 

aliud  s.  alaiud. 

1.  all  N.  Zügel:  i.  srian  OCl.  — 
PI.  Dat.  CO  n-allaib  oir  Sc3I.  20; 
Du.  Nom.  da  n-all  n-ffibda  FB.  45; 
da  n-all  n-aphthi  n-intlasse  LU. 
p.  113a,  43  [Siab.  Concul);  da  n-all 
n-düalcha  FB.  45;  51;  dia  n-all 
düalcha  FB.  47;  p.  310,  30. 


359 


2.  all  i.  hin  Gl.  zu  Fei  Jan.  6,  v(jl. 
com-all. 

o.  all  i.  i'iasal  Gl.  zu  Fei.  Jan.  6; 
hierzu,  all-togu  SP.  V  9?  vgl.  ran- 
toga  „rigid  noble  choice"  Stokes, 
Fei.  Jan.  G.  —  Vgl.  aill. 

4.  all  „great,  prodigious,  mighty" 
O'R.,  nieht  cerschieden  von  oll? 

5.  all  N.  Fels;  cliff',  itir  da  n-all 
OBon.  Supxil.:  all  n-glaine  „rock 
üf  purity"  StoTces,  Fei.  Jan.  6.  — 
Acc.  CO  u-ecmaing  a  tul  immon 
u-all  FB.  70,  vgl.  dollcici  a  cend 
immoii  cloich  Lg.  19. 

6.  all  inciuit  p.  144,  15,  s.  ol. 
alla,    ein  Baumadvcrb,    das   in 

gewissen  Verbindungen  häufig  vor- 
kommt: alla  astig  Gl.  zu  intus, 
allamuig  (alla  amuig  outside,  O'Don. 
Siqu^l)  Gl.  zu  foris  Gild.  Lor.  86 
(nullo  membro  foris  intus  egrotem); 
alla  nair  ialla  auair  On  the  Mann, 
and  Cust.  III  j).  458)  ^(iid  alla  thoir 
071  the  east  side,  alla  thiar  on  the  icest 
side  O'Don.  Gramm,  p.  2G3:  „away 
(far  off}"'}  On  the  3Iann.  III  Index. 
—  connoeljaib  Alban  alla  Hy.  1,  53 
{Gl.  i.  fri  muir  anair  i.  —  V(/l.  an-all. 

alla  Inferject.  FB.  84. ' 

allaid  wild  {Gegentheil:  cendaid 
zalim  Corm.  p.  12);  cü  allaid  Wolf, 
lupus  Ir.  Gl.  417;  ag  allaid  cervus 
Corm.  p.  12  cerchaill:  onaqer  Ir. 
Gl.  389.  —  Sg.  Nom.  torc  allaid 
Hy.  5,  57;  in  mucc  allaid  Gl.  zu 
anos  Hy.  5,  57;  Acc.  in  sinnacli 
u-allaid  Hy.  5,  6i;  p.  46,  2i;  PI. 
Nom.  coin  alta  Hy.  5,  6o;  SP.  I  5. 

allam  Gl.  zu  erlam  Hy.  5,  95, 
ihre  Hand. 

all-l)ach  FB.  52,  all-cliliu  53 
ivohl  zu  all  i.  üasal? 

allmar,  O'Beilly's  „allabhar 
savage,  wild"?  —  PI.  Nom.  allmair 
FB.  45;  p.  310,  u. 

aliud  Buhm;  i.  nos  („ciistom" 
Stokes,  O'Beilly  hat  aucli  „fame") 
no  alad  {„fame"  O'Don.  Suppl.) 
i.  a  laude  i.  on  molad  („from  the 
praiae")  Corm.  Transl.  p.  14;  alladh 
i.  oirdhearcas  „fame,  conspieuous- 
ness"  O'Cl.  —  Sg.  Nom.  ni . .  a  iiaill 
nach  a  aliud  nach  a  airechas  FB.  79 
(allad    Eg.);    Dat.    ar    aliud    ocus 


ergna    ocus    auiiabra    FB.    19;    ar 

I   aliud  ocus  gail  ocus  gasciud  FB.  61. 

allus  p.  141,  19  s.  los. 

alltar  alter.  —  Gen.  ar  amainsib 

in  chentair  ocus  ar  phein  in  alltair 

1   ,.from  tJie  wiles  of  ihis  world',  and 

j  from  the  punishment  of  the  othcr" 

Gild.  Lor.  Gl.  147. 

alma  He  erde,  S  c  h  a  a  r;„  a  herd, 

a  number  of  cows"  O'Don.  Suppl. 

—  PI.  Dat.  almaib  tor  mit  Schaaren 

I    von  Helden  ScM.  21,  6;  Acc.  almai 

'   enlaithe  FB.  49;  p.  310,  19. 

almsau  =  i?.e>]/j,ooiv7];  i.  quasi 
elimsan  ab  elimosyna  Corm.  Gl. 
p.  2.  —  Sg.  Gen.  na  halmsaine 
Corm.  Gl.  p)-  2:  PI.  Nom.   alrasana 

FA.  27  (almsanu  LBr.);  Dat.  dia 
n-almsanaib  FA.  27. 

1.  alt  J.r^.  —  Sg.  Dat.  don  alt  air- 
chitail  issiu  „to  the  p)resent  species" 
Corm.  Gl.  p.  3  anair;  fön  alt  cetna  auf 
dieselbe  Weise  SC.  8;  PI.  Gen.  dia 
sloindead  na  n-ilalt  „to  distinguish 
the  various  species"  Corm.  Gl.  l.  c. 

2.  alt  i.  aircetal  O'Dav.  p.  47. 

3.  alt  „Joint"  Corm.  Transl.  p.  56 
deach.  —  Nom.  cech  n-alt  FB.  37 
Eg.\  Dat.  don  alt  Gl.  zu  jugulum 
Gild.  Lor.  Gl.  201. 

4.  alt  („cliff"  or  „height")  ab  alti- 
tudine  Corm.  Transl.  p.  4;  vgl. 
altcymr.  allt  collis  Z'^.  113.  —  Sg. 
Dat.  i  n-ailt  Hy.  5,  1. 

5.  alt  i.  teach  {Haus)  O'Dav. 
p.  54;  vgl.  ailt. 

tria  alt  Lg.  17^^  31? 

älta  s.  älad. 

altau  F.  Rasiermesser;  i. 
scian  bearrtha  O'Dav.  Gl.  p.  54 
alt.   —  Sg.   Dat.  co  n-altaiu  aith 

FB.  46;  Acc.  is  aith  amail  altain 
O'Dav.  Gl.  l.  c;  ama?  in  n-altaiu 
n-äith  sicut  rasorium  acutum  Ml. 
col.  301  {Goid.^  p.  U). 

altfad  ui-l>roclibiiada  FB.  46? 
vgl.  borrfad. 

altuiiüe- scharf  {wie  ein  Basier - 
messcr),  von  altan.  —  tene  . .  aith 
goirt  ailtnidi  p.  191,  i^i;  aithe  g«"a 
altnide  p.  190,  27. 

altuidecht  F.  Schärfe.  —  Dat. 
no  thescbad  finua  fri  gaith  ar  altni- 
decht  FB.  91. 


altrara 


360 


altrnm  Nahrung,  Ernähren, 
Erziehen;  nutritio  Z^.  771;  „nur- 
tnre"  Corm.  Transl.  p.  2.  —  Sc/. 
Gen.  do  cliuindchicl  ä  altrama  „do 
demancl  his  nutriment"  Ml.  {Goid.'^ 
p.  18);  am  tualuing  mu  dalta  alt- 
ramm o  do  rig  p.  142,  5  {ich  hin 
im  Stande  meine  Pfleglinge  könig- 
lich zti  erziehen'^);  Acc.  tri  altram 
Fergusa  form  p.  328,  6. 

am-  ist  VorsatzpartiTcel  von 
negativer  Bedeutung,  s.  am-les, 
-riar,  -ulach.  Vgl.  ZK  860;  Wi. 
Gramm.  §  401;  Corm.  Transl.  p.  3. 

am,  amm  N.  Zeit.  —  Nom. 
{oder  Acc?)  a  n-am  {mit  nacJifol- 
gendem  Relativsatz)  als  CO.  6;  in 
am  p.  310,  i;  Dat.  iar  aira  nach 
{einiger)  Zeit  SC.  33,  5;  in  aim  als 
FB.^10.  —   Vgl.  tan. 

dm  loahrhaftig,  engl,  in  sooth, 

■!  eine  hetheuernde  Partikel  wie  em.  — 

j(  I  ni  pam  slän-sa  am  Lg.  7;  „cid  as 

I  mö  miscais  lat  atchi"  ar  Conchobar. 

^  I  „Tussu  Am"  or  si  Lg.  19.:  cid  am 

was  denn  ScM.  10;   ni  ba  dirsann 

in  galur  sin  am  TE.  7  Eg.;  trüag 

am  sin  TE.  9,  25  (?)• 

am  ich  hin,  sum  Z^.  487;  Wi. 
Gramm.  §  384 ;  wird  nur  als  Copula 
gehraucht,  aher  nie  mit  der  Negation 
verhunden.  —  Sg.  1  am  celi-sea  Co- 
naill  FB.  39;  am  escid-sea  FB. 
35;  31;  p.  40,  20;  141;  4;  5;  29; 
p.  142,  1;  5;  (SP.  II  12;  uair  is  am 
ben-sa  curad  cäin  FB.  30  {vgl.  Wi. 
Gramm.  §  385);  is  am  slän-sa  TE. 
14  Eg.;   cid  indiu  bad  am  slän-sa 

(TE.  10  LU.:,  so  ist  loohl  auch  mad 
am  zu  trennen  FB.  32  Eg. ;  für  is 
ed  am  Lg.  18,  3  ist  ivolü  mit  Lc. 
tathain  mihi  est  zu  lesen,  vgl.  jedoch 
cein  am  messe  du  thabairt  doraid 
du  gle  for  mu  mud  SP.  II  IG; 
selten  im:  ar  is  im  ingen  ercniVi 
TE.  9, 10.  —  -8  at  banlendan  FB.  18; 
at  ferr  do  laech  andö-sa  ScWl.  16; 
iss  at  slän-sa  TE.  14  Eg.\  ro  päd 
at  slän  TE.  10  LU.;  is  att  ail-siu 
dam-sa  ocus  bid  at  ail  SC.  43.  — 
3  is  coir  FB.  9;  41;  SC.  6;  17; 
29,  22;  33,  27;  35;  41;  43;  45,  22; 
■Jf  is  maith  sin  SC.  34;  is  gle  La.  18.  2:;; 
is  amra  amlaid  TE.  14  LU.\  is  ferr 


FB.  6;  26;  28;  SC.  44,  10;  is  ecen 

dam  a  dütracht  SC.  44,  u;  is  banna 

ria  frais  ön  trä  FB.  52:  SC.  30,  10; 

SP.  IV  1;  is  err  tbreu  FB.  U;  23; 

is  lat  in  fer  SC.   44,  5;    is   e   seo 

iarom  forcetul  no  gnätbaiged  FA. 

32;  33;  FB.  9;  SC.  13;  33,  s;  45, 13; 

is  he  SP.  III  4;  is  dom  chuitbiud-sa 

ön  FB.  61;   ocus  se  [für  is  e)   os 

adart    fir    i    sirc    SC.    23;    isi    mo 

riar-sa  FB.   16;    issi    lanamain   ro 

failsad  i^jjjj  is  hi  sin  TE.  5  Eg. ;    ^ 

p.    131,   28;    140,   24;    144,    25;    issi 

dan  cetna  tir  coso-rancatär  FA.  4 ; 

23;   iss  ed  läa  and  sin  immanarnic 

do-som  frisin  Liath  Macha  FB.  31; 

SC.  1;  iss  ed  attach  adessam  Hy.  1,  4; 

ind  flaith  is  ed  a  orbbae  SP.  V  11 ; 

is  iat    lucht    diar  bo    soirb   in  set 

sain  FA.  23;   31.  —  Mit  is  ivird 

ein   Begriff,    der    besonders   hetont 

loerden  soll,  vorausgenommen,  und 

die    eigentliche   Aussage    folgt   als 

Relativsatz  nach   (vgl.  franz.   c'est 

lui   qui  a  fait   cela):    ar  is   Conall 

ar    lin    a    chernd    cinges  ria    cach 

Ifech  FB.  23;  71;  SC.  29;  besonders 

häufig   mit    dem    Pron.   personale: 

M.  iss  e    non    dlig  FB.   14;    is  e 

gaiscedach  as  dech  FB.  14;  FA.  32; 

is  he  ba  sinser  FB.  81;  F.  issi  ro 

bad    banrigan  FA.   20;    ro  fetatar 

issi    lanamain    ro    failsad    La.    16:  -^ 

N.   iss   ed    adfiastar  sund   SC.   28; 

35;  Hy.  2,  1;  12;  24;  5s;  FA.  17;  FB. 

9;  20;  PI.  is  iat  aittrebait  in  cathraig 

sin  FA.   12;  24;    25;   27;   28;   29; 

SC.  37,  20;   vgl.  it  e.  —  is  me,   is 

tu  wie  franz.  c'est  moi,  c'est  vous: 

ar  is  me-se  FB.  23;   TE.  13  LU.; 

SC.   44,   8;  p.   141,   4;    CC.   5   Eq.; 

is  me  a  cnü  chridi  FB.  24;  SC.  44; 

CC.   5  Eg.;    is    tu    Isech  na  cernd 

FB.  10;  11;  SC.  29;  is  tussu  Isech 

as    dech  FB.  9.   —  Auch    andere 

Satzhestandiheile  iverden  so  mit  is 

vorangestellt:    is    dait    as    chöir    a 

thabairt  FB.  9;  24;  41;  61;  SC.  4; 

5;   6;    34,   9;    46;    is  dia    acallaim 

dodeochad  SC.  10;   ar  is   tria  chin 

m-ban  bit  feruai  ferdlochtai  FB.  29 ; 

24;  31;  Lg.  5,  9;  i:i;  17;  Hn.  2,  63;      X-^^^ 

iss  im  tir  ata  p.  145,  7;  SC.  22 ;  41 ; 

is  de  uä  tic  a  liEmain  SC.  29,  21 ; 


amach 


361 


is  and  asbert  FB.  13;  30;  32;  SC.  15; 
is  and  sin  batar  Vhiid  iua  terchom- 
ruc  SC.  24;  32;  is  indiu  curthir  in 
cath  SC.  32;  Lf).  5,^  7;  is  amlaid 
trä  dorönad  a  tecli  sin  FB.  2;  20; 
81;   SC    2;  23;    ar  is    amlaid  atä 

FA.  30;  is  malle  connuccabsat  Hy. 
2,  Gtj;  5,  37;  ar  imad  na  ti-eb  . .  iss 
aire  couopartatar  cocriclia  i  u-bEre 
CC.  2  LU.;  is  wird  sogar  der  1.  Sg. 
am,  der  ü.  S<).  at  vorgesetzt  {vgl. 
Wi.  Gramm.  §  385):  is  am  ben-sa 

FB.  30;  is  am  sUin-sa  TE.  14  Fg.; 
is  im  ingeu  ercnif?  TF.  9,  lo  Fg.; 
iss  at  slän-sa  'TF.  14  Fg. ;  iss  att 
ail-siu  dam-sa  SC.  43.  —  Bei.  as: 
Ariel    arcaingel    as    cbometaid    dö 

FA.  16;  SC.  15,  i;  37,  is;  SP.  II 15; 
Hy.  5,  i-i;  ni  brec  äs  äil  dün  immut 

FB.  61;  92;  is  dait  as  cböir  a 
thabairt  FB.  9;  is  möo  de  as  com- 
airche  airtbiu  SC.  10;  ni  bo  ed  as 
mö  ro  gnathaigsem  dün  SC.  14; 
L(j.  19:  a  ben  lud  flr  as  dech  i  n- 
&eFB.  19;  9;  SC.  13;  La.  6; 
Hy.  6, 1 ;  FA.  15 ;  20 ;  1er  . .  as  aldem 
di  feraib  hErcnd  FB.  51 ;  deua .  . 
Simal  as  adlaic  let  FB.  62;  in  tan 
. .  as  mithig  BA.  18;  nair  as  TF. 
i)  LU.  —  PI.  3  it,  at;  it  toirsig 
oeus  it  buaidertba  din  na  pecdaig 

FA.  14  LBr.;  it  liiathidir  gäitb 
n-erraig  SC.  37,  o;  it  e  tri  maic 
Find  TE.  ii  LU.;  it  ^  sin  in  lucbt 
ro  berbad  döib  do  lesugud  FA.  28; 
SC.  5;  i).  144,  24;  26;  p.  20,  is.  — 
Sit  soiüoJd  im  Anselduss  an  Partikeln, 
als  auch  selbständig  loie  it:  dia 
u-at  släna  a  secht  m-bliacZ««  FB. 
9 ;   24 ;   at  möra  na  comi'ama  dait 

FB.  10;  SC.  45,  ly;  p.  40,  20;  41, 14; 
at  lir  turim  thra  frassa  na  saiget 
FA.  29 ;  atodiuri  . .  oeus  at  triiaga 
na  gäre  ibid.\  33;  cid  at  liumair 
FA.  13  {Stokes  theilt  FA.  p.  23 
ci-dat  ah)\  cid  at  olcca  rünu  ban 
TE.  9,  17  Fg.;  at  a  cbomrama 
öenaidche  so  ule  FB.  89;  at  lat 
so . .  rig  bätar  isin  dail  sin  SC.  22.  — 
Bei.  aercbinnig  cläin  ate  colaig 
FA.  29  (lujl.  andaiti  unter  tau). 

amach  s.  ammach. 
•AVüAY^'Amnei^BestandtheilverscIde- 
dener  Interjectionen  des  Schmerzes 


oder  Schreckens ;  fe  amfe  „rooe'svie^' 
Goid.'-'  p.  180  {toohl  mit  Anspielung 
auf  lat.  vae  mibü);  SC.  7;  FB.  35  j 
aill  amai  FB.  25;  34;  61;  cid  amai 
FB.  34  Fg. 

amai,  amail  Praep.  (c.  Acc)  und 
Conj.  wie;  geioöhnlich  abgekürzt 
am,  nicht  abgekürzt  Hy.  1,  30;  33;  37; 
amuil  CC.  1  Fg.  —  1)  Praep.  ut, 
instar  Z'^.  657  {vgl.  Stokes,  Goid.'^ 
p.  14  not.):  amuil  gach  n-anrad 
CC.  1  Fg. ;  eivaal  retlaind  rig  FA.  10; 
amai  bruthu  FA.  34;  am«i  flesca 
(jir  SC.  31,  10;  amai  aed  FB.  68; 
a.mal  sin  FA.  34;  &mal  soerdatb 
Lfi.  18,  ig;   -FA  8;    17;   >S'C'.  37,  u;     -^ 


i*^-B.  37;  &mal  tussu  i«.  9,  amalt-so 


-  Anstc 


^ 


ic^malt-sa  Fg.  —  Anstatt  amai 
sin  FA.  22  LBr.  und  34  Lü.  ist 
ivohl  amlaid  sin  zu,  ergänzen.  — 
2)  Conj.  ut,  sieut  Z^.  718:  a)  in 
Gleichnissen  [oft  mit  der  3.  Sg.  Praes. 
in  relativer  Form)  amai  bis  FB.  44; 
meles  52;  sechnas  SC.  41;  bentair 
FB.  46;  48;  82;  amai  bid  fötrond 
fairrci  dimöre  FB.  85.  —  b)  in 
Vergleichen  mit  Thatsachen:  amai 
foedes  Hy.  1,  33;  soeras  37;  amai 
roanacbtso;  amaZ  dorigni  imcossait 
inna  fer  FB.  16;  26;  39;  83;  87; 
amai  as  adlaic  let  FB.  62;  amai 
ro  bo  data  lais  11;  am«Z  ro  aurgnad 
FB.  13;  16;  25;  amai  do  rairgert- 
som  FA.  2;  6;  7.  —  c)  nach  Verbis 
sentiendiund  declarandi:  adfetamaZ 
atchonnairc    SC.   12;    29;    40;    48; 

FA.  6;  amai  doragad  airi  FB.  17. 
—  d)  zum  Ausdruck  des  Anscheins 
„als  ob"  mit  Temp.  secund.:  amai 
na  beth  etiV  als  ob  sie  nicht  vor- 
handen   iväre    FA.    17;    FB.    11; 

SC.  49;  auchL(i.9?_ —  e)  mit  Temp.     "V" 
hist.  toie=  als:   amai  ro  bätar  and 

FB.  91;  SC.  48. 

amaiuse,  vgl.  amhuinse  2n-02)hecy, 
incantation  .  . ;  cunning ,  subtlety 
O'Don.  Sappl.  —  Sg.  Dat.  ar  äine 
ar  amainse  ar  chirt  p.  328,  10;  PI. 
Nom.  amansi  mora  na  mac  Oss.  I  7; 
biastai  granni  dracondai  cucund 
dofutitis,  trena  a  n-amainsi  echdili 
ciadeutis  LU.  p.  1W\  17  {Siab. 
Concid.)\  Bat.  ocum  imdegail  ar 
amaiuäib  in  cbentair  oeus  ar  pbeiu 


362 


in  alltair  „protedim)  me  from  the 
wiles  of  this  tcorld,  and  from  the 
punishment  of  the  other"  Gild.  Lor. 
Gl.  147. 

amaiiisiu  Compar.,  vgl.  tressiu 
cach  gniaid,  eölchu  cach  druid, 
amainsiu  cach  filid  LU.  ih  123»,  2». 

amein  s.  amiu. 

ameu  {christl.)  amen  p.  20,  23;  32. 

amiu  Adv.  so,  ebenso:,  amin, 
amein  ita,  sie,  item  Z'^.  613.  — 
cia  beimmi  amin  nach  re  SP.  II  13; 
forriuth  a  n-enech  ocus  a  n-iuech- 
nreso  amiu  ]J-  141,  27;  hierher  auch 
amein  FB.  67  {auf  den  Satz  in  tan 
ata . .  hinweisend). 

am-g^licc  imlclug,  longe schielet. 
—  Compar.  amglicn  t'echrad-su 
FB.  34  (aimglica  Eg). 

ain-labar  stumm.  —  Sg.  Nom. 
iugen  amlabar  Hy.  5,  43;  Dat.  0 
amlabar  a  muto  Z'^.  780. 

amuiail  »ST.  V  10  nach  Stohes, 
Goid.-  p.  178,  für  a  smail,  a  samail 
„his  lilce",  seinesgleichen? 

anilaid  Ado.  so  {ovrojg,  ojöe), 
häufig  in  der  Formel  isamlaid  {vor- 
wiegoul  mit  einem  s)  est  ita  ZI  610, 
von  mir  mit  Mücksicht  auf  die  unter 
ovrcog  angeführten  Stellen  in  is 
amlaid  getrennt,  vgl.  „is  amlaidli 
it  is  so"  O'Don.  Gramm,  p.  263. 
Da  jedoch  auch  samlaid  in  diesen 
Texten  vorkommt,  so  könnte  auch 
diese  Form  in  isamlaid  enthalten 
sein.  l)ovzoji;:  ma  ro  bamar  amlaith- 
sin  TE.  13 ;  is  maith  linn  amlf«f?-sin 
TE.  14;  FA.  24:  is  amra  amlaid 
TE.  14  LU.;  FB.  52.  —  2)  d>de 
igeto.  is  amlaid):  is  amlaid  . .  atä 
in  rigsudi  sin  es  ist  so  dass  dieser 
Tliron  ist  FA.  7;  11;  14;  17;  25; 
30;  35.  —  Das,  worauf  amlaid 
hinweist,  tvird  angefügt  a'  mit  ocus 
{und):  is  amlaid  dochuadais  ocus 
gai  triat  bragit  es  ist  so  {dass)  du 
(fingst  und  ein  S2ness  durch  deinen 
Hals  Sc3I.  14;  FA.  12;  TE.  9 
Fg.-   SC.  2;  33;   44;   FB.  20;   81. 

b)  mit  i.  (=  idon) :  is  amlaid  dog- 
nithe  in  tarbfes  sin,  i.  tarb  find 
do    marbad    SC.    23;    p.    309,    31. 

c)  mit  conid:  SC.  49.  d)  ohne  Par- 
tikel: is  amlaid  .  .  doröuad  a  tech 


sin:  sudigud  Tigc  Midclu'iarta  fair 
FB.  2;  p.  311,  35;  CO  röchet., 
amlaid-sin  tarsin  n-glend  cetna:  iar 
mörgäbud  FA.  22. 

am-les  Nachtheil,  Schaden; 
„aimles  evil"  O'Don.  Suppl  — 
Sg.  Nom.  nib  amles  SC.  11,  9;  Dat. 
ni   ar  chul  no  amles  TE.  13  LU. 

aiu-li  Glanzlosigheit.  —  Sg. 
Nom.  a  fuacht  a  fot  a  hamli  SC.  30,  8 
{vom  Winter). 

amm  Zeit  s.  am. 

ammach,  amach  hinaus,  fort, 
spätere  Form  für  altir.  immach, 
in  älteren  Texten  noch  selten.  — 
tisa  ammach  SC.  34,  le;  luidh .  . 
amach  p.  144,  10;  asa  cionn  amach 
aus  seinem  Kopfe  heraus  Gl.  zu 
Oss.  III  6  Ed.  (immach  L.) 

ammaig,  amaig'  dr  aussen, 
spätere  Form  für  altir.  immaig.  — 
ammaig  FB.  21;  ro  leblaing-seom 
tarsin  csithraig  ammuich  FB.  82; 
ammuig  88;  91;  ascnam  co  araile 
iuse  mara  hErenn  SLinmiglTylPraef. 

ammor,  amor  Trog,  Corm. 
Transl.  p.  15.  —  ammbur  indlait 
„a  tvashing  trough'^  On  the  Mann, 
and   Cust.  III  p.  485. 

ammuiu  SC.  4?  {„they  all  hegan  to 
contend  ivith  one  another"  0'  Curry). 

ammus,  amus  31.  Nachstellung, 
Angriff,  Versuchung;  temptatio 
m).  2c  {Z-\  788);  amus  longphuirt 
„attack  on  the  camp"  O'Don.  Suppl. 
—  Sg.  Dat.  {oder  Acc.'^)  ar  ammus 
Eochada  TE.  3  Fg.,  ar  amus  {in  ah- 
geschivächter  Bedeutung)  „towards" 
O^Don.  Gramm,  p.  288;  Acc.  ocus 
nis  lecea  sind  i  n-amus  n-dofulachtai 
und  führe  uns  nicht  in  Versuchung 
O'Don.  Gramm,  p.  443;  PI.  Dat. 
asna  amsib  sin  La.  12  (asnajLathaib  -^ 
sin  _Xc^_^i/2-) ;  Acc7  amsiu  Gl.  zu 
conatus  noxios  Ml.  16»  2. 

amuas  hart,  rauh,  übelge-  y 
sinnt.  —  Sg.  Nom.  in  maec  amnas 
der  unverschämte  3Iensch  Hy.  5,35; 
erclior  amnas  Hy.  6,  13  {Gl.  i.  am- 
iuuas  i.  drochinnas);  ba  hamnas  fri 
ecrata  L(i.  17^  12;  am  amnus  ar  ^ 
gail  p.  142,  1;  Acc.  fri  cech  nert 
n-amnas  Hy.  7,  43;  gairm  u-amuas 
FB.  84. 


363 


amne  Ade.  so;  üa,  sie  Z^.  613: 
steht  öfter  tvie  unser  „so^'  modal 
hei  räiunlichen  Bestimmungen.  — 
in  maith  a  n-dub  so  amne  ist  diese 
Tinte  gut  so  311.  13d  (glossa  scrip- 
toris  codicis  atrcnnentum  temptantis, 
infra  in  folio  Z'^.  213);  fil  os  adart 
na  himda  tliall  amne  der  am  obern 
Ende  des  Lagers  dort  so  ist  SC.  24 ; 
ind  uas  amue  asan  imda  ScM.  6 H.\ 
Etain  indiu  sund  amne  p.  131,  24. 

jiinos  M.  sateVes;  „a  hireling 
saldier"  Corm.  Transl.  p.  2  (i.  am- 
fos  i.  inti  nabi  foss  air,  acht  lio 
loce  do  locc);  amhas  a  .saldier, 
O'Dan.  Stippl.  —  PI.  Gen.  na  n-amus 
satilitum  LArd.  12a  {Gaid.^  p.  69). 

—  Davon  amsa,   amsach,  amsaine. 
amor  s.  ammor. 

anior  Jammer,  „misery"  Stokes. 

—  nim  thaii'Ie  ec  na  amor  Hy.  6, 12 
{Gl.  isse  amor  eia  i.  uch  ach). 

amra  w u n  derb a r  {oft  mit  maith, 
gut,  glossirt);  N.  Wunder;  i.  maith 
no  mirabilis  Gl.  zu  amra  Hy.  6,  2.  — 
Sg.  Nom.  amra  arad  -Hy.  5,  12; 
amra  samud  Hy.  5,  13;  amra  plea 
ibid.  {Gl.  i.  bona):  p.  39,  10:  ri 
amra  Sc3I.  1:  TE.l  Eg.:  p.  311,  th: 
ba  amra  Hy.  5,  5i)' [Gl.  ba  maith); 
is  amra  amlaid  TE.  14  LU.;  bä 
halaind  . .  ocus  bä  hamra  in  tochim 
FB.  7.  —  amra  di  ein  Wunder 
van  ihr  Hy.  5,  38  {Gl.  i.  maith);  73 
{Gl.  i.  maith  i.  do  Brig^Y):  so  wohl 
auch  77  zu  lesen  (amru  LHy.^,  Gl. 
zu  dieser  Stelle:  i.  ro  bo  mör  in 
fiurt  do  Brigit:  amra  tinne  senastar 
Hy.  5,  45;  amra  ro  gab  prainn 
Hy.  5,  68  {Gl.  i.  maith)  fofrith  amra 
Hy.  5,  79:  ba  mo  amra  arailiu  es 
war  grösser  das  Wunder  als  ein 
anderes  Hy.  5,  75  {vgl.  jedoch  unter 
Dat.)  amra  tire  Wunder  von  einem 
Lande  p.  133,  2;  ba  amra  retha 
Hy.  2,  9  (amra  Fr.,  amru  LHy); 
Dat.  ba  mö  amru  arailiu  Hy.  5,  40 
(amro  Fr.)-  47:  boi  mär  de  amru 
inna  flaith  LU.  p.  121»,  28  [Tochm. 
Em.);  Acc.  im  ardrig n-amra n-UlafZ 
FB.  28:  Hy.  6,  1  (i.  maith  cel  mi- 
rabilis); Voc.  a  mr/(c  amrai  FB.  61: 
a  Oilill  amra  TE.  10,  1  Fg.:  PI. 
Gen.  ba  höen  a  amra  es  tvar  eines 


ihrer  Wunder  Hy.  5,  43  (i.  do  fertaib 
Br'igte).  —  Compurat.  amru  fei-aib 
SC.  31.  11  {der  timnderbarste  der 
3Iänner?);  amru  sceöil  SC.  31,  0: 
Hy.  5,  18  {sollte  beide  3Iale  amra 
gu  lesen  sein?).  —  Compos.  im 
Concobur  cloth-amra  FB.  28. 

am-rfar  F.  „Opposition"  OB.  — 
Sg.  Dat.  ata  mo  c/iorp  dorn  aimreir 
TE.  9,  24  {vgl.  do  reir  far  coluo 
secundum  carnem  vestram  Z'^.  659); 
Acc.  däig  no  co  dingnea  m'amreii- 
SC.  45,  2.5. 

ain-reid  uneben;  iniquus  ZK 
860.  —  Sg.  Nom.  rop  reid  remunn 
cech  n-amreid  Hy.  1,  34;  hid  reid 
riam  cach  n-amreid  „everything 
unsmooth  shaJl  he  smooth  before 
Mm"  Goid.^  p.  56  {Cod.  Bern.). 

am-reith,  vgl.  O'Reilh/s  aimh- 
reidh  F.strife,  %ineasiness,  abstinacy, 
a  defile,  a  fastness.  —  PZ.  Acc.  eter 
mothru  ocus  amrethi  FB.  47  laim- 
reide  Fg.). 

amroichlimm  p.  141,  21,  corrupit 
für  arfoichlimm. 

amsa    F.    Krieg s^dienst,    von 
amos.    —    Sg.   Acc.    co    ro   gabsat 
amsai   aice  Lg.    11_  (amsaini   Fg.,    -^ 
a.msaiü  ic.\ 

amsach  31.  Soldat.  —  PI.  Nom. 
amsaig  Conchobair  La.  14.  y. 

amsaine      F.      Kriegsdienst; 
military  service  O'Don.  Suppl.,  vgl. 
amsa.  —  Acc.  amsaini  Lg.  11  Eg.    /'^ 
(amsajn  Lc).  ^ — ^ 

amser,  aimser  F.  Zeit;  tempus 
Z\  241:  989.  —  Sg.  Gen.  inna 
hamsiri  sin  FB.  1 ;  Dat.  i.  n-amscir 
da  macc  Aeda  Släue  Hy.  1  Praef; 
it  amsir  zu  deiner  Zeit  Lc/.  5,  7;  9^   ^Vxy 

amsib  s.  ammus. 

am-nlach  unbärtig;  vgl.  ulcha. 
—  Sg.  Nom.  cesu  amulach  is  öc 
SC.  37,  1;  gilla  öac  amulach  i4. 

amus  s.  ammus. 

au  spätere  Form  des  Artikels  für 
altir.  in,  ind. 

au-  Neutr.  des  Artikels,  s.  in. 

an-  Relativpronomen,  s.  a  n-. 

an-  Pron.  poss.  der  3.  Pers.  Plur., 
s.  a  n-. 

an-  Privaiivpartikel,  s.  an-eöla, 
an-fireu    ii.    s.    tv.,    nach   Zimmer, 


364 


aiifilaich 


ZtscJir.  f.  Vgl  Spr.  XX  524  mich 
ccaine,  ecnairc,  ecraibdech  w.  s.  iv. 

au-  vor  Baumaäverhicn  in  au-air, 
an-all,  an-des,  an-iar,  an-is,  a-tuaid, 
au-üs. 

an  i.  luath  (fDav.  p.  47. 

1.  all  i.  sithal  [Trinkgefäss)  O'Dav. 
p.  52,  55;  PI.  Nom.  aiia  Corm.  p.  3. 

2.  tili  glänzend.  —  Sg.  Nom.  an 
spirut  uöeb  Hy.  6,  g;  an  breo 
„a  splendid  fiame"  {oder  Compos.  ?) 
Fei.  Jim.  2;  ba  hän  aircech  aibind 
p.  310,  5 ;  ord  an  Gl.  zu  co  n-orddain 
Hy.  4,  7;  snigi  an  Gl.  zu  an-mich 
Hy.  5,  30 ;  am  an  p.  141,  lo;  Gen. 
Adamnain  äiu  Hy.  1,  54;  mac  äin 
Amorgem'  FB.  23;  Dat.  F.  for  licc 
derg  äin  FB.  48;  Acc.  tech  n-an 
n-uirnige  p.  145,  4;  Voc.  F.  a  Emer 
äu  SC.  44,  11 ;  PI.  Nom.  F.  buidnc 
ana  do  ainglib  FA.  G;  Voc.  F.  a 
läicbessa  äua  FB.  29.  —  Compos. 
ria  n-andrib  än-ard-Ulad  FB.  68,  27; 
an-flatba  ÄC  34, 12;  an-ingeuraid  13 ; 
an-ingenaib  p.  131,  13. 

aiiabda  FB.  37  Fg.,  corrupt  für 
an-aebdaV 

aiiacul  Bettung,  Betten,  Inf. 
zu  augim.  —  Sg.  Gen.  beir  buide 
n-anacuil  ScM.  20  (soviel  als:  häuf 
dich  los);  Dat.  dia  n-anacul  sie  zu 
retten  Hy.  1  Praef.\  ron  tograt 
diar  n-anacul  Gl.  zu  Hy.  1,  17; 
domm  anucul  Hy.  7,  34;  Acc.  conicim 
t'anacul  ich  kann  dich  retten  LArdm. 
186a  (j,-.  Gl.  570). 

au-aicliuid  ^tnbelcannt.  —  Sg. 
Nom.  don  icfad  teidm  anaichnid 
ann  Three  Mir.  Hom.  p.  106,  19; 
Acc.  brisiud  for  öenfer  n-auaiclinid 
ctorro  FB.  94. 

i'iathu  ecli  n-aiiailclie  FB.  49; 
p.  310,  20V    V(fl.  anälaich. 

aiiaill  SC.  5  .s.  alle,  N.  aill. 

aiiaiiii  II  ich  bleibe,  loarte; 
höre  auf;  unterbleiben.  — 
•^  Praes.  Sg.  3  anaid  L(i,_\±^  PI.  2 
in  tan  na  hantai  for  cocertad  Medba 
da  ihr  nicht  bei  M.'s  Urtheil  bleibt 
FB.  75;  3  anait  .  .  leis  sie  bleiben 
bei  ihm  ScM.  4 ;  ni  anat  FA.  26.  — 
Conj.  PI.  1  anam  sund  tvir  wollen 
hier  bleiben  FB.  36.  —  Imperat. 
Sg.  2  an  bic  tvarte  ein  Wenig  Sc3I. 


9;  13:  PI.  2  anaid  FB.  21;  74; 
3  anat  for  m-briatra  bägi  es  sollen 
aufhören  eure  Streitreden  FB.  29. 
—  Praes.  sec.  Sg.  3  de  molad  De  ui 
anad  Gott  z-u  ptreisen  hörte  er  nicht 
auf  Hy.  2,  26.  —  Praet.  Sg.  3  anais 
..dia  fes  blieb  zurück  Hy.  2,  53; 
SC.  35;  39;  FB.  42;  co  ro  an 
ScM.  19:  ni  ro  an  gol  nicJt,t  hörte 
das  Wehklagen  auf  l4uJJii,Pl.  3  ■)(- 
ro  ansät  FB.  T2.  —  Fut.  Sg.  1 
ainfa  manebo  Z'^.  459.  —  Inf.  Nom. 
fot  galar  ni  bo  sirsan  in  t-anad  das 
Bleiben  unter  deiner  Krankheit 
iväre  nicht  lange  SC.  11;  Dat.  do 
anad  dind  imguin  abzustellen  von 
dem  Morden  SC.  36;  Acc.  0  ro  gab 
. .  ceill  for  anad  ocus  for  airiseom 
zu  bleiben  FA.  31;  cen  anad  ohne 
Aufhören  Hy.  2,  64;  SC.  45,  6. 

aii-air  von  Osten;  ab  Oriente 
Z^.  611 ;  anoir  from  the  east  O'Don. 
Gramm,  p.  264.  —  Congal  Aidui  and 
anair  Sc3I.  21,  13;  tanic  .  .  anair 
SC.  45;  etiV  anair  ocus  auiar  von 
Ost  und  West  ScM.  5;  FA:  10 
(anoir  LBr.);  fri  muir  anair  östlich 
vom  Meere  Gl.  zu  connoebaib  Alban 
alla  Hy.  1,  53. 

aual  F.  Athem.  —  Sg.  Dat.  don 
anäil  Gild.  Lor.  Gl.  123  (anele); 
ÖS  clesit  for  a  anoil  oben  spielen 
sie  auf  seinem  Athem  SC.  37,  7 
{vgl.  cless);  Acc.  bolad  fina  lia 
aiioil  SC.  31,  10;  sceinti  lea  hanail 
CC.  5  (ria  banail  Fg.);  feib  do- 
thaiset  latt  anäil  {so  zu  lesen) 
FB.  87;  PI.  Nom.  ro  iarfacht-sa 
dan  do  Benen  in  tromchiaig  sin. 
Asbert  Benen  bätar  anala  fer  ocus 
ech  imman-deocbatar  in  mag  riam 
LU.  p.  113»,  25  {Siab.  Concul.); 
Dat.  arfich  6  äib  ech  ocus  analaib 
fer  FB.  24 ;  des  for  analaib  FB.  30 
[^cgl.  SC.  37,  7). 

anälaich?  dofich  uiblich  tened 
ocus  anälaich  FB.  51:  p.  310,  sc. 
Die  p.  310,  37  folgenden  Worte 
dofich  ruithen  serci  iua  dreich 
scheinen  eine  Variation  desselben 
Gedankens  zu  s:in.  Vgl.  auch  i'iathu 
ech  n-auailche  FB.  49;  p.  310,  20. 

analaicli  vitium,  vgl.  sualig  virtus, 
dualig,    dualaich    vitium   Z'^.    863; 


365 


andam 


P?.^ce.  arcn-indarbeaiialcliioodocus 
apecthaocus  ara  tiiiola  aoi\]c\nntde- 
pellat  ritid  a  ac  et  prccdla  siki,  et  ut 
colllffat  cirtutefi  Cod.  Clin.  {ZK1003). 

au-all  von  dort  her,  von  jenseits ; 
ülinc,  frie  anall  xdtra  Z'^.  611; 
„over  to  tJiis  side"  O'Don.  Gramm. 
X).  264;  „from  beyond,  over,  Mther" 
O'R.  —  glend  län  di  thenid  fris 
anall  FA.  21  {„on  the  Jiither  side 
of  it"'  Stolces) ;  risin  tir  n-etordorcha 
anall  FA.  24;  fri  tir  inna  pian 
anall  FA.  29.  —   Vgl.  alla. 

aiiatlig-nas  p.  144,  23,  lies  a 
n-athgnas. 

aiiatriiag-  8cM.2'2,i  wahr  scheinlich 
verlesen  für  aiiatliag-,  t^.i.a  i'iathad? 

au-bert  „hase  act",  s.  aidber. 

anbige  s.  anmicli. 

aiiMe  F.  Unbescheidenheit, 
für  an-fele;  ainble  i.  ainbfial  O'Don. 
Suppl.\  ainbbfeile  stinginess,  impu- 
dence  O'B.  —  is  anble  sin  jj.  141,  28. 

anbliith  loahr scheinlich  derselbe 
Theil  des  Wagens,  der  in  anderen 
Beschreibungen  pupall,  lat.  papilio, 
genannt  ivird.  —  8g.  Nom.  anblüth 
n-en  n-etegnäith  üasa  creit  cbarpait 
FB.  45;  47. 

an-Tbrachtach  „consnmptive."  — 
S().  Gen.  F.  ingine  anbrachtaige 
SMart.  28. 

anbsud  instabilis  Z^.238,  s.fossad. 

—  Adv.  CO   anbsaid  „changeftilU/^ 

FA.  14. 

aiubthine  Sttvrm;  ainbhthinne 
storm  O'B. ;  vgl.  an-fad.  —  PI.  Gen. 
tretban  trom-ainbtbinc  FB.  53; 
immud  anbthiue  na  peni  suthaine 
p.  170,  27;  Dat.  mara  .  .  co  n-ainb- 
thinib  FA.  30. 

ances  Hy.  5,  S5,  {gegen  die  Glosse) 
zu  aingcess? 

aud  {später  ann)  Adv.  da,  dort, 
daselbst,  darin,  dabei;  and  ibi, 
in  eo  Z^.  353.  —  ann  Hy.  5,  29;  88; 
p.  43,  12;  46,  21;  TE.  2  Fg.- 3  u.  ö. 

—  Zur  Verstärliung  mit  der  Demon- 
strativpartikel sin  verbunden:  and- 
sin    daselbst    SC.    2;    22;    24;    47; 

FB.  5;  21;  31;  36;  59;  TE.  2  E(j.- 
3;  5;  6;  7;  and- side  SC.  32,  lies 
and-se«  (annsen  ü.)?  Atich  and-aide 
SC.   38;    and -so  ScM.   10;   11.   — 


a)  Räumlich,  in  den  verschiedensten 

Be-Jiehungen:  is  barr  sobarcbo  folt 

and  p.  132,  2a;  a  m-l)ätar  and  als 

sie   daselbst  waren  SC.  3;    14;   17; 

FB.    9;    16;    21;    28;    37;   55;   91; 

TE.   13  LU.\    atät    and    sind   da, 

vorhanden  SC.  33,  19;  FB.  9;  59; 

fil  and  SC.  34,  2 ;  10 ;  /-..(/.  5j  Sc3L  12 ;    ^ 

dabach  and  do  micl    medrach  SC. 

33,   23;    FB.    2;    45;    55;    59;   62; 

Sc3I.  21,  13;  p.  132,  24;  ocus  araill 

and  da«  und  ein  Anderes  ist  noch 

dabei,  nämlich  ..  SC.  46;  ro  gaet 

and  wurde  dort  verwundet  Oss.  I  2 ; 

SC.   22;    23;    FB.    66;    conrotacht 

rigimd£e  and  FB.  2;   74;   ni  frith 

locht  ann  lam  chraibdig  Hy.  5,  29; 

80 ;  88;  FB.  30;   cid   dot  tucai  and 

sin  SC.  10;  2;  feötar  and  ind  aidchi 

sin    FB.   63;    20;    36;    corra    gaib 

cäcb  a    lepaid    and    issind    rigthig 

FB.  12;   CO  farnic  a  grianän  . .  cen 

Etäin  and  p.   132,   11;   is  and  sen 

bäi  Aed  Abrät   cona  ingenaib  SC. 

32;   24.   —   b)  Sehr  häufig  is   and 

da,   bei  dieser  Gelegenheit:  is   and 

asbej't  Liban   fris   da  sagte  L.  su 

ihm  {loörtl.   es  ist  da,   dass  sagte) 

SC.  15;  24;  27;  28;  34;  34,  5;  38; 

FB.  13;   29;   30;   32;   33;   58;   89; 

Lg.    4;    7;  J^  ScM.    15;    is    and      >^^*^ 

cacbaln  tiC.  m\L(i.  1 ;  10;  ScM.  3;       ^ 

is  and  sin  bätar  J^imd:  ina  terchom- 

ruc.  i  u-Emain  SC.  24;  FB.  61;  70; 

is  and  ro  rathaig  SC.  39;  45;  FB. 

21;  59;  Lg.  3;  14;  ScM.  18;  19;  20;      ^^ 

TE.  2  Fg.;  3;  6;  7;  12;  conid  and 

ro  räid  ScM.  3;  TE.  16;  ij.  131,  22; 

ba  hed  la  and  sin  FB.  4;  31.  — 

c)  lathi  n-and  eines  Tage^  da  SC.  10; 

CC.   1   LU.;    TE.  9   Fg.-    10;    11; 

]j.    131,    13;    fect    n-and    FB.    91; 

fecbtas  and  SC.  2;  fecht  n-and  din 

Z^.  7;  8:  12;  v.  43,  12;  46,  21;  fecht      ^->f^ 

and  f).  40,  c;  ScM.  10.  —  d)  Verweist 

auch    auf  das  Folgende:   iss    ann 

ata  mo  treb-sae,  tair  ic  taurcbäil 

na  greni  TE.  16  Fg.;  SC.  47. 

anda,  andat,  and6  s.  tsiu. 

aiidaide  da,  daselbst  SC.  24; 
38;  FB.  67;  s.  and  tind  aide. 

andam  selten;  annamh  „seldom" 
O'Don.  Gramm,  j).  264.  —  is  andam 
FA.  15  (annam  LBr.). 


andam 


366 


aufrira 


Yt^ 


¥. 


aiulaiii,  iiiiuum]!  u-iläerness  OB. 
Hierher  aunam  p.  132,  27  und  diau- 
daim  (Y'.  2  LU:^ 

andar  lais  spätere  Form  für 
iudar. 

ander,  ainder  F.  junges  Weih-., 
aiuder  i.  bean  i.  ui  deir  ni  hingen; 
der  enim  graece  {d-vyäxtiQ'i)  filia 
vel  virgo  vocatur  Corin.  p.  5;  I'ransl. 
p.  12;'"i.  bean  aluinn  O'Cl.  —  PI. 
Dat.  \i  sula  do  audrib  SC.  38;  ar 
andrib  40;  fiad  audrib  ilib  na  hErend 
41;  ri'a  n-andrib  an  ard  Ulad  FB. 
G8,  27:  Acc.  caras  .  .  aindre  äilne 
uchtgela  „maiclens''  Ir.  Gl.  223. 

au-des  südlich;  andess  a  meri- 
die  Z^.  G12  {  southwards,  and  some- 
timesfrom  the  soutli,  O'Don.  Gramm. 
p.  264.  —  dolluid  ammaidm  andes 
ScM.  20;  di'a  m-be  nech  occä  sir- 
fegad  . .  anes  ocus  atiiaid  FA.  10. 

andiaigh  TE.  9,  15  für  andiaid, 
i.  n-diaid  nach,  hinter. 

andiaraid  zornig,  vgl.  aindiar- 
raigh  angry  O'B.  —  Adr.  la  fegad 
CO  andiaraid  fair  FB.  38 ;  for  se 
CO  haniarraid  FB.  40  Eg.  dan-eci .  . 
CO  andiaraid  LU.  p.  20^,  2. 

andiu  spätere  Form  für  iudiu. 

aii-dord  N.  Name  einer  Stimme, 
etwa  Tenor  {eigentlich  Nicht- Buss, 
dord  Bass,  fo-dord  tiefer  Bass,  vgl. 
0' Curry,'  On  the  Mann,  and  Cust. 
III  p.  378).  —  Sg.  Nom.  andord 
Andle  i^^J/T^s;  inmain  andord_^j 
ba  bind..a  n-andord  i(f/..8j_atracht 
.  .  a  andord  ass  L(jj_Jl.x  Bat  oc 
andord  Lg.  8;  Acc.  s^mal  ro  chua- 
latar  .  .  ih~anaord  JjtjL^ 

a  terbaig'  audre^oiu  SC.  28,  5 
(andregeoiu  H),  Gl.  i.  a  galar  bansidi. 

andro,  vgl.  anrö  misery,  tribu- 
lation,  distress  O'R.  —  da  marbad 
ar  andro  SC.  44,  12. 

audud  soviel  als  ad-annad  („adnad 
Icindling"  0' Curry,  Goid.'^  p.  177) V 
vgl.  a  n-gresacht  ocus  a  n-adaunad 
na  n-döine  on  rath  diada  „the  urging 
and  the  Tcindling  of  men  by  the 
Divine  Grace"  StoJces,  Three  Mir. 
Hom.  p.  92.  —  oll  fri  andud  n-ane 
SP.  V  1. 

aiie  für  amiie?  —  cid  ans  Ä'cJf.  12; 
anuas  ane  ibid.  6. 


äue,  siiue  -F.  Glanz;  aine  i. 
aibnes  O'Dav.  p.  51;  s.  an.  —  Sg. 
Nom.  äne  tbened  Hy.  7,  20;  Gen. 
fri  andud  n-aue  SP.  V  1;  Dat.  ar 
äui  ocus  öidid  ocus  airdarcus  TE. 
3  LU.;  FB.  19;  ar  do  äine  FB. 
18;  61;  p.  142,  7;  Voc.  a  mo  aine, 
a  mo  chland  Gl.  zu  0  mea  Thais, 
meum  savium  SG.   204b  (^2.  248). 

au-echtair,  an-echtiir  von 
atissen;  anecbtair  extrinseciis  Z'^. 
611;  781;  externally,  on  the  outside, 
O'Don.  Gramm,  p.  264.  —  arad  frise 
anechtur  ocus  medon  p.  311,  35; 
fri  les  anechtair  FB.  64;  fri  dün 
immuich  inechtair  TE.  11  Fg.; 
fria  chend  anechtair  FB.  91;  co 
clothib  triana  cendaib  anechtair 
FA.  27  LBr.  (dianechtair  LU.). 

CO  auemtüe  nert  SC.  25  s.  neinid. 

an-eöla  unkundig;  vgl.  eola, 
eula  peritus  Z'^.  259.  —  PI.  Nom. 
na  haneolaig  SC.  49. 

an-feelituach  unglücklich.  — 
Sg.  Acc.  F.  imon  anmain  n-anfecht- 
naig  2).  191,  19 ;  PI.  Gen.  na  n-däine 
n-anfechtnach  FA.  2  (na  n-anfiren 
LBr.). 

au-feith  FB.  28  Fg.,  wohl  von 
feth  Stille. 

an-flue  „external  or  collatoral 
family,  fer  anfine  «  man  not  of 
the  family"  O'Don.  Suppl.;  ainbh- 
fine  „a  foreiqn  tribe,  siranqers" 
O'R.  —    PI.  ^Nom.   anfini  SC.   25. 

an-fir  das  Unrechte,  Un- 
recht; ainfior  „untrue"  CDon. 
Suppl.  —  Sg.  Gen.  oc  ascin  ind 
etüalaing  ocus  ind  anfir  FB.  15; 
acht  mawi  bristcr  anfi'r  form  FB.  74. 

au-flrcu  ungerecht.  —  Sg. 
Nom.  mad  anfiren  .  .  ocus  mäd  an- 
forbthe  ind  anim  FA.  19;  PI.  Gen. 
na  n-anfiren  FA.  2  LBr. 

an-fiss  Nichtwissen,  Un- 
wissenheit.- —  Sg.  Nom.  ar.fis 
fir  hi   ceö  {Parenthese)   SC.   38,    4. 

au-follse  F.  Unklarheit.  — 
5'^.  Nom  ni  fil  inntib  ni  no  beth 
i  n-antbllsi  dö  p.  169,  31. 

an-forbtlie  unvollkommen.  — 
Sg.  Nom.  mad  anfirön  .  .  ocus  mäd 
anforbthe  ind  anim  FA.  19. 

aiifriiu    {im    Ms.  f   mit   hochge- 


367 


anlecht 


stelUem  i),  su  lesen  anfim  (wir  wollen 
ein  Wenig  icarten,  dass  ich  sie 
nnsehe),  vgl.  anfim-ni  diu  ol  I'''raech 
nach  sechtmain  TBFr.  p.  142. 

au-fud  Sturm;  ainfed  i.  ain- 
mheach  O'Don.  Suppl.;  von  feth 
aura.  —  5'^.  Nom.  tanic  anfud 
döib  p.  39,  16:  20;  anfud.  mor  IIij. 
4  Praef.;  anfuth  üar  LU.  p.  40a,  25; 
Gen.  CO  iicht  anfaid  irgaile  FB.  35: 
PI.  Dat.  CO  n-ainbthib  huathaib 
Hy.  6,  15  {in  der  Gl.  co  n-anbthib); 
Acc.  fri  ainbthe  hir  (i.  firinni) 
LU.  p.  40n,  5. 

aug-iin,  aiugiiu  I  ich  schütze.  — 
Freies.  Sg.  S  non  anich  protegit 
nos  Z'^.  430;  aingid  protegit  Z'^. 
431.  —  Conj.  Sg.  3  manh  ainge 
ben  SC.  14.  —  Fut.  Sg.  3  ronn 
ain  er  schütze  uns  Hij.  1,  30;  6,  20; 
ainsiunn  er  schütze  uns  Hy.  6,  14; 
PI.  3  ron  anset  sie  mögen  uns 
schützen  Hy.  1.  i-i.  —  T-])raet. 
Sg.  3  auacht  Hy.  1,  22;  29;  30.  — 
S-praet.  Sg.  3  ro  angestar  Gl.  zu 
anacht  Hy.  1,  29.  —  Inf.  anacul, 
anucul. 

angrel,  aiiig-el  =  lat.  angelns; 
aingel  in  choimtechta  (comäitechta, 
comimtechta)  Schutzengel.  —  *S'^. 
Nom.  angel  p.  319  lY  LL.  2;  aingel 
Hy.  2,  4ü;  p.  19,  31;  36;  21,  32; 
aingel  a  comäitechta  FA.  3;  14; 
17;  18;  21;  31;  Gen.  aingil  FA 
16  LU.;  31;  Acc.  in  n-aingel  Hy. 
1,  33;  CO  aingel  na  trinöite  FA  18; 
PI.  Nom.  aingil  Hy.  1,  47;  aingil 
De  2,  13;  64;  Gen.  do  rig  aingel 
Hy.  2,  30:  6,  1:  na  n-aingel  FA.  2; 
9;  13;  15;  Dat.  for  ainglib  ind 
fuinid  FA.  2;  co  n-ainglib  nimi 
FA.  3;  do  ainglib  coimthechta 
FA.  6;  Acc.  la  haingliu  Hy.  1,  46; 
5,  93;  fri  aingliu  nimi  FA.  19; 
Voc.  a  aingliu  nimi  FA.  19.  — 
aingel  Hy.  G,  21  ist  entiveder  Nom. 
Sg.  oder  Gen.  PI.  („the  soldier  of 
angels"  Stokes). 

aiigelacda  englisch.  —  Sg. 
Nom.  in   l)olad  angelacda  j).  22,  9. 

aiig'lese  SP.  II  9?  vgl.  gle. 

aui  s.  111. 

doii  anicc  p.  141. 16,  dusn-ainicc 
CC.  3  Eg.  s.  tauic,  ticiiu. 


aii-far  von  Westen,  tvestlich; 
ah  occidenteZ'^.  612;  O'Don.  Gramm, 
p.  264.  —  etiV  anair  ocus  aniar 
ScM.  5;  7;  connaca  in  scath  chuci 
aniar  FB.  81;  87. 

aniarraid  s.  andiaraid. 

auim  F.Makel,  Fehler;  ainimh 
„hlemish,  a personal  hlemishor  defect, 
such  as  the  loss  of  the  nose,  ear 
etc."  O'Don.  Suppl.  —  Sg.  Nom. 
is  anim  dün  ScM.  16;  in  tres  anim 
fil  for  mnäib  UlafZ  SC.  5;  PI.  Nom. 
teora  anmi  SC.  5. 

anim  F.  Seele;  anima  Z^.  264; 
«uVcZ  im  Mittelirischen  wie  ainm 
Name  flectirt.  — •  Sg.  Nom.  anim 
Hy.  2,  63  Fr.  (ainm  LHy.);  5,  96; 
FA.  3;  19;  31;  ind  anim  thrüag 
FA.  20;  animm  FA.  3  LBr.;  31 
LBr.;  ainimm  FA.  3  LBr.;  in 
anmain  anfechtnaig  Acc.  als  Nom. 
FA.  20  LBr.;  Gen.  cacha  höen- 
anma  FA.  14;  21;  Dat.  do  anmain 
FA.  21;  31;  Hy.  6,  s;  7,  43;  for 
anmain  Hy.  1,  54;  Acc.  in  n-anmain 
FA.  18;  19;  20;  Hy.  6,  22;  7,  49 
Fr.;  lasin  n-anmain  FA.  15;  frisin 
n-anmain  FA.  19;  imon  anmain 
n-anfechtnaig  p.  191,  19;  PI.  Nom. 
anmand  FA.  17;  29  (anmanna  LBr.); 
33;  34;  ind  anmand  FA.  31  (an- 
manda  na  pecdach  LBr.);  anmanna 
j).  191,  25;  Gen.  inna  n-aumand 
FA.  6;  16;  30;  33;  Dat.  dona 
anmannaib  FA.  18;  33  (do  anmand 
LU.);  p.  191,  21;  Acc.  inna,  na 
anmand  FA.  18;  anmand  FA.  16 
(anmunna  LBr.);  17  (anmanna  und 
anmand  LBr.);  18. 

au-is  ?'ow  unten;  from  beloio, 
O'Don.  Gramm,  p.  264.  —  co  tanic  . . 
anis  p.  39,  21 ;  comtar  foderci  renna 
nimi .  .  anis  FB.  25. 

tluius,  äiuius  M.  Glanz,  von 
an,  äne.  —  Sg.  Nom.  cluchi .  .  änius 
ocus  aibinnius  SC.  1;  a  anius  a 
urlabra  FB.  30;  Gen.  a  haithle 
a  n-oenaig  ocus  a  n-aniusa  FA.  30; 
Dat.  ar  th'airscelaib  ocus  ar  th'äi- 
nius  TE.  5  Eg.;  co  n-änius  ocus 
CO  n-äibinnius  FA.  12 ;  Acc.  a  anius 
ocus  a  aibnius  FA.  9. 

aiileclit,  O'Feilly's  ainlcacht 
\   fairness,    softness.    —     Sg.    Nom. 


368 


dentar    anlecht    let-sse    fri    liAilill 
TE.  8  E(i. 
aniuain  in  aiimaiu  FB.  87,  ein 

Ausruf.  SU  anim  SeeW^ 

aiuuich  Begemvetter.  —  Sg. 
Norn.  ferais  anmich  Hy.  5,  30  {Gl. 
i.  snigi  an),  anbig  Fr.;  Gen.  lathe 
änbige  Hg.  5,  33  (i.  flechuid  moir). 

an-iniu  «  n  fe in ,  unzart,  r  a u  h. 
—  Sq.  Acc.  N.  eter  min  ocus  anmin 
SC.  37,  8. 

au-mine  F.  Bauhheit.  —  Sg. 
Nom.  a  ainmine  ocus  a  roacairbe 
FA.  9  (anmine  LBr.)\  19. 

aiiii  s.  and. 

ann  spätere  Form  für  mA.{Artikel), 
s.  B.  ann  axad  FB.  38  Eq.;  vql. 
S.  326,  23. 

annam  s.  andam. 

anocht  spätere  Form  für  iunoclit. 

anos  Hy.  5,  57,  a  n-os? 

an-ös  s.  anüas. 

anrad  M.  Krieger.  —  Sg.  Acc. 
amuil  gacli  n-anrad  CC.  i  Eg.; 
PI.  Dat.  0  anradaib  Bretan  „row 
den  Kriegern  Britanniens"  Beitr. 
zur  Vgl.  Spr.  VII  66;  et/'r  erredaib 
ocus  änrathaib  LU.  p.  123^,  25. 

an-richt  traurige  Lage\  aiu- 
riochd  „a  pitifid  condition"  O'B.  — 
Sq.  Acc.  issecZ  dorn  beir  i  n-anrichtt 
TE.  9,  s. 

anruth  nomen  sectindi  grudus 
poetarum  Corm.  p.  2. 

ansa,  andsa/'wr  an-assa,  schwer; 
asse  facile,  anse  difficile  Z'^.  229.  — 
Sg.  Nom.  ni  hansa  FB.  75;  risnid 
andsa  für  den  es  schwer  ist  SC.  45, 23; 
is  audso  dam-sa  FB.  58  {Gl.  i.  is 
dolig);  ni.  andsa  FB.  58  {Gl.  ni 
dolig).  —  Adv.  ni  geis  co  ansa 
SC.  26.  —  Compar.  is  ansu  lim-sa 
mo  thech  okbäs  mo  trebad  uli  FB.  26; 
is  ansu  e.^t  gravius,  ni  ansu  non 
difficilius  Z-\  276. 

ansrutli  i.  fer  imdith  (lies  -dich) 
a  mennut  ocus  a  crich  On  the  Mann, 
and  Cust.  III  5i3. 

au-techta  „irue  judgments" 
O'Don.  Suppl. 

i  n-g'uimaib  antechtai  SC.  26, 
an-techte   ron  techte  lex  ZP-.  800  V 

anuairc  FB.  37  Eg.  s.  suairc. 

an>üas  von  oben;  from  above, 


downwards  O'Don.  Gramm,  p.  265. 
—  con  tarlaic  fair  anuas  dass  er 
sich  auf  ihn  von  oben  warf  Jjg.  15;  ^ 
ar  Bricriu  .  .  anuas  sagte  B.  von 
oben  herunter  ScM.  6  (induas  arane 
asan  imda  H.). 

i  11-apthin  in  perniciem  Wb.  32^', 
s.  atbath.  epaid,  auiDthach. 

ar  apaide.  ScM.  5,  vgl.  apadh, 
abadh  i.  urfoccra  a  war-ning,  pro- 
clamation,  prohihition,  (JDon. 
Suppl.  ? 

apair,  apraid  s.  atlbiur. 

aprainn  i.  olc,  i.  truagh  0'C7. 
{Corm.  Transl.  j).  52  digal).  — 
appraiud  ocus  bithappraind  Schade 
und  ewig  Schädel  SC.  14. 

apstai  il/.  =  a  p  0  s  1 0 1  u  s .  —  Sg. 
Nom:  apstai  Hy.  2,  39;  prim-abstal 
Hy.  3, 1;  Gen.  prim-abstail  Hy.  3, 10; 
Dat.  do  Pätraicc  prim-abstal  Hy. 
3,  7;  PL  Nom.  apstail  Hy.  1,  47; 
6,  10;  FA.  32;  Gen.  apstai  Hy.  7, 13; 
Dat.  cona  apstalaib  Hy.  1,  le;  d'ap- 
stalaib  FA.  2;  Acc.  ria  na  apsiaZu 

FA.  2  LBr.;  Dil,.  Nom.  na  da  ap- 
ütal  dec  FA.  6;  Gen.  i  n-onoir  da 
apsiaZ  dec  j3.  40,  12;  Dat.  cona 
dib  apsteZu  dec  p.  40,  le. 

ar  Praep.  mit  Dat.  und  Acc, 
vor,  für,  toegen;  ante,  prae,  pro, 
propter  Z^.  622.  —  Der  Anlaut 
des  folqenden  Wortes  wird  aspirirt: 
ar  chind  M^  FB.  48;  61;  ar  ^ 
cbuirm  LgTiS,n ;  ar  cbena  ScM.  ^ 
6  M.  ö. ;  ar  ctiömramaib  Sc3I.  6; 
ar  chul  TE.  13  LU.;  ar  chomaitecht 
2}.  131,  12;  ar  chetus  SC.  42;  ar 
chruth  FB.  19;  ar  thein  ar  thre- 
than  Hy.  6.  u;  ar  tbrögi  2).  131,  4; 
ar  thoil  -S'C.  26;  ar  thüs  FB.  17  u.  ö.; 
ar    thrommi    FB.   88;    ar   thossaig 

FB.  20;  ar  ieirg  Lg.  5,  22;  ar  fer  ^ 
n-aile    TE.   13   Eqr,    ar    sluaghaib 
TJ^.  9,  29  Eg.   — '  iJf/i  Pron.   suff. 

1.  PI.    erund    Gl.    zti    Hy.    5,   9o; 

2.  Sg.  airut-su  FB.  6;  3.  Sg.  M. 
undN.  airi  TE.  10;VdLU.;  SC.  2; 
i^i'.  74;  aire  CC.2  LU.;  3. PI.  airthiu 
SC.  10.  —  Dei"  Dativ  stand  ur- 
S2'>rünglich  auf  die  Frage  wo?,  der 
Accusativ  auf  die  Frage  wohin? 
Doch  lässt  sich  der  Dativ-  iind 
Accusativgebrauch  nicht  mehr  scharf 


369 


mis  einem  äerlialten.  —  1)  vor: 
a)  ar  in  dorus  ror  dem  Thore 
SC.  33,  13;  15;  mag  ar  Emuin  CC. 
1  LU.  =  p.  143,  4.  —  h)  Häufig 
tcird  für  das  einfache  ar  die  Ver- 
bindung ar  chiund  und  ar  chend 
gehraucht  {vgl.  cend):  co  n-accai  in 
fcr  ar  a  ciund  da  sah  sie  einen 
Mann  vor  sich  TE.  12  Xf7.;  co 
toracht  .  .  ar  cend  Conchob«?V  his 
er . .  ror  C.  ankam  FB.  4 ;  ar  cind 
in  cliiuiuda  doenna  FA.  15  [ior 
cind  LBr.);  ar  mo  chiud-sa  ScM.  13; 
ebenso  ar  ar  ra-belaib-ni  vor  unseren 
Lippen  ==  vor  unseren  Augen,  vor 
unserer  Nase  ScM.  9  u.  ö.  {siehe  bei). 
—  c)  In  manchen  Fällen  gehrauchen 
tvir  lieher  andere  Präpositionen 
{z.  B.  an):  cind  ar  chind  Kojyf  an 
^  Kopf  La.  1\.  FB.  48;  gegen  ein- 
ander IAT14:;  claideb  n-derg  ar 
dornaib  desaib  ro)i  rothen  Schioertem 
in  rechten  Fäusten  SC.  19;  ar  a 
durn  FB.  45;  fil  secht  suilse  ar  a 
rusc  SC.  37,  ii;  geibthi  ar  güalaind 
sie  fasste  ihn  an  der  Schulter  SC.  14; 
focheird  a  moimain  airi  TE.  10 LU.:, 
13  LU.:,  ar  thüs  zuerst,  primum 
Z\  610;  FA.  33;  FB.  17;  21;  62; 
67;  72;  ar  cbetus  (d.  i.  cet-tMsi 
SC.  42;  ar  tbossaig  FB.  20.  — 
d)  Bei  Wörtern  des  Schützens  %ind 
Bewahrens,  tvo  tvir  „vor"  oder 
„gegen"  gebrauchen:  romm  ain  ar 
gaibtbib  er  schütze  mich  vor  Ge- 
fahren Hy.  6,  2g;  7,  36;  5o;  doth- 
esarcainb-sea  ar  andrib  SC.  40; 
ro  bad  cbomairclie  ar  TJltaib  er 
tcürde  ein  Schutz  vor  den  Ulten 
sein  SC.  10,  gleich  darauf  der 
Acc:  comairche  airthiu  Schutz  vor 
ihnen  SC.  10 ;  ainsiunn  .  .  ar  cech 
n-ernbas  Hy.  6,  ü;  i5  {aber  ibid.  i6 
der  Dativ) ;  domm  anacul . .  ar  cech 
n-duine  Hy.  7,  39  {aber  vorher 
Dative):,  ron  soerat  ar  diangalar 
Hy.  1,  6;  diar  snädud  .  .  ar  gäbud 
ar  galra  Hy.  8,  4  {aber  gleich  darauf 
Dative):  6,  24;  nöebtogairm  ar  cech 
guasacht  eine  heilige  Anrufung  ror 
jeder  Gefahr  Hy.  6,  3.  —  e)  vor  in 
comparativem  Sinne  {antecellere): 
do  imluad  ar  mesi  zu  fahren  ror 
mir  {=  mich  darin  zu  übertreffen) 


FB.  35;  dia  m-bctb  ar  sluaghaib 
ban  m-bän  ncch  icenn  es  vor  den 
Schaaren  iveisscr  Frauen  eine  gäbe, 
loelche . .  TE.  9,  29.  —  2)  für:  a  n-dori- 
genai . .  ar  Sancht  Brigte  was  er . . 
für  die  h.  Brigitte  that  Hy.  5,  23; 
is  denta  dait  ar  Labraid  ani  sin 
du  musst  dies  für  L.  thun  SC.  13; 
ar  iath  n-ülad  FB.  22;  imgoin 
airriu  ibid.?  ro  rir  a  einech  ar 
chuirm  er  verlcnufte  .seine  Ehre  für 
Bier  L(i.  18,  31;  Hy.  5,  c;  TE.  13;  -if 
doberaind-se  uile  . .  ar  gnais  Noisi 
ich  tvürde  alle  für  den  Umgang 
mit  N.  hingehen  Lg.  IS,  36 j  SC.  33,  3g;  '^ 
13;  iss  ed  doratais  am  das  hast 
du  dafür  gegeben  FB.  74;  conid 
airi  sin  ro  choillsiut  . .  ar  toghail 
sidha  so  dass  sie  deshalb  rcricüsteten 
.  .  {nämlich)  für  die  Zerstürunc)  des 
Sid  TE.  20  Eg.  —  3)  ivegen,  auf 
Grund  von:  tucws  seirc  ..  duit ..  ar 
th'airscelaib  ich  richtete  meine  Liebe 
auf  dich  auf  Grund  der  Fh-zählungen 
von  dir  TE.  5;  arraind  ar  galaib 
ocus  ar  chomramaib  es  zu  theilen 
auf  Grund  von  tapferen  Thaten 
und  Wettkämpfen  ScM.  6;  atot- 
athgen  .  .  ar  do  thüarMsca&m7  ich 
erkannte  dich  aus  deiner  Beschrei- 
bung TE.  5  {vgl.^a,  ass);  ni  bertais  1 
buaid    dib    ar    febas  na    ursclaige  ^ 

sie  trugen  nicht  über  sie  den  Sieg  \  ^ 
davon,  in  Folge  der  Trefflichkeit  1 
des  Kämpfens  .  .  Lg.  8;  ar  lüas  -Jr 
La.  8;  FB.  21;  ar  ecnairc  ammaicc  -^ 
ßy~o,  2;  35;  is  adbar  rig  ar  deilb 
ScM.  14;  ar  bä  comadas  dö  ar 
cruth  ocus  delb  .  .  denn  sie  passte 
zu  ihm  nach  Form  und  Gestalt .  . 
TE.  3  LU.;  ar  is  Conall  ar  lin  a 
cherd  cinges  ria  cach  laech  denn 
es  ist  Conall,  nach  der  Zahl  seiner 
Siege,  der  vor  jedem  Helden  geht 
FB.  23;  ScM.  21,  17;  ar  a  glaini 
ro  ainmniged  disi  sin  toegen  ihrer 
Beinheit ivurde  sie  so  genannt  SC.  17; 
1).  142;  FB.  17;  18;  19;  33;  61; 
75;  88;  91;  93;  ar  thoil  daine  nach 
dem  Willen  der  Leute  SC.  26;  ar 
cuiriud  mnä,  ar  bancburiud  auf  die 
Einlaehing  eines  Weihes  SC.  32; 
nocho  dinguiam-ni  airut-su  wir 
iverden  das  deinetwegen  nicht  thun 
24 


370 


FB.  6;  innis  dam  ar  Dia  do  nim 
um  Gottes  n-ülen  LU.  p.  40a,  32; 
ar  imad  na  treb  . .  iss  aire  wegen 
der  Menc/e  der  Wohnungen,  des- 
halb .  .  CO.  2  LU.;  ba  hairi .  .  fobith 
CS  war  deshalb  . .  iveil  SC.  2;  airsin 
deshalb  FB.  41;  cid  ar  na  leicfi- 
dcä  dam-sa  warum  soll  mir  nicht 
gestattet  tcerden  . .  SC.  42 ;  ced  ar 
acco    sen   (warum)  p.    144,   15;   17. 

—  Zur  Bezeichnung  des  Motivs 
und  des  Ziveclis:  ar  miscais  aus 
Hass  FB.  56;  ar  ulc  Hy.  V  71;  ar 
ecin  per  neeessitatem  Z^.  610;  FA. 
23;  FB.  20;  ar  äis  no  ar  ecin 
TE.  19;  ar  mör  gestul  SC.  44,  1; 
ni  ar  chul  no  amles  .  . .  acht  is  ar 
accuis  tesairgne  nicht  zu  Sünde 
und  Bösem  TE.  13  LU.;  mä,ä  ar 
fis  Labrada  SC.  31,  2;  ar  chomai- 
tocht  Etaini  p.  131,  12;  ar  thrögi 
ocus  lobrai  p.  131,  4;  cinnas  doragad 
ar  imchosscäit  Vlad  FB.  8;  16;  17. 

—  4)  zu,  nur  in  geivissen  Ver- 
bindungen: di  bliadfflm  dec  ar  mili 
12  zu  1000  =  1012  p.  131,  9;  iss 
messa  a  cach  ar  cach  16  ocus  ar 
gacli  u-aidh(|i  von  Tag  zu  Tag 
TE.  7  Eg.;  dobcrad  comram  ar 
arailo  duit  ScM.  16.  —  Hierher 
auch  ar  cliena  ausserdem,  in  gleicher 
Weise,  mit  ol  chena  toecJiselncl ;  errid 
Ulad  ar  cbenae  CC.  1;  FB.  43; 
ocus  mathi  \]\ad  ar  chena  FB.  5; 
12;  SC.  41;  FA.  11;  29;  32;  co 
n-gemaib . .  ar  chena  FB.  2;  jj.  191, 11; 
sech  öcu  Vlad  ar  chena  FB.  14; 
cenmotha  in  biad  ar  chena  ScM.  6; 
Vereinzelt  or  chena  FB.  21.  — 
5)  Sporadischer  Gebrauch:  do  cach 
budin  ar  üair  zu,  jeder  Schaar  zu 
{ihrer)  Zeit,  d.  i.  der  Reihe  nach, 
FA.  9;  cäch  ar  üair  SC.  2  {vgl. 
lar  n-). —  testo  ar  Cowcobarp.  144,31, 
geivühnlicher  for.  —  ar  oen  fria 
cech  n-olc  zugleich  mit  FA.  26 
LBr.  (mar  oen  LU.).  —  do  tascrad 
ar  Faind  SC.  44,  12.  —  cluchi  erail 
ar  fidchill  SC.  45,  s. 

ar    Conj.    denn;    nam  Z^.    713; 

ursprünglich      identisch      mit     der 

Präposition,  vgl.  en(/l.  for.  —  Lg. 

-K-X-         2;  6j  ScM.  12;"  17;  19;  TE.  8  LTT; 

VUri;  p.  142,  21;    FA.  9;   12;   15; 


18;  29;  30;  32;  SC.  2;  5;  7;  13; 
17;  21;  28;  29;  32;  40;  41;  42; 
46;  49;  FB.  5;  23;  24;  29;  56. 
Gewöhnlich  folgt  die  Verbalform 
{bes.  oft  is,  ba)  oder  eine  derselben 
vorausgehende  Partikel  (ni,  ro,  no) 
unmittelbar  darauf;  Abweichungen 
sind  selten:  SC.  5;  40;  41.  —  fö 
bith  ar  SC.  22;  am  corbälic  SC.  47 
(s.  no  CO,  alic) ;  ar  ni  raibi  TE.  2  Eg., 
(ol  ni  rabi  LU.,  vgl.  den  Wechsel 
zioischen  ar  chena  und  ol  chena). 

—  Vereinzelt  är  FA.  32;  SC.  5; 
or  Lg.  3. 

ar  mit  dem  Melativxnonomen  giebt 
das  finale  ara  u-  dass,  damit, 
mit  der  Negation  das  prohihitive 
ar  na  dass  nicht,  damit  nicht,  vgl. 
Z^.  714.  —  Das  Verbum  im  Con- 
junctiv,  Futur  oder  einem  Tempus 
seeundarium:  ar  nar  bat  aithrech 
ne  sis  poenitens,  ar  na  bat  miscncch 
ne  sis  exosus  u.  s.  w.  SC.  26;  ara 
tintarrad  ut  averteret  Hy.  2,  is; 
ara  scortis,  ara  cuirtis  CC.  2  LU. 
in  der  indirecten  Bede,  während 
Eg.  in  der  directen  Rede  die  hn- 
perativformen  sguirid,  cuirid  hat; 
ara  n-duscide  SC.  9 ;  ar  na  caite 
Hy.  2,  55;  ar  na  ructha  FB.  74; 
ar  nad  ris  Hy.  6,  20  (i.  cona  ris); 
ara  n-imthised  lethu  Hy.  2,  17. 

ar  inquit,  identisch  und  toech- 
selnd  mit  or,  for,  ol.  Vgl.  p.  85, 
110,  306.  —  Häufig  ar  se,  ar  si 
La.  5;  10;  19;  ScM.  4;  6;  ^l.  s.  iv.;  ^^-^ 
TE.  5;  6  «.  s.  w.\  SC.  32;  33;  39; 
41;  42;  "^3;  46;  47;  ar  ind  oic 
La.  6;  10;, ar  tecta  ScM.  2.  ^^ 

Vir  TfTederlage;  Blutbad; 
strages  Z^.  17.  —  Sg.  Nom.  co  ro 
lathea  är  fer  n-hErenn  impi  Sc3I.  5 ; 
cuirthcr  är  SC.  5;  Acc.  ro  leci 
for  är  Connacht  ScM.  19;  PI 
Dat.  bodb  iar  n-araib  for  a  slicht 
Sc3'L  21,  11? 

ar  11-  Pron.  poss.  unser  Z^.  336. 

—  Mit  Präpositionen  zu  diar,  liar, 
inar  verschmolzen:  diar  n-imdegail 
Hy.  1,  20;  ar  n-anma  8,  3;  liar 
n-athair  Hy.  1,  48;  inar  n-im- 
chomruc-ni  Seil.  15;  ar  n-Etäin 
p.  132,  4;  ar  u-imscarad  »S'6'.  45,  c; 
iar    n-ar    n-imchosait    FB.    5;    ar 


\ 


o^^T^^^^Li^^^  ••   X^,'^,^ 


371 


m-bi  ?7)/fZ. ;  ar  ar  m-belaib-ni  ScM.  9; 
10;  dar  ar  m-brethir  SC.  46;  ar 
m-breth-ni  FB.  02;  diar  m-bretliu- 
gud  66;  diar  n-deib  TE.  14  Eg.; 
diar  fortacht  Hy.  1,  34;  35;  3,  5; 
diar  fethim  Hy.  6,  aö;  ar  sluag 
j5.  132,  25?  diar  saigid  SC.  32;  diar 
senad  Hy.  1,  48;  8,  -1;  diar  cobair 
Hy.  1,  5;  36;  8,  3;  diar  trögi  Hy.  1,  31; 
ar  mairb  FB.  5. 

ar  11-  Verstümmehmg  von  iar  n-: 
ar  n-üair  FA.  9  LBr.-.,  ar  11-ecom- 
lond,  ar  ii-öl  SC.  30,  7;  10;  11;  ar 
^      sin  Xr/.  12 

ara  M .  Wa genlenlce  r ;  auriya 
Z\  255.  —  Sy.  Nom.  Löeg  ara 
Conculaind  SC.  20;  ScM.  19;  CC. 
1  LU.-  FB.  9;  14;  43;  61  (ära); 
j).  310,  43;  in  t-ara  j?.  40,  is;  19 
{Gl  i.  in  buchail);  21;  22;  FB.  39  Ey.; 
in  t-araid  38  Ey. ;  G^en.  iar  fäcbail 
a  armgascid  ocus  a  ara  (für  arad?) 
ocus  a  cch  FB.  39;  Dat.  dond 
araid  FB.  43;  39  Eg.;  Ace.  in 
n-araid  FB.  40;  fria  araid  FB.  36; 
etef  araid  ocus  errid  p.  328, 19,  und 
so  SU  lesen  p.  142,  19;  PI.  Acc. 
aradu  FB.  40. 

ar  aba  „hecause,  on  account  of" 
O'Don.  Gramm,  p.  265. 

aral)äracli  a m  Mo rqen  darauf 
TE.  12  LU.  (iarnaniärac/t  Eg.)- 
FB.  57;  78.  —  Vgl.  iarnabärach, 
imbärach. 

arabi  FB.  23,  vgl.  arabi  i.  is 
ferr  (fBav.  p.  51? 

aracliuiliu  Hy.  7,  49?.  vgl.  „ar- 
cnile  forfeits"'  CfDon.  Suppl? 

slrad  31.  Leiter.  —  Sg.  Nom. 
amra  ärad  . .  d'ascnam  flatha  maic 
Maire  Hi/.  5,  12;  ärad  cloth  Amra 
Chol.  {Goid.'-  p.  157);  p.  311,  35. 

aradach  das  grosse  Fass  Con- 
chohars,  so  genannt,  loeil  es  aussen 
und  innen  eine  Leiter  hatte.  — 
Sg.  Nom.  ro  linad  .  .  ind  aradach 
dabach  Conchobair  doib  FB.  72; 
ro    linad    ind    aradach    Conchobair 

p.    311,    34. 

-^     -^    aräi    indessen,    jedoch,    ryl. 

ar  a   aoi   sin    tra   notivitlishunlii/fi 

this  hotvever  O'Don.  Gramm.  ]i.  26.'). 

aräi  FB.  94  ivegen;  vgl.  aoi,  ae 

„a  cause"  O'Don.  Suppl. 


araide       indessen,      jedoch, 
trotzdem.  —  araide  tra  co  n-dara- 
fnetar  Lcj.  11;  araide  batar  sonairte      "^-^ 
L(j.  12;  araide  docbnaid  si  j5.  40,  8;  1 
anucle  0  ro  hairmcd  j).  42,  3G ;  ocus 
biit  araide  illaxai  FA.  27. 

araile  der  andere;  alius  Z'^. 
359;  s.  alaile.  —  Sg.  Nom.  arailc 
ech  das  andere  Pferd  FB.  47;  50; 
p.  310,  22;  p.  43,  12;  SC.  33,  14; 
p.  310,  43;  in  ro  reccad  aroile 
p.  17,  23  {vgl.  fri  aroli  FA.  12  LBr.); 
N.  ocus  araill  and  dan  ^^,nd  noch 
etwas  anderes  hierbei  SC.  46;  Gen. 
cäch  i  n-diaid  araili  dib  FA.  65; 
hi  crö  araili  ibid.;  F.  timchell  araile 

FA.  20;    Dat.   6\\    dorus    diarailiu 

FB.  55;  F.  ni  fitiV  noch  dib  for 
araile  Tceine  von  ihnen  wusste  von 
der  andern  . .  FB.  20 ;  nach  dem 
Comparat.:  ba  mö  amru  arailiu 
grösser  tvar  als  ein  anderes  Wunder 
Hy.  5,  4o;  47;  75;  80;  ni  assu  nachai 
araili  dib  (nem)  FA.  15;  airdiu 
cach  mi'ir  araile  FA.  11;  Acc.  nos 
tuarcend  cäch  araili  dib  FB.  40; 
cäch  dib  . .  fri  araili  Ln-  8 ;  ni  fil  -^ 
druim  neich  dib  . .  fri  araili  TPA.  12; 

6n  taib  co  araile  ScM.  3;  doberad 
comram  ar  araile  duit  ScM.  16; 
die  Form  des  Acc.  N.  im  Dat.: 
isind  leith  araill  FB.  28;  PI. 
Nom.  araili  FA.  27;  araili  libair 
FB.  77;  araile  FA.  27;  F.  araile 
nöemögu  {lies  -öga)  FA.  6;  Dat.  fri 
arailib  . .  fri  lucht  alle  dib  FA.  9. 

arait  s.  arit. 

firam  F.  Zahl;  numerus  Z-,  241; 
Inf.  SU  ärmim  ich  zähle.  —  Acc. 
ni  etaim  a  arim   Gl.  su  Hy.  5,  41. 

araraim  p.  133,  c,  ar  äraim? 

araralad  7y//.  17,  u;.  vgl.  ar-räle.       -^ 

ar-asissiur  iimilor  Ml.  41^.^  p?.  3 
arasissetar  innitiminr  391».  —  Vgl. 
assissiur,  sessom. 

arbad  FB.  68,  22,  ar  bad. 

ar-l)äg,  ir-bäg'  gloriatio  Wb.  16*1 
{Z-\  494);  s.  aur-bäg-.  —  PI.  Nom. 
irbäga  contentiones  Wb.  7<i  {Z'^.  656); 
Acc.  bäges  arbaga  finna  Hy.  6,  17, 
vgl.  jedoch  bäg. 

ar-bägim  III  ich  streite;  glorior 
TfT>.  16d  {Z-l  435).  —  acht  in  ri  Mac 
Nessa  arbäge  ar  Mac  Maire,  atät 
24* 


arbar 


372 


fird-clipncl 


i  pcin  iftVc»  J  formna  na  latli  n-gailc 
LU.  p.  114'',  40 ;  Traet.  (?)  S(i.  3 
arbaig  Hy.  6,  is,  Gl.  erbagess. 

arbar,  arbur  i.  slüag  O'Dav. 
p.  50.  —  S(/.  Gen.  arbir  cohortis 
LArd.  iSSi),  1  {Ir.  Gl.  p.  166);  sercc 
ard  ärbair  Jesu  Fei.  Epil.  12. 

arbar  Korn;  arbor  brotb  ut 
nortmanica  lingua  est  Corm.  p.  18 
o]il)ret.  —  Sg.  Noni.  firlemnacht .  . 
OCHS  arbffr  FB.  9. 

ar-beitim,  ar-peitlim  III  icJi 
spiele.  —  Praes.  PI.  3  arbeittet 
bairtni  bindi  SP.  V  16;  ardopetet .  . 
a  n-tes  ciüil  ocus  airfite  FB.  13; 
ardoijettet  55. —  Praes.  der  Gewohn- 
licit:  Sg.  1  arpetend  carbach  focb- 
rucb  Oss.  1,  11.  —  Inf.  airfitiud. 

arcaiii  s.  orguu. 

arcautsi  s.  ar-clianaiin. 

areaiigel  {LU.),  archaingel 
(LBr.)  =  lat.  archangelus.  —  Sg. 
Nom.  Michel  arcaingel  FA.  15;  16; 
PI.  Gen.  iiiiia  ii-arcaingel  FA.  20; 
aircaingel  7;  archaingel  Hy.  7,  o; 
Dat.  ona  harcainglib  FA.  7. 

arceissisidefriaFerg'usiJ.  145,11. 
[sie  stellte  dem  F.  vor,  dass  .  . ,  vgl. 
airchis  expostulation,  complaint, 
airchisaim  to  complain,  exposUüate 
O'E.,  airchissecht. 

arceliui  aufero  s.  arcliellaim. 

areessi  s.  aircliissim. 

ar-eliauaim  I  ich  singe,  vgl.  do- 
aur-chanim  praesagio,  do-erchain 
prophetat,  tair-chechuin  praedixit 
ZK  429;  880.  —  Pass.  Praes.  sec. 
Sg.  3  arcantä  es  wurde  gesungen 
p.  310,  7  [gleich  darauf  no  chantais 
filid). 

stiall  arcliapur  p.  309,  34? 

(lo-dou-archcil  araraim  p.  133,  g 
(„that  prevents  them  from  seeing  us" 
0' Curry,  On  the  Mann,  and  Cust. 
II  1).  193),  s.  tarchelim. 

arcbellaim  II  ich  nehme  weg; 
arcelim  aufero  SG.  9a  {Z-.  429).  — 
I'raet.  S(j.  3  arid-ro-chell  id  rapuit 
SG.  202ä.  —  Pass.  Praes.  Sg.  3  ni 
ercheltar  non  aufertur  Ml.  21c,  12. 
—  Inf.  airchellad  raptios  SG.  202'i 
{Z-\  868),  vgl.  airchelladh  „theft, 
sacrilege^''  O^R. 

arehissim  s.  aircliissim. 


isi  archosnai  in  rig-  p.  132,  2, 
vgl.  cosiiaim. 

ar-chuibdigim ,  mit  refl.  Pron. 
ich  verpflichte  mich?  eine  Ableitung 
von  dem  in  in-chobaid  concinnenter 
Ml.  14<i,  11  enthaltnen  Stamme;  vgl. 
cuibdhi  an  accomplice,  purticipator 
O'Doti.  Suppl.—Imperat.  Sg.  2  ar- 
dot-chuibdig  fri  sechem  na  m-bria- 
thar  sin  SC.  26  {„Do  You  consent' 
0' Curry). 

ar-clissim  III  ich  mache  Kunst- 
stücke, von  cless;  vgl.  oXi^im  I  skip, 
jump  (JB.  —  Praes.  sec.  PI.  3 
arclistis  p.  310,  7.  —  Pass.  Praes. 
sec.  Sg.  3  arclisti  p.  310,  c. 

arcuid  in  ardarcnid  SC.   19,  2? 

ard  hoch,  gross,  edel.  —  Sg. 
Notn.  öcläch  ard  La.  17.  38 ;  SC.  ^ 
37,  22  (ärd) ;  muco  ard  Gl.  zu  mugart 
Hy.  5,  59;  ard  a  medön  FA.  22; 
is  ard  cech  recht  SC.  45,  22;  ba 
hard  in  coscur  Hg.  5,  27  [i.  ba  mor) ; 
ard  a  bri'g  Sc3I.  21,  21;  nad  ard  ^^ 
hiL-^i*~^SüJ^  is  cäin  cech  ard  (^ 
schön  ist  alles  Hohe  SC.  43;  Acc. 
ceini  n-ard  u-adguide  FB.  23;  PI. 
No)n.  com-arda  {fem.Form)p.  191,  ig; 
for-ardu  TE.  4  Fg.;  Gen.  tri  mac 
n-ard  n-Uisle  La,^5,  s:  22;  Acc.  N.  -^ 
nos  cuir  i  n-arda  FB.  64;  crö  a 
chubat  fein  imbi  i  n-arda  Gl.  zu 
Hy.  5,  19?  vgl.  arda  suhlimia  Z"^.  60. 
—  Unflectirt,  in  Composition:  dar 
ardd-ais  Lg.  17,  s;  tri  ard-lemend  r)^ 
SC.'iT;  CO  ard-liss  ind  rigtigi  jj.310,i; 
ard-chend;  ria  n-andrib  an  artl 
Ulad  FB.  68,  27;  tvohl  auch  in  ard 
fegad  Hy.  1,  47.  Den  obersten  Rang 
heseichnend:  do  ard-ecnaid  iarthair 
domain  FA.  3;  ard-file;  ard-ri. 
Mit  Adj.  verbunden:  ard-niin  SC. 
30,  5;  ardd-brig  SP.  V  i4.  —  Com- 
parat.  airdiu  cach  mür  araileT^'J..  11; 
airddiu  Lß.  17,  3.  ^ 

ar-daimiiiilTc/t  bekenne,  ge- 
stehe zu;  vgl.  ad-daimim.  —  Dej). 
Perf  Sg.  3  ni  ardämar  . .  do  TE. 
8  LU.;  m  ardamair  ni  de  eter  do 
Choinculainn  FB.  90. 

ardbe  s.  airdbe. 

ard-cheud  hochköpfig,  den 
Kopf  hochtragend  {Beiivort  von 
Pferden).    —    Sg.    Nom.    ardchend 


arddno 


373 


■flulo 


TE 


FB.  49;  p.  310,  is;  PI.  Num.  ard- 
chind  FB.  45;  p.  310,  n. 

arddiie SP.  V n  vach Stolcc.s„cxal- 
tation" {0' Curry  üher setzte:  all good 
he  to  Mm  of  it  in  the  highest). 

arde,  airde  F.  Höhe.  —  Sg. 
Dat.  dim  airddi  FB.  92;  ar  a  airdi 
FB.  81  Eg.\  Dat.  oder  Acc.  oclit 
n-düird  ina  ardi  acht  Fäuste  hoch 
p.  40,  22;  i  n-ardai  p.  309,  33;  Acc. 
focheird  .  .  in  rotli  i  n-ardi  in  die 
Höhe  FB.  64 ;  86 ;  i  n-airddi  FB.  85. 

ard-flle  AI.  der  oberste  Dichter, 
Gelehrte. —  Nom.  dalta  dawa  in  Fiac 
sin  do  Dubthach  mac  liUi  Lugair, 
ardfile  hEronn  e-side  Hy.  2  Praef. 

nvA-ri  31.  höh  er  König,  Ober- 
könig. —  Sg.  Nom.  ardri  FB.  33; 
Dat.  do  ardrig  in  domain  FA.  32; 
Acc.  im  ardrig n-amran-UlftfZ  FI?.  28; 
•i(--    PI.  Nom.  ardrig  Xf/.  4,  13. 

ard-rig-au  F.  hohe  Königin. 
"^      —  PI.  Nom.  ardrigna  La.  4.  ij^. 

ard-i'Ig-e  Oberherrschaft.  — 
Dat.  i  n-airdrige  for  hErinn 
VE.  1  Eg. 

ardus  tk  SC.  33,  11  s.  ar-tä. 

ar-ecar,  air-eear  invenitur  Z^. 
471,  987;  Perf.  Sg.  3  arnic;  vgl 
ni  airciu.  Gl.  ni  rochim,  Stolces 
Eem.^  p.  65. 

areir  „?asi  night"  O'Don.  Gramm., 
p.  265.  —  SP.' III  3. 

domni  tlrfas  SC.  34,  3  s.  tarfas. 

ar-fertaigim  III  ich  betvirthe., 
—  Praet.  Sg.  3  ar-ro-ertaig  Gl.  zu 
ardoutacht  Hy.  5,  73. 

ar-fetlüm  sustineo.  —  Praes.  sec. 
PI.  3  arunn-ethitis  sustinebant  nos 
LArd.  184a,  1  {^Ir.  Gl.  p.  166);  arid- 
fetis  Hy.  2,  C4  [StoJces  zieht  diese 
Form  zu  ar-beitim,  arphete  canat 
Fei.  Epil.  79,  „were  singing  to  it"). 

ar-flucli  I  ich  kämpfe,  be- 
kämpfe, rertheidige;  vgl.  do- 
fiuch.  —  Sg.  1  arfiuch  fuili  SG.  1395 
{Z'^.  949,  das  mit  tessurc  beginnende 
Stück  der  Zauberformeln  erinnert 
ganz  und  gar  an  die  Pose  ge- 
nannten alten  heidnischen  Compo- 
sitionen);  3  arfich  tola  tothla  „he 
vanquished  urgent  desires"  Fei. 
Apr.  16;  arfich  for  n-atho  ocus  for 
u-irgola    uili  p>.   142,   21;    arfich   a 


n-gressii  FB.  23  (dofich  p.  142,  21,    , 
dücme   FJi.   11);  arfich   ö   äib  cch 
ocus  analaib  fcr  FB.  24. 

ar-föeraim,  -fiiacraini  I  iclb 
sage  an,  c  erkünde.  —  Pass. 
Praes.  Scf.  3  arföcarar  0  Echaid  for 
firu  hEvend  TE.  2  LU.  —  Praet.  ro 
hirfuagrad  .  .  fo  hErinn  TE.  2  Eg. 

ar-fo-emaim  I  ich  nehme  auf, 
nehme  an.  —  Praes.  Sg.  3  aur- 
foemaid  .  .  chuci  ina  müinterus 
p.  170,  7.  —  Conj.  Sg.  2  arfema- 
siu  accipito  Ml.  68<i;  PI.  1  mä  ar- 
foimam  si  suscipimihs  Z'^.  883.  — 
T-praet.  Sg.  arröet .  .in  ainm  j;j.  17,33 
(für  ar-ro-fo-6t)  arroet  cain  comram 
FB.  71. 

ar-fochlimj;.  141,6;i5.327;  arfoich- 
limm  zu  lesenp.  141,  21;  arfoichle  he 
offers  O'Don.  Suppl.  —  S.  foclilim. 

arfuirid  FA.  1  „he  gives"'  Stokes. 

1.  arg  i.  banne  {Tropfen)  Corm.p.  2. 

2.  arg'  famous  O'Don.  Suppl,.-.,  arg 
I   din  airdhairc  Corm.  p>.  2. 

3.  arg-  M.  Held;  i.  Isech  Corm.. 
p.  2.  —  Gen.  airc  Oss.  I  3?  PI. 
Nom.  airg  Sc3I.  15?  Dat.  re  n-arcaib 
re  n-erredaib  FB.  35;  eter  argaib 
erritib  SC.  28. 

ar-gaii'im  ich  hüte.  —  T-praet. 
Sg.  3  argairt  .  .  coercha  Hy,  5,  33 
{Gl.  ro  ingair). 

argat=Zai.  argentum,  Z"^.  804. 
—  Nom.  ram  biad  arcat  ocus  6v 
SC.  11,  6;  Gen.  lestar  n-arggit  SP. 
IV  3;  (aircit)  TE.  3  Fg.;  co  cum- 
tuch  .  .  argit  fair  FA.  13;  clö  n-argit 
FB.  21;  CO  comroth  argit  p.  310,  41; 
sciatrach  argit  jj.  131,  is;  rond  argit 
CC.  2  LU.]  in  set  argait  Hy.  5, 71;  77; 
taul  argait  Lg.  18.  28 ;  titrid  airgit  -^ 
SC.  31,  16;  cuing  airgit  CC.  2  LU.; 
crand  airgit  SC.  33,  is;  co  stiallaib 
airgit  2^-  309,  35;  37;  ligrad  öir  ocus 
airgit  FB.  2;  en  airgit  FB.  73; 
sithbe  ..  find-airgit  p.  310,.  28;  cir 
chuirröil  aircit  TE.  3  Fg.;  co  n- 
dualaiph  airccit  TE.  3  Eg.]  Dat. 
tuaghmilu  .  .  di  ör  ocus  argat  TE. 
3  Fg.]  IS  LU.  —  Compos.  arggat- 
brain  SP.  I  1. 

argda  i.  laechda  Corm.  p.  2, 
von  3  arg. 

arg-dide  silbern.   —    Sg.   Nom. 


arge 


374 


art 


cöicroth  öir  airgdide  FJ5. 45;  flesc55; 
sciath  argdidij).  131,  is;  mur  FA.  27; 
Dat.  coua  iudurnd  airgdiduSC.  37,  is; 
PI.  Nom.  airinig  airgdidi  FB.  55. 

arge  s.  aii-ge. 

arg-iallaim  ich  gehorche.  — 
S-praet.  PI.  3  argiallsat  cöic  coicid 
Erend  dö  TE.  1. 

arid-ralastar  Hy.  2, 47  {Gl.  arräle); 
5,  75  (i.  roimoilgestar). 

ariudcliuiriur  SP.  I  3,  arcuire- 
thar  i.  fothaigther  O'Dav.  p.  53. 

ariudi, ariuui  iveil,  Gl. zuHij. 2, e. 

arit,  arait-F.  Dec/je,  vgl.  araoid 
a  Cover,  table  cloth  O'B.  —  Sg.  Nom. 
arit  odor  immi  FB.  37  (arait  Eg.)] 
Gen.  na  haroiti  siu  FB.  37  Eg. 

aritliissi  wieder;  iterum  Tur. 
GL  131  iGoid.-'  p.  13).  —  dos  u-icfed 
ai-ithisi  7/;/.  2,  u. 

ar-illiui  III  inereo.  —  Praes.  Sg.  2 
huare  nad  n-airilli-siu  quia  non  me- 
reris  tu  3II.5b^^{Z\  1081).  —  S-praet. 
PI.  3  arillset  meruerunt  Wh.  4c 
{Z'^.  464).  —  Inf.  arilliud  meritum 
Z^.  239.  —  Vgl.  asroilli,  atroillisset. 

arladur:  conid  n-acur  ocus  conid 
n-arladur  ar  mo  belaib  sund  LU. 
p.  113'i,  7  [Stab.  Concul.)  „that  I 
mag  See  htm  and  that  I  mag  ad- 
dress htm  in  mg  presence  here"' 
O'Beirne  Crowe. 

arlaid:  conid  n-arlaid  sith  iar 
saith  Hg.  5,  20  (i.  co  ro  airlestar); 
bes  uan-ärlaid  duni  bco  SC.  38,  1; 
vgl.  don  arlaid  und  dorala. 

ai'lasar:  na  teig  a  Urenaind  na 
teig  conidarlasar  do  IeiriZ7.jrA40a,3i 
{Aid.  Ech.)  „tmtil  I  address  thee" 
O'Beirne  Croive.  —  böi  Cuchulaind 
ina  thost  ocus  ni  arlasair  Loegaire 
LU.  p.  114a,  2  (Siah.  Concul). 

arlastar:  co  u-arlastär  üadi  na 
dorsaide  FB.  21  ,,and  hiirled  the 
doorkeepers  from  it'^  0' Curry. 

arluid:  cia  arliüd  üad  FB.  87. 

arm  =  lat.  arma.  —  PI.  Nom. 
airm  E'B.  38  Eg.;  na  hairm  FB.  44; 
SC.  2;  a  n-airm  Gl.  zu  a  minna 
{Acc)  Hg.  5,  65;  Gen.  milib  arm 
SC.  33,  3;  Dat.  dia  n-armib  SC.  2; 
CO  n-armmaib  »S'O.  34,  11;  CC.^  Eg.; 
Acc.  fäcbaiside  a  arm  ocus  a  etach 
FB.  67. 


a rm-g-asced  Wa ffe nrüstung, 
die  Waffen.  —  Sg.  Gen.  iar 
facbail . .  a  armgascid  FB.  38;  39; 
Dat.  cona  armgaisccmfZ  FB.  38  Eg.\ 
Acc.  armgaisced  FB.  40. 

arm-grith  Waffenlärm.  — 
foceird  ai'mgrith . .  arrigthech  J^-B.  15; 
ro  lä  armgrith . .  di  Cruaclum J6  FB.  44 
(do  Fg.). 

armlaicli  (?)  ein  Name  für  das  <^{^ 
Schwert.    —    Sg.   Acc.    dobretha  a 
armläich  leis  i.  a  claideb  FB.  67. 

armotliä  Oss.  III  3,  i.  tarla  Ed., 
atchondarc  E. 

ai'uabärach  FB.  79  s.  iarna- 
bärach. 

arnic  TE.  13  ETJ.,  vgl.  fairnic  hc 
met,  came  upon  O'Don.  Suppl.S.  im- 
mau-arnic,  imma-comarnic,  ar-ccar. 

ar-nascim  I  ich  verlobe.  — 
Perf.  Sg.  1  arob-röi-nasc  {für  ro 
neuasc)  despondi  vos  ^Vb.  17'^  {Z^.81'6); 
3  arnenaisc  . .  a  fiair  do  Sualdaim 
CC.  6  LU. 

ariiiged  s.  airnigim,  eruigthe. 

ar-r{lleG^?.^Marid-ralastar7f(/.2,47. 

arsaid  s.  farsaid. 

arsaid  s.  ar-siiidim. 

ar-seimim  ich  spiele,  viusi- 
ciere.  —  Praes.  sec.  PI.  3  arsentis 
crutire  ocus  timpanaig  p.  310,  7.  — 
Pass.  Praes.  sec.  Sg.  3  arsenti  j;.  3 10, 7. 

arsid  vetus  Z\  237,  793,  vgl. 
farsaid. 

ar-slaitliim  lllic  h  v  er  the  i  d  ig  e. 
—  Praes.  Sg.  3  arslaithi  a  n-äthu 
FB.  23.  —  Praet.  Sg.  3  aurslaid  cricha 
comnart  comuämat  FB.  22  (arslaig 
Eg.)  —  Elf.  ursclaidhc  defending  ^ 
ff  Don.  Siippl.  {mit  eingeschobenem  c). 

ar-suidim  praesideo,  defendo? 
vgl.  arsaidh  i.  dighal  O'Dav.  _p.  48, 
und  ad-suidim.  —  Praes.  sec.  Sg.  3 
ar  a  deni  ocus  ar  a  ani  in  charpait 
ocus  ind  errcd  arid-suided  and  LU. 
p.  122a,  11.  _  Perf  Sg.  3  arsaid 
cach  n-äth  FB.  23  {vgl.  aurslaid 
cricha  22),  eine  Form  loie  iudi  remi- 
said   Gl.  zu  praesidentis  Ml.  bO^. 

art  i.  uasal  Corm.  p.  2. 

art  i.  dia  Corm.  p.  2. 

art  i.  doch  no  lec  lige  („«  stone 
or  a  grave-flag"),  davon  das  Demin. 
arteiue,  Corm.  p.  2. 


375 


asclang 


art  Fleisch;  ,.a  limh,  flesh" 
O'B.  —  ar  art  Oss.  III  4  {Gl.  l  feoil). 

ar-til  ist  da,  ist  vorhanden, 
7tÜQfaxi\  artäa  supcrest  Z^.  490; 
rcß.  armothä,  rostä.  —  caindcll 
ardus  tä  das  Licht,  das  sie  haben 
SC.  33,  12  (airista  H.). 

artliüs,  ai'thuus  s.  tiis. 

ai'tliraiglm  ich  er  seh  eine;  ar- 
traigther  „it  is  apparent"  O'Don. 
Suppl.  —  Praes.  Sc/.  3  aitraigid 
.  .  in  dubnel  FÄ.  '6d.  —  Praet. 
S(/.  3  ro  arthraig  .  .  di  aingel  FA.  3; 
FB.  39  (tuarcoib  Eg.)\  artraiges 
FB.  39  Efj. 

arurg:  gach  n-eirrir^  p.  142,  8  ich 
hezivinge  jeden  Helden;  für 
ar-fo-urg  {vgl.  do-fu-aircc  triturat 
Z^.  883,  orciin,  orgaim,  tuarcaim); 
dingbaim  cacli    n-errid  p.  328,  ii. 

arus  Wohnsitz  CCn.  8. 

ar-utaiug:  erquicTct,  stellt  her 
311.  64c  ((??.  zu  reficiens);  ar-runn- 
utaing  CC.  7  Fg.  erquickte  uns'^ 
—  T-praet.  Sg.  3  ar-do-utacht  er- 
quickte, erfrischte  sie  Hy.  5,  73  {Gl. 
arroertaig) ;  arutacbt  cathir..sluagu 
H)j.  5,  10  in  der  Ebene  erquickte 
eine  Stadt  —  zum  Himmelreich 
rette  sie  uns!  —  die  Schaaren 
{dagegen  die  Glosse:  i.  ro  chumtaig 
aedificavit).  —  Fut.  Sg.  2  arutais- 
siu  Gl.  zu  reficies  Ml.  56a  (^2. 1093). 

as  s.  am  ich  bin. 

as  Milch,   O'Dav.  p.  105  melg. 

as  ibed  p.  131,  29  s.  as-ibim. 

äs  Wuchs,  Grösse,  zu  äsaimV 
cgi.  as  „groivth  of  the  bodij,  in  size, 
flesh,  etc.-'  O'Bon.  Suppl.  —  a  jes 
ocus  a  äs  ocus  a  auius  FB.  30. 

asa  luuVi  maith  in  fer  asa  eich 
FB.  38.    Vgl.  assa. 

CO  asaguoither  ut  intellegatur 
SG.  180b  (ZI  719).  Vgl  as-aith-gned. 

asagusiiii,  assagussim  III  ich 
10  ü  nsche.  —  Sg.  1  asagussim  SC.  4; 
3  inti  asagusi  qni  optat  Ml.  GT^; 
PI.  1  assagussem  SC.  4. 

asait  Niederkunft  CCn.  G,  rgl. 
asaidh  parturition   O'Bon.   SuppA. 

ro  hasaited  ind  ingeu  ,,tlie  girl 
loas  delivered'-  CCn.  6,  s.  ad-saiter. 

as-aith-g'niiu  ich  erkenne 
wieder ;  vgl.  aiüignim,  co  asaguoi- 


ther.  —  Praes.  sec.  Sg.  3  ni  rabi 
. .  fer  asaithgned  FB.  25. 

äsaim  icli,  toachse.  —  Praet. PI. 3 
ro  äsaiset  creverunt  Ml.  {Z'^.  054). 

asalcha  FB.  37? 

as-biur  lieh  sage;  dico,  profero 
Z-.  870;  vgl.  at-biur,  epiur.  —  Praes. 
Sg.  1  asbiur  p.  133,  2;  ZK  428; 
2  asberi  SC.  19;  PI.  3  asberat 
ScM.  19;  FB.  77.  —  Praes.  sec. 
Sg.  mine  erbrad  FA.  9  LBr.  (es- 
ro-brad);  PI.  3  asbeirtis  Hy.  2,  22; 
asbertis  p.  20,  18.  —  T-praet.  Sg.  3 
asbert  Hy.  2,  7  (i.  attrubairt) ;  49;  5i; 
p,  130,  29;  SC.  18;  qeivöhnl.  abge- 
kürzt asbert  ScM.  3,  5;  TE.  2; 
CC.  3;  7  LU.;  SC.  3;  4;  11,  3; 
20;  41;  46;  FB.  22;  23;  24;  26; 
44;  63;  asbej-t  fris  er  .sagte  zu  ihm 
TE.  8;  10;  11;  13  LU.;  p.  130,  28; 
132,  8;  CC.  2;  5  LU.;  SC.  5;  39; 
is  and  asbert  Bd.  2;  7;  ScM.  15; 
SC.  15;  27;  28;  F.B.  13;  conid  and 
asbert  iJ.  131,  22;  SC.  19:  24;  34; 
38;  FB.  58;  71;  aspert  TE.  12  Fg.; 
13;  CC.  3  Fg.;  asmbert  FB.  27  Fg.; 
ispert  p.  142,  14;  145. 12;  CC.  5  Fg.; 
TE.  10  Eg.;  iss  and  ismbert  FB. 
31  E(i.\  Lg.  4  Ed.:  esmbert  FB. 
44  Eg.\  hierher  wohl  auch  coude- 
bert  p.  42,  10;  PI.  3  asbertatär 
SC.  9;  16;  FB.  27;  66;  90;  asm- 
bertatar  FB.  27  Eg.;  isbertatar 
Ld.  14.  —  Pass.  Praet.  Sg.  3  di'a 
n-ebrad  p.  132,  19. 

asea  M.  inimicus,  aemulus;  as- 
caid  i.  scäil  Corm.  p.  1  („a  hero^'). 
—  PI.  Dat.  honaib  ascadib  i.  ab 
inimicis  Gl.  zu  aemulis  Ml.  3»,  3; 
Voc.  ä  ascada  i.  a  naimtea  Ml.  134^. 

ascad  Geschenk.  —  PI.  Gen 
i.  commain  na  n-aisceda  Goid.- 
p.  101,  28  {LHy.);  Dat.  co  n-asce- 
daib  ibid.  10;  Acc.  bertait  ascada 
ScM.  5. 

aseata,  asg-a?te  i.  laecbda  Corm. 
p.  1  ascaid. 

aseid  F.  Bitte.  —  Nom.  tiicad 
di-si  ind  aseid  sin  CCn.  2. 

asciii  FA.  20;  FB.  15  für  acsiu, 
Dat.  von  acsiu,  s.  adciu  iclt  sehe. 

asclaug',  aslangr  {vgl.  ursclaige) 
.,a  load  borne  on  the  Shoulder" 
ff  Don.  Sappl.;  asgland  uo  asglang 


■^^ 


376 


i.  huas  glaincl  {über  der  Schulter)-^ 
gland  110  glaiig  i.  guala  {Schulter) 
Cor III.  p.\.  —  Sg.  Nom.  aslang  Andle 
^  dar  arddais  Lg.  17,  8  (ascclau^^fy.) ; 
Gen.  CO  torchair  befm  n-asclaing 
don  pheist  asind  äer  FB.  86  (as- 
claiü  Eg.). 

ascnaim  ich  gehe  hinzu,  adco: 
vgl.  ascain  advance,  proceed  O'Don. 
Gramm.  2). 202;  s.  ath-ascnaim,  imra- 
ascnaim,  tascnaim  (do-ascnaim).  — 
Inf.  asgnam  i.  imtheclit  O'Dar. 
p.  50;  Bat.  d'asciiam  flatha  maic 
Maire  Hy.  5,  12  (i.  do  athascnam); 
huaud  ascnom  incessu,  oc  asgnam, 
asciiam  acquisitione  Z^.  771;  Acc. 
ro  tliinscanastar  ascnam  co  araile 
iiise  mara  hErenn  sie  hegannen 
nach  einer  Insel  des  irischen  Meeres 
SU  fahren  Hy.  1  Praef. 

as-comallaim  III  ich  erfülle.  — 
Fl.  3  nan-ascomallat  FA.  23  LBr. 
(11a  comaillet  LU.). 

ascur  intermissio.  —  Acc.  cen 
ascur  säitha  sine  intermissione  tri- 
hulationis  Wh.  25'1  (Z'^.  239). 

as-fladaim  I  ich  erzähle;  vgl. 
ad-fiadaim.  —  PI.  3  asfiadai  doib 
a  11-imtecto  CC.  3  Eg.  —  Praes. 
sec.  Sg.  3  inti  asidfet  SC.  31,  3. 

as-ibim  I  ich  trinke;  vgl.  at- 
ibim.  —  Pass.  Praet.  Sg.  3  isi 
asibed  sin  dig  jx  131,  29. 

asinded  FB.  73  s.  ed. 

asiu  athig-  jj.  145,  6? 

aslach  persuasio  Z'^.  885;  temp- 
tation,  allurement  CDon.  Suppl. 
—  Gen.  in  mi-aslaig  malae  per- 
suasionis  311.  28'',  7;  Bat.  hond 
asluch  messidiu  Gl.  zu  judiciali 
SLiggestu  Ml.  2Go,  9;  PI.  Dat.  ar 
aslagib  dualac/t  Hy.  7,  37  B. 

ar  aslaigthib,  dualche  Hy.  7,  37, 
von  aslugud  =  aslach,  Inf.  zu  as- 
laigim  „I  beg,  reg[uest"  O'B. 
■^-        aslang  Lg.  17,  s  s.  asclang-. 

asliuge,  aislinge  Vision;  Oss. 
III  3  Gl.  zu  adbul  flsi;  absquo 
lingua  [etymologisierend!)  cen  abrad 
inte  Corm.  Transl.  p.  13.  —  Sg. 
Dat.  atchithe  dö  i  n-aslingi  SC.  23. 

'A^-\\i\iohoevades,abscondsO'Don. 
Suppl. ;  a  n-aslui  grien  cum  excedit 
sol  Cr.  331^  {Z-\  437).  -  Vgl.  adrullui. 


asluindim  III  ich  rufe  an, 
bitte.  —  PI.  1  asluindmeit  ar 
cardes  fris  in  bac  laude  Gl.  zu, 
adsluinnem  Hy.  1,  15. 

asna  Bippe;  vgl.  tege  spinas  et 
costas  Gild.  Lor.  59  mit  den  Glossen 
i.  ditin  i.  na  lorgdromma  i.  don 
asnach  {sie).  —  Du.  Acc.  eter  cacb 
da  asna  do  zwischen  je  zwei  von 
seinen  Bippen  FB.  27. 

aso  SC.  45,  21  und?  vgl.  asa, 
assa. 

asöim  ich  wende  mich  ab?  vgl. 
söim,  do-söim.  —  8g.  3  asöi  dosoi 
uaim  fri  fraig  ScM.  3,  3  {er  tvendet 
sich  ab  von  mir  und  dreht  sich  der 
Wand  zu,  co  immorclior  6n  taib 
CO  araile),  vgl.  ceiue  nosoisiu  huäim 
so  lange  du  dich  abwendest  von 
mir  Ml.  33»,  1,  und  a  n-askii  grien 
fo  a  fuined  dosoi  dond  Orient  con 
aci  a  n-aescae  ivenn  die  Sonne 
tmtergeht,  toende  dich  nach  Osten 
Cr.  33b  {Z-\  435). 

as-renim  I  ich  gebe  hin;  s.  eir- 
nim.  —  PI.  3  asrenat  reddunt 
SG.  27a.  _  Perf  Sg.  3  asrir  Hy.  5,  Gl 
(i.  ro  eirnestar);  87  (i.  ro  eirnestar). 

as-ro-illi  meruit  Ml.  109,  assid- 
roilliset  meruerunt  id  Wb.  17* 
{Z-\  870).  —  Conj.  PI.  1  asrollem 
mögen  wir  verdienen  Hy.  5,  100. 

assa  und?  nesso  assa  nesso  pro- 
pius  propiusqiie  Wb.  12''  {Z^.  271). 
Vgl.  asa. 

assagussem  s.  asagiisim. 

asse,  assa  leicht;  facilis  Z^. 
765.  —  Comparat.  is  assu  faciUus 
Z".  276;  ni  assu  FA.  16  (assa  LBr.); 
ni  bu  assa  i.  a  becnach  Gl.  zu  ni 
mör  n-ecnaig  Hy.  5,  3. 

assil  Stück;  aisil  i.  rann  O'Dav. 
p.  50.  —  Sg.  Acc.  rannais  . .  assil 
t-salli  bi  cöic  tochtaib  jj.  41,  s; 
tue  assill  isin  coire  dö  jj.  41,  19; 
ro  cbomet  in  n-asill  Gl.  zu  Hy.  5,  45. 

assissiur  ich  bleibe  stehen; 
vgl.  sessom,  ar-asissiur.  —  Sg.  3 
assisedar  sist  forsiu  purt  j>.  131,  21. 

assoitli  in  grian  „the  sun  rested" 
Hy.  2,  58;  buair  assoith  la  hEsu 
in  grian  ibid.  59. 

astaim  ich  halte  fest;  s.  fastaim. 
—  Sg.  3  astaid  aiimand  na  pecdach 


astracli 


377 


;it-biii 


FA.  17  LBr.  —  Inf.  dia  liastud 
for  a  chiud  TE.  5  Eg. ;  vgl.  astadh 
to  bind  O'DoH.  Suppl. 

astracli  auf  der  Meise,  astur, 
hefmdlich.  —  Sg.  Nom.  ro  bad 
astrach  aidchi  is  lä  er  würde  Tag 
und  Nacht  unterivegs  sein  SC.  29, 12. 

astur  Reise;  astur  journeij  O'B. 

—  messe  ragas  for  ast«r  SC.  44,  1. 

—  Vgl.  astrach. 
at  s.  am. 

/jT)      at  spätere  Form  für  it  in  tno. 

atach,  attacli  Bitte,  Bitten, 
Inf.  zu  atcocli.  —  Sg.  Nom.  attach 
Hy.  1,  4;  Bat.  iarna  hatuch  for 
tüs  nachdem  er  sie  zuerst  gebeten 
hatte  p.  42,  35. 

atacomnaic  s.  atchomnaic. 

atafraig'  er  erhebt  sich  FB.  61; 
62  Eg.  (affraig  LU.)\  73;  PI.  3 
atafregat  FB.  15.  —  Vgl.  ataregat, 
atraig. 

at-agur  ich  fürchte.  —  Dep. 
Praes.  PI  1  atagamar  SC.  36. 

ataig-,  vgl.  atom-aig  adigit  me 
Wh.  10<i  {Z-^.  430),  agaim.  —  ataig 
taithbeim  dia  claidiub  döib  er  gab 
ihnen  einen  Schlag  SC.  6  (adaig  H.) ; 
ataig  in  cendäil  occo  FB.  84.  Vgl. 
adaigh  „loho  put"   O'Don.   Suppl. 

ataim  s.  ad-daimim. 

atairi,  atire  s.  aitire. 

atauaiu  FB.  24  Eg.? 

atareg-at     sie     erheben     sich 

FB.  14;  atarugat  p.  311,  35.  — 
Vgl.  atafraig,  atraig. 

atatliai  FB.  32  Fg.,  PI.  2  von 
atäu.    Vgl.  O'Don.  Gramm,  p.  167. 

atäu  ich  bin  {nicht  mit  Adjectiven 
verbtmden),  befinde  mich  an  einem 
Orte,  in  einem  Zustande;  vgl.  tau, 
itäu.  —  Sg.  1  attö  sum  Z^.  488; 
ni  00  a  imgabail  sin  da»  atu-sa 
FB.  94;  atü-sa  sunn  eni..oro  genar 
TE.  5  Eg.\  in  ceistimmätü  FB.  93; 
2  atäi  CO  n-galur  fiiail  ScM.  13; 
cinnus  atai  indusa  a  cach  deit  TE. 
7  Eg.\  ni  bä  nech  bas  ferr  nod 
glefe  . .  atai-siu  FB.  56;  3  atä  er 
ist  da  ScM.  16;  atä  biad  lat  Sc3I.  3; 
-X-  f'fl-  9-'  '^^-  4*^'  ''itä  lä  i  n-degaid 
alaüTr^.  12  LU.;  FB.  9;  58;  59; 
62;  88;  atä  i  n-airicul  fo  leith 
SC.  16;  20;  31,  1;  33,  21;  46;  FA.  5; 


p.  132,  u;  145,  7;  Lg.  12^  atä  nech  /f- 
risnid  andsa  SC.  4T),  23 ;  ata  lim  . . 
nech  FB.  75;  76;  ata  mo  chorp 
dom  aimreir  TE.  9,  ai;  däig  ata- 
som  fö  drochcruth  SC.  29,  22;  atä 
dit  seirc-seo  TE.  10  LU.;  is  de 
atä  Mag  Ailbe  ScWI.  19;  cid  diatä 
a  n-deilm  sea  Lg.  1;  ßc3I.  10;  ni  ^ 
cian  i'iait  atä  is  taig  it  farrad  Lg.  7;  -^ 
is  triut  atä  in  tres  anim  SC.  5 ;  lO"; 
is  ann  ata  mo  treb-sae  TE.  16; 
SC.  16;  is  amlaid  iarom  atä  in 
rigsudi  sin  FA.  7;  11;  17;  30;  35; 
atä  samlaid  SC.  5;  attä  daw  miir 
tened  fri  tir  inna  pian  anall  FA.  29 ; 
in  tan  ata  urtrochta  FB.  67;  hierher 
auch  ata-bair  ecen  est-vobis  necessi- 
tasl,  vgl.  issum  ecen  Gl. zu  necessitas 
mihi  incumbit  Wb.  10<i  [Z-\  328); 
PI.  1  lin  atäm  hi  Cruachnaib  Ai 
FB.  46;  5  ataat  ScM.  6;  atät 
FB.  9;  93;  atät . .  is  tig  SC.  33,  7; 
13;  15;  19;  44,  13;  FA.  6;  24;  25; 
26;  27;  28;  29;  5  LBr.  (acht  itat 
LU.);  16  LBr.  (ar  ität  LU.);  is 
amlaid  da«  atät  na  slöig  sin  FA.  14 ; 
conid  desin  atät  na  trense  samna 
SC.  1;  atat..acrtm  SC.  44,  13. 

at-l)ail  Iperit  Wb.  4<i;  epil  30«^ 
{Z^.  430);  eiblim  I  die  ff  Bon. 
Gramm,  p.  195.  —  Sg.  3  atbail 
CG.  4  LU.;  PI  3  atbalat  Gl.  zu 
Hy.  1,  40.  —  Fut.  sec.  Sg.  3  con 
bad  ind  atbelad  p.  21,  30.  —  Inf. 
epeltu  internus  Wb.  14d  {Z'K  264). 
at-bath  Praet.  er  starb.  —  PI  3 
atbathatar  Hy.  1  Praef;  atbathsat 
SC.  29,  15.  —  Vgl.  i  n-apthin  in 
perniciem  Wb.  32c  {Z-.  884). 

at-Mur  I  ich  sage;  epiur,  epur 

dico  JVb.  i\  SG.  731^  {Z-\  428).  — 

5    atbeä-    FA.    19;    ad-beir    dicit 

Z\   430;   PI.  3  atberat  Sc3I.   19; 

SC.  49;  ciatherat  (cia  at-)  FB.  77.  — 

CoHJ.   Sg.  3  dia  n-apra  frit  ivcnn 

er  {es)  dir  sagt  TE.  13  LU.;  PI  2 

när    apraid    dass    ihr    nicht   saget 

SC.  45,  26.  —  Imperat.  Sg.  2  apair 

fria  sage  ihr  {für  at-bir)  SC.  28; 

abair  rim    TE.  9,  9  Eg.  —  Praes. 

sec.   Sg.  2  atbertha-su  Sc3I.   3,   7; 

j   3  atbered  Lg.  12;  17;  18  {Imperf);    V  v  ,Y 

j   manv  ebracl  FA.  y  (erbrad  LBr.). 

I   PI.  3  atbertis  p.  19,  39.  —  T-praet. 


atchiu 


378 


Scf.  3  attrubairt  Gl.  zu  asbertlf)/.  2, 7; 
atrubairt  SC.  33,  29;  34,  5;  FB.  20; 
81;  atbert  p.  40,  29;  vonoiegend 
abgekürzt  Sithert  j}.  40,  ig;  41;  FJB.  77; 
atbert  fria  B.  j).  41,  12;  atbert.. 
fri  B.  p.  40,  25;  38;  TE.  8  Eg.; 
SC.  33,  e;  32;  39;  is  and  atbert 
Sc3L  15;  TE.  6  jE^.;  couid  ann 
atbert  TE.  16;  19  Eg.;  ithert  r.E. 
11  JS^.;  CO  11-epert  SC.  15;  17; 
FB.  14;  18;  43;  P/.  3  atrubradar 
TE.  2  iJr/. ;  adrubrutar  TE.  19  £V/.; 
CO  u-epertatär  FB.  5;  atbertsat 
FB.  77.  —  Ft(i.  5'//.  1  addaber 
ic/t  werde  es  sagen  FB.  94  (/"r«'  -ber) ; 
atber  SC.  34,  9;  2  atbera-su  SC.  39; 
jj.  40,  12.  —  Pass.  Praes.  Sg.  3 
atberar  SC.  34,  18 ;  rissin-apur  Sliab 
Diiläü  TE.  18  Eg.  —  Praes.  sec. 
Sg.  3  is  de  atbertbe  in  siriti  de  es  ist 
deshalb  dass  . .  von  ihm  gesagt  ivurde 
(=  da.ss  er  genannt  wurde)  FB.  75. 
—  Praet.  Sg.  3  is  den  ingen  siu 
atrubrath  es  ist  von  {nach)  diesem 
Mädchen  dass  gesagt  ivorden  ist 
TE.  5  Eg. 
atchiu  s.  ad-ciu. 
at-chluiiiin lieh  höre.  —  Praes. 

^^     Sg.  2  atclimi-siu  FB.  35.  —  Praes. 

nü     sec.    Sg.  3    atcluiuiuth    La.   8    Eg. 

^    _  Per  f.   Sg.  3  atcbüala  FÄ.  31; 

/^j    ]).  19,  37;  PI.  3  atcölatar  La.  9  Fa. 

^^  —  Pass.  Praes.  PI.  3  atcluinter 
FA.  14  (itchiinter  LBr.).  —  Praet. 
Sg.  3  atchlos  SC.  37,  13. 

at-chomiiaic  Perf.  aecidit.  — 
Mit  Pronomen  infixum :  Sg.  1  £tain 
iugin  righ  Eocbraidhe  .  .  atani- 
comnaicc  TE.  5  aecidit  mihi  ^=  ich 
hin  Etain;  Sg.  2  conid  Cüscraid 
Mond  atot-chomuaic  ScM.  14,  vgl. 
attotcbomuicc  aecidit  tibi  Wb.  6'' 
(Z^.  882);  3  di  glain  gil  atacom- 
naic  [der  Boden)  ist  von  tveissem 
Glas  FA.  11;  biunithir  cacb  ceöl 
atacomnaic  14;  PI.  3  cid  atas-comnaic 
ivas  sie  sind  8. 

atc hondarc  Perf.  ich  erbliclcte, 
sah;  adcondarc,  adehondarc  311. 
{Goid'^.p.ll;  19).  —  Sg.l  atclioudarc 
Gl.  zu  armothä  Oss.  III  3  L.;  at- 
chonnarc-sä  SC.  33,  31;  Sc3i.  11 
I  für  atot  -  chonnarc  Y) ;  atcouuarc 
2J.  .145,  1;  SC.  12;  34,  1;  11;  SC.  11,  8 


ist  ivohl  atconnairc  zu  lesen-.,  3  at- 
chonnairc  SC.  12;  atconnairc  36. 

atclioimcatar  sie  sahen p.  40,  37, 
mit  Anlehnung  an  atclioudarc,  zu 
adciu,  atchiu  ich  sehe;  atconcatar 
TE.  5  Eg.\  SC.  37. 

at-cUüad  Perf.  exposui;  vgl.  do- 
chi'iad.  —  Sg.  3  0  adcuaid  postquam 
exposuit  Wb.  21'^  (Z^.  456);  atchuaid 
L(L_^QJ,iC^_E(Ll  atcuadh  SC.  12  H.  ¥ 
(adfet  LU.)\  Pi.  1  atcbuadmar  FA. 
ß LBr.  [1-0  radsem  iZ7.);  itcliuadumar 
15  LBr.  (ro  innisemär  LU.);  3  it- 
chuatar  x>.  41,  i4.  —  Fut.  Sg.  1 
atchous  in  matchous  Hy.  5,  37  {Gl. 
mad  dia  n-inuisiur);  2  ci  atcois 
Fei.  Prol.  182  (cia  etsi  no  cia 
indise).  —  Pass.  Praet.  Sg.  3  at- 
chüas  j3.  130,  27;  Z^.  16^  -^ 

atcoad  SC.  11,  %  für  atcboadad, 
3.  Sg.  PvMxes.  sec,  oder  {mit  An- 
lehnung an  atchöi  3.  Sg.  Fut.)  für 
atchösad? 

atdises  CC.  3  LU.  corrupt,  s. 
adsaiter. 

ate  FA.  29  qid  sunt,  s.  am  ich 
hin;  Stokes  fasste  es  als  Nom.  PI. 
von  alte,  „incestuous  f oster fathers." 

ateoeh  I  ich  bitte.  —  Praes. 
Sg.  1  ateoeh  rfg  n-amra  n-aingel 
Hg.  5,  95;  6,  1;  20;  25;  atchim  Gl. 
zu  ateoeh  Hg.  5,  95;  6. 1;  20;  5  ateich 
i.  giides  311.  391^;  PI.  1  atchimit 
Hg.  1,4  {Gl.  zu  adessam).  —  Imperat. 
PI.  2  aitchid  fris  hiitet  ihn  FB.  26. 
—  Perf.  Sg.  1  adroctach  Hy.  6,  20 
(i.  ro  atchius),  adroethach  Fr.  — 
S-praet.  Sg.  1  ro  atchius  Gl.  zu 
adroetach  Hy.  6,  20.  —  Inf.  atach. 
attach. 

atesta  TE.  11  LU.,  Sc3L  6  lies 
a  {Pron.  rcl.)  testsl. 

at-etlia  urspr.  adit?  vgl.  etha; 
atetha  des  dond,  atetha  cless  non- 
bair  FB.  24;  atetha  ieth  n-etar- 
moighe  FB.  47  Eg. ;  er  nimmt,  er- 
greift: atetha  a  claideb  do  imbert 
iurii  SC.  5  er  ergreift  sein  Schwert, 
vgl.  atetha  a  gaisced  ina  läim  cli 
ocus  gabais  in  mnai  fo  a  Icthoxail 
dcis  er  fasst  seine  Waffen  in  die 
linke  Hand  und  nimmt  die  Frau 
unter  seine  rechte  Schulter  LU. 
p.    132'i,    37;    atethai  .  . 


379 


fli'a  athreös 


FB.  40  Eij.\  als  2.  Sg.  bes  atetha 
a  n-adcobrai  TE.  10  Eg.,  vgl.  den 
Imperat.  atom-ctha  lat  nimm  mich 
mit  dir  LU.  p.  132-i,  35.  —  Fass. 
PI.  3  atethatär  eoin  dam-sa  chena 
es  werden  Vögel  für  mich  ausser 
diesen  gefangen  {oder  Conj.T)  SC.  7. 
—  Vgl.  is  messe  adremethaid  „it 
is  I  that  precede"  Lat.  Hg.  2  Praef. 
{Goid\  p.  93). 

atflastar  SC.28  H.s.  ad-fiadaim. 

atfraich  FB.  27  Eg.,  vgl.  afiraig, 
atafraig. 

titli  31.  Fu)-t,  selw  häufig  in 
Ortsnamen.  —  Sg.  Dat.  for  äth 
Midbiune,  oc  äth  Chind  chon  Sc3I.  20; 
forsiud  äth  ScM.  21,34;  Acc.  ai'said 
cach  u-äth  FB.  23;  dar  äth  Carpait 
Fergusa,  dar  äthDaMörrignajF'i?.36; 
PI.  Nom.  imgaibtir  athai  ociis  er- 
gala  rem  Math  ocus  rem  erud  LU. 
%}.  123^.  14;  Dat.  for  äthaib  ocus 
ilathaib  FB.  10:  Acc.  arslaithi  a 
n-äthu  FB.  23;  tar  äthu  FB.  47; 
arfich  for  u-atho  p).  142,  21;  am  | 
escid-sea  for  atha  for  ilatha  FB.  35. 

atliacli  F.  Kauch,  Wind.  — 
Sg.  Nom.  athach  gäithe  p.  131,  4; 
vgl.  athach  gaoithe  möire  ingens 
venti  tempestas  O'Don.  Siippl.  be- 
aunchobar;  Gen.  athaigiV  ^j.  130,22; 
Dat.  6  cach  athig  omnirento  TF&.22a 
(Z^  631);  Acc.  iu  ii-athaigjx  131,  2 
PI.  Dat.  ö  adchaib  seodoapostol  Gl. 
zu  flHctuantes  Wh.  22a  (Z-\  631). 

atliaigim  ich  suche  auf,  s. 
tathaigiiu. 

atliair  31.  Vater;  altir.  athir 
2)ater  Z^.  262.  —  Sg.  Nom.  athair 
Hg.  2,  3;  Dia  athair  6,  h;  p.  17,  28; 
Sc3L  12;  CC.  3  Eg.;  FB.  17;  72; 
Gen.  De  athar  Hy.  6,  4;  p.  40,  8; 
Dat.  for  th'athair-siu  Sc3I.  10; 
Acc.  athair  Hg.  1,  9;  4s;  FB.  6.  — 
Compos.  üasal-athair  patriarcha. 

atharde  väterlich;  vgl.  seii- 
athardae  avitus  Z-.  791.  —  Sg. 
Gen.  i  n-agaid  iu  rechta  atharda 
p.  170.  10;  bat  seichmech  riaglä 
athardai  SC.  26.  —  Suhst.  patriu: 
i  n-dälaib  t'athardai  FC.  4. 

atliargail)  s.  athorg'aib. 

atli-ascuaim  ich  gehe  hin, 
suche  auf.  —  S-pruet.  Dep.  PI.  3 


ro  athascansatar  Gl.  zu  do  da  as- 
caiisat  Hg.  5,  31;  53.  —  Inf.  do 
athascnam  Gl.  zu  d'ascnam  Hg.  5, 12; 
do  athäscnäm  FA.  21  LBr.  (d'in- 
saigid  LU.)\  iar  u-athascnam  ^atha 
nime  FA.  31  LBr.  (iar  tascnam  L  U.). 

ath-aurslocud  Oeffnen.  —  Dat. 
heö  öir  intlaide  uassa  bän  bruin- 
nechur  iua  häthaurslocud  FB.  51 ; 
p.  310,  33. 

athboiug'id,  vgl.  atbois  (Fut.)  i. 
tobach  {icresting,  compelling)  O'Don. 
Suppl.,  dazu  tobaing  he  distrains 
ibid.  —  Sg.  Nom.  ni  bat  athboiugid 
SC.  26  {sei  kein  Ahpfänder). 

ath-chossauacli  Vgl.  cosnach  „a 
defendunt"  OB. 

ath-chuirim  ich  bringe  zu- 
rück, versetze  zurück;  vgl.  ath- 
chur  returning,  restoration  O'Don. 
iStq^P^-  —  Pass.  Pract.  Sg.  3  co 
ro  athcuired  doridisi  cusin  corp 
cetaa,  FA.  31  LBr. 

atlichuiiiha  ivounding,  laceration, 
maiming  O'Don.  Suppl.  —  Dat.  oc 
ä  n-athehuma  FA.  28. 

athechtu  »SC  25  lies  a  tliechtu. 

athechtai  FB.  47?    atetha  Eg. 

athenar  s.  aithenim. 

atheroch  s.  aitlierrech. 

athese  s.  aithesc. 

athgeu,  athgrmthae  s.  aitliguim. 

atliguas  Wiedererkennung.  — 
Acc.  p.  144,  23. 

athig  jx  145,  6? 

athis  F.  opprobrium  311.  36^^ 
{Z-^.  1006).  —  Dat.  no  beth  fo  athis 
LU.  p.  39a,  33  {^Aid.  Ech.);  PI.  Nom. 
athissi  conflictiones  Wb.  29^  (Z-.  251). 

athlaime  F.  Geschickl i c h k e i t ; 
von  athlom.  —  Dat.  dirösced  Cuchu- 
laind  diib  uile  ocon  cliss  ar  äne 
ocus  athlaime  LU.  p.  121^,  21. 

athlaimecht  Geschicklichkeit. 
—  Dat.  ar  a  äni  ocon  cliss  ar  ath- 
laimecht a  lemmi  LU.  p.  121^,  23. 

atlilom  geschickt;  expert,  dex- 
terous,  (piick  O'E.;  is  athlam  Gl.  zu 
is  adbul  Fei.  Jitl  28.  —  Sg.  Nom. 
athlom  athargaib  p.  141,  5;  athlum 
j).  327,  31;  PI.  Nom.  büidne  äna 
athluma  do  ainglib  FA.  6  LBr. 

dia  athreös  TE.  9  LU.,  vgl.  ai- 
treos  „to  confer  with"  O'Don.  Suppl. 


380 


iuipthacla 


•^^ 


athiianaiud  FB.  25? 

atliumthe  CC.  3.  iD^.? 

athforg'aib,  athorg-uibh  i.Lidoich 
liiim  gurub  ainm  clon  gä  {Speer).. 
110  douo  comadh  ainm  dou  gaiscedli 
O'Dav.  p.  54;  atharga  i.  imrisin 
ibid.  p.  56,  —  am  athlum  allus 
athargiüb  jj.  141.  lo  (athargaib  LU.)\ 
athlum  athargaib  p.  327,  31;  Vgl. 
forgam,  forgab. 

at-ibim  ich  trinTce;  vgl.  as-ibim. 

—  Praet.  Sg.  3  amal  atib  in  dig 
SC.  48;  PI.  3  atibset  in  linn  cosind 
neim  Hij.  4  Praef. 

atire  s.  aitire. 

atluchur  III  {mit  und  ohne  bude) 
ich  danlce.  —  Praes.  Dep.  Sg.  1 
athichur  do  dia  gratias  ago  deo 
Wh.  3''  [.Z-\  438);  PI.  1  itlochamar 
diar  n-deib  TE.  14  Eg.  —  Imperut. 
Sg.2  do  Crist  atlaigthe  budeiZy.  2, 49. 

—  S-praet.  Sg.  3  atlaigestär  bethaid 
a  brathar  ocus  budigthe  fri  hEtäin 
CO  mör  TE.  14  LIL 

atmail  s.  ad-daiinim. 

atmeuatb  p.  142,  le  docent? 

atuaigim  lieh  gehe,  üh  er  gehe; 
adnaigh  i.  tabairt  no  tidlacad  fyDac. 
p.  53.  —  Sg.  3  atnaig  a  bendachtain 
for  Jacop  LBr.  p.  114*,  5;  atnaigh 
. .  aichue  fair  TE.  12  Eg.  —  Pass. 
Praes.  Sg.  3  atnagar  Emer  hisin  Crseh- 
rüaid  co  Concobor  LU.  p.  127»,  20. 

atnoad  Cowcohar  p>.  142,  15  es 
soll  ihn  C.  edel  machen?  vgl.  noud.- 

atomriug  s.  adnug. 

atraig  er  erhebt  s ich  {für  at-SiS- 
rig\  vgl.  ataregat,  atafraig,  affraig, 
eirgim.  —  Praes.  Sg.  3  atraig 
SC.  7;  24;  FB.  14;  atraig  ..  inna 
SC.  11;  12;  20;  atraig  cach 


fer  di  alailiu  LßA^^d:  PI.  3  atregat 
FB.  26;  atragat";9c7K".  18;  FB.  64 
(atregait  Fg.).  —  T-praet.  Sg.  3 
atracht  i^J».;  '"^C.  31;  46;  FB.  29; 
atracht  suas  'Sc3I.  4;  PI.  3  atrach- 
tatär  FB.  13.  —  Fut.  Sg.  2  atrai 
a  Cuchulainn  steh  auf  FB.  78;  a 
ür  rudi  atrai  co  ro  pat  mor  SC.  28. 

atralacht  er  erhob  sich  SC.  32 
{für  atraracht,  d.  i.  at-ro-as-racht). 

atrige  s.  aithrige. 

atrulla  ei-adit  {evasit?)  O'Don. 
Suppl.\  adrulluian-eulaithjj.  144,3; 


2  atruUais  fein  du  seihst  entlcamst 
ScM.  9.  —  Praes.  PI.  3  atloat  they 
ahscond,  evade  O'Don.  Suppl.  — 
Vgl.  aslui. 

attaim  s.  ad-daimim. 

a-tiiaid  von  Norden,  nörd- 
lich; from  the  north,  northtoards 
O'Don.  Gramm,  p.  265;  an-tiiaid 
a  septentrione  SG.  67^  (ZI  612). 
—  atuaid  p.  42.  0 ;  anes  ocus  atüaid 

FA.  10. 

au,  6  Ohr;  ö  i.  cluas  Corm. 
Transl.  p.  131.  —  Dat.  asa  hö  Oss. 
III  8  {Gl.  asa  cliiais);  imm  ö  2  {Gl. 
im  chluais);  Äcc.  builli  dar  ö  Sc3I.  18; 
Du.  Nom.  Acc.  da  n-ö  Lg.  9l  PI- 
Dat.  clär  findruine  and  co  cethcoraib 
auaib  ocus  uilneib  öir  TBFr.p.  140 
{von  einem  Schachbret):,  ro  clisius 
for  analaib  das  aiiib  na  n-ech  LU. 
p.  114a,  39  t^Siah.  Coneul.)  „ahove 
the  horses'  steam"  O'Bcirne  Crotve; 
arfich  ö  äib   ech  ocus  analaib  fer 

FB.  24;  immasleig  cach  laboiVt 
immin  n-araid  gabäil  na  n-esse  biid 
uas  aib  ocus  analaib  LU.  p.  113'',  36 
{Siah.  Coneul.)  „he  is  ahove  eva- 
porations  and  hreatMngs"  O'Beirne 
Crowe,  der  also  ein  Wort  au  Dampf 
annimmt.  —  Compos.  au-chuimriuch 
n-öir  m-o  chach  fir  LU.  p.  94,  10; 
it  e  {die  Kühe)  finda  öi-derga  TBFr. 
p.  136. 

au  p.  142,  19  corrupt,  s.  p.  327 
und  p.  328,  19. 

aue,  6a,  üa,  6,  vi  M.  EnTcel, 
Nachkomme;  haue  nepos  SG.  29 » 
{Z-^.  33).  —  Sg.  Nom.  aue  Muire- 
daich  SP.  V  9;  10;  hoa  dcocbain 
Odissi  H)j.  2,  4;  Gen.  Colmän  mcfc 
hüi  Chluasaig  Hy.  1  Praef;  Dat. 
do  Adamnän  ü  Thinne  FA.  3;  Acc. 
CO  ro  marb  Corpre  hua  Cuind  Oss. 
Ig;  PI. Nom.  maicc  ocus  häuiS(r.30b; 
Dat.  do  maccaib  ocus  auib  SG.  28^; 
a  hüib  Eruin  Chualand  p.  42,  s; 
Acc.  la  auu  Censelich  Tir.  11  LArd. 

augra  SC.  18,  1?  vgl.  ughra  „a 
sTcirmish"  O'Don.  Suppl.,  urgra 
„hattle"  O'B. 

aupthach,  upthach  verderblich; 
ipthach  maledicus  JVh.  9b  {Z-\  60); 
vgl.  epaid,  atbath.  —  PI.  Nom.  mna 
aupthacha  FA.  27  (upthacha  LBr.). 


381 


baeli 


>    aur- icecliselt  »uYur-,  ar-, er-,  ir-. 

aiir-ard  sehr  hoch.  —  (SV/.  Nom. 
cret  aurard  FB.  47. 

aur-l)iig  F.  gloriatio,  s.  arbäg, 
irbäg.  —  Gen.  is  tu  fer  aurbäga 
fil  la  VUu  FB.  11. 

.aurclücb  von  eich  Brustwarze, 
Fl.  Nom.  mnä  .  .  aurchichc  FB.  53 
FruuenmithervorstehcndenBrüsten. 

i  n-aurcliomair  a  imdäi  FB.  25 
{„opposite  hiscouch''  O'Ctirry),  rgl.fo 
chomhair  for,  cif/ainst  ODon.  Sup})!. 

aur-clior,  ur-chiii*  Wurf;  s.  er- 
chor,  irchor.  —  Sg.  Nom .  urchur  SC.  7; 
urcur  SC.  38,  4;  in  t-itrcur  ibid.  lo; 
Gen.  fot  n-aurchora  FB.  88;  Aec. 
tarlaic  .  .  aurchiir  n-airc  Oss.  I  3; 
urchor  do  gai  .  .  dam-sa  ScM.  10; 
SC.  38, 1;  tolleci  aurclior  de  FB.  82. 

aur-dairc  berühmt,  edel,s.  air- 
dirc.  —  PI.  Voc.  a  läichessa  .  .  ai'ir- 
dairce  FB.  29. 

aurdarcus ,  urdarcus  31.  Be- 
rühmtheit, s.  airdircus.  —  Sg. 
Dat.  lan  hEriu  dia  aurdarcus  ScikT.  1; 
ar  . .  t'urdarcus  FB.  18. 

anr-gabäl  F.  Aufheben,  vgl. 
urgbhäil  „a  lifting,  talcing  up"  O'R. 
—  Sg.  Dat.  do  aurgabäil  usci  for 
a  lama  TE.  11  LU. 

aiir-g'al  F.  Kampf,  Streit; 
imm-argal  lis  SG.  671»  (_Z^  881);  s. 
ir-gal.  —  PI.  Acc.  döeme  . .  ammör- 
aurgala  FB.  11. 

ro  aurg-iiad  FB.  13,  3.  Sg.  Praet. 
Pass.  von  ar-gniu  ich  bereite 
vor,  bereite. 

aur-gnom  Vorbereiten,  Be- 
reiten; Inf.  zum  vorigen;  vgl.  ur- 
gnamh  a  feast,  preparation  O'Doyi. 
Suppl.  —  Dat.  cein  both  oc  aur- 
guom  döib  FB.  55. 

aurla  [vgl.  ithla  area.  Dat.  i  n- 
ithlainn,  Z'-.  264)  Anger-.,  urlaind 
„a  laion,  yard,  a  green"   O'Don. 


Suppl.  —  Acc.  dolluid  . .  for  fordorus 
ind  liss  .  .  isin  n-aurlaind  P^B.  54. 
aiu'-labra,  ur-labra  1)  Beden, 
Redekunst;  urlabradh  locutio  Ir. 
Gl.  867,  eloquence  O'Don.  Suppl.:, 
vgl.  erlabra.  2)  Zunge.  —  Sg.  Nom. 

1)  a  anius  a  urlabra  FB.  30;  Gen. 

2)  riiid  aurlabra  cech  fir  SC.  2; 
Dat.  1)  ar  aliud  ocus  ergna  ocus 
aurlabra  FB.  19;  Acc.  1)  atmenath  . . 
setaitsceu  aurlaprajiJ.  142,  ig;  PI.  Acc. 
2)dobertis  aurlabrai  na  cethrse  SC. 2. 

aur-lam,  ur-lam  bereit;  aurlam, 
airlam,  irlam,  erlam2}aratus,2^romp- 
tus  ZK  7;  868;  vgl.  erlame.  —  Sg. 
Nom.  aurlam  fri  firecrat  SC.  38; 
urlam  do  rath  *S'f '.  18,  2 ;  in  tan  . . 
bä  urlam  la  Bricrind  denam  a  thige 
mdir  FB.  4;  9;  PI.   Gen.  collin  n-  , 

iugen  n-aurlam  n-iHichomraic  i'^Ä53.        '>W 

aurlatu  M.  'GeJTorsam;  in  t-aur-  • 

latu  oboedientia  Wb.  27c  (^^2.  804). 
—  Dat.  i  n-urlataid  aingel  Hij.  7,  9; 
do  aurlatu  ad  oboedientiam  Z'^.  256. 

aiir-uocht  ganz  (^)  nackt,  von 
nocbt  nackt.  —  PI.  Nom.  mnä  . . 
aurnocbta  FB.  53. 

a,iir-os\octhe  g e äff net ,  Part,  zu 
aur-oslucim  ich  öffne,  ersoilcim;  vgl. 
urslocud.  —  PI.  Nom.  liss  aurslocthi 
FB.  53  (auroslazcti) ;  biid  ersoilcthi 
este  apertae,  portae  Ml.  98  (Z^  868). 

aur-scartad  Schnitzerei;  „car- 
ving"  0'  Curry,  On  the  Mann.  III 29, 3o; 
'vgl.  irscartad,  erscar.  —  Sg.  Nom. 
aurscartud  dergibair  FB.  55. 

axirslaid  FB.  22  s.  ar-slaitliim. 

aurslocthi  s.  aur-oslocthe. 

aiir-tech N.  Seite n h a  u s ?  gleich- 
bedeutend mit  aur-dara  i.  aur-tegdais 
erklärt  durch  fri  tegdais  anechtair 
„against  a  house  on  the  outside" 
Corm.  Transl.  p.  3.  —  Sg.  Gen.  ior 
bondchopar  ind  aurtigc  „on  the  roof 
of  the  oratory"  p.  39,  17. 


B 


ba,  bii  für  md,  immä  in  ba  cuairt 
FA.  5  LBr.;  13  LBr. 

bii  für  fo  in  bä  deoid  FA.  23  LBr. 

bacach  lahm.  —  PZ.J^cc. bacuchu 
Gl.  zu  luscu  Hy.  2,  u. 


bacc  Krummstab,  Sichel; 
bricht  ocus  bacc  is  bachall  Corm. 
p.  6;  bacc  boana  finime  Gl.  zu  ligo 
SG.  62b  (Z'l  1061). 

bach  i.  dreis  no  dasacht  O'Dav.  56, 


bachall 


382 


bcäigim 


„fnry  or  mudnes"  Corm.  Transl. 
p.  27.    Dazu  all-bach  FB.  52? 

bachall  haculuin;  crozier  Corm. 
Transl.  j).  18;  GJ.  zu  crand  p.  20,  29. 

—  Äcc.  fria  liachaill  Hy.  5,  58. 
bachlaeJi   M.   3Lann   mit   einem 

Stocke  vbachall),  daher  1)  „a  herds- 
man,  a  rustic"  0'R.\  famulus  Ir. 
Gl.  410;  2)  ein  ungeschlachter  Kerl, 
ryl.  aithech.  —  Sg.  Nom.  fecht  ann 
din  böi  bachloc/i  do  rmintir  Brigte 
oc  beim  choimaid  „a  hondsman  of 
Brigifs  family  ivascuttinqfirewood" 
Tliree  Mir.  Hom.p.  82  (Beth.  Brig.)\ 
Gen.  2)  bachlaig  FB.  91;  Acc. 
2)  bachlach  mör  forgrainue  91;  92; 
Voc.  2)  a  l)achlaig  87. 

mac  ua  m-bachlacli   ScM.  12? 

l)aelilaclida  ungeschlacht 

FB.  37. 

1)adb,  l>odl)  F.  eine  Krähe,  in 
deren  Gestalt  die  irischen  Schlaclit- 
(jöttinnen  erscheinen,  vgl.  Bev.  Celt.  I 
p.  32  ff.,  II  491,  Beitr.  zur  Vgl.  Äj5r. 
VIH249;  Gl.  zu  cru  fechtai^^.  G8,20. 

—  Nom.  bodb  iar  n-araib  for  a- 
slicht  ScM.  21,  11;  Gen.  bare  bod- 
bae  FB.  46. 

badb-scel  etwa  „Mordgeschichte" 
Gen.  iar  n-dorair  a  badbscelai  71. 

bädud  M.  naufragium  Wb.  17^ 
(Z^.  307),  Inf.  zu  bdidim. 

bäegul  Gefahr.  —  Novi.  cech 
baegul  cac/t  bet  Oss.  II  5  [tvenn 
cech  richtig  ergänzt  ist);  Gen.  do* 
gabäil  bäiguil  Wb.  25''  {ad  capien- 
dam  praedam  Zr'.  768);  Dat.  ni  ar 
baes  nach   ar  btäegni   TE.   13  Fg. 

bäeg-laigiin  III  ich  laufe  Ge- 
fahr. —  Praes.  sec.  Sg.  3  ro  baj- 
glaiged  SC.  44. 

bäes  Lust,  Laune;  baos  forni- 
cation,  caprice,  folly  OB.  —  Dat. 
ni  ar  bäes  nach  ar  häegul  TE. 
13  Fg.:  PI.  Dat.  is  dia  m-brigaib 
bäesaib  FB.  29. 

bäctli  ri n  fältig;  rüde,  ignorant 
(yiJon.  SuppJ.;  bäith  idiota,  stultus 
Wb.  12(1  {Z-\  30).—  Nom.  Fiiamnach 
bäeth  p.  132,  20;  diammbe-se  bäth 
FB. ßi;  in  lucht  ba  bseth  immurro 
no  fäitbitis  imbe  SMart.  12;  Gen. 
fir  boitli  Ml.  (Goid.^p.  20');  PI.  Nom. 
at    bä'tha    cialla    ban    SC.  45,   19; 


Gen.  idnii  buden  m-bfeth  SC.  31,  g; 
ar  upthaib  ban  m-l)eth  Klosterneuh. 
Zauberf  6  {B.ev.  Celt.  II  1131 

bäethir  FB.  88  Thorheit? 

bägr  F.  Kampf.  —  Gen.  for  m- 
briatra  bägi  FB.  29;  lasin  cingid 
baige  Fei.  Sept.  13  {i.  catha);  Acc. 
fri  bäig  SP.  V  13;  asa  n-dena  baig 
Gl.  zu  Hy.  6,  18.  Nicht  verschieden 
von  bäg  Kampf  ist  wohl  auch  die 
Glosse  baghi  i.  gnim,  baghas  ar 
m-bagha  finda  {offenbar  Hy.  6,  17) 
O'Dav.  p.  61. 

bag'alr  minae  Ir.  Gl.  339. 

bai  brasi  FB.  30,  boi  brasse 
LU.  p.  125'',  2,  Name  für  eins  von 
Cuchulimi's  Kunststüclcen  (cless), 
„sudden  death"  O'Curry,  On  the 
Mann.  II  p.  372,  „.stroke  of  qiiick- 
ness",  IV ahr scheinlich  dasselbe  tvie 
cleas  ÖS  ögaib  air  brais-bheim  „feat 
above  ivarriors  on  quick- stroke" 
CBeirne  CroioeSiab.  Concul.p.4ä^. 

bald  fond;  amal  mäthair  baid 
ThreeMIr.  Hom.p.  122,  24;  Compos. 
a  baid-mäthair  FB.  53. 

bald  langewährend;  baidh 
durable  (büan)  O'Don.  Suppl.  — 
Compar.  bäidiu  fri  bliafZorn  TE.  9  Eg. 

bMdim  III  ich  tauche  unter, 
ertränke.  —  Praes.  Sg.  3  rel. 
bädes  in  der  Gl.  zu  trethan  Hy.  6, 14. 
—  Fui.  Sg.  3  bäidfid  p.  131,  34; 
bädfid  a  maith  a  n-olc  FA.  24 
(dilegfaid  LBr.\  —  Fut.  sec.  Sg.  3 
CO  m-bäidfed  ocus  co  loiscfed 
p.  191,  17.  —  Pass.  Praet.  Sq.  3 
ro  bäided  FB.  69.  —  Inf.  Dat. 
dia  badud  ocus  dia  formi'ichad  FA.  19; 
do  bädiid  na  saiget  sin  intib  FA.  29; 
ar  lösend  ar  badud  Hy.  7,  51. 

bälg:lm  III  ich  kämptfe;  rühme, 
prahle,  drohe?  —  Praes.  Sg.  1  nach 
ni  ara  m-baigiu  „everything  for 
tvhich  I  contend"  Fei.  Epd.  360; 
3  rel.  bäges  arbaga  finna  Hy,  6,  17 
(baghas  ar  m-bagha  finda  O'Dav. 
p.  61  baghi,  vgl.  bägim-se  bäig  aird 
gella  LL.  54.  a.  2).  —  Conj.  Sg.  3 
cia  nos  baigea  SC.  40;  cia  not 
bagea  41.  —  Pass.  Praes.  Sg.  3 
conid  chucom  bagthir  cach  n-delb 
söer  sochraid  eter  iallaib  ban  büag- 
nithi  LU.  p.  124'',  18. 


bail 


383- 


band 


hail  irrospcrity  O'R.;  c/ood  O'Don.   \ 
^    Sujopl.  —  Dat.  CO  m-bail  Lg.b,  13; 
CO  m-bail  i.  co  maithius  CXDön.Siippl. 

bail  no  bil  i.  urlabra  O'Dav.  p.  60. 

baile,  bale  M.  Ort.  —  Nom.  in 
bale  . .  atbe;-a-sii  frim-sa  dul . .  ragat- 
sa  SC.  39;  Gen.  ar  gnais  in  bale 
SC.  39;  Dat.  isin  Imliu  irra  bammar 
SO.  34,  5;  FB.  56;  88;  isin  l)aile 
^  ce^ua  ^).  39,  20;  i  n-oen  baile  L(J.  ^ 
FA.  13.  —  bale,  mit  nachfohjenäem 
Relativsatse ,  da  loo:  bale  itaat 
ScM.  6;  bale  irrabe  FB.  43;  88; 
liail  {filr  baile)  hirra  bua  TE.  19; 
■^    bale  na  bit  Lfj.  9. 

baile  i7y.  6,  .'j'? 

baiune  /«c  Jr.  G/.  966. 

baire  i.  bäs  Corm.  p.  24;  i.  brön 
ODav.  p.  57. 

bj'iire  ScM.  9,  „«  /yo«7,  o  .sfor- 
/m(7  post",  „a  game  at  hurling'^ 
OB.,  ein  Sinei,  das  sich  über  eine 
länfjere  Strecke  hinzog,  vgl.:  Do 
bhämairne  Fianna  Eirionn  agus 
iad  ar  fcadh  tri  lä  agus  tri  oidh- 
cheadb  ag  imirt  an  bäire  [,,playing 
the  goaV)  d  Gharbli  -  abliainn  na 
bb-Fiann,  risa  räidbtear  Leamhan, 
go  Crom-ghleann  na  bh-Fiann,  risa 
räidhtear  Gleann  Fleisge,  agus  ui 
rugadmar  an  bäire  ar  a  cheile  Tor- 
ruigh.  Dhiarm.  ed.  O'Grady  p.ll^. 

bairnech  zornig,  von  bara.  — 
Sg.  Nom.  ech  . .  bairnech  FB.  50 ; 
bairrnecb  j).  310,  24;  is  bairnech 
mo  menma,  frit  LU.  p.  131,  is. 

bAirtne,  bairdue  „hardic  com- 
jiosition"  O'Don.  Sttppl.  —  Dat. 
dochoid  huaim-se  hi  tir  Condacht 
CO  m-bairtni  donaib  rigaib  ,,toith 
u  hardism  for  the  Kings"  Goid.^ 
p.Sl;  PI. Nom.  bairtni  bindi  SP.YiG. 

baistiud  s.  baitsim. 

baithes  Wirbel,  Gl.  83  zti  ce- 
j-)hale  Gild.  Lor.  35;  in  baithis 
Gl.  zu  ttsque  ad  verticem  ibid.  85. 

baithi  p.  140,  28? 

baithis  =  baptisma,  Taufe.  — 
Gen.  iar  tabuirt  !)aithis  duaib  Tir.  1; 
Dat.  cona  bathius  Hy.  7,  3;  Äcc. 
dubert  baithis  du  Chrimthunn  Tir.  13. 
-^  baithium  Lei.  17, 11  L.  mihi  erat? 
vgl.  me  muc  mara  methas  tond, 
baithium  anfud  milach   mend  LU. 


p.  40»,  21  [Aid.  Ech.);  nach  Sfokes, 
Rem.^  p.  55,  „a  storm  overwhel- 
med  me". 

baitsim  III  ich  taufe,  von 
baithis.  —  Fraes.  Sg.  3  rel.  batses 
Hy.  3,  2.  —  Fraes.  sec.  Sg.  3  baitsed 
Hy.  2,  2G.  —  Fraet.  Sg.  3  baitzis-i 
baptizavit  cum  Tir.  11.  —  Fass. 
Fraet.  Sg.  3  ro  baitsed  p.  41,  1.  — 
Inf.  oc  baistiud  ind  anmo  sin  for 
a  at7^«(V  Sc3I.  12  H 

bale  stark;  i.  calma  no  trom 
Corm.  p.  59;  i.  tren  Fei.  Febr.  1.  — 
Dat.  ac  roinn  ro-bailc  ScM.  22.  g. 

—  Compos.  buillc  balc-büada-FjB.47; 
lin  m-band  m-balcl)uada  FB.  22. 

balebeimiiech  stark  schlaqend 
{von  balc-beim)  FB.  50;  p.  SiO,  24. 

balcbullech  stark  schlagend 
{von  balc-bulleV  —  Voc.  a  balc- 
bullig  Breg  FB.  8. 

balccheimuech  starkschrittig 
{von  balc-ceim)  p.  310,  24;  ball- 
ceimnech  FB.  50. 

ball  M.  membrumWb.  12^  {Z'^  222). 

bailau  Trinkgefäss;  a  poor 
man^s  vessel   Corm.   Transl.  p.  25. 

—  Gen.  tabairt  in  ballain  do  Lat. 
Hy.  2  Fraef  (Goid.^  p.  93). 

bau-  für  beu  in  der  Composition. 

bän  toeiss;  exsanguis   SG.   67» 
{Z'^.  776);  baan  martre  album  mar- 
tyrinm   Cam.  iZ'^.  1006).   —  NQtn.     s^ 
-Lff^ö,  2j  bil  bän  FB.  45;  Dat.  uass    ^ 
äbanimiinnechur  FB.  51; p.  310,  32; 
Fl.  Gen.  bau  m-bän  TE.  9,  29. 

bänaim  II  ich  mache  weiss, 
bleiche.  —  Fass.  Fraes.  ConJ. 
Fl.  3  na  banaiter  fergniisi  FB.  29. 

baii-cbath  Hy.  5,  5,  Gl.  cath  na 
m-ban. 

btlu-cbath  der  iveisse  Kampf, 
rr/Z.bän-martre  Cod.  Camar.  (Z^.  1006) 
Dat.  airitiu  indnooib  loib  iar  m-buaid 
ocus  hanch&d,, the  rece2)tion  oftheholy 
lob  after  victory  and  white  battle" 
Fcl.  Jun.  8  [Gl.  ni  dergmartro). 

ban-churi  d i cFraihensch a a r, 
die  Frauen  FB.  63. 

band,  banu  That;  i.  gniomh 
O'Cl.  {Stokes,  Rem.'^  p.  56).  — 
Sg.  Nom.  ro  bad  mor  in  band  LU. 
p.  115=s  22  iSiab.  Cöncul.):  Fl.  Gen. 
lin  m-band  m-balcbuada  FB.   22; 


band- 


384 


bebe 


airiK  aidbli  band  Seil/.  21,  4i.  — 
Vgl.  baiidach. 

"band-,  bami-  für  bau-  vor  Con- 
sonanten. 

baiidach,  baniiach  thätig,  tha- 
tenreich;  i.  gnimacli  Gl.  zu  Fei. 
■Tun.  12.  —  Dazu  wohl  auch  bandach 
i.  sinnacb  {Fuchs)  Corm.  Traml.p.  27. 

bann  i.  liathraid  („a  ball")  Corm. 
Transl.  p.  28. 

biinua  Tropfen.  —  Sg.  Nom. 
Hy.  5,  88;  is  banna  ria  frais  öu 
FB.  52;.  banna  fola  FB.  27;  Acc. 
no   cor    fer  banne  p.  41,  sg. 

banna  FB.  68,  4,  s.  bainne? 

banrignaclit      Würde      einer 

.  ,  Königin   der  Frauen  FB.   17. 

i,fl^C'-o- 9fc-.  ■  wjwji-     baii-sct'il    Frauensperson.   — 

-V).  fc(?^  ?i,^^-  p1  iV^om.  bauscala  servae  Wh.  lO^ 

(Z'l  854). 

ban-trebthach  F.  Wirthin.  — 
Sg.  Nom.  Hy.  5,  73;  Acc.  cusin 
m-bandtrebtliaig  ^.  48,  22. 

ban-trocht  ^ie  Frauenschaur, 
die  Frauen.  —  /Sf/.  iVo/H.  SC.  34, 7; 
35;  jP-B.  17;  banutracht  jo.  145,  5; 
Gen.  bantrochta  FB.  65;  Dat.  do 
bantrocht  Ulad  FB.  12;  17;  ^cc. 
riasin  m-bantrocht  FB.  21;  PZ.  Nom. 
banntrocta  TE.  15  -E^f.;  banntracli- 
ta  ihid. 

bai)taist=?af.  baptista  iZj/.  I,i5. 

bar  inquit  TE.  7  Fg.,  spätere 
Form  für  for,  or,  ol. 

bai'a  Zorn.  —  Sg.  Nom.  bara 
bledmaill  FB.  52;  Dat.  co  m-baraind 
FJ5.  46;  52  Eg.  (co  feirg  LU.).  — 
Vgl.  bairnecb. 

1.  bare  i.  leabar  {Buch)  O'Dav. 
p.  58. 

2.  bare  barca  {Bot)  Corm.  p.  17. 

3.  bärc  „storm",  bärcaim  „to 
hreah  out"  O'B.,  dazu  FB.  46? 

biird  31.  Barde,  i.  fer  gan  dliged 
foglama  acht  a  intlecht  fadesin; 
s.  longbard. 

bargen  Brot,  Kuchen;  Gl.  zu, 
tortaide  FB.  68,  4.  —  Sg.  Gen.  fer 
dönma  bairgine  vir  faciendi  panis 
SG.  1841^  {Z\  242);  PI.  Nom.  cetbri 
bargeiw  {sie)  FB.  9;  Gen.  cöic 
fichit  bargen  FB.  9. 

barr  die  Spitze,  der  ohcrsle  Tlieil 


einer  Sache,  Laub,  Haar;  Gl.  zu 
cassis,  Gl.  zu  frons,  frondis  SG.  Gl^, 
113^  {Z-\  41).  —  Sg.  Nom.  SC.  33, 19; 
is  barr  sobarcbe  folt  and  p.  132,  23; 
barr  oir  bias  fort  cbind  p.  133,  13; 
barr  bnde  fordotä  oas  gnuis  cor- 
corda  Echir.  Condl.  2;  Dat.  for 
barr  cech  oen  cbliii  p.  191,  17.  — 
Vgl.  en-barr  Wasserschaum  (en 
Wasser)  Corm.  p.  18. 

bas  s.  bass. 

bäs  N.  Tod;  mors  Wb.  15»> 
{Z-\  222).  —  Nom.  Hy.  6,  5;  FB.  79; 
bäs  inill  Gl.  zu  Hy.  6,  15;  Gen. 
bäis  FA.  1;  27;  ar  näimdib  in  bäis 
gegen  die  Todfeinde  Praef.  zu  Hy.  7; 
trascair  a  bäis  FB.  61;  Dat.  re 
m-bäs  däu  vor  seinem  Tode  Tir.  3; 
abbäs  vom  Tode  Gl.  zu  Hy.  6,  5; 
Acc.  bäs  Hy.  2,  59;  TE.  8;  Oss.  I  7; 
ar  cech  n-ernbas  iJ^/-  6,  14;  PZ.  Dat. 
0  bäsaib  na  n-döine  u-eci'aibdech 
S3Iart.  13. 

basgaire  „beating  the  hands  to- 
gether  in  lamentation" ;  Gl.  zu  lam- 
comairt  O'Dav.  p.  103.  —  dognid 
gol  oeus  bascaire  umal  mdüiair 
baid  oc  cained  a  henmetc  Three 
Mir.  Hom.  p.  122,  24. 

bass,  boss  F.  Hand,  Klaue, 
Huf;  palma  Ir.  Gl.  94.  —  Sg. 
Dat.  dorn  baiss  mit  meiner  Hand 
Oss.  1 10;  cona  baiss  Gl.  zu  Hy.  5,  ts; 
Acc.  fria  boiss  Hy.  5,  7s;  PI.  Nom. 
bossa  SC.  6;  Acc.  na  bassa  palmas 
Gild.  Lor.  Gl.  166;  adsoirg  a  bossa 
FB.  25  {vgl.  bos-argain  applaiisc 
O'R.);  Du.  Acc.  eter  a  di  bois 
FB.  82.  —  Compos.  bas-lethau 
hußreit  FB.  47. 

bati  FB.  68,  is,  zu  bäit  „a  cloivn" 
O'R.? 

batochu  TE.U  LU.  lies  ba  tochu. 
^  be  F.  Weib;  i.  ben  nt  dicitur 
bebiüd  i.  ben  find  Gl.  zu  be  Hy.  4, 1; 
be  charna  meretrix  O'Dav.  p.  56. 
—  »S'^.  Nom.  Lg.  4,  2;  s;  11;  isi  be 
find  fris  dogair  ^5.  132,  3;  Voc.  a  be 
La.  5, 13;  a  be  find  J9. 132,  22;  p.  133,8. 
^  Debe'^Per/'.  mortuus  est,  amal 
n-oinect  rom-bebe  colinn  Crist  loie 
der  Leib  Christi  einmal  gestorben  i.st 
^Vb.  31^;  vgl.  Wi.  Gramm.  §  310.  — 
CO  m-beba  Hy.  2,  23  (i.  co  a  bas). 


bebind 


385 


b^biiid  i.  ben  find  Gl.  zu  Hy.  4,  i, 
s.  b6. 
,  "bec,    becc    klein,    wenig;    cid 

bec  cid  mar  ind  inducbäl  ö  dia 
sive  parva  est  sive  magna  gloria 
a  deo  SG.  2a  {Z-\  712).  —  Sg.  Nom. 
ScM.  18;  21,  3;  FB.  9;  is  bec  diiit 
etorro  klein  ist  dir  {der  Unterschied) 
Zivischen  ihnen  CG.  7;  co  m-bo  marb 
acht  bec  so  dass  er  heinahe  todt 
war  SC.  8;  mil  m-bec  CC.  5;  is 
bec  di  mör  FA.  15;  lau-bec  14; 
Gen.  is  beicc  lim-sa  a  brig  25«»"fJ 
inea  id  interest  Wh.  8^  {Z:^.  7121; 
F.  Inseo  bicse  Tir.  11;  fo  iutamail 
ua  hiubile  bicce  Ebreorum  Gl.  zu 
Hij.  2,  5;  Acc.  in  maccoem  m-becc 
p.  145,  14;  ceol  m-bec  einen  leisen 
Sang  SC.  7;  for  tech  m-becc  jj.  144,  5; 
F.  in  \aidh  m-bicc  TE.  9;  an  bic 
warte  ein  Wenig  ScM.  9;  13;  tair  bic 
ille  komm  her  ein  Wenig  SC.  33,  3o; 
PI.  Nom.  F.  cruinu-üeco  rund  und 
klein  TE.  4  Fg.;  meic  becca  Gl. 
zu  Hg.  1,  40 ;  Gen.  gleöir  gemma 
I  bec   TE.   3  Eg.    —    Compos.  Bec- 

foltach   CC.  7  Fg.,   Becaltach  LU. 

beccim  III  ich  brülle,  hlöke; 
beiced  i.  boguth  i.  guth  bo  Corm. 
Transl.  p.  145.  —  Praet.  Dep.  Sg.  3 
^  *•  hecestsLV  Lg.  3;  4,  i.  —  Part,  necess. 
ba  heictm  2jlorandum  erat  WT).  1" 
[Z-\  19). 

hedg  Sprung,    Bück,    Stoss; 

a  Start  O'B.  —  Acc.  focheird  bedg 

■^         cuce  Lp.  9  ibeidg  Lc);  foceird  .  . 

bedg 'viadib  FC.  7.  —  Vgl.   do-ro- 

bidc  jaculatus  est  Ml.  58i^. 

bedg-ach      auffahrend,      sich 
I  häumend;     i.     dian     bas     obann 

O'Dav.  p.  60.  -  Sg.  Nom.  FB.  47. 

beim  N.  Schlag,  Schlagen, 
Inf.  zu  benim ;  illisio,  offensio  Z^.  268. 
—  Nom.  beim  n-asclaing  FB.  86; 
beim  co  daidiub  FB.  81;  Gen.  la 
tabatrt  beimen  do  FB.  39  Eg.; 
Dat.  hif.  a  chend  do  beim  de 
ScM.  7;  FB.  76;  oc  bem  chonnaid 
p.  46,  22;  Acc.  beim  FB.  38;  39;  81; 
beim  din  claid»«^  FB.  57;  beim 
dind  echfleisc  SC.  8;  PI.  Nom. 
bemen   verhcra    Mlj.  17*1   {Z'^.  269). 

beiiiiiiech  Adj.  von  beim;  sciath. 
brec    beimuech    FB.    45;    naithir 


bemnech  brecc  Hy.  5,  6,  „ivounding" 
Stokes,  „vulnifer"  Z'^.  811.  Oder 
ettva  in  dieser  Verbindung  mit  hrec 
„gefleckt"'^  O'Beilly  hat  für  heim 
auch  die  Bedeutung  „stain,  spot". 

beius  s.  beos. 

beist,  peist,  mit  der  Nebenform 
blast,  F.  =  la.t.  bestia;  immer  von  ' 
fabelhaften  Drachen  oder  lour inar- 
tigen Ungeheuern  gebraucht.  —  Sg. 
Nom.  in  beist  F^.  57;  Hy.  4  Prae'f; 
peist  FB.  85;  (?m.  na  biasta  FB.  89; 
Dat.  don  pheist  FB.  83;  86;  Acc. 
imön  peist  FB.  86;  fehlerhaft  frissin 
m-biasta  FB.  57;  PI.  Nom.  beisti 
olca  malae  hcstiae  Wh.  31b  [Z'^_  251); 
tri  biasta  dniidechta  FB.  57;  Gen. 
i  m-brägtib  na  n-ocht  m-biast 
m-bruthach  FA.  22;  Dat.  oc  na 
biastaib  FB.  bl\  Hy.  4  Praef; 
Acc.  fri  biasta  FB.  58. 

bei  M.  Lippe;  PI.  Lippen, 
Mund.  —  Sg.  Gen.  dochumm  a 
beoil  CC.  5  Eg.;  Dat.  don  bei  Gl. 
zu  labio  Gild.  Lor.  42;  PI.  Nom. 
beöil,  beiuil  labia  Wh.  7^,  12^ 
{Z'^.  19);  a  beöil  partardeirg  Lg.  4, 7;  ^ 
18, 14;  bei!  ibid.  Eg.;  biuil  SlTS^; 
Gen.  dochum  a  bei  CC.  5  LU.; 
Dat.  dia  belaib,  ö  belaib  CC.  5; 
ar  bealaibli  „hefore,  in  front;  in 
preference  to"  O'Don.  Gramm. 
p.  289;  ar  belaib  FB.  55;  59;  62; 
89;  TE.  12;  CC.  1  Fg.;  p.  310,  43; 
EC.  5;  ar  do  belaib  vor  deinen 
Auqen  FB.  74;  ScM.  9;  10;  Acc. 
beolu  FB.  85;  inna  beolu  9;  79; 
for  a  beolu  ScM.  16;  ina  beolo  17; 
foremdim  tairniud  for  beolu  siar 
atät  mo  glüne  „I  cannot  bend  for- 
ward,  for  hackwards  ar  my  knees" 
(sagt  der  Teufel)  LL.  204.  b.  1 
(Goid.^  p.  180);  conda  tarla  for  a 
letlibeolu  uli  FB.  25.  —  Compos. 
bel-remur  FB.  37. 

belat  compitum  SG.  24a  (Z'K  18). 

belre  Sprache,  lingua  SG.  'dVo 
(ZI  18);  später  bearla. 

belteue,    belltaine    dr   1.    Mai 
Corm.  p.  6. 

beu  F.   Frau;   mxüier,   femina 
Z^.  241;  in  der  Composition  bau-. 
—  Sg.  Nom.  ben  La.  1;  6;  Sc3L  3;     •¥- 
TE.  2;  5;  10;  CC.  3;  SC.  4;  5;  6; 
25 


•t    3 


^.M^.  fUi-.  (^'Jicir.  /ßcL^-^h  Uf^. 


beuim 


386 


henn- 


14;    20;   34,   17;   18;    42;    FB.   18; 
20;  25;  j).  132,  9;  in  bean  p.  145,  11; 
^^        in  licn  p.  144,  16;   17;  28;   in  uhen 
("■K  Lfj.lEcu  für  i.  ban  Conculainn 

""— -^  jF^TTTTIs*  SU  lesen  L  ban  {ohne 
Concul.^  mit  fünf  zig  Frauen,  ebenso 
17  [ohne  ocus);  Gen.  mnä  ScvTf.  3,  e; 
Ti;.  2;  19;  SC.  20:  41;  42;  FJ3.  6; 
25;  p.  144.  18;  mnae  TF.  17  £"</.; 
D«i.  di  mnai  TE.  6  JS'ry.;  do  mnai 
13  LU.:  cona  mnäip.  40, 17;  Fi?.  21; 
0  mnai  p).  311,  28;  dia  mnäi  FB.  68; 
89;  dommo  mnäi  FB.  87;  ^cc.  mnäi 
TE.  2;  3;  19;  SC.  6;  13;  F5.  12; 
for  in  mnai  ScM.  3;  ein  mnäi  TE. 
2  Fr/.;  frisin  mnäi  TE.  6  LÜ.\FB. 
21;  79;  2^.  131,  31;  co  a  mnäi  SC.  6; 
tV  Foc.  a  ben  Lg^  •  SC.  18 ;  41 ;  44,  5 ; 

F^.  17;  19T3Tr  a  tien  TE.  9,  25; 
P?.  iVom.  mnä  /SC.  4;  28;  37-;  39; 
40;  FA.  27;  29;  32;  F5.  25;  53; 
y  Gew.  bau  Hij.  7,  48;  i^.  10;  18,  125^ 
TE.  9,  17;  29;  SC.  16';  31,  1;  44,  11; 
45.  u;  19;  F5.  11;  16;  17;  25: 
Bat.  do  mnäib  ScM.  3,  5;  SC  5; 
6;  44, 13;  for  mnäib  SC.  5;  di  ranaib 
FB.  17;  18;  19;  ria  mnäib  FB.  68; 
87 ;  89 ;  Acc.  im  na  mnä  aile  FB.  19 ; 
eter  na  mnä  21;  frisna  mna  25; 
Dil.  Gen.  na  da  ban  aili  FB.  25; 
Acc.  in  da  mnäi  SC.  8.  —  Compos. 
-^  ban-chainte  _L£^3;  -chatb  if»/.  5,  5; 
-cheli  Ehefmu  CCn.  3;  -comarchi 
Weiberschutz  SC.  14;  -churi  .s.  ?^e- 
sonders;  -churiud  SC.  32;  -espa 
ÄC.  28;  -gleo  Oss.  II 3;  -gräd  SC.  30; 
-lendan  -Fi?.  18;  -rigan  Königin 
der  Frauen  FB.  20  {davon  ban- 
rignacht  F£.  17);  -rüna  TE.  9,  le; 
-scal  s.  besonders;  -tigerna  Herrin 
Gl.  zu  Hy.  5,  25;  -trebtach  s.  be- 
sonders; -trocht  s.  besonders;  Ban- 
Ulad  Gen.  PI.  der  Ulsterfrauen 
FB.  21;  p.  311,  28. 

bcuaim,  ][)enim  I  ich  schlage; 
ferio  Zr-.  429.  —  Praes.  Sg.  3  benaid 
pulsat  311.  46<l;  FA.  18;  p.  132,  k;. 
—  Praes.  d.  Geioohnh.  Sg.  3  benand 
Gl.  zu  Oss.  III  9.  —  Praes.  sec. 
Sg.  3  CO  m-benad  a  thul  cind  frisin 
cathraig  FB.  88.  —  Praet.  Sg.  3 
ro  ben  Gl.  zu  ros  m-bi  Hy.  5,  78; 
CO  m-ben  a  laim  de  Sc3I.  10  (co 
m-bej-t  H.);  messe  ra  ben  12;  beiiais 


1  Oss.  III  9  (benus  Ed.).  —  Ueher 
die  Präterital formen  bentaiseom, 
bentatar  s.  Wi.  Gramm.  §  309.  — 
Perf  (?)  Sg.  3  Oscur  ro  bi  a  lam 
dess  Oss.  I  4;  is  missi  ros  bi  dorn 
baiss  10;  ros  m-bi  Brigit  fria  boiss 
Hy.  5,  78  (i.  ros  briss  no  ro  ben); 
ni  ru  bi-m-sea  do  gae  SC.  41,  „nicht 
verwundet  mich  dein  Speer"  StoJces, 
Beitr.  VII  41;  vgl.  nachim  rind-ar- 
pai-se  qiiod  non  me  reppulit  Wb.  5» 
[Z-^.  877),  Wi.  Gi-amm.  §  296,  iind 
conjunetiv-futurixche  Formen  dieser 
Art  ihid.  §  310  {dazu:  bithus  Cuchu- 
laind  immorro  inti  fsefes  lia  mnai 

i    C.  toird  den  tödten,  der  mit  seinem 

1    Weibe  schlafen  wird  LU.p.  127»,  32). 

}  —  Pass.  Praes.  PI.  3  is  amlaid 
ro  bitb  Nöisin  tria  mac  P'ergusa 
Lg.  15  •  ScM.  21,  33;  ro  bith  mör  r?i- 
iaecli  Oss.  II  9;  spätere  Form  ron 
benad  on  crithgaliir  „tvas  stricken 
by  the  ague  SMart.  35.  —  Inf. 
s.  beim. 
bend  s.  bemi. 

beudachaim  II  lat.  benedico. 
—  Praes.  Sg.  3  höre  non  bendacha- 
ni  quia  nos  benedicit  Wb.  ll^ 
{Z-\  434);  PI.  1  bennachmait  Gl.  zu 
admunemar  Hy.  5,  98.  —  Imperat. 
Sg.  2  bennacb  p.  40,  29.  —  S-praet. 
Sg.  3  bennachais  in  clarainech 
Hy.  5,  42 ;  p.  43,  21 ;  Gl.  zu  senta 
Hy.  5,  38.  —  Inf.  do  bennachad 
p.  40,  31. 

beudacht  =  Zrti.  benedictio  Z'^. 
264.  —  Nom.  bendacbt  for  .  .  Hy. 
1,  49:  52:  53;  (benedacbt  LHy.)\ 
bennacht  Hy.  1,  00;  .51;  5,  103;  104; 
b.  ort  TE.  9,  21;  liasum  Hy.  6,  4; 
Acc.  be/r-siu  bennacbtain  TE.  14; 
doberat  bennacbtain  doAilill Fi?.  56, 
vgl.  doberat  maldactin  for  cäch 
fcrunt  maledictionem  super  quemvis 
Wb.  2a  {Z-'.  629). 

Ibeiidaclitiiach  gesegnet.  —  PI. 
Dat.  dona  bcHuachtnacbaib  FA.  1. 
beim,  beiid  Hörn,  Spitze; 
pealc,  gable,  harn  O'Don.  Suppl.  — 
Dat.  ior  benn  cbroisse  „on  the  top 
of  a  cross"  Lat.  Hy.  2  Praef. 
{Goid.-'  p.  93). 

beuu-,  bend-chopar  „the  conical 
cap    of  a    round    totver'*   O'Don. 


be(J 


387 


bcriiii 


Su2)2)l.  —  Dat.  for  l)eiidcho2)ar  iiul 
aurtige  p.  3'J,  i7,  rol.  a  beandcho- 
bhar  do  chloichtlieach  Ardamacha 
supremxvm  tectam  turris  Ardmachac 
O'Doii.  a.  a.  0. 

1.  I)e6,  T)iu  lebendig;  vivus  Z^. 
223.  —  S(j.  Nom.  beö  SC.  43;  duni 
beo  38,  4  (beo  H.);  bith-,  bid-bco 
immortalis  Wb.  3^  [Z-.  865);  beo 
lyrädkutiv  auch  beim  Plural:  diam- 
betis  beo  Oss.  II  4;  a  in-bith  bcö 
lebendig  zu  sein  FB.  11  \  Gen.  mac 
De  bü  SMart.  2;  44;  cluas  nach  bi 
das  Ohr  eines  Lebendigen  Hy.  5,  24: 
Voc.  a  De  bi  o  Deus  vire  Mi.  carm.  1 
{Zr-.  225);  VI.  Kom.  bi  SC.  25;  de 
bithbi  SG.  39=» ;  bii  bithbi  die  ewigen 
Lebendigen  EC.  4;  bit  IIa  ar  mairb 
oldäte  ar  m-bi  es  loerden  von  uns 
mehr  Todte  als  Lebendige  sein 
FB.  5;  bit  lia  a  mairb  and  andate 
a  m-bi  FB.  21;  anders  roptar  lia 
ammairb  inna  m-beo  Oss.  I  8  (ej*- 
starrter  Nom.  Sg.?):,  Gen.  tir  na 
m-beo  das  Land  der  Lebendigen 
p.  133,  16. 

2.  beo  Leben.  —  Dat.  it  biu  in 
deinem  Leben  Hg.  2,  5i ;  asa  m-biu 

^_^^     von  ihrem  Leben   aus  FA.  14;   for 

(V)     biu  Lri.  17.  u  En.  i?,. 

beoaig'im  III  ich  belebe;  Dep. 
6'r/.<5beoigidirinspirut  in  corp  virifi- 
cat  Spiritus  corpus  Wb.  13'i  (Z^.439). 
—  Pass.  Praes.  Sg.  .3  beouigther 
itisrerived,  reneiced  O'Don.  Suppl.; 
Conj.  PI. 3  beoaigter  fri  oethu  SC.25. 

1.  l)eöil  s.  bei. 

2.  l>eöil  Fett;  beoill  „fatness" 
OB.;  ainm  duine  bis  a  sirg  ocus 
timairgeas  galur,  cona  bi  beoil  na 
süg  and  Gl.  zu  anforbracht  Corm. 
p.  3.    Vgl.  bracht. 

beos,  beus  Adi\  ferner,  wei- 
terhin, immer  fort,  immer 
noch;  adhuc,  etiamnunc,  porro 
Z^.  614.  —  asbert  Loeg  beos  loeiter- 
liin  sagte  Loeg  SC.  34;  41;  CC.  7 
LU.\  ructha  daw  beos  ind  supstail 
uli  ferner  wurden  auch  alle  Apostel 
gebracht  FA.  2;  18;  ro  po  mo-de 
in  firt  sa  do  denam  and  beos  Gl. 
zu  Hy.  5,  75:  maraid  beos  es  bleibt 
immer  fort  SC.  33,  24;  in  comram 
do  thairisem  beus  den  Kampf  loeiter 


fortzusetzen  ScM.  11;  12;  13;  14; 
bcius  FB.  78;  ro  bui  da»  ni  ali  acci 
beus  es  tvar  auch  noch  etwas  anderes 
dabei  TE.  2  Eg. ;  nach  mod  . .  beos 
so  oft  als  CC.  5  Eg.:,  immer  fort 
SC.  8;  nis  frecart .  .  beus  antwortete 
nicht  loeiter  darauf  18. 

berbaim  II  ich  siede,  koche, 
schmelze.  —  Praes.  Conj.  Sg.  3 
mani  bcrba  Gl.  zu  quod  nisi .  .  de- 
coxcrit  Ml.  4öc.  —  S-praet.  Sg.  2 
in  ro  berbais  hast  du  gekocht  p.  4:1, 12. 

—  Pass.  Praet.  Sg.  3  is  les  ro 
berbad  or  ar  thus  i  n-hErinn  von 
ihm  tcurde  zuerst  Gold  in  Irland 
geschmolzen  On  the  3Iann.  III  88. 

bei'im  I  ich  trage,  bringe, 
gebe,  nehme;  ich  gebäre.  — 
Praes.,  Sg.  3  not  beir  fert  te  Wb.  6<^ 
iZ'^.  430);   conos   beir  er  bringt  sie 

FA.  17;    18;    berid    riuth    for    set 

FB.  49;  jx  310,  9;  berid  .  .  iiadib 
er  nimmt  von  ihnen  FB.  65;  (beraid 
FB.  21  lies  benaid);  berid  side  da 
laurcuiri  tvirft  zwei  Füllen  CC.  3; 
berthi  für  berith-i  es  nimmt  ihn? 
p.  142,  23;  rel.  beres  na  slüagu  asa 
cund  ivelche  die  Schaaren  von  Sinnen 
bringt  SC.  34,  is;  bid  he  beras 
in  curadmir  der  wird  es  sein,  der 
den  Heldenantheil  davon  trägt 
FB.  7G;  lin  m-band  m-balcbuada 
beras  ar  iath  n-ÜIad  FB.  22;  beras 
buille  balcbüada  47.  —  Conj.  Sg.  2 
manim  bera-su  latt  tvenn  du  mich 
nicht  mit  dir  nim,m,st  Jaj.  9;  manim- 
bera  latt  ni  fogbäi  wenn  du  iJm 
nicht  mitlrringst  Cod.  Boern.  {Goid.^ 
p.  182).  —  Lnper.  Sg.  2  beir-siu 
bennachtain  TE.  14  Fg.,  vgl.  doberat 
bennachtaiu  FB.  56;  beir  duit  in 
mac  nimut.  das  Kind  zu  dir  CC.  1. 

—  Praes.  sec.  Sg.  3  ni  bered  anaill 
Sc3I.  1 ;  no  CO  berad  orm  .  .  chichi 
nicht  gewann  er  ein  Spiiel  von  mir'i 
SC.  45,  8.   —   T-praet.   Sg.  3   birt 

j  edoct  cu  Segene  „he  yave  a  bequest 
to  S."  Tir.  15;  couda  bert  so  dass 
er  .sie  trug  p.  131,  2;  co  m-bert  do 
süil  as  do  chind  so  dass  er  dein 
Auge  aus  deinem  Kopf  nahm 
ScM.  11;  bert  lais  brachte  mit  sich 
SC.  35:  birt  i.  rncastar  gebar  CC  3:  6; 

i  bert  m«c  CCit.  6;  cotom  bert-sa 
25* 


berna 


388 


FB.  22.  —  Fut.  Sg.  2  ani  nom-bera 
latt  FB.  59;  P/.  1  ni  beram  Wh.  291) 
{Z^.  452).  —  Fut.  sec.  PI  3  ni  bertais 
biiaid  dib  nicht  tvürden  sie  den 
^  Sieg  iiber  sie  davon  tragen  Lif.  8, 
^  berdais  Eg.  —  T-fut.  PI.  3  bertalt 
iu  coin  sie  tcerden  den  Hund  davon 
trugen  Sc3I.  i;  bertait  ascada  sie 
sollen  Geschenke  hringen  ibid.;  rrjl. 
Wi.  Gramm.  %  308.  —  Pass.  Praes. 
Sg.  3  berair  ass  iarom  SC.  0;  is.s 
ed  berair  a  u-£rinn  TE.  9,  2»  {tvird 
qesagt"i)\  conid  cruth  buidech  berar 
üaim  FB.  22,  beror  Eg.;  PI.  3  ber- 
tair  suas  FA.  28,  bertbar  iSr. ; 
iar  sudiu  bertbar  i  tigi  FB.  54.  — 
Conj.  oder  Imperat.  Sg.  3  berar 
imcbomarc  feratur  salutatio  Wb.  7^> 
[Z'-^.  474);  berur  do  glun  Ferguso 
p.  142, 17 ;  nom  berar  .  .  dorn  sergligu 
SC.  9.  —  Praes.  sec.  co  m-bertai 
di  suidiu  fo  a  bruind  p.  131,  7;  in 
tan  berta  in  mac  CC.  7  LU.  — 
Fut.  Sg.  3  manip  do  Choncbobar 
bertbair  ScM.  3,  11;  bertbair  lim-sa 
^  indingenimbarachig.  Gi^berdarJiV/.); 
-  PL  3  beVtair  FA.  HlVlerthar  LBr.; 
bertair . .  do  phurt  bethad  24,  bertbar 
LBr.  —  Inf.  Nom.  mo  breitb  don 
Teti  Brie  SC.  9;  mo  breitb  latt  do 
Emaiu  Macba  Sc3I.  20;  Dat.  enecli 
cöicid  do  britb  FB.  94;  iar  m-brcith 
a  täsca  do  Löegairi  leis  nachdem 
L.  die  Kunde  davon  mitgebracht 
hatte  FB.  70;  iarna  breth  do  Midir 
inn  TE.  18  Eg. 

berua  Kluft;  bearna  „a  gap" 
(fB.\  bernd  Threelllr.Hom.p.'Pjii,!^. 
—  Sg.  Acc.  dar  Beruaid  (Bevvnaid 
Eg.)  na  Forairi  FB.  36;  PI.  Dat. 
dar  bej'nadaib  70;  Acc.  tar  beruai 
ibid.  Eg.\  dar  berna  Gl.  zu  FB.  68, 19. 
im-bernai  ScM.  13?  vielleicht  zu 
bearrau  „gall,  grief,  piain"  O'R. 
berraim  11  ich  scheere;  Rev. 
Cclt.  II  p.  197,  2  ff.  —  S-pract. 
Act.  Sg.  3  berrsi  für  berris-i  to- 
tondit  eum  Tir.  11;  S-praet.  Bep. 
Sg.  3  ro  bearrastar  Bev.  Celt.  II 
p.  197,  8.  —  Inf.  Nom.  ro  furaileth 
ar  mac  bantrebtbaigi .  . .  a  bearrad 
jRer.  Celt.  II  p.  197,  4;  Gen.  den  tar 
trial  mo  berrtba-sa  „let  a  trial  be 
made  to  tonsure  nie"  Hy.  2  Praef.\ 


Dat.  dum  berrad-sa  mich  zu  scheeren 
Tir.  11;  du  a  beirad  ibid. 

berrau  „gall,  grief,  puin"  O'B., 
s.  beruai. 

bertaigim  III  icli  schwinge, 
schüttele;  vgl.  bertnaigim.  — 
Praes.  Dep.  Sg.  3  rom-bertaigedar 
er  schüttelte  sich  ScM.  4;  rod  m- 
bertaigedar  15.  —  S-praet.  PI.  3  ro 
bertaigset  vibraverunt,  tela  Ml.  26''; 
Dep.  Sg.  3  rom-bertaigestar  (rot 
m-bertaicestnr  H.)  Sc3I.  15. 

bertliau  La.  17.  as,  wenn  von 
0' Curry  richtig  mit  „trimmed  one" 
übersetzt,  dann  wohl  berrthän  zu, 
ergänzen,  zu  berrtba  tonsus. 

bertnaigim  III  ich  schwinge, 
schüttele;  vgl.  bertaigim.  —  Praes. 
Conj:  PI.  3  na  ro  bertnaiget  ut 
non..vibrent  ijacnla)  Gl.  zu  Gild. 
Lor.  34.  —  Dep.  Sg.  3  nos  fuas- 
uaitber  im  Co'mculaind  smd-side  .  . 
ocus  nos  bertuaigedrtr  iC/'.^J.  127^,27. 

bes  31.  Sitte,  Gewohnheit; 
Plur.  customs,  d.  i.  1)  Sitten, 
2)  Steuern.  —  Sg.  Nom.  is  büan 
in  bes  SC.  33,  24;  ar  is  e  bes  ind 
tir  se  marbad  a  öeged  Hy.  4  Pracf. ; 
ar  is  . .  bes  döib  dofurcbat  nad  iccat 
FB.  29;  bä  bes  leu-som  es  tvar 
Sitte  bei  ihnen  CC.  1;  p.  143,  7; 
SC.  2;  is  be.s  düib-si  in  far  n- 
ültaib  ihr  habt  die  Sitte  bei  euch 
in  Ulster  Sc3I.  9;  PI.  Nom.  1)  bessi, 
besse,  besä  mores  Z^.  240;  2)  co 
fessta  a  ciso  ocus  a  m-besu  lais 
TE.  2  Eg.\  co  ^let  a  m-besa  ocus 
a  n-däna  uli  lim-sa  LU.  p.  123^^.  2:1; 
Gen.  2)  fri  commus  a  m-besa  TE. 
'■l  LU.  —  S.  so-bessacb. 

l)es  (/e?(7iss,  sicher;  i.  derb  H.  3. 
18,  p.  511',  certainly  Stokes  Rem.'^ 
p.  59.  —  bess  risat  ade  Wb.  5^ 
{adhuc  Z'^.  350);  cid  be  mo  dän 
daw,  bes  cot  midfider  cacha  be  dim 
airddi  FB.  92;  bes  ni  pe  nessu  ec 
do  suid/«  oldäs  dait-siu  94;  mad 
fir  con  fir  bes  nip  cath  SC.  38,  10; 
cia  betb  ol  Patrrricc  bes  ni  ba  bäil 
dö  quod  diximus  Hg.  2  Praef;  bes 
atetha  a  n-adcobrai  TE.  10  Fg.; 
in  cath  totböet  bess  uin  ortar  taii'is 
FB.  53;  bes  ni  lim  lamathair  SC.  40; 
bes  ni  päd  ritb  lat-su  mo  lecuu-sa  41; 


bet 


389 


diammad  chara  dam  cose  .  .  bcs  at-- 
coad  ccn  a  sluag  11,  s;  bes  .  .  no 
con  ferr  i,nochan  fearr  H.)  in  ben 
dia  lenal  43;  urciir  anfis  fir  hi  ceö, 
bes  nan  arlaid  duni  beo  38,  4;  bes 
is  cuice  forobart  in  bon  p.  132,  12. 

l)6t  „a  dccd;  evtl,  injury,  hurt" 
O'B.  —  Sg.  Nom.  mör  in  bet 
■^  ^/7  1'^^  7  ^rgl.  is  mör  an  bead 
„n  is  a  (freut  pity"  0'R.)\  cech 
baegul  cach  bet  Oss.  II  5;  in  buaid 
dorignius  no  in  bet  SC.  38,  2. 

betha  FB.  24  Eg.,  Gen.  Sg.  zu 
1.  bith? 

betbaiuain  SC.  25? 

bethamiuis  „fooä,  j)rorisions" 
O'Don.  Stqypil- 

bethir  Bär?  beithir  hear  O'B. 

—  Voc.  a  betbir  breoderg  FB.  8. 
bethu,  beothu,  beotboil/.  Leben; 

Tita  ZK  255;  betha  rita  Ir.  Gl.  113. 

—  Sg.  Nom.  bethu  TE.  12;  betha 
SMart.  42;  Gen.  dibad  bethath 
che  i.  indbas  in  domuin  chentar 
„profd  of  tliis  World"  Hy.  5,  22; 
drochet  bethad  ,,a  hridge  of  life" 
Hy.  6,  4;  do  phurt  bethad  nach 
dem  Hafen  des  Lehens  FA.  24;  33; 
fö  chrund  bethad  unter  dem  Baume 

'  des  Lehens  FA.  33:  Dat.  i  m-bethaid 
im  Lehen  Hy.  1  Praef.;  cein  bemmit- 
ni  i  m-bethaid  so  lange  als  ivir  am 
^  Lehen  sind  La.  10;^  cein  ro  m-böi 
iua  bethaid '  FB.  79 ;  FA.  32;  at- 
chondairc  eat  i  m-bethaid  er  sah 
sie  am  Lehen  Hy.  4  Praef.-.,  do 
bethu  zum  Lehen  Hy.  2,  1«;  34;  36; 
ni  raga  ass  .  .  .  indiu  i  m-bethu  du 
icirst  heute  nicht  lebendig  heraus- 
kommen SC.  14  i.beatha  H.Y.  i  m-bith- 
bethu  im  ewigen  Lehen  Hy.  1,  46; 
Acc.  bethaid  SMart.  20;  TE.  14  LU. 

bi  i.  tairsech  O'Dav.  p.  57. 

bi  i.  tairisem,  ut  est:  forcor 
macdachta  go  roibh  ina  bi  bruinne, 
i.  go  roibi  no  go  tairisinu  a  mac  iua 
bruinne  O'Dav.p.Hl.  Hierher  brüch- 
tis  bi  acroith  innallaili  CC.  6  LTJ.'i 

ro  bi,  bi,  bith,  bith  s.  beuim. 

biad  -A^.  Nahrung,  Speise; 
victus  Z\  223;   cibus  Ir.    Gl.   477. 

—  Sg.     No7n.     biad     {ziveisilbig) 
^    L(f.  17,  12;^  ScM.  3;   6;   lind  ocus 

Biad  SclU.  i;  FB.  16;  53;  G3;  79; 


I   dusn-ig  biad  ocus  deog  CC.  3  Eg.; 
Gen.  biith  Wh.  9b;  biid  CC.  3  LU.; 
I    bid    FB.   14;   p.    311    Anh.  V  12; 
TE.    11    LU.;    saithech    hld    ocus 
I   cotulta  FB.  32;  Hy.  1  Praef;  Dat. 
i   nos  förfed   do  bind  „would  suffiee 
'    them   ivith  food"  FA.   13;   a  sälth 
!    do  bind  na  choüud  Lg.  17;  a  tincor     •)(■ 
do  lind  ocus  do  bind  FB.  4;  nach 
dem   Comparativ:    ba  millsiu  cac/i 
biud  süsser  war  als  jede  Speise  AI,  15;    Isk,    -iC 
Acc.  biad  Z^^  14:  FB.  31;  5T;~ncFu^^  if 
brat  cen  biad  CC.  3  LU.;  cen  die 
cen  biad  SC.  47. 
biail  F.  Beil;  securis  Z^.  250. 

—  Sg.  Nom.  biäil  FB.  76;  91;  bial 
FB.  77;  Gen.  beili  O'Don.  Suppl.; 
Dat.  beim  da  biäil  einen  Schlag 
mit  seinem  Beile  FB.  77;  Acc.  in 
m-bial  FB.  78. 

biatacb  M.  Landtvirth.  — 
PI.  Dat.  etir  briugadaib  ocus  bia- 
tachaib  Ulad  LU.  p.  123'',  28.  Vgl. 
O'Grady,  Torr.  Dhiarm.  p.  170: 
„These  were  the  tioo  kinds  of 
farmers  of  the  ancient  Irish.  The 
former,  lohich  ivere  the  most  nu- 
merous,  held  their  land  snhject  to 
a  rent,  the  latter  (biatach)  rentfree; 
in  return  for  which  they  tvere  hound 
to  entertain  travellers,  and  the  sol- 
diers  of  their  chief  on  the  march." 

biathaim  II  ich  ernähre;  vgl. 
ar-biathim  lacto,  nutrio  Z"^.  434.  — 
Sg.  1  nus  biathaim  CC.  p.  141,  26.  — 
Praes.  sec.  Sg.  3  no  da  biathad 
p.  131,  12.  —  Imperat.  Sg.  3  rom- 
biathacZ  es  soll  ihn  ernähren  CC. 
p.  142,  16.  —  Pass.  Praes.  sec. 
Sg.  3  no  biata  (für  biath-ta)  Sc3L  5, 
biato  H  —  Inf.  Dat.  dia  biatharf 
zu  seiner  Nahrung  ScM.  22,  2;  do 
biathad  Ulad  p.  311  Anli.  V  2;  do 
biathad  bocht  Gl.  zu,  Hy.  5,  26; 
Acc.  CO  a  biathad  ScM.  5. 

biasta  s.  beist. 

biastaide  voll  von   Ungeheuern. 

—  PI.  Nom.  loch a.. biastaide  jPA 30. 
bil  i.  inill  Gl.  zu  adbail  Hy.  4,  7. 
Ml  i.  maith  no  soinmech  O'Dav. 

p.  56.  Vgl.  bail.  —  i.  olc  ibid.  — 
i.  slän  ihid. 

bil  Band,  Reifen.  —  Sg.  Nom. 
bil  FB.  53;  bil  bän  ündruini  FB.  45; 


bilc 


390 


biu 


bil     choiidüail    credumai    FA.    47; 

Dat.   sciatli  .  .  .  co   m-bil   fiudruiiie 

SC.  37, 16;  finden  co  m-bil  öir  buidi 

jZ,      i^r   18,   27;  Acc.  bil'  fri   bil  Rand 

^^      avTRänä^FB.  53. 

bilc  „any  anci^nt  tree  groiving 
orer  a  holy  tocll  ör  in  a  fort" 
O'Don.  Sujjpl.  —  PI-  Nom.  tri 
bilc  SC.  33,  15;  Dat.  co  m-bilib 
p.  132,  20.  —  Hierher  auch  dos 
bili  mör  FB.  91V 

bind,  biiin  melodisch,  süss. — 

*    Sg.  Nom.  ceol  bind  Lg.  11  ^  2ß:  ba 

^^  bind  a  n-audord  Lg.  8j   cen  duini 

bad  bind  labra  SOl^i.-  PI.  Nom. 

bairtni   bindi   SP.  V  lo;   cid   binni 

•X     Hb  . . .  cuslcnnaig  Lß^l^n  L-  — 

Compar.   bindiu  sonorius  ^7275; 

y^'        binniu  Lg.  17,  20;  23;  bindi  Lg.  17.  2(L 

E(j. ;  binde  FA.  2  LBr.  ■  HnnTthir 

-.  ^.-,       cacli  ceöl  FA.  2;  14;  ilcheölu  FA.  10. 

'j^/^y       —  Siiperl.  binn im  Lg. 11. 17  Ecf-  2iEg. 

binde,  binne  F.  Wolulaut, 
Harmonie.  —  Sg.  co  m-binne 
cheoil  FA.  13. 

biudius  31.  sonor itas,  euphonia 
Z'^.  788.  —  Gen.  büaid  bindisso 
s.  büaid;  Dat.  on  bindius  Gl.  zu 
a  symphonia  Gorm.  Transl.  p.  163 
timpan;  for  binniMS  canair  (ymnus) 
„it  is  to  a  melody  it  is  sung"  Lat. 
Hy.  V  Praef. 

bir  Stachel,  Spiess.  —  PI. 
Gen.  inna  m-bir  Gl.  152  zti  Gild. 
Lor.  54  siodum  {sudum  clavos). 

bii'ach  mit  einer  Spitze,  einem 
Hörn  versehen;  „sharp-pointed, 
horncd",  O'B.;  vgl.  berach,  birdae 
rerulHS  SG.  60a  (2f^  54).  -  PI.  Nom. 
da  ech  . .  biruich  FB.  45;  p.  310,  u. 

biror  Wasserkresse;  nastur- 
tium  Ir.  Gl.  184.  —  Sg.  Gen.  biroir 
Bev.  Celt.  II  199. 

1.  bith  M.  Welt;  mundus  Z'K  238. 
—  S().  Dat.  isin  bith  FA.  6  (for 
l)ith  LBr.);  SC.  1;  fon  bith  Hy.  5,  .30; 
Acc.  bith  Hy.  5,1  (i.  in  bith);  91; 
in  m-bith  m-bras  SC.  29,  8;  fon 
m-bith  Hy.  1,  c;  FA.  10;  14;  tri 
bith  Sir  FA.  34;  PI.  Gen.  tria  bithu 
na  m-betha  „through  the  ages  of 
agcs"  FA.  6;  Acc.  isna  bithu  in 
saecula  Wh.  4«;  tria  bithu  „for 
ever"    Fl.   7:    14:   26;    tria    bitliu 


Sir  „for  ever"  FA.  13;  19;  24; 
26;  30;  34. 

2.  bith,  hifiAdv.,  wiegot.  aiv,  im- 
mer, vgl.  Z'^.  656,  665.  —  bid  at  mar- 
thanaig  „ever  nr^  they  living"  FA.  6. 

—  bith-appraind  Interject.  etoig 
Schade!  SC.  14.  —  bith-beo  semper 
vivus  Z'^.  865,  davon  das  Denomi- 
nativum  bitlibeoaigim  Pass.  Praes. 
PI.  3  bibeoaigter  SC.  25;  vgl.  beo- 
aigim.  —  bith-bethu  das  ewige 
Lehen  Hy.  1,  46.   —  a  bith-chlöisi 

sie  immer  zu  hören  Lo-  17^  26.  —     ■^ 
bith-flaith    (laith    Ms?)    das    eivige 
Beich  Hy.  4,  2.  —  do  biih-gres  so- 
viel als  do  gres  continuo  SC.  33,  21. 

—  bith-lan  immer  voll  SC.  33,  24. 

—  bith-maith  immer  gut  Hy.  4,  1. 
fo   bith    1)  10 e gen;   .suh    causa, 

causa,  propter  Z'^.  659;  2)  u^eiV; 
quia  Z^.  708.  —  1)  fo  bith  na  mnä 
SC.  20.  —  2)  fö  bith  ar  deswegen 
weil  SC.  22;  fo  bith  rom-boi  p)rop- 
terea  quod  p.  311,  34;  fo  bith  ba 
haiti  dö  tveil  SC.  3;  fo  bith  ni  ro 
derg  L'B.  79;  fo  bith  när  bu  FB.  90. 

fu    Mthin    1)    ZV e gen;    propter 
Z2.   659,   2)  weil.   —   1)  fo  bithin 
faitsine   Cathbad  wegen  Jjg.  9  Lc.    ^ 
Eg.  —  2)  fo   bithin  ro  charas  weil 
TE   5  Eg. 

bin  ich  hin,  werde;  cxsto,  fo, 
versor  Z^.  491;  hat  zwei  Beihen 
von  Formen:  1)  Formen  mit  i 
(in  Conj.)  in  der  volleren  Bedeutung 
exstare,  versari,  2)  Formen  m.it  a 
(I.    Conj.?)    als    blosse    Copida.    — 

Praes.  Ind.  1)  Sg.  3  ahs.  bith 
a  menma-sam  fri  scilgg  sein  Sinn 
ist  auf  die  Jagd  gerichtet  SP.  II  2; 
är  bid  Crist  i  persaind  cee/t  bocht 
iressach  p.  40,  12;  ar  nad  fidir 
banuscalui  cid  fo  bruinniu  bith  ^^^ 
Lg.  3  Eg. ;  ba  si  meit  a  fothr9,ind  (j£^ 
.  .Bimal  lud  fothrond  coecat  carpai 
dothisad  and  FB.  20;  85;  Lcf.  9.  ^ 
{oder  Praes.  .<?ec.  ?);  conjunct  mara 
.  .  ina  m-b  i  aidde  ocus  aittreb  dia- 
bail  FA.  30;  is  and  nad  bi  müi 
na  tili  p.  132,  14;  ni  bi  iar  n-üaraib 
no  bid  sercc  De  occi  Gl.  zu  Hy.  5,  21 ; 
rel.  conid  samlaid  ro  m-böi  cach 
oen  duine  isind  lis  am«?  bis  curcas 
fri   sruth  FB.  44;   Liban  . .  bis  for 


391 


biu 


deis  Labrada  SC.  11,  3;  Gl.  zu 
Hy.  5,  55;  P/.  i  0  lu  biam  . .  iunar 
tegdais  SP.  II  5;  i  m-biim  hi  n- 
guasacht  Gl.  zu  Hy.  G,  3;  .5  ocus 
biit  aräide  illaxai  und  sie  leben 
trotzdem   in    Schivelgerei   FA.   27; 

•^  bale  na  bit  tairb  Xr/.  0-  rel.  air- 
cbinnig  .  .  bite  ös  iiichaib  martra 
nannäeb  FA.  25;  amal  bite  da 
cholba  i  n-domun  Gl.  zu  Hy.  4,  9. 
—  2)  bä,  ba  wird  in  der  Gramm. 
Celt.  nur  im  Conj.  und  Fut.  auf- 
(jeführt,  könnte  aber  in  folgenden 
Stellen  als  Ind..  Praes.  aufgefnsst 
werden,  namentlich  scheint  ni  bä 
das  Negative  zil  is  zu  sein  (vgl.  auch 
ni  i)a  diless  duit  ani  hitäi  non  est 
proprium  tibi  id  in  quo  es  Wb.  b^, 
Z''.  488):    Sg.  1   ni  pam   slän-sa . . 

■^  conid  n-accur  Saide  Lg.  7 .  {oder 
Fut.?);  2  bid  at  ail  bi  celn  bat 
beo  du  tvirst  mir  lieb  sein,  so  lange 
du  lebendig  bist  SC.  7  {oder  Fut.  ?); 
3  ni  bä  breth  in  bretb  rucad  and, 
ocus  ni  bä  lat  in  curathmir  nicht 
ist  ein  ürtheil  das  Urthcil,  das 
dort  gegeben  tourde,  und  nicht 
kommt  der  Heldentheil  dir  zu  FB.  74 
{oder  Conj.?  Fut.?)\  „is  lim-sa  in 
cauradmir'' . .  ,,ni  bä  lat"  FB.  73; 
ni  ba  la  nechtar  de  ibid.;  ni  bä 
fir  sin  FB.  14;  41;  ni  ba  fir .  .  Cet 
do  raind  na  mucce  ar  är  m-belaib 
CS  ist  nicht  richtig  ScM.  9;  10;  11 
{oder  Conj.:  das  soll  nicht  tvahr 
■  sein?);  indeo  .  .  ni  ba  dirsann  in 
galur  sin  TE.  1  Fg.;  8  Fg.;  ni 
bä  söu  12  LU.\  ni  ba  tocbuiriutli 
drochcarat  det-si  ön  ani  sein  TE. 
5  Eg.  {oder  Fut.?)]  ni  ba  si  nod 
u-ebela  . .  is  messe  nod  n-ailfea  CC. 
7  LU.;  ni  bä  nech  bas  ferr  nod 
glefe  em  . .  atai-siu  FB.  56.  Hierzu 
gehört  bas  als  Relativform:  läech 
bas  dech  lib  do  Mliaib  damberaid 
dö  der  nach  eurer  Meinmig  der 
beste  Held  ist,  dem  gebt  denselben 
FB.  13;  da  ech  bas  ferr  la  Con- 
nachta  ScM.  2;  ni  bä  nech  bas 
ferr  FB.  56;  cia  beth  necb  bas 
cbalmu  and  FB.  89;  no  con  faice- 
bat  a  sluaig  bas  mö  do  buaib  na 
do  tbir  ScM.  3,  12;  acht  namma  , 
bid   mö   bas    lösend    don   tii--  oldäs 


bas  suillse  don  tcgluch  FB.  92; 
in  tan  .  .  bas  virlam  taisbenad  inna 
flede  .  .  erged  do  ara-so  13;  cein 
bws  beo  so  lange  er  um  Lehen  ist 
TE.  8  Eg.\  is  cian  bus  ciiman 
TE.  9,  18  Eg.  {oder  Fut.?).  — 

Conjunctiv  1)  emphatisch: 
Sg.  1  ni  beomm'din  i  cummaid 
imm  oenboin  „I  am  not  to  be 
sliqhted  with  a  single  cow"  Stokes, 
Three  Mir.  Hom.  p.  78.  —  3  ab- 
solut ma  beith  nech  bes  maith 
diib  „if  there  be  any  orte  of  them 
loho  is  good"  Tir.  3;  cia  beith 
mag  es  auch  sein  //».  10;  cia  beith  ^ 
d'feabus  na  sine  fK9,\  Fg.;  dia 
m-beth  ar  sluagaib  ban  m-bän  nech 
no  beith  iccotöcrad  TE.  9,  29  Fg.; 
conjunct  ro  be  bennacht  Brigte 
fair  Hy.  5,  103;  ci  pe  aird  do  airdib 
in  domain  tra  i  m-beth  Curui  FB.  80; 
ce  be  uab-si  comallas  frim-sa  hö, 
bid  he  beras  in  curadmir  FB.  76; 
cipe  FB.  94;  bes  cotmidfider  cacha 
be  dim  airddi  FB.  92;  dia  m-be 
nech  occä  sirfegad  FA.  10;  mani 
pe  7venn  {ein  solcher)  nicht  vor- 
handen ist  Tir.  3;  uair  nachat 
fil-siu  fein  hi  cutnfmmus  fri  öcu 
JJlad,  cona  be  do  ben  hi  cutnt- 
mmus  fri  a  mnä  FB.  62;  PI.  1 
absolut  cia  beimmi  amin  nach  re, 
ni  derban  cäch  a  chele  SP.  11  {3; 
conjunct  TCO  bem  occa  i  m-bibethaid 
Hy.  1,  36;  robbem  45;  PI.  3  absolut 
cia  beit  uait  i  n-etercein  SC.  45, 18 ; 
conjunct  ro  bet  maccain  flatha  De 
hi  timchuairt  na  scule  se  es  sollen 
die  Englein  diese  Schule  schützend 
umgeben  Hy.  1,  40;  4,  11;  5,  90;  gc; 
forden  itge  Brigte  bet  5,  89  {Gl,  ro 
bet,  s.  itge);  bennacht  Brigte  ocus 
De  forden  rabat  immalle  104;  dia 
m-bad  he  Conall  cheua,  fris  m-bet 
crechta  SC.  29,  7  2)  cds  blosse 
Copula:  Sg.  2  conjunct  ni  pä 
mithomtinach,  ni  pa  frithenech,  ni 
ba  toi'ba  SC.  26;  bä  tu  theis  isa 
tech  ar  thus  FB.  17;  bat  umal, 
seichmech,  bat  ciimnech,  gusmar 
SC.  26;  nibbät  ecal  SC.  25;  ni  bat 
athboingid  SC.  26;  ni  bat  dergnat, 
ilfurig  SC.  25;  ui  bat  comromach 
SC.  26;   ui  pät  tairne   SC.   25;  ui 


bi'u 


392 


biu 


pat  i'iarcraidech  SC.  26;  nir  bat 
taerrechtach,  disciV  SC.  25;  nir  bat 
scelacb,  lese,  roeseid  SC.  26;  ar 
na  bat  miscnecb,  doescair;  ar  nar 
l)at  aithrech,  meirb  SC.  26;  atrai 
cu  ro  pat  nior  SC.  28;  doi-oimle 
cor  bat  cetach  cetbliadnach  ar  be- 
hiib  öe  n-ÜIaf?  FB.  59;  62;  Sg.  3 
conjunct  ni  ba  cath  co  n-gaiseiud 
nicht  soll  es  sein  ein  Kampf  mit 
Waffen  FB.  21;  nom  berar  .  .  don 
Teti  Bricc,  na  bä  do  Dün  Imrith 
SC.  9;  rop  ditiu  dun,  rop  snadud 
er  sei  uns  ein  Schutz  Hy.  1,  15;  le; 
20;  34;  41;  5,  97;  99;  6,  19;  23;  manib 
lor  lat  tvenn  es  dir  nicht  genug  ist 
TE.  10,  9  Eg  \  mauip  do  Chon- 
ehobrtr  berthair  ScM.  3,  11;  cid 
nab  sin  warum  soll  es  nicht  sein 
FB.  22;  cid  nabb  sin  23;  co  rop 
si  ceta  the  dass  sie  es  sei,  die 
zuerst  gelte  FB.  62;  mani  dirgi-siu 
CO  rop  eöir  27;  nadip  rubeec  nadip 
romar  nicht  sei  zu  Mein,  nicht  sei 
zu  gross  Tir.  11.  — 

Imperativ  1)  emx^hatiscli: 
S(f.  ^  bi  i  foss  „stay  here"  Lat. 
Hy.  Praef  X;  Sg.  3  ni  ba  cath 
CO  n-gaiscmti  . .  acht  bid  cath  co 
m-hriiithraib  sondern  es  soll  ein 
Kampf  mit  Worten  sein  FB.  21 ; 
drochet  bethad  bid  issum  Hy.  6,  4; 
rom  bith  oroit  let  Hy.  B,  23.  — 
^)  als  blosse  Copula:  Sg.  5  bäd 
and  sin  tadbae  dann  soll  es  sein, 
dass  du  zeigest  FB  59;  bad  niaith 
dun  .  .  ocus  dona  haigedaib  ScM.  4; 
bad  niaith  lat  do  mewma  SC.  20; 
nä  bad  olc  do  mewma  SC.  6.  — 

Praesens  secundarium  a)  in 
der  Bedeutung  des  Im,perfeets, 
1)  emphatisch:  Sg.  3  cäiu  no 
biid  Hy.  5,  9  Gl.  zu  cain  bai;  a 
tcch  i  m-bith  Ailill  ina  galur  das 
Haus  in  ivelchem  A.  krank  lag 
TE.  9  LU.;  bilh  dia  ceiliu  cen 
chotlud  ScM.  3,  4;  cein  no  bith 
Etäin  isin  magin  sin,  no  bith  som 
ocä  descin  so  lange  E.  an  dem 
Platze  war,  hliclcteersie  fortwährend 
an  ihiä.;  ni  bid  clad  na  hairbi  na 
caisslc  im  thir  CC.  2  LU.;  co  m-bo 
foderc  dö  ani  no  bid  isin  c&ihraig 
Uli  FB.  88;  Gl.  zu  Hy.  5,  21;  PI.  3 


iss  cd  ei'et  no  bitis  Ulaid  in  sin 
im-Maig  Murthemni  oc  ferthain 
öenaig  SC.  1.  —  2)  als  blosse 
Copula:  Sg.  3  ro  chuala  eeol  bad 
binniu  Lg.  17.  20.  —  9f- 

h)  Modal  gehraucht  {es  ist  nicht 
immer  leicht  das  Praes.  sec.  vom  Fut. 
sec.  zu  %tnter scheiden)  Sg.  2  amal 
no  bethe  fein  ann  Gl.  zu  Hy.  2,  49. 
—  Sg.  3  die  Verschiedenheit  des 
emphatischen  beth  von  der  Copula 
bad  in  der  3.  Sg.  zeigen  folgende 
Stellen  besonders  deutlich-  do  chuin- 
gid  ninä  na  ingine  bad  aldem  no 
beth  i  n-]i]re  dö  für  ihn  die  Frau 
oder  das  Mädchen  zu  suchen,  die 
die  schönste  wäre,  die  es  in  Erinn 
gäbe  TE.  2  LU.-.,  bäd  maith  lim-sa 
da,n  CO  m-bad  he  no  beth  and  auch 
mir  wäre  es  lieb,  da.ss  er  es  wäre, 
der  sich  hier  befände  SC.  14;  ro 
bad  iumain  lern  in  firt,  dia  in-bad 
Chü  no  beth  it  rieht  lieb  würde 
mir  das  Wunder  sein,  wenn  es  C. 
wäre,  der  .sich  in  deiner  Gestalt 
befände  SC.  34,  e;  da  m-bad  Fur- 
baide  .  .  no  beth  illigu  lanchian 
SC.  29,  13;  ni  bo  rö  lim  dait . .  co 
m-bad  hit  larsäla  no  betli  bantrocht 
UlafZ  uile  FB.  17;  ar  daig  commad 
ann  no  beth  a  esei'ge  Gl.  zu  Hy.  2,  es; 
ro  fitiV  CO  m-bad  il-Laiguib  no  beth 
a  chomarbus  CCn.  1.  —  Anderwei- 
tige Beispiele: 

1)  emphatisch,  Sg.  3  dia  m-beth 
ar  sluaghaibbanm-bännech  no  beith 
iccotöcrad  TE.  9, 29  Eg;  amal  na  beth 
etir  als  ob  esg  ar  nicht  vorhanden  tväre 
FA.  17;  cia  beth  nech  bas  chalmu 
and  FB.  89;  cia  do  beth  (no  beith 
Lc.)  coiced  Ulad  uile  impu  i  n-oen- 
baile  Lß^^S^  cen  co  beth  dan  d'air-  ^ 
fitcod  do  neoch  acht  cocetul  com- 
chubaid  na  cethri  coloman  sin,  ro 
päd  lor  do  gloir  . .  do  „yea  though 
tliere  should  not  he  rapture  to  any 
one  save  the  harmonious  singing 
together  of  those  four  cölumns, 
enough  to  him  there  loere  of  glory" 
FA.  '7;  cipe  aird  do  airdib  in  domain 
tra  i  m-beth  Curui  welcher  Punkt 
von  den  Punkten  der  Welt  es  auch 
sein  möge,  wo  sich  C.  befände  FB.  80 ; 
cipe  no  beth  i  treblait, ..i  n-guasacht 


bin 


393 


bin 


SMart.  40;  mäd  Fcrgus  no  beth 
issi'ian  SC.  29,  5;  cid  cian  gairit 
no  beth  ri  hEriun  ein  mnai  a  ding- 
bala  aci  TE.  2;  ni  fil  diib  mnäi 
nachit  cliarad  no  nä  beth  cnit  dait 
SC.  6;  PI.  2  is  diiit-siu  dobermais 
remib  ani  imom-bethc  FB.  61; 
5  cia  no  betis  forsin  maig .  .  do- 
beraiiid-se  uile  Xr/,  18,  33  ^^](ß-_L(l-  8}; 
FB.  52;  na  betiTTcen^IJ?^.  27.  — 
2)  als  blosse  Coinila,  condicional 
Sg.  3:  da  m-bad  do  Chcltchar .  . 
tisad  si'ian  .  .,  ro  bad  astrach  . .  Se- 
tantä  SC.  29,  11;  34,  6;  ro  bad  in- 
main  lä  mad  fir  ricfed  Cuchulaind 
mo  thir  herrlich  tvürde  der  Tag 
sein,  tcenn  C.  wirJclich  in  mein 
Land  kormnen  würde  SC  44,  3; 
ro  päd  at  slän  o  cbianaib,  dia  fesmais 
du  würdest  seit  lange  gesund  sein, 
ivenn  wir  wüssten  TE.  10  i?7. ; 
mäd  ina  slainti  ind  fir  lil  sund,  ro 
bad  chomairche  ar  Ultaib  ulib 
SC.  10;  mäd  do  Läegaire  Buadach 
tisad  äg,  bäd  imuallach  29,  9;  di- 
ammad  chara  dam  cose  . .  bes  atcoad 
cen  a  sluag  11,  8;  dia  m-bad  Con- 
chobur  credbaigte  .  . ,  is  Cuchulaind 
cobarthe  29;  dia  m-bad  he  Conall 
chena  fris  m-hct  crecbta,  no  sirfed 
29,  7 ;  da  m-bad  lim  Eriu  ule  . .  do- 
beVaind  tvenn  ich  ganz  Erinn  be- 
sässe,  ich  würde  es  hingeben  33,  35; 
29,  13;  no  bemmis  dorisi,  dia  m-bad 
ail  duit-siu  wir  ivürden  es  wieder 
sein,  7venn  es  dir  gefällig  iväre  43; 
tiucfad  sunn,  diamad  maith  lat 
l'E.  9,  31  Eg.:,  mani  bad  fororaid 
in  ri  blegon  inna  m-bo  fa  thri 
tvenn  nicht  geivesen  iväre  —  es 
half  der  König  —  Melken  der  Kühe 
dreimal  Hy.  5,  32;  ce  tha  nech  lin 
a  blad  (?),  ro  bad  ferr  lim  tairisem 
SC.  44,  2;  ro  bad  ferr  lim  bith  hi 
fus..nä  dula  ich  ivürde  lieber  bleiben, 
als  gehen  44,  3;  ro  päd  inmain 
Genfer  forsa  m-betis  na  tri  dath 
ucut  lieb  wäre  mir  ein  Mann,  auf 
dem  sich  jene  drei  Farben  befänden 
La.  7;  bäd  maith  lim-sa  daw,  co 
m-bad  he  no  beth  and  SC.  14;  bäd 
döig  lind  da«  FB  94;  fil  uaib  nech 
bad  ferr  lim  a  cheli  do  lenmain 
SC.  46;  ar  ni  fil  fo  nim  ni  bad  toi 


ria  rrtemclu'lc,  na  dingned  denn 
es  qlhf  Virilit  unter  dnii  Ifiuiwel, 
da^  ein  W'tlHsrh  ran  ^rn,rr  srhnlicn 
Freandin  n;irc.  dn^er  nicht  llnlie  \1. 
In  der  abliängigen  Bede:  asbert  . . 
ro  bad  cridisccl  la  Faind  coibligi 
fri  Coinculaind  SC.  11,  i\  asbert 
fria  ru  bad  torrach  hiiad  CC.  bLU.\ 
atrubairt  .  .  issi  ro  bad  banrigan 
FB.  20;  ba  döig  lais-seom  tra,  co 
m-bad  ö  lömumdochüatäri^iJ.88;l7; 
dus  in  faigbitis  nech  bad  toga.  leo 
dia  tÜKTtis  rigi  n-Erend  ob  sie 
Jemand  fiindcn,  der  ihnen  der 
Äuscrwühltc  teure,  dem  sie  gäben 
SC.  21;  diis  in  bad  tech  for  leth 
dobertha  do  cach  fir  dib  FB.  54; 
ni  fuigeba-su  curaid  . .  bädam  fiii-sa 
der  mit  mir  zu  vergleichen  wäre 
SC.  42 ;  (asbert . .)  ari  m-bad  and 
furruimtis  a  n-eclis  denn  dort  solle 
es  sein,  dass  sie  ihre  Kirche  bauten 
Tir.  13;  cid  dait-siu  nä  bad  lat 
in  curathmir  FB.  8;  näd  bod  latt 
FB.  10;  cid  indiu  bad  am  slän-sa 
TE.  10  LU.:  co  m-bad  a  ben  cetna 
tisad  issa  tech  damit  seine  Frau 
die  erste  wäre,  die  in  das  Haus 
ginge  FB.  21 ;  conna  bad  cutrwm- 
mus  dissi  frisna  mna  aili  25;  connä 
bad  lösend  dou  tig  92.  —  PI.  3 
amal  no  betis  comarthanach,  is 
amlaid  no  creteä  doib  SC.  49; 
ciamtis  dera  fola  FÄ.  34.  Vgl.  das 
Fut.  sec.  — 

Futurum  1)  emphatisch,  Sg.  1 
conjunct:  rot  bia  tibi  ero  Li^j_^ 
rot-m-bia  Eg.  {mit-m-als  Stdiject); 
2  b i a -  so  .  .  i  fail  Eogain  Lg.^  19; 
noco  bia-so  fö  mebail  10^  3  conjunct 
cuin  rem  bia  uait-siu  quando  mihi 
erit  a  te  TE.  11  LU  ;  inam  bia-sa 
uair  coblige  let  eritn".  mihi  unquam 
conjugium  tecum  TE.  5  LU.;  rot 
bia  tibi  erit  Sc3L  12;  13;  TE.  5  Eg.; 
p.  133,  u;  FB.  87;  ros  bia  Sc3I.  4; 
mairgforsa  ni-bia  do  thigernu  demon 
discir  FA.  30;  absolut:  biaid  olc 
de  JLg.  10;  ScM.  2 ;  biaid  togal  for  -h^ 
sidib  _2).  131,  as;  Lg.  4j^J.i_^.; 
5,  5;  23;  relativ  bid 'B'f'Täinn]  bias 
for  in  maigh  siu  TE.  16  Fg.;  Lg.  G ; 
FB.  22;  is  barr  oir  bias  fort  chind 
p.   133,   13;   mairg  bias   oc   estecht 


^ 

i^ 


bni 


394 


biu 


1^ 


„woe  [to  Mm)  wlio  shull  he  listening" 

IFA.  30;  PI-  1  ahsoJut  ceiu  bem- 
mit-ni  i  m-bethaid  Xr/.  10;  3  con- 
jxinct  be  dia  ni-biat  ilardbe  Zff.^4,^8j. 
rot  biat  FB.  87;  isna  inadaini 
ni-biat  oc  dcscin  FA.  6;  34:  absolut 
biait  a  licüil  partardeirg  Lfl-  4.  ic 
biat  Eq.w  beit  fir  niarba  and 
FB.  9;'  FA.  34  LBr.:  beti  {zu 
lesen  beit?)  iarom  uilc  immda  .  . 
isin  16  sin  FB.  34  LBr.  —  2)  Als 
blosse  Copula:  Sg.  1  absolut  biam 
söer  .  .  lam  uoeb  do  Laignib  Hy.  4,  8. 
2  absolut  bia  slan  SC.  3.-5  ab- 

\  sohlt  bid  aithrech  a  coli  Jl^g.  5,.ii; 

'  bid  äil  TE.  10  LU.-  bid  ürp.  f32,  lo; 
FB.  6;  bid  imda  SC.  15;  Scilf.  3,  ii; 
15:  FB.  21;  87;  ScM.  4  (bad  Ä); 
bid  lia  turim  a  cbatli  5'cilf.  3,  lo; 
bid  messu  FB.  G,  87;  92;  bid  li'irech 
diten  Hy.  2,  5i;  CC.  5  LU.\  fjg.  5,  2a; 
,S'cil/.  15:  FB.  11;.  16;  .SC  13;  bid 
si  ben  bias  im  farrad-sa  Lq.  6.; 
TE.  16  -EV/.;  bid  he  beras  in  curad- 
mir  FB.  76;  bid  dö  dobeVthar  22; 
46;  48;  is  att  ail-siu  dam-sa  ocus 
bid  at  ail .  .  SC.  43;  bid  lim-sa  in 
cauraf^jwM'  FB.  59;  73:  mad  ferr 
lim-sa  .  .  bid  lim  FB.  8;  9.  Das 
einphalische  biaid  tmd  die  Copula 
bid  'iicb'-n  einander:  bid  Derdriu 
a  hainm  ocus  biaid  olc  impe  if^ö^ 
Relativ:  ma  beith  nech  bes  maith 
diib,  bes  cräibdech.  bes  chuibsech 
din  chlaind  Tir.  3.  —  PI.  3  con- 
junct:  Ms  m-biat  formdig  ardrigna 
Lg.  4,  18;  absolut:  bit  lia  ar  mairb 
oldate  ar  m-bi  FB.  5;  21;  bit  fer- 


hAo    0  '•(    'tf^'tnai  ferdlochtai  29.  Fehlerhaft  biat 
-  V%.  Votcl^tU^l  Lg,  i,jAfür  biaid?  jx  131,  36  für 
/juaCI  &<'.  '  biait?  —  'Futurum  secundarium 


1)  emphatisch  Sg.  3  asbert  ni 
biad  ina  farrad  acht  \)en  . .  TE. 
2  LU.\  SC.  45,  6;  ni  biad . .  i  fos 
29,  G ;  ram  biad,  rom  biad  ich  würde 
haben  11,6.  —  2)  als  blosse  Copula, 
Sg.  3  tairchantais  dos  n-icfed  sitb- 
rtaith  nua.  ..bed  fäs  tir  Temrach 
tua  Uy.  2,  20 ;  asbert  .  .  co  m-bed 
hüad  nuggabad  a  locc  dass  es  von 
ihm  .s'c/n  uürde,  dass  er  seinen 
Plaiz  in  Kmpifang  nähme  Tir.  13; 
nadip  rubecc  nadip  romar  bed  a 
sommac  11 :  PZ.  i  no  bemmis  dorisi, 


dia  m-bad  ail  duit-siu   SC.  43.  — 
Vgl.  das  Praes.  sec.  — 

Perfectum  1)  emphatisch: 
Sg.  1  La  ro  bä-sa  ocus  mac  Lir 
hi  n-grianan  Diini  Inbir  an  dem 
Tage,  an  welchem  ich  und  Lir's 
Sohn  im  Söller  von  Di'in  Tnbir 
toarenSC.4:b,5\  ro  bä-sa  . .  i  n-imsnim 
mor  Sc3I.  4;  ro  bä  ceu  chend  con- 
nachtaig  föm  chind  ScM.  16;  3  böi, 
bäi,  büi  (letztere  Form  in  den 
Texten  aus  LU.  nur  ganz  verein- 
zelt) befand  sich,  lebte,  fand  statt, 
es  gab  {nie  als  blosse  Copula  mit 
einem  Adj.  oder  Subst.,  nie  mit  der 
Negation  verbunden):  adfet  ama? 
böi  Cuchulaind  theilte  mit,  wie  sich 
C.  befand  SC.  29;  48;  ro  boi  tan 
es  gab  eine  Zeit  SC.  45,  2;  ina 
m-böi  di  degmnaib  and  chena  was 
da  ausserdem  von  edlen  Frauen 
amoesend  war  FB.  28;  böi  fled 
mör  es  fand  ein  grosses  Fest  statt 
FB.  1;  ni  böi  isin  bith  es  gab 
Niemanden  in  der  Welt  SC.  17; 
ni  büi  duine  no  leicthe  es  war  ^ 
Niemand,  der  zugelassen  wurde 
Lg.  6:  böi  in  t-imcosnam  cetna  -^ 
Feius  '  imön  cnvadmir  es  währte 
derselbe  Streit  um  den  Heldcntheil 
tveiter  fort  FB.  78;  bäi  ^fi.  14;  ^ 
CO  cenn  hli&dne  bai  soillse  bis  zum 
Ende  des  Jahres  währte  das  Licht 
Hy.  2,  56;  ros  böi  ni  no  chomairled 
er  hatte  ettoas,  ivas  er  überlegte 
ScM:3,2.  Besonders  häufig  mit  Orts- 
angaben: Praep.  \{n):  böi  i  Slöibti 
Tir.  15;  FB.  5;  co  m-bäi  i  n-Uachtur 
Gabra  Hy.  5,  co;  dia  m-bui  hi  Fre- 
mainn  TE.  15  Eq.\  co  airm  i  m-böi 
SC.  10;  29;  33.  'Hierher  wohl  auch 
dolluid  co  m-böi  i  m-budin  Löegaire 
er  ging  bis  er  bei  der  Schaar  des 
L.  war  FB.  8  (=  dolleic  i  m-budin 
FB.  10;  11);  atconnarc  in  cnoc  ro 
büi  ich  habe  den  Hügel  gesehen, 
ICO  sie  war  SC.  34,  i7  (an  cnoc  in 
ro  bui  H.)\  böi  i  n-dorus  in  tige 
CC.  3  LU.-  ScM.  17;  18;  p.  131,  i: 
Oss.  III  2;  SC.  9;  14;  31;  FB.  21: 
44;  59;  62;  81;  83;  92;  boi  a  ben 
tri  idna  inna  cuili  CC.  3  LU.\  bäi 
SC.  30;  in  muine  im-bai  Hy.  2,  is; 
l)üi  Lg.  9:  büi  fcidm  chuinge  sesrige    )f 


bi'u 


395 


ina  samthaig  FS.  91;  ro  lioi  ina 
fiacluaise  SC.  45;  böi  (bac  Eg.)  hi 
comfocus  dö  FB.  36;  bai  i  n-aird- 
rige  TE.  1  Fg.;  b;ü  i  fogiiam 
Hy.  2,  5;  cech  nocb  ro  bäi  hi  n- 
genmnai  jede  Heilige,  die  in  jidig- 
fräulichem  Zustande  rerbJieh  Ihj. 
1,  10 :  in  galor  i  m-bui  TE.  10  Eg.; 
13  Fg.;  dia  m-bai  illobra  Hy.  2,  .15; 
ro  böi  i  11-essfd  lebte  in  Unfrieden 
Lg.  14j  cein  bai  hi  colaind  so  lange 
^TeVeele  im  Fleische  tvar  FA. 3-,  cein 
ro  m-böi  ina  bethaid  so  lange  er  am 
(eig.  in  seinem)  Lehen  u-ar  FB.  79; 
hüiFA.  32;  co  m-bai  na  chotlath  TE. 
12  Fg. ;  cora  bäi .  .  inna  sessam  cen 
chotlud  Hy.  5,  19  Gl. ;  caillech  irra- 
bäi  comaille  Hy.  5,  39  Gl;  bui  i 
n-grädhuib  rl  hErind  TE.  20  Fg.; 
adaig  ro  böi  hi  tairngire  doii  pheist 
for  diuglaim  die  Nacht,  welche  dem 
Ungethüme  für  das  Verschlingen 
versprochen  tvar  FB.  83  {vgl.  TE.  11). 
—  Ädv.  and,  ann:  böi  and  FB.  28; 
37;  85;  87;  bäi  and  Tir.  2;  12;  ro 
bui  ann  TE.  18  Fg.;  is  and-SiVZe 
SC.  32;  ba  hed  la  and  sin  ro  böi 
FB.  5;  ba  and  böi  FB.  61;  is  ann 
sin  ro  bui  TE.  4  Eg  —  for:  ro 
bol  for  lär  ind  liss  ScM.  18;  ro 
bai  ibid.;  co  m-bui  ScM.  10;  co 
m-böi  for  ind  otruch  FB.  82;  biii 
for  döe  narratha  Lg.  8:  boi  ri  amra 
for  Laignib  ScM.  1;  for  tuaith 
hErenn  bai  temel  Hy.  2.  41;  ro  böi 
for  läim  mnä  Etair  p.  131,  5;  co 
Hi-bai  for  lethläim  Nöisen  Lg.  15; 
CO  jH-bäi  for  a  läim  ibid.  —  iias: 
ro  böi  tricha  cubat  inne  uasind 
loch  FB  85.  —  ar:  ro  bäi  ail 
chloche  mör  ar  a  cind  Lg.  19^  — 
le:  roaböi  mi  län  lasin  com  Hy.  5,  46 
{vgl.  nais  mis  ina  farrad  SC.  39); 
in  t-euamar  böi  leu  CC.  2  LU.  — 
oc:  ro  bui  da«  ni  ali  acci  beus  es 
tvar  auch  noch  eine  andere  Sache 
dabei  TE.  2  Eg.\  ro  böi  oc  \]\iaib 
bei  den  Ultern  FB.  15;  ar  ni  böi 
occo-som  do  ch?tmachta  a  m-bith 
beö  FB.  11  \  bui  cu  oca  er  hatte 
einen  Hund  ScM.  1;  SC.  21.  Oft 
mit  Verbalnomen:  cein  ro  boi . .  oc 
senad  Hy.  5,  15  Gl.;  ro  böi  oc  im- 
mirt  fidcliilli  ivas  playing  at  chess 


SC.  39;  33;  44,  7;  48;  FB.  Gl;  87; 
ro  böi  oc  a  rad  SC.  33  =  ro  bäi 
cä  räd  SC.  30;  bäi  La.  1;  7;  8:  ^ 
SC.  31;  bi'ii  TE.  4  Eg.\  9  Fg.: 
FB.  84.  —  cen:  cid  dia  m-bäi 
Cuchulaiud  cen  tiachtain  tvarum 
ist  C.  nicht  gekommen  SC.  32  (Gegen- 
theil  oc  tiachtain);  bui  cen  cbotluth, 
Gegentheil  na  (=  ina)  chotlath  TE. 
12  Eg.  —  co(n):  boi  in  ben  dia 
reir  co  fothrocud  es  war  die  Frau 
ihnen  zu,  Wunsch  mit  Baden  FB.  79; 
issi  ro  böi  co  n-iris  uasal  na  tri- 
noite  occai  Hy.  5,  3  Gl.  —  de: 
cid  dia  m-böi  longes  mac  n-Usnig 
woher  kam  die  Verbannung  der 
Söhne  UsnecKs  Lg.  1;  ro  böi  di  -i^ 
setaib  ocus  mainib  il  selliaj  er 
stammte  aus  den  Schätzen  und 
Kostbarkeiten  in  deinem  Besitze 
FB.  74;  böi  tra  dia  fot  na  lamae 
corro  acht  es  war  aber  in  Folge 
der  Länge  der  Hand  dass  er  reichte 
FB.  82;  43;  55.  —  et  er:  tri  chet 
hliadan  ria  n-gein  Chri.s^  ro  böi  in 
cocad  etui'ru  ScM.  5.  —  fri:  cain 
bai  fri  lobru  truagu  gut  war  sie 
gegen  unglückliche  Kranke  Hy.  5,  9 
(cain-bai  eine  Art  Composition  ivie 
sÄ;r.  Qukli-bhavati?  vgl.  auch  Z'^.Söd); 
vgl.  nir  bu  fri  öigthiu  acher  ibid. 
—  Relativ  steht  böi  z.  B.:  läir 
daw  böi  i  n-dorus  in  tige  atich  die 
Stute,  die  an  der  Thür  des  Hauses 
war  CC.  3  LU.\  p.  131,  5;  FB.  15; 
21;  59;  62;  83;  87;  92;  bäi  ScM.  18; 
ro  biii  SC.  34,  17.  Vgl.  die  Stellen 
unter  and.  —  Mit  dem  Relativ- 
pronomen verbunden:  trath  ro 
m-böi  and  FB.  87;  amal  ro  m-böi 
and  FB.  85  {ohne  Rel.  pr.  amal 
böi  SC.  29;  48);  conid  samlaid  ro 
j  m-böi  FB.  44;  cein  ro  m-böi  FB.  79 
j  {ohne  Rel.  pr.  cein  bäi  FA.  3);  cid 
1  dia  m-böi  fochond  a  gak«V  tvoher 
dass  der  Grund  seiner  Krankheit 
I  küme^  TE.  10  LU.;  SC.  32;  dia 
m-bai  als  er  icar,  sich  befand 
Hy.  2,  45;  fechtus  dia  m-bui  TE. 
15  Fg.;  a  m-böi  and  als  er  dort 
war  FB.  37 ;  a  m-bui  Lg.  9.  —  ^ 
Mit  consecutivem  co:  co  m-böi 
p.  131,  1;  SC.  9;  31;  FB.  8;  44; 
82;  CO  m-bäi  Hy.  5.  m:  TE.  12  Fg.: 


bin 


396 


bin 


CO  m-liui  Sc3I.  10.  ^  In  indi- 
recter  Rede:  CC.  3  LU.;  SC.  29; 
48;  FB.  77;  85.  —  In  derselben 
Weise  tciehö'i  wird  rabi  gehraucht, 
durch  eine  Art  Contraction  in  ge- 
vissen  Formeln  aus  ro  bai  ent- 
standen {vgl.  rigni  aus  rogni):  auch 
raibi,  mü  Eindringen  des  i  dann 
rabe;  raibe;  erst  in  späteren 
Blanuscripten  raba,  rabua  (bua 
=  ua,  bha).  Ich  emx>fehle  jetzt  nicht 
bloss  raibi,  raibe,  sondern  auch 
rabi,  rabe  ungetrennt  zu  schreiben: 
111  rabi  la  ültu  fer  no  lamad  nicht 
gab  es  unter  den  Ultern  einen 
Mann,  der  tvagte  .  .  FB.  15;  25; 
91;  connä  rabi  ben  nad  rissecZ 
SC.  6;  ni  rabe  issin  bith  ni  do- 
gnethe  .  . .  acht  nichts  Anderes  in 
der  Welt  wurde  gethan  als  .  .  SC.  1 ; 
ni  rabi  rigan  hi  fail  ind  rig  TE. 
2  LU.\  ni  raibi  fer .  .  .  gin  mnäi  .  .  . 
aci  TE.  2  Eg.\  ni  rabi  Ci'iroi  hi  fiis 
ar  a  cind  FB.  79;  co  rabi  baima 
fola  i  m-bun  cacha  finna  dö  so 
dass  ihm  ein  Blutstropfen  an  der 
Wurzel  jedes  Haares  war  FB.  27 
{gleich  darauf  als  blosse  Copula 
cor bo  suas  maeldub);  corrabi . .  imme- 
don  na  cathrach  FB.  88;  trithräth 
cen  dig  Sc3I.  3;  for  brü  in  broga 
p.  132,  17;  ocaib  for  leth  FB.  90; 
CO  rabe  for  lär  FB.  8G;  bale  irrabi 
FB.  88;  irrabe  FB.  43;  irraibe 
FB.  91;  üail  hirrabua  TE.  19  Eg.; 
tech  i  rabe  TE.  9;  15  Eg.\  irraba, 
irrabäi  Gl.  zu  Hy.  5,  3S;  39;  forsa 
rabi  riam  p.  131,  3;  don  galw  fod 
rabi  TE.  13  Lü.\  corrabi  cen  dig 
SC.  47;  in  tan  . . .  nad  rabi  ni  bad 
esl)aid  üad  als  nichts  da  ivar,  ivas 
fehlte  FB.  4;  cid  dia  rabi  arreim 
^vozu  dass  ihr  Zug  unternommen 
war  FB.  56;  mani  rabi  oca-som 
FB.  77.  —  Fl  1  ro  bämar-ni  co 
cätaid  acut  SC.  43;  ma  ro  bamar 
amlaith-sin  TE.  13  Eg.  —  3  hia 
n-äen  ro  bätär  i  n-Einain  Macha 
CC.  1  LU.\  co  airni  i  m-batar 
FB.  67;  CO  m-bätar  cind  ar  chind 

U      is    taig  Lg.   1:    SC.   10;    ScM.   5; 

^  TE.  10  T7ü~tT.g.  13;  CC.  7  LU.; 
SC.  22;  24;  F^n^20;  25;  corra 
batar  isind  otrucli  FB  25;  batar .  . 


ina  sessom,  ina  sudib  Lg^_\^,  co 
m-batar  ina  lini  FB.  65.  —  bätär 
im  Ohonchobur  i  n-airinuch  in  tige 
FB.  12.  —  batär  ann  FB.  55; 
TE.  16  Fg.;  a  m-bätar  and  SC.  3; 
17;  FB.  83;  91;  co  m-batar  for 
faidchi  ua  hEmna  Lg.  14;  Sc3I.  18; 
corabatär  for  i?i\main  SC.  44;  bätar 
mithurussa  imda  fair  FB.  84.  — 
a  m-batar  fon  samail   sin   SC.  10. 

—  ro  batar  da  primdun  hicEochaidh 
TE.  1  Eg.  ■  bätar  Ulaid  oc  61  Lg.  1 ; 
bätär  oc  toibeim  FB.  70;  bataur 
hie  toghuil  TE.  20  Eg.\  batär  fri 
ciana  möir  oca-sin  sie  waren  lange 
Zeit  dabei,  fuhren  lange  Zeit  damit 
fort  SC.  8.  —  bätar  rempu  CC.  1  LU. 

—  bätar  fir  hErend  cen  smacht 
SC.  21.  —  a  m-bätar  do  lepthugud 
als  sie  im  Begriff  ivaren  zu  Bett. 
zu  gehen  Lg.  1.  — ■  Mit  der  Nega- 
tion: ni  batar  i  n-£re  enlaith  ba 
cäini  SC.  3. 

2)  Das  Perfect  als  Copula: 
Sg.  1  danam  thuc  Manannan  mass, 
ro  bam  cele  comadas  SC.  45,  7;  9; 
or  (=  0  ro)  bam  lenab  ocus  or  bam 
tüalaing  laphartai  TE.  5  Eg.  {vgl. 
FB.  9);  bä  messi  do  chetniuiuter 
TE.  13  LU.  —  2  in  tan  rop-sa 
fitäin  Echraide  Ingen  kWella  bä 
messi  do  chetmuinter  TE.  Vi  LU.  — 
3  ba,  bo,  bu,  nicht  selten  mit 
Längezeichen  versehen,  immer^  blosse 
Copula;  schliesst  sich  eng  an  eine 
vorher  gellende  Partikel  oder  an  das 
nachfolgende  Prädicat  an,  daher 
nicht  selten  Aspiration  des  letztern. 
Ba  ist  die  gewöhnlichste  Form;  bo 
steht  nach  Partikeln,  die  ein  0  ent- 
halten (co  m-bo,  ro  bo);  bo  und 
bu  nach  der  Negation.  Diese  Be- 
obaclitnng  findet  in  den  älteren 
HiDidscliri/'toi  iiicrkiriirdig  ioenig 
Aii^oKihmen.  —  Der  Unterschied 
zivischen  böi  und  ba  zeigt  sich 
z.  B.  deutlich  in  folgenden  Stellen: 
a.mal  ro  m-böi  and  iar  sudiu  co 
dered  na  haidche  ocus  ba  scith 
ocus  ba  torsech  ocus  bä  mertnech, 
CO  cüala  CMmgabail  in  locha  i  n- 
airddi  als  er  darauf  dort  blieb  bis 
zum  Ende  der  Nacht,  und  er  müde 
und  traurig  und  erschöpft  tvar,  da 


bin 


397 


bin 


hörte  er  das  Aufsteigen  des  Sees 
FB.  85;  ba  im  Crist  a  oeniir  ro 
l)6i  aggabud  Hy.  5,  u  Gl.;  uir  bo 
ferr  ro  böi  nicht  war  es  besser, 
dass  sie  sich  befand  SC.  48;  ba 
hed  la  and  sin  iarom  ro  böi  öeuach 
la  hUltu  FB.  5 ;  bä  and  böi  Cücu- 
lainn  oc  imbert  fidchiile  da  war 
es,  dass  C.  sich  beim  Schachspiel 
befand  FB.  61.  Dieses  bä  and  ist 
sehr  verschieden  von  böi  and:  a 
m-böi  and  in  gilla  als  der  Diener 
dort  IV ar  =  sich  befand  FB.  37. 
In  einem  solchen  Sätzchen  mit  ba 
wird  ein  Wort  der  Hervorhebimg 
wegen  vorangestellt  {vgl.  is):  ar  ba 
Patric  dubert  denn  P.  war  es,  der 
gab  Tir.  13;  ba  hairi  no  fertha  leu 
es  war  deshalb,  dass  sie  {die  Ver- 
sammlung) von  ihnen  abgehalten 
lourde  SC.  2;  ba  hocn  im  Crist 
congaba  . .  Hy.  5,  14;  bä  iar  siidiu 
dan  conacrad  FB.  56;  ba  i'iaim-se 
füair  tb'äthair  in  t-ainm  ^iwScM.  12; 
bä  do  brethugud  döib  dodeochatar 
chuci  FB.  66.  Nachgestellt  bä  do 
chuitbiud  hoegairi  [auf  den  vorher- 
gehenden Satz  bezüglich)  FB.  64; 
so  auch  ociis  ba  do  Iar  FB.  64 
{icnd  zwar  war  es..)?  —  bä  mit 
Ädjectiven:  ba  hard  Hy.  5,  27; 
FB.  88;  bä  alaind  7;  ba  hälaind 
CC.  2  LU.;  ba  halic  leis  FB.  75; 
ba    bamra    7;    bä    häibind   42;    ba 

^  hamnas  Lg.  17,  42;  ba  bcc  la 
Sc3I.   18;    lasma    (filr    lasa    m-ba") 

■^  bec  21,  3;  ba  bind  ^^i^  ^^  chom- 
nart  FB.  2;  bä  cäm'lS;  ba  clöen 
SC.  5;  bä  citmung  CC.  3  LU.;  ba 
comard  ScM.  18;  bä  comadas  TE. 
3  LU.\  ba  derb  leo  FB.  70;  ba 
dimör  81;  bä  dirim  leö  SC.  35;  bä 
doigh  leo  TE.  5;  11  Eg.\  ba  dirsan 

it  La.  17,  30;  35;  ba  ecen  ScM.  20; 
ba  hetarbuas  FB.  64;  bä  fir  31; 
bä  foderc  16;  co  m-ba  forreil  TE. 
3  Eg.;  bä  lethan  FB.  88;  ba  leth- 

-^     marb   FB.  82;   ba  leor  Ui.  8;   ba 

^  maith  Hy.  5,  49;  CC.  3  LV.;  L(l3.\ 
FB.  9;  l)a  mann  Hy.  5,  le;  G3;  ba 
menic  ScM.  7;  bä  mör  FB.  88; 
SC.  48;  CC.  4;  6;  LU.;  ba  mör 
do  maith  Hy.  2,  67;  bä  mithig 
SC.  12;    CC.  -d   LU.;    TE.  12;   14; 


15;  18  Eg.;  ba  ög  Hy.  5,  7g;  ba 
hole  SC.  5;  8;  21;  ScM.  3,  9;  olc 
leo  SC.  21;  ba  sathech  Hy.  5,  28; 
ba  slan  39;  TE.  11  LU.;  ba  sam 
FB.  28;  ba  scith  FB.  85;  ba  sü- 
achnid  Lq.  18,  12;  17;  ba  tair 
Hy.  5,  3dfbä  forracli  CC.  ij  LU.; 
bä  üathmar  FB.  91;  ba  huisse 
Hy.  2,  60.  Comjiarative :  bä  aildiu 
FB.  28;  ba  haildem  SC.  6;  ba 
caini  3;  ba  dili  lais  TE.  1  Eg.; 
ba  ferr  Lg.  13;  TE.  12;  13  Eg.; 
ba  inmainem  1  LU.;  bä  lüathiu 
FB.  20;  ba  lugaide  TE.  9  LU.; 
ba  mö  Hy.  5,  40;  47;  75;  so;  ba 
miniu  FB.  20;  ba  millsiu  Lg.  17,  is; 
ba  methiu  ScM.  7;  ba  nessu  i''i;.  SO; 
ba  sinin  83;  ba  tressio  TE.  6  LU.; 
ba  huisse  Hy.  2,  60;  ba  gilighiur 
TE.  4  Eg.;  6.  —  3Iit  Substan- 
tiven: ba  amru  retha  Hy.  2,  9; 
5,  59;  ba  aingcess  FB.  58;  ba  ha- 
daig  CC.  2  LU.;  ba  haiti  SC.  3; 
ba  hara  CC.  1  iZ7. ;  ba  bes  leu 
SC.  2;  CC.  1  LU.;  ba  banchainte 
^4i_£i  ^^  *^^*^^  '^^"'^  -Lff.  17,  26,LJia 
ceist  mor  CC.  6  LU.;  ba  coirthe  a 
fridadart  Hy.  2,  32;  bä  dän  do-som 
SC.  5;  ba  hetarbuas  tarraid  he 
FB.  64;  ba  gilla  comadas  89;  bä 
gair  64;  ba  gabud  di  Hy.  5,  83; 
ba  leim  FB.  82;  ba  leth  n-dograi 
ScM.  21,  39;  bä  malten  CC.  A  LU; 
ba  medon  aidche  FB.  84;  ba  mebul 
TE.  8;  10;  ba  nert  De  Hy.  5,  45; 
bä  nar  lee  SC.  44;  bä  höenglunn 
dö  TE.  6  Fg.;  ba  sab  Hy.  2,  23; 
ba  sen  gaire  68;  ba  tochomracht 
CC.  1  LU.;  cacha  raba  di  met  a 
thMrse  FB.  85  (ce  ro  bai  Eg.).  — 
Ausnahmen:  dia  m-bo  cheli 
FB.  39;  40.  —  Mit  Pronomen: 
ba  he  sithlaithe  fotai  es  tvar  das 
ein  langer  Friedenstag  Ily.  2,  56; 
ba  he  a  meit  SC.  48;  ba  he  a  dun 
hi  Tethuai  ba  dili  lais  TE.  1  Eg.\ 
bä  hesse  Lug  CC.  5  LU.;  ba  se 
sin  in  siriti  FB.  75;  ba  he  arid- 
ralastar  Hy.  2,  47;  CC.  5  LU.;  ba 
si  meit  FB.  20;  comarli  7;  78; 
bäethir  88;  üair  17;  adaig  83;  ba 
hed  la  5;  ba  cd  dogensat  25;  ba 
inond  aithesc  TE.2  LU.;  ba  band  sin 
conaccrad  i^I?.  59,  —  Ausnahme:  is 


^•^ 


hin 


398 


biu 


serc  1)0  hilidin  TE.  9  Efj.  —  co 
m-liu  chomsolus  FB.  2;  co  m-bo 
tlomithir  (?)  80;  co  m-bo  fodirc  3; 
88;  CO  m-bo  län  (37;  co  m-bo  marb  70; 

^  SC.  8;  X^.  19;  co  m-bo  nem  tened 
FB.  14;  CO  m^ii  ögsläu  GC.  6  LU.; 

i^      CO  m-bo  si  ingen  as  mör  ailliu  L(l.3^ 

—  ro  bo  amru  di  Hy.  5,  77;  ro  bo 
chüir  FB.  56;  ro  bo  chobair  Hy.2, 15; 
ro  bo  cheist  FB.  2G;  ro  bo  data  11; 
ro  po  döig  liud  SC.  45,  ö;  ro  bo 
dograch  43;  an  ro  bo  decb  leo 
FB.  54;  0  ro  bo  löeg  bec  9;  o  ro 
bo  mateu  57;  cor  bo  lüatbidir  86; 
cor  bo  suas  maeldub  27 ;  diar  bo 
sealb   TE.   1  Eg.-,    diar   bo   lethan 

FA.  23;  cer  (ciar)  bo  mör  FB.  10; 
19;  82;  ciar  bo  airegda  82;  ciar 
bo  gnäd  SC.  33.  —  Ausnahmen: 
CO  m-ba  forreil  TE.  3  Ey.;  co 
m-ba  bläicce  CC.  4  LU.\  ropa  mor 
TE.  10, 18  Eg.—  nirho  ail  SC.  32; 
uir  bo  bec  ScM.  5;  iiir  bo   chian 

FB.  39;  40;  89;  cian  TE.  12  Eg.; 
nir  bo  cbutrummus  FB.  25;  nir  bo 
chumaiu  (S'(7.*48;  nir  bo  ölnvcHy.  5,3i; 
nir  bo  ferr  ScM.  7;  SC.  48;  nir 
uö  mesai  ScM.  22,  s;  nir  bo  oll- 
damh  lo;  nir  bo  segunda  FB.  37; 
nir  bo  chucum-sa  .  .  ro  bo  choir 
FB.  56;  nir  bu  fri  öigthiu  acher 
Hy.  5,  9;  nir  bu  chalad  s;  nir  bu 
ecnairc,  nir  bu  elc  5;  nir  bu  go 
Hy.  2,  54;  nir  bu  airgech  Hy.  5,  ii; 
asl)ert .  .  när  bu  santach  .  .  .  f o  bith 
när  bu  mö  (indirecte  Bede)  FB.  90. 

—  ni  bo  chian  SC.  7;  ni  bo  ed  as 
mö  ro  guathaigsem  dün  SC.  14; 
ni  bo  sirsan  SC.  11,  i;  ni  bu  bro- 
nach  Hy.  5,  28;  ni  bu  leithisel  56; 
ni  bu  fäelid  FB.  56;  ni  bu  fiu 
döib  CC.  3  i?7. ;  ni  bu  suauach 
Hy.  5,  21 ;  ni  bu  säim  FB.  58;  ni 
pu  santach  Hy.  5,  ?;  ni  bu  ances  ss; 
ni    bu    chair  5;    ni    bu    chul  serci 

«V-  Lg.  16;  ni  bu  naithir  Hy.  5,  6. 
"Ausnahmen:  ni  bä  mall  bid  imda 
SC.  15  LU.;  acht  ni  ba  issin  t-ossud 
na  firflatha  TE.  11  LU.  —  Ver- 
kürzte  Form:  in  rop  ailliu  lim 
-^  M-  fo  nim  Ljl:J-8^^\  an  rop  inmainib.  6^ 

a  n-aithesc  fop'ail  do  Ailill  TE.  12; 
rop  inann  ocus  in  cetlä  TE.  13; 
ddig    is    misi    rop   irän   SC.   44,   8; 


nib  amles  11,  9;  ni  bäcobor  do  TE. 
6  LU.:,  nirb  äil  dou  rig  FB.  73; 
connarb  inriata  dö  in  chonar  36; 
arn  corb  älic  duit-siu  hi  SC.  47.  — 
PI.  .3  batar  sonairte  Lg.  12;  TE. 
4  Eg.;  SC.  4;  Hy.  2,  e;  batär  he 
arrig  in  tan  sin  IE.  1  LU.\  Lg.  10;. 
bätar  failte  FB.  16.  —  batir 
faelti  CC.  3  LU.;  conid  de  batir 
comarchi  forro  a  n-airm  SC.  2; 
batir  he  iarom  bätär  im  Chonchobur 
FB.  12.  —  tri  derbrat/t(>  ro  bator 
tri  mic  Find  TE.  GEg.  —  Verkürzt: 
roptar  lia  ammairb  inna  m-beo 
Oss.  I  s;  0  roptar  släna  a  secht 
m-bliadna  FB.  79;  comtar  {für 
CO  m-batar)  fodei'ci  reima  nimi 
FB.  25;  Hy.  5,  44;  comdar  42; 
niptar  aigthe  carat  ScM.  5.  — 
bat  Jj^.  S  fehlerhaft  für  batar.  — 

Pass.Praes.  Conj.  Sg.  5  cia  be- 
thir  oc  far  n-ingrimohivohlmaneuch 
verfolgt  Wh.  5^  (Z^  501).  —  Praet. 
Sg.  3  bä  foderc  dö  iarom  assa  im- 
dui  suidigud  ind  rigthige,  amaZ  ro 
both  and  wie  man  sich  da  befand 
FB.  16;  ardopetet  iarom  a  n-äes 
ciüil  ocus  airfite,  cein  both  oc  tais- 
benad  na  flede  döib  loährend  ihnen 
das  Fest  gezeigt  wurde  FB.  13; 
ardopettet  a' n-äes  ciüil,  cein  both 
oc  aurgnom  döib  während  man  sie 
bewirthete  FB.  55. 

Particix>ium  necessitatis:  is 
amlid  is  buithi  do  chäch  talis 
debet  esse  qiiins  Wb.  24a  (Z'K  501); 
buithi  og  a  cuinnchid  go  cenn  teoro 
m-h\iadan  man  miisste  sie  vier 
Jahre  lang  suchen  p.  143,  3.  — 

Infinitiv:  Nom.  beith  1  n- 
geillius  meicc  Maire  ba  sen  gaire 
i  n-genair  zu  stehen  im  Dienste 
von  Maria^s  Sohn  tvar  das  signum 
pietatis  (?)  in  dem  er  geboren  toar 
Hy.  2,  68;  ro  bad  ferr  lim  bith  hi 
fus  SC.  44,  3;  ro  tirmaiss  ecaine 
.  .  duit  bith  i  n-ingnais  do  mnä 
TE.  19  Eg. ;  bä  hole  leo .  .  a  bith 
cen  rechtgi  rig  forri  SC.  21;  ar 
ni  böi  occo-som  a  m-bith  beö  iarna 
n-dichennad  denn  nicht  stand  es 
bei  ihnen  lebendig  sein  zu  können, 
nachdem  sie  geköpft  wären  FB.  77; 
ed   as  mait  t^maith?)  a  m-bith  nie 


bla 


399 


)li;ul;i 


SC.  27  {das  ist  es  toas  (jtit  ist:  dass 
alles  das  (jeschieht?  vgl.  is  lied  as 
maith  düil)  id  rohis  est  honum 
Wh.  m-,  Bat.  ro  bad  ferr  lim  bith 
hi  fus  do  \nth  föt  laim  SC.  44,  s; 
syntaTctisch  als  Nom.  imd  daher 
mit  blossem  bith  wechselnd:  ro  fall- 
siged  .  .  ani  sin,  i.  B'and  .  .  do  bith 
i  n-ecomland  ic  mnaib  Ulad  ocus 
a  bith  CO  a  lecud  do  Choinculaind 
SC.  45:  foillsigthir  do  ..  Etain  do 
bith  i  sith  Ereg  Leith  TE.  18  Ec/.; 
p.  132,  9 ;  syntaktisch  als  'zicc.  ar- 
ceissi .  .  galar  noited  do  ueth  fiiirri 
p.  145,  12;  Äcc.  atchuala  a  bith 
alachta  Lat.  Hy.  Praef.  IX;  arit- 
chuala  a  bith  torrach  ibid.  ■ — 

Unerledigt  ro  bas.  wie  das 
Praet.  Pass.  ro  both  gehraucht:  in 
aim  tra  räncatar  Emaiu  . . ,  iss  and 
ro  bas  oc  a  cäinind  and  als  sie 
nach  E.  kamen,  war  man  dort 
dabei  sie  zu  heiveinen  FB.  70; 
föbair  tra  Ailill  hicc  sirfech«m  na 
hingeni,  cein  ro  pas  hicc  fes  Temrac/t 
TE.  6  Eg. 

l.Mki.hmÜQ  {gelb)  O'Dav.p.bQ. 

2.  bla  i.  slan  {gesund)  O'Dav. 
p.  60. 

3.  Ma  i.  gair  {Geschrei)  O'Dav. 
p.  61. 

4.  l)la  i.  l)laoscc  {„skull"  O'B.) 
O'Dar.  p.  57. 

5.  l)la  i.  baile  (Ort,  Stadt) 
O'Dav.  p.  56. 

6.  bla  „land"  O'Bon.  Suppl, 
vgl.  ior  blai  (i.  faichthi)  oenirlaindni 
LU.  p.  123*',  24?  Hierher  alaind 
lüadam  luades  blai  SC.  37, 2  (.blse  H)'i 

7.  bla  „report",  ni  tat  nua  bla 
SP.  V  7  „thetj  are  not  new  reports" 
Stokes,  Goid:"-  p.  178. 

\i\-<i'A(lipr  eparing,  trimming  O'Don. 
Suppl. 

blad  „renotvn,  fame"  O'R.  — 
Hierher  ce  tha  nech  lin  a  blad 
SC.  44,  2?  im  blad  im  bälg  im 
cridechairi  LU.  p>.  52^,  39. 

blaesc  testa  Ir.  Gl.ll^J;  vgl.  4.  bla. 
y    blai  Lg.  17^33? 

bläicce  ÖoTLU? 

bläith  glatt,  sanft,  tveich; 
„smooth''  O'B.;  für  mläith,  daher 
bisweilen    mblaith    geschrieben.    — 


Sg.  Noin.  muinter  bläitb  roniin 
FA.  12.  —  enlaith  biian  bläith 
SC.  33,  16;  Dat.  co  fogur  bldith 
ocus  CO  m-binnc  chooil  FA.  13,  co 
fogur  mblaith  LBr.;  breithir  bläith 
Sc3I.  21,  22,  bretir  mblaith  H.  {vgl. 
PI.  Gen.);  PI.  Nom.  batar  bläithe 
slemongelu  na  sliastai  TE.  4,  vgl. 
in  der  Composition  righti  boga 
bläith -ghelai  iUd.\  Gen.  ilar  m- 
hv'mthar  m-bläith  SC.  30,  12. 
I  blas  Geschmack,  Schmecken; 
taste  O'E.;  urspriinglicli  mias;  davoyi 
do-ml)las,  so-mblas,  il-mblas. 

blath  Blume,  Blüthe.  —  Dat. 
di  bolod  ocus  blath  na  \\xVip.  130,  20; 
PI.  Dat.  in  chröeb  co  m-bläthaib 
Hy.  4,  6. 

bläthach  baudac a  1  Buttermilch) 
Ir.  Gl.  220. 

bläthe  Blühen.  —  Sg.  Dat. 
topor  .  .  CO  m-ldäthe  ocus  boltouugud 
„with  bloom  and  odour"  FA.  16. 

bläthnait  Wiesel  ff  Don.  Suppl. 

Med  pistrix  SG.  15^  {Z\  85); 
bleth  i.  mil  mör  O'Dav.  p.  59;  PI. 
Nom.  bleda  i.  aige  alta  in  der 
Glosse  zu  bledech  Fei.  Apr.  7. 

bledmall  Wall  fisch?  vgl.  blaid 
i.  muir  {Meer')  ut  est  blaidhmil 
O'Dav.  p.  61;  bleidhmhiol  „whale'- 
O'R.;  antach  i.  bledmil  Gl.  zu  ru- 
beta  LHy.  14''  ^Goid.''  p.  71);  Sg. 
Gen.  bara  bledmaill  FB.  52. 

bleu  die  Weichen;  inguen.  — 
Sg.  Acc.  in  bleoin  Gl.  226  zu  Gild. 
Lor.  77;  ina  blein  .,into  his  groin" 
SMart.  33. 

bleg-ou  s.  bliglm. 

bleith,  blith  Infinitiv  zu  melim. 

bliadain  (auch  bliadan?)  F.  Jahr; 
voriviegend  abgekürzt  geschrieben 
{nur  plene  geschriebene  Formen 
sind  hier  aufgenommen).  —  Nom. 
bliadain  TE.  17  Eg.\  in  chet-blia- 
dhain  TE.  2  Fg.;  Gen.  0  thosuch 
bliadne  Z\  250;  Uiadno  TE.  17  Eg.; 
oenach  dognithe  la  Ultu  cecha  bliad- 
na  SC.  1;  Dat.  bliadin  Z-.  251; 
PI.  Nom.  bliadui  Z\  251:  bliadna 
S3Iart.  9;  Geu.  bliadne  Tir.  2;  Du. 
Gen.  airthend  da  bliada«  FB.  63, 
vgl.  fri  refichith\ia,dan  Stokes,  Goid.- 
p.  84  note  2) ;  Acc.  di  l)liadin  Tir.  3. 


^  LL. 


At    fl   yv£^ 


llrulv^.r;  2^^. 


blicht 


400 


boiiwaim 


blicht,  älter  mlicht  31.  Milch. 

—  Xom.   mlicht  SP.  I  4;    Gen.   da 
•n        trian   blechta  L(j.  8  Lc,   mblechta 

- .   • ,  Eg.;  Dat.  do  gac/i  blicht  TE".  9, 7  iJ^. ? 

'"'^^c^ä^^  bligim  für  mligim  {daher  noch 

öfter  mbl  im  Anlaut)  I  ich  melke. 
.    .  —  Praes.  sec.  Sg.  3  ro  bliged  p  42,  e; 

'Kp'Xi^^:  2|iS.  •  PI  3  no  mbligtis  Ln.ß^  —  Praet. 
'^UtAl.s^lUU.yi^xaißg-  3  ro  bligis  p.M  39;  5  corus 
r^'  blig    i).    42,   11.    —    Pass.    Praes. 

Sg.  3  arindi  mblegar  „hecause  it 
is  milked"  Corm.  p.  28  melg;  iar- 
sinni  blegar  Corm.  p.  33  oi.  — 
Infinitiv  Nom.  mani  bad  . .  blegon 
inna  m-bo  fa  thri  toenn  nicht  ge- 
wesen wäre  .  .  Melken  der  Kühe 
dreimal  Hy.  5,  32;  Dat.  condebert 
in  t-aingel  na  bai  do  bleganp.  42, 11; 
iar  m-blegan  na  m-bö  5;  ba  huilli 
inas  cech  blegun  6. 

blitli  Inf.  zu  inelim. 

blog'  Stück,  Bruchstück.  — 
Sg.  Nom.  blog  dergthened  FB.  52; 
PI.  Acc.  blogai  p.  41,  20;  bloga  21. 

blonac  armna  Ir.  Gl.  236,  ah- 
domen  1006.  —  PI.  Acc.  na  bloingi 
ilia  Gild.  Lor.  Gl.  214. 

1)6  F.  Kuh;  hos,  vacca  Z\  272. 
^  —  Sg.  Nom.  bö  Hy.  5,  52;  Lg.  8: 
Gen.  löeg  a  bö  das  Kalb  ihrer 
Kuh  p.  48,  23;  inis  bou  finde  insula 
vaccae  alhae  Z^.  272;  Plur.  Nom. 
na  bai  do  blegan  j).  42,  11;  Gen. 
inna  m-bö  Hy.  5,  32;  50;  p.  42.  5; 
oc  tabairt  tana  bö  uait  ScM.  11: 
(•et  m-bo  IF.  10,  13;  irrechtaib  bö 
FB.  24;  Dat.  do  buaib  Sc3I  3,  12; 
Ace.  na  bü  p.  40,  40;  43;  na  ba 
p.  42,  6;  na  bü  p.  40,  38  und  42 
incorrect  für  den  Nom.  na  bai.  — 
Composita:  bö-chaill  s.  buachail;  bo- 
delbae  FB.  24;  bö-gcltach  s.  büa- 
gcltach;  bö-thänte  (co  n-immad  ech 
ociis  böthänte  mit  einer  Menge  von 
Pferden  und  Rinderherden)  SC.  42 ; 
bö-thüir  Kuh-herr  =  Stier  FB.  9. 

l)occ  zart;  boc  tener  Ir.  Gl.  1094; 
Gl.  zu  maoth  Corm.  Trans,  p.  117. 

—  PI.  Nom.   F.  righti    boga   TE. 
■  4    Eg.    —    Compar.    buigi    mollior 

Ir.  Gl.  1119. 

boccoid  „a  spot  or  freckle"  O'B., 
vgl.  bocoidech  maculosus  Ir.  Gl.  653. 

boccoit    Buckel.    —    Sg.   Nom. 


cepe  damb  äil  boccoit  breac  „wer 
immer  sich  nach  einem  bunten 
Buckel  sehnt"  Beitr.  VII  46;  PI. 
Dat.  dona  boccötib  ScM.  17. 

bocht  arm,  der  Arme;  p>auper 
Ir.  Gl.  1058.  —  Sg.  Nom.  bocht 
p.  40,  17;  Gen.  boicht  ZK  224;  PI. 
Gen.  do  biathad  bocht  Gl.  zu  Hj. 
5,.  26;  Dat.  do  bochtaib  in  choimded 
p.  40,  14;  43;  41,  16;  Acc.  bochtii 
p.  40,  17. 

bockte  F.  Armuth.  —  Sg.  Acc. 
cen  bochtai  FA.  35. 

bodar  surdus  Ir.  Gl.  604. 

bodb  s.  badb. 

bodeln  TE.  20  Hy.  u.  ö.,  spätere 
Form  für  fadein  selbst. 

bodras  Hy.  6,  13,  von  Stokes  als 
3.  Sg.  rel.  von  bdadraim  aufgefasst, 
aber  nach  der  Glosse,  wie  es  scheint, 
ein  Adjectiv  {beunruhigend), 
von  dem  dann  buadirse  abgeleitet 
sein  könnte. 

bolad  M.  Geruch.  —  Sg.  Nom. 
bolad  p.  22,  9;  SC.  31,  10;  Dat.  co 
m-bolud  FA.  35;  di  bolod  p.  130,  26; 
Acc.  ni  boltigetar  side  bolad  «o>i 
olent  odorem  hi  ^Vb.  14<i. 

boladniar  loohlriechoid.  — 
PI.  Dat.  do  lubib  boladmaraib 
p.   130,  25. 

bolcsuilech  sackäugig  FB.  37; 
s.  bolg. 

bolg-,  bolc  M.  Sack;  amaZ  bolc 
mergacb  ut  uter  rugatus  Ml.  1321^ 
{Z-.  61).  —  Sg.  Nom.  in  bolc  do 
blith  den  Sack  zu  mahlen  hat. 
Hy.  Praef.  X. 

bolg'  idsce  „a  buhhle  of  ivater" 
Corm.  p.  6  boll;  davon  bolgaigim 
„I   buhble"   Corm.   Transl.  p.   139. 

bolgadauJ  is  culmaire  bolgada« 
FB.  68,  19  i^i.  is  cairptech,  i.  dar 
bej-na). 

bolltanadh  odor  Ir.  Gl.  1088. 

boltanugrud  M.  Geruch,  Rie- 
chen. —  Nom.  boltnogud  FA.  13; 
Dat.  CO  m-l)lätbe  ocus  boltonugiid 
FA.  16  LU.,  boltnugiid  LBr.\  dou 
boltnogud  5  LU.,  boltanugud  LBr. 

boltig^ur  III  ich  rieche,  von 
bolad. 

boiigalm  I  ich  breche^  ernte; 
boiug    i.    brisi    O'Dav.   p.    59.    — 


bor 


401 


hratjich 


Praes.  sec.  Sg.  3  maith  ro  boiiifrod 
gut  erntete  sie  Gl.  zu  mad  bocht 
Hij.  5,  29.  —  T-praet.  Sg.  3  mad 
bocht  Gl.  i.  maith  ro  boingcd  Hy. 
5,  29.  —  Inf.  bdain  Ernten;  Gen. 
lathe  buana  di  Hij.  5,  29;  dornän 
buana  manipulus  („small  handful 
of  hay")  Ir.  Gl.  502;  bacc  boana 
finime  ligo  metendae  vitis  SG.  62  ^ 
(Z^^.  265"^;  Dat.  oc  buain  p.  41.  36; 
do  buain  chroiiur  ^i?.  81  Eg.i  — 
Vgl.  ath-boingid,  com-bongaim,  to- 
pacht. 

bor  Pron.  s.  far. 

l)orb  thöricht;  borp  stuUus 
ZP-.  443.  —  Sg.  Nom.  FB.  37;  nad 
bo  borb  ScM.  21,  ig;  PI.  Voe.  a 
Galatu  burpu  0  insensati  Galatae 
Wh.  19b  ^z-\  GO).  —  Bavon  burbe, 
burpe  F.  stultitia  Z^.  60. 

borg,  borg-?,  borce  Burq, 
Stadt;  cirta  ZK  61.  —  Sg.  Dat. 
0  biirgg  Etäle  dianid  ainm  Abellum 
Corm.  p.  45  ubull;  PI.  Nom.  biiirg 
fäenbela  FB.  53  (braig  Eg)  — 
Davon  borggde  Bürger  Z^.  61. 
Vgl.  auch  brog,  broc. 

borg  FB.  71?  brog  sordid  OB.? 

borr  stolz,  hochmüthig,  über- 
müthig;  „pride  insolence;  great, 
noble"  OB.  —  Composita:  falgaib 
etho(?)  borr-buidne  FB.  24;  mör- 
bruth  m-borr-biastae  52,  3;  adcon- 
darc  and  borr-oclfech  LU.  92''  17. 

borrfail  N.  Zorn;  indignation, 
anger  OB.  —  Sg.  Nom.  a  bruth 
ocus  a  brig  ocus  a  borrfadFJ3.46;  79; 
Äcc.  lasa  m-borrfad  FB.  44. 

boss  s.  bass. 

bossäu  Tasche,  Beutel;  „a 
purse"  O'R.  —  inna  m-bossän  SC.  2. 

both  F.  „hut"  Corm.  Transl. 
p.  25;  bothän  casa  Ir.  Gl.  120  — 
Sg.  Nom.  both  Hy.  5,  70. 

both  s.  hin. 

hm  Augenbraue;  PI.  Nom.  du- 
bai  brai  {auf  täi  reimend)  p.  132,  u. 

bracht  Fett;  i.  beoil  O'Dav. 
p.  6;  Corm.  p.  2  anforbracht.  — 
Sg.Nom.  bracht,  Gl.  i.  saill  O.ss.  III 4. 

brachtach  fett.  —  ferba  brach t- 
chi  brothlochi  FB.  68,  2  i^i.  methi). 
—  Vgl.  anbrachtach  mager. 

brufad  „a  ticinkle"  O'Don.  Suppl. 


—  Sg.  Äcc.  la  brafad  süla  „in  the 
twinlding   of  an  eye"  FA.  17;  31. 

bräge  Hals,  Nacken;  collum, 
cervix  Z^.  255.  —  Gen.  don  uball 
bragat  Gl.  131  zu  gurgnlioni  Gild. 
Lor.  48  {„to  the  apple  of  the  throat"); 
fethi  do  bragct  ScM.  14;  brissiud 
brägat  TE.  9;  Dat.  fo  bragait  ind 
eich  Gl  zu  Hy.  5,  55:  a  da  cois  nam- 
mucci  fo  brägid  ScM.  18;  don  bragait 
Gl.  129  zu  gtitturi  Gild.  Lor.  48; 
Acc.  bragit  FB.  57;  co  tarat  a  di 
laim  imma  brägit  FB.  31;  61;  86; 
TE.  10,  6;  triat  bragit  Sc3L  14; 
PI  Dat.   i  m-brägtib  FA.  22;  28. 

braich  s.  mraicli. 

arggat-braiii  SP.  I  1? 

bniid  F.  theft  O'R.  —  Sg.  Gen. 
braite~  s.  1.  clithar. 

hrauRabe,  i.  flach  Corm.p.  6.  —  Sg. 
Nom.  bran  carna  comramaigi^JB.G8,8. 

braö  mara  (broa  mara  Eg.  H.) 
Getöse  des  Meeres?  vgl.  bro  i.  nuall 
O'Dav.  p.  61. 

1.  bras  gross;  i.  mor  O'Dav. 
p.  58;  vgl.  com.  bras  grossus  Z^.  81. 

—  Acc.  no  sirfed  .  .  in  m-bith  m-bras 
SC.  29,  8;  PI.  Nom.  F.  a  piana  it 
brassa  Fei.  Prol.  74  (citirt  O'Dav.  l.  c). 

2.  bras  „quick,  nimble"  O'B.  — 
Hierher  fond-bras  FB.  49; p.  310,  I8? 

brasse,  braise  F.  „hastiness, 
rapidity"  0B.\  braise  laseivia  Ir. 
Gl.  36.  —  Dat.  CO  m-brassi  Fei. 
Jim.  19  (i.  CO  slatra  no  co  solam). 

brat  M.  Mantel;  lam-brat  bis 
tar  glüne  Gl.  zu  SG.  172^  (Z^.  653). 

—  Sg.  Nom.  brat  gorm  crönchorcra 
FB.  47;  brat  dub  lachtna  FB.  91; 
brat  liaine,  brat  corcra  cöicdiabail 
SC.  8;  brat  caslechta  corcarghlan 
TE.  3;  Gen.  bruit  üäni  SC.  13; 
broit,  broitt  SMart.  12;  Lai.  Hy. 
Praef.  XII;  Dat.  cosiu  brot  üane 
SC.  8;  issin  Itrutt  TE.  3  Eq.;  ina 
brut  p.  131,  17;  Acc.  brat  'CC.  3; 
SC.  48;  fian  (fain  H.  faon  M.)  -brat 
ScM.  21,  31;  in  m-brat  Lat.  Hy. 
Praef.  IL  —  Comp,  brat-gaisced 
FB.  67;  89.  —  Davon  brattan 
„little  cloak"  Lat.  Hy.  Praef.  IL 

brat  ach  31.  „ensign,  Standard" 
O'B.  —  Sg.  Voc.  a  lig-brataig  Liphe 
FB.  11. 

26 


Tiratiin 


402 


lirc 


brat  an  Lachfi;  Corm.  Transl. 
p.  23.  —  Gl.  zu  iach  Hy.  5,  72. 

l)rath,  älter  inrath  M.  Betrug, 
Betrügen,  Verrath.  —  Gen.  äes 
l)raith  „folk  of  treucliery"  FA.  27; 
Dat.  ar  in  mrath  ;pro  proditione 
Ml.  Cül.  301  {Goid.^  p.  32);  dia 
hrath  „to  hetray  Mm"  SMart.  41 ; 
Acc.  cen  brath  ScM.  22,  2? 

brdth  M.  Gericht,  hes.  das 
jüngste  Gericht;  Judicium  Z'^.  238. 
—  Sg.  Nom.  bräth  FA.  14;  Gen. 
cullae  m-brätlio  Tir.  5;  brätha 
FA.  24;  29;  30;  33;  34;  co  mordail 
bratha  FA.  6;  iar  fugiull  brätha 
FA.  14;  bretbemau  brätha  34;  do 
brethemnas  bratha  Hy.  7,  6;  bruth 
brätha  FB.  4G  {vgl.  bräth  i.  bruth 
ar  a  teas,  mit  Beziehtmg  auf  das 
jüngste  Gericht,  Corm.  Transl.  p.  24c):, 
cen  cleth  m-bratha  ScM.  22,  4? 
Dat.  do  brath  Hy.  2,  3g;  52;  i  m- 
brath  Hy.  3,  8;  Acc.  cubbräth  his 
zum  Gericht,  für  immer  Tir.  15; 
CO  brath  Gl.  zu  Hy.  2,  20;  TE.  8; 
16;  Oss.  II  7;  FA.  27;  29;  30;  iar 
m-bräth  FA.  27. 

brätliir  M.  Bruder;  fruter 
Z\  262;  derbräthir  (für  derb-bräthir) 
'  der  leibliehe  Bruder.  —  Sg.  Nom.. 
brathair  ScM.  7  (braitir  H.)\  Gen. 
Y  brath  ar  Lg.  10;  16;  TE.  6\  7  Ecj.; 
ULU.;  -D^ÖnallEthair  CC.  1  LÜ.; 
PI.  Nom.  tri  derbrat/miV  TE.  14  Eg.; 
finuatar  bethamaiu  brathir  sceo 
mbroga(?)  SC.  25;  no  chUiintis  din 
na  brathre  esium  „the  hrethren  then 
used  to  hear  Jdm"  SMart.  34  [der 
Form  nach  Acc);  Gen.  triar  der- 
brathar  Gl.  zu  Hy.  5,  77. 

l)i'ec  bunt,  gefleckt;  tinctum 
Ml.  14:  r. ;  s.  for-brec  sehr  bunt.  — 
Sg.  Nom.  brec  a  mong  SC.  33,  14; 
sciath  brcc  beimnech  FB.i5;  uaithir 
bemnech  brec  Hy.  5,  e;  sochla  brec 
becaltach  (?)  CC.  7;  Gen.  gach  dadha 
bric  TE.  10,  15.  —  Compos.  brec- 
Icnn  bunter  Mantel  SC.  33,  21;  22; 
brec-glassa  FB.  45. 

hv^cF.  Lüge,  Trug.—  Sg.Nom. 
ni  brec  as  äil  di'in  immut  FB.  Gl; 
brec  dorat  in  ben  imond  j).  132,  9; 
Acc.  na  tail)rod  cäch  i'iaib  breic 
imni    alaile   Gl.  zu   nolite    mentiri 


invicem  Wb.  27^;  tabair  brec  im 
nach  n-aile  FB.  61 ;  fuiris  dobertha 
brec  im  nach  meraigo  ibid. 

brecaire  M.  Lügner,  vgl.  i  m- 
brecairecht  in  astutia  Z^.  780.  — 
PI.  Nom.  brecaire  FA.  28. 

brecaim  II  ich  lüge.  —  Praes. 
tSg.  1  brego  fallo  (?)  Corm..  Transl. 
p.  78;  PI.  3  bröcaire  brecait  ocus 
säebait  na  sluagu  FA.  28. 

brecän  „aplaid,  a  hind  ofstriped 
or  chequered  stuff"  O'R.,  von  brec. 
—  PI.  Dat.  do  .  .  brocänaib  FB.  4. 

brecht  s.  briclit. 

brecht,  für  mreclit,  varius,  di- 
versus  Z^.  85G. 

brechtrad  für  mrechtrad  M. 
varietas  Z^.  856;  „to  mix  or  com- 
mingle"  O'Don.  Suppl.  —  Sg.  Gen. 
in  mrcchtraid  SG.  I97a;  Dat.  cona 
il-mrechtrud  cum  multa  sua  varie- 
tate  SG.  29b;  CO  m-brechtrad  gern 
n-ecsamail  FA.  13;  Acc.  iarna 
brechtrad  di  gurm  ocus  chorcra 
ocus  üani  FA.  11. 

br^it  ein  Streifen  Wollen- 
zeug?  vgl.  breid  „a  kerchief,  a  coif; 
frieze"  Ö'i?.  —  Dat.  a  breit  „from 
bridle"  Hy.  5,  55  {in  der  Gl.  fo  breit); 
Acc.  dorat  ind  ingen  breit  dia  hetach 
dö  ma  crecht  LU.  p.  126^  30. 

br^ii  stinkend,  faul;  fetidus 
Ir.  Gl.  683;  vgl.  0  breinciu  a  carie 
Cr.  341^  {Z-\  1057).  —  PI.  Nom. 
{fem.  Form)  coin  brena  „stinking 
dogs"  FA.  28,  länbrena  p.  191,  21; 
locha  brena  biastaide  FA.  30;  tolla 
brena  FA.  30  Br. 

brenaim  II  ich  faule,  eitere; 
puteo  Corm.  Transl.  p.  138  putte.  — 
S-praet.  PI.  3  ro  brensat  compu- 
tuerunt  Ml.  58\  —  Fut.  PI.  3  co 
m-brenfat  dass  sie  eitern  FB.  6. 

breiitu  foetor  Ml.  22^.  —  Sg. 
Dat.  0  brentaid  SMart.  34. 

bveö  Flamme;  i.  lassar  Gl.  zu 
Fei.  Apr.  15.  —  Sg.  Nom.  breo 
batses  gente  (Patric)  Hy.  3,  2;  breo 
orda  oiblech  (^Brigit)  Hy.  4,  1;  breo 
digla  (Loegaire)  FB.  46.  —  Compos. 
a  bethir  breö-dcrg  FB.  8. 

breoaim  II  ich  verbrenne.  — Inf. 
asl)ert  fria  muntir  a  l)reoad  CCn.  7. 

bress  gross  O'Don.  Suppl. 


hressa 


403 


bris 


brcssa  i.  bäga  Fcl.  Pro].  71. 

breth  F.  Ürtheil,  Urtheils- 
spruch;  Judicium  Z\  241.  —  Sg. 
Nom.  issi  ar  m-breth-ni  unser  ür- 
theil ist  dieses  FB.  G2;  68;  89;  ni 
bä  breth  in  breth  rucad  and  FB.  74; 
ni  breth  cter  ani  rucad  dün  75; 
Gen.  hi  comartlia  m-breithe  59; 
Dat.  a  breith  Ailella  nach  dem 
Urthcile  A.'s  74;  Acc.  co  tibrod 
breith  do  (F)iud  COn.  7;  nir 
daimset . . .  do  Coinculaind  in  breth 
rod  n-ucad  dö  FB.  78,  t^gl.  acht 
CO  n-daimtis  nammä  for  a  breitli  76; 
lotar  i  m-breith  Conchobair  CG.  7 
LU.;  anaid  la  breith  n-aile  FB. 
41  Eg.;  PI.  Dat.  am  g£eth  i  m- 
bretaib  j5.  327,  32;  Acc.  concertaim 
bretha  \]\ad  p.  327,  34;  p.  141,  22. 

—  Compos.    gü-breth    ein    falsches 
Urtheil,  davon  gübrethach. 

bretliaigim  III  ich  fälle  ein 
Urtheil,  entscheide.  —  Praes. 
Conj.  Sg.  2  mani  brethaige-seo 
FB.  58.  —  S-praet.  Dep.  Sg.  3 
breth  aige  Star  FJ?.  90.  —  Fut.  Sg.  1 
brethaigfet-sa  FB.  58.  —  Pass. 
Praes.  Sg.  3  mani  brethaigther  hi 
Crnachnaib  FB.  16.  —  Inf  Nom. 
CO  ro  glethe  a  m-brethugud  FB.  33; 
Dat.  do  bor  m-brethugud  FB.  57; 
dia  m-brethugud  do  Ailill  damit 
Ailill  zicischen  ihnen  entscheide 
FB.  56;  bä  do  brethugud  döib 
dodeochatär  chuci  FB.  66;  diar 
m-brethugud  dait-siu  damit  du 
zwischen  uns  entscheidest  ibid. ;  Acc. 
ni  rodmatär  a  m-brethugud  FB.  56; 
dogena  for  m-brethugud  66;  75;  ro 
lämair  brethugud  FB.  90. 

bretheiinias  M.  Bichterspruch, 
von  brithem.  —  Sg.  Dat.  do  brc- 
theninas  brathaifi/.  7,  g;  Acc.  dollo- 
tor  .  .  a  m-breithcmnus  n-AiIe?/a 
FB.  42  Eg. 

brethnals  i.  delg  O^Davor.  p.  61. 

—  PI.  Dat.  di  bretnasaib  öir  ocus 
argit  LU.  p.  23»,  .33. 

bri  Berg,  i.  tulach  0^ Davor. p. 51, 
Corm.  Transl.  p.  27,  vgl.  Bri.  —  PI. 
Gen.  rige  breg  m-l)ude  SC.  33,  35. 

bri  „unger,  ivratli,"  (JB. 

bri  gach  n-accais  „every  male- 
diction"  Corm.  p.  8. 


briatliar  F.  Wort;  rcrhum  Z-. 
241.  —  S(j.  Nom.  briathar  Hy.  2,  5i; 
7,    31;    SC.    18;    Gen.    brethre    De 

FA.  23.;  34;  Dat.  brcithir  blaith 
mit  mildem  Wort  ScM.  21,  22? 
Acc.  darm  brethir  hei  meinem  Worte 
SC.  43;  46;  dar  mo  brethir  fir  TE. 
7  Eg.;  trea  chuml)air  m-briathair' 
„in  short  discourse"  Hy.  5  Praef; 
PI.  Nom.  for  m-briathra  FB.  29; 
Gen.  fri  sechem  na  m-l)riatbar  sin 
SC.  26;  ilar  m-\mat}iar  m-bläith 
SC.  30,  12;  ina  raithsechaib  bria- 
thar FB.  29;  Dat.  co  m-briathraib 

FB.  21;  Acc  bria<7tra  FA.  2.  — 
Compos.  briathar-chatli  Wortlcampf 
FB.  21;  briathar-thecosc  mündliche 
TJntericeisung  SC.  25    Ueberschrift. 

blicht  Zauber,  Zauberspruch. 
—  Sg.  Nom.  suain-bhreacht  „a 
churm  tvhich  causes  slcep"  O'Don. 
Siippl.;  Gen.  iar  cor  dö  brechta 
hi  faelnir  in  belae  nachdem  er  einen 
Zauber  auf  die  Schneide  des  Beiles 
gelegt  hatte  FB.  77;  Acc.  cuiridh 
bricht  indtib  {in  Krüge  mit  Wasser) 
O'Don.  Suppd.;  PI.  Nom.  brechtai 
TE.  13 ;  Acc.  ro  chansat .  .  brechta 
druifZec/(ia  ina  agid  SC.  48;  fri 
brichta  l)au  ocus  goband  ocus  druad 
Hy.  7,  48. 

1.  brigr  F.  hervorragende 
Kraft,  M acht, Ansehen, Wer th; 
valor,  auetoritas  Z^.  917;  brigh  i. 
firt  O'Daror.  p.  58.  Oft  in  Ideinen 
Formeln,  die  den  Vers  füllen  oder 
den  Beim  verschaffen,  z.  B.  ard  a 
brig,  set  co  m-brig.  —  Sg.  Nom. 
a  bruth  ocus  a  brig  FB.'iQ;  52; 
ard  a  brig  ScBI.  21,  21;  ni  fil  brig 
sin  CC.  7  Eg.?  arggait  arddbrig 
SP.  Y  14?  Gen.  locharn  brige  „lamp 
of  vigour"  Fei.  Febr.  7;  Dat.  set 
co  m-brig  Lg.  18,  21;  deca  a  chu-  «J^ 
radu  CO  m-brig  SC.  30,  5;  Acc.  a 
bruth  ocus  a  brig  FA.  9;  in  m- 
brig  nemnig  „the  poisonous  potoer" 
SMart.  18;  fo  ollbrig  do  tharisen 
SC.  41;  PI.  Nom.  atanaidble  briga 
„whose  vigour  s  are  vast"  Fei. 
Epil.  34;  Brigit  i.  brigait  i.  isat  ait 
a  briga  Gl.  zu  Fei.  Febr.  1  {vgl.  brig 
aitt  etymologisir ende  Glosse  zu  Brigit 
Hy.  4, 1).  —  do  brig  „bccause." 
26* 


brig 


404 


broc 


2.  Ijrig-  l-rüftifl,  mächtifj;  vi- 
fjorosus,  virtuosus  Z^.  21  Anm.  — 
S(j.  Nom.  sochla  brig  Becfoltach 
-  CC.  7  Eg.'>  PI.  Dat.  dia  m-bn'gaib 
bäesaib  [vorher  ebenfalls  mit  voraus- 
(jchcndcm  Adj.  iccruadaib  comraic- 
thib)  FB.  29;  Acc.  Fem.  eter  briga 
banespa  SC.  28. 

brigacli  Ic r ä ftig,starTz,  mäch- 
tig; i.  uallach  O'Davor.  p.  56.  — 
Sg.  Nom.  brigach  a  chert  SC.  18; 
ui  bu  cair  banchath  brigach  Hy.  5,  5. 

l)rig'e  in  admunemar  mo  brigi 
Hy.  5,  98  und  99,  nach  Stolces 
Nebenform  für  Brigit. 

ln'ig'im,  PI.  3  brighit  i.  foillsighit 
O'Dav.  p.  60. 

brise  brüchig,  zerbrechlich; 
i.  ab  eo  quod  est  priscus,  ar  is 
brise  cach  crin  ocus  cach  n-arsaid 
Corm.  p.  7.  —  PI.  Nom.  sew-brisca 
asalcha  mä  chossa  FB.  37. 

brissim  III  ich  breche.  Oft  in 
der  Redensart  brissim  cath  for .  . 
ich  liefere  Jemandem  eine  Schlacht, 
greife  ihn  an;  mit  Weglassimg  von 
cath  FB.  94.  —  Praes.  Sg.  3  brissid 
FB.  24;  SC.  31,  6.  —  Imperat.  Sg.  2 
^  na  briss  . .  mo  chride  Lg.  18,  st.  — 
Praet.  Sg.  3  na  ro  bris  G^?.l'« liath- 
conibaig  Hy.  5,  77;  ros  l)riss  no  ro 
ben  Gl.  zu  ros  m-bi  Hy.  5,  78; 
PI.  3  ro  brisiset  FB.  25.  —  Passiv: 
Praes.  Sg.  2  bristir  a  sciatli  FB.  67 ; 
acht  mani  brister  anfir  form  FB.  74. 

—  Praet.  PI.  3  na  catba  aile  ro 
briste  trena  fochun  Lat.  Hy.  Praef.  X. 

—  Infinitiv  Nom.  is  brissiud 
brägat  TE.  9  Fg.;  brisiud  muad 
morciiatha  FB.  52;  brisiud  for 
öenfer  P^B.  94.  —  Vgl.  aithbriste, 
forbrisiud. 

brithem  M.  Richter;  judex 
Z'^.  264;  vo^i  breth.  —  Sg.  Nom. 
in  brithem  firen  FA.  6;  Gen:  bre- 
theman  brätha  FA.  34;  hrithemon 
SMart.  19;  Dat.  dond  fir-brithemain 
Z^.  265;  Acc.  frisin  m-briY/temain 
SMart.  19;  PI.  Nom.  brethemain 
gubretliaig  FA.  27. 

brithemuaclit  F.  Richten; 
Ri cht  er  spr  u  ch ;  Judicium  Z'^.  805. 

—  Gen.  lasin  mes  fir-brithemnach- 
tac  Die   Gl.  zu  upud  examen  Dei 


Ml.  241',  15;  j)at_  a  l)rithemnaclit 
Hy.  3,  8  vor  der  Verurtheihmg 
durch  das  Uebelwollen  schivarzer 
Teufel? 

brithemnas  M.  dass.  —  Dat.  ar 
in  bi'ithemnas  bratha  Gl.  zu  Hy.  3,  8. 

briiig-u  M.  Landioirth,  Päch- 
ter, vgl.  biatach.  —  Sg.  Gen.  ingen 
rig  no  roflatha  no  briugad  LU. 
p.  122a,  2;  PI.  Gen.  ingena  sön  dan 
inna  m-briugad  bätär  im  dun  Forgaill 
LU.  p.  122-1,  13;  Dat.  eter  briuga- 
daib  ocus  biatacliaib  LU.})- 123^,  27. 

1)ro  i.  nuall  O'Dav.  p.  61. 

bi'o  „Champion,  hero"  CR. 

brö  I'B.  2T? 

brö  Mühlstein,  Handmühle; 
Viola  Conti,  p.  29  muilend.  —  Gen. 
clocha  broon  „the  stones  ofa  quem" 
Corm.  l.  c;  Dat.  deraithir  bröin 
mulind  FB.  8(\ 

broa  s.  braö. 

broc  s.  brog,  borg:. 

brocc  F.  sutolar,  a  shoe  L:  Gl. 
1033.  —  Sg.  Dat.  co  m-broic  Gl. 
zu  connäib  Oss.  III  5. 

broch-biiadai^i?.  46?  vgl.  brogda. 

broderui  dia  etacli  „a  hair  of 
his  raiment  SMart.  40 ;  Tliree  ML: 
Hom.  p.  38;  114. 

1.  bröeii  F.  Tropfen,  Regen; 
pluvia  Z'^.  31 ;  braen  aimsire  imber 
L:  Gl.  1048-.  —  Sg.  Acc.  braoin 
fhola  309,  12. 

2.  bröeii  =  brön?  broen-derc 
ScM.  21,  32  H,  brön-derg  L. 

bröenach  sorgenvoll,  finster; 
braonach  „sad,  sorrowful"  O'R.  — 
Sg.  Nom.  fer  bröenach  dub  p.  310,  31; 
liröiiiech  dub  FB.  51.  Vgl.  co  m- 
l)rön  ocus  dubu  FA.  16. 

bröenaim  II  ,,/  drop,  distil" 
O'R.  —  Praes.  Conj.  Sg.  3  in 
spirut  nöeb  ron  bröena  Hy.  1,  5g; 
dia  rath  ron  broena,  ron  soera 
Brigit  Hy.  4,  12. 

bröeiulu  Regen,  Deminut.  von 
bröen.  —  Sg.  Nom.  bröcnän  fola 
SC.  37,  21;  broenan  fola  uaire  tria 
toeban  fodeine  Fei.  Epil.  351. 

brog-  thromm  Temra  „Taras 
mighty  burgli"  Fei.  Prol.  165  (broc 
trom  Laud.),  =  borg;  PI.  Nom. 
bruig  FB.  53  Eg. 


broga 


405 


ln-ügTii,  Iirogo  s.  luruiis:. 
brog-da   „exccssire,   great"   O'Il. 

—  Sg.  Nom.  se  borb  brogda  FB.  37. 
Zu  mrogaim. 

broi-eiio  FB.  52? 

bro^lliiir  Lji.  S^j^  mrogaim. 

broinc  prorct~üüd.  Lor.  Gl.  49. 
Davon  bruinech  proreta  ibid. 

broit  Gefangenschaft.  —  Sg. 
Acc.  hi  m-broit  p.  17,  19;  da  ched 
ele  do  l^hreith  a  m-broid  „two 
hundred  more  were  carried  off  in 
captimiy"  O'Don.  Gr.  p.  3Ü2. 

broiteue  F.  palUolum  Z\  274, 
von  brat. 

bröu  M.  Kummer,  Sorge;  Sg. 

Gen.  gne  m-bröin  FA.  33;  Dat.  co 

m-brön  16;  fo  bron  na  döiri  Gl.  zu 

A^Hy.  2,  2;  Acc.  brön  La.  18.  2:  Du. 

Nom.  da  brön  flatha  nime  FA.  33. 

—  Compos.  brön-derg  ScM.  21,  32. 
bröuach  sorgenvoll,  traurig; 

tristis  Z'^.  810.  —  Sg.  Nom.  brönach 
Hy.  5,  2s;  PI.  Gen.  na  m-ban  m- 
bronach  Gl.  zu  Hy.  5,  5. 

broiiiiaiiu  II  ich  verbrauche; 
I  spend,  consume,  destroy  O'B.  — 
Praes.  Sg.  3  ni  bronna  Hy.  2,  8 
intrans.  schwindet  nicht?  —  Pass. 
Praet.  Sg.  3  ro  bronuad  FB.  9. 

brot  M.  Stachel.  —  Gen.  aithe 
aen-broit  FB.  37  Fg.-.,  Acc.  berais 
in  t-arad  brot  forsan  n-echvaid 
FB.  36  Fg.;  PI.  Nom.  bruit  Beitr. 
VIII  338.  -    Vgl.  bruitue. 

brothach  s.  bruthach. 

brothlach  „a  pit  or  hole  made 
in  the  earth,  in  lohich  the  ancient 
Irish  militia  used  to  dress  their 
meat"  O'B.  —  Gen.  ferba  bracht- 
chi  brotblochi  FB.  68?  Vgl.  broth- 
lucht  i.  i  talamh  bruiter  in  feoil 
sin,  lucht  i.  a  coire  no  brotlach  i. 
inatar  O'Dav.  p.  58. 

brothrach  Lagerdecke.  —  PI. 
Dat.  do  l)rothrachaib  FB.  4.  — 
Davon  brothracban  sabribarra  Jr. 
Gl.  180. 

brii  F.   Leib,    Bauch.   —   Sg. 

ul  Nom.    FB.    22;     Gen.    fom    chri'ol 

(  brond  Lji.  '^  4  (brunn  Eg.)-  Dat. 

Sf        ina  broind  Lp-X ;  fot  broind.2L  ina 

bruinn  CG.  6  IJg. ;   cia  fo   brü  L^. 

f  ^      3;  4,  10;  a  brü  mil  moir  Hy.  1,  37; 


Dat.  oder  Acc.  tatharla  inna  broind 
CG.  5  (bruinn  Fg.);   dorat  a  hlim 
.  .  for  a  broind  Lg.  5j   fo  a  broind     n)^ 
p).   131,  8;  PZ.  Tfef.   a  m-bronnaib 
a  maithrccli  p.  19,  38. 

brü   Band;  border,   hanJc   O'B. 

—  Dat.  for  brü  mara  torrcn  p.  39, 10 ; 
for  brü  inber  mara  p.  39,  11 ;'  for 
brü  Inbir  Cichmuiui  p.  131,  27;  for 
brü   in    broga  p.   132,   17;    rön  for 

brü  Lg.  17,  ii   L.J  if- 

bruacli  Tauul';  margo  SG.  61^ 
{Z\  22);  Ir.  Gl.  947.  —  Dat.  i  m- 
brüch  na  haband  TBFr.  p.  146,  id; 
brauch  16. 

da  brüad  Gen.  Du.,  cechtar  n-ai 
a  da  brüad  p.  310,  27  jede  ihrer 
zivei  Au g enbr auen.  Vgl.  bra,  brai. 

bruchtaim  II  eructo,  vomo;  brucl}t 
i.  sceith  O'Dav.  p.  58.  —  B-praet. 
Sg.  3  bruchtaib  O'Davor.  l.  c.  — 
S-praet.  Sg.  3  brüchtis  CC.  6  LU. 

bruden,  bruiden  F.  Hof,  Pa- 
last, brudeu  Da  Derga  „tlte  Court 
of  Da  Derga".  —  Sg.  Nom.  bruden 
ScM.  1;  Gen.  i  n-dorus  bruidui  5; 
Dat.  isin  bruidin  1 ;  Acc.  isin  m- 
bruidin  5. 

brugi,  bruig  s.  inruig-. 

brug-achus  M.  Pflicht  eines  bru- 
gaid,  Gastlichkeit.  —  Dat.  ar 
brugachus  FB.  33. 

brugaid  M.  Wirth  FB.  33,  vgl. 
briuga. 

brui  i.  dermat  (oblivio).  —  Fut. 
PI.  1  ni  bruifem  annuallsa  „ive 
shall  not  forget  their  acclamation" 
[Fei.  Prol.  301)  Three  L:  Gl.p.  127. 

bruim  ich  zerschlage,  zer-  ^  -^ 
quetsche,  zerbreche.  —  Praes. 
Sg.  3  bruid  idnu  SC.  31,  6  (con- 
tunäit,  Stokes  Bem.'^  p>.  13).  — 
Praes.  der  Geivohnheit  Sg.  3  nos 
bruend  iat  FB.  67   (bruigend  Fg.) 

—  Pass.  Praes.  Sg.  3  brütir  {lies 
brüthir?)  a  gai  FB.  67.  —  Vgl.  ro 
frith-bruid  i.  ro  obustair  stiess  zu- 
rück, „refused",  SMart.  14. 

bniiiie,  bruiuech  s.  broiue. 
bruiimelf.  Brust,  PL  Brüste. 

—  Dat.  ossa  bruinni  TE.  3  Fg.; 
don  bruinde  Gild.  Lor.  Gl.  200 
peclus;  Acc.  dar  a  ucht-bruinne 
TF.  7;  SEg.]  ar  a  bruinni  ScM.  16; 

AUv»   iMyj,  Uaänt   if  ukK  ßt^. 


niinnechur 


406 


büairt 


*   u^Jjt^  ^yu«^^- 


77.  Did.  for  a  brninnib  TE.  3  E(j.; 
arinui  biathas  luUdcnu  for  a  bruin- 
(lib  i.  suis  mamillis  Corm.  p.  7 
bruinnech;  co  n-ör  fria  n-ucht- 
brunuib  SC  40;  Acc.  tar  bruinniu 
ögre  swper  mammas  virginis  Ml.  144^ 
{Z'^.  653).  —  Davon  brumnecli  i. 
mäthair  O'Bav.  p.  56,  Corm.  p.  7. 

bruiuiiecliur  Brust?  —  Sg. 
Dat.  heö  öir  intlaide  uassa  bän 
bruinuechur  FB.  51;  p.  310,  32. 
f  l)ruit  Lg.  2  {in  Eg.  zu  lesen 
bruid  it  cluasaib)?  etiva  CBeilly's 
bruid  „sliarp,  Tceen,  pointed"? 

l>ruitli  Kochen.  —  Dat.  dia 
m-bruith  p.  41,  10. 

biuitheiuna  FB.  91  Eg.? 

bruitne  Stachel  p.  311,  4.  Vgl. 
brot. 

Ijrulig:  Lg.  19  -Lc ,  ?fo/iZ  rZissi- 
i«,/?/ri  «HS  brurig.  F^L  brüille  „a 
fragmcHt"  O'Don.  S^ippl. 

l)rüreJ  vgl.  bruireach  „a  frag- 
ment"  CB.  —  Acc.  co  n-derna 
bnirig  dia  cind  i^L-iS. 
^Tbrutli  Gluth,  Wuth,  „a  glo- 
tuing  mass"  Stokes  zu  FA.  21.  — 
Sg.  Nom.  FB.  30;  85;  mor-bruth 
m-borrbiastae  52;  bruth  brätha  46; 
bruth  n-gene  80  {„gnashing  of  the 
mouth"  On  the  Mann.  II  372); 
bruud  gine  LU.  p.  73;  briid  n-geme 
LU.  p.  125b,  3;  lond-bruth  loga 
ScM.  15;  FB.  48;  bruth  matho  52, 7; 
a  bruth  ocus  a  brig  52;  Gen.  do 
dibdüd  a  brotha  SC  36;  do  tlathu- 
gud  a  m-brotha  FB.  54 ;  ar  thrommi 
a  brotha  ocus  a  neirt  88;  Dat.  ön 
bruth  a  fervore  Corm.  Transl.  p.  77 
ferg;  cosind  brud  cum  vi  Z^.  641; 
Acc.  a  bruth  ocus  a  brig  FA.  9; 
ri  ro-bruth  romör  SC  30,  11;  PI. 
Acc.  a  si'ili  amal  bruthu  tentidi 
FA.  21  (l)rutta  LBr.).  —  Compos. 
bruth-loiscthi  FA.  30  LBr. 

2.  bruth  i.  seim  gae  no  gaisgi 
O'Dav.  p,  56.  —  Hierher  bruth- 
damna  FB.  91? 

briithach  glühend,  heiss.  — 
Sg.  Nom.  brolhach  Hy.  5,  4«  (i.  te) ; 
PI.  Gen.  na  n-ocht  blast  m-bruthach 
FA.  22. 

bruthe  Brühe,  s.  eii-brutlie. 

bruthuaig-im  furo  Z\  435. 


buacbuill  3L  Hirt;  büchaill  i. 
call  coimetaige  na  m-bo  Corm.  p.  7; 
böchaill  huhulcus  SG.  58"*  {Z-.  23) ; 
biiachaill  bo  id.  7r.  Gl.  583 ;  b.  muco 
subulcus  584.  —  Sg.  Nom.'  buachail 
p.  40,  15;  Gl.  zu  ara  20. 

bi'iad  FB.  11,  zu  lesen  biiadac^'? 

büadach  siegreich;  inna  m- 
buadach  viciorum  Ml.  21ii  {Z'^.  22). 
Vgl.  Löegaire  Büadach.  —  Sg.  Nom. 
Brigit  büadach  H\j.  5,  1;  94;  Con- 
chobar  b.  ScM.  21,  9;  cath-buadach 
CC  1  LU.:,  cur  cäin  cath-büadach 
FB.  70;  Fedehn  Findchöem  chruth- 
büadach  22;  Gen.  fochich  curad 
crechtaig  cath-buadaig  ScM.  15; 
Acc.  curaid  cäin  crechtach  cath- 
büadach  »SC.  42;  Voc.  a  cath-büa- 
daig  Breg  FB.  11;  PI.  Gen.  üiiad 
curad  cath-büadach  SC.  38. 

biiadartha  turhatus,  vgl.  büa- 
draim.  —  Sg.  Dat.  din  t-sruth 
buadarthu  de  turhulento  rivo  Ml.  2b; 
PI.  Nom.  it  büadartha  na  pecdaig 
FA.  14  (buaidertha  LBr.). 

buadgeltocli  FB.  22  Eg.  eifer- 
süchtig auf  Sieg  {vgl.  gealtach 
„fearful,  jealous"  O'E)? 

büadirse  FB.  30  turbulentia? 

biuulraiüi  II  turho;  buaidhrim 
„I  rex,  dishirb"  O'R.  —  Praes.  Sg.  3 
rel.  buadres  in  fis  Gl.  zu  Hy.  6,  13. 

—  Praet.  Scj.  3  ro  buadir  in  rograd 
hi  SC.  44.  ■ 

biiageltach,  vgl.  bo-geltach  i.  fer 
fogelta  a  bu  a  faithce  ar  cach 
nach  deisetar  coin  allta  ime  H.  3. 
18  p.  16  {Mann,  and  Cust.  III  521). 

—  PI.  Nom.  tri  büagelltaig  Breg 
„itinerant  coioJceepers''  0' Curry, 
Mann,  and  Cust.  III  77. 

büageltach  FB.  22  (büaigeltach 
H.),  nach  Eg.  in  büadgeltach  zu 
ändern  ? 

biiaibtecü  i.  uallach  {ühermüthig) 
CDav.  p.  58,  vgl.  bubta  i.  bagar 
{Drohen)  ibid.  p.  56,  rem-bubtadh 
„forethreateninq"  Corm.  Transl. 
p.  143  robuth." 

büaid  N.  Sieg;  victoria  ZK  233. 

—  Sg.  Nom.  FB.  30 ;  in  buaid  dorig- 
nius  no  in  bct  SC.  38,  2;  büaid  cles- 
samnachta,  b.  m-büanfaig,  b.  fidchel- 
lachta,   b.   n-airdmiuga,   b.   fastiue. 


bi'uiidecl 


407 


judec'li 


büaid  ceillc,  b.  crotlia  (die  Dinffc, 
in  denen  CuchuUin  alle  anderen 
Männer  übertraf)  LU.  p.  121b,  29 
{vgl.  unten  PI.  Aec);  Gen.  ddn 
büada  Hy  5,  101;  coibliud  liuada 
FB.  24;  gäir  büada  G-4;  ceud  m- 
buden  m-büada  »ST'.  15;  altfad  m- 
brochbi'iada  FB.  4G;  comlüd  marc 
m-buada  53;  almai  üulatbi  lüth- 
büada  2^.  310,  s;  lin  m-band  m- 
balc-bi'iada  FB.  22;  buille  balc- 
biiada  47;  Dat.  iar  m-büaid  FB. 
47 ;  89 ;  Acc.  ruc  . .  buaid  iud  öenaig 
'FB.  GG;  ni  b^ertais  buaid  dib  La.  gj 
Voc.  a  bdaid~'n-öc''iT-TnrttZ  FB.  8 ; 
PI.  Nom.  batär  büada  imda  fair 
LU.  p.  121ti,  28;  Gen.  lin  a  büada 
FB.  22  (buad  E(j.);  Acc.  ar  issi 
congab  na  se  büada  forri  i.  buäid 
crotba,  b.  n-gotha,  b.  bindisso,  b. 
druine,  b.  gäise,  b.  n-genso  [die 
Dinge,  in  denen  Einer  alle  anderen 
Frauen  übertraf,  vgl.  oben  Sg.  Nom.) 
LU.  p.  122a,  17. 

biiaidech  =  büadach  enthalten  in 
cruth-buidech  FB.  22,  3? 

büaig'uech  i.  escra  {„a  vessel") 
Corm.  Transl.  jj-  27. 

l)uaig-hiiech  ein  i.  buaibtech  i. 
uallach  O'Dav.  p.  58. 

buaignige  ?  is  mewmarc  ban  büai- 
gnigi  FB.  G8,  13  (buaidgnige  Fg.). 
Vgl.  etir  iallaib  ban  buägnitlii  LU. 

p.    124t,   18. 

büain  s.  I)oug'aim. 

biial  Wasser  Corm.  Transl. p.2(S. 

Malaiin  II  ich  schlage.  — 
Praes.  sec.  Sg.  3  no  büaled  p.  310, 1. 
—  Lif.  oc  ä  m-büalad  FA.  26; 
dia  bualad  SC.  8. 

1.  l)uall  i.  leighius;  luidh  Cucu- 
laiun  dia  buall  isin  uisci  O'Dav. 
p.  Gl. 

2.  büall  Buckel,  Knopf?  vgl. 
boU  „the  boss  of  a  shield"  O'B.  — 
PI.  Dat.  sciath  co  m-buallaib  öii' 
budi  SC.  37,  16  (buailid  H.). 

l)üau  dauernd.  —  Sg.  Kam. 
is  büan  in  bes  SC.  33,  24;  buan 
bangleo  Oss.  II  3.  —  Conipar.  cid 
is  buaini  for  bith  „what  is  the 
viost  durable  in  the  ivorld"  O'Don. 
Gramm,  p.  380.  —  Comxws.  enlaith 
büan-blaith  SC.  33,  16. 


Ibüanaiud  FB.  24?  schwerlich  zu 
Euanaud  muimmc  na  fiann  Corm.  p.  5. 

ll)üanfach  vgl.  buanacht  „miiitary 
Service"  O'Don.  Supi''  ;  buanadh 
„permanent  soldicvs  of  the  kings 
ofEriyui"  Keat.  bei  0' Curry,  Mann, 
and  Cnst.  II  p.  379.  —  Gen.  büaid 
m-büanfaig  s.  büaid. 

l)üar  M.  „cattle  of  the  coio  hind" 
O'B.  —  Sg.  Nom.  buar  agus  bö- 
thäiute  „kine  and  cattle-herds"  Torr. 
Dhiarm.  p.  170;  Gen.  büair  s.  1. 
clithar;  PI.  Nom.  na  buair  agus  iia 
büthäinte  Torr.  Dhiarm.  p.  204. 

Ibud  FB.  54  Eg.  u.  ö.,  spätere 
Form  für  bad,  s.  ll)iu. 

1.  bilde,  biiide  gelb;  flavus 
SG.  14a  (Z-2.  765);  Ir.  Gl.  803.  — 
Sg.  Nom.  mong  buide  SC.  33,  4; 
folt  find-budi  p.  131,  20;    Gen.  öir 

buidi  La.  18,  27 ;  SC.  37,  ig  ;  FB.  45 ;  ^  *  a/ 
be  füllt'  buidi  Lg^  Dat.  co  fult  r  ^ 
budT  SC.  33,  26";"Toc.  a  Emer  an 
folt-buide  SC.  44,  11;  PI.  Nom.  süili 
cichurda  budi  FB.  91;  Gen.  rige 
breg  m-bude  SC.  33,  35;  Du.  Nom. 
da  triliss  or-buidi  TE.  3;  da  n-all 
dron-budi  p.  310,  30. 

bude  eounniU  Naine  einer  Seuche, 
die  um  6G5  L-land  verheerte,  vgl. 
buidechair.  —  teidm  mör  doratad 
for  firu  bErinn  i.  in  bude  connaill 
Hy.  1  Praef.;  Acc.  ar  in  m-bude 
connaill  Gl.  zu  Hy.  1,  6. 

2.  bilde,  buide  Dank.  —  Sg. 
Nom.  ni  buide  frit  ScM.  14;  Gen.  iar 
n-atlugud  buide  Lat.  Hy.  Praef.  V; 
Acc.  atlaigthe  bude  Hy.  2,  49;  beir 
buide  n-anacuil  ScM.  20;  berim 
a  buide  ritt  a  De  „I  give  thee 
thanks  for  it,  0  God''  Stokes,  TJiree 
Mir.  Hom.  p.  96,  10;  ni  tuUim  budi 
do  neoch  p.  328,  12;  p.  142.  9. 

budeeh  dankbar,  zufrieden; 
contentus  Ml.  2^  {Z'\  810).  —  Sg. 
Nom.  am  buidech-sa  p.  40,  15;  ni 
dam  buidbech  dorn  cheill  fein  nicht 
bin  ich  mit  meinem  eignen  Sinne 
zufrieden  TE.  9,  23;  ba  buidhoch 
in  ri  dia  mnai  TE.  14;  crutb-buidech 
FB.  22  für  -büaidech  = -büadach? 
PI.  Nom.  ban  buidich  simus  qrati 
Wb.  29b  ^2r^  495);  budig  ScM.  4; 
FB.  5G  ibuide  Eg.);  79  (buide  Fg.). 


budeelit- 


408 


cach 


budeclit-sa  s.  fodecht-sa. 

l)uden  F.  Schaar.  —  Sg.  Nom. 
FB.  7;  Gen.  comarbas  buidne  SC.  17; 
Dat.  do  cach  budin  FÄ.  9;  i  m- 
budiu  Loegaire  FB.  8;  Acc.  im 
budiu  FB.  10;  11;  PI.  Nom.  buidne 

FA.  6;  buidni  ban  SC.  31,  i;  budna 

FB.  20;  Gen.  ceud  m-buden  in- 
büada  SC.  15;  idnu  budeu  m-bäeth 
SC.  31,  g;  ri..  budeu  34,  2;  Dat. 
ho  buidnib  copiis  311.  34«;  Acc.  sech 
buidne  Gl.  zu  sech  drungu  Hy.  4,  3. 

l)udichass  Lß^^  hlondlockiff? 
V(ß.  saltriasa'  (mie  Art  der  Kahl- 
IcöjyfigJceit)  i.  asa  firmhullac/t,  mtel 
tairside,  co  m-bi  a  chassi  buide 
ina  mullach  amaü  säil  duine  tre 
assa  Corm.  p.  39  ränge. 

l)udig'im  III  ich  danke,  hin 
zufrieden.  —  Praei.  a?^.  5  budigthe 
TE.  14  Fg.,  vgl.  cobarthe. 

l>ug  i.  lubh  gorm  no  glas  risa 
samailtear  suil  bhios  gorm  no  glas 
0'  67.  {aus  O'B.),  eine  blau  oder  grün- 
lich aussehende  Blume ;  glaisithir  fri 
buga  „green  as  the  hyacinth  O'Don. 
Gr.p.  120;  ba  glaissigtir  fri  bughai 
cechtar  a  da  sulu  TE.  4  Eg. 

buid  Oss.  II  3? 

buidechair  die  Seuche,  toelche 
um  605  Irland  heimsuchte,  vgl. 
bude  connaill.  —  Sg.  Nom.  Hg. 
1  Praef.;  Dat.  0  erloscud  no  a 
buidechuir  Gl.  zu  uridine  Goid.^ 
p.  70  {LHy.);  Acc.  ar  in  m-buide- 
chair  Hy.  1  Praef. 

buille  s.  bulle. 

l)uim,  boim  N.  „a  morsel"  O'Don. 
Sitppl.  —  PI.  Nom.  bommaud  ega 
Bev.  Cclt.  III  177. 

buitbi  jx  143, 3  s.  biu,  Part,  necess. 

biiirg'  s.  borg'. 

buithi?  jx  140,  11? 

bulle,  buille  Schlag.  —  Sg. 
Nom.ro  boi  tra  builli  dar  6  Sc3I.  18  V 
Acc.  dorat  cäch  buille  dib  dar  sroin 


a  cheile  riam  ScM.  6;  PI.  Dat. 
honaib  buillib  colophis  Tur.  Gl.  92; 
alaphis  93;  Acc.  beras  buille  balc- 
buada  tar  ätha  FB.  47;  fris  m-ben 
liithu  läth-bulU  FB.  51;  p.  310,  33. 

bullech  schlagend;  „that  gives 
bloivs"  OB.  —  Voc.  a  balc-bullig 
Breg,  a  brüth-bullig  Midi  FB.  8. 

buuill.  Wurzel  stock,  Wurzel, 
das  untere  Ende;  „root,  stock, 
hottom"  O'B.  —  Sg.  Nom.  is  bun 
cruinn  mair  SP.  V  13 ;  Dat.  i  m-bun 
na  gabla  FB.  92,  vgl.  oc  bun  na 
gabla  {so  zu  lesen  für  agabla) 
0' Davor,  p.  bl  bun;  beim  na  gabla  di 
bun  öenbeim  Abhauen  der  Gabel  vom 
Wtirselstocke  mit  einem  Hiebe  LU. 
p.  581^,  1;  do  bun  chraind  FB.  81  (buain 
Fg.);  i  m-bun  cacha  finna  FB.  27. 

bunad  N.  Ursprung,  Grund- 
lage; origo  Z'^.  223;  „family,  stirps" 
in  the  northern  half  of  Ireland, 
O'Don.  Suppl.  —  Sg.  Nom.  is  biinad 
primda  SP.  V  13;  Gen.  fich  bunaid 
„a  hereditary  feud"  CCn.  5;  issi 
ro  bo  dun  arus  bunaid  do  das  war 
die  Burg:  sein  Stammsitz  ibid.  8. 

bunsach  F.  Ziveig.  —  Acc.  fo- 
chartatar  .  .  bunsaig  corri'isc  dub 
einen  Ziveig  mit  schwarzer  Schale 

LU.  p.    23b,   27. 

bur  F'B.  41  Eg.  u.  ö.,  spätere 
Form  für  bor,  bar,  far  euer. 

burbe,  biirpe  F.  stultitia  Z'^.  60. 
Vgl.  borb. 

biiredach,  vgl.  büireadh  „roaring, 
bellotving"  OB.  —  Nom.  atchiu 
flaith  n-ärd  n-airegdfe  asa  bith- 
buillech  büredach  LU.  p.  91^ 


Dat.  F.  fot  broind  büredaig  Lg.  2^  i( 

,    _^  4,  10, 

,    clamat   (5.   Sg. 

Praes.  Dep 


bürithar,  büirethar  La.  4,  10,      vi;, 

ibid.  2  Eg.,    clamat   (5.   Sg.    eines      "^^ 


bun'M.  aclown,  a  boor  O'B.  Dazu 
CO  tech  m-buirr  in  broga  j:>.  328,  23? 
a  bus  s.  foss. 


c 


Ca    Pron.    interrog.    quid,    ubi 
Z\  356,  in  cate  ubi  est  SC.  15. 
ea  Oss.  III  5  für  co  a. 
cä,  ca  für  ocä,  oc  ä  FA.  2  LBr.  u.  ö. 
cabsaideclit)S(7.42s.cobsaideclit. 


cacc  F.  excrement  Ir.  Gl.  1075. 
—  Sg.  Gen.  issin  otrach  cacae 
FB.  25  Eg. 

cach,  cech  Pron.  indef.  adj.  je- 
der; quivis  Z'^.  360;  später  gach.  — 


409 


cäch 


S(j.  Nom.  cach  cosnam  ScM.  22,  7; 
J23.132,  2G;  CC.  2;  SC.  5;  27;  JJ.  310,  g; 
311,  L'6;  FJB.  65;  91;  cach  süil  di- 
Gl.  zu  Oss.  III  7;  cach  nüa  SC.  43; 
SP.  V  12 ;  gach  CG.  3  £'</. ;  cat7t  ul 
SC.  34;  Fi?.  32;  cach  n-eölas  SC.  43; 
cach  gnäth  ibid.;  atraig  cach  fer 
\/  dialailiu  Lg.  1;  Fi?.  28;  cach  fer 
"^  dib  FB.  M;  c'ach  öen  cheöl  F^.  10 
(cec/t  i^Br.);  FB.  44;  cach  oen  fil  i 
tir  imiauäebFJ..4(ccch  iioem  iJ5r.); 
cech  uoeb  Hy.  1,  19;  j).  40,  13;  17; 
42,  6;  132,  25;  169,14;  SC.  5;  45,22; 
cech  ni  SC.  48;  p.  39,  11;  cech 
n-amreid  Hy.  1,  3-1;  cech  n-derg 
SC.  43;  cech  n-ecmais  tiii'd. ;  cech 
ard  ihid.\  ati-aig  cech  fer  dib  dia- 
^  lailiu  Lß.  ^  cec/i  bö  ocus  cec7» 
mil  ro  chlumed,  nombligtis  .  .  uadib 
.¥-  Xy.  8;  ScM.  9 ;  cach  ben  und  cech 
hen  liinter  einander  SC.  5;  ofe 
JVoHi.  ist  lüoM  auch  zu  fassen:  Dia 
dim  cech  soeth  doringba  Hy.  6,  9. 
—  Gen.  zeigt  für  Masc.  und  Neutr. 
Tceine  Flexion:  catha  cach  thcdma 
Hy.  4,  4;  TE.  1  LU.;  2;  FA.  15; 
adaig  cach  raithi  p.  311,  27;  cluas 
cach  bi  Hy.  5,  24;  p.  328,  4;  5; 
gac/i  triuin  jj.  142,  3;  TE.  10, 15 ;  for 
rinn  cech  diiail  TE.  3  Ey.;  FA.  35; 
SC.  32;  p.  309,  33;  cet  cach  mil 
TE.  10, 17;  cech  oen  chlüi  p.  191, 17; 
cech  fir  no  marbtais  SC.  2;  Crist 
i  cridiu  cech  duine  immim  rorda 
Hy.  7,  58;  i  n-gin  cech  öen  ro 
dorn  labrathar  ibid.  59;  domrn  air 
fiado  cech  thratha  Hy.  6,  ig;  tri 
üara  cach  domnaig  FA.  30  LU. 
{die  fem.  Form  cecha  LBr.)\  Fem. 
cacha  höen-anma  FA.  14  (cecha 
LBr.^\  FB.  65;  cacha  huilc  FA.  21 
(cecha  LBr.)\  cacha  datha  FA.  11; 
i  n-öe  cecha  breclenui  SC.  33,  22; 
FA.  21;  cecha  oen-claisse  FA.  10; 
öenaig  na  samua  cecha  bliadna 
SC.  1;  dogres  cecha  samna  2;  do- 
beread  leth  toraid  cecha  fecais  esti 
p.  40,  32;  am  din  gach  dochruiti 
p.  142,  2;  cech  nona  ScM.  20  [:vgl. 
O'Bon.  Gramm,  p.  381).  —  Dat. 
cach,  cech  bei  M.,  N.  und  F.:  do 
cach  aird  FA.  6;  33  {cech  LBr.): 
SC.  33,  20;  do  cach  fir  dib  FB.  56; 
as    cach   ing  Hy.   1,   is;    ria    cach 


Iffch  FB.  23;  in  cach  coirc  ScM.  1; 
0s.S.  II  10;  FB.  81;  binnithir  cach 
ceol  FA.  2  {cech  LBr.);  11;  14; 
FB  32;  ÄP.  II  3;  La.  17,  15;  do 
cacli  budiu  i<\l.  9  (cech  LBr.);  ria 
cach  mnäi  i''.B.  22;  23;  do  gach 
blicht  TF.  9, 7;  ar  gach  fcib  p.  U-2,  5; 
as  cech  set  Hy.  2,  gi;  üas  cech 
Isech  FB.  22;  ferr  cech  näth  Hy.  5, 91; 
do  cech  öen  FB.  11;  cach  oen  läii 
SP.  II  15;  cach  dia  TE.  9  LU.;  11; 
cech  oen  aidchi  Fcy.  16icech  inbaid 
Hy.  4,  8.  —  Acc.  cach  n-,  cech 
n-  für  M;  N.  und  F.  (bistveilen 
auch  ohne  das  n-):  cach  n-äth 
FB.  23;  cach  n-accobor  TE.  13  LU.; 
im  cac/t  n-imguin  Ff/.  12;  SP.  V  4; 
F.4.  26  (cech  LBr.)\  34;  gach  n- 
eirnd  j).  142,  8;  (7C  1  Fe/.;  ar  cech 
n-ernbas  Hy.  6,  u;  15;  7,  39;  43; 
fri  cech  tress  Hy.  1,  4;  5,  17;  7,  49; 
ar  cac/i  lö  Oss.  II  9;  gach  FF.  7  Fg.; 
for  cech  leth  FJ..  21;  p.  131,  17 
(cach);  133,  5  (cach);  cach  leth  no 
theged  p.  130,  23  {oder  Nom.?); 
ebenso  cech  mod  Gl.  zu  nach  mod 
JETi/.  5,  17;  nach  dem  Comj)arat.: 
as  trommu  cach  n-osnaid  FB.  20; 
auch  bei  Zeitbestimmungen  ausser 
dem  Gen.  und  Dat.  der  Acc.  {oft 
Tiaum  unterscheidbar) :  cach  n-aidchi 
p.  130,  23;  FB.  56;  80;  cach  n-aidche 
ocus  cach  läi  FA.  26  {cech  dia  LBr.); 
cech  n-aidchi  Hy.  2,  30;  gach  lai 
TE.  13  Eg. ;  cech  laa  Fr/.  12;  cach 
trath  Oss.  II  9;  o/me  n-:  slucit 
cach  anmaiu  FA.  20;  SC.  30,  7.  — 
Fm.  Acc.  vor  da;  eter  cac/t  da  en 
zivischen  je  zivei  Vögeln  CC.  2; 
FB.  27;  eter  cach  da  claiss  FA.  13 
(cech  LBr.);  etir  cech  da  dorus 
Sc3L  5. 

cjicli  Pron.  indef.  subst.  Jeder; 
quivis  Z"^.  361.  —  Nom.  doroich 
cäch  ScM.  10;  SC.  2;  27;  41;  ar 
(or)  cäch  saqte  jeder  ScM.  11;  12; 
13;  14;  cäch  dib  F^  8 ;  ScM.  6; 
p.  145,  13;  ÄC.  4;  "7^74;  corri- 
acht  cäch  araile  ScM.  18;  FF.  40; 
65 ;  cäch  a  chele  SP.  II  13 ;  ocus 
cach  olchena  CC.  \  LU.;  FA.  5; 
10;  SC.  33,  33;  cach  ffi  dib  FB.  45; 
cach  üadib  Hy.  2,  g2;  cach  rod  gab, 
cach  ro  chuala  Hy.  5,  102;   lus;  in 


^ 


-^ 


cacha 


410 


caille 


cach  (i.  cech  oeni  dos  fuc  do  betliu 
Hy.  2,  36;  cacli  thucai  Hy.  5,  85  V 
Gen.  li  si'ila  cäicli  FB.  23;  a  gais- 
ced  i'ias  gaiscedaib  caich  FB.  G8; 
ocus  caich  archena  FA.  29;  ocus 
iu  chäich  o  tudchad  SC.  20;  Dat. 
do  chäch  SC.  2;  18;  do  cäch 
Hy.  2,  33;  5i;  FB.  54;  ocus  do 
cbach  olchena  SC.  20;  for  cach  fil 
indi  Hy.  1,  5o;  Acc.  atchiam  cäch 
for  cach  leth  |j.  133,  5;  sech  cäch 
FB.  54;  59;  62;  ri  cäch  SC.  33,  27; 
FB.  23;  for  cach  n-äi  FB.  30;  fri 
cach  86  FB.  20.  —  Idiomatische 
Wendungen:  „cinnus  atai  indusa 
a  cach  deit?"' . .  „iss  messa  a  cach 
ar  cach  16  ocus  ar  gach  n-aidhqi" 
TE.  7  Fg.;  is  ferr  a  chäch  ito-sa 
SC.  28.  Zu  vergleichen  ist  ivohl: 
bit  messa  assa  messa  Gl.  zu  se- 
ductores  proficient  pejus  Wh.  30« 
(„erunt  pejores  atque  pejoresZ'^.  277); 
ferr  asa  ferr  Gl.  zu  de  die  in  diem, 
renovatur  anima  Wb.  15".  —  In 
folgenden  Stellen  fehlt  das  Länge- 
zeiclien,  und  könnte  daher  das  ad- 
jectivische  csich  vorliegen:  cöra  cach 
duit  rochalma  TE.  10,  2;  cruth  {zu 
lesen  cruthac/i?)  cach  co  hEtain, 
coem  cach  co  hEtain  TE.  5  Fg. 
{schön  ganz  tcie  E.?).  Vgl.  is  ard 
cech  recht  co  himchim  SC.  45,  22. 

caclia,  ceeha  tvie  gross  auch, 
10 ie  viel  auch.  —  bes  cot  midfider 
cacha  be  dim  airddi  FB.  92  (ca- 
chambe  do  airdi  Eg.)\  ui  fordämair 
trä  a  briith  cacha  raba  di  met  a 
thorse  cen  techt  do  descin  FB.  85 
(ce  ro  bai  do  meit  a  toirsi  Eg.). 
Ebenso  cecha  dernai  do  fertaib 
Gl.  zu  Hy.  5,  41. 

cachranüair  für  cach  iar  n-üair, 
nach  O'Don.  Gramm,  p.  381  für 
cach  re  n-iiair  „each  second  hour". 
—  cachranüair  .  .  inn  iiair  aile  FA. 
24;  2'>i  {abwechselnd  die  eine  Stunde 
. .  die  andere  Stunde). 

cachti).  127,  26;  27  {TE.  13)  lies 
cesf  oder  cesc. 

caclit  „a  maid  servant;  confine- 
ment;  bonds"  O'R.;  i.  cumal  no 
innilt  O'Dav.  p.  62.  —  Acc.  buäid 
cen  cacht  SC.  34,  7. 

cachtaim    II    ich    nehme    ge- 


fangen; „I  imponnd,  conftne" 
O'Don.  Suppl.  —  Praet.  PI.  3  con- 
dot  chachtsat  SC  28,  3. 

cäem  s.  coem. 

caer  bacca  Z^.  30;  cäer  finem- 
nach  uva  Lr.  Gl.  267. 

cäera  Schaaf;  Gl.  zu  öi  Corm. 
p.  33,  ZI  259.  —  Gen.  süil  chäi- 
rech  Lg.  19 ;  cro  caerach  ovile  Ir.  •> 
Gl.  SöTTTT  Gen.  oc  iugairc  chae- 
rech  p.  42,  3i;  Bat.  di  chäirib  Tir.  6; 
Acc.  argairt . .  cocrcha  Hy.  5,  33. 

caer-thaim  M.  Vo  gelbe  er - 
baitm,  Eberäsche.  —  Dat.  do 
Chferthiund  Cliiana  da  dam  FB.  36. 

cäi,  cöi  Klagen;  lamentiim  Ir. 
Gl.  770.  —  Dat.  oc  cöi  TE.  13  LU.; 
oc  cöi   ocus  ic  dogra  FA.  26;   do  ' 
rurmis  dam  brön  fo  chäi  Lg.  18,  2 
{reimt  auf  täi). 

caicait  s.  cöeca. 

cilid.  heilig;  sanctus  Corm.p.  11; 
i.  üasal .  O'Day.  p.  66,  70,  72.  — 
Coemgen  caid  cain  Fei.  Jun.  3, 
vgl.  die  Anm.  zu  Hy.  5,  20, 
"  cäid  Oss.  I  12  {„hard"  O'C, 
„wild"  Süll.)? 

caidche,  coidche  immer;  always, 
ever  O'B.,  O'Don.  Gramm,  p).  266. 

—  caidche  FB.  17;  chaidche  Lg.  12; 
coidchi  Hy.  5,  30  {die  ErMürnng 
CO  oidchi  ist  ivohl  nur  etymologische 
Spielerei;  auch  0'Beilly''s  „caidhche 
fine  calm  weather"  ivird  wohl  nur 
aus  dieser  Stelle  geflossen  sein!). 

cailc  F.  Kalk;  creta  Ir.  Gl.  58. 

—  Gen.  amal  bed  öenchloch  calca 
LU.  p.  23=s  24;  Dat.  di  cailc  na 
sciath  FB.  15. 

cailciu  F.  „a  small  shield"  O'R. 
{die  Schilde  wurden  mit  Kalk  oder 
Kreide  weiss  gemacht,  vgl.  FB.  15'?). 

caill  F.  Wald;  coill  silva  Ir. 
Gl.  115.  —  Gen.  caille  Fochlad 
Hy.  2, 16;  iar  cuairt  chaille  Lg.  17^  34- 
Dat.  i  caill  chäid  Oss.  1 12;  do  chailf 
Hy.  1  Praef.  (s.  immaire);  a  caille 
Fochlad|j.l9,39;  asin  caillid/>.46,24; 
Acc.  fou  caillid  p»-  46,  26;  PI.  Dat. 
hi  cailtib  FB.  35  (coilltib  Fg.).  — 
Davon  caillteamhuil  Silvester  Ir. 
Gl.  1061. 

caille  F.  Schleier. —  Gen.  inna 
caille   Gl.  zu  Hy.  5,  15;   Acc.   cen 


iUecli 


411 


cairdes 


chaille  l'or  a  ciuiin  Gl.  zu  non  velatu 
ccqntc  Wh.  11c  [Z-,  055);  caillc 
Hy.  5,  15. 

caillecli  F.  No  n  n  e ;  anus  if ^.  8 1 1 ; 
con  caille.  —  Sg.  Nom.  in  chaillecb 
Hy.  5,  97;  p.  43,  13;  li;  Acc.  in 
caillig  comail  Hy.  5,  39:  Du.  Acc. 
fail  di  cbaillig  irriched  Hy.  5,  105. 

cs'iim  s.  cöem. 

cäime  s.  cöime. 

csiiu  sc /tön,  freundlich;  bonus 
Z'^.  30  tecain  indecens  ibid.);  geht 
öfter  dem  Subst.  voraus,  s.  unter 
Compos.  —  Nom.  Cathbad  cöem- 
^  j^  aiuech^cäin  irtJJ;  citmthach  cäin  sc; 
füan  iSTioT  "FB-  45 ;  51 ;  _?).  310,  sTt 
cruth  SC.  40;  FB.  22;  23;  cur  71; 
lia  cäin  cermnse  FB.  48 ;  folai  chaiu 
TE.  3  Eg.{  delb  F£.  24;  is  cäin  . . 
■^  in  t-samaisc  Xr/  9;  C'(7. 2  (aluinn  Eg.); 
FB.  42;  cid  cäin  lib  in  laecbrad 
j^  Lg.  17,  1;  jj.  132,  17;  cain  forgall 
My.  1,  53;  cain  bai  fri  lobru  truagu 
Hy.  5,  9;  fir-cbäin  fäilti  TE.  5  E'^.; 
(?e»i.  am  ben-sa  curad  cäin  FB.  30; 
-\-  Daf.  CO  mid  cboUan  cbain  Lg.  17,  5? 
Acc.  curaid  cäin  SC.  42;  Koc.  a 
Cbii  cbain  SC.  45,  21.  —  ^cZr.  cain 
ro  gnata  bene  acta  sunt  Ml.  39  a; 
inna  cain  tinscantai  bene  coepta  131^; 
cain  temadar  Hy.  1,  2  (i.  alaind); 
cäin  feid  a  rose  FB.  24;  cäin 
füalaing  ihid.  —  Compar.  cainiu 
■^  sratb  Lif.  18,  13;  enlaith  ba  cäini 
SC.  3.  —  Compos.  cain-chomrac 
LU.  p.  121a,  29;  cain  comram  FB.ll\ 
cäin  tarb  tnüthach  ScM.  15;  ina 
chäin  cnis  FB.  24. 

cäin  F.  Gesetz;  „a  Statute  law" 
O'Don.  Suppl.;  davon  verschieden 
cäin  emenda,  i.  e.  damni  reparatio, 
L:  Gl.  98?  —  Nom.  cäin  öis,  .  . 
era,  . .  airlice  (ST.  2(5;  is  hi  tra  cäin 
böi  au  inbuid  sin  la  Bretnu  Corm. 
p.  30  Mogheime;  Acc.  ro  la  cain 
forsna  clanna  Hy.  1,  54;  PI.  Nom. 
cäua  Ü'lJon.  Suppl. 

caindiithrachtach  wohlgesinnt. 
—  PI.  Acc.  aurfoemaid  .  .  na  cäin- 
duthracbtaig  p.  170,  7  {der  Form 
nach  Nom.). 

caiudel  =  7rti.  candela;  coinnill 
H.  Gl.  44.  —  Sg.  Nom.  caindell 
SC.  33,  12;   Gen.   ciud  üen-chainle 


FA.  13  (cbondli  LBr.);  cainlle  Gl. 
zu  les  Hy.  2,  .05;  PI.  Gen.  i  n-delbail) 
])rim-cainneli^>4.13(-choindel/vjBr."); 
Dat.  diua  cainlib  sin  FA.  13  (cond- 
lib  LBr.\. 

caindleöracht  in  tige  FB.  92, 
Erleuchter  des  Hauses  zu  sein? 
Abstractum  von  caindlöir  cande- 
larius  Z\  781  {Wb.  31<i  Gl.  zu 
Onesimum  acoluthum). 

caing'el 31.  cancelli,  die Schrun- 
Tcen;  caincell  a  cancella  i.  cliath 
{„hurdle")  Corm.  Transl.  p.  46.  — 
Sg.  Gen.  forsna  crunnu  caingil  sin 
FA.  13,  vgl.  crand-caingel  i.  crann- 
cliath  and-sin  i.  cliath  isin  cranu 
eter  laocha  ocus  cleirct  fo  chos- 
mailes  ro  m-bui  fial  Tempuill  Corm. 
Transl.  l.  c.   —    Vgl.    cro-chaingel. 

for  cäini  FB.  22  lies  forcäini. 

cäiuim,  cöinim  III  ich  loeine, 
beioeine,  beklage.  —  Praes.  PI.  3 
rel.  innani  chöinte  Gl.  zu  deplo- 
rantium  Ml.  29^'.  —  Praes.  sec.  do 
chäineth  for  a  chatraig  FB.  80  — 
S-praet.   Sg.  3  cöinis   TE.  12  LU. 

—  Pass.  Praes.  Sg.  3  cainhV  CG. 
4  Eg.  —  Inf.  cäijiiud  to  lament 
Corm.  Transl.  p.  32;  Dat.  oc  a 
cäiniud  FB.  70. 

cäinte  „a  satirical  poet,   a  sati- 
rist"  O'Don.  Suppl.;  Corm.  Transl. 
p.  31.  —  Nom.  ban-chainte  Lr/.  6j  ^       ;>lfi 
PI.  Nom.  mna  aupthacha  ocus  canti 
FA.  27  {„slanderers");  29  LBr. 

cair  Hy.  5,  5  (ni  pu  char  Fr.)"^ 

cair  i.  cinnas  O'Dav.  p.  64. 

cair  Lg.  17,  37  für  coir. 

cairb  „the  cheeJc,  jaw"  0"R.  — 
Sg.  Gen.  a  carbui  Gl.  zu  a  cuill 
Oss.  III  4  Ed.? 

cairche  O'R.,  cairceth  i.  mibe 
erbaill  (fDav.p.  65,  das  Haar  des 
Schivanzes.    Vgl.  casschairchech. 

cairde  F.  Freundschaft;  pac- 
tum South.  Ps.  b&>  (Goid.'^  p.  59). 

—  Sg.  Gen.  ni  forcraid  cairde  J'JS.  56. 
cairdes  M.  Freundschaft;  cair- 
des no  dluthad  pactum  Gild.  L01: 
Gl.  49.  —  Sg.  Nom.  TE.  16;  ol  is 
frit  mo  chairde  „for  tvith  thee  is 
my  covenant'^  Fei.  Epil.  533;  Acc. 
asluindmeit  ar  cardes  fris  in  hac 
laude  Gl.  zu  Hy.  1,  15. 


412 


caire  F.  Tadel.  —  Acc.  in  caü'i 
Gl.  zu  notam  imqiiitaUs  Ml.  28c,  o; 
cinid  fil  cbairi  linn  Ml.  30a,  2  {Gl. 
zu  nos  alienos  a  culpa). 
^  cAirech  Lg.  l^  s.  cäera. 

cairig'im  lll  ich  tadele.  — 
Praes.  Sfj.  1  Bep.  no  chairigur 
vitupero  Z'^.  438;  3  cairighid  . .  fair 
fein  inni  sin  TE.  6  Ey. ;  PI.  3  Bep. 
ni  ros  cairgetär  imö  pecdaib  FA.  28 
{als  Perf.).  —  S-praet.  Sg.  3  cairigsi 
{so  zu  lesen  für  cairigius?)  a  menma 
Ailül  es  tadelte  ihn  sein  Sinn,  den 
Ailill  {das  Object  zweimal  ausge- 
drückt, zuerst  durch  das  affigirte  -i) 
TE.  G  LU.  —  Inf.  cairigud  repre- 
hensio  ZI  238. 

cairm  für  ce  airm  {toelcher  Ort), 
mit  nachfolgendem  relativen  i  n- 
=  10  0.  —  cairm  i  cuala  cluas  nach 
bi  Htj.  5,  24;  ScM.  n  H. 

cairptecli    M.     Wagenfahrer. 

—  Sy.  Nom.  SC.  37, 1 ;  Acc.  atchiu- 
sa  cairptech  issammag  FB.  44; 
Gl.  zu  culmaire  68,  10. 

csiirpteoracht  F.  Wag  en  fahr - 
Icunst.  —  Acc.  FB.  35  Eg.  (cairm- 
teoracht  LU.). 

cairrcech   steinig,    von  carric. 

—  Sg.  Nom.  talam  .  .  cairrcech 
p.  19U,  33. 

CO  caisirne  p.  190,  34,  vgl.  casir. 

caissle  CG.  2  LU.,  vgl.  caiseal 
„a  hulwarli.  a  ivall"  O'B. 

caith  IV eise?  —  Bat.  do  Chöem- 
gen  chaith  airdirc  Gl.  zu  Rij.  5,  19. 

—  Vgl.  cath  und  cäid. 

cäith,  cäithech  acihs,  furfur 
Z\  30;  „chaff"  Corm.p.  9  cäithigud. 

cäithigfud  „depreciation"  Corm. 
Transl.  p.  31;  cathiugud  i.  tathair 
O'Bav.  p.  67. 

caithim  III  ich  verzehre.  — 
Sg.  3  nad  chaithi  gui  non  edit 
Z^.  182.  —  Praes.  sec.  Sg.  3  nis 
caithed  Gl.  zu  nis  toimled  Hy.  2,  5. 

—  S-praet.  PI.  3  ni  ros  caithset 
p.  41,  15.  —  Pass.  Praes.  sec.  Sg.  3 
ar  na  caite  Hy.  2,  55.  —  Inf. 
Nom.  caithem  in  domuin  di  fein 
Gl.  zu  Hy.  5,  8;  Bat.  do  cathim 
a  satha  dia  eöil  SC.  23;  dia  tomailt 
ocus  dia  cathim  FA.  28;  Acc.  ni 
cair  in  domuin  cathim  Hy.  5,  s. 


caitiii  kleine  Katze,  s.  cat.  — 
PI.  Nom.  tri  caittini  FB.  57. 

ealatli  hart;  calad  i.  cn'iaidh 
O'Bav.  p.  65.  —  Sg.  Nom.  nir  bu 
chalad  Hy.  5,  8  (i.  nir  bu  gaud); 
calath  cethardu  FB.  49;  p.  310,  19? 
Compos.  caladh-gelu  a  dha  glun 
TE.  4  E(). 

calca  FB.  23  zu  colg? 

cäletliau  FB.  50,  p.  310,  22  zu 
lesen  crüalethan  {mit  Ergänzung 
der  Abkürzung  für  ru  über  dem  c)? 

calleic  s.  colleic. 

calma  tapfer,  muthig;  fortis 
GM.  Lor.  Gl.  22,  158.  —  ro-chalma 
TE.  10,  2.  —  Compar.  cia  beth 
nech  bas  chalmu  aud  FB.  89. 

calmatus  M.  Tapferkeit,  Muth; 
strength,  hravery  O'Bon.  Suppl.; 
vql.  calmdacht  militia  Gild.  Lor. 
Gl.  14.  —  Nom.  FB.  79;  Bat.  ar 
calmatus  p.  142,  7;  j).  328,  10. 

cam  i.  re  no  comrac  O'Bav.  p.  64 ; 
i.  comland  „strife"  Corm.  Transl. 
p.  47  {nach  Stokes  mittellat.  campus, 
Kamx)f). 

camail  M.  Kameel.  —  PI.  Gen. 
de  finnaib  gabur  no  chamaill  Gl. 
zu  Hy.  4,  11  {s.  cilicc). 

camm  krumm.  —  Sg.  Nom.  sron 
Cham  FB.  37  Eg.\  PI.  Bat.  cusna 
findchoelanaib  cammaib  cum  tor- 
tuosis  intestinis  Gild.  Lor.  Gl.  229. 
—  Compos.  camm-dere  straho,  cam- 
thuisil  casus  ohliqui  Z^.  64.  — 
Vgl.  fo-chamm. 

cammaib  i.  doridisi  {zurück,  wie-  I  ^ 
derum)  CC.  3  LU.;  vgl.  dobert  cam-  j  Vi 
mai  corrici  lär  ind  lis  LU.  p.  23'',  i;.  J        | 

cammaib  tarnen  Z^.  701. 

cau  interrog.  Adv.  zvoher.  — 
can  do  no  cuich  a  tigerna  icoher 
ihm  =  woher  er  komme  FB.  38  Eg. ; 
can  deit .  .  ocus  can  dollot  TE.  5  Eg.\ 
can  do  deochaid  no  cid  dochöid 
p.  132,  g;  cia  deochaid  no  can  don 
luid  SC.  12. 

caiig-eu,  caingeu  F.  Handel; 
Geschäft;  negotium  Z'^.  241.  — 
Sg.  Bat.  tria  changin  chon  ScM.  21,  s; 
Acc.  dorrimi . .  in  caingm  FB.  56 ; 
PI.  Acc.  tre  caingne  con ScM.'2\,?,H. 

cauim,  cauaim  I  ich  singe; 
vgl.    for-chauim.    —    Praes.    Sg.   3 


413 


camüil 


canaitl .  .  läid  SC.  18;  canaid  cet 
salm  Hy.  2,  30  (nach  Stolces  Praes. 
see.);  rel.  crouan  canas  SC.  37,  4; 
PI.  3  canait  ceol  FÄ.  5;  claschetol 
31.  —  Imperat.  PI.  2  canaid  cöir 
coscracli  cridemail  FB.  52.  —  Prues. 
sec.  DOS  canad  Hy.  2,  25;  PI.  3  no 
chantais  filid  p.  310,  7.  —  Perf. 
Sg.  3  ro  chächain  . .  in  so  CC.  7  LU.\ 
SC.  37;  cachain  . .  läid  SC.  29;  PI  3 
caclinaitir  CC.  2  E(f.  —  S-praet. 
Sg.  3  ro  chan  läid  SC.  30;  33; 
Dep.  ro  canustar  TE.  9  Ey. ;  PI.  3 
ro  chansat  .  .  brechta  Avmdechtu 
SC.  48;  cansit  ceol  SC.  1.  —  Pass. 
Conj.  PI.  3  canihV  dreclita  SC.  3. 

—  Praet.  Sg.  3  conid  desin  ro  cet 
Sc3L  20.  —  Inf.  6r  firindi  do  can- 
taiu  do  cethri  drudib  fair  SC.  23; 
oc  cantain  chiüil  do  FA.  9. 

canöiu  Kanon,  „tlie  canonical 
scripture"  Corm.  Transl.  p.  35,  41. 

—  Acc.  legais  canoin  Hy.  2,  12. 
cautaiu  Inf.  zu  cauim. 

car  i.  brise  O'Dar.  p.  64;  car 
cech  m-brisc  „everything  hrittle' 
Corm.  Transl.  p.  49  carna;  „hritüe, 
smart"  CfB. 

ear  Hy.  5,  5  Fr.? 

1.  cara  i.  clocha  CDav.  p.  63, 
i.  carrac  p.  68;  vgl.  fo  chora  i.  fo 
chlocha  Corm.  p.  24  gaire. 

2.  cara  „a  leg  or  Jumnch"  O'R.  ? 

—  Acc.  0  cluais  co  caraid  FB. 
38  Fg.;  40  Eg. 

3.  cara  31.  Freund;  aniicus  Z'^. 
255.  —  Sg.  Nom.  p.  40.  35;  p.  328,  20; 
diammad  chara  dam  SC.  11,  7;  caro 
p.  142,  L'o;  (?en.  carat  SC.  29,  4; 
droch-carat  TE.  5  -EV/.;  D«f.  ni 
messo  . .  do  cbarait  Sc3I.  2;  Acc. 
cärait  SC.  41;  PI.  Nom.  carait 
FB.  84;  Gen.  niptar  aigthe  carat 
ScM.  5;  Dat.  jen  di  chardib  sid- 
chairechta  FB.  41;  Acc.  cardiu 
SC.  26;   cairdiu  31,  7  (cairda  H.?) 

caraini  II  ich  liebe;  carim  «mo 
Z'^.  434.  —  Praes.  Sc).  1  caraim-se 
SP.  II  3;  5  caraid  "»S-P.  II  4;  u; 
reL  mar  charas  SC.  44, 10  (carfus  H). 

—  Praes.  der  Geicolinlieit  ni  cha- 
rand  mo  mey^ma  müad  SC.  45,  3; 
ni  fil  diib  mnäi  nachit  cbarad  SC.  6; 

"Jl^       PI.  3  carddais  mnä  Lg.  17,  41.  — 


Praet.  Sg.  3  cartho  CC.  7  Eg.  {vgl. 
budigthcV  —  S-praet.  Sg.  1  inti  ro 
charus  co  holl  SC.  45,  20;  ro  cha- 
ras TE.  5  Eq. ;  3  carais  Hy.  5,  50 ; 
TE.  6;  caras  CC.  7  iiJ.;  rot  char 
SC.  30,  12;  ni  car  Hy.  5,  1  (i.  ni 
ro  char),  ni  cair  Fr.\  ni  car  94;  ni 
cair  Hy.  5,  8  (i.  ni  ro  char);  Dep. 
cech  hen  ro  charastar  (9C'.  5;  ni  ro 
charastar  Gl.  zu  ni  bu  cair  Hy.  5,  5 ; 
(rZ.  .SM  Hy.  5,  50;  PZ.  3  ro  charsat 
p.  131,  22.  —  Pass.  Praes.  Sg.  3 
mene  chartar  SC.  44,  10. 

carati'ad  Freundschaft;  amor 
Z^.  856.  —  Sg.  Nom.  biaid  deg- 
caratrad  de  Sc3I.  2 ;  Gen.  do  chuin- 
chid  for  caratraid  SC.  13. 

carbacli  Oss.  I  11? 

carbad  „the  jaio"  O'B.  —  Gen. 
a  carpait  Gl.  zu  a  cuill  Oss.  III  4? 

carl>ui  s.  cairb. 

carmocol  carhunctilus  SG.  i.T^ 
{Zr-.  42\  —  Sy.  Gen.  co  n-gemmaib 
carmocail  ^j.  309,  36;  ligrad  öir  ocus 
airgit  ocus  charrmocail  FB.  2;  co 
cathairib  ocus  chorönib  carrmocail 
FA.  13;  Dat.  gemma  bec  do  charr- 
moccul  TE.  3  Eg. 

card  SC.  33  s.  carn. 

cai'des  s.  cairdes. 

carn,  auch  carnd,  card  geschrie- 
ben {vgl.  ifern"),  M.  Carn,  ein 
Steinhaufen;  nach  LU.  p.  86^1, 
38  ff.  (Tog.  Bruid.  D.  Derg.)  herrschte 
die  Sitte  bei  den  Fianna,  dass 
jeder  Tlieilnehmer  eines  Baubzuges 
vor  demselben  einen  Stein  zu  eitiem 
Haufen  beitrug,  und  dass  dann 
jeder  üeberlebende  loieder  einen 
Stein  ivegnalun,  so  dass  die  Zahl 
der  übrig  bleibenden  Steine  die 
Zahl  der  Gefallnen  angab.  —  Sg. 
Gen.  doberat  cloich  cach  fir  leö  do 
chur  chairnd  LU.  p.  86^,  40;  Dat. 
CO  fuarusa  he  sin  card  »S'C'.  33,  3; 
Acc.  connici  in  card  2. 

carna  i.  feoil  {Fleisch)  ffClery 
[Corm.  Transl.  p.  50).  —  Sg.  Nom. 
cuirm  ocus  cärna  Corm.  p.  54  orc 
treith. 

carna  FB.  68,  s?  cernai  Ey. 

carmiil  F.  Aufhäufen  {vgl.  cen- 
däil  1?  „a  mote  ofstones",  carnaim  ,,I 
pile"  OB.  —  Nom.  in  carnail  Sc3I.  18. 


camÄn 


414 


cath 


cariiilii  a  liillock,  O'It. 
carpait  s.  carbad. 

carpat  M.  Wagen,  carpentum; 
ä  i.  fen  no  carr  no  carpat  Corm. 
p.  5.  —  Sg.  Nom.  carpat  fidgrind 
fethaide  p.  310,  27;  indilltä-  do 
charpat  FB.  34;  36;  carpat  ocus 
da  cch  Sc3I.  2;  carpat  serda  LU. 
p.  125^,  5  {vgl.  corpai-cZess  ibid. 
p.  73=1);  Gen.  carpait  FB.  70;  fer- 
tais  in  cbarpait  Sc3I.  19;  p.  310,  21; 
for  furis  in  chaipait  FB.  70;  roith 
a  charpait  SC.  37,  4;  a  da  roth 
ro-charpait  FB.  34;  üas  ehret 
charpait  SC.  15;  hi  cengul  da  creit 
cröncharpait  p.  310,  40;  tochim  a 
charpait  FB.  44;  culgaire  carpait 
SC.  17;  err  öen-charpait  FB.  35; 
p.  310,  43;  Dat.  i  carput  Hy.  5,  52; 
^  Xff.  19;  ScM.  20;  CC.  1  LU.; 
p.  3 107  31 ;  43 ;  hi  carput  da  rath 
Hif.  5,  84;  asin  charput  Sc3I.  20; 
FB.  36;  fo  charput  SC.  37,  5; 
FB.  43;  j-cc.  carpat  Hy.  5,  51; 
carp«i  fri  carpai  FB.  53;  in  roth 
ocus  in  cai'pat  ocus  na  heocho 
ScM.  9;  indel  dun  in  carpat  SC.  6; 
teit .  .  sin  carpat  ibid. ;  hert  a  char- 
pat les  SC.  35;  PI.  Gen.  fothrond 
coccat  carpat  FB.  20;  for  lorc  na 
tri  carpat  70;  Dat.  inna  carptib 
CC.  1  LU.;  carbtib  p.  140,  12;  ina 
gcairptib  CC.  1  Eg. ;  3 ;  Acc.  cairptiu 
CC.  '6  LU;  p.  140,  29;  SC.  30,  4; 
etir  firu  ocus  carp^m  2^-  144,  10; 
imlaat  noi  cairptiu  CC.  1  LU.; 
innlit  2>.  143,  7;  ara  scortis  a  cairp- 
tiu CC.  2  LU;  p.  144,  4;  dar  cath- 
cairptiu  SC.  40. 

carr  M.  Wagen,  Lasttvagen; 
biga  Ir.  Gl.  263  (vgl.  70);  ä  i.  fen 
no  carr  no  carpat  Corm.  p.  5.  — 
Sg.  Gen.  ro-cret  cairr  ScM.  22,  5. 

carric  Fels,  Stein;  saxum 
Z^.  812.  —  Sg.  Dat.  doscirred  di 
niarbad  do  charraic  FB.  bl'^  PI. 
Acc.  a,mal  chairrci  p.  190,  34.  — 
Vgl.  cairrcech. 

carthach  amans  Z^.  810.  —  Nom. 
cartach  a  fiaith  SC.  18,  4. 

cass  das  gelockte,  geioellte 
Haar;  vgl.  casta,  for-chas,  buide- 
chass,  casschairchech,  cassmongach. 

cassal  ein    Oberkleid;  penula. 


lacerna  Z^.  768.  —  PI.  Nom.  cassla 
FA.  28  (caslacha  LBr.);  Dat.  co 
caslaib  lin  gil  FA.  4  (casraib  LBr.). 

cassar  =  cassalJ  —  PI.  Dat.  co 
casraib  lin  gil  FA.  4  LBr.  (cas- 
laib LU.\ 

casschairchech  mit  geivelltem 
Schwans  versehen.  —  Nom.  ech  .  . 
casmongach  caschairchech  j).  131, 15; 
PI.  Nom.  casschairchig  FB.  45; 
p.  310,  16. 

easir  Hagel;  casair  hau  O'B. — 
Sg.  Acc.    cen    chasir    cen    snechta 

FA.  35.   —  Vgl.   caisirne,   cessair. 
caslacha    FA.  28    LBr.    gleich- 
bedeutend mit  cassla  LU. 

caslechta  iveich?  caisleachta 
„polished,  smooth"  CB.  —  Sg.  Nom. 
brat  caslechta  TE.  3  Eg. 

cassnioug'ach  mit  gelockter 
oder   welliger  31  ahne    versehen. 

—  Sg.  Nom.  p.  131,  15;  FB.  50; 
2^.  310,  24;    PI.    Nom.    casmongaig 

FB.  45;  j9.  310,  16. 

casta  kraus,  lockiq;  crispus 
L:  Gl.  632.  —  Sg.  Nom.  rigon . . 
chaem-casto  p.  145,  5. 

cat  M.  Katze;  catt  ab  eo  quod 
est  cattus  Corm.p.  10.  —  Scj.  Gen. 
des  cait  FB.  30;  LU.  p.  1131^,  so; 
caitt  j9.  73;  PI.  Nom.  ro  thinsat 
na  cait  57. 

cätaid  s.  catu. 

catamail  würdig,  zu  catu? 
„cädhamail  friendly,  fair"  O'B.  — 
Sg.  Acc.  ni  fil  rigain  catamail 
acot-su  SC  46. 

cate  SC.  15;  caiti  i.  cinndas 
O'Dav.  p.  63;  cate,  cote  quid  est 
Z\  356. 

cath  weise,  lat.  catus?  Dat.  don 
cath  Coemgen  Hy.  5, 19,  i.  donstruith 
(lies  don  t-sruith);  s.  caith. 

cath     M.    Kampf,    Kämpfen. 

—  Sg.  Nom.  in  cath  fechta  i  m- 
Bethron  Hy.  2,  57;  cath  do  thabairt 
eturru  Lg.  IQ;  Sc3I.  18;  cath  for  ^ 
ilmilib  'p.  131,  39;  curthir  in  cath 
SC.  32;  bes  nip  cath  in  t-itrcur 
SC.  38,  10;  uair  ita  in  cath  oc  a 
ferthain  SC.  33;  ni  ba  cath  co  n- 
gaiscmfZ  dogentar  FB.  21 ;  briathar- 
chath  na  m-ban  FB.  22  Ueberschrift; 
bid  Ha  turim  a  chath  das  Kämjifen 


cathaigiin 


415 


um  ihn  ScM.  3,  lo;  Gen.  tinol  catlia 
SC.  15;  concheiul  catha  ceirp  SC.  81,5; 
is  gloiul  catlia  cr(Khoml):i,n-  FB.  71; 
conboing  catha  cröcbomliäg  24; 
brisiiul  mi'iad  mor-chatha  comboing 
tar  ccrait  n-ccomhind  53;  Dctt.  don 
cath  Hy.  5,  oi;  m;  SC.  36;  hi 
cath  p.  141,  7;  saigthcch  do  catb 
SC.  18;  nimtha  maith  ..  do  chath 
fri  firu  indiu  zu  hämpfcn  SC.  13 
{als  Inf.  zu  catbaigim);  Acc.  cen 
chath  Xry.  18,  35:  rechmi  cath  n- 
imrind  'n-imda  sC.  19,  3;  Fl.  Dat. 
i  catbaib  Lg.  12;  i  catbaib  ocus 
i  conghalaib  FA.  32  LBr.;  Acc. 
gniid  catbu  SC.  18,  s;  ro  roena 
reunn  catha  cach  thedma  Hij.  4,  4. 

—  Comp.  s.  catb-barr,  -biiadach, 
-charpat,  -mil. 

catliaigim  III  ich  Tcämpfe.  — 
Praes.  PI.  1  ni  fri  biasta  cbathaigmit- 
iii  FB.  bl.  —  Praes  sec.  PI.  3  co 
catbaigtis  SC.  49.  —  S-praet.  Sg.  3 
Dep.  cathaigestar  JSy.  3,  3.  —  Inf. 
oc  cathugud  FA.  29. 

cathslir=  cathedra,  engl,  chair. 

—  Sg.  Dat.  inna  chatbair  chum- 
tachta  „as  a  canopied  chair"  FA.  7; 
(atä  .  .)  isin  chatbair  ibid.:,  ina 
cbathäir  rigdai  FA.  8;  Acc.  imon 
cathäir  FA.  8 ;  PI.  Dat.  co  cathairib 
ocus  choronib  carrmocail  forsna 
crunnu  caingil  sin  „with  stalls" 
FA.  13. 

catharda  städtisch,    Bürger. 

—  PI.  Gen.  atbair  na  catharda 
Gl.  zu  pater  civium  p.  17,  28. 

cath-bari*  Helm;  galea  Gild. 
Lor.  Gl.  99.  —  Acc.  amal  catb- 
barr  c«mtacbta  no  mind  rig  FA.  8. 

cath-biiadacli  im  Kampfe  sieg- 
reich. —  (S'^.  Nom.  is  cur  cäin 
cathbüadacb  FB.  71;  Gen.  curad 
crechtaig  cathbuadaig  ScM.  15; 
Acc.  curaid  cäin  crechtach  cath- 
büadach  SC.  42 ;  Voc.  a  cathbuadaig 
Breg  FB.  11;  PI.  Gen.  mär  a  menma. 
miad  curad    cathbüadacb   SC.   38? 

cath-charpat  31.  S tre i t w a g e n. 

—  PI.  Acc.  dar  catbcairptiu  SC.  40. 
cath-mil  31.  Kämpfer,  Held. 

—  öen.Etair  in  chatb-miledjp.131,6. 
cathiin  s.  caithiin. 

cathir  F.  Sta  dt:  civitas  Z^.  25£(. 


—  Sg.  Nom.  FA.  11;  35;  p.  39,  10; 
Hg.  5,  10;  Gen.  na  cathrach  F'A. 
11;  13;  FB.  80;  83;  85;  sudigud 
inna  catrach  sin  F^A.  15;  muinter 
na  cuthrach  F'B.  82;  Dat.  on  ca- 
thraig  F'B.  88;  Dat.  oder  Acc. 
forsin  cathraig  Hg.  1,  5o;  F'B.  80; 
Acc.  cathraig  F'A.  14;  p.  19,  32; 
FB.  79;  aittrobait  in  cathraig  sin 
F^A.  12;  imon  cathraig  rigdai  FA.  13; 
tarsin  cathraig  FB.  88;  tar  cathir 
ammuig  FB.  82. 

catot  FB.  47  Eg.  s.  cotat. 

catu  Würde;  dignity  CDon. 
Suppl.  —  Sg.  Dat.  co  cataid  SC.  43. 

caurehasta  FB.  23  etwa  schlank 
ivie  curchas,  Schilf? 

caurnau  cirdub  dar  corp  n-gel 
Lg.  18,  11,  etwa  für  carnän? 

1.  ce  Fron.  dem.  dieser,  got. 
hi-  (himma  daga),  lit.  szis,  nur  in 
wenigen  Verbindungen  gebräuchlich; 
betbath  che  Hy.  5,  22  (i.  in  domuin 
chentar). 

2.  ce,  ci  Pron.  interrog.  welcher, 
s.  cairm,  cindas;  ci-si  airm  hitä 
Labraid  SC.  31.  —  Vgl.  1.  cia. 

3.  ce,  ci  Pron.  indef.  vgl.  2.  cia. 

—  ce  be  uab-si  iver  es  auch  sei 
von  euch  FB.  76;  cipe  dib  94; 
cip6  aird  do  airdib  in  domain  i 
m-beth  FB.  80;  cipe  cruth  SC.  38, 7; 
cipindus  wie  es  auch  sein  mag 
p.  40,  20  (cipe  indas);  cepe  leth 
tiasam  welches  auch  die  Seite 
sei  [wohin)  wir  gehen  Gl.  zu  cia 
tiasam  Hy.  1,  2. 

4.  ce  Conj.  obgleich.  —  ce  do- 
sefnatar  Hy.  5,  G2  (i.  cia  ro  töipniset); 
SC.  44,  1;  2;  cer  bo  mör  FB.  10. 
Vgl.  3.  cia. 

cech,  ceeha  s.  cacli,  cacha. 

cechtar  jeder  von  zweien; 
uterque  Z^.  363;  zeigt  ausser  dem 
n  im  Acc.  keine  Veränderung  der 
Form.  —  Sg.  Nom.  cechtar  nätbar 
SP.  II  1;  14;  cechtar  a  da  sulu 
TE.  4  Fg.;  ceachtur  a  di  läim  ibid.; 
a  da  ghrüad  ibid.;  mit  äi  verbunden: 
cechtar  n-ai  a  da  brüad  p.  310,  38; 
mit  de  verbunden:  cechtar  de  SC.  8; 
cechtar  de  na  da  sula  sin  FB.  91; 
cechtar-da  phetorlaicthi  ocus  nü- 
fiadnaise  p.    169,    15;    Gen.    cöeca 


ced 


416 


edle 


bau  cccthar  de  na  da  bau  aili 
FB.  25;  for  lar  cechtar  a  dimcaiseu 
p.  310.  35;  Dat.  i  cechtar  a  da  grüad 
SC.  37,  9;  Ace.  for  cechtar  n-ai 
TE.  3  E().\  im  chechtar  de  SC.  33,  s; 
ohnel'racp.  asagussim  en  cechtar  mo 
da  gualaiul  icli  wünsche  einen  Vogel 
auf  jede  meiner  zwei  Schultern  SC.  4. 

1.  ced,  für  ce  ed,  quid  Z'^.  256; 
ced  ar  acco  sew  j)- 144,  i5.  S.  1.  cid. 

2.  ced,  d.  i.  ce  {Fron,  interrog. 
oder  Conjunction)  mit  dem  Best 
einer  Form  des  Verhi  suhstantivi 
{vgl.  raäd,  conid,  dianid).  —  ced 
a  athair  ba  fissi  „who  was  Ms 
father  .-is  to  he  known"  Hy.  2,  3; 
nim  dil  ced  dithrub  Temair  nicht 
angenehm  ist  mir  Tara,  obivohl  es 
verödet  ist  u.    S.  cid. 

ceill,  ceille  s.  ciall. 
ceim  „smooth,  mild"  O'B.;  ivoKl 
nicht  verschieden  von  cäem,   cöem. 

—  ba  cheim  ocus  ba  haebind  FB. 
42  Fg.    Vgl.  ro-cbeim. 

ceimm  N.  Schreiten,  Schritt, 
Grad;  gradus  Z\  268.  —  Sg.  Nom. 
is  fossad  do  cheim  TE.  9,3;  is  ceim 
i  cleith  SC.  45,  26;  Äcc.  cotom 
gaba-sa  cheim  FB.  24?  coiblethar 
ceim  23 ;  coibledar  ceim  n-ard  ibid.; 
PI.  Dat.  iarna  cemennaib  ocus  iar- 
na  n-urd  FA.  4  (ceimendaib  LBr)\ 
Acc.  inna  ceimmeu  Z'^.  270.  —  Vgl. 
balccheimnech;  tochim. 

1.  cein  wechselt  mit  ciaii,  oh  als 
hesonderer  Stamm,  und  oh  es  ein 
hesonderes  Substantiv  ceiu  Zeit 
giebt  [O'B),  ist  fraglich.  —  ceiu 
möir  lange  Zeit  Lg.  11,  co  cein 
möir  LU.  63^),  19',  vgl.  fri  ciaua 
möir;  hierher  auch  anfim  cein  cor 
da  sille  SC.  37,  5,  oder  zu  2.  cein? 

2.  c^inso  lange  als,  loährend; 
quamdiu,   dum  Z'^.  707;   vgl.  cian. 

—  cein  bemmit-ni  i  m-bethaid  so 
lange  wir  am  Lehen  sind  Lfj.  lOj 
cein  bai  hi  colaind  FA.  3;  32;  cein 
ro  m-böi  ina  bethaid  FB.  79;  cein 
ro  bei  Gl.  zu  Hy.  5,  15;  cein  nom- 
mair  Lg.  18,  3;  cein  no  bith  TE. 
9  LU.;  c?In  l)oth  oc  aurgnom  döib 
FB.  55;  cein  ropas  hicc  fes  Temrach 
TE.  6  Fg.;  hus  beo  8;  cen  bus 
miad  lat  TE.  5  Fg. 


3.  cein  seihst  {hei  der  1.  Per- 
son Sg.),  vgl.  feifi.  —  mu  meuma 
cein  SP.  II  2;  le;  im  lin  chein  s; 
fuachimm  chein  10. 

4.  ceiu  CO  s.  ceii  co. 

eeird  i.  ceimuiugud  no  ciug  O'Dav. 
p.   64,    vgl.    fo-chcrdaim.    —    Aher 
focheird  mo  cheird  Lg.  17.  .51  ist  i    ^ 
ivohl  nur  verschrieben  für  cheili. 

1.  ceis    Name    für    eine    kleine 
Harfe  (crot)  oder  für  einen  Theil  ■ 
der  Harfe  (Schraube?)  Amr.  Chol. 
20   {Goid.-^   p.    160),    viß.    On    the 
Mann.  III  248  ff. 

2.  ceis  i.  guidhe   ODav.  p.   69. 
ceist  =  lat.    quaestio,    Frage, 

Schivieri qkeit.  —  Sg.  Nom.  ba  ceist 
mör  la  liUltu  CC.  iS  LU.  (cest  Eg.\ 
ro  bo  cheist  for  Uli«  .  .  ani  sin 
FB.  26;  Gen.  im  thüaslucud  na  ce- 
sta  FB.  27;  d'etergleod  a  cesta  42; 
Acc.  hi  tucu  cheist  n-doraid  n-dil 
SP.  II  12;  öenfer  chomallas  frim-sa 
in  ceist  FB.  93;  finnamär  .  .  do 
cheist  94. 

cele  M.  1)  Genosse,  Gefährte, 
im  Besondern  2)  von  Mann  und 
Frau,  3)  vom  Wagenlenker  gebraucht; 
socius,  maritus  Z'^.  229.   —  Nom. 

2)  cele  for  a  seilb  CC.  6;  do  chele 
FB.  17;  cheli  18;  mo  chele  csem  23; 

a  ceile  Jjg.  2 ;  von  der  Frau  ro  bam  ^ 
cele  comädas  SC.  45,  7;  a  caeimcheli 
gräduch  dingüala  bodein   TE.   20; 

3)  coli  dam-so  in  ier  sin  p.  145,  g; 
FB.  39;  40;  Gen.  1)  cäch  .  .  dar 
sroin  a  cheile  ScM.  6;  18;  FA.  20; 
FB.  20;  2)  cach  ben  fo  chöim  a 
celi  FB.  21;  SC.  4;  Dat.  2)  öm 
celiu  SC.  13;  dia  celiu  Lg.  12;  .)^ 
ceiliu  ScM.  3,  4;  1)  fil  uaib  hecTi 
bad  ferr  lim  a  cheli  do  lewmain 
einem  von  euch  loürde  ich  lieher 
als  dem  andern  folgen  SC.  46; 
cäch  riana  chöli  FB.  20;   Acc.  1) 

ni  derban  cäch  a  chele  den  andern 
SP.  II  13;  cäch  dib  a  cheli  FB.  6; 
do  neoch  dib  sech  a  cheli  90;  blia- 
dain  on  lö  cu  cele  TE.  17;  2)  ria 
cöem-chele  SC.  42 ;  rim  cheli  45,  25 ; 
dolleci  cach  dib  fria  celi  |j.  145,  13; 
PI.  Gen.  V)  luid  . .  i  n-degaid  a  cheli 
FB.  62;  Dat.  1)  0  chelib  FB.  70; 
Du.  Acc.  2)  a  da  ceili  Lg.  19.         ^ 


celebraim 


417 


celebraim  II  mit  Äcc.  ich  feiere, 
mit  do  ich  sage  Lebewohl.  — 
Praes.  Sq.  3  celebraid  hi  cind  mis 
di  SC.  39;  dond  rig  FB.  62;  60; 
61 ;  PI.  3  celebrait .  .  na  ocht  trath 

FA.  7;    celebrait  .  .  do    Choinrui 

FB.  90.  —  Inf.  Nom.  celebrad  i. 
honni  is  celebro  i.  urdarcaigim; 
celebrad  din  i.  urdarcaigim  luad 
anma  De  Corm.  p.  11 ;  celebrad 
dit  Lebewohl  dir  SC.  45,  21;  Äcc. 
timgartatar  . .  celebrad  FB.  56:  tim- 
näit .  .  celebrad  dond  rig  65. 

celg-  F.  List,  Verrath;  Gl.  zu 
main  p.  309,  ig.  —  Sg.  Dat.  on 
ceilg  Gl.  zu  dolo  Corm.  Transl. 
p.  59  dalb;  PI.  Gen.  do  Cheltcbar 
na  celg  SC.  29,  11;  Acc.  tria  indle 
ocus  chelga  Conchobair  Lg.  11. 

celliii  I  ich  verhehle.  —  Fraes. 
Sg.  3  ni  cbeil  non  celat  Z'^.  430; 
PI.  3  ni  chelat  a  märgnima  FB.  71. 

—  Praes.  sec.  PL  3  fri  Loegaire 
tichtu  Phatraicc  ni  Cheilitis  Hy.  2, 21. 

—  Pass.  Praes.  Sg.  3  nad  cetla 
celar  H^J.  6,  11;  run  mna  ni  maith 
con  celar  Sc3I.  3,  e.  —  Part. 
Pass.  cid  nad  chlithe  SP.  V  8.  — 
Part,  necess.  nad  chlethi  Hy.  5,  71 
(i.  ni  dichelta).  —  Inf.  cleith. 

cell  =  ?a^.  cella.  —  Sg.  Nom. 
cell  mör  Hy.  2,  44;  Cell  dara  Gl. 
cathir  Hy.  5,  10;  Gen.  Cille  dara 
Hy.  5,  95. 

Celle  FB.  24  zu  ciall? 

coudot  chellti  SC.  28, 8  vgl.  töchell. 

cen  Praep.  c.  Acc.  ohne;  sine 
Z'^.  655;  mit  folgender  Aspiration, 
die  jedoch  nur  hei  c  regelmässig 
bezeichnet  ist:  cen  chasir  FA.  35: 
cen  chath  Xrr.lS,  35:  cen  chend 
Sc3I.  16;  cen  chetugud  do  p.  40,  s; 
cen  cbotlud  ScM.  3,  4;  TE.  12  Fg.; 
cen  chosnam  FB.  78;  87;  cen 
chreic  74:  cen  thain  SP.  V  9;  cen 
phein  FA.  21  LBr.:  vereinzelt  can: 
can  chomartha  n-derb  leö  FB.  72; 
in  jüngeren  Handschriften  gan. 
z.  B.  FB.  38  Fg.  —  cen  brat  cen 
biad  CC.  3  LU.  (gin  Fg.)-  SC.  47; 
FB.  27;  ScM.  3;  16;  FA.  22;  34; 
35;  SC.  11,  s;  29,  23;  24;  45,  4;  13; 
cen  tar  SC.  45,  12:  cen  brath 
ScM.  22,   2;    ce>i  dichill  FB.   30; 


cen  sena  Hy.  5,  102;  cen  neim  cen 
mathim  7;  39;  combart  cen  peccad 
cen  col  p.  133,  4;  in  gas  fine  cen 
didail  SP.  V  12;  Hy.  1,  4.5;  47; 
2,  C4;  G7;  scel  cen  scis  SP.  II  5; 
in  toraind  cen  na  niulu  FB.  44; 
cen  smacbt  rig  forro  SC.  21 ;  FA.  12 ; 
cen  Ultu  imbi  FB.  22;  cen  udnucht 
n-imbi  SP.  III  e;  do  rig  cen  rignai 
lais  TE  2  LU.;  ein  mnai  .  .  aci 
2  Eg.\  gin  ibid.\  cen  pein  and  etir 

FA.  21;  p.  132,  13;  cen  esbaid 
nächa  mathiusa  foraib  FA.  12; 
ScM.  3,  2;  is  tu  taithiges  in  sid 
cen  feib  ica  .  .  d'agbäil  lat  SC.  29; 
CO  m-böi . .  cen  labrad  fri  nech  etir  9; 
cid  dia  m-bäi  . .  cen  tiachtain  32; 
ni  fordamair  . .  cen  techt  FB.  85; 
truag  d'ültaib  . .  cen  sirtin  a  märica 
nicht  zu  suchen  SC.  29;  29,  4;  fo- 
naiscid  .  .  forro-som  cen  curadmir 
do  chosnnm  FB.  77:  arräle  i.  cen 
dul  dö  do  Ardmacha  Gl.  zu  Hy.  2,  47. 

—  Mit  folgendem  co  n-  ohne  dass: 
cen  CO  n-essara  ScM.  3;  cen  co 
labradar  fri  nech  3,  2. 

mo  clien  p.  40,  23;  ScM.  5;  6, 
zu  lesen  mochen  oder  m'ocben, 
s.  fochen?  vgl.  jedoch  cean  ,,favour, 
affection"  O'B. 

cen  CO  wenn  nicht,  wenn 
auch  nicht,  für  ce-  oder  ce-ui 
{vgl.  3.  cia\  daher  cein  co  tisaid 
wenn  ihr  nicht  zu  mir  kommt  FB.  6 ; 
cen  CO  tiasat  lat  ibid.;  biaid  olc 
de  .  .  cen  co  dentar  comarli  fris 
ibid. ;  cen  co  beth  . .  d'airfiteod  do 
neocli  acht  cocetul .  .  na  cethri  co- 
loman  sin,  ro  jiad  lor  do  glöir .  .  do 

FB.  7;  cen  co  tisam  dütracht  lind 
SC.  45,  22  {loenn  tvir  auch  nicht  zu 
dem  kommen,  was  wir  ivünschen?). 

cena  schon,  noch,  vgl.  cen 
ohne;  cene  ohnedies,  jam  Z^.  611. 

—  ni  böi  isin  bith  frisa  samailte 
chena  SC.  17;  atethatär  eoin  dam- 
sa  chena  7;  FB.  93;  dia  m-bad  he 
Conall    chena  SC.   29,   7:   so    auch 

\  OS  me  ebene  SP.  \\  12?  is  lia  tttrem 
j  . .  OCUS  aisneis  ina  m-böi  di  degmnäib 
!   and  chena  FB.  28;  ann  cena  p.  145, 2; 

ol  chena  überdies,  ausserdem; 
I   olchene    praeterea    7ß.    368:    ocus 

nonbor  di  läthaib  gaile  fer  n-Ulad 
27 


418 


cend 


V. 


ol  cliena  FB.  55:  G5;  Ol;  ni  clios- 
sena  nech . .  ol  chena  frit  59;  ol 
cheuo  CC.  1  Eg.;  ar  chena  über- 
dies, ausserdem:  ocus  cacha  datha 
ar  chena  FA.  11;  29;  32;  SC.  41; 
errid  Ulad  ar  chenas  inna  carptih 
CC.  1  LU.;  cenmotha  in  biad  ar 
chena  ScM.  6;  acht  chena  in- 
dessen TE.  9  Äy.;  p.  132, 17;  FA.  29; 
SC.  43.  —  ar  ni  laimtis  chena  la 
Conchobar  ScM.  20? 

ceiiid  chocerta  FB.  68,  15? 

ceiiaud  FB.  47?  „ceannann  hold- 
faced"  O'B.? 

cenel  N.  Geschlecht;  a  ceuel 
genus  SG.  211a  ^z\  223).  —  Sg. 
Nom.  a  guth  a  gses  a  chene'l  FB.  30; 
(?en.  fobith  söire  ceneiuil  projiter 
nohilitatcm  gentis  SG.  40»;  ar  febas 
do  chrotha  ocus  do  ceille  ocus  do 
ceneöi7  FB.  17;  Dat.  hi  cach  ce- 
niul  in  omni  genere  SG.  2a;  co 
n-deilb  ocus  ecosc  ocus  söer-chenel 
SC.  42;  ar  cruth  ocus  delb  ocus 
cenel  TE.  3  LU.;  FB.  19;  Acc. 
etir  cruth  ocus  deilb  ocus  ecuscc 
ocus  chineul  TE.  2  Fg.;  ar  fer  nä 
fetar  claind  no  cenel  do  TE.  13 
(cinel  Fg.). 

cend  M.  Kopf,  Haupt,  S^iitze, 
Ende;  cenn  Z'^.  223;  loird  zur 
Bildung  nominaler  Präpositionen 
verwendet,  hes.  ar  chiunn,  ar 
chenn  ante,  cor  am,  dar  cenn  ptro 
Z\  658.  —  Sg.  Nom.  cend  ScM.  19; 
FB.  90;  a  chend  do  beim  de  Sc3L  7; 
FB.  76;  cruaid- chend  ar  chend 
Kopf  an  Kopf  48 ;  52 ;  cind  ar  chind 
iffj^  FA.  14;  _as  cend  m-buden 
Sürib;  cend  do  feraib  hErenn  Pa- 
iricc,  cend  do  mnaib  hErenn  Brigit 
Gl.  zu  Hy.  4,  9;  cend  a  bäire  ScM.  9; 
Gen.  ic  tabairt  chind  Änliiain  assa 
chriss  ScM.  16;  do  folcud  a  chind 
TE.  11  LU.;  boltnogud  cind  öen- 
chainle  FA.  13;  Dat.  ciund,  cind: 
dia  cind  Lg.  19;  delb  n-dune  .  .  do 
chind  no  coiss  FA.  10;  do  chind 
na  flesci  18;  os  chinn  Sanct  Brigte 
Hl).  5,  15;  FA.  8;  oc  airiuc  don 
t-slüag  OS  a  cind  Lg.  1 ;  as  do 
chind  ScM.  11 1  Gl.lu'Oss.  III  c; 
doch  fö  chind  7^.  21,  2;  for  a  chind 
X</.  9;    TE.  3   Fg.;  p.    133,  7;   for 


bar  cind  fther  etieh  FB.  26;  inna 
cind  SC.  5;  FB.  91;  cinn  T^.  4  Fg.; 
CO  n-accai  in  fer  ar  a  ciund  vor 
sich  TE.  12  LU.:  ar  a  chind 
IX  21,  31;  X(/.  19;  FB.  79;  ÄC.  15; 
dot  luid  imbernai  ar  mo  chind-sa 
ScM.  13;  chinn  p.  144,  c;  13;  ar 
cind  in  chiniuda  döenna  FA.  15; 
ni  fornic . .  ar  a  chiund  er  fand 
nicht  vor  p.  132,  8;  ni  ränac  ar  do 
chiund  zu  dir  TE.  12  LU.;  hi  ciund 
tened  FB.  92;  i  cind  hliadna  am 
Ende  eines  Jahres  ScM.  2;  TE.  17; 
mis  SC.  39;  cind  bliadwa  SC.  10; 
ro  lä  .  .  in  cennide  dia  chind  er 
schickte  ..  n a ch  ihm  Sc3I.  15;  dia 
hastud  for  a  chind  für  sich  TE. 
5  Fg.;  Acc.  cend  p.  132,  le;  FB.  86; 
cend  in  tarra  die  Spitze  iSc3L  17; 
cenn  Hy.  5,  55;  X//.  19;  bid  cia  cen 
chend  FB.  11 ;  ni  thuargaib  a  cend 
dia  glün  Lg.  17;  benaid  a  cend  di 
pi.  132,  ic;  crothid  con-chend  catha 
SC.  31,  5;  tret  chend  Sc3L  11; 
imma  chend  FB.  45;  Sc3L  12; 
fort  chend  Sc3L  14;  S-C.  37,  13; 
Gl.  zio  Hy.  5,  15;  fria  chend  anech- 
tair  FB.  91;  rem  chorj:)  is  rem 
chend  TE.  9,  27;  inna  chend  F^.  27; 
p.  310,  37;  inna  chend  siar  FB.  24; 
dounsi  . .  beim  . .  na  cend  57  [vgl. 
FA.  26);  lotir . .  hi  cend  in  brogo 
CC.  2;  batar  . .  hi  cend  JJlad  gegen 
SC.  22;  it  cend  FB.  74;  ina  cend 

FA.  26 ;  doluid  . .  ar  a  chenn  ging 
ihm  entgegen  Hy.  2,  46;  cend  TE. 
13  LU.;  ar  cend  ConchobazV  zu  C. 

FB.  4;  61;  luid  . .  ar  a  gcenn  er 
ging  nach  ihnen  (sie  zu  holen) 
p.  144,  9;  ar  cenn  fochraice  Hy.  7,  lo; 
ScM.  4;  Gl.  zu  Hy.  5,  25;  co  cend 
Uiadna  p.  22,  10;  39,  19;  Lg.  16; 
ScM.  5;  22,  2;  TE.  2  LU.:  p.  131,  3; 
FA.  18;  SC.  9;  FB.  55;  58;  co 
cenn  Hy.  2,  56;  G?.  2it  Hy.  5,  19; 
TX  7  Fg.;  16;  p.  141,  26;  143,  3; 
tar  a  chend  für  ihn  FB.  8;  PZ. 
Nom.  isle  . .  a  chind  niedrig  ihre 
Köpfe  {sc.  der  Brücke)  FA.  22  LBr. ; 
0  thucusa  tri  läich-cind  uait  ScM.  12 
(für  den  Acc.)\  Dat.  for  a  cendaib 
p).  309,  36;  cx)  culpaitib  .  .  üasa 
cennaib  FA.  4  (cendaib  LBr.);  co 
ceunaib   FB.  23;  Acc.  a  cindu  89 


419 


corb 


{abhängig  von  accatär).  —  Compos. 
cend-garb  FB.  40  Eg. ;  ard-,  crom-, 
cruaid-,  glomar-,  merr-,  täl-,  toU- 
cend. 

ceiidiiil  F.  collect,  die  Köpfe, 
von  cend,  vgl.  carnäil.  —  Gen.  iar 
cor  na  cendaile  de  FB.  89;  Dat. 
ocon  chendail  alle  86;  Acc.  ataig 
in  cendäil  84. 

1*0  cendaig"  s.  ceiiiiaig:im. 

ceudais  s  a  n  ft in  ii  t h  ig ,  mansu- 
etus.  —  Sg.  Nom.  cennais  FA.  1 ; 
ro-  12;  PI.  Dat.  dona  cendsaib 
2^.  170,  14;  Acc.  na  cendsai  s. 

ceudsa  F.  Sanftmuth;  cense 
quies,  mansuetudo  Z'^.  42.  —  Nom. 
a  ro-chendsa  seine  grosse  Sanftmuth 

FA.  9  (mor-chennsa  LBr.);  Gen. 
lucht .  .  na  censai  FA.  1. 

ceug-al  N.  Band,  Binden,Ver- 
bindung;  junctura  Ir.  Gl.  149; 
compilatio  911.  —  Sg.  Dat.  hi  cen- 
gul  da  creit  cröncharpait  j)-  310,  4o. 

cenglaim  II  ich  binde.  —  Praes. 
der  Gewohnheit  Sg.  3  nos  cengland 

FB.  70.  —  Pass.  Praes.  Sg.  3 
cenglathar  FB.  71. 

cenmä  ausser;  praeter q_uain  si, 
praeter  ZK  706. 

ceumotlia  [mit  Acc.)  ausser, 
ausgenommen;  cenmithä  in  n- 
ainmnid  excepto  nominativo  SG.  202^ 
{Z^.  706).  —  conmotha  in  biad  ar 
chena  ScM.  6;  cenmotha  gaisced 
Conchobair  FB.  68;  cenmotha  in 
dis  sin  94;   cenmotha  sin  ScM.  2. 

ceiuiach  M.  Kauf,  Handel. 
—  Nom.  FB.  76;  cennach  ind 
ruanada  FB.  91  Ueberschrift ;  Gen. 
cinnas  cenuaig  sin  FB.  76;  a  denam 
in  cennaig  77;  Acc.  na  dingeatals 
in  cennach  sin  ibid.;  obbsat .  .  fair 
.  .  in  cennach  sin  ibid.    v 

ceunaigre  M.  Händler,  Tross- 
knecht; cennige  lixa  Z'^.  811; 
cennaidhe  emptor  Ir.  Gl.  1092.  — 
Sg.Acc.  ro  hi..in  cennide  dia  chind 
ScM.  15;  PI.  Nom.  cennaige  esin- 
raice  FA.  29. 

ceimaig-im  III  ich  kaufe.  — 
Praet.   Sg.  3  ro   cendaig  p>-  17,  32. 

eenu-adart  Kopfkissen  [vgl. 
ceann  adhairt  ,,head  of  the  bed" 
Corm.  Transl.  p.  6),  scheint  in  der 


Glosse  cennadart  fo  na  fertaib  in 
so  sis  zu  dem  ersten  Worte  von 
Hij.  5,  23  in  übertragnem  Sinne 
„Kopfstück"  zu  bedeuten. 

eentar  diesseitig,  diesseits; 
in  domuin  chentar  der  Welt  dies- 
seits =  dieser  Welt  {Gen.)  Gl.  zu 
bethath  che  Hy.  5,  22,  m  solchen 
Stellen  loolil  als  Adverb  zu  fassen 
{lat.  citra),  vgl.  cechtar.  —  Subst. 
in  eentar  diese  Welt,  Gen.  ar  amain- 
sib  in  chentair  ocus  ar  phein  in 
alltair  Gild  Lor.  Gl.  147. 

ceo  M.  Nebel.  —  Nom.  co  ro 
diglä  in  ceö  dind  FB.  36;  ro  ar- 
traig  in  ceo  druidechta  39;  conos 
tai'raid  in  dub-cheö  cetna  40;  39  Fg.; 
Gen.  duibnell  .  .  duibchiach  FB. 
36  Fg.;  Dat.  nrcur  anfis  fir  hi  ceö 
SC.  38,  4;  PI.  Gen.  co  n-ilur  chia 
Oss.  II  9. 

ceolN. Gesang,  Musik.  —  Nom. 
ceöl  FA.  10;  ba  ceol  bind^Z^lTj^y  ■^ 
ceol  mo  chruite  TF.  9,  6;  ceol  en- 
lathe  FA.  6;  side  SC.  37,  3;  Gen. 
in  cheöil  FA.  7;  5;  in  chiuil  Gl. 
zu  in  cetail  Hg.  2,  62;  oc  cantain 
chiuil  FA.  9;    co    m-binne    cheöil 

FA.  13;  JES  ciüil  SC.  34,  15;  FB. 
13;  55;  Tri  maic  Dornmair  cheöil 

FB.  83;    Dat.    {oder   Acc?)    nach 
dem  Comparativ  binnithir  cach  ceöl 
FA.   2;   14;    Acc.    ro    chuala    ceol 
bad  binniu  Lg.  17,  20;    cansit  ceol     i^ 
m-bec    SC.    7;    n-adamra    FA.    5; 

PI.  Gen.  inna  ceöl  FA.  4;  tri  mile 
cheöl  n-ecsamail  FA.  10;  Acc.  bin- 
nithir il-cheölu  in  domain  FA.  10. 

cei}  =  lat.  cippus  {cepus  Ir.  Gl. 
480);  Pfosten,  Block;  vgl.  cairt- 
cheap  „the  nave  or  stock  of  a  cart 
wheel"  O'B.  —  Sq.  Nom.  cepp  ina 
läim  cbli  FB.  91;  Dat.  dobert 
buille  don  cip  böi  isin  etach  Corm. 
Transl.  p.  86,  1  („to  the  post"). 

cepöc  F.  Chorgesang,  nach 
einer  von  O'Currg  On  the  Mann. 
III 371  mitgetheilten  Stelle  ein  früher 
besonders  in  Schottland  übliches 
Wort  und  gleichbedeutendmitir .  aid- 
bsi  „great  chorus  or  vocal  concert." 
—  Gen.  do  gaba(7  cepoce  ScM.  20. 

cerb  i.  argad  {Silber)  Corm. 
Transl.  |j.  47. 

27* 


cerbaim 


420 


cet 


.v.^-Ä'^ 


cerbaim  ich  schneide.  —  Praes. 
der  Gewohnltcit  S(j.  3  uos  ce?"band 
FB.  67.  —  S.  cei-p. 

1.  cerd  Kunst,  Handiverk.  — 
Acc.  im  sain-cheird  SP.  II 2;  PI.  Dat. 
hi  cerdaib  de  druidcchta  p.  328,  16. 

2.  cerd  Künstler,  Schmied; 
aerarius  Wb.  28»,  cert  qui  idola 
aere  faciebat  30d  {vgl  Z-\  60);  fi- 
fliilus  Ir.  Gl.  508;  Dichter  Corm. 
TniHsl.  p.  185  prüll.  —  Sg.  Nom. 
in  cerd  Hg.  5,  77;  Gen.  cu  Caulaind 
cerddo  CÜ.  6  Kg.;  6  Choin  cherda 
SC.  29, 17 ;  ^cc.  lasin  ceird  Hg.  5,  79 
{Gl.  i.  lasin  cerddai);  PL  Nom. 
cerda  hErenn  CT.  sm  Hg.  5,  77; 
ccrdda  ocus  cirmaire  FA.  29.  — 
F^Z.  cerdd-chae  officina  Z\  GO, 
cerdcha  fahrica  Ir.  Gl.  218. 

cerd  FB.  23  s.  cern. 

cerda  gleichhedeiitend  mit  cerd; 
rt  /or^ye  (fR.  —  Sg.  Acc.  lasiu 
cerddai  Gl.  zu  lasin  ceird  Hg.  5,  79. 

cercliaill  l\nptldssi'n=  cervical 
Ir.  Gl.  971»;  ro;/  Hirschleder,  mit 
Federn  gefüllt  Conu.  p.  12.  —  PI. 
Dat.  do  .  .  cerchaillib  FB.  4. 

cermiia  i.  cu  ciar  bis  isin  muine 
„a  brotvn  hound  which  is  in  the 
hraWCorm.  Transl.p.Ad  {„ahare"?). 

cermna,  O'Rcilhfs  „cearmna  a 
cntting,  i.  e.  gearradh  0.  g."  —  Hier- 
her Gen.  lia  cäin  cermnfe  FB.  48? 

cermnas  i.  brccc  ocus  togais 
Corm.  p.  11,  („a  lie  and  deception'^). 

1.  cern  Sieg;  i.  buaid,  unde 
dicitur  Conall  Cernach  i.  buadach 
in  sin  Corm.  p.  11.  —  Sg.  Nom. 
cern  eter  crethaib  FB.  48;  PI. 
Gen.  Isech  na  cernd  ocus  na  com- 
ram  FB.  10;  ar  lin  a  clierd  FB.  23 
{für  chcrnd);  Dat.  co  cernaib  FB.  23. 

2.  cern  i.  mias  O'Dav.  p.  63; 
vgl.  cernine  i.  miassa  Corm.  p.  11 
(„dishes"). 

cernach  siegreich,  s.  1.  cern. 

cerp  i.  teascad  ODav.  p.  63; 
cutting,  slaughtering  O'B.  —  Sg. 
Gen.  catha  ceirp  SC.  31,  5  (cerpil). 

1.  cert  Beeilt,  vgl.  Leabhar  na 
g-ceart,  The  Book  of  Rights,  ed. 
(yi)oiiovan.  —  Sg.  Nom.  brigach 
a  chcrt  SC.  18,  3;  Gen.  cosnam  cirt 
curadmiriy')  FB.  71;  Dat.  dorn  chirt 


A). 


l,;^^    liyjUjU    VlA^^  ,1  ,    (,1'S) 


sc.  38,  3;  Acc.  saiges  a  chert  do 
cech  öeu  la  Vltii  FB.  11;  ui  da- 
mair  cert  ScM.  21,  12. 

2.  cert  recht.  —  Adv.  co  cert 
Hg.  5,  67.  —  Compos.  ina  cert-medön 
„in  its  very  midst"  FA.  13;  a  chert- 
raind  i  tri  es  richtig,  genait  in  drei 
Theile  zu  theilen  Gl.  zu  Hg.  5,  77. 

3.  cert  i.  beg  {Idein)  CDav.  p.  70. 
certa  FB.  15  Gen.  zu  1.  cerd? 
ces,    ceas    i.    gnathach,    ainceas 

i.  ingnathach  f/Dav.  p.  64.  —  Hier- 
her i-iiUrirld  111  cü  ches  FB.-'2,\,  10 
{die  S. :  K  )i  I III  ifgdheilte  Lesart  und  Er- 
klärung O'Clerg's  giebt  loenig  Sinn). 

eessiicht  j)arvispendia  Ir.  Gl.  280. 

eessaclitach  karg,  geizig.  —  Sg. 
Nom.  Hy.  5,  8  {„penurious"  Stokes). 

c6ssad  M.  Leiden;  Inf.  zu  ces- 
saim.  —  Dat.  rena  chesad  FA.  2;  15; 
PI.  Acc.  tre  a  chestu  p)cr  passiones 
ejus  Z^.  478;   mo  cliesta  Hy.  6,  9. 

e^ssaim  II  ich  leide.  —  Praes. 
PI.  3  rel.  ceste  saithu  q;m  patiuntur 
tribulationes  Z^.  436.  —  Praet.  Sg.  3  ^ 
ro  chesmörsseth-Eri/.2,35;  »S'ciH.21,i5.  j^nt, 

—  Fut.  PI.  3  cesiaitit  Lg.  5,  3  {vgl.  S*^*^ . 
Wi.  Gramm.  §  308).  —  TassTTraes.^'''*^*'*' 
sec.  Sg.  3  cesta  croch  Hg.  5,  20.  — 

Inf.  cessad. 

cessair  F.  Hagel.  —  Gen.  ou 
tedmmaim  na  cessari  SMart.  38. 

cesc,  ceasc  a  question  O'R.  So  J<r- 
die  Abkürzung  es  SC.  38,  41,  42 
zu  ergänzen,  enff«']iJ<>.^s  ich  mich 
während  des  Dnni-s,  hrxliinuit  durch 
das  cscc  der  Handschrift  p.  144,  21. 
Vorher,  p.  127,  2U  und  27  habe  ich 
dasselbe  es  fälschlich  zu  cacht  er- 
gänzt (s  bedeutet  geivöhnlich  acht), 
verleitet  durch  denselben  Fehler 
Leabhar  Breac,  Part  l,  Contents 
p.  6  und  7. 

cesin  selbst  {bei  der  3.  Person), 
vgl.  cein,  fesin.  —  caraid  cesin  a 
maccdän  SP.  II  4. 

cesn,  ciasu  quamquam Z^.lll. 

—  cesu  amulach  is  öc  SC.  37,  1; 
ciasu  threbrech  Hg.  2,  60?  \J  ^ 

1.    c^   Erlaubniss.    —    Nom.-   ä  • 
cet  lern  FB.  34;  is  cet  duit  0  Dia 
est  permissio  tibi  a  Deo   Z'^.  1003 
{SG.  A.  C.  23);  Acc.  co  ro  chuindig 
ceat  a  atha?'  p.  40,  8. 


cet 


421 


L'ctlminiad 


2.  cet  N.  Hundert;  centum 
Z'^.  30G.  —  S(j.  Noin.  cet  m-bo 
TE.  10,  13;  m;  X^^  1^.  23;  cet  unga 
d'or  TE.  10,  13;  cl'etach  15;  cach 
mil  17;  Gen.  di  chlaiiid  ch(5it  rig 
Sr.  V  li;  Acc  tiudben  cet  SC.  31,  3 
{c(jl.  18,  5);  canaid  cet  salm  Hij.  2,  30 
(i.  di  chaicait);  Fl  Nom.  tri  cliet 
de  Ultaib  Xf/.  1_6;  ScM.  5;  SC.  33,  20; 
Gen.  Iricba  cet  La.  16;  /SO.  38,  s; 
tri  fichit  cet  ScM.  2.  —  Compos. 
cor  bat  cetach  cet-bliaduach  ar 
belaib  öc  n-Vlad  FB.  59;  62. 

3.  cet-  der  erste  (nur  als  erstes 
Glied  von  Comiws.);  primus  Z^.  307; 
r()l.  cetue.  —  i  cet-aidchi  Hif.  2,  m; 
FB.  81;  in  chet-bliadhain  TE.  2  Eg.- 
fri  cet-cbesad  FA.  15;  fri  cet-glitit 
FA.  15;  don  chet-gabail  Se3I.  1; 
do  cbet-gasciud  14;  cet-imthüsa 
FA.  21;  in  cet-lä  TE.  13  E(j.;  do 
chet-mic  ÄcJf.  12;  fo  chet-öir,  a 
chet-6ir  s.  ör;  cet-scel  FA.  32;  don 
chet-tadall  ScM.  1;  ar  chetus  SC.  42, 
/"wr  cet-tus. 

ceta  Adv.  zuerst;  primum  Z^. 
614.  —  is  dam-sa  ceta  gebthar 
SC.  4;   corop   si  ceta  the  FB.  62. 

1.  cetiich  hundertfältig;  ceu- 
dach  centuple  O'B.  —  Sg.  Nom. 
cor  bat  cetach  cetbliadnach  FB. 
59;  62. 

2.  cetach  F.  Mantel.  —  Sg. 
Acc.  cetaig  Tir.  6. 

cet-aicce  p.  142,  15,  r^?.  aice  i. 
aite  no  altrum  O'Dav.  p.  53. 

cet-äin,  -öiu  Mittivoch,  ivört- 
lich  primum  jejunium  Z^.  308.. 

cetal  s.  cetol. 

cet-am  3Iai,  Gen.  cetaman  Z'^. 
308;  drucht  cetamuin  „deiodrops 
of  Maij"  Stokes,  Eev.  Celt.  III 
p.  177. 

c^t-anius  zuerst,  erstens;  cet- 
mus  primum  {primo  impetu)  Z^.  308 ; 
ceadanuis  in  the  first  place  O'Don. 
Gramm,  p.  266.  —  Conchoi^rtr  ann 
ce^amus  ina  charptt^  CC.  1  Eg.; 
chetumus  ScM.  11. 

eet-baid  Sinn;  sensus,  quasi 
primum  elvui  Z'^.  308;  CQiiaid  i. 
comairle  O'Dav.  p.  69;  vgl.  ho  ru 
deda  ind  feiiil  forsnaib  cnamaib 
citabiat  iarum   in   cnamai  in  fo- 


cbaid  postquam  defecit  caro  in 
ossibus,  sentiunt  postea  ossa  tribu- 
lationem  Ml.  22<i.  —  PI.  Dat.  cusna 
cetfadaib  p)-  170,  19  (usque  ad  sen- 
sus carnis  17). 

eöte  MarJtt;  ceide  marTcet  or 
fair  O'R.;  ceiti  i.  aonach  CfDav. 
p.  G^.  —  PI.  Nom.  cluchi  ocns 
Ceti  SC.  1. 

cethar-aird  {Sg.)  die  vier 
Ecken.  —  Dat.  hi  cctbar-aird 
Ulad  SC.  40. 

cetharardide  viereckig.  — 
Nom.  ind  long  cethararddidi  FA.  2. 

cetliarde  N.  Vierheit  von  Sachen 
Z'^.  313,  r()l.  cethrar. 

cethardii  FB.  49;  p.  310,  19? 

cethardüalach  vierflechtig.  — 
S().  Nom.  fighe  chethurdhüaluch 
TE.  3  Eg. 

cethar-ruinu  TE.  9  Eg.  Vier- 
tlieilung? 

cethar-slig'e  {Sg^  die  vier  We- 
ge. —  Sq.  Gen.  hi  Commur  cethar- 
sliged  FB.  36. 

cetliar- treib  {Sg.)  die  vier 
Stämme.  —  Sg.  Gen.  Cothräige 
cethar-trebe  Hy.  2,  6;  Dat.  do 
cethar-treb  p.  17,  33. 

1.  cetliirJf.,  cetheoii-jP.,  cetMr 
{asp.)  N.  vier;  qioattuor  Z'^.  303; 
im  Mittelirischen  erscheint  eine 
Form  cethri  für  alle  Casus  und 
Genera.  —  Nom.  cethri  suanimain 
FA.  2;  srotha  30;  cetri  heoin  oir 
TE.  3  Eg. ;  cetra  coecait  SC.  45,  13 
(ceitri  ü.);  ceithri  ced  hoc  quatri- 
cenium  Ir.  Gl.  IIb;  Gen.  cussin 
mördail  sin  cethri  cöiced  n-Erend 
SC.  21;  na  cethri  coloman  FA.  7; 
Dat.  oc  cethri  ollchoecedaib  SC.  21 ; 
do  cethri  drudib  23;  co  cethri  co- 
lomnaib  FA.  7;  p.  191,  12;  Acc. 
N.  ceithir  anmand  p.  17,  u. 

2.  cethir  Vierfüssler,  Vieh; 
quadruples,  pecus  Z'^.  403.  —  PI. 
Nom.  CO  ro  orta  a  cethrai  TE.8LU. ; 
Gen.  aurlabrai  na  cethraj  SC.  2; 
Acc.  for  cethra  L(i.  11. 

c6t-muiiiter  Gatte;  prima  fa- 
milia  i.  e.  conjunx  Z'^.  308  [Sench. 
Mör).  —  Sg.  Nom.  TE.  13  (ceimuir 
in  Eg.  eine  Abkürzung). 

cetlirauiad  der  vierte;  qtiartus 


cetlirai- 


422 


Z^.  309.  —  Gm.  inotachta  in  chc- 
tramad  nimo  FA.  17;  Acc.  cosin 
cetramad  n-dorus  FA.  17  {pm.  n 
LBr.):  in  cethrumad  den  vierten 
Theil  1).  21,  i. 

cethrar  Vierheit  von  Perso- 
nen, die  vier  {vgl.  cetliarde); 
quattuor    viri,    quaternio    Z^.   313. 

—  Nom.  p.  17,  32;  Gen.  mog  ceth- 
rair  25;  taisecli  cethrair  hie  quad- 
rumvir  Ir.  Gl.  400 ;  Dat.  dou  ceth- 
rur  x>-  17,  27;  35;  PI.  Gen.  athair 
tri  cethrur  Hy.  1,  9. 

cetna  1.  {vorausgehend)  der  er- 
ste, 2.  {nachfolgend)  derselbe; 
cetne  lirimus;  idem  Z^.  308;  vgl. 
cet.  —  Sg.  Nom.  1)  cucainn  cetna 
thanacais  zu  uns  Icamst  du  zuerst 
Sc3I.  14;  inti  dib  cetna  ragad  issa 
tech  FB.  20;  21;  43;  cetna  thogairt 
Hy.  5,  25;  p.  40,  11;  FA.  4;  21; 
SC.  36;  2)  in  fer  cetnfe  TE.  13  LU.; 
Gen.  2)  in  chon  cetna  ScM.  1;  in 
tire  cetna  FA.  4;  Dat.  2)  issind 
fergort  chetna  FB.  39;  40;  p.  39,  21; 
issin  chetna  fuitherbe  FB.  20;  ön 
mud  chetna  FB.  39;  Acc.  2)  in  n-gai 
cetna  Se3I.  10;  11;  TE.  12  Fg.- 
13  LU.]  SC.  12;  FB.  39;  in  n-athaig 
cetnse  p.  131,  2;  cetna  FA.  22; 
cosin  corjo  cetna  FA.  31;  a  chom- 
meit  cetna  ebensoviel  ScM.  2;  fö 
a  n-innas  cetna  FB.  18;  60;  SC.  16; 
fön  cMma  c^tna  FA.  32;  co  u-epert 
a  cetna  idem  FB.  14;  co  riacht  a 
dirgi .  .  inna  cetna  FB.  28. 

cetol,  cetal,  cetul  N.  Gesang. 

—  Gen.  son  in  cetail  Hy.  2,  62 
(1.  in  chiuil);  Dat.  oc  class-chetol 
FA.  10  (clais-ceiul  LBr.);  Acc. 
canait . .  clas-chetol  FA.  31  (clais- 
cetul  LBr.);  PI.  Nom.  cetla  Hy.  6, 11; 
Dat.  i  cetlaib  Gl.  zu  Hy.  6,  11. 

cetug-ud  Jf.  Erlaubniss geben, 
Erlaubniss,  von  1.  cet.  —  Acc. 
cen  chetugud  dö  Dubthach  p.  40,  8. 

cetus  s.  3.  cet  und  tvis.  —  ar 
chetus  SC.  42. 

1.  cia  Pron.  interrog.  indecl. 
wer,  was;  quis,  quid  Z^.  355; 
vgl.  ce,  ci.  —  cia-so  thü  wer  bist 
du  TE.  13  iü". ;  cia  so  iver  ist  das 
ScM.  12;  13;  cia  and  so  11;  cia 
fil    alla    iver   ist   da  FB.  84;    cia 


rannas  düib  Sc3I.  15;  düs  cia  dib 
no  thogad  19;  co  fiastais  . .  cia  dia 
tibertais  rigi  SC.  22;  FB.  38;  ni 
con  fess  cia  0  tucad  Sc3I.  3,  is; 
N.  cia  th'ainm-siu  tcie  ist  dein 
Name  TE.  13  LU.;  cia  deilm  Lg.  2;  -^ 
cia_fo  brü  Lg.  3  {ciä_Eci.) ;  mte-  -3^ 
tatar,  cia  deochaid  no  can  don  luid 
ivohin  er  ging  SC.  12;  FB.  87. 

2.  cia  Pron.  indef.  indecl.  tver 
auch,  IV as  auch.  —  cnmma  cia 
thoetsat  immi  Sc3L  3,  le;  cia  beith, 
no  CO  bia-so  fö  mebail  was  auch 
sein  mag  La,  10;  cia  tiasam  tvohin  ^ 
loir  auch  gehen  Hy.  1,  2  (^i.  ce  pe 
leth  tiasam). 

3.  cia  Conj.  wenn  atich,  ob- 
gleich; quamvis,  quamquam,  etsi 
Z^.  710.  —  Mit  Conjunctiv:  ciat- 
berat  araili  libair  obwohl  andere 
Bücher  berichten  FB.  77;  cia  ,nos 
baigea  .  .  im  gnim  . . ,  bes  ni  lim 
lamathair  SG.  40;  41;  cia  beit 
SC.  45,  18.  —  Mit  Temp.  secund.: 
cia  beth  nech  bas  chalmu  and . .  ni 
fil  ro  sia  lin  comram  friss  ^oenn 
auch  einer  als  der  tapferste  hier 
wäre  FB.  89;  cia  no  trialltä  SC. 
41;  42;  cia  no  betis  .  .  immond 
wenn  auch  um  uns  wären  FB.  52; 
i£;_18^;  ciamtis  dera  fola  FA.  34  ^ 
{für  "cia  no  betis) ;  cia  thiastais  . . 

is  duit-siu  dobeVmais  wenn  auch 
kämen  .  .  ,  dir  würden  wir  geben 
FB.  61.  —  3Et  Indic:  ciar  bo 
mör  obwohl  gross  war  FB.  19;  82 
{r(jl.  cer  bo  mör  FB.  10);  cia  rus 
Uli  ScM.  22,  7. 

4.  cia  Oss.  II 9,  ciach  FB.  36s.  ceö. 
clall  F.   Verstand,   Sinn;  in- 

tellectus  Z\  241.  —  JVom.  ciall  De 
Hy.  7,  28 ;  maraid  do  chiall  cech 
sliiag  seim  SC.  45,  is;  Gen.  ar 
febas  do  chrotha  ocus  do  ceille 
FB.  17;  Dat.  ni  dam  buidhech 
dorn  cheill  fein  TE.  9,  23;  conos 
tanic  trell  dia  ceill  SC.  48;  co  ceill 
ocus  cond  42;  cun-dron-cheill  SP.  II  s; 
ohne  Praep.  instrumental:  ar  is 
mese  crdth  cheill  chongraimmim 
FB.  23;  cotom  gaba-sa  cheim  cruth 
cheill  congraimmim  24;  cotngabtus 
cruth  ceill  30;  Acc.  0  ro  gab  . .  ceill 
for  auad  FA.  31;  in  tan.  ron  gab 


423 


cid 


ceill  for  ecaib  Tl^J.  S  /'.V/.;  foclicrd 
mo  cheill  _Lr/.  17,  51  -Lc;  rit  chell 
11-glicc  TE.  10,  5;  FI.'Nom.  cLäig 
at  b«jtha  cialla  bau  SC.  45,  19.  — 
Compos.  mmlcüriciall-mathi/S'6\40. 
cian  weit,  entfernt,  lang; 
ultra,  remotus  Z'^.  17,  longum  234. 

—  Sg.  Nom.  re  nach  cian  etarro 
FA.  ü  (re  m-bic  LBr.)\  is  cian 
doreraclit  Emaiii  Hy.  2,  43;  is  cian 
bus  cuman  TE.  9,  is;  cian  bad 
chuman  in  ogom  Oss.  I  14;  ni  bo 
chian  . .  co  n-accatar  SC.  7 ;  FB. 
39;  40;  89;  TE.  12  Eg.\  ni  cian 
üait  atä  is  taig  it  farrad  La.  7;  cid 
cian  gairit  no  beth  ri  EBrum  ein 
mnai  TE.  2  Eg.,  vgl.  cid  cian  cid 
gair  sice  longum  est'sive  hreve  Wh.  3*;; 
Dat.  i  cein  ocus  i  n-ocus  Hy.  1,  40; 
i  cein  in  remoto  Wh.  231» ;  a  g-cein 
afar,  far  off  &  Don.  Gramm,  p.  2i)S; 
0  cbein  SC'.  44;  di  chein  ex  lon- 
ginqiw,  ändum  Wh.  6*1;  Acc.  {ad- 
verbiell)  cid  fecha/siu  . .  cian  üait 
TE.  6  Eg. ;  ro  clos  cian  son  a  garma 
Hy.  2,  16;  no  beth  illige  lau-chian 
SC.  29,  13 ;  ro  marttstar  in  dair  sin 
CO  cian  d'aimseru  ,,for  a  very  many 
ages"  Three  Mir.  Hom.  p.  112,  1; 
PI.  Dat.  0  chianaib  seit  lange, 
längst  TE.  10  LU.-  p.  132,  11; 
CG.  3  Eg.;  SC.  33,  33;  FB.  43; 
Acc.  ro  böi  i  n-essid  fris  i  ciana 
Lg.  14  (fri  ciano  Lg.  14  Eg.);  batär 
tri  ciana  möir  oca  sin  SC.  8  (fri 
re  cianai  H.);  is  garg  fri  ciana 
cocrich  SC.  31,  11.  —  Ygl.^X  c'ein. 

ciar  „dark  hrown,    hlacfF'  O'B. 

—  PI.  Acc.  F.  fri  ialla  ciara  Hy.  5,  91 
(i.fridemnai.  eltaduba  demoniorum). 

ciarsecb  mernla  L:  Gl.  200. 

ciasu  s.  cesu. 

eich  die  Brustivarze,  die 
tv eibliche  Brust;  mamma  Ir. 
Gl.  100.  —  Sg.  Dat.  di  chich  a 
mathar  p.  142,  is;  PI.  Dat.  dona 
cichib  ■mammillas  Güd.  Lor.  Gl.  203; 
for  a  ciguib  fodein  stiis  mammillis 
Corm.  Transl.  p.  22;  Dn,.  Acc.  da 
eich  cacha  öenmna  FB.  6. 

cicliiu  mammilla  Ir.  Gl.  101. 

cichis  s.  cum. 

cichurda  FB.  91,  vgl.  ciocardha 
greedy,  racenous  O'B.? 


1.  cid  Pron.  intcrrog.  tvas;  quid 
Z'^.  356;  vgl.  1.  ced.  —  cid  thicc 
rit  %vas  ividerfuhr  dir  TE.  9  Eq.; 
9,  1;  12  LU.;  13;  SC.  35;  cid  do- 
berad  a  mac  do  chomram  frim-sa 
ScM.  10;  12;  13;  IG;  SC.  10;  cid 
in  sin  SC.  39;  „cid  on"  ol  si  „eia 
hainm-siu  iiir,  cid  rot  iarfaigedhV" 
TE.  13  Eg.;  cid  no  täi  Xa-iOliÜili 
cesc  .  .  cid  föd  ruair  lat-su  .  .  mo 
dimiad  SC.  41 ;  ar  näd  fittV . .  cid 
fom   chriol  brond   becestar  Lg.  3: 

FA.  8;  dobretha  rogu  doib,  cid  biad 
no  ragad  dia  n-echaib  was  für 
Nahrung  FB.  63;  cid  as  mö  mis- 
cais  lat  atchi  Lg.  19;  cid  dogena 
franz.  qu'est  ce  que  tu  feras  SC.  16; 

FB.  6;  cid  fri  mnai  atbertha-su 
ScM.  3,  7;  cid  dia  tudchaibair  wozu 
seid  ihr  gekommen  FB.  66;  cid  dia 
m-böi  longes  mac  n-Usnig  woher 
Team  IjhU  TE.  10  LU.;  SC.  32; 
cid  cti^"m-bä  don  gillu  FB.  38; 
CO  festar  cid  diatä  a  n-deilm-sea 
i£.  Ij  cid  dia  rabi  FB.  56;  cesc 
.  .  curar  na  leicfideä  dam-sa  SC.  42; 
p.  144,  17 ;  cid  dait-siu . .  näd  bod 
latt  cnrathmir  Emna  Macha  do  gres 
FB.  10;  68,  25;  cid  dö  22;  ioas 
=  loarum:  cid  nab  sin  Fedelm-sa 
. .  cichse^^  ria  cach  mnäi  loarum  soll 
dies  nicht  F.  sein,  die  vor  jeder 
Frau  eintritt  FB.  22;  23;  TE.  6  Fg.; 
cid  nä  tabraid  tvarum  geht  ihr  nicht 
FB.  72;  p.  144,  17. 

2.  cid  Pron.  indef.  ivas  auch. 
—  cid  he  mo  dän  was  auch  meine 
Kunst  sein  mag  FB.  92. 

3.  cid  Conj.  tvie  .  .  auch,  vgl. 
2.  cid;  etiamsi,  quamvis  Z'^.  711. — 
cid  mör  . .  ocus  cid  adbul  in  taitnem 
. .  is  aidbliu  fo  milc  .  .  ivie  gross 
und  u-ie  geivaltig  auclt  der  Glanz 
.  .  ist,  tausendmal  geioaltiger  ist .  . 
FA.  7 ;  Lg.  17.  1:  9;  17;  cid  memo 
imthigi  In  sid\S(;.  20,'  1;  FB.  18; 
cid  truag  tvie  traurig  auch  Oss.  II  7; 
cid  ingnad  lat  SC.  44,  4;  cid  acht 
SC.  44,  6;  Gl.  zu  Hy.  4,  44;  Xfy.  17,34.. 

4.  cid  Conj.  auch,  nicht  ver- 
schieden  von  3.  cid;  etiam,  quin 
etiam  Z^.  711.  —  ni  fiirecht  cid 
öen  screpul  ne  unum  quidem  scru- 
pidum  Hy.  5,  so;  cona  facbatis  cid 


)" 


^ 


424 


ci'r-dub 


€) 


¥:    X 

^ 


luisni  hi  talmuin  and  CC.  1  iVy. ; 
nir  thüargaibsct  cid  co  tisad  gteth 
etorro  ociis  talmain  FB.  26;  cid 
indiu  bad  am  slcäu-sa,  mäd  cäil  dait- 
siu  noch  heute  icürde  ich  gesund 
sein,  wenn  es  dir  heliehte  TE.  10  LU.\ 
cid  iar  taiu  später  noch  Lg.  5,  5;  ii; 
bä  cnmung  dan  cid  ar  indus  CÜ. 
3  LU/i  —  cid  .  .  cid  sive  .  .  sive 
Z^.  71-2;  cid  ferr  cid  messu  SC.  38,  3; 
ZH  lesen  cid  cian  cid  gairit  TE.  2  Eg., 
vgl.  cid  cian  cid  gair  Gl.  zu  quanto 
tempore  Wh.  3c  (Z^.  712);  i.  cid 
fossidecht  i.  cid  forimteclit  Glossen 
zu  itir  foss  no  utmaille  Hy.  1,  3. 

ciiin  ich  weine,  wehklage.  — 
Praes. Sg.  3  ciid  in  ben LU.p.  133'', »; 
PL  3  Sivaal  na  lii  näd  chiat  Gl.  zu 
tamquam  non  flentcs  Wh.  lO^J  {2^. 
741).  —  Praes.  sec.  PI.  3  amal  ni 
cetis  tamquam  non  flerent  Wh.  lO^ 
{Z'K  740).  —  Ptrf.  Sg.  3  eich  in  ben 
LU.  p.  l'iS^,  12;  ni  cichis  p.  309, 11; 
FB.  24  Eg.  [vgl.  jedoch  unter  ces). 

—  Inf.  cäi. 

cilicc^  lat.  cilicium  Haardecke 
Hg.  4,  11  Gl.  i.  bi  pennait,  quia 
ciiicium  nomen  vestis  quac  fit  de 
finnaib  gabur  rel  cbamaill). 

ciml>,  'Cim  Trihut,  Silber;  i. 
airget  O'IJav. p.'o2-^  i.  airged  i.  don 
argad  dobertha  a  eis  do  J^'oniorib 
atrolli  a  aiumniugud,  cim  tra  ainm 
do  cach  eis  0  sin  hille  ce  päd  do 
argad  ba  haium  pi'ius  Corm.  p.  12; 
i.  eis  FB.  G8,  17. 

cinibid  M.  Gefangner;  capti- 
vus  Z'^.  233;  nach  Stokes  Curm. 
Transl.  p.  39  von  cimb.  —  Sg.  Gen. 
cimmeda  Hy.  5,  2. 

ein   Schuld;   delictum  Z'^.  255. 

—  Sg.Nom.  bee  in  ein  Sc3I.  21,  s; 
ni  mö  .  .  a  ein  frib  . .  indäs  na  tuc- 
said  dadib  FB.  73;  Gen.  din  chu- 
trttmma  chinad  FÄ.  16;  Dat.  it 
chinaid  JU/.  10;  it  ehin  5,  17:  Äcc. 
frisin  ein  sin  contra  hoc  scelus 
Wh.  91^;  tre  chin  droehmna  Lg.  13; 
tria  ehin  m-ban  FB.  29. 

cindas  s.  ciunas. 

ciiiel  s.  ceuel. 

ciug^  M.  Kämpfer;  i.  calma 
O'Dav.  p.  65.  —  Sg.  Acc.  lasin 
eingid  baigc  Fei.  Sept.  13. 


eingim  1  ich  gehe,  schreite 
einlier.  —  Praes.  Sg.  3  ciugid 
dar  firii  SC.  37,  17;  zu  lesen  c'mgid 
FB.  52  Eg.  13?  rel.  einges  ria  cach 
lajch  FB.  23;  PI.  3  na  eonaire 
eeugait  FA.  15  (i.  tiagait);  cen- 
gait . .  taris  17 ;  rel.  cengtai  Emaiu 
Lß.nj2.  —  Praes.  sec.  Sg.  3  rian-  -^ 
ändrlT)  !'.TlIad  no  chinged  FB.  68,  28 ; 
no  cinged  FB.  88.  —  Praet.  Sg.  3 
cingthiseom  FB. 88  {vgl.Wi.  Gramm. 
§  309).  —  Red.  S-fut.  sec.  Sg.  3  cid 
nabb  sin  Lendabair-se  . .  cichsed  ria 
cach  mnai  hi  tech  rig  FB.  23;  22. 

—  Inf.   eeim.   —  Vgl.   do-ehingim. 
cinim  III    ich    entspringe;   I 

descend  O'Don.  Suppl.  —  S-praet. 
Sg.  1  cinsiu  di  churp  rig  sceö  rignai 
FB.  22;  3  ferr  einis  Hy.  5,  4  (i.  is 
ferr  ro  genair). 

ciuiud  M.   Geschlecht,   Stamm. 

—  Sg.  Gen.  in  ehiniuda  döenna 
FA.  15  (chinedu  LBr.). 

ciunas  aus  ce  iudas  qui  oder 
qualis  status  {Z'^.  357),  tcas  ist 
die  Beschaffenheit  [mit  Gen.),  tcie; 
eionnus  hoiv  O'Don.  Gramm.  p.2GG. 

—  cinnas  cennaig  sin  ivorin  hesteht 
dieser  Handel  FB.  76;  cinnas  rainii- 
fither  in  miicc  wie  soll  das  Schwein 
getheilt  werden  ScM.  6;  FB.  53; 
is  dolig  a  fiss  cinnas  forctemnacair 

FA.  12;  cinnas  sin  SC.  33;  düs 
cinnas  doragad  FB.  8;  cinnas  fir 
Hb  ScM.  7;  cinnus  atai  iudusa  a 
cach  deit  TE.  7  Eg. 

cinnim  III  ich  bestimme.  — 
Praet.  Sg.  3  ro  ehind  p.  39,  3.  — 
Inf.  cinuiud  definitio  Z^.  802. 

cinuit    glend    SC.    30,  i  „ivhich     ^ 
sweep  the  Valleys''  (?)  O'C. 

cinta,  cionta  guilt,  crime  O'B. 
Dazu  hi  cinta  ind  fergoirt  do  milliud 

FB.  38?    Vgl.  ein. 

cir  F.  Kamm;  pecten  Z^.  21.  — 
iVoTO.  cir  chuirreil  aircit  TE.  3  Eg. 

circiil  =  cö-citZtts;  i.  a  circulo 
Corm.p.  10.  —  Sg.  Nom.  circull  teiiti- 
de .  .imön  tir  sin  FA.  5  (circill  LBr.). 

cir-dub  kohlschwarz,  „jetblack" 
Stokes,   zu  ciar?  —  Sg.  Nom.  Lg^    jz. 
18,_ii;    FB.    27;    50;  p.    310,  22;     ^ 
Ti    Dat.     illathachaib     cirdubaib 
FA.  26. 


^JttßiM^  4e^   S^^j^'i^"^^  ,  dcc  d^  TUjJkj^   oUAA,<iÄ  s'^^^-^-^U''^  • 


cirmairo 


425 


cirmaire  Kammmacher  FA.2\^ 
{„clothmalcers"  Stolces). 

eis  =  census  {Ebel,  Bcitr.  II 142), 
Abgabe ;  fiscus,  vectigal  Z'^.  21;  Gl. 
zu  cim  FB.  68,  17.  —  PI.  Nom. 
CO  fessta  a  ciso  ocus  a  m-besu  lais 
TE.  2  Eg.\  Gen.  fri  commus  a 
m-besa  ocus  a  cisa  cloib  ibid.  EU.; 
Acc.  ar  colla  cisu  Hij.  4,  5  (i.  cisa 
ar  colla  i.  peccata). 

cisal  Teufel;  cisel  Satan  O'R. 
Vgl.  Z\  1004.  —  Sg.  Acc.  lotar 
buili  la  cisal  Hy.  2,  37  (i.  la  ail 
incbis  i.  la  demon,  ail  side  ar  a 
dureV 

chimus  Band,  s.  corrthair. 

coiidot  chiürthi  SC.  28,  sV  Vgl. 
fobithiu  aracbiurat  Gl.  zu  contur- 
batur   vanis  cupiditatibus  Ml.  59^. 

elad  Graben  CC.  2  EU. 

claiAheeh  M.  31  ann  mit  einem 
Schwert. —  PI.  Gen.  ochtttr  claid- 
bech  FB.  7. 

claideb  M.  Schivert.  —  Sg. 
-vf-  Nom.  claideb  örduirn  Lß^^__18j_j2b;^ 
p.  310,  38 ;  russi  SC.  "ST^  i5;"mo 
chlaidiub  Gl.  zu  mo  genum  Oss.  III  2 
(cladbiomb  Ed.),  vgl.  ibid.  8;  Gen. 
-j^  do  gin  cblaidib  Lg.  15;  Bat.  do 
cblaidiub  Sc3I.  l2 ;  taithbeim  dia 
claidiub  SC.  G;  for  a  clffidiub  SC.  24; 
CO  claidib  Hy.  5,  91;  fiad  a  chlaidib 
tbana  deirg  SC.  31,  5;  Acc.  claideb 
FB.  67;  atetba  a  claideb  do  imbert 
furri  SC.  5;  Labraid  Luatb  lam  ar 
claideb  SC.  17;  claidem  18;  PI. 
Nom.  claidib  SC.  2;  a  claidib  for 
a  sliastaib  SC.  2;  nocbta  na  lämaib 
FB.  13;  Gen.  imberta  claideb  n- 
derg  (S'C.  19,  4;  Dat.  cusna  claid- 
bib  nochtaib  FB.  74  (cloidmib  Eg.): 
Acc.  doberat  a  claidbi  iua  trüallib 
FB.  75;  15. 

clairtim  ich  grabe,  unter- 
grabe, wühle  auf.  —  Praes.  sec. 
Sg.  3  no  chlaided  na  muru  FB.  70 
(er  untenvühlte?  vgl.  rocechladatar 
Gl.  zu  suffoderunt,  altaria  tua, 
Wh.  5a,  zu  fo-chlaidim?).  —  Fut. 
PI.  3  con  clasat  O'Dav.  p.  64  das. 
—  Pass.  CoHJ.  oder  hnper.  Sg.  3 
cladar  a  fert  iarom,  sätir  a  lia, 
scribthair  a  ainm  n-ogaim,  agair  a 
gubae  EU.  p.  69%  35.  —  Fut.  Sg.  3 


dsLäütar  TE.  8  Eg.Y  Fut.  .'jcc.  cor 
clasta  a  fert  ibid.  EU.  —  Praet.  Sg.3 
in  tan  ro  das  a  feart  FC.p.  28;  aber 
ro  claided  Nenn.  1  EU.  —  Part. 
claissi  defossi  Ml.  24".  —  Inf.  at- 
cierasLi  torcc  ic  claide  in  talman 
„thou  tvilt  see  a  boar  uprooting 
the  earth"  Three  ME.  Hom.p.  12, 22. 

—  Vgl.  dass. 

a  Claim  FB.  43  lies  a  cläi«,  zu 
cläen,  clöcn? 

claime  JP.  Scabies  Corm.  Transl. 
j).  89  garb. 

ch'iin  s.  clöeii. 

claiss  ^  Zai.  classis,  Chor;  a 
classe  Corm.  Transl.  ]}.  35;  daneben 
auch  die  Form  class.  —  Sg.  Gen. 
tri  mile   cheöl .  .  cecha    öen-claisse 

FA.  10,  classach  EBr.-.,  Dat.  nos 
gaibtis  for  clais  Gl.  zu  dicebant 
psalmos  Ml.  2^,  7;  Du.  Acc.  eter 
cach  da  claiss  FA.  13,  clasaig  EBr. 

—  Compos.  clais-  FA.  7,  class- 
cbetol  10,  31  (clais-  EBr.)  Chor- 
gesa n  g. 

clam  aussätzig.  —  Sg.  Nom. 
in  clam  Hy.  5,  49  (leprosus  S.  44); 
Acc.  lia  clam  52;  PI.  Acc.  la  clamu 
Gl.  zu  la  truscu  2,  34. 

claud  F.  Nachkommenschaft, 
Gescldecht,  Clan;  progenies  Z'^. 
241.  —  Nom.  cland  na  cinel  TE.  13 
Fg.;  Gen.  bunad  mo  chlainde  origo 
generis  mei  Wb.  5^;  ar  aine  ocus 
calmatus  mo  cbla/xni  p.  142,  7? 
Dat.  di  cblaind  cheit  rig  SP.  V  14; 
dim  cblaind  comceneoiV  FB.  22;  Acc. 
nä  fetar  claind  no  cenel  do  TE. 
13  EU.;  ni  ruc  .  .  claind  cVEothaid 
.  .  acbt  mad  öeningin  TE.  20;  PI. 
Gen.  luithe  dand  SC.  15;  Äcili'.21,43V 
Dat.  di  chlandaib  Cualann  SP.  V  10; 
Acc.  forsna  clanna  Hy.  1,  54. 

dar   Tafel,   Brett;  tabula  E: 
Gl.  67;  claar  tabula  Z\  17.  —  Sg. 
Nom.   dar  findruine   TBE.  p.  140 
s.  unter  au ;  fian-chlar  Eg.  17,  i4  (w/L      jlc 
fian-fidchell) ;  Dat.   DaSlt1(gth<'r"clar      '' 
fichille  grösser  als  ein  Schachbrett 

FB.  37  Eg.  —  Comp,  därchiste, 
-lestar  Nenn.  1  EU.   flache  Kiste? 

clar-ainech  Gl.  natus  cum  tabu-  1  1/ 
lata  fade  i.  sine  oculis  et  naribus,  I  ^^ 
vgl.  Stokes,   Goid^.  p.  144.  —  Acc.\ 


426 


detiiie 


At- 


^7<^. 


e 


in  claraiucch  Hij.  5,  12;  clarcncch 
p.  43,  21. 

class  i.  tochailt  {Graben)  (fDav. 
p.  G4.  Vgl.  cusna  classaib  dromma 
cum  scapulis  Gilcl.  Lor.  Gl.  160 
(„with  the  trenches  of  the  back'^)  im 
claiss  a  chülad  LU.  p.  8I1,  12;  das 
guail  sturna  (?)  Ir.  Gl.  273  {„tJie 
place  on  which  charcoal  ivas  made"). 

class,  classach  s.  claiss. 

cle  links;  sinister  Ir.  Gl.  387; 
Corm.  Transl.  p.  49,  daselbst  auch 
cle  i.  claon  {obliqiius)  O'Clery.  — 
Sg.  Dat.  F.  ina  läim  chli  FB.  91 ; 
na  leth  chli  SC.  33,  10. 

clechtalin  II  ich  pflege,  übe 
aus;  „lamivont" Stokes,  TJirceMIr. 
Hom.  Index.  —  Praes.  PI.  3  amal 
clechtait  utsoleant  Gild.  Lor.  G^L81; 
Conj.  ,Sg.  3  nad  clechta  . .  do  imiuad 
ar  mesiFi?.  35.  —  Vgl.  con-clechtaim. 

cleith  Inf.  von  celim;  Verheh- 
len, Verbergen;  celatio  Z'^.  799. 
—  Dat.  is  ceim  1  cleith  SC.  45,  2g 
(im  Verborgnen?);  fo  Meith  prively 
O'Don.  Gramm,  p.  267;  fo  chlith 
i(/.,_12j  föt  clith  SC.  41  heimlich 
vor  dir?  Acc.  cen  clef/t  m-bratha 
/S'cM.22,4?  vgl.  cen  clith  ir/.  1 8,30  ic. 

clerech  =  lat.  c  1  e  r  1  c  u  s.  —  PI. 
Nom.  clerich  hErenn  Hy.  2,  61 ; 
Gen.  1  comthinoltaib  Isech  ocus  cle- 
rech FA.  31. 

cless  {älter  clius?)  M.  Kunst- 
stück, Waffenspiel,  Helden- 
that;  „a  feat".  Die  ausseror- 
dentlichen Kunststücke  Cuchulinn's 
werden  FB.  24  und  30  aufgezählt, 
ferner  LU.  p.  73a  {TBC),  p.  113b,  29 
(Siab.  Concul.),  p.  125^,  1  {Tog.  Bru. 
Daderg.),  vgl.  0' Curry,  On  the  Mann. 
II  372,  O'Beirne  Crotve,  Siab.  Charp. 
p.  432.  Hier  folgt  eine  Liste  der 
Namen:  des  for  analaib  FB.  30; 
LU.  p.  73a;  p.  125b,  3;  bai  brasi; 
beim  co  fomus,  v.  l.  co  commus; 
bruth  n-gene  oder  gerne;  des  cait; 
carpat  serda;  des  cletenach,  vgl. 
detine;  cor  n-deled;  des  cüair; 
cless  daire;  dall-chles  n-eöin;  des 
dond;  dirgiud  crette  for  a  rind; 
dröim  fri  fogaist;  cless  n-eöin; 
fail)ur-chles;  ften-chless;  filliud  er- 
red  uair;  fonaidm  niath  näir  [v.  l. 


foruaidm),  fonaidmmad  for  rindib 
sieg;  foram-chless ;  gai  bolga;  ich 
n-erred;  leim  dar  neim;  cless  nön- 
bair  («.  l.  uiad  nonbair);  othar-chless; 
roth-chless;  uöi  scena  clis;  siabur- 
chles;  sian  curad;  tairm-des;  täith- 
beim;  torand-chles;  ubull-chles.  — 
Nom.  des  ocus  cluchi  FB.  32;  51; 
Gen.  oc  cur  in  roth-clessa  FB.  64; 
Dat.  ocon  cliss  LU.  p.  I2II5,  22;  23; 
agan  clis  FB.  43  Fg.;  Acc.  cless 
FB.  24;  30;  ferr  cac/i  cless  FB.  32; 
PI.  Nom.  foraithmenatar-som  a  fo- 
ram-cliss  FB.  86;  87;  nöi  u-übla 
clis  U.S.W.  FB.i27  Gen.  immad  cless 
p).  310,  42;  Dat.  oc  na  clessaibi<^i?.  43. 
clessach  reich  an  Kunststücken. 

—  Sg.  Nom.  in  gilla  clesach  sin 
FB.  31. 

clessim  ich  mache  Kunst- 
stücke, sptielc.  —  Praes.  PI.  3  ös 
clesit  for  a  anöil  SC.  37, 7.  —  Praes. 
sec.  PI.  3  no  clistis  errid  Ulad  for 
süanemnaib  tarsnuon  dorus  diarailiu 
isin  tig  i  n-Emain  LU.  2}-  121'',  11. 

—  Vgl.  ar-chlissini. 
clessainiiacli      31.      Gaukler, 

Jongleur.  —  PI.  Nom.  agat  cle- 
samnaig  SC.  3. 

clessanniacht  Gauklerkunst.  — 
<S'</.6reOT.buaiddessamnachtas.bi\aid. 

cless-rad.  N  Spielen,  Kunst- 
stücke machen.  —  Dat.  oc  clesrad 
ocus  oc  espai  dona  slogaib  ji.  46,  21 
(„playing"  Stokes). 

clete,  cleite  „a  quill,  feather" 
s.  cletine. 

cletli  F.  Balken;  tigmtm  Ir. 
Gl.  485.  —  Gen.  sesrech  oc  tabairt 
cecha  clethi  FB.  2;  Acc.  cleith  25; 
PI.  Dat.  di  clethaib  ind  rigthige  ibid. 

cletlie  mör  no  iiasal  CDav.p.  71. 

cletüe  Dachbalken,  Dach.  — 
Dat.  oder  Acc.  for  dethe  tige  p.  131, 4; 
Acc.  CO  cleithe  na  hedam  to  tlierid- 
gepole  ofthe  church  TlireeMIr.Hom. 
p.  66;  0  Icär  co  clethi  Corm.p.  10  dii. 

clethi  p.  142_,  7  (mo  chlaini  H.) 
lies  mo  chlamni? 

cletiue  M.  Wurfpfeil;  i.  leth- 
foabrach  i.  claidhmine  O'Dav.p.  72; 
On  the  Mann.  II  298.  —  Sg.^  Gen. 
do  chuingid  in  detine  i.  gai  Con- 
culaind  LU.p.  70'',  2;  don  cletiniu  10; 


fo  Chi; 


427 


(h. 


PI.  Num.  (?)  noi  cletiuo  clis  FB.  42 
(deitin   Eg.).     Vfjl.   cless   cletcnach 
das   Wnrfpfeilspiel  LU.  p.  lä-K 
"*  -  f 6     clili      cböicid     Chonchobair 
4,  IF? 

eil  ±1 .  ein  Haupthaiken  des 
Hauses,  auf  dem  der  Dachhaiken 
ruhte;  is  balc  oc  lär,  is  coel  oc 
clethe  Corm.  p.  10  clii.  —  Sg.  Noin. 
amail  atcumaic  in  chlii  isin  tegdais 
0  lär  CO  clethi.  sie  din  atcumaic 
airechus  in  gräid  se  dianad  ainm 
clii  Corm.  l.  c:  in  chli  SP.  V  3. 

2.  cli  ein  hestimmfer  Bang  unter 
den  Dichtern  (file),  On  the  Mann. 
II  171;  clii  Corm.  p.  10,  vgl.  das 
Citat  unter  1.  cli. 

3'.  cli  s.  cle. 


Z^.  18;  vgl.  inar. 
Z-\  18;  Ir.  Gl.  126; 


cliab   cor  bis 
cliatU  erat  ei 
a  hurdle  O'B. 

1.  clith  i.  tinol  O'Dav.  p.  62. 

2.  clith  i.  dluith  no  fir  O'Dav. 
p.  62. 

3.  clith  s.  cleith.  Dazu  wohl 
auch  clitF"i.   clüda   O'Dav.  p.  71. 

clithe  s.  celim. 

1.  clithar,  vgl.  „cliothair  sJielter, 
recess"  OB.  —  Sg.  Acc.  eter  chli- 
tar  is  cliamair  SC.  44,  7  [„hoth  in  the 
court  and  in  the  desert"  Cf  Curry). 

—  In  Ortsnamen:  hi  Clithar  Fid- 
baidi  FB.  36;  ro  läiset  a  n-ernail 
büair  ocus  braite  seoco  fo  dess  hi 
Clithar  B6  Ulad  LU.  p.  77b,  24. 

2.  clithar  König  Corm.  p.  8 
clithar  set. 

diu  „fame,  renoicn"  O'B.  Dazu 
all-chliu  FB.  53? 

clius  SP.  II  G  ältere  Form  für 
cless. 

clo  31.  Nagel.  —  Sg.  Gen.  for 
harr  cech  oen-chlüi  p.  191,  17;  is; 
Acc.  a  clö  ü-argit  FB.  21;  PI.  Nom. 
clüi  clai-i  SG.  189^;  clüi  tened 
FA.  27;  clöthi  p.  191,  15;  Dat.  co 
clothib  triaiia  ceudaib  FA.  27  LBr.; 
Acc.  na  clu  clui-os  Gild.  Lor.  Gl.  153. 

—  Davon  cloaim,  Praet.  Pass.  ro 
cload  crucift.cus  est  MIj.  3^  {Z'^.  477\ 

cloc  31.  Glocke;  clocc  Tir.  11. 

—  Sg.  Gen.  at  cluic  galea  Ir.  Gl.  26 
{vgl  att  tuber  SG.  61>>-;  Dat.  co 
clug  taitnemach  p)-  39,  2-j. 


clocan  F.  skull  Bev.  Celt.  III 177. 

doch  F.  Stein;  doch  crisdail 
crystallus  Ir.  Gl.  552.  —  Sg.  Nom. 
p.  21,  2;  Gen.  ail  chlochc  Lg.  19;  -^ 
ior  corthe  cloche  Gl.  zu  Hy.b,  gü; 
Dat.  din  chloich  I?»/.  5.  40;  Oss.  11  2; 
in  t-ogum  lit  fil  isin  chloich  I  13; 
Acc.  cloich  p>-  43,  14;  immon  cloich 
Lß.  19--  (beim  a  ciun  Iri  cloich  ^ 
311.  30  r.);  ri  cloich  Gl.  zu  ri  ail 
Oss.  111  9;  gaibthi  cloich  .  .  ocus 
dobeir  isin  tailm  SC.  7;  gaibid 
cloich  n-aile  ibid.;  PI.  Nom.  clocha 

p.   190,   27. 

cloehtiii  „causeiva  y"  3IIr.  Hom. 

p.  24. 

clod  „a  clod,  turf"  O'B.  —  Sg. 
Acc.  con  tocba  clod  cechtar  a  da 
roth  rocharpait  FB.  34. 

clod  s.  clöim. 

clöeiisc7i/e/",  ungerecht,  hüse, 
clöin,  cloen  iniquus,  impius  Z^.  31. 

—  Sg.  Nom.  ba  clöen  SC.  5;  inna 
räiter  gö  nä  cloen  wo  weder  Falsches 
noch  Böses  gesagt  wird  SC.  34,  1 ; 
Dat.  N.  0  chlöen  vom  Bösen  Hy.  2,  is; 
Voc.  a  cläin  trüaig  FB.  43?  PI.  Nom. 
serchinnig  cläin  FA.  29;  Gen.  inna 
clöen  Hy.  2,  59.  —  Compos.  do 
chloendiburgun  Se3I.  17. 

cloeiiaini  II  ich  hin  schief.  — 
Pracs.  sec.  Sg.  3  amal  ro  clöenad 
a  thech  FB.  25. 

clöeiie  F.  Schiefe,  Ungerech- 
tigkeit, Bosheit;  iniquitas  Z'^. '61. 

—  Nom.  clüine  SC.  5  (claiue  H); 
Gen.  ba  sab  indarba  clöeni  Hy.  2,  23. 

in  cloi  deroil  p.  144,  11,  zu  lesen 
cöi  (s.  cäi^? 

cloim  III  ich  besiege.  —  Praet. 
Sg.  3  ro  chlöi  311.  37^;   Tur.   18. 

—  Pass.  Praes.  Sg.  3  cloithir 
311.  19b,  3  (imbecillus  involvitur 
iisdem  sane  objectionibus).  —  Inf. 
cura,  fedat  a  clod  {für  cloud)  ut . . 
inimicos  valeant  prosternere  Gild. 
Lor.  Gl.  44. 

cloor  Dep.  ich  höre;  audio  Z'^. 
502.  —  Conj.  Sg.  3  Dep.  ro  dam 
chloathar  Hy.  7,  61.  —  Praes.  sec. 
Sg.  3  ro  das  cload  Hy.  5,  53;  co 
cload  a  ec  „tili  he  should  Jiear  of  Ms 
death"  Stokes  Goid.'^p.  103  LHy.  — 
Praet.   Sg.   3  0  xus  clö  . .  fogur  in 


^  fi^^  ^JiQc^   .      f^lLe^i^uix>    ff^ZnA^l 


428 


charprt/i  Tliree  Mir.  Ilom.  p.  ö2,  30. 

—  Fass.  Praet.  Sg.  3  ro  chloss  a  liit- 
ge  Hy.  5,  le;  2,  le;  SC.  34,  o;  co  closs 

•i^     ^g.  1.  —  Inf.  Nom.  ba  ceol  bind 
■^     a  bitb-cliloisi  i^:J,7,  26;   Dai.  iar 
closiu  imacallma  na  m-Ban  FB.  25; 
iarua  clostin  FA.  23. 

ro  clilolh  Hy.  5,  70,  nach  Stokes 

Goid.^  l).  145  als  Praet.   Puss.   zu 

tocblaim  (do-fo-calaim)  I  dig? 

AyyAi,  -^'clotli    berühmt.    —    Sg.    Nom. 

T  ,' .  diam-sa  coemainech  clotb  bän  L^ 

•\       5,2;  aingel  cloth  glan  gel  Hy.  6,21; 

^"^      "cligrais  cloth  Hy.  5,  69;   clöth  nell 

^     Iig.  17,  23;  Dat.  don  cath  Cocmgen 

cloth  Ily.  5,  19  (i.  clothach  no  air- 

dirc).  — .  Cotnpos.  cloth-amra  FB. 

28;  68,  6;  cloth-riatha  24. 

clothach  berühmt;  Gl.  zu  cloth 

Hy.  5,  19.  —  Sg.  Nom.  molad  Crist 

clothach  labrad  Hy.  5, 101  (i.  airdirc). 

clü  Ruhm;  gloria,  fama  Z'^.  25. 

—  Nom.  cid  nad  chlithe  SP.  V  8; 
Dat.  ferr  cach  clü  II  3. 

clüaiu  Wiese;  cluain  gabäla/icr- 
bagium  Ir.  Gl.  723;  oft  in  Orts- 
namen, z.  B.  do  Chferthiund  Cluaua 
FB.  36. 

cluass    F.    Ohr.    —    Sg.    Nom. 

Hy.  5,  24;  7,  30;  Dat.  in  cech  clu- 

ais  61 ;    im   chluais    Gl.  zu  imm   6 

Oss.  III  2;  asa  cluais  Gl.  zu  asa  bö  s; 

^       PZ.  Da^.  cliiasaib  cluinethar  JjclJL 

cluche  Spiel,  Spielen;  cluiche 

no  oenach   Corni.  p.   26  lugnasad; 

cluithi  {schlechte  Schreibiveise)  jocus 

Ir.   Gl.  518;   cluichech   ludihundus 

Z'^.  811.  —  Sg.  Gen.  iar  scis  öenaig 

ocus  cluchi  FB.  91;  Dat.  catt  bec 

böi    forsind    lär    oc    cluchiu    LU. 

p.  23a,  27 ;  Acc.  no  co  berad  orm . . 

cluchi  SC.  45,  8?  PI.  Nom.  cluchi 

ocus  Ceti  SC.  1;  45,  8  l?);  FB.  39; 

des  ocus  cluchi  FB.  32  (oder  Sg.  ?). 

/    —  Conipos.  asin cluche-maig-Fl/. 91. 

cliulaiiii  I  Cover,  hide  O'B.,  vgl. 

unter  clith. 

/  cluiiie  SC.  5  s.  cloene. 

ü  '     H        [r  >o        cluiuim  I  ich  höre;  Dep.  Conj. 

cJ6iMA<MkC^  /m3-  ^^    chäch    rod    chluinethar    cuivis 

*~^  qui  id  audier it  Wb.  27^  [Z'K  502); 

ro  dorn  cluinedar  Hy.  7,  6I  Fr.  — 

Imperat.   Sg.  2  cluinti  se  5,  7  du 

^ll^  sollst  dies  hören?  3  cluiued  L(j.'d_L.  ? 


PI.  2  cluinid  3  Eg.  ?  —  Praes.  sec.    | 
Sg.  3  ro  chluined  La.  8 ;  nod  chlui-   1  «^  •^ 
ned  ibid.;  p.  39,  15 ;  PI.  3  dia  clu-   ' 
intis' Jl4.    14.    —    Pcrf    {vgl    at- 
chüala  neben  at-chlunim)  Sg.  1  ni 
chuala-sa    FB.    44;    5    ro    chüala  <n '' 
audivisti    Z^.    448;     3    ro    chuale       ] 
audivit    Z'^.    449;    ro    chuala   Hy.      1 
5,  102;  103;  Dg.  17,  20.;  /SC.  38,  9;.^V 
F£.  85;  CO  'cuala  FÄ.  2;  FB.  84;     . 
gu  gcuala  ni  p.  144,  11;  ni  chuala 
SC.  29,  24;  cairm  i  cuala  Hy.  5,  24; 
PI.  3  ro   chualatar  Xr/.  11:   co  cüa-    -^ 
latar  SC.  17.  —  Pass.  Praes.  Sg.  3 
ni    cluinter    -FJ..    14;    ro    cluinter 

FA.  28;  p.  144,  11;  cluinethar  Xf/.  2?    ^       J 
—  F(/Z.  atchlunim,  cloor.  1 

clüin  =  lat.  p  1  u  m  a.  —  Sg.  Acc.  1 

ni  ro  is  chluim  na  colcaid  SG.  p.  229 ; 
PI.  Nom.  cluma  s.  colcaid. 

cmlim  31.  Knochen.  —  PI.  Nom. 
in  chnamai  o.ssa  Z'^.  236;  ro  ior- 
congair  .  .  uli  chnäma  in  mairt  do 
thinol  Three  Mir.  Hom.  p.  12U,  19; 
Acc.  na  cnämu  ibid. 

cued  F.  Wunde.  —  PI.  Nom. 
crcchta  ocus  cneda  SC.  29,  7;  Dat. 
ro  chuir  Sgathau  luibheanna  ice 
agus  leighis  re  cneadhaib  Chein 
„S.  put  balsams  and  healing  hßrbs 
to  the  loounds  of  Cian"  Torr. 
Dhiarm.  p.  130,  1. 

ciies  Haut.  —  Nom.  a  ebnes 
SC.  31,  7;  Dat.  crechta  ina  chäin 
cnis  FB.  24;  Acc.  isffith  rem 
chridi  is  rem  cnes  SC.  29,  is;  ni 
ränic  cnes   nä   sciath  do  'Locgairiu 

FB.  81;  87;  senchodal  fria  ebnes 
FB.  91.  —  Compos.  cneis-gheal 
ivhite-shinned O'Don.  Gramm. p.'d'6^. 

cnet-F.  Seufzer;  „a  sigh,  groan" 
O'B.  —  Gen.  adbur  na  cnete  TE.  9, 5; 
Acc.  ro  chuala  cueit  Echacb5'C.38,9. 

cnetaira  II  ich  seufze,  stöhne. 
Praet.  Sg.  3  cnetais  FB.  38  Eg. 

C116  s.  cnii. 

ciioc  M.  Hügel;  cnocc  gibber, 
ulctts  Z^.  67.  —  Acc.  in  cnoc 
SC.  34,  17;  PI.  Dat.  i  cnocaib 
FA.  14;  p.  191,  27. 

cnoeach  h  ügel  ig ;  gibberostis 
Z'\  67.  —  Sg.  iVom.'talum  .  .  cairr- 
cech  cnoeach  p.  190,  .33. 

Clin  F.  Niiss;  mit  Corm.  Transl. 


429 


jy.  45;  cno  gnoe  „a  hernitiful  nut" 
ibid.  p.  86  guö ;  cuu  ua  darach  nux 
quercus  Z-.  260.  —  Sg.  Nom.  is 
me  a  clim'i  chridi  FB.  24 ;  PI.  Nom. 
in  ferann  asa  tuctha  na  cnoi  sin 
Three  Mir.  Hom.  p.  98,  9;  cnodha 
corcra  Torr.  Dhiarm.  p.  118;  Gen. 
eitne  cno  FB.  0. 

ciium  F.  Wurm  Torr.  Dhiarm. 
p.  128. 

CO  Praep.  mit  Äcc.  zu,  nach, 
bis;  ad,  usque  ad  Z'^.  647.  —  Bis- 
weilen  mit  Längezeichen:  cö  himbel 
/x  40,  36;  FÄ.  25  LBr.;  cö  a  fod- 
brond  FB.  39;  cö  cend  55.  Neben 
CO  auch  cu:  TE.  17;  Oss.  III  4. 
Später  go,  gu:  CO.  3  ^(/.;  6  Eg.\ 
p.  143,  3.  Fi/Z.  S.  85,  7;  304,  i; 
328:  329.  —  Statt  des  Acc.  der 
Bat.  PI.:  CO  tectaib  ScM.  4;  co 
mellaib  FB.  20;  cusna  hüathaib  67. 
—  Eine  Spur  des  nr^prii  »glich 
auslautenden  Consonanten  iti  zeigt 
sich  ausser  in  der  Verbindung  mit 
Artikel  oder  Eelativpronomen  {und 
^  in  chuctu ?')  nur  noch  sdten:  cullae 
ra-brätho  Tir.  5.  Einem  folgenden 
Vocal  ist  sehr  oft  h  vorqesetzt:  co 
hEmain  SC.  30;  45,  22;  FB.  64;  78; 
TE.  5  Eg.\  CG.  2  Eg.;  ausgenommen 
CO  a  (Possessivpronomen),  co  airm 
S(/.  5,  70,  FB.  67.  —  1)  ilfö  dem 
•^  Artikel:  cosin  n-üair  Lg.  6;  T£.  11 
iJf/.;  CC.  6:  F^.  17;  SlTcüsin  LBr.)- 
cusin  m-bandtrebthaig  7).  48,  23; 
cussin  SC.  21;  cusind  ecnaijJ.  170,18; 
cosa  n-gein  _2J.  131,  ig:  cos  trath  sa 
FB.  94;   cossiii  tech   TE.  11   Eg.\ 

FA.  2:    cosindiu    (?•</?.    indiu)    bis 
■^   heute  L^^_12:    FB.   44;    cussindiu 

(96*.     < ;     cosindossa    (vgl.    indossa) 

FB.  44;  PI.  cusna  hüathaib  F^.  67: 
p.  21,  29;  170, 19.  —  2)  3Iit  dem  Re- 
lativpronomen: cusa  tucad  FA. 
31  LBr.\  cosa  tucad  i^-B.  58;  cusa 
rancaibair  73;  coso  rancatär  FA.  4 
(für  cosa  ro-);  21.  —  3)  Mit  Perso- 
nalpronomen erscheint  eine  (durch 
Doppelsetzung  entstandne?)  Form 
cuc-,  chuc-:  Sg.  1  chucum  FB.  23; 
56;  p.  145.  7;  chucttm  ScM.  12: 
13;  16;  FB.  24:  chucom-so  TE. 
8  Eg.\  cueom-sa  13  LU.\  cugam 
FB.    23;    24    Fg.-    PI.    cucain-ui 


j    ScM.  9:  cucainne  14  if.;  curainn  i.; 

j   chucaind  Lg.  1  Lc;  chucund  SC.  13; 

I   FB.  52;''cucüncriü^   FB.   46; 

j   Sg.  2    chucut-su    ScM.   13;    Sg.  3 

\  Masc.  chuci  FA.  1;  9;  SC.  31; 
FB.  40;  57:  66;  81;  84;  87;  ScM. 
1;  2;  4;  TiJ.  7  i?^.;  cuci  Xg.  9:  14: 
chucai  SC.  8;  13;  i/j/.  5,  86  (?); 
cucai  SC.  8;  chuce  FA.  33  (chuice 
LBr.);  chuice  |3.  19,  36;  cuce  Lg.  iL 
^JÜ^jSüifi:  -f'em.  chucci  Sc3L  16; 
chuicci  TF.  5  LU.;  PI  chucu  in. 
1;  11;  13;  FA.  14;  30;  SC.  7;  lO; 
i^rSSl48;  -FJ5.  25;  89;  91;  cucu 
p.  131,  14;  chucco  TE.  8  Ecf.;  cuco 
-S'cM.  22,  10;  chuca  SC.  13  Ä;  cuca 
SC.  10  ZT.;  chuctu  Xq.  11  Xc- 
cucLu.  15  ic. ;  chucta  FB.  89  XV;. 
—  4)  JA  Possessivpronomen: 
1.  Sg.  com  ec  X^18j^jj  ^.  *S^.  cot 
galar  SC.  11.  To:  S7  Sg.  co  a  mnäi 
S-C.  6;  FB.  39;  75;  Äc3f.  3,  1;  co 
a  lecud  SC.  45;  PI.  5  co  a  muintir 
CC.  3;  ca  tulmaing  tuind  Oss.  III  5 
für  CO  a  (go  a  Eg.). 

Gebrauch.  1)  JV«c7i  Verben  des 
Gehens:  tänic .  .  co  a  mnäi  SC.  6; 
7;  8:  10;  14;  28;  30;  33;  44,  4; 
FB.  23;  25;  42;  46;  52;  57;  61; 
66;  67;  69;  73;  75;  78;  FA.  4.;  14; 
18;  21;  30;  33;  p.  19,  36;  42,  s; 
48,  28;  ■Lq^9;  14;  16:  ScM.  4; 
TE.  11  :^!T  13  LU.\  16:  17;  19; 
20;  p.  130,  31:  132,  12;  CC.  3;  6; 
p.  145,  7:  SC.  11,  10 ;  imsoi  co  tech 
Samara  .  .  co  airm  i  m-batar  a  mu- 
inter  FB.  67;  75;  0  thanic  tra 
cusna  dedenchu  do  Vatraic  als  es 
aber  mit  P.  zu  Ende  (fing  p.  21,  29; 
FB.  80;  90.  —  2)  Nach  anderen 
Verben  der  Beivegung  (bringen, 
werfen,  erheben,  ausstrecken  u.s.  tc): 
tucthar  cucund  in  beu  La^l;  9^ 
11;  13;  15:  ScM.  1;  2;'^7Tri2; 
i3;  16;  22,  lo:  TE.  7  Fg.:  S  Eg.; 
FA.  2;  17;  31;  FB.  56;  58;  64; 
87;  Hy.  5,  70;  töcurid  dochum  nimi 
chuci  FA.  1.  —  3)  Ueberhatipt  nach 
Verben  mit  Zielangabe:  gairmter 
chuci  ScM.  4;  ron  soerat .  .  co  rig 
n-ilainglech  Hy.  1,  10;  oc  cuingid 
digi  chucu  SC.  48.  —  4)  Nach  den 
Verben  des  Sehens,  Hörens,  Be- 
merkens   ohne    abhängiges    Verbum 


^^ 


^i(if 


¥^^ 


i(^^^y^ 


430 


zur  Beseichnung  der  Annäheninf/: 
CO  n-accai  in  da  muäi  cucai  da 
sah  er  zwei  Frauen  auf  sich  zu- 
kommen SC.  8;  13;  15;  31;  FB.  40; 
81;  87;  89;  91;  j).  131,  u;  CG.  5  LU.; 
CO  cüala  in  fothrond  chuci  FB.  84; 
111  ro  airigset  na  mnä  chiicu  SC.  39 
{vgl.  Hy.  5,  86?).  —  5)  Zur  Be- 
zeichnung des  Ziels  oder  der  Grenze 
auch  nach  Substantiven:  cid  ior 
tiirusi  chucund  ÄC.IS;  p.  328,  235 
ScM.  9;  cechtar  de  immasech  cucai 
beus  di'a  bualad  SC.  8;  cassla . . 
impu  CO  lär  FA.  28;  flaith  in  do- 
main  cö  himbel  p.  40,  3c;  Oss.  III  4;  5; 
FB.  20;  tri  fichit  gamnacli  co  a 
biatbad  saide  ScM.  5;  co  fä  thri 
bis  zu  dreimal  TE.  13  LU.-.,  ocus 
a  bith  CO  a  lecud  SC.  45.  —  6)  Bei 
Zeitangaben:  co  cenn  \)\ia.dne  bis 
zum  Ende  eines  Jahres,   ein  Jahr 

^      lang  Hy.  2,  56;  p.  39,  19;   Lg.  16; 

^  ScM.  5;  TE.  2  LU.-  1  Eg  •  IB; 
p.  131,  3;  p.  143,  3;  FA.  18;  SC.  9; 
FB.  55;  58;  co  bräth  bis  zum  Ge- 
richt, für  immer  FA.  29;  30;  Oss. 
II  7;  TE.  16;  CO  brath..cose  TE. 
8  Eg.;  co  mordail  bratha  FA.  6; 
^  CO  crich  a  m-bäis  27;  -Lf/.  18,  8; 
CO  dered  na  haidche  FB.  Sl;  8ü; 
'     CO  deod  Uli  co  trath  na  faire  83; 

^  CO  matain  57;  94;  L(i^;  TE.  12 
v/  Eg.;  CC.  2  £V/.;  cosindiu  bis  heute 
s.  oben;  co  se,  cose  ad  hoc,  adhuc 
Z\  347;  SC.  11,  7;  45,  17;  TE. 
8  .%.;  cosse  SC.  38,  3.  —  7)  Häu- 
fig im  Geqensatz  zu  ö  von:  0  tbe- 
nid  CO  fräigid  FB.  2;  39;  FA.  22; 

'^^  otä  Essrüaid . .  co  Beind  Etair  J^g.  \  1 ; 
on  16  cu  cele  TE.  17;  p.  131,  le; 
FB.  24.  —  8)  im  Vergleich  zu? 
bäigthir  cach  delb  chäin  cbucom 
FB.  24;  conid  cbucom  bagthir 
cach  u-delb  söer  sochraid  eter  ial- 
laib  ban  buägnithi  LU.  j).  124^,  17 
{Tochm.  Em.);  is  don  ingen  siu  at- 
rubrath  cruth  cach  co  hEtain,  coem 
cach  CO  hEtäin  TE.  5  Eg.;  is  ard 
cech  recht  co  himchim  SC.  45,  22; 
do  chomram  chucum  ScM.  12;  16. 
2.  CO  {identisch  mit  1.  co)  wird 
zur  Bildung  des  Adverbs  aus  Ad- 
jectiven  verwendet  {vgl.  Z'^.  609): 
CO  anbsaid  ocus  co  utmall  „change- 


fully  and,  restlessly"  FA.  14  {cho 
LBr.  Schreibfehler?);  co  äigthide 
ocus  CO  hacarb  ocusco  aduathmar20; 
CO  ansa  SC.  26 ;  co  hopunn  Hy.  8,  2 ; 
FB.  25 ;  la  fegad  co  aiidiaraid  fair 
zornig  auf  ihn  blickend  38;  co  urtrach- 
ta  67;  co  gnäthach  63 ;  co  gle  SC.  20; 
CO  glörach  26;  co  diriuch  FB.  26; 
CO  dian  Oss.  III  3;  colluath  FA.  30; 
CO  hiath  SC.  32;  co  labur  26;  co 
mör  FB.  62;  FA.  33;  commor  TE. 
11  Eg;  CC.  4  Fg.;  conimeuic  Lji^  11^  -^ 
CO  fota  TE.  13  LU.;  co  fergach 
Oss.  I  5;  co  foill  foill  SC.  33,  31; 
CO  subach  ocus  co  forbäelid  FA.  31 ; 
CO  claen  FB.  26;  co  corptha  SC.  49. 
3.  CO,  CO  u-  Braep.  mit  Bat. 
mit;  cum  Z^.  640.  —  Auch  cu: 
SP.  II  11;  IV  3.  Vereinzelt  mit 
Längezeichen:  cö  cwmdach  FA.  13 
LBr.  —  Bisiveilen  mit  Acc:  colliii 
n-ingen  FB.  53;    co    fleisc  n-düir 

FA.  18  LBr.  —  Der  Nasal  ist 
vor  Vocal  und  Media  als  solcher 
bewahrt:  co  n-ainglib  FA.  3;  co 
11-änius  12;  CO  n-öen-süil  Sc3I.  11; 
CO  m-bläthe  FA.  16;  co  m-baraind 

FB.  46;    CO    m-briathrfM&    21;    co 
n-diorad  2;  co  n-dergothaib  54;  co 
n-dam  Ij^UJLli  c»  n-dig  CC.bLU.;    ■)(- 
CO  n-gemaib  FB.  2.  Dagegen  coUin  . 
FB.  53;  CO  londgail  ScM.  3,  4;  co 
cumtuch  FA.  13;  co  cernaib  FB.  23; 

co  tugi  55;  co  fethain  50;  co  sre- 
thaib  FA.  13;  co  süstaib  FB.  48. 
—  Mit  Artikel:  cosiu  brot  SC.  8; 
PI.  cosna  fochaidib  Hy.  1,  13;  cusna 
lesanmanuaib  Sc3I.  12;  FB.  74; 
cosna  fib  FA.2  s.  inti.  Mit  Possessiv- 
pronomen 2.  Sg.  cot  laim  deis 
p.  40,  35;  3.  Sg.  cona  FA.  3;  15; 
CC.  3  Eg.  —  In  der  Composition 
findet  sich  häufig  die  Nebenform 
com-  (aspirirend).  Vgl.  auch  cot-.  — 
Gebrauch  1)  Zur  Bezeichnung 
der  Begleitung,  des  Zubehörs:  Con- 
chobar  co  mathib  .  .  imbi  FB.  4; 
12;  5;  teit . .  cona  teglach  er  ging 
mit  seinen  Leuten  FB.  13;  31; 
ScM.  4;  SC.  45,  21;  imsoi  .  .  cona 
choscur  FB.  67;  23;  40;  74;  Hy.  5,  91; 
di  senistir  dec  .  .  co  comlathaib  friu 
zivölf  Fenster  mit  Läden  davor 
FB.    55;    Lg.    18,    27;    ScM.    20',     ¥r 


431 


SC.  37,  ig;  in  chröel)  cn  m-hlatliaib 
der  Zweig  mit  Bli'ithcn  Ry.  4,  ü; 
mara .  .  co  n-ainbthinib  FA.  30;  IG; 
a  thechtairi  .  .  chuci  ocus  üad  co 
n-athescaib  seine  Boten  zu  ihm 
und  von  ihm  mit  Aufträgen  FA.  'J; 
dochum  richid  co  n-ainglib  nimi 
zu  dem  Reiche  mit  den  Engeln  des 
Himmels  FA.  3;  15;  i^J5.'l3;  50; 
54;  55;  Hy.  7,  3;  4;  5;  do  miledaib 
CO  n-delbaib  ech  ocus  eu  von  Sol- 
duten mit  Gestalten  von  Pferden 
tmd  Vögeln  FA.  8;  Job  cosna  fo- 
chaidib  Hioh  mit  den  Plagen  Hy. 
1,  13;  4,  7;  a  be  co  m-bail  Lcj. 
5,  13:  17;  set  CO  m-brig  La.  18,11; 
ßcM.  %  4;  in  ben  cosin  brot  üane 
die  Frau  mit  dem  grünen  Mantel 
SC.  8;  23;  fer  co  n-ilur  gnim 
SC.  31,.  13;  33,  2g;  40;  42;  atäi  co 
n-galurfüail  ScM.  13;  a  surnn  tened 
CO  ruadi  aus  einem  Ofen  von  Feuer 
mit  Bötlie  Hy.  1,  29;  co  fleisc  düir 
CO  n-ainciud  lecdu  mit  einer  harten 
Peitsche  mit  {^=  von)  steiniger  Natur 
FA.  18 ;  in  fer . .  co  cosmailius  cro- 
tha  Aililla  TE.  12  LU.;  frisöcbat 
. .  CO  m-brön  sie  erheben  sich  mit 
Kummer  FA.  16;  FB.  46;  52; 
böi . .  dia  reir  co  fothrocud  sie  ivar 
zu  ihren  Diensten  mit  Baden  FB.  79; 
1-0  bämar  . .  co  cätaid  acut  SC.  43 ; 
cu  n-deue  dul  SP.  II  11.  —  2)  Zur 
Bezeichnung  des  Mittels:  amal  ben- 
tair . .  CO  n-aitain  aith  wie  geschnitten 
werden  mit  scharfem  Messer  FB.  46; 
48;  öen  beim  co  claidm&  ein  Schlag 
mit  dem  Schioerte  FB.  81;  bennach 
. .  cot  laim  deis  p.  40,  35;  ni  ba 
cath  CO  n-gaisciud  nicht  sei  Kampf 
mit  Waffen  FB.  21. 

3.  CO,  CO  n-,  CDU,  conii  {selten 
mit  u)  Conj.  dass,  so  dass,  bis; 
da;  am  nächsten  dem  franz.  que 
vergleichbar ;  Z^.  719.  —  Es  sind 
dies  die  Präpositionen  co  {zu)  und 
CO  n-  {mit)  in  conjunctionaler  Ver- 
loendung,  aber  ohne  dass  eine  scharfe 
Scheidung  durchführbar  icäre.  Die 
Form  CO  findet  sich,  abgesehen  von 
unsicheren  Fi'iUrn,  hi  cein  co,  cen 
CO  obwohl  )iirhl.  iiinl  in  110  CO,  noco, 
nocho  einer  (iniihdtisvlu'n  Form  der 
Verneinung     des    Hauptsatzes.    — 


Die  Form  co  n-:  co  n-acca;  co  n- 
cpcrt,  CO  n-dei'na,  co  m-bo,  comad 
TE.  5  für  CO  m-bad,  comtar  tmd 
com  dar  Hy.  5,  42,  44,  FB.  25  für 
CO  m-batar;  xoahr scheinlich  auch  in 
coUuid  »ScM.  11;  corrici,  corrabatar, 
corränic,  corralsat,  com-mos-ralat, 
conna,  neben  co  luid,  co  ränic,  cor 
bo,  cona,  co  tarat,  co  closs,  co  fagbad, 
CO  suifed.  —  Die  Form  con  {ge- 
ivöJmlich  durch  ein  umgeTcehrtes 
nach  links  offnes,  c  ausgedrückt): 
con  facca  J^cf.  Ij  TE.  3  Fg.-  con  ^ 
luid  SC.  36;  con  tarlaic  Dg.  \h\  ^ 
con  tocba  FB.  34;  con  "cengait 
FA.  17  LBr.;  con  batar  ScM.  18. 
—  Die  Form  conn :  conn  altp.  142, 23; 
conn  facatar  CG.  4  Eg.;  connicci 
bis  für  con-do-icci?  —  Mit  ro  ver-  - 
bunden:  corro,  corra  (corra  gaib, 
corrabi  für  corro  bäi),  co  ro,  coro, 
cor.  Für  lat.  ut  non  und  ne  er- 
scheint conna,,  connach,  cona,  connar, 
conar  (FB.  39,  mit  ro).  Die  Coniplexe 
commäromarba,  com-  mamuirfe,  com- 
matuaircfe  FB.  6  stehen  für  co  n- 
immä-ro-marba,  co  n-immä-muirfe, 
con-imma-tuaircfe;  ebenso  ivohl  auch 
commosralat,  connämusnägat  FB.%^ 
für  CO  n-immos  ralat,  connä  immus 
n-ägat  {vgl.  jedoch  S.  308).  —  In 
jüngeren  Handschriften  go,  gu:  gu 
gcuala  p.  144,  11;  gumdar  =  gu 
m-batar;  gurrus  loiscc  p.  130,  12  = 
altir.  corros  loisc.  —  Mit  Prono- 
men verbunden:  1.  Sg.  conom  thici- 
sea  dass  zu  mir  kommen  FB.  24  • 
(conam  Eg.)\  conom  erracht  bis  ich 
ertvachte  TE.  12  LU.;  PI.  ni  conn 
acci  necb  Niemand  sieht  uns  p.  133, 11; 
5.  Masc.  conos  tanic  SC.  48 ;  FB.  40 
(conas  Eg.)\  conid  n-accur  bis  ich 
ihn  sehe  LfJ-^',  FB.  74;  conid  ^ 
n-arlaid  Hy.  5,  20;  conid  farggaib 
Hy.  2, 10  {vgl.  2.  conid) ;  Fem.  conda 
bert  j3.  131,  2;  3;  4;  7;  p.  130,  25; 
Neutr.  conda  tarla  FB.  25  {auf 
tech  zu  beziehen);  conda  esur  biad  31; 
conda  accatar  ni  CG.  i  LU.;  Plur. 
conda    thanic  Hy.    2,  39;    Lg.   11;    7^ 

SC.  38,  8.  —  

Gebrauch.  Die  Conjunction  co 
steht  an  der  Spitze  eines  ztveiten 
Satzes,    der  zu   einem  ersten  {bis- 


432 


weilen   feldenden)   Satze    in  irgend 
welcher  Beziehung  steht. 

D  CO  an  der  Spitze  eines  Nach- 
satzes im  Sinne  unseres  „  d  a "  und 
zwar  a)  es  geht  ein  Conjunctions- 
satz  voraus:  a  m-böi  and..,co  n- 
acca  als  er  da  war,  da  sah  er 
FB.  37;  85;  con-tuli . . ,  co  n-accai 
CC.  5  (conn  facco  Eg.);  in  tan 
m-bätar  and  .  .,  co  cualatar  SC.  17; 
FB.  84;  85;  87;  Sc3L  15;  CC.  4 
(conda  LU.,  conn  Fg.);  p.  145,  i4 
(con);  fecht  n-and  din  bäi  _a  haite 
.  .  oc  fennad  löig  .  .,  con  facca  si 
"^  iüU-L, —  b)  Die  Nebenhestimmimg 
durch  eine  adverhielle  Wendung 
ausgedrückt:  lä  n-and  döib  an- 
ingenaib  .  .  oc  a  fothrocud  co  n- 
accatar  jj.  131,  14;  fo  uair  co  n-gab 
Hy.  5,  t5.  —  c)  Der  bestimmende 
Satz  geht  in  der  Form  eines  Haupt- 
satzes voraus:  nir  bo  cbian..,co 
toracht  Conall  nicht  ivar  es  lange, 
da  kam  Conall  FB.  39;  40;  89; 
SC.  7 ;  bä  iar  sudiu  .  .  co  n-acrad 
FB.  56;  ro  böi  isin  t-stidiu  faire 

■^  iar  sudiu . .,  conn  aca  FB.  81;  Jjff  1 1j. 
TE.  3;  p)-  132,  13;  luid  .  .  co  n-accai 
TE.  12  LU.;  p.  144,  10;  FB.  85; 
luid  .  .  CO  m-böi .  .  co  n-erbairt  sie 
qing  .  .  his  sie  ivar . .  da  sagte  sie 
FB.  44;  40;  SC.  15;  FA.  2;  dorat 
. .  a  Läim  for  a  broind  .  .,  co  ro  der- 
drestar  in  lelap  fo  läim  er  legte 
seine  Hand  auf  ihren  Leib,  da  be- 
wegte sich  das  Kind  unter  seiner 

2j(  Hand  Lg.  b]  maidit .  .  na  sluaig 
for  na  "dorsi,  corralsat  gritb  mör, 
CO  suifed  fuil  mol  for  lär  ind  liss 
die  Schaaren  brechen  über  die 
Tliüren  hinaus,  da  erhohen  sie 
grossen  Lärm  .  .  ScM.  18;  TE.  18; 
ni  rabi . .  fer  no  lamad  a  u-etargaire, 
CO  n-epert  Sencha  Niemand  ivar 
da,  der  es  ivagte  sie  zu  hindern, 
da  sagte  S.  FB.  15;  ni  gabsat 
naffimär..co  n-accatar  CC.  3  LU.  — 
d)  Das  Gefüge  ist  ganz  lose,  der 
Satz  mit  co  „da"  schliesst  sich  als 
ein  neuer  Ansatz  an:  conn-faccatar 
ni  da  sahen  sie  I\hriis  CC.  3  Eg.; 
SC.  8;  co  am  Aiifunii  cIiica  Verses: 
cofuarnsa  da  fand  ich  ihn  SC.  33,3; 
CO  roni   aichnistar   da  erkannte  er 


mich  5;  conda  thanic  in  t-apstal  da 
kam  der  Apostel  zu  ihnen  Hy.  2, 39.  — 
2)  Der  erste  Satz  geht  als  Haupt- 
satz voraus  und  der  Satz  mit  co 
folgt  als  Nebensatz,  a)  Der  Satz 
mit  CO  bezeichnet  das  Ziel,  bis: 
0  ro  gab  gaisced  co  n-deocbaid  bcäs 
seit  er  Waffen  nahm,  bis  er  starb 
FB.  79;  ro  alt  la  Conchobar,  £0l  ^' 
m-b6j_  si  ingen  as  mörailliu  ro  böi 
i  n-hErinu  sie  wurde  von  C.  er- 
zogen, bis  sie  das  schönste  Mädchen 
in  Irland  war  Lg.  Qj  co  m-ba  ^ 
CC.  4  (gu  m-bo  £^.V;  "co  fuaratar 
TE.  3  Eg.\  CO  tanicc  12;  CG  1  iZJ.; 
comtar  Hy.  5,  m;  conda  rucus 
SC.  38,  8;  co  tänic  FB.  90;  ro 
bä-sa  . .  i  n-imsnim  mor  .  .  co  ro  gle 
dam  ScM.  4:;  dorochair  cotlud  form, 
conom  erracht  innossa  Schlaf  fiel 
auf  mich,  bis  ich  jetzt  env achte 
TE.  12  LU.;  gurrus  loiscc  bis  ihn 
verbrannte  TE.  20;  gumdar  mesco 
CC.  3  Fg.;  co  m-bo  SC.  8;  gu 
rissim  p.  142,  12;  co  rfs  SC.  12; 
CO  ti  bis  kommen  tvird  FA.  14; 
CO  tici  TE.  13  LU.\  anam  .  .  co  ro 
diglä  in  ceö  FB.  36;  foracaib  co- 
marle  .  .  co  tisad  his  er  kommen 
loürde  79 ;  80 ;  ni  biad  . . i  f os ,  co 
fagbad  nicht  ivürde  er  ruhen,  bis 
er  gefunden  hätte  SC.  29,  6;  s;  14; 
lotar  ass  .  .  co  m-batar  i  n-inis  mara 
Lg.  13;  14;  15;  co  rancatar  ÄC.  14;  ¥y['" 
31;  'Bö;  FB.  8;  20;  38;  39;  44; 
61;  62;  corrabi  92;  dotbäet  .  .  co 
tard  SC.  8;  FB.  4;  tiagait  .  .  co 
röchet  FA.  29.  —  Der  Satz  mit 
CO  geht  voraus:  conda  esur .  .  ocus 
CO  ro  chotlur,  ni  diwgwo  (?)  comiond 
FB.  31.  —  Durch  Verschmelzung 
mit  do-ici  und  ro-ici  [kommt,  er- 
reicht, vgl.  ticim,  ricim)  entstehen 
die  Formeln  connici  und  eorrici 
mit  Accusativ,  die  wir  in  den  meisten 
Fällen  durch  die  einfache  Präpo- 
sition bis  übersetzen  köymen.  — 
1))  Die  Folge,  so  dass:  benna- 
chais  in  clarainech,  comdar  forreil 
a  di  süil  Hy.  5,  42;  ro  grecha  in 
lenab..,co  closs  fön  less  uile  das 
Kind  schrie,  so  dass  es  durch  die 
ganze  Burg  gehört  wurde  Lgj^U\9;  ^^ 
ScM.  13;  corroimid  16;  co  toTchair 


433 


TE.  13  LU.;  CO  m-bo  FB.  15;  co 
forcroth  20 ;  co  torchratar  . .  co  ra 
batär  44 ;  nos  cuir  . .  co  ranic  64 ; 
CO  ro  läi..,co  n-dechaid  ibid.;  co 
tarIa..co  in-batar  FB.  65;  7U;  co 
topacht  77;  88;  corroichct  FA.  16; 
CO  röchet  22;  ba  he  a  meit  co  ca- 
thaigtis  SC.  40;  büi  .  .  dia  fot  na 
lamae  corro  acht  FB.  82;  ro  ria- 
strad  .  .  co  rabi  FB.  27;  cor  bo  ibid.; 
mani  dirgi-siu  co  rop  cöir  lüenn 
du  es  nicht  aufrichtest ,  so  dass  es 
gerade  ist  FB.  27;  6  (commäromarba 
für  CO  n-immä-ro-marba);  imma- 
cossaitiub  . .  commatuaircfe  doib,  co 
m-breiifat  ibid.;  rö  sini . .  co  taill- 
fed  27;  adrolaic  . .  co  n-dechsad  85; 
focheird  bedg  cuce,  corra  gaib  a  dci 
n-ö  sie  that  einen  Sprung  zu  ihm, 
so  dass  sie  seine  beiden  Ohren  er- 
^  griff  Lg.  9;  15;  corrabi  ScM.  3; 
SC.  4v ;  co  ro  lathea  5;  corra  ba 
Sc3L  11;  19;  20;  co  m-bu  CC.  5 
(gu  m-bo  Fg.)]  co  m-bo  FB.  3; 
conn  alt  p.  142,  23 ;  comtar  •  budig 
so  dass  sie  zufrieden  waren  FB.  79 ; 
dos  leicim-se  .  .  do-som  in  n-gai 
cetna,  co  m-ben  a  laim  de,  co  m- 
bui  for  lär  ich  iverfe  nach  ihm 
denselben  Speer,  so  dass  er  seine 
Hand  von  ihm  schnitt,  so  dass  sie 
auf  dem  Boden  lag  ScM.  10 ;  11 ; 
SC.  7;  CO  m-ba  .  .  con  batar  18; 
TF.  12  Fg.;  p.  130,  25;  FB.  61; 
doleci  gai  dö,  con  luid  SC.  36.  — 
c)  in  loser  Weise  eine  bloss  zeitliehe 
Folge,  oder  eine  iveitere  Ausführung, 
wobei  icir  co  oft  mit  „und"  über- 
setzen könnten:  tancatar  .  .  co  n- 
dernsat  guima  möra  sie  kamen  und 
•^  vollbrachten  grosse  Thuten  Lg.  16; 
ScM.  15 ;  lotar  . .  doehom  in  tige, 
corra  gaib  cäch  a  Icpaid  sie  gingen 
nach  dem  Hause  und  jeder  nahm 
sein  Lager  ein  FB.  12;  co  ro  lä  25; 
CO  ro  fersat  54;  co  u-dernae  84; 
CO  n-desetar  91 ;  dobert  lais  a  cend 
sin,  corrabi  for  bri'i  inbroga  jj.  132, 17; 
SC.  9 ;  ocus  mnä  oentama  Ulad  . . 
do  g&hail  cepoce  . .,  co  n-erbrat  tmd 
die  Frauen  von  Ulster  sollen  im 
Chor  singen,  dass  sie  sagen..  Sc3I.  20; 
frisgart . .  co  n-epert  so  fria  er  ant- 
wortete  ihr   und    sagte   Folgendes 


zu  ilir  SC.  15;  FB.  18  ferais .  . 
faelti  fris,  co  n-epe7't  SC.  17;  luid 
. .  dia  acallaim  . .  co  n-epert  FB.  43; 
afraig  . .  co  n-epert  14 ;  for  in  scäl 
la  töcbäil  a  lämi,  co  tarat  beim 
du  39.  —  d)  Ln  negativen  Conse- 
cutivsatz  steht  conna,  connach: 
tu  . .  oc  ä  n-imdegail . . ,  conna  tor- 

I   gethar  FB.  10 ;  ro  niarbtha  . .,  conna 

j  terna  ass  Lg.Jibj  serg  for  marcuch 
in  maiger"coniiä  toraig  sund  ille 
SC.  29,  20 ;  conna  facabtais  CC.  1 ; 

I  conna  roched  SC.  5;  conna  ruc 
acht  oenchois  üaim  ScM.  12;  14; 
18;  conna  bui  CC.  3  Fg.\  conna 
rabi  so  dass  nicht  war  SC.  6;  con- 

j  narb  FB.  36;  connar  cungain  39; 
connä  füair  SC.  36;  cona  fetatar 
TE.  15;  rucais  üaim  .  .  connach 
acciu  com  ec  hast  du  von  mir  ge- 
nommen, so  dass  ich  ihn  nicht  sehe 
bis  zu,  meinem  Tod  Lg.  18,  8.  — 
3)  Der  Satz  mit  co  hezeicTmef  die 
Absieht,  dass,  damit  (vgl.  conid), 
mit  Conjunctiv,  Futurum  oder  Tem- 
pus secundarium:  a)  positiv:  reg- 
mai  CO  ro  lam  SC.  35 ;  dogen-sa  .  . 
imcossäit  .  .  com-märomarba  cäch 
dib  a  cheli  damit  ein  jeder  von 
ihnen  ivechselscitig  den  andern  tödte 
FB.  6;  CO  ros  coi'aigea  FA.  6;  co 
n-derntar  TE.  9,  12  Fg. ;  an  bic  . ., 
CO  rot  acilliur  ivarte  ein  Wenig, 
dass  ich  mit  dir  rede  Sc3f.  9;  taet 
CO  tallur-sa  FB.  94;  taet  ille  . .  co 
comairsem  FB.  31;  p.  130,  29;  co 
n-dernaitis  .  .  i.  cor  clasta  . .,  co  ro 
hagtha..,co  ro  orta  TE.  8  LU.\ 
gu  tuidchidis  p.  144,  27;  co  finnad 
SC.  32;  CO  n-aiced  33,  34;  ro  fäid 
.  .  CO    fastaitis    48;    co    ro    fegtäis 

FA.  2;  31;  dogni . .  a  n-etrain,  co 
ro  glethe  FB.  33;  co  fiastais  SC.  22; 
CO  tistais  . .  ocus  co  fessta  TE.  2  Eg. 
—  h)  negativ:  is  i  liss  fo  leith  ro 
alt  CO  nach  acced  fer  di  Ultaib  in 
einer  Burg  abseits  tvurde  sie  erzogen, 
damit  kein  Mann  von  den  U.  .sie  sähe 
Lg.  6^  conna  hacced^ll^  cona  ti- 
stais J4;  conna  teilgedj).131,  21;  con- 
na ro  chomraictis  SC.  48;  conna  bad 

FB.  2b;  connafogl)aitheFi?.80;  auch 
connä  bad  losend  don  tig84'?  cona  ris 
Gl.  zu  ar  nad  ris  Hy.  6,  20.  — 

28 


434 


cobluth 


4)  Hau  fünf)  von  Säfsen  mit  co 
in  i-erRchiedencm  Sinne:  dochuatar 
side  dia  n-dilgiund  i  n-oen  16,  co 
n-dcochotar  doclium  rig  Alban,  co- 
n&üiifür  condaV)  ragaib  ina  munteras 
diese  gingen  sie  zu  vernichten  an 
einem  Tage,  d a  begaben  sie  {letztere) 
sieh  zum  König  von  A.,  so  dass 
er  sie  in  seinen  Dienst  nahm  L(L  11; 
fecht  and  din  luid  in  rectah-e  ma- 
tain  moch  corra  lai  cor  imma  tech- 
som,  CO  n-accai  in  lanamain  ina  cot- 
lud  ("///'-/  iiiiiij  (h:y  Verwalter  morgens 
friili  II  ml  m neide  einen  Umgang 
tim  iJir  Hans,  da  sah  er  das  Paar 
schlafend  Lg.  12 j  luid  .  .  co  ränic 
..CO  n-accaT'lSTT.  13;  lotar  ass . . 
con  rancatar  .  .  co  n-accatar  15; 
fechtus  dia  m-bui  Eachaid  hi  Fre- 
mainn,  co  n-dernad  öenuch  .  .  leo 
ann,  co  tanicc  iarsin  Etain  einst 
als  E.  in  F.  tvar,  dass  eine  Fest- 
versammlung dort  von  ihnen  abge- 
halten würde,  da  kam  E.  TE.  15; 
CO  raeblangtär  . .  dia  n-gaiscm(7,  co 
folmastar  cach  dib  aidid  a  chele 
so  dass  sie  zu  ihren  Waffen 
sprangen,  damit  jeder  von  ihnen 
(lern  andern  den  Tod  bereite  FB.  20; 
CO  n-örget . .  co  m-bad  21.  Eine 
grössere  Anzahl  von  Sätzen  mit  co 
hinter  einander:  p.  131,  i-s;  FB.  21; 
25;  31;  86.  — 

5)  CO  in  explicativer  Bedeu- 
tung, dass:  is  irrechtaib  bo  .  . 
settai  mnä  Ulad  . .  conom  thici-sea 
es  ist  in  Gestalt  von  Bindern  lo.  s.  tv., 
dass  die  Schütze  der  Frauen  von  U. 
zu  mir  kommen  FB.  24;  immotarla 
..döib..,co  tarat  in  t-oinfer  for 
firu  hErend  es  widerfuhr  ihnen, 
dass  . .  ScM.  8 ;  ciatberat  .  .,  co  n-  | 
dcnsat  cennach  fris  FB.  11\  atbcrt .  ., 
CO  n-dingncd  ccnnacli  fris,  dia  tuctha 
dö  in  curadmir  ibid.;  atbertsat .  .,  ! 
CO  leicfitis  ibid.;  ro  fitiV  co  ticfaitis  j 
er  lousste,  dass  sie  kommen  würden 
FB.  79 ;  bäd  maith  lim  . .  co  m-bad 
e.s  tväre  mir  lieb,  ivenn  er  es  wäre 
SC.  14;  bä  doigh  leo,  comad  (=  co 
m-bad)  a  sidib  di  es  war  ihnen 
wahrscheinlich,  dass .  .  TE.  5;  dir- 
san  a  fot  co  n-erbart  10  LU.;  nä 
con   fcs   CO.  G  LU.;   negativ:    ro 


fitj'r  no  CO  ricfad  Emuin  Macha 
afrithisi  Ber.  Celt.  III  175  [Cnch. 
Death)y  SC.  45,  e;  ni  bo  rö  lim 
dait,  conna  tissad  . .  ocus  co  m-bad 
FB.  17;  atnaigh  . .  aicbne  fair,  conar 
be  Ailill  TE.  12  Eg.  —  6)  Beson- 
dere Verbinelungen:  a)  acht  co  nur 
dass:  acht  co  taisfena  a  fled  döib 
FB.  7,  s.  acht  1)  b).  —  b)  cen  co 
ohne  dass:  atä  biad  lat  cen  co 
n-essara  Sc3I.  3;  ros  boi  ni  no 
chomairled  cen  co  labradar  ibid.  3,  2. 

—  c)  ceiii  CO,  ct'u  CO  wenn  nicht. 

—  d)  ni  con,  s.  iif,  und  e)  iio  co, 
no  con,  nocho,  nochon,  emphatische 
Formen  der  Verneinung. 

col)  i.  buaid  Corm.  p.  8;  i.  caomh 
no  buaidh  O'Dav.  p.  63. 

col)aid  s.  cubaid. 

cobair  Hülfe;  cobir  auxilium 
Z\  781.  —  Sg.  Nom.  ro  bo  cho- 
bair  dond  Erinn  Hy.  2,  15;  Bat. 
Ldiar  cobair  Hy.  1,  ic;  G,  3. 
(_x)  cohais  F.  „conscienee''  (>' i;  u-gl. 
cubus),  ist  aber  an  diu  fuhinidni 
Stellen  offenbar  eine  Neben foe in  i:un 
coibse  confessio:  Sg.  Nom.  isi 
mö  chobais  indiu  jLr/.  17,  19  (cu- 
bus Eg.);  Acc.  tabair  a  chlorig  do 
chobais  prius  ocus  dobcr-sa  iar 
sein  Hy.  4  Praef. 

col)ar  .s.  colmr. 

cobartlie  SC.  29  s.  cobraim. 

cobas  conipages  Z'^.  871. 

col>cs  die  gleiche  Quantität?  coi- 
bheis  coinparison,  eqiiality,  as  much 
as  (XDon.  Suppl.  —  8g.  Acc.  co 
ro  lin  in  coibes  n-dimain  den  leeren 
Baum  FB.  40  Eg. ;  Du.  Acc.  dorad 
a  da  cobheis  zioeimal  soviel  p.  309,  is. 
:     cohlach     die    Stimme    zivischen 


Ba,ss  (dord)  und  Tenor  (andordl 
Baryton,  vgl.  On  the  Mann.  III 
p.  378.  —  Sg.  Nom.  coblach  Ard- 
dain  Lg.  17,  27. 

coblath  1.  curach  no  long  beg 
for  a  m-bi  imram  O'Dav.  p.  G7. 

coMige  F.  Beiliegen,  Beila- 
ger; copulation  O'B.  —  Sg.  Nom. 
coibligi friCoinculaindSC.il, 4;  Gen. 
inam  bia-sa  uair  coblige  let  TE.  5. 

cobluth  etwa  cob-li'ith?  Sg.Nom. 
ech  .  .  cobluth  FB.  50;  coblüth 
p.  310,  22. 

K  ?  t-ti^i:^^       o^^M^J-  Um. 


T);i  C'olior 


435 


l>ä  col>or  TE.  GLU.  lies  bäcobor, 
s.  accobor. 

Icol)ra  Schild;  a  shield  O'R. 
—  PI.  Gen.  tri  maic  Uislend  cobra 
n-garg  Sc3I.  21,  i8. 
eobraiin  II  ich  helfe.  —  Praes. 
PI.  3  nos  cobrat  FÄ.  27  (nos  ca- 
brut  LBr.)  —  Praes.  sec.  Srj.  3 
ahsol.  dia  m-bad  .  .  Conall  Cernach 
tabsat  crechta,  is  Cucbulaind  co- 
l)arthe  SC.  29,  vgl.  budigthe,  cartbo. 

cobrith  F.  auxilium  Wh.  7c 
(Z'2.  802);  cobraid  Fei.  Oct.  18. 

cobsaid  fest;  cobsud  stabilis 
Z\  871;  vgl.  fossad.  —  Sg.  Nom. 
^  menma  cobsaid  La.  17,  37, 
^  cobsaidecht  F.  Festigkeit.  — 
Nom.  cobsaidecht  ailecb  Hy.  7,  25; 
Dat.  CO  cabsaidecbt  SC.  42  (cohs.H.); 
Äcc.  cobsaidecbt  FA.  10. 

cobur  Schaum;  cobhar  foam 
OB.  —  Sff.  Nom.  cobur  fola  for 
a  cl^diub  FB.  24. 

cocart  M.  Kampf;  „war"  Corm. 
Transl.  jx44.  —  Nom.  ro  böi  in  cocad 
etiirru  ScM.  5;  Gen.  in  cbocda 
SG.Qi\  PI. Nom. cokthe  ilij).131,36. 

co-cele  31.  Gefährte.  —  PL 
Gen.   armgaisced  a  coceli  FB.  40. 

co-cert  Berichtigen,  Zn- 
rechttv eisen;  judgment  C/Don. 
Suppl.  —  Acc.  in  coceirt  emenda- 

(tiomm  311.  2a  (Z^.  68);  iii  ra  la- 
matar  Ulaid  a  cbocert  immi  Xr^.  G^ 
cocertaim  11  ich  berich'tige, 
IC  eise  zur  ec  h  t ;  coigeartaim  „Ij^id- 
ge,  inquire"  OB.  —  Praes.  Sg.  1 
cocertaim  bretba  \}\ad  p.  327,  31; 
•3  meti  cenid  chocerta  FB.  68,  15? 

—  Inf.  Dat.  oc  cocertad  a  cotrebi   j 
SC.  21 :  in  tan  na  hantai  for  cocer- 
tad  Medl)a  FB.  Ib.  —  Vgl.  con- 
certaim. 

eo-oetul  N.  Harmonie;  coretal 
cnncentns  Z^.  871.  —  Nom.  cocetul 
comchubaid  FA.  7;  SC.  33,  17. 

cocliliiie  Deminut.   von  cochull. 

—  Sg.  Nom.  cocbline  ettecb  immi 
CO  n-urslocud  for  a  dib  n-ulendnail) 
1).  311,  3. 

cochull  eine  Hülle  für  Kopf  und 
Schulter,  =  lat.  cucuUus;  cocul 
quasi  cucull  ab  eo  quod  est  cuculla 
Corm.   p.    10;    cochall    cassula   Ir. 


Gl.  121.  —  Sg.  Acc.  atconnaii'c  . . 
a  gualaind  tresin  cochull  SC.  36; 
a  cocboll  Gl.  zu  a  forbrat  Hy.  5,  34; 
PI.  Nom.  cochaill  gerra  aigreta 
impu  FA.  26. 

cocid  p.  141,  11  für  cöicid,  vgl. 
p.  327,  3». 

co-cricli  F.  Grenze,  Grenzge- 
biet; a  niere,  boundary  O'Don. 
Suppl.  und  Gramm,  p).  276.  — 
Sg.  Gen.  a  techta  coigcrichi  TE. 
2  Fg.:  coicriche  3;  coicrichi  17;  19; 
Dat.  issin  cbocricb  Sc3I.  14;  Acc. 
ro  imthigitar  in  cocrich  Sc3I.  6;  9; 
PI.  Dat.  hi  cailtib  hi  cocrichaib 
FB.  35;  Gen.  fri  ciana  cocrich 
SC.  31,  11? 

cocrö  p.  131,  20?  s.  cro. 

codal  F.  Haut;  codul  i.  seiche 
O'Dav.  p.  65.  —  Sg.  Nom.  sen- 
chodal  fria  ebnes  FB.  91;  Acc.  hi 
curchän  cen  chodail  „in  a  coracle 
lüithout  a  hide"  Fei.  Dec.  8,  i.  cen 
seced  imme  (gin  lethur  uime  i.  gin 
I   thseichid  O'Dav.  l.  c). 

coeea  s.  cöica. 

coechech ,  cöicliech ,  cochech 
s.  dron-. 

cöel  (chüil  in  goij-chuil)  dünn, 
schmal;  cöil  macer  Z^.  31;  caol 
slender  OB.  —  Sg.  Nom.  cöel 
ocus  cumung  FA.  22;  c^l  ibid.  — 
Comp  OS.  ech  ; .  coel-chos  FB.  50 
{mit  Eg.  -chossach  zu  lesen?).  — 
Davon  coelach  „ivattling"  {Flecht- 
werk, zum  Bauen)  Three  3llr. 
Hom.  p.  108,  6,  coelän  „gut"  {Darm) 
Gild.  Lor.  Gl.  224. 

coelchossacli  dünnbeinig.  — 
Sg.  Nom.  ech  FB.  50  Eg. ;  p.  310,  22. 

cöinifed  Xr/.  5,  i5_  lies   cöimset    {^^ 
s.  cumcainir* 

coem,  cäern  hübsch,  lieblich; 
loveable  Stokes  Fei.  Ind.;  cöim 
pretiostis  Z^.  31;  caonib  gentle, 
mild,  handsome  O'B.,  vgl.  dichöem. 

—  coem  cach  co  hEtäin  TE.  5  Eg.\ 
is  caem  do  chucht  TE.  9,  14;  caem 
a  dath  10, 7;  mo  chele  cem  FB.  23. 

—  Compar.  iss  cäimi  atconcatar 
TE.  5  Eg.  {im  Sinne  des  Superl.); 
Superl.  as  chöemem  SP.  V2.  — 
Comp  OS.  mit  Adjectiren:  coem- 
gratto   p.    144,    17;    caem-casto   jj. 

28* 


436 


coich 


145,  5;  viit  Substantiven:  cöem- 
uj  ^  ainecli  Lg.  3;  5,  2;  j^.  328,  15; 
^^  -chele  -SC.  42;  caeim-cheli  TK 
20  i?</.;  cöem-chöecat  FB.  68,  5; 
coem-'tiru  Tl?.  5  jE//.;  csem-roth 
Fi?.  33?  vgl.  caomhrath  decent  O'B. 

coem-chloim  III  icli  wechsele; 
coim-chläim  cambio  SG.  186^  {Z'^. 
884);  atts com-im-chlöim.—  Praes.(i) 
Sg.  3  cöemclöid  FB.  81;  87.  — 
Inf.  coimmcliloud  SG.  62»;  caomh- 
chlüd  {sie)  exchange  O'Don.  Sujipl. 

cöemuacav  Per  f.  Bep.  potui; 
Sg.  3  coua  coemnacair  labra  so 
dass  sie  nicht  sprechen  konnte  Three 
Mir.  Hom.  p.  68;  ni  con  choim- 
nucuir  Z^.  451 ;  PI.  3  ni  coimnactar 
ibid.  —  Vgl.  conicim,  cumcaim, 
for-coemnacair,  atchomuaic. 

cöercha  s.  caera. 

coi  s.  cäi. 

coibes  s.  cobes. 

coibletliar  FB.  23;  coibledar 
(coiplethar  Eg.)  ibid.;  Inf.  coibliud 
in'iada  24V 

coibiies  affinitas  Z^.  788. 

coilise  =  lat.  confessio.  —  PI. 
Acc.  CO  tarrtad  a  coibsena  Hg. 
4  Praef. 

1.  coic  Koch,  Köchin;  ab  eo 
quod  est  coquus  Corm.  p.  9.  — 
Sg.  Nom.  M.  Three  3IIr.  Hom. 
p.  98,  «;  Bat.  F.  dia  coig  p.  42,  9. 

2.  coic  i.  riiü  Corm.  p.  12;  i.  rün 
no  comairle  O'Bav.  p.  63. 

cöic  n-  {indeel.)  fünf;  quinque 
ZP'.  303.  —  CO  cend  cöic  \a.-\iX\adan 
TE.  2  LU. -.hi  cöic  töchtaibjj.  41,  9; 
cöic  coicid  TE.  1;  Sc3I.  22,  9;  cöic 
deich  ubull  fünfmal  zehn  Aepfel 
SC.  37,  7;  cöic  fichit  bargen  fünf- 
mal zwanzig  Brote  FB.  9. 

coica,  cöeca  M. Fünfzig;  Z^. 306. 
"K  —  Sg.  Nom.  cöica  iinga  <£i^J,8J_24J 
ScM.  5;  21,  5?  cöeca  ingen  SCTWt 
FB.  63;  ban  FB.  25;  SC.  44,  11; 
FB.  17;  lepad  SC.  33;  9;  10;  In- 
gen 45,  n;  p.  131,  11;  caecco  ingen 
p.  144,  20 ;  coeca  30;  2^-  1^0,  24; 
Gen.  fothroüd  coecat  carpaf  FB.  20; 
Bat.  dö  coecait  fer  >S'C  45,  12; 
coecait  ingm  p.  143, 1  (mi^  50  Mäd- 
chen) ;  ebenso  Fedelm  Noichride 
coecait  ban  (so  zu  lesen)  mit  öO  Frauen 


FB.  17;  19;  Acc.  coecait  laecli 
Oss.  1 10 ;  in  coecait  ingen  ÄC.  45, 12 ; 
coecuit  ingen  p.  144,  25  {Acc.  nach 
fil?);  PI.  Nom.  na  tri  coicait 
Sc3I.  21,  5;  if)/.  2,  25  Fr.;  Xg,  10  9<^ 
(tri  cöeca  Eg.):,  ban  äC  16;  33,  s; 
44,13;  Fi?.  54;  cetra  coecait  SC.  4,5,13; 
Bat.  cona  tri  coectaih  breclend 
SC.  33,  21 ;  FB.  54 ;  ^cc.  tri  c«ecto 
imdad  SC.  16;  coecta  FB.  65;  i)it. 
iVom.  da  coecait  ban  (S'O.  45,  14; 
Acc.  di  chaicait  GZ.  5«  cet  Hy.  2,  30. 

c6ic-dial)ail  „five  times  folded" 
0' Curry.  —  Sg.  Nom.  brat  corcra 
cöicdiabail  SC.  8;  füan  p.  310,  32; 
Bat.  alleiud  chorcra  cöicdiabail 
SC.  33,  5. 

eöicdigis  vierzehn  Tage,  von 
cöic-deac  fünfzehn;  coicthighes  a 
fortnight  CBon.  Suppl.  . —  batnr 
ann  coigdighis  ria.  samhfuin  ocus^ 
coictighis    iar  samfuin   TE.   6  Eg. 

1.  cöiced,  cxiiced  der  fünfte; 
Z^.  310.  —  Gen.  co  dorus  in  chüced 
nime  FA.  17;  Acc.  in  cöiced  töcht 
p).  41,  10. 

2.  cöiced  31.  ein  fünfter    Tlieil 
von    Irland,    Provinz;    die   fünf 
Theile  sind:  Ulaid,  Lagin,  Connacht, 
Muma,   Mide.  —   Sg.  Nom.   cöiced 
Ulad  Lc/. ß_\  Gen.  ri  cöicid  hEvend  ^ 
FB.  17;  nru  cocid  liErenw  -p.  141, 11 ; 
banrlgan    in    chöicid    uli    FB.   20; 
52;  55;  fo  chli  chöicid  Chonchobair 
X^.^  15;  dar  fot  FB.  43;  jj.  327,  38;  ^ 
ri  "cacTliöicid  TE.  1  LU.;  ri  chöi- 
gith   Ulad   ibid.  Eg.;   choiccid  Mu- 
man  ibid.;  Connacht  ibid.;  tarb  in 
chöicid  Lg^dj,   techta  cach  cöicid  -^ 
TE.  1;   euecF  cöicid  FB.  94;  fiad 
andrib  .  .  in   chüichid  SC.  41 ;  Bat. 

a  coiciud  Choucobair  jj.  131,  ü; 
Acc.  forsin  cöiced  uile  Sc3I.  14; 
PI.  Nom.  cöic  coicid  Ercnd  TE.  1 
{coisith  Fg.);  Sc3I.  22,  9;  Gen. 
cussin  mördail  sin  cethri  cöiced 
n-Erend  SC.  21;  Bat.  oc  cethri 
oll-choecedaib  hErend  SC.  21;  Bu. 
Nom.  da  cöiced  hErend  Sc3I.  5. 

coich,  cuich  Pron.  interrog.tver. 
—  coich  thussa  SC.  12;  coich  and 
so  ScM.  10;  cuich  seo  14;  coich 
in  gilla  SC.  33,  29;  immafoacht 
de,   coich   dia  m-bo   cheli  FB.  40 


cinc-rind 


437 


{vfjl.  cia  (lia  m-bo  chcli  39:;  cuich 
a  tigenia  FB.  38  Efj.  —  Als  Gen.: 
is  inderb  coich  in  mug  est  inceiium 
cujus  sernis  SG.  209''  {Z-\  356) ; 
cöich  et  ua  heich  se  FB.  38; 
SC.  25? 

cöic-rind  fünf  Spitzen  oder  mit 
fünf  Spitzen  versehen;  „flesh-pier- 
cimi"  (f  Curry,  On  theMann.  III 137 ! 

—  sieg  coicriud  p.  131,  19;  gilech 
cüach  cöicrind  FB.  45. 

föic-roth  fünf  ringsum  laufende 
Streifen?  —  Sg.  Nom.  coicroth  oir 
airgdide  FB.  45  (coicroith  Eg.)\ 
Dat.  sciath  co  coicroth  oir  fair 
„a  shield  tvith  golden  hosses"  0' Curry, 
On  the  Mann.  III 137!  Vgl.  com-roth. 

eoictig-liis  „fire-houses"  CCur- 
ry,  Oh  the  Mann.  III  p.  56. 

ooictig'Iiis  TE.  6  Eg.  s.  cöicdigis. 

eoidclii  s.  eaidche. 

eoilliin  III  ?c7t  verderbe,  ver- 
wüste. —  Praet.  Sg.  3  ni  coill 
Hy.  5,  48;  PI.  3  ro  choillsiut  TE. 
20  Eg.  —  Inf.  oc  coUud  a  n-hirend 
CC.  1  LU. 

cöim  „a  cover,  covering"  O'B., 
vgl.  com  i.  coimead  0' Clery  {0' Don. 
Suppl.)'}  —  Nom.  ithe  side  sain- 
chöim  ind  rig  Gl.  zu  qui  est  sal- 
vator  omnium  homimim  maxime 
fidel ium  Wh.  28<ä,  5  (sunt  hi  pro- 
prius  amor  regis  Z^.  350,  dementia 
858);  Gen.  amaZ  nondad  maicc 
cöima  Wh.  Ti^\  om  choimmdiu 
cöima  SG.  p.  204  (Z^.  954):  Dat. 
fo  chöim  a  cell  FB.  21  (fo  cho- 
mair  Eg^. 

coimchläim  s.  coeinchlöim. 

eoimdiu  s.  coindiu. 

oöime  F.Feinheit,  Schönheit, 
von  cöem.  —  Dat.  ar  a  cöimi  SC.  17; 
Acc.  Gier  chäimi  ocus  chumtachtse 
FB.  1. 

coimmess  i.  comchomus  for  cach 
leth  Corm..  p.  12;  cöimlimeas  eqiia- 
lity,  comp)arison  O'B. 

eoimiiactar  s.  coemiiacar. 

coiinpert  Empfang niss;  sper- 
ma  Ir.  Gl.  847.  —  Sg.  Nom  Compert 
Conculaind^).  136;  combartjx  133,  i. 

coiniprim  I  ich  em 2^ fange.  — 
T-praet.  Sg.  3  cotombert-sa  FB.  22. 

—  Praet.  Sg.  3  ro  chompir  L  U.  52^,  20; 


Dep.  0  ro  choimprestar  in  gein 
Three  Mir.  Ilom.  p.  68.  —  Pass. 
Praet.  ro  coinpred  LU.  52^,  35.  — 
Inf.  cethirdo  chompert  dam  ibid  15. 

C'oimseta  biid  ocus  istich  Gl.  zu 
cum  suffieientiaWb.  Id^,  13  (Z^.804). 
Vgl.  comse. 

coimsi  i.  comair  no  beg  O'Dav.p.lO. 

coimsid  Schützer?  —  Sg.  Nom. 
he  fesin  as  choimsid  däu  SP.  II  15; 
comsid  na  näem  näsad  n-an  LU. 
p.  40»,  36  Aid.  Ech.  {„Guardian 
of  the  Saints  of  spHendid  festivals" 
CXBeirne  Croive).  —  Vgl.  gaibid  im- 
mib  a  n-etach  macc  cöimsa,  amaZ 
nondad  maicc   cöima  Wh.  27b,  ig?     ^-^ 

coin    Lg.   17^  J_  Lc,   p.   144,   13     G£\ 
ti.  ö.  für  cSin. 

coiiidircleoh  s.  c-ondirolech. 

coiiid  p.  132,  23  lies  co  ind. 

cöiuis  TE.  12  LU.  s.  cäinim. 

1.  cöir gerade,  recht,  gerecht, 
angemessen;  congruus  Z^.  234; 
vgl.  ecoir.  Nach  Stokes  Fei.  Index 
ist  die  ältere  Form  eauir,  SG. 
Zauber  Z^.  949.  —  Sg.  Nom.  comul 
cöir  Xf/.  18, 19;  deidghin  coir  comard  ^ 
TE.  i  Eg.;  mo  thinnscra  cöir  TE. 

5  Eg. ;  füan  .  .  cöir  FB.  51 ;  mewma 
cobsaid  cäir  Lg.  17,  37;  is  cöir  ^ 
ScM.  6;  SC.'U;  FB  9;  Gl.  zu 
Hy.  2,  3;  ro  bo  chöir  FB.  5G;  co  • 
rop  cöir  27 ;  ni  cöir  duit .  .  fdasnad 
friu  SC.  5;  FB.  94;  ton-coir  37  Eg.? 
PI.  Nom.  mnä  cöri  SC.  40;  batar 
cöri  iaräilKu  a  di  süil  TE.  4  Eg. 
—  Compar.  ba  coru  Gl.  zu,  ba 
huisse  Hy.  2,  60;  justius  Z'^.  276; 
is  coru  SC.  44:  ba  coru  deit  TE. 
13  Eg.;  ingen  iss  coiri  5  Eg. 

2.  cöir  „arrangement,  adjustment 
{so  auch  O'Don.  Suppl),  the  proper 
tuning  or  harmonizing  of  a  harp, 
tune"  O'Curry  On  the  Mann.  III 
214  ff.  —  Hierher  canaid  cöir  cos- 
crach  cridemail  FB.  52? 

eoire  s.  core. 
^  coirm,  cuirm  N.  Bier.  —  Sg. 
Nom.  coirm  inse  P'äil  p.  133,  1; 
Gen.  ni  bat  dergnat  colla  coirme 
•  SC.  25:  da  dail  inna  corma  j).  311,  37; 
I  Dat.  oc  cormaim  SP.  V  15;  a  churnu 
;    CO   cormaim   SC.   30,  3   //.   itnd  so 


zu  lesen;  Acc.  ar  chuirm  Lg.  18,  31;     V. 


^-  ^vigy.  s^y 


coirthe 


438 


•omadas 


Fl.  Dat.  <la  cliuriud  ilo  cliormanuaib 

eoirtlie  s.  cortlie. 

eoister  FB.  29  Eg.  für  coiscther, 
s.  coseaim. 

eoitclieim    communis  Z'^.  778. 

coitsim,  später  coistiin  ich  höre 
{I  listen),  vgl.  eitsim,  eistim.  — 
Praes.  PI.  3  in  ceoil  risa  coistet 
FA.  5.  —  Praes.  sec.  Sg.  2  dia 
coistithe  frim  SO.  7.  —  Inf.  coit- 
secht  hearing  O'Don.  Sitppl.;  Dat. 
oc  coistecht  frit  SC.  40. 

col  Sünde,  Blutschande;  in- 
cest,  iviclcedness  O'Don.  Suppl.  — 
Nom.  dogentar  a  col  TE.  11  LU.( 
Dat.  ni  ar  chul  no  amles  TE.  13  L  U.\ 
Acc.  cen  i^eccad  cen  col  p.  133,  4. 

colacli  sündig;  incestuous,  sin- 
ful,  wicked  O'K;  hie  Cayn  Ir. 
Gl.  1030.  —  PI.  Nom.  colaig  FA.  29. 

colaiud  F.  Fleisch,  Körper; 
colinn  corpus,  caro  Z'^.  249.  —  Nom. 
a  cholaind  sein  Bumpf  ScM.  19; 
Gen.  coluo  Z\  250;  na  colla  FA.  15; 
dergnat  colla  SC.  25;  ar  colla  cisu 
Hij.  4,  5  (i.  peccata);  i  teti  a  coUai 
FA.  27;  Dat.  cein  bai  M  colaind 
FA.  3. 

1.  collba  „«  tvand"  Corm.  Transl. 
p.  36,  vgl.  „colbh  a  post,  pillar, 
reed"  O'B.  —  Sg.  Nom.  leth-cholba 
flatha  „one  of  the  pillars"  Hy.  4,  o; 
Du.  Nom.  amal  bite  da  cholba 
i  n-domun  Gl.  zu  Hy.  4,  9. 

2.  colba,  colblia  „the  side  of  a 
hed  particularly  the  front  rail" 
O'Don.  Suppl.  —  Sg.  Dat.  ar 
cholba  na  hiomdliadh  „upon  the 
side  of  the  couch"  Torr.  Dhiarm. 
p.  46;  PI.  Nom.  colba  do  lepthaib 
croda  SC.  33,  ii. 

3.  colba, Freundschaft;  colbha 
love,  friendship  OB.;  cobla  i.  con- 
dalbu  O'Dav.  p.  65,  vgl.  Fei.  Ep.  74. 

4.  colba  s.  colpa. 
colbthach  F.  junge  Kuh;  heifer 

O'B.,  vgl.  Corm.  p.  8  clithar  set.  — 
Sg.  Gen.  commeit  chori  cholbthaigi 
SC.  5. 

coleaid  F.  =  lat.  culcita;  „a 
flockhed"  Corm.  Transl.  p.  44.  — 
Nom.  CO  räimid  in  cholcid  böi  foi 
CO  m-batar  a  cluma  for  foluamaiu 


immou  tech  EU.  p.  127",  l'9;  PI. 
Dat.  do  . .  cholcthib  FB.  4. 

coleic  s.  collcic. 

eolgi^.  Schioert;  colc  i.  ciaideb 
Corm.  Transl.  p.  11.  —  Dat.  oc  mo 
choilc-se  ihid.  —  Vgl.  det  (calgdet). 

colg-direch  schioert-gerade, 
vgl.  diroch  amail  colg  O'Dav.  p.  72 
calgdet.  —  PI.  Nom.  fertsi  colg- 
dirgi  FB.  45;  p.  310,  so. 

1.  coli  corylus  Ir.  Gl.  556. 

2.  coli    Verderben,    to    violate 
O'Don.  Suppl.,  vgl.  coillim.  —  Sg. 
Nom.  ni  frith  coli  ann  Hg.   5,   tiü 
„his  hody  (collann)  loas  not  foimd" 
Stolces,  aber  vgl.  ni  frith  locht  ann  29;   , 
bid  aithrech  a   coli  Iaj.   ö,  nj   ar  1"^ 
is  leis   coli  cet  ingeü  na  n-Ultaib   ^ 
dogres  LU.  p.  127a,  26.  r 

coUaide  fleischlich,  von  co- 
laind. —  Sq.  Acc.  cach  n-accobor 
collaide  n-airi  TE.  13  LU. 

coUan  Lg.llj^L.  für  comlan?     ?(• 

colleic  „jtist  noiv,  for  the  present" 
Stolces,  Three  Mir.  Hom.  Index; 
calleic  omnino,  semper,  utique 
Z^.  610.  —  cid  mor  a  anoir  colleic, 
bid  mo  i  n-dail  bratha  TJiree  Mir. 
Hom.  p)-  124,  12;  anais  ..  colleic  do 
eis  in  t-slöig  FB.  42;  imbertbar 
fidcella  dün  coleic  SC.  3;  in  raga 
do  acallaim  Fainde  coleic  16;  issed 
adfiastar  sund  coleic  28;  dolluid 
.  .  timchell  calleic  j>.  131,  i. 

collofat  FB.  6  s.  lobaim. 

colomau  =  Zfti.  columna.  —  PI. 
Gen.  na  cethri  coloman  sin  FA.  7 
(colamim  LBr.)\  Dat.  co  cethri  co- 
lomnaib  ibid.  (colamuu  LBr.);  Acc. 
fri  colomna  25  (colamnu  LBr.). 

colpa  Unterschenkel,  Schien- 
bein; tibia  Ir.  Gl.  146.  —  Du. 
Nom.  a  dha  colptai  TE.  4  Fg.; 
PI.  Dat.  cusna  colpthaib  cum  tiblis 
Gild.  Lor.  Gl.  65. 

com-acus,  eomaicse  s.  coin- 
fociis. 

comadas  passend;  conveniens 
Wb.  8b  {Z-\  994);  meet,  fit  O'Don. 
Suppl.  —  Sg.  Nom.  ro  bam  cele 
comadas  SC.  45,  7;  9;  ba  gilla  co- 
madas FB.  89;  ar  bä  comadas  do 
ar  cruth  TE.  3  LU;  is  comadas  cau- 
Yuthmit  do  thabairt  dait  FB.  59;  60. 


comadatlu'üc 


439 


■dad 


comadatliret'   Gl.  zu  Ify.  5,  19? 

fom-adbar  Maicrial'^  —  -SVy. 
Acc.  eter  deiiitrub  ociis  comadluo- 
ua  flcde  FB.  Jt. 

comaid,  comid  s.  coiiimaid. 

oomaidein  s.  coiu-uii'iideiu. 

comaig:  FB.  23? 

comaig-htech  alieniyena  Ir. 
Gl.  314. 

i-omnülG  F.  S  chto  ang  er  Schaft , 
von  tomall.  —  Sg.  Nom.  caillech 
irrabili  comaille   Gl.  zu  Hy.  5,  39. 

oomaiud  s.  oouimau. 

ooui-ainm  i\".  co(inomen  Ir. 
Gl.  993;  Nenn.  3  LÜ. 

oomaiuse  SC.  20? 

coiuaiusig'im  111  „/  revile".  — 
Fitt.  S(j.  S  födemaid  smacht  iiidara 
tigenia  ocus  comainsigfid  in  tigerna 
alle  SMurt.  1.  —  Inf.  a  särugiid 
ocus  a  chomansiugud  ibid.  6. 

comair  i.  a  farrad  O'Dav.  p.  72; 
fo  chomair  „for,  or  against"  O'Don. 
Sui^pl.;  fä  chomhair  m'iülc-se  „to 
do  me  evtl"  Torr.  Dhiarm.  p.  90; 
FB.  21  Eg.  —   Vgl.   aur-chomalr. 

com-airl)ert  biuth  fruiZ\  918. 

comairelie  Schutz,  Garantie; 
comairce  protection  O'Don.  Suppl. 
—  Sg.  Nom.  ro  bad  chomairche 
ar  Ultaib  ulib  SC.  10;  is  möo  de 
as  comairche  airthiu  ibid.-.,  Hy.  1,  55; 
comairce  Gl.  zu  Oss.  III  10  Ed.\ 
ban-comarchi  SC.  14;  batir  comarchi 
föcro  a  n-airm  SC.  2;  Acc.  scar- 
thair  fri  comairge  inua  u-arcaingel 
FA.  20  (comairci  LBr.);  taet  Fer- 
^  gus  friud  i  comairge  Lg.   13:  PI. 


Nom.  tiagat    commaii'ge    Irin  ibid. 
^  Garantieen?   4?-'^ 

coniairciin  1  tch  frage,  vgl. 
ath-chomarc  Nachfrage  Beitr.  VII 51, 
iin-chomare.  —  FiCt.  PI.  1  co  co- 
mairsem  FB.  31;  Dep.  Sg.  2  co- 
mairser  i.  fiaghfraighi  [,zu  iarfaigim) 
OI)av.  p.  68,  vgl.  Beitr.  VII  51. 

couiairle  s.  eomarle. 

comairllm  III  ich  berathe; 
überlege.  —  Praes.  sec.  Sg.  3  res 
böi  ni  no  cliomairled  ScM.  3,  2. 
■^  com-aiteeht  31.  Begleiten, 
Schützen,  vgl.  cora-imm-thecht. 
—  Sg.  Nom.  ba  ferr  a  comaitocht 
jf  jf-    Lg.   13;   17,  30:    Gen.   di  aingel  a 


comäitechta  FA.  3  (clioemter«c/tta 
LBr.i;  l)at.  hi  comaitocht  a  slöig 
in  Begleitung  FB.  11;  occa  chom- 
aitecht  2^-  i^^»  -i;  ^r  chomaitecht 
Etaini  p.  131,  ij. 

com-aithech  M.  Nachbar.  — 
PI.  Acc.  ata  cath  etir  do  thuaith-siu 
iuuossa  ocus  a  comaithgiu  TJti-ee 
Mir.  Hom.  p.  70,  32. 

eoin-äliiid    gleich    schön.    — 

Du.  Acc.  da  cch  . .  comalli  p.  310, 13. 

coinall     schioanger.    —    Acc. 

F.  in   caillig   comail  Hy.   5,  39  (i. 

comallaig).  — 

comallacli  schwanger.  —  Acc. 
F.  comallaig  Gl.  zu  comail  Hy.  5,  39. 
comallaimllic/j  erfülle,  fülle, 
älter  comalnaim.  —  Praes.  Sg.  3 
Dep.  nod  chomalnadar  qiii  id  implet 
AVb.  Ib^  {Z\  438);  rel.  comallas 
frim-sa  he  FB.  76;  in  ceist  93; 
PI.  3  nä  comaillet  FA.  23  (nanas 
comaUat  LBr).  —  Praes.  sec.  Sg.  3 
nech  no  chomollad  fir  fer  frim 
FB.  93.  —  Inf.  Dat.  do  chomalnad 
Wb.  10a  (Z-^.  923);  fir  fer  do  cho- 
moUod  FB.  94  (chomallad  Fg.). 

com-alta  Pflegebruder,  Pfle- 
geschioester;  collactaneus  Ir.  Gl. 
486.  —  Sg.  Nom.  SC.  3;  comaltai 
do  Conall  2^.  142,  is;  Acc.  eter  aite 
is  chomalta  SG.  29,  3;  PI.  Gen.  a 
bucht  a  comalta  SC.  40. 

foin-arbe  31.  Erbe,  Nachfol- 
ger. —  Sg.  Nom.  Fabian  comarba 
Petair  Pabst  Fabian  FA.  32;  conid 
he  as  ardepscoj:»  Lagen  0  sein  ille 
j  ocus  a  chomarbba  dia  eis  Hy.  2 
Praef.;  comarbte  buidne  SC.  17,  2; 
Dat.  ic  comorba  Petair  p.  17,  28; 
PI.  Nom.  comarpi  coheredesir?^.  19"= 
{Z^.  60) ;  mäinigter  comarbai  SC.  25. 
comarc  i.  cuimniugudh  O'Dav. 
p.  66  mit  Bezug  auf  Fei.  Aug.  5. 
Vgl.  comaircim,  im-chomarc. 

coin-ard  gleich  hoch;  equal  in 

vulue  O'Don.  Suppl.  —  -SVy.  Nom. 

comard  ra  sliss  Sc3I.  18;  deidghin 

[   coir  comard  TE.  4  Fg.:   PI.  Nom. 

I   clöthi .  .  comarda  ^>.   191,   ic;    Dat. 

i   iua  corönib   comardib   FA.  12.  — 

comarda  s.  comartba. 
j       comardad    31.    Gleichsetzen; 
!   equalization     O'Don.     Suppl.     — 


/UU.  Jl  ^  -  ekt     c/.  Cu<J^  C^fic^JvJgaUc^    u)-«Jty>  ^-.Ä^ 


comanlus 


440 


coradiii 


S(f.  Nom.  iii  dligthi  comardad  fris 
FB.  41. 

oomardns  M.  die  (jleiche  Hö- 
he. —  Sg.  Dat.  fö  chomardus  imdai 
Coüchohair  FB.  8 ;  f o  a  comartiis  25. 

com-arle  F.  Math,  Beschluss, 
Entschluss.  —  Sfj.  Nom.  in  cho- 
mairli  doberi-siu  ScM.  3,  17;  cen 
CO  deiitar  comarli  fris  FB.  G;  ba 
si  comarli  Sencha  doib  FB.  7;  42; 
comairli  forro  78;  atä  comarli  lim 
FB.  G2;  Gen.  iar  scn'itaii  a  comarli 
-,  FB.  59;  Dat.  iarna  chomairle  i^- 13; 
a  comairle  Chonchobair  li'^'Äcc. 
acht  CO  n-derna  mo  chomärli-sea 
FB.  8;  42;  ni  dentdis  .  .  comairli 
rig  fri  Ultu  SC.  22 ;  foracaib  comarlo 
FB.  79;  PI.  Nom.  for  comairli 
consilia  vestra  JVh.  18c  {Z-\  248); 
■^    batar  eat  a  comairle  ^Jaj.  10. 

com-ar-lecim  III  icJi  erlauhe. 

—  Fut.  Sg.  3  ni  chomarlecfi  Three 
Mir.  p.  12,  20.  —  Praet.  Sg.  3  ros 
comairlec  ihid.  25. 

com-arnie   s.  imma-com-arnie. 

com-arthaiV^.  Zeichen;  comarde 
Signum  Z'^.  871;  vgl.  airde.  —  Nom. 
comartha  FB.  78;  comarda  »SC.  37, 21; 
comarda  u-aichnid  FB.  59;  Acc. 
lii  comartha  m-breithe  ibid.;  can 
choraartha  n-derb  72;  suachnid  73. 

comarthauach  SC.  49  s.  com- 
marthanach. 

com-attrebiV.-Z^Msammewwo/t- 
nen;  s.  aittreb.  —  Sg.  Dat.  iar.. 
comattrib  na  colla  cona  suan  FA.  15 
(comaittreb  LBr.);  i  comaittrch 
muintire  diabail  30. 

eom-bägr  F.  ZusammenJcäm- 
pfen,  Wettlcampf,   Wetteifern. 

—  Sg.  Nom.  ScM.  22, 10;  Dat.  atö  oc 
combäig  frissTF&.26'i,  17;  cinniudtria 
chombäig  „a  comrades  covenant" 
Bev.  Celt.  III  ^x  183;  PI.  Gen.  con- 
l)oing  catha  crö-chombäg  FB.  24? 

comlbart  2).  133,  4  s.  coimpert. 

combathad  fri  usee  {so  zu  er- 
gänzen) TE.  9?  Vgl.  ni  dheargann 
arm  air,  agus  ni  loisgeann  teine  e 
agus  ni  bhäthann  lüsge  e  Wasser 
ertränlct  ihn  nicht  Torr.  Dh.  p.  120. 

c'Oin-l)oiig-alm  I  ich  breche.  — 
Praes.  Sg.  3  comboing  FB.  52; 
cowboing  confringit  Wb.  4^  {Z'^.  431); 


coHboing  FB.  24;  PI.  3  combougat 
O'Dav.  p.  59  boiug.  —  Praet.  oder 
Perf.  Sg.  3  nath  combaig  Hy.  5,  77 
(i.  na  ro  briss);  combach  fregit 
LArd.  11,  a.  1  {Ir.  Gl.  p.  166). 

oom-bruithe  zerstossen,  vgl. 
brüim.  —  Sg.  Dat.  du  sei  chom- 
bruithin  LU.  p.  23%  23. 

eoni-l)üad  gleich  siegreich.  — 
PI.  Nom.  (beim  Dual)  da  ech . . 
com-büada  FB.  45. 

(•om-cheiiel,  coimhchenel  i. 
comhsaor  (gleich  edel)  (fDon. 
Supiil.  —  Sg.  Dat.  dim  chlaind 
comceneoil  FB.  22. 

com-clictl)uid  conscTisus  Z^. 
871.  —  Sg.  Dat.  ni  bid  uech  dib 
hi  comchetfaid  alaili  p.  310,  4. 

eom-chosmail  ähnlich,  ent- 
sprechend; alilce,  conformable 
CB.  —  con  mostar  a  aes  .  .  fo 
Choinculaind  comchosmail  FB.  30; 
frisin  Coinculaiud  comchosmail  52. 

com-chruth  Adj.  von  gleicher 
Gestalt.  —  PI.  Nom.  (beim  Dual) 
da  ech  .  .  comchrötha  FB.  45;  com- 
croda  p).  310,  14. 

com-cliiibaid  harmonisch.  — 
Sg.  Nom.  cocetul  comchubaid  FA.  7; 
Acc.  claschetol  comchubaid  FA.  31. 

coin-diil  F.  Zusammentref- 
fen, Stelldichein.  —  Sg.  Acc. 
dul  it  chomdäil  SC.  39;  dorönsat 
comdäil  ibid.;  connici  in  comdsiilibid. 

com-dath  gleichfarbig.  —  PI. 
Nom.  (beim  Dual)  da  ech  .  .  com- 
datha  FB.  45. 

com-derg  gleich  roth.  —  Sg. 
Nom.  coimhdheargre  crithirjj.309,12. 

cönidigfiiad  ]).  169,  14? 

com-diinmus  31.  der  gleiche 
Stolz,  Hochmuth,  vgl.  diummus. 
—  Sg.  Acc.  im  chomdimmus  in  trir 
curad  sin  FB.  42. 

comdiu,  coimdiu  31.  Herr;  domi- 
nus Z"^.  255;  coimmdiu  SG.  p.  204 
(Z'^.  954).  —  Nom.  in  comdiu  FA. 
1;  34;  coimdiu  jj.  169,  7;  170,7;  in 
comdiu  na  n-düla  FA.  1 ;  in  coimdiu 
isu  Cristp.  169,  20;  Gen.  in  chomded 
FA.  12;  31;  cholmded  p.  169,  20; 
in  comded  FA.  2;  7;  19;  25;  coim- 
ded  7;  p.  40,  14;  41,  ig;  in  comded 
cwmachtaig  FA.  9 ;  ic  mor  choimded 


com-iUüitli 


441 


jnmliUKl 


FA.  31  LBr.  ist  cnrrupt  (etwa  ic  mo- 
radV);  Dat.ön  chomdid  clivtinaclitach 
19;  don  choimdid^».  40,  4o;  Acc.  frisin 
comdid  FA.  30;  in  coimdid  j).  40,  37; 
imüii  comdid  c!(machtach  FA.  6; 
uo  clivetitis  in  comdid  FA.  32;  file 
chöim«idith  SG.  29^  (Z^  646). 

eom-tllüith  gleich  dicht.  — PI. 
Noin.  clöthi  .  .  cömdluthi  p.  191,  16. 

comdliitluid  synaeresis  Z'^.  871. 

f'om-cirg'im  ich  erhebe  mich. 
—  Im-pevdt.  S(j.  2  coimeirig  TE.  10. 

com-6itg-iin  coniveo,  indtil- 
geo.  —  Praes.  see.  Sg.  3  na  co- 
meitged  dö  ne  coniveat  ei  Wh.  10a 
{Z'^.  871).  —  Inf.  cometecht  Con- 
cor äantia,  coniventia  TF&.  11". 

com-erg-e  F.  Sich-erhehen.  — 
Sg.  Acc.  CO  folmaiset  .  .  comergi 
debtha  FB.  29;  in  comerge  dorigni 
in  pheist  85. 

comet  servatio  Z'^.  793;  Betoah- 
ren,  Auflieben,  zu  for-ta-com-ai  ser- 
vat  id  Ml.  29»,  7,  con-n-öi  qui  servat 
Wb.  2911,  20,  comid  servate  27a,  3.  — 
Sg.  Acc.  ro  earb  do . .  a  coimet  p.  41, 20. 

cometaid  M.  Beschützer;  co- 
metid  servator,  custos  Z^.  793.  — 
Sg.  Nom.  FA.  15;  16. 

cometaim  II  ich  bewahre.  — 
Praes.  PI.  3  ferend  sin  choimetait 
.  .  cosmailius  .  .  De  2).  170,  s.  — 
Praet.  Sg.  3  ro  chomet  Gl.  zu 
Hy.  5,  45;  ros  comet  FA.  12. 

com-fochraib  „vicinity,  con- 
fines'\  O'Don.  Suppl.  —  Dat. 
i  comfochruib  na  heclaisi  Three 
Mir.  Hom.  p.  106,  8. 

coiM-focus  nahe;  comocus  affinis 
Z\  238;  871.  —  Nom.  is  comfocus 
do  estecht  inna  ceöl  FA.  4  (com- 
focus LBr.)\  Dat.  i  comfocus  dona 
2L\)Stalaib  FA.  6  (comfocus  LBr.) ;  25; 
FB.  36;  in  choraocus  fere,  juxta 
ZJ^.  239;  PI.  Nom.  comaicse  Three 
Mir.  Hom.  p.  56,  25. 

com-forbrit  concrescunt  Gild. 
Lor.  Gl  194. 

com-gellaim  ich  verspreche? 
—  Pass.  Praes.  see.  Sg.  3  cia  no 
comgelltä  SC.  42. 

com-glaiue  F.  gleiche  Bein- 
heit.—Acc.  comglaincfri  etrochta 
retland  FA.  16. 


com-gnasF.  Umgang,  Verhehr. 

—  Dat.  iar  comgnäis  ocus  comattrib 
na  colla  cona  süan  FA.   15. 

com-lintlieclit  M.  Begleitung, 
Umgebung,  Schutz,  ziosammen- 
gezogen  zu  coimthecht,  coemthecht; 
coimthccht  societas,  consuctudo 
Zß.  871;  vgl.  com-aitecht  —  Gen. 
aingel      comimtechta      Schutzengel 

FA.  14  (coemtechta  LBr.);  in  cö- 
imthechta  17  (cocmthechta  LBr.); 
21  (na  coemtechta  LBr.);  coim- 
thcchta  inna  n-anmand  6;  coem- 
techta ibid.;  coemtechda  31;  se 
dorais  chöemtechta  FA.  15;  Dat. 
böi  ic  coimtecht  Erigte  /).  41,  1. 

comla  F.  Thür,  Laden;  valva 
Ir.  Gl.  125;  i.  comliid  i.  cuma  lues 
tis  ocus  tuas  (sie  beivegt  sich  gleich- 
massig  unten  und  oben)  Corm.  p.  9. 

—  Gen.  for  a  chula  na  cömlad 
hinter  der  Thür  Corm.  p.  25  imhas 
forosnai ;  Acc.  frisin  comlaid  FB.  21 
(comla -E(/.) ;  ladaitin  comla  jPI?.  21; 
PI.   Dat.    CO    comlathaib    glainidib 

FB.  55. 

com-labra  Rede?  —  PI.  Nom. 
comtar  reil  accomlabra  Hy.  5,  44  Fr. 

comlaim  ich  reihe;  —  Pass. 
Praet.  Sg.3Yocom]eA  alamu  dia  sund 
CCn.  2.  —  Inf.  do  cluümilt  to  ruh 
O'Don.  Gr.  p.  200. 

com-län  complete  O'Don.  Suppl. 
{vgl.  lanamuin),  icohl  zu  slän,  s.  com- 
slaintius.  —  Sg.  Nom.  a  rose  anglese 
comlän  SP.  11  9;  Gen.  na  cretmi 
comlani  Three  3IIr.  Hom.  p.  90,  6. 

comlantius  31.  das  ganze  Da- 
sein von  Etioas,  Vollständig - 
Tieit.  —  Dat.  i  n-eshaid  cac/i  ma- 
thiusa  ocus  hi  comlaintius  cac7^  uilc 
„in  ivant  of  every  goodness  and  in 
all-fulness  of  ei^ery  evil"  LU.  33a,  43 
{Stolies,  Fis  Ad.  p.  30);  Acc.  fögeib 
comlantius  cecha  huilc  FA.  20  LBr. 
Vgl.  comslaintius. 

com-leimuec'h  gleich  springend. 

—  PI.  Nom.  [beim  Du,.)  da  ech  .  . 
comleimnecha  FB.  45;  p.  310,  u. 

comlond  Kampf;  comhlann  a 
duel,  combat  O'R.  —  No7n.  is  com- 
lunn  fri  scath  TE  9  Eg.;  Acc.  ni 
dingjio  comlond  FB.  31;  füaerais 
. .  comlond  dö  69. 


Cüuilüatli 


442 


com-uart 


com-lüath  </lcich  schnell.  — 
PI.  Nom.  bat«r  comluatha  .  .  tri 
"^  conaib  L^^^S:  da  ech  .  .  comluatha 
FB.  45;1j~T10,  h  {heim  Dual). 

oom-lüd  die  gleiche  Schnel- 
1 1(1  ]<■  c  ^t,^  Ve  ttre  n  neu?  v(jl.  comluth 
ria  marcach  eich  leith  leathguill  „to 
contendin  runningwith  the  riderofa 
grey  one-eijed  horse"  Leabh.  na  y-Ce- 
artp.  4.  —  Nom.  comhid  marc  m-bu- 
adaFl?.53;  comlud  ferglunniFi?.  29. 

comalta  ooiulnid  p.  328,  i4? 

closs  comluith  p.  310,  i2? 

couiiiiaid,  rill,  comaidh  partner- 
ahip  o'Doii.  Siippl;  comad  a  verbo 
■   I  ,  comedo    Colin.    Traiisl.    p.    45.    — 

00  f^c^j'S  :  Sg.   Nom^.    cumid   Lg.    17,   5    {volle 

schöne  Kameradschaft);  Gen.  a  ses 
comtha  seine  Gefährten  FB.  88;  a 
fhir  cumtha  T}iree_  Mir.  Hom.  p. 
8,  13;  dochumm  a  fir  chummtha„/o 
his  comrade"  ibid.  p.  78.  21 ;  Dat. 
frisgair  chucat  th'fer  cumtha  couas 
ebi  cumaid  ar^en  fritt  „that  he  as 
toeJl  as  thou  mag  drink  it"  ibid. 
p.  8,  12;  Conus  ebem  cumaid  u;  i 
cummaid  p.  78,  15. 

com-mäidem  F.  3Iit rühmen, 
Preisen.  —  Sg.  Gen.  gäir  chom- 
maidmi  ocus  büada  FB.  64;  Dat. 
ic  comaidem  ocus  ic  athigud  do 
dia  Threc  3IIr.  Hom.  p.  9(i,  9. 

com-mäiu  die  gleiche  Gabe, 
Gegengabe,  Austausch;  favor 
Z'^.  30;  comäin  „mutual  Obligation" 
Corm.  Transl.  pj.  34;  comaoin  „ex- 
change"  CfDon.  Suppl.  —  Sg. 
Nom.  a  chommäin  i  cirid  hliadna 
ebensoviel  ScM.  2  {vgl.  a  chommeit 
cetna  S.  97,  4);  Acc.  is  and  sin  icfas 
in  comdiu  a  chommäin  fein  fri  cach 
n-duni . .,  i.  fochraice  dona  firenaib 
,,his  oivn  loage"  FA.  34;  i  commain 
na  n-aisceda  „in  exchange  for  the 
gifts"  Goid.^  p.  101. 

eoiniuaiu  FB.  75  V  vgl  eumuiaii. 

coiniuairg-e  Lg.  13  zu  comaircho? 
vgl.  jedoch  ar  Iin  a  chomairge  ocus 
a  charat  „from  the  number  of 
his  dient s(^)  and  friends"  Onthe 
Mann.  III  497. 

com-maith  gleich  gut.  —  PI. 
Nom.  {beim  Dual)  da  ech  .  .  com- 
mathi  FB.  45. 


commaii  Communion.  —  Sg. 
Acc.  in  tan  dobert  commau  dö 
Hy.  2,  53;  ro  gab  comaind  ocus 
sacarbaic  p.  22,  2. 

coinmämus  M.  geschlechtliche 
Vcrei II  igung,  Ehe.  —  Sg.  Gen. 
ö  rechtaib  commamsa  O'Dav.  p.  70 
comaim ;  Dat.  ros  aentaig  . .  i  co- 
mämus  di  Three  3IL:  Hom.  p.  52,  24. 

eomh-mavthanach  „CO  et  er  nal" 
fyp.;  comarthauach  SC.  49. 

com-meit  die  gleiche  Grösse, 
Menge. —  Nom.  a  chommeit  cetna 
ebensoviel  ScM.  2  ;  chommeit  ri  cori 
mor  cach  süil  di  ebensogross  ivie 
ein  grosser  Kessel  Gl.  zu  Oss.  III  7 
(coimed  Ed.);  commeit  choi'i  cholb- 
thaigi  SC.  5;  Acc.  dorat  a  thri- 
chommeit  im  Emir  dreimal  so  viel 
FB.  19. 

coiiimeuic  häufig  Lg.  11  Adv. 
zu,  inenic.  ""      "" 

fom-inör  gleich  gross.  —  PI. 
Nom.  {beim  Dual)  da  ech  commora 
p.  310,  13. 

commos  ralat  vgl.  imruläith. 

coiuinar  Zu  s  a  m  mentreffe  n  ? 
cumar  ,,meeting  of  rivers'\  „Valley" 
O'Don.  Supiü.  —  Sg.  Dat.  hi  Com- 
mur  cetharsliged  FB.  36. 

1.  coiumus  Abschätzen?  fri 
commus  a  m-besa  TE.  2  LU.  Vgl. 
coimmess,  mess. 

2.  commus  31  acht;  comus  jw- 
iver  Corm.  Transl.  ji.  32.  —  Sg. 
Nom.  öir  ni  fuil  se  a  g-cumus  d'aön 
laoch  „in  the  power  of  any  war- 
rior"  Torr.  Dhiarm.  p.  96;  Dat.  ar 
mo  chommus  fein  Gl.  zu  Oss.  III 10 ; 
beim  co  commus  LU.p.  13'''  {s.  cless); 
tathbeim  co  cumus  FB.  40  Eg. 

comna  „safeguard";  Nom.  bid 
comna  dö  fri  dianbas  Hy.  7  Praef 

comuaic  s.  atchomuaic. 

com-näma  31.  der  gleiche 
Feind?  —  PI.  Gen.  aurslaid  cri- 
cha  comnart  comnämat  cen  Ultu 
imbi  FB.  22. 

com-uart  gleich  stark;  equal 
strength  O'Ii.  —  Sg.  Nom.  ba 
chomnart . .  indas  in  gnima  sin  ocus 
iud  aübur  FB.  2  {„equally  ponde- 
rous"  0' Curry);  bä  comnart  mo 
gaisced-sa  LU.  1141j,35  {Siab.  Conc); 


443 


comslaiutius 


bä-sa  clui-sa  comnart  cid  chomlouil 
ibid.  114'S  24;  PI.  Gcn.(i)  aurslaid 
cricha  coinuart  comnämat  ccu  ültu 
imbi22  (comnart  fehlt  inEß.  iindH.). 

com-ocus  s.  com-focus. 

comol  i.  ncrt  uo  adhbul  (fDuv. 
2).  06. 

couiol  s.  comul. 

comorll):i  s.  ('Oin-arl)e. 

coiui>ert,  coiupir  s.  coimpert, 
coimprim. 

coiurac  Zas  a  m  m  e  n  k  o  m  m  c  n, 
Treffen,  Ka)iipf;  a  meetinci 
WBon.  Suppl.;  comrac  oqw^v  Zioei- 
Jcavq)f  CCn.  7 ;  cäin-cbomracc  hene- 
colentia  Wb.  30i>  {Z-\  857).  —  S(j. 
Nom.  is  maith  ar  comrac  l'E.  14 
LU.;  comrac  fri  öenfer  FB.  32; 
comrac  ualle  im  Albe  Sc3I.  21,  7; 
Gen.  cäin-chnmricc  TF7>.  7^^;  PI. 
Dat.  bit  il-cbomraicib  SC.  26. 

comracaim  ich  komme  zusam- 
men, treffe.  —  Praes.  Sg.  3  com- 
raic  nad  cbomraic  a  m-barr  SC.  33, 19; 
PI.  3  CO  comraicet  .  .  fri  cetglifit 
I^Ä.  15.  ■ —  Praes.  sec.  S(j.  3  noco 
comraiced  a  thoeb  fri  hüir  noicht 
Three  Mir.  Hom.  p.  122;  PI.  3 
conna  ro  chomraictis  SC.  48.  — 
Fut.  sec.  Sg.  2  düs  in  comrasta 
fris  LU.  p.  63^,  10.  —  Perf  PI.  3 
frisa  comrancatar  FA.  21  LBr. 

comracad  M.  Zusammenkom- 
men, Kampf.  —  PI.  Gen.  con 
ruccai  calca  ci'uäid?e  comraicthi 
UlacZ  FB.  23  (conruictbe  Fg.);  Bat. 
iccruadaib  comraictbib  29. 

eoin-rtid  Gespräch.  —  Sg.Nom. 
in  comrcäd  doni  ri  cäch  SC.  33,  27 
(comrath  H.) 

eom-raind  F.  Th eilen  mit  Je- 
mandem; participation  O'R. 
—  Sg.  Nom.  a  cbomraiud  ni  dlig 
FB.  68,  31;  comraind  curadmiri 
fi'is  71 ;  Acc.  ni  dlig  comraind 
curadmir  FB.  68.  1. 

t'om-ram  31.  Wettkampf;  com- 
rama  contentiones  M^b.  30<i,  n  [Z^. 
871).  —  Sg.  Nom.  nach  loör  a  com- 
ram  sin  FB.  57;  in  comram  do 
tbairisem  beus  ScM.  11 ;  in  comram 
beus  12;  13;  14;  Gen.  tairismi 
comrama  frim-sa  ScM.  8;  Bat. 
tecat  don   cbomram  Sc3L   17;   cid 


doberad  a  mac  do  cliomram  frim- 
sa  10;  do  cbomram  chucum  12; 
Acc.  fritbalid  .  .  in  comram  beus 
ScM.  12 ;  doberad  comram  ar  araile 
duit  16;  dober  oen-chomram  duit 
ibid.;  dobcred  cäch  a  cbomram  .  . 
ÖS  aird  SG.  2;  in  tan  dognitis  gu- 
cbomram  ibid.;  arroet  cain  comram 
biiad(a)  FB.  71 ;  comraim  SC.  30,  3 
mit  II.  zu  lesen  cormaim,  s.  coirm; 
PI.  Nom.  at  möra  na  comrama  dait 
FB.  10;  at  a  chomrama  oenaidche 
so  89;  Gen.  fobith  ta?^«rta  do  chäcb 
a  chomraime  ocus  a  gascid  SC.  2; 
diag  inna  comraime  ibid.;  do  chun- 
gid  chomraime  chucum-sa  ScM.  16; 
lln  comram  FB.  89;  do  ilugud  na 
comram  SC.  2;  lasch  na  cernd  ocus 
na  comram  FB.  10;  Bat.  ar  galaib 
ocus  ar  chomramaib  ScM.  6. 

comramack  kampfreich,  streit- 
süchtig? —  Nom.  ni  bat  comromach 
SC.  26;  Gen.  is  bran  carna  com- 
ramaig  FB.  68,  s;  is  glond  catha 
cbomramaig  71. 

eomraucatar  s.  comracaim. 

comrai*  capsa  SG.  36a  {Z^.  871); 
comrair  cover,  shrine  ff  Bon.  Suppl. 

comras  SP.  V  3,  nach  Stokes 
Goid:^  p.  178  „which  enshrines", 
von  einem  Verb  comraim  „connected 
2vith  comrar". 

com-remor  gleich  dick.  —  PI. 
Nom.  clöthi .  .  comremra  p.  191,  ig. 

com-riaclitaiii  z  u  s  a  m  menst  es- 
sen FA.  14. 

com-riagal  F.  die  gleiche 
B'egel.  —  Sg.  Bat.  fo  chomriagail 
SC.  29,  23. 

com-rindaithe  gleich  spitzig. 
—  PI.  Nom.  clöthi .  .  comrindaithe 
p.   191,   16. 

eom-rotli  der  rtmlaufende 
Band?  —  Sg.  Bat.  sciath  cor- 
corda  co  comroth  argit  p.  310,  41. 
Vgl.  cöic-roth. 

comse  angemessen,  passend; 
cuimse  accomodatus,  commodus 
Z^.  787.  —  Sg.  Nom.  is  comse  a 
tes  SC.  36  (coimsi  H.);  condib 
cuimse  less  a  meit  Gl.  zu  recon- 
dens  quod  ei  bene  x>lacuerit  Wb.  14a 
{Z'^.  7o7).   Vgl.  coimso,  coimsetu. 

comslaiutius  FA.  20  LU.  nach 


comsläunisrim 


444 


Stolccs  Fis  Ad.  p.  30  für  romlaiii-  | 
tius,  aber  dasshranclit  )n'clil  .,pros- 
thetic"  zu  sein,  rieliinln-  irinl  slän 
{heil,  ganz)  zu  Griitidc  lici/ni  {rrjl 
släinte),  dessen  s  vor  com-  verstummte, 
daher  für  geioölmlich  com-läii. 

comslänaig-im,  coinlilnaigim  III 
ich  ergänze,  von  com-län.  —  Fut. 
Sg.  3  comslanaigfitl  in  comdiu  sin 
uli  tliall  isind  esergi  conna  heseba 
nach  ni  fortho  do  rudilse  a  n-delbe 
nach  a  n-aicnid  dilis  LU.  p.  M^,  49. 

coin-soillse  F.  das  gleiche 
Licht,  der  gleiche  Glanz.  — 
Acc.  corroiehet  .  .  comsoillse  fri 
etrochta  retland  FA.  16  (comsollsi 
LBr). 

eoni-sollus  gleich  hell.  —  Sg. 
Nom.  CO  m-bo  chomsolus  lä  ociis 
adaig  FB.  2;  p.  30^»,  37. 

i'om-suthain  gleich  civig.  — 
Sg.  Acc.  im  chumachtu  comsutham 

p.    1G9,   25. 

comtabairt  s.  ciintabairt. 

comtaig-  ScM.  21,  42  sh  f/Eeilli/s 
„cömthach  a  companion"? 

eomtaclitinar  s.  cuintcliini. 

comtlia  s.  coiiiiuaid. 

comthad  s.  com-thöim. 

com-theiid  FC.  7  s.  tend. 

com-thinöl  Versa  m  m  lung;  con- 
ventus,  congregatio  Z'^.  887.  —  Dat. 
hi  comthinol  CC.  7  LU.;  Acc.  com- 
tinöl  n-ecraibdech  FA.  1. 

comthinölad  M.Versammlung. 

—  PI.  Bat.  i  comtbinoltaib  Isech 
ociis  clerech  FA.  31. 

comthiuölaiin  II  ich  sammele, 
versammele.  —  Praet.  Sg.  3  ro 
chomthinoil  ferta  Brigte  Hy.  5  Praef. 

com- thoim  ich  wende  ah,  vgl. 
do-söim.  —  Praes.  sec.  Sg.  3  ara 
comthad  Gl.  zu  ara  tintarrad  Hy.  2, 18. 

—  Praet.  Sg.  3  ro  chomthoi  co 
menicc  cosin  comdid  ho  adrad  hi- 
dal  Three  Mir.  Hom.  p.  92,  23.  — 
Inf.  comthöud  immututio  SG.  23a 
{Z^.  8Ü2). 

com-tlirom  gleich  schiv er ;  pur 
Ir.  Gl.  960.  —   Sg.  Nom.  FA.  24. 

eom-thüarcoii  F.  Zusammen- 
schlagen; contritio  Z'^.  887.  — 
Dat.  oc  comthuarcain  FA.  14  LBr. 
{LU.  icomth.  für  ic  comth.). 


conitig;  häufig,  zahlreich, 
ge  10 ähnlich;  consuetus,  usitatns, 
frequens  Z'^.  1002;  coimdi  i.  minie 
no  gnathach  O'Dav. p.72.  —  Sg. Nom. 
dal  as  chomtig  fri  dama  Hy.  5,  14, 
cuimtig  ocus   eccuimdig  CG.  3  Fg. 

com-iiall  F.  der  gl e i che  Uebe r- 
miith.  —  Sg.  Acc.  im  chomuaill 
in  trir  chaurat^  FB.  56;  42. 

eomul  N.  „a  gathering,  an  as- 
semhly"  Stokes,  Fei.  Ind.;  comol 
i.  cengal  O'Dav.  p.  72;  vgl.  aeco- 
mol  conjunctio,  ad-comla  adjungit 
Z'^.  868.  —  cain  comul  „a  fair 
assemUy"  Fei.  Jul.  5;  comul  säer 
Lg.  17,  43;  comul  cöir  18,  19  (cum- 
tacH  iiV/.).  ■ 


comul  p.   142, 


vgl.    com-alat 


„they  nursetogeiher"  (fDon.  Suppl.  ? 

1.  eon  s.  2.  und  3.  eo,  co  n- 

2.  con  „clear,  pure"  StoTces,  Fei. 
Ind.  Bisweilen  durch  cäXw  glossirt, 
z.  B.  conröiter  i.  cain  ro  i'itir  Amra 
Chol.  {ed.  OB.  Croive)  5. 

con  FB.  25  tmd  34  zio  lesen 
conid  si  sin  und  conid  slicht. 

con-acna  Hy.  5,  100  i.  ro  chon- 
gna.    Aber  conacr«  Fr. 

cou  acra  Hy.  5,  100  Fr.  etwa 
„ut  mecum  agat"?  vgl.  acre,  acra 
die  actio  vor  Gericht,  und  2.  ad-gaur. 

con-acraim,  -accraini  I  ich  rufe 
herbei.  —  Praet.  Sg.  3  musdusce 
la  sodain,  conacart  a  drai  Fis  Cath. 
p.  30.  —  Pass.  Praet.  Sg.  3  bä 
iar  sudiu  .  .  conacrad  Ailill  do  Chon- 
chobur . .,  cid  dia  rabi  arreim  FB.  56 ; 
ba  band  sin  . .  conaccrad  Loegaire 
.  .  do  Medb  iar  scrütan  a  comarli 
FB.  59.  —  An  diesen  Stellen  iväre 
auch  CO  n-accrad  möglich,  vgl.  3.  co, 
CO  n-  und  1.  ad-gaur. 

con-aieertaim  IJ  emendo  Z^. 
1000.   Vgl.  concertaim. 

conar  F.  Weg;  via  Z\  870.  — 
Sg.  Nom.  in  chonar  FB.  36;  25; 
issed  conair  rod  n-gab  69;  Gen.  fri 
cetchesad  na  conaire  cengait  lA.  15; 
Dat.  oder  Acc.  tic  for  conair  do 
Ardmacha  p.  21,  30. 

concertaim  II  ich  entscheide; 
I  decide  O'Don.  Suppl.  —  Praes. 
Sg  1  concertaim  brei/ta  Ulad  CC.  7 ; 
5  fer  concerta  do  chäch  FB.  33.  — 


coucliend 


445 


con-giall 


Fi(,t.  Sg.  3  conccrtfa  fir  foraib 
FB.  3^).  —  Vgl.  coccrtaim  und 
couaicertaim. 

coucheiul  SC.  31,  5  {„a  wolfs 
licad  (>/'  hfdlle  slaughter"  O'Curry). 

couclechtaiin  II  ich  übe  aus, 
treibe.  —  Freies.  Sg.  1  conclech- 
taim-se  cairpteoracht  FB.  35;  3  con- 
clechtai  fir  forgall  33  Eg.  (conclccht 
LU.).  —  Vgl.  clechtaim. 

couclethiiu  ich  springe,  vgl. 
O'Davoren's  Glosse  zu  clcath,  Three 
Ir.  Gloss.  p.  163:  &vaml  don-ailge 
in  duileui  in  muir  mor  conclethiVZ 
tri  tir,  i.  amail  tulaighes  in  muir 
mor  in  tan  nuallas  no  clisis  {so  zu 
lesen)  no  ceimnigis  docum  tire  tvie 
der  Schöpfer  das  grosse  Meer  be- 
sänftigt, das  gegen  das  Land  springt, 
d.  i.  tcie  er  das  grosse  Meer  be- 
sänftigt, loenn  es  braust  oder  springt 
oder  steigt  nach  dem  Lande.  ■ — 
Fraet.  Sg.  3  conclith  . .  forro  FB.  84 
(conclich  Eg). 

eoud  M.  Sinn,  Verstand.  — 
Sg.  Nom.  mescthair  ar  cond  SC.  19, 2; 
Dat.  beres  na  slüagu  asa  cund 
SC.  34,  is;  CO  ceill  ocus  cond  42; 
Acc.  in  chli  comras  cond  credail 
SF.  V  3. 

coudaig  s.  cuingim. 

condäil  SF.  I  2? 

condalba  Liebe,  Freund- 
schaft (rgl  3.  colba);  counailbhe 
O'R.  —  Acc.  mar  ghlacas  conailbhe 
agus  bäidb  fris  „for  Ihad  conceived 
an  attachment  and  affection  for 
liim"  Torr.  Dhiarm.  p.  132. 

condarcell  conivens  Wb.  31c 
{Z-\  870). 

coudat  SC.  28  s.  täiiii. 

eoudebert  p.  42,  10  für  conad 
(conid)  ebert? 

condelg:,  coudele  comparatio 
Z^.  870.  —  Sg.  Nom.  a  shamail 
ocus  a  chondelg  in  duiiie  fria  cäith 
die  AehnlichJteit  und  die  Verglei- 
chung  des  Menschen  mit  Spreu 
Corm.  p.  II  cäithigud. 

eondib,  coiidid  ut  sit  Z^.  719. 

coudirde  F.  Nachsicht;  cou- 
darcille  coniventia  Z"^.  870.  —  Gen. 
na  censai  ocus  na  connii-cle  FA.  1 
(.coudirclc  LBr.). 


condircleeh  nachsichtig.  — 
Fl.  Dat.  dona  cendsaib  ocus  dona 
coindirclcchrtt'b  j).   170,  25. 

condrccaim  I  «c/t  treffe,  stosse 
zusammen  mit  Jemandem.  — 
Fraes.  Fl.  3  condrecat  Fei.  Jnn.  10. 

—  Fut.     sec.     Fl.    3     condristais 
O.ss.  I  4;  8. 

condüail  ciselirt?  vgl.  „con- 
duala  embroidery ,  scalpture"  O'B. 

—  Sg.  Nom.  bil  chondi'iail  ci'edumai 
FB.  47  (CO  n-dualaib  Eg.). 

conecastar  SF.  III  3  zu  lesen 
CO  n-ecastar?  jedenfalls  3.  Sg.  Fut. 
Pass.  wie  du-ecastar  Tir.  3  {vgl. 
ad-ciu,  deccu,  feccim).  Ebel  über- 
setzt Z'^.  476  „cernatur  vobis  ejus 
historia";  ähnlich  0' Curry  On  the 
Mann.  III  p.  46  Anm.  {daselbst  im 
Texte  eine  unglaubliche  Ueberset- 
zung). 

coueoid  FB.  7,  vgl.  coneigius 
duib  „I  shall  relate  to  You"  Pro- 
ceed.  B.  I.  A.  I  p.  190. 

con-g-abim,  -gaibim  (I  und)  III 
ich  halte,  halte  zurück.  —  Conj. 
Sg.  3  cotom  gaba-sa  FB.  24?  — 
Fraes.  sec.  Sg.  3  ui  congebed  Hy. 
2,  27.  —  Fraet.  Sg.  3  congab 
Hy.  5,  15,  Gl.  i.  ro  chongaib.  — 
Pass.  Fraes.  Sg.  3  congaibther 
contineturWb.  21^  {Z-\  870).  —  Inf 
do  chongbhäil  fceep  O'Don.  Grr.p.  201. 

cou-gal  Kampf;  congbal  „con- 
flict,  gallantry"  O'B.  —  Fl.  Dat. 
i  conghalaib  FA.  32  LBr. 

con-garim,  -gairim  I  ich  rufe, 
schreie;  conghairim  I  roar,  shout 
O'B.  —  Fraes.  Sg.  1  congairim 
firu  cocid  hErewn  p.  141,  11,  vgl. 
adgairim  S.  327,  ss;  3  conggair 
nonhur  aile  fair  FB.  84;  Fl.  3 
conggairet  gairm  n-amnas  fair 
FB.  84.  —  Fraet.  Sg.  3  [mit  in- 
figirtem  -da-)  cotagart  SC.  38,  c.  — 
Pass.  Fraes.  Sg.  3  cougarar  Conall 
. .  do  Meidb  FB.  60  (congarthar  Eg.). 

—  Imperat.  Sg.  3  congarar  deit  do 
dalta  p.  130,  28. 

eoiigbäil  „a  habitation"  O'Don. 
Suppl.;Three3nr.Hom.p.^2,v,'d^,\^. 

eon-giall,  „coingiall  condi- 
tion"  O'B.  —  Fl.  Gen.  tar  chenu 
cor   agus    coinghiall    a    siothchcäna 


446 


con-nialG 


ris  „against  his  bonds  and  cove- 
nants  of  peace  with  Mm"  Torr. 
Dhiarm.  p.  202. 

couguaim,  altir.  eon-giüii  III  ich 
helfe.  —  Praes.  Sq.  3  congni  frim-sa 
Wh.  2(;d,  17.  — '  Conj.  Sg.  3  ro 
chongna  Gl.  zu  Hy.  5,  loo.  —  Fut. 
Sg.  3  coiigeua  adjuvahit  Wh.  22^ 
(Z"^.  870).  —  Inf.  congnam  coope- 
ratio  Z\  771. 

congraimm  N.  Benehmen? 
„cunning;  apparel"  flB.  —  Nom. 
ni  frith  criith  na,  corai  nä  congraimm 
FB.  24;  a  crüth  a  ecosc  a  chon- 
graim  44;  Dat.  ar  is  mese  crüth 
cheill  chougraimmim  coibletliar  celm 
cruth  cäin  caurchasta  i  Tech  Mid- 
chüarta  FB.  23;  cotom  gaba-sa 
cheim  cruth  cheill  congraimmim 
coibliud  büada  24;  rom  alt-sa  . .  la 
feba  fene,  hi  costud  forchaini,  hi 
fogart  genussa,  hi  congraim  rigna, 
i  n-ecosc  sochraid  LU.  p.  124'^  ig. 

cou-hualai  i.  ro  elai  Hy.  2,  g5 
{„lühen  P.  went"  Stolces);  i.  ro  ealai 
5,  13  {„loent"  St.).  —  Vgl.  conrualc. 

eon-icim  I  ich  vermag,  Tcann; 
possum  Z^.  870;  vgl.  cumcaim  und 
das  Perf.  coemnacar.  —  Praes.  Sg.  3 
connic  ina  huli  sca  der  dies  alles 
Tcann  p.  40,  31 ;  ar  cotdicc  dia  Wh.  5^ 
{nam  potest  id  dens  Z^.  431). 

1.  coiiid,  später  couad  ut  sit 
Wi.  Gramm.  §  387.  —  conid  bith- 
lan  do  bithgre's  SC.  33,  24;  49; 
conid  lim-sa  in  csiurathmir  FB.  73 ; 
SC.  33,  2i;  FB.  24;  32;  conid  and 
asbert  ScM.  15;  TE.  10;  16;  19; 
20;  p.  131,  22;  132,  is;  SC.  19;  24; 
FB.  29;  33;  58;  71;  conid  and  ro 
chachain  CC.  1  LU.  u.  ö. ;  conid 
and  sin  dorönsat  FB.  21;  82;  conid 
si  conar  dollotar  so  dass  dies  der 
Weg  ist,  den  sie  qinqen  FB.  25; 
TE.  20;  conid  cd  dochöid  FB.  Gl; 
conid  iat-sin  FA.  33;  conidcsi  Gl. 
zu  Hy.  6,  11  {s.  trethan)'?  conid 
desin  atät  SC.  1;  2;  FB.  71;  conid 
airi  sin  TE.  20;  conid  samlaid 
FB.  44;  conid  ina  labrad  atgcnatar 
FB.  25;  22;  23;  conid  Cüscraid 
Mend  atotchomnaic  ond  uair  sin 
ScM.  14;  conid  frisna  taidbsib  sin 
atberat  SC.  49;  conid  ralai  p.  144,  4; 


conid  dorna2*'i?.  87;  conidammärb  84. 

—  Die  Form  conad  z.  B.  FB.  23, 
24,  25,  33  Eg.  —  FB.  25  und  34 
mit  Eg.  für  con  si  .sin  rond  con 
slicht  zu  schreiben  conid  si  tmd 
conid  slicht. 

2.  couid  s.  3.  CO,  con. 

3.  conid  rnalaid  dö  dass  es  ihm 
zu  TJieil  tüurde  Hy.  5,  49?  Vgl. 
conruale. 

conmestar  FB.  30  s.  niidim. 

counad  Feuerholz;  condnd  fire- 
ioood  Corm,.  Transl.  p.  45.  —  Sg. 
Gen.  oc  bem  chonnaid  p.  4G,  22. 

connamusniigat  FB.  84  s.  imni- 
againi. 

connecor  TE.  3  Eg.?  vgl.  „cirr  "^ 
chuirrel  argit  conecor  deor"  On  the 
Mann.  III  190,  von  0' Curry  über- 
setzt: „a  comb  and  a  caslcet(i)  of 
silver,  ornamented  with  gold." 

conne,  coinne  meeting  O'Don. 
Gramm,  p.  288,  a  g-coinne  against 
ibid.  —  Äcc.  dul  it  dail  ocus  it 
conni  TE.  13  Eg.-  dorighne  Cor- 
mac  ionad  coinne  riu  „o  tryste" 
Torr.  Dhiarm.  p.  46. 

eonnici  mit  Äcc.  bis,  bis  zu, 
wohl  für  con-do-icci,    vgl.   corrici. 

—  tanic  . .  eonnici  in  comdäil  SC. 
39;  33,  2;  'TE.  18;  no  theiged . . 
isin  talHiam  eonnici  a  gli'in  FB.  88 
(cotice  Fg.);  counice  a  smecha 
FA.25  (cö  a  LBr.);  26  (conice  LBr.); 
CO  nnige  until  CDon.  Gramm. p.2%^. 

connircle  FA.  1    s.    condircle. 

con-öim  I  ich  bewahre  {skr. 
W.  av)\  vgl.  comet.  —  Praes.  Sg.  3 
connöi  qui  servat,  cota-öei  servat 
id  Wh.  2911,  29;  for-ta-com-ai-som 
servat  id  Ml.  29a  (Z'^  431).  — 
Pass.  Praes.  Conj.  Sg.  3  a  Crist 
cotam  roither  tis  tuas  ar  cech 
melacht  „let  me  he  preserved,  above, 
beloiv,  fr  am  every  reproach"  Fei. 
Epil.  69  (cotom  rocther  Land.,  vgl. 
unter  conruidiur). 

conrici  s.  corrici. 

conrotaclit  s.  conntgim. 

con-rnale  i.  rocla  no  ro  chuaidh 
O'Dav.  p.  66;  conruala  co  haingliu 
Nazair  „unto  the  angels  departed 
Nazarius"  Fei.  Jul.  12  Eawl.,  con- 
roloi  Laii,d.,  conrnalaid  LBr.;  con- 


i 


i(-    -    Cö  "h  --^XL^o. 


conruictho 


447 


corad 


rualai  co  Crist  ibid.  Nor.  21;  for 
neam  an  conrualai  ibid.  Epil.  25 
LBr.;  in  tau  conruloi  a  cnrp  FA.  31. 
ro  escomläi  LBr.  —  V(il.  con-lu'ialai 
und  conid  rualaid. 

eoiiruicthe  FJl  23  jEV/.,  vgl. 
conriüce  i.  comtinol   O'Dav.  j).  (J5. 

oouruidinr  Fei.  Prol.  277  LBr. 

sj    (conroether  Land.):  a  Ihn  conruidinr 

^     do  rigrad  do  relad  „o" Jesus,  mmj 

I  attciin  it,  to  manifest  tliy  Jcings." 

Vgl.   Three   Ir.    Gloss.  p.   163    {zti 

p.  G5):  conruidiiu-  i.  cororaidiur. 

consecha  SC.  26  s.  coscim. 

couselai  Hy.  5,  g->  Gl.  i.  rö  elai 

Ivel  ro  sir. 
contöitis  p.  310,  2  s.  töim,  do- 
soiin   {skr.  W.  su). 

eoiitöisim,  eoutüaisim  ich  höre 
zu,  „I  listen";  vgl.  tö,  tna  {skr. 
W.  tnshV  —  Praes.  PI.  3  contöiset 
.  .  fris  FB.  29;  contnaset  i'ri  forcetol 
brethre  De  FA.  23;  5.  —  Cowj. 
Sg.  .5  cia  coutnaisi  frimp  p.  142,  4. 

ooutuil,  coiituli  s.  tuiiim  und 
eotlaim.  Lch  bezioeifle,  dass  es 
ein  besonderes  Compositum  contulim 
gieht  [Stokes,  Index  zum  Feiire), 
und  möchte  das  con  in  den  meisten 
Füllen  für  die  Conjnnction  halten. 

eonüargabad  er  wtirde  auf  {in 
die  Höhe)  gehoben  FA.  2,  enthält 
lüohl  die  Praepositionen  con-do-for, 
vgl.  tüargabim. 

eoii-uccal)im,  eon-ucbaim  I  ich 
erhebe;  auch  ohne  Pron.  ich  erhebe 
mich?  —  Praes.  PI.  3  cota-ucbat, 
cota-ocbat  se  attolunt,  sidera,  Cr. 
18b,  IS-i  {Z-\  885).  —  Praet.  Sg.  3 
friu  conuccaib  in  doub  Hij.  5,  54 
{i.  tuargaii));  PI.  3  is  malle  con-n- 
uccail)set  (mit  Pron.  rel.  infix.)  es 
ist  znqlcich,  dass  sie  sich  erhoben 
Hg.  2',  fic.  Fr. 

cou-utaiug'im  I  ich  schütze.  — 
Praes.  Sg.  3  cota-utaing  eam  pro- 
tegit  311.  36",  vgl.  ar-ntaiug. 

eon-utgim  I  ich  baue,  er- 
richte {vgl.  tech  Haus);  cnnutgim 
architector,  construo  SG.  141*  {Z'\ 
429).  —  Pass.  Praet.  Sg.  3  con- 
rotacht..a  tech  sin  FB.  1;  2;  3; 
PI.  3  conrotachtä  .  .  da  imdai  dec 
FB.  2. 


cop  Kopf  (german.  Lehmvort?), 
cop-chaille  Gl.  zu  mafortis  Hy.  5,  48. 

1.  cor  Wurf,  Werfen,  bei  ver- 
schiedenen curvenartigen  Bewegun- 
gen gebraucht  [Umgang  u.  s.  ?<;.); 
Schicken;  Inf.  zu  cuirim.  —  Sg. 
Nom.  a  chor  ass  SC.  44,  10;  ba  si 
comairli  Vlad  forro  . .  a  cur  do  saigid 
Conroi  sie  zu  Curoi  ztv  schicken 
FB.  78;  cor  n-deled  LU.  p.  73»  9 
und  125^^,  1  in  der  Aufzählung  der 
cless  ist  tvohl  nicht  Nom.:,  Dat. 
luid  .  .  du  chur  cüarta  einen  Um- 
gang machen  CC.  3  LU.;  oc  cur 
in  rothclessa  FB.  64;  di  chor  cruinn 
de  jactu  sortis  Tur.  Gl.  132  {Goid.^ 
p.  13);  oc  cor  cacha  höenslaite 
FB.  2;  iar  cor  na  cendaile  de  89; 
Acc.  CO  ro  lä  cor  immä  rigthech 
er  machte  einen  Umgang  FB.  25; 
Lg.  12^  CO  ro  lam  cor  imön  slüag 
W.  S5;  focerd  . .  cor  p.  144,  4 ;  fo- 
cheird  .  .  cor  n-iach  n-eirred  de 
FB.  87;  40  Eg.\  fochml  a  suil- 
chor  issin  tig  jj.  144,  ig;  ara  cuirtis 
cor  do  chuingid  tige  döib  CC.  2  LU.\ 
na  curid  cor  dib  Lg.  1,  vgl,  ni  lamad 
cor  de  „he  durst  not  stir"  {Stokes, 
Bemarks'^  zu,  Cu.  No.  236\  —  Vgl. 
aur-,  ur-chor,  immar-chor. 

2.  cor  Vertrag;  i.  cunnrad 
„an  Obligation,  covenant,  contract" 
O'Don.  Siippl.  —  Gen.  dorighne 
snadhmanna  cuir  agns  cengail  ris 
„bonds  of  covenant  and  compact" 
Torr.  Dhiarm.  p.  110;  Dat.  oder  ■ 
Acc.  a£_t'bor  go  g-cluinfeadh  damit 
er  hörte  Und.  p.  66.  ' 

cöra  F.  richtiges  Verhältniss, 
Friede;  cöre  pax  Z'^.  247;  vgl. 
cöir,  cörus.  —  Nom.  cöra  cach 
duit  rochalma  TE.  10,  2;  ni  frith 
cruth  nä  cörai  nä  congraimm  FB.  24; 
Dat.  conna  lietai  focul  fort  chend 
i  cörai  Sc3I.  14 ;  tanic  . .  do  chorai 
fri  C'onchobar  Lg.  14;  Acc.  co  n- 
den-sai  chorai  tnli  p.  130,  29. 

cörad  FB.  46,  ein  Gen.  neben 
dem  Nom.  PI.  in  chöraid  las  rorta 
CO  n-imniud  a  n-äüire  „the  cham2nons 
by  tvhom  they  toere  slain,  with  the 
abundance  of  their  cruelty"  Fei. 
Prol.  65.  Allein  von  caur,  Gen. 
caurad,    curad,    cliampion   {Stokes, 


curaigim 


448  .* 


Index  zum  Fcl.)  ist  dieses  Wort 
verschieden,  denn  f7<??»  cüiusiu  chö- 
rad  geht  FB.  46  unmittelbar  voraus 
drech  cur  ad.  Vyl.  „cöraidh  a  had 
man,  i.  droch-dhuine"  OB.;  fri  ta- 
bairt  corad  ocus  eccraibdech  i  t- 
siegail  documm  n-irse  Three  Mir. 
Hom.  p.  42,  22  {„the  impious  and 
ivicked"). 

cöraigim  III  ich  ordne.  — 
Conj.  Sg.  3  co  ros  coraigea  FA.  6. 

—  Praet.  Sg.  3  ros  cöraig  FA.  12. 

—  Inf.  corugud  FA.  12. 

couda  corastär  p.  131,  d,  do 
chorastär  EC.  4  zu  cuirim. 

corl)at  FB.  59,  62  lies  cor  bat. 

iii  cliorcii  J^_1L^  »^o'''  nohe- 
facio  Z'^.  434^  zu  Useri  ni  cliorcru 
(^ni  corcra  O'Flan.),  von  corcur. 

corcair,  corcar  s.  corcur." 

corcoi'da  purpurn.  —  Sg.  Nom. 
sciath  corcorda  p.  310,  4i ;  iJat.  oas 
gnüis  corcorda  EC.  2. 

corcra  ptirpurn.  —  Nom.  fiiaii 
cain  corcra  u-imbi  FB.  45;  51; 
p.  310,  32;  i£^_JÄ-a2I  tlacht  p. 
132,  22;  lenn^x  144,  2s;  brat  SC.  8; 
tibri  37,  10;  Dat.  alleind  chorcra 
SC.  33,  5 ;  iarna  brechtrad  di  . . 
chorcra  FA.  11;  PI.  Nom.  a  grüadi 
gorm-cborcrai  Lgj_^A^_i;,  Du.  Nom. 
da  gri'iad  chorcra  i^f-,  .ISj^^. 

corcur  F.  =  pu rp u r a ;  in  chor- 
cur  Tiir.  Gl.  115;  corcair  Ir.  Gl.  225. 

—  Nom.  corcair  co  n-aldi  datha 
SC.  31,  4;  is  corcair  maige  cach 
mäin  p.  132,  20.  —  Compos.  brat 
.  .  corcar-ghlan  TE.  3  Eg. ;  corcor- 
dond  SC.  33, 14;  do  chorcor-glain  33, 15. 

core  Kessel;  coire  Corm.  p.  13; 
coiri  caldarium  Ir.  Gl.  724.  — 
Sg.  Gen.  meit  chore  rodaim  cechtar 
de  na  da  sula  sin  fria  chend  anech- 
tair  FB.  91 ;  do  teirged  indala  n-äi 
immach  commeit  chori  cholbthaigi 
SC.  5;  Dat.  isin  chore  Gl.  zu  Hg. 
5,  47;  isin  choire  ^.  41,  22;  ScM.  1; 
asin  coire  2J.  41,  21;  Acc.  isin  coire 
jT.  41,  19;  dobered  in  n-ael  isin 
coire  ScM.  1;  chommeit  ri  cori 
mor  cach  süil  di  Gl.  zu  Oss.  III  7; 
PI  Nom.  secht  core  ScM.  1.  — 
Compos.  söeb-chore. 

corn    M.    Ilorn,    Trinkhorn: 


i.  a  cornu  Corm.  p.  11.  —  PI.  Gen.  ,    ^ ,. 
tairmchell  corn  ocus  cuibrend  Lg.l ;  \  \/ J 
Acc.    deca    a    churnu    co    cormaim'^ 
SC.  30,  3. 

coruaire  M.  Hornbläser.  — 
PI.  Nom.   cuslennaig   nö  chornairi 

i£^7,  _18i_22^  ^-X- 

coroiii  =  lat.  corona,;  Ir.  Gl.  15; 
haec  clerica  76.  —  PI.  Dat.  co 
cathairib  ocus  chorönib  carrmocail 
FA.  13;  ina  corönib  comardailil2. 

corp  =  Zrtt  corpus.  —  Sg.  Nom. 
Hy.  6,  19;    TE.   9,  24;   FB.  24;   in 
corj)  mar  in  snechta  Lcj.  7;  is  dath  ^ 
snechta  corp  p.  132,  23;  Dat.  dorn 
churp  Hy.  6,  15;  7,  43;  asa  churp 

FA.  3;  21;  di  churp  rig  sceö  ri'gnai 

FB.  22;  in  tan  conruloi  a  curp 
FA.  31;  Acc.  corp  Hg.  2,  32;  G,  22; 
FA.  31;  0  ro  scar  .  .  ind  anim  frisin 
corp  FA.  3;  Hy.  2,  es;  rem  chorp 
is  rem  chend  TE.  9,  27;  dar  corp 
n-gel  i^Jä-U''  ^^-  ^o«t.  ar  cuirp  ^ 
//(/.  4,  11;  Acc.  fria  curpu  FA.  33; 
crechtnaigid  curpu  SC.ll. —  Comp. 
corp-remor  FB.  40  Eg. 

corptha,  corpda  körperlich. 
—  Adv.  CO  cathaigtis  co  corptha 
na  demna  SC.  49,  vgl.  in  chorpdid 
corporaliter  Wh.  27a  {Z'\  792). 

1.  corr  F.  Kranich;  a  crane 
O'Don.  Suppl.  —  Sg.  Nom.  conna 
roched  corr  inna  cind  SC.  5;  PI. 
Nom.  corra  Corm.  Transl.  p.  43 
cuirrech. 

2.  corr  Ende,  Spitze  {z.  B.  des 
Schiffs);  auch  ein  Theil  der  Harfe, 
On  the  Mann.  III  jx  256.  —  Sg. 
Dat.  don  chuirr  bragat  cervici  Gild. 
Lor.  Gl.  133;  a  prora  i.  on  broine, 
on  chuirr  thussig  na  luinge,  ar  it 
e  nomina  a  da  corr  {Gen.  Dti.) 
prora  puppis  vom  vordersten  Ende 
des  Schiffs,  denn  die  Namen  der 
zwei  Enden  sind  prora  und  puppis 
ibid.  Gl.  49. 

corraimid  Lg.  15  s.  maidiiu.        j(~ 

corr-creacFda  1.  ainm  do  cnoc 
bis  a  n-edan  na  n-amatan  O'Dav.p.  69. 

corrguiuacht  i.  bcth  for  leth-cois 
ocus  for  leth-laimh  ocus  for  leth- 
suil  ag  denam  na  glaime  dicinn 
O'Dav.  p.  63,  vgl.  ibid.  p.  66. 

corrici  {mit  Acc.  oder  mit  nach- 


i'loud 


449 


folgendem  i  n-)  bis,  bis  zu,  s.  3.  co, 
con  8.  432  (Jol.  2.  —  FB.  24;  81, 
corruicce  Eg. ;  ität  sc  dorais  . .  cor- 
rice  in  riched  FA.  15  (^cusin  riched 
LBr.);  ro  rigi  a  läim  corricci  ina 
croes  FB.  8G;  conrici  Tir.  1. 

corrloud  j>.  190,  igV 

corrthair  „o  fringe"  Corni. 
Transl.  }).  44;  corthair  „border, 
f ringe"  OB.;  cortho/r  i.  ciumus 
{Rund)  O'Dac.  p.  72. 

eorrtliaraeh  mit  einem  Saum, 
Band  versehen.  —  Sg.  Acc.  lenn 
corcra  cortaruig  jj.  144,  28. 

oortlie,  coirthe  Steinblock, 
Steinpfeiler;  „a  standing  stone" 
O^Don.  Sujipl.  —  Nom.  Hy.  2,  32; 
toaabar  a  coirthe  ocus  a  liagan 
TE.  8  Eg.;  Acc.  in  corthe  SC.  12;  13; 
for  corthe  cloche  Gl.  zu  Hg.  5,  gg: 
vgl.  a  dhruim  re  cartha  cloiche  „Ms 
hacliing  against  a  pillar  stone" 
O'Don.  Gramm,  p.  313. 

cöi'ug-ud  M.  Ordmmg  FA.  12, 
s.  cöraigim. 

eörus  law  O'Don.  Suppl. 

coss  F.  Fuss;  pes  Z^.  241.  — 
Sg.  Dat.  delb  n-dune  .  .  do  chind 
no  coiss  FA.  10;  Acc.  a  chois 
Hy.  2,  8;  FB.  20;  oen-chois  e«ien 
i^tt.ss  ScM.  12;  sloig  Laigen  eter 
chois  ocus  ech  ocus  choin  inna 
degaid  p.  46,  27;  PI.  Nom.  sreth 
aud  chetumus  di  bretnasaib  öir 
ocus  argit  ocus  a  cosa  isiud  fraigid 
L  U.  p.  23a,  33  [^dtre  Füsse,  d.  i.  die 
Nadeln  der  Broclien);  Acc.a,  chossa 
ocus  a  läma  SC.  48;  mä  chossa 
FB.  37;  fria  chossa  zih  seinen 
Füssen  SC.  10;  Du.  Acc.  a  da  cois 
Sc3I.  18. 

cose  Zv,r  echt  weisen;  Inf.  zu, 
coscaim;  to  check,  correct,  chastise 
O'Don.  Suppl.  —  Nom.  cosc  inna 
m-ban  castiqare  mulieres  Wb.  22>^ 
{Z-\  720);  FB.  29  Eg.;  Gen.  cum- 
nech  coisc  öt  senaib  SC.  26;  Dat. 
do  chosc  in  teglaig  FB.  55;  Ashert- 
som  oc  cosc  inna  m-ban  FB.  29. 
—  Vgl.  tecosc. 

coscaim  (aus  con-sechaim)  I  ich 
weise  zurecht,  tadele,  halte 
ab,  hindere;  coisgim  I  obstruct, 
hinder,  quiet  CR.  —  Praes.  Sg.  1 


cotob  scchaim  FB.  29;  Conj.  Sg.  2 
consecha  SC.  26.  —  Fut.  sec.  Sg.  3 
agus  a  dhubhairt  Muadhän  risGräin- 
ne  do  leanamhain  agus  go  g-coisg- 
feadh  se  fein  an  chü  dhe  Torr. 
Dhiarm.  p.  100.  —  Pass.  Praes. 
Sg.  3  iersin  tra  coister  in  slog 
FB.  29  Eg.  —  Conj.  Sg.  3  coiscter 
ind  imorran  FB.  32  Eg.  —  Fut. 
Sg.  3  cotob  sechfider  di  chosscc 
alailiu  instituemini  alio  modo  Wb.  9a 
{Z\  706). 

madu  coscedai*  Gl.  zu  conse- 
quatur  Leyd.  Hb  (Goid.'^  p.  57). 

coscar,  coscur  Triumph,  Sieg, 
vgl.  coscraim  {Stokes,  Index  zum 
Fei.);  cosccar  triumph  O'Don.  Suppl. 

—  Nom.  ba  hard  in  coscur  Hy.  5,  27 
(i.  in  mirbail);  Gen.  ecmailte  in 
choscair  insolentia  victoriae  Ml. 
33c,  13  (chostair  Ascoli):  Dat.  cona 
mor-choscur  FB.  40;  iar.m-buaid 
ocus  coscor  FB.  89. 

coscorach  triumphirend.  — 
Nom.  Conall  coscorach  credmair 
FB.  23;  Acc.  canaid  cöir  coscrach 
cridemail  FB.  52. 

coscraim  II  ich  zerstöre.  — 
Fut.  Sg. 3  coscera  rett  nüiadnissi  de- 
struet  legem  novi  testamentiWb.  26^ 
{Z'^.  452);  a  recht  conscera  brichta 
druäd  EC.  5.  —  Inf.  cosgradh 
destruction  O'Don.  Suppl. 

cose,  cosse  ad  hoc,  adhuc 
ZK  347;  SC.  11,  7;  38,  3. 

eosiudiu  bis  heute  Lg.  12,  s. 
indiu. 

""cosiudossa  bis  jetzt  FB.  44, 
s.  indossa. 

cosmail  ä  h  n  l i  c  h ;  similis  Z^.  233. 

—  Nom.  cosmail  fri  hör  SC.  33,  is; 
37,  18. 

cosmailias    M.    Aehnlichkeit; 

similitudo  Z'^.  788.  —  Dat.  co  cos- 

mailius  crotha  Aililla  TE.  12  ETI. 

i.cossmailes    Eq^;     fo     chosmailius 

Conculaiud    SC.    5;    FB.    1;    Acc. 

fe?-end   sin   choimetait  inntib  .  .  cos- 

mailius  ocus  himäigin  De  p.  170,  8. 

uo    chosuag-ur   Hy.   5,    105    ich 

suche  zu  erlangen?  vgl.   „coisi- 

neach  acquisitive"  O'R. 

j       cosnaim  ich  suche  zu  eriver- 

;    ben,    7)1  a che    streitig   {mit   fri); 

29 


öo^  '$**^ 


450 


cutlucl 


( 


^eovJu 


ÖT 


i.-j 


I  defcnd  (JDon.  Ch-amm.  p.  U)5. 
—  Conj.  S(j.  3  ni  chosna  necli  frim 
he  FB.  73.  —  Imper.  Sc/.  2  cosain 
defend,  contend  O'Don.  Gramm, 
p.  2U0.  —  Fuf.  Sfj.  3  ni  chossena 
necli .  .  frit  FB.  59 ;  hierher  auch 
consena  Hy.  2,  28  trotz  der  Glosse 
ro  chosnastar  [dass  er  im  Himmel 
das  Königreich  erwürbe,  predigte 
er  hei  Tage  auf  Tliifichi)?  ni  cossciia 

Hrj.  5,   22   glrnh/nlls    wit    (Irr    Gln.sc 

vo  chosnastar  '..Ihc  lH>li/-i>iir  nt/ihrr 
bought  nor  gained"  Sfol.i's':'  J'l.  :; 
imma  curaid  cosscnait  J,(j.  4.  il'^ 
(coisenat  Eg.).  —  S-pract.  Jkp. 
Sg.  3  ro  chosnastar  Gl.  zu  Hy.  2,  28 
imd  5,  22. 
UH.cosnam  M.  Erstreben,  Wett- 
'  st  reit,  Inf.  zu  cosnaim;  contcntio 
Z^.  771;  vgl.  im-chosnam.  —  Nom. 
dia  n-dechazVZ  cach  cosnam  Sc3I. 
22,  7;  Gen.  ses  cosuoma  FA.  27 
(„folk  of  contention"  Stoke.s);  Dat. 
clo  cosnamh  to  contest  O'Don.  Suppl.; 
is  cöir  curathmir  mo  thige  do  cos- 
nom  FB.  9;  90;  cew  curadmir  do 
chosnam  den  Heldenantlieil  nicht 
streitig  zu  machen  77;  inti  doraga 
dia  chosnam  frim  FB.  11;  Acc. 
ni  tiialaing  nech  .  .  a  chosnam  frit 
FB.  11;  71  (V);  in  curadmir  cen 
chosnam  der  Heldenantheil  ohne 
Widerstreit  FB.  78;  87. 

cossäit  i.  cocad  O'Don.  Siippl.-., 
casaid  „ayi  accusatlon,  complaint" 
O'B.;  s.  im-chossäit. 

costal  L(j.  17^  -10,  7'gl.  custal  i. 
trustaladh  „a  girding  of  the  loins 
for  running  etc."  OB. 

costud  M.,  costadh  „to  ivrangle, 
dispute"  (yj)on.  Suppl.  —  Nom. 
droch-costud  ScM.  17;  inmain  cu- 
stad  hi  tiugnäir  Lg.  \1,  lo  Fg.\ 
rieht  forcäini  costud  'FB.  l'l'.  ////. 
hi  costud  forchaini  LJ\  ji.  1-2V>,  u,. 

cot-  fiir  ciiii-ila.,  cdii-do  vor  Ver- 
half innen,  ilii'  Ulli  ilrr  Praep.  co  n- 
zusdiiniiciigrsrlrJ  siiifl:  cota-gart  s. 
con-garim;  cota-oei  s.  con-öim; 
cota-ucbat  s.  con-uccabim;  cota- 
utaing  s.  con-utaingim;  cot-ccl-sa 
p.  144,  31  zu  einem  Verb  co-celim 
icli  verheimliche?  cotn-erig  s.  com- 
eirgim;   cotob   sechaim  s.   coscaim; 


cotom   bert-sa  s.  coimprim;    cotom 
gaba-sa  s.  con-gabim. 

cota  TE.  11  Eg.  s.  euit. 

cota-  s.  cot-. 

cotarsua  entgegengesetzt,  con- 
trarius. —  Sg.  Nom.  cotarsna  dona 
cendsaib  p.    170,  u;  Dat.  in   cho- 
tarsuu  e  contrario  SG.  11^  {Z'^.  231). 
I       cotat  hart?    codat  hard,    rigid 
O'B.;  vgl.  cotud.  —  Sg.  Nom.  leine 
!    .  .  cotat  slemun  do  sita  uainidi  TE. 
'6  Eq.;  bil  catot  co   n-dualaib  cre- 
j   dum'fE  FB.  47  Eg. 
\       coteclit  conventus,  aditus  Wb.  9'1 
{Z-\  871). 

coteclite  vgl.  coitechta  i.  cutruma 
no  comdlige  O'Dav.  pt.  (37;  von 
techte  lex.  —  Gen.  däig  a  cotechta 
FB.  94. 

cotlaim  III  ich  schlafe,  s.  tui- 
lim.    —    Pracs.     Sg.    1    ni    chothi 
Lg.    n,     1.-,    ichuUu    L<:):    für    ni '  j.' 
cHorhi    Wiä.    tii   ist    aber    woJd    »titi  v. 
Lc.  inti  chotlad  za  lesen.  —  Conj.l 
Sg.  i  Dep.  CO  ro  chotlur  FB.  31.1 
—    Praes.    sec.    Sg.   3    no    chotlad 
SC.   47;    Gl.    zu   ifoaid   Hy.  2,  si; 
inni  chollad  derjenige  tvelcher  schlief 
Lg.  17,  49^  —  Praet.   Sg.  1  ni   ro    )^ 
cdfllus  Sc^L  16  H.;  3  nir  chotail 
FB.    58;    ma    conatil    si    dormivit 
Wh.  29'1,  15  {mit  Pron.  rel);  PI.  3 
da  chotlatar  Gl.  zu  tuilsitir  Oss.  Uli. 

Cütlud  M.  Schlafen,  Schlaf; 
somnus  Z'^.  238.  —  Nom.  ferr  cac/t 
cless  cotlud  FB.  82;  ocus  cotlud 
dö  und  er  muss  schlafen  SC.  23; 
cotlud  trom  SG.  30,  9;  61  na  longud 
na  chotlud  FB.  20;  dofuit  cotlud 
fair  SC.  8;  dorochair  cotlMfZ  form 
TE.  12  LU.;  SC.  7;  deilligh  a 
choÜuth  fair  TE.  12  Eg.;  Gen. 
saithech  bid  ocus  cotulta  FB.  32; 
turliaid  chotulta  Sc3I.  3,  1;  Dat. 
do  bind  na  chotlud  Lfl.  17 ;  tanic  -^ 
in  t-aingel  chuice  ina  chotlud  2). 
19,  3g;  CO  n-accai  in  lanamain  ina 
cotlud  Xff.  12;  CO  m-hai .  .  na  chot-  ^ 
lath  TK~V2~Eg.;  diuchtrais  .  .  asa 
chotlud  SC.  23;  Acc.  contuil  cotlud 
cimmeda  Hy.  5,  2;  cen  chotlud 
Sc3L  3,  -1;  TE.  12  Eg.;  SC.  29,  23; 
Gl.  zu  Hy.  5,  19;  cen  dig  cen  biad 
cen  chotlöd  ScM.  3. 


451 


coto-  s.  cot-. 

1.  cottud  „a  mountain"  O'B. 

—  Du.  Acc.  „Cissi  clionar  dolod"? 
ol  si.  „Eter  da  cotot  feda"  ol  se 
LU.  p.  1221',  39. 

2.  cotud„a  tvhetstone"  Curm. 
Trunsl.  p.  42  (oadut   Corm.  p.  14). 

crabiid  M.  Glauhe;  religio  Z'^. 
998.  —  Dat.  i  crabud  Gl.  zu  Hy. 2,23. 

criidh  croidhe  „torment  of 
heart"  Torr.  Dh.  p.  104. 

eraes  s.  croes. 

crail)  f!.  eroel). 

eraibdecli  (ilüahig;  rr/l.  ecraib- 
decb,  füath-crail)decli.  —  Scß.  Nom. 
ma  beitli  necb  bes  maith  diib,  bes 
cräibdecb  Tir.  3;  Acc.  F.  lam  craib- 
dig  Hij.  5,  29. 

craide  s.  cride. 

cräidim  „I  torment"  Fä.  In- 
dex. —  Praes.  PI.  3  o  rum  craidet 
Thrce  Ilom.  p.  36.  29 

cranii,  craud  M.  Baum;  cranS 
glesta  plectrum  Ir.  Gl.  719;  crand 
gius  2)inn.^  563;  crand  mucor  cor- 
nus  566;  crand  SC.  33, 17;  airgit  is; 
is  cranu  er  in  SP.  IV  2;  crand  caingil 
„a  chancel-rail" FA.  13,  v(jl.  crand- 
caingel  i.  crann-cliatb  andsin  i. 
cliath  isin  crann  eter  laocha  ociis 
cleirci  Corm.  Transl.p.  46;  a  chrand 
cromcend  p.  20,  20;  29  (i.  bacball); 
Gen.  is  bun  cruinn  SP.  V  13;  Dat. 
dun  chrunn  arbori  Wh.  8a  {Z'K  224) ; 
do  cac/t  crund  SC.  33,  20;  fo  chrund 
bethad  FA.  33;  in  cech  lom-cbrund 
dib  FB.  81 ;  crithir  fola  for  a  crund 
FB.  24;  don  chrund  siuil  CG.  6  LU. 
(do  crunn  Eg.) ;  Acc.  Conall  .  .  etir 
ocus  crand  'SC.  10;  PI.  Gen.  tri 
fichit  crand  SC.  33,  19;  Dat.  for 
crannail)  roiss  rüamantai  p.  310,  4o; 
^cc.forsna  crunnu  caingilsini^J.13. 

cre  F.  Lehm,  Thon,  Erde; 
hittim  Z^.  255;  clay  Corm.  Transl. 
p.  32  crand.  —  Sg.  Gen.  cumachte 
.  .  inna  criad  potestatem  luti,  habet 
figulus  Wb.  h. 

cr6  SC.  25  V 

creccaim  11  ich  verhaitfe  Three 
Hom.  p.  64,  8. 

creeh  F.  Plünderung ,  Raub- 
zug; vgl.   Torr.  Dh.  p.  170  Anm. 

—  Sg.  bat.  ro  ergabad  din  hi  creicli 


Thrce  Hom.  p.  12,  yo;  PI.  Nom. 
crcacha  s2')oih  of  war,  depredations 
O'Don.  Suppl. 

crechaire  M.  Plünderer,  „rai- 
der"  FA.  27. 

crC'Cht  M.  Wunde.  —  Gen.  fo- 
chann  in  chrechtai  Three  Mir.  Hom. 
p.  12,  11;  Acc.  dorat  ind  ingcn 
breit  dia  betach  do  ma  crecht  LU. 
p.  126a  29;  PI.  No)n.  tabsat  crecbta 
SC.  29;  Ms  m-bet  crecbta  is  cneda 
29,  7;  crechta  ina  chain  cnis  FB.  24; 
Acc.  im  chrechtu  circum  ulcera 
Ml.  144c  {Z-\  654). 

cr«5clitach  mit  Wunden  ver- 
sehen; „wound-giving,  wounded" 
O'R.  —  Sg.  Nom.  crechtach  a  thöeb 
SC.  18,  3  {vgl.  älad);  Gen.  curad 
crechtaig  catbbuadaig  Sc3I.  15;  A'cd. 
curaid  cäin  crechtach  cathbdadach 
SC.  42. 

cr<?chtuaig:ini  III  ich  verwun- 
de. —  Praes.  Sg.  3  crechtnaigid 
curpu  SC.  17,  4.  —  Praet.  Sg.  3 
ro  chrechtnaig  LU.  p.  126»,  28.  — 
Pass.  Sg.  3  crechtnaigedar  Lg.  2.^ 

credal  gläubig;  creatal  i.  creid^ 
mecb  no  craibhtech  i.  oni  is  cre- 
dalus  O'Dav.  p.  66.  • —  Acc.  cond 
credail  SP.  V  3. 

ered  Zinn,  „tin,"  nach  Sulli- 
van  {On  the  Mann.  I  p.  CCCCIX, 
not.  748),  O'Beirne  Croive  {Siab. 
Concul.  p.  42 1) ;  „the  ore  of  copper, 
gold,  silver"  0' Curry,  On  the  Mann. 
III  p.  210.  —  Sg.  Gen.  cret  chreda 
chromglinne  FB.  50;  p.  310,  29.  — 
Vgl.  cred-umPB. 

credbaigte  SC.  29  {„that  loas  in 
honds"  GC),  vgl.  „creadhbha  a 
ligature,  an  entanglement"  GR. 

credmair  FB.  23? 

cred-umse  Bronze;  aurichalcum 
Z^.  18;  copper  ore,  brass  O'Don. 
Suppl .  —  Sg.  Gen.  cuach  credwma 
FB.  59;  73;  cacha  hairiuig  credumse 
FB.  2;  creduma  55;  p.  309,  33;  bil 
chondüail  credumai  FB.  47;  frisin  n- 
üaitni  creduma  FB.  21;  in  lungine 
credume  SC.  15;  tri  steill  chreduma 
FB.  55;  Dat.  airinech  di  chredumu 
TBE.  p.  138,  31;  ibid.  p.  140,  5; 
PI.  Dat.  CO  n-üatnib  credumaib 
p.  309,  36  als  Adjectir? 
29* 


452 


creic  F.  Kauf,  Kaufen,  s.  fo- 
chraic. —  Sg.Äcc.  ceu  chreici^jB.  74. 

orenim  I  ich  kaufe.  —  Praes. 
S(/.  3  rel.  creuas  qui  emit  Wh.  29^1 
(Z^  482).  —  Perf  Sg.  3  sech  ni 
chiuir  Hy.  5,  22  (i.  ni  ro  ehren).  — 
Praet.  Sg.  3  ni  ro  ehren  Gl.  zu 
Hy.  5,  22.  —  Fut.  Sg.  1  nocha 
crenob  TF.  13  Fg.  {passender  no 
CO  ririuh  LU.). 

1.  cret  F.  Körper;  carcase 
Torr.  Dhiarm.  p.  102.  —  Sg.  Gen. 
dirgiud   crctti  FS.   30,  s.   dirgiud. 

—  Nicht  verschieden  von  2.  cret. 

2.  cret  F.  Wagenkasten.  „The 
material  loas  always  tvood;  that  is 
Strang  ivicker-work  on  a  sträng 
timher  frame"  O'B.  Croice,  Siab. 
Concul.p.  421.  —  Sg.  Nom.  eret  nöi- 
tech  nöiglinne  FB.  45;  aurard  dre- 
sachtach  FB.  47;  2^-  älO>  29;  cret 
chreda  chromgliune  FB.  50;  ro-cret 
cairr  Sc3I.  21,  5;  Dat.  cronan  canas 
uas  a  chreit  SC.  37,  4;  anhlüth 
n-etegnäith  üasa  ereit  eharpart 
FB.  45;  47;  das  ehret  charpait 
glinni  SC.  15;  Äcc.  tair-siu  isin 
ereit  ettmachta  SC.  40. 

cret  [für  ce  ret  quae  res)  interrog. 
ivas;crca.i  tvJmt  O'Don.  Gr.p.  184. 

—  eret  ticc  ritt   TF.  7  Fg.;  cret 
&üt  SC.  47. 

cretar  relic  Three  Hom.  p.  8,  6. 

eretein  F.  Glaube,  Glauben; 
fides  Z'^.  241.  —  Dat.  ria  cretim 
SC.  49. 

creth  i.  häi  {science)  Corm.  p.  11 
caill  crinmon. 

eter  crethail)  FB.  48,  for  cre- 
thail)  52  V 

cretim  III  ich  glaube;  credo  Z^. 
435.  — ■  Praes.  Sg.  1  cretim  treo- 
dataid  Hy.  7,  2.  —  Praes.  sec.  PI.  3 
no  chretitis  iu  comdid  FA.  32.  — 
Praet.  Sg.  3  ro  chreit  in  comdid 
FA.  32;  PI.  3  ro  chretset  ibid.;  ni 
creitset  in  firdeacht  inna  trinoite 
Hy.  2,  42.  —  Pass.  Praes.  sec.  Sg.  3 
is  amlaid  no  creteä  doib  SC.  49. 

criathar  er  ihr  um  SG.  48'' 
(ZI  782). 

criathraim  II  „I  sift"  O'B.  — 
Praes.  Sg.  2  criathraid  öcu  SC.  18,  9. 

eril)   i.   luath    (JDav.  p.  68;   for 


crip  „quicMii"  Corm.  p.  11  ceruine; 
CO  gribb  „quickly"  Fei.  ed.  Stokes, 
p.  CLXXXV. 

cribals  Schwein.  —  Nom.  cri- 
bais  Oss.  III  9  (i.  mucc),  CDav. 
p.  71;  Acc.  ar  chribais  ibid.  -i  (i. 
ar  muicc). 

crich  F.  1)  Grenze,  2)  Gebiet; 
fv)iis  Z'^.  241.  —  Nom.  1)  uis  fil 
crich  nä  uimir  for  immud  a  ecna 
}}.  169,  s;  Gen.  airer  crichi  p.  328,  3; 
Dat.  2)  dorn  crich  TE.  13  LU.; 
FB.  56;  hi  crich  Ulad  p.  21,  30; 
Cualand  ScM.  1;  a  crich  Laigm 
TE.  6  Fg.;  Acc.  1)  cen  crich  cen 
forcend  FA.  8;  34;  co  crich  a  m- 
bäis  27;  samaiges  crich  fri  aidchi 
Hy.  2,  55;  2)  i  crich  n-AIban  Ln.  11;  ^ 
PI.  Dat.  1)  hi  crichaib  Connacnt  p. 
19,  38 ;  i  crigaib  hErenn  LßAl^  Acc.  -^ 
1)  aurslaid  cricha  comnärt  comnä- 
raat  FB.  22 ;  for  cricha  echtrand  10. 

cride    N.    Herz;   cor   Z\    280; 
croidhe  Ir.  Gl.  1102.  —  Sg.  Nom. 
cride   licce  ScM.   15;    cride  n-ega 
ibid.;  n-dracon  FB.  46;  cride  niad 
SC,  38;    maidid    eridi    cech    duni 
SG.  33,  28  {vgl.  Lg.  18,  37);  uehan  V 
is  crii  mo  craide  »S'C^  29,  19;  Lg.  2^  ^ 
mo   chraidi-se   CC.   7  LU.;   hat.  i 
cridiu  cech   duine  Hy.  7,  58;   oen- 
chridiu  Echdach  lüil  SC.  19;   Acc. 
CO  töerbaig  a  cride   este  FB.  86; 
isseth  rem  chridi  is  rem  cues  SC.  29,  is; 
'  Eoc-    na    briss     indiu    mo    chride 
Eg.  _L8j_  37.    —    Covipos.    ro    bad   ^ 
cridi-scerTä~Faind  SC.  11,  4. 

cridecau  SP.  III  4  „hearttet" 
Stokes,  vgl.  croidheog  sweatheart  O'B. 

eridechair,  craidechair  i.  fa- 
miliaris  Gl.  zui  Fei.  Jan.S.  Davon 
cridechaire,  s.  blad. 

cridemail  herzhaft;  croidhea- 
mhuil  hearty  CB.  —  Sg.  Acc.  canaid 
cöir  coscrach  cridemail  FB.  52. 

crin  abgestorben,  dürr.  — 
Sg.  Nom.  crann  crin  SP.  IV  2. 

criuach  dürres  Holz;  dry  sticks 
O'B.  —  Gen.  ba  mou  rancitwJar  a 
less  brosna  crinaig  Three  3IIr. 
Hom.  p.  6,  21;  Acc.  lassa/s  amal 
erinach  ibid.  23. 

crinaim  ich  schwinde.  —  Fut. 
Sg.  3  ni  chrinfa  do  delb  FC.  2. 


^  <M<.  z  ^j^^Ams  .  /^<^  c^^ 


453 


crodaclit 


criiie  F.  „witlurimi,  fadimj"  O'li. 

—  Hat.  is  marb  a  mnthair  do  chrine 
Three  Mir.  p.  14,  17  {„decay"). 

■^  criol  „a  ehest,  a  e  off  er"  O'R. 

—  Dat.  i  criol  rouciiul  lly.  5,  84;  cid 
•if^     fem  chriol  broiul  bcccstar  Lg.  3;  4,  1. 

crip  s.  cril).  ""^       """ 

ci'iss  Gürtel.  —  /SV;.  iV^r»«..  cris 
uathrach  mu  chris  chKjulum  ser- 
pentis  cinguhim  mcum  Z'^.  954 
{Klosferne  I  ib.);  Dat.  assa  chriss 
8cM.  16;  Fl.  Nom.  cressa  jP^.  8;  26; 
Acc.  counice  a  cressa  FA.  26;  Du. 
Acc.  {für  Dat.)  co  n-da  cris  derca 
tairis  SC.  23. 

ci-isalaijr  FB.  24?  O'R.  hat: 
crioslach  M.  a  limit,  horder,  hosom; 
an  aproii. 

1.  crith  Zittern.  —  Nom.  ros 
gab    crith    ^\uag    an     dunaid    FB. 

-^  44  Eg. ;  gol  ocus  crith  Xry.  16-  crith 
ocus  iiamun  i^J..  14;  rö  cluintor 
a  crith  ocus  a  n-gäir  28;  Dat.  for 
crith  ocus  for  üamain  in  Zittern 
und  in  Furcht  FA.  10.  —  Com- 
pos.  crith -galar  Fieber,  „ague" 
SMart.  19;  palsy  O'R. 

2.  crith  i.  ic  110  iansaighe  no 
cendach   O'Dav.  p.  65. 

crithid  emax  SG.  60''  {Z\  21). 

critlilamacli  zitterhändig 

SC.  41. 

critlmaig'im  III  ich  zittere.  — 
Fraet.  Fl.  3  ro  crithuaigset  ind 
läith  gaile  FB.  15. 

critliir  Funke;  a  sparlc  of  fire 
O'B.  —  Sg.  Nom.  crithir  fola  for 
a  crund  FB.  24;  Acc.  coimdhearg 
re  crithir  no  re  drithlinn  jj.  309,  12; 
Fl.  Nom.  „crithre  sparlis  of  fire 
from  the  clashing  of  arms;  small 
particles  of  anything"  O'B. 

1.  cr6  Tod;  1.  bä's  Corm.  Transl. 
p.  46.  —  Gen.  i  m-baile  chrö  Gl. 
zu  in  infernum  LHy.  fo.  1 1t  {Goid.'^ 
p.  68);  Acc.  com  cro  „tili  my  death" 
Corm.  Transl.  l.  c.  —  Compos. 
catha  crö-chombtäg  FB.  24. 

2.  crö  Blut,  s.  crii,  crö-derg:. 

3.  crö  Gehäge,  Verschlag, 
Stall,  Hütte;  irgend  ein  %im- 
schlossener  Raum;  a  hut,  hovel 
O'R.;  cochall  no  cro  Gl.  zu  haec  cas- 
sula  Ir.  Gl. 122;  crö  caerachori7e851; 


cro  na  muice,  Gen.  crai,  a  pig-sty 
O'Don.  Suppl.  —  Hierher  uassa  cret 
crai  an  carpait  FB.  45,  creit  croi  47? 

4.  crö  Oehr;  the  eye  of  a  needle 
O'R.  —  Sg.  Dat.  im  snäthait  i.  set 
iu  t-snaitli  ina  cro  Sench.  M.  {On 
the  Mann.  III  p.  117,  102;  co  tarla 
cacli  snäthat  dib  hi  cro  araili  FB.  65. 

5.  crö  „the  mctal  hoop  which 
bound  the  head  {die  Spitze  der 
Lanze)  to  the  shaff  OB.  Crotve 
Siab.  Concul.  p.  419.  —  Acc.  co 
fethan  öir  impi  0  irlond  (ö  urlond 
O'B.  Crowe)  co  crö  p.  131,  19. 

6.  crö  property,  chatteis 
O'Don.  Suppl.  —  Vgl.  crö  agus 
creacha  'Torr.  Dhiarm.  p.  170. 

7.  cro  i.  bi  doigh  cuma  ainm  do 
uir  O'Dav.  p.  67. 

8.  crö  Gl.  zu  Hy.  5, 19?  zu  3.  crö? 

9.  crö  FB.  24?  zu  6.  crö? 
croan    i.   cronugud    no    crodacht 

Fei.  Fr  Ol.  51. 

crol)  Hand;  uit  mo  chrob  vae 
manus  mea  SG.  IIG^  {Z'^.  XII).  — 
Sf/.  Dat.  inna  ger-chrub  SF.  II  11; 
Fl.  Dat.  fiadnaib  crohaib  ScM.  22,  5? 

crocaii  olla  Ir.  Gl.  56. 

croccenn  Haut;  tergus  SG.  111^ 
{Z^.  778);  croicend  Corm.  p.  10.  — 
Sg.  Gen.  ainm  in  chrocaiun  i  m-bi 
bilis  Gl.  zu  fei  SG.  95a ;  i  criol  di 
croccund  röin  ro  boi  in  t-etach 
Gl.  zu  Hy.  5,  84;  ön  croicend  Gl. 
zu  a  pelle  Corm.  Transl.  p.  133; 
Fl.  Nom.  crocni  löeg  n-aAlaid  ba  he 
a  etuch  Fel.Mart.b  Anm.  zu  Ciaran. 

croc-h ^lat.  criix.  —  Nom.  cesta 
croch  Hy.  5,  20;  Acc.  pridchais . . 
croich  Crist  Hy.  2,  40. 

crochad  31.  Kreuzigen,  Kreu- 
zigung. —  Gen.  niurt  crochta 
Hy.  7,  4;  do  gnim  in  chrochtho 
Wb.  8a  {Z-\  239). 

crochaim  II  ich  kreuzige.  — 
Fraes.  Sg.  3  iiu  dam  chrocha  dis- 
cruciat  me  311.  32'i  {Z^.  434). 

eroA, ,wealth"  ThreeHom.p.l^.  32. 

eröda  SC.  33, 11  zu  lesen  crö  «da? 

croda  i.  beodha  no  cruaidh  (fDav. 
p).  63;  i.  calma  ibid.  p.  66;  Corm. 
Transl.  p.  48  cruith;  Sc3I.  21,  42  if. 

crodaclit  F.  Tapferkeit.  — 
Sg.  Nom.  cidh  mör  do   chrödhacht 


ClVHb.tl 


454 


a  g-comhlannaibh  agus  a  g-cathaibh    j 
Torr.  Dhiarm.  p.  108;   Gen.  na  cro- 
dachta  miliUae   Gild.  Lor.  Gl.  2B. 

crödatu  M.  Härte;  duritiu 
Wh.  31b  i^yj.  257);  vcß.  crdaid. 

crö-derg  hlutroth.  —  Sg.  Nom. 
croderg  a  medön  FB.  45;  Du. 
Nom.  da  n-grüad  gormgela  cröderca 
FB.  51;  p.  310,  35. 

croel),  cräel)  F.  Zioeig;  craobh 
(yR.  —  Sg.  Nom.  in  chröeb  co 
m-blathaib  Hy.  4,  n;  Acc.  ro  croith 
in  craib  FB.  29. 

cröes  Schlund;  crois  cupedia 
Wh.  ed  {Z-\  31);  cräes  t/itZa  Ir. 
Gl.  92.  —  Dfflf.  a  cröes  glomar- 
chiud  FB.  49;  a  craes  p.  310,  21; 
Aöc.  inna  cröes  jP.B.  85;  86. 

eröisech  F.  ein  Speer,  s.  On 
the  Mann.  I  p.  ccccxxxvili.  —  Sg. 
Acc.  fochairt  a  chröisig  SC.  7;  Bl. 
Nom.  craisecha  crannremra  „thiclc- 
handled  hattle  Craisechs"  0' Curry, 
On  the  Mann.  11  p.  241. 

fir-eroith  FB.  9,  „pure  curds" 
Süll,    On  the  Mann.  I  pi.  CCCLXV. 

croith  CC.  t5  LU.? 

erolindech  hlutströmend,  s. 
die  Anm.  su  Hy.  5,  g5. 

cromm,  crom  Tcrumm;  Gl.  zu 
a  curvo  Corm.  Transl.  p.  68  eocliuir. 
—  Compos.  cret  chreda  chrom-glinne 
FB.  50.  p.  310,  29  {„of  slope-joi- 
nings"  O'B.  Crowe). 

croinmaim,  „cromaim  I  sioop, 
hend"  O'R.  —  Pruet.  Sg.  3  gur 
cbrom  Gräinne  a  ceann  re  näire 
Torr.  Dhiarm.  p.  208. 

crom-ceiid  krummköpfig,  mit 
gehogenem  Kopfe,  Ende;  vgl. 
croimcheannach  O'B.  —  Sg.  Nom. 
a  chrand  cromcend  jj.  20,  20. 

1.  cron  i.  sealbugud  ut  est  sain- 
cron  i.  selbugud  neich  coitcinn 
O'Dav.  p.  62  (sain  crön  O'Don. 
Suppl.). 

2.  crön,  vgl.  cruan  i.  gne  don 
t-sencerdacht  anall  cruan  i.  in  derg 
ocus  creduma  i.  in  buidhe  maithne 
i.  buidhe  ocus  uaine  ocus  geal 
O'Dav.  p.  71;  glas  i.  crön  no  buide 
Om  the  Mann.  \p.  ccccxxxvi;  cruan 
i.  geal,  acas  maithne  i.  dearg,  ut 
est  tri  caeca  n-all  cruau-maithncch 


riu  ihid.  p.  CCOCLXXXii.  —  Vgl.  crön 
hrown  O'B.,  cruan  red,  orange  O'B. 

3.  crön  Kupfer;  copper  O'B.; 
amher  Süll.  On  the  Mann.  Ind.  — 
Sg.  Gen.  srian  cruain  On  the  Mann. 
III  p.  486,  vgl.  ibid.  I  p.  cccLV  u. 
das  Citatunter2.  crön.  —  Compos. 
gabur  cenand  crön-datha  FB.  47; 
brat  gorm  crön-chorcra  ibid.;  das 
a  creit  chron-charpait  ibid.  (croi £■</.); 
p.  310,  40. 

4.  crön  chutma  cuaride  FB.  24, 
cröna  cutrumma  ibid.? 

crouän  „a  kind  of  monotonous 
cJiant"  0' Curry  On  the  Mann. 
III  235,  „the  loio  murmuring  ac- 
companiment  or  chorus"  246,  „pii,r- 
ring"  376.  —  Sg.  Nom.  cronan 
canas  uas  a  chreit  SC.  37,  i. 

erot  F.  Harfe;  crotta,  cithara 
Z'^.  67.  —  Gen.  ceol  mo  chruite 
TE.  9,  6;  Dat.  a  n-gaibther  isind 
buiuniu  no  croit  Wh.  12c.  —  Da- 
von crottichther  citharizaiur  Wh. 12'^ 
{Z-\  67). 

crotai  ScM.  21,  42  s.  croda. 

crotMm  II  ich  schüttele,  vgl. 
CO  fucrothad  i.  co  chonscarad  Ml. 
2'd^,  14  Gl.  zu  ut  .  .  cassarct.  — 
Praes.  Sg.  3  crothid  concbend 
SC.  31,  5.  —  S-praet.  Sg.  3  ro 
crotli  .  .  a  brat  eter  Coinculaind 
ocus  Faind  SC.  48;  ro  croith  in 
craib  FB.  29;  crothiss  ScM.  21,  30. 
—  Inf.  crothad  in  chind  frisin  slög 
LU.  p.  64a,  30. 

crotlila  CDav.  p.  70,  in  drolan 
urgartha  i.  crothla  bis  ar  dorus 
airlisi  an  Aeovaid  de,  also  eine 
Art  „knocker"  an  der  Thür.  Von 
0' Curry  On  the  Mann.  III  p.  322 
zusammengestellt  mit  clothra  O'Dav. 
p.  67:  ni  cluinter  ac  a  crothac?  tvas 
gehört  wird  beim  Schütteln  [Z.  B. 
die  Schelle  am  Halse  eines  bösen 
Hundes).   Vgl.  lat.  crotalum. 

crothle  FB.  24? 

1.  cru  i.  om  O'Dar.  p.  64. 

2.  cru  Blut;  crüu  i.  a  cruore 
Corm.  p.  11.  —  Sg.  Nom.  is  cru 
mo  craide  SC.  29,  19;  Lß^2J^g.J 
Gen.  allind  chrö  Hy.  5,"g5;  föt  cro 
LU.  p.  127a,  7;  Hat.  cäin  forondar 
a  chorp  hi  crü  FB.  24;  na  srotha  don 


455 


cü 


chrü  ScM.  18;  Acc.  amal  cru  rüad 
SC.  37,  9;  claideb  russi  roiiidcs  cnii5. 

3.  cru  Huf;  cru  eich  ungulus 
Ir.  Gl.  442;  cröa  ingeu  unqttla 
SG.  4(3^  {Nü/ra).  —  S<j.  Gen.  iV)  co 
torchair  L  leis  cona  fiaclaib  ocus  XXX 
fach  cri'ii  dö  Rec.  Veit.  III  p.  181; 
PI.  Dat.  na  eoin  atchonnarcais  uasu 
na  föit  a  ci'uib  ind  eich  sin  die 
Vögel,  die  du  über  ihm  siehst,  daa 
sind  die  Schollen  unter  den  Hufen 
dieses  Bosses  ibid.  jj.  183;  batar 
foit  a  cruib  na  n-ech  bätär  fo  char- 
put  Conculaind  LU.  p.  113a,  29 
{Siab.  Concul.):,  co  ro  sceindset  na 
föit  a  cruib  na  n-ech  dar  äth  fo 
thüaith  ibid.  p.  127»,  11;  fö  a  cruib 
FB.  4;i;  p.  310,  19.  —  V(jl.  crua- 
lethan. 

4.  cru  i.  ime  Ü'Dar.  p.  7U,  vgl. 
4.  cru. 

5.  ci'ii  „corcus"  s.   cni  fechta. 
crüacli  „a  riclc"  Corm.  Transl. 

p.  44. 

cruacliän  „a  heap"  0"B.;  Hügel 
Beitr.  VII  16. 

cruad-lasrach  stark  flam- 
mend p.  190,  33. 

crüaid  hart,  fest;  daingen  uo 
cruaidh  durus  Ir.  Gl.  674.  Vgl. 
fo-crüaid.  —  Nom.  cruaid  a  gal 
ScM.  21,  25;  do  gte  crüaid  »90.  41; 
ech  .  .  crüaid  FB.  47;  Gen.  dec 
forcel  braich  rocruaid  FB.  52;  PI. 
Nom.  fertsi  crüadi  FB.iö\p.  310,  30; 
Gen.  con  ruccai  calca  cruäid« 
comraicthi  Ulad  FB.  24;  Dat. 
iccruadaib  comraicthib  29.  —  Adv. 
mo  chride  crechtnaigedar  cruaid 
Lg.  2?  —  FB.  48  ist  wohl  cruaid- 
clienli  zu  verbinden. 

crüaid-chend  hartköpfig.  — 
Sg.  Nom.  ech  FB.  50;   p.  310,  22. 

crüa-lethan    hufbreit,    so    zu 
lesen  fnr  cälethan  FB.  50,  ^.310,  20;    [ 
crualethon  FB.  50  Eg.  , 

cru  fechta„corr «s jjraeZü",  Stokes,   \ 
Beitr.  VIII  315;  crufhechta  i.  badb   j 
no   bodb    Corm.  p.    12;   cruechta  i. 
bodba  O'Dav.  p.  63.  —   Sg.  Nom. 
is  crü  fechta  modcernfe  FB.  68,  20. 

cruim  F.  Wurm  Nenn.  1  [LU.). 

cruimtber  M.  Priester  Corm. 
Transl  p  :'-0:  Tliree  Hom.  p.  14,  13. 


cruiiid  rund.  —  Comp.  och., 
crüaidclioiid  cruind-coel-chos  riind- 
und  dünnfüssig  FB.  50;  j)-  310,  22; 
batrtr  cruinn-üeco  .  .  a  dha  ghin 
TE.  4  Eg.  —  Compar.  cuirrither 
hog  luin  a  di  süil  Corm.  p.  36 
prüll  (vgl.    Wi.  Gramm.  §  72). 

cruit  s.  crot. 

cruithnecht  Getreide;  friunen- 
tum  Ir.  Gl.  778;  Corm.  p.  10.  — 
Nom.  fir-chruithnecht  FB.  9;  Gen. 
bargen  cruithnechta  ibid.;  bandea 
cruithnechta  dea  frumenti  SG.  66« 
{Z-\  178). 

crutli  M.  Gestalt;  forma  Z^. 
238.  —  Sg.  Nom.,  FB.  24;  28;  44; 
in  cruth  glan  SP.  V  8;  cruth  cäin 
SC.  40;  FB.  22;  24;  cruth  bui- 
dech  22;  cipe  cruth  auf  jede  Weise 
SC.  38,  7;  cruth  cach  co  hEtain 
TE.  5  Eg.  (ZU  lesen  cruthach?); 
Geyi.  CO  cosmailius  crotha  TE.  12 
LU.\  ar  febas  do  chrotha  ocus  do 
ceille  ocus  do  ceneöil  FB.  17  {vgl. 
unter  büaid);  Dat.  atä-som  fö  droch- 
cruth  SC.  29,  22;  ar  gaisciud  ocus 
cruth  FB.  18;  ar  chrutb  ocus  deilb 
ocus  cenel  19;  TE.  3  LU.;  cruth 
cheill  chongraimmim  FB.  23;  24; 
30;  in  chruth  sin  hoc  modo  Z'''.  239; 
Acc.  formdig  .  .  fria  cruth  n-digraiss 
Lg.  4,  19^  etir  cruth  ocus  deilb 
öd^'Ulj  ecuscc  ocus  chineul  TE.  2  Eg.-., 
3;  fou  cruth  sa  in  dieser  Form,  auf 
diese  Weise  SC.  29;  FB.  57;  PI. 
Nom.  nöi  crotha  FB.  28. 

crutire  M.  Harfner;  citharista 
Ir.  Gl.  5.  —  PI.  Nom.  arsentis 
crutire  pi.  310,  8. 

cü  M.  Hund;  canis  Z\  264;  cu 
allaid  lupus  Ir.  Gl.  417.  —  Nom. 
Hy.  5,  28;  46;  p.  41,  11;  ScM.  1; 
19;  22,  7;  Gl.  zu  cuib  Oss.  III  3;  s; 
cü  goirt  elscothach  p.  41,  10;  cü 
Mesroida  ScM.  3,  9;  cu  Caulaind 
CC.  6  Eg.;  cü  ferna  fodluigthe 
FB.  68,  7;  cü  othair  er  Emna  11; 
Gen.  con  ScM.  1;  4;  21,  s;  ainm 
in  chon  ScM.  1;  rüs  con  19; 
Dat.  i.  ingv)^«rf)  dorigne  Brigit  oc 
tabairt  in  biid  do  choin  Gl.  zu 
Hy.  5,  28;  Acc.  coin  ScM.  4; 
21;  39;  Hy.  5,  -le;  eter  chois  ocus 
ech  ocus  choin  p.  46,  27;  PI.  Nom. 


456 


•uibdir 


coin  FA.  28;  p.  101,  20;   coin  alta 

Wölfe  Hy.  5.  go;  SP.  I  5;  tri  cointe 

nimhe  Torr.  Dhiarm.  p.  96  (s.  neim); 

•^    Gen.    con  Jig.    10;    mac    tri    con 

^  ScBI.  21,  28 ;  i)rt?~irri  conaib  -L|7.  8j 

^    eter    na    conaib    FB.   25;    J.cc.   ni 

thet  accu  dar  cona  SC.  29,  ig. 

1.  cüach  M.  Becher;  scyfus 
Goid.^  58  (South.  Psalt:).  —  Nom. 
cüach  creduma  FB.  59;  73;  find- 
rnini  60;  73;  dergöir  62;  Dat.  isin 
chnach59;  J^cc.  in  ciiach  n-derc6ir74. 

2.  cüach  „a  citri"  O'B. 

3.  cüach  cuelcoo  O'B.;  fid- 
cliuach  „a  ivood- cuelcoo  (hawlc)" 
TBF.  p.  154,  6. 

4.  cüach  F5. 45?  (gilech  cüach  cöi- 
cr'md „aficshmangling  cup  spear"{}^ 
Sullwan,  On  the  Mann.  Index). 

cüachi  p.  311,  2  „Utile  cups" 
0' Curry,  On  the  Mann.  Ill  p.  187? 

ciiach  uaidm  i.  tuag  dunad  Corm. 
Transl.  p.  47;  vgl.  O'Dav.  p.  64 
cliath  i.  umat;  ar  bi  mer  fo  cuacha 
cliath  ferba  i.  amail  bi  mer  fo 
cuachnaidm  duitt  iumad  briathar 
in  filed  i.  bidh  tigcomluath  taith- 
miuch  in  driiing  briathar  ocu«  bedis 
tiugh  nadhmann  semen. 

eüaille  Pfahl;  palus  Ir.  Gl.  495; 
a  staTce  Corm.  Transl.  p.  43.  — 
PI.  Dat.  do  cheangladar  an  long 
do  chuaillidhib  congbhäla  an  chüain 
Torr.  Dhiarm.  p.  162. 

cüairt  F.  Umkreis,  Kreis, 
Umherstreifen,  Bundreise.  — 
Gen.  du  chur  cüarta  sich  umzusehen 
CC.  3  LU.;  Dat.  iar  cuairt  chaille 
•^-  Lg.  17,  43 j  tanic  Fiac  do  chuairt 
leis  „TO  sojourn  with  him"  (?)  Hy.  2 
Praef;  Acc.  cuirid  cuairt  dun  CC. 
2  Fg.;  for  cuaird  n-Erend  TE.  8 
DU.\  for  a  chuairt  rig  fo  Erind 
ibid.  Fg.;  14  (chuaird  if/.);  imön 
tir  sin  imma  cuaird  um.  dieses  Land 
herum  FA.  5;  12;  FB.  86;  87; 
p.  310,  3;  imum  ima  cuairt  circum 
me  circa  Z^.  654;  impäid  immä 
cuaird anmandiuna  pecthachPJ..  18; 
mä  cuaird  FA.  13  (bä  cuairt  LBr.\ 
immi  imm  cuairt  ScM.  17;  PI.  Nom. 
secht  cüardaandocussecht  n-imdada 
0  thein  co  fraig  FB.  55. 

des  cüair  FB.  30,  eins  der  Kumpf- 


spiele  Cuchulinn's  auchLU.  jj.  1 131),  31 
mit  dem  des  cait  zusammengenannt. 

cüala  s.  elunim. 

cüan  M.  Hafen. 

cuanene  pugil  SG.  50a  (^2.  22). 

ciiar  „croolced;  a  warm,  a  scretv" 
O'B. 

cüarän  Schuh;  PI.  Gen.  do 
choirtged  a  chuaran  Three  Mir. 
Hom.  p.  112,  3. 

cüaride  FB.  24? 

cüartaim  II,  PI.  3  cüartait  impu 
sie  umzingeln  sie  LU.  p.  57»,  10. 

cüartug-ml  M.  Umhergehen, 
Umlauf;  ön  cuartugud  a  circuitu 
Corm.  Transl.  p.  88  grian. 

ciiasach  „concave,  holloiv"  O'B. 
—  S(j.  Nom.  sron  cham  cuassacT» 
FB.  37  Eg. 

cuhachail  lat.  cubiculum  Corm. 
Transl.  p.  49. 

cuhaid  übereinstimmend,  har- 
monisch, s.  com-chubaid.  —  Adv. 
in  chobaid  concinnenter  Ml.  14<i.  — 
Comparat.  as  chul)aithiu  Gl.  zu 
concinniore  Ml.  1451'  [Goid.'^  p.  31). 

cuhat  =  Zai.  citbitus,  Ellenbo- 
gen, Elle.  —  PI.  Gen.  crö  a  chubat 
fein  Gl.  zu  Hy.  5,  19;  da  mile  dec 
cubat  FA.  17;  FB.  85. 

1.  ciihus  conscientia  Z'^.  787.  ^^ 

2.  cuhus  Lg.  17, 19  ^g^  s.  eohais.  QC/ 
ciiced  FÄ'  17  s.  coiced.  j 
cucht     Farbe,     äussere    Er-          j 

scheinung;  luss  dosber  dath  no 
cucht  in  faciem  cu  m-bi  derg  Corm. 
p.  39  ruam;  i.  cuinnsi  ocus  cruth 
i.  ecusc  O'Dav.  p.  62.  —  Sg.  Nom. 
is  caem  do  chucht  TE.  9,  14. 

cud  i.  cenn  „caput"DiÄ,ilLaithne^ 
[Goid.'^  p.  75).  —  Sg.  Dat.  ho  chud 
CC.  5  LU.  (fo  deoid  Fg.). 

cuih  Hund.  —  Nom.  mu  chuib 
Oss.  III  8  (i.  mo  chu);  Acc.  mo 
chuib  ibid.  3  (i.  mo  chu). 

cuihdim  „/  harmonize"  Stohes, 
Fei.  Index.  —  Pass.  Praet.  Sg.  3 
acht  cuimbrigud  indsce  fo  soas  do 
cuibded  Fei.  Epil.  121. 

cuihdiiis  M.  Harmonie.  — 
Dat.  cor  innisod  ferta  Brigie  trea 
chumbair  m-briathair  ciiibdius  fileta 
Hy.  5  Praef.  („in  short  discourse 
with  poetic  consonance"). 


.'uibrcnd 


457 


cuil)reinl  Theil,  Tortion;  cui- 
bhrionn  „a  portion"  O'Ii.  —  Sg. 
Nom.  indäs  cec/i  cüibrencl  p.  40,  13; 

5-^7  Acc.  in  tres  cuibrond  tUc  ibid.;  Hl. 

'  '   Gen.  tairmchell  corn  ocus  cuibrcnd 

r    ^     Lff.   L 

"nFUDSseeli  „eonscientious" 

Tir.  3;  m?  f?er  Glosse  zu  conscientia 
ejus  cum  sit  infirma  TFT^.  lO^  (Z^.  811). 

cttibsigter  SC.  25? 

cuicel  Kunlcel  Oh  the  Mann. 
III  p.  IIG,  90;  cuigel  colus  Ir.  Gl.  5G7. 

in  cliüicliid  SC.  41  s.  cöieed. 

ciiil  s.  c(')el. 

cuil  „0  couch,  a  corner,  a  doset" 
O'B.  —  (SV/.  Acc.  gaib  do  chuil  isiu 
charcair  SG.  229  (Z-\  954:). 

cuile  Küche;  kitchen  O'Don. 
Siip2)l.  —  Gen.  du  dorus  culi  CC. 
3  LU.;  mo  cbuile  jj.  40,  36;  Dat. 
inua  cuili  CC.  3  LU.\  ina  chuilid 
i&id.  Eg. ;  Acc.  lieimach  . .  in  culid 
sa  2>-  40,  35 ;  ina  culid  p.  40,  31 ;  34. 

—  Vgl  cultech. 

ciiilehe  „saclccloth"  On  the 
Mann.  Inde.v.  —  Sg.  Nom.  cuilche 
fliuch  imbi  iZ?/.  2.  31;  i?.  21,  2. 

euilech  prostihulum  SG.  53» 
{Z'^.  811);  dazu  cuiligim  prosto 
ibid.  (Z-\  435). 

cuilen  catiilus  Ir.  Gl.  498. 

cuill  Oss.  III  4  s.  coli. 

cuiin-  s.  cum-,  com-, 

cuiml)!'!^^!  „  a  b  r  i  d  g  m  ent" 
Fei.  Epil.  123. 

euimleug-  Conflict,  Kampf; 
Gild.  Lor.  Gl.  45.  —  Acc.  doroine 
cuimleng  Note  zu  Fei.  Apr  19. 

l)id cuiuileugaithi  c 0 ngr edien- 
dum  Ml.  IGa,  11. 

cuiu  interrog.  wann;'  qiiando 
O'Don.  Suppl.  —  cuin  rom  bia 
TE.  11  LU. 

cniudig-im,  cuiugim  I  ich  bitte, 
verlange.  —  Praes.  Sg.  1  cownai- 
gimm  Three  Mir.  Hom.  p.  70,  is; 
cid  ara  cuinche-siu  sein  loozti  ver- 
langst du  dies  Hg.  2  Praef.;  con- 
daig,  condieig  quaerit  1TT>.  S^,  l4c 
{Z-\  430 1:  PI.  1  ni  cuingem  log  ar 
precepte  Wb.  14'1.  —  Imperat.  Sg.  2 
na  cuindig  Wb.  10^  (Z^.  443);  cu- 
innig  dam-sa . .  fer  graid  Hy.  2  Praef. 

—  Praet.  Sg.  2  coch  ni  ro  chuingis 


CO  dia  doratad  duit  Gl.  zu  Hy.  2,  50; 
0  ro  cbuinnig  cuicce  co  tarrtad 
a  coibsena  Hy.  4  Praef;  co  ro 
chuindig  ceat  a  athar  p.  40,  7.  — 
Inf.  cuingid. 

cuindrech  castigatio  Z'^.  873. 

cuiiigr  Joch;  on  congbail  dobir 
for  na  damhaib  Corm.  Transl.  p.  43. 

—  S(f.  Nom.  cuing  druimnech  dron- 
argda  FB.  45;  47;  50;  p.  310,  29; 
cuing  airgit  CC.  2  LU.;  Gen.  eire 
cuinge  sesrige  FB.  81;  PI.  Gen. 
cre  flehet  cuinge  do  damaib  FB.  91. 

euiiig'id  Verlangen,  Suchen, 
für  cuindgid,  cou-degid,  Inf.  zu 
cuindigim,  cuingim;  do  chuindchid 
ad  petendmn  Ml.  curm.  1  {Z'^.  484). 

—  Nom.  is  fir . .  do  chungid  chom- 
raime  cbucum-sa  dass  du  suchst 
Sc3I.  16;  Dat.  do  chuingid  tige 
doib  CC.  2  LU;  föidis  .  .  tecbta  . . 
do  cbuingid  mnä  . .  dö  TE.  2  LU.; 
riga-sa  .  .  do  chuinchid  Conculaind 
SC.  4;  for  caratraid  SC.  13;  tancas 
. .  do  chungid  in  cbon  Sc3I.  1 ;  2 ; 
ocus  buithi  og  a  cuinncbid  p.  143,  3; 
ro  böi . .  oc  cuingid  digi  chucu  er 
bat  sie  um  einen  Trunk  SC.  48; 
ro  bataur  . .  ic  cuingid  Etainiu  do 
tabairt  doib  immach  sie  wollten  E. 
haben,  dass  sie  ihnen  herausgegeben 
ivürde  TE.  20;  ocus  fir  in  t-sithu 
. .  ocom  chuinngid  TE.  5  Eg. ;  Acc. 
ani  dia  tudchad  cuingid  FB.  93. 

cuiusiu  Gesicht;  the  face,  coun- 
tenance  O'Don.  S^ippl.;  cucht  i. 
cuinnsi  O'Dav.  p.  G2.  —  Sg.  Nom. 
ciiinsiu  chörad  FB.  4G. 

cuiutg-im  I  peto  IIT;.  14c  \^Z'^. 
429).  —  Praet.  Sg.  3  conaitecht 
quaesivit  Ml.  78  {Z-\  881);  PL  1 
comtachtmar  Wb.  2i^  (Z^.  457). 

cuirim  III  ich  setze,  stelle, 
lege,  schicke,  lade  ein,  in  der 
Vielfältigkeit  des  Gebratichs  dem 
engl.  I  put  entsprechend ;  nicht  selten 
deponential,  vgl.  töchuiriur.  —  Covj. 
Sg.  2  cuire  samla  fair  FB.  44;  47.  — 
Imperat.  Sg.  2  ni  chuir  form-sa  rem- 
thus  rerig  FB.  35;  cuir  a  samail  du- 
inid;  PI.  2  cuirid  cuairt  dun  CC.  2  Eg.\ 
na  curid  cor  dib  Lg.  1.  ^-  Praes.  der 
Geivohnheit  Sg.  5  co  curend  üadi . . 
i  n-gin  diabail  FA.  20;  Praes.  sec. 


458 


r.lMr 


KS 


CO  ro  chuircd  cäch  dib  .  .  a  druim 
fri  arailc  L(j.  8;  ara  cuirtis  cor  do 
chuingid  tige~clöib  CG.  2  LU.  — 
Praet.  Sg.  3  ro  cbuir  .  .  na  eocho 
hi  fergort  FB.  30;  ro  cliuir  a  iiicrt- 
nigi .  .  de  SG.  31 ;  nos  cuir  i  ii-arda 
FB.  04;  ro  chuir..a  drui  d'iarrrti'rf/t 
Etaine  TE.  18;  Dep.  ra  chuiritstar 
..a  echlachu  TE.  2  Eg.;  ro  chui- 
restair  16;  do  chorastär  ubull  do 
Condlu  EG.  4;  p.  13  L  i.  —  Pass. 
Pracs.  Sg.  3  is  indiu  curthir  in 
cath  SC.  32,  aniu  chorthear  H.; 
cuirtlwV  dr  15 ;  curethar  Fi^.  48;  52?  i 
—  Fut.  PI.  3  cuirfitir  FA.  34.  —  | 
Inf.  Dat.  da  cliuiriud  do  chorman- 
naib  ihn  einzuladen  Lg.  JJu»  ^^' 
cuiriud  mnä  auf  die  Einladung 
eines  Weibes  SG.  32;  ar  ban-curiud 
ibid.  —   Vgl.  cor. 

cuiri'eil  „clear,  evident,  piain" 
OB. 

cir  chuirreil  aircit  TE.  8  Fg.? 
„a    comb    and  a  casket  of  silver"   j 
(f  Curry,   On  the  Mann.  III  p.  189; 
„a  Curling  comb"  Still.  Ind.'i 

cuit  Thcil,  Portion;  share, 
pari  (/Don.  Suppl.  —  Nom.  ScM. 
18;  21,  3;  ni  fil  cuit  do  mich  ailiu 
innium-sa  SG.  6;  cuit  ree  a  portion 
of  time  Tur.  71;  is  maith  lind  ar 
cuit  do  tbairiuc  ScM.  15;  in  tan 
bus  mithig  lib  for  gcuit  CC.  3  Fg.; 
dobretba  a  cuit  döib  ind  aidchi 
sin  FB.  57;  72;  Gen.  do  thinme  a 
cbota  TE.  11  Eg. 

cuitbiud  31.  Verlachen,  Ver- 
spotten. —  Nom.  ba  si  a  falte 
mo  chuitbiud  South.  Ps.  48'i  (Jioc 
erat  gaudium  eorum  irridere  me 
Z'^.  872);  Gen.  da  n-ö  niele  ocus 
cuitbiuda  Lg.  9:  gair  cbuitbiuda 
ocus  i'ona,msaf "FB.  64;  Dat.  dorn 
chuitbiud-sa  FB.  61;  64. 

cul  i.  carjjat  Corm.  ji.  13. 

cul  serci  Lg.  16? 

cül  Rüclcen;  cüul  tergum  Z'^. 
15.  —  Sg.  Dat.  lar  ciil  post  tergum, 
post  Z''.  658;  ro  cumrigthe  alläma 
iarna  cü\L(j.\b;.  ro  ling  isin  carput 
iar  cül  Conchobair  ScM.  20;  ar 
cül  Eogain  Lg.  19;  Acc.  for  a  munel 
ocus  a  cül  i'jb.  78;  ar  itä  nach 
cztmachta    for    a    cul    na    n-en    sa 


SC.  7;  PI.  Dat.  ar  culaib  FB.  67  Eg.; 
Acc.  Inid  in  grian  for  a  culu  cessit 
sol  retro  Ml.  16^,  9;  dotiag«*  for  culu 
sie  gingen  zurück  GG.  3  Eg. ;  culo  4 ; 
dothajt  .  .  dia  thig  for  a  chulu 
23.  132,  13;  FB.  88;  conigsed  ar 
cülu  doridisi  cosin  corp  cetnai^J..  31. 

ciilad  der  hintere  Theil  des 
Kopfes.  —  Sg.  Gen.  clais  culad 
Nackengrube,  „holloiv  of  the  poll" 
s.  Ir.  Gl.  p.  148;  con  curend  teora 
imsrotha  im  claiss  a  chülaid  LU. 
p.  81»,  12;  PI.  Acc.  im  du  da  are 
ocus  fort  chulatha  SG.  Zauberf. 
(Z'^.  949),  „on  the  back  parts  of 
thy  head"  Ir.  Gl.  p.  148;  Du.  Dat. 
for  a  dib  cüladaib  p.  311,  2  („upon 
his  poll  behind"  O'G.  On  tJie  Mann. 
III  p.  187). 

eiilaidli  apparel,  restments 
O'B.  —  Sg.  Dat.  ina  chulaidh  arm 
nimhe  agus  comhraic  Torr.  Dh. 
p.  90;  PI.  Dat.  ina  g-culaidhthib  arm 
ghaisge  agus  chomhraic  ibid.  p.  136. 

culg-aire  das  Geräusch  des 
Wagens,  vgl.  cul  i.  carpat,  unde 
est  culgaire  ,,the  creaking  of  a 
chariot"  Corm.  Transl.  p.  39.  — 
Acc.  CO  cüalatar  culgaire  carpait 
SG.  17;  LU.  p.  122a,  29. 

C'ullaeh  M.  Eber;  boar  Corm. 
Transl.  p.  45;  caullach  porcus 
SG.  eet  (Z-\  810);  ech-cullach 
Stallion  Corm.   Transl.  p.  XI. 

culraaire  31.  Wagenfahrer, 
Wagenbauer;  i.  cairpteoir  Corm. 
p.  13;  i.  saor  denma  carpait  „an 
artificer  who  makes  a  chariot" 
Corm.  Transl.  p>.  46.  —  Sg.  Nom.  is 
culmaire  bolgadan  FB.  68,  19  {\.  is 
cairptech). 

culpait  Kapj)e,  Gapuze;  „a 
ho  od  for  Cover  ing  the  head"  Süll. 
Index.  —  PI.  Dat.  co  culpaitib 
glegelaib  üas  a  cennaib  FA.  4.  — 
Vgl.  leni  gel-chulpatach  p.  310,  33; 
leine  lephur-chulpatach  TE.  3  Eg. 

cultecli  n-demin  „a  secure  kit- 
chen 311.  Carm.  2  [Goid.'^  p.  19, 
ZK  270). 

1.  cuma  Kummer?  cümha  „sor- 
row"  O'R.  —  Sg.  Nom.  is  tressiu 
cuma  inda  muir  Lg.  18,  39. 

2.  cuma  s.  ciinima. 


^    fc^.  nX  d^  ^eAc^  (lu^.^ ^mücU  SUu^^^"])  .   ^ 


459 


euinaclita  iV.  Macht,  Können, 
Inf.  ZV,  cumcaim;  cumachtae  pote- 
stas  Z^.  225».  —  Nom.  FA.  12 
(cumachtu  LBr.)\  Hji.  7,  -jt.  a  nert 
ocus  a  chumachta  FA.  1;  ar  it;'i 
nach  cttmachta  for  a  cid  na  ii-eii 
sa  SC.  7;  in  cnmachta  demnach  49; 
Gen.  a  ses  ciimachta  ocus  a  lucht 
adartha  FB.  28;  fer  cnmachta 
niori  75;  do  immirt  mela  ocus 
cumachta  forni  41;  isin  creit  cu- 
machta  SC.  40;  Dat.  co  cumachta 
SC.  40;  ni  boi  occo-som  do  chu- 
machta a  m-bith  beö  iarna  n-di- 
chennad  FB.  77;  Acc.  him  nert  ocus 
im  cliumachtu  comsxitha in  p.  109,  25. 

oumachtaeh  vi  acht  ig.  —  Gen. 
in  comded  cumachtaig  FA.  9;  Dat. 
ün  chomdid  chumachtach  19;  Acc. 
iniön  comdid  c?«machtach  6. 

cumnil  i.  an  cerd  cumainn  O'Dav. 
p.  GiJ. 

cuuiaiug-,  cumuiug-  potest  Z'^. 
172,  431;  vgl.  cumcaim  und  ecmaing. 
—  conar  cumaing  . .  do  faicsiu  FB. 
39  Fg.  —  Dif.  cumang. 

cumair  *.  cuiiihair. 

cuiual  F.  1)  Sclavin;  cacht  i. 
cumal  uo  innilt  O'Dav.  p.  62;  i.  ben 
bis  oc  bleth  brön,  ar  is  e  dän  na 
m-ban  n-däer  riasiu  darönta  na 
muilind  Corm.  p.  14  (mit  Bezug 
auf  die  Etymologie  „cum  mola"); 
2)  Cumal,  eine  Preisbestimmung 
im  Werthe  von  3  Kühen,  s.  On  the 
Mann.  Index;  pretium  Z^.  241.  — 
Sg.  Gen.  \)  hi  n-di-eich  na  cuma«7e 
Tliree  Mir.  Hom.  p.  12,  11;  Dat. 
2)  ar  chumil  n-arggit  „for  a  cumal 
of  silver"  Tir.  6;  Acc.  1)  fri  cumail 
Gl.  zu  fri  fraicc  Hij.  5,  71;  PI. 
Nom.  2)  dobretha  . .  secht  cumala, 
di  ina  tinnscra  TE.  5  Fg.;  Acc. 
2)  dobert  .secltt  c?<mala  di  ör  ocus 
airget  dö  illüag  in  gnima  FB.  89. 

cumau  Erinnerung,  is  cuman 
soviel  als  commemoratur.  —  Sg. 
Nom.  ni  cuman  lim  nescio  Wh.  8^ 
(Z^.  812) ;  cian  bad  chuman  in  ogom 
Oss.  I  u;  TE.  9,  is;  nir  bo  chu- 
main  laiss  Fand  ocus  cech  ni  doroni 
SC.  48. 

cumang  s.  cumuiig-. 

cumbair,  cumniair  1c urz;  cumair 


curtus  Ir.  Gl.  G78.  —  Acc.  F.  trea 
chumbair  m-briathair  Hg.  5  Praef. 
{S.  cuibdius^i;  PI.  Dat.  co  n-athescaib 
ro-chumril)  FA.  it;  Acc.  co  n-athescu 
cuniri  FA.  9  LBr. 

cumbre  F.  Kürze.  —  Acc.  ar 
chumbri   Cr.  Bed.  31c,  9.  /^      ^ 

cumcaim  I  ich  kann.  —  Praes.LsJ, 
Sg.  3  ni  chumaic  . .  nech  . .  tüarasc- 
bail  FA.  G;  PI.  3  ni  ciimcat  non 
possunt  Z'^.  433;  ni  chumgat  a  n- 
imgabail  FA.  2G;  nät  cumgat  do 
denam  FA.  28  LBr. 

1.  cumce  F.  Eng  e,  No  th.  —  Nom. 
raör  cüiince  hitu-sa  Fei.  Epil.  385; 
Dat. icumgi  ocusi  treblait>S'ii/ari.  15; 
PI.  Acc.  etir  na  cunicai  inter  angores 
Ml.  18<i,  24;  a  chumgai  19'',  16 
{Z\  172). 

2.  cumce  FB.  92? 
cumcig'im  III  ango  SG.  16i>  {Z'^. 

435\  —  Pass.  Praes.  Sg.  3  ni  cum- 
gaigther  yion   ayigitnr  Ml.  32d,  u. 

cum-gabäl  F.  Erheben,  Sich- 
erheben; elatio  Z'^.  872;  eirge  i. 
comgabail  Corm.  p.  18;  loohl  zu 
conucbaim  {vgl.  cumsanad).  —  Dat. 
cumachta  De  dorn  chumgabail  Hy. 
5,  27  {„to  uphold  me") ;  Acc.  co  cdala 
citmgabäil  in  locha  i  n-airddi  FB.  85. 

cumlaelit  Freigebigkeit,  vgl. 
unde dicitur  cumlachtachin  duine 
i.  loigthech  äilgen  ernes  ni  do  chach 
Corm.  p.  12.  —  *S'^.  Nom.  a  chum- 
lacht  FA.  9  la  chunnlacht  LBr.). 

cumlachtaid  i.  nomen  do  horc 
mhuice  („for  a  young  pig")  Corm. 
p.  12;  coml.   O'Dav   p.  G2. 

1.  cumma  gleich.  —  Sg.  Nom. 
is  cumme  dö  bid  imdibthe  est  idcm 
ei  acsi  sit  circumcisus  Wb.  1<1  (Z'^. 
496);  bid  cumme  et  riam  erit  idem 
atque  antea  Wb.  18a  ^Z'^.  497); 
conid  cumma  lem  ocus  bid  he  Conall 
CC.  7  LU.;  p.  328,  is;  21;  cumma 
cia  thoetsat  immi  ScM.  3,  le;  cuma 
p.  142,  21;  cummo  19;  is  cumma 
tegtis  fir  ocus  mnä  i  cathaib  FA. 
32  LBr.;  is  cuma  fo  thuinn  TE  9  Eg. 

2.  cumma  Art  und  Weise.  — 
Dat.  oder  Acc.  fon  cumma  cetna 
auf  dieselbe  Weise  FB.  67;  69; 
cnma  FA.  32;  fön  cttmma  sin  axif 
diese  Weise  FA.  2    (cuma    LBr.): 


460 


ocus  Deirdri  cumu  cäich  irie  jeder 
M  )  andere  Lg.  10  Eg.;  cumma  chäich 
^     CCn.  3. 

cnmmaii,  „cuman  a  sTcinner"  O'B. 
Bierher  certa  commain  FB.  Ib'i 
vgl.  cumail. 

cuiiimasc  Mischen,  Sich-mi- 
sclien,  Vermischen;  comniutatio 
Z^.  972.  —  Dat.  i  cumusc  caigh 
^'J  Lg.  10  Lc;  Acc.  gan  chumasc  re 
^■^  Grüiniie  oline  sich  mit  Q.  zu  ver- 
mischen Torr.  Dh.  p.  80.  —  Vgl. 
commescatar  miscentur  SG.  61» 
{Z^.  473). 

cumni  SC.  25?  vgl.  ar  in  chuimni 
Gl.  zu  memoriae  Ml.  32d,  ii. 

oumnech  eingedenk;  cuimnech 
memor  Z'\  872;  Ir.  Gl.  1111.  — 
Sg.  Nom.  bat  citinnecli  coisc  6t 
senaib  SC.  26. 

cumrech  N.  Fessel,  Fesseln, 
Binden;  cuimrech  vinculum  Z^. 
872.  —  Dat.  i  cMmriuch  fri  colomna 
FA.25;  PI.  Nom.  cuimrecha  Z'\  872. 

cumrigiin  I  ich  binde;  conriug 
ligo  Z^.   872;   Wi.    Gramm.  §  288. 

—  Pass.  Praet.  Sg.  3  ro  cuibriged 
. .  do  miltnigecht  talmanda  ind  agid 
a  tholi  er  wurde  gegen  seinen  Wil- 
len an  den  Kriegsdienst  gefesselt 
SMart.    10;    PI.    3    ro    cumrigthe 

)^       alläma  iarna  cül  Dg.  15. 

cumsauad  M.  Muhen,  Buhe; 
quies  Z'^.  872.  —  Acc.  ni  fagbat 
nach  cwm.sanad  FA.  30. 

cuiiisaiiaim    II    ich   höre    auf. 

—  Praes.  Sg.  3  conosna  desinit 
SG.  22  a.  —  Praet.  Sq.  3  ru  chumsan 
quicvit  Ml.  32d,  20  \Z^.  872). 

cumscalg-im  III  ich  heivege, 
ändere,  entferne.  —  Praes.  PI.  3 
conosciget  chenel  sie  ändern  das 
Geschlecht  SG.  65a.  —  Praet.  Sg.  2 
Q,oi\ro%cSi,\g\s-^vasummovistiMl.2\^,i. 

—  hif.  cumscugud  commutatio  {Z'^. 
872) ;  Nom.  talam-chumscugitt?  Erd- 
beben Three  MD.  Hom.  p.  22,  23; 
Acc.  cen  nach  cumscugud  Gl.  zu 
in  ea  permaneat  Wb.  lO». 

cumscanug-ud  p.  169,  27  Vermi- 
schen, von  cummasc,  wie  bruth- 
naigim  furo  {Z'^.  435)  von  bruth, 
crechtnaigim  von  crecht? 

cumtaig-im   „condo,   in  its  two 


senses  of  I  bnild  and  Ilay  up" 
Stokes,  Three  Mir.  Hom.  Index; 
nicht  verschieden  von  cunutgim.  — 
Praet.  Sg.  3  ro  chumtaig  Vatraic 
eclas  isin  inud  sin  Three  MD.  Hom. 
p.  18,  is;  in  cat/iraig  ibid.  p.  34,  33; 
ro  chumtaig  Gl.  zu  arutacht  Hg.  5, 10 
(vom  Glossator  missverstanden?). — 
Pass.  Praet.  Sg.  3  ro  cumdaiged 
eclas  Three  MD.  Hom.  p.  28,  31; 
PI.  3  CO  cumtaigtea  oc  Patraic  i 
foss  i.  i  scrin  Poil  ocus  Petair  sie 
(die  Bel/iquien)  wurden  niedergelegt 
ibid.  p.  36,  8. 

1.  cumtacli  N.  constructio 
Ir.  Gl.  871;  aedificatio,  structura 
Z'^.  810;  Inf.  zu  cumtaigim,  0  tharnic 
in  recles  do  chumtach  als  die  Zelle 
gebaut  loar  Three  MD.  Hom.  p.  34, 7. 

2.  cumtacli  N.  Gehäuse,  Kap- 
sel; cumtuch  i.  cum  toga  bis  i.  co 
lend,  „a  covering"  Corm.  Transl. 
p.  43;  cümhdach  „protection,  cove- 
ring, Cover  of  a  book"  O'B.  —  Sg. 
Nom.  a  cumddach  so  „this  case" 
{die  Kapsel  einer  Handschrift)  Ir. 
Gl.  203;  Acc.  dubbert  Patrice  cum- 
tach  du  Fiacc,  idon  clocc  ocus 
menstir  ocus  bachall  ocus  poolire 
Tir.  11. 

3.  cumtacli  i\^  S ehm. tick,  Or- 
nament; cumdach  oriiatio  Ir.  Gl. 
881;  cumtach  Gl.  zu  ornantes  se 
^Vb.  28iJ,  9;  fabrateria  Z^.  810.  — 
Sg.  Nom.  na  tech  mär  na  c?fm- 
thach  cäin  Lg.  17,  56;  cumtach  coir  'T 
18,  19  Eg.\  JJat.  co  cttmtuch  der-  (^ 
scaigtech  dorgcMr  ocus  argit  fair 
FA.  13  (cwmdach  LBr.);  PI.  Dat. 

do  imdenmaib  ocus  cumtaigib  FB.  3. 

1.  cumtachta  künstlich  berei- 
tet, verziert.  —  Sg.  Nom.  tegdas 
chumtachta  FB.  1 ;  cumtachto  p. 
144,  13;  Dat.  inna  chathair  chum- 
tachta FA.  7  (cumdachta  LBr.) 
„as  a  canopied  chair" ;  Acc.  amaZ 
cathbarr  cttmtachta  8  (cümdachtu 
LBr.)  „like  an  adorned  helmet" ; 
PI.  Dat.  cusna  X  n-doirsib  cum- 
dac/itaib  Gl.  zu  cum  decem  fabre- 
factis  foribus  Gild.  Dor.  84. 

2.  cumtaclitae  i^-B.  1  künstliche 
Arbeit? 

cumuc  enq  FA. 23(cumangii?j-.\ 


ciimimg- 


461 


ciu'saigini 


1.  euiiiuiig-  f  «  r/;  nmjustm  Z'^.'STd. 

—  Sg.  Noui.  bä  cumung  CC.  8; 
nach  set  citmung  FB.  70;  coel  ocus 
cümung  FA.  22  (cumaug  LBr.);  23 
(cumang  LBr.). 

2.  eiimung-  Macht,  Können, 
Inf.  zu  ciimaing.  —  S(f.  Nom.  damad 
lem-sa  do  chumung-sa  tvenn  ich 
deine  Macht  hätte  TJtree  Mir.  Ilom. 
p.  G4,  14. 

cumlil  (lecorus Z'^.SIB;  cunnail 
i.  sonairt  O'Dav.  p.  64;  connail  i. 
inraic  [honest)  O'Doii.  Siqrpl.  — 
Sg.  Nom.  ar  ni  cuiulil  mesce  cail- 
lech  Wb.  31c,  4;  cundail  a  briathar 
SC.  18,  3.  —  Compar.  in  foirend .  . 
ropo  chuadla  „sager''  SMart.  12. 

cuiidviid  merx  SG.  68^  {Z-\  873). 

—  Dat.  nidat  comadais  diblinaib  do 
chuunrad  na  hingine  sea  „thou  art 
not  fit  on  either  hand  (i)  to  hargain 
ahout  this  maiden"  Three  Mir. 
Hom.  li.  G4,  16.   —  Vgl.   cunnrath. 

1.  cuudu  suppartis  SG.  70» 
{Z-\  872). 

2.  cuiidu  i.  cairdes  Fei.  Epil.  230; 
conda  O'Dav.  p.  65. 

connar  euiig-aiu  FB.  39  (cungaiw 
LU.)  ist  corrupt,  oder  „so  dass  er 
nicht  erkannte"  {cgl.  aitli-gne,  etar- 
gne  cognitio)'^ 

cuuulacht  „loisdoin  o.g."  O'B.; 
v(ßl.  connla  „wisdom,  prudence" 
(fDon.  Suppl.  —  Sg.  Nom.  FA. 
9  LBr. 

cunuratli  „a  contract"  Corm. 
Transl.p.  50;  s.  2.  cor.  Vgl.  cundrad. 

ciinim  s.  cuudu. 

cuutubart  F.  Zweifel;  cundu- 
bart,  cumtubart  dubium,  haesitatio 
Z\  873.  —  Sg.  Dat.  ro  bä-sa  . .  i . . 
cimtabairt  moir  Sc3I.  4  (comta- 
haivt  IL);  as  mo  chuntabairt  ibid.; 
asan  cunntaüairt  ibid.  M. 

cuuutj?im  I  architeetor,  con- 
struo  SG.  141a  (Z-\  429).  —  Perf 
Sg.  3  conrotaig  Wb.  33»  [Z'\  449). 

cur,  caur  31.  Held.  —  Sg.  Nom. 
is  cur  cäin  cathbüadach  FB.  71; 
Gen.  fochich  curad  crechtaig  cath- 
buadaig  Sc3I.  15;  drech  curad  I<'i?.  42; 
fled  chaurad  59;  62  {oder  Plural?); 
Dat.  do  churaid  ürdalta  FB.  72; 
Acc.   curaid    cäin    crcchtach    cath- 


büadach SC.  42;  PI.  Nom.  curaid 
X</.  4,  12;  ScM  21,  42;  Gen.  na  -^ 
curad  Fb.  79;  in  trir  curad  sin 
FB.  42;  56;  62;  75;  79;  zu  lesen 
a  les  .  .  ar  curad  FB.  56;  miad 
curad  cathbüadach  SG.  38;  magen 
curad  Sc3I.  15;  Acc.  a  churadu 
SC.  30,  5. 

1.  curach  Boot,  Schiff;  pha- 
selus  Ir.  Gl.  488 ;  coblath  i.  curach 
no  long  beg  O'Dav.  p.  67;  vgl. 
curchäu.  —  Dat.  isin  churach  com- 
thejtd  commaidi  glanta  EC.  7;  PI. 
Gen.  (?)  riadu  curach  ocus  graig 
SC.  31,  12;  Dat.  imma  curchaib 
Three  Bllr.  Hom.  p.  118. 

2.  curach  bi  doigh  guma  ainm 
do  rinn  gae  CDao.  p.  li. 

eurath-mir  N.  Heldentheil, 
ein  Ehrentheil,  den  der  vorzüglichste 
Held  an  Festen  zu  erhalten  pflegte 
[vgl.  FB.  9  und  68).  —  *S'^.  Nom. 
curathmir  FB.  43;  74;  in  curath- 
mir  Emua  FB.  8;  mo  thige  9; 
curadmir  41;  68,  1?  csmrathmir  59; 
Gen.  comraind  curadniiri  FB.  71; 
auch  zu  lesen  cosnam  cirt  curad- 
miri  ibid.?  Acc.  immä  curadmir 
FB.  42;  a  caurathmir  74;  in  cu- 
radmir   72;    immon     curadmir    41. 

eurchsln  Demin.  von  curach;  a 
curchau  cen  codul  i.  gin  lethur 
uime  CDav.  p.  65  codul. 

curchas  Bohr,  Schilf;  arundo 
Z'^.  72;  curchoslach  no  gilcach 
arundo  Ir.  Gl.  933.  —  Sg.  Nom. 
&mal  bis  curcas  fri  sruth  FB.  44. 

eure  Hy.  5,  99  „host";  cuire 
„multitude,  Company"  O'B. 

currech  M.  „noio  applied  to  a 
marsh  or  fen  (seisceud)  ivhere 
shrubs  grow",  corra  recait  ind  {vgl. 
currach  i.  corr-iath  iath  na  corr 
O'Dav.p.  64);  früher  auch  „a  race- 
course"  daher  die  Glosse  a  cursu, 
i.  reid  he,  Corm.  Transl.  p.  43 
{vgl.  auch  cuirrich  a  curribus  i.  fich 
carpait  ibid.  p.  45);  a  cursu  equo- 
rum  dictus  est  Gl.  zu  Hy.  5,  97.  — 
Sg.  Acc.  reided  Currech  Hy.  5,  97. 

cürsaig-im  III  ich  tadele.  — 
Praet.  Sg.  3  rod  chürsach  objurgavit 
cum  Wb.  14^  {Z'\  330).  —  Inf 
cursachad     to    reprimand    O'Don. 


cusle 


462 


iiuju^^-  curadh;  Dat.  oc  cürsagad 
in  der  Glosse  zu  cum  modestia 
corripientemlT^&.30i',33;  Acc.  SC.  2G. 

cusle  F.  venu  Ir.  Gl.  9'J;  j^ipe 
On  the  Mann.  Index.  —  PI.  Acc. 
na  cuislenna  venas  Gild.  Lor.  Gl.  222. 

cusleuuach  31.  Pfeifer.  —  PI. 
Nom.  cuslennaig  nö   choi-nairi  Lg. 

i(^^  17^8^.22... 

"  cufail  i.  caoch  no  fäs  f/Dav.  p.  G8. 

cutaim  i.  tuitim  {Fallen)  O'Dav. 
p.  6(3;  69.  —  Sfß.  Bat.  de  chutaim 
in  t-slebi  Fei.  Epil.  536. 

eutal  ScM.  3,  17? 

outhe,  euithe  Gruhe;  ,,a  pit''', 
lat.  pioteus  Corm.  Transl.  p.  44; 
138.  —  Acc.  isin  mör-chuthe  u-isel 
Hij.  2,  38  Fr.  (-cute  LHy.). 

cutma  FB.  24? 

1.  cutnimma  „equal,  x)roporti- 
onate"  O'Don.  Supiü.  cudroma; 
cuitir  i.  ciitrunia  no  coibheis  (fDav. 


2J.  69;  vgl.  tromm.  —  PI.  Nom.  ni 
bat  chutrummi  huili  «ou  eruyit 
similes  omnes  Wh.  9'i  (Z^.  872);  at 
cröna  ciitrumma  FB.  24? 

2.  cutrumina  „an  equivalent 
j)roportion"  O'Don.  Suppl.  —  »SV/. 
Nom.  cuti'Mmma  a  da  süla  do  dracou 
FB.  62;  74;  Dat.  din  chutntmma 
chinad  FA.  16  (,,from  the  measure 
ofguili"):  Acc.  co  tici  do  chutrommce 
do  fäcbäil  dar  th'eis  TE.  13  LU.; 
Du.  Acc.  a  da  cutrummai  zweimal 
soviel  FB.  10;  cutn<mma  18. 

cutrumuius  M.  AelmlichTceit, 
Gleichheit;  similitudo  Z'^.  788. 
—  Sg.  Nom.  conna  bad  cutr^mmus 
disi  frisna  mna  aili  FB.  25;  cid 
(lö  ar  bad  chutrummus  fri  Löegairi 
FB.  68,  22 ;  Dat.  uair  nachat  fil-siu 
fein  hi  cutntmmus  fri  öcu  \]\ad 
FB.  62. 


D 


-d,  -du-  Pron.  pers.  infixum,  s.  e. 

-da-  Pron.  pers.  infixum,  s.  6. 

da  mittelirisch  für  do  (Praep.): 
da  cec/t  aird  FA.  6  LBr.;  ibid.  9; 
da  cec/t  leth  ibid.  10. 

1.  da  M.,  di  F.,  da  n-  N.  zwei; 
duo  Z'^.  301 ;  in  der  Composition 
de-,  s.  dehoach.  —  No)ii.  M.  da 
ech  FB.  45;  p.  310,  13;  ScM.  2; 
da  gab«?-  ScM.  20;  da  mac  Dato 
ScM.  22,  11;  da  brön  FA.  33;  da 
cöiced  hErenu  ScM.  5;  da  en  111- 
dathacha  CG.  2  Eg.\  na  da  apstoZ 
dec  FA.  6;  na  da  draic  dec  20; 
da  imdai  dec  FB.  2;  p.  310,  2; 
a  dha  col^Dtai  TE.  4  Fg.\  da  ma- 
laigh  ibid.;  F.  a  di  läim  TE.  3  Eg.\ 
a  di  süil  4  iV/. ;  Hy.  5,  42;  di  öig 
FA.  15;  16;  di  senistir  dec  FB.  55; 
di  blia^am  dec  ar  mili  p.  131,  9; 
di  chich  j3.  142,  is;  a  da  hüilp.  43,  22; 
a  dha  güaluinn  TE  4  £//. ;  da  fia- 
cail  Gl.  zu  Oss.  III  e;  da  triliss 
TE.  3  £V/.;  iV.  a  da  n-imechtar 
FA.  22;  da  n-all  n-düalcha  FB. 
45;  50;  p.  310,  30;  dia  n-all  FB.  47 
(da  n-allt  jEJf/.);  da  n-droch  FB.  45; 


dia  n-droch  47;  p.  310,  27;  di  n-droch 
FB.  47  J?*/. ;  49  Eg.-.,  da  n-grüad 
I'"'i?.  51;  j).  310,  35;  da  primdun 
TE.  1 JE'^.;  dagriiad  chorcra  Lg.  18j,i3; 
a  dha  glun  IE.  4  £^g. ;  öew.  {ohne 
Unterschied  der  Geschlechter)  in  da 
erred  dec  FB.  2;  p.  310,  2;  Chiana 
da  dam  FB.  36;  da  apstaZ  dec 
p.  40, 12;  hi  carput  da  rath  Hij.  5,  84; 
cutntmma  a  da  süla  FB.  74;  62; 
für  lär  a  da  imlisen  FB.  51 ;  i  Tuaith 
da  muige  p.  41,  24;  dar  Maig  da 
ges  Oss.  II  1;  7;  10;  Locha  da  lig 
p.  131,  29;  Locha  dii  airbrech  35; 
CO  cend  da  bliarfan  dec  FA.  17; 
nechtar  na  da  idan  TE.  8  LU.\ 
i  cechtar  a  da  grüad  SC.  37,  9; 
ghriiad  TE.  4  Eg.-.,  a  da  sulu  ibid.; 
güaland  SC.  4;  cechtar  n-ai  a  da 
brüad  p.  310,  35;  cecthar  de  na  da 
ban  FB.  25;  a  da  glac  81;  cechtiir 
a  di  läim  TE.  4  iV/.;  a  dimcaisen 
p.  310,  35;  Dat.  dii)  linaib  beider- 
."ieits,  beide;  utrimque,  uterqiie  Z'^. 
367;  FA.  18  (dib);  ScM  3,  ig;  Hy. 
5, 106;  TE.  10  LU.;  14  Eg.\  p.  130,  29; 
FB.  4;  ina  n-dib  n-airechtaib  FA.  4 


463 


^ 
^ 


-x- 


(andil)  oir.  LBr.y,  üas  a  dib  n-im- 
dadaib  p.  31U,  4i :  for  a  dib  ii-ulcnd- 
naib  p.  311,  3;  for  a  dib  cüladail) 
p.  311,  2:  i  n-dib  rcndaib  decp.  ^,  11; 
for  a  dib  sliastaib  p.  310,  38;  co 
n-da  ci'is  derca  SC.  23;  cona  dib 
apstoZu  äcc  p.  40,  le;  Acc.  M.  da 
serrach  CC.  3  LU.\  na  da  ech 
FB.  45;  2^- 131,  u;  a  da  ceili  Lg.  19j 
F.  di  läim  FB.  61;  Xff.  l?Ji  eter 
a  di  bois  FB.  82;  di  chrchj(xl42,  is; 
di  ingin  Os.s.  II3;  a  di  siair  jj.  17,i9;2i; 
di  chaillig  Hy.  5,  105;  di  lurchure 
CC.  2  LU.  (da  Ef).)\  fo  di  stveimal 
Z\  307;  0,ss.  I  10;  F5.  88;  fö  di 
nö  fö  thri  FB.  81;  87;  a  da  cois 
ScM.  18;  da  eich  FB.  G;  a  da 
glaicc  86;  eter  do  da  thäib  Im.  2i. 
N.  a  da  cutritramai  FB.  10;  18.  — ^ 
Distributw :  etercach  da  en  zwischen 
je  zwei  Vögeln  CC.  2;  eter  cach  da 
primairecht  FA.  13;  eter  cach  da 
claiss  ifct'd.;  et«*  cec/t  da  dorusScJf.*. 

2.  da  s.  täini. 

3.  da  für  dia,  s.  do  {Praep.)  mit 
Fron.  poss. 

4.  dd  für  dia,  s.  3.  dia  n-, 
dal)acli  F. Fass;  caha  {d.  i.  cavea) 

Ir.  Gl.  277;  i.  de-hoach  i.  di  6e 
furri,  ar  ni  bitis  hoe  for  enaib  hi 
tüs  Corm.p.  15.  —  Sg.  Nom.  SC.  36; 
FA.  9;  72;  dabach . .  do  mid  SC.  33,23; 
Acc.  in  dabaig  Gl.  zu  Hy.  5,  85; 
Fl.  Nom.  teora  dabcha  üanisci 
SC.  36;  FB.  53;  54;  .sec/if  n-dabcha 
j).  311,  29;  J^cc.  na  dabcha  jj.  42,  12. 

dabar  ScM.  6  s.  damaim. 

daceird   Oss.  III  4  er  .sprang? 

aiuarach  dadaid,  dagatg  FB.  94 
morgen  Nacht,  für  d'adaig. 

dae  i.  righ  no  guala  0'I)av.p.\l^. 

1.  däel  s.  döel. 

2.  dsiel  ein  yJänzcndschioarzer 
Kufer,  vgl.  is  duibithir  druim  in 
dail  in  t-süil  aile  „Wacker  than  the 
back  of  the  heetle  the  other  eye" 
O'Don.  Gr.  p.  136.  —  abratchair 
duba  daile  SC.  37,  12.  —  Compos. 
abrait  fo  dail-dath  Lg.  18,  14 
(dael-Ff/.).  " 

ddelde  Aäj.  von  2.  däel.  —  Du. 
Nom.  da  malaigh  dseldse  dubgormma 
TE.  4  Eg. 

diieua  SF.  V  15  („hetrceen  chival- 


roii.'i  people''  O' Curry,  Onthe  31ann. 
III  p.  47,  „amonrj  pcopWs  honses" 
Goid.-'  p.  179)? 
dt'ier  s.  d6er. 

1.  dag:  gut;  1.  maith  Corm. 
Transl.  p.  61;  besonders  in  der 
Composition  z.  B.  dag-duine  bonus 
homo  Z^.  857 ;  daig-fir  FB.  38  Eg. 

—  S.  deg,  dech. 

2.  dag'  i.  cruithnecht  Corm.  p.  20 
fogamur. 

dagDectire  CC.  7?  vgl.p.  328,  15. 

fo  dslgin  1)  Fraep.  mit  Gen. 
toegen,  is  fo  daigind  Ina  mna 
p.  144,  18;   2)  Conj.  weil  FB.  31. 

im  däg'iu  Fraep.  mit  Gen.  we- 
gen,  im   dägin   na  ingine  Lg.  11.     ^ 

dai  s.  täiin.  "~         " 

djUar,  fo  däig,  ar  däig-  1)  Fraep. 
mit  Gen.  tvegen:  däig  a  rige  FB.  94; 
däig  a  cotechta  ibid.;  däig  na  delba 
SC.  29,  21 ;  dit  däig  fesni  um  deiner 
selbst  willen  SC.  16  {vorher  diag 
neich) ;  dot  daig  Lg.  bj  6.;  fo  daig  ^ 
a  muinntM'i  p.  1-I5,'~7.  —  2)  Conj. 
10 eil.:  däig  is  mi.si  SC.  44,  s;  däig 
ata-som  fö  drocbcruth  SC.  29,  22; 
däig  at  bjetha  cialla  ban  SC.  45, 19; 25; 
TE.  16;  däigh  6  Eq.:  10,  3;  fo 
däig  dognith  TE.  6  LÜ.;  FB.  58;  70; 
fö  daig  na  ro  tubaide  TE.  6  LU.; 
ar  daig  Gl.  zu  Hy.  2,  45;  O'Don. 
Gr.  p.  325.  —  3)  desto egen  [dass) 
^=  auf  dass,  damit:  doronsat  in 
doilbcd  sa  däig  co  n-dechta-su  asin 
catraig  SMart.  31;  Gl.  zu  Hy.  2,  45; 
ar  däig  na  ro  marbtais  damit  sie 
nicht  getödtet  würden  Lg.  11;   12.        K"  ^ 

—  Vgl.  dägin,  deig,  diag. 
daigh  TE.  9,  15? 

ar  loscadli  daig-hi  „against  the 
heart-burn"  {Sod-brennen)  0'I)on. 
Gr.  p.  294. 

daig-erde,  vgl.  „daigheargha/«ert/, 
furious"  CR.?  —  Sg.  Nom.  ech.  . 
daigerda  FB.  47;  luchair  derg 
daigerdse  ibid.  (daigerrfZa  Fg.). 

dail  Hy.  7.  2  zu  lesen  di'iil? 

däil  Theil,  Verth eilen  (bes. 
des  Trankes,  ivährend  rand  für 
das  Vertheilen  der  Sj^cise  gebraucht 
tvird).  Schenken,  vgl.  dälim,  do- 
dälim.  —  Sg.  Nom.  in  dail  runde 
esca    mystica  Wb.    IIa    {Z'^.    327); 


dail 


464 


€> 


dälim 


in  dail  lemio  L(j.  17,  5-1  Ecj.  Lc: 
Dat.  dabach  .  .  do  mid  ."  öc  'ä~  flau 
for  in  tcglach  SC.  33,  23;  sithlad 
in  lenda  doguither  ag  a  dail  Corm. 
Transl.  p.  58;  da  dail  inna  corma 
jo.  311,  36 ;  Acc.  träth  tänic  döib  . . 
CO  roind  ocus  däil  FB.  90;  72  Eg. 
{vgl  p.  311,  36). 

dail  tenid  FB.  16  (dailteined  H.y^ 

dailem  31.  Schenk;  dälcm  caupo 
Z'^.  264.  —  I'l.  Noni.  na  dailemain 
da  dail  inna  corma  p.  311,  36. 

duiiie  s.  duiue. 

daiiig-eii  firmus  Z'^.  25;  Torr. 
Dh.  1).  94;  128. 

dair  F.  Eiche;  daur  quercus 
SG.  38a  {Z\  259).  —  Gen.  i  n- 
Druimm  daro  Tir.  2;  Cell  dara 
Hy.  5,  95;  tecli  darach  FB.  55;  do 
lommanaib  darach  81 ;  Acc.  dair 
mör  Sc3I.  18.  —  Compos.  Eothet 
daur-tige  2^-  41,  23? 

dairl)re  „cdi.  oak,  a  nursery  of 
oaks"  O'B.  —  Acc.  dairbre  n-dall 
Sc3I.  21,  30. 

dairde, daurde  quernus  Z'^. 191. 

daire  s.  döire. 

cless  daire  LU.p.  \Vd^\  31,  eines 
von  Cuchullins  KampfkunstsUicken, 
üher  das  sonst  Nichts  bekannt  ist. 

dairmitnech  verächtlich,  fiir 
di-airmitnech,  vgl.  ermitnech  reve- 
rens,  von  ermitiu  honor,  Z^.  775. 
—  Sg.  Nom.  demon  discir  dairmit- 
nech FA.  30. 

dairt  Jährling,  dairt  boinend 
eine  jährige  Färse  Corm.  p.  8  cli- 
thar  set;  On  the  Mann.  Index.  — 
Vgl.  dartaid. 

dais    F.    Haufen;    vgl.    trisna 
ceimmen    ina    n-dais    beus    Gl.   zu   \ 
per  ea  intervalla   in   numerositate  ! 
graduum  Ml.  54  r.  ' 

dsiiscuir  s.  döeseuir. 

1.  dal  „tinie,  respite",  doberar 
dal  treisi  do  0  Don.  Suppl.;  dober- 
tar  dal  di  p.  145,  12.  j 

2.  dal  i.   caingen    O'Dav.  p.  T2. 

1.  däl  i.  rand,  inde  dicitur  Dal 
Eiata  Corm.  p.  14.   Vgl.  däil. 

2.  Aiü  F.Versammlung,  Stell- 
dichein,     Zusammenkommen; 
dail    i.    airecht    O'Dav.   p.    75.  —  j 
Sg.  Nom.  no  co  dernad  riu  nie  däl  | 


SC.  44,  8 ;  dal  as  chomtig  fri  dama 
Hy.  5,  14;  ar  bid  aingcess  la  \Jltii 
in  dal  so  do  gleod  FB.  16;  ba 
aingcess  laiss  in  däl  dod  fänic  58; 
Gen.  doclmmm  na  däla  Three  Hom. 
p.  60,  14;  träth  a  däla  die  Zeit 
der  Zusammenkunft  mit  ihr  TE. 
12  Lü.:,  13;  Dat.  isln  dail  sin 
SC.  22;  FA.  32;  immör-dail  fer 
n-firend  ibid.;  i  n-däil  mnä  SC.  42; 
cid  tu  . .  icim  dail  TE.  13  Eg. ;  ticc 
. .  in  ingen  asa  däil  TE.  12  Eg. ; 
Acc.  ciissin  mör- dail  sin  cethri 
coiced  n-Erend  SC.  21;  co  mor- 
dail  bratha  FA.  6;  tair  .  .  imm 
däil-si  komm  zur  Zusammenkunft 
mit  mir  TE.  11;  12;  13;  ina  däil 
12;  13;  it  dail  13  JBV/.;  ni  arnic 
Ailill  a  däil  13  iO". ;  ni  thoirchet 
mö  däil  Oss.  II  3;  6;  PZ.  Dat.  i  n- 
dälaib  ocus  airechtaib  . .  Isech  ocus 
clorcch  FA.  31.  —  Compos.  däl- 
suide  forum,   -tech  forum  Z'''.  769. 

däla  mit  Gen.  oft  am  Anfang 
des  weiteren  Berichts  üher  eine 
Person,  loas  ..  betrifft,  „as  to, 
as  for"  O'B.  —  däla  Fhina,  dobher 
sgeula  ÖS  ärd  „as  for  Finn,  I  will 
teil  {his)  tidings  clearly  Torr.  Dh. 
p.  66;  dala  imorro  EocharZa  luid 
sidiu  .  .  TE.  8  Eg.  —  Nach  den 
einheimischen  Gelehrten  ein  Nom. 
Pluralis,  „neivs,  historical  relations" 
CB.,  vgl.  gurab  foirfe  an  fireolus 
atä  ag  ä  seanchadhuib  ardhäluibh 
a  sean  „because  the  antiquaries 
possess  a  perfect  knowledge  of  its 
ancient  history''  Keat.  p.  120;  ro 
innis  Fionn  .  .  döib  däil  an  echtra 
sin  „the  history  of  that  journey" 
Torr.  Dh.  p.  206. 

dMaim  II  ich  habe  eine  Zu- 
sammenkunft, komme  zusam- 
men, von  2.  däl.  —  Praes.  PI.  3 
dalat  they  meet,  invite,  make  an 
assignation  O'Don.  Suppl.;  ro  da- 
lait-seom  SeM.  5.  —  Praet.  Sg.  1  ni 
frit-so..ro  dälus-sa  TE.  13;  PI.  3 
ro  dälsat  FB.  83;  ScM.  5  H 

dail)  i.  brcg,  a  dolo  i.  on  ceilg 
Corm.  Transl.  p.  59.   Vgl.  dolbaim. 

dälim  III  ich  theile  aus,  vgl. 
däil,  do-dälim,  fo-dälim.  —  Conj. 
Sg.   2  dale    sechut  .  .  a    cnrathmir 


dall 


465 


n-ugut    FB.    14,    vgl.    cuire    huait 

tolle  Cr.  32<--  i^wnu's  a  te  ZK  440). 

dall  hlind;   caecus  Ir.  Gl  427. 

—  Sg.  Nom.  a  mac  dall  7»  CD.  it ;  21 ; 
cless  dall  FB.  24,  chi  Kim^^lstüclc, 
das  CuchnJhiit,  mit  d  n  Augen  ma- 
chen konnte,  s.  SC.  5  {etwas  anders 
LU.  p.  79T),  37);  Dat.  don  düU 
p.  39,  18;  Comp  OS.  dall-chless  n- 
eöin  LU.  p.  118^,  31  {Siab.  Concul), 
während  FB.  24  cless  dall  und 
cless  oöin  zwei  verschiedene  Kunst- 
stücke Cuclmlinn's  sind. 

dall  ScM.  21,  30? 

dalta  31.  Zögling;  dalte  disci- 
pulus  ZK  800.  —  ^Sg.  Nom.  do 
dalta  p.  130,  29;  dalta  Conculaind 
SC.  24;  a  dalta  do  ecib  CC.  4  jE;^/.; 
G^en.  for  tecosc  a  daltai  SC.  24; 
dith  a  daltai  CC.  i  LU.;  PI  Gen. 
am  tualning  mu  dalta  p.  142,  2:  5V 

dam  M.  Ochse;  s.  ro-dam;  dam 
allaid  cervus  O'Don.  Suppl.  — 
Sg.  Nom.  ScM.  1;  dam  timchill 
arathair  ein  Ochse  am  Pflug  Corm. 
p.  9  clithar  set;  Gen.  lealjaid  in 
daim  allta  culnle  Ir.  Gl.  858; 
Bat.  dou  daum  hoviWh.  lO^  (Z^224^i; 
CO  n-dam  Lcf.  17,  tl  PI-  Nom.  in 
daim  Hy.  0,  53;  p.  311,  29;  na  doim 
p.  45,  2;  Gen.  irrechtaib  bo  ocus 
dam  FB.  24;  XL  dam  ScM.  6; 
22,  4;  na  trom-damh  11;  Bat.  do 
damaib  FB.  91 ;  Acc.  damu  p.  45, 1 ; 
Bu.  Gen.  Chiana  da  dam  FB.  36. 

1.  djim  Gefolge,  Schaar;  „re- 
tinue  or  comjyany''  On  the  Mann. 
hide.v.  —  Sg.  Nom.  seisser  a  dam 
i  tuaith  On  the  Mann.  III  p.  496; 
Gen.  cethrar  lin  a  dama  ihid.  p.  491 ; 
PI.  Acc.  dal  as  comtig  fri  däma 
Hg.  5,  14  Fr.  (Gl. .  .  fri  hegeda, . . 
fri  trüagu"). 

2.  dam  Barde.  —  PI.  Bat.  ro- 
min an  drem  re  dämaib  Cl.  Fiach. 
p.  216;  urra  an  drem  dar  n-dämaib- 
ni  ibid.  p.  242. 

damairecht  F.  ox-herding 
Not.  zu  Fei.  Jan.  20. 

1.  damim  .  I  ich  füge  mich, 
dulde,  leide;  vgl.  fo-damim.  — 
Praes.  PI.  3  ni  daimet .  .  fair  FB.  75. 

—  Praes.  sec.  PI.  3  co  n-daimtis  .  . 
for  a  breith  FB.  76.  —  Perf  Bep. 


na  damair  digna  „w/to  endured 
not  rcproach"  Fei.  Febr.  9;  PI.  3 
ni  rodmatär  a  m-brethugud  FB.  56 
(ni  rotlamathor  Fg.).  - —  Fut.  PI.  1 
ni  didcmam  FB.  75. 

2.  damim  I  ich  gewähre,  ge- 
be; däimhim,  damhaim  „1  yiekl, 
X  grant"  CBon.  Snppl.  —  Perf.  Bep. 
ni  damair  cert  ScM.  21,  12,  vgl. 
däimhes  diighed  ,,he  yields  justice, 
law,  or  right"  O'JDon.  l.  c.  —  Pass. 
Praes.  Sg.  3  ni  dabar  samail  ScM.  6. 

—  Conj.  »S'</.''"3'"cor  dämthar  fir  fer 
dam  FB.  94  (co  ro  daimther  Eg.). 

—  Ltf.  diimtliain  concession,  to 
coyicede  0'J)oii.  Suppl. 

dam-dabacli  F.  1)  „an  ox-tub, 
or  tub  large  enough  to  contain  a 
whole  ox"  On  the  Mann.  Index, 
2)  Schilddach,  testudo.  —  Sg. 
Nom.  2)  doratad  .  .  damdabach  dona 
boccötib  Sc3I  17;  Acc.  2)  böi  fo 
damdabaig  sciath  ar  omon  Concu- 
laind LÜ.  p.  81a,  42;  PI.  Bat. 
1)  arnaib  damdabcliaib  pro  torcu- 
laribus  3n.  24^,  9  (Z'K  245). 

damde  cervinus  SG.  'üVk 

damliag,  daimhliag  „stone 
church"  On  the  3Iann.  IIl  p.  49, 
„Basilica,  a  cathedral  church" 
CfBon.  Suppl. 

dammidethar  s.  do-midlur. 

damiia  Material;  „the  matter 
out  of  which  any  tliing  can  be  for- 
vied"  O'B.  —  Gen.  dachuaid  da  bein 
damna  cruiti  Bev.  Cdf.  II  p.  197,  20; 
Acc.  äliss . .  im  damnse  u-epscuip  ,,for 
the  material  of  a  bishop"  Tir.  11 
{Z'^.  654).  —    Comp  OS.  rig-domna. 

damualm  11  ich  binde  zu, 
schliesse  ab?  vgl.  udmad  i.  gobenn 
gaibthir  forsin  cethrse  condamnaiter 
a  n-i'ide  i  cumung  Corm.  p.  45. 
Bazu  0  ro  damnad  FB.  30? 

daii,  daua  [fast  immer  da  in  den 
Handschr.)  auch,  ferner,  nun. 
Es  icerden  beide  Formen  neben 
einander  existirt  haben;  in  diesen 
Texten  ist  da  anfangs  zu  d.a,na, 
von  S.  169  an  aber  ebenso  conse- 
quent  zti  daw  ergänzt,  da  ich  mich 
überzeugte,  dass  weder  an  noch  na 
zu  den  Silben  gehört,  welche  in  LU. 
regelmässig  durch  einen  Strich  ab- 
30 


n.iy : 


rlai 


466 


gekürzt  icerden.  Zivischen  dan  = 
aUir.  da,»i(hetiam,  und  dana  =  a?iir. 
dana,  dono  ergo  (Z'^.  699)  zu  unter- 
scheiden, ist  nicht  durchführbar, 
denn  i)i  LU.  stellt  da  in  beiden 
Bedeiiiitngen.  Die  Form  dana  voll 
gescJirirh'  h  Sl■^[.  17  ///  il/(ocus  gebid 
dana  vm!  <  r  intlnu  vnn'.  Die  Form 
dna  in  d€rJJc(lciiiun[j„niin"Sc3I.  1!) 
in  R  und  FB.  64  in  Fg.,  „ferner" 
ibid.  47  in  Fg.;  „auch"  ScM.  2  in 
H  {ihn  gleichfalls  zu  erbitten  sind 
wir  gekommen).  Die  Form  dno  in 
der  Bed.  „auch"  CC.  2  LU.  Fg. 
hat  im  Fled  regelmässig  äon,  ebenso 
dono  Fg.  in  TF.  8;  13;  CC.  3;  ü; 
p.  143,  6;  7.  —  a)  da»,  dawa  auch, 
ferner:  Fedelm  Nöicrothach  ingcn 
Concobair  .  .,  Fedelm  Foltchain  da« 
ingen  aili  Concbobcwr  FB.  28;  bätar 
Ulaid  oc  öl  i  taig  Feidlirathi . .  bäi 
dana  ben  ind  Feidlimthe  oc  airiuc 
jZ-  don  t-sldag  Lei.  1 ;  ataregat  ind 
'  ranjiaire  . .  affraig  cla»  Id  FB.  14 ; 
läir  dawa  CC.  3  LU.;  doroich  cäcb, 
doroich  da«a  Läm  ScM.  10;  13; 
CC.  1;  dothset  alaili  cucai  da« 
SC.  2;  ocus  araill  and  da«  46; 
„foemaim-sea  sin  tra"  for  Cueulaind. 
„cet  lern  daw"  for  hoegaire  FB.  34 ; 
bad  maith  lim-sa  da»,  co  m-bad 
he  SC.  14;  ocus  da»«  Lebarcham 
^^  jvff.  6;  16_i  dessid  side  da»«  Sc3I. 
'  9;    ll;    i^;    is    fön    n-innas    cetna 

da»  FB.  31 ;  maui  fetttr-sa  sin  da» 
ivenn  ich  auch  das  nicht  kann 
FB.  6;  atglädastar  da»  Bricrät 
B.  sprach  sie  auch  an  FB.  18; 
ba  maith  a  n-gaisced  dana  auch 
■^f"  ihre  Tapferkeit  war  gut  La.  6i  bä 
cttmung  da»a  cid  ar  indus  CC. 
3  LU.]  nir  bo  bec  da»«  in  tech 
das  Haus  ivar  auch  nicht  klein 
ScM.  5;  -SC  2.  —  h)  Man  könnte 
vermuthen,  dass  dan  dem  altir.  dam 
etiam,  de»  dem  altir.  dono  ergo 
entspreche  {Z^.  699),  allein  an  fol- 
genden Stellen  des  Fled  hat  LU. 
da»,  Fg.  do»:"  gebthi  Conall  da» 
in  roth  FB.  64;  luid  da»  Conall 
fon  cwmma  cetna  67;  69;  ocus  da» 
. .  is  amlaid  atrubairt  und  ferner 
sagte  er  .  .  80  {vgl.  ocus  da»  .  .  co 
finnad  SC.  32) ;  ocus  issi  ar  m-breth- 


ni  da»  beös  62  {vgl.  ro  bui  da»a 
ni  ali  acci  beus  TE.  2  Fg.)\  a  fil 
da»  . .  eter  findruini  ocus  dergör, 
ata  eter  Conall . .  ocus  Coinculainn  58 
{voraus  geht  ein  ähnlicherVergleich); 
ba  fir  em  do-som  da»  ani  sin  31; 
ro  bo  cheist  for  ül^»  da»  ani  sin 
das  war  nun  eine  Calamität  für 
die  U.  FB.  26;  p.  143,  6.  Geivöhn- 
lich  ist  die  Situation,  dass  eine 
andere  Person  Etivas  Aehnliches, 
oder  dieselbe  Person  Etwas  Weiteres' 
thut,  oder  dass  überhaupt  Etwas 
Weiteres  (^Aehnliches,  Gleichzeitiges) 
zugefügt  tvird;  dasselbe  gilt  von 
folgenden  Stellen:  i  n-oen  uair  da«« 
tancatar  ocus  techta  Conchoö««- 
ScM.  1;  dochuadaisiu  da»«  isin  co- 
crich  auch  du  gingst  9;  10;  tolleci 
Cuculainn  gai  fair-seom  da»  FB.  87; 
no  cinged  for  a  chiilu  .  .  do  cinged 
da»  .  .  no  linged  da»  88;  10;  is 
mi-siu  em  .  .  dorat .  .  is  me  do«o  ro 
thairmisc  TF.  13  Fg.;  CC.  6  Eg.\ 
atchiu-sa  da»  carp«i  n-aile  FB.  47 
(dna  Fg.);  ScM.  2  (dna  H);  ocus 
conrotachtä  da«  da  imdai  dec  und 
es  wurden  ferner  gebaut  FB.  2;  3; 
SC.  5;  13;  35;  48;  is  and  da»« 
tanic  Eogan  .  .  do  chorai  fri  Con- 
chobar  da  nun  tvar  es  auch,  dass 
Lg.  14;  TE.  15;  18;  SC.  21;  is  J^ 
ann  sin  do»o  dochuaid  Eochaid  da 
nun  ging  Foch.  TE.  3  Fg.;  maidit 
da»«  na  skiaig  for  na  dorsi  ScM.  18 ; 
TE.  3  Eg.;  p.  143,  7;  lotar  iarum 
uili  isin  m-bruidiu,  leth  in  tigi 
da»«  la  Connachta,  ocus  in  leth 
alle  la  Ulto  ScM.  5;  frithalid  da»« 
..in  comram  beus  12;  ni  bansa  do 
nach  aili  for  m-brethugud  da»  für 
jeden  andern  auch  ist  es  nicht  leicht 
FB.  75;  ni  forcraid  cairde  da«  ani 
sin  56;  cid  da««  dot  berad-su 
chucci  quid  tandem  ScM.  16  (em  H); 
cid  tu  dana  icim  dail  TE.  13  Eg. 
—  Schwerer  zu  erkennen  ist  die 
Function  von  da«  «»  folgenden 
Stellen:  scaraid  da»  . .  friu  iar  so- 
dain FB.  11;  maith  lim-sa  re  scru- 
täin  dam  fris  da»  56;  lör  lim-sa 
da»  tri  lä  ibid. ;  tabar  mo  thridriud- 
rosc  dam  da»  87;  ar  imad  na  treb  ■ 

da»«  CG.  2  LU.  —  c)  in  der  Fis        m 


467 


Ad.  steht  oft  dem  dau  von  LU. 
ein  din  in  LBr.  ffegenüber,  an 
Stellen,  wo  in  der  Schilderung  oder 
Erzählung  Etwas  Weiteres  zuge- 
fügt wird  {weiter,  ferner,  nun): 
.  .  d'apstalaib  ocus  descii^laib  Isu 
Grist,  di'a  ro  faillsigthcä  rüine  .  . 
flatha  iiime  .  .,  ocus  daw  dia  ro 
faillsigtheä  piana  . .  iffrmd  FA.  2; 
3;  issi  da«  cetna  tir  coso  rancatdr, 
tir  na  nasb  das  nun  ist  das  erste 
Land,  in  das  sie  kamen,  das  Land 
der  Heiligen  FA.  4;  5;  6;  13;  14; 
16;  17;  22;  24;  29.  —  Ebenso  ro 
bäided  da»-  Eäthand  . .  and  sin  isind 
abaind  FJB.  69,  din  Eg. ;  dognither 
-^  öu  duna  Lg.  6,  din  Lc. ;  bia-so  dana 
j^  hliadain  i  fäiTliIogain  7v£.  19.  din  Lc, 
'^  —  A)  All.  andere»  iyRTlcn  der  Fis 
Ad.  stellt  dem  da»  i)i  LU.  ein  trä 
in  LBr.  gegenüber  {nun,  toeiter, 
ferner):  stuag  dermär  dan  os  chind 
ind  ordnide  „a  vast  arch,  further- 
more,  ahore  tlie  liead  of  the  Lig- 
nified  one"  FA.  8;  10;  15;  18;  22; 
25;  26;  28;  32;  33.  Ebenso  marb- 
thair  döib  dawa  in  mucc  ScM.  5,  tra  H. 

dtlu  3L  Kunst,  Gabe,  Ge- 
schäft; trade,  art,  science  O'Don. 
Suppl.;  donum,  ars  Z'^.  238.  — 
Sg.  Nom.  dän  biiada  Hy.  5,  loi; 
isse  sin  a  n-dän  FA.  7;  SC.  5; 
FB.  92;  93;  Gen.  ses  däna  ocus 
driidi  Ulad  SG.  48;  FB.  12;  Dat. 
is  dorn  dän  Gl.  zu  is  dam  sous 
II%j.  5,  37;  Acc.  fria  sain-dün  SP.  II  i; 
caraid  cechtar  när  a  dän  14;  a 
macc-dän  4;  PI.  Nom.  atät  däna 
lim  FB.  93;  Dat.  for  danaib  ocus 
dechmadaib  na  hecailsi  FA.  25; 
Acc.  fosuidiur  a  n-dano  ocus  a  n- 
dibergai  p.  141,  26;  in  spiriti5..ro 
insorche«^?  däna  ocus  derritiusa  na 
n-dliger?  n-diada  p.  169,  i6. 

däna  kühn;  däne  auda.v,  dänatu 
audacitas  Z-.  804.  —  Sg.  Nom. 
David  in  gilla  dana  Hy.  1,  12. 

dar  s.  tar. 
^       CO  11-darafuetar  Lg.  11  s.  do- 
seiinim. 

daiala  FB.  86  s.  laaim. 

CO  ii-darl)ais  s.  taislieiiiin. 

darchiiuiius  Oss.  III 3  i.  darlecius. 

dardöeu    dies    Jovis    Z'^.    609 


Anm.;  cecba  dardäin  jeden  Donners- 
tag Three  Hom.  p.  36,  2. 

darlecius  s.  tarlaiciin. 

daridisi  jLtjlJI^s.  doridisi. 

dai'taid  Talirling,  dartaid  fbi- 
rend  ein  jähriger  Bulle  Corw.  p.  8 
clithar  söt;    Ön  the  Mann.  Index. 

—  Vql.  dairt. 

däsacht  insaniaWb.'^^>  (Z-^.805). 

dslsachtach  insanus  Wb.  Vß> 
{Z-\  809).  —  Sg.  Nom.  Three  Hom. 
p).  76,  3;  Acc.  in  m-boin  dasachtaig 
ibid.  p.  8,  26. 

CO  n-dasaid  FB.  47  s.  dessid. 

dastar  imon  m-boin  ,,the  coto 
goes  mad"  Three  Hom.  p.  8,  23. 

dat  s.  täaim. 

data  „agreeable"  O^B.  —  Sg. 
Nom-.  a,mal  ro  bo  data  lais  FB.  11. 

datau  i.  säii- (Pßeqenuter)  O'Dao. 
p.  T6. 

datli  N.  Farbe;  coJor  L:  Gl. 
1087;  vgl.  fordath.  —  Sg.  Nom. 
dath  n-etrom  SC.  37,  10;  dath 
snechta  ^j.  132,  23;  sion  25;  soer- 
dath  snechtaidi  Lg.  1 8^  1 6 :  caem 
a  dath  TE.  10,  7;  dätli  aechEB.  44; 
ni  hinand  a  n-dath  SC.  37,  u  H.; 
Gen.  corcair  co  n-aldi  dathaSC.31,4; 
gabur  .  .  cron-datha  FB.  47 ;  co  n- 
gne  . .  cacha  datha  FA.  11;  ligrad 
. .  datha  cach  thire  FB.  2;  etach 
n-datba  SC.  34,  12;  etach  gach 
dadha  bricc  TE.  10,  15;  Acc.  dath 
ammaforta  üZt/-  5»  ^^'-^  ^i'i  däth  suech- 
tai  Lg.  4,  5;  fo  dail-dath  18. 
PL  Nom.  na  tri  dath  Iai._  ff^U-en. 
folt..tri  n-dath  FB.  ^5;~älli  dath 
SC.  33,  4;  CO  saine  dath  37,  14; 
Dat.  CO  n-dathaib  ecsamlaib  FA.  11. 

—  Vgl.  ildathach. 
iiiu-dathgnitae  p.  144,  21  s.  aitli- 

g-uiiii  [mit  Pron.  infix.  da). 

111a  dattcetlithae  p.  144,  21  s. 
ad-ciu  {mit  Pron.  infix.  da). 

daur  Eiche  s.  dair. 

daurthech  s.  durtlicch. 

de  de  eo,  in  de,  s.  de  [Praep). 
Dahin  auch  de  SC.  37-,  21 ;  Hy.  2,  24? 

de,  hinter  einem  ComjJarativ,  de- 
sto; is  möo  de  as  comairche  desto 
grösser  SC.  10;  Gl.  zu  Hy.  b,  75;  bä 
lugai-de  TE.  9  LU.;  Gl.  zu  Hy.  5,  es; 
nir  nö  mesai-die  ScM.  22,  s;  moti 
30* 


^ 


468 


declimad 


Jhe  greater"  Fei.  j).  XXXTI  20, 
ussaite  „the  easier"  ibid.  34. 

de,  hinter  cechtar  und  neclitar, 
eonun  {aber  icohl  als  Dual),  vgl. 
Z\  349.  Auch  cia  de,  glosnrt 
durch  cia  dib  O'Dav.  ^).  76  dellui. 

CO  de,  fri  de  s.  diu  {Tag). 

de  SF.  V  11  «'0/(7  zu  1.  de  {de 
60,  inde). 

dea  s.  dia. 

deac  {ztceisilbig) ,  dec,  {indecD 
sehn,  zur  Bildung  der  Zahlen 
von  11  bis  19,  immer  dem  Sub- 
stantiv nachgesetzt  Z^.  304;  vgl. 
deicli  n-.  —  da  imdai  deac  in  da 
erred  deac  zioölf  p.  310,  2;  dec 
FB.  2;  na  da  apstoZ  dec  FA.  6; 
p.  40,  12;  CO  cend  da  hM&dan  dec 
FA.  17;  na  da  draic  dec  20;  di 
senistir  dec  FB.  55;  p.  131,  9; 
maccan  sc  m-bliadan  deac  sechzehn 
^       Hy.  2,  2;  d(5c  Lihm^ 

deacht  F.  Uottheit;  deitas 
Z'^.  805.  —  Gen.  inna  deachtae 
Tur.  Gl.  25;  in  fir-deacht  Hij.  2,42. 

dearcach  barmherzig;  dercach 
caritatitms  Ir.  Gl.  626,  von  deserc. 

—  Sg.  Nom.  FA.  1. 
rtcad  s.  deod. 

de-baid  F.  Ziviespalt,  Streit; 
dcbuifb,   debuid  dissensio  Z^.  249. 

—  Num.  debaid  do  denam  FB.  33; 
Gen.  tserrechtach  debtha  SC.  25; 
frithenech  debtha  26;  comergi  deb- 
tha i''^.  29;  CO  tlathugud  a  debtha  40; 
CO  m-l)araind  debtha  ibid.]  Acc.  ar 
debaid  n-öenlai  SC.  13.  —  Davon 
(k'iilithigim  dissidco  Ml.  21^,  2. 

dcccim  111  (c/t  blicke  an,  sehe, 
aus  do-ad-ciim;  vgl.  föccim.  ad-ciu. 

—  Praes.  Sg.  1  ni  deccu  Wl).  24» 
(Z'^.  429);  3  dos  n-deicce  j).  311,  37; 
Bl.  3  ad-decet  FA.  5  i^vgl.  Wi.  Gr. 
§  246).  —  Imper.  Sg.2  deci  SC.  30,2? 

—  Conj.  Sg.  2  deca  SC.  30,  3-8.  — 
Inf.  Nom.  deicsiu  videre  Z'^.  486; 
cid  cäin  deicsiu  maigi  Fail  J3.  132,  27; 
Dat.  do  desciu  FB.  85  {vgl.  Wi. 
Gr.  §.  80);  oc  ä  descin  TE.  9  LV.\ 
FA.  6;  oc  deiscin  p.  131,  21. 

decli  Superl.  zu  deg,  dag  und 
maith  guA,  vgl.  O'Don.  Gr.  p.  122. 

—  is  c  lacch  as  dech  di  ocaib  do- 
niain  er  ist  der  beste  Hdd  voti  den 


Männern  der  Welt  SC.  13 ;  FB.  9; 
gaiscedacb  as  dech  fil  dib  he  14; 
ind  fil'  as  dech  i  n-lilre  19;  Iseoh 
bas  dech  lib  do  Ultaib  der  nach 
eurer  Meinung  der  beste  ist  13;  54. 

ce  dech  lim  SC.  44,  1? 

decliad,  deochad  ich  kam, 
bin  gekommen,  vgl.  do-dechad, 
tuidchim.  —  Sg.  1  ni  dechud-sa 
non  veni  Wb.  14«  {Z'^.  454);  5  de- 
chaid  i.  docbuaidh  O'Dav.  p.  75; 
mairg  nä  dechaid  dass  er  nicht 
gekommen  ist  SC.  33,  33;  cia  deo- 
chaid  woher  er  kam  12;  don  turiis 
dia  n-dechaid  FB.  79;  co  n-dechaid 
.  .  ferchubat  hi  iahnain  64;  co  n- 
decbaid  triat  liasait  ScBI.  13; 
j3.  42,  12;  ni  dechaid  inna  beolu 
FB.  9;  79;  co  n-deochaid  bäs  79; 
dia  n-dechaid  cach  cosnam  von 
dem  aller  Streit  herkam  ScM.  22,  7; 
vielleicht  ist  TE.  12  LU.  zu  lesen 
nirrodcha(i;)d  ir.o  ic-sa;  acht  a  n- 
dechuid  do  rind  gai  ocus  do  gin 
chlaidib  ausser  u-as  von  der  Spitze 
der  LaiKc  inul  der  Schnrfc  des 
Schirr  vi  rn  kiiiii  Lg.  V)  \d.  h.  Sic-  '^ 
mKiid  cnikaui  Ichcndig-.  VI.  ::  co  ' 
n-dechatar  secbt  ferchubat . . i  tal- 
niain  FB.  25;  co  n-deochatar  do- 
chum  rig  Alban  <L(/^  11;  i  n-deo-  v- 
chatär  FB.  91  (.decEätar  Eg.).  — 
Fut.  Sg.  1  CO  n-dechos  p.  130,  29;  co 
ii-digMS-sa  don  muiliunn  Lat.  Hy.  X 
Bref.  xGoid"-  p.  101);  3  ni  dechais 
do  Ardmacha  p.  21,  32;  na  digsiu 
fo  era  „go  not  with  a  refusak' 
Three  Hom.  p.  74,  30;  3  ni  dig 
immada  Hy.  5,  9g;  vaani  dig  FA.  15; 
PI.  2  moni  digsid  ass  Lff.  13j  5  co  ■^ 
n-dechsat  Three  Hom/p?"^,  6.  — 
Fut.  sec.  Sg.  3  co  n-dechsad  öen 
na  rigthige  inna  cröes  FB.  85; 
con  dichsed  Gl.  zu  con  tessed  Hy. 
2,  .7;  na  digsed  Hy.  7  Pracf.;  co- 
nigsed  FA.  31  {für  co  n-digscd). 
—  Praes.  sec.  Sg.  2  is  iat  doronsat 
in  doilbed  sa  däig  co  n-dechta-su 
asin  catraig  SMart.  31. 

dechmad  1)  der  zehnte,  2)  F. 
spatium  decem  dierum  Z'^.  310; 
3)  der  Zehnte.  —  Gen.  2)  gu  cenn 
fZec/imuidi  p.  141,  2(i;  3)  for  danaib 
ocns  dechniadaib  na  hecailsi  FA.  25. 


docliur 


469 


dolb 


(lechur  N.  Unterschied;  S(j. 
Nom.  atä  mor  dechur  etir  deacht 
ocus  doinacht  3EI.  20'',  i. 

dccmaiug-  schivicruj  TBF.  p. 
150,  24;  deacmhaicc  hurd  O'Don. 
Suppl. 

dedail  Oss.  II  s,  vcjl.  deadail 
smeara  fri  smuas  „the  purtinci  of 
the  marroio  from  the  hone"  Oh  the 
Mann.  III  p.  251 ;  deadail  „relea- 
sing,  lücining,  Separation"  O'B. 

dedbul  i.  dereoil  O'Dav.  p.  75; 
dcdblen   ,,u'ealdin(i"  Fei.   Jan.   24. 

dedlaiiu,  v(ß.  deadlaidh  i.  deili- 
H'liidli  lie  separates  O'Don.  Suppl. 
—  Prnet.  Sg.  3  däig  ua  delba  ron 
dedail  SC.  29,  21. 

dedonach  der  letzte;  finalis, 
%iltimus  Z\  57;  809.  —  S(j.  Nom. 
FA.  22;  TE.  13  Fg.;  Äcc.  cosa 
n-geiu  n-dedenach  j9.  131,  10;  PL 
Äcc.  N.  dedencha  finalia  Z'^.  72; 
0  thanic  . .  cusua  dedenchu  do  P«- 
traic  als  es  mit  P.  zu  Ende  ging 
p.  21,  29;  comrama  et  baga  Poil 
frisna  dedencha  Wb.  oO<i,  12.  — 
Compar.  dedenchu  tanic  co  Crist 
quam  i^redictus  „later  he  caine  to 
Chr.  than  the  aforesaid^'  LHy.  fo.  3^^ 
{Goid.^  p.  64). 

dedöl  die  Dämmerung ,  das 
Grauen  des  Tags;  „twilight" 
Corm.  Tr.  p.  53;  vgl.  rem-dedolte 
antelucanus  Z'^.  73.  —  Dat.  isin 
dedoil  na  maitne  FB.  87  (degoilEV/.); 
huan  cetnu  dedol  ind  laithi  aprimo  er- 
go crepiisctdo  Ml.  Vo6'^{Goid.^ p.21). 

deed  inquietus  Wb.  250  {Z'\  19). 

deg--,  dag--  gttt,  in  zahlreichen 
Compositis;  dag-,  deg-  bonus  Z'^. 
857.  —  a  deig-beu  SC.  44,  5;  di 
deg-mnäib  FB.  28;  deg-caratrad 
ScM.  2;  a  deg-duiui  SC.  46;  do 
deg-däinib  Ulad  FB.  6;  dag-duine 
bonus  hoino  Z'^.  857;  deg-tiiisech 
Hii.  1,  11;  deg-ri  38. 

deg  FB.  37  Fg.? 

i  u-degaid  u-  Praep.  mit  Gen. 
hinter,  nach.  —  i  n-degaid  n-de 
post  derim  Z'^.  660;  atä  lä  i  n-degaid 
alaili  TE.X2  LU.;  im  degaid  hinter 
mir  Hy.  7,  53 ;  inna  degaid  hinter  ihm 
p.  46,  27. 

deich  n-   {indecl.)   zehn;   decem 


Z'^.  304;  vgl.  deac.  —  cöic  deich 
quinquies  deni  SG.  4»;   SC.  37,  7. 

-dcicheubor  Decade;  decem  viri 
Z^.  313.  —  Dat.  CO  n-deichenbor 
noeden  „ivith  a  decad  of  infants" 
Fei.  Jul.  14. 

deidghiii  TE.  4  Eg.  s.  det-giii. 

döig-,  fo  deig-  1)  Praep.  ivegen; 
fo  dcig  ua  mna  SC.  20  //.  (fo  hith 
LU.).  —  2)  Conj.  weil]  deg  quia 
Z^.  707;  deig  ro  fitir-som  FB.  3. 
—   Vgl.  däig. 

deil  Buthe,  Stab;  i.  cchlasc 
O'Don.  Suppl.  —  Sg.  Nom.  in 
deil  delgnaide  SP.  V  2;  Gen.  de- 
lend?  s.  cor  deled. 

deilligh  a  chotluthfair  T^.  12 Eg., 
sein  Schlaf  lag  auf  ihm?  vgl.  dellach 
i.  luighi,  Fut.  acht  na  dellset  O'Dav. 
p.  11. 

deilm  N.  Lärm;  i.  foghur  no 
crith  no  gair  O'Dav.  p.  75.  —  Sg. 
Nom.  a  n-deilm  sea  Lfh}',  2;  Gen.i^j^' 
do  descin  in  delmse^Äoir  i^j5.  85; 
Dat.  CO  n-delmaim  a  n-grethai 
Fei.    Prol.    154;    Acc.    ceu    deilm 

FA.  35. 

deim  „dark"  O'B.  —  S.  1.  deme 
tmd  demithir. 

deimiie  F.  Festigkeit;  i.  dain- 
gne  O'Dav.  p.  80.  —  Dat.  oder 
Acc.  meiser  aicdi  ar  a  deimne  l.  c. 
{Corm.  Transl.  p.  14). 

deintrul)  FB.  4? 

deirce  FA.  1  s.  deserc. 

deitlibirecli  s.  deumue. 

del  i.  sine  bö  Corm.  p.  15.  Vgl. 
ba  mor  in  galar  di  doel  oc  a  diul 
„a-sucJcing hei^" Not.  zu  Fei.  Jan.\b. 

delb  F.  Gestalt,  Form;  effi- 
qies,  imago,  forma,  paradigma  Z'^. 
241;  983.  —  Sg.  Nom.  cach  delb 
chäin  FB.  24;  delb  in  fir  FB.  44; 
in  dealb  TE.  15  Fg.;  Gen.  däig 
na  delba  SC.  29,  21;  icc  m/c  delba 
Dechtere29,2;  Dat.  ar  deilb*?cilf.  14; 
ar    chruth    ocus    deilb    ocus    cene'l 

FB.  19;  delb  TE.  3  LU.;  fo  deilb 
natrach  FA.  25;  asa  deilb  SC.  23; 
CO  n-deilb  ocus  ecosc  ocus  soer- 
cheuel  42;  isin  deilb  p.  132,  12; 
Acc.  etir  cruth  ocus  deilb  TE.  2  E<j.; 
delb  3;  delb  n-dune  FA.  10  (dei'lb 
LBr.);  PL  Nom.  bo-delbaä  FB.  24? 


1 


i^^-cL^  teil. 


dclbart 


470 


denim 


Bat.     CO    n-delbaib    ech    ocus    en 

FA.  8;  ro  lincuZ  in  sliab  fair  do. 
demnaib  i  n-delbaib  en  dub  Thref 
Honi.  p.  36,  17;  i  n-delbaib  prim- 
cainuel  13;  Acc.  delba  ocus  foscud 
iA.  5  LBr. 

tlelbad  Gestalt,  Form.  —  Sq. 
Nom.  delbad  Fainne  SC.  34,  s; 
delbaid  is  Fainne  lo  (delbad  H.). 

delbaim  II  i  c  h  fo  r  m  e,  (je  st  alte. 
—  Praes.  PI.  3  delbait  finqunt 
Gilä.  Lor.  Gl.  154.  —  Praesl  sec. 
<SV/.5afa  met  no  delbad  i  n-ilrechtaib 

FB.  75  (j^orher  notolbad). 
delbda,     dealbhdba    formosus 

Ir.  Gl.  642. 

delbuide  FB.  47  Eff.? 

cor  deled  LU.p.  73a,  9,  p,  I2b^,  1, 
eins  der  Kunststücke  Cuchulinn's-^ 
„throiv  of  spear"  O'B.  Crowe, 
Siah.  Concnl.  p-  447,  vgl.  ro  gaba- 
stär  a  ocht  cletini  ma  deil  cliss 
LU.  p.  79,  9.  0' Curry  dagegen, 
Oih  the  Mann.  II  p.  372:  imarcbor 
delend  „the  proper  carrying  of  the 
cliari»teer's  stoitch";  vgl.  „deland 
a  rod  do  drive  horses;  imarcor 
deland  i.  echlasc  bis  a  läimh  arad 
oc  gresacht  na  n-ech  man  carpat" 
CfDon.  Suppl.  Dem  steht  loieder 
gegenüber:  delann  i.  gae,  ut  est 
imarcor  delann  O'Dav.  p.  73.  — 
WaJirsclieinlich  ist  auch  oben  cor 
delciii)d  SU  lesen.   Vgl.  deil. 

delg:  -AT.  Dorn,  Tuchnadel:, 
dealg  spinter  Ir.  Gl.  1074;  a  pin 
to  fasten  a  cloak  O'Don.  Suppl.-., 
Gl.  SU  set  Hy.  5,  71.  —  Sg.  Nom. 
delg  öir  SC.  33,  22;  -mani  be  a  n- 
delg  and  Z\  949  {SG.  Zaub.). 

1.  delg'uaide  „a  rebel,  an  out- 
luw"  OB. 

2.  delgiiaide?  Sg.  Nom.  in  deil 
delgnaide  SP.  V  2  {„the  straight 
Eod"  O'C.  Goiä.^  p.  177;  „the 
thorny  rod"  Oii  the  Mann.  \\\p.  47); 
PZ.  Nom.  döini  delgnaidi  p.  133,  4 
{„handsome  peopile"  O'C). 

delgnecli  dornig.  —  PI.  Nom. 
siebe  tolla  delgnecha  FA.  30;  möinte 
delgnecha  p.  190,  2g. 

deliug'ud  M.  distinction,  Se- 
paration Corm.  Transl.  p.  54.  — 
Acc.   tria  deliugud    frisna    maithib 


aimserda  „by  Separation  from  the 
temporal  good"  ThreeHom.p.  92,  22. 

dellrad  Gl  ans;  jubar  Corm. 
Transl.  p.  75  fair.  —  Sg.  Nom. 
SMart.  34;  Acc.  fria  dellrad  ocus 
fria  taitnem  a  högi  Three  Hom. 
p.  56,  15. 

delud  „depart"  SMart.  15. 

1.  deine  F.  Dunkelheit-.,  i.  teime 
i.  teim  cacli  n-dub  Corm.  p.  16. 

2.  deine  Neutrum;  i.  cecli  neu- 
tur  lasin  laitneoir  is  deme  lasin 
filid  u-gsedelach  Corm.  p.  17. 

CO  n-demetar  FB. -90'^ 

demess  Scheere;  Corm.p.ld]  de- 
chenda  demess  Gl.  su, biceps  SG.  113ii. 

deinin  sicher.  —  Comparat. 
demnithir  certius  Wb.  28^  {Z'\  274). 
—  S.  deimne,  demnigim. 

deinis-chas  FB.  21,  vgl.  demess? 

demithir  FB.  80  Comparat.  von 
deim? 

demnigim  III  ich  mache  si- 
cher, bestätige.  —  Praes.  Sg.  3 
rel.  amaZ  demniges  in  t-apsZaZ  co 
n-apair  Three  Hom.  p.  90,  23. 

demsidi  FB.  37?  vgl.  demischas. 

demnacli  dämonisch.  —  Sg. 
Nom.  in  cumacbta  demnach  SC.  49. 

dcmon  M.  Dämon,  Teufel.  — 
Sg.  Nom.  FA.  30;  Gen.  tri  lathar 
demuin  Wb.  9i  {Z'\  466);  PI.  Nom. 
demna  SC.  2;  49;  ria  sluag  n-demna 
Hy.  1,  48;  4,  3;  FA.  26;  29  ^dem- 
nn  LBr.);  30;  31;  demnu  j:).  191,  19; 
do  midiithraclitaib  demna  Hy.  3,  9; 
ar  intledaib  demna  7,  3g;  demna 
dibocht  6,  8  {„demons'  afiguish")\ 
Dat.  do  demnaib  FA.  28;  29;  la 
demnaib  29;  Acc.  la  demnu  29  LBr.; 
fri  demna  Gl.  su  Hy.  5,  91;  fri 
demnai  Hy.  1,  20. 

denall  jenseits;  tret  dub  fri 
sonnach  adiu  ocus  tret  gel  fri  son- 
nach  denall  LU.  p.  23^  19. 

Aenam  p>i'o curat io  H.  Gl.  899; 
Inf.  SU  denim. 

denim  III  ich  thue,  maclie; 
facio  Z^.  435.  —  Praes.  Sg.  3  nad 
deui  thoil  ind  rig  SP.  IV  2;  nim 
deui  cutal  Sc3I.  3,  17.  —  Conj. 
Sg.  1  CO  n-densai  p.  130,  29?  2  de- 
ua  FB.  62;  mani  dene  nisi  faeias 
Wb.   loa  (^z-\   440);  3  asa  n-dena 


dene 


471 


dör 


baiy  (Jl  zn  Hii.  6,  is.  —  Impcrat. 
PI.  2  (lenaid  immacallaim  FB.  G; 
denaid  mo  reir-se  Ki;  74.  —  Praes. 
sec.  Sf).  3  ni  deuad  Gl.  zu  Hy.  5,  5; 
PI.  3  üi  dentais . .  comairli  rig  SC.  22. 
—  Pruet.  PI.  3  CO  n-dmsat  ceunach 
fris  FB.  11.  —  Pass.  Praes.  Sg.  3 
darsin-dentar  Gl.  zu  Hij.  6,  4 
(s.  drocliet).  —  Conj.  Sg.  3  dentar 
fiat  ScM.  6;  TE.  ?>  Fg.;  li);  cen 
CO  dentar  comarli  fris  FB.  6.  — 
Praes.  sec.  Sg.  3  las  n-deiita  iud 
fled  p.  311,  29.  —  Part,  necess. 
denti  faciendum  Z^.  480;  is  denta 
dait . .  ani  sin  SC.  13.  —  Inf.  de- 
nom,  denum  facere  Z'^.  771;  denam 
a  thige  FB.  4;  na  fledi  p.  311,  33; 
a  denam  samlaid  das  so  zu  machen 
FB.  7;  Gen.  fer  denma  Lairgine 
Gl.  zu  pistor  SG.  1841j  (Z^  486); 
muilt  denma  jj.  311,  30 ;  fäd  a  denma 
die  Veranlassung  ihn  zu  machen 
Hy.  7  Praef.;  Dat.  dö  denom  in 
tigi  FB.  2;  oc  ä  denam  ibid.;  nach 
fetat  do  denam  döib  FA.  28;  SC. 
42  H. ;  do  denam  thole  De  FA.  23 
(denum  LBr.);  uilc  fria  p.  132,  10; 
oc  denam  a  n-enig  FB.  94;  feis 
Temra  do  denam  TE.  2;  9  Fg.; 
debaid  do  denam  FB.  34;  Gl.  zu 
Hy.  5,  75;  ni  thic  do  neoch  molad 
.  .  do  denum  dö  j9.  169,  22;  Acc.  a 
denam  in  cennaig  FB.  77 ;  fri  denam 
ferte  Gl.  zu  Hy.  5,  95;  fri  denaim 
ferta  Gl.  zu  Hy.  1,  49. 

dene  F.  Schnelliglceit;  cele- 
ritas  Z^.  18.  ^  Nom.  dene  lochet 
Hy.  7,  21;  deni  FB.  30;  Dat.  cu 
n-dene  SP.  II  11. 

dene,  deiiiu  s.  diau. 

denmue  i.  di-ainmne  Corm.  p.  15, 
Hast,  Ungeduld;  deinmne  i.luath 
no  deithbhireach  (hasty)  O'Clery. — 
Dat.  ar  denmni  ind  aicnid  FB.  88. 

deumnetach  hastig.  —  Sg.  Nom. 
p.  190,  15;   Three  Hom.  p. .  72,  12. 

denmoige  FB.  37  Fg.? 

deuüas  von  oben  311.  carm.  2. 

deuus  Weile;  sputiiun  temporis 
Z\  788.  —  Sg.  Nom.  SC.  42. 

deoch,  deog  F.  Trank,  Trin- 
ken. —  Nom.  biad  ocus  deog  CC. 
3  Eg. ;  Gen.  oc  cuingid  digi  SC.  48 ; 
Dat.  CO  n-dig  CC.  b  LU.\  sin  dig 


p.  131,  30;  ibid  ina  dig  FB.  59; 
ina  öen-dig  62;  do  dig  CC.  5  LU.? 
Acc.  dig  CC.  5  Eg.;  48;  Ln.ll.äi\ 
dig  n-dcrmait  SC.  48;  ccn  dig  cen 
biad  ScM.  3;  SC.  47;  PI  Acc. 
dcoga  dermait  SC.  48. 

de-hoaeh  5 10 eioli r ig ,  zwe i hen- 
kelig, s.  dabach;  de-uacb  (TDon. 
Siippl.  dabach. 

deoclian  Jf.  =  d  i  a  c  0  n  u  s.  —  Sg. 
Gen.  deochain  Hy.  2,  4;  PI.  Nom. 
ban-dechuin  diaconissae  Wb.  28° 
{Z-\  226). 

deod  N.  Ende;  dead  finis  Z'^.  57. 

—  Sg.  Dat.  ria  n-deöd  läi  FB.  90; 
fo  diud  sub  fine,  p)ostremo  Z^.  611; 
fö  deöid  zuletzt  FA.  3;  22;  23; 
ScM.  8;  12;  CC.  5  Fg.;  i  n-dead 
a  athar  post  patrcm  suum  SG.  11^ 
(Z'^.  660);  i  n-diaid  ind  löig  Hy.  5,  52; 
SC.  46;  FB.  65;  70;  71;  it  diäid 
hinter,  nach  dir  SC.  20;  FA.  31; 
FB.  70;  Acc.  co  deöd  läi  FB.  83; 
Casus  ohne  Praep.  deöd  läi  am 
Ende  des  Tags  FB.  9;  trath  nöna 
deöd  läi  91. 

deoda  s.  diada. 

deogei*  (de-foger)  diphthongus 
Z^  979;  deöir  Ir.  Gl.  550. 

1.  deolaid  p>oor,  insignificant, 
indigent,  in  deolaidh  gratis  O'Don. 
Sappl. 

2.  deolaid  Gnade;  deolid  qratia 
^Vb.  31c,  j7  {Z-\  802). 

deolaidecht  F.  Gnade;  „favor" 
Three  Hom.  Index.  —  Dat.  fer  län 
do  rath  ocus  do  deolaidecht  in 
spirta  nöib  Tliree  Hom.  p.  42,  21; 
ibid.  p.  90,  9. 

deorad  M.  der  Ausgewan- 
derte; advena  Ir.  Gl.  303;  deorad 
de  Einsiedler,  s.  crothla.  —  PI. 
Nom.  deoraid  Three  Hom.  p.  40,  22. 

deoraidecht  F.exile  Three  Hom. 
p.  96,  u;  O'Don.  Gr.  p.  294. 

der  Thrüne;  Corm.  Trunsl.p.b^. 

—  Sg.  Gen.  ainm  na  dere  SC.  17; 
Acc.  iuc  der  tar  gruaid  deis  cec/t 
meid  for  ä  dernaind  clii  Three  3IIr. 
Hom.  p.  26,  29;  PI.  Nom.  dera 
FA.  34;  Gen.  cen  chobair  mo 
der-sa  Fä.  Epil.  400;  Dat.  fo  de- 
raib  Hy.  2,  2;  Acc.  a  bolg-dera 
möra  fola  „his  big  round  tears  of 


472 


florgaim 


blood"  Bei:  Celt.  III  ih  176  {Cuch.'s 
Tod). 

1.  der-  Z\  885,  wechselt  mit  2.  di, 
s.  B.  der-mär  und  di-mär. 

2.  der-  Z'^.  864,  wechselt  mit  3.  di, 
z.  B.  der-laigim  un  d  di-laigim,  der-ga- 
bim  uHf?di-gabim.  V(jl.  Wi.  Gr.§4Uo. 

dera,  deara  i.  digail  O'Dav.  p.  74. 

derl)  gewiss;  fir-derb  admodum 
certus  Z^.  865.  —  Sg.  Nom.  is 
derb  ScM.  3,  ii;  ba  derb  leö  FB. 
70;  90;  Acc.  c&n  chomartha  n-derb 
FB.  72.  —  Compos.  tri  derbrat/i/r 
(für  derb-br.)  drei  leihliche  Brüder 
TE.  6  -EV/. ;  derbräthir  qermane 
Wh.  24a. (if 2.  857);  do  derfethar 
(für  derb-f.)  deiner  leihlichen  Schwe- 
ster CG.  7,  derbh-setbur  Fg. 

derba  F.  certitudo  Z\  765. 

derbad   N.   certitudo  Z\  222. 

der-badim  ich  taiiche  unter, 
ertränke.  —  Pass.  Praet.  Sg.  3 
CO  n-derbadad  in  sanguiueTFZ>.27a,22 
^Z'\  886).  —  Vgl.  dibdud. 

derbaim  Jlichheiveise,  prüfe; 
proho  O'Don.  Suppl.  —  Praes.  Sg.  3 
rcl.  derbas  FA.  16. 

der-1)an  »ST.  II  13  (keiner  hindert 
den  andern?)-  TBF.  p.  142,  20.  — 
Vgl.  for-bauar. 

der-braim  I  ich  fehle,  mange- 
le, lasse  im  Stich;  dearbra  i.  diu- 
bairt  O'Dav.  p.  78. —  Praes.  sec.  Sg.  3 
nis  derbrad  Hy.  5,  83  (i.  nis  diiibrad). 

derbräthir  s.  derb  und  bräthir. 

1.  derc  F.  Auge;  fliucb-dercc 
lippios  SG.  24a  {Z'\  53).  —  Sg. 
Nom.  Oss.  III  7  [Gl.  süil);  PI.  Nom. 
mo  derca  Oss.  III  1  (i.  mo  sali). 

2.  dei'C,  dearc  „a  hole,  a  ca- 
ll e"  O'Don.  Suppl.  —  HierJier  tri 
de?-ca  sedluch  alleuith  TE.  4  Fg., 
oder  zu  lesen  tria  derc  sedlucb  ?  im 
Ms.  ist  derc  über  der  Linie  zwischen 
dem  i  und  a  von  tria  eingeschalten. 

3.  derc  s.  derg'. 
dercach  s.  dearcacli. 
dercaid     „ivatchman"     TBF. 

p.  138,  8. 

1.  dercaim  ich  sehe  hin,  an; 
vgl.  atchondarc.  —  Praes.  Conj. 
Sg.  3  Dep.  nom  derca3dar  Hy.  7,  5s. 
—  S-2)raet.  dercais  SC.  39;  dercais 
cach  a  cele  dib  FB.  40  Fg. 


2.  dercaim  s.  dergaim. 
der-cliöinim,  PI.  3  derochoiuet 
a    n-icc    desperant    salutem   suam 

Wh.  21t  {Z-\  865). 

der-chöiniud  M.  Verzweif- 
lung; ahundantior  tristitiaWh.  14d 
(Z^.  802);  dercainecZ  i.  dicredim 
(„disbelief")  i.  im  fagbail  fochraicce 
Corm.  Transl.  p.  59. 

derci  p.  169,  11  s.  deserc. 

derdrethar  (5.  Sg.  Praes.  Dep.)  ^ 
JL£.  2,  10 as  ist  das  für  ein  Lärm,    -jL. 
welcher  rast  LI)  in  deinem  Leibe; 
S-praet.  Sg.  3  Dep.  co  ro  derdre- 
star    La.  5    (dertreastair   Lg.).    —  ?¥• 
Daziiper^r'm.  "~-—  -  ^^ 

dereln^^er  hinter eTheil,  das^ 
Ende.  —  Sg.  Nom.  deireadh  feol- 
mhaigh  an  fiaidh  „a  hind  quarter  of 
the  stag"  Torr.  Dh .  p.  135;  Acc.  0  thiis 
CO  dered FA. 22;  co derith  TE. UEg.; 
CO  dered  na  haidche  FB.  81;  85. 

dereoil  s.  deröil. 

derfethar  s.  derlb  und  siur. 

derg-  roth;  derc  ruher  SG.  35^ 
{Z-\  61);  vgl.  for-derg.  -  Sg.  Nom. 

FA.  21;  brönderg  ScM.  21,  32; 
tibri    derg    SC.    37,    9;    ech    derg 

FB.  47;  lind,  flaith  derg  Gl.  zu 
Hy.  5,  38;  is  alaind  cocli  n-derg 
SC.  43;  Gen.  fiad  a  chlaidib  . .  deirg 
SC.  31,  5;  Dat.  for  licc  derg  äiu 
FB.  48;   F.  for  ganim  deirg  ibid.-., 

PI.  Nom.   beoil    deirg  Lg    18.   i4^  ^ 
TE.  4  Eg.\   partar-deirg  Lg.  4:,  7;    ax 
gemma  deirg  FB.   51;  p.'  31U,  34; 
frasa  deo-ga,  p.  190,  28 ;  cassla  derga 

FA.  28 ;  rotha  derga  ibid. ;  Goi.  im- 
berta  claideb  n-derg  SC  19,4;  Dat.  co 
sraiglib  dergaibp.  191,  20;  Du.  Nom. 
da  n-gruad  .  .  cro-derga  p.  310,  35; 
Dat.  CO  n-da  cris_derca  SC.  23.  — 
Compos.  derg-flaid  Hy.  5,  38; 
derg-ibair  FB.  55;  p.  309,  33;  co 
n-derg-inliud  o\v p.  310,  34;^).  131,  le; 
TE.  3  Fg.;  for  derg-lasad  FA.  29; 
-lassid  FB.  45;  47;  derg-ör  La. 
IS,.  20;  CC.  2  Fg.;  SC.  31,-  15; 
FÄ  S8;  62;  p.  311,  4;  derc-  ÄC.  7; 

FB.  74;  derg-thened  Fi?.  52.  — 
Compar.  deirgighttr  TE.  4  Eg., 
schlechte  Schreihweise  für  deirgitbir, 
vgl.  giligbiur  ibid. 

derg-aim  II  ich  röthe.  —  Praes. 


*  ACi£t^        f^f^<^^^  /WJT. 


derge 


473 


doröil 


S(j.  3  rel.  dercas  riniii  ruada  SC.  15 
(dcrcais  H.^.  —  Praet.  ni  ro  derj? 
. .  a  claidcZ^  FB.  79 ;  Fl.  3  dercsait 
a  minna  allind  cliro  IIij.^  5,  us. 

derge  F.  liöthe;  ruhedo  Ir. 
Gl.  939.  —  Sg.  Ace.  a  derge  ociis 
a  rofoillsi  FA.  9  (derc  LBr.^. 

derg-filliud  FB.  30  s.  lilliud. 

derg-iiat  Floh;  a  flea  O'Don. 
iS'j(j)j)?.;  Corm.  Transl.  p.  57.  —  Sg. 
Nom.  dergnat  coUa  coirme  SC.  25; 
ri.  Nom.  dergiiatta  O'Don.  Gramm, 
p.  371. 

der-goiu  i.  diguin  no  sarugudh 
O'Bitv.  x>.  72. 

dergiid  M.  das  Zurechtma- 
chen des  Lagers,  Lager,  Bett. 
—  Dat.  dim  dergud  de  strato  meo 
m.  21«,  7  {Z'^.  26);  iar  n-dergud 
a  rigleptba  doib  LL.  41.  a.  2  {TBC.\ 
Acc.  0  thänic  döib  .  .  co  dergud 
FB.  80;  PL  Nom.  derguda  indlithi  53; 
Dat.  CO  n-dergothaib  sainamraib  54; 
dergodaib  79;  bi  far  n-dergudaib 
in  stratis  vestris  Ml.  20c,  i  {Z'^.  839). 

derigim,  deirg-im  I  ich  ver- 
lasse, verliere;  dergim  desero 
Corm.  Transl.  p.  6S  elud.  —  Praes. 
Sg.  3  nis  u-derig  si  dam  ne  amittit 
qiiidem  ea  Wh.  9^1  {ZK  430);  PI.  3 
citne  clerig  notrefet,  citne  oic  not 
n-deirget  „tvhether  clerics  dioell  init, 
tvhether  tvarriors  abandon  it"  Three 
Hom.  p.  110,  16.  —  Inf.  dergi  ind 
iuaid  i  m-batar  Tltree  Hom.  p.  106,  is. 

der-mall  selir  langsam.  —  PI. 
Nom.  nibdar  dermaill  a  di  dhöit 
Corm.  p.  13  cerball. 

der-msir,  -iiulir  sehr  gross, 
ungeheuer;  enormis  Z^  865.  — 
(S'^.  Nom.  stüag  dermär  FA.  8 
(-mäir  LBr.);  lassar  21;  drochet  22 
(-mair  LBr.y.  drem  29  (-mäir  LBr); 
slog  derm-div  p).  191,  is;  Gen.  tened 
äermäri  p).  191,  is;  Dat.  co  m-brön 
.  .  dermar  FA.  16  (-mair  LBr.);  do 
nuallguba  dermäir  p.  191,  25;  Acc. 
iiuallguba  dermar  FA.  33;  PI.  Nom. 
slebi . .  dermäri  p.  191,  15;  Dat.  i 
n-glcDuaib  .  .  dfj'maraib  p.  191,  28; 
Acc.  F.  a  rigna  dermära  SC.  30,  u; 
Du.  Dat.  ina  n-dib  n-airecbtaib 
dermäraib  FA.  4. 

deriuat  N.   Vergessen;  dermet 


ohlirio  Z^.  223.  —  Gen.  dig  n- 
dermait  FB.  48. 

deruiatach  v er g esslich;  ohli- 
rio.ms  Z^.  885.  —  Sg.  Nom.  ni  dam 
dermatacb  p.  141,  e;  20;  327,  32. 

dermatim  ich  vergesse.  — 
Praet.  Sf/.  3  dermatis  Three  Hom. 
p.  112,  11;   118,  29. 

der-moiniiir  III  Dep.  ich  ver- 
gesse. —  Praes.  Conj.  PI.  1  co 
n-dermanammar-ni  inna  imned  sin 
311.  21c,  3.  —  Vgl.  dermen  i.  der- 
mad  O'Dav.  p.  79. 

derna  Handfläche;  the  palm 
of  .the  hand   Corm.   Transl.  p.  60. 

—  Sg.  Acc.  dorat  iarsin  a  dernaind 
fria  rose  Three  Hom.  p.  64,  27; 
p.  26,  3')  {s.  der);  PI.  Acc.  triana 
n-dernanda  ihid.  p.  XI. 

derua,  dernad,  dernain,  derusat, 
derntar  Formen  su  do-guiu  ich 
mache.  —  Praes.  sec.  Sg.  1  co  n- 
dernain  ut  facerem  Pr.  Cr.  la; 
nach  derninn-se  qiwd  non  facerem 
Wh.  8a  [^Z'^.  444);  3  am«?  na  der- 
nad  eter  in  n-imcbossäit  i^.B. '11. 

—  Praet.  Sg.  3  co  n-derna  coic 
blogai  de  p.  41,  20;  minmirend  di  ^. 
FB.  86;  X^-,:^  conid  derna  87;  ^t 
co  n-deriiffi  '^1;  co  n-derna  mo 
cbomarli-sea  8;  ba  buidhecb  .  .  ara 
n-derna  TE.  14  Eg.-.,  co  n-dernai 
loch  de  p.  42,  13;  co  n-dernui  TE. 

18  Eg.\  cecha  dernai  do  fertaib  Gl. 
Sil  Hy.  5,  41;  PL  1  Dep.  co  n- 
dernsumar-ni  fleid  dö  Three  Mir. 
Hom.  p.  14,  19;  3  CO  n-dernsat 
gnima  möra  Lg.  \C:i^.val.  co  n-der-  "TT 
gensat  SG.  187^  {Z'K  886).  —  Pass. 
Praes.  Conj.  3  co  n-derntar  lim  do 
\eges  TE.  9,  12  Eg.  —  Praes.  sec. 
PL  3  CO  n-dernaitis  a  thiugmaine 
le  TE.  S  LU.  —  Praet.  Sg.  3  no 
CO  dernad  ri'u  mo  dal  SC.  44,  s; 
nach  dernad  etercert  düib  FB.  75; 
CO  n-dernad  öenuch  TE.  15. 

1.  deröil  penuria  Wh.  18a 
(Z^  886). 

2.  deröil,  dereoil  wenig, 
schtvach;  feehle  Corm.  Transl. 
p.  14  diss;  ni  bu  dereoil  Gl.  zu 
nir  bo  diuir  Hg.  5,  31.  —  Sg_.  Nom. 
ni  ro  ob  . .  in  gr.äd  sin  ar  na  facistea 
CO    m-bad   deröil    lais  SMart.   14; 


den'iilim 


474 


for  deslem 


Acc.  in  cloi  tleroil  p.  144,  ii;  go 
ii-deania  se  dioghbhäil  deireoil 
„sovie  liftle  hurt"  Torr.  Dh.  p.  138. 

deröilim  ich  sehiväclie.  — 
Praes.  Sei.  3  deroilid  .  .  ocus  toirnid 
na  pecdachu  ])•  1^0,  13  {humilud 
peccatores). 

derrit  verhör  gen;  deirrid,  dei- 
rid  secret,  mystery  O'B.  —  Sg. 
Acc.  culloc  n-derrit  „to  a  secret 
place''  SMhrt.  15. 

derritiiis    M.    Verhorf/enheit. 

—  PI.  Nom.  rüine  ocus  derritiusa 
flatha  nimi  FA.  2  („mysteries  and 
hidden  thinfjs");  däna  ocus  derri- 
tiusa na  n-dliged  u-diada  ^5.  169,  le; 
derritusa  ocus  focraice..nimi  JPJl.  1. 

dersaig-im  ich  erioache;  I  ivatch 
O'-R.;  vgl.  diuscim.  —  Praet.  S(/.  3 
ni  dersaig  TE.  12  LU. 

derscaigim  III  ich  unterschei- 
de mich,  zeichne  mich  aus.  — ^ 
Praes.  Sg.  3  ni  derscaigi  non  differt 
SG.  40a  (Z-\  437).  —  Praet.  Sg.  3 
ro  derscaig  do  mnaib  firend  SC. 
33,  25 ;  De2).  ro  dorscaigestar  .  .  do 
thigib  inna  hamsiri  sin  FB.  1.  — 

derscaig'thech  ausgezeichnet. 

—  S().  Dat.  CO  cttmtuch  derscaig- 
tech>J.  13. 

dess  recht,  südlich;  deas  dcx- 
tcr  Ir.  Gl.  386.  —  Sg.  Nom.  a  lani 
dess  Oss.  I  4;  laimtech  a  des  seine 
Rechte  SC.  18,  4;  Dat.  for  laim 
deis  ad  manum  dextram  Cr.  19^; 
[Z'^.  612);  for  deis  zur  Rechten 
FA  34;  SC.  11,  3;  do  deis  Maire 
FA.  6;  ina  läim  deis  FB.  91;  Gl. 
zu  Hy.  5,  34;  na  leitb  deiss  SG.  33,  9; 
cot  laim  deis  p.  40,  35;  PI.  Dat. 
ar  dornaib  desaib  SC.  19,  4.  — 
Adverhielle  Arisdrücke:  dessam 
rechts  von  mir  Hy.  6,  2;  dessum 
6,  54;  andess  südlich  Z'^.  611; 
Hy.  2,  10;  ScM.  20;  Oss.  I  9;  fa 
dess  rechts,  südlich  Z'^.  612;  Hy. 
2,  47;  p.  144,  1;  siar-des  südwest- 
lich Lg^VL_ —  Comp  OS.  des-cert; 
do  dcs^ertais  p.  310,  21;  ina  n- 
des-lamaib  SC.  40;  tri  des-leme/id 
drei  Bechtssprünge  47. 

dcscad  M.  faex,  fermentum 
Wh.  9i>  [Z\  803).  —  PI  Acc.  CO 
dcscthu  ad  fcces  311.  1391^. 


descaid  F.  Zeichen.  —  Sg. 
Nom.  descaid  serci  TE.  6  LU.\  is 
adae  din  telcud  fri  badart  ocus  is 
airde  codalta,  unde  dicitur  des- 
caid cbodulta  freslige  Corm.  p.  3 
adart  {auch  gehört  es  dazu,  sich 
auf  ein  Kissen  zu  legen,  und  es 
ist  dies  ein  Zeichen  des  Schlafens; 
daher  man  sagt,  ein  Zeichen  des 
Schlafens  ist  Sichniederlegen). 

des-cert  der  südliche  Theil; 
regio  meridionalis  Z".  612  Not.  — 
Sg.  Gen.  naim  . .  a  descirt  FA.  4; 
Dat.  i  n-deisciurt  Letba  Hy.  2,  10. 

deseipol  =  d  i  s  c  i  p  u  1  u  s ;  äiscibul 
Ir.  Gl.  438.  —  PI.  Nom.  descipuil 
Isu  FA.  6;  Dat.  do.  .desciplaib  Isu2. 

de-serc,  dearc,  derc  F.  Liehe, 
Barmherzigkeit;  dearc  amor 
Wh.  33(i  {Zi  26).  —  Sg.  Nom.  a 
derc  FA.  9  LBr.;  Gen.  inna  de- 
serce  caritaiis  Z^.  242;  lucbt  na 
deirce  FA.  1  (derci  LBr.);  34.  — 
Vgl  dearcacb. 

desiu  hinc  Z'^.  347;  frie  anall 
frie  desiu  lütra  citraque  SG.  71'^ 
(Z'^.  611);  tar  sonnach  desiu  . .  tarsiu 
sonnach  ille  diesseits  der  Matier  .  . 
jenseits  der  Mauer  LU.])-  23^*,  21,  23; 
vgl.  fri  sonnacb  adiu  .  .  fri  sounacb 
denall  ibid.  is,  19. 

dessel  nach  rechts  geioendet; 
ro  impö  dessel  ina  frithlorg  „he 
returned  righthandioise  Three  Mir. 
Hom.  p.  20,  3;  tete  dessel  na  rätbai 
ihid.  p.  34,  31.  —  Vgl.  sei. 

dessid  Perf  er  setzte  sich 
nieder,  consedit;  deisidh  i.  tarra- 
star  O'Don.  Siqjj^l.;  populus  qui 
sedebat  in  tenebris,  in  popul  deisid 
(dessid)  i  n-dorchuib  Three  Mir. 
Hom.  p.  2,  2;  19;  deisidh  aca  oder 
leo  „it  ivas  resolved  hy  tliem"  O'Don. 
Gr.  p.  257;  dofessid,  dofeisid  varia 
lectio  Corm.  lethecb  {Translp.  103). 
—  dessid  ScM.  9;  13;  dessid  ocon 
muicc  ScM.  8;  16;  dessid  forsind 
airiniucb  na  imdai  SC.  10;  30;  med 
nad  mod  i  u-desid  inna  sudiu  FB.%i; 
CO  n-dasaid  FB.  47?  PI.  3  co  u- 
desitar  . .  inna  sudi  FB.  21 ;  co  u- 
dcsctar  91.  —  Vgl.  iu-destetar  in- 
sidernnt  Ml.  58^. 

for  deslem  grene  Hy.  5,  u  (i.  for 


475 


di 


(lesred)  „on  a  sunhcam",  rr/l.  clcis- 
leaun  „a  heam  or  ray  of  lujht"  0"B. 

j  desmireclit     Beispiel,      exem- 

!  lümn.  —  Scj.   Gen.   im  gabail  cle- 

simrechte  de  MHj.  2G'1,  17;  Dat.  iar 
n-desmirecht  Pöil  Three.  Hom.  p. 
92,  11;  is;  iar  n-desmberecht  sin  23. 

I  desred  6^/.  zio  Hii.  5,  a-t? 

det    Zahn.    —    S(j.    Nom.    FB. 

i  37   EV/. ;    J)«^.  do  deit  ad   dentem 

SG.  67  [Z-\  18);  PZ.  iVom.  gela  det 

>       ^aud  p.    132,    2i   {zu   lesen   deta?); 

iW.  I«*^-  ^ce.  imraa  d_eta  nemanda  Lr/.  4,  i7. 

|X»/-. (W»^ —  Comp» OS.  calg-det  i.  ar  a  m-biat 

\i  d£t. ,  na  halta  det  i.  det  mil  moir  a  im- 
duirn,  no  calgdet  i.  direch  amail 
folg  O'Dav.  p.  72;  „u  tooth-ldlted 
or  straif/ht-edged  sword"  On  the 
Mdini.  Ind.;  claideh  det  „an  ivory- 
liiUvd  sword"  Tliree  Hom.  p.  64,  17. 
detladach  rauchig;  deatach 
„smolce"  O'Don.  Suppl.  und  O'B.;. 
s.  diaid  und  vgl.  seitfidach.  —  Sg. 

I  Nom.  talum  .  .  detfadach  p>.  190,  33 ; 

tene  .  .  detbudacli    p.    191,    12;    PI. 
Dat.    i     n-glennaib     detfudachaib 
p.    191,   28. 
'     *       detg-ein    die  Zähne.    —    Nom. 
•Y-  detgein  nemanda  La.  18.  is.:  deid- 
ghin  coir  comard  TE.  4  Eg. ;  Gen. 
j|^set  a  detgni  dianim  La.  4.  (i_  (deit- 
^  gein  jLc,  deidgin  Eg). 

"^etliMr  angemessen;  lawful 
Corm.  Transl.  p.  53;  necessary 
O'Don.  Suppl.  deithbhireas  {law- 
fulness).  —  is  dedbir  est  necessarium 
Wl).  3t  {Z-\  711);  is  dethbiV  dait 
SC.  6;  45, 19;  deithbzV  FA.  34  LBr. ; 
SC.  2;  FB.  30.  —  Compar.  deth- 
hiri  FA.  34. 

dethitiu  F.  Sorge.  —  Sg.  Nom. 
is  dethitiu  don  Liath  Macha  in 
corp  i'it  „a  heavy  care"  Bev.  Celt.  III 
p.  183;  Dat.  i  n-dethiti  FA.  27  LBr. 
detla  i.  daua  Fei.  Prol.  p.  242. 
di,  seltner  de  [Sy.  2,  26;  6,  19; 
Lg.  16;  FB.  13)  Fraep.  mit  Dat. 
ron-herah,  von-weg;  de Z'^.  G36; 
vgl.  die  Präposition  do,  die  merk- 
würdiger Weise  oft  anstatt  di  ge- 
braacht  tvird.  —  Mit  nachfolgender 
Aspiration,  z.  B.  di  churp  FB.  22; 
di  chlandaib  SP.  V  10;  14;  di  thenid 
FA.  21.  —  Mit  dem  Artikel  zu 


din,  dind,  PI.  dina  verschmolzen.  — 
Mit  angefügtem  Personalpro- 
nomen: 1.  S(f.  dim  SC.  29,  is; 
dim-sa  FB.  7t;':  1.  PI.  dind  FB.  36; 
5.  PI.  dib  J'^5.  94;  Xff.  1;  S.  Sg. 
de,  de-sium  Hy,  5,  2» ;  -F-ß.  76; 
F.  di  lf2/.  5,  d9;  3.  PI.  dib,  dib; 
diib  FB.  21.  —  Jfti  angefügtem 
Possessivpronomen:  1.  St/,  dim 
chlaind  FB.  22;  92;  i.  7'/.  diar 
trögi  Hy.  1,  31:  2.  Srj.  dit  .W.  13; 
.3.  Sfj.  dia,  dia  FA.  "lO  (da  ilfr.); 
5.  PI.  dia  n-,  dia  n-  FA.  27.  — 
Mti  angefügtem  Relativprono- 
men: dia  n-,  dia  n-  SC.  33,  le; 
X.r/.  1;  p.  132,  19.  F//Z.  die  Con- 
junction  dia  n-.  — 

Gehrauch,  1)  rem  räumlieh 
bei  verschiedenen  Verben  der  Be- 
toegung,  Entfernung:  di  cech  aird 
s.  aird;  co  tiiitet  dia  medon  so 
dass  sie  von  seiner  Mitte  herab- 
fällen FA.  22;  SC.  33,  le;  trägid 
in  pian  dib  die  Pein  iveicht  von 
ihnen  FA.  24;  FB.  36;  ni  thuar- 
gaib  a  cend  dia  gliin  nicht  erhob 
sie  ihr  Haupt  von  ihrem  Knie 
Lg.  17-  ni  dingaib  ni  dib  FA.  16; 
ro  cüuir  a  mertnigi . .  de  er  warf 
seine  Schtoäche  von  sich  SC.  31; 
FB.  88;  na  curid  cor  dib  La.  Xl 
mo  chend  do  beim  dim-sa  Fj}.  76; 
77;  94;  ScM.  7;  10;  12;  co  rag- 
baiset  alläma  di  muir  i£.  13;  niges 
aumand  na  näem  dincTuitrMmma 
cliinad  der  die  Seelen  der  Heiligen 
von  der  Last  der  Schuld  reinigt 
FA.  16.  —  2)  Zur  Bezeichnung 
der  Herk,u,nft:  cinsiu  di  churp 
rig  sceo  rignai  ich  bin  entsprossen 
von  dem  Leibe  eines  Königs  und 
einer  Königin  FB.  22;  na  rig  di 
chlandaib  Cualann  SP.  V  10;  4; 
12;  u;  ingen  dissidi  TE.  20;  cethri 
bargeiw  di  cach  miach  vier  Brode 
von  jedem  Sack  FB.  9;  ro  böi  di 
setaib  74;  De  de  nimib  Hy.  6,  19; 
biaid  olc  de  Böses  wird  davon 
kommen  Lg.  10;  FB.  6;  ScM.  2; 
p.  130,  26 ;  cicl  dia  m-l)üi  woher 
kam  La  1.;  TE.  10  LU.\  FB.  56; 
ScM.  iO;  is  de  atä  daher  kommt 
ScM.  19;  21;  conid  de  batir  SC. 
2;  29,  2;  FB.  68;  69;  70;  Sc3L  21; 


^ 

-¥ 
•¥ 


^ 
^ 


^     dßt-^a^     i  ^Ä^.  d]  <^&^   ii  y^"^ 


di 


476 


dia 


CG.  4  LU.\  in  dig  tonnaifl  dia  n- 
erbalt  an  dem  er  starb  Lg.  17,  32; 
FB.  70;  atä  dit  seirc-seo  es  ist 
von  der  Liehe  zu  dir  TE.  10  LTJ.; 
SC.  33,  28-,  FB.  29;  43;  55;  82; 
Lg.  4,  s;  de  inchaib  na  n-atairi 
J"^.  13;  dit  däig  um  deinetwillen 
SC.  16;  di  sudiu  in  Folge  davon 
FB.  6;  p.  131,  7;  SC.  Vl;  di  sudi 
FB.  57;  is  tormach  peni  ros  tä  de 
FA.  29  LBr.  —  3)  Zur  Bezeich- 
nung des  Ganzen,  von  dem  Etwa::; 
fehlt,  übrig  Weiht  %(,.  s.  iv.:  atesta 
desiii  was  davon  fehlt  ScM.  6; 
SC.  13;  conna  fargaib  ni  de  so 
dass  er  Nichts  davon  iihrig  Hess 
ScM.  17;  de  molad  De  ni  anad 
Gott  zu  lohen  hörte  er  nicht  auf 
Hy.  2,  2g;  SC.  36;  FB.  72.  — 
4)  Zur  Bezeichnung  dessen,  aus 
oder  mit  dem  man  Eticas  macht: 
din  chloicli  dorigne  saland  aus 
einem  Stein  machte  sie  Salz  Hy.  5,  40; 
CO  n-dernae  öencliarnd  dib  FB.  84 ; 


^  86;   87;   %„19; 


41, 


is  ed 


¥: 
^ 


dognith  3ee  ^^."  142,  22 ;  ba  fota 
m'irchor  din  chloich  tveit  war  mein 
Wurf  mit  dem  Steine  Oss.  II  2; 
b^im  dind  ecbfleisc  einen  Schlag 
mit  der  Peitsche  SC.  8;  FB.  57; 
77;  tolleci  aurclior  de  82;  87;  is 
dib-side  sraiglit  mit  diesen  peitschen 
sie  FA.  16.  —  5)  Für  den  Genitiv 
des  Stoffes:  crand  caingil  di  glain 
ein  Altargeländer  von  Glas  FA. 
13;  27;  iarna  brechtrad  di  gurm  11; 
CO  srethaib  . .  di  liic  lögmair  13.  — 
6)  Für  den  Gen.  partitivus: 
oeucbainle  dina  cainlib  sin  FA.  13; 
cleith  di  clethaib  FB.  25;  fer  dina 
feraib  61;  91;  tolleci  gegän  dib 
fair  er  warf  einen  von  den  Zioeigen 
auf  ihn  87;  81;  seneste?'  dib  eins 
von  den  Fenstern  3;  fex'  di  Ultaib 
Jvff.  6;  tri  chet  de  ültaib  16;  FB. 
2 ;  9 ;  25 ;  55;  ni  fil  diib  mnäi  nicht 
ist  unter  ihnen  ein  Weib  SC.  6; 
inti  dib  FB.  20;  araile  dib  FA. 
15;  27;  FB.  40;  65;  cäch  dib  Lg.  8; 
FB.  20;  6;  74;  cach  dorai^~?r!T) 
FA.  15;  FB.  21;  54;  80;  81;  cach 
öenche(')l..dib-sede  FA.  10;  FB.  65; 
nech  dib  FA.  12;  FB.  14;  20;  90; 
cach  ae  dib  FB.  45;  cip  e  dib  94; 


sochaide  dib  ScM.  5;  fri  luclit  alle 
dib  FA.  9;  slög  dib  22  (dann  slög 
alle);  indala  leth  dind  rigthig  FB.  15; 
aen  di  chardib  FB.  41;  ina  m-böi 
di  degmnäib  28;  ni  cluinter  din 
gärbthoraind  sin  acht  länbec  nur 
sehr  wenig  wird  von  diesem  scharfen 
Donner  gehört  FA.  14;  mir  dot- 
lucestar   dind  lucht  Hy.  5,  47.   — 

7)  Nach  dem  Superlativ  und 
superlativischen,  Begriffen:  ba  hail- 
dem  dib  SC.  6;  FB.  51;  SP.Y  2; 
ba  dili  lais  dia  düinib  TE.  1  Eg.\ 
rogu  de  mid  ocus  fin  p.  133,  3.  — 

8)  Nach  den  Begriffen  satt,  voll, 
genug:  ba  sathech  .  .  de  Hy.  5,  28 
[satt]-.,  län  . .  dia  aurdarcus  ScM.  1; 
FA.  21;  FB.  67  {voll);  nach  lor 
leis    di    cath    SC.    36    (genug).    — 

9)  Nach  samail  (Ebenbild):  ni  fuair 
a  samail  di  graig  SC.  37,  e;  ni 
fuair  a  samail  di  rig  s.  —  10}  Nach 
getoissen  Verben:  ni  bertais  buaid 
dib  nicht  trugen  sie  den  Sieg  da- 
von Lg.  8:  immafoacht  de  FB.  40; 
ro  iarTach'tdeiJ.  40, 18;  42,  9;  TE.  19; 
imcomaircith  scela  di  TE.  5  Eg. 
(fragen):,  ro  gaid .  .  di  Hy.  5,  49; 
dia  n-ebrad  von  denen  gesagt  ivorden 
ist  p.  132,  19;  FA.  15;  "is  de  at- 
berthe  in  siriti  de  deshalb  lourde 
„der  Riese"  von  ihm  gesagt  (ivurde 
er  sirite  genannt);  ro  ainmiiiged 
disi  sie  ivurde  genannt  SC  17.  — 
Nicht  erledigt:  din  mac  CC  b  LU.\ 
de  Hy.  2,  24;  SC.  37,  21. 

di  s.  di  xvnd  do  mit  Fron. 

1.  di-  die  Praep.  di,  Z^  873. 

2.  di-  Part,  privativa,  Z^.  862. 
Vgl.  der-. 

3.  di-  Part,  intensiva,  s.  di-mär, 
di-nert.   Vgl.  der-. 

1.  dia,  s.  di  mit  Pron.  poss. 

2.  dia  s.  do  mit  Pron.  poss. 

3.  dia  M.  Gott;  deus  Z^.  222. 
—  Sg.  Nom.  Hy.  6,  2;  3;  is;  5,  17; 
p.  39,  13;  40,  31;  48,  24;  Dia  lern 
Hy.  3,  6;  6,  9;  Dia  du  nim  SP.  III  4 
(vgl.  De  de  nimib  Hy.  6,  19);  Dia 
athair  Hy.  6,  e;  dia  talmaide  FB.  15; 
Gen.  i  fiaduaise  De  FA.  18;  24; 
for  deis  34;  läm  De  Hy.  7,  32; 
molad  2,  26;  FA.  5;  oc  digde 
Hy.  6,  19;   im  seirc  De  5,  21;   mac 


dia 


477 


diamair 


5,  6;  5g;  101 ;  6.  1.3;  öengoinne  25; 
aingil  2,  13;  64;  do  aidilcnecbaib 
j}  40,  is:  flatha  Hy.  1,  40;  5,  102; 
Gl.  SU  Hy.  5,  10;  ecailsc  FA.  '25; 
briithre  2d;  ii;/.  7,  31;  seu  1,  1;  3s; 
bennacht  5,  104;  tole  FA.  23;  nert 
Hy.  5,  45;  7,  2«;  cumachta  27; 
gnüsse  FA.  6;  20;  ciall,  rose,  cluas, 
intech,  sciatb,  sochraiteir^.7,28 — 35; 
De  athar  6,  4;  Dat.  do  Diap.  40,  32; 
FA.  12,  23;  Acc.  fri  Dia  FA.  12; 
dar  Dia  hei  Gott  Hy.  4  Praef.; 
Voc.  a  De  jj.  40.  34 :  De  mair  Hy.  2,  9; 
P/.   Dat.   diar  n-deib   T£.   14  Ey. 

—  Com2} OS.  oc  dia-guide  i.  oc 
guide  De  Gl.  zu  oc  digde  De  Hy.6,\9. 

4.  dia  Tag;  die  i.  latbi  Corm. 
p.  15;  (7ie.s  Z^.  270;  tvir(f  besonders 
in  yetcissen  Verbindungen  gebraucht: 
Vi  dia  bratba  Gl.  zu,  in  die  Christi 
TT^.  23c  (Z-\  271  a?s  Gen.  yefusst): 
tis  dia  mis  komm  nach  einem  Monat 
{eigentlich:  am  Tage  eines  Monats) 
LU.  p.  131,  25;  dia  tcöra  nömad 
TE.  11  LU.;  dia  tri  la  ocus  teora 
n-aidchi  FB.  42  £V/.;  cach  dia 
jeden  Tag  TE.  9  LU.;  11;  F^. 
26  LBr.;  2)  fri  dei,  fri  de  interdiu 
Z-\  271;  fri  de  bei  Tage  Hy.  2,  28 
(i.  illo);  CO  dea  iartaige  20  (i.  co 
bratb);  3"!  in-diu  hellte,  hodie  Z'^. 
271;  609;  ?>.  39,  22;  Hy.  7,  3;  7; 
17;  2c;  62;  Lg.  17.  19;  35;  53.;  18,  37: 
p.  131,  24rX»ss.  II  2;  ISC.  5;  13; 
14;  17;  32;  33;  45,  3;  FB.  31; 
.32;  76;  indiu  Hy.  7,  1;  50;  cussin- 
diu  bis  heute  SC.  7;  cosindiu  FB.  44. 

dia  ScM.  3,  is? 

1.  dia  n-  s.  di  »w*  Fron.  poss. 

2.  dia  n-  s.  di  mti  Prow.  re^ 

3.  dia  u-  (Fron.  rel.  a  n-  mit 
der  Praep.  di)  1)  als,  mit  Praete- 
ritum,  2')  wenn  {mit  Praesens,  mit 
Praes.  secnndarium,  mit  Conjunc- 
tir,  Futur,  Fut.  secundarium);  si 
Z^.  709:  bisiveilen  da  n-  statt  dia  n-. 

—  Gebrauch,  1)  als:  dia  m-bai 
illobra  Hy.  2,  45;  p.  17,  26;  35; 
fechtus  dia  m-bui  TE.  15  Eg.;  dia 
ro  forcoingair  FA.  2;  di'a  ro  es- 
comla,  dia  rucad  3;  dia  ro  chreit  32; 
danam  thuc  SC.  45,  7;  da  rö  edpair 
FA.  32  (dia  LBr.).  —  2^  wenn: 
dia  siabairtbfT  immi  FB.  61  yConj. 


Praes.?):  dia  fuasnaither  48  {Conj.)\ 
dia  m-be  nech  occä  sirfegad  imme 
. . , fogeba  FA.  10  {tüv  nz  nfQt^T/.tTDj, 
tioi'iofi  ;  FB.  24;  diamsa  j^ff.  p,  -'.^ 
FB.  48;  dia  ii-apra  TE.  13  LU. 
dia  nos  faictis  .  .  110  legfaitis  FA.  8; 
dia  cluintis  .  .  nos  gebad  ule  critb  14 
(ei  uy.n\oi£v,  zQi/itoiev  äV);  dia  m- 
bad  Conchobur  credbaigte  . . ,  is  Cu- 
cbulaind  cobarthe  SC.  29  {mehrmals, 
mit  mä  wechselnd);  diammad  11,  7; 
da  m-bad  29,  13;  da  m-bad  lim 
firiu  ule  .  .,  dobeVaind  .  .  ar  gnais  in 
bale  ränac  33,  35;  diamtis  11,  2; 
da  n-iccad  29,  5;  dia  coistithe  frim 
.  ..  ni  rigtba  chucu  7;  dia  n-dernad 
FB.  11;  dia  tuctha  ibid.;  dia  tisat 
..,dut  icfat  SC.  6  {iäv  eXü^ojair); 
p.  133,  7;  dia  tisad  SC.  29,  is;  ro 
päd  at  slän  0  chianaib,  dia  fesmais 
TE.  lOLU.  {vyiaivfQ  äv,  ei  syvojfxev). 

4.  dia  u-  s.  do  mit  Pron.  poss. 

5.  dia  n-  s.  do  mit  Pron.  rel. 

6.  dia  u-  s.  da. 

1.  dialml  duplex  Z\  980;  Dat. 
ar  chonsiu  diabuil  pro  duplici  con- 
sonante  SG.  8*.  —  Dazu  wohl 
auch  cöic-diabail. 

2.  dlabul  =  diabolus  Wb.  29b. 
—  S(f.  Xom.  p.  191,  26;  Gen.  dia- 
bail  FA.  20;  29;  i  n-gin  diabail  20. 

diada  göttlich;  diade  divinus 
Z\  792;  deoda  Fei.  Jan.  9.  —  PI. 
Gen.  na  n-dliged  n-diada  p.  169,  17. 

diadacht  F.  Göttlichkeit;  then- 
logia  Ir.  Gl.  81.  —  Gen.  i  n-oen- 
iaid  diadachta  ocus  doenachta  FA. 
34  LBr. 

diag  icegen,  vgl.  däig;  diag 
inna  comraime  SC.  2;  diag  neich 
las  tudcbad  16  [gleich  darauf  dit 
däig);  diag  Dechtiri  p.  328,  15  {vgl. 
p.  140,  11  VI. 

aiiial  diaid  „like  smoke"  SMart. 
34,  rgl.  ,,deo  breath,  air"  O'B., 
detfadach. 

diaid,  iiia  diai?  FB.  70  Eg., 
1 1  Fg.,  a  n-diaigb  TE.  9, 15  s.  dead. 

diall  Gl.  zu  diverticulum 
SG.  53i>;  declinatio  Z'K  986;  vgl. 
di-rellsat  deviarunt  Cr.  37c  (^2.  873). 

1.  iMnianir  geheim,  verborgen; 
diamir  obditus  SG.  183^;  in  diamrän 
clanculum  SG.  218»   {Z-\  273).   — 


lamsa  ^fj.  o.  2;    <  odÄ^^i^    '  „. 


diamair 


478 


dibercacli 


Sq.  Dut.  donibeir  immagiii  diamair 
TBF.  p.  146,  14. 

2.  diamair  e in  v  erho rcj n er  Ort? 
Vfjl.  „in  the  Diamhraibh  [or  deserts) 
ofBrcfjia"  O'C.  Onthe  3Iann.UlU. 

—  Sg.  Acc.  eter  chlitar  is  diamair 
SC.  44,  7;  PI.  Dat.  i  n-diamraib 
deiritib  parrduis  Gl.  zu  Fei.  Pro?.  21. 
Acc.  äibuiusa  ocus  diamairi  SC.  49 
{„delights  and  secrets''  O'C). 

diamuin  rein;  i.  glan  O'Dav. 
p.  76;  pur^is  Wb.  6^  {Z-\  250); 
i.  di-auim  {„loithout  hlemish")  Corm. 
Transl.  p.  62. 

dfaii  schnell;  celer  Z'^.  18; 
violent  O'Don.  Suppl.  —  Sg.  Nom. 
ecb.  -dian  FB.  47;  50;  ^9  310,  23; 
dub  dian  dammi  FA.  oO  LBr.;  Gen. 
F.  gäitbe  dene  Hg.  2,  39;  debtha 
dene  SC.  25;  Dat.  di  echtra  dian 
Dectiri  j3.  328,  23;  Acc.  ar  in  galar 
n-dian  Gl.  zu  Hy.  1,  (s.  —  Compos. 
dian-galar;  fri  dian-bas  Hy.  7  Praef. 

—  Adv.  CO  dian  Oss.  III 3. —  Com- 
parat.  deniu  rad  „swifter  tJian 
spcecli"  Three  Hom.  p.  22, 17;  28,  21. 

diauad  s.  diaiiid. 

dianall,  diaiidroch  FB.  47  s. 
ds'i  ■inid  all,  drocli. 

diandaini  CC.  2  LU.?  s.  andani. 

dian-galar  lanqor  {„the  lethar- 
gy")  Gild.  Lor.  Gl.  258.  —  Sg. 
Acc.  ar  diangalar  Hy.  1,  g  (i.  ar 
in  galar  n-dian). 

dianid    cui    est,     quibus    est 

FA.  14;  24;  33;   dianad  14  LBr. 

—  Vgl.  Wi.  Gr.  §  387. 
di-aiüm  makellos;   Gl.  zu  dia- 

main  Corm.    Transl.  p.  62.  —   Sg. 
•^    Nom.  set  a  detgni  dianim^£^  4j_i6j_ 
vjt_  Acc.  fria  cruth  .  .  n-diauim  IgT 
^^       1.  dias  spica  Ir.  Gl.  '6ö,'  zivei- 
silbig  Fei.  Nov.  24;  Wb.  13«  (Z'^.623^. 
2.  dias  F.  Ziveiheit  von  Per- 
sonen; in  dias  sin  haec  duitas,  hi 
duo  Z'^.  311;   ist  zweisilbig,   z.  B. 
Fei.  Mart.   13.    —   Nom.    in    dias 

FB.  15;  acht  dias  namma  SC.  3;  Gen. 
tigerna  deisi  duumvir  Ir.  Gl.  398; 
Dat.  a  n-dis  in  ihrer  Ziveiheit  = 
die  beiden  p.  132,  18;  ar  n-oen-dis 
wir  zwei  allein  SP.  II  5;  etruib  far 

J/.    n-dis  zwischen  euch  zweien  L(j.  d^ 
^      Acc.  cenmothä   in  dis  sin  FB.  94V 


di-asnete  unaussprechlich, 
unsagbar.  —  Nom.  cinnachta 
diasnete  in  chomded  FA.  12  (dia- 
suethi  LBr.);  is  difaisneti  FA.  19 
LBr.  [äir'im  LU.):  PL  Acc.  hriathra 
diasnete  na  n-aingel  FA.  2  (dia- 
sneti  LBr.). 

1.  dibad  Erlöschen,  Tod;  i. 
adbul  bäs  „an  enormous  death" 
(„to  become  extinct,  or  to  die  ivi- 
thout  issue"  O'Don.)  Corm.  Transl. 
p.  61;  dibath  i.  adbbul  bäs  i.  iar- 
sinni  ni  facuib  nech  dia  eis  H.  3. 
18  p.  68,  col.  3  {Stolies  l.  c).  — 
Acc.  cen  dith  cen  dibad  FA.  85; 
faithi  cen  dibad  Hy.  1,  47  (,i.  in 
poena). 

2.  diball  ,,property  of  a  de- 
ceased  person''  Sullivan  On  the 
Mann.  I  p.  CLXIII;  vgl.  O'Don. 
Suppl.  —  Acc.  dibad  bethath  che 
Hy.  5,  22,  Gl.  i.  indbas  („ptrofit"); 
ni  rir  mac  De  ar  dibad  o,  Gl.  ar 
indbas  . .  {„for  gain'-^). 

dibairgim  i chtve r fe,  schiesse ; 
„dinbhracaim  to  cast,  throiv"  O'B. 

—  Praet.  Sg.  3  nos  dibairg  FB.  65 
(diubraic  Fg.);  ro  dibairg  in  n-gai 
Bev.  Celt.  III  p.  178.  —  Inf. 
1)  do  chloen-diburgun  la  drochdaine 
Sc3I.  17.  —  2)  „diübhracadh  shoo- 
ting  with  a  botv,  military  engine, 
musket"  ff  Don.  Siiptpl.;  PI.  Dat. 
do  cloin-dibraicthib  ScM.  17  H. 

dibdaiin,  ar-dibdaim  III  ich 
lösche,   lösche  aus,   vernichte. 

—  Praes.  Sg.  3  indi  ar-dibdai  Gl. 
zu  exstinguentis  Ml.  48c.  _  Conj. 
Sg.  3  ro  dibda  Gl.  zu  Hy.  4,  5.  — 
Praet.  Sg.  3  ar-ro-dibaid  itith  iud 
Israbel  spiurdalti  inna  noib  Wb.  11  <i 
{Z-\  882,  „restinxit  sitim"  Stolce.^. 

—  Inf.  do  dibdud  a  brotha  SC.  36. 

—  Vgl.  CO  n-derbadad. 
dfbechau  „throat"  Gild.  Lor. 

Gl.  135. 

dibergr  F.  Zorn,  Aufruhr, 
vgl.  ferg?  dibhfeirg  r  er  enge  fJDon. 
Gr.  p.  272.  —  Gen.  iarsin  tress 
diberge  sin  Bev.  Celt.  III  p.  177 
{„after  that  onslatight");  PL  Acc. 
fossudiur  a  n-dänu  ocus  a  n-diberga 
p.  327,  40;  141,  27;  12. 

dibei'iLrach    zor n w ü t h ig ,     Un - 


fo  tli'bi 


479 


con  di'dail 


rulistifter,  Bchell;  „n  rinäietii'c 
'person,  a  rehel,  a  handit"  O'Don. 
Snppl.;  „dibhfeargacli  farious,  rin- 
dictwe"  (JB.  —  Fl.  Gen.  nonbur 
»lihercach  Hy.  5,  65. 

fo  (lil)i  FB.  13,  debi  Eg.? 

for  dun  dibiü  FB.  46,  genauer 
ior  du»  dibni  occidet  nos?  etiva  zu 
etir-dibnet  perimnnt  Ml.  Ib^,  c,  ni 
air-dben  nee  inteiimit  SG.  30»  (air- 
di-ben,  Z-\8S-2),  vgl  Wi.  Gr.  §310'? 

dibirim  I  hanish  O'B.  —  Inf. 
di'birt  O'Don.  Gr.  p.  200. 

dibliiiaib  s.  da  und  liu. 

dibocht  Hij.  6,  8  {„demons'  an- 
g,ush-)y 

di-cliauim  cano,  dichau  brichtu 
Corm.  p.  32  nescoit. 

diburguu  s.  dibairgim. 

di-chelim  I  ich  verhehle,  ver- 
berge. —  Pass.  Praes.  PI.  3  ni 
dichliter  Gl.  zu  Hy.  6,  ii.  —  Part. 
ni  diclielta  Gl.  zu  nad  chlethi  Hy. 
5,  71.  —  Inf.  Nom.  is  eola  side 
ui  fil  nach  diclith  airi  g^iarus  hie, 
non  est  ulla  celatio  cor  am  eo 
Wb.  la  {Z-\  802);  dicheilt  Etäiniu 
fair  TF.  18  Eg.  (vgl.  Wi.  Gr.  §  354e). 

dichell  F.  Vernachlässigung. 

—  Nom.  ni  dermat  na  dichell 
„{there  has)  not  ibeen)  forgctfulness 
nor  neglect"  Fei.  Epil.  121;  do- 
gniat  tröcaire  cen  dichill  FA.  27 
(dichell  LBr.)\  o  ro  damnad  a  for- 
cetul  ceu  dichill  F5. 30  ( dichell  E'ry.). 

dichill,  vgl.  „dithchioll  M.  endea- 
vour,  industry"  (JB.?  „Ni  hiongna 
liom  an  cluithche  do  bhreith  dhuit, 
a  Oisin",  ar  se,  „agus  a  dhithchioll 
ag  Osgar  da  dheunamh  dhuit" .  . 
„seeing  that  Oscar  is  doing  Ins  best 
for  thee"  Torr.  Dh.  p.  146.  —  Dat. 
dorn  dichill  Hy.  5,  io5  {„for  my 
protection"  StoJces,  dichill  protec- 
tion O'B.). 

dichend  iiime  TE.  9  Fg.? 

att  diolieiui  eine  in  einer  Ge- 
schivulst  (att)  bestehende  Krankheit? 

—  I>at.  ar  att  dichinnn  SG.  Incunt. 
(Z-.  'J4'J);  Acc.  CO  n-derna  att  dicend 
dia  churp  SMart.  35,  „a  sudden(i) 
swclling"  Stokes,  mit  Berufung  auf 
dichennaib  „continuo,  ex  tempore". 

dicheuuaim  II  ich  köpfe;  1  be- 


head    O'Don.   Gr.  p  272.  —    Inf 
Dat.  iarna  n-dichennad  FB.  11. 

dichetal  dooheimaib  „exiem- 
p  orr  r  e  e  1 1  a  l ",  ein  Zauber  in 
itnjiriiris/rlrti  Versen,  den  S.  Patrick 
nicht  rcrhot,  da  er  nicht  mit  einem 
Opfer  an  die  heidnischen  Götter 
verbunden  war;  s.  Corm.  p.  24 
imbas  forosnai;  0' Curry  Man.  Mat. 
p.  240.  —  PI.  Acc.  tria  brichtu 
agas  dicetla  agas  cantana  Aen. 
Carm.  p.  526,  5. 

dichmairc  „any  unpermitted,  and 
therefore  illegal,  act"  Stokes,  Fei. 
Index;  nad  char  dichmaircc  i.  ni 
con  cardis  galt  (fheft)  Fei.  Aug.  16.  Z      -7 ? 

—  Dazu  als  Adverb  dichmairc  i.  '^ßC  327» 
ein  athcomarc  {„tcithout  asking") 
Corm.  Transl.  p.'öi,  ivithout  asking 
permission  O'Don.  Suj)pl.;  dich- 
maircc hVilad  ohne  die  Ulter  zu 
fragen  p.  143,  2. 

di-ehöem  unfreundlich.  — 
PI.  Nom.  nit  dichoim  a  dorsidi 
Ml.  carm.  2,  24  („unkindly"  Goid.^ 
p.  20,  immites  ZK  226). 

dichor  s.  di-chiiiriur. 

dichra  „fervent".  —  Sg.  Acc. 
CO  n-derna-siMW  ernaigti  n-dichra 
Three  Hom.  p.  118,  20.  —  Adv.  co 
dichra  ibid.  104,  5. 

dichrichide  SP.IIg  abgegrenzt, 
vql.  dechrigim  {von  crich)  dispesco 
SG.  391»  {Z-\  438). 

di-chuiriur  TII  Dep.  ich  entfer- 
ne, vertreibe.  —  Conj.  Sg.  1  cura 
dichuirer  mo  pecda  dorn  deggni- 
marthaib  Gild.  Lor.  Gl.  261  {zu: 
donec  . .  peccata  mea  bonis  factis 
deleam).  —  Pass.  Praet.  Sg.  .3 
ro  dichuired  in  chomrorcain  sin 
SMart.  23.  —  Inf.  dichor  cecha 
doccwmla  „to  repel  every  hardship" 
Three  Hom.  p.  84,  6. 

di-chiimiic  Ohnmacht.  —  Sg. 
Gen.  golgairi  thruag  dichumaic  p». 
190,  17? 

di-chumung' Ohnmacht,  Schirä- 
che. —  Sg.  Gen.  däine  dochlu  di- 
chumaing  SC.  25?  Dat.  i  n-diclm- 
mung  „in  weakness"  FA.  24  (di- 
chumang  LBr.). 

oen  didail  SP.  V  12  „without 
reprouch" ? 


480 


diduad  31.  Trost,  Trösten, 
Stärkung;  dithnad  remissio,  so- 
lacium   Z'^.   803;   vgl.    dodonaimm. 

—  Sg.  Nom.  mad  slaän  in  ball 
iarna  galar  is  diduad  donaib  ballaib 
ailib  Wh.  12i>  {est  refectio  ceteris 
memhris  Z'^.  996);  cid  ind  fochith 
follongam  dober  dithnad  dar  a  hessi 
was  mich  das  Leiden  ist,  das  wir 
erdulden,  er  cjieht  einen  Trost  dar- 
nach Wh.  14b  (_Z-\  997);  Dat.  do 
glanad  ocus  didnad  anmand  inna 
firen  FA.  16  („to  cleanse  and  pu- 
rify"  Stokes'i. 

die  s.  4  dia. 
^7      difaisueti  s.  diasn^te. 
>f y  V       niaui  dig,  dig"sid  s.  decliad. 
-V         i'i  dig-  s.  debcli. 
'T'"         di-galiiiii    I    icJi    vermindere. 

—  Praet.  Sg.  3  ro  digaib  a  thtiara 
sie  verminderte  seine  Speisen  Gl. 
zu  Hy.  b,  (js;  nis  digaib  allenaniain 
Hy.  5,  2g;  nis  digaib  allin  36;  ni 
digaib  a  nert  es;  nis  digaib  ni  dib 

FA.  16  LBr.  (dingaib  LU.).  — 
Inf.  digbail  deminutio  Z'^.  873; 
damnum  O'Don.  Suppl. 

di-gal  F.  Bache:  vengeance 
Corm.  Transl.  p)-  •'^'^-  —  Nom.  is 
digal  mani  comollnither  side  Wh.  2« 
(Z'^.  474);  ciped  chia  dib  no  marb- 
tha  ar  tus  a  digail  dia  cheiliu 
Rev.  Cell.  Ulp.  183;  Gen.  breö  digla 

FB.  46;  tabairt  diglae  datio  vin- 
dictae  Wh.  4«;  Dat.  do  digail  ad 
vindictam  Wh.  28a,  3;  Acc.  in  taiu 
dombera  digail  for  pecthachu  Wh.  25<i 
(,Z^629);  conicfimmis  a  digalTFö.  17* 
{Z-\  461). 

dfg'alim  ich  räche.  —  F^lt. 
Sg.  1  in  tan  not  digel  „when  1 
shall  avenge  thee"  Rev.  Celt.  III 
p.  183;  2  cia  luatlie  nora  digela  ??/iVZ. 

di-gaiid  dicht;  „diogliann  plen- 
tiful,  deep"  O'R.  —  Sg.  Gen. 
dochum  ind  feoir  diguiud  Tliree 
Hom.  p.  34,  8. 

dig-ar,  „diogar  eagcr,  intent, 
vehement"  O'R.  —  PL  Kom. 
slüaig  digail-  FA.  30  (digaire  LBr.). 

dig'de  „a  hlessing,  dighdhe  i. 
beannachd  (JCl."  Stolces,  Fei.  Index. 

—  Sg.  Dat.  ateocham  diar  n-digdi 
„let  uspray  to  hless  us'^  Fei.  Dec.  2(); 


oc  digde  De  Hy.  6,  19  (i.  oc  dia- 
guide  i.  oc  guide  De\  „in  jn-aying 
God"  GoicP.  p.  149.  —  O'R.  hat: 
„dighdhe  a  commendation,  hlessing; 
gratitude",  und  „dighdhi  great  de-  fj 

sire,  amhition."  Vgl.  dighde  i.  sith  j' 

O'Dav.  p.  72? 

dig-eni  fecit  Tir.  (3,  vgl.  dingniu, 
do-gniu. 

CO  ro  dig-lä  in  ceo  dind  FB.  36, 
his  der  Nehel  von  uns  verschwunden 
ist?  vgl.  digleodh  to  settle  O'Don. 
Suppl. 

dig'laeh  rächend.  —  Sg.  Nom. 
diglach  a  gus  SC.  18,  4. 

diglaid  M.  ultor  Z'^.  792. 

dig-uae,  dig:ua  „reproach".  — 
Sg.  Acc.  cen  digna  i.  cen  täire  no 
cen  tröige  no  cen  dimecin  Fei. 
Jan.  22;  i.  cen  dimicin  Sept.  18; 
na  dainair  digna  i.  neim-gne  i.  droch- 
gne  Fei.  Fehr.  9;  10;  nad  airdlig 
digna  SP.  V  7;  na  dlig ..  digna 
Fei  Wart.  7.  —  Stokes,  Fei.  Index, 
setzt  auch  ein  Adjectiv  digna,  dig- 
nae  a»i:  cona  dubsluag  dignai  „with 
his  hlack  reproachful  host"  Fei. 
Prol.  254;  allein  unbeschadet  der 
Glosse  i.  dimicnech  könnte  dignai, 
das  auf  ar-rig-ni  [unserer  Könige) 
reimt,  Gen.  Sg.  sein  (with  his  hlack 
host  of  reproach).  Vgl.  O'Dav.p.  Ib. 
»<  digrais  „excellent"  Stokes, 
Fei.  Index;  i.  dogres  no  ro-niaith 
Fei.  Jan.  9.'  —  Sg.  Nom.  oenm«c 
digrais  Dechtere  SC.  33,  32;  bä 
digrais  nüall  45,  3;  digrais  cloth 
Hy.  5,  09;  Acc.  fria  cruth  n-digraiss  %L  l 
n-dianim  Lg.  4,  19.  ^     * 

digrus  1.  (Uamair  O'Dav.  p.  75, 
digrais  Ilac  Firhis. 

di-gu  contemptio  Z'^.  268. 

di-guiu  i.  sarughadh  CCl.,  rio- 
lation,  maighin  dighona  a  sanc- 
tuary  O'Don.  Suppl.;  vgl.  On  the 
Mann.  Index. 

dil  angenehm;  gratus  Z'^.  275. 
—  Sg.  Nom.  dil  dam-sa  SP.  V  5; 
nim  dil  Hy.  2,  44;  Acc.  cheist  n- 
doraid  n-dil  SP.  II  12;  cen  dil 
ohne  Angenehmes  Oss.  II  sV  — 
Compar.  diliu  propius,  acceptius 
Z-^.  275;  dile  carior  Ir.  Gl.  1121: 
diliu     lim     longud    oldäs    cach    ni 


4i     oU,.i-^;^ 


Jt  «4%'ir^ 


<^p.w>fc^  ;  t>.  2  '^-%^       ^ 


481 


di'ma: 


FB.  .32;  im  Sinne  des  Superlativs 
ba  diu  lais  dia  düinib  'TE.  1  Eg. 

dil,  di'ol  propitiation,  re- 
muneration,  satisfaction, 

sufficiency  O'B.  —  Nom.  mä  tä 
do  dhiol-sa  do  chliamhuin  ann, 
creud  as  nach  m-biadh  mo  dhiol-sa 
d't'ear  agus  d'fearcheile  auii  Torr. 
Dh  p.  4G,  8;  Acc.  dobheurfaidh  se 
diol  damh-sa  „he  shall  pay  me" 
ibid.  p.  126,  26;  bain  fein  do  dhiol 
dhiobh  ibid.  p.  140,  is;  giir  ithea- 
dar  diol  a  säsuighthe  dhiobh  22 
{„so  that  they  ate  their  fUl  ofthem"). 

dilainiKK'h,  „diolamhnach  a  hi- 
relin{f,..a  brave,  stout  man" 
O'R.  —  Sg.  Gen.  ar  eagla  an  dio- 
lamhnaigh  sin  Torr.  Dh.  p.  120,  15 
{von  dem  Wächter,  den  die  Tüatha 
De  Danann  bei  einem  zauberischen 
Eibenbanm  angestellt  haben).  — 
Vgl.  2.  dilmain. 
■*  dileg-im  ich  vernichte.  —  Fut. 
Sq.  3  dilegt'aid  a  maith  a  n-olc 
FA.  24  LBr.  (bädfid  LU.).  —  Inf. 
dia  n-dilginnd  Ml.  33^  15;  Lg.  1  ij* 

dilegtiiith    M.    extermmator' 

diles  eigen,  zugehörig;  N. 
Eigenthum;  proprius  Z'-^.  788.  — 
Sg.  Nom.  ni  bid  diles  ic  neocb  dib 
SMart.  22;  dognas  diles  FA.  80; 
ög-diles  din  du  Chunnnin  leth  ind 
orpi  so  Tir.  G  {„absolutehj  belon- 
ging  to  C.")\  Dat.  ron  snadat 
diar  n-dilius  Fei.  Jan.  29.  —  Vgl. 
1.  dilmin. 

dilgud  M.  Vergeben,  Verge- 
bung; venia,  remissio  Z'^.  873; 
vgl.  do-lugim.  —  Gen.  do  chungid 
dilguda  dia  chintaib  Lat.  Hy.  II 
Praef.  (Goid.'^  p.  94). 

dilgudach  vergebend,  s.dilucht. 

dili  i.  diluvium  {Sintfluth) 
Corm.  Transl.  p.  60.  —  Sg.  Gen. 
0  ainis;V  dilenn  Note  z%i  Fei.  Dec.  11; 
Dat.  don  dile  Fei.  Epil.  452. 

dillacht,  dilaclit  „sinless" 
Fei.  Index  idiolacht  i.  di-lochd  i. 
gan  locht  O'Cl.),  vgl.  jedoch  dilucht. 
—  Sg.  Dat.  tiadu  huas  domun  dil- 
loclit  Hg.  6,  7,  „a  sinle-^s  God  above 
the  World"  Stokes  Goid.'^  p.  118 
nach  der  G'osse,  aber  Fei.  Index 
fasst  er  dillocht  als  Dativ. 


dillat  Geivand,  Kleidung; 
cymr.  dillat  vestimentum  Z^.  840. 
—  Nom.  dillat  leith  ungse  senmessib 
Tir.  6?  Acc.  dillait  Hy.  ö,  82  (i. 
etach^i;  dillat  84;  gabaid-seom  dan 
a  dillat  n-6onaig  n-imbi  in  laa  sin, 
bäi  da  etgiid  immi  i.  füan  .  .  cliab- 
inar  sröil  siricda  re  ebnes  LU. 
p.   81a,  24. 

dillochtaigtlie  in  der  Glosse  zu 
dillocht  Hy.  G,  7,  vgl.  diolochdach 
faultless  O'B. 

1.  dilmin,  di'lmaiu  legitimus 
Z^.  21  (1083);  777;  is  dilmain  Gl. 
zu  licet  SG.  137^  (Nigra);  dilmuin 
i.  dilis  O'Dav.  p.  73;  79.  —  Sg. 
Nom.  ni  bid  nach  diles  ic  neoch 
dib,  nir  bo  dilmain  do  neoch 
dib  creicc  no  cennach  do  denam 
SMart.  22. 

2.  dilmain  „a  freeman"  {?) 
Stokes  Fei.  Index;  vgl.  dilmuin 
Corm.  Transl.  p.  60?  —  Sg.  Nom. 
cach  dilmain  iarsin  fil  cen  recht 
cen  reir  Fei.  Pref.  p.  X  {Raivl.), 
im  Gegensatz  zu  fir-manach;  is 
arra  tri  coecat  do  dilmain  not  geba 
Fei.  Epil,  180,  im  Gegensatz  zu 
noeb.  —  Vgl.  dilamnach. 

dilse  F.  Zugehörigkeit,  Ei- 
genthum; proprietas  Z'^.  248;  in- 
herent  right  O'Don.  Suppl.  —  Dat. 
do  ru-dilse  a  n-delbe  von  dem  vollen 
Zubehör  ihrer  Gestalt,  s.  unter 
comslänaigim;  Acc.  Almu  amaZ  ro 
böi  do  lecun  do  ar  dilsi  CCn.  7. 

dilsecb  bäis  „guilty  of  death" 
Sench.  31.  III  p.  136. 

dilsigrim  III  ich  gehe  einer 
Sache  verlustig;  „I  forfeit".  — 
Praet.  Sg.  3  co  ro  dilsig  na  eocho 
FB.  40.  —  Inf.  Nom.  dilsiugJtcZ 
in  claideb  do  I)ubthaeh  „the  for- 
feiture  of  the  stvord  to  Dubthach" 
Three  Hom.  p.  70,  15;  Gen.  luid 
Brigit iarum  co  Dunlaing  do  guide  dil- 
sigthe  da  hathair  in  chlaideb  ibid.  10. 

dlltud  s.  diultaim. 

dilucht  i.  dilgudach,  ut  est  frim 
diubairt  ba  dilucht  (JDav.p.  Ib,  frim 
dubart  ba  dillacht  Fei.  Ep.  71  Laud. 

diniain  träge,  nichtig,  leer? 
sine  operatione  i.  antach  no  dimain 
cen  maine  do  erniud  Gl.  zu  otiosa 
31 


diinaines 


482 


dine 


iWi 


LHij.  fo  11^  [Goid:^  j).  67'i;  diomh- 
aoin  idle,  lazy,  vain  OB.;  unnütz, 
eitel  Torr.  Dh.  p.  174,  20.  —  5'^. 
Acc.  in  coibes  n-dimain  FB.  40  Eg.  ? 

dimaiues  M.  EitclTieit,  Nich- 
tif/l-eit.  —  Sg.  Nom.  na  dimaines 
in  t-soogail  neque  mundi  vanitas 
GiJd.  Lor.  Gl.  lU. 

dimhuaid,  vgl.  .,dimbuaigh  un- 
successfulness  O'B.  —  Nom.  dim- 
buaid  sceoil  FB.  71  {eine  utirülim- 
liche  Geschichte);  diombuadh  catha 
defeat  in  butile  O'Don.  Gr.  p.  06I. 

dimbüau,  diomhn&n  perishahle 
O'JDon.  Gr.  p.  272. 

diml)iiide('li,  diombuidheach  un- 
grateful  O'Don.  Gr.  p.  272 

a  diuicaiseu  p.  310,  35  für  a  da 
imcaiscn. 

dimdach  „displeased"  O'B  ; 
„tinthmikful"  Stolzes.  —  Nom.  fecht 
ba  dimdach  a  miimi  de-sium  Three 
Hom.p.'6,-d\  dimmdach  ihid.p.  78, 12. 

di-mess  M.  Geringschätzung; 
contemptio  Z'^.STd;  FeZ.p.LXXVl39. 

di-iiiiad  Unehre,  Verunehren. 
—  ylcc.  mo  dimiad-sa  SC.  41. 

dimiccem  F.  dejudicatio,  re- 
prohatio  Z-^.  711.  —  «SV/.  Gen. 
mess  dimicme  Wh.  11'^  Judicium 
reprohutionis. 

diiniceu,  „dimhiccin  contempt, 
reproach"  OB.;  dighuae  i.  dimi- 
cin  O'Bav.  p.  Ib.  Davon  dimic- 
nech  s.  unter  dignae. 

di-iuör  sehr  gross;  diomhör 
very  great  O'Don.  Gr.  p.  272;  vgl. 
der-mär.  —  Sg.  Nom.  FB.  81; 
Gen.  F.  fairrci  dimore  FB.  85; 
Fl  N.  slöig  dimöra  FA.  24. 

1.  diu  Conj.  daher,  also,  min; 
in  denMss.  abgekürzt  Al  geschrieben; 
dim  (m?)  ergo,  igitur  Z'^.  699.  — 
fecht  n-and  diu  Lg.  7;  8;  12;  p. 
4o,  12;  46,  2i;  a°'mPDüi-sium  din 
Lg.    9;    in    tan    din    Lg.    17;    18: 


ScM.  15;  bä  torrach  din  ind  ingen 
CG.  6  LU.  darum  Eg.)\  tecat  diu 
Lg.JJi;  ScM.  16;  ro  'lä  din  i  socht 
müf~Tnti  Mac  Dathö  Sc3I.  3;  p. 
11,  8;  46,  24;  denaid  immacallaim 
din  veranstaltet  daher  eine  Bera- 
fhung  FB.  6;  0  ro  gle  din  a  im- 
rädud  als  er  nu)i  seine  Ueberlegnng 


'^iüm 


abgeschlossen  hatte  FB.  8;  iss  e 
sin  din  curathmir  mo  thige  das 
also  ist  der  Heldenantheil  meines 
Hauses  FB.  9;  mo  lecud-sa  din 
(SC.  44  (meine  Verstossung  also!); 
isi  mo  riar-sa  din  das  nun  ist  mein 
Verlangen  FB.  16;  is  e  din  cetna. 
tir  FA.  4  LBr.;  5;  13;  14;  16; 
17;  22;  24;  29  {in  LU.  immer 
da»^).  —  Es  findet  sich  diu  aber 
auch  da,  wo  der  Zusammenhang 
ein  „auch"  verlangt:  ructha  diu 
beos  in  da  apstal  dec  FA.  2  LBr. 
[da,n  LU);  3  LBr.  (da,n  LU.) 
32  LBr.  (daw  LU.);  Lg.  6  Lc.:i  ^ 
8  Eg.  —  Töcuirid  din  .  .  toirbirid^ 
tra  p.  169,  10  ff.   tvie  gr.  fj.iv..6L 

2.  din,  diiul  s.  di  mit  Artikel. 

diu  Schutz.  —  den  i.  din  no 
daingen  O'Dac.  p.  79.  —  Sg.  Nom 
ba  din  do  nochtaib  LHy.  Amr.  85; 
am  din  cach  dochraid  10.  328,  4; 
142,  2;  Gen.  caithir  dina  „a  city 
of  protection"  Note  Z7i  Fei.  Jan.  4; 
Dat.  do  din  na  mac  Fei.  p.  XXXVI. 

diud  schön;  dinu  i.  aibhinn 
O'Dav.  Gl.  p.  79;  din  pleasant, 
delightful  O'R.  —  Sq.  Dat.  üas 
domuu  diud  SC.  45,  2;  PI.  Nom. 
ScM.  21,  42?  —  Hierher  auch  din^^^ 
blai.  dinu  Idai  X(/.  17.  34?  (jY, 

diud,  diuu  Hll  gel,  Höhe;  afor- 
tified  hill  0' Don.  Suppl.;  dinn  i.  tu- 
lach,  ut  est  bla  cethra  dinn  O'Dav. 
p.  79;  dinn  i.  ard  no  cleith,  ut  est 
for  dinn  flatha  finne  i.  for  cleithe 
neime  {Fei.  Mai  17)  O'Dav.  p.  75; 
Dind-senchas  Topographie,  s.  OntJie 
Mann.  Lidex.  —  Sg.  Gen.  sabb  cech 
dcuua  LU.  p.  9a,  32  {Amra  II  6^;  PI. 
Nom.  diuda  O'Don.  Supj^l-;  Dat.  i 
n-dinnib  Hy.  2,  28  Fr.  (i.  i  telchaib). 

diudba  i.  bocht  {arm)  O'Don. 
Suppl.;  i.  doma  O'Dav.  p.  76. 

diud^ua  Hügel,  Höhe,  Fe- 
stung; a  fort,  a  dwelling,  a  tomh, 
ard-dingua  na  hEreand  i.  Teamhair 
{B.  of  Lism.)  O'Don.  Suppl.  — 
PI.  Dat.  i  n-dindgnaib  ocus  i  cno- 
caib  FA.  14  („in  heights  and  in 
hills")\  di  dindgnaib  Roerenn  SP.Yj. 

1.  diue  „a  gener ation,  an 
age,  a  tribe"  OB.  —  Acc.  sech 
cach  n-dine  SP.  V  4. 


483 


2.  diiie  s.  diiui. 

1.  di-iiert    „vast    strength". 

—  S().  Nom.  fri  deman  is  diiiert 
Fei.  Epü.  158  i.  is  adbail-ncrt  no 
is  nert  De  Tkree  Ir.  Gl.  jx  140. 

2.  di-nert  „iceakness"  OB. 
diiigail)   FA.  16  LU.  soviel  als 

digaib  LBr. 

diiigl)!!!!!!  I  ich  tvcise  ah,  zu- 
rück, schlage  ah,  zurück;  I 
repress,  repel,  ward  off  O'Don. 
Svppl.  —  Praes.  Sg.  1  diugbaim 
oenfer  pt.  328,  9;  cach  n-errid  11 
{vgl.  arurg  gach  n-einvVZ  p.  142,  s). 

—  Conj.  Sg.  3  Dia  dim  cech  ssetli 
doringba  Hg.  6,  9  Fr.  —  Praes. 
sec.  Sg.  3  dot  dingbad-su  FB.  94. 

dingbiila  loürdig,  angemes- 
sen, eigentlich  Gen.  von  dingbäl. 
dingbäil   {hif.  zu  dingbaim   in   der 

Pcdriüilini  ..(■>:  mit  -Tilli ii lulctll  Klff- 
nr]iuir„..I<m,nnhn,  r,l,,<-l,l:nnni,r„"? 
vgl.  ..(liiiiinaiin  /  imid-Ii.  iijnal,  arer- 
comc"  O'li.);  Gl.  zu  idoneus  Corm. 
Transl.  p.  94  idan;  dignus  Ir.  Gl. 
668,  mi-dingbala  indignus  G69.  — 
^Ip-ben  dingbala  rig  La.  12:  dingbäla 
do  rig  SC.  42;  mnai  do  dingbala-so 
V— Xff.  12^  ein  muai  a  dingbala  TE. 
2  Fg. ;  dingbalo  0 ;  a  caeimcheli .  . 
dingüala  bodein  20. 

diiig'iin  I  ich  hezicinge,  zivän- 
ge;  I  urge,  thrust,  suppress  O'B  ; 
vgl.  fo-dingim.  —  Perf.  Sg.  3  dedaig 
Hy.  '6, 4.  —  Praet.  Sg.  3  ro  ding  a  lara 
(lies  läim) . .  ina  craes  FB.  86  Fg. ; 
Dep.  ro  dingestar  Gl.  zu  Hy.  '6,  4. 

ding'iiiu,  diuguim  III  ich  ma- 
che, vgl.  digeui,  do-gniu.  —  Praes. 
Sg.  1  ui  dingMo  vielleicht  zu  lesen 
FB.  31?  PI.  1  nocho  dingniam-ni 
FB.  6.  —  Conj.  Sg.  3  däig  no  co 
diugnea  SC.  45,  25.  —  Praes.  sec. 
Sg.  3  cia  hairni  a  n-dingned  a  boith 
„where  he  should  huild  Ms  hooth 
Three  Honi.  p.  104, 17:  co  n-dingned 
FB.  77;  na  dingned  das  sie  nicht 
fhüte  SC.  42.  —  Fut.  Sg.  1  ni 
dingen  FTJ.  p.  68a,  24;  29  —  Fut. 
sec.  PI.  3  na  dingentais  FB.  77. 

diiiim  I  drink,  imhihe,  suck 
O'B.  —  Praet.  Sg.  3  dith  Htj.  5,  70. 

—  Praet.  Sg.  3  Dep.  ro  dinestar 
Gl.  zu  dith. 


diiiu  agna  SG.  49a  (j?-2.  255); 
dine  O'Don.  Svppl.;  Dat.  din  dinit 
de  agna  SG.  39b. 

Ai-in'Vergoldung.  —  Daf.cn  niin- 
daib  argdidib  fo  diör  TBF.p.  138,  4. 

di6rad  31.  Vergoldung.  —  Dat. 
CO  n-diörad  öir  friü  FB   2. 

(üir gehührend,  schuldig;  dior 
due,  proper,  fit,  laivful  O'Don. 
Stippl.  —  Sg.  Nom.  amal  is  dir 
do  mogaid  SMart.  6. 

dire  F.  Gehühr,  Busse;  a  dire 
„his  due,  ivhether  flne  o"»-  ivages" 
O'Don.  Suppl. 

direecra  p.  191,  is,  vgl.  difrcagra 
unanswerahle  O'B. 

direch  gerade;  dire-Ach  straight, 
xipright,  just  O'B.  —  PI.  Nom. 
fertsi  criiadi  colg-dirgi  2h  310,  30; 
inndell-dirghe  a  dha  colptai  TF. 
4  Fg.\  set  diriucb  Gl.  zu  drochet 
Hy.  6,  4.  —  Ädv.  co  diriuch  FB.  26. 

dirge  F.  Geradheit;  rectitude 
O'B.  —  Sg.  Acc.  co  riac/if  a  dirgi 
.  .  inna  cetna  FB.  28. 

dirg'im,  dirigrim  III  ich  macJie 
gerade.  —  Praes.  Conj.  Sg.  2 
mam  dirgi-siu  FB.  27;  5  nod  n- 
dirgi  FB.  27.  —  Inf.  Dat.  a  tech 
do  dirgiud  FB.  27. 

dirg-iüd  eretti  FB.  30,  dirgiud 
creitte  ior  a  rind  LU.  p.  113'',  34 
{Siah.  Concid.].  dreim  fri  fogaist 
CO  n-dirgiud  crette  for  a  rind  ibid. 
p.  73a,  3  [TBC),  ibid.  p.  125b,  4 
{Tochm.  Em.),  ein  cless  Cuchulimi' s, 
wohei  er  auf  dem  Kopfe  stand; 
,,siriiiiihtn,iiiiii>fhnihj,,,ihisspear-(i) 
jioiitf--  ()'  J!rinir(  'niirr.  .Siah.Concul. 
p.  440,  'Woselbst  er  folgende  Beschrei- 
bung aus  dem  Imram  ciiraig  Maeiduin 
{H.  2.  16)  mittiteilt:  A  n-dolotar  a 
comfocus  di  {in  die  Nähe  der  Insel), 
atraig  anmanda  mor  [ein  grosses 
Thier)  isiud  iudsi  ocus  (i)  correithig 
imon  indsi  imma  cuairt.  Ba  luathi 
la  Maef  Duin  oldas  gaeth.  Ocus 
luid  iarona  i  n-ard  na  hiunsi  ocus 
dirgis  creit  and  i.  a  cend  sis  ocus 
a  cüsa  suas,  ocus  is  amlaid  no  bid 
imsoad  ina  crocend,  an  feoil  ocus 
na  cnama  do  impod,  in  crocund  (sie) 
immorro  dianechtaircen  scibuid(szc), 
no  an  ci'oicend  lecht  n-aile  dan 
31* 


dmm 


484 


diuit 


(lianechtair  (lo  impiul  amuil  miiileufl 
do  impud,  na  cuami  ociis  an  feoil  ina 
tairisium.  0  ro  bai  co  cian  in  cruth 
sin,  atracht  suas  dorisi  ocus  reitig 
timcell  na  liindsi  imma  cuairt,  amail 
dorignear  tus.  Luid  dan  doridisiisan 
inad  cetna,  ocus  an  fecht  sin  an  leath 
dia  crocund  no  bid  sis  cen  scibiud, 
ocus  an  leath  n-aill  no  bid  suas  imre- 
thed  imma  cuairt  amail  licc  muilind. 

diriiii  unzählbar,  tinnenn- 
har;  Gl.  zu  innumeros  Gild.  Lor. 
Gl.  234;  v()l.  i.  hö  nephairim  no  indi- 
arim  Gl  zu  tenqms  innumero  (He- 
rum est  Ml.  17d,  6  {Z-\  S62\  — 
Nom.  FA.  19  (difaisneti  LBr.): 
SC.  35. 

dirimm  N.  Bienge,  Schaar, 
Truppe;  dirim  i.  imad  O'Dav. 
p.  75  {mit  Bezug  auf  Fei.  Epil.  143i; 
i.  di-reim  reim  n-deda  („course  of 
tiüo  things")   Corm.  p.  24   imrimm. 

—  Sg  Nom.  dirimm  TBF.  p.  138,  9; 
PI  Dat.  ina  n-diormannail)h  Torr. 
Dil.  p).  4ü,  25;  Acc.  ro  thuirsem  a 
n-dirmand  Fei.  Epil.  143  (i.  a  n- 
immatV 

dirösci  differt,  excellit  SG. 
42i>,  diroscai  40a  (ZI  437,  873); 
311  im^[Goid.^p.2'd).  Vgl  doroscai. 

dirsau  traurig,  wehe,  ach; 
,,dursan  sorrowful"  O'B  ;  „dursann 
woe  isme!  alas!"  O'Don  Gr.p.  327. 

—  Sg.  Nom.  dirsan  beith  i  m-be- 
thaid  dam  traurig,  ach,  dass  ich 
am  Lehen  bin   Corm.  p.  21  fe;   ba 

X    dirsan  Lg.  11,  30.  (dirsiiLj;!?.);  TE. 
.     10  L  üTT  dirsand  t«.  17,  35„(,dirsin 
-)t  Eß.^;  TE.  7  Eg.-'-Wr — 
discart  s.  diuscart. 
di-scir  fierce  Corm.  Transl.  p.  58 ; 
discir,  disgir  fierce,  nimble,  sudden 
OB.  —  Nom.  demon  discir  FA.  30; 
nir  bat  discü-  SC.  25. 

di-scrutaiu  „inscrutable".  — 
Nom.  di'ong  discriitain  FA.  28. 
ditli  Hg.  5,  tg  s.  diiiim. 
dith   Ende,    Tod;    diith    detri- 
mentum    Z^.    21;    i.    crich    {finis) 
^   O'Dav.  p.   79.    —    Nom.    Lg.    11; 
CC.  i  LU.;  Dat.  iar  n-dith  Öonaire 
SC.   21;    Acc.   cen   dith   cen   dibad 
FA.  35. 

di-thrul)  Einöde,   Wü.ste;   de- 


sertus,  desertum  Z^.  8^)2;  dithreb 
i.  beith  cen  treib  no  cen  trebaide 
and  Corm.  p.  1(5;  s.  treb.  —  Sg. 
Nom.  ced  dithrub  Tcmair  Hg.  2,  44 
(Gl.  cid  fasV,  Dat.  congabsat  i  n- 
dithrub  and  Lg.  11^  in  dithruli  11- 
ann  Eg.  [also  Äcc,  vgl.  congab  iar 
suidiu  i  n-Domnuch  Feicc  Tir.  12, 
i  n-Druimm  daro  2,  aber  congab 
Toicuile  8). 

dithrubach  Eremit.  —  Sg.  Nom. 
Hg.  1,  19  d.  pro  deo). 

ditiu  F.  Schutz,  Schützen; 
teges,  relare  Z'^.  264.  —  Sg.  Nom. 
rop  ditiu  dün  Hg.  1,  15;  Gen.  lii- 
rech  diten  2,  51;  Dat.  diar  n-ditin 
ad  tutelam  nostram  Wb.  15<i;  dorn 
ditin  Hg.  7,  34;  diar  ditin  Gl.  zu 
Hy.  1,  1;  2;  Acc.  done  ar  n-ditin 
Gl.  zu  temadar  Hy.  1,  2.  —  Vgl. 
do-emim. 

ditiiaim  II  ich  schütze.  — 
Praes.  Conj.  PI.  3  co  rum  ditnet 
defendant  me  Gild.  Lor.  Gl.  19.  — 
Lnperat.  Sg.  2  ditin  defende  ibid. 
Gl.  68.  —  Praes.  sec.  Sg.  3  no 
ditned  Sc3I.  1. 

diu  läi  Three  Hom.  p.  74,  31, 
s.  deod. 

1.  diubairt  i.  diprecoit  i.  adbul- 
guide  Three  Ir.  Gl.  p.  140  mit  Bezug 
auf  Fei.  Epil.  153  fri  Dia  is  diu- 
bart  Eawl.,  dubart  Land,  LBr. 

2.  diubairt  s.  diupairt. 

iiis  diubrad  Gl.  zu  nis  derl)rad 
Hy.  5,  83,  zu  ,.diobhraim  I  forsake, 
proscrihe"  O'B.  —  Vgl.  dibirim. 

diueaire  Ausrufen,  Schreien; 
diucrae  clamor  Tur.  Gl.  13  (di-od- 
gaire  Z^.  885).  —  Dat.  ic  diueaire 
SMart.  12. 

diuchti'aim  II  ich  erivache.  — 
i  Praes.  Conj.  Sg.  2  diuchtra  a  ter- 
baig  . .  SC.  28,  5  (i.  erigV  —  S-praet. 
Sg.  3  diuchtrais  .  asa  chotlud  SC.  23; 
PI.  3  doriuchraisit  [lies  -riuchtraisit) 
p.  140,  19.  —  Inf.  is  do  diuchtrad 
corporum  et  do  chotlud  corporum 
Gl.  zu  sive  vigilemus  sive  dormiamus 
Wh.  25c  {,Z-\  856V 

nir  bo  diuir  Hg.  5,  31,  i.  ni  bu 
dereoil  {„not  trifling"). 

diuit  Simplex  Z'^.  980.  —  Sg. 
Nom.  ba  diuit  fri  Dia  Three  Hom. 


diultaim 


485 


dligim 


p.  84,  17  („toivards  God  slie  was 
simple"). 

diultaim  III  ich  leugne,  ver- 
weif/cre,  mit  tri  ich  widersetze 
viich.  —  Praes.  Sg.  3  ni  diltai 
non  ncqat  SG.  201^  iZ«.  437); 
PI.  3  diultaid  fri  Vatraic  Three 
Hom.  p.  30,  i'i  „they  rejected  P.". 

—  Praet.  Sg.  3  ro  diiilt  tra  in 
t-e^scop  ani  sin  Tliree  Hom.p.  68,  ig; 
is  e  ro  diult  fri  Putraic  ibid.p.  IG,  2.1 ; 
ro  diült  a  atliair  di  ihr  Vater  ver- 
stiess  sie  CCn.  6.  —  Inf.  diltud 
negatio  Z^.  991;  diultad  Corm. 
p.  2  an;  Gen.  oes  doichli  ocus 
diiiltada  FÄ.  27  LBr. 

diummus  M.  Stolz;  superhia  Z'^. 
885.  —  Acc.  cen  diummus  FA.  35. 

diummussach,  diuiumassach 
hoffürtig,  stolz;  superhus  Z'^. 
885;  haughty  Corm.  Transl.p.  51.  — 
Sg.  Nom.  SC.  25;  PI.  Acc.  diu- 
maschu  Hy.  3,  4. 

diiinuack  Waschen;  indlot  i. 
lotum  diunnach  Corm.  p.  20  fothru- 
gud.  —  Bat.  do  diunach  ocus  do 
nige  FA.  IG  LBr. 

diupairt,  diupart  F.  Abneh- 
men, Betrügen;  diubairt  decep- 
tion,  cheating,  inequality  O'Don. 
Siqypl.;  Inf.  zu  dioiprid  fraudatis, 
Wb.  d^,  na  tiubrad  ne  privet  Dd, 
doopir  privat  SG.  221^  (di-od-ber- 
Z^.  885).  —  Dat.  oc  ■  diupirt  in 
decrescendo  [de  luna)  Cr.  33^  {Z'^. 
885);  Acc.  cen  diupai:rt  FA.  35 
„toithout  fraud." 

diurad  Vorrath?  — Acc.  dober- 
tatär  diurad  ind  lenna  isna  paitti 
LU.  p.  231»,  i;  diurad  in  biid  2. 

diiite    F.   sinceritas    Z'^.    247. 

diutecht  simplicitas,  vowdiuit? 

—  Dat.  oder  Acc.  Collum  ar  a  diu- 
techt dictus  est  Gl.  zu  Columcille 
Hg.  1,  53,  vgl.  Colum  pro  simpli- 
citate  ejus  dictus  est  Fei. p.  XCIX. 

diusoartaiin  ich  entferne.  — 
Praes.  PI.  3  doscartad  entfernen  sieh 
CC.  2  Fg.?  —  Imper.  Sg.  2  dis- 
cart  din  in  n-ecin  fil  fornd  LU. 
p.  63b,  9. 

dluscim  III  ich  errege,  toecke, 
ertvache;  vgl.  dersaigim. —  Praes. 
Sg.  3  ni  diusclii  fogttr  non  excitut 


rocem  SG.  G^  {Z-\  885^;  dofüsci  er 
erivacht  TE.  12  LU.  —  Conj.  Sg.  3 
condid  diusgea  donec  etim  experge- 
faciat  Wb.  4a;  don  foscai  Hy.  6,  5. 

—  Praes.  sec.  Sg.  3  dos  fiuscad  do 
bethu  Hy.   2,   3i.   —   Praet.   Sg.   3 

CO  ro  düsig  in  rig  Ln.  12;  dofii'issig    ^ 
. .  assin    t-süan    TB  F.   p     140,   35 ; 
duscis  er  erwachte  TE.  12  Eg.  — 
Pass.    Praes.    .sec.    Sg.    3    ara    n- 
duscide  SC.  9. 

dixa  edel,  hoch;  i.  ard  no  uasal 
(/Dav.  p.  75;  diocsa  noble,  lofty, 
high  O'K;  vgl.  air-dixa  producta 
(vocalis)  Z^.  979.  —  Comxjar.  ba 
dixu  Fei.  Jan.  7,  i.  ba  hairdi 
ifDav.  p.  59. 

dixnigarlll  videor,  appareo, 
sum  Z^.  813.  —  Praes.  Sg.  3  cia 
tussu  dixnigedar  Gl.  zu  o  homo, 
tu  quis  es  WT).  4<=;  ni  dixnigedar 
non  est  311.  20^,  7. 

dliged  N.  Pflicht,  Gesetz, 
Recht;  lex,  regula  Z\  222.  — 
Nom.  dliged  n-doraid  SP.  II  s; 
dliged  gabala  hujus  ymni  „the  rule 
for  singing  this  hymn"  Lat.  Hy.  X 
Praef  [Goid.^  p.  102);  PI.  Gen.  na 
n-dligecZ  n-diada  p.  169,  17. 

dlig-im  I  ich  verdiene,  habe 
Anspruch  auf  Etwas.  —  Praes. 
Sg.  1  dligim  dit-su  „I  am  thy 
creditor"  Bev.  Celt.  III  p.  184; 
dligim  ni  duit  TTT*.  32a,  22;  2  ni 
dligi  bennachtain  Goid.^  p.  180; 
3  isse  non  dlig  er  verdient  ihn 
FB.  14;  ni  dlig  comraind  curadmir 
FB.  68,  1;  inti  dana  dia  n-dligi 
fiachu  dos  fothlaig  fair  .,lie  to 
whom  he  oweth  debts  demands  them 
of  him"  Bev.  Celt.  III  jj.  184;  rel. 
is  mesi . .  dliges  a  cauratbmir  FB.  74 ; 
PI.  2  ni   dligthi   comardad  fris  41. 

—  Fiit.  Sg.  3  ernifes  do  chäch 
amaZ  die  LU.  p.  36a,  44.  —  Hut. 
sec.  Sg.  1  ro  päd  ferr  lim  nodles- 
saind  Goid.^  p.  180,  6.  —  Pass. 
Praes.  Sg.  3  dlegar  dia  macu  ,,it 
is  incumbent  on  his  sons  Three 
Hom.  p.  92,  6;  ni  hed  dleghar  a 
atmail  TE.  9,  20;  manuddlegar  ni 
döTF&,  32a,  20  [si  quid  debet  Z\  474); 
dlegair  Gl.  zu  debiti  est  Ml.  55a 
{Goid.^  p.  44);  PI  3  dlegtair  . .  sa- 


dliirlitineeli 


486 


do 


maisci  möra  es  müssen  grosse  Färsen 
da  sein,  -wo  keine  Stiere  sind  Lg.  9^ 
is  Cuculaind  dligetar  FB.  71? 

dliglitinech  juridicus  Ir.  Gl. 
433. 

as-dloing'  Gl.  zu  dispergentis 
Ml.  48c  (öo«Z.2  ^j    42). 

dlochta  gespalten?  PI.  Nom. 
bit  feniai  fer  dlochtai  FB.  '21); 
Bat.  fernaib  ilib  il-dlochtaib  LU. 
p.  125^',  24.  —   Vgl.  dluge. 

1.  dlomaim  11  ich  sage;  aio 
Corm.  Transl.  p.  16  ai.  —  Praes. 
Sg.  3  rel.  is  ed  inso  dlomas  Gl.  zu 
uit  Ml.  30b,  19  i^Goid.^  p.  35). 

2.  dlomaim  II  ich  verneine, 
tveise  zurüclc;  dlomhaim  I refuse 
(JDon.  Suppl.  —  Praet.  Sg.  3 
dlomis  Fiatc  döib  Tir.  14. 

A\i\s  i.  acobar  Corm.  Transl.  p.  62. 

dlug^e  Spalten;  dlnidhe  i.  dea- 
hio-hudli  O'Drt«.  jp.78  (dlugh  i,  scol- 
tad  ibid.  p.  76).  —  Bat.  iar  femiiul 
in  ci-oind  do  dluigi  Fei.  pt-  LXXIII. 

dlug'im,  vgl.  dluge  nech  Gl.  zu 
scindo  Corm.  Transl.  p.  154  sgian 
(i.  *S'^.  Praes.  für  dlugiu  nach 
StoTces).  —  Bnper.Sg.  3  äluig  in  crand 
Fei.  p.hXXm.  — Praet.  Sg.  3  dlugis 
mo  churach  föm  mein  Schiff  ging 
unter  mir  entzwei  LU.  p.  25^,  42. 

dluim  Masse,  Menge;  i.  imad 
(JBav.  p.  73.  —  Sg.  Bat.  na  dluim 
theutidc  als  eine  feurige  Masse 
FA.  10  {„as  a  fiery  cloud"  Stokes); 
Acc.  dluim  inna  sualche  massam 
virtutum  Wh.  22a  {Z'K  236). 

dlüith  dicht,  fest;  densus  Ir. 
Gl.  636.  —  *SV/.  Bat.  on  t-sluag 
dluith  denso  ugmine  Gikl.  Lor. 
Gl.  39;  PI.  Bat.  iiair  is  i  corpaib 
dkithib  ocus  tiugnaidib  atrosat  na 
döeni  LU.  p.  3Ga,  2. 

dlüs  „closeness"  FF.  p.  488. 

dlüth  stamen  SG.  W>  [Z-\  25). 

dluthad  31.  Bicht  machen. 
Festmachen;  cairdes  no  dluthad 
zu  pactum  firmum  Gild.  Lor.  Gl.  61 ; 
vgl.  tre  chom-dliithad  j3er  sijnae- 
resin  SG.  117i>  {Z-\  993). 

dlütliaim  II  ^c/^  mache  dicht. 
—  Praet.  Sg.  3  run  dlüth  Gl.  zu 
tenehrae  quas  offtnsa  densaverat 
Ml.  33a,  17.  _  Part.  PI.  Acc.  tri 


beulu  dlutai  SG.  6a,  19  (per  lahra 
fixa  ZK  479). 

1.  do,  selten  du  (CG.  3  LU.-., 
SC.  13;  SP.  II  16;  III  4;  V  4)  Praep. 
mit  Bat.  zu;  ad  Z'^.  638;  loie  das 
engl,  to  gebraucht;  nicht  selten  für 
die  Praep.  di  eingetreten;  mit  pro- 
nominalem a  zu  dia  verschmolzen. 

—  3Lit  nachfolgender  {nicht  immer 
bezeichneter)  Aspiration,  z.  B.  do 
chuugid  ScM.  2;  do  chlaidiub  12; 
do  chäch  FB.  33;  do  thabairt  56, 
do  fairi  80  u.  s.  tv.  Vor  Vocal  mit 
elidirtem  Vocal:  d'iarraidh  TE.  17; 
d'icc  SC.  29;  d'etergleod  FB.  42; 
auch  vor  aspirirtem,  d.  i.  nicht 
mehr  ausgesprochenem  f :  d'folccath 
TE.  11  Eg.  (do  folcud  LU);  d'fis 
SC.  13  =  d'is  32 ;  d'agbäil,  für  do 
fagbäil  29.  —  Mit  dem  Artikel 
ZH  don,  dond  {selten  dund,  z.  B. 
SC.   17),   Plur.   doua   verschmolzen. 

—  3Iit  dem  Personalpronomen 
verbunden:  1.  Sg.  dam,  dam-sa  ad 
me,  mihi;  z.  B.  Hg.  6,  2;  7,  39; 
J^ff.  18,  2j  1.  PI.  dün,  dun  ad  nos,  -^ 
nobis,  vereinzelt  diiinniu  TE.  16 
[für    dün-ni);    duin    FB.    34;    49; 

ä.  Sg.  duit,  duit-siu  (für  -su)  ad 
te,  tibi  SC.  6;  dait,  dait-siu,  deit 
TE.  5;  7  Eg.;  p.  130,  28;  SC.  13; 
det-si  TE.  5  Fg.;  2.  Plur.  diiib 
Sc3I.  15;  FB.  6;  26;  75;  80;  duib 
FB.  68;  SP.  III 3 ;  duib-si  SC.  45,  20; 
3.  Sg.  3Iasc.  und  Neutr.  dö,  do, 
z.  B.  do  chuingid  muä  .  .  dö  eine 
Frau  für  ihn  zu  suchen  TE.  2; 
lotar  dö  sie  gingen  daltin  FB.  66; 
69;  hi  comfocus  dö  36;  do-som  31; 
vereinzelt  däu  SP.  II  15;  Fem.  di, 
di  Hy.  5;  29;  31;  38;  59  [l  do 
Bvigit);  60;  73  (i.  do  Brigit)  77; 
83;  85;  Lq.  1;  TE.  b\  di-si  SC.  17; 


dissi  Lg.  7;  IIl  SC.  15;  3.  Plur.  ,.■  ^ 
döib,1r  B.  FB.  7.  —  Mit  dem 
Possessivpronomen  verbunden : 
1.  Sg.  dom  (s.  mo)  Hy.  6,  15;  7,  27; 
ScM.  13;  TE.  9  Fg.;  11;  dom 
eligud-sa  SC.  7;  38,  1;  i.  PI.  diar 
n-  (s.  ar  n-)  Hg.  1,  5;  16;  SC.  32; 
i*'^.  66 ;  2.  Sg.  dot  (.s.  4.  do),  dot  daig 
L(L  5,  6  (dod  jEff.)  /«»•  (jiL-däi^  -l^ 
^^Cri6;  -2.  PTTTöbor  m-brethügüd 
FB.  58;  5.  5'^.  du  a  berrad  Tir.  11, 


do 


487 


do 


1^^^ 


f^^ 


^f^ 


>^^K 


aber  qewöhiih'rJi  dia.  dia  (s.  3.  4.  ä,  a) 
Lf).  i;  7;  17;  19-  Sc3I.  1  u,.ö.; 
bisiceüen  da,  da ,  2.  i?.  Zr/.  14: 
44  12J  FB.  11-  3.  Fl.  dia  n- 
■(s.  5.  ä,  ä  11-)  Xr/.  11;   FjB.  77.  — 


J/ii  dem  llelati  vp r o n o m e n  i,a  n-) 
rerhunden:  dia  n-,  dia  n-,  z.  B.  dia 
ro  faillsigtheä  FA.  2\  dfar  (do-an- 
ro)  23;  dianid  quibus  est  14;  34; 
dia  n-at  cui  sunt  FB.  9;  da  tucus 
TE.  9.  —  J.!tc7i  vor  alaile  isi  (Zze 
i^onn  di   eingetreten:   atraig   cach 

fer    dialailiu    es erJioJi^sidi  jeder 

zum    andern   Lg.    1;    9;    diärailiu 

FBrz5r=: 

Gebrauch,  &')  räumlich  zu, 
nach:  ön  dorus  diarailiu  von  einer 
Tliilr  zur  andern  FB.  55;  dul  do 
Mächi  Hy.  2,  45;  iu  rajra  lim  don 
tig  SC.  33,  6,-  lotar  dia  cn'ch  FB. 
56;  m\  69;  T.n^  1-  ic);  'teisiu  lim- 
sa  dorn  crich  TE.  13  iC/".;  do 
thfegat  dia  tig  FB.  20;  eircid  to 
thig  m-aiti  FB.  66  (eircid  co  ibid.); 
bertair,  föiditir  do  phurt  bethad 
FA.  24;  27;  atraig  cach  fer  dia- 
lailiu i^^ilL^i.^-^'-  ^^'  conair  rod 
ii-gab  cfo  Emam  FB.  69 :  ScM.  20 ; 
dos  leic  döib  ivarf  ihn  nach  ihnen 
SC.  7;  FB.  61;  nom  berar  . .  dorn 
sergligu  SC.  9;  rfeblangtar  .  .  dia 
n-gaisciud  sie  sprangen  nach  ihren 
Waffen  FB.  20;  rö  lä  dia  chiud 
er  scldclite  nach  ihm  ScM.  15;  in 
uait-siu  ro  siacht  tis  dö  ob  von  dir 
■ihm  die  Kunde  gekommen  ist  SC.  32; 
CO  n-accatar  in  marcach  .  .  cucu 
dond  usciii  jj.  131,  u,  vgl.  den 
Gebrauch  von  co  4);  co  cüalatar 
culgaire  carpait  L  dund  insi  SC.  17; 
conacrad  .  .  do  Chon  wurde  zu  C. 
gerufen  FB.  56;  59;  60;  doberat 
triamnai  don  tig  FB.  26;  tongu  do 
dia  ich  schwöre  zu  Gott  FB.  32; 
DO  sgrechat . .  dö  67.  —  Idiomatisch 
ist  lotar  dö  .  .  co  hEmain  sie  gingen 
dahin . .  [nämlich')  nach  Emaiu  FB.  78; 
ferner  das  absolute  dö  mit  neich- 
folgendem  Dativ:  dö  duit  do  tig 
dahin  [mit)  dir,  nach  Hause!  SC.  20; 
do  duit  uaim  .  .  co  airm  hita  Emer 
dahin  (mit)  dir  von  mir,  ivo  Emer 
ist!  28;  dö  diiib  .  .  dia  saichthin 
dahin  {mit)  euch    ihn  aufzusuchen 


=  den  sucht  auf  FB.  75  (ganz 
anders  Stokes,  Beitr.  VIII  331  zu 
Cu.  No.  313).  —  Nach  geivissen 
Adjectivcn:  ba  nessu  don  tig  dem 
Hause  am  nächsten  FB.  20;  94; 
böi  hi  comfocus  dö  36;  FA.  6;  25; 
i  frecnarcus  döib  5;  sair  siar  doib 
„east  and  toest  of  them"  29;  dü- 
trachtach  do  Dia  der  seinen  Willen 
auf  Gott  gerichtet  hat  FA.  12; 
vereinzelt:  oenfer  dia  tricha  cet 
ein  Mann  zu  ihrer  dreissig  Hundert 
SC.  38,  8.  —  b)  Auf_  die  Frage 
wozu?  luid  . .  dond  faire  FB.  81; 
ria  n-dul . .  don  cath  Hy.  5,  93 ; 
nimtha  maith  .  .  do  chath  fri  firu 
SC.  13;  dobert..na  lürchuiriu  do 
macslabri  don  macc  er  gab  die 
Fohlen  dem  Knaben  zum  Sjyielzeug^— 
CG.  3j  forsa  m-bia  do  tETg'erna 
demon  über  dem  zum  Herrn  ein 
Dämon  ist  FA.  30;  ni  messo  . .  do 
charait  nicht  schlechter  zum  Freunde 
Sc3I.  2;  at  ferr  do  laech  andö-sa 
dti  bist  ein  besserer  Held  eds  ich 
bin  ScM.  16;  10;  hierher  wohl 
auch  do  gres  continuo  Z'^.  611; 
FB.  55;  62.  —  c)  Daher  die  Par- 
tikel des  Infinitivs:  nach  leör  a 
comram  sin  do  bor  m-brethugud 
dieser  Kampf  ist  nicht  genug,  um 
zivischen  euch  zu  entscheiden  FB.  57] 
ba  gilla  comadas  .  .  do  faire  88; 
amra  arad  .  .  d'ascnam  Hy.  5,  ü; 
flesc  . .  do  chosc  FB.  55;  bäi  a  halte 
.  .  oc  fennad  löig  .  .  dia  funi  dissi 
ihr  Pflegevater  ivar  dabei  ein  Kalb 
zu  häuten  tim  es  für  sie  zu  kochen 
Lg.  7  :  FB.  20;  TE.  13;  dodeochad-  -^ 
sa .  .  dot  acallaim-siu  ich  bin  ge- 
kommen mit  dir  zu  reden  SC.  13; 
32;  36;  44,  12;  FB.  6;  11;  41;  42; 
43;  54;  65;  72;  76;  78;  85;  TE.  11; 
dolleicthe  .  .  dia  saigid  FB.  bl; 
föidis  .  .  techta  .  .  do  chuingid  mnä  .  . 
dö  TE.  2 ;  rigid-soni  a  läim  co 
Coinculainn  .  .  dia  gabäil  FB.  87; 
airg-siu  dia  guidi  dam-sa  Eg-  12;  -r^ 
FB.  13;  14;  ro  dälsat .  .  do  orgain  ^S; 
ind  adbitr  dobreth  dö  denom  in 
tigi  2;  a  cur  do  saigid  Conroi  sie 
zu  Curoi  zu  schicken  78;  TE.  17; 
tiniairciter  .  .  do  denam  sie  werden 
gezwungen  zu  thun  FA.   23;    nad 


do 


488 


do 


clcclita  .  .  (In  imliiad  ar  niesi  FB.  35; 
dammidctliar  .  .  dia  leniaim  88;  do- 
rat .  .  triam  dia  turcbail  27 ;  isi  co- 
marli  .  .  do  techt  42 ;  iss  e  ?,idQ  ro 
■^  herbad  do  marbarZ  macUisnig^^J^ 
nach  fetat  do  denam,  nätcumgat  do 
denam  doib  loelche  sie  nicht  thun 
können  FA.  28;  a  m-bätar  do  lep- 
tlmgud  als  sie  im  Begriff  tvaren 
jf^  zu  Bett  zu  gehen  Lß^l^dj^  mani]) 
dorn  thuarcain  fo  cbetöir  tvenn  du 
mich  nicht  gleich  vernichten  willst 
ScM.  13;  do  chungid  in  chou  do 
dechammai'-ni  2;  ui  du  for  fogail 
.  .  do  deocbammär-ni,  acht  is  do 
chuinchid  for  caratraid  nicht  um 
euch  anzugreifen  sind  ivir  gekommen, 
sondern  um  eure  Freundschaft  zu 
suchen  SC.  13;  FB.  61;  64;  66. 
—  d)  Idiomatisch  ist  dieser  Infinitiv 
mit  do,  der  sich  einem  voraus- 
gehenden Substantiv  {gewöhn- 
lich im  Nominativ)  als  Ergänzung 
auf  die  Frage  ivozu?  anschliesst: 
is  amlaid  dognithe  in  tarbfess  sin, 
i.  tarb  find  do  marbad  ocus  öen 
fcr  da  cathira  a  satha  dia  eöil  so 
ist  es,  dass  das  Stier  fest  gemacht 
wurde:  ein  tveisser  Stier  zu  tödten, 
und  ein  Mann  sich  von  dessen 
Fleische  satt  zu  essen  SC.  23; 
"^  Lei-  16;  foillsighthir  do  . .  i.  Etain 
do  bith  i  sith  TE.  18;  immacom- 
arnic  .  .  döib  debaid  do  denam 
FB.  33;  is  cöir  curathmtV  mo  tige 
do  cosuom  es  ist  angemessen,  der 
Heldentheil  meines  Hauses  zur  Be- 
iverhung  =  sich  um  den  Heldentheil 
meines  Hauses  zu  bewerben  FB.  9; 
ro  bo  chöir  däl .  .  do  thabairt  56; 
is  comadascaura^/imirdo  thabairt  59; 
iii  cöir  em  enech  .  .  do  brith  94;  ba 
mcnic  ag  d'facbail  ScM.  7;  ro  bad 
urusa  deit  m'ic-sa  do  denam  TE.  9; 
arföcarar  . .  feis  Temra  do  denam  2 
{vgl.  FB.  13) ;  asbertatar  .  .  fri  Coin- 
culainn  .  .  a  tech  do  dirgiud  das 
Haus  aufzurichten  (aber  im  Irischen 
ist  tech  Nominativ)  FB.  27;  63; 
asbert  in  ben  friü  . .  cach  fer  dib  . . 
do  fairi  80;  atä  cömarli  lim  . .  fa- 
stud  in  trir  churad  . .  ocus  formtha 
aili  do  thabairt  forro  62;  mamd 
caiudleöracht    in    tige    as    äil   duit 


do  chosnam  92;  im  Anschluss  an 
einen  Genitiv:  täsc  a  muintiri  do 
marbad  do  Erco/1  FB.  69.  —  e)  do 
auf  die  Frage  für  wen?  tafnetar 
coin  alta  di  Wölfe  jagten  es  für 
sie  Hij.  5,  60;  oc  cantain  chidil  dö 
Musik  singend  für  Um  FA.  9;  in- 
del  di\n  in  carpat  spanne  uns  den 
Wagen  an  SC.  6;  FB.  36;  34;  43; 
conrotacht .  .  do  Chonc/tobw  ivurde 
für  C.  gebaut  FB.  2;  nach  fetat 
do  denam  döib  welche  sie  nicht  thun 
können  für  hie  FA.  28;  oc  aurgnom 
döib  -Fi?.  55 ;  ro  thog  . .  dia  echaib 
er  loählte  für  seine  Pferde  FB.  63; 
cid  do  maith  diiinuiu  ivas  Gutes 
für  uns  TE.  16;  teöra  dabcha 
üarusci  don  triur  drei  Fässer  kaltes 
Wasser  für  die  drei  FB.  54;  böi 
fled  mor  la  Bricrind  do  Choncho- 
bur  1;  59;'  62;  rop  imdegail  diar 
curi  Hy.  5,  99;  Hy.  1,  5;  le;  con- 
certa  do  cliäch  FB.  33;  brethugud 
düib  90;  6G;  isi  mo  breth-sa  duib  68; 
ni  mebul  do  Vitaib  14;  is  lethan 
döib  in  drochet  breit  ist  ihnen  die 
Brücke  FA.  22;  ba  fir  do-som 
ani-sin  dies  ivar  ivahr  für  ihn 
FB.  31;  nir  bo  chiau  do  39;  bä 
medon  aidche  dö  84.  —  f)  do  als 
gewöhnliche  Hativpartikel:  in 
tan  dobert  comman  dö  Hy.  2,  53; 
do  thabairt  dait  FB.  59;  dobretha 
beim  dön  gillu  38;  39;  breth  ruc  .  . 
doib  89 ;  dobretha  rogu  doib  63 ;  54 ; 
doberat  gäir  dö  64 ;  is  duit-siu  döber- 
mais  dir  ist  es,  dass  ivir  geben  61;  9; 
nar  lec  do  der  ihm  nicht  erlaubte 
TE.  13  Eg.\  in  caurathmir  do  lecud 
dö  nach  aile  den  Heldcntheil  einem 
anderen  zu  überlassen  FB.  11;  77; 
nir  daimset  .  .  do  Coinculaind  78; 
cuir  a  samail  duin  49;  ros  frecair 
E.  dö  p.  40.  40;  SC.  15;  celebraid  . . 
dond  rig  FB.  62 ;  65 ;  SC.  39 ;  do  Crist 
atlaigthe  bude  Hy.  5,  49;  oc.timthi- 
recht  di  ihr  dienend  FA.  14;  nimator- 
chomlod-sa  fleid  duib  FB.  26;  im- 
manarnic  do-som  31;  33;  39;  imma- 
tarraid  dun  ScM.  9;  dorala  in  fer 
ceftia  di  TE.  13  Eg.-.,  forcöemna- 
cair  do  Loeg.  FB.  83;  0  ro  scäich 
do  als  ihm  vorüber  war  10;  imma- 
comsinitar  döib  38;  67;  commämuirfe 


do 


489 


do 


düil)  G;  imman-esüirg  doib  35;  fo- 
rck'rad  do  BricrincZ  wurde  dem  B. 
he  fohlen  13 ;  adfiadat . .  do  sie  ver- 
kündeii  ihm  70;  itchuatar  .  .  do  D. 
j).  41,  14;  iunisid  döib  FA.  33; 
nir  attaim  do  nech  er  bekannle 
Niemandem  TE.  7  £//.;  amal  do- 
rairn'crt .  .  döib  wie  er  ihnen  ver- 
sprochen hatte  FA.  2;  oc  taisbenad 
na  Hede  döib  FB.  13;  7;  ro  foUsig 
.  .  di  FA.  31 ;  iii  ro  artraig  in  ceo 
.  .  do  Loegamw  loo  der  Nehel  dem 
L.  erschienen  war  FB.  oü;  FA.  3; 
ro  gab  tromcheö  . .  dö  FB.  3G;  l)a 
sam  döib  FB.  28;  as  äil  dun  Gl; 
it2;  SC.  5;  bä  foderc  dö  FB.  IG; 
81;  88;  bid  messu  dait-siu  87;  dil 
dam-sa  SP.  V  5;  ba  coru  dcit  TE. 
13  E(j. ;  is  dait  as  chöir  FB.  9 ;  nir 
bo  chutranimns  do-som  fri  cäcli  25. 
—  g)  Idiomatisch  ist  der  ausgedehnte 
Gehrauch  von  do  hinter  einem  Sub- 
stantiv, xmi  ein  Verhältniss  der 
Zu  gehö  r  ig  Tceit  auszudrücken, 
vorioiegend  ohne  Copula:  is  geis 
düib  FB.  2G;  is  fochen  döib 
ScM.  4;  j3.  144,  8  ii.  ö.;  bes  döib 
FB.  29 ;  ni  lesainm  dait  kein  schlech- 
ter Name  dir  FB.  11;  in  curath- 
mir  do  Choinculainn  G8;  rigi . .  dait 
78;  87;  ni  cuach  cen  chreic  dait  74; 
uöi  fichit  en  döib  CG.  2  LU.;  ni 
frith  coli  ann  dö  nicht  ivurde  da 
Schaden  an  ihm  gefunden  Hy.  5,  66 ; 
udi  tri  lä .  .  dait-siu  remib  ein  Weg 
von  drei  Tagen  dir  vor  ihnen  =  du 
bist  ihnen  einen  Weg  von  drei  Tagen 
voraus  FB.  10;  ior  a  föessam  cliin 
unter  ihrem  Schutz  uns  =  mögen 
wir  unter  ihrem  Schutze  sein  Hy.  5, 106; 
bliadain  län  dö  oc  tinöl  na  flede 
y-»  FB.  1;  i^ijJi  TE.  17;  fect  n-and  do 
Ultaib  Tf^Emain  Maclia  einstmals 
den  Ultern  in  Emain  ==  als  die  U. 
einstmals  in  E.  waren  FB.  91.  — 
Hierher  auch:  can  deit  woher  dir 
=  tcoher  bist  du  TE.  5 ;  dö  duit 
dorthin  dir  =  gell  dorthin  SC.  20;" 
28;  FB.  75;  cid  dait-siu  nä  bad 
lat  in  caurathmir  ivas  dir = was  liegt 
in  Bezug  auf  dich  vor,  dass  der  Hel- 
dentheil nicht  bei  dir  wäre  FB.  8;  10; 
11;  comad  a  sidib  di  dass  sie  von 
den   Side   ivar    TE.   5.    —    h)  An 


diesen  Gehrauch  schliesst  sich  an 
do  mit  Dat.  hinter  dem  Infini- 
tiv, um  dessen  Subject  zu  be- 
zeichnen: oc  techt  dam  SC.  34,  3; 
oc  techt  dö  indem  er  ging  FB.  13; 
oc  dul  di  indem  sie  ging  La.  1:  ^ 
im  dul  dö  FB.  7;  ba  ferr  . .  tuidecht 
d('iil)  dochum  a  tire,  oldaas  a  tuitim 
lii  nüinitin  es  loüre  hesser,  dass  sie 
i)i  ihr  Land  kommen,  als  dass  sie 
durch  Feinde  fallen  Lg.  13;  Emain  '^ 
do  loscud  do  Fergus  IG;  ScM.  7; 
iar  tichtain  dö  asind  loch  nach 
Kommen  ihm  aus  dem  See  =  nach- 
dem er  aus  dem  See  gekommen 
loar  FB.  31;  iarnä  grisad  dond 
araid  nachdem  der  Wagenlenker 
ihn  angespornt  hatte  FB.  43;  diar 
m-brethugud  dait-siu  damit  du  über 
uns  entscheidest  6G;  5G;  iar  marbad 
a  eich  do  gerrän  Ercoil  nachdem 
ErcoVs  Pferd  sein  Pferd  getödtet 
hatte  69;  11;  iar  cor  dö  brechta 
hi  ffebur  in  belse  nachdem  er  einen 
Zauber  auf  die  Schärfe  des  Beiles 
gelegt  hatte  77;  a  imgabäil  dö  dass 
er  ihm  ausioich  ibid.;  maith  lim-sa 
re  scrutäin  dam  fris  5G;  a  fari  düib 
dass  ihr  sie  betvachet  80;  20.  ■ — 
i)  Der  Dativ  der  Zugehörigkeit 
nähert  sich  dem  Genitivverhält- 
niss:  as  chometaid  dö  „ivho  is 
guardian  thereto"  FA.  16;  ba  haiti 
dö  SC.  3;  11,  7;  issi  ba  hara  dia 
brathair  CC.  2  LU.;  celi  do  Choin- 
culainn FB.  40;  cia  dia  m-bo  cheli 
39;  p.  142,  18;  ar  fer  nä  fetar 
claind  no  cenel  dö  für  einen  Mann, 
dessen  Geschlecht  ich  nicht  kenne 
TE.  13;  ni  ränic  cness  nk  sciath 
do  LoegamM  FB.  81;  87;  im  bun 
cacha  finna  do  an  der  Wurzel  jedes 
Haares  von  ihm  27;  ön  dorus  dia- 
railiu  dondrigthig  55;  a  drucht  do 
rind  ind  feöir  88;  at  möra  na 
comrama  dait  10;  amra  di  Hy.  5,  38; 
73;  77;  a  n-öl  meda  di  «5;  59;  dillait 
do  Chondlaid  82.  —  k)  do  beim 
Particip  und  Passiv:  is  denta 
dait  ani  sin  hoc  tibi  faciendum  est 
SC.  13 ;  connarb  inriata  dö  in  chonar 
so  dass  ihm  der  Weg  nicht  fahrbar 
war  FB.  36;  imberthar  fidcella 
dün  SC.  3;   atchlthe  dö  es  wurde 


ao 


490 


do- 


{von^  ihm  ycschen  23;  inä  gabtair 
do  neoch,  is  dam-sa  ceta  gebthar4; 
CO  u-ecestar  duib  SP.  III  3.  — 
1)  do  ist  für  di  (von)  eingeireteii^^ 
1)  rein  räumlich:  doleced  do  nim"^ 
das  vom  Himmel  herahcjclassoi 
wurde  FA.  2 ;  tarlaic  . .  aurchur  . . 
do  miiin  a  mairc  Oss.  I  3;  do  cech 
leith  FA.  10;  tecait . .  do  cach  aird 
33  (di  LBr.);  6;  conna  terna  ass 
acht  a  n-dechaid  do  rind  gai  ocus 
do  gin  chlaidib  so  dass  nur  ent- 
kam was  von  der  Spitse  des  Speers 
.    und  der  Schärfe  des  Schwertes  kam 

•f.  =  Keiner  entkam  lebendig  Lg,  .15. 
Uli  giu  Lc);  do  eis  hinter  FB.  42 
(di  eis  rctro  Z^.  Gll);  auch  do  lär 
FB.  2G  und  64  für  di  lär?  über- 
tragen: donn  esmart  .  .  do  midu- 
thrachtaib  Hy.  3,  9  V  —  2)  Zur 
Bezeichmmg  der  Herkunft:  lam 
iiöeb  do  Laignib  Hg.  4,  8 ;  ind  ingen 
sin  do  thouuaib  SC.  42;  dia  du 
nim  SP.  III  4;  Fiamuiu  Duinbinne 
don  fliuir  ScM.  21,  i4  (den  muir  If.); 
dogniat  dona  indmasaib  selba  sain- 
rudcha  sie  machen  aus  den  Gütern 
Privatbesitz  FA.  25;  biatar  tri  cet 
do  cac/i.  crund  300  iverden  von 
jedem  Baume  genährt  SC.  33,  25; 
buidig  . .  dond  atliesc  ScM.  4;  oc 
toibeim  for  Läegairi  don  badbscel 
wegen  der  Mordgeschichie  FB.  70; 

^  TE.  6  LU.;  dot  daig  Lcj.J),  c;  gair 
mor  do  nöidenu  p.  19,  37.~—  4)  Zur 
Bezeichnung  dessen,  aus  oder  mit 
dem  man  Etwas  macht:  tarlaic 
urchor  do  gai  Sc3I.  10;  SC.  38,  1;  3; 
doratad  .  .  damdabach  donaboccötib 
ScM.  17;  conrotacht  .  .  in  grianan 
sin  do  imdenmaib  FB.  3;  no  linta 
.  .  do  lubib  p.  130,  25;  FB.  9. 
Hierher  auch  ni  aicfea  dan  delb 
n-dune  fair  do  chind  no  coiss  JT'J..  10? 
—  5)  Für  den  Genitiv  des  Stoffs: 
tri  bile  do  chorcor  glain  SC.  33,  15; 
en    do    lic    logmair    FB.    62;    74; 

FA.  7;  FB.  4;  TE.  3  Fg.;  na 
srotha  don  chrft  ScM.  19.  —  6)  Für 
den  Gen.  partitivus:  cipe  aird 
do  airdib  in  domain  FB.  80  (di 
Eg.);    tricha    säer    do    primsäoraib 

FB.  2;  FA.  8;  SC.  44,  13;  laech 
.  .  do  Ultaib  ScM.  13;  sochaidi  do 


udebaib  FA.  2;  buidne  .  .  do  aing- 
lib  6;  drong  .  .  do  demnaib  28;  üathad 
do  degdäinib  6;  nech  do  latliaib 
FB.  59;  TE.  2  Lü.;  cid  do  maitb 
TE.  16;  a  n-dorigenai . .  do  fertaib 
ivas  sie  von  Wundern  that  Hg.  5, 
23;  67;  81;  37;  mör  do  midlachaib 
FB.  56.  —  7)  Nach  dem  Super- 
lativ und  superlativischen  Begrif- 
fen: ba  inmaiiicm  lais  do  duinib 
TE.  \  LU.\  FB.  13;  is  lie  ba  sinser 
döib  FB.  81.  —  8)  Nach  den  Be- 
griffen satt,  voll,  genug:  a  säith 
do  bind  L(i.  IT;  a  säsad  don  bolt-  ^ 
nogud  FA.  5;  län  do  glain  SC.  30,  3; 
FB.  59;  60;  62;  81;  lör  do  glöir 
FA.  7.  Hierher  wohl  auch:  is  am 
slcän-sa . .  dorn  galurocus  issat  slän-sa 
dot  enech  ich  hin  heil  von  meiner 
Krankheit,  und  du  bist  heil  an 
deiner  Ehre  TE.  14.  —  10^  Nach 
gewissenVerhen:  iarfaigis  dö  FB.  39; 
p.  145,  2;  is  don  ingen  sin  atrubrath 
es  ist  von  diesem  Mädchen,  dass 
gesaqt  wurde  TE.  5 ;  ro  hainmnigter 
do  Cu  Chuluinn  CG.  7  Fg.;  ro 
derscaigestar  .  .  do  thigib  inna  ham- 
siri  sin  es  zeichnete  sich  aus  vor 
den  Häusern  dieser  Zeit  FB.  1; 
SC.  33,  25;  üair  ro  ucsaid-sc  . .  do 
slüagaib  na  ti'ri  sin  FB.  93. 

2.  do-  in  der  CouijKisifiini ,  er- 
hält t  für  d  in  der  \'rrq  n  i rk iing 
mit  einer  andern  Präpusilion  oder 
der  Verhalf  arm,  z.  B.  tänac  für 
do-anac  vovi.,  testa  für  do-esta 
deest,  tabrad  für  do-bered,  toUeic 
und  doUeic.  Wenn  zwischen  do 
und  dem.  ühriqen  Theile  der  Com- 
posiliini  dir  Piirtikd  ro  (nlr  ein 
]jrnnniiiilinJcs  < IhjrrI  i  l-roil.  infiXmu) 
steht,  ixt  do  (ift  grircunf  gnlruckt. 
—  a)  Beisjnele  mit  ro:  do  roilgis  du 
warfst,  nehen  ro  thelgiusa  ScM.  13; 
do  rönta  La.  11;  do  ro  dalius  L(l  A'Jr 


17,  31,  zu  dodalim;  do  rairgert 
FA.  2  nr})en  tairngire;  zusammen- 
gedruckt: dorumalt  FB.  88.  — 
b)  Beispiele  mit  Pron.  infixum: 
1.  Sg.  dorn  gentais  SC.  34,  16,  zu 
dogniu;  domm  ärfas  SC.  34,  3,  zu 
tarfas;  dorn  adbat  J>.r/.  18,io,  .9.  tadbat; 
dorn  rat  SC.  45,  'Jo,  zu  dorat,  tarat; 
dorn  roipnitar*S'C.38,5,  5wdo-sennim, 


do 


491 


do 


toibnim;  1.  PJ.  don  forslaioe  Tfji.  1,  is 
neben  tarslaic  Hy.  1,  33;  doii  fuca 
Hy.  4,  2  Gl.  neben  tuca;  don  ringrat 
Hy.  1,  17?  do  ringrat  Fr.,  zu  to- 
graimV  con  don  föir  Hy.  5,  so; 
doun  osmart  Hy.  3,  s;  dodn  ancatar 
ScM.  4,  zu  tancatar;  2.  Sy.  dot 
luid  ScM.  13,  neben  doluid,  dolliiid; 
dot  icfa  SC.  20,  zu  ticfa;  dot  rönad 
SC.  9  neben  dorönad;  doth  esar- 
cainb-sea  SC.  40,  zu  tessarcaim; 
dot  esta  SC.  13  neben  testa  ScM.  6; 
doth  esbaid  FB.  94;  3.  Sy.  M.  dod 
fanic  FB.  '62,  dos  fanic  41  neben 
tanic;  dod  rigni  89  neben  do  rigni, 
don  arlaic  ScM.  20  neben  tarlaic; 
Fem.  tos  n-üargaib  FB.  85  neben  do 
füargaib  S'cilf.  8=ti'iart;aib;  dos  leici 
SC.  7  neben  dolleic;  Neutr.  da  m- 
beraid  dö  yebt  ihn  dem  FB.  13 ;  tanö- 
caib  FB.  74;  3.  Flur,  co  n-da  raf- 

iZ»  netar  X//.  11.  s.  tafnetar;  dos  sennat 
ÄC.  3n7^~cfösenniin,  toibnim;  dus 
n-ainicc  CC.  3  Ey.;  Fron.  rel.  dia 
n-aithiget  SC.  31,  1  neben  taithiget. 
3.  do  unübersetzbare  Verbal- 
partilcel,  wie  ro  und  uo  (Z^.  417), 
z.  B.  do  rertatar,  do  thöet,  besonders 
vor  der  Verbalform  des  Relativ- 
satzes ohne  Belativum:  inti  do  raga 
FB.  11;  do  thisad  20;  do  theiged 
Sc3I.  1 ;  cinnas  do  thiagat  FB.  53 ; 
in  tan  do  sined  57.  Oft  ist  schtver 
zu  entscheiden  ob  das  Verbum  com- 
]}Osifiiin  }int  der  Präposition  Ao  oder 
(Ins  Si'iiiiilij'  mit  der  Verbalpartikel 
n)tiii/yt:    das   relative   do   cingtis 

^  La.  17,  3  könnte  zum  Simplex  cingim 
yehören,  auch  do  cinged  FB.  88, 
weyendes  vorausyehenden  no  cinged, 
obwohl  es  ein  yleichbedeutendes  do- 
chingim  [Inf.  töcbimm)  yiebt;  dodeo- 
chad-sa  SC.  13,  an  der  Spitze  eines 
Hauptsatzes,  scheint  Verbum  com- 
positum zu  sein  {vyl.  tudchatär,  Inf. 
tuidecht),  aber  das  nJnlire  dode- 
chaid  ScM.  10,  dodc.,(]i;it;ir  FB.m 
könnte  die  Verbalpart ikrl  cnth(dten; 
schwer  ist  auch  in  Bezuy  auf  berim 
ins  Beine  zu  kommen  [vyl.  berim, 
do-biur,  tabraim),  do  bered  und  na 
tabrad  ScM.  1,  dos  bertatar  SC.  6, 
nos  bertatar  H.,  ich  habe  alle  Stellen 
mit    do    dem    Compositum    do-biur 


unter yestellt.  —  Diese  Partikel 
scheint  oft  nur  ypftrt:t  :ii  sein,  um 
daran  daspronomiiinlc ()l)'iict\Pron. 
infixum,  Z''-.  32Si  nnluuiyen  zu 
können;  auch  hier  oft  t  für  d 
{l)ei  CO  n-  nur,  tvenn  es  die  Praep., 
nie  tvenn  es  die  Conjunction  ist): 
1.  Sy.  cotom  bort-sa  FB.  22,  zt^ 
coimprim;  i  n-dom  facca  ScM.  11, 
zu  adci'u ;  ro  dom  labrathar  Hy.  7,  59; 
ro  dam  chloathar  61;  do-dom-anic 
EC.  3,  s.  tanic;  1.  PI.  don  fe  Hy. 
1,  1;  38;  4,  2,  0M  fedaim;  for  don 
te  Hy.  1,  1,  zu  for-tiag;  ar  don 
roigse  Hy.  1,  31,  zu  aircbissim;  for 
don  itge  Brigte  bet  Hy.  5,  89,  zu 
i'or-biu;  2.  Sy.  atotchiat  ScM.  11, 
zu  adciu;  condot  rodbsat  SC.  28; 
atot-atbgen  für  ath-dot-  TE.  5  [vyl. 
Wi.  Gr.  §  246);  dot  berad  ScM.  16, 
zu  berim;  2.  PI.  cotob  sechaim 
FB.  29,  zu  coscaim ;  3.  Sy.  M.  atn- 
gladustar  für  ad-dan-  p.  144,  le, 
zu  adglädur;  N.  don  bered  CC. 
5  LU.,  zu  berim;  3.  PI.  dus  m- 
heir  p).  144,  9  zu  berim;  ar  dus  tä 
SC.  33,  12,  zu  ar-tä;  dos  fil  FB.  53. 
Vielleicht  ist  dieses  do  auch  in  da 
eam,  da  eos,  eas,  ea  enthalten.  — 
Pron.  rel.  rod  u-gab  FB.  69;  rod 
n-uccad  78. 

4.  do,  du  Pron.  poss.  dein;  tuus 
Z'^.  336;  beivirkt  Aspiration.  —  du 
gude  Hy.  2,  50;  do  lectan  La.  5.  23:  V-il^ 
12;  Sc3I.  1;  CC.  1  LU.;~ FB.  11; 
^;  62;  p.  40,  42;  do  chetmic  ScM.  12; 
TE.  9,  2;  u;  SC.  45,  is;  FB.  17; 
18;  34;  93;  do  thaige  ScM.  11;  13; 
SC.  41;  for  do  snädud  Hy.  6,  24; 
ScM.  11;  Ti".  9,  1;  do  ghalur  TE. 
7  Ey.;  do  ceille  FB.  17;  do  ara-so 
FB.  6;  17;  18;  —  t  oder  th  für  d, 
ivenn  vor  vocalischem  Anlaut  (auch  f) 
das  0  elidirt  ist:  th'atbair  Sc3I.  12; 
duit-siu  tb'öenur  SC.  6 ;  ocut  t'aenur 
TE.  5  Ey.;  t'echrad-su  FB.  34;  t'in- 
nell  ibid.;  t'ferg  SC.  41;  th'irinne 
SC.  26;  eter  do  da  thäib  i^r;2i  ^ 
as  do  chind  ScM.  11;  as  t'ferund  12; 
ar  do  belaib  FB.  74;  TE.  5  Ey.; 
ar  do  äine  ocus  t'urdarcus  FB.  18; 
ar  th'airscelaib  TE.  5  Ey.;  dar 
th'eis  SC.  40;  for  th'athair-siu 
Se3I.  10.  —  In  der  Verquickuny 


do- 


492 


do-biur 


mit  Präpositionen  i  mit  Verlast 

des  0  auch  vor  Consonanten:  fort 

chend  Sc3I.  14;  |9.  133,  7;  fort  faesam 

^    TE   b  Ef,.;  dot  daig  Ln5^,j^  dot 

acallaim-siu  SC.   13;    dit   seirc-seo 

TE.  10  LU.;   dit  däig  SC.  IG;   dit 

y    nirt  13;  fot  broind  J^(U^  SC.  11; 

^  ,       fot  chriol  Lg.  4,  i;  fot  bru  Lg.  4,  lo; 

'\''      fot  clith  SC.  41;   44,  3;'öt  senaib 

SC.  26;  tret  chend  ScM.  11;  triat 

liasait  13;  14;   triat  äg  p.  131,  37; 

iccotöcrad    TE.    9,    30;    it    aimsir 

^/V        ia.  5,  7;  9;   it  biu  Hy.  2,  51;    CC. 

5   ]^.V  SC.    14;   20;   26;   F^.    17; 

<f^        it  chin  i(7.   5,  17;   10;   SC.   39;   it 

^       farrad  i^.  7;  hit  fiadnaisi  SC.  25; 

it   selbse  FB.  74;   it  ceiid  ibid.:,   it 

^       rieht  aW.   34,  e;    rit  re  ifl--  A^ü 

ret  leassT^.9,11;  cotgalar/S'&ll,iü; 

got  muinntir  p.  144,  7. 

5.  do-,  du-  övg-  Z\  863. 

do-adbadar  s.  tadbadim. 

do-tierl)ai  concidit,  syllaham 
SG.  60b  (Nigra). 

do-aidlibea  s.  taidlim. 

do-air  s.  tair. 

do-aii-bertar  Wb.  22^  {Z-\  659) 
s.  tairbirira. 

do-aii'chell,  -oircliell  s.  tair- 
<'licllaim. 

do-airci  s.  taircim. 

do-airissid  s.  tairissim. 

do-aithbiucli  I  abrogo  SG.  22» 
{Z-\  428). 

do-aithiget  s.  taithigim. 

do-araill  s.  täraill. 

do-arblaiiig-  s.  tairliiig'im. 

do-arfas  s.  tiirfas. 

do-arlaic  s.  tarlaicim. 

do-rairus-crt  .s.  tairug'iriiu. 

do-aurchaiiim  s.  tairchanim. 

dobag-  FL.  74? 

dobairde  cruaid  SC.  37, 10  {„there 
■is  not  with  a  high  hardy  blade"  CC.) 
corrupt,  es  ist  mit  H.  zu  lesen:  ni  fil 
do  bar  laechraid  laind  {nicht  gieht 
es  von  eurer  kühnen  Heldenschaft 
eitlen,  der  dem  Cuchulinn  gleich  ist). 

dol>ar  s.  dobor,  dobiir. 

do-beg'im  I  ich  verlange.  — 
Fut.  Sg.  1  dobibttssa  (i.  doibegait) 
mo  thiudscra  dhit  „I  will  demand" 
Three  Hom.  p.  52,  27.  —  Vgl.  do- 
aith-biuch. 


do-biur  I  ich  bringe,  thue 
loohin;  mit  Dat.  ich  gebe;  mit 
la  ich  nehme  mit;  do  Z'^.  428. 
—  Praes.  Sg.  1  doberimm  do  slan 
TE.  10,  11  ich  mache  dich  heil  (für 
dobiur)  oder  dober  imm  do  slan 
ich  iverde  geben  für  deine  Heilung  ? 

2  in  chomairli  doberi-siu  ScJSI.  3.  17; 

3  dobeiV  isin  tailm  thiit  ihn  in  die 
Schlinge  SC.  7;  Aoheir  gieht  p.  144,  28; 
mairg  dobeir  seirc  SC.  44,  9;  dos 
beir  mod  ScM.  3,  4;  dus  m-betr  lais 
bringt  sie  mit  p.  144,  g.  —  Praes. 
sec.  Sg.  3  dobered  Sc3I.  1;  ÄC.  2;  5; 
nach  mod  don  bered  CC.  5  {do- 
beriuth  Eg.)-.,  ni  böi  aicce-si  ni 
doberad  doib  das  sie  gäbe  p.  42,  5; 
doberead  |).  40,  31;  PI.  3  dobei'tis 
SC.  2.  —  T-praet.  dobert  brachte 
Hy.  5,  70;  84  (i.  tue);  dobert ..  lais 
p.  40,  21;  132,  16;  dos  bert  TE. 
3  LU.;  dobert  läim  dar  a  agid 
SC.  20;  dobert  gab  p.  41,  23;  do- 
bert . .  üade  trug  davon  Hy.  5,  36 

(i.  ruc);  dos  bert  p.  40,  28;  .Lg.  19:  -^ 
dobert  beim  dind  echfleise  dö  SC.  8; 
dubbert  Tir.  11;  15;  tobert  p.  131, 1; 
PI.  3  dos  bertatar  leo  SC.  6.  — 
Praet.  auf  ta  Sg.  3  dobretha .  .  di 
er  gab  ihr  TE.  5;  dobretlia  beim 
dun  gillu  FB.  38;  dobretha  iarom 
('oncli(il)rrr  no/ibor  üad  cacha  cöicid 
i  ii-liKiiud  do  chuingid  mna  do 
C\n)U\dmhund  LU.  p.  \2i^,  44.  — 
Fut.  dober  oenchomram  duit  ScM.  16; 
dober  imm  do  slan  TE.  10,  11V  do- 
bera  muin  n-immi  p.  144,  31 ;  3  do- 
bcra  Dia  imm  ind  p.  40,  31;  do- 
don-bera  ScM.  3,  14;  dobera  deit 
in  mnai  SC.  13.  —  Fut.  sec.  Sg.  1 
doberaiud-se  ich  tvürde  geben  Lf/f  «^ 
18,  35;  SC  33,  36;  3  cid  doberad..  ^ 
chucuin  ScM.  12;  dot  berad  13;  16; 
doberad  comram  .  .  duit  ibid.  — 
Pass.  Praes.  Sg.  3  doberar  in  cath 
i  n-dorus  ind  liss  ScM.  18;  doberar 
Setanta  fair  loird  genannt  CC.  6  L  U.; 
dobertar  dal  di  p.  145,  12.  —  Fut. 
»S'f/. 5  doberthar  chucom-so  TE.l  Eg.; 
doberthar  ScM.  2;  doberthar  duit 
na  bü  .,the  leine  shall  be  given  to 
thee"  p.  40,  42;  PI.  3  dobertar 
ScM.  2.  —  Praet.  Sg.  3  dobreth 
TE.    8    LU:    dobreth    fo    deraib 


dobor-cliii 


493 


Hy.  2,  2  (i.  tuccad^;  Hti.  5,  59  (i. 
tuccad);  «2  (i.  iio  thcged);  dobreth 
di  CC.  5  LU.\  dobreth  aiiim  di 
p.  V6\,  8;  tobreth  p.  IHO,  22;  PI.  3 
„Tucaid  mo  seotii  dam-sa  huili"  ol 
se.  Dobretha  dö  iarum  co  m-batar 
ar  a  belaib  TBF.  p.  150,  10. 

dobor-cliü  Biber,  Otter,  s. 
1.  dobur;  vgl.  Corm.  Transl.  p.  4ü 
coin  fodorne.  —  PI.  Gen.  crottbolg 
di  chrocnib  doburchon  TEP".  p. 
144,  22;  Acc.  gabait  secht  u-dobor- 
chona  ibid.  p.  138,  23. 

doborda  dunlcel,  s.  2.  dobur. 
—  Sq.  Nom.  tromcheo  doborda 
FB.  36;  39. 

dobrüu  fiber  Ir.  Gl.  375;  otter 
O'R. 

do  hvig,  do  brigh  wecjen,  10 eil 
Torr.  Dh.  p.  152. 

1.  dolmr  i.  uisce,  iiude  dicitur 
dobar-chü  i.  dobran  Corm.  p.  15. 

2.  dobur  i.  dorcha  no  doiligh 
O'Dav.  p.  76;  Corm.  p.  15;  „dark, 
impure,  foul"  O'R.  —  Sg.  No7n. 
duibnell . .  dobor  FB.  36  Eg. 

dobus  schlechte  Sitte?  für  do- 
bes?  „döibheas  vice,  bad  manners" 
O'B.,  vgl.  sobesach.  —  Sg.  Acc.  ceii 
dobus  5'C.44,3  {„without  grief  O'C.^. 

do-chenel  „low-born"  O'Don. 
Su2)2}l.,  vgl.  so-cbeiu'd,  dochinelach. 

do  cheiuiaib,  nrspr/inglirh  wohl 
di  chennaib,  .sogleich,  nugniblicliich, 
extemxjore,  s.  dichetal  do  chennaib; 
i.  continuo  O'Bav.  p.  84  fedhair. 

dochinelach  ig  n  u  v  u  s  Ir.  Gl.  676. 

do-ching-im  1  ich  schreite.  — 
Praes.  Sg.  3  cairptech  docing  rot 
SC.  37,  1.  —  Praes.  sec.  Sg.  3 
docinged  FB.  88;  PI.  3  docingtis 
dia  taig  Lg.  17,  3.  —  Inf.  töchimm. 

do-chlü  ruhmlos,  "übel  be- 
rüchtigt, vgl.  so-chhi  und  doichle. 
—  PI.  Acc.   däine  dochlu  SC.  25. 

dochnia  „tveak,  incapable  ofmin- 
gling"  O'B.  —  Sg.  Xom.  is  dochma 
don  mewmain  d'oenaigid  dona  hair- 
cride  in  oenfecht  ocus  na  mathiusa 
suthaine  non  valet  caduca  simul 
et  eterna  diligere  SMart.  5. 

dochöad,  doclu'iadPer/'.  ich  kam, 
bin  gekoiniiicii.  —  5^^.  1  docoad-sa 
veni  Wb.  I81I  (Z-.  454):  dochüadusa 


SC.  33,  31;  ScM.  10  {vgl  Wi.  Gr. 
§  303);  2  dochuadais  ScM.  14; 
dochuadaisiu  9;  3  dochöid  FB.  7; 
61;  p.  132,  7;  SC.  48;  dochöid  do 
gal  FB.  67;  dochuaid  p.  40,  8; 
La.  12;  TE.  3  Eg.\  7;  8;  9;  14;  ^ 
16;  19;  p.  132,  e;  FB.  43:  dochü- 
aidh  TE.  15  Fg.;  17;  fnr  (bxhunid  ^ 
doib  Lg.  10  ist  mit  Eg.  und  Lc. 
atchuaid  i-'o'c  thciltc  Hdich  mit)  zu, 
lr.'<cH;  PI.  ■■!  doch.Uar  FB.  21; 
p.  144,  2^;:  dochuatar  P'B.  88; 
La.  11 ;  TE.  3  Fg.;  16;  SC.  32.  —  "^ 
l'ut.  Sg.  3  resiu  docöi  gräd  forru 
Wb.  29a,  31  [antequam  venerit  gra- 
dus  super  eos  Z'\  467).  —  Pass. 
Praet.  Sg.  3  docüas  TE.  20. 

do-choiin  simpleton  O'Bon. 
Suppl.   —   Vgl.  so-chonn. 

do-chor  Nachtheil;  „dochar 
hurt,  loss,  mischief"  O'B.;  „a  dis- 
advantageous  bargain"  O'Don. 
Suppl.;  „an  invalid  contract" 
Sench.  M.  III  p.  4.  —  Acc.  doguiu 
dochor  cach  thriuin  p.  328,  5; 
dochur  p.   142,  3.  —  Vgl.   so-chor. 

dochraid  hässlich;  dochruth 
inhonestus,  turjns  Z^.  863.  —  Sg. 
Nom.  ba  dochraid  ö  gnuis  SMart.  21 ; 
docraid  FB.  37;  Gen.  am  din  cach 
dochraid  p.  328,  4? 

dochraite  zu  do-chor?  —  Sg. 
Gen.  am  din  gach  dochruiti p.  142,  3. 
—  Vgl.  sochraite. 

1.  dochruth  s.  dochraid. 

2.  dochruth  indecor  SG.  65^ 
{Z-\  863). 

dochi'iaid  s.  dochöad. 

do-chuiriur  III  Dep.  ascisco 
SG.  16t'  {Z-\  873).  —  Praet.  Sg.  3 
do  ro  churestar  {ad  spectaculum 
omnes)  exciverat  Ml.  16",  6.  —  Vgl. 
töchuirim. 

dochum  u-,  dochom  u-  mit  Gen. 
zu,  nach,  in  {meist  nach  Verben 
der  Bewegung)]  ad  Z'^.  660;  do- 
chumm  p.  17,  19;  CG.  5  Eg.  — 
dochum  n-Erenn  ,Hy.  2,  13;  p.  17, 
17;  19;  dochum  n-Isu  Hy.  2,  60;  do- 
chum n-iffirwd  FA.  1;  dochom  n-ec 
SC.  38,  s;  dochum  nime  Hy.  2,  50; 
5,  62;  Lg.  11-  FA.  1;  3;  20;  do-  -^ 
chum  na  hingeiii  TE.  5  Eg.]  6; 
19;    dochom    FB.    85;    dochum    in 


494 


(l('ienaelit 


ocniiig  TE.  Iß;  p.  144,  12;  FB.  7; 
dochom  <S'6'.  8;  FB.  12;  dochum 
^  a  tire  i^. .  13j  CC.  5;  dochom 
'^^  i''i?.  13;~luid..a  dochum  ciing  zu 
ihr  CC.  3;  5  LU.;  FB.  81;  atraig 
..a  n-docom  SC.  7;  co  n-accai  in 
fer  .  .  dia  dochum  sie  sah  einen 
Mann  auf  sich  zu  kommen  TE.  12 
E(/.:  CO  n-acca  in  scäilfer  ina  dochom 
FB.  37 ;  cid  dothäit  inuar  n-dochom 
jj.  310,  12;  na  dochum  FB.  28. 

docliur  s.  «lochor. 

doeomail,  .,d6camhail  hard,  dif- 
ficult"  O-R.  —  Sg.  Nom.  FA.  15 
(doccumail  LBr.).  —  Vgl.  co  ro 
äaerad  iat  dona  doccomlaib  sin  „to 
free  them  from  those  hardships" 
Three  Hom.  p.  92,  29;  25. 

docraid  s.  dochraid. 

documlai  proficiscitur,  Sg.  3 
documlai  a-s  er  bricht  auf,  geht 
fort  Ber.  Celt.  III  p.  176;  dochum- 
lai  TBE.  p.  154,  e;  Fl.  3  documlät 
ass  do  Chruachnaib  ibid.  p.  138,  7; 
ibid.  p.  152,  30;  ibid.  p.  154, 12;  Bev. 
Celt.  111  p.  182;  tocomlat  ass  FB.  7. 

dod  LU.  p.  33a,  19^  '„gi^  „dödha 
conflagration"  CR.,  von  Stokes  [zu 
FA.  21)  zu  döthim  gestellt. 

dodaiug"  schwierig,  gefähr- 
lich. —  Sg.  Acc.  ni  fetamar  nach  n- 
dodaJng  inti  TBF.  p.  146,  6.  — 
Vgl.  ar  a  doidngi  ob  ejus  difficul- 
tatem  SG.  1»  {Nigra). 

do-dsUim  ich  giesse,  schenke 
ein;    fundo  Z'^.   435.    —    S-praet. 
^        Sg.  1  do  ro  dalius  Lg.  17,  31. 

"dodatlaim  TE.  Io.'g?,?«  ciorat '? 
Vgl.  di  hlim  im  Etain  LU.  p.  131,  24. 

do-dcad  infelicitas  Wb.  2  b 
{Z-\  647^.   Vgl.  tocad. 

dodcliaid  ungl  ü  c  kl  ich,  a  r  m  se- 
lig; dotchaid  i.  di-thacaid  „without 
riches  or  prosperity"  Corm.  Transl. 
p.  51 ;  i.  do-sothchaid  „not  wealthy" 
ibid.  p.  55.  —  Sg.  Nom.  rot  giiiil 
ind  srathar  dodcaid  SG.  p.  229. 

do-decha  Hy.  5,  81,  ,,iüho  may 
recuiott  theni,"  Stokes,  vielleicht  zu 
du-dichim. 

do-dechad,  -deochad  ich  kam, 
bin  gekommen;  vgl.  tuidchim.  — 
Sg.  1  do(lcochad-sa  SC.  13;  is  dia 
acallaim  dodcochad   10;  .V  in  tan  .  . 


dodechuid  temel  tarsin  grein  Ml. 
16c,  5  {Z'^.  456);  laech  .  .  dodechaid 
ScM.  10;  ..dodechmc?  SMart.  37; 
dodeochaid  Gl.  zu  Hy.  5,  39;  träth 
dodeochaid  TE.  12  LU.\  13;  can 
dodeochaid  p.  132,  g;  PI.  1  dia 
chungid  .  .  dodochammar-ni  ScM.  2; 
.  .  dodeochammär-ni  SC.  13;  5  6  do- 
deochatar  FB.  8;  . .  dodeoclmtär  66. 

do-delMa  ö  triliss  „tigly  in 
hair"  SMart.  21. 

dodena,  dodenam  FB.  66,  74  Fg. 
für  dogena,  dogenam. 

dodomehela  EC.  6  etiva  für  dod- 
im-chella  ,,der  es  durchwandert" 
(s.  timchellaim'i? 

dodouaimm  11  solar  SG.  53^ 
{Z\  434).   Vgl.  didnad. 

dodoraid  FB.  89  lies  doraid. 

1.  doe  tardus  SG.  66*  (Z^  31). 

2.  doe  Wall?  doa  i.  clad  Gl.  zu 
Fei.  Mart.  22,  vgl.  Three  Ir.  Gl. 
p.  130.  —  »S'^r.  Dat.  for  dou  na 
hEmna  ZiiU~i^  (for  tua  Lc.  Ea.) ;  -^ 
for  döe  narrätha  Xfif.  ^;  Acc.  lir  \^ 
dar  doe  ,.ovcr  a  rampart  of  sea.s" 
Fei.  3fart.  22. 

do-ecmoiigrat  s.  tecmougat.         ^^  ^ 

1.  döel  31.   ein  Käfer;  „stag-[¥y  , 
beeile''  Not.  zu  Fei.  Jan.  15,  r^f^.däel. 

2.  döel,  „daol  laz])"  O'R. 

■*  do-ellaim  declino  Z'^.  873.  — 
Pract.  PI.  3  do  rellsat  deviarunt 
311.  79;  do  elsat  Lci,,^!^-^  ^ 

döel-teug-a  scliw  er  zungig  s. 
Dubthach  Doeltenga 

do-emim  I  ich  schütze,  be- 
decke. —  Praes.  Sg.  3  doeim 
Corm.  p.  10  clii;  relativ  döeme 
ammorgre'ssa  FB.  UV  PI.  3  amal 
don-emat  etin  a  suthu  ut  proteg^mt 
aves  pullos  suos  311.  39c.  —  Pract. 
Sg.l  dorret-sa  sosceleTTft.  3l^,i (q^ia 
defendi  ego  evangelium  Z'^.  1092); 
3  doret  velavit  Ml.  16«=,  8.  —  Fut. 
3  duoma  Gl.  zu  vindicabit  Ml.  67^ 
{Z-\  1091).  —  Pass.  Praes.  Sg.  3 
doeraar  Corm.  p.  10  clii;  a.mal 
dun-emar  sicut  protegitur  311.  39^'. 

—  Vgl.  ditiu. 

döenacht  F.  die  menschliche 
Natur;  döinacht  humanitasZ'^.SOi). 

—  Sg.  Gen  i  n-oentrt?VZ  diadachta 
ocus  doenachtamrf/c  Dei'Vi  oi  LBr. 


döenda 


495 


do-gnüi 


(loenda  menschlich;  döindc  Jiu- 
manus  Z'^.  791.  —  S'fj.  Gen.  in 
chiniiula  duenna  FA.  15;  PI.  Nom. 
roisc  doenna  FA.  8  (doennai  LBr.). 

(lo-eolais  nnhcgreiflich?  —  Sfj. 
Nom.  tromtlieo  .  .  doeolais  FB.  oti. 

döer  unedel,  unfrei,  gemein; 
ben  däer  Sclavin,  s.  cumal;  döir 
ignohilis  Z'^.  863;    vgl.   söer,    soir. 

—  Comp  OS.   debtha  .  .  doör-galrce 
SC.  25. 

döescair  grejHefn;  daiscuir  scurra 
SG.  56^  (Z-\  30).  —  Sg.  Nom.  ar 
na  bat  doescair  SC.  26;  dub  dian 
demun  doescair  FA.  30  LBr. 

döescur-slüag-  der  gemeine 
Hcmfe;  „daosgarsluagli  the  mob" 
O'D.  Gr.p.33d.  —  Sg.Dat.  iftVind  co- 
na  dsescorslüag  „loitliits rahble-host" 
FA.   3;    diabul    cona    doescursluag 

p.    191,   26. 

«lo-essairefe  s.  tessurc. 

doethain,  „daothain  F.  suffi- 
ciency,  enough"  (JB.  —  Acc. 
ibsit  a  n-doethain  dind  lind  LU. 
p.  25^,  20 ;  CO  n-derna  a  doetbin 
der  ocus  toirse  icom  choined-sa 
Three  Hom.  p.  122,  lo. 

do-fair,  -föir  Hij.  5,  89  und  91, 
s.  taii"  tmd  fo-riuth. 

1.  do-faitli  adiit,  venit  Z'^.  456; 
dofaith  gith  gäithe  Ilij.  2,39  {„went"); 
dofaitb  .  .  CO  Victor  47  {„went");  do- 
faeth  .  .  fria  rath  ScM.  3,  10 

2.  do-faitli,  do-faeth,  do-fäithsad, 
do-foethsat  s.  tuitiiii. 

do  fe,  do  fetis  s.  fedaim. 

dofessid  s.  dessid. 

do-fichim  I  ich  Icämpfe,  stür- 
me (eine  Burg),  räche,  strafe. 
— •  Praes.  Sg.  1  dofichim  a  n-enech- 
gressa  iili  p.  328,  21;  3  dofich 
gresa  a  chiuiuil  ,,who  fights  the 
battles  of  his  tribe"  0"Do)t.  Suppl. 
fleh;  dofich  uar  n-incchgreso  huili 
p.  142,  21;  dofich  uiblich  tened 
ocus  aniilaich  FB.  51;  p.  310,  35; 
dofich  ruithen  serci  ina  dreich 
p.  310,  36;  inti  dofich  Gl.  zu  qui .  . 
ulciscatur  Ml.  19'i,  3;  rel.  dufichi 
Gl  zu  vindicantem  Ml.  71fc?  PI.  3 
dofechat  a  n-dun  ar  eciii  im  na 
h'itliu  gaili   batär  and  LU.  21b,  30. 

—  Fut.     Sg.    3     (Infi     vindicdbit 


Ml.  67e.  —  Fut.  sec.  Sg.  3  dufesed 
Gl.  zu  Hirusalem  volcns  obpugnare 
Ml.  33a,  12.  —  Pass.  Praes.  Sg.  3 
dofccair  cath  .  .  etorro  LU.  p.  21'',  31. 

—  Fut.  Sg.  3  CO  duf'essar  ut . .  vin- 
dicetur  Ml.  32c,  20;  dufiastar  Ml.  27c,  4. 

do-forcat,  -farcat  s.  tarcaim. 
do-f or-magaim  lieh  vermehre. 

—  Praes.  Sg.  3  doformaig  a\i,get  Ml. 
117;  tormaig  SG.  41«  _(Z^  884).  — 
Pass.  Praes.  Sg.  3  doformagar  ati- 
getur  SG.  28^.  —  Fut.  Sg.  3  dofor- 
mastar  SC.  13.  —  Inf.  tormach. 

do-fuaircc  s.  tüarcim. 

do-IYiarg'aib,  do-f iin-bat  s.  tüar- 
g-abiiu. 

dofuehta  jj.  311,  33  lies  dofuctha 
[ZU  tucaim)? 

do-fuibnimm  I  succido  SG.  22« 
{Z-\  429).  —  Pass.  Ftit.  Sg.  3  co 
dufobither  ut  succidatur  MI.  2«,  10 
{Z-\  883). 

do  fuislim  s.  tuisliin. 

dofuit  s.  tuit. 

do-iulaelita  unerträglich.  — 
Sg.  Nom.  üamnn  doi'ulachta  FA.  14. 

do-fusci  s.  diuscim. 

do-g-ailse  F.  maeror  MI.  20^,  7. 
{Z-\  863). 

do-gältliaimm  II  illudo,  pel- 
licio  SG.  24a  {Z-\  434). 

dog'ar  traurig.  —  Sg.  Nom. 
scel  dogar  Fei.  Feb.  20,  Gl.  i.  toir- 
sech,  scel  n-dogur  Three  Ir.  Gl. 
p.  129.  —  Vgl.  dogra. 

do-g-arim   I  ich   rufe,    nenne. 

—  Praes.  Sg.  3  dogair  appellat 
Ml.  29c,  6;  fris  dogair  p.  132,  3 
die  sich  nennt,  die  man  nennt?  — 
Praet.  Sg.  3  dorogart  Märtain  a 
miiinntir  „31.  summoned  his  family" 
SMart.  33;  35;  Three  Hom.  p.  56,  2. 

do-gegat  s.  togaira. 

dogensat  s.  doguiu. 

dogensat  SC.  35  {„the  hosts  lau- 
ghed"  O'C.)? 

dognas  diles  FA.  30  „u  rightful 
heritage"?  lies  do  gnäs. 

doguasach  „disgusted"  CDon. 
Suppl.  —  Sg.  Nom.  ba  dögnassach 
den  mhnäi  Corm.  p.  34  orc  treith 
(„he  became  di.9gu.vted  with  the 
ivoman"). 

do-guiu  III  ich  maclie.  —  Praes. 


If,^   cLn^tL    fcs..r^.\Jl.^l^il    i_l^is^oU>-t^^^^) 


do-gm'u 


496 


doilbtheoir 


Sg.  1  dogniu  p.  142,  3;  p.  328,  5; 
dägniu-sa  sin  facio  eyo  hoc  Wh.  14tl 
{Z-\  4-29^;  5  dogni'  facit  Wh.  6^ 
{Z'^.  431);  dugni  SP.  IV  4;  dogni .  .  a 
n-etrain  FB.  33;  dogni  failte  friii 
ScM.b\  dot  gni  torsech  TE.  12  LU.\ 
dos  gni  p.  4U,  11;  in  muid  dun  gni 
SP.  II  15;  in  comräd  doni  ri  cäch 
SC.  33,  27;  PI.  3  a  n-dugniat  qiiod 
faciunt  Wh.  lÜc;  dogniat  FÄ.  25; 
dogniat  tröcaire  FJ.,  25;  in  guba 
sin  34;  p.  191,  25;  doniat  FA.  29 
(dogniat  LBr.).  —  Conj.  Sg.  1  ma 
dugneu  si  faciam  Ml.  23'=  [Z'^.  440); 
Sg.  3  dod  gne  TTö.  27«;  done  ar 
n-ditin  Gl.  zu  Hy.  1,  2;  tomathium 
Gl.  zu  Hy.  1,  6;  Gl.  zu  Hg.  5,  67;  91 ; 
PI.  3  donet  ar  söerad  Gl.  zu  Hg.  5,  92. 

—  Praes.  sec.  Sg.  3  als  Imperfect. : 
forcetal  ba  menciu  dognid  FA.  32; 
dognith  Hy.  2,  33;  TF.  6  LU.; 
SC.  23;  dognith  Gl.  zu  Hy.  2,  26; 
als  Conjunctiv:  dicunt  alii  co  m-bad 
Cholman  dogueth  uile  Hy.  1  Praef.\ 
acht  mäd  doneth  fein  FA.  9;  PI.  3 
amaZ  don  gnitis  ut  faciehant  SG.  9a; 
dognitis  SG.  2;  als  Conjunctiv :  dog- 
netis  FA.  34.  —  Praet.  Sg.  1  na 
huli  dorignius-sa  omnia  quae  feci 
TF&.24i^  {Z\  462);  dorignius  <Sa38,2; 
5  dogeni  TE.  6  J^t/.;  dogenai  CC. 
G  £■(/.;  digeni  Tir.  (3;  a  n-dorigeui 
di  maith  frim-sa  ^Vh.  30a  (^i,  (jöq  ,; 
a  n-dorigenai . .  do  fertaib  Hy.  5, 23;  37; 
dorignai  41;  cia  dud  rigni  etsi  fecit 
Z''-.  463;  durigni  SP.  III  3;  dorigni 
Gl.  zu  Hy.  3,  6;  dorigni  TE.  ULU.; 

FA.  32;  FB.U;  85;  dod  rigni  89; 
dorigni  laid  SC.  45;  TE.  10  Fg.; 
a  u-dorigne  do  fertaib  Hy.  5,  67;  si; 
p>.  40,  16;  41,  u;  43,'i3;  48,  24;  din 
chloich  dorigne  saland  Hy.  5,  40; 
dorine  Hy.  3  Praef.;  doroine  FA. 
32  LBr.  s.  doröna;  PI.  3  dogensat 

FB.  25;  dorigensat  fecerunt  Wh.  7d. 

—  Fut.  Sg.  1  dogeu-sa  p.  40,  43; 
FB.  6;  8;  ^  bid  mö  don  genae-siu 
Wh.  32a  (Z2.  452);  dogena*Xg.  5,  21 : 
cid  dogena  . .  a  Loig  <S'6V  j.b;  cicl 
dogena-sib  was  wirst  du  ihnen  thun 
FB.  6;  3  dogena  faciet  Wb.  26»; 
Gl.  zu  Hy.  3,  8;  dogena  FB.  66;  75; 
P/.  i  cid  dogenam  SC.  4;  35; 
FB.    16;    74.    —    F?/,f.    sec.    Sg.   3 


■«    Ol.  4^!^  'dix^^UUrd«] 


dogenad  galar  duit  sirligi  SC.  30. 

—  Pass.   Praes.   Sg.   3    dognither 

Lg.  6;  12;  SC.  3;  22.  —  Praes.  ^^ 
sec.  äg.  3  oenach  dognithe  la  Ultu 
SC.  1;  23;  als  Conjunctiv:  ni  rabe 
isin  bith  ni  dognethe  .  .  leü  acht . . 
SC.  1.  —  Fut.  Sg.  3  dogentar  fiet 
Wh.  26a  {Z-\  475);  TE.  11  LU.- 
10,  4  Fg.;  SC  12;  35;  FB.  9;  21. 

—  Fiit.  sec.  Sg.  3  dogenta  limm 
TE.  9,  32.  —  Praet.  Sg.  3  ised 
dognith  dee  p.  142,  22;  dorigned 
FB.  75.  ^       ^  X- 

dogra  Klage,  Klagen;  „sick- 
ness,  sorrow,  anguish"  O'B.  —  Gen. 
leth  n-dograi  ScM.  21,  39?  Dat.  oc 
Cüi  ocus  ic  dogra  FA.  26  („lamen- 
ting");  oc  dogru  SC.  44  {„she  ivas 
lamenting")-,  Ace.  la  cöi  ocus  toirsi 
ocus  dögrai  FA.  26  LBr.  —  Vgl. 
dogar. 

dograeh  helümmert?  —  Sg. 
Nom.  ro  bo  dograch  furri  SC.  43. 

dogriud  almai  enlathi  ^.  310,  19V 

dogriuu  i.  tobacb  O'Dav.  p.  73; 
dogrenar  i.  toibgither  ibid.  p.  76. 

doi  recht.  —  Sg.  Nom.  benair 
a  Mm  döi  dana  di  Choinculainn 
„and  then  Cüchulainn's  right  hand 
UHis  cut  off"  Ben.  Celt.  III  p.  182; 
Acc.  CO  n-ecmoiug  a  läim  döi  di 
LugfuVZ  ihid. 

do-ic,  dos  n-icfed  s.  ticiiii. 

doichle  F.  Unherühmtheit, 
Gemeinheit,  von  dochlu?  —  Sg. 
Gen.  oes  doichli  FB.  27  LBr. 

doichlech unherü h m t,  gemein; 
ni  dichet  tegde  doichlech  Ml.  curm.  2, 
„inhospitahle"  Goid:^  p.  20.  —  Sg. 
Nom.  nir  bat  disc/r  doichlech  SC.  "Ab. 

döig'  ivahrscheinlich;  verisi- 
milis  Z'^.  74.  —  Sg.  Nom.  is  döig 
bid  fir  es  scheint  p.  132,  10;  SC.  35; 
döich  TE.  9  Eg.;  ro  po  döig  lind 
es  schien  uns  SC.  45,  e;  FB.  88; 
94;  doigh  TE.  5  Eg.;  döig  leis 
FB.  85;  in  döig  SC.  7.  —  Com- 
par.  is  dochu  verisimilius  Wh.  4'' 
(Z^.  276);  batochu  TE.  13  if7.  (ba 
coru  Fg.');  is  docha  lium  „likelier 
with  me"  Not.  zu  Fei.  Jan.  15. 

doilbed,  dolbud  M.  Bilden, 
Gebilde,  Fiction  SMart.  31. 

doilbtheoirilf.  fictor  h-  Gl.  1091. 


r^  O^  ^  -ix  »k^f-  (jruU  Y.  KftAi^Y^  ^-a-birSiS' 


doilbthid 


497 


doilbthid  31.  ficjulus  Wh.  4« 
{Z\  794). 

do-imdibnim  I  decido  Wh.  17'' 
{Z^.  88G). 
|?j  do-img-art  s.  timg'ariui. 

-  do-imimirc  s.  timiiiarcim. 
doiug'e      Unterdrücken,      vgl. 

dingim?  —  Dat.  is  e  ro  raid  na 
briathra  sa  do  thincosc  ocus  d'for- 
cetul  lo.chta  na  heclasi  ocus  do 
doinge  fögnuma  do  dib  tigeniaib 
„to  suppress  the  serving  of  two 
lorde"  SMart.  2;  5. 

döini  s.  duue. 

do-inola  s.  tiuölaim. 

doirb  difficilis;  Superl.  doir- 
bera  SG.  168»  (Nigra). 

döire  -F.  Gefangenschaft, 
S  Clav  er  ei;  miseria,  captivitas 
Z'^.  31.  —  Gen.  fo  bron  na  döiri 
Gl.  zu  Hy.  2,  2;  Bat.  i  u-daire 
p.  40,  7;  39. 

döirtim  I  spill,  shed  OB.  — 
Praes.  sec.  Sg.  3  co  n-doirted  Fei. 
p.  C  25.  —  Fut.  Sg.  3  doirtfe  mo 
dub  Three  Hom.  p)-  120,  9. 

döit  F.  Handgelenk,    Hand. 

—  Sg.  Nom.  FB.  53;  Dat.  ro 
chrechtnaig  . .  eseom  for  a  döit  LU. 
p.  126a,  2»;  Acc.  döit  fri  döit  FB.  53; 
remithir  döit  läma  91;  PI.  Dat. 
eusna  doitib  manihus  Gild.  Lor. 
Gl.  1G4;  do  iara-dötib  ScM.  22,  9; 
CO  milechaib  arggait  for  a  n-döitib 
„on  their  wrists"  TBF.  p.  148, 21;  Du. 
Nom.  a  di  dhöit  Corm.  p.  13  Cerball. 

doithflr  TE.  15,  doitbir  dark, 
ugly  O'R. 

döiti  p.  191,  12,  s.  döthim. 

dolbim  III  ich  forme,  bilde, 
gestalte.  —  Praes.  Sg.  3  in  dol- 
bud  dondi  rodn-dolbi  fiqmentum  ei 
qui  se  finxit  Wb.  4c  (Z'\  352).  — 
Praes.  sec.  Sg.  3  notolbad  in  cacb 
riebt  FB.  75  für  nod  dolbad;  PI.  3 
no  dolbtais  fingebant  Ml.  54c.  — 
Vgl.  dalb. 

dolbthach  sauberisch;  doilb- 
theacb  sorcerer  O'B.  —  Sg.  Gen. 
ar  belaib  demuin  duib  dolbthig 
EG.  5. 

dolbud  M.  figm\entum  Wb.  4«, 
Inf.  von  dolbim,  nicht  verschieden 
von  doilbed. 


doleced,  doleci  s.  doU^cim. 

dolge  F.  Schwierigkeit,  Ge- 
fahr? —  PI.  Dat.  i  n-dolgib  1  n- 
drobolaib  FB.  35. 

<\.o\\^  schu-er,  schwierig;  „dif- 
ficidt,  dolefiä"  O'R.  —  Sg.  Nom. 
is  dolig  Gl.  zu  is  andso  FB.  58; 
is  dolig  a  fiss  FA.  12  („hard"); 
is  mör- dolig  mo  nert  SC.  41.  — 
Compar.  doilghi  more  difficult 
f/Don.  Suppl. 

dollingim,  do-lingiin  I  ich 
springe.  —  Praes.  sec.  Sg.  3  do- 
linged  CG.  b  LU.  —  Perf  Sg.  3 
dolleblaing  in  t-öcne  ar  a  cbend 
TBF.  p.  146,  12;  atcbonnairc  in 
n-eicne  dorroeblaing  ar  a  chind 
ibid.  p.  152,  19. 

dolleciin,  do-16ciiu  III  ic7t  lasse 
(los,  nieder,  u.  s.  w.),  iverfe.  — 
Praes.  Sg.  1  dollecim-se  in  n-gai 
cetua  ScM.  11;  dos  leicim-se  .  .  in 
n-gai  cetna  10;  5  dolleci  in  n-osnaid 

FA.  20;  dolleci  .  .  arrigtbecb  sis 
FB  25;  dolleci  fer  dina  feraib 
fidchilli  don  techtaire  61;   dolleici 

a  cend  immon  cloich  i£;läL,tollöci  ^ 
..fair  FB.  81;  87;  "cloteci  gai  dö 
SG.  36;  dos  leci . .  foraib  7;  dolleci 
cacb  dib  fria  coli  begab  sichp.  145, 13; 
dolleci  im  budin  Couculainn  FB.  11; 
PI.  3  dollecet  a  läma  la  töeb  FB.  16; 
tollecet  74.  —  Praet.  3  tollöic  a 
osnaid  FB.  88;  dosleic  döib  SG.  7; 
dolleic  im  budin  Cbonaill  er  begab 
sich  FB.  10.  —  Pass.  Praes.  Sg.  3 
dolleictber  .  .  döib  ivird  ihnen  über- 
lassen FB.  55.  —  Praet.  Sg.  3 
doleced  do  nim  das  herabgelassen 
lourde  FA.  2;  PI.  3  doUeictbe .  . 
dia  ^AigiAunirden  losgelassen  FB.  57. 
dollod,  do-lod  ich  ging.  — 
Sg.  1  dolud-sa  LU.  p.  25a,  43; 
2  can  dollot  TE.  5  Eg.\  can  dol- 
luidisiu  LU.  p.  122^,  35;  3  dulluid 
Tir.  8;  11;  13;  doUuid  p.  46,  26; 
Lc  1:  15;  TE.  13  LU.;  15;  p.  ^-it 
m,   30;   l4,   28;    145.   11;    SG.   8; 

FB.  16;  17;  25;  54;  69;  91;  92; 
dolluid  CO  m-böi  im  budin  Löegaire 
FB.  8;  dolluid  .  .  forsin  t-sligid 
cbetna  40;  tolluid  21;  dot  luid  im 
beruai  ar  mo  chind-sa  ScM.  13; 
can  don  luid  SG.  12;  doluid  Hy.  2,  46: 

32 


498 


donn 


^    M 


p.    41,    10 ;    PI.    2    dolodbair    LU. 

p.   21t,   17;    5    dollotar    Hy.   2,   6i; 

~  -^XL     ^^     ^5;     90;     doUötar 

"c^I.  ST,  g;  immä  tullatär  FB.  56. 

—  Inf.  dula,  dul. 

dolod  Nachtheil,  Sehaden 
FB.  DO;  „dolaidh  loss,  detriment" 
O'i?.  —   V(fl.  solod. 

do-luig'ini  III  r  e m itto,  ignosco 
Wb.  Ud  (Z-\  435),  s.  di-lu^im. 

dorn  F.  domus.  —  Sc/.  Dat.  leth 
ind  orpi  so  i  n-doim  i  n-duiniu 
Tir.  6. 

uou-domaig-etar  p.  142, 19,  3.  PL 
Praes.  Dep.  etwa  für  moaigetar? 
ii(jl.  jedoch  p.  328,  I8. 

1.  doinain  tief,  vgl.  fu-domain; 
domhain  deep,  hollow  O'R.  —  Sg. 
Nom.  arrecat  abaind  lethain  näd 
bo  domain  ar  a  cind  LU.  p.  24a,  1; 
ni  bu  domain  Gl.  zu  ni  bu  ances 
Hy.  5,  85;  PI.  Nom.  lathach  {zu 
lesen  lathacha?)  döimne  p.  190,  26; 
Dat.i  u-gIennaib..doimuib23. 191,28. 

—  Compar.  domnu  murib  Hy.  5, 18 
(i.  fudumnu  quam  mare). 

2.  domain  i.  dimain  O'Dav.  p.  78 ; 
„vain"  Corm.  Transl.  p.  52  doman. 

doman  s.  domuii. 

doiuaiiches    „a  reqivest"   O'B. 

—  5*^.  Äcc.  cen  a  domanches  SC.  2i>. 
do-inl)las        übelschmeckend; 

„an  ill  taste"  O'R.;  domblas  äe 
fei  Ir.  Gl.  975  {„bitterness  of  the 
liver");  s.  blas. 

do-melim  i.  oirberim  bith  edo 
Corm.  p.  18  edam ;  s.  tomelim, 
toimlim. 

do-meuma  Unmiith,  Betrüh- 
niss.  —  Sg.  Dat.  oc  dogru  ocus 
oc  domenmain  möir  SC.  44. 

do-midiur  III  Dep.  ich  meine, 
schätze  ab.  —  Praes.  Sg.  3  dammi- 
dethar  .  .  dia  lemuHi  FB.  88  {er  ver- 
sucht es,  über  die  Stadt  zu  springen). 

domme  inops;  domma  {„poor") 
i.  di-shomma  Corm.  %).  16. 

duiiiiiach  =  dominica,  Sonn- 
tag. —  tri  i'iara  cach  domnaig  drei 
Siniideii  jeden  Sonntag  FA.  30. 

domiiath  i.  munadh  110  traothadh 
CDav.  p.  74,  dazu  ro  damnad 
FB.  30? 

domroet    CC.    7    Eg.,    domroed 


LU.  zu  do-emim  {..schützte  mich 
mit  sieben  Wagen)? 

dorn  roipnitar  SC.  38,  5  s.  toil)- 
iiim  (do-sennim). 

do-iuuiniur  III  Dep.  ich  meine, 
glaube;  puto,  spero  Z'^.  438.  — 
Praes.  Sg.  1  p.  132,  10;  PI.  3  bit 
he  dod  mainetar  insin  sunt  M  qui 
putant  hoc  SG.  5»;  PI.  3  domv\inet 
Fei.  p.  cm  23.  —  Perf  Sg.  1  do- 
menar-sa  putavi  Wb.  3c  {Z'^.  450); 
PI.  3  de  ru  menatär  FB.  82;  cre- 
diderunt  311.35^,  18.  —  Inf.  toimtiu. 

domuu  31.  Welt;  mundus  Z'^.  222. 
■ —  Gen.  in  domuin  Hy.  5,  8;  domain 

FA.  10;  FB.  80;  in  domain  duind 
»5*6'.  29,  4;  do  däinib  in  domain 
p.  40, 16;  FA.  14;  34;  fir  domain  13; 

FB.  18;  19;  di  ocaib  domain  SC.  13; 
FB.  18;  flaith  in  domain  p.  40,  36; 
do  Chonstantin  .  .  do  ardrig  in  do- 
main FA.  32;  rig  iartliair  domain 
des     loestlichen    Theils     der    Welt 

?(=  Irlmid)  Jjg.  12j  FA  3;  4;  naim  ^ 
airthTrTii  domain  FA.  4;  thuascirt 
in  domain  ibid.;  in  domuin  chentar 
Gl.  zu  bethath  che  Hy.  5,  22;  Dat. 
isin  domnn  FA.  34;  FB.  27;  fiadu 
huas  domun  Hy.  6,  7;  das  domun 
dind  SC.  45,  2;  fon  uli  domun 
p.  169,  17;  Acc.  in  domon  n-dron 
SC.  29,  14;  in  domun  uli  p.  191,  9. 

douuindc  mundanus  Wb.  3^ 
{Z'^.  791).  —  *S'(/.  Acc.  cusind  ecnai 
n-domunda  p.  HO,  19. 

don  adbat,  doii  Äraill  u.  s.  w. 
s.  do-adbat,  tadbat,  do-slvaill, 
tsiraill  u.  s.  w. 

dou-arlaid  Fel.Dec.  8:  don-arlaid 
tar  romuir  {LBr.)  „ivho  came  over 
tlic  qreat  sea",  i.  donaraill  i.  dorocht 
Three  Ir.  Gl.  p.  138. 

don  far,  fair  s.  tair. 

don  fuca  s.  tucaim. 

1.  donn,  dond  braun,  dunkel; 
i.  dub  O'Dav.  p.  72;  „dun  or 
broivn"  (JB.  —  Nom.  ech  dond 
p.  131,  15;  corcor-dond  SC.  33,  14; 
folt  dond  FB.  45;  sciath  dond 
FB.  47;  dond -sciath  dond-derg 
dond-chorcra  LU.  p.  81  a,  32;  des 
dond  FB.  24  eins  von  Cuchulinn's 
Kunststücken,  über  das  sonst  Nichts 
bekannt  ist;  Gen.  in  domain  duind 


donn 


499 


(lore 


SC.29,.i(„the  trorld's  expanfic"  (rC.) 
zu  lesen  diudV  Acc.  ar  ech  n-doiin 
„for  a  hroivn  horsc"  Tir.  6. 

2.  doun  i.   cuirm    O'Dav.  p.  Ib. 

3.  doun  i.  uasal  no  brithem  no 
righ  O'Dar.p.  77;  Gen.  sa^gal  Ab- 
büin  delbda  duind  Fcl.  p.  LXIII  43. 

doun  esniart  Hy.  .'3,  8  für  donn 
escomart  (vgl.  tescomarr  {sie)  i.  teas- 
argain  O'Dav.  p.  121^?  Dass  er 
der  liicliter  ist  am  Gericht  hat  uns 
(jtretlet  von  den  üblen  Absichten 
Kcliicdrr.er  Diuncnu-n  (do  für  di)? 

(loraiiii.  rtoi-asiul  enthält  wohl 
rorii  die  Wrlialpurfikel  do,  s.  rega. 

do-riiid  1)  schwer,  2)  N.  Schwie- 
rigJceit;  „strife,  dispute;  intricale" 
O'R.  ~  Sg.  Nom.  dliged  n-doraid 
SP.  II  «;  Gen.  du  thabairt  doraid 
du  gle  ibid.  i6?  Acc.  cheist  n-doraid 
n-dil  ihid.  12;  ro  fitir  .  .  a  n-doraid 
(SO  zu  lesen)  FB.  89. 

doräig-si  s.  tog-aim. 

do-rairugert  s.  tairngirini. 

do-rala,  do-rola  viit  Dat. 
es  begegnete,  widerfuhr,  ge- 
schah;  accidit;  it  happened   O'R. 

—  dorala  in  fer  cetna,  di  es  begegnete 
ihr  derselbe  Mann  TE.  Vd  Eg.; 
conid  don  düll  dorala  techt  sis 
p.  39,  18;  is  ann  dorola  do-som  a 
denam  „and  it  came  to  pass  that 
he  made  it"  Hy.  1  Praef;  dorala 
dö  CO  ro  marb  j).  46,  22;  is  maith 
.  .  dorala  duine  sin  diblinaib  TE. 
14  Eg.:  dorala  do  don  fon  indus 
cetnn  FB.  80  Eg.\  dorala  in  tech 
ina  räithsechaib  briatliar  oc  na 
mnäib  FB.  29.  —  Vgl.  tarla. 

dorar  .,«  battle,  conflict"  O'B.; 
dorar  FB.  71  Gl.  i.  dochur;  Dat. 
cuach  Diarmada  do  breg-barainn 
brafh-dorair  Corm.  Transl.  p.  120 
maidinn;  iar  u-dorair  a  badbscelai 
FB.  71. 

do-i'at  Conj.  ich  gebe,  doratus 
Praet.  ich  gab  (rat  für  ro-dad, 
skr.  dadä-mi'?),  in  allen  den  Formen 
gebräuchlich,  ivelche  die  Partikel  ro 
zu  sich  nehmen  können,  vgl.  do-rön. 

—  Conj.  Sg.  3  dorata  a  fial  tonind 
diar  ditin  Gl.  zu  ron  feladar  Hy.  1,  1. 

—  Praes.  sec.  Sg.  1  co  n-dartin  ut 
darem  SG.  2091»  (Nigra).  —  Praet. 


Sg.  1  doratus  do  SC.  45,  12:  dora- 
tusa  ScM.  4;  2  doratais  FB.  74; 
doratuiss  TE.  8  j&V/.?  3  dorat  dedit 
Wb.  311)  (Z\  462);  p.  41,  10;  11; 
ScM.  6;  TE.  10,  20;  FB.  40;  dos 
rat  p.  40,  14;  dorat .  .  a  läim  for  a 
broind  La.  5:  SC.  31;  dorat ..  ail 
forsin  cöiced  uile  ScM.  14;  dorat 
fö  menmain  Aili7/«  do  seirc-siu 
TE.  13  LU.  (for  menmain  Eg.)\ 
SC.  13;  44;  brec  dorat ..  imond 
p.  132,  9;  FB.  10;  18;  19;  dorad 
p.  309,  18;  dorat  imcossäit  eter  na 
mnä  FB.  21 ;  dorat  .  .  triam  dia 
twrcbail  FB.  27;  is  iat  dorat  sund 
hi  fat  SC.  37,  20;  dorn  rat  sund 
i  n-ecomlond  SC.  45,  20;  PI.  3  dorat- 
sat .  .  impidi  fair  FB.  27.  —  Pass. 
Praet.  Sg.  3  doratad  .  .  damdabach 
.  .  immi  ScM.  17;  a  n-gräd  .  .  dora- 
tad di  lasin  Mac  O'c  p.  132,  27; 
j   doratat  Gl.  zu  Hy.  2, 50.  —  Vgl.  tarat.. 

dorchadus  tenebrae  Ir.  GI.S31. 

dorehaide  dunkel.  —  PI.  Gen. 
demna  dorehaide  Hy.  3,  9. 

dorchatu  M.  Finsterniss.  — 
Sg.  Dat.  i  n-dorchataid  aneolais  „in 
the  darkness  of  ignorance"  Three 
Hom.  p.  4,  3;  Acc.  beir  ass  in  dor- 
chatu ihid.  p.  26,  8. 

dorehe  1)  dunkel,  2)  N.  das 
Dunkel;  obscurus,  obscuritas  Z'^. 
72.  —  Sg.  Nom.  1)  tromcheö  .  . 
dorcha  FB.  36;  39;  tir  n-dub  n- 
dorcha  FA.2lLBr.  (n-dothide  LU.); 
Gen.  1)  usci  duib  dorchai  FA.  30; 
Acc.  2)  cen  dorehe  FA.  35;  PI. 
Nom.  1)  sligthi.  .sir-dorchap.  190,26; 
2)  na  dorehe  tenebrae  SG.  183i> 
(Z-\  215);  Dat.  1)  i  n-glennaib  du- 
baib  dorchaib  j).  191,  28;  2)  in  popul 
deisid  i  n-dorchaib  populus  qui 
sedebat  in  tenebris  Three  Hom. 
p.  2,  2.  —  Compar.  dorchu  ina 
dubgemriudp.  190,  29.  — Vgl.  sorcha. 

dord  N.  Bass,  On  tlie  Mann. 
Index;  vgl.  an-dord,  fo-dord. 

dordaiiu  ich  brülle.  —  Praes. 
Sg.  3  scel  lern  düib  dordaid  dam, 
snigid  gaim  ro  faith  sam  LU. 
p.  IIb,  23  (Amra  Chol,  vgl.  Goid.^ 
p.  165,  63;  mugit  cervus  Stokes, 
Beitr.  VIII  332). 

doreilg^is  ScM.  13  s.  teilcini. 
32* 


do 


500 


do-roi 


do  r6ir  ad  voluntatem,  secunäum 
Z^.  659,  s.  riar. 

do-r^raclit  Praet.  zu  deirgim 
ich  verlasse,  verliere  [Praes. 
Sg.  3  nis  n-derig-si  dam  ne  amittit 
quid(m  ea  Wh.  Oii,  Z^.  430).  — 
Sg.  3  is  cian  doreracht  Emain  es 
ist  lange  her,  dass  es  (rige)  Emain 
verlassen  hat  Hy.  2,  43;  PI.  2  is 
dian  dorreractid  mäam  ind  sosce'Zi 
celeriter  deseruistis  servitium  evan- 
gelii  Wh.  18c  ^z^.  457);  dorerach- 
tid  üiid.  —  Vgl.  Beitr.  YIII  ?j.  316 
(No.  16). 

do  i-ertatar  s.  retliim. 

do-riacht  Praet.  venit,  per- 
venit;  riachtas  Praet.  zu  righim 
I  reach  O'Don.  Gr.  p.  245;  vgl 
siacht.  —  Sg.  3  doriacht . .  doridhissi 
TE.  20  Eg.]  PL  3  doriachtatar 
TE.  3  Eg.  —  Fut.  Sg.  3  doria 
doridise  loird  zurückkehren  Note 
zu  Fei.  Fehr.  17. 

doridisi  wieder,  zurück  FA. 
29;  33;  62;  65;  TE.  19;  Gl.  zu  dö 
cammaib  CG.  3  LU  \  ar  cülu  dori- 
disi FA.  31;  doridise  p.  42,  g;  dori- 
dhissi TE.  20;  dorisi  FB.  10;  29; 
88 ;  SC.  43 ;  doris  Fä.  p.  CLXXXV  28. 

do-rimim  III  ?'c/i  erzähle,  zäh- 
le auf;  dorimu  enumero  Z'^.  435. 

—  Praes.  Sg.  3  dorrlmi .  .  in  cain- 
gin  FB.  56.  —  Conj.  Sg.  3  ni  fail 
dorurme  co  cert  Hy  5,  67  (i.  donö 
a  thurem),  doruirme  Fr.  —  Pass. 
Praes.  Sg.  3  amal  dorimther  FB.  55. 

—  Inf.  turem. 

doriiig'ba  Hy.  6,  9  s.  dingbaim. 

doriuchraisit  j3.  140, 19  s.  diuch- 
traiiu. 

dorn  M.  Faust,  Hand.  —  Nom. 
Gl.  SU  duais  Oss.  III  2;  Gen.  lau 
a  duirn  FB.  37  Eg.;  Dat.  ar  a 
durn  derglassid  FB.  45;  47;  Acc 
um  dhorn  Gl.  zu  im  duais  Oss.  III  2 
(i.  im  läim  i.);  PI.  Nom..  ocht  n- 
düird  ina  ardi  {für  duirnd)  acht 
Fäuste  hoch  p.  4ü,  22;  Dat.  ar 
dornaib  desaib  SC.  19,  4.  —  Vgl 
6r-duirn. 

doni^in  Ibiiaua  manijiultis  Ir. 
Gl  502. 

dornasc  „a  hracelet  for  the 
wrist"-  On  the  Mann.  III  p.  168.  — 


Sg.  Nom.  dornasc  döraromthä  SC. 
45, 10  („a  wristhand  of  douhly  tested 
gold"  0' Curry),  zu,  lesen  dornasc  di 
ör  arromtha  (s.  S.  334)  ein  Armhand 
von  Gold  hatte  ich,  vgl.  ar-ta. 

do-roaeht  s.  do-rocliim. 

do-roaraid  .s.  tarraid. 

dorochair,  dorchuir,  s.torchair. 

do-roehim  I  ich  komme,  er- 
reiche; s.  toirchim,  toraig,  toracht. 
—  Praes.  Sg.  3  doroich  cäch  Sc3I.  10; 
FB.  38;  Gl  zu  Hy.  6,  4  [s.  drochet); 
SC.  29,  2.  —  Praet.  Sg.  3  donralad 
i.  donaraill  i.  doroacht  Gl.  zu  Fei. 
Dec  8  Laud,  i.  dorocht  Three 
Ir.  Gloss.  p.  138  [dieselhe  Stelle); 
0  dharuaclit  Three  Hom.  p.  16,  21; 
is  forrae  fadisiu  doroaclit  Gl  zu 
mentita  est  inii^uitas  sibi  Tur.  Gl  79; 
PI.  1  dorochtammar  LU.  p.  681^,  23; 
doruachtamar,  -mur  TE.  5.  —  Vql 
Bcitr.  VIII  p.  443. 

do-rodba  Hy.  4,  5,  nach  der 
Glosse  i.  ro  dibda  für  robda,  aber 
toahr scheinlich  für  do-ro-diba,  ah- 
scidat  Z'^.  447,  eine  zum  irischen 
Futur  gehörige  Form  { Wi  Gr.  §  310), 
ivie  im  Passiv  co  itir-dibither  ut 
perimatur  Tur.  Gl.  121,  Praes. 
PI.  3  etir-di-bnet  jjen'jmtn^  Ml.  15^',  6 
(Z-^882).  Vgl  do-fuibnim.  —  Pass. 
Praet.  Sg.  3  a  ordan  dorodbad  Fei. 
Prol.  96.  — 

doroimle  s.  tonielim,  toiinlim. 

doroisce  (5.  Sg.  Praes.)  p.  169,  24 
s.  di-rosoim,  vgl.  Goid.^  p.  24  Not. 

do-röii  Conj.  Praes.  ich  mache, 
SU  do-gniu  gehörig  [Z'^.  447,  vgl. 
Wi.  Gr.  §  311),  wie  do-rat  in  allen 
den  Formen  vorkommend,  ivelche 
die  Partikel  ro  zu  sich  nehmen 
können.  —  Conj.  Praes.  Sg.  1  se- 
chichruth  do-nd-rön  quomodocunque 
id  fecero  Wh.  5^;  3  act  dorronai 
modo  feceris  Wh.  32^.  —  Praet. 
Sg.  2  cid  doronais  SC.  38;  3  doroni 
in  laid  sea  SC.  44;  cech  ni  doroni  48; 
doroine  FA.  32  LBr. ;  PI  3  dorousat 
comdäil  SC.  39;  doronsat  orcuin 
p.  17,  is;  TE.  20;  in  hv\?iiharchath 
FB.  21;  comarli  42.  —  Pass.  Praet. 
Sg.  3  dorönad  . .  tegdas  FB.  1;  2; 
3;  doronad  recht  lais  p.  311,  26; 
cid  a  u-dot  ronad  SC.  12;  a  n-doronad 


501 


flrac 


^  fris  Lg.  10-  Flur.  3  dorönta  na  tigi 

^  Lß.  11;  doronta  sceua  SC.  39;  mä 

dorontai  si  facta  sunt  {sc.  mirabilia) 

Hy.  5,  2i  (ar  ni  deriita  ar  duni  Fr.'). 

dorsaide  M.  Thürhüter.  —  PI. 
Nom.  na  dorsaide  FB.  21;  dorsidi 
Ml.  Carm.  2  {Goid.-^  p.  20\ 

dorsiöir  M.  Thürhüter.  —  Sg. 
Nom.  FA.  15. 

doniacht  s.  do-rocbiiu. 

doruinalt  s.  tomelim. 

doi'us  Thor,    Thüre;  porta  Ir. 
Gl.  124;   a  u-dorus  limeyi  Z^.  238; 
dorus  lis  porticus  Ir.   Gl.  580.  — 
Nom.    dorus ..  ind    nime    FA.    15;    j 
IG;  17;   addorus  FB.  80;    Gen.  do 
forcomet  cach   dorais  FA.  15;  16;    ! 
Dat.  don  dorus  ^3.  144,  13;  FA.  18;    : 
SC.  33,  13;   15;    i  n-dorus    bruidni   ] 
ScM.  5;   i  n-dorus  liss  SC.  33,  17; 
na  cathroc/j  FB.  79 ;  do  dorus  tige 
SC.    15;    FB.    82;    88;    ScM.    11; 
CG.  3;   du  dorus  culi   CC.  3  Xü".;   ^ 
ön    dorus     diaraiüu     dond    rigthig 
FB.  55;  Acc.  co  dorus  in  tresnimi 
FA.   1(3;   17;   18;    PI.   Nom.    secht 
n-doruis    isin    bruidin    ScM.    1;   5; 
se  dorais  FA.  15;  J.cc.  forsna  dorsi 
ScM.  18  (doirsiu  H.)\  Du.  Acc.  etir 
cech  da  dorus  ScM.  5. 

1.  dos,  doss  Busch;  „a  bush" 
O'Don.  Suppl.  —  Sg.  Acc.  ar  a 
chosmaile  fri  doss  Corm.  p.  15; 
PI.  Gen.  de  dindgnaib  doss  SG. 
p.  204  („e  summitatibus  arbustorum" 
Beitr.  VIII  p.  320).  —  Compos. 
dos-bili  mör  fair  FB.  91,  vgl.  ad- 
l)ath  craob  dos-bile  möir  „a  branch 
of  the  great  spreading  tree  died" 
Chron.  Scot.  p.  30. 

2.  doss  i.  ainm  graid  filead  Corm. 
p.  15. 

dosaigtis  s.  sag-iiu. 

doseartad  s.  diuscartaim. 

doseiiuat,  dosepliainu ,  dossil) 
s.  töibuim. 

dos-mailg-ecli  FB.  37  mit  buschi- 
gen Augenbrauen  (mala)  versehen? 

do-soi  s.  töim. 

do-taet  s.  toit. 

dot-AiTuig-h  TE.  9,  1  s.  tarraig-. 

dot  icfa  s.  tic'im. 

dot  esta  s.  testd. 

dotha'g-at  s.  do-tbiagiuin. 


dothspt  Praet.  zu  U\i. 
dothaiset  Fut.  zu  teit. 
dothchaid  s.  dodchaid. 

dotlK'hern,  duthccrn  „niggar- 
dly,  churlish"  Corm.  Transl.p.bl. 

dothcheriias  M.  Kniclcerei; 
„churlishness" .  —  Sg.  Gen.  i  cLnaid 
. .  mo  dothchernais  Bev.  Celt.  III 
p.  178;  179. 

do-tluag'aim  I  ich  gehe,  oder 
das  Simplex  mit  der  Verbalparlikel 
do?  —  Praes.  PI.  3  dothsegat  dia 
tig  FB.  20;  tothgegat  CC.  i  LU.; 
dotiagat  CC.  3  Fg.;  4;  dotiaguit 
p.  143,  9;  cinnas  dothiagat  FB.  53. 
—  Praes.  sec.  Sg.  3  doth^ged  TE. 
9  LU.;  doteiged  11  LU.;  in  fer 
do-theiged  ScM.  1.  —  Pass.  Praes. 
Sg.  3  denüas  dotiagar  liisa  tech, 
uidichet  tegde  doichlech,  sis  iar 
suidiu  —  sogde  chlii  —  dotiagar  ass 
immurgu  Ml.  Carm.  2  (Goid'^  p.  20, 
Z'^.  953);  dotiagar  ond  rig  dia 
acallaim  TBF.  p.  138,  25. 

dotliesarcainb  -  sea  (ardothesar- 
caibsea  LU)  SC.  41  ist  corrupt; 
entiveder  zu  lesen  doth-esarcaind- 
sea  ich  würde  dich  vertheidigen, 
oder  mit  H.  ar  do  tesarcoin-siu  zu 
deiner  Vertheidigung  ? 

döthim,  döithim  I  burn.,  singe 
O'B.  —  Part,  tir  n-dub  n-döthide 
„scorched"  FA.  21;  tene  dub  döiti 
p.  191,  12.  —   F^?.  död. 

dothoetsat  s.  tuitirn. 

dothothluig-hestar  CC.  5  Eg. 
s.  tothlaigim. 

dö-thuicse  Schtververständ- 
lichheit;  mystery  O'B.  —  Dat. 
ar  a  doirchi  ocus  ar  a  dotuigsi 
Corm.  Transl.  p.  G9. 

doub  Fluss;  dob  river,  stream 
O'R.  —  Sg.  Nom.  in  doub  Hy.  5,  54 
(i.  ind  aband),  in  dob  Fr. 

doHc  s.  tue. 

doiiusi . .  beim  FB.  57,  77  er  schlug 
einen  Schlag,  vgl.  imm-thuinsim. 

drae,  draic  ilf .  draco,  Drache; 
drac  i.  a  dracone  quasi  dracc  i. 
telne  i.  ferg  Corm.  p.  15.  —  Sg. 
Nom.  in  draic  FA.  20;  Gen.  cride 
n-dracon  FB.  46;  a  da  sula  do 
dracoin  FB.  74  [vgl.  draconda); 
do  dracon62;  PI.  Dat.  co  n-dracaib 


ida 


502 


p.  191,  10 ;  Du.  Nom.  na  da  draic 
dec  FÄ.  20. 

draconda  von  einem  Drachen 
herrührend,  besonders  von  den  dra- 
contia  genannten  fabelhaften  Edel- 
steinen. —  PI.  Nom.  ocht  n-gemma 
deirg  dracoudai  acht  rothe  Drachen- 
steine FB.  51;  p.  310,  34;  Dat. 
basc  dana  in  tan  is  do  chuimriug 
braget  is  ainm,  ocus  dona  mellaib 
dracondai  is  dileas  „basc  then, 
■when  it  is  (a  name)  for  a  necMace, 
is  a  noun  and  is  properly  applied 
to  the  draconic  heads"  Corm.  p.  7. 

drai  s.  drui. 

draic  s.  drac. 

draig-eu  Schlehdorn;  droigen 
„hlackthorn"  Corni.  Transl.  p.  GO; 
prunus  Ir.  Gl.  559;  draigen  Gl.  zu 
pirus  SG.  61i>  {Z'^.  119  not.). 

draig-iu  FB.  37  Fg.? 

draiit  Zahnreihe?  vgl.  „drant 
snarUng  of  a  dog'%  „drantadh  dra- 
wing  up  of  the  mouth"  O'B.  — 
Du.  Gen.  cech  det .  .  bai  a  n-egar 
a  da  drant  FB.  37  Fg.  —  Compos. 
drant-mir  Corm.  p.  35  orc  treith. 

1.  drech  F.  Gesicht;  „the  as- 
j)ect,  mien,  countenance"  (JDon. 
Suppl.  —  Sg.  Nom.  drech  curad 
FB.  46;  drech  lethderg  lethgabur 
FB.  47;  comdhub  fri  hec  a  drech 
„hlack  as  death  his  face"  Corm. 
p.  36  ijriill;  Dat.  ina  dreich 
p.  310,  36;  form  dreich-sea  SG.  40. 

"2.  drech  i.  boeth  Corm.  p.  29 
merdrech. 

1.  drecht,  drectparslFö.  4(i,  lia, 
dreecht  portio  Wh.  b<-  (ZI  18,  19). 
Vgl.  drecht  i.  imat   O'Dav.  p.  74. 

2.  drecht  Lied;  drechd  tale, 
Story,  poem  CR.  —  PI.  Nom. 
drechta  i.  duana  no  laidhe  CDav. 
]).  72;  canitiV  drechta  SG.  3. 

3.  drecht  i.  eolus  O'Dav.  p.  74. 
dr^imm  Erklimmen;  ,,an  en- 

deavour,  attempt"  0'B.\  vgl.  drin- 
gim.  —  Sg.  Nom.  is  docomail  drem 
na  secht  nime  FA.  15,  dreimm  LBr.; 
dreim  fri  fogaist  FB.  30  s.  fogaist. 
drenini  M e  n  g  e ,  mit  drong  wech- 
selnd; dream  i.  diairimh  O'Dav. 
p.  11.  —  Sg.  Nom.  drem  FA,  23 
(dreamm  DBr}j\  25;  29. 


dremnaim,  „dreamhnaim  I  r  ag  e , 
fr  et"  O'B.  —  Praes.  Sg.  3  rel. 
dremnas  Lg.  2.  JfL" 

drernue"!''.  Ijn  g estü m ;  „tvar- 
farc"  O'B.  —  Sg.  Gen.  in  dun 
dremni  drend  GGn.  2;  Dat.  i  n- 
dremni  in  drecain  „with  the  fier- 
ceness  of  the  dragon"  On  the 
Mann.  III  p.  448.  dlt^iUL 

dremun  ungestüm;  drenian  j ''^"■^tr^ 
obann  CfDav.  p.  73.  —   Sg.  Nom. 
deilm  dremun  Lg.  2;  gnim  dremuiu5,9_  )^  jy^ 
(dremun  _EV/.l  """ 

dreug-a  SP.  V  15?  vgl.  drenn  i. 
debaid,  ut  est  nis  dring  drenga  {sie) 
O'Dav.  p.  73,  „he  did  not  fight 
fights"  Corm.  Transl.  p.  54  drend. 

1.  drenn  Streit;  „quarrel"  Corm. 
Transl.  p.  54;  dreand  i.  debaid 
Corm.  p.  15:  O'Dav.  p.  73.  —  PI. 
Gen.  in  dun  dremni  drend  CGn.  2 ; 
do  iarndötib  drenn  ScM.  22,  9? 

2.  drenu,  drend  i.  garb  Corm.p.  15. 
itir  drei>i)a   SP.   V  15  zu  drip, 

drib  „siuirc.  daiiger''   O'B.? 

dresaclit  ei»,  k  narrendes  oder 
quietschendes  Geräusch,  vgl. 
CO  cualatar  ani  na  n-dochum,  bos- 
cairi  na  n-ech,  culgairi  in  charpait, 
siangal  inna  tet,  dresacht  inna 
roth,  imorrain  ind  hüth  gaile,  scret- 
gaire  na  n-arm  LU.  p.  112»,  29. 

dresachtach  knarrend  oder 
quietschend?  —  Sg.  Nom.  cret 
aurard  dresachtach  J"^.  47;  p.  310, 29, 
„a  very  high  noisg  hody"  O'B. 
Croioe,  Siab.  Goncul.  p.  414. 

dretill  Liebling;  i.  peta  O'Dav. 
p.  11.  —  Voc.  a  mac-dretill  Emna 
FB.  11. 

dric  „lorathful"  Fei.  Prol.  221 
(drec  Land);  Gen.  mac  Deic  dric 
ibid.  Epil.  134,  Gl.  i.  fergaig  (citirt 
bei  O'Dav.  p.  74  unter  dric  i.  ferg). 

drindrosc  FB.  87  muss  nach 
dem  Zusammenhange  soviel  als 
„Wimsch"  bedeuten?  Vgl.  „Anmuin 
hinanmuin"  ol  na  hingena.  „Tabar 
(Sic)  arnd-tri  drinnruscdounni"  olind 
oic.   „Kob  bia"  ol  in  triar  TBE.  2. 

dringim,  Praes.  PI.  3  drengaid 
they  Step,  advance  O'Dav.  Suppl. 
—  Vgl.  dreimm. 

driss  V epr esSG.'^l^{Z''.ll^not.). 


(Iristc 


503 


dnii 


cli'istenaf'h   dumetum   SG.   53» 

[Z-\  810). 

drithle  Funke.  —  coimhdhearg 
re  crithir  iio  re  dritliliun  p.  309,  12. 

drithre  Funke.  —  PI.  Äcc.  li- 
ridir  fria  gainemh  mara,  110  fria 
dritrenna  tened. .  O'Dom.  Gr. p. '611. 

(Iroll)el  F.  Schwierigkeit;  „dif- 
ficiilf,  hird"  Ü'B.,  i.  documal  no 
drochurlabra  no  cumgach  O'Dav. 
p.  75.  —  Sg.  Dat.  iar  n-drobeil 
„after  difficulty"  Fei.  Aug.  26  (i.  iar 
n-doccumal);  PI.  Dat.  i  cathaib 
ocus  i  n-drobelaib  Ln.  V2a  FB.  35. 

1.  (Iroeh  schlecht,  böse;  i.  cach 
n-olc  Corm.  p.  15;  drog  malus 
Z'^.  857.  —  Comp  OS.  droch-carat 
TE.  5  Fg.;  -costud  Sc3L  17;  -cruth 
SC.  29,  22;  -daine  Sc3I.  17,  imia 
drochdaiiii  malitiosos  Z^.858;  -enech 
Fei.  p.  CXLI  36;  -mewmaiu  SC.  45; 
-mna  La.  13.  -ben  „a  bad  looman" 
Corm.  'fransl.p.  54;  -rand  „an  ill  lot" 
Fei.  Jan.  10;  -thidnaciil  „niggard- 
liness"  Eev.  Celt.  III  p.  178. 

2.  di'OCli  gerade;  is  droch  cach 
n-direch  Corm.  p.  IG  droichet,  vgl. 
die  Glosse  zu  drochet  Hy.  6,  4; 
droch  no  drogh  no  drong  i.  maith 
no  direch  0  Dav.  p.  73. 

3.  droch  N.  Bad;  i.  roth  carpuit 
Corm.  Transl.  p.  Ql.  —  Du.  Nom. 
da  n-drocli  FB.  45;  47;  50;  p.  310,  28. 
—  Dazu  auch  droch  „hoop"  Tir.  6? 

4.  droch  FB.  37  Fg.? 
drochet  Brücke;  droichet  Corm. 

p.  16.— Sg.  Nom.  FA. 22;  23;  Hy. G, 4 
(i.  doroich  cach  cuce  ?;e?  droch-set  i. 
ar  a  olcas  in  t-seta  darsin-dentar  vel 
set  diriuch,  ar  biid  droch  diriuch). 

drei  M.  Haken.  —  PI.  Acc. 
föcerd  a  cochall  fliuch  ior  bunn- 
sachaib  na  gre'ne,  ocus  forailangatar 
amal  drolu  ,,like  pot-hooks"  Three 
Hom.  p.  82,  23. 

drolau  urgartha  O'Dav.  p.  70, 
„the  forbidding  drolan  (or  haspY' 
0' Curry,  On  ihe  Mann.  III  p.  322. 

drolmachTT^«.s.ser(/e/'äss,i^ass; 
„dromhlach,  drolmach,  used  in 
Ossory  for  the  dabhach"  O'Don. 
Supx)l.  —  Sg.  Nom.  dolluid  dias 
secca  ocus  drolmach  usee  forru  Three 
Hom.  p.  74,  21;  22. 


dron  fest;  dron  (i.  fo  febas  a 
lamda)  i.  direch  no  daingen  O'Dav. 
p.  79;  ni  pa  dron  not  bocctha  non 
erit  jirmum  ut  te  jactes  Wb.  5^ 
{Z^.  445).  —  Sg.  Acc.  in  domon 
n-dron  SC.  29,  u.  —  Compos.  mit 
Suhst.:  cu  n-dron-cheill  SP.  11  s;  mit 
Adj.:  dron-argda  FB.  45  {„strong 
or  rich-silvery"  Sullivan,  On  the 
Mann.  I  p.  cccclxxx)  ;  -budi  FB. 
45;  47;  50;  p.  310,  30;  -chöichech 
FB.  50;  p.  310,  23;  -düalach  FB.  47; 
p.  310,  25;  -ordse  FB.  50;  p.  310,  30 
{„strong  or  rich-cjoldcu");  -uallach 
FB.  47. 

droug-  31.  Seh  aar;  a  party 
O'Don.  Suppl.;  i.  imat  O'Dav. 
p,  79.  _  Sg.  Nom.  FA.  27;  28; 
cach  drong  immä  rig  FB.  7 ;  drong 
tria  alt  La.  11,  31;  PI.  Gen.  fich- 
tib  drong  SC.  33,  2;  Dat.  la  dron- 
gaib  na  demua  FA.  31 ;  Acc.  sech 
druugu  demna  Hy.  4,  3  (i.  sech 
buidne);  imm  drungu  Lg.  17.  51 : 
la  drunga  FA.  31  LBr. 

druäiliiithe  corruptus  Wh. 
30s  17  [Z-\  479). 

drucht  Thau,  Thautropfen. 
—  Sg.  Dat  CO  n-drucht  neme  for 
barr  cech  oenchlüi  jts.  191,  ic;  Acc. 
ni  thiscad  a  drucht  do  riud  iud 
feöir  FB.  88 ;  liridir  . .  fri  drucht 
immatain cetamain  O'Don. Gr. p.'äll. 

drui  M  Druide;  druida  Z^.  255; 
magus  Nenn.  —  Sg.  Nom.  drui 
SC.  29,  6;  p.  40,  4i;  drai  p.  40,  19; 
22;  24;  37;  38;  41,  1;  drüi  amra 
CCn.  1;  drui  3;  driiidh  TE.  19; 
Gen.  druad  p.  40,  15;  18 ;  26;  29; 
druäd  p.  132,  15;  drüadh  TE.  18; 
aicned  oen-drilad  SC.  29,  5;  Dat. 
ocan  druid  CCn.  2;  dia  drui  TE.  19; 
Acc.  laissin  druid  TE.  18;  drui  ibid.; 
PI.  Nom.  druid  Hy.  2,  21;  p.  20,  is; 
druid  SC.  48;  dnud  Nenn.  1  [LU.); 
ro  thirchansatar  a  drüide  Three 
Hom.  p.  16,  30  (Acc.  für  Nom.)-, 
ibid.  p.  22,  1 ;  Gen.  fri  brichta  .  . 
druad  Hy.  7,  48;  tre  druidechta 
druad  Xi(i  3;.  Dat.  do  cethri  dru- 
dib  SCT'-iS;  dona  druidib  Nenn.  1 
(LU.);  3;  4;  Acc.  fri  druide  dur- 
chride  Hy.  3,  3;  drüdi  Ulad  SC.  48; 
Voc.    a     druide    Nenn.    1    (LU.); 


4ac-L\t  js 


druideclit 


504 


düais 


Du.  Nom.  da  drnith  segeptacdi 
Wb.  30c,  16. 

druidecht  F.  äruidische 
Kunst,  Zauberei.  —  Scf.  Gen. 
iu  ceo  druidechta  FB.  39;"  tri  bi- 
asta  druidechta  57;  da  fiach  drui- 
dechta SC.  35;  brechta  druid.  48; 
PI.  Acc.  110  gniad  druidechta  FB.  75; 
V    ^    tre  druidechta  druad  L^^_^:__ 

druimm  N.  Rüclcen,  Berg- 
rücken, häufig  in  Ortsnamen  iVirw- 
imm  daro  Tir.  2,  Druimm  lias 
ibid.  2);  dorsum,  jugum  Z'^.  268. 
—  Sg.  Nom.  dorochair  in  drolmach 
dia  n-eisi  ocus  dochuaid  druimm 
dar  drdim  otha  Aorus  ratha  co 
Loch  Lapän  überlcolleHe  sich  Three 
Hom.  p.  74,  21  {„ivent  back  over 
back");  Gen.  du  manchuib  Drommo 
J^.  lias  Tir.  3;  Acc.  druim  Lff.  15  [ 
FA.  12  (druimm  LBr.);  co  ro 
chuired  cäch  dib  .  .  a  druim  fri 
i(-  araile  ^iLA;  SC.  8;  FB  21;  58; 
PI.  Nom.  druimne  Fei.  p.  CVII  äo; 
Acc.  na  dromand  terga  Gild.  Lor. 
Gl.  171.  —  Compos.  druimmchli 
laquear  SG.  54^  (Nigra);  ech . . 
druim-lethan  FB.  47;  50;  p.  310,  23; 
iu  druim-seilg  [Acc]  Gl.  zu  dorsum 
Gild.  Lor.  Gl.  172  {„the  backspieen"). 

drulmnech  „curved,  arched 
as  applied  to  a  yoke  adapted  to 
the  shape  of  the  horses'  back"  On 
the  Mann.  Index.  —  Sg.  Nom. 
cuing  druimnech  FB.  45;  47;  49; 
2).  310,  29  {„a  ridgij  yoke"  O'B. 
Crowe,  Siab.  Concul.  p.  414). 

dniiii  i.  glicc  Three  Ir.  Gl.p.  138: 
cona  cleir  ind  firdruin  Fei.  Dcc.  3 
(„with  his  train  the  truly-strong"). 

druiie,  druine  F.  Sticken,  em- 
broidery.  —  Sg.  Nom.  co  n-druni 
ocus  lamda  ocus  lamthorud  SG.  42; 
batar  side  oc  foglaim  druine  ocus 
deglamda  la  hEmir  LU.  p.  122a,  14 
{Tochm.  Em.);  Gen.  büaid  druine 
ibid.  18. 

drunecli,  druinech  F.  Sticke- 
rin; „embroideress" .  —  Sg.  Acc. 
dairt  do  cach  mnai  uile  a  fuillem 
[„as  the  fine")  a  snathaiti  cenmothu 
in  druinig,  uair  mad  iside  is  log 
n-uingi  airgit  blas  di  a  fuillem  a 
snathaiti  //.  2.  15  [On  the  Mann. 


III  p.   112).   —  Davon  druinechus 
embroidcry,   Gl.  zu  imdenam,  l.  c. 

1.  driitii  „leivd,  unchaste" 
O'Don.  Suppl.;  Gl.  zu  mer  (,,lust- 
ful")  Corm.  p.  29  merdrech;  a  har- 
lot  Corm.  Transl.  p.  59;  Gen.  fer 
mnä  druithe  Corm.  p.  34. 

2.  dnith  M.  Narr;  i  oinmit 
(„an  oaf")  Corm.  Transl.  p.  59; 
i.  drochduine  O'Dav.  p.  75;  „buf- 
foon"  CCurry,  On  the  Mann.  III 
p.  219.  —  Sg.  Gen.  is  e  aithni  in 
druith  in  corrcrechda  do  beith  ina 
edan  CDav.  p.  69  corrcreachda; 
PI.  Nom.  batir  tri  drüith  rcmib 
CO  mindaib  argdidib  fo  diör  TBF. 
p.  138,  4  (vgl.  On  the  Mann.  III 
p.  220\  zuätimmengenannt  mit  den 
cornaire  tmd  cruittire;  Dat.  eter 
driithaib  ocus  drudib  LU.p.  123b,  26. 

du,  du-  s.  do,  do-.  ) 

du  Ort,  wird  tvie  airm  zur  Um-  JV"-' 
Schreibung  von  uw  gebraucht:    du     7 
i  n-aisnd^t  SG.  10^  [loco  quo  ex- 
ponit    Z'^.    610);    du    hita    Disiurt 
Patraic  indiu  Three  Hom.  p.  38,  19 ; 
ibid.  p.  20,  8.  —  Sg.  Dat.  in  cech 
dii  Z\  691;  in  cach  du  Oss.  II  10;   , 
on  du  ibid.;  innach  du  Lg.  5,  23.   ]'jl^ 

duabair,   duabar,  dolnir  i.  du-   ' 
aibsech  O'Dav.  p.  73.  —  S.  dobur. 

duabais,  duabhais  sorrowful 
O'B.  —  PI.  Dat.  duaibsib  Gl.  zu 
nefastis,  diebus  SG.  106^  (Z'K  863). 

duad  Per  f.  ich  ass,  habe  ge- 
gessen. —  Sg.  1  CO  n-duadws  a  ieoil 
Three  Hom.  p>.  80,  27 ;  5  co  n-duaid 
in  mart  uli  „and  ate  the  ivholc  cow" 
ibid.  p.  120,  17;  Fei.  p.  XL  21; 
duaidh  „has  eaten"  O'B.;  ni  doid 
a  säith  do  biud  Lc/.  17  (doidh  ic,  ^ 
döig  Eg.)  —  Vgl.  aduaid  in  bcist 
he-sium  „the  monster  devoured  him" 
Fei.  p.  LXII  u;  PI.  3  com  allta 
aduatar  he  ibid.  p.  LXXXIII  u. 

duaibsech     dunkel,     finster, 
vgl.   duabair.  —  Sg.   Nom.   tene . .   . 
duaibsech  p.  191,  13. 

duaig  „grim"  TBF.  p.  154,  21, 
s.  suaig. 

duairc  „sad"  Corm.  Transl. 
p.  58,  vgl.  suairc. 

düais  Hand;  „the  right  hand" 
O'B.  {vgl.  döi?).  —  Sg.  Nom.  Oss.  III 2 


^  ^.  (kj-. 


XX     ^Dlf 


OA^^^^Ae^e/dfi  /Vi-*-«*    uM,   c£cU,jijUZ 


djuJi^dL^<y-ci  TßC^ZJU 


liial 


505 


du-di.-hiiu 


(i.  mo  doru);  Dat.  im  dnais  Und. 
(i.  im  läim\  vgl.  O'Dav.  p.  'JG. 

dual  1)  Schmir,  Franse, 
2)  Flechte,  Loclic;  „a  Inop,  fold, 
plait;  a  lock  of  Mir"  O'B.  —  Sg. 
Gen.  2^  for  rinn  cech  di'iail  TE. 
3  Eg.\  PI  Dat.  1)  brat .  .  folai  chain 
CO  n-dualuipli  airccit  TE.  3  Eg. 
{vgl.  On  tu  Mann.  III  p.  190^.  — 
Comp  OS.  diial-chass  FB.  47  {lock- 
haarig?); dual-fota  LU.  p.  81,  i4 
{vom  Haar,  „fold-long"  OB.  Crotve, 
Siah.  Concul.  p.  431"). 

dxialacli  mit Lochenver sehen, 
lockiq,  geflochten;  „in  locks, 
thick""  O'R.  —  Sg.  Nom.  folt  düa- 
lach  FB.  45;  ech  FB.  50;  p.  310,  23; 
dron-dualach  25;  PI.  Xöm.  da  ech 
.  .  ddalaich  FB.  45  {„ivreath-ftd" 
O'B.  Crowe,  Siah.  Concul.  p.  413); 
p.  310,  15;  N.  da  n-all  n-düalcha 
FB.  45  {„wreathy"  O'B.  Crotve  l.  c, 
„peaked"  Sullivan,  On  the  3Iann.  I 
2).  ccccLxxxi'i;   47;   50;  p.   310,  30. 

düalaig'e  M.  „a  painter  or 
brtishman,  from  dual  a  brush, 
or  lock  of  hair"  0' Curry,  On  the 
Mann.  III  p.  210;  duaiaidhe  a 
earrer  O'B. 

dualig  Laster;  vitium  Z"^.  8(33; 
doalaigh  i.  dasaclit  no  mire  O'Dav. 
p.  74.  —  PI.  Gen.  ar  asiaigthib  dual- 
che  Hy.  7,  37 ;  Dat.  ar  demnaib  ocus 
düinib  ocus  dualcbaib  Hy.  7  Pruef. 

düalmar  p.  310,  23?  s.  dulmar. 

dx'iau  F.  Gedicht,  Lied,  s. 
drecht  und  On  the  Mann.  III  jx  380. 
—  PI.  Nom.  düana  SP.  V  15. 

1.  dul)  schtvarz;  dubh  niger 
Ir.  Gl.  381.  —  Sg.  Nom.  FA.  21; 
delb  ocus  lecco  dub  Oss.  II  4;  tir 
n-dub  FA.  21;  caurnän  cir-dub 
^  Lg.  18,  iij  ech  FB.  50;  p.  310,  22; 
ter  31;  demischas  FB.  27;  in  Dub 
Sainglend  FB.  43;  Gen.  usci  duib 
dorchai  FA.  30;  mac  Dairthechta 
duib  ScM.  21,  le;  a  Loch  Duib 
SainglewfZ  FB.  31;  Acc.  in  Dub 
Sainglend  FB.  31 ;  PI.  Nom.  glenda 
dubaj).  190,  25;  dubai  brai  j).  132,  21; 
da  n-droch  duba  FB.  45;  Dat.  illa- 
thachaib  cir-dubaib  FA.  26;  i  n- 
glennaib  dubaib  p.  191,  27;  Aee. 
fri  demna  i.  elta  duba  demoniorum 


Gl.  zu,  Tly.b,  Ol.  —  Compar.  dubi- 
thir  leth  dubfolach  p.  310,  37.  — 
Comp  OS.     mit    Suhst.:    dub-aibne 

FA.  29;  -cheö  FB.  40;  -chorcur 
ferrugo  SG.52^  {Z^.  781);  -folach 
p.    310,    37;    -locha    FA.    29;    -nel 

FB.  39;   -raed  Ln.  17,  44;   -rechtu      ^ 
Hy.  7,  45;  mit  Aclj.:  dub-glass  cae- 
ruleus;    dub-gormma    TE.    4    £//. ; 
-lachtna  FB.  91. 

2.  dul)  JV^,  Tinte.  —  Nom.  droch- 
dub  SG.  p.  217  „mahim  atrumen- 
tum"  {Nigra);  is  tana  a  n-dub  ibid. 
p.  248b  {Z-\  p.  XII);  Acc.  doirtfe 
mo  dub  Three  Hom.  p.  120,  9. 

dul>a  SC.  37,  12?  zu  dub. 

duba  Kummer,  Schmerz,  vgl. 
suba.  —  Dat.  co  m-brön  ocus  dubu 
dermar  FJ^.  16  (. .  dubadermair  i^r.). 

dubacli  traurig,  bekümmert; 
i.  disubach  Corm.  p.  IG;  Gl.  zu 
anxium  Ml.  19»,  7. 

dube,  duibe  F.  blackness  O'B. 

du-bidgim  ich  schleudere; 
jaculo,  sagitto  Ml.;  vgl.  bedg.  — 
Praes.  sec.  Sg.  3  dobidgad  Corm. 
p.  32  nescoit;  PI.  3  co  dubidctis 
tä  sagittent  Ml.  30^,  1. 

du-crechat  excogitant  Ml. 
28«,  9;  moliuntur  ibid.  30'^  g.  — 
Vgl.  töchrechad. 

du-fo-scaig-et  Ml.  33^,  3  sum- 
movent. 

dufuit  SP.  II  8  s.  tuitim. 

dub-glass  caertileus  SG.  70b 
(ZI  858);  PI.  Nom.  sella  dubglassa 
TBF.p.140,24;  abaill  dubglassa  „his 
livid  limbs"  Three  Hom.  p.  80,  le; 
Dat.  ona  tonnaib  dubglassaib  no 
ona  hathchaib  dubglassaib  Gl.  zu 
ceruleis  turbiuibus  LHy.  fo.  12a 
{Goid.^  p.  69). 

dugni,  durigni  s.  dogniu. 

du-dichim  induco,  deduco. — 
Praes.  PI.  3  dandichaet  snechti 
ioiuis  Gl.  zu  nivesque  deducunt 
Jovem  SG.  8*  {Nigra).  —  Conj. 
Sg.  3  ni  fail  dune  dodadecha  Hy. 
5,  81  Niemand  ist,  der  sie  ermesse? 
—  Fut.  Sg.  3  CO  dudi  vel  co  midithir 
Gl.  zu  ut  inducat  Ml.  35c.  — 
Pass.  Ftit.  Sg.  3  dudichestar  i. 
miastair  i.  huaid  fesin  i.  is  he  mes 
dombera   fair   fesin   Gl.  zu   gravis 


dnil 


506 


dune 


illi  vita  tristisque  ducetur  MZ.30<',25, 
vgl.  fu-duidchestar  Gl.  zu  subduci 
in.  361'  {^Z'\  477)  und  Wi.  Gr. 
S.  114  (2891').  —  Fut.  secund.  Sg.  3 
du-n-diastae  Gl.  zu  deduci,  per- 
missus  sit  Ml.  45c.  —  Part.  PI. 
Nom.  äramtar  duidcli[t]i  sidi  ö  nach 
fochun  ailiu  Gl.  zu  nulla  alia  causa 
.  .  inducti  SG.  6*. 

diiil  F.  Geschöpf,  Element; 
crecduru  Z'^.  249.  —  Sc/.  Nom.  ind 
uöeb-duil  Hij.  5,  4i  (.i.  Brigit);  PI. 
Nom.  na  duli  p.  169,  so;  Gen.  rig 
na  n-düla  Hij.  1,  55;  FÄ.  1;  in 
comdiu  na  n-düla  FA.  1 ;  8.  — 
Vgl.  dül. 

duille  leaf,  äuilleog  asmall  leuf 
(yi)on.  Gr.  p.  333,  duillen  folium 
Ir.  Gl.  765. 

duillen  i.  gai  Corm.  Transl.p.  61. 

duiiie  s.  dime. 

duiuebad  ,,a  plague  or  general 
destructioH  of  the  people"  O'Don. 
Sitppl.;  Corm.  p.  43  tamhlachta. 

duiuidei^J-.lO  LBr.  menschlich. 

duis  1.  uasal  O'Dav.  p.  76,  s.  dusi. 

dul  Gehen,  Inf.  zu  dolluid;  vgl. 
dula.  —  Nom.  no  erälta  for  maccaib 
•^  Uisnig  dul  i  n-gabthib  La.  12;  is 
^  cöir  dul  dia  riachtain  SG.  34;  TE. 
12  Fg.;  CO.  6  Fg.;  SC.  44;  atberasu 
frim-sa  dul  it  chomdäil  39;  cu  n-dene 
dul  SP.  II  11, •  Bat.  ria  n-dul  i  n- 
gnuis  in  spirta  nöib  Hy.  5,  oo;  m; 
do  dul  martrelF^j.  41'  {ad  suheundum 
martyrium  Z^.  484);  do  dul  dia 
toffunn  CC.  1  Fg.\  dia  dul  fo  gra- 
duib  Hg.  7  Präef.;  oc  dul  di  als 
-)^  .sie  ging  Lg.  1;  Fand  ic  dul  SC.  47; 
Acc.  aclcobra  dul  do  Mächi  Hy.  2,  15; 
p.  39,  13;  TE.  13  Eg.;  FB.  20; 
im  dul  dö  asin  tig  FB.  7. 

dül  Element,  Geschöpf;  ele- 
mentum  Z'^.  25 ;  Nebenform  von  düil. 
—  PI.  Nom.  ind  uli  dül  p.  191,  24; 
Gen.  aicned  na  n-dül  p.  169,  2G 
{nuturavi  rerum  23). 

dula  Gehen,  die  vollere  Form 
von  dul.  —  Nom.  SC.  44,  4;  in- 
saigid  ocus  dula  FA.  15;  a  dula 
FB.  34?  Dat.  ic  dula  üad  SC.  47. 

dulchinne  r emuner atioWb.lli' 
iZ-\  327). 

dulecli  Hg.  6,  is  „elemental"  St.? 


dülem  M.  Schöpfer;  creator 
Z^.  264.  —  Gen.  co  rigsuide  in 
düleman  FA.  15;  duilenianp.  40, 12; 
in  duilemun  FA.  18  LBr.\  Dat. 
a  me>ima  ina  n-dulemain  FA.  7; 
i  n-dülemain  dail  Hg.  7,  2. 

dulmar  J^i?.  b<) gut  gehend,  von 
dul?  rf/Z.  echdubdualach  dulbrass  On 
the  Mann.  III  p.  429  („ready-going"). 

dumet  CC  6  i?7.? 

dxin  JV.  e«ie  umioallte  Stadt; 
castrum,  arx  Z'^.  271.  —  Sg.  Nom. 
a  n-dün  FB.  25;  Dün  Lethglasse 
Hy.  2, 44;  Fremain  Tu'  1;  Gen.  slüagu 
in  düne  FB.  44;  for  fordorus  in  düne 
ibid.;  do  faire  duine  rig  89;  Dat. 
i  n-dün  SC.  44,  14;  i  u-dun  i  m- 
Brith  p.  142,  23 ;  Rudraige  FB.  1 ;  43 ; 
Fremainu  TE.  8  Eg. ;  tancatar .  .  a 
n-dün  FB.  25;  tiagait .  .  isin  dün 
FB.  55;  CO  dün  P'remunn  TE.  7; 
17;  19;  20;  fri  dün  immuich  TE. 
nEg.;  PI.  Nom.  düiue  TE.  1  LU.; 
Dat.  do  duinib  hErend  TE.  1  LU.; 
Du.  Nom.  da  primdun   TE.  1  Eg. 

diinad  1)  Schliessen,  üm- 
schliessen,  Inf.  zu  dünaim,  2)  La- 
ger, 'd)Heer,  Schaar;i.slnsigha,d'h. 
no  nert  no  fas  uo  faslongport  O'Dav. 
p.  75.  —  Gen.  mind  cech  dunaid 
„the  diadem  of  every  host"  Fei. 
Jul.  22;  Dat.  cona  n-dunad  dann 
„with  tlieir  daring  host" ibid.  Jan.2ä; 
Acc.  i  n-dünad  Eogain   SC.   38,  1. 

diinaiin II  ich  schliesse; „I shut, 
barricade"  CB.,  vgl.  fris-dünaim 
nbsero  {-are)  Z'^.  434.  —  Pass. 
Praet.  Sg.  3  sech  ni  ro  oslaicced 
ria  säith  ni  ro  dunad  im  gua  Goid.'^ 
p.  104,  4  (sc.  MoWs  Gürtel). 

duue,  duine  M.  Mensch,  Per- 
son; homo  Z^.  229.  —  Sg.  Nom. 
ni   büi   duine   no   leicthe   issin  less 
Lg.  6;  cech  duine  La.  8;  dune  SC.  27; ^9( 
cach  öen-duine  FB.  44;  tuchthach 

bes  nan    arlaid   )(• 
an  man 

duini  Hy.  7,  49;  cech  duni  SC.  33,  28; 
delb  n-dune  FA.  10;  cen  guin  duine 
ScM.  16;  na  da  idan  marbtha  duine 
TE.  8  LU.;  Dat.  do  duni  SC.  44,  9; 
ar  dune  Hy.  5,  24;  Acc.  ni  fail  dune 
Hy.  5,  81 ;  ar  cech  n-duine  Hy.  7,  39; 
duni  FA.  34;  cen  duini  SC.  29,  24; 


duine  Lg.   17,   34;    bes  nan 
duni  beo   sd.   3»,   4?   Gen. 


dür 


507 


Voc  a  deg-diiiiii  .ST.  4G;  PI  Nom.. 
döini  2^-  133,  4;  Gen.  doine  Hy.  2,  5; 
FJB.  2i\  sech  treba  döine  Hij.  2,24; 
ua  n-dcäine  n-anfechtnach  FÄ.  2; 
süili  däini  TE.  5  £V/.;  ar  thoil 
daine  SC.  26;  Dat.  frisiia  döiiiib 
/SC.  4*J:  do  däinib  in  domaiii  FA. 
14;  34;  j).  40.  le;  do  dej,f-däiuib 
FB  G ;  Acc.  tri  düini  i^JB.  57 ;  ater 
däine  ocus  indile  88;  däine  dochlu 
SC.  25;  la  droch-daine  ScM.  17. 

dür  hart.  —  >?</.  Dof.  I'\  co 
fleisc  duir  FA.  18.  " 

dür-chride  hartherzig.  —  PI. 
Acc.  fri  druide  durchride  Hij.  3,  3. 

düre  F.  Härte.  —  Bat.  ar  a 
diire  Gl.  zu  Hy.  2,  37  s.  cisal;  ar 
dure  a  chride  Goid.'^  p.  94,  i  {LHy.). 

durthecli,  daurtheeh  „ora- 
tory'  0' Curry  On  the  Mann.  III 
}).  36;  dürthach  a  penttentiary 
O'Don.  Su2ipJ.  —  Sg.  Gen.  for  bend- 
chopar  in  daurtige  pi-  39,  17  (so  zu 
lesen  nach  Stokes,  der  Artiliel  aur- 
tech  ist  zu  streichen):  Rethet  daurtige 
p.  41,  23;  derrthige  Fei.  p.  LXXIII. 

du-rind  Tir.  13  significamt, 
vgl.  toföirndet.  töirudet  significant 
Z\  883. 

düs,  für  do  fius  ad  sciendum, 
dient  zur  Einleitung  der  indirecten 
Frage  [Z'^.  747);  diis  cia  dib  no 
thogad  Sc3I.  19:  düs  cinnas  FB.  8; 
dus  in  faigbitis  nech  SC.  21 ;  FB.  54 : 
p.  4U,  ic;  dus  hi  fogbrtr  tech  CC.2Eg. 

duscide,  duscis,  düsig' s.diuseim. 

dusi  FB.  71  Gl.  i.  treufer,  s.  duis. 

dus  ro  iiiallt  Sc3I.  22, 6  s.  toinelim. 

du-th:iiu  vergänglich,  von  tau 
Zeit,  vgl.  su-tbain.  —  Sg.  Xom.  in 
bith  truag  itaam,  is  duthaiu  a  rigi 
Fei.  Prol.  157  Land;  PI.  Acc.  eter 
marbu  duthainai  EC.  4. 


dutlieerii  s.  dothcliern. 

duthchus,  dm-hus  31.  Zuge- 
hörigkeit; „heritage",  von  duthoig, 
Tliree  Hom.  Index;  duthchas  „the 
place  of  one's  hirth,  an  hereditary 
right"  OB.  —  Acc.  rocbtain  co  a 
tirathardai  ocus  co  a  firducbus  fen 
Three  Hom.  p.  9G,  30  [„his  own 
true  native  country").  —  Compos. 
foracaib  a  duchus-tahwain  ibid.  17 
(„his  native  country"). 

duthoig:  zugehörig;  düthaigh 
meet,  fit,  becoming  O'Don.  Suppl.  — 
Sg.  Nom.  dia  n-duthoig  Liphe 
SP.  V  8  {dem  L.  gehört);  Acc.  co 
a  ferand  duthaig  fesin  CCn.  7.  — 
S.  dutlichus. 

dü-thracim  I  ich  ivünsclte, 
will.  —  Praes.  Sg.  1  Dep.  du- 
thracur-sa  dul  lett  TJiree  Hom. 
p.  7G.  17;  Sg.  3  cu  n-dutraic  dul 
„so  that  it  desires  to  go"  O'Don. 
Gr.  p.  257.  —  Perf.  Dep.  Sg.  1  is 
dait  don-üthracar-sa  dir  icünsche 
ich  ihn  FB.  9 ;  ni  luct  Corint  nammä 
dia  u-duthraccar-sa  a  maith  sin 
non  sunt  Corinthii  tantum,  quibus 
ego  optavi  hoc  bonum  Wb.  14'J 
(Z'^.  450);  5  cia  dud-fu-tharcair  a 
laas  „tliougli  he  desired  his  death" 
Goid.'  p.  20  uW.). 

düthracht  Wünschen,  Wunsch; 
voluntas  Z'^.  800;  vgl.  mi-diitliracht, 
cäindüthraclitach.  —  Sg.  Nom.  is 
ecen  dam  a  dütracht  SC.  44,  e; 
dütracht  lind  45,  22. 

düthrachtach  ergeben;  „dili- 
gent,  urgent"  O'R.  —  Sg.  Gen.  «s 
dergmartra  dutrachtaige  do  Dia 
FA.  23  („follc  of  devout  penitence") ; 
PI.  Nom.  ailitrig  dütrachtacha  do 
Dia  FA.  12,  dütbrachtaig  LBr. 
,   („devoted  to  God"). 


E 


^,  he,  se  31.,  si,  i,  hi  F.,  ^d, 
hed  N.  er,  sie,  es,  PI.  e,'iat,  siat 
sie,  nebst  den  suffigirten  und 
infigirten  x>ronominalen  Elemen- 
ten der  3.  Person.  — 

I)  e,  he  31.  er,  is  Z^.  326;  konimt 
auch  im  Singular  {tote  im  Plural) 


für  die  anderen  beiden  Geschlechter 
vor[Beispiele  unter  Isl),  II  a)  und  b)]; 
in  der  alten  Sprache  Nom.  und 
{selten)  Acc.  Sg.  31.,  in  der  moder- 
nen Sprache  nur  Acc,  indem  sich 
hier  für  den  Nom.  Sg.  31.  se  fest- 
gesetzt hat.  —  Nom  Sg.,  fast  immer 


508 


cmphatiscli  gehraucld,  V)  besieht  sich 
auf  Vorher  genannt  es,  a)  allein 
j^  stehend:  rop  e  lin  nallongsi  X<jr.  16i 
^  ba  he  Hy.  2,  47;  56;  TE.  rEq?, 
CC.  b  LU.\  CO  m-bad  he  »50.  14; 
FB.  76;  conid  he  43;  douti  dia 
tibertha  he  90;  is  he  SC.  17 ;  FB.  81 ; 
SP.  III  4.  Darnach  habe  ich  auch 
is  e,  iss  e  getrennt  geschrieben  {in 
den  3Iss.  ise,  isse^i:  is  e  Igech  as 
dech  SC.  13;  FB.  14;  iss  e  non 
dlig  FB.  14;  56;  is  e  lin  inn  öeu- 
taige  SC.  33,  8;  iss  e  45,  13;  ocus 
is  e  maires  indiu,  i.  ord  plea_p.  39,  22. 
Nach  einem  prääicativen  Adjectiv: 
is  ecsamail  he  FA.  18;  ocus  acairbiu 
he  29.  Hinter  der  Negation  ohne 
Verb:  nach  he  Cuchulaind  SC.  14; 
FB.  93.  Am  Ende  des  Satzes: 
is  la  Coinculainn  . .  he  FB.  89;  csel 
döib  ar  thus  he  FA.  22.  Am  Ende 
des  Satzes  wiederholt:  is  e  gaisce- 
dach  as  dech  fil  dib  he  FB.  14. 
Hinter  dem  anfügenden  os,  is:  ose 
cen  udnucht  n-imbi  SP.  III  ,6; 
FB.  87;  iss  e  niamdo  TE.  4  Fg.; 
FA.  30;  mit  Apocoiie  se:  tir  n-dub 
. .  se  folom  FA.  21  (.is  e  LBr.)  als 
Neutrum;  FB.  37.  Hinter  mas: 
mas  e  mo  säigul  Oss.  II  5.  —  b)  Mit 
hervorhebenden  Wörtern  verbunden : 
he  fesin  er  selbst  II  5.  Mit  Part. 
augens:  bä  hesse  CC.  5  Eg.\  ba 
hesseom  p.  131,  12.  Mit  sin,  side 
verbunden  demonstrativ =gr.  ovtoq: 
iss  e  sin  a  n-dan  FA.  1;  FB.  9; 
is  e  side  Gl.  zu  Hy.  5,-i5;  FA.  32; 
eisen  p.  311,  35.  —  2")  Die  nähere 
Erldärung  oder  Angabe  folgt 
nach,  a)  e  steht  allein:  iss  e  Sual- 
daira  .  .  fessin  ro  frithaig  FB.  72 ; 
auf  ein  Femininum  bezüglich: 
ba  hö  a  nieit  co  cathaigtis  SC.  49; 
auf  ein  Neutrum  bezüglich:  is  e 
iarom  tir  coso  ränic:  tir  n-dub 
FA.  21.  —  b)  e  mit  so  verbunden 
demonstrativ  =  gr.  oös,  rode :  is  he 
seo  diw  tuirthiud  tidechta  Patraic 
..p.  17,  ig;  auf  ein  Neutrum 
bezüglich:  is  ö  seo  iarom  forcetul 
. .  is  e  daw  no  pridchad  .  .  is  e  dan 
cötscel .  .  :  fochraice  uime  FA.  32; 
33;  conid  e  so  atbertis  p.  19,  39. 
—  c)  e  mit  so  verbunden  bezeichnet 


die   anwesende  Person:    inn   e   seo  ■ 

Munremur  ist  dies  hier  nicht  M. 
Se3I.  12.  —  Acc.  co  fuarusa  he 
SC.  33,  3;  48;  FB.  41;  64;  66;  76;  81. 

II)  se,  se  Nom.  Sg.  31.  er;  fast 
nur  in  der  Formel  or  se  inqtiit 
(isse  der  Handschriften  ist  in  diesen 
Texten  iss  e  getrennt);  hat  erst  in 
der  spätem  Sprache  den  Nom. 
Masc.  e  überall  verdrängt.  —  1)  ar 
se  TE.  8  Fg.;  9;   SC.  47;   FB.  5; 

56;  76;  or  se  Lg.  Li  FB.  6;  8;  9;    ^ 
11;  15;  18;  21;  43;  54;  61;  for  se 
SG.  9;  FB    26;  38;  75;  76;  ar  se 

ScM.  4;  TE.l  Fg.;  SC.  33;  ^ 
'46;   ol  se  Lg.  9:   Sc3I.  4;   CC.  $i_ 
3  Eg.;  SC.  7;  Tr  6;  13;  14;  HG] 
87;  al  se  p.  144,  30;  all  se  p.  144, 15; 
mit  Partie,  augens:  or  seiseom  X^.  9^     ^        '. 

—  2)  Vereinzelte  anderweitige  FaUe: 
ba  se  sin  FB.  75;  mairg  tri  siabra 
se  SC.  37,  22;  ocus  se  fö  chrund 
bethad  FA.  33;  SC.  23.  —  3)  se 
/"wr  is  e  FA21  (is  eLBr.\  FA.31.— 

III)  si  F.  sie,  ea  Z^.  326,  nur 
Nom.  Sg.;  1)  voranstehend:  si 
fri  gäbud  co  n-don  fair  Hy.  5,  89. 

—  2)  Hinter  Verbalformen  zur 
Bezeichnung  des  einfachen  oder 
emphatischen  sie  {vgl.  die  Part, 
augens  -si):   dia  tarla  si  p.  48,  22;  z?^ 

Lg.  3  Eg  ;  6  i.;  dochuaid  si  p.  40,  li>>  <^, 

8;   31;   33;  TT"^:    9;    12:    13:    ^7:^v.v^Atf 

18;  19_L  /SC.  18;   29;   39;   46;   I^jB. 

o7;  ~62;  p.  130,  26;   30 ;   ol  si  sagte 

sie  TE.  5  Fg.;  10;  or  si  p.  40,  29; 

Xff.  13:   TE.  10  iZ7.;   SC.   13;  29;    )(- 

39;  i^5.  44;   47;  58;  61;   is  si  la- 

namain  Lg.  IG;  in  bew-sa,  is  si  in  ^ 

glan  .  .  incPingen   sin  SC.  42;   is  si 

ba  hara  dia  brathair   CC.  1   LU.; 

in  tan  . .  bä  si  üair  in  sin  . .  FB.  17; 

is  si  ro    bad    banrigan  in    chöicid 

FB.    20;    conid    si    conar    doUotar 

25;  83;  ni  ba  si  nod  n-ebela  j9.  141,  3; 

3)  Hiiter  dem  copulativen  os,  is: 

05  si  maccdacht  CC.  1  LU.  (si  Eg.^; 

6  (issi  Fg.);   is   si   thorrach   T.g    ^ -^    -^ 
TE.  3  Fg.;  SC.  33,  26;  mitApocope: 
si   chreda   cromglindne  p.  310,  29; 
si   imtromm   frimtecht  FB.  37  Eg. 

—  4)  Mit  Part,  augens  -si:  armad 
sissi  a  siur-sium  p.  144,  32;  or  sisi 
sagte  sie  Lg.  9;   TE.  10  LU.;   ar  ^ 


509 


sissi  TE.  5  Ecj.  —  b)  3Iit  sin,  sein 
verbunden  auf  Vorhergehendes 
hezü glich:  isi  sein  in  t-scised  bruidcn 
Sc3I.  1 ;  . .  bid  si  sein  glicci  lud 
airlig  FB.  46;  ..bid  si  sin  48;  ba 
si  sin  83.  —  6)  Die  nähere  Erklä- 
rung oder  Angabe  folgt  nach:  is 
si  daw  cetna  tir  coso  rancatär:  tir 
na  nasb  FA.  4;  SC.  33,  12;  ba  si 
comarli  Scncba  Ao\h  .  .  FB.  7;  42; 
62;  68;  88:  ba  si  mtiit  a  fothraind 
.  .  am«/!  bid  fotbroud  coecat  carpai 
FB.  2U.  — 

IV"!  i,  bi  F.  sie,  in  der  moder- 
nen Sprache  nur  Ace.  Sg.,  in  der 
altern  Sprache  auch  Novi.  8g.: 
arn  corbdlic  duit-siu  bi  SC.  47;  is 
bi  sin  tra  ingen  iss  coii'i  TE.  5  Eg. ; 
is  bi  a  toisiucb  fil  sunno  . .  Dectire 
a  hainm  p.  144,  25;  140,  24;  is  hi 
ro  bic  süil  ind  dg  jj.  131,  28;  mit 
Partie,  augens:  or  issi  sagte  sie 
^f^  JiU  7-f  sisi  -Lcj.  Nach  diesen  Stellen 
ist  auch  p.  l3l,  30,  p.  132,  1—4,  FA. 
23,  31  üs  i  sitle),  FB.  16,  42  is  i 
getrennt,  tvas  vielleicht  besser  unter- 
blieben wäre  (isi  für  issi,  is  si).  — 
Acc.  ro  buadir  in  rograd  bi  SC.  44; 
J(4(—  FA.  21;   La.  6:  11.  — 

V)  ed,  bed  Nom.  und  Acc.  Sg. 
Neutr.  es,  dies,  id  Z'^.  326;  in 
den  3Iss.  häufig  is  für  ised,  is  ed. 
—  1)  Auf  Vorhergehendes  be- 
züglich: ruire  nime  fri  cecb  tress, 
iss  ed  attacb  ■  adessam  Hy.  1,  4; 
2,  1;  12;  58;  is  ed  Hy.  2,  24;  6,  1; 
TE.  9,  28;  SC.  31,  ig;  TE.  9,  s; 
na  tabrad  don  cbetgabail,  iss  ed 
uo  itbed  ScM.  1;  ind  flaitb  iss  ed 
a  orbbae  SP.  V  11;  da  mile  dec 
cubat,  iss  ed  ro  soicb  a  lassar  i 
n-ardde  FA.  17;  FB.  9;  ni  bed 
dlegbar  a  atmail  TE.  9,  20C?);  ba 
bed  la  and  sin  FB.  5;  iss  ed  eret 
SC.  1.  —  2)  Die  nähere  Erklärung 
oder  Angahe  folgt  nach:  ni  bo 
ed  as  mö  ro  gnatbaigsem  diin . . 
bancomarcbi  SC.  14;  ba  ed  dogen- 
sat . .  ro  brisiset  FB.  25 ;  iss  ed 
SC-  35;  aucli  hei  Verben  des  Gehens: 
iss  ed  conair  rod  n-gab  do  Emain: 
dar  Eis  Ruaid,  ocus  isS  ed  ruc  leis: 
täsc  a  muintiri  do  marbad  do  Erco  JI 
FB.  69;  iss  ed  ro  gab:  dar  Oenucb 


m-lkeg  Letb  TE.  3  Eg.:  iss  ed 
b)tar  iarom :  co  Ail//1  ocus  co  Meidb 
Lg.  16;  iss  ed  doruacbtamar:  for 
tTaesäm  sunn  TE.  5  Eg.;  so  auch 
conid  ed  docböid  ior  lic  trascair 
a  bäis  FB.  61?  —  Vor  der  directen 
Rede  oder  einer  Inhaltsangabe:  is 
ed  asbertis .  .j).  20,  is;  SC.  28; 
p.  132,  17;  mit  so  verbunden:  ba 
bed  so  atbertis  p.  20,  27.  — 

VI)  e,  hö  Nom.  PI.  sie,  ohne 
Unterschied  der  Geschlechter  {Z'^. 
326);  an  allen  Stellen  folgt  die 
nähere  Bestimmung  nach:  it  ^  na 
druid  i.  Lucbru  ocus  Lucutmel 
p.  20,  18;  TE.  6  LU.;  SC.  5; 
p.  144,  24;  FA.  28;  ;batär  he  TE. 
1  LU.:  FB.  12.  — 

VII)  lat  sie,  ohne  Unterschied 
der  Geschlechter;  verdrängt  das 
plurale  e;  in  der  altern  Sprache 
Nom  und  Acc.  PI,  in  der  moder- 
nen^Siyrache  nur  Acc,  indem  sich 
hier  für  den  Nom.  siat  festgesetzt 
hat  {vgl.  oben  se);  vereinzelt  eat 
Lft.  10.- —  Nominativ  1)  auf 
Genann  tes  bezüglich :  ol  iat  SC.  12; 
FB.  66;  74;  76;  bertair  bi  Crua- 
cbain  iat  ocus  scurtir  a  n-eich  sie 
selbst  FB  62;  muinter  bläith  romin 

.  .  is  iat  aittrebait  in  catbraig  sin 
FA.  12.  Hinter  dem  copulativen 
is:  maige  loma  da«  is  iat  loiscthecha 
FA.  30.  —  3Iit  Partie,  augens 
atce^sa  iat-som  Uli  FB.  57.  —  Mit 
sin  verbunden  demonstrativ :  is  iat 
sin  trä  na  piana  FA.  31;  conid  iat 
sin  33.  —  2)  Die  nähere  Bestim- 
mung folgt  nach:  is  iat  lucbt 
diar  bo  soirb  in  set  saiu:  ses  öige, 
ses  atrige  lere  ..  FA.  23;  24;  25; 
28;  29;  is  iat  iarom  filet  isin  pbein 
sin,  i.  gataige  .  .  FA.  27 ;  is  iat .  . 
ingena  Aeda  Abrät  SC.  37,  20;  in 
tan  iarom  is  iat  anmand  inna  njem 
dianid  erdalta  siraittreb  tiatha  nimi 
FA.  34;  batar  eat  a  comairle:  ro 
imtbigsetar  . .  Lg.lO.,  —  3rit  so  ver- 
bunden auf  die  folgende  Nennung 
verweisend:  at  iat  so  .  .  rig  batar 
isin  dail  sin,  i.  Medb  ocus  Ailill .  . 
SC.  22.  —  Acctisativ:  idpraim-sea 
duit  iat  p.  40,  39;  41,  13;  dorat  dia 
fiaduaib  fein  iat  FB.  40;  66;  67.  — 


^r" 


^' 


510 


^^' 


Villi  siat  sie,  ohne  Unterschied 
der  Geschlechter ;  hat  im  Neuirischen 
e  und  iat  im  Nom.  PI.  verdrängt. 

—  Nom.  for  siat  sagten  sie  FB.  41 ; 

01  seat  L(j.  10:  13;.  FB.  5;  IG; 
ocus  siat  icomtüüarcain  FA.  14; 
26;  Acc.  oc  imarbaig  eter  a  feraib 
ocus  siat  feslii  FB.  29. 

IX)  Pronomina  suffixa  der 
3.  Person,  verquickt  mit  Präposi- 
tionen aJs  der  davon  abhängige 
Daiir  i,il<r  Acr/i.^K/i'r,  in  dfit  )ii(i'^/r)t 
FällcH  in<lil  iiir/rr  nhlushnr  n-lnillrii. 
so>i(lrni  nur  noch  (ui  Ihrer  Ki)(- 
wirkung  auf  den  Vocal  oder  den 
Consonanten  der  Präposition  er- 
kennbar. — 

A.  An  Präpositionen  ange- 
fügt {Z-\  333).  1)  Masc.  und 
Neutr.  Sg.:  Dativ,  charakterisirt 
durch  a  (o),  auslautend  iei  Prä- 
positionen, die  in  vorhistorischer 
Zeit  hinter  ihrem  Consonanten  nocli, 
einen  Vocal  besassen:  occa,  oca, 
occo  apud  cum,  in  eo  Z'^.  334,  635; 
occa  Hy.  1,  se;  oca  Sc3I.  1;  FB.  86; 
oca  siu  SC.  8;  oca-som  FB.  11; 
iarma  SC.  1  {Praep.  iar  u-,  iarm-); 
üasa  „above  him"  O'Don.  Gr.  p.  146 
(Praep.  ös,  üas);  ebenso  foa  FB.  64; 
fua  38.  —  Auf  verlorenes  a  [oder 
überhaupt  breiten  Vocal)  weisen  hin 
ass  ex  eo  Z'^.  633  [Praep.  a,  ass~); 
Hy.  5,  88;  p.  21,  32;  l4^_ä^-[^ 
TE.  7  Eg.;  8;  SC.  9;  13;  14;  -F^. 
3;  7;  10;  17;  20;  ood,  üad  ab  eo 
Z-\  632  (Praep.   ö,   üa);    üad   TE. 

2  Eg.;  3;  ScM.  21,  36;  TE.  8  Eg.\ 
SC.  8;  20;  47;  FB.  4;  86;  87; 
hüad   CG.  5  LU.;  huad  p.  144,  7. 

—  Der  Annahme  des  nämlichen 
Char  akter  isticums  widersprechen 
nicht:  döo,  dö  ad  eum,  ad  id,  ei 
Z^.  640  [Praep.  do,  du);  däu  SP. 
II  15;  dö  Hy.  2,  53;  5,  49;  TE. 
2  Eg.;  3  LU.;  8;  SC.  3;  8;  23; 
27;  32;  48;  FB.  7;  9;  11;  13;  14; 
16;  27;  31;  36;  39;  40;  62;  64; 
66;  67;  68;  69;  75;  77;  78;  81; 
88;  do  CC.  6  Eg.;  FB.  10;  77; 
dö-som  FB.  3;  25;  31;  ScM.  10; 
dö  sein  p.  17,  3a;  de  de  eo  Z'^.  636 
{Praep.  di);p.  40,  is;  41,  20;  Sc3I.  17; 
Lg.   10;   ScM.  2;    7;    12;    19;    TE. 


6  LU.;  p.  130,  26;  CC.  4;  SC.  2; 
27;  31;  FB.  6;  7;  40;  69;  70;  71; 
75;  77;  82;  87;  89;  90;  p.  311,  34; 
de-sium  FB.  76;  de-sin  Sc3I.  21; 
SC.  1;  de  SC.  29,  21;  dee  p.  142,  22. 

—  Entschieden  abweichend  ist  nur 
altir.  indid  in  eo  Z'^.  334,  627,  das 
in  diesen  Texten  nicht  belegt  ist 
[dafür  das  accusativischeindp.21, 30). 

—  Jüngere  Formen  für  occa  sind 
occai  Hy.  2,  55,  aice  Lg.  11,  aci 
TE.  -2  El/.,  aeri  Dtul.,  wahrschein- 
licli  mit  .\nlrlniiiiNj  an  das  accu- 
.K((tir/.'<(lic  cluuai,  cbuice,  cbuci  ge- 
bildet. —  Accusativ,  characteri- 
sirt  durch  i,  auslautend  {in  spä- 
teren 3Iss.  zu  e  geschwächt)  bei 
Präpositionen,  die  in  vorhistorischer 
Zeit  hinter  ihrem  Consonanten  noch 
einen  Vocal  besassen:  immbi  circum 
se  Z^.Gbi  {Praep.  imb);  imbiili/.2,3i; 
p.  21,  2;  p.  131,  17;  18;  SP.  III  6; 
SC.  10;  FB.  4;  7;  22;  45;  51;  87; 
91;  93;  p.  310,  32;  immi  Hy.  2,  36; 
L(L  6;J4:  ScM.  3,  le;  p.  131,  ig; 
FB.  12;  16;  27;  37;  56;  61;  67; 
88;  p.  311,  3;  uimi  p.  142,  12; 
imme  Hy.  1,  49 ;  airi  prff  eo,  xwopter 
eum  Z^.  334  {Praep.  ar);  airi  TE. 
10  LU.;  FB.  17;  74;  hairi  SC.  1; 
aire  CC.  2  LU.;  aire  sin  p.  17,  24; 
cuci,  cucci  ad  eum,  ad  id  Z'^.  334, 
648  {Praep.  co,  cu);  chuci  ScM.  4; 
TE.  7  Eg.;  ÄC.  31;  FB.  40;  57; 
66;  84;  87;  cuci  Lg.  9 ;  cuci-seom  14_l 
chuci-sium  (Scilf.  1;  2;  chucai  SC. 
8;  13;  iTi/.  5,  86(?);  cucai  SC.  8; 
chuice_p.  19,  36;  chuice-sium  j9.39,2o; 
föi  Lg.  15j  p.  48,  24  {dativisch); 
remi  «or  ^7^H^,  obwohl  die  Praep. 
re  n-,  rem-  den  Dativ  regiert,  vgl. 
jedoch  rempu  im  Plural;  remi 
FB.  40;  69;  SC.  31;  remi  fessin 
p.  20,  25;  remi  seo  TE.  5  £>/.; 
reme  ibid.;  remiu  2  Ji?(/.  »So  wird 
lüohl  auch  secbai  FB.  17  {Praep. 
sech,  neuir.  seach,  also  ursprüng- 
lich mit  einem  breiten  Vocal  im 
Auslaut)  die  ältere  Form  sein, 
secha  Lg.  9^  FB.   81   die  spätere. 

—  Mit  inlautendem  i:  etir  SC.  10 
(Praep.  etir);  foir,  fair  super  eum 
Z^.  629  [Praep.  for);  dativisch: 
p.  17,34;  TE.  10  -EJ^.;  JJ.  131,  19;  20; 


y{^ 


I 


^il' 


511 


SC.  4;  23;   FB.  ■21:  :;7;  38;  44:  47: 

4C  75:  arninativis^eh:  La.  lö-  ScM.  8; 
SC.  8;  unentschieden:  p.  17,  24; 
F5.  40:  77;  81;  84;  87:  90;  91; 
TE.  6  Eg.:  fair-sium  FB  11  \  81; 
87;  ind-som  in  illnm  Z'^.  627  (Praep. 
i  n-);  iud  CC.  6  LU.;  FB.  36: 
p.  40,  31  (dativisch).  —  Das  prono- 
minale Element  scheint  einen  con- 
sonantischcn  Anhalt  (s?)  vor  dem  i 
gehabt  zu  haben  in  den  Formen 
tarais  oder  tairis,  leiss.  friss  von 
den  Präpositionen  tar,  li.  fri  [vor- 
historisch taras,  leth,  frith):  tarais 

i(;^per  etim  Z'^.  654;  tairis  J'(\  11- 
SC.  17;  23;  FB.  53;  leiss,  les^, 
lais  apud,  cum,  cum  eo  Z'^.  646; 
leiss  CC.  5  iZ7.;  SC.  32;  leis 
jj.  19,  36;  ScM.  4;  20;  CC.  6;  SC. 
8;  13;  20;  36;  FB.  40;  56;  62; 
67;  69;  70;  75:  85:  les  TE.  5  Eg.: 
p.  145,  m?);  laiss  SC.  48;  FB.  47: 
58:  81;  89:  lais  p.  39,  15:  22:  TE. 
2  ^(7.;  8  iC7.;  i).  132,  le;  p.  144,  9; 
i^5.  1;  9;  11;  81;  p.  311,  26:  lais- 
seom  FB.  88;  friss,  fris  ad  eum, 

Jf-  ad  id,  ei  Z^.  651:  friss  La.  10: 
aS'C.  31;   33,   17;   FB.   62:   89:  fris 

"#  !>(/■  14^  TE.  8  £Z7.:  ^3.  132,  s; 
jj.  144,  6;  iJ.  145,  10:  SC.  5;  8;  15; 
16:  17;  20:  33;  FB.  5;  6;  26;  29; 
41:  43;  67:  71;  77:  p.  310,  2;  fris- 
seom  TE.  10  LU.\.  SC.  34;  riss 
ScM.  3;  ris  ScM.  3,  15.  —  Eine 
besondere  Bildung  ist  triit,  triit 
per  eum  von  tre,  tri  Z^.  652;  trit 
SC.  36;  trerait  CCn.  3.  —  ^&er 
eme  Ausnahme  icürde  nur  cene 
Ja»!  [s.  cena)  bilden,  wenn  dies 
tcirklich  ein  suffigirtes  Pronomen 
enthält  [Z'K  655).  —  2)  Fem.  Sg.: 
Dat.,  Charakter isirt  bei  allen  Prä- 
positionen durch  auslautendes  i: 
acci  TE.  4  Eg.  [Praep.  oc^;  acci- 
side  SC.  39:  aici  TE.  3  Eg.:  aicce 
ScM.  16;  ^.  41,  36;  aice  p.  42,  10; 
aicce-si  5;  aice-sium  p.  40,  27;  essi, 
eissi  ex  ea  Z'^.  335.  633  [Praep.  assi : 
est!  SC.  22;  i?.  40,  32:  este  FB.  86; 
uadi  ab  ea  Z-.  632  [Praep.  ö); 
^  üadi  FJ5.  21;  uadi  £(/.  12:  üade 
Hy.  5,  36 ;  uathi  p.  39.  12 :  p.  42,  35 ; 
dl,  di  ad  eam  Z^.  640  yPraep.  do); 
■)^-nli  p.  132,  9;  iZi/.  5,  29;  31:  di  Lg.  1; 


TE.  5  £•</. ;  6  iC/". :  .?C.  39 ;  p  130,  27: 
p.  131,  8:  p.  145,  12;  p.  39,  13;  di-si 
SC.  17;  dissi  15;  di  de  ea  Z^.  335, 
637  (Praep.  de  ;  di  p.  132,  le; 
FB.  86:  indi  tn  e«  Z\  627  (Prae^. 
i  n-i;  iiidi  Hg.  1,  .50,  G^?.  i.  inti; 
(n-)  inni  ScM.  3,  15  '.ninde  H., 
nintti  M.)'i  inti  (i-</Z.  inte  m  eam) 
verdrängt  das  alte  indi:  ScM.  1;  9; 
jPJ5.  2;  airi,  aire  an  ihr  [Praep.  ar") 
ScM.  3,  7;  remi  a>ife  eam  Z^.  335, 
642  [Praep.  re  n-,  rem-);  rempi 
(lüj'e  inti  halb  mit  accusativischem 
Charakter)  SC.  30;  FB.  78  (?); 
rempe  Hy.  5,  83;  fuiri  auf  ihr 
Z'^.  630;  furri  [ivie  inti,  rempi  Äfl7?> 
mif  accusativischem  Charakter)  Lg.  )f. 
18.  28.;  TE.  3  i"^.;  SC  5:  fuTm 
iTTlo,  12;  fon-i  SC.  21;  F5.  28. 
—  Acctcsativ,  charakterisirt  durch 
auslautendes  e,  ae:  laee,  Ise,  lee 
apud  eam  Z'^.  335,  646  (Praep.  li); 
lee  SC.  44;  FJ3.  54;  lee  Lg.  10;  -^t^ 
SC.  35;  39;  lea  CC  6  LÜ.:  Te 
TK  8  iZ7.;  CC  3  ^(/.;  6:  frise, 
frie  gegen  sie  Z'^.  651  [Praep.  fri); 
fria  T^.  8  Fg.:  p.  132,  10;  CC.  5; 
SC.  28:  46;  FB.  63;  fria-si  iflJJ^  ^ 
friä-si  TE.  5  JE^^f. :  frie-seon  ^ffTla.  ^ 
(fria-si  J?»;.);  tree  jjer  eam  Z\  652 
[Praep.  tri):  trethi  Seil/.  1  (,r(/Z.  esti); 
cucae,  cuicce  ad  ea??!-  Z^.  648  [Praep. 
co):  cuice  jj.  132, 12;  chuiccep.  42,  35; 
chuice-si  |5.  41.  21:  chucci  ScBI.  16; 
chuicci  CC.  5.  —  In  den  folgenden 
Formen  muss  das  pronominale 
Element  consonantischen  Anlaut  (s) 
gehabt  haben:  inte  in  eam  Z'^.  627 
[Praep.  i  n-) :  impe  circa  eam  Z'^.  654 
[Praep.  imb,  imm  :  IZi/.  1,  51:  5,  3S: 
Lg.  5;  p.  130,  22;  jj.  131,  u:  SC.  8;  -^ 
Tb.  y ;  55 :  impi  Xf/.  12:  TE.  b  Eg.:  ^ 
ScM.  5:  FB.  63;  immpi  TE.SEg.: 
secci  TZtree  So»i.  j:>.  76,  u;  secca 
ibid.  p.  74,  20;  foirae  Z^.  630 
(Praep.  for):  tairse  rt&er  ste  i^5.  88 
{Praep.  tar).  D/e  Consonanz  dieser 
Formen  ist  dann  massgebend  ge- 
worden für  die  datirischen  Formen 
j  inti,  esti,  trethi,  rempi,  furri.  — 
3'i  Plural,  ohne  Unterschied  der 
-  Geschlechter :  Dativ,  charakterisirt 
i  durch  auslautendes  -il>:  essib  ex 
I   eis  Z"^.   335,    634    {Praep.  a,   ass); 


512 


occaib  Z^.  636;  ocail)  SC.  3- FB.  90; 
üadib,  ödib  ah  eis  Z-\  632;  üadib 
*-  Hy.  2,  62;  La.  8;  SC.  12;  FB.  24'; 
73;  uadib  FB.  61 ;  77;  döib,  duaib 
y-y  ees  Z\  640:  döib  Xq.  10;  ISi 
ÄciU.  4;  5;  CG.  2  XL^.;  3;  /St'.  49- 
i^jB.  6;  7;  13;  15;  28;  33;  38;  54; 
55;  57;  67;  72;  80;  81;  89;  90; 
j^  doib  p.  17,  22;  7^f>- 8;  FB.  63;  66; 
daib  p.  144,  s?  diib,  dib  de  eis 
Z\  637;  diib  FB.  21;  dib  i?.  17,  23; 
^  X{/.  8:  9;  *Sci(/.  5;  6;  19;  5'C.  4; 
FB.  14;  20;  40;  54;  56;  65;  72; 
74;  80;  81;  84;  87;  90;  dib  FB.  6; 
p.  310,  4;  üassaib  über  ihnen  FB. 
11;  61;  remib  ante  eos  Z'^.  642; 
CC.  2  if7.;  FB.  10;  61;  reimib 
p.  144,  1  (so  zu  lesen)-,  forib,  foraib 
öm/"  ihnen  Z'^.  630;  foraib  *S'C  7; 
FB.  15;  foroib  CC.  2  i?7.;  foruib 
p.  144,  3;  indib  in  eis  Z'^.  627; 
indib  SC.  16;  innib  IZi/.  2,  11;  iutib 
p.  309,  36  {vgl.  iiitiu  Acc).  —  Ac- 
cusativ,  characterisiii  durch  aus- 
lautendes u  oder  0:  leu,  leu,  leo 
apud  eos  Z-\  647;  leu  CC.  1  LU.; 
2;  3;  SC.  2;  leii-som  CC.  1  i?7.; 
/  ...  leo  2>  17,  19;  p.  39,  21;  ^r/.  IQ; 
K^M  ^  11:  14:  16:  T^J.  5  i;^/. ;  CC  1  Eg. ; 
4;  *5C.  21;  22;  FB.  42;  leo-som 
ScM.  5:  CC.  1  -E^.;  leo  Hy.  5,  53; 
leo  CC.  6  iC;  5C.  21;  35;  48; 
FB.  16;  54;  70;  72;  66;  76;  91; 
lethu  -Hy.  2,  17;  friu  gegen  sie 
Z-\  651;  2).  17,  is;  Hy.  5,  54;  i^L 
lf^  13:  15:  SciU.  1;  5;  CC.  3;  SC.  2; 
5;  16;  2^5.  11;  55;  G6;  69;  76; 
79;  friü  SC  35;  FB.  21;  53;  80; 
riu  SC.  44,  s;   triu,  treo  durch  sie 

j       .  Z'^.  652 ;   cuccu  zu  ihnen  Z^.  648 ; 

A-*^  chucu  Xr/.  1;    11;   13;   SC.    7;   10; 

15;  39;  48;  FB.  2h;  89;  91;  cucu 
Tp.  131,  14;  cuco  »Scji".  22,  10;  seccu 
ultra  eos  Z"^.  653;  seocu  SC.  7; 
darnach  ist  auch  gebildet  occo 
FB.  67,  76  ne&ew  dew  älteren  Dativ 
occaib.  In  folgenden  Formen  von 
Präpositionen,  die  in  vorhistorischer 
Zeit  consonantisch  auslauteten, 
muss  das  pronominale  Element  mit 
einem  Consonanten  (s)  angelautet 
haben:  intiu  in  sie  Z'^.  627,  darnach 
im  Dativ  intib  gebildet;  impu  um 

^^  sie  {Pruep.   imb,   imm)   X/^_8;    16; 


darnach  ist  auch  gebildet  rempu 
CC.  2  LU.,  FB.  66  Eg.,  rompa  LU., 
neben  dem  Dativ  remib;  form  auf 
sie  Z^.  630;  forru  p.  144,  24;  p.  22,  9; 
forro  SC.  2;  FB.  62;  69;  76;  84; 
forro-som  77;  iurro  SC.  7;  21; 
etarru,  etarro  inter  eos  Z'^.  656; 
etarru  CC.  2  LU.;  eturru  i^N_16; 
/Scilf.  5;  etarro  FB.  16;  eturro 
Scilf.  9;  etorro  CC.  1  LU.;  SC.  1 : 
FB.  26;  31;  63;  73;  74;  94;  82; 
darnach  auch  airriu,  erriu,  erru 
neben  dem  richtigem  äiriu  Z'^.  624; 
airthiu  SC.  10;  tairsiu  über  sie 
SC.  35. 

■  B.  An  Verbalformen  angefügt, 
vgl.  Stokes,  Beitr.  VII  39,  Goid:'' 
p.  21,  Z\  1088.  Aber  Stohes  und 
Ebel  irrten  bisweilen  darin,  dass  sie 
den  proleptischen  oder  pleona- 
stischen  Gebrauch  der  Pronomina 
suffixa  nicht  genug  in  Betracht 
zogen  und  daher  oft  als  Subject  an- 
saJien,  was  der  irischen  Construction 
nach  Object  ist.  —  Formeln  wie 
luid  si,  sie  ging,  gehören  nicht 
hierher,  denn  si  steht  mit  dem 
Muse  e  auf  einer  Stufe,  wenn  es 
sich  auch  im  Gebrcmch  etwas  mehr 
abgeschliffen  hat.  Die  Formen  ling- 
thi  FB.  86,  cingthiseom  88  möchte 
ich  für  eine  besondere  Tempusbil- 
dung halten;  über  die  Formen  liiidi 
p.  139,  30,  laide  13  (lies  luide?)  tete 
p.  144,  13,  tedi  12  {vgl.  Wi.  Gr. 
p.  114)  bin  ich  mir  noch  nicht  klar, 
jedenfalls  die  eigentliche  Bedeutung 
der  Pronomina  suffixa  {und  infixa) 
ist  die  des  pronominalen  Objects. 
Diese  Bedeutung  haben  sie  auch 
in  der  im  L'ischen  nicht  selten  an- 
gewendeten unpersönlichen  Con- 
struction, wo  ivir  sie  in  der  Ueber- 
setzung  allerdings  in  den  meisten 
Fällen  zum  Subject  machen  müssen : 
in  filus  Stint  hängt  das  pronominale 
Object  als  Accusativ  von  fil  ab, 
das  ja  auch  sonst  den  Accusativ 
regiert.  Der  Satz  filus  tre  clienelse 
martre  es  giebt  drei  Arten  von 
Martyrien  {Cod.  Camarac.)  ist  ein 
altes  Beispiel  des  proleptischen  oder 
pleonastischen  Gebrauchs,  den  Ebel 
{Z'^.    1006)    hier    anerkennt.      Die 


5ia 


Suffigirung  erscheint  vorzugsweise 
an  den  dritten  Pcrsom  n  Singularis 
Activi  aber  ni(r  um  \'irbum  Sim- 
plex ohne  Verbdljuirtthrl.  —  1)  -i 
(-e),  vgl.  imbi  um  ihn  [s.  oben  IX.  A. 
1.)  Accusativ).  —  Masculinum, 
an  die  3.  Sg.  Praes.  angefügt: 
gaibtbi  in  beist  das  Unqeheuer  er- 
greift ihn  TBF.  p.  i4g,  ;!8,  für 
gaibitb-i;  geibtbi  SG.  14;  leictbi 
FB.  87,  leicthe  81  (an  beiden  Stellen 
auf  geckw  bezüglich);  bertbiß.  14'2, 23; 
cartbai  Findabair  F.  liebt  ihn  TBF. 
p.  136,  7  (für  caraitb-i),  tmd  so  ist 
auch,  mit  Abstumpfung  der  Endung, 
cartho  CG.  7  Eg.  aufzufassen,  ob- 
wohl das  eigentliche  Object  noch 
nachfolgt  (cartbo  mo  cridi-si  in  mac 
si).  Ebenso  proleptisch:  gebtbi 
Loega^Ve  in  rotb  FB.  G4  (dreimal):, 
leigtbi  duillen  deiligtbe  „he  casts 
a  cleaving  javelin"  Corm.  Transl. 
p.  61  duillen  (Beitr.  Vll  40  suchte 
Stokes  in  dem  Pronomen  das  Sub- 
ject).  —  An  die  3.  Sg.  Praet.  an- 
gefügt {Goid.^p.  21,  Z^.  463),  Mas- 
culinum:  baitzis-i  baptizavit  cum 
Tir.  11;  leicsi  buad  er  Hess  ihn 
von  sich  Ml.  (Goid.^  p.  20),  für 
lecis-i;  äilsi  Tir.  8;  berrsi  ibid.  11; 
foidsi  ibid.  14;  ocus  gabsi  cadessin 
abbaitb  und  machte  ihn  selbst  zum 
Abt  ibid.  15  (Z'K  257);  Femini- 
num: fersi  SC.  35  (fselti).  —  An 
die  3.  Sg.  Fut.  angefügt:  snaidfid-i 
Fei.  Epd.  160  Land  {wo  dan  snaidfi 
Rawl.,  no  dosnaidfea  LBr.),  vgl. 
Beitr.  VII  42.  —  An  die  2.  Sg. 
Im 2) erat,  angefügt:  telc-i  SC.  30,  11 
(Beitr.  VII  42).  —  Für  ratbaigi 
2).  144,  14  zu  lesen  ratbaigtbi  oder 
ratbaigsi?  —  Femininum  pro- 
le2)tiscfi:  geibtbi  cloich  SG.  7;  gaib- 
tbi fritbairi  na  baidcbi  sin  TE. 
12  LU.  —  Neutrtim:  räite  in 
recbtaire  frisin  rig  der  Verwalter 
sagt  es  dem  Konig  TBF.  jj.  138,  27, 
für  räiditb-e.  —  2)  -us,  zu  ver- 
gleichen dem  con-us-  X  3':'  Mas- 
culinum, an  die  3.  Sg.  Praes. 
angefügt:  marbtbus  SC.  36  für  mar- 
bitb-us;  an  die  3.  Sg.  Fut.  LU. 
p.  127a,  32  {s.  unter  benim).  — 
Neutrum,    an   die  3.  Sg.  Praet. 


angefügt:  gabsus  TBF.  p.  146,  13 
{aufüi,  Etwas,  bezüglich),  für  guhh- 
us.  —  Plural,  an  die  3.  Sg.  Praes. 
angefügt:  gabthus  mesca  TBF. 
p.  150,  9;  an  die  3.  Sg.  Praet.: 
gabsus  meisce  i^i?  16;  libru  Solman 
sexus  LHy.  Amra  57,  tule  a  chuirp 
cuillsius  ibid.  102.  Diese  Formen 
sind  iceder  relativ  (Z*.  463),  noch 
enthalten  sie  einen  Nominativ  ille 
ißtolces,  Beitr.  VII  39,  Goid.'^  p.  21); 
2)roleptisch  oder  pleonastisch :  glinn- 
sius  salrau  LHy.  Amra  54;  sluinn- 
sius  leig  libru  ibid.  55;  cluidsius 
borbb  beolu  ibid.  119.  — 

X)  Pronomina  infixa  der  3.  Per- 
son (Z^^.  330),  angefügt  an  eine 
Präposition,  Verbalpartikel  oder  die 
Negation,  so  dass  sie  zwischen 
diese  und  den  übrigen  Theil  der 
Vcrbalform  gestellt  sind,  gewöJvn- 
lich  im  Accusativ-,  seltner  im  Dativ- 
verhältniss.  Liese  Pronomina  werden 
allmählig  aufgegeben,  am  längsten 
hält  sich  s  [vgl.  Three  Hom.  p.  IXi; 
churalcteristisch  für  die  Schiväche 
ihrer  Bedeutung  ist  ihr  proleptischer 
oder  pleonastischer  Gebrauch,  wenn 
das  Object,  noch  durch  ein  beson- 
deres Wort  ausgedrückt,  dem  Ver- 
bum  nachfolgt.  — 

1)   d,   in    späteren  Mss.   auch  t, 
beivirkt   Aspiration:    nod    cbluined 
ig.   8^  —  a)  Masculinum:  nod     -)f 


>G.  8;  fod  gain  37,  3;  dod 
fänic  FB.  58;  82;  dod  rigui  89 
(relativ);  dod  fetis  Hy.  2,  13;  rod 
gab  5,  102;  nod  guasim  6,  3;  nod 
guidiu  5,  17,  Gl.  i.  not  guidim;  not 
gaba  p.  141,  23;  notolbad  FB.  75 
für  nod  dolbad;  prolex)tisch:  rot 
cairig  a  mumi  be  Tltree  Hom.  p.  6,  26; 
mit  dem  Relativ2}ronomen  verbun- 
den: a,mal  immi-u-d-räitset  Tir.  11. 
—  b)  Neutrum:  nod  cbluined 
Xf/.  8  jandord);  fod  räcaib  FB.  26  i^ 
(tecb);  Simul  fo-n-d-raucaibair  ibid.; 
rod  toig  SP.  III  4  [oder  Masc.?); 
rot  guidestar  Tfiree  Hom.  p.  38,  9; 
proleptisch:  rod  fiunfa  do  gbalur 
TE.  7  Eg.;  vielleicht  steht  ariu  fe- 
star  \it  id  sciat  SG.  '21  für  arinn, 
arin-d  festar,  vgl.  oben  a,mal  immin- 
d-räitset.  —  c)  Femininum:  nod 
33 


514 


glefe  FB.  56  (dal);  nod  ranna 
ScM.  15  (^muc);  rod  glinnestar 
Hij.  5,  45  (tinne);  proleptisch:  fod 
rüair    a   n-imchossait   FB.  56.    — 

2)  d  11-,  i'or  Vocal  oder  Media  mit 
erhcdtenem  Nasal.  —  3Iasculi- 
nuni:  rod  m-bertaigedar  ScM.  15; 
nod  n-ebela  p.  141,  3;  is;  nod  n- 
ailfea  4 ;  18 ;  atn-gladustctj-  p.  144,  ig 
für  ad-dn-gladastar;  cotn-erig 
FB.  74  für  con-dn-erig  {Compos. 
com-eirgim);  cotn-gabtus  FB.  30 
[Compos.  con-gabim);  cotnomalt 
FB.  82  {zti  comlaim?);  dagegen 
enthält  conid  n-  die  Conjunction 
con:  conid  n-accur  saide  La.  7: 
FB.  74;  conid  n-imbert  Hg.  1),  64; 
conid  n-arlaid  20;  conid  rualaid  49; 
conid  farggaib  Hy.  2, 10 ;  conid  ruca 
FB.  51*;  conid  tarfas  ihid.\  auch 
conidammärb  84?  wahrscheinlich 
gehört  hierher  arid  fetis  Hy.  2,  64; 
proleptisch:  not  m-bewand  in  nathir 
he  Three  Hom.  p.  118,  23.  — •  Neu- 
trum: nod  n-dirgi  FB.  27  (tech); 
arid  ralastar  Hy.  5,  75.  —  Rela- 
tiv, Femininum:  iss  ed  conair 
rod  n-gab  FB.  69,  in  breth  rod 
n-ucad  dö  78.  — 

3)  s,  ein  grosser  Theil  der  unter 
Femininum  und  Plural  verzeich- 
neten Beispiele  könnte  auch  zu 
4)  s  n-  gehören,  da  das  n  nur  vor 
Vocal  oder  Media  sichtbar  ist.  — 
Masculinum  nis  gaibed  Hy.  2,  29; 
fris  gart  FB.  5  {dativisch):,  dos  beir 
med  ScM.  3,  4?  in  cach  dos  fuc 
Hy.  2,  36;  dos  fanic  FB.  41;  nos 
leice  ScM.  16;  nos  cuir  FB.  64; 
dosephainw  Hy.  5,  57  für  dos- 
sephainn;  62;  ros  böi  ni  ScM.  3,  2 
{dativisch);  conos  tarraid  FB.  40; 
proleptisch:  conus  rensat  Pairat'c 
p.  17,  20;  dos  leicim-se  .  .  do-som 
in  n-gai  cetna  Sc3I.  10;  0  rus  caith 
in  cü  in  töcht  sin  2>-  41,  11;  co 
rus  marb  loeg  p.  48,  23;  nos  tuar- 
cend  cäch  araili  dib  FB.  40;  nos 
curat  ocus  nos  trsethat .  .  he  67;  nos 
cengland  Cnchulainn  Ercoü  70;  ros 
frecair  B.  dö  p.  40,  40  (dativisch); 
nis  gaib  do  rath  a  hoeged  Hy.  5,  26? 
—  Neutrum:  in  cetna  maistred  .  . 
dos    gni  j).    40,  11;    dochum    nime 


•^ 


mos  rega  Hy.  2,  50;  ros  fodail  a 
thorud  p.  40,  11;  ni  ros  caithset .  . 
in  biad  p.  41,  15;  in  ros  gab  greim 
p.  40,  26;  dos  bert  in  leth  hi  sin  28; 
nis  digaib  allin  Hy.  5,  36;  mos 
ricub  mo  mochlige  Lg.  18,  38;,  nis 
feid  mo  rose  rän  in~3iut  for  arriad 
FB.  47 ;  nis  l)ia  i  n-daire  dani-sa  du 
wirst  es  nicht  sein  p.  40, 39;  L(/.  16  Eg, 

—  Femininum:  dos  bert  Lg.  19^ 
nis  derbrad  Hy.  5,  83 ;  maisse  döine 
nis  toimled  Hy.  2,  5;  dianus  tuccad 
TE.  2  Eg.;  ros  leci  SC.  13;  dos 
leic  7;  nis  raindfe  ScM.  12;  dus 
ro    mailt  Sc3I.  22,  6;    nis    fodaim 

i  SC.  36;  rus  freccair  TE.  9  Eg., 
SC.  18  {dativisch);  proleptisch:  orus 
gab..ceill  FA.  31  LBr.  (ro  gab 
LU.);  ros  gab  in  caille  Gl.  zu 
Hy.  5,  15;  nis  digaib  allenamain 
Hy.  5,  26;  nis  toirchi  in  muicc 
ScM.  9;  dos  leci .  .  cloich  SC.  7; 
cia  nos  baigea  SC.  40.  —  Plural: 

'•  nos  gaibet  uli . .  ocus  dos  bertatär 
leo  SC.  6;  dos  rat  uli  J'-  40,  u; 
nis  relec  Sc3I.  21,  36;  mairb  dos 
tiuscad  Hy.  2,  34;  fos  fäcaib  FB.  13; 
fos  rolaic  Hy.  2,  38;  62;  dus  fuc 
Sc3I.  22,  10?  dos  sennat  SC.  36; 
dosennat  na  secht  n-aige  TBF. 
p.  138,  20  für  dos  sennat  [prolep- 
tisch); nos  cauad  Hy.  2,  25;  ro  das 
cload  Hy.  5,  53  (ro  dos  cload  Fr.)'^ 
ni  cos  tänic  riam  ocus  ni  cos  ticfa 
TBF.  p.  138,  10;  conus  tarla  anfud 
döib  p.  39,  20  {dativisch).  — 

4)  s  n-,   vor  Vocal  oder  Media. 

—  Femininum:    fos    u-opair  p. 
132,  15;  tos  n-uargaib  es  erhöh  sich 
F^.  85(beist);  nisn-athgeöin„Lr^  ^ 
ros   m-bi  Hy.   5,   78?   — ■    Plural: 

dus  m-bar  lais  huili  p.  144,  9;  dos 
n-deccai  TBF.p.  138,  s;  dos  n-icfed 
Hy.  2, 14;  19;  dus  n-ainicc  CC.  3  Eg.; 
(\\x^i\-ig ibid.;  nissn-innsurg  j3. 141,22; 
tos  n-airnechtär  fleda  mora,  FB.  55; 
immos  n-acaillet  sie  bereden  sich 
TBF.  p.  144,  28;  immus  muchat 
sie  verstecken  sich  ibid.  p.  138,  i«; 
conä  mus  n-ägat  FB.  84  für  immus 
n-ägat,  vgl.  comos  ralat  ibid.  für  con 
immos  ralat.  —  Neutrump.  75,  36? 

5)  a:  an  ro  chara  da-gne  dim-sa 
TBF.  p.  150,  22  {Neutrum):  daromle 


515 


eblim 


^} 


FB.  62,  doroimle  59,  für  do-a-ro- 
mele  (fled  Fem.,  Compos.  tomeliml; 
con-darafnetar  sie  trieben  sie  X//.  11 
do-a-ro-fnetar  {Comp.~t6ib- 
jiim)?  — 

6)  a  11-,  vor  Vocal  oder  Media 
mit  erhaltenem  Nasal.  —  Mascu- 
linum:  rom-bertaigestar  er  schüt- 
telte sich  Sc3f.  15  (rom-  für  ram-, 
vgl.  dam-beir  TBF.  p.  146,  is; 
dom-beir  ibid.  ii);  rom-biathac^  es 
soll  ihn  ernähren  .  .p.  142,  ig;  tan- 
öcaib  FB.  lA  (tocbaim'l;  proleptisch: 
dom-bert . .  claideb  det  Three  Hom. 
p.  64,  17;  bes  nau-ärlaid  duni  beo 
SC.  38, 4  {vgl.  conid  n-arlaid  Hy  5, 20)? 
—  Neutrum:  dam-beraid  FB.  13 
(curathmir,  Compos.  do-biur);  dam- 
midethar  . .  dia  lemaim  88  {Compos. 
do-midiur);  cotmidem  für  cou-do-an- 
miAem,  judieamus  hoc  FB.  74;  cot- 
midfider  92.  —  Femininum:  dor- 
rlmi .  .  in  caingm  FB.  56?  —  Dieses 
pronominale  Element  scheint  auch 
in  dem  imma,  imma  n-  enthalten 
zu  sein,  (hircJi  /ceJches  oft  ein  ge- 
wisses Vcyliiilhiisx  der  Gegenseitig- 
Jceit  au  gedriickf  irird  {vgl.  immos 
n-acaillet  TBF.  p.  144,  28,  immus 
muchat  ibid.  p.  138,  18,  mit  infigir- 
tem  s  n-):  commäromarba  cäch  dib  a 
cheli  so  dass  gegenseitig  jeder  von 
ihnen  den  andern  tödtet  FB.  6  (con- 
imman-ro-marba) ;  immacossaitiiib 
eter  in  mac  ocus  a  athair  ich  iverde 
gegenseitig  auflietzen  den  Sohn  und 
seinen  Vater  ibid. ;  imman-faco  .  .  in 
mac  p.  140,  21 ;  imman-aiccet  TBF. 
p>.  144,  20;  iman-aicet-sum  delba 
FÄ.  5  LBr. ;  imma  foacht  de  FB.  40; 
auch  immo  radi  inna  mewmain  88 
(er  überlegte  hin  und  her)?  beson- 
ders merktvürdig  sind  die  unper- 
sönlichen Constructionen  {vgl.  conid 
n-im-bert  Hg.  5,  u.,  im-da-ru-bart 
SC.  4  :  imman-esoirg  döib  FB.  15 
(es  kam  ihnen  zum  ■  gegenseitigen 
Schlagen);  nima  fitir  doib  p>-  1^>  22 
(es  kam  ihnen  nicht  zur  gegensei- 
tigen KoDitniss);  commämuirfo  döib 
FB.  6  (so  dass  es  ihnen  gegensei- 
tig zum  Tödten  kommen  wird,  für 
con-imman-marbfe) ;  imman-arnic 
do-som  frisin  Liath  Macba  FB.  31 


(es  kam  ihm  zum  Rencontre  mit 
dem  L.  31.);  imma  comarnic  döib 
döbaid  do  denam  33;  39;  imma  com- 
sinitar  döib  38;  imma  tarraid  dun 
Sc3I.  14.  —  7)  da,  mit  nachfol- 
gender Aspiration:  con-da  thanic 
Hy.  2,  39.  —  Femininum:  do  da 
ascansat  Hy.  5,  31;  53;  con-da  tanic 
p.  loO,  25;  con-da  bert  p.  131,  2; 
con-da  timart  3;  con-da  corastär  4; 
con-da  sloic  7;  condaccatar  TBF. 
p.  150,  14  für  con-da  accatar;  con- 
doragaib  P'röech  inna  läim  in  slig 
ibid.  j).  146,  33  für  con-da  ro  gaib; 
atageuin  ibid.  p.  146,  9  für  ath-da 
geuin;  ataglädastär  CC.  b  LU.  für 
ad-da  glädastär;  atglädastar  FB.  18; 
addaci  17  für  ad-da  acci;  fo?-ta 
crith  in  n-irind  FB.  53  unpersön- 
lich und  proleptisch  (es  zitterte  die 
Erde)?  —  Neutrum:  con-da  tarla 
for  a  lethbeolu  FB.  25  (tech^i;  pro- 
leptisch: con-da  accatar  ni  CC.  i  LU. 
—  Plural:  con-da  thanic  Hy.  2,  39; 
no  da  biatbad  p.  131,  12;  no  da 
sloiudet  sie  nennen  sich  TBF. 
p.  138,  26;  im-da  ru  bart  SC.  4; 
con-da  rucus  38,  s;  cotagart  ibid.  e 
(Curnpos.  con-garim);  coteirget  Ti?i^. 
p.  148,  3  für  cota  eirget;  dodänic 
FB.  54  für  do-da  anic;  inn  dath- 
gnitae  p.  144,  21  für  da  athgnithae; 
conadragaib  Lg.  1 1  für  con-da  ro 
gaib?  —  8)  da  11-  ist  unsicher; 
con-darragaib  er  nahm  sie  auf  Lg. 
11  Lc,  für  conxdaiii(:ü....Ääib  ?  acht 
nadän-airigmer  in  n-aidchi  TBF. 
p.  142,  22?  Relativ:  in  fer  for-da 
corsatar  Hy.  5,  66?  —  9)  11,  Mas- 
culinum:  is  me  non  iada  TBF. 
p.  156,  12  (less);  nin  aithgeuin 
Ml.  {Goid.^  p.  20) ;  nin  acend  SC. 
45,  15;  nin  accathar  FB.  59;  is 
missi  nomn  eblo  p.  141,  29;  mon 
icfed  Hy.  2,  54  (mosnicfed  Fr.); 
nachin  gluasid  res  SC.  9  ptrolep- 
tisch?  —  Neutrum:  don-üthracar 
FB.  9.  —  Pi«r«/.-noneted  2^.131,12. 

eat  Lg.  l^  Eg.  für  iat. 

eblaid  ScM.  15  H.? 

fri  lieliiltiu  s.  epeltu. 

eblim  ich  erziehe.  —  Praes. 
Conj.  (?)  Sg.  3  ni  ba  si  nod  n-eblai 
2).  141,  18;  eblae  ibid.;  is  missi  nom 
33* 


10     ^ 


ebrad 


516 


eeh 


n-eblo  ich  hin  es,  der  ich  ihn  er- 
ziehe p.  141,  29.  —  Perf.  Sg.  3  rom 
ebail  p.  327,  30;  Ph  3  rott  eblatar 
LU.  p.  123b,  30,  _  Fut.  Sg.  3  ni 
ba  si  nod  n-ebela  p.  141,  4  [LU.); 
ni  epelai  p.  141,  24.  —  Fut.  sec. 
Sg.  3  bätär  . .  oc  imchosnam  cia  dib 

110  ebelad  in  mac  CC.  1  LU.  — 
Puss.  Praet.  Sg.  3  rom  eblad-sa 
educatus  sum  LU.  p.  123b,  21. 

ebrad  p.  132,  19  s.  at-berim. 

ec  M.  Tod;  Corm.  Transl.  p.  68. 
—  Sg.  Nom.  nim  thairle  ec  Htj.  6, 12; 
ba  lerr  leiss  ec  audä  bethu  TE. 
12  Eg. ;  FB.  94;  Gen.  ar  cach  .  .  lind 
eca  Gl.  zu  eicliud  Hy.  6,  15;  Dat. 
ar  ec  Oss.  II  e;  tänaisi  d'ec  SC.  30, 10; 
Acc.  com  ec  his  zu  meinem  Tode 
Xa^  18j_8^^  PI.  Nom.  luath-ecai 
W^.  "zu  mortlaid  Hy.  6,  12;  Gen. 
conda  rucus  dochom  n-ec  ich  brachte 
sie  zum  Tode  SC.  38,  s;  Dat.  in 
tan  ron  gab  ceill  for  ecaib  TE. 
8  LU.;  ba  saeth  mor  la  Dect/Vi 
inn  t-siunruth  a  dalta  do  ecib  CC. 
4  Eg.;  iar  n-ecaib  a  mna  LU. 
p.  22a,  26;  teicht  do  ecaib  zum  Tode 
zu  gehen  Cod.  Boern.  Goid.^  p.  182. 

ecdin  indecens  Z'^.  862,  s.  cäiu. 

1.  ecäiue  F.  Ungebühr,  von 
ecäin.  —  Sg.  Nom.  rotirmaiss  ecaine 
ocus  mör  olcc  TE.  19. 

2.  ecäiiie  „eagcaoine  F.  sob, 
complaint"  O'B.  —  Dat.  ac  ecaini 
ocas  ac  airchissecht  On  the  Mann. 

111  p.  442. 

ecäinim  I  complain?  —  Praes. 
der  Gewohnheit  ni  egcaoineann 
p.  309,  12. 

ecal  furchtsam;  egal  i.  gin  gal 
aige  „ivithout  valour  in  htm"  Corm 
Transl.  p.  68.  —  Sg.  Nom.  nibbat 
ecal,  ocal,  opond  SG.  25;  nar  but 
ecal  Fä.  p.  XXXVI  43;  PI.  Nom. 
commimmis  ecil  hi  fochidib  Gl.  zu 
non  enim  dedit  deiis  nobis  spiritum 
timoris  Wb.  29'',  u  (Z'\  49b). 

ecastar|).  Iö2,  9,  ecestar  SP.  III 3 
s.  at-chiu. 

6ceu  F.  Nothwendigkeit, 
Zwang;  violentia  SG.  51»;  egin 
i.  äVigthech,  ut  est  is  egin  mor  do 
tuiream  isin  trefocul  logra  i.  is 
diigthech  O'Dav.  p.  82.  —  Sg.  Nom. 


ba  ecen  ön  Sc3I.  20;  ni  ba  hecen 
duitt  in  gnim  sa  Three  Hom.p.  8,  30; 
is  eccn  dam  a  dütracht  SC.  44,  6; 
issum  ecen  est  mihi  necessarium 
Wb.  10<i  {Z'\  328);  isim  ecen-sa 
techt  i  n-däil  Fedelmfei?7.jp.57a,39; 
uair  atabair  ecen  techt  weil  ihr 
gehen  müsset  FB.  7;  Dat.  timair- 
citer  ar  ecin  FA.  23;  tabuir  ass 
hi  ar  äis  no  ar  ecin  TE.  19;  20; 
hi  cumcai  no  inn  ecin  i.  ar  ecin 
nos  bered  Gl.  zu  qui  crucem  in 
angaria  portabat  Tur.  Gl.  134;  ar 
ecin  per  necessitatem ,  difficulter 
Z\  ÜIO;  bid  äil  ecin  TE.  10  LU. 
{mit  Notltivendigkeit  =  sicherlich), 
vgl.  egin  i.  deimin  ut  est:  cest  in 
fil  tomus  forsin  m-bairdue?  fil  egin 
i.  ata  CO  deimin  O'Dav.  p.  82 
(s.  ibid.  p.  165);  Acc.  soit  a  n-ecin 
. .  i  toltanche  FA.  23. 

öceudais  immitis,  s.  cendais.  — 
PI.  Dat.  dona  hecendsaib  p.  170,  25. 

eceudse  F.  Unfreundlichkeit, 
Härte.  —  Sg.  Nom.  a  n-etrocmVe 
ocus  a  n-ecendsa  p.  170,  15. 

eces  M.  Gelehrter,  Dichter; 
Corm.  p.  19 ;  eigeas  a  learned  man 
O'Don.  Gr.  p.  88.  —  Sg.  Nom. 
Ninine  ecess  Hy.  3  Praef. 

eck  M.  Pferd;  each  eqmis  Ir. 
Gl.  414.  —  5"^.  Nom.  a  hech  Hy. 
5,  55;  p.  131,  15;  FB.  47;  49;  50; 
<)9;  1).  310,  ig;  22;  Gen  iar  marbad  a 
eich  do  gerrän  E.  FB.  69 ;  Dat.  cona 
eoch  riata  FB.  31;  da  eoch  69; 
Ace.  ech  FB.  69;  70;  sloig  Laigen 
eter  chois  ocus  ech  ocus  choin  zu 
Fuss  und  zu  Pferde  und  mit  Hunden 
p.  46,  27;  PI.  Nom.  eich  SC.  37,  5; 
FB  34;  38;  Gen.  cet  n-ech  TE.l{),u; 
formnib  ech  SC.  38,  5;  42;  ö  äib 
ech  FB.  24;  iar  fäcbail  .  .  a  ech 
FB.  38;  39;  co  n-delbaib  ech  ocus 
en  FA.  8;  irrechtaib  bo  ocus  dam 
ocus  ech  FB.  24;  uatliu  ech  n- 
anailche  p.  310,  20;  iar  uith  aigi 
ech  ibid.  25;  Dat.  dia  n-echaib 
FB  60;  CC.  3  Eg.;  Acc.  na  heocho 
ScM.  9;  FB.  36;  40;  na  eochu 
FB.  39;  p.  311,  4;  Du.  Nom.  da 
ech  ScM.-A;  Acc.  na  da  ech  FB.  45; 
p.  131,  34;  p.  310,  13.  —  Compos. 
ech-flesc,  -lach,  -rad,  -tress. 


ecliach 


517 


echach  rossereich.  —  Sg  T>at. 
F.  for  echaig  Midi  p.  131,  37. 

ecli-dile-L  C/.jfj.  1  l#,i7  (s.  amainse\ 
„Jiorse-stock"  O'Beirne  Crowe 
Siah.  Concul.p.  410.   Vgl.  marb-dile. 

ecliaire  31.  Stallknecht;  mulio 
SG.  33b  (Z-\  780).  —  Sg.  Acc.  cid 
cossin  n-echaire  tlieisi  TBF.p.  150, 33. 

cclie  FB.  34,  ein  Ausruf  vgl. 
eche  it  ili  mo  anmand  chena,  über 
eche  die  Glosse  i.  ni  dorclia  i.  is 
follus   LU.  p.  86a,  25. 

ecli-flesc  -F.  Peitsche;  echlasc 
s.  deil ;  cachlasg  a  rod,  a  horsetvhip 
O'R.  —  Sg.  Dat.  dind  echfleisc/SC.  8. 

ech-lach  M.  Pferdeknecht, 
Bote;  „eachlach  means  a  horse-boy, 
hence  messenger,  or  Courier,  and 
ban-eachlach  is  a  female  messenger" 
O'Gi-ady,  Torr.  Bh.  p.  99  note; 
triar  eaclilacli  i.  giollaidhe  {Diener) 
ibid.p.  126.  —  PI.  Nom.  dochuatar 
.  .  a  echluchu  TE.  3;  19  Eg.  [Form 
des  Acc.)\  PI.  Acc.  a  echlachu  TE. 
2  Eg.;  eclacha  liErenn  ibid.  17. 

eoh-mairc  Gl.  zu  ecbtress  O'Dav. 
p.  82,  vgl.  jedoch  „eachmairt.  Gen. 
eachmarta,  horsing"  O'Don.  Suppl. 

ech-rad  F.  coli,  die  Pferde.  — 
Sg.  Nom.  t'echrad-su  FB.  34  {am 
ungeschicktesten  sind  deine  Pferde  ?); 
Dat.  domm  eochraid  p.  140,  13  LU.; 
Acc.  forsan  n-echraid  FB  36  Eg. ; 
PI.  Nom.  a  n-echrada  CC.  4  LU.; 
FB.  34  Eg.?  Dat.  do  eochraidib 
p.  140,  30;  Acc.  cor  lecit  echradba 
hErend  fris  TE.  15. 

6(.'lit  Verbrechen,  Mord.  — 
Sg.  Gen.  aire  echtai,  cid  ara  n-eper? 
ar  indi  as  n-aire  cöicir  facabar  fri 
denum  n-echta  i  cairddiu  On  the 
Mann.  III  p.  497 ;  airi  echta  Sench. 
M.  III  p.  82  {„TJiis  class  of  Cham- 
pions formed  one  of  the  seren  grades 
of  a  territory,  among  ichose  duties 
it  was  to  avenge  famdy  quarreis 
and  insults");  i  n-degaid  echta  Eöin 
„after  the  slaughter  of  Jolm"  Fei. 
p.  CXXXIV;  tir  in  echta  do  thui- 
tim  i  n-dilse  do  Mochuda  ibid. 
p.  LXXXVII  36;  Acc.  na  däine 
dorousat  in  echt  Fei.  l.  c.  27. 

eohtar  extra  Z'^.  657;  vgl.  anech- 
tair,  imm-echtar;  echtair  ScM.  15  H. 


echtra  Auszug,  Expedition; 
expedition  O'Don.  Gr.p.  119;  mehr- 
fach im  Titel  von  Sagen,  z.  B.  Ectra 
Condla  Chaim  Wi.  Gi:  p.  118, 
,.Adventures"  0' Curry  On  the  Ms. 
Mat.  p.  589.  —  Sg.  Dat.  di  echtra 
di'an  Dectiri  p.  328,  23. 

echt  rann  M.  der  Fremde;  exter 
Z'^.  778.  —  PI.  Nom.  sechtrinn  ex- 
tranei  Z'^.  781 ;  cona  ro  aittrebat 
echtraind  in  indsi TlireeHom.p.''d%,i; 
Gen.  für  cricha  echtrand  FB.  10; 
im  i'rad  n-echtrand  SC.  25. 

ech-tress  Pferderennen;  ech- 
tres  i.  eachmairc  O'Dav.  Gl.  p.  82. 

—  PI   Nom.  echtressa  TE.  15  Eg. 
^cinnte,  eigcinnte  „undefined" 

CDon.  Suppl. 

^clnteeh  infinitus  SG.  147» 
[Z-\  862). 

ecintige  F.  Unendlichkeit.  — 
Sg.  Acc.  ar  lin  inna  laithe  is  cd 
immefolngi  eccintigi  dund  aimsir 
Ml.  n-i,  6. 

eela  F.  Furcht;  Corm.  Transl. 
p.  162  tarrach;  von  ecal;  vgl.  imm- 
ecla.  —  Sg.  Nom  rem  gab  ecla 
SC.  33,  31;    Three  Hom.  p.  36,  21. 

eclais  =  ?ai.  ecclesia  Z'^.   249. 

—  Sg.  Gen  inna  secalsa  Wb.  1<^;  fri 
cumtach  n-ecolso  ibid.  13a  (Z-\  250); 
inna  ecailse  Tur.4:8;  ecailse  FA  25 
(eclaisi  LBr.);  na  hecailsi  ibid.; 
Dat.  den  ecla«'s  cristaide  p.  169,  17; 
Acc.  in  n-eclais  Hy.  5,  93. 

eclaiid  FB.  71,  vgl.  fer  forgaib 
eclann  ar  belaib  sluaig  „a  man 
who  captares  an  assassin  {or 
outlaw)  in  the  front  of  an  army" 
On  the  Mann.  III  p.  507  {Crith  Gabi.). 

ecmacht  ohnmächtig;  i.  ecu- 
niachta  i.  ar  ni  fil  in  cumachta 
Corm.  p.  17;  nequam  Z^.  862. 

ecmailt  insolens  Z'^.  862,  davon 
ecmailte  F.  insolentia  Ml.  33=,  13. 

ecmaing-,  ecmoing-  er,  sie,  es 
traf;  ,,eacmaic,  eacmaing  he  hap- 
pened"  O'Don.  Supi^l.  Sg.  3  lasin 
dolleici  Erc  in  gai  fair  conid  ec- 
maiug  issin  Liath  Macha  Bev.  Celt. 
\l\p.  180  („it  lighted  on  the  L  M."); 
CO  n-ecmaing  a  tul  immon  n-all 
FB.  70;  iarsin  tra  dorochair  a  clai- 
dcb  allaimConculainn  co  n-eccmoing 


51; 


ecnairc 


a  hüm  döi  di  Liigaid  Rev.  Cell.  III 
f.  182  („smote  off");  ecmaing  nis 
ragbusa  immum  es  traf  sich,  dass 
ich  ihn  {den  Bing)  nicht  mitgenom- 
men hatte  TBF.j).  152,  i5;  ecmong 
(lies  ecmoing?)  ro  gatä  a  bae  calleic 
ibid.  31-,  PI.  1  CO  n-ecmaingsem 
aurain  ar  cend  fri  cend  Euair  „loe 
have  cut  off  the  excess  from  head 
to  head  of  January"  Fei.  Ejpih  7, 
Gl.  i.  i'o  bensam  (vgl.  ecmaing  i. 
buain  Three  Ir.  Gl.  p.  139,  zu  der 
nämlichen  Stelle).  Stokes,  Index  zum 
Feiire,  setzt  ein  Praesens  ,,conec- 
mdingim  I  cut  off"  an.  —  Inf.  ecmong. 

Jemals  Abwesenheit;  absence 
O'Don.  Siippl.  —  Sg.  Nom.  cäid 
cech  n-ecmais  SC.  43;  Dat.  ina 
hecmais  p.  40,  21;  ar  is  snail  a 
tharbai  do  neocb  ergi  a  atharda 
mine  de?-nai  maith  na  hecmais 
Three  Born.  p.  94,  9  {„if  he  doeth 
not  good  aivay  from  it"). 

ecmong  Eintreffen,  Eintre- 
ten, Gelegenheit,  s.  ecmaing.  — 
Dat.  in  t-ardnoem  nasal  airmitnech 
diata  lithocus  foraithmet  i  n-ecmong 
na  ree-sea  ocus  ina  haimsire-sea 
SMart.  7  {„on  the  occurrence  of 
this  time  and  this  season")  =  Three 
Hom.  p.  52,  11. 

ecmuic  i.  buan  O'Dav.  p.  81 
(lies  büain),  s.  ecmaing. 

1.  ecna  i.  foUus  O'Dav.  p.  81; 
ecne  sapiens  Z'^.  60. 

2.  ecna  Weisheit;  wisdom  Corm. 
Tr.  p.  67;  ecne  N.  sapientia  Z'^.  60.  — 
Sg.  Nom.  ecna  nöeb  „wisdom.  of 
saints"  p.  319,  IV  i  L.\  Gen.  ior 
immud  a  ecna  p.  169,  8;  do  fog- 
luim  ecnai  ocus  crabuid  Three  Hom. 
p.  12,  23;  ecna  ibid.  p.  14,  6;  Äcc. 
cusind  ecnai  n-domunda  2;.  170,  19. 

1.  ecnach IV eise,  vgl.  O'Dav.p. 81. 

2.  6cnach  N.  Schmähen,  Be- 
schuldigen; eicndag,  eicndach 
detrectatio,  criminatio  Z'^.  862.  — 
Sg.  Nom.  a  h^cnach  Gl.  zu  Hy.  5,  3; 
Gen.  ni  mor  n-ecnaig  wörtl.  noii 
multum  criminationis,  Gl.  i.  ni  bü 
assa,  i.  a  hecnach  es  tvar  nicht 
leicht,  nämlich  sie  einer  Schuld  zu 
zeihen  Hy.  5,  3;  scela  m'ecnaig 
Rev.   Cell.  III  p.  180;   £es  . .  ecuaig 


Lästerer  FA.  27;  Dat.  dorn  secn- 
ducli  ad  me  criminandum  Wb.  11c; 
du  ecnduch  Die  311.  29a,  u  (Z'^  231); 
oc  ecnach  th'anma-su  Three  Hom. 
p.  22,  15;  do  jeir  ocus  d'ecnach  „to 
jeer  and  lampoon"  ,Corm.  Transl. 
p.  86  groma;  Acc.  ni  ro  lam  ecnach 
m-Brigte  p.  40,  21;  cen  ecnach 
FA.  35. 

ecnaid  M.  der  Gelehrte.  —  Sg. 
Nom.  in  t-ard-ecnaid  TJiree  Hom. 
p.  96,  18  (Colum  Cille);  S3Iart.  43; 
Gen.  soetbar  ecnadu  na  ghin  Wi. 
Gr.  p.  125  CVI  20);  PI.  Nom.  ni 
genfitis  rig  no  escuip  no  ecnaide 
uad  Three  Hom.  p.  28,  28;  ecnaide 
na  n-6oedel  ihid.  p.  96,  26. 

eenaig'im  III  ich  schmähe, 
lästere.  —  Praet.  Sg.  3  ro  ecnaig 
.  .  do  Patraic  Th7-ee  Hom.  p.  20,  22 ; 
res  ecnaig  don  iris  crtsfaide  ibid. 
p.  22.  13;  PI.  3  ro  ecnaigseat  Fei. 
p.  LXXVII.  —  Pass.  Praes.  PL  1 
amoi  non  s&icdichther-ni  sicut  blas- 
phemamur  IITj.  2a  {Z'^.  862).  — 
Inf.  ecnach. 

ecnaigtliid  criminator  Gl.  zu 
Hy.  5,  5. 

1.  ecnairc  Fürbitte?  i.  impidhi, 
ut  est  ar  ecnairc  do  gerat  O'Dav. 
p.  81;  „eagnairc  i.  impidhe,  Service 
for  the  dead,  intercession,  prayers, 
requiem"  O'Don.  Suptpl.  —  Sg. 
Nom.  is  didnad  do  chredlaib,  is 
ecnairc  do  marbaib  Fei.  Epil.  192 
(„«  requiem  for  the  dead"  Stokes); 
is  Ecnairc  i  m-bethu  fri  homun 
cech  bsegail  ibid.  201  („a  litany  in 
life"  Stokes);  Dat.  ar  ecnairc  i.  ar 
impidhi  Three  Ir  Gl.  p).  126  mit 
Bezug  auf  not  guide  ar  ecnairc  na 
slög  sa  Fei.  Prol.  265  {„for  inter- 
cession of  these  hosts");  ar  ecnairc 
amniaicc  Hy.  5,  2  um  ihres\Sohnes 
ivillen?  ar  ecnairc]  maicc  Maire 
Fei.  Epil.  384;  ihid.  404  {„for  sake 
of  the  intercession");  ar  ecnairc 
arri'g  Hy.  5.  35,  Gl.  i.  ar  in  rig  itai 
ecuarcus;  Fei.  Epil.  405;  rom  ssera 
a  Isu  ar  ecnairc  do  mäthar  'um 
deiner  Mutter  ivillen  ibid.  474 ;  526 ; 
rom  sa;ra  a  Isu  ar  ecnairc  do  bäl- 
ge 490;  do  martrai  um  deiner 
Martern  ivillen  514. 


519 


2.  ^cuairc  i.  ecmais  „ahsence  of, 
tüa>it  of  O'Don.  Snppl.  —  Vgl. 
ecndairc. 

^cuairc  Hy.  5,  5  {„slie  icas  not 
a  carper")'i 

^cuarcus  M.  Abwesenheit,  Gl. 
zu  Hl/.  5,  35  (s.  ecnairc);  eicndarcus 
ahsentia  ^Vb.  19^  (Z^.  862). 

^eudairc  aiwesend;  ahsens 
SG.  138a  (Z-K  862). 

1.  ^ciie  31.  Lachs;  sahnon  O'R. 

—  Sg.  Korn,  dolleblaing  in  t-ecne 
TBF.  p.  146, 12;  fonaither  in  t-ecne 
lee  commaith  ibid.  p.  150,  7;  Gen. 
immedön  ind  eicni  ibid.  s. 

2.  6cue  s.  6cna. 

^comloud  ungleicher  Kampf, 
Unterdrückung,  Benachthei- 
ligung; „eagcomhlann  oppression, 
injustice,  inequaJify"  O'JR.  —  Sg. 
Bat.  do  bith  i  n-ecomland  SC.  45; 
ar  n-ecomlond  SC.  30,  9  für  iar  n-? 
Acc.  dorn  rat . .  i  n-ecomlond  SC.  45, 20 
(„at  disadvantaqe"  O'C);  tar  ecrait 
n-ecomlimd  FB   52?  .s.  5.  336. 

^comnart  Schiväche;  i.  inn- 
dlige  O'Dav.  p.  83.  —  Sg.  Nom. 
tänaisi  d'ec  eccomnart  »SC.  .30,  10 
{„debility"). 

6eoiiii,  eccoiin  „a  lunatic, 
idiot"  O'Don.  Suppl.,  von  conn, 
vgl.  so-choun. 

eeounach    sinnlos,    verrückt. 

—  Sg.  Nom.  in  t-eccodnach  (sie) 
Gl.  zu  baeth  Sench.  M.  III  p.  6,  21 
{„the  idiot");  PI.  Gen  dar  ceud  na 
robb  ocus  na  n-eccdnach  {sie)  „on 
behalf  of  savage  beasts  and  sense- 
less  things"  Ret.  Celt.   III  p.   185. 

ecor  Anordnung,  Ausstat- 
tung; eagar  order  OB.  —  Sg.  Nom. 
a  n-ecor . .  ocus  a  corugud  FA.  12 
{„their  array  ..  and  tlieir  ranging"); 
Dat.  bai  a  n-egar  a  da  drant  FB. 
37  Fg.-,  delg  find  findärgit  arna 
ecor  d'ör  intlassi  LU.  p.  81a,  27. 
K     —  Vgl.  ecraim. 

^cosc  Alis  sehen;  countenance 
O'Bon.  Suppl;  hahitas  Z\  67.  — 
Sg.  Nom.  a  crüth  a  ecosc  a  cbon- 
graim  FB.  45;  Dat.  ba-sa  iudide 
ö  ecosc  fui  Jiidaeus  habitu  Wb.  lO«! 
{Z-.  499);  CO  n-deilb  ocus  ecosc 
»50.42;  dolluid  fond  ecosc  sin  FB.  92; 


Acc.    etir    cruth    ocus    deilb    ocus 
ecuscc  TE.  2;  3  Eg. 

^craibdech  ungläubig.  —  Sg. 
Nom.  in  t-ecraibdech  sa  „this  im- 
pious  one"  Tliree  Hom.  p.  22,  15; 
Acc.  comtinöl  n-ecraibdech  n-etar- 
bach  FA.  1;  F.  in  n-anmain  n- 
ecräibdig  sea  19;  PI.  Nom.  rig 
ecraibdig  29;  Dat.  dona  hecraibde- 
chu  p.  170,  2G  LBr.  {Form  des  Acc). 

ecraim  ich  ordne,  statte  aus, 
zu  ecor;  eagaraim,  eagraim  I  ar- 
range,  set  in  order  O'B.  —  Pass. 
Praet.  Sg.  3  in  choer  comraicc  ro 
heccrad  0  thallnib  ocus  0  dänaib 
examlu  in  spir^a  noim  „the  focal 
ball  ivhich  was  inlaid  with  the  di- 
verse gifts  and  talents  of  the  Holy 
Ghost"  Three  Hom.  p.  96,  2. 

ecra  M.  Feind;  ,.eacrat  an 
enemy"  O'Don.  Suppl.  —  Sg  Acc. 
comboing  tar  ecrait  n-ecomlund 
FB.  52?  PI.  Acc.  d'imditin  fri  ecrata 
echtrand  j^-  3"i8,  3;  ba  hamnas  fri 
ecrata  Xg.  17,  42;_aurlam  fri  fir-  ^ 
ecrat  'latb  n-gaile  Ulad  SC.  38  ^ 
{„ready  to  properly  arrunge"  O'C.^, 
zu   lesen  ecrata?  oder  ivie  fir  fer? 

Veralte  F.  Feindschaft.  — 
Sg.  Gen.  tullem  ecraiti  frib  FB.  73. 

ecrus  p.  310,  38? 

ecruta  unförmlich?  —  Sg. 
Nom.  ba  heccntta  ecsamf«7  an  fir 
sin  FB.  37  Eg. 

ecsamail  verschieden,  man  ig  - 
faltig;  ecsamil  diversus,  dissimilis 
Z'^.  862.  —  Sg.  Nom.  is  ecsamail 
he  frisna  srotha  aile  verschieden 
von  FA.  18;  PI.  Nom.  F.  focraice 
ecsamla  FA.  1;  2;  4;  Gen.  pian 
n-ecsamail  FA.  1 ;  10;  13;  p.  191,  29; 
Dat.  CO  n-dathaib  ecsamlaib  FA.  11 ; 
\b\p.  1 91 ,  27;  CO  m-biastaib  ecsamla  11; 
CO  cetri  hernailib  ecsamlu  tened  12. 

ecse  F.Wissenschaft,  Kunst; 
von  eces.  —  Sg.  Gen.  triana  eochraib 
ecsi  TE.  18  Eg. 

^cslne  M^  Student;  „eigsine 
„the  servant  or  attendant  of  a  chief 
poet"  O'Don.  Suppl.  —  Sg.  Nom. 
Corm.  p.  36  prüll;  fechtus  luid  do 
thig  aroile  ecis  ocus  a  gilla  .lais, 
i.  ecsine  esside  co  menraain  a  fithi- 
rse  ibid.  p  27  leithech. 


X  cijid    Tln  z 


eciiimtia: 


520 


eithecli 


^cuimtig:  nngetvöhnlich ,  sel- 
ten? —  Sg.  Äcc.  etir  biad  ocns 
cuimtig   ociis  eccuimdig  CC.  3  Eg. 

<?cutrumma  im  gleich  Goidß 
p.  102.  2. 

1.  ed  Fron.  s.  e  V. 

2.  eA N. Baum ,  Z e itr au m ,  Un- 
terschied; a  Space  Stokes,  Three 
Hom.  Index.  —  Sg.  Nom.  a  n-ed 
ruc  do  cheli  do  öcaib  domom  FB.  18 
(quantiim);  a  n-ed  rucc  grian  do 
reunaib  nime  19;  Dat.  is  reil  asind 
ed  fil  etorro  FB.  73  (isin  fed  H.); 
Äcc.  fri  ed  m-bliad?t«  FB.  34; 
luid  Cohim  Cille  i  Ceuel  Conaill  ed 
Three  Hom.  p.  106,  21 ;  techit .  .  ead 
radaircc  forsin  fairgi  ihid.  p.  36,  22. 

edocht,  aidacht  „bequest" 
Tir.  3;  15. 

edon  s.  idon. 

ro  edpair  FA  32,  s.  idpraim. 

edpart,  idpart  oblatio  Z'^.  869. 

ega  s.  aisr  ^vgl.  unter  buim). 

eg'caoineaiiiii9.309,i2  s.  ecäinim. 

egeda  s.  öeg-i. 

eg-eni  F.  Schrei,  Geschrei; 
a  cry  Corm.  Transl.  p.  67;  clamor 
Z'^.  771;  vgl.  air-egem  qucrimonia 
SG.  51a  {Z-l  868).  —  Sg.  Dat.  fon 
egim  Sc3I.  11. 

^g-im  III  ich  schreie;  vgl.  ar-egi 
queritur  Ml.  31a,  20  (Z'\  868).  — 
Praet.  Sg.  3  egis  FB.  38;  eges  in 
ingen  iarom  ocus  luid-sium  for 
teichedh  Corm.  Transl.  p.  86  greth. 
—  Pass.  Praes.  Sg.  3  eigther  im- 
nium  ScM.  10  (eghtir  if.V  —  Praef. 
Sg.  3  ro  heged  immum-sa  Sc3I.  11; 
ro  heglud  13  H.  (.foheged  LL.). 

6ia  eine  Interjection,  s.  amor. 

eiclind  Hy.  6,  15,  „against  every 
deathjwol"  Stokes,  Gl.  i.  ar  cach  : : 
lind  eca  no  ar  cac/t  ni  na  ba  glind. 

^icndach  s.  2.  Wonach. 

eienig-ini,  com-eicuig-im  III  ich 
zioinge,  von  ecen.  —  Praes.  Sg.  3 
Dep.  ni  comeicnigedar  non  cogit 
SG.  61  a  (Z^  439).  —  Praet.  PI  3 
con-eicnisset  Gl.  zu  et  angariza- 
verunt  Tur.  133  für  eicnigset? 

eini,  em  Fei.  Jul.  19  Gl.^  co  solam 
„quicldy";  quiclc,  activc  O'B.  — 
Hierher  flaith  eim  etymologisirende 
Glosse  zu  flaith  em  Hy.  l.'si? 


eirdergfiid  M.  Vorhaben ,  Ent- 
sehluss;  in  t-airdergud  ar-ru-der- 
gestar  Dia  Gl.  zu  propositum 
^Yb.  4c  (Z'^  465).  —  Acc.  ni  ros 
fäcaib  a  eirdergud  manaig  „he  re- 
linqnished  not  his  monWs  way  of 
Ufe"  SMart.  21. 

^iricc  s.  ^ric. 

eirigf  s.  erig-im. 

eirr  s.  err. 

eirriud  FB.  23?  vgl.  farrindi. 

eis  Spur; „a  footstep,  truce" OK. 
—  Sg.  Nom.  ni  con  fess  eng  na 
eis  dib  p.  143,  3;  maraith  a  es 
Hy.  2,  8,  i.  a  folliucht;  Dat.  di 
eis  retro  Z'^.  611;  d'eis  after  O'Don. 
Gr.  p.  289;  a  cbomarbba  dia  eis 
Hy.  2  Praef. \  cach  anmain  d'eis 
a  cele  eine  Seele  nach  der  andern 
FA.  20;  in  tain  ron-anis-siu  dorn 
heis-se  cum  remansisti  post  me 
Wb.  29<3,  9  (Z-^.  462);  anais  . .  do  eis 
in  t-slöig  FB.  42;  anais ..  dia  es 
Hy.  2,  53  (£es  Fr.);  Acc.  tar  eis  after 
O'Don.  Gr.  p.  289;  feg  . .  dar  th'eis 
blick  hinter  dich  SC.  40;  do  fäcbäil 
dar  th'eis  TE.  12  LU.  —  Vgl  esse. 

eistim  s.  6tsim. 

eit  „cattle"  Bern.'''  p.  65  note. 

eitchim  ich  weise  zurück.  — 
Praet.  Dep.  Sg.  3  eitcistar  he  re- 
fused  O'Don.  Suppl.  —  Fut.  Sg.  2  ni 
ettis  SC.  26  {s.p.  230).  —  Inf  etech. 

eitged  Schuld,  Verbrechen; 
„criminal  law"  O'Don.  Suppl.;  vgl. 
die  Erörterung  über  diesen  term. 
techn.  Sench.  'M.  III  p.  88  ff.;  „it 
appears  to  mean  anything  contrary 
to  ivhat  is  iisual,  contra  normam 
solitam,  tvhich  includes  the  idea  of 
exemption,  excess,  crimina- 
lity;  uvoixia"  l.  c.  p.  89  note;  eitged 
ein  ibid.  p.  90,  3;  eitged  ein,  ocus 
eitged  slan  {„exempt")  ibid.  is. 

eithchecli  Lügner.  —  PI.  Nom. 
ethgig  FA.  27  (ethig  LBr.  schlechte 
Lesart);  Dat.  eithchechaib  Gl.  zu 
perjuris  Wb.  28a,  e. 

6ithech  Lüge;  eitheach  a  lie 
Corm.  Transl.  p.  68.  —  Sg.  Gen. 
cech  oen  dogni  luga  n-eithig  Three 
Hom.  p.  4,  28;  Dat.  tancatar  dia 
luga  i  n-ethiuch  ibid.  p.  30,  9  („to 
swear  a  lie"). 


eithne 


521 


do-elsat 


eithne  a  Icernel  O'R.  —  Dazu 
eitne  cnö  Fi?,  i)? 

eithre  Ende.  —  Sg.  Äcc.  ser- 
nait  ethri  n-Auguist  „theij  orcr- 
spread  the  end  of  August''  Fei. 
Aug.  31,  i.  deriud  LBr.  [vgl.  citlire 
i.  deiredh  no  forbcra  no  err  TJt^ree 
Ir.  Gloss.  p.  136). 

eithre  iiela  ScM.  15? 

1.  ^itseeht  Tod.  —  Sg.  Gen. 
illö  estechta  Muri  anBIaricis  Todes- 
tage FA.  2,  etsechta  LBr.;  Fei. 
p.  LXIII;  Acc.  fri  eitsecht  na  nöcb 
Hy.  2,  60  (Gl.  i.  fri  hebiltin);  ria 
n-etsecht .  .  ro  chindset  a  feli  „hy 
their  death  they  determined  iheir 
feasts"  Fei.  Epil.  107  {Gl.  i.  ria 
n-ec  Three  Ir.  Gloss.  p.  1391 

2.  Eitsecht  Inf.  zu  6itsim,  vgl. 
fo-etsecht. 

^itsid  M.  Hörer.  —  PI.  Nom. 
ind  heitsidi  auditores  Wb.  30<i 
(Z'^.  19).  —  Vgl.  eistidöir  auditor 
Ir.  Gl.  1101. 

eitsiin  III  ich  höre;  eisdim  I 
hear,  listen  O'R.  —  Imperat.  Fl.  3 
eitset  frisin  preceptlT^ft.  13a(Z*.444). 

—  Inf.  Nom.  binnithir  cach  ceöl 
a  estecht  FA.  2;  Dat.  do  eitsecht 
audire,  discere  Z^.  487;  do  estecht 
inBa  ceöl  FA.  4;  dorn  estecht  „to 
hear  me"  Hy.  7,  so;  oc  estecht  fri 
guba  FA.  30;  Acc.  estecht  in  ceoil 
ibid.  5. 

ela  cygnus  Ir.  Gl.  509. 

elada  science  Corm.  Tr.  p.  69. 

elaim  III  ich  entfliehe,  ent- 
liomme.  —  Praes.  Sg.  3  atraig  in 
abaind  friu,  eläid  in  clam  umal 
cona  boin  tria  bennnc/itain  m-Brigie 
Three  Hom.  p.  78,  25;  elaid  ibid. 
p.  76,  2;  PI.  3  elait  p.  26,  u.  — 
Imperat.  Sg.  2  ela  fort  laim  deiss 
Three  Hom.  p.  76,  2.  —  Praet.  Sg.  3 
rom  ela  SC.  44,  5 ;  ro  elai  Hy.  2,  65 
und  5,  13  Gl.  zu  co  n-hualai;  rö 
elai  no  ro  sir  Gl.  zu  conselai 
Hy.  5,  62.  —  Fut.  Sg.  1  ni  elub 
TBF.  p.  144,  8 ;  5  in  eläfa  lim  ibid. 

—  Inf.  elud  . .  i.  desero  i.  dergim 
Corm.  Transl.  p.  68;  Acc.  attagur-sa 
.  .  elud  inna  hingine  ucut  la  Fröech 
ibid.  15. 

elatha  Kunst,  Wissenschaft, 


Ku  nstiverk,  ivissensehaftli- 
ches  Werlc;  elada  science  Corm. 
Transl.  p.  69.  —  Sg.  Gen.  ar  is 
a  hedais  no  a  tuaith  aircthid  cac/ta 
helathan  denn  aus  der  Kirche  oder 
aus  dem  Volke  ist  der  Erfinder 
jedes  Kunsttverks  Fei.  p.  l  5;  Dat. 
cethardai  condagar  da  cech  elathain 
i.  locc  ocus  aimser  ocus  persa  ocus 
fdth  airicc  ibid.  p.  I  1;  Acc.  eter 
adbur  ocus  elathain  FB.  1. 

elc  böse;  „malicioiis,  spitefrd" 
O'R.  —  Sg.  Nom.  nir  bu  elc  Hy.  5,  5, 
Gl.  ni  bu  olc. 

elea  F.  Bosheit.  —  Sg.  Acc. 
cen  eiccai  tvithout  evil  Fei.  Jim.  7 
Laud,  Gl.  i.  cen  olcai  LBr. 

ele  alius  s.  aile. 

elit  F.  Reh;  doe  Corm.  Tr.  p.  68. 

—  Gen.  oc  toffund  na  ailite  ucut  LU. 
ji."64a,  5;  Acc.  in  n-elit  Tir.  13. 

eliugud  M.  Verklagen;  „clai- 
ming  debt  or  right  of  any  kind" 
Corm.  Transl.  p.  63;  „accusation, 
charging,  calling  to  account"  O'R. 

—  Nom.  CO  ro  himraided  a  eliugud 
trit-sin  Fei.  p.  XXXII,  21;  Dat. 
dorn  eligud  SC.  7  {„is  it  possible 
that   You  question  my  word"  O'C). 

ellach  Vereinigung;  conjunc- 
tio  Z'^.  810.  —  Dat.  bai  lanumain 
i  n-elluch  p.  144,  5;  i  n-elluch  in 
Imitate  =  una  cum  Z^.  660. 

ellaimh  i.  ainm  in  iarainn  rinnta 
O'Dav.  p.  82. 

1.  ellam,  „eallamh  plenittide, 
perfection"  O'R.;  adbul  ellam 
in   der  Glosse  zu  erlam  Hy.  1,  49. 

2.  ellam,  eallamh  i.  coibche  do 
gheibthear  aläimh  {O'Cl.)  „a  doiver 
ivhich  is  got  in  hand"  Corm.  Tr.p.  67. 

ellam  CC  6? 

con-dot  ellat  S.C.  28,  4? 

ellma,  „eallmha  i.  iomläine; 
inealmha  whole,  entire,  fully  assem- 
bled"  CDon.  Suppl.;  i  n-ellmai  in 
der  Gl.  zu  tölam  Hy.  6,  11. 

eluim  ich  heflecke,  verletze 
vgl.  ni  pu  huisse  ä  sellned  non  li- 
cuif  maculare  id  T[^.  8'^  {Z'^.  485). 

—  Pass.  Praes.  sec.  PI.  5  ar  na 
ro  elnitis  roisc  in  nöib  SMart.  13. 

auithid  Violator  Z\  793. 
do-elsat  Lg.  11  s.  do-ellaim. 


Mi^fTzTj 


yf~ 


elscoth 


522 


eiiech 


^/ 


elscoth  Begierde.  —  Acc.  ni 
coemnacair  codlad  itir  la  helscoth 
Fei.  x>.  XXXII  30  („longing"). 

elscothacli  lüstern,  gierig.  — 
Sg.  Nom.  cü  . .  elscothach  |>.  41,  lo 
{„greedy"). 

elta  Heerde;  ealta  „a  flock, 
herd"  O'R;  Gl.  zu  ialla  Hy.  5.  oi. 

—  PI.    Gen.    CO    lin    a    eltai   Fei. 
p.  LXXXVI. 

em  loahrhaftig,  engl,  in  sooth, 
eine  betheuernde  Partikel,  die  häufig 
in  der  Antwort,  überhaupt  in  der 
direkten  Rede  gebraucht  wird; 
gleichbedeutend  mit  am;  am,  em 
item,  etiam,  vero,  auiem  Z'^.  703; 
bisweilen  eim  fjg.  8  Fg. ;  p.  140,  23 ; 
142,  15;  144,  16.  —  atü-sa  sunn  em 
TE.  5  Fg. ;  focheii  om  eim  p.  144, 15; 
dar  ar  m-brethir  em  SC.  46;  dogeu- 
sa  em  .  .  imcossäit  ua  rig  ocus  na 
töisecli  FB.  6;  atnoad  Concobar 
eim  p.  142,  15;  ni  hosnad  iar  mbe- 
bail  em  FB.  89;  nir  ratbaigsem 
eter  em  43;  atcbiu-sa  em  45;  SC.  12: 
is  messi  em  TE.  13;  p.  141,  9;  nir 
bo  cbucum-sa  em  .  .  ro  bo  chöir 
FB.  56;  is  andso  dam-sa  em  a 
m-brethM(/ttfZ  58;  p.  140,  23;  ni 
cöir  duit  em  SC.  5;  12;  13;  FB.  94; 
bid  messu  düib  em  .  .  a  n-dogen-sa, 
cein  CO  tisaid  lim  FB.  6;  recam-ni 
a  les  em  ar  curaid  56;  mad  lett 
em  csMYathmir  mo  thige-se,  bid 
lat  csivwathmir  Emna  do  gre's  9;  ni 
bä  nech  bas  ferr  nod  glefe  em  56; 
ba  fir  em  do-som  daw  ani  sin  31; 
ro  foillsiged  em  FA.  2. 

eiiide  hüte  dich  Beitr.  VII  2; 
i.  findta  no  deicci  Corm.  Transl. 
p.  64;  emda  Sc3I.  20  H.;  Conj. 
Sg.  3  Dep.  co  ro  emdar  s.  temadar. 

—  Vgl.  do-emim. 

emdim  ich  verweigere,  3.  Sg. 
emid  Goid.'^  p.  94,  19  {Lat.  Hy. 
II  Praef.).   Vgl.  femdim. 

emuaim  II  ich  verdoppele.  — 
Praes.  PI.  3  huare  näd  n-emnat 
quia  non  geminant  SG.  48*.  — 
Pass.  Praes.  Sg.  3  huare  näd 
n-emantar  quia  non  geminatur 
SG.  48a;  PI.  3  mat  anmann  adiechta 
emnatar  si  sunt  adjectiva  quae  ge- 
minantur    SG.   ISd'^   [Z'\   705).   — 


Inf.  emnad  SG.  59a;  ^^a  doubling" 
Ir.  Gl.  1010. 

emuin  „twins"  Corm.  Transl. 
p.  63. 

1.  eil  31.  Vogel.  —  Sg.  Nom.  en 
SP.  IV  1;  en  ö'ir  FB.  60;  en  airgit 
FB.  73;  en  do  lic  logmair  FB.  62; 
74;  Gen.  suide  eoin  Hy.  5,  1;  tre 
sciath  n-ete  indala  beoin  SC.  7; 
hi  tuaim  inn  eouin  CC.  5  Eg.; 
cless  n-eöiu  immelig  loa  usci  FB.  24, 
eines  von  Cuchulinn's  Kunststücken, 
vgl.  unter  dall;  Acc.  seuais  in  n-en 
luamnech  Hy.  5,  64;  no  särgind  en 
Oss.  I  12;  SC.  4;  PI.  Nom.  ind 
eöiu  FA.  33;  SC.  5;  6;  7;  p.  143,  9; 
tri  eöin  aregda  FA.  7;  cetri  heoin 
oir  TE.  3  Eg.;  Gen.  dia  toffunn 
ina  n-en  p.  'U'S,  7;  SC.  4;  5;  7; 
CO  n-delbaib  ecb  ocus  en  FA.  8; 
irrechtaib  en  n-glegel  33;  a  sam- 
laib  en  n-etarliiamain  FB.  47 ;  Dat. 
6  na  benaib  FB.  7;  p.  311,  32; 
Acc.  inna  beönii  di  ThethbiiJ.  131, 33; 
CC.  4  LU.;  SC.  4;  gin  euna  CC. 
4  Eg.;  Du.  Nom.  in  da  en  SC.  6; 
Acc.  CO  n-accatar  da  en  7. 

2.  eu  i.  uisce  Corm.  p.  18  enbret, 
englas,  enbruthi,  enbarr;  Corm. 
Transl.  p.  166  uaran. 

^na  s.  lan. 

euamar  CC.  2? 

eiibruthe  Fl  eischbr  ü  h  e ; 
„broth''  Corm.  Transl.  p.  66  — 
Sg.  Nom.  feöil  ocus  enbrutbe  FB.  9 ; 
dentar  fothrucud  lib  dond  fir-sa  i. 
enbruithe  n-ürsaille  ocus  cärna  sa- 
maisci  do  indarggain  fo  tbäl  ocus 
beüil  TBE.  p.  148,  11;  Dat.  dia 
eöil  ocus  da  enbruthi  SC.  23. 

ence,  eneae  F.  innocentia 
Ml.  24a,  19  i^Z'^.  1003),  von  ennac, 
endac.  —  Sg.  Dat.  ind  endgai  in 
Unschuld  Gild.  Lor.  Gl.  260.  —  Sg. 
Dat.  i  n-endgai  nöemingen  Hy.  7, 15; 
ind  endgai  „in  innocence"  Gild. 
Lor.  Gl.  260. 

1.  ejijgch  Gesicht;  i.  agad  Corm. 
p.  19'^TOcli-ruice ;  clar-enech  natus 
cum  tabuJata  facie  p.  43, 21;  j.  ainech.     j^ 
—  Sg.  Acc.  ina  u-enech  FA.  26  LBr. 

(ina  fir-etan  LU.);  PI.  Dat.  6  in- 
cbaib  Corm.  l.  c;  s.  ös  iuchaib. 

2.  euech  Ehre.  —  Sg.  Nom.  nir 


523 


b'ail  do  Dia  a  lieuech-si  ilo  breith 
p.  40,  3-' ;  ni  cöir  . .  enech  cöicid  do 
brith  FB.  04;  Gen.  fiad  £es  enig 
SC.  41;  ni  fil  imlot  n-einig  dait-so 
TE.  14  LU.\  oc  dcuam  a  n-enig 
FB.  94;  Dat.  iss  at  slän-sa  dot 
enech  heil  an  deiner  Ehre  TE. 
14  Eg.\  Äcc.  ro  rir  a  einech  ar 
^^  cliuirm  Lfj.  18,  sij  forriuth  a  n-enech 
ocus  a  n-iuecligreso  i).  141,  27; 
p.  327,  40;  födaig  na  ro  tubaide 
fria  enech  TE.  G  LU.\  dochoid  for 
m'einech  ocus  for  m'anmain  TBE. 
j).  154,  2;  nar  lec  dö  th'enech  do 
milliud  TE.  13  Eg.  (milliud  enech 
LU.,  Gen.  PI.  oder  zu,  lesen  enig?). 

eiiech-§:ris  M.  „a  fine  imposed 
for  injuring  or  raising  a  hlush  on 
the  face"  Ö'Don.  Suppl. ;  vgl.  Corm. 
Transl.  p.  66,  On  the  Mann.  III 
2).  471,  473.  —  Sg.  Acc.  la  henech- 
gris  FB.  71;  PI.  Gen.  rii  gnith  ar 
chiunn  ainechgres  Ml.  carni.  2 
(Goid."  p.  19)?  Acc.  forriuth  a  n- 
enech  ocus  a  n-inechgreso  p.  141,  27; 
dofichim  a  n-enechgressa  \x\ip.  328, 21; 
inechgreso  x^.  142,  21. 

Qwtch.-\6g  ,.honor-price"  Sench. 
M.  III  p.  536,  12;  loghenech  On 
the  Mann.  III  p.  471,  473. 

enech-ruice  Ehrenschändung 
Corm.  Transl.  p.  66. 

eneclauu  1)  Ehren-preis,  -tri- 
hut,  2)  Busse  für  verletzte 
Ehre;  Corm.  Transl.  p.  66;  en- 
eaclaun  i.  eraic  O'Clery.  —  Sg.  Nom. 
2)  ni  daim  enecland  anad  non 
patitur  honoris  reparatio  moram 
Z"^.  430  {Sench.  31.);  caidi  in  ene- 
clann  ro  indsaigter  isna  cnedaib 
Sench.  M.  III  p.  536,  2;  Gen.  co 
cethramthain  eneclainni  ibid.  20; 
Dat.  1)  na  eineach  na  einiccland 
als  seine  Ehre,  als  sein  Ehrentribut 
Leabh.  na  g-Ceart  p.  98,  7;  is  e 
Ciara«  ro  facaib  do  ri  Chorco  Lüigde 
eneclann  rig  cm'cid  dö  Fei.  p.  LXI 32. 

eng  Spur;  „eang  i.  lorg  no  sli- 
ocht  a  track  or  footstep"  O'Don. 
Suppl.  —  Sg.  Nom.  ni  con  fess 
eng  na  eis  dib  jj.  143,  2. 

eug-ue  cognitio.  —  Sg.  Acc. 
-  cen  engne  et  ceu  firinni  Wb.  2^ 
{Z-\  655). 


e-iiii't  infirmus  Z^.  862;  vgl. 
so-nairt. 

^iiirte  F.  Schwäche  Gl.  zu  Fü. 
Jan.  24.  —  Acc.  ar  n-6nirti-ni  in- 
firmitatem  nostram  TFö.  4a  {Z^.  862). 

enlaitli  F.  collect.  Vögel,  vgl. 
O'Don.  Gr.  p.  88.  —  Sg.  Nom. 
enlaith  SC.  3;  33,  e;  p.  144,  4; 
FB.  15;  Gen.  ceöl  enlathe  FA.  6; 
hi  riet  enlaithe  p.  143,  4;  144,  26  j 
almai  önlaithe  FB.  49;  enlathi 
p.  310,  19;  Dat.  dind  enlaith  acut 
SC.  4;  Acc.  foram  for  enlaith  2'>- 143, 8. 

enmi€=  lat.  innocens.  —  Sg. 
Nom.  ennac  FA.  19  (ennach  LBr.); 
PI.  Gen.  inna  n-ennac  Ml.  32a,  13 
iZ^  1003). 

1.  eö  Brosche;  „a  pin,  a  bod- 
kin"  O'Don.  Suppl;  „a  brooch" 
On  the  Mann.  III  Index;  eo  i.  rinn 
O'Dav.  Gl.  p.  81;  Corm.  p.  17 
emain.  —  Sg.  Nom.  eo  öir  ina  brut 
p.  131,  17;  heo  öir  intlaide  FB.  51; 
p.  310,  32.       _  _ 

2.  eo  i.  lignum  i.  crand  Fei. 
Mart.  10  (eö  ainglech  i.  crann 
crochda  in  coimdedh  O'Dav.  p.  81); 
eo  örand  Corm.  p.  44  uball,  „a  tree 
(j/eiü)"  Transl.  p.  165. 

3.  eö  Lachs.  —  Sg.  Gen.  im- 
medön  iach  {zweisilbig)  Hy.  5,  72, 
Gl.  i.  bratan ;  focheird  . .  cor  n-iach 
n-eirred  de  FB.  87  er  schnellte 
sich  einen  Heide niachssprung,  eines 
von  Cuchulinn''s  Kunststücken  (,cless); 
Acc.  foceird  ich  n-erred  ind  aib 
FB.  24,  tvobei  ich  =  cor  'n-iach; 
focheird  hieb  n-erred  n-indnse 
FB.  51;  p.  310,  42;  ich  u-erred 
mit  Weglassung  von  focheird  in  der 
Aufzählung  der  cless  LU.  p.  73»,  8. 
Vgl.  noch  rainic-sium  tra  ratha 
Forgaill,  ocus  foceird  ich  n-erred 
de  tar  na  tri  lissu,  co  m-böi  for 
lar  in  dunaid  ciiirt  von  O'Beirne 
Croioe,  Siab.  Concul.  p)-  447,  ivnd 
zur  Sache  FB.  88. 

1.  eochuir  Schlüssel;  „a  keif 
Corm.  Transl.  p.  68.  —  PI.  Nom. 
eochracha  na  Teamhrach  Torr.  Dh. 
p.  58,  2  {Form  des  Acc);  Dat. 
triana  eochraib  ecsi  durch  seine 
Schlüssel  der  Wissenschaft  TE. 
I    18  Eg. 


eoclmir 


524 


erbaim 


2.  eoclmir  hrim,  edge  O'T?.  — 
Sg.  Nom.  cor  ben  a  heochair  dar 
suil  Corniaic  Seyicli.  31.  III  82  {die 
Schärfe  des  Speers,  crimall). 

diii  eöil  SC.  23,  s.  feöil. 

eöit  s.  ct. 

(^ol  SC.  45,  4? 

eöla  kundig,  erfahren;  pcri- 
tiis  Z^.  259.  —  Sg.  Nom.  madda 
eola  ^/7;l§j.,^;  conid  am  eolach 
hi  feDarB'^ssir'328,  17;  ba  heolarh 
goibnechta  Tliree  Hom.  p.  108,  32; 
Fl.  Nom.  eolich,  eulig  Z^.  261  (Wh.\ 
Gen.  cet  eolacb  SC.  31,  3;  Acc.  le 
heolchu  aiiigel  FA.  15. 

eölas  M.  Wissen;  heulas  pmit« 
ZK  35;  eolas  peritia  Ir.  Gl.  901; 
eolus  i.  tuicsi  iar  foglaim  O'Dar. 
2).  81.  —  Sg.  Nom.  co  festar  cach 
n-eölas  SC.  43;  is  immda  fis  ocus 
eolus  in  choimded  p.  169,  29;  Gen. 
for  immud  .  .  a  mor-eolais  ibid.  9. 

eolchaire  „sorrow,  mour- 
ning"  ffR.  —  Sg.  Nom.  ro  gab 
dan   eolchaire   immou  mnäi  EC.  5. 

eöriia  .Gerste;  hordeum  Ir.  Gl. 
779.  —  Gen.  grän  eörna  FB.  63; 
böirnm  bec  do  bairgin  eornai  Fei. 
p.   LXI  44. 

epaid  F.  veneficium  Incant. 
SG.;  PI.  Nom.  aipthi  Wh.  201» 
{Z'\  60).  —   Vgl.  aupthach. 

epelai  s.  eblim. 

epeitu   F.   internus   Z^.   264. 

—  Sg.  Acc.  fri  hebiltin  Gl.  zu  fri 
eitsecht  Hy.  2,  60. 

epistil=Zaf.  epistola  ^2.  1030. 

—  PI.  Dat.  CO  n-epistlib  p.  19,  36. 
epiur,  epumc/i  sage,  s.  at-Mur. 
epscop  =  lat.  6 p i s c 0 p u s  Corm. 

p.  19;  easpog  jsraesttZ  Ir.  Gl.  982; 
easbog  ibid.  448.  —  Sg.  Nom.  epscop 
Hy.  6,  21;  Gen.  Tassaig  espoic 
p.  22,  2;  PI.  Nom.  epscoip  ITy.  5,  31; 
p.  42,  4;  ocht  n-espoJc  ibid.  7;  Gen. 
na  n-espoc  ibid.  8. 

er-  wechselt  mit  ir-,  air-,  ar-, 
aur-,  ur-,  die  Praep.  ar  in  der 
Composition. 

6r  i.  uasal  O'Dav.  p.  47  airchend; 
er  i.  mor  ibid.  p.  81;  ^r  ellam  i. 
adbul  ellam  Gl.  zu  Hy.  1,  49  und 
5,  95.  —  Sg.  Nom.  is  cü  othair  6r 
Emna  FB.  68,  12. 


^r-  öfter  aus  ess-  {Praep  a,  ass) 
und  folgendem  r  entstanden,  z.  B. 
erbairt  für  as-ru-bairt. 

er-  Z'^.  864  Particula  intensiva, 
vgl.  er-chian. 

era  Verweigerung,  ZurücTc- 
tv eisung.  —  Sg.  Nom.  mad  do 
Ailill  era  ScM.  3,  13;  tucad  era 
forru  „they  got  a  refusal"  Three 
Hom.p.  76,  29;  Gen.  cdin  era  SC.  26. 

erail  SC.  45,  8?  0' Curry  über- 
setzt: „a  game  in  excess  at  chess", 
vgl.  erain  no  erail  i.  imforcraid 
CDav.  p.  81  mit  Bezug  auf  Fei. 
Jan.  1  (luid  fo  recht  n-ard  n-eraiu 
Bairl,  u-ersLil Laud,  ard  er&il LBr.), 
allein  LBr.  hat  nur  zu  der  Lesart 
eräin  die  Glosse  i.  forcraid. 

er-äil,  iir-dil  Auftrag,  Be- 
fehl, Inf.  zu  eräilim. 

cr-äilim  III  ich  befehle,  trage 
auf;  urälaim,  urailim,  furailim  I 
command,  require,  order  O'Don. 
Suppl.  —  Pract.  Sg.  3  in  maith 
din  ro  erail  Dia  sund  for  ath«ir 
na  n-iresech  Three  Hom.  p.  92,  5. 
—  Pass.  Praes.  sec.  Sg.  3  no 
erälta  for  maccaib  Uisnig  dul  i  n- 
gabthib  Lg.  12.  —  Inf.  Nom.  ni  9^ 
biad  furaii  niicli  cöicid  forru  „that 
no  province  tvould  prevail  against 
them"  Three  Hom.  p.  32,  2  {citirt 
bei  O'Dav.  p.  94  unter  der  Glosse 
furaii  i.  imurcra);  Dat.  in  coimdiu 
Un  dia  erail  for  Abraam  „the  Lord 
himself  enjoining  Abraham"  ibid. 
p.  90,  16;  oc  a  n-furäilforaibFJ..28 
i,urail  LBr.);  ic  a  n-urail  p.  191,  21; 
do   bar  u-iräil   Wb.  26»  {Z'K   999). 

eraim  ich  tveise  zurück,  ver- 
iveigere.  —  Praet.  Sg.  3  erais 
Brigit  „he  refused  B."  Three  Hom. 

p.    58,   24. 

eräin  i.  forcraid  Gl.  zu  Fei. 
Jan.  1,  s.  uräin. 

eraise  SC.  45,  4? 

erbada  lathe  bratha  FA.  33  „the 
Orders  of  the  Day  of  Doom"? 

erbaim  II  ich  vertraue  an, 
überträfe;  nom  erpimm  confido 
Wb.  6c  (Z-\  434).  —  Praes.  Sg.  3 
erbaid  credit  Ml.  14'i.  —  Praet. 
Sg.  3  ro  earb  ^j.  41,  20.  —  Pass. 
Praet.   Sg.  3  ro  herbad  p.  40,  27; 


525 


Lcj.  14_L  Fä.  28 ;  ro  erbad  commis- 
sum,  creditum  est  Wb.  2b<^  [Z'^.  477). 

er-bdg-im  ich  kämpfe,  s.  ar- 
bägim.  —  Praet.  Sg.  3  ro  erbaig 
Gl.  zu  bages  Hy.  ti,  i7,  crbagess 
Gl.  zu  ar-baig  ibid.  la. 

erball  Schwanz;  ball  derid  in 
anmuuda  Corm.  p.  18;  FB.  37  Eg. 

erbalt  mortuus  est  Lg.  17,  32, 
vgl.  at-bail. 

tH'bart  dixi,  für  as-ni-bart, 
Praet.  von  as-biur.  —  Sg.  2  dirsau 
a  fot  con  erbart  TE.  lü  LU.;  3  co 
11-erbairt  und  sie  sagte  FB.  44; 
to  daig  .  .  nach  erbart  frisin  mnäi 
TE.  Ö  LU.  —  Praes.  Conj.  PI.  3 
CO  n-erbrat  ScM.  20,  für  as-ro-berat. 

er-both  s.  ur-both. 

erc  Himmel;  i.  neamh  Corm. 
p.  19,  ffDuv.  p.  81. 

ercear,  ercdair,  ercthar  Lg. 
17,  54V 

er-chian  sehr  lange.  —  Sg. 
Nom.  is  erchian  ö  suidiu  Fei. 
Prol.  122,  Gl.  i.  adbul-chian. 

er-chiuute  bestimmt,  erthintiu 
Gl.  zu  definita,  significatione 
SG.  152=1. 

erelioiliud  M.  decretum,  de- 
finitio  Z'^  802. 

erchoit  Schaden.  —  Sg.  Acc. 
ni  derna  nach  n-erchoit  doib  Tliree 
Hom.  p.  76,  12.  —  Dazu  ein  Praes. 
orchotim  noceo,  Sg.  3  arachoat 
Ml.  old,  10,  Fut.  Sg.  3  co  arcöi 
ad  nocendum  Ml.  iQ^   {Z'^.    1094). 

erchoitech  nocens  Z'^.  183; 
urchoidech  h\  Gl.  935. 

er-ehor,  ir-chor  N.  Wurf,  s. 
aur-chor,  urchor.  —  5"^.  Nom.  erchor 
amnas  Hy  6, 13;  m'irchor  Oss.  III  2; 
Gen.  fut  erchora  Gl.  zu  fut  roit 
Hy.  5,  72;  Dat.  ar  irchor  gaithe 
Gl.  zu  ar  gssth  Hy.  G,  le;  Acc. 
tarlaic  . .  irchur  n-oll  Oss.  I  5. 

er-cliomul  Gl.  zu  lucar  SG.  126^'. 

erchotig-im  III  ich  thue  Scha- 
den. —  Praes.  Sg.  2  cid  arn- 
ercotige . .  don  chiniud  doenna  Three 
Hom.  p.  74,  3.  —  Praes.  der  Ge- 
icohnheit  Sg.  3  ni  erchötigend  FA.  5, 
ni  erchotig  {sie)  do  neoch  dib  LBr. 

erchra  Untergang;  irchre  in- 
teritus  Wb.   26^  (^Zl   183).    —   Sg. 


Nom.  bä  hömun  leo  moch-erchra 
do  bith  do  Choinchulaind  LU. 
p.  121b,  41  {^ein  früher  Tod);  Dat. 
ar  erchru  pro  defectu  Ml.  31  a,  4; 
tre  erchra  per  eclipsin  Z^.  868  [SG.). 

er-chrlnlm  I  ich  gehe  unter, 
verschivinde.  —  Praes.  Sg.  3 
amal  arinchrin  ut  interit  Wb.  32" 
(Z2.  430).  —  Perf  Sg.  3  ar-ro-chiuir 
Fei.  Prol.  67,  127,  beide  Male  mit 
der  Glosse  ro  erchran  {3.  Sg.  Praet.); 
0  gabais  rannairecht  ni  archiüir 
biad  fo  a  läim  riam  TBF.  p.  142, 10. 

erfciiid  TE.  9,  lo  s.  ergnaid. 

erd^ta  bestimmt,  gewiss; 
certus,  quidam  O'Don.  Suppl.  — 
Sg.  Nom.  masa  erdälta  p.  170,  24 
{si .  .  certum  est);  dianid  erdalta  a 
haittreb  denen  bestimmt  ist  sie  zu 
beivohnen  FA.  14;  34  (irdalta  LBr.). 

er-dain  Vorhalle;  aurdam  pro- 
domus,  porticus  Z'^.  7.  —  Sg.  Nom. 
erdam  orda  FA.  5  (erdad  LBr. 
schlechte  Lesart);  Acc.  triasin  u- 
erdam  n-orda  FA.  31. 

erdig  s.  airdig-. 

ere,  aere,  eire  Last.  —  Sg. 
Nom.  tüargabad  fornn  aire  fochide 
die  Last  derLeidenWj.  14^  (Z^884); 
ro  böi  eire  cuinge  sesrige  in  cech 
lomchrund  dib  FB.  81;  ere  91; 
aere  ind  nonbair  ScM.  17;  eri  22,  5. 
Hierher  auch  airi  SC.  33,  9,  aeri  10 
(fünfzig  Lager  auf  seiner  linken 
Seite,  und  Fünfzig  die  Last  dersel- 
ben)'! airi  desi  Tochm.  BF.p.  182,  23. 

erechas  s.  airechas. 

eret  s.  airet. 

er-foehell  s.  eroeliell. 

er-iuirg-im ,  ar-furigim  I  ich 
verzögere,  verioeile.  —  Praes. 
Sg.  3  cid  arid  fuirig  a  foilsigud 
(luiä  detinet  ejus  manifestationem 
Wb.  6a  [Z-K  430);  PL  3  erfuirgit . . 
CO  cend  da  bliada/i  dec  FA.  17  LBr. 

er-gabiiu  I  ich  ergreife,  neh- 
me gefangen;  earghabhäil  cap- 
turing,  taking  jyr  isoner  O'Don. 
Suppl.  —  Pass.  Praet.  Sg.  3  rö 
hergabacZ . .  lasin  rig  p.  46,  23. 

er-g-al  s.  Ir-gal,  aur-g-al. 

er-garim  ich  hüte,  hüte  mich, 
s.  ar-garim.  —  Praet.  Sg.  3  rom  er- 
gair  Findchöem  p.  328,  13.  —  Inf. 


erge 


526 


erlam 


Gen.  denma  maith  ocus  ergairi  hnilc 
(las  Gilt''  zu  thim  und  sich  zu  hüten 
vor  dem  Bösen  Ml.  So«!,  is  Gl.  zu  hoc 
exortationis  genus;  ibid.  35c,  n. 

^rge  Aufstehen,  Inf.  zu  ^rigim, 
eirgim;  eirge  surrectio  Z'^.  870.  — 
Sfj.  Nom.  erge  scö  SC.  45,  23; 
Gen.  CO  trath  erghi  bis  zur  Zeit 
des  Auf  Stehens  TE.  12  Eg.;  Acc.  la 
eirgi  süas  FB.  25. 

1.  örgua  Gl.  SU  ergnaid  LU. 
Amra  Cap.  VII,  1. 

2.  erg-na  Weisheit,  Klugheit? 
„eargna  Icnoivledge"  O'B.  —  Dat. 
oder  Acc.  ar  aliud  ocus  ergna  ocus 
aurlabra  FB.  19. 

ergnaid  weise,  klug.  —  Sg. 
Nom.  ergnäid  sui  LHy.  Amra  91, 
Gl.  i.  is  ergnaid  in  sui;  is  im  ingen 
ercnid  TE.  9,  10. 

er-gorim  ich  erhitze.  —  Praes. 
Sg.  3  ergorid  . .  ocus  loscid  FA.  17 
{„it  bakes  . .  and  hurns  . ."). 

eric  F.  Busse,  Wergeid;  eiricc 
vindicta  Z^.  249.  —  Sg.  Nom.  lan 
eraic  a  athar  do  thabairt  dö  CCn.  7; 
doratad  eric  a  athar  0  claind  Morua 
do  Find  ibid.  8;  Gen.  fis  na  herce 
„a  Icnowledge  ofthe  eric-fme"  Sench. 
M.  III  ]).  94,  4;  Acc.  foremdid  breth 
ocus  eric  ar  met  in  t-saraigthe  ,,he 
was  unable  [to  award)  judgment 
and  mulct  becau.se  ofthe  greatness 
of  the  outrage"  Fei.  p.  LXXXVII  34. 

erigim,  ergim,  eirg-im  I  ich 
erhebe  mich,  stehe  auf,  für 
ess-rigim.  —  Praes.  Sg.  3  cotn-erig 
cach  dib  diaraili  FB'.  74;  PI.  3  co 
n-erget  FB.  21.  —  Imperat.  Sg.  2 
erig  SC.  30,  1;  12;  eirig  TE.  10,  i'; 
eirgg  uaim  hebe  dich  von  mir  Lg.  9j 
eirg  ön  muicc  ScM.  IG;  eirg  ass 
geh  fort  SC.  35;  airg  ass  .  .  cosin 
magin  i  n-deochad-sa  issin  uisce 
TBF.  p.  150,  5;  airg-siu  dia  guidi 
dam-sa  mache  dich  auf  sie  für  mich 
zu  bitten  La.  12 :  3  erged  do  ara-so 
süas  {dann)  soll  dein  Wagenlenker 
aufstehen  FB.  9;  PI.  2  eircid . . 
cussin  fer  macht  euch  auf  zu  dem 
Manne  FB.  33;  6G;  75;  eircid.. 
do  thig  m'aiti-seaF£.66.—  T-praet. 
Sg.  3  conom  erracht  iunossa  so 
dass  ich.  jetzt  aufgestanden  bin  TE. 


12  LU.  {für  ess-ro-racht\  —  Vgl. 
atraig,  atracht,  affraig. 

er-imim  I  suscipio,  recipio. 
—  Praes.  Conj.  Sg.  3  are  n-airema 
ut  suscipiat  Cam.  {Z'^.  868).  — 
Part.  PI.  Dat.  honaib  selib  eritib 
Gl.  zu  sputaminibus  suscepitis 
Tur.  Gl.  91.  —  Inf.  aritiu,  airitiu 
re'ceptio  ZI  264. 

eriuiin  N  Fahrt,  Fahren, 
vgl.  reimm;  eirim  riding  O'Don. 
Suppl.  —  Sg.  Gen.  di  li'ias  ind 
erma  FB.  43;  Dat.  lotär  for  erim 
ibid.-^  taidled-som  beös  iu  tan  na 
{für  no)  theiged  for  a  erim  secci 
„ivhenever  he  tvent  driving pasther" 
Bev.  Celt.  III  p>.  176. 

eris  =  Zai.  heresia,  vgl.  here- 
tecda.  —  Sg.  Acc.  fir  legiud  prid- 
chait  eris  dte  Ketzerei  lehren  FA.  27. 

er-labra  Reden,  Bede,  s.  aur- 
labra. —  Scj.  Nom,.  doratad  erlabra 
do  Zachar  Lat.  Hy.  IX  Pref ;  Gen. 
ar  a  heölcha  ocus  ar  ebas  a  erlabra 
LHy.  fo  'd^  {„for  the  goodness  of 
his  eloquence");  Dat.  briathar  De 
dorn  erlabrai  Hy.  7,  31  {„God's 
ivord  to  speak  for  nie"):,  is  bes.. 
isind  libur  sa  briathra  na  salm 
anall  do  erlabrai  änd  Ml.  26^,  g; 
ar  mo  erlapra  p.  142,  7;  Acc.  do- 
bered  forminde  for  a  erlabrai  SC.  5. 

er-lam  bereit,  fertig,  s.  aur- 
lam.  —  Sg.  Nom.  ba  herlam  ic 
tuaslucad  cest  SMart.  43;  is  am 
erlum-sa  dö-sin  ich  bin  bereit  dazu 
Three  Hom.  p.  26,  14;  17;  cor  iar- 
faig  in  ba  herlam  in  essair  ibid. 
p.  120,  18;  ocus  a  immun  erlam 
leis  Lat.  Hy.  VII  Pref 

erlam,  „earlamh  a  patron 
Saint"  O'Don.  Suppl.;  zu  Hy.  1,  49 
die  etymologisirende  Glosse:  erlam 
i.  er  ellam,  i.  adbul  ellam  fri  denaim 
ferta  ocus  mirbaile;  etwas  anders 
zu  Hy.  5,  95:  i.  adbul  all  am  fri 
denam  ferte  ocus  mirbaile.  — 
Sg.  Not7i.  conacna  frim  a  herlam 
Hy.  5,  100  {„her  patronage");  Gen. 
gabaid  in  t'aistire  for  gressacht  in 
erluma  „the  doorkeeper  began  inci- 
ting  thepatron  saint"  Fel.p.  CXVII,  2; 
Acc.  ateoch  erlam  Sanct  Brigte 
Hy.  5,  95;  bendacht  for  erlam  Patraic 


527 


Hy.  1,  49  {Gl.  i.  for  in  erlam  as 
Patraicl;  for  erlam  Brigte  Hy.  1,  5i. 

ei'lame  F.  Bereitschaft.  — 
Sg.  Dat.  i  n-erlaime  j).  40,  27. 

erlattad  Three  Hom.  p.  118,  3 
(atracht  suas  O'dran  erlattad)  nach 
Stokes  „readihj",  s.  aur-latu. 

er-luiid  s.  ir-loiul. 

ernuiig-  Sc3I.  21,  35? 

er-mitiu  F.  Ehre,  Ehren;  reve- 
rentia  Z^.  2G4.  —  Sg.  Ace.  dobeir 
airmitin  fert  honorem   Wh.  11«. 

ermitnig-im  III  ich  ehre,  ver- 
ehre. —  Praet.  Sg.  3  ro  ermitnig 
.  .  in  coimdid  J5.  40,  37. 

er-inür  „rumpart".  —  Pl.Acc. 
tre  ermnrn  1.  tre  cathcliatha  per 
propivgnaciila  LJSy.  fo.  4a. 

erna,  vgl.  cotis  i.  lie  i.  arneam 
frisimelatar  erna  Corm.  p.  14  cadut 
(i.  e.  a  stone  i.  e.  a  tvhetstone  on 
which  iron  loeapons  are  grouncl" 
Transl. p.  42) •,irons  for  suspending 
the  eauMron  On  theMann.  lll  Index. 

eriiaig-the,  airiiigtlie  Bitte, 
Gebet,  Beten,  Inf.  zu  airnigim; 
urusiigthep>rayerCorm.  Transl.p.  166. 
—  Sg.  Dat.  ic  ernaigthi  erund  Gl. 
zu  Hy.  5,  90;  loc  i  tegtis  deine  do 
ei'naigthe  SMart.  23;  Äcc.  tria  er- 
naigthi m-Brigte  p.  41,  37;  42,  3ß; 
dorigne  .  .  ernaigtlii  p)-  43,  13;  do- 
gnith  ernäigthe  ocus  athrige  Gl.  zu 
Hy.  2,  26;  PI.  Nom.  a  n-ernaigthi 
Hy.  1,  10;  a  airnigthe  Hy.  1,  24; 
Dat.  i  n-ernaigthib  Hy.  7,  11. 

eriiail  F.  Art,  Gattung;  „a 
part,  share,  a  sort,  kind"  O'JR.  — 
Dat.  do  muccaib  ocus  d'aigib  alta 
ocus  d'ernail  cacha  tiada  olchena 
LU.  p.  127;>,  37;  Acc.  s.  unter 
1.  clithar;  ni  ro  thomail  tra  Ciara« 
näch  he7'nail  m-bic  dia  n-irthorad 
sin  ,,not  any  little  kind  of  their 
great  prodiice"  Fei  p.  LXI;  PI. 
Nom.  atät . .  tri  hernaile  6  iacaib 
necli  a  ath«rda  Three  Hom.p.  92,  39; 
Dat.  CO  cetri  hernailib  ecsamlu 
tened  jj.  191,  12;  iar  n-ernailib 
ecssLm\aib  p.  170,  27;  Du.  Nom.  di 
ernail  fuirri-side  Goid.^.  p.  101,  43 
{LHy\ 

ern-bas,  „earnbhäs  death  hy  the 
stvord"  &R.  —  Sg.  Acc.  ar  cecli 


n-ernbas  Hy.  6, 14,  Gl.  i.  ar  cech  n- 
iarnbas,  „against  every  iron-death." 

ernbude  FB.  50  {„very  yellow'' 
O'B.  Croive  Siah.  Concul.  p.  414)? 

^rnedach  freigebig  Three  Hom. 
p.  84,  14. 

ernim  I  ich  gebe,  für  esrenim, 
s.  as-renim;  eirnim  largior  O'Don. 
Suppl.  —  Imper.  PL  1  ernem  i^reces 
Gl.  zu  imptendamus  LHy.  fo.  31* 
{Goid.'^  p.  64).  —  Praet.  Sg.  3  er- 
nais  Hy.  5,  7,  Gl.  i.  ro  ernastar; 
Dep.  CO  ro  ernestar  ibid.  49  Gl; 
ro  eirnestar  Gl.  zu  asrir  ibid.  gi 
und  87.  —  Pass.  Praes.  Sg.  3  eir- 
nither  is  paid  O'Don.  Suppl.  — 
Conj.  Sg.  3  ro  erniter  [lies  ernither) 
Gl.  zu  ro  erthar  Hy.  1,  49.  —  Fut. 
Sg.  3  ro  erthar  l.  c.  —  Inf.  erniud 
s.  unter  dimain. 

ernithib  p.  141,  ijst  corrupt. 

erochell,  für  er-focbell,  Sich- 
hüten. —  Dat.  oc  erochill  lathi 
brätha  „in  having  heed  of  Dooms- 
day"  FA.  34,  ar  uamun  LBr. 

eroieliligim  III  ich  hüte  mich. 

—  Praes.  der  Geivohnheit  Sg.  3 
mairc  nat  eroichligeud  in  müinnter 
sin  FA.  30  LBr.,  nad  foichlend  LU. 

eross  puppis  SG.  105»  [Z'\  788). 

—  Sg.  Dat.  (Jrist  isius  Crist  i  n-erus 
Hy.  7,  57. 

er-oslucad  Oeffnen,  Sichöff- 
nen, FA.  2  LBr.,  gleichbedeutend 
mit  oslocud  LU. 

1.  eivx Schwanz,  Ende,  Spitze; 
„end,  tail,  fin"  O'B.;  „a  spike" 
Stokes,  Eev.  Celt.  II  p.  490.  —  Sg. 
Gen.  i  n-diaid  erri  öencharpait 
FB.  71  (andiaig  err  sencarpait  jEgr.); 
a  herre  Corm.  Transl.  p.  125  nathir; 
PI.  Gen.  ic  dichur  gai  ocus  rend 
ocus  err  ocus  sieg  ocus  saiget  LU. 
p.  79a,  40 ;  Dat.  is  and  sin  do  reb- 
laing  ind  err  gascid  ina  chathcarpat 
serda  co  n-erraib  iarnaidib  LU. 
p.  80a,  21. 

2.  err  M.  der  im  Wagen  stehende, 
kämpfende  Held,  im  Unterschied 
von  ara  Wagenlenker ;  eirr  curruum 
princeps  Leyd.  [Goid.^  pi.  57).  — 
Sg.  Nom.  err  öencharpait  FB.  35; 
err  thren  FB.  71;  eirr  ti'en  tressa 
ScM.    15;    bam    eirr-se    ocus    bana 


528 


^Lr.ak^ixhA 


Sjv\Si^ 


ara  isind  lathiu  sa  indiu  Bev. 
Celt.  III  iJ.  178  [Ciich.  Death);  Gen. 
ich  n-erred  ist  loohl  Gen.  PI.;  Bat. 
cless  niad  nonbair  uas  a  errid  öen- 
charp«j<  FB.  51 ;  immad  cless  . .  üas 
a  errid  öeucharpait  p.  310,  42;  Acc. 
dingbaim  cacb  n-errid  p.  328,  11: 
gach  n-Qvcvid  p.  142,  8;  eter  araid 
ocus  errid  p.  3^8, 19;  eirridp.  142,  20 
{vgl.  p.  327);  PI.  Nom.  errid  Ulad 
CC.  1  (eirrith  Eg.);  p.  310,  7;  ind 
errid  ocus  ind  läith  gaili  FB.  70; 
Gen.  foceird  ich  u-erred  ind  äib 
FB.  24,  hich  n-erred  n-indnse 
FB.  51,  2^-  310,  42,  eines  der  cless 
Ciiclmlinns  s.  unter  3.  eö;  Dat.  re 
n-erredaib  ri  oencairptib  FB.  35; 
ar  runn  utaing  errethaib  er  erquickte 
uns  mit  sammt  den  W  agenkämpfern 
p.  141, 15;  eter  argaib  erritib  SC.  28, 6, 
Gl.  i.  anradaib;  eter  Ulto  erredaib* 
Lg.  4,  9;  Du.  Gen.  da  imdai  dec 
"      inaaerred  dec  Ulad  FB.  2;  p.  310, 2. 

noco  n-err  SC.  143  für  ferr,  s.  H. 
ip.  334). 

errach  Frühling;  ver  Ir.  Gl. 
1070.  —  *S'^.  Gen.  gäith  n-erraig 
SC.  37,  6;  adaig  cach  enüd  [lies 
errig)  p.  311,  2g;  Dat.  i  u-erroch 
FB.  9. 

errad,  eirred  N.  Kleidung, 
Bekleidung,  Ausrüstung;  ear- 
radh,  eirreadh  dress,  arniour  O'Don. 
Suppl.  —  Sg.  Nom  errad  .  .  ilo 
brothrachaib  ocus  brecänaib . .  FB.  4; 
noco  n-erred  anflatha  viicht  ist  es 
die  Kleidung  eines  Unedlen  SC.  34, 12; 
^     bä  suachnid  a  eirred  n-glänXq.  18,17. 

er-raud  F.  Theil;  urrainn  a  di- 
vidend,  urrannaid  they  divide  O'Don. 
Suppl.  —  PI.  Nom.  na  herranda 
p.   41,   13. 

errid  p.  311,  26  s.  errach. 

erscar  Schnitzerei?  vgl.  aur- 
scartad.  —  5*^.  Nom.  erscar  do 
dergibar  p.  309,  33  {„carved  fronts 
of  red  yew"  Süll.). 

in  da  irrend  Gl.  zu  Stigmata 
Wb.  20<i  (Z-\  228\  vgl.  Ir.  Gl.  1007. 

ro  ertliar  s.  eruim. 

eruchor  tihia  Goid.^  p.  31.  — 
PI.  Dat.  ar  eroch[rlaib  Gl  zu  in 
tihiis  Ml.  1 44^1.  —  Vomp  0  s.  erochair- 
chetlaid  iihicen  SG.  12^  (Z\  183). 


eruchorde  tihiale.  —  PI.  Dat. 
airnaib  eruchordaib  Gl.  zu  pro  ti- 
bialibus  Ml.  144^  (Z^  791). 

erud  LU.  p.  123i>,  15  (s.  unter 
äth),  vgl.  „earadh  fear,  terror,  di- 
strust"  O'R. 

1.  es-,  ess-,  e-  die  Praep.  a,  ass 
aus  Z'^.  869;  z.  B.  es-orcuu,  ernim. 

2.  es-,  e-  em  negatives  Präfix 
Z\  8G2;  z.  B.  essid,  enirt. 

1.  es,  ess  Wasserfall;  eas  ca- 
taract  O'B.;  besonders  in  Ortsnamen, 
s.  B.  Ess  Rüaid  {vgl.  O'Grady,  Torr. 
Dh.  p.  115). 

2.  es  din  biad,  unde  esser  Corm. 
p.  24  iasc. 

3.  ess,  eass  esus  est  Beitr.  VII 59, 
vgl.  esur. 

4.  es  i.  ecc  („death")  Corm.  Transl.     ' 
p.  70. 

es  j5.  J.42,  7  für  des,  vgl.  FB.  30. 

es,  eäs  mustela  Ir.  Gl.  259. 

es  s.  eis. 

esain  „hindrance  offered  to  a 
suiior,  by  which  he  ivas  prevented 
from  appearing  at  courts  or  assem- 
blies"  On  the  Mann.  III  Index. 

1.  esair,  easair  a  layer,  litt  er 
O'Don.  Gr.  p.  99. 

2.  esair  s.  esar. 

donu  essaircfe  s.  tessurc.  ^^ 

for  essama  Lg.  11  tvohl  corrupt(^^ 
[oder  zu  ,,easomh  welcome"  CR.?), 
s.  foesam. 

esamaln  unerschrocken,  lei- 
denschaftlich; i.  laseamain 
O'Dav.  Gl.  p.  81,  lasamain  ibid. 
p.  82;  essamin  intrepidus,  constans, 
firmus  Wb.  16^,  23i>  {Z'K  777).  — 
Sg.  Nom.  nibbät .  .  opond  esamain 
SC.  25. 

esar,  esser  F.  Essen;  es  din  biad 
unde  esser  Corm.  p.  24  iasc.  — 
Sg.  Nom.  co  riarfaig  in  ba  hcrlam 
in  essair  27iree  Hom.  p.  li'O,  1« 
[nach  Stokes  Verbalform  „ivhat 
should  be  eaten",  vgl.  esur);  Acc. 
cosiu  n-esair  FB   57. 

esar,  essara  s.  esur. 

eshae  inutilis,  esbatu  M.  inu- 
tilitas  Z^.  869,  s.  espae. 

es-hat    de  sunt:    ani    Am    testä 

do   chonilainus   a  cuirp   {or  na   to- 

I    glüasachtaib  ocus  ar  na  nöedcnaib 


cs-buid 


529 


eslinn 


becaib  ocus  ar  arailib  torotliraib 
(lerölib  ua  techtat  a  meit  u-dlechtaig 
ocus  ara  n-esbat  araile  l)aill  a  cuirp, 
comslanaigfid  in  comdiu  sin  uli 
thall  isind  esergi  LU.  p.  34,  46—35,  i. 

—  Conj.  Sg.  3  conua  heseba  nach 
ni  fortho  do  rudilse  a  n-delbe  nach 
a  n-aicnid  dilis  ibid.  35,  i.  —  Vgl. 
teseba. 

es-l)uid  -F.  Fehlen,  vgl.  tes- 
buith ;  esbaith  „want"  Corm.  Transl. 
p.  69.  —  Sg.  Nom.  nad  rabi  ni 
bad  esbaid  üad  FB.  4;  is  lugu  mo 
esbaid-se  a  hErinn  ol  Fiac  quam 
Dubtach  Hy.  2  Praef.;  Acc.  la  hes- 
baid  cec/i  maithiusa  FA.  20  LBr. 

esca  Wasser,  vgl.  esc  i.  uisce 
Corm.  Transl.  p.  69,  escadh  qiiag- 
mire,  sloxigh  O'Don.  Suppl.  ■ —  Acc. 
oc  leim  do  dar  aroile  escai  Fcl. 
p.  CHI  G/ts  he  rvas  leaping  over 
a  certain  water"). 

esca  N.  Mond;  luna  Z\  229. 

—  Sg.  Gen.  aes  u-escai  „the  nioon''s 
age"  Nancy  Gl.  2;  Dat.  cona  escu 
iSP.  III  2;  Du.  Nom.  taidbsiu  tar- 
fas  tan  ele  do  Finden  i.  da  esca 
do  t«rcabail  o  Cluain  Eraird,  i. 
escai  ordaige  ocus  escai  aile  airgide 
Three  Hom.  p.  104,  24. 

escaide  lunaris.  —  Du.  Acc. 
frisin  da  mi  deacc  escaidi  Goid.'^ 
p.  53,  IG. 

escaiue,  „easgaine  cwrse,  cursing" 
O'B.  —  Gen.  canaid  Vatraic  psalmu 
escaine  forru  Three  Hom.  p.  36,  17 
(„psalms  of  cursing") ;  ro  iurim  . . 
hrethir  n-escaine  fair  co  n-epil  fo 
clietoir  ibid.  p.  104,  14  {„a  loord  of 
hanning"). 

6s-cara,  tes-cara  31.  inimicus 
Z^   255. 

escid  unermüdlich,  rastlos; 
escith,  escaid  impiger  Corm.  Transl. 
p.  65.  —  Sg.  Nom.  am  escid-sea  for 
atha  FB.  35;  nir  bat  ro-escid  SC.  26. 

cs-coin-la  er  {sie,  es)  geht  her- 
aus. —  Fr  aes.  Sg.  3  ni  jescomlai 
non  prodit,   exit  SG.  3a  (Z^.  870). 

—  Praet.  Sg.  3  a  n-asrochumlai 
Gl.  zu,  profectum  SG.  T^  (Z^.  462); 
dia  ro  escomla  a  anim  asa  churp 
als  seine  Seele  aus  seinem  Körper 
ging  FA.  3;  in  tan  ro  escomläi  asa 


curp  31  LBr.  (conruloi  a  curp  LTJ.)\ 
cosin  corp  cetna  asa  rescomloi 
FA.  31  (rescomla  LBr.).  —  Fut. 
sec.  Sg.  3  atbert . .  cond-escomlaifcd 
adaig  domnaig  docüm  nime  Three 
Hom.  p.  122,  4. 

escoii  communis  LHy.  ll''. 

es-coii-grur ,  es-coii-grim  I  ich 
lasse  ein  Gebot  ausgehen;  vgl. 
for-con-gur.  —  Pass.  Praet.  Sg.  3 
ho  hescongrad  0  rig  Koman  es  ging 
ein  Gebot  aus  S3Iart.  10. 

escor  „fall"  Fei.  Prol.  63. 

<3se,  <isse  F.  Spur,  vgl.  eis.  — 
Nom.  acso  bar  n-essi  „here  is  your 
ancestry  [lit.  traceY'Fel.p.  I.XXXVII; 
Dat.  bid  Mag  Da  gesi  co  bräth  dia 
n-esi  Oss.  II  7  {nach  ihnen);  Acc. 
tar  esi  po.st,  pro  Z^.  657;  bai  ade 
and  tar  esi  m-Benigui  tri  fichtea 
bliadne  „after  Benignus"  Tir.  2; 
darm  esi  Gl.  zu  Mm  lorg  Hy.  6,  2; 
tar  a  n-essi  hinter  ihnen  FB.  10; 
olcc  tar  esi  n-uilcc  malum  pro  malo 
Wb.  5'i;  dar  essi  a  mathar  p.  40,  10. 

es-eirge  N.  Auferstehung; 
esseirge  resurrectio  Z^.  229;  870.  — 
Sg.  Nom.  a  eserge  Gl.  zu  Hy.  2,  45; 
Gen.  niurt  u-eseirge  7,  5;  10;  Dat. 
i  n-heseirgiu  Z'^.  230. 

ess-iMm  I  ich  trinke,  s.  as-ibim. 
—  Praet.  Sg.  3  co  n-essib  di'g  ass 
Lat.  Hy.  II  Pref 

essid  s.  es-sid. 

"essTTh  =  exiiüs,  Ausgang.  — 
Sg.  Nom.  atbert  'Patraic  is  do  clan- 
naib  a  brathai-  fögnifitis  a  chland- 
suHi  CO  brath  .  . ,  ocus  ro  päd  essith 
amla/VZ  „and  the  issue  was  so" 
Three  Hom.  p.  28,  26. 

es-iudraic  unwürdig,  von  in- 
ricc  dignus  Z'^.  878;  „eisinnric /'aZse, 
betraying"  O'Don.  Suppl.  —  PI. 
Nom.  uair  roptar  esindraicce  p. 
41,  16;  ceunaige  esinraice  FA.  29 
(esindricca  LBr.). 

esliun  gefährlich,  Gefahr? 
„eislinn  i.  eisinill  no  edaingean, 
erroneously  geritten  for  eisinnil, 
insecure"  {Y)  O'Don.  Suppl.;  „tveaTc, 
infirm,  assailable"  O'B.  —  Sg.  Nom. 
ar  cech  n-eiclind  bas  eslinn  dom 
churp  Hy.  6,  15  {„dangerous").  Gl. 
i.  bäs  inill;  is  nau  tholi  diant  es- 
34 


eslis 


530 


etiich 


linn  giias  SP.  IV  i  („he  «'s  a  leaky 
harli  in  danger ous  feril"]-^  Acc. 
imtheit  i  n-äg  i  n-eslind  SC.  37,  i7. 

6sliss  vgl.  „eislis  neglect,  mis- 
take"  0  it.  —  Sg.  Nom.  ni  epelai 
faill  na  esliss  p.  141,  24  (na  heis- 
lis  LU.\ 

douu  esmart  Hy.  3,  s  {Gl.  i.  douu 
essaircfe  i.  dogena  ar  tesargain), 
vgl.  escmairr  i.  taiscelad  no  tesar- 
gain O'Dav.  p.  81? 

esmbert  FB.  44  Eg.,  asbert  LU. 

esiiad  eine  Art  Musik;  ar  ba 
hcsnad  ainm  in  chiuil  dignitis  na 
fianiB  uman  bfulacht  fiansfe  Corm. 
Transl.  p.  69  (,,for  e.  tvas  the  name 
of  the  miisic  which  the  Fians  used 
to  make  around  their  fulacht  fian- 
sse");  vgl.  easna  i.  abhran  {„song") 
O'Dav.  2).  81.  On  the  Mann.  III  381. 

essiiae  FB.  27  Eg.  s.  asiia. 

es-org-iin,  -orcim  I  ich  schla- 
ge, tödte.  —  Praes.  Sg.  3  asoirc 
SG.  33a  {caedit,  excidit  Z^.  869).  — 
Part.  Sg.  Nom.  is  ho  suidib  ro  pu 
esartae  Tur.  Gl.  94  {„it  is  hy  these 
he  was  smitten").  —  Inf.  esorgun. 
—  Vgl.  imman-esoirg,  tessurc. 

es-org-iiii,  -orcun  F.  Schlagen, 
Tödten,  Schlag;  esorgain  i.  com- 
brudh,  orguin  i.  marbadh,  amail 
adeir:  fuil  esorgain  sgcö  orgain 
O'Dav.  p.  80.  —  Gen.  mini  na 
hesorgni  FB.  48;  Dat.  do  sroigled 
ocus  d'esorcain  na  pecthach  FB.  15; 
occo  esorcuin  SG.  67a  {in  excisione 
sua  Z\  869) ;  PI.  Dat.  i  n-esaircnib 
Gl.  zu  in  plagis  Wb.  15d  (Z'^  8691 

1.  espa,  espae  imitilis,  s.esbae. 

2.  espa,  espae,  esbae  tlnnütz- 
lichkeit,  Thorheit,  Spielerei; 
„idleness"  Corm.  Transl.  p.  65;  i. 
diomhaoineas  O'Cl.  —  Sg.  Nom. 
mör  espa  SC.  28  (espae  H.);  is  espa 
i.  is  feles  LU.  561»,  22;  Dat.  oc 
clesrad  ocus  oc  espai  dona  slogaib 
p.  46,  25;  Acc.  eter  briga  ban-espa 
SC.  28,  4  (banespse  H.). 

espaehunjiüts,  thöricht;  amal 
bith  espach  no  deid  Gl.  zu  vehit 
otiosus  Ml.  35c,  25  {Z^.  870);  is 
espach  sein  „that  is  idle"  Hy.  2 
Praef.;  Lat.  Hy.  XII  Pref.;  is  es- 
pach in  siiil  cäeim  fil  at  chind-sa 


cen  a  beith  for  adart  bi  fail  fir 
Three  Hom.  p.  64,  22. 

esrecht,  „eisrecht  a  toy,  a  Utile 
cat,  dog,  or  pet  of  any  kind". 
O'Don.  Siippl  ;  i.  in  t-oircne  (i. 
gairit)  no  in  sporan  (i.  fada)  no  in 
mesan  no  na  reaclita  rouaisi  bit 
aigi  CDav.  p.  82;  Corm.  Transl. 
p.  64.  —  PI.  Nom.  milchoin  ocus 
estrechta  Corm.  p.  34  orc  treith 
{„greyho^mds  and  pTaythings"). 

esrechtaid  exlex  SG.  113» 
{Z\  793). 

es-sid  Unfrieden,  von  sith; 
vgl.  essad  („disease")  i.  essid  i.  ni 
sid    Corm.  p.   18.  —    Sg.  Dat.  ro  ,. 

böi  i  n-essid  fris  Lg.  14^  j^'' 

es-slabar  cach  fairsing  {„every- 
thing  ivide")  Corm.  x>-  40  slabrad. 

es-sreidim  III  ich  giesse  aus, 
streite  aus.  —  Praet.  Sg.  3  oen 
tra  dona  ruthnib  ros  esreid  grian 
na  firinde  isin  domun  Tliree  Hom. 
p.  4,  9.  —  Inf.  Dat.  iarna  n-esrediud 
fomagMurthemnii?er.CeZi.IIIjxl77. 

esur  Fut.  Dep.  von  Wurzel  ad, 
lat.  edo,  vgl.  Beitr.  VII  59.  — 
Sg.  1  conda  esur  biad  ocus  co  ro 
chotlur  his  ich  Sp>eise  gegessen  und 
geschlafen  haben  iverde  FB.  31  (esar 
Eg.);  2  atä  biad  lat  cen  con  essara 
ScM.  3 ;  5  besu  dagduine  ci  ni  estar 
cach  tüari  Wh  &>  ihonus  homo  etsi 
non  edit    omnem    cihum   Z'^.    468). 

—  S.  3.  ess,  eass  Praet.  Pass. 

1.  estecht  Tod  s.  1.  ^itsecht. 

2.  estecht  Hören  s.  2.  eitsecht. 
et  FB.   38  ioohl  3.  PL    zu    am 

ich  hin. 

6t  Eifer,  Eifersucht;  et,  set 
zelus,  aemulatio  Z^.  20;  vgl.  etrad. 

—  Sg.  Nom.  «et  mo  ort  do  gabäl 
Wh.  23ti  {aemulatio  capiendi  ordinis 
meiZ^.  336);  for  n-etfri  saibapstalu 
darm  chen-sa  TT^.  16i^  [Z'K  649); 
Gen.  ind  eoitG^Z.  zu  zeli HU.  32^,  1;  idu 

eöit  TE.  8;  eöid  7  Fg.;  deoga  dermait  ' 

a  heta  SC.  48  {„of  her  jealousy'V 
ctach  -ZV.  Kleid,  Kleidung; 
etach,  eitach  vestitus  Z'^.  810.  — 
Sq.  Nom.  rebthair  a  etach  immi 
FB.  67;  in  t-etach  Gl.  zu  Hy.  5,  84; 
Gen.  ind  etaig  bruinnidi  Gl.  zu  fasciae 
pectoralis  Ml.  144^=  (Goid:^  p.  31); 


531 


etar-nid 


Acc.  etach  n-datha  SC.  34,  12; 
FB.  (j7;  gaibid  immib  a  n-etach 
sumite  circum  vos  vestnn  M^h.  27'^ 
(Z-\  225);  etach  Gl.  zu  tlillait 
Hy.  5,  82;  PI.  Nom.  etaige  na 
merlech  j3.  45,  3;  etaige  gcla  Thrcc 
Eom.  p.  68,  29;  Gen.  cet  d'etach 
(n-etach?)  gach  dadha  bricc  TE. 
10, 15  Ecf. ;  Dat.  dia  n-etaigib  FA.  27. 

Jf      etacli  Xff.  5.  5? 

'^  ötaiffim  111  ic/i  iiw  eifersüch- 
tig. —  Imper.  oder  Conj.  Sg.  2 
l)ep.  ni  etaigther-su  Ml.  5{)^'.  — 
Praet.  Sg.  3  iarsin  edaigis  setig 
Dubthaig  immon  cumail  Three  Hom. 
p.   52,    25. 

etc        etaim  I  ich   finde.    —    Praes. 

Conj.    PI.    3    CO    u-etat    indeb    in 

betbo  ut  assequantur  hierum  inim,di 

Wh.  31i>,  19  (Z2.  1097).   —  Praes. 

sec.  Sq.  2  ni  co  n-etada  non  inve- 

nires'SG.  188^  {Z-\  504);  PI.  3  co 

n-etaitis  ut  inveniant  Ml.  130^.  — 

Pass.    Praes.    Sg.   3  ni   etar   non 

impetratur  Wb.  17<l  (Z'^.  504);  Tir.  3. 

—  Praes.  sec.  Sg.  3  etaide  Hy.  5,  3 ; 

zusanimoi gezogen  conna  hetai  focul 

I  fort  chend  i  cörai  ScM.  14;   ar  ni 

•^  I  eta    gabail    disside    La.    6^  (ar    na 

Mieta)'?  —  Praet.  Sg.  3  uair  na  ro 

1^  /   etad   uadi  weil   nichts  von  ihr  er- 

^  V^   ^(i^H/i  wurde  La.  12:  connar  etad  ni 

'f        döii)  asna  amsili  sin  ü)id. . Vnl.  etas. 

ni  etaim  Gl.  zu  Hy.  5,  ii  s.  fe- 

taini. 

etau  M.  Stirn;  frons  Gild.  Lor. 
Gl.  86.  —  Sg.  Dat.  ro  mair  in  Ion 
läith  assa  etun  Eev.  Cell.  III  p.  181; 
don  etan  fronti  Gild.  Lor.  Gl.  103; 
gipne  . .  for  a  etan  p.  311,  2;  Acc. 
folt . .  fair  CO  hetanp.  131,  20;  snithe 
oir  fria  etan  ibid. ;  ggeth  garb  . .  ina 
firetan  „  .  .  rigJit  into  their  forehe- 
ads"  FA.  26  (,ina  n-enech  LBr.); 
PI.  Acc.  fri  etnii  dam  dan  bätär 
fedmand  la  firu  hEvend  cosin  n- 
aidchi  sin  LU.  p.  131,  1. 

etarbaeli  nutzlos,  von  torbach, 
torbe.  —  Sg.  Acc.  comtinöl  n-ecraib- 
dech  n-etarbach  na  moc  mallachtan 
FA.  1  {„unprofitable"). 

etarbiias  in  der  Luft?  ,.eadar- 
bhuas,  etarbhuas  sivinging  in  air, 
tvhirling    aloft    overhead"    O'Don. 


^    ^  &)C<^U)    ;    3  ^.  'L^\ui^.  %^.  Pc^ 


Suppl.;  sccht  clesliani  flehet  üasaib 
etarbüas  „twenty-.'ieven  feat-figures 
ubove  them  in  mid-air"  Siah.  Concul. 
p.  378;  ba  hetarbuas  tarraid  h6 
FjB.  64;  oss^  etarbüas  imbi  imma 
ci'iaird  87;  no  cinged  for  a  chülu 
etarbüas  88. 

ctarbüasach  in  der  Luft  be- 
findlich? atracht  Cuculaind  .  .  i 
nellaib  etarbuasacha  inn  aeoir  On 
the  Mann.  III  p.  448,  27  {„into  the 
troubled  clouds  of  the  air",  im 
Index  jedoch  „hovering"). 

etar-gaib  intercipit  SG.  52» 
{Z^  874). 

etar-g'aire  Trennen,  Tren- 
nung; eadargaire  „Separation,  di- 
stinction"  O'Don.  Suppl.  —  Sg.  Acc. 
ni  rabi .  .  fer  no  laniad  a  n-etargaire 
der  sie  zu  trennen  ivagte  FB.  15. 

etar-g-ue,  etareue  coqnitio, 
intellectus  Z\  874.  —  Sg.  Dat. 
iar  n-etargnu  ocus  atreb  LHy. 
fo.  IIb  i^Goid.-'  p.  67). 

etar-g-uide,  on  edurguidhe  Gl. 
zu  ab  adoratione  Corm.  Transl. 
p.  1  adrad;  eadar-ghuidhe  inter- 
cession  (fDon.  Gr.  pi-  341.  —  Sg. 
Acc.  tria  etarguide  in  choimded 
„throuqh  Ins  intercession  ivith  the 
Lord  SMart.  20. 

etax'lam  occasione  data,  op- 
porttine  Z-.  874;  ni  lugu  imme- 
folngi  sonartai  do  neuch  in  cotlud 
indaas  bid  suide  garait  no  sessed 
etarlam  Ml.  135»  {„not  less  than 
Short  sitting  or  standing  occasi- 
onally"  Goid.'^ p.  26);  tanic  athair 
in  maic  etarlam  Corm.  Transl.  p.  85 
greth. 

etailu  FB.  24? 

etar-lüamaiu  in  der  Luft 
fliegend?  —  PI.  Gen.  en  n-etar- 
lüamaiu  FB.  47. 

etarmaige  FB.  47? 

etar-uid,  etamaid  Hinterhalt; 
eadarnaidhe  ambuscade  O'Don.  Gr. 
p.  279.  —  Sg.  Dat.  ro  batar  i  n- 
etarnid  ar  na  cleircheib  Hy.lPraef.; 
PI.  Nom.  in  tan  dorata  na  hetar- 
naidi  ar  a  chinn  ö  Loegaire  ibid.\ 
Gen.  fiad  lucht  na  n-etarnade  ibid.:, 
Acc.  foräccaib  etarnaige  cec/j  be- 
laig  ior  a  chind  Three  Hom.  p.  24, 1. 
34* 


etar-scaraim 


532 


etar-scaraim  II  ich  trenne.  — 
Praes.  Conj.  Sg.  3  ma  eterroscra 
Wb.  9^>  [si  seccsserü  Z-\  874\  — 
Imper.  Sg.  2  etarscar  na  firu  FB.  15. 

—  Praes.  der  Gewohnheit  Sg.  3  ni 
etaj'scaraun  a  menma  fri  pecdaib 
Three  Hom.  p.  94,  i.  —  Praet. 
Sg.  3  cid  ronn  etarscar  ivas  hat 
uns  getrennt  TE.  13  LU.  —  Pass. 
Praes.  Sg.  3  itarscarthar  dirimitur 
Cr.  yit  {Z^.  874).  —  Fut.  PI  3 
eterscertar  a  coirp  et  a  n-anmin 
friu  Wh.  Bi»  {Z^.  475).  —  Inf.  etar- 
scarad  separare.  separatio  Z'^.  874. 

etar-solus,  eadar-solus  tivilight 
O'Don.  Gr.  p.  341. 

etar-sröii  F.  „the  gristle  hetioeen 
the  nostrils";  Sg.  Dat.  don  etarsroiii 
Gild.  Lor.  Gl.  116  zu  internaso. 

etar-üarad  M.  Kü hlung ,  Kit h - 
le,  vgl.  füar;  i.  etarfuarad  Gild. 
Lor.  Gl.  269  zu  ad  etheria  laetus 
vehar  regni  refrigeria.  —  Gen. 
frisin  tir  n-etarfuartha  FA.  24  LBr. 
(etordorcha  LU.);  Sg.  Acc.  nach 
n-etariiarad  „any  coolness"  FA.  30 
(etarfuarud  LBr.). 

etas,  etastar  stellt  sich  als  Praet. 
und  Fut.  Passivi  zu  etaim  .ich 
finde,  kann  aber  der  Form  nach 
nicht  Verbum  simplex  sein.  —  Pass. 
Fut.  Sg.  3  mani  etar  uad-som,  ni 
etastar  huaim-se  wenn  es  nicht  von 
ihm  gefunden  wird,  von  mir  tvird 
es  nicht  gefunden  werden  Beitr. 
VII  64  (Vit.  Trip.  Fg.).  —  Praet. 
Sg.  3  ni  hetws  huaim  fess  ri  fer 
dib  nicJit  wurde  von  mir  erlangt 
mit  einem  von  ihnen  zu  schlafen 
TE.  5  Eg.;  ni  hetus  huad  p.  144,  7. 

ete  Flügel;  ette  pinna  Z'^.  765. 

—  PI.  Nom.  eti  SC.  6;  Gen.  tre 
sciath  n-ete  {Sing.  ?)  7 ;  Acc.  tennait 
a  n-ette  fria  curpu  FA.  33  (etiijBr.). 

etech,  eiteach  refusal  O'Don. 
Suppl.,  vgl.  eitchira. 

etechail  volucer  h:   Gl.  1066. 

eteg-iijüth,  anblüth  n-eu  n-ete- 
gnäith  FB.  45,  47,  eitignaid  Eg. 
(„a  bird  j)lume  ofthe  usual  feather" 
Sullivan)  ? 

etechte  unrecht,  ungesetz- 
lich, N.  Unrecht,  s.  techte; 
etechtai.  mdligtechimlaivfitl  O'Don. 


Suppl.  —  Sg.  Dat.  for  etechtu  ail 
SC.  25  auf  eine  ungesetzliche  Be- 
schimpfung oder  auf  Unrecht  {u,nd) 
Beschimpfung?  Vgl.  for  a  thechtu 
thoich  ibid. 

etelaigim  III  ich  fliege.  — 
Praes.  Sg.  3  etellaigid  a  aouar  volat 
solus  Corm.  Transl.  p.  113  mer.  — 
Conj.  Sg.  1  Dep.  cura  etelaiger 
cusna  hardaib  Gild.  Lor.  Gl.  264 
{donec  .  .  ad  alta  evolare  valeam). 
—  Vc)l.  aird-eitiollaim  I  fly  on  high 
O'Don.  Gr.  p.  340. 

1.  eter,  etir  Praep.  mit  Acc. 
{Dat.:  Lg.  18,  is;  y.  131,  26;  FA.  6; 
SG.  28;  yy,  12;  FB.  29;  48)  zwi- 
schen; inter  Z'^.  656;  in  der  Regel 
abgekürzt  ^i- geschrieben;  eter  FB.  1; 
etir  Lg-  4  9  Eg. ;  TE.  2  Fg.;  SP. 
I  1;  itir  lOKl.  V  15;  Hy.  1,3;  itir 
TE.  3  Eg. ;  CC.  2  Eg. ;  FA.  5  LBr. ; 
7;  13;  26.  Mit  Artikel:  eter  na 
mnä  FB.   21;    eter  na  hairichtaib 

FA.  6.  Mit  Pron.  personale:  1.  Sg. 
ctrom  Hy.  5,  96 ;  etrum  7,  42;  etrwm- 
sa   Lg.   19;    2.  PI.    etruib    Lg^_^ 

FB.  59;  3.  Sg.  M.  etir  SC.  W(Tl. 
etarro  FA.  5;  6;  8;  24;  FB.  16; 
etarru  CC.  2  LU.;  FA.  6;  CC. 
7  LU.;  SC.  7;  FB.  26;  31;  63;  73; 
(74;  82;)  94;  etnrruXff.  16:  g'cM.5: 19; 
etarruib  Lg.  16  Eg.  —  Gebrauch 
1)  ziüischen,  unter:  ro  croth  .  .  a 
brat  eterCoinculaind  ocusFaind  ztvi- 
schen  C.  und  F.  SC.  48;  FB.  61;LgA^ 
robbet  etrom  ocus  pein  Hy^  ö,  96; 
FA.  8;  etir  tenid  ocus  fraig  SP.  Ii; 
SC.  10;  FB.  26;  FA.  5;  na  fil  eter 
creduma  ocus  findruini,  atä  eter 
Loegaire  ocus  Conall  der  Unter- 
schied der  zwischen  Kupfer  und 
Silber  besteht,  besteht  zivischen  L. 
und  C.  FB.  58;  cuing  airgit  etarru 
CC.  2  LU;  SC.  7;  FB.  31;  82; 
FA.  5;  6;  ro  böi  in  cocad  eturru 
der  Kampf  zivischen  ihnen  ScM.  5; 
Lg  16 ;  no  thogfaind-se  etruib  Lg.  9; 
J^'a  24;  is  bec  duit  etorro  es  ist 
dir  ein  geringer  Unterschied  zivischen 
ihnen  CC.  1  LU.;  FB.  73;  co  ro 
leiced  eturro  ivurde  zivischen,  unter 
sie  gelassen  ScM.  19;  FB.  16;  21; 
74 ;  rointir  .  .  etorro  werden  unter 
sie  vertheilt  FB.  63;  59;  Lg.  4;18,  is; 


^^  ! 


m 


i^    iL.jU  i\U.  tM) 


'a^,ih^ 


53B 


XCto/wiA.       'Vvff^  eJJLic,^,^ 


"^^     <   ^*vv,^-5. 


fi'(7.  28;  29,  12;  p.  131,  26;  FJ5.  48; 
94;  SP.  V  15;  si'iil  chilirech  eter 
yf-da  rethi  If).  9;  F^.  18;  F^.  27; 
82;  etiV  cec/i  da  dorus  ScM.  5; 
CO.  2;  tocuirius  ctriim  thra  na 
huile  uert  so  Hy.  7,  42.  —  2)  eter 
.  .  0  c  u  s  (i  s),  e  t  e  r  . .  n  0  soioohl . .  als 
auch:  itir  foss  no  utmaillc  Hij.  1,  3 
(i.  cid  fossidecht  i.  cid  forimtecht); 
etir  la  ocus  aidchi  Tag  und  Nacht 
Gl.  zu  Hy.  6,  ig;  eter  aite  is  cho- 
malta  sotvohl  Pflegevater  als  auch 
Milchhruder  SC.  29,  3;  44,  7;  et«- 
i-ighu  ocus  coemfiru  TE.  5  Eg r; 
p.  142,  20;  144,  9;  F^.  7;  FB.  6;  12; 
etir  cruth  ocus  dcilb  ocus  ecuscc 
ocus  chineul  TE.  2  Eg  •  CC.  3  Eq. ; 
FB.  1;  4;  30;  83;  84;  eter  min 
ocus  anmiu  SC.  37,  s;  FB.  47; 
eter  chois  ocus  ech  j^-  46,  27;  itir 
thes  ocus  tüaid  TE.  3  Eg.;  eter 
üacht  ocus  tess  FA.  26. 

2.  eter,  etir  Adv.  durchaus, 
gar  als  Verstärkung  der  Negation'; 
omninQ  Z'^.  613;  gewöhnlich  abge- 
kürzt et'  geschrieben;  eter  FB.  75; 
etir  SC.  9;  FA.  21;  itir  TE.  3  Eg.; 
FA.  17  LBr.;  21.  —  Gebrauch: 
ni  dligthi  comardad  fris  eter  F5. 
41;  43;  73;  75;  82;  90;  SC.  40; 
amal  na  beth  etir  FA.  17;  FJB.  11; 
cen  pein  aud  etir  FA.  21;  cen 
labrad  fri  uech  etir  SC.  9;  cia 
hainm-siu  6tir  TE.  13  Eg.;  16. 

eter-  s.  etar-,  etir-. 

eter-cert  1)  Entscheidung; 
etarcert  2)  interpretatio  Z"^.  874.  — 
Sg.  Nom.  1)  nach  dernad  etercert 
düib  FB.  75;  2)  etirchert  a  anma 
Fei.  p.  GVL 

etercertaim  II  interpretor; 
Sg.  3  ni  etercerta  South,  bl'^. 

eter-cian  loeit  entfernt,  F.  die 
weite  Ferne?  —  Sg.  Dat.  ond 
insi  etercein  tall  ron  jener  fernen 
Insel  LU.  p.  126a,  25;  cia  beit 
üait  i  n-etercein  SC.  45,  is;  i  n- 
eterceni  {sie)  üad  LU.  p.  36^,  2. 

etere  SC.  45? 

eter-g-leinl  co  n-accatär  fer  mär 
oc  eterglem  na  cserech  LU.p>.  23b,  19. 

eter-gleod  M.  Entscheiden, 
Entscheidung;  eidirghleodh  di- 
stinction   D'Don.    Gr.   p.    279.    — 


Sg.  Dat.  d'etcrglcod  a  cesta  FB.  42; 
Äcc.  femdit .  .  a  n-etergleod  FB.  41. 

eterius  31.  „hostageship",  vgl. 
aitire.  —  Sg.  Dat.  teora  maccoemu 
batar  a  n-eterius  oc  Loegaire  Threc 
Hom.  p.  26,  24. 

ötg-ud  M.  Kleiden,  Klei- 
dungsstück. —  Du.  Nom.  bäi 
da  etgud  immi  i.  füan  .  .  cliab-inar 
sroil  LU.  p.  81a,  25. 

etliaim  ich  gehe;  eathaim  I  go 
CR.,  vgl.  atetha.  —  Praes.  Sg  3 
cthaid  0  ur  co  bor  es  geht  von 
Ufer  zu    Ufer   Corm.  p.   i8   ethur. 

—  Praet.  Sg.  3  ba  hole  lathe  etha 
dö  Sc3I.  3,  9? 

ethaite    „birds"    Tfiree    Hom. 

p.    100,    19. 

ethar  Fähre;  stlata  SG.  35a 
{Z'^.  782);  ethur  „a /crry?;oai"  Corm. 
Transl.  p.  66.  —  Sg.  Nom.  ethar 
coitchenn  Sench.  M.  III  p.  208; 
Fei  p.  CXXXIV. 

e,i\ivAY  =  lat.  aether.  —  Gen. 
ind  ethiuir  etheris  LHy.  fo.  12a; 
Acc.  ethiar  FB.  81. 

etig:  hässlich,  vgl.  ad-ötig.  — 
Sg.  Nom.  cid  älind  cid  etig  aut  for- 
mosum  aut  turpe  SG.  2d^\  e  {Z^.  234); 
eitig  fri  hairechtus  FB.  37  Fg.;  ni 
hetig  SC.  33,  17. 

6tim  III  ich  kleide,  vgl.  etach. 

—  Praes.  sec.  Sg.  3  ba  hesseom 
no  da  biathad  ocus  non  etedp.  131, 12. 

—  Pass.  Praes.  S'-c.  Sg.  3  sochaide 
dib  no  hedithe  0  cbilic  SMart.  22.  — 
Inf  etiuth  vestitus  Z\  802;  Dat 
conid  dö  ro  choimet  Dia  in  bocht 
dia  etiud  dass  Gott  für  ihn  den 
Armen  aufliob,  dass  er  ihn  kleidete 
SMart.  12. 

etil!  aves  Ml.  39c. 

etir-decai  i.  doecai  ind  inme- 
donach  Gl.  zu  introspicit  311  61a. 

na  hetire  „the  hostag  es"  Fei. 
p.  XXXIII,  s.  aitire,  eterius. 

etiud  s.  etim. 

etlaim  „I  fly"  O'B.  —  Praes.  ■^ 
der   Getoolmheit  Sg.  3  mos  etlann 
si    Lg.    9:     „etlonn    he    absconds,   4^ 
evades"  O'Don.  Suppl. 

etoich  unwahr  sehe  inlich ; 
Dat.  toich  dl  etoich  Wb.  4d  ypro- 
babile  ex  improbabili  Z'^.  862). 


534 


fäcabaim 


6t oirthech  u iifru clitba r,  s. toir- 
thech.  —  Sg.  Nom.  mallachais  Pa- 
traic  an  inber  sin  conid  etoirthech 
osin  ille  he  Three  Hom.  p.  16,  23. 

<:'tol  F.  „xmivill".  —  Dat.  beith 
fo  etoil  maic  Maire  Cod.  Boern. 
{Goid:^  p.  182). 

etor-dorcha  FA.  24  dämmerig, 
„lightless"  Stokes.    Vgl.    etar-solus. 

etorsoude,  PI.  Nom.  ettor-sondi 
haritona  Goid.^  p.  51  (Wien.  Gl). 

etrad  N.  libido.  —  Sg.  Dat.  do 
ätrud  SG.  G8b  (Z-\  224). 

etraiii,  „eattrain  interfering, 
going  between,  interposition"  (JiR. 

—  Sg.  Äcc.  dogni . .  a  u-etrain  FB.  33. 
etre,  „eitre  furroio"  Corm.  Tr. 

p.  65  etarce.  —  Fl.  Dat.  tancatar 
topair  gela  ocus  srotha  taitnemacha 
asna  hetngib  Three  Hom.  p.  68,  28; 
ibid.  p.  70,  1. 

etreöracli„/"ee&Ze,  loealc"  O'B., 
vgl.  treöir.  —  Ado.  dorn  gentais  co 
hetreöracb  SC.  34,  le? 

etröcaire  F.  Unbarmlierzi\g- 
keit;  cruelty  O'R.;  „severity  of 
laio"    O'Don.    Suppl.;   s.   tröcaire. 

—  Sg.  Nom.  p.  17ü,  15. 
etrocar  unbarmherzig,  s.  trö- 

car.  —  Sg.  Acc.  fri  cech  nert . . 
n-etröcar  Ey.  7,  43;  PI.  Nom.  air- 
chinnig    etröcair  „merciless  mana- 


gcrs"  FA.  25;  Dat.  dona  hetro- 
cairib  ^j.  170,  26. 

etrocht  glänzend.  —  PI.  Nom. 
F.  mnä  .  .  etrochta  FB.  53. 

etrochta  F.  Glanz;  eadrochta 
brightness,  ivhiteness  0  Don.  Suppl. 

—  Sg.  Nom.  etrochta  suechtai 
Hij.  1,  10;  FA.  7;  Dat.  0  etrochta 
liac  logmar  ibid.  18;  J.cc.  fri  etrochta 
retland  ibid.  16. 

etromm  leicht,  s.  tromm.  — 
Sg.  Nom.  dath  n-etrom  SC.  37,  10; 
PL  Nom.  is  airi.  asbertar  (nämlich 
c  t  und  p)  etrumma  ocus  slemna 
huare  näd  techtat  tinieth  SG.  25»,  8 
(levia  Z\  862\ 

etrumme    dissimilis    Z'^.    872. 

etruth  FB.  AI? 

etsecht  s.  eitsecht. 

ettech  p.  311,  3  Adj.  von  ete 
Flügel? 

ni  ettis  s.  eitchim,  etech. 

etualaug  Unrecht;  eatualaing 
„injury,  protracted  suffering"  O'B. 

—  Sg.  Gen.  oc  ascin  ind  etüalaing 
ocus  ind  anfir  FB.  15.  —  Vgl.  ar 
run  etuailugistar  Dia  Gl.  zu  indi- 
gnante  Ml.  62''. 

a  eua  Hy.  2,  24  Gl.  i.  a  mathe. 
dorus      euluighthe     „ivicket- 
gate",  s.  unter  geis,  vgl.  eläim.  ^-*k 
eurum  Lg.  19  Eß^  für  iarum.  (V/ 


f  prosthetisch  am  Anfang  vieler 
Wörter  im  Mittelirischen  und  in 
der  spätem  Sprache,  vgl.  Wi. 
Gramm    §  108. 

fa,  fj'i  s.  fo. 

fä,  l)ä  (bhä)  oder,  skr.  vä;  in 
. .  fä  utrum  . .  an  Z'^.  748;  O'Don. 
Suppl.;  in  duit  fein  fa  do  nach 
ailiu  SG.  209iJ;  imba  bäs  ba  bethu 
Wb.  23I'  [utrum  sit  mors  an  vita); 
deca  namma  in  bä  teclaim  na 
fertas  dogena  fanan-imscotad  LJJ. 
p.  64i,  6.  —  Vgl.  fanacc. 

faWira  palpebra  Ir.  Gl.  79 
s.  abra. 

laca,  facca,  facfed,  faco  s.  ad- 
ciu,feccim ;  ar  na  facistea(5.  Sg.Fut. 
sec.  Pass.)  SMart.  14.  Vgl.  faicciiir. 


fäcabaim,  fäcbaim  I  ich  lasse 
zurück,  bei  Seite,  verlasse; 
für  fo-ath-gabim,  relinquo  Z'^.  881. 
—  Praes.  Sg.  1  fäcbaim  Concobur 
fri  läim  ich  lasse  C.  bei  Seite  FB.  94 ; 
PI.  3  foäcbat  deponunt  Cr.  18'';  fäc- 
bait  sie  lassen  ziirück  FB.  56 ;  57.  — 
Conj.  PI.  2  CO  fargbaid  (fo-ro-ath- 
gabaid)  FB.  26.  —  Praes.  sec.  PI.  3 
conna  facabtais  CC.  1  LU.,  facbatis 
Fg.;  p.  143,  5.  —  S-praet.  Sg.  1 
fot  räcbus-sa  reliqui  te  Ml).  Sl^),  1; 

2  foracbaisiu  ocainni  (für  fo-ro-ath- 
gabais-siu)  Sc3I.  7;  foracbais  9;  14; 

3  fäcab  Tir.  2;  8;  facib  ibid.; 
foräcaib  p.  41,  9;  FB.  79;  for- 
facuib  TE.  8  Eg.:  farcaib  Gl.  zu 
Hy.  5,  77;  Sc3I.  n  H;   fos  fäcaib 


535 


fäeii-chless 


er  verliess  sie  FB.  13;  fod  räcaib 
i'o  claen  (für  ro  ath-gaib)  der  es 
schief  Hess  FB.  26 :  conid  farggail) 
Htj.  2,  10 ;  conna  fargaib  ni  de 
Sc3I.  17;  fäcbaiside  [für  fäcbais 
side)  FB.  67;  fäcbais  ibid.;  PI.  3 
foräcsat  Tliree  Hom.  p.  94,  35; 
foracsat  a  tir  opus  a  tal?«am  ibid. 
p.  96,  15;  forfacsat  ibid.  jj.  116,  2g. 

—  Ftit.  PI.  3  no  coii  faicebat 
ScM.  3,  12.  —  Pass.  Praet.  Sg.  3 
foracbad  (für  fo-ro-ath-gabad) 
ScM.  7;  forräcbad  TK  8  LU. 
{Zioeimah;  ro   faccbuth   TE.  8  Eg. 

—  Inf.  Nom.  fäcbäil  iii  tigi  FB.  13; 
Gen.  ni  scel  fäcbala  hi  lusc  »S'C.37,ii; 
Dat.  do  fäcbäil  TE.  ISLU.;  d'facbail 
ac?<m-sa  ScM.  7:  forsua  feraib  aile 
FjB.82;  iar  facbail  ibid.  38;  Äcc.  ait- 
chid  fris  a  facbail  co  diriuch  ibid.  26. 

facca,  facfed  s.  faea. 

facheil  .*.  foichell. 

ni  ro-l)ar-fac*Lllsem  Sc3I.  5, 
robofaclemur  H.? 

fadeiu,  fodein  selbst;  bei  der 
1.  Sing,  missi  fodeiu  Oss.  I  9;  SC.  40 
I  buddein  H.) ;  45,  25 ;  bei  der  2.  Sing. : 
do  brathair  fadeiu  Sc3I.  7;  hei  der 
3.  Sq.  uasa  imdaid-seom  fadein 
FB.  3;  Bricriu  fodein  FB.  12;  25 
(^bodein  Eg.r.  46.  —  Vgl.  fein. 

fadessiu,  fodessiu  selbst;  fade- 
sin  ipse  Z^.  366;  bei  der  3.  S_g. 
frisin  mnäi  fodesLn  TE.  6  LU.; 
FB.  3;  15;  a  n-echrada  fadesin 
CC.  4:  LU.  —  Vgl  fein. 

fäebur  Schneide,  Schärfe, 
scharfe  Waffe;  faobhar  „the  edge 
of  a  sword  or  tool"  O'R.  —  Sg. 
Xom.  a  airm  agus  a  eideadh  agus 
a  iol-l'aobhar  Torr.  I)h.  p.  202,  31 
[„his  rarious  Sharp  iüeapons")\  Äcc. 
do  ghabh  a  airm  agus  a  eideadh 
agus  a  iol-iaobhar  uime  ibid.  p.  70,  ig; 
hi  fjebur  in  bei«  FB.  77;  PI.  Gen. 
na  foebor  Gl.  zu  Hy.  5,  97;  Dat. 
iarna  foebraib  feunad  Fei.  Prol.  48, 
Gl.  i.  iarna  fendad  co  foebraib;  la 
fsebru  na  n-gäi  FB.  15  (zu  lesen 
faebra?);  la  fsebra  FB  46 :  fri  faebra 
fegi  Hy.  5,  97  <  ..against  sharp  icea- 
pons").  —  Comp  OS.  gai  fota 
fsebor-glas  LU.  p.  81»,  35. 

fäebur-eliles  ein  cless  Cuchulinn''s 


FB.  30;  f^borchless  LU.p.  113b,  33; 
ibid.  73a,  2;  edge-feat  O'B.  Croive 
Siab.  Concul.  p.  434.  —  Sg.  Acc.  dogni 
iarom  fsenchles  don  sciath  ocus 
fjeborchles  don  claidn<?<inima  chend 
ocus  tobert  fobart  m-bidbad  forro 
ocus  tofuitet  se  cet  lais  ina  chet- 
chMmscliu  LU.  p.  97'',  20  (Tag. 
Bruid.  Da  Derg.),  vgl.  anu  sin 
dorighncas  faobhairchleas  lern  chloi- 
dheamh  am  thimchioll  Torr.  Dh. 
p.  190,  s. 

faechög  eoncha  Ir.  Gl.  188. 

fäed  F.  Schrei,  Ton  (cymr. 
gwaedd  cry,  shout).  —  Sg.  Nom. 
iseth  fiada  Hy.  7  Praef.  iName  für 
diesen  Hymnus) ;'_  Da4.  iath  ainm 
do  chlug  cona  fseid  Corm.  2>-  'J 
bachall  („iath  is  a  name  for  a  hell 
ivith  its  voice"),  vgl.  Finn  Faidhech 
{„siveet-sounding^'),  Name  für  Pa- 
trick''s  Glocke,  On  the  Ms.  3Iat.p.  337. 

fäelid/"ro/j,-failid  ,,joyful''  Corm. 
Transl.  p.  78.  —  Sg.  Nom.  fselid 
FB.  56;  SP.  II  11;  12;  ba  fälid  i 
timnaib  De  Three  Hom.  p.  84,  ii; 
PI.  Nom.  fäilti  laeti  TT^.  16a  (Z^ 
236);  batir  f^lti  meisc  CC.  3  LU; 
bätar  failte  FB.  16.  —  Adv.  co 
failid  Gild.  Lor.  Gl.  267  zu  laetus. 
—  Vgl.  for-bäelid. 

fäelte,  fällte  F.  Freude,  Will- 
kommen; gaudium  Z^.  247;  feraim 
fäilti  {mit  Gen.)  ich  heisse  Jemanden 
willkommen.  —  Sg.  Nom.  tathut 
fffilte  SC.  10;  failte  muint»-e  nime 
FA.  19;  ros  bia  failte  ScM.  4; 
CC.  3;  ro  ferad  failte  friu  Sc31.  1 ; 
fäilti  TE.  5  Fg.;  FB.  5;  p.  145,  10; 
fällte  ni  thaet  imm  aire  Lg.  17,  jt^ 
ba  si  a  falte  mo  chuitbiud  South,  i^^ 
iGoid.'  p.  59);  falti  Lg.  17,_äüj 
Acc.  fersait .  .  fselti  fri  Löeg  SC. 
16;  17;  20;  35;  38;  46;  failti  Zg.  15; 
p.  144,  6;  18;  19;  co  ro  fersat  ffelte 
fri  hUltu  FB.  54;  SC.  16;  failte 
p.  40,  25;  möir  Sc3[.  15;  SC.  32; 
dogni  failte  friu  Sc3I.  5;  na  tibre 
falte  dün  Lg.  10. 

faemit  s.  foeniaiui. 

fäeu,  vgl.  „faon  void,  empty, 
feeble'  OB. 

fäeu-l>ela  FB.  53V 

fäeu-chless  ein  cless  Cuchulinn's 


ij: 


<6  UJJl 


X- 


536 


fairsinge 


^i< 


mit  dem  Schilde,  s.  unter  fäebur- 
chless;  fgencless  LU.  p.  73»,  3; 
„slojye-feat"  O'B.  CroiveSiab.  Concul. 
p.  434  {indem  er  ivolü  fäen  mit 
fän  verivechselte);  „prostrate  feat"' 
0' Curry  On  the  Mann.  II  372. 

faesam,  faesum  s.  foesam. 

fsleth  s.  fsled. 

ro  faeth  s.  ro  faith. 

faga  ein  Speer;  fogha  short 
spear  On  the  Mann.  II  295;  fagha  no 
fogha  i.  ga  O'Clery;  Corm.  Transl. 
p.  78.  —  Aec.  la  faga  feig  foliar- 
tach  p.  310,  39;  gai  fota  feeborglas 
re  faga  feig  fobartach  co  semm- 
annaib  öir  orlasj-ach  inna  farrad 
issin  charput  LU.  p.  Hl^  35. 

fag'us  TE.  16  Eg.  s.  focus. 

CO  faicciui"  Conj.  Dep.  ut  videam 
Fei.  p.  CXIX,  Sg.  2  co  fhaicera-so 
Three  Hom.  p.  72,  28,  Inf.  do  faic- 
sin  FB.  39  Fg.,  s.  faca. 

faid,  faiditir  s.  föid. 

faidclie,  „faithche  a  green  or 
laion,  the  four  fields  nearest  the 
house"  O'Don.  Suppl.;  on  faithche 
„from  the  green''  a  platea  Corm. 
Transl.  p.  139  plae.  —  Sg.  Gen. 
for  lär  na  faidchi  Lg.  15;  I)at.  for 
faidchi  na  hEmna  Tv^  14j  isind 
faichthi  .jbtd.  ll_(sinn' alcTchi  Lc); 
iarsind  faidcTie  15. 

1.  fail  Nähe;  nearness  O'Don. 
Suj)pl.  —  Dat.  böi  Mugain  iar  sin 
hi  fail  Diarmata  oc\i,s  si  amrit  LU. 
p.  52iJ,  1;  i  fail  Nöisen  i.^.  124_11; 
^;  TE.  2  LU.;  8;  ,i  fäil  Three 
Hom.  p.  76,  6;  ina  fail  FA.  15; 
16  LBr.  (inna  farrad  LU.)\  a  bh-fail 
near,  in  the  vicinity  of  O'Don.  Gr. 
p.  287;    a    fail  a  m-bi  p.  112. 

2.  fall,  fuil  s.  fll. 

ros  failg'estar  s.  fo-laieim. 

110  failg-ifltis  s.  fo-alg"iiii. 

faill  negligence,  failure 
O'Don.  Suppl.;  vgl.  fäillighim  Ifail, 
neglect,  delay  O'R.  —  Sg.  Nom.  is 
faill  cech  n-aichnid  SC.  43  {„every- 
thing  known  is  neglected") ;  ni  epelai 
faill  na  esliss  p.  141,  24. 

ro  failsad  £^  16.  s.  fu-laiig-im. 

faindel  straggling,  straying 
O'Don.  Suppl.  —  Dat.  ior  faiuiul 
alliic  illuc  LU.  p.  4a,  lu. 


faiudelach  i.  oinmitt  {„an  oaf") 
Corm.  Transl.  p.  81. 
fair  s.  for. 

CO  11-dou  fair  Hy.  5,  89,  föir  Fr., 
etwa  3.  Sg.  Fut.  zu  fo-riuth  ich 
helfe? 

fair  Sonnenaufgang,  Osten; 
i.  turgbail  na  grene  i  matin,  ab  eo 
quod  est  jubar  unde  Columcille 
dixit:  Dia  lim  fri  fuin,  Dia  lim  fri 
fair  (i.  fri  turgbail)  Corm.  p.  21. 

faircle  s.  forg-Iu. 

faii'csi  Anblick,  Ansehen,  für 
for-aicsiu?  —  Nom.  faircsi  tri  folt 
fair  LU.  p.  81a,  9;  ha  forcsi  fair 
FB.  27;  Dat.  do  faircsi  in  oenaig 
TE.  15  Eg. 

faire  Wache,  Beivachen.  — 
Nom.  a  fari  düib  dass  ihr  sie  be- 
wachen sollt  FB.  80;  Gen.  isin 
t-sudiu  faire  «m/'  dem  Wachposten 
FB.  81 ;  84 ;  86 ;  co  trath  .na  faire  83 ; 
na  fari  ibid.;  Dat.  do  fairi  na  ca- 
thrach  die  Stadt  zu  betvachen  FB.  SO] 
luid  .  .  dond  faire  ging  auf  dieWache 
FB.  81;  do  faire  89;  d'airi  Patratc 
Hy.  2,  61.  —   Vgl.  aire,   frith-airc. 

fairend  F.  Abtheilung ,  Schaar; 
vgl.  ind  foirinn  Gl.  zu  f actio 
Ml.  33a,  8  {Z-\  212).  —  Sg.  Nom. 
FA._  23;  27;  p.  170,  u  (ferend); 
in  foirenn  Three  Hom.  p.  2,  3; 
atberat  fairenn  aile  dicunt  alii 
Hij.  1  Praef;  Gen.  däsacht  na  ioirni 
se  SÄlart.  21. 

fairg:e,  farrce  F.  Meer;  foirggae 
Thetis  SG.  124a  (Z^  61);  fairge 
aequor  Ir.  Gl.  1 103;  abyssus  ibid.  575. 
—  S(j.  Nom.  fufuasna  fairggse  find- 
folt  'SG.  p.  112  {Z'\  953);  Gen. 
folös  na  farrci  FB.  81;  fötrond 
fairrci  dimöre  85;  Dat.  co  fota 
dond  farrci  ibid.  81  (farrgi  Eg.)\ 
aniar  dond  arrci  87. 

fairithe  bereitet,  bereit,  s.  fö- 
irim.  —  Sg.  Nom.  is  fairithe  in 
long  Three  Hom.  p.  12,  19. 

fairsing-  tveit;  amplus  L-.  Gl.  640; 
huand  fairsing-menmnaigi  slain  Gl. 
zu  magnanimitate  Ml.  135<5  {Goid.^ 
p.  27). 

fairsing-e  F.  Weite.  —  Dat.  dia 
farsingi  in  tige  FB.  55;  hi  farsinge 
Gl.  zu  illethu  Hy.  1.  45. 


fairsiiiffim 


537 


fäs 


fairsiiigrim  I  enlaryc,  extend 
O'B.  —  Praes.  scc.  S(f.  3  uo  fair- 
singed  FB.  70. 

fais  SC.  27  s.  foaim. 

1.  faiscim,  vgl.  faisgim  „Isqueeze, 
toring]  compress,  hind"  O'B.,  ent- 
standen aus  fo-sechaim.  —  Conj. 
Sg.  2  m  faisce  SC.  26. 

faisn^is  Erzählen  Torr.  Dh. 
p.  14G,  s.  aisneis. 

faitbim  III  ich  lache,  verla- 
che, für  fo-aith-tibim  Z"-.  881.  — 
Fraet.  Sg.  3  foraitbi  i,fo-rp-aith-til)i) 
suhrisit  Ttir.  Gl.  62 ;  ro  fäitbe  .  .  in- 
l)op?t?  cunnail  iläsacht  iia  foiVni 
se  SMart.  21 ;  Dep.  ro  fäitbestar 
p.  40,  29;  fäitbestar  FB.  9. 

ro  faitli,  ro  faeth  praeteriit; 
scel  lern  düili:  dordaid  dam,  snigid 
gaim,  ro  iaitb  sam  LU.  Amr.  V  i4, 
ro  faetli  LHy.  63.  —  Vgl.  do-faeth. 

faithclie  s.  faidche. 

faitolies  Forsic/if;  fatcess  Corm. 
Transl.  p.  116  meta.  —  Dat.  ar 
iaitchius  ocns  ar  furachrus  SBIart.  6; 
bid  cäcb  i  faitces  Corm.  p.  21  föt. 

111  faitchither  SC.  26?  vgl.  „fai- 
deocbam  to  deceive"  O'B. 

MUch  cautusSG.5U{Z^.  SU); 
vgl.  fato  „cautioti"  Corm.  Transl. 
p.  116  meta. 

fäith  31.  Dichter,  Prophet; 
pvopheta  Z-.  233.  —  Acc.  Jonas 
faith  ILi.  1,  37;  triasin  rig-fäith  i. 
Daiiid  p.  169,  19;  PI.  Nom.  fäthi 
fiadat  Hy.  1,  13;  faithi  ibid.  47; 
fäde.FA  6  (fcätha  LBr.);  Gen. 
saib-fatbe  Hrj.  7,  u;  i  tairchetlaib 
fätha  ibid.  12. 

faitsi  „the  charioteer's  seat 
in  the  chariot"  O'Don.  Siippl.,  s. 
unter  focblu. 

fÄitsine  F.  Prophezeihung; 
\Cj        loroi^hetia  Z^.  111.  —  Sg.  Nom.  ind 


p^-^        ätsine  Hy.  2,  22 


1.  fäl  Zaun,  Gehege;  a  heäge 

O'Don.    Gramm,   p.    407.    —    Sg. 

Nom.  dorn  farcai  fidbaidse  fäl  SG. 

.       p.  203;  Acc.  iar  u-imtbecht  darfeda 

Tf*      fäl  Jvff  17..S9;  fri  frega  fäl  SP.  II  9? 

,.-^2.  tal  M.  König;  fal  i.  ri  Corm. 

Transl.  p.   80;    fal    i.    ri    no    muir 

O'Dav.  p.  85. 

i         falaig-  s.  folaicim. 


falgaib  etho  borrbuidne  FB.  24 

zu  lesen  falaig  betho  borrbuidno, 
,s'.  fo-algim. 

falliiafas  ä\  folluaim. 

ro  fallsiged  s.  foillsig-im. 

f;'iu  schräg,  abschüssig;  Ab- 
hang; prone,  prop)ense  Ö'B.  — 
Sg.  Acc.  etir  reid  ocus  amreid,  ocus 
etir  fän  ocus  ardd  ta^n  procUve 
quam  arduum  Ml.  140a  (^-ä.  g56); 
fo  ÜAnHy.  5,  55  (fon  fän  Fr.);  PI 
Dat.  i  fanaib  irredib  „on  slopes,  on 
j)lains"  Tliree  Hom.  p.  34,  2.  — 
Comp  OS.  fän-fota  2^-  310,  43. 

fanacc  necne,  in  der  Doppel- 
frage, Z^.  749;  imba  na  col  dom 
fanac  ob  eine  Sünde  an  mir  ist 
oder  nicht  Wb.  23a  (Z^  749).  — 
Vgl.  fä. 

fand  Thräne,  ainm  na  dere 
SC.  17. 

fand,  ismwschivach;  iveak,  faint 
O'B.;  Fei.  p.  XCI.  —  Compar. 
fainne  Corm.  Transl.  p.  117  raalland. 

dos  fanic  FB.  41  s.  ticiin. 

fannall  hirundo  SG.  52b  (^2. 
769).  —  Sg.  Gen.  atracht  Cuchu- 
laind  illuas  na  gaithi  ocus  i  n-ath- 
laimi  na  fandli  On  the  Mann.  III 
p.  448,  vgl.  luaithitber  fäudli  Corm. 
p.   36,   32. 

fanocrat  SC.  35  s.  föcraim, 
füacraiin. 

don  far  Hy.  5,  91  s.  t.air. 
farcaib  s.  fäcabaim. 
farclib  s.  forg'lu. 

du  farclu  SP.  V  4,  nach  Stokes 
Goid.^  p.  178  sup)erabat,  mit 
Beziehung  auf  faircle  und  farclib. 

fargam  s.  forgain. 

farg-baid  s.  fjicabaim. 

farrad  Gesellschaft;  Company 
ff  Don.  Gr.  p.  287,  „a  bb-farradh 
together  ivith,  in  cgmparison  with" 
ibid. —  Sg.Dat.  im  farrad-sa  Lg.  6;  7j  )-if  ■^ 
Ina  farrad  TE.  2  LU.;  12;  PÄ.  l5; 
16  (iua  Ml  LBr.);  SC  Sd;  hi  farrad 
na  csithrach  FB.  83  [bei  der  Stadt); 
Acc.  hi  farrad  Conaill  FB.  63. 

farrce  s.  fairg-e. 

farsaid  alt,  s.  arsid.  —  Dat.  0 
Fenius  farsaid  Gl.  zu  Fene  Hy.  2,  40. 

farsinge  s.  fairsinge. 

fäs  leer;  vanusWb.  ll!^  (Z^.  16). — 


V.  I>,33j 


fäsaoh 


538 


fecht 


S(j.  Nom.  lestar  fäs  SP.  IV  2;  bed 
fäs  tir  Temrach  Hy.  2,  20. 

fäsach  „ivilderness".  —  Sg. 
Dat.  isin  fasach  Fei.  p.  CLXXXVII. 

fäsaim    ich   wachse,    s.  cäsaim. 

—  Praes.  der  Gewohnheit  Sg.  3  ni 
fhäsaud  di  torad  010  tarbai  don 
anmain  TJtree  Hom.  j).  94,  8. 

fastaim  II  ich  halte  fest,  zu- 
rück; s.  astaim.  —  Praes.  Sg.  3 
fastöid  FA.  17  (astaid  LBr.l  — 
Praes.  der  Geivohnheit  Sg.  3  nos 
fastand  FA.  18  i^astand  LBr.).  — 
Praes.  sec.  PI.  3  co  fastaitis  SC.  48. 

—  Praet.  co  ro  fhast  iat  isin  lue 
sin  SMart.  24.  —  Pass.  Praes. 
PI.  3  fastaitir  FB.  63.  —  Inf. 
Nom.  fastud  FB.  62. 

hi  fat  s.  fot. 

fate  „caittion^^  Corm.  Trunsl. 
p.  116  meta;  rgl.  faitcch,  tot. 

fiith,  fäd  Ursache,  causa.  — 
Sg.  Nom.  is  e  fatli  a  denma  Hy. 
4  Praef.,  fäd  a  deuma  Hy.  7  Praef., 
vgl.  haec  est  causa  denma  hujus 
hymni  Lat.  Hy.  XIII  Pref  \.Goid.^ 
p.  105). 

fathach  ,,giant'\  s.  athach.  — 
Sg.  Nom.  fathach  ,  cnaimhreamhar 
mörsrönach  caimf'iaclach  dearg- 
siiileach  corpbhuidhe  Torr.  Dh. 
p.  118,  27  [ztir  Sache  vgl.  FB.  '61). 

fatöd  Anzünden;  ,,fadogh  kind- 
ling''  O'B.  —  Dat.  ni  lamad  nech 
tenid  d'fhatöd  i  n-Eirmn  isind  lou 
sin  Three  Hom.  p.  20,  28. 

fdtsine  s.  fäitsiue. 

re  fatuiud  Oss.  III  e,  mit  Ed. 
zu  lesen  fathuind,  s.  fothond. 

fe  ab  80  quod  est  ve  i.  vae 
Corm.  p.  21;  fe  amae  ,.iooe  is  me!" 
Bev.  Cell.  III  p.  185;  SCI;  FB.  35. 

feb  F.  Auszeichnung,  Vor- 
trefflichkeit; ,,feib  distinction, 
dignity,  honour,  rank"  O'Don. 
Suppl.  —  Sg.  Gen.  aire  feibhe 
„a  Chief  of  dignity"  O'Don.  Suppl. ; 
Dat.  ar  gach  feib  jt).  142,  e;  ar  feb 
ocus  innbas  p.  142,  1;  co  ro  niolaim 
rig  as  cach  feib  i  m-bi  p.  328,  s; 
Acc.  cen  feib  ica  SC.  29;  PI.  Nom. 
at  mathi  em  na  feba  sin  LU. 
p.  124^,  19;  Dat.  conid  am  eolach 
hi  febaib  tiss  j).  328,   17;    Acc.   la 


feba  feue  FB.  22;  rom  alt-sa  em 
la  feba  fene  LU.  p.  \'2^^,  13. 

i'ebas  M.  Vortrefflichkeit;  be- 
auty,   comelincss,  superiority  O'B 

—  Dat.  ar  febas  do  chrotha  FB. 

17;  93;   La.  8;   ar.ebas   a   erlabra    ^ 
.  „for  thc  goodness  6f  his  eloqiience" 
LHy.    fo.    31»;    fo    febas    a    lamda 
s.  drou;  cia  beith  d'feabus  na  sine 
TE.  9,  4  Eg. 

febtu  M.  qualitas.  —  Sg.  Gen. 
inue  ind  febtad  SG.  28a  i^Z''.  801). 

—  V(il.  feib. 

1.  fec  F.  Zahn;  fec  fiacail  O'B. 
crom.  —  Sg.  Dat.  na  feie  Oss.  III  6 
(Gl.  na  fiaccail);  Acc.  cu  feie  a  cuill 
Oss.  III  4   (Gl.   eorricci  a  fiacairi. 

2.  fec  „a  spude"  Corm.  Transl. 
p.  78. 

feccaideeht  Bückwärtsgehen, 
„backsliding"  Fei.  p.   XXXVII  35. 

cecha  feeais  p.  40,  32,  ,,at  cvery 
journey"? 

feccim  III  ich  sehe,  blicke, 
für  fo-ad-ciimV  —  Liiperat.  Sg.  3 
fecced  p.  310,  12.  —  Perf.  Sg.  3 
do  fecai  CC.  1  LU.  —  Praet.  Sg.  3 
feeais  ann  sin  ic  ivnaidQ  AileZZa 
TE.  12  Fg.;  fo-ta-fecais  er  sah  sie 
an  TE.  l'Z  LU.?  fecis  ibid.  13; 
nir  fec  TE.  6  Eg. 

fecliaim  ich  sehe,  blicke.  — 
Praes.  Sg.  2  cid  fech«/siu  TE.  6  Eg. 

—  Inf.  Dat.  d'feachain  look  0'Do)t. 
Gr.  p.  203;  Torr.  Dh.  p.  56;  82; 
TE.  2   Fg.;  6. 

fechem  M.  dcbitor  Z\  264, 
vgl.  1.  fiaeh. 

1.  fecht  Gang;  journey  O'B.; 
fecht  i.  turas  Beitr.  VII  27;  jm-o- 
gressus  Z'^.  809;  in  tan  teit  in  duine 
fri  feebt  n-eca  Corm.  p.  3  audacht 
[wenn  man  zum  Todesgange  geht). 

2.  fecht  N.  Mal  {in  dieses 
Mal,  einmal  u.  s.  ^v.),  nicht  ver- 
schieden von  1.  fecht;  a  feeht  sa 
dieses  Mal,  jetzt  ScM.  17;  TE. 
14  LU.;  hi  fecht  sa  SC.  35;  FB.  53; 
fecht  sa.SC.  16  (i  fecht  sa  H.); 
a  n-oenfecht  das  eine  Mal  TE. 
10,  20  Fg.;  nach  .  .  in  oenfecht  dass  . 
sie  keinmal ..  Lg ■  19;  in  tres  fecht-sa  ^ 
das  dritte  Mal  p.  39.  11;  42,  e; 
indara   fecht .  .  iu    fecht   n-aill   das 


Ö39 


eine  Mal .  .  das  andre  Mal  FA.  5; 
in  fecht  n-aile  ein  andres  Mal 
Hy.  5,  69-,  FB.  88;  fecht  ii-aud  . . 
•)C-^  ■  ■  l»äi  da  loar  einmal  Lti.  1-  8: 
j).  Bll,  32;  fect  n-and  do  Vltailt 
i  n-Emaiu  Macha  91  [über  die 
Construction  s.  1.  do  g);  fecht  and 
jf  p.  40,  6;  42,  4;  46,  21;  L^i.  12: 
Sc3I.  10;  fect  ann  p.  48,  12;  fecht 
n-öen  and  FB.  88;  CC.  1  Fg.-, 
fecht  einst  SC.  43;  Oss.  I  1. 

3.    fecht    Kampf,    Kämpfen. 

—  Dat.  oder  Aec.  ro  ssertha  clerig 
YiVenn  ar  fecht  ocus  sluagad  „from 
fighting  and  hosting"  Fei.  p>-  I  is; 
ibid.  iJ.  CXLVII.  —   Vgl.  diifichim. 

1.  fechta  ivolü  eigentlich  Parti- 
cipium,  gekämpft  (fo  hith  na  roe 
fechtae  „lun  des  qefochtenen  Kam- 
pfes willen"  Sench.M.,  Beitr.YU  67 1, 
aber  auch  als  Praeteritum  Pass. 
gehraucht:  in  cath fechta im-Bethron 
Hy.  2,  57  (i.  factum);  in  tau  feachta 
cath  Muighe  Tuireadh  „when  thc 
hattle  ofM.  T.  was  fought"  O'Don.  Gr. 
p.  258  aus  Corm.  Gl.  voce  Nescöit, 
dafür  aber  in  der  Ausgabe  p.  32: 
in  tan  tuccad  cath  Muige  Tuired. 

2.  fechta  for  nia  nem  LHy. 
Amr.  115  „euer  Kämpfer  ging  ein 
zum  Bimmel"  Beitr.  VII  27? 

fechtas  M.  Mal,  wie  2.  fecht 
gebraucht;  fechtas  and  da  tourde 
einst ..  SC.  2;  fechtus  dia  m-bui 
TE.  15  Eg. 

fechtuach  prosper  Ml.  134^ 
[^Goid.^  p.  25,  Z\  809),  Fei.  Jan.  14; 
s.  an-fechtnach. 

fechtuig'e  F.  prosperitas  Ml. 
135a  ^z-\  247). 

{eil„awhistlewiththemouth" 
On  the  Mann.  Index.    Vgl.  feth. 
f.         Ma,  s  fld. 

feda,  fedat  s.  fetaim. 

fedaim    I    ich   führe,    bringe. 

—  Praes.  Sg.  3  Dep.  disin  dufoid 
Patrice  in  carpat  cu  Sechnall  cen 
arith  n-and  act  aingil  dut  fidedar 
Tir.  14.  —  Praes.  sec.  PI.  3  dod 
fetis  Hy.  2,  13,  Gl.  i.  dobertis;  no 
feidtis  Gl.  zu  efferebantur  JSIl.  54'^. 

—  Fut.  Sg.  3  dou  fe  Hy.  1,  1,  Gl. 
i.  ron  fucca  leis;  Hy.  4,  2,  Gl.  i.  don 
fuca.  —  Pass.  Praes.  Sg.  3  fedair 


„is  carried"  O'Bon.  Suppl;  PI.  2 
is  lern  dofeidbair  CC.  5  Eg.?  3  ba 
loiss  fetir  ibid.  LU.  für  feditir? 

fedan  F.  Gespann,  Geschirr, 
Zug;  feadain  team  O'Don.  Suppl.; 
a  foedere  on  accomal  Corm.  Transl. 
p.  79.  —  Sg.  Gen.  cid  tra  acht  ro 
padh  nemhni  olc  da  ffiiair  Eire 
i  n-athfegadh  iiilc  na  fedhna  sin 
„compared  to  the  evil  i>iflicted  by 
these  parties"  Cog.  Gaed.  re  Galt, 
p.  40;  Bat.  arathar  cona  fedain 
techta  O'Don.  l.  c;  PI.  Acc.  däim 
na  daimet  firu  na  fedna  foraib 
O'Don.  l.  c. 

fedan  Bohre,  Pfeife;  fistula 
Ir.  Gl.  46;  whistle  On  the  Wlann. 
III  328.  —  Sg.  Nom.  und  Acc. 
toUaid  side  crand  suati  na  braisce 
CO  ni-ba  fedän,  co  n-doirted  in 
loimm  isin  fhedau  sin  Fcl.  p.  C  24. 

fedil  enduring  Corm.  Transl. 
p.  73;  feidhil  i.  iounraic  O'Cl.  — 
V(ß.  feidle. 

fe^  s.  mg. 

fegaim  ich  sehe,  sehe  an;  feg 
i.  tuir,  ut  est  fegh  bretha  neimid 
O'Dav.  p.  84.  —  Prae.s.  sec.  PI.  3 
CO  ro  fegtäis  FA.  2.  —  Imper. 
Sg.  2  feg-su  SC.  39;  40;  PI.  2  fe- 
gaid  SC- 45,  1;  26.  —  Praet.  Sg.  3 
0  ra  feg  in  fäith  nem  Three  Hom. 
p.  102,  7.  —  Inf.  Nom.  ard-fegad 
ein  hoher  Anblick  Hy.  2,  47:  ba 
feig  .  .  in  feghad  FB.  40  Eg. ;  Dat. 
do  fegad  flatha  nime  FA.  3;  occä 
sir-fegad  ibid.  10;  SC.  45;  Acc.  la 
fegad  .  .  fair  FB.  38. 

fege  F.  Schärfe,  zu  feig.  — 
Dat.  CO  fegi  „ivith  keenness"  Fei. 
Jun.  18,  Gl.  i.  CO  feochru  Three 
Ir.  Gl.  p.  132;  Acc.  la  fegi  frith- 
gnam  Aufmerksamkeit  mit  Schärfe 
Fei.  Prol.  331 ;  fri  fegi  fis  SP.  II 10? 

fegi  s.  feig-. 

feib  Conj.  wie;  Sc3I.  22,  3; 
FA.  31 ;  FB.  40;  87:  Gl.  zu  Hy.  5, 19; 
feib  thallad  FB.  82 ;  feb  no  scribenn 
LHii.  fo  ä^>  {Goid.^  p.  64).  —  Vgl. 
febtu. 

feie  s.  fec. 

feice  „ridgepole  ";  feige  i.  mul- 
lach  tighe  no  dunaidh  O'Cl.  {Corm. 
Transl.  p.  81). 


cäin  feid 


540 


feie 


cäiu  feid  a  rose  FB.  24  (MthEg.)? 

nis  feid  mo  rose  rän  iudiut 
FB.  47  (feith  Er/.)? 

airmitiu  feid  Ehre  s.  2.  fiad. 

feidle  F.  Ausdauer,  von  fedil; 
permanence  Fei  p.  CLXXXV.  — 
Dat.  CO  feli  co  fethamla  co  fedli 
fo  mamm  LBr.  p.  261'',  25. 

feidligim  III  ich  halte  aus, 
bleibe.  —  Praes.  Sg.  3  Dep.  fed- 
ligedar  manet  Wh.  2c  (Z^.  439). 

feidm  N.  Anstrengung;  trein- 
feidhm  „a  miglity  effort"  O'Don. 
Gr.  p.  339.  —  8g.  Nom.  Fei.  Jan.  21 ; 
feidm  chuinge  sesrige  FB.  91  {vgl. 
ere);  feidm  atirg  ibid.  33?  Gen.  ann 
sin  a  dubhairt  re  n-a  lucht  feadhma 
a  loug  do  chur  a  bh-feisde  Torr. 
Dh.  j).  162  {„liis  trusty  people", 
vgl.  „feidhm  the  customary  Service 
^  due  from  a  vassal  to  his  lord"  O'B.) ; 
J^  ar  feidm  Lg.  5,  j2.corrupt? 
/•  <>  mg  scTta'rT,  vgl.  fege.  —  Sg. 
Nom.  CO  rop  feig  rose  for  n-anme 
Wb.  21a  i^ut  Sit  clarus  oculus  animi 
vestri  Z'^.  998) ;  ba  feig  .  .  in  feghad 
FB.  40  Eg.;  in  foglaid  feig  „the' 
keen  robber"  Fei.  p.  LXXXIX;  Acc. 
la  faga  feig  p.  310,  39;  LU.p.  81a,  35 
(s.  faga);  PI.  Acc.  fri  faebra  fegi 
Hg.  5,  97. 

feil  Fest,  vgl.  felire.  —  Sg.  Nom. 
feil  a  eosacartha  in  templo  Gl.  zu 
die  Sanctae  Mariae  Goid.^  p)-  ^^ 
{Wien.  Gl.)\  Fei.  Febr.  27  u.  ö.; 
Gen.  fri  fuilted  feie  SP.  V  1;  Bat. 
hi  feil  Joham  Baptist  FA.  3;  i  feil 
Antöin  manaig  Fei.  Jan.  17;  PI. 
Nom.  feli  Termini  Gl.  zu  termina- 
libus  Goid.'^  p.  53  (Wien.  Gl.). 

feile  s.  feie. 

f^immed  FB.  88  s.  femdim. 

f^in  indecl.  selbst;  ipse  Z'^.  366; 
;\^  bei  der  1.  Sg.:  lern  fein  l4)..d\ 
m'ainm-se  fein  mein  eigner  Name 
■%  SC.  13;  Lg.  6:  TE.  9,  23;  Oss. 
III  10  Gl.-^  bei  der  2.  Sg.:  do  mae 
fein  CG.  1  LTJ.\  uair  naehat  fil-siu 
fein  FB.  62;  bei  der  3.  Sg.:  tie- 
seom  fein  immach  Sc3L  5;  TE. 
6  Eg.;  17;  FA.  9;  34;  dö  fein 
FB.  69;  dia  fiadnaib  fein  FB. 
40;  77;  Gl.  zu  Hy.  5,  19;  si  fein 
Gl.  zu  Hy.  5,  38;   di  feu   ihr  selbst 


p.  39,  13;  Oss.  III  7  Gl]  a  snäthait 
fein  FB.  65.  —  Vgl.  fessln,  feisne, 
fadein,  fadesiu,  cein. 
feinue  FB.  53? 

1.  feiss  Schlafen,  Inf.  zu  fo- 
aim;  Corin.  p.  26  laiches.  —  Sg. 
Nom.  in  hen  tue  leis  a  feis  la 
Concobar  innocbt  LU.  p.  127»,  25; 
fess  .ri  fer  dib  TE.  5  Eg.;  Bat. 
do  feiss  aidcbe  die  Nacht  zu 
schlafen  Hy.  2,  27;  iar  feis  di  la 
Eoebaid  TE.  6  LU.;  do  fes  lium 
p.  145,  8. 

2.  feiss  s.  fess. 

feiss  aidche  „anighfs  supp er" 
Corm.  Transl.  p.  73;  feiss  aidche 
do  bind  Gl.  zu  vesperum  Corm. 
p.  20  fescor;  feis  aidche  no  meled 
a  broin  cech  fer  ar  u-uair  dona 
hapsto/aib  Tliree  Hom.  p.  104,  21. 
Vgl.  feis  coena  O'Bon.  Suppl.,  nicht 
verschieden  von  fess,  feiss  Fest? 

feisne,  fesni  indecl.  selbst;  ipse 
Z'^.  366;  bei  der  2.  Sg.  dit  däig 
fesni  um  deiner  selbst  willen  SC.  13 ; 
bei  der  3.  Sg.  lathe  na  samna  feisne 
SC.  1;  bei  der  3.  PI.  siat  fesni 
FB.  29.  —  Vgl.  fein. 

feiste,  feisde  entertainment, 
accomodation  OB.,  vgl.  a  long 
do  ehur  a  bh-feisde  agus  lön  bidh 
agus  dighe  do  ehur  innte  Torr. 
Bhiarm.  p.  162  {„to  cquip  his  ship'^. 

feith  calm,  a  calm  O'Bon. 
Supptl. 

1.  feith  -F.  Sehne;  rien,  fibra 
Z\  250.  —  Bat.  do  feith  bie  bis 
fon  tengaid  this  Gild.  Lor.  Gl.  132 
zu  sublingue;  PL  Acc.  na  fethi 
Gild.  Lor.  Gl.  223  zu  fibras;  fethi 
do  braget  Sc3I.  14. 

2.  feith  „honey-suckle"  {Geiss- 
blatt) O'B.,  „ivoodbine''  Wahhvin- 
de,  Geissblatt)  On  theMnini.  Inder; 
ein  Geivächs,  dessen  limüccii  oder 
biegsame  Zweige  zu  Flecldiverh  ver- 
wendet wurden;  etymologisch  =.lat. 
vitis.  —  Sg.  Nom.  rat  nascestar  mar 
nasces  feith  fidu  On  the  Mann.  III 
p.  448.  —  Vgl.  fethaide,  fethan. 

ron  feladar  Hy.  1,  1.  GL  i.  do- 
rata  a  fial  torund  diarditiu,  3.  Sg. 
Conj.  Bep.  zu  felaim  = /of.  velo? 

1.  feie  i.  ecsi  uo  eceis  {„poetry 


feie 


541 


teochraigim 


.  or  a  poet"),  inde  dicitur  filidecht  i. 
öcsi  Corm.  p.  20;  i.  ecas  O'Duv.  p.  86. 

2.  feie  F.  honestas,  verecundia 
Z\  18.  —  Dat.  ar  firiune  ocus  feie 
FB.  93;  Äcc.  ar  ua  aictis  feli  a 
n-athar  LU.  p.  2^,  39  {Schaam). 

feles,  „feilios  vanity,  trifle" 
0"R.\  is feles  (yZ.^itisespaiC/^.  5Gb, 22. 

felire  Festkalender,  Gl.  zu 
codice,  aperto  Cr.  32a  [^Z'^.  18);  fei- 
lere annalis  Goid.'^ p.  53  {Wien.  Gl.). 

1.  feil  i.  each  Corm.  p.  19. 

2.  feil  treachery  Corm.  Tränst, 
p.  78.  —  Nom.  ni  cöir  damh-sa 
feall  do  dheuuamh  ort  Torr.  Bh. 
p.  138;  Bat.  hi  fiull  treacheroushj 
O'Bon.  Suppl.;  Acc.  ni  dlieu  feall 
air  Torr.  Bh.  p.  92. 

felmac  Schüler  Corm.  p.  20, 
Transl.  p.  36   caid,    O'Bav.  p.  86. 

felmae  saepes  SG.  50i>  (Z-'.  18); 
felma  oder  ail  „stake  fence"  On 
the  3Iann.  I  p.  CXCI.  Vgl.  cuaille 
fernai  i  felaim  n-argait  Corm.  p.  34 
orc  treith  ein  Erlenpfahl  in  einem 
Staket  von  Silber? 

felsub  =  p  h  i  1 0  s  0  p  li'u  s  Z\  1 000. 

—  PI.  Gen.  besad  felsüb  Wb.  27a; 
sechim  na  fellsam  Fei.  p.  I  7,  fell- 
som  Rawl. 

femdim  ich  bin  nicht  im  Stan- 
de, bin  unfähig,  vgl.  emdim  wncZ 
for-emdim.  —  Praes.  PI.  3  femdit 
. .  a  n-etergleod  FB.  41.  —  Perf. 
Sg.  3  cor  femid  cor  do  chois  no 
do  laini  de  „he  could  not  stir  either 
foot  or  hand"  Three  Hom.  p.  18, 15; 
coro  fliemid  in  salm  „so  that  he 
cotdd  not  (chant)  the  psalm"  ibid. 
p.  102,  16.  —  Pass.  Fut.  Sg.  3  ni 
feimdebthar  ann-som  „there  will 
not  be  denial  there"  Fei.  _  Prot. 
260  Land.  —  Inf.  Bat.  iar  femiud 
in  croind  do  dluigi  „after  being  un- 
able  to  split  the  tree  Fei.  p.  LXXIII  4 ; 
"^  dorn  femid-sa  L(i.  ^^_Lcj  Acc.  la 
feimmed  ind  lemme  FB.  88. 

feiunach  F.  „sea-weed"  Corm. 
jp.  37. 

Uii„some  Tiind  of  wagen  or  cart" 
On  the  Mann.  I  p.  CCCCLXXVI; 
plaustrum  Z^.  19;  ä  i.  fen  no  carr 
no  carpat  Corm.p.  5;  Gl.  zu  Hy.ö,2ä. 

—  Sg.  Bat.  atcojmaicset . .  da  dam 


allaid  rempu  co  flien  etarru  „^üith 
a  ivain"  Three  Hom.  p.  46,  1. 

feiiamain  Geflecht;  i.  fighi  min 
i.  cur  slaiti,  ut  est  mesir  ailt  (i. 
tech)  iarna  ait  sceo  fenamnaib  i. 
ar  med  a  aiti  ocus  feabus  a  fighi 
O'Bav.  p.  85.  —  Sg.  Bat.  di  fe- 
namain  in  tige  FB.  25  {rgl.  On 
the  Mann.  I  p.  CCXCVIII,  III  p.  31). 
Hierher  auch  hi  fenamain  Hy.  5,  25? 
gemeint  könnte  sein  der  Wagenkorb 
{daher  die  Glossei.  fen)  oder  einKorb. 

fene,  Sg.  Bat.  fon  mäm  nuu  i. 
isind  feni  nui  Gl.  zu  hanc  {arcam) 
inpossuit  sub  jugo  novo  Ml.  2^,  11. 

f6ue  einer  der  Namen  für  die 
alte  Bevölkerung  Irlands,  daher 
wohl  Fene  zu  schreiben,  in  den 
folgenden  Stellen  Gen.  PL:  do 
thuataib  Fene  Hy.  2,  4o,  Gl.  i.  0 
Fenius  farsaid;  oaic  fene  SP.  I  e; 
la  feba  fene  FB.  22;  belra  Feni 
Corm.  p.  32  noes;  in  ferg  fene 
ScM.  3,3.  —  O'B.  hat:  feineF.  a  f ar- 
mer, boor,  a  champion.  —  Vgl.  fian. 

feneclias  M.  das  feni  sehe  Ge- 
setz; feineachus  the  laws  of  the 
ancient  Irish,  the  code  of  the  bre- 
hon  latus  O'Bon.  Suppl.;  seanchus 
agas  fenechus  Hiberniae  Antiqui- 
tates  et  Sanctiones  Legales  ibid.  — 
Nom.  ro  fess  is  fäs  in  fenechas  i 
condelg  ferb  n-De  Corm.  Transl. 
p.  72;  is  fas  fenechas  ic  ferbaib 
De  LU.  Amr.  V  3. 

fenuaim  II  ich  hätite;  carni- 
fico  Z\  434.  —  Inf  Bat.  oc 
feunad  loig  La.  7-,  Fei.  Prol.  48.  ^ 

fenuid  31.  Mitglied  der  fiann; 
Coirpre  i.  fennid  do  Lüignib  Corm. 
p.  32  orc  treith;  böi  dan  Cumall 
mac  Trenmöir  rigfennid  hVivend  fri 
läim  Cuind  CCyi.  3  {„king-rvarrior"). 

feochair  tvild;  feuchuir  severus 
Z^.  781.  —  Sg.  Nom.  ech  . .  feochair 
FB.  47;  feochur  Gl.  zu  acher  Hy.  5, 9. 

feochra  F.  Wildheit.  —  Bat. 
ho  feuchrai  Gl.  zu  feritate,  morum 
Z^.  248;  CO  feochru  Gl.  zu  co  fegi 
lliree  Ir.  Gl.  p.  132. 

feochraigim  III  ich  bin-,  toerde 
tvild.  —  Praes.  sec.  Sg.  3  nos 
feochraiged  fria  däinib  SMart.  37 
(bd  däsachtach). 


teochuine 


542 


feraim 


feocliuiiie,  vgl.  indar  lat  is  feo- 
chuine  (no  fiaich)  hErenn  fil  uasa 
Eev.  Celt.  III  i).  183  {„the  ravens 
of  Eriu"). 

feöil  F.  Fleisch;  ind  feüil 
Ml.  22d,  7  {Z^.  249);  Corm.  Transl. 
j}.  49  carna;  feoil  na  fiacal  qmgira 
Ir.  Gl.  150.  —  -S'^.  Nom.  'TE.  lo 
LU.;  Gl.  zu  art  Oss.  III  4;  FJS.  9; 
Doi.  dia  eöil  SC.  23. 

feoit,  feotar  s.  foaim. 

fer  M.  Mann;  vir  Z^.  222; 
fer  cli  levir  Ir.  Gl.  397  {vgl.  cliam- 
huin  son-in-lmo  O'R.);  mit  fer  sind 
zalüreicUe  termini  technici  gebildet, 
z.  B.  fer  legind  lector,  fer  midboth, 
fer  nadma,  s.  On  the  Mann.  Index. 
—  Sg.  Nom.  ben  is  fer  TE.  10,  s; 
SC.  10;  31,  8;  13;  FB.  15;  j5.  310,  30; 
in  fer  Hy.  5,  66;  Sc3I.  1;  TE.  13; 
(7(7.3  iC/.;  5;  SC.  12;  15;  23;  44,5; 
fer  aurbäga  FB.  11;  cacb  fer  Lg^ 
frX-  i\  9;  J^'^-  80;  fer  dar  fer  ScM.  15; 
21,  27;  fer  maitb  di  feruib  Erinn 
TE.  2  Eg.;  CO  nach  acced  fer  di 
*f  Ultaib  Lg^  cid  fö  fer  SC.  37,  13? 
oen-fer  em  Mann,  der  eine  Mann 
K-  La.  7:  fi-cM.  8;  aW.  23;  38,  s; 
(rew.  ö  mnai  ind  fir  jj.  311,  28; 
innas  ind  fir  SC.  23;  33,  30;  FB. 
19;  44;  82;  mäd  ina  släinti  ind  fir 
SC.  10;  cech  fir  SC.  2;  os  adart 
fir  i  sirc  23;  38,  4;  a  fir  muintire 
Gl.  z%i  a  hathig  Hy.  5,  87 ;  Bat.  do 
fiur  Wh.  lO''  {Z-\  224);  doud  fir 
ScM.  15;.do  cacb  fir  dib  FB.  54;  56; 
Acc.  ar  fer  n-aile  T^.  13  Eg.\  in 
fer  n-ingalair  TE.  12  jBf/.;  in  fer 
12  iZ7.;  13;  ;S'C'.  15;  3(i;  fer  dia 
muinter  TiJ.  5;    ben   ein  fer   TE. 

2  Eg.\  ri  fer  dib  5;  cosin  fer  CC.  6; 
dar  "fer  fland   ScM.  21,  32;  immon 

-  n-öen-fer  FB.  15;  Voc.  a  fir  TiJ.  9,  9; 
a  fir  maitb  10,  9;  PI.  Nom.  fir 
Oss.  I  1;  FB.  21;  ind  fir  sea 
SC.  22;  FJ?.  25;  75;  fir  hErenn 
Hy.  2,  52;  ScM.  11;  T.E.  2  i^r/.; 
(J;   7;   20;    FB.    11:    fir    Ulad    C'(7. 

3  LU.;  fir  in  t-sithu  TE.  5  J5;</.; 
fir  domain  FA.  13;  fir  legind  27; 
Gen.   for    cetbra    fer   n-Alban  Lg. 

4i        11;  18,  18;  fernai  fer  FB.  29;  Ter 
n'-hWend    Sc3I.    5;    TE.    15    ^^ 


läith  gaile  fer  n-hErend  Sc3I.  6; 
jP£.  9;  p.  310,  a;  5;  co  mathib  fer 
n-ülad  FB.  4;  mor  fer  Sc3L  3,  10; 
SC.  44,  7;  coica  fer  ScM.  21,  5; 
<S'(7.  45,  12;  inna  fer  FB.  16;  fer 
firean  Hy.  7,  16;  Dat.  dona  feruib 
Ti;.3  Fg. ;  do  feraib  hErend  ScM.  8 ; 
TJ5.  2  LU.\  FB.  11;  for  feraib 
Vlad  CC.  2  iZ7.;  di  thr^n-feraib 
FB.  2;  inrice  feraib  side  SC.  31,  8 ; 
amru  feraib  SC.  37,  13;  -4cc.  na 
firu  FB.  15;  87;  fri  firu  SC.  13; 
dar  firu  37,  17;  firu  cocid  hErenn 
p.  141, 11  (fmu  Eg.):  for  firu  hErend 
Sc3L  8;  TE.  2  LU.\  firu  in  talmaw 
uli  p.  191.  17;  et(V  righu  ocus  coem- 
firu  TE.  5  Eg.  —  Compos.  fer- 
chubat  FB.  25;  64;  -gnüsi  ibid.  29; 
-oclaig  27;  -traig  ibid. 

fer  Gras.  —  J\^om.  luig-fer  FB.  9; 
ro  fhas  a  fer  cu  mor  Three  Hom. 
p.  34,  7;  Gen.  nomen  feiiiir  Gl.  zu 
carex  SG.  68b  (Z-\  19 1;  do  riud  ind 
feöir  FB.  88;  glas-feoir  FB.  9;  a 
n-gurt  feoir  p.  112;  PI.  Nom.  fera 
p.  190,  27;  (?en.  mecnu  na  fer  CC. 
1  LU.  —  Comp,  för-gort. 

feraim  II  „I pour"  {Three  Hom. 
Index):,  ich  giesse,  gehe  {vgl. 
fearthar  i.  ernithar  O'Dar.  p.  91); 
feraim  fäilti  ich  hcisse  toillkommen. 
—  Praes.  Sg.  1  feruim-si  failti  frit 
p.  144,  18;  3  tech  inna  fera  flechod 
SP.  III  5;  cid  ara  fero  .  .  failti 
p.  144,  17 ;  feraid  snechta  . .  foroib 
CC.  2  LU.\  feraid  for  n-aigidacht 
FB.  66;  feraid  .  .  failti  Lg.  J5; 
SG.  32;  FB.  62;  PI.  3  teraiFa 
n-aittreb  isin  glind  FA.  22  {rel, 
ferat  LBr.);  nualla  31  (lecat  LBr.); 
33 ;  mor  gleö  SC.  36 ;  ferait . .  failte 
fri  Conall  ScM  15;  p.  144.  6; 
FB.  66;  ro  ferat ..  tosccoi  co  Co«- 
cohar  _p.  141,  25.  —  Praet.  Sg.  3 
no  CO  fer  banne  ina  gort-si  p.  41,  36; 
ro  fer .  .  faslti  fria  SC.  46 ;  ferais 
anmich  Hy.  5,  30;  ferais  .  .  fselte 
friu  SC.  16;  17;  20;  35;  38;  FB. 
66;  68;  79;  p.  40,  25;  feraistde 
FB.  69;  fersi  SC.  35  {mit  Acc.  des 
Pron.  suff.);  co  ro  fersat  ftelte  fri 
hUltu  FB.  54;  fersait  SC.  16.  — 
B-praet.   Sg.  3   feraib  . .  falti    friii 


I 


lüaigb  bfer  n-Erinn  7'i!;.  19;    1    SC.   35.   —    Pass.    Sg.   3    ferthair 


t'er;in(i 


543 


ferrig 


a  giiba  CC.  i  LU.\  ferthar  failti 
fris  FB.  5.  —  Conj.  Sg.  3  ferthair 
a  n-öenacli  SC.  3.  —  Praes.  aec. 
Sg.  3  fertha  öcnach  la  hUltu  SC.  2; 
110  fertha  ibid. ;  ferta  failto  fris 
p.  145,  10.  —  Praet.  Sg.  3  ro  fcrad 
failte  friii  ScM.  1;  ro  ferath  TE. 
5  Eg.  —  Fut.  Sg.  3  ni  firfider 
SC.  3,  aber  firfaider  27  zu  fi- 
raim?  —  Inf.  Nom.  ferthaiu  ind 
öenaig  SC.  2;  Dat.  oc  ferthain 
öenaig  SC.  1 ;  ita  in  cath  oc  a  fer- 
thain iudiu  33 ;  frassa  .  .  oc  ferthain 
forro  FA.  26. 

feraiul  Land;  ager  Ir.  Gl.  390; 
Gl.  zu  iathmaige  Hy.  3,  g.  —  Nom. 
in  ferand  sin  FA.  30;  iss  ed  ferand 
ro  thog  indrui  i.  Alma  CCn.  1; 
Dat.  as  t'ferund  ScM.  12;  Acc. 
CO  a  ferand  duthaig  CCn.  7 ;  ferann 
p.  41,   23. 

1.  ferb  F.  Kuh;  Gl.  bö  Corm. 
p.  19.  —  Sg.  Gen.  ceu  gert  ferbba 
Corm.  Transl.  p.  37  cernine;  ferba 
brachtcbi  brothlochi  FB.  68,  2  (i. 
bö  LU.,  i.  bui  Eg.)  die  Braten 
von  fetter  Kuh  und  gemästetem 
Schwein?  PI.  Nom.  ferba  i.  bai 
LU.  p.  125^,  20. 

2.  ferl)  i.  bölc  docuirither  for 
aigid  duine  iarn-äir  no  iar  n-giibreth 
Corm.  p.  19  {„a  blotch  ivliich  is 
put  an  the  face  of  a  man  after  a 
Satire  or  after  a  false  judgment"). 

3.  ferl)  =  verbum;  i.  briathar 
Corm.  p.  19;  ferb  n-De  =  rerbum 
Dei,  s.  unter  fenechas. 

ferdaigsecht  s.  fertliigsecht. 

fereud  p.  188,  i9  lies  iairend. 

fereini  Jlf.  Gürtel  {um  dieWade, 
um  den  Leib);  i  hid  bis  um  cholpa 
fir, . .  ferend  oir  im  choiss  rig  Corm. 
p.  20;  ferend  din  ainm  do  criss 
bis  imon  fer  ibid.  —  PI.  Acc.  ferais 
snechta  mör  form  co  fernnu  fer 
ocus  CO  drochu  carpat  LU.  p.  58a,  g 
{vgl.  Corm.  l.  c,  O'Don.  Gr.  p.  260). 

1.  ferg',  ferc  F.  Zorn;  ferc  ira 
Z^.  61,  241.  —  Sg.  Nom.  t'ferg 
SC.  41;  Gen.  gusfland  ferge  ScM.  15; 
flandrüad  ferci  SC.  38;  d'imbe?*t  a 
ferci  fornd  SC.  36;  Dat.  co  feirg 
FB.  52;  ar  feirg  ri  rig  n-Ulad- 
Ij(I.  5,  22;  dia  m-bi  fcrgi  fiiasnadav 


FB.  48,  zu  lesen  dia  m-be  i  feirg 
i  füasnadar?  —  Compos.  co  fer- 
gluinde  möir  Three  Honi.  p.  78,  34, 
für  ferg-gluinde  {„loith  amp-ij  bitter- 
ness");  FB.  29. 

2.  ferg-  M.  Held;  i.  laech  Corm. 
Tr.  p.  80;  O'Dar.  p.  84.  —  Sg. 
Nom.  in  ferg  fene  ScM.  3,  s. 

fei'g-ach  zornig;  fercach  iratus 
Z^.  61 ;  fergach  Gl.  zu  acher  Ry.  5,  9. 

—  Adv.  co  fergach  Oss.  I  5. 
fergalg-im  III  ich  bin-,  iverde 

zornig.  —  Praes.  Sg.  3  Dep.  ni 
fercaigedar  Ml.  24^,  is  {non  iras- 
citur  Z\  439);  fergaigther  . .  friss 
Fei.  p.  LXXVI  9.  —  S-i)raet.  Dep. 
Sg.  3  ro  fergaigestar  FB.  15. 

fer-g-ort  Grasgarten,  Gras- 
platz. —  Sq.  Gen.  ind  fergoirt 
FB.  38;  Dat.  isind  fergort  39; 
Acc.  hl  fergort  36;  40. 

fern  Schild;  fearn  shield  O'B. 

—  Sg.  Gen.  is  cü  ferna  fodluigthe 
FB.  68,  7;  Acc.  tar  fern  flann 
ScM.  21,  32  ilf.;  PI.  Nom.  bit 
fernai  fer  dlochtai  FB.  29;  Dat. 
fei-naib  (i.  sciathaib)  ilib  ildlochtaib 
LU.  p.  125,  24. 

feriiog  Erle;  alnus  Ir.  Gl.  558, 
vgl.  cuaille  fernai  Corm.  p.  34  {„an 
alder  stake"). 

ferr  besser,  Compar.  zu  maith 
gut;  melior  Z'^.  277.  —  cid  ferr 
cid  messu  dom  nirt  SC.  38,  3;.  is 
ferr  a  chäch  ito-sa  28;  uir  bo  ferr 
ro  böi  48;  is  ferr  a  techt  FB.  6; 
is  ferr  dam-sa  techt  leth  n-aill 
SC.  13 ;  bes  . .  nocon  err  in  ben  43 
(nochan  fearr  if.);  44,  lo;  ro  bad 
ferr  lim  tairissem  44,  2;  3;  FB.  8; 
ba  ferr  a  comaitecht  .  .  oldaas  .  . 
■Lg.  13;  andäs  ScM.  7;  andä  TE.  ■H- 
i'i  Eg. ;  is  ferr  do  laech  andai-siu 
er  ist  besser  Held,  als  du  bist 
ScM._  10;  16;  conna  bui  adhaig 
bud  ferr  doib  CC.  3  Fg.;  ferr  cech 
näth  Hy.  5,  94;  nech  bad  ferr  lim 
a  cheli  do  lenmain  SC.  26 ;  caraim-se 
fos  ferr  cach  elvi  SP.  II  3;  im  Sinne 
des  Supierlativs:  da  ech  bas  ferr  la 
Connachta  Sc3I.  2;  ferr  cinis  Hy.  5,  4 
(i.  is  ferr  ro  genair  sie  ist  die  beste, 
die  geboren  ivm-den  ist). 

ferrig:  p.  141,  21  zu  lesen  ior  rig. 


fers 


544 


fetar 


fers  =  versus.  —  Sg.  Dat.  hi 
fers  SG.  6b,  24.  —  O'B.  hat  fearsa 
F.  a  verse,  vgl.  ro  chan  in  fersa 
sa  „he  sang  this  verse"  Three  Hoin. 
p.  22,  9. 

fersad  F.  Keule;  cluh  On  the 
Mann.  II  p.  256..  —  Sg.  Gen.  tre 
clieaiin  na  luirg-fearsaide  „through 
the  end  ofthe  cluh"  Torr.Dh.p.  140, 2 
[vgl.  lorg). 

ferscal  Mann;  Gen.  ni  rod  fecli 
din  riam  i  n-gnuis  ferscali  Three 
Hom.  p.  84,  13. 

fert  Grab;  i.  adnacul  Corm. 
Transl.  p.  79;  i.  ulaid  cumdachta 
O'Dav.  p.  90;  i.  cladh  ibid.  p.  91. 

—  Sg.  Noni.  Oss.  III  7  [Gl.  lecht); 
Lg.  17,  29;  cor  clasta  a  fert  TE. 
S  LÜ.;  Acc.  cor  la  fert  Lena  ann 
p.  112. 

fertas  Schaft,  Stange,  tvie 
deren  eine  auf  jeder  Seite  des 
Wagens  war,  vgl.  O'B.  Croice  Siab. 
Concul.  p.  420  {„the  spinales  of 
the  axle-tree  of  a  chariot"  On  the 
Mann.  Index,  tvohl  nicht  richtig, 
denn  dann  würde  es  nicht  immer 
fertas  carpait  heissen)\  auch  ein 
Theil  des  Spinnrockens  On  the 
Mann.  III  116  (9o),  „the  spinning 
stick,    the    distaff"    O'Don.    Suppl. 

—  Sg.  Nom.  is  fertas  carpait  Con- 
culaind  ro  maid  ociis  is  do  b6im 
fertas  dochöid  LU.  p.  63^,  42;  Dat. 
do  des-fertais  in  charpait  p.  310,  21; 
ScM.  19;  Acc.  fertais  in  charpait 
ibid.;  PI.  Nom.  fertse  carpait  do 
bäim  LU.  p.  65a,  4;  fertsi  crüadi 
colgdirgi  FB.  45;  ]}-  310,  30;  Gen. 
deca  namma  in  bä  teclaim  na  fer- 
tas dogena  fanan-imscotad  LU. 
p.  64a,  6;  Acc.  imscothis  . .  na  fertse 
culind  ibid.  s. 

ferthig-is  Steward  Fel.p.  XL  12; 
oeconomus  O'D.  Suppl.  Vgl.  frithaig. 

ferthigsecht  M.  Auf  Ovarien, 
Steward  sein.  —  Sg.  Dat.  icond 
fcrdaigsecht  ScM.  6,  fertighsecht  H. 

fescor  Abend;  vesper  Corm. 
p.  20.  —  Sg.  Dat.  ond  fescur 
SG.  183b  (Z'-ä.  781);  adverbiell: 
fescor  am  Abend,  eines  Abends 
Hij.  5,  27;  SC.  37,  2. 

fess,    feis    F.    Fest,    besonders 


das  Fest  von  Tara.  —  Sg.  Nom. 
ar  bä  biat  da  cömthinol  airegda  nö 
bitis  oc  feraib  hErenr?  i.  fes  Temra 
cecha  samna,  ar  bä  bi  side  caisc 
na  n-gente,  ocus  öenach  Täilten 
cech  lügnasaid  LU.  p.  52»,  is;  ar- 
focarar . .  feis  Temra  do  denam  TE.  2 ; 
Gen.  do  chathim  fessi  Temrach  ar 
cech  samain  LU.  52a,  17;  docum 
na  feisi  TE.  6  Eg.\  Dat.  riasin 
feiss  ScM.  2;  do  "feis  Mic  Üathö 
p.    112;    d'feis    na    Temruch    TE. 

2  Eg.;  6;  hicc  fes  TE.  6  Eg.  - 
Vgl.  tarb-fess,  feiss  aidche. 

fess  s.  fetar. 

fessiu,  feisiii  indecl.  selbst; 
ipse  Z\  367;  hei  der  2.  Sg.:  let 
fessin  FB.  62;  bei  der  3.  Sg.:  Mac 
Däthö  fessin  ScM.  6;  FA.  2;  7; 
10;  19;  29;  33;  FB.  61;  63;  69; 
70;  72;  SP.  II  15;  heim  Possessiv- 
pronomen: a  dirgi  fesin  FB.  28. 

fesöc  Bart  Corm.  p.  11  cront- 
saile;  fesög  barha  Ir.  Gl.  47;  fesö- 
gach  baihosus  Ir.  Gl.  645.  Vgl. 
taicmainged  a  fes  ichtarach  corricci 
ä  glün  ihr Schaamhaar  LU.p. 86a,  13 ? 

festa  sofort,  alsbald;  feasta 
for  the  future  O'Don.  Gr.  p.  267; 
feasda  forthwith  O'B. ;  biad  fein  ag 
imtheacht  feasda  ich  iverde  mich 
alsbald  auf  die  Wanderung  begehen 
Torr.  Dh.  p.  76,  11;  ibid.  p.  128,  13; 
coimeirig  festa  TE.  10  Eg.  \j 

m     Spiel,     Musik?     „feat    a     S^l 
whistle;  music"  O'B.;  vgl.  air-fitid. 
—   Sg.   Gen.  mnä  feta  SC.  34,  13. 

fetaim  ich  kann,  vgl.  fetar  ich 
weiss.  —  Praes.  Sg.  1  ni  etaim  a 
arim  Gl.  zu  Hij.  5,  41;  PI.  3  nach 
fetat  do  denam  doib  FA.  28  (nät 
cumgat  LBr.)  —  Conj.  Sg.  1  Dep. 
mani  fetitr-sa  sin  FB.  6  [ziveimal)\ 

3  na  feda  ne  possit  Gild.  Lor. 
Gl.  253;  PI.  3  cura  fedat  iit  vale- 
ant  ibid.  Gl.  43.  —  Praet.  Sg.  3 
ni  ro  fet . .  a  n-acallaim  SC.  9.  — 
Pass.  Praes.  Sg.  3  ni  etar  sa  6n 
Fei.  p.  CIV,  10  {vgl.  Goid.''  p.  179) 
„that  cannot  be"? 

fetar  ich  weiss,  wusste;  scio 
Z-\  458.  —  Sg.  1  ni  fetor-sa  Tir.  11;  . 
ro  fetar-sa   TE.  8  Fg.;   ScM.   10; 
nä   fetar    TE.    13    LU.:    no    chun 


feth 


545 


^ 

^ 


® 


z\ 


fet«r  7  Eij.\  no  con  fet».r  SC.  38,  2 
(ft'tar  Ti.^\  nät  fotur-sa  ni  aile  ind 
acht  braissech  nania  „7  Unow  of 
nothing  ehe  tJtercin  save  pottage 
only"  Fei.  p.  C;  3  fitii-  Hy.  6,  7; 
p.  17,  22;  Lg.  :3_ifidir  i^ry.^;  F5. 
20;  87;  ro  titir  WKsste  FB.  3;  7U; 
89;  PZ.  i  nad  etumar  S3Iart.  43; 
5  ro  fetatar  La.  16.  (rus  fettat«r 
sie  wiissteii  es  E_g .)\  ni  fetatar  ^5. 132,6; 
SC.  12;  T^.  15.  —  Fut.  Sg.  1 
Bep.  CO  fiasur  SC.  16;  5  co  fesa- 
ra-sii  TF.  p.  182,  26;  5  ben  nad 
fesser  necli  do  feraib  MErend  TE. 
2  LU.\  arin  festar  cach  dune 
SC.  27;  PI.  1  CO  fessamar  cia  uaind 
bus    calma   Tliree  Hom.  p.   24,  3i. 

—  Fut.  sec.  Sg.  3  co  fessad  Hy. 
4  Praef.;  PI.  1  dia  fesmais  TE. 
10  iZ7.;  9  JS"^.;  co  fiasmais  .Xq. 
l__^.;  5  co  fiastais  esti  SC.^. 
^-  Pass.  Praet.  Sg.  3  ro  fess  sci- 
tum  est  Wb.  23b  (Z-\  478);  ni  con 
fes  ScM.  3,  18;  CG.  6;  p.  143,  2; 
144, 11;  FÄ.  8;  ro  fes  TE.  10,  3  XJ^i.; 
Xeir  ni  fess  a  lige  Fei.  Prol.p.  113; 
PI.  3  inna  hi  nac/i  fessa  6rZ  ^m 
quae  latent  LHy.  fo.  7a  (Goid.'^ 
p.  65);  alligbi  ni  fessa  Fei.  Prol.  76 
(nit  fessa  LBr.^.  —  Fut.  Sg.^3  co 
festar  Lg.  Ij   T£.  13  Eg  ;  .9C.  43. 

—  Fut.  sec.  CO  fessta  a  ciso . .  lais 
TE.  2  Eg.  —  Pari,  necess.  ba 
fissi  fl?/.  2,  3.  —  Lnf.  fiss. 

1.  feth  Luft.  —  Acc.  hi  feth 
Gl.  zu  in  auram  Goid.^  p.  66 
{South.).  —   Vgl.  fed,  tin-feth. 

2  ffiih  Stille,  Buhe.  —  % 
iS^OHi.  CO  tisad  feth  dö  ,,that  a  calm 
might  come  unto  Mm''  Hy.  4  Praef ; 
conda  tanic  a  sult  ocus  a  feth 
p.  130,  25;  hierher  auch  deig-fheth 
in  clerig  „the  cleri&s  goodly  shape" 
Fei.  p.  C  27?  —  Vgl.  do  miioiiad 
ocus  anfeith  FB.  29  Eg. 

3.  feth  i.  slemain  (TDav.  p  93. 
Vgl.  Göibuiu  goba  faciebat  hastas 
fri  teora  gresa  ocus  ba  feth  in  gres 
dedinach  Corm.  p.  32  nescoit  („the 
last  action  was  the  finisli") ;  dognid 
tra  Luctine  na  cianna  fii  teora 
snassa  ocus  ba  feith  in  snass  de- 
dinach ihid. 

feth  ScM.  22,  12? 


f^thaide  Adj.  von  2.  feith,  „wi- 
ihe-y"  O'B.  Crowe  Siab.  Concul. 
p.  411.  —  Sg.  Nom.  carpat  fidgrind 
fethaidi  FB.  45  (.feithendai  Eg.), 
47,  2*-  ^1<J>  27,  „a  chariot  wythe- 
u'ickercd"  On  the  Mann.  I  p. 
CCCCLXXXI  „composed  of  small 
iimber  ivithed  together"  O'B.  Croive 
l.  c.  ,p.  418. 

fethaig-im  III  ich  beschivichti- 
ge;  fetigim  sedo  Goid.'^ p.bl  {Wien.); 
fcathaighim  I  calm,  still  O'R. 

fethal  Abzeichen,  Emblem, 
auch  der  Gegenstand  selbst,  der 
ein  Emblem  an  sich  hat;  feathal 
i.  comartha  no  minn  O'Dav.  p.  87; 
feuthal  i.  eugasg  {„form'')  Corm. 
Transl.  p  81;  a  fethol  i.  a  n-etach 
sacaird  Gl.  zu  summus  sacerdos 
scidit  vestimenta  sua,  hoc  est 
ephotli  Tur.  87  {„Ms  decoration" 
Goid.^  p.  9,  „insigne,  ornamentum" 
Nigra  Gl.  Taur.  p.  49);  fethal 
com\\xsi\a,{,gesticktes  Emblem?)  0'  Dar. 
p.  92,  mit  der  Glosse  eccusc  com- 
duala  i  in  merge  no  in  brat  sida 
no  in  rinde,  vgl.  ni  conai  fethal, 
i.  no  ni  coimedas  ecosc  däla  coin, 
i.  in  meirgi  no  in  breid  sida  no  in 
raindi  On  the  3Ia))n.  III  p.  114; 
fethal  i.  com  cumdaig  argoid  „a 
goblet  with  a  silver  mounting" 
Corm.  Transl.  p.  80.  —  Sg.  Dat. 
sceith  CO  fethul  chonduala  la  cech 
n-ae  TBE.  p.  138,  5  {H.  2.  18); 
PI.  Dat  CO  fethlaib  condualacha  for 
cach  n-ae  „ivith  emblematic  carvings" 
On  the  Mann.  III  p.  220  {gleichfalls 
TBE.  l.  c,  aber  aus  H.  2  16);  sceith 
CO  fethluib  conndualae  ibid.  p.  158. 

fethaniail  still;  feathamhuil 
calm  CR.;  von  2.  feth. 

fethamla  F.  Stille,  Ruhe.  — 
Sg.  Nom.  foss  is  fethamla  „rest 
and  stillncss"  Fei.  ])■   LXXXV  27. 

fethaii  Geflecht?  —  Sg.  Gen. 
carpat  fcthgrind  fethaine  FB.  50 
(icihiAQ Eg.\'i  Dat.  sithfe  co  fethain 
findruine  FB.  50;  fethain  p.  310,  28 
[„tvith  a  witheing  of  f."  O'B.  Crowe, 
Siab.  Concul.  p  414):  sieg  .  .  co 
lethan  öir  impi  p  131,  19  {„covered 
ivith  rings  of  gold"  0'C.^\  PI.  Dat. 
CO  fetanaib  findruine  FB.  50  Eg.? 


fethfir 


546 


fiailu 


fethav  s.  siur. 

fcth-s-riiul  FB.   50   mit  Eg.  zu 
lesen  fid-grind. 
fetlii  s.  1.  feith. 

fethim,  feithim  Iivait,  attend 
OB.;  vgl.  ar-fethim.  —  Imper. 
Sg.  2  feith  in  tret  indiu  hüte  die 
Heer  de  heute  Three  Hom.  p.  12,  21. 

—  Praet.  Sg.  3  fethis  Fergus  Ailbi 
n-oU  ScM.  21,  29.  —  Inf.  fethem, 
feitheamh  F.  ivaiiinq,  attendance 
O'B  ;  aivait  GDon.  Gr.  p.  202; 
Dat.  diar  fethim  Hy.  ti,  25. 

feuchair  s.  feochair. 

fi  i.  olc  Corm.  Transl.  p.  79, 
von  den  Glossatoren  mit  lat.  virus 
zusammengebracht;  s.  unter  fogal. 

flaeail  F.   Zahn;  dens  Z\   18. 

—  Dat.  na  fiaccail  Gl.  zu  Oss.  III  e; 
Acc.  corrici  a  fiacail  Gl.  zu  Oss. 
III  4;  PI.  Gen.  feoil  na  fiacal  gin- 
qiva  Ir.  Gl.  150;  Dat.  dona  fiaclaib 
'Gild.  Lor.  Gl.  126;  Du.  Nom.  da 
hacail  Gl.  zu  Oss.  III  6.  —  Davon 
fiaclach  dentatus  Z'^.  18. 

1.  fiaeh  31.  Schuld,  Schul- 
den; debitum  Z'^.  18;  vgl.  fecheni. 

—  (S*^.  Dat.  in  so  huile  d'fech 
tinoil  „all  this  from  a  debt  she 
collected"  Tir.  (j;  PI.  Nom.  diegtir 
feich  Wb.  4a  {dehentur  debita  Z'^. 
226).  —  Davon  fiachach  schuldig, 
it  fiachaich  debent  Wb.  1\ 

2.  fiach  M.  B ab e ;  üa.ch  niger 
corvus  SG.  29'',  3;  corvus  Goid.^ 
p.    66    {LHy).    —    Sg.    Dat.    oder 

'jf  Acc.  mar  in  fiach  Lg.  7:  Acc.  in 
fiach  ibid.;  PI.  Nom.  ind  fiaich 
SG.  35;  Du,.  Nom.  in  da  fiach  ibid. 

1.  fi'ad  Praep.  mit  Dat.  vor; 
before  O'Don.  Gr.  p.  306;  cor  am 
Z\  643;  fiad  mathib  ülad  FB.  59; 
Hy.  7  Praef.;  SC.  41;  crothid  con- 
chend  catha  ceirp  fiad  a  chlaidib 
SC.  31,  5. 

2.  fiad  F.  Ehre?  fiadh  i.  air- 
mitiu  do  cach  fo  gradh  ocus  dar 
lium-sa  is  si  an  comeirge  hi;  failti 
do  cach  hi  coitchindi,  is  e  sin  an 
dethbir  O'Dav.  p.  80  (Ehre  Jedem 
dem  Ridujc  iiciuiis^.  und  rs'  scJieint 
mir,  (hiss  (lies  der  l'rsjinui//  ist; 
WillLrjiH  iKcii,  Jeden).  insgesammt, 
dies  ist  die  eigenlUche  Bedeutung). 


—  Sg.  Dat.  in  der  stehenden  Ver- 
bindung airmitiu  feid,  feith  Z'-*.  918: 
dobeir  airmitin  feith  don  fiur  IFö.  11^ 
[dat  honorem  viro);  co  armentar 
feid    ut  .  .  revereatur    Wb.   31",   12. 

—  Vgl.  fiadüghadh  to  welcome,  to 
honour"  O'Don.  Suppl. 

3.  fiad  F.  Wild;  lus  na  fiadh 
ferina  Ir.  Gl.  183  {„herb  of  the 
deer").  —  Sg.  Gen.  d'ernail  cacha 
fiada  LU.  p.  127^,  37;  fjeth  fiada 
Hy.  7  Praef.,  Wildruf,  der  Name 
von  Patrices  Hymnus,  mit  Bezug 
auf  die  Legende,  die  a.  a.  0.  er- 
zählt wird  [„guard's  cry"  Stolces); 
PZ.  J.CC.  nj;_fiada  Lg.  8. —  Compos.  •^ 
fiad-niila  ,,ivtlä  antmals"  s.  tiad- 
muin;  fiad-ech  FB.  37  Eg.?  fiudh-  ^^ 
moigi  Lß.  17,  39  Ep.  (KJ 

fiad  FB.  m  ^^ 

fiada  s.  fi'adu. 

fiadach  Jagd;  venatio  311.  137» 
{Goid:^  p.  28).  —  Sg.  Nom.  fiadach 
in  t-slebe  Lg.  11  -^ 

fiadaim  s.  ad-fiadaim;  flad  i.  in- 
nisiu  O'Dav.  p.  86.  —   Fut.  Sg.  1 
fias    no    adfias    i.    inneosad     Ö'Cl.       ■ 
{Beitr.  VII  45).  ^ 

fiadmuiii  „hares",  i.  fiadmila 
bid  i  muine  Corm.  Transl.  p.  79, 
vgl.  fiamuin. 

fladnail)  Sc3I.  22,  5? 

fiadnaise  N.  Zeugniss,  Zeu- 
genschaft; a  fiadnisse  sin  testi- 
monium  hoc  Wb.  13b  i^Z'\  788); 
fiadhnaisi  hie  et  haec  praesto  Ir. 
Gl.  959;  nüiadnisse  novum  testa- 
mentum  Z'^.  56.  —  Dat.  i  fiadnaisi 
ind  rig  vor  dem  Könige  FA.  6; 
i  fiadnaise  7;  16;  18;  p.  41,  21; 
hit  fiadnaisi  SC.  25;  FB.  72; 
inna  fiadnaisse  FA.  14;  SC.  45; 
p.  43,  14. 

fi'adu  31.  Führer?  —  Sq.  Nom. 
fiadu  0  Budi  leö  FB.  76;  PI.  Nom. 
focertar  fiadain  leö  66?  Dat.  dia 
fiadnaib  40. 

fiadu  31.  Herr,  Gott;  ar  feda 
Ihn  Cam.  [Z'K  1004);  i.  fo  dia  i. 
dia  maith  Gl.  zu  Hy.  1,  14;  35;  39. 
—  Sg.  Nom.  fiadu  Hy.  6,  7  (i.  dia 
maith);  fiado  Hy.  6,  le;  Gen.  sclictu 
ar  fedot  Cam.;  fäthi  fiadati/?/.  1, 14; 
3,  5;  5,  94;  Dat.  diar  fiada/t  Hy.  1,  35 


547 


fiche 


(i.  dar  dia  maith");  Voc.  a  fiada 
Uy.  1,  39  [i.  a  de  niaitli)  4i. 

flair  s.  siur. 

1.  fial  „modest,  i.  e.  näireach", 

„(/enerous,   liberal"   O'R.;   vgl. 

tele.    —    Sg.    Nom.    techl«c7t    fial 

^  _  y.    145.    5;    Voc.    F.    a    ingen    fial 

'K' Lp    5.'4. 

'2.  fial  Schleier;  velum,  vela- 
mcn  Z\  18.  —  Sg.  Nom.  FA.  5;  14; 
Gl.  zu  ron   feladar  Htj.   1,  i;   fial 

110  temel  FA.  5;  Ace.  triasin  fial 
ii-glainide  FA.  81;  ceii  fial  ceii 
forscäth  (3;  31;  PL  Gen.  fogur  .  .  na 
fial  sin  FA.  14. 

3.  fial  vgl.  fialus  family  rela- 
fiomhip  O'JDon.  Suppl.;  is  focus 
ar  fial  ar  triur  „near  is  tlie  rela- 
tionslrq)  of  iis  three"  Goid.^  p.  93,  2S 
(LHtj.i 

fiallach  s.  fiau-lach. 

1.  fiam  „a  chain  of  some  fashion 
or  viode  of  linJcing"  On  ilie  Mann. 

111  p.  178. 

2.  fiam  i.  granna  no  adhiiath- 
iiiar  O'Dav.  p.  8(j;  i.  grannai  Fei. 
Prol.  50. 

3.  fiam  1.  lorg  („a  track")  Corm. 
Transl  p.  79. 

fiamuiu  Hase?  vgl.  fiadmuin; 
tvolves  or  foxes  O'Ii.  —  Dat.  der 
Vergleiclmng  lüathithir  fiamuin 
FB.  87;  luaithither  fändli  no  fia- 
main  he  for  lär  Corm.  p.  3B  prüU, 
Oll  the  Mann.  III  p.  149  („sivifter 
than  a  loild  cat");  atcondarc  and 
triar  for  lär  in  tige  ocou  dorus, 
teöra  lorga  brebnecha  (i  tolla)  inua 
lämaib;  is  lüathidir  fiamain  cach 
ae  dib  timchuU  araile  dochora  in 
dorais  LU.  p.  9Gti,  ü. 

1.  fian  M.  Held,  vrß.  feue.  — 
PI.  Gen.  fobartach  fian  SC.  17,  7; 
Furbaidi  na  fian  29,  13.  —  Com- 
pos.  ,,Fian  in  composition  means, 
relating  to  the  P'enians,  hence, 
adapted  for  or  helonging  to  hun- 
ting,  ichich  was  their  chicf  rmploij- 
ment  and  pastime''  O'ijrdilij.  Torr. 
Dhiarm.  p.  110  (die  Jlciirlmui/  auf 
die  Jagd  ist  dem  älteren  Sagen- 
kreise fremd);  „fian,  the  opposite  of 
col  foid"  CDon.  Suppl.;  fian-bhoth 
„ahunting  hooth"  Torr.Dhiarm.l.c; 


fian-brat  ScM.  21,  31;  fian-chlar 
Lij.  17,  1:  fian-choscur  Helden- 
Tn'iiiiijili  l''J!.  30  (,,«  great  hunting 
miildt.--  Ü'Grady  I.e.);  deca  arretha 
fian-fidchcU  sieh  das  Heldenschach- 
spiel ihres  Laufs  SC.  30,  4. 

fiaiia  ScM.  21,  43,  fianaib  Lg. 
j_85_i8ic,  s.  flanii. 
"  fiaüTsicli  Seh  aar;  fiallach  apar- 
ty,  pcopjle  O'Don.  Supipl.  —  Sg. 
Nom.  in  fiaulach  alle  die  andern 
Leute  FB.  90;  in  fiallach  aile 
p.  39,  20. 

fianu  F.  Name  für  die  stehenden 
Kriegercorps,  ivie  sie  vor  und 
zu  Finn's  Zeit  ursprünglich  zum 
Schutze  Irlands  und  der  königlichen 
Gewalt  bestanden,  vgl.  Verhandl. 
der  33.  Philologenversamml.  S.  25. 
- —  Sg.  Nom.  finnta  dünn,  ol  in  i'iann, 
coich  hi  Corm.  p.  34  orc  treith; 
I)at.  ar  cach  roilbo  ocus  cach  ro- 
fid  no  gnäthaiged  P'ind  cona  feinn 
no  bid  ben  urdhalta  for  a  chiud 
in  cach  tir  Corm.  p.  32  orc  treith; 
PI.  JVow.  fianna  zu  lesen  ScM.  21,  43; 
Gen.&o  fulaug  na  fiann  ibid.;  Dat. 
Hier  fiannaib  fer  n-Alban  Lg.  18.  is; 
Acc.  ar  ba  si  deochair  lasna  fianna 
hi  tossuch  eter  orgain  ocus  maidra 
n-imairic  LU.  p.  86^.  41. 

fiar  schief;  crooked,  inclined 
0"R.;  fiar-süilech  straboinis  Ir. 
Gl.  621.  —  PI.  Gen.  do  thulaib  a 
lurgan  b-fiar  b-focamm  FB.  37  Eg. 

Aar  s.  siur. 

ro iiar-faig-,  -fuigli s. iar-faigim. 

fib  in  cosna  fib  P'A.  2,  dona 
fib  32  für  altir.  cosnaib  hi,  douaib 
hl  Z-\  352,  s.  i. 

doDi  flefe  SC.  11,  10  s.  tieim. 

1.  fich  Kampf,  Fehde;  i.  fu- 
achtain  O'Dav.  p.  89,  92;  fleh 
bunaid  ,Jiereditary  feucl"'  CCn.  5; 
fich  carpait  Corm.  Transl.  p.  45 
cuirrich. 

2.  fich  =  vicus;  municipium 
SG.  53<i  [Z-^.  21);  Gen.  ainm  in 
fhicha  Fei.  p.  CXXXIII. 

flehe  Zwanzig;  viginti  Z'^.  305. 
—  Sg.  Nom.  cach  fiche  jedes  Zivan- 
zig  CC.  2;  Gen.  cöic  meich  flehet 
25  Maass  FB.  9;  Acc.  ri  ficUt 
m-bl.  TE.  5;  PI.  Nom.  tri  fichit 
35* 


® 


fichim 


548 


gamnacli  Sc3I.  5;  SC.  33,  19;  tri 
ücliit  cet  ScM.  '2;  cöic  ficlüt  FB.  9; 
iiöi  tichit  CC.  -2;  Dat.  fichtib  gloud 
Oss.  I  u;  fichtib  droiig  SC.  33,  2; 
J.CC.  tri  fichtea  bliadne  Tir.  2; 
frisiia  cöic  fichtiu  sin  FB.  M;  tri 
ficbte   hli&dan  Hy.  2,  40. 

1.  fichim  ich  kämpfe,  vgl.  ar- 
fichim,  do-fichim,  fo-fichim.  —  Praet. 
Sy.  5  0  ro  fich  cath  fri  Findmöir  LU. 
X>.  liß>,  2ü;  fich  Ms  ibid.  p.  20^,  ao. 

2.  fichim  ic/t  koche  (intr.);  fiu- 
chaim  /  boil,  spring  up  O'R.  — 
Fraes.  Sg.  3  fichid  tairse  SC.  36. 
—  Praet.  Sg.  3  dothset  in  goba 
and-saide  assainchcrdchai  ocus  bruth 
romor  isin  teuchoir  inna  laim  ocus 
focheird  in  m-bruth  sain  i  n-degaid 
in  curaig  hisin  muir  co  ro  fich  in 
muir  uile  LU.  p.  25'',  44. 

fid  M.  B  a  u  m,  Ho  l  s,  Wa  l  d ;  arhor 
Z'^.  238;  vgl.  ro-fid,  roid,  raed.  — 
Sg.  Noin.  und  Acc.  fid  fri  fid  FB.  53 ; 
ite?'  fid  ocus  mag  ocus  lenu  soiool 
Wald  als  auch  Feld  und  Wiesen 
Tir.  6;  Gen.  dochum  feda  Hy.  5,  02; 
for  feda  fianchlar  La.  17.  14:  dar 
feda  fäl  3^  (vgl.  £iÜJad) ;  Acc.  fid 
ch  5'P.  1 1  'f-~ü^o  mp  0 1 


nallabracli  5'P.  1 1?  —  Gompos.  fid- 
bocc  arcus  Ugneus  SG.  107^  {Z'^. 
854);  fidb-chat  muscipula  Ir.  Gl  260 
„literally  wood-cat,  a  humorous 
ivord  for  a  mouse-trap" ;  fid-druimm 
Waldrücken,  Wuldherg,  Gen.  ind 
fid-dromma  SC.  34,  14;  fid-nemed 
ft  sacred  grove  O'Don.  Suppl. 

fidba,  fidhba  falcastrum  Jr. 
Gl.  797. 

fidbae  i.  fithnaisi   Corm.  Transl. 

p.  79  fi. 

>-<-s      fidhaid  Wald.  —  Sg.  Gen.  doip 

P(  yfarcai  fidbaida'  fäl  SG.  p.  J^'i  [tne 

^-^    cinyit  diuHcti  .sT^>r.s-  Jl,ilr.  VIII  320); 

hi   Clithar   Fidbaidi    FIJ.  37;   Dat. 

dulli  for  fidbaid  „leaves  on  forest" 

Per.   CeU.  III  p.   177. 

fidchell  F.  Schachspiel;  ce- 
tharcöir  cetamus  in  fidchell  ocus 
dirge  a  tithe,  dub  ocus  find  forri 
ocus  sainmuintir  cach  la  fecht  beos 
bereas  a  cluiche  Corm.  p.  21 ;  clär 
findruine  and  co  cetheoraib  auaib 
ocus  uilneib  öir,  caindel  de  lic  log- 
mair    oc    fursunnud   doib,    6r  ocus 


arggat  ind  fuirend  bei  forpin  chlär 
TBF.  p.  140,  13.  —  Sg.  Gen  oc 
imhirt  fidchille  FB  Gl:  fidchilli 
SC.  39;  dar  fichille  Schachbrett 
FB.  37  Fg.;  dina  feraib  fidchilli 
FB.  61 ;  82;  Dat.  ar  fidchill  ÄC.45,8; 
Acc.  oder  Nom.  deca  arretha  fian- 
fidchell  SC.  30,  4?  PI.  Nom.  im- 
berthar  fidcella  diin  SC.  3? 

fidchellacht  31  Schachspiel- 
kunst. —  Gen.  büaid  fidcliellachta 
s.  büaid. 

fldedar  s.  fedaim. 

fldg-riud,  carpat  fidgrind  fethaidi 
FB.  45,  47,  p  310,  27  „a  tvood- 
band  ivithe-y  chariot"  O'B.  Crotve 
Siab.  Goncul.  p.  414  {vgl.  grinne)? 

fidot  Espe;  fiese  fhidaite  „a 
loand  of  aspen"  Gl.  zu  fe  Corm. 
p.  21;  bentatar  trifidot  dfa  n-ardaib 
LU.  p.  64a,  32  [sie  schnitten  drei 
Espen  für  ihre  Wugenlenker,  vgl. 
ro  bensat  tri  fid.slatta  findchuill 
illamaib  a  n-arad  LL.  an  derselben 
Stelle  des  TBC). 

Vige  F.  Weben;  weaving  Corm. 
Transl.  p.  76.  —  Sg.  Nom.  fighe 
chethurdhiialuch  TE.  3  Fg.;  Gen. 
im  aiced  fige  uile  i.  comobar  na 
fige  do  garmnib  ocus  do  claiijmib 
i.  na  slata  fige  On  the  Mann.  III 
p.  116  {„for  all  the  toeariny  im- 
plements,  i.  e.  for  all  the  instru- 
ments  used  in  iveaving");  don  mnäi 
igi  ibid.  p.  115.  —  Vgl.  figidöir 
textor  Ir.  Gl.  1095. 

figell  a  vigilia  i.  frithaire  Corm. 
Transl.  p  11,  ein  Name  für  ge- 
wisse Gebete,  vgl.  Stokes  l.  c.  — 
Sg.  Acc.  do  brist  cachain  figil  Fei. 
Dec.  8;  dosgni  slechtain  ocus  cros- 
figill  SMart.  36  („prayers  or  vigil 
tohich  one  makes  on  his  knees  with 
his  arms  stretched  out  in  a  cross" 
O'Cl). 

figim  III  ich  webe.  —  Pass. 
Praes.  Sg.  3  im  cloidcm  corthaire 
i.  assa  figther  in  corrthair  On  the 
Mann.  III  p.  116. 

figlim  ich  mache  figcll,  bete. 
—  Imperat.  PL  1  figlem  legem  ir- 
iiaigtiu  LBr.  p.  261''.  44.  —  Praet. 
Sg.  3  figlis  fut  bcäi  i.  dorigni  fi- 
gill    in    tot    ro    bäi    in    vita    i.    da 


549 


find 


cet  dec  sloclittiu  leis  euch  lai  LU. 
Amr.  III  3. 

fli  es  ist,  f/ieht,  franz.  il  y  a, 
mit  nachfolgendem  Accusativ;  est 
Z\  490.  —  Praes.  Sg.  3  ni  fil 
inilpt  n-einig  dait-so  aiul  TE.  HLU.: 
^  iii  fil  i  n-hErinn  rig  na  tihre  Xj7.  lU; 
ui  til  diib  mnäi  SC.  6;  ni  fil  rigaiu 
catamail  acot-su  SC.  46;  i  n-Ard- 
maclia  fil  rige  Hy.  2,  43;  Ingen  fil 
^  and  Lo.  ÖL  til  and  ri  rüamna  liuden 
SC.  b4,  27fail  di  cbaillig  Hy.  5, 105; 
fil  uaib  nech  SC.  46;  ni  fil . .  fial 
no  terael  FA.  5;  12;  FB.  90; 
SC  ;57,  18;  ni  fil  brig  sin  p.  140,  as; 
■3f  ni  fil  ro  sia  FJB.  89;  L(].  lOj  ni 
fail  dorurme  Hy.  5,  67;  81;  na  fil 
and  allethete  SC.  34,  10;  Seil.  16; 
cia  fil  wer  es  auch  ist  FB.  84;  oft 
relativ  gebraucht:  for  cach  fil 
indi  Hl/.  1,  50;  FA.  4;  5;  7;  9;  14; 
SC.  10;  14;  24;  37,  9;  u;  13;  FB. 
47;  49;  73;  75;  üair  is  tussu  Igech 
as  dech  fil  la  Ultu  FB.  9;  iss  ed 
fil  is  tig  bita  SC.  31,  le;  it  e  fil 
iunut-so  TE.  8  LU.;  p.  140,  24; 
144,  25;  tri  mile  cheöl  n-ecsamail 
cecha  öenclaisse  fil  oc  classcbetol 
imme  FA.  10;  feil  Gl.  zu  Hy.\,  1 
[s.  Nemtbur);  tiri  läin  bi  fail  perer 
cecb  mathiusa  FA.  35;  in  catbir .  . 
ina  fail  in  rigsudi  sin  FA.  11;  ni 
fuil  TE.  8  Fg.;  fuil  limm  TE. 9,bEg.; 
eine  besondere  relative  Form:  na 
buidue  .  .  fili  i  tir  na  nseb  FA.  6 
(filet  LBr.  ;  fila  Three  Hom.  p. 
HO,  19;  filem  Gl.  zu  Hy.  3,  6  zu 
lesen  fil  em?  PI.  3  is  iat  iarom 
filet  amlaid  sin  FA.  24;  25;  27; 
28;  29;  2;  6  LBr.  (.fili  LU.)\  oc 
coistecbt  frit  filet  mnä  SC.  40;  inna 
klinge  hi  fallet  nöi  n-gräd  nime 
FA.  4  (filet  LBr.);  ni  Mlet,  tri 
thrätb  and  ScM.  12. 

flleta  dichterisch,  poetisch; 
cuibdius  fileta  Hy.  5  Praef.  [s.  cu- 
ibdiusl 

Uli  M.  der  Dichter  und  Ge- 
lehrte der  alten  Iren,  vgl.  0' Curry, 
On  the  Ms.  Mat.  p.  2  not.  2;  po- 
eta  Z'^.  255;  filidh  poeta  Ir.  Gl.  1. 
—  Sg.  Kom.  fili  p.  142,  s;  Gen. 
glün  Amargin  filed  p.  328,  7;  Acc. 
cecb  neutiir  lasin  laitneoir  is  deme 


lasin  filid  n-gicdclacb  Corm.  p.  17 
demi;  PI.  Nom.  no  chantais  filid 
p.  310,  7;  Acc.  filedii  SC.  48. 

filidecht  die  Kunst -des  fili, 
Gedicht,  vgl.  0' Curry  On  the 
3Is.  Mat.  p.  2,  not  2;  i.  ecsi  Corm. 
p.  2O  feie;  jJocjMa  L-.  Gl.  833;  Carmen 
ibid.  1002.  —  Kom.  und  Bat  Gl.  zu 
Hy.  5,  94;  Acc.  cipe  dognetb  tria 
filidecht  trilig  moltai  Fü.  p.  III  lu. 

1.  fillim  III  tardo  SG.  145^, 
lento  Pr.  Cr.  561)  (iTl  435).  — 
Praes.  PI.  1  nis  fillem  glun  i  mania 
i  n-dömnaigib  De  hii  LBr.  p.2Ql'^,i.z. 

—  Vgl.  foill. 

2.  fillim  III  flecto;  I  turn,  re- 
turn, imply,  fold,  lorap  O'R.  — 
Praet.  Sg.  3  ro  fili .  .  a  glüni  fo  thri 
Three  Hom  p.  68,  25  (genu  flexit). 

—  Pass.  Praes.  Sg.  3  amal  filter 
SG.  203b  {ut  flectitur  Z\  472).  — 
Inf.  Dat.  sidbalbrat  uaine  bi  filliud 
immi  p.  131,  I6. 

fllliud  erred  näir  LU.  p.  125,  1, 
ibid.  73a,  2,  derg-filliud  erred  nair 
FB.  --lO,  LU.  p.  113i>,  32,  ein  cless 
CuchuUnn's,  „tvhirl  of  a  valiant 
Champion"  On  the  Mann.  II  p.  372. 

fiu  =  vinum  Z\  20.  —  Gen. 
mör  fina  do  öl  SC.  11,  6;  bolad 
fiua  31,  10;  Dat.  lestar . .  cu  flu 
SP.  IV  3;  i^5.  9;  59;  60;  p.  133,  3. 

1.  find,  flnn  weiss,  in  über- 
tragnem Sinne  ivahr,  gut;  fiu  al- 
bus SG.  35b  (Z-\  53).  —  Sg.  Nom. 
tarb  find  SC.  23;  slog  find  forderg 
38,  5;  be  find  p.  132,  3;  banntraclit 
finnp.  145,  5;  Fergus  find  Lg.  18,  29;  ^ 
laecb  find  mör  Sc3I.  lOVH;  fer 
find  firen  FB.  33;  füamain  find 
fuinecbda  FB.  47;  sithbe  find 
p.  310,  28;  Gen.  tri  foglaira  fessa 
find  Fei.  p.  CXLIII  3  {„white 
knoioledge");  Voc.  F.  a  inghiun 
finu  TE.  9,  21  Eg.;  a  be  find 
p.  132,  22;  133,  8;  PI.  Nom.  mnä 
fiuna  FB.  53;  iiatne  finna  forörda 
SC.  33,  11;  beim  Dual:  dia  n-drocb 
finna  umaidi  FB.  47;  p)-  ^It»,  28; 
find«  FB.  50  Fg.;  Gen.  mor  fer 
find  ScM.  3,  10;  oc  sid  bau  find 
p.  131,  25;  SC.  45.  14;  Acc.  arbaga 
finna  Hy.  6,  17  (i.  matbe).  —  Com- 
yos.   mit  Substantiven:   find-airgit 


/.  JUir^^  //^  »^^^  "^  /i^^MTJ^ 


550 


fir 


p.  310,  28;  FB.  50  Eg.\  find-focla 
ir  liS^  fairggfe  find-folt  SG.  p.  112; 
find-nime  Hy.  3,  5. 

2.  flud-  (^as  einzelne  Haar; 
Corm.  p.  32  croicenn.  —  Sei.  Gen. 
im  biin  cacha  finna  tlö  FB.  27; 
PJ.  Dat.  de  finnaib  gabur  Gl.  zu 
Uli.  4,  11  IS.  cilicc);  Acc.  finna 
F^.  91.  —  Compos.  fer  find-chass 
folt-lebor  FB.  45;  47;  folt  fiud-budi 
2J.  131,  20 ;  be  find-fota  La  4.,  ii: 
Fedelm  find-cböem  FjB."52! 

flmla  ifaar  i*'«!  ^j.  CXLIV2G/f.; 
5'</.  iV^om.  ar  rob  e  a  mian  uile 
finda  malach  Silan  do  faiesin  l.  c.  u 
{„a  liair  of  Silän's  eijf/broiv"). 

flnd-choeläu,  cusua  findchoela- 
naib  cammaib  cum  tortuosis  inte- 
stinis  Gild.  Lor.  Gl.  229. 

fiiidfad  Haar.  —  Sg.  Nom. 
findfad  geal  mor  trena  chossaib 
Gl.  zu  cosfind  Fei.  p.  CXLI  29; 
Acc.  cen  findfad  forri  Corm.  p.  20 
foloman. 

finden  Schild;  finneall  imd  fin- 
neann  a  shield  Ö'B.  —  Sg.  Nom. 
^      finden  co  m-bil  öir  Lg.  18.  aj. 

flndruine  ein  Metall,  sieht  weiss 
aus  FB.  45,  steht  zivischen  creduma 
und  Gold  FB.  58.  wird  neben  dein 
Silber  genannt  FB.  50  Fg.  (vgl.  je- 
doch FB.  59  mit  73;  CG.  2);  white 
bronze  (mit  Zinn  oder  Silber)  On  the 
3Iann.  hidex;  fionnbruine  [so  auch 
Lg.  18,  24  Fg.)  i.  präs  go  n-airgead 
buailte  O'Don.  Suppl.  —  Sg.  Gen. 
^  cöica  unga  findruine  Lg.  18,  24; 
ronn  findruine  CO.  2  Eq.;  gipne  f. 
p.  311,  1;  CO  fethain  f.  FB.  50; 
p.  310,  28;  CO  m-bil  f.  SC.  37,  ig; 
findruini  FB.  45;  en  findruini  59; 
cuacb  f.  60;  73;  Acc.  eter  creduma 
ocus  findruini  FB.  58;  eter  findru- 
ini ocus  dergör  ibid. 

ar  flne  Hy.  6,  7  i.  ar  pectha. 

flne  Verwandtschaft,  Fami- 
lie, Stamm;  Corm.  20.  16  dairfine; 
„a  tribe"  fSDon,  Suppl.  —  Gen. 
in  gas  fine  cen  didail  SP.  V  12; 
Dat.  genfid  maccän  dia  fine  Three 
Hom.  X).  98,  23;  Acc.  necb  orcas  a 
fini  Gl.  zu  homieidis  Wb.  28»,  4 
{cognati  Z'^.  53V 

finechas  ül.  Erbschaft,  Nach- 


folge, Recht  der  Familie  oder 
des  Stammes.  —  Sg.  Nom.  nad 
con  fil  finechas  for  Druimm  Leas 
act  cenel  Fetho  Fio,  ma  beith  nech 
bes  maith  diib  Tir.  3  {„succession 
by  relationshi]}"). 

fin-gal  Mord  eines  Stammes- 
genossen  oder  Vertvandten.  — 
Acc.  .  daröne  . .  Aed  Släne  finghal . . 
for  Suibne  mac  ColmfuVi  Three 
Hom.  p.  112,  9. 

fln-galach  a  fratricide,  one 
who  has  killed  a  tribesman  GDon. 
Su2')pl.  —  Sg.  Nom._  ro  -päd  sirsse- 
glach  acht  min  bad  fingalach  Three 
Hom.  p>.  112.  6;  PI.  Nom.  fingalaig 
FA.  25;  Neutr.  athar-oircnidi  i. 
fingalcha  Gl.  zu  parricidalia 
arma  Wb.  I80,  15. 

Ann  s.  find. 

finna  ScM.  21,  43  zu  lesen  fianna. 

1.  fiuuaiin  ich  finde,  mache 
ausfindig.  —  Lnper.  Sg.  2  „finnta 
dünn"  ol  in  fiann  „coich  hi"  Corm. 
p.  34  orc  treith;  „Ni  fetar,"  ol  si, 
,,cid  dernad  de."  „Finta-su  em" 
ol  Ailill  TBE.  p.  15(»,  15;  PI.  1 
Dep.  finnamär..do  cheist  FB.  94; 
3  finnatar  SC.  25?  —  Praes.  sec. 
Sg.  3  CO  finnad  SG.  32.  —  Fut. 
Sg.  3  rod  finnfa  TE.  7  Eg.;  Goid.^ 
p.  102,  9  [LHy.). 

2.  finnaim  II  ich  10  er  de  weiss. 

—  Praet.  Sg.  3  fochartatär  iarom 
bunsaigcorrüscdub  isa  lethim-bätär 
na  finna  'SC.  Schafe)  ocus  finnais 
fö  chetöir  LU.  p.  23'',  27. 

fir  i.   find    {lüeiss)    Corm.  p.   20. 

—  PI.  Acc.  ar  teora  fera  (so  fira) 
ferba  ibid. 

fir  1)  wahr,  wahrhaftig, 
wirklich,  richtig;  verus  Z^.  858; 
2)  N  das  Wahre,  die  Wahr- 
heit, fir  fer  „the  truth  of  men" 
Rev.  Celt.  III  p.  184  (das,  loorauf 
ein  Mann  nach  dem  Comment  An- 
spi'uch  hat?).  —  Sq.  Nom.  1)  bid 
fir  p.  132,  11;  FB.'Q;  mäd  fir  ric- 
fed  SG.  11,  5;  38,  10  (ivenn  es  wirk- 
lich tvahr  ist?):  is  fir  .  .  do  cliungid 
chomraime  chucum-sa  ScM.  16;  ni 
ba  fir  9;  10;  11;  FB.  14;  41;  in 
fir  ist  es  wahr?  ScM.  15;  cinnas 
fir  Hb   7;   rop   fir  Hy.  1,  4i;   ,,fir" 


firaiin 


551 


fis 


•)(~  ar  sc  „wahrhaft i()"  saijtc  er  La.  5- 
fir  iuna  radi-siu  FB.  31;  ro-fir 
wahrlich!  Hy.  1,  39;  41;  2)  cor 
(lamthar  tir  fer  dam  FB.  94;  is 
cöir  fir  fer  do  chomollod  ibid.;  ar 
na  briste  fir  fer  ior  Coinculai'«yZ 
LU.  p.  77^,  7;  „fe  amae"  or  Lugaid, 
m  fir  fer  aui  sin  Rev.  Celt.  111^9.  185; 
Gen.  F.  inna  triuöite  fire  if?/.  2,  12; 
2)  dae  i.  fer  imerta  fir  ar  a  laire 
connach  tarted  a  chomlonn  On  thc 
Mann.  III  p.  518;  Dat.  2)  iar  fir 
TE.  9,  26;  for  fir  do  flatha  TBF. 
p.  152,  5;  for  fir  th'ainich  ocus 
t'anma  ibid.  s;  Äcc.  1)  dar  mo 
brethir  fir  TE.  7  Eg.;  2)  nos  gegoin- 
seom  uli  iar  n-üair  ro  brisiset  fir 
fer  fair  LU.  p.  64»,  33:  nech  uo 
chomollad  fir  fer  frim  FB.  93.  — 
Comp  OS.  mit  Substantiven:  fir- 
brithem  311.  27^,  1;  ffr-deacht  die 
ivakre  Gottheit  Hy.  2,  42;  co  a  fir- 
duchus  fen  Three  Hom.  p.  96,  31; 
na  fir-flath«  TE.  11  LH.;  ind  fir-ög 
die  tvahrhaftige  Jungfrau  Hy.  4,  7; 
for  fir-duine  Gl.  zu  Hy.  5,  ue;  tri 
tir-ecrat  SC.  38;  fir-croith,  ^lem- 
nacht  FB.  9;  ina  fir-etan  ihnen 
grade  ins  Gesicht  FA.  26;  mit 
Adjectiven:  fir-chäin  fäilti  truely 
beautiful  ivelcome  TE.  5  Eg. 

firaim  II  ich  mache  tvahr.  — 
Pass.  Praet.  Sg.  3  ro  firad  Hy.  2,  22. 
—  Fut.  Sg.  '3  firfaider  SC.  27; 
firfidir  a  n-asrubart  in  fäith  verum 
fiet  quod  dixit  propheta  Wb.  13<i 
(^Z-\  476). 

fireu  gerecht,  M.  der  Ge- 
rechte; tirian  justus  Z'^.  778.  — 
Sg.  Nom.  fer  find  firen  FB.  33; 
in  brithem  fireu  FA.  6;  anim  .  .  . 
firen  19  (firiän  LBr.)\  firien  EC.  5 
(gemeint  ist  S.  Patrick);  PI.  Nom. 
ind  fireoin  FA.  18;  34;  16;  Gen. 
inna  firen  FA.  17  (firian  LBr.)\ 
34  LBr.;  firen  33  (firian  LBr.); 
firen  16;  17  (, firian  LBr.);  na  firen 
FA.  2;  fer  firean  Hy.  7,  ig;  Dat. 
d'firenaib  FA.  2;  34. 

ürensKih  justus  Ir.  Gl.  681. 

firend  männlich;  fireann  male 
O'R.  —  Sg.  Nom.  dartaid  fbirend 
ocus  colpach  boiueaud  Corm.  p.  8 
clitliar  set. 


liriuiie  F.  Gerechtigkeit;  ju- 

stitia  ZK   118.   —   Gen.'  ör    firindi 

SC.  23;  Dat.  co  firinne  fin  SC.  25; 

j    iar  firinne  FB.  89;   ar  firinne  93; 

[   Acc.  ni  choraainse  th'irinne  ar  thoil 

daine  SC.  26. 
I       lirmamiut  =  firmamentum  Ir. 
Gl.    749.    —    Sg.    Nom.    firmämint 
jj.  191,24;  Dat.  oder  Acc.  fön  firmi- 
mint  FA.  28;  Acc.  co  firmimint  ibid. 

flrsi  i.  nert  (strength)  Corm. 
Transl.  p.  80;   O'Dav.  p.  87. 

Art,  flurt  =  virtus,  Wunder; 
a  mivacle  Corm.  Transl.  p).  79.  — 
Sg.  Nom.  SC.  34,  6 ;  Gl.  zu  Hy.  5,  75; 
ro  bo  mör  in  fiurt  do  Brigii  Gl.  zu 
ro  bo  amru  di  ibid.  77;  Gen.  denom 
ferto  facere  miraculum  Wb.  12» 
iZ'^.  486);  Acc.  triasiu  firtp.  40,  37; 
PI.  Nom.  ferta  p)-  41,  15;  Gen.  de- 
num  ferte  Gl.  zu  virtutes  ^Vb.  12^; 
fri  denaim  ferta  s.  erlam;  Dat.  do 
fertaib  Hy.  5,  23;  67;  81;  p>.  41,  35; 
43,  21;  45,  1;  48,  22;  fo  na  fertaib 
Gl.  zu  Hy.  5,  23  (s.  cennadarf);  Gl. 
zu  Hy.  6,  6;  Acc.  ni  denat  firtu  üiü 
Wb.  121^  iZ*.  910);  dognith  mör-ferta 
Hy.  2,  33 ;  ferta  ocus  mirbaile  FA.  28. 

flss  M.  Wi ssen,  Kunde-.,  wissen, 
erfahren,  Inf.  zu  fetar;  scientia 
Z'^.  181.  —  Nom.  fis  ocus  eolus  in 
clioimded  p.  169,  29;  is  dolig  a  fiss 
FA.  12 ;  ba  cöir  a  fiss  Gl.  zu  Hy.  2,  3 ; 
.  .  ro  siacht  fis  dö  SC.  32;  Gen.  fri 
foglaim  fessa  find  Fei.  p.  CXLIII  3 ; 
fudumne  ind  fiss  TF&.  5^  (Z'^.  237); 
fri.fegi  fis  SP.  II  10?  fursunnud  fiss 
Lg  3t  Dat.  do  fius  Goid.\  p.  53 
( \Vien~ Gi:^\  dochuaid  . .  do  fis  scel 
I)omnaill  Goid.'^  p.  94, 13  {LHy.\  do 
fiss  scel  amaf/iar  jj.40,7;  Mairetanic 
do.  fis  Elistabeth  Goid.'^  p.  100,  22; 
d't'iss  a  brathar  um  [Etivas)  über 
seinen  Bruder  zu  erfahren  TE. 
1  Fg.;  in  tiri  SC.  13;  mäd  ar  fis 
Labrada  SC.  31,  2;  d'is  cecli  reta  32; 
da  fis  düs . .  zu  erfahren  ob .  .p.  40,  2ß ; 
Acc.  fri  cech  fiss  Hy.  7,  49. 

fis  =  visio;  i.  taidhbsi  O'Cl. 
(Corm.  Transl.  p.  73).  —  Gen. 
adbul  fisi  Oss.  III  3  (i.  aislinge); 
PI.  Nom  doaidbdetar  fisi  doib 
Wb.  27a:  Dat.  hi  fisib  Hy.  2,  u; 
Acc.  na  fisi  sea  FA.  21. 


lissid 


552 


fled 


flssid  ivissend,  ein  Wissen- 
der; fissith  sophista,  catus,  gnarus 
Z'^.  792.  —  Sg.  Nom.  ar  ba  fissid 
"h-  side  Lg.  3 ;  mit  Gen.  p.  328,  i8.  — 
JJavönsih-üssid  nihilsciens  Wl).  29^,  4. 

is  fissid  für  is  fissi  seiendiim  est 
Fei.  p.  XXXII  6. 

flthicen  FB.  68,  u  fidaitcen  Eg.? 

fltliis  F.  Kreishahn,  Bogen; 
fithisi  i.  slighe  . .  ut  est  is  e  tiach- 
tain  itir  na  da  fithisi  i.  itir  na  da 
conair  O'Don.  Suppl.  —  Sg.  Nom. 
ind  fithis  tete  in  peccad  is  hite  {sie) 
in  pian  inna  diglae  Ml.  28«,  19; 
PI.  Acc.  fithissi  Gl.  zu  absidas 
Goid.'^  p.  52  [Wien.  Gl);  tre  fithisi 
23er  tractus  Goid.^  p.  70  {LHy); 
dod  fetis  .  .  hi  fithisi  Hy.  2,  13  {sie 
fiihrten  ihn  in  Bogen  zurück?). 

fithisi  oir  s.  unter  mocol. 

fitliuaise,  vgl.  „fiothnaise  sorcery, 
poison;  bad  news,  detestable  neios" 
O'B.  {die  Bedeutung  poison  scheint 
von  der  etymologischen  Ableitung 
von  fl  herzurühren) ;  fithnais  i.  galar 
gairet,  ut  est:  na  traetha  teidm 
fithnaisi  na  galair  i.  uocha  trao- 
thann  no  nocho  millenn  teidm  galair 
fada  no  gairit  hi,  i.fi  re  indisi  O'Dav. 
p.  90 ;  vgl.  fidbae.  —  Nom.  bid  fid- 
uaisi  la  Fer  Manath  ScM.  15  {im  Ge- 
gensatz zu  airscela);  fithuaise  Fnam- 
naige  ocus  brechtai  Bresail  TE.  13. 

flu  würdig,  gleich;  dignus,  ni 
flu  non  decet  Z'^.  56;  i.  inann 
O'Dav.  p.  84;  i.  cutriima  ibid.  p.  85. 
—  8g.  Nom.  ni  bü  fiu  döib  techt 
don  tig  CG.  3  LU.;  nir  bo  fiu  leis 
er  hielt  es  nicht  für  passend,  er- 
laubt EG.  4;  am  fiu  do  rath  rig 
p.  142,  8;  bä  dam  fiu-sa  SC.  42; 
Bat.  CO  firinne  fiu  SC.  25. 

flugrad  p>raedicere.  Dat.  ut 
di.xit  Moling  oc  fiugrad  na  feile 
Eoin  Fä.  p.  CXXXIV  27.  —  Praet. 
Pass.  Sg.  3  ro  fiugrad  irrecht  Wb.  18« 
{praedictus  in  lege  Z'^.  625). 

flur  s.  siiir. 

dos  liuscad  s.  diuscim. 

1.  Ihiith  Bier,  nach  Corm.  p.  19 
auch  Milch  (flaith  din  dede  for- 
dingair  i.  coirm  ocus  flaith).  — 
Sg.  Nom.  flaith  derg  Gl.^zu  derg- 
laid  Hy.  5,  3«  {für  derg-flaid). 


flaith  F.  1)  Herrschaft, 
2)  Herrscher,  Fürst;  potestas, 
dominus    Z'^.    250.    —    Sij.    Nom. 

1)  SC.  18,  4;  FA.  35;  SP.  V  11; 
sith-laith  Friedensreich  Hy.  2,  19; 

2)  flaith  in  domain  p.  40,  36;  flaith 
adamra  FA.  5;  Gen.  1)  flatha  Hy. 
2,  22;  4,  9;  na  fir-flatha  TE.  11  LU.; 
flatha  De  Hy.  1,  40;  5,  12;  102; 
flatha  nimi  FA.  2;  3;  20;  21;  31; 
33;  34;  umgestellt  nime  flathaiZ2/.5,4; 
Dat.    1)    dollaid    Hij.    5,    10;    Acc. 

1)  ro  gab  üaith  TE.  2  LU.;  hi 
flaith  nime  Hy.  1,  44;   5,   92;   Voc. 

2)  a  rig-flaith  TE.  10,  10.  —  Davon 
an-flaith  der  Unfürstliche ,  nocon 
crred  anflatha  nicht  toar  es  Klei- 
dung eines  Unfürstlichen  SC.  34, 12, 
anflaith  usurper,  tyrant  O'E. 

flaithem  M.  Herrscher.  —  Sg. 
Nom.  flaithem  nime  Hy.  1,  31  [i. 
flaith  eim). 

flaithemuas  31.  Herrscher- 
ivürde;  gloria  Z^.  787.  • —  Sg. 
Gen.  flathemnasa  hErenn  Gl.  zu 
flaiha  Hy.  4,  9. 

fland  1)  roth,  2)  Blut;  blood, 
red  O'R.  —  Sg.  Nom.  1)  bröenän 
fola  fota  fland  SC.  37,  21;  gus  fland 
ferge  Sc3I.  15;  2)  fland  rüad  ferci 
SC.  38;  is  fland  tedma  tromchatlia 
FB.  68,  14;  Acc.  1)  sifis  do  fuil 
fland  tedmand  LU.  p.  I2b^,  23; 
dar  fern  fland  ScM.  21,  32. 

flechud  Nässe,  Begemvetter, 
von  fliuch;  fliuchud  „wet  loeather" 
Corm.  Transl.  p  75.  —  Nom.  tech 
inna  fera  flechud  SP.  III  5;  snigis 
fleochad  p>-  41,  36;  Gen.  flcchuid 
moir  Gl.  zu  anbige  Hy.  5,  33;  Acc. 
cen  flechud  FA.  35. 

fled  F.  Gastmahl,  Fest;  fled 
din  lantsasad  eter  dig  ocus  mir 
„fled,  then,  füll  satiety  botli  of 
drink  and  meat"  Corm.  Transl. 
p.  11;  epulae  Z'^.  53.  —  Nom. 
ind  fled  p.  311,  29;  fled  mör  FB.  1; 
fled  chaurad  FB.  59;  62;  Gen.  na 
flede  FB.  4;  oc  tinöl  na  flede 
FB.  1;  denam  na  fledi  p.  311,  33; 
oc  tochatim  na  fledi  FB.  28;  na 
fleidiu  Temruch  TE.  1  Eg.\  do  61 
mo  flede  FB  6;  taisbenad  inna 
flede  FB.'d;  13;  £es  na  fledi  FB.  27; 


idach 


553 


adai  na  fleidi  p.  311,  33;  Bat.  ic 
rieid  SC.  34,  13;  Acc.  fleid  FB.  2G; 
Scilf.  5;  CO  taisfena  a  tlcd  döib 
FB.  7;  13;  PL  Nom.  Heda  niora 
FB.  55;  Dai.  i  fledaib  in  ex>ulis 
Wh.  271)  (^-2.  245). 

fledaeli,  ?7//.  Finnachta  Fledach, 
„F.  the  Festive"  FA.  32. 

fledaichthith  M.  epulo  SG.  52a 
(Z^.  53). 

fledugud  jM".  epulatio,  epu- 
lari.  —  Nom.  gaibthir  fledugud 
leu  d'adaig  TBF.  p.  150,  4  {„fca- 
sting"):  Dat.  hie  tomailt  ocus  ic 
fledugMrf  TE.  16. 

flesc  F.  RutJie,  Gerte.  —  Sg. 
Nom.  flesc  airgdide  FB.  55 ;  Gen. 
na  fles^ci  FA.  18;  Dat.  co  fleisc 
duir  F^.  18;  rigda  p.  310,  1;  dind 
ech-fleisc  SC.  8;  PZ.  Dat.  co  fles- 
caib  iarnaidib  FA.  15;  di  flescaib 
f/e  lineis  SG.  3b  (Z«.  245);  Acc. 
flescca  ihir  TE.  18;  amaZ  flesca 
öir  ÄC.  31,  10;  Du.  Nom.  di  flisc 
duae  lineae  SG.  3^  (Z^.  246). 

fliucli  nass;  madidus  Ir.  Gl.  675; 
fliuch-dercc  lippus  Z'^.  12  {vgl. 
fliuchaigim  lippio  Z'^.  53).  —  Sg. 
Nom.  cuilche  fliuch  Hg.  2,  31;  _p.  21,2. 

—  Davon  flechud,  fliuchaide  humi- 
dus,  fliuchaidatu  humiditas  Z^.  53, 
fliuchaidecht  liquor  Corm.  Transl. 
p.  9G  idu. 

fo  Praep.  mit  Dat.  und  Acc. 
unter;  sub  Z\  627;  fu  SP.  V  3; 
fa,  fä  s.  5);  oft  mit  Län^/ezeichen  : 
fö  Erind  TK2  LU;  Vö  bithin 
ibid.  5   Eg.;  fö   chind  p.  21,  2;   fö 

^  charput  /SC  37,  5;  fö  mebail  Lp  10-,. 
fö  drochcruth  SC.  29,  22;  fö  mta- 
mail  p.  309,  31;  FB.  1;  30;  »w'« 
nachfolqender  Aspiration:    fo   thu- 

X^  aith  Hjj.   5,  57;    fo   clilith  Lg.   12, 

—  illii  f/ew  Artiicel:  Dat.  ion, 
fond  ifön  charput  i^5.  43;  45;  49; 
fön  alt  SC.  8);  J.cc.  fon  n-  (fön 
slög  FB.  16),  Neutr.  fo  a  n-,  fo  n- 
(fö  a  n-innas  FB.  18;  f 0  a  lind 
SC.  7).  —  3Iit  Pron.  suffixum: 
1.  Sg.  foum  Gl.  zu  issum  Hy  6,  4; 
3.  Sg.  Dat.  Masc.  foa  FB.  i'A; 
foa  suidiu  p.  131,  ig;  fua  FB.  38; 
auf  rigsudi  bezüglich  foi  FA.  7 
(föi  LBr.),  vgl.  ^  IX  A;  föi  p.  48,  24 


(löeg);  fse  Corm.  p.  36  prüll;  fuithi 

s.  fo-chöel;  Acc.  föi  ij/^J^  (.foa  .%J;      >f 

P/.  5  fothib  Threc^Wm: p.  26,  30. 

—  il/rt  angefügtem.  Pron.  posses- 
siv um:    1.    Sg.    fom    l£.  j3j    föm     ;)^ 
ScM.   16;.fot  IüL_2.  tfod   ^^.);i;    ><>^ 
SC.  11,  iV  föt  41;  44,  3;   5.  Sg.  fo 

a  broind  p.  131,  8;  fö  a  reirF-ß.46. 

—  In  der  Composition  mit  Pron. 
infixum:  2.  Sg.  föt  gni  SC.  30,  s; 
3.  Sg.  fan-öcrat  SC.  35;  fod  gain 
SC.  37,  3;  föd  ruair  41;  FB.  56; 
Fem.  fosn-opair  p.  132,  15;  PI.  fus 
rumat  CC.  2  LU.  — 

Gehrauch,  l)  unter,  räumlich: 
fo  nim  ^lnter  dem  Himmel  Lff-  18,  5;  4<t 
»S'(7.  42;  föm  chind  Sc3I.  16;  p.21,2; 
CO  cethri  colomnaib  .  .  foi  FA.  7; 
a  da  coiss  nammucci  fo  brägid 
ScM.  18;  eich  fil  fö  charput  SC.  37,  5; 
FB.  45;  47;  49;  43;  ech  .  .  foa  sui- 
diu j:).  181,  16;  da  lurgain  lomchaela 
lanbreca  fffi  Corm.  p.  36;  comtar 
fodfrci  renna  . .  fon  fraigid  FB.  25; 
fot  galar  . .  in  t-anad  SC.  11,  1 ; 
noco  bia-so  fö  mebail  La.  10 :  -^ 
SC.  29,-  22;  brön  fo  chäi  Kummer 
unter  Klagen  Lg.  18,  2^  co  ro  loisc  ^ 
a  garmain  föi  2^-  48,  21;  tolluid 
cach  ben  fo  chöim  a  celi  unter 
dem  Schutze  FB  21;  SC.  AI;  44,  3; 
mani  fochlither  a  bruth  . .  f ö  a  reir  ~ 
FB.  46;  luid .  .  fon  loch  er  ging 
unter  den  See  FB.  77;  SC.  7;  co 
tue  föi  Lg.  15;,  co  m-bertai  fo  a  >f' 
broind  p.  131,  8  {unten  in  ihren 
Leih);  do  fodail  fön  slög  uile  unter 
die  ganze  Schaar  zu  vertheilen 
FB.  16;  CO  classchetol  aircaingel 
oc  tiachtain  föi  indem  sich  der 
Chorgesang  der  Erzengel  darunter 
mischt  FA.  7;  2)  hinter  dem  Ein- 
flüsse, auf  die  Veranlassung 
von  Etivas:  tanacaisiu  fon  egim 
du  kamst  auf  das  Geschrei  ScM.  11 ; 
p.  144,  12;  iachtais  in  gilla,  tic 
Conall  fo  sodaiu  FB.  39;  40;  egis 
in  gilla,  doroich  Loegaire  fuaFjB.  38; 
fo  sodain  darauf  ]  9 ;  cotlud  dö  fön 
saith  sin  SC.  23.  —  3)  über-, 
durch  Etwas  hin:  fon  m-bith 
über,  durch  die  Welt  hin  FA.  10;  14 
[„throughout  the  world");  Hy.  1,  6; 
fon    bith  Hy.   5,  au;    fön   less  uile 


fö 


554 


föbairim 


r^ 


1 ;  atchlos  fo  Erind  über  Irland 
Imidin  Irland  SC.  37,  13;  TE.  2 
Eg.  u.  ö.;  conna  teilged  a  folt  fo 
agid  damit  nicht  sein  Haar  über 
das  Gesicht  fiele' p.  131.  21;  usci .  . 
do  thabairt  fo  a  süili  TE.  12  LU.; 
tue  a  anail  fothib  TJiree  Hom. 
p.  26,  30;  dorat  fo  meitmain  KWella 
do  seirc-siii  TE.  13  (for  Eg.). 
4)  idiomatisch  in  gewissen 
adverbiellen  Wendungen:  fö 
a  n-innas  cetna  auf  dieselbe  Weise 
{sub  eodem  modo)  FB.  18;  fon 
innas  cetna  FB.  60;  83;  ScM.  9; 
p.  40,  33;  fon  n-innasin  FB.  31; 
Sc3I.  14;  fon  CMmma  cetna  FB.  67; 
fond  ecosc  sin  92;  fon  cruth  sin  57; 
SC.  29;  fön  alt  cetna  SC.  8;  fö 
intamail  Tige  Midchüarda  p.  309,  31 
{nach  dem  Bliister);  fö  chosmailius 
na  Cräebriiadi  FB.  1;  SC.  5;  fö 
Choinculainn  comchosmail  FB.  30; 
fön  samail  sin  auf  diese  Weise 
FB.  57;  65;  SC.  10;  24;  fo  cho- 
mardus  imdai  Conchobair  FB.  3; 
fo  a  comartus  unter  gleicher  Höhe 
mit  ihnen  25;  fo  dagin  iveil  {sub 
causa)  FB.  31;  fo  daigind  wegen 
p.  144,  18;  fö  däig  iveil  FB.  58;  70; 
TE.  6  LU.\  weqen  p.  144,  7;  fo 
bith  loeil  FB.  79;  90;  fö  bithin 
TE.  5  Eg.\  fö  chetöir  alsbald, 
auqenblicklich  {sub  prima  hora) 
FB.  16;  74;  87;  fo  deoid  zuletzt 
{.sub  fine)  s.  deod;  fo  chlith  heimlich 
Lg,  11;  fo  leith  bei  Seite,  s.  leth. 
—  5)  Zur  Bildung  der  Mul- 
tiplicativa:  fo  di  Oss.  I  10;  fö 
di  nö  fö  thri  zweimal  oder  dreimal 
FB.  81;  87;  fä  di  88;  fo  thri  66;  78; 
fa  thri  Hy.  5,  32. 

fö  gut;  i.  bonum  Corm.  Transl. 
p.  79  fochen.  —  Sg.  Nom.  is  fö 
lium  est  bonum  secundum  me 
Wb.  I41J  {Z-\  645);  fö  leo  Hij.  5,  53 
(i.  maithV,  ni  fö  SC.  44,  12;  fo  dia 
i.  dia  maith  Gl.  zu  fiadat  Hy.  1,  u; 
fo  li  gut  die  Farbe  Lg.  18.  1^ ;  cid 
fö  fer  SC.  37,  13  V  Siibst.  is  e  a  fö  in 
fö  thall,  nis  e  a  fo  in  fö  sa  Lat.  Hy.  II 
Pref.  {„his  good  is  the  good  there, 
his  good  is  not  this  qood"  Goid.'^ 
p.  96).  —  Comp  OS.  fö-lith  TE.  14. 

fu-acanim  I  succino  SG.  167^ 


(Z'\  880).  —  Praes.  PI  3  focanat 
SC.  37,  4, 

foacruil)  FB.  49,  p.  310,  19,  lies 
fö  a  cruib,  s.  3.  crii. 

foaini  ich  schlafe.  —  Praes. 
Sg.  3  föid  . .  lasin  n-ingin  SC.  39 ; 
foaid  Hy.  2,  si  (i.  no  chotlad);  rel. 
dind  feiss  foass  in  loech  lea  Corm. 
p.  26  laiches.  —  Imperat.  Sg.  3 
foad  in  ben  let^so  Ln.  12,  —  Praes. 
sec.  Sq.  3  no  foad  'Lq.~ß_^  uo  foied 
CC.  Q'LU.  (no  i&\Aed  Eg.\  —  Fut.  ' 
Sg.  3  rel.  inti  fsefes  lia  mnai  LU. 
p.  127»,  32  {s.  unter  geis).  —  Perf. 
Sg.  3  flu  sopivit  Goid.'^  p.  87  not.; 
PI.  3  feötar  and  ind  aidchi  sin 
FB.  63  (feoatar  Eg.);  69;  feoit 
FB.  57.  —  S-praet.  Sg.  3  fais  hi 
Temraig  ind  aidchi  sin  SC.  27.  — 
Inf.  fess. 

fo-alg-aim  I  ich  schlage  nie- 
der, bin  gliedergeschlagen,  be- 
stürzt; ^onsternor  SG.  146i>  {Z^. 
429).  —  Praes.  Sg.  3  zu  lesen  fa- 
laig  betho  borrbuidne  {sternit  mundi 
superba  agmina)  FB.2i'i  —  Praet. 
Sg.  3  is  nini  foralaig  Gl.  zu  nos 
quos  timor  straverat  Ml.  43'';  fos 
rolaich  prostravit  eos  Hy.  2,  62, 
Gl.  i.  ros  failgestar  (Dep.)  inna 
ligu;  fos  rolaic  ibid.  38?  —  Fut.  sec. 
PL  3  no  failgifitis  Gl.  zu  conster- 
narentur  LHy.  fo.  12a.  _  Pass. 
Praes.  Sq.  3  fomm  älagar  consternor 
SG.  146^  {Z-\  482).  —  Praet.  PI.  3 
ro  failgide  fo  chetoir  inna  huli  ech 
fo  a  marclaigib  fria  lar  Three 
Hom.  p.  76,  29  {„ivere  Struck  down"). 

fobach  i.  tochailt  O'Dav.  p.  88; 
i.  buain  ibid.  p.  91. 

föbairim  (fo-od-berim?)  I  1)  ich 
gehe  an  Etwas  oder  zu  Je- 
mandem, 2)  ich  greife  an, 
3)  mit  oc  ich  beginne?  vgl.  „fobair 
advancement,  rencontre,  underta- 
king"  O'B.  —  Praes.  Sg.  3  1)  füa- 
bair  nith  SC.  31,  ii;  2)  fos  n-opair 
2y.  132,15;  da  fiiabair  galar  CC.iLU.; 
3)  föbair  . .  hicc  sirfecham  TE.  6 
Fg.]  fobair  ic  torsi  moir  12;  PI.  3 
fuabbrait  in  less  TFB.  p.  156,  15. 
—  Imperat.  PI.  1  fuaiprem  inna 
degaid  ibid.  p.  144,  30.  —  T-praet. 
Sg.  3   1)  is   cuice   forobart  in  ben 


fobairt 


555 


tb-cherdaim 


p.  132, 12 ;  2)  tofnbairt  SC.  36  (s.  oben 
da  füabairV  —  Praet.  Sg.  3  foröpair 
oc  dogru  SC.  4i;  PI.  3  fobairsiot 
the]i  attackeä   O'Don.   Gr.  j).  258. 

föbairt  F.  Angriff;  i.  tarraing 
no  tadhall  no  aenfecht,  z.  B.  luatli- 
fobairt  gaclia  srotba  . .  i.  in  fobairt 
luath  dognitbar  tarrsna  in  t-srotba 
O'Dav.  p.  91.  —  Sg.  Acc.  tobert 
fobart  m-bidbad  forro  er  machte 
einen  feindlichen  Angriff  auf  sie, 
s.  unter  fäebur-chles. 

fobartach  a  n  g  r  e  ife  n  d,  An- 
greifer? —  Sg.  Nom.  fobartach 
i'ian  SC.  17;  Acc.  la  faga  feig  fo- 
bartach }}.  310,   39. 

fobith  s.  bith. 

focanat  s.  fo-acaiiim. 

focairt  s.  fo-dierdim. 

föcarim,  fiiacraim  (fo-od-garim)I 
1)  ich  sage  an,  zeige  an,  ver- 
kündige, 2)  ich  verbanne.  — 
Praes.  Sg.  3  focair  nionet  Wb.  16^ 
(Z^.  43Ü);  fod  üacair  id  indicat 
Wb.  11t  (Z-\  885);  PI.  3  fan-öcrat 
sie  zeigen  ihn  an  SC.  35.  —  T-praet. 
Sg.  3  dia  focart  SC.  28;  fus  ocart 
Tir.  8  [jiroscripsit  eos  Z'^.  455).  — 
S-praet.  füacrais  . .  comlond  dö  fein 
F£.  69.  —  U-praet.  Sg.  3?  fuacrii 
don  cath  Coemgen  Hij.  5,  19  {vgl. 
no  thercanad  in  der  Gl.).  —  Pass. 
Praet.  Sg.  3  foröcrad  do  BricrinfZ 
tvurde  angesagt  FB.  13;  foröcrad 
indicatus  est  Wb.  19b  {Z^.  885V  — 
Inf.  föcre  monitio  Z'^.  885;  föcradh, 
fogradh  to  challenge  O'Don.  Suppl.; 
Dat.  na  pa  chondarcell  oc  föcru 
a  pecctha  do  chäch  ne  sit  coniven- 
tia  in  indicando  peccata  cuivis 
Wb.  31e,  '24;  Acc.  lestar  togaide 
fri  foccr«  firinde  Three Hom.  20.4:2,21. 

fochaid  F.  Leiden;  fochith  pas- 
sio  Z\  249.  —  PI.  Dat.  cosna  fo- 
chaidib  Hg.  1,  13. 

focliair  .,presence,  Company" 
O'B.;  a  bh-fochair  icith,  together 
icith,  along  icith  O'Don.  Gr.  p.  288; 
ro  däileadh  iar  sin  fleadh  agus 
feusda  dhöibh  an  oidhche  sin  san 
n-grianän  a  bh-fochair  Ghräinne 
agus  na  banntrachta  Torr.  Dil. 
p.  46;  ibid.  p.  88. 

fo-ehamm  ein  Wenig  krumm, 


leicht  gekrümmt,  vgl.  O'Don. 
Gr.  p.  276.  —  PI.  Gen.  do  thulaib 
a  lurgan  b-fiar  b-focamm  FB.  37  Eg. 

fochanu  s.  loelioiin. 

fo-chas  „slightly  curling", 
folt  fochas  forordha  O'Don.  Gr. 
p.  217. 

fo-chanim  I  succino?  vgl.  fo- 
acanim.  —  Praes.  Sg.' 3  fom  chain 
löid  luin  SG.  p.  203;  fomm  chain 
cöi  menn  medair  mass  ibid.  p.  204. 

fo-cheliiu  occludo?  —  Pass. 
Praet.  Sg.  3  forochlad  Hy.  2,  15, 
„Patrick's  Coming  ivas  a  help  to 
Ireland,  tvhich  had  been  shut  up" 
Stokes,  Beitr.  VIII  2^-  311;  fon  ro- 
chled  do  airitiu  hirisse  Gl.  zu 
conclusi  nos  in  eam  fidem  quae 
revelanda  erat  Wb.  19c  (Z-\  483, 
Galat.  3,  23). 

focheu  loillkommen;  fochen  du 
tiachtain  „welcome  thy  coming!" 
Corm.  Transl.  p.  79;  ni  ba  fochen 
leu  a  forcital  iccas  corpu  et  anmana 
Wb.  30<i,  7;  fochen  Conall  ScM.  15; 
SC.  17,  1;  18;  38;  fochen  in  cath 
FB.  53;  fochen  a  Loegam  FB. 
59;  60;  is  fochen  döib  ScM.  4; 
fochen  duit  SC.  16;  20;  p.  144,  s; 
is  fochen  lend  Lg.  13-  fochen  om  >- 
p.  144,  15;  mochen  doib  p.  40,  23, 
nach  Stokes  für  m'focheu;  ScM.  5;  6. 

fo-cherdaim  I  ich  werfe,  ent- 
sende, lege,  vgl.  Z'^.  1000.  — 
Praes.  Sg.  3  focheird  .  .  in  roth 
FB.  54 ;  amaZ  foceirt  nech  a  setach 
de  Wb.  32c  (^it  ponit  aliquis  vestem 
suam  de  se  Z'^.  1000);  foceird  Condla 
. .  bedg  uädib  FG.  7 ;  focheird  bedg 
cuce  Jjg.  9-  ohne  bedg  ihid.  15;  •jti  ^ 
focherd  a  suilchor  issin  tig  j).  144,  le; 
focheird  . .  cor  n-iacb  n-ein-ed  de 
FB.  87;  foceird  ich  n-erred  ind 
äib  FB.  24;  51;  p.  310,  42;  focerd 
Fergus  cor  F.  macht  einen  Bund- 
gang x>.  144,  4;  focheird  a  mewmain 
airi  TE.  10  XC/.;  focherd  Ailill  i 
serg  de  A.  verfiel  in  eine  Krank- 
heit TE.  6  LU.\  foceird  armgrith 
mör  arrigthech  FB.  15?  PI.  3  fo- 
che?'dat  in  macrad  gair  foa  FB.  64. 
—  Perf.  Sg.  3  fochairt  a  chroisig 
iurvo  SC.  7;  focairt  imroU  ibid.\ 
I   PI.  3    fochartatär    LU.   p.  23^,  27 


föohetöir 


556 


fo-clirothim 


(s.  2.  fiuiiaim).  —  Fui.  Sy.  1  fo- 
chichur-sa  aurchor  dait  LU.  p.  70a,  4 
(fvr  fochichurr,  mit  Assimilation 
des  rd^;  ni  föichur-sa  mo  menmain 
for  öclach  n-aile  i  n-hErinn  itiad-siu 
TBF.  p.  152,  24  (lies:  it  diaid-siu). 

—  Fut.  sec.  Sg.  3  bägais  Cuchu- 
\aind  hi  Methiu  port  iarsiii,  i  n- 
acciged  AWül  no  Medb,  focliichred 
cloich  asa  ,tliäbaill  forru  C.  drohte, 
tvo  er  A.  oder  31.  sehen  würde, 
tcürde  er  einen  Stein  aus  seiner 
Schleuder  auf  sie  iverfen  LU. 
p.  64a,  39  (für  fochichrred,  mit 
Assimilation  von  rd);  doföichred 
traig  n-ecmailt  and  SG.  13(>b  („po- 
situs  est"  Nigra).  —  Pass.  Praes. 
PI.  3  focertar  fiadain  leü  FB.  66. 

—  Praet.  Sg.  3  focres  iniia  bucht 
Hy.  5,  48  (i.  ro  laad);  focrcss  im- 
muir  72  (i.  ro  laadi;  immeid  79 
(i.  ro  laad). 

föclietöir  alsbald',  sogleich, 
s.  dt-  und  ör,  üar. 

fo-chiallaim  ich  versammele. 

—  Praet.  Sg.  3  Dep.  fochiallastar 
EchrtüZ  formna  Isech  n-lilrend  LU. 
p.  13"2a,  16,  Gl.  i.  ro  tinöil,  citirt 
hei  O'Bav.  p.  92  und  p.  63  (ciall 
i.  tionol'i. 

fochich  ScM.  15? 

1.  fochla  „a  throne,  a  distin- 
guished  seat,  any  seat"  O'Don. 
Suppl.,  im  Besondern  1)  Sitz  des 
Helden  auf  der  linken  Seite  des 
Wagens  (s.  2.  fochla),  im  Gegensatz 
zu  faitsi,  dem  Sitze  des  Wagen- 
lenTcers  auf  der  rechten  Seite:  do 
suidhiu  ind  errad  isin  charput  as 
iiomen  a  foclilse,  faitsi  imorro  ainm 
do  suidhiu  ind  arad  Corm.p.  XXXIX, 
vgl.  Corm.  Transl.  p.  80  und  0'Dai\ 
p.  84  fochlu;  2)  Sitz,  Aufenthalts- 
ort, Höhle  von  Thieren:  fochla  le- 
ömhain,  i.  tochailt,  uaimh  no  ionad 
snidhe  leomhain  O'Clery  {O'Don. 
Suppl.).  —  Dat.  tic  in  döel  asa 
fochlai  „the  beetle  comes  from  his 
den"  Fei.  p.  XXXV  {Jan.  15  not.); 
PI.  Hat.  töcaibtis  ind  anmannai 
thentidi  a  cenna  asa  fochluib  LU. 
p.  2.')a,  11 ;  Ace.  in  tan  adcuirtis 
inna  fochloi  ihid.  12. 

2.  fochla  an  tuaiscert(„</ie  north") 


Corm.  Transl.  p.  80,  im  Gegensatz  zu 
faitsi  an  desscert  {„the  south")  ibid. 

6.  fochla  Gl.  zu  flaith  Corm. 
p.  U),  vgl.  fochlu  i.  feinnidh  O'Dav. 
p.  84. 

fo-chlaid  Höhle;  foclilaidh  ca,- 
vicula  Ir.  Gl.  229. 

fo-chlaidim  ich  grabe  aus.  — 
Perf.  Sg.  3  fo  roichlaid  Gl.  zu 
effodit  Ml.  24c,  is. 

ai'  fochlim  p.  141,  6,  zu,  lesen 
arfochlim  tvie  p.  327,  33,  vgl.  in 
chiall .  .  arafocladar  sensus  quem 
profert  SG.  209b  (Z^  981). 

fochlither  s.  foichliin. 

fo-chinare  inquiry,  research 
0'-B.;fochmairc  i.  fiafraighe  O'Clery 
[O'DoH.  Suppl).  —  Sg.  Gen.  fissid 
fochmairc  hi  cerdaib  de  druidechta 
p.  328,  16. 

fo-choel  unten  dünn;  aghaigh 
focaol  forleathan  i.  caol  fuithi  ocus 
ard  uaisti  O'Dav.  p.  55. 

fo-chomair,  „opposite"  Fei.  p. 
XXXII  2,  s.  comair. 

fochonn  Ursache;  causa,  occasio 
Z^.  874.  —  Sg.  Nom.  fochond  a 
gakm-  TE.  10  LU.:  is  e  fochunn 
a  denma  Lat.  Hy.  IV  Pref.  {Goid.'^ 
p.  97);  ibid.  IX  Pref.;  Acc.  triana 
fochann  um  ihretivillen  TE.  11  Eg.\ 
na  catha  alle  ro  briste  trena  fochun 
Lat.  Hy.  X  Pref 

fochrach  mercennarius  SG. 
35a  (Z^  812). 

fochraib  near  O'Don.  Suppl., 
s.  com-fochraib;  uair  ro  fit?r  co 
m-ba  fochraib  dia  etsecht  Three 
Hom.  p  120,  2  {„near  unto  his 
death");  aritchonuairc  Patric  i  fo- 
chraib do-som  Fei.  p.  LXXXIII  29 
(„near  him"). 

fo-chraic  F.  Belohnung;  fo- 
chricc  praemium,  meritum  Z^.  249, 
812.  —  PI.  Nom.  fochraice  FA. 
2;  32;  Gen.  ilar  fochraice  Hy.  7,52; 
2).  170, 24;  ar  cenn  fochraice  Hy.  7, 10; 
Acc.  fochraice  FA.  34;  focraice 
FA.  1;  31. 

fo-chrothim    ich    erschüttere. 

—  Praes.   sec.  Sg.   3  co  fucrothad 

i.  CO   chonscarad  {sie)  Gl.  zu  ut  id 

qitod  S7iadebat  Achitofel  suus  sermo 

i   cassaret   3B.  23b,   u.    —    Praet. 


557 


Sg.  3  CO  forcroth  a  rigthcch  n-uilc    [ 
FB.  2»)  (intr.,  für  fo-ro-chroth?);  zö. 

foclirueh  Oss.  I  ii? 

fo-chrüaid  ziemlieh  hart?  vgl. 
fo-chas.  ^-  Sg.  Nom.  föt . .  focrüaid 
FB.  4it;  p.  310,  19. 

fochuirse  FB.  49,  i).  310,  is? 

'****^'         focul  =  V  0  c  u  1  a .   Wwt ;  vocabu- 

\^-^^,lum,   dictio  Z\  981.   —   5"^.   Nom. 

ijse^  conna  hetai  focul  fort  chend  i  cörai 

Sc3I.   14;    buäd-focol    au    ro  radis 

EC.   1  [ein  gutes  Wort);   PI.  Äcc. 

•^    find-focla  Lg.  3. 

focus  naiie,  s.  ocus.  —  Sg.  Nom. 
däig  rob  fagus  a  cairdess  TE.  16; 
Dat.  i  focus  don  lucht  siu  FA 
25  LBr.  (hi  comfocus  LU.). 

füda  s.  fotha. 

fo-dailim  III  ich  theile,  ver- 
t heile.  —  Praes.  Sg.  3  fodäile  doib 
a  m-biad  TBF.  p.  142,  8.  —  Imper. 
PI.  2  fodlid  dün  TBF.  p.  142,  e; 
focUaid  in  usce  fo  Ard  Macha  Three 
Hom.  p.  74,  24.  —  Praet.  Sg.  3 
forodail  ScM.  ^21,  4;  res  fodail 
ji.  40,  11 ;  ro  fodail  .  .  na  bü  do 
bochtaib  p.  40,  43;  PI.  3  fodailset 
SC.  6.  —  Pass.  Praes.  Sg.  3  fo- 
dailter  SC.  6;  FB  IG;  fodailter 
döib  TBF.  p.  142,  24  („distributicn 
is  made"^.  ~  Praes.  sec.  Sg.  3 
fodailte  p.  311,  35.  —  Praet.  Sg.  3 
ro  födlrtrf  p.  41,  16  {nach  Stokes, 
Three  Hom.  p.  60,  9).  —  Inf.  fo- 
dail. fodil  divisio  Z^.  874;  do  fo- 
dail FB.  16. 

fo-daiuim  I  ich  ertrage;  fo- 
daimim  patior  Z^.  429.  —  Praes. 
Sg.  3  nis  fodaim  nech  Niemand 
erträgt  es  SC.  36 ;  ni  fodmat  Wh.  20c 
[Z-^.  432).  —  Fut.  Sg.  2  fon  didmac- 
siu  Gl.  zu  qualem patiaris  Ml  35^,33; 
.j  ni  fuidema  nihil  patietur  ibid.  56«; 
PI.  1  fodemam  toir  werden  uns 
unterirerfcn  FB.  76.  —  Fut.  sec. 
Sg.  1  cid  din  ar  nach  födemaind- 
sse  Bricio  dorn  athisiugud  SMart.  41 . 
—  Perf.  I)ep.  Sg.  1  fos  ro  damar-sa 
quae  passus  sum  Ml.  39^;  3  ni 
fordämair  FB.  85;  ar  ro  fodamar 
I'su  inti  I'udas  dia  brath  SMart.  41 ; 
Inf.  foditiu  toleratio  Z'^.  264;  Dat. 
hi  foditin  fochide  Wh.  14^  [in  tole- 
ratione  trihulationum). 


fodl)  31.  „arms,  accoutre- 
ments",  i.  arm  agas  ötach  O'Don. 
Suppl.  —  PL  Acc.  eter  cendail 
ocus  fodbu  FB.  84. 

fodbrond  s.  adbroiid. 

fodbuigh  TE.  8  Eg.,  vgl.  „föd- 
bach  to  cut  sods"  O'Don.  Suppl., 
fötbaige  a  cruib  greg  „the  clods" 
On  the  Mann.  III  jp.  195. 

fo-deeht-sa  für  die  Zukunft, 
fortan  TE.  14  Eg.:  SC.  46;  bu- 
decht-sa  Sc3I.  17  H. 

fod^iii  selbst,  s.  fad(}iii. 

fodeng-at  Wi.  Gramm,  p.  76  lies 
for-dengat. 

fodeui  selbst,  dam-sa  fodeni 
TE.  10,  19. 

fodera  efficit  wohl  fod  era  (i'era), 
5.  Sg.  Praes.  zu  fod  rüair,  mit 
Pron.  inf.  d  (s.  unter  6\  vgl.  1.  fo- 
irim;  „cid  fodera  why  is  this?  what 
w  the  catise  or  reason  of  tJiis?" 
O'Don.  Suppl.;  coni  hed  fodera 
fäilti  düib-si  et  dün-ni  Wh.  14'' 
(nonne  hoc  fert  gaudium  vobis  et 
nobis?  Z'^.  748i;  cid  fodera  siu 
„ivhat  caused  that?"  Three  Hom. 
p.  14,  17;  cid  fodei-a  in  muir  do 
imtechtt  duit  Fei.  p.  XXXII  11; 
cid  fodera  conid  soUamain  tiAecht 
Crist  a  hEgipt  ibid.  p.  XXXIV  ig; 
iss  ed  iodera  in  gorta  sin  do-sum 
ibid.  p.  C  9. 

fo-dirc  sichtbar.  —  Sg.  Nom. 
FB.  3;  fodeirc  81;  foderc  16;  88; 
PI.  Nom.  foderci  FB.  25. 

foditiu  toleratio,  Inf.  zu  fo- 
damim.   Vgl.  foitnech. 

fodluig-the  FB.  68,  7  vgl.  dlochta, 
dlugim. 

fo-dord  N.  Brummen,    Mur-  ■ 
ren,  Bass  [vgl.  On  the  Mann.  III 
p.   378\  —  Nom.    fodurd    La.   11.     ■^^^ 
IS^Eg.:   fodord  „murmuring"  Fei.      -"^^ 
p.   C    29;    Gen.    dar    esi    a    foduirt 
post  miirmurationem  suam  Wh.  Ha 
{Z-\  60.,  —  Vgl   an-dord. 

fodordach,  PI.  Acc.  fodordchu 
Gl.  zu  susurratores  Wb.  Ic  yZ'\  60). 

fodrüair  s.  föirim. 

ceu  fodrübu  Gl.  zu  sine  deflexio- 
num  nioris  Ml.  22^,  6  iZ'^.  25).  Dazu 
cen  adba  fir  fodruba  disorchi  Corm. 
Transl.  j).  37  cernine? 


foebor 


558 


fo-gal 


foebor  s.  faebur. 

fo-eg-imlll  ich  schreie. —  Pass. 
Praes.  Sg.  3  foeighther  i.  fogartai' 
O'Don.  Suppl.  —  Praet.  Sg.  3  fo- 
heged  immum  ScM.  13.  —  Im-f. 
foeigem  i.  focra  „to  scream,  notice, 
warn''  O'Doti.  Suppl. 

fo-emaim  I  ich  nehme  an.  — 
Praes.  Sg.  1  foemaim-sea  FB.  34 
(faemaini  Eg.^\  PI.  3  fgetnit-sium 
. .  ani  hi  sin  FB.  78.  —  Praes.  sec. 
Sg.  2  ciar  femtha-so  si  accepisti 
Wb.  Sd  {Z-\  Üb);  PI.  3  no  fgemtäis 
a  anmchardine  lÄ.  32. 

fo-essam  Schutz,  s.  S.  78;  fa- 
osamh,  faesanih  food,  support,  pro- 
tection O'Don.  Suppl.  —  Sg.  Dat. 
ior  a  oessam  dün  unter  seinem 
Schutze  uns  =  mögen  wir  unter 
seinem  Schutze  stehen  Hy.  1,  2  (i. 
for  a  oessitin);  5,  loe;  for  föesam 
rig  na  n-düla  1,  55;  üani  faesum 
Oss.  III  10?  Äcc.  iss  ed  doruach- 
tamar  fort  faesam  sund  TE.  5  Fg. ; 
PI.  Dat.  for  foesamaib  LciAXliQ^Eg, 

fo-essitiu,  Bat.  for  a  oessitin 
Gl.  zu  for  a  oessam  Hy.  1,  2. 

fo-fera  s.  föirim. 
v^  ?  I       foloosal  '  nicht  fo  föisam)  Lg.  5, 12 
/r    *  I  Fe.  si-hlci'Jilc  Lesart  für  dofoethsat. 

do  löctlisat  Lg.  5,  12  s.  tuitim. 

io-füaiatar,  lo-frith  vgl.  füar. 

—  Perf.  PI.  3  fofüaratär  sie  fanden 
CC.  3  LU.  —  Pass.  Praet.  Sg.  3 
fofrith  dö  sie  wurde  für  ihn  ge- 
funden TE.  3  LU.-.,  focress  . .  fofrith 
Hy.  5,  79;   PI.  3  foritha  p.  42,  3g 

fo-gabim,  fagbaim  I  ich  finde. 

—  Praes.  Sg.  2  in  tan  näd  fagbai 
FB.  'J2;  3  ni  fogaib  FB.  47;  ni 
fagaib  p.  31U,  26;  ni  fogeib  FA. 
19;  20;  PI.  3  ni  fogbat  SC.  5;  ni 
fagbat  FA.  30.  —  Praes.  sec.  Sg.  1 
fogabuinn  p.  145,  1;  PI.  3  dus  in 
faigbitis  nech  SC.  21.  —  Praet. 
Sg.  3  Bep.  ni  faigbistar  FB.   30. 

—  Fut.  Sg.  2  ni  fuigeba-su  SC.  42; 
fogheba  TE.  19  Eg.;  fogebu  TE.  10, 3 
Eg.\  ni  fuirceba-su  s.  twrfer  fomsige, 
fiir  fo-ro-gebaV  3  fogeba  FA.  10. 

—  Fut.  sec.  Sg.  2  mäd  cos  trath 
sa  fogebthä  FB.  94;  foghebta  liiin 
TE.  9  Fg.;  PI.  3  düs  in  fugebtäis 
FA.c>Q\  fagebtis  caperent  eaWh.8^ 


{Z'\  874V  —  Pass.  Praes.  Sg.  3 
fogabar  CC.  3  Eg.]  dus  hi  fogbar 
CC.  2  Eg.  —  Imperat.  Sg.  3  fa- 
gabar  uaib  öenfer  FB.  93;  ScM.  8. 
—  Praes.  sec.  Sg.  3  conna  fogbaithe 
FB.  80.  —  Praet.  Sq.  3  co  fagbad 
SC.  29,  6;  8;  u. 

fogaist,"  dreim  fri  fogaist  FB.  30, 
LU.  p.  113i>,  34,  eins  von  Cuchu- 
limi's  cless,  „climhing  against  a 
roch,  so  as  to  stand  straight  at  its 
top"  0' Curry,  On  the  Mann.  II 
j).  372;  „ascent  hy  rope"  O'B.  Crowe, 
SiaJ).  Concul.  p.  439  [mit  Rücksicht 
auf  goiste);  dröira  fri  fogaist  co 
n-dirgiud  crette  for  a  rind  LU. 
p.  73a,  3;  ibid.  p.  125i>,  4.  O'B.  Cro- 
loe  l.  c.  theilt  folgende  Stelle  mit:  Tug 
si  {CuchuUnn''s  Lehrerin  Ducreaun) 
sleagh  rinngeur  coigreannach  chüice 
agus  sathas  ceann  na  sleighe  san 
talamh  agus  a  rinn  ailtnime  suas 
gach  a  n-direach,  agas  dorithlingad 
an  bangaisgideach  go  headtrom, 
aorda,  gur  leig  anuas  i  fein  ar  rinn 
na  sleighe  sin,  go  ttarla  [sie)  a  bucht 
agas  a  bürbruinno  uirthe,  agas  ni 
thug  tolg  na  eirghe  na  eidiughadh 
uirthe,  agas  dobi  a  bfad  ionna 
comnuid  a  n-airde,  a  n-äirde  ar 
rinn  na  sleighe  sin.  Damit  ist  zu 
vergleichen  Torr.  Bh.  p.  88:  Ko 
eirigh  Diarmuid  arna  mhäracb, 
agus  do  rüg  dhä  ghabhail  asan 
bh-fiodhbha  fä  neasa  dbo  ris  gusan 
tulaigh  reumhrcäidhte,  agus  chuir 
ina  seasamh  iad;  agus  an  Mör- 
alltacb,  i.  cloidheamh  Aonghusa  an 
Bbrogha,  idir  an  dhä  ghabhail  ar 
a  faobhar.  Ann  sin  ro  eirigh  fein 
go  hüireudtrom  ös  a  chionn,  agus 
ro  thomhais  ina  throightbibh  ön 
dornchlann  go  a  dheis  tri  huaire 
an  cloidheamh,  gur  thüirling  anuas. 

to-^iL\F.Baub, Bauben, Plün- 
dern; „trespass"  Corm.  Transl. 
p.  73;  i.  gal  co  fi  O'Bav.  p.  89; 
foghail  „plunder,  prey,  injury" 
O'Bon.  Suppl.  —  Gen.  cor  bo 
tualaing  fogla  do  denom  CCn.  7; 
Bat.  du  for  fogail  SC.  13;  PI.  Bat. 
oen  dia  foglaib  sarugud  crossi  hUi 
Shuauaig  Fei.  p.  LXXXVII  29.  — 
Vgl.  di-gal. 


fogamnr 


559 


foichlim 


fog-amur  „a  name  for  tlie  last 
month  in  the  autumn"  Corm.  Tr. 
p.  74.  —  Sg.  Dat.  hi  fogomur  FB.  9. 

fog-ar  s.  fogur. 

fo-gart  FB.  '22?  Zu  der  ganzen 
Stelle  vgl.:  „Rom  alt-sa  cm"  ol  si 
adi  „la  feba  fene,  hi  costucl  for- 
chaini,  hi  fogart  genussa,  hi  cou- 
graim  rigna,  i  n-ecosc  sochraid, 
conid  chucom  bagthir  cach  n-delb 
söer  sochraid  eter  iallaib  ban  büa- 
gnhhi LU. 2}.  124'>,i3.  Vgl  ar-gairim? 

fo-g-arim  I  ich  töne,  rufe, 
drohe,  bedrohe?  —  Praes.  Sg.  3 
fogair  Hy.  1,  6  (i.  fograiges,  i.  done 
tomathium);  fogeir  anggalar  in  uile 
corp  Cam.  (Z'^.  1005). 

fo-gelim  I  ich  grase.  —  Praet. 
PI.  3  CO  n-geltatar  a  n-eich  geilt 
immon  corrthe  ic  Ard  Chuillend, 
CO  n-geltat  eich  Sualtaig  fri  coirthi 
a  tüaid  fer  co  hüir,  ocus  fogeltat 
eich  Couculaind  fri  corthi  aness 
fer  CO  hüir  ocus  connici  na  lecga 
lomma  LL.  43.  ü.  1.  (TBC).  — 
Inf.  Gen.  fer  fogelta  a  bu  ein 
Mann  der  seine  Kühe  grasen  lässt, 
s.  buageltach. 

fog-laid  M.  Rauher,  s.  fo-gal.  — 
Sg.Nom. p.4:l,i9;  Fei  p.LXXXlXn. 

fogrlaimm  N.  Lernen,  Inf.  zu 
fo-gliunn.  —  Nom.  is  reid  foglaim 
in  besgnai  311.  14«=,  ii;  Dat.  do 
föglaim  uird  Petair  ocus  Pöil  p. 
39,  12;  19;  exit  do  loglaim  co  Mu- 
gint  Lat.  Hy.  III  Pref  {Goid.'^p.  96). 

fo-gleiiim I,  vgl.  „foglen  to  ding, 
adhere"  O'Don.  Suppl.  —  Praes. 
sec.  PL  5  is  e  öencharpat  in  sin 
nad  foglentais  dirmand  na  hecrada 
(lies  echrada)  di  chairptib  Ulad  ar 
a  deni  ocus  ar  a  ani  in  charpa«Y 
ocus  ind  erred  arid  suided  and 
LU.  p.  l'22a,  9. 

fo-§:liuiiii  I  ich  lerne  Gl.  zu 
doceor  Pr.  Cr.  5G'i  (Z-\  428).  — 
Praes.  Sg.  3  foglenn  foglennar 
doem  doemar  0  Duv.  p.  92.  — 
Perf  Sg.  3  nad  roeglaind  ac  nech 
aile  LL.  p.  59.  b.  a  (On  the  Mann. 
111  446).  —  Pass.  Praes.  Sg.  3 
foglennar  O'Dav.  l.  c. 

fo-gnam  31.  servitus,  Service, 
Inf.  zu  fo-guiu. 


fognamthid  31.  Diener;  PL 
Nom.  fognamthidi  miiiistri  Wb.  8" 
{ZK  793).   Vgl.  fognomaid. 

fo-gnfu  III  ich  diene.  —  Praes. 
Sq.  3  &mal  fon  gni  ut  servit  Wb.  12a 
(,Z-\  431);  föt  gni  SC.  30,  s.  — 
Imperat.  Sg.  2  fogain  p  40,  39.  — 
Praes.  sec.  Sg.  3  fogiiiad  Hy.  2,  ao;  co 
ro  fhognad  Tlirce  Hom.  p.  10,  20; 
fognad  Hy.  2,  0;  p.  17,  23.  —  Fut. 
Sg.  3  fognife  do  sil-sa  do  sil  na 
cnmailQ  Three  Hom.  p.  54,  ig.  — 
Praet.  Sg.  3  ro  fhogain  do  Three 
Hom.  p.  10,  26;  72,  7;  fodgain 
SC  37,  3;  foruigenai  p.  17,  33; 
foruigeni  servivit  Wb.  13b  ^^a.  463); 
PL  3  foruigensat  serviverunt  Wb.  1^- 
ro   fögnatar   Three  Hom.  p.  92,  15. 

—  Inf.  Nom.  is  doilig  do  neoch 
immalle  fögnam  do  dib  tigernaib 
SMart.  1 ;  Gen.  rect  fognamo  lex 
servitutis  Wh.  3<i  (Z'^.  238);  i  tol- 
tanche  fognoma  do  Dia  FA.  23; 
Dat.  i  fognam  Hy.  2,  5;  oc  fognum 
p.  17,  26;  35. 

rognomaid  M.  Diener;  in  t- 
Oengus  vero  ro  raidsemar  ro  pa 
fognomaid  maith  do  Dia  Fei.  p.  X  30. 

fogomur  s.  fogamur. 

fograigira  III  ich  töne;  GL  zu 
tono  Corm.  Transl.  p.  162  tön.  — 
Praes.  Sg.  3  rel.  fograiges  Gl.  zu 
fogair  Hy.  1,  e;  Dep.  humae  fo- 
grigedar  Gl.  zu  cymbalum  tinniens 
Wh.  12b  (ZI  439). 

fogur  31.  Ton,  Laut;  sonus, 
pronuntiatio  Z'^.  978.  —  Sg.  Nom. 
p.  144,  11;  FA.  14;  fogur  tuinni 
Xq.  17,  25;  Gen.  foguir,  fogair  ^ 
Zi\  978;  Dat.  fon  fogwr  p.  144,  12; 
CO  fogwr  bläith  FA.  13;  Acc.  in 
fogitr  sin  FA.  14;  PI.  Acc.  fogr« 
s.  ecen. 

foicheall,  faicheall  /tirc,  ivages 
O'Don.  Suppl. 

foichlim  mit  Acc.  ich  7iehme 
mich  in  Acht  vor  Jemand  oder 
Etivas,  ich  sorge,    sorge  mich. 

—  Praes.  der  Gewohnheit  Sg.  3 
mairg  nad  foichlend  in  muintir  sin 
FA.  30  („that  heedeth  not").  — 
Praet.  PI.  3  ni  chluinfider  a  n-gudi- 
sium  and  sin,  üair  na  ro  foichlitar 
ar   thüs   cein  ro  bätär  hi   fus  LU. 


foiclil(' 


560 


foirmteeli 


f.  33a,  13.  —  Imper.  PI.  2  foichlid 
ocus  cosrid  hi  far  cridib  Gl.  zu 
diligenter  ciirate  ISTl.  68^.  —  Pass. 
Prues.  Conj.  Sg.  3  maui  fochlither 
a  bruth  FB.  46;  52.  —  Vgl  eroichell. 

foiclilöir  M.  curator.  —  PI. 
Dat.  foichlorib  Gl.  zu  sub  curato- 
ribus  Wb.  Id'^  {Z\  782). 

föidem  Sendling,  Bote  LHy. 
Ämr.   15. 

föidimlll  ic//  scliickc.  —  Praet. 
Sg.  S  du  foid  Tir.  14 ;  ro .  toid 
2)'.'6'.\  12;  14;  ro  fäid  SC.  48;  ro  taid.. 
a  s\nrit  p.  22,  i;  do  faid  Hy.  2,  9; 
föidis  TE.  2  LU.;  FB.  66;  foidsi 
Tir.  14  {misif  cum  Z\  463);  foitsi 
ibid.;  rel.  amal  foedes  in  _n-aingel 
Hy.  1,  33;  Dep.  Sg.  3  ro  faidestar 
Gl.  zu  do  faid  Hy.  2,  9.  —  Pass. 
Praes.  Sg.  3  föitir  Wb.  25^  {mitti- 
tur,  für  föidithir  Z'K  472);  PI.  3 
föiditir  FA.  27  (fuiditir  LBr)- 
Miliar  SC.  24.  -  Conj.  Sg.  3  do- 
roiter  Hy.  1,  34.  —  Praet.  Sg.  3 
foided  Hy.  5,  25.  —  Inf.  Nom.  do 
föidiud-siu  im  dail-se  TE.  12  LU. 

foiffde     mendicatio    Wb.     25'' 


foimtiu  F.  Merken,  Bemer- 
ken, vgl.  töimtiu,  air-mitiu.  —  Sg. 
Acc.  nathir  ar  tbuailchi  ocus  tre- 
huiri  fri  fomtin  cec/ta  amuis  Tltree 
Hom.  p.  42,  24. 

CO  11-don  föir  Hj.  5,  89  Fr., 
fair  LU.,  „iiiay  she  aid  us"?  zu 
fo-riuth?  vgl.  ro  foirestar,  foirithin. 

foirbthe  s.  for-beiiim. 

foirbthigrim   TII   ich   vollende. 
—  Pass.   Praes.   Sg.  3  aui  foirb- 
thigther    qiwd    eonsummatur    Tur.' 
Gl.  45. 

foirctlie  Part,  zu  forcauim. 

foirenn.s.fairenn;  foirinn  Schiffs- 
mannschaft s.  unter  forma;  ind 
fuirend  die  Schaclifujuren  TBE. 
p.  140,  15. 

ro  foirestar  Gl.  zu  reraig  Hy.  5,56 
(^fororaid  Fr.). 

MOS  foirfed  do  biud  FA.  13 
LBr.,  förfed  LU.,  „tvould  suffice 
themwithfood"?  notiöided  TE.  9  Eg. 

föirim  ich  beioirlce,  bereite, 
für  fo-feraim?  —  Praes.  Sg.  3 
huith  cen  seccne  fofera  anfirinne 
Wb.  2a  [esse  sine  cognitione  profert 


(Z'^.   i)\   —   Sg.   Dttt.   iiir    bommar   1   injustitiam    Z'^.    501);    fodera    {mit 


utmuill  oc  foigdi  Wb.  261)  (^Z'K  500 

l'oigdeeh  FB   9? 

foiglig-tir  FB.  46  Eg.   corrupt? 

foil  i  tech  O'Dav  p.  93;  mucc- 
foil  hara  SG.  26  a  {ßtabulum  por- 
corum  Z^.  854). 

foileun  alcedo  Lcyd.  Gl.  [Goid.^ 
p.  57). 

foilet  s.  fil. 

CO  foill  Adv.  langsam  SC.  33,  31. 

foillse  F.  Glanz,  Klarheit, 
=  soillse.  —  Dat.  i  foilse  FA.  5; 
Acc.  a  ro-foillsi  FA.d  (rosöllsiiBr.\ 

foillsigim  III  ich  zeige.  — 
Praet.  Sg.  3  0  ro  foillsig  FA.  21; 
ro  foillsig  31  (faillsig  LBr.).  — 
Pass.  Praes.  Sg.  3  foillsigbthir  TE. 
18  Eg.  —  Praet.  Sg.  3  ro  foillsiged 
FA.  2;  ro  faillsiged  3;  ro  fallsiged 
SC.  45;  PI.  3  ro  faillsigtheä  FA. 
2;  32.  —  Inf.  foilsigud  manife- 
statio  Wb.  3c  {Z'K  13). 

foiltiie  Haar,  s.  folt:  —  PI. 
Dat.  cusna  foiltuib  cum  cupillis 
Gild.  Lor.  Gl.  97. 

foiltiiiii   capillus  Ir.   Gl.  464. 


Pron.  inf.  d,  efficit  hoc)  s.  beson 
ders;  PI.  3  ni  föiret  Wb.  27'1  [non 
efficiunt  Z\  432).  —  Fut.  Sg.  3 
fofirfe  mör  n-imnid  duit  TBE. 
p.  152,  32.  —  Perf.  Sg.  3  foruar 
fäilti  dunni  Wb.  14^  [effecit  gau- 
dium  nobis  Z^  22);  foruair,  fod- 
ruair  he  caiised  O'Don.  Suppl; 
cid  föd  ruair  lat-su  .  .  mo  dimiad-sa 
SC.  41;  üair  isse  fod  ri'iair  a  u-im- 
chüssait  FB.  56.  —  Pass.  Fut. 
Sg.  3  fom  firfider-sa  Gl.  zu  prae- 
parabor  Ml.  o3i>,  10.  —  Praet.  Sg.  3 
„Cichib  foruirethy"olsi.  „Fonroireth 
imned-'  ol  Conall  TBE.  p.  156,  i.  — 
Part  Sg.  Dat.  foiridi  Gl.  zu  deprae- 
stita  .  .  Salute  Ml.  27'',  11;  s.  fairithe. 
do  foirithin  FB.  38  Eg. ;  40  Eg. ; 
CO  fortacht  cach  etail  i.  co  forithin 
cach  glain  Ir.  Gl.p.  151 ;  s.  fo-riuth. 

*    foirmteeli  neidisch,  von  formal; 
invidus  Ir.    Gl.   602.  —    Sq.   Nom. 

.^n    foirmtech    frim    SP.    II    4;    PI. 
'fäSfom.  fris  m-biat  formdig  Lg,  4 
Dat.    ar    foirmdechaib    acnid  Hy, 
7,  38  B.? 


^^ 


i??iff^ 


561 


foisitiu  F.  Bekenntniss;  con- 
fessio  Z'^.  264.  —  Dat.  co  toisitin 
tredatad  Goid.^  p.  101,  «  {Lat. 
Hij  X  Pref.);  Hy.  7,  2  (foisin  LHy.). 

foituccli  imtient  Tliree  Hom. 
p.  84,  14,  nach  Stokes  für  foditnech. 

1.  fola  i.  brat  O'Clcry;  folae 
„cloak"  Corm.    Transl.  p.  7  aithle. 

—  Sg.'NomÄoldii  chain  co  u-dualuiph 
airccit  TE.  3  Eg. 

2.  fola  Gegenstand,  vgl.  folad. 

—  Sg.  Nom.  „Cid  doratais  iua 
tindscraV-'  [or  cach].  „Mo  dealg 
bec"  or  Diarmait.  „Is  bec  iiid 
fola"  or  cach.  ,,Is  ead  a  h-ainm 
diu"  or  in  drai,  „[i.]  Bec  Fola" 
Tochm.  BF.p.  174.  Nach  O'Looney 
ist  fola  an  dieser  Stelle  soviel  als 
coibche  „a  price,  reicard,  gift,  or 
doivry".  Vgl.  „Tochmarc  Begfolad, 
or  Courtship  of  the  Woman  of 
little  doivry"  0' Curry,  On  the  Ms. 
Mat.  p.  283. 

fola  s.  fuil. 

1.  fo-lach  Unterhalt,  Unter - 
Italien,  r^Z.  fu-laug;  folacli  othrusa 
„the  care  and  maintenance  of  a 
wounded  person  hy  him  toho  ivoim- 
ded  him  or  by  his  tribe"  On  the 
Mann.  III  Index. 

2.  fo-lach  Verhüllen,  Verde- 
cken; Cover  or  concealiny  Corm. 
Transl.  p.  77;  vgl.  fullugaimm  abdo 
SG.  22a  (_Z-\  874).  —  Sg.  Dat.  cid 
atä  i  foluch  fond  erlar  sa  LU. 
jSfenn.  1 ;  ar  is  amlaid  böi  Mairend 
ceu  folt,  conid  mind  rlgna  110  bid 
oc  foloch  a  lochta  LU.  p.  52-i,  34; 
Äcc.  cen  folach  Gl.  zu  cen  täide 
Fei.  ProJ.  71. 

dub-folach  p.  310,  37? 

folad  K.  Gegenstand,  Sache; 
substantia,  res  significata  Z-.  981; 
fuluth  wealth  Corm.  Transl.  p.  81. 

—  Nom.  folad  sechta  lais,  secht 
m-bae  cona  tarbh  zi.  s.  tv.  On  the 
Mann.  111  p.  47t);  Äcc.  sluindith  folad 
iud  epert  significatrem  dictio  SG.  25^. 

fo-laig'im  III  ich  verberge;  fä- 
laighim  I  hide,  cover  O'B.;  fullu- 
gaimm abdo  SG.  22^  (Z^  874).  — 
Pratt.  Sg.  3  follaig  immorro  Medb 
a  haineeh  ocus  ni  lämair  taidbsin 
a  gnusi  LU.  p.  81-',  n;   do   ialaig 


a  hingen  iua  taig  Threc  Hom. 
p.  56,  24  [„and  eovered  up  her 
daughter  in  her  house").  Dagegen 
habe  ich  fos  rolaic  Hy.  2,  38  und 
fos  rolaich  ibid.  62  {„abdidit  eos" 
Z'^.  463)  zu  fo-algim  gestellt. 

fo-lämaim  ich  ivage,  unter- 
nehme. —  Fut.  Sg.  o  Dep.  cussin 
fer  folimathar  ior  n-etrain  FB.  33; 
ata  lim  .  .  nech  folimathar  for  m- 
brethugud  75.  —  S-praet.  Sg.  3 
Dep.  CO  folmastar  cach  .  .  aidid  a 
chele  FB  20;  PI.  3  co  folmaiset 
.  .  comergi  debtlia  FB.  29. 

folasai  Schuh,  i.  iarsinni  foloing 
coiss  in  duine  Corm.  p.  22. 

folcalm  III  ich  wasche,  bade; 
hiimecto,  lavo  Z^.  434.  —  Inf. 
Nom.  folcud  lim-sa  dö  Lfl-  l^  cl 
Dat.  do  folcud  a  chind  TEll  LU.\ 
co  folcud  FB.  79;  hie  folcuth  TE. 
3  Eg.\  dia  folccath  4;  11. 

foles  FB.  81  Breite? 

follaig-  s.  fo-laig-im. 

follaigim  ich  vernachlässige. 
, —  Pass.  Praet.  Sg.  3  ni  ro  fol- 
laiged  leo-som  ScM.  5.  —  Part. 
anas  foUaigthe  Gl.  sa  neglecta 
Ml.  64  r. 

foUän  heil,  gesund,  für  fo- 
slän?  fallän  healthy  O'Ä.  —  PI. 
Gen.  ban  find  follän  SC.  45,  u. 

folliucht  Spur;  a  folliucht  Gl. 
zu  a  es  Hy.  2,  s.  —  PI.  Acc.  ros 
leic  na  follechta  salcha  SMart.  30. 

folliiaim  ich  regiere.  —  Praet. 
Sg.  3  Dep.  irru  folluastar  in  quibus 
regnavit  JVb.  13^  {Z'-'.  465).  — 
Fut.  Sg.  3  rel.  fo  fear  falluafas 
Caiiil  Leabh.  na  gCeart  p.  30  v.  l. 
—  Pass.  Praes.  PI.  3  foUatar  {sie) 
Gl.  zu  regi  Ml.  77^. 

follus  offenbar,  ersichtlich; 
apertus,  clarus  Z'^.  788;  Gl.  zu 
menu  Hy.  5,  G3.  —  Sg.  Nom. 
FA.  33;  FB.  41.  —  Vgl.  foillsigim. 

folluur  volo  SG.  146b  [Z-\  438). 

iolm-HüB estimm  ung ,  Absicht? 
is  cian  ar  folmas  diin  insin  Gl.  zu 
praedestinuti  TTT>.  21a  ^Z'^.  787); 
folmais  i.  fobra  i^rgl.  fobairim)  no 
lamachtain  O'Duv.  p.  92.  —  Vgl. 
ocus  in  ri  ic  falmaisi  a  lecun  LU. 
p.  52'',  9  i^und  der  König  beabsicli- 
3G 


folmastar 


562 


tb-naiscim 


tigend  sie  zu  verlassen,  i-orher  geht 
ar  ro  midair  in  ri  a  trecud). 

folmastar  s.  i'o-lämaiin. 

fo-loiscim  III  ich  brenne,  ver- 
brenne. —  Pass.  Praet.  Sg.  3 
foloiscead  in  duine  amail  tenid 
Corm.  p.  32  nescoit.  —  Part. 
follscide  FÄ.  21  (foloistlii  LBr.). 

foloman  no  folman  i.  ainm  don 
aitli  bruit  („for  a  bare  tvorn  cloak" 
O'Don.,  „the  leavings  ofa garnient" 
Stokes)  quasi  folom-find  i.  cen 
findfad  forri  Corm.  p.  20. 

fo-lomm  bloss,  leer;  „folamh 
[sie)  empty,  void"  O'-R.  —  Sg.  Nom. 
(tir)  folomni  FA.  21  LBr.,  folom 
LU. 

folt  M.  Haar  {als  Ganzes,  iväh- 
rend  find  das  einzelne  Haar  ist).  — 
Sg.  Noiii.  conna  teilged  a  folt  fo 
agid  p.  131,  21  {vgl.  p.  311,  2);  folt 
düalach  FB.  45;  in  folt  mar  in 
^  fiach^itjj  dond  FB.  45;  findbudi 
p.  131,  20;  folt  cas  ciardhubh  ,,cur- 
ling  dusky  black  hair"  Torr.  t>h.  p. 
98;  croderg  FB.  45;  falt  forchas 
forruad  p.  311,  1;  folt  fair  am«? 
flesca  öir  SC.  31,  10;  FB.  45;  is 
barr  sobarche  folt  and  p.  132,  23; 
Gen.  oc  tatmech  a  fuilt  TE.  4  Fg.; 
■^  be  fuilt  [buidi]  Lg.  4,^  .2;  Bat.  co 
fult  budi  SC.  337  26;  liriu  feoir  no 
folt  fidbuide  „more  numerous  than 
the  blades  of  grass,  or  the  leaves 
of  trees"  O'Don.  Gr.  p.  370;  Acc. 
folt  FB.  27;  p.  311,  2;  PI.  Nom. 
tri  fuilt  SC.  37,  u  H.  —  Compos. 
fer  findchass  folt-lebor  FB.  45;  47; 
^  Lg.  4,  11;  folt-buide  SC.  44,  11; 
folt-cliain  Gl.  zu  üan-febli  FB. 68,25. 

lollacli  ,,«  toealthy  person" 
O'Don.  Suppl.,  von  folad;  -vgl. 
Becfoltach  p.  140,  27,  Becaltach 
ihid.  10,  feis  tigi  Becfoltaig  p.  143. 

folt-chiap  Lauch  (ciap  =  lat. 
cepe  N.  Zwiebel);  foltchep  i.  barr 
uindiuin,  vcß.  uinneamain  cepe  Jr. 
Gl.  862.  —  PI.  Nom.  foltchipF.B.46; 
amal  bentair  foltchib  fri  lär  tal- 
man  ibid. 

fo-lüamaiu  Fliegen.  —  Dat. 
CO  rsemid  in  cholcid  böi  föi,  co 
m-batar  a  cluma  for  folüamain 
immon  tecli  LIL  p.  127-1.  2s:   Torr. 


Dh.  p.  104,  ig:  Acc.  nos  trialltis 
folüamain  isin  ser  SMart.  22. 

fo-mhäm  subject  O'Don.  Gr. 
p.  277. 

fomÄraaiffiiu  III  ich  unter- 
werfe. —  Pass.  PI.  3  fomamaigter 
Ml  26a,  8. 

fomorach  Me  er  da  m  on;  a  pirate 
O'B.  —  PI.  Nom.  conid  hiiad  {von 
Cham)  ro  genatar  luchrupain  ocus 
fomöraig  ocus  goborchind  ocus  cech 
ecosc  dodelbda  ar  chena  fil  ior 
doinib  LU.  p.  2a,  45.    Vgl.  Tethra. 

1.  fomös  obedienee,  respect,  ho- 
mage  CB. 

2.  fouios  august,  great,  noble  O'B. 
fömösach  dutiful,   obcdient;  au- 
gust, noble  O'B. 

fo-mraith  Betrug  Ml.  28",  12: 
dolus  Z-\  874. 

fömsig-e  FB.  30,  vgl.  fömösach. 
—  Zu  der  ganzen  Stelle  ist  zu  ver- 
gleichen: ni  fuirceba-su  and  fer  ro 
sasad  a  £es,  ocus  a  äs,  ocus  a  er- 
riud,  ocus  a  erüath,  a  erlabra,  a 
äinius,  a  irdarcus,  a  guth,  a  cruth, 
a  chitmachta,  a  crüas,  a  chless,  a 
gaisced,  a  beim,  a  bruth,  a  barand, 
a  büaid,  a  brath,  a  buadrisi,  a  fo- 
raim,  a  fomsigi,  a  fianchoscur,  a 
deni,  a  tarptigi,  a  decrad,  co  cliuss 
nowbair  ior  cach  rind  amaZ  Choin- 
culaind  LU.  p.  58^,  37. 

b^iin  CO  fomus  LU.  p.  llSf»,  36, 
ibid.  p.  1251»,  3,  beim  co  commus 
no  CO  fomus  ibid.  p.  73^,  1,  ein 
cless  Cuchulinn's,  vgl.  ,,beim  co 
famus  cutting  of  his  opponenfs 
hair  off  ivithhis  stvord"  (?)  0' Curry, 
On  the  Mann.  II p.  372.  Zu  1.  fomös? 

fo-uaidm  N.  1)  Binden,  2)  Ver- 
trag, „a  covenant,  contract  of 
marriage"  CDon.  Suppl.;  fonaidm 
niath  näir  LU.  p.  113^,  35,  fonaidm 
niad  for  rindib  sieg  ibid.  p.  125^,  5, 
„coiling  of  a  champion  around 
thebladesofupright  spears"  0' Curry, 
On  the  Mann.  II  p.  372,  ein  cless 
Cuchulinn's,  vgl.  O'B.  Crowe,  Siäb. 
Concul.  p.  444.  —  LU.  p.  73»,  7 
steht  CO  fornadmaim  niad  näir. 

fo-iiaiseim  mit  for  ich  ver- 
pflichte. —  Praes.  Sg.  3  fonaiscid 
iorvo  FB. 16;  77;  PZ.5fonaisccit-sium 


itlior 


f)63 


fair-siiim  FB.  11.  —  Pass.  Praes. 
Sg.  3  fonascar  fair  er  wird  ver- 
pflichtet LU.  p.  721',  la. 

fonaither  s.  1.  fuiuiin. 

foiianiat  Spott,  Spotten;  fo- 
iiamhad  jeering,  mockery  O'B.  — 
Sg.  Gen.  gair  chuitbiiula  ocus  fo- 
namait  FB.  64.  —  Vgl.  fonamai- 
(leach  ridiculosus  Ir.  Gl.  630. 

fo-nig-im  I  ich  reinige;  vgl.  do- 
fo-nug,  -mich  abluo,  laro  Z-.  428. 
—  Perf.  Sg.  3  foneuaig  hEreun 
iathmaige  Hy.  3,  6.  —  S-praet. 
Sg.  3  Dep.  ro  fuuigestar  Gl.  zu 
tbnenaig  l.  c.  —  Inf.  Acc.  dorigni 
a  funech  i.  a  glanad  Gl.  zu  fone- 
uaig l.  c. 

1.  fond  Grundlage,  Boden.  — 
Sg.  Nom.  lebend  .  .  ocus  fond  inich- 
tarach  na  cathrach  FA.  11  („the 
platform  and  loivest  hase")\  Acc. 
Eriu  uli  o  ind  co  fond  „all  Irelund 
from  top  to  botiom  Three  Hom. 
p.  44,  20. 

2.  foiui  i.  druim  no  bonn,  ut  est 
sal  fri  sal  fonn  fri  fonn  O'Dav.p.  83. 

3.  foirn  i.  fada  (lanq)  O'Dav. 
p.  90;  dazu  fond  FB.  47,  49, 
p.  310,  18? 

4.  fouu  i.  fann  O'Dav.  p.  91. 

5.  fouu„«.  tune,  a  sang" Beitr. 
VIII  330. 

6.  fonn  SP.  V  i  {„anxious,  de- 
sirous"  Goid.^  p.  177)'? 

fonnad  „the  frame  of  a  cha- 
riot,  lipon  ichich  was  placed  the 
cret  or  capsus"  On  the  Mann.  III 
Index.  —  Sg.  Nom.  FB.  53;  Gen. 
slicht  fonnaid  FB.  70  (an  fonna  Eg.) ; 
Acc.  fonnad  fri  fonnad  FB.  53; 
PL  Nom.  ogderg  a  fonnaid  FB.  24? 

fonnadh  i.  foghluasacht  no  siu- 
bhal  O'Clery,  „movinq  or  travelling" 
Beitr.  VIII  347. 

founamli  i.  fogluasacht  O'Dav. 
p.  85. 

fouoad  i.  ro  immanad  LU.  p). 
1221j,  38  (fonoad  col  carpait  dün). 

foph  „a  hall  or  boss"  On  the 
Mann.  III  Index.  —  Acc.  iuar  co 
foph  a  thona  FB.  37,  „the  hall  of 
his  rump"  On  the  Mann.  l.  c. 

l.  foi"  Pruep.  mit  Dat.  und  Acc. 
auf,  über;  super  Z'-.  628;  in  den 


3Iss.  fieuu'iltnh'cJi.  f  gexcliricl/ru ;  hc- 
irirl:/  nrsprii mil/cJi  iiii'lil  .Uiiiration. 
—  Mil  (Inii  Arllkrl:  Sq.  Dal.  forsind 
ätb  SüM.  2\,  31;  for.^ind  lucli  SC.  7; 
forsint-sligidjf<'i?.40:  luisiii  t-sncchtu 
Xr/.  J ;  forsin  maig  Lg.  i  S,  3:; ;  Acc.  >f  ^ 
forsin  lic  FB.  11;  forsin  purt 
p.  131,  21;  forsin  loch  SC.  3;  PI. 
forsna  feraib  FB.  82;  forsna' clanna 
Hy.  1,  51;  forsna  dorsi  ScM.  18; 
for  na  dorsi  ibid.  —  3Iit  Personal- 
pjronomen:  1.  Sg.  form,  form-sa 
FB.  35;  74;  ScM.  11;  Gl.  zu 
Hy.  6,  12;  13;  PI.  forni  FB.  41;  48; 
fornd  Gl.  zu  Hy.  5,  89  (s.  itge); 
forond  FB.  46;  2.  Sg.  fort  TE. 
S  Eg.]  3.  Sg.  M.  und  N.  Dat. 
fora  s.  unter  sciath;  Acc.  foir,  fair 
Z\  629,  vgl.  e  S.  510,  Col.  2;  fair 
Hy.  5,  103;  La.  1^-  FB.  90;  fair-  ^ 
seom  FA.  33;  F.  Dat.  fuiri,  Acc. 
forrae  Z'^.  630,  im  Mittelirischen 
furri,  furre  ohne  scharf  durchführ- 
baren Unterschied  zwischen  Dat. 
und  Acc,  vgl.  6  *S'.  511,  Col.  2; 
Dat.  furri  SC.  43;  forri  21;  Acc. 
furre  FA.  31,  forri  LBr.;  fuirri 
Gl.  zu  Hy.  5,  2(j;  PI.  Dat.  foraib 
FA.  28;  foroib,  foruib  s.  S.  512 
Col.  1;  Acc.  forro  s.  S.  512,  Col.  2; 
forro  FA.  26;  28;  fortho  LU. 
p.  35a,  2  s.  unter  comslanaigim.  — 
3Iit  Pron.  2'^oss.,  verwachsen  nur 
mit  1.  Sg.  und  2.  Sg.:  1.  Sg.  form 
dreich-sea  SC.  40 ;  2.  Sg.  fort  chend 
Sc3I.  14;  TE.  ö.  —  Mit  Relativ- 
pronomen: forsa  m-betis  Lg.  7i.  ^ 
forsa  rabi  p.  131,  3.  —  In  der 
Composition  mit  Pron.  infixum, 
z.  B.  1.  PL  for  don  te  Hy.  I,  1; 
for  don  ra  bat  Hy.  5,  104;  3.  PL 
ior  da  corsatar  ibid.  66.  — 

Gebrauch.  Dativ  und  Accu- 
sativ  der  Form  nach  streng  zu 
scheiden,  ist  nicht  mehr  möglich 
{besonders  im  Plural  finden  oft 
Vertauschungen. statt):  feraid  snech- 
ta..  foroib  CC  2  LU.]  oc  ferthain 
forro  FA.  26 ;  techit .  .  for  sparrib 
na  tigi  FB.  57;  dos  leci  foraib 
SC.  7.  In  der  spätem  Sprache 
sind  for  und  ar  zusammengefallen, 
vgL  O'Don.  Gr.  p.  292.  — 

1)  auf,    auf  die  Frage  wo?    a 
36* 


for 


564 


for 


claidib  for  a  sliastaib  SC.  2;  moiig 
buide  faii-  33;  FB.  45;  37;  for  a 
crund,  for  a  claediub  FB.  24; 
etaigc  na  merlech  for  a  n-adarcaib 
p.  45,  3;  FB.  91;  barr  oir  bias 
fort  chiud  p.  133,  13;  a  da  n-ö  for 
;^  a  chind  Lg.^.i  for  a  Lär  FB.  59; 
Ü2;  73;  51;  corra  batar  isind  otrucb 
for  lar  iiid  lis  FB.  25;  82;  15;  44; 
Jflf^  86;  88;  ^iZ:_5Ll5;  ^r  dou  .Ltf.  15; 

forsmd  ^^hScM.  21,  3i;  FB.  10; 
for  brü  in  broga  p.  132,  17;  for 
talmain  .  .  for  nem  auf  Erden  .  .  im 
Himmel  Hij.  6,  22;  dessid  forsind 
airiniuch  SC.  10;  forruib  a  chois 
forsind  Icicc  Hy.  2,  8;  oc  fennad 
"^  löig..for  snectu  L(i.  7 ;  FB.  48; 
82;  con  facca  in  n-ingin  for  ur  in 
tophuir  TE.  3  Eg. ;  for  set  auf  dem 
Wege  Hy.  2,  46 ;  62 ;  doUuid  .  .  forsin 
t-sligid  chetna  er  ging  auf  demselben 
Wege  FB.  40;  p.  21,  30;  luid  . .  for 
lorc  na  tri  carpat  sie  ging  auf  der 
Spur  der  drei  Wagen  FB.  70; 
ScM.  21,  11;  p.  132,  u;  itä  nach 
cumachta  for  a  cul  na  n-en  sa 
SC.  7;  CO  n-gue  gre'ne  fair  FA. 
11;  13;  33;  nöi  crotha  no  tadban- 
tais  fo7Ti  FB.  28;  sudigud  tige 
Midchuarta  fair  FB.  2;  batar  mi- 
thurussa  imda  fair  es  waren  viele 
Widerwärtigkeiten  auf  ihm  FB.  84 ; 
TE.  8  Fg.;  SC.  5;  galar .  .  do  ueth 
fuirri  p.  145,  11;  ro  bo  cheist  for 
\}\tu  FB.  2Ü;  biaid  togal  for  sidib 
.  .  ocus  cath  for  ilmilib  ^j.  131,  3s; 
bid  he  t'aium  bias  for  in  maigh 
TE.  IG;  ro  sassad  leth  meite  fair 
FB.  19.  —  2)  auf,  auf  die  Frage 
ivoliin?  tiagait  .  .  for  cricha  ech- 
trand  FB.  10;  dolUiid  . .  for  fordo- 
rus  FB.  54;  hiid  .  .  for  cuaird  n- 
Erend  TE.  8;  no  cinged  for  a 
chulu  FB.  88;  p.  132,  13;  techit .  . 
for  sparrib  na  tigi  FB.  57;  tolleci 
..fair  FB.  81;  ScM.  11;  SC.  7; 
la  turcbail  a  mätain  fair  FB.  38; 
40;  ro  la  cain  forsna  clanna  Hy.  1,  54; 
fortamlaigid  .  .  for  LoegatVe  FB. 
G9;  84;  tairnid  enlaith  forsin  loch 
SC.  3 ;  FB.  78 ;  do  elsat  for  cothra 
^  fer  u-Alban  Lii.  11 ;  gabaii  forro 
ferta  sie  nehmen  Wunder  auf  sich 
FA.  28;    gabtait  a  sciathu   foraib 


FB.  15;  0  ro  gab  .  .  ceill  for  anad 
FA.  31 ;  dobeir  .  .  a  chend  forsin 
lic  FB.  77;  78;  dobered  formiude 
for  a  erlabrai  SC.  5;  FB.  4ü;  48; 
62;  ainm  a  mathar  tuccarf  iuirre 
TE.  20;  p.  17,  2-1;  doberar  Setanta 
fair  CC.  6  LU.;  oc  ferthain  forro 
regnend  auf  sie  FA.  26 ;  dorochair 
cötlud  form  TE.  12  LU.;  SC.  7;  8; 
conda  tarla  for  a  lethbeolu  FB. 
25;  86;  la  fegad  .  .  fair  auf  ihn 
blickend  FB.  38 ;  47 ;  doratsat .  . 
impidi  fair  FB.  27 ;  dorat  for  men- 
maiü  Aililla  do  ieivc  TE.  13  (fö 
meumain  LU.)\  teidm  mör  doratad 
ior  firu  hErinn  Hy.  1  Praef. ;  tanic 
for  menmaiu  p.  40,  e;  cuire  samla 
fair  FB.  44;  47;  ro  sudigthe  seni- 
stre  . .  ass    for    cach    leth    FB.    3 ; 

FA.  15 ;  bewdacht  for  erlam  Patraic 
Hy.  1,  49—54  (Dat.?).  —  3)  über: 
böi  ri  .  .  for  L&ignih  es  ivar  ein 
König  über  Leinster  ScM.  1;  i  n- 
airdrige  for  hErinn  TE.  1  Fg.; 
des  for  analaib  FB.  30?  is  and 
ba  hadaig  for  feraib  Vlad  CC. 
3  LU.;  artraigid  .  .  in  dubnel . .  for 
Conall  FB.  39 ;  a,mal  fond  rancaibair 
for  bar  cind  ivie  ihr  es  über  euch 
gefunden  habt  FB.  26;  corroimid 
a  loim  fola  for  a  beolu  Sc3I.  16; 
con  batar  na  srotha  don  chrii  forsna 
dorsi  18 ;  maidit .  .  for  na  dorsi  ibid.; 
ro  marb  triar  for  trichait  drei  über 
dreissig  SC.  36  (vgl.  ar);  loim  for 
saith  30,  10;  conggairet  gairm  .  .  fair 

FB.  84  [darüber] ;  ba  si  comairli .  . 
.  .  fo)TO  dies  war  der  Beschluss  über 
sie  FB.  78;  ni  fittV  nech  dib  for 
araile  keine  von  ihnen  ivusste  von 
der  andern  FB.  20  (:vgl.  p.  17,  22"). 
—  4)  Idiomatischer  Gehrauch. 
Unter  Anderem  steht  for  oft  bei 
Verben,   die  mit  for  oder  fo  com- 

ponirt  sind:  ro  forcongart  .  .  for 
sin  nach  n-allaid  sie  befahl  einem 
Fuchs  p.  46,  23;  FA.  2;  31;  oc  a 
n-furäil  foraib  FA.  28;  foram  for 
enlaith  auf  Vögel  jagen  CC.  1  Eg. 
(forim  en  LU.);  fonaiscid  fojTO  er 
bindet  es  auf  sie  =  er  verpflichtet 
sie  dazu  FB.  76 ;  arföcarar  .  .  for 
firu  \iErend  es  ivird  den  Männern 
von    L-land   befohlen    TE.   2    Eg.; 


for 


ößo 


di'a  fäcbail  forsna  fcraib  aile  vm 
sie  den  andern  Männern,  zu  üher- 
lasften  FB.  82;  oc  toibcim  for  Läe- 
gairi  auf  L.  scheltend  FB.  70; 
acht  mani  brister  anfi'r  form  wenn 
mir  nicht  Unrecht  angethnn  werden 
.<ioU  FB.  74 :  94 ;  niebais  riam  forspa 
slögn  SC.  36;  co  tarat  in  t-oinfer 
for  firn  hErencl  Sc3I.  8;  cairighid 
.  .  fair  fein  inni  sin  er  tadelt  dies 
an  sich  TE.  G  Fg.;  obbsat  .  .  fair 
. .  in  cennach  sin  sie  venveigerten 
ihm  die.'ien  Handel  FB.  77;  acht 
CO  n-daimtis  .  .  for  a  breith  voraus- 
gesetzt dass  sie  sich  seinem  Urtheil 
unterwerfen  ivürden  FB.  76;  75; 
comarcbi  forro  SC.  2;  ni  tharat 
frecra  for  in  mnäi  er  gab  der  Frau 
keine  Äntivort  ScM.  3 :  saig  aithgne 
form  p.  144,  a4;  atnaia;h  .  .  aichne 
fair  TE.  12  Eg.\  oc  a  ^däil  for  in 
teglach  in  VertJieiliDig  unter  die 
Leute  SC.  33,  23;  ni  tbesta  form 
es  fehlte  ihnen  nicht  p.  22,  19;  di- 
cheilt  Etäiniu  fair  dass  E.  vor  ihm 
verborgen  war  TE.  18;  imdambart 
fair  SC.  4  {die  auf  dem  See  herum- 
spielten);  imbeir  . .  in  claideö  fuirre 
FB.  86  (er  Hess  sein  Schivert  auf 
dem  Tliier  spielen);  SC.  5;  do  im- 
mirt  mela  forni  FB.  41;  när  bu 
santach  fair  dass  er  nicht  darnach 
begehrte  FB.  90.  —  5)  for  7mt 
einem  Verbalnomen  zur  Bezeich- 
nung einer  Zuständlichkeit  [vgl. 
O'Bon.  Gr.  p.  294;:  cäch  for  crith 
..xeTRi  jeder  zitternd  vor  ihm  FA.  10 ; 
cachnaitir  for  alluamain  sie  sangen 
im  Fliegen  CC.  2  Eg.\  recam  . .  for 
rith  Hy.  5.  93;  lotär  for  erim 
FB.  43;  luid  .  .  for  Siithed  p  143,  1; 
CO  n-dechos  for  iarairEtäinep.  130,30 
(vgl.  „auf  die  Suche  gehen");  in  tan 
ro  thinscanastar  ascnam  co  araile 
inse  mara  hErenn  amaig  for  tecbed 
in  tedma  sin  ««/"  der  Flucht  vor 
dieser  Seuche  Ey.  1  Praef.\  gebid 
for  tecosc  a  daltai  SC.  24;  batar 
for  longais  die  in  der  Verbannung 
waren  p.  17,  17;  ragas  for  astwr 
SC.  44,  1.  Hieran  schliesst  sich 
auch:  for  a  föessam  dün  auf  ihrem 
Schutze  uns  =  möchten  wir  unter 
ihrem  Schutze  sein  Hy.  5,  106;  6,  24: 


form  dreicb-sea  fodein  unter  meinen 
Augen  SC.  AO.  —  61  Adverbielle 
Ausdrücke:  for  leith,  for  leth  auf 
der  Seite,  abseits,  besonders,  franz. 
ä  part,  ar  leith  separately  O'Don. 
Gr.  p.  265,  for  cach  letb  auf  jeder 
Seite,  s.  leth;  for  läim  mnä  Etair 
neben  Eiar's  Frau  p.  131,  5;  for 
lethläim  Nöisen  Lg.  15:  co  m-bäi 
for  a  läim  so  dass  sie  in  seiner 
Geujalt  war  ibid^  19  j^  bis  for 
deis  Labrada  zur  Bechten  Labrid's 
SC.  11,  3  (ar  a  läimh  chli  on  his 
left  hand  O'Don.  Gr.  p.  293);  ni 
chumaic  tra  nech  for  bith  Niemand 
in  der  Welt  FA.  6  LBr.  (isin  bith 
frecnairc-sea  LU.);    for  tus  zuerst 

FA.  3  LBr.  (ar  thüs  LIO;  p.  42,  35: 
for  cind  in  chinedu  döenna  ante 
genus  humanum  FA.  15  LBr.  (ar 
cind  LTJ.)\  for  a  cbind  für  ihn 
TE.  5;  for  gniiis  doib  ihnen  gegen- 
über FA.  15  LBr.  (fri  gnüis  do 
gniiis  döib  LU.). 

2.  for  sagte  er,  inquit;  for  jjro- 
fatur  South.  29a  (Goid.'^  p.  58); 
ivechselt  mit  or  und  ol,  vgl.  S.  84, 
110,306;  for  seFB.27;  38;  73;  76; 
for  Bricrm  FB.  25;  31;  33;  34; 
35;  36;  38;  for  in  gilla  FB.  38; 
39;    40;    for   hoegatre    fria    araid 

FB.  36;  for  siat  FB.  41;  76. 

I       for  11-,  far  n-,  bor  11-,  bar  11- 
i   Pron.  poss.   euer;    bar  n-,   far  n- 
j   vester  Z^.  339;  for  n-atho  p.  142.  21; 
j   FB.   33;   66  (bar  n-  Fg.);   for  m- 
i   briathra  FB.  29;   for  m-brethugud 
j    66 ;  75 ;   as   for  n-gnimaib  FB.  41 ; 
far  trommacht  ScM.   21,  1;  3;   for 
I    raratraid  SC.  LS;   FB.  75;   du   for 
fu-;iil  SC.  V.'r.  etniib  far  n-dis  Lg.  9 
Hinter   I  ndi   zwricn):    iiar   n-inecE^ 
gceso  p.  142,  21 ;  bor  rüsc  p.  40,  30 ; 
for   bar    cind   FB.   26;   do   bor  m- 
brethugud  FB.  öl.   —    Sehr  merk- 
ivürdig   ist   uair   ro    ucsaid-se    for 
n-UloicZ  weil  ihr   Ulten  euch  aus- 
gezeichnet habt  FB.  93?  —  Dieses 
nämliche  Pronomen  kommt  auch  in 
der  Form  bar,  bor  als  Verbalobject 
vor,  an  Stelle  des  einfachen  -h_  (s.  si, 
sib):  ni  ro  bar  fachlisem  Sc3I.  5;  no 
bor  mairfither  Xy.  i:ji  ro  bur  fucc  CC. 
5  Eg.  Dazu  «HcTTatäTbair ecen  FB.  7? 


forail 


566 


forbo 


forsiil  excess,  stiperfluity  Oll.  s. 
for-öil.  D«5H.  ui  forail  lind  Fjß.  62  jEJry.? 

1.  for-aii'e  Bewachen.  —  Sg. 
Dat.  ro  gab  ga  foi'uiri  ocus  ga 
forcoimet  FB.  36  Erf. 

•2.  foi'-aire  „watch,  sentry, 
guard"  O'Don.  Snppl.  —  Pl. 
Gen.  dar  Bernaid  na  Forairi  FB.  36. 

for-aitli-met  N.  Erinnerung, 
Gedächtniss;  memoria  Z^.  881; 
Gl.  zu  taith-met  Hj/.  1,  is.  —  Sg. 
Nom.  lith  ocus  foraitlimet  s.  unter 
ecmong;  Äcc.  cen  nech  dimm  ses 
dimchlaind  frim  foi-aithinetilf?.23'^9 
[ohne  Jemand  aus  meiner  Zeit,  von 
meinem  Geschlecht  zu  meinem  Ge- 
dächtniss). 

f or  -  aitb  -  miniur  III  Dep.  mit 
Acc.  ich  hin  eingedenk,  er- 
10 ahne.  —  Praes.  Sg.  3  foraith- 
minedar  Gl.  zu,  memor  est  Ml.  11^,  23. 
—  Perf.  Sg.  3  ni  ru  foraithmenair- 
som  a  firinni  fadessin  Gl.  zu  nus- 
quam  hoc  ita  justiiiae  suae  meminit 
Ml.  24a,  17.  —  Pass.  Sg.  3  furaith- 
m enter  Gl.  zu  dignus  memoria 
ducitur  Ml.  17b,  23;  foraithmontar 
Muire  „Mary  is  commemorated" 
Fei.  Sept.  8  (foraithmenedar  i.  do- 
cuimnigbedhar  Threelr.  Gl.  p.  136); 
is  e  scel  foraitlime»tar  bic  LHy. 
fo.  12^  {Goid.^p.  70);  Felp.  LXXXV4; 
PI.  3  foraithme«atar-som  . .  a  foram- 
cliss  FB.  86,  forraitmenedor-som  Eg., 
„he  then  executed  his  form-chleas" (?) 
On  the  Mann.  III  p.  78;  forath- 
mewadar  87,  foraithmeHatar  Eg. 

foram,  „forum  motion"  CfDon. 
Suppl.  —  Dat.  in  luing  ina  foram 
s.  unter  forma. 

fo-ram  Jagen?  vgl.  fus  rumat 
CC.  2  LU.  —  Sg.  Nom.  foram  for 
enlaitb  CC.  1  Eg.;  p.  143,  s;  forim 
en  CC.  1  LU.;  Äcc.  foraim  FB.  30, 
vgl.  tinter  fömsige ;  ni  fogbat . .  anaill 
acht  foraim  en  . .  do  tliabairt  fornd 
SC.  5  („bird-catching"  O'C). 

forain-cless,  PI.  Nom.  foraith- 
me)iatar  a  foramcliss  FB.  86,  87? 
vgl.  foram. 

foramies  SC.  31,  7? 

foraii  p.  131,  15  V  „prancing" 
0' Curry  On  the 3Iann.lll  p.  162,  vgl. 
fosenga  forlethna  fornlncha  FB.  45. 


foniu  anger,  foränta  angry  O'R. 

for-ärd  sehr  hoch.  —  PI.  Nom. 
forardu  .  .  a  dha  gdaluinn  TE.  4 
Eg. 

for-arg-at  aufgelegtes  Silber? 

—  Gen.  sithfe  find  forargit  FB.  47 
(„richly  mounted  insilver"  Sidlivan). 

—  Vgl.  forörda. 
foras  s.  forus. 
ioX'k^'Availl  pr  oficio.  —  Praes. 

Sg.  3  foräsa  Gl.  zu  in  tantum  pro- 
ficit  iniquitas  Ml.  29a,  lo.  —  Conj. 
PI.  3  foräsat  Gl.  zu  proficiant 
ibid.  40b. 

forll)a  s.  forl)e. 

I'orbachaim  ich  vollende.  — 
Praet.  PI.  3  c?«ra  forbachsat  ord 
na  batsi  Tliree  Hom.  p.  58a,  3. 

for-biielid  sehr  erfreut,  s.  fäe- 
lid.  —   PI.  Nom.   forbselti  FA.  33. 

—  Adv.  CO  forbäilid  FA.  31. 
for-baelte  F.  hohe  Freude.  — 

Sg.  Dat.  CO  .  .  forbajlti  FA.  16 
(failti  LBr.). 

for-baeth  sehr  thöricht  Corm. 

p.   36,   42. 

forbailtech  sehr  erfreut.  — 
PI.  Nom.  forbailtig  FA.  33  LBr. 
forbairt  s.  forl)ai't. 
foi'l)aiida  rechte  secta  legis 
Wh.  1^  (Z'\  874),  scela  et  senchaissi' 
et  forbandi  Gl.  zu  non  intenden- 
tes  iudaicis  fabulis  et  mandatis 
Wb.  31^,  27;  vgl.  forbann,  „bad  or 
false  lato"  O'Don.  Suppl.    Hierher 

!   forbönd  EC.  3? 

I  forbauuach  dem  heidnischen 
Gesetz  entsprechend?  —  Adv. 

;  itconnairc  corp  araile  gentlide  no 
bertba  co  forbannach  dia  ädnocul 
SMart.   24    {„he   beheld    a   certain 

t   heathen  corpse  borne  with  evil  rites 

i    to  its  grave"). 

1  for-bart  Zunahme;  aholitio 
Z'^.  875.  —  Dat.  ainm  Patraic  an 

j   erdraicc   atä-som   ior  forbairt  Fei. 

1   Prol.  171   Laud;  Acc.  forbartt  na 

I   teoru  m-h\iadan  p.  144,  22. 

forbartach  ertvachsen;  Sg. 
Acc.  F.  forbartaig  Gl.  zu  exoletam, 
virginem  SG.  173a  {Z\  875). 

forbe  perfectio  Z'^.  874.  — 
Dat.  iar  forbu  in  gnimo  Ml.  15a,  5; 
iar    foj'ba    mo    botliad    Gdd.    Lor. 


tor-l)i 


587 


Gl.  8;  Acc.  cur  bam  seaa  tri  forba 
mo  bethad  ibid.  Gl.  2(j(). 

f or-beiiim ,  -feiiim  I  ich  voll- 
ende,  mich  iiitr.  tvie  (jr.  öiaxelw. 

—  Perf.  (?)  Sg.  3  o  ra  forba  .  .  a 
gnimrad  p.  42,  26.  —  Fnt.  Sc/.  3 
iss  ed  aium  forbia  co  bräth  EC.  7; 
Three  Hom.  p.  18,  8  („shall  abide 
for  ever").  —  Pass.  Praes.  Sg.  3 
forhsumr  2}erficititr  Ml).  14«!  {Z'\  874); 
ani  forfenar  quod  consummatur 
Tur.  45.  —  Praet.  Sg.  3  o  ra  for- 
bad  soUamain  na  cäsc  Three  Hom. 
p.  66,27;  ro  forbanad  Fei.  p.  CLIV  13; 
PI.  3  ro  forbaide  Gl.  zu  forcennta 
Fei.  Prol.  87.  —  Part,  foirbthe 
perfectus  Z^.  874;  sechmadachte 
foirbthe  praeteritum  perfectum  Z'^. 
989;  huar  bis  aram  foirbthe  ind 
aram  sede  Goid.'^  p.  52;  ires  forp- 
thi  Three  Hom.  p.  36,  3 ;  vgl.  foirb- 
thigim.  —  Inf.  forbe. 

for-biur  I  ich  nehme  zu.  -*- 
Praes.  Conj.  PI.  3  ar  na  foirbret 
Gl.  zu  ne  insolescant  311.  27^,  c. 
Praes.  sec.  Sg.  3  forbered  p.  130,  27; 
cec/j  ni  frisä  comraiced  a  läm  no 
forbred  Three  Hom.  p.  58,  13.  — 
T-praet.  Sg.  3  forbairt  p.  112; 
for-ru-bart  Gl.  zu  inolevit  Ml.  33«,  10 
{Z'^.  875).  —  Praet.  Sg.  3  ar  ro 
forbair  Gl.  zti  adultus  LHy.  fo.  7<i 
{Goid.^  p.  65). 

for-brat„a  cloak,  upper  gar- 
ment"  O'B.  —  Acc.  a  for  brat 
Hy.  5,  34  (i.  a  cocholl). 

for-brec  sehr  bunt,  scheckig. 

—  Sg.  Nom.  ara  .  .  forbrec  p.  311, 1 ; 
PI.  Nom.  da  ech  . .  forbreca  FB.  45; 
p.  310,  15. 

for-l)risim  III  ich  breche,  un- 
terdrücke. —  Praes.  sec.  PI.  3 
sech  ni  coimnactar  ar  namit  son 
fortan  bristis-ni  Ml.  135^  {nur  dass 
unsere  Feinde  es  nicht  vermochten, 
[sonst)  würden  sie  uns  unterdrückt 
haben).  —  Inf.  forbrisiud  dligid 
SG.  181a  (infractio   legis  Z'\  224). 

for-biiitle  Gl.  zu  intentivum 
SG.  221^  (Z-\  5). 

forci'iine,  hi  costud  forchaini 
LU.  p.  1241),  15  (s.  unter  fogart), 
FB.  22,  schtverlich  zu  „forchaoin 
F.  u  catch  or  qiiirk  of  ivords"  O'B.? 


forctlu  i.  uball  O'Buv.  p.  94. 

for-canim  I  ich  lehre;  forchun 
doceo  Wb.  10a  (Z-\  428).  —  Praes. 
Sg.  3  forcain  Wb.  27«.  9;  forchain 
Wb.  8«.  —  Partie,  foircthe  doctus 
O'Don.  Siqipl.;  Acc.  drüthlach  la 
feinn  forcthi  Corm.  p.  34,  36.  — 
Part,  necess.  is  forcanti  intimandum 
est  Cr.  33(1  {Z'^.  480)  neben  bed 
foircthi  Gl.  zu  imbuendam,  studiis 
Ml.  59  r.  —  Vgl.   Wi.   Gr.  §  361«. 

for-cas,  for-chas  sehr  lockig 
p.  311,  1. 

forcel  FB.  52  s.  orcöl. 

forcell  s.  for-g-ell. 

for-cend  M.  Ende;  forcenn  finis 
Z'^.  875.  —  Hat.  hi  foirciunn  in 
fine  SG.  18b;  asbert  iarom  Scathach 
friss  iar  sin  ani  arid-böi  dfa  forciund 
LU.  p.  125^,  8  {was  ihm  zu  seiner 
Vollendung  fehlte,  arid-böi  zu  es- 
bat?);  don  forbai  ocus  don  fovciund 
tsaineraail  dorat  fa  deoid  ior  a  rith 
m-buadai  Three  Hom.  p.  96,  29; 
Acc.  cen  forcend  FA.  8;  34. 

forcennim  ich  ende.  —  Pass. 
Praes.  Sg.  3  ni  foircnithser  nach 
rann  ög  indi  Gl.  zu  cum  nulla 
syllaba  .  .  in  perfecta  dictione  in 
eam  (nämlich  h)  desinat  SG.  6^,  29. 
—  Praet.  Sg.  3  ro  foirbthiged  ho 
Christ  ocus  forcuad  in  gnim  tind- 
arscan  lohain  Tur.  Gl.  49;  PI.  3 
forcennta  Fei.  Prol.  87. 

for-cetul  N.  Lehre,  Lehren, 
Inf.  zu  for-canim;  forcital  doctrina 
ZK  223.  —  Sg.  Nom.  forcetul 
FB.  30;  FA.  32  (precept  LBr.)\ 
forcetol  ibid.;  Dat.  do  forcetol  na 
n-anmand  die  Seelen  zu  belehren 
FA.  33;  Acc.  triana  forcetul  FA.  32; , 
tri  forcetol  brethre  De  FA.  23 
(precept  LBr.). 

forcha,  „farcha  thunder-bolt,  a 
flash  of  lightning"  O'Don.  Suppl.  — 
Sg.  Nom.  tarlaiced  forcha  tened  .  . 
ina  chend-sit/w  Three  Hom.  p.  28,  21. 

forchain,  forchun  s.  for-caniui. 

forchas  s.  for-cas. 

forcnii  servat  SG.  188^,  forcmat 
servant  ibid.  50»  (Z^.  882),  von  for- 
com-öim,  s.  comet  und  for-com^t. 

forcuad  s.  for-ceuuim. 

for-coem-uacair   Perf.   Dep.    es 


568 


for-dull 


geschah;  for-com-nacair,  -nucuir 
factum  est,  accidit  Z'^.  451;  caom- 
nacair  i.  rainec,  atfet  Menn  doib 
a  scela  amail  forcaomnacair  O'Vav. 
p.  64;  amal  forcöeninacair  do  Loe- 
gairiu  FB.  83 ;  ciniias  forcsemnacair 
FA.  12  (forcoemnacar  LBr.)\  PI.  3 
huare  forcomnactar  qnia  facta  sunt 
Ml.  51d.  —  Fut.  sec.  Sg.  3  resiu 
forchuimsed  Wb.  4tl  {antequam  fieret 
Z\  S82). 

forcoll  s.  forgell,  foreell. 

for-comc't  Bewahren,  Be- 
wachen, Behüten;  observatin 
Z^.  250.  —  Dat.  do  forcomet  cach 
dorais  FA.  15;  ro  gab .  .  ga  for- 
coimet  FB.  36  Fg. 

for-con-g-arim  I  ich  befehle; 
forcongur  praecipio  Wb.  19<ä,  for- 
chongrimm  ibid.  9<i  (Z^.  428,  429). 

—  Praes.  sec.  Sg.  3  no  forcongrad 
flirre  der  ihr  befahl  FA.  31.  — 
Praet.  Sg.  3  dia  ro  forcoingair . . 
for  ainglib  FA.  2  (forcongair  LBr.). 

—  T-praet.  Sg.  3  ro  forcongart . .  ior 
sinnach  n-allaid  p.  46,  23.  —  Fut. 
Sg.  1  „forconger-sa  foruib"  or  Cu- 
chulainn  „mani  thisiur-sa  fein  co 
tistai-si  ar  mo  chend"  Bev.  Celt.  111 
p.  181. 

for-con-gur  Befehl,  Befehlen. 

—  Sg.  Acc.  la  forcongw  m-Brigte 
p.  46,  25. 

for-cor  Vergeivaltigung?  for- 
car  violence  O'R.;  forcor  macdachta 
s.  unter  bi ;  di  forcuir  a  mna,  a  ingini 
„for  the  violation  of  his  wife  or  of 
his  daughter"  On  the  Mann.  111 
p.  482. 

forcracli  faux  SG.  24^. 

forcraid  Uebermass,  Ueber- 
fluss;  excess  O'Don.  Suppl.  — 
Gl.  zu  eräin;  vgl.  imm-forcraid.  — 
Sg.  Nom.  Hij.  5,  88;  ni  forcraid 
cairde  FB.  56;  „Cia  do  chomainm- 
siu"  or  se  „a  banscäl"?  „Cailb"  or 
sisi.  „Ni  forcraid  anma  son"  ol 
Conchobar.  „Eche  it  ili  mo  anmand 
chena"  LU.  p.  86»,  23:  Bat  co 
forcraid  for  deg  lan  a  duirn  do 
FB.  37  Eg. 

for-crith  s.  fortacrith. 

l'orcroth  s.  fo-chrothim. 

forcsi  s.  faircsi. 


foretlie  s.  for-cauim. 

for-cuirim  111  ich  v er gev) al- 
tige, thue  Geioalt  an?  vgl.  for- 
cor. —  Praet.  PI.  3  ior  da  cor- 
satar  Hy.  5,  66,  Gl.  i.  for  ro  chuir- 
setar  (fordagoirsetar  Fr.  für  for 
da  g-coirsetar).  ^,_^ 

fordail)  La   12  Fa.?  ® 

for-datli'i''ar(^e.  —  Sg.  Nom. 
fordath  fola  SC.  37,  3  {,^the  deep 
colour  of  blood"  O'C). 

for-derg:  sehr  roth.  —  Sg.  Nom. 
slog  find  forderg  SC.  38,  5;  PI 
Nom.  fordeirg  a  fortgse  FB.  24, 

for-ding-air  significat;  flaith 
din  dede  fordingair  i.  coirm  ocus 
loimm  Corm.  p.  19;  ferb  i.  trede 
fordingair  ibid.  u.  ö. 

for-diugim  1  opprimo,  s.Beitr. 
VIII  331.  —  Praes.  PI.  3  fordengat 
Gl.  zu  opprimentes  Ml.  29=^,  13.  — 
Perf.  PI.  3  läse  for  ru  dedgatar 
Gl.  zu  obprimendo  Ml.  63".  — 
Pass.  Praes.  Sg.  5  fordengar  Gl. 
zu  deprimitur  Ml.  bl^.  —  Fut. 
Sg.  3  fordiastar  i.  digail  O'Dav. 
p.  85;  PI.  3  for-n-diassatar  Gl.  zu 
opprimi  Ml.  39^  (^^  1095).  —  Inf 
I)at.  dia  fordinge  LU.  p.  18,  19. 

for-diucallsi    {Nom.    PI    Part) 
absorpti  Ml.  50 r;  dazu  das  Fu- 
turum: Sg.  3  ar   nacht  fordiucail 
in   fer  somrate  ne  te  opprimat  vir 
dives  311.  36»,    PI.  3   fortara    diu-        . 
ciiilset-sa  Gl.  zu  vorare  me  faucibus       | 
non  morantur  Ml.  44e;  Pass.  PI.  3       1 
fordiuguilsiter  vorabuntur  Ml.  84'i 
{Goid.'^p.  25).  —  Inf.  fordiuglaimm. 

for-diug:lalmm  N.  Ver  schiin - 
qen.  —  Sq.  Nom.  fordiuglaim 
lochta  in  piiirt  FB.  83. 

fordiuglaiitaid  M.  derorator 
Beitr.  VIII  347. 

f or-dorus  the  door  of  the  outer 
circumvallation  of  a  Dun,  On  the 
Mann.  III  Index;  a  porch  O'B. 
—  Sg.  Acc.  for  fordorns  ind  liss 
FB.  54. 

for-dring-im  ich  besteige.  — 
Praes.  sec.  PI.  3  is  and  sin  frisöcbat 
mnä  Connacbt  forsna  buidne  ocus 
fordringtis  mnä  firu  do  descin  cro- 
tba  Conculaind  Lü.  p.  81»,  39. 

for-dull error;fordall,  fordul  O'R. 


f)69 


—  Sg.  Äee.  cen  f^irdull  Fei.  p. 
CLXXXVI  39  {reimt  nuf  s\\w\). 

for-emdim  ich  hin  tinfilhig, 
l;ann  nicht,  vgl.  emdim,  femdim. 

—  Praes.  Sg.  1  foreradim  tairniud 
fo>-  beolu  „I  cannot  hencl  forioard" 
Goiä.^  p.  l.'^O  {LL.,  foreratirü  Fei 
p.  CV  7);  3  tue  Martain  iarsin  a 
mäthair  a  gcntlidecht,  foremdid 
immurro  a  athair  „hut  he  could 
not  {converf)  his  father"  S3'Iart. 
17;  foremdid  immäin  a  bö  a  oenur 
„he  wa.s  nnahle  to  drive  his  coio 
alone"  TJiree  Hom.  p.  78, 19;  forem- 
did breth  ocus  eric  „he  icas  unable 
(to  an-ard'^  judgment  and  mnlct" 
Fei  IX  LXXXVII  34.  —  Perf.  Sg. 
1  foremed  imtecbt  LU.  p.  \b^.  34; 
3  foreramid  FB.  27;  foremid  88; 
forfemid  cor  de  „^lms  uncible  to  stir 
Three  Hom  p.  18,  13;  PI.  3  foreim- 
thetar  Gl.  zu  Hij.  5,  77.  —  Praet. 
Sg.  1  forfemmediis  cach  ret  no 
gniind  remi  do  denam  LU.p.  Ißt',  9. 

for-fetar  ich  weiss,  Icenne; 
S(j.  3  foritir  FB.  34  {ior&tir  Fg.); 
PI.  1  fo?-etammar-ni  FB.  41  (fe- 
tamor  Fg.'). 
,  .  for-feccaid  vgl.  feccaidecht;  for- 
feccaid  iarum  in  fer  siu  „that  man  now 
has  hachslided"  Fei.  p.  XXXVIII  1. 

förfed,  forithin  s.  foirfed,  foi- 
ritliiu. 

for-fleso,  Dat.  hi  forflesc  na 
klinge  sin  TE.  3  Fg..  vgl.  hi  forfles- 
euib  na  hiingi  „upon  the  outer 
edges  of  the  hasin"  On  the  Mann. 
III  p.  190. 

for-foemaim  I  ich  nehme  an, 
vgl.  ar-foemaim.  —  T-praet.  Sg.  3 
ni  forroet  Nediu  „N.  consented  not" 
Corm.  p.  XXXVII.  —  S-praet.  Sg. 
1  nir  forfgemusa  mnäi  atgnead  fer 
LU.  p.  l-24b,  31. 
S^  for-fuieh  Lc).  18.  29  Fg_.,  forru- 
ich  L..  vgl.  'mich  1.  tuachtain  no 
tüaidri  O'Dav.  p  89,  nad  fuich 
LHy.Ämr.  129  i.ni  dernai  fiiachtain. 

forg'air  im p erat  SG.  Ißlb  (ZI 
4.3O'),  forgaire  Befehl  Gild.  Lor. 
Gl.   1,  s.   for-con-garim,  forngaire. 

for^all  s.  for-gell,  forcell. 
*  forg:am  Stoss;  a  hloic,  a  thruft 
O'Ii. ;  vgl.  foirgim  I  ussuult,  attuck. 


injure  (/Don.  Stippl.  —   Sg.  Gen. 
la    böim    forgama    do  gai    T,q    1  n  ■      jf- 
Dat.     dond      oen-fargam      T^fj      1  ß     -^ 
(oentbrgab'i;  co  tuit  di  acn  forggub 
„hy  one  thrust"  On  the  Mann.  III 
/-.  .')07. 

forgfarmain  J  luathitlier  lochait 
iar  forgarmain  Corm  p.  3ß,  45 

for-gell,  forcell  iV.  Zeit gniss; 
foirglieall  „decision,  proof"  O'Don. 
Suppl.  —  Sg.  Nom.  is  gu-forcell 
doberam  Wh.  13t>  [est  falsum  testi- 
monium  quod  damtis  Z^.  33V,  a 
forcell  for  ro  gelsam-ni  diiib  Gl. 
zu  testimonium  nnstrmn  super  ros 
WIk  25'1  {Z^.  875);  cain  forgall 
Hg.  1,  52  ,,a  fair  declaration" ; 
Gen.  issi  rün  ind  forcill  sin  no 
predchim-se  Wh.  28^,  7;  amal  bid 
00  cäined  in  gufbörcill  do  both 
Three  Hom.  p.  4,  28;  aire  forggaill 
On  the  Man.).  III  p.  500.  Hierher 
forcoll  FB.  38,  forgall  Fg.? 

for-gellim  Gl.  zu  perhibeo 
SG.  21b.  _  Praes.  PI.  3  foirglit, 
fuirglit  „they  maJce  mcmifest"  O'Don. 
Suppl.  —  Praet.  PI.  1  a  forcell 
for  ro  gelsam-ni  Wh.  2ö'i  tZ^  875V 

forg-emen  s.  unter  fortcha. 

for-glu  Austoahl;  forgla  elec- 
tion,  choice  O'B.;  i.  togu  Gl.  zu 
Hy.  5,  5(1  —  Acc.  forglu  inno  loeg. 
forgglu  inna  m-bö  Hy.  5,  50. 

for-granna  sehr  hässlich.  — 
Nom.  forgrancZffl  .  .  tuaruscbai7  in  fir 
sin  FB  37  Fg.;  40  Fg.;  laech .  . 
mör  forgränna  Sc3I.  13;  Acc.  bach- 
lach mör  forgrainne  FB.  91. 

for-iadaim  II  ich  sehliesse.  — 
Part.  PI.  Dat.  co  n-dechaiVZ  iar 
sin  doirrsib  forlattaib  isin  Temraig 
„and  therefore  he  tvent  into  Tara, 
the  doors  heing  shut"  Three  Hom. 
p.  24,  6. 

fo-ricim  I  ich  finde.  —  Praes. 
Sg.  3  foric  he  finds  O'Don.  Suppl. 

—  Perf.  Sg.  3  ni  fornic  p.  132,  s; 
CO  farnic  p.  132,  13;  co  fornec 
TE.  13  LU:  PI  2  am«/  fond 
rancaibair  wie  ihr  es  vorgefunden 
haht  FB.  26;  3  foräncktär  CC. 
2.  LU.  —  Fut.  Sg.  2  fuiris  FB  CA. 

—  Fut.  sec.  PI.  3  airm  i  fuirsitis  in 
tor cc  100  sie  einen  Eher  finden  würden 


U^i^O^t^   ^  6^   CUui£t<A.   ^    C#t-^-.#^  -Zud^S     "^ 


AjtJlvJi  'U^«*«.'?. 


for-iiiuntlioflit 


570 


forugarthid 


Tir.  13.  —  Pa.^s.  Praet.  Sg.  S  ui 
furecht  Hij.  5,  so;  88  (i.  ni  frith). 

for-iinmthecht  Umhergehen, 
Wandern,  cid  fossidecltt  cid  ior- 
imtecht  Gl.  zu  itir  foss  no  utmaille 
Hy.  1,  3. 

forir  Interj.  ach!  forior,  foraoir 
alas!  O'Don.  Suppl.;  faraer  or  fa- 
raoir  alasl  O'Don.  Gr.  p.  327; 
förir  SC.  29,  i. 

fo-riuthl  succurro,  vgl.  ar-riuth 
adorior  Z'^.  428,  rethira  curro.  — 
Praes.  Sg.  3  forrinth  a  n-enech 
p.  141,  27,  doch  wohl  fo-riutli  mit 
proleptischem  Pron.  infixum;  farrid 
p.  327,  40.  —  Perf.  Sg.  3  mani  bad 
fo  ro  raid  Hy.  5,  32,  Gl.  i.  mani 
fortachtaiged ;  furräith  succurrit  ei 
Tir.  11.  —  Fut.  Sg.  3  air  fum  re-se 
in  fer  „for  the  man  will  aid  me" 
ibid.  —  Inf.  do  foirithin. 

for-laim  s.  imm-forlanu. 

1.  foi'-lassair  eine  grosse 
Flamme.  —  Sg.  Dat.  sruth  tentide 
CO  forlassair  fair  FA.  16  {„with  a 
great  flame"). 

2.  foi'-lassair  fl a m m end,  glän- 
zend. —  Sg.  Nom.  techlacA  . .  for- 
lassuir  j3.  145,  e;  Gen.  oir  forlasrach 
p.  310,  34;  Voc.  a  be  forlassair 
LfJ-  5.  6. 

lorles,  foirles  a  loophole,  Sky- 
light? GDon.  Suppl.  —  Sg.  Aec. 
batar  se  senistri  dec  issin  tig,  et 
comlae  bumae  ar  cecb  u-äi;  cuing 
umai  darsa  forles  „a  tie  of  brass 
across  the  rooflight"  TB  F.  p.  140,  i. 

for-lethan  sehr  breit.  —  Sg. 
Nom.  ech  .  .  forlethan  p.  131,  15; 
Du.  Nom.  da  ech  . .  forlethna  {PI. 
Fem.)  FB.  45;  p.  310,  15. 

for-lög,  luid  in  chumal  sin  du 
forlög  Ocbtir  achid  „that  cumal 
went  {to  Gummen  in  addition)  to 
the  value  of  Ochtar  achid"  Tir.  6. 

forma  i.  irarum  no  foirinn,  ut 
est  seol  forma,  i.  inni  dobeir  donti 
atchi  in  luing  fo  seol  cona  foirinn 
no'^inyuingTina  foram  i.  sed  uinge 
don  fir  teit  isin  luing  for  imram 
O'Dav.  p.  90. 

for-mach  „an  increase,  sw el- 
lin g"  O'B.,  vgl.  tormach.  —  Dat. 
nai  n-ordlaigi  da  formaid  sailli  for 


a  srnib  p.  112  wenn  Zoll  Fett- 
ansatz). 

for-mag-ar  i.  tormaigther  O'Don. 
Suppl. 

formaid  für  formaig,  s.  formach. 
^  format  Neid.  —  Nom.  ba  ior- 
mat  la  demun  inni  sin  „the  devil 
loas  envious  of  that  thing"  Three 
Hom.  p.  118,  17;  Dat.  hi  formut 
South.  25b  {Goid.'^  p.  58);  Acc.  ar 
cecb  neim  ocus  format  „against 
every  poison  and  envy"  Hy.  7  Praef. 

for-miiide  Stottern?  —  Acc. 
dobered  forminde  for  a  erlabrai 
SC.  5  {„an  impedimentinherspeech"). 

1.  formua  Menge,  Schaar; 
much,  quantity  0"B.;  i.  imad  no 
forgla  O'Dav.  p.  88,  i.  umad  ibid. 
p.  83.  —  Sg.  oder  PI.  Nom.  formnä 
mathe  Ulad  ScM.  4;  formna  läth 
n-ga^iU  mad  FB.  12;  55;  91;  formua 
Isech  n-Ermn  FB.  61;  formna  bö 
fer  ocus  ech  On  the  Mann.  III 
p.  462  {„their  choicest  coivs,  men, 
and  horses"];  PI.  Dat.  formnib  ech 
SC.  38,  5. 

2.  formna  Schulter.  —  PI.  Acc. 
na  formnai  humeros  Gild.  Lor. 
Gl.  161. 

for-moiniur  III  Dep.  aemulor; 
PI.  3  fordob  moinetar  Gl.  zu  aemu- 
lantur  vos  Wb.  19d  (Z^.  439). 

formtha  s.  fromad. 

brat  formtha  Gl.  zn  saqana 
SG.  511'  (^z-\  854). 

for-müchaim  II  ich  ersticke, 
lasse  verschivinden.  —  Part. 
formüigthe,  formüchthai  Gl.  zu 
abscondita,  voce  SG.  d^  {Z-. 
25,  479);  PI.  Dat.  formuichthib 
suffocatis  LArd.  181,  a.  1  {Ir.  Gl. 
p.  166).  —  Inf.  Dat.  dia  formüchad 
i  fudamain  iffnnd  FA.  19;  28. 

for-naidm  iV.  Binden,  Band, 
vgl.  fo-naidm.  —  Sg.  Acc.  cen  for- 
naidm  metarde  söu  Gl.  zu  non  enim 
soluta  oratione  psalmi  conscripti 
sunt  Ml.  27d,  24  (fornaidin  Ascoli). 

forngaire,  /"wr  for-con-gaire,  Be- 
fehl —  Sg.  Dat.  CO  forngairiu 
apstil    Gl.    zu    cum   omni    imperio 

Wb.   31c,   23. 

forug'arthid  imperativ us  SG. 

147'^  {Z-\  882,  988). 


1 


571 


rtl)i 


for-iioclit   (junz  nackt.  —  Fl. 
Nom.  miiä  .  .  fornochta  FB.  53. 
forochlad  Ihj.  2, 15  s.  fo-chelim. 

foröil  ahundantia  Z'^.  874. 

foroudar,  Pass.  Praes.  Sff.  3  ni 
forondar  non  fuscatur  Ml.  35(1,  «; 
cäin  forondar  a  cborp  hi  cru  FB.  24. 

—  Fut.  arna  furastar  Gl.  zu  ne . . 
candor  suus  . .  fuscetur  Ml.  15^,  11. 

—  Dazu  das  Perf.  Act.  fororaid 
Gl.  zu  fiiscaverit  311.  51»  (Goid.'^ 
p.  43). 

fororaid  s.  fo-riuth,   forondar. 

for-örda  sehr  golden,  über 
und  über  golden.  —  PI.  Nom. 
fochraice  fororda  FA.  2;  üatue 
finna  fororda  SC.  33,  11. 

forosnaim  II  ich  erleuchte; 
forosna  i.  forsuniia  no  faillsiugudh 
O'Dav.  p.  91.  —  Pracs.  Sg.  3  a 
gel  grirtn  foruosna  riched  Fei.  Prol. 
5  LBr.,  forosnai  Laud  („0  white 
Sun  that  illuminest  heaven") ;  imbas 
forosnai  Corm.  p.  25,  Name  eines 
Zaubers.  —  Pass.  Praes.  PI.  3 
forosnaiter  FA.  18. 

forracli  F.  pertica;  ,,a  pole  or 
rod  to  measnre  land"  (JB.;  „a  ine- 
asure  of  land"  O'Don.  Suppl.: 
i.  slat  tomhais  tire  no  fearainn 
O'Clery;  forrach  tomais  tire  indsin 
Gl.  zu  pertica  Corm.  p.  36.  —  Sg. 
Dat.  hi  forrig  Gl.  zu  in  funiculo, 
distributionis  South.  57^  [Goid.^ 
p.  59);  Acc.  forruim  a  forrig  n-and 
Tir.  13. 

forrain  „a  portion  of  personal 
estate  or  propertij  beqiieathed  by  a 
flaith"  On  the  Mann.  III  Index. 

forraiu  TE.  9  Fg.? 

forrau  strength,  anger,  fterceness 
O'B. 

forräu  oppression,  destruction, 
defeat  OB. 

forrjluaeh  „destructive"  Sto- 
kes;  „an  oppressor,  destroijer" 
O'B.  —  Sg.  Nom.  Findchua  fe-  I 
ramf«7  fortreu  fo/ranach  Fei.  p. 
CLXXII  38;  da  ech  .  .  forräncha 
FB.  45,  pj.  310,  16,  „aggressive" 
O'B.  Croive,  Siab.  Concul.  p.  413, 
„resolute,  bold"  On  the  Mann.  III 
Index  ? 

for-r^il   klar;    manifest,    appa- 


rent  O'B.  —  Sg.  Nom.  co  m-ba 
forreil  . .  täidlecli'ind  öir  TE.  3  Eg.\ 
PI.  Nom.  comdar  forreil  a  di  siiil 
Hg.  5,  li;  a  labra  u. 

forreiis-acli  FB.  47  Eg.? 

forrfrcthach  FB.  47  V 

forrg-i in,  Praes.  scc.  Sg.  3  ro  fitir 
iss  ass  ra  forrged  Cuchulaind  cach 
caur  „loas  used  to  destroy"  On 
the  Mann.  III  j).  44G. 

forriuth  p.  141,  27  wohl  für  fo- 
riutb   mit  Pron.  infixum. 

for-rüad  sehr  roth.  —  *S'^.  Nom. 
falt .  .  forri'iad  p.  311,  1. 

forruib,  forruim  s.  fuiruiim. 

f or-scilth  ;S' chatte n ;  forsgatb 
no  ingar  enigma  Ir.  Gl.  839?  — 
Acc.   cen  fial  ceu  forscäth  FA.  6. 

for-seng-  sehr  schlank,  vgl. 
fo-seng.  —  Sg.  Nom.  p.  310,  43. 

fortaeht  F.  Hülfe,  Helfen; 
auxilium  Z'^.  264;  suffraqium  Ir. 
Gl.  727.  —  Dat.  diar '  fortacbt 
Hy.  1,  34;  Acc.  dombera  fortachtain 
doib  311.  27a,  e  [feret  auxilium 
Z^.  267);  la  fortaeht  ar  fiadat  Hy.^,b\ 
S3Iart.  38;  PI.  Acc.  na  togarmanna 
vel  na  fortachta  Gl.  zu  advocaminu 
Goid.^  p.  64  {LHy.). 

fortaclitaigim  III  ich  helfe.  — 
Praes.  sec.  Sg.  3  mani  fortachtaiged 
Gl.  zu  Hy.  5,  32. 

fortaerith  FB.  53,  for-crith  mit 
Pron.  infixum,  unjyersönlich  mit  in 
n-irind  zu  verbinden:  es  erzittert 
die  Erde? 

fortamlaigiiu  III  mit  for  ich 
besiege?  vgl.  fortamhuil  brave, 
strong  O'B.;  fortamhhighadh  sway- 
ing  O'Don.  S^ippl.  —  Praes.  Sg.  3 
fortamlaigid  . .  for  Loegatre  FB.  69. 
fortamluis  Eg. 

forruicli  Lg.  18,  29  für  for  ro 
fuich?  "-^ 

forruma  s.  fuirmim. 

for-tsl,  forta  is  due  O'Don. 
Sfippl.;  barr  buide  fordotä  oas  gnüis 
corcorda  EC.  2  („o  golden  head  of 
hair  which  crotvns  it"(?)  O'B.  Crowe). 

fortail,  foirtil  „able,  strong, 
hardy"  O'B.;  Torr.  Dh.  p.  178. 
—  Sg.  Nom.  ba  fortail  me  for  cach 
ret  LU.  p.  m^,  lü. 

fortbi  .S'fil'/.21,43  H.?  vgl.  foirtbhe 


„(/  cuf,  cutting  off"  O'T?. ,  nii^tdtio 
(/Don.  Suppl? 

fortclia  Decke,  Kissen  oder 
Behäng  des  Wagens;  clnthing 
O'B.  —  Sg.  Bat  corrabi  for  fortchi 
in  charpait  „on  tlie  cushion  of  tlie 
chariot"  Rev.  Gelt.  III  p.  178;  PI. 
Nom.  fordeirg  a  fortgfie  FB.  24, 
foirtchi  Eg. ;  Äcc.  scar  dam  fortclia 
ocas  forgemenmo  charpait  föm  andso 
„spread  for  me  tlie  cushions  and 
sTcins  of  my  chariot  under  me  here" 
On  the  Mann.  III  p.  424   (TBC). 

for-teit  adit,  adjuvat  Z\  875. 

forthi  Sc3'I.  21,  43?  rql.  ,.fairthe 
sivift"  O'B? 

for-tiagaim  I  ich  helfe;  fortiag 
conniveo  SG.  170b  (Z'^.  428).  — 
Praes.  Sg.  3  läse  forteig  Gl.  zu 
cum  adnueris  votis  311.  44^.  — 
Fut.  Sg.  3  ior  don  te  Hy.  1,  i 
(„eome  on  us"),  Gl.  i.  ti  forn; 
PI.  3  for  dum  thesid-se  Gl.  zu  ad- 
juvetis  me  TT^.  7a  (Z'K  875);  PI.  3 
fortiassat  Gl.  zu  subvenire,  non 
possimt  Ml.  ßS«!. 

for-toiigaira  I  ich  beschwöre; 
fortoing  he  proved  by  oath  O'Don. 
Suppl.;  is  ed  laa  insiu  fortoigg 
ben  a  aonur  a  macc  for  rig  On  the 
Mann.  III  p.  506;  fortoing  for  graid 
asid  n-isliu  ibid.  p.  5U0. 

for-trcn  sehr  starJc.  —  Sg. 
Nom.  Findcbua  foramaiZ  fortren 
iorraimchFel.p.CLXXU;  FB.il  Eg. 

fortreiid  F'B.  47,  lies  fortend,  s. 
tend. 

fortruiiiniae  F.  opportunitas 
Ml.  27«i,  18. 

for-tuig-im  ich  bedecke,  be- 
dache. —  Praes.  Sg.  3  Dep.  in 
folt  for  da  tuigithar  FB.  45. 

for-üaisligiin  III  ich  über- 
loältige.  —  Praes.  PI.  1  ni  foru- 
äisligem-ni  Gl.  zu  non  superexten- 
dimus  nos  Wb.  17^  {Z'^.  437).  — 
Praet.  co  ro  foruaislig . .  a  bruth  FB. 
40  Eg.  —  Pass.  Praes.  Sg.  3  for- 
uaisligther  FB.  3i)  Eg.  —  Praet. 
Sg._  3  ro  fuaisliged  ibid.  —  Inf. 
forfuaslughadh  vanquisJdng,  defeat 
O'Ji. 

foi'ualatai*  i.  ro  lingestar  O'Dav. 
p   83. 


i  fo-seng 

fov-i'iallaeh  stolz,  hochmüthig 
Corm.  p.  36,  42. 

foruar  .s.  föirim. 

foruasua  s.  fuasnaini. 

foriul  Bank,  Sitzreihe,  vgl. 
On  the  Mann  III  Index.  —  -S*^. 
Nom.  bäi  dan  forud  ar  leith  oc  na 
mnaib  im  da  setig  iud  rig  LU. 
p.  52»,  28;  Acc.  doratad  .  .  forsin 
forud  fora  m-bid  do  gres  ind  in- 
chind  On  the  Ms.  Mat.  p.  637 
(„upon  the  shelf");  PI.  Dat.  ro 
hordaigit  tra  fir  laErend  for  fora- 
daib  ind  oenaig  i.  cach  ar  miadaib 
ocus  dänaib  ocus  dlestunus  and 
am«?  bä  gnath  cossin  LU.  p.  52»,  25. 

foruillecta  s.  fo-sligim. 

forus  M.  true  knowledge 
O'Don.  Suppl.;  foras  Corm.  p.  33,  n ; 
Forus  Focail  „the  True  knowledge 
of  Words",  Titel  eines  Glossars,  On 
the  Ms.  Mat.  p.  177.  —  Sg.  Gen. 
is  si  ro  ben  böim  forais  ior  in 
lämthorad  LU.  p    124^,  29. 

fos  s.  foss. 

fo-scad  Schatten,  s.  scäth.  — 
Sg.  Nom.  a  n-uile  ro  böi  i  fetar- 
licci  is  foscad  nüiadnissi  Gl.  zu 
quae  sunt  umbra  futurorum  Wb. 
27a,  26;  Dat.  i  fhoscad  bais  in 
umbra  mortis  Three  Hom.  p.  2,  4; 
Acc.  atconnairc  .  .  foscud  salach  dor- 
cha  S3Iart.  23;  FA   5  LBr. 

foscaiu  FB.  49,  p.  310,  20? 

fo-seoichiin  III  ich  entferne 
mich,  iveiche  ab,  vgl.  scuchim, 
tö-scaigim.  —  Praes.  PI.  3  foscochet 
Gl.  zu  concedunt  SG.  215»;  indi 
foscoichet  Gl.  zu  discidentes  Ml.  36»: 
foscoichet  Gl.  zu  intercessisse,  spatia 
ibid.  lila.  —  Inf.  Acc.  in  foscugud 
Gl.  zu  secessionem  Ml.  42a;  füath 
ocus  foscugud  „Separation"  FA.  5 
(foscud  LBr.). 

fo-secliim  I  ich  plage;  faisgim 
I  squeeze,  wring,  compress,  oppress 
O'B.  —  Praes.  PI.  3  indi  fo  dam 
segat-sa  Gl.  zu  qui  me  tribulant 
Ml.  33a,  19;  fo  dan  segat  Gl.  zu 
qui  nos  tribulant  ibid.  27c,  7.  — 
Conj.  Sg.  2  ni  faisce  SC.  26.  — 
Pass.  Praes.  Sg.  3  fon  segar  tri- 
bu.lamur  Wb.  14b  ^Z'^  471). 

fo-seug"  ziemlicJk  schlank,  vgl. 


( 


73 


fota 


for-seng.  —  Sg.  Nom.  och  .  .  foseng 
FB.  17;  Du  Nom.  da  ech  fosenga 
FB.  45;  p.  310,  15. 

l'o-seruaiin  I  ich  breite  aus? 
Praes.  PI.  3  foserunat  a  noillig  On 
the  Mann.  III  p.  500.  —  Pass. 
Praes.  8g.  3  foseruair  i.  is  ardairc, 
ut  est  tbsernair  seufocal  O'Dav. 
p.  84  {„vulgatur  proverbium"  Bcitr. 
VIII  326). 

fo-sisiur  Dep.  ich  bekenne.  — 
Praes.  PI.  3  fosissetar  confitentur 
Ml  132a  (Z-\  1090).  —  Fut.  Sg.  1 
fosisefar  mo  pecthu  Ml.  58*=  [con- 
fäcbor  peccata  mea  Z'^.  1093). 

fo-sligim  I  delino  SG.  173^ 
{Z-\  429).  —  Perf.  PI.  3  foselgatar 
a  brathir  a  timig-som  do  fuil  Tur. 
Gl.  128.  —  Pass.  Praes.  Sg.  3 
fuslegar  delinitur  Inc.  SG.  [Z'^.  471). 
—  Praet.  PI.  3  läse  foruillecta 
beoil  in  chalich  di  mil  cosse  auall 
Wb.  7d  {Z-\  611).  —  Part.  Nom. 
dohert  iarum  iud  inailt  in  meis  issa 
rigthech  ocus  in  t-eicne  fuirre,  is  . 
e  fuillechta  fo  mil  dognith  lassiu 
n-ingin  co  maith  TBF.  p.  150,  34; 
Dat.  fuillechti  Gl.  zu  cum  .  .  to- 
nica  talari  sanguine  Uta  Tur. 
Gl.  128. 

1.  i'oss  Bleiben,  Buhe.  —  Sg. 
Gen.  doud  öis  foiss  1  Hierusalem 
SG.  19a  (Z''.  447\  vgl.  fer  fuis  a 
resident  man,  fer  aufuis  an  absentee 
O'Don.  Suppl.;  Dat.  hi  fus  zu 
Hause  FB.  79;  bith  hi  fus  da  zu 
bleiben  SC.  44,  3,  a  bus  H.;  bi  i 
foss  ic  frithalaim  na  n-öeged  „stay 
(here)  attending  to  the  guests"  Goid.'^ 
p.  101;  i  fos  SC.  29,  G,  a  bus  H.; 
dona  mirbulib  diairmide  doroine 
in  coimdiu  aire  i  fus  isin  t-ssegul 
„here  in  the  World"  Tliree  Hom. 
p.  96,  28,  vgl.  abhus  at  this  side, 
in  this  tvorld  O'Don.  Gr.  p.  263; 
Acc.  caraim-se  fos  SP.  II  3;  gabais 
foss  Hy.  5,  58;  itir  foss  no  utmaille 
Hy.  1,  3. 

2.  toss  M.  Diener,  altcymr.  gaa,s 
servus  Z^.  127,  davon  Vasall.  — 
Sg.  Nom.  ro  triall  in  fos  i.  Diar- 
mait  indarpud  in  gerrain  uad  Three 
Hom.  p.  122,  s;  Acc.  atbert  fria 
foss  i.  Diarmait  ihid.  3. 


fös  noch,  weiter,  ferner,  s. 
beös;  feg  lat  lös  „look  thou  still" 
Fei.  p.  LXXII. 

fossad  fest;  Gl.  zu  jacentem 
SG.  13a ;  deluying,  Staging,  resting 
0"B.;  vgl.  cobsud  ■■ilahilis,  anbsud 
miitabilis,  mendax  Z-.  794.  —  Nom. 
N.  tochim  fossad  n-älaiiid  FB.  20; 
is  fossad  do  cheim  TE.  9,  3. 

fossideoht  Gl.  zu  foss  Hy.  1,  3. 

foss-loug-port  camp,  harbour, 
fortress  O'B  ;  faslongport  Gl.  zu 
dunadh  O'Dav.  p.  Ib. 

fostad  securing,  pacifying 
OB.   Vgl  mi-fostad. 

fossudiur,  fosuidiur  a  n-dauo 
ocus  an-dibergai^.  141,26,_p  327,  40V 

fot  Länge.  —  Sg.  Nom.  fot  lai 
Gl  zu  solstitio  Cr.  18«  Qongitudo 
diei  Z^.  230);  in  fat  ro  siacht  ind 
radairc  a  roisc  EC.  7;  SC.  30,  8; 
TE.  10  LU.;  Gen.  do  immfolung 
fuit  ad  efficiendam  longitudinem 
SG.  61'  [Z-\  980);  Dat.  dia  fot  na 
lamfe  FB.  82;  Acc.  dar  fot  chöicid 
Concohuir  FB.  43.  —  Adverbielle 
Wendungen:  cio  fut  Gl.  zu  usque 
quo  Ml.  20a,  17;  fot  u-aurchora 
FB.  88;  fut  roit  Hy.  5,  72,  Gl  i. 
fut  erchora;  hi  fat  SC.  37,  20,  vgl. 
a  bh-fad  as  so  far  hence,  a  bb-fad 
roimhe  long  before  O'Don.  Gr. 
p.  263;  suan  hi  fat  ScJdaf  in  die 
Länge  SC.  30,  10. 

1.  fot  i.  faitech  {cautus  Z'^.  811) 
Corm.  p  21;  vgl  an-fot  heedlessness 
Fei  Jul  30. 

2.  föt  Basen,  Erdscholle;  föd 
clod  of  earth,  sod  O'B.;  cespes 
SG.  6öb;  FB.  id=p.  310,  is?  PI 
Nom.  na  föii  s.  unter  3.  crii.  — 
Comp  OS.  ro  thochail  feart  fod- 
f airsing  ,,a  broad-sodded  grave" 
Torr.  Dh.  p.  162,  2;  ibid.  p.  106,  5. 

fota,  lang;  Corm.  p.  26  langfiter; 
fada  iongiis  L:  Gl.  677.  —  Sg. 
Nom.  is  fota  Sc3L  3;  TE.  9,  2; 
Oss.  II  2;  sithlaithe  fotai  Hy.  2,56; 
bröenän  . .  fota  SC.  37,  21 ;  fäu-fota 
p.  310,  43;  be  jiiulxfota  Lfh  4,  11;  -^ 
maccan  Eithue  toeb-fotai"„o/  long- 
sidtd  E."  Three  Hom.  p.  98,  30; 
Acc.  tri  re  fotä  SC.  47;  PI  Nom. 
bith-fotai     semperlongae     SG.     ö'' 


u  ^  x^  <0^  i/k^ 


'Xhc'^  2?37. 


fota 


574 


l'roondarc 


^•2    980\  —  Adv.   CO   fota  TE.  13 
LU.:  FB.  81. 
fota  f^cais    er  sah    sie  an   TE. 

12  LU.,   fecais,   d.  i.  fo-ecais,   mit 
Fron,  infixum  da. 

1.  fotha  M.  Grund,  Grund- 
lage; fundamentum ,  crepido  Z'^. 
229.  —  Sfj.  Notn.  ni  cöir  in  fotha 
utmall  SG.  4i>  (non  justum  funda- 
mentum mobile  Z'^.  1001);  asind 
iris  cathalcda  tucad  fotha  in  chaipii7 
se  Goid.^  p.  101,  12. 

2.  fotha  Zubehör,  Portion; 
„the  feed  or  handful  given  from 
time  to  time  to  a  quem"  O'Don. 
Sitppl.  —  Dat.  dia  fothu  ScM.  22,  4; 
cona  fotha  d'iasc  p.  311,  31:  cona 
fodai  di  lind  FB.  i»0;  Acc.  in  tan 
.  .  dorat  in  cet-lbta  isin  mulenn 
Goid.^  p.  101,  15.  —   Vgl.  ada. 

fothaig-im  III  ich  gründe.  — 
Praet.  Sg.  3  ro  ihothaig  tri  cella 
Three  Hom.  p.  14,  31.  —  Pass. 
Praet.  Sg.  3  for  canoin  fatha  ro  fo- 
thaiged  Goid.^p.  94, 29;  rob  fothiged 
Gl.  zu  fundati  Wb.  21(1  [Z'^.  1001). 

fothathi. fothugud  („founding") 
Corm.  Transl.  p.  80. 
*    fothlai  i(Li? 

fothondi.mucTaithe  Corm.  Transl. 
p.  81,  dazu  re  fatuind  Oss.  III  6? 

fothraicira  III  ich  bade,  für 
fo-tharcim.  —  Praes.  PI.  3  is  intib- 
sin  nos  fotraicet  FA.  30.  —  Pass. 
Praes.  Sg.  3  föthrüicther  South.  47^ 
(Goid.-^  p.  .58).  —  Inf  Nom.  in 
fothrugud  das  Bad  Hy.  5,  38;  fo- 
thrugud  Corm.  p.  20;  fothragadh 
balneum  Ir.  Gl.  822;  Dat.  oca  fo- 
throcud  p.  131,  14;  co  fothrocud 
ocus  CO  folcud  mit  Baden  und 
Waschen  FB.  79;  PI.  Gen.  a  ce- 
nelse  fothaircthe  sin  SG.  217»  {hoc 
genus  balnearum  Z^.  921);  Dat.  oc 
na  fothaircthib  paluacdib  ad  bal- 
neas  pallacinus  SG.  217»  (Z^  216). 

fothroud  Getöse,  Gedonner, 
für  fo-thorand?  —  6'^.  Nom.  fo- 
throud cnecat  carpai  FB.  20;  fötrond 
fairrci  85;  Gen.  meit  a  fothraind 
FB.  20;  Acc.  in  fothrond  FB.  84. 

fothud  FB.  53  V 

1.  fotbug-ud  Inf.  zu  fothaigim, 
vgl.  1.  fotha,  fothath. 


2.  fotling-ud  zu  2.  fotha ;  „Iceeping 
up,  supporting,  muintenance"  0'Don< 
Suppl.  —  Dat.  cona  iotwgud  de 
lin?^  FB.  90  Eg.  (fodai  LU.)\  is 
torc  tren  hi  fothugud  FB.  68? 

foxul  ifo-cosal)  Fortschaffen, 
s.  unter  füataigim);  ..focoisle  i.  fox- 
las carries  off"  O'Don.  Suppl.  — 
Vgl.  tarm-chosal. 

fr  acc  F.  Frau;  mulier  Z^.  53; 
i.  ben  no  snathat  O'Dav.  p.  92.  — 
Acc.  fri  fraicc  ind  niad  Hy.  5,  71 
(i.  fri  cumail). 

fraecnatan  „girl"  Rem.'^  p.  59. 
—  Sg.  Acc.  CO  n-accatar  fraccnatain 
oc  iugariu  chäerech  TBF.  j5.  154, 14. 

fräecli  Uaidehraut,  Haide; 
brucus  Ir.  Gl.  565.  —  S(j.  Nom. 
FB.  9;  Acc.  isin  fraech  Sc3I.  20; 
dar  friBch  SC.  45,  11;  PI.  Nom. 
inna  dsercse  fröich  Gl.  zu  vaccinia 
SG.  49»  {Z-\  918). 

fräech-red  Haide.  —  Dat.  iar 
fraechrud  Mide  siar  ScM.  20. 

fraig-  Wand;  „the  side-ivall 
of  a  house",  später  „the  lohole  of 
the  interior  of  a  roof-  AE.  p.  101; 
Corm.  Transl.  p.  76  [vgl.  ibid.  Add. 
p.  XI).  —  Sg.  Nom.  tond  mo  thugi, 
tracht  ruo  fraig  LU.  p.  40»,  2;  Dat. 
oder  Acc.  fon  fraigid  FB.  25;  Acc. 
0  thenid  co  fraigid  FB.  2 ;  p.  309,  32 ; 
0  thein  co  fraig  FB.  55;  fria  raigid 
FB.  58;  et?V  ocus  fraigid  SC.  10;  etir 
tenid  ocus  fraig  SP.  I  1;  fri  fraig 
Sc3I.  3,  3;  PI.  Dat.  asna  fraigthil) 
FB.  44. 

frass  F.  Hegen.  —  Sg.  Nom. 
fräs  do  nemannaib  p.  310,  37;  Acc. 
banna  ria  frais  FB.  52;  PI.  Nom. 
frassa  . .  oc  ferthain  forro  FA.  26; 
29;  p.  190,  28. 

fre-  vor  breitem  Vocal  aus  frith- 
entstanden,  ivechselt  mit  frith-,  fris-. 

frecndairc  [für  frith-cou-dairc) 
amvesend,  gegenwärtig;  prae- 
sens Z'^.  875.  —  Sg.  Gen.  in  betho 
frecndirc  mundi  praesentis  Z'^.2'64c; 
Dat.  isin  bith  frecnairc  sea  FA.  6. 

frecndarciis  M.  Amuesenheit, 
Gegenioart.  —  Dat.  i  frecuarcus 
FA.  5;  24;  Acc.  ri  frecnarcus  flatha 
nime  FA.  20:  la  frecnarcus  diabail 
ibid. 


^    3^-^J-    \  ^"^^  ^^^-    %    f'^ 


frecomns 


575 


frecomus  i.  comed  no  fiarfaiglic 
(fDav.  p-  «8. 

freccor,  frecur  {für  frith-cor)  i. 
fir-athchur  ocus  fretech  O'Dav. 
p.  93.    S.  frecuirim. 

frecra  {für  frith-gare^i  N.  Ant- 
wort, Antiv orten;  fi'ecre  respon- 
sum  Z'^.  875.  —  Sg.  Dat.  oc  a  fre- 
cra FB.  30;  Acc.  ni  tharat  frecra 
for  in  mnäi  ScM.  3;  PI.  Nom.  inna 
frecra  rcsponsa  SG.  26=i  {Z'^.  229). 

fret-raim  {für  frith-garim)  I  ich 
antivorte.  —  Praes.  Sg.  3  frecraid 
Gl.  zu  friscera  Hy.  6,  i8;  PI.  3  nos 
frecrat  FA.  7.  --  Praet.  Sg.  3  ro 
frecair  .  .  ocus  ro  radi  SC.  33;  p. 
40,  40 ;  TE.  9  Fg.  —  T-praet.  Sg.  3 
nis  frecart  SC  18;  ni  ro  regart 
ibid.-  frisgart  Tir.  11;  frisgart .  .  co 
n-epert  SC.  15;  FB.  5.  —  Fut. 
Sg.  3  friscera  Hy.  6,  i8  (i.  frecraid) ; 
PI.  3  friscerut  p.  20,  3i ;  frisgerat  22. 

—  Inf.  frecra. 

frecuirim,  t^gl.  „frioth-chuirim 
I  oppose,  obstruct"  CfR.  —  Imper. 
Sg.  3  fregrad  fuile  cech  anam  s.  unter 
adlaic.  —  Inf.  freccor.  —  Vgl. 
fris-cuirim, 

frecuirim  ceill  III  colo  Z^.  917 
{für  frith-curimi.  —  Praes.  Sg.  1 
frecurim-sea    ceill    LU.   p.   15»,   1. 

—  Imper.  Sg.  2  frecuirthe  ceill 
rccole  Cr.  331».  —  Pass.  PI.  3  fris- 
coirter  ceill  Gl.  zu  loca  tibi  dicata 
ab  his  incoli  Ml.  21^,  3;  lith  fris- 
cuirter  gretha  dies  festus  quo  gaudia 
exercentur  Fei.  Jan.  25  Bawl.,  Gl. 
i.  fricuirther  ceill  [oenaige  ocus 
cluichi  Baivl.]  no  gaire  LBr.  — 
Inf.  freccor  ceill  cultus,  colere 
Z'^.  917;  fiadach  lassancia[lal  lin 
ocus  tir  frecur  ceill  lassiu  lin  n-aile 
Ml.  37  r  {„hunting  game  with  the 
one  party  and  cultivation  of  the 
earth  ivith  the  other  party"  Goid.^ 
p.  28);  freccor  ceil  idol  cultus  ido- 
lorum  Wb.  1V>. 

frega  SP.  II  9  zu  fraig? 

fregart  s.  frecraim. 

tvemWurzel;  fream h  j-ooi,  stock, 
origin  0\R.  —  PI.  Nom.  is  niaith 
dün  är  frema  do  dul  fö  thalmam 
sünd  Three  Hom.  p.  118,  1;  Dat. 
assa  ireniaili  ScM.  18. 


frcpad  Heilung,  Heilen;  frea- 
padh  to  eure  O'Don.  Suppl.  — 
Gen.  log  a  freptha.  i.  lögh  a  legais, 
(JDar.  p.  93. 

frescsiu  F.  Hoffnung,  Hoffen 
{für  fris-acsiu);  sjws,  exspectatio 
Z"^.  264;  freiscisiu  ODon.  Suppl.; 
vgl.  fris-aiccim.  —  Dat.  hi  frescisin 
eseirge  Hy.  7,  10. 

fresii)  FB.  68,  17  V 

freslig-e  „lying  down"  Corm. 
Transl.  p.  6  adart;  freislighi  i. 
firindeall  O'Dav.  p.  93;  Gen.  cuit 
fresligi  Wb.  '6^  {pars,  momentum 
adjacendi  Z'^.  875). 

l'reslig-thidi  Gl.  zu  masculorum 
concupitorcs  Wb.  9o  {Z'^.  875). 

fresndid  M.  satanas  Z'^.  875 
[für  fris-sendid);   vgl.   imbresnaim. 

fresnesea  s.  frisnissim. 

fresn§:al)im  I  ich  steige  auf 
{für  fris-in-gabim  Z'^.  884  l  —  Praet. 
Sg.  3  frisin  arrad  n-gloine  fris  ro 
resgab  Biiite  döcumm  nime  Three 
Hom.  p.  112,  15.  —  Inf.  freasga- 
bhail  ascension  into  Heaven  O'R.; 
Dat.  CO  fresgabail  Hy.  7,  5;  dind 
fresngabail  de  ascensione  Ml.  118 
{Z\  884). 

frestal  Dienen.,  Aufwarten; 
freasdal  serving,  waiting,  atten- 
dance  O'B.  —  Nom.  frestal  Luciaui 
Fei.  Dec.  24,  Gl.  i.  frithailem; 
Dat.  i  frestul  archaingel  Hy.  7,  9; 
CO  tisat  dorn  fres[t]al  Fei.  p.  CXIX  9 
(„to  attend  me")\  toet  slög  mör  do 
aingliu  nime  dia  restul  co  soUsi 
mair  Three  Hom.  p.  44,  27. 

fretech,  freitech  i.  fregra  O'Don. 
Supiü.;  CO  freitecb  i.  co  freacora 
i  CDav.  p.  88 ;  repudiation,  rejection, 
I  restitution,  atonement  O'Don.  Suppl. 
[  fri  [iir.-^pyiiiHilich  frith,  s.  die 
Compoxiiii  I'f'irji.  mit  Acc.  gegen; 
adversus,(<intr<(,  <rga,  in,  adZ'^.ijiS; 
i.  contra  Gl.  zu  Hy.  1,  4;  fria 
p.  17,  20:  40,  22;  145,  11;  ri  La.  5.  22:  j^ 
TE.  5  Eg.\  Oss.  III  7;  9;  SC.  30,  11; 
33,  27;  FB.  35;  diese  Form  ri, 
sowie  gewisse  Berührungen  im 
Gebratich  haben  zu  der  späteren 
Vermischung  der  Präpositionen  fri 
und  le  geführt,  s.  O'Don.  Gr.  p.  285 
xmd    310.    —    Mit    dem    Artilcel: 


576 


S(f.  frissiii  n-greiii  TE.  3  E(j.\ 
frissiud  imoxxhor  n-isiu  p.  l-iö,  9; 
frisin  comlaid  FB.  21;  SC.  8;  TE. 
6  LU.;  PI.  frisua  mna  FB.  25.  — 
Mit  dem  Belativpronomen:  fris 
rater  ScM.  20  {für  hissa.);  fris  m- 
biat  Lq.  4.  i.aj  rissin-apur  Ti?.  18; 
ris  tatin  äÖTS'ä,  la.  —  ilfii  Pron. 
demonstrativum :  frisin  2m  diesem 
SC.  24.  —  Mii  Pron.  personale: 
1.  Sg.  frimm  SP.  II  4;  frim  IZy.  5, 100; 
SC.  7;  frim-sa  ScM.  8;  10;  frimp 
j9.  142,  4;  friunib  p.  144,  is;  rimm 
T^.  9,  22;  rim  ibid.  9;  SC.  3o,  e; 
PZ.  frindX^r  13:  18.  29:  2.  Sg.  frit 
ScM.  14;  TE.  13;  frit-so  ibid.;  ritt 
r.E.  7  Eg. ;  rit  9 ;  rut  9,  13 ;  PI.  frib 
p.  130,  30;  FB.  74;  5.  S(y.  M.  und  N. 
friss  j!>ff.  10:  fris  SC.  8:  fris-siuni 
SC.  39;  fris-seom  TE.  10  LU.;  riss 
ScM.  3;  Fem.  fria  SC.  15;  TE. 
8  i:^/. ;  friä-si  TE.  5  iJr/- ;  frie  12  iJ^.; 
PZ.  friu  Sc3L  1;  Ifj/.  5,  54;  friü 
SC.  35;  P'P.  2;  riu  SC.  44,  8.  — 
Mit  Pronomen  possessiv  um: 
1.  Sg.  rim  cheli  SC.  45,  25;  rem 
chorp  TE.  9,  27;  2.  Sg.  frit  alges 
Ti;.  11  LU.;  rit  chell  n-glicc  TE. 
10,  5  ^(/. ;  rit  re  LßjJi^Jü  ret  leass 
TE.  9, 11;  3.  Sf/.  fria  etan  j3.  131,  30; 
ScM.  3,  10;  TE.  üLU.;  ria  mathair 
p.  48,  25;  i^.  ria  hanail  CC.  5  £V/. 
(,Iea  it^.).  —  Tm^Plural  die  Forin 
des  Dativs:  fri  couaib  Lg.  8;  fri 
grädaib  F.A.  9  (grädu  OrJ;  fri 
arailib  ibid.:,  fri  slüagaib  29  (^slogu 
LBr.);  fria  corpaib  33  iPr.  (curpu 
LU.);  frisna  techtaib  SC.  27;  frisna 
rannairibi^P.  14;rioencairptib35.  — 
Gebrauch,!)  gegen,  räumlich: 
CO  tard  a  druim  frisin  comlaid  sie 
setzte  ihren  Bücken  gegen  die  TJtür 
FB.  21;  Lg^Sj  FB.  58;  SC.  8; 
benaid . .  frTsiu'n-üaitni  schlügt  gegen 
die  Säule  FB.  21;  46;  51;  88; 
Hy.  5,  7s;  ScM.  3,  3;  Oss.  III  9; 
FA.  33;  gniiis  fri  gnüis  Gesicht 
gegen  Gesicht  FA.  12;  fri  gnüis  do 
gniiis  döib  „face  to  face  with  them" 

FA.  5;  a  n-aiged  .  .  fri  Dia  ihre 
Gesichter  auf  Gott  zu  gerichtet  12; 
muä  . .  friü  Frauen  ihnen  entgegen 

FB.  53;  no  thescbad  finna  fri  gaith 
FB.    91;    täidlcch    ind    öir    frissin 


u-grein  TE.  3  Eg.;  ris  tatin  grian 
SC.  33,  ib;  cor  trascaii-  .  .  fri  lär 
so  dass  er  zu  Boden  stürzte  FB.  25 ; 
fri  les  anechtair  gegen  die  Burg 
draussen  =  ausserhalb  der  Burg 
FP.  64;  91;  TE.  11  Eg.;  fris  anes 
südlich  von  ihm  FA  5;  frim  a  soer 
Gl.  zu  dessam  Hy.  6,  2;  frim  a  tuaith 
Gl.  zu  tuathum  ibid.;  fris  anall 
FA.  21.  — 

2)  gegen,  feindlich:  mani  iatar 
a  tech  friü  wenn  das  Haus  nicht 
gegen  sie  verschlossen  wird  FB.  21; 
friu  conuccaib  in  doub  gegen  sie 
erhob  sich  der  Fluss  Hy.  5,  54; 
p.  45,  2;  imsöitis  .  .  friu  SC.  2;  nir 
theig  .  .  frissin  m-biasta  FB.  57 ;  do 
chath  fri  firu  SC.  13;  Hy.  3,  3; 
FA.  29 ;  FB.  57 ;  comlunn  fri  scath 
TE.  9 ;  ar  debaid . .  fri  Seuach  SC.  13 ; 
comrac  fri  öenfer  FB.  32;  89; 
ScM.  8;  10;  a  chosnam  frit  ihn 
dir  streitig  zu  viachen  FB.  11;  59; 
73;  87;  ic  sirthacra  friu  FA.  26; 
füasnadar  .  .  frind  FB.  48;  ScM.  5; 
SC.  5;  fuachaid-sem  fri  frega  fäl 
SP.  II  9;  10;  immanaruic  do-som 
frisin  Liath  Macha  FB.  31;  a  n- 
doronad  friss  I^j.  10;.  samaiges  ^ 
crich  fri  aidchi  JUy.  2,  55;  cret  ticc 
ritt  ivas  ist  dir  widerfahren  TE.  8; 

9  Fg.;  si  fri  gäbud  co  n-don  fair 
Hy.  5,  89;  9i;  97;  7,  43  —  49;  fri  bälg 
is  bünad  primda  SP.  V  13;  ar  feirg 
ri  rig  n-Ulad  Lg.  5,_22;  Hy.  5,  7i;  t^ 
j3.  132,  10;  ruire~iiimeTri  cech  tress 
Hy.  1,  4,  Gl.  i.  contra;  5,  17;  ba 
hamnas  fri  ecrata  Lc).  17,  42;  Hy.  5, 9;  ^ 
SC.  31;  ni  foirmtech  frim  SP.  II  4; 
cid  fri  mnai  atbertha-su  ScM.  3, 7.  — 

3)  gegen,  freundlich,  erga,  ad, 
nach  denVerben  des  Sagens  u.  s.  iv., 
an  das  Dativ  verhültniss  streifend: 
a  rochendsa  fri  arailib  FA.  9; 
dolleci  cach  dib  fria  cell  p.  145,  13; 
tiagat  commairge  friu  es  sollen  Bür- 
gen zu  ihnen  gehen  Lg.  13;  tibid  i(r 
fris  sie  lächelt  ihn  an  SC.  8;  ren- 

sat  .  .  fria  Miliucc  sie  verkauften 
an  M.  p.  17,  20;  asbert  friu  sagte 
zu  ihnen  FB.  26;  ibid.  14;  20; 
27;  43;  59;  66;  80;  90;  TE.  6  LU.; 
13;  p.  145,  12;  FA.  9;  abair  rim 
sage  mir    TE.  9,  9:   a  rad   rut   dir 


fri 


577 


fri 


es  SU  fsacjen  13;  SC.  31;  33,  27;  110 
labraitis  .  .  friu  SC.  2;  9;  for  . .  fria 
araid  sagte  er  zu  seinem  Wagrn- 
lenker  FB.  36;  or  . .  frisin  m-bach- 
lach  92;  ol . .  fri  Coinculaind  FB.  41; 
p.  144,  15;  fris  rater  der  genannt 
ivird  ScM.  20;  rissiii-apur  TE.  18; 
SC.  49;  aitchid  fris  littet  ihn  FB.  2G; 
fri  Loegaire  . .  ni  Cheilitis  sie  ver- 
heimlichten dem  L.  nicht  Hg.  2,  21; 
dia  coistithe  frim  ivenn  du  auf 
mich  hörtest  SC.  7;  contöiset . .  fris 
FB.  29;  p.  310,  2;  ix  142,  4;  fer- 
thar  failti  fris  es  wird  ihm  Will- 
liommen  geboten  FB.  5;  54;  62; 
66;  79;  FA.  19;  Sc31.  1;  p.  145,  10; 
budigthe  fri  hEtäin  TE.  14  LU.; 
arceissi . .  fria  Fergus  p.  145,  11; 
aithesc  .  .  fri  Eochaid  die  Antwort 
an  E.  TE.  2  LU.\  co  n-dewsat 
cennacli  fris  dass  sie  den  Handel 
mit  ihm  machten  FB.  77;  comallas 
frim-sa  he  (cennach)  der  ihn  mir 
gegenüber  erfüllt  FB.  76;  93.  — 

4)  gegen,  mehr  oder  weniger 
räumlich,  aber  in  Fällen,  wo  loir 
andere  Präpositionen  gebrauchen : 
mätan  .  .  fria  ais  eine  Keule  auf 
seiner  Schulter  FB.  37;  p.  131,  20; 
srian  rauinci  dergöir  fria  graii^- 
SC.  31,  15;  FB.  2;  folt  dond  fri 
toind  cind  FB.  45;   co  comlathaib 

.  .  friu  FB.  55;  Ethne  . .  fria  chossa 
zu  seinen  Füssen  SC.  10;  fris  m-be^ 
crechta  SC.  29,  7;  amal  bis  curcas 
fri  sruth  wie  Schilf  am  Flusse 
FB.  44;  ni  hetig  cocetul  friss 
SC.  33,  17  nicht  hässlich  die  Har- 
monie an  ihm?  cechtar  ntlthar  fria 
saindän  ein  jeder  von  uns  beiden 
bei  seiner  besondern  Kunst  SP.  II 1;  2; 
ba  huisse  soillse  fri  eitsecht  na 
nöeb  beim  Tod  der  Heiligen  Hj.  2,  eo; 
böi  a  ben  fri  idna  CC  3;  laigi  fri 
süau  serglige  SC.  28;  30;  böi ..  fri 
Icüm  Cuind  stand  dem  C.  zur  Seite 
CCn.  3;  facbaim  Concobwr  fri  läim 
ich  lasse  C.  bei  Seite  FB.  94.  — 

5)  fri  auf  die  Frage  wozu, 
wofür,  auf  wie  lange:  ardot 
chuibdig  fri  sechem  na  m-briathar 
sin  verpflichtest  du  dich  zur  Befol- 
gung dieser  Worte  SC.  26;  dorö- 
uad..tegdas..fri  frithailem  tomalta 


na  fledc  FB.  1;  TE.  2  LIT  ;  riccfu 
frit  algcs  11  ÜV/. ;  no  thisiuth  fris- 
sind  imorclior  n-isin  p.  145,  9;  ga- 
bais  fri  grisad  Cuind  CCyi.  4;  co 
senistrib  .  .  fri  techt  ass  mit  Fenstern 
zum  Herausgehen  p.  130,  22;  TE. 
SEg.;  ro  bronnad  frisna  cöicfichtiu 
bargen  sin  wurde  gemahlen  für 
diese  fünfmal  zwanzig  Brote  FB.  9; 
lör  lim-sa  .  .  tri  lä  .  .  fri  sodain  drei 
Tage  sind  mir  genug  dazu  FB.  56; 
tathut  airlc  lim-sa  ris  ScM.  3,  15 
{dazu  oder  dagegen);  adbul  allam 
fri  denam  ferte  s.  unter  erlam;  Aed 
oll  fri  andud  n-ane  SP.  V  1;  9; 
SC.  38;  ScM.  3,  15;  fri  r6  na  bli- 
adna  sin  für  die  Zeit  dieses  Jahres 
TE  8  Fg.;  18;  FB.  34;  SC.  21; 
ri  fichit  m-hliadan  zivanzig  Jahre 
lang  TE.  5  Eg.;  fri  re  fotä  lange 
Zeit  SC.  AI;  risin  re  sin  loährend 
dieser  Zeit  .Lg.  17;  fri  ciana  möir 
SC.  8;  fri  de  bei  Tage  Hg.  2,  28 
(i.  illö\  — 

G)  mit,  zunächst  nach  den  Be- 
griffen der  Gleichheit  und  Aehn- 
lichkeit  [gleich  gegen  =  gleich  mit) : 
cosmail  fri  hör  SC.  33,  is;  37,  .is; 
frisin  Coinculaind  comchosmail 
FB  52;  fiisa  samailte  SC.  17; 
Lg.  4j  Sc3I.  6 ;  cutr itmmus  .  .  frisna 
mna  aili  FB.  25;  62;  comard  ra 
sliss  in  taige  ScM.  18;  comardad 
fris  Vergleich  mit  ihm  FB.  41; 
comluatha  . .  fri  conaib  Lg.  8;  com- 
raind  curadmiri  fris  FB.  71  {den 
Heldenantheil  mit  ihm  zu  theilen?); 
meit  is  ri  habraid  a  derc,  meit  is 
ri  niess  a  fert  fo  Oss.  III  7  {Gl. 
chommeit  ri  cori,  comeit  ri  tolaig 
so  gross  tvie  ein  Kessel . .).  Nach 
(/Don.  Gr.  p.  120  atich  nach  dem 
Comparativ  auf  ther:  ,,glaisitir 
fri  buga  green  as  the  hyacinth". 
So  auch  bäidiu  fri  hlia.dain  TE.  9? 

7)  mit;  sociativ  und  instrumental 
{ivie  le):  immalle  friu  mit  Urnen 
p.  17,  18;  48,  25;  malle  fria  zugleich 
mit  ihr  FB.  63;  SC.  33;  noco  dernad 
riu  mo  dal  Zusammenkunft  mit 
ihnen  SC.  44,  s;  TE.  13;  fess  ri 
fer  dib  Schlafen  mit  einem  von 
ihnen  TE.  5  Eg.;  SC.  11,  4;  ragat 
rim  clieli  ich  tverde  mit  meinem 
37 


578 


fris-ticim 


Mann  (jelicn  SC.  45,  25;  ibid.  27; 
tanic  . .  do  chorai  fri  Conchobar,  ar 
ro  böi  i  n-essid  Ms  er  kam  zu 
Frieden  mit  C,  denn  er  war  in 
"if  Unfrieden  mit  ihm  getoesen  Lg.  14; 
p.  130,  30;  ni  deiitäis  . .  ind  tir  sea 
fomairli  rig  fri  ültii  Beratlmng 
wegen  des  Königs  mit  den  U.  SC.  25 ; 
re  n-erredaib  ri  oencairptib  FB.  85 
{je  Fg.) ;  senais  . .  fria  bachaill  sie 
segnete  mit  ihrem  Stabe  Hy.  5,  6»; 
telci  ri  robruth  SC.  30,  n;  bibeo- 
aigter  fri  oethu  ibid.  25;  dal  as 
chomtig  fri  dama  Hy.  5,  i4  {„fre- 
quent  with  multitudes"). 

8)  fri  bei  Ausdrücken  der  Tren- 
nung: scaraid  .  .  friu  er  trennt  sich 
von  ihnen  FB.  11 ;  FA.  20 ;  Hy.  2,  63 ; 
CCn.  3.  — 

In  der  Comi^osition  fris-,  frith-, 
fre-  in  der  Bedeutung  gegen  und 
wieder. 

frichuaiiu  {für  frith -gnim)  III 
ich  befleissige  mich  einer  Sache, 
besorge,  treibe  Etwas,  s.  fris-gnim. 

—  Praes.  PI.  3  oes  legind  trichnait 
heris  FA.  21  LBr.  (pridchait  LU.). 

—  Inf.  frichnam  (für  frithgnam) 
„attending,  caring,  overseeing,^  Ser- 
vice" O'Don.  Stippl.;  i.  frithfogh- 
nam  O'Dav.  p.  85. 

fricur  i.  sarugHf?/}  O'Dav.  p.  87, 
f^     vgl.  freccor. 

*^         Mlasair  Lf/.  5.  6  Eci.  Lc.  zuriick- 
strahlend? 

frimbeu  p.  310,  33?  frismben 
FB.  51?  das  n  ist  beide  Male  er- 
gänzt (,be  LU.). 

frimtair  p.  142,  3  V 

fris-  icechselt  mit  frith-  in  der 
Composition. 

fris-aieeim  III  ich  er  10 arte, 
hoffe;  opperior  Pr.  Cr.  57 'i  [Z'^. 
429).  ■ —  Praes.  PI.  3  frissaicat 
operiuntur  Ml.  39d.  —  Perf.  Sg.  1 
is  airi  fris  racacha-sa  ideo  speravi 
Ml.  47a;  PI.  3  ni  ru  frescechtar  a 
soirad  Gl.  zu  omnem  spem  a  malis 
eximit  Jf Z.  34<i,  17;  ni  ru  frescachtar 
a  n-ic  Gl.  zu  praeter  spem  Ml.  26^,25. 

—  Inf.  frescsiu. 

fris-äilini,  Praes.  sec.  PI.  3  fris- 
näiltis  no  frisnaiccitis  GL  zu  ope- 
ricbnntur  Ml.  GS''. 


fris-I)iiir  s.  frith-berim. 

fris-eiug-im,  Fut.  PI.  3  friscichset 
i'or  cenna  dib  LU.  p.  8Üa,  44^  „your 
heads  loiU  go  from  you"  Beitr.  VII51. 

Ms-comarcim  I  rogo.  —  Fut. 
Sg.  2  Dep.  cot  rirther  friscomairser 
andsa  iiile  a  mic  O'Dav.  p.  93 
{„let  all  that  thou  shalt  ask  be  giren 
to  thee,  0  child"  Beitr.  VII  51).  — 
Inf.  frecmarc,  Gen.  rop  fer  frcc- 
maircc  fiss  On  the  Mann.  III  p.  5U(;. 
rgl.   O'lJav.  p.  88  frecomus. 

fris-comart  s.  fritli-coniurc. 

fris-cuirim  III,  fris-ta-cuirther 
Gl.  zu  obicitur  autem  huic  SG.  2V^ 
{Z'^.  875),  vgl.  frecuirim. 

fris-dudchaid  i.  ro  diult  OBar. 
p.  94. 

fris-düuaim  II  obsero  Z^.  434. 

fris-eii-gini ,  T-praet.  PI.  3  fris 
u-erachtatar  iarom  isin  les  sie  er- 
hoben sich  nach  der  Burg  hin  LU. 
p.    19a,  11. 

frisg-art  s.  frecraim. 

Ins-griiiui  III  ich  befleissige 
mich  eitler  Sache.  —  Praes.  PI.  3 
inna  n-däne  frisguiat  artium  quas 
excercent  SG.  33a  (Z'l  433).  — 
Inf.  frithgnam. 

frisia1l)ra  SC.  37,  22  „against 
whom  he  becomes  angered"  O'C,  zu 
lesen  is  mairg  frisi  {für  frisa")  sia- 
bra  se,  vgl.  is  mairg  frisi  tibi  gen 
LU.  p.  40a,  4  {AE.).  / 

frissiiul)ert  Z^._3_jg2-?  ""    "  k 

tris-hnUini rottend,  minister, 
prepare.  —  frisnindle  „ivho  prc- 
pures"  O'Don.  Suppl.  —  Coyvj.  Sg.  2 
frisinnle  Hy.  6,  9  {„muy  Christ 
minister"),  i.  ro  frithaile. 

frismberad  Lg.  3  L.?  — ^ 

frismbert  C  Mil  "(Tt)av.  p.  94, 
„frismbcartaim  {sie)  I  betrag,  de- 
ceire"  O'B. 

frisnissim  ich  rede  gegen,  — 
an?  Conj.  Sg.  2 ni  fresnesea  SC.  26.  j 

fris-öfbainr  I  ich  erhebe  mich  \ 

nach  Etwas  hin.  —  Praes.  PI.  3 
frisücbat  FA.  16. 

fiis-orcat  s.  frith-oicaiin. 

f  ris-tarddaim  op^^  ono? — Praes. 
PI.  1  ni  fristarddam  SP.  II  c;. 

I'ris-tait  s.  fritaitim. 

frjs-tic'im  I  ich  komme  qeqen 


fris-toiii"- 


579 


Etwas.   —    Fuf.   Sfj.   3    fristi  dorn 
churp  Hij.  7,  43. 
fris-toiug-  irfreitech  O'Dav.  2^.86. 

—  Fiit.  PI.  1  mani  cometsam  dear 
yfiir  diar)  tolaili  ociiis  ma  fristossam 
dear  pecthib  Cam.  (st  non  conive- 
riinus  cupidiiatibus  nostris  et  si 
r  e  n  u  n  t  i  aver  i  m  u  s  peccatis  nostris 
Z\  1005). 

fritataibret  s.  fritaibrim. 

fritamuüurat  s.  fritli-iüraim. 

fritammorcat-sa  .s\  iritli-orciin. 

na  fritecoirse  objices  LHij.  l'Jb 
{„the  barriers"  Goid.^  p.  70). 

frith  {ß.  S(j.  Praet.  Pass.)  wurde 
gefunden  p.  41,  22;  co  frith  Hy. 
5,  72;  86;  ni  frith  Hy.  5,  29;  eo; 
Gl.  zu  ni  furecht  Hy.  5,  so;  8s; 
frith  Sc3L  17;   FB.  2i;  SP.  V  10. 

—  Vgl.  fo-frith,  fiiar. 
frith-adart    „pillow".    —    Sg. 

Xom.  a  ridadart  Hy.  2,  32;  PL 
Dat.  leptha  ürluachra  . .  go  fritha- 
dartail)  fer  n-gona  friu  On  the 
Mann.  III  j:».  440. 

frithaig'im  ich  bediene  {als 
Steward).  —  Praet.  Sg.  3  ro  frithaig 
Ultu  FB.  72.  —  Inf.  orcain  fri- 
daighid  cech  n-aidchi  Tödten  war 
das  Bedienen  jede  Nacht  Sc3I.  16  H.  ? 

—  Vgl.  ferthigis,  ferdaigsecht. 
fritliailim  lattend,  minister, 

prepare.  —  Praes.  Conj.  Sg.  3  ro 
frithaile  Gl.  zu  frisinnle  Hy.  6,  9. 

—  Imperat.  PI.  2  frithalid . .  in  com- 
ram  beiis  ScM.  12.  —  Inf.  Bat. 
ic  frithalaim  na  n-öeged  „attending 
to  the  guests"  Goid.'^  p.  101;  Acc. 
fri  frithailem  tomalta  na  flede  FB.l. 

f  rith-aire  Wa  die,  Wa  die  n ; 
vigilia  Corm.  Tr.  p.  11  figell.  — 
Bat.  oc  frithairi  na  aidclii  TE.  12 
LU.;  oc  frithaire  FB.  84;  Acc. 
gaibthi  frithairi  na  haidchi  sin  TE. 
12  LU.  —   V(fl.  aire,  faire. 

frithbera  FB.  68,  17? 

frith-berim  I  obsisto.  —  Praes. 
Sg.  1  frisbiur  obnitor  SG.  22a  (Z^ 
875);  3  met  nad  frithbeir  quantutn 
non  .  .  obsistit  Goid.^  p.  b'6  {Wien. 
Gl.);  frismberat  Gl.  zu  abesse  311. 
14'=,  21.  —  Vgl.  frithbheart  contra- 
vention,  Opposition  CfB. 

fritb-bruth  i.   diciir  no    diultad 


OBav.  p.  83,  frisbriiidhe  i.  frith- 
bruth  ibid. 

fritb-brutbiin  III  ich  weise  zu- 
rück, verwerfe.  —  Praes.  Sg.  3 
iiidi  frisln-udi  Gl.  zu  renuentis 
311.  44I'.  —  Praes.  sec.  Sg.  H  no 
frithbruitiud  (i.  no  obad)  tecosc  in 
druad  „she  rejected  the  guidance 
uf  the  Wizard"  Three  Hom.  p.  58,  7. 
—  Praet.  Sg.  3  ro  frithbruid  (i.  ro 
obustair) . .  na  grada  sin  S3Iart.  14 
{„refused"). 

frith-chcist  oppositio,  objec- 
tin  Z\  875. 

frith-ebomure  I  off  endo,  lae- 
do.  —  Praet.  Sg.  3  is  messe  nad 
frithchomart  uech  Gl.  zu  qui  lesse- 
rim  neminem  Ml.  47";  PI.  3  fris- 
comartatar  offenderuni  Wb.  5i' 
[Z'l  882).     - 

fiith-eiieoh  SC.  26? 

frith-gabim  I  ich  halte  zti- 
rück,  Zügel e.  —  Praes.  Sg.  3 
nachid  frithgaib  Gl.  zu  qui  nee 
timore  dei  frenatur  311. 117  (Z^  875). 

Mth-g-uain  Fürsorge,  Sorg- 
falt, vgl.  frichnaim,  fris-gnim.  — 
Sg.  Nom.  ar  ba  romor  ocus  ba  roän 
a  frithgnam  Corm.  p.  8  Brigit  {„her 
protecting  eure");  Gen.  ro  rathaig 
in  t-eces  mörmenmain  in  ecsine 
ocus  laigeat  a  frithghnama  ibid. 
p.  27  leithech  {„the  sniallness  of 
liis  diligence");  is  maith  iaram  inn 
indsi  i.  praind  ceit  itir  biad  ocus 
linn,  is  6  a  himthairec  cecha  nona, 
cen  frithgnam  0  duniu  oca  TB. 
p.  180,  1  {ohne  dass  Jemand  dabei 
aufwartet). 

frith-ing'  „a  relapse"  O'R.,  zu 
eng,  vgl.  frith-Iorg.  —  Bat.  täinig 
a  bh-trithing  na  conaire  ceudna  „he 
came  back  by  the  same  path"  Torr. 
Bh.  p.  184,  2;    OBon.  Gr.  p.  136. 

frith-iüraim  afficio.  —  Praes. 
Sg.  3  cia  erat  fritamm  ior-sa  Gl. 
zu  quandiu  me..  adficiet  311.  3211,  27  V 
PI.  3  fritamm  iurat  311.  33»,  1. 

frith-lorg  die  Spur-,  der  Weg 
rückivürts.  —  Bat.  ro  impö  desscl 
ina  frithlorg  doridisi  Three  Hom. 
p.  20,  3;  ni  ro  söi  nech  dib  aiged 
ind  eich  in  frithlorg  LU.  p.  39^,  20. 

fritb-orcim  I  off  endo.  —  Praes. 


frithorissair 


580 


füs 


PI.  3  f'risorcat  MJ.  lö'',  h;  fritamm 
orcat  {für  frith-damm)  Ml  62c  (ßoid.'^ 
p.  23).  —  Praes.  sec.  Sg.  3  na  frid- 
oirced  Wb.  14a  (Z^  875).  —  Inf. 
Gen.  cen  fochunn  i,  frithoircne 
huad-som  do  neucli  311.  19^',  5;  Acc. 
in  frithorcuin  offensam  Ml.  22(1,  21. 

—  Part.  PI.  Nom.  nei^h-tVithortai 
inneuch  Gl. zu  iiinullo  laesiJ/Z.  19c, u; 
ind  frithorthai  {sie)  Ml.  58  r. 

frithorissair  „he  withstood" 
Three  Hom.  Index. 

frith-set  Rückiveg.  —  Sg.  Dat. 
docuaid  ina  frithset  S3Iart.  35 
(„wenf  hack");  fecht  do  Märtain  ic 
imdecht  dodechaid  iiiiad  doimair 
na  n-genti  ina  frithset  ibid.  36 
{„there  came  in  the  contrary  ivay"). 

fritaibrim  I  oppono.  —  Praes. 
PI  3  fritataibret  SG.  1831)  {0102)0- 
nunt  eam  Z'^.  432). 

fritaitim  I  contraeo.  —  Praes. 
Sg.  3  ni  frittäit  mo  hires-sa  non 
contraria  est  fides  viea  BT*.  31 »,  c; 
PI.  3  fristait  frisom  Gl.  zu  adver- 
sarii  311.  23«,  11  {Z-\  875). 

fritiag-aiin  I  obeo.  —  Pass. 
Praes.  Sg.  1  fritumthiagar  Gl.  zu 
oheor  SG.  183a. 

fritohairt  F.  oppositio  Z'^.  875. 

fritudchad  ohstiti,  PI.  3  fritui- 
chetar  {sie')  3fl.  21c,  2. 

frituidecht  F.  objectio  SG.  21^ 
(ZI  875).  —  Gen.  inna  frithtui- 
dechtae  contradictionis  311.  25'^  13. 

fromad  M.probutio,  probare. 

—  Sg.Dat.  CO  ro  himraided  a  eliugud 
trit-sin,  cotanicBrenaind  dia  fromad 
„to  test  him"  Fei.  p.  XXXII  21;  ibid. 
p.  XXXVI  9;  PI.  Nom.  formtha  aili 
do  thabairt  forro  FB.  62. 

füabair,  fuabbraet,  fuaiprom  s. 
föhairim. 

fuacli  i.  rann  {Vers)  .  .  ar  in 
fris  (leg.  fers?)  laisin  laithneoir  is 
fuach[a]ainm  lasin  file  0'Dav.p.dib\ 
fuach  „ward"  Corm.  Transl.  p>.  56. 

fuachiniin  SP.  II  10,  vgl.  „fua- 
char  {3.  Sg.  Praes.  Pass.?)  to  dis- 
turh,  litigate,  i.  fodibhadh"  O'Don. 
Suppl. ;  Sg.  3  fuachaid-sem  SP.  II  9. 


i'uachda  FB.  37  Fg. 


,fu- 


achdha  rebellious,  pterverse"  O'B. 
fuaelit  s.  nacht. 


fuachtain  hurt,  injiiry,  da- 
niage  O'Don.  Suppl.; rebeMon O'B.; 
Gl  zu  fuich  O'Dav.  p.  89;  Gl.  zu 
fich  ibid. 

fuachtiiaigim  III  I  quarrcl, 
attacli,  injure  O'Don.  Suppl.  — 
Praet.  Sg.  3  ro  fuachtnaig  Sc3I.  5. 

fiiacru  s.  föeraim;  Inf.  Dat.  in 
fili  oc  a  fiiacru  ior  a  u-glinne  ocus 
a  nadmand  LU.  p.  133^>,  24. 

füagfaiiu  ich  nähe.  —  Pass. 
Praet.  Sg.  3  ro  fuaged  co  suäth  öir 
Aid.  Ch.  63. 

fuaidreadh  „to  forbid,  cross, 
litigate"  O'Don.  Suppl. 

fuaimin  N.  sound,  reboun- 
ding  noise  O'B.  —  Sg.  Nom. 
füaim  colli  SC.  34,  8 ;  fogur .  .  ocus 
fuaimm  na  fial  sin  FA.  14  LBr.; 
PI.  Nom.  luamand  FA.  14  LU. 

fiiaitgid  s.  füataigim. 

füal  Urin;  urina  Ir.  Gl.  222; 
Corm.  Transl.  p.  TS,  79;  i.  salchur 
{„fäth")  O'Dav.  p.  92.  —  Gen,  ar 
galar  fuail  Z^.  949;  co  n-galur  fiiail 
ScM.  13. 

fualascach  Gl.  zu  arbusta 
South.  58a  (Goid.'^  p.  60). 

fiialaiug-   FB.  24  zu  fu-langim? 

füainaiu  p.  131,  2;  FB.  47,  53? 

fuamaiui  i.  Inath  no  diau  O'Dav. 
p.  84. 

füan  N.  Leib  rock;,  tunica  Z^. 
22;  cloth,  Teil,  covering  O'B.  — 
Sq.  Nom.  füan  cäiu  corcra  n-imbi 
FB.  45;  51;  p.  310,  31;  Ld-  18,  ]9; 
Acc.  {nach  dem  Compar.)  bruit  lin 
gilidir  fuan  u-gessa  TB  F.  p.  140,  25 
(„a  swan's  tunic"). 

l.tuar  Vorbereitung,  vgl.  rem- 

fuar  und  föirim.  —  Acc.  trisin  fuar 

in  budcaid   Tur.    Gl.   48  {„through 

the  ptreparation  of  the  bridaJ"). 

\       2.  fi'iar  Perf.  inveni.  —  Sg.  1  ni 

fuar    Hg.   5,   98    (i.   ni    fuarus);    no 

con  fuar  FB.  93;  hi  füar  SC.  33,  2; 

CO    fuarusa    ibid.    3;    3   füair  .  .  in 

}   t-ainm  sin  Sc3I.  12;  nis  füair  TE.  17; 

SC.  36;  ni  fuair  a  samail  di  graig 

SC.   37,   g;   8;    FB.    31;    P/..  1    ni 

fuaramar   Lg    12    Le.\    ni^Juarain 

I   ibid.  X^;  3  füaratar  TE.  19;  fuaratar 

OssTi  7;   TE.  3  Eg.  —   Vgl.  frith, 

I       3.  füar  *;.  liar. 


I 


( 


581 


fuidcll 


fuarrech  Clemens  Ml.  20^,  lo;  fu- 
ain-ech  Wh.  5<i  (Z^  994) ;  i.  foirith/ri 
O'Dar.  p.  93;  Voc.  a  chainuarraig 
Gl.  zu  Clemens  Güd.  Lor.  Gl.  138. 

fuaserech  „frightener"  Fei. 
p.  CLXXIX. 

{uascur  Jerror"  Fei. 2J.CLXXIX. 

fuaslaiciin  III  ich  he  freie,  er- 
löse, vgl.  tüaslaicim.  —  Conj.  Sg.  3 
ron  fuaslaice  Gl.  zu  don  forslaice 
Hy.  1,  18.  —  Inf.  fuaslucudh  dis- 
solution  O'Don.  Siipi^l. 

fuasmad  „a  hloiv"  O'R.  —  Nom. 
fiiasmad  SC.  5  H.  (füasnad  LU.); 
Acc.  cach  fer  dothiged  chuige  do- 
beread  fuasmad  ind  don  crand  sin 
Corm.  p.  32  nescoit. 

füasuad  anger  OB.,  vgl.  fiias- 
naim.  —  Dat.  atbcrtsat  co  ferglu- 
inde  müir  ocus  co  fuasnaid  {sie) 
Three  Hom.  p.  78,  34  {,,wrath"). 

fiiasnadach  „disturher"  Fei. 
p.  CLXXIX. 

fiiasnaim  II  turho,  mit  fri  ich 
wüthe,  tohe  gegen  Jemand.  — 
Praes.  Sg.  3  Dep.  dia  m-bi  ferg  i 
füasnadar.  .frind  FB.  48;  unpersön- 
lich: nos  fuasnaither  im  CoiuculamfZ 
LU.  p.  127a,  2G.  —  Conj.  Sg.  3 
dia  fuasnaither  frind  FB.  48.  — 
^Inf.  Nom.  is  fuasnad  dut  menmain- 
siu  Gl.  zu  aiebas  .  .  te  .  .  turbari 
311.  2^,  5;  füasnad  friu  SC.  5  (.fuas- 
mad H.];  vgl.  fuasna  i.  fuaidri  no 
foegbemh  O'Dav.  p.  90,  fuasw«  i. 
sgailerZ  ihid.  p.  87  foruasna. 

füat  Bahre;  i.  dar  no  crann 
O'Dav.  p.  88.  —  Sg.  Dat.  tucsat 
ianuw  fer  dia  -muniiv  ior  füat  amal 
marb  Three  Hom.  p.  42,  4. 

fuatach,  „fuadach  running 
aioaij  ivith,  elopement,  a  rape, 
rapine"  O'B. 

l'üataig'im  ich  nehme  loeg, 
rauhe.  —  Praes.  Sq.  3  füaitgid 
leiss  hi  TE.  15.  —  Fut.  Sg.  2  ni 
fuadis  la  foxul  „du  sollst  es  nicht 
fortschaffen  durch  Wegführung"' 
Beitr.  VII  45  {Sench.  M.). 

1.  füath  forma  Z'^.  22,  figu- 
ra  993;  fuath  in  gresa  „the  pattern 
of  the  worlc"  On  the  Mann.  III 
;).  116.  —  Sq.  Nom.  füath  ocus 
foscugud  FA.'i)  ulelba  LBr.^. 


2.  fuath  Hasii.  —  Dat.  ro  lion  da 
bh-fuath  auiis  d;i  ii-ürghr;iiu  „he 
brramr  /il/nl  irllh  Inihrd  and  qreat 
abhorroirc  »fihrin"  Torr.Dh.  p.lOi); 
ibid.  p.  2U6. 

füathbröc  ein  Name  für  schützen- 
de Eüstungsstücke,  Büstung; 
„apron"  On  the  Mann.  III  Index. 
—  Ferdiad  nin\mt  zuerst  a  fuath- 
bi'öic  srebnaide  sroil . .  fri  gelchness, 
darüber  a  fuathbroic  n-doudlethair, 
zu  äusserst  a  fuathbroic  n-imdan- 
gin  n-imdomain  n-iarraide  do  iurn 
atlcgtha,  zwischen  die  heiden  letz- 
teren legt  er  einen  grossen  Stein, 
zum  Schutze  gegen  Cuchulimis  Gae 
bulga,  LL.  fo.'  59.  b.  1. 

fiiathcraibdig-  FA.  28,  „hat er s 
of  helief"? 

füathröc  Gürtel?  is  stiall  fua- 
tlirög  O'B.  s£uird.  —  Gen.  cliabinar 
sröil  siricda  re  chness  congebethar 
du  CO  barr  üachtar  a  dond-füathroci 
donddergi  mileta  do  srol  rig  LU. 
p.  81a^  29;  Acc.  na  sliasta  i.  in  fu- 
athroic  („the  loins,  i.  e.  the  tvaist") 
Gl.  zu  patma  Gild.  Lor.  Gl.  94. 

1.  fuba,  leth  na  fuba  don  mnäi 
igi  „half  the  loages  of  the  loea- 
ving  ivoman"  On  the  Mann.  III 
p.    115   (84). 

2.  fuba  „heiving,  cutting", 
fuba  agas  ruba  „heiving  and  MlJing" 
O'Don.  Suppl.;  fubadh  i.  fubtad 
no  fodinbadh  {„putting  doivn''  O'B.) 
O'Dav.  p.  89. 

fubaud  SC.  31,  i4? 

do  fuc  s.  tue. 

ro  fuc  s.  ruc. 

fu-domain  tief,  N.  (,?)  die  Tiefe; 
profundus  Z'^.  874.  —  Dat.  {oder 
Acc)\  fudamain  iffnnd  FA.  19;  28; 
pene  suthaine  34  (fudomain  LBr.)\ 
p.  191,  20 ;  PI.  Nom.  fudiimne  pro- 
funda Z'^.  874;  fudomna  mara 
Hy.  7,  23.  —  Compar.  fudumnu 
quam  mare  Gl.  zu  Hy.  5,  is. 

fu-duidchestsir  s.  hinter  du- 
dichira. 

fu-fiiasuaini  ich  Johe;  Sg.  3 
fufuasua  fairggse  findfolt  SG.p.  112. 

fuidell  remainder,  leavings 
of  a  feust  O'B.;  s.  unter  imm- 
lommad.    —    Sg.   Nom.    in    ra    bai 


ftiidir 


582 


fuircc'li 


y 
^ 


fuigell  occii  do  lind  na  cäsc  „lohether 
tlmi  liad  the  learAngs  of  the  Easter 
ale''  Threc  Hom.  p.  66,  2S;  Acc.  nach 
l)h-fagt'adli  fuiglieall  biiille  inäbeime 
don  cheudiarrachd  Torr.  Dh.  p.  90; 
PI.  Gen.  ciH-a  linta  XII  cliab  dia 
füiglib  LBr.  p.  257^,  46. 

1.  fuidir  ,,«  stranger  tenant,  a 
fugitice  or  migratory  hushandmmi'' 
Rem.^  p.  85,  On  the  Mann.  III 
p.  494,  Ms.  Mat.  p.  655.  Vgl.  fui- 
thir  Corm.  Transl.  p.  76. 

'2.  fuidir  i.  briathar  (worcl)  Beitr. 
VIII  330. 

fuiditir  s.  föidim. 

1.  fug:ell,  fug-all  Ei  cht  er - 
Spruch,  Entscheidung ;  Judi- 
cium, negotium  (adversus  alterum) 
Z'^.  768;  fuigheall  i.  briathar  verhum 
Beitr.  VIII  346.  —  Sg.  Gen.  illatlie 
ind  fugill  FA.  6;  in  fuigill  29  LBr. 
(brätha  LU.)\  Dat.  6  fugull  Gl.  zu 
jiidicio,  contendit  Wh.  9«  \,Z-\  768); 
iar  fugiull  brätha  FA.  14  (fuigell 
LBr.);  isind  fugiull  FA.  30  (fui- 
gell LBr.). 

2.  fugell,  fuig-ell  s.  fuidell. 
fuigillim  ich  befrage?  fuighlim 

„I  award,  adjudge''^  O'Don.  Suppl. 

—  Praet.  PI.  3  fuigillsit  Morunn 
2i.  142,  14;  CO  fuighillsit  ollamhna 
breitliemhua  Erend  „so  that  the  chief 
Brehons  of  Ireland  decided"'  O'Don. 
Gr.  p.  309.  —  Pass.  Fut.  Sg.  3 
fuigillfithiV  Morunn  uimi  j5.  142,  12. 

1.  fuil  F.  Blut;  sanguis  Z^.  251. 

—  Sg.  Nom.  ScM.  18;  TE.  13  LU.- 
Gen'  fordath  fola  SC.  37,  3;  a  loim 
fola  Sc3L  16;  srotha  fola  FA.  33: 
banua  fola  FB.  27;  crithir  fola 
FB.  24;  p.  310,  11;  bröenän  fola 
SC.  37,  21 ;  p.  309, 12 ;  Fä.  Epil.  351 ; 
dera  fola  FA.  34  (fala  LBr.);  oc 
öl  na  fola  Lei.  7 :  Bat.  mar  in 
fuil  ibid.  '^ 

2.  TuTL  i.  pecad  O'Bav.  p.  93. 
l'iiillem  „increase,  addition, 

profit^^  O'B.,  „i)iterest,  hire,  wages, 
reward"  O'Don.  Suppl.  —  Dat.  is 
eadh  eirnither  ina  fuillem-side  On 
the  Mann.  III  p.  112  {„as  the  fine"). 

I'u-illim  ril  I  deserve,  earn 
O'Don.  Sitp2)h,  rgl.  tuillim,  ai'-illim. 

l'uilliud,      fuilleadh     addition 


O'Don.  Suppl.  —  Dat.  i  fuiller? 
airme  CCC  „in  addition  to"  Fei. 
p.  LXIII;  ibid.  p.  CLX. 

fuilted,  fonn  fri  fuilted  feie  SP.Yi 
(„to  dispense"yi 

fuiltin  Pilus  Ir.  Gl.  463. 

fuin  „sunset".  —  Acc.  Dia  lim 
fri  fuin,  dia  lim  fri  fair  Corm. 
p.  21  fair.  —  Vgl.  fuined  und 
1.  fuinim. 

fuiudeog-  fenestra  L:  Gl.  134. 

fiiiue  Kochen,  Backen.  —  Dat. 
oc  fuiniu  na  fiadmil  TBF.p.  140,  20; 
dia  funi  Lg.  7;  iarna  fuine  tria  mil 
FB.  9;  ic  fune  ind  loig  H\j.  5,  74. 

fulneclida  zu  fo-nigimV  —  Sg. 
Nom.  banntracht  find  fuinechto 
p.  145,  5;  füamain  find  fuinechda 
FB.  47. 

fuined  Untergang  der  Sonne, 
Westen.  —  Sg.  Gen.  for  ainglib 
ind  fuinid  FA.  2  (funid  LBr.);  fo 
chomair  funid  Fer  n-arda  siar  isin 
fairrge  Fei.  p.  XXXII  3 ;  Dat.  oder 
Acc.  iar  fujiiud  n-grene  FB.  80 
(iar  b-fuined  n-grene  Eg.);  anaslui 
grien  fo  a  fuined  Cr.  33^'  [cum  ex- 
cedit  sol  sub  occasum  suum  Z"^.  435); 
00  a  tercbäil  ocus  lia  fuined  Cr.  !%'>■ 
{in  ortu  et  in  occasu  eorum  Z'^.  644). 

fuineta  westlich?  —  Acc.  con- 
nici  in  n-acian  {Ocean)  muridi  fui- 
neta insi  Bretan  LU.  p.  1^,  36. 

1.  fuinim  „I  end  or  cease", 
i.  criochnaighim  no  sguirim  (O'Cl.) 
Corm.  Transl.  p.  75  fuin;  unter- 
gehen {von  der  Sonne).  ■ —  Praes. 
der  Gewohnheit  Sg.  3  lii  funend 
grian  SC.  33,  13. 

2.  fuinim  ich  Tcoche,  backe.  — 
Pass.  Conj.  Sg.  3  fonaither  in 
t-ecne  lee  commaith  TBE.  p.  150, 7. 
—  Part.  S(/.  Nom.  in  t'eicne  fo- 
naithe  TB  F.  p.  152,  1.  —  Inf. 
fuine. 

fuinnema  FB.  86  {„ivith  the  ve- 
locity  of  a  twisting  wheel"  On  the 
Mann.  III  p.  78)'? 

fuinuseög',  fuindseog  fraxinus 
Ir.  Gl.  557,  .s'.  uiimius. 

1.  fuii'ech  i.  cuirm  O'Dav.  p.  85. 

2.  fuirech  Vertv eilen,  Ver- 
ziehen, Verzug.  —  Sg.  Nom.  a 
fuirech  ina  ra-bethaid  Fei.  p.  CXVII  s; 


583 


Acc.  con  nach  furecb  FA.  18;  ccn 
fuirech  ,,icithoHt  delay"  SMart.  41. 

—  V(il.  il-furig. 

fuirig-iiii  I  ich  vertveile,  ver- 
ziehe. —  Praes.  sec.  Sr/.  H  o  ro 
fiiirged  . .  i  n-doras  in  cluiue  Tliree 
Hom.  p.  110,  11   {„was  delaying"). 

—  Pass.  Praes.  Sg.  3  fuiregar  i. 
fuirech  O'Dav.  p.  85.  —  Inf.  fui- 
rech. 

fuirmim  III  (für  fo-rimim)  ich 
setze,  lege;  Stokes  Bern.'-  x).  85; 
fuirim  i.  tabair  C/Dav.  p.  85.  — 
Praes.  Conj.  Sg.  3  resiu  forruma 
bine  foriin  „hefore  he  mag  inflict 
destruction  wpon  us"  TBF.  p.  144, 31 
[für  fo-ro-rma).  —  Praes.  sec.  PI.  3 
arimbad  and  furruimtis  a  praintech 
Tir.  13  {für  fo-ro-rimtis\  —  Pruet. 
Sg.  1  forurmius  läim  fair  LU. 
j).  114i>,  8;  3  forruim  a  forrig  n-and 
Tir.  13  (fiir  fo-ro-rim);  forruim 
FB.  28,  forruirim  Eg.  mit  Pron. 
in  fix.  er  setzte  es  (^farrusira  H?)- 
fojTuib  a  chois  forsiud  leicc  Hg.  2,  s ; 
in  tan  ro  furim  a  di  läim  ior  Conall 
Three  Hom.  p.  98.  19;  ro  iiirim . . 
hrethiv  n-escaine  fair  iUd.p.  104,  i4. 

—  Pass.  Praes.  sec.  Sg.  3  mina  fuir- 
mithea  doch  furri  Corm.  p.  36,  40. 

—  Praet.  Sg.  3  dia  ro  fuirmed 
recht  Adomnain  for  Göedclaib 
FA.  82.  —  Inf.  fuirmedh  i.  indeall 
no  cur  O'Dav.  p.  89;  Dat.  co  fuir- 
med na  sraigell .  .  foraib  p.  191,  22: 
Acc.  la  furmed  in  matäj»  fair  FB.  40; 
CO  fuirmed  in  rechta  sa  Adamnäin 
FA.  32  LBr. 

fuirse  „harroicing"  O'It. 

ui  fuirse  [2.  Sg.  Conj.)  SC.  26? 

fuirseoir  31.  „a  juggler,  a 
moutitehank"  O'B.  —  Nom.  und 
Dat.  ond  fuirseor  i.  uad  feiu  as 
fuirseor  Gl.  zu  parasito  Goid.- 
p.  68  {LHg.  fo.  UM;  Dat.  reim  i. 
nomen  do  fuirseoir,  fobith  cach 
riastarda  dos  her  for  a  aigid  cu 
chäch  Corm.  p).  38. 

fuirsire  parasittis,  fuirserän 
parqsitaster  Z^.  273;  Sg.  Gen. 
ind  fuirsiri  Gl.  zu  histrionis  SG.  103" 
(Z-\  230). 

fuirsitis  s.  for-icim. 

fuissi,    nissi    Lerche.    —    Sg. 


Xom.  congair  in  fuissi  eolach  „thc 
skilftd  lark   sings"  Fei.  p.   LXVI. 

fuiseög:  alatida  Ir.  Gl.  140. 

fiiisiucdach  Bekenner.  —  PI. 
Nom.  faismedaig  Gl.  zu  professores 
Gdd.  Lor.  Gl.  55 ;  Gen.  i  n-hiresaib 
fuismedach  Hy.  7,  u.  —  Vgl.  föisitiu. 

fuit  Sc 31.  22,  12? 

fuithairbe  F.  Main,  Furche; 
foithirbi  i.  imaire  no  gort  no  acadb 
O'Don.  Suppl.  —  Sg.  Nom.  ind 
fuithairbe  tan«/.se  FB.  20;  Dat. 
issin  chetna  fuitherbe  ibid.;  PI. 
Acc.  teöra  fuithairbi  on  tig  ihid.\ 
tar  teöra  fuithairbe  ön  tig  FB.  17;  82 
[„over  the  three  ridges"  On  the 
3Iann.  III  p.  77). 

fuither  FB.  24? 

fuithir  .?.  fuidir. 

fii-laiig-  Ertragen,  Erhalten; 
sustinere  Z'^.  874.  —  Sg.  Nom.  a 
fulang  dom-sa  TT^.  17'^  (mihi  erat 
tolerare  ea  Z^.  483);  FA.  26;  is 
fulang  süain  sochaide  _ /S'C  31,  11; 
Dat.  do  fulang  na  fiann  Corm. 
ji.  34,  26;  ic  fulang  met  {.sie)  ocus 
trumma  na  talman  p.  169,  2G. 

fu-lang-im  I  ich  ertrage,  halte 
aus.  —  Praes.  Sg.  3  foloing  susti- 
net  Wh.  29^,  17.  —  Praet.  Sg.  3  uair 
nar  fulaing  tortromad  S3Iart.  22.  — 
Fat.  Sg.  1  fulös  Gl.  zu  me  .  .  su- 
stinere 3/?.  33a,  2;  follös  311.  621'; 
PI.  3  follosat  311.  69a;  mit  Bedupl. 
PI.  3  läse  folilsat  Gl.  zu  talia  su- 
stenendo  311.  80a.  _  Fut.  sec.  Sg.  3 
ro  failsad.Xr/.  16.  —  Pass.  Fut.  sec.  -^ 
Sg.  3  folilastse  LU.  p.  20»,  24.  — 
Part.  s.  do-fulachta.  —  Inf.  fu- 
lang [s.  besonders)  und  fulachtain 
TB.  p.  182,  6. 

fulocht  „cooking  hearth"; 
fulacht  fiansa  „cooking  pit"  On  the 
3Iann.\l\  p.  381.  —  Sg.  Nom.  dia 
m-bad  fulocht  mör  no  beth  and  Bev. 
Celt.  III  p.  176  („tvere  this  a  great 
cooking-hearth") ;  Acc.  0  ro  sernad  . . 
fulocht  La.  17.  14J   s.  unter  csnad.       :f( 

fullugaimm  III  s.  fo-laigrim. 

fulred  N.  Blut,  s.  fuil.  —  Dat. 
dia  fulriud  FB.  67. 

fuueeli  s.  fo-uig'iin. 

für-  s.  for-  oder  ur. 

fiirachair  rigil  Ir.  Gl.  984. 


i 


*A 


'UaÜc 


ZlA>^<-Ce     rXVO' 


584 


rabaiin 


funichrus  M.  .  Wachs (unkeit. 
-7-  Sg.  Dat.  ar  faitchius  ocus  ar 
furachnis  SMart.  6. 

furäil  s.  ur-äil. 

fui'fogra  $.  iirfogra, 

furis  FB.  70? 

furiiicd  s.  fuirmim. 
^   fursuunud      M.      Sehe  i  nen  , 


Leuchten,      Erleuchten;      vgl. 
forosnaim;    fursuunud    tiss    La.    3;    .^ 
caindel  de  lic  logmair  oc  fursuunud 
doib    TBF.  p.  140,  u  {„at  ilhimi- 
natinci  for  them"). 

do  füsci  s.  diuscilu. 

fus  i'umat  CG.  2  LU.?  v(jl.  foram. 


G 


?a  s.  g-ae. 

gra  FB.  36  Fg.  für  aga,  oca, 
s.  oc. 

gfäba  Gefahr.  —  Sg.  Dat.  i  n- 
gaba  Hg.  1,  28,  G^Z.  isin  gäbud. 

gabililtech  captus  Ir.  Gl.  594, 
ron  gabal,  Inf.  zu,  2.  gabaim. 

1.  gal^aim  ich  singe.  —  Fraes. 
Sg.  3  ba  hoen  im  Crist  co  n-gaba 
dal  Hy.  5,  14.  —  Imper.  Sg.  3 
gaibed  cäch  ä  salmu  Wb.  12<i  {Z'^. 
443).  —  Praes.  sec.  Sg.  3  no  gebed 
si   sie  sang  p.  40,  33;    PI.   3  sian 

X-  no  gebtis  1±_JJ^_m,  —  Praet. 
Sg.  3  cach  i'ocl  gab,  cach  ro  chuala 
Hy.  5,  102;  103;  gabais  .  .  inna  randa 
sa  er  sang  diese  Strophen  SC.  11. 

—  Fut.  nod  geba  Lat.  Hy.  X  Pref. 
{Goid.-^  p.  102).  —  Pass.  Praes. 
PI.  3  gaibtir  düana  SP.  V  15.  — 
Fut.  Sg.  3  isin  phurt  i  n-gebthar 
commenic  Lat.  Hy.  X  Pref.  — 
Praet.  Sg.  3  di  doiri  Babelone  ro 
gabad  fou  dul  so  Ml.  54  r  (Z'K  477). 

—  Inf.  Nom.  ba  im  Crist  a  oenur 
ro  böi  aggabud  Gl.  zu  Hy.  5,  14; 
Dat.  cein  betbir  ico  gabail  „tohüe 
it  is  heing  sung"  Lat.  X  Pref;  do 
gaba?7  cepoce  Sc3I.  20;  Dat.  oder 
Acc.  ar  a  gabail  fo  lige  fo  eirge 
Lat.   Hy.  VII  Pref  {Goid.^  p.  99). 

2.  gabaim  I  ich  nehme,  er- 
greife {in  sehr  vielfältiger  Amven- 
dung);  mit  for  {auch  fri)  und  fol- 
gendem Infinitiv  ich  beginne;  mit 
i  n-  ich  lasse  mich  nieder; 
„gabhäil  impi  to  avoid  it,  to  pre- 
rent  it"  O'Doii.  Suppl.;  mit  und 
oJtne  conair  einen  Weg  einschla- 
gen; gabh-sa  chugainn  amach„co- 
me  out  to  us"  Torr.  Dh.  p.  72; 
,, gabail  läma    to    cast   forih,    to 


drive  hack"  Three  Hom.  Index; 
gabaim  greim  ich  habe  Nutzen, 
gedeihe  {„prosum"  Three  Hom. 
Index).  —  Praes.  Sg.  3  ar  gaibid 
side  cell  for  bäas  Wb.  'J-i  {nam 
capit  hie  opinionem  de  morte  Z^. 
431);  gaibid  cloich  n-aile  SC.  7; 
gabaid  ond  ur  co  araili  FA.  22; 
gebid  ScM.  17;  gebid  for  tecosc  a 
daltai  SC.  24;  mit  Pron.  suffixum 
{s.  e  S.  513,  Col.  2):  gaibtLi  frithairi 
na  haidchi  sin  TE.  12  LU.-  geibthi 
ar  gdalaind  sie  fasst  ihn  an  der 
Schulter  SC.  14 ;  geibthi  Löeg .  . 
cloich  SC.  7 ;  gebthi  Loegaire  . .  in 
roth  FB.  64  {dreimal);  ni  gaib 
airechas  Wb.  o<^  {non  capit  princi- 
patum  Z^.  430);  uchan  do  galur 
nom  geib  SC.  29,  17;  rel.  cech  mac 
gaibes  gaisced  acaib  ScM.  9;  PI.  3 
nos  gaibet  uli  SC.  6;  gabait  forro 
ferta  sie  nehmen  Wunder  auf  sich 
FA.  28.  —  Praes.  Conj.  Sg.  3  cid 
messe  em  nod  n-gaba  ^j.  141,  9=24; 
ar  na  gaba  noch  desimrecht  diib 
Wb.  28a  {■ne  quis  sumat  exemplum 
de  eis  Z'^.  441);  PI.  3  co  ro  gabait 
a  chossa  ocus  a  läma  SC.  48  (,?  vgl. 
die  Stelle  unter  Pass.  Praet.  PI.  3). 

—  Imperat.  Sg.  2  gaib  duit  in  mac 
j).  141,  17;  gaib  do  chuil  SG.  229 
{Z-\  443);  gaibthi  cloich  SC.  7; 
3  gaibith  Finucoem  in  mac  j^.  142, 11. 

—  Praes.  sec.  Sg.  2  dianam  gabtha 
„if  thou  wouldst  accept  nie"  Three 
Hom.  p.  118,  4;  3  nis  gaibed  tart 
Hy.  2,  29.  —  Praet.  Sg.  1  0  ra, 
gabus  gai  im  läim  Sc3I.  16;  ö  ga- 
bus-sa  gaisced  SC.  7;  ö  gabusa 
Cruachna  FB.  44;  ro  gabus  immaig 
denna  ich  Hess  mich  nieder  in  M.  D. 
SC.  34,  4;  3  ro  gab  sein  inna  läim 


t^ 


S^l'W^ttt.Ä. 


f^ 


USi 


gabaiin 


585 


-ilbul 


ScM.  8;  FB.  27;  70;  82;  87; 
Hy.  5,  15;  ea;  p.  22,  2;  ro  gab 
flatWj  TE.  2  itr.;  ro  gab  miau 
p.  43,  12;  in  tan  ron  gab  ceill  TE. 
8  LU.;  FA.  31;  in  ros  gab  greim 
p.  40,  2g;  rocl  gab  idu  ^oit  TE. 
8  Eg.\  SC.  29,  ig;  33,  31;  45;  ros 
gab  slüagu  in  dune  ule  es  ergriff 
die  Schaaren  der  ganzen  Stadt 
FB.  44;  issed  conair  rod  n-gab 
FB.  69;  auch  ohne  conair:  issed 
ro  gab,  dar  Oenuch  m-Breg  Leth 
TE.  3  Eg.;  ro  gab  for  lesug^r?  na 
hairge  p.  40,  10;  ro  gab  .  .  for  cmim 
Corm.  p.  30,  13;  ro  gab  tromcheö 
.  .  dö  FB.  36;  nis  gaib  Hy.  5,  20; 

"^  corra  gaib  so  dass  sie  ergriff  Lg.  9j^ 
Sc3I.    20;    FB.    12;    co    ra    gaib 
etorro  oc  gleic  FB.  31 ;   couad  ra- 

^  gaib  ina  munteras  Lg.  11;  gabais 
foss  jff^.  5,  58;  gabais .  .  dair  mör 
Sc3L  18;  21,  31;  p.  131,  7;  gabais 
.  .  rige  n-Erend  TE.  l  LU.;  gabais 
.  .  Saint  an  ri  TE.  5  Eg. ;  gabais 
cäch  dib  immarbaig  ammuiu  a  celi 
SC.  4;  gabais  fri  grisad  Cuind 
CCn.  4;  mit  Fron,  suffixum  (s.  e 
S.  513,  Col  2):  gabsi  Tir.  15;  gabsus 
meisce  es  ergriff  sie  Trunkenheit 
FB.  16;  ri.  3  CO  ro  gabsat  amsai 

^t—  aice  JvOf.  11.;  ro  gabsat . .  in  curad- 
mir  FB.  72 ;  90 ;  co  ragbaiset  alläma 


^  dl  muir  Lg.  13.:  co  n-gabsat  i  n- 
dithrub  sie  Hessen  sielt  in  der  Ein- 

j^öde  nieder  Lg.  11;  CC.  3  LU.; 
gabsit  .  .  in  mäc  CC.  S  LU.  — 
T-praet.  PI.  3  gabtait  a  sciathii 
FB.  15.  —  Fut.  PI.  3  ni  gebat 
in  comarbus  Wh.  4c  {Z'^.  453).  — 

jf'^Fut.  See.  Sg.  1  no  gebaind  Lg.  6; 
5  uos  gebad  ule  crith  FA.  14  (ge- 
bad  LBr.).  —  Pass.  Praes.  Conj. 
PI.  3  gabtair .  .  eich  duin  FB.  34; 
mä  gabtair  do  neoch  SC.  4.  —  Pruet. 
Sg.  3  ro  gabad  gabäal  doib  leo 
Wh.  7a  {facta  est  collatio  eis  apud 
hos  Z\  477);  PI.  3  ind  läm  rod 
gab  ocus  in  t-sliasait  fotarat  ro 
gabtha  0  chund  co  fond  Bev.  Celt. 
III  p.  177  (vgl.  SC.  48).  —  Fut. 
Sg.  3  0  gliebthar  in  gnim  do  läim 
TE.  9,  19  Fg.;  is  dam-sa  ceta 
gebthar  SC.  4";  PI.  3  mad  fri  goe 
gebitar  FB.  33  igebithar  Eg.)':/  — 


Inf  gabäl,  gabäil  Z^.  487;  gabhal 
seizure  O'Don.  Suppl.;  Gen.  linn 
gabala  (fDav.  p.  91  fobairt  {ein 
M" asser,  das  einen  hestimmten  Be- 
sitzer hat?);  Dat.  don  chetgabail 
heim  ersten  Nehmen  ScM.  1;  iar 
n-gabäil  rige  TE.  2;  p.  311,  26; 
do  gabäil  immön  n-öenfer  FB.  15; 
dia  gabäil  ina  glaic  FB.  87;  Acc. 
im  gabäil  na  n-en  SC.  4;  ar  ni  eta  \  \* 
gabäil  disside  Lg.  6?  j  y\ 

g-ablach     „hörne d,     peaked,   ' 
pointed"  O'R ,  von  gabul.  —  PI. 
Nom.  (da  ech .  .)  gablaich  FB.  45; 
p.  310,  15. 

g'ablaiin  II  „I  spring,   shoot 
out"  O'R.  —  Praes.  Sg.  3  rel.  sil 
gel  gablas  ,,a  lohite  seed  that  hran- 
ches  Fei.  p.  LXIII. 
.    gabond  s.  g-oba. 

1.  gabor  caper  SG.  37^  {Z\  781); 
gabur  Corm.p.22;  gabhar  Ir.  Gl.312. 
—  Comp  OS.  gobar-comräd  Gl.  zu 
ecloga   Corm.    Transl.  p.  69  elada. 

2.  gabor,  gabur  M.  Pferd; 
gabur  caper  und  gobur  equus  durch 
die  Vocale  zu  unterscheiden  beruht 
hei  Corm.  p.  22  nur  auf  etymolo- 
gischem Spiel.  —  Nom.  oder  Acc. 
gabur  FB.  47;  Nom.  lasin  don 
ic  in  gabuir  chuci  Bev.  Celt.  III 
p.  184;  Dat.  os  gabur  gil  Oss.  I  2; 
Acc.  dofeccai  secha  a  gabuir  1.  in 
deirg  n-driichtaig  „he  saiv  his  steed 
the  Deivy-Bed  hy  Lugaid"  Bev. 
Celt.  III  p.  184;  PI.  Gen._  graig 
n-gabor  n-glas  SC.  33, 14;  de  finnaib 
gabur  Gl.  zu  Hy.  4,  19  {s.  cilicc); 
Du.  Nom.  da  gabor  ScM.  20. 

3.  gabor,  gabur  iveiss?  drech 
leth-derg  leth-gabur  lais  FB.  47. 
Vgl.  Corm.  p.  22  gabur. 

gäbud  31.  Gefahr.  —  Sg.  Nom. 
nir  bo  diuir  in  gabud  di  Hy.  5,  31 ;  sa ; 
Dat.  ar  gabud  Hy.  6,  24;  isin  gäbud 
Gl.  zu  i  n-gaba  Hy.  1 ,  28 ;  iar  mör- 
gäbud  FA.  22;  no  elaind  as  gach 
gabud  ocus  as  gach  airceis  LU. 
p.  16'',  42;  Acc.  fri  gabud  Hy.  1,  le; 
5,  89;  PI.  Dat.  1  n-gabtliib  Lg.  12;  ^ 
ar  gaibthib  Hy.  6,  26. 

gabul  Gahel,  „also  applied  to 
the  branches  of  trees,  of  a  family" 
0)1   the    3Iann.  III   Index;   furca, 


586 


gainue 


patihuhim  Z-.  7G8;  gablial  furca 
Ir.  Gl.  135.  —  S(f.  Gen.  i  m-bun 
ua  gabla  FB.  92  (ein  Bcäken  im 
Hause?);  Bat  fo  a  gabul  FB.  81; 
PI.  Nom.  „gabla  fine  hranches  of 
a  famihf  O'Don.  Sujypl.;  Acc.  li- 
brither  gabla  a  läma  Corni.  p.  36,  ss ; 
Du.  Nom.  da  uball  öir  for  di  gabal 
a  nuiingi  TB.  p.  176,  24;  Gen.  dar 
Mag  da  Gabul  FB.  36.  —  Compos. 

0  gabul-rind  Gl.  su  circino  {Zirlcel) 
Corm.  p.  9  cerceiin. 

^ach,  spätere  Form  für  cach, 
TE.l;  9,7;  11;  13^^.;  CC.l;  3  Eg. 

1*0  g'iid,  g-adatar  s.  g-udiiu. 

g-äes  Khi fjlicit;  gaos  ucuteness 
ofmind  O'Don.  SiijypJ.  —  Sg.  Nom. 
ni  frlth  gges  nä  gart  nä  genus 
FB.  24;  a  guth  a  gges  a  chenc'l 
FB.  31;  Gen.  iiertlia  gäise  SC.  38; 
biiaid  gäise  s.  unter  büaid;  Dat.  ar 
gäis  p.  328,  9;  as  mo  gais  p.  142,  g; 
cia  bu  nöidenän  ar  des  ni  lil  la 
maccu  i  n-gaes  311.  Carm.  1  {„in 
tvisdom"  Goid.'^  p.  18). 

g-aesitech  FB.  37  Fg.,  i-gl.  „gaoi- 
sid  liair  of  heasts"  OB. 

ro  gaet  ivurde  getödtet  Oss. 

1  2;  diar  gset  a  quo  occisus  est 
CCn.  5.  —  Vgl.  gaetas  „tvho  wounds" 
Corm.  Transl.  p.  87  galgat,   goite. 

1.  gdeth  weise.  —  Sg.  Nom. 
am  gfeth  i  m-bret[h]aib  p.  327,  32: 
p.  141,  5;  PI.  Nom.  ni  rubtar  gäitha 
for  comairli  Wh.  18c  [non  fuerunt 
sapientia  vestra  consiUa  Z^.  500); 
gäitha  Wh.  18a  (Z''.  30);  Dat.  bat 
umal  münta  ö  gsethaib  SC.  26. 

2.  gäeth,  göeih  [LBr.)  F.  Wind; 
in  gäith  ventus  Z'^.  241;  an  gaetli 
atüaidh  horeas  Ir.  Gl.  353.  —  Sg. 
Nom.  gaeth  Hij.  5,  ly;  gfeth  i^JB.  26; 
FA.  26  (göeth  LBr.)]  goeth  oc  a 
n-imluad  SMart.  24;  G'ew.  gith 
gäithe  dene  Hy.  2,  39;  atliach  gdithe 
p.  131,  i;  ar  irclior  gaithe  Gl.  zu 
Hy.  6,  1«;  cloi  gaithe  Gl.  su  turho 
SG.  93a;  luathe  gäethe  Hy.  7,  22; 
Z)«t  ar  gaeth  Hy.  6,  le;  J^cc.  cen 
gäith  FA.  35;  fri  gaith  FB.  91;  it 
lüathidir  gäith  n-erraig  sie  sind 
schneller  als  ein  Frühlingssturm 
SC.  37,  6;  Fl.  Nom.  goetha  p.  190,  27 
LBr.  ~  Compos.  goith-luch  jjaZns. 


g-äethach  windig.  —  PI.  Nom. 
indsi .  .  goethacha  2^-  190,  31. 

gaetliamail  paluster  Ir.  Gl. 
1067,  .s.  göithluch. 

00  n-g-äeth-gräin  i(iLi8j_26_  mi 
£V/.  ■i</ir?  ic.  zu.  ?esei^i_^th-gräin. 

gslethmav  ventosus  Ir.Gl.  646. 

g'ai  M.  Speer;  davon  gaide  jm- 
?«^H.s  Z^  52;  ga  ha.sta  Ir.  Gl.  216; 
gai  bolca  „belly-dart"  LTJ.p.  125^2, 
bolga  ihid.  73a,  3,  113b,  32,  der 
Name  von  Cuchulinn' s  Speer :  „This 
ivas  the  char acter  of  that  dart:  it 
was  upon  a  stream  it  should  he 
set  and  it  was  from  hetiveen  /w's 
toes  he  should  cast  it.  It  made 
hut  the  loound  of  onc  dart  in  en- 
tering the  hoihj:  hui  it  presented 
thirty  inrerted  jinml^  miainst  Coming 
hack"  On  the  Mann.  11  p.  309.  — 
Sg.  Nom.  in  gäi  ScM.  14;  gai  triut 
ein  Speer  durch  dich  ibid.  9;  14; 
brütir  a  gai  FB.  67 ;  gai  gormrdad 
p.  310,  39;  gai  bolcai  FB.  30;  gae 
gona  eise  Gl.  zu  fuscina,  tridens 
Neptuni  SG.  371);  Gen.  do  rind  gai 
La.  15;  Dat.  iirchor  do  gai  niör 
ScM.  10;  Lg.  15 ;  do  gae  gand 
Oss.  I  2;  (To  gpe  crüaid  SC.  41; 
Acc.  ro  thelgis  gai  form-sa  ScM.  1 1 ; 
SC.  36;  FB.  81;  87;  gae  ScM.  13; 
gai  n-aill  ihid.\  in  n-gai  cetua  ibid. 
10;  11;  0  ra  gabus  gai  im  läim  16; 
armgaiscei^  rig  Laigen  etiV  göei 
Gcus  claideh  ocus  sciath  Three  Hom. 
p.  70,  27;  PI.  Gen.  la  f«bru  na 
n-gäi  FB.  15;  Dat.  oc  denam  na 
crand  isna  gäib  Corm.  p.  32  nes- 
coit;  Acc.  fäcbais  a  göo  FB.  67; 
scailid  gou  SC.  17,  3;  Du.  Nom. 
da  gai  glassa  Lei.  18,  26. 

gs'ütothecli  gefahrlich,  von  gä- 
biid.  —  Scj.  Acc.  isin  gleiul  n-gaib- 
thech  FA.  22. 

ro  g-äid  s.  gudim. 

g-aile  stomach  CB.  —  Sg.  Acc. 
in  gaile  Gl.  zu  dolia  Gild.  Lor. 
Gl.  219. 

gaiiu  s.  g-am. 

g^aimen  s.  geineii   und  ganiuiii. 

fod  g-aiu  SC.  37,  3  s.  fo-gnim. 

gainedar  s.  unter  g^nar. 

g'aiuem  s.  gaiiem. 

gaiune  F.  von  gand,   Dat:  asort 


^ 


{ 


587 


ftalai' 


sluag  CO  ii-gaiiid(>  Fol.  Oct.  7,  Gl.  i. 
CO  n-doccumlai,  „tvith  hardship". 

gair  hreritas  Z'^.  979;  Aec. 
coitcheiia  riam  eter  fot  ocus  gair 
SG.  5».  —  Vgl.  garit,  1.  gaire. 

gair  F.  Ruf,  Geschrei.  —  Sfj. 
Nom.  a  critli  ocus  a  n-gäir  FA.  '28; 
bä  gair  büada,  gäir  chommaidmi 
FB.  G4;  Acc.  ro  lasat  gäir  mesca 
^  1^(1-  1-j  atcbuala  gair  mor  do  nöi- 
denii  p.  19,  37;  doberat  gäir  dö 
FB.  64;  tibit  .  .  gäir  commaidmi 
ibid.:  Fl.  Nom.  na  gäre  ocus  na 
golgaire  FA.  29;  Acc.  ro  tböcbatar 
. .  a  n-gäiri  guil  TE.  15  Ecj. 

i.  gaire  F.  Kürze;  i.  gair-secla 
i.  gar  rae  i.  rse  gar  „sJiort  Irfe"  Corm. 
p.  24,  „a  Short  spacc"  ibid.  p.  XXXVI. 

2.  g-aire  talcing  care  of  a  fa- 
ther  etc.  in  ohl  age,  herding  of 
cattle  O'Don.  Sup)pl.,  vgl.  in-gaire, 
ar-gairim. 

3,  gaire  s.  goire. 

gäire  Lachen;  u  laugh  0"R. 
—  gaire  Corm.  Transl.  p.  88  grai- 
bre.  —  Sg.  Gen.  ni  ro  tbib  gen 
•j^  n-gairi  LfL-Uj  Dat.  on  gaire  a 
risu  Corm.  Gl.  Tr.  p.  146  rosir; 
Acc.  CO  n-derna  gäri  imbi  LU. 
p.  2a,  36;  cen  ard-gaire  boeth  „«'/'- 
tliout  a  loud  foolish  laugh"  Frl. 
p.  CXLV. 

gairiin  I  ich  rufe.  ■ —  Fraes. 
Sg.  3  dia  n-gair  in  enlaith  con 
denen  herab  die  Schaar  der  Vögel 
ruft  SC.  33,  16;  PI.  3  co  n-gairet 
ocus  CO  n-grechat  p.  191,  22;  co 
n-gäir  et  ibid.  18.  —  Praet.  Sg.  3 
garthis  FB.  40  Fg.  —  Pass.  Im- 
perat.  PI.  3  gairter  SC.  25?  — 
Praet.  Sg.  3  co  ro  gared  dö  Lat. 
Hy.  VII  Pref  {„was  snmmoned  to 
him"  Goid.^  p.  99).  —  Compos. 
ad-gaur,  con-acraim,  con-,  fo-,  for-, 
for-con-garim. 

giiirim  ich  lache.  —  Praes. 
Sg.  3  braigid  ocus  bän  gäirid  „pe- 
dit  and  laughs  aloud"  Fei.  p.  CXLV 
(reimt  auf  bäigid). 

gairit  s.  garit. 

gairm  N.  Buf,  Rufen,  Ge- 
schrei. —  Sg.  Nom.  congarar  gairm 
rigi  dö  SC.  27  H.  (garm  LU.):  Gen. 
son  a  garma  Hy.  2,  16;  Acc.  cong- 


gairet  gairm  n-amnas  FB.  84.  — 
Vgl.  tö-gairm. 

gairinim  ich  rufe.  —  Pass. 
Praes.  PI.  3  gairmtcr  chuci  ScM.  4. 

gairsiu  Oss.  I  4,  »  für  gar  rcsiu 
Tcurz  bevor. 

gaisced  s.  gasced. 

gait  s.  gataini. 

gal  F.  Tapferkeit,  PI.  tapfere 
Thaten;  deed,  figJit,  valour  O'Don. 
Suppl.  —  Sg.  Nom.  cruaid  a  gal 
ScM.  21,  25;  a  gal  a  gaisced  FB. 
30;  43;  67;  Gen.  läith  gaile  fer 
n-hErend  ScM.  6;  SC.  38;  40; 
FB.  3;  6;  12;  88;  j).  310,  3;  5; 
lathus  gaile  Göedel  uli  FB.  89; 
ar  .  .  meit  na  gaile  ibid.  88 ;  gaili 
ibid.  12;  tria  nert  gaili  p.  328,  1; 
Dat.  ar  gail  p.  142,  1;  o;  FB.  61; 
p.  328,  2;  9;  CO  lond-gail  ScM.  3,  3; 
cethri  coicid  hEretm  form  läim 
ocus  iorm  gail  ocus  form  gaisced 
do  aurscartad  di  Maig  Murthewni 
isind  lö  sa  indiu  Rev.  Celt.  III 
p.  179;  Acc.  addaimet  .  .  do  gail 
FB.  11;  cura  thoirnead  gal  na 
biasta  Fei.  p.  XXXVI  i  („the  beasfs 
riolence"):  PI.  Gen.  ar  gressaib  gal 
SP.  II  7?  Lat.  ar  galaib  ocus  ar 
chomramaib  ScM.  6. 

galar  N.  Krankheit;  a  n-galar 
morbus  Z'^.  223;  galar  süla  Oph- 
thalmia Ir.  Gl.  281.  —  Srj.  Nom. 
galar  Ht/.  6,  12;  CC.  4:  LU.:  in 
galur  TE.  7  Fg.;  CC.  4  Eg.;  do 
ghalur  TE.  9  Fg.;  ba  galar  leo-side 
nach  doib  fen  dorala  amlaid-sin 
in  bocht  d'etiud  SMurt.  12  („were 
grieved")]  Gen.  släetan  tromm- 
galrtM-  TE.  7  Fg.;  10  LU:  Dat. 
iar  n-galur  Gl.  zu  iar  saith  Hy.  5,  20; 
CO  n-galur  füail  ScM.  13;  isam 
slän-sa  .  .  dorn  galur  TE.  14  Eg.\ 
dia  icc  dou  galur  ibid.  13;  m'ic-sa 
do  denam  dom  ghalar  ibid.  9  Eg.: 
ina  galur  ibid.:  ucban  do  galur 
nom  geib  SC.  29,  17;  ro  benad  .  .  0 
crith- galar  SMart.  21  {„ague"); 
res  n-galur  Hy.  1  Praef.;  Ace. 
galar  SC.  30;  cen  galar  Hy.  5,  39; 
FA.  35;  fot  galar,  cot  galar  SC.  11; 
in  galor  TE.  10  Eg. ;  ron  soerat  ar 
diangalar  Hy.  1,  c  (i.  ar  in  galar 
n-dian  i.  ar  in[m]bude  connaill);  ar 


galarcho 


588 


galar  fiiail  ZI  949  (SG.  Incant.);  a 
ghalnr  TE.  7;  8  Eg. 

g-alarehe  F.  aegritudo  Z^.  809, 
von  galrach. 

gralgat  „a  ehampion"  Corm. 
Tr.  p.  87.  —  PI.  Gen.  immad  mär 
galgat  FB.  29. 

1.  gall  i.  corthi  cloichi  („a  pü- 
larstone")  Corm.  p.  23. 

2.  gall  ainm  do  saerchlaunaib 
Frangc  Corm.  p.  23;  „this  worcl 
was  applied  hy  tlie  Irish  Annalists 
to  tlie  Danes  or  Scandinavians 
from  their  first  arrival  in  the  eighth 
Century  to  the  twelfth,  ichen  it  was 
transferred  to  the  English"  O'Don. 
Suppl ;  a  stranger,  a  foreigner  O'B. 

—  PI.  Nom.  gill  ScM.  21,  44? 

3.  gall  nomen  do  ein  {Schwan) 
Corm.  p.  23. 

4.  g-all  ainm  do  chailech  i.  gallus 
Corm.  p.  23. 

galrach  Jcranlc.  —  Sg.  Nom. 
ba  saethrach  ba  gallrach  p.  40,  9. 

l^alraig-im  III  ich  bin-,  werde 
Jcranh,  betrübt;  is  mo  co  mor 
gallragim  det-siu  fen  „it  is  greatly 
more  that  I  grieve  for  thee  ihyself" 
SMart.  15 

gnmWinter;  mi  ga,im  November. 

—  Sg.  Nom.  snigid  gaim  ro  faith 
sam  LU.  Ämra  V  14,  ro  faeth  sam 
suigid  gam  LHy.  Amra  63  [reimt 
auf  dam);  Gen.  immi  gaim  i.  iar 
samuin  immi  gaim  i.  i  u-gamrid 
Corm.  p.  23  gamuin,  vgl.  Transl. 
p.  82  gam.  —  Compos.  gam-red 
s.  gem-red. 

gamanrad  s.  unter  aicme;   Gen. 
na  gamanraidi  LU.  p.  2115,  4i. 
g-am-lias  Wi  nter-hürde, -stall. 

—  Sg.  Nom.  meit  gamlias  hi  tallat 
irichsiit  n-gamna  FB.  91  (gaim- 
lics  Eg.). 

gamnach  „a  milking-cow, 
with  a  year-old  calf"  Corm.  Tr. 
p.  85  gamuin.  —  PI.  Gen.  tri  fichit 
gamnach  Sc3I.  5;  22,  2. 

g'amuin  „a  year-old  calf" 
Corm.  Transl.  p.  85.  — ■  PI.  Gen. 
tricJmt  n-gamna  FB.  91  (trichae 
n-gaimeu  Eg.). 

gamun  .s.  genien. 

g-aiid,gaiui  scarce  OB.,  scanty 


Bem.^  p.  00;  gand  i.  auvaanif  Three 
Ir.  Gl.  p.  136  {zu  Fei  Oci.  6).  — 
Sf).  Nom.  is  gann  merabrumm  SG. 
p.  228a  {Nigra  p.  25,  Z\  p.  XII); 
nir  bu  gand  Gl.  zu  nir  bu  chalad 
Hy.  5,  8;  in  lia  lögmar  när  bo 
gand  Fei.  p.  LXXIII  {„niggardhf) ; 
clii  nad  gand  ön  LU.  Amra  p.  18; 
Dat.  do  gae  gand  Oss.  I  2.  —  Vgl. 
di-gand,  gainne. 

gauem  Sand.  —  Sg.  Nom.  gai- 
ncm  lir  fo  longaib  Three  Hom. 
p.  34,  1 ;  atta  lin  gainem  mara  ihid. 
p.  84,  28 ;  Dat.  for  ganim  deirg 
FB.  48 ;  i  n-gainem  na  tragai  Tliree 
Hom.  p.  122,  25. 

gaiimech  sandig.  —  Sg.  Nom. 
in  gaeth  ganmech  „the  sandful 
'Wind"  L:  Gl.  428. 

g-aumide  sandig?  —  Sg.  Nom. 
talam  garb  ganmide  FA.  30;  (gain- 
migi  LBr.). 

gar  k urz;  near  O'Don.  Gr. p.  122. 

—  Sg.  Nom.  bid  gar  üar  ani  sin 
SC.  13;  gar  cian  co  ticfa  „short 
the  time  tili  he  shall  come"  Fei. 
p.  CLXXIII;  ibid.  p.  CXIX.  — 
Adverbiell:  gar  rena  chesad  FA. 
2  LBr.;  gar  ria  caplait  „shortly 
hefore  Maanday-TJiursday"  Three 
Hom.  p.  66,  18;  gair  ria  n-ec  LU. 
p.  3i\  33;  gairsiu  kurz  bevor,  für 
gar  resiu  Oss.  I  4;  8.  —  Compos. 
todochaifZe  gairbiuc  iar  tain  paulo- 
postfuturum    SG.    147a    (Z^.    990). 

—  Vgl.  1.  gaire. 

gai'b  rauh;  „rough"  Corm.  Tr. 
p.    89.    —    Sg.    Nom.    gseth    garb 

FA.  26;  talam  garb  ganmide  30; 
goirt    garb  p.    190,    29;    cend-garb 

FB.  37  Eg.\  PI.  Nom.  at  gairb 
chaithlig  FA.  24?  F.  goetba  .  .  gorti 
garba  p.  190,  28;  indsi  fuara  garba 
goethacha  p.  190,  31 ;  tulcha  rogarba 
p.  190,  25;  Dat.  ona  carcib  cruach- 
daib  no  garbaib  no  bruthachaib 
LHy.  fol.  12  b  {Goid.^  p.  69).  — 
Compos.  din  gärb - thöraind  sin 
FA.  14. 

garg  rauh,   wild;  fierce  Corm. 
Transl.  p.  88.  —  Sg.  Nom.  is  garg  . 
SC.    31,    11;    Acc.    gnim    n-granni   1  «a 
n-garg  Lg.  5,  21;  tailchid  fri  gargg    |^ 
Bern.  Gl.\i6«-{,,tendcr  to  the  rough" 


garit 


589 


ged 


Goid.-  p.  50);  n.  Gen.  cobra  n-garg 
ScM.  21,  IS. 

garit,  grairit  l-urz;  garait  h-evis 
Z'^  805.  —  Sg.  Nom.  cid  ciau 
gairit  TE.  2  Eg.\  Fl.  Nom.  bith- 
gairddi  semper  hreves,  vocales  SG.  5=' 
[^Z'\  979).  —  AdrerhieU:  garit  iarsin 
„sliortly  after  that-'  Three  Hom. 
p.  64,  IS». 

garmaiii  Wcherhanm;  „xvea- 
rer's  beam"  O'R.  —  Sg.  Nom.  in 
garmaiü  Hy.  5,  tg;  _p.  48,  25;  Gen. 
sithidir  claidel)  garmnai  cechtar  a 
di'i  lurgau  LU.  p.  8(3»,  n;  Acc. 
ioiscis  iu  garmain  Htj.  5, 7-t;  p.  48,  24; 
PI.  Dat.  im  aiced  fige  uile  i.  co- 
mobar  na  fige  do  garmnib  ocus  do 
^daidmib  On  the  Mann.  III  p.  116 
{„heavis  and  licddhs"). 

garmiline  FB.  24  (garmanline 
Eg.Vf 

gart  i.  feile  {„liospitality") 
Corm.  p.  23;  liberality,  bounty,  ge- 
nerosity  OB.  —  Sg.  Nom.  ni  frith 
gjES  nä  gart  nä  genus  FB.  24;  Gen. 
CO  lin  garta  SC.  29,  3. 

gas  Schoss,  Spross,  Beis; 
a  sprig  O'Don.  Gr.  p.  83.  —  Sg. 
Nom.  in  gas  fine  SP.  V  12;  Acc. 
forsin  n-gas  m-biroir  „super  na- 
sturtii  surculum"  Fei.  p)-  LXXXIX; 
ithid  .  .  in  gas  ibid.;  PI.  Nom.  tri 
gasa  do  bbiror  na  Boinne  O'Don.  l.  c. 

—  Vgl.  gasne. 

gaseetl,  gaisced  1)  Waffenrü- 
stung; Waffen,  2)  Tapferkeit. 

—  Sg.  Nom.  1)  brat-gaisced  F.B  89; 
arm-gaiscef?  Tliree  Hom.  p.  70,  27; 
2)  ba  niaitb  a  n-gaisced  Lg.  8;  a 
gal  a  gaisced  FB.  30;  4^;  6r;'is 
gasccerf  fo  1er  TE.  9  Eg.\  Gen. 
V)  CO  forgabail  cenele  n-imberta 
gaiscid  TBE.  p.  148,  1 ;  2)  fo  bith 
tabarta  do  chäch  a  chomraime  ocus 
a  gascid  SC.  2;  Dat.  1)  ni  ba  cath 
CO  n-gaiscm(Z  P^B.  21 ;  cucainn  cetua 
thanacais  do  cbet-gasciud  ScM.  14; 
2"!  ar  . .  gail  ocus  gasciud  FB.  61; 
p.  328,  2;  ar  gaisciud  ocus  cruth 
FB.  18;  Acc.  1)  cec/i  mac  gaibes  gais- 
ced ScM.\)  [der  die  Waffen  nimmt)-., 
SC.  7;  I'B.  79;  brat-gaisced  a 
muntiri  FB.  67;  2)  gasced  ScM.  8; 
gaisced  FB.  68;  ar  gaisced  FB  93; 


p.  142,  i;  g;  form  läim  ocus  form 
gail  ocus  form  gaisced  Rev.  Celt. 
lllp  179  {„on  my  iveapons"  Stolces); 
PI.  Nom.  1)  tairmchellsat  gascid 
fer  n-UlafZ  ön  dorus  diarailiu  FB  55; 
2)  do  füargaib  .  .  fair  a  gasced  uas 
gaiscedaib  in  t-sIuaig*S'cM.8;i'^iJ.68; 
atethai .  .  a  gaisced  ibid.  40  Eg. 

gascedach  31.  Held,  Krieger; 
gaisgidbeach  „tcarrior'''  Torr.  Dh. 
p.  84,  2.  —  Sg.  Nom.  is  e  gaisce- 
dach  as  dech  FB.  14. 

gasne  Spross,  vgl.  gas.  —  Sg. 
Nom.  is  gasne  arggait . .  di  chlaind 
cheit  rig  SP.Yu  („a  silver  sapling"). 

gasta  „brisk,  clever,  neat, 
ingenious"  O'B.  —  Sg.  Nom.  issi 
in  glan  genmnaid  gel  gasta  SC.  42 
[„ingenious").  —  Vgl.  at  e  ulie  Bosse) 
cendbeca  cruindbeca  urarda  aur- 
derca  aurgastai  LU.  p.  113»,  38 
{„very  nimble"  Siab.  Concul.  p.  378). 

gasti  s.  goiste. 

gataige  31.  Dieb;  gadaidhe  a 
thief  OK.  —  Sg.  Nom.  tanic  ga- 
taige chiiicce  p.  42,  35;  aroile  ga- 
daige  ro  gat  oenboin  Fei.  p.  CXVII 1 ; 
PI.  Nom.  gataige  FA.  '21  (gataigi 
LBr.). 

g'üinimich  nehme  weg,  stehle. 

—  Praes.  Sg.  2  in  tan  is  e  indmas 
t'athar,  a  ingen,  gatai  Three  Hom. 
p.  64,  12 ;  3  gataid .  .  in  n-gai  ass 
Ret.  Celt.  III p.  180  [„snatches  out"); 
gataid  a  etach  de  TBE.  p.  146,  7 
{„he  Strips  his  clothes  off'  him").  — 
Praet.  Sg.  3  ro  gat  Fei.  p.  CXVII  1. 

—  Fut.  Sg.  1  nit  get-sa  aire  Tliree 
Hom.  p.  64,  30;  2  getai  m'indmas 
ibid.  p.  64,  12.  —  Inf.  Dat.  ceu 
damu  do- gait  Fei.  p.  LXIV  10;  ro 
bui  ag  gait  ibid.  p.  LXXXIX  29. 

gebad,  gebitar  s.  gabiiu. 

gee  F.  Ast;  „geag  a  bough, 
branch"  O'R.  —  Sg.  Dat.  imd  PI. 
Dat.  ann  sin  d'eirigh  .  .  ina  seasamb 
ar  üirgheig  do  gheugaib  an  bhile 
Torr.  Dh.  p.  154,  4  {„on  a  high 
bough");  PI.  Acc.  na  gega  Gild. 
Lor.  Gl.  194  zu  ramos. 

gecau  Ast.  —  Sg.  Acc.  tolleci 
gecan  .  .  fair  FB.  81 ;  gegän  87. 

gedagoose  [cymr.  gwydd)  Corm. 
Transl.  p.  85. 


gedrarich 


590 


gedraricli  .Seil/.  22,  s? 
geil-flne  „the  junior  division  of 
the  Irish  fumihf  Beitr.  VIII  324. 
g6ill  s.  g-iall. 

geillim  s.  giallaim. 

g-eillius M.  Gelio r s a  m ,  Dienst; 
„geillios  kindness,  friendsliip"  (?) 
O'B.  —  Bat.  beith  i  n-geillius 
meicc  Maire  Hi].  2,  68. 

g:eilsig"im  ich  nehme  in  Dienst? 

—  F^it.  Sg.  3  nod  n-geilsigfe  Cvist 
etir  dligthechu  LHtj.  Amra.  89,  Gl. 
i.  is  and  doberthar  do  a  log  a  geil- 
sineclita;  i.  non  geba-som  (Jrist  ina 
geilsine  i.  ina  munteras  ihid.  LU. 
(p.   13%   6). 

geilsine  „famulatio"  Beitr. 
VIII  324,  s.  unter  geilsigim. 

geilsiuecht  famulatio  s.  unter 
geilsigim. 

1.  g-eilt  Inf.  zu  g-elim. 

2.  geilt  mad,  wild  O'R.,  vgl. 
geltach;  Suibue  Geilt  SP.  III,  „Su- 
ibhne  the  maniac"  On  the  Ms.  Mat. 
p.  50,  Goid.^  p.  182.  —  Scj.  Gen. 
Cormajc  Geltai  gäith  CCn.  1;  PI. 
Nom.  gealta  {„lunatics")  Gl.  zu 
volatiles  Chron.  Scot.  p.  122. 

geim    „a    roar,    shotit"    O'B. 

—  Sg.  Gen.  bruth  n-geme  LU. 
X>.  113t',  33  {ein  cless  Cuchulimis, 
„ardour  of  shout"  Siab.  Concul. 
2h  438) ;  ihid.  p.  125,  3 ;  dafür  bruth 
n-gene  FB.  30,  bruud  gine  LU. 
j).  73  a,  «. 

geiii  N.  Gehurt.  —  Sg.  Nom. 
is  de  genair  in  gein  n-amra  „thence 
was  born  the  marvellous  child" 
Three  Ir.  Gl.  p.  LXXIII;  mör-gein 
Hy.  4,  g;  geinither  gein  »S'C'.  25  H.? 
Gen.  niurt  gene  Gvist  Hy.  7,  3; 
Dat.  ria  n-gein  Christ  ScM.  5;  iar 
n-gein  Cvist  Goid.^  p.  101  (LHy.)\ 
ü  gein  tuissech  Etaini  0  Ailill  p. 
131,  9;  Acc.  cosa  n-gein  u-dedenach 
p.  131,  10;  adroethuig  iarum  in 
n-gein  bui  ina  l)ruinn  CC.  6  Eg. 

geiud,  „geinn  F.  a  weäge" 
CfR.  —  Sg.  Nom.  Quatuor  ligna 
fuerunt  in  cruce  Christi  cedir  a 
cos  ocus  cui^ris  a  tenga  ocus  gius 
in  geind  doratad  trethe  ocus  bethe 
in  dar  in  ro  scribad  in  titul  LHy. 
fol.  7"'  [Goid.^  p.  66). 


geiusiu  FB.  22? 

1.  geir,  „geir  suet,  tallow, 
grease"  OB.;  Gen.  comla  gered 
friss  „a  gate  of  suet  to  iP'  Ir. 
Gl.  125?  Vgl.  coelan  na  geraine 
no  muine  „the  gut  of  fat  or  lard" 
Gild.  Lor.  Gl.  224. 

2.  geir  s.  ger. 

geis  ,,a  Prohibition  or  in- 
jii  II  ction"  O'B,  „ban,  interdict, 
iiih/f'  'J'lirce  Hom.  Index,  eine 
cigeniluhidivhe  aus  dem  Druiden- 
tlium  stammende  Vcr ji/licJit II  ng  oder 
Beschiüörung]  icclc/u  r  der  Mann 
bei  seiner  Ehre  nachkuiumen  innsste; 
so  zwingt  Gräinne  den  Diarmait 
(s.  unter  PI.  Dat.)  und  Derdriu 
den  Nöisiu  {s.  Lg.  9)  sie  zu  ent- 
führen; in  der  spätem  Sprache  die 
Form  geas;  geis  guide  Corm.  p.  4 
ailges.  —  Sg.  Nom.  is  geis  duib  .  . 
öl  na  longud  FB.  26;  „atä  dolig 
mör  and"  ior  Cathbad,  „acht  is 
geis  dond  rig  cech  an  ro  raid  Bricri 
do  denam,  bithiis  Cuchulaind  im- 
morro  inti  fgefes  lia  mnai"  LU. 
p.  127a,  30 ;  is  geis  dam-sa  a  brith 
uaim  Corm.  p.  XXXVII  („I  am 
forbidden  to  part  ivith  it") ;  is  geas 
damh-sa  gabhäil  tre  dhorus  eulu- 
ighthe  ar  bith  l'orr.  Dh.  j}-  58,  5; 
ar  ba  hi  sin  geis  Temrach  oc  Goe- 
deluib,  ocus  ni  lamad  necb  tenid 
d'fhatöd  i  n-Eirinn  isind  lou  sin 
nöcun  adantä  hi  Temraig  ar  tüs 
isin  sollamain  Three  Hom.  p.  20,  28 ; 
Acc.  nuall  cen  geis  „a  cry  unfor- 
bidden''  p.  40,  35;  PL  Nom.  is  olc 
na  geasa  do  chuiris  orm  Torr.  Dh. 
p.  54;  Dat.  „Maiseadh",  ar  Gräinne, 
„cuirim-se  fä  gheasaibh  atha  agus 
aidhmhillte  {„of  danger  and  de- 
strtiction'')  thu  a  Dhiarmuid  i.  fa 
gheasaibh  Droma  draoidheachta  (?) 
muna  m-beirir  me  fein  leat  asan 
teaghlach  so  anocht"  . .  Torr.  Dh. 
p.  54;  Acc.  ro  choillsiut  .  .  geissi 
Conuiri  p.  130,  is;  creud  fär  chui- 
ris na  geasa  i'ul  orui  Torr.  Dh. 
p.  56. 

geis  a  sivan  O'B.  —  Du.  Gen. 
Mag  da  gesi  Oss.  II 7 ;  da  ges  ibid.  1 
und  10  reimend  auf  gres). 

111  geis  SC.  26  zu  gessim? 


geisid 


591 


geisid  3.  Sg.  Praes.,  geissis  Praef. 

■)(-■  TvjT  4    ip  211   gessim?    vgl.  jedoch 

,.geasaim  I  divine,    foretell-'    O'R. 

1.  gel  leech  Corm.  Transl.  ij.  83 
gilldae. 

2.  g'Cl  weiss;  geal  albus  Ir.  Gl. 
G59.  —  Äy.  Nom.  aingel  cloth  glan 
gel  Hy.  "G,  21 ;  SC.  42:  Gen.  co 
caslail)  lin  gil  FA.  4;  Dat.  os  ga- 
bur  gil  Oss.  I  2;  F.  di  glaiii  gil 
I*\4.  11;  Acc.   dar  corp  n-gel  Lg. 

•)(■  18j  11;  PZ.  Nom.  gcla  det  and  zreiss 
die  Zähne  da  p.  132,  24;  da  n-grüad 
gorm-gela  cröderca  zivei  hlaiiiceisse 
hIntrotheWangen  FB.  51 :  p.  310,  35; 
moeth-gelu  zart  und  iveiss,  blaith- 
ghelai  tceich  und  weiss,  sithgelui 
lang  und  weiss,  slemon-gelu  glatt 
■und  weiss,  caladh-gelu  hart  und 
weiss,  toinu-ghelu  [Zu  tonn  Haut?) 
TE.  4  Eg.\  Ge>i.  irrechtaib  en  n- 
gle-gel  FA.  33;  Dat.  co  culpaitib 
gie-gelaib  FA.  4.  —  Compos.  in 
gel-chrecht  hi  n-dreich  na  cumai7e 
Tliree  Hom.  p.  12,  11  {die  weisse 
Schramme)-,  gel-chulpatach  p.  310,33. 

—  Compar.  niis  gile  albior  Ir. 
Gl.  1124;  ODon.  Gr.  p.  118;  gili- 
ther  ibid.  p.  120;  gilighiur,  giligt/r 
TE.  4  Eg. 

gel-ftui  FB.  68,  21?  Vgl.  „geill- 
fine  the  firstor  direct  family"  O'Don. 
Suppl.,    On  the  Mann.  III  Index. 

g:elim  I  ich  verzehre,  fresse, 
grase.  —  Praes.  Sq.  3  gelid  con- 
sumit,  depascitur  SG.  14S^  (Z^  431). 
■ —  Praes.  sec.  na  gelltis  CC.  1  LU. 
(no  geltis  Fg.);  co  n-geltis  p.  143,  .5. 

—  Praet.  Sg.  3  ro  gelt  depastus 
est  South.  Ps.  58a  {Goid.^  p.  60); 
PI.  3  arigsitär  in  geilt  geltatär  ind 
eicli  LU.  p.  57'%  17  [TBC.\\  co  n- 
geltat  eich  SualtrtjVy  fri  coirthi  atüaid 
fer  CO  hüir  ociis  fogeltat  eich  Con- 
culaind  fri  corthi  aness  fer  co  hüir 
ocus  connici  na  lecga  lomma  LL. 
fol.  43.  b.  1  ,TBC.  ibid.).  —  Inf. 
gleith  grazing  O'Don.  Suppl.: 
Dat.  ar  gleith  ind  feoir  Goid.'- 
p.  60:  oc  geilt  Corm.  p.  41  ser- 
rach;  amail  geilt  da  each  Fei. 
p.  CXXXIV  {„like  the  grazing  of 
tiro  /torses"). 

gell    K   Einsatz    {beim    Spiel\ 


Pfand;  a  n-gell  taraisse  Gl.  zu 
idoneum  pignus  Ml.  27»,  6  (Z*.  223). 

—  Sg.  Nom.  cid  gell  bias  and  was 
wird  der  Einsatz  sein  LU.  p.  130'»,  41; 
ibid.  p.  131,  20;  Dat.  ni  immer  acht 
di  ginll  LU.  p.  130^,  .10;  ,,ni  fall 
ui  dorn  setaib-se  nad  tei  dar  cend 
na  hingine,"  ol  Fraech,  „daig  ruc 
in  claideb  dam  do  giull  dorn  anmain" 
TBF.  p.  150,  19  („/br  tlic  pledge 
of  my  .soul"). 

gellaiin  II  ich  verspreche.  — 
Praes.  Sg.  3  gellaid  . .  innisin  Fei. 
p.  CXLVII  6.  —  Praet.  Sg.  3  ro 
gell  Gl.  zu  Hy.  2,  cg;  cura  cho- 
maillefZ  inni  ro  gell  do  SMart.  13; 
PI.  3  gellsat  nach  epertha  fria  dnl 
CO  fer  do  gres  Tliree  Hom.  p.  64,  27. 

—  Pass.  Praet.  Sg.  3  an  ro  gellad 
dam-sa  er  se  tucthar  dam  LU. 
p.   132,   26. 

gellau,  non  a'naig  ar  thenid  n- 
gellan  Lat.  Hy.  XII  Pref  („against 
1  ightning"  Goid."^  p.  104\ 

geltl)otli  pabulum  SG.  53=». 

gern  s.  gemni. 

geinel,  geimel  „fetter"  Ir.  Gl.  226. 

gemenif«Mf,  Fell,  .9.for-gemen; 
sam-gemen  Sommerfell  Curm.  p.  10 
croicend.  —  Sg.  Nom.  diam  dlai 
do  neoch  bis  fo  suidiu,  direnar 
dag-gamun  On  the  Mann.  Wlp.  489; 
PI.  Acc.  itir  cercailli  ocus  gaimniu 
suidi   On  the  Mann.  III  p.  499. 

geium,  gern  =  lat.  g  e  m  m  a  {Edel- 
stein), Corm.  p.  23.  —  PI.  Nom. 
ocht  n-gemma  deirg  FB.  51;  p. 
310,  34:  Gen.  co  m-brechtrad  gern 
n-ecsamail  FA.  13:  gleoir  gemma 
bec  do  charrmoccul  TE.  3  Eg.\ 
Dat.  CO  n-gemmaib  carmocail  p. 
0O9,  3ij;  CO  n-gemaib  FB.  2. 

gem-red  N.  Winter;  gaimred 
Corm.  p.  22.  —  Sg.  Gen.  tossach 
genirid  SC.  30,  7;  i  n-amsir  genirid 
rofuair  SMart.  12:  Dat.  issin  gem- 
rud  Lg.  7 ;  FB.  9 ;  dorchu  ina  düb- 
gemriud  p.  190,  29  {oder  Nom.?); 
i  n-gamrid  Gl.  zu  immi  gaim  Corm. 
p.  23  gamuin. 

geuireta  winterlich.  —  PI. 
Nom.  goetha  . .  gemreta  p.  190,  28. 

gen  Lächeln;  gean  a  smile  O'B. 

—  Sg.    Nom.    ba    »en    ocus    fäilte 


^ 


genaide 


592 


ger 


^^  TBF.  p.  140,  :«;  Ace.  ni  ro  thib 
"^  gen  n-gairi  Lql  17 .(?;(/?.  golgaire); 
tibid  gen  fris  SC.  8.  —  Ö'ompos. 
gen-traige. 

g-enaide  ridiculosiis  Corm. 
Transl.  p.  26  bille. 

g-enais,  g-eutair  s.  guiim. 

g-^nar  Perf.  Dep.  natus  siim; 
Sg.  1  0  ro  genar  TE.  5  Fg.]  co  ro 
genar-sa  ocus  cotabeu  Gl.  zu  nt 
■in  lianc  vitam  effunderer  Ml.  44«=; 
3  geuair  Hy.  2,  i;  gs;  huar  hi  ro 
genair  311.  Carm.  1  {quundo  natus 
est  Z\  451);  ro  genair  Ml.  24<i,  4; 
^  Hy.  6,  2fi;  ^fl.  5j  Gl.  zu  cinis  Hy.  5,  4; 
dona  tusmiafb  0  n-genir  Three  Hom. 
p.  4,  14;  PI.  3  genitir  SC.  25  (gei- 
uitber  H)?  —  Praet.  PI.  3  da  mac 
döc  ro  gensit  0  Mugain  Fei.  p. 
CLXIX.  —  Praes.  Dep.  Sg.  3 
gnaither  gignitur  Ml.  38a  {Goid.'^ 
p.  38);  inna  hi  hua  u-gainedar 
cesad  SG.  139^  (ea  unde  nascitur 
passio);  PI.  3  gnitir  gignuntur 
Ml.  38a.  _  Fut.  red.  Sg.  3  gid- 
gnid  {für  gignid)  macan  di  fini  Vit. 
Trip.  (Beitr.  VII  19);  rel.  for  cecZt 
n-indbas  gignes  for  a  m-brugaib 
Three  Hom.  p.  32,  20;  T>ep.  macän 
gignither  atuaid  ibid.  p.  98,  14  — 
B-fut.  Sg.  3  genfid  maccan  dia  fine 
Three  Hom.  p.  98,  23 ;  ibid.  p.  40,  2 ; 
PI.  3  genfedit  {sie)  teora  gamma 
uaisle  . .  uaib  ibid.  p.  28,  1.  —  Fut. 
sec.  PI.  3  ni  genfitis  rig  no  escuip 
no  ecnaide  uad  Tliree  Hom.p.  28.  27: 
p.  30,  1. 

g"euas  M.  Keuschheit;  castitas 
Z'^.  787.  —  Sg.  Nom.  ni  frith  gses 
nä  gart  nä  genus  FB.  24;  Gen. 
buaid  n-genso  s.  unter  büaid;  hi 
fogart  geiiussa  LTJ.  p.  1241),  15; 
fogart  geinsiu  genas  FB.  22?  Dat. 
i  n-genus  ocus  i  n-öige  Tliree  Hom. 
p.  50,  13. 

geue,  g-euo  s.  g-iii. 

g-enelaeh,  „geinealach  a  genea- 
^ogy,  pedigree"  OB.  —  Davon 
genelaigi  SC.  25? 

geiiemalu  Geburt.  —  »S'^.  Dat. 
uair  batar  sruthi  Erenn  oc  a  thair- 
cetal  rena  genemain  TJiree  Hom. 
p.  98,  5. 

g-eniti,   geiiiti   g-linni  dämoni- 


sche u- eibliche  Wesen;  PI.  Nom. 
genaiti  SC.  28,  2,  Gl.  i.  mna  a 
Maig  Meli;  gura  gairsetar  imme 
boccänaig  ocas  bananaig  ocas  ge- 
uiti  glindi  ocas  denina  aeöir  On 
the  Mann  III  p.  424;  na  geniti 
FB.  67;  inna  geniti  ibid.;  Dat. 
cusna  gcnitib  glinni  FB.  66.  — 
Vgl.  „geinide  grinue  i.  e.  gaisceadh 
da  marbhthar  naonmhar  d'aon  bu- 
ille"  CfR.  (getviss  ein  Missverständ- 
niss,  vgl.  FB.  84\ 

genmna  Keuschheit,  Fein- 
heit. —  Sg.  Dat  cech  noeb  ro  bäi 
hi  n-genmnai  Hy.  1,  19.      / 

g°enmiiai(l  keusch,  rein;  pure, 
chaste  O'R.  —  Sg.  Nom.  issi  in 
glan  genmnaid  SC.  42. 

g-entair  s.  gniiiu. 

dorn  geutais  »SC.  34,  ig  s.  goniin. 

g-eute  =  Zrti.  gentes.  —  PI.  Acc. 
breo  batses  gente  Hy.  3,  2. 

g-eiitilecht  M.  Heidenthum, 
von  lat.  gentiles.  —  Sg.  Gen.  fri 
dubrechtu  gentliuchta  Hy.  7,  45; 
nos  moidet  i  scelaib  et  senchassaib 
recto  ocus  geintlecte  TF?>.  31^,  15 
{vgl.  scela  et  seuchaissi  et  forbaudi 
ibid.  27\ 

g-entlideclit  He  ident  h  u  m 

SMart.  17  [s.  unter  foremdim). 

g-en-traig-e  die  heitere.  Lachen 
(gen)  bewirlcende  Musik,  Corm. 
Transl.  p.  90,  On  the  Mann.  III 
p.  214  und  220  ff\;  fo  bith  file 
suantraide  ocus  gentraide  ocus  gol- 
traide  ar  buäib  sceo  mnäib  dotho- 
etsat  la  Meidb  ocus  Ailill  atbelat 
fir  la  clüaiss  n-glessa  döib  TBF. 
p.  142,  2.  —  Personificirt  Gentrai- 
ges  als  ein  mythischer  cruittire 
TBF.  p.  140,  29.  —  Vgl.  gol-traige 
und  siian-traige. 

g'enum  Schivert.  —  Sg.  Nom. 
mo  genum  Oss.  III  2,  Gl.  i.  mo 
chlaidiub ;  ibid.  s.   Vgl.  O'Dav.  p.  96. 

geoeach  mimus  Ir.  Gl.  513. 

g-er  scharf;  sharp,  sour,  eager 
CR.  —  Sg.  Acc.  CO  ro  greis  ina 
aghaid  coin  rö-geir  Tliree  Hom. 
p.  18,  10  („a  fierce  hound'');  PI. 
Nom.  fera  gera,  p.  190,  27;  aithe 
gira  altnide  ibid.;  Dat  ar  gaibthib 
geraib  Hy.  6,  26;   co  scenaib  glas- 


593 


geraib   SC.   40.   —    Compos.    inna 
ger-chrub  SP.  II  ii.  I 

g-eraine  s.  1.  s('h: 

grerait  „valour'^;  mö  a  greim 
ocus  a  gerait  ocus  a  chumachta 
oldäs  cach  rig  Corm.  p.  30  Muma. 

g-erat,  g'erait  Held;  „F.  a  tvar- 
rior,  Champion,  i.  e.  gaisgidhcach; 
a  livehj  actic'e  persoti,  i.  e.  mac 
beodha;  a  virgin;  a  Saint;  holy, 
wise;  learned,  i.  e.  foghlumtha-' 
O'i?. ;  Ihu  .  .  ar  coimdiu  ar  n-gerat 
(,,our  cluimpion''')  Fei.  Prol.  i'O, 
Gl.  i.  ar  mac  beoda,  uair  gerat 
ar  tus  i.  mac  indiu  ocus  is  ris  at- 
berar  gerat  indiu  risinti  is  beoda; 
gerait  Crist  caiu  dechoid  „ivell  icent 
Chrisfs  Champion"'  Fei.  Ai)r.  13, 
Gl.  i.  glicc;  vgl.  gerait  i.  maV 
bec,  no  gerait  beodha  no  glic  no 
anrud  O'Dav.  p.  95.  —  Sg.  Norn. 
at  gerat  de  däinib  Tethrach  EC.  4; 
Voc.  a  gerait  Ulad  SC.  30,  i;  a 
gerit  12;  a  mo  gerat  .,o  my  liero'' 
Three  Hom.  p.  24,  24. 

gferl>ach  rngosus  Ir.  Gl.  652. 

g-eiT  kurz;  gearr  short  O'Don. 
Gr.  p. -122.  —  PI.  Nom.  cochaill 
gerra  FA.  2G  {fem.  Form). 

g-erraim  II  ich  kürze,  schneide 
ah,  zerhaue.  —  Praet.  Sg.  3  go 
när  gheärr  aon  ruibe  ann  „he  cut 
not  a  Single  bristle  lipon  him^'- 
Torr.  Dh^p.  182;  ibid.  p.  92.  — 
Fut.  Sg.  1  geärrfad-sa  bhar  g-cnämlia 
ibid.  p.  158.  —  Vgl.  in-gerrtha  Gild.  j 
Lor.  Gl.  17  zu  lacerandum.  . 

g'errdn  M.  caballus  Rem.'-^p.  17;  ' 
a  ivorkhorse,  a  hack  O'E.  —  Sg.  ! 
Nom.  gerrau  FB.  69;  luid  Midir 
chucu  ocus  capull  cengalta  oci  co 
srathair  fair  iar  marbad  do-som 
a  n-eochu  remi;  doberat-som  a 
crod  uli  fair  co  ruc  leö  co  tici  Mag 
u-Arbthen  i.  ait  hi  fil  Loch  Ri  indiu; 
laigid  in  gerrau  occo  aud-sin  ocus 
siblais  a  fual  cor  bo  thipra  LU. 
p.  Sgi',  i;  Three  Hom.  p.  122,  7; 
Gen.  ro  triall .  .  indarpud  in  gerrain 
uad  ibid.  s;  Bat.  do  gerrän  FB.  69. 

g'errg-uin  sanguisuga  Ir.  Gl.  940. 

grert  i.  lacht  {Milcli^,  ut  est  gin  1 
gert  ferba  CDav.  p.  94.  vgl.  iiiiier  \ 
1.  fcrb.  ' 


ges  s.  g^is. 

g:C'sachtach  pavo  Z'^.  810. 

g'esca  Ast,  Ziveig.  —  Sg.  Acc. 
brissis  gesca  diji  chrnnd  TBF. 
p.  146,  17;  PI.  Nom.  mrogatar  ge- 
nelaigi  gesci  SC.  'lö'f 

g'essim  I  ich  bitte.  —  Imperat. 
Sg.  2  ni  geis  co  ansa  SC.  2<)?  — 
Praes  sec.  PI.  1  non-gesmais  Gl. 
zu  novimus  supplicare  Ml.  2V-\  1. 
—  Fut.  Sg.  1  air  na  ni  no  gigius 
pro  rebus  quas  rogabo  Ml.  46^; 
gigse-sa  swpplicabo  Ml.  47''  {Beitr. 
VII  17);  PL  3  gigeste-si  Wb.  14" 
[orabitis  Z'^.  4531  —  Fut.  sec.  Sg.  3 
is  ed  ro  gigsed  Ml.  32(1,  5.  —  Pass. 
Praes.  Sg.  3  n-gesar  Gl.  zu  orari 
Ml.  51^;  cia  gessir  etsi  oratur 
Wb.  17^  (Z-\  p.  1095  als  Fut.  auf- 
geführt). —  Part,  necess.  PI.  Nom. 
it  gessi  „are  to  be  besought"  Fei. 
Sept.  28. 

gossiui  ich  schreie?   s.   geisid. 

g-estui,  „geastal  a  deed;  loant, 
need,  necessitif  O'R.  —  Sg.  Dat. 
ar  mör  gestul  SC.  44,  1. 

1.  gfall  jaiv,  cheek  O'R.  —  Sg. 
Dat.  don  giall  Gild.  Lor.  Gl.  125 
zu  faucibus. 

2.  g-iall  Geisel;  a  hostage  Ir. 
Gl.  216.  —  PI.  Nom.  aildi  geill 
^,beautiful  hostages"  Fei.  Jan.  9; 
möra  gialla  ScM.  21,  44? 

giallacht  hostageship.  —  Sg. 
Dat.  i  n-etirccht  no  i  n-giallacht  do 
rig  lethi  Cuind  doratad  Fel.p.  CLIV. 

g:iallaim  ich  diene,  gehorche, 
s.  ar-giallaim;  geil  lim  7  serre,  obeg 
CR.  —  Praes.  sec.  PI.  3  is  do  do 
gheillidis  Torr.  Dh.  p.  200.  — 
Praet.  Sg.  3  ro  giall . .  do  TE.  1 
Eg.  —  S-praet.  PI.  3  Dep.  rias 
ra  giallsatar  gluincZ  gleo  Oss.  I  6 
{„before  theg  raised  thcir  battle 
cries"  O'C.)'?  —  Fut.  PI.  3  geillfit 
ön  Gl.  zu  dedentur  Ml.  41<1. 

g-ialläu  Dem.  von  giall.  —  Sg. 
Nom.  is  älaiud  in  giallän  bec  sa 
Fä.  p.  CLIV  {,.plcdgUng''\ 

gigraud  s.  giiigraiul. 

gilcaeh  arundo  Ir.  Gl.  933, 
s.  curchas;  „reed  in  ihe  N.  and 
W.  of  Ireland,  in  ihe  E.  the  com- 
mon broom''  Corm.  Transl.  p.  88. 
38 


gilo 


594 


glaino 


1.  gile,  frili^hiuv  s.  srel. 

2.  g'ile  whiteness  O'E. 

3.  ^ile  FB.  24  Eg.? 
g'ile  eh  ein  Speer.  —  Sg.  Nom. 

gilcch  cüach  cöicrind  FB.  45,  dafür 
sieg  H. 

gill  ScM.  21,  44  Nom.  PI.  zu  gall? 

g-illa  M.  der  junge  Mann  im 
dritten  Lebensalter  {vgl.  gillacht), 
Bursche,  Diener;  gilla  na  n-cch 
mango  Ir.  Gl.  946;  gilla  Crist  ehri- 
stianus  ibid.  52Ü.  —  8q.  Nom.  in 
gilla  ScM.  14;  21,  3;  SC.  20;  28; 
29;  33,  29;  37,  u;  FB.  31;  89; 
David  in  gilla  dana  Hy.  1,  12;  gilla 
ind  fir  a  Miirthemne  SC.  33,  30; 
gilla  Conaill  FB.  69;  ro  cTiuir  in 
gilla  na  eocho  FB.  36;  37;  38; 
Gen.  iar  facbail . .  a  gilli  FB.  38; 
Dat.  don  gillu  FB.  38;  Voc.  a  gilli 
SC.  29;  2'"^.  38;  a  gillai  ScM.  14; 
SC.  41;  43;  a  ghille  TE.  9,  1  Eg.: 
PI.  Nom.  gillai  ScM.  6;  7;  G^m. 
.j^  LLL  gilla  Lg.JSh.  -^cc.  gillu  gläna 
SC.  34,  14;  "Tocra  gillu  Äclf.  21,  1. 

g-illacht  1)  (7as  dritte  der  sechs 
j.  Lebensalter  des  Mannes  (näiden- 
^  dacht,  macdacht,  gillacht,  höclachus, 
sendacht,  diblidecht  Corm.  p.  13 
colomna  äisse);  2)  Service  CB.  — 
Sg.  Dat.  ina  noidendacht  ocus  ina 
gillacht  Three  Hom.  p.  6,  11  {„boy- 
hood''). 

g-illdae  «  pupil  Corm.  Transl. 
p.  83. 

giu   M.  Mund;    Corm.    Transl. 

p.  88.   —    Sq.    Gen.   in    geno    oris 

Ml.  82c  (ZI "994);  bruud  gine  LU. 

p.   73,   hruth  gene  FB.   30,    varia 

^     1    c     "     I  U/r/i  ^ecfo   /"«r    bruth    gerne,    ein    cless 

7v,H.iU  iiÄMÄ  l-lVfif  Cuchulirm's;  Dat.  a  n 


/H^r.^ 


c^.tl^^fe 


asberthar  ho 
giun  Wb.  öd  (qiwd  dicatur  ore 
ZK  994);  i  n-gin  Hy.  7,  59;  do  gin 
chlaidib  von  der  Schneide  des 
a/  Schivertes  Lg.  ]  5 :  Acc.  tri  giun 
^  fatho  per  os  prophetae  Ml.  74<i 
{Z-^.  994);  i  n-gin  diabail  FA.  20; 
PL  Nom.  gena  (7^  ^:m  ifi/.  3,  6. 

i^ipue  Stirnreif  von  Männern, 
um  das  Haar  zu  halten;  i.  snäithe 
On  the  Mann.  III  p.  188;  gibbne 
cirriis  Pr.  Cr.  63^  (Z'K  Gl,  776\ 
—  Sg.  Nom.  gipne  findruine  for 
a  ctan  p.  311,  1  (rry/.  ^).  131,  20). 


gith,  dofaith  gith  gäithe  dene 
tHy.  2,  39  „he  went  the  tvay  of  the 
rushing  tvind,  i.  e.  the  Holy  Ghosf' 
Stolpes  [indem  er  sh:  hiti  vergleicht^. 

giugrauii  anser  SG.  64^  {Z'^.  21); 
gigrand  anser  berniciüa  Corm.  Tr. 
p.  88.  —  PI.  Gen.  ro  gab  gnass 
gigrand  guth  LHy.  Antra  63  (giu- 
grand  LU.).  ■ 

giuil,  giula»  s.  g-leuim.  | 

g-iiis,  crand  giu[i]s  j:);'«MS  Jr.  Gl.  ^ 

563,  s.  unter  geind.  —  Sg.  Gen. 
crand  giuis  no  adratis  na  gente 
SMart.  25;  Dat.  de  giüs  dognith 
a  tech  TBE.  p.  140,  1. 

glac  F.  Hand;  the  palm  of  the 
hand  Oli.;  glac  saiged  pharetra 
L:  Gl.  214.  —  Sg.  Dat.  ro  gab 
iua  glaic  FB.  82;  i  n-öen-glaic 
ibid.;  PI.  Dat.  fo  lamaib  ocus  glac- 
caib  inna  nämut  p>.  191,  25;  Du. 
Gen.  lan  a  da  glac  FB.  81  (a  di 
glac  Eg);  Acc.  iadaid  a  dcä  glaicc 
FB.  86.  —  Comp  OS.  gai  . .  glac- 
thomsidi  p.  310,  39. 

g-lacaim  I  accept,  receire, 
take  O'B.  —  Praet.  Sg.  3  ro  ghlac 
.  .  an  mac  sin  da  oileamhain  uaim 
Torr.  Dh.  p.  176;  do  ghlac  si  mian 
do  na  caoraibh  so  agad-sa  ibid. 
p.  138. 

glaidemaiu  loolves  Corm.  Tr. 
p.  87. 

grlaidiiu  Gl.  z-a  erado  Goid.'- 
p.  51  (Wien.  Gl).  .--«v 

grläimm    Lg.  2    Eg.    (gloim   L.).  {J-J 
glaim     great     noise,     clamour^"'^^ 
O'B.;    davon  gläimnighim   I  roar, 
cry  out  O'B.  ■ —  Zu  gloidim? 

g-lain,  g-loiii  Glas,  Kr  y  st  all, 
vgl.  2.  glaino.  —  Sg.  Nom.  turid 
airgit  ocus  glain  SC.  31,  lo?  Gen. 
im  loing  glano  EC.  6;  Dat.  fond  . .  di 
glain  gil  i'^A  11  (gloin  LBr.)\  crand 
caingil  di  glain  13  (gloin  LBr.); 
a  gualaind  län  do  glain  SC.  30,  3; 
tri  bile  do  chorcor-glain  33,  15. 

1.  glaiiie  F.  Beinheit;  puritas 
Z/^.  212.  —  Sg.  Dat.  ar  a  glaini 
SC  17;  on  gloine  a  munditia  Corm. 
p.  115  mind.  —  Vgl.  com-glaiuc. 

2.  g-Iaine,  g-Ioiiie  Glas,  Kry- 
stall;  gloine  glass  O'B.;  vgl.  glain. 
—   Gen.  frisin   arrad  n-gloine  fris 


595 


ro  resgab  Büite  documra  iiimc  Thvee 
Hom.  j).  112,  15;  Dat.  cennbarr  di 
ör  ocus  argut  ocus  glaiue  im  a 
chenn  TB.  p.  17<j,  22. 

3.  g'laine  mala  SG.  48»,  glaine- 
chat  maxilla  ihicl.  14a,  glaininc 
ma.viUa  ibid.  ib^  (Z'K  274). 

s-laini  FB.  24? 

sjlaiiiide  gläsern.  —  Sc/.  jN'ow. 
fial  glainide  FA.  5  tglonide  LBr.); 
Ace.  a  grianän  n-glaiiiidi  p.  132, 13; 
triasin  fial  n-glainide  FA.  31 ;  PL 
Nom.  müir  glainide  FA.  11 ;  seui- 
stre  glainide  FB.  3;  Daf.  co  com- 
lathaib  glainidib  FB.  55. 

is:lainim  p.  311,  31  corrupt, 

g-läm  „out er y",  quasi  cläm  ab 
eo  quod  est  clamor  Corm.  Transl. 
p.  87,  i.  escaine  („a  curse")  ibid.B.; 
gläm  dicend  „an  extempore  lam- 
pooii,",  ein  satijrischer  Zauber,  der 
Blasen  im  Gesicht  hervorrief;  Gen. 
ag  denam  na  glaime  dicinn  s. 
corrguinacbt;  Acc.  dogni  Neide 
glam  n-dicend  do  co  toralse  teorse 
bulg?e  for  a  gruaidibh  Corm.  p. 
XXXVII. 

g-lämud  scolding  Tliree  Eom. 
Index;  glämadh  satirizing  (fli., 
vgl.  glämaim  1  censure  ibid.  — 
Dat.  CO  m-böi  i[c]  glämud  ocus  ic 
immdergud  m-Brigfe  Three  Hom. 
p.  78,  21. 

g^Iaii  rein,  auch  übertragen  im 
Sinne  von  voll,  vollständig; 
purus  Ir.  Gl.  671;  Corm.  p.  15 
dobur.  —  Sg.  Nom.  issi  in  glan 
genmnaid  SC.  42;  aingel  clotb  glan 
gel  Hy.  6,  21 ;  in  crutb  glan  SP. 
V  8;  brat  caslecbta  corcarghlan 
TE.  3  Eg  ;  do  cheim  glan  gle  TE. 
'J,  3  Eg.\  biad  glan  FB.  53;  a  eir- 
•^  red  n-glan  Lg.  18,  17;  is  ör  n-glan 
SP.  IV  3;  lespalre  glan  gle  Three 
Hom.  p.  40,  4  („pure,  bright");  am 
gradb  n-glan  Sc3I.  22,  i'i  Dat.  for 
lind  glan  SC.  31,  1.  —  Compos. 
inar  sirecdai  irap  co  n-glan-chorcair 
ocus  CO  circlaib  öir  acas  arcait 
TB.  p.  176,  21  („0/'  bright  purple") ; 
inair  glais  go  glan-met  Ir.  Gl.  29 
(„of  füll  size"). 

gläua  SC.  34,  14  („noble  youths" 
O'C.Yi  reimt  auf  dromma. 


glauaim  II  ich  reinige;  I  clc- 
anse  O'Don.  Gr.  p.  173.  —  Praet. 
Sg.  3  is  me  ro  glan  mo  go  ScM.  12; 
glanais  a  luatbred  di  lär  LU.  p. 
23'^  12.  —  Inf.  do  glanad  FA.  16 
(do  diunach  LBr.);  Acc.  dorigni  a 
funech  i.  a  glanad  Gl.  zu  Hy.  3,  e; 
forcougair  .  .  glanad  tellaig  in  rig- 
tbige  Three  Hom.  p.  8.  27. 

g'laiig'  i.  gualu  (Schulter),  inde 
asglang  Corm.  p.  23;  s.  asclang. 

is:lanta  de  an  O'B.,  Part,  zu 
glanaim;  Dat.  isin  churach  com- 
thend  commaidi  glanta  EC.  7. 

1.  g°Iass  Schloss;  glass  serra{„a 
loch")  Ir.  Gl.  226;  glasän  serrula 
Z'^.  273.  —  Sg.  Nom.  forsa  n-iadfa 
glas  brethre  De  FA.  34;  Dat.  huan 
glas  fritobarthu  Gl.  zu  a  sera  ob- 
dita  SG.  183b. 

2.  g'Iass  Bezeichnung  für  verschie- 
dene blasse  Farben:   grün,   blau 

j   (dub-glass),    gelb,    On    the   Mann. 

i   III   Index;    green,    verdant,   pale, 

\   ican,  poor  O'M.  —  Sg.  Nom.   süil 

j   glass  La.   17.  41;  Dat.   do  Gabair 

!   glaiss    O.ss.   I  d\  ,Pl.   Nom.    na    tri 

j   Glais    Sescind    Uairbeöil    FB.   83; 

da  ech  .  .  brec-glassa  FB.   45;   da 

!   gai  glassa  La.  18.  ar.:  a  baill  dub- 

glassa  „his  limcl  iimös''  Three  Hom. 

p.  80,  ig;  Gen.  graig  n-gabor  n-glas 

SC.  33,  14;  Dat.   sell-glassaib  Lß. 

4,  3?  —   Compos.    det  glas-buide 

FB.  37  Eg.  (grüngelb);  glais-crema 

„green  leeks"   Corm.   Transl.  p.  86 

greth;  glas-feoir  FB.  9;  co  scenaib 

glas-gei'aib  SC.  40;  Glaisfiann  „ihe 

green   Fenians"    Torr.  Dh.  p.   88. 

-7-   Compar.   buiditber  or    rind  a 

fiacal,     glassi    cuileand    a    m-bun 

gelber   als  Gold    die  Spitze   seiner 

Zähne,   grüner  als  Hollunder  ihr 

unterer     Theil    Corm.    p.    36,    33; 

glaissigttr   TE.  4  Eg.   \für  glaissi- 

tber);   ,.glaisitir  fri  buga  green  as 

the  hyacinth"   O'Don.    Gr.  p.   120. 

glasiiigriiech    mit     grünlichen 

Nägeln  (inga)  versehen  FB.  37. 

g-lasreug-  i.  torc  LU.  p.  16^,  30; 

seig  indiu  glasrcng  inde  ibid  16^,  19. 

g-l^   glänzend,    klar.    —    Sg. 

Nom.   monar   n-gle    „bright    deed" 

Hy.  1,  37:   do   clieim  glan  gle  TE. 

38* 


^ 


jrlecaire 


596 


glicc 


9,3;  inmain  lespaire  g!au  glö  Tlircc 
Hom.  p.  40,  i;  is  me  a  cnü  chridi 
gle  FB.  24;  is  glae  thcgdais  Ml. 
carm.  2  [est  spUndida  domus  Z^. 
250^;  cini  gle  lib  ist  euch  nicht 
bekannt  Wb.  12<i  {Z'K  997);  is  gle 
jf-ljQ  iS,  23;  gle  ro  söi  gue  Emer  es 
■ist  klar,  ciass  E.  ihr  Aussehen  ver- 
ändert hat  SC.  40:  crö  dond  gle 
sin  FB.  24?  gle  nodonsol  FB.  48? 
du  gle  SP.  II  IG?  —  Ädv.  acal- 
lais  Lseg  co  gle  SC.  20.  —  Com- 
pos.  enlaith  gle-gel  FB.  15  (glün- 
zendtveiss);   co   culpaitib   gle-gelaib 

FA.  4;  gle-fhinda  a  chossa  Fei. 
p.  CXLI  („bright-white"). 

g-lecaire  31.  pugil  Ir.  Gl.  98G. 
S.  gleic. 

g'leic  ivrestling  OB.  —  Dat. 
CO  ra  gaib  etorro  oc  gleic  FB.  31. 

—  Vgl.  glecaire. 

g-leim  III  ich  mache  klar, 
bringe  in  Ordnung,  lege  bei, 
entscheide.  —  Praet.  Sg.  1  co  ro 
gleus  an  comtapnirt  sen  ScWI.  4  H. ; 
3  0  ro  gle  .  .  a  imrädud  ocus  a 
scrdtan  uli  inna  mf^main  FB.  8; 
intrans.  co  ro  gle  dam  bis  es  mir 
Mar  lourde  ScM.  4?  —  Fut.  Sg.  3  ni 
bä  nech  bas  ferr  nod  glefe  . .  atai- 
siu  FB.  56.  —  Pass.  Praes.  sec. 
Sq.  3  co  ro   glethe  a  m-bretliugiul 

FB.  33.  —  Inf.  gleodh  to  settle, 
determine  O'Don.  Suppl.;  Dat.  in 
dal  so  do  gleöd  FB.  16,  s.  eter- 
gleod. 

gleuiiii  I  ich  bleibe  hängen, 
stecken  uilid.  klenan).  —  Praes. 
Sg.  3  glenaid  luch  inna  lin-sam 
SP.  II  7;  hi  n-glen  lucb  inna  ger- 
chrub  ibid.  n.  —  Praes.  sec.  PI.  3 
dobidgad  Göibne  asin  tenchar  na 
g^i  CO  n-gleudais  isin  ursain  Corm. 
p.  32  nescoit  („they  used  to  stick 
in  tlie  jamh")  —  Perf.  Sg.  3  rot 
giuil  ind  srathar  dodcaid  SG.  p.  229 
(.Z'^954);  rel.  giulse  „that  adheres". 
Gl.  zu  Abraham  cum  ariete  in  sa- 
bieth  (Busch)  bereute  Tur.  Gl.  125. 

—  Fut.  sec.  Sg.  3  cia  focerta  miach 
di  fiadublaib  ior  a  mulluch  ni  föi- 
chred  ubull  ior  lär  acht  no  giulad 
cach  ubull  dil)  for  a  finna  LU. 
p.  84^1,  IS,  dafür  no  giuiihul  Stokcs, 


Beitr.   VII  23,    On  the  Mann.  III 

p.    139   (1951 

g'Ieutl,  gleim  N.  Thal.  —  Sg. 
Nom.  glend  län  di  thenid  FA.  21; 
in  glend  FB.  67;  Gen.  cusna  geni- 
tib  glinui  FB.  66;  Dat.  i  n-Glinn 
da  loch  Hy.  5,  20;  isin  glind  FA.  22; 
Acc.  isin  glend  n-gaibtbech  FA.  22 ; 
darsin  n-glend  ibid. ;  deca  a  chairp- 
tiu  cinnit  glend  SC.  30,  4;  frie 
glend  a  da  gualann  FB.  37  Eg.? 
PI.  Nom.  gleuda  duba  jj.  190,  25; 
Dat.  i  n-glennaib  dubaib  jh  191,  27; 
bewnacht  ior  a  u-glenda  Thrce 
Hom.  p.  32,  29.  —  Vgl.  midglinne. 
larleö  Kampf;  „a  fight,  uproar, 
tumiilt"  O'B.  —  Sg.  Nom..  gleö  ar 
gleo  FB.  48;  is  loechda  in  gleo 
sin  TB.  p.  178,  23;  buan  ban-gleo 
Oss.  II  3;  conid  desin-sser  in  gleo  — 
ro  genair  Boethin   bithbeo  Fei.  p. 

!  LXXXIX  (sser  in  gleo  ist  unnütze 
Beimformel) ;  Dat.  fuaratar  a  m-bäs 
don  gleo  Oss.  I  7;  Acc.  ferait  mor 
gleö  SC.  36;  PI.  Gen.  gluinrf  gleo 
Oss.  I  6? 

gleöir  Glanz,  vgl.  „gleordha 
bright,  transparent,  luminous" 
O'Don.  Sup2)l.  —  Sg.  Nom.  gleoir 
gemma  bec  TE.  3  Eg. 

1  g-leöraidec'lit  31.  Glanz.  —  Dat. 
nad  cliHmgaitis   suiii  döini  deicsin 

'   ar    gleoraidecht    ocus     glainidecht 

LU.  p.    81a,   28. 

gles  „tunin g  of  the  harp"  On 
the  3Iann.  III  p.  215;  die  drei 
glesa    der   Harfe   sind    suantraigh, 

.  goltraigh  und  gentraigh  ihid.  p.  251 
(ebenso  TBE.  p.  142,  2);  vgl.  inne- 
all  i.  cleas  O'Dav.  p.  97,  wo  aber 
O'Curry  l.  c.  p.  215  i.  gles  und 
gleasaigther  na  crota  liest.  —  Gen. 
atbelat  tir  la  cluäiss  n-giessa  döib 
TBE.  p.  142,  4. 

g-lesi,  a  ri  glesi  glaud«  Fei. 
Epil.  454  („of  pure  brightness"), 
vgl.  anglese  SP.  II  9. 

g'Iiad  Kampf;  ,co  röiltis  glied 
fris  assessiur  LU.  p.   64a,  33  TBC. 

!    (^condristais    a    sessiur   in   ocufecht 

'  gliaid  friCoinculaindü./'oZ.4i:).  b.2"): 
adcichset  airg  loman  (lies  leoman?) 

'    lond  gliaid  Sc3I.  15;  Fei.  Apr.  19. 
glicc  klug;  sitpiens  Z'^.  233,  — ■ 


trlicco 


597 


S().  Acc  rit  chcll  n-glicc  TE.  10,  5. 

—  Comparat.  gliccii  sapientior 
Z^.  276;  glica  scqnentior  Ir.  Gl.  11:^9. 

—  Vgl.  am-jslicc. 

grliece  F.  Klugheit,  Geschick- 
lichkeit. —  Sg.  Nom.  \ni\  si  sein 
ulicci  iiid  airlig  FB.  4(3;  Dat.  isiii 
glicci  in  usfutia  Wh.  8'1  yZ-\  248). 

jrlifld  Tadel?  ,/jutcnj'  Stokcs; 
glifid  voice  O'R.  —  Sg.  Acc.  fri 
cet-glitit  FA.  lä  ^ce^aillbcr  LBr.^. 

1.  g-liiin  i.  filidecht  O'Dav.  p.  94 
glonn. 

2.  g^liiiii  „clcar,  piain,  manifest'' 
(TR.,  dazu  ar  cac/i  ni  na  ba  glind 
Gl.  zu  eiclind  Hy.  6,  i5? 

1.  srlinue/e.<t^?  „aecure"  O'Don. 
Suppl.  —  Sg.  Gen.  buaid  uas  ehret 
charpait  glinni  SC.  15  \„strong"\\ 
eich  fil  f6  charput  glinne  SC.  '61,  5 
{„firm");  cret  chreda  chrom-glinne 
i^B.  50,  i'-  ^lÖ,  29,  !".7?.  noiglinne? 

2.  glinue  i.  breth  'O'Dav.  p.  9G. 
g'liimig'ini  III  ich  sichere,  he- 

irahre?  - —  Praef.  Sg.  3  ro  glinnig 
Gl.  zu  rod  glinnestar  ITy.  5,  45; 
ro  glinnig  na  salmu  fo  obil  ocus 
astrisc  LHy.  Amra  54. 

g-liunim  ich  sichere,  beivahre? 
vgl.  1.  glinne.  —  Praet.  Sg.  3  glindus 
salrau .  LHy.  Amra  54  {mit  Pron. 
affixum,  s.  S.  51o,  Col.  2;  „diluci- 
davit  nie  psalmos"  Beitr.  VII  39, 
Z'^.  463\  Gl.  i.  ro  glinnig  na  salmu 
fo  obil  ocus  astrisc,  ebenso  LU. 
p.  IIa,  9^  doch  mit  dem  Zusatz  no 
ro  foglaind  na  salmu ;  De}),  ba  nert 
De  rod  glinnestar  Hy.  5,  45,  Gl.  i. 
ro  glinnig  ocus  ro  chomet  in  n-asill 
(„secured  it"  . 

gloidim  ringo  SG.  181''  [Gorm. 
.       Tr.  p.  87\ 

P'  glöir  =  lat.  gloria:  i.  a  gloria 
Corm.  p.  22.  —  Sg.  Nom.  do  glör 
Gl.  zu  Hy.  2,  49;  Dat.  lor  do  glöir 
FA.  7;  isin  mör-gl6ir  sin  FA.  6;  34; 
Acc.  cen  gloir  Gl.  zu  Hy.  2,  20. 

glomai'  Zaum;  „a  muzzle,  an 
instrument  tied  in  the  mouth  of 
any  young  animal  to  prevent  its 
sucking"  Ö'E.  —  PI.  Dat.  uanbach 
a  belaib  ind  eich  sin  ocus  agglom- 
raib  in  t-srein  Bev.  Celt.  III  p.  183 
{,,from  the  curbs  of  the  hridle").  — 


Compos.     a     cröcs     gloniar-chind 

FB   49;  iJ.  310,  21.      ^  ;  jp^JU>>^ 

1.  jflond  31.  That;  glonn  a  deed,  '  y'^  - 
fact  (fU.  —  Sg.  Nom.  mör  in  glond  p-  ^t»  ' 
Oss.  II  4;  is  glond  catha   chomra- 

niaig  FB.  71;  Nom-  und  Acc.  glond 
ar  glond  P'B.  48;  PI.  Nom.  ro  scar- 
satar  a  mor-gluind  SC.  29,  15;  do- 
rochratar  a  mor-gluind  La  18.  3^:  ;*^ 
rias  ra  giallsatar  ghxind  gleo  Oss. 
I  G?  Gen.  fichtib  glond  Oss.  I  14; 
tria  üalle  a  n-glond  FB.  29. 

2.  g'loiiu  „crime"  O'Don.  Suppl., 
vgl.   anglonnach  und  oenglondach. 

—  Sg  Nom.  bä  höen-glunn  dö  sercc 
di  mnai  a  brathar  tveil  seine  einzige 
Sünde  die  Liehe  zur  Frau  seines 
Bruders  war  TE  6  Eg.  Vgl.  a 
gloinn-grinn  TE.  10.  11?' 

3.  ^louii  i.  guin  duine  O'Dav.p.M. 
glör  noise,  voice,  speech  O'B.; 

blör  i.  guth  110  glör  O'Cl.  {„voice  or 
speech"  Corm.  Transl.  p.  19  babloir). 

^lorach  „noisy,  clamorous, 
talkative''  O'B.;  fear  mor-ghlö- 
rach  ,,a  very  clamorous  man"  Corm. 
Tr.  p.  19  babloir.  —  Adi).  ni  ais- 
neisea  co  glörach  SC.  26. 

g'luair  ,.pure,  clear",  gluar 
„hrighf'  O'R.  —  Sg.  Gen.  tos- 
sach  gemrid  gkiair  SC.  30,  7. 

glüaisim  ,,I  go,  puss,  move" 
O'B.  —  Lnperat.  Sg.  2  gluais  move 
O'Don.  Gr.  p.  202;  PI.  2  nachin 
glüasid  SC.  9.  —  Praet.  Sg.  3  do 
ghluais  Gräinne  roimpe  amach  „G. 
went  her  tvay  out"  Torr.  Dh.  p.  58. 

—  Inf.  do  ghluaiseacht  oder  ghlu- 
asacht  O'Don.  Gr.  p.  202. 

gfliiu    -A"    Knie;   genu    Z^.   271. 

—  Sg.  Nom.  otha  mo  glun  com 
imlinn  von  meinem  Knie  bis  zu 
meinem  Nahel  TE.  10,  12  Eg  ;  Dat. 
berur  do  glun  Ferguso  p.   142,   7; 

ni  thuargaib  a  cend  dia  glün  Lg.  17;  -^ 
Acc.  connici  a  glün  FB.  öSj  ro 
siachtus  glün  Amargi/i  filed  p.  328, 7; 
PL  Acc.  ro  fill . .  a  glüni  fo  thri  TJiree 
Hom.  p  68,  25;  Du.  Nom.  a  dha 
glun  TE.  4  Eg. 

glüneeli,  lacop  glüinech  „James 
the  kneed"  Fei  p.  LXV. 

g'lüumai'  FB.  37  Eg.  mit  grossen 
Knieen  versehen  ? 


IWjLiX  3o7 


598 


g'luss  i.  sollsi  Corm.  p.  23;  i.  so- 
lus  O'Dav.  V.  94. 

gn»  s.  jsrue. 

g-uds  F.  Geicohnheit,  Um- 
f/ang;  eonsuehido  Z'^.  25.  241.  — 
".S"*;.  Nom.  ni  hole  em  lassa  teglach 
for  n-gnäs  TBF.  p.  142,  29  {,,your 
coiiqHüuf'y.Ace.  ro  gabguassgigraud 
guth  LHy.  Amra  63  (gnath  LU.)'i 
^-  Dat.  ar  gnais  Noisi  _Lci.  18,  36  (aj 
gmiisEfi.);  ar  gnais  in  bale  ränac 
SC.  33,  36;  iar  gnäis  maige  mäir 
1).  132,  27;   do  gnäs  diles  FA.  30. 

gnäth  bekannt,  gewohnt,  ge- 
IV ähnlich;  gnäth,  gnäd  solitus, 
consuetus  Z'^.  16;  usual  Corm.  Tr. 
p.  88.  —  Sg.  Nom.  is  serb  cach 
gnäth  SC.  43;  bale  ingnad,  ciar  bo 
gnäd  SC.  33  1;  gnäth  huaraib  ar 
gressaib  gal  SP.  II  7;  nir  bo  gnäth 
in  corthe  üt  fo  enaib  „that  pillar 
is  not  wont  to  he  under  hirds  Rev. 
Celt.  III  p.  181;  Acc.  etir  gnath 
ocus  ingnath  CC.  3  Fg.;  PL  Acc. 
eter  du  gnathu  inmaini  imter  deinen 
liehen  Bekannten  FC.  4? 

gnätliach  gewöhnlich,  fre- 
quens.  —  Sg.  Nom.  as  gnathach 
fri  hegeda  Gl.  zu  Hy.  5,  14  (fre- 
quens  hospitibus) ;  PI.  Nom.  snech- 
ta  .  .  sir-gnathchi  immer  ivährenäer 
Schnee  p.  lUO,  29.  —  Adv.  no  tha- 
thiged  .  .  CO  gnathach  FB.  63;  i. 
n-gebthar  co  gnathach  Lat.  Hy.  X 
Pref.  {„ivherein  it  shall  he  siing 
usualhf  Goid.'^  p.  102). 

guätliaigim  III  ich  bin  ge- 
wohnt. —  Prae.s.  Sg.  3  rel.  is  e 
seo  scel  gnäthaiges  hEli  do  innisin 
FA.  33.  —  Praes.  sec.  Sg.  5  is  e 
.  .  cetscel  no  gnäthaiged  FA.  32 ; 
is  e  seo  . .  forcetul  no  gnäthaiged  .  . 
dona  slüagaib  ibid.  —  S-praet.  PI.  1 
ni  bo  ed  as  mö  ro  gnathaigsem 
diin  SC.  14.  —  Inf.  gnathugud 
Güd.  Lor.  Gl.  56  und  246  zu 
mis.sverstandnem  uti. 

gn6  N.  Art,  Gestalt,  Aus- 
sehen; ratio,  forma,  species  Z^.  270; 
gne  agas  cinel  species  and  genus 
O'Don.  Suppl.  —  Sg.  Nom.  gne 
m-bröin  fair-seom  „a  countenance 
of  sorroiv  iipon  himself"  FA.  33; 
is  gnffi  grianna  FB.  68,  21  {Gl.  i. 


segda);  Gen.  in  gnee  Gl.  zu  speci- 
minis  LHy.  fol.  1 1^  (Goid.'^  p.  67); 
Dat.  CO  n-gne  grene  fair  „tvith  the 
sun's  countenance  upon  it"  FA.  11; 
söer  setta  döine  dorn  gniiis-gne 
FB.  24?  Acc.  ro  söi  gne  sie  än- 
derte das  Aussehen  SC.  40. 

guetliech  activ,  Activ.  —  Gen. 
cumtach  gnethigi  do  chestaig  Con- 
struction  des  Activs  im  Passiv  LHy. 
fol.  1^  {Goid.^  p.  67);  Dat.  infinit 
gnima  on  brethir  gncithj^^r  asberar 
[sufrago]  Gild.  Lor.  Gl.  2. 

guetliid  operarius  Z'^.  793.  — 
Sg.  Acc.  fri  gnithid  .s.  unter  gniad. 

i.gwvA  Arbeiter, Dienstmann? 
—  Nom.  am  gnia  frimtair  p.  142,  2  V 
Dat.  tressiu  cach  guiaid  LU.  p. 
123a,  28  (s.  unter  amainsiu). 

2.  g'uia  i.  mac  seathar  O'Cl. 
(„fdius  sororis"  Beitr.  VIII  318). 

gniad  M.  Diener,  Sclave;  i. 
reachtaire  no  fear  foghanta  O'Cl. 
[O'Don.  Suppl.).  —  Sg.  Acc.  fri 
gniad  mil  (Milcon?)  Hy.  2,  7  {Gl.  i. 
fri  gnithid  i.  frisin  mogaid). 

gniiiu  III  ich  thue,  mache, 
ivirke.  —  Praes.  Sg.  2  gnii-siu 
La.  19j  3  issamlid  dam  gniith  de-  •)(■ 
mun  Wb.  21^  {Z^.  431);  gnüd  cathu 
SC.  18.  —  Praes.  sec.  Sg.  3  no 
gniad  druidechta  FB.  75.  —  S-praet. 
Sg.  3  genais  Hy.  5,  11,  Gl.  i.  gniis 
bonum;  ros  gniset..atlugud  do  Dia 
Iliree  Hom.  p.  26,  11.  —  Pass. 
Praes.  Sg.  3  in  tech  gnither  don 
drai  Three  Hom.  p.  26,  27.  —  Inf. 
gnim.  —  Comp  OS.  con-gniu,  do- 
gniu,  fris-gnim. 

giiiin    M.    That,    Thun;    actio 
Z^.    238.    —    Sg.    Nom.    in    gnim 
TE.    9,    19;  _  gnim    Lg-^^i^J^L^Jä^  ^  ^ 
gnim  dremuin  Ln.  5,  9l  bid  mogda  ^ 
in   gnim  ScM.~i,   11;    TE.  8  Fg.- 
Gen.  indas  in  gnima  sin  FB.  2;  89; 
briathar     gnima     verbtim     activum 
Z^.   987;   Dat.   don  gnim   sin   TE. 
6  LU.-^  Acc.  dogona  gnim  n-granni 
n-garg  Lg.  5,  21;  im  gnim  SC.  40;   ^ 
PI.  Gen.  CO  u-ilur  gnim  SC.  31,  13; 
Dat.  hi  n-gnimaib   fer  firean  Hy. 
7,  16;  i  n-gnimaib  antechtai  SC.  26 
(i  gnimaib  LU.,  a  n-gimaib  H.)\  as 
for  n-gnimaib  FB.  41  (gimaib  LU.)\ 


599 


giiinu 


Äcc.    mar-f>iiimu    .ST.    28:     siu'ma 
j>^  möra  Lg.   IG;    do   üiiima  FJi.   11. 

—  Compos.  iuna  n-uiiim-carcar 
Gl.  zu  ergastolorum  LHij.  fol. 
12-'';  gnim-denmaid  GJ.  zu  opifi- 
ccm  ibid. 

gruimrad  Sr/.  und _  PI.  die  Tha- 
ten.  —  Äcc.  0  ra  furba  .  .  a  gnim- 
rad  |>.  46,  2g;  PI.  Nom.  na  inac- 
gnimrada  die  Knabenthuten  LU. 
p.  59a,  5;  Dat.  cura  dicbuircr  mo 
pecda  dorn  deggnimarthaib  Gdd. 
Lor.  Gl.  261  zu  et  peccata  mea 
bonis  factis  deleam;  i  n-dagnim- 
rathib  Cam.  {in  bonis  operibus  Z'^. 
10041 

g'iiitbid  .S-.  {ruetliid. 

guoe  cach  segda  („benntiful") 
Corm.  p.  24;  gnaoi  i.  aoibhiiin  C'CI. 
(Corm.  Tr.  p.  86");  guo  i.  airdirc  no 
aidbind  fJDav.  p.  94;  ro  as  gnoe 
möir  inn  ingiu  i  sin  CCn.  3  vyl.  ro 
as  cosnam  mör  Three  Hom.  p.  44,  32. 

^uüis  F.  Gesicht.  Angesicht; 
facies  Z'^.  250.  —  Sg.  Nom.  gnüis 
FA.  12;  Ge}\.  oc  descin  gnüsse  De 
FA.  6;  gnussi  20:  gnüsi  24  LBr.: 
Dat.  fri  gnüis  do  gnüis  döib  ihnen 
ron  Angesicht  zu  Angesicht  FA.  5; 
Acc.  gnüis  fri  gnüis  FA.  12;  oc 
techt  i  n-gnüis  diabail  vor  das 
Angesicht  des  Teufels  FA.  20;  ria 
n-dul  i  n-gnuis  in  spirta  nöib  Hy. 
J^  5,  90;  im  gnüis  Concho^mV  X//.  18,  34; . 
PI.  Nom.  a  n-gnüssi  ^^4.  25;  fer- 
gnüsi  FB.  29;  Gen.  i  tollaib  a  n- 
gnüsse  FA.  27;  Dat.  dar  a  n-gnüssib 
ocus  dar  a  roscaib  FA.  16.  — 
Comp  OS.  dorn  gnüis-gne  FB.  24  V 

gö  F.  das  Falsche,  die  Lüge; 
gäu,  gäo,  göo,  gö  falsiim  Z^.  83. 

—  Sg.  Nom.  gäu  et  fir  falsum  et 
verum  TFt.  14c ;  iuna  rkiter  gö  nä 
cloeu  SC.  34,  1;  briathar  Tassaig 
nir  bu  go  Hy.  2,  54;  ui  gö  dam 
ciasbiur  Goid.'^  p.  93,  27;  Gen. 
epert  gue  dicere  falsum  Wb.  14c ; 
ar  Ccäch  locht  göa  Gl.  zu  ar  cech 
guallocht  Hy.  6,  s:  Acc.  cen  göi 
FA.  35;  mad  fri  göe  gebitar  FB.  33 
(goi  Eq.);  is  me  ro  glan  mo  gö 
ScM.  12;  PI.  Gen.  ic  rada  gö 
ScM.  21,  2;  Acc.  sechitir  goa  ar 
saiat  Gl.  zu  Cretenses  semper  men- 


daces  Wh.  31'',  2i\  cris  Molii  .  .  ni 
ro  dunad  im  gua  Lat.  Hy.  XII  Pref. 
—  Comp  OS.  gü-brethach  FA.  27; 
29;  gü-cbomram  SC.  2;  guforcell 
falsum  tcsfintonium   Wb.  13''. 

g-6  urene  Gl.  .:h  Hy.  ö,  34? 

SrOiK-h  iitcndax  Z'^.  33,  rgl.  gü- 
aigim. 

ffol)  ,,a  mouth,  beak,  snout" 
O'B.  —  PI.  Dat.  dol)idgad  Creidne 
iiia  semunda  a  gobaib  na  tenchaire 
Corm.  p.  32  nescoit  („from  the 
jaivs  of  the  tong.s").  —  Vgl.  gop- 
chöel. 

goha  31.  Schmidt;  faber  ZK  264; 
für  den  unterschied  der  drei  Hand- 
tcerher  goba,  säer  und  cerd  vgl.: 
in  tan  tuccad  cath  Muige  Tuired 
boi  Goibniu  goba  („smith^')  isin 
cerdcha  oc  denam  na  n-arm  do 
Tuathaib  De  Danann  ocus  boi 
Luchtine  sser  {„carpenter")  oc  de- 
nam na  crand  {Schäfte)  ocus  boi 
Credni  in  cerd  {„brazier^)  oc  denum 
semand  („reVets")  isna  gäib  cetna 
Corm.  p.  32  nescoit.  —  Sg.  Gen. 
sithiger  urbuinde  gabond  a  srön 
Corm.  p.  36,  30 ;  PI.  Gen.  fri  brichta 
ban  ocus  goband  ocus  druad  Hy.  7,48. 

g'obor-chend  {pferde-  oder  bock- 
köpßg?),  PI.  Nom.  goborchind, 
Name  für  eine  Classe  mythischer 
Wesen,  s.  unter  fomorach. 

g'oeta  Hy.  5,  66,  trotz  der  Glosse 
i.  gona  no  ro  gonad  ivohl  Part. 
Pass.  zu  ro  gäet,  gonim :  der  Mann, 
den  sie  vergetcaltigten,  {obioohl) 
verwundet,  nicht  fand  sich  eine 
Beschädigung  an  ihm?  Vgl.  inna 
tragdai  no  inna  n-goite  Gl.  zu 
fossorum  Ml.  11^. 

g-oetha  s.  g-Aeth. 

g'öethach  s.  gaethach. 

g-oire  F.  Frömmigkeit.  —  Sg. 
Nom.  air  is  mär  a  goire  „for  great 
is  his  piety"  Tir.  11;  ol  is  mor  for 
n-gaire  F'el.  Epil.  382;  Gen.  sen 
gaire  Hy.  2,  es  {im  Dienste  von 
3Iariae  Sohn  zu  sein  tcar  das 
.Signum  pietatis,  in  dem  er  geboren 
rvurde):  Dat.  iarna  gaire  Fei 
1  Prol.  225;  Wb.  28^,  24;  Äcc.  ibid.  19. 
I  laroiriu  magis  pius  SG.  40'' 
{Z-\  275). 


600 


gorta 


1.  g-oirt  hittcr,  scharf;  ,,sour,    i 
bitter,  sah-'  O'R.;  aciclus  Ir.  Gl.  687. 

—  S(j.  Nom.   gffitli  goirt  FA.   26;    i 
p.  191,  14;  te».e..laii-goirt  p.  191, 13;    ( 
ro-goirt  u;   p.   190,   ao?    Fl  Nom. 
goetha  . .  gorti  p.  190,  28.   —  Adv. 
CO  u-guilet  CO  serb-goirt  p.  191,  23. 

2.  goirt  gierig?  greedy  O'R.  — 
Sg.  Noi7i.  cü  goirt  p.  41,  10 ;  na  ml) 
saithech  na  rub  goirt  Fei.  p.  LXXXV 
(„let  him  not  he  sour"  St.). 

goiste  Schlinge;  gaisdc  a  gin,  ' 
trap,  snare  O'R  —  Sg.  Dat.  und 
Acc.  ho  goistiu  i.  dobort  goiste  ] 
imma  bragait  fadesin  Gl.  zu  suspen-  \ 
dio  Ml.  23'',  10;  ro  forbai  a  bethaid  i 
6  gasti  SMart.  20  {„hcdter"\ 

g-oite  s.  g-oeta. 

g-oith-lach  Sumpf.  —  Sg.  Dat. 
hin    goithliu'h    fudumaiu   in .  .  pro-    \ 
funda  pahide  Ml.  3oc,  3. 

g-öithlaehde  paluster  SG.  541'   l 
[Z-\  31). 

g-ol  Klage,  Klagen,  Weinen; 

i.  der  {Thräne)  Corm.  p.  23;  (/Dav. 

Gl.  p.  94.   —   Sg.   Nom.   ni  ro  an 

y-   gol  nä  crith  Lg.  16;  gol  mo  mathar- 

sa  in  so  TBF.  p.  148,  24;  Gen.  ro   j 

thöcbatar .  .  a  n-gäiri  guil   TE.   15 

Eg. ;  Acc.  la  gol  SC.  37,  22 ;  atnagat 

a  "n-gol  00  dul  üad  TBF.  p.  148,  32 

{„they    give    forth   tlieir    lament"); 

/'TV\^  PI.  Nom.  zu  lesen   arcöemsat  guil 

\j{J^  J^fl.  5,  16?  —   Vgl.  guilim. 

-^  g-ol-g-aire -F  Klageruf, Klage; 

„loud    rveeping"    Corm.   Tr.  p.   84. 

—  Sg.  Nom.  golgairi  thruag  p. 
190,  ig;  is  de  atä  golgaire  ban 
Side  la  äes  ciuil  bErend  TBF. 
p.  148,  34;  Acc.  fri  guba  oeus  fri 
golgaire  FA.  30;  co  cualatar  ni  a 
n-golgaire  for  Cruacbnaib  TBF. 
p.  148,  19;  24;  Fl.  Nom.  na  gäre 
ocus  na  golgaire  FA.  29. 

g-oll  blind;  i.  caoch  O'Don. 
Supipl.;  gonais  Lucbet  GoU  ina  rose 
cor  mili  a  suil  conid  de  rod  lil 
Goll  de  CCn.  5;  Sg.  Voc.  a  siriti 
leth-guill  FB.  67  [vgl.  SC.  5). 

gollaim  II  ich  blende.  —  Pass. 
Praes.  sec.  Sg.  3  no  gollad  a  rose 
SC.  5. 

gol-traig-e  die  traurige,  Wei- 
nen    (gol)     erregende    Musik; 


golltraige  i.  adhband  trirccli  imc- 
fuilnge  gol  Corm.  Tr.  ]>.  89,  On 
the  Mann.  III  p.  214  %m.d  220  ff.\ 
goltraide  TBF.  p.  142,  3.  —  Per- 
.'■■oiiiflclrf  (Idltraiges  als  ein  mythi- 
xrlnr  Uurfner  TBF.  p.  140,  29.  — 
Vgl.  gcü-traige  und  süan-traige. 

g'Oiig'arar   SC.  27  lies  congarar. 

gouim  I  ich  veriounde,  tödtc. 

—  Praes.  Sg.  3  gonaid  söeru  SC. 
17,  4;  —  Perf.  Sg.  3  uos  "gegoin- 
seom  uli  iar  u-üair  ro  brisiset  fir 
fer  fair  LU.  p.  64»,  33;  geguin 
LU.  p.  701).  11;  geoguin  LU.  p. 
65b,  5;  geogain  LU.  p.  19^,  1;  70'', 
16;  40 ;  72^,  23;  77a,  29;  77b,  10;  13; 
17;  81b,  11;  p/.  5  gegnatar  Frl. 
Mai  19;  gegnait-som  LU.  j).  'J3b,  a6. 

—  S-praet.  Sg.  3  gonais  CCn.  5.  — 
Fut.  See.  Sg.  1  cid  cend  öir  no 
beth  fair  nan  genaiud-seo  oc  guin 
mo  bräthar  LU.  p.  20»,  32;  Pl.  3 
dorn  gentais  SC.  34,  le.  —  Pass. 
Praes.  Sg.  3  cid  na  gonair  . .  in  se- 
gond  sa  LU.  p.  20»,  29;  is  diguin 
dorn  gonar  imäib  ibid.  25  —  Fut. 
Sg.  3  ni  gonfaithcr  TJiree  Rom.  p. 
32,  15.   —   Praet.   Sg.  3  vgl.  gaet. 

—  Part.  s.  goeta,  goite.  —  Inf 
guin.  —  Vgl.  imm-gonim. 

grop-chöel  dünn  am  Maule, 
Beiwort  von  Pferden.  —  PI.  Nom. 
gopchüil_p.  310, 15;  guipchiiil  FB.  45 
(gobcaeil  Eg.). 

gror  i.  tine  (Feuer)  O'Dav.  p.  95. 

gorith  s.  g-uirim. 

1.  g-orrn  blaii.  —  Sg.  Nom.  brat 
gorm  FB.  47 ;  tibri  gorm  SC.  37, 10 ; 
Dat.  iarna  brechtrad  di  gurm 
FA.  11;  PI.  Nom.  da  malaigh . . 
dub-gormma    schwarzhlau    TE.    4. 

—  Comp  OS.  da  n-grüad  gorm-gela 
cröderca  blauweiss  FB.  51;  p.  310, 35; 
a  grüadi  gorm-chorcrai  Lg.  4,  4; 
gai  gorm-riiad  p.  310,  39. 

2.  g'orm  i.  urdairc  O'Dav.  Gl. 
p.  94. 

g'ormac  „adopted-son"  Fei. 
p.  ^CLXVIII. 

g-ort  Garten,  Feld;  segcs  Z'\ 
68.  —  Sg.  Dat.  inua  gort  Hy  5,  30; 
p.  41,  37.  —  Vgl.  fer-gort,  lub-gort. 

g"orta  Hunger,  Hungersnoth; 
Gl.  zu  adamiia  Hy.   1,  a;  ocbt  et 


^  ^   Vi   ^Ä^  ^  /^«-^ 


ffortacli 


60] 


gorte  Kälte  und  Ilumjcr  Z-.  lOOU 
(„angustia  et  fames'').  —  Dat.  at- 
bel  ar  (kht  et  gorti  ich  werde  sterben 
vor  Kälte  und  Hunger  Wh.  lOd 
{Z'^.  lOOG^;  Acc.  dia  soerad  ar  in 
gorta  sein  Lat.  Hy.  VI  Pref.  („fa- 
mine"). 

g-ortach  f,ime1ieii^  Tr.  GL  620. 

g'ossa  s.  grus. 

g-ot,  god  hlaesus  Ir.  Gl.  603. 
Vgl.  guite. 

g-oth  a  spear  O'JS.;  On  the  Mann. 
III  Index;  co  n-goth-gräiu  Lg.  18,  -ze 
/Lc.  Eg.  ' " 

g-othnat,  gothnada  „little'darts" 
On  the  Man)t.  II  jx  oOl. 

1.  grM  N.  Liebe;  love,  charity 
O'Gr.;  gradh  amor  Ir.  Gl.  1081; 
cartoit  {„charity")  a  caritate  i. 
grad  Corm.  p.  3G.  —  Sg.  Noni.  iu 
ro-grad  .  .  dorat  do  Coinculaind 
SC.  44;  a  n-grad  ocus  ammiad 
p.  130,  28 ;  is  gräd  do  mocalla  mo 
grad-sae  ocus  mo  sct'cc  TE.  9  Eg.-., 
Acc.  dobretha  Bi'iau . .  grad  do  Cboin- 
culainu  FB.  GG:  laigi  fri  ban-gTcäd 
SC  30:  ceu  serc  cen  gräd  De  accu 
FA  27  LBr.  —  ScM.  '2-2,  7  viel- 
leicht zu  lesen  am-gradh  n-glan 
(blosse  Eeimformel)?  vgl.  angradh 
hatred,  animosity  OK. —  Compos. 
gormac  grafl-suaircc  do  Sil  rig  „a 
lovinq-cfentle  adopted  son"  Fei. 
p.  CLXVIII. 

2.  grjid K. Bang ,  S tufe ; gradus, 
ordo  Z'^.  223;  taibrim  gräd  for 
nech  ich  ordiniere.  —  Gen.  fer 
graid  „a  man  of  rank"  Hy.  2  Praef. ; 
ses  gräid  „men  ordained"  FA.  28; 
Lat.  atomriug  .  .  niurt  gräd  biruphin 
Hy.  7,  7?  Dat.  und  Acc.  ui  taibre 
gräd  for  necb  con  feser  a  inruccus 
den  gräd  sin  Wh.  29a,  94;  Acc.  ar 
mad  i^ectbad  inti  for  a  taibre  gräd 
lenit  a  pecthe  dindi  dobeir  a  n-gräd 
ibid  25;  PI.  Nom.  nöi  n-gräd  nime 
sieben  Stufen  des  Himmels  FA.  4 
(nöi  n-graid  iiJr. ) :  Dat.  fri  grädaib 
nime  FA.  9;  dia  dul  fo  gi-adaib 
„to  go  into  Orders"  Hy.  2  Praef.; 
bui  "i  n-grädbuib  ri  hErind  TE. 
20  Eg.;  Acc.  tarmideocatär  a  n- 
gräda  FA.  28. 

grädach       liebend,      geliebt; 


loving,   belovcd   OB.   —   Sg.  Nom. 
caeirnchcli  gniducb  TE.  20  Eg. 

gfrafaiid  Wettrennen.  —  Sg. 
Nom.  in  grafaiid  ro  fersam  Fei. 
Epil.  73  [Jhe  race");  Gen.  iar  cur 
grafaind  fo  tri  FB.  66  Eg.;  PI. 
Nom.  a  aigbe  i.  a  graifne  ech 
Corm.  Transl.  p.  115  magh;  Gen. 
iar  cor  grapband  doib  FB.  66. 

g'raig'  N.  eine  He  er  de  von 
Pferden,  Pferde;  Corm.  Tr.p.SH; 
groigh  equitium  Ir.  Gl.  742.  — 
Sg.  Nom.  graig  n-gabor  SC.  33,  14; 
riadu  curach  ocus  graig  ibid.  31, 12? 
Dat.  a  samail  di  graig  37,  e;  Acc. 
fria  graig  31,  15-,  PI.  Nom.  grega 
Corm.  Tr.  l.  c;  Acc.  co  ro  scäil 
na  cairpthiu  ocus  na  gregu  Three 
Hom.  p.  22,  24  („the  horses"). 

gräiu  deformity,  loathing, 
abhorrence  OB.  —  Sg.  Nom.  co 
m-bad  möti  a  gräiu  ocas  a  ecla 
ocas  a  uruad  ocas  a  uruamain  in 
cach  cath  On  the  Mann.  III  p.  424; 
Dat.  ar  grain  ocus  greit  ocus  gais- 
ced  FB.  93;  re  üatb-gräin  na  gäre 
LTJ.  p.  77b,  35;  ri  üatb-gräin  mo 
guusi  ibid.  p.  123b,  iq_ 

gäeth-gräin  Lg.  18, 26,  goth-gräin 

Eg.J^e.  ?  -^ -- --  ^ 

"T.  grainne  s.  graniia. 

2.  graiiine  Spitze?   S.  112. 

grsin  =  lat.  granum.  —  PI.  Nom. 
grän  eorna  FB.  63;  dofuaircitis  inna 
grän  la  arsidi  SG.  ISi^  (contere- 
bantur  grana  apud  veteres  Z^.  883\ 

grau-inuue  „sloes"  Corm.  Tr. 
p.  85. 

g-rauua,  graiule  hässlich;  grana 
teter  Gild.  Lor.  Gl.  64,  granna  ibid. 
Gl.  78.  —  Sg.  Nom.  granna  FB.  37; 
laecb  liath  mör  for-gränua  iScM .  13; 
FB.  37  Eg.;  bä  iiathmar  ocus  bä 
granni  FB.  91;  graimii  FB.  81 
Tgranda  Eg.) ;  Gen.  do  nige  in  chlaim 
granai  TJiree  Hom.  p.  80, 15;  F.  inna 
briad  gräuna  pyrae  dirae  LHy. 
fo.  6  b  (Goid.^  p.  65);  Acc.  gnim 
n-granni  n-garg  Lfh  5,  21  (grandjt 
Xc.^  gi-anna  Fg.);  co  n-acca  demun 
n-gT«na  SMart.  30;  PI.  Nom.  gran- 
dai  truces  LHy.  fo.  8  a. 

granue,     graiuue     granulum 
i    Wb.  13^=  {Z-\  274). 


602 


do 


^  (C   .     .  ..^  das  Kind  sehne  .-L(hl  L. i  PI. 


2t.K,ite.  «j2~i£  ^/^A^ 


CO 


rairet    ocus 


V,  ..  ■       sreim   u   bit,    a 


ffraut  cach  li'ath  iio  find  ach 
Corm.  p.  11  crontsailc. 

grraphaiul  s.  urafand. 

S-räta  exccUent,  noble  0' R. 
—  Sg.  Nom.  in  tuisich  oglach  side 
coem  gr«tto  p.  144,  n. 

gre  hair,  für  O'JR.;  „greliath 
[iraij  hairs"  ibid.;  in  niong  gaesi- 
tech  greliath  FB.  37  Eq.^  On  the 
Mann.  III  jj.  93. 

srebaiiolia  FB.  37  E(f.? 

1.  g-reeh  i.  cnu  („a  nut")  Corm. 
Transl.  p.  90. 

2.  grecli  Schrei?  vgl.  greachd 
.''"'^san  oiitcry  O'B.  —  Sg.  Acc.  lasan 
.  ^  J  greich  Xa.  1  £'(L  (screich  L.  Lc.). 

J-'       g^rechaim    II   ich   schreie?   — 
'in 

'0    n-grechat  j3. 
/SV/.   3  ro  grech 

inorscl  CfB.; 
srubän  mara  no  greim  buccella  Ir. 
Gl.  144 

irre i mm  N.  Kraft,  Gedeihen? 
s.  unter  gei'ait.  —  Sg.  Nom.  air 
dan  immart  greim  ä  aite  311.  li^,  14? 
Dat.  hon  gremmaim  srithin  Gl.  zu 
e.xserto  vigore  Ml.  31«,  is;  Acc.  düs 
in  ros  gab  greim  inni  ro  herbad 
duit  p.  40,  26  {„to  Icnoio  whether 
tliat  which  hath  heen  enlrusted  to 
thee  hath  profited"  Three  Hom. 
p.  63);  gebid  a  cainduthracht  greim 
n-oilithir  doib  icow  chomdid  „their 
good  will  availeth  them  tvith  the  Lord 
as  apilgrimage"  T]i,reeHom.  p.  94, 31. 

CO  ro  greis  s.  g-risaim. 

1.  firreit  a  champion,  warri- 
or  O'B.  —  Sg.  Nom.  greit  rig 
FB.  4(j ;  con-greit  rig  „white  cham- 
pion of  the  hing"  Fcl.  .Tun.  17 
{Gl.  i.  anroth). 

2.  greit  FB.  93? 
greitli   dress,   ornament  O'B. 
gr^n?  Sg.  Gen.  secht  meöir  cech- 

tar  a  da  läm  co  n-gabäil  ingni  se- 
baic  CO  forgabäil  ingne  griuin  ar 
cach  n-äi  fo  leith  diib-sin  LU. 
p.  81a,  21  [in  der  Beschreibung  von 
Cuehulinn''s  Aussehen). 

greiid  Backenbart;  i.  gruaid- 
finn,  i.  find  n-gruaide  Corm.  Transl. 


p.    90;     Gen.    ro-griude    i.    fesög 
(7Dai\  p.  80  des. 

grennaeh  „l ong-ha ir c d,  brist- 
l]j"  O'R.;  fesöc  grennacli  findfad 
iiath  Corm.  p.  11  crontsaile. 

1.  gress,  „greas  any  artificial 
war  Je  in  the  execution  of  tvltich 
trade  or  art  is  requirecl"  O'Don. 
Siippl.;  Kunstgriff  (That,  Hand- 
lung)-, Kunsttcerk  {Stickerei,  Mcde- 
rei);  „greis  needlework,  embroidery, 
flne  clothes,  furniiure"  O'B.  —  Sg. 
Nom.  und  PI.  Acc.  Göibniu  goba 
faciebat  hastas  fri  teora  gresa  ocns 
ha  feth  in  gres  dedinach,  dognid 
tra  Luctine  na  cranna  fri  teora 
snassa  ocus  ba  feith  in  snass  de- 
dinach Corm.  ]).  32  nescoit  („by 
three  actions"  Stokes,  vgl.  „profes- 
sor  of  the  three  neiv  designs  [gres- 
sa]"  On  the  Mann.  III  p.  42,  d.  i. 
„temper ing,  polishing,  and  ichet- 
ting"  ibid.  Index);  Dat.  ar  üres- 
saii)  gal  SP.  II  7?  Cairncch  iloel 
scribnid  Ciaram,  isiside  ro  scrib 
in  scribenn  amra  i.  himirche  Cia- 
xain  cona  hil-g?'essaib  ocus  maraid 
beos  in  lebar  sin  i  Saigir  i^eZ.^j.LXII. 

2.  gress,  „greis  i.  orgain,  an 
attack,  surprise"  (SB.  —  Sg. 
Nom.  cach  gres  cach  enechruice  is 
for  cintaib  treisi  atä  ,,every  attack, 
every  {verbcd)  insult  is  among  {the) 
offences  of  three  days'  {stay)"  Corm. 
Transl.  p.  66  enech-ruice  [Sench.  31.  ■, 
Gen.  Airi  echta  in  t-Aengus  Gabu- 
aidech  ac  digail  greisi  ceniuil  a 
tuathaib  Luigne  „a  fumily  quarrel" 
Sench.  31.  III  p.  82;  Acc.  cen  gres 
cen  ruci  FA.  35  {„without  redde- 
ning,  without  blushing"  Stokes); 
PI.  Acc.  arfich  a  n-gressu  FB.  23; 
döeme  ammör-gressa  ocus  ammör- 
aurgala  ibid.  11;  dofich  a  gressa 
cen'  adall  fine  aco  On  the  Mann. 
III  p.  518;  Sc3I.  22,  8.  —  Vgl. 
enech-gris. 

do  gres,  do  gress  contimio, 
sem.per  Z'^.  611;  do  ghres  alioays, 
for  ever,  for  qood  O'Don.  Supxd.; 
do  gres  FB.^ ^\  10;  55;  62;  80; 
87;  89;  93;  FA.  6;  17;  26;  30; 
SC.  2;  TE.  2  Eg.;  p.  131,  13;  CC. 
lEg.;  Oss.  II  1;  10;  conna  ro  chom- 


B()3 


raictis  do  gres  damit  sie  nie  wieder 
zusammen  kämen  SC.  48;  do  bitli- 
grcs  für  immer,  ewiij  SC.  33,  21. 

gressach  forticäJtrend;  fri  fo- 
R-nam  i>ressich  foigde  Ml).  31b,  21; 
gresaich  Gl.  zu  {tempus)  continuum 
Ml.  32a,  2. 

gressaeht  Beizen,  Antreiben. 
—  Dat.  gabaid  in  t-aisüVe  for 
gressacht  iu  erluma  „the  doorkeeper 
began  incitinq  the  patron  saint" 
Fei.  p.  CXVli.  —   V(il.  grisaim. 

grian  F.  Sonne;  sol  Z'^.  241: 
Ir.  Gl.  973;  Apollo  ibid.  952.  — 
Sq.   Nom.  in   grian  Hy.  2,  5«;  59; 

FA.  10;  SC.  33,  18 ;  FB.  19;  in 
grian  tind  töidlech  Hij.  4,  2;  hi 
funend  grian  wo  die  Sonne  unter- 
(feht  SC.  33,  13;  Gen.  for  deslem 
grene  Hy.  5.  34;  soilse  g7-eue  Hy. 
7,  18 ;  FA.  11;  turgabail  na  greine 
Corm.  p.  42  trogein;  ic  taurcbäil 
na  greni  im  Aufgang  der  Sonne 
TE.  Ki  Eg.\  iar  fuinud  n-grene 
nach  Somiennntergang  FB.  80; 
Dat.  cona  grein  SP.  III  2;  ar  liir 
ocus  grian  FB.  52  [ein  Schtvur)? 
Acc.  frissin  n-grein  TE.  3  Eg.; 
nem  im  grein  SP.  IV  3.  —  Com- 
pos.  la  in  grian-tairismi  sin  „the 
day  of  the  solstice  is  iliat"  Fei. 
p.  CVI. 

g-riaiiäii  Söller;  „an  upper  ro- 
om"  Goid.'^  p.  19;  temair  in  tige 
i.  grianan  Corm.  p.  42.  —  Sg. 
Nom.    in    grianän   jj.    130,    23;    2ü; 

FB.  3;  25;  Dat.  asa  grianän  |3. 
131,  2;  ina  grianän  FB.  IG;  44; 
SC.  45,  5;  Acc.  a  grianän  n-glainidi 
p.  132,  13;  CO  grianan  SC.  44,  4. 

griauda  sonnig.  —  Sg.  Nom. 
is  gnse  grianna  gelfini  FB.  68,  21; 
Acc.  lasin  suidi  n-grianda  SC.  40. 

grian-maiue  blackberries  Corm. 
Transl.  p.  85  greth. 

gril)  s.  grip. 

gril),  gribh  griffin  (fB.;  ba 
luathither  lochait  iar  forgarmain  no 
grib  dia  ned  no  seig  do  a,iL  Corm. 
p.  3(j,  45  {„quicker  than  . .  a  griffin 
to  its  nest"). 

1.  griml,  grinn  lovely,  ele- 
gant, pleasant  O'B.  —  Sg.  Nom. 
grind  imma  äig  FB.  50 ;  p.  310,  25 ; 


sassr/fZ  n-grind  „fine  satisfaction" 
Fei.  p.  LXV;  gäbud  grind  LU. 
p.  II4I),  28  (Siab.  Concnl.);  Gen. 
d'icc  in  rig  ro-grind  „to  heal  the 
very  comely  king"  Fei.  p.  XXXVI  41 ; 
Acc.  dar  gruaid  n-griun  „orer  a 
comely  cheek"  Ir.  Gl.  39;  Voc.  a 
gloinn-grinn  TE.  10,  11 V 

2.  griud  s.  fld-g-rind,  vgl.  grindc. 

1.  ^rinne,  ceit-grinne'  fino  Gl. 
zu  nectar  SG.  122^  (i.  e.  primi- 
tiae  vini  Z'^.  308);  ceigrindi  foilci 
nectar  Ir.  Gl  1045.  Vgl.  „ceid- 
ghrinneacht  ripeness  of  age"  O'B. 

2.  griune  Bündel;  a  bündle  of 
sticks,  fasces  O'Don.  Suppl.;  on 
grinde  („from  the  faggot")  Gl.  zu 
fasce  {Corm.  2}.  77  fascud),  grinnib 
Gl.  zu  fascibus  Goid.'^  p.  31.  Vgl. 
grinnen,  2.  grind. 

grinuen,  PI.  Acc.  grinnenu  Gl. 
zu  fas ciolas  311.  10 r  {Z-\  274). 
Vgl.  2.  grinne,  2.  grind. 

griuniud  leos  i.  dibad  soillsi  i. 
coindle  („extinction  of  light") 
Corm.  p.  27  leos. 

grip,    grib    swift,    quick   (/E. 

—  Adv.  CO  gribb  „qtiickly"  Fei. 
p.  CLXXXV. 

gripe  F.  speed;  is  mor  a  gripe 

ocus  a  luas  dotliet  JRev.  Celt.lllp.  183. 

gris  fire,  embers  O'Don.  Suppl. 

—  Comp  OS.  itchonnairc-seom  iiad 
gris-taitnem  na  n-arm  n-glanörda 
üas  chind  cethri  cöiced  n-Erend  re 
funiud  nell  na  nöna  LU.  p.  TT^,  28. 

grisach,  griosacli  burning  embers 
O'B.  —  Sg.  Gen.  a  n-urtlaige  do 
grisaig  ina  casslaib  ocus  ni  ro  loiscc 
in  tene  eat  Fei.  p.  XXXII  26. 

grisaim  II  ich  feuere  an,  trei- 
be an;  I  incite  O^B.  —  Praet.  Sg.  .3 
CO  ro  greis  ina  aghaid  coin  rögeir 
Three  Hom.  p.  18,  10.  —  Pass. 
Praet.  Sg.  5  0  ro  greised  on  rath 
diada  „when  he  was  urged  by  the 
Divine  Grace"  TJiree  Hom.  p.  92,  34. 

—  Inf.  Dat.  iarnä  grisad  dond  araid 
nachdem  der  WagenJenker  ihn  an- 
gespornt hatte  FB.  43;  Acc.  gabais 
fri  grisad  Cuind  ocus  oc  a  imder- 
cad  CCn.  4;  dia  gi-isedh  gruad  On 
the  Mann.  III  p.  514,  vgl.  gruaidhe 
gris  ibid.p.  515  {„cheek  reddening"). 


frrith 


604 


rn-cnomram 


gritli  Geschrei ,  Lärm,  greath 
noise,  und  grith  a  shout  O'R.  — 
Sfi.  Gen.  CO  n-delmaim  a  n-grethai 
Fei.  Frol.  154;  Acc.  corralsat  grith 
mör  ScM.  18;  PI.  Nom.  lith  fris- 
cuirther  gretba  Fei.  Jan.  25,  Gl. 
i.  fricuirther  ceill  [oenaige  ocus 
cluichi,  Batvl.]  no  gairo  LBr.  — 
S.  arm-grith;  dollotär  i  n-armgrith 
ccthri  cöiced£rend  im  rennaib  asleg 
ocus  a  n-arm  fodessin  LU.  p.  71^,  37. 

griuiu  s.  grell. 

gromma,  groma  i.  aer  (,,satire") 
Corm.  p.  86. 

grüad  X.  Wange;  griiaidh  gena 

Ir.  Gl.  39.  —  Sg.  Nom.  is  dath  sion 

#       . . cech  grüad  p.  132,  25;   in  gruad 

i        mar  in  fuil  IjCf.  j,;,  Gert,  corcair .  . 

samail  grüadi  Labrada  SC.  31,  4; 

•»l^sian  a  grüadi  gormchorcrai^i^L-^i-ii 

PI.  Dat.  dona  gruadib  gems  Gilcl 

Lor.  (7/.  114;  maxillis  ibid.  Gl.  124; 

Du.    Nom.    da    u-grüad    gormgela 

eröderca    FB.   51;   p.   310,  35;    da 

"Jf-  grüad    chorcra    Lg.  .18^  lai   cuirrc 

ina    cörr    auröcbala    a    dbd    gruad 

„roundcr   thnn  a  lifting-crane  his 

two  cheeTcs"  Corm.  p.  3(3  prüll;  Gen. 

i  cechtar  a  da  grüad  SC.  37,  9;  a 

da  ghrüad  TE.  4  Eg. 

ü-ruamda  acer  Ir.  Gl.  384  und 
10IJ5. 

gruc  „ivrinJcle"  Corm.  Tr.p.  S7. 

g-nicänacli  runzelig  FB.  37. 

grruth  eurds  O'R.  —  Sg.  Gen. 
du  chuncliid  grotha  ocus  imme 
Three  Hom.  p.  10,  4  (L:  Gl.  784); 
Ace.  conid  annsin  dorigne  Patraic 
in  gruth  ocus  in  n-imm  don  shnechta 
ibid.  c. 

g\i-  s.  g-ö. 

guaire  i.  uasal  („noble")  Corm. 
Transl.  p.  Ol. 

güal  coal  CR.;  das  guail  stur- 
na  (?)  Ir.  Gl.  273  („the  place  on 
loMch  cliarcoal  tvas  made")\  miach 
guaili  fri  ernna  „a  sack  of  coals 
for  [forging]  the  irons"  On  the 
Mann.  III  p.  486;  duibith«r  gual 
FB  31  Eg.  —  Vgl.  folgende  Stelle: 
Dial  m-batar  din  Ulaid  fecht  and 
i  n-Emain  Macha  la  Conchobur  oc 
ol  ind  iern-güali.  Cet  m-brothe 
no    theiged    ind   de    lind   im    träth 


cacha  n(3na.  Ba  si  sin  öl  n-güala 
issi  no  fired  Ultu  uli  in  öen  sist. 
No  clistis  errid  Ulad  for  süanemnaib 
tarsnu  on  dorus  diarailiu  isin  tig  i 
n-Emain  LU.  p.  121^,  7. 

g-üala  F.  Schulter;  Corm.  p.  1 
asgland.  —  Sg.  Nom.  güalaind  fri 
güalaind  FB.  53  (Form  des  Acc.):. 
ibid.  29  Eg. ;  Gen.  co  halt  na  gua- 
land  Corm.  p.  17,  10  (usque  ad 
jnncturam  humeri  Z^.  265);  Dat. 
for  güaluind  Conchob«;r  FB.  5; 
gaibthi  ar  güalaind  SC.  14;  Acc. 
a  güalaind  SC.  30,  3;  36;  ro  saiged 
a  güalaind  for  cach  leth  p.  131,  17; 
FB.  86  Eg. ;  Du.  Nom.  a  dlia  güa- 
luinn  TE.  4,  Eg.\  Gen.  cechtar  mo 
da  güaland  SC.  4;  frie  glend  a  da 
gualann  FB.  37  Eg. 

guallocht,  ar  cech  guallocht 
Hy.  6,  8,  Gl.  i.  ar  cäch  locht  göa 
[..against  every  sin-of-falsity^'). 

giias  peril,  danger  O'R.  — 
Sg.  Nom.  is  nau  tholl  diant  oslinn 
guas  SP.  IV  1. 

giiasacht  M.  Gefahr.  —  Dat. 
a  n-guasacht  in  p>ericulo  Gild.  Lor. 
Gl.  6;  Acc.  ar  cech  guasacht  Hy. 
6,  3  (ar  cech  n-guasacht  Fr.);  24; 
cona  ru  aigsetar  guasacht  so  dass 
sie  Iceine  Gefahr  fürchteten  Ml.  35c,  4; 
PI.  Acc.  0  fogebed  popttZ  Israel . . 
guassachtu  möra  „great  dangers'' 
Three  Hom.  p.  92,  29. 

g'uasim  Hy.  6,  3  ich  laufe  Ge- 
fahr? 

guba  Seufzer,  Klage;  suspi- 
ria  i.  osnad  Corm.  Tr.  p.  89.  — 
Sg.  Nom.  ferthair  a  guba  CC.  i  LU.: 
CO  ro  hagtha  a  guba  TE.  8  LU.; 
dignither  a  aonach  gul)ha  3Is.  Mat. 
p.  473,  21;  Dat.  on  gnbu  CC.  5  LU; 
iarsan  guba  mor  sin  ibid.  Eg. ;  lana 
.  .  do  nuall-guba  p)-  191>  24;  Acc. 
laait  .  .  nuallguba  n-de7'mäir  estib 
FA.  33  LBr.  (ferait  .  .  nuallguba 
dermar  LU);  dogniat  in  guba  sin 
FA.  34  (in  n-guba  LBr.);  fri  guba 
ocus  fri  golgaire  FA.  30. 

g-übrethach  falsch  richtend, 
von  gü-breth.  —  PI.  Nom.  brethe- 
main  gübrethaig  FA.  27;  29. 

g-ü-chomram  betrügerischer 
Wettkampf  SC.  2. 


6Uo 


ftute 


g-iule,  guitle  F.  Bitte,  Bitten, 
Inf.  zu  gudim;  precatio  Z'-.  247; 
guidhe  oratio  Ir.  Gl.  bTO,  suppli- 
catio  893.  —  Sg.  Nom.  ro  ratha . . 
du  gude  Hy.  2,  50 ;  ro  erthar  in 
guidi  se  Hij.  1,  39;  Dat.  dia  guidi 
;^^*~7lam-sa  sie  für  mich  zu  bitten  LaA2\ 
oc  a  gude  Gl.  zu  Hy.  '6,  ü. 

g-u(iiiu,    ;?ui(lim    III    ich    bitte. 

—  Fr  lies.  Sy.  1  nod  guidiu  i.  not 
guidim  Hy.  5,  17;  Fl.  1  guidniit  do 
Patraicc  Hy.  4,  7;  Gl.  zu  Hy.  1,  5. 

—  Ferf.  Sy.  1  rot  gäd-sa  Wh.  27(1 
{roqavi  te  Z'^.  448);  ro  gad  dorn  rig 
Fei  p.  LXIII;  Sg.  3  ro  gäid  ail- 
gais  di  Hy.  5,  49  [Gl.  i.  ro  guid); 
SC.  36:  ro  das  gaid  Hy.  5,  35  {Gl. 
i.  ro  gudestari;  rel.  gade  ibid.  49 
Fr.;  Fl.  3  gadatar  Hy.  2,  17.  — 
Fraet.  Sg.  3  ro  guid,  Dep.  ro  gu- 
dcstar  s.  oben.  —  I\it.  Sg.  1  guid- 
fet-su  Dia  Three  Hom.  p.  76,  20.  — 
Inf.  gude. 

jf    »uil  La   5.  i£i  s.  g-ol. 

g'uilim  III  ich  -weine,  beklage; 
I  tceep,  cry,  beicail  O'B.  —  Fraes. 
Fl.  3  connuallat  ocus  co  n-guilet 
p.  191,  23    —  Vgl.  gol. 

guille  F.  Blindheit  SC.  5.  — 
S.  goll. 

g-uin  N.  Wnyide,  Verwunden, 
Tödten,  Inf.  zu,  gonim;  a  n-guiu 
rulnus  Z^.  233.  —  Sg.  Nom.  guin 
Fiachna  Ly.  5,  I6  Ea.:^  10^  Gen. 
gae  gona^eisc  s.  unter  gai;  Acc. 
ferais  echt  n-dochlfe  n-dobail  guiu 
Fiachaig  LU.  p.  191',  2;  ar  guin 
Hy.  6,  24;  ar  loscud  ar  badud  ar 
guin  Hy.  7,  51;  cen  guin  duine 
»Seil/.  IG:  Fl.  Acc.  gona  Gl.  zu 
Hy.  5,  Go 

g-uipchiül  FB.  46  s.  g'op-chöel. 

g'uirim  ich  erhitze,  erwärme, 
brenne;  goraim  I  heat,  ivarm  O'B. 

—  Fraes.  Sg.  3  rel.  is  ^rian  gures 
riched  nöeb  .,that  ivarms  holy  hea- 
ren  Goid.'^  p.  180  {vgl.  Fei.  p.  CY). 

—  Conj.  Sg.  3  ma  gorith  loch  cith 
ine  chuis  nu  ine  laim  Cam.  (si  urit 
loctim  vel  in  ejus  pede  vel  in  ejus 
manu,  sc.  morbus,  Z^.  1005).  — 
Fraes.   der   Gewohnheit  Sg.  3  tine 


)^ 


na  loisgenn  ocus  nos  goirenn  ffDav. 
p.  95  gor  {Feutr).  —  Fass.  Fraes. 
Sg.  3  in  tan  nonu  guirther-ni  Gl. 
zu  quando  ignimur  intus  Tur. 
Gl.  11)6.  —  Inf.  brossna  crinaig 
do  tabairt  diar  n-gorad  Corm.  Tr. 
p.  19  l)rossnai  (Vit.   Trip.). 

guirin  pustula  Ir.  Gl.  255, 
von  1.  gur. 

guite,  guide  dumbness  O'R., 
von  got. 

g°ull)a  rostrum;  Sg.  Hut.  don 
gulbain  rostro   Gild.  Lor.  Gl.  106. 

g'ulban,  gulpuu  „beule''  Gl.  zu 
OS  turturis  Tur.  Gl.  34. 

g-ulbiiech  geschnäbelt,  Fl. 
Nom.    mila    gera    gulbuecha    LU. 

p.    1141»,    IG. 

1.  g-ur  Eiter,  pus.  —  Sy.  Dat. 
cnoec  lan  do  lindchro  ocus  gur 
eine  Beide  voll  tvässriyen  Blutes 
und  Eiter  Corm.  p.  32  nescoit;  no 
mhebdais  srotha  do  ghur  l)ren  ibid. 
p.  36  prüU. 

2.  g'iir  i.  leir  no  calma  O'Dav. 
p.  95. 

g'üre,  Acc.  la  güri  na  n-idan 
„with  the  soreness  of  the  pangs" 
TBE.  p.  140,  32. 

g-iis  „iveight,force,  strength'' 
<J  R.  —  Sg.  Nom.  diglach  a  gus 
SC.  18,  4;  gus  fland  ferge  ScM.  15 
{rothe  Kraft  des  Zornes?);  Fl.  Acc. 
manraid  gossa SC.  18  \rgl. FB. i^?: lo'^? 

gfu-scel  a  false  story  O'Don. 
Sujjpl. 

gusinniud  jj.  140,  25,  spätere  und 
schlechte  Schreibweise  für  cusindiu 
bis  heute,  s.  iudiu. 

gusmar strony, power fu l  OB. 
—  Sg.  Nom.  bat  gusnaar  im  naim- 
tiu  SC.  26. 

gutagaii'  Corm.  p.  25  imbas  fo- 
rosnai,  für  cotagair,   s.   con-garim. 

g'uth  M.  Stimme,  Wort;  vox 
Z^.  238  und  981.  —  Sg.  Nom.  mo 
guth  SC.  29,  22;  a  guth  a  gses 
FB.  oU:  Acc.  atchi'iala  . .  guth  iud 
aingil  FA.  31. 

g'ute,  g-utte  (für  guthide)  voca- 
lis  Z\  979:  Fl.  Acc.  cen  guttai 
ibid. 


606 


H 

li    hiläet    nicht    den    eigentlichen  1    Miitel-    und    Nev,- Irischen    grain- 

Änlaut    echt    irischer    Wörter,    es  !    maiisch  iicref/eU,  vgl.  Wi.  Gr.  §  107. 
tritt  häufig  vor  rocnJi^chen  Anlaiii,  heretecdii  haereticns  Hg.  7,  li. 

U7id  dieser    Gebrauch   crsdieiiii   iui  liii'upliiu  Cherubim  Hy.  7,  7. 


i.  Abkürzung  für  klön. 
-i  Fron,  suffixum,  s.   e  S.   510 
Col.  2,  S.  513  Col.  1. 

1.  1,  lü  Fron,  ea,  eam,  s.  e 
8.  509,  Col.  1. 

2.  i,  lii  immoiiiiiiah'  Defmiuiia- 
tirp.nl il:<l  Z-.  :ir.] ;  wird  mit  dem 
Arldul  rerhintdni.  s.  uüi;  dem 
Substantiv  nachgestellt,  oft  mit  fol- 
gendem   siu:    lasiu    screich    i    sin 

tsd"  La^^  iu  leth  hi  sin  p.  40,  2s;  in 
^  tanhi  ba  gabud  Ai  Hy.  5,  83;  ani 
hi  sin  FB.  78;  tri  brathair  dam 
din  na  hi  aili  die  andern  sind 
meine  drei  Brüder  TB.  ly.  178,  25. 
Vgl.  fib.  — 

i,  i  u-,  Fraep.  mit  Dat.  und  Acc, 
in,;  in  Z'^.  G24;  oft  hi,  besonders 
wenn  das  n  als  solches  geschumn- 
den  ist;  vor  pronominalen  Elemen- 
ten inn;  in  der  spätem  Sprache  a, 
a  n-  {p.  19,  38;  p.  41,  36;  48,  23; 
a  mordäil  FA.  32  LBr.\  —  Der 
Nasal  erhalten  vor  Vocalen:  i 
iJL-  n-oen  16  La.  11:  ScM.  1 ;  i  n-air- 
^  thiur  CG.  4  LUa  i  n-imdai  CC.  6 
LU.\  \  n-Ere  SC.  2;  i  n-airicul  16; 
i  n-öe  33,  22;  i  n-uchtu  FB.  23;  i 
n-irgalaib  29;  i  n-oeuach  66;  i  n- 
hErind  ScM.  1;  i  n-hiresaib  Hy. 
4r-  7, 14;  vor  Media:  i  m-liui  La.  1 8.  22 ; 
SC.  10;  14;  i  m-bethu  14;  i  m-bratli 
Hy.  4.  8;  i  n-dinnib  Hy.  2,  2s;  i 
n-dea;aid  TE.  12;  i  n-diäid  (indiäid) 
FB.^16;  71;  Hy.  5,  52;  i  n-gabthib 
y  I'ff  Wj  lii  n-genmnai  Hy.  1,  19; 
hi  n-gnimaib  Hy.  7,  le;  assimi- 
lirt  folgendem  m  n  1  r  {die  Doppel- 
consonanz  ist  nicht  immer  geschrie- 
•jf"  ben):  immaig,  immach  La.  Üj  TE. 
4  Eq.;  FA.  7;  immodön  FB.  88; 
inndch   baliu   FB.  56;    f'C.  2   Eg  \ 


inna  ^(Z^^  «ow  SC.  34,  1;  illind 
75.  131,  35;  illia  Oss.  I  1;  illige 
SC.  29,  13;  illuag  FB.  89;  illius 
i/?/.  7,  56;  illethu  i?^/.  2,  33;  illai- 
thiu  Hy.  2,  52;  FA.  2;  illeth  5; 
14;  illcäim  19;  irra  bamniar  SC.  34,  5; 
FB.  43;  54;  irriched  Hy.  5,  105; 
irrotaigib  FA.  14;  irrechtaib  33; 
irreir  n-Ail.  FB.  16;  hi  maig  p. 
144,  7;  a  muig  p.  41,  36;  hi  lusc 
SC.  37,  u;  i  liss  Lg^,  i  rabe  :?^ 
TjE;.  9  Eg.\  hi  rict""~^rT43,  4;  p. 
48,  23;  lüo/tZ  aitc/t  durch  Assi- 
milation verloren  vor  s:  issuan 
SC.  29,  5;  issudiu  FB.  20;  hi  sudiu 
CC.  1;  ÄC.  2;  hi  Sleib  FB.  31; 
i  sirc  SC.  23;  ferner  geschivun- 
den  vor  Tennis  und  f:  iccruadaib 
FB.  29;  hiccilicc  i?;/.  4,  11;  hi 
crich  p.  21,  29;  hi  cri'i  FB.  24;  hi 
cailtib  35;  hi  Cruachnaib  46;  hi 
comfocus  FB.  36;  i  persaind  jj. 
40,  17;  hi  praiceptaib  Hy.  7,  13;  i 
primdorus  FA.  14;  hi  tarfas  ^9. 
132,  12;  hi  Temraig  SC.  21;  hl-- 
talla  FB.  9;  hi  taib  31;  45;  hi  tir 
47;  79;  hi  tuhnain  64;  hi  tech  ii'I; 
89;  i  tech  FB.  23;  i  tallastar  55; 
hi  fi'iar  SC.  33,  2;  13;  37,  20;  hi 
fergort  FB.  36;  hi  farrad  83;  i  J^ 
faii  Lg.  12;  i  fos  SC.  29,  6;  ind 
vor  Voccüen:  ind  Emiiin  CC.  1  Eg.\ 
ind  airthmr  CC.  4  Eg.\  ind  ulbroig 
p.  140,  20?  ind  äib  FB.  24?  in  v^or 
cach:  in  cach  coire  ScM.  1:  Oss.  11 10; 
SC.  37,  17;  FB.  Ib;  Hij.  7,  eo;  er, 
in  vor  dem  Fron.  2)oss.  l'ar:  Sc3I.  9. 
—  Mit  dem  Artikel  verschmolzen, 
Sg.  Dat.  issiii,  issind,  isin,  isind: 
issin  t-situ  TE.  3  Eg.:  issin  t-sid  5; 
Issin  gemrud  Lg.  7j;  issind  rigthig  »T 
FB.  12;   isinTnth^S'a  1;    10;   22; 


GOT 


Sc3I.   5\    Oss.    I   13;    FB.   47;    88; 

|6d^  isiiul  taichthi  Lg.  11;  IG;  isindarna 
^  leith  FB.  28;  isin  t-siuliu  81:  8G: 
durch  Apocope  entsteht  sin,  sind: 
sind  inbiur  p.  131,  13;  sin  maig 
Oss.  II  9;  sin  dig  p.  131,  30;  sin 
tig  FB.  25;  sin  card  äC.  33,  3; 
sin  t-sid  21;  sin  fergort  FB.  40; 
sin  matin  79;  Acc.  M.  F.  issin  n-, 
isin  n-:  issin  less  ScM.  5;  issin 
tech  TE.  9  Eg.\  isin  m-bruidin 
ibid.  1;  5;  isin  n-airdig  jo.  131,  0; 
,5C.  15;  F5.  54;  isin  luriga  SC.  15; 
mit  Apocope:  sin  carpat  äC.  G; 
Neutr.  issa  n-,  isa  n-:  isa  tech 
i).  144,  8;  TK  12;  ÄC.  lU;  FB. 
17;  79;  88;  mi^  Unterdrüchumj 
des  a:  is  tech  ScM.  15;  cZiVse  «f?t- 
ifv«?e  Accusativform  mit  dem  Dat. 
des  Nomens  verbunden  (vgl.  isind 
leith    araill    FB.   28):    iss    tig  p. 

\     ^144,  6;  Lg.  Ij  7;  ScM.  6;  ÄC.  16; 

^  33,  7;  3l,  ig;  iJ.  309,  33;  fil  is  tir 

FA.  5  (isin  tir  LBr.);  p.  132,  1; 
is  tress  Oss.  I  3 ;  umgekehrt  issind  leth 
TE.  Ü  Eg.;  PI.  Bat.  isnaib  Z\  216; 
mii  der  Form  des  Acc:  isna  fle- 
daib  FB.  56;  J'^.  6;  29;  30.  — 
Mit  Pronomen  personale,  1.  Sg. 
inninm  Hy.  7.  54;  innium-sa  SC.  6; 
PI.  inniinn  Hy.  4,  5;  8,  1;  2.  Sq. 
innnt-sü  TE.  8  LU.\  3.  Sg.  Dat. 
M.  und  N.  indid,  F.  indi,  Acc. 
M.  und  N.  ind,  F.  inte  Z'^.  334, 
335 ;  im  Mittelirischen  werden  diese 
Formen  nicht  mehr  streng  aus  ein- 
ander gehalten :  Dat.  F.  indi  Hy.  1, 50 
[Gl.  i.  inte);  Acc.  M.  und  N.  ind 
FA.  5;  CC.  3  LU.;  FB.  36;  inn- 
TE.  18;  ind  /«r  den  Dat.  p.  21,  30; 
Acc.  F.  inti  F^.  31 ;  für  den  Dat. 
Sc3I.  1;  9;  FB.  2\  p.  309,  37;  inte 
Gl.  zu  indi  iZy.  1,  50;  PI.  Dat.  in- 
dib  FA.  14;  ÄG  16;  innib  Hy.  2,  n : 
intib  (mit  Anlehnung  an  Acc.  intiu) 
F^.  2;  14;  29;  i^.  309,  3g;  inutib 
TE.  18;  l'A  14  LBr  \  29  iJ5r.; 
intib  /«)•  den  Acc.  FA.  30;  J-Cc. 
intiu  Z*.  335.  —  Miit  Pronomen 
possessivum,  1.  Sg.  imm  aire 
"X^  ^,7- 17,,  47;  im   degaid  iZ;/.   7,  53; 

)^J^  im  farrad  X/(/.  6;  17,  5o:  p.  145,  7; 
SP.  II  8;  i-*/.  innar  n-doch»in  p. 
310,  12;  57^  II  ü:  inar  n-imchomnic 


»SV;M.  15;  2.  Sq.  it  amsir 
7;  17:  7:  CC.  b  Fg.;  SC.  2 
FB.  74;  7/?/.  2,  r,i;  hit  fiadnaisi 
SC.  25:  26;  FB.  17;  at  La.  b.  17 
^.;  P?.  in  far  n-Ultaib  Sc3L  9; 
5.  Sg.  M.  F.  N.  inna  hiim  Sc3L  19; 
Ca  2;  SC.  11;  Z'^iJ.  8;  9;  16;  21; 
24;  25;  27;  SP.  II  7;  Hy.  5,  ic; 
48;  es;  90;  ina  thiir  Lg.  lb\  TE.  2 
LU.;  12;  p.  131,  17;  SC.  11,  «;  24; 
jP£.  16;  24;  62;  70;  74;  37;  mit 
Apocopte:  na  farrad  TE.  12;  na 
leitb  deiss  SC.  33,  9;  na  ucht 
FB.  77;  na  dochwm  FB.  28;  na 
feie  Oss.  III  6;  na  bethaid  FA.  32; 
PI.  ina  n-airiucht  FA.  4;  15;  inal- 
lamaib  16;  26;  FB.  7;  ina  sessom 
Lg.  15;  CC.  1  Eg.;  SC.  24;  mit 
Ap  ocope:  na  lämaib  FB.  13; 
i^^.  26.  — 

Gebrauch,  1)  aw/'  t^te  Frage 
wo  mit  Dativ,  rein  räumlich  a) 
beim  Verbum  sein:  ro  boi  i  n-hErind 
ScM.  1;  SC.  1;  3;  co  m-batar  i 
n-iuis  mara  Lg.  13;  ScM.  5;  i>. 
131,  1;  CC.  3;  i>'6'.9;  10;  22;  31; 
J'S.  20;  21;  24;  25;  44;  59;  81; 
83;  86;  88;  SP.  II  5;  p.  21,  30; 
blas  im  farrad-sa  Xq.  6  j  TE.  2  LU.; 
FB.  83;  bi  timchuairt  na  scule 
se  Hy.  1,  40;  a  m-büi  .  .  immaig 
Lg.  9;  p.  144,  7;  bätar . .  oc  61  i 
taig  t'eidlimthi  Lg.l:  ni  rabe  isin 
bith  SC.  1;  17;  "7^27;  Hy.  1,  46; 
cein  bai  hi  colaind  FA.  3;  iss  im 
tir  ata  p.  145,  7;  is  i  liss  fo  leith 
ro.alt  Lcr  6.;  Sc3L  19;  ata  is  taig 
it  farrad'T^r'L:  12;  SC.  16;  33,  21; 
FB.  46;  88;  it  e  fil  innut-so  TE. 
8  LU.;  11  Eg.;p.  144,  20;  0.s.s.  1 13; 
ni  fil  cuit  do  nach  ailiu  innium-sa 
SC.  6;  b)  hei  anderen  Verben:  sia- 
sair  i  n-ailt  Hy.  5,  1;  dessid  issind 
imdäi  SC.  30;  7^7^.  21;  84;  91;  ro 
suidigset  .  .  isind  faichthi  Lg.  11: 
CO  n-gabsat  i  n-ditbrub  ibi'd;  CC. 
3  LU.;  CO  ro  an  a  chend  i  fertais 
ScM.  19;  Lg.  1/i;  SC.  39;  0  ro 
genar  issin  t-Aid  77','.  5  Fg.;  ni 
chotlu  .  .  im  Vvxn  Lg.  17,  üi;  77(/.  2,  27; 
CO  frith  immedüu  lach  Hy.  5,  72;  80; 
»S'cM.  14;  CC  2  i>/.;  T-'Ji.  47;  con- 
na  facabtais  . .  hi  talam  CC.  1;  TE. 
i   8  Fg.:  SC.  37.  11:  Hy   2.  10;  con- 


608 


rotacht .  .  a  tech  sin  .  .  i  n-Diin  R. 
FB.  1;  2;  ardoutacht  i  m-Maig 
Goil  Hy.  5.  73 ;  scarais  .  .  a  forbrat 
i  taig  Hy.  5,  34;  scurid  . .  na  eochu 
isind  fergort  FB.  39;  79;  bäidfid 
..illind  jj.  131,  35;  FB.  G9;  O.ss. 
II  9;  Hy.  5,  20;  FB.  L:9;  isi  asibed 
isin  dig  ^j.  131,  30;  doficli  riiitheu 
serci  ina  dreich  j).  310,  36;  con- 
clechtaim-se  cairmteoracht  .  .  i  n- 
dolgib  FB.  35;  a  m-brethngud  iu- 
ndch  balia  aili  FB.  5G;  IG;  co  n- 
accatar  tri  cöecto  imdad  is  tig 
SC.  16;  imraidi  .  .  ina  menmaiii 
2).  144,  29;  FB.  88;  adfet  In  scelaib 
Hy.  2,  1;  atchithi  bi  fisib  14;  scri- 
piiidb  . .  inntib  TE.  18;  ba  tair  .  . 
inna  gort  Hy.  5,  30;  ]}.  309,  37; 
Hy.  5,  16;  SC.  26;  c)  auch  ohne 
Verhum  im  Anschluss  an  ein  Sub- 
stantiv: oc  SabuU  hi  Mag  Inis  hi 
crich  Ulad  p.  21,  29;  ScM.  1;  20; 
TE.  1;  FB.  31;  SC.  21;  ogum  ilHa 
ein  Oyam  auf  einem  Steine  Oss.  1 1 ; 
Gonchobar  . .  inna  charput  CC.  1; 
SC.  24;  Hy.  5,  25;  52;  84;  p.  10,  38; 
scian  inna  läim  ein  Messer  in  .sei- 
ner Hand  ScM.  15;  TE.  3  Ey.- 
p.  131,  17;  p.  140,  20;  Oss.  III  2; 
SC.  IG;  33,  22;  40;  FB.  20;  47; 
55;  56;  77;  91;  p.  309,  36;  Sc31. 
1;  5;  FB.  28;  SC.  33,  9;  usci  na 
farrad  TE.  12 ;  di .  .  mainib  it  sel- 
bae  FB.  74;  mo  denus  i  n-däil  mnä 
SC.  42;  missi .  .  isin  tress  Oss.  I  9; 
tricha  treten  .  .  ina  täib  Oss.  III  5;  e; 
FB.  91;   a  menma  ina  n-dulemain 

FA.  7;  suan  hi  fat  SC.  30,  10  {oder 
Äec.?).  — 

2)  Bei  Zeithestimmungen:  it  am- 

^<.y       sir  Lg.  5,  li.9Ji^CC.  2;  issin  gemrud 

V        Lg"  7;    i^^.    9;    isind    aidchi    sin 

FB.  89;  91;  Hy  2,  64;  isin  dedoil 
na  maitne  FB.  87;  sin  maiin  19; 
illü   estechta  Muri  FA.  2;   i   n-oen 

>v'  -V  16  Lg.  nj_16j  ScM.  5;FA.2;_  24 ; 
i  n-oen  uair  Sc3I.  1 ;  i  n-oenfecht 
^  Ul-  lUl  bi  fe''ht  sa  SC.  35 ;  FB.  53.  — 
3)1«  me/w  oder  iveniger  über- 
tragner Weise,  zur  Bezeichnung 
eines  Zustandst  bai  ri .  .  i  n-aird- 
rigc  TE.  1  Eg.\  atä  .  .  isin  deilb 
p.  132,  12;  fil  it  riebt  SC.  14;  34,  e; 
FB.   24:   75;    p.    143,   4;    F^l.    13; 


itat  i  foilse  5;  bäi  .  .  i  fognam 
Hy.  2,  5;  ro  bä-sa  i  n-imsnim  ■ 
ScM.  4;  CC.ILU.-  SC.  45;  29,  r>; 
tarusair  . .  bi  sirgalur  TE.  7  Eg. ; 
OS  adart  fir  i  sirc  SC.  23;  24;  bai 
lanumain  i  n-elluch  p.  144,  5;  ni 
raga  ass  .  .  i  m-bethu  SC.  14;  nir 
bo  cian  i  n-iruaidiu  di  TE.  12  Eg. ; 
ro  böi  bi  tairngire  FB.  83;  ni  biad 
i  fos  SC.  29,  6;  44,  3;  FB.  79;  hi 
cutrummus  fri  öcu  JJlad  62;  böihi 
comfociis  dö  36;  Hy.  7,  40;  SC.  45,  is; 
i  socraidi  labrait  SC.  38,  9 ;  Hy.  7,  s ; 
inna  fiadna«se  coraiii  ea  p.  43,  i4: 
SC.  25;  45;  i  to_ssuch  Xg.  I4j;  i  cind  -A^ 
hXiadna  am  Ende  eines  Jahres 
ScM.  2;  TE.  17;  SC.  39;  ro  böi 
bi  ciund  tened  FB.  92;  i  n-degaid 
alaili  hinter  dem  andern  TE.  12; 
ragaid..it  diäid  SC.  20;  46;  FB. 
70;  71;  hi  sudiu  hierbei  CC.  1; 
SC.  2;  conid  ina  labrad  atgenatar 
so  dass  an  seiner  Sprache  sie  ihn 
erkannten  FB.  25.  —  Nach  O'Don. 
Gr.  p.  291  auch  „for,  in  recom- 
pense  for" :  cacb  bidba  ina  chinta  M 
do  neoch  no  fnasnabad  cäin  Corm.  fl 
p.  30,  0  („every  criminal  for  Ms  m 
crime  [shall  he  given]  to  Mm  ivhose 
laiv  he  shall  have  outraged"  Transl. 
p.  112);  is  it  chin  Ld.  5,  17;.  ^O;  ^^ 
FB.  38;  dobher  sin  dibh  .  .  acht  go 
d-tugaidh  sibh  eiric  damh  am  athair 
vorausgesetzt  dass  ihr  mir  Busi^e 
gebt  für  ineinen  Vater  Torr.  Dh. 
p.  112,  2.  — 

4)  Be^niidcrs  Idiownii^ch  ist  die 
Verbind  im  y  mit  dnii  I'ron.  pos- 
sessiviuH  lutd  folgcjidcin  Substan- 
tiv zur  Bezeichnung  eines  Zustands  : 
batar  .  .  ina  sessom  sie  waren  in 
ihrem  Stehen  =  sie  befanden  sich 
stehend,  they  were  standing  La.  15;  ")( 
FB.  92;  batar ..  ina  siiidib  La.  15:  -X 
atraig  .  .  inna  sesam  er  erhob  sich 
in  sein  Stehen  {also  icohl  Acc.?)  = 
er  erhob  sicJt,  so  dass  er  stand 
SC.  11;  CO  m-bai . .  na  chotlath  so 
dass  er  in  seinein  Schlafen  war 
TE.  12  Eg.\  cein  ro  m-böi  ina 
bethaid  FB.  79;  mäd  ina  släinti 
ind  fir  SC.  10;  bätar  . .  ina  terchom- 
ruc  SC.  24;  ina  n-dib  n-airechtaib 
FA.  4:   12;  tri  cressa  ina  ra(')rthim- 


G09 


chell  FA.  8;  9;  10;  tiagait  inna 
rith    iii    ihrem    Laufen  =  laufend 

FA.  29;  tauic  . .  cliuice  ina  chotlud 
zu  ihm,  loährend  er  schlief  p.  19,  3g; 
ibid  ina  öendig  FB.  G2;  co  n-accai 

^  in  lanamain  ina  cotlud  La.  12: 
SC.  11,  s;  CO  n-acca  in  scäilfer . . 
ina  dochuni  FB.  37;  co  fuarusa 
he  . .  ina  siidi  33,  3;  co  m-batar  ina 
lini  so  dass  sie  in  ihrer  Linie 
standen  =  in  einer  Linie  FB.  65 ; 
is  amlaid .  .  atä  in  rigsudi  sin  inna 
cbathalr  chumtachta  es  ist  so  dass 
dieser  Tliron  ist:  in  seinem  üher- 
detcJifeii  Stuld  =  ivie  ein  überdachter 
Stuhl  FA.  7,  ebenso  in  cathir  .  .  ina 
fil  in  rigsudi  sin  11,  vgl.  „tä  se  'n 
a  easbog,  he  is  a  hishop.  literally, 
he  is  in  his  bishop;  tä  Criost  'n  a 
Dhia  agus  'n  a  dhuine  Christ  God 
and  man"'  O'Don.  Gr.  p.  291.  — 
5)  Auf  die  Frage  wohin  mit 
Accusativ,  a)  bei  Verben  der 
Bewegung:    regmait-ni  .   .  i    tfr 

jlf  n-aile  Lg.  10;  L'B.  20;  dochuaid 
..issin  tech  TE.  9  Eg.\  SC.  32; 
uocho  dechaid  biad  n-Ereud  inna 
beölu  FB.  79;  85;  TE.  12;  lotar 
iud  CC.  3  Lü.\  Luid  .  .  himmach 
p.  144,  s;  TE.  12  Eg.\  FB.  54; 
luid .  .  is  tir  SC.  35;  doUotar  isin 
tecli  FB.  25 ;  58 ;  lotir  .  .  hi  cend 
in  brogo  CC.  2;  lotar  i  m-breith 
Conebobair  CC.  7  LU.\  teit .  .  sin 
carpat  SC.  6;  FB.  88;  imtheit  i 
n-äg  SC.  37.  17;  ni  thaet  imm  aire 

^  J><7-  17,  ^:  tänic  isa  tech  SC.  10;  IG; 
tancatar  .  .  na  doch^tm  FB.  28;  tisad 
issa  tech  FB.  21 ;  17 ;  tic-som  . . 
immach  ScM.  5;  corrici  ina  cröes 

FB.  86;  tair..imm  däil-si  TE.  11 
Eg.;  p.  144,  »;  FB.  7;  tiagait.. 
isin  n-insi  SC.  15;  FB.  55;  62;  79; 
dul  isa  tech  FB.  20;  5'C'.  39;  Hg. 
5,  90;  cichsed  . .  lii  tech  FB.  23; 
no  thathiged  . .  sin  tech  63 ;  ro  leb- 
laing  ind  36;  86;  88;   mosetlaun  . . 

:K— immach  Lg.  9;  co  riacM  a  dirgi .  . 
inna  cetua  HB.  28;  ro  soich  a  las- 
sar  i  n-ardde  FA.  17;  co  torchair 
isin  n-airdig  p.  131,  5;  tatbarla 
inna  broiud  CC.  5;  FB.  65;  talla- 
star  i  n-öenglaic  FB.  82;  tuargaib 
i    u-aurchomair    FB.    25;    85;    ni 


leictitis  . .  isa  tech  FB.  3 ;  25 ;  LgA'y.  -^ 
donarlaic  isin  fraech  Sc3I.  2();  fos- 
rolaic  .  .  isin  morchute  n-isel  Hy. 
2,  38;  focherd  Ailill  i  serg  de  l'E. 
6  jLi7.;  ro  laad  ina  chend  p.  310,  37; 
SC.  38,  1;  ro  lä..i  socht  ScM.  3; 
nos  cuir  1  n-arda  FB.  64;  ro  chuir 
.  .  hi  fergort  FB.  36;  77;  ructha  . . 
isin  m-bruidin  ScM.  1 ;  5 ;  iarua 
breth  .  .  inn  TE.  19;  doberar  in  cath 
i  n-dorus  ind  liss  Sc3L  18;  FB. 
40;  63;  72;  do  tabairt ..  immach 
TE.  20;  do  thabairt  inna  m-bossän 
SC.  2;  isserZ  dorn  beir  i  n-anrichtt 
TE.  9,  s;  SC.  45,  20;  ro  gab  sein 
inna  läim  ScM.  8;  16;  SC.  7;  FB. 
82;  87;  gebid  . .  ina  beolo  ScM.  17; 
couadragaib  inna  munteras  Lg.  11;  ^ 
ron  snädat  annoebitge  hi  fiaith  nime 
Hy.  5,  92;  ro  süig  a  folt  inna  chend 
FB.  27;  soit  a  n-ecin  . .  i  toltanche 

FA.  23;  fointir  .  .  hi  tri  FB.  63; 
commebaid  hi  tri  Hy.  5,  7«;  do 
ronsat  orcuin  i  tir  m-Bretau  jj.  17,  is; 
b)  ohne  Verbum  der  Bewegung  auf 
die  Frage  wohin,  wozu,  gegen 
wen:  co  n-accatar  Conall . .  is  tech 
sie  sahen  C.  in  das  Haus  (kommen) 
ScM.  15;  FB.  89;  91;  cid  fechaj- 
siu  issind  leth  TE.  6  Eg.;  a  di 
läim  tria  dercsedluch  allenith  im- 
mach TE.  4  Eg.;  tricha  traiged  i 
n-airdi  FB.  2;  p.  309,  33;  tüs  dia 
mnäi .  .  hi  tech  n-oil  FB.  89 ;  conid 
ruca  lat . .  hi  comartha  m-breithe 
zum  Zeichen  FB.  59;  secht  cumala 
di  ör .  .  illiiag  in  gnima  zum  Lohn, 
als  Lohn  FB  89;  SC.  45,  10;  inna 
tinnscra  TE.  5  Eej. ;  ro  chausat . . 
brechta  . .  ina  ngid  SC.  48;  FB.  69; 
bätar  ind  fir  se  hi  cend  Vlad  SC.  22 ; 
dobag  it  cend  gegen  dich  FB.  74.  — 

6)  Vertauschung  der  Casus,  a)  der 
Dativ  des  Nomens  statt  des  Accu- 
sativs:  luid ..  issa  sudiu  FB.  83; 
focherd  a  suilchor  issin  tig  p.  144, 16; 
tolluid  . .  ammaig  FB.  21;  82;  88; 
91;  dul  i  n-gabthib  Ui.  \2\  dia  ^f 
n-dechaid    sair    hi    tirib    Sclthiach 

FB.  79;  doberat  a  claidbi  ina  trii- 
allib  74;  co  tuitet . .  isin  gieud  n- 
gaibtech  .  .  i  m-brägtib  na  n-ocht 
m-biast  FA.  22;  ros  fodail . .  i  n-dib 
rendaib    dec   p.  40,  11;    durala    in 

39 


iücli 


610 


tecli  ina  rdithsechaib  FB.  28;  b)  der 
AccKf^afiv  statt  des  Dativs:  secht 
tellaige  inti  darin  ScM.  1;  9;  p. 
309.  37;  CO  m-böi  isin  n-üriaiian 
FB.  44;  110  beth  illige  SC.  29, 13.  — 

(!)  i,  i  11-  relativ  (jehrancht  im 
Sitnir  roll  im.  iroli'iii  <isf  irciter 
Xirhl-<  als  dir  rnifarlir  rrarjuisition, 
iildil  dir«  der  Loaitir  drs  Relativ- 
pronomens, Z"'.  o42):  in  muine  i 
•V  m-bai  uhi  erat  Hy.  2,  48;  T,q  IS.  '(j-^- 
TE.  9  LU.-  10;  13  Eg.VSC.  10; 
30;  FB.  63;  64;  80;  FA.  6;  isin 
aii'icul  irrabi  FB.  54;  91;  i  rabe 
TE.  9  Fg.;  15;  don  tig  hi  fail 
SC.  33,  g;  FA.  4;  in  troscud  itäi 
ScM.  3;  sech  inis  hi  ta  SC.  31, 12;  i«; 
hi  fi'iar  SC.  33,  2;  13;  ba  sen  gaire 
i  n-genair  Hij.  2,  68;  in  dealb  i 
tan<c'  TE.  15  Fg.;  isin  deilb  hi 
tarfas  j).  132,  12;  mod  nad  iiiod  i 
n-desid  inna  siidiu  FB.  84;  in  da- 
bach  .  .  i  tet  SC.  36 ;  FB.  91 ;  dabach 
hi  talla  FB.  9;  91;  böi  .  .  dia  far- 
singi  in  tigc  i  tallastär  FB.  55  = 
CO  tallastär  . .  inn  ibid.  Eg. ;  beson- 
ders häufig  nach  einem  Ausdruck 
für  Ort:  CO  airm  i  m-böi  SC.  14;- 
33;  CO  airm  irro  chloth  Hy.  5,  70; 
airm  i  n-dom  facca  ScM.  10;  cisi 
airm  hi  tä  SC.  31;  cairm  i  cuala 
Hy.  5,  24;  äit  i  m-biat  FA.  34; 
bale  irrabe  da  ivo  er  ivar  FB.  43; 
TE.  19  Eg.\  SC.  34,  5;  bale  itaat 
ScM.  6;  asin  baiin  hi  tairised 
FB.  88;  bali  i  teigtis  Oss.  I  1;  mit 
der  Negation  verbunden  inna: 
tech  inna  fera  flechod  SP.  III  5; 
SC.  34,  1.  —  Es  findet  sich  auch 
die  Form  in  vor  ro:  cia  tir  in  ro 
reccad  aroile  p.  17,  23;  in  magin 
in  ro  artraig  FB.  39  (a  tnarcoib 
Eg.)\  ferner  die  Form  ina  n-  (für 
das  einfache  i  n-):  mara  möra . . 
ina   m-bi  .  .  aittreb   diabail  FA.  80. 

iiU'li,  ich  s.  3.  e6;  löd-sa  irricht 
laich.  Gl.  i.  bratän,  LU.  p.  161',  39, 
ZK  hsril  iacliV 

inchtaini  ich  schreie  auf;  I 
yrll,  linirl  OR.  —  Fraes.  Sg.  3  co 
n-cchta  Gl.  zu  quod  conqemiscit, 
scimus  Wb.  4a  (Z''.  434);  PI  3  rel. 
a  n-iai'htaito  Gl.  zn,  ingemescentes 
Ml  ChA.  —  Pnii  f.  Sij.  3  corro  iaclit 


FB.  39  Eg.\  iachtais  ibid.  LU.  — 
Fut.  PI.  3  iachtfaitit  LU.  p.  126,  5. 
iachtiirack  s.  iclitarach. 

lad  ach  a  workbag  On  the  Mann. 
III  p.  114;  i.  tiagh  O'Don.  Suppl. 

iadaim  II  ich  schliesse.  — 
Praes.  Sg.  3  iadaid  . .  in  lebor  FA. 
33;  iadaid  a  da  glaicc  immä  brä- 
git  FB.  86;  is  en  immo  n-iada  säs 
SP.  IV  1;  faiceb  in  less  n-oibela, 
is  mo  non  iada  TBE.  p.  156,  11; 
PI.  3  iadait .  .in  comla  FB.  21;  ni 
ladat  iubaili  for  etechtu  ail  SC.  25. 

—  Fut.  Sg.  3  forsa  n-iadfa  FA.  34. 

—  Pass.  Praes.  Scf.  3  mani  iatar 
a  tcch  friü  FB.  21.'—  Praet.  Sg.  3 
cris  Mobi  ni  ro  iadad  im  Ina  Goid.'^ 
p.  104,  1.  —  Inf.  Dat.  oc  ä  iadad 
SC.  33,  4. 

1.  iall  a  flock,  herd  (JB.  — 
PI.  Dat.  eiir  iallaib  ban  l)uägnithi 
LU.  p.  124ii,  18;  Acc.  fri  ialia  ciai'a 
Hy.  5,  91  {Gl.  i.  fri  denina  i.  elta 
dnba  demonioriim). 

2.  iall  F.  Riemen;  thong  OB.  — 
Sg.  Dat.  ro  sgaoil . .  mac  an  chnill 
[Name  eines  Hundes)  da  heill  Torr. 
Dh.  f.  182;  PI.  Dat.  ar  fertsib  ocns 
iallaib  ocus  fithisib  ocus  folomnaib 
don  charpat  sin  LU.  p.  80»,  2fi. 

iallachraiul  Sandale.  —  PI. 
Nom.  iallacranda  orda  imbc  SMurt. 
34;  Gen.  imghait  a  iallacrand  de 
ihid.  11;  Acc.  no  benad  a  n-ialla- 
cranda  dia  manchr///y  Three  ITom. 
p.  122,  18. 

ian  Gefäss;  a  miig,  a  small 
wooden  t^essel  CDon.  Sujypl.  — 
PI.  Nom.  ena  p.  311,  30;  Dat.  ar 
ni  bitis  hoe  for  enail)  hi  ti'is  Corm. 
p.  15  dabach. 

iar  s.  an-iar,  iar-thüaid,  siar. 

iar  n-  Praep.  mit  Dat.  nach; 
post  Z'^.  p.  642;  der  Nasal  erhalten 
vorVocal  lond Media:  iar  n-imthecht 
La.  17,  3i):  ScM.  21,  11;  j>.  131,  25;  ^ 
FÄ.  20;  SC.  37,  2;  FB.  11;  66;  80; 
p.  309,  34;  iar  m-bräth  FA.  27; 
FB.  47;  70;  89;  jj.  42,  5;  iar  n-dith 
SC.  21;  FB.  71;  iar  n-gabail  TE.  2; 
p.  311,  2g;  iar  gnäis  p.  132,  27.  — 
31  it  dem  Artikel  verbunden:  ia,v- 
sin  lind  CC.  5  LU.;  iarsind  faid- 
cho  L(i.   15;   iarsin   t-Äligi  ScM.  1;    ^ 


611 


lar-faigjim 


iarsan  ijiilta  CC.  5  E(i.:  rfil.  iarsiii- 
(li.  —  I\fif  Proii.  pcysoinde  selten, 
indem  für  post  (icn-öluilick  i  n-degaid 
oder  i  ii-diaid  (icbraucld  wird;  vom 
erweiterten  Stamm  iarm-:  3.  Sg. 
iarma  SC.  1;  iarinu-sin  TE.  5  Ep. 

—  Blit  Fron.  2^osseHsirnm:  3.  S(i. 
j^  M.  iarna  chomairle  Li/.  13;  FB.  48 ; 
^  F.  iarna  cül  £/y  15;  VA'.  18;  FA.  2^5; 

FB.  'J ;  iV.  njl.  iarnabarach ;  Fl. 
iarna  n-urd  FA.  4;  Fi?.  77;  FB.  9. 

—  JfiY  Pro»,  demonstrativ  um: 
i'ar  sin  darauf,  darnach  ScM.  4; 
TiJ.  2  Fi/.;  CC.  4  iC/.;  F^.  7; 
17;  18;  21;   23;   24;   31;   33;   FB. 

r?(-4;  18;  40;  89;  iar  sein  i^^U^;  iar 
sain  j3.  132,  c;  iar  sudiu  darauf, 
darnach  FB.  5;  16;  54;  55;  56; 
siiidiu  Hij.  5,  27;  79;  CC.  4  LU.; 
FB.  82;  iar  sudi  FB.  25;  27;  39; 
iar  sodain  FB.  11;  82.  —  3Iit  Ajm- 
cope  ar  n-:  cach  ingnad  ar  n-üair 
SC.  30,  7;  da  cech  budin  ar  n-uair 

FA.  9  LBr.  (ar  üair  LU.)\  sid  ar 
n-öl  SC.  30,  11 ;    is    mertan  ar  n- 

Jf"  ecomlond   ibid.   9?    ar    sin    Zg.    12, 
-V-(iarsin    Lc.y.    arnabärach    L(i.    19 
s.  iarnabarach.  — 

Gehrauch ,  1)  »loc/t,  &ez  Zeitbe- 
stimmungen:  fescur  iar  n-öenuch 
Fidgai  SC.  37,  2;  iar  samfuin  TE. 
6  Eg.;  FB.  80;  SC.  1;  iar  m-biuüd 

FB.  47;  89;  Hy.  2,  63 ;  4,  11;  5,  20; 
CC.  5  Eg.;  iar  fugiuU  brätha  F.4. 
14;  27;  22;  iar  n-dith  Conaire  SC.  21 ; 
FB.  50;  p.  310,  25;  iar  trommi  öil 
nach  der  Schivere  des  Trinkens 
FB.  17;  71;  91;  p.  132,  27;  ocus 
mo  riar  iarmu-sin  TE.  5  Eg.\  13  LU.\ 
bodb  iar  n-araib  for  a  slicht  ScM. 
21,  11;  sid  ar  n-61  SC.  30,  n;  iar 
sin,  iar  sudiu,  iar  sodaiu  darauf, 
darnach,  s.  oben;  iar  tain  später, 

^  darauf  (ivörtl.  nach  Zeit)  Ln.  5,  12; 

TE.   3  E(i.;   5;   8;   14;    2?.    131.   s; 

132,  4;  SC'.  38;  FB.  38;  39;  69;  78; 

iar  aim  SC.  33, 5 ;  ar  n-üair  SC  30,  7 

.s.  ör;  s.  iarnabarach.  — 

2)  Häufig  mit  einem  Nom.  acti- 

onis  oder  Infinitiv:  iar  tochaim 
•jt-^ci.  17.  2;  iar  tochaithem  na  fleidiu 

Temriich  TE.  7  Fg.:  iar  cuairt 
"X^chaiilc  Lg.  17,  43;  iar  n-imthecht 
'iJf-  dar  t'eda  Fäl  Lg.  11.  39:  j:>.  142,  ]4: 


iar  n-gabail  rign  nach  Antritt  der 
Königsherrschaft  'TE.  2;  p.  311,  2G; 
CO  ränic  Emain  Macha  iar  facbail 
a  ech  mit  Zurücklassung  seiner 
Pferde  FB.  38;  39;  oft  muss  man 
im  Deutschen  einen  Satz  mit  nach- 
dem bilden:  iar  closin  imacallma 
na  m-ban  nachdem  .sie  den  Wett- 
streit der  Fraueti  qehört  hatten 
FB.  25;  FA.  21;  23";  20;  FB.  59; 
89;  p.  42,  5;  . .  ro  follsig  aingel  in 
choimtechta  do  anmain  Adomnän 
iar  tascnam  flatha  nime  nachdem 
sie  in  das  Himmelreich  gekommen 
war  FA.  31;  loenn  das  Subject  des 
Infinitivs  im  Hauptsatze  nicht  ent- 
Judten  ist,  so  folgt  es  nach  mit  do: 
iar  feis  di  la  Kochaid  nachdem  sie 
mit  E.  geschlafen  hatte  TE.  G  LU.; 
iar  tichtain  dö  asind  loch  nachdem 
er  aus  dem  See  gekommen  war 
FB.  31;  iar  n-imchossäit  Conaill .  . 
dö  FB.  11;  43;  66;  69;  70;  77; 
der  Inf.  muss  passivisch  gefasst 
tverden:  atä  dabach  ..  iarna  linad 
do  fin  acneta  nachdem  es  mit  aus- 
gezeichnetem Weine  gefüllt  ivorden 
war  FB.  9;  atät  cöic  fichit  bargen 
.  .iarna  fuine  tria  mil  ibid.;  77.  — 

3)  nach,  im  Sinne  von  lat.  se- 
cundum:  iar  n-urd  der  Reihe  nach 
FB.  66;  FA.  4;  FB.  80;  &xüal 
ität  iar  fir  der  Walirheit  gemäss 
FA.  6;  TE.  9,  2g;  iarna  chomairle 
nach  seinem  Beschlüsse  Lg.  13:  ;^^ 
stiall  archapur  he  iar  n-ichhw  ocus 
tugi  slinded  iar  n-iiachtwr  jx  309,  34. 

4)  nach,  räumlich:  ro  cumrig- 
the  alläma  iarna  cül  ihre  Hände 
ivurden  auf  ihren  Rücken  gebunden 
Zv.f/.  15;  iar  cül  Conchobair  hinter  C.  ^ 
ScM.  20,  vgl.  cül;  dolnid  . .  ina  thur 
iarsind  faidche  Lei.  15;  in  fer  do  j^ 
theiged  iarsin  t-sligi  ScM.  1;  ic 
techtiar  fraechrud  Mide  siar  ScM.  20; 
iarsin  lind  CC.  5. 

iaräilliu  TE.  4  Fg.? 

iarair  s.  iarrair. 

iaraiid  Eisen;  iarund  ferrum  Ir. 
Gl.  790;  Onav.  p.  99  iurnd.  —  Sg. 
Gen.  CO  süstaib  iariud  FB.  48.  — 
Vgl.  iarn. 

iardoe  faton  (TR.,  s.  iarroe.  ■  j\ 

iar-faigiiu,  larma-faig-iin  1  ich       ''^^^^^'„h'w         , 
39*  C<(6i^'p.'^-^ 


612 


frage.  —  Praes.  Sg.  3  ni  ed  iarma- 
foich-som  SG.  WS''  {non  hoc  quaerit 
ipse  Z'^.  876);  iarmiföich  LJJ.  p. 
24'i,  20 ;  PI.  3  ro  iarfaiget  Hy.  4 
Praef.  {präterital).  —  T-praet.  Sg.  1 
ro  iarfacht  in  gäith  do  Eennen  ich 
fragte  B.  nacJi  dem  Winde  LU. 
p.  113a,  22;  25;  3  ro  iarfacht  de 
fragte  ihn  p.  40,  is;  FB.  39  Eg.; 
riarfact  Wb.  2^  {Z'K  455,  875.; 
iarmifoacht  LU.  p.  61»,  24;  iarmi- 
fouct . .  sgelu   do   Briccri  p.   145,  2. 

—  S-praet.  Sg.  3  co  ro  iavfaig  araile 
don  scoil  Cholman  Hy.  1  Praef. :, 
Hy.  4  Praef.  \  ro  fiarfuigh  TE.  19; 
14  Eg.\  ro  fiarfaid  p.  42,  9;  iar- 
faigis  dö  FB.  39  (iarfacht  Eg.); 
iarfaigis  aris  in  fer  cetna  LU. 
p.  25b,  37;  iarfoidis  FB.  38  Eg.  — 

"^  S-fut.  PL  3  iarfassat  Lg,_^^  13^ 
(iarfaigs£at  Eg.l  mil  nnvldragj icher 
Einführung'    des    M'iir:cl(insli(iits). 

—  Fut.  sec.  Sg.  3  am«/  bid  iiech 
iarmid  oised  do-sum  Ml.  32 »,  5.  — 
Pass.  Praes.  sec.  Sg.  3  cid  iar- 
fachta  SP.  V  5.  —  Praet.  Sg.  3 
cid  rot  larfaigedh  TE.  13  Fg.?  — 
Inf.  iarfigid  F.  inquisitio  Wb.  26^ 
[Z^.  875);  Gen.  inna  iarfaichtheo 
inquisitionis  Ml.  35«,  29;  Dat.  do 
iarfaigid  do  ihn  zu  fragen  Lat. 
Htj.  II  Pref.  {Goid:'  p.  94);  Acc. 
frisin  11-iarfaigid  Gl.  zu  adversum 
.  .  inquisitionem  Ml.  20»^,  9. 

iargiiö  anguish  CJDon.  Gr. 
p.  104. 

iariu-  die  eriveiterte  Form  von 
iar  n-,  Z^.  875. 

iarma-foich,  iarmi-fouet  s.  iar- 
faigfim. 

iariuairt  ScM.  3,  15? 

iarinart  consequence,  issue 
of  an  affair  O'B. 

iarm-eirg-e  „nocturns,  also 
calleä  medönaidche,  one  oftUe  eight, 
canonical  hours  (pr  im,  teirt,  inedönläi 
oder  etsruth,  nöin,  fescor,  coimi^leit, 
tiugnair)  Three  Hom.  Index;  ma- 
tins,  morning  prayer  O'B.  — 
Gen. oro  benad  clocc  iairmergi  Three 
Hom.p.  124, 0  {„thebell  for  nocturn"). 

iarmoraclit  J*'.  Verfolgen,  Su- 
chen; oco  iarmoracht  TBF.  p. 
152,  13;  Aid.  Chonch.  25. 


iarm-ua  pronepos  Z'^    876. 

iai'ii  Eisen,  vgl.  iarann;  iarn 
{,,iron")  i.  iart  in  nortmannica 
liugua  Corm.  Tr.  p.  92.  —  Sg. 
Gen.  hiairn  Z"^.  52  {Incant.  SG., 
Z-K  949).  —  Lat.  do  iurn  atlegtha 
s.  unter  fiiathbröc.  —  Compos.  ar 
cech  n-iarn-bas  Gl.  zu  ar  cech 
n-ernbas  Hy.  6,  14;  s.  iarn-döit, 
iern-güali. 

iarnabärach  am  andern  Mor- 
gen, Tags  darauf;  ianiabarach 
p.  45,  2;  48,  25;  Hy.  4  Praef.;  at- 
ragat  iarom  matain  muich  iarna- 
barach  FB.  64;  dollotar  iar  sin 
sin  raatin  arnabärach  79;  arraba- 
rach  Lat.  Hy.  VII  Pref.;  araba- 
rach  FB.  58 ;  cusarnabärach  bis  zum 
andern  Morgen  ibid.;  „ar  na  mhärach 
on  the  morrow"  O'Don.  Gr.  p.  265. 
Wenn  an  got.  maurgins  Morgen 
erinnert  werden  darf,  wäre  larna 
märach  die  ursprüngliche  Schreib- 
weise, wörtl.  post  ejus  mane,  d.  i. 
postridie  ejus  diei,  vgl.  unter  iar  n-. 

iarnaide  eisern;  Ir.  Gl.  608.  — 
PL  Nom.  clöthi  iarnaide  p.  191,  15; 
Lat.  CO  flescaib  iarnaidib  FA.  15. 

iaruda  eisern.  —  Du.  Nom. 
dia  n-droch  . .  iarnda  FB.  50. 

iarn-döit  gauntlet  On  tlce 
Mann.  III  p.  97.  —  PL  Lat.  do 
iarndötib  ScM.  22,  9. 

iarom,  iarum  Adv.  darauf, 
dann  {desselben  Stammes  loie  das 
in  der  Composition  auftretende 
iarm-);  iarum  postea  Z'^.  613;  steht 
Hy.  5,  78  am  Anfang  eines  Halb- 
verses; iarum  Hy.  2,  31  (i.  iar  sein, 
näml.  nach  dem  Singen);  5,  34;  5i ;  78; 

FA.  34;  ScM.  5;  6;  17;  TE.  5  Fg.; 
12]  CC.2  Fg.;  3;  4;  5;  6;jp.  142, 13; 
p.  144,  12;  29;  145,  2;  8;  13;  iaram 
TE.  8  Fg.;  p.  143,  4;  5.  In  LU. 
vorwiegend  iarom:  FA.  3;  16;  22; 
31;  32;  SC.  3;  5;  6;  7;  8;  du.s.w.; 

FB.  8;    10;    28;   42;   43;    55;    59;       - 
62;   64;   66;   70;    75;    77;    sehr  oft 

ist  die   zweite  Silbe    abgekürzt  ge- 
schrieben, z^JB.  Lg.l;  16;  FB.  1;  ^^  ' 
7;    8;    13;    iarom    iar    sudi    dann 
darauf  FB.   27;   65;   iarum  iarsin  j 

TE.  5  Fg.;  iar  sudiu  da»  iarom 
FB.    60.     In    abgeschio ächter    Be- 


613 


ibim 


(Icnfiinfi  hczcicliiK't  faroin  riiicii 
blossen  Furtschritt  in.  der  liedc, 
wie  loiser  dann,  z.  B.  FA.  4,  11, 
15,  25,  und  'Wechselt  daher  mit  tra, 
din.  An  folgenden  Stellen  hat  LU. 
iarom,  LBr.  tra:  FA.  4;  7;  9;  15; 
18;  20;  21;  24;  25;  27;  28;  33;  34; 
LBr.  din:  FA.  15;  34;  LU.  din,  Ey. 
iarum:  CC.  6.  —  FA.  16  bezeichnet 
iarom..  iai'om  einen  Gegensatz  [LBr. 
immorro). 

iarraioi  ich  suche,  begehre; 
I  ask,  seeJc,  search  for  Ö'li.  — 
Praes.  Sg.  3  rel.  „is  mör  au  t-ion- 
gna  liom-sa",  ar  Gräiiine,  „nach 
d'Oisin  iarras  P'ionn  mise"  Torr. 
Dh.  p.  48.  —  Inf.  Dat.  d'iarraidh 
ask  0'T>on.  Gr.  p.  203;  d'iarraidh 
a  mnae  TE.  17;  18;  boi . .  qc  a 
hiarraid  fo  hErinn  acht  ni  fiiair 
Corm.  p.  37,  is;  mor  fer  ro  böi 
com  iarraid  SC.  44,  7;  oc  iarrat^^ 
mnd  .  .  dö  TE.  2  Eg. 

iarrair,  iarair  Suchen,  Be- 
gehren, gleichbedeutend  mit  iar- 
raid, Inf.  zu  iarraim.  —  Dat.  cäch 
ic  ä  iarrair  SC.  33,  33;  ro  boi  for 
iarair  na  hingene  Hg.  4  Praef.; 
Acc.  CO  n-dechos  for  iarair  Etäine 
p.  130,  30. 

iarröe  fatvn,  s.  iardoe;  conid  ann 
sin  atchessa  fiad  lucht  na  n-etarnade 
comtis  aige  alta  ocus  iarröe  ina 
n-diaid  i.  Benen  Hg.  7  Praef. 

hit  iarsäla  FB.  17  at  thy  heels? 
rgl.  sdl. 

larshidi  toeil  (iar  mit  dem  Dat. 
Sg.  ran  inti);  postqiiam  Z'^.  714; 
iarsindi  foriiigenai  do  cet/jartreb 
p.  17,  33;  Gl.  zu  Hy.  2,  29;  iarsinni 
TE.  6  Eg. 

lartaigre  Nachkommen  seh  a  ft, 
Kindeskinder;  posterity,  descen- 
dants  O'R.  —  Sg.  Gen.  tue  sen 
setig  do  thusmed  chloiude  ocus 
iartaige  er  nahm  eine  Frau  um 
Kinder  und  Nachkommenschaft  zu 
erzeugen  LBr.  p.  113'^  19;  meraid 
CO  dea  iartaige  Hy.  2,  20,  Gl.  i.  co 
brath  {vgl.  „iardaighe  the  last  of  a 
famihj"  O'Don.  Suppl.?)\  Acc.  da 
hliadain  boi  lacoft  i  n-Egept  ar 
oen  re  chloind  ocus  re  iartaige 
LBr.  p.  116b,  55. 


lartiiiii  posf  frinpHs,  poslea, 
lies  iar  tain. 

larthar  der  westliche  Theil, 
der  Westen.  —  Sg.  Gen.  do  ard- 
ecnaid  iarthair  domain  des  Westens 
der   Welt  FA.  3;  4;   Iaj.  12j   Dat.  -y 
i  n-iarthor  Mide  ScM.'l;  1  n-iarthnr       .  c  ■  a.  ' 

in  tire  cetna  FA.  4;  iarthur  Lg. 4, 14V  %Jc»<.d.<tt,  ^  ^  '^>€?/" 

au-iarthüaid  nordwestlich 
Cr.  l!)c  [Z-\  612). 

iarthiiaiscertach  der  Nord- 
westtvind;  erthuaiscertach  euro- 
aquilo  LArdm.  188,  b.  2  {Ir.  Gl.  305); 
PI.  Gen.  iarthuaiscerddach  Gl.  zu 
etesiarum  Cr.  SV^  {Z'\  612). 

iariini  s.  iarom. 

iasacht   a  loan   O'Don.   Su,ppl. 

—  Acc.  mise  fein  tug  iasacht  an 
ghaoi  dheirg  do  Torr.  Dh.  p.  132. 

lasc  M.  Fisch;  aesc  Gl.  zu  cla- 
xendix  SG.  69a.  _  Sg.  Nom.  iasc 
mbrec  FB.  48:  Gen.  gae  gona  eise 
s.  unter  gai;  Dat.  d'iasc  j;.  311,  31. 

lascach  Fischer,  s.  u.  linaige. 

iat  sie,  s.  e  VII. 

lath   Wiese;  land,  country  O'R. 

—  Sg.  Dat.  aigi  ech  i  n-iath  FB.  50, 
p  310,  26?  Acc.  athechta  iath  n- 
etarmaige  FB.  47?  ar  iath  n-Ulad 
FB.  22;  irrig-iath  i.  hi  ferann  ind 
rig  nemda  Gl.  zu  ir-riched  Hy.  5, 105; 
PI.  Gen.  hErind  na  n-iath  SC.  29,  iü. 

—  Comp  OS.  hErenn  iath-maige 
„Erin's  meadoiv-lands"  Hy.  3,  6 
[Gl.  i.  ferand). 

il>ar  Eibenbaum,  Eberesche; 
ibhar   taxus   {„yew")   Ir.   Gl.   561. 

—  Sg.  Gen.  aurscartud  derg-ibair 
FB.  55;  aurscartad  dergg-ibair  fö 
mrechtruncain  „a  partitioning  of 
red  yew  under  variegated  planeing" 
TBE.  p.  138,  32;  ructha  iarom  hi 
tech  n-daracli  cüachlete  ocus  comla 
ibair  aire  i  m-batär  tri  fertraigid 
dia  tiget  LU.  p.  19^  ig;  cetheora 
flescca  ib«V  TE.  18;  Dat.  erscar 
do  derg-ibar  p.  309,  33. 

ibim  I  ich  trinke.  —  Praes. 
Sg.  3  ni  ib  Wb.  28»',  24  [non  bibit 
Z-\  430);  ibid  FB.  62  (ibit  iZ7.); 
rel.  ibes  Lei.  17.  10  (ipins  £//_.);  ^ 
PI.  3  long-äit-som  .  ocus"  ebait  TB. 
p.  178,  10.  —  Conj.  Sg.  2  dia  n- 
eba-su   län    cailig    Lat.    Hij.   XIII 


614 


idlnici 


Pref.   —    Comp  OS.   ass-,    ess-ibim. 
at-ibim. 
ic  s-.  oc. 

1.  ic  Hcilunfj,  Heilen.  —  Sg. 
Nom.  nirrodchad  mo  ic-sa  TE.  12 
LU.\  icc  SG.  29,  2;  m'ic-sa  . .  dorn 
ü;halar  meine  Heilung  von  meiner 
Krankheit  TE.  9  Eg.;  Gen.  cen 
feib  ica  SC.  29;  cen  sirtin  a  mär- 
ica  ibid. ;  Hat.  cen  siriud  . .  d'icc  a 
carat  Conculaind  ohne  zu  suchen 
nach  Heilung  seines  Freundes  C. 
SC.  29,  4;  10;  a  testä  dorn  ic-sa 
TE.  11  LU.;  dia  icc  don  galur 
TE.  13  Eg. 

2.  IC  Zahlung,  Zahlen.  —  Sg. 
Dat.  i  n-hicc  in  t-säraigthe  sin  tu- 
cad  Ross  Corr  do  hU  Suanaig  Fei. 
p.  LXXXVII  {„in  compensation  for 
that  outrage"). 

1.  iciiim  II  ich  heile.  —  Praes. 
Sg.  3  iccaid  Hij.  2,  31;  PI.  3  näd 
icat  lege  TE.  8  LU.  ~  Praes.  sec. 
Sg.  3  da  n-iccad  wenn  ihn  heilen 
würde  SC.  29,  5.  —  Praet.  Sg.  3 
ro  hie  süil  ind  rig  j9.  131,  2s;  ros 
ic  Gl.  zu  Hy.  5,  39.  —  Fut.  sec. 
PI.  3  not  icfitis  sie  ivürden  dich 
heilen  SC.  11,  2.  —  Pass.  Praet. 
Sg.  3  CO  ro  hiccad  in  chaillec/t 
1).  43,  i'i;  sech  rom  icad-sa  ausser 
dass  ich  geheilt  ivorden  hin  TE. 
14  LU.  —  Inf.  s.  1.  ic. 

2.  icaim  II  ich  zahle,  gebe, 
cntschüdige.  —  Fut.  Sg.  1  diit 
icfat  ich  werde  dir  gehen  SC.  6; 
icfat-sa  in  ein  Corm.  p.  30,  17; 
3  rel.  is  and  sin  icfas  . .  a  chom- 
mäin  . .  fri  cach  n-duni  FA.  34.  — 
Pass.  Praes.  PI.  3  con  riccatar  a 
seuit  frie  Tir.  6.  —  Fut.  sec.  Sg.  3  not 
icfaitliea  du  ivürdest  entschädigt 
tverden  TE.  9  Fg.?  —  Inf.  s.  2.  ic 

dot  icfa  s.  ticim. 

ich  s.  3.  eö. 

icim  I  ich  komme,  s.  ricim,  ti- 
cim. —  Fut.  sec.  Sg.  3  mos  u-icfed 
Hy.  2,  54  Fr. 

ieht  i.  cinn  (?)  no  cland  {„a  tribe 
or  progeny")  Corm.  Transl.  p.  98, 
vgl.  Eoganacht  i.  icht  cland  no  cenel 
[[.  cinel)  rochini  0  Eogan  Corm.  p.  18. 

ichtar  der  untere  Theil;  lo- 
wer    part    Corm.     Transl.    p.    97; 


ichtar  na  comladh.  .,the  loirer  part 
ofthe  door".  Gl.  sii'lar  Ir.  Gl.  1U34. 

—  Sg.  Nom.  dub  a  hichtar  FA. 
21  LBr.;  Hat.  i  n-ichtur  aetheris 
Cr.  33c  (in  inferiore  parte  aetlieris 
Z'^.  781);  i  n-ichtar  in  mörlocba 
Fei.  p.  LXII  3(;;  iar  n-ichtw  p. 
309,  34. 

ichtai'ach  unten  befindlich, 
tief  unter  st,  vgl.  in-ichtarach;  in 
t-inne  iachtaraeh  lien  Ir.  Gl.  1013; 
muchua  .  .  ichtaraig  ifirn  2).  191,  29. 

icompocatli  TE.  10,  8  für  oca 
n-impocad  sich  gegenseitig  küssend? 

1.  id  est,  nach  Stokes  Eis  Ad. 
p.  23  enthalten  in  dian-id  cui  est, 
con-id  tit  sit,  cid  quid  est,  quam- 
quam  est,  id-ön  est  hoc. 

2.  id,  idh  a  wreath,  collar, 
chain  O'P.,  Corm.  Transl.  p.  9G; 
s.  unter  ferenn ;  idh  urchumail  trica 
{i.  e.  tricae,  hindrances),  a  spance- 
ling  chain  Ir.  Gl.  279. 

flesc  idaitli  Corm.  p.  21  fe,  „a 
rod  of  asp>en",  „idhadh  the  yeio" 
Name  des  Buchstaben  i  CDon. 
Gr.  p.  XXXII;  vgl.  fidot. 

idal  =  lat.  idolum;  idol  i.  ab 
idolo  Corm.  p.  25.  —  PI.  Ge)i.  0 
adrad  idal  Gl.  zu  Hy.  2,  18.  — 
Comp  OS.  ind  idul-taigas  faniSG.Gü^ 
[Z-K  855). 

1.  idau  s.  idu. 

2.  idan  treu;  faithful  Corm. 
Transl.  p.  94;  sincere,  pure  O'B.; 
i.  tairise  Corm.  p.  5  an-idan  {„un- 
faithful");  i.  comlän  O'Dav.  p.  97. 

—  Sg.  Nom.  bid  idan  a  jentu  frind 
Fei.  p.  LXI  [„pure")\  PI.  Nom. 
bat  idain  fri  cach  reit  Gl.  zu  in 
Omnibus  fidem  bonam  ostendentes 
Wh.  31«-,  15  [,Z-\  776). 

idata  zu  2.  idV  ro  gabastär  idata 
aurslaicthi  a  ech  ocus  a  del  intlassi 
iua  desra,  ro  gabastär  essi  astuda 
a  ech  ina  thuasri  LU.  p.  79«,  14, 
„the  ties  of  loosening"  (/B.  Croive, 
Siab.  Concul.  p.  424. 

idlacliad  S.  112  s.  idlaicim. 

idiacbt  F.  Abgötterei.  —  Sg. 
Gen.  idlachta  Hy.  7,  47. 

idlaicim,  iodlaic,  tiodlaic  he  con- 
veyed  CDon.  Suppl.  —  Inf.  reg- 
thair  diar  n-idlocon  TB.  p.  180,  12. 


idu.  ^  615    -^      '         nLn 


irtuii    /<'.    Treue;    ..pnrity"    Vel.    I 
j>.  CLXXXV. 

iduae  „locapon^'  Cur  in.  Tnind. 

%).  123  iiith;  iodhna  i.  slcagha  uo 

arm   O'Cl.;    iodhna,    iuua,   i.  arma 

O'Don.  Supiil;  PI.  Äcc.  bruid  idnu 

t         bilden  m-bjeth  SC.  31,  o. 

t      ^    id-iuii(le    ErivartcH,     njl.    ir-, 

*         ur-naidc;    iodbnaidhe    i.    unuiidbc 

(fDüii.  Snppl.  —  Daf.  do  idnaidiu 

"idön  f/rt.s  /.s/,  iiäinlich,  vgl. 
1.  id;  ic^  t\s-^  ^i-llicrl  X\  Tlo;  (/e- 
wöhnlich  aliiirJ:in-:l  i,  ///  ^/r;;  Hand- 
schriften .i.)',  /M/(/  .sv///'  hinifig  (je- 
hraucht;  voll  yescUriehen:  äliss  Pa- 
trice Diibthach  im  damnse  u-epscuip 
dia  desciplib  di  Laignib  idön  fer 
soer  socheniüil  Tir.  11;  diibbert 
Patrice  cumtach  du  Fiaec,  idou 
clocc  ociis  menstir  ocus  bachall 
ociis  poolire  ibid.-,  cdon  [„to  tvit") 
quasi  idon  i.  seyeudum  Corm.  Tränst, 
p.  70. 

idpi'aim  (aith-od-berim  Z".  885)  I 
offero.  —  Pracs.  Sg.  1  idpraim 
p.  40,  39 ;  5  adopuir  Tir.  10;  hid- 
braid  sin  do  dheib  hidal  Corm. 
p.  25  himbas  forosnai.  —  Praet. 
Sg.  3  da  ro  edpair  FA.  32  (hid- 
pair  LBr.).  —  T-praet.  Sg.  3  ado- 
part  Tir.  4;  13;  15;  atröpert  ibid.  1. 

—  Pass.  Praet.  Sg.  3  co  ro  cdprad 
Lat.  Hij.  XII  Pref.;  rö  edbrad 
Goid.''  p.  84  {Vit.  Trip.).  —  Inf. 
edpairt  offering  Lat.  Hy.  XII  Pref ; 
Dat.  iarna  idpiiirt  Tir.  2. 

idu  Schmerz;  iodhana  pangs 
OB. ;  idha  i.  treghat  O'Dav.  p.  98. 

—  Sq.  Nom.  idu  serci  oeus  idu 
eoit  TE.  8  LU.;  7  Eg.;  PI.  Gen. 
la  güri  na  n-idan  TBE.  p.  140,  32; 
Acc.  böi  a  bcn  fri  idna  CC.  3  (hid- 
nu  Eg.)\  cuid  dogni  idna  (JDav.  l.  c; 
Du.  Gen.  nechtar  na  da  idan  TE. 
8  LU. 

ifferu,  iferud  =  lat.  i  u  f c  r  n  u  m. 

—  Sg.  Gen.  d'insaigid  iftirn  I'^J..  21; 
toderuama  iftirn  EA.  33;  p.  11*1,  29; 
piau  n-iffirnd  EA.  33  (if/ru  LBr.); 
34;  ifärd  für  iffirnd  EA.  1;  i  fu- 
domaiu  ifiird  28  (ifiVu  LBr.);  p. 
191,  20;  iffrmd  EA.  2;  3;  19;  Acc. 
itfornn   uatbach   (ifferu  n-uathachV) 


//)/.     {),     20:     liiffcrd     fi'tr     liitlVi'iid 
EÄ.  2. 

CO  ii-ig:sed  EA.  31  lies  eoiiigsod, 
für  CO  n-digsed,  s.  dccliad. 

il  viel,  vielfältig;  multus,  vu- 
rius  Z'^.  238.  —  Sg.  Dat.  cosin 
taidbse  il  cum  imüta  ostensione 
Ml.  301',  11;  PI  Nom.  batar  ile 
Hy.  2,  6;  biat  imda  coicthc  ili 
2i.  131,  36;  cit  ili  qiiamris  sint 
multa  Wh.  12a  {^Z'K  236);  Dat.  tua- 
thaib  ilib  SC.  19;  ar  andrib  ilib 
imdaib  SC.  40;  41.  —  Adv.  indil  , 
multo  Z-^.  G08.  —  Comp  OS.  (w/?.;)e  ^ 
Z-\  858)  il-ardbe  La.  4.  s:  hit  'il- 
chomraicib  SC.  26;  il-mile  ailc  viel 
tausend  andere  EA.  32;  p.  131,  39; 
do  il-sliiagaib  vielen  Schaaren 
EB.  71 ;  i  n-il-rechtail)  75. 

ilaig'im  III  ich  verviclfältir/e; 
Inf  do  ilugud  SC.  2. 

ilaiiigleeh  viele  Engel  besit- 
zend. —  Sg.  Acc.  CO  rig  n-ilaiu- 
glech  n-uasal  Hy.  1,  10. 

ilar  N.  Menge;  multitudo,  plu- 
ralitas  Z^.  780,  pluralis  985.  — 
Sg.  Nom.  ilar  fochraice  Hg.  7,  52; 
ilar  min  La.  18.  22j  ilar  m-hrisithar  5f" 
m-bläith  SC.  30,  T2 ;  (?c».  Illand  . . 
ilair  glond  /S'cilf.  21,  21;  Dat.  co 
n-ilur  thor  ScM.  21,  37;  co  n-ilur 
chia  Oss.  II  9;  co  u-ilur  gnim 
SC.  31,   13;    Acc.   sech  ilar  m-ban      ^ 

LCLJ^,^.  ^ 

ilarde  manigfalttg.  —  Sg.  Dat. 
do  mes  ilarda  SC.  33,  20;  PI.  Dat. 
ar  biastaib  ilardaib  LU.  p.  15a,  13. 

ilatha,  for  äthaib  ocus  ilathaib 
EB.  10,  for  atha  for  ilatha  35,  vgl. 
atha,  fatha  a  green  pluin,  a  lawn 
O'B.? 

ilchrothach  vielgestaltig,  vgl. 
cruth.  —  Sg.  Gen.  issi  in  glan 
genmnaid  gelgasta  dingbäla  do  rig 
ilchrothaig  ind  ingen  sin  SC.  42. 

ildi'niacli  s.  ilh'uiach. 

ilduthiich  vielfarbig,  rgl.  daih. 
—  Plur.  Gen.  coec«  ingou  illdatbach 
SC.  45,  u;  Du.  Nom.  da  on  illda- 
thacha  CC.  2  Eg. 

ildatu  31.  Vielheit,  vo)i  ili.\e;plu- 
ralitas  Z'^.  804.  —   Sg.  Acc.   tair- 
birid    illatu    pian  .  .  dona    maccaib       -4^ 
bais  EA.  1.  ~         '     V_ 


SvulMW    %Sm 


<Ä»'  J^    z 


•^ 


ilde 


616 


ilde  plnrnlis  Z\   791. 

il-furig:  s/c'/t  viel  aiif'hultend? 
rfjl.  furech.  —  Sg.  Noni.  ni  bat 
iifurig  im  irad  n-echtrand  SC.  25. 

ill^iiach  [für  ildänach')  viele 
Fähigheiten  besitzend,  vgl.  il- 
däni  multa  dona,  variac  facultates 
Z'^.  858;  ioUän  expert,  iolanach  in- 
genioiis,  skilful  O'B.  —  Sg.  Nom. 
issf  alaind  illänach  SC.  33,  26. 

ille  hierher;  illei,  ille  huc  Z'^. 
Gl 3;  taii"  bic  ille  komm  her  ein 
Wenig  SC.  33,  3o;  32;  37,  19;  44,  11; 
täet  ille  FB.  31 ;  tait  i,  ille  Gl.  zu 
exite  as  nos  Ml.  34a,  1;  SC.  29,  2; 
atcliiu  dar  in  muir  ille  ich  sehe 
über  das  Meer  hierher  (lcomm.en) 
SC.  45,  15;  conna  toraig  sund  ille 
dass  nicht  hierher  kommt  SC.  29,  20 ; 
j).  144,  27;  dorus  . .  ind  nime  as  nesu 
ille  FA.  15;  is  0  sin  ille  ro  hainm- 
nigter  do  Cuchuluinn  seitdem  wurde 
er  C.  genannt  p.  140,  ig;  FB.  69; 
cet  cach  mil  ohoin  ille  TE.  10,  17 
Eg. ;  innunn  hille  huc  illucque 
Ml.  15c ;  tar  sonu[ach]  desiu  ..  tar- 
sin sonnach  ille  über  die  Mather 
hinüber  . .  herüber  L  U.  p.  23^,  21,  23 ; 
CO  tucsat  a  m-bu  taris  illei  TBF. 

p.    156,   23. 

il-MiMas  mannigfaltigen  Ge- 
schmack habend,  s.  blas.  —  PI. 
Dat.  di  enaib  ocus  lubib  ilmblasaib 
p.  311,  32. 

ilugrud  s.  ilaigim. 

ilur  aquila  Ir.  Gl.  197. 

im,  im-  s.  unter  imm,  imb, 
imm-,  imb-. 

im  .  .  im  sire  . .  sire,  für  imb  . . 
imb  {die  Fxagepartikel  in  und  3.  Sg. 
Conj.  ba  von  biu)  Z'^.  706. 

imsiig  =  lat.  imago,  Sg.  Äcc. 
>^  cosmailius  ocus  bimäigin  De  p.  170, 9. 
MJ        imamhar  Lj).  Is,  1,,  EgJ 

imbMud  (irf''-'''i'ii»'li  Ertrin- 
ken; Dat.  ro  ssertha  fo  ce'toir  dia 
n-imbädud  SMart.  39. 

iml)äracli  morgen  FB.  76;  inn 
edpairt  tucaisiu  dam-sa  imbüaruch 
tue  dam  nunc  Lat.  Hg.  XII  Pref. 
{„this  morning");  amärach  to-mor- 
row  O'Don.  Gr.  p.  263.  —  Vgl. 
iai-nabärach. 

imbas   forosuai   der  Name  eines 


Zaubers,  der  LBr.  p.  268>''  (=  Corm. 
p.  25)  so  beschrieben  tvird:  cocnaid 
(WO  concnä)  in  fiK  mir  do  charnna 
dhergmuice  no  eben  no  chaitt  ocns 
dos  beir  iarom  isin  lig  for  a  cbula 
na  cömlad  ocus  canaid  dicbedul 
fair  ocus  hidbraid  sin  do  dbeib 
hidal;  ocus  gutagair  do  iarow  a 
bidalu;  ocus  nis  fadhaib  (lies  fa- 
ghaib)  diu  iarnamärach  ocus  do  can 
bricbta  ior  a  dbi  baiss;  contagair 
beos  a  dbee  bidal  chuige  ar  na 
toirmesctha  a  chodlad  immbe;  ocns 
dos  heir  a  di  boiss  im  a  dib  lecnib 
contuil  i  süan  ocus  bith<;r  oc  a 
fhaire  ar  na  ro  impä  ocus  na  ro 
thairmesca  necb  co  taispentffr  dho 
cac/i  ni  immbä  m-bi  co  cend  nö- 
maide  no  a  dö  wo  a  tri  no  fot  no 
mhessedh  oc  hidbert;  ocus  ideo 
bimbas  Aicituv  i.  di  boiss  uime  i. 
bass  adiu  ocus  bass  anall  im  a 
leccnib  ocus  atrogell  no  atrarpe 
tra  Patraicc  inni  sin  ocns  ar  theinm 
Isegda  i.  ro  forgell  na  bud  nime 
na  talman  nach  sen  dos  gni  uair 
is  diultad  do  batbis.  —  Acc.  asbert 
iarom  Scathach  friss  iar  sin  ani 
arid  böi  dia  forciund  ocus  arcä- 
chain  dö  tria  imbas  forosnai  LU. 
p.  125^,  9. 

imbath  i.  oician  Corm.  p.  25. 

imbed,  immad  N.  Fülle, 
Menge;  imbed  copia  Z'^.  801; 
imad  multitudo  Ir.  Gl.  921.  —  Sg. 
Nom.  imbed  p.  40,  36;  immad  FB.2^\ 
p.  310,  42;  immud  p.  170,  27;  Dat. 
CO  n-immud  a  pian  FA.  21;  for 
immud  a  ecna  p.  169,  s;  bäi  mär 
do  immud  p.  310,  c;  co  n-immad 
ech  SC.  42;  Acc.  ni  innisfea  necli 
.  .  imad  a  aingel  FA.  9  (immad 
LBr.).  —  Davon  immde,  imda. 

imbel  (für  imb-bil)  der  rings- 
um laufende  Band;  imeal  an 
edge,  border  O'B.  —  Sg.  Gen.  uisce 
imill  hjmpha  Ir.  Gl.  69 ;  Dat.  sciath 
argdidi  co  n-imbiul  oir  p.  131,  is; 
Acc.  flaith  in  domaiii  cö  himbel 
„the  Prince  of  the  world  to  the 
border"  p.  40,  36;  co  bimel  ind  etaig 
LU.  Nenn.  1;  PI.  Gen.  atcblos  fö 
Erind  imbel  SC.  37,  13;  Dat.  co- 
na  himlib  iarnaedib  FB.  37  Eg.; 


imblin 


617 


cöica  sciath  n-arsflido  co  ii-i'mlil) 
TBF.  p.  laiJ,  17  („with  cfhie.s"?). 

iiiiMiu,  imliu  Nabel ;'  himhliu 
quasi  uimbliu  ab  umbilico  Corm. 
p.  '^4.  —  Sg.  Acc.  an  immlind  u)n- 
bilicum  Güd.  Lor.  Gl.  '205;  com 
imlui»i  {so  die  Handschrift^  TE. 
10,  12.  —  Vgl.  immlecan. 

iml)resau  (imb-fresan^i  Streit, 
Zank.  —  Sg.  Gen.  do  eitergleod 
a  imrisnpe  FB.  40  Eg.;  Dat.  da 
druith  pegcptacdi  ro  batar  oc  im- 
bresun  frimmoysi  Wb.  30«=,  ifi  [in 
aJterca>ione  Z'^.  55);  Acc.  adfi'adat 
dö  .  .  a  n-imresain  FB.  75;  ani 
immä  tiulchaibair  imresain  89  (im- 
reirsi^Vy.);  PI.  Gen.  nall  oll-imresau 
SC.  41;  Acc.  imbresna  coUuindi 
Gl.  SU  pugnas  verborum  Wb.  29^,  6. 

iinl)resnaim  (irab-fresnaim)  II 
ich  ividerstreite,  sanlce.  — 
Praes.  Sg.  3  ar  imfresna  cäch  fri 
araile  denn  jeder  zankt  mit  dem 
andern  Ml).  30«,  i5;  PI.  3  m  im- 
bresnat  mo  gnima  frim  ort  et  mo 
thogaii'm  meine  Tliaten  streiten 
nicht  gegen  meinen  Bang  und 
meine  Berufung  Wb.  29(1,  2;  do- 
naib  hi  immafresnat  Gl.  zu  infiti- 
entibus  Ml.  20'^,  0.  —  Inf.  imbre- 
san,  imresan. 

imbri  brö  FB.  27? 

imbrim  Umb-berim)  I  ich  fiilire 
herum,  idiomatische  Wendungen: 
— claideb  for  nech  Jemanden  mit 
dem  Schwerte  bearbeiten,  — 
fidchill  ein  Brettspiel  spielen, 

—  mel  iornech  Jemandem  Schande 
anthun,  mit  Acc.  einer  Person 
Jemanden  hintergehen  {vgl.  mi- 
imbert),  mit  reflexivem  Pronomen 
spielen  intr.;  imrim  I play  upon, 
work  upon  0'I)on.  Suppl.  —  Praes. 
Sg.  3  imbe/r  cöic  deich  ubuU  öir 
SC.  37,  7 :  imbeir  . .  in  claideö  fuirre 
FB.  86.  —  Conj.  PI.  1  inn  imberam 
lidchiir?  LU.p  131^,  20.  —  Imperat. 
Sg.  2  imbir  in  da  mer  ata  nessam 
do  lutain  it  belaib  cechtar  äi  ä  leth 
führe  die  zwei  Finger  . .  in  deinem 
Munde  herum  Incant.  SG.  (Z'K  949\ 

—  T-praet.  Sg.  1  immä  ru  bart-sa 
in  cletin  gai  bolgse  do  leir  LU. 
p.  l\i^,  341   .3  conid   u-imbert  iuua 


laini  Ily.  5,  64;  im  na  hoonii  imda 
ru  bart  fair  »SC.  4  ui-rlchr  ihmnif 
.spielten,  aber  in  iinjirr.-^iiiilichcr 
Construction).  —  l'rml.  PI.  .'J  ro 
imbretar  ola  for  cend  noem-Brig^e 
Thrce  Hom.  p.  58,  2  („intulerunt"). 

—  li\it.  Sg.  1  ni  immer  acht  di 
ginll  LU.  p.  130i>,  40;  2  foretamar 
ninmera  du  ivirst  uns  nicht  hinter- 
gehen TBP\  p.  156,  5  {für  nin  im- 
bera).  —  Pass.  Fut.  Sg.  3  imher- 
thar  fidcella  dun  SC.  3.  —  Inf. 
Gen.  cath  .  .  imberta  claideb  n-derg 
SC.  19;  Bat.  atetba  a  claideb  do 
imbert  inrvx  SC.  5;  atagamar .  .  in 
fer  d'imbert  a  ferci  iornA  36;  co 
forgabail  ceuele  n-imberta  gaiscid 
TBF.  p.  148,  1;  do  immirt  mela 
ocus  cumachta  forni  FB.  41;  oc 
imbert  fidchille  61;  oc  immirt  »^.39; 
Acc.  gaibid  ,  .  imbert  fidchille  TBF. 
p.  140,  12. 

1.  imda  Schulter.  —  Du.  Dat. 
sciath  corcorda  co  comrod  argit  co 
tüagmilaib  öir  lias  a  dib  n-imdadaib 
LU.  p.  1151',  10;  p.  310,  41;  A.CC. 
fithisi  öir  im  caeh  n-dual  dia  fult 
coniei  dar  a  da  imdai  TB.p.  176,  23. 

2.  imda,  imdae  F.  Lager, 
Bett,  an  keiner  der  unten  stehen- 
den Stellen  mit  mm  geschrieben; 
iomdha  a  couch,  bed  Ö'R.  —  Sg. 
Nom.  rig-imdse  FB.  2;  imdui  55; 
j).  309,  35;  Gen.  ben  imtha  Gl.  zu 
pellex  SG.  68^;  fö  chomardus  im- 
dai Concliobair  FB.  3;  na  imdai 
SC.  10;  imdcät  FB.  25;  na  himda 
SC.  24;  inna  imda  FB.  21  (imdai- 
ge  Eg.)\  Dat.  issind  imdäi  SC.  30; 
i  n-imdai  CC.  6  LU.:  assa  imdai 
FB.  3;  assa  imdui  16;  assind  im- 
däi Sc3L  10:  FB.  55;  assa  imd» 
2i.  311,  37;  nas  a  imdaid  FB.  3; 
Acc.  immön  n-imdai  sin  p.  310,  3; 
PI.  Nom.  imdada  FB.  2;  55;  nöi 
n-imda  p)-  ^^09,  32;  Gen.  coica  im- 
dad  ScM.  5;  SC.  16:  Dat.  üas 
imdadaib  in  tige  FB.  2;  Du.  Nom. 
da  imdai  dec  ibid.\  p.  310.  2. 

iiiidis  SP.  II  10? 
1.    inim,    für    älteres    imb,    N. 
Butter;  im   butyrum  Ir.  Gl.  784. 

—  Sg.  Nom.  in  t-imm  j).  40,  38; 
Gen.  ar  chend  imbi  Gl.  zu  Hy.  5,  25; 


ßlS 


in  meit  u-immo  sea  }ß.  40,  3»;  du 
chunchid  grotha  ocus  imme  Three 
Hom.  p.  10.  4;  Dat.  do  immim 
ibid.  23;  i'7;  forsin  immum  ibid.  15; 
J^cc.  dobera  .  .  imm  iud  ibid.  31. 

2.  imm,  /"«r  älteres  imb,  Praep. 
mit  Äccusatii:,  um,  um-herum; 
imm,  m  rfcr  Compositlon  bisiceücn 
imme,  circiim,  circa  Z^.  654;  im, 
uim,  um  ahont  O'Don.  Gr.  p.  309; 
daneben  eine  vollere  Form  immu 
Tir.  14  ümmu  a  n-eclis'),  immö 
LU.  p.  24t,  4  (immö  bar  sröna 
ocus  immö  bar  m-beolu);  beivirU 
Aspiration:  im  chomdimmus  FJB. 
42;  im  chomuaill  56;  im  Choincu- 
lainn  64;  im  thir  CG.  2;  im  thüas- 
lucud  FB.  27;   im  seirc  Hy.  5,  21. 

—  Mit  detn  Artikel  [rgl.  die  vollere 
Form  immu,  immö):  immon  u-öenfcr 
FB.  15;  70;  immön  u-imdai^x  310,  3; 
imöu  rigraid  44;  immön  sliiag  SC. 
35;  imman  coin  Sc3I.  21,  39  (immon 
Eg.,  uman  31.);  N.  immä  curadmir 
FB.  42 ;  56 ;  imöu  curadmir  78 ;  41 ; 
immän  rigthech  25;  PI.  im  na  heönu 
SC.  4.  —  3Iit  Pron.  personale: 
1.  Sg.  immum  Hij.  6,  lo;  immum-sa 
FB.  24;  ScM.  11;  20;  'Pl.  immun 
tisat  Hy.  1,  s  {oder  Verb,  compos.?), 
Gl.  i  tisat  immund ;  immoud  FB.  52 ; 
p.  132,  0;  2.  Sg.  iramut  Hy.  2,  52; 

•^  FB.    19;    61;"immat    Lfi     4,    13; 

c^.  Stj.  M.  und  N.  imhi'Tly.  2,  31; 

FB." 4;  7;  22;  45;  51;  87;  91;  93; 

SC.  10;  p.  131,  17;  p.  21,  2;   immi 

iZy.   2,   36;    FJ?.    12;    27;    37;    56; 

61;  67;  p.  131,  ig;  imme  Hy.  1,  49; 

FA.  10;  F.  impe  Hy.  1,  5;  5,  3S; 
•?^  FB.  2;  55;  SC.  8;J^.^   5j  jJ.  130,  23; 

impi  FB.  63;  jj.  131,  19;  immj)! 
^  TF.  3  F/5f.;  15  F(/.;  i'/.  impu  Xff.  8; 

FA.  4;  6;  25;  26;  27;  28  i^immpu, 
öfter  in  LBr.).  —  3Iit  Pron.  pos- 
sessivum:  1.  Sg.  immom  bragit 
TE.    10,    6;    3.    Sg.    imma    chend 

FB.  45;  immä  rig  7;  mit  Apoco- 
pe:  mä  (für  immä)  chossa  FB.  37; 
F.    immä    brägit    FB.    86;    imma 

/      rusccuib    TE.  4  Fg.:   imö   pecdaib 
-^      FA.  28;  JV.  imma  tcch-som  Jjff   lg. 

—  Jfö  Pron.  relativ  um:  imom- 
bethe  Fi».  61 ;  immba  m-bi  s.  unter 
imbas    forosnai;    immo  n-iada  SP. 


IV  1;  immä  tullatär  FB.  56:  immä 
tu  94;  imma  torchratar  Oss.  I  13; 
mit  Apocope:  mä  {für  immä)  tud- 
chatar  76:  imma  curaid  cossenait 
Lg   4 

'  Gebr a u ch,l)  w m ,  u m -her  11  m , 
räumlich:  nem  im  grein  SP.  IV  3: 
ro  bätär  mathi  Ulad  im  Choncho- 
bur  CC.  1;  FB.  4;  12;  42;  44: 
55;  56;  74;  Findabair  ocus  cöeca 
ingen  impi  63:  cen  Ultu  imbi  22: 
cia  no  betis  .  .  immond  FB.  52; 
Ulaid  im  gnüis  Coachobair  La.  IS.si: 
CO  ro  lam  cor  imön  slüag  SG.  3o; 
Lg.  12:  FB.  25;  co  tarat  a  di  laim 
imma  brägit  FB.  31;  45;  61;  86; 
banna  fola  im  bun  cacha  tinna  27: 
arit  odor  immi  37;  45;  51;  91; 
SC.  8 ;  rebthair  a  etach  immi  FB.  (37; 
ro  beged  immum-sa  ScM.  11;  con- 
rotachtä  .  .  da  imdai  dec  .  .  impe 
FB.  2;  55;  0  thucusa  tri  läichcind 
üait  im  chend  do  chetmic  Sc3I.  12 ; 
imön  peist  immä  cuaii'd  um  das 
Thier  hemm  FB.  86 ;  87 ;  p.  310,  3 ; 
immi  im  cuairt  Sc3I.  17;  dolleici 
a  cend  immon  cloicli  La  1 9 ;  co 
n-ecmaing  a  tul  immon  n-all  FB.  70: 
aigthe  carat  im  flcid  bei  einem  Feste 
ScM.  5;  in  dias  do  gabäil  immon 
n-öenfer  da.ss  die  zwei  über  den 
einen  3Iann  herfallen  FB.  15;  ro 
riastrad  immi  FB.  27 ;  lasin  siabrad 
ro  siabrad  immi  FB.  88;  61:  siar- 
thar  .  .  im  Choinculainn  67 ;  auch 
zeitlich:  um  sliamhain  at  AUhal- 
lowtide  O'Don.  Gr.  p.  309;  immon 
samain  SC.  12;  imman  aidchi  p. 
311,  28.  — 

2)  mehr  oder  -weniger  ühertragen, 
hei  irgend  welcher  Bemi'ihnng  um 
Jemand  oder  Etwas,  in  Bezug 
auf,  ^im- willen,  ivegen:  impidi 
..im  tliüaslucud  na  ccsta  FB.  27; 
d'ctergleod  a  cesta  . .  immä  curad- 
mir 42 ;  comarli .  .  im  comuaill  . .  in 
trir  curad  sin  ibid.\  comarle  . .  im 
reir  na  curad  FB.  79 ;  mian  . .  imm 
salond  p.  43,  13;  TE.  5  Eg.\  im- 
tholtanaig  .  .  im  na  heönu  SG.  4: 
immum-sa  ochsatar  FB.  24:  aiii 
imo  m-bethe  worum  ihr  hcinühl 
seid,  worauf  es  euch  ankommt 
FB.  61;   in  ceist  immä  tu  93;   mu 


^ 


I 


619 


.lall 


menma  .  .  im  saiiichcirdd  (S7'.  II  2; 
fochcrd     1110     cheill     iuim    dningu 

^L{i.  17,  51?  aiiimuinliech   dorat  im 
Loegaire  FB.    10;    18;    19;    tabair   I 
brec    im   nach    n-ailc.  FB.   Gl;    p.   \ 

•^  132,  9;  imcliosnam  im  Fcrgus  Lg.  14;    ; 
do  immirt  mela  .  .  immon   curadmir 
FB.  41;  nech  110  choraollad  fir  fer 
frim    imbi    98;    imcosuam  .  .  imön   i 

^  cuvadmir  78;  Lg.  4. 12 ;  üarcraidech   j 
im  chardiu  SC.  26 ;   batar  sonairte 

^  .  .  im  cac/t  n-imguin  Lrf.  12:  ar  ci'a 
nos    baigea . .  im    gnim    SC.   40;    a 

Vf  chocert  immi  La.   61  ba  hoen  im 
Cr  ist  CO  n-gaba  Hy.  5,  14;   tibit . . 
gäir  . .  büada  im  Choluculaiiin  FB. 
64;    um-iüillen,    loecjen:    tibit.. 
im  sodain  sie  lachten  darüber  FB.   | 
04;   65;    in    caingin  immä  tullatär   [ 
um  dessen  ivillen  sie  gekommen  waren   \ 
FB.   56;   75;   76;  89;    techt_  immi 
FB.  16;   tuccath   imom  thirfochrig   i 
TE.  10,  iü;  ar  däig  na  ro  marlitais 

^  impi  ■iJiretwefjen  L(j.  11;  biaid  olc 
impe  ibid.  5;  saTiiguT*  Conchobair 
impu  16;  no  särgiud  en  aith  im  og 
Oss.  1 12 ;  CO  ro  lathea  är  fer  n-Erenn 
impi  ScM.  5;  3,  16 ;  im  dagin  na  1 
;>f-ingine  des  Mädchens  wegen  Lg.  11; 
sudigid  ochtitr  claidbech  im  Di  im 
dul  dö  asin  tig  darum  dass  er  aus 
dem  »Hause  geht  FB.  7;  SC.  4. 

imm-  in  der  Composition  bezeich- 
net um -her  um  {auch  zum  Aus- 
druck des  Intensiven  vertcendet) 
oder  eine  Wechselseitigkeit  der 
Handlung;  ist  bistveilen  doppelt 
gesetzt:  imma  immgaib  vitat  SG.  59a 
{Z-\  430). 

inima-  {mit  Fron,  infix.)  s.  unter 
iinm-  tmd  unter  e  S.  515,  Col.  1. 
imm-accaldaim,  -accaillim  III 
icli  unterrede  viich.  —  I'raes. 
PI.  .3  immiis  acaldat  Gl.  zu  se  ad- 
loquimtur  311.  62  r;  immos  n-acail- 
Ict  iarum  Ailill  ocus  Medb   TBF. 

p.    144,    28. 

imm-accaldam,    -accallam   -F. 

Gespräch,  Unterredung;  is 
ctarru  biid  immacaldaim  Gl.  zu  a 
quibus  profcrtur  et  ad  quos  dirigi- 
tur  loquella  SG.  2m^  (Z^  876).  — 
Sg.  Gen.  dothaet  Froech  cuccu  issa 
tech  u-immacaldmae  TBF.p.\\'i,i.i\ 


iar  closiu  imacallma  na  m-l)an 
FB.  25;  Dat.  ina  n-imacallaiin 
FB.  7;  Acc.  co  ci'iala  .  .  imacallaim 
n-adamraigthe  FA.  2;  dcnaid  imm- 
acallaim  FB.  6;  tiagait  .  .  i  n- 
imacallaim  7. 

imm-aociu,  -aicciu  III  ich  be- 
sehe  mir,    betrachte,    sehe  zu. 

—  Praes.  PI.  3  immaiccet  FA.  5, 
imanaicct  LBr.  —  Conj.  PI.  3 
„imman  aiccet  in  t-slüaig  dol)er- 
thar",  ol  Ailill,  „dia  tuca  tinnscra 
amail  asberthar"  TBF.  p.  144,  20. 

—  Perf.  Sg.  3  isnaib  dulib  dofor- 
sat  ocus  imman  accai  Gl.  zu  in  bis 
quae  ipse  considerat  311.  17'',  <;; 
imman  faco  p.  140,  21.  —  Part. 
nee.  is  imcasti  Gl.  zu  consideranda 
311.  18(1,  22.  —  Inf.  immcaisiu. 

immacli  Adv.  hinaus  {Acc.  von 
mag  Ebene,  das  Freie,  und  Praep. 
i  n-) ;  lotar  .  .  immach  sie  gingen 
hinaus  £<y.  10;  9;  ScM.  5;  18;  19;  ^-^ 
p.  144,  8;  SC.  17;  33.  26;  FB.  17; 
18;  19;  21;  54  u.  ö.;  do  tabairt 
doib  immach  ihnen  herauszugeben 
TE.  20;  do  teirged  . .  immach  SC.  5; 
asa  cind  immach  aus  seinem  Kopfe 
heraus  Gl.  zu  Oss.  III  6  (,amach 
Ed.);  TE.  4  Eg.;  dar  frajch  immach 
über  der  Heide  dr aussen  SC.  45,  u; 
osin  immach  von  da  fort,  fortan 
p.  41,  2;  FA.  82;  ba  cara  do  Pa- 
iraicc  he  osein  immach  Hij.  2  Praef. 
{„from  that  time  forivard")\  später 
amach,  „out  of"  O'Don.  Gr.  p.  263. 

immact  Gl.  zu,  jecit  LArdm. 
183,  a.  1  {Ir.  Gl.  p.  166\ 

iiiiniad  s.  iiubed. 

immada,  cor  immada  verlie- 
ren, mit  einem  Verbum  des  Gehens 
{z.  B.  dechad)  verloren  gehen 
m'anim  ui  dig  immada  {reimt  auf 
Cille  dara)  „that  my  soul  come  not 
to  ruin"  Hy.  5,  96,  imoda  Fr.;  as- 
ber  is  cor  ro  dalläus  immudu  [sie), 
„that  I  put  it  astray"  TBF.  p. 
144,  13  [Eein.^  p.  59).  —  Vgl.  mudu. 

imin-adall  Heise,  Reisen.  — 
Sg.  Nom.  ni  maith  imadall  in  dom- 
uaich  TB.  p.  176,  13;  Acc.  amra 
sin  a  ben  .  .  na  dernais  imadall  in 
domuaich  dar  ar  u-urgairi  ibid. 
p.  180,  11. 


ß20 


immalle 


iiimisi  litir,  nimafitir  tloib  sie 
tvussten  Nichts  von  einander  p. 
17,  22  {tvnpersönlicli,  mit  Pron.  in- 
fixum,  s.  6  S.  rü5,  Col  1). 

iiuiiia  foacht  de  FB.  40  er  wurde 
von  ihm  gefragt?  Füaratar  insi  nir 
bu  chian  iar  sin   ocus  mulend  mär 
grainne    iudi,    ocus    miüleöir    mär   \ 
brüichneeh  grainne  and.    Imma  fo-   j 
acht  du  cia  mulend  so  LU.p.  24»,  le.    I 

—  Vgl.  iar-faigim. 

inim-ägrim  ich  treibe  umher,  \ 
fahre,  mit  reflexivem  Pron.  in  fix. 
ich  treibe  mich  umher,  fahre  I 
umher.  —  Praes.  Sg.  3  imma  äig 
FB.  5U:  p.  310,  25;  PI.  3  imid 
ägat  i.  imainet  O'Dav.  p.  100.  — 
Conj.  Sg.  3  ma  imaga  taga  O'Dar. 
p.  49  agh?  PI.  3  connämusnägat 
für  conna  immus  n-ägat  ve  se  cir- 
cumagant  FB.  84  {vgl.  jedoch  S.  309). 

—  Vgl.  imm-äin. 

immaig'  Ädv.  draussen  {Dat. 
von  mag  mit  der  Praep.  i  n-);  for 
snectu  immaig  draussen  auf  dem 
^  71  Schnee  Lg.  7 ;  9 :  cossin  tech  fil 
fri  dün  immuich  au.sserhalh  der 
Burg  TE.  11  Eg.\  später  amaigh, 
amuigh,  „without,  outside"  O'Don.  , 
Gr.  p.  263.  ; 

inimain  s.  ymmou.  | 

imm-äin     Treiben,     Fahren; 
imäin  coitechta  fair  driving  O'Don. 
Suppl.     coitechta;     imain     amach   ! 
O'Dav.  p.  AM  agh;  iomain  a  drove,    1 
floclc  O'R.  —  Acc.  foremdid  immäin 
a  bö  a  oeuur  Three  Hom.  p.  78,  19. 

—  Vgl.  iram-ägim. 

immslinim  ich  treibe;  imaiuim 
/  drive,  toss,  compel  O'R.  —  Praes.   ; 
PI.    3   imainet    Gl.    zu    imid    ägat 
O'Dav.  p.  100. 

imm-aireim  {für  air-ieim)  I  ich 
treffe  zusammen,  dann  über- 
einkommen, zutreffen,  passen, 
stimmen.  —  Praes.  Sg.  3  imme 
airic  convenit  Ml.  74^;  comma  airic 
{für  CO  imma  airic)  Gl.  zu  conve- 
niat  Ml.  53r  {Goid.'^  p.  24);  PI.  3 
immaircet  Gl.  zu  conveniunt  Ml. 
17b,  2ü-,  immind  aircet  Gl.  zu  sibi 
competere  Ml.  25c,  15  {mit  Pron. 
rel.  und  pers.).  —  Perf.  Sg.  3  im- 
man  aruic  do-som  frisin  LiathMacha 


er  gericth  mit  dem  L.  M.  zusammen 
{im  Irischen  unpersönlich,  vgl  unter 
^,  S.  515,  1)  FB.  31,  immcomrainic 
Eg.\  PI.  3  ma  immid  arnactar  Gl. 
zu  si  ergo  isla  dicta  personae  ejus 
proprie    convenerunt    Ml.    17b,    n,. 

—  Part,  immaircide  conveniens 
Z'^.  876;  neph-immaircide  incon- 
veniens  Ml.  17^,  g.  —  Inf.  imm- 
airec.  —  Vgl.  imm-chomaircim, 
imm-ricim. 

immaire  Furche,  ein  Flü- 
chenmass;  indra  i.  imaire  ,,a  fur- 
rotc"  Three  Ir.  Gl.  p.  166  (iumaire 
O'Dav.  p.  97);  iomaire  a  ridge  O'B. 

—  PI.  Acc.  roptar  imda  doine  i 
n-hErinn  in  tan  sein  ocus  rob  e  a 
n-immad  cona  roichtis  acht  tri  nöi 
immaire  do  cech  fir  i  u-hErinn,  i. 
a  n(M  do  möin  ocus  a  nöi  do  min 
ocus  a  nöi  do  chaill  Hy.  1  Praef.\ 
ond  lö  ro  gabusa  crabud  nocho 
deochadusa  dar  secht  u-immaire 
cen  mo  mf»main  i  n-Dia  Hy.  4 
Pruef. 

imm-airece  Zu  s  a  m  menstoss, 
Angriff,  Inf  zu  imm-aircim;  im- 
airec  („a  battle")  Gl.  zu  maidinn 
Corm.  Transl.  p.  120.  —  Sg.  Nom. 
brister  immairecc  fair-som  et  mai- 
ded  fair  Hb  läse  dombeir  Dia  co- 
brith  n-occo  fiat  Impetus  in  eutn  et 
clades  ei  afferatur  a  vobis  Deo 
auxilium  ferente  hac  in  re  {anders, 
aber  nicht  ganz  correct  Z'^.  472), 
Gl.  zu  deus  pacis  conterat  satanam 
sub  pedibus  vestris  velociterTFft.  7«; 
Gen.  maidm  n-imairic  der  Ausbruch 
eines  Angriffs,  s.  tmter  fiann;  dlüs 
n-imairic  On  the  Mann.  III  p.  448. 

imm-allad,  Sg.  Acc.  fri  imallad 
FB.  53  Eg.\  PI.  Acc.  fri  immalldu 
ibid.   LU.'? 

immalle  Adr.  zusammen,  zu- 
gleich; immalle,  immallei  una, 
simul  Z^.  613;  batar  Ulaid  immalle 
friu  zusammen  mit  ihnen  p.  17,  is; 
p.  48,  25;  oc  imdecht  imalle  re 
chommilethaib  SMart.  12;  atat  tri 
coecait .  .  do  mnaib  . .  acum  i  n-ddn 
immalle  SC.  44,  11 ;  bennacht  Erigte 
ocus  De  fordon  rabat  immalle  Hy. 
5,  104;   immaille   Gl.  zu  Hy.  2,  66. 

—  Vgl.  malle. 


nnin-aiTinas 


621 


inimasleig 


imm-amnas  sehr  r((uh,  hart; 
PI.  Gen.  cath  n-imriml  n-inula 
u-imamnas  SC.  1!). 

immauetai-  invicem,  int  er  se 
Z^.  G14;  i.  etiuTii  O'JJuv.  p.  lUÜ; 
mit  Apoco2)e  manetar  Wb.  Sld,   i. 

iiiiiu-äniiu  delego.  —  Fraen. 
sec.  Sy.  3  co  immänad  ut  deleqaret 
Cr.  39d  (Z^  71i)).  —  Fraet.  S(j.  3 
immeräiii  deleyuvü  Cr.  BÖ*!  lyZ-.  87Gi; 
immnini  Erneiie  do  Cummin  .  .  Tir 
Gimm«  Tir.  5  {„ussigned'')\  Fl.  3 
inimraiisat  ibid.  —  Vgl.  timne. 

im-inarbad  sich  gegenseitig 
tödten.  —  Praes.  Conj.  Sg.  3 
comnuiromarba  cäch  dib  a  cheli 
FB.  G  [für  CO  n-immä  ro  marba). 
—  Fut.  Sg.  3  unpersönlich  commä- 
muirfe  döib  ibid.,  vgl.  e  S.  515, 
Col.  1. 

iuimar  Adr.  wie,  gleichioie, 
eine  ähnliche  Bildung  ivie  immalle; 
lond  immar  leo  Oss.  I  s;  III  lo 
Gl.  zu  mar;  co  n-aiced  immar  ita 
in  tech  .  .  atchonuarc-sa  dass  er 
sähe,  wie  es  ist,  das  Haus,  das  ich 
gesehen  habe  SC.  33,  34.    Vgl.  mar. 

imm-arbäg'  'F.  wetteiferndes 
Rühmen,  Wettstreit,  vgl.  irbäg 
qloriatio  Z^.  494.  —  Sg.  Nom.  ind 
imarbaid  FB.  29  Eg.;  Dat.  oc 
imarbaig  tter  a  feraib  ocus  siat 
fesui  FB.  29  (indem  sie  wetteifernd 
sowohl  sich  selbst  als  auch  ihre 
Männer  rühmten);  Acc.  im  imar- 
baig na  m-ban  FB.  42;  gabais 
cäch  dib  immarbaig  ammuin  a  cell 
im  gabail  na  n-en  (S'C.  4;  PI.  Nom. 
immarbaga  müra  ocus  comrama  AC. 
p.  Go7,  2  {„great  coiitentions'')-, 
imorbäga  LU.  p.  19'',  9. 

imm-arl)e  „falsehood"  Ihree 
Hom.  Index;  nad  ebeVai  immarbe 
Three  Hom.  p.  40,  5;  clii  cen  imarba 
„fame   witliout   deceit"   Fei.  p.   CI. 

imm-arl)os  s.  imm-ormus. 

1.  imin-archor,  immorchor,  Inf 
zu  imm-archuirim;  däig  är  bith 
bätür  teüra  büada  aradnacbta  for 
inn  araid  in  lä  sin  i.  leim  dar  boilg 
ocus  foscul  n-dirich  ocus  imorchor 
n-delind  LU.  p.  79«,  iu,  vgl.  unter 
deled:  Dat.  do  immarcbor  cbore 
Wb.    b'>-     [ad     tractandam    pucem 


I  Z*.  881\  vgl.  imm-chuirim;  co  imm- 
orchor ön  taib  co  araile  er  warf 
sich  von  einer  Seite  auf  die  andere 
ScM.  3  (,00  für  oco);  Acc.  frissind 
imorchor  n-i  sin  soviel  als  engl, 
„on  this  errand"  p.  145,  9? 

2.  imm-archor,, errzn//,  stray- 
ing"  Three  Hom.  Inde.v;  iomar- 
chur  i.  mearughadh  0' CL:  imorcwr 
i.  lireg  O'Dav.  p.  97. 

imm-arcliiiirim  III  ich  trage; 
imarcuirim  Gl.  zu  j)orto  Corm. 
Transl.  p.  24.  —  Praes.  PI.  3  co- 
nocbat  no  imarchurit  Gl.  zu  inve- 
hiint  LHy.  fo.  12»  („they  uplift  or 
they  carry"  Goid:^  p.  69).  —  Pass. 
Praes.  Sg.  3  co  rum  imarchoirther 
„that  I  may  be  borne".  Gl.  zu  ad 
alta  evolare  valeam  Gild.  Lor.  Gl. 
2G8.  —   Vgl.  imm-chuirim. 

immarchuirthide  Trüger  Lat. 
Hy.  X  Pref  iGoid.-'  p.  IUI). 

imm-argal  F.  lis  Z'^.  87G;  de- 
baid  no  imargal  Gl.  zu  lis  Corm. 
p.  2G  leasmac.  —  Sg.  Dat.  i  n- 
immargail  Gl.  zu  in  Ute  Ml.  16^,  s. 

immargo,  imargo  falsehood 
Fei.  p.CKYll. 

imm-ai'Iastar,  unpersönlich  mit 
Pron.  infixum  [s.  e  »S'.  515,  Col.  1): 
ni  boi  duine  isin  tigh,  niman  arla- 
star  doib  sie  spi'achen  nicht  mit 
einander  TB.  p.  178,  12  {„nor  were 
they  interrupted"  O'Looney),  vgl. 
arlasar. 

iium-arslaide  F.  mutuus  fu- 
ror  Z'^.  881,  s.  unter  imm-thüarcou. 

immärulaid,  nimärulaid  FB.  71, 
schwerlich  zu  imm-lai,  etwa  zu  as- 
roilli  y 

imm-ascuam  Sichbegegnen; 
Praes.  PI.  3  imraus  ascnat  Gl  zu 
obuiavenmt  sibi  South.  öO^  (Goid.'^ 
2).  60). 

immasech  abtvechselnd;  in 
iurns  Corm  Transl.  p.  41  [}>);  cech- 
tar  de  immasech  cucai .  .  dia  bualad 
SC.  8. 

immasleig:,  in  der  Aufzählung 
der  cless  Cuchulinn's:  (beim  co 
fomus,)  immasleig  cachlabert  immin 
n-araid  gabäil  na  n-esse  biid  uas  aib 
ucus  anälaib  LU.  p.  113'',  30,  „in 
respect  to  the  churioteer,  the  holding 


inimn  tnrl.i 


022 


imm-clior 


of  fJie  reins  confonndti  all  Rpcech: 
Jic  ix  (iliorr  cr(ipoyitllo)is  kikI  hrea- 
ihitHjfi''  (i)  (yjJ.  Croive  Sicib.  (Jone, 
p.  y79;  immelig  loa  usci  FB.  25, 
immasleg  -EV/.'? 

imiiin  tarla,  immo  tarla  .  .  düib 
{unpersönlich,  s.  6  S.  515,  Col.  1) 
es  kam  ihnen  dahin,  dass .  .  ScM.  8 ; 
matarla  dö  icas  ihm.  toiderfahren 
war  TE.  12  Eg. 

imma  tarraid ,  imma  tarraid  . . 
di'in  inti  ( iniprrf^övlich,  s.  S.  515,  Col.  1) 
wir  trafrii   /^^s•  ,lort  (^)  ScM.  9;  14. 

imiii:i  torclioiiilod,  nimatorchom- 
lod-sa  üeid  diiih  FB.  26? 

iiiinii'i  tu  FB.  93  s.  imm  mit 
Fron.  rel.  und  tau. 

immcaisiu  (für  imm-accaisiu) 
F.  1)  Ansehen,  Inf.  zu  imm-acciii, 
2)  Au  (je?  immcaisiu  Gl.  zu  sp)eci- 
men  SG.  54a  (Z'\  876).  —  Sg. 
Nom.  CO  m-bo  fodirc  dö-som  im- 
cissiw  [sie)  in  tige  FB.  3;  Dat. 
dia  imcaisiu  ilin  anzusehen,  zu  be- 
obachten TE.  S  LU.;  Du.  Gen. 
cechtar  a  dimcaisen  [für  da  im- 
caiseu)  jedes  seiner  zwei  Augen 
p.  310,  35,  dafür  a  da  imlisen  i^jB.51. 

imin-chäiiiind,  imchäinti  et  a-  j 
thissi  Gl.  zu  conflictiones  ho-  j 
minum  M^b.  29'',  lo.  1 

iinin-eliar  s-.  iinm-chor. 

iiiim-chellachti'^.  Umstricku ng?   \ 
vgl.  timmchell;  Acc.  fri  himcellacht 
n-idlachta     Hy.     7,     n;     („against 
craft  of  idolatry"). 

imm-cheiida  dopp  elköpfig ; 
anceps  Z'^.  870.  —  Du.  Acc.  la  da 
natraig  imchenna  SC.  34,  4. 

imm-chinim  {vgl.  ceimm)  N.  Um  - 
hergehen.  Entfliehen,  Umgeh- 
en; Inf.  zu  imm-chingim;  i.  elodli 
O'Dav.  Gl.  p.98;  abseonding  O'Don. 
Suppl.  —  Nom.  oder  Acc.  „ni  ro- 
lamarson"  or  si  „imchim  do  breithri- 
siu  TB.  p.  180,  15  {dein  Wort  zu 
umgehen);  Acc.  is  ard  cech  recht 
CO  himchim  SC.  45,  22.  —  Davon 
imcheimnighim  I  icalk  round  O'R. 

imin-chlüud  inversio  SG.  31  L' 
{Z-\  870). 

iiHin-choeinrai^,  is  iaruni  cona- 
crad  Fräecb  issa  tech  inimacallamao 
ocus  imchoemras  du  cid  dod  11-uccai 


„and  it  is  asked  of  him"  TBF. 
p.  142,  27,  vgl.  iomchaomliras  a 
question  O'B.? 

imm-choin-aircim  I  ich  treffe 
zusammen  mit  Jemand,  dann 
übereinkommen,  stimmen,  vgl. 
imm-aircim.  —  Perf  Sg.  3  imma- 
comarnaic  dö  ocus  don  scäl  sie 
wurden  handgemein  FB.  39;  40; 
imacomraim'c  ibid.  38  Eg.;  imm- 
comraiuicc  do-sum  frisin  Liath  Moca 
31  Eg.\,  imma  comarnic  . .  döib  de- 
baid  do  denam  . .  doridisi  sie  kamen 
überein  FB.  33. 

imm-chomavo  Fr  agc.  Fr  ag  e  n ; 
im-chomarc    interrogatio    Z'^.    882. 

—  Sg.  Nom.  berir  do  imchomarc 
uaidib  Gl.  zu  saliitaiit  te  qui  meciim 
sunt  omnes  Wb.  31'',  19  [Z~.  032); 
Gen.  tuasolcud  ind  imchomairc  re- 
sponsio  interrogationis  SG.  157'^. 

imm-chomarcim   I    ich   frage. 

—  Praes.  Sg.  3  dondi  immed  cho- 
mairc  &'(?.  1971^;  imus  comarc  Corm. 
p.  37,  20;  imcomaircith  scela  di 
TE.  5  Eg.  —  Perf  Sg.  3  Dep. 
imcbomarcair  Cuehujaind  iarom  cia 
carnd  n-gel  inso  tball  i  n-iiacbtor 
in  t-slebe  LU.  p.  62a,  7;  p/.  3 
imcomarctär  LU.  p.  24»,  28.  — 
Pass.  Praes.  Sg.  3  do  neoch  im- 
mecbomarcar  duit  SG.  197'';  im- 
chomai'car  cia  bu  chan  döib  TBF. 
p.    138,  25.   —   Inf.   imm-chomarc. 

iinni-chommus,  Acc.  re  imcom- 
mus  a  aradnachta  LU.  p.  79»,  17, 
„for  the  great  power  of  his  chario- 
teerinc)"  CB.  Crowe,  Siab.  Concul. 
p.  424. 

iinin-clioinrae  Zu s a m m e n tref- 
fen. —  Sg.  Gen.  collin  n-ingen 
n-aurlam  n-imchomraic  FB.  53V 
Dat.  inar  n-imcbomruc  ScM.  15. 

imiii-clioiii-siiiim ,  zu  cosnaim, 
imm-cbosnamV  Praes.  Sg.  3  Dep. 
imma  comsiuitar  döib  sie  geriethen 
in  Kampf  ^vidcr  einander  FB.  38 
(^imacomrainic  Kg.)\  ibid.  07. 

inini-chomtlii'iarcon  ai(f  ein- 
ander los  schlagen;  Praes.  Sg.  3 
{unpersönlich)  immacomtuairg-  (loib 
FB.  40  Eg.,  vgl.  S.  515,  Col.  1. 

1.  iinin-clior  Tragen,  vgl.  1. 
imiii-arcbor.    iunii-clinirim.  —  Acc. 


imin-clinv 


(528 


iinm-donae 


narh  (l-tiiil)liar-sa  iomcliar  duit  fein 
iiii'i  d'aon  uiluiaoi  oile  „that  I  loill 
ncvcr  carrif  Torr.  Dh.  p.  60;  ibid. 
p.  2W. 

2.  inun-clior  gleichbedeutend  mit 
2.  imm-ai'chor?  o  modon  läi  cu  m'ma 
don  rig  {sie)  i'or  imitiaclior  Thrcc 
Hoin.  p.   70,  L':). 

imm-eliosc  im  Zanin  Ji  alten. 
Dat.  l)ä  dimchnse  asrarath  um  im 
Zaum  zu  lialten  (jritf  ich  an  LU. 
p.  \ll'\  3:5  {i-(jl.  ar-riuth,  ad-riuth)'? 

hu.m-i^XiQH'i'AitAutlietzengegen 
einander;  mtttual  complain  Fei. 
Index  cosaite.  —  Sg.  Acc.  dogen- 
sa . .  imcossäit  na  rig  ocus  na  töi- 
sech  FB.  6;  10;  56;  ciunas  doragad 
ai"  imchossäit  \]\ad  8;  16;  dorat 
imcossäit  eter  na  mnä  FB.  21;  ni 
titir  noch  dib  for  araile  a  u-imcbos- 
sait  do  Bricr/nfZ  ibid.  20;  iar  n-ar 
n-iiiicho,-ait  do  Bricn'nd!  5. 

iminchossiütim  ich  hetze  den 
einen  gegen  den  andern  auf; 
Fut.  Sg.  1  imma  cossaitiub-sa  etcr 
in  moc  ocus  a  athmV  FB.  6. 

imm-chosiiam  Wettstreit, 
Stre i ten  um  Etwas,  Streben  nach 
Etwas.  —  Sg.  Nom.  bäi . .  imchosnam 
^  im  Fergus  Lg.  14;  in  t-imcosnam  . . 
imön  cwradmir  l^B.  78;  Dat.  bätär 
.  .  oc  imchosnam,  cia  dib  no  obelad 
in  mac  Cü.  1  LU.;  iccond  imchos- 
nam TB.  p.  178,  29;  do  imchosnom 
dal  isa  tech  ar  thiis  FB.  20;  oc 
imchosnam  tcchta  ar  thossaig  hei 
dem  Wetteifer  zuerst  zu  kommen 
ibid.:  Arc.ui  iiliniclinsnamlib  J^^.ÖO. 

doiia  hiiiiinchosnib  Gl.  zu  tu- 
tonibns  {.,e\jelids")  Gild.  Lor. 
Gl.  121. 

imiii-eliubaid  coneinnus;  iom- 
chabhäidh  fit,  meet,  proper  O'R  ; 
molad  is  imchnboMZ  fris  p.  169,  22 
(rgl.  dignam  laudem  ibid.  21). 

iiniii-ehuibditis  M.  ,,mutual 
harmony",  in  immchuibdins  fil 
eter  na  dülo  Gl.  zu  armoniam  LHij. 
fo.  111'  Uioid.'  p.  68). 

iinni-chiiirim  III  ich  trage, 
rgl.  imm-archnirini,  1.  imm-archor. 
—  Praes.  PI.  :>  Dep.  innani  pred- 
chite  et  inimoclmrctar  cori  ho  ri- 
gaib    Wb.  5=1  [ct   traclitut  )>aceiii  a 


regihus  ZK  430,  876V  —  Pass. 
Praes.  sec.  3  imcluiirthe  in  grfanän 
sin  lasin  Mac  O'c  cach  leth  no 
theged  p.  130,  23.  —  Inf.  Gen. 
nach  raibh  fear  a  liiomcliartiia 
i    Torr.  Dh.  p.  108. 

iniin-eliiiniachtacli  „very  migh- 
tij-   ('(»-m.  p.  36,  42. 

iniiii-c'huinaid,  imchnmaid  bid 
„preparing  fnmh-  SMart.  11. 
1  iininda  reiihlidi.  :/ihlreich, 
von  imbed;  alnunhnil  Conii.  7V.  95; 
\  opulentus  Z~.  792.  —  Sg.  Nom. 
biad  glan  imda  FB.  53;  bid  imda 
(tinol  calha?)  SC.  15;  is  immda  fis 
ocus  eolus  in  choimded  p.  169,  20; 
PI.  Nom.  immda  FA.  33  LBr.\ 
at  imdai  .  .  ferta  na  hingine  sin 
p.  41,  1,5;  biat  imda  coicthe  ili 
p.  131,  3g;  p.  169,  29;  bätar  mithu- 
russa  imda  fair  FB.  84;  a  thech- 
tairi  ro-imdai  FA.  9;  Gen.  cath 
n-imrind  n-imda  n-imamnas  *S'6'.  19; 
Dat.  CO  n-epistlib  immdaib^j.  19,  31;; 
ar  andrib  ilib  imdaib  SC.  40.  — 
Adv.  ind  imdu  Gl.  zu  passim 
Ml.  35b,  5  (2^2.  (;08). 

immdaig-im,  Praes.  PI.  3  Dep. 
doe|ir;uin;it  i.  injdaiuifir  Gl.  zu  af- 
fhinnl  Mi  :;'.i'i.  inidniurtar  sön  6^/. 
zu  rrruiu(pir  aflluridiu  ibid.  — 
Inf.  do  immdogod  forggnuso  Gl. 
zu  siqnificantiae  causa  SG.  216» 
{Z-\  803). 

iinm-decliad  ich  kam  umher, 
durchzog,  PI.  3  a  n-dorönsat  a 
läma  ocus  a  n-imä  n-dechatär  a 
cossa  LT},  p.  17;i,  20;  bätar  anala 
fer  ocus  ech  imma  n-deochatar  in 
mag  riam  iliid.  p.  113»,  25 

iiniiidecht  .§.  imm-thecht. 

imin-dog-ail  Schutz,  Schützen, 
Inf.  zu  im-dichim;  iradheaghail  i. 
anacal  0'(7Z.,  protection  O'Don. 
Suppl.  —  Sg.  Nom.  rop  imdegail 
j  diar  curi  Hy.  5,  99;  Dat.  läm  De 
domm  imdegail  mich  zu  schützen 
Hy.  7,  32;  oo;  LU.  p.  15'',  u;  diar 
n-imdegail  Hy.  1,  20;  FB.  10. 

imm-dell,  imdell  a  feast  Corm. 
Transl.  p.  97;  imdioU  i.  tleadh  (rCl. 
—  Sq.  Nom.  agair  imdell  Bricrend 
FB.' -.VI  Eg. 

iiitiii-doiiaeh,     ba-sa      imdenach 


imm-deiiom 


624 


-ecla 


frim  thäir  LU.  p.  114»,  30,  „/  tvas 
retributire"  O'B.  Crowe. 

inim-rteiiom  Verzierung,  Ver- 
zieren :  liiiihns  Z'^.  876;  imdeanamh 
ortuniieiitdl ivorlc,  emhroidery  O'Don. 
Sujtjil..  r(jl.  unter  drunech.  —  Sg. 
Nom.  imdenum  sula  SC.  o7,  12; 
Dat.  for  a  imdeiiam  .  .  cöica  unga 
•;^  findruine  Lg.  18,  23;  crottbolg  di 
chrocnib  doborchon  impu  cona  11- 
imdeuam  do  phartaing  fo  a  n-im- 
denam  di  or  ocus  arggat  TBF. 
j).  140,  22;  scian  ämra  .  .  co  n-im- 
deiium  argait  ocus  öir  ima  heim 
Corm.  p.  '60,  10;  Fl.  Dat.  conro- 
tacht . .  in  grianan  sin  do  imdeumaib 
ocus  cumtaigib  sainamraib  FB.  8; 
secht  lenti  cona  n-imdenmaib  TB. 
p.  176,  n. 

iinm-derg'aim  ich  mache  er- 
röthen,  mache  Vorwürfe;  I  re- 
prove,  rehuke  O'B.  —  Praes.  PI.  3 
in  imdei'cfat . .  uamait  he  „foemen 
shall  not  malce  htm  hlush"  Lat. 
Hy.  Pref.  X.  —  Imperat.  Sg.  2 
nacham  imderg  FB.  35.  —  Inf. 
imdergadh  to  hlush  O'Don.  Suppl.; 
Gen.  ilh'iag  m'imdergthä  SC.  45,  10 ; 
foccul  ind  imdergtha  ocus  aire  „the 
tvord  of  reproach  and  Satire^'  Corm. 
p.  44  tretbclae;  Bat.  i[c]  glämud 
ocus  ic  immdergud  m-Brigie  Three 
Hom.  p.  78,  21  {„hlaming");  do 
immdergud  Märtain  „to  shame 
Martin"  SMart.  41;  Acc.  cen  im- 
dergad  Gl.  zu  cen  neim  Hy.  5,  7. 

imiii-deniide  3.  PI.  Praet.  Pass.  zii 
immdenom;  cetheorochtga  humaifor 
imdäi  Ailella  ocus  Medba,  immder- 
nide  de  chredumu  uili  TBF.  j).  IAO, i. 

imm-dernuin,  imdernum  i.  cen- 
gal  O'Dav.  p.  9Ü. 

imm-dibe  Abhauen,  Be- 
schneiden, Inf.  zu  imm-dibnim; 
imdibhe  to  cut,  to  clip  O'Don. 
Suppl.  —  Sg.  Gen.  recht  n-imdibi 
legem  cireumcisionis  Wb.  20  [Z'^. 
230);  Dat.  atconnarc  Itechu  .  .  co 
u-armmaib  ic  imdibi  SC.  34,  11. 

imm-dibdaim,  tummis  German 
iriund  a  gai  issin  n-abaind  ocus 
immäudibdai  dö  föchetoir  amaZ  bid 
tene  nod  loscad  LU.  p.  24»,  2. 

imm-dibuim  I  abseido.  —  Pass. 


Praes.  Sg.  3  imdibenar  Gl.  zu  abs- 
ciditur,   Caput  SG.  1431^  (Z-\  882). 

imm-dibureud  Sichschiessen, 
Hin-  und  Her-schiessen,  vgl. 
dibairgim.  —  Sg.  Dat.  ocond  im- 
diburcud  FB.  82  (imdiubragad  Eg.). 

imm-dichim  ich  schütze,  ver- 
theidige;  nimdichim-se  Gl.  zu  vin- 
dico  Ml.  38*=.  —  Praes.  Sg.  3  imdich 
protects  O'Don.  Suppl.;  imüs  dich 
FB.  22.  —  Inf.  imm-degail. 

iniin-diduad,  dumm  imdidnaad 
,,to  my  consolation"  Tir.  11. 

imm-ditiu  F.  Vertheidigung, 
Vertheidigen.  —  Sg.  Gen.  ar 
f'ebas . .  na  imditen  Lg.  8 ;  Dat. 
d'imditin  p.  328,  3. 

imm-doraid  Hinderniss?  — 
Sg.  Acc.  ni  fogaib  and  imdoraid 
FB.  47 ;  2).  310,  27. 

imm-doru  Griff  des  Schioerts. 
—  Sg.  Dat.  cona  imdurnd  airgdidu 
SC.  37,  15;  PI.  Dat.  di  claidbib 
möraib  co  n-imdornaib  öir  ocus 
airgit  LU.  p.  23»,  35. 

imm-doriis  the  lintel  ofadoor, 
a  porch,  a  bade  door  OLi.  — 
Sg.  Nom.  bale  irrabi  imdorus  ind 
rigtaige  FB.  88 ;  tolluid  Cnchtdainn 
CO  a  muint/r  ocus  tobert  a  luie 
frisiu  comlai  coHuid  a  chos  trethe 
corice  a  glün .  .  .  tobert  C.  a  lue 
afridisi  co  m-böi  a  n-imdorus  isin 
tenlug  lo  LU.  p.  19»,  is;  Acc.  eter 
irscartad  ocus  imdorus  FB.  1. 

imm-dub  ganz  schwarz.  — 
PI.  Dat.  ar  biastaib  ilardaib  imdu- 
baib  imthennaib  LU.  p.  15»,  13. 

imme,  ime  fence  On  the  Mann. 
III  Index. 

imme-  s.  imm-. 

imm-ecal  sehr  furchtsam,;  bä- 
tir  immecal-som  {.sie)  oc  aicsiu  ind 
ni  sin  sie  fürchteten  sich  sehr  LU. 

p.   23'',   24. 

imm-eclitar  dasAeussere,  En- 
de; i.  forcend  O'Dav.  p.  97.  — 
Du.  Nom.  a  da  n-imechtar  FA  22. 

iiumechtrach  externus  Z'^.  876; 
Compar.  as  imbechtrachu  Gl.  zu 
exteriore  Ml.  ßr. 

imm-ecla  F.  Furcht.  —  Acc. 
tollotär  ior  culu  önd  ins!  la  hime- 
claü^.  jj.23'j,34;  cen  imecla  J^\4.22. 


i^' 


immodön 


625 


immirge 


iiiimedöu  s.  luedön.  1 

iiumel  s.  imbel. 
imiuenimediar  s.  imin-ruinulini. 

im-mescad  Aufregen,  Auf- 
regung? —  Acc.  fri  immcscad 
cöemcboecat  FB.  G8,  5. 

imm-essorcuu  sich  gegensei- 
tig schlagen;  iniesorcain  mutual 
destructio)i  Corm.  Transl.  p.  93 
(orguin  ccchtor  na  da  lethe  B.)  — 
Freies.  8g.  3  unpersönlich  imnia 
n-esoirc  döib  FB.  15  (s.  «J,  8.  515, 
Col.  1).  j 

imm-etiiiiu  ich  finde,  erlan- 
ge? iii  fil  dot  daidbri-siu  nach 
immeta-sa  om  muntir  TBF.  144,  9. 

imiu-fedaim,  Fl.  3  immefedat 
Gl.  zu  circumferunt  Ml.  47<i. 

iinm-fog'nam  constructio  senten-   \ 
tiae,  i.  e.  mutua  servitus,  Z'^.  883.   j 

iniin-foliig°aim     {schtvanlct    ztvi-  \ 
sehen   I    und   III)    ich    bewirke; 
,,imfolung   efficio"  Z-\   883;    imfo- 
ilng[i]  i.  imnertad  O'Dav.  p.  97.  — 
Fraes.  Sg.  3  cid  imfuilngessin  Fei. 
p.  C  ii;  5  ni  lugu  immefolngi  so-   ! 
nartai    do    neuch    in    cotlud    nicht   j 
weniger  heivirJct  Kräftigung  einem 
jeden  der  8chlaf  Ml.  47  r;   imme-    i 
folngi    Wien.    Gl.    {Goid.^    p.    53);    [ 
bes    immfolgna  p.    144,    23;    Fl.   3   , 
immefohigat  ibid.   —  Fraet.  8g.  3 
is  rad  Dse    immid    forling    dom-sa 
Wb.   21c   [est   gratia  Dei   quae  id 
praestitit    mihi   Z'^.    331);    immum    ' 
forling  Wb.  13^  (ZI  329);  Deji.  ro    I 
imoilgestar  Gl.  zu  aridralastar  Hij.    ' 
5,  75.  —  Fass.   Fraes.   8g.  3  im-    i 
folangar  öinmolad  do  Dia  tri  cho- 
cetal  inna  n-ule   n-dule  311.  6r;  a 
folad  dia  n-immolngaitber  vox  Gl. 
zu    diffmitio   a  substantia   sumpta 
SG.  3a.  —  Inf.  Dat.  do  immolang 
fnit    um    eine   Länge  zu    betvirken 
SG.  3I'. . 

imm-forcraid,  s.  unter  erail, 
vgl.  ,,iomforcradb  derout,  defeat" 
O'E. 

iinm-forlaun,  iomforlann  over- 
whelming  (fDon.  Suppl. 

imin-i'ormat Ne i d,  Eife r su e h t. 
—  Sg.  Gen.  idu  eöid  ociis  imform- 
muit  TE.  7  E(/. 


iiiiiu-l'oiTau  Streit,  Streiten; 
batllc,  trouble  ofmindO'B.]  vgl.  iom- 
orran. 

imiii-frecre  Entsprechen.  — 
Sg.  Nooi.  imrecra  sillab  „a  corre- 
^pondence  of  si/llahles"  Lat.  Hy.  X 
l'rrf ;  ibid.  VÜ  Fref. 

iiiuu>i>-al)im  I  ich  toeiche  aus, 
meide.  —  Fraet.  Sg.  3  ro  imgaib 
.  .  demun  mera  Mürtain  SMart.  30. 

—  Fass.  Fraes.  Fl.  3 _  imgaibtir 
athai  ocus  ergala  r^m  fiiath  ocus 
rem  erud  LU.  p.  1231',  13.  —  Inf. 
imgabäal  vitare,  vitutio  Z'^.  769;  a 
imgabäil  dö  dass  er  ihm  auswich 
FB.  11;  Dat.  Conall  dia  imgabäil 
ön  mud  cbetua  ibid.;  ni  oc  a  im- 
gabäil sin  . .  atusa  94 ;  Acc.  ni  chum- 
gat  a  n-imgabail  FA.  26.  —  Mit 
Doppelsetzung  der  Präposition 
imm-imgabaim  vito  SG.50^  (Z'^.884). 

imm-gait  Abnehmen,  Aus- 
ziehen; imgbait  a  iallacrand  de 
SMart.  11  {„pulling  off"). 

imm-g-eir  sehr  scharf  L  U.p.  79, 11. 

iinm-gere  grosse  Schärfe,  ar 
athi  ocus  aittnidecbt  ocus  imgeri 
Lü.  p.  79,  13. 

inim-g'laice  Handvoll;  imglaic 
i.  lan  ,duirn,  ut  est  da  imglaice  do 
laim  fir  thoimsigbi  techta  do  las 
lubbubuirt  O'Dav.  p.  99,  vgl.  On 
fhe  ]\I(inn.  III  Index. 

imm-gniim,  Fraes.  Fl.  3  ocus 
musgniit  taball  filidh  de  Ms.  Mut. 
p.  473,  39  [sie  machen  sich). 

imm-g-ouim  I  ich  veriounde, 
tödte,  strafe.  —  Fraes.  Sg.  3 
imgoin  FB.  22.  —  Unpersönlich 
nammon    gonad    d'Ultaib    X</.    10?     ^ 

imm-g'uiu  Fe r  10 unde n,~"' Töd- 
ten,  Strafen,  Inf .  zu  imra-gonim; 
iomgbuin  to  punish  O'Don.  Suppl. 

—  Sg.   Nom.   a  n-imguin  La    13;.   ^ 
Dat.  do  anad  dind  imguiu  SC.  36; 
Acc.   batar  sonairte-seom    im   euch 
n-imguin  -L/y.  12.  -i^ 

iuimirgre,  immiree  F.  [für  imm- 
eirgeV)  Umherziehen,  Reisen, 
Beise,  Zug,  vgl.  imircim  I  remo- 
ve,  depart  (JR.  —  Sg.  Nom.  ro 
pa  mor  in  imirghe  TE.  10,  is? 
Nom.  Gen.  und  Dat.  „Randtar  in 
dünad  sund,"  or  Mcdb,  ,,ni  riic- 
40 


iinmiteclit 


626 


imm-naisse 


faider  ind  imirgi  se  for  öen  chöi; 
tiat  Ailill  la  leith  na  immlrgi  ior 
Midlüachne,  ragmaiue  ocns  Fergus 
ior  Beruas  n-Ularf".  „Ni  segda" 
or  Fergus  „iir  leth  don  roacht  dind 
imirgi."  LU.  p.  65i>,  ac;  Dat.  dia 
tallta  de  in  cheirt  combrecc  boi 
uime  ni  bu  decmaing  ditecht  for 
imirce  a  seuur  mina  fuirmithea 
ciocb  furri  Corm.  p.  36,  39  {so  voll 
von  Ungeziefer  waren  die  Lumpen). 

—  Hierher  tvohl  auch  Imirche  Cia- 
räin,  als  Titel  einer  Schrift,  s.  unter 
1.  gress. 

immiteclit  SC.  45, 4  zu  immotacht  ? 

iuim-ithe  sich  cjegenseitig 
fressen,  Dat.  ic  imletrad  ocus  ic 
imithi  LU.  Nenn.  1. 

iium-laat,  imlaat  nöi  cairptiu 
(-'C.  1  LU.,  eine  schlechte  Jjesart 
für  das  innlit  der  andern  Version? 

inim-Iai  er  geht  fort,  macht 
sich  davon,  begeht,  beschrei- 
tet; mus  lai  Garman  le  mind  n-oir 
„G.  goes  off  with  the  diadem  of 
gold"  FG.  p.  28,  13;  iarum  mus  la 
budhes  in  fer  cedna  co  hairm  a 
m-bi  an  ingen  Ms.  Mut.  p.  473,  24.    j 

—  Conj.  PI.  3  commosralat,  für  co  j 
n-immosralat,  so  sollen  sie  sich  da- 
von machen  FB.  84.  —  Praet. 
Sg.  3  imrulaith  FB.  43;  PI.  3  ni 
con  imruldatar  cosa  deine  riam  lär 
srotha  lordäneiu  Tur.  Gl.  65  {„passed  \ 
not"  Stokes,  non  circnmierunt  Z'^. 
457).  —  Vgl.  con-bualai,  es-comlai.    j 

iinm-lslu  vollständig;  füll, 
complete,  entire  O'B. 

imm-lebor  sehr  lang;  imlebor 
Gl.  zu  intonso  capillo  SG.  159^ 
{Z'^.  876);  rose  imlebur  ina  chind 
Corm.  p.  38,  5 ;  Gen.  hinair  imlibair 
LHy.  fo.  6'*  [„of  a  very  long  tu- 
nic"  Goid.^  p.  05). 

immlecau  Nabel;  imlicen  Corm. 
Tr.  p.  167  umdaim,  on  imlecan  ihid. 
p.  93  imbliu,  Gl.  zu  ab  umbilico. 
Vgl.  imbliu. 

imm-lesen,  -lisen,  Gen.  Sg.  und 
Du.  von  einem  Worte  für  Äuge, 
mac  imleseii  {später  imresan)  Pu- 
pille; is  he  tene  na  süla  in  mac 
imlesen  SC.  17;  mac  imresan  pu- 
pille   Ir.    Gl.    80;    ar    bätär    secht 


mute  imlesain  {sie)  ina  rigrosc  i.  a 
cethair  isindala  süil  ocus  a  tri  hi- 
sin  t-suil  aile  do  LU.  p.  121b,  25; 
incorrect:  doua  macxi  immlesaib 
pupiUls  Gild.  Lor.  Gl.  118;  for 
lär  a  da  imlisen  FB.  51  {vgl.  for 
lär  cechtar  a  dimcaiseu  j5.  310,  34). 

imin-letrad  sich  gegenseitig 
zerfleischen,  Dat.  ic  imletrad 
ocus  ic  imithi  LU.  Nenn.  1. 

imm-liug-,  imusling  in  tabold  for 
araile  dib  ,,t]ie  one  tablet  of  them 
sprang  upon  the  other"  Ms.  Mat. 
p.  474,  3. 

imm-lol)oi'  s.  ind-lobor. 

imiu-lod,  PI.  3  it  e  immolotar 
immua  u-eclis  sie  gingen  um  ihre 
Kirche  herum  Tir.  14. 

imm-lomm  ganz  bloss,  baar, 
do  mes  ilarda  imlum  SC.  33,  20 
{oh)ie  Schale?) 

imm-loiiimad  bloss  m n che n , 
ablcr atzen?  Gen.  nip-sa  chaü-sa 
imlomtha  fuidell,  ba-sa  chaü-sa 
tairtbe  buden  LU.  p.  114a.  05. 

imm-lot  Schaden,  Beschä- 
digung. —  Sg.  Acc.  ni  öl  imlot 
n-einig  dait-so  TE.  14  Fg. 

imm-lüad  Beioegung,  Beioe- 
gen,     Umherfahren,     Treiben. 

—  Dat.  dun  t-imluad  Gl.  zu  im- 
pietas  enim  ad  agitationem  men- 
tis  pertinet  Ml.  15»,  17;  do  imluad 
ar  mesi  FB.  35;  uair  nocon  0  set 
choss  no  0  imluad  cnirp  chomfoc- 
siges  nech  do  Dia  Three  Hom.  p. 
94, 2i;  goethoc  a  n-imluad  SMart.2^. 

iinm-lüadim  III  <  ?)  exagito,jac- 
to.  —  Pracs.  Sg.  3  coerchlöi  no 
imluadi  Gl.  zu  exagitat  Ml.  d'd'^,  ig. 

—  Praes.  sec.  Sg.  3  imluadad  Gl. 
zu  haec  .  .  superbiae  j)lena  jactabat 
Ml.  33b,  25.  —  Fut.  Sg.  1  imluadfe 
Gl.  zu  luathfe  molthu  Hy.  6,  n. 

imin-marlbad  s.  im-marlbad. 

iiuiu-iiair  sehr  schaamhaft, 
sehr  bescheiden.  —  Sg.  Nom. 
Lg^.  17,  38.  *  ^ 

imm-uaiscet ,  cur  imnaisced  a- 
mail  feithlinn  im  urslait  „tliey  be- 
came  united  the  same  as  woodbine 
around  a  twig''  Ms.  Mat.  x>.  474,  4. 

imm-uaisse  für  imm-suaisse? 
Du.  Nom.  da  n-all .  .imnaissi  FB.  4^}. 


imm-iiaro 


627 


-redir 


„pliant"  SiiUiran,  „eni^vinhuf  j 
Crour.  Vgl.  imneis  a  fcttering  or  . 
hindinq   toqetlier,    imnisim   I  yolce, 

He  crii.    '  I 

iinm-iiiire  F.  Seliaamhaftig- 
keit,  Schüchternheit.  —  Sg. 
Nom.  ro  gab  tra  imndri  essium  co 
1-0  fliemid  in  sahn  Three  Hom.  x». 
102,  IG  („Ikishfiilncss").  I 

imm-uig-e   Waschen;    imnige  a   i 
chos  SMart.  14. 

iinm-uocht  nackt,  imnocht 
Sc3L  22,  1? 

immo  Nehenforin  der  Präp.  iram. 

imiiion,  iiinuon  die  Praep.  imm 
mit  dem  Artikel. 

immorliiVg-,  iininorclior  s.  imm- 
arlbÄg-,  imm-archor.  1 

immorlnis  M.  Vergehen,  Sün- 
de;  in  t-immarmas,  immormus  scaw-  j 
dalum  Z\  238.  —  Sg.  Nom.  äit  i 
inna  bi  bäs  iiö  peccad  na  imorbus  ; 
EC.  1 ;  Gen.  temel  imorbais  Xdaim  ' 
p.  133,  12;  Äcc.  Sil  n-Adaim  cen 
imarbos  SC.  34,  9  (amarbos  H.). 

immorraii     Streit,     Streiten; 
iomorrän     comparison     O'B.;     vgl.    \ 
imm-foiTan.   —   Sg.   Novi.   coiscter 
ind  imorran  FB.  32  Eg.;  imorrain   j 
ind    läith    gaile    LU.   p.    122»,    30 
[s.  unter  dresacht).  ! 

iinniorro     Conj.     aber;     autem, 
vero  Z^.  702;  iomurro  hut,  moreo-   \ 
ver  O'R.;  ist  in  den  3Iss.  stets  ab- 
gekürzt im  geschrieben. 

immotacht  F.  Nutzen,  Ge- 
hrauch. —  Sg.  Nom.  amal  rum- 
böi  neph-imotacht  doib-soni  tre 
amairis  atä  iraotaclit  dun-ni  tri 
liiris  Wb.  33'';  Acc.  tresin  n-immo- 
tacdain  fx-ecndairc  Gl.  zu  et  prima 
quidem  et  secunda  verbortim  per- 
sonae  fmitae  sunt,  praesentes  enim 
demonstrantur  SG.  161^  (Z'^  883). 

imm-riidim   III  ich   überlege, 
denke,  überdenke,   behandele;   \ 
Gl.  zu  tracto   Z'^.   435.  —    Praes.   ; 
Sg.  1  conid  de  imrordaim-se   FB. 
68,   30,   vgl.    conid    de    imrolaim-sc 
ibid.    71;'   .3    immid    rädi   Wh.    8'': 
immö  radi  iuna   menmain  .  .  alleim 
er    überlegt   sich   in   seinem  Sinne   1 
den  Sprung  FB.  88.  —  Conj.  Sg.  3 
immim  rorda  Hy.  7,  58.  —  Praes.   \ 


sec.  Sg.  3  co  ro  hinaraidcd  s.  ^mter 
fromad.  —  S-praet.  Sg.  1  imrordus 
in  rigraid  Fil.  Prol.  21;  3  ro  im- 
räid  .  .  inna  mennmin  düs  FB.  8; 
inimaroraid  fria  muutir  am'  sin 
TBE.  p.  136,  10;  PI.  3  amal  im- 
mind  rditset  tvie  sie  so  über  ihn 
verhandelten,  sprachen  Tir.  11  {mit 
Pron.  rcl.  -an-  und  Pron.  pers.  -d-). 

—  Inf.  imm-rädnd. 
imm-rädud    31.    Ueberlegung, 

N  ach  denken,  Inf.  zu  imm-rädim; 
imbrädud  cogitutio  Z'^.  876.  —  Sg. 
Nom.  0  ro  gle  .  .  a  imrädud  ocus  a 
scrütan  FB.  8;  PI.  Dat.  ro  ansät 
.  .  dia  n-imratib  ocus  dia  radsechaib 
FB.  72;  oc  naimratib  se  88;  Acc. 
isna  imratiu  311.  15»,  2. 

imm-raichue  Irrthum;  iom- 
raichne  error,  mistake  0' Don  .Suppl. 

—  Acc.  anathgnas  no    immraichni 

p.   144,   23. 

imm-räim  ich  rudere,  schif- 
fe, fahre  umher.  —  Perf.  Sg.  1 
m'oenuran  iraromra  rö,  ro  snö  farrci 
garba  glend  LU.  p.  40»,  23  {AE.); 
3  immrera  Gl.  zu  solverat  SG.  62^ 
(i.  e.  profectus  sum  Z'^.  448);  conid 
ethair  immarä  LU.  p.  40»,  10  [AE.). 

—  Praet.  Sg.  1  immimrous  SC.  38, 7 
(imamrous  II.)\  iarsin  imniörousa 
giar  {für  ciar?)  ba  gcäbud  grindiZJ. 
p.  114^,  28 ;  PI.  3  imraset  iarsin  conos 
tarla  immuir  ba  cosmail  fri  glain  n- 
glais  ihid.  p.  26»,  6.  —  Inf.  immram. 

imm-i"am  Umherschiffen, 

Fahrt;  iomram  roiving,  sailing 
O'B.;  Immram  curaig  Mailduiu 
Titel  einer  Sage  LU.  p.  22»,  31; 
s.  unter  coblath. 

imm-ratiu,  imratiu  FB.  47,  vgl. 
raiti? 

imm-rcthiiu  I  ich  n^mlaufe, 
laufe  umher.  —  Praes.  sec.  Sg.  3 
imretlied  imma  cuairt  amail  licc 
mnilind  s.  unter  dirgiud  cretti: 
PI.  3  imreithitis  na  delba  sin  iarum 
inna  firu  inimecuaird  TBE.  p.  140, 20. 

—  Inf.  immrimm. 
imm-rodiiu,  -riadaim  I  ich  fah- 
re {mit  dem  Wagen)  umher,  vor- 
loärts,  fort,  ich  treibe  umher. 

—  Praes.  Sg.  3  imreid  FB.  36 ;  roni 
foruca  lat  chretmecho  is  tir  imma 

40* 


628 


imm-tliairec 


reid  {Christus)  LU.  p.  115»,  28.  — 
Praes.  sec.  Sg.  1  imreidind-sea  ang- 
graige  LU.  p.  114»,  le;  inimä  re- 
(liiul-sea  märgraige  ihid.  37  {„I  used 
to  Juint"  Croive). 

iinm-ric  es  widerfährt,  ge- 
ftchieht,  accidit;  Fut.  Sg.  3  cin- 
dus  imond  ricfa  son  ,,hoio  shaU  this 
huppen  to  us"  Cor  in.  p.  XXXVII. 

imm-rig-ne F.  „hesita t ion"Bev. 
Celt.  II  p.  382. 

immi-imm  N.  Umherlaufen, 
Umherfahren,  Inf.  zu  imm-re- 
thim;  i.  im-reim  i.  reimm  in  eich 
ocus  reimm  in  duine  Corm.  p.  24 
(vgl.  di-rimm),  „rtding"  Transl. 
p.  93;  PI.  Äcc.  for  ar  u-imrimmend 
Gl.  SU  for  ar  n-imtechta  iC/.  p.  15»,  6. 

imm-riml  „spear"(?)  SC.  19. 

imm-röl     Ueherfluss,    Fülle. 

—  Acc.  ibid  imröl  di  siiidiu  Wh.  22c 
{imbibite  ahundantiamhujnsZ'^. 444). 

imm-rolaim  ich  überlege, 
denke?  imrola  i.  imradh  O'Dav. 
p.  100;  couid  de  iiiirolaim-se  FB.  71, 
?•(//.  c'onid  de  imrordaim-se«7jt(^.68,30. 

imm-roll  Versehen,  Irrthum, 
Fehl,  Fchliourf;  mistalce,  uber- 
ration,  error,  random  O'Don. 
Siippl.  —  Sg.  Gen.  iiir  dhibraic  a 
lämh  urchar  n-imroill  riamh  nie 
zuvor  warf  seine  Hund  einen  Fehl- 
icurf  O'Don.  Suppl. ;  Dat.  i  n-imroll 
äidcho  „bij  mistuke  at  night"  Fei. 
p.  CLX;  Acc.  focairt  imroU  er  ivurf 
fehl  SC.  7;  ni  ro  la  imroll  mo  ur- 
chur  mein  Wurf  warf  nicht  fehl 
ibid.;  cen  imroll  „ivithout  mistalce" 
Fei.  p.  CXXIX. 

imiii-rotli  s.  imm-srotli. 

imm-ruimdim  ich  sündige.  — 
Praes.  Sg.  3  Dep.  imruimthor  i. 
iumurbus,  ut  est  eis  lir  muidh  611 
iumruimtber  duiue    ffDuv.  p.  100. 

—  Perf.  Sg.  3  Dep.  in  tan  immc- 
niuicdiar  Adam  „tvJien  A.  sinned" 
Tur.  Glll;  PI.  3  iniia  n-i  immeruim- 
detar  Gl.  zu  delinquentes  Ml.  46^. 

—  Fut.  PI.  3  imroimset  delinquent, 
imruimsct  peccabuni  Ml.  54».  — 
Vgl.  immormus. 

imm-nilaitli,  s.  imm-Iai. 
imm-st'arad      M.     Trennung, 
Sichtrennen.    —    Sg.    Nom.    ar 


n-imscarad  SC.  45,  e;  Dat.  inar 
n-imscarad  Sc3L  15. 

iuim-scothaim  II,  vgl.  sgathaim 
I  lop,  Strip  OB.  (sgothaim  I inill 
ibid.?).  —  Praet.  Sg.  3  imscothis 
iarom  na  fertse  culind  tria  ladra  a 
glac  hi  fiadnaissi  a  cheli  conda 
cermnastar  eter  rüsc  ocus  udbu 
LU.  j3.  64»,  8.  —  Inf.  imscothad 
s.  unter  fertas;  forröpart  Cuchulaind 
for  a  n-imscotbad  ocus  nos  tairnged 
tria  ladraib  a  choss  ocus  a  läm  i 
n-agid  a  fiar  ocus  a  fodb  LL.  fo. 
49.  b.  1  {dieselbe  Stelle  des   TBC). 

imm-seiiig-  a  bedroom,  doset 
O'B.;  imscing  i.  tecb  becc  a  talla 
imdae  Corm.  Tran.^l.  ]).9S;  imsceng 
i.  both  becc  ima  timchella  iumdha 
Corm.  p.  40  sceng. 

imm-suadud  M.  Betten;  Dat. 
tairi  domm  imnädud  LU.  p.  15»,  12. 

iunu-hiuiin  Sorge.  —  Sg.  Dat. 
ro  bä-sa  .  .  i  n-imsnim  mor  ScM.  4; 
Acc.  cen  imsnimh  „without  sorroio" 
O'Don.  Gr.  p.  349. 

immsoi,  iiusoi  s.  impöim. 

imm-sreth  Kreis?  PI.  Acc.  tri 
himsrethai  FB.  45  Fg.,  imrothu  LU. 
^  imni-iiriiüi  Kreis?  PI.  Acc.  cäin 
cocarsi  ind  fuilt  sin  con  cnrend 
teörä  imsrotba  im  claiss  a  chulaid 
LU.  p.  81»,  11;  ro  läsat  tri  imro- 
thu imma  chend  FB.  45,  tri  him- 
srethai Fg. 

1.  immsuide,  iomsuidhe  besieqing 
OB. 

2.  immsuide,  imsuidhe  i.  emtai- 
risim  {sie),  ut  est  ar  asa  himsuidhe 
fcr  firen  berar  in  firindi  0'Dar.p.91. 

immsuidiin,  Praes.  PI.  3  imsni- 
det  FB.  29. 

imin-tharla,  immotarla  .  .  döib  f.s- 
widerfuhr  ihnen,  sie  kamen  dahin, 
dass  .  .  ScM.  8. 

imiii-tharraid,  immatarraid  di'in 
inti  iuniicrsijidich)  luir  trafen  dort 
ziisamiiiru  r^)  ScM.  9;  14. 

imm-thacmaug'  Einfa  s  s  ung , 
Band,  vgl.  tacmang  a  comjyass, 
Circuit  0"B.  —  Sg.  Diit.  cona  im- 
thacmung  dergöir  Lfi.  18^  20. 

imm-thairec,  iomthaireag  get- 
ting,  f in  ding  O'B.;  ,,supply", 
,«.  unter  frithgnam. 


-tli.-iiiad 


629 


imm-tlini 


iuim-tliaiiiul,  imthäiiud  (rl.  .:h 
talionem  SG.  181^  ^Z*.  IG'. 

imm-thaiiii  Wechsel;  imthami 
aidche  noctis  vicissitnäo  Ml.  21^-,  j 

imm-theclit  Umhergehen, 

Wandern,  Wanderung,  Durch- 
wanderti,  3[arschieren,  Wan- 
del, Gang;  imthecht  umbuluti't 
Z'^.  800;  circuitus,  ritae  huhüns 
Z-.  876.  —  S<j.  Nom.  imthecht 
siehe  SP.  I  5;  hä  miuiii  ocus  hü 
h'iathiu  a  n-imtecht  FB.  20;  Dat. 
oc  imtecht  ind  fid  dromma  SC.  34,  u  : 
oc  imdecht  imalle  i-e  chommile^haih 
SMart.  12:  Fcl.  p.  CHI;  dia  m-hiii 
Comgall  Bendchnö-  oc  imdecht  a 
.seta  coiia  inüiniitir  p.  CXXVIII:  oc 
imdecht  Muige  Breag  ihid.p.  GXLVI ; 
Acc.  iai-  n-imthecht  dar  feda  Fäl 
•i^Ln.  17,  3!i;.  is  sain  fri  cath  saiu  fri 
scor  tri  iiüthect  Wh.  121=  {ad  pro- 
cessum  Z^.  G49);  imtromm  frim- 
techt  FB.  37  Eg.  (für  fri  imtecht): 
Fl.  Dat.  ha  meuu  iuua  himthcch- 
taih  „in  her  goings"  Hg.  5,  ig:  (^s; 
Acc.  adfiadat . .  a  n-imtechta  FB.  70 ; 
imtecto  CG.  3  Eg. 

imm-tlieeraiiii,  Praes.  Sg.  3  Dep. 
immus  tecrathar  FB.  22,  vgl.  tea- 
gairim  I  cover,  protect  Ö'B.? 

imui-thenn  sehr  steif,  sehr 
stark.  -—  PL  Dat.  ar  hiastaib  .  . 
imdubaib  imthennaib  LU.p.  15a,  13.    , 

iinm-thctim  lieh  gehe  umher,   \ 
roricärts,  fort.   —   Praes.  Sg.  3   \ 
imtheit    i    11-äg    SC.    37,    17;    ocus    ' 
musteide  uaib  mar  sige  gaithe  tar 
glasmuir  3Is.  Mat.  p.  473,  17.  | 

imm-tliicim  I  ich  gehe  umher, 
gehe  [schützend]  um  Jemand  \ 
oder  Etivas,  toandele.  —  Fut.  \ 
PL  3  immun  tisat  ar  tedmaim  ' 
Hy.  1,  s,  Gl.  i  tisat  immund.  —  ■ 
Fut.  sec.  Sg.  3  ara  n-imthisad  le-  I 
thu  dass  er  anter  ihnen  wandeln  j 
möchte  Hy. 2,n.  —  Inf  imm-thecht. 

imm-thig'iiu  [für  -thegim,  s.  tia- 
gaim)  I  ich  gehe  umher,  gehe 
[Schützend)  iim  Jemand  oder  Etivas, 
durchstreife,  gehe  vorwärts, 
fort.  —  Praes.  Sg.  2  cid  mewic 
imthigi  in  sid  .SC".  29,  1;  3  it  arrad 
nomtheig.  für  it  farrag  no  immtlieig, 


in  deiner  Gesellschaft  ivandert  er 
d'hristus.  LU.  p.  115^  27?  J'l.  1 
had  soclirud  ar  ii-imthecht  höre  is 
Iri  de  imtiagam  Gl.  zu  siciit  in  die 
honcste  amhulemus  Wh.  (j!»  (Z'^.  876'i : 
3  imtigit  .  .  dia  domuaig  LU.  p. 
39>',  17.  —  Imperat.  Sg.  2  imthigh 
hrgone  OB.;  PI  2  imthigid  ass 
Lg.  13.  —  Praes.  sec.  Sg.  3  no  -^ 
imthigid  Sc3I.  1  H.  (no  ditned  L.); 
immätheged  immatimchellad  LU. 
p.  114a,  i;.  _  Praet.  Sg.  3  ro  im- 
thig  Gl.  zu  reided  Hy.  5,  97;  PI.  3 
ro  imdigsct  fo  cetoir  they  went  on 
at  once  SMart.  24:  Dej^.  ro  im- 
tliigsetar  sie  gingen  fort  Lg  l(j^  ^ 
in  späterer  Weise  nach  Art  des 
Perfect  flectirt:  ro  imthigitar  in 
cocrich  ScM.  6.  —  Fut.  dia  n-ira- 
thiasam  si  ambulaverimiis  Ml.  3G'= 
'Beitr.  VII  48V 

imm-thiminchell  Umkreis.  — 
Dat.  riam  ocus  iiaso  ocus  ina  im- 
timchiull  ror  ihm  und  üher  ihm 
und  um  Um  licrnm  LU.  p.  79'',  ly. 

imm-thimmchellaiiii  II  ich  um- 
gehe, umkreise.  —  Praes.  sec. 
Sg.  3  bä  messe  immätheged  imma- 
timchellad LU.  p.   114a,   7. 

i  mm-tholtauach  fr  eiioill  ig, 
geneigt,  mit  imra  nach  Etwas 
verlangend?  —  PI.  Nom.  hatar 
imtholtanaig  . .  im  na  heönu  SC.  4. 

imm-thoitu  freier  Wille,  gu- 
ter Wille.  —  Sg.  Nom.  ,,is  co- 
marlecud  sruithi  don  fiic'-,  or  na 
meie  cleirich,  „nimtholta  TB.  p. 
182,  14;  Dat.  ha  gen  ocus  fäilte 
arbith  ar  medöu  ar  imtholtain  in 
da  mac,  ba  suan  algine  arabeitte 
in  mac  dedenach  ar  thrumme  in  na 
brithe  TBF.  p.  140,  3.3  (ar  imthol- 
tain in  da  mac  do  hreith  „at  the 
pleasure  of  having  hrought  forth 
two  sons"  On  the  Mann.  III  p.  221, 
hesser:  wegen  der  leichten  Gehurt 
der  zicei  Söhne);  iomtholtaiu  fj-ee, 
voluntary  O'B. 

imin-thormach  Vergrösse- 

rung,  Erhöhung.  —  PI.  Dat.  in 
fled  cona  imthörmaigib  ulib  FB.  13. 

imm-threuu^ud  M.  confirma- 
tio,  inculcatio  Z'^.  87(J. 

imiu-thromm  seh  r  scJnver;  very 


630 


impoim 


hearij  OB.;  imtromm  frimtecht 
sehr  schtver  heim  Gehen  FB.  37  Erj. 

—  Com  pur.  iinmtrommii  con  ciu- 
geun  do  charpat  cun  schtoersten  f/eht 
dein  Wagen  FB.  34  (imtruime  Eg.y^ 

iium-thuarcou  F.  (je (jenseiti- 
ges Aufreihen;  mutua  trihulaiio 
Z'^.  887;  Dat.  ind  immarslaide  ocus 
in  choidech  bis  foraib  oc  imthuar- 
cain  Ml.  16^,  7.  —  Praes.  PI.  3 
u)icl  Infinitiv  iinmos  tuaircet  co 
clos  fou  indsc  u-uile  gair  na  sciatli 
oconn  imtuargain  TB.  p.  182,  is; 
für  ima  tuarcat  doib  ibid.  p.  178,  20 
wäre  zu  erwarten:  imma  tüairc 
doib  (5.  Sg.,  unpersönlich).  —  Fii,t. 
Sg.  3.  unpersönlich  commatuaircfe 
doib  so  dass  sie  sich  gegenseitig 
zerreiben  tverden  FB.  6  (für  co 
u-imma  tuaircfe,  vgl.  6  5'.515,  Col.l). 

imm-thug-e  Bedeckung,  Be- 
kleidung. —  Sg.  Nom.  bed  im- 
thuge  düib-si  üi'ist  Gl.  zu  induite 
vos  dominum  Wb.  6^  (Z^.  640). 

imm-thuiuset  (5.  PL  Praes.), 
im  tren  tröm  thuinset  sie  schlagen 
sie  {die  Erde)  abwechselnd  stark 
schwer  FB.  53,  mit  Eg.  des  Vers- 
masses  wegen  immus  zu  lesen? 

iiiiin-thurus  M.  Expedition, 
Strapaze?  PI.  Nom.  imtliurusa 
imda  FB.  84  Eg.  (mithurussa  LU.). 

imm-thüs  1)  Führen,  Füh- 
rung, 2)  Schicksal,  Geschichte. 

—  Sg.  Dat.  1)  Crist  icca  him- 
tbüs  Gl  zit  Ily.  5,  83;  ciall  De 
domm  imthüs  Hij.  7,  28;  2)  „is  cet 
duit-siu  tra"  ol  Ilaneu  ,,t'imthechta 
fein  ocus  imthus  na  hErend  do 
innisin  diin"  LU.  p.  Ib^,  17;  Acc. 
2)  cei-immtüs  cecha  hanma  FA. 
21  LBr.;  PI.  Nom.  2)  imthüsa 
„tidings-'  Beifr.  VIII  330,  adven- 
tures"  O'E.;  imthusa  hnmorro  Con- 
culaind  SC.  28  (.soviel  ids:  „was 
aber  C.  anlangt) ;  Acc.  2)  cet-imthüsa 
cecha  hanma  „the  first  adventurcs 
of  erenj  soul"  FA.  21  LU. 

iinmu  Nebenform  der  Praep. 
imm. 

imm-üullacli  sehr  übermüthig. 

—  Sg.  Nom.  äg  bäd  imuallacli 
SC.  29,  9. 

iinmuchii  s.  iimcliii. 


im-iiuicliad  gegenseitiges  Er- 
sticken, Erdrücken.  —  Praes. 
PL  3  immus  muchat  in  döiui  issin 
diiu  CO  n-apthatar  so  fir  dec  oco 
n-deicsin  TBE.  p.  138,  is. 

iiiimurcra,  imurcra  Gl.  zu  furail, 
wohl  nicht  verschieden  von  imm- 
forcraid. 

immurg'u  Goid.'^  p.  18,  4,  p.  20,  8, 
(Ml.  Carm.)? 

imiiadud  s.  imui-suädud. 

imned  N.  Leiden,  Drangsal; 
tribulatio  Z'^.  801.  —  Sg.  Nom. 
dorn  ru  malt  (Eg.)  a  n-imned  FB.  88 ; 
mör  oicc  ocus  imniuth  TE.  19  Eg. ; 
Gen.  vo  cees  side  möor  n-imnith 
Wb.  6c  (Z^.  17);  PL  Nom.  cid  na 
imneda  forodamar-sa  311.  22<i,  5 
(tribulationes  Z^.  226);  uilc  immda 
ocus  imnedai  mora  FA.  34  LBr. 

imoilii-estar  s.  iinin-folug-aim. 

imorr«  s.  immorro. 

iiiipäidach  versutus  SG.  60" 
{Z'^.  25),  s.  impöim,  impüth. 

iiupide  Bitte,  Fürbitte;  prag- 
er, Petition,  intercession  O'B.  — 
Dat.  ar  impidhe  at  the  request 
O'Don.  Gr.  p.  298;  Acc.  doratsat 
. .  impidi  fair  FB.  27;  tria  immpidi 
Adamnain  FA.  34  LBr.;  tria  im- 
pide  Nfem  Martain  „through  S.M.'s 
intercession"  SMctrt.  45. 

impöim  (für  imb-söim)  III  ich 
drehe  um,  kehre  um.  —  Praes. 
Sg.  3  impäid  immä  cuaird  aumand 
inna  pecthach  FA.  18;  immasöi  in 
Mac  n-O'c  (sie)  for  slict  FiiSimnaige 
f.  132,  14;  imsoi  cusna  hiiathaib 
FB.  67  {für  immasöi,  imsaig  Eg.); 
rauilinn  imsui  cach  (Gl.  zu  marc- 
muilinn)  molendinum  quod  circum 
reriit  eepius  Z'^.  25.  —  Praes.  sec. 
Sg.  3  imsoad  ina  crocend  es  wen- 
dete sich  um  in  seiner  Haut,  s. 
unter  dirgiud  cretti;  PL  3  imsöitis 
a  claidib  friu  ihre  Schiverter  iven- 
deten  sich  gegen  sie  SC.  2  (für 
imma  söitis).  —  Praet.  Sg.  3  no- 
chor  impo  din  friasi  co  maitin  TB. 
p.  178,  13.  —  Inf.  impüth  vertex 
SG.  60^,  impiid  az()0(p>/  ibid.  lOö^» 
(Z'^.  25);  Dat.  amuil  muilend  do 
impud  s.  unter  dirgiud  cretti;  Acc. 
tre  impuud  jier  anusiroplien  SG.  202^. 


631 


iiiiresau,  iiurisim'  x.  iiiibrcsau. 

iintlia,  iomtha  so,  in  like  man- 
ver,  i.  amhlaidh,  iiimtha  i.  ni  hi- 
naiid  lim  ü'l>on.  SappL;  itconnarc 
tra  an  ben  imtha  sin  aislingtho 
,,in  likc  wise"  Three  llom.p.  lUO,  19:  i 
nimtha  sou  „not  so  this"  TBF.  j 
p.  154.  2.  I 

^  in-,  iou-,  „when  prefixed  to  pas- 
■■  ■■  )  sice  participles ,  denotes  fitness  or 
aptness",  iudoanta  ,,fit  do  he  done", 
inmheasta  „to  he  thouf/ht  or  deemed'' 
{auch  prohuhle'^,  galar  inleighis  „a 
eurahle  diseuse"  O'Don.  Gr.  p.  274. 

1.  iu  Praep.  s.  i,  i  11-. 
-  2.  iii  FrcKjepartücel,  lat.  -ne, 
niim,  vor  Voculen  inn,  vor  Lahi- 
alen  in  der  alten  Sprache  im- 
Z'^.  747;  in  der  spätem  Sprache  j 
an  „ivhether"  O'Don.  Gr.  p.  158 
(an  g-ceilir  dost  thoit  conceah.  — 
In  der  directen  Frage:  in  raga-so  i 
lini-sa  icillst  du  mit  mir  gehen? 
TE.  13;  SC.  16:  TE.  iVr.  p.  132,  22: 
iu  ro  berbais  in  saill  p.  41,  12;  in 
fir  .  .  tusso  do  raind  nammuicce  ist 
es  wahr  ScM.  15;  p.  144,  19;  in 
döig  bat  dorn  eligud-sa  6n  SC.  7;  46: 
in  cmnce  in  taige  duit  ale  FB.  92? 
inn  e  seo  Munremur  ist  das  nicht 
31.?  ScM.  12;  inn  i  so  do  treb-sae  I 
TE.  16;  atbert  rim  ,.in  raga  lim" 
SC.  33,  6;  32.  —  In  der  in  direc- 
ten Frage:  ro  fiarfuigh  sc«ula  di, 
an  füaratar  TE.  19;  co  finnad,  in 
uait-siu  ro  siacht  fis  dö  SC.  32: 
doairfenus  doib  das  im-bed  com- 
rorcon  and  Wh.  18<i;  ro  lad  roga 
döib..,diis  in  bad  tecb  for  letb 
dobertha  do  cach  fir  dib  FB.  54; 
duecastar  düs  iu  etar  Tir.  3:  düs 
in  fugebtäis  FA.  30;  SC.  21.  — 
Mit  angefügtem  oiclitischen  Pro- 
nomen [Fron.  infixKin):  inam  bia-sa 
eritne  mihi  TE.  5  Fg.;  innut  tar- 
fäs  ni  ist  dir  etwas  erschienen? 
LU.  p.  113a,  13  (Siah.  Coneul); 
inab  tesfa-si  p.  144,  19;  c eist  inn- 
dathguitae  iciirdest  du  sie  erkennen  ? 
ibid.  21.  —  Vereinzelt  hi  forgabur 
ScM.  8  H. 

3.  in,  lud,  in  t-,  a  n-  Artikel  der, 
die,  das  Z'^.2lO:  lautete  ursprüng- 
lich   mit  s   an,    das    sich   im  Dat. 


und  Acc.  in  der  Verbindung  mit 
consotiinih'-cji  (nishdilftulru  Vrä])o- 
silioinii  irl'i/liiii  liiii,  /•,'/(/  Kamen, 
ron  drill  rill  (iriirlir  ahhiingt,  hat 
in  der  Pegel  den  Artikel  nicht, 
Ausnahmen  siyid  äusserst  selten: 
issa  sudiu  na  fari,  isin  sudi  fari 
FB.  83.  Der  Artikel  mit  den  De- 
monstrativpartikeln sa,  se,  so,  sin  u.  a. 
hinter  dem  Nomen  ist  zugleich  das 
irische  Demon.siratirjironomen.  Im 
Irischen  .steht  der  bcsfiunntc  Artikel 
anstatt  des  uuhcMinnidcn ,  tvenn 
ein  bestimmtes  Iii'liriiluum.  gemeint 
ist  (vgl  lat.  (jniilam  ,  z.  B.  airm  i 
fuirsitis  in  torcc  wo  sie  einen  Eher 
finden  würden  Tir.  13;  port  hi  fu- 
irsitis in  n-elit  ibid.;  co  n-acca  in 
sciülfer  mör  ina  docbum  da  sah  er 
einen  grossen  Kerl  auf  sich  zukom- 
men FB.  37;  p.  131,  i4  u.  ö.  — 
Die  spätere  Form  für  in,  ind  ist 
an  in  allen  Geschlechtern.  — 

Singular,  Nominativ  Mascu- 
linum,  vor  Vocalen:  in  t-aingel,  iu 
t-aithech,  in  t-apstal,  in  t-anad,  in 
t-ara,  in  t-Echaid,  in  t-enamar,  iu 
t-enlorg,  iu  t-imcosnom,  int-öcläech, 
in  t-oinfer,  in  t-oscur,  in  t-Uath,  in 
t-rtrcur,  an  ag  ScM.  7;  vor  allen 
Consonanten  in  ohne  irgend  eine 
Affection:  in  brithem,  in  bes,  iu 
dubcheö,  iugilla:  in  cach,  in  cath, 
in  techtaire,  in  triar;  iu  fer,  in 
scäl;  in  loeg,  in  lia,  in  liaig,  in 
macc,  iu  noeb,  in  ri;  vereinzelt  ind 
locg  Hy.  5,  76;  an  ri  TE  5  Fg., 
au  moltach  Sc3I.  22,  3.  —  Femi- 
ninum, vor  Vocalen:  ind  adaig,  ind 
adbur,  ind  anim,  ind  aradach,  ind 
ingeu,  ind  oUbrigach.  In  TE.  [Eg.) 
vereinzelt  inn  iugen.  in  ingiu  nelien 
ind  ingiu,  inn  ög  p.  40,  19;  vor  1, 
n  und  r:  ind  Lendabair,  ind  long 
FA.  2;  ind  noeb  {Hg.  5,  2,  22,  75\ 
ind  nöebduil  (41);.  ind  rigan;  vor  f: 
ind  fatsine,  ind  firog,  ind  fuithair- 
be,  ind  flaith ;  in  f ujl.  {Lg.  T);  vor  s :  ' 
iu  t-samaisc,  in  t-seiscd  bruiden, 
in  t-serc,  in  t-soilse,  iut-süiluS'cJf.ll 
Nominativ  anstatt  des  Acciisativs); 
vor  Tenues:  iu  chaillech,  in  chathir, 
iu  chomairchi,  iu  chonar,  inchroeb: 
ohne  Aspiration  m  «atliir,  iu  piau: 


632 


vor  den  vhrigen  ConsoniDiten:  in 
ben,  in  beist,  in  breth,  in  bö;  in 
dias;  in  grian,  in  gruad,  in  guidi, 
in  glend;  in  mathair,  in  muco,  in 
macrad;  vereinzelt  an  mörmuc 
ScM.  22;  in  flen  p.  144,  le;  is;  in 
pheist  FB.  85.  — 

Accusativ,  für  Masc.  und  Fem. 
gleichlautend;  verbunden  mit  Prä- 
positionen cossin  (cussin),  fön,  for- 
sin  (Hy.  1,  17 ;  FB.  77;  78),  for  in 
(22,  131,  2~);  frissin,  immon,  issin, 
iassin,  tarsin;  vor  Vocalen  und 
Medien  ist  der  Nasal  der  Accu.sativ- 
endung  geivahrt:  lasin  n-adabair, 
in  n-ael,  isin  n-aer,  in  n-aes,  in 
u-aingel,  isin  n-airdig,  isin  n-airicul, 
in  n-airm,  immon  n-all,  in  n-anmain, 
in  n-athaig,  isin  u-aurlaind,  in  n- 
eclais,  in  n-en,  in  n-eret,  cosin 
n-esair,  immön  n-imdai,  in  n-im- 
chossäit,  in  n-inad,  in  n-ingin,  in 
n-insi,  immon  n-oenfer,  in  n-osnaid, 
cosin  n-üair,  frisin  n-üaitni;  verein- 
zelt iniman  aidchi  p.  811,  28;  fris- 
sind  imorchor  n-isin  p.  145,  9;  in 
ingen  CG.  6  Fg.;  in  ord  p.  39,  13; 
in  ingair  is;  vor  Medien:  riasin 
m-bantrocht,  isin  *m-bruidin,  in  m- 
bith,  in  n-gai,  frissin  n-groin,  vor  d 
ist  das  n  ivcggelassen:  in  dig  SC.  48; 
in  dornen  n-dron  SC.  29,  14;  laissin 
druid  TF.  18  Fg.:  ohcJi  in  garniain 
H)j.  5,  74;  in  hrinthardiaih  FB.  21; 
vor  allen  übrigen  Consonaiiten  in : 
in  caillig,  tarsin  catbraig,  in  cath, 
in  coin,  in  Patraicc  n-aile,  in  popul, 
imön  peist  (FB.  86),  isin  tailm,  for 
in  teglach,  in  mnäi,  cussin  mördail, 
in  laid,  frisin  liic,  in  roth,  in  rig, 
cosin  fer,  in  fled,  lasin  suidi  n- 
grianda,  fön  samail  sin,  fön  saith 
sin,  in  sligid  u.  a.  m.  Vereinzelt 
triasan  sencas  {ScM.  22).  — 

Nominativ  und  Accusativ  des 
Neutrum  a  n- ;  verbunden  mit  Prä- 
positionen: cossa  (cus),  fo  a,  immä, 
issa,  lassa  n-.  Vor  Vocalen:  a  n-aill 
ScM.  \-  SC.b;  a  n-am  CC.  6  LU.; 
a  n-ed  FB.  18;  19;  a  n-imned  88; 
fo  a  n-innas  18;  84;  fön  innas 
ScM.  9;  FB.  60;  83;  a  n-oenfecbt 
TF.  10,  20  Fg.;  a  n-öenach  SC.  3; 
a  n-öl  Hy.  5,  85;  vor  Medien:  lasa 


]   m-borrfad  FB.  44;  a  n-deilm  Ljj.  U 

a  n-dün   uli  FB.  25;   cosa  n-gein 

I  p.  131,  10;  vor  1,  m  und  r:    alleth 

I   n-aill   FB.  12;   14;   alleim   88;   al- 

lind  5'J;   ammaidm  ScM.   20;   am- 

j   miad  p.  130,  27;   ammninbecb  FB. 

I    10;    18;    isammag    49j   |>.    131,   14; 

:   arrigthecb  FB.  14;  25;  55;  arreim 

1   42;    ohne    Assimilation:    lasa    loim 

!  p.  131,  7;  fo  a  lind  SC.  7;  isa  mag 

j   FB.  47;  darsa  morlind  Lg.  18... 30; 

a  rigthech  n-uile  FB.  '^0;  62;  isa 

!   rigtbecb    79;    lasa    reim    44;    ani 

[haec  res)  s.  unter  ni;  vor  Tenues: 

a  curathmir  n-ugut  FB.  14;  immä 

j    curathmir  56;   88;   99;    a    comram 

'   sin  57?   a  cetna  idem  14;   a  tech 

TF.  9  LU.;  FB.  1;  2;  21;  25;  27; 

28;  54;  isa  tech  SC.  10;  16:   FB. 

20;  21;  25;  88;   91;   is  tech  ScM. 

j    15;    is    tir    SC.    35;    cus    trath    sa 

!   SC.  14;  FB.  88;  94;  vor  f  und  s: 

a  fecht  sa  ScM.  17;    TF.  14  LU. 

—   Acc.    Neuir.    des   Artikels    mit 

Dat.  des  Nomens:  issa  sudiu  FB.  83 

'   üsin  sudi  zöid.);  res  n-galur  Hp.  1 

I   Pref.;  is  taig  seo    ScM.   15;  istig 

p.   145,  6;   SC.  16;   33,  35-;  34,  15; 

isitig  p.  144,  10.     So  tvohl  auch  is 

1   tir  SC.  36.    Vgl.   isind  leith  araill 

I    FB.  28.   —   Masculine  oder  femi- 

1    nine  Form  des  Artikels  bei  ursprüng- 

1   liehen    Neutris:    in    t-ainm    (Acc.) 

1    ScM.   12;    inn  aium  p.   17,  24;    in 

ainm  33;  in  aim  FB.  70?  in  t-imm 

p.    40,    38;    fön    n-innas    FB.    31; 

!   ScM.   14;    in    ogom    Oss.   I  14;    in 

i   n-gein    CC.    6    Fg.;    in    leth    alle 

ScM.   5;    iarsin    linn    CC.   5   LU.; 

darsiu  morlinn  L(j.  18,  r,i,  Fg.^  in 

rigsudi    FA.    7;    ininu'u/     riithech 

FB.   25;    risin    re   sin  Jjg.    17;    in 

curadmir  s.  unter   curadmir;   cosin 

tres   nem  FA.   2;    lasa    reim    ocus 

lassan  m-borrfad  FB.  44  Fcf.;  in 

tech  Sc3I.  5;   SC.  33,  34:  FB.  29; 

issin  tech,   cossin  tech    IF.  9;  11 

Fg.;  in  ti'r  FA.  4;  in  tocbim  FB.  7; 

in  fecht  n-aile  Hy.  5,  g9;  FB.  88; 

in    oenfecht  Lg.    19j,  in   sceul   sin 

TF.  14  Fg.;  in'slJafrrJ?.  18  Fg.  — 

Genetiv,   Masc.  und  Neutr.,  vor 

Vocalen:  ind  aicnid,  ind  aingil,  ind 

airlig.   ind   anfir,   ind   aurtigc,    ind 


633 


erma,  iiul  etualaiiig.  iiid  i'iciiaiu; 
iiul  öir,  iiul  oprid,  iiid  ordiiide: 
spätere  Schreihiveisc  inn  eouin  CG. 
b  Ecj.,  iiiii  öentaige  SC.  33,  s,  in 
iiird  X).  39,  19;  vor  1  und  r:  ind 
lätliair,  ind  Icmme,  ind  liss,  ind 
löig,  ind  rig,  ind  ruanada;  verein- 
|.  zeit  in  locha  FB.  85,  in  rothclessa 
1  FB.  64,  in  rüisc  p.  40,  23;    vor  n: 

ind  niad,  ind  nonbair;  vor  f:  ind 
Fäidljnithe ,  ind  feoir,  in  fergoirt, 
ind  lir,  ind  fir,  ind  fid;  vor  s:  in 
t-sessirf  nimo,  in  t-sida,  in  t-siriti, 
in  t-slebe,  in  t-slüaig,  in  t-srotha, 
aber  in  scäith  FB.  81,  in  spirta 
ITij.  5,  90;  vor  c:  in  charpait,  in 
chathmilcd,  in  cheoil,  in  chöicid, 
in  choimded,  in  chon;  ohne  Be- 
seichnung  der  Aspiration:  in  cetail, 
in  ceoil,  in  curadmrre;  vor  b,  d,  g, 
m,  t:  in  bantrochta,  in  bid,  in 
brogo,  in  delmae,  in  druad,  in  dune, 
in  gninia,  in  maige,  in  raara,  in 
mossa,  in  muid,  in  talman,  in  teg- 
laig,  in  tige,  in  tiri,  in  tophnir,  in 
trir,  in  trüaig;  vereinzelt  inn  tigc 
p.  144,  14.  —  Femininum  inna: 
inna  fiatha  Hy.  2,  22 ;  inna  trintjite  42 ; 
inna  luinge  FA.  4;  inna  soilse  5; 
inna  catrach  13;  14;  inna  comrai- 
me  SC.  2 ;  inna  hamsiri  FB.  1 ; 
inna  flede  9;  inna  catbi-ach  83; 
inna  corma  %>.  311,  37;  vereinzelt 
ina  mna  p.  144,  is.  —  Sonst  immer 
na;  vor  Vocalen  erscheint  h,  aber 
nicht  immer:  na  haidchi  TE.  12 
^  LU.:  Lg.  17,  5o;  -F^.  81;  84;  85; 
inna    liamsiri   l'B.   1;    na    hecailsi 

FA.  25;    na   \ieniaitld  p.    144,   26; 
i^wa,  liEmna  i^^^_14j_na  hErend  SC. 

2;    41;    na   Iiesorgni    FB.    48;    na 

himda  SC.  24;  na  hingene  TE.  3; 

5  Eg.;   SC.  45;   na  aidcbi   TE.  12 

■i(~LU.;    na  Enina  Lg.   8;    na   imdai 

SlfLÄC.  10;  na  iugine  La.  7;   SC.  39; 

na  indse   15;    1,   m  und  r  tverden 

r  er  doppelt:  namraucci  ScM.  8;  15; 

•)^  ■5*^17 ;  nallongsi  Lg.   16j,  narrätha  _8_; 

ohne  Verdoppelung:  na  mncce  ScM. 

9;    10;   ra  mnä   SC.   20;    ina   mna 

p.  144,  18;  na  maitne  FB.  87;  na 

luinge  TE.  3;   inna  luinge  FA.  4; 

na  lubi  p.  130,  20:  na  rigna  TE.  6: 

FB.  Gl.      Andere      Consonanten 


werden  in  keiner  Weise  afficirt:  na 
biasta,  na  delba,  na  gaile,  na  ca- 
tlirach,  na  pene,  na  tröcairc,  na 
iiedc,  na  samna.   — 

Dativ,  oh)ic  Cuti  rsdiied  der  Ge- 
schlechter; )iiil  rnijiii.'^illonen:  ar 
in,  assin,  cossin,  din,  don,  fön,  for- 
sin  i,for  in\  iarsiu,  isbin  (sin),  ön, 
ocon,  resin  (riasin\  üasin.  Vor  Vo- 
calen: isind  abaind,  asind  aer,  isind 
aidchi,  isind  amsir,  forsind  aii'iniucb, 
dond  araid,  doud  atbesc,  dind  ech- 
fleisc,  fond  ecosc  (FB.  92),  dond 
Emir,  dind  enlaitb,  dond  Erinn, 
assiud  imdai,  ocoud  imdiburcud, 
dind  imguin,  dond  ingin,  dnnd  insi, 
dond  oenfargani,  isind  oenlö,  issin 
t-ossud,  isind  otruch,  ond  i'iair,  dind 
usciu.  Vereinzelt  don  ingen  TE.  5 
Eg.;  fon  egim  ScM.  11;  fön  alt 
cetna  FB.  8  {oder  Acc.?);  forsin 
immum  p.  40,  15;  vor  1  und  r: 
asind  lestur,  Lssind  lenith,  isind 
leith  araill  [FB.  58),  isind  lic,  as- 
sind  liss,  uasind  loch,  dind  lucht, 
asind  raind,  dond  rig,  issind  rig- 
thig,  dond  rigain,  riasind  roind; 
vereinzelt  iarsin  lind  CC.  5;  fön 
less  uile  Lg.  1 ;  assin  rigraith 
SC.  33,  ; 6 ;  don  rig  p.  17,  23;. vor  f: 
isind  faichthi,  iarsind  faidchc 
(Lg.  15),  dond  faire,  dond  farrci, 
isind  fergort,  dond  fir;  riasin  feiss 
Sc3I.  2;  vor  s:  resin  t-samfiiin, 
din  t-sid,  sin  t-sid,  issin  t-situ,  on 
t-sil,  forsin  t-sligid;  iarsin  t-sligi, 
ocon  t-slög,  forsin  t-.snecbtu,  isin 
t-sudi,  aber  don  scäl ;  rerrin  :clf  re- 
sin slüag  FB.  54;  bni  >bi-  uile  16: 
vor  Tenues:  fön  charput,  ocon 
chendail,  don  chetgabail,  issin  chet- 
na,  din  chloicb,  issin  chocrich,  isin 
choire,  don  choimdid.  don  chomram, 
don  cbrü,  isin  chuach,  don  pheist 
{s.  beist);  ohne  Aspiration  isin  car- 
put,  don  catb,  on  cathraig,  din 
claidräft,  assin  caillid,  asin  cluche- 
maig,  isin  Cräebrüaid,  forsin  cöiced 
uile;  forsin  purt;  ön  taib,  don 
techtaire,  don  tegluch,  asin  ten, 
con  tein,  don  Teti  Brie,  on  tig, 
asin  tig,  isin  tig,  don  tiprait,  on 
j  trath,  don  triur,  don  turus;  ror  b, 
\    d,  g,  m:  isin  lüth.  don  IJiliu,  cosin 


634 


brot;  isiii  domim,  issin  dun,  on 
gubu,  don  gillu,  diu  niac,  ou  mu- 
icc  7f.  s.  w.;  Vereinselt  iarsau  guba 
CC.  (j  Eg.  — 

Adverbieller  Casus  der  Zeit  und 
der  Modalität,  ohne  Präposition, 
a)  mit  Substantireii:  ind  adaig  sin 
FB.  63;  ind  ndai-  thüssech  83; 
^•^  ind  aidchi  sin  Lrj.  lU;  13;  SO.  27; 
FB.  72;  91;  in  oidchi  sin  T^.  12; 
18  £//.;  ind  inbuid  sin  SC.  21; 
FB.  15;  in  inbuid  sin  CC.  6  Fg.; 
ind  iunas  sin  FB.  82;  ind  i'iair  sin 

FA.  33.     So  auch   inn  aidchi  sin 
A"     i±M  ^^-  31;  inn  airet  sin  FA.  33; 

innuair  24;  28;  32;  inn  uraid  SC. 

■y  12;  13;  in-diu  (heute)  J^r/.  17,  19; 
ÄC.  14;  17;  32;  45,  3;  2^Ä  ^^2  rt.  ö.; 

A  cosindiu  -Lff,  12;  äC.  7 ;  =gusiuniud 
p.  140,  ästln^nocbt  i^.B.  16;  62; 
in   chetaidche  81;   in  cach  mi  J;£. 

X"  1Ij-.i7V  in  tres  adaig  FB.  67;  83; 
auch  in  tanV  b)  mit  Adjectiven,  in 
der  alten  Sprache  zur  Bildung  des 
Adverbs:  in  biucc  paulum,  ind  ut- 
mall  inordinate  Z'^.  608.  — 

Plural,  Nominativ  Masc,  vor 
Vocalen:  ind  apsit«?  FA.  2;  ind 
eöin  33;  SC.  5;  ind  errid  FB.  70; 
ind  öic  65;  vor  1  tmrZ  r:  ind  laith 

FB.  7;  15;  20;  70;  88;  ind  näim 
FA.  5;  34  (na  nöim  Br.)\  ind  ran- 
naire  FB.  14;  72;  vor  f:  ind  fir 
SC.  22;  i^.ß.  25;  29;  62;  75;  82; 
88;  ind  fiaich  SC.  35;  vor  s:  in 
t-sluaig  Hy.  5,  G2;  SC.  36;  F.B.  21: 
vor  anderen  Consonanten:  in  phecc- 
daig  FA.  29;  in  pecdaig  34;  in 
trenfir  FB.  7;  in  daim  Hij.  5,  53; 
vereinzelt:  inn  eoin  CC.  2  Fg.; 
p.  143,  9.  Auffallend:  ind  anmand 
-FJ.  31  (s.  anim  Seele).  —  Fem. 
na,  ohne  Veränderung  des  folgen- 
den Anlauts,  inna  nur  FB.  67 
(inna  geniti);  na  buidne,  na  lamae, 
na  mna,  na  piana,  na  tüatha. 
Diese    feminine    Form    gilt    schon 

,  altirisch  auch  für  das  Neutrum: 
%%  na  tri  dath  Lg.  7;  na  tigi  jyj  na 
hairechta  -F^.  6;  14;  na  comramaV 
Auch  für  das  Masculinum  häufiger 
na  als  ind,  in:  na  apstail,  na  hairm, 
na  lianeolaig,  na  druid,  na  heicb, 
aa    pecdaig,    na    rig,    na    rondairi, 


na  slüig,  na  srotha,  na  töisig 
u.  s.   w.  

Genetiv,  ohne  Unterschied  der 
Geschlechter,  inna  und  na  mit  nach- 
folgendem n.  Vor  Vocalen:  inna 
n-airecht  FA.  6;  inna  n-anniand  6; 
inna  n-arcaingel  20;  na  n-atairi 
FB.  13:  na  n-en  SC.  4;  7;  na 
n-iath  SC.  29,  10;  na  n-ingen  i). 
131,  22;  na  u-6cthigernd  FB.  6: 
vereinzelt  ina  n-en  p.  143,  7;  vor 
Medien:  inna  m-bo  Hy.  5,  32;  50; 
inna  m-han  FB.  29;  na  m-bacb- 
lacb  ScM.  12;  na  m-briathar  SC.  26: 
na  m-ban  FB.  16;  25;  42;  na 
n-dula  Hy.  1,  55;  na  u-gäi  FB.  15; 
vor  1,  m,  n,  r:  inno  loeg  Hij.  5,  50: 
naunseb  FA.  25;  inna  näem  31;  34: 
na  nöeb  Hy.  2,  eo;  na  mac  FA.  1; 
na  rig  FB.  6  iv.  s.  w.;  vor  Tenues: 
inna  clöcn  Hy.  2,  59;  inna  caurath 
FB.  56;  inna  ceöl  FA.  4;  inna 
pectacb  18;  na  cernd  oeus  na  com- 
ram  FB.  9;  na  treb  CC.  2  LU.: 
na  pecthach  u.  s.  tv.;  vor  f  tmd  s: 
inna  fer  FB.  16;  na  sciath,  na 
slüag  u.  s.  w.  Vereinzelt:  ina  n-en 
2J.  143,  7;  ina  ncäeb  FA.  4.  — 

Dativ,  ohne  UnterscJu'ed  der  Ge- 
schlechter, immer  util  I'nijtositionen 
verbunden:  ar  naili,  isnaili  (ass), 
cosnaib,  dinaib,  douaib,  forsnaib, 
isnaib  (i  u-),  oc  naib,  önaib  (üanaib) 
Z'^.  216,  aber  schon  in  LU.  {circa 
1100  p>.  Chr.)  ist  regelmässig  dafür 
die  Accusativform  eingedrungen: 
asna,  cosna  (cusna),  dona,  forsna, 
isna,  oc  na,  riasna,  z.  B.  dona  hai- 
gedaib,  asna  amsib,  cusna  claidbib, 
oc  na  clessaib,  dona  tri  coeciaib, 
forsna  feraib ,  dona  feraib ,  isna 
fledaib,  asna  fraigthib,  oc  na  im- 
ratib,  cusna  lesanmannaib,  riasna 
mnaib,  dona  naebaib,  dona  rigaib. 
Nur  selten  hat  LU.  die  alte  Dativ- 
form: isnuih  lüachrachaib  j:>.  114a,i7; 
hüaihslehibibid.i8{Siab.Concul.). — 

Accusativ,  ohne  Unterschied  der 
Geschlechter,  inna  und  na,  in  Ver- 
bindung mit  Präpositionen:  cusna, 
forsna  (for  na),  frisna,  im  na,  lasna, 
tarsna  (tar  na),  trisua :  inna  anmand 
FA.  18;  inna  noemu  5;  inna  randa 
SC.  11;  na  anmand;  forsna  clauna, 


635 


iiichin 


c'usna  (ledcnchu,  forsiia  ilorsi,  for 
na  dorsi  [>ScM.  18),  ua  heocho 
[ScM.  9),  ua  eocho  {FB.  3G;  39). 
im  na  beönu  SC.  4.  na  tiru,  na 
tiada,  na  liirchuriu,  na  mmi,  na 
muru.  na  pccdachu,  na  slüagu,  na 
tri  nöHboru,  na  tri  turcu,  tar  na 
teora  fnitliairbe,  na  hUlto.  Mit 
dem  Datir  des  Nomens:  eter  na 
hairichtaib,  frisna  döinib,  frisna 
rannairib,  frisna  taidbsib,  cusna 
genitib.  — 

Dical,  Nominatir  und  Äccusa- 
tir:  in  da  en  SC.  6;  in  da  fiach  35; 
in  da  mnäi  8;  ua  da  rig  33,  7;  na 
da  ech  FB.  45.  —  Genetiv:  in  da 
erred  dec  FB.  2;  p.  310,  2;  na  da 
bau  aili  FB.  25. 

iua  für  iuna.  Gen.  Sg.  F.  oder 
Gen.  PI.  des  Artikels,  oder  Fraep. 
i  n-  mit  Fron.  Poss.  oder  Compa- 
ratirpartikel  für  inda. 

ina  u-  FB.  28  s.  iuua. 
;  iuad  31.  Ort,  Platz,  Stelle; 
inadh  locus  Ir.  Gl.  516.  —  Sg. 
Nom.  atä  inad  a  da  traiged  isind 
lic  FB.  88;  Gen.  is  aun  böi  clam 
oc  cuiuchirf  inaid  fair,  ocus  ni  robi 
inad  fäs  itir  anu  Three  Rom.  p.  16, 14; 
d'fir  th'iuaid  „to  thy  successor"  Fei. 
p.  CI  1 ;  fodord  oc  lucht  bar  n-inaid 
dogress  ibid.  p.  C  29  („they  who 
take  yoiir  place")\  Bat.  inu  inud 
aile  p.  132,  17;  nir  theig .  .  assa 
inud  er  icich  niclit  von  seinem 
Platze  FB.  57 ;  doronsat . .  comarli 
a  hoeu-inud  im  comuaill  .  .  in  trir 
■  curad  sin  FB.  42  [vgl.  d'öen-täib 
SC.  22);  Acc.  räuic  in  n-inad  cetua 
FB.  4U;  cosin  n-inadh  cetna  TF. 
12  Fg.:  in  tan  näd  fagbai  inad 
aile  FB.  92;  do  neoch  gebus  t'inud 
Three  Hom.  p.  32,  le;  PI.  Bat.  isna 
sostaib  ocus  isna  inadaib  FA.  6. 

iuailt  F.  Bienerin;  innilt  an- 
cilla  Ir.  Gl.  25;  cumal  no  inilt  GL 
zu  cacht  „hondmaid"  O'Bon.  Suppl. 
—  Nom.  a  binailt  „her  handmaid'' 
TB.  p.  176,  15;  iuailt  Etainiu  TF. 
15  Fg.;  Bat.  coua  hinailt  ibid. 

iuaim,  ind  inaim  so  zu  dieser 
Zeit  Ml.  16c,  5  1^2  747^);  inn  inaim 
Oss.  I  11. 

iuaitcet  s.  iu-otcLlm. 


iu-allaua,  an-allaiia  aforeti- 
me  Three  Hom.  Index;  in  tire  in 
ro  atrcbais  iuallana  iar  curp  Three 
Hom.  p.  94,  IS  {„hitherto");  illög  . . 
t'anumla  anallana  „in  rjuerdon  of 
thy  disobediencc  aforciime  ibid.  p. 
28,  21;  do  m»»t('r-siu  böi  i  u-gabud 
anallana  forsind  fairgi  ibid.p.  114, 12 
{„sovie  time  ago"  p.  140).  —  Vgl. 
alla,  an-all. 

inai*  Leibrock;  tunica  Ir.  Gl. 
29;  eoat,  mantle  O'R.  —  Sg.  No7n. 
inar  srölda  ^i_JLÖr— 2J;  iuar  co  -if- 
foph  a  tbona  im  sodain  FB.  37: 
cliab-inar  sröil  siricda  re  ebnes 
LU.  p.  81=1,  29  {s.  unter  filau);  Gen. 
cöirtus  hinair  imlibäir  LHy.  fo.  6" 
{„an  arrangement  of  a  rery  long 
tunic"  Goid:^  p.  65):  PI.  Acc.  ima 
n-inara  TB.  p.  182,  25. 

iuarach  tunicatus  Ir.  Gl.  597. 
inatliar    „boicels"    Corm.     Tr. 
p.  95. 

inbaicl,  iubuid  Zeit;  „ionbhuigb 
time  i.  e.  a  particular  period  of 
time  O'Bon.  Suppl.;  ind  inbaid  sin 
zu  dieser  Zeit,  damals  SC.  21;  Aid. 
Chonch.  5;  ind  inbuid  sin  FB.  15; 
CC.  6  E(j.\  cech  inbaid  allezeit 
Hy.  4,  8.  ■ 

iuber  ij/.  Mündung  eines 
Flusses, ^Bucht,  sehr  häufig  in 
Ortsnamen  {Inver);  inbir  „estuary" 
Corm.  Tr.  p.  24,  1.  —  Gen.  for 
brii    Inber    mara  p.    39.    11    {„the 

I    Straits  of  Gibraltar"  Stokes,  Fei. 

I   p.   XLVIIi,    zu    lesen   Inbir?    Bat. 

I   sind  inbiur  p.  131,  ü:  PI.  Acc.  tar 

'    iuberu  FB.  47. 

iubotlia,  foruar  inna  inbotha 
paravit  nuptias  Tiir.  Gl.  48. 

j       inl)otliaig:im  III  nuho.  —  Praes. 

I    Conj.  PI.  3  Bep.  dia  u-inbothigetar 

!  Wh.  29a,  2.  —  Inf.  Nom.  is  fnath 
n-eperta  in  t-inbodugiid  dou  men- 
main  SG.  137^  ^Z\  993). 

iubxidcaid,  trisin  fuar  inbudcaid 
Tur.  Gl.  48,  „throngh  the  praepa- 
ration  of  the  bridal"  Goid.^ p.  6, 

i    connuhii  Tur.  ed.  Nigra  p.  34. 
inbuid  s.  iubaid. 
iuchail»  s.  iiiccb. 

i       inchiiiii   Gehirn;   cerebrum  Ir. 

I    Gl.  747:   incbiud   brain   Corm.    Tr. 


63r, 


p.  95.  —  Sg.  Xom.  ba  l>cs  d'Ultail) 
ind  inbaid  sin  cach  curaid  no  marb- 
dais  ar  galaib  ocnfir  no  gata  a 
ii-inchiiid  assa  cendaib  ocus  com- 
moscta  acl  aii'tliib  cn  n-denad  liath- 
roite  cruade  dib  Aid.  Chonch.  5; 
Äcc.  nos  indlethar  Cet  incliind 
Mesgcdra  isin  täbaill  ibid.  4o. 

inehiiiiie  FB.  Gl  Nebenform  von 
inchinn. 

iiK'his  s.  nnter  cisal,  zu  lesen  la 
ail  in  chis  (ceas  darlincss,  grief, 
fear  (/K.)? 

iiiclili,  ina  läim  inchli  in  seiner 
linken  Hand  LU.  p.  79»,  ig. 

in-elilithe,  inchleithi  liidden, 
concealed  OJDon.  Suppl.;  ni  fitir 
idal  inna  inchlidi  Ml.  26  r  {pceulta 

"-^^S::!:^!^  ^^'  '  iuchoslg:  sicjnificat  Ml.  21^,  4, 
inchoisig  SG.  9a  (Z^.  430).  —  Praet. 
S().  3  inchoisecht  311.  16c,  10.  — 
Fut.  sec.  Sfj.  3  inchoissised  Ml.  118. 
—  Pass.  Praes.  Sy.  3  iuchoisecliar 
significatur  SG.  198a  {Z-\  982). 

inclirechaim  II  ich  tadele.  — 
Praef.  Sg.  3  is  ed  on  ro  inchrecli 
GvQgoir  im  Colunicille  Lat.  Hg. 
XI  Pref.  —  Inf.  Nom.  doroaclit 
in  t-inchrechad  sin  co  C-olumcillc 
Goid:^  p.  101,  40. 

inchrutli,  inchruth  noe  Gl.  zu 
aplustre,  i.  e.  apparattis  navis 
SG.  132'J  [Z-\  56);  annal  tegdais 
foratochar  degli  anechtair  ocns  is 
fäs  a  inchrud  ammedön  „and  its 
furniture  is  wanting  within"  Tur. 
Gl.  13. 

in-clanuaiiu  II  ich  pflanze 
ein.  —  Pass.  Praet.  Sg.  3  ind 
abis  mör  in  ro  inclannad  dligcd 
circuil  Gl.  zu  circulus  abyssi  magni 
LHy.  fo.  12b  ((yotVZ.2  p.  70). 

1.  ind  Ende,  Spitze;  a  head 
O'P.  —  Sg.  Nom.  cor  bo  chonair 
letartha  cach  u-ulind  ocus  cach 
n-ind  ocus  cach  n-aird  ocus  cach 
n-airciud  don  charpat  sin  LU.  p. 
7!)a,  21;  Dat.  Eriu  uli  0  ind  co 
fond  „fr 07)1  top  to  bottom"  Three 
Hom.  p.  44,  20;  ota  m'ind  gom 
bond  Kl.  Neub.  2  («  vertice  meo 
usque  ad  plantam  meam  Z'^.  955); 
Acc.   CO   ind  p.    132,  l'j;   PI.   Nom. 


ni  tharraid  acht  a  n-indai  „uoiigJit 
remained  save  their  sktdls"  Fei. 
p.  CVII;  enechgriss  i  n-innaib  an 
indfodla  Corm.  p.  19?  —  Vgl.  rind. 

2.  imi  i.  tenga  O'Hav.  p.  97. 

3.  ind  Artikel,  s.  iu. 

4.  ind,  in  {eine  Form  des  Arti- 
kels) bildet  Adverbia,  z.  B.  ind  lai- 
giu  minus  Z'^.  608. 

5.  ind  die  Praep.  i  n-  )n,it  Pron. 
suffixum. 

6.  lud  collerc  Form  der  Praep. 
i  n-;  ind  oirthir  Breg  „in  tlie  east 
of  Bregia"  Three  Hom.  p.  112,  23. 
Als  Adverb  verwendet  (vgl.  iun  Adr. 
in,  thercin  (fB);  co  tarut  bachaill 
I'su  dö  ind  Three  Hom.  p.  16,  in 
{dazu?  dabei?);  asbert  Tadg  co  ti- 
bred  brcitb  do  ind  CCn.  7  {hierin?); 
,,cid  fil  and''  ol  se  ,,acht  coiu  dot 
ithe  ind  Fei.  p.  CVI  („for  this"). 

inda  als  hinter  dem  Gomparativ, 
vgl.  tau ;  ionä  thayi  O'Don.  Gr.  p.llS; 
is  tressiu  cuma  inda  muir  Lg.  18,  39 ; 
—  3Iit  relativer  Verbalform:  inda 
as,  indaas,  indas  Z^.  716;  ba  mou 
he  indäs  ccc/t  cüibrend  p.  40,  13; 
ni  mö  dan  a  ein  frib .  .  indäs  na 
tucsaid  üadib  FB.  73  (oltas  Eg.); 
ba  huilli  inas  cec/i  blegun  p.  42,  g  ; 
Plur.  is  soiri  indate  idail  311.  34  r 
{Z^.  717);  ar  ni  mo  chäinit  na  däine 
he  iuät  na  hanmunda  aile  denn 
nicht  mehr  beweinen  ihn  die  3Ien- 
schen  als  die  übrigen  Geschöpfe 
Fei.  p    XL  38. 

indala  w-  der  eine  von  ziveie n ; 
UHUS  e  diwbus  Z'^.  359;  indala 
n-aiumm  dec  Corm.  p.  25  hia  {duo- 
decimum  nomen  Z'-.  309);  indala 
n-ai  brat  üaine  inipe  . .  alaili  brat 
corcra  SG.  8  {die  eine  von  ihnen  .  . 
die  andere);  no  slocad  indala  suil .  . 
do  teirged  indala  n-äi  immach 
ibid.  5;  dafür  später  indara  (an 
dara  O'Don.  Gr.  p.  123,  mit  Apo- 
cope  dara) :  indara  fecht . . in  facht 
n-aill  das  eine  3Ial .  .  das  andere 
3Ial  FA.  5;  Matha  ni«c  Alphin 
sui  ebraidi  indara  fer  dec  ro  thog 
I'su  na  muinterus  LU.  p.  32a,  ■> 
{der  zwölfte);  na  rig  .  .  isindarna 
leith  .  .  ind  rigna  . .  isind  leith  araill 
FB.  28  {für  isindara  n-ai?). 


iiidar 


G37 


(Icl 


iudav  limm  es  scheint  mir; 
iudar  la  Conall  es  schien  Conull 
FB.  »51  (indarla  oft  znsannncn  ge- 
schriehen);  indar  lais  81  (andar  iv/.!; 
Ül;  iudarra  Locgaire  FB.  64  fiir 
iudarläi;  andar  lea  bratt  mor  do 
tha^hairt  di  Three  Rom.  p.  100,  i-; 
audar  leis  is  ina  chotlad  boi  ibid. 
p.  102,  23;  andar  leo  ropo  beo  Her. 
Celt.  III  2)-  181. 

imliira,  iiularna  s.  iiidala. 

iud-arl)ae,  -arpae  N.  repulsa, 
repeJlere  Z-.  877.  —  Gen.  ba 
sab  iiidarba  clüeue  Hy.  2,  23?  Dat. 
dia  iiiuarba  asin  taig  Um  ans  dem 
Hause  :h  treiben  FB.  13;  Acc.  isa 
n-indarbae  Ml.  23c,  s. 

iiid-arl)euim  I  repello.  —  Im- 
perat.  Sg.  2  Inda  ärben  üaiun  „ex- 
pel  thou  them  from  us"  South.  47 '\ 

—  Conj.  {Fut.?)  Sg.  3  are  n-indarbe 
analchi  ood  ocus  a  pectha  ocus  ara 
tinola  soalchi  Cam.  (Z-\  1004).  — 
Perf.  ('?■)  Sg.  3  nachim  rindarpai-se 
Wh.  5a  [quod  non  me  repipulit 
ZK  877).  —  Praet.  Sg.  3  ro  indarb 
uadae  Three  Hom.  p.  14,  31;  ros 
indai'b  loscaind  ocus  nat/iracha  esti 
ibid.  p.  120,  29;  PI.  3  co  ro  inuarb- 
sat  LU.  p.  ii^,  19.  —  Pass.  Conj. 
(Fut.?)  Sg.  3  ar  nachit  rindarpither 
Wh.  5'J  (ne  sis  exheredatus  Z^.  8771 

—  Inf.  l)  indarbae;  2)  ro  triall  in 
tos  i.  Diarmait  indarpud  in  gerrain 
uad  Three  Hom.  p.  122,  8. 

ind-arggaiii  z e r h acke n  TBF. 
p.  148,  12,  s.  nnter  enbruthe. 

iudas  N.  status,  Jiabitus, 
eondicio  Z'^.  357;  droch-innas  s. 
unter  amnas.  —  Sg.  Xom.  ba  chöm- 
nart .  .  indas  in  gnima  sin  ocus  ind 
üdhur  dobretli  dö  denom  in  tigi 
FB.  2;  innas  ind  fir  SC.  23;  FB.  91; 
innas  ind  oprid  SC.  23;  Dat.  ind 
innas  sin  auf  diese  Weise  FB.  82; 
fond  innasin  Goid.^  p.  101,  sc;  Acc. 
ffj  a  n-innas  cetna  auf  dieselbe 
Weise  FB.  18;  84;  fo  n-innas  cetna 
SC.  16;  FB.  60;  fo  n-innasin  ««/' 
diese  Weise  ScM.  9;  fo  n-indas 
sin  p.  40,  33;  fon  n-innasin  ScM.  14; 
FB.  31:  fön  n-innas  cetna  FB.  31. 

—  Vgl.  cindas. 

iudbaid      lucrificatio,      Iti- 


crnm,  comtis  indbaid  i  u-iris 
Wh.  lO-i  ,Z\  802i. 

iudbas  -s.  iiidmass. 

iiidbecli,  indmecli  not  che  d  s. 
pniucern,  puiugcne. 

iudber,  inbir  a  spit,  a  sicewer 
Oh.  the  Mann.  III  Index;  comla 
ibair  aire  i  m-batär  tri  fcrtraigid 
dia  tiget,  ocus  da  drolam  i'araind 
esse  ocus  indber  iarind  ar  in  da 
drolam  sin  LU.  p.  19»,  17. 

1.  iude  i.  dluith,  ut  est  mesir  etach 
asa  inde  i.  asa  dli'is  O'Dav.  p.  97. 

2.  inde  i.  eachlaisc  no  bac  O'Dar. 
p.  99. 

3.  iude  s.  iime  a  bowel,  en- 
trail  OB.;  in  t-inne  iachtarach 
lien  Ir.  Gl.  1013.  —  PI.  Dat.  il- 
leith  rem  ballaib  ocus  illeth  rem 
indib  Güd.  Lor.  Gl.  148  zu  erga 
membra  erga  mea  viscera;  cusna 
hindib  ibid.  Gl.  227  zu  inginem 
cum  medullis;  Acc.  na  hinneda 
Gl.  zu  talias  Gild.  Lor.  Gl.  93. 

1.  inde  in  zwei  Theile?  son- 
nacb  umaide  tar  a  medon  ros  raud  in 
n-insi  inde  L  U.p. 23^5,  ii; ;  commemaid 
a  druim  inde  ibid.  p.  201',  jg. 

2.  iude  gestern;  iudhe  heri 
Z'^.  609;  s.  unter  glasreng;  ane  or 
ande  yesterday  O'Don.  Gr.  p.  264. 

indeb  N.  Gewinn.  —  Dat.  co 
m-betis  i  n-indiub  fochricce  dom-sa 
Wh.  lOd  (Z-^.  497);  Acc.  ni  riat  na 
dänu  diadi  ar  a  n-indeb  domunde 
nicht  sollen  sie  die  göttlichen  Gaben 
für  tveltlichen  Getvinn  geben  Wh. 
28s  2. 

indeetso,  für  ind  fect  so,  hac 
rice,  nunc  Z"-.  609. 

indeg-aid  hinter,  nach  FB.  62, 
s.  deg-aid. 

ind-eiricc  F.  impetus  in  ali- 
fjuem,  rindicta  Wh.  25^  (Z'K  877\ 

iudel,  iudell  Fertigmachen, 
Anspannen,  Jochen,  Zurich- 
tung, Werkzeug;  inneall  i.  cleas  (?) 
O'Dav.  p.  97,  s.  unter  gles.  —  Sg. 
Nom.  in  caur  ocus  in  catbmilid 
ocus  in  t-indell  clirö  bodba  fer 
talman  Cwc\x\\\aind  LU.  p.  79-,  29; 
mailli  do  cheim  ocus  t'innoU  FB.  34; 
Dat.  iar  n-indill  in  misceöil  Ms. 
M((t.  x>.  473,34;  Acc.  demon  daniair 


iiidelba 


638 


indlat 


indel  FcJ.  Febr.  IG  iGl  i.  ro  da- 
mair  a  iiulleath  di,  no  iudled  i. 
cengul  no  cuimrech).  —  F///.  iiullim. 

iudelba  i.  anmunda  altöri  na 
n-idal  sin  arinni  döforintis  („tliey 
carved"  Stokes)  inntib  i.  delba  in 
uile  no  adratis  Corm.  f.  25,  vgl. 
unter  ogum. 

iudemin  qnippe  Z'^.  609. 

iudcumi  imbecilles  Wh.  W'^ 
{Z-\  236\ 

iudeo  TE.  7  Ecj.,  8  Eg.? 

iiideöin ^Hifcos;  inneoin  an  anvil, 
a  block  of  stone  O'B.;  a  gridiron 
(TDon.  Snppl.;  „tlie  suppoii:ing 
fitone  of  a  mül"  Corm.  Tr.  p.  130  (i). 
—  Gen.  land  dergöir  do  brondör 
briithi  dar  or  n-inneöinI/Z7.  j).79a,i2; 
CO  m-ba  samalta  ra  tetaib  örsnäid 
dar  or  n-indeona  fo  läim  suad  sain- 
cherda  Ber.  Celt.  III  jx  177;  Dat.  oc 
fuine  eise  for  indeoin  Corm.p>-  35,  4; 
in  cetlucht  ro  berbad  don  indeoin 
ibid.  5. 

in-derl)  in  c  er  tu  s  Z^.  860. 

indessid  Gl.  zu,  insederat  Ml. 
20a,  27  iZ'^.  445  irrthümlich  als 
Praes.  sec.  aufgeführt);  Pass.  Im- 
perat.  Sg.  3  indcster  lat  Corm. 
p.   36,   43. 

indethmiug'ud   s.    indithmig'im. 

indeurb,  Adr.  von  derb,  Gl.  zu 
inquam  Ml.  18^,  25. 

iudi  s.  inti. 

iiuliriid  s.  deod. 

indile  \)Vieh,  mAi\i\catÜeCorm. 
Tr.  p.   96;    2)  Suchen.    —    Nom. 

1)  ba  hilarda  a  indile  Fei.  p.  LXI  3G  ; 
a  indile  ocns  a  indmas  do  fodail 
do  bochtaib  TJiree  Hom.  p.  62,  33; 

2)  „Cissi  indili?"  or  Diarmait. 
.,Secht  lenti  cona  n-imdenmaib  ocus 
secht  n-delgi  öir  ocus  tri  minda  öir 
TB.  23.  176,  10;  Gen.  1)  cach  ernail 
indile  ibid.  p.  CLXXIX ;  do  thabairt 
s^t  ocus  indile  8cM.  2;  cothughadh 
na  n-indile  „feedinq  of  the  cattle" 
Corm.  Tr.  l.  c.  {Sench.  M.)\  Acc. 
1)  eter  diline  ocus  indile  FB.  83; 
getai  m'indmas  ocus  m'indile  Three 
Hom.  }'>■  64,  12. 

in-dii'ge      iniquitas     Wh.     4^ 
{Z^.  860). 
indiscd  s.  iniiisim. 


iiiditliem,  für  iiid-fethcm,  31  e- 
ditiren,  Betrachten,  Betrach- 
tung; meditation.  Corm.  Tr.  p.  96; 
innitheamh,  innfeithiumh  design, 
meditation  O'Don.  Suppl.  —  Sg. 
Nom.  indithem  dures  {zu  lesen  du- 
gres?  .9.  unter  indithmech)  ocus 
imradud  fria  thogais  Gl.  zu  semper 
.  .  ante  oculos  ejus  quem  circum- 
scribere  conatur  Ml.  28c,  14;  ro 
bui  indfctheam  feochair  calma  oc- 
cu  oc  lecud  a  marbtha  ar  Dia  Gl. 
zu  Fei.  Prol.  50;  Dat.  co  n-inni- 
them  leir  i  n-Dia  Hy.  7  Praef. 

inditlimech  den  Sinn  gerich- 
tet auf,  versenkt  in.  —  Sg. 
Nom.  a  menma  indfeithmech  dogres 
i  n-Dia  S3Iart.  42;  J.cc.  F.  indith- 
mich  Gl.  zu  post  atentam  .  .  curam 

311.    35c,    28. 

inditliiiiig-im  III  ich  betrachte; 
I  meditate  Goid.^  p.  53.  —  Praes. 
sec.  PI.  3  CO  ro  fegtäis  ocus  co  ro 
innithmigtis  FA.  2.  —  Inf.  Nom. 
inniVamigud  inna  luinge  FA.  4 
(indethmiug?(fZ  LBr.)\  Acc.  innitb- 
migud  inna  soilse  ihid.  5  (indetb- 
miiigud  LBr.). 

indiu  heute,  s.  4.  dia  Taq. 

indiut  FB.  47? 

iiidlacli  Spaltung,  Unter- 
brechung; Acc.  cen  nach  n-indlach 
sine  ulla  interreptione  {sie)  311.  32  •'i,  1 
(Z^.  877).  —  Vgl.  indlung. 

iiidladaim  (?)  ich  wasche.  — 
Praes.  sec.  Sg.  3  conid  he  fen  no  benad 
a  n-iallac7(rrtnda  dia  manchr/(7>  ocus 
no  innlad  doib  Three  Jlom.  p.  122, 17. 
—  Pract.  Sq.  1  d'ionnlas  mo  Mmha 
Torr.  Dh.  p.  180. 

iiidlaith,  lene  fo  dergindlaith 
oir  impe  TB.  p.  174,  6  („«  lene 
intericoven  ivith  red  gold  npon  her"), 
vgl.  leni  gel-chulpatach  immi  co 
n-derginluth  intlase  LU.  p.  1131',  7 
{Siab.  Concul.,  ,,toith  a  flashing  red 
horder"). 

indlat  Waschen;  indlat  diu,  ar 
is  ind  don  choiss  a  ti-aig  et  a  lo- 
tione  dicitur  Corm.  p.  29  mät 
{diese  Etymologie  beruht  auf  einem 
Worte  lat  Fuss,  vgl.  Corm.  Tr. 
p.  119  mät,  ^md  ist  im  Gegensatz 
zu  indmsLt „handwashing"  erfunden); 


iiidle 


639 


Waschen  der  Hände  und  Fasse 
ibid.  x>.  20  fothrngiul.  —  Bat.  do 
iiilut  a  läm  SC.  3(j;  laitlie  u-antl 
atraig  deud  aidchc  do  inlut  doiul 
abaind;  is  he  tan  dolluid  sön  ocus 
a  hinailt  do  indliit  TBF.  p.  144,  i; 
oc  iiidlut  Licant.  SG.  (Z-.  949);  oc 
indlat  a  läm  ind  äth  Corm.  Tr.  ]>.  XII. 

iiulle  s.  intle. 

iiidli,  teora  leth-indli  Tir.  4 
(„fhree  half-indles") '? 

iii-dlig-ed  illegality,  an  ille- 
yul  act  O'Don.  Suppl.,  Gl.  m 
ecomnart.  —  Gen.  do  fiur  indligid 
]Vb.  3e  {Z-\  860);  Acc.LHy.  Amr.2^i. 

iudlim  ich  mache  fertig,  be- 
reite, spanne  an.  —  Praes.  Sg.3 
Dep.  nos  indlethar  Cet  inchind 
Mesgedra  isin  täbaill  Aid.  Chonch.  io 
(„C.  adjusted  M.'s  brain  in  his 
sling") ;  PI.  3  innlit .  .  noi  gcairptiii 
p.  143,  7  {so  auch  zu  lesen p.  136,  20). 

—  Imperat.  Sg.  2  indel  diin  in 
carpat  SG.  6;  indill  FB.  43.  — 
Pruet.  Sg.  3  indlis  SC.  6;  F.B.  43. 

—  Pass.  Imper.  Sg.  3  iiulillter  do 
charpat  FB.  34;  PI.  3  inliter  teora 
dabcha  üarusci  SC.  36.  —  Praet. 
Sg.  3  ro  inled  a  charpat  FB.  36 
U'o  hinüled  Fg.);  ro  inled  a  carpatt 
for  na  echü  Goid.'^  p.  88  {Vit. 
Trip.)  =  Ms.  Mat.  p.  606.  —  Part. 
PI.  Nom.  derguda  indlithi  FB.  53. 

—  Itif.  ind  eil. 
iudliuech   linirt,   eine  Bildung 

ivie  ingalair?  huas  mo  lebrän  ind- 
linech  SG.  203  (ZI  953),  supier 
meo  libello  interseripto  Stolces, 
Beitr.  VIII  320. 

iiulliss,  a  n-indliss  araile  fir 
maith  „in  the  hall  of  a  certain 
pnuVhomme"  SMart.  30. 

iiidloI)or  schwach,der  Schioa- 
che,  Kranke,  nach  Stokes  Rem." 
p.  69  zn  lesen  für  imiobor  in  der   ' 
Gl.  zu  Hg.  2,  29. 

iiidlol)re  F.  Schwäche;  Bat. 
böi  a  n-indlubra  galair  „in  ivealc- 
ness  of  disease"  Three  Hom.  p.  58,  22. 

indlungr  I  findo  SG.   15^  {Z^. 
428).  —    Pass.    Praes.   sec.  PI.  3 
indloingtis     Gl.     zu     disecahantur 
LArd.  175,  b.  1  {Ir.  Gl.  p.  166).  —    I 
Vgl.  indlach,   as-dloing  {S.  486,-1).    | 


indmaid,  dogni  iarum  brodmuc 
dia  muic.  indmaid  a  lama,  luid  on 
teni  TB.  p.  178,  2  {„washed  his 
hands").    Vgl.  indmat. 

iiidiiiass  Reichthvm,  Schatz; 
indmaiss  (innmus  B)  „vetdth"  Corm. 
Tr.  p.  92;  indbas  Gl.  zu  dibad 
Hy.  5,  22.  —  Sg.  Nom.  a  indile 
ocus  a  indmas  Three  Hom.  p.  62,  33; 
Bat.  ar  indbas  Gl.  zu  ar  dibad 
Hy.  5,  g;  ar  feb  ocus  innbas 
2).  142,  1;  Acc.  iadais  a  tech  fair 
fen  ocus  for  a  uli  indmas  Three 
Hom.  p.  18,  26:  ibid.  p.  CA,  12 
{s.  indile^;  PI.  Nom.  iumnsa  di- 
vitiae  Ir.  Gl.  333;  Bat.  dona  ind- 
masaib  FA.  25  ihindmusaib  LBr.)\ 
Mamon  diu  ainm  in  demain  is  air- 
chindech  ior  indmassaib  in  t-ssegail 
SMart.  6. 

iudiiiat  handwashing  Corm. 
Tr.  p.  109  mat ;  ind  na  lam  negar  and 
ibid.  p.  119  mat.  —  Bat.  co  tanic 
Cred  d'indmad  a  läm  don  tiprait 
Fei  p.  LXXXIX  19.  -  Vgl.  indmaid.         , 

inditaidim  expecto. —  Imperat.     \_  7( 
Sg.   3  indnadad   cäch   a   chele   Gl. 
zu  invicem  exx^ectate  Wb.  lld  {Z^. 
443>.  —  Inf.  indnide. 
I       indiisp,     focheird     hich    n-erred 
!   n-indnje  FB.  51,  p.  310,  42? 
I       iuduaig-id  SC.  28  mit  H  zu  lesen 
iudsaigid,  s.  insaigld. 

indnide  expectatio  Z-.  877.  — 
Bat.  iarsind  indnidiu  Wb.  23'J. 

ind-ocbal  F.  qloria;  Gen.  äiri- 
tiu  indocbäle  Wb.  4b  (Z*.  242). 

indossa  jetzt  SC.  14;  innösa 
Goid.^  p.  94.  23  {LHy.);  innossa 
ScM.  12  (anosa  H);  TE.  12  LU.: 
indosa  Gl.  zu  nuneuhi  SG.  14^  {Z'^. 
747);  innossai  notv  Fei.  p.  GL  VI  9. 

indra  i.  iumaire  (imaire)  O'Bav. 
p._97,  98  {i:gl.  ibid.  p.  166);  noi 
n-indrada  ibid.  p.  97  imresc. 

indrsiig-ne  detrimentum  Wb. 
16b  ,z-\  491). 

ind-rid  Einfallen,  Einfall; 
innrudh  i.  org«m  O'Bav.  p.  99.  — 
-S*^.  Gen.  ind  indrid  naimtidi  Gl. 
zu  propter  adsiduos  hostilis  vasta- 
tionis  incursus  Ml.  27=1,  1;  Bat. 
tancatar  barbardhu  do  indrud  Franc ' 
SMart.  13. 


ind-riutli 


640 


iiul-riutli  I  ich  falle  ein, 
greife  an,  vgl  Wi.  Gr.  S.  72.  — 
Praes.  Sg.  3  iiireith  adgreditur 
Ml.  lO*!,  13;  inreitli  Gl.  zu  vastan- 
tem  Ml  48'i.  -  Fut.  see.  PI.  3 
inrestais  Gl.  zu  invadere  nitehantur 
Ml.  37<i.  —  Part.  Nom.  amban- 
indrisse  Gl.  zu  invasso  iinperio 
Ml.  18c,  u;  PI.  Nom.  ind  indirsi 
rastaii  Ml.  GT-i  i^Z/K  1096).  —  Inf 
iiidrid. 

iiulsma  .s.  iusma. 

iiultuis'tlier  s.  iu-tuig-im. 

iiul-uaiad  incurri,  vgl.  couhu- 
alai,  conruale.  —  8g.  1  inrualad 
Gl.  zu  offendi  Ml.  20  r;  PI.  3  ni 
nad  rindualdatar  acht  iuriialdatar 
Gl.  zu  justi  qui  de  vifae  periculo 
non  niliil  trepidationis  ineurrerent 
Ml.  241^,  11  {non  nihil  bedeutet 
nicht  etwa  non  inciirrerunt, 
sondern  positiv  incurrerunt). 

iiululbroig'  p.  140,  19,  p.  145,  i4? 

iudus,  cid  ar  indus  CC.  3  LU.? 

indusa  TE.  7  Eg.? 

iiulusiii  Gl.  zu  CO  Ml.  52  r  (Z^  609). 

iiiecli  s.  enech;  der  Bat.  PI. 
häufig  in  adverMellen  Ausdrücken: 
i  u-ioncliaibh  duiiie  for  a  person's 
salce  O'Don.  Suptpl.,  a  hinchaibh  a 
bh-fer  on  accouut  oftheir  hushands 
ibid.;  de  inchaib  na  u-atairi  FB.  13; 
for  a  inchaib  „on  his  protection" 
Goid.'^  p.  67  (LHy.),  vgl.  inchaibh 
Xwotection,  entreaiy  O'B.;  6s  inchaib 
martra  nannäeb  FA.  25  {„in  pres- 
cence  of  the  Saints'  relics"). 

ineclitair  s.  au-echtair. 

iued  SC.  36  {„so  that  they  found 
no  place  for  them"  O'C.,  inad 
Platz,  im  Ms.  ied)? 

infeiti,  bä,  infeiti  Gl.  zu  quibus 
studiis  vita  rapacium  divitum  esset 
intenta  Ml.  28c,  17. 

in-flllim,  inrufiU  implicuit 
Ml.  33c,  II. 

1.  iug-,  ising  FB.  20  {„hardhj" 
On  the  Mann.  III  p.  20)  ? 

2.  iug',  as  cach  ing  „from  every 
peril".  Hy.  1,  y,  vgl.  iug  force,  a 
stir,  peril  O'B. 

ing-a  Nagel,  Kralle.  —  Sg. 
Nom:  und  Acc.  inga  mor  bui  fuirri 
amal   in^iii    clion  Fei.  p.  LXXVII; 


Sg.  Gen.  croa  iugeu  Gl.  zu  ungula 
SG.  46'';  I>at.  do  ingiii  ad  unguem 
SG.  217a;  PI,  j\7om.  iugni  TE.  4 
Eg. ;  no  tesctha  a  folt  ocus  a  ingne 
cecha  dardain  chaplaite  Fei.  p. 
CLXXI;  Gen.  secht  meöir  cechtar 
a  da  läm  co  n-gabäil  ingni  sebaic 
forgabäil  ingne  griüin  ar  cach  n-äi 
fo  leith  düb  sin  LU.  p.  SU,  21; 
Dat.  dona  dec  n-ingnib  Gild.  Lor. 
Gl.    198;    Acc.   ni    chorcn    ni'ingue 

in-gabsiil  r ep rehe n s i 0  Z'^.  878 ; 
ingeb-sa  Gl.  zu  comprehendam 
sapientes  in  astutia  ipsorum  Wb.  8*1 
{Z'^.  452);  niü  incebthar  non  re- 
prehendemur  Wb.  15''  (Z^  878, 
aus  ind-gebthar). 

ingaire  Hüten.  —  Sg.  Nom.  ro 
herbad  do  ingaire  mucc  Three  Hom. 
p.  10,  27;  Gen.  nip-sa  cau-sa  in- 
gaire gamna  ba-sa  chäusa  ingaire 
Emnaif/.  p.  114>i,  2ü  {Siab.  Conc.)-., 
ainm  aiugil  ingaire  in  t-srotha  sin 
FA.  16;  Dat.  oc  ingariu  chäerech 
TBE.  p.  154,  15;  00  ingaire  chäe- 
rech jj.  42,  34;  Three  Hom.  p.  6,  26. 

iiig-airim  ich  hüte.  —  Praet. 
Sg.  3  ro  iugair  Gl-  zu  argairt 
Hy.  5,  33. 

iugalair  Icranh,  eine  Bildung 
ivie  indlinecli?  -Sq.  Acc.  in  fer  n- 
ingalair  TE.  12  Eg. 

ing-auta  s.  in-g-uath. 

iug'antach  wunderbar.  —  PI. 
Nom.  tuaghmilu  ingantaclui  TE. 
3  Eg. 

iugar  =  ^ait,  ancora;  ingor  Wb. 
34a  (^2.  1070);  Goid.^  p.  57.  — 
Sg.  Acc.  CO  ro  laiset  sis  a  n-ingir 
p.  39,  16;  in  ingair  ibid.  la;  mit 
einer  lat.  Endung  ingcornm  ibid.  21. 

ingas  SC.  10 '„debility"  O'C? 

iii-gellaim  II  icJi  verspreche, 
vgl.  CDon.  Suppl.  —  Praes.  Sg.  3 
nad  ingella  s.  unier  1.  laith. 

ing-eu  F.  Mädchen,  Tochter;  Ir. 
Gl.  290,  291;  filia  Z\  241,  877; 
inghean  a  daiighter  O'B.  —  Sg. 
Nom.  ingen  Mädchen  Hy.  5,  43; 
Ly-  5;  6;  SC.  33,  25 ;  ind  ingen  X-^ 
La.  5:  6:  CC.  6;  SC.  13;  18;  31;  sK 
32;  33,  29;  FB.  47;  in  ingen  TE. 
11   Fg.;    14;    ingen    I^tair    Tochter 


igeni-rtd 


641 


inii'htaracti 


TE.  3;  13;  20  Eg.;  p.  131,  s;  SC.  \ 
4;  17;  FB.  18;  23;  24;  7ü;  81)  u.  ö.; 
ind  ingeau  TE.  11  £//.;  ind  ingin 
10  Eg  \  in  iiigin  11  Eg.-.,  Gen.  na 
X"^  ingine  Xg.  7;  11;  lG;_mnä  wa  in- 
gine  TK^TjOU. ;  na  hinginc  p. 
41,  15;  ingini  jx  131,  13;  Dai.  0 
Faind  ingin  Aeda  Abrät  SC.  13; 
Acc.  in  n-iugin  SC.  47;  i'^'S.  G;  ni 
ruc  .  .  acht  mad  öen-ingin  {oder 
Nom.?)  TE.  20  Eg.;  im  Mugaiu 
ingin  Ecliach  FB.  12;  lasin  n-ingin 
SC.  32;  in  ingen  CC.  6  Fg.]  Voc. 
-^  a  ingen  Lg.  5,  u  äC.  46;  PI.  Nom. 
ingena  Aleda  Abrät  SC.  11,  2; 
34,  7;  37,  20;  na  ingena  p.  131,  22; 
a  n-ingena  macdacht  Sc31.  20; 
Gen.  coeca  ingen  f.  131,  n;  j?. 
140,  24 ;  p.  143, 1 ;  144 ;  Sa  45,  u ;  12 ; 
FB.  54;  i  n-endgai  noem-ingen 
Hij.  7,  15;  oc  deiscin  na  n-ingen 
p.  131,  21;  a  lennän  ban  ocus  in- 
gen FB.  11;  Bat.  di  ingenaib 
p.  131,  11;  cona  ingenaib  SC.  32; 
döib  an-ingeuaib  jy.  131,  13;  I>u. 
Nom.  di  ingin  Oss.  II  3. 

iug-eurad  F.  coli.  3fädchen- 
s  oll  aar,  die  Mädchen.  —  Sg. 
y^-Nom.  Lg.  IG;  Dat.  cona  hingen- 
ruid  ii.  144,  32;  J-Cc.  a  ingenraid 
n-ardmin  SC.  30,  5;  ro  geoguin  in 
n-ingenraith  LU.  p.  19^,  1. 

in-g'errtha  lacerandus,s.  gev- 
raim. 

iug\ausser;i.  acht  LU.p. 119^, st., 
Inge  SG.  25»;  ni  comul  fri  nech  ingi 
fria  rig  namma  p.  142,  10;  p.  145,  9. 

in-guäth,  in-g'usul  tmbekannt, 
ivunderhar;  N.  Wunder.  —  Sg. 
Nom.  is  alaiüd  is  ingnath  SC.  33,  27 ; 
is  adbul .  .  ocus  is  ingnad  fria  in- 
nisin  FA.  15;  bale  ingnad  ciar  bo 
gnäd  SC.  33,  1;  ar  is  ingnad  linn 
a  n-adciam  311.  IG^,  5  {insolens, 
mirum  Z'^.  860);  cid  ingnad  lat 
SC.  44,  ^\Acc.  etir  gnatb  ocus  in- 
gnath CC.  3  Eg. ;  deca  cach  ingnad 
SC.  30,  7;  PI.  Nom.  airechta  ec- 
samla  iuganta  FA.  4;  Dat.  do  lu- 
bib  .  .  iugantaib  i).  130,  2g;  dia 
hordaib  ecsamlaib  ocus  dia  ingan- 
taib  FA.  15. 

iii-giirüs  Ahivescnlieit,  das 
Gegentheil  von  gnäs;  ivant,  defect, 


ahsence  CDon.  Suppl.  —  Sg.  Nom. 
a  ingnais  1^.  18,  a;  ingnäis  do 
chcneoil  duit  coUaa  hecca  Fei.  p. 
CLXXXV  5;  Dat.  bith  i  n-ingnaiss 
do  mna  ohne  deine  Frau  zu  sein 
TE.  19  Fg.;  Acc.  ni  düthrais  a 
bitli-inuuais  ]\ri.  cnnii.  1  („thou 
tnmldsl  iinl  /nsli  ///.s  prvpetiud  ah- 
scnvc-   <i,„<l.~  i>.    JS,   Z-.   4GG). 

ing-iic  cogiiil  io:  I)<il.  huat  etar- 
cnu  i.  huat  iimiiii  <il.  r.it  cognitione 
inea  profundiura  inidlcxistiSfl.  27  r; 
Icir  ingnu  SP.  II  3. 

iug-ue,  ingni  s.  iiiga. 

iug-iiecli  mit  {langen)  Nägeln 
versehen;  ocus  me  mongach  in- 
gnech  crin  liath  nocht  trog  imne- 
dach  LU.  p.  15b,  39  (Tuan). 

iiigoistig-ther  Gl.  zu  inlaque- 
ari  .  .possit  311.  28*=,  16. 

1.  iiigor  s.  iiigar. 

2.  ing-or,  a  bas  bä  scel  n-ingir  „o 
sad  story"  Fei.  Dec.  21;  iar  cesad 
la  hingru  „after  suff'ering  loith  tor- 
ments"  Mai  23,  Gl.  i.  la  hingoru  i. 
cumga  i.  ba  hingor  frisin  corp  ro- 
chrabud  ocus  cesad  do  fulang;  iarna 
breith  sech  ingra  .,past  miseries"' 
Epd.  119. 

in-gTeimm  N.  Verfolgen,  Ver- 
folgung. —  Nom.  ciasu  erchride 
a  n-ingraim  311.  2&^,  12;  Dat.  oc 
ingrimmira  inna  cloen  Cam.  (.^^.269); 
Acc.  ni  fodniat  ingreimm  Wh.  20c ; 
PI.  Nom.  inna  fochaidi  ocus  inna 
ingramman  Gl.  zu  adversa  Ml. 
20^,  12  {Z'^.  269,  ingrammani  Asc). 

iu-g-reiinim  I  icJt,  verfolge.  — 
Praes.  Sg.  3  ingrennid  FA.  16 
LBr.  (ingrinnid  LU.);  PI.  3  innani 
ingrennat  inna  firianu  311.  2G<1,  12. 
—  Perf.  Sg.  3  in-ro-grainn  perse- 
cutus  Ml.  26^,  24;  iuroigrainn  ibid. 
26<i,  3.  —  Fut.  sec.  PL  3  co  in- 
griastais  ut  persequerentur  311.  38^ 
{Z'^.  10941.  —  Inf.  ingreimm. 

ing-resclie  inconstantia  Z^. 
811,  von  gressach. 

ingresgugud  continuatio  311. 
28b,  9. 

inichtarach  unten  befindlich, 
der   unterste.    —    Sg.    Nom.    in 
draic    inichtarach    FA.    20;     Gen. 
d'insaigid  iifirn  inichtaraig  21. 
41 


inid 


642 


inid  üid  LU.)  tibi  est  {sit?),  eine 
Verschmelzung  icie  1.  conid;  cot 
gairim  do  Maig  Meli  inid  ri  boadag 
bidsuthain  EC.  2;  SC.  10  steht  es  dem 
mä,dparallel:  wenn  der Manngesund 
ist . . ,  ivo  er  {nun)  krank  ist . .  ? 

iuidil  clandestinus  SG.  2221^ 
{Z'\  877). 

inill  tutus  Z\  769;  Gild.  Lor. 
Gl.  74  zu  tuta  pelta;  a  thigerna 
bi  at  luir[i]g  ro-ioill  ibid.  Gl.  147 
ziv  Domine  esto  lorica  tutissima; 
innill  Corm.  Tr.  p.  95;  Gl.  zii,  fi- 
dtis  ibid.  p.  n  fidb. 

inillig-ud,  in  n-inilligud  tuiti- 
onem  Ml.  19",  i4  {Z'\  769);  buand 
inuilliugud  {sie)  talmaidech  subita 
tutione  ibid.  öö\  i  {Z'l  1098). 

iuillius  tutela,  i  n-inillius  nem- 
tbremeta  no  nemtbroeta  zu  inpene- 
trabilis  tutela  Gild.  Lor.  Gl.  66; 
don  inillius  zu  adesto  tutamini 
ibid.  Gl.  140. 

iuis  F.  Insel.  —  öew.  Augustin 
Inseo  Biese,  Muchatöcc  Inse  Fäil 
Tir.  11;  coirm  inse  Fäil  2^.  133,  i; 
rig  Insi  Fer  Falga  FB.  89;  töeb 
na  indse  SC.  15;  Dat.  co  m-batar 
i  n-inis  mara  Lg.  13;  dund  insi 
SC.  17;  FB.  ^J^'Äcc.  secb  inis 
SC.  31,  12;  CO  rancatär  in  n-insi 
SC.  35;  tiagait  isin  n-insi  ibid.  15; 
PI.  Nom.  indsi  p.  190,  3i  LBr.\ 
Dat.  i  n-innsib  mara  Torrian  Hy. 
2,  11 ;  i  n-insib  FA.  27. 

iii-isel  demüthig;  Compar.  in- 
isle  „lowlier"  Three  Hom.p.  122,  i7. 

iii-leig-is  heilbar,  curable  O'B.; 
ro  chuir  gach  aon  do  bhi  inleigbis 
go  bäit  a  leigbiste  Torr.Dh.  p.  162,  i. 

iuliud,  intliud  {On  the  Mann. 
III  p.  92,  96  M.  ö'.),  vgl.  intlaide, 
iutlasse?  lene  fo  derg-inliud  imbi 
p.  131,  IG  „a  Shirt  interivoven  ivith 
thread  ofred  gold"  (,'?)  0)i  the  Mann. 
III  p.  162  {ähnlich  ibid.  p.  96  u.  ö.\ 
fo  derginnlitb  oir  TE.  3  jE</.;  leni 
..CO  n-derginliud  oir  p.  310,  34; 
leni  gelcbulpatacb  immi  co  n-derg- 
iulutb  intlase  LU.  p.  113'',  7  {Siab. 
Concul.,  „with  a  flashing  red  bor- 
der" [i])\  lene  fo  dergiudlaith  oir 
impe  TB.  p.  174,  g. 

iiunade  s.  madc. 


iumain  lieb;  dear,  beloved  Corm. 
Tr.  p.  95. . —  Sg.  Nom.  ro  päd  in- 
main  oenfer  La.  1\  SC.  11,  5;  : 
34,  6;  ind  firög  inmain  Hy.  4,  7; 
ro  böi  tan  rop  inmain  lim  SC.  45,  2; 
inmain  n-ainm  „beloved  the  name" 
SP.Y  7;  inmain  bertbän  ZlO,  17,  33  ff.j, 
PI.  Acc.  eter  du  gnathu  inmaini 
FC.  4.  —  Sunerl.  bä  inmainem  lais 
TE.  1  LU.;  anl'op  inmainib  Lg.  18.  g. 

iiimaine  F.  Zuneigiung.  —  Sg. 
Nom.  searc  agus  ionnmbuine  „love 
and  affection"  Torr.  Dhiarm.  p. 
202;  mo  sercc  ocus  m'inmaine  TE. 
9  Eg. ;  Dat.  dia  seirc  is  dia  inmu- 
ni  SC.  33,  2s;  Acc.  tucus  seircc 
ocus  inmaine  duit  TE.  5  Eg. 

iuiiiaisiiig'e  F.  parsimonia 
SG.  51-1. 

iumall,  ionmball  heaviness,  fati- 
gue  O'B.;  diar  laid  arnäp  inmall 
„that  their  be  not  sadness"  (?)  Fei. 
Prol.  323. 

iu-nialla  langsam?  tocbim  fos- 
sad  n-älaind  n-inmalla  FB.  20. 

inmedöuach  intestinus  Z"-.  877. 
—  Sg.  Nom.  a  betha  inmedonach 
ocus  a  airbert  bith  cech  latbi 
SMart.  42  {sein  inneres  Leben). 

inmedoiiaige  Inhalt?  Gen.  tu- 
icsin  n-inmedonaigi  na  scriptuire 
nöibe  p    170,  ig. 

inmesea  berauschend?  Mna 
inna  bimda  di  cholcthib  gelaib 
ocus  di  tlachtaib  etrochtaib,  dam- 
bruthe  da«  ocus  tinne  forsind  lär 
ocus  lestra  märb  co  n-deglind  in- 
mesea LU.  p.  23''',  3g;  PI.  Dat.  co 
lennaib  inmeseaib  FB.  79. 

1.  iu-mesta  glaubwürdig, 
IV ahr scheinlich;  inmheasda  com- 
mendable,  probable  O'B.  —  Sg. 
Nom.  is  möide  is  inmbeasta  firinne 
au  neithi  si  „this  tve  have  the  more 
reason  to  believe"  Keat.  p.  120,  12; 
ibid.  p.  164,  G. 

2.  iu-mesta,  ör  ba  hinmeasta  a 
n-easbada  ,/or  their  losses  werenot 
considerable"  O'Don.  Gr.p.W2. 

inii  s.  lud. 

iuua  s.  i  11-,  in,  na. 

inna  n-  für  Inda  a  n-?  roptar 
lia  ammairb  inna  m-beo  Oss.  I  s 
{vgl.   inda);   is    lia   tHrem   tra   ocus 


üb 


643 


aisneis  ina  m-hoi  di  dcamnaib  and 
chena  FB.  28. 

iniiaib  SC.  17,  5  (indaib  H.)l 

iuuaig-id  SC.  30  s.  iusaig-id. 

imidelldirgrhe  TE.  4  Eg.? 

1.  iime  Eingeweide;  a  bowel, 
entrail  O'B.;  in  t-inne  iachtarach 
lien  Ir.  Gl.  1013.  —  Acc.  ro  the- 
claim  inne  a  brond  ina  ucht  Ber. 
Celt.  III  p.  181;  PI.  Dat.  illeith 
rem  ballaib  ocus  illetli  rem  indib 
Gihl.  Lor.  Gl.  148  zu  erga  membrn 
erga  mea  viscera;  eusna  hindib 
ibid.  Gl.  227  zu  inginem  cum  me- 
dullis;  Acc.  na  hinneda  ibid.  Gl.  93 
zu  talias. 

2._iime  F.  sensus  Z'^.  247;  inne 
ind  febtad  SG.  28»  {sensus  qualitatis 
Z\  80D. 

3.  iinie,  tricha  cubat  inne  uasind 
loch  FB.  85? 

iiiiie,  iniii  s.  in  Fragepartikel 
und  e  Pronomen. 

inni  für  altir.  aui. 

innell  s.  iiulell. 

iiinill  s.  iiiill. 

iimissira,  indisim  ich  sage, 
erzähle-,  beschreibe.  —  Praes. 
Sg.  3  innisid  döib  FA.  33  (indisid 
LBr.);  rel.  innises  Gl.  zu  adfeit 
Hg.  2,  58;  zu  dodadecha  Hg.  5,  si; 
PI.  3  innisit  Gl.  zu  adrollat  FB.  71. 

—  Co)ij.  Sg.  1  Dep.  dia  n-innisiur 
Gl.  zu  Hg.  5,  37.  —  Imperat.  Sg.  2 
inniss  dam  TE.  9,  ii;  SC.  28.  — 
Praes.  sec.  Sg.  3  co  ro  innise«^ .  . 
focraice  nime  FA.  31  (indised  LBr.); 
ro  hinnisidh  a  scelu  do  TE.  14  Eg. 

—  Praet.  Sg.  3  ro  innis  dö  SC.  48  ; 
don  badbscel  ro  innis  o  chelib 
FB.  70;  PI.  1  ro  innisemdr  FA.  15 
(itchuadumar  LBr.).  —  Fut.  Sg.  3 
ni  innisfea  nech  FA.  d  LU.  —  tn 
der  spätem  Sprache  Fut.  Sg.  1 
inneösad  O'Don.  Gr.  p.  195;  Torr. 
Bh.  p.  5G.  —  Fut.  sec,  Sg.  3  ni 
indisfed  nech  FA.  9  LBr.  —  Pass. 
Praes.  Sg.  3  innistir  TE.  15;  ar 
is  ed  innister  Gl.  zu  Hg.  5,  i9.  — 
Praet.  Sg.  3  ro  hindissed  p.  41,  22. 

—  Inf.  do  innisin  FA.  33;  d'inni- 
sain  FA.  32  (do  indisi  LBr.);  d'in- 
nisin  ibid.;  ic  innisin  oibniusa  in 
t-sida   SC.  34;  Acc.   ni   ch»maic  .  . 


nech  .  .  innisin  inna  n-airecht  sin 
FA.  G  (^aisnes  LBr.);  is  adbul . . 
ocus  is  ingnad  fria  innisin  FA.  15 
(re  indisi  LBr.). 

inuithciu,  iiinithmig'ud  s.  indi- 
tlieiii,  indithmig'iiii. 

innocht  J-di;.  zur  Nacht,  heute 
Nacht;  hac  nocte  Z\  G09;  ScM. 
7;  15;  p.  145,  s;  FB.  IG;  17;  G2;  6G 
(anocht  Fg.);  90;  94  (anocht  Eg.); 
anocht  to-night  O'Don.  Gr.  p.  264. 

imiossa  s.  iiidossa. 

iiuiuud  Lg.  9,  ibid.  15? 

inoii,  inoiiii,  iniioii  tdem  Z^. 
353(e?>e>irf«s.  ednonoen  idem);  ionann 
equal,  alike  O'Ii.;  ba  inond  aithesc 
la  firu  hErend  TE.  2  LU.;  ni  hi- 
nund  comartha  tucsam  lind  F^.  73; 
is  inand  ön  ocus  .  .  est  idem  hoc 
atque  p.  169,  21;  170,  is;  inund 
p.  169,  29;  rop  inann  ocus  in  cetlä 
T'E.  13  Eg. ;  ond  inund  tuitim  eodem 
lapsu  LHy.  ll'j  {Goid:^  p.  68). 

iiiorcliug'ud  s.  iu-sorchug-ud. 

iuorgat  Gl.  zu  inruentium 
Ml.  44c. 

inotchim  ich  trete  ein.  — Praes. 
PI.  3  ar  nis  inaitcet  FA.  12  LBr. 
—  Fut.  PI.  1  inotsam  Gl.  zu  inire 
certamen  Ml.  16»,  le. 

inotaclit  Eintreten;  vgl.  Goid.^ 
p.  73.  —  Sg.  Gen.  dorus  inotachta 
in  chetramad  nime  FA.  17  (inno- 
tachta  LBr.);  Dat.  ic  a  airmirt 
dia  inottacht  FA.  22  LBr.  (tech- 
ta  thairis  LU);  ic  a  inottacht  ibid. 
(oc  ä  insaigid  LU.). 

in-riata  befahrbar,  vgl.  via,- 
daim.  —  Sg.  Nom.  connarb  inriata 
dö  in  chonar  FB.  3G. 

iuricc  ivürdig;  dignus  Z'^.  878; 
ionnraie  j)if re,  honest,  ivorthy  O'Don. 
Suppl.  —  Sg.  Nom.  indraic  sen 
Corm.  p.  30,  ig  {„that  is  fair"); 
PI.  Nom.  inricci  du  bäas  huili 
Wb.  ö*:.  —  Comparat.  inrice  fe- 
raib  side  SC.  31,  8. 

iiirualad  s.  ind-ualad. 

iurucus  M.  Würdigkeit;  dig- 
nitas  Z-'.  878.  —  Gen.  in  chiall 
fil  indib  is  ciall  inni-iccso  SG.  59i> 
{von  der  Bedeutung  des  Gerundivi). 

iiisa  fiir  ansa  in  ni    insa  nicht 
schwer  SP.  V  5,  s.  uiusa. 
41* 


^^ 


insaifjjkl 


G44 


imind 


iusaig-id  Ätif  suchen,  Besti- 
cken; ionnsaighidh  to  make  an 
incursion.  —  Sg.  Nom.  insaigid 
ocus  dula  CO  rigsuide  in  düleman 
FÄ.  15;  Dat.  d'insaigid  iffirn  FA.  21; 
in  airechta  TE.  15;  d'innaigid  Con- 
culaind  SC.  30 ;  oc  ä  insaigid  FA.  22. 

iiisaig-im  ich  suche  auf;  ionn- 
saighim  I  sue  for  damages  O'Don. 
Su2)pl.  —  Praes.  Sg.  3  rel.  mad  ar  diu- 
mandin  ceile  innsaigis  in  flaith(^i.  cii- 
inige)  a  seotta  O'Bav.  p.  78  diumann. 

iusce  F.  Rede.  —  Sg.  Gen. 
rann  insce  pars  orationis  SG.  25'' 
(Z'^.  988);  PI.  Acc.  arfochlim  a  n- 
insce  2).  327,  33;  j5.  141,  6. 

iusciie,  innscne  oratio  O'Don. 
Su.]q)l.;  a  innscni  j).  141,  21. 

iusiu  s.  sin. 

iusma  a  push,  thrust,  cast 
O'B.  —  Dat.  dobidgad  Creidne  ina 
semunda  a  gobaib  na  tencbrtiVe 
ocus  ba  lör  dia  n-indsma  Corm. 
p.  32  nescoit.  Vgl.  ionnsmad  orna- 
mentation  O'Don.  Suppl.? 

iusuastis  Gl.  zu  qiii . .  consuerunt 
gladiumultionis  exserereMl  26c,  17. 

in-sorchaigim  III  ich  erleuch- 
te, mache  klar,  von  sorcha.  — 
Praet.  Sg.  3  ro  insorchaig  p.  169,  ig 
{so  zu  ergänzen?).  —  Inf.  ionnsor- 
chugbadh  illuminating,  enlightening 
O'B.;  Dat.  oc  soilsigud  ocus  oc  in- 
orchugud  inna  catrach  FA.  13  (in- 
sorchugitd  LBr.). 

insorg',  cocertaim  bretha  Ulad 
uli  ocus  nis  n-insorg  p.  327,  36; 
p.  141,  8,  niss  n-innsurg  ibid.  22, 
vgl.  innsorguin  i.  bidb  doigh  co- 
madh  inann  ocus  gluaisacbt  no  im- 
luadh  O'Dav.  p.  lUÜ,  ionnsort  mo- 
ved  O'Don.  Suppl,. 

vat'nmüW  A eh nli chice it,  Nach- 
ahmen; intsamil  instar,  imitatio 
Z^.  878.  —  Dat.  oder  Acc.  16  in- 
tamail  Tige  MidchüardaiJ.  309,  31; 
fo  intamail  na  hiubile  bicce  Ebre- 
orum  Gl.  zu  Hij.  2,  5. 

iiitamlaim  acmulor;  PI.  1 
Dep.  in  intsamnilamar-ni  Gl.  zu 
an  aemulumur   Wb.  11^  [Z''^.  878). 

iutamlaigim  III  ich  vergleiche. 
—  Pass.  Praes.  Sq.  3  intamlaigther 
LRg.  fo.  12b  [Goid.-'  p.  69). 


iutech  N.  Weg.  —  Nom.  intech 
De  Hy.  7,  33  (n-De  B.)\  Dat.  du 
intiuch  öinläi  cotidiano  itineri 
Ml.  28  r  (Z^  230). 

inti,  der  Artikel  mit  d&m,  deter- 
minativen i,  a)  vor  Eigennamen: 
inti  Nöisi  der  N.  Lei.  8;  .9]  ScM.  3;  -^  -^ 
Gen.  indi  Saul  Ml.  29'i,  c;  b)  vor 
einem  Belativsatze :  inti  ro  charus 
celui  que  faimais  SC.  45,  20;  E'B. 
11;  87;  90;  SC.  31,  3?  inti  auf  ein 
Fem.  bezüglich  FB.  20;  Dat.  ondi 
as  mafortis  Gl.  zu  Hy.  5,  4s;  dindi 
s.  unter  2.  gräd;  donti  da  tucus 
TE.  9;  FB.  90;  PI.  Dat.  donaib 
hi  gnite  SG.  156b  {iis  qui  faciunt 
Z'^.  352);  dafür  in  der  spätem 
Sprache  dona  fib  FA.  32,  cosna 
fib  ibid.  2. 

iu-tinscana  he  begins  Tur.  Gl.  40; 
Pass.  Praes.  Sg.  3  intinscantar 
ibid.  Gl.  47. 

intlaide,  intslaide,  vgl.  intlasse? 
heo  öir  intlaide  uassa  bän  bruinne- 
chur  FB.  51;  intslaide  p.  310,  32. 

iutlasse,  vgl.  inliud,  intlaide? 
delg  find  findärgit  arna  ecor  d'ör 
intlassi  üasa  bän  bruinnigel  LU. 
p.  81a,  2G,  vgl.  eö  iarna  eaccor  d'or 
donn  On  the  Mann.  III  p.  167; 
a  del  intlassi  LU.  p.  79»,  15;  is 
and  so  focheird  a  lürecha  iarnaidi 
intlassi  immö  echaib  ibid.  17;  da 
n-all  n-apthi  n-intlasse  ibid.  p. 
113ii,  43  {Siab.  Concul.). 

iutle,  iudle  Nachstellung; 
innle  snare,  ambush,  insidiae  O'Don. 
Suppl.  —  PI.  Dat.  ar  intledaib 
demna  Hy.  7,  3g;  Acc.  is  tri  int- 
leda  ocus  breic  dagniat  Ml.  28o,  s; 
ba  bi  temul  dugnith  Saul  cona 
inuntair  intleda  ocus  erelca  fri 
Dai'id  ibid.  30»,  3;  tria  indle  ocus 
cbelga  Conchobair  Lg.  11.  -^ 

iutledaig'im  III  ich  stelle  nach; 
PI.  3  rel.  intledaigte  Gl.  zu  insi- 
diantium  Ml.  39c. 

iiitliucht,  iutsliucht  M.  intel- 
lectus,  sensus  Z".  878. 

iutliud  s.  inliud. 

iutreb,  vgl.  fo-intreb  suppellex 
SG.  113'^  kZ-\  884).  —  Sg.  Dat.  de 
intriib  ocus  comadbi/rna  fiedejPÄ4. 

iuuud  s.  iuon. 


ipth;icl 


645 


i"do 


iptliach  s.  aupthacli. 
ir-  wechselt  mit  air-,  er-,  aur-, 
ur-. 
ro  ir  s.  si'rim. 

ir  Zorn,  Corm.  Tr.  p.  116  mer; 
i.  sutham(?)uo  ferg'  O'Dur.  p.  1)8; 
fossod  a  toud  medrach  mend  man- 
dra  säl  fri  ainbthe  hi'r  LU.  p.  40-%  5 
mit  der  Glosse  i.  firinni  [Aid.  Eck., 
„ivitli  storms  of  auf/er"). 

irach,  dia  m-ba  clerech  ni  ba 
hirach  „be  not  wrathful"  Fei.  p. 
CLXXXIV. 

irad,  im  i'rad  n-echtrand  SC.  25, 
(7/7?.  irud. 

rop  irän  SC.  44,  8  {„righteorts" 
O'C). 

ir-l)tig'  gloriatio  Wh.  1G<1  {Z^. 
4941;  PI.  Nom.  irbäga  contentiones 
Wh.  7(1  (Z-\  656).   Vgl.  aur-bäg. 

ir-choiltith  maledicus  Wb.  9^ 
{Z-\  793). 

ir-choit  hurt,  härm  Fei.  p.  CIV, 
vgl.  erchoit. 

"  ir-chollufl,  äis  biis  oc  irchollud 
Gl.  zu  mcdedici  qui  aliis  maledi- 
cuHt  Wh.  9c  {Z-\  868). 

ir-chor  s.  er-clior,  aurchor. 

ir-chre  s.  er-chra. 

ir-chride  irritus  Wh.  lU  (ZI 
868).  Part,  zu  er-chrinim. 

ir-dairc,  irdarcus  s.  air-dire, 
airdircus. 

ir-dsUta  s.  er-dfilta,  an-irdaltai 
uncei-tain  Fei.  p.  C. 

Ire,  liire  ulterior,  maqis  ul- 
tra  SG.   89a,   Wb.   31'1  [Z-K   277). 

ire  Land;  ire  ground,  land, 
field  O'R.  —  Sg.  Gen.  oc  collud  a 
n-hirend  CC.  1  LU.;Acc.  fortacrith 
in  n-irind  FJB.  53. 

iress  F.  Glaube;  fules  Z\  241. 
—  Gen.  foirbthetu  for  n-irisse 
TFö.  la;  dochum  n-irse  Tur.  Gl.  45; 
Dat.  CO  n-huasail  liiris  Hy.  5,  3; 
PI.  Dat.  i  n-liiresaib  fuismedach 
Hy.  7,  u. 

iressach  gläubig.  —  Sg.  Nom. 
ceeh  bocht  iressach  p.  40,  le;  p.  41, 1. 

ro   liir-fuagrad   s.   ar-f6craim. 

ir-g-al  F.  Kampf,  Kampf- 
platz, Waffen,  s.  aur-gal.  — 
Sg.  Gen.  co  iicht  anfaid  irgaile 
FB.   35;  Dat.   isind    roi    no    isind 


orgail  Gl.  zu  scammate  LHy.  fo.  3''; 
PL  Nom.  irgala  arma  Wb.  6»  {Z'^. 
876); .  imgaibtir  athai  ocus  ergala 
rem  füath  ocus  rem  erud  LU.  p. 
123»!,  11;  Gen.  i  n-uchtu  ergal  n- 
oirrind  FB.  23;  Dat.  i  n-irgalaib 
FB.  29;  Acc.  arfich  for  n-atho 
ocus  for  n-irgola  uili  p.  142,  22. 

ir-g'aire  vetitum  Wb.  3«  {Z'^. 
868);  Conj.  Sg.  3  mani  air-gara 
nisi  vetat  Wb.  2". 

na  liirg'de  LHy.  fo.  1^,  Nom. 
PI.  zu  airegda  (Goid.'^  p.  65). 

tli'iriime  SC.  26  s.  liriiiiie. 

irladig'ur  oboedio  Z^.  868. 

ir-lam  promptus,.s.  aur-lam. 

irlithe  gehorsam  Wb.  27^. 

ir-lond,  ur-lond  das  untere—, 
hintere  Ende  {z.  B.  des  Speeres, 
Schiffes),  Stiel,  Griff  —  Sg. 
Nom.  ro  dibairg  in  n-gai  dö  sa 
urlond  reme  %md  sein  unteres  Ende 
voran  Rev.  Celt.  III  p.  178  (sa  für  is  a); 
dotheilg . .  in  n-gai  dö  ocus  a  ur- 
lond reme  ibid.  p.  180;  teit  erlund 
na  bacMa  triana  chois  TJiree  Hom. 
p.  32,  12;  Dat.  0  irlond  co  crö 
p.  131,  19;  Acc.  tummis  German 
irlund  a  gai  issin  n-abaind  LU. 
p.  24a,  3;  in  tan  tra  docömlasat 
for  fairrge  ocus  docorustar  aurlond 
fri  tir  Corm.  p.  36,  19  {„ivhen  they 
liad  put  to  sea  and  set  their  stern 
to  land",  a  lui  no  urland  B). 

ir-uaidim  III  ich  erwarte, 
IV  arte  auf  Jemand.  —  Fiit.  Sg.  1 
ni  irnaidiub  Coinculaind  SC.  46. 

ir-naide,  ur-uaide  Warten, 
Inf.  zu  irnaidim.  —  Dat.  nir  bo 
cian  i  n-irnaidiu  di  sie  hatte  noch 
nicht  lange  gewartet  TE.  12  Fg.; 
ic  irncw'^e  ibid.;  oc  urnaidi  Concu- 
laind  SC.  46. 

ir-iiaidm  Verbinden;  ursnaidhm 
a  tie,  hond,  hnot  O'B.  —  Sg.  Nom. 
ar  ro  triallacZ  a  birnaidm  do  fir 
„for  it  was  tried  to  tved  her  to  a 
husband"  Fei.  p.  XXXVIII  31. 

irneclitail),  ar  irnechtaib  aicnid 
Hy.  7,38  (ar  foirmdechaib -Bl^af/a-msi 
solicitations  of  nature"  Stokes,  Bem.^ 
p.  70,  „against  the  inclinations  of 
the  mind"  O'Don.  Gr.  p.  294. 

iruig-de,    iruichthe   F.    oratio 


646 


itge 


Z'l  247.  —  PI.  Dat.  hi  far  u-ir- 
nigdib-si  in  iwecatioiiibus  vestris 
Wh.  7«. 

irsa  jamh  of  a  door  Corm.  Tr. 
p.  97,  s.  ursa. 

ir-scartad,  s.  aur-scartad ;  Sy. 
Acc.  eter  irscartad  ociis  imdorus 
FB.  1;  amra  in  tegh  hi  sin  itir 
irscartad  ocus  dergudha  „in  car- 
vings  and  heds"-  TE.  p.  178,  8. 

irt  Tod,  dtircJi  bäs  erklärt  Corm. 
p.  3  anart,  adart,  ibid.  p.  27  lathirt. 

ir-thorad  „great  produce" 
Fei.  p.  LXI,  s.  unter  ernail. 

irud,  hirud  niargo  SG.  52'i 
(Z^.  803),  inrud  Nigra. 

1.  is,  iss  s.  am. 

2.  is  und;  ar  cuirp  is  ar  n-anma 
Hy.  8,  3;  is  merb  is  is  marb  mo 
guth  SC.  29,  22 ;  23 ;  besonders  häufig 
mit  dem  Fron,  personale  verbunden 
bei  Zufügung  einer  tvichtigeren 
prädieativen  Bestimmung  [Copula 
is  est?):  maige  loma  dan  is  iat 
loiscthecha  FA.  30;  is  si  alaind 
illänach  SC.  33,  26;   is  si  thorrach 

"^  Xg.  1;  CC.  6  Eg.  (os  si  alaclit 
LU.):,  leine  .  .  impi  is  si  cotat-sle- 
mun  do  sita  uainidi  TE.  3  Eg. ; 
4  Eg.;  ro  dibairg  in  u-gai  dö  sa 
urlond  reme  Bev.  Celt.  III  p.  178, 
für  is  a. 

d'is  SC.  32  s.  fls. 

iss,  IS  infra  Z^.  634;  issum 
unter  mir  Hy.  6,  4  [Gl.  i.  foum); 
7,  54. 

isa  {TJiree  Hom.  Index),  is  a 
mit  folgendem  Substantiv,  steht  im 
Sinne  eines  relativen  „cujus  est"  und 
„quod  ejus^-  {vgl.  asa):  taisig  iat  co 
ti  inti  is  a  ferann  hebe  sie  auf  bis 
der  kommt,  dessen  Land  es  ist 
TJiree  Hom.  p.  98,  lo;  curid  bar 
libra  i  n-usce  ocus  cibe  uaib  is  a 
libair  ölait  dogenum-ne  adrad  do 
und  wer  von  euch  es  ist,  dass  seine 
Bücher  davon  kommen  ibid.  p.  26, 13. 

ro  issam  s.  ricim. 

isse,  is6,  issi,  isi,  issed,  ised 
die  Verbalform  is  est  tmd  das  Pro- 
nomen e  (se),  si  (i),  ed  (is  ed  oft 
abgekürzt  is  geschrieben). 

ro  ised  s.  ricim. 

issöicse  Oss.  III  e? 


^\         iss^i 


issel  unteyi  befindlich,  nied- 
rig; inferus  Z'^.  768;  cend-isel 
loioheaded  Fei.  p.  LXXXV.  —  Sg. 
Nom.  ni  bu  leith-isel  in  mäm  halb 
unten,  auf  der  einen  Seite  unten 
Hy.  5,  56;  Acc.  isin  morchute 
n-isel  Hy.  2,  38 ;  PI.  Nom.  isli . .  a 
da  n-imechtar  FA.  22  (isle  LBr.^. 

—  Vgl.  in-isel. 

isitig  p.  144,  10  zu  lesen  isin 
tig? 

isuith  SC.  12,  vql.  aisneid  „utter" 
[3.  Sg.  Imperat.)  Fei  Nov. 13  Baiol? 

ita  s.  itu. 

itag-ar  ich  fürchte  TJiree  Hom. 
p.  36,  20,  s.  atagur. 

itäu,  itö  icJi  befinde  mich, 
bin  an  einem  Orte  oder  in  einem 
Zustande;  nicJit  verschieden  von 
atäu;  die  Stellen,  an  denen  das 
voranstehende  i  das  relative  i  n- 
zu  sein  scJieint,  s.  unter  tau.  — 
S(/.  1  itäu  sum  Wb.  32a;  ittöo 
Wh.  17'i  (Z^  488);  is  ferr  a  chäch 
ito-sa  SC.  28;  3  uair  ita  in  cath 
oc  a  ferthain  indiu  SC.  33;  immar 
ita  33,  34;  conid  de  ita  Suäm  Ra- 
thaind  FB.  69;  ar  ita  FA.  18  (ar 
ata  LBr.);  ar  itä  nach  cwmachta 
for  a  cul  na  n-en  sa  SC.  7;  itä  i 
m-Maig  MeU  13;  PI.  3  ar  ität  se 
dorais  . .  corrice  in  riched  FA.  15 
(atc/t  LBr.)-.,  acht  itat  i  foilse  FA.  5 
(atät   LBr.);    &mal    ität    iar    fir  6. 

—  Conj.  Sg.  1  ateoch  a  uöem  Pa- 
traic  ittarrad  iteö  LU.  p.  113'',  39 
{Siab.  Concul.). 

itchiiala,  ar  itchuala  a  bith  tor- 
rach  Lat.  Hy.  IX  Pref.,  zu  at- 
chluuim. 

itcliuatar  s.  at-cliüad. 

itdüinter  s.  at-chluiiim. 

ite,  is  hite  Ml.  28c,  10  [s.  unter 
fithis),  vgl.  isiede  in  dail  runde 
Wb.  IIa  ^z-l  350)? 

itgre  Bitte,   Bitten,  s.   ateoch. 

—  Sg.  Nom.  itge  Abeil  Hy.  1,  5; 
a  hitge  Hy.  5,  le;  aitge  Gl.  zu 
ailgais  Hy.  5,  49;  Acc.  la  itge  Pa- 
traicc  Hy.  3,  10;  admuniu  mör  itge 
LU.  p.  15a,  19;  adcotedae  in  n-itge 
Tir.  8;  PI.  Nom.  for  don  itge 
Brigte  bet  Hy.  5,  89  (i.  ro  bet 
forud  a  hitge). 


ith 


647 


la 


ith  Korn,  Getreide;  com 
Corm.  Tr.  p.  95;  ith  in  arba  far 
Ir.  Gl.  1038.  —  Sy.  Korn.  SP.  I  i; 
Gen.  bandca  hetlio  Gl.  zu  Ceres 
SG.  60a  (Z-\  239):  leth  n-etha  for 
tire  . .  is  suiida  melair  LU.p.  24»,  22; 
Bat.  CO  n-ith  SP.  I  2. 

ith  puls  SG.  70a  {Z-\  49). 

ithe  Inf.  zn  ithiiu. 

itliemair  Gl.  zu  rentres  Wb.  31^,  23, 
edaces  Z^.  780. 

ithim  I  ich  esse;  mundo  Z'^.  429. 

—  Conj.  PI.  3  ar  na  hethat  cethra 
na  gurta  Corm.  p.  22  gelistar.  — 
Praes.  see.  Sg.  3  uo  ithed  Sc3I.  1; 
PI.  3  no  ittis  na  hubla  LU.  11.  23».  11. 

—  Fnt.  sec.  PI.  3  nach  istais  Lg.  14. 

—  Inf.  Dat.  no  theigtls  ind  eöin  dar 
a  n-essi  do  ithi  na  n-nbull  LU.  p 
23a,  13;  coin  dot  ithe  Fei.  p.  CVI; 
Acc.  son  iuchoissised  longud  no  ithi 
„a  Word  wliich  tvoiild  signify  con- 
suming  or  eating"  Ml.  118. 

ithir  g r 0 u n d  producing  com 
O'B.;  ata  dag-ithü-  lim  ocus  nim 
tha  sil  a  chomadhais  TB.  p.  174, 13. 

ithla,  «rea  Z^.  264;  Bat.  isind 
ithlaind  \n  area  SG.  68a  (Z^.  1471 

itlochamar  s.  atluchur. 


itii  Durst;  ita  thirst  07?.  — 
Xom.  bä  mör  a  n-gorta  ocus  a  n- 
itu  LU.  p.  23a,  2u;  ita  uirri  im 
sercc  n-De  Fel.p.  XXXIV  (Jan.  15); 
Acc.  cumma  aranggairtis  gortai 
ocus  ittaid  dib  na  hubla  LU.  p. 
23a,  ig;  arrodibaid  itith  ind  Israhel 
spiurdalti  inna  noib  Wh.  IIa  [Z'^. 
882),  „restinxit  sitim"  Stokes. 

iubaile  „time,  period  of  pres- 
cription,  limitation",  jubiliutn,  a 
lapse  of  Urne  „after  tvhich  the  par- 
ties  to  a  hargain  could  not  retract" 
O'Don.  Suppl.  —  PI.  Nom.  ni  iadat 
iubaili  for  etechtu  ail  SC.  25;  Gen. 
na  hiubile  bicce  Ebreorum  Gl.  zu 
Hy.  2,  5. 

iubar  the  yetv  tree  CR ,  s.  ibar. 

iubroracht  u-orking  in  iubar  On 
the  Mann.  III  p.  51. 

iuch  Oss.  II  4? 

iuchanda,  vgl.  iuchna  pale  red 
O'R.  ?  PI.  Nom.  ingni  ailli  iuchanda 
TE.  4  Eg.? 

iurad  factum  estLArd.  189  b.  1 
{Z-\  477).   Vgl.  frith-iiiraim. 

iürtliuud,  iürtluind  Cuchul«/««  . . 
dia  siabairthfj-  immi  FB.  61.  rgl. 
iurtadh  to  göre,  hurt  O'Don.  Supjjl. 


ka   wird_  bisweilen   in    späteren 
Handschrißen  für  ca   geschrieben, 


z.  B.   in   cath,    asna    kathaib    Lg. 
12  ic.  ~ 


(^ 


1.  la  Praep.  mit  Acc.  bei,  mit, 
durch,  von  fbeim  Pas.s.);  apud, 
cum,  penes,  secundum  Z^.  643;  le, 
leis,  re.  ris,  tvith  O'Don.  Gr.  p.  310 
\7)iit  Vcrmengunfß  von  la  tmd  fri); 
im  PL  (jclegentlich  auch  die  Form 
des  Dativs:  la  demnaib  FA.  29  LU. 
(demnu  LBr.) ;  la  drongaib  31  (drun- 
gu  LBr.).  —  3Iit  dem  Artikel 
verbunden:    Singular,  M.  und  F. 


lasin  n-anmain  FA.  15;  SC.  32;  39; 
FB.  7;  89;  lasin  screich  Lfi.  Ij  ^ 
Hy.  5,  46;  79;  SC.  40;  FB.  64;  79; 
p.  130,  22;  27;  laissin  druid  TE.  18; 
Neutr.  lasa  m-borrfad  FB.  44; 
lasa  loim  ^j.  131,  7;  Plural  lasna 
cla,\dhi  FB.  15.  —  Mit  Pron.  per- 
sonale verbunden:  1.  Sg.  limm-sa 
SP.Ye;  Umm  TE.  9,  5;  32;  13  Eg.; 
lim  Ey.  6,  9;  Lg.  l^,  v,^TE.  9,  12;    i(- 


la 


648 


la 


^^ 


^ 


^^^¥^ 


p.    133,    8;    SC.    33,    e;    34,   9;  35; 

44,  2;  3;  45,  2;  46;   FB.  5;  6;  32; 

62;  75;   lim-sa  Lg.   6;   17,  e;    TJS. 

13  i?7.;    SC.  tir^l~FK5;  9; 

25;    56;    73;    76;    lern    Hy.    3,   10; 

CC.  5  £■(/.;  7  LU.  (lemm  £■(/); 
tI^    sc  34,  6;   lern  fein  L(j._3j   lem-sa 

Lg.  ]7,  23J   liumm   Tl].  lO,  4  E(/.\ 

1mm  p"  145,   s;   PZ.   linni  ,?C.   24; 

1^5.   62;    linne  i.  la    cach   Gl.  zu 

inmain    Htj.   4,   7;    lind    Sc3I.    15; 

SC.  45,  6;  22;  FB.  54;  90;.  94;  linn 

CC.  3  jB</.;  T^.  9  Fg.;  13;  lend 
•^    I'q-  13;  2.  Sg.  let  ilj/.  6,  23;    TjK. 

5  £'^.;  SC.  29,  2;  30,  8 ;  i^5.  62; 
•^  74;  lett  Xf/.  9^;  TE.  19;  F5.  9; 
ü^  let-su  ÄO.  46;  let-so  JOßJ^;  let-sse 
^  TiJ.  8  Fg.;  lat  i^.  19;  TX/.  5  Fg.; 
^  8;   9,  31;   10,   9T  ^^13;    20;    29; 

44,  5;  FB.  8;   9;   59;  73;  74;  latt 

jf    L(i._d.\  Sc3L  20;  i^5.  10;  59;  lat-su 

^  j^    i^cTTl ;  PI.  lib  Xflf.  17.  1:  9:  Sc3L  7 ; 

^    p.  133,  1;  FA  19;  FB.  6;  13;  90; 

3.   Sg.   M.   lais  jp.   39,  15;   TF.   1; 

2  iiJ.;   8;  p.   132,   le;   FJ5.   1;   9; 

81;  laiss  CC.  6  Fg.;   SC.  48;  Fi?. 

58;    89;    lais-seom    88;    leiss    TF. 

12   F(j.;    15;    CC.   6  LU.;   SC.   32; 

leis  Äc3/.  4;  20;    CC.  6  LU.;  FA. 

3;  21;  SC.  8;  13;  20;  36;  FB.  31; 

40;  56;  62;  70;  85;  leissi  TF.  10; 

les  TE.  5  F(/.;  |j.  145,  11;  SC.  35; 
i^   F.  lee  i^,  10-  <§C.  35;  39;  lee  44; 

FB.   54;    lea   CC.   6  if/.;   le   TF. 

8  iC/.;  11  Fg.;   CC.  3  Fry.;  6;  PI. 

leo  Ifi/.  5,  53;   FA.  28;   icö   CC.  6 

LU.;  SC  35;  36;  48;  FB.  16;  54; 

66;  70;  72;  76;   91;  leo  p.  39,  u; 

Lg^  10 :   11 ;   14;    16^    TF.   5  Fg.; 

15;    CC   4;    ACT;   21;    FB.    42; 

leo-som  ScJf.  5;  CC.  1  Fg.  (-sum); 

leu  CC.  1  F?7.;  3;  SC  2;   leu-som 

CC.  1  iZJ.;  leü  SCI;  lethu  T/r.  10; 

Bi/-  2,  17.  —  ilfö  Prow.  posses- 
siv um:  1.  Sg.  lam  nöeb  Hy.  4,  s; 

5,  29;  3.  Sg.  lia  mathair  Hy.  5,  76; 

lia  clam  Hy.  5,  52;  58;   lea  hanail 

CC.  b  LU.  (ria  F^.)  —  3Iit  Pron. 

relativum:  las  n-denta^.  311,  28; 

lasma  ScM.  21,  3  {für  lasa  m-ba); 

las    tudchad    SC.   16;    20.    —    Mit 

Pron.  demonstrativum:  lasodain 

s.  sodain.  — 

Gebrauch,  1)  hei,  mit  Hinnei- 


gung zu  der  Bedeutung  mit  {engl, 
with);  ui  frith  locht ..  lam  chraib- 
dig  Hy.  5,  29;  Sc3I.  17;  conna 
hacced  nech  leo  hi  damit  sie  Nie- 
mand hei  ihnen  sähe  Lg.  11;  couid  /^ 
farggaib  la  Germa,n~ Hy.  2,  10; 
FB.  79;  ro  böi  mi  län  lasin  coin 
Hy.  5,  46;  58;  ni  ro  an  gol  .  .  leo 
Lg-,  16;_1^,_^  ScM.  4;  cid  föd  ^"^ 
ruair  lät-su  was  hat  hei  dir  heivirlct 
SC.  41;  cid  as  mö  miscais  lat 
F</-  19;  lia  mathair  dith  ind  löig  ■j^ 
Hy.  5,  76;  no  foad  la  Conchobar 
F«^;12;  TE.  5;  6;  CC.  6;  p.  ^^ 
ri5r8'rM^39;  ni  rabi  la  UItu  fer 
no  lamad  FB.  15;  91;  6;  Sc3L 
2;  6;  cen  bus  miad  lat  TE.  5;  bcä 
bes  leu  CC.  1;  SC.  2;  fil  linni  ni«c 
SEer  hei  uns  ist,  gieht  es  SC.  24; 
33,  35;  46  {mit  oc  ivechselnd);  Lg.  3i  7^ 
TE.  9,  5;  FB.  9;  11;  is  lat  TnTer 
dir  gehört  der  Mann  SC.  44,  5; 
FB.  73;  89;  bid  lat  in  csiurathmir 
FB.  59;  ni  bä  lat  73;  74;  8;  9; 
10;  p.  133,  8;  atä  comarli  lim  FB. 
62;  76;  I^^^^^Js.  ^^  mebar  lais  "^ 
p.  39,  15;  nir  bo  chumain  laiss 
SC.  48;  bä  mär  a  sseth  la  Deich- 
tire  CC.  i  LU;  6;  FB.  58;  ba 
hole  a  menma,  lais  SC.  8;  20;  ni 
bu  fäelid  leis  a  mewma  FB.  50; 
leth  in  tigi .  .  la  Connachta  ocus  in 
leth  alle  la  Ulto  ScM.  5;  petta 
sindaig  la  rig  Laigen  p.  46,  22.  — 
2)  mit  {engl,  with):  manim  bera-su 
latt  wenn  du  mich  nicht  mit  dir 
nimmst  Fg.  9i_6j  ScM.  20;  TE.  ^K 
5  Fg.;  15;  p~T^,  I6;   CC.  3  LU; 

FA.  3;    21;    19;    SG.   6;    35;    48; 

FB.  54;  59;  73;  40;  iar  m-breith 
a  täsca  do  Löegairi  leis  FB.  70; 
nos  cengland  . .  i  n-diäid  a  charpait 
leis    FB.    70;    81;    regmait-ne    lee 

Lg.  10;  14;  TE.  13;  p.  132,  22;  ^^ 
p.  145,  11;  SC.  13;  16;  20;  33,  e; 
35;  46;  FB  5;  6;  7;  42;  62;  Hy. 
5,  93;  2,  17;  atralacht.. lasin  n-ingin 
SC.  32;  focertar  fiadaiu  leo  FB.  66; 
dochoid  .  .  lasin  n-athesc  sin  FB,  7 ; 
legais  canoin  la  German  Hy.  2,  12; 
tanic  . .  CO  n-urd  plea  lais  2).  39,  21; 
19,  36;  FB.  31  (CO  n-  und  la);  ar 
debaid . .  leis  fri  Senach  SC.  13  (la 
und  fri);    Dia    lern    Gott    mit   mir 


649 


lamm 


Tf)/.  3,  10 ;  6,  !i;  1,  14 ;  5,  52;  ociis 
^  Derdriu  Ico  Lei.  10;.  p.  89,  u\ 
ScM.  20;  CC.  1;  j;.  142,  i;?;  Z'"yl. 
28;  *S(7.  39;  FB.  76;  89;  cen  riü'- 
nai  lais  TE.  2  LU  \  FB.  72;  iii 
fess  celi  le  CG.  (i  Ef).;  lethcholba 
flatha  la  Patraic  Hy.  4,  9;  isiii 
creit .  .  lasin  suicli  n-grianda  SC.  40; 
conda  sloic  .  .  lasa  -loim  x>-  131,  7; 
(luch  zur  Bczciclniunff  einer  heglei- 
ienäen  Jlundlinui:  for  in  scäl  la 
töcbäil  a  hlmi  FB.  39;  38;  40.  — 
3)  hei,  in  einer  eiyenihümlichen 
siibjectiven  Färbung:  bä  mebul  lais 
CS  ivar  eine  Schande  hei  ihm  =  er 
hielt  es  für  eine  Schande  TE.  8 
LU.\  10  Fg.;  ba  när  la  Brigit  p. 
42,  10;  SC.  44;  gair  chiiitbiuda .  . 
lasin  macraid  ani  sin  FB.  64;  ba 
bec  .  .  la  Connac/tfa  a  cuit  ScM.  18; 
bäd  maith  lim-sa  es  wäre  gut  hei 
mir  =  es  wäre  mir  angenehm  SC. 
14;  ScM.  15;  TE.  9,  31;  13;  FB. 
6;  9;  54;  56;  bä  inmainem  lais 
roar  ihm  der  liehste  TE.  2;  SC. 
34,  6;  45,  2;  läech  bas  dech  lib 
FB.  13;  54;  ba  ferr  leiss  ec  andä 
betlm  TE.  12  Erj.-  SC.  44,  2;  3; 
46;  FB  9;  26;  32;  cid  cäin  lib  so 
schön  auch  hei  euch  (nach  eurer 
.     Meinung)  ist  =  so  schön  euch  dilnlit 

w^  Xq,  17.  1;  9;  21;  23;.  p.  133,  1 ; 
"sc.  35;  FB.  81;  ba!  truagh  le 
TE.  11  Eg.;  18;  CC.  3  Eg.;  FA. 
15;  bä  liolc  leo  SC.  21;  manib  lor 
lat  ^ve^ln  dir  das  nicht  genug  dünJct 
TE.  10,  9;  SC.  36;  FB.  56;  bä 
doigh  leo  es  dünkte  ihnen  TE.  5 
Eg.;  SC.  45,  e;  FB.  85;  88;  94; 
70;  90;  cumma  lern  es  dünlct  mir 
jt'  gleich  CC.  7;  is  fochen  lend  La.  13; 
iiir  bo  ail  leiss  SC.  32;  FB.  62; 
cinnus  fir  lib  ScM.  7;  fö  leo  Hy. 
\j .    5,  53?  ata  lim  nech  ich  weiss  einen 

(k  .  FB.  75;  atä^  lim  ba  fräs  do  ne- 
mannaib  es  dünlit  mich  es  wäre 
ein  Regen  von  Perlen  p.  310,  36; 
LU.  p.  II3I',  3;  ni  fil  imchosnam 
lib  innocht  ihr  denkt  nicht  an 
Streit  FB.  90;  vgl.  noch  indar.  — 
4")  7nit,  durch,  von,  engl,  hy, 
zur  Bezeichnung  einer  Vermittelung, 
der  Ursache,  des  TJrhehers  [heim 
Passiv):  rem  bith  oroit  let,  a  Maire 


Hy.  6,  23;  4,  8;  Dia  lern  la  itge 
Patraic  Gott  mit  mir  durch  die 
Bitte  Patrick' s  Hy.  3,  10;  p.  46,  25; 
Hy.  3,  5;  böi  fied  m6r  la  Bricrind 
FB.  1;  5;  lasma  bec  far  cuit 
ScM.  21,  3;  aithesc  la  firu  \iEvend 
fri  Eochaid  TE.  2  LU.;  CC.  3  Eg.; 
ba  tochomracht  la  hUltu  CC.  1  LU. ; 
toga  leo  S(J.  21 ;  folcud  lim-sa  dö 
Ij<j.  ITj  c;  a  tuitim  la  näimtiu  -^ 
Lg. jn;  Scl\[.  17;  SC.  29;  gommo  ^ 
marb  iaiss..cu  Caulaind  CC.  6  Eg.; 
in  tan  .  .  bä  urlam  la  Bricrind  dönam 
a  thige  FB.  4;  co  m-bo  nem  tened 
..lasna  claid&t  FB.  15;  44;  88; 
feraid  .  .  failti  friu  la  beim  forgama 
do  gai  Lg.  15;  FB.  88;  focress  5^ 
immeid  Tasin  ceird  Hy.  5,  79;  ro 
alt  la  Conchobar  iff^jSj  j5.  131,  11;  ^ 
CC.  4:  LU.;  ni  ro^ToTTäiged  leo-som 
ScM.  5;  7;  TE.  8;  2  Eg.;  9,  12;  32; 
10,  4;  TE.  15;  19;  i).  130,  22;  27; 
131,  31;  132,  21;  CC.  5;  FA.  32; 
SC.  1;  2;  34,  9;  FB.  1;  3;  75; 
p.  311,  28;  SP.  V  6.  — 

5)  Vereinzelte  Wendungen:  la  so- 
dain darauf,  s.  sodain;  doUecet  a 
läma  la  töeb  sie  Hessen  ihre  Hände 
an  der  Seite  her  ah  sinken  FB.  16; 
bid  airscela  la  Fer  mbrot  ScM.  15; 
ro  bad  cridiscel  la  Faind  SC.  11,  4; 
ni  laimtis  chena  la  Conchobar 
ScM.  20,  vgl.  ni  cwmcet  [ni]  la  mac 
n-De  LU.  p.  1141),  37  [Siah.  Concul.). 

2.  la  in  cachlacein  .  .  in  cein  n- 
aili  {das  eine  Mal  .  .  das  andere 
Mal,  modo  .  .  modo  Z^.  360)  steht 
für  ala,  vgl.  indala;  cachla  fecht 
Corm.  p.  21  fidchell  („in  turn"); 
cachla  tan  .  .  tan  alle  LU.  p.  3^,  23; 
so  auch  caclilabert  s.  unter  imma- 
sleig? 

Isi,  Itia  s.  latlie.  ,  ■    # 

laaini  ich  werfe,  lege,  setze,  aO_-  CZ£^ 
schicke,  in  mannigfacher  Aniven- 
dung.  —  Praes.  Sg.  3  laaid .  .  uad 
lebor  in  precepta  er  legt  hei  Seite 
FA.  33  LBr.;  PI.  3  laait .  .  nuall- 
guba  n-dermäir  estib  sie  stossen 
ein  grosses  Wehegeschrei  aus  FA. 
33  LBr.  —  Conj.  PI.  1  co  ro  lam 
cor  imön  slüag  SC.  35  (läam  H.). 
—  Praes.  sec.  Sg.  3  in  fail  ni  no 
laad  cumtabairt  iiait  bcos  ,,is  there 


labaii 


650 


läech 


no  JU  li  L^i 


# 


aught  that  ivould  cast  clouht  from 
thee  still"  Lat.  Hy.  XIII  Pref.  — 
Praet.  Sg.  1  asber  corro  dalläus 
immudii  TBF.  j).  144,  13;  2  roUais 
iud  ordnaisc  issin  uisce  TBF.  p. 
152,  is;  8g.  3  co  ro  läi  a  ochtaig 
oü  tig  FB.  64  (CO  rolla  Eg.)\  ro 
lai  si  trä  fo  deoid  algis  fair  LU. 
p.  39'%  30;  ro  Ife  side  menmain  for 
a  mac-som  ibid.  27;  corra  lai  cor 
i(-  imma  tech-som  Jjg^Ji^i^co  ro  lä 
cor  immän  rigthech  FB.  25  (co 
rolla  Eg.)\  ni  ro  la  imroU  mo  ur- 
chor  SC.  7 ;  ro  la  caiii  forsna  clanna 
Hy.  1,  5i;  ro  lä . .  i  socht  mör  inti 
Mac  Dathö  ScM.  3;  ros  lä  i  socht 
na  hUlto  9 ;  ro  lä . .  in  cennide  dia 
chind  ScM.  15;  TE.  5  Fg.;  ro  lä 
cend  in  chon  asin  cbarput  ScM.  20; 
rola  si  Lg.  3  L.  s.  rala.;  ro  lä 
armgrith  niör  di  Gn\a.chn aihF'B.  44? 
Conus  lüi  FA.  20  LBr.  für  läi  (co 
curend  LU.)?  PI.  3  ro  läsat  tri 
imrothu  imma  chend  FB.  45  (rol- 
lassat  Fg.);  ro  lasat  gäir  mesca 
Lg.  1 ;  corralsat  grith  mör  Sc3I.  18 ; 
co'"rälsat  süil  tairsiu  SC.  35;  co  ro 
laiset  sis  a  n-ingir  p.  39,  16 ;  co  ro 
laiset  sortem  inter  se  p.  39,  17;  ro 
laset  a  n-goua  Gl.  zu  Hy.  5,  66.  — 
Pass.  Praes.  sec.  3  co  ro  lathea 
är  fer  n-hEreun  impi  Sc3I.  5.  — 
Praet.  Sg.  3  ro  laad  si  co  Cathhuä 
Lß,  3  Ff/.;  fräs  do  nemannaib  ro 
laad  inä  cbend  p.  310,  37;  ro  laad 
Gl.  zu  focres  Hy.  5,  48;  72;  79;  ni 
tbic  assin  magin  in  ro  lad  TBF. 
p.  150,  25;  ro  lad  roga  döib  FB.  54; 
cor  laud  dar  cend  in  tempul  iar!^,wt 
„and  then  the  tempel  ivas  overthroivn 
SMart.  27;  PI.  3  uair  na  ro  adair- 
set  in  deilb  n-ordai  dorönad  la 
Näbcudon  nasor  is  aire  ro  laitea 
in  fornacem  Fei.  p.  CLVII  7. 

labair  i.  suilbir,  ut  est  cerd  la- 
bair  laidhich  O'Dav.  p.  101. 

lal>ar  superbus,  arrogans 
Wh.  4t  {Z^.  3).  —  Adv.  co  labur 
SC.  26. 

labartach  loquax,  Compar.  la- 
bartaigbe  Ir.  Gl.  1133. 

labra  F.  Rede,  Reden,  Spre- 
chen. —  Nom.  SC.  29,  24?  labra 
friu  noco  techta  Fei.  p.  CXXXIV; 


laubra  TE.  9,  22?  Acc.  sen  .  .  mo 
labra  „sain . .  iny  speeclv'  Fei.  Prol.  1 ; 
cona  coemnacair  labra  Three  Hom. 
p.  68,  19. 

labraim  II  ich  rede,  spreche. 

—  Praes.  Sg.  3  Dep.  ni  labrathar 
non  loqnitur  SG.  Idd^  {Z'\  438); 
cen  CO  labradar  fri  necb  ScBI.  3,  2; 
PI.  1  läse  labraimmi  Gl.  zu  in  lo- 
quendo  Ml.  311j,  15 ;  Dep.  labramar- 
ni  ibid.  23;  3  labrait  biuil  SC.  38,  9. 

—  Conj.  Sg.  3  ro  dem  labrathar 
Hy.  7,  59.  —  Praes.  sec.  PI.  3  no 
labraitis  SC.  2.  —  S-praet.  Sg.  3 
labrais  SC.  12;  ro  labair  Fei.  p. 
CXVI.  —  Pass.  Praes.  Sg.  3  la- 
bairthe?'  sund  (was)  hier  gesaqt  tvird 
FA.  3  (pritchaithej-  LBr.).  —  Inf. 
Sg.  Nom.  clothach  labrad  Hy.  5. 101 ; 
Gen.  or  bam  tüalaing  lapharthai 
TE.  5  Eg.\  Bat.  ina  labrad  an 
seinem  Beden  FB.  25;  Acc.  cen 
labrad  fri  nech  ohne  zu  Jemandem 
zu  reden  SC.  9. 

lac,  lag  weak,  feeble  O'B.  — 
Sg.  Nom.  ni  läthar  lac  SC.  33,  36 ; 
ni  lac  Gl.  zu  ni  triath  Oss.  III  10 
(lag  Ed.). 

lacli,  eiii  Suffix  nominalen  Ur- 
sprungs, Z^.  855,  s.  luchtlach,  öc- 
lach,  teglach. 

lacha  Ente;  a  ducJc  Corm.  Tr. 
p.  103.  —  PI.  Nom.  na  lachain 
Fei.  p.  CLX  27. 

lacht  lactura  Ir.  Gl.  250. 

lacht-muad  ScM.  22,  1? 

laehtna  „yellotv,  dun,  taiv- 
ny"  und  „a  kind  of  a  coarse  gray 
apparel"  C/B.  —  Sq.  Nom.  brat 
dub-lachtna  FB.  91;  "37  Fg. 

ladai'  a  fork,  prong,  a  toe 
O'B.;  On  the  Mann.  III  Index; 
tria  ladrail)  a  choss  ocus  a  läm 
s.  unter  imm-scothaim;  cusna  la- 
draib  „with  the  toes"  Gild.  Lor. 
Gl.  196. 

1.  Isleeli  M.  Held,  Krieger.  — 
Sg.  Nom.  laech  find  mör  Sc3I.  10; 
11;  13;  17;  is  e  Isech  as  dech  di 
ocaib  domain  SC.  13;  FB.  9;  10; 
13;  33;  öc-l«ch  SC.  37, 19;  p.  132,  6; 
Dat.  mör  espa  do  Ifech  für  einen 
Helden  SC.  28,  1;  is  ferr  do  laech 
andai-siu  Sc3I.   10;   16;    Acc.    üas 


651 


lAir 


cech  Ifech  FB.  22;  Fl.  Gen.  lonna 
7>f-  Ijech  SC.  31,  •;;  J^iZ:„l'>j  Oss.  I  lo; 
II  9;  rige  Ijecli  n-Krend  FB.  8; 
27;  59;  formna  loecli  n-Erenn  FB.61\ 
a  lassar  Isech  n-Erenn  FB.  Gl;  23? 
Dat.  airdcrcu  Irechaib  FB.  22; 
Acc.  atconnarc  Isechu  SC.  34,  ii; 
tinbeH  laeochu  SC.  18,  5  (laocha 
i?.).  —  Compos.  tri  liuch-cind 
iScil/.  12;  Isecli-aicmi  s.  aicme. 

2.  Iaecli  =  ?ftf.  laicus;  looch  (la- 
och  B) .  .a,  laico  (i.  on  tuata  B) 
Corm.  Tr.  p.  99.  —  PI.  Gen.  i 
comthinoltaib  Ijech  ocus  clerech 
FA.  31  (loech  LBr.). 

läeclula heroisch,  heldenhaft, 
tapfer;  Compar.  Isechdu  öcaib 
SC.  18,  7;  31,  9. 

läechrad  F.  Heldenschaar, 
Kriegerschaar,  coli,  die  Helden, 
Krieger.  —  Sg.  Noin.  in  laechrad 
^  laind  Jjfi.  17,  i ;  Gen.  mac  Itechraidi 
Lir  SC.  45,  i;  Dat.  dond  laechraid 
lainn  ,5'G^.  112a  {Z'K  953). 

läed  F.  Lied.  —  Sg.  Nom.  fom 
chain  loid  liiin  SG.  p.  203  {ZK  954, 
Bei.  Celt.  p.  23);  Acc.  canaid  si 
läid  n-aili  SC.  18;  29;  30;  33; 
44;  45;  p.  131,  23;  in  laidh  m-bicc 
TE.  9  Eg.\  10  Fg.;  Fl.  Dat.  lii- 
aidfidir  läedib  limwi-sa  SF.  V  e; 
mor  do  laidib  dorinde  Fel.p.  CXLV. 

lipgii  s.  löeg'. 

liUcliess  F.  „a  hero's  wife" 
Corm.  Tr.  p.  99.  —  Fl.  Voc.  a  läi- 
chessa  FB.  29;  a  laicesa  ihid. 

lÄid,  tig  tu  iarsin  läid  isin  cu- 
rach  „eome  tliou  behind  the  heim 
into  the  hoat  Corm.  p.  36,  43  (prüU) ; 
cingid  forsiu  läid  isin  curach  „on 
the  rudder"  ihid.  44. 

laidhicli,   von  läed,  s.  u.  labaii*. 

läidir  fortis,  rohustus  Corm. 
Tr.  p.  144  rop;  Compar.  laidiri  Ir. 
Gl.  1113. 

lilidire  F.  fortitu  do  Ir.  Gl.  920. 

laide  s.  lod,  luid. 

laige  Liegen;  concuhitus  Beitr. 
VIII  323.  —  Nom.  laigi  fri  süan 
serglige  SC.  28,  i;  laigi  fri  ban- 
gräd  30;  luighi  s.  u.  deilligh;  Dat. 
oc  laige  la  mnäi  Find  hi  taide 
Corm.  p.  34,  31. 

laig^eu  Lanze,  On  the  Mann.  II 


p.  2bQ>ff.  Vgl.  ü  ro  gcet  in  laigni 
trom  CCn.  5.  —  Fl.  Dat.  dena 
laignib  tuctha  and  sein,  de  atät 
,, Lagin"  ior  Laignib  LHy.  Amr.  20; 
Acc.  a  laigniu  Fei.  Epil.  324. 

laiget  Kleinheit;  loighed  par- 
ritndo  Ir.  Gl.  923;  oc«.s  atbcrid-som 
nod{lies  nad)bäilocbt  forsin  t-immun 
acbt  alaiget  ro  molad  in  trinoitann 
Lat.  Hy.  X  Fref  {Goid.'^  p.  101,  39); 
laigeat  a  frithghnama  Corm.  p.  27 
leithech. 

laigrim  ich  lege  mich.  —  Fraes. 
Sg.  3  laigid  s.  u.  gerrän.  —  Fraes. 
sec.  Sg.  3  no  laiged  isin  ganium 
LHy.  Amra  23.  —  Imperat.  Sg.  3 
und  Fl.  2  „laiged  Breuaind  im 
lepaid-si  anochf'olse  „ocuslaigid-se 
uime  a  ingena  Fei.  p.   XXXII  22. 

—  Inf.  laige. 

laig-necli  mit  Lanzen  versehe  n, 
CO   slüag  laignecli  LHy.  Amra  20. 

laili  p.  327,  2  {CC.  6)? 

läiiuthech  geschicTct?  laimtech 
a  des  SC.  18,  so  auch  zu  lesen  31,  3. 

läimthenchus,  vgl.  laimthionach 
nimble-handed  O'J?.;  Isech  ar  läim- 
thenchus  FB.  33. 

laindeeh  schuppig  Fei.  Oct.  11, 
Gl.  i.  land  a  chlaime  fair. 

lainder  ligula  Ir.  Gl.  73  {vgl. 
ibid.  p.  155). 

laiuderda  glänzend,  leuch- 
tend; i.  tenti'de  no  lainderda  Gl. 
zu  tind  Hy.  4,  2.  —  Sg.  Nom.  in 
lia  lögmar  lainerda  SC.  33,  12 
(lainnearda  LBr);  in  lia  lögmar 
ocus  in  locharnd  loinderdai  Three 
Hom.  p.  4,  10  (S.  Fatriclc). 

lAiiiid  tech  SC.  31,  3  zu  lesen 
lAimtech. 

1.  laiuu  i,  solus  no  taithnemach 
O'Dav.  p.  102. 

2.  laiuu   acer;  acer  i.  laind  no 
tind    no    tren   Corm.  p.   1.   —    Sg. 
Nom.  in  laechrad  laind  Lg.  17,  1;     ^ 
Dat.  dond  laechraid  lainn  SG.  112 
{Z-\  953). 

laiuue  F.  acrimonia,  aeredo 
Z-.  765;  collainde  Fei.  Oct.  7. 
lair  F.  e qua  ZK  259;  Ir.  Gl.  294. 

—  Sg.  Nom.  läir  CC.  3  i  «7. ;  4  Fg. ;  ni 
hetarscara  lair  fri  lurchaire  O'Dav. 

I  p.  102  lurchaire  [Sench.  3I.)\  Fl.  Nom. 


652 


liimaim 


läracha  O'Don.  Gr.  p.  99.  —  Vpl. 
larene. 

laire,  ar  a  laire  „hy  his  strength" 
On  the  3Iann.  III  p.  518? 

laisse  flash  Three  Hom.p.  120,  3. 

1.  laitli  Bier;  laith  =  lind  Corm. 
p.  27  lathirt,  öl  corma  110  laitli 
ihiä.  —  Sq.  Nom.  p.  133,  s;  Acc. 
domnach,  do  61  corma.  ar  ni  flaith 
teclita  nad  iugella  laith  ar  cach 
n-domnich  On  the  Blann.  III  p.  506. 

—  Comp  OS.  tri  laith-linni  „alc- 
pools"  SP.  V  IG. 

2.  laith  „a  valiant  hero" 
Corm.  Tr.  p.  101,   dazu  p.  142,  8? 

läith    „a    balance"  Corm.    Tr. 

2).  101 ;  laithe  scaZe.s  for  weighing  O'R. 

läm  F.  Hand;  manus  Z^.  241. 

—  Sg.  Nom.  läm  De  Hy.  7,  32;  a 
lam  idess  Oss.  I  4;  SC.  44,  e;  Gen. 
dia  fot  na  lamte  FB.  82;  döit  läma 
FB.  91  (laime  Fg.);  la  töcbäil  a 
lämi  FB.  39;  Labraid  Luath  lam 
ar  claideb  Sclmell-Hand-am- Schwert 
SC.  17  ff.,  oder  Compositum  Lüath- 
lam?  Bat.  cor  femid  cor  do  chois 
no  do  laim  de  Three  Rom.  p.  18, 15; 
SMart.  28;  iuna  laim  Hij.  5,  61 ; 
i^.  18,  25;  ScM.  15;  _23.  "^131,  20; 
-F.B.  21;  91;  assallaim  Hy.  5,  4i; 
fo  läim  i^.  5;  föt  laim  unier  deiner 
Hand  (Gewalt)  SC.  44,  3;  for  leth- 
läim  Nöisen  auf  der  einen  Seite 
Lq.^  15;  p.  131,  5;  imm  laim-siu  in 
meiner  Gewalt  p.  144,  25:  co  m-bäi 
for  a  läim  Xg.  15.;  do  laim  Tassaig 
p.  22,  2;  cot  laim  deis  p.  40,  35; 
0  ghebthar  in  gnim  do  läim  TE. 
9,  19  Fg.-.,  ic  techt  do  läim  in  ep- 
%cuip  „going  to  confess  to  the  his- 
Jiop"'Three  Hom.  p.  80,  21;  dochü- 
aid  .  .  do  läim  „went  to  confession" 
ibid.  27;  rigid  .  .  a  läim  FB.  82;  86; 
rig-laim  Hy.  5,  56;  dorat .  .  a  läim 
for  a  broind  Lg.  5;  SC.  20;  31; 
TE.l;  8  Fg. ;  roTTE"^. ;  co  m-ben 
a  laim  de  Sc3I.  10;  dos  her  .  .  illaim 
cacba  boenmnä  FB.  65;  76;  FA.  19; 
ro  gab  sein  inna  läim  ScM.  8;  16; 
dos  bert  ior  läim  Eogain  Lp.  19_ 
(er  gab  sie  in  die  Geioalt  Eogan  s) ; 
facbaim  . .  fri  läim  ich  lasse  bei  Seite 
FB.  94;  Crimthand  mac  Aeda  i 
n-daltus    do    ocus    i    n-giallaigecht 


fri  laim  0  Laiglinib  TB.  p.  174,  1; 
PI.  Nom.  alläma  Lg.  15 l  Gen.  äo"^ 
inlut  a  lam  SC.  36;  l^g.  lSjj^;if  . 
Dat.  ina  n-des-lamaib  iSTT.  '40; 
FB.  13;  FA.  16;  26;  58;  jj.  191,  20; 
fö  lamaib  ocus  glaccaib  jj.  191.  25; 
Acc.  dollecet  a  läma  la  töeb  FB. 
16;  74;  co  ro  gabait  a  chossa  ocus 
a  läma  SC.  48;    for    a    läma   TE. 

II  LU.:  Du.  Nom.  a  di  läim  TE. 
4  Fg.;    Gen.    ceaclitur   a    di    läim 

TE.    4    Fg.;    Acc.    co    tarat    a    di  ^ 

laim    FB.    31;    61;     i^^^lö.    —   ^  M 
Comp  OS.    läm-brat    gausape    SG.  9 

128^  \Z'^.  854V,  läm-tuagli  manuale 
Ir.  Gl.  857;  lam-comairt  i.  basgaire 
O'Dcw.  p.  103;  läm-d€rg  Loegraire 
FB.  22;  46;  0  Ninded  läm-idan 
„from  N.  the  Pure-handed"  Tliree 
Hom.  p.  84,  30. 

Islni,  gabäil  läma  „to  drive 
bacTi"  Tliree  Hom  Index;  ro  fäid 
dis  dia  muniiv  do  gabail  a  läma 
Three  Hom.  p.  38,  20;  tancutar  di 
epscojj  hktar  isin  tir  do  gabail  a 
läma  ass  ihid.  p.  116,  25;  is  e  ro 
gab  läm  Mocluida  a  Eaithin  Fei. 
p.  LXXVI  28  (vgl.   On  the  Mann. 

III  p.  4);  CO  ragbaiset  alläma  di 
muir  X2:13?  ^ 

Mmaccau  „remigacio"  Ir. 
Gl.  916. 

lilmach  shooting  O'R.  —  Sg. 
Gen.  comurda  doniter  foircend  lä- 
mbaig  no  sgribe  each  ocus  se  buinn- 
remur  barrchaol  Gl.  zu  meta  Corm. 
Tr.  p.  109  methos  („n  mark  made 
for  shooting  or  horseracing"). 

Mmuchtad,  teit  Adomnan  isin 
mbemrai  (sie)  dia  decsain  ocus  do 
lamacZitad  in  chuirp  „A.  icent  into 
the  tomb  to  behold  him  and  to 
touch  the  body"  Fei.  p.  CLXXI. 

l&maim  ich  tvage,   nnterneh- A 
ine;  vgl.  rolaumur,  rulaimur  aiideo. 

—  Prcies.  S(f.  3  bes  ni  lim  lamathair 
SC.    40;    iaimethar    FB.    23.    — 

—  Praes.  sec.  Sg.  3  no  lamad  a  n- 
etargaire  FB.  15;  PI.  3  ar  ni 
laimtis  chena  la  Conchobar  Sc3I.  20 
(lamdais  H).  —  Praet.  Sg.  3  ni  ro 
lam  ecnach  m-Brigte  p.  40,  21: 
PI.  3  Dep.  ni  ro  lamsatar  dul  a 
dochum  Bev.  Celt.  Uli).  181.  —  Fut. 


K    <yo 


^  /<^ü.ve/"Wv 


(^      OA     ^*-'JU.  ^«^  ^    ^^^^    ^     ^•^• 


flO    ^-tÄ/tviAcA       ß-t^  /*-<-    x!Au.vAt/V- 


653 


hii- 


[ß^  ^    /%.  5  lemaid  FB.  41  £■</.;  Dejj.  rot   | 
lemathar  FB.  SS  Fg.  —  Fut.  sec. 
S^g.  3   nod    ifimad    a    m-brethugud   ! 
FB.  16.  —  Per/:  ,%.  1  JDep.  ni  ro 
lamar  son  TB.  p.  180, 15;  3  ro  Lämair 
brethugud  düib  FB.  90:  ni  lamair 
eat  „HO  onc  ilares  (to  touch)  them"fy. 
Fa.  p.  CLX;  PI.  3  ni  ra  lamatarV 
■^    . .  a  chocert  Lg.  6,  —  P«ss.  Praes. 
Sg.  3  uair  naclHamtar  i''^.  33  Fg.? 

lilmauu  s.  Itlmiud. 

lamaimau  vesicam  Gild.  Lor. 
Gl.  231. 

läuula  ,,handiness"  O'C.;  Sg. 
Dat.  CO  n-drimi  ocus  lamda  SC-.  42 
(.lamdse   H).    —    Vgl.    ingen  . .  bad 

Idech-lämdai  di  ingenaib  hEreud 
die  in  Handarbeit  geschickteste  LU. 
p.  122a,  21. 
lAmiud  „a  glove"  Corm.  Tr. 
p.  100;  lämann  chirotheca  Ir.  Gl.  34. 
lämiiad  parturitio,  in  tan  böe 
in  ben  oc  lamuad  TBF.  p.  140,  32; 
Gen.  oc  deicsin  a  lämuada  Ml. 
carin.  1  [Goid:^  p.  18). 

l!imos„a sZeeve"  Corm. Tr.p.  100. 
lämostae  manul[e]atus  SG.  60a 

f{Z-K  16). 
lAnirota   „a  hye-road"'  Corm. 
Tr.  p.  141  rot. 

lämtheoir  mantile  SG.  92^ 
{Z-\  854^. 

lam-thorad  Hände  r  w  erb, 
Handarbeit.  —  Sg.  Gen.  im  log 
lamthoraid  i.  im  log  in  toraid  doni 
si  ö  läim  On  tlie  Mann.  III  p.  115 
{„hand  i)roduce"i;  Dat.  co  n-druni 
ocus  lamda  ocus  lamthorud  SC.  42 
(lamtorad  Ä\ 

lau  voll;  plenus  Z\  IG.  —  Sg. 
Nom.  ba  läthar  lan  p.  132,  21;  ni 
hin  techdais  SP.  III  1;  glend  län 
di  theuid  ein  Thal  voll  von  Feuer 

FA.  21;  bid  län  Eri  ocus  Alba  dia 
forcetul  Three  Hom.  p.  100,  is; 
ScM.  1;  SC.  15;  30,  3;  FB.  67;  81; 
bithlan  immer  voll  SC.  33,  24;  in 
cüach  . .  ocus  a  län  do  fin  und  ihn 
voll  {wörtl.  sein  Volles)  von  Wein 

FB.  59;  60;  62;  vgl.  lintar  län  di 
fin  Wb.  IIb  (ZI  628);  Gen.  tiri 
läin  FA.  35;  Acc.  mi  län  einen 
vollen  Monat  Hij.  5,  46;  bliadain 
lan    ein    volles   Jahr   FB.    1;    dia 


n-eba-su  län  cailig  de  linn  Lat. 
Hy.  XIII  Pref.\  PI.  Nom.  at  lana 
renda  nimc.do  nuallguba^).  191,2-1. 

—  Comp  OS.  mit  Snbst.:  mo  lan- 
li'ith  SC.  38,  7;  mit  Adj.:  lan-bec 
J^^.  14;  lau-brec  Corm.  p.  36,  34; 
h'ui-brena  p.  191,  21;  län-chian 
SC.  29,  13;  dar  leraib  län-möraib 
SC.  42.  —  Vgl.  com-län. 

länainain  F.  Paar;  länomain 
„a  married  couple"  Corm.  Tr.  p.  102; 
lanamuin  i.  lan  homo  i.  plenus  ho- 
mo  i.  duine  comlän  (fDav.  j).  102. 

—  Sg.  Nom.  issi  lanamain  Lg.  Ijj;  V 
lanamuin    CC.  3   Eg.-^   lanumuin  p. 
144,  ö;  Acc.  lanamain  CC.  3  LU.; 
Lg.  12.  T^ 

rauamnasil/.  conjugiumWb.  9'1 
(Z-.  787). 

laue  F.  plenitudo  Wb.  26d 
{Z-K  247). 

läuecair,  dealg  öir  Jänecair  TB. 
p.  174,  7,  „of  gold,  tvith  füll  car- 
ving.s"   On  the  Mann.   III  p.  164? 

laugfiter,    i.    aiuglais    ind    sin,  ' 
lang  fota,  feitir  i.  glas  na  n-Gall 
Corm.  p.  26,   „a   long  fetter  which 
is    between   the    fore-legs    and   the 
hind-legs"  Corm.  Tr.  p.  101. 

lanmair  no  ithemair  Gl.  zu  ven- 
tres  Wb.  31^,  23  [impleti  Z\  780). 

1.  lauu  F.  lamina;  blade,  cres- 
cent  of  gold,  lunette,  „an  ornament 
for  the  front  of  the  head  as  tcell 
as  for  the  neck"  On  the  Mann.  III 
p.  182  ff.  —  Sg.  Acc.  in  lainn  co- 
ronam  Wb.  IIa  (Z'^.  212);  con  ri 
a  lainn  Wb.  24a  (palmam  Z^.  466); 
frissin  lainn  i.  frisin  fochricc  neradi 
ad  h-avium  Wb.  24a;  taraill  a,  läm 
leissingipnin-dergbudi,marba(i^land 
dergöir  . .,  fri  etan  dö  LU.p.  79a,  11. 

2.  lauu,  land  sgrurtwta  Jr.  Gl.  132 
{vgl.  ibid.  p.  152);  land  a  chlaime 
fair  „the  scale  of  his  leprosy  on 
him"  Fei.  p.  CLVI  3. 

3.  lauu  i.ithlann  no  feranu  O'Dav. 
p.  101. 

4.  lauu  a  gridiron  O'R.;  for 
luachtetib  lannaib  Fei.  Prol.  40. 

lär  Flur,  Boden.  —  Dat.  ond 
lär  Gl.  zu  ab  solo  patrio  Ml.  20a,  3; 
do  lar  in  tigi  FB.  26;  64;  co  m- 
bui    for    lär    Sc3L    10;    FB.    86; 


lär 


654 


liitlie 


•^  FA.  30;  for  hlr  na  faidclii  i«^; 
for  lär  in  taigi  Sc3I.  18;  TBTTb; 
59;  for  lär  ind  liss  ScM.  18;  FB. 
25;  for  a  lar  {des  Bechers,  cuach) 
FB.  59;  60;  62;  73;  74;  for  lär  a 
da  imlisen  FB.  51;  p.  310,  34;  co 
m-böi  for  lär  a  inchinue  FB.  61 
{„so  tliat  it  pierced  to  the  certre  of 
his  brain"  O'Don.  Leabh.  na g-Ceart 
p.  LXIV);  a  g-ceart-lär  an  doire 
sin  „in  the  very  midst  ofthat  ivood" 
Torr.  Dh.  p.  62;  Äcc.  tarblaing 
for  lär  in  taige  ScM.  15;  FB.  89; 
congarar  .  .  co  lar  ind  rigthaige  60; 
cassla  derga  . .  CO  lär  FA.  28;  dar 
a  lär  30;  oc  dul  di  dar  lär  in  taige 
•^^   Lg.  1;  fri  lär  talwan  FB.  25;  46. 

lärac,  PI.  Gen.  co  mellaib  a  lä- 
rac  FB.  20  (s.  -S^.  308);  cenglaid  a 
lenid  os  mellaib  a  larac  LBr.  j). 
215^',  49;  -Dm.  Gen.  gerrchoclioll  co 
mell  a  n-dä  lärac  LU.  p.  86^,  4; 
vgl.  laarg  a  fork  (gabul)  Corm.  Tr. 
p.  100. 

lareiie  equulaSG.  49^  {Z-\  274). 

lassaid  flammend?  —  Sg.  Noin. 
lasaid  FB.  49;  p.  310,  is;  Dat.  ar 
a  durn  derglassid  FB.  45;  -lasaid  47; 
PI.   Noni.   lecca  . .  lasta    loisctecha 

p.   191,  8. 

lassaim  II  ich  flamme.  —Praes. 
PI.  3  lassait  a  n-gnüssi  FA.  25. 
—  S-praet.  Sg.  3  lassais  in  muine 
Hy.  2,  48;  co  ro  lass  in  grian  Three 
Hom.  p.  26,  11 ;  co  ro  las  hEri  ocus 
Alba  de-sium  ibid.  p.  104,  2g  ;  27.  — 
Inf.  Bat.  oc  lassad  FA.  13;  sornd 
tentide  .  .  for  lassad  flammend  FA. 
17;  for  lassad  FA.  8;  10;  13;  17; 
p.  21,  31;  for  sir-lasad  FA.  28  (oc 
sir-lassad  LBr.);  for  derg-lassad 
FA.  29. 

lassair  Flamme;  flamma  Ir. 
Gl.  128;  lassar  Gl.  zu,  breo  Fü. 
Apjr.  15.  —  Sg.  Nom.  lassar  FA. 
17;  21;  Gen.  lassrach  Gl.  zu  löcbet 
Hy.   7,   21;   Voc.   a  lassar    liBch  n- 

fErew«  FB.  61;   PI.  Nom.  lasracha 
O'Don.  Gr.p.  99.  —  Vgl.  for-lassair. 
'  lassrach     fl  a  m  m  e  n  et;     cruäd- 

lasrach    p.    190,    33;    tre    dhoighir 
dhonn-ruaidh    dearg-lasrach    Torr. 
Lh.  p.  132,  1. 
lasta  s.  lassaid. 


laten  Latein,  Gl.  zu  Hy.  2,  3. 

1.  lätli  M.  Held;  a  hero  Corm. 
Tr.  p.  101.  —  Sg.  Nom.  läth  gaile 
FB.  91;  PI.  Nom.  läith  gaile  SC. 
40;  FB.  7;  15;  20;  70;  88;  läith 
gaile  fer  n-hErend  Sc3l.  6;  laith 
gaile  fer  n-UlarZ  FB.  26;  44;  p. 
310,  3;  5;  Gen.  inna  läth  n-gaile 
FB.  3;  6;  54;  formna  läth  n-gaili 
\]\ad  FB.  12;  55;  91;  SC.  38; 
Dat.  nonbor  di  läthaib  gaile  fer 
n-Ulf«Z  FB.  55;  9;  12;  5.9.  — 
Compos.  lüthu  läth-biiUi  FB.  51, 
p.  310,  33? 

2.  liUh  „the  heat  of  animals  in 
the  season  of  coptdation"  O'Don. 
Suppl.,  Beitr.  VIII  334. 

lathach  Schla m m ;  mud, puddle,     Co  , 
dirt,  mire  O'B.  —  PI.  Nom.  lathach 
döimne  ji.  190,  25,  zii,  lesen  latha- 
cha?    Dat.    illathachaib    cirdubaib 
FA.  26.  _  , 

lathair  „presence,  extent"  ^  ■ 
O'Il.;  SIC  ro  rand  each  cenel  di 
suidiu,  ar  böi  a  cutrama  allathair 
Corm.  p.  29  mogheirae;  fanfad-sa 
leat  ar  an  lathair  se  Torr.  Dh. 
p.  60  {„on  this  spot") ;  vgl.  läthrach. 

liithar  N  dispositio  Nigra, 
Bei.  Cell.  I  j3.  44;  temptatio 
Z\  782;  lathar  i.  indeall  O'Dav. 
p.  103.  —  Sg.  Nom.  a  lathar  sin 
Gl.  zu  dispositio  ipsa  Ml.  42^;  ba 
lathar  lan  p.  132,  21;  ni  lathar  lac 
SC.  33,  30 ;  Gen.  ar  . .  lüthige  ind 
lathair  FB.  88;  0  do  ficed  a  lüth 
lathair  LU.  p.  79a,  30;  Acc.  ar  na 
dich  cäch  assa  dligiul  i  n-adaltras 
tri  lathar  dcmuin  Gl.  zu  ne  temptet 
vos  satanas  Wb.  9<i  {Z'^.  466). 

lathavthe,  anas  latharthe  Gl. 
zu  ex]}ositus  inimicis  Ml.  2M,  1; 
air  ru  bu  latharth«  Gl.  zu  quia  . . 
fuerat  tribalationibus  Ulis  expositus 
Ml.  32^',  2.  Vgl.  latharthir  exponi- 
tur,  disponitur  Ml.  44^  {Rel.  Celt.  I 
p.  44). 

liltlie,  läithc,  läe,  läa,  läi\^.  Tag; 
dies  Z'^.  229.  —  Sg.  Nom.  lathe 
SC.  1;  ba  hole  lathe  ScM.  3,  9; 
lathe  buana  di  Hy.  5,  29  {oder  ein 
adverbieller  Casus?  vgl.  33,  i.  illö); 
sith-laithe  Hy.  2,  5C  {Gl.  i.  laithe 
in  sith) ;  cid  lae  sechtmaine  Cr.  32'^ ; 


lätliracli 


655 


iss  ecl  lila  and  sin  FB.  31;  lä  TE. 
12  LU.;  13  E(j.\  SC.  11,  5;  FB.  5; 
lä  ocus  adaig  jPJ5.  2;  ^).  309,  37; 
(tch.  oc  erochill  lathi  brätha  FA. 
34;  30  LBr.:  lathc  F.l.  33  (lathi 
LBr.);  immcdon  läthi  Hy.  2,  52 
(laithe  LIIij.);  ar  debaid  n-öenlai 
SC.  13;  immucliui  lai  TE.  11  £'^.; 
deod  läi  FB.  9;  83;  90;  Da^.  isind 
latbiu-sa  indiu  Bev.  Celt.  III  p.  178; 
illaithiu  in  messa  Hy.  2,  52;  cach 
oen  lau  SP.  II 15;  illöo  FA.  2  i^r. ; 
illö  FA.  2  LU.:  Gl.  zu  fri  de  Hij. 
2,  28;  at  lathe  Hy.  5,  33;  i  n-oculö 
X'9(-  X<7^11;  lü;  S'cil/.  5;  FA  24;  on 
lo'  cu  celc  TüJ.  17  £^(/. ;  a  cach  ar 
cach  16  TE.  7  Eg.  [oder  Acc.?); 
Oss.  II  9;  illathe  ind  fugill  FA.  6 
[Form  des  Acc,  do  lü  LBr.) ;  lathe 
anbige  Hy.  5,  33  (G^Z.  i.  illö);  Acc. 
CO  lathe  m-brätha  FA.  29  (laa 
LBr.)\  im  torachtain  chucu  laithe 
m-brätha  (Si'c);  FA.  30  iZ7.;  lathi 
n-and  resin  t-samfuiu  alle  SC.  10; 
cullae  m-brätho  Tir.  5;  laa  n-and 
CC.  1  iC7.;  lä  n-and  TE.  10  iC/.; 
p.  131,  13;  laa  n-oen  TE.  9  Eg.; 
11  ^/y.;  läa  CC.  1  ifJ.;  lä  n-öen 
i  TE.   10   jEr/. ;    cach    n-aidche    ocus 

I  cach  läi  FA.  26;  T^.  13  ^^.;  cec/i 

1  '^  laa  -Lj.  12:  cec/t  oenlä  6'ci)f.  16; 
in  cäla  FB.  11;  an  la  sae  TE. 
18  ^</.;  aidchi  is  lä  SC.  29,  12; 
lä  ro  bä-sa  SC.  45,  5;  PI.  Nom. 
tri  lä,  tri  laa  SC-  1  [oder  Acc.?); 
Gen.  udi  tri  lä  ocus  tri  n-aidche 
FB.  10;  55;  Acc.  tri  laa  ocus  tri 
aidche  Sc3I.  4;  rim  la  SC.  44,  13? 
lathrach,  Gen.  lathraighe,  a 
Site  O'Don.  Suppl.;  lätrach  sen- 
muilind  „tlie  site  of  an  old  mill" 
ibid.;  sencathi'aig  na  n-gennti . .  it 
fasa  cen  adrad  a.mal  lathrach  Lug- 
dach „like  LugaüVs  house-site"  Fei. 
Prol.  205;  du  Läthruch  Da  arad 
Tir.  8  („Site  of  tivo  charioteers"). 
liUhus  31.  „heroism"  O'Don. 
Suppl.;  lathus  gaile  Göedel  uile 
FB.  89,  das  Heldenthum,  die  Hel- 
denivürde  (Abstractum  von  läth 
gaile). 

latraud  3I.  =  lat.  latro.  —  Sg. 
Nom.  latrand  me  S3Iart.  23;  Gen.i 
tegdais  ind  latraind  Lat.  Hy.Y  Pref. 


lattdiuail  FB.  87,  corrupt  für 
lat  anäil. 

laul^acli  s.  lulisrach. 

laurana,  laurcuiri  s.  hiraiia, 
luircbaire. 

laxula.vitas?  r_c/Z.lac;  corp  sleman 
710  laxu  no  sadailc  Gl.  zu  cor2)len 
Fei.  Jan.  22;  Dat.  illaxai  ocus  i 
tcti  a  collai  FA.  27   (illaxu  LBr.). 

Ie1)ar  s.  lebor. 

lebaid  s.  lepaid. 

lebeud,  leibheann  „the  deck  of 
a  ship  or  scuffold,  gallery"  O'B. 
—  Sg.  Nom.  lebend .  .  ocus  fond 
inichtarach  na  cathrach  FA.  11; 
fris  m-bruchtai  ler-lebend  „against 
ivhom  burst  the  sea-leveV'  Fei. 
Nov.  29;  PI.  Dat.  for  lebennib  in 
tige  Z\  XXI. 

leblaing-,  lebliiig-  Perf.  von  lin- 
gim. 

1.  lebor  =  lat.  Hb  er  (Buch); 
Z-^.  781;  leabar  Ir.  Gl.  371.  — 
Gen.  stair  libuir  ihn  Hy.  2,  87  Gl.; 
Acc.  oslaices  .  .  in  lebor  FA.  33 ; 
iadaid  in  lebor  ibid.;  PI.  Nom.  li- 
bair  FB.  77. 

2.  lebor    lang;    leabhar    long, 
smooth    O'B.;    vgl.    imm-lebor.    — 
Sg.  Nom.  bo..foit-lebor    Lg.    4,  iL    j^f- 
(— leauphar  Eg.);  ech  .  .  scuap-leibor 

p.  310,  25.  —  Comp  OS.  leine  lephur- 
chulpatach  TE.  3  Fg.;  Labraid 
lebar-mong  SC.  33,  2  (s.  lebormon- 
gach).  —  Compar.  librither  gabla 
a  läma  Corm.  p.  36,  38. 

lebormoiig'ach  lang  mäh  n  ig, 
von  lebor-mong.  —  Sg.  Nom.  ech 
. .  lebormongach    FB.    49;    50;    p. 

310,   17;    24.' 

lebrän  31.  libellus.  —  Sg.  Dat. 
oc  mu  lebran  »ST.  II  3;  huas  mo 
lebrän  indlinech  ,56^.^^.203  (Z-\  953). 

lebrar  i^.  coli,  books  Three  Hom. 
Index;  Dat.  allan  do  lebrair  ,,its 
füll  of  books'''  Three  Hom.  pi- 106, 12. 

lec  F.  Stein,  „flagstone"  Beitr. 
VIII  317,  zu  unterscheiden  von  lia; 
leg  logmar  gemma  Ir.  Gl.  133, 
ibid.  573.  —  Sg.  Nom.  oen  lecc 
p.  191,  9;  leacc  cloiche  Fei.  p. 
CLXXII  13;  Dat.  forsind  leicc 
Hy.  2,_8;  31;  luathither  leig  mui- 
lind  a  tegad  Corm.  p.  36,  2s;  PI. Nom. 


'^  3/a-  R^^SXj".  Fass, 


lecrtii 


656 


logiiTi 


lecca  lethua  FA.  30;  tri  leca  log- 
mara  FA.  13  (.teora  lega  LBr.)\ 
Gen.  0  etrochta  lec  lögmar  FA. 
18  LBr.  (liac  LU.);  Bat.  for  lec- 
caib    p.    191,    29;    dar    na    lecaib 

FA.  29;  Acc.  for  ^  lecca  lomma 
Three  Hom.  p.  32,  28. 

lec^Anlapilhis  SG.  iß^  {Z'\  273). 

lecda  steinig.  —  Sg.  Dat.  co 
n-aiaciud  lecdu  FA.  18. 

lechdacli  liquida  Z'^.  980. 

lechet,  iii  gointis  a  cheli  ar  a 
lechot  leo  iC/.  p.  20a,  29,  Gl.  i.  ar 
a  cliaimi. 

leclit  Grab;  i.  lige  mhairb  Corm. 
p.  27.  —  Sg.  Nom.  lecht  (??.  zu 
fert  Oss.  III  7;  Bat.  lia  uas  lecht 
Oss.  I  1.  —  lecht  liäc  FB.  23? 

lechtach,  morais  relicc  lechtaig 
„magnified  a  grave-ahounding 
cemetery"  Fei.  Jul.  21. 

lechtän  ein  Meines  Grab.  — 
-X  Sg.  Nom.  do  lectan  Lg.  5,  23. 
(leclitäu  Fg.):,  Acc.  morait  lechtau 
Petair  F61.  Prol.  116. 

Ißcim,  l^icim  III  ich  lasse, 
entlasse,  lasse  los,  überlasse, 
verlasse,  vgl.  doUecim.  —  Praes. 
Sg.  3  lecid  mit  Fron,  sufßxum 
(s.  S.  513,  Col.  1):  leicthe  . .  secha 
lüsst  ihn  vorbei  =  iveicht   ihm  ans 

FB.  81;  l^icthi  87;  act  nand  leicci 
Wb.  3(1  {Z-\  435);  110s  leice  do 
Chct  ar  a  bruinni  Sc3I.  16 ;  ro  leci 
for  ar  Connacht  19;  ros  leci  SC.  13; 
PI.  3  cor  lecit  echradha  hErend 
fris  TE.  15  E(j.;  is  and-sin  lecat 
. .  iiualla  FA.  31  LBr.  (ferait  LU.). 

—  Praes.  sec.  Sg.  3  näd  leced  a 
folt  füa  agid  der  sein  Haar  nicht 
über  das  Gesicht  lassen  sollte  p. 
311,  2?  —  Praet.  Sg.  3  ni  leicc  a 
chorp  hi  timmi  Hy.  2,  ,32;  nat  leicc 
Hy.  1,  32;  nar  lec  TE.  13  Fg.; 
Bep.  ro  lecustair  släetan  tromm- 
galar  chuci  2'E.  7  Fg.;  PI.  3  co 
ro    lecset    ingcorum    sis   p.   39,  21. 

—  Fut.  PI.  1  ni  leicfem-ni  uaind 
he  FB.  41.  —  Fut.  sec.  PI.  3  co 
leicfitis  dö  sie  würden  ihm  über- 
lassen FB.  77;  lü  leicfitis  .  .  isa 
tech  sie  loürden  ihn  nicht  in  das 
Haus  lassen  FB.  3.  —  Pass. 
Praes.  sec.   Sg.  3  leicthe  isa  tech 


np  leic 
CO  ro 


tvurde  eingelassen  FB.  25 
tjiß  Lg.  6.*"—  Praet.  Sg. 
leicea  eturro  ScM.  19;  ra  leiced  20. 

—  Fut.  Sg.  3  leicfidir  SC.  44; 
lecfit/wr  TE.  5  Fg.  —  Fut.  sec. 
Sg.  3  cid  ar  na  leicfideä  dam-sa 
warum  soll  mir  nicht  gelassen  werden 
SC.  42.  —  Inf.  lecud  tmd  lecun: 
Sg.  Nom.  lecud  nammucci  do  raind 
dam  ScM.  8;  mo  lecud-sa  SC.  44 
{mich  verlasse!);  mo  lecun-sa  SC.  41 ; 
Bat.  in  canvathmir  do  lecud  dö 
nach  alle  FB.  11;  Acc.  co  a  lecud 
do  Choinculaind  SC.  45. 

lecco  Wange;  leca  in  duini  ma- 
xilla  Ir.  Gl.  89.  —  Sg.  Nom.  lecco 
Oss.  II  4;  Bu.  Bat.  ima  dib  lecnib 
Corm.  p.  25  himbas  forosnai. 

le^aiin  ich  zerschmelze,  löse 
mich  auf.  —  Praes.  Sg.  3  rel. 
corp  leghas  cadaver  Ir.  Gl.  1071. 

—  Praet.  Sg.  3  co  ro  leag  in 
snechta  Three  Hom.  p.  26,  5.  — 
Fut.  sec.  PI.  3  no  legfaitis  „they 
would  melt  aivay"  FA.  8.  —  Inf. 
Bat.  und  Acc.  illobad  et  legad, 
cen  lobad  cen  legad  iar  sin  Gl.  zu 
seminatur  in  corruptione,  surgit  in 
incorruptione  Wb.  13'i  {Z'^.  655); 
Acc.  ata  corp  Cianain  cen  lobad 
cen  legad  isin  membrai  Fei.  p. 
CLXX  30  {„loithout  dissolving"); 
ibid.  p.  CLXXI  8. 

leg-es  Heilung,  Heilen.  —  Sg. 
Nom.  a  leges  SC.  29,  is;  do  lei- 
gheass  TE.  10,  4;  9,  12  Fg.;  Bat. 
liaig  da  leges  ein  Arzt  ihn  zu  heilen 
SC.  29,  8;  bä  liaig  ic  legius  chdich 
LHy.  Amr.  81.  —  Bavon  leighea- 
saim  I  eure  O'B.,  Inf.  Gen.  go 
hält  a  leighiste,  s.  u.  in-leigis. 

le^im  =  lat.  lego  {ich  lese).  — 
Imperat.  PI.  1  legem  irnaigtiu  Wi. 
Gr.  p.  125  {LBr.).  —  S-praet. 
Sg.  3  legais  canoin  Hy.  2,  12; 
LHy.  Amr.  60 ;  ro  leg  suthe  „read 
science''  Lat.  Hy.  IV  Pref.  — 
Fut.  Sg.  3  legfaid  ibid.  —  Inf. 
Nom.  is  huisc  a  legend  Gl.  zu  le- 
gendus  SG.  59i>  {Z-\  487);  Gen. 
fer  legind  vir  legendi  {Lector)  FA.  27 
(legind  LBr.);  Colmäu  war  fer  le- 
gind zu  Coric  Hy.  1  Praef;  oes 
legind    lectores    Wi.    Gr.    p.    125; 


I 


^:  .j 


löimm 


657 


Bat.  do  leffuun  Gl.  zu  Ily.  2,  v; 
Lat.  H,i.  IV  Pref. 

leiinm,  l^im  N.  Sprxinrj, 
Springen,  Inf.  zu  llnuini;  leim 
saltus  SG.  106i>  {Z-\  10531  —  Sg. 
Nom.  ba  leim  ro  leblaiug-scom 
FB.  82;  88;  leim  dar  neim  LU. 
p.  113^,  31 ;  dar  ueib  ibid.  p.  73»,  i; 
Gen.  la  feiramed  iiid  lemme  FB.  88; 
Dat.  ü  lemiu«  durch  einen  Sprung 
ibid.:,  dia  lemaim  darüber  zu  sprin- 
gen ibid. ;  Acc.  ro  lebling  .  .  leim 
u-üatbmar  FB.  70;  88;  PI.  Acc.  ro 
liiig  .  .  tri  ard-leme«d,  tri  des-lcme>^d 
drei  Siiriinge  in  die  Höhe,  drei 
Sprunge  nach  rechts  SC.  47. 

leirauech  springend,  vgl.  com- 
leimnech.  —  Sg.  Nom.  tene  . .  lem- 
necb  p.  191,  13;  ech  . .  lugleimnech 
2).  310,  17. 

1.  leir  fleissiq;  industrius  Z'^. 
233.  —  Sg.  Nom.  leir  Hy.  2,  23  ^Gl.  i. 
i  crabud);  SP.  II  3;  Gen.  tes  atrige 
lere  FA.  23  ^leri  LBr.\  —  Adi: 
är  ni  fil  nech  conicfe  a  tnrim  co 
leir  acht  mine  tissed  a  aingel  fen 
Three  Hom.  p.  122,  12;  beiinachais 
hi  do  leir  ibid.  p.  110,  22. 

2.  leir  conspicuous  O'B.)  s. 
unter  setlm;    Torr.   Bh.  p.   154.  9. 

1.  leis  ScM.  3,  13? 

2.  leis  s.  2.  less. 
leite  s.  littiu. 
lelap    Kind;    Corm.   p.    26.    — 

^  Sg.  Nom.  iu  lelap  -Lff.  5j,leauamlj^(;L)- 

lern  everything  iv  a  r  m  (oäcE~teith) 
Corm.  Tr.  p.  100. 

lemlacht  i.  lacht  teitb  [„ivarm 
milk")  Corm.  p.  26. 

lemnach  mtilsum  SG.  73»  {Z'^. 
810). 

lemnacht  mulsum  Ir.  Gl.  782. 
—  Sg.  Nom.  p.  133,  s;  fir-lemiiafbt 
FB.  9;  mil  la  rauaoi,  leamhnacht 
la  mac,  biadh  la  fial,  carna  la  cat, 
saor  astigh  agas  faobhar,  aoii  re 
haon  is  robhaoghal  Keat.  p.  166 
{„milk  with  a  cJtild");  Gen.  littiu 
lemaacbta  FB.  9;  Bat.  lestar  hin 
do  lemnacht  iiia  Idim  Three  Hom. 
p.  56,  12  („füll  of  milk"). 

lemuat  malv  accus  SG.  49^ 
[Z-\  274). 

len,  lean   sorrotv,    woe,    mis- 


\%^ 


fortune,  ruin  (XR.  —  Acc.  cen 

lobra  cen  len  Wi.  Gr.  p.  125  (LBr.) ; 

feil  fir  nad  char  cori>len  Fei. 
j   Jun.    22    {„xoho    lored    not    bodily 

ease"?).  Gl.  i.  corp  sleman  no  laxu 
j  no  sadaile;  ar  cech  meirb-lcn  Fei. 
!   Jan.  24,   Gl.  i.  ar  ccc/t  len  meirb 

i.  ar  cech  n-enirte. 

lenab  kleines  Kind,  vgl.  lelap.  "^ 

—  Sg.   Nom.   in   lenab  ina  broind 
Lg.  1 ;  lenabb  ina  läim  Three  Hom.    ^ 
j).  68,  15 ;  or  bam  lenab  TE.  5  Fg. ; 

iu  tan  ro  po  lenam  bec  he  BHg.  Amr. 
p.  157  (lenam  LU.^;  Acc.  baistid 
iu  lenub  Fei.  p.  LXXIII ;  PL  Nom. 
lenib  Gl.  zu  macain  ibid.  p.  CXLII. 

I^naiiu  voyi  len?  ro  lenad  nert 
demaiu  .  . ,  bith  mairid  .  .  nert  rua- 
naid  ar  rig-ne  „the  demons  power 
hath  been  ivounded"  Fei.  Prol.  253 
(lenad  Land). 

leoamaiii,  uis  digaib  allenamain 
[Gl.  i.  in  lenamain  tucsat  oegid 
fuirri)  Hy.  5,  26,  ,,attachme}lt" 
Rem.'^  p).  69,  loohl  nicht  verschieden 
von  do  lenmain,  Inf.  von  lenim. 

leue  Hemd,  Unterkleid;  shirt, 
kilt  On  the  Mann.  III  Index;  leine 
camisiu  Ir.  Gl.  38.  —  Sg.  Nom. 
leue  fo  derginliud  p.  131,  ig  {,,a 
shirt  interwoven  with  thread  of 
read  gold"  On  the  Mann.  III 
p.  162);  leni  gelchulpatach  co  n- 
derginliud  oir  p.  310,  33;  leine  le- 
phurchulpatach  TE.  3  Eg.\  Gen. 
tri  dtrca  sedluch  (?)  alleuith  TE.  4 
Eg.;  Bat.  issind  leiiitb  TE.  3  Fg.; 
PI.  Nom.  secht  lenti  cona  u-imden- 
maib  TB.  p.  176,  11;  Acc.  tuargab- 
sat  a  leute  FB.  20. 

leiiim  I  ich  hänge,  hafte  an 
Etwas;  leanaim  I  folloto,  adhere, 
pursue  0"B.  —  Praes.  Sg.  2  in 
ben  dia  lenai  der  du  anhängst 
SC.  43.  —  Praes.  der  Gewohnheit 
Sg.  3  ni  lenand  do  sithlongaib  SC. 
45,  16;  din  cbutrzimma  chinad  nos 
lenand  die  an  ihnen  klebt  FA.  16. 

—  Perf.  Sg.  3  ro  lil  ainm  de  Corm. 
p.  30,  19;  ro  lil  moima  mna  Caier 
do  Nede  ibid.  p.  XXXVII;  Fei. 
p.  CXXI;  PI.  3  mila  gera  giilb- 
necha  ro  leltar  im  sriib  LÜ.  p. 
1141»,    16    {Siab.    Concul.):     ochtitr 

42 


658 


form  dib  sliastaib  rom  leltar  dim 
churp  ibid.  29;.  co  ruildetar  SC.  6, 
rnileatar  H.  —  Fut.  S(/.  2  lilessa 
do  laithib  „tliou  wilt  folloiv  the 
days"  Fei.  Prol.  309 ;  lilessai . . 
dona  felib  ibid.  311;  PI.  3  lilit 
sequentur  Z\  1092  {Vit.  Trip.).  — 
Praet.  Sc/.  3  co  ro  lean  blieb  hänr/e)i 
p.  39,  17;  Dep.  ro  lenastar  in 
t-ainm  der  Name  haftete  Gl.  zu 
Hy.  2,  6.  —  Inf.  Dat.  do  lewmain 
SC.  4(j;  hi  lenmain  a  cich-side  böi 
in  corran  Fei.  p.  CXLVII  1;  ryl. 
lenamain. 

leiiiud  claireiid  i.  tairniesc  födla 
ocus  röinne  Corm.  Tr.  p.  39. 

lenmunach  Sequester  Ir.  Gl. 
1040;  teidm-lenamnachu  Gl.  zu  pe- 
stilentes  Ml.  15^,  9  {Z-\  777). 

leim,  leiul  F.  Mantel;  lenn 
vel  brat  formtha  sayana  vel  saga 
Z'^  1063 ;  lend  . .  i.  ainm  do  brut 
find  Corm.  Tr.  p.  104  ist  etymolo- 
(jisirende  Erklär iiny;  co  lend  Gl. 
zu  cum  toga  ibid.  p.  43  cumtuch; 
vgl.  ibid.  p.  103  lendan;  leann  a 
cloak  or  mantle  O'R.  —  Sg.  Gen. 
i  n-öe  cecha  brecleuni  SC.  33,  22; 
Bat.  alleind  chorcra  coicdiabail 
ibid.  5;  Jcc.  lenn  corcra  cortaruig 
p.  144,  28;  PI.  Gen.  cona  tri  coec- 
taib  breclend  SC.  33,  21;  Acc.  bri- 
sid  sciathu  lenna  Isech  31,  t^. 

leiiiiän,  leiidän  Liebling;  „con- 
cubine  or  favourite"  Corm.  Tr. 
p.  103.  —  Sg.  Nom.  at  bau-lendan 
. .  fer  n-domain  uli  FB.  18;  Ferloga 
mo  lennan-sa  F.  ist  mein  Liebster 
ScM.  20;  Gen.  is  e  ag  torachtain 
lennäin  ocus  mnä  seirce  dia  tue 
grädh  Ms.  Mut.  p.  473,  32;  Voc. 
a  lenuän  ban   ocus  iugen  FB.  11. 

leiioni,  ua  lenomnaib  Gl.  zu  li- 
tera . .  a  lituris  SG.  3^,  3  {Z'^. 
775,  1008).   Vgl.  lenamain. 

lemi,  her  fid  ocus  mag  ocus 
lenu  wood  as  well  as  field  and 
meadotvs  Tir.  6,  vgl.  leana  „a 
meadoiv,  a  swampy  piain"  O'B. 

1.  leo  Glied;  leo  ball  Corm. 
p.  26  läarg.  —  Sg.  Nom.  mu  leo 
Oss.  III  10  (Gl.  mo  bhoill  Ed.). 

2.  leö  i.  leatra  no  gnin  CDav. 
p    100. 


3.  leo  Löwe;  lond  immar  leo 
Oss.  I  5;  leo  airbi  FB.  68,  23? 

4.  leo,  leo  s.  la  Praep. 
leoit,  leoit  fri  leöit  FB.  53? 
leömaii  Löive.  —  Sg.  Gen.  oxad 

leomaZ/i.  FB.  48  (leomuin  Eg.);   co 
n-aicuiud    leomain    FA.   18  LBr.\ 
leoman  zu  lesen  für  lomAivScM.  15? 
leör  s.  lör. 

1.  leos  i.  imdergad  Corm.  p.  27 
(„a  blush"). 

2.  leos  s.  4.  less. 

lepad,  lebaid  F.  Laqer,  Bett; 
lebaid  lectus  Ir.  Gl.  481.  —  Sg. 
Gen.  iar  n-dergud  a  rig-leptha 
doib  LL.  fo.  41.  a.  2  (TBC);  Dat. 
dia  lepaid  Lq.  \i  Acc.  corra  gaib 
cäch  a  lep'äuT'T^^B.  12;  PI.  Gen. 
coeca  lepad  SC.  33,  9;  10  (lebaid  J/.); 
Dat.  colba  do  lepthaib  ibid.  11. 

lepthug'ud  zu  Bett  gehen  De/.  l._ 

1er  31.  Fluth,  Ocean,  Meer; 
i.  in  t-oician  i.  muir  mor  CDav. 
p.  100.  —  Nom.  1er  in  mara  „the 
surge  of  the  sea"  Fei.  p.  CLXXIII ; 
Gen.  dar  fairrgi  lir  longaig  Fei. 
A%ig.  14;  Mac  lir=mac  mara  Corm. 
p.  31  Manannan;  Dat.  isin  liur  fri 
toeb  Albaw  Tliree  Hom.  p.  122,  27; 
Acc.  dar  1er  SC.  31,  13;  is  gascce^ 
fo  1er  TE.  9  Fg.;  PI.  Dat.  iud 
Ingen  sin  do  tlionnaib  dar  leraib 
länmöraib  SC.  42;  Acc.  iijna-  liru 
Gl.  zu  pontiasLHy.  fo.  12  a  {Goid.'^ 
p.  69).  —  Comp  OS.  ler-lebenn  Fei. 
Nov.  29;  ler-muir  Dec.  12. 

lere  JT".  Fleiss,  Frömmigkeit, 
von  leir;  ind  leire  industria  Z^.- 
247;  lere  i.  crahadh  O'Dav.  p.  101 
[Fei.  Aug.  29);  Gen.  cech  mec  lere 
„every  son  of  piety"  Fei.  Epil.  428; 
429;  Acc.  leri  operam  Ml.  '62^,  11. 

lerg',  learg  a  Utile  eminence,  a 
piain  ffli.,  leirg  a  piain,  a  road 
ibid.,  a  field,  a  battlefield  O'Don. 
Suppl.  —  Sg.  Dat.  illeirg  Oss.  III  4; 
ni  maith  no  fichid  in  cath  illeirg 
LU.  p.  81b,  3;  ro  chuir  a  sgiath 
ar  sduaigh-leirg  a  dhroma  „on  the 
broad  arched  expanse  of  his  back" 
Torr.  Dh.  p.  74;  PI.  Gen.  ar  lin 
lerg  ScM.  21,  17? 

lesboir,  lespaire  s.  less-boir, 
lesspaire. 


*  ff. 


lese 


659 


lostar 


lese  ?)?.7er  Ir.  Gl  382.  —  .S'ry. 
Nom.  nir  bat  lese  ÄG  26;  Fl.  Nom. 
leiscc  TF&.  31t,  u. 
>  1.  less  31.  Lis,  ein  mit  einem 
ringsumlaufenden  Erchcall  hefentig- 
ter  Wohnsitz,  lis  On  the  Maini.  III 
jj.  4;  Hos  ff  fort,  (in  cnclosnre  (J  Don. 
Suppl.;  (iJtOHsc,  foriificd  pJdce  0'7i'. 

—  Gen.  i  u-donis  ind  liss  ScM.  18; 
SC.  33,  17:  FB.  54;  for  lär  ind 
liss  ScM.  18;  FB.  25;  Dft^  cosin 
tnlaig  uasind  lius  TE.  11  LU.\  co- 
nallius  oous  allubgort  „ioitli . .  its 
fort  and  its  gar  den"  Tir.  G;   isind 

-*   lis  FB.  44;  Xf/.  ß_:  assind  liss  6'cM. 

18;  asiiid  lis  duib!  LU.  p.  21»,  u\ 
^  Acc.  no  leicthe  issin  less  Ti[l  ^' 
»itrSc^L  5;    fön  less  uile   La.   1:    fri 

les    anechtair    FB.   64;    PI.    Nom: 

liss  FB.  53;  J.cc.  beite  eigme  im 

lissu  LU.  jx  Sil»,  1. 

2.  less  Hüfte,  Hanice;  coche 
;fo  less  cZitms  5'ö^.  67*  (Z^  49); 
leis  f/ic  thigh  CDon.  Stijypl.  — 
X>«i.  älta  ina  tböeb  liss  FB.  24? 
PI.  Acc.  na  lessa  „the  haunches" 
Gild.   Lor.    GL  17G   zu   catacrinas. 

—  Comp  OS.  ech  . .  less-letban  mit 
breiten  Hanken  FB.  49;  p.  310,  ic. 

3.  less  V ortheil;  commoclum 
Z^.  49;  besonders  häufig  in  riccim 
less  egeo  Z'^.  429.  —  Sg.  Gen.  uibuc 
denam  a  lessa  Per.  Celf.  UI  p.  176; 
nacb  mö  a  ricbtu  a  lessa  duit-seo 
andas  dam-sa  ibid.  p.  178;  ni  mö 
richtain  a  lessa  in  gai  duit-siu  ol- 
daas  dam-sa  ibid.  p.  179;  secbmall 
a  lessa  Fei.  p.  ('XVII  i7;  luach  lesa 
praesinniitlcium  L\  Gl.  792;  fer 
lesa  ,,((  giKirdian"  ibid.;  Dat.  cona 
denat  ni  do  leass  a  cuirp  nach  a 
n-auma  Fei.  p.  CXVII  9;  Acc.  ret 
leass  TE.  9,  11;  ricfaiter  a  les  do 
gillai  ScM.  7;  recam-ni  a  les  em  ar 
curaid  wir  brauchen  unsere  Helden 
FB.  56  {('onstrucfion?)\  ni  recat  a 
les  ind  naim  ni  alle  FA.  5;  in  tan 
ro  ränicc  a  leass  Hg.  5,  st;  is  ocai 
fogeba    a    les    Lat.    Hg.    II    Pref 

_       {Goid.'^  p.  94,  9). 

a  Z        4.    less    Licht;    lens    i.     soillse 

Corm.'p.   27,    rgl.   unter    grinniud; 

i.  suillsi  luinither  i.  taithnem  O'Dar. 

p.  101.  —   Sg.  Nom.  ar  na  caite 


les  occai  Hg.  2,  .55  (Gl.  i.  rainlleV 

—  Davon  lespaire? 

5.  less,  les  cach  m-bolg  i  m-bi 
lind  Corm.  Tr.  p.  104  („ererg  bag 
whercin  is  ale");  leges  lega  cen 
les  „fhe  eure  of  a  physician  ivithout 
a  inrdicine-bag"  ün  ihe  Mann.  III 
p.  251.  —  Dazu  lestar? 

6.  less-  in  den  Compositis  less- 
ainm,  -athair,  -macc,  -mathair; 
less  din  quasi  liss,  i.  [lat.)  lis  de- 
baid  no  iraargal  Corm.p.  26  leasmac. 

lessaig'im  III  ich  verbessere, 
mache  gut;  I  redrcss,  reform, 
correct,  amend,  heal,  manure  O'B. 

—  Praes.  Sg.  3  rel.  in  maith  le- 
saiges  .  .  in  äirge  jj-  40,  19.  —  Praes. 
sec.  Sg.  3  no  lesaiged  na  cserchu 
„she  bettered  the  sheep"  Tlirec  Hom. 
p.  58,  14.  —  S-praet.  Sq.  3  ro  les- 
saig  TE.  11  Eg.-  PI.  3  ni  ros  le- 
saigset  FA.  28.  —  Inf.  leasughadh 
maintetiance ,  feeding ,  education 
O'Don.  Suppl;  Dat.  do  lesngud 
FA.  28;  ro  gab  for  lesug«rZ  na 
hairge  p.  40,  10. 

less-aiiim  N.  Spottname;  niclc- 
name  OR.  —  Sg.  Nom.  ni  lesainm 
dait  FB.  11;  17;  18;  19;  PI.  Dat. 
mac  na  m-l)achlach  cusna  lesan- 
mannaib  ScM.  12. 

lessäii,  lesan  baq  On  the  3Iann. 
II  p.  133;  s.  5.  le<s. 

less-athairilf.  Stiefvater  Corm. 
p.  26  leasmac. 

less-l)6ir,  fer  brithe  lesboir  Gl 
zu  Onesimum  acolüum  TFT).  25^ 
{vir  ferendi  luminis  Z'^.  234). 
Vgl.  lesspaire. 

less-macc,  lesmac  M.  privi- 
gnus  Goid.^  p.  bl\  leasmac  i_.  liss- 
mhac  i.  iarsinni  is  lis  don  tir  no 
don  mnäi  inti  is  lessmac  do  cecb- 
tar  de  Corm.  p.  26. 

less-mäthair  F.  Stiefmutter; 
lesmäthair  noverca  L:  Gl  48;  Corm. 
p.  26. 

16sspalre  Leuchte,  Licht,  vgl. 
lesboir.  —  Sg.  Nom.  inmain  les- 
paire glan  gle  Three  Hom.  p.  40,  4; 
Du.  Nom.  da  lespaire  möra  ttco 
(freut  lights  O'Don.  Gi:  p.  352. 

lestar  N.  Gefäss;  ras  Z\  782. 

—  Sg.  Nom.  lestar  n-arggit  SP.  IVs; 

42* 


6G0 


3tliar 


#( 


lestar  fäs  ibid.  l';  Dat.  asiiid  lestwr 
p.  131,  7;  allestar  huim  CC.  b  LU.; 
Äcc.  in  lestur  Cü.  5  Eg.;  Acc.  le- 
stra  p.  42,  12;  tar  na  lestra  ibid.  13. 

letarthach  schneidend,  zer- 
reis send?  von  letrad.  —  Sg.  Nom. 
letartach  p.  190,  29;  tene .  .  letsir- 
thacli  1).  191,  13;  n.  Nom.  leomain 
lomna  letarthacha  LU.  p.  o3<i,  26. 

leteuacli  uudax  SG.  5U''  (Z"^. 
809),  vql.  inna  letena  ausus  Ml.  16,2. 

leth  JV.  Seite,  Hälfte;  alled 
fri  spirut  Wh.  8b  (jjars  spiritualis 
Z'^.  270),  leth  n-gotho  ÄG^.  ö^  {di- 
midium  vocis  Z'^.  223).  —  Sg.  Nom. 
leth  in  tige  . .  alleth  n-aill  die  eine 
Seite  des  Hauses  . .  die  andere  des- 
selben FB.  12;  ScM.  5;  iudala 
leth  ..  alleth  n-aile  FB.  15;  secip 
leth  Hy.  1,  c;  cepe  leth  tiasam 
Gl.  zu  cia  tiasam  Hy.  1,  2;  ba  leth 
n-dograi  ScM.  21,  39?  leth  ind 
orpi  so  „half  of  this  hereditament" 
Tir.  G;  Gen.  log  leith  ungae  „the 
worth  of  half  an  ounce"  Tir.  G? 
Dat.  di  cech  leith  undiqtie  Gild. 
Lor.  Gl.  67;  do  cech  leith  von 
jeder  Seite  FA.  10;  isindarna  leith 
.  .  isind  leith  araill  FB.  28;  ua 
leith  deiss  SC.  33,  9;  na  leth  chli 
ibid.  10 ;  innar  leith  Gl.  zu  Hy.  5,  90 ; 
leith  andes  auf  der  Seite  südlich 
Oss.  I  9;  inna  lobran  leith  auf 
Seiten  der  ScJnvachen  Hy.  5,  90; 
fo  leith  separatim  Z'-.  611;  LolJjj^ 
ScM.  4;  CG.  2  LU.;  FA.  4;'6;  10; 
SC.  16;  a  tech  for  leith  do  cäch 
einem  jeden  sein  Haus  besonders 
FB.  54  {vorher  tech  for  leth);  to- 
rud  senmaistreda  co  leith  der  Er- 
trag von  einem  Mal  Melken  und 
einem,  halben  p.  40,  28;  Ace.  techt 
leth  n-aill  andersivohin  SC.  13; 
cach  leth  no  theged  wohin  er  auch 
ging  p.  130,  24;  cid  fechaisiu  issind 
leth  cian  üait  in  die  Ferne  TE. 
6  Eq. ;  for  leth  auf  die  Seite  ScM.  19; 
for  cach  leth  FB.  3;  p.  131,  17; 
p.  132,  5;  p.  133,  11;  FA.  21;  tech 
for  leth .  .  do  cach  fir  dib  ein  be- 
sonderes Haus  für  jeden  FB.  54 
{darauf  a  tech  for  leith);  illeth 
friu-sora  a^if  der  Seite  ihnen  zu- 
geivendet  FA.  5;  14;  in  leth  hi-sin 


diese  Hälfte  p.  40,  28;  leth  meite 
die  Hälfte  der  Grösse  FB.  91;  leth 
toraid  p.  40,  32;  leth  na  haidche 
Lq.  17,_50j,  forom  leth  SC.  38,  5? 
PI.  iVo75irallethe  üachtarcha  ihre 
oberen  Hälften  FA.  13.  —  Com- 
pos.  Sidislantirisdie  Ciimposifa  mit 
leth  (d^  crslriii  Glirdc  können 
das  ei)U'  ron  zicei  Zusammengehö- 
rigen Dingen  bezeichnen  {cgi.  leath- 
chluas  one  ear,  leath-chos  one  foot 
O'Don.  Gr.  p.  338,  leth-ail  mala 
Ir.  Gl.  90):  for  leth-läim  Nöisen ' 
auf  der  einen  Seite  N.'s.  Lg.  15_ij 
for  a  leth-beolu  FB.  25^  letli- 
cholba  flatha  la  Patraic  sie  ist  der 
andere  Pfeiler  des  Reiches  zu  Pa- 
trick Hy.  4,  9;  alleith-chiiul  ocus 
allethchloicne  ocus  allethlama  ocus 
allethchossa  ihre  Kopfliälften  und 
Schädelhälften  und  ihre  einzelnen 
Hände  und  Füsse  Bev.  Celt.  III 
p.  177;  leth-fer  semivir  L:  Gl.  390; 
leth-msethail  „a  half-cheese"  Corm. 
p.  36,  3g;  leth-gute  semivocalis  Z'^. 
980;  teora  leth-indli  Tir.  4;  leth- 
chomrac;  leth-rann;  leth-cherd, 
bann-licerd.  —  Mit  Adjectiven: 
leth-niarb  halbtodt  FB.  82;  led- 
niarb  Wh.  2^  {Z'\  856);  leth-om 
halb  roh  FA.  28;  p.  191,  21;  leth- 
goU  halb  blind  FB.  67  {vgl.  SC.  5); 
leth-chaech  monocuhisos  Ir.  Gl.  624; 
drech  leth-derg  leth-gabur  FB.  47; 
leith-isel  auf  der  einen  Seite  unten 
Hy.  5,  5u;  do  thoeb  leth-fas,  do  lige 
leth-fuar  Fei  p.  CLXXX  3  {half 
bare,  half  cold). 

lethaim  I  divide,  halve,  ex- 
tend,  widen  O'R.  —  Pass.  Praes. 
Sg.  3  lethech  diu  ainm  do  lossait 
iarsinni  letair  bairgean  furri  Corm. 
p.  27  {„is  spread").   Vgl.  lethnaigim. 

lethau  breit;  latus  Z'^.  776.  — 
Sg.  Nom.  FA.  22;  23;  druim-  j>. 
310,  a3;  less-  FB.  49;  p.  310,  lu; 
muUach-  FB.  37;  tul-  p.  310,  25; 
ucht-lethan  p.  310,  is;  PI  Nom. 
tul-lethain  2^-  ^lOj  i5;  ^-  lecca 
lethna  FA.  30.  —   Vgl.   for-lethan. 

lethar  Leder.  —  Dat.  a  chath- 
criss  curad  . .  do  chotutlethar  cruaid 
choirtchide  do  formua  secJit  n-dam- 
seched    n-dartada  LU.  p.   ld-\  37; 


Iptli-clienl 


60 1 


Ha 


giii  letluir  Gl.  zu  rcii  codiil  O'Dar. 
p.  G5;  a  da  slegh  coicrindi  itir  lea- 
tliar  a  sceith  TB.  p.  17(;.  -5.  — 
Vgl.  a  dondüathröic  n-doiullctliair  n- 
degsi'iata  LU.p  79'',  i  [hraniilcder»). 

leth-cherd  „half-arti.st"  Corm. 
Tr.  p.  135,  leith-cherd  a  half  jwet, 
ein  Name  für  den  ansrutli  (aiinitli\ 
„hecause  he  had  half  ihe  hioiolcdyc 
of  the  Ollamh"  O'Don.  Suppl. 
X)rtroHl)ann-licerd  „poetess^Corm. 
p.  36,  11 ;  p.  37,  16;  ao. 

letii-cliil  half  hiascd  Corm. 
Tr.  p.  40  eil. 

leth-chomrac  a  h a If-qn a i r a in 
Corm.  p.  37,  25;  iv/l.  letli-rann 
(comrac  i.  raun  O'Bav.  p.  65). 

1.  IqWiq  Breite;  for  a  lethe  Corm. 
p.  27,  15. 

2.  letlie,  leitlie  the  shoulder- 
blade  O'B  ;  tonindnaig  ind  ammait 
leithi  in  chon  dö  assa  laim  chli 
Bev.  Celt.  III  p.  177. 

1.  lethec'li  „flounder"  [ein 
Fisch)  Corm.  Tr.  p.  102. 

2.  \ethee\i „Icnead ine/ -troucjh^' 
Corm.  Tr.  p.  102  (ainm  do  lossait). 

letlieiiaeh  pagin a  Ir.  Gl.  232; 
Gen.  ind-lethinig  s.  unter  line ;  Äcc. 
in  lethenach  LBr.  p.  216^,  72. 

1.  letliet  Breite.  —  Sg.  Nom. 
lethet  FÄ.  17;  coUethet  allinde 
,,ivith  their  wisdom\s  hreadth"  Fei. 
Oct.  13;  Acc.  imbucai  no  lethit 
Gl.  zu  in  .  .  latitudinem  SG.  3'',  10 
{Z-\  1008;  805). 

2.  lethet,  leithid  the  like,  a 
peer  CR.;  ar  ni  fil  i  n-hErinn 
filid  a  lethet  Hy.  2  Praef  {„for 
there  is  not  in  Ireland  a  poet  his 
equal"^;  ni  accai  hi  talmain  a  lei- 
theid  Ir.  Gl.  104  {Vit.  Trip).  Vgl. 
dobreth  comlethet  a  onech  di  or 
ocus  argrrf  do  Ailill  LU.  p.  201),  27. 

letLete,  leithide  duplieate 
O'B.;  na  fil  and  allethete  SC.  34, 10 
(a  kt/ieide  H.). 

lethiiaig'im  III  J  enlarge,  ex- 
tend,  scatter,  flutten.  —  Pass. 
Praes.  Sg.  3  leitheach  i.  losad  do 
bhrigh  go  leathnaighthear  bair- 
ghean  uirre  O'Cl.  {Corm.  Tr.  p.  103). 
—  Inf.  do  lethnugud  a  foguir 
SG.  9a,  9. 


lethiie  F.  Breite;  leithne  lati- 
tudo  Ir.   Gl.  925. 

letli-raim  F.  a  half-quatrain 
Hy.  1  Vrarf.;  Corm.  p.  37,  32;  so 
auch  zu  lesen  Wh  195''  für  das 
sinnlose  leträim  {Z'^.  p.  XII,  Bei. 
Celt.  I  p.  22)?  —  Vgl.  Icthchomrac. 

lethrciia  „traccs"  s.  1.  loman. 

1.  lethu  Breite;  Dat.  illethu 
„widely" :  robbem  cen  ffis  hillethu 
Hy.  1,  45  (illetha  Fr.),  Gl.  i.  hi  far- 
singe;  dogni'th  morferta  illethu  Hy. 
2,  .33 ;  ro  ches  mör  scth  illethu  ibid.3r>. 

2.  letbu  Hy.  2,  17  s.  la. 
letrad     „hacTcing,     cutting" 

Corm.  Tr.  p.  105.  —  Gen.  cor  bo 
chonair  letartha  cach  n-ulind  ocus 
cach  n-ind  ocus  cach  n-aird  ocus 
cach  u-aircind  don  charpat  sin  LU. 
p.  79a,  21;  Bat.  ic  a  n-athcuma 
ocus  ca  letrad  FA.  28  LBr.  — 
Vgl.  letarthach. 

li  Farbe,  Glanz;  lii  color, 
splendor  Z'^.  21.  —  Sg.  Nom.  alaind 
a  li  SC.  38;  li  süla  i).  132,  25;  26; 
SC.  31,  7;  38;  li  süla  cäich  FB.  23; 
fo  li  gilt  die  Farbe  Lg.  18,  15  ivgl.  -^ 
deg-li  bonus  color '  Z'K  6II);  ni 
tharda  li  tassi  form  Gl.  zu  Hy.  2, 12 ; 
Dat.  fuaim  colli  SC.  34,  s;  atcon- 
narc  leechu  colli  SC.  34,  11;  delg 
öir  cona  li  SC.  33,  22  {oder  paren- 
thetisch con  a  li  schön  seine  Farbe  ?) ; 
ar  li  propter  gloriam  Wb.  15a 
{Z-\  623). 

1.  lia  {zioeisilbig) Hunger.  —  Sg. 
Nom.  nis  gaibed  tart  na  lia  Hy.  2,  29. 

2.  lia  mehr,  Comxmr.  zu  il; 
major  numerus,  plures,  plus  Z'^.  277; 
bit  lia  ar  mairb  oldäte  ar  m-bi 
FB.  5;  21;  O.ss.  I  8;  bid  lia  turim 
a  chath  der  Kämpfe  um  ihn  icird 
mehr  sein  als  zu  zählen  ScM.  3, 10;  is 
lia  tuirem  ocus  aisnes  TJiree  Hom.  p. 
36,  4;  ibid.  p.  42,  15;  ibid.  p.  122,  u. 

3.  lia  31.  {Corm.  Tr.  p.  12  adba 
othnoe)  Stein,  zu  imterscheiden 
von  lec ;  lie,  lia  lapis,  cos  Z'^.  259 ; 
Corm.  Tr.  p.  101.  —  Sg.  Nom.  in 
lia  no  theilginn  Oss.  II  1;  10;  in 
lia  lögraar  SC.  33,  12;  Three  Hom. 
2^.  4,  10;  lia  uas  lecht  Oss.  I  1;  lia 
cäin  cermnge  FB.  48;  nert-lia  gaise 
SC.  38;  Gen.  cride  licce  Sc3I.  15; 


662 


lige 


J)(it.  du  liic  lijjj,mair  FB.  74;  FA. 
7;  13;  ontl  lic  logmair  Gl.  zu  a 
fiemiiia  Corm.  Tr.  p.  83  gern;  do 
lic  FB.  G2;  isiiul  lic  88;  for  licc 
derg  48;  Gl?  illia  Oss  I  i;  Acc. 
frisiu  liic  SC.  8;  forsiu  lic  FB. 
77;  78;  PI.  Gen.  o  etroclita  liac 
logmar  FA.  18  (.lec  LU.);  locht 
liäc  FB.  23? 

4.  lia  i.  fliuchderc  (IDav.  p.  101. 

5.  lia  WasserflutJi;  a  stream, 
a  jlood  (XB.;  imad  uisce  C/Dav. 
p.  101;  suairc  in  lial^V/.^.CXXXIVs; 
lia  mor  isiii  oidche  sin  isin  abaind 
Three  Hom.  p.  106,  i  („«  cjreat 
flood");  ticfa  Lind  Muni  dar  Liath- 
muni  collethlia  LU.  p.  39'',  32 
[Aid.  Ech.). 

6.  lia  i.  comarba  O'Dav.  p.  101. 
liacäu,   liagän  a  ]f>illui'  stonc, 

a  Standing  stone  O'Don.  Suppl., 
von  3.  lia;  a  coirthc  ocus  a  liagan 
TE.  8  Eg. 

liacli  miser  Z'^.  18;  is  liach  ön 
. .  ocus  is  meth  n-einich  dünn  TBF. 
p.  144,  31  i„it  is  a  pity  tlm");  Corm. 
p.  37,  ifi;  is  liach  a  techt  amuda 
TB.  p.  17(3,  12. 

liag'au  s.  liacän. 

liaig  M.  Ar  st;  medicus  Z^.  19; 
Corm.  p.  31  midach.  —  8g.  Nom. 
liaig  TE.  8  (liaigh  Eg.)]  Gen.  fo- 
chraic  lego  On  theMann.  Wlp.  475; 
lega  s.  imter  5.  less;  Dat.  don 
liaigh  TE.  8  Eg.\  Acc.  co  fagbad 
liaig  SC.  29,  s;  Fl.  Nom.  nad  icat 
lege  TE.  8  LU. 

liaiicliar  i.  ailgen  (fDav.  p.  102; 
bd  liain  i.  bä  l(5uis  «0  bä  lianchar 
LH^j.  Amr.  81. 

llaiii,  clesliani  S.  531,  Col.  2,  1, 
LU.  hat:  secht  des  li  am   flehet. 

1.  lias  ovile  O'Don.  Siq^pl.  — 
Sg.  Bat.  bätar  X  u-dorais  for  lias 
a  bo  ocus  X  cröi  cec7t  dorais  ocus 
X  loig  in  cec/i  crö  Fei.  p.  LXI  36 
(„io  the  slied  of  his  kine") ;  PI.  Gen. 
und  Dat.  Druim  Lias  „Ridge  of 
Slieds",  dina  liassaib  ro  ainmuiged 
Goid."^  p.  84  {Vü.  Trip.). 

2.  lias  no  miad  fastusSG.  10G'\ 
liath  grau.  —  Sg.  Nom.  laech 

liath  mör  ScM.  13;  ech  liath  FB.  49; 
p.   310,   10;    in    Liath    Macha   FB. 


43;  70;  ropo  liath  in  mag  sin  dia 
n-inchinnib  Bcv.  CcU.  I1I_  }'■  1^^! 
Gen.  illind  Leith  i  Sliab  Fuait  ibid. 
p.  180;  FB.  31;  do  acallam  ind 
Leith  Bev.  Celt.  III  p.  175;  Acc. 
frisin  Liath  Macha  FB.  31;  Bcv. 
Celt.  III  p.  175;  con  facutar  in 
sentuinne  mong-leith  Corm.  p.  37,  «. 

liatliröit  Kugel,  Ball.  —  Bl. 
Nom.  liathritis  jjt7rte  Cr.  35(i  (Z-^. 
805) ;  Acc.  liathroite  cruadc  s.  unter 
inchinn. 

libair  s.  1.  lebor. 

librither  s.  2.  lebor. 

lic  s.  3.  lia. 

licerd  s.  leth-clierd. 

1.  lig',  isin  Hg  Corm.  2).  25  himbas 
forosnai,  zu  3.  lia? 

2.  lig',  Farbe,  Glanz?  ligi.  dath 
{Farbe)  O'Dav.  p.  103;  Bl.  Acc. 
mesir  liga  asa  saoire  ocus  asa  su- 
thaine  ibid.  [„thou  slialt  estimate 
colours  by  tlieir  nohleness  and  by 
their  lastingness"  Beitr.  VIII  321); 
Du.  Gen.  Loch  da  lig  pi.  131,  29. 
—  Com}} OS.  a  lig-brataig  Liphe 
FB.  11;  lig-dath. 

lig'acli gentle,beaut ifu l;\.  min 
no  cendais  FH.  Oct.  G;  Apr.  18; 
Jun.  21;  luichet  laiimrech  ligach 
Prol.  197;  Dat.  F.  Colman  0  Laind 
ligaich  MuH.  30;  Jun.  18. 

1.  lig-aib,  nee  carnem  in  saturi- 
tate  honorandam  1.  ni  bi  i  fledaib 
na  ligaib  frisgni  Wb.  27'',  3  {Z'\ 
1028)? 

2.  lig'ail),  uasligaib  Hy.  4,  lo? 
lig-da,   ciar   bo    ligda  i.   ciar  bo 

ha  laind  Fei.  Prol.  214;  Liphe 
ligda  SP.  V  8  {„shining") ;  PI.  Dat. 
uas  laithib  ligdaib  „on  beautiful 
(feast-)  days"  Fei.  Prol.  23. 

lig-dacli  „lustrous"  Fei.  Slart. 
24. 

lig'-ilatli  „beanty":  Dat.  caiu 
popul  cu  ligdath  Fei.  Prol.  19;  in 
grian  geal  co  ligdath  ibid.  Sept.  21. 

llg-rad  Glanz?  —  Sg.  Nom.  Ifg- 
rad  öir  FB.  2;  Dat.  co  ligrad  öir 
p.  309,  3ti;  Acc.  eter  ligrad  ocus 
logmaire  FB.  1. 

1.  lige  Lager,  Liegen;  vgl. 
laige.  —  Sg.  Nom.  sir-ligi  SC.  30; 
othar-lige    a    chind    ocus    a    läime 


lige 


6G3 


ilöi  /.Vr.  Cell.  III  j).  1,S2  (Jlic.  slcli- 
beiV'],  >•()!.  scrg-ligc;  Gen.  Iiith  scirce 
soer-Iigi  Fl>.  24;  JJat.  im  Hku  Lg. 
•  jf-17.  5o:  FB.  24;  ros  failgcstar  iiuia 
ligu  Gl.  Sit,  Hy.  2,  ü2;  nar  ablad 
na  suidiii  nach  ina  Ilgu  Bcv.  Cell. 
III  j).  181 ;  ocus  si  fein  na  ligi  Gl.  zu 
Oss.  III 7;  ncm  ar  a  gabail  io  lige  fo 
eirge  Lat.  Hy.  VII  IVr/'.;  XII  Pref.; 
no  bcth   illige  lancliian  »SV.  2t»,  13. 

2.  lig-e  Gral)  {wohl  nicht  ver- 
schieden von  1.  lige).  —  Sg.  Nom. 
Ncir  ni  fess  a  lige  Fei.  Prol.  113; 
aUi  a  lige  and  baile  i  torcliair, 
ocus  corthe  fria  chend  ocus  corthe 
fria  chossa  Aid.  Chonch.  45;  Acc. 
■^mos  ricub  rao  mocli-lige  Lg.  18,  ^8; 
is  e  foillsigfides  {sie)  mo  ligi  sea 
ocus  törindfess  mo  relicc  Three  liom. 
p.  100,  8. 

li.^im  I  lingo  SG.  176a  {Z".  429). 
—  Pract.  Sg.  3  atä  lim  is  bö  ro 
da  lig  LU.p.  11311,3.  —  Perf.  Sg.3 
ro  leluig  On  tlie  Mann.  III  jj.  158; 
PI.  3  lelgatar  i.  lomraiset  LU.  p. 
57'',  1!)  (vgl.  Ztsclir.  f.  Vgl.  Sprf. 
XXIII  209). 

lig'ur  i.  tenga  Corm.  p.  2G. 

liim  III  ich  klage  an  (vgl.  got. 
laian);  liim,  ligbim,  lithim  I  sue 
at  lato  O'Don.  Suppl.  —  Pass. 
Praes.  Sg.  3  lithir  cid  mo  mathair-se 
Lat.  Hy.  II  Pref.  {„even  my  mother 
is  accused"  Goid.^  p.  95);  litear  biue 
for  a  mhnäi-sium  Corm.  p.  32,  30 
[„a  crime  is  charged").  —  Inf.  liud. 

liit  hlasphemia  Wb.  2^  [Z\  21). 

lilgfacli  s.  lulgacli« 

1.  liii  31.  Zahl;  numerus  Z'^.  238 
(a  lin  lathe  SG.  66''  enthält  das 
Pron.  2)oss.,  nicht  den  Artikel,  daher 
lin  nicht  als  N.  anzusetzen).  —  *S'^. 
Nom.  lin  m-baud  m-balc  büada 
FB.  22;  lin  a  biiada  ibid.;  liu  a 
i^  blad  SC.  44,  2;  lin  nallongsi  Lg.  16; 
uathad  alliu  ScM.  21,  34;  lin  ar 
sluag  p.  132,  25 ;  noi  fichit  en  allion 
CC.  2  Fg.;  SC.  33,  8;  lotar  ass  . . 
allin  uili  sie  gingen  heraus  . .  ihre 
ganze  Schaar  CC.  3  Fg.;  is  e  tra 
lin  FA.  23  LBr.  (is  iat  hiebt  LU.); 
lin  atäm  i  Cruachnaib  Ai  so  viel 
als  tuir  sind  FB.  46;  iar  fertaib 
ocus     adamraib     atta    liu    gaincm 


mara  110  rcndai  nime  „in  number 
(like)  sand  of  sea"  Three  Hom. 
p.  84,  28,  vgl.  unter  lir;  it  lin  ferta 
fer  ibid.  p.  114,  27;  Dat.  co  lin 
garta  SC.  29,  3;  ar  liu  a  cherd 
FB.  23;  ar  lin  lerg  ScM.  21,  17V 
collin  n-ingen  [sie)  FB.  53;  Acc. 
nis  digaib  alh'n  Hy.  5,  -.m;  ni  fil  ro 
sia  liu  comram  friss  FB.  89. 

2.  lin  31.  Theil  [ivohl  nicht 
verschieden  von  1.  lin);  lin,  liun 
pars  Z\  364,  238.  —  Sg.  Nom.  in 
linn  .ro  fitir  a  peccad  Wb.  29^^,  19; 
in  linn  rod  chluinethar  ibid.  20  {Z'^. 
364,  1034);  Du.  Gen.  hi  cechtar 
da  lino  SG.  1621'  [in  utraque  parte 
Z'^.  363);  Bat.  dib  linaib  beiderseits, 
utrimquc  [für  jeden  Casus  von  uter- 
que)  Z^.  367;  tabair  doil)-sium  dib 
linaib  gieb  es  ihnen  beiden  Sc3I.  3,  le ; 
a  m-bätar  ina  tig  dib  linaib  als  sie 
beide  in  seinem  Hause  waren  TF.  10 
LU.;   14  Fg.;  p.  130,  30;  FA.  18. 

3.  lin  Netz;  rete  Z'^.  21;  lin 
uisci  rete  Ir.  Gl.  863.  —  Dat.  inna 
lin-sam  SP.  II  7 ;  im  liu  chein  ibid.  s. 

4.  lin  Lein,  Flachs;  Hin  a  li- 
no Corm.  p.  27.  —  Sg.  Gen.  co 
caslaib  lin  gil  FA.  4.  —  Compos. 
lin-anarta  gela  „white  linen  sheets" 
S3Iart.  24. 

linaige  Netzsteller?  uo  elaind 
as  gach  gabud  ocus  as  gach  air- 
ceis  i.  allamaib  linaige  ocus  a  cro- 
baib  segse  ocus  0  gaib  iascaig  LU. 

p.   16'',   42. 

linaini  II  icJi  fülle.  ■ —  Praes. 
Sg.  3  rel.  morlith  liuas  cricha  Fei. 
Sept.  9;  Nov.  8.  —  hnperat.  PL  2 
linaid  p.  40,  30.  —  S-praet.  Sq.  3 
Dep.  ro  linusta*r  TE.  7  Fg. ;  PI.  3 
CO  ro  linsat  p.  42,  11.  —  Fut.  sec. 
Sg.  3  no  linfed  precept  a  soscelai 
311.  25a,  8;  PI.  3  no  Knfatis  p.  42, 12. 
—  Pass.  Praes.  Sg.  3  hon  mach- 
dad  lintair  stupore  complctiw  Ml. 
25a,  9;  h'ntar  län  di  fin  for  altöir 
demue  Gl.  zu  calix  daemoniorum 
Wb.  11^  {Z^  628).  —  Praes.  sec. 
Sq.  3  no  linta  p.  130,  26.  —  Praet. 
Sg.  3  ro  linad  FB.  72;  p.  40,  33; 
j).  311,  34.  —  Inf.  Dat.  do  linad  in 
rüiscp.  40,  23;  30;  iarna  linad  do  fin 
nach  seiner  Füllung  mit  Wein  FB.  9. 


lind 


664 


lith 


1.  lind  iV.  Tranli  {Bier,  Wein); 
cerevisia  Ir.  GL  221.  —  tSy.  Nom. 
lind  ocus  biad  Trank  und  Speise 
ScM.  4;  FB.  16;  biad  glan . . 
braich-liud  FB.  53;  lind  derg  Gl. 
zu  derglaid  Htj.  5,  38;  lind  tee  Gl. 
zu  fervor  Leyd.  62a  {.^^warm  ivater" 
Goid.'^  Xy.  57);  Gen.  dobertatär  diü- 
rad  ind  leuna  isna  paitti  ocus  do- 
cosechtatär  diürad  in  biid  LU. 
p.  23^,  i;  Dat.  do  lind  ocus  do 
biud  FB.  4;  cona  fodai  di  lind  90; 
iarsin  lind  CC.  5  LU.;  giisin  linn 
ibid.  E(j. ;  lan  do  \mn  seim  soniescf?« 
FB.  72  E(j.;  Ace.  frissa  lind  serb 
Wh.  7<i  (adpotum  amarmn  Z'^.  239); 
ibid  . .  allind  FB.  59 ;  lemnacht  la 
lind  p.  133,  ii;  PI.  Äcc.  tri  laith- 
linni  SP.  V  i6. 

2.  lind  N.  Was.ser,  Teich,  See 
[wohl  nicht  verschieden  von  1.  lind); 
linn  a  pool,  the  sea,  tvater  O'B.  — 
Nom.  und  Dat.  linn  in  sen  öc  Hiu- 
rüsalem,  cach  ri  gaibes  flaithius  öc 
Hiurusalem  föthrüicther  esin  lind 
sen  South.  47^;  Gen.  hi  taib  Lindi 
Leith  FB.  31;  „Tair  issind  linn-i 
sea,  CO  n-accamar  do  snäm!"  „Cin- 
das  na  lindi  se?"  ol  se  TBF.  j). 
146,  5;  Dat.  for  lind  glan  SC.  31,  i; 
illind  Locha  Da  airbrech  p.  131, 35; 
allind  chrö  Hy.  5,  65;  Acc.  darsa 
mor-lind  Lg.  18,  30;  ar  cech  n-eic- 
lind  Hy.  ~G/iä  [„death-pool") ;  fo  a 
Und  SC.  7;  PI.  Dat.  hi  linnib  Hy. 
2,  27;  Du.  Gen.  i  n-Glind  da  lind 
Fei.  Jun.  3.  —  Compos.  cnocc 
lan  do  lind-chro  ocus  gur  Corm. 
p.  32,  37. 

3.  lind  period,  time  O'B.  — 
Sy.  Acc.  oir  ni  raibh  cath  iuä 
comhlann,  duadh  inä  dochar  ort-sa 
rem  linn,  nach  rachfainn  tar  do 
cheann-sa  Toir.  Dh.  p.  152  {„in 
my  time");  re  linn  Fhear  m-bolg 
duriny  the  time  of  the  Firholgs 
O'Don.  Gr.p.  314;  ria  Und  SC.  45,  s. 

lindap  termesSG.  102^  (Z-\  765). 

linde,  collethet  allinde  „ivith 
their  wisdom's  hreadth"  Fei.  Oct.  13, 
Gl.  i.  a  ssegail  no  a  ecuai;  cit  süide 
not  legad  ata  lethna  linde  „ivhose 
rvisdoms  are  great"  ibid.  Epil.  81, 
Gl.  i.  ecua. 


liue  = /rt^  linea.  —  Sg.  Nom. 
line  m'oite  hi  tus  ind  lethinig  sea 
Ir.  Gl.  232;  Dat.  co  m-batar  ina 
lini  FB.  65;  PI.  Nom.  is  ed  adtia- 
dat  lini  Hy.  2,  12;  se  line  dan«  in 
cech  caiptiul  Goid.^  p.  101,  48; 
Dil.  Nom.  da  line  cech  caibdill 
Lat.  Hy.  VII  Prcf. 

ling-im  I  ich  springe.  —  Praes. 
Sg.  3  mit  Pron.  suff.  (!)  lingthi  i 
n-ardi  er  springt  in  die  Höhe  FB.  86. 

—  Praes.  sec.  Sg.  3  no  linged  FB. 
70;  88;  do  Unged  CC.  b  LU.,  ro 
lingiuth  Fg.  —  Praet.  Sg.  3  ro 
ling  Sc3L  20;  SC.  47.  —  Per  f. 
Sg.  3  ro  leblaing  FB.  25;  36  (do 
reblaing  Fg.);  82;  85;  ro  lebling 
FB.  70  (iGhlsLing  Fg.);  PI.  3  co 
raeblangtcir  FB.  20.  —  Inf.  leimni. 

—  Vgl.  dollingim,  tair-lingim. 
linmaire  F.  plenitudo  Z'^.  780, 

linmaire  inua  aimsire  Ml.   28'i,   5. 

linmar  zahlreich;  lionmhar 
füll,  abundant  O'B.  —  PI.  Nom. 
liumair  FA.  13. 

lii"  viel;  much,  numerous,  many 
0'B.;&t  Ur  tra  frassa  na  soigeti^.4. 
29  LBr.;  tvie  2.  lia  gehraucht:  at  lir 
turim  ibid.  LU.;  comtar  lir  gainem 
mara  ocus  renna  nime  ocus  drucht 
cetamiiin  ocus  loa  snechtai  ocus 
bommand  ega  ocus  dulli  for  fidbaid 
ocus  budi  for  bregmaig  ocus  fer  fo 
chossaib  grega  illö  samraid  Bev. 
Celt.  III  jj.  177.  —  Compar.  liriu 
s.  unter  folt;  liridir  s.  unter  drithre. 

1.  liss_  s.  1.  less.  —  CO  ard-Uss    ^ 
p.  311),  T  s.  sliss. 

liss  i.  olc  O'Cl.  [Three  Hom. 
Index);  vgl.  ar  lisdatus  ocus  trom- 
datus  „for  mi schief  and  oppressi- 
veness"  Three  Hom.  p.  78,  22. 

liit  blasphemia  Wh.  2a  [Z-\  21). 

litev  =  lat.   litera  Ir.   Gl.  230. 

—  PI.  Nom.  nttri  Hy.  2,  58  {Gl. 
stair  libuir  ihu). 

litli  3L  Fest,  Festtag.—  Nom. 
diata  lith  ocus  foraithmet  SMart.  7; 
Three  Hom.  p.  96,  19;  lith  friscuir- 
ter  gretha  Fä.  Jan.  25;  is  fö-lith 
linn  in  sceul  sin  TE.  14  Fg.?  vgl. 
foilith  a  qood  act  O'B.;  Dat.  for 
oen  Uth  ibid.  Mart.  25;  PI.  Nom. 
lithai  dies  festi  Ml.  60 r  (Z^  240). 


li'thor 


665 


löclianiacli 


—  Compos.  lith-laithe  fcstirnl 
days  (rii. 

litliei-  s.  liiin. 

littiujjorr /(^//c  Conn.  Tr. p.  104; 
lite  pulmentum  Ir.  Gl.  767;  leite 
stirahout,  puls  O'Don.  Suppl.  — 
S(f.   Nom.   littiu  lemnachta  FA.  9. 

litrid,  PI.  Acc  lasna  litridi  aili 
apnd  cctcron  lütcratores  SG.  28» 
^//\  207). 

liu  SeM.  21,  1? 

\\viA.Anlila()c,  Anklagen,  Inf. 
ZH'  liim;  liu,  liudh,  lat.  lis,  a  stiit, 
a  laio-suit  O'Don.  Suppl.  —  Nom. 
CO  ro  gared  dö  cech  fer  graid  forsa 
raba  lind  isiu  tir  Lat.  Hy.  VII 
Fref.  („a  charge"  GoiiU  p.  Ü9). 

lius,  illius  Hg.  7,  56  „in  breadth"? 

1.  16  Flocke;  a  flock  of  tvool 
O'B.;  na  loa  snechtai  |tchonnarcals 
do  breccad  iu  maige  Mev.  Celt.  III 
]).  183  {„the  s)wivßakes"):,  ihid.p.  177 
{s.  unter  lir\ 

2.  lö  „ivater"  O'B.;  hi  cejn 
beö  fo  lindib  16  LU.  p.  40».  4i 
{Aid.  Ech.)-  loa  usci  FB.  24? 

3.  16  „hair"  Corm.  Tr.  p.  117 
mala. 

4.  16  Oss.  III  1? 

5.  16  s.  lilthe. 

loathar  pellis  SG.  07»'  [Z-\  782). 

lol)aim  II  ich  schtvinde  hin, 
verfalle,  'verderbe.  —  Praet. 
Sg.  3  ro  legai  ocus  ro  lobai  ti 
aingcess  cech  galair  ocus  cach 
tbreblaiti  LU.  p.  IIQ^,  21.  —  Fut. 
PI.  3  ni  lobfat  a  taisi  „his  remains 
will  not  decay"  Fei.  Epil.  220; 
collofat  FB.  6  (co  logbfat  H.).  — 
Inf.  lobad  s.  %mter  legaim;  lobhadh 
rotting,  corrupting  O'B. ;  juristischer 
term.  techn.  On  the  Mann.  1  p. 
CCLXXXIV. 

lobar,  lolmr  schivach,  hin- 
fällig; lobor.  lobur  infirmus,  de- 
hilis  Z^.  781;  a  leper  QB.  —  Gen. 
sochur  g&ch  lobuir  x>.  142,  4;  PI. 
Gen.  na  lobar  Gl.  zu  Hy.  5,  9; 
Acc.  lobru  Hy.  5,  9;  SC.  18.  — 
Compar.  as  lobru  infirmiorWb.  121^ 
{Z-\  27G). 

lol)ra  F.  Schiväche,  Krank- 
heit; iobre  debilitas  Z\  780;  lu- 
bhra  ^e^jr«  Jr.    Gl.  268.  —  ZJa^.  i 


lobrai  SC.  10;  ar  tbrögi  ocus  lobrai 
p.  131,  4;  dia  m-bai  illobra  Hy. 
2,  15  [Gl.  inngalur);  Acc.  6  ru  fitir 
du  lobri  7'ir.  14;  coinis  in  lobra  a 
gala/r  TE.  12  LU. 

lobran  schwächlich,  schwach; 
„weakling".  —  PI.  Nom.  na  lo- 
brain  ocus  na  truaig  Gl.  zu  Hy. 
5,  90;  Gen.  inna  lobran  leitli  ati,f 
Seiten  der  Schivachen  Hy.  f),  90. 

loe<i  =  lat.  locus.  —  Sg.  Gen. 
do  thoorund  a  luic  lais  Tir.  13 
{„to  measure  Ids  place  with  Jiiin")\ 
Dat.  iuti  na  bi  foss  air  acht  ho 
locc  do  locc  Corm.  p.  1.  amibs; 
Acc.  CO  m-bed  hüad  uuggabad  a 
locc  Tir.  13. 

1.  loch  See,  lacus;  stagnum  Ir. 
Gl.  781.  —  Sg.  Gen.  Dub-locho 
Tir.  1;  cj^mgabäil  in  locha  FB.  85; 
dochum  ind  locha  Bev.  Celt.  III 
p.  181;  i  medon  in  lacha  TB.  p. 
178,  4;  Dat.  forsind  loch  SC.  7;  15; 
FB.  31;  75;  83;  85;  Acc.  co  a 
loch  FB.  76;  p.  42,  s;  fon  loch 
FB.  11;  forsin  loch  SC.  3;  PI. 
Nom.  locha  FA.  30;  Acc.  co  röchet 
dub-locha  FA.  29;  Z>m.  iVom.  di 
loch  Gl.  zu  Fei.  Jun.  3;  Gen. 
Glend  da  locha  Fei.  Prol.  196;  i 
n-Glinn  da  loch  Hy.  5,  2u. 

2.  loch  aZZ,  ganz;  i.  uilc,  loch- 
dub  i.  uile-dub  Corm  p.  26;  i.  imad 
O'Dav.  p.  102.  —  Compos.  do 
loch-briga  (9(7.  28;  erig  do  loch- 
lürechda  LU.  p.  125b,  40;  nerta 
loch-namat  Fi>.  68,  10;  bat  neirt 
ar  do  loch-namtib  LU.  p.  126»,  7. 

3.  loch  i  dub,  loch-rüna  i.  dub- 
rüna  Corm.  p.  26. 

locliait  s.  forgarmain  („quicker 
than  a  cat  after  a  moitse"  Stokes)'^ 

löcharu  F.  Leuchte,  Laterne, 
Lampe;  liiacharnn  Xai^inü^SG.  47» 
[Z'^.  41,  778);  locharn ..  quasi  lu- 
cheru  i.  a  lucerna  Corm.  p.  28.  — 
Sg.  Acc.  divaal  in  lochairnn  n-aff- 
racdai  quasi  laterna punica  SG.  24»; 
imar  bad  löcrand  länsolusta  LU. 
p.  81»,  28;  in  locharnd  loinderdai 
Three  Hom.  p.  i,  10 ;  PI.  Lat.  allethe 
üachtarchaina  löcharnaib  ihre  oberen 
Hälften  als  Lampen  FA.  13. 

löcbaruat'h  leuchtend;  Sg.  Gen. 


l.klie 


666 


\6g 


tlaitliem  iiimc  locliariiaig  IJij.  1,  :u 
[Gl.  i.  süliista). 

loche  Blitz.  —  Scj.  Gen.  deiio 
lochet  Hij.   7,   ai   {Gl.  i.   lassrach). 

loeliet,  is  brigach  allochet  Fei. 
Jan.  26  (a  sluagad  Batvl.),  Gl.  i.  is 
saigneu  no  is  sutrall  [)io]  is  set 
solusta;  loicliet  i.  caimieall  no  su- 
drall  HO  lasair,  ut  est  loichet  lo- 
iunrech  ligacli  O^Dav.  p.  101. 

\oi'\\i  Fehler,  Schuld,  Sünde; 
crimen  Z'^.  68.  —  Sff.  Nom.  locht 
Hy.  5,  29;  Goid.^  p.  IUI,  3.8  (LHy.); 
Gen.  00  foloch  a  lochta  LU.  p. 
52a,  35;  Acc.  cell  locht  ata  Dia  Gl. 
zu  dillocht  Hy.  6,  7;  ar  cäch  locht 
göa  Gl.  SU  ar  cech  giiallocht  ibid.s; 
iss  he  möeth-oclach  ccn  locht  ccn 
anim  TBF.  p.  146,  22. 

löcraud  s.  löcliarn. 

löeg-  M.  Kall);  laogh  a  calf 
OB.  —  S(j.  Nom.  loeg  Hy.  5,  52; 
FB.  9;  p.  48,  25;  löig  Hy.  5,  76; 
löeg  na  teöra  m-bö  LU.  p.lli^,  20 
{s.  unter  1.  luchtlach),  Bezeichnung 
eines  Kessels,  der  mit  der  Mildi 
von  drei  Kühen  gefüllt  iviirde; 
iv  Gen.  ind  löig  Hy.  5,  52;  74;  Lg.  7; 
Acc.  CO  rus  marb  loeg  p.  48,  23; 
Fl.  Nom.  na  löig  2'-  40,  20;  Gen. 
inno  loeg  Hy.  5,  5o;  crocni  löeg 
ü-a.\]aid  lia  he  a  etuch  Fel.p.  LXI  45 
(„slii)is  of  fdwns");  Acc.  cid  dia 
m-büpthai  na  bseth-ljegu  LU.  p. 
24a,  ji;  na  löig  jj.  40,  2-1  {Form 
des  Nom.). 

lod  Jc/t  ging,  vgl.  dollod.  — 
Sg.  1  löd-sa  irricht  iaich  aba  an- 
daide  LU.  p.  !&>,  3s;  3  luid  Lq^ 
ii~K  Igj  14;  p.  145,  0;  F^.  67;  rüid 
immach  er  ging  hinaus  ScM.  19; 
2).  144,  8 ;  luid . .  do  thaig  in  druad 
1).  40,  18;  TE.  13  LU;  luid . .  co 
tectaib  Ulad  ScM.  4;  TE.  16; 
CC.  6;  »S'C  5,  33;  luid  frisna  tech- 
taib  SC.  27;  luid  . .  ina  dail-seom 
TE.  12;  /S'a  35;  luid ..  na  n-agid 
FB.  69;  luid  .  .  iudegaid  a  cheli 
FB.  62 ;  luid  .  .  for  cuaird  11-Ercnd 
TE.  S  LU:  luid  ..  for  aithed  p>. 
143,  1;  luid  üad  ffing  fort  von  ihm 
TE.  8  Eg.;  ,S'6'/l2;  FB.  11;  87; 
luid  ass  SC.  13;  Hy.  5,  44;  luid 
seocu    SC.    7;    colluid    tret    chend 


ScM.    11;    SC.    7;    36;    luid ..  fön 
\   c«nima    cetua    FB.    69;    Iui(//t  p, 
I    144,  10;  luid  .  .  do   raiud   namniucci 
:   ScM.  17;  p.  130,  31;  CG.  3;  FB.  43; 
luid  .  .  CO  ro    fersat  feite  FB.   54 ; 
I  rel.  oder  mit  Fron.  suff.  {s.  S.  512, 
j    Col.   2):    in   tan   luidi   cds  sie  ging 
j   (wwi  Fron,   suff.)   CC.  6   Eg.,   laide 
ift/rf.  iZ7.;  is  dia  tochraarc  sainrud 
ludi   CiicJtulaind  LU.  p.    122",   24; 
j   Fl.   1   lodoinar   dö  LU.  p.   40'\  2; 
lödmar  LBr.  p.  215a,   70;    3  lotar 
Hy.   2,  37;   Sc3i:.  22,   9;    lotar  im- 
mach Lg    10^  lotar  dö   s/e  gingen 
dahin  FB.  66 ;  69 ;  lotar . .  do  Äenuch 
j   Macha  Lg.   Id^    SC.    15;  FB.  56; 
lotär  .  .  ^lochom    in    tige    FB.    12; 
lotar  .  .  CO   Aili71   Lq.   16]    FB.   75 ; 
lotar  . .  isin  m-brulclin  ScM.  5 ;  CC. 
1   3  LU.;   1  LU;   lotar   ass   Lg.   13; 
I    CC   3;   j).   142,   13;    6'C.    lö;    lotär 
I   for    erim    FB.    43;    lotar  .  .  rompa 
I  sie   gingen    vor   sich  =  sie   gingen 
i   vortvärts,    iveiter  FB.   66;    lotar.. 
j   dia    hacallaim    SC.    16;    lotar ..  co 
rancatar    14;    lotair    fo    a    lind    7; 
lotir  remib  sie  qinqen  vortvärts  CC. 
2    LU.;    lotir  "üail    SC.    8.     Nach 
Analogie    des    S-praet.:    luidset  p. 
41,  s.  -    Vgl.  lui. 

log:,  logh  „fire"  (fB.?  Sg.  Gen. 
londbruth   loga   Sc3L    15;   FB.  48. 

1.  log'aiui,  loghaim  „I  rot,  pu- 
trify"  O'B.  —  Fat.  Fl.  3  co 
loghfat  FB.  6  //.  (collofat  LU., 
s.  lobaim). 

2.  log-aim  I  forgive,  remit 
O'B.  —  Impcr.  Sg.  2  und  Fraes. 
Fl.  1  ocus  log  dun  ar  fiachu  amaZ 
logmait-ne  diar  fechemnaib  LBr. 
p.  248a  yO'Don.  Gr.  p.  442).  — 
Inf.  Acc.  cor  hicthar  mo  bara  la 
logad  mo  guide  Eil.  Epd.  369,  Gl. 
i.  CO  tardad  Dia  dö  aiii  ro  guid  no 
cora  dilgad  do  marbecoir  ani  ro 
cuiudig.   —  Vgl.   dilgud,    doluigim. 

lögf,  lüagr,  lüach  JV^.  Lohn, 
Frcis;prctium  Z\  270;  L:  Gl.  133; 
luach  lesa  praesumticium  ibid.  792. 
—  Sg.  Nom.  is  mör  do  midlachaib 
allög  FB.  56;  log  leith  ungae 
Tir.  6;  Bat.  illüag  m'imdergthä 
SC.  45,  10;  illüag  in  gnima  FB.  89; 
ro  cendgad  do  luag  fola  Crist  Three 


I 


16e;mairf 


667 


lör 


JIo}n.  p.  50,  13  („hath  hccn  rcdee- 
med  ivith  tUc  ^iricc  <>f  (Jhrist'a 
hlood"). 

lögmaire  F.  Kustbarlccit.  — 
Acc.  eter  ligrad  ociis  lögmaire  FB.  1. 

log-mar  lio'sthar.  —  Sg.  Nom. 
in  lia  lögniar  SC.  33,  12;  Tiirec 
Hom.  p.  4,  10;  Dat.  do  liic  logmair 
FA.  7;  13;  FB.  6'2;  7-1;  PI.  Nom. 
tri  Icca  logmara  FA.  13;  Gen.  liac 
logmar  FA.  18;  na  lubi . .  logmar 
p.  130,  27;  -D«?.  CO  n-gcmaib  carr- 
mocail  ociis  lögnianiib  FB.  2. 

löid  s.  läid. 

loig-ed  s.  laig-et. 

löig-thech  „munificent",  s. 
ttitfcr  cumlacht. 

1.  loimnuY.  Schluck,  Schioall? 
(i  wave  O'Don.  Suppl.  —  Sg.  Nom. 
is  loimm  de  romuir  „ü  is  a  sip 
from  a  great  sea"  Fcl.  Epü.  41; 
corroimid  a  loira  fola  ior  a  beolu 
SC.  16;  Acc.  sceid  iterum  in  loimm 
sin    suas   „it    vomits    iterum    that 

[  draught    lop"    Corm.   p.    13    coire 

Brecain ;  vgl.  „lomanna  Fl.  of  lom 
a  drop"  O'Don.  Suppl.? 

2.  loimm  N.  Milch  {ivohl  nicht 
verschieden  von  1.  loimm);  milh 
CDon.  Suppl.;  loim,  luim  O'B.  — 
Sg.  Nom.  loimm  Fei.  p.  CXLII  25; 
loim  SC.  30,  10;  in  loim  jj.  42,  12; 
Gen.  derb  loma  a  churn  Corm. 
Tr.  p.  58;  Acc.  lasa  loim  jj.  131,  7. 

"J^       loiug-es  s.  lons'es. 

loing'seacli  a  mariner  Corm. 
p.  101  long;  Labraid  Loingsech 
On  the  Ms.  Mat.  p.  252  {„the 
vorjager"). 

loing-sithei*  FB.  68,  18? 

loiscthech  brennend.  —  PI. 
No)n  loisctliecha  FA.  30;  loisc- 
techa  jj.  191,  9;  Dat.  for  leccaib . . 
loisctecha  jj.  191,  29  {Form  des  Acc). 

1.  loitlie,  loithi  i.  bailbbe  (dumb- 
ness,  Stammering  O'B.)  Three  Ir. 
Gl.  p.  127:  sloiudfim-ni  cen  lotLi 
Fel.Prol.  287  Laud  '.coUuithe  i-Br.). 

2.  loithe  s.  loth. 

loitim  laedo,  noceo  Beitr. 
VIII  338.  —  Praes.  Sg.  3  loitid  in 
sein  iaram  conäb  älaind  Corm.  p. 
30,  \i  (^mogheime).  —  Sg.  3  ro  loitt 
iu  gäi  l'ethi  do   braget  ScM.  4.  — 


Pass.  Praet.  Sg.  3  isi  ro  loited 
is  tir  p.  132,  iV 

1.  loinau  F.  u  rope  Corm.  Tr. 
p.  104;  string  On  the  Mann.  III 
p.  117;  loman  aicorse  Gl.  zu  speras 
fatiium  Bern.  37''  {Goid.-  p.  55). 
—  Sg.  Acc.  dobcir  sidc  iomain 
imme  ocus  nombeir  for  a  muin 
Aid.  Chonch.  52;  PI.  Acc.  go  ro 
maidsct  a  n-idi  ocus  a  n-erchomail, 
allomna  ocus  alletlirena  On  the 
Mann.  III  p.  450  {TBC). 

2.  loman  ScM.  15  zii  lesen  Ico- 
manV 

lomm,  lom  bloss;  bare,  lean 
0"B.  —  Sg.  Dat.  for  Icicc  luim 
Hy.  2,  31;  for  dir  luimm  p.  21,  2; 
PI.  Nom.  maigc  loma  FA.  30; 
Dat.  for  leccaib  lomma  p.  191,  29 
{Form  des  Acc).  —  Compos.  in 
cech  lom-chrund  FB.  81. 

lommäu,  lomäu  „u  piece  oftimber 
strippied  of  its  baric"  (fB. ;  PI.  Dat. 
do  lommanaib  daracli  FB.  81. 

lomma r,  lomar  bloss,  kahl; 
essine  din  ni  hen  ckimda  acht 
lumar  Corm.  p.  18  („calloiv"). 

lommuän,  „lom-län  and  in  old 
icritings  lomnän,  very  füll,  füll  to 
the  b'rink"  O'Don.  Gr.  p.  340; 
lommnän  do  bhiudh  ibid.  {LBr.); 
lomnän  dia  soilse  FA.  10j.län  LBr.)\ 
ar  is  lomnän  aingel  find  Three 
Hom.  p.  108,  26. 

lommnocht  splitternackt, 

bloss;  lomnocht  LU.  p.  2^,  34; 
cos-lomnocht  bare-footcd  O'Don. 
Gr.  p.  338. 

lommraim  II  ich  mache  bloss, 
schäle,  ziehe  ab,  —aus;  lomraim 
Gl.  zu  scalpo  Corm.  Tr.  p.  154 
(„I  peel");  I  shear,  clip  OB.  — 
Inf.  do  lomairt,  lomradh  O'Don. 
Gr.  p.  200  {■'^frip,  peclr,  doratad  in- 
dara  latraud  dia  lommrad  SMart.lb. 

Ion  M.  Amsel;  black-bird  Ir. 
Gl.  371.  —  Sg.  Gen.  ugai  luin  p. 
132,  2g;  cuirrither  bog  luin  a  di 
«iiil  Corm.  p.  36,  27;  löid  luin  SG. 
p.  203  {„merulae  cantus"  Beitr. 
VIII  320). 

1.  löu  light,  splendour  O'B.; 
Ion  läith,  lüan  läith?  i  cein  ro  böi 
a  auim    and   ocus  ro  mair  in   Ion 


Inll 


longes 


.\JaA^^<P- 


läith  assa  etuii  Bcr.  Cclt.  III  p.  ISI 
(„tlic  hero's  lifjht");  atraclit  in 
li'iaii  läith  asa  etun  co  m-ba  sitho- 
tliir  reniithir  airnem  n-öcläich  cor 
1)0  cbomfota  frisin  sröin  co  ro  clc- 
chrastär  oc  imbM-t  na  sclath  oc 
brogad  ind  arad  oc  taibleth  na 
slüag  LU.  p.  80a,  12  i^an  der  cnt- 
sprcchendni  Stelle  des  TBC.  hat 
LL.  55.  b.  1 :  atrdcht  in  lond  läith 
asa  etun,  co  m-l)a  sithe  remitbir 
airem  n-ocläig,  airdditbir  remithii" 
tailcithir  trossithir  sithithir  seol- 
chrand  pri'mlungi  möre  in  bunne 
diriuch  dondfola  atracht  a  fircleithe 
a  chendmullaig  i  ccrtairddi,  co  n- 
derna  dubchlaich  n-druidechta  de); 
batär  bi'iada  imda  fair,  Ituaid  dö 
chetus  a  gses  no  co  ticcd  a  lo« 
läith  LU.  p.  1211),  29;  o  ro  leblaing 
a  Ina«  laith  FB.  25. 

2.  Ion  food,  Provision  (TB.; 
is  e  Ion  tugadar  Tuatha  De  Danann 
leo  a  Tir  tairngire  i.  cnödha  cor- 
cra  agus  ubhla  caitne  agus  caora 
cubhartha  Torr.  Dh.  p.  118;  ni 
tucsam  loun  linn  isin  bith  sa  {so 
zu  lesen?)  Wh.  29^^,  i4;  löon  adeps 
SG.  70a  {Z-\  33). 

loiiach  merulosus  s.  Ir.  Gl. 
115. 

löiiaichthe,  Gen.  lönaichthi  i. 
meith    Gl.   zu  cordis  . .  adipati  Ml. 

20a,    24. 

loml  loild,  erregt,  ivüthend, 
zornig;  strong,  fieree,  hold  O'B. 
—  Sg.  iSfom.  Munremur  lond  Sc3I. 
21,  24;  ech  .  .  lond  FB.  Ad;p.  310,  ig; 
lond  immar  leo  Oss.  I  5;  uisqui 
lond  „rapid  ivater"  Corm.  Tr.  p.  97 


inesclund ;    corr-lond 


190, 


Fl.  Nom.  luind  immites,  amari 
Z'K  226  {SG.).  -  Compos.  lond- 
bruth  FB.  48;  ScM.  15;  co  lond- 
gail  ihid.  3,  3;  lond-gliaid  15.  — 
Compar.  loindiu  commotior,  ira 
Ml  23J,  22  (Z'^  275).  —  Adv.  ind 
luindiu  commotim  Ml.  32'i,  1. 

londsiig'im  III  ich  .errege,  er- 
zürne; aspernor  Fr.  Cr.  02^  {Z^. 
435).  —  Braet.  Sg.  3  I)ep.  ro  lon- 
daigestar  commovit  Ml.  29a,  y. 

loiidas  M.  indignatio;  Dat. 
hond  londas  311.  29%  1. 


loiidinar  toild?  Sc/.  Nom.  ech 
FB.  49;  p.  310,  17. 

long-  F.  1)  Gefäss,  2)  Schiff; 
ab  eo  quod  est  lang,  i.  bis  tbr  niiiir 
Corm.  p.  27;  i.  saxanberla  i.  lang 
i.  fada  Corm.  Tr.  2).  105;  long  luath 
carhassus  Ir.  Gl.  574.  —  Sg.  Nom. 
1)  ind  long  FA.  2;  2)  long"  credu- 
mae  i  medon  in  lacha  TB.  pt.  178,  4; 
long  forlaa  seol«c/i  FB.  37  Eg.\ 
Gen.  1)  inna  luinge  FA.  4;  TE. 
3  Eg.\  Bat.  1)  hie  folcuth  a  luing 
TE.  3  Eg.\  Acc.  2)  do  srenga  in 
loech  in  luing  TE.  p.  178,  e;  im 
loing  glano  condrismais  EC.  G;  Fl. 
Dat.  2)  ni  lenaud  do  sith-longaib 
SC.  45,  16.  —  Compos.  2)  facabair 
ind  long  illong-thig  creda  TB.  p. 
178,  7. 

long:  broiul,  dou  loiug  brond 
cartilagini  Gild.  Lor.  Gl.  136. 

loiig-ach  schiffereich;  dar  1er 
lethan  longach  Fei.  Jim.  12. 

loug-baird  FB.  68,  18  zu  long- 
phort? 

loug-aimlll  (?)  ich  esse.  —  Praes. 
Sg.  1  ni  lungu  Lg.  17,  52;  Fl.  3  -i(i 
longait-som  dib  lihaib  ociis  ebait 
TB.  p.  178,  10.  —  Coyij.  Sg.  2  wul 
3  ni  longe  co  longe  cele  De  reniut 
noli  edere  donec  edat  sodalis  Dei 
ante  te  Z\   1004    {SG.  A.   C.   23). 

—  Fraet.  Sg.  3  ni  ro  loing  FB.  58. 

—  Fut.  Fl.  1  loisiom  ar  coUait  i. 
ethani  ar  gccuit  Dtlil  Laithne  194 
{edamus  portionem  nostram  Goid." 
p.  78).  —  Inf.  Nom.  öl  na  longud 
FB.   26;   32;    longad  ocus   tomailt 

SC.    1;    Dat.    do    bind    na    lungud/''^?^ 
na  chodluth  ir/_  IT^ga^  (3/ 

longes,  Xan^Sii Fahrt  zu,  Schif- 
fe  (long),   Flotte,   Verhannung; 
„a  royage,  a  n>>j((iie  iiinihi)/t<irily 
undertalcen,    o.s-  fir  iitxlnncc  in  Ute 
case  of  a  hanishmcnt,  ur  u  lUght 
{dagegen  imm-ram  a  vohintary  ex- 
pedition)  On  the  Ms.  Mat.  p.  252; 
loinges    a   fleet    Corm.    Tr.  p.   101 
long.   —   Sg.   Nom.  longes  mac  n- 
üsnig   i^.-..J.i_5j._j_(hungius_^EsÜ;   X^ 
longas  Lc/.  5,  i4j  Gen.  lin  nallongsi  ^ 
I^_16£  Z>«<.  batar  ior  longais  in  ^ 
Verhannung   p.   17,   is;    Acc.    luid 
epscop   Fith   leo  for  lougis  Tir.  8. 


i(     Xfft^      t      Ml/ATlA'Ot*/? 


M.  ^CPidiijoS. 


long-pliort 


669 


lothor 


loiig-phort,  longport  castrum 
Ir.  Gl.  725;  813.  —  S(j.  Gen.  ar 
lär  in  dünaid  ocus  in  longpairt 
LU.p.  77i>,  3i);  longbaird  FB.  G8,  loV 
'^  löi',  leör  <7enM</,  hinreichend; 
lüur  sufficiens,  satis  Z^.  33,  rr/^. 
lourc;  ba  leör  sithchaire  .  .  doib 
^(-Lo.  8  (lür  -Eg.);  nach  lor  leis  di 
catli  'SO.  \iH;  TE.  10,  9;  FA.  7; 
lor  lim-sa  .  .  tri  lä  .  .  fri  sodain 
FS.  5G;  nach  leör  a  comram  sin 
do  bor  ni-brcthugud  dieser  Kampf 
reicht  nicht  aus  um  zwischen  euch 
zu  entscheiden  57.  —  Compos. 
lor-gnim  satisfactio  Ir.  Gl.  90H. 

1.  lorir,  lorc  F.  Keule,  Knüt- 
tel, Stock;  lorg  clava  Ir.  Gl.  52; 
lorgg  forgga,  lorgg  samthaigi,  lorgg 
rammai  „tlie  handle  of  a  pitchfork, 
the  handle  of  an  axe,  the  handle 
of  a  spade"  On  the  Mann.  III 
p.  50ü.  —  Sg.  Gen.  mätan  mag- 
lorci  möri  FB.  36;  Dat.  dia  liiircc 
Fei.  p.  CLXX  -j. 

2.  lorg  M.  track  Ir.  Gl.  937; 
troop  Beitr.  VII  256;  lorc  trames 
SG.  m^  {Z'\  61);  lorg  (i.  ben  no) 
slighi  O'Dar.  p.  101.  —  Sg.  Dat. 
cach  fiche  inna  lurg  fo  leith  CC. 
2  LU.;  hond  Iure  a  recti  calli 
devia  Ml.  3ty-i,  15;  nim  reilge  ic 
egem  illurg  demna  LHy.  Amr.  3 
{„host"  Croive)\  Acc.  Dia  dam  frim 
lorg  „hehind  me"  Hy.  6,  2;  luid  .  . 
for  lorc  na  tri  carpat  FB.  70 
(lorg  Fg.)\  PI.  Nom.  nöi  luirg  neun 
Truppe  CG.  2  iC/. ;  tri  luirg  din 
do  Chornirtc  oc  tochim  do  Criiach- 
naib  LU.  p.  55^  11. 

lorgaire  a  f oll 0 wer,  pursuer 
O'B.  Vgl.  dos  fuair  a  lorgairidhe 
roimhe  ar  an  bh-faithche  Torr. 
'  Dh.  p.  62. 

lorg-airecbt,  lorgarecht  indago 
Ir.  Gl.  937;  nior  sguir  don  lorgai- 
reacht  „he  depurted  not  froin  the 
tracking-'  Torr.  Dh.  p.  66. 

ma  lorgdroiiinia  Gl.  zu  spinas 
Gild.  Lur.  Gl.  168. 

lose  a  eripple,  dumh,  hlind, 
lame  O'Ii.  —  PI.  Acc.  iccaid  luscu 
Hy.  2,  34,  Gl.  i.  bacuchu.  Hierher 
auch  ni  scel  fäcbala  hi  lusc  SC.  37,  n 
[s.  S.  233)'? 


loseim  III  ich  brenne,  ver- 
hrenne;  loisgim  I  biirn,  singe  O'R. 

—  Pracs.  Sg.  3  loscid  anniand  na 
poctach  FA.  16  (h)iBcid  LBr.);  17. 

—  Praes.  sec.  Sg.  3  ni  loisced  in 
teni  in  muine  p.  21,  31.  —  Pruet. 
Sg.  3  CO  ro  loisc  a  garmain  p>- 
48,  24;  gurrus  loiscc  teni  TE.  20 
Eg. ;  loiscis  in  garmain  nue  Hy.  5, 74. 

—  Fut.  sec.  Sg.  3  con  loiscfed 
ocnlccc  dib  in  domun  ulip.  191,  9;  i7. 

—  l'ass.  Praes.  sec.  Sg.  3  ro 
lüiscthe  p.  132,  21.  —  Part.  PI. 
Nom.  tolla. .  bruth-b)iscthi  j).  190,  32. 

—  Inf  Nom.  loscud  FB.  92;  Dat. 
Emain  do  loscud  La.  IG;  oc  a  los-    -pl^ 
cod    FA.    26;    ic    loscud    idaltige 
SMart.    26;    Acc.    ar    loscud    Hy. 

7,   51. 

loscanii  Kröte;  losgän  a  frog, 
a  toad  O'B.  —  PI.  Nom.  ros  in- 
darb loscaind  ocus  uat/tracha  esti 
Three  Hom.  p.  120,  29  {Nom.  für 
den  Acc);  Dat.  tech  län  do  los- 
cannaib  LU.  p.  114i>,  ig  {Siah. 
Concul.). 

1.  loss,  los  sake,  pari,  hehalf 
O'Don.  Suppl.;  asa  los  „on  their 
pari"  ibid.;  ar  ba  cara  doib  Gor- 
thigern  a  los  a  mna  utn  seiner 
Frau  willen  LU.  p.  3'>,  37. 

2.  loss,  los  i.  er  ball  0'Cl.{Corm. 
Tr.  p.  104. 

lossat  F.  trulla,  „a  kneading- 
trough  Corm.  Tr.  p.  162  traill; 
losad  trolla  Ir.  Gl.  42.  —  Sq.  Gen. 
loisde  O'Don.  Gr.  p.  90;  Dat.  le- 
thech  din  ainm  do  lossait  Corm. 
p.  27,  16;  PI.  Acc.  itir  erna  ocus 
loiste  On  the  Mann.  III  p.  485. 

1.  lot  destruction  Corm.  Tr. 
p.  101;  ivound,  hurt  O'It.;  vgl. 
loitiin. 

2.  lot  i.  meirdreach  O'Cl, 
lott  a  harlot  Corm.  Tr.  p.  lOl. 

lotte  a  lump  Corm.  Tr.  p.  104 
littiu. 

loth  Gl.  zu  coenum  und  Lern a 
SG.  34a  (^^i.  15);  Qen.  aomen  loi- 
the  inferor?'»t  Gl.  zu  Mefitis  SG. 
127a,  vgl.  Goid.^  p.  69. 

lothor  N.  alve^is  SG.  49a,  {(,. 
Ihur  canalis  Cr.  39c  {Z'^.  782); 
lothar    i.    amar   no    soidheach    ina 


670 


h'iatli 


m-bi  braichlis  O'Cl  („a  tronfih  or 
vessel  in  tvhich  grains  are  contai- 
ned"  Corm.  Tr.  p.  105);  ni  rabatar 
lestair  La  muntiv  Briefe  add  da 
lotbrt?'.  doronsat  dabaig  dondara 
lothar  Three  Hom.  p.  60,  21  {„two 
trouc/hs"). 

loüii  s.  lön. 

loiire  F.  sufficieniia  Z'^.  33, 
ron  Inur,  lör. 

1.  lua,  Cris  Mobi  ni  ro  iadad  im 
lua  Goid.'-'  p.  104,  criss  Mobil  iiiptar 
simne  imm  loa  Three  Hom.  2^-  106,  31? 

2.  lua  s.  lue. 

1.  lüacli  s.  log. 

2.  lüacli,  lüach'iö „ivhite -ho t": 
for  luachtetib  lönnaib  on  tohite-hot 
f/ridirons  Fei.  Prol.  40,  Gl.  i.  for 
lannail)  lanteib. 

Inaehairrushes  Corm.  Tr.p.  105. 

—  Gen.  frisin  muine  luachrai  Fei. 
p.  CXXVIII  27;  33 ;  isin  purtt  luacbrai 
„■in  the  bank  of  ru.ihes"  ibid.  23;  26; 
Dat.  isin  luacliair  ibid.  33;  ro  chö- 
ruigh  leabhadh  do  bhog-luachair 
agus  do  bhärr  beithe  fä  Ghräinne 
Torr.  Dh.  p.  62 ;  PI.  Dat.  imreidind- 
sea  a  ng-graige  se  (?)  lüatha  mo 
nämat  isnaib  liiacliracbaib  länaib 
CO  fag'baind-se  a  n-eltse  beümar- 
b«   isnaib   slebib   LU.  p.    114»,  ig. 

—  Oft  in  Ortsnamen,  vgl.  ScM.  7. 
lüacharnu  s.  löcharn. 

liiad  mention,  spealcing  O'R.; 
luad  nad  cel  SG.  p.  203  (Z-\  953), 
Stoke.s  Beitr.  VIII  320  verbindet 
h'iad  mit  \6\d  luin  {,jnvnihte  cinifn.'i 
celer"]\  luad  betba  ,/'  ii-iirhl's  fidk" 
Fei.  Aug.  23,  Gl.  i.  0  thcngnid  fer 
m-betba  oc  a  imrad. 

lüadäil,  luadhail  bhar  lämh  agus 
löimeanna  bhar  g-cos  die  Beivegung 
eurer  Hände  und  die  Schritte  eurer 
Füsse  Torr.  Dh.  p.  190. 

liiadam  SC.  37,  2  {„fiplendid  the 
cureer"),  luadan  H.? 

Inades  s.  lüatliaiui. 

luaidlie    plitmbnm    Ir.    Gl.   60; 
7«8;    luaigbe    O'Il;    lijaidbcamhail 
plnwbeus  Ir.  Gl.  ()09. 
•  luaidi  p.  181,  31  zu  2.  luath? 

lüaim  ich  bervege  mich?  — 
PraPH.  Sg.  .3  rel.  iarsinni  Inas 
inimon    corjj   .s.    unter   2.    luani;    ar 


is  for  ur  lues  hi  Corm.  p.  16G 
ui'la. 

luaithi'ind,  luaithrinde  die  sich 
beiregcnde  Zinke  einer  zirkelartigen 
Gabel,  die  beim  Gi'aviren  gebraucht 
tviirde  On  the  Mann.  III  p.  329; 
Corm.  Tr.  p.  41  (c). 

1.  luam  celox  SG.  69a  (^2.  22). 

2.  lüain pilot,  abbot  0 R.;\ uam 
Lis  moir  Fei.  Dec.  8  („pilot"),  i.  ab 
O'Dav.  p.  101;  Läm  i.  luam,  iar- 
sinni luas  imon  corp  uli  Corm.  p.  26 
{„pilot"). 

lüamaiu  flying  (fDon.  Suppl.; 
Dat.  cachnaitir  for  alluamain  sie 
sangen  im  Fliegen  CC.  2  Fg. 

lü am ai recht  Herumbewegen, 
Leiten?  Dat.  dorn  luamaracht  to 
pilot  me  Hy.  7,  26  (lüamairecht  B.) ; 
conna  gebethar  ar  lüamairecbt  läm 
do  anechtair  LU.  p.  79»,  3. 

lüamnacli ,  luaimnecb  leaping, 
ranging,   rolatile,  fickle   O'R. 

—  Sg.  Nom.  ech  . .  lüamnach  FB. 
49;  p.  310,  17;  Äcc.  in  n-en  luam- 
nech  Hy.  5,  64. 

1.  lüau  no  socon  i.  fionn  {albn.s) 
Düü  Laithne  160. 

2.  lüau  tlie  moon,  dia  luain 
Monday  O'E. 

,3.  lüau  s.  Ion. 

lüas  Schnelligkeit.  —  Sg.  Nom. 

is  mor  a  gripe  ocus  a  luas   dothet 

1   Rev.    Celt.    III    p.    183;    Dat.    no  |^ 

marbdais  na  fiada  ar  lüas  Lg.  8.;  | Tv 

ro  saig  . .  ar  lüas  riasna  mnäiD  aile 

FB.  21;  di  lüas  ind  erma  43;  man 

bad  a  lüas  tisa  ammach  SC  34,  ig. 

luascach  i.  ciabach  O'Dav.p.  103. 

j       luascad  moving,  rocking  O'R.; 

;   is  find    he  in   tan   bis   in   gaoth  ag 

1   a  luascad  O'Dav.  p    103   luascach. 

!        1.  \\iSLi\i  schnell;  rql.  com-lüath. 

—  Sg.  Nom.  ech  . .  liiath  FB.  49; 
p.  310, 16;  Labraid  luath  lam  ar  clai- 

I    deb      schnell-die-Hand-am-Selurcrt 

I    *S'C.  17  u.  ö.  {„L.  of  the  sivift  hund 

\   at  sword");  PI.  Nom.   goetha  lua- 

I   tha  p.  190,  2s;   Dat.   ar  uscib  Hy. 

j   6,  IG.  —  Adv.  tieed  co  lüath  SC.  32; 

j    coliuath  FA.  30.  —  Compar.  1)  bä 

lüathiu  a  n-imtecht  FB.  20;  luaitho 

quicker  O'R.;  2)  Sg.  Nom..  bo  lüa- 

thidir    rethir    fainnema    FB.    86: 


671 


h'iatliithir  87;    Co)-)n.  p.  3(5,  32;   ts: 
PI.  Nom.  it  h'iathidir  gäith  n-erraig 
SC.  37,  0. 
2.  lüatli  Äsche,   v(ß.    liiath-red. 

—  S(j.  Ace.  CO  n-derna  men  ocus 
liiaith  de  Three  Hom.  p.  '22,  19. 

Iiiathaim  1)  ich  hetoege,  treibe; 
2)  Iiiathaim  molad  ich  singe  das 
Lob  Jemandes,  vgl.  lüad  und  imm- 
lüadaini.  —  Praes.  Sg. 3rel.  1)  suechta 
tria  sin  luades  gaeth  Hg.  5,  19; 
li'iadam  luades  blai  SC.  37,  •>.  — 
Fut.  Sg.  1  2)  luathfe  moltliu  m«/c 
Maire  Hij.   G,   17,    Gl.  i.   imluadfe. 

—  Fut.  sec.  Sg.  3  1)  conid  luaith- 
fed  gäeth  Gl.  zu  Hy.  5,  19.  — 
Pass.  Fut.  Sg.  5  2)  a  molad;. 
liiaidfidir  SP.  V  <;. 

lüiithäii  i.  c'u  [Vogel]  Düil  Laith- 
ne  123. 

lüath-chride  cardiaeus  Leyd. 
261^  {Goid.-^  p.  57). 

liiathe  F.  Schnelligleit;  lu- 
athe  gäethe  Hy.  7,  22:  cia  liiathe 
nom  digela  „hoio  soon  wilt  tliou 
avenge  me"  Per.    Celt.   III  p.  183. 

lüatli-eeaiG^Lä;!*mortlaidfly.6,i2. 

lüatligairech  nervosus  Ir.  Gl. 
G41. 

lüatli-red  -ZV.  Äsche.  —  Sg.  Nom. 
CO  m-bu  lüathred  LU.  p.  2'S^,  9; 
Äcc.  glanais  a  lüathred  di  lär  ind 
lis  ibid.  13. 

Iul)-g-ort  Garten,  s.  luih;  h'ig- 
hort  melius  i.  luibgort  i.  gort  luibe 
Corm.  p.  27.  —  Sg.  Dat.  conallius 
OCHS  allubgort  Ti'r.  6;  hi  lugburt 
SP.  III  .;. 

lul>gartöir  olitor  SG.  92')  (Z-. 
854). 

lubtha  beut  (IDon.  Gr.  p.  205. 

1.  luch  Maus;  luch  dall  talpa 
Ir.  Gl.  249.  —  Sg.  Nom.  glenaid 
luch  inna  liu-sam  SP.  II  7;  hi 
11-glen  luch  inna  gerchrub  ibid.  11. 

2.  luch  no  locli  i.  imad  O'Hav. 
p.  102. 

luehair  a  glitt ering  colour, 
brightness  O'B.;  Corm.  Tr.  p. 
101  (7>).  —  Sg.  Nom.  luehair  ega 
ScM.  15;  luehair  derg . .  ar  a  durn 
FB.  47? 

liiC'liru|)uii,  ntich  StoJces  Per. 
Celt.  \  p.  256  aus  lu  ilug?^  -corpän 


entstanden,  ein  mannigfach  ver- 
stümmeltes Wort,  vgl.  lugarcän,  lu- 
gracän,  luiiracän  «  sjyrite,  a  pig- 
my  O'Don.  Suppl.  —  PL  Nom. 
luchrupäin  LU.  p.  2»,  40;  de  sen- 
chas  na  torothor  i.  na  luprucan 
[aber  über  das  p  ein  c,  über  das  c 
ein-p  gesetzt)  ocus  na  iomorhch  ibid.  31. 

1.  lucht  Theil,  Portion;  a 
batch,  Charge,  sei,  part  O'Don. 
Suppl.;  a  bürden,  load  (auch  „a 
pot,  kettle"?)  O'R.  —  Sg.  Nom. 
allucht  saille  ihre  Portion  Speck 
Hy.  5,  27;  Corm.  p.  35,  5  (s.  unter 
indeöin);   Dat.   dind   lucht  ibid.  47. 

2.  lucht  Äbtheilung,  Schaar, 
Leute,  ivie  des  gebraucht,  nicht 
verschieden  von  1.  lucht;  pars,  copia 
Z^.  364;  people,  folk,  party  O'Don. 
Suppl.  —  Sg.  Nom.  FA.  23  (lin 
LB,:);  24;  28;  SC.  45,  13;  lucht 
na  deirce  ocus  na  tnjcaire  „the 
folk  of  charity  and  mercy"  FÄ.  34; 
lucht  adartha  FB.  28;  Gen.  lochta 
in  puirt  83;  Dat.  dond  lucht  sin 
diesen  Leuten  FÄ.  25;  fiad  lucht 
na  n-etarnade  Hy.  7  Praef;  Äcc. 
lucht  na  deirce  ocus  na  tröcaire 
FÄ.  1;  9;  FB.  40. 

luchtaire  31.  l anist a  L:  Gl.  10. 

luchthoiul ,  luchthond  lämderg 
Loeg«/re  FB.  22  und  46,  lucht- 
dond,  luchdond  Fg.;  luch-dond 
könnte  „maiis-grau"  sein,  und  luch- 
thond könnte  tond  Fell,  Haut  ent- 
halten? oder  enthalten  die  Worte 
luth  la  fjebra  foltchip  tond  fri  tal- 
main tadbeim  eine  {spielende)  Er- 
klärung von  luchthond? 

1.  IvichtlAcli  Port  ton,  Ladung, 
s.  1.  lucht;  bäi  coire  isin  di'in  sin 
löeg  na  teöra  m-bö,  tricha  aige 
ina  chroes  nir  bo  luchtlach  dö  LU. 
p.  114'',  20,  Croive  Siab.  Concul. 
p.  411  citirt  diesen  Vers  aus  H.  2, 16 
mit  der  Variation  iss  ed  ba  luch- 
lachdo  (sie). 

2.  luchtlach  Mannschaft, 
Jjeute,  s.  2.  lucht;  a  cretv  or 
party  of  people  O'Don.  Stippl.  — 
Sg.  Nom.  luchtlach  lan  cach  laithe 
,,the  füll  multitude  of  each  day" 
Fei.  Epü.  21 ;  Äcc.  anacht  Noe  a 
luchtlach  Hy.  1,  22. 


lud 


672 


luitlie 


•^ 


leimu 

(17,   7 
lugu 


lud JS f  w c ff  11  n [1,  S c ]i  nell ig keit ; 
lüud  Wh.  2^  (velocitas  Z\  '25); 
cetlüd  sine  samraid  Gl.  zu  cetsoman 
Corm.  p.  11  {„the  firat  motion"); 
cen  labra  riam  ocus  ceu  lud  i  cois 
110  i  läim  dö  Three  Hom  p.  68,  7. 
—   Vgl.  lüth. 

liuia  .s\  li'ita. 

lue  a  Icick  O'B.  —  Acc.  tobert 
a  luie  fi'isiii  comlai  colkiid  a  chos 
trethe  coricc  a  gUmLU. pA9'^,  lo;  22; 
atnaig  a  Ina  frisiu  muine  Fei.  p. 
CXXVIII  26;  31. 

1.  lug'  klein.  — •  Compos.  lug- 
leimuech.  —  Compar.  is  laigiu  Ml. 

{est  minor  Z"^.  275);  ni  pu 
Wh.  16c;  nad  lugu  smaclit 
■  5, 19;  lugha  minor  Ir.  Gl.  1115; 
ugai-de  a  galar-som  TE.  9  LU.; 
Gl  zu  Hy.  5,  GS.  —  Superl.  is 
lugem  Corm.  p.  16  deach. 

2.  lug-  i.  laoch  O'Dav.  p.  103. 
lugbort  s.  lul)g'ort. 

1.  lug-e  -ZV.  Eid,  Schwur;  luigbe 
an  oatli  O'Don.  Suppl.;  a  fir-luge 
jusjurandum  Ml.  oij^  {Z^.  21o); 
cech  oen  dogni  luga  n-eithig  Three 
Hom.  p.  4,  28  {„per Jury"). 

lug-e  CC.  b  LU.? 

lug-Ieimuecli  kleine  Sprünge 
machend  FB.  49,  vgl.  leimm. 

lüg'-nasad  Lammas-day  [der 
1.  August);  cluiche  no  oenacli,  is 
do  is  ainm  näsad  i.  aurtach  110 
cluicbe  Loga  uiaic  Ethne  (no  Eth- 
lend)  no  fcrtba  lais  um  thaide  fo- 
gamair  Corm.  p.  26;  üenach  Täilten 
cech  lüguasaid  LU.  p.  52-i,  au 
(s.  u.  iess). 

lugu,  is  do  lugu  digi  atbath 
LHy.  Amr.  82,  do  itaid  atbath  i. 
do  lugu  dige  atbath  LU.  {„from 
littleness  of  drink"  Crowe). 

1.  lui  i.  gega  no  gesca  O'Dav. 
p.  101;  «  hough,  a  hranch  O'B. 

2.  lui  Steuerruder?  a  lui  no 
urland  liat  B  für  das  einfache 
aurlond  Cor)a.  p>  36,  19  (prüU):  in 
tau  ti'a  docömlasat  for  fairrge  ocus 
docorustar  aurlond  tri  tir  „lohen 
thcii  li(((l  pnt  (n  sv7f  (did  sei  Hieir 
sh'rii  /o  l<nul-\  rgl  iiiua  luse  Gl. 
zu  jiiiu-liii-ns  giilurndodarumLArd. 
181),  a,  2  [L-.  Gl.  p.  166). 


Conus  liii   FA.  20  LBr.   laaim? 

do  lui  Prues.  Sg.  3  zu  lod,  luidV 
bä  cona  tliimthecht  öenaig  do  lui 
Guchttlaind  allä  sin  do  acallaim 
Emeri  LU.  p.  122-i,  25. 

luib  F.  Kraut,  Strauch, 
Pflanze;  luib  ocns  ni  crann  Gl. 
zu  siler  SG.  65^;  luibh  herba  h\ 
Gl.  114.  —  Gen.  ainmm  lubae  Gl. 
zu  gummi  SG.  61»  {nomen  fruticis 
Z-^.  15);  Dat.  dind  luib  Gl.  zu  de 
rosa  SG.  35»  {Z'\  243);  PI.  Gen. 
di  bolod  ocus  blath  na  lubi  saine- 
mail  logniar  jj.  130,  27;  Dat.  do 
lubib  boladmaraib  p>-  1^0>  iä<Ji  P- 
311,  32;  Acc.  doromailt  annsin  etir 
na  lubid  ärchcna  ind  athaba  SMart. 
18.  —  Vgl.  lub-gort. 

luibne  1)  mer  na  läime  Corm. 
p.  17,  19  deach;  2)  sieg  Oss.  III  1 
L.  (cealtar  agas  luibhne  de  da 
seanainm  gach  airdsleiglie  (fR. 
colg);  3)  sgiath  ibid.  Ed.;  luibhne 
fingers,  toes,  a  spear,  a  shield  CR. 

iuige  s.  lug-e  und  laige. 

luig-fer  kleines  Gras  FB.  9? 

luim  s.  loim. 

luim  Sc3I.  3,  u? 

luinde  F.  Zorn,  Wiith,  Er- 
regung; von  lond;  luinne  impe- 
tuosity,  anger  O'R.  —  *S'^.  Dat. 
imbresna  coUuindi  Gl.  zu_  imgnas 
rerboriim  Wb.  29'^  g;  co  ferg- luin- 
de möir  Three  Hom.  p.  78,  34; 
ferg-lunni  FB.  29? 

luinither  s.  unter  leos;  ima  leos 
luiuether  no  ima  leos  luindetar  i.  ima 
timchella  soillse  Corm.  p.  28,  1. 

luirchaire,  laurchure  Füllen; 
lurchaire  i.  serrach  O'Bav.  p.  102. 

—  (S'^.  Nom.  ind  liiirchaire  CC.  5 
LU.;  PI.  Bat.  cona  lüirc[uribl  CC. 
i  LU.;  Acc.  na  liirchuiriu  iMd.  3 
LU.;  Du.  Acc.  di  lurchure  i.  da 
serrach  ibid.  (da  laurcuiri  Fg.).  — 
Vgl.  lurän. 

luisse  flamma  South.  50')  [Goid.'^ 
p.  60);  luisi  i.  lassadh  O'Dav. }).  102. 

luisi  i.  gne  O'Dav.  p.  103. 

lulssiie  Kräutehen,  Hälm- 
chen,  von  luss;  Sq.  Acc.  luisni 
CC.  1  Eg  ;  p.  143,  5. 

luitlie  siviftness,  spced   O'R. 

—  Dat.  sluindfem-ne  colluitlie  Fei. 


lulgacli 


673 


itiiii 


Epil  287,  Gl.  id  est  cito  i.  dian 
{„sivifthf')]  ibid.  299,  Gl.  i.  deni 
(CO  liiithe  i.  CO  n-deinc  O'Duv. 
2).  65;  luithe  cland  SC.  15  (luaitho 
claind  H.)? 

liilg-aeli,  loilsraoh  «  milch  cow 
O'Bon.  Gr.  p.  17;  lanlgacli  no  dam 
timchill  arathair  in  tress  set  Corm. 
]).  8  clithar  set  (,/(  müch-coiv"); 
PI.  Gen.  boi  cethracha  lulgach  oca 
fria  m-l)iathad  na  mac  LU.  p. 
20'',  36;  Dt(>.  Nom.  di  laulgaich 
deec  cummel[ge]tar  öl  n-aiss  o  cech 
ae  TBF.  p.  144,  23  [vcjl.  Bem.^p.  59). 

luiig-a  Schiff,  v(jl.  long.  —  Sg. 
Gen.  is  iat  ro  bo  lacht  öenlunga 
do  LU.  p.  126-'',  12;  Acc.  tiagait .  . 
isin  lunga  SC.  15;  dodeochaid .  . 
ina  Innga  LU.  p.  r26a,  11. 

luiig'ine  ein  Meines  Schiff; 
Acc.  CO  n-accatar  in  lungine  cre- 
dume  SC.  15. 

lupait  i.  ainm  in  bainb  marb- 
tbar  im  feil  Martain  (XBav.  p.  103. 

lurün  Füllen,  vgl.  läir,  luir- 
chaire.  —  PI.  Bat.  cona  luranaib 
CC.  4  Eg. ;  Acc.  na  laurana  CC.  3  Eg. 

lürecli  =  Iat.  lorica.  —  Sg. 
Nom.  Hij.  2,  51;  6,  18. 

liirechda  gepanzert?  s.  unter 
2.  loch. 

lur^a  Schienbein;  shin  Corm 
Tr.  p.  104;  O'Bon.  Gr.  p.  315; 
a  leg,  shank  O'B.  —  Sg.  Nom.  a 
liirga  mar  chügil  Corm.  p.  36,  35 
(prulli;  PI.  Gen.  do  thulaib  a  lur- 
gan  b-fiar  FB.  37  Fg.;  Bat.  dona 
biirgnib  Gl.  zu  crura  Gild.  Lor. 
Gl.  189;  Bu.  Nom.  da  lurgain  lom- 
chsela  lanbreca  fse  Corm.  p.  36,  34. 

lusc  s.  lose. 

1.  luss  i.  blais  {Geschmack)  O'Bav. 
p.  103. 

2.  luss  Kraut,  Pflanze, 
Strauch;  lus  porrnm  Jr.  Gl.  810; 
lus  na  fiadh  ferina  L:  Gl.  183.  — 
Sg.  Acc.  mani  thomliur  in  lus  sin 
„nnless  I  eat  that  herb''  h\  Gl.  104 
{Vit.  Trip);  PI.  Nom.  losa  feada 
„shrubs^'  Ir.  Gl.  933;  Acc.  lossa 
CC.  1  LU.  —   Vgl.  luissne. 


hissrad  Kräuter,  Gesträuch; 
tecli  dorouad  do  lusrad  ann  Fei. 
p.  CXLIII. 

lüta  der  kleine  Finger;  luda 
i.  ludugan  [Beminutiv  davon),  uair 
is  e  mer  is  luga  do  Idim  he  Corm. 
p.  26  [vgl.  Transl.  p.  XD.  —  Sg. 
Bat.  ata  nessam  do  lutain  Ineant. 
SG.  [Z-\  265);  Acc.  scothais  Cor- 
mac  a  h'idain  de  F\;l.  p.  CVI. 

1.  li'itli  strength,  power,  vi- 
goiir  O'B.,  vgl.  lud?  - —  Sg.  Nom. 
in  tan  tänic  mo  lan  luth  SC.  38,  7; 
dia  focart  kith  Labrada  ibid.  28; 
luth  la  ftebra  FB.  46;  s.  unter 
läthar;  Bat.  dogrind  almai  enlathi 
luth  büada  j3.  310,  19,  li'iith  büada 
FB.  49? 

2.  li'itli,  lecsit  luth  co  n-aine 
„they  left  (fading)  joy  with  sp)len- 
dour  Fei.  Oct.  8;  luth  seirce  söer- 
ligi  na  celle  FB.  24?  Vgl.  luth 
longing,  yearning  CB. 

1.  Ixithach,  i.  lüthach  la  cäch 
Gl.  zu  lasin  lith  is  uaisliu  bäs 
mor  mathar  Ihu  Fei.  Jan.  18? 

2.  lütliach  a  sinew  O'Bon. Suppl. 
lüthain'J  gabais  Löeg  cloich  asin 

charput  ocus  dibaircid  di  conda 
ecmaic  tar  a  luthain  commemaid 
a  druim  inde  LU.  p.  20'^  16. 

luthg'äir  Freude;  iolach  i.  su- 
bhachas  no  luthgair  O'Cl.  [„merri- 
ment  or  enjoymenP'  Corm.  Tr. 
p.  96  ilach);  re  luthghäir  „tvith 
joy''  Torr.  Bh.  p.  76,  e.  Bavon 
luthghäireach  ibid.  p.  160. 

lütli%e  F.  Schnelligkeit, 
Kr aft,  Ge w a  n d t h  e  / / ?  ar  .  .  li'i- 
thige  iiid  läthair  FB.  88  O^thaige 
Eg.);  cesu  reid  ar  lebran  co  lui- 
thige  altae  „tvith  gladness  of  verse" 
Fei.  Epil.  134? 

lüthmar  strong,  nimble  CR. 
Sg.  Bat.  ro  eirigh  do  leim  lüthmhair 
läineudtruim  Torr.  Bh.  p.  128 
{„sivift");  PI.  Acc.  tug  tri  leimeanna 
luthmara  tarsan  eas  ibid.  p.  184,  1 
(„nimble"). 

lüthu,  fris  m-ben  lüthu  läth 
bulli  FB.  51,  p.  310,  33? 


43 


674 


I 


M 


1110. 


-m  Pron.  siifßxum  und  inßxiim 
der  1.  Singularis,  s.  nie. 

mä,  iiia,  Conj.  toenn;  siZ'^.  704; 
(/eivöknlich  mäd  si  est  {rgl.  conid, 
inid),  seltner  mäs,  masu  (vgl.  cesu); 
maui,  tvenn  nicht,  s.  besonders.  — 
1)  das  einfache  mä:  cid  rot  scar-sa 
frim-sa,  ma  ro  baniar  amlaith  sin 
TE.  13  Eg.;  mä  gabtair  do  neoch, 
is  dam-sa  ceta  gobthar  SC.  4;  ma 
rom  tboicther-sa  inso,  rop  ith  ocus 
mlicht  adcear  SP.  I  4.  —  2)  mäd 
si  est:  mäd  alic  duib-si,  fegaid 
SC.  45,  26;  denaid  immacallaim  .  .. 
mäd  maith  Hb  FB.  6;  8;  TE.  -10 
LU.;    mäd    anim    ennac    firen    hi 

FA.  19;  TE.  8  Fg.;  SC.  10; 
mad  sercc  is  cian  bus  cuman  TE. 
9,  18;  SC.  31,  2;  firfaider  mäd  urise 
SC.  27 ;  mäd  co  feirg  do  thi  .  .  chu- 
cund, .  .  is  amlaid  cotomelam  in  fer 
sin  FB.  52  {vgl.  mäs  4G);  33; 
Sc3I.  3,  13;  mad  Anluan  no  beth 
is  taig,  doberad  comram  ar  araile 
duit  Sc3I.  16;  SC.  29;  ibid.  9;  ro 
bad  inmain  lä,  mäd  fir  ricfed  SC. 
11,  5;  mäd  cos  tratli  sa  fogebthä 
öenfer,  dot  dingbad-su  simna-F'5. 94; 
mad  fir  con  fir  wenn  es  loahr  ist, 
dass  in  Wahrheit  {er  so  sprach?) 
SC.  38,  10;  ni  thic  do  neoch  acht 
mäd  doneth  fein  FA.  9;  ni  ruc .  . 
flaind  .  .  acht  mad  öen  ingin  TE.  20; 
mad  messe  ivas  mich  anlangt  SC. 
45,  19;  mäd  indiu  ibid.  2;  mäd  in 
ra  brethaigestar  .  .  Ciirni  döib  a  ' 
triür,  ni  ardamair  ni  de  eter  do 
Choinculainn  FB.  90;  FA.  14;  Gl.  1 
zu  Hy.  G,  5?  —  3)  mäs:  mäs  co  \ 
m-baraind  debtha  tothset . .  cucund   [ 

FB.  46    {vgl.    mäd    52);    mäs    tat   j 
carait,  connämusnägat,  mas  tat  nä- 
mait,    comniosralat  FB.  84;    masa   i 
thii,  tair  bic  ille  SC.  33,  30.  ! 

iiiii,  ma  fiir  immä,  imma,  s.  imm. 

iiiA.-,  ma-  in  der  Composition 
für  immä-,  s.  s.  B.  im-marbad, 
iuim-tbüarcain. 

macc,  mac  M.  l)x>uer,  juvenis, 


•2)  filius  Z'^.  222;  fast  immer  mc 
geschrieben,  vorwiegend  mit  einem  c, 
mit  cc  besonders  in  ziveisilbigen 
Formen;  mac  immlesen  Pupille 
SC.  17;  mac  hoe  Leber;  mac  tire 
Wolf.  —  Sg.  Nom.  macc  Hy.  1,  7; 
5,  35;  mac  Hy.  2,  4;  mac  Hy.  1,  1; 
5,  56  u.  s.  w.;  a  mac  dall-si  p. 
39,  14;  21;  in  mac  toga  do  Dia 
Three  Hom.  p.  96,  is  (Colum  cille); 
ibid.  p.  98,  4;  Gen.  maicc  Hy.  5,  2; 
meicc  Hy.  2,  37;  6g;  es;  meic  Hy. 
1,  5;  mic  TE.  l  Eg.\  maic  Hy. 
5,  12;  63  ti.  s.  ^ü.;  Dat.  don  macc 
CC.  3  LU.  u.  s.  w.;  Acc.  la  mac 
Hy.  2,  57  u.  s.  w.;  Voc.  a  mic  TE. 
10,  10  Fg.;  SC.  26;  29,  1  w.  s.  w.; 
PI.  Nom.  mic  TE.  6  Eg.-.,  meicc 
Gl.  zu  Hy.  1,  40 ;  Hy,  1  Praef; 
maic  TE.  6  LU.;  maic  Uisnig  do 
thuitim  Lei.  13;  Gen.  mac  n-Usnig  ^ 
Iv2.__lj_  b,  sj^  Dat.  eter  maccaib  ^■^ 
p.  131,  Ye;  for  maccaib  La-  12 ;  ^ 
dona  maccaib  FA.  1;  Acc.  maccu 
Hy.  1,  29;  maccu  Hy.  1,  14;  maccu 
bäis  FA.  IG  LBr.;  Du.  Nom.  da 
mac  Sc3I.  22, 11.  —  Compos.  macc- 
dän  SP.  II  4;  mac-dreittel  rig  side 
n-hErend  TBE.  p.  148,  22;  macc- 
siabrad. 

macc-alla  {„the  son  of  the  rock") 
ecJto  O'B.;  Dat.  do  macalla  TE. 
9  Eg. 

inaccüii  M.  pnerulus;  a  yonth, 
a  lad  O'B.  —  Sg.  Nom.  maccan 
Hy.  2, 1 ;  PI  Nom.  ma,ccA[[]n H>j.  l,4o. 

maecdacht  „the  second  stage  of 
human  life,  reckoned  from  the  age 
of  seven  to  fifteen"  O'Don.  Suppl., 
vgl.  unter  gillacht;  ingen  maccdacht 
{indeclinabel)  ein  junges,  mannbares 
3lädchen:  a  n-ingena  macdacht 
ihre  jungen  Mädchen  ScM.  20;  co 
n-accatär  in  n-ingin  macdacht  re- 
mib  da  sahen  sie  ein  junges  Mäd- 
chen vor  sich  LU.  p.  55'',  39;  ossi 
maccdacht  dieselbe  tvar  erwachsen 
CC.  1.  Vql.  ro-macdact  sitperadnlta, 
virgo   W'b.  10a  (Z^.  805). 

macc  lioe,  in  macc  hoc  tredluig- 


675 


mäol-land 


the  no  in  macc   hoe  treuillech  GL   \ 
zu  trifidum  jacor  (sie)   Gild.   Lor.   \ 
Gl.  213  („the  3-cleft    Uver,  or  the 
3-cornered  liver"). 

maecoem  Kind,  Junge,  Jüng- 
ling; macaemh  a  youth,  a  lud 
(TR.  —  Sg.  Acc.  in  maccoem  m- 
becc  CG.  7  Eg.\  PI.  Nom.  maccäiin 

FA.  6;   Gen.    fornina . .  a  maccsem 

FB.  12;  Acc.   maccöemu   FB.  12; 
FA.  G  LBr.  [für  den  Nom.). 

maccrad  F.  coli,  die  Kinder, 
die  jungen  Leute,    die  junge 
Mannschaft  Z-\^bQ,.  —  Sg.  Nom.   ' 
m«crad    FB.   64;   p.   19,  38;    Gen. 
niacraide  Hg.  2,  lo;  ces^  cia  liii  na 
macraide  ro   ches    sund   la  Heröid   1 
LHy.  fo.  7a;  Dat.  don  macraid  SG.   \ 
33,  ig;  Acc.  lasin  m<(craid  FB.  64. 

macc-slabrad  F.  Sjnelzeuß^  — 
Sg.  Dat.  do  macslabrid  don  macc 
CC.  3  (so  zu  lesen). 

macc  tire  Wolf;  mec  tliire  Gl.   \ 
zu  glaidemain   Corm.  p.  24;   mac- 
tire  tre  nihoirthreud  mion-chaorach    I 
Torr.  Dh.  p.  92;  ibid.  p.  1()6. 

niaclia,  cein  bess  macha  fo  tho-  ' 
raib  „so  long  as  piain  sliall  he  l 
under  crops''  Three  Hom.  p.  40,  23? 


Gen.  machan,  bearna  na 
machan  the  entrance  into  the  farm- 
yard  (Kdkenmj),  lias  agas  macbu 
(fDon.  Snppl.  —   Vgl.  Ard-macha. 

inachaire  tempe  {Feld,  Anger) 
Ir.  Gl.  866. 

luachdad,     magthad     miratio, 
mir  um  Z'^.  450;  803;  ba  machtad    | 
lais   in    clü    böi    lor    Brigit    Three   : 
Hom.  p.  83,  21;  ibid.  p.  40,  1.  j 

machdaig-the  tounderbar  FA.  1 
(machtnaigtlii  LBr). 

machtnaig-im  III  ich  bewun- 
dere, tvundere  mich,  staune. 
■ —  Fraet.  Sg.  3  ro  machtnaig  ^3. 
40,  14.  — ^  Part.  nee.  machtnaigthi 
FA.  1  LBr. 

inacraille  Sc3I.  13,  vgl.  magairle 
the  testicles  O'R. 

luad,  vor  einer  Verbalform,  gut: 
mad  bocht  Hy.  5,  29,    Gl.  i.  maith 
ro    boinged;    mad    genair  0  Muire    ' 
Fei.   Prol.   251,    Gl.    is    madgenair   [ 
duinne  a  gein.    Vgl.  die  irrige  Gl.   ! 
zu  matchous  Hy.  5,  37.  j 


iiii'ul  s.  mix. 

iiiadach  Gl.  zu  cassa  Ml.  47  r 
(Goid.'^  p.  26);  unthankful  O'E. 

iiiadae  vergeblich;  madha  un- 
laiüfiil,  unJHSt  O'li.  —  Sg.  Nom. 
noclion  sa3thar  niadse  ,,it  is  not  a 
vain  labour''  Fei.  Epil.  227,  citirl 
bei  O'Dav.  p.  105  niadlia  mit  der 
Gl.  i.  nemglan.  —  Ade.  in  mado 
Gl.  zu  sine  causa  Wb.  19^,  innia- 
dse  ibid.  VJä.  [Z'\  609);  ce  dobertha 
do  ninmaide  obwohl  sie  ihm  nicht 
umsonst  gegeben  tvürde  TBF.  p. 
144,  16. 

madaigim  III  fru  s  t  r  0  r.  —  Pract. 
PI.  3  ni  ru  madaigsot  Gl.  zu  non 
. .  frustrata  sunt  Ml.  48».  —  Pass. 
Praet.  PI.  3  ro  madaichtca  Gl.  zu 
cassata  sunt  Ml.  80^1  (Goid.'^  p.  26). 

mäel  kahl,  haarlos;  calvus 
Z'^.  810;  maol  bald,  hairless,  Munt, 
pointless  O'R. ;  erscheint  in  geivissen 
Namen:  Mäelbrigtae  Calvus  Bri- 
gitae  SG.  203  a,  Mäellecän  ibid.  203, 
wonach  Calvus  Patricii  ibid.  157* 
offenbar  altir.  Mäelpatric  ist  [Bei. 
Celt.  p.  10,  Z\  XII),  Mäelisu  Hy.  8, 
Mäeldiiin  LU.  p.  23*,  14,  p.  23^,  5, 
Gen.  comalta  Mäilidüin  ibid.  p. 
23b,  4 ;  im  Book  of  Deir  findet  sich 
dafür  Malbrigte,  Malcolaim  [daher 
Malcolm)  u.  s.  w.,  s.  Goid.'^  p.  119; 
darnach  die  komischen  Namen 
Maelsaille,  Maelimme  On  the  Mann. 
III  p.  104.  —  PI.  Nom.  bai  msela 
odrai  Goid:^  p.  173,  4;  Acc.  co  n- 
accatar  .  .  daumu  möra  msela  ina 
ligu  LU  p.  24*,  7.  —  Comp,  mtel- 
dub  FB.  27;  37. 

mäeMii,  da  mselän  argit  imma 
cossa  LU.  p.  25*,  2,  „tivo  Maelann 
or  pointless  shoes  of  silver"  On 
the  Mann.  III  p.  188  r  tucsat  Saxain 
scena  etarru  ocus  ammselanu  IjU. 
p.  3i>,  45. 

niäel-assa,  vgl.  maolas  a  sandal 
O'R  ;  da  maelassa  findruinc  impe 
TB.p.  174,  5  {„ttvo  pointless  shoes"). 

mäel-laud,  maelland  arggait  co 
cluciniu  oir  fo  bragit  cech  eich 
TBF.  p.  im.  23  [„bands  of  silver" 
Üroice,  „a  pointless  blade,  or  broad 
band,  or  crescent  of  silver"  On 
the  Mann.  III  p.  181). 

43* 


^    Ivvöl^     ij^^]  ^l  /^/4.       C/.  5a.  1t<U    l'^Ml  W*  /'.^-fl^l 


1).  VA.  . 


in;'ienib 


676 


maidim 


inaeuil)  s.  mäiii. 
luaeth  s-.  iiioetli. 

luäetlial  Käse;  maothal  checse 
Corm.  Tr.  p.  117.  —  Sy.  Äee.  a 
mäs  mar  lethmnethail  Corm.p.  86,  3g 
(priill). 

nmiovt  =  mitteJlat.  mafors;  Sg. 
Gen.  maforta  Ihj.  5,  48,  Gl.  ondi 
as  mafortis  i.  copchaillc. 

1.  mag-  gross?  vgl.  mag-lorg. 

2.  uiag:  N.  Ebene,  das  freie 
Feld;  campus  Z'^.  271;  erscheint 
häufig  in  geographischen  Namen, 
Mag  Fea,  Mag  Brcg-  u.  s.  w.  {da- 
gegen altgall.  Eoto-magusl,  ohne 
dann  consecpient  ^lag  gedruclct  zu 
sein;  Mag  Meli  das  Ehjsium  der 
alten  Iren.  —  Sg.  Nom.  Mag  Da 
gesi  Oss.  II  7;  TK  16;  Gen.  maige 
Hy.  5,  11 ;  p.  132,  2g;  27;  SC.  29,  19: 
maighi    TE.    16;    Dat.    for    maig 

^  Hy.  5,  10;  i5L_lSj_33_;  hi  maig 
p.  148,  4;  7;  sin  maig  Oss.  II  9; 
immaig  Coil  Hy.  5,  73;  FÄ.  7  (im- 
muig  LBr.j;  SC.  11,  3;  34,  4;  a 
Muig  Life  p.  41,  36;  p.  48,  23;  dar 
Maig  Da  ges   Oss.  II  1;   cotgairim 

-)(  do  Maig  Meli  FC.  2;  immaig 
dir  aussen  s.  hesonders;  Acc.  Mag 
m-Breg  Fi?.  43:' niäg' CC.  1  iZ7.; 
dar  Mag  Slicech  FB.  36;  Os.s.  II 10; 
Hy.  5,  59;  für  den  Dat.:  hi  mag 
p.  143,  5;  atchiu-sa  cairptech  iss- 
ammag  Fi?.  44;  47;  49;  p.  131,  u; 

A     immach   hinaus   s^ besonders;    PI. 

Nom.  maige  FÄ.  30  (muigi  LBr.): 
Dat.  do  maigib  SC.  45,  i ;  ScM.  19; 
do  prim-maigib  TE.  13  LU.;  Acc. 
maige  i^-B.  50,  p.  310,  26?  tar  maige 
FB.  47;  hErcnn  iath-maige  Ä/- 
3,  6,  vgl.  i'ath  n-etarmaige  FB.  47; 
i)?t.  (jc«.  i  Tuaith  Dil  muige  jj.  41, 24. 
mag'ar  i.  rain-iasc  („a  small  fish") 
Corm.  Tr.  p.  120;  Dat.  orcc  brecc 
bronnfind  brüchtas  de  mhagiir  fö 
muirib  Corm.  p.  34,  21;  bradän  di 
magur    ibid.  p.  35,  8    (orc    treith). 

—  Vgl.  maigre. 

mag-en  F.   Ort;  locus  Z\   776. 

—  Sg.  Nom.  maigen  Oss.  II  8; 
SP.  III  5;  magen  curad  Sc3I.  15; 
Dat.  isin  magin  sin  TE.  9  LU.-., 
SC.  9;  i  n-6enmagin  FB.  20;  Acc. 
in  ma^iiu  39. 


mag:-lorg  eine  Keule?  maghlorg 
i.  mörlorg  O'Cl.  [Beitr.  VIII  339); 
in  Fg.  matlorg  {vgl.  Cet  mac  Ma- 
gach und  Matach).  —  Sg.  Gen. 
mätan  'maglorci  FB.  37;  a  matan 
matluirge  ihid.  38  Eg.\  -luirgi  40 
Fg.-.,  PI.  Gen.  tri  coecait  maglorg 
n-draigin  co  fethnib  iarind  ina  la- 
maib  LU.  p.  85^1,  5. 

niaide  s.  iiiaite. 

niäidem  s.  commäidem. 

maideuu  i.  imairee  [„a  baüle") 
Corm.  Tr.  p.  120;  dia  memdatar 
maidind  ibid. 

maidim  ich  breche  {intr.).i  bre- 
che hervor;  unpersönl.  mit  for 
geschlagen  teer  den.  —  Praes. 
Sg.  3  maidid  cridi  SC.  33,  28; 
maidid  tra  for  Connachta  co  Sciaid 
Aird  na  Con  „the  C.  were  then 
routed"  Aid.  Chonch.  47;  PI.'  3 
maidit  immach  .  .  assind  liss  sie 
brechen  hinaus  aus  der  Burg  ScM. 
18;  maidit ..  for  na  dorsi  iftiVZ.;  is 
äible  tened  moidit  trem  chroicend 
Three  Hom:  p.  80,  10.  —  Perf. 
Sg.  3  commemaid  a  druim  inde 
LU.  p.  201j,  17;  commehaid  hi  tri 
Hy.  5,  78;  corroimid  a  loim  fola 
for  a  heolu  ScM.  16  (co  roemidü.'i; 
CO  roimid  Corm.  x>-  XXXIX;  cori^ai- 
mii}'*^a  druim  triit  ZdL^'iö;.  corröe-  -^ 
mid  a  druim  LU.  p.  98;',  31;  cor- 
remuid  bernd  iud  Three  Hom.  p. 
36,  18;  corremuid  topar  usc/  esti 
ibid.  p.  108,  15;  corrimaid  ibid.  p. 
6,  4;  is  fertas  carpaV^  Conculaind 
ro  maid  LU.  p)-  63'^  42;  unpersön- 
lich: ro  mebaid  for  Connachta 
ScM.  19;  CO  raimid  for  Ulto  iarsin 
„after  which  the  U.  teere  overüiroion" 
Aid.  Chonch.  56;  ho  ru  maith  for 
a  naimtea  Gl.  zu  hostibus  fugatis 
Ml.  51c ;  PI  3  dia  memdatar  mai- 
dind „for  ivhich  they  brol'e  a  battle" 
Corm.  Tr.  p.  120;  rommebdatär 
riam-sa  mörchatha  cach  leth  LU. 
p.  114a,  39;  memdaitir  a  carpait 
LU.  p.  G4i>,  25.  Missbräuchliche  [?) 
Formen,  die  vom  Perf.  ihren  Aus- 
gang genommen  habe»,  indem  meh 
als  Stammsilbe  betrachtet  umrde: 
Praes.  sec.  PI.  3  in  tan  tra  dos 
beread  a  mer  for  a  ödan  no  mhebdais 


^  r^^    \^.^^ 


/k)/i*Cww*ü^ 


()77 


ssccli 


srutlia  tl«  jj^luir  brc'ii  tria  cliiasail) 
a  cliiiil  siar  C'orm.  p.  S^i,  n  iprüll!; 
l'ruet.  S(j.  3  mebais  riam  forsna 
slögu  SC.  3G.  —  Fract.  Sfj.  3  moi- 
tlis .  .a  suil  Tliree  Honi.  p.  G4,  ac; 
VI.  3  CO  ro  maidset  na  srotlia  fola 
tarsi  LU.  p.  127",  «.  —  Fut.  Sg.3 
maiü  niä  do  ä  Conti,  j).  5  ä  („tvenn 
(lein  Karren  nicht  bricht"  Beitr. 
VII  47).  —  Inf.  niaidm. 

maidiu   N.  Brechen,  Atirshre- 

chen.  —  Sg.  Xom.  ar  ba  si  deochair 

lasiia  fiainui  lii  tossiuli  ete?-  orgain 

ociis  niaidm  n-iniairir  I.Up.  86'',  41 ; 

ro  galt  inaidni  für  Wm  ibid. p. 20^,  is; 

doiluid    ammaidm    andes   ScM.    20 

^^^{ihre  Flucht)-,   maidm  toraind  FB. 

1j(.j5o:  Äcc.  ccn   maidm  a  delma  esti 

y.^  „siiie  crepitii  ventris"  Fcf^T.  CXLV. 

Inäidmig'e  s.  raoidmiafe. 

niajg-necli  J  ech  . .  maignech  FB. 
49:  50;  p.  310,  17;  23. 

luaig-re,  maighre  i.  bradan  {sal- 
mon)  C'orm.  Tr.  p.  120.  —  PI.  Äcc. 
blaisiu  magri  LÜ.  p.  40 •%  as;  mai- 
gri  ibid.  40;  conna  tomied  magre 
Lmj.  Amra.  122. 

maile  i.  olc  honni  is  malum 
Corm.  p.  24  gaire. 

iiulile  F.  „baldness"  Corm. 
Tr.  p  39  ränge  {daselbst  tverden 
die  rerscJiicdenen  Arten  der  Kahl- 
köpfiijl-rii  aufgezählt),  von  mäel. 

iiiailli  FB.  34  zu  mall? 

das  ro  mailt  s.  toimlim. 

maiii  s.  iimhi. 

m äi n  F  Kostba r keit,  Schatz ; 
in  mäiu  Gl.  zu  iu  set  arggait  ILj 
5,  77;  maoin  goods,  riches  O'B.  — 
Sg.  Acc.  ni  conticfa  ri  möin  na 
adlaic  thra  {der  Bing)  .soll  nicht 
gegen  eine  Kostharkeit  gehen,  die 
nicht  genehm  ist  TBF.  p.  150,  26; 
PI.  Xom.  mäiui  döna,  p^-etiosu  Wb. 
"iM  (Z^.  30);  inna  degmaiui  rongeni 
Dia  beneficia  Ml.  27»,  «;  dag-möiui 
Wb.  28-1,  15;  Dat.  maissiu  mäenib 
..iiiore  beautifiü  than  treastires^' 
SP.  V  6;  honaib  mordegmainib 
tantis  beneficiis  Ml.  25s  n  {Z'^.  857); 
dorat  müine  ocus  ascada  SMart.  13. 
—  Compos.  in  maiu-cliista  fiscus 
LHy.  fo.  3  b  {Goid.^  p.  6  n. 

inäiii  p.  132,  26  zu   lesen  muiu? 


luaiubcch  s.  muiiibech. 

inäiiiecli  „treasurous" ,  Moe- 
doc  ma.'mcch  Fcl.  A}jr.  11;  Mai  IS. 

inaiiiig-ini,  cuich  in  mait  ro  mai- 
nighis  i.  cuich  in  muc  ro  Icasai- 
ghis  O'Dau.  p.  105. 

iiidiiiig'ter  SC.  25  V  vgl.  mainig 
i.  da  tabhuir  m;une  ff  Don    Siqipl. 

ro  iiiair  s.  maraiiu. 

maire  Hy.  1,  n  =  lut.  mare. 

luairg-  Wehe,  Unglück;  bith 
moircc  dom-sa  ar  öcht  et  gorti 
maui  i)redach  Gl.  zu  vae  enim  mihi 
est  1.  Cor.  9,  16,  Wb.  lU'i  {Z'^.  1000); 
is  mairg  cosa  tuced  es  ist  ein  Un- 
glück für  den,  an  den  die  Ent- 
scheidung gebracht  ist  FB.  58; 
mairg  forsa  m-bia  do  thigernu  de- 
mon  discir  FA.  30;  mairg  bias  oc 
estecht  Wehe  dem  der  anhört  ibid  ; 
mairg ..  fil  isna  pianaib  sin  ibid.; 
SC.  37,  22;  44,  9;  FB.  88;  mairg 
nä  dechaid  Wehe,  dass  er  nicht 
gekommen  ist  SC.  33,  3a;  FA.  30; 
in  tan  böe  in  ben  oc  lamnad,  ba 
gel  mairgg  lee  la  güri  na  n-idan 
i  tossuch  TBF.  p.  140,  32:  Acc. 
cen  gol  cen  mairg  EC.  2. 

mairm  SC.  25? 

mairnech  FB.  52? 

mairnim  ich  zeige  an,  ver- 
rathe;  Ispy,  betrag  O'B.  —  Praes. 
Sg.  3  sirtw  gach  mairue  mignim  i. 
bi  slan  donti  dogni  faisneis  in 
drochmerh'^/j  no  iu  drochgnima 
(JDav.  p.  107.  —  Praes.  sec.  Sg.  3 
CO  ro  mäirnef?  a  athair  inti  Martain 
don  rig  SMart.  10.  —  Praet.  Sg.  3 
ni  maird  cairdiu  SC.  31,  7  (mairn 
H.);  Dep.  ro  mairnestar  Gl.  zu 
frisbert  LH]).  Amr.  101;  PI.  3  ro 
mhairnset  „they  informed,  spied, 
or  betrayed"  O'Don.  Suppl.  —  Inf. 
mairued  i.  faisneis  uo  brath  O'Dav. 
p.  107. 

mairt  dies  Martis  Corm.  p.  31. 

1.  inaisse  F.  pulchritudo  Ir. 
Gl.  927,  maisi  decor  ibid.  1083,  von 
mass;  ornament,  bloom,  beauty  O'B. 

2.  luaisse,  maise  food,  rictuals 
O'B.?  maissc  doine  nis  toimled 
Hij.  2,  5. 

maissecii,  maiscch  Gl.  zu  mns 
O'Dar.  p.  105. 


sistred 


678 


mall 


maistred  cliurning.  —  <%. 
Nom.  p.  40,  11 ;  Gen.  toriul  aeii- 
mhaistreda  ibid.  ■>%. 

mäit  s.  1.  inät. 

luaite,  maide  a  stick  Corm.  Tr. 
]).  118;  stick,  ivood,  tirnber  O'B.; 
maide  sgine  manubrium  Ir.  Gl.  1139. 

maiteil  s.  mateu. 

maitli  fjut,  edel;  bonus  Z"^.  233; 
Gl.  zu  fö  Hy.  5,  53;  zu  amra  ibid. 
38;  59.  —  Sg.  Nom.  fer  maith  TE. 

2  Eg.;  FB.  33;  53;  ba  maith  a 
y<)^  n-i?aisced  La.  8:  IL  27;  Sc3I.  H; 
"^  ^          TE.  14  LffTeÜ."3  Ltr.-,  is  maith 

.  .  do  linad  rüisc  möir  accum  in 
meit  11-imme  sea  p.  40,  29  {hin- 
reichend); is  maith  sin  SC.  34; 
maith  sin  SC.  13;  F^.  8;  17;  18; 
is  maith  . .  dorala  duine  sin  TE. 
14  Eg.;  Hy.  5,  49;  maith  ro  boin- 
ged  Gl.  zu  mad  bocht  Hy.  b,  ag; 
bad  maith  dun  . .  ocus  dona  haige- 
daib  Sc3I.  4;  ni  maith  di'ui  em 
SC.  13;  nimtha  maith ..  do  chath 
ibid.;  ni  maith  a  n-asberi  SC.  19; 
30,  9;  ScM.  3,  g;  in  maith  lesaiges 
..in  äirge  x*-  ^0,  19;  maith  gut, 
^  wohlan!  Lei.  19:  TE.  G;  8;  10  Eg.; 
FB.  7;  btäd  maith  lim-sa  es  wäre 
mir  amienchm  SC.  14;  ScM.  15; 
maith  lim  TE  13  LU.;  FB.  G;  56; 
TE,  9,  31;  bad  maith  lat  do  men- 
ma  sei  gutes  Bluths  SC.  20;  FB.  9; 
substuntiviich:  a  maith  ihr  Gutes 
FA.  24  {Gegensatz:  a  ii-olc);  cach 
maith    alles    Gute    SP.   V   11;    CC 

3  Eg. ;  Gen.  a  mairc  maith  Oss.  I  3 ; 
Dat.  sin  maig  maith  Oss.  II  9;  mör 
do  maith  viel  Gutes  Hy.  2,  07; 
5,  37;  TE.  14  Eg.;  cid  do  maith 
duinniu  IG  Eg.;  Voc.  a  fir  maith 
TE.  10,  9;  PI.  Nom.  mnä..ciall- 
mathi  SC.  40;  ni  dat  maithe  ban- 
rüna  TE.  9,  ig;  mathi  Ulad  die 
Edeln  von  Ulster  CC.  1  (maithe 
Eg.);  FB.  5;  7;  33;  42;  74;  91; 
Gen.  fo?-mna  mathe  ülad  ScM.  4; 
Dat.  CO  mathib  fer  n-Ulad  FB.  4; 
do  mathib  Ulad  70;  SC.  24;  la 
mathib  hErenfZ  FA.  32.  —  Vgl. 
mathe,  mathius. 

maithe,  maithe  tanic  risin  rig 
„a  (/rief  came  to  the  hing"  Fei. 
p.  XXXVI  30. 


maitliem,  maithim  s.  matheni, 
iiiatliim. 
luaithius  s.  matliiiis. 

maitlimecli    forqiving    Fei  p. 
XXXV  16. 
maitliiie  i.  dearg  s.  unter  2.  crön. 
maithrecb  s.  mathir. 

mal  der  Edle,   Fürst;  i.  uasal 
CDav.p.  106;  i.  ri  ocus  file  Corm. 
p.  29;   Sg.  Nom.  mal   mör  SC.  38; 
Lg.  3;  PI.  Nom.  rom  charsat  mäil     •^'^ 
Jlaigi  Breg  LU.  p.  40%  17.  * 

mala  super ciliivm  ZK  259; 
Corm.  Tr.  p.  117.  -  Sg.  Gen. 
finda  malach  Fei.  p.  CXLIV  34; 
Dat.  is  na  malaig  boi  in  finda  cu 
neim  ibid.  26;  PI.  Dai.  dona  mail- 
gib superciliis  Gild.  Lor.  Gl.  112; 
Du.  Nom.  da  malaigh  TE.  4. 
j  malairt  alteration,  change 
O'R.;  i.  drochordugudh  O'Dav.  p. 
105.  — Acc.  is  inbheachtain  nochar 
fhagsat  boin  no  duine  gan  malairt 
Chron.  Scot.  p.  296  {„without  in- 
juring"). 

malar  delicta  Ml.  30r. 

malai'tach  variable,  chunge- 
able  0"B.  —  Sg.  Dat.  ön  mean- 
gach  malartach  meabhlach  Torr. 
Dh. p.  198  {„fickle");  PL  Notn.  much- 
na  muichnig  malartaig  p.  191,  ü8. 
\  malartaig'im,  malairtigim  I  ex- 
change,    change,    barter    O'R. 

—  Praes.  der  Geivohnheit  not  malar- 
taigend  FB.  67  Eg. 

malartaim,  malairtim  /  ejc- 
j  change,  change,  barter  CR. 
1    —  Praes.  PI.  3  not  malartat  FB.  67. 

—  Pass.  hnpcr.  Sg.  3  malartar 
nunc  in  t-ecraibdech  sa..i  ündnaise 
chäich  Three  Hom.  p.  22,  15  [„let 
.  .  be  destroyed"). 

maldaclit,  mallacht  =  /!ai.  male- 
dictio  Ir.  Gl.  915.  —  Sg.  Gen.  na 
m«c  mallachtan  FA.  1 ;  Acc.  doher- 
tatar  mallachtain  do  Bricrind  FB. 
56;  doberat  maldactiu  for  cäch 
WO.  2a  {Z-\  629). 

mall  lentus,  tardus  Z'^.  41; 
mall  sön  Gl.  zu  morantem  SG.  64^; 
mall  no  baeth  hebes  ibid.  66a;  mall 
no  doe  tardus  ibid.  —  Sg.  Nom. 
SC.  15;  ni  ger-mall  ro  scribad  in 
lethrann    so    Wb.    195'^    Ucthräim 


malle 


679 


r 


7^.  XII.  Rr].  Cdt.  I  p.  22);  Gen. 
maill  i.  dui  Gl.  ~i(,  obcni  cordia  uc 
tardi  Ml.  2Üa,  26.  . —  Compar. 
mailli  FB.  34":'  —  Compos.  bid 
hi  sin  in  mall-aithrigc  cen  greim 
iurri  dies  ist  die  zu  späte  Reue 
ohne  Kraft  in  ihr  LU.  p.  33^  12. 
malle  una,  simul,  verstümmelt 
aus  immalic;  Hy.  2,  ee;  'TE.  2 
Eg.\  malle  fris  zur/lcich  mit  ihm 
SC.  33. 

1.  mäin,  miiam  jniium,  serri- 
tiis  Z\  17;  770.  —  »SV/,  ^^o»».  Hy. 
;>,  56;  öe«..  mäma,  mämu  O'Don. 
Suppl.;  Dat.  fo  mam  in  t-sommai 
sub  jugo  diritis  Ml.  27(1,  7  ^^2. 
211);  fon  mäm  nun  i.  isind  feni 
nui  Gl.  SU  sub  jucfo  novo  Ml.  2^,  u 
iZ-\  56). 

2.  mäm,  mam  i.  tocluis.  ut  est: 
a  teasbann  dia  mamaibh  tesbann, 
dia  log  enech  O'Dav.  p.  105;  mäm 
techta  i.  cuit  cöir  O'Don.  Suppl. 
Vgl.  On  the  Mann.  III  p.  4S9. 

man  i.  läm  i,,hand"},  Gen.  mane, 
Corm.  Tr.  p.  120. 

manach  =  lat.  monachus.  — 
Sg.  Xom.  cach  fir-manach  fial  Fef. 
p.  X;  PL  Dat.  cona  manchaib  Hy. 
7  Praef.;  du  manchuib  Drommo 
Lias  Tir.  3;  dia  manchib  ibid. 

mauchuiue  „service  rendered  in 
the  loay  of  manual  labour"  O'Don. 
Suppl.;  ri  ocus  britheman  ocus 
dias  i  manchune  On  the  3Iann.  III 
p.  506  {„two  servants''). 

maui  Conj.  wenn  nicht;  si  non 
Z"^.  740;  zusammengezogen  atis  mä 
und  ni;  moni  Lg.  13;^  man  (m«mV) 
SC.  34,  16,  miV±/.;  mene  FA.  15 
LBr.;  mene  SC.  44,  10;  meneslarda 
ibid.  9;  mine  FA.  9  LBr.  —  3Iit 
Pron.  suffixtim:  Sg.  1  manim 
La.  di  SP.  \b\  Sg.  2  manit  SC.  14; 
mit  der  3.  Sg.  Conj.  des  Verhi 
substantivi  verschmolzen:  manib 
TE.  10,  9;  manip  Se3I.  3,  11;  mo»id 
FB.  92.  —  Gebrauch,  1)  si  non, 
mit  Conj.  oder  Fat.:  mani  brethaige- 
seo,  brethaigfet-sa  FB.  58;  16; 
27;  6;  da  n-ö  mele  ocus  cuitbiuda 
and-so  . .  manim  bera-su  latt  Lg.  9: 
moni  digsid  ass  innocht,  no-bor- 
mairtither  imbärach  Lg.  13;  FB.ij; 


manip  do  Cboncbobro-  liertliair,  is 
derb  l)id  mogda  in  gnim  »S'fil/  3,  Ji; 
manib  lor  lat .  .  dober  TE.  10,  9; 
manim  rotlicaither.  ro  pat  choiu 
altai  SP.  I  5;  mit  Praes.  sccund.: 
,  mani  tbucad  ni  don  chet  tadall,  ni 
bercd  a  n-aill  ScM.  1;  cid  fri 
mnai  atbertha-su,  mani  the.sbad  ni 
aire  3,  7;  2)  nisi :  mani  iatar  a  tcch 
friü,  bit  lia  a  mairb  and  andat  a 
m-bi  FB.  21;  46;  52;  92;  besonders 
nach  negativem  Vordersatze,  dann 
auch  acht  mani:  nir  bo  chucum-sa 
.  .  ro  bo  chöir  dal  inna  caurath  sin 
do  thabairt,  m«»?i  tabraiter  ar  mis- 
cais  FB.  56;  ni  thic  do  neocli  acht 
mäd  doneth  fein  no  mani  cbrad 
fri  grädaib  nime  FA.  9;  ni  raga 
ass  . .  acht  mfl»it  ainge  ben  SC.  14; 
FB.  74;  77;  nir  bo  diuir  in  gabud 
di,  mani  bad  .  .  blegon  inna  m-bu 
fa  thri  Hy.  5,  32 
J  manais  „a  b r o a d  trowel-sJta- 
ped  spearhead  for  thrusting" 
On  the  Mann.  II  j>.  255.  —  Sg. 
Xom.  manais  lethanglas  for  crund 
miding  ina  läim  LU.  p.  113*».  8 
{Siab.  Concul.). 

maudar  demolition,  desiruc- 
tion;  mannar  i.  sgaeledh  O'Dav. 
p.  106;  i.  sgaoileadh  O'Cl.  [TJiree 
Hom.  Index);  loo^xning  [?)  O'B.  — 
'•  Dat.  böi  torsi  mor  for  a  mw»i.mi  do 
mandar  na  m-bö  TJiree  Hom.p.  8,  24. 

maiidra  LU  p.  40^',  5  (s.  unter 
fr  ,  /Vn-  immand   rä,   zu  imm-räimV         . 

mandraim,  maiiuraim  II  ich  x^  ^ 
zerstöre,  vernichte?  —  Praes. 
Sg.  3  manraid  slüaga  SC.  17,  «; 
manraid  gossa  I8.  —  Inf.  manradh 
destruction  O'R.;  Gen.  mandartha 
SC.  25  (mannartha  H.)'^ 

maug:  a  faivn  Corm.  Tr.  p.  118. 

manister,  mainister  = /ai.  mo.- 
nasterium  Ir.  Gl.  726.  —  Gen. 
scoloca  manestrech  Mauritin  Z'^. 
XXI;  Dat.  luid  iarsin  do  manistir 
Three  Hom.  p.  112,  11;  /'/.  Gen. 
inna  monistre  1.  inna  coitchcunbe- 
tath  coenobiorum  Cr.  39«  {Z'^.  857\ 

manu  i.  uinge,  an  ounce  Corm. 
Tr.  p.  110;  O'Dav.  p.  104;  secht 
manna  öir  aithlegtha  „seven  ounces 
of  refined   gold"    Corm.    Tr.   l.   c; 

■ J 


680 


marbthacli 


mand    din    gel    i.    uinge    brüinnte 
Conti,  p.  29. 

luaiit  „the  gum",  ofawon  mantach 
„a  iootJiless  person",  Corm.  Tr. 
p.  115. 

mar  ivie,  gleichwie,  verstüm- 
meU  aus  immar;  like  to,  an  O'Don. 
Gr.  p.  285  und  315;  cds  Praep. 
mit  Acc.:  a  lurga  mar  chügil,  a 
sliasat  mar  samthaig,  a  mäs  mar 
lethmsethail,  a  brii  mar  miachbolg, 
a  bräge  mar  braigit  cuirre  Corm. 
p.  3l3  prull;  mar  tu  wie  du  Oss. 
III  10 ;  mar  oen  together  ODon. 
Gr.  p.  268;  mar  oen  ri  cach  n-olc 
zugleich  mit  cdlerJei  Uehel  FA.  26, 
ar  oen  LBr.\  mar  oen  ris  LU.  p. 
3b,  18;  mene  chartar  mar  cliaras 
SC.  44,  10. 
^  mär  s.  möv. 

iiiara  s.  muir. 

maraim  I  ich  bleibe,  lebe; 
raairim  I  lice,  continue,  endure, 
hold,  last,  abide,  remain  O'B.  — 
Praes.  Sg.  3  maraid  SC.  33,  24; 
maraith  Hy.  2,  s  {beide  3Iss.  haben 
.marait) ;  höre  näd  mair  peccad  Wb.  3^ 
iquia  non  viget  peccatum  Z'^.  803); 
nach  mair  ScM.  21,  40;  is  ed  am 
•^  ceiu  nommair  Lg.  18,  3.'?  rel.  maires 
j>.  39,  22;  PL  3  marait  sind  noch 
vorhanden  p.  41,  13.  —  Praes.  sec. 
Sg.  3  dam-mared  si  viveret  Oss.  1 14; 
CO  ro  marad  do  gres  icon  eclais 
Three  Hom.  p.  90,  11.  —  Praet 
Sg.  3  i  cein  ro  böi  a  anim  and 
ocus  vo  mair  in  Ion  läith  assa  etun 
Rev.  Celt.  lU  p.  181;  do  serc  lim 
•^  ni  ba  ro  mair  Lg.  18,  i,  —  Bedupl. 
Fut.  Sg.  3  meraid  Hy.  2,  20.  — 
1)1  f.  do  mharthaiu,  or  mhaireachtan 
(fDon.  Gr.  p.  202;  ar  marthain 
alire,  in  existence  ibid.  p.  294. 

müraim  s.  möraim. 

marb  todt,  der  Todte;  leth- 
marb  halbtodt;  beö-marb  halbtodt, 
s.  unter  lüachair.  —  Sg.  Nom.  SC. 
29,  22;  ba  marb  de  starb  daran 
CC.  4  Eg.;  mad  marb  wenn  er 
todt  ist  TE.  8  Eg. ;  co  m-bo  marb 
^  Lg.  19;  CG.  6  Eg.-  SC.  8;  FB.  70; 
iPirWom.  mairb  Ey.  2,  34;  FB.  5; 
21;  Oss.  I  8;  möirb  Wb.  11«  {Z'K 
226j;    marba    {die   feminine  Form) 


FB.  9;  Acc.  lammarbu  Wb.  25^ 
{cum  mortuis  Z'^.  227 1. 

marlbaim  II  ichtödtc.—  Praes. 
Sg.  3  mit  Pron.  suff.  marbthus  er 
tödtet  ihn  Ä'C.36  [vgl.  e  S.  513  Col.  IV 

—  Praes.  sec.  Sg.  1  ro  marbaind 
Oss.  I  12;  PI.  3  no  marbtais  SC.  2; 
no_  marbdais  Lg.  8.;  co  rommarb- 
tais  ' "l^r~^=^~f  j-rtef .  Sg.  1  marbsa 
Oss.  I  10;  3  CO  ro  marb  p.  46,  22; 
p.  48,  23;  Oss.  I  6;  SC.  36;  FB.  89; 
conidammärb  FB.  84;  raarbais  FB. 
69;  70;  SC.  36  H.  —  Fut.  sec. 
Sg.  3  nos  mairfed  [für  mairbfed) 
LU.  p.  115a,  21  [Siab.  Concul.).  — 
Pass.  Praes.  Sg.3  marbthair  ScBI.  5. 

—  Imperat.  Sg.  3  marbthar  Xof.  6; 
12.  —  Praes.  sec.  Sg.  3  ro  märbtha 
iLfJ^  15j  PI.  3  na  ro  marbtais  impi 
Ibici.  li  —  Praet.  PI.  3  conid  la 
Manandän  ro  marbait  a  u-dis  p. 
132,  18  {vgl.  Stolzes,  TJiree  Hom. 
p.  VIII).  —  Fut.  Sg.  3  mairbfidir, 
mairfider  Sc3L  6;  Pl__2^  mqwrs.  ? 
no-bor-mairfither  L(i.  13.  —  Inf.  7^ 
Xom.  am-marbad  FB.  70;  Gen.  lii 
terfochraic  marbtba  Dauid  „in  paij- 
mentfor  killing  David''  Goid.'  p.  20 
{311.);  na  da  idan  marbtba  duine  TE. 
SLU.;  Dat.  do  marbafZ  L(^.  14;  16;  ^ 
do  marbrtfZ  dam-sa  dass  'ich  tödte 
Sc3I.  7;  do  marbad  na  ingine  das 
3Iädchen  zu  tödten  SC.  39;  tarb 
find  do  marbad  einen  loeissen  Stier 
zu,  tödten  23;  48;   dia  marbacZ  sie 

SU  tödten  Lß.    13;  SC.  44,  12;  iar  ^ 
marbad   a  ei'cTi .  .  do  gerrän  Ercoil 
nachdem  Ercols  Pferd  sein  Pferd 
getödtet  hatte  FB.  69.  —  Vgl.  im- 
marbaim. 

mar1)de  mortuus  Z^-.  792:  s. 
nem-marbda. 

marl)-dil,  do  bcödil  na  marbdil 
„of  live  property  or  dead  pruperty'' 
Corm.  p.  19  enecland;  marbhdile 
O'Don.  Suppl. 

marli-iiad  Elegie.  —  Sg.  Gen.  is 
liriu  feoir  no  folt  fidbuide  illratha 
in  marl)nuda  noib  seaii?r.  p.  241»,  50 
{vgl.  ODon.  Gr.p.  370).  —  Vgl.  näth. 

inarbtliach  tödtend,  tödtUch, 
von  marbad.  —  Sg.  Gen.  F  sruth 
neme  marbtLaigi  FA.  30  LBr.  — 
Vgl.     athar-raarbthach    parricidu, 


681 


matliarlach 


mäthai'-marbthach  matricida  etc.  Ir. 
Gl.  31Ü-a22. 

mare  M.  Pferd;  i.  ech  Corm. 
p.  28.  —  Sg.  Gen.  maiix  Oss.  I  3; 
PI.  Gen.  marc  m-buada  FB.  53. 

mareach  M.  equester  SG.  50» 
(Z'^.  809);  i.  eich  immda  lais,  ut 
(licitur  buasach  in  fer  lasmbit  ba 
inida  Corm.  p.  28.  —  Sg.  Nom. 
SC.  45,  ic;  Dat.  for  marciuli  SC. 
29,  iä]Acc.  mareach  p.  131,  11;  do 
fil  oeu-marcach  siind  chucund  Ber. 
Cclt.  III  p.   183  {„one  horseman''). 

marclach  a  horse-load  Ir.  Gl. 
189.  —  PI.  Dat.  ro  failgide  . .  inna 
huli  ech  fo  a  marclaigib  fria  lar 
Three  Hom.  p.  78,  1  {„unäer  their 

raaröc  hilla  Ir.  Gl.  55  und  1005. 

martaheef,  a  coro  O'B.;  Corm. 
Tr.  p.  114.  —  Sg.  Gen.  ic  funi 
mairt  Three  Hom.  p.  120,  12;  19; 
Äcc.  no  chaithind  mart  meth  im 
Stäith   'Fliree  Hom.  p.  120,  15. 

marthauach  bleibend,  dau- 
ernd. —  Sg.  Nom.  bid  at  martha- 
naig-  „ever  are  theij  living"'  FA.  G. 
—    Vgl.  com-mai-thanach. 

martir  M.  Märtyrer.  —  Sg. 
Nom.  Hg.  1.  19. 

martre,  niartra  m. arty  r  i u m  Ir. 
Gl.  738.  —  Sg.  Nom.  martra  ard 
Eraclii  Fei.  Dec.  3;  Dat.  iar  cesad  hi 
martraii^e'Z.  iS^or.  22;  Äcc.  tre  martra 
ibid.  G;  Sg.  Nom.  und  PI.  Gen. 
trecheuelas  martre  .  .  baan-martrc 
ocus  glas-martre  ocus  derc-martre 
Z^.  1006  {Cam.)\  Hi  co  n-immud 
ammartra  mit  der  Masse  seiner 
Beliquien  LHy.  Ämr.  44;  ös  in- 
chaib  martra  nannseb  FA.  25  {„in 
presence  of  the  Saint.s'  relics'-). 

mas,  masa,  masu  s.  mä. 

niass  stattlich,  schön;  excel- 

lent,  handsome,  comely  OB.  —  Sg. 

Nom.  (,muc)  mas  ScM.  22,  3;  fomm- 

chain   cöi  menu   medair  mass  SG. 

p.    204    {Beitr.    VIII    320);    ammid 

^mass  Lg»  17.   9;  mac  Nessa  nith- 

i^  mass  loV  Manannau  mass  SC.  45, 7;  9; 

ba    or!an    mäs    ,,it-    ivas    a   goodly 

dignity''  Goid.^  p.  19  {Ml.);  oll-mas 

SP.  V  3?  Acc.  F.  muicc  maiss  Lg. 

•^  17,    7;    Gen.    ceaiiu    na    n-Goedeal 


u-glan-mas  Fvl.  p.  LXIII  ih;  Dat. 
di  rigaib  massaib  SP.  V  vi.  — 
Compar.  maifssiu  SP.  V  6. 

l.m<^iss  huttoclc,  hottom;  „enters 
lurgely  iiito  Irish  topoqraphy^^  Corm. 
Tr.  p.  117;  Beitr.  "VIII  352.  — 
Nom.  a  mäs  mar  lethmffithail  Cwm. 
p.  36,  3ü  (S.  unter  mar);  Acc.  cen 
mas  isin  dabaig  „not  to  have  a 
botfom  in  the  tub'^  Fei.  p.  CLXXI 1. 

2.  mass  =  lat.  massa?  Corm. 
Tr.  p.  107.  —  Acc.  atcicra-su  torcc 
ic  claide  in  talmau  ocus  dosbwa 
maiss  n-oir  ass  Three  Hom.p.  12,  22. 

1.  mjit  Schwein;  i.  muco  Corm. 
p.  29  mait  O'Dav.  p.  105  main 
{s.  unter  mainigim).  —  Gen.  Sg. 
oder  Nom.  PI.  mätai  i.  mucci  FB. 
68,  3?  PI.  Nom.  mata  Corm.  l.  c; 
O'Dav.  p.  104 

2.  mät  i.  läm  {Hand),  soll  in 
iudmat  enthalten  sein  Corm.  p.  29. 

mataiia  s.  imma  tarla. 

matarlacad  SC.  38,  10  zu  lesen 
mä  tarlacad? 

mätau,  mätan  maglorci  (matlu- 
irgi  Fg.)  eine  Keule,  vgl.  maite, 
maideV  ..mathän  the  sucker  of  a 
tree''  OB.?  —  Sg.  Nom.  mätan 
FB.  37;  Gen.  matain  39  Fg.;  Dat. 
coua  madan  40  Fg.;  Acc.  matan 
38  Fg.;  mathan  40  Fg. 

mateu,  matan  F.  Morgen, =^ 
lat.  matutina  i^hora?"),  vgl.  franz. 
matin.  —  Sg.  Nom.  0  ro  bo  maten 
FB.  bl;  träth  bä  maiten  döib  CC. 
4:  LU.  (matan  EV/.);  co  tanicc  maten 
TE.  12  Fg. ;  Gen.  na  maitne  FB.  87 ; 
Dat.  turgbail  na  grene  i  matin 
s.  unter  fair;  sin  matin  arnabäracb 
FB.  79;  ria  matain  Lg.  16;  Acc. 
co  matain  FB.  57;  adrerOiell  7 xasitin 
mane  Cr.  33«  {Z'^.  777 1;  matain 
Hy.  5,  54;  matain  moch  am  Morgen 
früh  Lg  12;  SC.  36;  matain  muich 
iarnabaracE  FJ?.  64;  matan  Hy.ö.m. 

iiuitli  Bär?  Sg.  Nom.  math  ri'i- 
amdfe  FB.  52;  Gen.  brnth  matho 
ibid. 

mathadli  i.  cunntabairt  [Ziveifel) 
O'Dav   p.  105,  matha  ibid.  p.  107. 

mätbair  s.  mätliir. 

mäthai'lach  matrix  SG.  69» 
^Z-\  855). 


matliarnait 


682 


me 


iiiätliariiait  Mllttcrchen,  vgl. 
shirnat  mrorcula  Z^.  Ü74.  —  *S'^. 
Voc.  a  mätharnait  FB.  44;  47. 

mathc  „fjoodncss"  Gl.  zu  cua 

//(/.    2,    21. 

insithem  Nachlassen,  Erlas- 
sen; niaitheamh  abatement,  slacke- 
ning  O'B  —  Acc.  cen  mathim 
„wühout  abatement"  Hy.  5,  7;  cona 
cleir  cen  mathim  Fei.  Mai  14,  Gl. 
i.  ni  robi  ic  demoa  ni  do  maithem 
orru    ibid.   p.   LXXXVI;    Nov.   28. 

—  V(ß.  maithmech. 
mathg'ainaii    FB.    52    Fg.,    vgl. 

mathgamuiu  ursus  O'Doh.  Suppl.; 
mar  Icomaiii  ic  techta  16  matli- 
gamnaib  LU.  p.  8Üa,  3. 

niatliini  icU  lasse  nach,  er- 
lasse. —  Praet.  Sg.  3  ros  maith 
iarsin  in  rig  in  eis  do  Pätraic 
Three  Hom.  p.  10,  8.  —  Inf.  mathem. 

iiulthii'  F.  mater  Z'^.  262.  — 
Sg.  Nom.  mtäthair  Hg.  4,  c;  5,  4;  63; 
Gen.  mathar  TE.  20;  p.  142,  is; 
Acc.  mäthair  Hy.  5,  76;  FB.  (3; 
PI.  Nom.  cairm  hitat  ammaithre 
nalloeg  sa  LU.  p.  24a,  12  [Form 
des  Acc. ^\  Gen.  maithrech  p.  1!),  3s. 

—  Comp  OS.  mäthar-marbthach  ma- 
tricida  Ir.  Gl.  318. 

mathius  M.  die  Vortrefflich- 
lieit,  das  Gute.  —  Sg.  Gen.  nia- 
thiusa  FA  12;  35;  ar  daig  in  mai- 
thiusa  110  biad  dö  fen  de  Three 
Hom.  p.  DO,  18. 

do-inblas,  so-mblas  s.  blas. 

mbroga  SC.  25? 

mbroglliar  s.  inrograiin. 

me  ich,  mit  Particula  augcns 
me-se,  messe,  raeisse;  ego  Z'^.  324. 

—  Sg.  Nom.  is  me  SC.  44;  FB. 
24;  73;  is  me  ro  glan  Sc3I.  12; 
CC.  5  Eg.;  os  me  SP.  II  8;  12;  is 
mese  FB.  23;  messe  äcM.  11;  12; 
SC.  44,  1;  45,  19;  SP.  II  1;  16;  is 
messe  p.  141,  4;  9;  messi  SC.  G; 
12;  44;  TE.  13  LU.;  is  mesi  FB 
74;  mesi  76;  is  missi  CC.  5  Eg  ; 
p.  141,  23;  28 ;  Oss.  I  9;  10;  misi 
SC.  44,  8;  p.  141,  18;  misiu  TE. 
13  Eg.;  Dat.  oder  Acc.  do  imluad 
ar  mesi  FB.  35;  Acc.  no  co  treic- 
fitis  messe  SC.  44,  i4.-  —  Die  en- 
clitische  Fur)ii  des  Pronomens  der 


I  1.  Sg.  lautet  —mm,  — m,  mit  nach- 
folgenden-.\><i>ii-iit  Ion,  l)  als  Ob  je  et 
[Acc.  oder  l)i(t.)  riiH  einer  Verbal- 
form abhiuigig,  der  ihr  vorausgehen- 
den Partikel  oder  Präposition  an- 

I  gefügt:  nim  sasa  TE.  9,  e;  nim 
thorgnea  p.  141,  8;  manim  bera-su 
LcuJdj,  SP.  I  5;  nim  tha  SC.  13; 
lirnTTil  Hy.  2,  44;  6,  8;  13;  TE. 
9, 7;  p.  141,  29;  nacham  ail  FB.  35; 
inam  bia-sa  TE.  5  Eg.\  romm  ain 
Hy.  6,  26;  rom  ela  SC'.  44,  5;  rom 
thathigsct  SC.  28;  46;  SP.  I  4; 
rom  bith  Hy  6,  23;  SC.  11,  e;  28; 
35,  5;  31;  ram  biad  SC.  11,  6;  nom 
dercfedar  Hy.  7,  60;  SC.  29,  17; 
nom  berar  ferar  SC.  9;  conom  thair 
Hy.  7,  52;  conom  thic-se  FB.  24; 
danam  thuc  SC.  45,  7;  9;  ro  dom 
labradar  Hy.  7,  59;  ro  dam  chlu- 
athar  61;  dom  gentais  SC.  34,  ig; 
atom  ring  Hy.  7,  1;  3;  17;  26;  62 
(adriug);  atam  comnaic  TE.  b  Eg.; 
cotom  l)ert-sa  FB.  22  (s.  coimprim  i ; 
cotom  gaba-sa  24 ;  domm  ärfas  SC. 
34,  3  (tärfas);  domm  air  Hy.  6, 11;  I6; 
dom  air-se  ibid.  10  i^tair);  dom  ficfc 
SC.  11,  10  (^ticfe);  dom  adbat  Lg. 
18.  10  (tadbat);  dom  roipnitar  SC. 
38,5  (s  töibnim);  dom  facca  ScM.  11; 
dom  beir  TE.  9,  s;  dom  riacht  Oss. 
II  5;  dom  rat  SC.  45,  20;  immim 
rorda  Hy.  7,  58;  immim  rous  SC. 
38,  7.  - —  2)  von  einer  Präposition 
abhängig:  dim  SC.  29,  is;  dim-sa 
FB.  76;  dam  Hy.  6,  2;  7,  39;  Lg. 
18.  2;  9;  ScM.  4;  8;  Oss.  III  7; 
SC.  11,  7;  19;  34,  3;  44,  6;  FB. 
56;  87;  93;  dam-sa  2>.  40,  39;  ScM. 
7;  10;  11;  13;  p.  145,  6;  SC.  4;  7; 
13;  42;  43;  SP.  V  5;  FB.  30;  58; 
damh  TE.  5  Eg.;  limm  TE.  9,  5;  32; 
limm-sa  SP.  V  e;  lemra  p.  140,  23; 
lem-sa  Lg.  17,  23;  p.  141,  10;  lern 
Hy.  3,  "10';  Lg.  ST (\emm  Fg.);  CC. 
5  i;</.;  SCMTf,  FB.  34;  lim  ü^/. 
6,  9;  7,  53;  £</.  18,  4;  5;  TE.  9,  12; 
p.  132,  22;  Tä3,  s;  SC.  33,  6;  34,  9; 
44,  1;  2;  45,  2;  46;  FB.  5;  6;  7; 
8;  17;  32;  62;  75;  93;  lim-sa  Lg. 
G^JX^jü  {Vmm-so  Fg.);  FB.  5;"^ 
26:  56;  73';  76;  lium  p.  145,  8;  lim 
SC.  40;  Mm  Hy.  5,  100;  ScM.  15; 
SC.  7;    6'P.  II  4;   FB.  11;  73;  93; 


I 


^>i- 


y^^ 


mebais 


683 


moflar 


frim-sa  ScM.  8;  10;  SC.  39;  FB. 
76;  93;  rim  TK  9,  9;  SC.  33,  6;  3j; 
44,  13;  frimp  p.  142,  1;  friuixib  p. 
-Jt'' 144,  18;  uaim  Lg.  9;  Oss.  II  2:  <SY'. 
>f  G;  28;  32;  üaim  \%_lil»j;,;  Scl\[.  12; 
F5.  22;  88;  uaim-se  SeM.  12; 
F^.  8;  huaim  TE.  5  £V/.;  Imaim-siu 
CC.  5  ü/y. ;  accum  j>.  40,  30;  acum 
SC.  44,  14  \  45,  u;  acitm-sa  iS'eilf.  7; 
chucom-so  TE.  7  ii'r/.;  cluicum  p. 
145,  7;  /S'ciJf.  12;  FS.  23;  24; 
chucum-sa  FB.  56;  S^ciJ/.  13;  16; 
etrom  Hy.  5,  so;  etriim  Hi/.  7,  42; 
•^  etrum-sa  L(j.  19;  form  FU.  74; 
form-sa  6'cili.  11;  i^i?.  35;  ormm 
TE.  9,  13;  orm  SC.  45,  s;  imnuim 
iZ?/.  6,  10;  ScM.  10;  13;  20;  im- 
mum-sa  ihid.  11;  FB.  24;  iniiium 
Hy.  7,  öi;  innium-sa  »W.  6;  rium 
Hy.  7,  53;  dessura  rec/t/s  von  mir 
Hy.  7,  55;  dessam  6,  2;  tuathum  ZmÄ-s 
von  mir  Hy.  6,  2;  7,  56;  issum  unter 
mir  Hy.  6,  4;  7,  54;  üasum  über 
mir  Hy.  6,  4;  7,  55.  —  3)  als  Oh- 
ject  einer  Verhalform  angehängt: 
ni  ru  bim-sea  SC.  41 ;  tatham  i^; 
•^  18.  .3  -Lc.:  issum  ecen,  isim  ecen-sa 
^  s.  unter  ecen;  baithium  Xr/.  17,  11 V 
bädam  fiu-sa  der  mir  gleich  tväre 
SC.  42?  —  Wenn  das  Verhum  sub- 
stantivum  in  der  1.  Sg.  Fut.  tmd 
Praet.  ein  m  aufweist,  so  sind  diese 
Formen  icohl  nach  Analogie  von 
amm,  am  {ich  bin)  gebildet:  biam 
■9^  söer  Hy.  4,  s;  ui  pam  slän-sa  Lg.  7; 
Ol-  bam  TE.  5  Fg.;  ro  hsunSÜ. 
45, 7;  9;  ni  dam  buidhech  TE.  9, 23; 
ni  dom  derraatoch  ^j.  141,  20.  — 
Dagegen  scheint  einem  franz.  c'est 
que  je  suis  zu  entsprechen:  is  am 
ben-sa  curad  cäin  FB.  30;  is  im 
ingen  ercnid  TE.  9,  10;  bad  am 
slän-sa  10  LU 

mebais,  mebdais  s.  miiidim. 

inebar  s.  mebuir. 

meblug'ud  i.  dul  co  mnai  CfDav. 
p.  106. 

luebol,  mebul  F.  Schande; 
dedecus  Z^.  241,  768;  meabhul  i. 
ball  bannda  na  mna  O'Dav.  p.  107. 
—  Sg.  Nom.  bä  mebol  lais  er 
schämte  sich  TE.  8;  ba  mebul  le 
CC.  6  Eg.\  is  mebul  duit  es  ge- 
reicht   dir    zur    Schande    SC.    30; 


I    FB.  14;  Rer.  Cell.  \\\  p.  181;  Dat. 

I   fö  mebail^I<f/.  lOj  iar  mbebaili'"'Ä89; 

I   Acc.  ccn  mobail   FA.  35. 

I       mebniijiriin    III    I  study,    re- 

I    member  (JB.  —  Praes.  Sg.  2  Dep. 

!    ma  mobraigthcr    f'eli  Fei.  Mart.  2. 

I  —  Inf.  Dat.  gabaid  ior  mebrugud 
a  aicechta  „to  rehearse  his  lesson" 
Three  Hom.  p.  102,  24. 

I  niebuir  ==  lat.  memoria;  cani 
mebuir  lib  in  senchas  so  Wb.  20a 
[Z^.  238);  cec/t  ni  no  chluined  sido 
ba  raebar  lais  jj.  39,  1.5  {„he  remem- 
bered"). 

mecoii  31.  Wurzel,  Knolle; 
radix  ZK  776;  Corm.  Tr.  p.  118; 
mecon  cinadh  .  .  i.  buna[d]  in  cinadh 
O'Dav.  p.  106.  —  Sg.  Nom.  tan- 
eatar  tulfethi  a  orcan  co  m-bätcär 
for  tul  a  lurgan  co  m-bä  metithir 
muldord  miled  cech  raecon  dermär 
dibide  LU.  p.  79^,  30;  in  mecciin 
no  in  tamun  Gl.  zu  radicem  Ml.  45  r ; 
PI.  Acc.  mecnu  CC.  1  LU.;  Da. 
Nom.  da  mbecon  do  murätbaig  Fei. 
p  LXI  44.  —  Vgl.  co  asmecnugur-sa 
■ut  eradicem  Ml.  2^,  s. 

med  F.  Wage;  lanx  SG.  20^ 
{Bei.  Celt.  I  p.  42);  meadh  a  scule 
O'B.  —  Sg.  Nom.  meadh  thomaiss 
indile  i.  in  mead  indmeacli  Corm. 
p.  35  puincern  („«  beam  for  ivei- 
ghing  cattle  i.  e.  the  notched  beam")\ 
Gen  medhi  innbiche  s.  unter  pu- 
ingcne;  Dat.  hua  meid  Gl.  zu  Ultra 
Ml.  82a;  Acc.  im-meid  Hy.  5,  79. 
—  Comp  OS.  med-tosngachtigthoid 
libripens  SG.  114a. 
meda  s.  mid. 

1.  medar,  meadhair  talk,  dis- 
course,  mirth  O'B.  —  Acc.  can 
comainm  can  medair  Fei.  Nov.  11 
LBr.,  Gl.  (can)  i.  canta,  (medair) 
i.  erlabra.  —  Compos.  ra  dalad 
lind  soöla  sochäin  somesc  fair  gor 
bo  mesc  medar-chäin  e  On  the 
Mann.  III  p.  414;  gur  ba  mheisge 
meidhir-ghlörach  iad  „so  that  they 
became  cxhilarated  and  mirthful- 
sounding"  Torr.  Dh.  p.  202.  — 
Die  Form  medair  im  Auslaut  ad- 
jectiuischer  Composita:  slog  can  de- 
gail  (lies  dedail)    re    debaid,    mor- 

j    medair  O'Muircadaig  ,,0'M.  ofgreat 


medar 


G84 


mirtli"  Gein.  Ua  hh-FiacJirach  p. 
186;  dou  gasraid  as  mör-medair  „a 
rcice  of  great  hilarit)/'  ibid.  x>-  218; 
fomm  chain  cöi  menn  medair  mass 
SG.  p.  204  {„mihi  sonat  cucuK  lo- 
quehi  clara,  pulcra"  Stokes,  Beitr. 
VIII  y20Vr' 

2.  medar,  meadhar  a  forewar- 
niiiff  of  future  events  O'B.;  de 
iiiurt  De  dian-medar  indiu  deud 
domain  virtute  Dei  —celere  omen  — 
hodie  finis  nmndi  Fei.  Prol.  219 
(,,by  God's  virtue  is  vehemently 
announced  to-day  the  worWs  end" 
StoJies\ 

3.  medar  ein  Trinhgefäss,  s. 
0)1  the  Mann.  III  Index. 

mede,  meide  the  neclc  O'B.  — 
Sg.  Nom.  co  torchratär  bond  tri 
bond  ociis  mede  fri  mede  LU.  ]}. 
8üb,  15;  Acc.  bond  trir  fri  mede 
trir  ibid.  is. 

medg"    whey   Corui.    Tr.  p.   115. 

—  Comp  OS.  dobreath  doib  bairgen 
ocus  luss  ocus  meadg-usce  prainde 
Fei.  p.  XL  10. 

medoii  Mitte;  medium  Z'^.  178. 

—  Sg.  Nom.  medön  FA.  21;  22; 
FB.  45;  medon  aidche  Mitter- 
nacht 84;  medön  läi  Mittag  s.  unter 
iarm-eirge:  Dat.  im-medon  in  der 
der  Mitte  Hg.  2,  4ü;  5,  72;  FA.  18; 
27:  FB.  55;  88;  inmedön,  imme- 
döu  intra  Z'^.  608;  mit  Apornpe 
medon  p.  811,  35?  a  m-büi  du  iiniili 
inna  medön  ivas  von  Fingcirudcit 
in  ihm  ivar  Bev.  Celt.  111  p.  17(S; 
for  medön  Hg.  5,  11 ;  33 ;  dia  medon 

FA.  22;  0  medon  co  himbel  Fei. 
Epil.  34i3;  Acc.  imnia  medön  FA.  25. 

medrach,  meadbrach  gl  ad,  joy- 
ful,  merry  C/R. —  Sg.  Nom.  muir 
medrach  mend  LU.  p.  40»,  15;  mo 
niewma  muad  medrach  „my  proud, 
elated  mind"  Fei.  Epil.  362;  Sg. 
Dat.  do  mid  medrach  SC.  33,  n; 
Acc.  hi  Tech  Midchnarda  medrach 

FB.  22;  68,  29. 
medras  Hy.  6,  13  von  Stokes  als 

3.  Sg.  rel.  aufgefasst  {vgl.  die  Glosse): 
„who  gladdens"?  lin  muc  muad 
mend  medras  coi  Corin.  Tr.  p.  81 
fothond. 

m«*du!?ud  -s.  metaig-im. 


meincuii,  in  meincan  saepius- 
cule  SG.  46:"-  {Z'^.  608),  von  menic. 

meinciu  s.  menic. 

meirb  slow,  tedious,  iveak 
O'B.;  i.  misoirb  GDur.  p.  104.  — 
Sg.  Nom.  nar  bat  meirb  SC.  26; 
at  meirb  Fei.  Jul.  19  „iveak"',  Gl. 
hitruag  no  it  meta;  is  merb  is  is 
marb  mo  guth  »SC.  29, 22. —  Compos. 
ar  cec/t  meirb-len  Fei.  Jan.  24. 

meirgf  rwst  O'B.;  ebrön  ij.  iarn^i 
ima  muintear  (i.  ima  timchella^ 
meirg  Corm.  p.  19;  hierher  meirc 
Gl.  zu  erugo  SG.  52a-,  zu  lesen 
ferrugo?  Dectir  a  mäthair  cen  meirg 
Fei.  p.  LXXXV  („loithoiit  rtist"). 
Vgl.  jedoch  merg. 

meisce  s.  mesce. 

meit,  met  F.  Grösse;  magni- 
tudo    Z\   250;    meid    Ir.   GL  922. 

—  Sg.  Nom.  ba  he  a  meit  *S'C*.  49; 
FB.  20;  ba  he  met  ind  ratha  dorat 
Dia  for  Märtain  SMart.  40;  däm- 
met doroscai  quantum  praestet  Ml. 
34  r  (Z'^.  437);  cid  etrum  aicned 
ind  reto,  dia  tormastar  a  met  dogni 
trumain  do  iarrim  in  met  sin  Ml. 
20»,  19;  Gen.  leth  meite  FB.  91; 
mete  zu  lesen  für  met  jj.  169,  21;  V 
Dat.  ar . .  meit  na  gaile  FB.  88 
(med  Fg.);  ar  a  met  ibid.  75;  ca- 
cha  raba  di  met  a  thwrse  85  (do 
meit  Fg.);  Acc.  in  meit  u-imme 
sca  ]).  4<»,  30.  —  Adverbiell:  meit 
ijniiiilinii.  meit ..  meit  quantum  .  . 
Iinitinii  Z".  707;  meit  gamlias,  meit 
chore  FB.  91  (mett  Fg.);  s.  unter 
mul-chend;  meit  is  ri  habraid  a 
derc,  meit  is  ri  mess  a  fert  fo  Os^. 
III  7  (meid  Ed).  —   Vgl.  metithir. 

meithel  s.  methel.  ^  7 

mela  Schimpf?  meala  grief,  sor-  T 
row  OB.  —  Sg.  Gen.  do  immirt 
mela  FB.  41 ;  da  n-ö  mele  ocus 
cuitbiuda  .L(i.  9\  Dat.  ro  imthighset  J^ 
iarsin  fo  mela  ocus  cuitbed  „in 
sorroio  (?)  and  mockery"  Goid.^  p.  23 
{Four  Mast.);  teichis  .  .  fo  mela 
ocus  fo  mebfl?7  FB.  38  Eg. 

melacht    Schimpf,    Schande. 

—  Sg.  Nom.  ba  mör  a  melacht  lea 
sie  schämte  sich  sehr  CC.  6  LIJ. 
(mebul  Eg.);   is  doruccai  ocus  me- 

!   lacht  Ml.  27'^',  10;  Acc.  cen  melacht 


mekl 


685 


mend 


FA'.  35;  Fei.  Nov.  19  {„wWumt 
reproach"):  cotam  roither  .  .  ar  eccli 
inelacbt  ibid.  Epil.  70. 

meld,  r(/l.  meild  i.  niil  iio  air- 
bhitiu  {S.  airmitiiO  no  failtiu  (/Dar. 
p.  1Ü4;  lia  inür  meld  a  acaldam 
311.  carm.  1  {„rery  pleasant  waa 
his  converse"  Goid.^  p.  18);  Mag 
Meli  „the  Plains  of  Happiness" 
On  the  3Iann.  III  Index. 

1.  mele  i.  cop  cailli  „a  woman'f; 
hood''  Corm.   Tr.  j).  120. 

2.  inele  i.  drochlaoch  O'Cl.  (,,« 
lad  hero"  Corm.  Tr.  p.  120). 

1.  iiielg:  i.  as  (3IiJch);  arindi 
mblegar  Corm.  p-  28;  O'Dav.  p. 
105;  i.  siigh  ibid.  p.  107.  Vgl. 
oimelc. 

2.  melg  i.  bäs  (Tod),  melg-theme 
„death-darJcness"  Corm.  Tr.p.lOS'^ 
vgl.  O'Dav.  p.  105:  melg  i.  as.  ut 
est  criu  cach  ala  methus  melg  teme, 
teme  i.  bas  i.  as  mba[i]s  i.  fuil. 

melim  I  molo  Z'^.  429.  —  Praes. 
Sg.  S  rel.  amal  meles  FB.  52.  — 
Pass.  Praes.  Sg.  3  leth  n-etha  for 
tire  am  ol  se  is  simda  melair  LU. 
p.  24!S  22;  PI.  3  arueam  frisime- 
latar  erna  Corm.  p.  14  cadut.  — 
Pract.  Sg.  3  cona  sluag  mor  melaid 
{reimt  auf  senaid  synodi)  „with  his 
great  host  he  icas  ground"  Fei. 
Jul.  12?  GL  i.  ro  meiled.  —  Inf. 
blcith;  Dat.  is  immaille  ro  scaich 
iu  bolc  do  blitli  ocus  in  t-immun 
do  denam  Lat  Hy.  Praef.  X;  ben 
bis  oc  bleth  bron  Corm.  p.  14  cu- 
mal.  —   Vgl.  toimlim. 

1.  mell  globus;  meall  picuta 
{„a  mound,  hillock")  Ir.  Gl.  258, 
vgl.  altgall.  Mello-dunum.  —  Sg. 
Nom.mell  öir  TE.SEg.  [vgl.  0' Curry, 

•  On  the  3Iann.  III  p.  190) :  PI.  Korn. 
meit  mulaig  forgut  (?)  mella  a  drom- 
ma  LU.p.  85b,  39;  iJat.  dona  mellaib 
dracondai  s.  unter  dracondai;  co 
mellaib  a  lärac  FB.  20  (.s.  S.  308): 
gabaid  a  lenid  i  n-ardgabail  os 
melk(i7>  a  läruc  LBr.  p.  213,  27; 
cenglaid  a  lenid  os  mellaiö  a  larac 
ibid.  p.  215b,  49. 

2.  mell,  ceithri  sillieba  flehet  i 
cech  rand,  dia  m-be  plus  no  minus 
is  mell  Fel.p.  VI  5  Laud  {„error"). 


dafür    LBr.:    si    sit  plus    minusve 
error  est  (h  pudar)  ibid.  p.  II  7. 
3.  mell  X.  meld. 

1.  mcllucli  kugelig,  von  l.meW^ 
mcallacli  soft,  fat  (TR.  —  PI.  Nom. 
oircne  mellacha  FB.  37  Eg. 

2.  mellach,  für  meldach''Z*.  10), 
gratus.  —  Sg.  Nom.  mad  melltacli 
lassin  fer  Wb.  9d  (Z"l  705);  am«t7  bä 
mellach  leöZ,?7.^.23a,i8;  ba  mellach 
in  bäg  ibid.  p.Wi^,  22  {Siab.  Concul.). 

mellaim,  meallaim  I  deceive 
CXDon.  Gr.  p.  188. 

mellchai  SC.  19,  a? 

mem  i.  poc  {„a  hiss")  Corm.  Tr. 
p.  120. 

membnim,  memmbrum  naue 
mewbrana  nora  SG.  217;  mem- 
rum  GL  zu  lat.  curta  Corm.  p.  13  cairt. 

memmar  =  Z«f.  membrum;  mea- 
mar  i.  mer,  im  memur  laime  no 
coisi  O'Dav.  p.  106. 

memra,  meamra  «  shrine,  tomb 
O'R.;  bi  memraib  Fei.  Prol.  80, 
Gl.  i.  hi  scrinib;  aithigid  a  memra 
„visiting  their  bnriaJ-pluces''  ibid. 
224.  Gl.  i.  a  n-adnocul. 

meu  farina  SG.  51  ^  [Z'^.  10); 
CO  n-derna  men  ocus  luaith  de  „dust 
and  ashes"  Three  Hom.  p.  22,  is. 

men  i.  bei  Corm.  Tr.  p.  119, 
men  mara  i.  bei  na  mara  O'Cl. 
{„mouth  of  the  sea"). 

menacli,  mea,na.ch  entrails  O'R. 
—  Sg.  Dat.  scribais  goum  inna  me- 
noe[h]  LU.  p.  57»,  43  (s.  unter  ogum); 
atä  ogum  inna  menuch  ihid.p.  57'',  24. 

meuad  an  aivl  Corm.  Tr.  p.  108. 

menadach,  meanadhach  pottage 
O'Don.  Suppl.;  meal  and  milk  On 
the  Mann.  III  Index.  —  Sg.  Nom. 
menadach  FB.  9. 

meiiair,  mcuatar  s.  mniuiur. 

meiiaud  i.  follus  Fei.  Prol.  285 
',. manifest"):  O'Dav.  p.  98. 

menaiiii,  0  menannaib  Gl.  zu  a 
gitKjiris  Corm.  Tr.  p.  88  gin; 
'Gild.  Lor.  Gl.  122. 

meiibach,  rgl.  moanbh  small  OB.; 
cotamfolt-sa  yzii  comlaim?)  comtar 
meubacha  eter  mo  di  bois  LU.  p. 
114b,  19  („xvntil  they  ivere  particles" 
Crotve,  Siab.  Concul.  p.  389). 

mcud  s.  meiin. 


meraige 


nieiie  s.  in  am. 

meng'  guile  Corm.  Tr.  p.  118; 
craft,  dcceit  O'R.  Davon  mengach 
„treaclierous"  Torr.  Dh.  p.  198. 

meiiic  häufig,  reichlich,  oft; 
frequetls  Z'^.  812.  —  8g.  Nom.  biad 
^  menic  fjg.lTj_i2;  ba  menic  a  dal 
si  fri  trüagu  Ijrl.  zu  Hy.  5,  i4; 
ScM.  7;  nac/t  menic  ro  bä  Iti;  cid 
menic  imthigi  SC.  29,  i;  menicc 
atchithi  Hy.  2,  n.  —  Adv.  in  me- 
nicc frequenter  Z'^.  608;  South,  öö^ 
{Goid.-  p.  59);  co  trialta  a  n-dith 
;>(  com-menic  Lg^tL  —  Comparat. 
meinciu  ZCöMpforcetol  ba  men- 
ciu  dognid  FA.  32;  ba  mewciu  let- 
sai  ag  met/i  d'acbaiZ  ocaind  ScM. 
6  H. 

menma  Sinn;  menme  mens  Z'^. 
•^  264.  —  Sg.  Nom.  Lg  11,  31;  FA.  7; 
SC.  88;  bä  maitTi  lais  a  menma 
FB.  9;  56;  SC.  20;  ba  hole  a  menma 
SC.  5;  6;  8;  bith  a  menma-sam  fri 
seilgg  SP.  II  2;  ni  charand  nio 
mewma  müad  SC.  45,  3;  cairigsi  a 
menma  AileZZai,?)  TE.  G  LU.;  ni  na 
teit  do  menma-su  Sc3I.  3,  s;  Gen. 
menman  p.  130,  24;  Bat.  ro  imräid 
.  .  inna  menmain  FB.  8;  16;  17;  88; 
•ina  mewmuin  p.  144,  29;  Acc.  fo- 
cheird  a  menmain  airi  TE.  10  LU.\ 
ro  Ige-side  menmain  t'or  a  mac-som 
LU.  p.  39a,  27  i^Aid,  Ech.)-  tanic 
für  menmain  Brigte  j>.  40,  ü;  is 
messi . .  dorat  fö  menmain  Ailella 
do  seirc-siu  TE.  13  LU.  (for  men- 
main Eg.).  ■ —  Comp  OS.  do-menma; 
droch-menma    Uehelwollen    SC.  45. 

mennniacli  cheerful,  highspi- 
rited  O'B.;  vgl.  mör-menmnach. 

inenmuiche,  PI.  Nom.  menmnihi 
{sie)  dissensiones  Wh.  18»  [Z'^.  248); 
vgl.  fairsing-menmnaige. 

menniarci  Sg.  Nom.  at  menmarc 
fer  n-domain  FB.  18;  is  menmarc 
ban  büaignigi  68,  13.  Aus  mencho- 
marc  entstanden?  vgl.  Gaidil  Gaidil 
inmain  ainm,  ise  menchomarc  a  gairm 
Beitr.  I  340. 

1.  menn  klar;  i.  follus  Gl.  zu 
Hy.  5,  ig;  G3;  meann  i.  forell  O'Dav. 
p.  107.  —  Sg.  Nom.  ba  menn  inna 
himthechtaib  „clear  tvas  she  in  her 
goings"   Hy.    5,   i«;   (;3;    bid    mend 


inar  n-imchomruc  .  .  bid  mend  inar 
n-imscarad  ScM.  15?  muir  medrach 
mend  Lü.  p.  40»,  15;  fomm  chain 
cöi  menn  medair  mass  SG.  p.  204? 
lin  muc  muad  mend  medras  coi 
Corm.  Tr.  p.  81  fothond;  Gen. 
reimm  mora  minn  SG.  112  (maris 
limpidi  Z'K  269). 

2.  meim,  meann  dumh,  mute 
O'E.   Vgl.  minde. 

meuuach  FB.  33  zu  lesen  mor- 
menmnach? 

meniiat,  mendat  „a  residence, 
place"  Corm.  Tr.  p.  117.  —  6ren. 
meannatta  Corm.  Tr.  p.  XII:  Dat. 
luid  leo  .  .  diam-mennut  „to  their 
dtvelling"  Tir.  8;  isin  mendut  sin 
Three  Hom.  p.  102,  15;  dia  mennat 
SC.  27;  PI.  Acc.  secli  na  mennata 
A\.\h2i..LHy.  Amr.  142. 

iiieno§-ud  dissonantia  SG.  40'' 
(Z'^  803U  Gen.  ar  immgabdil  me- 
naicbthe  SG.  8i>  (-Z'l  239). 

meustir  „reliquary"   Tir.   11. 

1.  mer,  mear  quick,  sudden, 
merry  O'B.;  go  mileadiita  mear- 
chalma  Torr.  Dh.  p.  92  {„with 
sivift  valour");  ibid.  p.  110  („acti- 
vely  valiant");  ihid.p.  122. 

2.  mer  a  madman  Corm.  Tr. 
p.  113;  i.  druth  Corm.  p.  29  mer- 
drech;  mear  mad,  insane  O'Don. 
Sup2)l.;  ni  räd  mer  LU.  p.  40»,  33. 
Vgl.  mire. 

mer  M.  Finger;  digitus  Z'^.  18; 
mer  läime  Finger,  mer  choise  Zehe 
Ir.  Gl.mb,  466.  —  Sg.  Nom.  FB.  91; 
Acc.  in  tan  dos  beread  a  mer  for 
a  edan  Corm.  p.  36  prüll;  PI.  Nom. 
secht  meöir  cechtaradä  läm  LU.j*. 
81»,  21  {in  der  Beschreibung  Ciichn- 
linns);  meru  TE.  4  E(f.  [Form  des 
Acc);  Dat.  dia  meräib  FB.  91; 
dona  X  meraib  Gild.  Lor.  Gl.  195; 
Acc.  na  mera  ibid.  Gl.  167;  Du. 
Acc.  in  da  mer  Incant.  SG.  [Z'^.  949). 

meraclit  excitement,  irrita- 
hility  O'Don.  Suppil.,  Corm  Tr. 
p.  114. 

meraige  Narr;  mearaiglie  fool 
0"B.  —  Sg.  Nom.  ni  thucai  nach 
meraige  Ml.  carm.  II  {Z'^.  952); 
nin  acend  nach  meraige  SC.  45,  15; 
6^en.    ni    csMrathmir   tige    meraige 


mei-b 


687 


FB.  9;  13;  Acc.  dobrctha  brec  im 
nach  meraige  FB.  (Jl;  PL  Dat.  co 
ro  memaid  de  mnäib  ocus  maccse- 
maib  ocus  mindoenib  midlaigib  ocus 
meraigib  fer  n-liEreud  On  thc  Mann. 
III  p.  450  [TBC,  „con-combatants"). 

iiierl)  s.  uieirl). 

merba,  mearbha  a  lie,  ficiion 
O'J?.  —  Acc.  9,  chedul  cen  merbai 
,,to  sing  it  witJiout  mistake"  Fei. 
Epü.  150,  Gl.  i.  ein  mherball  i. 
ein  bröicc  Tliree  Ir.  Gl.  p.  140. 

merbai,  mearbhal  a  mistake, 
ran  dorn  OB,.,  urchor  mearbhail 
(a  random  sliot)  ibid.;  nä  cuirse 
nie  ar  mearbhal  „set  me  not  astray" 
Torr.  Dil.  p.  156;  ein  mherball 
s.  xmter  merba. 

raerdrecha  s.  mertrech. 

inerg  F.  Bunzel.  —  Sg.  Acc. 
romgab  [sie)  meirc  son  Ml.  57  r 
[accepit  rugam  hoc  Z'^.  244). 

mergach  rugatus  Ml.  57r  {Z'^. 
809) 

merg'e,  meirge  ensign,  Stan- 
dard, hanner  O'B.:  PI.  Acc.  nö 
go  bh-feacaidh  na  meirgidhe  maoth- 
sröil  Torr.  Dh.  p.  100.  Vgl.  unter 
fethal. 

merlaeh  ua  eomla  cardo  Ir. 
Gl.  944. 

lueiie,  meirle  theft  OB.  —  Scj. 
Gen.  for  tii  merli  Fei.  p.  LXXXIX. 

merleeh  M.  Dich;  meirlech  Gl. 
SU  für  O'Dav.  p.  84;  a  thief,  ro- 
gue,  rebel  O'B.  —  Sg.  Nom.  in 
meirlech  Gl.  zu  in  macc  amnas 
Hy.  5,  35;  PI.  Noin.  merlig  j5.  45,  i; 
Gen.  na  merleeh  p.  45,  3. 

merreeiid,  dar  muir  merrcend 
p.  20,  19;  meircend  28,  merrginn 
O'Don.  Suppl.  tailginn  [„trans  mare 
procellosum''),  zu  mer  insanus  [ioll- 
köpfig),  vgl.  fairggfe  findfolt  SG.  112? 

mertaii  Schwäche,  Müdig- 
keit? —  Sg.  Nom.  SC.  30,  9. 

mertuech,  meirtneach  feehle, 
fatigued  O'B.  —  Sq.  Nom.  SC.  12; 
FB.  85. 

mertuig'e  F.  Schwäche,  Mü- 
digkeit. —  Sg.Acc.  mertnigi5'C.31. 

mertrech  =  ?af.  meretrix;  mer- 
drech  Corm.  j)  29;  ganea  Ir.  Gl. 
187.  —  PI.  Nom.  merdrecha  SC.  5. 


merugud  Umherirren,  von  mer; 
dos  rala  for  merugadh  ann  co  trath 
d'aidchi  TB.  p.  176,  ig  {„she  tvan- 
dered  ahoiit"). 

mes  .s.  mess. 

m^^iih  er  ansehend,  berauscht; 
ebrius  Z'^.  67.  —  Sg.  Nom.  ni  ib 
finn  CO  m-bi  mescc  Gl.  zu  non  vi- 
nolentum  Wb.  28^,  24  [Z-\  1032); 
cid  mesc  lib  coirm  p.  133,  i;  PI. 
Nom.  batir  faelti  meisc  CC  3,  gum- 
dar  mesco  Eg.  —  Compar.  is  mescu 
coirm  p.  133,  i;  csera  möra  daw 
sin  at  milsiu  cach  mil  ocus  at  mesco 
cach  fin  LU.  p.  17^  4. 

mescaim,  measgaim  I  mix, 
mingle,  stir,  more  O'R.  —  Pass. 
Praes.  Sg.  3  mescthair  ar  cond 
SC  19.  —  Inf.  do  mescad  s.  unter 
mescan;  Gen.  mesetha  SC.  25,  oder 
Part.  ?  —  Vgl.  immescad. 

mescau  a  lump  ofhntter,  i.  do 
mescad  ind  loma  assas  „lohat  grows 
front  the  agitation  of  the  milk" 
Corm.  Tr.  p.  116;  mesgan  massa 
Ir.  Gl.  219. 

mesce  F.  ebrietas;  Corm.  Tr. 
p.  116.  —  Sg.  Nom.  gabsus  meisce 
FB.  16;  gabthus  mesca  TBF.  p. 
150,  9;  Gen.  gäir  mesca  Lg.  1\  ^ 
Acc.  thre  mesci  in  der  Trunkenheit 
CC.  ü  LU.;  tre  mescai  Goid.-  p.  93 
[LHif.). 

mesemar  berauschend.  —  Sg. 
Nom.  braiehlind  müad  mesemar 
FB.  53. 

mese  s.  me. 

mesi  s.  mias. 

mesir  s.  midim. 

1.  mess  fruit  Corm.  Tr.  p.  117; 
meas  fruit,  particularly  acorns  O'R. 
—  Sg.  Dat.  do  mes  ilarda  SC.  33,  20. 

2.  mess  a  measure  O'B. 

3.  mess  M.  Judicium  Z^.  787; 
meas  value,  esteem,  estimation, 
opinion,  judgment  O'B.;  Inf.  zu 
midim.  —  Sg.  Nom.  neb-mesiWh.  8'1 
[Z'^.  861);  Gen.  illaithiu  in  messa 
Hy.  2,  52. 

4.  mess,  mes  i.  fsebur  [„edge")  ut 
dicitur  Mesgegra  Corm.  jj.  16  demess ; 
meas  a  tveapon,   edge,  point  O'B. 

5.  mess,  ri  mess,  Gl.  ri  tolaig 
Oss.  III  7? 


688 


().  iiiess,  Comp  OS.  mess-chü, 
measchu  a  lapdoy  O'B.;  leissin  rüg 
air  an  measchoiu  do  bhi  astigh  Keat. 
p.  1G6  {„he  seizecl  her  favorite  dog"). 

iiiessa  pejor,  Compar.  zu  olc, 
Z'^.  276;  iss  raessa  a  cach  ar  cach 
16  es  toird  schlimmer  von  einem 
Tag  zum  andern  TE.  0  £/•/.;  nir 
uö  raesai-die  an  mörmuc  ScM.  22,  8 
{vgl.  de);  ni  messo  Conchobar  do 
charait  ScM.  2;  bid  messu  diiib 
FB.  B;  87;  ni  mesu  dothajt  side  47; 
cid  feiT  cid  messu  SC.  38. 

messaiin  ich  richte,  urtheile, 
schätze,  von  mess.  —  Praes.  Sg.  3 
ar  .  .  nebmess  for  nech  condid  mes- 
sid  in  coimdiu  dass  tvir  nicht  richten, 
bis  es  ist,  dass  der  Herr  richtet 
Wh.  Sd.  —  Praes.  sec.  Sg.  3  for .  . 
nebmess  for  noch  immaid  fa  olcc 
condid  messed  Dia  dass  ihr  nicht 
richtet,  oh  einer  gut  oder  böse  ist, 
bis  Gott  richtet  Wh.  8d  (Z'l  861). 
—  Pass.  Praet.  Sg.  3  fot  no  mhes- 
sedh  00  hidbert  „as  long  as  he  was 
siipposed  at  [the)  offering"  Corm. 
j).  25  himbas  forosnai. 

inessaii,  mesan  a  lapdog  Corm. 
Tr.  p.  115. 

messe,  iiiessi  s.  nie. 

messemuaig'im  III I  judge  C/B., 
setzt  ein  Nomen  messem  voraus 
{vgl.  brethem);  meissemhnaightlier 
it  is  computed  O'Don.  Suxipl. 

inessrad,  is  and  sin  ro  böi .  . 
mucaid  rig  Hiruatha  oc  a  mucaib  for 
niesrad  Corm.  p.  29,  „a  feeding 
on  acorns"   IfDon.   Gr.  p.  294. 

messraig-etu,  mesraigetu  mode- 
rution  SM(vrt.  42. 

messraiiiiiu  III  ich  massige; 
ConJ.  Sg.  3  niani  erchissea  ön  ocus 
mani  dilga  ocus  mani  mesraigea 
Ml.  46=  {Goid.-^  p.  41).  —  Inf. 
mesrugud  cräis  coimet  cuirp  ,,mo- 
deration  of  appetite,  protection  of 
the  hody"  Fei.  p.  LXXXV. 

messraigthe,  mesraigthe  mode- 
stus  SG.  m^  {Z'\  429);  di-mes- 
raigthe  masslos  LU.  p.  791^,  35. 

messrug'ud  „  a  dj  u  d  icatio  n  " 
ScLh.  i(;ri8. 

inesstar  s.  luidini. 

iiicssu  .s.  luessa. 


mesurdlia  modicum  Ir.  Gl. 807. 
met  s.  iiiöit. 

meta  a  dastard  Corm.  Tr.  p. 
IIG;  Gl.  zu  moirb,  zu  tiaradai. 

m^taigim  III  ich  nehme  zu, 
werde  grösser.  —  Praet.  Sg.  3 
do  mheadaigh  a  ead  „/it.s  jealousy 
increased"  Keat.  p.  166.  —  Inf. 
metugud,  medugud  augmentum  Ir. 
Gl.  763;  aidbliugud  mor  ocus  me- 
dugud Gl.  zu  prüU  Corm.  p.  36.  ^ 

1.  meth  fett.  —  Sg.  Nom.  mucc     ^ 
metb  Gy.  5,  59;   ag  meth  ScM.  7; 
Gen.    lönaichthi    1.    mcith     Gl.    zu 
cordis .  .  saiis  adipati  Ml.  20»,  24; 

Sq.  Gen.  F.  oder  Nom.  PI.  methi 
Gl.  zu  brachtchi  FB.  68,  2?  — 
Compar.  methiu   ScM.  7. 

2.  meth,  meath  decay  O'B.,  vgl. 
„meath  to  fail"  ff  Don.  Suppl.  — 
Sg.  Nom.  is  meth  n-einich  diinn 
TBF.p.  144,  32;  ibid.p.  142,  u;  is 
meth  .  .  cotlud  trom  SC.  30,  9;  Fei. 
p.  CXVII  9:  Gen.  „smacht  metha 
fine  for  neglect"  O'Don.  Suppl. 

metliaim  ich  mäste.  —  Praes. 
Sg.  3  rel.  me  muc  mara  methas 
tond  LU.  p.  40a,  24.  —  Praet.  Sg.  3 
ro  meth  ScM.  22,  12. 

methe    F.    obcsitas;   Sg.    Dat. 
ro  recht  ho  methi  ocus  inmairi  Gl.   . 
distenti  cordis  Ml.  20",  23. 

metliel,  meithel  „a  party  of 
reapers"  Corm.  Tr.  p.  107.  — 
Sg.  Nom.  p.  41,  35;  Gen.  comet 
methli  Fei.  Oct.  31;  Dat.  ic  funi 
mairt  don  medil  Three  Hom.  p. 
120,  11  („for  the  reapers"). 

mctbleöir  M.  messor.  —  PI. 
Acc.  lasna  meitlileorai  apiid  mes- 
sores  Ml.  44  r  (Z-\  237). 

metlms  i.  crich  no  coiged,  crich 
no  fcrann  O'Dav.  p.  106;  methos 
Corm.  Tr.  p.  109.  Vgl.  meathas  i. 
re  CfDav.  p.  107. 

meti  FB.  68,  15? 

metither  grösser,  vgl.  meit; 
metither  dornu  mogad  a  durna  Corm. 
p.  36,  3«;  metithir  muldor[n]d  miled 
LU.  p.  79b,  32;  metithir  cend  maic 
mis  ibid.  34;  meitigthw*  FB.  37  Eg. 

m^tugrud  s.  mctaig-im. 

mi  31.  Monat;  mensis  Z'^.  271. 
—  Sg.  Nom.   mi  SC.  29,  23;    Gen. 


G89 


mid-clii'uiirt 


hi    ciiul    niis    SC.    39;    Acc.    anais 

mis   ina   farrad  SC.  o'J;   ro   böi  uii 

län  lasin  coiu  Hy.  5,  m  {die  Form 

^    des  Nom.  für  den  Acc.) ;  Lr/.  17,  i7. 

mi-  entspricht  unserem  inisse-  tn 
Misse-that,  oder  itnserem  un-  in 
Un-glauben,  Z^.  864. 

nilach  31.  ein  Hohlmass,  Mass, 
Scheffel  {vier  Brote  aus  einem 
Miach  Waizen  FB.  t)).  —  Scj.  Gen. 
meich  O'Don.  Suppl.;  Dat.  di  cacb 
miacb  FB.  9;  Acc.  iii  ro  thecht 
. .  acht  sen-miach  bracha  Three  Hom. 
p.  66,  21 ;  PI.  Nom.  cöic  meich  fl- 
ehet ibid.  —  Comp  OS.  a  brü  mar 
miach-bolg  sein  Bauch  wie  ein 
Scheffelsack  Corm.  p.  36,  36  (O'Don. 
Gr.  p.  315);  miach-tortaide  FB.  68,4? 

luiad  Ehre;  honor  Z'^.  18;  lias 
HO  iniad  fastus  SG.  106^;  miad 
airmitiu  LHy.  Amr.  88 ;  miad  m.en- 
man  Gl.  zu  diummus  ibid.  48.  — 
Sg.  Num.  p.  130,  27;  cen  bus  miad 
lat  TE.  5  -EV/.;  miad  soerda  „a 
noble  dignily"  SP.  V  13;  miad 
curad  cathbiiadach  SC.  38;  Fei. 
Prol.  170;  Dat.  huau  miad  fastii 
Ml.  821)  {Bei.  Celt.  Ip.  41);  PI.  Dat. 
ro  hordaigit  tra  fir  hEreiul  for  fo- 
radaib  iüd  oeaaig,  i.  cach  ar  mia- 
daib  ocus  däiiaib  ocus  dlestunus 
and  LU.  p.  52»,  >i5. 

iiiiadaiiiail,  miadhamhuil  noble, 
honourable    O'B.,    s.   miathamle. 

miau  N.  Verlangen,  Wunsch. 
—  Sg.  Nom.  ba  mian  n-ingen  et 
bau  Ml.  carm.  1  [erat  desiderium 
virginum  et  mulierum  Z'^.  245); 
Dat.  ar  säint  ocus  ar  mian  ina  ret 
sseguUa  SMart.  5;  Acc.  ro  gab 
mian  .  .  imm  saloud  p.  43,  12. 

1.  luiauacli  desirous,  longing 
O'B.;  mer  cach  druth,  mianach 
cach  baeth  „ivanton  every  harlot, 
sensual  every  foolish{ioomauy^  Corm. 
Tr.  p.  109  merdrech. 

2.  miauacb  ore,  mine  O'Doh. 
Suppl.;  mar  sigemnaig  builg  oc 
berbad  mianaig  Corm.  p.  36,  30 
{„smelting  ore"). 

mias  =  lat.  mensa;  Corm.  Tr. 
p.  118;  unde  disciis  dirivatur  i. 
mias  Goid:-  p.  66  {LHy.).  —  Sg. 
Nom.  miasji>.  20,  21;  30  {Gl.  i.  altoir); 


Gen.  i  toeb  na  mesi  Three  Hum. 
p.  72,  2ü;  Dat.  forsin  möis  2'BF. 
p.  152,  22;  Acc.  dobert .  .  ind  inailt 
in  meis  issa  rigthech  ocus  in  t-eicnc 
fonaithe  fuirre  ibid.  p.  150,  a<t;  co 
tue  meis  co  m-biud  doib  TB.  p. 
178,  10. 

iiii-aslacli,  in  miaslaig  Gl.  zu 
malae  persuasionis  Ml.  281^,  7. 

luiathamlc  F.  dignitas  Z'-.  18, 
rgl.  miadamail.  —  Sg.  Dat.  i  cu- 
machtu  et  miatbamli  Dte  Gl.  zu  in 
forma  Dei,  cum  esset  Christus  Wb. 
23«  {Z'^.  767);  no  co  rodusce  Coin- 
culaind  dam-sa  fo  miadamla  feib 
adfiadar  i  seelaib  LU.  p.  113^  5 
{Siab.  Concul.);  ScLb.  5. 

mi-cliatu  Unehre,  Verach- 
tung. —  Acc.  dobe'ra  miseais  ocus 
micliätaid  do  dmhul  SMart.  5  {„ha- 
tred  a)id  aJ>horrence"). 

michlotliacli,  michlodcha  Gl.  zu 
nefarias  Ml.  48  r. 

mi-chli'i     dispraise,     infamy 

crB. 

mi-eliretein  unbelief  O'Don. 
Gr.  p.  274. 

micliruthaigthe  informis  SG. 
5''  {Z'K  864). 

niid  N.  Meth;  Corm.  Tr.  p.  106. 
—    Sg.    Nom.    am-mid    Lg.   17,  p:     ^ 
Gen.  meda  Hy.  5,  »5;  Dat.  de  mit! 
p.  133,  3 ;  do  mid  medrach  SC.  33,  23 ; 
CO  mid  Lg.  17,  5?  ^ 

iiiid-  entspricht  dem  engl,  mid- 
in  mid-night,  vgl.  mid-äes,  -chüairt, 
-läi,  -nocht  {Beitr.  VIII  339);  a 
chathbarr  cirach  clärach  cethro- 
chair  co  n-ilur  cach  datha  ocus 
cach  delba  dar  a  mid-guallib  sech- 
tair  LU.  p  79^,  y  {„over  his  mid- 
shoulders"  Croioe,  Siab.  Concul. 
p.  424). 

mid-chüairt,  cäin  scuad  dorn 
anic  hi  midchuairt  mo  thige  „a  fair 
synod  came  to  me  in  the  midcourt 
of  my  house"  Fei.  Ep.  94  {Gl.  i.  i 
medonchuaiit) ;  Tech  Midchiiarta 
FB.  2  (T.  Midchiiarda  L  U.  p.  121»,  34) 
„the  banqiieting  hall  at  Tara"  On 
the  Mann.  III  Inde.x,  too  aber  als 
wörtliche  Uebersetzung  „mead-circ- 
ling  house"  gegeben  ivird.  O'B.  hat 
miodhchuairt  a  a-hirlpool. 
44 


midba 


690 


midba,  fer  midbha  „one  who 
lives  in  another's  house",  „the  lo- 
west  rank  among  the  laity"  O'Don. 
Snppl.;  cadeat  graid  tuaithi?  fer 
midba,  bö  aire,  aire  desa,  aire  ard, 
aire  tiiise,  aire  forgill,  ocus  ri  On 
ihe  J\I(tnn.  Ill  p.  467;  da  fer  inid- 
Ijutha  Und.  p.  469  ff\ 

iiiid-ffliime  J  PI.  Acc.  tar  mid- 
glinni  FB.  47;  setid  maige  mid- 
glinne  50;  p.  310,  26. 

midim  III  ich  urtheile,  schät- 
ze, denke;  Imeditate,  contemplate, 
ponder  on,  measure,  calcuJate,  com- 
pute  O'Don.  Suppl.;  Dep.  midiur 
IDuto  Z'\  438.  —  Praes.  PI  1  cot 
midem  FB.  74  {enthält  wohl,  ebenso 
wie  coiimestar,  ein  Compos.  coii- 
midim).  —  Praes.  sec.  Sg.  3  in  tan 
no  mided  in  popw^  ocus  no  bered 
bretha  fair  Bev.  Celt.  II  p.  382.  — 
Perf.  Sg.  3  Dep.  ra  midar  Wb.  d^ 
[eum  judicavi  Z'^.  450 1;  3  ar  ro 
midair  in  ri  a  trecud  LU.  p.  ö2^,  2. 
—  Fut.  Sg.  2  Dep.  {nach  Stokes, 
Beitr.  Yll  51):  misir  bu  i.  ar  a 
segamlu  i.  ar  med  a  lachta  O'Dav. 
p.  116;  raesstar  bü  for  a  segamlaj 
i.  ar  a  lachtmaire  Corm.  p.  40; 
mesir  ailt  (i.  tech)  iarna  ait  sceo 
fenamnaib  O'Dav.  p>.  85  fenamain; 
meiser  aicdi  ar  a  deimue  ibid.  p.  80 
deimni;  3  is  macc  raiastar  füius 
judicahit  Wb.  Id ;  miästir  in  domun 
so  Wb.  9c  {Z-.  468);  conmestar 
FB.  30;  PI.  1  nos  messammar  eos 
judicabimus  Wb.  9e  {Z'\  468).  — 
Pass.  Praes.  Sg.  3  mididir,  mitei*, 
conmiter  is  calculated,  computed 
O'Don.  Suppl.;  PI.  3  fri  rigu  tua- 
thu  din  do  miditer  aimsera  Fei. 
p.  I  i  {oder  zu  do-midiur).  —  Fut. 
Sg.  3  midfidw-  FA.  24;  bes  cot 
midfider  FB.  92.  —  Inf.  mess;  is 
mör  an  comhartha  euda  dhuit-se, 
a  Fhinn,  a  mlieas  go  bh-fanfadh 
Diarnmid  a  m-bärr  an  chaorthainn 
Torr.  Dh.  p.  144. 

iiiiding',  manais  lethanglas  for 
crund  miding  ina  läim  LU.p.  113^,  9, 
„on  a  shaft  of  tviUl  ash"  Croioe, 
Siab.  Concul.  p.  377;  etwa  mid-.seng? 

niidlach  „an  cffeminate  per- 
son  not  fit  for  war,   coward" 


Corm.  Tr.  p.  119;  Gl.  zu  druth 
Corm.  p.  34  orc  treith.  —  Sg.  Voc. 
a  midlach  thruag  (sie)  FB.  67;  PI. 
Dat.  do  midlach aib  FB.  56. 

niidlachda  feig.  —  Sg.  Nom.  is 
midlaclida  no  täi  FB.  58. 

midlissi  Mittelbalken?  vgl. 
sliss;  CO  ranic  midlisi  in  tigi  FJ5.  64 
{„the  mid-hips  of  the  house"  Croive, 
Siab.  Concul.  p.  439);  adcomced 
midlisse  in  tige  ibid.  55. 

mi-düthraeair  {Perf  Dep.),  ar 
cech  n-duine  midüthracair  dam 
gegen  Jeden,  der  mir  übel  will  Hy. 
7,  39  B.  —  Fut.  Sq.  3  midiithrastar 
ibid.  LHy. 

uii-düthracht  m  alevolent ia  ZI 
864.  —  PI.  Bat.  do  midüthrachtaib 
demna  Hg.  3,  9. 

ini-fo§-ur  dissonantia,  fri  mi- 
fogur  SG.  59a  {Z-\  864). 

rai-fostad  FB.  29  Eg.  Unruhe, 
Aufruhr? 

mifrig-h,  con  facutar  in  seutuinne 
mong-leith  mifrigh  Corm.  p.  37,  7, 
„feeble"? 

mi-g-uethe,  miguethi  male  facta 
Ml.  28c,  20. 

mi-g'in'iii  31.  Missethat;  male 
actum  ZK  864.  —  PI.  Bat.  ina 
mignimaib  FA.  29;  airnaib  migni- 
mail)  pro  male  actis  Ml.  27c,  le. 

ini-iinbrim  I  decipio.  —  Praes. 
PI.  3  mit  n-imret  Gl.  zu,  decipere 
Ml.  74b.  _  Inf  Dat.  do  miimbirt 
ad  dicipiendum  Ml.  32»,  s;  Gl.  zu 
ut  eorum  lingua  sit  ad  dicipiendum 
parata  ibid.  'do^,  s;  18. 

mil  Honig;  mel  Ir.  Gl.  968.  — 
Sg.  Nom.  fo  mil  Lg.  17.  is;  Gen.  ^ 
i  n-dabaig  meala  Fei.  p.  CIV,  mela 
Goid."^  p.  179;  Dat.  läse  foriiillecta 
beöil  in  chalich  di  mil  cosse  anall 
Wb.  7^1  {Z'^.  611);  Acc.  iarna  fuine 
tria  mil  FB.  9.  , 

mil  con  Hy.  2,  7  zu  lesen  Milcon?  j 

Obivohl  i.  milid  Gl.  zu  mil.  y/ 

1.  v^N.  Thier;  mil  mör  TTffl^^ 
fi.sch,  cetus  Ir.  Gl.  428;  mil  edaigh 
{s.    etach)  pedicidus   Ir.    Gl.    501; 
mil   maige  Hase;  mil   üire   Wtirm.  ^ 
—  Sg.  Nom.  mil  m-bec   CC.  5  (in    U^.jf  I 
miol  m-becc  F(j.);  ammil  das  Thier  — *^^' 
j    TBF.   p.  146, 'ai;    Gen.   a   l)ni   mil 


ITTll 


691 


mind 


moir  Hy.l,  37;  cet  cach  rail  TE.  10,  n 
Eg.\  PL  Nom.raiXa.  iiire  iii  promfat, 
ni  lobfat  a  taisi  Fei.  EpU.  219:  Acc. 
dosennat . .  secht  mila  inaige  TBE. 
p.  138,  21.  —  Vgl    tüag-mil. 

2.  mil  =  lat.  miles  Z\  255.  — 
Sg.  Nom.  milid  (?)  Hg.  6,  21,  ebenso 
in  cath-milid  s.  unter  indel;  cath- 
mil  „a  hatÜe-soldier"  Eel.  Epil.  262 ; 
Gen.  in  chath-miled  p.  131,  6;  meit 
muilcind  milead  a  chend  Corm.  p. 
37.  37:  Acc.  la  Martaiu  mil  catha 
Fä.  Epil  275. 

mllach  von  1.  mih  niuir  milacli 
„the  monst  er -aho  Unding  sea 
Fei.  Jun.  21;   anfiid  milach  mend 

LU.  p.   40a,    24. 

mil-chii  Windhund;  greghound 
Corm.  p.  XXXIX;  i.  gadliar  O'Dav. 
p.  lOG.  —  PI.  Nom.  milchoin  TBE. 
p.  136,  26;  Acc.  lecit  a  milchona 
ibid.  p.  138.  20. 

milclmmae  cimex  SG.  69^  (Z'^.  73). 

inile  F.  Tausend;  mille  Z^.  307; 
mile  chemenn  niille  passus  Soutli. 
92^.  —  Sg.  Dat.  oder  Acc.  di  blia- 
dain  dec  ar  mili  zioölf  Jahre  über 
tausend  p.  131,  9;  is  aidbliu  fo 
mile  tausendmal  wunderbarer  ist 
FA.  7;  ro  selaig  mör-mile  SC.  31,  s; 
PI.  Nom.  se  mile  FA.  8;  13;  Bat. 
for  il-milib  p.  131,  39;  milib  arm 
mit  Tausenden  vonWaffen  SC.  33,  3; 
spätere  Form  se  mile  do  miledaib 
FA.  8;  Du.  Nom.  da  mile  dec 
FA.  17;  Acc.  fri  da  mile  dec  ibid. 

mileeli  „brooch,  pin"  On  the 
Mann.  III  p.  103;  137.  —  Sg. 
Nom.  milecb  oir  issin  brutt  ossa 
bruinni  TE.  3  Eg.\  milech  dergg- 
öir  la  cech  m-bratt  TBF.  p.  136, 15; 
PI.  Dat.  CO  milechaib  arggait  for 
a  n-döitib  TBF.  p.  148,  21. 

milech  pediculosus  Ir.  Gl.  646, 
von  1.  mil,  vgl.  milach. 

milis     süss;    siveet    Corm.    Tr. 

p.  113.  —   Sg.  Nom.   cid  milis  lib 

■^  iliL^IiJJ  ^^-  -^'^^'"-  ™illsii).  133,3; 

"a.cc.  IV.   biada    milsi    cibos   suaves 

Wb.    6c    {Z'K    227).    —    Compar. 

^■i^  millsiu  Lg.  17    12:  15. 

niillim  III  ich  verderbe, 
schände.  —  Praes.  PI.  3  nos  millet 
„ivho  ruin  them"  FA.  29.  —  Conj. 


PI.  .?  na  ramillct  mnä  ne  me  per- 
dant  mulieres  Z'^.  954.  —  Praet. 
Sg.  3  Dep.  no  con  millestar  Hy. 
5,  4(i.  —  Pass.  Praet.  Sg.  3  ro 
milled  in  genntiiucht  ,,the  paganism 
hath  been  destroycd"  Fei.  Prot.  213. 
—  Inf.  milliud  (milled)  spoiling, 
huriin  I  Corm.  Tr.  p.  107;  Nom. 
na  both  milliud  encch  dait-siu 
TE.  13  LU.:  Dat.  nar  lec  dö 
th'enech  do  milliud  ibid.  Eg.;  FB. 
38;  Acc.  CO  m-bad  higaiti  no  saig- 
fed  milliud  a  n-ingenraidi  LU.  p. 
121'|,  3n.  —   Vgl.  ad-millim. 

mil-teu  „honeycomb^^;  mil  da 
miltenaib  Three  Hom.  p.  8,  3. 

uiiltnidecbt  F.  der  militäri- 
sche Dienst.  —  Acc.  ro  lecset 
uadib  fögnum  ocus  miltnidecht  do 
demun  ocus  do    domun   SMart.   7. 

miltnigiin  IWichdie n e,  als  Sol- 
dat. —  Praes.  sec.  PL  3  co  ro  miltni- 
gitis  na  mic  a  n-inad  na  senmiletZ 
j   SMart.  10. 

1.  min  sanft,  glatt,  fein, 
I  klein;  „smooth"  O'Don.  Gr.  p.  112. 
j    —  Sg.  Nom.  muintej-  bläith  ro-min 

„a    family    beautifuL,    very    meek" 

FA.  12;  ilar  min  Lg.  18,  22;  is  min 
doroichet  Fei  p.  iJXLVl;    Gen.  di 

!  Meisten  mine  mrugaib  ,,of  smooth 
\  Moistin's  lands"  SP.  V  4;  Acc. 
I  eter  min  ocus  anmin  SC.  37,  8;  a 
;  ingenraid  ard-min  30,  5.  —  Compos. 
I   min-mirend  kleine  Stücke  FB.  86; 

do  min-rauuaib  particulis  SG.  212» ; 

min-chasc.     —     Compar.     miniu 

FB.  20. 

2.  miu  „a  smooth  spot  in  a 
mountain  presenting  a  qreen  sur- 
face"  O'Don.  Suppl.  —  Sg.  Dat.  do 
min  Hy.  1  Praef.  (s.  unter  immaire). 

miu-cliasf  Little  Easter  d.  i. 
L 0  IC  S u  II  d a y  { Quasimodogeniti) 
LHy.  fo.  1^  [Goid:^  p.  67),  vgl 
O'Don.  Suppl. 

mine  F.  Feinheit.  —  Sg.  Nom. 

FA.  9;  mini  na  hesorgni  FB.  48. 
mind   N.   insigne,    diadema; 

ammcT rfiaeZema  Ttir.  Gl.  96.  —  Sg. 
Nom.  mind  n'g  FA.  8;   mind  n-oir 

FB.  45;  mac  berthar  do  Fedlimid 
bid  mind  for  cech  cleir  Three  Hom. 
p.  lOti,  2;  mo  Moedoc  mind  n-Gsedel 

44* 


mind 


692 


/VnvK^ 


Fei  Aug.  13;  Acc.  mint!  n-abstalacte 
■insigne  cqiostolatusWb.  20'^  (Z"'.  235); 
inna  miiul  insignia  Cr.  41«  {Z'^.  y37V 

2.  iniud,  mioDii  a  holy  relic 
O'R.,  nicht  verschieden  von  1.  mind. 
—  PI.  Acc.  fäcbais  tra  sruthi  ociis 
minda  hile  inntib  „many  relics" 
Thrce  Hom.  p.  112,  13;  ibid.  p.  36,  7. 

3.  miud  oath  Conti .  Tr.  p.  115. 
Vgl  mioniiaiu'him  I  swear  O'R.,  do 
mliionmiii^li  agus  do  mhöidigh  „he 
stvorc  and  vowed"  Torr.  Dh.  p.  1G2. 

minde  „stainmering"  SC  5, 
vgl  2,  menn. 

miiidecli  tenuis  Corm.  Tr.  p. 
115.  —  PI.  Acc.  innammindechu 
Gl.  zu  fenuiores  Ml  28i',  7. 

min-duine  31.  a  manikin  O'B.; 
s.  unter  meraige. 

miiin  i.  uasal  {nohilis)  110  sui 
[vii-  (Toctiis)  ffDav.  p.  101.  —  Sg. 
Nom.  mind  Lg.  3^ 

iniiiua,  a  minna  Hy.  5,  C5,  Gl 
i.  a  n-airm  [Waffen). 

minueeh  falsehood,  a  lie  O'B  ; 
i.  breg  O'Cl  (Corm.  Tr.  p.  115). 

imnscothacli,  mag  miuscothacb 
„ffl  smoothflowery  piain"  Fei 
p.   XLVII   25. 

mir  N.  Theil,  Stück,  Bissen; 
inica  Ir.  Gl  15(5;  con-mir  Gl.  zu 
medicatis  frugibus  off  am  SG.  103^ 
{Z^.  21),  coinmir  off'a  Ir.  Gl  ^76; 
vgl.  curath-mir.  —  Sg.  Nom..  Hy. 
5,  47;  Acc.  eter  dig  ocus  mir  s.  unter 
fled;  PI  Nom.  teora  mirenda  saille 
do  ithe  Fei  p  XXXVI  3;  Acc. 
min-mirend  FB.  86. 

mirl)iiil  ^lat.  m  i  r  a  b  i  I  e ;  mira- 
culum  Ir.  Gl  695.  —  Sg.  Nom.  in 
mirbail  Gl.  zu  coscur  Hy.  5,  üs; 
PI  Gen.  fri  denaim  ferta  ocus 
mirbaile  s.  erlam;  Dat.  hi  fertaib 
ocus  himmitbailib  Gl  zu  Hy.  6,  g; 
Acc.  mirbaile  FA.  28  (mirbuli  LBr.). 

niire  i^.  Wahnsinn,  s.  d.  Nach- 
träge. 

iniscaid  Fluch;  i.  mallacht 
O^Dav.  p.  104;  miscaith  a  curse 
Corm.  Tr.  p.  107.  —  Sg.  Dat.  fö 
miscaid  FA.  34. 

niiscais  i?ass;  odium  Z'^.  788.  — 
Sg.  Nom.  cid  as  mö  miscais  lat  was 
hassest  du  am  meisten  Lg.  11);  Gen. 


donid  caiugnim  dar  cend  a  miscsen 
LU.  p.  lO'J,  35  [Amra),  miscca  LHy. 
Amr.  51?  Dat.  ar  miscais  FB.  56. 

mi-scel  N.  eine  schlimme 
Nachricht;  Sg.  Gen.  iar  n-indill 
in  misceöil  „after  telling  the  evtl 
netvs"  Ms.  Mat.  p.  473,  34. 

misceii,  dognid  caiugnim  dar  cend 
a  miscen  LHy.  Amr.  51,  vgl.  miscais. 

miscuech  verhasst  SC  26. 

miscsecli    Gl   zu   exosum   Ml. 

28a,   6  [Z-\   811). 

miscsig-iiii,  ro  miscsigestar  odio 
hahuit  Wh.  4=  {Z-\  864). 

initliicli,  mitliig'  passend,  zeit- 
gemäss;  tempiestimis  Z'^.  811.  — 
Sg.  Nom.  in  tan  .  .  as  mitbig  „when 
.  .  it  is  time  FA.  18;  in  tau  bä  mi- 
tbig tabairt  biid  döib  als  es  Zeit 
uiar  ihnen  Speise  zu  geben  CC.  3 
LU.;  TE.  12  Fg.  (mithigh);  bä 
mithig  SC.  12;  33;  mithig  dam-sa 
passend  für  mich  SC.  45,  23;  ba 
mithid  far  tichtu  Fei  Epil  394. 

mi-thoimtiu  F.  prava  opinio 
Z-\  864. 

mitlioiintinach  übel  gesinnt, 
vgl.  caintoimtenach  bene  cogitans 
Z\  809;  Sg.  Nom.  SC.  26. 

ral-thol  F.  böser  Wille;  Gen. 
innammithule  malae  voluntatis  Ml. 
33'',  3. 

ini-thuriis  M.  ein  schlimmes 
Abenteuer;  PI  Nom.  mithurussa 
FB   84.  /     ^, 

inlicht  s.  blicht.  Uül 

T.  mo,  mu  Pron.  poss.  mein;  '^ 
meus  Z^.  336;  aspirirt  den  Anlaut 
des  folgenden  Wortes:  mu  chuib 
Oss.  III  10;  12;  mo  chesta  Hy. 
6,  9;  lii;  22;  L<i.  17,  19  (niu  Fg.) ;  V" 
51;  18,  37;  CC.  7  LU.;  Oss  irfl; 
FB.  8;  23;  24;  7G;  mo  theuga 
Hy.  6,  18;  TE.  5  Eg  ;  p.  133,  13; 
SC.  11,  5;  FB.  9;  21;  26;  32;  74; 
mo  trebad  FB.  26 ;  mo-  serc  TE.  9 ; 
Oss.  II  g;  mo  säigul  ibid.  5;  mo 
flede  FB.  6 ;  mu  monma  SP.  II  2 ;  3 ; 
mo  rurech  Hy.  5,  4;  17;  9s;  99; 
ScM.  20;  Oss  II  3;  III  1;  SC.  4; 
9;  41;  44;  45,  3;  FB.  16;  24;  66; 
74;  92;  93;  vor  VocaUn  steht  m': 
m'anim  Hy.  5,  9g;  6,  22;  Lg.  17,  46;  U. 
TE.  9;  Oss.  II  2;  SC.  13;  45,  10;  25; 


693 


inoriil 


FB.  GG.  —  Mit  Prä]Josiiiü)t,cn 
verbunden:  as  mo  sciatli  ScM.  11; 
p.  142,  g;  ar  mo  chind-sa  ScM.  13; 
p.  142,  7-,  dar  mo  hrethir  TE.  7 
Eg.\  darm  brethir  SC.  43;  donimo 
mnäi  FB.  87;  domm  aiimain  Hy. 
G,  s;  7,  2s;  32;  35;  13;  5ü;   dorn   di- 

^  Chili  if;/.  5,  105;  7,  3-1;  Xj.  G; 
FB.  24;  dorn  thi'uis  i??/.  G,  2;  3;  i5; 
7,  27;  29;  33;  13;  ScM.  13;  IG;  SC. 
38,  3;  F^.  Gl;  dorn  sergligu  SC. 
9;  38,  1;  dem  ghalar  TE.  9;  dorn 
estecht  Hij.  7,  30;  31;  TE.  9,  24; 
SC.  28;  dum  niad  Oss.  III  12;  dim 
chlaiud  FB.  22;  ocom  thig-si  p. 
182,  11?  mit  Apocope  com  iarraid 
^SC.  44,  7;  com  ec  i£,_18j.,.ä  ^co); 
lam  nöeb  Hy.  4,  8;Tam  chrailKfig 
^5,  29;  fora  chriol  Lg.  3;  Sc3I.  16; 
form  dreich-sea  SC.  40;  forom  leth 
SC.  38,  5?  frim  lorg  Hy.  G,  2;  rim 
cheli  SC.  45,  25;  rem  chorp  TE. 
9,   27;   «S'C.   29,   18;  rem  re  34,   10; 

^  imm    aire  Lcj.   17,   47;    0.s>;.   III  2 ; 

i(  imm  drungu  Xr/.  17,  51 ;  imm  laim- 

siu  p.  144,  25 ;  im  degaid  Hij.  7,  53 ; 

•K^  1(1.    17,    50 ;    *?cilf.    IG;    .9P.    II  s; 

5>^  Os.s.  III  2;  im  farrad-sa  La.  Jj;  im 
tir  j).  145,  7;  mam  luibni  Oss  III  1 
(für  immam);  öm  celiu  SC.  13; 
üam  faesum  Oss.  III  12. 

2.  mo,  mu,  mos  hald  [tat.  mox), 
eme  Verhalpartikel ,  vgl  Z'^.  418; 
mö  Corm.  Tr.  p.  IIa;  mÄ  hewcg- 
Jicliem  s  ?üje  cZie  Praeposition  a,  ass ; 
mu  riissi  far  n-dochum  Gl.  su  donec 
ceniam  Ml.  34a,  4;  fomeutar  mo 
rigtin-se  mos  riccub-sa  erwarte 
mein  Kommen,  bald  werde  ich 
kommen    Wb.    28",    10;    mos    ricub 

■Y»  Lg.  18,  38;  mos  rega  Hy.  2,  50; 
111^ mos  tias  i.  ni  rop  moch  thias 
Ad.  Gebet  1  [Goid.'^  p.  173^;  moset- 

■y  lauu  La.  9j  moscing  FB.  50;  mon- 
icfed  Hy.  2,  54,  mos  u-icfed  Fr. 
{mit  Fron,  infixum).  —  Vgl.  moch. 
mö  Compar.  zti  mör  gross;  mäa, 
mä,  möa,  möo,  mö  major  Z'^.  27G; 
rgl.  moum;  mö  turim  Hy.  5.  18 ; 
ba  mö  amru  arailiu  40;  47;  75;  so; 
cor  ba  mou  he  indäs  cech  cüibrend 
p.  40,  13;  när  bu  mö  a  solod  .  .  oldäs 
a  dolod  FB.  90;  92;  no  con  faice- 
bat . .  bas  mö   do   buaib  na  do  thir 


Sc3I.  3,  12  (.S-.  S.  111);  i.s  möo  do 
as  comairche  es  ist  um  so  mehr, 
duss  Schutz  ist  SC.  10;  mo-de  Gl. 
2u  Hy  5,  75;  is  möti  in  cricc  desto 
grösser  ist  die  Busse  Corm.  p.  33,  is 
vness);  comad  möti  in  cath  dö  Fei. 
p.  XXXII  20;  im  Relativsätze  mit 
Supcrlativhedeutung :  cid  as  mö 
miscais  lat  loas  hassest  du  am 
meisten  Lg.  19:  ni  bo  cd  as  mö  ro  -^ 
gnathaigsem  diin  nicht  das  ist  es, 
was  wir  am  meisten  qeivöhnt  sind 
SC.  14. 

moaiarlm  HI  maqnifico,  Beitr. 
VIII  316;  vgl.  mochta. 

moam  maximus,  Superl.  zu  mö; 
allotär  is  tech  bä  moam  dib  LU. 
p.  23:1,  27;  moura  p.  144,  20;  maam 
Z\  278. 

moch  frühe,  bald;  viane  Z'^. 
610;  ni  moch  doroich  let  ille  SC. 
29,  2;  ni  rop  moch  thias  Ad.  Gebet  1 
[Goid.^^  p>.  173);  matain  moch  am 
Morgen  frühe  Lg.  12;  SC.  36;  ^ 
matain  muich  lariiäTäfäcli  FB.  64. 
—  Comp  OS.  mos  ricub  mo  moch- 
lige  Lg.  18;_ja;  bä  hömun  leo  >if 
moch-erchra  do  bith  do  Choinc/m- 
laind  LU.  p.  121'',  41;  moch-tliräth 
the  daivn  of  day  O'B. 

moelien  loelcome,  für  mo  lo- 
chen? Three  Hom.  Index;  p.  40,23; 
ScM.  5;  6;  Escop  Sanctain  is  mo- 
chcan  Fei.  p.  LXXXV.  , 

mochtA^     „magnified";     Gen.      /-, 
Muiredaigmoir  mochtaei^e'/.  Aug.  12; 
Acc.  Mselodran  mor    mochtai  ibid. 
Dec.  2. 

mochtad  magnifying  CR. 

moclitaide  magnificatus  Lg.  3?       ? 

iwQtiiXWölbung,  Höhlung;  mo- 
gal  a  globe,  a  düster,  husk  or  shell 
of  any  fruit  C/R  ;  mogal  na  suile 
the  apple  of  the  eye  ibid.;  mocoll 
lin  SG.  63 ^  mocol  lin  Fr.  Cr.  251' 
Gl.  zu  subtel  (Z^.  769).  —  Sg.  Acc. 
dolluid  in  curach  fo  seöl  trena  mo- 
coll ind  lin  sin  LU.  p.  2Gi',  3u;  PI. 
Nom.  mocoil  ocus  fithisi  öir  im  cach 
n-dual  dia  fult  conici  dar  a  da 
imdai  TB.  p.  176,  22,  „bunches  and 
weavings  ofgold"  O'Looney,  „meshes 
and  gems  ofgold"  On  the  Mann.  III 
p.  IGO. 


A^^cO.]:,*?^ 


mod 


694 


molaim 


1 .  mod  =  lat.  modus.  —  Gen.  in 
muid  SP.  II  15;  Dat.  for  mu  mud 
ibid.  16;  ön  miul  chetna  auf  dieselbe 
Weise  FB.  39;  77;  o  nach  mud 
etir  mdlo  omnino  modo  SG.  25^ 
(Z-^.  362);  PI.  Dat.  o  tri  modaib 
Thrce  Hom.  p.  92,  lo;  Äce.  ar  isi 
sin  öeningen  congebed  uli  na  modu 
sin  LU.  p.  122a,  23  {alle  diese  Er- 
fordernisse)! —  Ädverhiell:  nach 
mod  Hy.  5,  17;  CC.  5;  Fä.  Oct.  26; 
mod  nad  mod  FB.  84,  s.  unter  nad. 

2.  mod  i.  gnim  O'Dav.  p.  107. 
Vql.  modh  i.  obair  {opera)  (fCl. 
(Beitr.  VIII  337). 

3.  mod  respect,  honour  O'R., 
dos  beir  mod  sie  gab  Acht  auf  ihn 
ScM.  3,  4  {vgl.  S.  110);  ni  con 
tard  a  mod  co  tairnic  do  fuine  na 
muice  „[he]  bestowed  no  further 
attention  on  her"  TB.  p.  178,  1. 

5.  mod,  modh  i.  fear  O'Cl.  {Beitr. 
VIII  337). 

mod-cerusp  FB.  68,  2? 

mo-de-l>roth  S.  Patrick' s  Schwur; 
mo  debroth  ol  Patraic  quod  Scotici 
dicunt  corrupte,  sie  hoc  dici  debet: 
i.  „muin  doiu  braut",  i.  muin 
din  is  meus,  in  diu  is  deus,  in 
braut  is  judex,  i.  meus  deus  judex 
Corm.  p.  28,  ,,muin  duiu  braut" 
Corm.  Tr.  p.  106 ;  modebroth  Tliree 
Hom.  p.  30, 10 ;  dar  modebroth  i.  dar 
mo  dia  m-brätha  ibid.  j).  26,  3,  ^1gl. 
Corm.  Tr.  l.  c;  dorn  debroth  LBr. 
p.  215'',  71  (Mac  Conglinne  spricht)-., 
ibid.  p.  216'',  27 ;  bam  debroth  ibid.  29. 

möeth  sart,  weich;  möith  tener 
Z"-.  31;  maoth  i.  bocc  no  tlaith  no 
binn  (SDav.  p.  103.  —  Sg.  Nom. 
möeth  oclsech  SC.  23.  —  Compos. 
batar  . .  moeth-gelu  a  dha  gdaluinn 
weich  und  iveiss  TE.  4  Eg. 

1.  mog-,  mogh  i.  mor  (gross)  O'Dav. 
p.  106,  ö  dornaib  moghaibh  i.  6 
dornaib  mora  ibid.  —  Vgl.  1.  mag. 

2.  mog-  Sclave,  Diener.  —  Sg. 
Nom.  Three  Hom.  p.  70, 11 ;  p.  17,  25; 
Gen.  oc  cäined  araile  mogad  fir  air- 
raitnig  SMart.  20;  metither  dornu 
mogad  a  durna  Corm.  p.  36,  38; 
Dat.  dilsiugud  . .  a  saire  don  mogaid 
Three  Hom.  p.  70,  le;  SMart.  6; 
Acc.  irhm  mogaid  Gl.  zu  fri  gniad 


Hy.  2,  7;  PI.  Gen.  no  chlechtatis 
na  genti  sserad  a  mogad  isin  secht- 
mad  hlisidain  Three  Hom.  p.  12,  c; 
Dat.  socha/fZe  tra  do  mogadaib  dilsi 
in  choimded  ibid.  p.  96,  13. 

mogda  ScM.  3, 11  zu  mog,  raochta? 

möidem  Lob,  Loben;  Sg.  Nom. 
moidem  a  arilte  Wb.  5c  {laus  meriti 
sui  Z''^.  239);  Gen.  ar  seirc  möidme 
Wb.  17  a  {propter  amorem  laudis 
Z\  242). 

moidim  III  ich  lobe,  rühme. 
—  Praes.  Sg.  1  nom  moidim  cßorior 
TTö.He  {Z-^.  435);  PI.  1  non  möidem- 
ni  gloriamur  Wb.  2<i  {Z'^.  437) ;  3  nos 
moidet  Wb.  31'',  15.  —  Inf.  möidem. 

moidmiclie,  mäidmige  fiad  chäch 
„bo astin g  before  every  one"  Three 
Hom.  p.  52,  2. 

möin  Sumpf,  Moor;  grunna 
{„a  bog")  Ir.  Gl.  118.  —  Sg.  Nom. 
Fei.  p.  XLVII  26;  Dat.  do  möin 
Hy.  1  Praef.  {s.  immaire);  Acc.  dar 
Mönaid  Fhathnig  Fei.  p.  XLVII  24; 
PI.  Nom.  möLnte  FA.  30  LBr.,  s. 
O'Don.  Gr.  p.  99. 

1.  mol  „talk"  Corm.  Tr.  p.  107 
milgitan;  Mol  war  der  Name  des 
doirseöir  Temra,  deg  in  muil  no 
ferad  for  na  döinib,  i.  tait  es,  täit 
ind  Corm.  j).  28. 

2.  mol  a  beam  O'R.;  mol  muil- 
linn  a  mill  shaft  ibid.  —  Sg.  Acc. 
mol  ScM.  18;  dubcrand  mör  üaso, 
cosmail  fri  mol  mulind  On  the  Mann. 
Wlp.  139  {„lilie  the  shaft  ofamill"). 

molad  M.  Lob,  Preis;  Loben, 
Preisen;  adulatio  Ir.  Gl.  902;  mo- 
lath  Z'^.  485.  —  Sg.  Nom.  molad 
Crist  Christus  zu  preisen  Hy.  5, 101 ; 
SP.  V  6;  ni  thic  do  neoch  molad 
.  .  do  denum  dö  FA.  1  LBr. ;  Gen. 
di  cach  comurg  molta  Corm  p.  3 
anair  {„to  every  kind  of  eulogy")\ 
Dat.  oc  molad  De  FA.  5;  7;  31; 
de  molad  De  ni  anad  Gott  zu  loben 
Hess  er  nicht  ab  Hy.  3,  26 ;  PI.  Nom. 
nuse  a  moltha  LHy.  Amra  {Goid.'^ 
p.  157,  7),  nua  molta  LU.;  Acc. 
molthu  Hy.  6,  17  (i.  molada);  do- 
rigne-sium  molta  immdai  Three 
Hom.  p.  114,  25.  —  Vgl.  cädmolad 
,,praise"  Tliree  Hom.  p.  50,  11. 

molaim  II  ich  lobe,  preise.  — 


G95 


mör 


Fraes.  Sy.  1  Dcp.  iio  niolur  Fei. 
Prol.  13;  3  molicl  11^^.  l^  (laudat 
Z'^.  434);  De2).  nod  moladar  fesin 
qui  sc  ipsum  commendat  Wh.  11^ 
(Z-\  438).  —  Conj.  Sg.  1  co  ro 
molaim  p.  328,  8?  —  Fraet.  Fl.  3 
molsat  FB.  65.  —  Fass.  Fraes. 
Sij.  1  romoltar  {für  roin-moltar) 
p.  142,  5;  5  cell  mair  molthiar 
LHy.  Amra  {Goid.^  %>.  157,  y\  coin 
mair  molthiar  LU.  —  Inf.  molad. 
iiiolbthiich  praiseivorthy  O'B. 

—  PL  Gen,,  tri  chet  molbtach  mile 
„three  hundred  praiseworthy  thoii- 
sands"  Fei.  Jun.  2. 

inolmar  i.  glörach  O'CT.  {Corm. 
Tr.  }).  107  milgitan). 

uiolt  M.  Widder;  a  ivether 
Corm.  Tr.  p.  117.  —  Fl.  Nom.  na 
muilt  2).  42,  36;  p.  311,  äo;  Äcc. 
multu  Hy.  5,  36;  p).  42,  35. 

moltach  preiswürdig,  von  mo- 
lad; Sy.  Nom.  ScM.  22,  3. 

uiouar  iV.  Werk,  That;  i.  gnim 
maith  O'Don.  Suppl.  —  Sy.  Nom. 
monar  n-gle  Hy.  1,  37;  a  monar 
aidche  sin  „this  was  liis  niyhtivork" 
Tliree  Hom.  p.  124,  1. 

luoug'  F.  Haar,  Mähne;  hair 
Corm.  Tr.  p.  118.  —  Sy.  Nom. 
mong  buide  SC.  33,  4;  brec  a  meng 
ibid.  14;  in  mong  gaesitech  greliath 
FB.  37  Fg.-  Gen.  da  uball  oir  for 
di  gabal  a  muingi  TB.  p.  176,  2i; 
'  Äcc.  ca  tul-maing,    Gl.  i.  co  moing 

a  srona  Oss.  III  5.  —  Vyl.  tul- 
niong,  tüag-mong,  cas-mong,  lebor- 
muusacli. 

iiiouiiiieh    hehaart,    bemähnt. 

—  Sy.  Nom.  Fachtnai  maic  moii- 
\  .  I  ö'T-ig  J"^^^-  -^^(J-  14;  marcach  in 
^'^vU,  M   mara    mongaig  der  Reiter   des  be- 

jt .  '»> .    y^mäJmten  Meeres  SC.  45,  w. 
'\\AtJi  mouistre  s.  mauistir. 

■  moog'thi  FB.  68,  3,  zu  moaigim? 

mör,   mär  gross;    mär  magntis 

Z^.  16,  mör  ibid.  18;  verstärkt  ro- 

mör  p.  191,  14;  15;  län-mör  SC.  42. 

—  Sg.  Nom.  cell  mör  Hy.  2,  44; 
SC.  33,  34;  laech  find  mör  Sc3I. 
10;  11;  13;  CC.  4  Efj.;  FB.  91; 
tene  mör  TE.  12  LU.;    CC.  2;   ail 

^    chloche  mör  Lg.  19 ;  fled  mör  FB.  1 ; 
methel    mor  p.   4l,   35;    drem   mör 


F^l.  25;  27;  28;  mal  mör  SC.  38; 
Lg.  3;  ceist  mör  CC  6  ü^/. ;  failti  :>^ 
mor  z6«i. ;  galur  mor  4  Fg.;  tech 
mär  Lg.  17,  5u;  immad  mär  FB.  ^ 
29;  mör  mac  IVlaire  Hy.  6,  g;  mör 
ri  ibid.  7;  mör  olcc  TE.  19;  ba 
mor  soeth  p.  143,  6;  mör  espa 
SC.  28;  mor  glcö  36;  Neutr.  mör 
mit  folg.  Gen.  oder  do:  mör  n-ecnaig 
i/y.  5,  3;  mör  fina  viel  Wein  SC. 
11,  6;  mör  läech  viel  Helden  Oss. 
II  9;  mor  fcr  SC.  44,  7;  ScM.  3,  10; 
mör  mile  SC.  31,  s;  mör  n-üath 
Lg.  2;  mör  do  maith  Hy.  2,  67;  Jf^ 
"bäi  mär  do  immud  cach  thttrchom- 
raic  p.  310,  5;  prüdicativ:  co  ro 
pat  mor  SC.  28;  ni  ba  mör  ScM. 
20;  TE.  9;  10,  is  Eg.;  ba  mör  a 
melacht  lea  CC.  6  X?7. ;  is  mor.. 
a  nert  -PA  1;  7;  FB.  10;  82;  /SC. 
45,  24;  49;  mör  in  bet  Lg.  18,  7;  ^ 
mör  in  glond  Oss.  II  4;  "Eamllr  a 
s£eth  CC.  4  1/C7.;  mär  a  mmma 
SC.  38;  Ge7i.  M.  und  N.  mil  moir 
Hy.  1,  37;  rüisc  möir  p.  40,  30;  in 
delmje  möir  FB.  85;  maic  rig  mäir 
Hy.  5,  63;  maige  mäir  p.  132,  27; 
tire  mäir  p.  133,  1;  in  tige  mäir 
FB.  3;  4;  cruinn  mäir  SP.  V  13; 
Fem.  fcr  citmachta  mori  FB.  75; 
maglorci  mori  37 ;  Hat.  M.  und  N. 
do  gai  mör  Lg.  15;  »S'cil/.  10;  bec  -Afi 
di  mör  FA.  l5;  i'V/rt.  ic  torsi  moir 
T_E/.  12  S^.;  oc  dome«main  möir 
SC.  44;  Acc.  M.  und  N.  gair  mor 
p.  19,  37;  grith  mör,  dair  mör 
ScM.  18 ;  in  scäilfer  mör  FB.  '37 ; 
91;  in  tech  mor  p.  144,  13;  ri  ro- 
bruth  romör  SC.  30,  11;  ri  cori 
mor  Oss.  III  7  GL;  iarsan  guba  mor 
CC.  5  Eg. ;  Fem.  cein  möir  Lg.  11;  -)^ 
fri  ciana  möir  *S'C.  8;  etere  moir 
ÄC.  45?  ffelti  möir  FB.  79;  Foc. 
De  mair  Hy.  2,  9;  Fl.  Nom.  Fem. 
samaisci  mora  Xr/.  9 ;  fleda  mora  ;)^ 
FB.  55;  möinte  mora  FA.  30  5r. ; 
/^«r  (Zas  Neutr.:  mara  mora  -Fi?.  30; 
für  das  Masc. :  slöig  möra  FA.  26 ; 
clöthi . .  romora  p.  191,  15;  prüdi- 
cativ: at  möra  na  comrama  i''-B.  10; 
ScM.  21,  41;  D«^.  dar  leraib  län- 
möraib  SC.  42;  Acc.  gnima  möra  . 
Lg.  16^ — ^c?f;.  in  mär  admodum,  'T 
"arieoii^.  608 ;  in  mar  vel  magnopere 


696 


9f 


Gl.  zu  usquc  qunqur  South.  84a; 
commör  magno'pere  LHy.  fo.  11''; 
ro  lessaig  .  .  commör  TE.  11  Ecj.; 
cainüV  commor  CG.  4  Ec).-,  hiidig- 
the  . .  CO  raor  TE.  U  LU'.;  FB.  62; 
tanic  anfud  döib  co  mör  ein  Sturm 
überfiel  f^ie  mächtig  p.  39,  ig;  is 
foUus  CO  mör  FA.  33.  —  Compos. 
mör-aurgala  FB.  11;  cona  morchos- 
cur  40:  mör-chutlie  Htj.  2,  38;  co 
mör-däil  FA.  6;  32;  SC.  21;  mor- 
eolais  FA.  1  LBr.;  mör-ferta  Hy. 
2,  33;  iar  mör-gäbud  FA  22;  mör- 
gcin  Hy.  3,  e;  ar  mor-gestul  SC. 
44,  i;  isin  mor-gloir  FA.  6;  mor- 
gliiind  %  15i_32_;  SC.  29,  15;  011 
mör-gnim  GVzu  magnopere  LHy. 
fo.  IV'  {Goid.^  p.  67);  mar-gnimu 
SC.  28;  FB.  11;  mör-gre'ssa  FB.  11 ; 
mär-ica  SC.  29;  darsa  mor-liml 
Lq.  18,  32;  mor-rauic  ScM.  22,  12; 
mor-orgnT FB.  71;  mor-thenti  FA. 
30    LBr.;    mör-thimcliell    Lg,    11; 

FA.  8;  10;  12;  2ß;  s.  mor-tessinr, 
mor-rigu.  Mit  Adjectiven:  ingeu  as 
mör-aiiliu  Lq.  6]  mör-dolig  SC.  41 ; 
fid  ar(l(l-in;ir  SU.  53a  (^2.  iß). 

moraiin,  iuäraim  II  ich  ver- 
herrliche, erhebe.  —  Praes.  Sg.  3 
Muire  moras  Matha  Fei.  Jul.  1.  — 
Conj.  PI.  3  ron  morat  a  n-itge  Fei. 
Jul.  17.  —  Praet.  Sg.  3  mit  Pron. 
suff.  {tgl.  S.  5-13,  Col.  1)  martra  Mar- 
ciani  morsus  hilar  m-buadai  eum 
magnificavit  Fei.  Jun.  5,  Gl.  i.  ro 
moriistar  imad  m-biiada  Marcianum. 
—  Pass.  Praet.  Sg.  3  ro  mörad 
tra  ainm  De   Three  Hom.  p.  (3,  23. 

mörda  hochmüthig.  — ■  PI  Nom. 
nit  mordai  „not  hauglity  are  they" 
Fei.  Mart.  1,    Gl.   i.   nit   diumsaig. 

mördatu  M.  Hochmuth.  —  Sg. 
Acc.  ccn  mördataid  „without  arro- 
gance"  _FA.  35. 

mor-feser  magnus  seviratus 
=  Septem  viri  Z'^.  58,  313,  vgl. 
sesser.    —    tSg.     Nom.     mörfessiur 

FB.  2;  Acc.  fäcab  morfeser  lais  dia 
muintir  Tir.  11  (morseisser  Eg.); 
mörfessiur  p.  39,  12. 

mör-g-eiii  die  grosse  Geburt, 
Hy.  3,  6  auf  Patrick  bezüglich, 
Gen.  do  imgabail  in  mörgeine  LU. 
p.  57'',  10  auf  Cuchulinn  bezüglich. 


niorg-uethid,  in  morgnetlied  ma- 
gnopere LHy.  fo.  11'',  nach  Stokes 
Goid.^  p.  67  für  in  morgnethid, 
eine  adverbielle  Bildung  wie  in 
chorpdid  corporaliter  Z^.  608. 

iiiör-meuinnaeh  m agnanimo u s 
CR.;  so  zu  lesen  FB.  33. 

mortchemi ,  muirtchend  =  lat. 
mor  ticin  um  („Carrion")  Corm. 
Tr.  p.  109,  „morkin"  ibid.  p.  18 
baten;  auch  Fallen,  der  plötz- 
liche Tod?  formuichthib  i.  moirt- 
chenn  Gl.  zu  suffocatis  Jr.  Gl.  p. 
166  {LArd.).  —  Sg.  Nom.  is  mort- 
cend  do  ilslüagaib  er  ist  plötzlicher 
Tod  für  viele  Schaaren  FB.  71? 

mortliiith  =  lat.  mortalitas 
Corm.  p.  31,  Seuche.  —  Sg.  Nom,. 
mortlaid  Hy.  6,  12,  Gl.  i.  quando 
plurimi  periunt  uno  morbo  i.  lüath- 
ecai. 

mos  s.  2.  mo.  -^ 

iiiotli  i.  cach  fcrda  i.  cacb  fer- 
insce  et  nomen  est  virili  membro 
Corm.  p.  28. 

motha  s.  ceiimotha;  co  res  marb 
tri  mile  fer  cen  motä  mnä  ocus 
maic  ocus  ingena  Three  Hom.  p. 
120,  5;  cinmotha  a  stuigen  suad 
Corm.  p.  36,  17;  cinmothat  ecsine 
ibid.  15  {„besides  students").  —  Vgl. 
armotha. 

motliaigim  III  I  feel,  perceive 
(SR.  —  Praes.  inti  bis  sund  cech 
n-oidche  ni  mothaig  ni  itir  „he 
tvho  is  here  every  night  feels  not 
anything  Fei.  p.  XXXII  32.  —  Praet. 
Sg.  3  ro  mhothuigh  Diarmuid  iad- 
san  ag  teacht  Torr.  Dh.  p.  122,  3 
(,,D.  heard  tliem  Coming").  —  Dazu 
auch  CO  mothaigid  Gl.  zu  ut .  . 
stupeat  Ml.  25^,  g,  ro  bu  annumo- 
thaigtis  Gl.  zu  stupentes  Ml.  44o? 

1.  mothari.  dorclia  O'Dav.p.  105, 
mothar  n-aidhci  ibid. 

2.  mothar  .,'/  simie  fori  In  ruins, 
any  stonc  lionsr  in  ruln^.  umi  sfone 
enclosurc  J'ininly  of  ClnrcV  O'Don. 
Suppl.;  a  park,  a  tuft,  a  düster, 
mothar  crainn  a  düster  of  trees 
O'R.  —  PL  Acc.  eter  mothru  ocus 
amretbi  FB.  47  V 

mothrach  a  damp,  ivoody 
place  OB. 


^   C^i^^.  U  ^J^.  A^^JUß^      V  nef^oMf^, 


697 


möti,  iiioii,  iiiouin  v.  ino,  iii6um. 

mruich,  sjiäter  braicli  \Mittdform 
ral)raicb\  Malz.  —  Dat.  do  braich 
Corm.  p.  7  bröcoit;  Acc.  cntan 
mela  mulend  müad-mraich  FB.  ö2 
(-braich  E(J^■.  umal  lueles  muilcnd 
dec  forctU  braicli  ,  rocrnaid  ibid. 
(mbraith  Eq.').  —  Comi^os.  braich- 
lind  MaJztrank  FB.  58. 

ihraithem  31.  proditorWh.  :52'i 
{ZK  775). 

mrath  s.  brath:  ar  for  mrath 
Wh.  18=1  {fraud(ifi())ii^  restrae  causa 
Z^.  874\  mratlia  >^r,Uti(mrs  ibid. 

mvecht,    lureditrad    s.    brecht, 
brcelitrad;  mrecht-runcain  s.  unter 
.      ibar. 

'  -K  mrog-aim  J  Pruet.  Sg.  3  brogais 
it  increases  O'Don.  Sunpl..  PI.  3 
arindi  rombrogsat  roime-sium  isin- 
dara  leth  in  lestair  Corm.  p.  37 
[H.  2.  16),  ro  broccsat  ibid.  i  {„be- 
cause  theij  pressed  [?]  before  Mm  on 
tlie  one  side").  —  Pass.  Imper. 
•j^  Sg.  3  ml)rogthar  Xfli^.S  (brogthar 
Lc^E^\  PL  3  mrogatar  genelaigi 
S^T'^Sb^  —  Inf.  mrogad  coicrich 
„extending  boundaries"  On  the 
Mann.  III  ^j.  511;  brogbadh  inere- 
ase,  gain,  jirofd,  advancement  f/B. 

mruig-,  briiig  Mark,  Land- 
schaft; brugh  i.  feraud  O'Don. 
Suppl.,  vgl.  jedoch  brugb  a  palace 
or  distingnished  house  ibid.,  wozu 
mehrere  der  folgenden  Stellen  ge- 
hören könnten.  —  Sg.  Gen.  bi  cend 
in  bi'ogo  CC.  2;  i  n-airtbiur  in 
broga  4;  co  tech  m-buirr  in  broga 
p.  328,  23:  for  bn'i  in  broga  j).  132, 17; 
süan  sitb-broga  SC.  29,  6;  Dat.  den 
bruig  CC.  5  (prug  Eg.);  isin  bruig 
p.  131,  1;  bruig  p.  132,  11;  PI 
Dat.  di  Meisten  mme  mrugaib  SP. 
V  4;  be»nacht  for  cech  n-indbas 
gignes  für  a  m-brugail)  Three  Hom. 
p  32,  26:  i  m-brugib  richid  ScLh.  23; 
Acc.  ro  Sirius  indiu  ocus  in  Liatb 
mor-brugi  Erend  ich  und  der  Liath 
haben  heute  besucht  die  grossen 
Landschaften  Erin's  FB.  32. 

DIU  s.  mo. 

1.  müad  edel,  gut;  i.  uasal  no 
airmidnech  Corm,.  Tr.  p.  119;  i. 
maith  O'Cl.  —  Sq.  Nom.  mo  men- 


nia  müad  SC.  45,  :i:  l)risind  müad 
mörchaiha  FB.  52;  liraiclilind  müad 
edler  Malzsaft  53;  PI.  Gen.  11  n 
muc  muad  Corm.  Tr.  p.  81  fothond 
{oder  zu  2.  müad?^.  —  Compos. 
müad-mraich  FB.  52. 

2.  muad  i.  mör  Q'Cl.  (Goid.^ 
p.  82). 

3.  müad  i.  cgusc  („form  or  face") 
Corm.  Tr.  p.  120. 

4.  müad  the  middle  O'R.;  muad 
mullaigh  i.  medon  in  mullaigh  „the 
middle  of  the  summit"  Corm.  Tr. 
p.  117. 

mucc  F.  Schwein;  muco  mora 
delphinus  SG.  94a  (Z-\  1074);  Ir. 
Gl.  1029.  -  Sg.  Nom.  Htj.  5,  59; 
ScM.  5;  6;  11;  22,  s;  p.  133,  s; 
in  mucc  allaid  Gl.  zu  anos  Hy.  5,  57; 
mucc  ard  no  mucc  meth  Gl.  zu 
mugart  Hy.  5,  58 ;  Gen.  mucce  Sc3I. 
9;  muicce  15;  mucci  8;  10;  17;  18; 
Oss.  III  11;  Dat.  ocon  muicc  ScM. 
8;  15;  IG;  Lg.  17,  7;  Acc.  muicc  f^ 
ScM.  9;  21,  4;  22,  12;  PI.  Nom. 
mucca  ScM.  6:  Acc.  lia  mucca  Hy. 
5,  88.  —  Compos.  mucc-foil  hara 
SG.  26a  (Z2.  854). 

muccaid 31.  Schweine h ir t;Tsm- 
caid  s.  unter  messrad ;  mucaid  rig  Cai- 
sil  Fei.  p.  XXXIII  3 ;  mucaidhe  Ä.  112. 

mucde  suinus  SG.  37^  (Z^.  792). 

müch  smolce   Corm.  Tr.  p.  113. 

mucha  F.  Frühe,  Bälde,  von 
moch.  —  Sg.  Dat.  immuchui  lai 
bei  Tagesanbruch  TE.  11  Eg.;  im- 
mucha  rega  Gl.  zu  mos  rega  Hy. 
2,  50;  immochai  s.  unter  neit. 

raüchaim  II  1)  ich  ersticke, 
2)  ich  verberge,  verhülle,  vgl. 
for-müchaim;  I  exstinguish,  smother 
O'R.  —  Praet.  Sg.  3  2)  muchais 
Guchulaind  aetanfrilär  ar  nächand- 
ercachad  a  hernochta  LU.p.  20'',  12; 
1)  CO  ra  müch  p.  112;  ru  mügsat 
Gl.  zu  suffoderunt  altaria  tuaWb.b^ 
(abscondcrunt  Z^.  25').  —  Pass. 
Praet.  1)  Sg.  3  ro  müchad  . .  miad 
Lcjegaire  Fei.  Prol  169  („^vas  quen- 
ched")-  PI.  3  bec  nad  muchthä  doine 
impu  TBE.  p.  148,  32.  —  Inf 
muchad  to  .smother  Corm.  Tr.p.  113-; 
is  dethach  do  muchad  ScLb.  21. 

muchna  p.  191,  28? 


/.)r      W^£4Ä-t*w 


Uyly^        i^^-^AZXUJ^ 


lüchiii 


698 


mücltiü  Gl.  zu  prutcrvi  Wh. 
30c,  9. 

muclacli  sea-lioq  ODon.  Suppl. 
[Co.  Coric). 

muclaithe  Gl.  zu  fothond. 

mücna  atistcrus;  „truculent" 
Cor  in.  Tr.  p.  115  muc;  airndib  miic- 
nae  ocus  airndib  ecmaiit  ä  n-etach 
ocus  a  m-biad  ocus  a  n-deug  Gl.  zu 
aH.^fcraui  rif(()n  Tnr.  Gl.  71;  miicni 
Gl.zn  jXT  nii.^hra  indicifnhid.Gl. 38. 

miH-nalu  JL  truculcntick,  Gen. 
in  mucnatad  Ml.  33'1,  i5  (Z^  256). 

mucor,  crand  mucor  corniis 
Ir.  Gl.  566,  vf/l.  mucöra  the  fruit 
of  the  dof)-hriar  O'Don.  Suppl. 

miidii,  sul  do  neor  {für  dogneor?) 
mo  miidu  On  the  Mann.  III  p.  416 
{„destruction") ;  müdha  dying,  per- 
dition,  defeating  O'B.  —  Vgl.  im- 
mada;  is  liath  a  techt  amuda  „it 
is  a  pity  to  let  them  he  lost"  TB. 
p.  176,  12. 

mudug-ud  Vernichtung,  Ver- 
nichten, zu  Grunde  Gehen.  — 
Sg.  Nom.  TE.  11  Eg.;  Acc.  nir 
lam  ammudugud  er  wagte  nicht  sie 
zu  vernichten  CCn.  6. 

imig'  M.  Sclave,  Diener,  vgl. 
mog.  —  Sg.  Dat.  ar  mug  ScM.  3,  6 ; 
Fl.  Nom.  mogai,  möge,  mogi  servi 
Z\  240  {Wh.). 

mug-art  a  hog  (XB.  —  Sg.  Nom. 
Hy.  5, 59,  Gl.  i.  mucc  ard  no  mucc  metli. 

ru  müg-sat  s.  mücliaiiu. 

miii  p.  132,  24? 

muicli  s.  luocli. 

innichnig'  p.  IUI,  28V 

muileud  =  lat.  molendinum; 
miilenn  pistrinum  SG.  49^  {Z'^.  778); 
muilind  Ir.  Gl.  701,  muilleand  ibid. 
711.  —  Sg.  Nom.  mulend,  niuilend 
FB.  52;  Gen.  bröin  muliud  80; 
illind  in  mulind  Three  Hom.  p. 
108,  29;  luathither  leig  muilind  a 
fegad  Corm.  p.  36,  28;  s.  unter  mol; 
Dat.  CO  n-digus-sa  don  muiUunu 
Goid.'^  p.  101,  11 ;  Acc.  condice  in 
mulenn  ihid.  u  (Lat.  Hy.  X  Pref). 

1.  iiiuin  Nacken,  Bücken;  i. 
bn'iige  Corm.  p.  17  Emaiu;  vgl. 
munel.  —  Sg.  Dat.  for  a  muin  p. 
131,  18;  do  muin  a  mairc  Oss.  I  3; 
cid  til  ior   da  [lies  do)  muin  Three 


Hom.  p.  80,  <;;  s;  do  mluiin  charrgi 
möri  Manand  Corm.  p.  37,  30;  Acc. 
a  muin  Oss.  III  8,  Gl.  i.  a  munel. 
—  Compos.  muin-torc. 

2.  muin,  dobera  muin  n-immi 
p.  144,  31,  für  mäinV 

muiiil)ecli,  älter  luuiumecli  N. 
List,  Betrug,  Verrath;  sting, 
deceit,  treachery  O'B.  —  Sg.  Nom. 
ammuinbech  FB.  10;  muinmec  18; 
mainbech  19. 
I  luuince  Halskette;  ammuinde 
i.  muince  no  slabrad  Gl.  zu  colla- 
rium  SG.  35^  {ed.  Nigra,  muinas 
Z^.  791).  —  Sg.  Nom.  muince  III 
n-ungae  Tir.  6;  munci  di  ör  for- 
losce  ima  bragait  TB.  p.  174,  8; 
Gen.  srian  muinci  dergöir  SC.  31, 15; 
Acc.  und  PI.  Dat.  in  ber-sa  lemm 
muince  dinaib  muincib  se  LU.  p. 
23'j,  4  {vorher  sreth  di  muntorcaib). 

muiude,  ammuinde  Gl.  zu  col- 
larium,  s.  unter  muince. 

1.  inuiue  „the  lard  which  lines 
the  intestines  of  a  pig"  0' Curry, 
cusin  töin  i.  coelan  na  geraine  no 
muine  Gl.  zu  {fei)  cum  hucliamine 
Gild.  Lor.  Gl.  224. 

2.  inuiiie  Busch,  Strauch;  ru- 
hus  Ir.  Gl.  585;  a  hrake  or  shruh- 
hery  CDon.  Suppl.  —  Sg.  Nom. 
muine  Hy.  2,  48;  Dat.  immuiniu 
draigin  in  dem  Dornhusche  Ir.  Gl. 
110  [Vit.  Trip.)  Acc.  in  muine  p. 
21,  31;  muwni  ihid.  30  fehlerhaft.  — 
Vgl.  grän-muine,  grian-maine. 

miiiiie  SC.  17,  6  zu  mäin. 

muiiiöl  Nacken;  collum  Ir.  Gl. 
744;  Gl.  zu  muin  Oss.  III  8.  —  Sg. 
Gen.  muineöil  s.  unter  mulchnocc; 
Dat.  don  muineol  collo  Gild.  Lor. 
Gl.  137;  Acc.  for  a  munel  FB.  78. 

inuiug'i  s.  moiig. 

muiiiig°in  confidencc,  trust, 
hope  O'B.  —  Sg.  Acc.  dochuaid 
immunigin  apostoZornwi  er  vertraute 
den  Aposteln  Lat.  Hy.  II  Pref. 
{Goid.'^  p.  94);  doclmatar  a  munigin 
epsciK^j  Mel  imma  n-icc  Three  Hom. 
p.  72,  10  („they  put  trust  in  Bishop 
M.")\  tiagmait  inna  muingin  Gl.  zu 
admuinemmair  Hy.  3,  1. 

imiiuiur  III  ich  denke,  meine. 
I    —    Perf.    Sg.    3   Dep.    ro    menair 


699 


Hy.  2,  (j7.  —  Vraet.  Sg.  3  Dep. 
inna  hi  tlia  rii  nuiiiicstar-som  trö- 
cairi  Wb.  4«  {ea  quibiis  misericor- 
diam  destinarit  Z'^.  4G5).  —  Vfjl. 
ad-,  do-muiiiiur  (dorumcoin  LHy. 
Amr.    Iü8),    for-aith-,    taith-miuiur. 

muiutei'  F.  die  Familie,  Ge- 
nossenschaft, die  Leute  Je- 
mandes; familia  Z'^.  241.  —  Sg. 
Nom.  CO  airm  i  m-batar  a  muinter 
wo  seine  Letite  tvaren  FB.  67; 
SC.  38,  6;  j).  20,  22;  muinter  na 
cathrac/t  die  Leute  der  Stadt  FB. 
82;  muinte?"  nime  die  Gemeinde  des 
Himmels  FA  7;  12;  Gen.  muin- 
tire  nime  FA.  5;  6;  7;  19;  31; 
diabail  ibid.  30;  a  fir  muintire  Gl. 
zu,  a  hathig  Hy.  ö,  «7;  munttVe 
ScM.  14;  muiütiri  FA.  2;  FB.  69; 
muinntM  p.  144, 7;  muutiri  FB.  67; 
Dat.  caillech  dö  muntiv  Erigte  p. 
43,  13;  p.  46,  21;  0  muintir  FA.  15; 
fer  dia  muinter  TE.  5  Eg.-.,  Acc. 
fri  muintir  nimi  FA.  14;  30;  CG. 
2  LU.\  3;  got  muinntir  p.  144,  8;  30 
—   Vgl.  cet-muinter. 

niuinteramail  familiär,  kind, 
courteous  O'B.;  rnuinnta-mail 
FB.  94  Eg. 

muinteras M.  Genossenschaft, 
Familie;  muutaras  commimio 
Z'^.  787.  —  Sg.  Acc.  conadragaib 
-)f  ina  miinteras  La.  11;  aurfoemaid . . 
chuci  ina  müinterus  FA.  1  Br. 
.  muiuterda  familiär,  kind, 
courteous  O'B.  —  Sg.  Dat.  do 
slüag  mör  muinterda  FB.  94. 

muin-torc  torquis  SG.  70a 
(Z3.  791).  —  PI  Dat.  sreth  di 
muntorcaib  öir  ocus  argit  mar  cliir- 
clu  dabcha  cech  se  LU.  p.  23»,  3. 

muir  N.  Meer;  mare  Z'^.  233; 

"^vgl.  säl-muir.  —  Sg.  Nom.  Lg.  18.39: 

muir  tened  FA.  25;   s.   unter  me- 

drach;    Gen.   reimm    mora  miun  s. 

unter  1.  menn;   mucc  mora  delphi- 

nus  SG.  94a;  cribais  mara  Oss.  III  9; 

-^  i  n-inis   mara   i^^l3j   Hy.   2,   11; 

for  bru  mara  p^o^T^)-,  11;  i  träig 

mara  Oss.  III  u;  fo  fudomna  mara 

Hy.    7,    23;    bräo    mara    FB.    52; 

mara  tened  FA.  27;  in  mara  mou- 

gaig  SC.  45,  16;  Dat.  di  muir  Lg. 

-^13;   Sc3I.   21,  u;  p.    191,   11;  Äcc. 


muir  n-iclitt  mare  Ictium  P-  39,  15; 
dar  muir  p.  20,  19;  SC.  45,  10; 
Hy.  5,  72;  Gl  zu  Hy.  2,  7;  PI. 
Nom.  mara  FA.  30;  Gen.  tar  sal- 
muire  srctha  Fei.  Kpil.  238;  Daf. 
domnu  murib  Hy.  5,  is;  uallchu 
murib  SC.  18. 

muir-ln'aii  mergus  SG.öb^  (Z'^. 
854),  ?'.7Z.  muirbhrinn  (sie)  scare- 
crows  O'R. 

muir-brucht     Meerausiourf  ? 

a  foaming  sea,  high  tide  O'B.;  vgl. 

I   tmter     lebend;     murbrucht     locha 

Echacli  ain    ccnid    me   in   murgclt 

mär  LU.  p.  40a,  2u  {„the  sea-belch" 

1    Crowe,  Aid.  Ech.  p.  1051 

muir-duchu  Sirene;  muruchu 
!  (sie)  siren  h\  Gl.  1020;  murdliuchän 
1  sea  nymphs  O'R.;  murdhuchainu 
;   syrens  O'Don.  Gr.  p.  177. 

rnuir-geiltJ?'.  Sirene,  ?'^L2.geilt; 
a  mermaid  O'B.;  nir  bo  me  in 
murgeilt  mär,  nir  bö  me  in  traig- 
nech  thren,  blaisiu  magri  matan 
moch  fö  loch  Echach  adba  en  LU. 
p.  40a,  37  [Liban,  die  iyi  ein  3Ieer- 
ivesen  verwandelt  loorden  ivar,  lehnt 
ab,  dass  sie  die  Sirene  gewesen  sei)\ 
s.  unter  muir-brucht. 

muir-loch,  isiu  muirloch  Gl.  zu 
in  salsuginem  South.  78^  {Z'^.  60). 

muir-möru  siren  SG.  96''  {Z^. 
854,  mairmoru  Nigra). 

muitti  Sit  maldim?  muitti  iarom 
do  mulntw-  Fergusa  for  teched  LU. 
p.  21a,  32;  mutti  iarom  in  cath  for 
ernu  ibid.  p.  20a,  34. 

mul  an  eminence,  muH  the 
top  or  extremity  of  a  thing  O'R. 

mul-chend  the  poll  O'R.;  melt 
muilcind  milead  a  chend  Corm. 
p.  36,  37. 

mul-chiiocc  eine  ividstartige  An- 
schwellung? srengtha  tollfethe  a 
mullaich  co  m-bätär  for  coich  a 
muineöil  co  m-bä  metithir  cend 
maic  mis  cach  mulchnocc  dimör .  . 
dibide  [für  dlb-side)  LU.  p.  79'',  32. 

niul-dorn  a  clenched  fist  O'R.; 
metithir  muldord  [lies  -dornd)  miled 
LU.  p.  79t,  31. 

muleud  s.  muileud. 

mullach  Gipfel,  Kopf;  Vertex 
Gild.Lor.  Gl.  98;  culmenlr.  Gl.  1007; 


lllonir 


700 


mullacli  tiglii  domo,  i  Dach)  ibid.  SSü. 
—  Sf/.  Dat.  for  a  miilluch  2).  311,  i. 
FB.  87;  0  mulluch  co  talmain  LU. 
j>.  79'',  2ö. —  Com2),  mullach-lethan 
FB.  :57. 

mulleoir  71/.  3IüJler;  mulciid 
mär  grainuc  iudi,  ocus  muUeöir 
mär  brüichnech  grainne  and  LU. 
p.  24'i,  16.    Germanisches  Lehmvort. 

mumme,  muime  F.  niirse,  step- 
mother,  (jodmother  O'JR.  —  Srj. 
-V       Nom.  mummi  Lg.  6;   Gen.  mttmmi 
FB.  6(3.  ' ' 

müii   Urin  Corm.  Tr.  p.  118. 

muuchille   a  sleeve    Corm.   Tr. 
p.   116. 
U. '  muiiig'im[ü]  minrjo  SG.  174a  (^Z'^. 

435).' 

munigin  s.  muinig-iu. 

müiiim  III  ich  unterrichte; 
müinim  I  teach,  instruct  O'B.  — 
Praet.  PI.  3  ra  müinsct  didicerunt 
Wb.  5t  [Z-\  26).  —  Inf.  Gen.  bat 


umal  münta  ö  gfPtliaili  »S'C*.  26; 
Dat.  do  mhünadh  cleire  ocus  comh- 
thinöil  „to  instruct  the  clergy  and. 
laity"  Keat.  p.  156;  oc  muaud  ä 
dalti  Wb.  24<i  (i»  educ.aiione,  in- 
structione  alumni  sui  Z'^.  229). 

müiititli  eruditor  Wb.  \^  (Z'^. 
25). 

muoralach  bttfo,  rana  terre- 
stris  simlae  [sie]  maqnitndinis 
Bern.  34^. 

miir^lat.  murus.  —  (SV/.  Nom. 
FA.  11;  17;  27;  PI.  Korn,  müir 
FA.   11;  Acc.  na  muru  FB.  70. 

murdtliach  eine  Pflanze  mit  ess- 
barcr  Wurzel,  s.  mecon. 

murtchet  FB.  52  (mortcet  H.)? 

murthorad  produce  of  the  sea 
O'R.;  ba  län  in  bith  do  gach  maith 
1  ria  lind  in  rig  sin,  bai  mes  ocus  das 
I  ocus  murthoradh  3Is.  Mat.  p.  510. 
I  musdusce  „he  atoakes"  Fis 
\   Cath.  p.  30,  für  immus  dusci. 


N 


1 .  -n  Pron.  suffixum  und  infixum 
der  1.  Person  Pluralis,  s.  iii. 

2.  -11  Pron.  infixum  der  3.  Person, 

'  nl  s.  Z\  43,  Wi.  Gr.  §  97  ff. 

1.  na  s.  nach. 

2.  na  für  inna,  s.  3.  in. 

3.  na  für  inna,  s.  i,  i  n-. 

1.  nä,  na  nicht,  in  relativen 
und  abhängigen  Sätzen;  non  Z''^. 
741;  verschmilzt  mit  ro  zu  när;  mit 
ba  zu  nab  FB.  22,  nabb  23;  mit 
CO  n-  zu  connä,  connär  {consecutiv 
und  final);  mit  i  n-  ubi  zu  inna 
(S'C.  34,  i;  SP.  III  5;  mit  Pron. 
suffixum  nan  ärlaid  SC.  38,  4; 
nanascomallat  FA.  23  LBr.  — 
Gebrauch,  a)  an  der  Spitze 
von  Relativsätzen,  ohne  Relativ-  { 
pronomen:  omna  na  tuargaib  Hy. 
5,  69;  SC.  33,  29;  Gl.  zu  Hy.  5,  77; 
ani  uä  roicb  lam  (S'C  44,  g;  Sc3I. 
3,  8;  ni  fil  i  n-hErinn  rig  na  tibre  j 
falte  diin  Lg_}^^  is  me . .  nar  lec  | 
TE.  13  Eg.\   ni  fil   fo  nim  ui .  .  na 


dingued  (S'C.  42;  ar  fer  nä  felar 
claind  na  ceneZ  du  TE.  13;  tir.., 
inua  raitcr  gö  nä  cloeu  SC  34,  1 ; 
SP.  III  5;  bale  na  bit  tairb  Lg.  9  ^ 
{mit^Apocope  für  inna,;');  maigeu 
na  äigdcr  i-iiidi  SP.  ITI  5;  is  de  nä 
tic  es  ist  thslidlli,  ddss  er  nicht  ge- 
kommen i.sl  SC.  29,  21;  cid  nä  ta- 
braid  loarum  gebt  ihr  nicht  FB.  72 ; 
cid  dait-siu  nä  bad  lat  in  curatb- 
mir  FB.  8;  cid  nab  sin  Fedolm-sa 
Findchöem  . .  cicbser?  ria  cacb  nniäi 
FB.  22;  23;  mairg  nä  dechaid  (S'C 
33,  33  {vgl.  SC.  14);  &mal  na  beth 
Qiir  FA.  17;  FB.  11;  ni  mö  daw 
a  ein  Mb  .  .  indäs  na  tucsaid  üadib 
ihre  Schuld  gegen  euch  ist  nicht 
grösser,  als'  dass  ihr  ihn  nicht  von 
ihnen  davon  trüget  FB.  73.  — 
b)  In  der  abhängigen  Rede: 
asberat . .  na  dingentais  sie  ivürden 
nicht  thun  FB.  77;  TE.  2  Eg.\ 
SC.  34,  10;  asbert .  .när  bu  santacb 
. .  fo  bith  när  bu  mö  a  solod  .  .  ol- 
däs   a  dolod    FB.    90;    atnaigh    in 


701 


nach 


-ir 


ingen  aichno  fair,  conar  be  Ailill 
TK.  12  Ti(j.\  hierher  ivoJd  auch  bä 
ceist  moi-  la  liUltu,  nä  con  fos  cöle 
für  a  seilb  CO.  G  LU.  {vgl  iii  con). 

—  b)  Im  Causalsatz:  iiair  na  ro 
(•bind  1).  39, 13;  Xr/.  12;  TE.  0  LU.: 
in  tan  na  FB.  To;  io  bitb  när  bii 
niü  FB.  ÜO.  —  c)  Im  Consecu- 
tivsatz:  no  slocad  indala  suil,  conna 
roched  corr  inna  cind  SC.  5;  connä 
rabi  ben  (i;  counä  fuair  3G;  conua 
hetai  Sc3L  14;  CG.  1  LU.;  3  Eg  ; 
FB.  11;  17;  cona  fetatar  TE.  15; 
snithe  oir  fria  etan,  conna  teilged 
a  folt  fo  agid  jj.  131,  21;  serg  for 
niarcuch  in  maige,  conna  toraig 
sund  ille  SC.  2'J,  19;  conna  ro 
chomraictis  do  gre's  SC.  48;  conua 
fargaib  ni  de  Seil.  17;  connar  etad 
ni  düib  Lg.  12;  FB.  39.  —  d)  Im 
Finals7itz:  aTraig  Cuculainn  la 
sodain,  na  betis  ses  na  fledi  cen  61 
cen  tomoltus  FB.  27;  29;  im  dägin 
na  ingine  dorönta  na  tigi,  conna 
hacced  iiech  leo  hi,  ar  däig  na  ro 
marbtais  impi^/y.  11;  ni  bat  com- 
romach,  ar  na  bat  miscnech  SC.  2G; 
är  nar  bat  -ibid.;  ar  ua  ructha 
FB.  74;  ocus  amsaig  Conchobair 
immi  cona  tistais  cuci-seom  Lg.  14; 
cona  ris  Gl  zu  ar  nad  ris  Hy.  6,  20. 

—  e)  Beim  Imp erativ ,  Co nj unc- 
tiv  in  selbständigen  Sätzen:  na 
curid  cor  dib  Ld.  1 ;  na  briss  18.  37: 
na  bä  do  Dün  Imrith  SC.  9;  när 
apraid  45,  20;  nä  bad  olc  do  menmsL 
trä  SC.  G;  nammongonad  d'Ultaib 
it  chinaid  La.  10^  —  f)  nä  thö 
nein  SC.  44;  FB.  31;  57;  TE.  13 
LU.;  vgl.  ni  thö.  —  g)  das  nega- 
tive nä  ist  wahrscheinlich  auch  ent- 
halten in  dem  ni .  .  nä  [weder., 
noch)  folgender  Beispiele,  die  nach 
Z'^.  G99  unter  nö  [oder)  gestellt 
werden  müssten:  ni  frith  cruth  nä 
cörai  nä  congraimm  FB.  24;  10; 
39;  79;  Lg.jl^  ^r^:  ni  ränic  cnes 
nä  sciatiTFiJ.'Sl;  87;  9;  L^;_J^ 
ni  ro  acht  rigna  nä  ri  *S'6  34,  s; 
ni  thesta  form  in  t-soUsi  nä  in 
bolad  angelacda  p.  22,  9;  ni  rabi 
Cuculainn  and  na  Conall  FB.  91; 
üis  gaibed  tart  na  lia  Hy.  2,  29; 
G,    12;    CC.    2    LU;    p.     111,    u; 


FB.  26;  ar  fer  n-ailo  na  festar 
cland  na  cinel  dö  TE.  13  Eg. ; 
SC.  34,  1;  no  con  faiccbat  a  slu- 
aig  bas  mo  do  buaii)  na  do  thfr 
ScM.  3,  12  (no  31);  is  and  nad  bi 
mi'ii  na  täi  p.  132,  24;  ni  ual  na 
hüabar  dam  SC.  19,  1,  aber  ni  uall 
ui  üabar  dam  ibid.  t;.  Ebenso  ni 
.  .  nach  tveder  .  .  noch. 

2.  iiii  nach  dem  Comparativ  in 
der Bedeiitung  als  [fürmnä,  s.indk): 
ro  bad  ferr  lim  bith  hi  fus  .  .  nä  dula 
. .  CO  grianau  A'eda  Abrät  SC.  44,  4. 

uaec  nein;  no  Corm.  Tr.  p.  122; 
i.  non  O'Dav.  p.  107;  naicc  non 
ZK  749. 

nach,  N.  na  Fron.  adj.  ullus, 
aliquis  Z'^.  361,  bisweilen  auch 
ohne  vorausgehende  Negation  ne- 
gativ; vgl.  nech.  —  Sg.  Nom.  nin 
acend  nach  meraige  SC.  45,  15; 
SP.  V  10 ;  ni  thairmescad  nach  ai 
alaile  FB.  42;  FA.  15;  ar  itä  nach 
cttraachta  for  a  cul  na  n-en  sa 
SC.  7  [eine  3Iacht);  na  glau  nihil 
mundum  Wb.  31  b,  30;  Gen.  cen 
esbaid  nächa  mathiusa  foraib  FA.  12 
(nach  LBr.);  Dat.  ni  .  .  do  nach 
ailiu  SC.  6;  FB.  75;  ni .  .  innäch 
baliu  aili  FB.  56;  in  der  Frage: 
dus  hi  fogbar  innach  baile  CC.  2 
Eg.;  positiv:  innach  du  Ln.  5,  23 ? 
do  nach  airchenn  bas  baife  Ily.  G,  5? 
Acc.  ar  ni  fagbat  nach  cwmsanad 
denn  sie  finden  keine  Ruhe  FA.  30; 
cen  nach  furech  FA.  18;  cenach 
p.  169,  26;  cen  na  forcenn  Wb.  28^ 
[sine  ullo  fine  Z'^.  3G2);  p)Ositiv:  im 
nach  n-aile  FB.  61;  im  nach  me- 
raige ibid. ;  nach  mod  mit  folgendem 
Belativsatze  titcunqtie:  nach  mod 
ro  sasad  mo  beoil  Hy.  5,  17,  Gl. 
i.  cech  mod;  nach  mod  don  bered 
dia  belaib  CC.  5;  dagegen  6  nach 
mud  etir  nullo  omnino  modo  SG.  25^ 
[Z'^.  362);  cia  beimmi  amin  nach 
re  alle  Zeit  SP.  II  13? 

nach,  nach  nicht;  non  Z'^.  742; 
mit  Pron.  suffixum:  1.  Sg.  nacham 
ail  nacham  imderg  FB.  35;  nächim 
thänic  EC.  3;  PI.  nachan  tairle 
adamna  Hy.  1,  s;  nachin  rogba 
üall  Wb.  15<i;  3.  Sg.  nachit  charad 
SC.  6;  3.  Sg.  nachin  gli'iasid  SC.  9 


M- 


näd 


702 


nammA 


9^^ 


(nachan  gluaisid  H.).  —  Gehrauch, 
a,)  an  der  Spitze  von  Relativ- 
sätzen ohne  Behitirpronomen:  ni 
fil  düb  mnäi  nachit  charad  SC.  6; 
cid  dond  Emir  vianfebli  nach  as 
äil  in  nert  nuadat  FB.  68;  nacha- 
seWa. ibid.?  ocus  re  nach  cian  etarro 
FA.  6.  —  b)  In  abhängiger 
Bede:  ishcrtatar  . .  nach  istais  JLig^ 
11;  nach  facfed  Idj  appraind  ocus 
bithappraind  nach  he  Cuchulaind 
fil  it  rieht  SC.  14  {vgl  33,  33); 
tongu  .  .  nach    menic    ScM.    IG.    — 

c)  In  C  aus  aisätzen:  fodäig  nach 
s^t  cwmung  no  theiged  FB.  70; 
TE.  (3  Fg.;  ar  nach  fil  nomen  for- 
tius  Gl.  zu  Hy.  6,  i  (s.  tressam); 
or  nach  taide  Lg.  17,  48  (or  na  Fg.); 
ohne  Conjunction  nach  aithgeuin 
da  ich  nicht  kenne  jj.  144,  ai?  — 

d)  In  Final-  und  Consecutiv- 
sätzen:  connach  acciu  Lg.  18.  s : 
CO  nach  acced  fer  di  Ultaib  hi 
Lg.    6.    —    e)    Beim    Imperativ: 


^¥c 


nacham  ail  nacham  imderg  FB.  35; 
heim  Conjunctiv:  nachan  tairle 
adamna  Hy.  1,  8.  —  f)  In  der 
Frage:  nach  dernad  etercert  düib 
.  .  la  hAilill  ocus  la  Meidb?  FB.  75. 

—  g)  ni  .  .  nach  toeder  .  .  noch:  ni 
ru  bim-sea  do  gse  .  .  nach  do  scian 
..nach  t't'erg  SC.  41;.ani  dia  tud- 
chad  cuingid  .  .  no  con  Mar  i  n-foind 
nach  i  n-Alpain  FB.  93;  TE  13  Eg. 

lu'ul,  iiad  nicht,  in  relativen 
und  abhängigen  Sätzen;  non  Z'^. 
741;  auch  nat  in  LHy.  und  LBr. 

—  Gehrauch,  a)  In  Relativ- 
sätzen, ohne  Relativpronomen: 
ni  nad  roichet  FB.  11;  FA.  14; 
nechtar  na  da  idan  marl)tha  duiue 
näd  icat  lege  TE.  8  LU.\  connä 
rabi  ben  nad  risserZ  da  en  düb 
SC.  G;  TE.  2  LU.;  is  crann  crin 
nad  d^ni  thoil  ind  rig  thuas  SP. 
IV  2;  7;  FB.  '29(?);in  cruth  glan 
clü  nad  chlithe  SP.Ya;  Hy.  5,  71 ; 
is  and  nad  bi  müi  na  täi  p.  132,  21; 
in  tan  tra  hä  urlam . .  ocus  nad 
rabi  ni  bad  eshaid  üad  FB.  4;  92; 
cid  dait-siu  . .  näd  bod  latt  FB.  10; 
Hy.  G,  11;  Sc 31.  21,  1.  —  b)  In 
Conjunctionssätzen:  or  nad  fil 
lern  Lg.  3;  ar  näd  ^tir  ibid.j  hinter 


i'iair,  üare,  in  tan  mit  Fron,  rela- 
tivum:  huare  nad  n-digni  Ml.  231),  jo; 
in  tan  näd  n-acastar  et  näd  for- 
chluinter  Wh.  2W» ;  ar  nad  ris  ifi'ernn 
Hy.    6,    20,    Gl.    i.    cona    ris.    — 

c)  Prohihitiv,  ohne  Conjunction: 
nad  clechta  err  öencharpait  do  im- 
luad  ar  mesi  FB.  35  (nat  Fg.).  — 

d)  Idiomatisch:  atconnarcatar  uadib 
mod  nad  mod  sie  sahen  ihn  sich 
nach  und  nach  f?)  von  ihnen  ent- 
fernen FC.  7;  mod  nad  mod  i  n- 
desid  inna  sudiu  FB.  84?  comraic 
nad  chomraic  a  m-barr  SC.  33,  19? 

—  e)  Die  Form  nat:  nat  loic  Hy. 
1,  32;  nat  roichet  FA.  14  LBr.; 
nät  cumgat28jLJBr.;  nat  eroichligend 
30  LBr.;  nath   combaig  Hy.  5,  77. 

iiadarccna  FB.  24? 

näeb  s.  uoel). 

con-uäib  Oss.  III  5,  Gl.  i.  co 
m-bröic. 

uaice  s.  nacc. 

naidm  N.  nexum  On  the  Mann. 
III  p>-  470;  a  hargain,  covenant 
O'R.  —  PI.  Acc.  for  nadmand  su- 
per ohligationes  Z^.  270  {Sench.  M.). 

—  Vgl.  fo-naidm. 
iiaim  s.  noeb. 

naimda  feindlich?  na  techta 
naimdai  ScM.  2. 

naimtide  hostilis  Z'^.  794. 

ui'iire  s.  iiäre. 

iiäit,  escuing  urcoidech,  hirudo 
Ir.  Gl.  935. 

uallabrach  SP.  II  1? 

ni'iina,  uäme  M.  Feind;  bau- 
namse  inimica  Z^.  255.  —  PI.  Nom. 
nämait  hosies  Wh.  32c  (^^  258); 
FB.  21;  25;  84;  Gen.  i  tirib  nä- 
mat  L(i.  13;  inna  nämut  p.  191,  2C; 
^cc.  ~lam  naimtea  Ml.  2<i,  12;  eter 
caratnäimta  inter  amicos  hostiles 
Wh.  23c;  la  näimtiu.i£j^  SC.  26. 

naiiinul  Adv.  nur,  allein;  tan- 
tum,  solum  Z^.  614;  besonders  oft 
mit  vorausgehendem  acht;  tancatar 
. .  uli . .  acht  dias  namma  es  kamen 
alle  ausser  nur  ziveien  {nur  zwei 
nicht)  SC.  2;  FB.  1;  17;  92;  93; 
nod  lemad  a  m-brethugud,  acht  co 
n-daimtis  nammä  for  a  breith  er 
iviirde  ivagen  zwischen  ihnen  zu 
entscheiden,    aber    nur    {wenn)    sie 


703 


nob 


sich  seinem  ürtheil  fügten  FB.  7ö; 
ingi . .  namma  _/).  142,  "lo;  ocus  no- 
conetl  iiamma  iind  nicht  nur  dies  (?) 
SC.  ol,  15;  ni  cluinter  dou  garb- 
thoraind  sin  acht  bec  nammä  FA. 
14  LBr. 

iiniiunar,  iiaiinnör,  mit  voraus- 
gehendem iii,  kaum;  ni  gabsat 
nammär  isin  tig  sie  hatten  sich 
kaum  in  dem  Hause  niedergelassen 
CG.  3  (nammor  Eg.). 
^^  iiammongonad  Lg.  10  s.  imm- 
g-oiiini. 

näu  i.  bec  {little)  ut  dicitur  nanns 
i.  abac  {diuarf)  no  lucharban  {pigmy) 
Corm.  Tr.  p.  1  (a). 

1.  nur  i.   uasal    O'Dav.   p.   107. 
jir'  —  Sg.  Nom.  JL,g   1].  i3j  Gen.  erred 

näir  s.  unter  nUiüd,  "niath  näir  s. 
unter  fo-naidm. 

2.  ndv  seh acemhaft,  vgl.  närc;  i. 
fial  no  lan  no  noeb  no  idan  O'Dav. 
p.  108;  vgl.  imm-näir.  —  Sg.  Nom. 
ba  när  la  Brigit  B.  schämte  sich 
p.  42,  10 ;  SC.  44.  • —  Compar.  ni 
roibe  tra  nech  ba  nairiii  na  ba  feli 
Three  Hom.  p.  84,  ii  {„more  hash- 
ful  or  more  modest"). 

8.  uär  s.  ii^thav. 

uäre,  iiäire  Schaam;  shame 
Corm.  Tr.  p.  125,  Gl.  zu  rucce  ibid. 
p.  146;  vgl.  imm-näre. 

nasc  Ring;  ring,  tie  Corm.  Tr. 
p.  125;  nasc  niad  „a  champign's 
bracelet"  ibid.  nia;  au-nasc  (i.  nasc 
auei  i.  örnasc  no  bid  um  doitib  no 
a  gluassaib  [s.  clüas)  mac  na  sser- 
chland  Corm.  p.  4;  s.  ör-nasc. 

uascim  ich  binde;  nasgaim  1 
bind,  tie,  chain  O'B.  —  Praet. 
Sg.  3  CO  ros  naisc  eraicc  a  mucc 
forru  er  verpflichtete  sie  zu  einer 
Busse  für  seine  Schweine  Three 
Hom.  p.  58,  30.  —  Perf.  Sg.  1  ro 
nenasc-sa  foraib  . .  VII  cet  talland 
argait  bäin  LU.  p.  114^,  e  {Siab. 
Concul).  —  Pass.  Praes.  Sg.  3 
nascar  „is  fastened"  O'Don.  Suppl. ; 
ni  naisgtber  O'Dav.  p.  81  ecna. 
—   Vgl.  ar-,  fo-nascim. 

nassad  Fest,  Versammlung 
[a  fair,  assembly  O'R.),  s.  unter 
liig-nasad;  i.  gnathugud  Gl  zu 
nassad  Beoain  Fcl.  Oct.  2G  [O'Dav. 


p.  108\  Three  Ir.  Gl  p.  137  wird 
hinzugefügt  no  nasad  i.  clu  (nasadh 
famc  0'//.\  und  darnach  übersetzt 
Stokes:  „The  fame  ofB.";  PI.  Gen. 
comsid  na  näem  näsad  n-än  s.  unter 
coinisid. 

nassadach  berühmt?  vgl.  nasadh 
noble  famous  O'B.,  ainm  hüi  nas- 
sadaigh  Neil!  i.  clu  Coluimcille 
Three  Ir.  Gl.  p.  137. 

iiiitli  ainm  coitcend  dona  huilib 
aistib  eicsib  „a  gener al  name  for 
all  poetical  compositions"  Corm. 
Tr.  p.  125;  is  oll  in  nath  dognitis 
ind  filid  ar  thüs  do  grein  ocus  do 
escu  LHj.  Amr.  144;  Gen.  natha 
ibid. ;  Dat.  oder  Acc.  ferr  cech  nath 
Hij.  5,  94,  Gl.  i.  ferr  cech  filidecht. 
—   Vgl.  marb-nad. 

uäthar  Gen.  Du.  des  Pronomens 
der  1.  Person;  cechtar  näthar  uter- 
que  nostrum  Z'^.  325;  SP.  II  i; 
när  4. 

iiathir  M.  natrix,  serpens  Z'^. 
259.  —  Sg.  Nom.  naithir  Hij.  5,  6; 
Geyi.  do  neim  ina  nathrach  Fei. 
Epil.  480 ;  PI.  Gen.  natrach  FA.  25 ; 
Du.  Acc.   la   da  natraig  SC.  34,  4.    ^'-s. 

nätlio  nein  s.l.nh  f),  vgl.  ni  thö.    (V/ 

uau,  uö  F.  Schiff.  —  Sg.  Nom. 
nau  tholl  SP.  IV  i  (no  LL.);  Gen. 
noe  SG.  69a  (^2.  33);  Bat.  on  noi 
oensbeiced  from  the  boat  ofone  hide 
Corm.  Tr.p.  32  cimbith;  ina  nöe  Hj. 
4  Praef.  {so  zu  lesen  für  inasoe). 

iiaue  s.  nue. 

neb-,  iiepli-  ein  besonders  in  der 
alten  Sprache  häufiger  gebrauchtes 
negatives  Präfix,  Z'^.  861,  später 
nem-,  nemh-;  nem-aicside  unsicht- 
bar FC  3,  PI.  Dat.  i  retaib  neb-aic- 
sidib  Wb.  4»;  neph-chorpdae  ineor- 
poreus  SG.  27^;  neph-chostae  apes 
[sine  pede)  SG.  102^;  neph-fbdlaide 
insecabilis  {Atom)  SG.  28^  und  189b  ^ 
neph-frithgabthe  „unbridled"  Tur. 
Gl.  114;  neph-immaircide  incon- 
veniens  311.  17*,  c;  neph-imfolngidi 
inefficaces  Ml.  17»,  5;  nem-thrual- 
nide  „unsullied"'  Three  Hom.  p. 
124,  13;  nem-urchoitech  „harmless" 
SMart.  37 ;  nem-marbda  nn.sterblich 
p.  191,  2g;  neb-marbtu  immortalitas 
Wb.  29'',  24;   nem-duine  nemo   Ir. 


nech 


704 


Gl.  054;  ncph-ni  ^vöiU  SG.  95a; 
neinili-ni  /(//(//  Ir.  Gl.  ;i;37  Be- 
soiuhrs  ii-rnhii  Aii.-<(ln'icke  wie 
'  Niclifsciii.  Xiclit(ih(ifbrii  durch  dieses 
Präfix  ijibihh't:  tri  aeb-airitin  löge 
durch  Nichtrmpfangcn  von  Lohn 
Wh.  11  a;  neph-deuiun  neich  di  ulc 
Nichthun  von  etwas  Bösem  Ml. 
23c,  20 ;  dogena  neph-thecht  dia 
cungid  TBF.  p.  152,  35;  bid  tuad 
dom-sa  mo  neb-thuad  mein  Volk 
wird  sein,  was  mein  Nichtvolk  war 
[Eöm.  9,  25)  Wh.  4d. 

nech  Pron.  suhst.  mit  voraus- 
(jchender  Negation  quisquam, 
olme  Negation  quis,  aliquis  Z'^. 
362.  —  a)  Mit  Negation  Niemand, 
Keiner:  ni  con  fitir  nech  dib 
Keines  von  ihnen  wusste  p.  17,  ü2; 
p.  133,  5;  145,  s;  FA.  (J;  9;  FB.  20 
(Fem.)\  59;  73;  p  310,  4;  conna 
^  hacced  nech  Lg.  11;.  FB.  17;  nad 
fesser  nech  do  feraib  hErend  TE. 
2  LU.;  nin  accathar  nech  aile  es 
soll  ihn  Niemand  Anderes  sehen 
FB.  59;  cen  co  labradar  fri  nech 
ScM.  3,  2;  ni  bä  nech  bas  ferr 
FB.  56.  —  b)  Ohne  Negation  Je- 
mand, Einer:  cia  beth  nech  bas 
chahmi  and  FB.  89;  nech  rod 
-  finnfa  TE.  7  Eg.;  9,  30;  SC.  46; 
dia  m-be  nech  occä  sirfegad  imme 
FA.  10;  fö  1^0  ro  das  cload  nech 
Hy.  5,  53;  dianus  tuccad  nech  all 
TE.  2  E().\  Gen.  ni  fil  druini  neich 
dib  . .  fri'äraili  FA.  12;  Gl.  zu  Hy. 
5,  5;  mlicht  neich  arindchuiriur 
SP.  I  3;  daigh  neich  andiaigh  a 
sula  TE.  9,  15;  a  tabairt  illäim 
neich  uaib-si  FB.  76;  menma  neich 
aile  ScM.  3,  s;  Neutr.  neich  mit 
nachfolgendem  Relativsatze  ejus 
quod  [Z'^.  362):  i  n-digail  neich 
dorigensat  fri  Duid  zur  Strafe  für 
das,  was  sie  gegen  D.  gethan  hat- 
ten Ml.  231j,  5;'  Bat.  ni  thic  do 
neoch  FA.  9;  1  LBr.;  14  [der 
Dat.  do  neoch  ist  wohl  durcli  eine 
Art  Attraction  an  dianid  erdalta, 
den  Hauptgedanken  des  Vorder- 
satzes, entstanden)-.,  nir  attaim  do 
nech  TE.  7  Eg.;  p.  142,  9;  nä 
tarta..do  neoch  aili  FB.  74;  90; 
cen  CO  beth  .  .  d'aii-fitcod   do   neoch 


FA.  7;  FB.  72;  do  neoch  mit  fol- 
gendem Belaiivsatz  ei  qui:  gnini 
do  neuch  forrochongart  actio  ei 
qui  praeeepit  SG.  199^^;  Neutr. 
crete  do  neuch  asberat  som  die  dem 
glauhen,  icas  jene  sagen  Ml.  17'',  4 
Gl.  zu  simplices;  Acc.  ni  comul  fri 
nech  ingi  fria  rig  namma  p.  142,  10. 

nechi  s.  2.  111. 

uechtar  alt  er  ut  er  Z'^.  363;  Sg. 
Nom.  nechtar  na  da  idan  TE.  8 
(da  ni  -EV/.);  Acc.  ni  ba  la  nechtar 
de  FB.  73. 

ned  s.  uet. 

uegar  s.  uig-im. 

neim  Gift;  i.  virus  Gorm  Tr. 
p.  79  fi;  nem  venenum  SG.  33<i 
(Z'^.  10);  nem  insin  nad  chon  ric- 
thar  sech  nem  nathrach  Gl.  zu 
venenum  aspidum  sub  labiis  eorum 
Ml.  33(1,  10.  —  Sg.  Nom.  neim  p. 
190,  30;  191,  18 ;  ind  neim  Hy.  4 
Praef.;  Gen.  no  asaitis  cnuicc  ne- 
med  fair  Goid.'^  p.  172  [LHy.);  co 
n-driicht  neme  jj.  191,  le;  32;  co 
srothaib  nemi  14;  ind  neime  an- 
dracht  Gl.  zu  tetri  vestigia  viri 
SG.  112a  {^z-.  800);  Acc.  cen  neim 
Hy.  5,  7  (i.  cen  imdergad);  39;  ar 
neim  Hy.  7,  50;  tri  neim  Sc3I.  5; 
PI.  Nom.  neimi  aconita  SG.  139^^ 
Nigra;  PI.  Acc.  sech  na  nemi  Hy. 
1,  13.  —  Comp  OS.  nip-sa  nem- 
thenga  mo  crich  LU.  p.  114^1,  31; 
Ericriu    Nem-thenga    B.   Giftzunge 

FB.  1. 

iieimiiecli,  nemnech  virulentus 
Wh.  7c,  Gen.  neimnich  venenosi 
SG.  33b  i^Z-\  10). 

ueimthe  aus  Gift  hestehend, 
sruth  neimthe  FA.  30  (neme  raarb- 
thaigi  LBr.Yi 

iieit,  ueoit  a  fight,  hattle, 
ivound  O'B.;  ocus  neit  ba  hainm 
don  kath  do  brisind  ria  mac  Cath- 
bad  Corm.  p.  13,  1  (cul);  cain  buich 
neoit  {reimt  auf  crina  seoit)  LHy. 
Amr.  Prol.  {Goid.^-^  x>.  157),  in  LÜ. 
zu  neoit  die  Gl.  i.  gainne,  zu  buich 
i.  ro  bris  i.  maith  ro  bris  fein  in 
cairinne  ('?  I ;  tria  neit  LHy.  Amr.  2, 
Gl.  tre  chath,  in  LU.  über  neit  die 
Gl.  i.  cath;  rohe  do  lecht  i  forthc 
(i.  immochai)  iar  do  neit  (i.  iar  do 


ncltli 


70o 


guin")  seol  siraiclithe  (uo  sinirtlo 
ibid.  LU.;  neoit  glossirt  durch 
gainne  LHy.  Amr.  103;  aslaigid 
sercc,  saigit  seoit,  ni  gaib  iicoit  fri 
nech  as  tlil  ibid.  (assaiges  LU.)\ 
gaiiini  no  ncoti  ibid.  104.  —  Vgl.  Neit 
i.  (lia  catha  la  gentib  Gsedel  Corm. 
p.  31,  ned  i.  dia  catha  O'Dav.ji.  108. 

iicithi  s.  2.  lu. 

lu'l  31.  Wolke;  doud  Corm.  Tr. 
p.   126;    nell  nebulae  Ir.   Gl.  337. 

—  S(j.  Nom.  in  dub-nel  FB.  39; 
Dnt.  isind  m'ul  Goid.^  p.  64  [LHy.); 
PL  Bat.  na  haible  tened  trichem- 
ruäid  innellaib  ocus  i  n-aeraib  uas 
a  cliiiul  LU.  p.  80a,  5;  Acc.  cen  na 
niulu  L'B.  44;  mär  a  dicsa  6n  muir 
acht  iiad  roched  neölu  LU.p.  23»,  24. 

nola  ScM.  5? 

lU'lacli   wolkig,   co  nem  nelach 

„to  cloudy  heaven"  Fei.  Prol.  280; 

ailrad  in  rig  nelaig  des  Königs  in 

den  Wolken  ibid.  187. 

,    .«  9^      iiell,  clüth  nell  Ln.  17,  23.  re  fu- 

1)  2<~\.  "^    "'^^•■^  "®^^  "^  nona  IjU.  p.  77^,  29  (s. 

'— '^'      «»(.^er  gn's),  rr/Z.  neall  a  trance  O'B  ? 

1.  uem  s.  iieiin. 

2.  uem    N.  Himmel;   Z\    271. 

—  S(f.  Nom.  FA.  10;  is  nem  im 
grein'5'P.  IV  3;  nem  tened  FB.  15? 
Gen.  ruire  nime  Hy.  1,  4;  ri  nime 
Hy.  6,  23;  flaithera  nime  Htj.  1,  31; 
flaith  nime  Hy.  1,  44;  5,  92;  FA. 
20;  31;  33;  nimi  2;  3  tt.  ö.;  nime 
flatha  Hy.  5,  4;  nert  nime  Hy.  6,  6; 
7,  17;  muinter  nime  1*"^..  5  m.  ö'.; 
nimi  2;  14;  15  ^^.  ö.;  uöi  n-graid 
nime  FA.  4  (gräd  LU.);  9;  dorus 
.  .  ind  nime  FA.  15;  16  u.  ö.;  ni- 
mi 16;  focraice  nime  FA.  31;  32; 
nimi  1;  dochum  nime  Hy.  2,  50; 
nimi  FA.  1;  20;  co  ainglib  nimi 
-FJ-.  3;  19;  renda  nime  p.  191,  24; 
FB.  19;  nimi  25;  dichend  nime 
TE.  9;  in  FA.  hat  LU.  21  mal 
nime  itwc^  14  jwa?  nimi;  Dat.  for 
nim  i7i/.   2,  28;  5,  16;   fo  nim  La, 

■^  18.  5:  SC.  42;   do  nim  FJ..  2;  Hla 


du  nim  ÄP.  III  4:  Acc.  nem  F5. 
39;  rith  fri  nemh  TE.  9  Eg.\  for 
nem  i?y.  6,  22;  cosin  tres  nem 
FA.  2;  PI.  Gen.  drem  na  secht 
nime  FJ..  15;  Bat.  De  de  nimib 
i?2/-  6,  19.  —  Comp  OS.  donab  nem- 


indithib  Gl.  zu  horoscopis  Vitidub. 
fo.  2.  b.  1  {Goid.-  p.  53). 

ii<*iii  N.  Edelstein,  Perle; 
onyx  Z'^.  18.  —  PI.  Bat.  fräs  do 
nomannaib  p.  310,  37.  —  Vgl.  ne- 
manda. 

nein-  s.  neb-. 

namandii  perlenartig,  perlen- 
gleich.  —  Sg.   Nom.   detgein  ne-  JpL 
manda  Lg.   18.  15;   ncmonnta   TE. 
iPJg.;  PI.  Acc.  imraa  dcta  nemanda  J^ 
Ij(I.  4,  17  (nömuniQ,jE'/;.).  ^^ 

uenide, nemda  himmlisch;  Gild. 
Lor.  Gl.  13  rf»wi  24.  —  Gen.  ind 
rig  nemda  s.  die  Glosse  zu  irriched 
Hy.  5, 105;  Acc.  liar  n-athair  nemda 
Hy.  1,  48;  PI.  Nom.  fochraice  nemdai 

p.   170,   24. 

nemed  sacellum  SG.  13^  [Z'^. 
801);  nemeth  Corm.  Tr.  p.  121. 

nemele,  neimheli  sorrow,  ptity 
O'B.;  Bat.  oc  nemele  frisin  comdid 
„in  .  .  complaining   to   the   Lord" 

FA.  30  (nemeli  LBr.). 

nemid  a  magistrate  Mann.  III 
Index;  s.  unter  fegaim,  und  dazu 
auch  nemthe  SC.  25? 

nemidach  a  diveller  in  heaven, 
cipe  gebus  m'imund  hillou  a  et- 
sechta  corub  nemidach  Three  Hom. 
p.  38,  5. 

nemuecli  s.  neimnech. 

nen  i.  tonn  „a  ivave"  Corm.  Tr. 
p.  126,  vgl.  3.  nin. 

nena,  triucha  nena  Find  Oss. 
III  6,  Gl.  i.  ordlach;  vgl.  nean 
inch,  span  O'jB. 

nenaid  nettles  Corm.  Tr.  p.  126, 
neanaid  i.  neantög  0'CI.\  co  fac- 
cad  in  caillig  oc  bein  nenntai  do- 
chum braisce  di  „cutting  nettles  to 
make  pottage  tliereof"  Fei.  p.  C. 
I       nentöc,   nenntog  urticu  Ir.  Gl. 

208.' 
j       1.  ueöit  s.  neit. 
I       2.   neöit,    nir    ba  neoit    „be  not 
niggardhj"  Fei.  p.  CLXXXV. 

nert  N.  Kraft,  Macht;  am-nert 
Schiväche,  amnertach  schivach  LHy. 
Amr.    113.    —    Sg.    Nom.    FA.    1; 

FB.  79;  SC.  41;  nert  De  Hy.  5,  45; 
nert  nime  Hy.  6,  6;  a  nert  Lugdach 
Gl.  zu  Hy.  5,  (j8;  in  nert  FB  68,  20; 
Gen.  ar  thrommi .  .  a  neirt  FB.  88; 

45 


706 


is  rigi  nirt  TE.  9  Eg.?  Dat.  ohne 
Praep.  instrumental:  atomriug .  . 
niurt  ich  verbinde  midi  mit  einet' 
Kraft  Hy.  7,  i;  3  ff.\  n:  20;  62; 
dit  nirt  SC.  13;  38,  3;  41;  Acc.  fri 
cech  nert  n-amnas  Hy.  7,  43;  ni 
digaib  a  nert  Hy.  5,  es;  tria  nert 
gaili  p.  328,  1 ;  PI.  Acc.  na  . .  nert 
so  Hy.  7,  42  (neurta  J5.);  nerta 
lochnamat  FB.  68,  10.  —  Comp. 
nert-lia  SC  38;  ocus  büi  rell  dermäir 
ocus  nertlia  miled  forsa  n-indsmatis 
slegaocus  semmunna  ocus  fria  meltis 
renda  ocus  ftebra,  ocus  ba  corthi 
curad  in  lecc  sin  LBr.  p.  216^  15. 

nertaim  II  ich  stärke,  Icräf- 
tige.  —  Praes.  PI.  3  nertit  con- 
firmant  Wh.  Id  (Z^  436).  —  Inf. 
Gen.  is  and  is  tualäng  a  nerta  Gl. 
zu  ut  potens  sit  exhortari  doctrina 
sua  Wb.  31t,  12;  00  nertad  SC.  28. 

nertiti  SC.  20? 

iiertmaire  F.  Stärke,  leo  ar 
nertmaire  Three  Hom.  p.  42,  22. 

ueseöit  a  boil  Corm.  Tr.  p.  123; 
apostema  Ir.  Gl.  843. 

1.  iiess  mu Stella,  mus  longa 
SG.  36a  {Z-\  49);  weasel  Corm.  Tr. 
p.  123  nescoit. 

2.  iiess  nomen  do  crand  („pole"\ 
Corm.  p.  32,  42,  vgl.  ibid.  38. 

3.  ness  nomen  do  urnisi  {,,fii>r- 
nace?")  Corm.  p.  32;  ba  binde  no 
chantais  dord  fri  derc  a  neis  a  di 
bolg  ibid.  p.  33,  1. 

4.  uess  Schlag,  Wunde;  ness 
din  ainm  do  beim  ocus  do  chrecbt 
Corm.  p.  33;  neas  i.  crecht  O'Dav. 
p.  108. 

nessa  propior  Z'^.  277;  nesso 
assa  nesso  propius  propiusque  Wb. 
121';  bes  ni  pe  nessu  ec  do  suidm 
oldäs  dait-siu  FB.  94;  im  Sinne 
des  Superlativs:  dorus  .  .  ind  nime 
as     ncsii     (Ins    Thor    des    Himmels 

Vrlrhr.^       ,h,s       inlrlistc      ISt    ^  (=    daS 

unvhsir  Hu,uHrl.,thonFA.  15;  FJB.20. 

«et  Nest;  a  uido  latine  Corm. 
Tr.  p.  124.  —  Bat.  luathither .  . 
grib  dia  ned  Corm.  p.  36,  45  (prüU). 

ni  Pron.  ivir,  nos  Z'^.  32ö,  vgl. 
sni.  —  a)  alleinstehend:  maic  ni 
do-som  Wb.  19<i  {ßlii  nos  ei,  deo).  — 
b)  Zur  Verstärkung  {nota  augens) 


der  1.  PI.  angehängt:  dingniam-ni 
FB.  6;  56:'  bem'mit-ni  Lg.  10; 
regmait-ni  ibid._\  FB.  57;  dode- 
chammar-ni  Sc3I.  2:  Lci,_12;  SC. 
13;  43;  FB.  41;  ni  leid em-ni  ibid.; 
dogenam-nei<^5. 16;  necbtar  näthar- 
ni  keiner  von  uns  beiden  LU.  p. 
19a,  5;  nach  dem  Pron.  poss.  der 
1.  PI.  dem  Substantiv  angehängt: 
ar  m-breth-ni  FB.  62.  —  c)  von 
Präpositionen  abhängig,  durch 
Doppelset zimg  -nni,  -nn,  -nd,  -n: 
airun  EC.  6V  oruinn  p.  144,  20; 
erunn  propter  nos  Wb.  15^;  cu- 
cainni  ScM.  9;  cucainn  14;  chu- 
cunn  Hy.  8,  2;  cbucund  FB.  52; 
cucund  Xr/.lj_  FB.  46;  diin,  dinn 
de  nobi7z\3U;  dind  FB.  36; 
dün,  duun,  dünn  ad  nos,  nobis  Z"-. 
333;  dün  Hy.  1,  2;  15;  20;  34;  2,  58 
5,  106;  6,  23;  24;  E(\.  10;  ScM. 
9;  16;  SC.  3;  6;  CC.\  Fg.:  FB 
43;  61;  75;  duin  FB.  34;  49; 
ctrunn,  etron  7/^.  333;  fornni,  fornn, 
furnu  ibid  \  foriii  FB.  41;  48;  fornd 
SC.  5;  36;  forond  FB.  46;  frinni 
ZI  334;  fr  ind  Uu  13;  18.  29; 
FB.  48;  immunn  ZV333;  %.  8,  1; 
immond  FB.  52;  imond  p.  132,  9; 
indiunui,  indiunn  Z^.  333,  334;  iu- 
nunn  Hy.  4,  5;  8,  1;  linni  SC.  24; 
i^^.  62;  linn  TE.  9  -%.;  CC.  3 
£;r/.;  lind  6'cilf.  15;  SC.  45,  22; 
I'^i^.  73;  90;  94;  lend 
ocainni  ScM.  7;  ocaind  FW.  62 
ocunn  Hy.  8,  1;  reunn  Hy.  4,  4; 
remunn  -ffy.  1,  34;  remoind  FA.  17; 
seochainni  SC.  45,  17;  secboinne 
Goid.^  p.  134;  sechond  Zr/.  9 ; 
torunni,  torunn  Z^.  334;  triunni 
ibid.\  önni,  uanni,  uäinn,  uäin  ibid\ 
üainne  FB.  59;  uaind  41;  huan 
Hy.  1,  20.  —  d)  Partikeln  vor  der 
Verbalform  angefügt  {Pron.  infi- 
xum):  ronu  ain  Hy.  1,  30;  ron  anset 
ibid.  14;  ron  feladar  Hy.  1,  1;  35;  sc; 
4,  12;  8,  6;  ron  soeiat  Hy.  1,  e; 
10;  24;  56;  4,  3;  8,  6;  ron  snaid  Hy. 
1,  11;  13;  5,  10;  1)2;  nachan  tairle 
Hy.  1,  s;  55;  ni  conn  acci  nech  j). 
133,  7;  niu  ortar  FB.  53?  ar  don 
roigse  Hy.  1,  31;  don  fe  Hy  1,  1; 
4,  2;  for  don  te  Hy.  1,  1;  for  don 
itge    ßrigte    bet    5,    .s;i;     for    don 


1^^ 


vf 


'^.>^ 


707 


rabat  lui;  do  Jon  arclieil  p.  lo3,  u; 
dodn  ancatar  ScM.  4;  dou  aiiicc 
}).  144,  16  (.tanicl;  co  n-doii  fair 
Hy.  5,  8i);  9i  (tair^i;  don  estao  p. 
140,  25;  (testai;  ar  don  adbat  SC.  28 
(tadbat);  don  rins^rat  IIij.  1,  17; 
den  foscai  Hij.  6,  5  (diuscim);  1,  t«; 
donn  esmart  Hij.  '6,  s;  immun  tisat 
Hy.  1,  s;  ciitan  mela  FB.  52  (^to- 
imlira);  ni  tanbi  SC.  19.  —  e)  An 
eine  Verbal  form  als  Object  ange- 
t'üyt:  aiusiunn  Hy.  6,  u\  snaidsiunn 
Hy.  1,  27;  38;  taithiunn  SP.  II  6. 
1.  ui,  ui  nicht,  die  geivöJinliche 
Negation;  non  Z'^.  789;  aspirirt 
den  folgenden  AnUmt:  ui  chuir 
FB.  35;  ni  chüala  FB.  44;  ni 
(hossena  59;  73;  ni  chelat  71;  Lg. 

V-n.  45;  FA.  ß;  2(5:  SC.  45,  2;  ni 
tiiairmescad  FB.  42;  ni  thiscad  88; 
ni    thardad    90;   p.  22,    9;    39,  13; 

■JfX^    17:   ScM.   3;    TE.   2;   FA.   9; 


2(3;  ÄC.  29;  29,  le;  24;  ui  fil  i^, 
-X-  10;  12:_  ScM.  12;  ui  hetig  l^a 
33,  17  für  ni  setig?  —  Mit  Pron. 
stiffixum:  1.  Sg.  nim  thairle  Hy. 
6,  12;  ScM.  3,  17;  ri;.  9,  7;  s; 
j:).  141,  23;  uim  dil  Hy  2,  44;  nim- 
thacumac  dia  aisneisiC/.  jj.  113^,  14: 
SC.  13;  2.  Sg.  nit  leci  SC.  30,  2; 
uit  ägara  40;  3.  Sg.  uis  u-athgeöin 
j^Ld.  9;  uis  n-iusorg  j9.  141,  8;  uis 
rocbet  i^Jl.  12;  uis  toirchi  in  muicc 
ScM.  9;  12;  TE.  17;  SC.  18;  36; 
ffy.  5,  26;  2,  29;  FJ5.  47;  nin  acend 
SC.  45,  15:  niu  accathar  FB.  59; 
isuachnid  nirrodchad  mo  ic-sa  TE. 
12  LU.?  —  Andere  Versclimelzun- 
qen,  ui  voicirdwiv.  uir  thdargaibset 
FB.  26;  uir  bo  chian  39;  40;  43; 
56;  58;  78;  81;  82;  ScM.  5;  nirb 
äil  FB.  73;  p.  40,  32  (für  ui  ro 
1)0);  ni  bo  ivird  nib:  nib  amIes 
SC.  11,  9:  bes  nip  catli  SC.  38,  m: 
uiptar  ScM.  5;  ui  imma-  ivird  nima-: 
uimafitir  j).  17,  22;  nimatorchomlod- 
sa  FB.  2G;  nimärulaid  71.  —  Ge- 
brauch, a)  Besondere  Verbindun- 
gen, ui . .  ni  nihil  (s.  2.  nii,  ni  .  . 
uech  nemo,  ui .  .  acht  franz.  ne  . . 
que.  ni . .  nammär  kaum:  ni  thesta 
ui  dib  es  fehlte  Nichts  von  ihnen 
p.  41,  13;  42,  0;  FA.  16:  SC.  1; 
42;    FB.    90;    uin    accathar    uech 


aih;  occiit  kein  Anderer  sehe  ihn 
hei  dir  FB.  59,  s.  uech;  ui  t'uil 
fort  acht  nechtar  da  ni  nur  eins 
von  zwei  Dinqen  kann  dich  drücken 
TE.  8  Eg.\  'sc  5;  14,  s.  acht;  ni 
gabsat  nammär  isiu  tig  CC.  3,  s. 
nammär;  ni  ba  la  nechtar  d6  eter 
FB.  73,  s.  eter;  ui . .  nä  tveder  .  . 
noch,  s.  nä:  ni  .  .  nach  weder  .  .  noch,  _^ 
s.  nach;  ni  thö  nein  Lg.  6;  '■';  -Jf^"A^ 
TE.  13  Fg.,  vgl.  na  tli(j.  —  b)  ni 
steht  auch  beim  Imperativ:  ni  chuir 
FB.  35;  ni  aigther  ni  fürchte  Nichts 
SC.  10;  beim  Conjunctiv  in  Haupt- 
sätzen: ni  iadat  SC.  25;  ui  fres- 
nesea  26;  niu  accathar  FB.  59; 
ui  bä  lat  FB.  73;  p.  141,  3;  SC. 
25;  ni  pä  SC.  2^^\  uir  bat  SC.  25; 
26;  soivie  beim  [modal  gebrauchten^ 
Futur:  ni  dechais  jj.  21,  32;  ui 
säis  SC.  25;  '2(i;  ni  firfider  SC.  3. 
—  c)  ni  steht  auch  in  der  abhän- 
gigen Rede:  is  follus  . .  ni  dligthi 
FB.  41;  TE.  12  LU.:  adrubrutar 
ni  fi'iaratar  sie  hätten  nicht  gefunden 
TE.  19:  FB.  90;  ba  inond  aithesc 
..ni  theclaimtis  TE.  2  LU.;  ScM. 
3,  5.  —  dl  ni  nach  den  Conjunc- 
tionen  ar,  üair,  fo  bith,  sech:  ar  ni 
recat  a  les  ind  naim  ni  alle  acht 
.  .  denn  die  Heiligen  bedürfen  Nichts 
iveiter  als  FA.  5;  9;  12;  15;  CC. 
6  Eg.;  SC.  42;  FB.  94;  Lg.  6^(ar  -^ 
U3._jg2j;  üair  ui  thudchatar  FB. 
72;  79;  p.  40,  32  {vgl.  jedoch  p. 
39,  13);  fo  bith  ni  ro  derg  FB.  79; 
sech  ni  chiuir  ui  cosseua  Hy.b,  22;  ss; 
Lg.  17,  52 j  e)  häufig  fehlt  die  Co-  if 
pulu  bei  ui:  ui  cöir  em  es  ist  nicht 
gerecht  FB.  94  (positiv:  is  cöir 
ibid.);  lb\  SC.  5;  6;  13;  ui  fö  SC. 
44,  12;  ni  insa  SP.  V  5,  s.  ninsa: 
nim  dil  Hy.  2,  44;  ni  assu  FA.  15: 
FB.  73:  ni  mör  n-ecnaig  Hy.  5,  3: 
ui  hinund  comartha  tucsam  lind 
FB.  73;  ni  forcraid  cairde  FB. 
56:  61;  75;  89;  ft  ni  ivird  mit  dem 
Begriffe  vorangestellt,  der  verneint 
werden  soll:  ni  brec  as  äil  dün 
FB.  61  [vgl.  brec  dorat  in  beu 
imond  79.  132,  9);  Sc3I.  3,  15;  ni 
ciau  üait  atä  is  taig  it  farrad  Lg^  ^^ 
Ju  ui  mesn  dothset  side  FB.  "37; 
ScM.  2:  ni  oc  a  imgabail  sin  dan 

J(-   iih>-    \a.i!kp.       ^  U■.l^\'^o>^.'^'^■'^'^■ 


708 


atu-sa  FB.  94 ;  57 ;  ocus  ni  huli  ro 
sagat  FÄ.  2-2 ;  ni  fil  ro  sia  FB.  89. 
—  g)  ni  con  nicht  dass,  ohne 
flass,  nicht,  non  quod,  non  quo 
Z^.  740:  ni  con  fess  ohne  dass 
hekonnt  ist  ScM.  3,  18;  p.  143,  2; 
ni  con  tesbad  banna  ass  Hy.  5,  ss; 
ocus  ni  con  tora  eter  SC.  40;  j). 
17,  22;  ocus  ni  conn  acci  nech  und 
Niemand  sieht  uns  p.  133,  7;  ni 
con  fiu  „it  is  hy  no  means  ivorth" 
TBF.  p.  150,  17;  ni  com  thä-sa  cu- 
mang  dia  tabair[t]  „I  have  hy  no 
means  the  potver"  ibid.  21 ;  dia  faig- 
bither  ni  con  beo-sa  fot  chumachta 
ba  sire  ibid.  31. 

2.  ni  JV.  Sache;  res  Z^.  364; 
ohne  Artikel  aliquid,  mit  voraus- 
gehender Negation  nihil,  neb-ni 
nihil;  mit  Artikel  id,  hoc;  mit 
Artikel  und  nachfolgender  Demon- 
strativpartiliel  hoc.  —  8g.  Nom. 
ni  ali  alia  res  TE.  2  Eg.;  Cduch  ni 
SC.  34;  diliu  lim  longud  oldäs  cach 
ni  FB.  32;  ani  sin  haec  res,  hoc 
^^  i^g-  13;  16:  TE.  5  Eg.;  SC.  3; 
12;  13;  FB.  26;  31;  41;  56;  inni 
sin  TE.  10  Eg.\  GC.  1  Fg.;  p. 
142,  11;  143,  fi;  inni  TE.  8  Fg.; 
mit  nachfolgendem  Relativsatz:  ni 
fil . .  ni  bad  toi  ria  cöemchele  SC. 
42;  nad  rabi  ni  bad  esbaid  üad 
FB.  4;  ani  ro  innisemar  das  (was) 
ivir  erzählt  haben  FA.  15;  aui  no 
bid  isin  cathraig  das  {was)  in  der 
Stadt  war  FB.  88;  ani  na  roich 
lam  SC.  44,  e;  ani  no  m-bera  latt 
FB.  59;*  89;  93;  inni  ro  herbad 
duit  p.  40,  2c;  41,  14;  ocus  ni  nad 
roichet  \]\aid  uli,  ro  soichi-siu 
FB.  11;  Gen.  firinne  an  neithi  si 
s.  unter  in-mesta;  J.cc.  conda  accatar 
ni  CC  4:  LU.;  conn  faccatar  ni  in 
n-oclach  rochain  da  sahen  sie  Etivas 
(nämlich)  einen  sehr  schönen  Jüng- 
ling CC.  3  Fg.;  p.  140,  ly;  p.  144, 11 ; 
räthaigis  . .  ani  sin  TE.  10  LU.-., 
FA.  2;  SC.  4;  9;  39;  45;  ani  hi 
sin  FB.  78;  ani  seo  rödt  FB.  32; 
inni  sin  TE.  6  Fg.;  indni  TE.  9 
Eg.-.,  ani  atchiu-sa  das  {was)  ich 
seile  SC.  39;  adfiadat  .  .  ani  mä 
tudchatar  FB.  76;  ni  recat  a  les 
ind  naim  ni  ailc  FA.  5?  PI.  Nom. 


se  nechi  airegda  „the  six  chief 
things  ScLb.  12;  Gen.  nanni  ro  bu 
thol  do  der  Dinge,  [nach  welchen) 
er  begehrte  Ml.  33»,  is;  Du.  Gen. 
necbtar  da  ni  TE.  8  Eg. 

1.  lila  M.  Held,  Krieger;  i. 
trenfer  „a  champion"  Corm.  Tr. 
p.  125;  Z2.  255.  -  Sg.  Nom.  in 
rig-nia  LU.  p.  Id'^,  4;  Gen.  niad 
{zweisilbig)  Hy.  5,  71;  cona  thair- 
birib  niath  LU.  p.  80»,  24;  cride 
niad  {vier  Silben)  SC.  38;  cless  niad 
FB.  51;  ni  hopair  niad  näre  On 
the  Mann.  III  |j.  424  [so  zu  lesen):, 
PI.  Dat.  ba-sa  balcbemnech  ior 
niathaib  ocus  mörslüagaib  LU.  p. 
114»,  IG  {Siab.  Concul.). 

2.  nia,  niae  M.  Schxvestersohn; 
i.  mac  sethur  Corm.  p.  31.  —  Sg. 
Gen.  im  orba  mic  niath  Z'^.  256 
{Sench.  M.). 

3.  iiiaJ  ar  nia  ua  mucci  Oss.  111 
Unterschrift,  dum  niad  ibid.  10. 

Hi'am  Glanz;  i.  dath  O'Dav. 
p.  108.  —  Sg.  Nom.  ro-niam  SC. 
33,  18.  —  Comp  OS.  niamh-land  a 
splendid  flat  crescent  of  gold  {um 
den  Hals  oder  über  der  Stirn)  On 
the  Mann.  III  Index. 

iiiamda  glänzend.  —  Sg.  Nom. 
niamdo  TE.  4  Eg.;  PI.  Nom.  ni- 
amdai  Lg.  4,  7, 

iiig-iin  I  ich  toa sehe.  —  Praes. 
Sg.  3  rel.  niges  FA.  16.  —  Conj. 
Sg.  2  nige  araile  „wash  thou  the 
other"  Three  Hom.  p.  80,  15.  — 
Pass.  Praes.  Sg.  3  ind  na  lam 
negar  and  Corm.  Tr.p.  119  mat  [B.)-., 
nigther  Corm.p.2^  mät  {A)\  negthair 
ibid.  p.  12  caplat.  —  Lnf.  Dat.  oc 
nigi  IjU.  p.  671»,  35;  do  nige  FA. 
16  LBr.;  Three  Hom.  p.  8U^  15.  — 
Comp,  fo-nigim,  tönuch. 

iiiiii,  iiiiii-  die  Negation  ni' mit 
Pron.  der  1.  Sq.,  nim  tha  non  mihi 
est  SC   13. 

iiim-,  iiimni-  zusammengesogen 
aus  ni  iniui-. 

nima-,  niuinia-  zusammengezogen 
aas  ni  imma-. 

nimatorchoinlod  FB.  26? 

iiiinl)  i.  bröen,  ab  eo  quod  est 
nimbus  Corm.  p.  32;  i.  nell  110 
bi'aeu  O'Duv.  p.  107. 


niml)i 


709 


uimbi  SP.  III  cUcs  ii-iiiil)i,  nimmi 
p.  144,  31  lies  n-immi. 

nimdotair  j).  141,  n!)  mim  dotliair 

ac.  Ms.)i 

iiimniar  mlbitli  FB.  24,  mit  mbitli 
(ni  bitb?)  beginnt  eine  neue  Zeile 
in  LU.,  der  Sinn  iviril  tvohl  sein: 
nicht  ist  ein  Weib  von  ihnen  mit 
ihrem  Manne  von  einer  Zeit  zur 
andern  beisammen. 

1.  nimtlia  für  iiim  tlia,  .t.  1.  iii, 
me  und  täim. 

2.  uiiutba  für  ni  imtlia. 

1.  Hill  [i.]  gabul,  s.  unter  iiiuaoh. 

2.  nin  der  Buchstabe  n  Corm. 
Tr.  p.  126,  O'Dav.  p.  108. 

3.  iiiu  [i.]  tond  („toave")  Corm. 
p.  31  Ninus  „tlie  name  of  a  iccll"; 
vgl.  nen. 

uiuach,  nem  iiinach  Fcl.  Prol.  108 
{„delightful  heaven").  Gl.  i.  gablach 
[LBr.),  vgl  ninach  i.  aibhinn  no 
g&hlach  Tliree  Ir.  Gl.  p.  126,  mit 
Anführung  desselben  Verses  und 
Zufügung  von  i.  aibhinn  zu  ninach; 
croch  ninach  Anissi  Fei.  Mart.  31 
{„the  forlced  cross  of  Ä."),  Gl.  ni- 
nach i.  glacach  no  crechtach  no 
nin  gabul  i.  ginol  i.  glac  na  gabla. 

uiusa,  getvöhnlich  abgekürzt  nl, 
zusammengezogen  aus  ni  iusa  nicht 
schwer  {SP.  V  5,  anse,  ansa  dif- 
ficilis  Z'^.  276\  ist  eine  stehende 
Formel  in  der  Antivort  auf  eine 
Frage,  auftvelche  Auskunft  gegeben 
%  wird  Lg.  1;  TE.  5;  13;  SC.  4; 
10;  IG;  31;  35;  47. 

nith  i.  guin  duine  Corm.  p.  31, 
ibid.  p.  32  {„mortal  wounding  of 
a  man"  Tr.  p.  122,  vgl.  Z^.  1005); 
i.  conplicht  iconflictus)  CDon. 
Suppl.;  iar  nith  FB.  50,  p.  310,  25; 
füabair  nith  SC.  31,  ii.  —  Compos. 
A-  nith-mass  Lg.  17,  lo  {OB.  hat  auch 
nith  noble)?"  ' 

HO  Unübersetzbare  Verbalpartikel 
{vgl.  ro  und  do),  nu,  no  Z'^.  415; 
na  gelltis  CC.  1  LU.  (lies  no,  oder 
Fron,  suff.?);  aspirirt:  no  chin- 
ged  FB  58;  no  chlaided  70;  SC.  47; 
p.  39,  15;  no  thairned  FB.  57;  no 
thathiged  63;  70;  88;  ScM.  19; 
CC.  1  LU.;  mit  Pron.  suffixum: 
1.  Sg.   nom   berar   SC.  9;   is  missi   i 


'  iioinii-cblo  j).  141,  29;  ^.  S(f.  not 
nialartat  FB.  67;  TF.  9  Fg.;  SC. 
11,  a;  41;  not  giiidiin  Gl  zu  nod 
guiiliu  Ihj.  5,  17;  PI.  no  bor  mair- 
«tlier  La.  13;  3.  Sq.  nod  glöfe  FB.  ^ 
57;  76;  Zr/.  8;  Seil.  15;  Hg.  5,  17;  if- 
notolbad  FB.  75  (//Vr  nod  dolbad); 
non  dlig  FB.  14;  non  eted  j).  131, 12; 
142,  19  (V);  nod  u-dirgi  FB.  21; 
nod  n-ebela  p.  141,  3;  4;  9;  nos 
cuir  FB.  64;  67;  70;  no  da  biathad 
p.  131, 12;  PI.  nos  tuarceud  FB.  40; 
nos  dibairg  65;  SC.ii;  nus  biathaim 
p.  141,  2ü;  mit  Relativpronomen: 
ani  no  m-bera  latt  FB.  59;  na  fil 
FB.  58;  ua  tabrad  Sc3L  1;  na 
tongat  Sc3I.  16;  steht  aber  oft  an 
der  Spitze  von  Belativsützen  ohne 
Relativpronomen:  ni  rabi  la  Ultu 
fer  no  lamad  a  n-etargaire  FB. 
15;  14;  17;  27;  cech  ni  no  chlui- 
ned  p.  39,  15;  TF.  9  Fg.;  9,  2T, 
ar  bä  leis  no  foied  a  fiiir  CC.  6 
LU.;  is  midlachda  no  täi  FB.  58; 
iss  ed  eret  no  bitis  SC.  1 ;  2 ;  29,  13 ; 
34,  6;  46;  asbe?t . .  friu,  nod  lemad 
FB.  76.  —  Gebrauch  a)  beim 
Praesens:  nod  guidiu  Hg.  5,  17; 
FB.  14;  28;  65;   Sc3I.  15;   cid  no  ^ 

täi  Lei.   10;  F5.  58;  na  fil  ibiii,;  ,>f  <» 
no  sgrechat  FB.  67;  tongu  na  ton- 
gat  mo  thuath  Sc3I.  16;  nos  tuar- 
cend  FB.  40;  nos  cengland  JP^.  70. 

—  b)  beim  Praes.  secundarium,  mit 
Imperfectbedeutung:  no  mblig- 

tis  La.  8;  12:  ScM.  1;  3,  2;  TE.  ^^ 
9  itr.;  no  thairned  FB.  57;  63; 
68;  70;  75;  88;  15;  SC.  1;  2;  5; 
p.  40,  31;  ani  no  bid  isin  c&thraig 
FB.  58;  mit  modaler  Bedeutung: 
ocus  no  bemmis  dorisi,  dia  m-bad 
ail  duit-siu  SC.  43;  cia  no  betis  fir 
in  cöicid  uli  immond  FB.  52;  L^.  •)(- 
18,  33;  SC.  42;  düs  cia  dib  no 
thogad  ScM.  19;  am«?  no  betis 
comarthanach,  is  amlaid  no  creteä 
doib  SC.  49;  co  m-bad  hit  iarsäla 
no  beth  bantrocht  Uhtrf  FB.  17; 
no  rochtis  sie  sollten  gehen(i)FB.  41. 

—  c)  beim  Futurum:  ni  bä  nech 
bas  ferr  nod  glefe  FB.  56;  p.  141,  4; 
ani  nom-bera  latt  FB.  59.  —  d)  beim 
Fu t.  sec u n d a r i u m :  no  thogfaind - 

se  Lg.  9 ;  not  icfitis  SC.  11,  2;  29,  s;    -^ 


710 


cid  biad  iio  ragad  dia  ii-echail) 
FB.  63;  7Ü.  —  e)  heim  Pruete- 
ritum:  conom  erracht  innossa  Ms 
ich  jetzt  auff/estanden  bin  TE.  12 
LU.  (perfeetisch) ;  nos  cuir  FB.  64 
(Präsens?). 

iiö,  no  Conj.  oder;  no,  na  vel, 
sine  Z'^.  699;  ivird  häufig  durch  1-, 
die  ÄbMrzung  für  lut.  vel,  bezeich- 
yiet;  aspirirt  den  folgenden  An- 
laut: no  sossam  Hy.  1,  3;  no  tho- 
dernami'^^.  18;  no  chliabaig  s.  unter 
roe.  —  Gehrauch:  co  n-dam  nö 
^  Tf(  muicc  maiss  Lg.  17.  7;  22j  SC.  6 ; 
29;  fö  di  nö  fö  thri  FB.  81;  87; 
ar  äis  no  ar  ecin  TE.  19;  amal 
cathbarr  CMmtachta  no  niind  rig 
FA.  8;  TE.  6  Eg.;  atconnarc  etach 
n-datha  no  co  n-erred  anflatha  ÄC. 
34,  iü;  itir  foss  no  utmaille,  itir 
suide  no  sessam  Hy.  1,  3;  no  rochtis 
do  saichtin  Conroi  .  .  no  do  saichtin 
Ailella  FB.  41;  FA.  9;  in  comram 
do  thairisem  beus  . .  no  in  mucc  do 
raind  dam-sa  entweder  .  .  oder  ScM. 
11;  beit  fir  marba  and  nö  dogäntar 
samlaid  FB.  9;  in  der  Frage:  ni 
fetatar,  cia  deochaid  no  can  don 
liiid  SC.  12;  46;  FB.  54;  p.  132,  g; 
ni  (na) .  .  nö  nicht . .  oder:  ni  fil. . 
fial  no  temel  FA.  5;  ar  ni  fil  dru- 
im  neich  dib  no  a  süss  fri  äraili 
FA.  12;  10;  p.  144,  22;  nis  aitrebat 
.  .  acht  nöemöig  no  ailitrig  FA.  12; 
ni  airmithe?" .  .  pian  no  thodernam  18 
(na  LBr.);  ni  chumaic  thra  nech  . . 
ti'iaruscbail  no  innisin  FA.  6  (na 
LBr.)\  na  bä  do  Dün  Imrith  no  do 
Dun  Delca  SC.  9;  nach  Z^.  699 
wmden  hierher  auch  die  Stellen 
mit  ni . .  nä  (na)  toeder  .  .  noch  ge- 
hören die  unter  nä  aufgeführt  sind; 
nö  und  na  neben  einaiulir:  äit  inna 
bi  bäs  nö  peccad  na  iinoilnis  FC.  1 
{LU.  p.  120a,  9,   ohne  Abkiii-ung). 

no  CO  (nocho,  nocba),  uo  eoii 
(nochan,  nochun),  uo  cor  nicht, 
Negation  an  der  Spitze  von  Haupt- 
sätzen, vgl.  ni  con  unter  ni,  nocha 
not  O'Don.  Gr.  p.  324.  —  a)  no  co, 
nocha:  no  co  rag-sa  ich  tverde  nicht 
gehen  SC.  32  (noca  H.);  cia  beith 
no  CO  bia-so  fö  raebail,  cein  bemmit- 
ni   i   m-l)ethaid   du    wirst  nicht  in 


Unehre  sein,  so  lange  wir  am  Lehen 
sind  Lcf.  10  (}^Qc\m__E().) ;  no  co 
teseba  ni  de  SC.  27  (nocha  H.) ;  no 
CO  ririub  TE.  ^3  LU.  (nocha  Fg.); 
no  co  dernad  riu  mo  dal  SC.  44,  s ;  i4 ; 
45,  6;  s;  mad  indiu  no  co  roich 
uaim  Oss.  II  2;  dcäig  no  co  dingnea 
m'arareiriS'C.  45,  25;  nocho  dingniam- 
ni  airut-su  sin  FB.  6;  fo  bith  ni 
ro  derg  . .  a  claideb  i  n-Erind  .  . , 
ocus  nocho  dechaid  biad  n-Erend 
inna  beolu  79;  nocho  deochadusa 
dar  secht  n-immaire  cen  mo  men- 
main  i  n-Dia  Hy.  4  Praef.  —  b)  no 
con,  nochan  mit  nachfolgender  A.spi- 
ration:  no  co  faicebait  nicht  loerden 
sie  übrig  lassen  ScM.  3,  12;  .ani 
dia  tudchad  cuingid  .  .  no  con  füar 
i  n-Erind  nach  i  n-Alpain  FB.  93 
(nochan  Eg.)\  mani  dirgi-siu  co  rop 
cöir,  uo  con  fil  isin  domun  nod 
u-dirgi  FB.  27  (ui  con  Eg.) ;  bes  . . 
no  cou  err  SC.  43  (nochan  ferr  H.) ; 
ocus  nocon  cd  namma  und  nicht 
ist  es  nur  dies  ibid.  31,  15;  no  con 
fetrtr  38,  2  (nochan  H.);  nochun 
fetar  TE.  7  Eg.\  nochunusai  TE. 
7  Fg.;  nochonom-tha-sa  düib  ich 
bin  es  euch  nicht  FB.  26  (nocham- 
tha-sae  Eg.)?  ■ —  c)  ocus  no  cor  fer 
banne  jj.  41,  36;  nochor  impo  s.  unter 
inipöim;  arn  corbälic  duit-siu  hi 
SC.  47  (alic).  ^ 

ro  iioad  L(i.  17,  29,  verschrieben 
für  do'roiiad? 

1.  nocht  i.  aidche  O'Dav.  p.  108, 
s.  innoclit. 

2.  nocht  na  cid.  —  Sg.  Nom. 
a  claideb  nocht  FB.  87 ;  Acc.  F.  fri 
hüir  noicht  Threc  Hom.  p.  122,  21; 
PI.  Nom.  Fem.  aur-nochta  FB.  53; 
beim  Masc.  a  claid(7>  nochta  FB.  13; 
Dat.  cusna  claidbib  nochtaib  i*^!?.  74. 

noclita  F.  Nacktheit.  —  Sg. 
Nom.  ni  bia  gorta  na  nochta  isin 
phurt  GoidJ  p.  102,  12  [LHy.)- 
Acc.  cen  nochtai  FA.  35. 

nochtaim  II  ich  entblösse; 
Praet.  Sg.  3  Dep.  ro  nochtustar . . 
a  cloidem  er  zog  sein  Schwert  Tliree 
Hom.  p.  18,  13. 

nodlaig  s.  notlaic. 

nöe  s.  nan. 

CO  nöe  p.  183,  29? 


K 


Uo     do  -  gg^g^ 


n.'.el) 


711 


notlnic 


iiöeb,  nüeb,  uöeiu,  luu'in /(c /////, 
der,  die  Heiliqe;  nöib  aunctus 
Z^.  31.  —  Sg.  Nom.  SP.  IV  a;  in 
spirut  nöib  Wb.  4a  (Z"\  223);  noeb 
Hy.  1,  56;  ti,  6;  cech  noeb  Hy.  1,  lo; 
2,  17;  -F.  ind  noeb  Hy.  5,  22;  75; 
ind  nöib  Hy.  5,  2;  Gen.  M.  in 
spirta  nöib  (,nöeb  3/s.1  iTy.  5,  90; 
2}.  40,  7;  F.  na  scriptuire  nöibe 
p.  170,  16;  Acc.  F.  lam  nöeb  [sie) 
do  Laignib  if*/.  4,  8;  PI.  Xom.  M. 
nöim  (LBr.),  naim  (Xf7.)  -FJ..  4; 
5;  34;  sli'iaig  nöema  FA.  31;  na 
hapsf««7  noemu  32  LBr.;  Gen.  na 
nöeb  Ä/.  2,  co;  na  ngeb  F^.  4; 
6;  25;  na  n£em  FA.  4;  7;  IG;  31 
(LBr.  immer  noem);  Dat.  con-nöe- 
baib  Hy.  1,  49;  53;  dona  nsebaib 
FA.  5  uioemaib  LBr.);  Acc.  inna 
nöemn  FA.  5;  7.  —  Compos.:  ind 
nöeb-duil  iZ)/.  5,  41;  annoeb-itge 
/^(■rf.  92;  nöem-ingen  Hy.  7,  15; 
nöem-öga  FA.  7;  noeb-Patraicc 
ifi/.  3,  1;  nöeb-togairm  Hy.  6,  3. 

uöeWiin  II  ich  heilige,  mache 
heilig.  —  Conj.  Praes.  Sg.  3  ro 
nöcba  Hy.  6,  22.  —  Praet.  Sg.  3  ro 
nöib  sanctiftcavitWh.  19^  (Z^462t. 

uöeMa  heilig.  —  PI.  Noin.  sloig 
noemda  FA.  31  il?r.  (nöema  LU.). 

noes  s.  uös. 

noi  s.  nau. 

noi  n-  neun;  novem  Z^.  304; 
OTOt  n-imdada  FB.  2;  jo.  309,  32; 
nöi  n-ubla  clis  FB.  42;  tri  nöi 
immaire  Hy.  1  Praef.  s.  unter  im- 
maire;  nöi  cairptiu  CC.  1;  noi 
gcairptiu  jj.  143,  7 ;  nöi  crotha  FB. 
28;  nöi  fichit  CC.  2;  nöi  luirg  ibid. 

nöib  s.  nöeb. 

uöibe  F.  Heiligkeit  L:  Gl  168. 

uöiehtech,  für  nöi-ficlitech,  im- 
detricenaUs  Z\  306*  (Cr.);  PI. 
Dat.  onaib  laithib  noichtechaib 
Wien.  Gl  fo.  2.  a.  1  [Goid.'  p.  53). 

noidiu  F.  Kind;  infans  Z-\  264. 
—  Sg.  Nom.  ro  recair  in  nöidiu 
Thrce  Hom.  p.  68,  20;  Gen  do  läim 
na  nöiden  ibid.  p.  6,  3;  s.  unter 
scret;  PI  Nom.  nöidiu  FA.  6; 
näidin  28 ;  Acc.  für  Dat.  do  nöidenu 
p.   19,  3S. 

uöideuacht  infantia  Wb.  24<i 
(Z^  805),   vßl   unter  gillacht.    — 


Dfit.  ina  noidondacht  Three  Hom. 
]>.  6,  11;  asa  naidendacht  SMart.  9. 

iiöigrlinne,  cret  nöitech  nöiglinne 
FB.  45,  „a  neio  fresh-polishcd  body" 
Sullivan  ? 

noill  an  oath  O'Don.  Suppl., 
On  the  Mann.  III  Index? 

nöiu  .s\  Ilona. 

nois  i.  oirdheirc  0X7.  {Beitr.Ylll 
319);  fri  adba  nuis  LU.  p.  40a,  n; 
vgl.  noiseach   a  noble  person  O'R. 

nöitecb  FB.  45  (noithech  Eg.) 
s.  unter  nöiglinne;  atehiu  a  brat 
nerg  (für  n-derg)  n-ildathach  nöi- 
tech siric  LU.  p.  91",  16,  „Ms 
many-hiied  red  cloulc  of  lustrous 
silk"  O'C.  {On  the  Mann.  III  p.  142); 
vgl.  noithech. 

g-alar  noited  p.  145,  11? 

noithech,  noithcach  noble  O'B.; 
i.  oirdheirc  OCl.  [Beitr.  VIII  319).     , 

noithium  FB.  22?    '  e^v^^Wcs -tvji ' 

1.  nömad  nonus  Z'^.  310. 

2.  nömad  F.  der  neunte  Tag, 
die  Woche  (vgl.  lat.  nundinum). 
■ —  Sg.  Gen.  co  cend  nömaide  bis 
zum  Ende  des  neunten  Tages  Corm. 
p.  25  himbas  forosnai ;  TE.  16  Eg. ; 
PI  Gen.  dia  teöra  nömad  nach 
drei  Wochen  TE.  11  LU. 

nöua,  \id\i  =  lat.  nona;  nöin  s. 
unter  iarmeirge;  cec/t  nöna  jeden 
Abend  ScM.  20. 

nönbur  M.  neun  Mann;  novem, 
homines  Z^.  313.  —  Sg.  Nom.  nön- 
bur dibercach  Hy.  5,  65;  FB.  84; 
no«bor  di  läthaib  ibid.  55;  Gen. 
aere  ind  nonbair  ScM.  17;  22,  5; 
cless  nonbair  FB.  24;  cless  niad 
nonbair  51;  Dat.  conidammärb  tar- 
raid  talrt»i  a  nö/ibur  84;  PI.  Gen. 
na  tri  nönbor  FB.  89;  Acc.  na  tri 
no>iboru  ibid.  84. 

nös  a  mann  er,  fashion,  cu- 
stom  O-R.,  vgl.  Beitr.  VIII  319; 
noes,  nos  Corm.  i?.  31;  a  diibhairt 
Fionn  go  n-diongnadh  (.sc.  sith)  gidh 
be  nös  a  n-diongnadh  Diarmuid  i 
Torr.  Dh.  p.  168  („in  ivhatever 
tvay");  noco  comurscaith  Patraic 
a  nos  fer  n-Erenn  iar  tiachtain 
creidme  O'Dav.  p.  65  comurscaighi. 

notlaic  (=lat.  natalicia)  Weih- 
nachten; re  notlaic  Fei.  Nov.  13 


712 


(nodlaig  LBr.);   Dec.  24;   innotlaic 
ibid.  25. 

1.  uoudli  i.  athnugliudh  no  ur- 
darcughudh .  ut  est  noudh  ainmhi 
i.  leasainm  O'Dav.  p.  108;  noadh 
incrcasing  O'Don.  Suppl.;  imithcar 
i.  oirdearcaigther  ibid. 

2.  uoudh  i.  teghdhais  no  durtach 
O'Bav.  p.  107. 

ini  neu,  s.  nu-fiaduaise. 

iiüa  s.  nüe. 

nuabla  s.  iiiie. 

nualaun  Ruf?  brigach  nualand 
Fei.  Febr.  13,  Gl.  i.  nuallan  mac, 
no  gair  mor  accii ;  ihid.  1 ;  Sept.  26 ; 
Nov.  29. 

niiall  N.  Schrei,  Schreien, 
Lärm.  —  Sg.  Nom.  annuall  Fei. 
Dec.  28;  Epil.  163;  nüall  cen  geis 
„a  cry  unforhidden"  p.  40,  34;  ba 
digrais  niiall  SC.  45,  3;  nuall  cech 
genai  Fei.  Sept.  16;  cisi  nüal  so 
LU.  p.  126s  19;  nüal  Ad.  Pr.  6 
{Goid.'^  p.  174);  Acc.  atsluinniu 
nuall  m-buada  cias  cach  mac  lere 
Fei  Epil.  349;  PI.  Acc.  nualla 
„shouts"  FA.  31  —  Comp,  nuall- 
guba  FA.  33;  p.  191,  24. 

nüallaimll  ich  schreie,  rownüall. 
—  Praes.  PI.  3  con-uuallat^.  191,  23. 


nualhln  howling,  roarinq 
OB. 

nüe,  nüa  novus  Z^.  5G;  vgl. 
Ir.  Gl.  803;  memmbrum  naue  SG. 
217  („memhrana  nova"  Nigra,  vgl. 
Z^.  XII).  —  Sg.  Nom.  sltbläith 
nua  Hy.  2,  19;  cach  nua  alles  Neue 
SC.  43;  Acc.  in  garmain  nue  Hy. 
5,  74;  tech  nue  CC.  3  LU.  (nuad 
Fg.);  PI.  Nom.  nua  bla  SP.  V  7 
(„they  are  not  neio  reports"  Goid.'-^ 
p.  178\  vgl.  nuse  a  moltha,  crina  a 
sheoit  Goid.'^  p.  157  {LHy.  Amra, 
nua  molta  crina  seoit  LU.). 

nü-fladuaise ,  mi-iadiiaise  n  0  - 
vum  testamentum  Z'^.  56;  2). 
169,  15. 

nüide  novtis  Z".  794.  —  Superl. 
cid  as  nuidem  tucsat  ivas  ist  das 
Neueste,  das  sie  genommen  haben 
TBF.  p.  154,  23. 

uuiii  evil  Corm.  Tr.  p.  38  coic. 

iiuis  s.  iiois. 

uumir  =  lat.  numerus;  numir 
seda  die  Siebenzahl  Goid.'^  p.  102,3; 
ind  numuir  ecutrumma  sin  diese 
ungerade  Zahl  ibid.  2. 

uus  the  biestings  Ir.  GL  256; 
Corm.  Tr.  p.  126. 


0 


l.^N.  Ohr,  s.  au;  Du.  Nom. 
liimum  loscit  mo  di  n-ö  priill  Corm. 
p.  36,  12;  di  öe  zwei  Ohren  ^zioei 
Henkel  s.  unier  dabach;  PI.  Nom^ 
hoe  ibid. ;  dazu  auch  delg  öir  .  .  i 
n-öe  ccclia  breclenni  SC.  33,  22? 
vgl.  cetheora  oa  dubglassa  for  cech 
brutt  TBF.  p.  136,  15  {„four  black- 
grcy  ears"). 

2.  6,  i'ia  Praep.  mit  Dat.  von; 
a,  ab  Z^.  630;  bewirkt  Aspiration: 
0  thus  TE.  li  Eg  ;  p.  17,  26  {vgl.  34) ; 
42,  8;  FB.  2;  55;  p.  309,  32;  ö 
Choin  SC.  29,  17;  33,  33;  44;  FB. 
43;  70;  CC.  5  LU.;  6.  —  Mit  dem 
Artikel  verbunden:  ön  taib  ScM. 
3;  16:  TE.  17;  FB.  39;  55;  59; 
ir  64;  77;  87;  88;  ond  iiair  I^ 
Sc3I.  13;  14;  ou  t-.sil  Oss.  II  s. 


3Iit  Pron.  personale:  1.  Sg.  uaim 
La.  9:  18.  7:  ScM.  3,  3;  Oss.  II  2; 
SC.  6;  28;  32;  FB.  22;  88;  huaim 
TE.  5  Eg.;  üaim-se  ScM.  12;  SC. 
11,  10;  huaim-siu  CC.  5  Fg.;  PI. 
huan  Hy.  1,  20;  üainne  FB.  59; 
uaind  FB.  41;  2.  Sg.  üait  LgJU 
ScM.  U;  12;  TE.  6  Fg.;  SCZ^iS] 
FB.  43;  uait-siu  TE.  11  LU;  p. 
132,  12;  SC.  32;  üat-siu  SC.  5;  PI. 
üaib  SC.  4;  46;  p.  310,  12;  uab-si 
FB.  16;  3.  Sg.  M.  ood  s.  unter 
ind-arbenim;  üad  TE.  2;  3  Fg.; 
8;  17;  p.  144,  7;  FA.  9;  SC.  "S; 
20;  47;  FB.  3;  4;  87;  uad  Sc3I. 
21,  36;  hüad  CC.  5  LU;  F.  uathi 
p.  39,  12;  uadi  Lg.  ^  FA.  20; 
FB.  21;  iiade  Hy.  5,  36;  s.  nwfer 
ind-arbenim;  PI.  ödib  TiV.  8;  üathib 


713 


FÄ.    5    (uadib    LBi:);    iiadih    Hy. 

^%  62;  La.  8:  SC.  12;  J^i>'.  61;  77; 

liadaib  p.   132,   g;    uaid<?>    Ti!?.   15. 

—  il//Y  l'ron.  possessitium:  1.  Sg. 
öm  celiu  SO.  13;  ^.  /%.  öt  scnaib 
SC.  2G.  —  J/«'f  Fron,  relativ  um: 
0  tucad  5'cJf.  3,  is;  »Sa  16;  20.  — 
Mit  Fron,  demonstrativwm:  o 
sin  F5.  (59;  90;  (7(7.  6  Eg.-  o  hoin 
r^;.  10,  17.  - 

Gebratich,  a)  ö  yow  im  Gegen- 
satz zu  CO  zu,  bis  zu  {.selten  do): 
chuci  ocus  uad  zu  ihm  und  von 
ihm  FA.  9;  o  thenid  oo  fraigid 
FB.  2;  55;  p.  309,  32;  ön  taib  co 
araile  Sc3I.  3;  0  adbrond  co  hö 
FB.  38;  39;  0  Thelaig  na  n-espoc 
CO  Loch  lemnachta  j?.  4Ö,  s;  0  thus 
CO  derith  von  Anfang  bis  zu  Ende 
TE.  14  Eg.;  ön  dorus  diarailiu 
FB.  55;  zeitlich:  bliadain  ön  lö  cu 
cele  TE.  17;  2^.  131,  9.  —  b)  bei 
verschiedenen  Verben  des  Gehens, 
fortgehen  von,  ausgehen,  Tcommen 
von:  luid  üad  TE.  8  Eg.;  p.  132,  e; 
SC.  8;  11,  10;  12;  16;  20;  FB.  7;. 
Gl;  72;  77;  87;  88;  dochiiatar . .  a 
echluchu  . .  üad  TE.  2  Eg. ;  ScM. 
1;  2;  SC.  4;  noco  roich  uaim  Oss. 
II  2;  in  uait-siu  ro  siacht  fls  dö 
SC.  ,32;  dochüaid  üait  in  curath- 
mir  FB.  43;   eirgg  uaim  7ie?^e  dich 

•jt  weg  von  mir  Lg.  9:  ScM.  16;  ro 
gab  side  . .  ön  miiic  ScM.  16;  asöi 
dosoi  uaim  fri  fraig  ScM.  3,  3;  isin 
deilb  bi  tarfas  uait-siu  p.  132,  12; 
do  duit  uaim  SC.  28  {vgl.  S.  487, 
Col.  1,  45).  —  c)  weg  nehmen; 
tragen,  treiben:  dobert  secht 
multu  üade  er  trug  sieben  Schafe 
von  ihr  fort  Hy.  5;  36;  Sc 31.  12; 
0  ra  uccad  0  belaib  CC.  5;  in  rop 
ailliu . .  rucais  üaim  der  mir  der 
liebste    war,    den    naJimst    du    mir 

•^  I^q-  18.  7:  TE.  15;  oc  tabairt  tana 
VonsItScM.  11;  ibid.  3,  is;  co  ro 
läi  a  ochtaig  on  tig  FB.  64 ;  ibid.  21  ?   j 
uair  na  ro  etad  uadi  tveil  es  nicht  \ 

"^von  ihr  erlangt  tvurde  Lg.  12; 
TE.  5  Fg.;  p.  144,  7;  ar  ba  uaim-se 
füair  th'athair  in  t-ainm  sin  denn 
von  mir  icar  es,  dass  dein  Vater 
diesen  Namen  fand  Sc 31.  12 ;  FB.  22. 

—  d)    ausschicken,    von    sich 


lassen:  ro  föid  morfossinr  uathi 
1}.  39,  12;  TE.  2;  17;  ni  löicfem-ni 
uaind  FB.  41;  nis  relcc  uad  Sc3L 
21,  36 ;  CO  curcnd  i'iadi  in  draic 
inicbtaracb  i  n-gin  diabail  FA.  20; 
nombligtis  .  .  uadib  La.  8.  —  e)  bei 
der  Angabe  einer  Entfernung, 
Richtung:  ni  cian  üait  nicht  locit 
von  dir  Lg.  7 :  TE.  6  Eg.\  tar 
teöra  fuithairbe  ön  tig  FB.  17; 
20;  88;  cia  beit  üait  i  n-eterccin 
SC.  45,  18 ;  atä  fiaith  adamra  .  .  tri 
gnüis  do  gnüis  döib  üathib  sserdes 
südöstlich  von  ihnen  FA.  5;  zeit- 
lich: ond  üair  sin  von  der  Stunde 
an,  seitdem  Sc3I.  13;  14;  ond  üair 
ro  scäich  döib  fiadach  in  t-slebe 
von  der  Stunde  an  dass  e><  für  sie 
mit  der.,  Jagd  vorbei  war  Lg.  1 1 ; 
on  trath  sa  von  dieser  Zeit  an,  von 
jetzt  an  FB.  59;  87;  0  chein  seit 
lange  SC.  44;  0  chianaib  CC.  3 
Eg.;p.  132,  11;  SC.  33,  33;  FB.  43; 
0  sin  seitdem  FB.  90;  0  sin  ille 
CC.  6  Eg.;  FB.  09;  0  hoin  ille 
TE.  10,  17.  —  f)  Ztir  Bezeichnung 
eines  Ausgehens,  Anfangs,  Ur- 
sprungs, einer  Urheberschaft 
in  verschiedenen  anderen  Situati- 
onen: di  lüas  ind  erma,  ron  uc  . .  ö 
Dun  Rudraige  FB.  43;  longas  Fer- 
gusa ö  Ultaib  die  Verbannung  des 
F.  von  U.  L(i.  5,  14;  rop  saiget 
buan  fri  demnai  Ily.  1,  20;  co  ni-bo 
fodirc  dö-som  imcissitt  in  tige  mäir 
üad  assa  imdai  FB.  3;  cuin  rom 
bia  uait-siu  tvann  tvird  es  mir  von 
dir  zu  Theil  werden  TE.  11  LU.\ 
is  ail  dona  mnäib  ind  eoin  ucut 
üat-siu  die  Frauen  wünschen  diese 
Vögel  dort  von  dir  SC.  5;  rige 
Isech  n-Ereww  dait  üainne  FB.  59; 
fiadu  0  Budi  76 ;  timarnad  duit . . 
öm  celiu  eine  Botschaft  dir  von 
meinem  Genossen  SC.  13;  20;  ru 
bad  torrach  hüad  sie  würde  scMvan- 
ger  iverden  von  ihm  CC.  b  LU.\  6; 
0  gein  tuissech  Etaini  0  Ailill  cosa 
n-gein  n-dedenach  0  t'Auv  p.  131,  9; 
Etair  in  chathmiled  0  Inbiur  Cich- 
maine  p.  131,  e;  Succait  a  ainm  0 
thustidib  S.  sein  Name  von  den 
Eltern  p.  17,  20;  34;  bat  umal 
münta    ö    gsethaib    der   Belehrung 


714 


ran  Wci.'icn,  SC.  2();  coisc  öt  sonaib 
ibid.;  ar  is  mördolig  ino  iiert  do 
scoi-  ü  nirt  mnä  SC.  41 ;  is  uaim 
fodailter  doib  von  mir  aus  wird 
ihnen  zuf)ctheiU  SC.  6;  ocus  nad 
rabi  ni  bad  esbaid  i'iad  FB.  4; 
uchan  do  galur  iiom  geib  ö  Choin 
weh  über  den  Schmerz,  der  mich 
ergreift  von  C.  her  SC.  29,  i7;  ar- 
tich  ö  äib  ech  ocus  analaib  fer 
FB.  24?  CO  m-bad  ö  lemuw  do- 
clu'iati'u". .  tairse  dass  es  vom  Springen 
wäre,  dass  sie  darüber  gekommen 
iraren  FB.  88;  6n  mud  chetna 
auf  dieselbe  Weise  FB.  39;  77.  — 
g)  Erzählen  von  Jemandem:  don 
badbsccl  ro  innis  o  chelib  FB.  70. 
—  h)  einer  von  euch  u.  s.  tv.: 
öen  uaib  jj.  310,  12;  cacli  üadib 
Hg.  2,  62;  cdcb  a  leth  ödib  Tir.  8; 
til  uaib  nech  SC.  4G;  ce  be  uab-si 
FB.  76.  —   Vgl  othä. 

3.  6  Conj.  seit,  nachdem;  ex 
quo,  postquam  Z'^.  713;  beioirkt 
Aspiration:  0  tbucusa  ScM.  12; 
p.  21,  20;  FB.  80;  0  ghebthar  TE. 
10,  12;  verschmilzt  mit  ro  zu  ör:  or 
bam  TE.  5  Eg.;  ötconnairc  SC.  47 
für  6   atconnairc.    —    Gebrauch, 

a)  seit:  ni  füllet  tri  thräth  and,  0 
thucusa  ^tri  läichcind  uait  seit  ich 
davon  trug  ScM.  12;  0  ro  genar 
TE.  5  E(j.\  or  bam  lenab  ibid.; 
SC.  29,  10 ;  FB.  30;  ö  gabus-sa 
gaisccd,  ni  ro  la  imroU  mo  urcbor 
cussindiu  SC.  7 ;  FB.  44 ;  0  ro  gab 
gaisced  co  n-deocliaid  bäs  FB.  79; 
ScM.    IG;   0   ro   bo   FB  .9;  79.  — 

b)  nachdem,  als:  0  ra  forba  .  .  in 
sindach  a  gnimrad,  dolluid  slan  fou 
caillid  p.  46,  25;  FA.  21;  FB.  10; 
13;  ro  thinsat  na  cait,  0  ro  bo 
maten  57;  0  ro  scar . .  ind  anim 
frisin  corp,  ro  arthraig  fo  chetöir 
di  aingel  a  comäitechta  als  die  Seele 
sich  vom  Leibe  getrennt  hatte,  er- 
schien ihr  alsbald  .  .  FA.  3 ;  FB. 
8;  90;  ötconnairc ..  in  n-ingiu  ic 
dula  i'iad  .  . ,  ro  raid  fri  Löeg  als  er 
das  Mädchen  von  ihm  fortgehen 
sah,  sagte  er  zu  Loeg  SC.  47;  p. 
21,  29;  FB.  80;  TE.  9,  19. 

1.  öa  minor  Z'^.  277,  Comp,  zu 
öac  {vgl.  Beilr.'Vlll  434),  vgl.  öser; 


in  fo(Vend  bas  öo  ic  scribeiul,  in 
luclit  basino  icauruaigthi*S'ilfari.22; 
äitbiu  cech  delg  is  ou  „the  younger 
thorn  is  alwa^i/s  the  sharper"  Bec. 
Celt.  II  p.  382  {LBr.).  —  Vgl.  oitiu. 

2.  öa  jecnr  Z'^.  23;  äe  hepar 
Ir.  Gl.  1032.  —  Sg.  Gen.  domblas 
äe  fei  (tvörtlich:  „bitterness  of  the 
liver")  Ir.  Gl.  975. 

3.  öa  Enkel,  s.  auo;  am  öa-sa 
do  mathar-so  Goid.^ p.  93,  36  (LHy.). 

öae,    öc    (ög)   jung,   juvenis; 
öcc  „young ,  a  youth,   a  loarrior" 
Corm.  Transl.  p.  131.  —  Sg.  Nom. 
oac  2^-  133,  2;  gilla  öac  {zweisilbig) 
SC.   37,  14;   öc  ibid.  1;  Acc.  tarbin 
öc  LiiU-^  in   mac   og   CC.   7  Eg.\    ^ 
Fl.   Nom.   oaic   fene   SP.   I   g;    ind 
öic  Lei.   6;   10;    FB.   65;    Gen.  ar  ^^ 
belail)   öc   n-lTlad   FB.   59;  62;   öc 
n-Erenn  89;  Dat.  di  ocaib  domain 
SC.  13;  FB.  18;  re  n-ocaib  Vlad  35; 
Ijechdu   öcaib  SC.   18;  31,  9;  Acc. 
öcu    SC.   18;    sech    öcu    Ulad   FB. 
10;    14;    Voc.    a    öcu    ScM.    5.    — 
Comp) OS.  öc-lach,  -laech,  -mil,  -thi- 
gernd.  —  Compjar.  öa,  später  auch 
öige  {O'Cl.),  s.  unter  öser. 
oal  bncca  SG.  22^  {Nigra). 
öajn,    oam    minimus   Wb.    13'' 
{Z'^.  278),  Superl.  zu  öa. 

;       oar  i.  guth  no  gairra  Corm.  i).  33 ; 

j   ör  firindi,  Name  eines  druidischen 

\   Zaubers,  SC.  23. 
ol)air  s.  opair. 

ol)l)aiin  II  ich  veriveigerc.  — 
Pract.  Sg.  3  opais  .  .  in  jjort  er  nahm 

\    den    Ort    nicht    an    Goid.'^  p.    103 

'    {LHy.);  Dep.  ba  toi  du  Dlmhthach 

I    .  .  ros  opustar  tra  Brigit  Three  Hom. 

j  j3.  64,  20;  PI.  3  obbsat . .  fair  .  .  in 
cennach  sin  sie  verweigerten  ihm 
den   Handel  FB.   77.   —    Inf.   ni 

{   con  talla  obbad  fair  itir  SG.  90-^ 
(„ncquaquam  admittit  recusationem 
in  se"  Z^.  613,  vgl.  ibid.  60). 
ol)ela  s.  oiböla. 

ol)löir  31.  Gaukler;  i.  fuirseoir 
O'Don.  Suppl.  —  PI.  Nom.  oblori 
TE.  3  Eg.;  Acc.  oblori  TE.  17; 
obloire  ibid.  2  Eg. 

oc  Praep).  mit  Dat.  bei;  juxta, 
prope,  apud  Z'^.  634;  ic  p.  17,  27;  28; 
Hy.  5, 74;  ScM.  21,  2;  TE.  12  Fg.;  16; 


715 


SC.  33,  33;  34;  34,  11;  13:  15;  45; 
47;  hie  TE.  1  Eff.\  3;  G;  20;  ac 
Sc3I.  22,  (!-,  og  ]).  143,  3.  —  Mit 
dem  Artikel:  Sq.  ocou  muicc  ScM. 
8;  FB.  86;  ocond  airinuch  FB. 
55;  82;  ocon  t-sl6g  SC.  35;  icoiid 
ferdaigsecht  ScM.  6;  mrt  Apocojye 

^  coli  teil!  Xr/.  17.  (;;  VI.  oc  na  cles- 
saib  FB.  43;  57;  88;  mit  Pronomen 
personale:  1.  S(f.  acum  SC.  44,  u; 
45,  11;  aann-sa  ScM.J;  PI.  ocaind 
FB.  62;  ocaiiini  Sc3I.  7;  2.  Sg. 
ocut  TX'.  5  Fg.;  19;  F^.  59;  ocut- 
su  FB.  56;  acut  ÄC.  43;  acot-su  46; 
PI.  acaib  Se3I.  9;  j".  S(/.  iV.  occai 
Hy.  2,  55;  occi  Gl.  zu  Hi/.  5,  21; 
occa  Hy.  1,  36;   ÄcJ/.   1;   FB.  84; 

^aci  TjE;.  2  Fg.;  aice  .Lr/.  11;  iV! 
oca-sin  SC.  8;  acci  TJ5.  2  i^ry.; 
F.  occai  (?L  zu  Hy.  5,  3;  acci  TE. 
4  £■;/.;  acci-side  ,9(7.  39;  aici  TE. 
3  £(/.;  aicce  ScM.  IG;  ^j.  41,  36; 
j>.  42,  10;  aicce-si  jj.  42,  5;  PZ. 
ocaib  SC.  3;  F5.  90;  occo  FB. 
67;  84;  occo-som  FJ5.  77;  accu 
FA.  27  i.Br. ;  30  LBr. ;  wwf  Pron. 
possessivum:  1.  Sq.  oc  mu  lebran 
SP.  II  3;  icim  dail  TE.  13  EV/.; 
mit  A])ocope  com  iarraid  äO.  44,  7 ; 
2.  Sg.  iccotöccad  TE.  9,  30;  5.  Sg. 
M.  oc  a  thöcuriud  SC.  31;  33; 
33,  4;  FB.  30;  oc  a  acallaim  FB 
87;  icca  accallaim  TjK.  9;  j).  21,  32; 
ic  ä  iarrair  (S'C.  33,  33;  mit  Apo- 
cope  cä  räd  SC.  30;  ca  acallaww 
ÄC.  30;  F.  oc  a  däü  SC.  33,  23; 
og  a  cuinuchid  p.  143,  3;  ga  hiar- 
raidh  TE.  17;  PZ.  occa  ii-airlegend 
p  19,  37;  oc  ä  n-imdegail  FB.  10; 
oca  fothrocud  jx  131, 14;  icompocath 
TE.  10,  8;  mit  Pron.  relativ  um: 
mairc  ca  m-bia  FA.  30  LBr.  — 
Gebratich,  a.)  bei,  apud  {einfach 
räumlich);  oc  Ath  Chind  chon  ScM. 
20;  T^.  3;  p.  132,  15;  fil  oc  ä  loch 
^JB.  75;  i'o  bem  occa  möchten  ivir 
bei  ihm  sein  Hy.  1,  36;  FB.  86;  90; 
forsin  loch  ocaib  in  ihrer  Nähe 
SC.  3 ;    dessid  .  .  ocon  muicc  Sc3I. 

^8;  15;  16;  La.  U.  6;  SC.  35;  FB. 
55;  &2;  86;  SP.  11  3;  Vi5;  do  bith 
i  u-ecomlaiid  ic  ranaib  Ulad  SC.  45; 
ibid.  43;  FB.  15;  Magoiiius  a  aiiim 
ic  Germau  p.  17,  27;   co  ro  gabsat 


amsai  aice  Lg.  1 1 ;  ScM.  9;  ui 
rodiiiatär  a  "m-hrotliugud-  iiinäch 
lialiii  aili  aclit  dcut-su  FB.  56; 
d'facbail  acnm-sa  Sc3l.  7;  FB. 
57;  67;  84;  iiin  accathar  ncch  ailo 
occut  FB.  59;  cöiii  ropas  hicc  fes 
Temrach  TE.  G  Eg.\  SC.  34,  13; 
p.  132,  11  y  bale  irrabc  oc  na  cles- 
saib  ivo  er  bei  den  Spielen  ivar 
P^B.  43;  tair  ic  taurcbäil  na  greni 
TliJ.  16;  ro  bui  daw  ni  ali  acci  beus 
noch  Eticas  Anderes  war  dabei  TE. 
2  Fg.;  SC.  8;  Hy.  2,  55.  —  b)  oc 
mit  dem  Dat.  einer  Person  beim 
j  Verbum  sein,  bei  mir  ist  =  mir 
gehört,  ich  habe:  ni  böi  occo-som 
do  chwmachta  es  stand  nicht  bei 
ihnen  zu  können  FB.  ll'i  in  roibe 
biad  aice  ob  sie  Speise  hätte  p. 
42,  10 ;  5;  bui  cu  oca  er  hatte  einen 
Hund  ScM.  1;  TE.  l  Fg.;  SC. 
45,  11 ;  bäi . .  terchomrac  oc  cethri 
ollchoecedaib  hErend  ibid.  21 ;  fil 
oc  muntir  Brigte  p.  39,  11;  iss  ocut 
t'aenur  l)iat-sa  dir  allein  tverde  ich 
angehören  TE.  5  Eg.\  ni  fil  rigain 
.  .  acot-su  SC.  46 ;  atat  tri  coecait 
. .  do  mnaib  . .  ac?(m  ibid.  44,  14;  so 
auch  ohne  Verbum:  cuinnig  dam-sa 

01  se  fer  graid  sochenel«c/t  sobes- 
sach  öen[s]etche  ocus  oenmac  occai 
tantum  Hy.  2  Praef. ;  cir  .  .  aici 
TE.  3  Fg.;  a  caeimcheli .  .  i.  hicc 
Eochuith   20 ;    ein   mnai .  .  aci   ibid. 

2  Eg.  —  c)  Bisiveilen  zur  Bezeich- 
nung des  Urhebers  deutar  a  to- 
ghail  occut  TE.  19;  dorönta  scena 
acci-side  SC.  39;  ähnlich  dorala  in 
tech  ina  räithsechaib  briathar  oc 
na  mnäib  oc  imarbaig  FB.  29.  — 
d)  oc  mit  dem  Dat.  eines  Nom. 
actionis  (Infinitiv)  und  dem  Verbum 
sein,  hrilentrt  hei,  mit  Etivas  be- 
schüflii/l  sriit  (snpjjlens  Parti- 
cipiuiit  J'rdcseiitis  Z'^.  634);  bätar 
Ulaid  oc  öl  die  U.  tvaren  beim 
Trinken,  engl,  were  drinking  Lg. 
i;  H;  p.  17,  26;  19,  37;  131,  5;  TJC? 
1  LÜ.;  FB.  64;  84;  ro  bui . .  oc 
tatmech  a  fuilt  sie  ivar  dabei  ihr 
Haar  aufzulösen  TE.  4  Eg.\  mor 
fer  ro  böi  com  iarraid  viel  Männer 
ivaren  es,  die  um  mich  warben  SC. 
44,  7;  TE.  9,  30;  20;   no  bitis .  .  oc 


>f^ 


716 


oehtacli 


fcrthaiii  üeuaig  iia  samna  tSC.  1; 
ro  bui  icca  accallaim  engl,  she  toas 
falkirig  to  Mm  TE.  9  Eg.;  SC.  30; 
FB.  87;  böi  oc  a  thöcuriud  diu 
t-sid  engl,  she  ivas  inviting  Mm 
^  SC.  31;  i^LJÜ;  ScM.  22,  e;  cein 
both  oc  taisbenad  na  flede  FB. 
lo;  55;  70;  p.  143,  3;  in  oc  urnaidi 
Concnlaind  bia  fodecht  sa  SC.  46; 
oc  coistecbt  frit  filot  mnä  ibid.  40; 
24;  ni  oc  a  imgabail  sin  .  .  atü-sa 
FB.  04;  ro  böi  oc  dogrn  SC.  44; 
ähnlich  foropair  oc  dogru  ibid.:, 
fobair  ic  torsi  moir  TE.  12  Eg. ;  6 ; 
CO  ra  gaib  etorro  oc  gleic  sie  fingen 
an  mit  einander  zu  ringen  FB.  31 . 

—  e)  so  auch  ohne  Verbum:  ocus 
fir  in  t-sitliu  .  .  ocom  chninngid 
engl,  and  the  men  of  the  Sid  as- 
king  for  me  TE.  5  Eg.;  10,  s;  p. 
21,' 32;  Sc3I.  G;  SC.  33,  33;  FB.  2; 
cach  oc  truastad  a  cheile  Sc3I.  18; 
cid  tu  .  .  icim  dail  TE.  13  Eg.: 
ubull  oir  oc  ä  iadad  SC.  33,  4; 
hliadain  lan  dö  oc  tinöl  na  fiede 
engl,  a  füll  year  to  him  with  pre- 
paring  the  feast  FB.  1;  TE.  17; 
p.  131,-14.  - —  f)  im  Änschluss  an 
einen  Acciisativ:  con  facca  si  in 
fiach    oc   61    sie    sah    einen    Raben 

fCheim  Trinken,  wie  er  trank  Lg.  7; 
TE.  IS  LU.;  SC.  34,  11;  u;  15;  47. 

—  g)  an  das  Fron,  possessivum: 
a  n-aicsiu  oc  collud  a  n-hlrend  CC. 
1  LU.;  tu  daw  .  .  oc  ä  n-imdegail  oc 
tichtain  ass  FB.  10.  —  h)  oc  mit 
dem  Infinitiv  in  passivem  Sinne: 
ita  in  cath  oc  a  ferthain  indiu 
SC.  33  {engl,  the  battle  is  being 
given  to-day);  dabach  . .  do  mid  . . 
oc  a  däil  for  in  teglach  SC.  33,  23. 

—  i)  oc  mit  dem  Dat.  eines  Nom. 
actionis  {Infinitiv)  bei  anderen  Ver- 
ben als  dem  Verbum  sein,  bezeichnet 
die  Gelegenheit,  bei  der  Etwas 
geschieht:  imch  menic  ro  bä  cen 
chend  connachtaig  fom  chind  oc 
cotlud  beim  Schlafen  ScM.  l(.i; 
FB.  20;  28;  82;  88:  94;  ro  fer- 
gaigestar  . .  oc  ascin  ind  etualaing 
ibid.  15;   oc  dul  di .  .  rö   grecha  in 

^  lenab  La.  1:  FB.  13;  p.  144,  29; 
ScM.  21,  2.  —  k)  Ebenso  die  be- 
gleitende   Nebenhandlung:    is 


and  asbert  Emer  oc  a  trecr;i  da 
sagte  E.  indem  sie  ihm  antwortete 
FB.  30;  42;  SC.  34;  asbert ..  oc 
nertad  Conculaind  in  so  SC.  28; 
FB.  29;  p.  131,  21;  loiscis  in  gar- 
main  nue  . .  ic  fune  ind  loig  Hij. 
5,  74;  2^-  130,  24. 

öc  s.  öac. 

ocal  heftig?  vgl.  oclatu.  —  Sg. 
Nom.  nibbät  ecal  ocal  SC.  25; 
dimsach  no  ogal  no  egail  Gl.  zu 
lonn  O'Dav.  p.  102. 

OGhäH  collect,  die  junge  Mann- 
schaft, juvenes,  vgl.  üagboid.  — 
Sg.  Nom.  ba  cpem  mo  churi  dar 
lind,  lenad  öcbad  aibind  sind  LU. 
p.  lß'\  33;  amra  öcbad  böi  i  n-hli 
Three  Hom.  p.  118,  9;  Bat.  do  oc- 
baid  mad  FB.  34. 

occai  p.  141,  28? 

oclia  „armpit",  ar  ocha  apud 
veteres  ochsal  dicitur  prius  Fei. 
p.  CXXVIII  35. 

ochar-chless  verschieden  von 
othar-chless?  ra  gabsatar  da  sciatb 
cliss  chomardathacha  forro  ocas  a 
n-ocht  n-ocharchliss  ocas  a  n-ocht 
clettini  On  the  Mann.  III  p.  436, 
„theiv  ciffhl  ochar-chlis  or  Missive- 
Shirlds-'  ihid.  II  jJ.   303? 

ochradli  Imots,  shoes  O'B.;  snaithi 
findruiue  asa  n-ochruib  „upon  their 
leggings"  On  the  Mann.  III  p.  157. 

oclisad  a  groan  Chron.  Scot. p. 44; 
oxad  leomam  i^^.  48?  dazu  auch  is 
immum-sa  ochsatar  Ulaid  FB.  24? 

ochsal  F.  Achselgrube;  ascall 
armpit  O'B.,  vgl.  asclang.  —  Gen. 
0  thana  a  thäib  co  tiug  a  ochsaille 
LU.  p.  79^  39;  Dat.  a  mo  ochsail 
„in  my  armpit"  Fei.  p.  CXXVIII  32; 
gabais  in  mnäi  fo  a  leth-oxail  deis 
LU.  p.  132a,  38;  p/.  Dat.  donaib 
oxalaib  ad  ascellas  Tiir.  Gl.  35;  Da. 
Gen  cechtar  a  di  ochsail  „in  each  of 
his  t'wo  armpits"  Fei.  p.  CLXXII 14. 

öcht  s.  liacht. 

ocht  n-  acht;  octo  Z'^.  304;  ocht 
n-espoic  dec  18  Bischöfe  p.  42,  s; 
ocht  n-düird  p.  40,  22;  ocht  m- 
biastai  FA.  21;  ocht  u-gemma  FB. 
51;  na  ocht  träth  FA.  7;  31. 

ochtach  F.  „ridgepole?"  Corm. 
Tr.  p.  129.  —  Sg.  Acc.   co  ro  läi 


717 


a  ochtaift-  on  tig  FB.  G4  (oachta/f/ 
Eg.);  focheird  .  .  in  roth  co  hoch- 
taig  ind  rigthigi  ihid.\  Fl.  Acc.  ce- 
theor  ochtga  huniai  for  inidäi  Ailella 
ocus  Medlia  {„four  tester-poles") 
TBF.  p.  140,  4. 

oelitaib  s.  ueht. 

oclitar  acht  Mann.  —  S().Acc. 
ocht«r  claidbech  FB.  7. 

öchtar  s.  xiachtar. 

ochtga  s.  ochtacli.    ' 

ochtmog'a  Achtzig  Z^.  306. 

öclaeh  M.  juvenis  Z-.  855.  — 

•)(^Sq.  Nom.   ocläcli   Lg.  17,  süa  hog- 

idch   CG.  4  Fg.;  p.   144,  17;    Gen. 

i    üsidnaise    in    öclaich    p.    41,  22; 

Acc.  in  n-oglach  CC.  3  Fg. 

öclachde  juvenilis  ZK  812. 

öclacluis  s.  unter  gillacht. 

öc-lAech  M.  junger  Meld, 
Krieger.  —  Sg.  Nom.  öclsech  jj. 
132,  g;  sc.  23;  37,  19;  Gen.  fertraig 
feroclaig  FB.  27. 

ocläig-im  III  ich  iverde  zornig? 
von  ocal ;  Praes.  Sg.  3  Dep.  oclaich- 
ther  in  rig  do  marbad  in  druad  der 
König  gerieth  in  Zorn  über  die 
Tödtung  des  Druiden  Three  Hom. 
p.  28,  7. 

oclatii  31.  Heftigkeit,  Zorn? 
von  ocal  —  Acc.  1  foriis  ceu  oclatid 
Gl.zuin  loiuiiuuiiufiife'Wh.  lb<!^(inex- 
plnnafin„r  ,inr  (unarH inline  Z\  257. 

öc-inil    tiru    SG.    77i'   iZ'K  812). 

oeointhij''-si  p.  132,  11,  zu  lesen 
ocom  thig-si  hei  meinem  Hause? 

ocras  Hunger  O'Don.  Gr.p.  295. 

öc-thig-erud ilf.  Jungherr,  Jun- 
ker, FB.  6  hinter  ri,  töisech  und 
läth  gaile  genannt,  ibid.  12  hinter 
ri,   rigdomna   und  aire;  p>-  ^H»  27. 

1.  ocus  nahe;  ocus,  accus  wcrntts 
Z^.  788,  später  dafür  focus.  — 
Sg.  Nom.  Dia  firian  fir-ocus  LHy. 
Amr.  5  {allgegemv artig);  Dat.  i  n- 
ocus  in  der  Nähe  Hy.  7,  40. 
i(^  2.  ocus_Cony.  if^id;  ocus,  ocuis, 
acus  et  Z^.  699;  ^si  gewöhnlich 
durch  ■/,  die  Abkürzung  für  lat.  et 
ausgedrückt  tmd  zivar  in  LU.  und 
den  altirischen  Glossenhandschriften 
regelmässiger  als  z.  B.  in  LBr. 
und  Fg.  Wegen  der  Regelmässigkeit 
der  Abkürzung  ist  dieselbe  in  den 


„Irischen  Texten"  nicht  durch  cur- 
sicen  Druck  angezeigt,  s.  S.  66,  95, 
117,  135,  168,  205,  254.  Die  volle 
Schreibweise  ocus  (ocus)  findet  sich 
z.  B.  Hg.  2,  31,  Goid.''  p.  101,  38 
{LHy.),  LU.  p.  33a,  1,  2  und  3  (s. 
unter  scor),  Fei.  p.  LXI  31  ff.,  LBr. 
p.  2481  im  Paternoster  {s.  unter 
logaim).  —  Idiomatischer  Ge- 
brauch: condricfem  and  ocus  tu 
„we  shall  meet  there,  (I)  and  thou" 
Fei.  p.  LXI  25;  i  u-oen  uair  daw 
tilncatar  ocus  techta  Concho^mV  zu 
gleicher  Zeit  kamen  .sie  und  die 
Bolen  C.'s  ScM.  1;  FB.  32;  über 
einen  explanativen  Gebrauch  von 
ocus  s.  unter  amlaid;  ocus  auch  nach 
dem  Comparativ  s.  unter  rer-cherc. 

od  „song";  cid  bind  la  cach 
dib  a  od,  ni  choistfem-ne  a  n-air- 
fiteod  Fei.  p.  XCVI. 

odar  gruy  On  the  Mann.  III  90; 
pale,  wan,  dun  O'R.,  vgl.  Corm. 
Tr.  p.  131.  —  Sg.  Nom.  arit  odor 
FB.  37;  etach  odor  Sench.  M.  I 
p.  234;  Gen.  F.  Lebor  na  huidre 
„the  Book  of  the  dark  gray  (coiv)" 
Ms.  Mat.  p.  30;  PI.  Nom.  bai  msela 
odrai  Goid.^  p.  173,  4  [LHy.). 

odl),  fodl)  M.  Knoten,  vgl.  cymr. 
oddf  excrescence,  knob.  ■ —  PI.  Acc. 
eter  rdsc  ocus  udbu  s.  unter  imm- 
scothaim. 

odbranu  s.  adbroud. 

ödib  s.  ö,  lia. 

öe,  oe  s.  1.  ö. 

öeMud  s.  öibiud. 

öech  i.  näma  Corm.  j).  33. 

öeded  s.  äided. 

6eg"i  31.  Gast.  —  Sg.  Nom.  in 
t-öegi  Gl.  zu  in  t-oscur  Hy.  5,  28; 
PI.  Nom.  öegid  hospites  Wh.  211j 
(Z^  31);  Gl.  zu  Hy.  5,  20;  äigid 
p.  41,  8;  14;  15;  Gen.  a  höeged  Hy. 
5,  28;  tech  äiged  ScLh.  5;  Dat.  dona 
haigedaib  ScM.  4;  Acc.  oigetha 
Wb.  28<i  (Z-\  258);  fri  öigtbiu  Hy. 
5,  9;  fri  hegeda  Gl.  zu  Hy.  5,  14. 

6en,  äen  ein,  einzig,  allein; 
unus,  unicus  Z^.  300;  aon  O'Don. 
Gr.  p.  123;  geht  dem  Substantiv 
geivöhnlich  flexionslos  (in  Compo- 
sition?)  voraus;  cach  öen  ein  jeder, 
in  t-öen  derselbe,  idem.  —  Sg.  Nom. 


718 


ba  höen  a  amra  Hy.  5,  43;  oen 
uaib  p.  810,  12;  gen  di  chardib 
FB.  41;  cach  oen  FA.  4;  ha.  hoen 
im  Crist  co  n-gaba  dal  Hij.  ö,  14 
{allem);  Dat.  do  cecli  oen  FB.  11; 
^cc.  laa  n-oen   eines    Taqs  TE.  9; 

10  Eg.\\k&  n-äen  OG  1  LU.\  TE. 

11  ÜV/. ;  fect  u-oen  einmal  CC.  1 
Er).  —  Flexionslos  oder  in  Com- 
position  einem  Substantiv  voraus- 
(jesteUf:  teuir  oen-aidchi  „three  sin- 
(jle  nights"  Goicl.^ p.  18,3  (Ml.  carm.)\ 
oen-mac  .  .  Dechtere  der  einzige 
Sohn  SC.  33,  32;  oen-etche  {für 
setche)  ocus  oen-mac  occai  tantum 
Hy.  2  Pr((ef.;  acht  mad  oen-ingin 
TE.'20\  höen-glunn  dö  sein  einziges 
VcvhncJicii  TE.  6  Fg.;  öen  mathair 
c'nir  Mal  In-  Hy.  5,  G3 ;  80 ;  p.  l'Jl,  9; 
Iwhn  Gen.  Sg.  M.  ar  debaid  n-6en-lai 
SC.  lo;  aicned  oen-drüad  '29,  5; 
inn  öen-taige  33,  s;  45,  13;  cech 
oen-chlüi  p.  191,  17;  beim,  Gen. 
Sg.  F.:  oen-mhuco  ScM.  22,  10; 
6eu-aidche  FB.  89;  aen-mhaistreda 
j9.  40,  28;  cecha  öen-claisse  FA.  10; 
cacha  höcu-anma  14;  cacha  öen- 
mnä  FB.  6;  lj5;  cacha  höen-slaite 
FB.  2;  snechto  n-öcn-oidchi  TE. 
4  Eg.;  beim  Dat.  Sg.  co  n-öen-süil 
ScM.  11;  i  n-oeii-hki\e  Lß.^:,  FA. 
13;  i  n-oen-lö  La.  11:  ScM.  5: 
cach  oen-läu  »S'P.  JI  15;  isind  oen- 
16  eodem  die  La.  IG:  dond  oen- 
f'argam  ibid,: 

2  Eg7 
d'öen-taib  SC.  22  (so  zu  lesen); 
beim  Dat.  F.  i  n-oen-uah'  ScM.  1; 
i  n-öen-magin  FB.  20;  ina  6en-dig 
62;  ar  n-oen-dis  »S'P.  IIö;  cech 
oen-aidchi  Lg.  16;  ScM.  16;  beim 
Acc  Sg.  o'en-chomram  ScM.  16; 
öen-charnd  FB.  84;  a  n-oen-fecht 
TE.  10,  2(1 ;  2;^.  J^  oen-chois  ScM. 


,;  a  hoen-inud  FB.  42; 
rj5;.  2  .E^;   oen-chridiu  SC.  19,  5V 


&eMrt  NornTTl.  teuir  oen-aidchi 
„three  single  nights"  Goid.'^  p.  18,  3 
(ilf Z.  carm.).  —  ,  Vgl.  oen-charpat, 
oen-fer. 

öeuach  Festversammlung, 
Markt;  an  assembly  Corm.  Tr. 
p.  127  (aonach  i.  äin  each  i.  ait  a 
ni-bi  marcaigheacht  go  hän  no  go 
haoibhinn  O'Cl.);  üinach  thcatrum 
Lib.  Ardm.    183'';    aenach   agon   i. 


cath  no  cuimleng  Gild.  Lor.  Gl.  45, 
vgl.  na  haenachdu  Gl.  zu  agoni- 
thetas  ibid  ;  besonders  berühmt  wa- 
ren Oenach  Tailten  in  Meath  und 
Oenach  Colmäin  in  Magh  Life  in 
Leinster  {Corm.  Tr  p.  128):  oenach 
Täilten  cech  lugnasaidiC/".  p.  52'S2ü. 

—  Sg.  Nom..  oenach  dognithe  *S'C'. 
1;  2;  bäi  trä  m6r-£enach  mör  fecht 
and  hi  Talltin  la  Diarmait  mrtc 
Fergusa  Gerbeöil  LU.  p.  52'i,  24; 
CO  n-dernad  oenuch  ocus  echtressa 
leo  TE.  15;  ferthair  a  n-öenach 
SC.  3;  ro  böi  oenach  la  Ultu  i  n- 
Emam  Macha  FB.  5;  dignither  a 
aonach  gubha  la  hUltu  Ms.  Mat. 
p.  473,  21  {„Ms  fair  of  lamentation"); 
Gen.  öenaig  SC.  3;  FA.  30;  TE. 
15;  oc  ferthain  öenaig  SC.  1;  2; 
buaid  ind  öenaig  FB.  66;  iar  scis 
öenaig  91;  gabaid-seom  daw  a  dillat 
n-öenaig  n-imbi  sein  Festqetvand 
LU.  p.  81»,  24;  oeuuig  TE.  15; 
Dat.  d'oenuch  Mage  Murtherane 
)S'C  29,  20;  i  n-öenach  na  Cruachna 
FB.  66;  do  Aenuch  Macha  Lg.  19;  ^ 
for  Oenuch  ßodbgnai  p.  132,  15; 
iar  n-öenuch  Fidgai  SC.  37,  2;  Acc. 
dar  Oenuch  m-Breg  TE.  3. 

öeiiaigid,  von  oenach,  is  dochma 
don  menmain  d'oenaigid  dona  hair- 
cride  i  n-oent'echt  ocus  na  mathiusa 
suthaine  SMart.  5  {„to  delight  in"). 

öenän  Gl.  zu  ullus  SG.  37'' 
(Z'^.  273);  aonan  i.  aonjur  ut  est: 
is  ö  athair  aonan  in  coibchi  sin 
O'Duv.  p.  53. 

öen-ehsirpat  ein  einzelner 
Wagen?  Sg.  Gen.  err  öencharpait 
FB.  35;  uas  a  errid  öencharpait  51 ; 
p.  310,  43;  iudiaid  erri  {sie)  öen- 
charpait FB.  71;  PI.  Dat.  re  n- 
erredaib  ri  oencairptib  FB.  35. 

oeuchossaeli  einbeinig;  PL 
Nom.  ind  oinchosaig  Goid.'^  p.  71 
{LHy.). 

öeuchossid  einbeinig;  Sg.  Gen. 
mac  ind  oenchoisseda  ScM.  12. 

öende  unicus  Z'^.  301. 

öt\\A-Ai\i  M.  Einheit,  vgl.  öentu. 

—  Sg.  Gen.  öendatad  Hy.  7,  2. 
öeuechaid  cques  Z^.  301. 
öeii-fer  il/.  unus  oder  unicus 

vir  {entweder  ein  JSlann  im  Gegen- 


(jenffeinfle 


719 


^if 


Satz  zu  einer  Vielheit,  oder  ein  Mann, 
an  dem  eine  Besonderheit  haftet). 
—  Sg.  Nom.  triar  ooiifer  drei  Per- 
sonen eine  Person  Htj.  5,  i«;  oenfer 
dia  tricha  cet  ein  Mann  gegen  ihrer 
dreissig  hundert  SC.  38,  8;  fagabar 
uaib  öenfer  FB.  93;  5>4;  ro  päd 
iumain  oenfer  forsa  m-betis  na  tri 
dath  ucut  lieh  wäre  mir  der  eine 
31a nn,  an  dem  jene  drei  Farben 
irären  La.  7 :  in  t-oinier  .  .  i.  Cat 
ScM.  S;  Gen.  aräi  öenfir  FB.  94; 
Sg.  Acc.  in  dias  . .  immon  u-öenfer 
FB.  15;  2}-  328,  9;  comrac  fri  öenfer 
Kampf  gegen  einen  Mann  (=  Zwei- 
kampf) 32;   brisiud  for   öenfer  94. 

öeng'eiude,  öengeinne  De  der 
eingehorne  {Sohn)  Gottes  Hy.  6,25. 

öengrloudaeh  mit  einem  Verbre- 
chen behaftet  TE.  6  Fg.,  von  öen- 
glonn. 

öeiitaim  Gl.  zu  caelebs  SG.  9a 
iZ-\  1014\  öintam  SG.  16^  {ZK  301); 
mnä  oentama  Ulad  ocus  a  n-iugena 
macdacht  Sc3L  2U;  do  mnaib  aille 
oentamcä  SC.  44,  13;  do  mnäib  Ulad 
oentomaim  Lü.  p.  126»,  2. 

6eiitu  M.  unitas  Z\  301.  — 
Sg.  Dat.  i  n-oentid  Wh.  27"  {Z'K 
2561;  i  u-oeutaid  diadaehta  ocus 
doenachta  maic  De  FA.  34  LBr.; 
na  nöcmtrinoti  ibid.;  is  uaisli  cech 
n-oeat((id  ibid. 

öeiiur,  äeuar,  meisse  m'öinnr 
ego  solus,  tussii  th'öenur  tu  solus 
Wb.  5a  {Z-\  311);  ro  soichi-siu 
th'öenur  erreichst  du  allein  FB.  11; 
duit-siu  th'öenur  dir  allein  SC.  G; 
iss  ocut  t'aenur  biat-sa  dir  allein 
iverde  ich  gehören  TE.  5  Eg.;  büi 
.  .  a  öenur  er  war  allein  La.  8;  9; 
ro  marb  triar  for  trichait  dib  a 
oenur  er  allein  tödtete  33  von  ihnen 
SC.  36;  FB.  52;  heim  Fem.:  acht 
Ethne  .  .  a  höenur  allein  E.  ausge- 
nommen SC.  6;  45;  beim  PI.:  is 
la  demnaib  a  n-oenur  a  airichas . . 
for  with  fiends  only  is  its  sovranty" 
FA.  29. 

öenuräu  gleichbedeutend  mit 
öenur;  m'oenuran  imromra  iTJ.  p. 
40a,  23;  a  öenurän  SP.  II  u;  a  m- 
Beithil  na  haenuran  in  Bethlehem 
allein  Fei.  p.  CLXXXIV. 


öes  s.  äes. 

^eth  M.  Eid;  i.  luige  {Eid)  no 
etherh  (Meineid)  Corm.  p.  33.  — 
PI.  Acc.  fri  oethu  SC.  25. 

ogr  Ei;  Ovum  SG.  8b,  10  (Z^.  1014'); 
Corm.  p.  33.  —  Sg.  Acc.  im  og 
Oss.  I  12;  PL  Nom.  ugai  luin  p. 
132,  20. 

ögp,  üag  unversehrt,  heil, 
subst.  Jüngling,  Jungfrau;  in- 
teger, perfectus  Z*.  23;  ogh  i.  comlau 
O'Dav.  p.  109.  —  Sg.  Nom.  ba  lg 
es  war  heil,  ganz  Hy.  5,  76;  ög 
ingen  die  reine  Jungfrau  P'A.  6; 
inn  ög  die  Jungfrau  p.  40,  19;  PI. 
Nom.  M.  nöemöig  heilige  Jünglinge 
FA.  12  (nöim  LBr.);  F.  nöemögu 
(mit  LBr.  zu  lesen  nöemoga)  heilige 
Jungfrauen  FA.  6;  Gen.  sudi  n-ög 
SC.  28?  Dat.  CO  u-ogaib  liErenn 
Hy.  1,  51;  Acc.  F.  eter  nöenui  ocus 
nöemoga  FA.  7;  Du.  Nom.  F.  di 
öig  ztvei  Jungfrauen  P'A.    15;   16. 

I   —  Comp,  ög-slan   vollkommen  heil 

;  p.  48,  29;  FA.  22;   iiag-slän  TBE. 

I  p.  148,  29;  CC.  6;  FA.  22;  ög-fhaen 

'  perfecthj  flat  Corm.  Tr.  p.  8  aigean ; 
ög-derg  a  fonnaid  FB.  24 ;  og-dhamh 

I  jumentum  Ir.   Gl.  758;   co  tarnt  a 

'  ög-reir  do  „and  gave  him  Ms  ftill 
unll"  Three  Hom.  p.  18,  le;  ög-diles 

I   s.  diles.  —   Vgl.  üagboid. 

ög'e,  öig-e -F.  integritas  Z'^.  23; 
virginity  Corm.  Tr.  ]).  131;  oighe 
i.  comlaine  0'C7.  —  Sg.  Nom.  imp 

i   öge  fa  länamnas   Wh.  10a  (sive  est 

j  caelibatus  sive  conjugium  Z'^.  494); 
Sg.  Gen.  ses  öige  „folk  of  chastity" 

\   FA.  23. 

'  og-um  iV^.  O'gam,  der  Name  für 
die  irischen  Bunen,  vgl.  Ms.  Mat. 
p.  464.  —  Sg.  Nom.  ogum  illia 
O.ss.  1 1:  13;  in  ogom  u;  Dat.  sribtor 
a  anmuimm  oghaimmi?i  TE.  S  Eg  ; 
in  gabul  cosna  cethri  cinnu  ocus 
ainm  oguim  iarna  scribend  ina  töeb 
LU.p.  58a.  38;  Acc.  oghumm  TE.  18; 
triana    oghumm    durch  sein    Ogam 

I  ibid.;  arlegaside  in  n-ogiim  böi  isind 
id  LU.  j).  57i>,  22;  dogni  id  n- 
erchomail  iarom  ria  techt  ocus  scri- 
bais  ogum  inna  menoc  ocus  focheird 
im  i'iachtar  in  chorthe  LU.p.  57a,  42 

I   {der  Lihalt  des  Ogam  ist:  nä  tiagar 


720 


airgnid 


secha  co  n-etar  fer  ro  laa  id  samlaid 
cona  öenläim  ocus_  öeuslat  diatä 
ocus  friscuriur  mo  phopa  Fergus 
ibid.  p.  r)7'\  24V,  dobert  Cucbulainn 
a  bleigbin  dö  ocus  doforue  {s.  tö- 
rindim)  ogum  n-ind  Ms.  Ilat.j).  4G8. 

öi  a  sltee}}  Corm.  p.  127;  ui  i. 
caora  i.  ovis  O'Dar.  p.  124.  —  Vgl. 
ac-gaire    shexjlierd  Beitr.  VIII  345. 

öibela  mit  geöffnetem  Munde, 
offen;  faiceb  in  less  n-oibela  TBF. 
pT  156,  11;  öebela  ro  böi  in  dun 
LTJ.  p.  23»,  25;  CO  m-bi  in  cori 
hobela  {„so  that  the  caldron  remains 
with  its  mouth  wide  open")  Corm. 
p.  13  coire  Brecain;  huabela  Gl. 
zu  hiulctis  SG.  7t  (Z\  878). 

öibell,  oibel  a  spark,  heat, 
fire  OBon.  Suppl.;  ainm  d'ätb 
uisce  a  m-bit  cethra  for  öibell  Corm.. 
2h  22  Gl.  zu  gelistar,  „name  for  a 
ford  of  ivater  in  ivhich  are  cattle 
in  heat"  Corm.^  Tr.  p.  82  (uibel  JB); 
is  do  äibill  fäsas  breo  „from  a 
spark  groweth  a  flame"  Tliree  Hom. 
p.  30,  27;  öible  teiied  „sparks  of 
fire"  ibid.  p.  G,  17. 

oiMud,  äibind sc /iön,  von  öiph; 
verscJdedeti  von  ecosc  n-äimin  „a 
delightful  form"  Ml.  carm.  {Goid.'^ 
p.  20,  11)?  —  Sg.  Nom.  ba  häibind 
FB.  42;  p.  310,  5;  cnocc  öebind 
„u  lovely  kill"  Fis  Cath.  p.  42  xxi ; 
PI.  für  Du.  Nom.  da  n-all  n-sebda 
FB.  45?  —  Compar.  oebdu  de 
Fis  Cath.  p.  48  xlvii.  —  Superl. 
ba  haibnim  La.  17.  11  Fa. 

oibiuuius,  öibuius  M.  Schön- 
heit, oft  mit  änius  verbunden.  — 
Sg.  Nom.  aibinnius  SC.  1 ;  Gen. 
j'ar  n-ascin  öibniussa  flatha  ninie 
FÄ.  20 ;  ic  iunisin  oibniusa  in  t-sida 
SC.  34;  Dat.  co  n-äibinnius  FA.  12; 
Acc.  öibnius  33;  aibnius  ibid.  9;  PI. 
Acc.  CO  taisfentais  äibniusa  SC.  49. 

öiblech  funkelnd;  i.  alainn  no 
solusta  O'Dav.  p.  105  memra.  — 
Sg.  Nom.  breo  orda  oiblech  Hy. 
4,  1 ;  Gen.  öir  oiblig  „of  sparkling 
(jold"  Fei.  Prol.  80  (äiblig  Laud). 
—  Vgl.  iiiblecb. 

oician  =  Za*.  oceanus,  Gl.  zu 
imbath  Corm.  p.  25 ;  aigean  ibid.  p.  4. 

61(1  „heed,    eure"  Fei.  Index; 


cid  menman  feil  Tecla  FH.  Jnn.  1, 
s.  die  Nachträge. 

oldclie,  oidqi  s.  aidelie. 

oifreud  offering,  onni  is  ofl'e- 
rendo,  i.  idbairt  cuirp  Crist  Corm. 
Tr.  p.  132;  in  inialtoir  clocbi  forsa 
n-denad  oifrend  cec/i  Isei  Three 
Hom.  p.  16,  15. 

oigfedacht  hospitalitas  Z'^.  31, 
von  öegi.  —  Sg.  Acc.  feraid  for 
n-aigidacht  FB' m. 

öig'edeliaire,  ar  a  enech  ocus  ar 
a  oigedchaire  „for  his  generosity 
and  hospitality"  Fei.  p.  Gl  8. 

^igred  Eis,  s.  aigrred;  Gen.  do 
bissib  öigrid  Tliree  Hom.  p.  6,  20; 
Acc.  conid  and-sin  tue  Patraic  in 
öigriud  forsin  tenid  ibid.  22. 

^igretta  eisig  p.  187,  10. 

ua  höile  Corm.  Tr.  p.  76  fiacail, 
Gen.  von  äil  Wange  {s.  die  Nach- 
träge). 

oilemaiu  alimentum  Ir.  Gl.  753, 
Inf.  zu  alaim. 

oil<Jii,  oilean  an  island  O'R.; 
oilena  in  mara  Gl.  zu  Fei.  Prol.  216 

oilitlire  s.  ailithre;  ro  facaib  a 
rige  ocus  tanic  dia  oilithre  co  Raitbin 
„and  came  for  his  pilgrimage  to  B." 
Fei.  p.  LXIII  8. 

oimbiuu  p.  145,  2  für  öibinnV 

oimelc  „beginning  of  spring" 
Corm.  Tr.p. 121:,  i.  oimelgi.isi  aimser 
and-sin  tic  ass  caerach  Corm.  p.'d'doi. 

oin  a  loan  Corm.  Tr.  p.  132; 
i.  iasacht  O'Cl.  —  Vgl.  i'iain. 

öiume  s.  die  Nachträge. 

oiuinlt  s.  önmit. 

oir-  s.  air-,  ir-,  er-,  aur-,  ur-. 

oircel  s.  oreel. 

oirclech  flemen  SG.  96«  Nigra 
(ßamen  Z-.  811). 

oirciiid  s.  oirg-iiid. 

oirdnim  s.  ordiiim. 

oirecht  s.  aireclit. 

oireamh  a  ploughman  O'Don. 
Gr.  p.  99,  s.  airem  [Nachträge). 

oirear  o  district,  aplaiyiO'Don. 
Suppl. 

oivet  Zeit,  s.  airet;  i  n-oiret  ro 
büi  a  colaind  Fei.  p.  LXIII. 

oirfited  s.  airfltiud. 

oii'gnid  occisor,  athir-oircuid 
parricida  Z^.  855. 


oirgniu 


721 


oU 


oii'ffiiiu     (ST.    17,     1,    trcfipai^ses 

oirloiid  p.  lol,    111   lies  u   irlond. 
oirthir  s.  airtliir. 
6iser  s.  öser. 
oite  s.  alte. 

oitlierroeh,  dubbert  Segene  oi- 
tberroch  aidacbt  du  A'id  „annther 
bequc.Ht"  Tir.  15,  c(jl.  aitherrech. 

öitiu  F.  Jugend,  vgl.  öac,  oa.  — 
Sg.  Nom.  öetiu  cen  sentataid  ScLb. 
23;  Dat.  uar  leg  littri  no  legend 
ina  öitid  „in  Ms  youth"  S3Iart.  43; 
ar  . .  äni  ocus  öidid  ocus  airdarcus 
TE.  3  Eg.;  ar  äne  ocus  öetid  ocus 
irdarcus  FB.  61  (oide  Eg.);  ar  öiti 
ocus  äni  ocus  irdai-cus  ibid.  19; 
cid  ara  n-eper  oc-aireV  ar  oitiu  a 
airechais  On  the  Mann.  III  p.  479. 

1.  ol  Praep.  mit  Acc.  de,propter 
^'■^.'043;  ol  sodin,  ol  sodaiu  proptcr 
hoc  Z'^.  350;  ol  dia  is  briatbar  insiu 
tra  Ml.  31*=,  7  {de  deo  est  hie  sermo 
ergo);  s.  olcheua,  oldäs. 

2.  ol  Conj.  quod,  quia  Z'^.  715,  ol 
is  ameiu  quia  est  sie,  itaque  ibid.  7 IG. 

3.  ol  inquit  Z'^.  504;  wecliselt 
mit  or,  for,  s.  8.  84,  110,  306;  ol 
Cuculaind  fria  SC.  6;  ol  se  FJB. 
5;  6;  ol  si  47;  59;  ol  Bricrm  ibid. 
25;  45;  49;  58;  61;  ol  seat  SG. 
2011';  Ml.  19(1;  ol  iat  SC.  12;  ol 
Ulaid  ibid.  3;  oll  p.  144,  24;  all 
ibid.  15;  oldat  they  said  O'Don. 
Suppl.;  oldat  ind  tir  aili  FB.  75. 

ÖIJV".  Trinken  [als  Inf.  zu  ibim). 

Trank.   —   Sg.  Nom.  a  n-öl  meda 

Hy.  5,  85;  öl  na  longud  na  chotlud 

FB.  26;   ba  si  sin  öl  n-giiala  LU. 

p.    rill*.   Kl?    Gen.   iar    tronimi   öil 

FB.  17;  hi  tech  n-öil  FB.  ii'I;  89; 

Dat.  mör  fina   do  öl  SC.  11,  o;  do 

öl  mo  flede  FB.  6 ;   bätar . .  oc  öl 

sie    teuren    beim    Trinken,    tranken 

■^Lg.   1;   p.    131,  5;  p.  310,  4;    con 

^  facca  si  in  flach  oc  öl  na  fola  Lg.  7 : 

sid  ar  n-öl  SC.  30,  11?  Acc.  cen  öl 

cen  tomoltus  ohne  Trank  und  ohne 

♦     Speise  FB.  27. 

ola  oleum;  olo  Corm.  Tr.  p.  131. 
—  Acc.  na  tecbtand  ola  ina  lestraib   I 
Tliree  llum.  p.  52,  1.   —   Compos. 
ola-cbaill  oUrctum  SG.  53"  (Z-'.  855) ;    I 
ola-chrauu   oliva   Wb.  b^   [Z'^.   57).   | 


ölacli  givcn  to  drunkenncss  (yR.; 
ro-olach  crapulaliis  rino  Soulh.  57^^ 
{Goid:^  p.  59). 

olaiul  ivool  Corm.  Tr.  ]>.  131; 
nis  gebcd  lin  na  oland  l'ria  chness 
Three  Hom.  p.  122,  20. 

olc,  olcc  schlecht,  böse,  subst. 
N.  das  Böse,  das  Uebel;  malus 
Ir.  Gl.  662.  —  Sg.  Nom.  ba  hole 
lathe  Sc3I.  3,  9;  ni  hole  15;  bid  olc 
ind  adaig  FB.  21;  87;  bä  hole  Ico 
es  war  ilmen  unangenehm  SC.  21; 
biaid  olc  impe  Z(/.  5 ;  biaid  olc  de  i^ 
ibid.  10;  FB.  6 ;  tHanid  cointhrom 
a  maith  ocus  a  n-olc  FA.  24;  olc 
duit-siu  SC.  29;  ecaine  ocus  mör 
olcc  ocus  imuiuth  TE.  19;  Gen. 
cacha  huilc  FA.  21 ;  do  denam  uilc 
jj.  132,  10;  Dat.  ar  ulc  fri  fraicc 
ind  niad  Hy.  5,  71;  Acc.  bädfid  a 
maith  a  n-olc  FA.  24;  maroen  ri 
cach  n-olc  26;  PI.  Nom.  uilc  mali 
SG.  51!  (Z-\  226);  J*".  cid  at  olcca 
rünu  ban  TE.  9,  17;  JV.  inna  olc 
sa  haec  mala  SG.  217».  {Z'^.  348); 
beti  iarom  uilc  immda  ocus  imnedai 
mora  FA.  34  LBr. 

olcas  31.  Schlecht  i  g  k  e  i  t ; 
naughtiness,  badness  O'B.  —  Dat. 
ar  a  olcas  in  t-seta  Gl.  su  Hy.  6,  4, 
s.  unter  drochet. 

olcheua  jtraeterea,  liketoise 
O'Don.  Siippl ,  wechselt  mit  archena, 
(2.  B.  CC.  1  LU.,  FB.  5),  s.  eena; 
olchense  FB.  44;  ocus  do  chäch 
olchena  SC.  20;  ocus  do  mathib 
Vhul  olchena  24;  FB.  5;  10;  33; 
70;  74. 

oldaas,  ol(lä:S  quam  est  {eigent- 
lich: ultra  quam  est),  oldäte  quam 
sunt  nach  dem  Comparativ,  vgl. 
täim;  Z'^.  489;  ba  ferr  a  coniaitecht 
. .  oldaas  a  tuitim  Lg.  11:  oldäs  -^ 
FB.  26;  32;  83;  90;  92;  94;  soillsi 
fo  secht  oltas  grian  FA.  10  LBr. 
(anda  LU.);  29  LBr.  (audä  LU.); 
FB.  73  Eg. ;  bit  lia  ar  niairb  oldäte 
ar  m-bi  FB.  5;  bcs  ni  bäd  fcrr 
olndathni  oldäti  na  bunsacha  LU. 
p.  23i>,  33. 

oll   gross;  great,   grand,    ovini- 

potent'O'B.;  i.  mor  O'Dav.  p.  109. 

—  S(f.  Nom.  Aed  oll  tri  andud  n-ane 

SP.  Vi;  Acc.  irchur  u-oU  Oss.  I  5; 

46 


(22 


Ailbo  ii-oll  ScM.  21.  29;  fri  licd  oll 
bliadna  FB.  ol  Eff.  —  Aäi\  inti 
ro  cliariis  co  lioll  SC.  45,  an.  — 
Compnr.  liiiilliu  öiu  silla?;  inhis 
Kua  üißaha  SG.  70a  (^-2.  275);  ba 
liuilli  inas  .  .  ccch  blegun  p.  42,  g. 
—  Comp  OS.  fo  oU-brig  do  tbarisen 
SC.  41,  ?Y/Z.  ollbrigach;  oc  cetliri 
oll-choeccdaib  SC.  21;  oll-damh 
Sai.  22.  10;  uall  ollimresan  .S'C. 
41;  oll-mas  SP.  V  0. 

o1I:ii£;'iin  III  ampiio.  —  Praea. 
sec.  Sf).  .7  110  ollaiged  (impliarit 
Ml.  (;h'. 

ollaiu  j\[.  der  Titel  für  den  liöcli- 
sten  Rang  auf  irgend  cinein  Wissens- 
gebiete, Doctor,  vgl.  3ls.  Mut. 
Index,  On  fhe  Mann.  III  Index; 
ollamli  Corm.  p.  33;  ollamh  brei- 
thenian  the  chicf  Brelion  or  jiidge 
O'Don.  Suppl.  —  Sg.  Nom.  oUom 
p.  141,  f)  (ollum  i?f/.);  Gen.  ollaman 
Z^.  2(j4  {Sench.  M.);  do  astud  inna 
filed  i  n-hfoind,  ar  ro  bas  ind  in- 
navba  ar  a  tromdaclit,  ar  no  bid 
tricha  i  cleir  c.acli  olloman  LU. 
p.  5^  14  {vgl.  LHy.  Anira,  Goid.^ 
p.  156);  Acc.  la  hollamain  ibid.; 
ollomaiu  p.  328,  19;  etir  rig  ocus 
olhim  p.  142,  20. 

ollbrig-aeh  gewaltig,  mächtig, 
von  oll-brig;  8g.  Nom.  F.  FB.  68,  28. 

oll-isiiith  i.  mör-ionnmhns  ,.great 
treasnre",  Ftyniologie  von  Ulaidh 
Keat.  p.  132. 

1.  Olli  roh;  omon  (=  (J/<o)')  asin 
greic  Corm.  p.  33;  leth-om  halh- 
rnh.  —  PI.  Nom.  F.  coin  .  .  Icthoma 
FA.  28;  j).  191,  21. 

2.  Olli  Pronomen  (vgl.  on)  oder 
l'arlikcl?  dorigncd  om  FB.  75;  ni 
didomam  om  ibid.;  focheii  om  eim 
p.  144,  1.5. 

oiiiaii,  i'iainaii  Furcht;  omiin 
timor  7j".  776;  omau  i.  ecla  CT  Dar. 
p.  109.  —  Sg.  Nom.  crith  ocus 
i'iamuu  Zittern  und  Furcht  FA.  14; 
bä  höman  leo  sie  fürchteten  CC.  6 
LU.;  Gen.  ni  pät  tairne  omain 
SC.  24?  Dat.  ar  ömun  pian  n-iffirnd 
aus  Furcht  vor  den  Strafen  der 
Hölle  FA.  33;  cäcli  for  crith  ocus 
for  üamain  ibid.  10  (uamun  LBr.); 
Acc.  cen  uammi  FA.  22. 


oiniia  Eiche;  Corm.  Trnnsl.  p. 
132.  —  Sg.  Nom.  Hg.  5.  (;o  [rgl. 
arbnr  qiniedam  grandis  S.  41  )\. 
Acc.  mar  tliregdas  fodb  omnaid  On 
the  Mann.  III  p.  448;  PI.  Gen. 
conrici  bucht  noi  n-omnc  „as  für 
as  the  Hill  of  nine  Oalcs"  Tir.  1 
(Z'^.  304);  hi  tir  omna  riad  roöt 
FB.  il,  p.  310,  27? 

1.  on  Schande;  i.  ainim  ut  est: 
ni  on  anma  dam  a  radh  O'Dar. 
p.  109;  fogeib  teora  boulga  for  a 
agaidh  dos  gcne  ind  aor  i.  on  et 
anim  et  eusl)aidh  i.  denrg  et  glas 
et  ban  Corm.  p.  XXXVIII  („Stain, 
Blemish  and  JDefcct");  mor  ind  on 
„great  the  evil"  Fei.  p).  CXLII  s:  12; 
Sg.  Acc.  cen  on  p)-  133,  4;  cen  on 
cen  ainim  Tir.  11;  can  cen  on 
„clear  without  blemish"  Three  Hom. 
p.  98,  32. 

2.  6uPron.  dem.  id,  zovto  Z\  353;  ] 
dognither  ön  Lg.  6-  12;  is  banna  ^1^  , 
ria  fi-ais   on   tra  I<'B.   52;    is    dem 
chuitbiud-sa  on  61;  64;  in  döig  bat 

dorn  cligiul  ön  SC.  7;   deithbrr  ön  , 

SC.  2;    ba    ecen    ön    ScM.  20;   j?.  j 

169,  21;    170,  18;   als  nota  augens  1 

{Z'^.  327):  is  hed  ön  as  fir  hoc  re- 
rum  est  Wb.  Vd^;  is  cd  ön  fil  liic 
Goid.'^  p.  101,  47  {.,it  is  that  ivhicli 
is  here");  ni  ba  tochuiriuth  droch- 
carat  det-si  ön  ani  sein  TE.  5  Eg. ; 
ni   frith   ön   la   Connachta   laech   a 

I   thairismi  ScM.  17;  TE.  9  LU. 

\       011(1  s.  01111. 

omlar  da  ist,   oiidat  da  sind; 

1  onnar  there  is  0' Don.  Suj^pl.;  om\a,v 
dössom  in  del-chlis  dia  mescad  aus 

j    LU.  citirt  von  Croioe,  Siab.  Concid. 

;  pi.  447;   undar   dait   sund  comartha 

j  LU.  p.  65i>,  40 ;  unse  a  ben  lasin 
rig,  ondat  a  bai  issin  tir  ar  far 
m-belaib  „here  is  Jtis  wife  with  tlic 

I   Icing,  here  are  his  coios  in  the  coun- 

I   trg  in  front  of  you"  TBF.p.  154,  24. 

j  oiig-  i.  fochaid  {„tribulation")  ocus 
cosc  („chastisement"),i.  uch  („agro- 
an")  Corm.  p.  34,  rgl.  LHy.  Amr.  f 
137;  PI.  Nom.  a  oic  no  a  oing  ibid. 
oug'ad  anointimi  ('orm.  Tr.  p. 
132. 

oiig-im  ungno.  —  Pass.  Praes. 
PI.  :^  amid  n-oingter  laxtim  0  epscop 


723 


Tiir.  Gl.  49.  —  Pract.  JV.  :i  vo 
oiiiiiMira  iarum  ho  (llirist  ihid. 

o!in  N.  Steiii.;  iss  cd  (Kcitlnim) 
lioiid  iar  n-aignoad  ail  Corni.  p.  f) 
adha  othiioo;  Jioiid  i.  clocHi  ihid. 
p.  29  mnilend;  doch  tri  hanmanna 
lee  i.  hoiid  a  hiarmbelra  [„ita  inc.r- 
plicühlc  name"),  clooh  a  gnäthbelra, 
clocch  a  bolra  n-airbcrta  („r/s  dc- 
scriptiiie  nntne")  i.  ariiini  chlocs 
cach  sct  (no  rat)  ibid.  p.  9;  onii  i. 
ail  no  cloch  O'lJav.  p.  109.  — 
Gen.  iiinde  Corm.  p.  5  adha  othnoc. 

öiimit  Thor,  Narr;  öiiimit  an 
naf,  Gl.  SU,  druth.  Corm.  Tr.  p.  59, 
Gl.  zu  faindclach  ibid.  p.  81.  —  Sfj. 
Novi.  onmit  LU.  p.  39b,  27;  iss  ed 
athert  ind  önmit  fri  araile  Äid. 
Chonch.  18;  PI.  Nov).  in  tan  bätar 
na  önmite  oc  chichiu  do  inchind 
Mesgegra  ibid.  n. 

onor  =^lat.  honor.  —  Sr/.  Gen. 
na  rnp  comartha  oiiora  do  Three 
Ilom.  p.  22,  fi;  Dat.  dorn  onöir 
SC.  33,  31 ;  Acc.  i  n-onoir  da  apstal 
dcc  den  12  Aposteln  zu  Ehren  p. 
40,  12;  13. 

00  s.  öa. 

oi)air  =  Zat.  oppra;  opair  i.  oper 
i.  al)  operationo  Corm.  p.  33;  obair 
irorl;,  lahonr  f/R. 

(•oii-o|Kir<atar  CC.  2  LU.  {„tJiey 
ordaincd  lininiihirics  in  Eriu"  On 
the  3!ai)ii.  1  p.  ccfiv)?  vpl.  idpraim. 

opne  F.  „suddenness",  Acc. 
cen  oipne  Fei.  Nov.  4,  Gl.  i.  cen 
feirg  no  fri  denam  peccrt«^. 

opred,  oipred  opus,  operatio 
Z-\  69;  Sg.  Gen.  oipretho  Wh.  3^ 
{Z-\  802^;   innas  ind  oprid  SC.  23. 

Q^anüi 2^1  öt sli ch,  schnell;  obunn 
i.  hiath  0'I)ar.  p.  109.  —  Scj.  Nom. 
iiiMiät.  .(i]Miii(l  SC. 2').  —  Adv.  co  ho- 
imiiii  CC.  f)  l:)/.:  III.  25;  co  hoponn 
„e.iiiinporinicdii.^lf  Goid.^ p.  101,  G. 

1.  or  inquit,  ivcchseU  mit  for, 
Ol,  rcjl.  8.  84,  110,  306;  or  se  FB. 
11;  56;  or  si  58;  or  Sencha  ibid.  21; 
or  iat  76. 

2.  or  Ufer,  Rand.  —  Sg.  Dat. 
ond  iir  CO  araili  FA.  22;  for  ur  in 
toplniir  TE.  3  Eg.;  Acc.  dar  or 
n-indeona  ,,orer  the  cdge  of  the 
anvil"-,  s.  nnter  indeöin;   slogud  co 


bor  cricbi  On  Ihr  i]la)ni.  III  j).  .505; 
/'/.  Dat.  dar  a  oraib  FA.  21  (dar 
a  liora  LJh:). 

3.  01-  clicua  FB.  21  --  ol  clicnn, 
ar  chena. 

1.  (n'  =  l((t.  auruni.  —  Sg.  Ko)ii. 
is  ör  n-glan  SP.  IV  3  (ör  glan  LL.); 
arcat  ocns  ür  SC.  11.  (i;  Gen.  coiia 
imthacmnng  dcTg-oir  Jai  IS.  20:  "^ 
CO  m-bil  öir  bnidi  Lg.  IH,  -jt^  co  ^ 
n-a"!laib  oir  SctM.  'JO;  cctri  liooin 
oir  TE.  3  Er/.;  FB.  (JO;  milech 
oir  TE.  3  Fg.:  niell  oir  Und.;  in 
derginnlith  oir  ibid.;  ti'iidlecb  ind 
oir  ibid.;  runn  derg-oir  CC.  2  Fg.; 
SC.  7;  isin  n-airdig  n-oir  p.  131,  .i; 

eo  öir  2^.  131, 17;  FB.  51 ;  p.  310,  :w; 
sciath  argdidi  co  n-imbini  oir  p. 
131,  18;  sieg  .  .  CO  fethan  oir  p. 
131,  19;  snithe  oir  p)-  131,  20;  harr 
oir  jj.  133,  7;  CO  citmtuch  . .  derg- 
öir  FA.  13;  folt . .  am«?  flesra  öir 
SC.  31,  10;  srian  muinci  derg-öiri.5; 
ubull  oir  33,  1;  37,  7;  delg  öir 
33,  22;  sciath  co  m-bnallaiii  öir 
budi  37,  ig;  li'grad  öir  ocus  airgit 
FB.  2;  j).  309,  3G;  mind  n-öir  Inuli 
FB.  45;  ci'iach  derg-öir  62;  Dat. 
connecor  di  or  TE.  3  Eg.;  tuagh- 
milii . .  di  ör  13  Fg.;  cot  iinga  d'or 
ibid.  10,  13 ;  särhiag  do  .  .  ör  ocns 
argrrf  13  LU.;  secht  cnmala  di  ör 
ocus  airget  FB.  89;  co  n-ör  fria 
n-nchtbrunuib  SC.  40;  ci'iachi  di  or 
j).  311,  2;  bruitne  di  derg-ör^j.  311,  1; 
Acc.  a  fil . .  der  findrnini  ocns  derg- 
ör  FB.  58;  fri  hör  SC.  33,  18.  - 
Compos.  da  triliss  or-bnidi  TE.  3 
Fg.;  ör-snäid  Rev.  Celt.  III  p.  177; 
claideb  ov-ämvnLg.  18,  25j  j3.  310,  3S.    -»^ 

2.  ör  s.  oar. 

3.  ör,  aar  F.  Zeit,  Stunde.  — 
Sg.  Nom.  huar  hi  ro  genair  Ml. 
carm.  (Jiora  qua  iialus  est  Z-.  22"! ; 
gar  üar  SC.  13;  bä  si  i'iair  in  sin 
CS  ivar  dies  die  Zeit  dass  .  .  FB.  17; 
inam  bia-sa  uair  coblige  let  TPJ.  5; 
fo  uair  Hy.  5,  15?  Gen.  ^cnit  höre 
ratione  horae  Wh.  W'\Z-\  23); 
Dat.  önd  uair  {mit  folgendem  Re- 
latirsatze)  FA.  33;  Lg.  11;  ond  ^ 
üair  sin  seitdem  ScM^  Iö;  14;  cach 
iiignad  ar  n-iiair  (für  iar  n-)  der 
Zeil  gemäss = zu  seiner  Zeit  SC.  30, 7; 

46* 


iii   (irailind 


i24 


ordän 


cäch  ar  üair  jeder  zu  seiner  Zeit, 
einer  mich  dem  andern  SC.  2;  do 
cach  budin  ar  üair  FA.  9  (ar  n-üair 
LBr.)\  cachranüair  [für  cäch  iar 
n-üair) . .  inn  uair  aile  FA.  24  {„every 
alternote  honr  the  pain  ebbs  froin 
tliem,  the  otlier  hour  it  flotvs  over 
them");  28;  fo  chet-öir  augenblick- 
lieh,  alsbald;  statim,  illico  Z'^.  611; 
A  ^  Lii.  12:  IG:  Sc3I.  13;  TE.  5;  14; 
FA.  3;  8;  18;  FB.  16;  74;  87;  a 
chetöir  ScM.  2;  SC.  44;  ind  üair 
sin  zu  dieser  Zeit  FA.  33;  inn  üair 
sin,  inn  nair  aile  zu  lesen  FA.  24; 
28;  32;  ind  or  sa  i.  in  uair  so 
O'Bav.  x>.  99;  Acc.  cosin  n-üair 
^  j><7-  <>_!  PZ.  Dat.  huaraib  interdtim 
T^.  X\\\  SP.  II  7;  iar  n-uaraib 
Gl.  zu  Hy.  5,  21  {nach  den  cano- 
nischen   Stunden);    Acc.    tri    üara 

FA.  30.  —   Vgl.  üarach. 

iii  orailind  FB.  62.  für  ni  orail 
lind  {s.  lorail),  danehen  is  ail  lin 
eine  andere  Lesart. 

orait  =  Zai.  orate,  Gehet;  oroit 
Corm.  Tr.  p.  129;  o/'i  cm/'  christ- 
lichen Inschriften,  z.  B.  orait  ar 
anmain  Semblaiu  „Pray  for  Sem- 
hlan''s  souV  l.  c.  —  Sg.  Nom.  rom 
bitli  oroit  let  Hy.  6,  23. 

orl>e  Erbe;  orba  i.  ferann  O'Dav. 
p.  1Ü9;  a  farm,  a  holding  of  land 
O'Don.  Suppl.  —  Nom.  orbbae 
SP.  V  11;  asbertatar  a  n-driiid 
friu-som  connäch  i  n-öeuinad  böi 
in  dau  doib  orba  do  gabäil  IfU. 
p.  39^1,  37  {Aid.  Feh.);  Gen.  letli 
ind  orpi  so  Tir.  6. 

1.  orc  i.  muc  O'Bav.  p.  109; 
s.  unter  cuinlaclitaid.  —  Vgl.  orcän. 

2.  orc  u  son  O'll.,  orc  treith  i. 
nomen  do  mac  rig  Corm.  p.  34. 

3.  orc  a  salmon  (fit.;  orcc  diu 
ainni  do  bratan  Corm.  j).  34,  orcc 
brccc  bronnfind  brüchtas  de  mhagur 
fö  muirib  ibid. 

orca  Wade.  —  PI.  Noin.  oircne 

FB.  37  Fg.;  a  orcni  LU.  p.  79'',  nä; 
Gen.  tultethi  a  orcan  ibid.  30;  Acc. 
na  liorcni  suras  Gild.  Lor.  Gl.  181. 

orcäu  jiorcellus;  dotoet  toi'cc 
mör  do  orccau  Tliree  Hom.  p.  30,  20. 

orcc  a  lap-dog,  vgl.  orcue; 
niogheime   ainm   sin   in   cetna  orce 


büi  a  n-Erinn  Corm.  p.  29;  ar  ro 
böi  Liban  tri  chet  bliarfa«  ar  fut' 
in  niara  ocus  a  orci  irricht  dobram 
ina  diäid  LU.  p.  39i>,  35. 

orcel,  oircel  u  paddle  O'Don. 
Suppl.;  [mulend]  dec  n-oirccel  zu, 
lesen  FB.  52?  docuirither  cach  ae 
i  tuaimm  aroli  amail  orceii  tairrech- 
tse  Corm.  p.  13  coire  Brecain. 

Qxcn^alap-dog  OB.,  vgl.  orce; 
oircne  Corm.  p.  30,  3;  ro  gab  in 
t-oircne  for  cnäm  na  hemi  ibid.  13; 
torrach  (i.  banchu)  din  in  t-oircne 
ibid.  21. 

orcuiu  s.  org-aiu. 

1.  ord  M.  a  hammer,  sledge 
OB.;  lämh-örd  o  hand-sledge  O'Don. 
Gr.  y.  342. 

2.  ord  M.  Ordnung;  ordo  tr. 
Gl.  943;  ord,  ort  ordo,  ordinatio, 
missio  Z'^.  60.  —  Sg.  Nom.  a  hord 
]).  39,  11;  ord  plea  p.  39,  22;  Gen. 
cuniscugud  n-huirdd  inversio  ordinis 
SG.  215a  {Z-.  363);  do  föglaim 
uird  Petair  ocus  Pöil  p.  39,  12;  19; 
Dat.  CO  n-urd  plea  p.  39,  21;  iarna 
n-urd  nach  der  Beihe  FA.  4;  FB. 
66;  i  n-urt  in  suo  ordine  Wb.  V3^; 
asa  hord  rocäin  Gl.  zu  Hy.  4,  13  V 
Acc.  ui  thucsat  in  ord  jj.  39,  u; 
CO  ro  leg  in  n-ord  n-eclasda  ulle 
{für  uile)  i  n-oenaidche  „all  the 
ecclesiastical  ordo"  Hy.  2  Praef; 
tria  ord  aipgitrech  „m  alphabetical 
Order"  Gold.'  p.  101,  u;  PI.  Dat. 
dia  hordaib  ecsamlaib  „of  its  divers 
Orders"  FA.  15.  —  Vgl.  secht-ordd. 

örda  golden;  ördae  aureus  Z-. 
791.  —  Sg.  Nom.  erdam  orda  FA.  5; 
breo  orda  Hy.  4,  1 ;  cuing .  .  dron- 
ordap.  310,  3u;  Acc.  triasin  n-erdam 
n-orda  FA.  31.  —  Vgl.  for-orda. 

ordaig'im  III  ich  ordne;  ro  or- 
daigit  ordinati  erant,  s.  unter  forud. 

—  Inf.  Dat.  oc  ä  denam  ocus  oc 
a  ordogud  FB.  2;  Acc.  in  n-ordugHrf 
p.  40,  15  {so  in  LBr.). 

ordäu  nobility,  dignityO'Don. 
Suppl.;  i.  ord  an  Gl.  zu  Hy.  4,  7. 

—  Sg.  Nom.  ba  ortän  niäs  „it  was 
a  goodly  dignity"  Goid.'^  p.  19 
{Ml);  orddan  do  Mache  {Gl.  i.  du 
glor  ocus  t'airechas  .  .)  Hy.  2,  4n, 
vgl.   Three  Hum.  p.  44,  21;   orddau 


ordlaeli 


725 


«^ocus  torad  duit  Lg.  7:  onlan  ocns 
erechas  iioeb  Brig^e  Hy.  4,  7  Gl. ; 
ordan  Nerainn  „Ncro's  sovranly" 
Fei.  PrnJ.  121;  Dat.  co  n-orddaiii 
adbail  Hy.  4,  v;  Acc.  fri  orddain 
i'iallaiin  SP.  V  n;  ar  aircchas  ocus 
uaill  ocus  ordan  FB.  93. 

ordlach  Zoll;  an  inch  O'R.; 
örlach  an  inch  O'Don.  Gr.  p.  87; 
Oss.  III  6  Gl.  zu  ncua,  rffl.  nen 
aiiim  orloigh  O'R.  s.  r.  rcii.  —  PI. 
Nom.  nai  n-ordlaigi  jj.  112.  —  Fry?. 
ordu. 

ordiiasc  F.  Daiimenrinff,  rrjl. 
ordu.  —  Sg.  Nom.  ordnasc  öir  im 
ordain  cach  x  LU.  j).  94,  lo  {On 
the  Mann.  III  j).  14(51;  ata  iud  ord- 
nasc immedön  ind  eicni  TBF.  p. 
150,  s;  13;  ibid.  p.  14G,  9;  Dat.  cid 
dernais  dind  ordiiaisc  ihid.p.  152,5; 
Acc.  fos  fuar-sa  ind  ordnaisc  ibid. 
p.  152.  in;  ibid.  p.  150,  21;  ind  or- 
naisc  se  ibid.  p.  144,  11. 

oriidneeha,  co  n-dernus  a  n-ord- 
necba  i^anord  necha  LU.)  eter  mo 
da  dornd  LU.  p.  114^,  i-i  („until 
I  made  bits  of  them"  Siab.  Concul. 
p.  387),  vgl.  oirneach  fragments, 
pieces  O'R. 

ordnide,  vgl.  oirdnighe  distin- 
guished,  famous  O'Don.  Suppl.  — 
Sg.  Gen.  os  chind  ind  ordnide 
„above  the  head  of  the  Dignified 
one"  FA.  8. 

ordiiim,  oii'dnim  I  ordain,  put 
in  u  uthority  0"R.  —  Praes.  Sg.  3 
Dep.  ar  is  tuath  oirdnither  rii,  ni 
rig  oirdnither  tuaith  On  the  Mann. 
III  p.  504.  —  Pass.  Praet.  Sg.  3 
conid  e  in  sin  cita  ru  oirtned  la 
Laigniu  Tir.  11. 

ordnugud  2^-  40,  15  Versehen  für 
ordugnfZ,  s.  ordaigfim. 

ordu  thumb,  qreat  toe  Beitr. 
VIII  348;  orddu  lämae  pollex  SG. 
88''  (Z^.  765);  Acc.  im  ordain  s. 
unter  ordnasc. 

örduirn  mit  goldnem  Griff  ver- 
schen, von  ör  und  dorn;  claideb 
örduirn    Lg.    28,    25;    orduirnd   p. 

310,   38. 

*  öre,  üare  Conj.  weil,  von  ör, 
üar;  qnia  Z'^.  708. 

orgim    I   ich   schlage,    tödte. 


verwiegte;  nrgaim  f  iiwiind  O'Don. 
Suppl.  —  Praet.  Sg.  3  öl  corma 
nn  laith  rot  n-ort  Vorm.  p.  27  la- 
thirt;  mairg  cäch  ro  dus  ort-sam 
Fei.  Prol.  57;  PI.  3  it  e  nod  n- 
ortatar  Conaire  LU.  ]>.  99a,  35; 
ortatär  brudtu  ibid.  p.  44.  —  S-praet. 
Sg.  3  ro  du«  oirg  Gl.  zu  Fei.  Prol.  57. 
—  Pass.  Praes.  Sg.  3  oirger  is  killed 
O'Don.  Suppl.  —  Praci.  Sg.  3  las 
rort  a  quo  occisus  est  Fei.  Prol.  KK!; 
Conaire  .  .  is  e  ro  bort  isin  brud/» 
seo  LU.  p.   99.1,   ig;    PI.  3    co    ro 

'    orta  a  cethrai  TF.  8  LU.  —  Part. 
slog  orta  „a   host  that  luas  slain" 

j    Fü.    Mart    (>,    Gl.    i.  argain    {vql. 

I    Three  Ir.  Gl.  p.  130);  ibid.  Jan.  2G. 

j    —  Inf.   orgun.   —  Vgl.  css-orgim, 
in-orgat,  timm-argim,  tuargim. 

org'uu  F.  Tödten,  Vertvüsten, 
Zerstören,   Raubzug,   vgl.  LU. 

j   p.  86'',  41  ff.  (s.  U7iter  fiann);  orcun 

I    occisio     Z'^.    776;  ^orgain     killing, 

\  plunder,  ravage  O'Don.  Suppl.  — 

I    Sg.  Nom.  orggain  Eogain  Lg.  5,  20  j  -^ 
orcain   Sc3I.   1(5;   uair  is  iJo  suide 
do  rairngered  orgain  in  duini  sea 
TBF.  p.   156,   10;   Dat.  do  orgain 
inna    catlirach    FB.    83;    Acc.    do 

j    ronsat  orcuin  i  tir  m-Bretan  p.  17, 18 ; 
dorönsat  Sircain  Muige Bregh  TE. 20. 

I       orlar  vestibulxim  L:   Gl.  704. 
ornn  a  p l u n d e r i n g  or  slau g h - 

I    ter  Corm.  Tr.p.  128;  orn  i.  orgain 

1   no  marbhadh    0'67. ;    orcain   Corm. 

\  p.  12   ccitliern;   ornd  i.   creach  no 
orguin  O'Dav.  p.  33. 
oroit  s.  orait. 

1  ort  für  fort  {Praep.  for  mit 
Fron,  der  2.  Sg.),  s.  tinter  3.  lind. 
2.  ort  Schlagen,  Schlag;  i. 
orgain  O'Dav.  p.  109;  death,  killing 
0"R.  —  PI.  Dat.  CO  cualatar  fogur 
na  n-goband  oc  tuarcain  brotha 
forsiud  inneoin  co  n-ortaib  amaZ 
tuarcain  trir  no  cethrair  LU.  p. 
25'',  27  {„ivith  bloios  like  the  smi- 
tinq  of  three  or  of  four"  Siokes, 
Fi's  Ad.  p.  31). 
ort,  orta  s.  orgim. 

1.  ortlia  i.  eirg  LU.  p.  57»,  38; 
orta  SC.  12,  s.  S.  228;  orta  begone 
O'R. 

2.  oriXvA, a  pray er,  collect  O'R. 


J  o&Aa 
I     »in. 


726 


osslethar 


—  Acc.  Ninine  ecess  dorine   in   n- 
orthain  se  Hy.  3  Praef. 
/^  1.  OS  i.  ocus  O'Dav.  p.  109;  dient 

zur  TTeri'Orhebung  ivie  das  franz. 
„quant  ä",  oder  entspricht  unserem 
„und  zwar";  os  me  ego,  os  ni  et 
ipsi  (nos),  OS  tu  tutemet  Z'^.  ■  825 ; 
roran  gestellt:  os  me  dufuit  im  lin 
cheiii  quant  ä  moi  SP.  II  8;  12; 
nacJigestellt :  ose  cen  udnucht  n-imhi 
SP.  III  6;  osse  FB.  87  [sirciinnh; 
ocus  a  fiur  Doichtire  ossi  maccdacht 
CC.  1;  ossi  alacht  CC.  G  LU.  (issi 

2.  OS  oss  a  de  er  (fB,.;  cerrus 
Beitr.  VIII  345.  —  Sg.  Nom.  a  n-os 
Hy.  5,  ti7,  Gl.  i.  in  mucc  allaid; 
Gen.  i  rieht  oiss  allaid  LU.p.  15^,  12; 
ba-sa  chü-sa  gabäla  uis  LU.  p. 
114a,  2.'}  [Siuh.  Concul.)]  PI.  Nom. 
ois  SP.  1  5;  Dat.  alraa  mor  do 
ossaib  alta  LU.  p.  IG'',  10.  —  Vgl. 
oss-lethar. 

ÖS,  üas  1)  Adv.  oben,  2)  Prucp. 
mit  Dat.  über,  oberhalb;  super, 
supra  Z^.  684.  —  1)  Adverb:  6s 
clesit  for  a  aiioil  SC.  87,  7.  — 
2)  Praeposition,  aspirirt  den 
Anlaut  seines  Casus:  ös  chinn  Sanct 
Brigte  Hy.  5,  15;  üas  ehret  char- 
pait  SC.  15;  lia  uas  lecht  Oss.  I  1; 
FB.  2;  dorn  fuc  toiid  ös  Letha  liud 
LU.  p.  4(»-i,  16;  OS  gabur  Oss.  I  2; 
a  gaisced  üas  gaiscedaib  eaieh  FB. 
68;  ibid.  22;  ScM.  8;  fiadu  hiias 
domuu  Hy.  6,  7;  4,  10;  SC.  45,  2; 
FB.  17;  bite  ös  iuehaib  martra 
iiiuinajb  FA.  25;  ös  aird  SC.  2.  — 
Mit  dem  Artikel  verbunden:  uasind 
loch  FB.  85;  cosin  tulaig  uasind 
lius  TE.  11  LU.;  mit  Pron.  per- 
sonale: 1.  Sg.  bennacht  De . .  üasum 
Hy.  6,  4;  7,  55;  3.  Sg.  ro  fitir  . .  rig 
ösa  i.  Dia  uasa  Goid.'^  p.  94  {LHy.); 
üaso  s.  unter  imm-thimmchell;  On 
the  3Iann.  III  jj.  189;  üasu  immi 
ro  as  muir  LU.  p.  40'',  2;  PI.  ato- 
daimet .  .  üasaib  FB.  61;  ihid.  11; 
mit  Prhn.  possessivxim:  uas  a 
imdaid-seomFÄ8;  45;  47;  51;  87; 
p.  310,  32 ;  11 ;  42 ;  ossa  bruinni  TE.  3 
.  Eg. ;  uassa  bän  bruinnechur  FB.  51 ; 
•^  os  a  cind  Lg.  1^  vgl.  os  a  ehionn 
sin  moreover,  over  and  above  Ö^.? 


ösaic  washing ;  Dat.  0  ra  gab 
.  .  for  ösaie  dia  dardain  eeudla  dona 
senorib  ocus  dona  daiuib  fannaib 
Three  Hom.  p.  68,  2;  Acc.  dorigne 
. .  a  n-osaic  a  cethrar  ibid.  5;  ösaie 
ocus  nige  ibid.  p.  80,  12. 

1.  oscar,  osgar  i.  aneolach  O'Dav. 
p.    109;    alis    Patrice    fair    öclach 

'alaind,  i.  na  bad  oscair,-  fer  oen- 
setche  Goid:''  p.  87  ^7^ ;  Dat.  dond 
osc;ar  Gl.  zu  idiotae  Wh.  12'' 
{Z\  780). 

2.  oscar  a  guest,  trav eller 
(JB.;  in  t-oscur  Hy.  5,  28,  Gl.  i.  in 
t-öegi  i.  in   t-oscurda   no   in   tuata. 

3.  oscar  a  leap,  bound  O'M.; 
osgar  i.  leim  O'Duv.  p.  81  esgair;  in 
t-oscor  i.  in  leim  Gl.  zu  Fei.  Prol.  64. 

oscurda  Gl.  zu  2.  oscar;  oscardha 
renowned,  famous  Ü'R? 

ossad  treuga  {truce)  Ir.  Gl.  187; 
concord,  confederacy  O'B.  —  »S'|/. 
Dat.  ni  ba  issin  t-ossud  na  firflatha 
TE.  11  LU. 

osse  s.  1.  os. 

össer  der  jüngere,  jüngste, 
von  öa,  für  ursprüngliches  javias- 
tara-s,  vgl.  sinser;  ossär  i.  fer  iss  00 
{„a  man  that  is  younger")  Corm.  Tr. 
p.  132;  osar  i.  anti  as  öige  Cd; 
das  Gegentheil  ist  sinser:  aracae 
os«r  sinnser  i.  madi  rvnwn'j^iJicr  inti 
sis  {sie)  6  riasinti  isini/i  O'Dur.  p. 
52  {„if  he  who  is  yo/mger  gors  bc- 
fore  him'who  is  oldcr"  Corm.  Tr. 
l.  c);  ailme  athair  tri  cethrur  ocus 
Iosephan-öserü(/.l,9Fr.(an-üas[ar] 
LHy.,  Gl.  i.  a  n-uasalfer),  vgl.  do- 
müinet  is  me  as  oiscar  „they  ihink 
that  I  am  the  junior"  Fei.  p.  CHI  23. 

osslaicimlll  ich  öffne.  —Pracs. 
Sg.  3  oslaigid  Ailill  iarum  a  bossän 
dia  eis  TBF.  p.  146,  s ;  rel.  oslaices 
..in  lebor  FA.  33;  PI.  3  ar-dä 
osailcet  qui  eas  aperiimt  Ml.  46*. 
—  Pass.  Pract.  Sg.  3  nir  oslaiced 
in  cathir  FB.  82.  —  Part.  Acc. 
dar  a  chrses-gin  osluicthe  FB.  37 
Eg.  —  Inf.  Dat.  do  oslogud  riana 
mnäi  FB.  21;  Acc.  oslocud  in  tal- 
man  riasna  apstr<?M  FA.  2  (eros- 
lucad  LBr.).  —  Vgl.  tüaslucud. 

osslethar  hir schiedern?  inar 
. .  osslethar  LU.  p.  79«,  3. 


'^^ 


in/iAyt*3  hfCCMStdCv^ . 


ossnad 


727 


Ijeccad 


ossuad  Seufzer;  a  sigh,  groun 
Cor  in.  Tr.  p.  89  guba.  —  (SV/.  Noiii. 
iii  hosnad  iar  nibebail  FB.  89; 
Acc.  doUeci  in  n-osnaid  FA.  20; 
FB.  88;  tucc  . .  a  ossnuth  ass  TE. 
8  Fg.?  Fl.  Acc.  cö  osnada  usque 
ad  siispiria  Ml.  31«;,  ki  (Z"-'.  G47); 
atsluinniu  a  cncta  a  ii-osnada  tV-gi 
Fei.  Epil.  32(j  Bawl.  (cnedu,  osnadii 
LBrX 

ossnam  gleichbedeutend  mit  os- 
nad;  tug .  .  a  ossnam  ass  TF.  7  Fg. 
[vgl.  ossnuth  ibid.  8). 
-if  ötliä  von.,  an  (Praep.  6  und 
3.  Sg.  von  täim  suiii)\  otlia  Glais 
Conacolto  cur-Reiriu  Tir.  1 ;  otha  mö 
glun  com  imliiin  TF.  10,  V4;  ota 
m'ind  gom  boud  Kl.  Nenb.  {Z'^.  718); 
■    otä  Essri'iaid . .  co  Bcind  Etair  Xg.  11. 

öthad   {vgl.  öthatnat)  s.  uailiad. 

othaiii  i.  cainuel  O'Dav.  p.  109. 

1.  otliai'  i.  tuarastal  ivages 
O'Don.  Siippl. 

2.  otliar  labour  O'E.  —  Sg. 
Gen.  cü  othair  FB.  68,  12,  vgl. 
duine  othair  a  labourcr  O'B. 

othar-ehless    ein    cless    Cuchu- 


linn'.i  LU.  p.  12.')'',  :.',  otar  ibid.  p. 
73't,  t),  „sick-feat"  oder  „retvard- 
feat"(T)Croive  (Stab.  Concul.  p.  4:il), 
„invalidating  fenl"  {^)  (yCurrg  [On 
thcMniin.  II  jt.'.rcD.  —  Verschieden 
von  ofliar-cliless':' 

utiiai'-li;;'(>,  ofluir-lige  a  chind 
(»(US  ;i  Iditnc  d(')i  „Ihe  Sicl.bed  of 
/(/.s  h-,id  und  his  riijhl  himd"  Bcv. 
Cclt  \\\  p.  ],S2;  (illiluli-hc  ,1  grare, 
huryinif  phice  (>  li. 

ö'lha'lhnat  pditeiihis  S(i.  V.i-^,  11 
(Z-\  271  ■. 

othnoe,  ■,u\\):\.  utlnim;  ,,(t  hiihiln- 
tion  of  d(iy  (tn,d  sione''  Conn.  Tr. 
p.  12,  othna  (fDuv.  p.  109. 

othras,  othrus  illneHS  or  .^iicJc- 
ness  ODiin.  Siijtj)].:  iohich  n- 
üthrusa  alh  ndunti-  'and  .siip/Kßrt 
during  .'^icloicss  ibid.,  rgl.  On-  Ute 
Mann.  III  jj.  483  (,5as);  curiis  otlii-usa 
ibid.  p.  47G  (501). 

otracli  Koth,  Dünger;  ßmus 
Ir.  Gl.  482;  dimg  Conn.  Tr.  p.  132. 
—  Dat.  isind   otruch  FB.  25;  82. 

oxad  s.  ochsad. 

oxal  s.  ochsal. 


paiss  ^  Z«i.  passio;  i  pais  Lu- 
cilise  Fei.  Mart.  2;  3;  Nov.  5; 
paiss  Dec.  23. 

pait  a  leather  bottle  On  the 
Mann.  III  Index;  i.  ait  fuail  „u 
place  of  iirine"  Conti.  Tr.  p.  138? 
—  PI.  Acc.  isna  paitti  s.  tmter 
diurad.  —  Vgl.  pata,  pataire. 

l)arche  =  Zrti.  parochia;  paircho 
Corm.  Tr.  p.  133;  Gen.  far  cuairt 
parche   Wb.  21a  (ZI  66). 

pardiis  =  paradisus  Z^.  67; 
parrtus  Ir.  Gl.  533.  —  Gen.  co 
hattref^  parrduis  Three  Hom.  p. 
96,  31;  Dat.  hi  pärdiis  FA.  33 
(parthus  LBr.). 

pjirtaiiisi  „coral"  0' Curry  {On 
theTlunn.  III  p.  110),  „rubtj" 
Crowe;  Dat.  cona  u-imdeuam  do 
phartaing  s.  miter  imm-dcnom ;  dcr- 


githir  partaing  a  heoil  LU.  p.  113'',u 
{„redder  than  ruby"'  Siab.  Concul. 
p.  377).  —  Comp  OS.  a  boöil  par- 
tuing-de/rg  Lg.  i,  7  Fg. ;  iü_  Fg. 

partar  va£ject.  zu  partaiug :  a 
beöir  pärtar-deirg  Ln.  4.  7;  lu^ 

pata  i.  soidlioach  O'Cl. 

pataire  „a  maher  of  leather  bott- 
les"  Oh  the  Mann.  III  Index. 

pater  Paternoster;  paidir  O'B. 

—  Acc.  cani  du  patcr  fo  thri  SG. 
Zaub.  {Z-\  949V 

patiüde     lepiorinus    SG.    37^ 

{Z-\  ea). 

patu  rt  liarc   Corm.    Tr.  p.  133. 
peci'ad  =  lat.  p  e  c  c  a  t  u  m  Z'^.  66. 

—  Gen.  di  rect  pecthu  Wb.  3'1 
[Z'^.  239);  abbas  peccaid  Gl.  zu 
Hy.  6,  5;  Acc.  cen  pcccad  cen  col 

I  p.  132,   1;  PL  Nom.   ar  pectha-ni. 


(3 


pecthacli 


(28 


pccthe,  pecthi  Z^.  240  [Wh.);  Bnt. 
imö  pecdaib  FA.  28;  Acc.  ar  pectha 
Gl  zu  ar  fine  Hy.  6,  7. 

pecthacli  sündig,  Sünder.  — 
PL  Nom.  in  pheccdaig  FA.  29; 
pecdaig  14;  15;  IG;  20;  34;  Gen. 
na  pectharh  FA.  15;  17;  18;  pec- 
tach  10;  17;  pecdach  p.  li)l,  21  {so 
üherall  in  LBr.);  Bat.  dona  pec- 
thacaib  FA.  23;  pecdacliaib  34; 
Acc.  na  pecdachu  FA.  16;  p.  170, 13. 

pecthad  peccator  Wh.  29»,  25 
^Z^  7931. 

p^ist  Corm.  Tr.  p.  139,  s.  b^ist. 

pell  Pferd;  cap  carr  ocus  pell 
ech  G^L  Sil  capall  Corwi.  p.  10; 
Gen.  ruccthar  i  capp  i  n-diaid  pliill 
LHy.  Amr.  2. 

pellec  sportula  Ir.  Gl.  136; 
Corm.  Tr.  j).  139. 

penginn  s.  piug-iiin. 

peiinit  =  /af.  poeuitentia  Z"^. 
66;  peunait  Corm.  Tr.  p.  133.  — 
Gen.  tuilled  pene  ocus  pennaite 
FA.  16;  Dat.  hi  pennait  Gl.  zu 
hiccilicc  Hy.  4,  11. 

peoil  .s.  bei. 

persaii  =  ?rti.  persona  Z^.  241. 
—  Nom.  persa  -FeZ.  7).  1  1;  Gen. 
cindas  persine  Wh.  G'';  Dat.  Cxist 
i  persaind  p).  40,  17. 

peta  ewY/Z.  pct;  Gl.  zu  dretill.  — 
Srf.  Nom.  lingid  indala  süil  dö  ina 
ciiend  coua  tibred  petta  cuirre  ass 
LBr.  p.  216'i,  55;  Gen.  0  eti  in 
peta  priichan  „from  the  flying  of 
the  pet  scaUcroiv"  Fcl.  p.  LXXIII; 
smacht  peta  seneoin  O'Dav.  p.  114 
sencn;  Acc.  co  ro  marb  petta  sin- 
daig  la  rig  Laigen  p.  46,  22. 

plictarlaic  vctus  lex;  fetarlicc 
Wh.  15a  {Z-\  809);  petarlaic  the 
Old  'Testament  O'Don.  Suppl. ;  Gen. 
don  eclrm  cechtarda  phetarlaicthi 
ocus  nüfiadnrtise  p.  16i»,  ,15;  Acc. 
etir  petarlaicc  ocus  nufiadwa«se 
Three  Hom.  p.  96,  13. 

l)ian  =  lat.  poena  Z^.  66.  — 
Sf).  Nom.  FA.  18;  24;  25;  Gen. 
pene  ihid.  16;  24;  29;  peine  16 
LUr.;  pene  suthaine  34;  peni  p. 
170,  27;  Dat.  isin  phein  sin  ibid. 
25;  27;  28;  29;  osin  pein  ihid.  25; 
Acc.  ccn  pein   and  ihid.  21;   etrom 


ocus  pein  Hy.  5,  96;  PL  Nom.  piana 
FA.  31;  32 ;  piana ..  ißVmd  ibid. 
2;  32;  Gen.  pian  n-ecsamail  ibid. 
1;  33;  34;  21;  29;  Dai.  isna  pia- 
naib  ibid.  30;  cona  il  phianaib 
ibid.  2;  Acc.  piana  ihid.  2;  31;  33; 
34;  Hy.  5,  92. 

pianaim  II  ich  peinige.  —  Inf. 
Dat.  oc  pianad  na  n-anniand  FA.  30. 

piiiginu  a  penny,  a  penny- 
toeight,  ocht  n-grainne  cruith- 
nechta  conitrom  na  pinginne  airgid 
O'Don.  SuppL,  vgl.  Corm.  Tr.p.  134. 

1.  piss  tree,  trunk  of  a  tree 
O'B.;  piss  din  ainm  in  craind  no 
in  toma[i]n  Corm.  p).  36  pissire. 

2.  piss  a  kind  of  measure  O'B.; 
piss  din  ainm  do  pengind  Corm. 
p.  36  pissire. 

3.  piss  Gl.  zu  pissu  SG.  73a,  g 
(t.  e.  pisa  Z'^.  67). 

pissire  i.  piss-aire  i.  crand  lethau- 
chend  bis  oc  tomus  penpinginde  to- 
niais  Corm.  p.  35,  Corm.  Tr.  p.  134. 

pit  a  meal  (JB.,  pit  i.  pröind, 
ut  dicitur:  pit  proind  doromult  inne 
Corm.  p.  21,  1  {„a  hit  of  food")\ 
Fei.  Sept.  8. 

plae  i.  ainm  inaid  reid  („name 
of  a  level  place")  Corm.  Tr.  p.  139. 

plag-ud  Plagen  ScLh.  21. 

plea,  amra  plea  Hy.  5,  13  Name 
einer  Stadt  p.  39,  10  V  ord  plea 
ihid.  22.  Zur  Sache  vgl.  Fcl.  p.  CLXX 
Nov.  23. 

pleo,  la  Petur  pleo  primdai  „pri- 
mal  flame''  Fei.  Epil.  258? 

pöc  („a  kiss")  i.  päc  quasi  pax 
i.  e.  a  päce,  ar  is  airidhe  sida  in 
phöc  Corm.  p.  36;  di  Idim  im  Etain 
ocus  pöc  di  LU.  p)-  1^1^,  24;  böc 
osculum  SG.  46a  (Z^.  23).     . 

pöccad  Küssen,  vgl.  imm-pöcad. 

pölire  a  satchel  O'Don.  Suj^i^L; 
poolirc  Tir.  11  („hook.satchel",  a 
folaire  i.  ainm  do  teig  liubair  Goid." 
p.  91);  ocus  polire  Vatraic  for  a 
muin  Three  Hom.  p.  24,  5;  Gen. 
sood  a  pölaire  ina  etun  iss  e  co- 
martha  bias  fair  LU.  p.  18»,  13 
{Goid.^  p.  91);  PI.  Nom.  crossa' 
ocus  polaire  ocus  tiaga  lebor  ibid. 
p.  114,  4.. 

ponaire  beans  0'B.;'s.  unter  selb. 


ponc 


729 


])utar 


ponc  =  Zrti.  p  11 11  et II in  Corm.  Tr. 
p.  1H9;  sanilaid  tri  ])oiic  SG.  150'' 
{Z'^.  66).  —  Vgl.  piiiuceni,  puingcne? 

popa  a  master  OK,  a  friend, 
a  tntor,  master  On  the  Mann.  III 
Index.  —  Sg.  Äcc.  lani  {lopa  Con- 
chobur  LU.  p.  Tio'',  21;  Voc.  a 
popa  ('lioiicol)air  SC.  12;  .,a  ino 
phopa  Fhcrtiuis"  bar  Ciiculaiiul  ün 
the  Mann.  III  p.  418. 

popul  =  lat.  populus.  —  Sg. 
Acc.  in  popul  Hg.  1,  28. 

port  =  Zffl^.  portus,  1)  Hafen, 
2)  Ort,  Platz;  harhour,  fort,  hank 
Corm.    Tr.   p.    133.    ^    Sg.    Nom. 

1)  dochiiniin  puirt  liethad  'fhree 
Hoin.  p.  d'2,  üi;  2)  port  lii  fuirsitis 
in  n-elit  arinibad  and  furruimtis  a  11- 
cclis  Tir.  13  {vorher  a  i  r  m  i  fuirsitis); 
Gen.  2)  lochta  in  puirt  uile  FB.  83; 
Dat.  1)  do  phurt  bethad  FA.  24;  27; 

2)  I'orsin  purt  p.  131,  21;  don  pnrt 
ScM.  22,  8?  Acc.  2)  adojiart  Crim- 
thann  in  port  sin  du  Patrice  Tir.  13. 

praiiul  =  lat.  p  r  a  n  d  i  u  m,  Ma h  l  - 
zeit;  proind  Wh.  d^  {Z-\  66);  proind 
dinner  Corm.  Tr.  p.  135.  —  5"^. 
Nom,.  praind  FB.  56;  Gen.  iar 
tomailt  na  prainde  Corm.  Tr.  l.  c. 
{LHif.):,  Acc.  CO  praind  ocus  co 
tomaltus  72;  prainn  Hy.  5,  C8. 

praiiitecli,  für  praind-tech,  Re- 
fectorium  Tir.  13;  Dat.  is  furri 
dognither  roinn  isin  phrointig  Goid.^ 
p.  101,  13  {LHij.). 

precept  =  Zaf.  praeceptum;  ist 
nicht  Fem.  {Z'^.  241),  sondern  tvird 
als  U-stamm  flectirt.  —  Sg.  Nom. 
in  preccpt  sa  FA.  32;  ibid.  LBr. 
für  forcetul  in  LU.;  33  LBr.  für 
scel  inLU.\  Gen.  lebor  in  precepta 
FA.  33  LBr.;  Dat.  do  precept  zu 
lehren  ibid.  LBr.  (do  forcetol  LU.)\ 
Acc.  dorigne  precept  p.  40,  ig;  fri 
precept  brethri  De  FA.  23  LBr. 
(forcetol  LU.')\  PI.  Dat.  hi  praicep- 
taib  apstal  Hy.  7,  va. 

prechan  ein  Raubvogel;  a 
croiv,  a  kite,  any  ravenous  bird; 
s.  unter  peta  und  senen. 

predchim  II  praedico  Z^.  434. 
—  Praes.  PI.  3  pridchait  eris  FA. 
27.  —  Pracs.  sec.  Sg.  3  pridchad 
Hy.  2,  26;  33;  no  pridchad  FA.  32. 


—  S-praef.  Sg.  3  pridcbaiss  Hy. 
2,  28;  pridchais  do  Scotaib  ibid.. 
3.5;  40.  —  I'ass.  Irrens.  Sg.  3  inni 
pritchaither  si'iiid  F.i.  3  LBr. 

priin-  =  lat.  primus,  nur  in 
Zusammensetzungen ,  gleichbedeu- 
tend mit  engl,  chicf—;  prim-abstal 
Jfanptapostel  Hy.  3, 1 ;  7;  lu;  -airecht 

FA.  13;  -cainnol  ibid.]  -donis  11; 
-dun  TF.  1  Fg.:  -maigib  13  LU.; 
-sacairt  Wb.  iO'i  (Z'^.  67);  -steraib 

FB.  2;  a  prim-lcs  i.  a  prim-gcin 
Corm.  p.  37,  12. 

!       pi'iiiHia     „pre-eminent".      — 
I   Nom.   is  büiiad   primda  SP.  V  13; 

^Icc.  la  Patraic  primda  Hy.  4,  n. 
!       pri'mit  =  lat.    primitiae,    PI. 
Nom.  primiti  Z~.  66.  l 

prolacli  =  lat.    prologus    Fei.  | 
Prol.  144  (bri)lach  Latuh.  j 

proiii  =  ?«^.  probus,  am-prom 
improhns  Ml  31^  6  {Z'\  67). 

proniad  =  lat.  probarc,  do  pro- 
mad  for  n-dcserce  Gl.  zu  ingenium 
bonum  conprobans  Wb.  16<-"  {Z'-^. 
67).  —  Fut.  PI.  1  proimfimit  fris 
Corm.  p.  36,  44  {„we  shall  try  it"). 

prüll  „greatly"  Corm.  Tr.  p. 
135,  i.  äidbliugud  mor  ocus  medugud 
Corm.  p.  36  {„great  increase  and 
augmentation") ;  himum  loscit  mo 
di  n-ö  prüll  ibid.  {„my  fivo  ears 
burn  me  greatly"). 

pHinceni  [vgl.  poncV)  i.  cern  to- 
mais  sellse  ocus  meadh  thomaiss 
i  indile  i.  in  mead  indmeach  Corm. 
p.  35,  vgl.  a  heam  for  measuring 
or  tveighing  goods,  the  graduaded 
beam  O'R. 

puiiig'Cne  i.  screpul  medhi  inn- 
biche  indsin  Corm.  p.  35  {„a  scrnple 
of  the  notched  heam"). 

pupall  tentorium  SG.  50a 
(=papilio  Z'\  67).  —  Sg.  Nom. 
pupall  corcorda  LU.  p.  113'>,  1 
[auf  dem  Wagen),  „over-head  co- 
vering"  Crowe,  Siah.  Coyicul.p.  421. 

putai'  =  lat.  putor,  i.  brenta 
{„stench")  Corm.  Tr.  p.  138;  pi'idhar 
hurt,  härm,  damage  O'R.;  is 
pudfir  s.  S.  4  Anm. ;  is  pudar  sein 
,,it  is  a  mistake"  Hy.  4  Praef.; 
Acc.  ni  dernai  pudar  döib  „it  did 
no  härm  to  them"  ibid. 


730 


R 


•^         ra-  für  ro:  conad  ragaib  Zr/,  11; 

•^       CO  ragliaiset  Xi  ;.coni(l  ralai  p.  141,  5; 

corrala  Sei)/.  19;  corrälsat  /&tt/.  18. 

ra,  ra  u-  /«r  ro  mit  Fron,  in- 
fixiim  Z^.  yyO;  ra  cldi-som  Crist 
subegit  cum  Christus  Tnr.  Gl.  18; 
ra  cualicl  cum  audivistis  Wh.  2'ja, 
ra  tinol  TE.  10,  14  Eg. ;  ra  n-anaclit 
jucit  eiim  Dens  Wh.  17'^.  Vgl.  e 
',S'.  515,  Col.  1. 

ra  für  fria:  ra  sliss  in  taige 
Sc3[.  18. 

räch  „halclness  from  tlie  furehead 
to  tlic  croicn"  Curm.  Tr.  x>-  143 
ränge. 

racholl  s.  recholl. 

1.  -rad  hildet  fcminiite  CuUectiva 
Z'^.  856,  vgl.  ech-,  ingcn-,  \shch-, 
mac-,  rig-rad. 

2.  -rad,  -red  hildet  neutrale  Äb- 
strueta  Z^.  856,  vgl.  cless-,  guim-, 
fräech-,  sam-rad,  gem-red. 

räd  Sagen,  Heden,  Sprechen, 
Rede,  Gesjjräch,  Inf.  zu  rädim. 

—  Sg.  Nom.  a  rad  rat  dir  e^-  su 
sagen  TE.  9,  13;  ni  räd  mcr  es  ist 
kein  thörichtes  Gerede LU.  p.  40 ^  3:5 ; 
ban-räd  Weibergerede  Wb.  29*,  7 
[Z'^.  854);  Bat.  is  amlaid  ro  boi 
oc  a  rad  so  sagte  sie  es  SC.  83; 
iarna  rad  do  Loegaire  nachdem  L. 
gesagt  hatte  Hy.  Praef.;  cä  räd 
SC.  oO;  ic  rada  gö  ScM.  21,  2  (ac 
abff/'rt  gö  //.)?  —   Vgl.  com-räd. 

radarc  s.  10-darc. 

rädim  III  icJi,  sage,  rede,  spre- 
che, mit  l'ri  ich  nenne.  —  Fraes. 
Sg.  1  raidim  Gl.  zu  aio  Corm.  Tr. 
p.  16  ai;  no  raidiu  Fei.  Epil.  358; 
ligc  Mic  Rustaing  räide  „M.  B.'s 
grave  I  sag"  Fei.  p.  CXLV;  2  fir 
iuna  radi-siu  a  bcu  es  ist  Wahres 
in  dem,  'was  du  sagst  FB.  31  (inna 
für  in-no)V  3  raidti  friss  sie  sagt 
es  ihm  TJBF.  p.  142,  10,  räite  ibid. 
p.  138,  27,  für  räidid-i,  s.  e  S.  513, 
Col.  1;  ro  radi  er  sagte  SC.  33;  39. 

—  Imperat.  Sg.  ;J  raid  Fei  Sept.  17; 


Nor.  19.  —  Praet.  Sg.  3  ro  raid 
Lrt.  5;  Sc3I.  8;  TE.  9  Eg.;  FB.  ;i.^; 
ro  räici .  .  friss  sie  sprach  zu  üim 
SC.  31;  47;  ro  räid-seom  TE.  12 
LU.\  raidis  a  aithiuscc  j9.  145,  10; 
Fl.  1  amal  ro  radsein  wie  wir  ge- 
sagt haben  FA.  6;  7  (atchuadmar 
LBr.);  ro  raidsium  p.  191,  30;  3  ro 
raidset  a  n-athesc  Sc3I.  2.  —  Fass. 
Fraes.  Sg.  3  fris  rate)-  Cell  Dara 
iiidiu  das  Jieute  Gell  Dara  genannt 
wird  Sc3I.  20;  inna  räiter  gö  na 
cloen  wo  -weder  Falsches  noch  Un- 
rechtes gesagt  wird  SC.  34,  1.  — 
Fraes.  sbc.  Sg.  3  airi  con  rate  fris 
Goll  CCn.  5.  —  Fraet.  Sg.  3  ised 
ro  räided  a  i)eritis  Gl.  zu  itubrad 
Ily.  2,  3.  —  Inf.  räd. 

rMsech,  vgl.  raidhseachadli  cun- 
fusion  of  Sounds  O'll.  —  Fl.  Dat. 
dia  u-iniratib  ocns  dia  radsechaib 
FB.  72;  dorala  in  tccdi  ina  räitli- 
sechaib  briathar  oc  na  mnäib  duri- 
disi  ibid.  29. 

rae-  über  roc-,  roi-  aus  ro  ent- 
stiuiden,  durch.  Einjinss  eines  f,d- 
grndn,   dünnen    V,<v<,h. 

ra-blanaUir  .s.  lini;ini. 

räedj)'.  röed. 

rag-a,  rag-at  s.  rega. 

rai-  s.  rae;  für  ro  vor  mder- 
drückter  Beduplicationssilbc :  do- 
räiga  *S'cilf.  19  s.  togaim;  corrainiid 
La.  15  s.  maidim. 

raicui  s.  2.  recne. 

raide  p.  144,  12  lies  raibe  i,b  ist 
in  späteren  3tss.  bisweilen  schräg 
gestellt,   so  dass  es  wie  d  atissieJä). 

räidim  s.  rädim. 

räim  ich  bc fahre  (das  Meer), 
rudere;  Fraet.  Fl.  3  ro  räiset 
iarom  in  muir  i'iadib  EC.  7.  —  Vgl. 
imm-räim. 

raiiid  s.  raau. 

iiad  rairget  FB.  29? 

rais  a  path,  tvaij  (/!{.;  rais  na 
sina  LU.  p.  13'',  12. 

rait    road    Conn.    Tr.   p.    146, 


raith 


731 


ratli 


r(iJ.    raiti    i.    rot    O'Dav.    p.    113; 
dazu  imraiti? 

1.  raith  fem  Ir.  Gl.  9:53. 

2.  raith  s.  rethiiii. 

3.  raith,  räith  s-.  räth. 

(lo  raith,  (kus  Dcctiii  a  sim-  ar 
a  l)ela;7>  du  laitli  CC  1  iv/.  r^  vijl. 
doratli  ..iiiiprimis,  first  of  all"  (J  li. 

do  räith,  acht  laiibec  do  räith 
„safe  fidl  Utile  oiily"  FA.  14, 
acht  bec  uammä  LBr. 

raithuech  f'erns  Conn.  Tr.  p.  143. 

raiti  s.  rait. 

rala  venu,  vfjl.  du-rala:  rala- 
som  Tur.  Gl.  iSU:  ((luid  ralai  ^). 
144,  5;  Dej).  for  [a]  athair  rahistar 
LU.  p.  ll^  30  (Amra),  „he  came" 
Rem.'^  p.  <J0.  —  Conj.  Fracs.  S(j.  1 
.,anaid  sund''  or  Frsech  fri  a  mu- 
intir  .,conid  rolur-sa  frisiu  fer  n- 
uccut"  LU.  p.  63*',  12. 

räiu  remus  Beitr.  VIII  340.  — 
PI.  Koiii.  räuise  remi  SG.  36»  {Z'^. 
Kii;  Dat.  o  na  ramaib  rucsat  and, 
is  uad  ratir  Ramand  Fis  Cath.  ^j. 
:J6  XI. 

ramiiiai,  lorgg  rammai  s.  1.  lorg, 
vgl.   rama  a  spade  ff  Don.  Suppd. 

rämut,  rärahad  a  great  road 
(yDon.  Suptpl.;  rämut  1.  mö  oldas 
rot  i.  urscor  bis  for  urdhünib  rig, 
cach  comaigdech  asa  tir  do  rö 
cbuige  dlegar  de  a  glaiiad  Conn. 
p.  38  rot. 

räu,  für  ro-än  {Corm.  p.  8  Brigit) ; 
i.  uasal  Gl.  zu  Fei.  Jan.  6;  i.  uallach 
O'Dav.  p.  111.  —  Sg.  Nom.  rigon 
ran  p.  146,  d;  ScBL  22,  ii;  mo 
rose  rän  FB.  47;  rem  rebrad  ran 
SC.  33,  iV  Gen.  imrordus  rig  richid 
räiu  LU.  p.  40»,  n:  Voc.  a  ri  rän 
„0  glorious  hing"  Fei.  p.  CLXXXV. 

rsVuac,  räucatar,  räuic  .s,  riccim. 

rauc  the  sixth  kiiid  of  biddness, 
thehigh  temples  Corm.  Tr. p.  143; 
ränge  din  i.  na  hiisine  arda  Corm. 
p.  39. 

raud  s.  raiiu. 

rande  Gl.  zu  tropicus  {Capi-i- 
cornus)  Goid.'^  p.  53  (Wien.  Gl.). 

1.  rann,  rand  F.  1)  Th eilen,  Inf. 
zu  raunaim,  2i  Theil;  rann  pars 
Z".  p.  241.  —  Sg.  Nom.  li  is  furri 
dognither  roinu  isiu  phroiutig  Goid.^ 


p.  101.  13  (LHg.):  ni  ba  fir  arraind 

j  duit-siu  chetiumis  ScM.  1 1 ;  ibid.  1 ; 
Dat.  li  do  raind  ScAL  8;  do  raind 

;  na  miicce  daa  Selticeiii,  zu  theilcn 
9;  10;  11;  15;  17;  FB.  14;  72; 
do  roind  /).  311,  m;;  asin  raind 
FB.  72;  riasind  roind  90;  ac  roinn 

I    robailc  ScM.  22,  g;  Acc.  1)  co  roind 

!  FB.  90;  loreimthetar  . .  a  chcrtraind 
i  tri  Gl.  zu  Hg.  5,  77;  Du.  Dat. 
2)  i  u-dil)  rendail)  dec  p.  40,  12. 

I  2.  rann,  rand  Vers,  bestehend 
aus  2  Langzeilen  (leth-ranii)   oder 

'  i  Vierteln  (cethramthii,  ccthram», 
s.  unter  rindard;  W Don.  Gr.  p. 
413.  —  Sg.  Dat.  isin  runn  comh'ui 
Fei.  p.  XI  12;  ni  ro  thaille  isin 
rund  „it  (itted  not  in  the  quutrain" 
ibid.  p.  CLXI  3;  PI.  Gen.  3)  ic  ad- 
nad  raud  do  rorig  „white  lighting 
up  poems  for  a  great  king"  Fis 
Cath.  31.  p.  48;  Acc.  3)  gabais  doib 
inna  randa  sa  SC.  11;  is  disi  ro 
chet  in  senchaid  na  runnu  sa  LU. 
p.  401»,  s;  Dat.  Acc.  nadcrnai  acht 
da  rann  de  nammä  „tliat  he  made 
onhj  tivo  quatrains  of  it"  Hg.  1 
Praef 

rannaini  II  ich  tJieilc. —  Praes. 
Sg.  3  nod  ranna  ScM.  15;  rel.  cia 
rannas  düib  ScM.  15;  roindcs  crü 
SC.  37,  15.  —  Praet.  Sg.  3  rannais 
p.  41.  8.  —  Fut.  Sg.  2  nis  raiudfe 
Sc3l'.  12.  —  Pas's.  Praes.  Sg.  3 
rointir  FB.  Go.  —  Praet.  Sg.  3  ni 
ro  rannad  FB  90.  —  Fut.  Sg.  3 
cinnas  rainnfither  ScM.  ü  (raind- 
fidir  H.}. 

rannaire  31.  The  ihr;  partista 
Ir.  Gl.  9;  ronnaire  „a  butlcr''  Corm. 
Tr.  p.  147.  —  PI.  Nom.  na  ron- 
dairi  FB.  12  (na  randairigi  Fg.)\ 
randaire  FB.  72;  jj.  311,  3«;  rannaire 
FB.  14;  90;  Dat.  Msna  rannairib 
FB.  14. 

I       rann-gahäl     F.    participium 

1   Z\  989  {SG.). 

!       1.   rath   N.   Gnade,  gratia.   — 

I   Sg.  Nom.  rath  rigda  Fei.  Nov.  11; 

I   „is  rath  co  feirg  . ."  ar  in  cänti  Bev. 

:    Celt.   III  p.   180;    is  de  no  biad  a 

i  rath  fair  Goid.'-  p.  102,  7  [LHy.): 
Gen.  oc  täircud  raith  in  effectiotie 
gratiac    Wb.   14«    (Z-.    223);    Dat. 


»th 


732 


« 


din  rath  de  firatin  Wh.  Sti;  am  flu 
tlo  rath  ri<f  j>.  14'2,  8;  ui'lam  do 
rath  SC.  18  \  dia  rath  ron  broena 
Hij.  4,  12;  CO  rath  Sc3I.  22,  g;  do 
rath  a  höeged  {zu  Gunsten  ihrer 
Gäste?)  Hy.  5,  26;  asrir .  .  do  nlith 
a  aithig  Hy.  5,  fii;  87;  Aec.  arrad 
firatiam  Wh.  29^1  {Z^.  225);  tria 
rath  in  sj^rta  iioib  p.  40,  6.  —  Vgl. 
2.  rath. 

2.  rath  „//le  stock,  huunty,  or 
tvapes  wliicli  a  chief  or  landlorcl 
f/ave  to  a  tenant  or  follotvcr  for 
rent  and  Services"  On  the  -Mann. 
III  p.  384;  -waffcs  O'Don.  Stippl.; 
reioard  Corm.  Tr.  p.  5  amratb ;  inti 
iarom  doberead  rath  doib,  ba  hisin 
coire  sin  doboread  Corm.  ji.  7  böge ; 
saer-rath  „sacr-stoclc  tenancy",  daer- 
rath  „daer-stock  tenancy"  Leb.  Aicl. 
p.  8G.  Nicht  verschieden  davon  ist 
rath  snhsidy  O'Don.  Suppl.;  i.  foi- 
rithin   O'Dav.  p.  112. 

3.  rath  s.  roth. 

1.  rath  und  raith  „a  residencc 
surrounded  by  an  earthen  ram- 
jKirt"  On  the  Mann.  III  Index, 
Vfß.  ibid.  III  p.  3 ;  a  circular  earthen 
fort  Corm.  Tr.  p.  146;  i.  baile  ibid. 
—  Sy,  Nom.  in  räith  mor  sa  Corm. 
p.  3  ana;  raith  Cruachan  ro  scaiche 
Fei.  Prot.  177;  Gen.  for  doc  nar- 
rätha   Ly.   8 ;    dochum   na   ardda   i 

^  n-dorus  na  prim-rätha  TBF.  p. 
138,  24.;  tcte  dessei  na  räthai  Three 
Ilom.  p.  34,  31  („riyht-hand-toise 
round  the  rampart") ;  Dat.  ucc  Raith 
Bilich  Tir.  8;  oc  Raith  InbiV  Three 
Hom.  p.  30,  21;  hi  Raith  Roth  ibid. 
p.  108,  30 ;  hirraith  AirrthtV  ibid. 
p.  30,  4;  Äcc.  fria  rath  Sc3£.  3,  lo 
{reimt  auf  cath) ;  fothaigis  . .  Rath 
m-Both  Three  Rom.  p.  108,  29;  um 
räith  Fiacliach  maic  Moinche  Corm. 
p.  3  ana;  co  Raith  Däri  ibid.  p. 
34,  4;  PI.  Nom.  ni  trebthair  a  ra- 
tha  Fei.  Prol.  176;  Dat.  do  räthaib 
Muige  Enaig  Three  Hom.  p.  102,  i-i 
{,,to  the  Ramparts  of  M.  F"); 
Ace.  räthi  LArdm.  6  b  1  {Corm. 
Tr.  p.   147,  1).  —    Vyl.  rig-rath. 

2.  räth  Gl.  zu  Sequester  nie  diu s 
inter  duos  altercantcs  Leyd.  Gl. 
5'Ja  {Goid^'^  p.  57);   ryl.   rath   secu- 


rity,  yuarantee  O'Don.  Suppl.;  am 
räth-sa  Fei.  Epil.  165. 

ratha  s.  reiiim. 

räthaig-es  ,,pledyeship"  Crowe, 
von  räth;  friis  i  n-deochaid  irrä- 
thaiges  LU.  p.  5^,  i4  {Amr.),  Goid.'^ 
p.  156. 

rathiaigim  III  ich  bemerke.  — 
Praes.  Sy.  3  rathaigi  p.  144,  u  für 
rathaigthi,  ryl.  c  S.  513,  Col.  1; 
Dej}.  {relativ)  rathuigther  ibid.?  — 
Praet.  Sq.  1  ni  ro  rataiges  FB. 
43  Fy.?  '3  ro  räthaig  SC.  39;  45; 
räthaigis  TF.  10;  PI.  1  nir  rathaig- 
sem  FB.  43. 

rath-hriug-ad  FB.  71V 

räthe,  räith c  a  qiiarter  of  a 
year  (JB.  —  Sy.  Nom.  mi  is  rathe 
is  hW&dain  SC.  29,  23;  Gen.  adaig 
cach  raithi  p  311,27.  Hierher  auch 
dogniid  cach  sin  a  raithi  LHy. 
Amr.  107,   cach  sin  a  rathe  LU.? 

rathmar  ynädiy,  von  2.  rath; 
prosperous,  happy  OB.  —  Sy.  Nom. 
rigon  ran  rathmur  p.  145,  i\  eirg 
fo  a  laim  ar  is  rathmar  Fei.  p. 
XXXVII  2  {„yracious"). 

re  Oss.  III  G,  SC.  30,  2,  für  fri? 

1.  Y^  N.  Kaum,  Zeit;  ree  Corm. 
p.  24  gairo.  —  Sy.  Norij.  re  nach 
cian  ctarro  FA.  6  (re  m-bic  LBr.); 
re  scrutäin  Zeit  zum  Ueberleyeii 
FB.  56;  Gen.  nib  cuit  ree  Tur. 
Gl.  71 ;  Dat.  iss  irrje  choir  justo 
tempore  Wb.  25'^  {Z'^.  224);  isin 
garit  re  ro  büi  LHy.  Amr.  39; 
Acc.  re  cian  rena  chesad  FA.  2; 

j    cia  bcimmi  amin  nach  re  SP.  11  13; 

!   fri  re  da  hliadan  dec  FB.  17;  TE. 

\  8;  18  £■(/.;  -SC.  21;  fri  re  sechtmaini 
p.  327,  39;  re  sc  trath  ScM.  21,  36? 
fri  re  fotä  SC.  47;  fri  re  ciana  LU. 
p.  39-1,  30;  risin  re  sin  für  diese 
Zeit,  während  dieser  Zeit  Tji.  17;  ^ 
rit  re  zu  deiner  Zeit  Ly.  5,  3:  rem  ^ 
re  SC.  34,  10;  i  m-brii '  Becnati  ro 
bui  re  re  Fei.  p.  LXXIII. 

2.  re  p.  179,  27  für  fria? 

re  11-,  ria  11-  Praep.  mit  Dat. 
{später  auch  Acc,  bes.  beim  Prono- 
men) vor;  ante  ZK  641;  re  n-arcaib 
re  n-erredaib  FB.  35;  re  n-ocaib 
ibid.;  re  sinn  jp.  133,  2;  ria  n-andrib 
FB.   68;  ria  n-dul  Hy.   5,   90;   93: 


1'^  n- 


733 


FB.  ilO;  ria  n-scin  ScM.  ;">;  ria 
samfiiin  «S'C.  1 ;  TE.  G  Eq. ;  p.  141,  au ; 
S(7.  49;  Fi'.  2-';  23;  ".02;  (12;  G«; 
87;  Hij.  1,  4S.  —  i»//i  dem  Arti- 
kel: S(f.  1  resin  t-sanifiiin  SC.  10; 
resin  sluag  FB.  52;  reissind  orgain 
TBF.  p.  ir)fj,  »;  riasind  roind  FB. 
yO;  riasiii  feiss  ScM.  2;  Acc.  riasin 
m-baiitrocht  FB.  21;  P?.  riasna 
mnäib  alle  FB.  21.  —  Jf/i  Pro». 
dcmonstrativum:  riasiu  W/j/. 
J^Htr.  J.13;  resiu  antea,  gairsiu  /»r 
gar    resiu   pauTlö  unle  quam   Oss. 

1  4;  8.  —  Vor  dem  Pron.  perso- 
nale  erscheint  rem-,  rom-  neben 
re-,  ri-:  1  Sg.  rium  Hy.  7,  53;  re- 
luam  ibid.  P.;  remum  Gl.  zu  dorn 
thüiis  Hy.  (J,  2;  PL  reunu  i///.  4,  i 
(remond  .Fr.);  remuuu  i/^.  1,  34; 
remoind  FA.  17;  romaind  Fei.  p. 
CLXVIII  10;  3.  Sy.  rillt  FB.  17; 
romat  before  thce  Fei.  p.  CLVI; 
o.  Sq.  31.  riam  SC.  06;  coram.  eo 
Bern.  115"  (Z-.  042);  Äcilf.  ÜV  TE. 

2  LU.-  remi  SC.  31;  FB.  40;  09; 
i'^A  10;  14;  remi-seo  TE.b  E(f.\  reme 
;M/.;  reime  18;  Fei.  p.  CLVIII  is; 
remiii  TE.  2  S^.;  roime  FB.  09 
£/;. ;  i*^.  remi  ante  eam  SG.  20"; 
rempe  Hy.  5,  83;  rempi  SC.  30; 
FB.  78;  P/.  remib  FB.  10;  Gl; 
6^C.  2;  remimb  p.  144,  1;  rempoib 
FB.  Ol  £//.;  rempu  CC.  2  Pf/.; 
rompa  P'P.  GG.  —  Mit  Fron,  pos- 
sessirnm:  Sy.  1  rem  fiiatb  s.  u. 
irgal;  rem  cride  Fei.  p.  XXXV  u; 
SC.  29,  18?  TE.  9,  27?  rem  ballaib 
Güd.  Lor.  Gl.  148;  Sq.  3  riana 
cheli  FP.  20;  21.  —  Mit  Pron.  re- 
lativ um:  rias  ra  giallsatar  Os.s.  1  g. 

Gebrauch  {cyl.  O'Don.  Gr.  p. 
317),  a)  vor,  enyl.  before,  zeitlich 
ria  ii-deöd  läi  vor  Tagesanbruch 
FB.  90;  tri  chet  XAiadan  ria  n-goiii 
Chris«  ScM.  5;  2;  TE.  0  Ey.;  SC. 
1;  10;  ria  cretim  SC.  49;  re  ro- 
chotliul  ibid.  30,  2;  bauna  ria  frais 
FB.  52;  90;  nit  acca  riam  remi- 
seo  nicht  sah  ich  dich  vor  dem 
früher  TE.  5  Ey.\  2;  feib  tarraid 
in  liicht  remi  die  Leute  vor  ihm 
FB.  40;  bei  einer  Zurückioeisuny 
in  der  Fh'zähluny:  a,mal  in  sriith 
remoind   „lile  the  rircr  aforesuid" 


FA.  17  [irüiil.  rnr  uns);  umal  ata 
romaind  „as  is  afansaid''  Fd.  p. 
CLXVIII  10.  -  bi  .Inuan.lnu  vo- 
raus, oft  mit  dem  Sihruiiid unken 
des  Vorninys,  Vor~uys:  couna  tis- 
sad  noch  di  mnaib  \]\ud  rint  hi 
Tech  Midchi'iarda  dass  keine  der 
Frauen    von    IL    vor    dir    eintrete 

FB.  17;  20;  21;  22;  23;  54;  62; 
08,  ü7;  ni  theit  oac  and  re  sinn 
p.  133,  2;  tiis  dia  mnäi  ria  mnaib 
ülacZ  der  Vorrany  seiner  Frau  vor 
den  Frauen  der  U.  FB.  08;  87; 
is  duit-siu  döbermais  remib  dir 
werden  wir  vor  ihnen  geben  FB.  Ol ; 
adglailathur  rig  ria  rig  ^j.  141,  2o(?); 
udi  tri  hi  ocns  tri  n-aidche  dait-siu 
remib  du  bist  ihnen  einen  Weg 
von  drei  Tagen  und  drei  Nächten 
voraus  FB.  10;  35.  —  c)  Mit  dem 
Infinitiv:  ria  n-dul  i  n-guuis  in 
spirta  noib  ehe  wir  gehen  Hy.  5, 
90;  ;»3.  —  d)  vor,  räumlich  (bis- 
ivedeti  mit  dem  XchriKicdKiilrn  des 
Schnt:es):  carh  lir  diil,  do  ,,si,,gud 
riana  mnäi  jeder  Mmni  nm  ihnen 
um  vor  seiner  Frau  zti  öffnen 
FB.  21;  rop  reid  remunn  cech  n- 
amreid  es  sei  eben  vor  ims  alles  Un- 
ebetie  Hy.  1,  34;  a  eiil  rempi  FB.  78 
(der  Bücken  des  Beils  vorn,  d.  h. 
er  Hess  das  Beil  mit  dem  Rücken, 
nicht  mit  der  Schärfe,  auf  seinen 
Hals  füllen):^  amm«c  rempe  nis 
derbrad  Hy.  5,  83;  ro  roena  reunn 
catha  cach  thedma  Hy.  4,  4;  da  en 
bätar  rempu  die  vor  Urnen  tvaren 
CC.  2  LLf.;  mebais  riam  forsna 
slögu  SC.  20.  —  e)  Idiomatisch: 
tanic  remi  er  giny  vorivürts,  xvörtl. 
vor  sich  SC.  3 J ;  TE.  18 ;  tanic  . . 
rempi '  sie  ging  vorwärts  SC.  30 ; 
lotar  rompa>P.  00;  CC.  2;p.  144, 1; 
tecis  .  .  remi  FB.  09;  ro  lä  fer  .  . 
reme  TE.  5  Ey.  —  f)  Zittern, 
sich  fürchten  vor:  ocus  cäch  for 
crith  ocus  for  üamain  remi  und 
Jeder  in  Zittern  und  in  Furcht 
vor  ihm  FA.  10;  14. 

rebaim  llichreisse,  zerreisse, 
vyl.  trean-reabaim  I  tear  riolently 
O'Don.  Gr.  p.  340.  —  Pass.  Prats. 
Sy.  3  rcbthair  a  etach  immi  FB. 
07.  —   Praet.  PI.  3  ro   re])tha   Gl. 


734 


res;n 


zn  ro  rinstlie  Fei.  Prol.  37.  — 
Inf.  rehaclli  Gl.  zu  reaug  (yDuv. 
p.  111;  ronbadh  to  iear  Corm.  Tr. 
p.  147. 

rel)ra(l  „sportiveness"  SC. 
üo,  ],  reabrarth   sMpping,   sporting, 

rece  F.  Verl' an f,  Verlcnufen. 
—  Sg.  Nom.  nir  bo  toi  do  Dubtlicfc/t 
recc  na  cuma(7e  at-ir  Three  Hom. 
p.  52,  28;  Dnt.  siianemuin  do  de- 
iium  i  n-aidchi  do  reicc  ar  l)iad  et 
»"itach  dia  muutir  Wh.  24'1  [Z'^.  775). 

reccaim  II  ich  rerlcanfe.  — 
Fraet.  Sg.  .3  ni  ro  recc  Gl.  zu  ni 
rir  Hy.  5,  g.  —  Paus.  Praet.  Sg.  3 
ro  reccad  j3.  17,  23. 

reeluies  LU.  p.  81a,  30  für  fri[th] 
enes,  loie  frichnaim  für  frith-ginm. 

reeholl  „ivinding -aheet"  Three 
Hom.  Index;  racholi  i.  brat  mairbh 
O'Cl.;  Bat.  dia  rechnll-som  Three 
Hom.  p.  120,  1. 

recht,  rcet  N.  oder  M.  Gesetz; 
lex  Z-.  288.  —  Sg.  Nom.  recht 
p.  311.  2c;  (ST.  45,  22;  recht  Adom- 
nain  FA.  32  (recht  n-Ad.  LBr.)\ 
rächt  lltre  i.  diriataid  in  t-soiscela 
Sench.  M.  III  p.  30  (Gegensatz  r. 
aicnid);  Gen.  rechte  et  faith«  lecfis 
et  prophetarum  Wb.  211^  {Z'^.  17); 
in  rechta  atharda  p).  170,  10;  co 
fuirmcd  in  rechta  sa  Adamnäin 
FA.  32  LBr.\  Dat.  ro  .raide  Dub- 
thach  Mac  Ua  Lugair  in  tili  brethem 
fcr  n-Ercnd  a  raclit  aicnid  ocus  a 
rächt  faide  Scmh.  M.  III  p.  30 
(zri,  rächt  aicnid  die  Glosse  i.  na 
m-breitheman  Morand  ocus  Fithai); 
PI. Dat.  fri  saeb-rechtaib77y.  7,.ici?.; 
Acc.  fri  dub-rechtu  Hy.  7,  45;  fri 
säib-rcchtu  4g.  —  Conipos.  recht- 
täircid. 

rechtnive  M.  a  Steward  Corm. 

Tr.])- 141 ;  rectire praepositus gentis 

Wh.   17«!    {Z-\   780.    —    Sg.    Nom. 

r^   rectaire  Lg.  12;  Dat.  önd  rectairiu 

a  rillico  Pr.  Cr.  (;2a  (Z-\  230). 

rechtche  F.  liechtspflege; 
Icgishilio  Zß.  4f)7.  —  Sg.  Gen.  con 
roibtis  oc  denum  rectche  la  riga 
Gl.  zu  volentes  esse  legis  doctores 
Wh.  28a,  1  {ZA.  1031);  Acc.  cen 
rechtgi  rig  SC.  21. 


recliti  i.  ro  recht  ho  mnthi  ocus 
inmairi  Gl.  zu  distenti  cordis 
Ml.  20a,  23,  vgl.  asrochoss  i.  ro 
recht  expansum  est  Ml.  39''. 

i  rechtaid  M.  „lan^giver",  Gen. 
meic  Yt'iUbntJie  Rechtuda  Three 
Hom.  p.  52,  21 ;  rgl.  greit  rig  sen- 
rechtaid  Iniada  FB.  4G. 

1  recht-tsiircid  31.  leqislator 
Z\  854. 

rechtu  s.  rieht. 

recles  a  reclnse's  cell  .Three 
Hom.  Index.  —  Sg.  Nom..  o  thar- 
nic  in  recles  do  chumtach  ocus  ro 
fhas  a  fer  cu  mor  Three  Hom.  p. 
34,  7  {„the  dose");  Gen.  di  clerech 
reclesa  LBr.  p.  2Glt>  {Wi.  Gr.  p. 
125);  Dat.  ocus  sc  ina  recles  ibid. 
p.  114,  18;  is  nathad  nech  dib 
teged  asa  recles  SMart.  22. 

1.  reeiie  i.  nf  doronnadh  go  luath 
O'Cl.  {a  hasiy  aet  O'B.). 

2.  reciie  Name  für  eine  poetische  iv"-'  ' 
Composition;  recne  dechubaid  LU.  '■" 
Amr.  Prol,  raicni  LHy.  {Goid.-  ^^ 
p.  158,  3);  Acc.  in  recni  si  Lß^JJ  (3^ 
Eci,  (reigin  Lc.) ;  Ih^Eg.  (reimel^cA  (^"^ 

recomarc  rt  diss ytl able  ü  Don.  ^^ 


Snppl.,  Corm.  p.  16  deach. 

rede  Ebenheit,  Ebene;  reidhe 
planatio  Ir.  Gl.  890.  —  Sg.  Gen. 
for  medön  rede  Hy.  5,  33;  adreth 
riched  rede  „a.  hinqdom  of  smooih- 
nesa"  Fei.  Prol.  120. 

redlaiida  s,  retla. 

refedaib  {Dat.  PI.)  „twisted 
cords  or  thongs"  (?)  On  the  Mann. 
III  Index;  con  reraig  Cuchulaind 
iarsin  inna  heonu  di  thetaib  ocus 
refedaib  in  carpa?<  LU.  p.  03»,  is; 
CO  n-gab  som  immi  secht  cneslesti 
(-lenti?)  flehet  ciartha  clärtha  comd- 
lüta  bitisbä  tlietaib  ocus  rotliailiocus 
refedaib  hi  cüstul  fri  gelcnos  dö  ibid. 
j).79a,32  (»y.  Cn  IheManii.  II  j*. 300). 

rega,  ich  werde  kommen;  do- 
reg  veniam  Wh.  l<i^  (Z'^.  452).  — 
Sg.  1  no  CO  rag-sa  SC.  32;  ni  rag 
Three  Hom.  p.  3G,  29;  riga-sa  SC.  4; 
ragat  16;  45,  25;  ragat-sa  Und.  39; 
46;  3  mos  rega  Hy.  2,  5i);  in  raga 
limm  TE.  13  Fg.;  p.  132,  22;  SG. 
16;  33,  g;  ni  raga  ass  SC.  14;  in 
raga-so  TE.  13  LU.:   in  lim-sa  do 


i3f 


ra?a  SC.  4('i;  .'!  doroLin  rr)url  ]\fl. 
2S-\  10  (*•///.  targa,  toiru;iiiiV,  inti  do 
raga  dia  chosnam  frim  FJi.  11: 
]>.  40,  L«;  ra,»aid  j).  l;-52.  in;  >ST.  -JO: 
}t7.  messe  ragas  -ich  hin  rs  dir 
,  flehen  wird  SO.  44,  i;  PI.  1  iii  ra- 
<;am  VB.  5;  regmai  (ST.  .');");  rcclinii 
-X"  N^'-  !'•',  3?  reüTnait-iii  J^r/.  10.  rag- 
inai-irt  Hg.;  3  rogait  (tI.  zu  con 
tissat  //(/•  i^.  ■">>'<•  regat  ?7;/rZ.  52. 
rogait  Fr.  —  7*'»^.  .sec.  »S/;.  2  dia 
foistitlie  frim  .  .  ni  rigtha  rlinru 
SC.  7 ;  .3  ashprt  .  .  iiand  rigad  roii 
tiscd  Patrice  Tir.  1.'!;  inti  dil)  crtiui 
ragad  issa  tech  FB.  20;  di'is  ciiinas 
do  ragad  FB.  8;  10;  17;  cid  biad 
110  ragad  dia  n-cchaib  03;  co  rachad 
FB.  37  Fg.;  PI.  S  na  raclidais 
TE.  2  Er/.'  —  Prt.s.s.  Fut.  Sfj.  3 
"^    regthair  Lp.  13. 

reiciie  s.  reeiie. 

reid  f/ldtt,  eben,  leicht.  — 
S(j.  Novi.  rop  reid  reinnnn  cech 
n-amreid  ITij.  1,  34;  bid  reid  riam 
cach  n-amreid  Bern,  llö»  {Goid.'^ 
p.  50);  ni  reid  dam  EC.  5;  Gen. 
di  dindgnaib  Roercnn  rede  SP.  V2; 
Aec.  etir  reid  ocus  amreid  Ml.  28  r. 

reidg-aii*  i.  coss  esscra  „handle 
of  a  waterressel"  (reid  ngair 
Eg.  88)  Corm    Tr.  p.  Üb. 

reiffiie  s.  reciie. 

reil  Iclar;  s.  for-reil.  —  Sg.  Nom. 
is  reil  FB.  73;  LHy.  Arm:  41, 
ri'ill  Three  Hom.  p.  102,  30  [von 
der  Stiumie);  mu  rose  reil  SP.  II 10. 
—   Vgl.  relaim. 

reilce  für  ro  lecc,  s.  unter  toi. 

(lo  reilg-is  ScM.  13  s.  teilcim. 

reimeise  s   remeise. 

reime  •'■•.  re  n-. 

reimm,  reim  N.  Ijciuf,  Zug, 
Laufen,  Inf.  zu  rethim;  cursun 
7/^.  20s.  —  Sg.  Nom.  cach  reim 
immä  rurig  FB.  7;  arreim  FB. 
42;  50;  reim  for  bin  La.  17. 11  Ea.? 
rem  n-aga  SC.  30,  c  (reim  H.); 
Acc.  ni  ägor  reimm  mora  minn 
dond  laechraid  lainn  oa  Lochlind 
SG.  112  [Nigra  Fei  Celt.  p.  18, 
Z\  953 1;  lasa  reim  FB.  44;  PI. 
Nom.  nit  athe  l>uadremme>id  ind 
Leitli  ^lacha  iar  marbad  Concnlainn 
„notl-eener  u'erethc  rictorious  coiirsea 


nf  Ihr  Grill/  nf  M  afler  T/s  f^lauqh- 
Irr-  J,'rr.  CrU.  III  ]>.  181;  Gen.' CO 
cend  cnic  cet  (h'-c  cemend  —  ardble 
reimend  —  ead  lia  reill  Tliree  Hom. 
p.  102,  31)  [von  der  Stimme  Colum- 
cüles)  =  Fei.  p.  CI  i„raf<ine!<a  of 
cour.'icft");  aidbie  remeand  ihid.  j). 
0 X X X II („rastest  of  eourses") = L U. 
p.  lO'i. ^i2{Amr.,  „rast  courses Crowe") 

—  LHg.Amr.  41  laidldib  n'-iininendV 
reir  la.'<t  night  Ol!.,  s.  areir. 
reil-  s.  ri'ar. 

reise  a  spnn   O'h'..  ri/l.  n'-n. 

reilhig,  cerrcitlug  lir/Y  <<.  unter 
dirgiud  crctti. 

relaim  II  manifesto.  —  Praes. 
Sg.  3  ni  rela  a  ainm  von  vianife- 
stat  nomen  suum.  SG.  Ol)  (Z"^.  432). 

—  Inf.  Dat.  oc  relad  a  n-anmae 
SG.  4I',  9  {Z-\  1009);  ar  relad  firinni 
LHy.  Amr.  2. 

iiis  relec  ScM.  21,  sc,  (releicc 
M.,  für  ro  leic)  er  Hess  sie  nicht  los. 

rcliec  =  lat.  reliqniae;  reilic 
„a  cemetery"  Ir.  Gl.  091 ;  relec  i.  relic 
areliquis  sanctorum  f 'on/i.  j).  39 ;  is 
e  foillsigfides  mo  ligi-sea  ocns  törind- 
fess  mo  relicc  Three  Hom.  p.  100,  s. 

reil,  reall  a  star  ffB.?  s.  unter 
nert. 

reltaeli,  von  relad.  „m  im  i fest, 

clear"  O'Don.  Suppl. 

]       rem  die  Praep.  re  n-  mit  Pron. 

poss.    der    1.    Sg.    —    An    einigen 

Stellen  hännte  rem  für  frim  [Praep. 

fri)  stellen:  rem  re  SC.  34,  10;  rem 

I    chorp    is    rem    chenn   is  tind   TE. 

9,  27;  isseth  rem  chridi  is  rem  cnes 

SC.  29,  is;  rem  rebrad  ran'  33.  1? 

I       rem-,  remi-  Z'^.  878,  die  rollere 

Form  der  Praep.  r6  n-,  vor  suffi- 

girten  Pronomen  und  in  der  Com- 

position.     Vgl.  cid  remi-nota  i.  cid 

remin-etarcnaigedar   Gl.  zu  prae- 

notare  Ml.  IS""-,  12. 

remaiii  „pre- eminent^'-  Fei. 
Jan.  1;  31. 

remeaissiu  F.  Providentia.  — 
Sg.  Gen.  dliged  remcaissen  Ml. 
27'',  10;  Dat.  rose  De  dom  reim- 
eise „God's  eye  to  loolc  hefore  mt'' 
Hy.  7.  29  (dom  imcaisin  By 

rem-rtedenaoli,  ind  remdedena»  b 
praepostere  SG.  212^'  [Z-.  878). 


rem-dedölte 


736 


rem-dedölte  antelucanus  SG. 

3Ga,  i  {Z-\  87ö). 

reiu-deiesiu  F. Providentia.  — 
Sg.  Gen.  dliged  remdeicsen  Ml. 
lyj  1  nnd  2. 

reine  s.  re  ii-. 

reiiielluid  (leme-luid)  Gl.  zu 
praeeufite  Ml.  132". 

rem-eperthe  ante  dictus;  Nom. 
in  gilla  remeperta  Corm.  p.  37,  26; 
Dat.  dind  trediu  remeperthu  SG. 
3'',  14  [Z-\  479). 

rem-ei'choiliud  praedestina- 
ttu  Tnr.  Gl.  25;  Praet.  Sg.  3  remi 
rierchöil  praedestinavit  Wh.  4^ 
{Z'\  882). 

i'emes  i^.  Zeit;  reiniheas  a  time, 
period  O'B.  —  S(f.  Dat.  irremis 
Mac  n-Oeda  Släne  Hy.  1  Praef.; 
ö  reuies  na  noem  i  n-Ard  Macha 
Fei.  p).  CHI  35;  Acc.  fri  remis  LU. 
p.  12la,.3i  (Tochm.  Em.). 

rem-faisnes  no  tossach  Gl.  zu 
Fei.  Jan.  1. 

rem-lis,  Dat.  irremfius  inprae- 
scientia  Wb.  31a,  g  {^Z'K  878). 

rem-focul  pruefatio  Goid.^  p. 
157,  aij  _{LHy.  Amr.). 

rem-fiiar,  -fuar  preparation 
Tur.  Gl.  2«. 

rein-g-licce  F.  pervicacia  Ml. 
22  r  [Z-\  248). 

reiiil-  in  der  Composition  die 
vollere  Form  für  rem-  Z'^.  878. 

reiiiiad  „privilege",  na  remi- 
ada  ociis  na  honoire  i.  cech  grad 
OS  ailiu  i.  quasi  i)rivata  lex,  Gl. 
zuprivilegia  LHij.  fo.  11h  {Goid.'^ 
p.  G7).  —    Vgl.  miad. 

remitaat  praesunt  Wh.  25>= 
iZ-.  878). 

remithir  Compar.  dicker?  re- 
mitbir  döit  läma  üeich  alle  cach 
mer  FB.  91. 

reiuor  dick,  fett;  „thick,  fat" 
Corm.  Tr.  p).  14G;  s.  comremor.  — 
Sg.  Nom.  bel-remur  dicklippig  FB. 
37;  buinn-renior  (s.  bond)  am  Fusse 
dick,  s.  unter  lämach;  PI.  Nom.. 
fem.  Form  remra  p.  40,  20;  Acc. 
remra  Und.  25. 

rem-rsite  vorher  erwähnt, 
Gen.  do  thaig  in  druad  remräti 
Three  Hom.  p>.  54,  ay.    Vgl.  rädiui. 


rem-samug-ud,  bitar  remsamugud 
ocus  foacomol  Gl.  zu  praeiwsitivae 
rel  communes  SG.  212»,  15. 

rem-sedaig'the,  -sedaigthe  Gl.  zu 
'praeside  Ml.  47  r. 

rem-suidig-ud     p)r  a  e  p  on  er  e,  , 
pjraepositio  Z'^.  878,  991. 

rem-thairchetal,  Dat.  0  rem- 
thairchetul  Gl.  zu  pruesagmen 
Goid.-'  p.  68  (LHy.). 

rem-tbechtach  t^er gangen,  ais- 
nes  rast  reimtecbtacb  Three  Hom. 
p.  2,  IC.  —   Vgl.  secbmadachte. 

reui-theehtas  M.  praecessio 
Z-.  878,  praepositio  787.  —  Sg. 
Dat.  intecb  De  dorn  remtbechtas 
„God's  way  do  lie  hefore  me"  Hy. 
7,  33. 

rem-thüs  Vorrang,  Vorgehen. 
—  Sg.  Acc.  ni  chuir  form-sa  rem- 
tbus  rerig  FB.  35. 

remthüsaig-im  lll  praecedo.  — 
Conj.  PI.  3  CO  rö  remtusaigit  re- 
mumm  isna  catbaib  ut  me  ilUpraece- 
dant  in  ade  Gild.  Lor.  Gl.  23. 

1.  reu  a  span  O'R.,  ivoselhst 
folgender  Vers  citirt  wird:  glang 
guala  is  doid  läm  gan  len,  scib 
glac  agas  luibbne  mer,  luadh  cos 
acas  trethan  troigb,  ren  reise  is 
iien  ainm  orioigh  {For.  Foc). 

2.  reu  Lg.  11.  n  L?  \/ 

1.  reud   Spilzi',   s    1.   riud;   ro     ^ 
bith  immi  ic  dichiir  gai   ocns  rend 
ocus  err  ocus  sieg  ocus  saiget  LU. 

p.    79a,    40. 

2.  reud  Stern,  s.  2.  riud;  PI. 
Nom.  renda  stars  Corm.  Tr.  p.  145; 
Gen.  rig  na  rend  Fei.  p.  CLVIII  39. 

rcudaib  p.  40,  12,  s.  rauu. 

1.  reug:  i.  rebadb  O'Dar.  p.  111; 
doronta  renga  ocus  bloga  de  Gl.  zu 
ro  rengad  Fei.  Febr.  14.  Vgl.  ringim. 

2.  reug'  i.  caol  0'Dai\  p.  113. 

1.  reng-a  the  reins  ofthe  hack  O'B. 

2.  reug'a?  tri  locbta  immorro 
Conculaind:  a  bitb  roöc  ar  ni  ro 
äsatbar  a  renga  rodaim  ar  bä  mote 
con  ceistis  öic  anaicbnid  fair,  a  bith 
rodäna,  a  bitb  roalaiud  LU.  p. 
121^  31. 

reuim  I  ich  gehe  hin,  ver- 
kaufe, geivähre.  —  Conj.  Sg.  2 
luina  reua-su  in  cbumail  sa  i  tirib 


73< 


rothim 


cianaib  Three  Hom.  p.  52,  2(j.  — 
Ferf.  Sg.  S  ro  rir  a  cinech  ar  chuirin 
■^  L(f.  18,  31 ;  H\j.  5,  ü  (i.  iii  ro  recc); 
rir  accobiu'  a  süla  LHy.  Amr.  71; 
rom  bia  ind  laith  find  iia  roir  Dia 
do  Dallän  GoiiU  p.  157  {LHy. 
Amr.^,  „whicli  God  granted"  Crowe. 
—  S-praei.  PI.  3  conus  rensat  p. 
17,  20 ;  rensat  21.  —  Fiit.  Sg.  1  110 
CO  1-iriub  TE.  13  LU.  {nach  Ana- 
logie des  B-fuf.  umgebildet);  1  und  3 
„Atinibart-sa  frit-su"  ol  si  „conom 
rire  EchaüZ  nit  riiis.  Atom  etha 
lat  ar  mo  chiiit  fein  dianom  rire 
Echa?'(^."  ,,Nit  ririub  im»iorro"  for 
EchajW  LU.  p.  13-2a,  34.  —  Pass. 
Praet  PI.  3  ro  ratha  duit  du  gude 
gewahrt  sind  dir  deine  Gebete  Hy. 
2,  50.  —  Comp  OS.  as-renim,  ^rnim. 

renu  s.  reiid,  rincl. 

reug-mar  FB.  37? 

reo  Streifen?  Lugaid  Reo-derg 
SC.  24  (fljgl.  CO  n-da  cris  derca 
tairis  ibid.  23);  PI.  Dat.  na  reib 
bis  „in  its  sireaks  it  is"  etymolo- 
gisirende  Glosse  zu  näre  Corin.  Tr. 
p.  125. 

reod,  reud  Frost,  Kälte;  read 
gelu  Z'^.  35;  reud  Gl.  zu  in  coisni 
LKy.  Amr.  133;  reo  frost  Corm. 
Tr.  p.  142.  —  Dat.  co  reod  p. 
190,  34;  i  reuth  in  pruina  Goid.'^ 
p.  59  South.  Ps.). 

1.  rer  black,  dark  O'B. 

2.  rer  i.  Ion  „blackhird"  Corm. 
Tr.  p.  145;  davon  das  Detninutiv 
rergugan,  mac  rergugain  =  Mac 
Lonain  ibid. 

1.  reraig-  Hy.  5,  51? 

2.  reraig-  s.  con-riug-  Nachträge. 

3.  reraig-  s.  rigim. 

4.  reraig-  s.  rere. 

rer-cherc  heath-poult  or  grouse 
O'R.;  i.  cerc  reidh  O'Dav.  p.  112; 
cearc  dhubli  O'Cl.;  Gen.  ogh  rer- 
ceirce  O'Dav.  l.  c;  g&huid  in  süil 
n-aile  immach  co  m-ba  metithiV 
ocus  ög  rercbirce  hi  ina  chind  LBr. 

p.   216a,   56. 

rere,  reire  old,  aged  O'ß.,  rei- 
reach  an  aged  person  ibid.  — 
Sg.  Gen.  ni  chuir  form-sa  remthus 
rerig  FB.  35?  PI.  Nom.  reraig.  Gl. 
i.  ro-rig   no    re-rig   i.    qui    fuerunt 


ante  dilnviuni  Hg.  ],  n;  Gen. 
drong  rorach  „a  troop  of  ancestors" 
Fei.  Epil.  237  Laud,  reraig  LBr., 
reraich  Baiol. 

res  Traum,   vgl.  Beitr.  VII  (59. 

—  Sg.  Nom.  adffadar  a  res  dona 
rigaii)  SC.  23;  res  atchi  ibid.  9; 
Dat.  in  snau  fa  reis  i.  ina  cotlad 
fa  i  n-aislingiu  O'Dav.  p.  92  {„im 
Schlaf  oder  in  einem  Traum"  Beitr. 

VII    69\ 

resaig-im  III  icJi,  träume.  — 
Part.  Dat.  cosin  brosnu  resaigthiu 
Gl.  zu  (ium  cremio  soiiniinto  Tur. 
Gl.  127  {„with  thc  sheaf  dreamt 
of"  Goid.^  p.  12). 

r6t  M.  Sache;  res  Z-\  238; 
Corm.  Tr.  p.  146.  —  Sg.  Nom.  in 
ret  SC.  45,  4;  Gen.  d'is  cech  reta 
ibid.  32;  ainm  reto  SG.  187»'  {no- 
men  rei  Z'^.  238).  —  Vgl.  cr^t. 

retan  recula  SG.  47"  {Z'^.  273). 

r^tg-lu  Stern;  ret-gle  i.  gle  solas 
Corm.  p.  39.  —  PI.  Dat.  cona  ret- 
glannaib  SP.  III  2.  —  Vgl.  sechtaret. 

rethä  s.  rith. 

rethach  s.  ru-rethach. 

rethe  M.  Widder;  reithe  «  ram 
O'B.  —  Du.  Acc.  Qter  da  rethi 
Lei.  19.  ^  ^ 

rethet  l  rethet  daurthigejo.  41,  23, 
„tlie  site  (?)  of  an  oratory"  Stokes, 
Fei.  p.  XLVI. 

retliim  I  ich  laufe.  —  Praes. 
Sg.  3  rethid  fri  cach  rind  Goid:^ 
p.  58  {Wien.  Gl.);  rel.  raith  rith 
rethes  LHy.  Amr.  50;  rom  anacht 
ri  rethes  1er  LU.  p.  40^,  is;  PI.  3 
rethait  uisci  currunt  aquae  Ml.  33  r 
{Z'^.  433);  rel.  in  riuth  retae  inna 
airndrethcha  Cr.  18^  {cursus  quo 
currunt  errantia,  sidera,  Z^.  1089). 

—  Praes.  sec.  Sg.  3  na  digsed  for 
ech  ocus  na  etraiged  mnai  co  an- 
feta  ocus  na  rethed  Aid.  CJionch.  66; 
ni  aithrethend  chucund  inti  ro  re- 
thed huain  LHy.  Amr.  17.  —  Perf. 
Sg.  3  ro  raith  Gl.  zu  Hy.  5,  51; 
raith  i.  ro  reith  i.  dochuaid,  ut 
est  raith  co  n-ilur  sochlach  {Fei. 
Sept  19)  O'Dav.  p.  111;  raith  a 
i-eim  sin  Fei.  Oct.  16;  PI.  3  in  tan 
do  rertatar  Hy.  5,  55  (do  rethetar 
Fr.);  rathatar  hi  richcd „they  spead 

47 


rethar 


738 


riadaim 


/  J^ 


® 


into  lieaven  Fei.  Sept.  18,  i.  ro 
rethustar.  —  S-praet.  Sg.  3  rith 
ra  reith  in  sluag  sa  Fei.  Prol.  28 
(raith  Rmvl.  ist  Perf.);  PI.  3  ro 
rithset  TJiree  Hom.  p.  8,  is;  Dep. 
ro  reithsetar  Gl.  su  Hy.  5,  55.  — 
Inf.  rith.  —  Vgl.  ind-riuth. 

rethar,  reathar  a  riddle,  a 
sie  VC  OB.;  lüathidir  rethir  fuin- 
nema  FB.  86?  vgl.  retar-  FB. 
87  E(j. 

raia  Stern;  Stella  Ir.  Gl.  103. 
—  Sg.Acc.  amal  retlaiiid  rig  FA.  10; 
PI.  Nom.  redlauda  p.  191,  24;  Gen. 
fri  etrochta  retland  FA.  16;  Acc. 
110  airmebad  retlanna  nime  LU. 
p.  11^,  30  (Amra). 

vi  M.  König;  rex  Z^.  259.  — 
Sg.  Nom.  ri  Hy.  5,  23;  32;  La.  12: 
TE.  5;  8;  14  Eg.;  p.  131,  32;  SC. 
34,  8;  ri  cach  cöicid  TE.  1  LU.\ 
ri  cöicid  hEvend  FB.  17;  ri  chöi- 
gith  hülath  TE.  1  Fg.-  ri  Ulad 
Lg.  9;  ri  Fernmaige  \i\  ScM.  11; 
nhErinn  TE.  2;  19  ^^y.;  ri  nime 
Hy.  6,  23;  ri  amra  ScM.  1;  Tu;. 
1  £^f/.;  p.  311,  25;  mör-ri  IZt/.  6,  7; 
deg-ri  Hy.  1,  38;  cet-ri  FA.  32;  fil 
and  ri  riiamua  baden  SC.  34,  2 
[nach  fil  .sonsi  der  Acc);  s;  (ren. 
rig  Hy.  1,  42;  5,  35;  La.  5,  12  £'</.; 
T^.  2  if/.;  14  -Ef/.;  p.  131,  28; 
142,  8;  FA.  6;  7;  FB.  22;  61;  p. 
311,  25;  ÄP.  IV  2;  4;  cen  rechtgi, 
cen  smacht  i-ig  SC.  21 ;  comairli 
rig  22;  mind  rig  FA.  8;  am«?  ret- 
laind  rig  lU;  adbar  i-ig  ScM.  14; 
rig  na  n-düla  Hy.  1,  55;  ben  ding- 
■?4  bala  rig  iarthair  domain  Lg.  12; 
rig  Bretan  p.  17,  17;  rig  Alban 
X  I^ÜlH}  "S  lösi  Fer  Falga  FB.  89; 
rigT:rend  TE.  13  iE/.;  hErend 
Oss.  I  2 ;  rig  niäir  Hy.  5,  63 ;  dochum 
ri  hErinn  TE.  19;  20  Eq.;  Bat. 
don  rig  jo.  17,  23;  46,  25;  TE.  2 
LU.;  p.  142,  5;  SC.  37,  8;  42; 
2).  309,  37;  311,  27;  dond  rig  ocus 
dond  rigain  FB.  62;  65;  73;  do 
rig  aingel  Hy.  2,  so;  do  rig  Eomän 
FA.  32;  fri  rig  Dalaraide  p.  17,  21; 
Acc.  rig  n-amra  Hy.  6,  ] ;  co  rig 
n-ilainglech  Hy.  1,  10;  ri  rig  n-Ulad 
"X  Lg.  5^22^;  rig  n-Erend  TE.  13; 
>j^  ^F^ar^Tfrig  %.  6,  20;  25;  L^^J2\ 


p.  132,  2;  F5.  7;  ni  fil ..  rig  L(l. 
10:  lasin  rig  p.  46,  23;  fria  rig  p. 
I^,  10;  ria  rig  p.  141,  20;  la  rig 
Laigen  j5.  46,  22;  eter  rig  ocus  oUo- 
main  p.  328,  19;  p.  142,  20;  eter 
rig  ocus  rigdomna  FB.  12;  Voc.  a 
ri  Isech  n-Erenn  FB.  27;  PL  iVoirt. 
rig  FA.  29;  T^J.  1  i?7.;  SC.  22; 
na  rig  ocus  na  toisig  FB.  28;  G'ew. 
na  rig  SP.  V   10;  14;   na  rig  Ocus 

!   na  töisech  FB.  6;  greit  rig  46?  hi 

:    Temraig  na  rig  SC.  21;  Dat.  dona 
rigaib  SC  23;   do  rigaib  ocus  rig- 

'  domnaib  hErend  FB.  19;  di  rigaib 
massaib  Marggae  SP.  V  12;  Acc. 
la  riga  Wb.  28a,  1  {Z'K  262);  rigu 
SC.  30,  6;  Du.  Nom.  na  da  rig 
SC.  33,  7.  —  Compos.  C^mmall 
mac  Trenmöir  rig-fennid  hErend 
CCn.  3;  rig-läim  Hy.  5,  56;  ina 
rig-rosc  LU.p.  1211*,  26;  rig-chathair 
FA.  l'dLBr.;  rig-domna,-imda,  -rad, 
-rath,  -sude,  -thech.  —  Vgl.  ärd-ri. 
ria  s.  fri. 
ria  n-  s.  re  11-. 

j       riabhach      brindled,      tabby, 
gray  O'B.;  On  the  Mann.  III  p.  90. 

j       riabhau    a    stvarthy    person 

1    O'Don.  Suppl. 

\       riacht  T-praet.  kam,   kam  an, 

j   erreichte;  Z^.  455;  CDon.  Gramm. 

j  p.  245  als  Praet.  zti  righim  I  reach; 

I    Sg.  3  corriacht  cäcli  araile  ScM.  18; 

!    FB.  28  (CO  macht  Eg.);   do  riacht 
.  .  CO  dün  Fremaind  TE.  17 ;  in  tan 

i   do  riacht  p.  40,  9;  dom  riacht  Oss. 

;   II  5;    PI.   3  do  riachtatar  TE.   3; 

\  19  Eg.  —  Inf.  Dat.  dul  dia  riach- 
tain  SC.  34;  iar  riachtuin  p.  142, 14; 
iar  riechtain  ind  FB.  29  Fg.; 
oc  comriachtain  „coming  together" 
FA.  14.  —  Vgl.  ro  siacht,  do-riacht. 
riad  Fahren,  Reiten;  „to  tra- 
vel  in  a  chariot,  in  a  boat,  or  on 
horse-back"  Crowe,  Siab.  Concul.  p. 
409 ;  running,  racing,  a  course  O'R. ; 
for  arriad  FB.  47;  hi  tir  omnä  riad 
röot  p.  310,  27  {vgl.  FB.  34)? 

riadaig-im    III    ich    fahre?    — 
Praet.  Sg.  3  i.  ro  riadaig  i.  ro  im- 
thig  Gl.  zu  reided  Hy.  5,  97. 
riadaim    ich   fahre,    befahre. 

j    —  Praes.  Sg.  3  rel.   cach  rot  ria- 

I    das  do  charpat-su  FB.   34;  PI.   3 


739 


cäin  in  reim  riadat  bi  LU.  p.  5^,  32   1 
{darunter    i.    radit;    riarait    LJfly. 
Amr.,  Goid.^  p.  157).  —  Praes.  sec.   ■ 
Sg.  S  in   chaillech  reided   currech 
Hy.  5,  97,   Gl.  i.   ro    riadaig  i.   ro 
imthig    (imreded    Fr.).    —    Fraet. 
PI.  3  batar  sinde  riadatar  a  fochlai   I 
fria  faitsi  Corm.  p.  XXXIX  {„'twas 
ive  tliat  rode  011  his  fochlae  hy  Im 
faitsi").  —  Inf.  riadad,  Gen.  cona 
eoch  data  FB.  31:  Fei.  p.  LXI. 

riadu,  riadu  curach  ocus  graig 
SC.  31,  12  u'iada  H.^,  nach  Stokes 
Beitr.  VII  54  „JJ-imperfect"  von 
riadaim  {„Boot  und  Boss  pflegen  .  . 
vorbeizukommen"  ?).  \ 

riag-  F.  patibulum  Z^.   18;   i.    i 
cesadh    O'Duv.    p.    111;    a    cross,   \ 
gallotvs  O'B.,  vgl.  riaghadh  h anging 
ibid.    —    Sg.    Gen.    do    bithaitreb 
pene  ocus  rege  fjU.  p.  17^,  26;  PI. 
Gen.    CO    n-immud    a  i)ian    ocus  a   j 
riag  FA.  21.  —  Compos.  na  i'iag- 
carcar  no  inna    n-gnim-carcar   Gl. 
zu  ergastolorum  Goid^^  p.  69  [LHy.y 

riag-aire  3f.  „the  executioner" 
Fei.  p.  CLXXXVI  ii. 

riag-nl,  riagol  =  lut.  regula 
Z-.  18;  riaghail  norma  Ir.  Gl.  61. 
—  Gen.  seichmech  riaglä  athardai 
SC.  26.  —  Vgl.  com-riagal. 

1.  riam  vor  ihm,  die  vollere 
Form  der  Praep.  v^  n-  mit  Pron. 
suffixum,  TE.  ^  LU.  (remiu  Eg.)\ 
SC.  36;  Sc3L  6. 

2.  riam  Adv.  vordem,  vorher, 
früher;  antea  Z-\  613;  p.  131,  3; 

-it  Lg.  \1.  11:  Sc3I.  11;  nit  acca  riam 
remi  seo  TE.  5  Eg.\  is  hi-sin  tra 
ingen  iss  coiri  .  .  atconcatar  süili 
däini  riam  . .  die  Mensehenaugen  je 
gesehen  haben  ibid.;  in  chian  riam 

y         lange  ante  Ml.  33^,  1. 

.  TT        riaii  Meer;  the  sea  O'B.;  gseth 
ai"d  haar,    isel    grian,    gair  arrith, 
ruthach  rian  LU.p.  ll^  25  (==  LHy.   \ 
Amr.   63),  über  rian    die   Glosse  i. 
muir.  j 

riar  F.  Wille,  Wunsch,  Ver-  1 
langen;  voluntas  Z'^.  18;  vgl.  am- 
riar.  —  Sg,  Nom.  riar  TE.  5  Fg.: 
FB.  16;  33  Eg.;  Dat.  ailebthäir 
"X"  dorn  reir  fein  Lg.  tj ;  böi .  .  in  ben 
dia  reir  zu  ihren  Diensten  FB.  79; 


do  reir  ad  volnntatem,  secundum, 
fo  r^ir  sab  potcstate  Z'^.  659;  do 
reir  shenaid  na  Roma  „according 
to  the  will"  lltree  Hom.  p.  16,  9; 
Acc.  irrc^ir  n-Aile?/a  FB.  16;  im  röir 
na  curad  FB  79;  fö  a  reir  fodein  46; 
dönaid  mo  reir-se  FB.  16;  denaid 
mo  riar-sa  [Form  des  Nom.)  74. 

riarach  obedient,  submissive 
O'R.;  CO  l)am   riarach   Lc/.  13  Xc,  T^V^ 

liaraim  I please,  sattsfy  wU. 

riasc  a  morass  Corm.  Tr.  p.  147. 

liastrad  M.  Verzerrung,  Ver- 
drehung, bes.  die  Verzerrung,  die 
an  Cuchulinns  Körper  eintrat, 
loenn  er   in  Kampfesivuth   gerieth. 

—  Sg.  Gen.  fol)ith  cach  riastarda 
dos  ber  for  a  aigid  cu  chäch  „be- 
cause  of  every  distortion  tvhich  he 
brings  on  his  face  towards  every 
one"  Corm.  p.  38  reim;  Dat.  iarsin 
riastrad  sin  riastarda  im  ChoincH- 
\ainn  LU.  p.  80^  21. 

riastraim  II  ic/t  verzerre,  ver- 
drehe. —  Pass.  Praes.  sec.  Sg.  3 
riastartha  a  bei  co  ürtrachta  LU. 
p.  791»,  40 ;  is  and  so  c6t-riastartha 
im  ChoincMZamn  ibid.  22  {da  trat 
die  erste  Verzerrung  an  C.  ein); 
iarsin  riastrad  sin  riastarda  im 
Ghoinculainn  ibid.  p.  80^,  21.  — 
Praet.  Sg.  3  ro  riastrad  immi  FB. 
27.  —  Part.  Sg.  Nom.  in  riastar- 
tha a  hErind  FB.  35  [gemeint  ist 
Cuchulinni.  —  Inf.  riastrad. 

riata,  ech  riata  Beitpferd,  s. 
riadaim. 

riatai  FB.  71? 

riathor  torrens  Ml.  50  r. 

ribar  Sieb;  i.  criathar  Corm. 
p.  39;  O'Dav.  p.  110;  cota  riagfai- 
dher  amail  ribar  i.  co  ro  tolltar  tu 
amail  criathar  ibid.  p.  112  {„be 
thoH  pierced  like  a  sieve"  Corm. 
Tr.  p.  144). 

riccim  I  («nrf  Iir?\  für  ro-iccim 
{vgl.  ticciva.^,  ichkomme,  erreiche, 
mit  blossem  Acc.  oder  mit  co ;  ani  ricu 
a  less  id  quo  egeo  Z-^.429(Trb.32a,5). 

—  Praes.  1  airimmou  (air  is  mou?) 
ruicim  les  m'airclilssechtae  indaas 
digal  do  thabair[tl  form  Ml.  22'=,  14; 
Sg.  3  ros  ic  and  FA.  16  (>ros  ta 
andißr.);  s.  corrici  donec  attingit; 

47* 


740 


PI.  1  recam-ni  a  les  FB.  56;  3  iii 
recat  a  less . .  iii  aile  FA.  5  (ni 
adilcniget . .  o  ni  aile  LBr.) ;  Praes. 
Conj.  PI.  1  recam  in  n-eclais  wir 
^vollen  in  die  Kirche  gehen  Hy.  5,  93. 

—  S-fut.  Sg.  1  ar  nad  ris  iifernn 
dass  ich  nicht  in  die  Hölle  komme 
Hy.  6,  20;  2  m  ro  is  chluim  SG. 
p.  229  {Wi.  Gr.  p.  118);  dia  ris 
mo  thuaith  wenn  du  in  mein  Land 
kommen  loirst  p.  133,  7;  co  ris  in 
corthe  cetna  SC.  12;  PI.  1  ro  issam 
Hy.  1,  43;  risara  42;  cot  rissam  44; 
gu  rissim  Emuin  p.  142,  12;  13; 
5  cot  risat  mögen  kommen  Hy.  6,  10. 

—  Fut.  sec.  Sg.  3  sech  ro  ised  ro 
issam  „ivhoever  shall  reach  may 
we  reach"  Hy.  1,  43;  connä  rabi 
ben  nad  risset  da  en  diib  so  dass 
keine  Frau  da  war,  die  nicht  zwei 
von  den  Vögeln  erlangte  SC.  6 ;  PI.  1 
ma  rö  ismais  sid  boadaig  FC.  6;  5  co 

.ristai  FB.  41  Fg.?  —  B-fut.  Sg.  1 
l^  mos  ricub  mo  mochlige  fjg.  18,  38; 
con  riccfu  TE.  11  Fg.-  2  Dep.  ricfai- 
ther  ales  do  gillai  Sc3I.  7?  —  Fat. 
sec.  Sg.  3  mäd  fir  ricfed  . .  mo  thir 
ivenn  er  wirklich  in  mein  Land 
kommen  würde  SC.  11,  5.  —  Per  f. 
Sg.  1  ranac-sa  .  .  bale  ingnad  SC. 
33,  1;  36;  ni  ränac  TE.  12  LU.; 
ranuc-si  tech  n-an  p.  145,  3;  5  rä- 
nic  FB.  43;  81;  luid  corränic  co 
Coincnlainu  ibid.  61;  co  ränic  in 
corthe  SC.  13;  FB.  38;  39:  40; 
62;  64;  70;  coso-ränic  FA.  21; 
corränic  dö  raind  nammucci  ScM. 
11:,  p.  132,  7;  ron  anic  [Fr.)  a  leass 
Hy.  5,  87;  PI.  2  inti  räncaibair 
FB.  90;  cusa  räncaibair  ibid.  73; 
3  räncatar  FB.  70;  rancatär  76; 
co  rancatär  in  n-insi  SC.  35;  15; 
FA.  4;  FB.  90;  rancotar  p.  39,  15; 
CO  rancatär  co  airm  SC.  14.  — 
Inf.  Nom.  nach  mö  a  richtu  a 
lessa  dait-seo  andas  dam-sa  Rev. 
Celt.  III  p.  178;  ni  mö  richtain  a 
Icssa  in  gai  duit-siu  oldaas  dam-sa 
ibid.  p.  179. 

doii  riclied  FA.  2  LBr.  zu  do- 
rochimV 

riclied  N.  Himmelreich;  cae- 
lum  Z\  802.  —  Sg.  Gen.  dochum 
richidFJ..  3;  Dat.  irriched  Hy.  5,  i05 


(i.  irrigiath  i.  hi  ferand  ind  rig  nem- 
da);  Acc.  corrice  in  riched  FA.  15. 

richess  F.  Kohle;  richis  i.  tine 
O'Dav.p.  110;  richis  «  flame  CR. 
—  Acc.  ar  a  chosmaili  ind  öir  fri 
richiss  SG.  47^;  ro  ucsat  demna 
ra'anmain  isin  richis  ruäid  LU.  p. 
114b,  33;  ibid.  36  {Sidb.  Concul.). 
PI.  Gen.  riches  s.  2.  ruibne;  Dat. 
for  richessaib    rothened  ScLb.  20. 

richisäii  carbunculus  SG.  471» 
{Z-\  788). 

rieht  M.  Form,  Gestalt;  rieht 
Status,  destiiiatio  Z'^.  21;  vgl.  an- 
rieht. —  Nom.  rieht  for  cäini  co- 
stud  FB.  22?  Dat.  hirriucht  Essu 
„in  Esau's  form"  Tur.  Gl.  85;  i 
rieht  mnä  FB.  24;  hi  riet  enlaithe 
p.  143,  4;  144,  26 ;  it  rieht  SC.  14; 
dia  m-bad  Chii  no  beth  it  rieht 
loenn  es  Cu  statt  deiner  wäre  34,  e; 
Acc.  notolbad  in  ea'ch  rieht  FB.  lb\ 
PI.  Dat.  irrechtaib  bo  oeus  dam 
oeus  ech  FB.  24;  FA.  33;  no  del- 
j  bad  i  n-ilrechtaib  FB.  75;  slog 
mor  do  aingHb  irrec/ttii  en  n-gei 
Threc  Hom.  pi.  36,  25. 

richtu,  richtaiu  s.  ricciiii. 

rig-  Unterarm,  Elbogen,  Ge-  « 

lenk;  the  arm  from  the  elboiv  to  ■ 

the    ivrist,    a   cubit   CR.;    righ   no  • 

guala  Gl.  zu  dae  CDav.  p.  79.  — 
Sg.  Nom.  in  raig  oeus  in  doit  eusiu 
alt  na  gualand  Corm.  p.  11  deaeh 
{„the  elboio  and  the  liand");  PI. 
Nom.  righti  TE.  4  Eg.  (Form  des 
Acc.)-  Dat.  cusna  rigthib  no  cusna 
sliastaib  no  cusna  doitib  zu  cum 
cubis  et  manibus  Gild.  Lor.  Gl.  164; 
Acc.  na  rigthe  no  ua  huille  zu 
tdnas  ibid.  Gl.  163. 

rig^s.  ri.  ^ 

rig-aim  II  ich  mache  zum 
König,  kröne.  —  Pass.  Fut. 
sec.  Sg.  3  innas  ind  fir  nö  rigfaide 
das  Aussehen  des  Mannes,  der- zum  1 

König  gemacht  werden  sollte  SC.  23. 
—  Praet.  Sg.  3  flaith  De  ro  rigad 
Fei.  Prol.  104;  3Iai  18;  Epü.  263. 

rig'au  F.  Königin;  regina  Ir. 
Gl.   20;    Corm.   p.   39;    vgl.    rigna,  | 

wozu  auch  der  Gen.  rignai,  rigna 
gehören  könnte.  —  Sg.  Nom.  rigan  | 

Hy.  i,  10;    TE  2  LU.-  Briccriu  . . 


i'gda 


741 


rifTtri^n 


ocus  a  rigan  FB.  16;  2G;  rigoii  p. 
145,  4;  Gen.  di  churp  rig  sceö 
rignai  FB.  22;  ,,ni  elub",  ol  si, 
„or  isam  ingen  rig  ocus  rigna" 
TBF.  p.  144,  8;  rigua  61;  TE.  6 
LU.;  na  rigiui  TE.  15  Eg.;  Dat. 
dond  rigaiii  FB.  62;  05;  73;  Acc. 
ni  fil  rigain  SC.  46;  gin  rigiiin  TE. 
2  Eg.;  PI.  Nom.  ind  rigna  FB.  28; 
Vf-  ard-rigna  .i^L^JL-iäi  -4cc.  d^ca  a 
riguu  SC.  '60,  g,  /u'S  rigna. 

rig'da  königlich;  regius  Z^.  792. 
—  Nom.  ind  rigan  rigda  -Hj/.  4,  lo 
(.Fj-.);  Drt^.  F.  ina  chathäir  rigdai 
FA.  8;  CO  fleisc  rigda  p.  310,  i; 
Acc.  F.  imön  cathraig  rigdai  FA.  13; 
ama?  inind  rigda  FA.  8  i^r.  i^rig 
LU.)\  amo?  redlaind  rigdai  10  jLßr. 
^rig  LU.). 

rig-derg:,  bä  messi  in  Cüchulaind 
cathbüadach  gnüssachtach  gesech- 
tach  rigderg  roiglethan  rogellach 
LU.  2}-  114a,  10,  „wrist-red"  Crowe, 
Siab.  Concul.  p.  381. 

rig'-domiia  „the  materiell  for  a 
hing,  a  prince,  royal  heir"  On  the 
Mann.  III  Index;  riogh-dhamhna 
royal  heir,  futurus  rex  O'Don. 
Suppl.  —  Sg.  Gen.  dia  m-böi  Ca- 
thair  Mör  .  .  irrigi  Temrach  ocus 
Cond  Cetchatbach  hi  Cenandos  hi 
ferand  rigdomua  CCn.  1 ;  Acc.  eter 
rig  ocus  rigdomna  FB.  12 ;  PI.  Nom. 
tri  rigdomna  do  Saxanaib  LU.  p. 
93,  27  {„three  Saxon  royal  prin- 
ces"  On  the  Mann.  III  p.  146);  PI. 
Dat.  do  rigaib  ocus  rigdomnaib 
^Evend  FB.  19. 

ri'g'e  regnnm.  —  Sg.  Nom.  rige 
>  Hy.  2,  43;  rige  breg  m-bude  SC. 
33,  35;  rige  Isech  n-Erend  FB.  8; 
59;  87;  rigi  FB.  78;  rigi  nirt  TE. 
9  Eg.\  Gen.  garra  rigi  SC.  27;  iar 
n-gabail  rigi  p.  311,  26;  rige  TE.  2; 
däig  a  rige  FB.  94;  for  a  chüairt 
righiu  TE.  8  Fg.;  Dat.  don  rigiu 
Fel.Prol.  31  ;,irrigi  Temrach  CCn.  1 ; 
Acc.  rige  n-Erend  TE.  1  LU.\  rige 
Hy.  2,  28;  rigi  n-Erend  SC.  21; 
rigi  22;  hi  richi  n-Erend  {Acc.  an- 
statt   des  Dat.)  TE.  20  Eg. 

rigr-fäith  M.  der  Tcöni gliche 
Dichter  (vgl.  skr.  räjarshi).  —  Acc. 
triasin  rigfäith  [David)  p.  169,  it<. 


rig'iiii  ich  strecke  aus;  rigid 
i.  sincdh  O'Dav.  p.  110.  —  Praes. 
Sil.  S  rigid-som  a  \A\m  FB.  82;  87; 
ro  rigi  FB.  86.  —  Pcrf.  Sg.  3  ro 
reraig  in  riglaim  Hy.  5,  56  (foro- 
raid  Fr ,  auf  diese  Lesart  scheint 
sich  die  Glosse  i.  ro  foircstar  zu 
i  beziehen);  PI.  5.  ro  rergadar  a  läma 
O'Don.  Stippl.  s.  r.  diiibhracadh 
{vgl  Ztschr.  f.  Vgl.  Sprf.  XX III  212). 

rig'-iindae  das  königliche  La- 
ger; Sg.  Nom.  FB.  2. 

rig'iii,  righin  tough,  adhesive, 
slow  O'B.;  righin  tough  O'Don. 
Suppl.   sceithaige;    vgl.   imm-rigne. 

rig'-lepaid  das  königliche 
Lager;  Gen.  iar  n-dergud  a  rig- 
leptha  doib  LL.  fo.  41.  a.  2  {TBC.). 

rigua  F.  Königin,   vgl.  rigan. 

—  Sg.  Nom.  rigna  nä  ri  SC.  34,  8 
(rignae  H.)\  Acc.  cen  rignai  TE.  2 
LU.\  PI.  Gen.  ceit  rigiise  5'P.  V  i4. 

rig-uacht  s.  bau-rig-nacht. 
riguaide  gueenlike?  Sg.  Nom. 
rigon  .  .  rignuidi  p.  145,  4. 
do  rig'ue  p.  41,  i4  s.  do-g'iiiu. 
rigrad    F.    coli,    die    Könige. 

—  Sg.  Nom.  do  rigrad  ro  molur 
Fei.  Prol.  13;  Epil.  239,  rigraid 
LBr.]  Acc.  im  Chonchobur  ocus 
imön  rigraid  FB.  44. 

rig--rath,    -räitli  Königsburg. 

—  Sg.  Dat.  assin  rigräith  SC.  33,  i6; 
PI.  Gen.  la  rig  na  rigrath  „of  the 
royal  rampaHs"  Three  Hom.  p  98, 26. 

rig-'Sude  N.  Thron.  —  Sg.  Nom. 
rigsudi  FA.  7  (sudi  LBr.);  11; 
Gen.  mörthimchell  ind  rigsuide 
FA.  12  (-sudi  LBr.);  Daf.  isind 
rigsuidi  FA.   9;   Acc.    im    rigsuide 

FA.  7  i-sudi  LBr);  15. 
rig--tliech      N.      Königshaus, 

Pallast;  rigteg  praetorium  Z'^. 
855;   271.   —    Sg.  Nom.    arrigtech 

FB.  55;  a  rigthech  n-uile  ibid.  20; 
Gen.  ind  rigthi^e  FB.  2;  16;  82; 
88;  rigthaige  ibid'.  7;  60;  rigthaigi  13; 
rigtaige  59;  rigtigi  p.  310,  i;  Dat. 
issind  rigthig  FB.  12;  15;  17;  55; 
p.  310,  4;  Acc.  arrigthech  FB.  15; 
79;  arrigtech  ibid.  55;  62;  PI.  Gen. 
öen  na  rigthige  FB.  85. 

rigtr^u  -Fi?.  37  zu  rig  Gelenk? 
vgl.  rigderg. 


742 


risnid 


lim  Zahl,  Zählen;  a  rim-si  do- 

ron-sa  ihre  Aufzahlung  Fei.  Prol.  268. 

rimaire  31.  computator  Cr.  3^ 

riiuim,  rimhim  I  reckon,  n um- 
her,  count  O'B.,  s.  ad-,  do-rimiin; 
Praes.  Sg.  1  ui  ru  rimo  Hg.  5,  4i 
Fr.\  2  Dep.  a  ri  rimther  flaithe 
Fei.  Prol.  286 ;  com  v'ig  rimther  flai- 
the ibid.  Epil.  46.  —  Fut.  sec.  Sg.  3 
rimfed  reniia  uime  LHy.  Ämr.  64. 

1.  riud,  riuuilif.  Spitze;  cacumen 
Ir.  Gl.  1008;  in  rinnd  cuspis  Z'^. 
233  (Wh.  134);  Gl.  zu  eö  (Brosche) 
0  Dav.  p.  81.  —  Sg.  Nom.  rincl 
aurlabra  SC.  2;  rind  solus  Fei. 
Jan.  30;  Dat.  do  riud  gai  La.  15: 
ior  cach  riud  s.  unter  fömsige;  for 
rinn.cech  diiail  TE.  3  Fg.:  do  riud 
lud  feöir  FB.  88;  PL  Nom.  maigeu 
na  äigder  rindi  SP.  III  5?  Dat.  for 
rindib  sieg  s.  unter  fonaidm;  Acc. 
dercas  rinni  ruada  SC.  15  (,1'inne 
H.).  —   Vgl.  roi-rindi. 

2.  riud  -ZV.  Stern,  Sternbild, 
vgl.  reuu.  —  Sg.  Nom.  arriud  siu 
haec  constellatio  SG.  70b  i^z-\  233); 
Gen.  aium  renda  Gl.  zu  pisces 
SG.  73a  (Z'K  12);  iarthimchul  n-di 
lud  rindi  Goid.^  p.  53  (Wien.  Gl.)? 
Acc.  frisa  rind  circum  constellationem 
Cr'  18'i  (Z-\  235);  rethid  fri  cach 
rind  Goid.''  p.  53  (TF/m.  Gl):  PI. 
Nom.  na  riud  siqna  (sidera)  Ml. 
2a,  14  (Z^.  236);  reima  nimi  jP£.  25; 
p.  191,  24;  Dai.  isnaib  rendaib  in 
sideribus  Cr.  18c ;  do  reunaib  uime 
FB.  19;  LHy.Amr.  64;  ar  is  üaidi 
soillsi  dona  reunaib  ocus  do  roscaib 
döini  LHy.  Amr.  62.  —  Compos. 
riched  rind-mas  Fei.  Epil.  378. 

3.  riud  i.  crann  („spear-shaft"), 
ar  is  do  rinn  seine  donither  Corm. 
Tr.  p.  145. 

4.  riud,  rinn  i.  ceol  co  cuibdhius 
ina  agaid,  „music,  tvith  correspon- 
ding  music  against  it"  On  the 
Mann.  III  p.  252  (vgl.  O'Don.  p.  110) ; 
i  tir  ü-ingnad  hi  fil  rind  p.  132,  22? 
ses  dana  in  rig  co  rinnib  Fel.p.  XCVI. 

5.  riud,  rinn  i.  eolus,  ut  est  air- 
cital  i.  in  rind  ro  bui  ac  Amirgin 
ocus  ic  Roighue,  rinn  aire  ocus 
rinn  molta  (die  Kunst  des  Spottens 


und  die  Kunst  des  Lohens)  O'Dav. 
p.  111,  vgl.  rinn  unterstanding  O'B. 

6.  riud,  riun  für  frind,  frinn, 
die  Praep.  Praep.  fri  mit  dem 
Pron.  der  1.  PI. 

riudacli  gestirnt  Fei.  Mai  22. 

riudaide,  rinnaidhe  „engraver" 
On  the  Mann.  III  p.  209,  von  1.  rind. 

riudaim  ich  steche,  verwun- 
de? nomen  do  fir  serad  rindas  cach 
n-aigid  Corm.  p.  38  rinntaid;  ro 
rinded  i.  ro  gonad  co  rindib  Gl.  zu 
Fei.  Febr.  14  1^.9.  ringim). 

riudaird  F.  der  Name  des  Vers- 
masses,  in  welchem  der  Feiire  des 
Oengus  geschrieben  ist:  se  sillteba 
ina  cethramnaib  ocus  a  dö  dec 
ina  lethranuaib  ocus  a  cethair  XX 
ina  rann[aib]  chomlana  Fei.  p)-  VII 
(Laud) ;  rindard  ibid.  p.  II  (LBr.) ; 
I  rinnard  ihid.  p.  XI  {Itaiol.)\  Gen. 
aichue  rindairde  ibid. 

rind-aitli  mit  scharfer  Spitze 
versehen;  PI.  Nom.  clöthi . .  rind- 
aithi  spitzige  Nägel  p.  191,  15; 
fera  . .  rindaithe  27. 

riud-balc,  Cred  riudbalc  Ingen 
Ronän  „star-strong"  Fei.  p. 
LXXXIX? 

rinie  „a  round  wooden  hucket" 
On  the  Mann.  III|>.  117,  s.Mwfer  fethal. 

riud-uem  N.  Sternhimmel  Fei. 
Mai  29. 

do  riufed  p.  169,  is  s.  tiufet. 

riug'im,  vgl.  reang  i.  rebadh 
O'Dav.  p.  111;  reangadh  to  hang, 
laqueo  strangulare  O'Don.  Swppl. 
—  Pass.  Praet.  Sg.  3  ro  ringed 
„was  tortured"  Fei.  Febr.  14,  Gl. 
i.  ro  rengad  i.  ro  riagad  no  ro  rin- 
ded i.  ro  gonad  co  rindib;  ro  rean- 
gadh i.  ro  riaghadh  O'Don.  Su2}pl.; 
PI.  3  ro  ringthe  co  rinnib  „they 
ivere  tarn  ivith  spearpoints"  Fei. 
Prol.  37,  Gl.  i.  ro  reptha. 

riuu  s.  riud. 

'       riuutaid  «  man  of  satire  Corm. 

Tr.  p.  141;  rionnaidh  i.  aium  d'fior 

:   äorachais  rionuas  no  dheargas  gach 

aghaidh  O'Cl.;  von  5.  rind.         y 

ris  i.  scel  LHy.  Amr.  8.         ^    vxS*^ 

ris  s.  riccim.  '— — 

risuid  SC.  45,  23  (risnit  H.)  für 
\   frissa  n-id  s.  fri  und  1.  id. 


i 


743 


1.  rith  M.  Lauf,  Laufen,  Inf. 
zu  rethim.  —  Sg.  Nom.  iu  rith  sa 
Gl.  zio  amra  retha  Hij.  2,  o;  rith 
fri  nemh  TE.  9  Eg.\  rith  lunae 
Goid.^  p.  53  (Wien.' ßl.)\  Gen.  ba 
amra  (Fr.)  retha  „it  was  a  marvel 
of  a  journeij"  Htj.  2,  9  yi.  in  rith 
sa);  arretha  tian-tidchell  SC.  30,  4; 
Dat.  dind  riuth  de  cursu  Wb. 
201»  (Z'^.  12);  tiao;ait  inna  rith  sie 
(jehen  im  Lauf  FA.  29;  for  rith 
im  Lauf  Hy.  5,  93;  berid  riuth 
FB.  49,  berid  rith  p.  310,  20? 
Acc.  ro  leic  a  rith  dö  Gl.  zu  Hij. 
5,  51;  a  rith  m-buadai  s.  unter 
forcend. 

2.  rith  SC.  41? 

ritliim  Rhythmus;  tre  rithim 
dan  dorigned,  tri  caiptil  and  ocus 
cethri  lini  cech  caibtil  ocus  se  sil- 
laba  dec  cech  line  Lat.  Hy.  1  Pref. 
{Goid.^  p.  92);  tre  rithim  vero  tecit, 
ocus  da  line  cech  caibtil  ocus  da 
sillaib  deäc  cech  line  Lat.  Hy.  II 
Pref.,  lY  Pref,  Yl  Pref,YU  Pref, 
X  Pref;  Fei.  p.  CLVII  43. 

ro  uniibersetzbare  Verbalpartikel, 
die  besonders  dem  Praeteritum, 
Perfectum,  Conjunctiv  und  Futu- 
rum vorzutreten  pflegt,  Z^.  441 ; 
vereinzelt  rö  sini  FB.  27;  rö  böi 
•:^  62;  rö  grecha  i^^;  bistveilen  ru: 
o^ru  biam  »ST.  II  5;  ni  ru  bim-sa 
SC.  41,  besonders  tcenn  zuyischen 
Präpos.  und  Verbulform  gestellt: 
atrubairt  SC.  33,  29  w.  ö.;  imda- 
rubart  SC.  4;  dorumenatar  FB.  82; 
in  späteren  3Iss.  auch  ra:  co  ra 
linad  p.  40,  33;  ra  chuirtistar  TE. 
2  Eg.;  rias  ra  giallsatar  Oss.  I  e; 
Die  Schwächung  von  ro  zu  blossem  r 
zeigt  sich  sehr  oft  da,  too  ihm  eine 
zum  Verb  gehörige  Präposition  oder 
Partikel  corausgeht,  s.  weiter  unten. 
—  1)  ro  aspirirt  den  folgenden 
Consonanten:  ro  ches  Hy.  1,  35; 
5,  16;  70;  ro  charastar  SC.  5;  45,  20; 
CO  ro  chotlur  FB.  31;  36;  85;  ro 
thinsat  FB.  57;  63;  TE.  13  Fg.; 
ro  firad  Hy.  1,  22;  SC.  46;  ni  ro 
regart  (für  fregart)  SC.  18;  co  ro 
sai  p.  43,  13;  TE.  2  Fg.;  3.  — 
2)  ro  mit  Pron.  suffixum:  1.  Sg. 
romm  ain  Hy.6,  26;  rom  bith  ibid.  23; 


ram  biad.  rom  biad  SC.  11,  6;  rom 
icad-sa  TE.  14  LU.;  rom  thoicther 
SP.  I  4;  rom  admilset  ,S'('.  28;  33,  5; 
46;  PI.  roun  ain  Hy.  1,  30;  TE. 
13  LU.;  ron  soerat  Hy.  1,  10;  14; 
24;  27;  p.  40,  36;  2.  Sq.  rot  bia 
Lg.  9;  ScM.  12;  13;  14;  FB.  87;  ^ 
rot  char  SC.  30,  12;  TE.  13  Eg.\ 
rod  gab  TE.  8  E(f.?  rod  dusci 
ÄC.  30,  1?  PI.  ro  bur  fucc  CC.  5 
£■(7.;  ro  bar  fachlisem  ScM.  5V 
.3.  «S^r.  rom-bertaigedar  ScM.  4;  15; 
rod  m-bertaigedar  ScM.  15;  rod 
finnfa  TE.  7  Eg.\  rod  glinnestar 
H^i/.  5,  45;  ros  m-bi  78;  ros  leci 
SC.  13;  ros  fodail  a  thorud  p. 
40,  11;  26;  ni  ros  caithset  p.  41,  15; 
48,  23;  ros  böi  ni  ScM.  3,  2;  ros 
frecair  .  .ülö  p.  40,  4o ;  0  rus  gab  . . 
ceill  FA.  31  LBr.  (ro  gab  LU.); 
PI.  CO  rus  blig  p.  42,  11;  ros  gab 
slüagu  in  düne  FB.  44;  ros  bia 
»Seil/.  4;  das  Pronomen  an  do  an- 
gefügt dazivischen  geschoben:  ro 
das  gaid  Hy.  5,  35;  53.  —  3)  ro 
mit  Relati  vp  r  0  n  omen :  träth 
rom-böi  FB.  86;  couid  samlaid 
rom-böi  FB.  44;  in  tochim  ron 
uicset  FB.  7;  44;  in  breth  rod 
n-ucad  dö  78;  das  Belativpron. 
geht  voraus:  an  ro  bo  dech  FB.  54; 
das  relative  i  n- :  irro  chloth  Hy. 
5,  70;  SC.  25;  irrabe  FB.  43;  54; 
88;  in  ro  reccad  p.  17,  23;  FB.  39. 
—  4)  ro  hinter  co  (co  n-);  corro 
acht  FB.  82;  co  ro  la  SC.  35; 
FB.  25;  CO  ro  pat  SC.  28;  mit 
Assimilation  an  ein  folgendes  a: 
corra  lai  La.  12;  ScM.  19;  20;  jf- 
FB.  12;  ni  ra  lamatar  Xrjf.  6;  0  ra  ^ 
gabus  Sc3I.  16 ;  conad  rasailj  Xpr.  llj  -^ 
corra  ba  ScM.  11;  corra  bi  (für 
corro  bai)  p.  132,  17:  FB.  88;  90; 
corrabatar  FB.  25;  co  ra  batdr  44; 
CO  rabi   FB.   27;  86;   ebenso  forsa 

1  rabi  p.  131,  3;  i  ra  ba  TE.  15  Eg.; 
fod  rabi  T£'.  13  i?7.  —  5)  ro  hinter 
der  Negation:  ni  rabe  SC.  1; 
i^J5.  15;  25;  connä  rabi  SC.  6; 
nad  rabi  FB.  4.  —  6)  vor  folgen- 
dem Consonanten  ist  corro,  ce  ro, 
ö  ro,  ni  ro,  nä  ro  oft  zu  cor,  cer, 
or,    nir,    när    verkürzt:    cor    fer  p. 

i   41,  36;    cor    bo    FB.  27;    59;    87; 


744 


(Xo  JiAAMj^J^ih  * 


iÜl 


^    cor  bo  FB.  10;  ciar  bo  SC.  33,  i;   | 

y\    or  nad  fil  JLg.Sj^  nir  chotail   ocus   ! 
ni  ro  loing  PJffT^bS;   nir    theig  57; 
nir  ratbaigsem  FB.  43:  nir  bu  Hy. 
5,  5;  SC.  25;  26;  32;  FB.  39;  när 
bu  FB.   90;   SC.  26;   connar  cun-   ' 
gaiu  FB.  39;  couar  be  TE.  12  F^r.; 
7)  Verschiedenartige  Verschmelzung   | 
-   jrtjf  fZer  folgenden  Verhalform:  co   ! 
rolsat  SC.  35    (fwr    ro    lasat);    nir   j 
rodchad  TE.  12  LU.;  ni  rodmatär   ' 
Fi?.  56  {für  ro  damatär^;  rotbcai- 

yf  ther  SP.  I  5;  CO  ragbaiset  Lg.  13; 
CO  raeblangtar  Fi?.  20  (für  ro  leb- 
langtar);   corroimid  ScBI.   16;   cor- 

!>'',  raimid  JLg.  15  (/?«•  corro  momaid); 
ni  raibi  T^T^  Eg.  n.  ö. ;  rop  ditiu  ' 
dim  Hij.  1,  15;  le;  20;  <S'C  44,  s;  ; 
45,  2;  (ST.  I  4;  CO  rop  cöir  FB.  26;  I 
roptar  p.  41,  le;  F5.  79.  —  8)  i«  | 
fto'  Composition  steht  ro  ztvischcn  \ 
Präpos.  tmd  Verbalform:  assrollem  | 
Hij.  5,  100;  atrubairt  SC.  33,  29;  i 
34,  5;    FB.  20;    TE.    5    Fg.;    19;   > 

•^  adragart  Lc/.  1;  adroetbuig   CC.   6   | 
Fflf.;  aronenuscc  *id. ;  dorumeuatär  | 

•)\-  FB.  82:   dorurmis  jLci.  18,  2;   dor-   I 
roega  ü^/.  2,  51  {für  don-ro-gega) ; 
p.  141,  28;   doraiga   ScM.  19;   dorn 
roet  p.    140,    29;    co    n-darafnetar 

'Jf-  Xq.^  11;  dorn  roipnitar  SC.  38,  5; 
dongenai  Hy.  5,  23;  dorigne  40; 
FB.  16;  foruigenai  j).  17,  33;  cid 
dot  rönad  SC.  9;  12;  dorala  p.  46,  22 
=  tarla  p.  39,  20;  torchair  TE.  13 
LU.\  SC.  7=  do-ro-cbuir  p.  144,  3; 
fororaid  Hy.  5,  32;  föd  ruair  SC.  41. 
—  9)  In  Decompositis  zwischen 
der  ersten  und  zweiten  Präposition: 
tbröcrad  FB.  13;  foräcaib  p.  41,  9; 
ScM.  7;  9;  forfacuib  TE.  8  Fg.; 
foröpair  SC.  44;  dorodba  Hy.  4,  5; 
do  rairngert  FA.  2;  do  riuchraiset 
p.  145,  13;  doreilgis  ScM.  13  (ro 
thelgiusa  ibid.);  die  Präpos.  geht 
mit  Pron.  suff.  voraus:  fos  ro  laich 
Hy.  1,  62;  im-da-ru-bart  SC.  4; 
immim  rorda  Hy.  7,  5»;  for-don-ra 
bat  Hy.  5,  104;  ar-don-roigse  Hy. 
1,  31;  ar-runn-utaing  p.  141,  15; 
arid  ralastar  Hy.  5,  75;  araralad 
Lg.  17j..i6.  —  10)  Selten  steht  ro 
vor  dem  Verbum  compositum:  ro 
forcongart    p.     46,     23;     rescomloi 


FA.  31 ;   ros   fodail  p.   40,   11 ;   rus 
freccair  TE.  9  Eg.  — 

Gebrauch,  sehr  gewöhnlich  vor 
Perfectitm  und  Praeteritum,  k-  . 
z.  B.  ro  selaig  FB.  31 ;  ro  scäig  43 ;  rio"  ^** 
ro  bo  chöir  56;  ro  siachtatar  43;  /^'^_- 
ro  Sirius  32;  ro  scrüt  16;  ro  brou-  ~^ 
nad. 9;  ro  alt  Lg.  6;  hierher  auch  if^ 
ro  fetar  ich  weiss,  kenne  (das  bald 
perfectische ,  bald  präteritale  Be- 
deutung hat)  und  die  pluralen 
Präsensformen,  ivelche  nach  Ana- 
logie des  Perfecttmi  ßectirt  werden: 
ani  ro  innisemär  ivas  wir  erzählt 
haben  FA.  15 ;  ro  imthigitar  Sc3I.  6. 
—  h)  Vor  Präsensformen  in  der 
Erzählung,  die  dadurch  praete- 
ritale  Bedeutung  erhalten:  ros 
leci  SC.  13;  rö  sini  FB.  27;  ro 
rigi  86  {voraus  geht  das  einfache 
Präsens  iadaid);  ro  dalait  ScM.  5; 
ro  sagat  FB.  66;  rom-bertaigedar 
ScM.  4;  15  (,rom-bertaigestar  ibid.); 
hierher  das  passive  romoltar,  für 
rom  moltar,  jj.  142,  5»  wohl  in  per- 
fectischer  Bedeutung  „ich  bin  ge- 
priesen"? Aehnlich  ni  ruirmiu  (ni 
ru  rimo  Fr.)  „I  have  not  tolä  Hy. 
5,  41;  'Wieder  anders  q_ru,JiiajiL,seii 
ivir  sind  SP.  II  5.  —  c)  Vor  dem 
Conjunctiv:  ron  bröeua  .  .  ron 
söera  Hy.  1,  56;  4,  12;  6,  22;  8,  e; 
ni  fall  dorurme  co  cert  Hy.  5,  67; 
ron  soerat  Hy.  1,  10;  24;  4,  3;  4; 
5,  92;  när  apraid  SC.  45,  24;  ro  be 
Hy.  5,  103;  p.  40,  36;  rop  ditiu  dün 
Hy.  1,  15  tf.  ö.;  ro  beni  Hy.  1,  36; 
40;  45;  4,  11;  nir  bat  SC.  25;  26; 
28;  cech  duine  immim  rorda,  .  . 
cech  öen  ro  dorn  labrathar  Hy. 
7,  58;  59;  CO  ro  chotlur  FB.  31 
(-ar  Fg.);  auch  vor  dem  Impe- 
rativ: rom  bith  oroit  Hy.  5,  23; 
rom-biatha(Z  p.  142,  16?  —  d)  Vor 
dem  Praes.  secundarium  in 
modaler  Bedeutung :  ro  päd  in- 
main  oenfer  lieb  würde  sein  La.  7;  tt 
SC.  11,  4;  5;  29,  12;  34,  6;  44,  2;  3; 
*ST.  I  5;  conna  ro  cbomraictis  dass 
sie  nicht  zusammen  kämen  SC.  48; 
La.  11;  acht  co  ro  chuired  Tg  8 
• —  e)  Vor  dem  Futurum:  rot  bia 
L(i.  9;  Sc3L  4;  12;  13;  14;  TE. 
5  Fg.-  nech  rod  fiunfa  TE.  7  Fg.; 


r. 


0:\ 


745 


ni  fil  ro  sia  FB.  8?;  uacli  mocl  ro 
sasad  mo  beoil  Hij.  5,  17  (i.  ro  se- 
sett;  mit  modaler  Bedeutung:  raiii 
biad  arcat..,rom  biad  mör  fina 
mir  würde  sein  SC.  11,  g:  i'on  au- 
set  mögen  unn  schützen  Hij.  I,  n;  au; 
6,  26;  ro  erthar  in  guidi  se  Hy.  1,  39; 
vor  dem  Fut.  secundariiim:  ni 
rabi  .  .  ro   sassad    leth   meite   fair 

FB.  91.  —  f)  Sehr  häufig  steht  ro 
mit  einer  Verbalform  an  der  Spitze 
eines  Relativsatzes  ohne  Belatic- 
pronomen,  z.  B.  cach  ro  tliuala 
Hy.  5,  102;  cech  be«  ro  charastar 
SC.  5;  14;  in  uait-siu  ro  siacht 
SC.  32;  34,  17:  alliud  ro  böi  isin 
chuach  FB.  50:  62;  tar  na  teöra 
fuithairbe  ro  bätär  etcirro  82. 

1.  ro-  als  Präposition  zu  einem 
Verhum  ■  gehörig  {nicht  bloss  als 
Tempus-  oder  Moduspartikel):  ro 
soichi-siu  FB.  11,  neben  roichet 
ibid.,  s.  rochiin;  ro  ised,  ro  issam 
Hy.  1,  43,  neben  rigam  Hy.  1,  i->, 
corrici  FB.  24,  ränic  SC.  13,  s. 
riceim;  ro  siacht  Oss.  2,  5  neben 
dorn  riacht  ibid.,  do  riacht  p.  4U,  9: 
ro  ucaiseo  FB.  18,  ^6.  ro  fuc  FB. 
20,  neben  rutaisiu  FB.  19,  s.  ruc- 
caim;  ros  tä  FA.  29;  ibid.  16  LBr. 

2.  ro-  vor  Substantiven  und  Ad- 
jectiven  als  Intensivpartikel 
Z"^.  864.  —  a)  Vor  Substantiven: 
ri  ro-bruth  ro-mör  mit  gewaltiger 
Wuth  SC.  40,  11;  a  ro-acairbe 
seine  grosse  Härte  FA.  9;  a  ro- 
chendsa  ibid.  i,mor-chennsa  LBr.); 
a  ro-foillsi  ibid.:  a  ro-niam  sein 
grosser  Glanz  SC.  33,  is;  in  ro- 
grad  44;  ro-chotlud  30,  2;  ro-clietul 

FC.  3;  a  da  roth  ro-charpait  die 
zwei  Bäder  des  grossen  Wagens 
FB.  34;  ro-cret  cairr  Sc3I.  22,  5; 
ro-ri  Gl.  zu  ruire  Hy.  1,  4;  29;  5,  4; 
vgl.  röed,  rudilse,  midies,  sogar 
Ro-ulad  FB.  71;  so  auch  Roeriu, 
Gen.  Roerenn  SP.  V  2  aus  Eriu? 
—  b)  Vor  Adjectiven:  rp-bailc 
sehr  kräftig  ScM.  22,  6;  ro-chain 
sehr  schön  CC.  3  Fg.:  Gl.  zu  Hy. 
5,  13;  ro-chalma  TE.  10,  2  Fg.; 
FB.  37;  ro-cheim  FB.  24;  47:  ro- 
chennais  FA.  12:  ro-cruaid  FB.  52: 
CO  n-atliescaib  ro-cliumrib   FA.  9; 


ro-escid  SC.  26;  ro-garba /).  190,25; 
ro-goirt  p.  191,  14;  ro-imdai  FA.  9; 
ro-mor  jj.  191,  14. 

1.  rö  zu  viel?  great,  very  O'B.; 
too  O'Don.  Gr.  p.  278;  ni  'bo  rö 
lim  dait  FB.  17  [„too  mueh"  On 
the  Mann.  III  p.  191 

2.  röprosperity,  an-rö  adversity 
O'Don.  Gr.  p.  271. 

3.  rö  s.  imm-raim. 

do  rö  iß.  rämiit)jPM^.  zu  do-rnchim. 

rob  .s-.  rop. 

rochim,    roichim  I  ich   errei- 

1  che,  komme,  für  ro-sochim.  — 
Praes.  Sg.  1  ni  rochim  non  adeo 
Kev.  Celt.  II  p.  490;  3  ro  .soichi-siu 
FB.  11 ;  5  ro  solch  in  ri . .  dochum 
na  hingeni  TE.  5;  FA.  18;  iss  ed 
ro  solch  a  lassar  i  n-ardde  so  hoch 
reicht  seine  Flamme  in  die  Höhe  17 ; 
ro  solch  iarom  co  pralnd  . .  döib  es 
kam  ihnen  zum  Essen  FB.  72;  ani 
uä  roich  lam  SC.  44,  6;  noco  roich 
uaim  Oss.  II  2;   PI.  3  ro  solchet . . 

I    talrls  sie  gelangen  hinüber  FA.  18; 

;  nis  röchet  12:  14;  co  röchet  dub- 
locha  29 ;  co  röchet .  .  tarsin  n-glend 

I    22;    ni    nad    i'olchet    V,\aid    uli    ro 

I  soichi-siu  th'oenur  FB.  11;  cor- 
roichet  FA.  16;  22.  —  Imperat. 
Sg.  2  roichthea  co  Brigh  Lelth 
TE.  19  Eg.  —  Praes.  sec.  Sg.  3 
conna  roched  corr  inna  cind  SC.  5; 

j   PI.    3    cona   roichtis    acht    tri    nöi 

1  immaii'e  do  cech  fir  „that  they  got 
but  thrice  nine  ridges  for  euch  man" 
Hy.  1  Praef.  (s.  Immaire).  —  S-Fut. 
s.  unter  solch.  —  B-ftit.  Sg.  2 
gnim    deoda    trias    roichfea    neam 

'  Fei.  p.  XXXVII  3.  -  Praet.  Sg.  3 
CO  roacht  co  üisnech  Mide  Lat. 
Hy.  VII  Pref:  corroacht  FB.  82; 
ni    roacht    {ztveisilbig^   SC.    34,    s; 

i   PI.  3  CO  roachtatar  Hy.  4  Praef. 

.  —  Pass.  Praet.  Sg.  3  nad  roacht 
lels  Lat.  Hy.  IV  >ref.?  -  Fat. 
Sg.  3  .,ui  rochebthar"  ol  a  mäthalr 
„a  condaigi'"  TBE.  p.  154,  4.  —  Inf. 

\  Nom.  ro  bo  maith  arrochtain  and  CCn. 
6:  roc/itain  co  a  firathardai  Three 
Hom.  p.  96,  30.  —  Vgl.  dorochim. 
ro-daim,  meit  chore  rodaim 
FB.  91,  vgl.  damdabach?  ni  ro  äsa- 
thar  a  renga  rodaim  s.  unter  renga. 


-darc 


746 


roilb( 


ro-darc  Gesicht,  Sehkraft; 
radharc  sight  O'Doh.  Gr.  p.  408. 
—  Nom.  iu  fat  ro  siacht  iiid  ra- 
dairc  a  roisc  EG.  7;  Gen.  techit 
na  dCTQnu  fa  chetöir  ead  radaircc 
forsiu  fairgi  Three  Hom.  p.  36.  22 ; 
adverbiell:  conuaca  in  scath  chuci 
aniar  rodarc  a  sula  co  fota  dond 
farrci  FB.  81. 

coudot  rodbsat  SC.  28  V  rodh- 
badh  hreuhing,  subduing  O'R.;  vgl. 
do-rodba. 

rodd^t  ScM.  15? 

roddiisci  s.  rodusig'. 

rode  F.  Böthe,  von  ri'iad.  —  Dat. 
corrodi  Hy.  1,  29  Fr.,  co  riiadi  LHy. 

rodet  i.  ro  dam  (s.  2.  damim) 
O'Dav.  p.  111;  ro  aititnighe  ibid. 
p.  113. 

ro-dlecht  proprius,  debitus, 
s.  unter  rü. 

rodusigr,  2.  Sg.  Imperat.,  vgl. 
diuscim,  rodusig  suan  erwache  aus 
dem  Schlafe  (i)  SC.  30,  n;  Conj. 
Sg.  2  roddüsci  suan  ibid.  1. 

roe  F.  a  piain,  a  level  field 
O'R.;  an  arena,  a  combat  StoJces, 
Goid.'^  p.  64.  —  5*^.  Nom.  amaZ  as 
reid  ocus  as  cobsud  ind  röi  (plani- 
ties)  dogleunar  do  suidiu  sie  ba 
cobsud  ind  re  i  n-gaibthe  cech  salm 
Ml.  54  r  [Goid.'^  p.  24);  röi  oss  „a 
land  of  deer"  Gl>  zu  ross  Corm. 
p.  38;  fo  bith  na  roe  fechtae  „tvm. 
des  qefochtenen  Kampfes  willen" 
Beitr.  VII  67  {Sench.  31.);  in  cach 
cath-roi  „in  every  battle-field"  On 
the  Mann.  III  p.  426,  1;  hi  roi 
Valentini  Marcellus  ro  ringed  Fei. 
Febr.  14;  isind  roi  no  isind  ergail 
Gl.  zu  scammate  LHy.  fo  'dh  yGoid.^ 
p.  64);  CO  lüas  faindle  no  gäithe 
no    chliabaig    dar    roe   maige   LU. 

p.   80a,   30. 

röed  Wald;  für  ro-fid;  roed  i. 
rotidh  na  caille,  ut  est  frithe  roedh 
no  sleibe  O'Dav.  p.  113.  —  Sg. 
Nom.  cach  roilbe  ocus  cach  rofid 
no  gnäthaiged  Find  Corm.  p).  34 
orc  treith;  Gen.  fo  roid[a  ross]  SG. 
p.  204V  Acc.  tria  dub-raed  !<(/.  17,  44. 

1.  röeii  M.  Weg,  road  Fei.  Index; 
raon  raadhma  Tor.  Dh.  p.  104;  PI. 
Acc.  a  fuil .  .  dorortad  fo  roeuu  Fei. 


Mai  27,  i.  ro  doirted  for  rötu  no 
ior  conaire  in  talman  i.  foroeuchoei. 

2.  röeii  Brechen,  Siegen;  raon 
success,  victory  O'B.  —  Sg.  Nom. 
mad  forum-sa  bus  röen  indiu  On 
the  Mann.  III  p.  446. 

röensiim  ich  breche,  wie  brissim 
gebraucht;  räonaim  I  defeat,  turn, 
change  O'B.  —  Praes.  Sg.  3  roenid 
for  cech  catb  Gl.  zu  ruanaid  Fei. 
Prol.  256  V  —  Conj.  Sg.  3  ro  roena 
reunn  catha  Hy.  4,  4. 

roere  über  roire  durch  Weglas- 
sung der  Beduplication  aus  roirire, 
ro-rire  entstanden,  2.  Sg.  Fut.  von 
reiüm,  vgl.  die  8.  Sg.  Perf.  roir; 
roere-siu  uile,  guido  cech  mec  lere 
„grant  thou  all  the  prayer  of  every 
son  of  piety"  Fei.  427,  431. 

roet  3.  Sg.  Praet.  zu  emim,  s. 
ar-fo-emaim;  röet  Gl.  zu  adreth 
Fei.  Prol.  120. 

rosr  Oss.  I  11? 

rog"da  „choosen",  Donnchad 
dric  ruad  rogdai  Fei.  Prol.  221, 
Gl.  i.  roga  sochaide  he. 

rog-lacli,  für  ro-galach,  sehr  ta- 
pfer; Nabgodon  ruad  roglach  Fei. 
Prol.  94,  Gl.  i.  ro-galach  i.  ro-fergach ; 
Gen.  miadLöegMiVe  roglaig  ibid.  170. 
K,  rog-mar,  vgl.  roghmhar  fat,  bulky, 
very  fortunate  O'B.?  Sg.  Gen.  maic 
Eoig  rogmair  La.  5.  12.  "r 

ro-g-u  Wahl,  Ausioahl,  das 
Beste  [ivie  engl,  choice,  slcr.  vara 
gebraucht);  electio  Z^.  270.  —  Sg. 
Nom.  dobretha  rogu  doib  es  wurde 
ihnen  die  Wahl  gegeben  FB.  63; 
LHy.  Amr.  135;  roga  54;  rogu  de 
mid  ocus  fin  p.  133,  3. 

do  roid  ScM.  3,  isV 

roig'-lethaiiZ  bä  messi  in  Cüchu- 
\aind  cathbüadach,  gnüssachtach 
gesechtach  rigderg  roiglethan  ro- 
gellach  no  bid  ar  Maig  mäinech 
Murthemne  LU.  p.  114^  10  („palm- 
broad"  Crowe,  Stab.  Concul.  p.  381). 

ar  don  roig-se  Hy.  1,  31  s.  air- 
cliissim. 

cou  roigset  ut  orent  Wb.  16^ 
{Z'\  225),  3.  PI.  Conj.  von  gessim. 

roilbe  Berg,  für  ro-slebe  (vgl. 
sliab);  roilbhe  a  mouniain  O'Don. 
Suppl.;  s.  unter  röed. 


^  ^  •  "^cJUa^  .-^  iU^»^ 


roind 


747 


roiud,  roiudes  ,s.  raiul,  raiiiiaiiu. 

roiriudi,  roeriiidi  /s^  an  fol- 
genden Stellen  ii-uhrsrlninUch  iveiter 
Nichts  als  riiul  [Sj)it.zc)  mit  dem 
intensiven  ro:  Cirillus  caiu  cimbid 
cesais  roi  riudi  „C.  . .  suff'ered  füll 
Sharp  spearpoints"  Fcl.  Apr.  26, 
Gl.  i.  ro  ches  tria  i'inne  roaithe 
na  n-gse  ior  conair,  no  roe  i.  i  cath 
ro  mai'bad  co  n-armaib  bite  i  cath; 
tre  roe  riude  „through  kcenest  spear- 
points"  Fei.  Aug.  27,  Gl.  i.  tre 
riuüib  roaithe. 

roirthu,  ui  raib  acht  diäs  inti, 
nis  tairic  acht  a  roirthu  „there 
cavie  hat  their  supplif  TB.  p.  180,  ä. 

do  roisce  p.  169,  2a  s.  dirösci. 

roissid  Gl.  zu  cujus  nutat  de 
providentiae  ratione  sententia  Ml. 
21a,  6;  rel.  roisses  Gl.  zu  nutare 
credatur  ibid.  IS"!,  21.  —  Vgl.  ros- 
sacht. 

cotam  roither  s.  con-öim. 

roithflter  Gl.  zu  contrudentur 
Ml.  15^  18. 

cou  roithi  de  SC.  31,  14? 

roithiuehe  F.  hilaritas,  Dat. 
irroithiachi  Wh.  öd  (Z^.  15). 

roitbiuecli  serenus  311.  33a,  14; 
calm  C/B.  —  Vgl.  riitheu. 

rola,  rolui'  s.  rala. 

ro-laumur,  ru-laiiuur  audeo 
Z^.  438  (TF&.);  rolomur  Gl.  zu  mihi 
audenti  Ml.  2V\  5;  3  rolaimethar 
audet  Wh.  5* ;  PI.  3  iii  rotlamathor 
FB.  56  Fg.?  vgl.  rot  lemathar 
ibid.  33  Fg. 

i'om  frühe;  romh  early,  timelij, 
soon  O'B.;  in  tan  ro  scarsom  nir 
ba  rom  TB.  p.  180,  21;  mithig 
dam-sa  dul  ior  cel,  scarad  frim 
etal  bes  ni  rom  LU.  p.  40*,  as; 
uir  bo  rom  a  räthugud  Three  Hom. 
p.  40,  10  =  ibid.  p.  98,  33. 

rom-  (in  romaind,  romat,  rompa) 
ersetzt  die  Praep.  r6  11-. 

rom  s.  rüam. 

romela  SC.  44,  5  zu  trennen 
rom  ela. 

romua  s.  ruamiia. 

röu  M.  Seehund;  phoca  Corm. 
Tr.  p.  146.  —  Sg.  Gen.  di  croc- 
cund  röin  Gl.  zu  Hy.  5,  84.  — 
Comp  OS.    i    criol    ron-cind    „in   a 


cuffer  of  seulskin"  Hg.  5,  84,  tvahr- 

scheinlich  zu   lesen  Kouchind,    vgl. 

Ronchend  din   ainm   Cliondlsid  ar 

ti'is  Fei.  p.  LXXXIIl  41. 
j       rond  Kette;  a  tie,  hond,  a  chain 
\    OR.   —    Sg.    Nom.    rond    derc-öir 
(   etorro  SC.  7;  rond  argit  CC.  2  LU.\ 
j   ronu  tindruine  ibid.  Fg.;   long  cre- 

dumae  i  medon  in  lacha,  rond  cre- 
!    dumu  i  niodon  isin  hiiug  i  tir  ocus 

rond  aile  isin  u-indsi  bai  i  medon 

ind  lacha  TB.  p.  178,  4;   PI.  Gen. 

ferbolg  di  figi  rond  crediimne  LU. 

p.    130"',   39. 

do  roiisat  s.  do-röu. 
ro-olach      crapulatus      vino 
Goid."-  p.  59  [South.). 
röot  s.  rot. 

1.  rop  s.  hin  Conj.  S.  392. 

2.  rop,  i"ap  Tili  er;  quadruped 
Corm.  Tr.  p.  144.  —  Sg.  Nom. 
cach  rob  ina  chin  Corm.  p.  30,  18 ; 
PI.  Gen.  dar  cend  na  robb  ocus  na 
n-ecodnach  s.  unter  econnach;  Acc. 
im  rubu  cethra  circa  hestias  quadru- 
pedes  Z\  303  {Sench.  M.). 

rorben  i.  toirmeasc  O'Dav.p.  112, 
vgl.  „roirben  is  forbidden,  prohi- 
bited"  O'Don.  Suppl.,  richtiger  do- 
rorben,  PI.  3  dororbenat  /.  c. 

immim  rorda  Hy.  7,  ss,  s.  imm- 
rMira. 

ro-sagim  ich  erreiche,  reiche. 

—   Praes.    PI.  3    rosagat    FB.   66 

I   (rosegait  Fg.):,  FA.  22  (rosegut  LBr.). 

I   —  Praes.  sec.  Sg.  3  eo  öir  ina  brut 

j   rosaiged  a  güalaind  for  cach   leth 

1  p.  131,  17;  flesc  argait  isind  airin- 

I   niuch    rosaiged    midlissiu  in    taige 

TBF.  p.  140,  6;  rosoiged  FB.   91 

Fg.   —  Ftit.  sec.   Sg.  3  ni  rabi . . 

läth  gaile  rosassad  leth  meite  fair 

FB.  91;   nocon  facca  ni  rosaissed 

leth    nä    trian    do    cruth    TBF.  p. 

I     146,    24. 

!       1.  rose  M.  Auge;  i'osg  an  eye 

:  O'R.  —  S(j.  Nom.  Hy.  7,  29;  FB. 
24;  47;  SP.  II  9;  10;  no  goUad  a 
rose  SC.  5;  rose  imlebur  ina  chind 
Corm.  p.  38,  5;  Dat.  in  cech  rusc 
Hy.   7,   60 ;    ar  a  rusc   SC.  37,   11; 

;  PI.  Nom.  roisc  P'A.  8;  Dat.  dar  a 
roscaib  16;  imma  rusccuib  TE.  4  Eg. 

[       2.  rose   ein  Name  für  poetische 


roscad 


748 


niaichillim 


Compositionen  dithyrJiambischer  Art, 
in  den  Mss.  durch  ein  an  den  Band 
gesetztes  R  so  bezeichnet  (SeM.  15 
falsch  zu  Ran»  ergänzt);  SC.  18 ;  19 ; 
FB.  46;  48;  52;  SC.  40;  41;  FB. 
22;  23;  24;  29;  30;  33;  53;  71; 
EC.  2;  3;  rosg  a  poem,  a  commen- 
tary  O'Don.  Suppl;  rosg  catha  an 
incitement  to  hattle  O'B. 

roscad  wohl  gleichbedeutend  mit 
2.  rose.  i.  ro-indsce  {„great  tvord") 
Corm.^  Tr.  p.  144.  , 

roseadach,    duil    roscadach    „a  i 
glossary"  Corm.  Tr.  p.  144  roscad. 

ross  1)  Wald,  2)  „a  point  ex- 
tending  into  the  sea  or  into  a  laice" 
Corm.  Tr.  p.  141.  —  Sg.  Gen.  1)  for 
crannaib  roiss  rüamantai  p.  310,  40?  • 
PI.  Dat.  2)  0  rossaib  Gl.  zu  pro- 
montoriis  Goid.^  p.  70  {LHy.). 

rossacht     Schivanken,    Wan-   \ 
hen,  vgl.  roissid;  ni  coir  do  neuch 
rosacht  rouicad  Dawid  es  ziemt  sich   \ 
für  Niemand  zu  schwanken,   dass 
David  gerettet  ivar  Ml.  18<^,.2o. 

rosualt  beist  bis  isind  [f]airgi 
LHy.  Amr.  CO,   Wallross? 

1.  rot  die  Partikel  ro  mit  Fron. 
suffixum. 

2.  rot  i.  dar  lium  is  inond  ocus 
imrom,  ut  est:  cobluth  for  rot  ra- 
ma  i.  na  fir  doniat  comluth  for  im 
imrum  (sie)  na  rama  O'Dav.  p.  112. 

rot  Weg,  Strasse;  a  road,  way, 
passage  OB.;  i.  rout  i.  roset  i.  mö 
oldas  set  i.  semita  luiius  animalis 
Corm.  p.  38  {die  weitere  Erklärung 
ist  unverständlich).  —  Sg.  Nom. 
cach  rot  riadas  do  charpat-su  FB. 
34;  Dat.  ciaso  focus  do  root  ni 
fagbaid  oig  ulchaig  TB.  p.  180,  2-4; 
PI.  Gen.  riad  roöt  FB.  il=p. 
310,  27?  Acc.  ro  selgatar  rotii  „they 
hetved  out  roads"  Fei.  Prol.  29, 
Gl.  i.  slige. 

rotaide  p-  190,  33,  „reddish" 
Stokes,  Ir.  Gl.  p.  111  u)? 

rota%il)  FA.  14? 

rotli  M.  Bad;  Gl.  zu,  circulo 
Corm.  Tr.  p.  33;  roth  cruind  Gl. 
zu  rotae  Ml.  18^,  4.  —  Acc.  in 
roth  ocus  in  carpat  Sc3I.  9;  FB. 
64;  PI.  Nom.  roith  a  charpait  SC. 
37,  4;  Du.  Gen.  cechtar  a  da  roth 


FB.  34;  hi  carput  da  rath  Hy.  5,  84, 
vgl.  in  curru  duarum  rotarum  S.  49. 

rotha  FA.  28  s.  ruth. 

roth-büali  FB.  87? 

rothcaither  SP.  I  5? 

i'otli-cbless  ein  cless  Cuchulinn's, 
vgl.  FB.  64.  —  Sg.  Nom.  FB.  30; 
LU.  p.  73a,  5;  ibid.  p.  1131»,  33; 
ibid.  p.  I25I',  2;  Gen.  oc  cur  in 
rothclessa  FB.  64. 

roulad  FB.  71  ist  Ulad  mit  dem 
verstärkenden  ro. 

routWeite,  Wurfkraft,  Wurf, 
für  ro-fot?  röd  a  shot,  a  cast,  a 
throio  CB.,  vgl.  Corm.  Tr.  p.  147. 
—  Gen.  tut  roit  {zweisilbig?)  Hy. 
5,  72,  Gl.  i.  fut  erchora;  Acc.  fo- 
cheird  a  bunsaig  rout  n-aurchora 
uad  TBF.  p.  138,  14;  dolleici  a 
hathair  sleig  cöicrind  di  anuas  rout 
n-aurchoi'a  ihid.  p.  146,  32;  srethe 
in  n-id  böi  forsin  corthe  roiit  a 
Mma  isin  n-abaind  LU.  p.  62»,  21. 

ru  s.  ro. 

ri'i  a  secret  O'B.  Nach  dem 
Commentar  in  LU,  zu  a  ri  ril  rä 
LHy.  Amr.  2  wäre  rü  rä  durch 
die  dichned  (i.  dichennad  Enthaupt- 
ung) genannte  poetische  Verstümme- 
lung aus  rün  rän  entstanden,  ar  is 
rün  rän  rodlecht  LU.  p.  7\  1  ff. 

1.  rüad  roth.  —  Sg.  Nom.  tene 
ruad  p.  191,  44;  gai  gorm-ruad  p. 
310,  39;  falt .  .  forriiad  p.  311,  1; 
fland  rüad  ferci  SC.  38?  ruad  ro- 
taidi  p.  190,  33 ;  Gen.  uiblech  tened 
trichem-ruaid  FB.  49  =  jx  310,  21? 
Acc.  amal  crü  rüad  SC.  37,  9;  PI. 
Nom  F.  tulcha  ruada  p.  190,  25; 
Acc.  rinni  ruada  SC.  15. 

2.  rüad  strength,  poiver,  a 
lord  O'B.;  ruad  rofhessa  {„Lord 
of  great  knowledge")  i.  e.  nomen 
for  the   Dagdae   Corm.  Tr.  p.  144. 

ruadau  i.  cruithnecht  ruadh  i. 
maol  cruithnecht  O'Dav.  p.  112, 
„probably  rye  {Boggen)"  On  the 
Mann.  III  Index. 

ruade  F.  Böthe,  s.  rode. 

ruaichillim  I  buy,  purchase 
0"B.;  ruaichle  i.  ceudach  O'Dav., 
ni  udhbair  nech  sealb  acht  ma  do 
ruaichli  fadesin  ibid.  Vgl.  dirrög- 
gel  „soM"  Tir.  6. 


749 


rüaiin  the  alder  trce  O'T?.; 
eine  Erlenart  deren  Zweige  zum 
Färben  verwendet  umrden,  On  the 
Mann.  \V[  p.  119;  ruam  i.  luss  dos 
bcr  dath  no  ciicht  in  faciera  ca 
m-bi  derg  Corm.  p.  89. 

f6(l  ruair  s.  föiriin. 

con  rualaid  s.  cou-ruale. 

1.  i'üam  s.  ruaim. 

2.  rüam  JP.  „a  Borne,  u  burial- 
g round"  Corm.  Tr.  p.  143.  — 
Sg.  Nom.  ro  fess  ruam  LHg.Amr.  44, 
in  der  Glosse  ro  fess  röm  a  adnaic- 
tlii;  is  cäin  a  ruam  dälach  ,,her 
multitudinous  city"  Fei.  Prol.  192; 
ruaim  choitchend  do  Goedelaib  „a 
common  cemetery  for  Irislimea" 
Fei  p.  CXLV  11 ;  is  fairsiung  a  n- 
däl-som,  Babiloin  arruam-som  Fei. 
Oct.  28:  PI.  Nom.  a  ruama  ibid.  71. 

riiamaeh  i.  catharda  i^eZ.  ./itZ.  20 ; 
i.  fertacli  i.  cathardai  Äug.  6. 

riiamautai  p.  310,  40?  vgl.  na 
fir  sea  thechait  aniar  cona  renuaib 
ruamnait  gail  LU.  p.  16»,  i. 

rüamdae,  ruamhdha  rery  great, 
magnificent  OB.;  la  Carisim 
rigda  asa  ruamda  relic  Fei.  Apr.  16, 
Gl.  i.  is  catharda  [vgl.  ruamach") 
no  uasal;  math  rüamdaj  FB.  52,  2? 

riiamna  roth,  braun?  datha 
for  etaige  acas  cortara,  i.  ruamna 
dearga  acas  corcra  „broivn,  red, 
and  crimson  On  the  Mann.  III 
p.  88;  ri  ruamna  buden  SC.  34,  2 
(„«  king  of  very  great  hosts"  O'C.)? 
fi'i  ruamna  rus  s   U7iter  rüs. 

ruainmie  lodix  SG.  69»  {Z-\  22). 

rüanad,  Gen.  cennach  ind  rua- 
nada  FB.  90,  „Purchase  of  the 
championship"  LU.  Facs.  p. 
XXr?  rüanad  roulad  FB.  71? 

1.  rüauaid  very  strong,  able 
O'B.;  nianaidh  {so  zu  lesen)  i.  duine 
calma  treorach  ar  muir  O'Dav.  p. 
113;  bith  mairid  i  n-uage  nert  ru- 
anaid  ar  rig-ne  Fei.  Prol.  256  {„otir 
King's  mighty  poicer"):  adubairt 
Scäthach  go  scenb  a  atbesc  ruanaid 
roderb  On  the  Mann.  III  p.  458; 
ar  is  bith  cach  riianaid  recht  nä 
talam  cach  ciuin  celar  cach  triüin 
talam  cach  nuib  nem  ar  is  dord 
siabrai   cec/i  midi-siu  is  bith  cäich 


ar  üair  imnia  rcdi-siu  LU.  p.  l]3i\42? 
nir  for  liraigthib  dam  na  bo  from- 
thair  colg  mo  ruanaibi  ibid.  p.  13b,  ly 
{Amra,  „the  sirord  of  mg  hero" 
Crorve);  robbo  dor[n]d  niad  ocus 
ropo  rig  ri'ianada  ibid.  p.  59'',  23. 

2.  nianaid  „red"  O'B.,  Corm. 
Tr.  p.  144  ruam. 

rüatliar  Ansturm;  „u  rushing 
with  the  notion  of  violence  and 
destruction"  O'Gr.  Tor.  Dh.  p.  187; 
Gl.  zu  coach  „an  onset"  Corm.  Tr. 
p.  46.  —  PI.  Acc.  is  iarwm  bert  in 
Liath  Macha  ua  tri  dergruathra 
immi  ma  cuairt  Bev.  Celt.  III  p.  181 
{„the  three  red  routs"),  vgl.  tugas 
tri  dearg-ruathair  timchioll  na  brui- 
ghne  Tor.  Dh.  p.  186. 

rul)ha  cutting,  killing  O'Don. 
Suppl.;  rubu  i.  marbadh  O'Dav. 
p.  113,  dia  ruibaither  i.  dia  marb- 
thar  ibid.  —  Praes.  Sg.  1  conid 
rubaim  trenöcu  p.  328,  1.  —  Conj. 
Sg.  2  „Cisi  digalV"  ol  Crimthand 
„Co  rubse  Coinculaind  tar  a  esi" 
ol  si  LU.  p.  201^,  6.  —  Vgl.  im-rubad 
„thrusting"  On  the  Mann.  lllp.  444. 

ruceaini,  für  ro  uccaim,  ich 
bringe,  trage,  gebäre,  in  allen 
Bedeutungen  von  berim,  besonders 
im  Praeteritum  üblich,  vgl.  CDon. 
Gr.  p.  219;  mit  di  (,do)  ich  zeichne 
mich  aus  vor  Jemand.  —  Praes. 
Sg.  3  con  ruccai  FB.  23?  —  Conj. 
Sg.  3  conid  ruca  let  dass  du  ihn 
mit  dir  nehmest  FB.  59;  rom  ucca 
lat  chretmecho  hi  tirib  na  m-beö 
LU.  p.  113ti,  39  {Siab.  Concul.)\ 
ron  fucca  leis  Gl.  zu  don  fe  Hy. 
1,  1.  —  Praet.  Sg.  1  conda  rucus 
dochom  n-ec  bis  ich  sie  zum  Tode 
brachte  SC.  38,  8 ;  2  rucais  üaim 
du  nahmst  von  mir  Lg.  18,  7;  ro  ^ 
ucaiseo  di  mnaib  Vlad  du  zeich- 
netest dich  aus  vor  den  Frauen 
von  U.  FB.  18;  rucaisiu  19;  3  co 
ruc  . .  leis  FB.  40;  69;  ro  fucc  _p. 
19,  31;  ro-bur-fucc  der  euch  brachte 
CC.  5  Fg.;  FB.  20;  ruc  Gl.  zu 
dobert . .  iiade  Hy.  5,  36 ;  ind  erma 
ron-uc  FB.  43;  isi  breth  ruc  Curui 
doib  das  Urtheil,  dass  C.  abgab 
FB.  89 ;  ruc  . .  buaid  trug  den  Sieg 
davon  FB.  66;  rüg  se  buaidh  orm 


750 


ründa 


„he  orercame  me  O'Don.  Gr.  p.  294;    [ 
a  n-ed  rucc  grian  do  remiaib  nime 
soviel  sich  die  Sonne  vor  den  Sternen   ; 
des  Himmels   auszeichnet  FB.    19;    [ 
18;  20:   Bep.  riicastai'  Gl.  zu  birt  ' 
gebar  CC.  3;  PI.  2  uair  ro  ucsaid- 
se . .  do    slüagaib    na    tiri  sin  FB. 
93;  5  in  tochim  ron-uicset  FB.  7; 
ron-ucset  42 ;  ron-ucsat  44.  —  Pass.   i 
Praes.    sec.    Sg.    3    ar    na    ructha   ] 
dobag  it  cend  FB.   74.   —    Praet. 
S(j.   3  ro   ucad  . .  co  tir  inna  ntem 
'^  FA.  31;  rucad  La.  15;  FA.  3;  31; 
ruccath   TE.  7  Fg.-.,  o  ra  uccad  o 
belaib  CC.  5;   in  breth  i'ucad  and 
FB.  74;  75;   in  breth  rod  n-uccad 
dö  78;   no  co  rucad  mac  .  .  diüt  so 
dass  dir  kein  Sohn  geboren  tvurde 
ScM.  13;   PI.  3  ructha   chuci-siuni 
sie  wurden  zu  ihm  gebracht  ScM. 
1;  2;  FA.  2.  —  Vgl.  tuccaim. 

rueee  F.  Schande;  dedecus  ZI 
765;  i.  nairi  „shame"  Corm.  Tr. 
p.  146.  —  Nom.  asbertar  a  n-anman  | 
arndip  rucce  doib  es  werden  ihre  \ 
Namen  genannt,  damit  es  Urnen 
eine  Schande  sei  Wb.  30»,  3  {Z^. 
1036);  Acc.  cen  ruci  FA.  35.  — 
Vgl.  enech-ruice. 

nicht  i.  inar,  ut  dixit  Fercertne: 
hi  n-deich  ruchtaibdergaCorw.p.39. 

rudi,   condot  rudi  SC.  28,   a  fir 
rudi  atrai  ibid.? 

rii-dilse  F.  der  volle  Ziibeh ö r, 
von  ruidles;  s.  unter  comslanaigim. 

rudrad  prescription  O'Don. 
Stippl.;  On  the  Mann.  III  Index, 
Corm.  Tr.  p.  143;  sencathraig  na 
n-gennti  imaroraid  rudrad  Fei.  Prol.  > 
206,  Gl.  i.  imma  ro  ferad  i.  imma 
"  ro  gniad  rudrad  i.  ro-durad  i.  beith 
CO  foda  ior  ferand  comaithech;  ru- 
radh  i.  rodura,  i.  beth  co  foda  for 
ferann  comaidhtech  O'Dav.  p.  111 
{„to  be  long  on  a  neighbouring 
land"  Corm.  Tr.  p.  143,  vgl.  rudrad 
i.  roduradh  i.  anadh  fota  for  tir 
nach  aile  aus  H.  3.  18  citirt  ibid.);  , 
rudrad  i.  rodürad  Corm.  p.  39  {,,ac-  ; 
quisition  of  ownership  by  long  use 
or  possession"  Corm.  Tr.  p.  143). 

ruibe    a   hair    O'R.,    s.    unter 
gerraim  und  cairche. 

1.  ruibue,  ruibhne  a  Za nee  O'i?.,- 


mo  ruibne  Oss.  III  i,  i.  mo  sleagh 
Fd.  [i.  mo  sciath  L.). 

2.  ruibne  Menge,  Masse:  ru- 
ibhne  a  numerous  host  O'R.  —  Sg. 
Nom.  is  rubne  todernam  ScLb.  21; 
PI.  Dat.  CO  rubnib  riches  rüad 
ibid.  20. 

ruidgal  concha  Bern.  1821^ 
{Goid.''  p.  56). 

raidind  blush,  in  ruidiud  tic 
isin  gruaid  Gl.  zu  nare  Corm.  Tr. 
p.  125.  —  Nom.  inmain  lern  do 
ruidiud  rän,  inmain  do  chruth  caem 
comlän  On  the  Mann.  III  p.  454 
(„ruddiness")\  ^cc.  cen  ruidiud  Fei. 
Epil.  145. 

ruidles,  für  ro-diles,  besonders 
zugehörig,  etgenthümlich,  vgl. 
ruidhlesa,  ruidilsi  inherent  rights 
O'Don.  Suppl.,  iuad  is  ruidles  do 
rig  Fis  Cath.  p.  48  ii;  coitcenn 
ocus  diles  ocus  ruidles  condegar 
don  focul  is  eitged  „the  word  eitged 
has  a  common,  a  proper, '  and  a 
peculiar  application"  Sench.  M.  III 
p>.  94.  —   Vgl.  ru-dilse. 

CO  ruildetar  SC.  6,  für  ro  leltar 
(Id  bezeichnet  vielleicht  mir  den 
Laut  11),  CO  ruileatar  H,  3.  PI. 
Per  f.  von  lenim. 

ni  ruirmiu  Hy.  5,  4i,  ni  ru  rimo 
(ic/i  habe  nicht  gezählt)  Fr.,  vgl. 
ruirmeseam  -^ve  have  enumerated 
O'Don.  Suppl.  —  S.  rimim. 

rüu  F.  Geheimnis s;  mysterium 
Z'^.  241.  —  Sg.  Nom.  ui  thardda 
do  rün  do  mnaib  ScM.  3,  5;  Gen. 
bä-sa  chomrar  cacha  runi  do  an- 
drib  Ulad  LV.  p.  114»,  32;  PI. 
Nom.  ban-rüna  TE.  9.  16  Eg.\  rünu 
ban  ibid.  17 ;  rüine  FA.  2  iriini  LBr.). 

runcan,  aurscartad  dergg-ibair 
fö  mrecht-runcain  uile  „under  va- 
riegated  pilaneing  all"  TBF.  p). 
138,  32,  vgl.  On  the  Mann.  III 
p.  29:  „the  finish  of  a  chunnel- 
plane  (rungcin)",  und  p.  30:  „the 
finish  of  a  channel-plane  (rungcin) 
and  carving  (aurscartadh).  —  Vgl. 
ruingenn  a  plane  O'Don.  Suppl. 

ründa  geheimnissvoll;  a  ri 
runda  rathmar  „o  hing  mysterious, 
gracious"  Fei.  Epil.  458;  ata  runda 
retha  ibid.  274. 


i 


751 


rure    M.    Herr.    —    Sc/.    Nom. 
ruri  Ily.   1,  27;   29   (i.   ro-ril;   riiire    ! 
iiime   Hy.    1,   4   (i.   ro-ri);    ol   is   tu   I 
nio  ruire  Fei.  Froh   14;    Gen.   mo 
rurech   Hij.   5,   4   (i.   mo   rorig);    In 
tig  rurech  SC.  25;  Acc.  cach  reim 
immcl    rurig    FB.    7 ;    Voc.    a    mo 
ruri-sea  p.  40,  34;   Fl.   Gen.   batar 
cethracha  dalta  lais  di  mnccail)  rig 
ocus    rurech   LU.  p.   SOii,  34;  Acc. 
dithfaid    rurecha    „he  loill   destroy   \ 
chieftains"  Fei.  p.  CLXXIII  1. 
•^       do  rurmis  Lei.  18.  2  zu  do-rimim? 

rurtech    Sü.    18,    ruirthech    H., 
„munificent"  O'C? 

riisc  1)  Rinde,  2)  Gefäss  aus 
Rinde,  Korb;  cortex  SG.  6S^ 
(Z'^.  2(j);  ruisg  a  ressel  made  of  1 
ihe  hark  of  trees  O'R.  —  Sg.  Nom.  I 
CO  ra  linad  in  rüsc  p.  40,  33;  Gen. 
do  linad  iu  rüisc  sea  ihid.  23;  30; 
Dat.  luinsaig  corriisc  dub  s.  rtnter 
bunsach;  conus  ruc  aroli  fer  m  da 
rüsc  do'  choirtged  a  chuaran  Tliree 
Hom.  p.  112,  3;  Acc.  dobert  .  .  rusc 
lais  p.  40,  21;  rüsc  ibid.  -m. 

ruslui  ScM.  22,  7? 

1.  riiss,   riis  knotvledge   O'R.,    >. 
aus  ro-fiss  entstanden  wie  düs  aus 
do  fiss;  rüs  cou  ScM.  19;  22,  4?       j 

2.  rüss  i.  agaidh  „a  face"  Corm.  ! 
Tr.  p.  146;  rus  i.  aighidh  no  im- 
dergad  O'Dav.  p.  110;  russ  i.  gru- 
aidh  an  chinn  O'Cl.;  rüs  dono  im- 
dergad  ocus  cach  n-derg  H.  '6.  18, 
p.  17  {„reddening  and  everything 
red"  Corm.  Tr.  l.  c);  co  n-dlighidh   j 


dia  esain  ard-cumal  ceirttrian,  sceo 
gaisceadh  n-innraic  l'ri  ruamna  rus 
On  the  Mann.  III  )>.  518  {vorher 
geht  in  Prosa:  dlighidh  trian  cu- 
maile  dia  sarughud  ocus  dia  esain, 
ocus  dlighidh  gaiscedh  inraio  ina 
eneclanu),  vgl.  conach  romna  rus 
rieht  „so  ihat  a  man's  cheek  is  not 
reddened"  Corm.  Tr.  l.  c?  —  Vgl. 
rusa  i.  feile  O'Don.  Suppl. 

russi,  claideb  russi  SC.  37,  15 
f^ruseif.),  „a  crimsoned  sword"  O'C? 

1.  ruth  a  chain,  a  link"  O'R. 
—  PI.  Nom.  rotha  FA.  28? 

2.  ruth  Oss.  I  uV 

ruthach  i.  tondgarach  LU.  p. 
IIb,  25,  s.  unter  rian. 

ruthen  Glanz,  Strahl;  bril- 
liance  Corm.  Tr.  p.  158  trogein.  — 
Sg.  Nom.  ruthen  am«Z  retlaind  rig 
FA.  10;  dofich  ruithen  serci  ina 
dreich  ^5.310,  36;  Dat.  secht  n-gemma 
do  ruthin  ruisc  cechtar  a  da  rigrosc 
LU.  j).  81»,  20;  PL  Nom.  no  lastais 
in  aidche  amail  betis  ruithni  greni 
TBF.  p.  136,  21 ;  Dat.  oen  tra  dona 
ruthnib  ros  esreid  grian  na  firinde 
isin  domun,  i.  in  ruithen  ocus  in 
lassar  .  .  Three  Hom.  p.  4,  9  {gemeint 
ist  S.  Patrick):  Acc.  co  ro  scäil 
grian  na  firinde  I'su  Crist  a  ruthni 
fö  ceth«raird  in  domain  ibid.  7. 

ruthenta  glänzend,  strah- 
lend; ba  höclsech  rigda  ruithenta 
Corm.  p.  38,  6. 

ruthnigthe  (?)  „dazzlingness" 
ScLb.  25. 


S 


-s  Pron.  infixum,  s.  unter  6 
S.  514.  —  Anderiveitige  Beispiele, 
für  den  Singular:  dia  nos  faictis 
FA.  8;  nis  aitrebat  12;  auf  ein 
Femininum  bezüglich,  könnten  die 
folgenden  auch  -s  11-  enthalten: 
ros  fuc  FA.  3;  21;  für  den  Plural: 
co  ros  coraigea  FA.  6;  12  (ron 
LBr.);  nos  fvecrsit  ibid.  8;  nos  för- 
fed  13;  nos  gebad  14;  nos  lenand 
16;  ros  ic  IG;  conos  heir  17  (conas. 


I  conus  LBr.);  nos  fastand  18  (conus 
'  LBr.);  nos  cobrat  27;  ni  ros  le- 
s'aigset  28;  nos  millet  29;  nos  fo- 
traicet  30;  im  Sinne  des  Dativs 
ros  tä  and  ibid.  16  LBr.;  prolep- 
tisch:  ros  tä  döib  29. 

1.  -s  n-  Pron.  infixum,  s.  S.  514. 

2.  -s  n-  Pron.  relativum  s.  S.  340. 
sa  Demonstrativpartikel,  auf  das 

I    Gegenwärtige    oder  Folgende   hin- 
'   weisend,   immer  dem  Nomen  nach- 


752 


gestellt,  cntt^pricht  mit  dem  Artikel 
zusammen  dem  lat.  hie;  wohl  iden- 
tisch mit  der  Particula  augens  der 
1.  Person  Sg.;  inna  randa  sa  SC.  11 ; 
Gl.  zu  Hy.  5,  75;  fon  cruth  sa  SC. 
29;  na  n-en  sa  SC.  7;  iu  gilla  sa 
FB.  89:  in  tres  fecht  sa  p.  39,  u; 
ScM.  17;  ÄC.  16;  35;  FJ5  53;  fo- 
decht  sa  SC.  46;  on  trath  sa  von 
dieser  Zeit  an,  von  jetzt  an  FB. 
24;  59;  87;  cus  trath  sa  his  zu 
dieser  Stunde,  his  jetzt  FB.  88;  94; 
hinter  dünnem  Vocale  erscheint  sea : 
iu  ruisc  sea  j?.  40,  23;  30;  35;  a  n- 

X  deilm  sea  i^^Jj.  isin  bith  frecnairc 
sea  FA.  6;   ind  fir  sea  SC.  22;  in 
•^  \  laid  sea  44.  —  Vgl.  se^wwfZ  so. 

-sa  enklitische  Particula  augens 
der  1.  Person  Singularis,  tvohl  ur- 
sprünglich identisch  mit  der  Demon- 
f'',  strativpartikel  sa,  vgl.  se;  wird 
hinter  i  bisweilen  zu  sea ;  vereinzelt 
dam-so  jj.  145,  6;  chucom-so  TE. 
7  Fg.;  mo  grad-sae  TE.  9  Fg.  — 
Gehrauch,  a)  Hinter  dem  Pro- 
nomen der  1.  Sg.:  dam-sa  p.  40,  39; 

^  idiJ^   ScM.  7;    10;    11;  13;   SC. 
4ri2r45,  23;  FB.  30;  58;  etrwm- 

•#f  sa  Lei  19;  acwm-sa  ScM.  7;  immiim- 
ssLnTFB.  24;  chucMm-sa  ScM. 
13;  16;  chucura-sa  FB.  56;  form-sa 
.  .  ^  ScBI.  n-  FB.  35;  innium-sa  ÄG  6; 
^nfr  lim-saX.a,.ß:  17,  e:  23,:  ÄC.  14:  46; 
F£.  5;  26;  56:  73;  76;  frim-sa 
Sc3I.  8;  SC.  39;  FB.  76;  93;  dim- 
sa  76.  —  b^  Hinter  einem  Nomen 
mit  Possessivpronomen:  ar  mo 
chind-sa  ScM.  13 ;  mo  lennan-sa  20 
mo  lecun-sa  SC.  41;  44;   FB.  16 

"A:    26;  61;  68;    im    fan-ad-sa    La.    6 


m'ic-sa  TE.  9  Fg.-  SC.  7;  41;  a 
mo  niri-sea  jj.  40,  34;  mo  chomarli- 
sea  FB.  8;  66;  SC.  40.  —  c)  Hinter 
einer  Verhalform  der  1.  Sq  :  ro 
bä-sa  ScM.  4;  10;  11;  13;  ^TE.  8 
Eg.;  SC.  33,  1;  34;  45,  5;  46;  FB. 
9;  44;  94;  dodeochad-sa  SC.  13 
FB.  26;  88;  andö-sa  ScM.  16 
TE.  5  i>.;  SG  28;  39;  FB.  44 
45;  46;  47;  49;  gabus-sa  SC.  7 
doratusa  ScM.  4;  10;  ÄC.  33,  3;  31 
FB.  44;  73;  biat-sa  TE.  5  £^7. 
riga-sa  SC.  4;  32;  39;  46;  dogön-sj 
p.  40,  43;  FJ5.  6;  ^*.  144,  31;  imma 


cossaitiub-sa  FB.  6;  bi-ethaigfet-sa 
FB.  58;  diam-sa  FB.  32;  marbsa 
Os.s.  I  10  für  marbus-sa ;  sasaim-sea 
p.  40,  17;  39;  SC.  40;  41;  FB.  34. 

—  d)  Hinter  einer  Verhalform,  der 
das  Pron.  infixum  der  1.  Sg.  voraus- 
geht: inam  bia-sa  TE.  5  j&/. ;  co- 
tom  bert-sa  FB.  22 ;  24 ;  conom 
thici-sea  FB.  24;  ni  ru  bim-sea 
SC.  41;   rem   thoicther-sa  SP.  I  4. 

—  e)    Hinter    einem    prädicativen    _ 
Nonienj^   am  buidech-sa  p.  40,   20;     - 
'^C?  ir  ni  pam   slän-sa  JLg.Jl^  is  -v- 
am  ben-sa  FB.   30;   am    escid-sea 
FB.  35;   am   celi-sea  39;   cid  nab 
sin  Fedelm-sa  FB.  22.  —  Erst  in 
.späteren    3I.ss.    erscheint   -sa    auch 
bei  der  2.  Sg.,  s.  unter  -su,  -so. 

-sa  u-  Pron.  relativum  s.  S.  340. 

sab  princeps,  fortis  Z'^.  255; 
i.  tren  O'Dav.  Gl.  114;  i.  taisech, 
i.  aire,  i.  calma  ibid.  p.  115;  i.  so- 
nairt  no  läidhir  O'Cl.  {,,poiverful 
or  strong"  Conn.  Tr.  p.  153).  — 
Sg.  Nom.  sab  indarba  demna  „the 
sträng  expeller  of  demons"  Fei. 
Oct.  17;  ba  sab  indarba  clöene 
Hy.  2,  23  (i.  ba  souart);  PI.  Nom. 
sabaidh  O'Dav   p.  114. 

saball  a  harn,  granary,  store- 
house  O'R.;  ro  chumtaig  Patraic 
eclas  isin  inud  sin,  dianid  ainm 
Saball  Patraic  indiu  „Patrices 
Barn"  Three  Hom.  p.  18,  19;  rom 
föir  imon  saball  „toho  granted  me 
the  Barn"  ibid.  22. 

sabaltair  i.  sepultur,  id  est  a  se- 
pultura  i.  relicc  duinebaith  i.  magh 
mor  a  n-ädnactis  genti  Corm.  p.  41. 

sae  Sack;  sace  forulus  Ir.  Gl. 489. 

sacach  sackartig?  PI.  Nom. 
sliasta  sacacha  FB.  37  Fg. 

sacarbaic  =  lat.  sacrificium; 
triar  dag  i.  triar  sacarbaic  „three 
{consecrated)  tvafers"  Corm.  Tr. 
p.  74  fogamur.  —  Sg.  Acc.  ro  gab 
comaind  ocus  sacarbaic  p.  22,  2; 
is  e  dorat  comaind  ocus  sacrapaic 
. .  do  Brigit  Three  Hom.  p.  76,  23 ; 
arroet  commaind  ocus  sacarbaic 
ibid.  p.  84,  29. 

sacai'd  =  lat.  s  a  c  e  r  d  0  s ;  sacart 
Corm.  p.  44.  —  Sg.  Gen.  anetach 
sacaird  Tur.  Gl  87;  Dat.  ho  sacardd 


sad 


753 


sagim 


ibid.  Gl.  4!);  PI  ani.  iiina  siirnnld 
ibid.  (tI.  5. 

siul,  vgl.  saith  a  bilch  O'R.;  sad 
c'boii  alltai  ro  dus  n-altraim  „a  she- 
troJfinirtnml  Mm"  Fei.  p.  LXXXV. 

siUliiile  „ease,  sloth".  —  Sg. 
Kam.  codhul  ocus  sadaile  „sleep 
and  eaae"  Fei.  p.  CLXXXVI  3i; 
Dat.  cona  suau  ocus  cona  sädaile 
FA.  15;  Acc.  cen  pecad  cen  sadaile 
„lüithout  sloth"  Fei.  p.  LXV. 

SJidb  „a  dweUing"  Beitr.  VIII 
330;  i.  so-adba  „a  (jood  abode" 
Corm.  Tr.  p.  151. 

-sae,  -siii  s.  -sa. 

säeb  falsch;  s&ih,  söih  falsus  Z'^. 
858.  —  Comp  OS.  säib-apstil  pseudo- 
upostoli  Wh.  28c,  24;  saib-täthe  Hy. 
7,  44;  -rechtu  ^6^(Z.  46;  säib-äirde, 
-firtii  falsa  signa,  miracula  Wb.  2G<= ; 
10  \se  sa3b-gles  diberge  da  chuq) 
immedön  a  cbrocind  LU.  p.  79'^  27. 
—   Vgl.  säibe. 

säebaim,  saobaim  11  I  coax, 
beqnile,  seduce  (fDon.  Siippl 
— *  Praes.  PI.  3  ssebait  FA.  28.  — 
¥(/!.  S(Jibiul  faUatio  Wb.  lOd  {Z-. 
■SiVj),  ::n  Ic.^eti  söibad? 

säeb-cliore  Strudel;  saebhcoire 
vorago  Ir.  Gl.  938.  —  Nom.  saeb- 
chori  nior  fil  iter  Erinn  ociis  Alpain 
Gl.  zu  Coire  Erecain  Corm.  pi-  13; 
ar  itä  soebchore  sainraädach  imme- 
dön in  t-srotba  FA.  18  (ssebcboiri 
LBr.);  Gen.  ar  met  a  anfaid  in 
t-.s8ebchore  intamlaigther  do  Äseb- 
chorib  cociti  Goid.'^  p.  69  [LHij.); 
PI.  Gen.  inna  säibchore  Gl.  zu 
syrtium  Cr.  34^  (falsorum  lebetum 
Z'^.  858);  Dat.  6  na  soebchoraib 
Goid.-^  p.  09  {LHy.). 

säegul  =  lat.  s  a  e  c  u  1  u  m,  i  ('  i>  e  n, 
Lebenszeit;  saigiil  tempus,  aetas 
Z'^.  30.  —  Sg.  Nom.  säigul  Oss.  II  5; 
sfegal  Abbäin  Fei.  p.  LXIII  43; 
ssegul  Sinchill  ibid.  p.  LXV  33; 
soegul  Moniude  ibid.  p.  CXVI  10; 
Gen.  fot  sa-gail  Three  Hom.  p. 
28,  23;  Acc.  vo  tbimdilhsit  a  sifgbul 
TE.  20  Fg. 

säeg-ulta  loeltlich;  a  n-airfited 
sjegulta  „ivorldly  delight"  Three 
Hom.    p.    92,   7;    ssegiilla   s.    unter 


^  ^ 


/7: 


1.  sä  er  3/.  artifc.r;  a  carpenter, 
a  mason,  a  bailder  On  titc  Mann. 
III  Inde.v  {vgl.  unter  goba);  Gobban 
Säer  ibid.  Ül  p.  39  ff.  --  Sg.  Nom. 
säer  oc  suidigud  sUlabSG.  7'',  11;  Gen. 
ar  thal  in  t-s;eir  do  gabail  „becau.se 
he  tooJc  the  tvright's  täl  {(ulzeY'  Fei. 
p.  CI  31 ;  mac  in  t-sair  ibid.  h.  — 
Compos.  säir-denmideclit  artificium 
SG.  1331'  ^Z'.  805i. 

2.  sMlL'''    söer. 
säerda ,       saordba      a r t ifi c i a  l 

(TDoH.  Siippl. 

Siletli,  söeth  Leid,  Mühe, 
Krankheit;  saoth  labour,  tribu- 
lation  O'R  ;  saoth  i.  gakir  (XDav. 
p.  117.  —  Sg.  Nom.  isseth  für  is 
saeth  SC.  29,  is;  ba  saeth  leissi 
inni  sin  TE.  10  Fg.;  CC.  1  Fg.- 
bä  mär  a  sseth  la  Deichtire  CC.  4; 
soeth  j3.  143,  6;  cech  seth  Hy.  6,  9 
(sseth  -Fl-.),  Gl.  i.  cech  toirsi  no 
galar;  Gen.  cen  ascur  säitha  sine 
intermissione  tribulationis  Wb.  25'! 
{Z-\  239);  Dat.  iar  saith  Hy.  5,  20 
(sfeth  Fr.),  Gl.  i.  iar  n-galur  no  iar 
sfethur;  Acc.  ar  cech  sieth  LHy. 
Amr.  107  {Gl.  ar  cach  n-galar); 
mor  seth  Hy.  2,  35  (steth  Fr.);  PI. 
Acc.  asrala  . .  ssethn  LHy.  Amr.  38 
{Gl.  a  galra).  —    Vgl.  säethar. 

säethuch  mit  Arbeit,  Mühe, 
Leid  behaftet;  sethach  Gl.  zu 
sethrach  Hy.  6,  19. 

säethar  N.  Mühe,  Arbeit, 
Leid;  labor  h\  Gl.  1085;  säithar 
labor  Z'^.  30.  —  Geyi.  log  säithir 
merces  laboris  Wb.  23«  (Z^  223); 
saethair  GL  zu  mör  seth  Hy.  2,  35; 
Dat.  iar  sffithur  Gl.  zu  iar  saith 
Hy.  5,  20. 

säethrach  mit  Arbeit,  Mühe, 
Leid  behaftet;  saothrach  servile, 
laborious,  hurdtvorking  O'R.  —  Sg. 
Nom.  saethrach  p.  40,  9;  sethrach 
Hy.  6,  19  {Gl.  no  sethach). 

1.  sag'im  I  ich  gehehinzu,  suche 
auf,   vql.    in-saigim;    saigim    adeo 
Z\    429.    —   Praes.    Sg.   3    saigid 
oirgniu  SC.    17,   5;    PI.   3   saigit . .     f^^.  s^^ 
tairis  FA.  18  LBr.  (,ro  soichet'L?/.);  '  ""^ 

rel.  ita  saidbre  saigte  Fei.  Prol.  1G2. 
—    Praes.    sec.    PI.    3    do    .saigtis 
Connarbta    dia    n-decsin    TBF.   p. 
48 


754 


saik 


144,  1.  —  Imperat.  Sg.  2  saig  aith- 
gne  forru  p.  144,  24.  —  Fut.  Sg.  2 
iii  säis  däine  dochlu  SC.  25.  — 
Pass.  Fraes.  Sg.  3  lann  segar  and 
Wh.  11»  {hravium  quoä  petitur 
Z-.  995).  —  Inf.  1)  saigid.  vgl. 
in-saigid;  Dat.  do  saigid  Emiri 
SC.  9;  fic . .  dia  saigid  Löig  14; 
32;  45;  48;  TE.  13  Eg.;  FB.  57; 
65.  —  2)  saichtin,  saigtbiii;  Dat. 
do  saichtin  soviel  als  dochumm:  no 
i'ochtis  do  saichtin  Conroi  FB.  41 ; 
69;  tic.dia  saichtin  FB.  65;  78; 
dia  saichthin  75;  saigthin  76;  te- 
cait  uli  dia  saigthin  ind  eich  LU. 
p.  39^,  19. 

2.  sagim,  saig'im  I  ich  sage, 
spreche.  —  Praes.  Sg.  3  rcl.  iss 
ed  saiges  sis  est  hoc  quod  cUcit 
infra  SG.  651)  (2^.  431);  saiges  a 
chert  do  cech  öen  la  \Jltu  FB.  11; 

—  Fut.  PI.  3  nach  mod  ro  sasad 
nio  beoil  Hy.  5,  17  (sasat  Fr.),  Gl. 
ro  seset.  —  Inf.  Nom.  is  he  besad 
felsub  ctarcert  di  dulib  et  saigid 
form  Wh.  27*  [äisputare  super  vis 
Z\  1000). 

sai  s.  sui. 

CO  ro  sai  p.  43,  13  s.  soim. 

sili  no  füan  Gl.  zu  tunica  vel 
lacerna  Wh.  30J,  19  {Z'K  1039). 

säilb  s.  säel). 

saibe  F.  Falschheit,  von  sdeb; 
Acc.  im  nach  feirg  no  säibe  Fei.  XCI. 

sai('li,iss  i  fiadnaise  dinint-sluaig 
doasfenplia  cäch  a  gnimii  eter  maith 
ocus  saicli  LU.  p.  17*,  23,  -s-.  2.  säitli. 

saichtin  s.  1.  sag-iiii. 

saidbir  reich;  säidhbhir  rieh, 
opulent,  ivealthy  O'B.  —  Sg.  Nom. 
aroli  fer  saidbir  Fei.  p.  CXIX  31. 

—  Cotnpar.  saidbriu  s.  unter 
samud. 

saidbre  wealth  Fei.  Prol.  162. 
Vgl.  daidbre  (Nachträge). 

Saide  .s.  side. 

saidim  ich  setze,  setze  mich, 
sitze;  Gl.  zu  figo  „I settle"  Corm.  Tr. 
X>.  76  fiacail;  iigl.  snidim.  —  Praes. 
Sg.  3  rel.  ni  alisuide  saides  Condla 
EC.  4;  PI.  3  arrocbat  a  n-gaisceda 
issiti  taig  et  sedait  TBF.  p.  140,  s. 

—  Praes.  sec.  Sg.  3  und  PI.  3  no 
saiditis  inna  haygil,  no  saidcd  da«« 


Griguir   Goid.-'   p.    101,   35   (LHij.). 

—  Praet.  Sg.  3  Dep.  ro  saidestar 
Gl.  zu  siasair  Hg.  4,  1.  ■ —  Pass. 
Praes.  Sg.  3  saiter  [lies  saitir)  a 
lia  „his  tonihstone  was  set  up" 
Ms.  Mat.  p.  473,  20.  —  Conj.  Sg.  3 
sätir  a  lia  s.  unter  claidim.  — 
Part.  PI.  Nom.  isin  bei  bid  saiti 
{die  Zähne)  Corm.  Tr.  p.  76  fiacail. 

saiget=?ai.  sagitta;  breo-saigit 
„a  fiery  arroio"  etymologisirende 
Glosse  zu  Brigit  Corm.  Tr.  p.  23, 
ebenso  Hy.  5,  1  (aher  breo  saigit 
i.  homines  Hy.  4,  1  zu  1.  sagimV). 

—  Sg.  Nom.  saiget  Hy.  1,  20;  Dat. 
cosind  saigit  äin  Ml.  55  r;  PI.  Gen. 
na    saiget    FA.    29    (soigct    LBr.). 

saig:id,  saig-thin  s.  sag'iin. 
saig-iieii  lightning,  hurricane 
OB.;   Gl.   zu  lochet  Fei.  Jan.  26. 

—  Gen.  Ardraacha  do  loscadh  do 
tene  saighnein  (yDon.  Suppl. ;  Dat. 
on  t-saignen  Gl.  zu  a  f ulmine  Corm. 
Tr.  p.  79  fuil. 

saig'tliech,  vgl.  saigtheach  an 
ohtruder,  intruder  O'B.,  von  sai- 
gid? saigthech  dö  cath  den  Kampf 
suchend  SC.  18? 

sail  F.  Weide;  „willow",  i.  so- 
fillti  1  ar  a  maithi  („pliant  is  it  for 
its  softness")  Corm.  Tr.  p.  154.  — 
Sg.  Dat.  caill  mor  di  sailig  bi  and 
Corm.  p.  41  salcnait;  PI.  Gen.  cet 
saithi  a  n-dire  na  saileach  „tJtc 
firsi  .^uuirm  us  fine  for  the  sallows" 
O'Dini.  Snppl.;  Du.  Gen.  go  Ros 
d;l  Aoiloach  Tor.  Dh.  p.  106.  — 
Vgl.  „Siiileog  F.  the  common,  ivhite 
willow"  (/B. 

sailchi  s.  selche. 

sailchoit,  salchuait  salicctum 
Corm.  Tr.  p.  151. 

saile  saliva,  vgl.  cron-tsaile 
„spittle,  phlegm"  Corm.  Tr.  p.  36, 
croindtille  phlegma  Ir.  Gl.  844  (vgl. 
Ir.  Gl.  651).  —  Sg.  Dat.  dit  sailiu 
SG.  Incant.  (Z-\  949);  PI.  Dat. 
honaib  selib  eritib  no  honai[l)]  sleid- 
menaib  Tur.  Gl.  91  (sputaminibus 
susceptis);  Acc.  na  saile  Gl.  zu 
Sputa  Goid.^  p.  ^Q  (LHy.);  Du. 
Acc.  dobir  da  sale  it  bais  ibid. 
(duo  Sputa  Z'^.  2331. 

sailg-e,  IX  sauge  sin  Senchais  Moir 


ilim 


755 


„ninc  props,   tJicKC,  of  thc  S.   M." 
Corm.  p.  32,  g,  zu  säil  heam  O'Ji.?   j 

säilim  ich  erwarte,  toarte 
auf  Etwas  {tcechselt  an  den  fol-  1 
Oenden  Stellen  mit  ernaide,  irnaide), 
rfil.  saoilim  I  think,  snppose,  ima-  I 
(ßne  O'B.  —  Pracs.  Sg.  1  ni  huadib 
sailim  ^ochaide  Fei.  p.  XXXV  l'5: 
VI.  1  is  deirain  inni  sailmit  rcguuni 
perenne  sicher  ist,  was  tvir  erwarten, 
das  ewige  Reich  Fei.  p.  C  20.  — 
Inf.  Dat.  in  tan  is  ar  sailechtu 
na  hoenbo  anirdaltai  atathar  isin 
morgorta  sa  ibid.  n  {„since  it  is  \ 
hecause  of  her  expecting  the  one 
uncertain  coio  that  she  is  in  this 
great  hunger")\  do  saoileachtain 
O'Bon.  Gr.p.  203.  — T'r//.  fris-sdilim. 

saill  Fett;  fat,  f,ihirss.  huron 
OB  —  Sg.  Nom.  saill  dl.  :ii  liracht 
Oss.  III  4;  Gen.  allucht  saille  Hij. 
5,  27;  assil  t-salli  p.  41,  9;  saille 
Gl.  zu  tinne  Hy.  5,  is;  da  formaid 
sailli  S.  112;  Dat.  na  saill  Gl.  zu 
isseicse  Oss.  III  c;  Acc.  in  saill 
p.  41,  12;  coimlid  saill  dia  heim 
er  reibt  Fett  an  das  Heft  des 
3'[essers  Corm.  p.  30,  12. 

siulUm  sallio  SG.  187»  (ZI  435\ 

saiiii  i.  cach  cörait  cid  iter  da 
dliuinc  cid  iter  di  eoch  cid  iter  di 
dham  cid  iter  [di]  bu  bess  Corm. 
p.  40;  semh  i.  corait  ibid.  p.  18 
essem;  sainih  i.  gach  cöraid  no 
gach  cüpla  O'Cl,  „every  brace  or 
conple"  Corm.  Tr.  p.  150;  a  pair, 
a  coiiple  of  animals  or  persons  O'-R. 

salin,  säimh  stveet,  mild,  gentle, 
pleasure,  ease  O'B.,  vgl.  säm.  — 
Sg.  Nom.  ni  bu  säim  a  menma. 
FB.  58  (angenehm  berührt);  sair 
säim  sorchaide   ScLb.   23  (restfnl). 

saill  verschieden,  besonders, 
besonders  gut;  diversus,  singu- 
laris,  proprius  Z'-.  233;  858.  —  Ädv. 
nintsain,  für  ni  in  t-sain  non  aliter 
SG.  9  b  (ZK  G081.  —  Comp  OS. 
sain-dän  SP.  II  1;  -cheirdd  ibid.  2; 
fo  läim  suad  sain-cherda  Bev.  Celt. 
III  jj.  177;  sain-cherdchai  s.  unter 
2.  fichim;  sain-cron  s.  unter  cron; 
sain-lind  dognither  do  braich  Gl. 
zu  bröcoit  Corm.  p.  7,  1  [vgl.  unter 
sainmechV.    fri    hol    sain-lenda    ass 


CdDii.  j).  7  iM'i;;c;  ba  saiii-serc  seom 
di  Ailliiin  il/.<.  3Iat.  p.  472  {„he 
was  the  specially  beloved  ofAillinn"). 

saiii-aiiira  besonders  wunder- 
roll; PI.  Dat.  do  . .  cumtaigib  saiii- 
amraib  FB.  3;  54;  79. 

sahi-olierd  die  besondere 
K II  )t.vl ,  s.  u)iter  sain. 

saiue  F.  rariety,  dircrsity 
O'B.  —  Sfj.  Dat.  CO  saino  datli 
SC.  37,  11.  ■ 

saiiiomail  i*f.s'on(Zc}-.s  gul,  aus- 
gezeichnet; sain-samail,  sainemail 
praecipuus,  potis,  oplimas  Z^.  233; 
7G8;  858;  Gl.  zu  acneta  FB.  0.  — 
Sg.  Dat.  do  ffn  sainemail  FB.  62; 
PI.  Gen.  na  lubi  sainemail  p.  1.30,  27; 
Dat.  CO  srethaib  sainemla  di  liic 
logmair  FA.  13. 

saiug-iiusta  i.  sundradhach  (= 
sainredach)  O'Dav.  p.  114. 

saiiiineeh,sainmheach  goud,  plea- 
sant,  soft  OB.;  sainlind  i.  lind 
sseinmhech  Corm.  p.  7,  1  („a  good- 
ly  ale"). 

sain-reth,  sain-red  Besonder- 
heit, Sonderheit;  proprietas,  pe- 
culiare  Z'^.  224;  85Ü.  —  Dat.  is 
do  molnd  !»('■  intainriud  as  dir  ymnus 
Piü.  lUj.  \  Prof,  {„it  is  to  praise 
(Jod  rsprcinUy  fhat  a  hymn  is  due" 
Goid.'~  p.  98);  sainrud  s.  unter  lod; 
inn  t-sinnruth  im  Besondern,  be- 
sonders CC.  4  Fg. 

saiuredach  peculiaris  Z^.  856; 
809.  —  Sg.  Nom.  sainr^dach  FA  18 
(saiiidriudacb  LBr.)-  Acc.  F.  fselti 
siiiiv.hii.^  sc  35;  PI.  Acc.  F.  selba 
saiiinidclia  FA.  25  (saindriudacha 
LBr.l 

sair  Adr.  östlich,  ostwärts, 
im  Osten,  vgl  airthei-,  und  Z'^.  612; 
dochuadusa  sair  ScM.  10;  p.  39,  14; 
TE.  19;  FB.  79;  ar  in  dorus  sair 
SC.  33,  15;  for  muir  sair  Gl.  zu 
Hy.  2,  7;  Loegaire  Buadach  sair 
ScM.  21.  .-!«;  in  dail  Emna  ercdair 
säir  L(j.  17.  .M?  sair-siar  doib  öst- 
lich ,n'nl  irr.llirh  rou  ihuci  FB.  2d\ 
sair-tuaid  ,ionl,j-<lllchJ^(iJiX;^üa.thih 
sä'rdes  „south-east  of  lliem"  FA.  5; 
frim  a  soer  Gl.  zu  dessani  Hy.  6,  2; 
FB.  24. 

sä'iire  .s'.  söere. 

-48* 


säis 


756 


samail 


* 


säis  .9.  1.  siig'im. 

1.  säith  satietas,  —  Sg.  Gen. 
do  cathim  a  satha  dia  eöil  SC.  23; 
Dat.  sech  ni  ro  oslaicced  ria  säith 
„before  sutiety"  GoicU  p.  lOi  {LHij); 
im  saith  s.  mart;  S(j.  Acc.  ni  doid 
a  sdith  do  bind  Lfl-  17 ;  f»ii  saith 
sin   SC.  23;   loim   for  säith   30,  lo. 

—  Vgl.  sathech. 

2.  Sciitb  had,  low,  meun,  vile 
CDun.  Supph;  sgl.  saoth  i.  bregadh 
O'Duv.x».  114,  saithind  ibid.,  saithiu- 
uhadh  tn  clieat,  defremd  O'Don. 
Siilipl.  —  Vgl.  saich. 

sailhe  a  clrove,  a  swarm,  a 
croivd  Ü'R.;  i.  buidhen  O'Dav. 
p.  IIG;  a  stvarm  of  bees  O'Don. 
Suppl.  —  Sg.  Nom.  iiimain  soin- 
mech  saithe  Fei.  Mui  28,  Gl.  i. 
turba  angelorum;  i.  buiden  Gl.  zu 
Fei.  Jan.  25;  Fl.  Dat.  Septimjier 
iar  ssiithih  „after  Scpitember's  troops" 
Fei.  Sept.  30,  Gl.  i.  iar  sligedaib 
no  iar  sluagaib;  Acc.  Martai  ior 
sluaig  saithiii  „on  the  troops  of 
Marclis  host"  ibid.  3Iart.  31  Buivl. 
iior  sluag  sathiu  Land). 

1.  säl  Meer;  sea  Beitr.YIU  348. 

—  J.CC.  mandra  säl  LU.  p.  40»,  5 
(s.  unter  ir).  —  Compos.  tar  sal- 
muire  sretha  „over  ranks  of  main- 
seas"  Fei.  Epil.  238. 

2.  säl  F.  Ferse;  culx  Z\  16; 
sal  na  traiged  „heel  of  tlie  foot" 
Corin.  Tr.  jo.  154;  säl  tri  asa  „heel 
lln-iiiigh  hose",  eine  Art  der  Kahl- 
küpflgkcit   Coriii.  Tr.  p.  143  ränge. 

—  Sg.  Acc.  ra  ben  a  sail  de  ScM. 
12;  JPl.  Nom.  a  säla  LU.  p.  TOb,  20; 
Dat.  ciisna  salaib  cum  bassibus 
Gild.  Lor.  Gl.  192;  Du.  Nom.  a  di 
sail  TE.  i  Eg.  —   Vgl.  saltlae. 

salach  schmutzig;  sordidus  Ir. 
Gl.  (j84;  libidinosus  ibid.  616.  — 
Sg.  Acc.  atconnairc  . .  foscud  salach 
dorcha  „u  sJmdoiv  foul  and  darlc 
SMurt.  23;  Fl.  Nom.  sligthi  salcba 
p.  l'JO,  ao;  Acc.  ros  leic  na  foUechta 
salcha  „the  foul  traces"  SMart.  30. 

—  Vgl.  salchar. 

salaclinis  i.  seiscenn  O'Dav. 
j).  115;  salachruis  a  quagmire 
O'Don.  Suppl.  —  Vgl.  salchar. 

salaisr  FB.  24? 


salaud,  saloud  Salz;  sal  Ir. 
Gl.  Ü77;  salann  Z-\  778.  —  Sg. 
Gen.  do  denam  sallaind  LU.  p. 
loa,  32  [Amra);  Dat.  do  salund 
LHy.  Amr.  95  (do  salUind  LU.)\ 
Acc.  saland  Hy.  5,  40;  salond  j:>. 
43,  13;  14.  —  Compos.  salonn- 
meich  FB.  37  Eg.? 

salchaim  II  ich  beschmutze; 
salaighim  1  defde,  pollute  CB.  — 
Fraes.  sec.  Sg.  3  dia  täidled  in 
n-üir  no  in  n-äia  forsalaiged  Martain 
no  hictha  fo  ce'toir  ,///'  Jce  touched 
the  mould  or  the  rushes  ivhereon 
M.  had  spat  (,?),  he  was  healed  forth- 
with"  SMart.  40.  —  Fass.  Praet. 
Sg.  3  a,mal  ro  salchad  FB.  25. 

salchar  filth,  dirt  O'B.;  Gl. 
sechraid  O'Dav.  p.  116;    ibid.  sali. 

salchuait  .s\  sailehoit. 

^'aWawA  ps allere  Fei.  Frol.  322. 

salm  =  Za(.  psalmus,  Ir.  GUij!. 

—  Fl.  Gen.  cet  salm  Hy.  2,  30. 
saltlae  calx  SG.-bO^  (Z'^.  67), 

vgl.  2.  säl. 

1.  sam  Sommer,  s.  samrad.  — 
Sg.  Nom.  ro  faeth  sam  snigid  gam 
LHy.  Amr.  63.  —  Compos.  saih- 
ghemen  „summer-hide"  Corm.  j)-  10 
croicend;  cona  saimmbiud  „urith 
their  Stimmer  food"  On  the  Mann. 
III  p.  495. 

2.  -sam  Fartieula  augens  der 
3.  Ferson,  s.  som;  a  meuma-sam 
SF.  II  2;  7. 

stlm  Buhe,  Annehmlichkeit , 
vgl.  säim;  sämh  rest,  ease  O'R.  — 
Sg.  Nom.  na  sid  na  suba  na  süm 
ifU-li_55^bä  sam   döib   FB.   28.    X" 

—  Vgl.  same. 
sainad  s.  samud. 

saiiiaigriiii  III  pono,  viß.  rem- 
saniugnd  {Z'^.  960 >.  —  S-praet.  Sg.  3 
samaiges  Hy.  2,  55;  ro  iarfaig  de 
cid  arar  samaig  i^samaid  LBr.)  a 
lämu  amail  siut  „Jie  asked  him  ivhy 
he  placed  his  hands  in  tfiat  wise" 
Three  Hom.  p.  98,  22. 

samail -Bi'ZcZ,  simile,  vgl.  cosmail, 
intamail.  —  Sg.  Nom.  samail  SC. 
31,  4;  Sc3L  6;  Dat.  atgenaramär 
asa  samail  in  fer  sin  aus  diesem 
Bilde,  dieser  Beschreibung  FB.  46; 
48;  52;  fön  samail  sin  diesem  Bilde 


757 


SMIltilcll 


entitprcchend ,  auf  diese  Weise  SC. 
10;  24;  FB.  57;  G5;  Ace.  ni  fuair 
a  samail  di  graig  SC.  27,  g;  8;  Gl. 
zu  set  Hij.  5,  98;  cuir  a  samail 
duin  (/ieh  uns  seine  Beschreibunq 
FB.  4!);  PI.  Dat.  a  samlaib  e'n 
nach  Weise  der  Vöcjel  FB.  47? 
Acc.   cuire  samla  fair  FB.  44;  47. 

samaiu  6\  saiiit'uiii. 

saiiiaisc   F.   eine  junge   Kuh; 

a  heifer  in  her  third  year,  not  hul- 

led,   On  tlie  Mann.   III   Index.   — 

^  Sg.  Nom.   in   t-samaisc  Lg.  9;   VI. 

Nom.  samaisci  ibid. 

säine  F.  Ruhe;  säimhe  plea- 
sure,  delight  O'B.  —  Sg.  Nom. 
a  sami  ocus  a  soniilsi  ScLb.  25; 
saime  cen  döinniige  ibid.  23;  bäi 
sid  ociis  sämi  ocus  cäinchomrac 
LU.  p.  121»,  29.  —  Vgl.  säm,  säira. 

sam-fiiiu,  samuiii,  samaiii  F. 
Sommerende;  samuin  i.  samfiiin 
i.  bäs  in  t-samraid  Gl.  zu  Fei. 
Nov.  1 ;  im  heidnischen  Alterthum 
die  Zeit  des  Festes  von  Tara,  s. 
unter  fess  und  vgl.  SC.  1;  in  der 
christlichen  Zeit  der  1.  November, 
All -Sni nts-Bay.  —  Sg.  Gen.  na 
samna  «ST.  1;  lathe  na  samna,  tren?e 
samna  ibid.-.,  dogre's  cecha  samna 
SC.  2;  aidchi  samna  SC.  11,  9; 
Bat.  ria  samhfuin  TE.  6  Eq.\  ria 
samfuin  SC.  1;  10;  iar  samfuin  TE. 
6  Eg. ;  Acc.  immon  samain  SC.  12. 

samith  LHy.  Amr.  135  (samsith 
LU.)  für  säm-sith?  die  Glosse  hat: 
CO  samsith  i.  co  sith   in  t-samraid. 

samlaid  JLdü.  so;  ni  bad  samlaid 
son  SG.  4'J  [non  esset  ita  hoc  Z'^. 
610);  auf  das  Folgende  bezüglich: 
SC.  5;  FB.  44;  CG.  2  LU.;  auf 
das  Vorhergehende  bezüglich:  FB. 
7;  9. 

samlaim    II     ich    vergleiche, 

mit  fri  construirt,    nltir.  Deponens. 

>7^  —  Praes.   Sg.  1   samluim  Lg.  4,  5 

W/  Eg.\  Dep.  is  friss  nasamlur  ei  cum 

cömparo   Wb.   3'-   (ZI   438V,   PI.   1 

"^  Dep.    fri    datli    snechtai   samlamar 

La.  4   5  Ln.  —  Pass.  Praes.  Sg.  3 

samlaith/r   FB.   24   Eg.   —    Praes. 

sec.  Sg.  3  frisa  samailte  SC.  17. 

sanirad  N.  Sommer;  i.  riad 
rithes    griau    Corm.  ^).  40.  —   Sg. 


Gen.  ilb)  samraid  Ben.  Cclt.  III 
p.  177;  s.  unter  t-nni-t'iiin;  Dat. 
issamrnd  FB.  9. 


saintliach    F 

Beil.^:  wninihri. 
a  (falhiiniluss  K.r, 
OLJon.  'Supi,!. 


der  Stiel  des 
m  sr,-,iris  ZK  HIO; 
inth  II  loiig  handle 
den.  ar  rlienn 
inna  samthigc  Tur.  Gl.  131  [ad 
mnnubrinm  Z'^.  242;  G23);  Dat. 
ina  samtbaig  FB.  91;  Acc.  docer 
in  biail  dia  sa[mthig]  issammnir 
ocus  focaird  Eleseus  a  samthig 
inna  diad  Tur.  Gl.  131;  a  siiasat 
mar  sämthaig  Corm.  p.  3(5,  35. 

saiiuul  congregatio;  samhadh 
the  clergy  and  monls  of  any  ec- 
clesiastical  establishment  O'Don. 
Suppl.  —  Sg.  Nom.  samnd  Sanct 
Brigte  Hy.  5,  1.3;  ro  \iad  saidbriu 
samad  Coluim  Cille  oltäs  cec/t  samad 
etir  Eirinn  ocus  Albain  Three  Harn, 
p.  106,  16;  Dat.  foruair  sith  dia 
samud  LHy.  Amr. .  135. 
samuiii  s.  sam-fuin. 
Sanas  1)  susurrus,  a  secret, 
a  ivhisper,  O'R.;  aisnes  dognither 
hi  toi  i.  hi  sanais  Gl.  zu  toreicc 
Corm.  p.  41  {„in  a  lohisper^^)-.,  dia 
na  sanaise  „the  day  of  the  Annun- 
ciation"  Corm.  Tr.  p.  148  sanas; 
fri  Crist  carsait  sanais  „muttered 
prayer  to  Christ  they  loved'''-  Fei. 
März  15,  Gl.  i.  sainfis  lis  sen  no  er- 
naigthe,  vgl.  sanas  i.  sainfhiss  Corm. 
p.  40.  —  2)  gl  ossär  y  O'B.,  Sanas 
Chormaic  „Cormae's  Glossary^\ 

san-cliau,  hin  und  her;  sän 
cän  to  and  fro  O'Don.  Gi:  p.  269; 
snaifid  Liban  sair  siar  sanchan  tar 
cach  trethain  LU.  p.  391),  u. 
1  sanct  =  ?«#.  sanct  US,  oft  inde- 
clinabel  vor  dem  Eigennamen,  z.  B. 
Sanct  Brigit  Hy.  5,  21;  2:3  (sancht); 
95;  106,  PI.  Dat.  CO  sanctaib  Cille 
I   dara  Hy.  5,  95. 

sant  F.  Begierde;  saint  cove- 

tousness  O'B.  —   Sg.  Nom.  ro  re- 

I   nastar  ccch  ni  ro  bo  shant  dia  rose 

1   hi    fos  LHy.  Amr.   71   {Erklärung 

zu   rir    accobur    a  sula");    gabais . . 

Saint  an  ri  TE.  5  Eg. 

santach  gierig,  von  saint;   eti- 

j  pidus   Z'^.    809;    sanntach    avarus 

I   Ir    Gl.   667.    —    Sg.   Nom.    ni    pu 


758 


ior  seotu  sautach  Hij.  5,  7;  iiar  bu 
santach  fair  FB.  90. 

santaigrim  III  ich  begehre;  ni 
santaig  sualchi  na  sognim  do  döiiam 
„he  desireth  noP'  Fei.  p.  XGIV,  5. 

sär  an  insult,  assault,  vio- 
lation  On  the  Mann.  III  Index; 
contemplus  Z'-.  16;  C07item2)t,  dis- 
d((in  OB.  —  »SV/.  Nom.  nir  bo  sär 
Icu  ar  coceilsine  Wh.  l!)a  i,Z'^.  865); 
mor  assar-sa  for  coimdid  iiimc  ocus 
talman  ..ilieir  n\ür<i(jr'-  (roid.'^jj.  54; 
CO  feli  CO  fethamla  co  fedli  fo  mamm, 
CO  n-deni  co  n-dilachta  da  cech 
gnim  cid  sar  LBr.  p.  261^^,  24. 

sär-  cxceedingly  {nicht  ver- 
scldeden  vom  vorhergehenden,  vgl. 
Z^.  865\  sär-mhaith  „exceeclinghj 
good-  O'Ttoii.  Gr.  p.  278;  sär-läidir 
„r.rrrrdiini  st rong"  Tor.  Dh.  p.  138 
(ß.   iiidcr  sitli);  s.  Stär-lüag,  -toi. 

säraigiui  III  ich  beleidige, 
verletze,  beschimpfe,  verachte; 
I  overcome,  exceed,  conquer,  injure, 
tvrong  O'B.  —  Praes.  sec.  Sg.  1  no 
särgind  en  aitli  im  9g  Oss.  l  vz.  — 
S-praet.  PI.  3  rö  särichset  Wb.  Id 
{contempserunt  Z"^.  464).  —  Pass. 
Praet.  Sg.  3  ro  sariged  Wb.  3^ 
(contemptus  est  Z'^.  74).  —  Inf. 
säriigud  violation  O'Don.  Suppl.; 
Gl.  zu  diguiu  L  U.  p.  20-s  25 ;  Nom. 
^  sarugud  Concliobair  inipu  La.  16; 
Dat.  cacli  olc  as  mö  ro  fetat  do 
särugud  De  ocus  däine  iss  ed  do- 
gniat  ScLb.  16;  Acc.  innisid  dö  a 
sarugud  dö  Chumall  CCn.  4;  dar 
sarugud  m-Brigde  „in  riolation  [of 
an  Order)  of  Brigifs"  Fei.  p. 
LXXXIV  6;  dar  sarugufZ  a  thus- 
nigthe  „in  spite  of  his  parents" 
SMart.  9. 

sär-luag-  einsehr  hoher  Preis? 
—  Sq.  Dat.  iar  do  särlüag  TF. 
13  LU. 

sar-tol  F.  lihido  Wb.  Id  {^Z'K 
865);  in  t-sartol  libido  Ml.  34»,  13 
(,Z-^.  212). 

sartolacli  libidinosus,  nip  sar- 
tolach  a  chland  vel  ne  ab  aliis 
accussetur  pro  luxsoria  Wb.  31'',  5 
{Z'\  1039). 

säs  Falle,  Schlinge,  Ma- 
schine;   „an    instrument,    means, 


arms,  cngincs"  O'R.  —  Sg.  Noiii. 
is  öu  immo  n-iada  säs  SP.  IV  1 
{„a  traj}");  Acc.  ar  mo  scarad  fris- 
sin  säs  ,,on  my  parting  from  the  trap 
[i.  e.  the  body)"  Fei.  p.  CLXXII  20. 

ro  sassad  tvürde  erreichen, 
Fut.  sec.  zu  1.  sagim?  ni  rabi  la 
Ultu  iäth  gaile  ro  sassad  letb  meite 
fair  FB.  91;  ni  fuirceba-su  aud 
fcr  ro  sasad  a  ses  n.  s.  u\,  .s.  unter 
fömsigc. 

säsaiin  II  ich  sättige,  befrie- 
dige. —  Praes.  Sg.  1  sasaim-.sca 
bochtu  p.  40,  17;  3  nim  .sasa  ccol 
TE.  9,  6.  —  Pass.  Praes.  PI.  3 
soch  is  sasatar  Gl.  zu  saturati 
sunt  Ml.  40i.  —  Part,  necess. 
Sg.  Nom.  diu  dinit  bed  sastai  Gl. 
zu  Cato  de  agna  pascenda  SG.  39'' 
{Z-\  480).  —  Inf  Nom.  säsad  FA.  5; 
Acc.  domeil  in  ingeu  in  säsad  siii 
„the  virgin  toolc  her  fill  of  tlidt" 
Tliree  Hom.  p.  58,  11. 

(lia  sathairiid  Sonntag  Goid.'^ 
p.  88  {Vit.  Trip.). 

sathech,  saitbech  satt,  vgl. 
säith;  sathach  satur  Ir.  Gl.  402. 
—  Sg.  Nom.  sathech  . .  dß  Hy  5,  l's: 
saithech  bid  ocus  cotulta  FB.  32; 
PI.  No»i.  sathig  CG.  3  Fg. 

ro  scäicli,  scäljar  s.  seuchiin. 

1.  seäil  a  shadotv  O'Don.  Gr. 
p.  15. 

2.  scäil  s.  sedl. 

I       scäil-fer  s.  scäl. 

scäilira  III  ich  lasse  los,  zer- 

!  streue,  breite  aus,  nehme  aus 
einander;  sgaoilim  /  dismiss,  se- 
parate, untie,   spread,  scatter  O'R. 

j   —    Praes.   Sg.  3    scailid    gou    SC. 

I  17,  3;  S-praet.  Sg.  3  scailess  Gl. 
zu  scarais  Hy.  5,  34;  is  ed  sin  d&n 

!   is  mo  ro  scail'Ultu  fo  Erind,  to- 

I  maidb  Locha  P^chach  LU.  p.  40'',  4; 
ro  scail  in  Morrigu  in  carpat  „the 
M.  had  broken  tlie  chariot"  Bev. 
Gelt.  III  p.  175;  ro  sgaoil . .  mac  an 
chuiil  da  heill  er  Hess  den  Hund 
los  von  seinem  Biemen  s.  unter 
2.  iall;  co  ro  scäil  grian  na  firinde 
I'su  Qivist  a  ruthni  fö  cetharaird  in 
domain  Three  Hom.  p.  4,  7;  co  ro 
scäil  na  cairptiu  ocus  na  gregu  co 

j   fata  for  cech  leth   ibid.  p.  22,  24; 


;cMipiTn 


759 


PI.  3  ro  sgiulsit  tir  ]iEiT»fZ  TK. 
7  Eg.  —  Pass.  Iiiipcv.  Sg.  3  scail- 
ter  in  t-etach  LU.  Nenn.  2.  — 
Praet.  Sg.  3  ro  scailed  in  seolbrat 
ibid.  —  Inf.  diau-sgaoileadli  rapid 
dissnlution,  or  rela.ving  ü'Doii.  Gr. 
p.  340.  —  Vgl.  di-suraoilim  I  dis- 
solce  (X Bon.' Gr.  p.  341. 

scaipiin,  sgäipim,  /  disperse, 
scutter  CyH.;  sgaipeadli  scattering 
Tor.  Dh.  p.  IfJG. 

ro  scaird  i.  ro  lomniar  Gl.  zu 
(jui  .  .  omnia  intus  possita  dona 
conrapsit  [sie]  Ml.  H^,  2.  Vgl. 
diuscartaim. 

scäl  M.  Held,  Biese,  ein  un- 
gefüger Mann,  Kerl  {vgl.  FB. 
37  ff.):  „a  hero"  O'Don.  Suppl.; 
scäil  „a  hero"  Gl.  zu  ascaid  Corm. 
p.l.  —  Sg.  Nom.  scäl  FB.  39;  40; 
Dat.  don  scäl  ibid.  39;  40;  Acc.  in 
scäl  ibid.  89;  ibid.  37  Eg;  Voc.  a 
scäil  LHy.  Amr.  2.  —  Compos. 
scäil-fer  gleichbedeutend  mit  scäl 
FB.  37.  —  Vgl.  ban-scäl,  fer-scal. 

scala  erat  er  a  Ir.  Gl.  106. 

scalp  F.  a  eh  asm,  a  gap  O'Don. 
Suppl;  scäilp  a  cave,  a  den  O'E. 
—  Sg.  Dat.  lasin  cousela  Caier 
iiaidib  astigh  corraba  foi'siud  liic 
iar  cül  in  duine  fo  scailp  and  Three 
Ir.  Gloss.  p.  XXXIX. 

scaiuau  Lunge.  —  Sg.  Dat. 
cusin  Seaman  cum  pulmone  Gild. 
Lor.  Gl.  221.  —  Vgl.  scoim. 

seaunrad,  scäni-adh/'r/<//i^,  con- 
fusion,  dispersing  O'B.;  an 
scaoileadh  agas  an  scaindreadh  „the 
derout  and  the  confusion"  O'Don. 
Suppl.;  sgaoileadh  agus  sganuradh 
Tor.  Dh.  p.  166.  Vgl.  scänraim 
I  disperse  OB. 

scäraid,  sgäraid  gatisape  Ir. 
Gl.  864. 

scaraim  II  ich  trenne,  mit  fri 
ich  trenne  mich  von  Jemand 
oder  Etwas;  I  separate,  pari,  quit, 
open,  unfold  O'B.  —  Praes.  Sg.  3 
scaraid  .  .  friu  er  trennt  sich  von 
ihnen  FB.  11;  rel.  in  tain  scaras 
ar  Dea  fri  cach  reet  cum  secedit 
propter  Dcum  a  quavis  re  Cum. 
{Z-\  1006).  —  Praes.  sec.  Sg.  3  fri 
a  cborp  .  .  ro   scarad  Hy.   2,  63.  — 


S-pritet.  Sg.  1  is  cian  scarsu  fri 
oochu  LV.  p.  llü'S  12  [Siab.  Con- 
cul.)\  3  0  ro  scar  .  .  frisin  corp 
FA.  3;  TE.  13  Fg.;  scarais  a  hecli 
ccnn  a  brüit  Hij.  5,  55;  scarais.. 
a  forbral  i  taig  sie  breitete  ihren 
Mantel  zu  Hause  ans  Hy.  5,  34 
[Gl.  i.  scailess);  PL  3  r»  scarsat 
frice  Gl.  zu  circa-fidem  naicfraqa- 
verunt  Wb.  28»,  i.s  (Z*.  651);  Dep. 
ro  scarsatar  ajjiorgluind  SC.  28,  15. 

—  B-fut.  Sg.  1  in  tan  no  scairiub 
Gl.  zu  cum  racavero  Ml.  43».  — 
Bedupl.  Fut.  PI.  3  ocus  scerait  fri 
airfitiud  in  domain  seo  ro  charsat 
ScLb.  19.  —  T-fut.  PL  3  scerdait 
a  öicc  fria  tairsech  „its  warriors 
shull  depart  from  its  threshold" 
Three  Hom.  p.  110,  20.  —  Pass. 
Praes.  Sg.  3  scarthair  fri  comairge 
inna  n-arcaingel  FA.  20.  —  Inf. 
1)  Nom.  scarad  fri  peccad  LU.  p. 
115a,  1  i^Siab.  ConcuL);  2)  scarthain 
On  the  Mann.  III  p.  444;  3)  do 
sgaramain  O'Don.  &)•.  p.  201. 

scatän  „herring''  Corm.  Tr. 
p.  155;  sgadan  allee  Ir.  Gl.  967. 

scaterc,  für  scäth-derc,  specu- 
lum,  Gl.  zto  lucar  Pr.  Ci\  48^ 
{Z'^.  854).  —  Sg.  Acc.  im  scaideirc 
On  the  3Iann.  III  p.  117. 

scatli  ao  scotli  i.  laoch  0'Dai\ 
p.  115. 

scäth  Schatten;  scäath  umbra 
Z^.  17.  —  Sg.  Nom.  ar  ba  leir 
scäth  a  asna  LHy.  Amr.  101  {seine 
Bippen  waren  sichtbar);  Gen.  in 
scäith  FB.  81;  Dat.  ar  scäth  „on 
account  of"  O'Don.  Suppl.;  Acc. 
in  scäth  81;  87;   fri  scath   TE.  9. 

scatlisin  a /«fr>or  On  the  Mann. 
III  p.  117. 

sc^im  vomo;  sceithim  I  vomit 
O'B.  —  Praes.  Sg.  3  sceid  iterum 
in  loimm  sin  suas  Corm.  p.  13  Coire 
Brecain  {„it  vomits  .  .  that  draught 
up")\  rel.  in  tan  sceas  LHy.  Amr.  60. 

—  Vgl.  lasceith  sceoil  a  anuaich 
Fei.  Febr.  16. 

sceiuiu   a  Start,   bounce   O'R. 

seeinnmech  i.  luath  O'Cl.  (Goid.^ 
p.  68),  quick,  nimble  O'B.;  vgl.  di- 
seeinmnech  {Nachtrüge). 

scö  Weissdorn;  GL  zu  1.  üath; 


eel 


760 


sce  the  white  fhor»,  haiothoni  (fB. 

—  S(j.  Gen.  a  ni-barr  sciach  osin 
tibraul  Fei.  p.  LXXXIX  17;  Bat. 
isin  sciaich  osin  tiprait  ibid.  30 
(JJwrntree'')\  uc  Sei  Pätric  Tir.  9. 

sc61  -ZV.  Erzählung,  Ge- 
schichte, Nachricht;  narratio 
Z"".  223;  769.  —  Sg.  Nom.  scel 
i(-  FA.  08;  scel  n-airdairc  Jjfi.  ■'i.  24; 
ba  scel  n-gle  LU.  p.  40:',  20;  iii 
scel  fäcbala  hi  lusc  SC.  37,  11; 
scel  cen  scis  SP.  II  5;  scel  lern 
diiib  LHy.Amr.  (;3;  cridi-scel  SC. 
11,  4;  a  mor-sceol  no  sretha  Fei. 
Frol.  138  LBr.;  in  sceul  sin  TE. 
14  Fg.;  Gen.  sceuil  20;  sceöil 
FB.  71;  amru  scooil  Hij.  5,  is; 
SC.  31,  9;  Bat.  don  badb-scel 
FB.  70;  PI.  Nom.  scelu  TF.  14 
i?»;. ;  (?en.  do  fiss  scel  a  mathar  p. 
40,  7;  dot  fis  scel  ,,to  get  tidings 
of  thee'^  ScLb.  6;  dorn  fis  scel 
ibid.  9;  Bat.  hi  scelaib  Hy.  2,  1; 
Acc.  scela  SC.  20;  24;  a  n-imtechta 
ocus  a  scela  FB.  70;  imcomaircith 
scela  di  TE.  5  Eg.;  scelu  14  £"7.; 
sgelu  p.  Uh,  2;  scoula  TE.  19  i;i/.; 
sceulu  iöid. ;  sgeulu  ibid.  —  Vgl, 
air-scele,  badb-scelai,  so-scele. 

sc^lach  gern  erzählend?  sgeu- 
lach  historical,  narrative  O'B.  — 
Sg.  Nom.  nir  bat  scelach  SC.  26; 
Scel  mac.  Barneni  dorsid  Emnfe 
Mache,  is  de  atä  scel  Sceöil  ar  bcä 
bras  scelach  side  LU.  p.  121^,  19. 

seelaig-e  M.  Erzähler;  sgeulai- 
dhc    a   historian.    story-teller  O'R. 

—  Sg.  Gen.  i  taig  Feidlimthi . .  sce- 
*A    laige    Couchobair    Lg.    1    (scelaigi 

Eil,  Lex         ^        " ~ 

sceTI^  sceall  a  shield,  buclcler 
(yii.  —  Sg.  Acc.  tar  sciath  scell 
ScM.  21,  31  H.  und'M.;  PI.  Gen. 
etir  imbeirt  scell  ocas  sciath  ,.play- 
ing  at  targets  and  shields"  On  the 
Mann.  III  p.  454.  —  Compos. 
sceld-gur  na  sciath  cliss  On  the 
Mann.  JII  p.  426  {„the  shield-noise 
of  the  missive  shields^')? 

sc(3ii,    no  theichdis  a  scen  ocus 
a  fuascur  reime  „in  affright  and 
in    terror"-    Fei.   p.   CLXXIX,    vgl. 
sceoin  a  start  O'B. 
sceiia  s.  scian. 


sceiil)  »S'cil/.  21,  31?  s.  unter 
1.  rüanaid? 

scendim  I  ich  springe;  scinuim 
I  spring,  start,  burst  out  O'R  — 
Praes.  sec.  PI.  3  co  seein tis  na 
föit  a  eruib  na  n-ech  tor  Äth  fo 
des  LU.  p.  127a,  13.  _  Praet. 
Sg.  3  ro  sceind  airde  seolchraind 
suas  Three  Tr.  Gl.  p.  XL;  PI.  3 
CO  ro  sceindset  na  föit  a  cruib  na 
n-ech  dar  Äth  fo  thüaith  LU.  p. 
127»,  11.  —  Perf.  Sg.  3  ro  sescaind 
blog  dind  ailig  fo  suil  Nede  co 
roimid  ina  cend  TJirec  Jr.  Gl.  p. 
XXXIX;  srethis  liic  telma  böi  ina 
läim  fair  con  sescaind  ina  cend  co 
tue  a  incind  ass  LU.  p.  71-%  42; 
con  sescaind  caeh  ball  de  a  letbe 
ibid.  p.  60'',  39.  —  Hierher  auch 
seeinti  CC.  5  LU.,  seente  Eg  ? 

sceiig  i.  iumdha  Corm.  p.  40, 
a  bed  Corm.  Tr.  p.  150,  vgl.  imm- 
sceng.  —  Sg.  Nom.  fo  Loch  Echacb, 
adba  dam,  ard  in  sceng  dron  drin- 
ged  graig  LU.  p.  40^  1. 
sceith  s.  sc^im. 
1.  sceo  mucli,  over  and  above 

I    0' B.;sceUhsceo-hiina, LBr.p.->0b^,2'2. 

I        2.  sceo   Conj.   und;  et  Z'^.  699; 

I   sceo  ocus  ceo  ocus  neo   tri  comoc- 

\  comail  goideilggi  LHy.  Amr.  10: 
sceo  LHy.  Amr.  61  (i.  ocus  LU-); 
ibid.  58;  seeö  i.  acus  FB.  68,  3; 
tbid.  22;  sceo  SC.  25;  sceo  LHy. 
Amr.  61;  seeu  p.  142,  ig;  isnaib 
inseib  sco  eulis  ind  secni  Cam.  (in 
orationibus  sapientiae  et  ['?]  pruden- 
tiae  Z'^.  1006)  scheint  CQrrupt  zu  sein. 
SCI,  sciach  s.  sce. 
sciam  Gl.  zu  sehe  ina  Ml.  29  *,  3, 
dazu  auch  sciamh  heaiity,  bloom 
O'R? 

sciaii  F.  Messer;  sgian  cnipulus 
Ir.  Gl.  440;  cultellus  ibid.  441.  — 
Sg.  Nom..  scian  SC.  41;  scian  inna 
läim  Sc3I.  15:  scian  ämra  la  Coirpre 
Müsc  CO  n-imdenum  argait  ocus 
öir  ima  heim  Corm.  p.  30,  10;  Gen. 
dia  hessi  na  sceine  ibid.  20;  maide 
sgine  manubrium  L:  Gl.  1139; 
Acc.  ro  gab  sein  inna  läim  Sc3L  8; 
Three  L:  Gl.  p.  XXXVII;  PI.  Nom. 
scena  SC.  39;  nöi  seena  clis  FB.  42; 
Bat.  CO  seenaib  SC.  40. 


7G1 


sciath  M.  Schi  hl,  v(,l.  On  ihc  j 
Mann.  II  p.  380;  pclta  'Gild.  Lor. 
Gl.  75.  —  Sfi.  Noin.  sciath  SC. 
;J7,  16;  FB.  G7;  arsdidi  p.  131,  is; 
corcorda  /).  310.  ki;  breo  beininecli 
FB.  45;  doiid  telhiidc  47;  rop  sciath 
dun  Hp.  1,  20 ;  5,  07;  7,  ;!i;  Gen. 
a  da  slegh  coicrindi  itir  loathar  a 
sceith  CO  cobruid  findniiuo  fora 
TB.  p.  176,  2.5;  ocus  län  iaiiinc  a 
sceitii  di  i'iir  „and  the  füll  of  thc 
Cover  of  /?/s  sliield  of  mould"  Bev. 
Cclt.  III  p.  182  dann  i.  cumdacli 
(JCL,  cfemeint  IM  rielleicht  die  innere  j 
Höhlnncj  des  Sc]idd.9);  Dat.  as  mo 
sciath  ScM.  11  (isan  sceith  H); 
dond-sciath  dondderg  dondchorcra 
CO  cöicroth  öir  co  m-bil  finddruini 
fair  LU.  p.  81»,  ,■$2;  Acc.  sciath 
FB.  81;  87;  ScM.  21,  31;  tre  sciath 
n-ete  indala  heoin  SC.  7  (vgl.  sgiath 
a  wing  O'B);  PI  Gen.  di  cailc  na 
sciath  FB.  15;  Acc.  sciathu  ibid. 
slaidid  sciathu  SC  17;  brisid  sc.  31,  6. 

sciatlirach  „strap  of  the  sliield" 
On  the  Mann.  II  p.  331.  —  Sg. 
Nom.  sciatrach  argifc_23.  131,  is  {Ön 
the  Mann.  III  p.  162). 

sciMud  Bewegung ,  Zuclcen? 
s.  unter  dirgiud  cretti ;  laside  doimm- 
aircet  ind  eoin  a  n-ette  friu  ocus 
a  cossa  can   scibud   ettc   nä    cossc 

LU.  p.    17a,    6. 

seillee  a  spliyitcr  of  a  stonc 
CDon.  Supph;  Corm.  p.  16  Dian- 
cecht. 

sciug:im  I  ich  springe.  —  Braes. 
Sg.  3  mo  scing  p.  310,  sc.  —  Perf. 
Sg.  3  sesceing  a  setig  co  m-böi 
for  a  grüad  sechtair  das  andere 
Auge  sprang  heraus,  so  dass  es 
aussen  auf  der  Wange  war  LU. 
p.  79b,  39;  co  sescaing  a  caindebaid 
uli  s.  Ztschr.  für  Vergl.  Spracht. 
XXIII  p.  214 

sciiiiiim  s.  sceiidim. 

sciss  Oss.  I  4V 

scis  Ermüdung;  futignc,  wea- 
riness  O'R.  —  Dat.  iar  scis  imgona 
ocus  imfoj-aim  iarom  döih  srainter 
for  lucht  in  dünaid  IjU.  p  21'>,  33; 
Fei.  Epil.  38;  iar  scis  öenaig  FB.  91; 
Acc.  scel  cen  scis  SP.  II  5. 

scith  müde,   träge,   vgl.  escid; 


wearisome  O'Don.  Siippl.;  i.  trom  no 
olc  (yj)ar.  p.  118.  —  Sfj.  Nom.  am 
scith  aitlihristi  FB.  31:  85;  ni  ha 
scith  Ict  -SY'  31,  2;  Goid.-'  p.  158; 
CO  n-accad  diis  cia  las  m-hotii  scith 
(,i  las  m-bad  dolig)  ocus  las  m-hoth 
laiud  tccht  in  t-slogaid  LU.  p.  56'',  .5; 
ni  con  fil  bas  sciith  lim  Wh.  18a 
{non  e.'^t  mors  onus  mihi  Z'.  704, 
moh'slin  ibid.  21);  PI.  Nom.  co  n- 
accamar  uammilchona  oc  toffund 
c(tnHned(')n  läi  ocus  comhtar  scitlia 
TBF.  p  146,  2;  Dat.  doiiaii)  sci- 
tiiaib  defessis  Ml.  77*' 

scitlie  p.  326  (zu  p.  139,  1:1)? 

scithech  müde;  scithcch  ö  obair 
lassus  Ir.  Gl.  614.  —  Sg.  Nom.  ocus 
sc  scithech   mertncch   TE.  12  Eg. 

seobad,  von  lat.  scopo,  Frl.  p. 
CXXXIV  1.5,  vgl.  scüap. 

scoilt,  sgoilt  a  cleft  or  split 
OB.  —   Vgl.  scoltad. 

scoim  Lunge?  tancatär  a  scoim 
ocus  a  tromma  co  m-bätär  ar  ete- 
laig  ina  bei  ocus  ina  brägit  LU. 
p.  79'',  42,  vgl.  Seaman. 

scol  ==  ?ffif.  schola.  —  Sg.  Nom. 
in  scol  Hy.  1  Praef. ;  Gen.  na  scule 
se  B]].  1,  40;  Da,t.  cona  scoil  Hy. 
1  Praef.;  PI.  Nom..  scola  scliolac 
Lr.  Gl.  338. 

scolaig-e  M.  Schüler  LBr.  p. 
214a    a,5. 

SColl)  a  wattle  Ir.  Gl.  416,  a 
scollop  O'Don.  Gr.  p.  57;  scoll) 
tige  tegulus  Ir.  Gl.  446. 

scolöc  „Student"  Fel.p.  CXXIX 1 ; 
LBr.  p.  214a  18;  PL  Nom.  scoloca 
s.  manister.    Vgl.  Z'^.  812. 

scoltad  Spalten  s.  unter  dluge; 
vgl.  scoilt,  und  sgoiltim  I  ■•^p'it, 
cleave,  hurst  O'R. 

scor  1)  Inf.  zu  scorini.  scuirim: 
2)  ein  Geh  äqe  für  dir  tilKiisjiminten 
Thiere,  pad'dock  On  the' Mann.  111 
Index;  sgor  a  stud  of  horse  cattle 
O'B.  {vgl.  scor  i.  ha  no  eich  O'Dav. 
p.  116);  ni  rabatar  a  n-eich  i  n-oeii 
scur  inn  aidchi  sin  and,  ni  rabatar 
a  n-araid  ac  oen  tenid  On  the 
Mann.  III  p.  444;  PI.  Dat.  ocus  it 
e  Iteti  i  scoraib  ocus  illongphortaib 
diahrt?7  ScLB.  19  („in  the  DeriVs 
tents  und  cumps"):   iiit   aidble  fiad 


762 


scorail)  „tJicj/arc  fjrand  heforc  iiiulti- 
tudesFel.  Frol.  81  '.•'  scori.  iomad  0'C7. 

scoriiii,  scuirim  III  ich  spanne 
ab  {die  l'ferde,  den  Wagen);  sgui- 
rim  I  cease,  desist  O'R.  —  Praes. 
Sg  3  scurid . .  na  eochu  FB.  39; 
PI.  3  scorit  a  carp^tt  79.  —  Praes. 
sec.  PI.  3  ara  scortis  a  cairptiu 
CC.  2  LU.  —  Imperat.  PI.  2  sguincZ 
CG.  2  Eg.  —  S-praet.  Sg.  3  nior 
sguir  don  lorgaireacht  Tor.  I)h. 
p.  60;  PI.  3  scorsit  Fei.  Mai  17; 
sgoirsit  a  cairp<m  %).  144,  i.  — 
Pass.  Praes.  PI.  3  scurtir  a  n-eich 
FB.  62.  —  Inf.  Dat.  co  u-accai 
da  ech  carpuit  la  muintir  Fätraic 
for  a  chiimn  for  scur  „unyoked" 
Goid.^  p.  88  [Vit.  Trip.)-.,  do  scur 
to  cease  O'Don.  Gr.  p.  199;  do 
scor  ö  iiirt  mnä  SC.  41 ;  Acc.  asbert 
cen  scor  iiid  eich  LU.  p.  391),  15; 
is  saiii  fri  cath  saiii  fri  scor  sain 
fri  imthect  Wh.  12«  \est  diversiis 
in  abitu,  sc.  sonus  tubae,  Z'^.  649"). 

scotae  violarium  SG.  35^  (Z^ 
792). 

scoth  Blume;  a  flower,  a  young 
shont,  the  choiee  or  best  part  of 
anything  f/B.  — Ate.  tdcltaid  [iu]a 
laim  scoth  chorcra,,/*'7///s  in  hi^hitnd 
a  pm-ple  floiver"  Frl.  p.  XXXII  13. 

scothaeh  blumig;  mag  scotliacli 
scotbemracli  Fei.  p.  XXXII  12. 

scothaiiu  II  ich  schneide  ah, 
vgl.  imm-scothaim ;  scaithim  I  eui 
off,  lop  (fR.  —  Praet.  Sg.  3  sco- 
thais  Cormac  a  lüdaiii  de  Fei.  p. 
CVI  33.  —  Inf.  ar  in  scothad  im- 
dcchta  dognid,  i.  dul  do  Ruaim  iu 
oenlö  ocus  toidecht  uathi  in  oenlo 
aile  iveqen  des  Ahkürzens  der  Reise 
Fei.  !>.' XXXII  7. 

scoth-semrach  voll  von  blüh- 
endem Klee.  —  Sg.  Acc.  in  mag 
n-alaiud  scothsemrach  „the  delight- 
ful  shamroclc-floioering  piain"  Three 
Hom.  p.  114,  ig;  scothemrach  s. 
unter  scotbacb. 

screcli  F.  Schrei,  Schreien; 
screach  a  screech,  shriek  O'B.  — 
Acc.  lasin  screich  i-sin  L^.  1. 

screcliim  iclt,  schreie'.  —  Praes. 
PI.  3  no  sgreebat  na  geniti  dö 
FB.  67. 


screöiii  fright?  go  ro  memaid 
do  graigiljGaedel  screöin  ocus  scein- 
mnig  diallaib  ocus  däsacbt  On  the 
Mann.  III  p.  450. 

screpul  =  Zffi.  s  c  r  i  p  u  1  u  m,  Corm. 
p.  40;  eineWerthei)iJieit  von  schivan- 
kender  Grösse  On  the  Mann.  III 
Index;  „a  screpall  of  silver  =  20 
grains  of  tvheat"  Corm.  Tr.  p.  150. 

—  Sg.  Nom.  screpul  Hy.  5,  so; 
Dat.  ni  ferr  leth-scripul  non  melior 
dimidio  scripuli  SG.  491»  (Z'l  277). 

scret,   scread   F.  a  cry,  shout 
O'R.   —  PI.  Nom.  CO  cuaiatar  ni,    -vi 
scredda  na  noiden  Fei.  p.  CXXVIII 20.       ^ 

—  Com}) OS.  scret-gaire  na  n-arm 
s.  hinter  dresacht. 

scrib,  scriobh  a  Scratch,  fur- 
row,  rut  (fR.  —  Sg.  Gen.  foir- 
cend  lämbaig  no  sgribe  eacb  s.  unter 
lämacb. 

scril)aim  =  ?rti.  scrib 0.  —  Praes. 
Sg.  3  scripuidh  ogbumm  inntib  TE. 
18  Eg.  —  Pass.  Praes.  Conj.  Sg.  3 
scribtrt7'  a  anmuimm  ogbaimm  TE. 
8  Eg. 

sci'ibiiid  M.  Schreiher  Fei. 
Jul.  8. 

scn'ii  =  k(i.  scrinium.  —  Nom. 
acas  don  ör  ro  cumdaiged  minna 
Molaisi,  i.  a  scrin  acas  a  ministir 
acas  a  bachall  TB.  p.  182,  30;  Dat. 
oder  Acc  i  scrin  s.  unter  cumtaigim. 

scripad,  cait  ic  scripad  ocus  ic 
dercad  ,,cats  scratching  and  fur- 
roioing"  ScLb.  20. 

scriptur  =  ?af.  scriptura.  — 
Sg.  Gen.  na  scriptüire  uöibe  p. 
170,  16. 

scris,  sgrios  to  riib,  scrape, 
sweep,  destroy  O'Don.  Gr.p.  198. 

scnitaim  scrutor.  —  Praes. 
Conj.  Sg.  3  ara  scri'ita  ut  scrutetur 
Wh.  311',  11  ^z-\  715).  —  Praet. 
Sg.  3  ro  scriit  inna  menmain  FB.  16. 

scrütau  scrutatio.  —  Sg.  Nom. 
a  scriitan  inna  raenmaiu  FB.  8;  17; 
Gen.  re  scrutäiu  FB.  56;  Dat.  iar 
scriitan  a  comarli  59. 

scüap  =  lat.  scopa.  —  Sg.  Nom. 
is  i  n-digail  marbtha  Eöin  Baup- 
taist  din  tic  in  scuap  a  Fänait  do 
erglanad  Brenn  fria  deriud  domain 
Fei.    p.    CXXXIV.     —     Compos. 


763 


ecli  .  .  sti'iap-lclxu-  hoii/schwänziff 
FB.  50;  i).  yiU,  25. 

sciichim  III  ich  to eiche,  disccdo. 

—  Fraes.  PI.  3  scuicliit  tJiey  remove, 
chaiufe  O'Do».  SiijipJ.  ■ —  Imperut. 
FI.  2  scuchaid  dim  a  mallai-lituaclui 
iveicJtct  von  mir,  ihr  Verfluchten 
LU.    p.     32a,    34;     ibid.    aa«!,    15.    — 

Ferf.  Sg.  3  ro  scäich,   scäig  es  ist 
vorbei,  tvar  vorbei,  es  verpiiif/, 
is  tverga  n g  e  n  (vgl.  Ztschr.  f.  Vergl. 
Spracht'.  XXIII  ]).   214):   oiul   üair   ; 
ru   scäich   döib   fiadach    in    t-slebc 
icciiit  CS  für  sie  mit  der  Jagd  des 
Berges  vorbei  tvar  La.  lö-  FB.  lU;    1 
is   immaille    ro    scäich   in    bolc   do   I 
blith    ocus    in    t-inimun   do    denam   1 
Goid."    p.    101    [LHij.];    ro    scäig  i 
FB.  17;   iu   tan   ro   m-boi  cäch  oc 
praiiid   ro   scäig    praind    döib-seom 
LU.  p.   öG*»,  21 ;    ro    scäig    do    gal 
}itit   deiner  TapferJceit  ist  es  vorbei 
FB.  43  (scaith  Eg.'r^   ro  scäich  do 
nert  LU.  p.  1(5^,  21:  ro  scäich  ordan 
Neraiun  Fei.  Froh  121;  raith  Cru- 
achau   ro   scäich  e  ibid.    177;   194; 
ro  scäid    (lies    scäig)  ina   n-aicned 
fen    es    verioandelte    sich   in   seine 
eigne  Natur   TJiree  Hom.  p.  10,  7. 

—  Vgl.  fo-scoigim. 
scuirim  s.  scorim. 

1.  se  Fron.  dem.  hie,  haec, 
hoc  Z^  347;  verweist  auf  das 
Gegenwärtige  oder  das  Folgende; 
a)  fl ediert:  Dat.  issiu  in  hoc,  rc 
siu  antehac,  de  siu  hinc  Z^.  347; 
brönach  tra  setig  Dubthaig  de  siu 
Tiiree  Hom.  p.  54,  14;  Acc.  cen- 
nütha  se  excepto  hoc  Wb.  8»;  co  se 
ad  hoc,  adhuc  Wb.  It;  SC.  U,  7; 
45,  17;  cosse  38,  3;  b)  indecli- 
nabel  dem  Substantiv  mit  Artikel 
nachgesetzt:  isuaib  anmanaib  se  in 
his  iioiniulbns  SG.  108-';  in  guidi 
se  Hg.  1,  :;:»;  10;  forsin  cathraig  se 
Hy.  1,  50;  ind  tir  se  SC.  22;  FB. 
38;  oc  na  imratib  se  88;  in  mac 
si  2)-  144,  2a;  24;  30;  don  ingen  siu 
TF.  5  Fg.  {über  iu  für  e  s.  S.  85, 
-S'.  109).  —   Vgl.  1.  sa. 

2.  -se  Farticula  augens  des  Fro- 
nomens der  1.  Ferson  Singularis, 
a)  unmittelbar  an  das  Fronomen 
der  1.  Sg.  angefügt  (Z'-^.  329 


SF.  U  1;  1«;  niese  FB.  23;  üaim- 
sc  ScM.  12;  S('.  11,  10;  huaim-siu 
CC.  5  Fg.  —  b)  Hinter  Verbal  formen 
der  1.  Sg.:  no  thogfaiiid-sc  Lg.  9_;  ■)(■ 
18.  35;  dos  loicim-se  ScM.  10;  ll;  ^ 
FB.  ö'5;  68;  71;  SF.  II  3;  feraim- 
si  p.  144,  Ks;  145,  3;  dorn  air-se 
Hy.  (j,  10;  conom  thic-sc  FB.  24; 
dlammbe-sc  ibid.  —  c)  Hinter  dem 
Fossessivpronomen  der  1.  Sg.: 
m'ainm-se  feiu  SC.  13;  mo  thige-se 
FB.  9;  16;  24;  mo  chraidi-se  CC. 
7  LU.  (,si  Eg.)\  cid  nabb  siu  Len- 
dabair-sc  FB.  2'6iL.  spricht  selbst); 
mo  cridi-si  p.  140,  22;  imm  laim- 
siu  p.  144,  25  [über  iu  für  älteres  e 
.s.  S.  89  und  109).  —  d)  Hinter 
dem  Frädicatsnomen :  is  airi  am 
cimbid-se  Wb.  21^;  am  tnn-si  ;^ 
141,  29.  —  Vgl.  2.  sa. 

3.  -se  Farticula  augens  bei  der 
3.  Ferson  Singularis:  hesse  CC.  5 
LU.,  vgl.  S.  508,  Col.  1. 

1.  s^er  s.  e,  S.  508,  Col.  2. 

2.  se  sechs;  sex  Z'^.  303.  — 
Nom.  se  mile  FA.  8;  Gen.  co  cend 
se  m-nliaf?rt>i  dec  sechsehn  Jahre 
lang  FA.  18;  Lg.  16;  Hg.  2,  2;  »^ 
Dat.  re  se  thfatH  ScM.  21,  36 
(trath  H.\;  Acc.  bäi  se  bliarfn«  i 
fognam  Hy.  2,  5. 

sea  s.  sa.  h 

seat  s.  e,  S.  510,  Col.  1.  ' 

sebac  M.  Habicht,  Falke;  sea- 
bhac  a  hawk,  falcon  O'B.  —  Sg. 
Gen.  iugni  sebaic  LU.  p.  81»,  22. 
secc  onni  is  siccus  Corm.  p.  40. 
seccaim  II  ich  werde  trocken, 
verdorre;  seacaim  I  jjarch,  dry, 
freeze  (fB.  —  Fraes.  und  Fraet. 
Sg.  3  inti  tuarcaib  dib  a  läim  ar 
tüs  seccaid  in  läim  (.s/c\  ro  shecc 
diu  läm  in  chlaim  aile  Three  Hom. 
p.  74.  17  (..tlie  hand  .  .  withers^'). 

1.  sech  Fraep.  mit  Acc.  bei  einer 
Ferson  oder  Sache  vorbei,  über- 
hinatis;  praeter,  ultra,  supra,  ex- 
tra Z^.  653;  beyotid,  past,  more 
than  O'Don.  Snppl.  —  Blit  Fron, 
personale:  1.  Fl.  sechond  Ltf.  9 ;  7^ 
sechund  Bev.  Celt.  III  p.  183;  seo- 
chain-ni  SC.  45, 17;  sechoinne  Hy.  4 
Fraef;  2.  Sg.  sechut  FB.  10;  14; 
3.   Sg.   M.   secha  Lg.   9;   FB.  81;  -^ 


seeli 


fß4 


seilimallaim 


sechai  17;  Fem.  secci  Three  Hom. 
p.  76,  u;  secca  ihid.  p.  74,  20;  Fl. 
seocu  SC.  7.  —  Gehrauch,  1)  hei 
^vorbei  {kommen,  gehen,  lassen): 
sech  Driiim  Criaig  'ScM.  20;  FB. 
"J^-Se;  teit  sechond  Lg.  9;  SC.  7; 
45,  17;  -F5.  10;  SirleTcthe  secha 
FB.  81;  Ber.  Celt.  III  ^j.  183; 
addaci .  .  sechai  er  sah  sie  bei  ihm 
rnrbei [Icoinmen]  FB.  17.  —  2)  üher— 
Jiinans:  ron  snädat  aniioebitge  hi 
Haith  nime  sech  piana  mögen  uns 
ihre  heiligen  Gebete  über  die  Schmer- 
zen hinaus  ins  Himmelreich  retten 
Ily.  5,  92;  1,  13;  2,  24;  4,  3;  nim 
thairle  erchor  amnas  sech  mac  De 
Hy.  6,  13;  dogniat  dona  indmasaih 
selba  sainrudcha  sech  äigedu  . .  iii 
comded  FA.  25.  —  c)  vor  Jeman- 
dem voraus:  at  möra  na  comra- 
ma  dait    sech   öcii   Ulad   ol    cheiia 

^  FB.  10;  14;  Xff.  18.  12:  ,S7^  V  1; 
is  me  thuc  comartha  suachnid  sech 
cach  FB.  73;  54;  59;  62;  ni  thar- 
dad  .  .  do  neoch  dih  sech  a  cheli 
FB.  90;  20. 

2.  sech  Conj.  darüber  hinaus 
dass,  ausser  dass:  praeterquam, 
quatenus,  siquidem  Z'^.  717;  sech 
ha  sathech  in  cu  de,  ni  bu  hronach 
in  t-oscur  Hy.  5,  28;  TE.  14  LU.; 

•^  Lg.  17,  52;  Hy.  5.  22;  ba  imned  la 
Fraech  cen  acallaim  na  ingine,  sech 
ba  he  less  not  m-bert  denn  dies 
war  das  Bedürfniss ,  das  ihn  her- 
gebracht hatte  TBF.  p.  144,  2? 
sech  ni  ausser  dass  nicht,  nur  dass 
nicht:  sech  ni  coimnactar  ar  namit 
son  fortan  bristis-ni  nur  dass  unsere 
Feinde  es  nicht  konnten,  (sonst) 
würden  sie  uns  geschlagen  haben 
Ml.  V65^  {Gl.  zu  obprimi  nequivi- 
mu.'i)-  sech  ni  furecht  forcraid  ann, 
ni  con  tesbad  banna  ass  Hy  5,  ss; 
s.  unter  diinaim;  sech  is  „formule 
tres  frequente  signifikant  „id  est, 
nempe,  scilicet"  Rev.  Celt.  p.  75 
(rgl.  Z'^.  717):  i.  scchis  ni  con 
sechmallad  nech  sön  Gl.  zu  quod 
nemo  .  .  a  malo  vacaret  Ml.  33^,  21. 
Hierher  ferner  sechip,  mit  suffi- 
girtem  Verb,  subst ,  quicunque  Z'^. 
717;  secip  ni  atbera  dogen-sa  wörtl. 
ultra  quam   quod   dices  sit  res  fa- 


:    dam  =  quodcumque    dices    faciam 

I    p.   40,    42;    secip    leth    fon    m-bith 

fogair  ubicumqne  Hy.  1,  g  ;  ähnlich 

auch     ohne     suffigirte    Verbalform 

sech    ro    ised    ro    issam    „tohoever 

shallreach  may  we  reach"  Hy.  1,  43? 

i   seohicrüth  dond  rön  Gl.  zu  si  quo- 

j   modo    Wb.    b^    [q'iicunqw    modus 

j    quo  fecero  id  Z'^.  331V 

secha  s.  sech. 

sechaigim  III  simulo.  —  Praes. 
sec.  Sg.  3  iudi  no  sechaiged  Gl.  zti 
simulantis  Ml.  55  r.  —  Vgl.  sechte, 
sechtaigtha. 
1  cotol)  sechaim  FB.  29  s.  cos- 
caim. 

seche  F.  Haut,  Fell;  seiche 
corium  Ir.  Gl.  732,  tu/l.  codal.  — 
Sg.  Nom.  Corm.  p.  10  croicend; 
Gen.  on  noi  oen-sheiced  „from  the 
boat  of  one  hide"  Corm.  Tr.  p.  32 
cimbith;  ingiu  sechi  nomen  doloris 
LHy.  Amr.  122;  Äcc.  snedis  Ca- 
th a('r  in  sechid  cona  hüblfljö  do 
LBr.  p.  216%  52;  PI.  Gen.  do  formna 
secht  n-dam-seched  n-dartada  LU. 
p.  79a,  38;  ibid.  p.  79b,  2  (s.  Unter 
lethar);  Dat.  forsna  sechedaib  ibid.w 
(s.  sechnön). 
[  sechem  Folgen,  Befolgen, 
\  Inf.  zu  sechur.  —  Acc.  fri  sechem 
na  m-briathar  sin  *SY'.  26;  atö  oc 
combäig  friss  im  sechim  a  gnime 
Wb.  26d,  17. 

1.  sechim  s.  sechur. 

2.  sechim,  dodeochatar  aingil 
De  CO  m-bitis  ina  sessom  corroi- 
ched  leo-seom  in   caiptel  sen,  att- 

I   raiged    Griguir    ar    a    roinn-seom 

i    connice  sen;   0  ro  seched  \mmorro 
sen  no  saiditis  inna  hangil  „luhen 

\    that  IV as  said"  Goid.'^  p.  101,  32 

I    [LHy.). 

sechimthid  sectator  ML3l^,  lo. 

sechma-dachte  vergangen,  rgl. 

rcm-thechtach ;   praeteritum,    bith- 

scchmadachte  imperfectum  Z'^.  989 

[SG.    Cr.    Ml.)\    tria    aiswc«!    sech- 

j   madataz  [sie)  „through  a  narrative 

1   of  what  is  past"  Three  Hom.  p.  2,  i7. 

I       sechmall    omissio;   sechmall   a 
lessa  „oblivion  of  their  advantaqe" 
Fei.  p.  CXVII  17. 
sechmallaimll  omitto.  —  Praes. 


765 


Sg.  3  nad  soclimalla  nnn.  omiltit 
Ml.  'db^,  13;   sechmoclla  SG.  lOÜ^J. 

—  Praes.  sec.  Sg.  3  ar  ni  sech- 
m&Wad  nach  11-uair  no  nach  mo- 
miiit  aiinsire  ccn  ernaigthe  SMart. 
4-2.  —  Praei.  Sg.  3  is  aire  ro  sech- 
mall hiriiiihiu  ocus  saraphiii  sech 
na  hi  aile  Goid.'^  p.  ü7  {Llly.). 

sechnaim  II  ich  meide,  ver- 
meide; senchnsiim  I  separate,  avoid, 
escape  O'-B.  —  Praes.  Sg.  1  not 
sechnaim-sea  SC.  41 ;  3  rel.  amal 
sechnas  ibid.  —  Imper.  Sg.  2  se- 
aehain    avoid   WDon.    Gr.  p.    19'J. 

—  Praet.  Sg.  3  sechnais  coirm, 
sechuais  sercol,  sechnais  saith  LHy. 
Ämr.  73.  —  Inf.  Nom.  nienip  all 
rao  scchua  ar  ec  Oss.  11  6?  do  se- 
achnadh  O'Don.  Gr.  p.  l'Jf);  do 
seachaint  ibid.  p.  200. 

nechuön  mit  Gen.  durch,  über; 
through  O'Don.  Gr.  p.  269;  seach- 
noiu  throughout  O'Dun.  Suppl.; 
sechnön  na  hErend  SC.  1;  47;  sech- 
non  Erenji  ocus  Alpan  Corm.p.  08, 1; 
Sf  sjMechte  Lescirt  sethuön  Lg.  15; 
sethnon  na  möna  LU.  p.  G2'^>,  -11.  — 
Oh)te  Genetir:  dona  hiiblaib  bäta?- 
forsna  sechedaib  imme  sechnönrt/jer- 
all  am  ihn  herum  LBr.  p.  216^  10 V 

secliraid,  Gl.  zu  salchar,  =  lat. 
s  e  c  r  e  t  i  0  ■? 

sechnui  li,  er  umirren;  devia  Ir. 
Gl.  131  (,,i.  e.  deviatio"  Stokes); 
seachrän  an  error,    straying   CR. 

—  Dat.  conos  rala  in  muir  for 
sechran  fri  re  bliadwa  coUeith  for 
muir  chaisp  LU.  p.  16-',  19. 

secht  11-  sieben;  Septem  Z""-.  303. 

—  iNTowi.  dia  n-at  skuia  a  secht  m- 
bliad»«  FB.  9;  79;  secht  n-imda- 
da  55;  secht  n-daini  p.  311,  29; 
ScM.  1;  5;  secht  n-gemma^).  310,  34; 
secht  sligeda  ScM.  1 ;  FPj.  55 ;  SC. 
37,  11;  p.  17,  17;  TF.  5;  Gen.  fri 
re  secht  m-bliadau  SC.  21;  p. 
131,  3;  ScM.  5;  Dat.  secht  carbtib 
CC.  7;  Acc.  la  secht  maccu  Mocaba 
H.]).  1,  14;  5,  3G.  —  Adv.  soillsithir 
fü  secht  siebenmal  glänzender  FA. 
10;  29. 

sechta,  grad  sechta  gradus  sep- 
tenarius  Z'^.  303  (Sench.  31.).  — 
Vgl.  sechta-ret. 


in  t-sechtai?tlia  i.  inna  togaise 
Gl.  zu  Simulation  is  MI.  31«,  7, 
vgl.  sechaigim. 

seclitar  ausserhalb,  hinaus, 
verhält  sich  zu  echtar,  tvic  süas  zu 
i'ias,  ös;  scachtair  i.  don  taobh 
aniiiigli  O'Cl.;  bij,  jjast  O'Don. 
Gr.  209;  co  ra  gabatar  seclitar 
Theniraig  iminaig  „nutside  Tara  in 
the  piain  Vit.  Trip.  {Per.  Cclt.  II 
j).  387);  sechtwr  aicniud  duine  „su- 
pernattiralhf  SMart.  43;  a  de 
ocus  a  lassar  asa  craess  ocus  asa 
sronaib  sechtair  Threc  Hom.  p. 
72,  30;  tar  a  l'ormna  siar  sechtair 
FB.  37  Eg  :  LU.  p.  81»,  15,  s.  unter 
1.  seil;  cona  chathchris  do  cholom- 
naib  ferb  fua  dar  a  füathröic  sreb- 
naide  sroill  sechtair  LU.  p.  Id^,  2. 

sechta-r6t  septentrio,  Gl.  zu 
arctus  SG.  67^  ^Nigra'^. 

sechtar-etsid  „outside-hearer" 
=  catechume n  SMart.  9 ;  1 9. 

seclite  F.  simulatio,  vgl.  se- 
chaigim. —  Dat.  isseichti  is  sain 
ani  forchanat  et  dogniat  Gl.  zu  in 
hypocrisi  loquentium  Wb.  28'=,  17; 
Acc.  cen  sectti  sine  simulutione 
Wb.  ö^i  {Z-\  655). 

seehtinau  =  Za«.  septimana.  — 
Gen.  fri  re  sechtmaini  p.  327,  311, 
vgl  p.  141, 17  (f/t'/c/niiuidi  Eg.)\  Acc. 
anfini-ui .  .  nach  scchtinain  „ive  shall 
stay . .  unotlier  ircclr-  TBF.p.  142,  30. 

sechtmog'a  Siebzig  Z^.  306. 

sechtord  (für  sechta-ordV)  eine 
Siebenordnung :  ed  a  ecosc  in  taige, 
sechtordd  and:  secht  n-imdäi  0  thein 
CO  fraig  isin  taig  imme  cuaird  TBF. 
p.  138,  30. 

sechur  sequor;  seichim  no  inn- 
saighim  Corm.  p.  65  crith;  seichim 
I  follow,  pttrsnr.  ,ilh,vk  (/E.  — 
Praes.  PI.  3  Va/-  mm  hitir  goa  ar 
Saint  Gl.  zu  ( Vr/r/oo  srtnper  men- 
dacesWb.  SV',  21  {Z-.  440).  —  Praes. 
sec.  PI.  3  söer  no  seichtis  secht 
tuatha  LUy.  Amr.  124.  —  Praet. 
Sg.  3  Dep.  is  ergnaid  in  sui  ro 
sechestar  slicht  in  chethrair  LHy. 
Amr.  91  [Gl.  zu  ergnaid  sui  siacht 
slicht  cethruin;  ro  seichestar  in 
fir  ibid.  110  (ro  sechestar  lirinne 
LU)\  Act.  libru  Solmau  sexus  \fiir 


serliln 


766 


ro  selai 


sechisns,  mit  Fron,  snff.,  s.  e  S.  513, 
Col.  2)  LHij.  Anw.  öl.  Gl.  i.  ro 
seich  libru  Solmau.  —  Inf.  sechem. 

se(ld<a  s.  setta. 

sede  s.  side. 

sede  die  Sechs zultl ;  huar  bis 
aram  foii-bthe  ind  aram  sede  „for 
the  numher  six  is  a  perfect  number" 
Goid.'^  p.  52  [Wien.  GL):  numir 
seda  hauten!  in  creaturis  ibid.  p. 
102,  3  {LHii.). 

sedlach,  tria  dcvc-.sedhich  alle- 
nith  immach  TE.  4  Eg.  (s.  unter 
2.  derc),  vgl.  a  da  laim  tria  derc 
a  sedlaig  iramach  „her  tivo  arms 
out  throuqh  the  bosom  of  her  smoclc" 
On  the  Mann.  III  p.  190? 

se;^  i.  oss  allaidh  („a  wild  deer") 
Corm.  p.  41. 

searamail  milchreich?  i.  lacht 
iMilch)  O'Dnv.  p.  116,  rgl.  seig. 

segamliP  i.  lachtmaire  Corm.  p. 
40;  messtar  bü  for  a  segamlse  i.  ar 
a  lachtmaire  tbid. 

segda  stattlich,  rgl.  segunda; 
seaghdha  stately,  majestic  O'B.; 
Gl.  zu  guse  FB.  68,  21.  —  Sg.  Nom. 
segda  cairptech  SC.  37,  1;  segde 
Chili  Ml.  ccmn.  2  {Goid:''  p.  20); 
PI.  Nom.  it  segdäi  ocus  it  äildi  na 
caera  TBE.  p.  146,  20;  Bat.  seg- 
däi b  suilib  Lg.  4.  :;. 

seg'ond  l  Sg.  JS'om.  „cid  na  go- 
nair''  ol  alaile  dib  ,,in  segond  sa" 
LU.  p.  20a,  30;  is  segond  dofanic 
TFB.  p.  142,  5. 

segunda  stattlich,  schön,  da- 
raus segda?  —  Sg.  Nom.  nir  bo 
segunda  a  tuarascbäil  FB.  37. 

seih  = /«f.  faba  SG.  73*  {ZK 
80V,  sepe  no  seibe  i.  ponaire  O'Dav. 

p.m. 

seicc, 'seig  freqiiently  used  in  the 
Brehon  Laivs  for  side  or  sin  O'Don. 
Suppl. 

seiche  s.  seehe. 

seichmech  befolgend,  ein  Be- 
folger, von  sechem.  —  Sg.  Nom. 
bat  seichmech  riaglä  athardai/S'C'.26. 

1.  s^ig  F.  Geier;  vultur  SG. 
65i>,  1;  i.  seabag  f/Dav.  p  117. 
—  Gen.  a  crobaib  seg«  LU.  p. 
lob,  43;  i  n-deilb  inna  sega  sin 
ibid.  3«;  i  n-deilb  segi  mori  ibid.  15; 


hiathither  .  .  seig  do  ail  Corm.  p. 
36,  45. 

2.  seig-  i.  blicht  {3Hch)  Corm. 
p.  40,  s.  segamail. 

seim  dünn;  exile  Ml.  29  r;  maccr 
Z\233;  seim  Gl.  siiaW  LHy.Ämr. 
25;  mild,  modest,  smooth,  little. 
small,  mean  O'B.  —  Sg.  Nom. 
cech  slüag  seim  SC.  45,  is;  s. 
2.  brnth;  Dat.  lan  do  linn  seim 
FB.  72  Eg.  —  Compos.  seim- 
tana  Gl.  zu  exilem  SG.  14»  {Z'K  19).  ^ 

—  Vgl.  semise.  SQ^^)\ 
seimin  fistula  Ir.  Gl.  211.   ^  ^^    j 
seinm  s.  senini.  ^:^ 
seil*  n  heel   O'B.;  the  rear,  the 

back  part  On  the  Mann.  III  Index. 

—  Bat.  iar  serid  a  mathar  bis  oc 
geilt  „behind  his  mothers  heels^' 
Gl.  zu  serrach  Corm.  p.  41;  Bu. 
Nom.  da  serid  birrdhai  buide  brcc- 
duba  ibid  p.  36,  u. 

seil'  cibus  Leyd.  65'^,  nach  Stokes 
Goid.^  p.  bl  zu,  lesen  seire,  s.  sere. 

seirg-eis  FB.  24? 

seis  pleasure,    delight    O'R..  1 

dazu  slan  seiss  FB.  9?  j 

seis  skill,  knotvledge  O'R.  —  ' 

Sg.  Nom.  ro  fess  a  hseis  LHy. 
Amr.  44;  Gen.  mac  seasa  Gl.  zu 
fealmac  O'Bav.  p.  86;  Acc.  adge- 
nammar  a  seis  Gl.  zu  non  igno- 
ramus  cogitationes  ejus  Wb.  14'' 
i^Z-.  869,  schtverlich  zu  sia,ns gehörig). 

selsc  trocken;  seisg  barren  O'B.; 
6i  seisc  i.  caera  seisc  Gl.  zu  eise 
Corm.  p.  33. 

seist  i.  nomen  do  mhedon  la?i  i. 
quasi  sextasexta  hora  Corm. p.  40. 

seitche  F.  Genossin,  Frau, 
vgl.  setig.  —  Gen.  f'er  oin-setche 
Tir.  11;   Bat.  dia  seitche  FB.  20. 

s^itfldach  FB.  37  schnaubend? 
vgl.  setfethchaib,  setim  und  det- 
fadach. 

sei,  seal  tvhile,  space  nf  timc 
OR  ;  cachlaseL.insel  ailelT"Z>.  15'' 
{modo  . .  modo  Z^.  360).   Vgl.  dessel. 

1.  ro  selach,  ro  selaig  s.  1.  sli- 
gim. 

2.  ro  selaig,  für  ro  seslaig,  ro 
selaig  .  .  chuci  er  schlich  sich  zu  ihm 
FB.  31  (ro  selaith  Eg.\  vgl.  slea- 
gaim  I  sncak,  drawl  O'R. 


^lais 


7G7 


selais  Gl  i.  tcscaid  O.«.'*.  III  «; 
scalais  lopped  or  cut  off'  O'H. 

sclastar,  co  selastar  for  sluagii 
suanbas  Ltl.  p.  O»,  i,  Gl.  i.  dorat 
{Amra,  vfjl.  LHy.  Amr.  20). 

seil)  F.  Besitz  (rr//.  r/ot.  silbal 
—  S(j.  Nom.  sealb  coiccith  Con- 
uacht  TE.  1  ivV/.;  Daf.  Ochter  n- 
Acliid  cona  seilb  iter  fid  ocus  mag 
oc'us  lenu  Tir.  G  {„with  its  appur- 
tenances'')\  for  a  seilb  CC.  ß  LU.; 
boi  tra  oircne  aimind  for  seilb  charut 
do  Choirpri  Müsc  Corm.  p.  80,  7; 
PI.  Acc.  selba  sainriulcha  FA.  25. 

selba  F.  Besitz.  —  Sg.  Dat.  di 
setaib  ocus  mainib  it  selbfe  FB.  74: 
ni  cou  fail  iua  sealba  isin  doman 
iii  na  tibre  dam  Corm.  p.  XXXVII; 
fort  selba  do  bliadain  Fei.  Epil.  4. 

selbad  M.  Besitz,  Besitzen, 
Inf.  von  selbaim.  —  Sg.  Acc.  fo- 
certar  side  iariim  hi  selbad  iud  tir 
sin  Ml.  30c.  3;  hi  far  selbud-si 
Wh.  Si  [Z^.  ■fm)  zu  lesen  selbad? 

selbaim  11  /c7t  besitze.  —  Imper. 
J'l.  2  selbaid  flaith  m'athar  neJimet 
in  Besitz  ScLb.  5.  —  Pmet.  PI.  3 
ro  selbsat  feranna  imda  isinn  Asia 
LU.p.  1».  33;  ro  selbsat  in  n-Eoraip 
uli  ibid.  35.  —  Vgl.  taisseibaim. 

selche  M.  Jäger  Amr.  ed.  Croive 
p.  (j8,  sailchi  LHy.  Amr.  133. 

1.  selg-  F.  Milz;  spien  Ir.  Gl. 
1U12:  Güd.  Lor.  Gl.  215  zu  marcem. 

2.  selg  F.  Jagd.  —  Gen.  for 
ci'iairt  selga  Corm.  p.  34  orc  treith ; 
Acc.  tri  seilgg  SP.  II  2. 

1.  seil,  CO  m-ba  samalta  ocus 
ürsnäth  cacb  finna  .  .  dar  a  formna 
siar  seil-  secbtair  LU.  p.  81^  15, 
zu  sei,  vgl.  dessel? 

2.  seil  Auge,  Pupille?  seil  i. 
suil  {„an  eye')  Corm.  Tr.  p.  58 
dall.  —  PI.  Nom.  sirderg  a  sella 
FB.  24;  slana  sella  glossirt  durcft 
na  suile  slana  O'Dar.p.  83  forann; 
sella  dubglassa  innammedonaide 
TBF.  p.  14U,  24.  —  Comp,  suilib 
sell-glassaib  X//.  4,  3.  vgl.  di  dib 
süilib  sell-gla'ssaib  LU.  j3-_9lA_io 
[On  the  Mann.  III  2)'.  142)? 

sellach  an  eye-ioitness,  a 
looker-on  O'Boh.  Suppl.;  specta- 
ior  Z\  2G4,  266  (Sench.  M.\ 


scllaiiii  II  ich  sehe  an,  sehe 
zu,  sehe.  —  Praet.  Sg.  2  ma  ro 
sellaib  FeJ.  Jiil.  4  {2.  PI.  Praes. 
Fei.  Inder),  Gl.  i.  ma  ro  sillis  i. 
ma  ro  fegais.  —  Inf.  Sg.  Nom. 
dirsan  lem  sellad  fris  Llly.  Amr.  4 
^^  (.'orm.  p.  32  ncss:  Dat.  dia  si'r- 
sellad   TF.  6  LU.  —    Vgl.  sillim. 

1.  sein  .s.  salin. 

2.  sem  Particulu  augens  für 
Masc.  und  Neutr.  der  3.  Person, 
Z^.  326;  fuachaid  -sem  SP.  II  9; 
faelid-som  11;  inua  remis-sem  C'C. 
2  LU.   Vgl.  som,  sam,  sim. 

seinar  Klee,  seamar  trefod  fyp.; 
vgl.  semröc,  scoth-.scniracli. 

semeud  i.  laoch   O'JJar.  p.  ii.'j? 

s^migim  III  icJi  maclie  dünn, 
scJitvach,  von  seim;  co  semigidir 
adtenuet  Ml.  44'i.  —  Inf.  ä  sem- 
giud  Ml.  34a,  27. 

seniise  attenuutio,  von  seim; 
ar  mu  semise  ocus  mu  mindchecht 
isnaib  fochaidib  Gl.  zu  pro  ipsa 
viei  adtenuatione  Ml.  22<i,  1. 

seininanu  PI.  Nom.  „rivets", 
semmuuna  s.  unter  nert;  Gen.  oc 
denum  semand  isna  gäib  Corm.  p. 
32  nescoit;  cöica  semmand  findru- 
ine  ar  cech  n-ae  TBF.p.  136,  is  {an 
jedem  Schilde);  Dat.  gai  fota  fge- 
borglas  re  faga  feig  fobartach  co 
semmannaib  oir  orlasrach  LU.  p. 
81  a,  35;  ro  sniit  a  slegha  da  se- 
mannaib  „their  spears  icere  tvren- 
clied  from  tlieir  rivets''  On  the  Mann. 

II  j).  241;   moel  gae  hillaimb  gach 
fir   dib   gu   semannuib   airccit  ibid. 

III  p.  158. 

semmenn,  semeann  a  small 
snail  OB.,  vgl.  bedis  tiugh  nadh- 
mann  semen  O'Dav.  p.  cliath? 

1.  sen  alt;  senex,  veius  Z^-.  858. 
—  Sg.  Gen.  set  sin  Gl.  zu  sinit 
Uy.  4,  11;  Dat.  re  siun  p.  133,  2; 
PI.  Dat.  ot  senaib  SC.  26.  — 
Compar.  siniu  FB.  83;  sine  OB., 
Corm.  Tr.  p.  155  sinnach;  sinithir 
na  n-aimser  i.  siniu  ocus  toisech 
diar  tempora  Gl.  zu  vetusius  dierum 
Goid.-  p.  67  {LHy.).  —  Compos. 
scu-l)risca  FB.  37;  sean-ainm  s. 
unter  luibne;  sen-chodal  FB.  i)l: 
sen-setig  s.  unter  iartaige;  sen-mesib 


^68 


(s.  mias\  -airotib  (.s.  arif)  Tir.  '6; 
Sen-Phatraicc  Gl.  zu  Hy.  2,  g5; 
sen-alhir,  -duine,  -mäthir. 

2.  seil  P»oH.  dem.  =  siu,  s.  .B. 
Goid.'^p.  101, 34,  sein  /toZ.  4i  (LHy.). 

1.  seil  i.  lin  a  n-gabar  eoin  Corm. 
j).  41  („a  «ei  m  tvhich  hirds  are 
caught");  O'Dav.  p.  117;  seu-bretha 
[.,hirdnct  Imvs''  Corm.  Tr.  p.  \b'S), 
senairecht  Netzstellen  Corm.  l.  c.  — 
Vgl.  senite. 

2.  s^n^lat.  Signum,  Zeichen, 
Segen;  prosperity,  liappineg'S  O^Ji. 
—  /SV;.  Nom.  seil  De  Hy.  1,  i;  3»; 
iiiaitii  in  sen  Gl.  zu  Hy.  5,  15;  nir 
bo  sen  maith  dolodbairl/f/.  ^^.21'^,  17; 
ba  sen  gaire  i  n-genair  Hy.  2,  (js;  cia 
sen  i  tarla  doib  ior  setV  Antwort: 
cia  sen  . .  acht  seu  De  Hy.  1  Praef. 

s^na  denial  WDon  Suppl.  —  Acc. 
cen  sena  „without  dental''  Hy.  5,  loa. 
seuad  s.  scnod. 

1.  seiiaim,  seanaim  I  deny,  re- 
fuse  O'R. 

2.  seuaim  II  ich  segne;  seanaim 
I  charm  or  defend  against  the  power 
of  enchuntments  Ö'B.  —  Praes. 
Conj.  Sy.  3  ron  sena  Hy.  1,  5i;.  — 
S-piraet.  Sg.  3  senais  Hy.  5,  39; 
50;  5s;  U4;  tö;  hü;  ro  sen  Gl.  zu 
Hy.  5,  15;  G4;  Hej).  senastar  Hy. 
5,  45;  ro  senastar  Gl.  zu  Hy.  5,  3»; 
PI.  3  no  da  sensat  iar  sin  6  airdiu 
croiche  Crist  LU.  p.  24»,  30.  — 
Fut.  Sg.  1  ni  senul)-sa  LU.  p. 
llija,  15.  —  Part.  Nom.  cloidem 
senta  „a  suined  sword''  Three  Hom. 
p.  110,  3;  senta  Hy.  5,  3s  (gesegnet, 
lourde  es  um  sie  rothes  Bier,  die 
Glosse  i.  bennachais  i.  ro  senastar 
ist  'nicht  ivörtlich  zu  nehmen).  — 
Inf.  Dat.  diar  senad  Hy.  1,  48;  oc 
senad  iuna  caille  Gl.  zu  Hy.  5,  15. 

seiian  senecio  SG.  i'J^  {Z'\  273). 

sen-atliir  Grossvater;  m'athair 
is  e  mo  senathair  Goid.-^  p.  93.  34 
{LHy.). 

sciU'Iia,  seancha  M.  an  anti- 
quary,  genealogist  (JR.  —  PI. 
Nom.  sencaid  SC.  25. 

seuclias  M.  vetus  historia, 
lex  Z'^.  787;  Senchas  Mör  das  von 
Patrick  redigierte  Corpus  juris  der 
Iren,    On  the  Mann.    II  j).  24  ff.; 


Diiid-senchas,  DinnsGMiclms  ,,«  cele- 
hrated  (uiviciil  topographical  tracP' 
Ms.  3[<il  jK  ISS,  ■—  Nom.  is  he 
so  sencliiis  lloiiianorum  „this  is  a 
Story  of  the  Romans'-  Fä.  p.  CXIX  29; 
Dat.  de  senchas  na  torothor  .  .  iuso 
sis  LU.  p.  2»,  32;  Acc.  triasan  sen- 
cas  ScM.  22,  3. 

sen-chleithe  „old  stakes,  Fui- 
dhirs  or  fetulatories  tvho  have  heen 
in  possession  of  land  during  the 
reins  offour  kiwjs  or  lords''  ODon. 
Suppl.  vgl.  On  ll>,  Munn.Wlp.AQ^. 

seiidaclit  Alh  r,  s.  (////tr gillacht. 

sen-duinc  rd  uxUoinn  1F6.  27'',  8 
(Z'^  858);  ua  sendüine  Gl.  Sil  ve- 
ieres  Corm.  Tr.  p.  2.  anne. 

seilen  i.  prechan  no  seabac  O'Dar. 
p.  114;  Gen.  smacht  peta  seueoin 
ocus  sinne  ibid. 

^Gii-iot}x\  proverhitim,  s.  hinter 
fo-sernaim;  sean-focal  an  old  say- 
ing,  a  proverh  O'R. 

seug-  schlank;  slender  Curm.  Tr. 
p.  152.  —  Sg.  Nom.  a  toeb  seng 
TE.  4.  —   Vgl.  fo-  und  forseng. 

seiiiiii  N.  Tönen,  Ton,  Inf.  zu 
sennim;  sonitus  Wh.  13<l  {Z'^.  268); 
seinm  playing  on  a  musical  in- 
strument  O'Don.  Suppl.  —  Dat. 
isin  t-senmuim  in  sonituWb.  12«  (^"^. 
269);  anait  din  t-senmaim  .sie  hören 
auf  mit  dem  Spielen  TBF.  p.  142,  5. 

senister  = /«<.  fenestra.  —  PL 
Nom.  senistre  glainide  FB.  3;  Dat. 
CO  senistrib  p.  130,  21;  Du.  Nom. 
di  senistir  dec  FB.  55. 

senite  „nets"  Amr.  cd.  Crowe 
p.  68,  vgl.  1.  sen. 

sen-inäthir  F.  Grossmutter; 
Dat.  it  senmathir  in  acia  tna  Wb. 
29<i,  12. 

seiinad,  i  crochaib  a  sennath 
„on  crosses  (ivas)  their  stretching" 
Fei.  Prol.  46,  Gl.  i.  a  sinecht  i.  a 
martraige,  persecution  Fei.  Index. 

1.  seuiiim  I  ich  treibe,  s.  töib- 
nim.  —  Perf.  Sg.  3  sephaind  CC.  7. 

2.  sennim  I  ich  spiele  {auf  der 
Harfe),  musiciere.  —  Praes.  PI.  3 
sennait  döib  iarum  TBF.  p.  140,  27; 
ibid.  p.  148,  15.  —  Impcrat.  PI.  3 
sennat  do  cruittiri  dun  TBF.  p. 
140,   20.   —    Praes.    sec.    Sg.  3    no 


seiiod 


769 


SPi'col 


seniipd  cilJuiraiii  jicrcutiehiit  j\[I. 
2^,  y;  l'l-  3  iio  senditis  j)saUchant 
South.  4Sa.  —  Perf.  %.  3  is  diu 
cheol  sephainn  Uäithne  cruitt  in 
Dagdai  TBF.  p.  UO,  3i;  sephnais 
cruit  an  criiitire  On  the  Mann.  III 
p.  241  {mit  Flexion  des  S-praet., 
vgl.  siblais  unter  silini).  — •  Inf. 
seuim. 

senod  =  Jat.  sjnodus  Corm.  p. 
40.  —  Gen.  do  reir  shenaid  na 
Roma  Three  Hom.  p.  16,  9;  com- 
thinöl  seuaid  Laigen  ibid.  p.  60,  12. 

senöir  senior  Ir.  Gl.  1100.  — 
Sg.  Nom.  ro  suid  iar  sin  in  senoir 
oii'mitnech  i.  Colum  Cille  Three 
Hom.  p.  r2'2,  4:  PI.  Acc.  senori 
SC.  26. 

seiioracli,  Agallamb  na  Scano- 
rach  ,.Dialogne  oftheAncient  31ch", 
ein  bekanntes  Werk  des  Ossianischen 
Sagenkreises,  vgl.  Ms.  Mut.  p)-  307. 

seutatu  il/.  J.iier;  dolluid  iarom 
crini  ocus  sentatu  form-sa  LU.  p. 
16a,  25:  Acc.  oetiu  ceu  seutataid 
ScLb.  23.     . 

seiituiuiie  i.  caillech  {„an  old 
'iroman")  Corm.  p.  37,  7;  sentuind 
ocus  senbachlach  ibid.  9;  PI.  Nom. 
na  sentinni  anus  Wb.  28'i,  is  (^Z'^. 
858). 

seo  s.  so. 

1.  seöl  Segel,  seol  velum  SG. 
14a,  15,  seol  carbasus  SG.  70»,  13, 
(Z~.  7681  —  Sg.  Nom.  LU.  Nenn.  1; 
Gen.  CO  medön  in  t-iuil  ibid.  2; 
Dat.  in  curach  fo  seöl  das  Boot 
unter  Segel  LU.  p.  26^,  30.  — 
Comp  OS.  seol-brat  LU.  Nenn.  1; 
seöl-chraud. 

2.  seol  a  course  Fei.  Index; 
seol  calad  „a  hard  course"  Fei. 
Prol.  41,  vgl.  reim  calad  ibid.  107. 

3.  seöl  «  bed,  a  couch  O'B.; 
siul  i.  imda  O'Dav.  p.  115;  dazu 
den  chrund  siiiil  CC.  6  LU.?  vgl. 
ar  craun  siul  O'Dav.  p.  84  fochlu. 

seölach  mit  Segel  versehen; 
long  forlan  scolach  FB.  37  Eg. 

seolad  i.  elodh  no  dermad  0  Dar. 
p.  115. 

seöl-cliraiid  Mastbaum.  —  Sg. 
Gen.  ro  sceiud  airde  seolchraind 
suas  „the  height  of  a  mast"  Three 


Ir.  Gl.  p.  XL  1 :  Cas.  der  Ver- 
gleichnng:  arditliir  Immorro  remi- 
tiiir  talcithir  tresithir  sithidir,  seol- 
cbrand  primlujngi  muri  in  l)uinno 
diriuch   dond   tala   LU.  p.   80",  15. 

seom  s.  soiu. 

sephaind  s.  sciiniin. 

dosepliainii,  dusefiiatar  s.  löib- 
iiim. 

sepliuais  6\  seiinim. 

1.  serb  bitter;  searbh  bitter, 
sour,  Sharp,  severe  O'B.  —  Sg. 
Nom.  is  serb  cach  gnäth  SC.  43; 
PI.  Nom.  F.  snecbta  serba^).  190,  29; 
ubla  serua   Three  Hom.  p.   110,  1. 

—  Comp  OS.  CO  serb-goirt  {Adv.)  p. 
191,  23.  —  Compar.  serbiu  p. 
190,  3o;  seirbe  amarior  Ir.  Gl.  lVd2. 

2.  serl),  searb  theft,  felony 
GR.;  serbh  i.  gaid  (XDav.  p.  117, 
ubhall  no  buinne  lossa  no  foserba 
bega  i.  mingata  ibid. 

serbad,  searbadb  i.  saol)a  O'Dav. 
p    117. 

serbanu,  searbhan  oats  O'R.; 
Gen.  ni  ba  comeilt  for  serbaind 
Fei.  p.  LXXXVIII,  so  zu  lesen 
nach  Stokes,  LBr.  hat  serblind. 

sere  F.   Liebe;   amor  Z^.   241. 

—  Sg.   Nom.   in  t-serc  SC.  45,  4; 

Xq    17,  4;    TE.   9  Eg.\   sercc   TE.    ^f 

6  Eg.\  8;  9;   sercc  De  Gl.  zu  Hy. 

5,  21;   ba  sain-serc-seom  di  Aillinn 

er  war  die  besondere  Liebe  von  A. 

3Is.    Mat.    p.    472,  g_;  Gen.    luth 

seirce  FB.   24;  descaid  serci  TE. 

6  LU.\   idu  serci  TE.  S  LU.;   rui- 

tben   serci  p.   310,  sc;   ni   bu   cbul 

serci  do  Ultaib  Lg.  m  sercci  TE.    -^ 

6  Eg.\    mnä  seirce   dia  tue  grädh 

3Is.  Mat.  p.  473,  32;  Bat.  dit  seirc- 

seo  in  Folge  der  Liebe  zu  dir  TE. 

\i)  LU.;  SC.  5;  33,  2»;  Acc.  asbert- 

si  frim-sa  domberad  seirc  m-bliadna 

dam-sa   TBF.  p.  152,  14;  im  seirc 

I   De  Hy.  5,  21;   dorat  seirc  duit-siu 

!   SC.  V6;  44,  9:  TE  5  Eg.\  do  seirc- 

I   siu  die  Liebe  zu  dir  TE.  13;    cen 

\   serc  cen  gräd  De  accu  FA.  27  LBr. 

sercacli  liebend,    voll  Liebe; 

diar    fiadait    ba    sercacli    „to    our 

Lord  he  was  loring"  Fei.  Jan    14. 

sercaid,  sereid  umutor  Z'^.  792. 

sercol  Leckerei?  „foivl    meat" 

49 


serd;i 


70 


I  '^^- 


On  the  Mann.  ITI  Index;  scai-coll 
fresh,  delicate  ment  O'R.  —  Äcc. 
sechimis  sercol  LHy.  Amr.  73;  PL 
Nom.  sercla  irritamenta  gulae  SG. 
63a,  n. 

sei'da  rox  1.  serr,  also  eigentlich 
serrda?  carpat  serda  der  Sichel- 
ivagen,  currus  falcatus ;  doreblaing 
ind  err  gascld  ina  chathcarpat  serda 
CO  n-erraib  iarnaidib  cona  fsebraib 
tauaid[ib]  cona  baccänaib  ocus  co- 
na bircmadib  cona  thairbirib  niath 
conangles  aursolcdi  cona  thair[n]gib 
gäitho  bitis  ar  fertsib  ocus  iallaib 
ocus  fithisib  ocus  folomnaib  don 
charpat  sin  LU.  p.  80a,  21;  am«i 
teit  carpat  serda  tre  chath  LHy. 
Amr.  2;  carpat  serda  LU.  p.  125'',  5 
unter  den  cless  Cuchulinn.^  auf- 
geführt. 

s^re  cihtis,  s  seir;  seiro  a  meal 
of  victualfi  O'JR.  —  Acc.  nir  bat 
sererach  fri  sere  Fcl.  p.  CLXXXV  2 
(„take  no  delight  in  food");  saith 
no  seri  ibid.  p.  CXVI  13. 

serg:  Hinschivinden,  Ahnah- 
me, Krankheit;  searg,  seirg  con- 
sumption,  decay  O'R.  —  Sg.  Nom. 
süan  ocus  sir-serg  SC.  29,  11;  for- 
bartt . .  no  sergg  p.  144,  22;  Dat.  hi 
sirg  SC.  24;  ainm  duine  bis  a  sirg 
Gl.  zu  anforbracht  Corm.  p.  3;  fir 
i  sirc  SC.  23;  24;  Acc.  focherd  .  .  i 
serg  de  TE.  i}  LU. 

sers-aim  I  ivither,  decay,  be- 
come  mcagre  O'Don.  Suppl.;  ser- 
cim  obsoleo  SG.  173a  (^Z'K  434). 

sergi  FB.  50,  p.  310,  26? 

serg-lig-e  Ifran/cenZa  (/er;  Seirg- 
ligi  Conculainn  „The  Sick-hed  of 
Cuchulainn"  ff  Curry.  —  Sg.  Nom. 
do  sergliglie  TE.  \)  Eg.;  seirgligi 
Conculaind  p.  205;  Gen.  siian  serg- 
lige  SC.  28,  1;  Dat.  dorn  sergligu 
SC.  9;  ina  seirgligu  24. 

1.  seriiiin  ich  breite  aus?  vgl. 
fo-seriiaim;  searnaim  I  loose,  untie 
O'R.  —  Praes.  sec.  Sg.  5  0  ro 
sornad  . .  fulocht  for  feda  fianchlar 

Lg.    17,    13    {oder^jwMe hieji^jkis 

unter  esnad  Mitgetheilte~~su  beach- 
ten?). -^Traet.  Pr.  5  sernsat  ocus 
immsit  (?)  na  slöig  impu  LL.  fo. 
43,  b,  I  („the  army  scaitered  nnd  tlien 


closed  in  ahont  them"  0'Gr.'\,  vgl. 
cüartait  impu  LU-  P-  57a,  10  [an 
derselben  Stelle  des  TBC.\  —  Part. 
neeess.  Sg.  Nom.  cäith  bed  srethi 
Gl.  zu  acus  substernendinn  gallinis 
SG.  68a  (Z2.  4801 

2.  seriiim  glossirt  durch  aisnde- 
dim.  —  Praes.  PI.  3  ni  sernat  i. 
ni  aisndedat  Gl.  zu  neqiie  cum  his 
fidelia  conserunt  verba  cum  quibiis 
necessitudinis  jure  jungiintur  Ml. 
31a,  19.  —  Praes.  sec  PI.  2  ni  fil 
folad  n-aill  for  a  sernte  in  sosce7e 
issin  act  Cxist  Wb.  IHc  {non  est  sub- 
stantia  alia  super  quam  eelehretis 
hoc  er.  ni^l  C7(r/x///,s-  Z'^.  446,  vql. 
1090).  —  Ji,ij>rrni.  ,sVy  2  seriin  Gl 
zu  stude  Ml.  w(J^  (Z'\  1090V  seirn 
lacoip  ordan  „relate  James'  sor- 
ranty"  Fei.  Marl.  15,  Gl.  i.  sreath 
no  aisned  no  sern  oni  is  sertum 
i.  is  gnath  seirt  im  chend  neicb 
iar  m-breth  buada  i.  dicloidera  i. 
suetaig,  Three  Ir.  Gl.  p.  13(»  hat 
seirnni  (2.  Sg.  Conj.?)  für  seirn, 
vgl.  searn  i.  oirneadh  [Ordination 
O'B.)  no  buaidii  no  sreth  no  ais- 
neidh  no  searn  ondi  is  sertum  etc. 
—  Pass.  Praes.  Sg.  3  scrnnr,  con- 
sernar  i.  gabthar'  is.  1.  gabaim) 
O'Don.  Suppl ,  vgl  searnair  i.  gab- 
thair  O'Dav.  p.  116.  —  Praet. 
Sg.  3  ro  sreth  scel  a  chesta  cech 
leath  CO  sal  sruamach  Fei.  Aug.  25, 
i.  aisneid  no  ro  srethad.  —  Part, 
neeess.  bid  coni-srithi  i.  bid  aisn- 
dissi  Gl.  zu  cum  his  manus  conse- 
renda  est  Ml.  16a,  13. 

1.  serr  a  scythe,  sickle,  saw 
O'B.;  i.  a  serra  Corm.  p.  40,  „rea- 
ping-hook"  O'Dav.  p.  116.  —  Corm. 
Tr.  p.  149.  —  Vgl.  serda. 

2.  serr  cacl]  u-uallacli  .kmis  carli 
n-oglii  Ciinii.  }i  1 1  scri-ai'li  i.,crcri/ 
thing  jiroud  and  crrry  t/iiiig  liii)i(l"\ 
vgl.  searr  fear  (fR. 

serrach  M.  Füllen;  a  foal  Corm. 
Tr.  p.  152;  serrach  no  gerrcach 
pullus  L:  Gl.  494.  —  Du.  Acc  da 
serrach   Gl.  zu  di  lurchure  CC.  3. 

con-sert  s.  die  Nachträge. 

ses  s.  sis. 

sesca  sexaginta  Z'^.  306;  Gen. 
isin  choicind  hWsadaln  sescat  arccccc 


771 


sct 


iar  n-trein  Cvist  Goid'^  p.  1()1,  i«; 
Fei.  Prol.  328. 

seseenn  Sumpf;  seisccnn  Gl.  zu 
salachrus;  seisgeaiin  a  hoqqy  eountry 
frB.  —  PI.  Dat.  i  sesciiib  FA.  14. 

sess  Buderhank,  Brett  vom 
Schiff  nach  dem  Lande  (O'B.); 
sess  ethair„/>eH.c/i  ofahoat"  Corm. 
Tr.  p.  154;  ses  no  carr  Gl.  zu  ap- 
tempna  Ir.  Gl.  70,  zu  lesen  antemna? 
Dat.  isius  Hij.  7,  57?  PI.  Gen.  sesa 
Corm.  Tr.  l.  c.  {Sench.  3L). 

sessaiu  s.  sessoin. 

sess-l)eimm,  r///.  beim  a  beam, 
block  CJB.?  imraiset  iar  sin  co 
fuaratar  colomain  möir  n-airgdidi; 
cetliri  slessa  aicce  i  m-böi  sesbeim 
in  churaig  fri  cech  slis  co  m-bätär 
ocht  sesbeimend  dou  churuch  a 
timchell  uli  ocus  ni  rabi  öenfot  do 
talmain  irame  acht  in  t-ocian  an- 
forcnedach  LU.  p.  'iG^,  24. 

1.  sessed  sextus  Z'^.  310.  — 
Sg.  Xom  F.  in  t-seised  bruiden 
Sc3I.  1 :  Gen.  co  dorus  in  t-sessid 
nime  FA.  18;  Dat.  isin  t-esed  mis 
Goid.-'  p.  100  [LHij.K 

2.  sessed  Stehen,  s.  unter  etar- 
lam. 

1.  1*0  sessed,  cia  no  leicthe  doch 
mulin  i  m-belaib  iffirn,  ni  mö  indä 
hi  cind  mili  hUadna  ro  sesed  a 
ichtttr  „not  sooner  than  at  the  end 
of  a  thousand  years  loould  it 
reach"  ScLb.  21,  zu  rochim? 

2.  ro  sesset  s.  2.  sagim. 
sesser  sechs  Mann,   seser  Z-. 

318,    vgl.    moi-- feser. 

sessilbe  any  repeated  so  und 
Fei.  Index;  in  sestan  ocus  in  se- 
silbi  „tJie  claiter  and  the  buzz"  On 
the  Mann.  III  j).  426;  islüagda  asse- 
selbe  LU.  p.  87a,  39;  j_cc.  la  sessilbe 
m-buada  „with  a  chant  of  victory" 
Fei.  Prol.  183. 

sessom,  sessam  Stehen.  —  Dat. 
batar  .  .  ina  sessom  sie  waren  in 
ihrem  Stehen  =  they  were  Standing 
La.  15;  FB.  92;  Goid.^  p.  101,  33 
{LHy.);  inna  sessam  Gl.  zu  Hy. 
5,  19;  sesam  FA.  26;  atraig .  .  inna 
sesam  er  stand  auf  SC.  11;  Acc. 
itir  suidi  no  sessam  Hy.  1,  3. 

sessrecb   F.   Lastwagen;   ses- 


rach  carrnca  Tr.  Gl.  49;  seisrcach 
a  pluugh  <fB.  —  Sy.  Nom.  scsrech 
FB.  2;  Gen.  eirc  cuingc  scsrige 
FB.  81;  feidm  chuinge  sesrige  91; 
PI.  No)n.  scisrecha  „plouqh-teums" 
Fei.  p.  CLXXIX. 

s(?sta  Gen.  von  2.  sessed?  claideb 
orduird  i  n-ecrus  sesta  ior  a  slia- 
staib  LU.  p.  113^,  8,  ,,in  arrange- 
ment  of  rest"  Crotve,  Stab.  Concul. 
p.  377;  sesta  p.  310,  38. 

sestan  „datier"  On  the  Mann. 
III  p.  426,  seasdän  a  shout,  a  hun- 
ter's  cry  OB. 

s^stii  SP.  III  1? 

1.  s6t  [tind  seit?)  Weg;  via  ZK  18; 
set  slighedh  iter  L:  Gl.  1073.  — 
Sg.  Nom.  in  set  FA.  23;  FB.  70; 
set  sin  Gl.  zu  sinit  Hy.  4,  11;  Gen. 
ar  a  olcas  in  t-seta  Gl.  zu  Hy.  6,  4 
(s.  drocheti;  hi  forcend  do  seta 
Fei.  p.  CLXXXV  6  (reimt  auf  collaa 
hecca);  Dat.  for  set  Hy.  2,  46;  62; 
FB.  49;  ix  310,  20;  as  cech  set 
Hy.  2,  Gl:  dind  seit  Wb.  24a  (de 
via  Z"'.  212);  PI.  Nom.  in  t-seuit 
bite  hi  cach  crich  Ml.  (Z'K  215); 
is  i  Crist  ataat  in  seti  sin  Gl.  zu 
viue  meae  quae  sunt  in  Christo  Jesu 
Wb.  9a;  Acc.  seotu  LU.  p.  113a,  32. 

2.  set  {und  seit?)  Kostbarkeit, 
Werthgegenstand,  niitMlat.  sen- 
tj^  [sentis  argentea  p.  48,  3);  „a 
Standard  of  value  by  which  rents, 
fities,  stipends,  and  prices  were  de- 
termined"  On  the  Mann.  III  Index, 
vgl.  Corm.  p.  8  clithar  set.  —  Sg. 
Nom.   in   set  argait  Hy.  5,  71  {Gl. 

i.  delg);  77  {Gl.  i.  in  mäin);  set  co   -^ 
m-brig  Lo-    18,  21;   sochla  set  SC. 
38,  2;  set  a  detgni  dianim  £^.  4,  gi  -V^ 
don   anicc  set  Setanta   CC.  7?    PI.   ^ 
Nom.  senti p)retiosaWb.  23^  (Z'^^.  69); 
con  riccatar  a  seuit  frie  „its  trea- 
snres  tvere  given"   Tir.  6;   crina  a 
sheoit   Goid:^  p.  157   {Amr.^\   Gen. 
do  thabairt  set  ocus  indile  ScM.  2; 
Dat.    mör    du    setaib    Ml.   {Goid:^ 
p.  20);  di  setaib  ocus  mainib  FB.  74; 
Acc.  tucaid  mo  seotu  dam-sa  huili 
TBF.  p.  150,  10;  ni   pu  ior  seotu 
santach  Hy    5,  7. 

3.  set  „likeness"  Stokes,  Beitr. 
VIII    328;     sead     likeness    O'Don. 

49* 


72 


ro  si'aclit 


MM 


Suppl.  —  Sg.  Noin.  ni  frith  set  na 
samail  „the  equal  or  like  of  him 
was  not  fotind"  Fei.  Jun.  16;  Acc.  m 
fuar  asset  Hy.  5,  98  (Gl.  i.  a  samail). 

seta,  seada  long,  tall  O'R.; 
Sg.  Nom.  a  toeb  seng  seta  TE.  4 
Eg.;  PI.  Nom.  meru  seta  ibid. 

setait,  seadhatno  seachad  i  radh 
O'Dav.  p.  114?  setait  sceu  aurlapra 
p.  142,  16. 

s^tclie  s.  seitche. 

setli,  setlirach  s.  säetli,  säeth- 
rach. 

st'lhar  s.  siur. 

sethnon  s.  sediaöu. 

setid  FB.  bq=p.  310,  2g? 

setig  F.  Genossin,  Gefährtin, 
vgl.  3.  set  und  seitche.  —  Sg.  Nom. 
a  setig  2?.  40,  24;  37;  ar  ni  böi  setig 
hi  fail  (Joncnlaind  in  tan  sin  LU. 
p.  1211^,  36;  he  fen  ocus  a  setig 
TJiree  Hom.  p.  22,  27;  edaigis  setig 
Dubthaig  immon  cumail  ibid.  p. 
52,  25;  Ace.  tue  sen-setig  s.  unter 
iartaige. 

setim  III  flo,  spiro  Bem.'^  p. 
44.  —  Praes.  Sg.  3  setis  iud  öibill, 
lassais  in    sopp   LBr.  p.   214%   15. 

—  Praes.  sec.  Sg.  3  slicht  a  asna 
triaua  etach  bä  leir  ddna  seted 
gseth  LU.  p.  9a,  23  [Amra,  „lohen 
the  lüind  would  bloiv  ip^  Croive), 
conid  seited  LHy.  Amr.  23,  ba 
reill  conid  seted  Three  Hom.  p. 
122,  29.  —  Inf.  setiud,  seideadh  blo- 
wing,  a  blast  O'B.;  Ir.  Gl.  1011',  sei- 
deth  gäi[thlbulga  flabellu  Ir.  Gl.  217. 

setrad  ScM.  21,  26? 

setta,  settai,  sedda  FB. 2izu2. set? 

l.-iiiPdrticiihnnigotsder  dritten 
Person  Siiuiiilaris  !•', m  inini  (vgl. 
si)  Z'\  327  ;  aitce-si  ji  12,  5;  chuice- 
si  p.  41,  21;  di-si  SC.  17;  dissi  15; 
Xg.  7:  17;  fria-si  12;  TE.  5  Eg.; 
Teissi  10  Eg.;  ä  lienech-si  ihre  Ehre 
p.  40,  32;  p.  41,  37;  Gl.  zu  Hy. 
5,  14;   oc  a  halgenugiid-si  La.   18. 

2.  si  [cymr.  chwi,  urspriingticJt  sv" 
im  Anlaut),  Pronomen  der  :: weiten 
Person  Pluralis  und  Particula 
augens    derselben  Person  Z'^.   325. 

—  a)  si-si,  sissi  ein  nachdriicJcliches 
vos:  is  derb  liumm  cid  sisi  dam 
ron  titid-ni  Wb.  15"  (est  persuasum 


dib  von  euch  Lg.  1 ;  FB.  94;  etruib   V 
zwischen  euch  59;  frib  gegen  (mit) 


mihi  vos  q^iioque  nos  novisse);  h)  sib 
das  nachdrückliche  vos:  it  sib  ata 
chomarpi  Abracham  vos  Abrachae 
seinen  estis  Wb.  19c ;  gibh  you, 
sibh-se  you  yourselves  O'Don.  Gr. 
p.  128;  c)  — b  im  Dat.  und  Acc. 
als  Pronomen  sufßxum  imd  inß- 
xum:  düib  e\ich  ScM.  15;  FB.  6; 
26;  73;  75;  80;  duib  ScM.  5;  6; 
SP.  III  3;  FB.  68;  dö  diiib  75; 
Lg.  1 ;  FB 
r59;  frib 
euch  p.  130,  29;  FB.  73;  Hb  bei 
euch  Lg._  17.  ij^  9i_lLL  ScM.  7;  p.  :^4 
133,  1;  CC.  S^Eg.;  FB.  G;  13;  90; 
acaib  bei  euch  ScM.  9;  uaib  von 
euch  (s.  ö)  SC.  4;  FB.  93;  p. 
310,  12;  inab  testa-si  fehlt  euch  p. 
144,  29;  cotob  sechaim  FB.  29 
(s.  coscaimV,  d)  — si  als  Particula 
augens:  düib-si  ScM.  9;  SC.  45,  26; 
uaib-si  FB.  76;  uab-si  ibid.;  ro 
ucsaid-se  93. 

si  sie,  s.  e  S.  508. 

tairi  siabair  SP.  I  2? 

slabrad  dämonisch  Rasen, 
Wüthen.  —  Acc.  lasin  siabrad 
FB.  88.  —  Praes.  Sg.  3  [is]mairg 
fri[sa]  siabra  s6  SC.  37,  22.  — 
Pass.  Praes.  Sg.  3  siarthar  . .  im 
Choinculainn  FB.  67  (sti  lesen  sia- 
barthar).  —  Conj.  Sg.  .V  di'a  sia- 
bairther  immi  ivcim  r.s  mii  ihn  rast, 
d.  i.  ivenn  er  in  sein  Rus/  n  rcrfällt 
FB.  61.  —  Praes.  .sec.  Sg.  3  sia- 
bartha  im  C.  FB.  67  Eg.  —  Praet. 
Sg.  3  lasin  siabrad  ro  siabrad  immi 
FB.  88. 

siabrae  ein  böser  Geist,  Ge- 
spenst; PI.  Siabrai  „the  Infernals, 
the  aclual  demons  of  the  loiver  re- 
gions''  Crowe,  Siäb.  Concid.  p.i()2; 
siabhra  a  fairy,  hobgoblin  CR.  — 
Sg.  Nom.  ar  ni  siabrse  ro  dat  änic, 
is  Cüdmlaind  mac  Soalta  LU.  p. 
113^,  41;  ibid.  p.  115%  32;  siabrai 
ibid.  p.  114a,  12. 

siat)ur,  Siabur-charpat  Concu- 
laind  LU.  p.  113*  ^Titel  der  Sage), 
„The  Demoniac  Chariot  of  C." 
Croive;  siabur-cles  ein  des  Cuchu- 
linn's  FB.  30. 

ro  siaeht  T-piaet.  erreichte, 
kam  an,   kam;  Sg.  1   ro   siachius 


773 


side 


p.  328,  7;  3  cen  co  ro  siacht  Three 
Hom.  p.  24,  as;  ge  rot  siaclit  ni 
ibid.  27;  3  Oss.  II  5;  ro  siacht  tir 
Echach  SC.  31,  9;  in  uait-siu  ro 
siacht  fis  dö  SC.  32;  ro  siacht 
chiici  FB.  57;  81;  in  fat  ro  siacht 
iiid  radairc  a  roisc  EC.  7;  PI.  3  ro 
siachtatar  .  .  Mag  m-Breg  FB.   43. 

—  S-fut.  S().  3  ro  sia  FB.  89.  — 
Vpl.  ri'acht  {für  ro-siacht\  tiacht 
[für  do-siacht). 

1.  siau  F.  ein  Ton.  .so wohl  der 
Stimme,  als  auch  coii  pfeifenden, 
schivirrenden ,  sausenden  Gegen- 
ständen, vgl.  On  the  Mann.  III 
p.  385;  voice,  sound,  scream  CR. 

—  Sg.  Nom.  sian  churad  ..Cham- 
pions scream''  (Crowe,  Siab.  Concul. 
p.  4;)S),  ..flu'  vlunii])i(nisioar  ivhoop'' 
(rCnrr;/.  (hi  Ihr  Mann.  II  P-  372, 
ei}i  ck'ss  <'tic/nillini\'^,  LU.  p.ll'5^,3d; 
ibid.  p.  1251',  3;  caui'ad  ibid.p.  73a,  9; 

>F^  curad  FB.  30;  binniu  .  .  sian  no 
gebtis  maic  Uislend  Lg.  17,  24.  — 
Comp  OS.  sian-gal  inna  tot  LU. 
p.  122a,  29  (s.  unter  dresacht);  sian- 
etigud  na  foghaid  ocus  na  n-gabluch 
„the  fhjing  Sian  of  the  spears  and 
javelins''  Oh  the  Mann  III  j)-  385? 

2.  sian  s.  sion. 

sianach,  von  1.  sian,  soerait  sa- 
main  sianaig  „stormy  All-Saints- 
Daif  Feh  Nov.  1,  Gl.  i.  sinaig  no 
gloraig. 

sians  =  ia^.  sensus.  —  PL  Dat. 
issiansib  in  sensibusWT).  27»  [Z'^.  18). 

HiarÄdv.  tv  estlich;  ad  occiden- 
tem  versus  Z'^.  613;  ivestivard,  back- 
ivards,  behind  O'E.;  dochüaid  . .  siar 
TE.  16;  18;  Sc3I.  20;  FB.  36;  a 
rose  .  .  inna  chend  siar  FB  24;  dar 
a  formna  siar  seil  sechtair  s.  unter 
1.  seil;  no  mhebdais  srotha  do  ghur 
bren  tria  cluasaib  a  chüil  siar 
..streams  of  putrid  matter  would 
issue  baclcu-ards  throvgh  his  ears  [on] 
Ins  back-'  Corm  p.  .^(i.  -n:  sair-siar 
doib  östlich  i()id  irfstlich  von  ihnen 
"^  FA.  29:  siar-des  siidwestlich  Lg.  11. 

siarthar  FB.  67  s.  siabraal 

siasair  Pcrf.  Dep.  sedit  [Wi. 
Gr.  §  348)  Hy.  5,  1,  Gl.  i.  saide- 
star.  ,,she  sat''  Stokes;  PI.  3  ata- 
regat  side   süas  ocus  immus  decat, 


in  tan  siasatär-soni  daw  athcroch 
bp»aid  Cii  fer  dib  commebaid  a 
chend  fair  LU.  p.  iji^,  6. 

siat  s.  6  S.  510,  Col.  1. 

Sil)  s.  2.  si.     • 

-sil),  dogcna-sib  FB.  6,  zu  lesen 
-sin? 

sibal,  siol)hal  a  thorii,  a  pin  O'R. 

—  PL  Dat.  CO  sil)laib  öir  ocus  argait 
ocus  CO  cendmilaib  TBF.  p.  136,  25 
{„with  drops  of  gold"  Crowe). 

siblad,  siblais  s.  siliin. 

1.  sid  Sid,  die  Behausung 
der  Side.  —  Sg.  Nom.  sid  mor 
itaam,  conid  de  suidib  nonn  ainm- 
nigthcr  ses  side  EC.  1;  Gen.  oibniusa 
in  t-sida  SC.  34;  hie  toghuil  in 
t-sidae  TE.  20;  sidha  ihid.;  tan- 
camar  cu  dorus  in  t-sidha  On  the 
Mann.  III  p.  379;  ros  dolbsat  iarom 
lucht  in  t-side  sin  hi  sluagu  LU. 
p.  99a,  24;  fir  in  t-sithu  TE.  5  Eg.- 
Dat.  0  ro  genar  issin  t-sid  TE.  5; 
SC.  33,  21;  din  t-sid  31;  dobert  a 
mathair  di  ba  dec  dö  {dem  Froech) 
assin  t-sid  TBF.  p.  136,  4;  oc  sid 
Ban  find  p.  131,  25;  i  sith  Breg 
Leith  TE.  18  Eg.\  Acc.  ma  röis- 
mais  sid  EC.  6,  2;  berdait  uadib 
issid  Cruachan  TBF.  p.  148,  26;  co 
sith   sinighe   Cruachan  TE.  16  Eg. 

—  Vgl.  sidaige.  sidchairecht,  sith- 
brug,  1.  sithchaire. 

2.  sid  s.  sith. 
sida  s.  Sita. 

sidaige,  sithaige  GL  zu  side  Hy. 
2,  41 ;  ni  acend  acht  sidaige  SC.  45, 17. 

sidhal-bratp.  131.  le,  „a  long  flo- 
loing  cloak"  On  the  Mann.Ul p.  162? 

1.  sidamail  friedlich,  von  sith; 
Adv.  batar  co  sidamail  CCn.  8. 

2.  sidamail  s.  sitamail. 
sidchairecht     die     Gesammt- 

heit—,  der  Stand  der  Side,  coli, 
die  Side;  Gen.  sen  di  chardib 
sidchairechta  FB.  41,  do  chairdib 
side  Eg.  —  Vgl.  1.  sithchaire. 

side  Proti  dem.  dieser,  für 
Masc.  und  Fein,  im  Sg.  und  Flur. 
bisweilen  saide,  sede,  vgl.  suide; 
hie  Z'^.  349.  —  Es  wird  annphorisch 
(lelir'ixciif  icir  tfr  mro:,  a.)  allein 
^slrhnnl:  inrlrc  icr.iib  M(lc  SC.  31,  s. 

—  bi  Hinter    Verbal funucn  als  Sg. 


774 


Sil 


Nom.  M.  iiü  cbliiiiied  side  j>.  ö9,  15; 
conda  sloic  side  j;.  HjI,  7;  ScM.  8; 
FB.  47;  dessid  side  Sc3I.  9;  ,9C.  l;); 

FB.  73;  fcrais  strfe  5C.  16;  FB.  09; 
ferais/fZe  F5.  69;  sidi  j>.  142,  14; 
145,.  9;  12;  sidiu  2F.  8  jEV/. ;  uir 
bo  ferr  saide  Sc3I.  7;  Feni,.  herid 
side    C'C.   3    Eg.\   p.    Üb,    11;    PI. 

¥r   Nom.  dochuatar  sidejug^,!!^  SC.  48. 

—  c)  hinter  dem  Artikel  mit  Sub- 
stantiv: in  tuisich  oglach  side  p. 
144,  17.  —  d)  hinter  dem  Pronomen 
der  3.  Person,  iudeclinabel  tvie  eine 
Particula  augens:  is  e  side  Gl.  zu 

«^  Hy.  5,  15;  Lp.  14  j  acci-side  SC.  ö9; 
^  ^  disside  Xq-  b ;  conid  n-accur  saide^ 
öin  dib-side  einer  von  diesen  p. 
17,  32;  FJ.  10;  16.  —  e)  hinter 
dem  Prnn.  possessivum  mit  Sub- 
stantiv, IV ie  eine  Particula  augens: 
Corän  a  ainm-side  C.  der  Name 
desselben  FC.  3 ;  Räiriu  .  .  a  ban- 
cheli-side  R.  die  Gemahlin  desselben 
COn.  o;  Messbüachallo  daw  a  mä- 
tbair,  iiigen  side  Ecbdach  Airemon 
LU.  p.  99a,  17;  is  e  a  bord-side  j). 
39,  11;  CO  a  biatbad-saide  Sc3I.  5. 

—  f)  hinter  and:  ann-side  daselbst 
FA.  17  LBr.-  18  LBr.-  10  frecart 
in  ben  and-side  da  antwortete  das 
Weib  FC.  6 

side  Side  (Jetzt  ivie  engl,  shee 
gesprochen),  ein  Name  für  göttliche 
Wesen.,  die  den  Menschen  in  mensch- 
licher Form  erscheinen;  im  LArd. 
werden  sie  Dei  terreni  genannt 
{O'Don.  Suppl.  sidh\  man  glaubte, 
sie  wohnten  in  Hügeln  (Ogygia 
p.  200),  ihre  Behausung  hiess  sid; 
doch  sind  sie  auch  andererseits  die 
Bewohner  von  Mag  Meli   (SC.  13, 

FC.  2),  das  als  Insel  gedacht  mit 
einem  gläsernen  (FC.  5)  oder  ehernen 
Schiffe  [SC.  15)  erreicht  tvird;  FC.  (3 
heisst  es  zivar  „ni  fil  ceneZ  and 
nammä  acht  mnä  ocus  ingena'', 
aber  neben  den  ban-side  (fairies, 
Feeen)  giebt  es  auch  fer-side  (Ms. 
Mat.  p.  504);  Patrick  und  seine 
Begleiter  werden  ihrer  tveissen  Ge- 
wänder wegen  von  den  Töchtern 
des  Königs  Loegaire  für Yi vi  Side 
gehalten  (CDon.  Suppl.  sidh,  Ogxj- 
gia    j).    200,    Beitr.   VIII  p.    247); 


Midcr  (TE.  15  ff.)  und  Älanaunän 
Mac  lir  (SC.  45  ff.)  gehören  oder 
stehen  in  Beziehung  zu  ihnen,  Failbe 
Find  und  Labraid  werden  SC.  32,  7 
((h  zwei  Kütiiijc  (iciiKinit:  Hill  Jtiitt- 
fujstrn  snni  j'r,lo'r/,  mitrv  ,lr„  Side 
inihlirhr  W'csiii  :ii  rrrslchvn,  in 
irri.'i.srr  Khidinig,  daher  oc  Sid 
Bau  tiiul  jt.  131,  25;  sie  suchen 
stcrbliclie'^Iäniier  in  ihr  Land  der 
ewigen  Jugend  zu  entführen,  wie 
den  Condia  Cäem  [Wi.  Gr.  p.  118), 
und  Fand  den  Cüchulinn  (SC.  13  ff.); 
Fröecb  hat  eine  solche  Fee  zur 
Mutter  (TBF.  p.  136,  1);  umgekehrt 
wird  fitäin  von  Mider  entführt 
(TE.  15),  tvovon  sehr  verschiedene 
Variationen  existieren.  —  PI.  Gen. 
Fraech  mac  Idaith  .  .  macdreittel 
rig  Side  n-bErcnd  TBF.  p.  148,  22; 
?es  side  SC.  49;  slüaig  side  29,  15; 
ceol  side  37,3;  mnä  sidi  28;  a  galar 
j  ban-sidi  Gl.  zu  SC.  28;  la  bäes 
sidi  49;  ses  side  Breg  Leith  LU. 
\  }).  99a,  22;  Dat.  comad  a  sidib  di 
TF.  5;  togal  for  sidib  p.  131,  38; 
eter  sidaib  SC.  29,  12,  oder  zu  sid? 
Acc.  adortais  side  Hy.  2,  41  (Gl.  i. 
sitbaige);  couid  frisua  taidbsib  sin 
atberat . .  side  SC.  49. 

for  sidit  Fei.  Apr.  IG,  Gl.  i.  cito. 

sidiu  s.  side. 

siffach  a  wolf  (JDon.  Suppl.; 
sighach  i.  mac  tire  O'Dav.  p.   117. 

sijje,  sidhe,  sighe  a  blast  O'E.; 

musteide   uaib  mar  sige  gaithe  tax* 

glas   muir  „likc   a   blast  of  wind" 

']   3Is.   Mut.   p.   473,    17;    amail    sige 

I   seig  di  aill  ibid.  u. 

sig-idi,  sithbesigidiXf/'.jA  113»,  32V 

sigin  ^  Za<.  Signum,  co  tarut- 
sitm  sigin  na  crochi  darsin  carraic 
Three  Hom.  p.  108,  14. 

sig-eniiiaeh  „a  blowiny  or  puffing, 
as  of  a  pair  of  bellotvs"  O'JDon. 
Suppl.:  mar  sigemuaig  builg  oc 
berbad  mianaig  siigad  ocus  iralecad 
a  anala  Corm.  p.  36,  30  (prüll). 

sig-ith  „enduring"  Stokes;  Sg. 
Nom.  mo  chorp  rop  sigitb  Hy.  6,  lo, 
Gl.  i.  buan. 

sigmail  p.  132,  20? 

Sil  N.  Saame;  semen  Z'^.  20; 
Ir  Gl.  1009;  siol  seed,  sperm,  race, 


i'laid 


775 


tribe,  dan  OM.  —  »SV/.  Noin.  sil 
ii-Adaim  FA.  14;  SC.  M,  d;  Frl. 
Prol.  131;  Dat.  rc  sil  dalach  doine 
Fei.  Jan.  1;  on  l-Äil   Oss.  II  s. 

siliiid  „sotvcr";  geiiitdr  i.  in 
t-adbul-si[l|aid  Gl.  .:it  prusilur 
Goid.-  i).  G7  {LHy.). 

siliiim  I  ich  säe,  von  sil;  sio- 
liiiin  /  soio  O'R.  —  S-praet.  iSg.  3 
Di'p.  u  10  shil?(-star  ircs  ocus  cretcm 
Tlirec  Hom.  p.  116,  lo.  —  Inf. 
Dat.  do  silad  threitme  if;/.  7  Praef. 

siliiii  iclitropfe,  lasse  fliessen 
(lautete  urspr.  mit  sv  an,  vgl.  Wi. 
Gr.  §  56).  —  Perf.  Sg.  3  laigid  in 
gerran  occo  aiid-sin  ocus  siblais  a 
hial  cor  bo  thipra  Hess  seinen  Urin 
laufen  LU.  p.  39^,  4  i^siblais  mit 
Flexion  des  ü-praeteriti,  tvie  scph- 
iiais,  vgl.  Wi.  Gr.  §.  303).  —  Fut. 
sec.  Sg.  3  ar  nar  siblad  a  füal 
LU.  p.  39a,  16.  —  S-praet.  Sg.  3 
silis  in  t-ech  oco  iar  sin  co  m-bo 
thipra  LU.  p.  39^,  21;  PI.  na  cöic 
banni  silset  estib  ThreeHom.p.  6, 17. 

—  B-fiit.  Sg.  3  selfa  Gl.  zu  sifis  do 
fnil  Öand  tedmand  LU.  p.  125^,  23? 

sillab  =  ?f(i.  sillaba  Goid.'^  p. 
94,  98,  101. 

silliiii  III  ich  blicke,  sehe.  — 
Praes.  Sg.  1  cein  cor  da  sille  SC. 
37,  5.  —Praet.  Sg.  3  siliis  Cömgall 
fair  Fei.  p.  CXXiX  iü;  0  ro  sill  in 
foglaid  feig  for  ingin  Rouäiu  ibid. 
p.  LXXXIX  33.  —  Inf.  Nom.  sir- 
silliiid  TE.  6. 

siltaitl  „so wer".  —  PI.  Dat. 
im  na  siltaigib  ocus  im  na  hairemnu 
Three  Hom.  p.  68,  29. 

sim  Part,  augens  der  3.  Person; 
in  tan  böi-sim  p.  19,  37.  Vgl.  som, 
sam,  sem. 

siiuiii,  simin  a  rush  Corm.  Tr. 
p.  150;   seimin  fistula  Ir.  Gl.  211. 

—  Sg.  Nom.  critlmaigset  a  cbarini 
imbi  imar  crand  re  sruth  no  imar 
boc-simin  fri  siutli  LU.  p.  79^,  «i; 
PI.  Nom.  niptar  simne  imm  loa 
Three  Rom.  p.  KKj,  31;  Dat.  isna 
simnib  Canii.  />.  -!4  bitharna. 

1.  sin  iiidcrliiiables  oder  erstarr- 
tes Donoiistrativpronomen,  ana- 
phorisch  wie  gr.  ovxoq\  hie  Z^.  347; 
bisweden   sein,   sen,  sain,    sein.  — 


Gebrauch,  a)  allein  stehend, 
immer  neutral:  cinnas  sin  wie  ist 
das  SC.  33;  is  maitb  sin  SC.  34; 
Fli.  8;  10;  11;  17;  18;  14;  ni  fil 
brig  sin  p.  140,  25;  faircnd  trä  sin 
dogniat  das  sind  Leute,  welclie .  . 
FA.  27;  SC.  49;  cathir  sein  feil  i 
m-Iirctnaib  tuaiscirt  Gl.  su  in- 
Nenitliur  Hg  2.  1 ;  Gl.  zu  i  n- 
Uachtnr  (iabra  Hy.  5,  co;  Oengus 
mac  Lama  Galiaid  sin  Sc3I.  10; 
cid  uab  sin  Fedelm-sa  .  .  FB.  22;  23; 
ccnmotha  sin  Sc3I.  2;  is  amlaid 
dognitis  sin  SC.  2;  FB.  6;  34;  38; 
atesta  de  sin  Sc3I.  (5;  conid  de  sin 
SC.  1;  air  sin  FB.  41;  iar  sin 
darnach,    darauf   TE.    6    Eg.;    8; 

FA.  23;   SC.  45;    FB.  4;    18;   62; 
79;  p.  19,  31;  iar  sein  Lg.  15 ;  Gl.   j( 
zu  iarum  Ily.  2,  31 ;  0  sin  FB.  90 ; 

0  sin  immach  p.  41,  1;   0  sin  illc 

FB.  69;  CC.  (i  Eg.\  0  boin  ille 
TE.  10,  17  Eg.,  vgl.  0  soin  ale 
„from  that  time  fortvard"  O'Don. 
Gr.  p.  263.  —  b)  hinter  dem  Per- 
sonalpronomen: iss  e  sin  din 
curathmir  mo  tbige  FB.  9;  ba  se 
sin  75;  is  dö  sein  p.  17,  32;  is  bi 
sin  tra  ingen  iss  coiri  .  .  diese  ist 
das  schönste  Mädchen  TE.  5  Fg.; 
con[-/fZ]  si  sin  conar  FB.  25;  48;  83; 
is  i  sein  Sc^.  1 ;  bid  sl  sein  FB.  46 ; 
it  e  sin  in  hiebt  FA.  28;  iarmu- 
sin  TE.  5  Eg.;  oca-sin  SC.  8; 
aire-sin  p.  17,  2i.  —  c)  hinter 
Artikel  und  Substantiv:  a  tecb 
sin   zö   6ü)(xu   tovto  FB.  1;   2,   3; 

7;  9;  24;  31;  46;   52;   56;  57;  75;  ^ 

91;  Lg.   6;    12l  Sc3L   12;    TE.  3     ^X 
Eg.'i;  ^  LU?,  p.  133,  22;  FA.  6; 
7;  9;  12-18;  30;  SC.  22;  23;  26; 
34;  p.  41,  11;  15;  145,  7;  in  t-Uath 
m«c  Imomaiu  sin  FB.  75;  fön  sa- 
mail  sin  SC.   10;   FB.  31;   65;  p. 
40,  33;  ind   aidchi   sin  Lei.  10;  12;    ITK- 
ScM.  12;   FB.  31;  57;  63;  72;  ri-     • 
sin  re  sin  X(/.  17;  Sc3L  13;  SC.  21;    ^ 
FB.  1 ;  15;  in  tan  sin  Sc3I.  1 ;  TE. 
6  Eg.;  FB.  43;   ani  sin  zoiro  j^    >^ 
13i   TE.  6  Eg.;  10  LU;  SC.  3;  45; 
Tb.  41;  ani  sein  TE.  5  Fg.;  hinter 
dem    determinativen   i:    in    letb  bi 
sin  p.  40,  2s;  Lfhjj  ^^"'t'  Artikel:    j^ 
ciunas    cenuaig    sin    FB.    76.    — 


77(1 


d) Nachdem  Possessir pronomen, 
um  ein  „hujiis"  auszudrücken:  oc 
a  imgabail  sin  FB.  94.  —  e)  Mit 
dem  Artikel  verbunden,  nach 
einem  Fron,  der  3.  Person  dieses 
deiktisch  tvieder  aufnehmend:  ba 
he  .  .  mac  na  teoru  m-h\iadan  in 
sin  CC.  (3  Eg. ;  mac  Dcctii'i .  .  inn 
sin  x>  140,  24;  bä  si  üair  in  sin 
FB.  17;  iss  ed  eret  no  bitis  Ulaid 
in  sin  im-Maig  Mnrthemni . .  SC.  1 ; 
dnrigni  in  sin  SP.  III  3;  cid  in  sin 
SC.  39.  —  f)  3Iit  den  Adverbien 
and,  amlaid  verbunden:  and-sin 
da,  bei  dieser  Gelegenheit  SC.  2; 
FB.  3G;  is  and-sin  da  ist  es,  dass 
..  FA.  20;  34;  SC.  45;  47;  FB. 
59;  TE.  6  Fg.;  7;  8;  J9.  40,  15;  ba 
hand-sin  da  ivar  es,  dass  .  .  ibid.; 
ba  hed  la  and-sin  FB.  5;  31;  conid 
and-sin  dorönsat  21;  atä  and-sin 
fled  chaurad  dait  59;  amlaid  sin 
ovTOJc  FA.  22;  34. 

2.  siii  SC.  25  s.  1.  seil. 

3.  siu  für  issin,  die  Praeposition 
i  n-  mit  dem  Artikel. 

1.  sin  Wettir:  iccu liier .  bad  we- 
ather  O'R;  iewpr.^his  7:\  21.  — 
Sg.  Nom.  ni  id  an  indi  cuse  sin 
na  snigi  na  suechtfe  WIl.  carm.  2 
{„storm  nor  rain  nor  snow"  Goid.^ 
p.  19);  Gen.  d'feabus  na  sine  TE. 
9,  4  Eg.]  nacht  sini  Hy.  2,  27; 
Dat.  di  cach  sin  Ml.  carm.  2 
{Goid.^  p.  19);  Acc.  tria  sin  Hy.  5, 19; 
PI.  Nom.  sina  LHy.  Amr.  58;  Gen. 
rais  na  sina  LU.  p.  13^,  42  (Amr.)? 

2.  siii  i.  cach  cruind.  unde  sin 
maic  Main  i.  epistil  boi  ima  brägait 
fri  forgeall  firinde,  i  in  tan  ba  fir 
atberead  ba  fairsing  dia  bragait, 
in  tan  ba  gö  ba  cuniac  Corm.  _p.  41, 
vgl.  Corm.  Tr.  p.  108  Morann,  ivo- 
selbst  sin  mit  chain  übersetzt  wird; 
sin  round,  a  collar  O'E. 

sindacli  s.  siuiiacli. 

sine,  siiiiu  s.  1.  seu. 

siiie  Zäpfchen,  Zitze;  a  teat 
Corm.  Tr.  p.  151;  a  teat,  a  link 
of  a  chain  (fDon.  Suppl.;  sine  bö 
Gl.  zu  del;  sine  ochta  über  Ir. 
Gl.  1059;  sine  Seain  uvula  Ir. 
Gl.  151  („John's  teat").  —  PI.  Nom. 
sineda   na    m-bo    do    thescad   ocus 


loimm  do  dail  inntib  ocns  a  cnr 
na  m-belaib  Fei.  p.  CXLII  24. 

sinecht  Strecken,  Gl.  zu  sen- 
nath  Fä.  Prol.  46. 

sith  siuighe  TE.  16  Eg.? 

siiiim  III  ich  strecke,  strecke 
a  u s ;  I  Stretch,  reach  O'R.  —  Praes. 
Sg.  3  rö  sini  FB.  27;  Bep.  no 
sinithar    er    streckte    sich    FB.  *78. 

—  Praes.  sec.  Sg.  2  togu  dam-sa 
ani  sinta-su  ind  sainriud  dia  ner- 
tad  sech  cäch  Pr.  Cr.  1»  [eligo 
mihi  id  ad  cujus  hortationem  ten- 
debas  tu  potissimum  praeter  omnes 
Z-\  445);  5  in  tan  do  sined  FB. 
57.  —  Praet.  Sg.  3  sinis  a  then- 
gaid  d'impöd  na  duille  LBr.  p. 
216=S  74;  PI.  3  0  rö  sinset  a  läma 
chuci  Three  Hom.  p.  56,  30. 

siiiit  Alter,  von  sen;  Dat.  iar 
sinit  Hy.  4,  11. 

1.  sinn  tvir,  we  CDon.  Gr.  p. 
127,  vgl.  sinne,  ni,  sni. 

2.  sinn  i.  cuitbiud,  derision 
O'Don.  Suppl  ;  O'Dav.  p.   115. 

sinua  ScM.  21,  26? 
sinnach  M.  Fuchs;  sindach  Gl. 
zu  pnlidus  Corm.   Tr.  p.  138  putte. 

—  Sg.  Nom.  in  sindach  p.  46,  2t;; 
Gen.  petta  sindaig  p.  46,  22;  Acc. 
in  sinnach  n-allaid  Hy.  5,  ci;  p. 
46,  24;  PI.  Acc.  dosenjjat:.  secht 
sinchu  TBE.  p.  138,  20. 

sinmidVers2)0tten,  vgl.  2.  sinn; 
occa  sinnad  Fei.  Prol.  47,  Gl.  i.  oc 
a  cained. 

shinchenae  F.  v  ulpecula  SG. 
47a  i^z-\  274). 

sinne  we  ourselves  O'Don.  Gr. 
p.  127;  sinne  ro  marb  he  ,,it  is  we 
that  killed  Mm"  Fei  p.  XXXIV  43; 
batar  sinde  riadatar  a  fochlai  fria 
faitsi  Corm.  p.  XXXIX  {vgl.  O'Dav. 
p.  84  fochln). 

sinnrntli  s.  sainred. 

sinredaig-  s.  sainredach. 

sinser  der  ältere,  älteste, 
für  sanias-tara-s,  eine  Bildung  wie 
lat.  magister,  minister,  vgl.  öser; 
seindser  „ancestor,  senior"  Corm. 
Tr.  p.  151  (senser  B.).  —  Sg.  Nom.. 
ba  sinser  döib  FB.  81 ;  Colman  a  sin- 
ser „the  eldest  of  thcm"  Goid.^  p.  98 
{LHy.);  sinnser  sacart  n-Erenn  Three 


777 


sfst 


H()in.  p.  9!S,  g;  siiuiscar  na  iioem 
„Hcnior  of  the  suints"  Fei.  p.  LX. 

sion  Fing erhut ;  foxgloße,  Digi- 
talis juirpurea  On  the  Mann.  HI 
Index.  —  Sg.  Nom.  sian  a  sniadi 
gormchorcrai  La.  4.  4;  Dat.  broc- 
(lernithir  siöii  a  n-gn'iad  ii-aile  LIL 
p.  90a,  1  (0„.  the  Mann.  III  p.  IW; 
(Icirgightir  siaii  slclii  ccclitur  a 
da  ghniad  TE.  4  Fg.;  PI.  Gen.  is 
dath  sion  and  cech  gri'iad  2^-  13'^^,  25. 

Sil*  lang,  ewiq;  longus  Wh.  3<1 
kZ\  21\  — ■  A  dv.  tri  bith  sir  FA.  84; 
ScLh.  20;  tria  bithu  sir  FA.  13;  19; 
CO  sir  FA.  19  LBr. ;  for  erer  Three 
Hom.  p.  9(j,  31.  —  Compoa.  sir- 
aittreb  FA.  34;  seol  sir-ardc  LHy. 
Amr.  2;  seol  sir-aichte  ibid.  LU. 
{„a  sail  evrr  to  hc  driven"  Groive); 
sir-derg  FB.  24 ;  sir-dorcha  p. 
r.'O,  26;  sir-gnathchi  p>-  19f^5  ^^'1 
occä  sir-fegad  „always  beholding 
Mm"  FA.  10;  TE.  6  Fg.-  hi  sir- 
galur  7  jE;«/.;  sir-ligi  SC.  30;  sir- 
sellad  TE.  6  ifr.;  sir-serg  ,50. 
29,  u;  sir-siiliud  TE.  (5;  sir-snechtu 
p.  190,  30;  sir-suim  TE.  7  jEV/  ; 
sir-thacra  FA.  26.  —  Comparat. 
is  sia  a  find-sen  Corm.  p.  10  croi- 
cend  (esi  longior  ejus  crinis  Z'^.  277) ; 
siriu  longer,  farther,  further  O'Don. 
Suppl.;  ni  lotär  m  bad  sire  LU. 
p.  24  a.  5 

sirecht  ,,longing"  Fei.  Index; 
ar  a  siradit  an  t-senma  „the  mel- 
tiiiif  iiliiinllmies  of  their  music"  On 
the  Mann.  111  p.  383,  vgl.  sirechta. 

sirecda  s.  siricda. 

1.  sirechta  eine  zauberische, 
Schlaf  und  Tod  bewirkende 
31usilc;  music,  melodg  O'R.;  sen- 
nait  din  conid  abbad  tricha  fer  di 
sainchaemaib  Ailella  ar  sirechtai 
„for  pleasureahleness"  TBF.  p. 
148,  16.  —  Vgl  sirechlach. 

2.  sirechta  i.  geis  no  fuachtain, 
ut  est  teora  sirechta  flatha  i.  teora 
sirfiiachtana  no  tri  snithingesa  na 
flatha  O'Dar  p.  118;  sirichta  things 
forbidden  ff  Don.  Suppl. 

sirechtach,  voti  1.  sirechta,  sehn- 
süchtig? „melodious",  i.  adbonn  no 
binn  Ö'Don.  Sup>j)l.  {vgl.  Corm. 
Tr.  p.  89  golltraigi':   co  ro  codail- 


dais  tVisin  ceol  sirechtach  side  On 
the  Mann.  III  p.  '.M'>i  {„plaintire 
fairy  music"\ 

sirem  n  discase  Corm.  Tr.  p.  149. 

siric  = /a?.  .sericum,  Seide;  lu- 
briciis  dicitur  don  chrunn  sein  bite 
cüin  ina  barr  ocus  dia  cacc  dogni- 
tlior  in  t-,siric  Goid.'^  p.  ßH  iLIIij.). 

siricda  seiden;  cliabinar  sröil 
siricda  re  ebnes  LU.  p.  81  :i,  30; 
s.  unter  glan;  PI.  Nom.  tri  brnit 
sirecdai  impu  ibid.  p.  89'',  s. 

si'rid,  sirid  longitudo  Cr.  33'1 
(Z-'.  249). 

idrim  III  ich  suche,  suche  ab, 
—a u f,  d u r c h s u che;  I  seek, inquire, 
Court  O'E.  —  S-praet.  Sg.  1  ro 
sirius  morbrugi  Erend  FB.  32; 
3  i  n-airbi  ro  ir  SC.  31;  ro  sir 
Gl.  zu  Ily.  5,  62;  Dep.  Sg.  3  co 
ro  sirestar  hErenn  hnle  sie  suchte 
ganz  Irland  heim  {sc.  die  Pest)  Hy. 
1  Praef ;  PI.  3  ro  sirsit . .  hErind 
hule  TE.  2  Fg.;  3.  —  B-fut.  sec. 
Sg.  3  no  sirfed  . .  in  m-bith  m-bras 
SC.  29,  8;  10;  u.  —  Inf  Acc. 
1)  cen  siriud  in  domain  duind  SC. 
29,  4;  2)  cen  sirtiu  a  niärica  SC.  29. 

sirite,  siride  a  wild  man  O'R. 
—  Nom.  in  siriti  FB.  75;  Gen.  in 
t-siriti  ibid  ;  Voc.  a  siriti  lethguill  67. 

slr-rechtaide  langgezogen?  co 
tromosnadaib  sirrechtaidib  „with 
heavy  yearning  sighs"  ScLb.  20. 

sirsan  „lucky";  siorsän  good 
neivs  O'R.  —  Sg  Nom.  ni  bo  sir- 
san in  t-anad  SC.  11,  1;  „ni  bu 
sirsan  duit"  ol  se-side  ,,ani  ar  dot 
tä,  ar  dot  tä  mör  n-imnid"  TBF. 
p.  154,  8;  ni  bu  sirsan  do  feraib 
hErenn  em  tichtain  in  tiri  se  ibid.  18. 

sis  qui  est,  s.  unter  öser,  für  is? 

SIS  Adv.  unten,  hinunter,  vgl. 
is,  anis;  deorsum,  Z^.  612;  co  ro 
laiset  sis  a  n-ingir  p.  39,  16;  18 ; 
FA.  28;  FB.  25;  57;  74;  asbert- 
som  in  laid  seo  sis  das  Lied  hier 
unten  p.  131,  23;  SC.  11;  asbcrt .  . 
in  so  sis  das  tous  unten  folgt  SC. 
27;  38;  FB.  71;  telcem  gnusi  ses 
Wi.  Gr.p.  \-2b{LBr.^,  reimt  auf  hes. 

sist  a  wliile  O'Don.  Suppl.  — 
Dat.  i  n-öen  sist  s.  unter  güal; 
Acc.  assisedar  sist  p.  131,  21;  dorn 


778 


siubal 


rat  sist  fa  ilumenmaiu  ,,/("'  «  wlüle" 
Fei.  p.  GXL;  co  u-accutar  tiratlii- 
recht  aiiigel  uasii  sist  on  t-sligid 
„a  littlc  ivay  from  the  road"  ibid. 
p.  CXXVIIl  24.  X 

Sita  Seide;  sioda  sdk  O'M.  — 
Gen.  brat  sida  s,  ^nder  fethal; 
Dat.  do  sita  uainidi  TE.  3  Eg. 

sitamail  seiden;  siodhamhuil 
silky,  silk-like  O'li.;  a  toeb  seug 
seta  sidhama<7  TE.  4  Eg. 

sith  „a  puss,  thrust,  attempt" 
O'B.;  tilg  sith  sanntach  nimhneach 
naimhdeainhail  air  Tor.  p.  130,  23 
{,, spring'')-.,  tug  sith  sauntach  sär- 
läidir  ar  an  athach  ibid.  p.  138,  28; 
ibid.  p.  182,  23. 

1.  sith  M.  Friede;  sid  pax 
Z-.  20;  Nom.  pax  vobis  a  laidin, 
sith  no  si[th]cain  a  gaoidhealg 
O'Dav.  p.  Gl ;  sith  iar  saith  Hy. 
5,  20;  sid  ar  n-öl  SC.  30,  11;  Goid.- 
p.  158,  9  (LHy.  Amr.) ;  Gen.  is  airidhe 
sida  in  pliöc  Corm.  p.  3(3  pöc;  laithe 
in  sith  Gl.  zu  sithlaithe  Hy.  2,  öü; 
Acc.  risam  huili  sith  ind  rig  Hy. 
1,-ii.  CuiHi).  sith-laith /«r -flaith 
Fricdnisnirh  Hy.  2,  19;  sith-laithe 
Fricdnist<iy  Hy.  2,  56. 

2.  sith  s.  1.  sid,  sith-brug-. 
sith-  an  intensitive  parUcle,  sith- 

fiilang  a  sämthach  the  lemper  of 
their  battle-axes,  cu  sonuachaib 
sith-ärda  with  high  endosures 
O'Don.  Gr.  p.  277  {vgl.  ibid.  p.  318); 
sliasta  . .  sith-camraa  FB.  37  Eg. ; 
meru  seta  sith-gelui  TE.  4  Eg  ; 
CO  mongaib  ördäih  sid-budib  TBF. 
p.  138,  sV 

sithaig-e  s.  sidaige. 

sithal  =  Zwf.  situla  Tur.  Gl.  109 
(„a  bücket")]  sitheal  situla  Ir.  Gl 
241;  sithal  no  ardig  no  tiilchuba 
(„a  bücket  or  chalice  or  cnp")  Gl. 
zu  creithir  Corm.  Tr.  p.  48. 

sithhe  s.  sithfe. 

sith-brug-,  sithblirog  a  fairy- 
luunsion  Ü'B.,  vgl.  1.  sid.  —  Sg. 
Gen.  süan  sithbroga  SC.  29,  i«; 
Dat.  is  a  sithbrug  suidigthi  leigthi 
duillen  deiligthe  „seated  in  a  fairy 
court  he  casts  a  cleaving  javelin" 
Corm.  Tr.  p.  61  duillen. 

sith-chain,     siothchain     peace 


(XB.;  O'Dav.  p.  Gl  breth  i,s.  unter 
1.  sith). 

1.  sithchaire  von  1.  sid,  die 
Beivohner  des  Sid,  die  Side? 
sithchaire  Miiighe  Breg  TE.  20 
Eg.  —  Vgl.  sidchairecht. 

2.  sithchaire  von  1.  sith  Friede?  \  ^y    , 
sithchaire  ocus  airfitiud  Lg    8..         ;  "T" 

sithe  anter  1.  löu,  =  siilüdir. 

bolc  sithe  follis  SG.  67»,  2. 

sithetliar  FB.  68,  le? 

1.  sithfe  „any  long  rod,  or 
pole"  Croive,  Siab.  Concul.  p.  418, 
als  Theil  des  Wagens  die  Deichsel'? 
sithfe  find  forargit  FB.  47;  sitht'e 
CO     fethain     findriiine    50;     sithbc 

p.    310,    28. 

2  sithfe  Hauptiiia>in,  Führer, 
nach  Crowe  l.  c.  idcnlisc/i  tiiit  1.  sitli- 
le;  sithfi  i.  tai.c,  h  oDar.  p.  118: 
Mochtauior  maith  üvVhh^iFil.Aiig.  19 
(,, Chief tain"),  Gl.  i.  sithbeo  i.  fota 
a  chlu  i.  ssegul  Mochta  {vgl.  O'Dav. 
p.  116),  i.  line  na  nacm  Three  Ir. 
Gl.  p.  135  zu  derselben  Stelle; 
sithbe  Cerball  for  a  chuairt  Corm. 
p.    13    („C.    icas    a    leader    on    his  ' 

expedition");   sithbe  sigidi  LU.  p.  I 

11 3a,  32  {Siab.  Concul.'^.  I 

sithidir  länger;  sithidir  claideb 
garmnai  cechtar  a  da  lurgau  LU. 
p.  86»,  11;  s.  unter  seöl-chrand; 
sithethir  s.  unter  1.  Ion;  sithiger 
urbuinde  gabond  a  sron  Corm.  p. 
36,  29  (priill). 

sithlaiiu  I  filter;  Sg.  3  sithlaid 
Gl.  zu  crehrat  {lies  cribrnt?)  Guid.'-^ 
p.  70  (LHy.).  —  Inf.  No,.i.  sithlad 
in  leuda  s.  unter  däil.  —  Vgl. 
siothlaighim  I  fdter,  strahl  O'B.       1 

sith-loug-  Schiff  aus  dem  Sid?  Vj^'^jj 
PI.  Dat.  do  sithlongaib  SC.  45,  16.   ^  ', j^j^j 

sithothar  [i.]  cech  tren  Corm.  Tr.     y  -<  \ 
p.  155  sethor.  ^^.*«5W: 

sithugiid     Frieden     machen,  j 

von  sith;  Dat.  do  shithugud  eter 
tiru  hErend  ocus  xilban  im  Dal- 
riata  LHy.  Amr.  Praef.  {Goid." 
p,  156,  sidugud  LU. 

siu  s.  se;  -siu  s.  -su. 

siubal,  siubhal  ^o/«r/,  moving, 
march,  loalking  O'R.;  s.  unter 
fonnadh;  ag  siubhal  Tor.  Dh. 
p.  108. 


siüil 


779 


iraifie 


siüil  FB.  21? 

siiil,  siüil  s.  seol. 

siur,  liiir  F.  Schwester;  siur 
soror  Z'^.  'JG2;  „noio  coiisin,  Jcins- 
woman"  Corm.  Tr.  p.  154.  —  Sg. 
Nom.  a  siur  CC.  1  Eg. ;  p.  143,  i ; 
p.  144,  32;  Three  Hom.  p.  8,  is; 
a  fiur  CC.  1  LU.\  G;  mo  fiur,  mo 
tiar  Goid.'^  p.  93  (LHij);  Gen. 
mac  .  .  clo  derb-Äethur  CC.  7  Eg., 
derfcthar  LU.\  coibche  na  sethar 
Z\  2(j2  (Sench.  il/.);  „ni  techtu 
dam  dal  fri  fer"  ol  ind  Ingen  ,,hi 
tiadnaisi  na  sethar  as  siniu  andu" 
LU.  p.  1241^,  26;  mac  sethar  a 
mäthar  ibid.  p.  82*,  9;  Dat  dia 
shiair  TJivee  Hom.  p.  8,  16 ;  Äcc. 
a  fiaii-  CC.  (j  LU.;  p.  141,  3;  17; 
in  siair,  fri  fiair  Z"^.  2(j3  (Vit.  Trip.)\ 
Tl.  Nom.  bator  V  sethracha  acca 
lliree  Hom.  p.  4,  25;  Du.  Nom. 
di  siair  p.  17,  19;  di  fieir  LU.  p. 
82»,  15;  Acc.  a  di  siair  ibid.  22. 

siuriiat  soror  cula  SG.  46'' 
(Z-K  274). _ 

sius,  isius  Hy.  7,  57,  „in  lengfh'' 
Stokes  [vgl.  sir,  Compar.  sia),  oder 
zu  sess? 

siut  s.  süt. 

slabar  cach  cumang  („narroiv"), 
esslabar  cach  fairsing  Corm.  p.  40 
slabhradh. 

slabrad  F.  Kette;  catena  Z'^. 
S5i');'vgl.  macc-slabrad.  —  Sg.  Nom. 
slabraid  thentidi  FA.  25  LBr.; 
Dat.  a  slabreid  Hij.  1,  33;  PI.  Nom. 
slabrada  FA.  25. 

slädar  FB.  48  za  slaidim? 

slaetau,  släetan  trommgalair  TE. 
7  Eg.,  vgl.  slaod  slaughter,  murder, 
slaodach  lazy,  lubberly,  slaodadh 
dragging,  sliding,  slaodän  a  cough 
or  cold  O'B. 

du-slaid  i.  cruthaigedar  Gl.  zu 
plasmantis  Ml.  27  r. 

slaide  Schlagen,  Inf.  zu  slai- 
dim; ^\&\g]ie,  slaughter  CR.?  slaidhi 
a  eich  „to  incite  his  horse"  Leabh. 
')ia  g-Ceart.  p.  2;  Gen.  am  sond 
slaide  cach  socraid  p.  328,  iV  Dat. 
ro  gab  cäch  dib  ac  slaide  araile 
On  the  Mann.  III  p.  444. 

slaidim  ich  schlage,  zerhaue. 
—   Praes.    Sg.    S    slaidid    sciathu 


SC.  17,  3;  gabaid  in  n-i)ss  l)a  nes- 
som  dö  .  .,  slaittius  sotbnüii  na  möna 
LU.  p.   621',   40 ;    nod  slaid  SC.  8. 

—  Fut.  Sg.  3  slaidfid  Gl.  zu  arslig 
Fei.  Sept.  29.  —  Fut.  sec.  Sg.  3 
no  .slaidfed  Goid.'^  p.  173.  —  Pass. 
Praet.  PI.  3  ima  ro  slaitca  no  ro 
marbtha  Gl.  zu  ima  slcchta  Fei. 
Nuv.  5;  ro  sligcd  )io  imasloitca 
Gl.  zu  imaslecht  sluag  sobail  ibid. 
Jun.  lü.  —  Inf.  slaide. 

shlinte  F.  health,  suliuttion, 
soundness,  ivelfare  O'E.;  excmp- 
tion,  indemnity  O'Don.  Suppl.  — 
Dat.  ina  släinti  SC.  10. 

slaitiii  virgula  h\  Gl.  117,  von 
1.  slat. 

slän  heil,  gesund,  ganz,  voll; 
santis,  salvus,  sospes  Z'^.  IG.  — 
Sq.  Nom.  slän  Hy.  5,  39;  p.  46,  26; 
TE.  10  LU;  11;  SC.  13;  30,  1; 
is  am  slän-sa  . .  dorn  galur  TE.  14 
Fg.;  og-slan  p.  48,  24;  CC.  6;  ni 
pam  släu-sa  Lg.  7;  slan  selss  FB. 
19?  Acc.  doberimm  do  slan  TE. 
10,  11?  PI.  Nom.  CO  m-bä  slana  a 
da  süil  p.  43,  22  [auf  den  Du.  be- 
züglich)-., dia  u-at  släua  a  secht 
hliadna  dem  seine  sieben  Jahre 
voll  sind  FB.  9;  79;  in  tan  .  .  roptar 
slana  XII  [bliadna]  do  S3Iart.  9; 
Gen.  da  coecait  fer  .  .  slän  SC.  45, 14. 

—  Unflectirt  co  reichet  ög-slän 
. .  tarsiu  n-glend  FA.  22. 

släuaig°im  III  ich  mache  heil; 
Praes.  Sg.  3  rel.  slänuigheas  indem- 
nifies  O'Don.  Suppl.;  ro  slanaig 
LHy.  Amr.  136. 

släuicid  M.  Heiland;  Nom. 
s.  zu  Hy.  1,  11  {LU.);  Acc.  ro 
chreit  in  slänicid  FA.  32. 

1.  slat  virga  Ir.  Gl.  116.  ~ 
Sg.  Gen.  cur  slaiti  Gl.  zu  fenamaiu ; 
PI.  Dat.  do  chunchid  neich  doua 
slataib  Three  Hom.  p.  76,  28.  — 
Davon  slaitin. 

2.  slat  Bauben;  slad  theft,  ra- 
pine  O'jR.  —  Sg.  Dat.  duine  ang- 
buid  no  bid  oc  slat  ocus  oc  marbad 
na  ciiitcclitad  Three  Hom.  j).  42,  2. 

—  Dazu  sladaim  I  rob,  steal,  plun- 
der  O'Ii. 

slataig'e  M.  Räuber;  sladaighe 
a  thief,   a   robber    CR.;   slataidhe 


780 


sucht 


latro  Ir.  Gl.  95(3.  —  PI.  Nom. 
slataige  FA    27. 

slatrji  stronq,  rohust  O'R.;  i. 
däna,  hold,  i.  läidir  O'Don.  Suppl. 

—  Adv.  CO  slatra  Gl.  zu  co  m-brassi. 
siecht,  siecbta  s.  1.  slig-iin. 

1.  siechtaim  11  ich  schlage.  ■ — 
Po  SS.  Praet.  Sg.  3  ro  slechtad  in 
tid  LU.  jy.  58a,  5.  _  Inf.  slechtad 
cutting  down  O'E.;  ro  gab  cäch  dib 
l)ar  slaide  ocas  bar  slechtad  bar 
airlech  ocas  bar  essorgain  On  the 
Mann.  III  p.  444. 

2.  slechtaim  =  lat.  flecto,  ich 
beuge  das  Knie.  —  Praes.  Sg.  3 
slechtid  Isserüinus  duPätricc  Tir.  10. 

slefhtau  genitflection.  —  »SV;. 
Acc.  dos  gni  siechtain  ocus  cros- 
figill  S3£art.  36;  PI.  Gen.  da  cet 
dec  slechtan  leis  cech  lai  LHy. 
Amr.  23;  cet  siechtain  cec/i  läithi 
Three  Hom.  p.  10,  30. 

sieg-  F.  a  long  light  spear  tchich 
was  hurled  or  cast  with  an  amen- 
tum  On  the  Mann.  III  Index.  — 
Sg.  Nein,  sieg  coicrind  p.  131,  lo; 
Dat.  tarlucus  urchiir  dorn  sleig  SC. 
38,  i;  Acc.  im  sleig  Gl.  zu  mam 
luibni  Oss.  III  i  L  :  fos  ceird  side 
issa  tir  süas  in  slig  TBF.  p.  146,  34. 

slegrach  mit  Speer  versehen; 
Gen.  Fem.  buidne  slegaige  SC.  17,  2. 

sleg-fii  ein  Meiner  Speer.  — 
PI.  Acc.  ro  gabastar  a  ocht  slegini 
ima  sleig  coicrind  LU.  p.  79'i,  7 
(On  the  Mann.  II  p.  3011 

sleidm  Gl.  zu  saniem  SG.  218'^ 
[Z-\  776). 

slenion  lubricus  Goid.^  p.  68 
{LHy.) ;  slemain  lubricus  Ir.  Gl.  639. 

—  Sg.Notn.  (talum)  slemun  p.  190,32; 
(leine)  cotat  slemun  do  .sita  TE.  3 
Eg.\  PI.  Noni.  F.  clocha  slemnu 
p.  190,  27.  —  Comp) OS.  slemou- 
gelu  na  sliastai  TE.  4  Eg. 

slestän  lacerna  Ir.  Gl.  32 
[von  Stokes  mit  sliassit  zusammen- 
gebracht). 

sliab  N.  Berg,  Gebirge.  — 
Sg.  Nom.  sliab  n-Ossa  mons  Ossa 
SG.  63a  (Z\  210\;  Gen.  fiadach  in 
Ji^  t-slebe  Lg.  11;  sian  slebi  TE.  4 
Eg.-  DoTTusleib  Füait  FB.  31; 
36;  p.  19,  32;  Acc.  tar   sliab  Füait 


FB.  43;  connicci  in  sliab  TE  18 
Eg.;  dar  sleib  n-Elpa  Gl.  zu  Hif. 
2,  9;  PI.  Nom..  siebe  FA.  30;  slebi 
p.  191,  u;  Fei.  Prol.  237;  slebti 
ihid.  240;  Gen.  imthecht  siebe  SP. 
I  .5;  Acc.  corrancatar  sleibte  Elpae 
TBF.  p.  154.  14,  vgl.  Epscop  Aed 
böi  i  Sleibti  Tir.  15  {„Sletty").  — 
Comp  OS.  sliab-achad  „mountain- 
field"  Fä.  p.  CXLV  lo. 

sliassit  das  Dickbein,  der 
Schenkel;  iwples  Z'^.  18.  —  Nom. 
a  sliasat  mar  sämthaig  Corm.  p. 
36,  35;  Gen.  in  tarb  sliasta  Gihl. 
Lor.  Gl.  95  zu  exuginm;  Acc.  triat 
liasait  Sc3I.  13;  dambeir  fo  sliasait 

!    cli   Rev.  Cell.  III  p.  177   („tliigh"); 

;  PI.  Nom.  na  sliastai  TE.  4  Fg.; 
sliasta  sacacha  sithcamma  FB.  37 
Fg.;   Dat.  a  claidib  for  a  sliastaib 

I  SC.  2;  cusna  sliastaib  „with  the 
thighs    (from    hip    to    knee)"    Gild. 

I  Lor.  Gl.  178  zu  cum  femoribus; 
Acc.  na  sliasta  i.  in  fuathroic  „the 

I   loins,    i.    e.    the    tvaist    Gild.    Lor. 

j    Gl.  94  zu  patma;  Du.   Dat.  for  a 

j  dib  'sliastaib  jj.  310,  39;  nomen  do- 
loris    genes    do    imchoimelt   do    da 

i  sliasat  oc  imdecht  Gl.  zu  diuthach 
Corm.  p.  14. 

I       slice,   slige   a  shcll   OB.;   med 

j    no    thesc    no    slice    Gl.    zu    lan.c 

I    SG.  20a;   PI   No7n.   iud   slici   ost- 

\   reue  Cr.  341)  (Z'K  215). 

I  slicht  Spur;  sliocht  track,  trace, 
impression,  wake  O'Don.  Suppl.  — 
Sg.  Nom.  con[id]  slicht  suachnid 
FB.  34;  slicht  a  asna  trena  etach 
LHy.  Amr.  23;  sliocht  Leabhair 
Leacain  copy  or  extract  from  the 
Book  of  Lecan  O'Don.  Suppl.; 
slicht   Libair   Budi    Slaui  p.    205; 

j    Dat.   for  a   slicht   ScM.  21,  n;    co 

i  n-apair  for  slicht  I'su  „after  Jesus" 
SMart.  3;  conid  ior  slicht  na  m- 
hvi&tliar  sin  atbeir  Johannes  „on 
the  track  of  these  icords"  Three 
Hom.  p.  50,  16;  for  slicht  sin  Corm. 
p.  30,  26  {,,in  tliis  -wise"?);  issed  i 
slicht  inn  iniul  aile  p  132,  17  (=  es 
wird  überliefert  an  einer  anderen 
Stelle?);  Acc.  atgeöin  slicht  fonnaid 
Conculainn  FB.  70;  for  slict  Fuam- 
naige  p.    132,   14;   gabsat   in   choin 


781 


sluu'l.t 


slicbt  Cacr  Corm.  p.  XXXIX;  VI 
Ace.  aire  seclietbar  sclictu  {nie)  ar  fe- 
dotiti  sequatur  vestüjid  (hmüiiinostri 
Cam.  (Z'K  1004).  —  Dazu  sliucb- 
tairecht  Goiä^ p.lS,  (;  {Ml.  cnrm.  1)? 

sliere,  sligrc  ocus  turrscar  in 
mara  ina  lenmain  „Shells  and 
iveeds  of  the  sea  stickinq  to  her" 
Fei.  p.  XXXVIII  3ü. 

^\\*ivc^c\\  Klappern?  slicrech  na 
sieg  On  the  Mann.  III  p.  426  („the 
hissing  of  the  spears"). 

1.  slige  Erschlagen,  Inf.  zu 
sligim.  —  Sg.  Nom  ciar  ba  gur  a 
slighi  i.  a  marbadb  O'Dav.  p.  95 
gur  {Fei.  Nov.  7);  Bat.  bä  misi  in 
caur  claidebrüad  iar  sligi  na  skiag 
LU.  p.  IUI»,  41^  (,Siah.  Concul); 
tofuitet  se  cet  lais  ina  cbetcbumscliu 
ocus  teit  iar  sligi  cet  tria  budin 
secbtair  ibid.  p.  97b,  22. 

2.  slige  Strasse  {auf  der  sich 
Wagen  ausweichen  können,  vgl. 
Corm.  p.  38  röf);  sligbi  v4a  Ir. 
Gl.  112.  —  Gen  set  sligbedb  iter 
Ir.  Gl.  1073-,  Dat.  forsin  t-sligid 
cbetna  FB.  40;  iarsiu  t-sligi  ScM.  1 ; 
Acc.  toracbt .  .  in  sligid  cetna  FB. 
39;  PI.  Nom.  sligtbi  p.  190,  20 
{Form  des  Acc);  secbt  sligeda 
ScM.  1  {Form,  des  Acc);  Gen. 
tärraluig  sligbith  TE  2  Fg.;  3; 
17;  sligiuth  19;  Acc.  is  e  foräcaib 
na  sligeda  läna  ocus  na  cuileda 
fäsa  Fei.  p.  LXXYI  8. 

slig-im  ich  schlage.  —  Per  f. 
Sg.  1  iarsin  ro  selacb-sa  iar  n-gles 
dun  fo  tbri  LU.  p.  1141',  3;  (für 
seslacb);  3  täm  ro  selaig  düiui  sin 
magin  sin  Corm.  p.  45  tanilachta; 
fer  ro  selaig  mör  mile  SC.  31,  s; 
ce  ro  selaig  claideb  loben  ßauptaist 
brigacb  Fei.  Prol.  101;  011  t-sil 
ro  selaig  rosüan  Oss.  II  s;  PI.  3 
ra  selgatär  na  budui  iarom  in  fid 
resna  carptib,  iss  ed  ainm  in  puirt 
sin  Slecbta  LU.  p.  58a,  1;  ro  sel- 
gatär rotu  Fei  Prol.  29,  Gl.  i.  ro 
sligsetar  {„they  heived  out  rouds")'? 
—  Bed.  S-fut.  PI.  1  silsimi-ni  in 
fid  LU.  p.  58a,  7.  —  Pass.  Praet. 
Sg.  3  imma  slecbt . .  XXX  trenfer 
Fei.  Febr.  20;  PI.  3  buare  ro  slecbta 
quiu    destrncli    fuerunt    Ml.    48<l; 


con  ru  sleadita  deleH  fuerunt  Ml. 
53'';  slecbta  primslog  Fei.  Febr.  12. 
—  Inf.  slige. 

slig-re  s.  slicre. 
I  1.  sliml  pecten  Ir.  Gl.  1014. 
I  2.  slind  imbrcx  SG.  70»;  slinn 
a  ßat  stone  or  tile  O'R.  —  Gen. 
tecb  daracb  co  tugi  slinncd  FB.  55; 
slinded  p.  309,  34;  ba  tuga  slinned 
böi  fair  dianechtair  TBF.  p.  140,  2 
{„a  covering  of  shingle"). 

sliiid-criad,  labar  no  slinncriadh 
Unter  Ir.  Gl.  376? 

sliuden,  slinneän  the  Shoulder 
blade  O'R.  —  Gen.  mong  in  t-slin- 
deiu  „hair  of  the  Shoulder",  ist  Gl. 
zu  honplata  {sie)  =  cjfionkcczt]  Ir. 
Gl.  148. 

slindeöe  Schulterblatt.  —  PL 
Dat.  de  giiallib  ocus  de  sliastaib 
ocus  de  slinneöcaib  LL.  fo.  59,  a,  2 
{On  the  Mann.  III  p.  444). 

slipre  „rods  for  malcing  wicker- 
ivork  buildings"  Three  Hom.  Index; 
ro  gabtba  siiiud  ocus  slipre  doib 
„stakes  and  loattles  ivere  taken 
from  them"  Three  Hom.  p.  78,  1; 
slipre  ocus  ecblusca  do  gab«z7  do 
CO  ro  rauide  ocus  co  ro  eterscara 
a  feoil  ocus  a  cbraiccend  0  chnamu 
LBr.  p.  214a,  31;  42. 

1.  süss  Seite.  —  Nom.  ni  fil 
druim  neicb  dib  no  a  sliss  >fri  äraili 
FA.  12;  Gen.  und  Acc.  lam  Coluiiu 
Cille  tria  sliss  in  mbemrai.  .ocus  lam 
Cbianam  amacb  co  letb  in  t-lessa 
Fei.  p.  CLXXI  21;  Acc.  comard  ra 
sliss  in  taige  ScM.  18;  PI.  Nom. 
cetbar  slessa  Ml.  carm.  2  {„four 
sides"  Goid:^  p.  19).  —  Compos. 
in  mil  slis-gel  sluagacb  Fei.  Sept.  29. 

2.  sliss,  slis  a  chip,  a  lath,  a 
thin  board  O'R.;  sliss  no  ga  lea- 
bbair  O'Cl.  {Corm.  Tr.  p.  3  astol). 
Dazu  CO  ard-liss  {für  -sliss)  ind 
rigtigi  p.  310,  1,  ^md  midlissi? 

sliss^u,  slissean  no  gse  liubair 
{„a  lance  or  a  long  spear")  Gl.  zu 
hastula  Corm.  p.  1  asdol;  slisen 
a  chip  O^Don.  Suppl. 

slisseöc  =  2.  sliss  O'R.:,  sliseög 
polimen  Ir.  Gl.  lOOl. 

sliucht  M.  cogniiio  SG.  200» 
{Z'^.  878);  davon  intliuubt. 


slocim 


782 


smacht 


1 


slooim,  sliu'cimlll  ich  fichluclce 
ein,  verschlucke.  —  Praes.  PI.  3 
slucit  FA.  20.  —  Imperat.  PI.  2 
slucid  .  .  na  gemma  Three  Hom.  p. 
26,  31.  —  Praes.  sec.  Scj.  3  no  slo- 
cad  SC.  5.  —  S-praet.  Sg.  3  conda 
sloic  . .  lasa  loim  2).  l.'>],  7;  co  ro 
sluic  talum  he  Three  Hom.  p.  20,  a. 

—  Fut.  PL  1  slucfeniit  Three  Hom. 
p.  26,  31.  —  Inf.  slucud  ScLb.  21. 

slög-,  slüag-  M.  Schaar,  Zug, 
Heer;  sluagh  agmen  Ir.  Gl.  1003. 

-  Sg.  Nom.  slög  SC.  20;  38,  5; 
slög  dib  . .  slög  aile  . .  slög  dedenach 

FA.  22;  in  slung  Hy.  5,  69;  SC.  35; 
Sc3I.  21,  35?  CO  n-gäiret  slog  der- 
mäir  p.  191,  is;  Gen.  slöig  FB.  11; 
in  t-slöig  42;  in  t-sluaig  ScM.  8; 
cara  sluaig  ocus  sochaide  p.  328,  20; 
Hat.  ocon  t-slög  *S'6'.  3ö;  fön  slög 
uile  FB.  16;  don  t-slüag  Lg.  1; 
resin  sli'iag  FB.  54;  94;  cona  dsescor- 
slüag  FA.  3  (doescur-sluag  LBr.); 
p.  191,  26;  Acc.  forsin  slög  SC.  7; 
ria  sluag  n-demna  Hy.  1,  48;  sh'iag 
SC.  11,  8;  35;  45,  I8;  etarro  ocus 
in  slüag  FA.  8  (slög  LBr.);  PI. 
Nom.    slöig    FA.    14;   22;   24;   26; 

FB.  43;  p.  46,  26;  slüaig  FA.  26; 
30;  31;  ScM.  3,  12;  18;  SC  29,  15; 
in  t-slüaig  36;  FB.  21;  intluaig 
Hy.  5,  G2;  slüaigh  TE.  19;  Gen. 
tor  na  slüag  SC.  35;  lin  ar  sluag 
p.  132,  25;  Dat.  dona  slogaib  p. 
46,  25:  tri  slüagaib  FA.  29;  32; 
FB.  93;  do  il-slüagaib  71;  ar  slua- 
ghaib  TE.  9,  29;  Acc.  forsna  slögu 
SC.  36;  sluagu  Hy.  5,  10;  FA.  28; 
SC.  17,  6;  34,  18;  FB.  44.  -  6'ompos. 
slög-airchinnecht  „host-learlership" 
Goid.^  p.  68  (ifli/). 

slög'da  „hostful",  la  marira  na 
rigna  Eufemia  slogdai  Fei.  Jul.  11, 
Gl.  i.  erdairce  («(/L  Three  Ir.  Gl. 
p.  133i. 

slöged,  sloiged  i.  iniat  Three  Ir. 
Gl  p.  139:  sloiged  lebur  n-Erenn 
,,IrelancVs  host  of  books"  Fei.  Epyil. 
141;  sloiged  ina  rigna  Jul.  18 
(sluagad  Eawl.);  sloiged  find  Febr. 
3,  sluaiged  Laud,  sluagad  Ratvl.; 
31  ai  17. 

sloiid  significatio  Z\  982; 
Dat.  do  slund  atraib  trisin  n-genitin 


sön  ad  significationem  possessionis 
per  genetivum  hoc  SG.  190''. 

slondim  III  ich  bezeichne, 
nenne.  —  Praes.  Sg.  2  ni  sluindi-so 
non  significas  SG.  20Hi'  (Z'^.  435); 
5  ni  sluindi  non  signiflcat  SG.  25i'; 
PI.  3  no  da  sloindet  iaruni  iarna 
slontib  firaib  sie  nennen  sich  darauf 
nach  ihren  wahren  Namen  TBE. 
p.  138,  26.  —  Imperat.  Sg.  2  sluind 
Fei.  Jan.  31,  Gl.  i.  indis;  i.  aisneid 
Febr.  19.  —  Praet.  Sg  3  mit  Pron. 
suff.  (s.  S.  513,  Col.  2)  sluinnsius 
LHy.  Amr.  55,  Gl.  ro  legastair 
(ro  sluinnestair  LU.).  —  Fut.  Srj.  3 
sluinnfid  Fei.  Prol.  320;  PI.  1  slu- 
indfemne  ibid.  287;  3  sloindfit  ibid. 
300  Laud.  —  Inf.  slond,  slondud. 

slondud  M.  Bezeichnung,  Be- 
zeichnen; Nom.  slondod  neich  ad- 
chondarc-sa  ,,description  of  every- 
thing    ivhich  I  saiv"  Ml.    carm.   1  ^  i]  /     ll 
(Goid.-^p.  19);  PI.  Dat.  iarna  slontib    SiU-A^H 
firaib  TBE.  p.  138,  26.  ^-11       " 

sliiag-ach   schaarenreich,  von        ' 
slög;     Sq.     Nom.    Ailill     sluagach 
ScM.  21,  10. 

sliiag°ad  hosting,  s.  3.  fecht;  co 
ro  sserthar  ranä  tria  bithu  ar  inn 
gne  ucut  ocus  ar  fecht  ocus  sluagud 
Eü.  p.  CXLVII. 

sluaistechi^jB.  37  i?gr.  von  slüasatV 

sluasat,  sluasad  ashovel  O'Don. 
Gr.  p.  90;   PI.  Nom.  sluaisdo  ibid. 

slucit  s.  slocim.  . 

sluindi  s.  slondim. 

smacht  authority,  sioay  O'R.  |  v^ 
—  Sg.  Nom.  nad  lugu  smacht  Lg.  I  /'v 
5.  19 ;  Gen.  do  chosnam  in  smaclita 
Gl.  zu  aemulator  paternarum  tra- 
ditionum  Wb.  18^  (Z''.  771);  Acc. 
födemaid  smacht  indara  tigerna 
,,the  sioay  of  the  one  lord"  SMart.  6; 
cen  smacht  rig  SC.  21 ;  är  ni  tha- 
brat-som  smacht  no  recht  no  riagail 
ar  denam  a  peccaid  ocus  a  n-dua- 
lach  hi  fMs  ScLb.  16  {.,they  do  not 
jntt  term,  or  latv,  or  rule  on  com- 
mitting  their  sins  and  their  vices 
here");  PI.  Nom.  cära  ocus  smachta 
ocus  cisa  fer  n-Erend  LU.p.  52»,  15; 
Acc.  smactu  recbto  fetarlicce  Wb. 
26a  (j-itus  legis  vetustatis  Z'^.  459); 
inna  smachtu  condieiones  Ml.  45 r. 


788 


smech  F.  Kiv  h  ,-  i  siiio,not  ()'I)<n\ 
2i.  117.  —  Bat.  (Ion  smeicli  )nento 
G-ild.  Lot.  Gl  HO;  PI.  Acc.  con- 
nice  a  srnecba  FA.  25  (smochu 
LBr.). 

smeg-et  Gl.  zu  snicch;  sinoigead 
the  cliin  O'T?. 

smer  [i.]  teine  {„fire")  Corm.  p. 
40  smeröit 

suicröit  fjlühen  de  Kohle  Conti. 
Tr.  p.  149;  sparlis,  emhers  O'R.; 
smeröid  carho  Ir.  Gl.  94!"). 

sm^tiin,  smeidim  7  7?of/,  heckon 
O'B. 

smir  med  Ulla  Ir.  GL  1!)3.  — 
Gen  is  leges  lega  cen  les,  is  cuin- 
chid  smeracen  smudis LHy.  Amr.2i); 
deadail  sraeara  fri  smiias  „the  par- 
ting  of  the  marrow  from  the  hone" 
On  the  Mann.  III  p.  251. 

smit,  melid  smitt  in  duine  iter 
a  da  mher  „he  grinds  the  person's 
ear-lohe  hetween  his  two  fing  er  s" 
Corm.  p  8  bri;  smiot  an  ear  O'R. 

siiuiaiuim  III  ich  denke;  I  think, 
imagine,  devise  consider  (fB.  — 
Praes.  sec.  Sg.  5  is  e  ro  smuaineadh 
ina  mheanmain  do  Tor.  Dh.  p  168. 

—  Praet.  Sg.  3  an  tan  do  smuain 
nach  raibh  fear  a  biomchartha  aice 
acht  Diarmuid  ibid.  p.  108 ;  ro  smu- 
ain ina  mheanmain  feiii  ibid.p.20'6. 

—  Inf.  Dat.  ar  smuaineadh  dho 
ar  Ghräinne  indem  er  an  G.  dachte 
ibid.  p.  192. 

siuüas  „hone"  s.  smir;  smuais 
marrow  O'B.? 

suädim  III  ich  schütze;  snai- 
dhim  I  Protect,  defend,  patronize 
O'B.  —  Praes.  Conj.  Sg.  3  ron 
snada  Hy.  1,  13  (snade  Fr.);  27; 
dollaid  ron  snade  Hy.  5,  10  {paren- 
thetisch); Gl  zu  snaidsium  IZy.  1, 11 ; 
PI.  3  ron  snädat  Hy.  5,  92  (i.  donet 
ar  söerad).  —  Praet.  Sg.  3  ron 
snaid  Hy.  1,  ii.  —  Noch  nicht  ge- 
nügend aufgeklärte  Formen  sind 
{vgl.  die  Anmerkung  zu  Hy.  1,  u): 
snaidsinm  Hy.  1,  11,  Gl.  i.  ron 
snade  siind;  snäidsiunn  ibid.  27 
(snaidsinm  Fr.);  38  (snaidsinm  Fr.); 
snaidsium  in  sab  sluagach  i  sossad 
n-ard  n-oiblech  Fei.  Sept.  21  (snaid- 
sinnd  .  .  isin   sid   Lnnd^;    snaidsium 


in  sid  sjfnlai  Jnl.  18  (snaidsinnd 
Land).  —  Inf.  Kam.  ni])  snadnd 
Hy.  1.  1.-,;  Dat.  f»r  do  iKuiiid  (bin 
Hy.  C,  .... 

ro  siiitdiiis,  ro  snadins  muir  me- 
drach  mciid  LU.  p.  40^  ir>,  „I swam 
merrtj ,  shininq  sea*^  Crowc,  Aid. 
Ech.' ]).   lo;J. 

siiiiidiin,  snaidbim  7  chip,  cut 
O'Don.  Suppl.  —  Impcrat.  PI.  2 
ticid  ticid,  gcbid  fa'bra  snaidid 
cthra,  ticfa  lind  Muni  nehmet  Werk- 
zeug, zimmert  Bote  LU.  p.  39^\  31 
{„knit  ye  boats"  Crowe,  Aid.  Feh. 
p.  101)?  —   Vgl.  snaisse,  snass.  \y 

suäidin     Knoten,     Knüpfen,         (^ 
Verbindlichkeit;    nodus    ODon. 

—  Sg.  Gen.  snadhma  O'Don.  Gr. 
p.  96;  PI.  Acc.  dorighneadar  snadh- 
manna  cuir  agus  cengail  „bonds  of 
compact  and  aqreement  Tor.  Dh. 
p.  78;  ibid.  p.  110. 

siiäidiniin  I  knot.  splice  (JB.; 
PI.  3  snadhmaid  na  d(')idlämha  tar 
chaoldromannaib  a  chcile  Tor.  Dh. 
p.  94. 

siiäim  ich  schioimtne.  —  Pe7-f. 
Sg.  1  ro  sno  farrci  garba  glend 
LU.  p.  40»,  23.  —  Praet.  Sg.  1  ro 
snausa  in  farrci  LU.  p.  \\i^,  30 
[Siab.  Conciil.);  ro  snai  imon  curach 
Thrce  Hom.  p.  16,  17.  —  Fut.  Sg.  3 
snaifid  Liban  sair  siar  LU.p  39b,  33. 

—  Inf.  Dat.  cid  fodera  long  do  snäm 
for  in  mag  Fei.  p  XXXII  15;  Acc. 
CO  n-accamar  do  snäm  TBF.  p. 
146,  5  (s.  2.  lind). 

snaisse  geschnitten,  abgeras- 
jjelt,  Part,  von  snaidim?  fochartatär 
dan  bnnsaig  snaisi  gil  issa  leth  i 
m-bätär  na  duba  LU.  p.  23^,  29 
{einen  abgeschälten  Ziveig). 

1.  siiamach,  nach  den  Glossen 
von  snäni  (Schivimmen),  von  Stokes 
mit  „btioyant  übersetzt:  Odran  abb 
sser  snamach  Fei.  Oct.  27,  mit  der 
Erklärung:  for  snam  dochuaid  i 
Gair  M«c  moga  i.  indsi  fil  i  Corco- 
duibne;  Acc.  saithe  snamach  „a 
buoyant  troop"  Aug.  6,  Gl.  i.  for 
snäm;  F.  fri  Fleid  sorchai  snamaig 
SeiJt.  12,  Gl.  i.  cäch  oc  snam  chuice. 

2.  snäfiiach  suher  {„the  corTc- 
tree'')  Ir.  Gl.  391. 


784 


siiass  Schnift,  Hieb,  r///.snaisse, 
snaidim;  dognid  tra  Luctine  na 
cranna  fri  toora  snassa  ocus  ba 
feith  in  snass  dedinach  Corm.  x^-  32 
nescoit  („hy  three  cutft").  V()J.  snas 
elegmicy,  ornament  O'R. 

siiiitli  a  thread,  line,  fila- 
ment  O'B.  —  Num.  snäth  glas 
olla  „gray  tcollen  yuriv'  On  tlie 
Mann.  III  p.  115;  co  m-ba  samalta 
ocus  {sie)  or-snäth  cach  finnaiC/.j5. 
81»,  13;  Gen.  co  m-ba  samalta  ra  te- 
taib  ör-snäid  daror  n-indeona  foläim 
suad  saincberda  Eet\  Celt.  Ulp.  177. 

suäthat  F.  Nadel;  snätbath 
acus  SG.  101^  {Z-\  1«J,  s.  1082); 
snäthad  Corm.  p.  40.  —  Sg.  Nom. 
snäthat  FB.  65;  Gen.  a  fuillem  a 
snathaiti  s.  unter  drunech;  Acc. 
suätLait  FB.  65;  PI.  Gen.  tri  cö- 
ecta  snäthat  ibid. 

suäthatatli  aculeus  SG.  47 ^^ 
{Z'\  16,  10821 

snMhe  filum  Z'^.  16;  snaithi 
fihim  Ir.  Gl.  817.  —  Dat.  hüand 
snäthiu  a  filo  Z'^.  211. 

snäthöicue,  cet  snätheicue  don 
chai-mocol  cwmmascda  hi  timthacht 
friä  chend  LU.  p.  81-',  i7,  „a  hun- 
dred thread-webs  of  the  mixed  car- 
biincle"  Crowe,  Siab.  Concul.  p.  i'dl  ? 

sneclita   Schnee.   —    Sg.   Nom. 

feraid    suechta    mör    foroib    CC.   2 

LU.\    Gen.    etrochta  snecbtai  Hy 

-9^    7,19;  däth  snecbtai  L(i.  4.  s:  snechta 

p.    132,   23;    snecbta    tria    sin    Hy. 

^    5,  19?  Bat.  for  snectu  Lg.  7,  fcirsin 

^   t-.snechtu /büZ^  fuairiu  ina  sirsnechtu 

p.    190,   30 ;   Acc.    in    corp    mar    in 

^    snechta  T.g,  7_f7-en  snechta  FA.  35; 

tre  snecbta  Gl.  zu  Hy.  5,  19;   gili- 

ghiur    snechto    n-öenoidcbi    TE.    4 

Eg.   [weisser    als  Schnee,    der    nur 

eine  Nacht  gelegen  hat,;  PI.  Nom. 

snechta  scrba  p    190,  28. 

sueclitaide  schneeig,  coli 
ScJtiiee.  —  Sg.  Nom.  sruth  snech- 
taide  FA.  30;  amal  soerdath  snech- 
•H^    taidi  Lg.  J8^g. 

siicd  Uns  'BG.  113b  iZ-K  121), 
davon  snethacb  {lies  suedhach)  len- 
dosus  Ir.  Gl.  649. 

snede  SC.  17,  2,  nß.  sneidb  little, 
small  O'R? 


suedim,  snedis  wechselt  mit  cui- 
ris  LBr.  p.  216'i,  dl  ff.\  snedis  .  .  in 
secbid  cona  hüblmfc  do  52;  snidis 
urcbor  d'oenuball  dö  43. 

siii,  suisui  10  ir  Z'^.  325,  vgl.  iii. 

snig-e  Tropfen,  Regnen;  snigi 
an  Gl.  Z'U  anmich  Hy.  5,  3u;  snige 
mor  do  t'leocbud  Corm.  2  arg  {„a 
great  floiving  of  toet"). 

suig'id  es  tropft,  regnet;  sni- 
gid  gaim,  ro  faith  sam  LU.p.  \V»,  23 
{Amra).  —  Perf.  Sg.  3  rath  in  spirtu 
sechta  senaich  for  cleir  n-gelmair 
„the  grace  of  the  septenary  Spirit 
dropt  on  a  fair  great  clergy"'  Fei. 
Mai  15.  —  S-praet.  Sg.  3  snigis  fleo- 
chad  p.  41,  3ü;  i.  snigid  i.  ro  snig 
no  feraid  Gl.  zu  senaich  Fei.  Mai  15. 

snÜDi,  ro  sniit  a  slegha  da  se- 
miinnaib  „their  spears  ivere  wren- 
ched  from  their  rivets"-  On  the  Mann. 
II  p>.  241.  Dazu  auch  brethnais  i. 
inni  snies  trena  brat  i.  a  dealg 
O'Dav.  p.  61? 

suim  Kummer;  distress  Corm-. 
Tr.  p.  132  osnad.  —  Dat.  hi  sir- 
galur  ocus  hi  sirsnim  TE  7  Eg.; 
fo  snim  „under  griep^  Fei.  p. 
CLXXII  41 ;  Acc.  ui  beir  dim  snim 
lobra  Fei.  Prol.  223.  —  Vgl.  imm- 
snim. 

snimaire  a  spindle  On  the 
Mann.  III  x>-  115. 

snimche  F.  grief,  sadness 
CR.  —  Dat.  ic  torsi  moir  ocus 
icc  snimche  TE.  12  Eg. 

siiithe,  snithe  oir  fria  etan  p. 
131,  20,  „fdlet  of  gold-  On  the 
Mann.  III  p.  163. 

snob  Silber  SG.  64a. 

1.  smiad,  snuadh  river,  brooh 
CR.,  ainm  d't'uil  {„blood-')  ibid. 

2.  suüad  i.  folt  (Haar)  Corm.  p.  40. 

3.  suüad  i.  ecosc  no  sainfeth[al] 
CDav.  p.  114;  colour,  appearance 
CR. 

1.  so  Demonstrativpartikel,  hie 
haec  hoc  Z"^.  347,  starlc  deiktiseh 
wie  gr.  oös,  auf  das  Gegenwär- 
tige und  in  der  Rede  auf  das 
Folgende  hinweisend;  hinter  dün- 
nem Vocal  öfter  seo.  —  Gebrauch, 
a)  allein  stehend:  cia  so  wer  ist 
dies  ScM.  12;  13;   cuich  seo  SeM. 


785 


so-dioise 


14;  SO  ule  alles  dies  FB.  S9.  — 
b)  Hinter  dem  Fron,  personale: 
inn  e  sco  Munremur  ist  das  hier 
nicht  M.  ScM.  12;  rcmi  seo  vor 
diesem  [dem  gegenwärtigen  Zeit- 
punkte) TE.  5  Eg. ;  is  6  seo  iarom 
forcetul  FA.  32;  83;  auf  das  Fol- 
gende verweisend:  is  he  sco  tuir- 
tluud  p.  17,  1«;  ba  hed  so  atbertis 
p.  20,  27;  conid  e  so  jj.  19,  39;  at 
iat  so  .  .  rig  SC.  22 ;  in  so  roih  CC. 
7  LU.;  SC.  37;  39;  SP.  I  4;  in  so 
sis  SC.  27;  38;  i^5.  71;  Gl.  zu 
Hy.  5,  23  (s.  cenuadartV  —  c)  nach 
dem  Artikel  mit  Substantiv:  in 
mac  so  CC.  7  LU.:,  p.  142,  20;  a 
tech  so  FB.  1;  16;  is  taig  seo 
ScM.  15;  na  hiüle  nert  so  Hy. 
7,42;  auf  das  Folgende  veriveisend: 
asbert .  .  ani  seo  SC.  32;  ohne  Ar- 
tikel erge  seö  SC.  45,  23.  —  d)  and- 
■^  so  hier,  hie  La  9:  cia  and-so  Sc3I. 
11;  10.  —   Vgl  sa,  se. 

2.  -so  s.  -SU. 

3.  -so  /■%»•  -sa,  Partie,  augens  der 
1.  Sg.,  erst  in  späteren  Mss. :  dam-so 
p.  145,  c;  chucom-so  TE.  7  Eg. 

4.  so-, SU- Prä/Ja;,  unserem  wohl— 
entsprechend,  gr.  fv—  Z^.  863. 

soad  s.  söim. 

soas  s.  sous. 

so-bail  glücklich?  s.  Fei. Index. 

sol)arelie  .s.  solbrach. 

sobarthau  F.prosperity,  good 
luck,  hlessing  Three  Hom.  Index. 
—  Sg.  Nom.  ein  co  derna  araill 
dam-sa  do  bendacht-sa  biaid  a  so- 
barthan  ocus  a  bail  ocus  a  blath 
form  „its  prosperity  and  its  goodness 
and  its  hlossom"  Fei.  p.  CIV  2s; 
foräccaib  be«nachtain  ocus  sobar- 
thain  occu  Tkree  Hom.  p.  32,  20; 
tria  sobarthain  m-Brigie  „through 
B.'s  hlessing"  ibid.  p.  66,  25. 

sobclia,  cen  sobchai  Gl.  zu  cen 
sotla  Fei.  p.  LXXVII,  zu  subacb? 

soberlaid  gut  zu  sprechen 
wissend,  redekundig;  Sencha 
soberlaid  p.  327,  30. 

so-l)^ss,  söibheus  (700(?  hreeding, 
good  mann  er  s  O'B.;  O'Dav.  p. 
1 14 ;  sobbus  i.  sobhes  CDon.  Supjü. 

sobessach  ivohlgesittct  Hy.  2 
Praef;  O'Dav.  p.  116  solis  no  sobis. 


sobis  Gl.  zu  sobössacli,  rgl.  suabais. 

sobra  i.  subbachas  gan  moisge 
„cheerfulness  tvifhout  drunkenness" 
Mac  Firbis,  davon  sobraighit  „they 
make  soher"  Corm.  Tr.  p.  148;  zu 
Grunde  liegt  Iat.  sobrius. 

sobrach,  söblirach  primrose 
O'B.  —  Gen.  barr  sobarchc  p.  132,23; 
rgl.  sobaircbc  Hypericum  quadr un- 
guium 0)1  thc  Mann.  III  Index. 

sobricli,  is  aliud  sen  sobrich  TF&. 
31i>,  38  Gl.  :ju  sencs  ut  sobrii  sint. 

socc  a  snout,  z.  B.  soc  muice, 
CGr.;  a  ploughshare  Three  Hom. 
p.  108,  30. 

socesäil  loligo,  (jenus  piscis 
SG.  47I'  {Z-\  30). 

sochaide  F.  Gesellschaft, 
Menge,  Schaar;  sochuide  copia, 
multitudo  Z'^.  365.  —  Sg.  Nom. 
atät.. sochaide  mör  aile  and  FA.  28; 
sochaide  dib  ScM.  5;  Gen.  conid 
am  cara  sluaig  ocus  sochaide  p. 
328,  20;  p.  142,  20;  SC.  31,  i-i; 
Dat.  i  n-uathed  ocus  hi  sochaide 
allein  und  in  Gesellschaft  Hy.  7,  41 ; 
PI.  Nom.  sochaidi  FA.  2. 

socliai'thanach ,  Compar.  socar- 
thauaighi  amabilior  Ir.  Gl.  1125. 

so-cIieueliV.  cfHes  Geschlecht. 
—  Sg.  Gen.  don  ibilsiugud  soche- 
neoil  ocus  sserchlandachta  Noim 
Choluim  cille  Three  Hom.  p.  96,  27 ; 
mac  sjer  soceneöil  SC.  24;  fer  söer 
socheuiüil  „a  man  free,  of  good 
family"  Tir.  11  (fer  graid  soche- 
nelach  sobessach  Hy.  2  Praef). 

soclieu^laig-im  III  nohilito; 
Conj.  Sq.  3  HeiJ.  co  socheuelaigidir 
Ml.  34  r. 

so-chla  berühmt,  von  clü,  vgl. 
gr.  fixleilc;  sochla  i.  maith  CDav. 
p.  115.  —  Sg.  Nom.  sochla  CC.  1-, 
sochla  set  SC.  38,  2;  tricha  maigi 
sochla  suairc  „thirty  fields  famous 
pleasant  Fcl.  p.  CLXXXIV.  — 
Vgl.  do-chlu. 

soclilach  berühmt.  Fei.  Jan.  14. 

sochuia  possibilis:  ond  aisnes 
sochmai  i.  on  niolad  sochmai  Gl. 
zu  possibili  fatimine  Goid.^  p.  67 
{LHy ).  —   Vgl.  dochma. 

so-choisc  Gl.  zu  doeibilem 
Wb.  30b,  31  (Z-ä.  863). 

50 


so-ehnnn 


786 


so-choim  n  man  of  so  und 
mind  and  intellect  O'B.  —  Du. 
Gen.  cor  da  sochonn  co  fis  ocus  tre- 
baire  Sench.  31.  Ulp.  8;  Äcc.  itir  da 
sochond  ibid.  p.  4.  —  Vgl.  do-chonn. 

so-chor  M.  Vortheil,  ein  gu- 
ter—, gültiger  Vertrag;  sochar 
gain,  profit,  emolument  Ö'R.;  so- 
chur  a  fair  hargain  or  contract 
O'Don.  Suppl.  [Vgl.  Cair  eis  lir 
clmir  dochuisin?  Ninsa,  a  do,  so- 
char ocus  dochor.  Cair  eis  lir  in 
sochor?  Ninsrt,  a  tri,  cor  itir  da 
lan,  itir  da  saer,  itir  da  sochond, 
nad  fuasuaither  euir  Sench.  M.  III 
p.  4;  8).  —  Acc.  dogniu  soehor 
cach  thrüaig  p.  328,  5;  p.  142,  3. 

socliraid  stattlich,  schön, 
vgl.  so-chruth? —  Sg.  Nom.  ba.  Ccäin 
ocus  ba  häibind  ocus  bä  socraid 
arreim  FB.  42;  Gen.  am  sond 
slaide  cach  socraid  ^x  328,  4  V  — 
Adv.  CO  sochraid  ScM.  4;  SC.  45,  21 
(„with  a  good  heart"  0' Curry). 

1.  sochraide  F.  Schönheit, 
etersochraide  ocus  siiachnideF-B.  1? 

2.  sochraide  zu  eairde?  Dat.  i 
socraidi  labrait  biuil  SC.  38,  9  {„in 
good  friendship"  0' Curry). 

sochrait,  sochraid  i.  socharaid 
a  good  friend  O'Don.  Suppl.  ? 

sochraite  a  host,  an  army, 
assistents  O'B.,  „at  present  con- 
fined  to  a  fimeral"  O'Gr.  —  Nom. 
sochraite  De  domm  anoeul  Ily.  7,  35 
{„God's  Host");  Acc.  tinolaid  Gttmall 
a  soeraiti  chucu  CCn.  5. 

so-clu'uth,  so-chrud  honestus, 
venustus  Z'^.  863,  socruidhe  pul- 
cher  Ir.  Gl.  380.  Vcß.  do-chruth 
turpis,  inhonesius,  indecor  ibid. 
{Wb.  SG.). 

socht  Schweigen;  sochd  silence 
ffB.  —  Acc.  ro  lä . .  i  socht  mör 
ScM.  3. 

sochtaiin  II  ich  schioeige.  — 
Praes.  PI.  3  sochtait  uli  fri  tairm- 
ehrith  na  lebar  Fei.  p.  CXLII  1. 
—  S-praet.  Sg.  3  sochtais  FB.  56. 

so-churaact  pjotens  Z"^.  863. 

sochur  s.  so-chor. 

sodaiii  Pron.  dem.,  anaphorisch 
tvifgr.  ovToq,  vonoiegend  Neutrum, 
hoc  Z'^.  350.  —  Gebratich,  a)  nach 


Praep.  mit  Dat.:  iar  sodain  nach 
diesem,  darauf  FB.  11;  82;  fo  so- 
dain siib  hoc,  ideo,  erqo  Z'^.  350; 
FB.  19;  39;  40;  fo  soduin  CC.  2 
Eg.  {so  auch  ibid.  3  zu  lesen  für 
do  soduin);  di  soduin  p.  145,  3; 
b)  nach  Praep.  mit  Acc. :  la  sodain 
darauf  p.  40,  29;  Lg.  9;  p.  144,  9;  )L 
SC.  7;29;  F^.6;  ()';  13;  :^1;  23;  27;  ^ 
44;  56;  62;  73;  am  Anfang  des 
Satzes  FB.  25;  54;  61;  72;  87;  ol 
sodin  Z'^.  350;  ar  sodin  secundum 
hoc,  in  hoc  ibid.;  am«?  sodin  sicut 
hoc  ibid.;  tri  sodin  ibid.;  im  sodain 
[Masc.)  FB.  37;.  64. 

so-dath  schönfarbig  Fei.  Aug. 
10,  Gl.  i.  dath  maith  bui  foraib. 

söeb  s.  säeb. 

soehail,  anüll  tria  latin  doba 
soebail,  araill  tria  goedilg  cäin  in 
scel  Tliree  Hom.  p.  114,  2«  {„elo- 
quent"),  vgl.  sobhail  eloquence  O'B. 

söel)-chore  s.  säeb-chore. 

soee,  ce  betis  seeht  tengtha  am 
gin  soee  suilbir  „in  my  mouth  of 
eloquent  tvisdom"  Fei.  Epil.  126. 

1.  söer,  ssler  frei,  edel,  vgl.  "^  / 
döer;  saer  Über  Ir.  Gl.  379;  söir,  SCUr^ 
söer  liber,    ingenuus  Z'^.   31;    863.      L'^ 

—  Sg.   Nom.   biam  söer  Hy.  4,  s;         * 
bri'i  söer  FB.  22;   oclsech  sfer  SC. 

23;  mac  sser  soceueüil  SC.  24;  co- 
mul  säer  Lg.  17,  43;  isai-r  p.  328,  22?  y^ 
Gen.  F.  imdenum  sula  saire  SC. 
37,  12?  Acc.  in  rig  söer  suthain 
Hy.  6,  25;  tir  sorcba  ster  SC.  34,  1; 
PL  Acc.  gonaid  söeru  SC.  17,  4.  — 
Compos.  söer-chenel  SC.  42;  -dath 
Lg.  18,  16;  -setta  FB.  24;  -ligi  24;  i(- 
söir-mug,  -chele  libertus  Wb.  lO^i 
{Z-\  31). 

2.  söer  artifex  s.  saer. 

3.  soer  s.  sair. 

söeraiui,  säeraim  II  ich  befreie. 

—  Praes.  Sg.  3  rel.  soeras  Hy. 
1,  25;  28.  —  Conj.  Sg.  1  Dep.  co 
ro  s?erur-sa  morfessiur  cec/ta  dar- 
dain  ocus  XII  cee/ta  sathairnd  ar 
phianuib  iffirnd  Three  Hom.p.  38,  4; 
3  ro  söera  Hy.  6,  22;  1,  5ti;  4,  3;  12; 
Gl.  zu  soersum  1,  28,  letztere  Form 
ist  noch  nicht  sicher  aufgeklärt, 
vgl',  die  Anmerkung  zu  Hy.  1,  11; 
PI.  3  ron  soerat  Hy.  1,  o;  10;  24.  — 


787 


solümaelitaifre 


8-praet.  Scj.  2  rom  sa?ra  a  Isii  .  . 
&mal  sffirsa  Ileli  Fü.  Eiril.  4-45 
(soersi  Laud),  451  (soerasai  Lauch, 
455  (söersai  Lcmd),  459  //'.  (rfjl. 
Bcitr.  VII  38);  3  soerais  i/y.  1/28 
Fr.;  Dep.  ro  socrastar  ff/,  zu  soe- 
ras  Sy.  ].  25.  —  Pass.  Praet.  PI.  3 
dia  ro  sfertha  FA.  32.  —  Fut. 
Sff.  3  saerfaithn-  p.  40,  41.  —  JT«/". 
i>rt^.  dia  söerad  ar  in  m-buidechair 
um  sich  vor  der  Seuche  zu  retten 
Hy.  1  Praef.;  Acc.  donet  ar  söerad 
Gl.  zu  Hy.  5,  92;  ar  no  chlechtatis 
na  genti  sterad  a  mogad  isin  secht- 
mad  hliadain  Three  Hom   p.  12,  c. 

söerda  edel;  Sg.  Nom.  niiad 
soerda  SP.  V  13  („«  tiohle  dig- 
n-ity"). 

söere,  soire,  säire  F.  lihertas, 
nobilitas,  salus  Z^.  31;  8G0.  — 
Sg.  Nom.  saire  ceu  saethar  cen 
snim  ScLb.  23;  Bat.  i  söiri  ceneöil 
nohilitate  generis  Wb.  17c ;  cona 
säire  FA.  15. 

söetli  s.  säeth. 

so-g:iiiin  „welldoing"  ScLh.  23. 

ro  soieh  ist  u  utcr  rot-inm  gest(dlt, 
da  die  Partil-cl  ro  auch  hei  offen- 
baren Prilsensformen  steht;  ohne  ro 
findet  sich  Fut.  see.  Sg.  3  co  soi- 
sedh  „thut  it  would  reach"  O'Don. 
I      Suppl. 

)!        soideach,    soidheach    a    ressel 
0'^.,  s.  \interToth<jY  und  pata. 

soillse,  sollse  F.Licht,  Glanz, 
von  sollus;  lumen  Z'^.  247;  soillsi 
lumen  Ir.  Gl.  998;  .s.  foillse.  —  Sg. 
Xom.  soillsi  Hy.  2,  co;  in  t-soUsi 
jj.  22,  9;  suillse  FB.  92;  soilse  grene 
Hy.  7,  18;  FA.  7;  Gen.  iuna  soilse 
FA.  5;  Dat.  co  soilsi  FA.  35;  0 
soillse  18;  dia  soilse  10;  PI.  Nom. 
fil  secht  suilse  ar  a  rusc  SC.  37,  11. 

soillsithir,  soilsidir  s.  sollus. 

soillsigim  III  ich  erleuchte; 
I  shfne,  brighten  O'R.  —  Inf.  Dat. 
ic  sollsiugitfZ  FA.  13  LBr.,  soilsi- 
gud  LU. 

soilslb  s.  sollus. 

söim  III  ich  drehe,  toende, 
verwandele.  —  Praes.  Sg.  2  ceinc 
no  soi-siu  huäim  so  lange  du  dich 
von  mir  abivendest  Ml.  Sö'^,  1:  PI.  3 
soit  a  n-ecin  . .  i  toltanche'  FA.  23 


(soait  LBr.).  —  Praes.  sec.  Sg.  3  no 
shoad  cech  u-indliged  LHy.  Amr.  26 
(no  soad  cech  n-[d]iummus  LU.).  — 
Praet.  Sg.  3  ro  s6i  gnö  <S'6'.  40; 
cen  galar  soi  dath  Fei.  p.  CVIII  s; 
CO  ro  sai  in  cloirh  . .  i  salond  p. 
43,  13.  —  Fut.  Sg.  2  ceine  no 
soife-siu  Gl.  zu  donec  . .  tu  avertis 
faciem  tuam  a  mc  Ml.  33»,  1.  — 
Fut.  sec.  Sg.  3  co  suifcd  fuil  mol 
ScM.  18.  —  Pass.  Praet.  Sg.  3 
ros  bewnach  in  usce  co  ro  soud 
immil  Three  Hom.  p.  8,  5;  cura 
soad  in  lassar . .  i  n-agaid  na  gdithe 
SMart.  26.  —  Inf.  Nom.  sood  a 
polaire  ina  etun  iss  e  comartha 
bias  fair  LU.  p.  18,  13.  —  Com- 
pos.  impöim,  toim. 

soimle  i.  indis  O'Dar.  p.  116: 
ma  ro  sellaib  soimle  Fcl.  Jul.  4 
Raivl.  (seimle  LBr.,  somlc  Land). 
Gl.  i.  söimlid  1.  luathaig  dia  fegad 
ocus  dia  indissi,  ut  dicitur  in  usu 
Scotoriim  „dochoid  cu  solam"  i.  co 
luath. 

soimm  reich;  Sg.  Nom.  fer  so- 
imm  oirmituech  Three  Hom.  p.M,i. 
Vgl.  soimuie. 

soinmeeh  glüclUch;  secundus 
Z\  811;  860.  —  Sg.  Nom.  ni  bä 
soinmeeh  tra  a  set  na  pectach  sin 
ScLb.  20;  PL  Gen.  fer  sonmech 
slän  SC.  45,  u. 

soininielie  F.  prosperitas, 
fclicitas  Z^.  811.  —  Dat.  cona 
söinmigc  FA.  15  (-i  LBr^. 

soirb  facilis  Goid.'^  p.  52,  vgl. 
doirb;  happy,  prosperous  O'R.  — 
Sg.  Nom.  diar  bo  soirb  in  set  FA.  23 
{„easy"  St.).       ' 

soirl)e  F.  copia  Goid.^  p.  52 
{Wien.  Gl.);  affability,  quietness, 
prosperity,  success  O'B. 

soirtliiu  s.  soraid. 

solad  s.  solod. 

solam  schnell  bereit,  schnell; 
oband  no  solam  Gl.  zu  Fei.  Jun.  30; 
CO  slatra  no  co  solam  Gl.  zu  co 
m-brassi  ibid.  19;  solamh  quick, 
ready  O'B.  —  Adv.  no  hictha  co 
solam  „he  was  healed  rapidly" 
SMart.  40;  tidecM  co  sola»*  docüm 
n-Ere»m  Three  Hom.  p.  16,  4. 

soliimaehtaig-e  (solämachtaig- 
50* 


jllamain 


788 


somenmnach 


tlie?)  palpahJe  Tliree  Hom.  Index; 
dorogart  in  drai  dcmiiu  co  tue  dor- 
chai  sholamachtaige  darsiu  mag 
Thrce  Uom.  p.  2G,  7. 

sollamaiu  =  Int.  sollemue;  sol- 
lamhuiu  soJemnity  CfB.  —  Sg.  Nom. 
cid  fodera  conid  sollamaiu  tidecM 
Crist  a  hEgipt  ocus  nach  solla»tain 
a  dul  iunte  Fä.  p.  XXXIV  ig;  ord 
sacairt  do  deuani  isiu  mendut  sin 
ar  in  sollawain  „during  the  high- 
Hde"  Three  Hom.  p.  102,  15. 

solliis  glänzend,  hell,  klar, 
vgl.  follus;  solus  clarus  Ir.  Gl.  (JG5. 
—  PI.  Dat.  CO  senistrib  solsib  p. 
loO,  -21  —  Compar.  1)  soillsithir 
FA.  10;  soilsidir  SP.  III  u;  2)  so- 
illsi  FA.  10  LBr.;  Ir.  Gl.  1122. 

solma  Schnelligkeit.  —  Dat. 
CO  solma  Hy.  8,  4  („with  swiftness); 
tocbam  ci'ide  solma  suas  Wi.  Gr. 
p.  125  {LBr.^;  iugen  bad  choma- 
dais  du  ar  äis  ocus  cruth  ocus 
cenel  ocus  cless  ocus  soimi  LU. 
p.  122-1,  vx  —  S.  solam. 

solod,  soladh  pro  fit  O'R.  — 
Sg.  Nom.  när  bu  mö  a  solod  .  .  ol- 
dds  a  dolod  FB.  90;  conam  raib 
cac/t  Kolad  ar  molad  dot  rigraid 
Fei.  Prol.  12  {„soluce"  St.). 

solus  s.  sollus. 

solusta  glänzend,  von  sollus; 
solasda  hright,  luminous  O'R.  — 
Sg.  Nom.  tir  .  .  solusta  FA.  4 ;  söt 
solusta  s.  unter  lochet;  Gl.  su  lo- 
charnaig  Hy.  1,  31. 

-som  selbst,  enklitische  Parti- 
cula  augens  für  die  3.  Sg.  Masc. 
und  die  3.  PI;  ipse  Z"^.  326;  wird 
hinter  i  su  -seom,  -sium.  Gewöhnlich 
ist  der  Gegensatz  von  der  Art,  dass 
das  einfache  Pronomen  der  3.  Per- 
soti,  iiirlir  oder  weniger  betont,  in 
(Irr  i'ilii-rsil.:ang genügt.  Besonders 
ciiililniliscl/  ilobert-som  [nämlich  der 
\'alcri  CC.  3  LU.,  iat-som  ^nämlich 
('(>n(dl  und  Loegaire)  FB.  57.  ■ — 
Gebrauch,  I)  a«/'  die  3.  Singu- 
lar is  Masc.  bezüglich,  a)  hinter 
dem  Pronomen  der  3.  Sg.:  do-som 
ScM.  10  [Gegensatz  dam-sa);  SC.  5; 
,  FB.  3;  25;  31;  hesseom  j).  131,  i-; 
"Ar    or   sei-seom    sagte  er  Lq.  Jh    Iris 


seom    SC. 


)m    sagte  er  i^g^_]j\    ""i»- 
'.  34;    fair-seom~2^.   87; 


lais-seom  88 ;  cbuci-sium  ScM.  1 ;  2 ; 
chuice-sium  p.  39,  20 ;  fris-sium  SC. 
39;  de-sium  FB.  76;  fair-sium  77. 

—  b)  hinter  einem  Nomen  mit 
Possessivpronomen:  a  galar- 
som  TE.  9  LU.;  FB.  25;  a  ara- 
som  Conculainn  43;  dia  acallaim- 
som  ibid. ;  uas  a  imdaid-seom  FB.  3 ; 
ic  a  acallafw-sium  p.  21,  32;  ina 
diaid-sium  FB.  70;  a  siur-sium  p. 
144,  32.  —  c)  hinter  einer  Verbal- 
form  der  3.  Sg.:  arröet-som  j^- 
17,  33;  ata-som  SC.  29,  22;  asbert- 
som  jj.  131,  22;  FB.  29;  ro  triall- 
som  SC.  48;  no  bith-som  TE.  9 
LU.;  i"0  fitir-som  FB.  3;  rigid-som 
82;  87;  ro  cendaig-seom  p.  17,  32; 
FB  82;  cingthi-seom  88;  büi-seom 
inti  Nüisi  Lg.  8;  SC.  48;  biii-sium  ^ 
J^g.jj.  —  li)  Auf  die  3.  Plnralis  ^ 
bezüglich,  a)  hinter  einem  Prono- 
men der  3.  PI.:  iat-som  FB.  57; 
leo-som  ScM.  5;    CC.  1   LU;  FA. 

5;  FB.  77;  leo-sum  CC.  1  Eg.; 
leo-sium  (sie)  p.  143,  7;  doib-sium 
Sc3I.  3,  16;  imma  tech-som  Lq.  12.    ^ 

—  b)    hinter    einer    Verbal  form       ^ 
der  3.   PL:  asberat-som   ScM.   19;       |P 
foraitbmenatar-som  FB.  86;   imm-         i 
aiccet-som    FA.    5    (imanaicet-sum 
LBr.);    ro     dalait-seom    ScM.    5; 
fonaisccit-sium     FB.    77;     78.     — 

c)  hinter  einem  Pr ä d i cats n 0 me n :  ? 
batar     sonairte-seom     Lß^^IÜL.    —  -J^ 
III)  Vereinzelt  auf  die  3.  Sg.  Fem. 
bezüglich:    aice-sium  p.   40,   27.  — 
Vgl.  sam,  sem,  sim. 

so-main  ivealth;  ro  bo  do  a 
shomain  LHy.  Amr.  67  (cor  ba  dö 
a  somäin  LU.);  somäine  weulth 
O'R;  ar  a  somaine  Corm.  p.  3 
anomain;  caiti  somaine  set  in  fir 
sin?  somaine  graiu  diib  On  the 
Mann.  l\l  p.  490;  somhäine  ^^roft^s, 
rents,  returns  0  Don.  Suppl. 

so-masse  ScJtmuck?  bä  somassi 
do-som  sin  ocus  nir  bo  tliortromad 
LU.  p.  79a,  10. 

so-ml)las  wohlschmeckend, 
s.  blas.  —  Sg.  Gen.  tipra  uisce 
somblais  „a  well  of  sweet  water" 
Ir.  Gl.  975. 

somenmnach  w  o h  l g  e m  u  t h  On 
the 3Iann.lUp. iii,  vgl.  do-menmna. 


so-mi'ad 


789 


»o-rei(l 


so-iiu'iul  hohe  Ehre,  ,,ff1ory" 
ScLb.  23. 

so-milse  F.  sweetness  ScLh. 
25;  somailse  dulcedo  SG.  52»  {Z'^. 
863). 

soiiiniataib,  mamon  din  aium  in 
demainis  aircliindcch  for  iudmassail) 
in  t-sfegail  ocus  forsna  somataib 
ctrocairib  ,,over  the  pitiless  rieh" 
SMart.  6?  ' 

1.  somme,  somiiia  reich,  der 
Reiche;  somme  dives  Z'^.  863.  — 
(SV/.  Gen.  dliged  buthe  in  boicbt  fo 
mam  in  t-sommai  Ml.  27'',  7.  — 
Vgl.  soimm. 

2.  souime,  somiiia  Eeichthum. 

—  Sg.  Noin.  nadip  rubocc  nadip 
i-omar  bed  a  sommae  Tir.  11. 

somnietu,  somata  affluence, 
tvealth  OB.,  vgl.  dommetu. 

so-molta  laiidahilior  Ir.  Gl. 
1127. 

1.  sou  =  lat.  sonus;  Ton,  Laut. 

—  Sg.    Nom.    son    a    jrotha    LHjj. 
Ai7ir.  41:   son  a  garma  Hy.   2,   le   ! 
(Gl.  i.  sonus);   son  in  cetail  6->  {Gl. 

i.  souusV,  PI.  Acc.  oc  saigid  for 
sunii  Wb.  12b  ,^2.  484);  forsna 
siinu  de  verhis  Ml.  52  r. 

2.  son  glücldich,  vgl.  sona, 
sonas;  Sg.  Nom.  is  son  is  alaind  is 
noeb  SP.  IV  4. 

3.  sou  ScM.  21,  26. 

söu  Pron.  dem.  hoc  Z^.  353;  rot 
bia  son  ScM.  14.    Vgl.  ön. 

sona  glücklich,  vgl.  son,  sonas; 
sona,  sonadh  hapinj,  hlessed,  joyful 
OB.  —  Sg.  Nom.  grian  sona  Fei. 
Oct.  3;  Dat.  cona  primslnag  sona 
Fei.  Apr.  13. 

so-uairt,  -nirt  tapfer,  stark, 
von   nert;    firmus,   fortis  Z'^.   863. 

—  Sg.  Nom.  SC.  23;  sonart  Gl.  zu 
sab  Hy.  2,  23;   PI   Nom.  batar  so- 

^  nairte  Lp.  12  (-j  Eg.).  —  Adv.  co 
sonairt  Zu?/.  Amr.  43. 

sonairte  F.  Kraft,  Festigkeit; 
commor-shonairti  LHy.  Amr.  43. 

sonas  happiness,  hliss  (fB., 
von  2.  sou.  —  Sg.  Nom.  sonas  ocus 
deggnim  tria  bithu  d'fir  th'inaid 
„prosperity  and  good  deed"  Fei. 
p.  CI  1. 

soneud,   soinean  fair  iveather 


O'B.;  doncad  in  tan  ticfad  soncnd 
ocus  doncnd  LU.  Amr.,  .sina  i.  so- 
ncnna  Llly.  Amr.  58. 

sonnieeli  s.  soinincch. 

sonn  31.  a  st  äff,  stake,  he  am 
O'R  ;  sunn  i.  crann  no  sabh,  ut  est 
fomescaidli  lam  do  sunn  i.  lam  do 
righi  docum  in  sabaid  no  do  crand 
og  doabhaidh  O'Dav.  p.  118.  — 
Sg.  Nom.  am  sond  slaide  cach 
socraid  p.  328,  4?  Dat.  ro  comled 
alamu  dia  sund  CCn.  2;  PI.  Nom. 
ro  gabtha  süind  ocus  slipre  doib 
Three  Hom.  p.  78,  1  {„stukes"). 

sounach  palisade  Bem.'^  p:  56; 
a   icaU,   a  mound    O'Don.    Siippl. 

—  Sg.  Nom.  sonnach  daingean 
cläir  do  chur  ina  timchioll  Tor. 
Dh.  p.  130;  sonnach  umaide  tar  a 
medön  ros  rand  in  n-insi  inde  LV.p. 
23^,1«;  sonnach  iarn[ai(Ze?]  for  cach 
mür  forsin  bätar  nöe  cend  LU.  p. 
114b,  9  {Siah.  Concul.^\Acc.  s.  desiu. 

sounaim  II  ich  pfähle.  —  Pass. 
Praet.  PI.  3  ro  sonnta  Fei.  Prol.  33. 

sontar  Sc3L  22,  3,   von   1.  son? 

so-61a  gut  zu  trinken,  s.  1.  me- 
dar. 

sop  31.  a  ivisp  Corm.  l'r.  p.  153. 

—  Sg.  Nom.  und  Gen ,  PI.  Acc. 
atnaig  in  gilla  in  di  oibill  a  mednn 
in  t-suip  Sil  cätha  corcca  isin  ieWaig 
(tell«c/r?)  ocus  ticc  sopp  asin  lepa 
chuca;  coirgis  in  di  fot  iirmo>iad 
im  na  suppu,  setis  ind  öibill,  lassais 
in  sopp,  ocus  follsigis  do  a  proind 
LBr.  p.  214a,  13. 

sorcba  hell,  licht,  vgl.  dorcha. 

—  Sg.  Nom.   tir  sorcha  SC.  34,  1. 

—  Compar.  co  morslog  ba  sorchu 
Fei.  3Iürz  9. 

sorchaide  radiant  ScLh.  23. 

sord  trim  O'B.;  töirnis  tra  ann 
tipra  dian  ainm  sord  i.  gl  an  Three 
Hom.  p.  114,  3. 

so-reid  leicht;  happy,  siiccessful 
O'B.;  very  smooth  Fei.  Index;  nad 
soreid  la  boethu  Fei.  Prol.  30;  co 
rup  soraid  dam-sa  techt  dochum 
nime  TJiree  Hom.  p.  70,  19;  rop 
soraid  dam  dul  sech  na  me«nata 
duba  LHy.  Amr.  142  {Gl.  zu  rop 
reid).  —  Compar.  soirthiu  expe- 
ditior  SG.  15a  (Z-\  863)? 


(90 


srath 


soruu  ==  lat.  fornus.  —  Sg. 
Noin.  sornd  tentide  FÄ.  17;  Dat. 
a  surnn  tened  Hy.  1,  29;  Acc.  tria- 
sin sornd  sin  FA.  17. 

so-scele,  -scela  Evangelium 
Z'^.  769.  —  Sg.  Gen.  la  titrcbail 
soscelai  FA.  82 ;  Dat.  cosin  t-oscelu 
LU.  p.  15a,  36;  Acc.  pridchad  so- 
scela  Hy.  2,  as  Fr. 

soss,  SOS  iud  fir  imramae  „S'^P- 
jjort  of  tlie  rmver"  Gl.  zu  sess 
ethair  Corm.  Tr.  p.  154. 

sossad  dwelling,  abode,  seat 
O'E.;  sosad  positio  SG.  7a  [Z'\  49). 

—  Sg.  Nom.  dian  sossac^  sid  Saiger 
mär  „a  Station  of  peace"  Fei.  p. 
LXI  1;  Dat.  i  n-öen  sosuth  in  una 
positione  SG.  7a  (Z^.  J83);  büi 
Ailill  ior  sosad  in  düine  oc  a  n- 
descin  LU.  p.  20a,  21;  for  sossad 
a  miadamla  „on  the  Station  of  his 
glory  ScLb.  5;  Acc.  ro  gab  ä  sossad 
sumpsit  sedem  suam  Wb.  4b  (Z'-^. 
337);  Fei.  Febr.  26;  P?.  Z>«f.  isna 
sostaib  FA.  6  („stations"  St.);  Druim 
lias  indiu,  i  di  sostaib  Patrice  and 
ocus  dina  liassaib  ro  aiiimniged 
Goid.''  p.  84  [Vit.  Trip.);  illep- 
thaib  glainidib,  bi  sostaib  argdidib 
ScLb.  23. 

sostau  i.  cumsanadb  O'Dav.  p. 
116,  i.  gloir  no  gair  no  utmaille  no 
imned  Gl.  zu  Fei.  Jtil.  10  (mor 
sostan  „a  great  rest"  Stokes). 

sotal  stolz,  hochmüthig;  i. 
uallach  no  dimsacb  O'Dav.  p.  116. 

—  Sg.  Nom.  FB.  37;  Cernach 
Sotal  „C.  the  haucihty"  Fcl.  p. 
LXXVII. 

sotaltus  31.  Stolz,  Hochmuth; 
im  sotlotus  LU.  p.  52b,  y.s. 

sotech  lupanar  SG.  64»  {Z'^. 
811),  von  soith,  sad  und  tech? 

so-theiiga  beredt,  Gl.  zu  sothnge 
Fei.  Jan.  15  LBr.  und  Sept.  30. 

sothug-e  „ivell-tongued",  sui 
slan  sothnge  suthain  Fcl.  Sept.  30, 
Gl.  i.  sothenga  no  sogne  fair;  ibid. 
Jan.  13. 

sotla  F.  Stolz,  Hochmuth.  — 
Acc.   cen    sotla  Fei.  p.  LXXVII  8. 

sous  (für  so-fiss?)  Wissen;  söas 
experience  O'B.  —  Nom.  soas  Fei. 
Epil.    89;    Gen.    sruaim    soais   „a 


stream  of  knowledge"  Fcl.  Febr.  4; 
Dat.  is  dam  sous  Hy.  5,  37  [Gl.  i. 
is  dom  dän);  cuimbrigud  indsce  fo 
soas  do  cuibded  „an  abridgment  of 
Speech  tvith  science  which  ivas  har- 
monized"-  Fei.  Epil.  123;  co  soas 
März  13. 

sparr==rtZt(^.  sparro;  jo/s^,  beam 
O'R.  —  PI.  Dat.  for  sparraib  na 
tigi  FB.  51. 

spirut  =  lat.  Spiritus.  —  Sg. 
Nom.  in  spirut  nöeb  Hy.  1,  sü;  6,  6; 
Gen.  in  spirta  uöib  Hif.  5.  oo;  ^j. 
40,  7. 

sporau  s.  unter  esrecht. 

spre  cattle,  the  portion  of  a 
loife  0"B.;  spreid  („cattle")  Gl. 
zu  tlus  O'Don.  Suppl.,  vgl.  Beitr. 
VIII  328;  triucha  ceud  Ceise  Chor- 
rainn  ö  ri'gh  Eirionn  mar  spre  rena 
inghin  „as  doivry"  Tor.  Dh.  p.  170; 
Gen.  gur  mör  ionnmhus  choigidh 
üladh  do  leith  a  heisg  agus  a 
spreidhe  „in  fish  and  cattle"  Keat. 
p.  132. 

spred  F.  Funke;  Gl.  zu  tenlam 
Corm.  p.  42.  —  Sg.  Nom.  cach 
spred  tra  ocus  cach  frass  doleiced 
a  tene  LU.  p.  Söi»,  9;  I'l.  Gen. 
beim  sprede  Maie  Cecht  oc  ätüd 
tened  ria  rig  n-'Evend  ibid.  7,  vgl. 
is  and  romböi  Mac  Cecht  oc  beim 
tened  ibid.  1. 

srabtiiie  O'Dav.  p.  118,  „light- 
ning"  Bem.'^  p.  83. 

sraig:ell  =  Zai.  flagellum.  — 
Sy.  Nom.  is[s]raigell  do  esorgain 
ScLb.  21;  Gen.  sainchenelse  srogill 
Wb.  17<i  (Z\  769);  PI.  Gen.  na 
sraigell  tentide  p.  191,  22;  Dat.  co 
sraiglib  FA.  IG  LBr.  (sroiglib  LU.); 

p.    191,    20. 

sraig'Iim  flagello.  —  Praes. 
PI.  3  sraiglit  FA.  16;  no  da  sraig- 
let  [na  demjnse  LU.  p.  114^,  38 
(Siab.  Concul.).  —  Inf.  Dat.  do 
sroigled  FA.  15. 

srand  snoring  Corm.  Tr.p.  153. 

1.  srath  the  bottom  of  a  valley, 
fields  on  the  banks  of  a  river,  a 
Strand  O'R.  —  PI.  Acc.  mo  seing 
srathu  FB.  bO  ^  p.  310,  26?  Vgl. 
espoc  Eogain  Arda  Sratha  „Bhiahop 
E.  ofArdstratv"  ThreeHom..  p.  100,1. 


791 


srol 


:^      2.  srath  LiuA^^A^ 

srkth  =  lat.  strata?  ro  Icnait 
beos  isiii  di'in  ocus  ro  marbait  ar 
na  srathail)  ocus  isna  taigib  „on 
the  strcds"  Cor/.  Gaed.  re  Gall. 
p.  78. 

srath.ir  F.  =  lat.  stratura,  a 
packsaddle  Coriii.  Tr.  }>.  153.  — 
Sq.  Nom.  rot  giuil  ind  srathar  dod- 
cäid  SG.  p.  :i29  {Z'^.  i)54);  Bat. 
capuU  ccngalta  oci  co  srathair  fair 
LU.  j).  39b,  2. 

srebaiin,  srebhand  Gl.  zu  nu- 
cliuin{^\,a  memhrane  Ir.  Gl.  794. 

srebuaide,  sreibnaide  rnembra- 
naceus  SG.  58^  {Z'^.  794);  inar  . . 
is  e  süata  srebnaide  LU.  p.  79a,  2; 
a  üathroic  srebuaide  sroili  ibid.  43. 

srMim  III  ich  werfe,  es-sredim 
ich  streue  aus,  aesreuth  Gl.  zu  haec 
aspergo  SG.  70^.  —  Praet.  Sg.  3 
sredis  Ciichulainn  cloich  fair  LU. 
p.  82a,  35;  oen  tra  dona  ruthnib  ros 
esreid  grian  na  firinde  isiu  domun 
TJiree  Hom.  p.  4,  9.  —  Praes.  Sg.  3 
sreid  [ziveisilbig)  mi'iine  SC.  17,  6, 
für  srethid  oder  sredid  ?  srethius  fair 
iarom  in  slig  LU.  x>.  621»,  n.  — 
Inf.  Dat.  iarua  n-esrediiid  fo  Mag 
Murthemni  Ben.  C'elt.  III  p.  177. 

sreid  FB.  50,  p.  310,  26,  sreid 
Fergus  Dubthach  üad  LU.p.  Sl^»,  26, 
sreid  müine  SC.  17,  6  zu  sredim 
(,sreim  Fei.  hidexYi 

sreith  p  rat  um  SG.  20a,  s. 

sreiig-,  sreang  a  string,  cord, 
rope  O'B. 

sreug-im  ich  ziehe,  schleppe; 
sreangaim  I  string,  draw,  extend, 
fear  O'B.  —  Praes.  Sg.  3  do  srenga 
in  loech  in  luing  „hauled  in  the 
ship"  TB.  p.  178,  6;  PI.  3  labrossi 
dosreggat  a  m-bel  n-ichtarach  dar 
a . .  Goid.-  p.  71  (LHy).  —  Praet. 
Sg.  3  sinis  in  t-anmauna  a  brägit 
üad  asin  chrund  ocus  fiirmid  a  chend 
i  n-druim  in  daim  ba  mö  doud  al- 
mai  ocus  srengais  lais  isiu  crand 
LU.  p.  26»,  25  {schleppte  ihn  mit 
sich).  ■ —  Pass.  Praet.  PI.  3  sreng- 
tha  tollfethe  a  mullaich  co  m-bätär 
for  coich  a  muineöil  LU.  p.  79^,  32. 

srenuim  sterto  SG.  185»,  1 
[srenim  Z-,  434).  —  Vgl.  srand. 


1.  sreth  Reihe;  series,  ordo 
Z\  992;  Gl.  zu  strues  SG.  5b^,  10; 
sreath  a  row,  rank,  sivath,  Order 
O'B  ;  vgl.  imm-sreth.  —  PI.  Acc. 
und  Sg.  Nom.  co  n-accatär  iar  sin 
teöra  sretlia  isind  raigid  in  taigc 
ininul  cuaird  önd  ursaind  diaraili, 
sreth  and  chetannis  di  i)rctnasaib 
üir  ocus  argit .  .  sretii  di  inuiitorcaib 
..in  tres  sreth  di  claidl)ib  LU.  p. 
23-',  31  (Oh  the  Mann.  III  ;).  163); 
-SV;.  Dat.  läse  aralegatar  i.  hi  sreith 
raun  SG.  21 3"  [cum  leg%intur,  i.  e. 

1  in  Serie  verborxim  Z-.  992);  PI. 
Dat.  iua  srethaib  ocus  ina  corönib 
FA.  12;  Acc.  tar  salmuire  sretha 
•  „over    ranks     of    niainseas"    Fei. 

\   Epil.  238. 

i       2.  sreth  s.  seriiim. 

sretliaim     gleichbedeutend     mit 

j  sernim?  failgit  no  forbanait  no 
srethait  Gl.  zu  sernait  Fei.  Aug.  31 ; 
aisiieid    no    ro    srethad   Gl.   zu   ro 

!   sreth  ibid.  25. 

sriab  stripe  On  the  Mann.  III 
p.  121 ;  a  circle  O'B. 

sriau  =  lat.  frenum  Ir.  Gl.  819. 

—  Sg.  Nom.  SC.  31,  15. 
sriauach  mit  Zügel  versehen, 

frenatus.  —  PI.  Gen.  cet  n-ech 
srianach  TE.  10,  i4. 

sril)  a  stream  Corm.  Tr.  p.  97 
inesciund. 

sröeuiin  III  ich  toerfe  nieder, 
besiege;  sraoinim  I  defeat,  over- 
throiv,  disperse  O'B.  —  Praes. 
Conj.  Sg.  3  sroena  Gl.  zu  vitam 
trudere  Gild.  Lor.  Gl.  255;  na  rom 
sraine  in  bas  Gl.  zu  ut  non  secum 
traliat  me  mortalitas  Gild.  Lor. 
Gl.  7.  —  Pciss.  Praet.  Sg.  3  cor 
srained  iar  sin  in  crand  tarais 
fo?"sna  gentib  „icas  hurled  back" 
SMart.  25.  —  Fut.  PI.  3  sräinfit/r 
tra  iar  sin  na  hanfireoin  hi  pein 
iffirn  „shall  be  hurled"   ScLb.   12. 

—  Inf.  Nom.  srainiud  ScLb.  21 
(„breaking");  Dat.  co  rabe  cechtar 
de  ic  sroiniud  araile  LHg.  Nenn.  2. 

si'ogill  s.  sraigrell. 

srog'od,  ond  srogod  airid  Gl.  zu 
flagello  SG.  66  a,  25. 

srol  satin,  silk  On  the  Mann.  III 
Index;  sroll  byssus  Ir.  Gl.  577.  — 


srolda 


792 


stüag 


Gen.  cliabinar  sroil  siricda  LU.  p. 
81a,  29;  a  üathroic  srebnaide  sroill 
ibid.  p.  71»a,  43;  dar  a  füathröic 
srebnaide  sroill  ibid.  p.  791^,  3. 
srolda  seiden.  —  Sg.  Nom.  inar 
•^    srölda  Lg.  18,  21^ 

1.  sroll  i.  soM,  unde  apud  Sco- 
ticos  diu  sroll  i.  e.  dies  solis  Corm. 
p.  40. 

2.  sroll  s.  srol. 

sröii  F.  Nase;  nasus  Z^.  23; 
Ir.  Gl.  1039.  —  Sg.  Gen.  co  moing 
a  srona  Gl.  zu  Oss.  III  5;  Corm. 
Transl.  p.  146  ronna;  Äcc.  dar 
sroill  ScM.  6;  PI.  Dat.  a  de  ocus 
a  lassar  asa  craess  ocus  asa  sronaib 
sechtair  „out  of  his  nostrils"  Three 
Hom.  p.  72,  30.  —  Comp  OS.  srön- 
benuach  rhinoceros  SG.  97 a  {Z^. 
23);  Goid.'^  p.  57  {Leyd.  Gl). 

srüalm  N.  Strom;  i.  sruth 
O'Dav.p.  115;  i.  imat  ibid.  p.  117. 

—  Sg.  Nom.  sruaim  ecnai  Fei. 
Nov.  27 ;  PI.  Nom.  srüama  FA.  27 
{Gl.  i.  tunni);  Dat.  fo  sruamannaib 
O'Dav.  p.  119. 

srüamacli,  co  sal  sruamach  „to 
tlie  streamy  sea"  Fei.  Aug.  25,  Gl. 
i.  srotha  imdai  ind  ocus  ass. 

srub  a  snoiht  O'B.;  srub  muicci 
„a  pig's  snout"  Corm.   Tr.  p.  154. 

—  Dat.  ro  leltar  im  srüb  LU.  p. 
114^  15. 

sruban  merenda  Ir.  Gl.  143. 

sriiith  alt,  erfahren,  weise, 
angesehen;  knoiving,  a  knowing 
person  CB.;  sruithe  religious  se- 
niors  O'Don.  Siippl.;  vgl.  altcymr. 
strutiu  Gl.  SU  antiquam  qentem 
Z^.  120.  —  Sg.  Nom.  sruith  Htj. 
6,  21,  aber  Fr.  sruthib;  FB.  22; 
Gen.  togairm  Semeoin  srotha  Fei. 
Jan.  5;  is  comarlecud  sruithi  TB. 
p.  182,  u;  Dat.  don  struith  {sie) 
Gl.  zu  don  cath  Hy.  5,  19;  Acc. 
fäcbais  fer  sruith  dia  muntir  innti 
Three  Hom.  p.  116,  8;  PI.  Nom. 
srutlii  na  fetarlaice  i.  Abraam  ocus 
Isac  rel.  Ml.  31<i,  11;  na  sruithe 
Hy.  1  Praef.  {„seniors")]  sruthi 
Erenn  „Ireland's  eiders"  Tliree 
Hom.  p.  34,  31;  Gen.  inna  sruthe 
Gl.  zu  veterum  Ml.  133c  {Z-\  1004); 
iar  n-inntsamat7  na  sruthi  remthech- 


tach  Three  Hom.  p.  95,  11;  Acc. 
0  ro  fäcaib  sruthi  ocus  minda  ocus 
niartire  intib  ibid.  p.  116,  12.  — 
Compar.  ni  longe  co  longe  cele 
De  remut  no  fer  bas  sruithiu  qui 
Sit  senior  Z-\  1004  {SG.  A.  C.  23); 
cia  de  isruithiu,  in  rig  fa  espuc? 
isruithiu  espuc,  huairi  ar  neraig 
(sie)  righ  fo  bith  creitme  On  the 
Mann.  III  p.  510;  Superl.  srui- 
thium  i.  is  uaisli  the  noblest  CDon. 
Suppl. 

sruth  Strom;  flnmen  Z^.  238; 
799;  L:  Gl.  999.  —  Sq.  Nom.  FA. 
16;  17;  18;  30;  sruth  Ligir  SMart. 
22;  Gen.  ainm  ind  srotho  SG.  35''; 
fo  bes  srotha  Wb.  32^;  in  t-srotha 
FA.  16;  18;  Acc.  in  sruth  FA. 
17;  18;  curcas  fri  sruth  FB.  44; 
PI.  Nom.  srotha  jj.  133,  3;  FA.  30; 
srotha  fola  33;  SeM.  18;  LU.  p. 
127^,  6;  Dat.  co  srothaib  nemi  p. 
191,  14;  29;  Acc.  frisna  srotha  alle 
FA.  18. 

sruthar  Fluss;  a  sruthair  na 
Släine,  dar  sruthair  na  Böinni 
O'Don.  Suppl. 

sruthe  F.  Weisheit,  von  sruith; 
Gen.  sab  sruithe  Fei.  Jul.  1. 

stal)  a  drinking  cup>,  an  iron 
vessel  chained  to  a  well  by  the  side 
of  a  road  O'B.;  sdaba  beca  bidis 
forsna  tibradaib  isna  cänaib  dlii- 
thaib  Gl.  zu  ana  Corm.  p.  3. 

stair  s.  stoir. 

stiall  a  belt,  a  girdle,  a  strip, 
apiece  of  anything  CB.;  sdiall 
i.  clär:  go  sdialluib  airgid  i.  go 
gclaraibh  0'67.  {Corm.  Tr.  p.  154). 
—  Sg.  Nom.  stiall  archapur  jy. 
309,  34;  Dat.  cona  steill  airgit  p. 
309,  37;  Acc.  in  steill  p.  310,  2; 
PI.  Nom.  tri  steill  chreduma  i  tau- 
laich in  taige  FB.  55;  steill  chre- 
duma ibid.;  PI.  Dat.  co  stiallaib 
airgit  j}-  309,  35. 

stoir  =  ?a^.  historia.  —  Sg. 
Nom.  a  stoir  SP.  III  3;  stair  libuir 
Ihu  Gl.  zu  Hy.  2,  58;  Acc.  dorat 
stair  ind  rechta  ior  leith  ocus 
a  hsians  ior  in  leith  aile  LHy. 
Amr.  59. 

stüag-  „an  arch"  FA.  8,  vgl. 
tüag.   —    Comp  OS.    sduagh-dhorus 


stuigeii 


793 


an  arched  doorivmj  O'Don.  Gr. 
p.  338;  ar  sduaigh-leirg  a  dhroma 
s.  unter  lerg. 

stuig:eii,  ni  roibe  riain  um  lu'icli 
araile  eces  samail  iii  cluinulaig  bui 
um  Sencbau  cinmotha  a  stuigen 
suad  „hesides  his  sage's  goivn'-' 
Corm.  p.  3G,  i6  (prüll). 

-SU,  -so  enklitische  TarticuJa 
augens  der  2.  Person  Siyigularis, 
ivird  hinter  i  zu  -sin,  -seo,  verein- 
zelt und  später  -si  {p.  140,  23; 
144,  7).  —  Gehrauch,  a)  am 
Pronomen  der  2.  Sg.:  tussu  Lß^, 
9;  19;  tusso  Sc3I.  15;  lat-su  SC. 
41;  46;  FB.  41;  acot-su  4(j;  ocut- 
su  50;  chucut-su  Sc]\[.  13;  airut-su 
FB.  (3;  let-so  Lg.  12:  iiinut-so  TE. 
8  LU.;  duit-siu  Seil/.  11;  TK  10 
LU.;  SC.  6;  43;  47;  FB.  8;  10; 
61;  94;  duit-si  p.  140,  23;  uait-siu 
p.  132, 12;  üat-siu  SC.  5.  —  b)  /«mfer 
einem  Nomen  mit  Possessiv- 
pronomen  der  2.  Sg.:  do  mcnma- 
su  ScM.  3,  8;  fechrad-su  FB.  34; 
do  charpat-su  ibid.;  do  dingbala-so 
Lq-  12 ;  do  ara-so  FB.  9;  for 
th'athair-siu  ScM.  10;  dot  acallaim- 
siu  5'C.  13;  dit  seirc-sco  TE.  10 
i?7.  —  c)  hinter  einer  Verbalform 
der  2.  Sg.:  mauim  bera-su  Lg.  9; 
ui  fuigeba-su  SC.  42;  atbertha-su 
ScM.  3,  7;  fe_g-su  SC.  39;  bia-so 
Lg.  10;  19;  airg-siu  Lg.  12j^  ber- 
siu  p.  40,  40 ;  gnii-sTü  I^  19; 
ScM.  3,  17;  10;  FB.  11;  27;  31; 
35;  56;  foracbaisiu  Sc3I.  7;  9;  11; 
13;  TE.  6  ^(7.;  FB.  73;  tair-siu 
SC.  40;  nachat  fil-siu  fein  FB.  62; 
tair-si  p.  144,  7;  ro  altaisi  CC.  5 
JSjr.;  ro  ucaiseo  FB.  18;  brethaige- 
seo  58.  —  d)  hinter  einer  Verbal- 
form mit  Object  der  2.  Sg.:  rot 
bia-su  tcird  dir  sein  TE.  5  Eg.; 
dot  dingbad-su  FB.  94.  —  e)  hinter 
einem  Prädicatsnomen:  is  att 
ail-siu  SC.  43.  —  f)  An  Stelle  von 
-SU,  -siu  findet  sich  vereinzelt  -sa 
{vortciegend  erst  in  späteren  Mss.): 
airim-sea  i).  41,  13;  diamsa  Lg. 
Ji,._2^  coich  tliussa  SC.  12;  let^^sje" 
TE.  8  Fg.;  let-sai  Sc3L  6  i?. 

suabais  mild;  i.  min  no  ailgion 
O'Don.    Stippl.;    i.    sobesach    2*'e/. 


Jan.  13;  S//.  Da^.  co  sluag  suabais 
ibid.  Jul.  16,  Gl.  i.  cum  turba  fe- 
lici  martirum,  i.  sobesach;  PI.  Gen. 
sluag  mor  martir  sual)ais  Fei.  Febr.  2 
[„of  gcnile  martyrs''),  Gl.  i.  onni  is 
suavis  i.  suaibscacb. 

suacaltmiche  F.  sunvitas  Wb. 
15<i  [Z-.  811),  vgl.  accaldam. 

suaibsech  Gl.  zu  suabais. 

su-aicliiiid  wohl  bekannt,  er- 
kennbar, klar;  suaithnidh  i.  so- 
aithnidh  i.  foreili  (/Don.  Suppl.; 
suäichnid  demojistralio  [V]  Z'^.  863. 
—  Sg.  Nom.  bä  suacbnid  Lg. 
18f  igj^ii;  isuachnid  nirrodciiäd 
mo  ic-sa  TE  12  LU.,  vgl.  isüaich- 
nid  tra  cid  dia  n-dechuith  Tit  Gl. 
zu  ita  ut  rogaremus  Titum  2  Cor. 
8,  G  Wh.  16«  [Z-\  357);  slicht  su- 
achnid  FB.  34;  Acc.  comartha  su- 
acbnid FB.  73. 

siiaichnide  F.  Bekanntheit, 
Merkivürdigkeit?  Sg.  Acc.  eter 
sochraide  ocus  süachnide  FB.  1. 

su-aiened  das  der  Natur  Ent- 
sprechende; is  suaicued  ceneuil 
ni  dofuisim  ocus  dofuisemar  Gl.  zu 
genera  nominum  principalia  sunt 
duo,  quae  sola  novit  ratio  natu- 
rae  SG.  61^  [Z''.  365). 

suaigr  prosperou^s,  suceess- 
ful  0"B.,  LUij.  Amr.  117^;  vgl. 
duaig. 

suaill  fetv,  small,  little,  mean 
O'B.;  s.  unter  ecmais;  ba  suaill  tra 
nach  bäite  in  curach  Corm.  p.  37,  1 
(prüll);  süail  no  bec  LHy.Amr.  24; 
ba  süail  Gl.  zu  seim  ibid.  25; 
ibid.  117. 

suairc  pleasant,  agreable  (fR., 
vgl.  anuairc;  suairc  in  lia  „pleasant 
the  flood"  Fel.p.  CXXXIV3;  gormac 
grad-suaircc  ibid.  p.  CLXVIII  39 
{„loving-gentW);  triclia  iiiaii^i  soclila 
suairc  ibid.  p.  CLXXXIV  -1:  du 
mrtccaib  suarcca  saorchlaiiu  ibid.  27. 

suaitimid,  ro  chuir  a  mbeur 
bärrchaol  a  suaithuid  sioda  an 
ghaoi  dheirg  „into  the  silken  string 
of  the  Gu  dearg"  Tor.  Dh.  p).  104; 
iX)id.  p.  132;  ibid.  p.  182.  Vgl.  su- 
aithnid  a  bow-string  OB. 

siialacli  admirable,  famotis 
O'Ii.:    cland    sualach    accu   Gl.  zu 


^■^ 


sualig 


794 


ide 


cona  chleir  cainclandaig  Fei. 
Jan.  12. 

sualig-  M.  virtus  Z-.  233,  vgl. 
dualig;  PI.  Nom.  sualchiTTh.  29^,  32; 
Bat.  tria  sualchib  ocus  cäingnimaib 
ScLh.  17;  CO  sualchaib  Gl.  zu  co 
ra-bläthaib  Hy.  4,  c. 

süaii  Schlaf.  —  Sg.  Nom.  suan 
SC.  29,  11;  16;  30,  10;  ro-si'ian  der 
grosse  Schlaf  Oss.  II  8?  Gen.  is 
fulang  süain  sochaide  SC.  31,  14; 
tuilsitfT  mo  derca  suain  Oss.  III  1? 
Dat.  cona  siian  FA.  15;  Ina  siian 
SC.  11,  8;  29,  5;  rodtli'isci  suan 
„mayst  thou  aivake  from  thy  sleej/' 
30,  1;  11?  Acc.  ni  thastar  suan  SC. 
29;  fri  siian  serglige  28,  1.  — 
Comp  OS.  siiau-bricht  a  charm 
tvhich  causes  sleep,  suainbhreacht 
seachtmaine  dorat  in  drai  forra 
O'Don.  Suppl.;  süan-traige. 

süauacli  „sleepy''  Hy.  5,  21. 

süuuaim  II  ich  schlafe.  — 
Praet.  Sg.  3  nir  thomail  ocus  nir 
si'ian  FB.  57. 

1.  süauem  Seil;  suainemh  i.  teat 
O'Dai-.  p.  118.  —  PI  Nom.  cethri 
suanimain  FA.  2;  Dat.  no  clistis 
errid  Ulad  ior  süanemuaib  tarsnu 
on  dorus  diarailiu  isin  tig  i  n-Emain 
LU.  p.  121^,  11  {Tochm.  Em.)\  cen- 
galtar  a  läm  iarum  dia  thöeb  co 
suanemnaib  Bev.  Celt.  III  p.  184; 
Acc.  CO  cethri  suainemnu  FA.  2 
LBr.  —  Das  unter  airlech  ange- 
führte susinemain  ist  schiverlich  eine 
richtige  Ergänzung  (süä  LU.). 

2.  süauem  Anstrengung?  Sg. 
Gen.  denum  suanemun  i  n-aidchi, 
precept  fri  dei  Gl.  zu  in  labore 
et  fatigatione  nocte  et  die  ope- 
ranten  Wh.  261'  (Z^.  775);  Acc. 
süanemuin  do  denum  i  n-aidchi  do 
reicc  ar  biad  et  seitach  dia  muntir, 
precept  fri  dei  do  icc  anman  so- 
chuide  Gl.  zu  memores  estis  laho- 
ris  nostri  et  fatigationis  Wh.  24«!. 

süan-traig-e  die  einschläfern- 
de ^T iisll-,  ?)ecsom/tc/r^ Suan- traiges 
als  i'iii  iin/tki.'^cJter  cruittire,  s.  gen-, 

süiXH  Adr.  in  die  Höhe,  vgl.  sös 
und  ÖS,  üas;  soos,  suas  sursum 
Z\   612;    süas    FA.   18;   28;    FB. 


74;  85;  LHy.  Amr.  60;  atracht 
suas  ScM.  4;  FB.  9;  25;  suas  de 
Hy.  2,  24,  vgl.  gur  thüirling  anuas 
ar  an  n-ga  agus  ro  thüirling  ■  anuas 
de  go  foisdineach  firghlic  gau  fui- 
liughadh  inä  foirdheargadh  air  Tor. 
Dh.  p.  86,  28. 

siiata  glatt  geriehen?  a  inar 
bläith  biannaide,  is  e  etrom  aerda, 
is  e  süata  srebnaide,  is  e  üagthe. 
osslethar  LU.  p.  79a,  1  {,,polished 
dotvn"  Croive,  Siah.  Concul.  p.  423); 
deg-siiata  {„loell-smoothed"  Grawe 
l.  c.  p.  425)  s.  unter  lethar;  suaite 
any  tliing  depirived  of  its  Juices, 
tempered,  mixed,  kneaded  O^B.,  vgl. 
siiathaim. 

süathaim  I  Jene  ad,  ruh,  mix, 
mould  O'B.  —  Praes.  sec.  Sg.  3 
co  n-doirted  in  loimm  isin  fhedan 
sin  ocus  no  chomsuaithed  triasin 
braissig  „he  tised  to  .  .  mix  it  all 
through  the  pottage"  Fei.  p.  C  25. 

—  Inf.  Gen.  crand  suati  na  braisce 
„the  mixing  stick"  ibid.  24. 

sult)a  Freude,  vgl.  duba;  subha 
pleasure,  delight  OB.  —  Sg.  Nom. 
na  sid  na  suba  na  säm  La.  17,  55:  ^ 
is  cöru  duit  suba  ocus  forbäilti 
Three  Hom.  p.  100,  17;  i  fil  sith 
ocus  suba  LHy.  Amr.  135;  suba 
tar  menmain  cäich  FC.  5,  5;  Gen. 
iar  lecud  cech  suba  Fei.  Apr.  21; 
Dat.  CO  subu  FA.  16  (co  süba  LBr.). 

subaeh  fröhlich,  glücklich, 
vgl.  dubach.  —  Sg.  Nom.  slän  su- 
bach  SC.  30,  1;  Acc.  issin  sith  soer 
subach  Fei.  Apr.  2.  —  Adv.  co 
subach  FA.  31. 

subachus   laetitia  L\   Gl.  301. 

subaig-im  III  mit  Acc.  ich  freue 
mich  an  Etwas.  —  Praes.  Sg.  3 
subaigthius  er  freut  sich  daran 
SP.  II  14;  PI.  3  subaigit  gaudent 
Ml.  61e,  they  rejoice  O'Don.  Suppl. 

—  Praet.  PI.  3  ro  subachsat  na 
huli  in  mirbuil  sin  „all  rejoiced  at 
that  marvel"  SMart.  35. 

sucacli  FB.  37,  vgl.  sügach  merry, 
cheerful,  sportful,  froUcsome  O'B. 

sucut  illud;  bid  fir  sucut  FB.  6; 
tucaid  . .  sucut  14  (succat  Fg.). 

1.  sude,  suide  Pro»  dem.  dieser, 
hie  Z'^.  349,  loird  anaphorisch  ge- 


~? 


5'&Aa*/vs. 


795 


braucht,  und  nicht  »lit  eineiti  Sitli- 
stantiv  verhunden:  Dat.  do  suidiii 
TE.  d  LU.;  FB.  94;  foa  siiidiu 
p.  131,  16;  di  sudiu  dcinde  FB.  G; 
SC.  12;  jj.  131,  7;  SC.  12;  issudiu 
FB.  20;  dabei  CC-  1  LU.  (ann 
Eg);  SC.  2;  iar  sudiu  post  hoc 
FB.  5;  1(3;  54;  55;  ÖG;  62;  72; 
74;  80;  81;  CC.  4.  LU.;  iar  sudi 
FB.  25;  27;  28;  39;  iar  sudiu.. 
iarom  60;  iarom  iar  sudi  65;  Acc. 
im  sude  SC.  8;  is  uad-som  raiter 
Tulach  Taidg  fria  o  sin  co  sudi 
CCn.  7;  PI.  Dat.  sid  mör  itaam, 
conid  de  suidib  nonn  ainmnigther 
£es  side  EC.  l;Acc.  itir  suidiu  CC. 
2  Eg. 

2.  sude,  suide  N.  Sitz,  Sitzen; 
däl-suidse  forum  SG.  57 ü,  trebun- 
suide,  iüg-suide  tribunal  SG.  50^» 
(Z'^.  855).  —  Dat.  isin  t-sudiu  faire 
FB.  81;  isin  sudi  faire  84;  mod 
nad  mod  i  n-desid  inna  sudiu  ibid.; 
CO  u-desitar  .  .  inna  sudi  sie  setzten 
sich  nieder  FB.  21;  co  fuarusa  he 
.  .  ina  sudi  ich  fand  ihn  sitzend 
SC.  33,  3 :  atraig  . .  ina  sudi  er  setzte 
sich  aufrecht  12;  Acc.  lasin  suidi 
n-grianda  SC.  40;  itir  suide  no 
sessam  Hy.  1,  3;  luid  . .  issa  sudiu 
na  fari  FB.  83  (,issin  suidiu  Eg.\\ 
isi  {sic)  sudi  fai'i  ibid.  (issin  suidiu 
Eg.)\  siasair  suide  eoin  i  n-ailt 
Hy.  5,  1;  condot  rudi  (s.  sudira) 
sudi  n-6g  SC.  28,  7 ;  PI.  Dat.  batar 
-^^  na  mnaa  ina  suidib  Lg.  15.. 

sudig:im  III  ich  setze.  —  Ln- 
perat.  PI.  2  sudigid  FB.  7.  — 
Praet.  Sg.  3  ro  suidig  2>-  40,  12; 
":?(-  PI.  3  ro  suidigset  a  tige  Lg,  11. 
—  Pass.  Praet.  Sq.  3  ro  sudiged 
FA.  15;  IG;  PL  3  ro  sudigthe  FB.  3. 

sudigud  M.  1)  Setzen,  Inf.  zu 
sudigim,  2)  Anlage,  Plan  eines 
Hauses,  einer  Stadt.  —  Sg.  Nom. 
2)  sudigud  inna  catrach  FA.  15; 
sudigud  Tige  Midchiiarta  fair  2; 
suidigud  ind  rigthige  16;  Geyi.  dli- 
ged  suidigthe  lex  positioiiis  SG.  193» 
[Z'^.  239);  Dat.  1)  iar  suidiugud 
Gl.  zu  mihi  fosito  .  .  in  periculo 
Gild.  Lor.  Gl.  4. 

sudim,  suidiin  ich  setze  mich, 
vgl.  saidim.    —    Praes.  Sg.   3   rel. 


(ia  ret  brega  a  Loegairi  cia  suides 
a  iantu  cia  aires  a  u-äthu  LU.  p. 
1 14»,  3  {„ivho  sits  [on]  their  slopes" 
Croive,  Siab.  Concul.  p.  381).  — 
Conj.  Sg.  2  rudi  SC.  28  für  ro  sudi. 
—  Praet.  Sg.  3  ro  suid  iar  sin  in  se- 
noir  oirmituech  ThreeHom.  p.  122,  4; 
suidis  Ronait  Fei.  p.  CXLVII  3.  — 
Fiit.  Sg.  3  suidfid  . .  for  a  chathair 
rigda  ScLb.  5;  PL  3  suidfit  iar 
sin  sudi  nemtbröcar  ScLb.  20. 

süg:  sucus;  cäin  in  sug  assa 
soeraigthib  sugthiar  Goid.'^  p.  157 
(LHy.  Amr.)\  co  tirmaigid  cach 
süg  bis  isnaib  ballaib  Gl.  zu  efßeiet 
sucum  membrorum  Ml.  44'1. 

siig'im  II  ich  sauge,  sauge 
ein.  —  Praet.  Sg.  3  ro  si'iig  a  folt 
inna  chend  FB.  27;  ra  suig  in 
tairr  Sc3I.  17.  —  Pass.  Praes. 
Sg.  3  sugthiar  s.  unter  süg.  — 
Inf.  Nom.  sügad  ocus  imlecad  a 
anala  Corm.  p.  36,  31. 
j  sui  ein  Name  für  die  einheimi- 
schen Gelehrten,  On  the  Mann. 
III  p.  150;  vir  doctus,  doctor  Z'^. 
255;  saoi  a  sage,  a  scholar  O'R.; 
sai  scriba  L:  Gl.  4.  —  Sg.  Nom. 
sui  LHti.  Amr.  60 ;  72 ;  bid  süi  bid 
fäid  bid  file  Three  Hom.  p.  40,  3j 
ro  leg  iar  sein  i  Corcaig  cor  bo  sui 
Goid.-'  p.  93  [LHy.);  ibid.  p.  97; 
Gen.  cinmotha  a  stuigen  suad  Corm. 
p.  36,  17;  fo  läim  suad  saincherda 
Rev.  Celt.  III  p.  177;  dam  suad 
dna  di  ferib  deac  On  the  3Iunn. 
ILI  p.  510;  PI.  Nom.  cit  süide  not 
legat  „though  they  be  sages  thut 
read  it"  Fei.  Epil.  81;  Dat.  do 
shuidib  LHy.  Amr.  136. 

süil  F.  Auge;  oculus  Z-.  250. 
—  Sg.  Nom.  süil  glass  L^.  VL.M ;  ^ 
süil  chäirech  19;  cach  "suTl  di  Gl.  ^ 
zu  Oss.  III  7  {suT Ed.)\  Gen.  rodarc 
a  sula  FB.  81;  imdenum  sula  SC. 
37,  12;  tene  na  süla  SC.  17;  la 
brafad  süla  FA.  17;  31;  andiaigh 
a  sula  TE.  9,  15  Eg.;  li  sula  p. 
132,  25;  26;  SC.  31,  7;  38;  FB.  23; 
Dat.  co  n-öen  süil  Sc3I.  11;  Acc. 
CO  m-bert  do  süil  as  do  chind 
ScÄl.  11;  SC.  5;  p.  131,  28;  co 
rolsat  süil  tairsiu  SC.  35;  in  t-süil 
alle    Sc3I.    11    ist   Nom.   für   den 


suilbir 


796 


sutrall 


Acc;  PI.  Nom.  süli  FA.  21;  Gl. 
zu  Oss.  III  1  (mo  shuile  Ed.);  siiili 
FB.  91;  atconcatar  süili  däini  TE.  5; 
Dat.  segdaib  suilib  L(/.  4,  3  Lc. 
(süiliub  F(j.);  Acc.  fo  a  sviili  'TE. 
12  LU.;  Du.  Now.  a  di  suil  Hy. 
5,  42;  T^.  4;  a  da  si'iil  2^.  43,  22; 
Gen.  cechtar  de  na  da  sula  FB.  91; 
cutrwmma  a  da  sula  74;  cechtar  a 
da  sulu  TE.  4  Eg.;  cutrMmma  a 
da  Silin  FB.  62.  —  Coinpos.  suil- 
clior  p.  144,  IG. 

suilbir,  suilbhir  cheerful,  ple- 
asant,  jolly  O'B.;  Gl.  zu  sochla 
Fei.  Jan.  13.  —   V(jl.  duilbir. 

suirg-e,  ann  geubhair-se  suirghe 
uaim-se,  a  Oisin  -„loüt  thou  receire 
courtship  from  me"  Tor.  Dh. 
p.  54;  tosach  suirghi  TE.  7  Fg.; 
ni  suirgi  na  sotlse  rocruide  mor- 
partse  Fei.  Epil.  135  (suirgi  i.  su- 
airc,  ro  cruidhe  i.  ro  croid  i.  tue 
ni  eisib,  mor-partse  i.  lebur  Three 
Ir.  Gl.  p.  139),  der  Sinn  ist  wohl, 
dass  nicht  Geschichten  von  Liebes- 
lust oder  Kampfesübermuth  den 
Inhalt  des  Feiire  bilden. 

suist  a  flail  O'B.,  =lat.  fustis 
Ir.  Gl.  109.  —  8g.  Gen.  bla  susta 
aith  Sench.  M.  III  p.  220;  PI. 
Dat.  CO  siistaib  iarind  FB.  48. 

siiithe  „knoivledge"  Corm. p.  40 
sacart;  LHy.  Amr.  26;  ibid.  136; 
CO  suthi  FA.  35;  ro  leg  suthe  „read 
loisdom"  Goid:^  p.  97  (LHij.). 

suitliemlaclit  „knoivledge" ; 
ba  sab  hi  suithemlacht  cech  berlai 
LHy.  Amr.  2G. 

sul  before  O'Don.  Gr.  p.  325; 
Tor.  Dh.  p.  54;  ibid.  p.  152. 

siil  Nebenform  von  siiil,  Oss.  III 7 
Ed.;  PI.  Gen.  iadad  a  sul  ,ScZ&.  20. 

sulbair  gut  sp  rechend, bered  t, 
s.  labair;  sulbir  eloquens  Wb.  11^ 
(Z'^.  863);  sulbair  Gl.  zu  lepida 
Leyd.  61*  [Goid.''  p.  57).  —  Vgl. 
dulbair. 

sulbaire  F.  eloquentia;  Gen. 
inna  sulbaire  SG.  {)->■  (ZI  247). 

sulbairgthid  Gl.  zu  lepos  SG. 
67b  i^z-\  802). 

sulbairig-im  III  bene  loquor; 
Imperat.  Sg.  3  sulbairiged  Wb.  12b 
[Z-\  863). 


1.  siüt  Fett;  i.  a  feith  Corw.. 
Tr.  p.  117  molt. 

2.  sult  mirth,  joy,  delight, 
voluptiiousness  O'B.;  a  sult  ocus 
a  feth  p.  130,  25? 

-sum  s.  -som. 

sund  hier;  hie,  hoc  loco  Z^.  355; 
do  shercc  dam  sund,  do  sercc  dam 
tall  Fei.  p.  CLXXXV  24;  suud 
FA.  3;  SC.  10;  20;  28;  34,  is; 
37,  20;  45,  20;  FB.  21;  36;  62; 
ron  snade  suud  Gl.  zu  snaidsium 
Hy.  1,  11;  sunn  TE.  5  Fg.;  9,  31; 
10,  3;  13;  14;  CG.  1  Fg.;  suud  ille 
SC.  29,  20;  p.  144,  27;  indiu  sund 
amne  p.  131,  24. 

suuda  hier,  hie  Z'^.  355;  s.  unter 
melim;  sunna  F.B.  94;  uair  is  sunna 
th'esergi  Three  Hom.  p.  44,  19; 
sunno  p.  144,  25. 

^iiiillud,  als  Ade.  dort,  dort- 
hin, illic;  atcluni-siu  Siit  FB.  35; 
is  fior  do  Dhiarmuid  siid  Tor.  Dh. 
p.  152;  in  fer  asa  erbaid  airi  siut 
na  ro  creted  dam-sa  ocus  don 
choimdiu  der  Mann,  dessen  Ent- 
schluss  (?)  darauf  gerichtet  war,  dass 
er  nicht  an  mich  wnd  den  Herrn 
qlaubte  Three  Hom.  p.  18,  31;  süt 
^dort  SC.  11,  9;  47;  and  süt  SC.  32. 

1.  sutli  iveather  O'R.;  suth  sin 
Corm.  p.  21  fliuchud,  ibid.  p>.  43 
tuarad. 

2.  suth  Geburt,  Frucht;  soth 
offspring  O'R.  —  PI.  Nom.  na  sothe 
terrae  fetus  SG.  64a  (Z'^.  240); 
Dat.  ersna  suthaib  „after  the  births" 
Goid:^  p.  60  [South.). 

suthach  fruchtreich;  tir  su- 
thach  solusta  FA.  4. 

suthaige  F.  Fruchtbarkeit 
ScLb.  25. 

su-thain,  sutliiu  ewig;  aeternus, 
perpetuus  Z'^.  863.  —  Gen.  F.  na 
pene  suthaine  FA.  24;  34;  p.  170,  27; 
Dat.  isin  bethawZ  suthain  Tliree 
Hom.  p.  96,  g;  Acc.  in  rig  söer 
suthain  Hy.  6,  25.  —  Vgl.  com- 
suthain . 

sutlie  s.  suithe. 

cia  sutlivebrech  Hy.  2,  go? 

sutrall  s.  unter  lochet;  sudrall 
liqht,  brightness,  a  candle,  a  torch 
&B. 


797 


taccmsing 


tk  s.  täim. 

tabaii't,  tabart  Inf.  zu  tabraiin. 

1.  taball  =  ?ai.  tabella.  tabliaill 
taheUa  Ir.  Gl  (Vi;  das  Mnieriul, 
auf  dem  man  in  Irland  ante  per- 
gamenae  usiim  schrieb,  toaren  ta- 
bxilae  e  hetiäa  arhore  complanatae, 
gwas  Oraiun  et  Taibble  Fileadb 
i.  Tahulas  Piiilosopliicas  dicehant 
Ogyg  p.  233,  vgl  Ms.  Mat.  p.  470; 
i  cinn  secht  m-bliadhan  tescaid 
filid  ocus  faide  ociis  fisidli  in  t-ibur 
büi  OS  Baile,  ocus  musgniit  taball 
filidh  de,  ocus  sgriboit  fise  ocus 
fese  ocus  serca  ocus  tochmarca  . 
Uladh  inti  Ms.  Mat.  p.  473,  38. 

2.  taball  eine  Schleudertv a ffe, 
sling  On  the  Mann.  II  p.  252;  fo- 
ceird  Cucbulaind  cloich  assa  tba- 
ba[i]ll  furri  cori-öebris  in  mind  n-öir 
i  tri  ihid.  III  p.  196;  nos  indlethar 
Cet  incbind  Mesgedra  isin  täbaiU 
Aid.  Chonch.  40. 

tabartach  „hountiful"  Fei.  p. 
CLXXII  41,  von  tabairt. 

tabraini  I  verschmolzen  aus  do- 

i^  berim,  s.  do-biur^  ich  bringe, 
thue  tvohm,  gebe,  mit  la  ich 
nehme  mit;  tabur  do  Z'^.  428.  — 
Praes.  PI.  2  tabraid  FB.  72.  — 
Conj.  Sg.  2  m  taibre  gi'äd  for  nech 
con  feser  a  inruccus  don  gräd  sin 
Wb.  29'i,  2i;   ni    fil  .  .  rig   na   tibre 

7^  falte  dün  Lg.  10.  —  Imperat.  Sg.  2 
tabair  ScM.  3.  le;  tabair  brec  im 
nach  n-aile  FB.  (31:  tabuir  ass  hi 
TE.  19;  tabar  FB.  87,  s.  unter 
drindrosc;  PI  2  tabraid  Hy.  1,  52. 
—  Praes.  sec.  Sg.  3  na  tabrad 
Sc3I.  1;  asbert  CumaW  na  tibred 
acht  is  cac/i  ni  doberad  ocus  ni 
bäd  si  in  beu  CCn.  4;  asbert  Tadg 
CO  tibred  breith  do  ind  ibid.  7; 
nach  tibred  mnai  TE.  2  Eg.;  PI  3 
dia  tibcrtis  rigi  n-Erend  SC.  21; 
tibertais  22.  —  Praet.  Sg.  3  tobert 
p.  131,  i;  PI  3  tubertatär  a  cairp- 
tiu  leu  CC.  3  LU.  —  Pass.  Praes. 
Sg.    3    ni    tabarr    ainm    tren    friu 


Ml  30a,  9.  —  Conj.  Sg.  3  mani 
talirait[b]er  FB.  öC.  —  Praes.  sec. 
Sg.  3  dia  tibertha  FB.  90.  —  Praet. 
Sg.  3  tobreth  p.  l'A),  2.3.  —  Inf. 
Nom.  is  dait  as  chöir  a  thabairt 
FB.  9;  in  tan  bä  mitbig  tabairt 
biid  döib  CC.  3  LU.\  a  tabairt 
iiiäim  neich  uaib-si  FB.  76;  ni 
mebul  do  Ultaife  . .  a  thabart  FB. 
14;  Gen.  fobith  tab«?-ta  do  chäch 
a  chomi-aime  SC.  2;  Dat.  du  tha- 
bairt SP.  II  ig;  do  thaltairt  set 
ScM.  2;  FB.  12;  usci .  .  do  thabairt 
fo  a  süili  TE.  12  LU.;  do  thabairt 
iiina  m-bossän  SC.  2;  do  thabairt 
chucu  dass  ihnen  gegeben  tvürde 
J4L4I1  TE.  20  Eg'.;  FB.  59;  63;  ylf- 
dal  inna  caurath  sin  do  thabairt 
FB.  56;  cath  do  thabairt  eturru 
eine  Schlacht  wurde  zwischen  ihnen 
geliefert  Lg^  16 1  oc  tabairt  chathai  -^ 
Fei.  p.  CXLVII  2;  foraim  en  döib 
do  thabairt  fornd  {auferlegen)  SC. 
5;  FB.  {3-2;  oc  tabairt  tana  bö  uait 
beim  Wegtreiben  eines  Binderraubes 
von  dir  ScM.  11;  ic  tabairt  chind 
Änlüain  assa  chriss  Sc3I.  16;  FB.  2; 
do  taphuirt  na  hingene  TE.  '3  Fg.; 
Acc.  tri  thabairt  ind  anmse  triuiu 
fris  Ml.  30a,  12;  ar  tabairt  darsa 
morlind  Lg.  18.  30?  n~ 

tabsat  SC.  29? 

taecair,  tacair  congrnus,  de- 
cens  Z'^.  881;  tacair  cense  oc  in 
forcitul  3Iilde  ist  geziemend  bei  der 
Unterweisung  Wb.  31c,  yy;  ig  tacir 
deit  ni  täirle  lat  Wb.  30*1,  20  {decet 
te  Z'^.  23i);  is  tacair  dünn  a  chäin 
fochell  asar  chorp  Wb.  IS'-  {,Z'\  633, 
zu  lesen  corpV);  Wb.  17«  [Z'^.  794). 

tac'cmaie  attingit,  tachmaicc 
{sie)  snechta  ferna  (no  fairnniu)  fer 
i.  doecmaic  in  snechta  crissa  fer 
Corm.  p.  20  ferend;  tacmaic  „it 
surrounded"  CDon.  Gr.  p.  260 
(mit  Bezug  auf  Corm.  l.  c ). 

tacemang-  reichen  bis,  umge- 
ben, verschieden  von  teccmang? 
Praes.    sec.    Sg.    3    tacmungad   [du 


798 


taidbrim 


adlbran  „whicli  used  io  fall  to  the 
heel"  Tur.  Gl.  127  a;  taicmainged 
s.  unter  fesoc.  —  Zu  O^B's  „tag- 
mangaim  I  siirround"  vgl.  imm- 
■^       thacmajig. 

taV'Crarm  i-für  do-aith-garim)  I 
arr/umentor;  tagraim  I  plead, 
orcfuc,  dispute,  debate,  sue  O'E. 
—  Praet.  PI.  1  doracartmar  cois 
cäich  Gl.  zu  causati  sunius  Wb.  2^ 
{Z'^.  457).  —  Fut.  taiccera  cäch 
dar  ä  chen[n]  f essin  Gl.  zu  tmus- 
quisque  nostrum  pro  se  rationein 
reddet  Deo  Wb.  ü^  {Z'K  452).  — 
Inf.  tacre. 

tacere,  tacrc  a rfi  n  m  >■  u  1  a  r  i, 
Inf.  zu  tacraim ,  a  r;i  n  m  <■  n  I  x  m 
Z'^.  881;  tagra  discMs^iaa  Corm. 
Tr.  p.  163.  —  Sg.  Dat.  ic  sir- 
thacra  friu  FA.  26 ;  ic  taccra  frimm 
„contending  witli  me"  Tlire.e  Hom. 
p.  36,  21 ;  PI.  Nom.  cia  batar  deg- 
tacrae  les  „tliougli  there  toere  good 
argmnriiis  loitli  him"  Tur.  Gl.  81; 
na  tacrai  dorata  for  Crist  Gl.  zu 
objccia  Lib.  Hy.  6^  {Goid.'^  p.  66). 

taceu  ich  sage,  spreche;  „ne- 
go?"  Z-^.  434  {Wb.);  taccu  ni  adil- 
gnigmar  Gl.  zu  numquid  egemus 
Wb.  15a  {Z-'.  439);  duacthar  tri 
t,h[u]istin  in  talman  Gl.  zu  loqui- 
tur  terrae  creatio  Ml.  51"  {Goid.'^ 
p.  43). 

taclia  scarcity  O'E.;  ni  biad 
tacha  broit  na  biid  ann  co  brath 
Goid.-^  p.  104  {LHy.). 

taclitad  Gl.  zu  angens  SG.  li^, 
tachtud  ar  brägtib  „strangling 
on  throats"  ScLb.  20;  tachdaim 
I  strängte,  choke  f/E. 

tachtae  angustus  SG.  dO^. 

tadall  visitntio  Z'^.  28,  Inf.  zu 
taidlim.  —  S(f.  Nom.  tadball  in 
maighi  siu  TE.  16  Eg.\  „Tadall 
latt  a  (j\mchulainn."  ,,Ni  adliub 
em"  ol  Cwchulainn  [fiat]  visitatio 
a  te  Bev.  Cell.  III  p.  176;  Gen. 
bad  atrab  nä  bad  cuit  tadill  es  soll 
ein  Wohnen  sein,  nicht  ein  Mal 
Besuchen  Wb.  21^,  27;  Dat.  don 
chot-tadall  ScM.  1;  Acc.  ni  secb- 
malfam  ni  and  cen  tadal  Ml.  25»,  3 
{Z-^.  460).  —  Vgl.  imm-adall,  ad-ella. 

tad-badiin    (für  do-aith-)   I   ich 


zeige.  —  Praes.  Sg.  3  tadliat  de- 
monstrat  Wb.  10^  (Z-.  431);  diiad- 
bat  ocus  relaid  demonstrat  et  mani- 
festat  Ml.  51e;  donadbat  quod  de- 
monstrat SG.  271);  dorn  adbat  Lg.  a/ 
l§_ijü  PI.  3  ar  don  adbat  SC.  28,  2?  'v 
—  ~Fut  Sg.  2  tadbfe  FB.  59.  — 
Pass.  Praes.  Sg.  3  doadbadar  osten- 
diturWb.  29c,  4  (Z^  471);  ciasberat 
doaidbdetar  fisi  doib  et  dotiagat 
angil  a  n-dochum  ni  chretid-si  Wb. 
27a,  29.  —  Inf.  taidbsiu.  —  Vgl. 
tärfas  und  tais-benim. 

tadl)aiiar  s.  taid-benim. 

tadbeim  s.  taithboim. 

tadbsiu  s.  taidbsiu. 

tsieb  s.  töeb. 

taerrechtach  erregend,  Er- 
reger, taerrechtach  dehtha  SC.  25, 
iHjl.  tairrachad  to  incite  O'Don. 
Suppl.  und  tudrach. 

ni  t^g-ara  SC.  40  lies  nit  ägara, 
s.  ägur. 

tag'im  für  do-agim,  -agaim'?  Im- 
perat.  Sg.  2  aigh  taig  i.  tair  dori- 
dhis  i.  eirigh  go  Cormac  ocus  tair 
doridhisi  uadh  O'Dav.  p.  50  aigh; 
PI.  2  atät  da  clärchiste  mora  and, 
inagid  tagid  ocus  tucthar  as  LTJ. 
Nenn.  1.  —  Vgl.  ma  imaga  taga 
i.  imain  amuigh  O'Dav.  p.  49  agh. 

tai  i.  derbög  (dearbh  a  clinrn 
or  milk  pan  OB.)  no  taog  (?)  no 
ian,  tadbanar  toi  i.  taisbentar  na 
taoga  no  na  derboga  no  in  ian  loma 
no  corma  0'I)av.  p.  121.    Vgl.  toi. 

tai  J9.  132,  24  („there  no  grief  or 
care  is  knoivn"  0' Curry")? 

taibleth  s.  toiralim. 

täid  M.  für  SG.  il^  {Z-\  30). 

taid-  oder  taith-,  entstanden 
aus  do-aith-. 

taid-benim  I  ich  zeige.  —  Pass. 
Praes.  Sg.  3  tadbanar  s.  tai;  tad- 
banar din  do  Ghomgall  Fei.  p. 
CXXIX  2;  nom  tadbanar  „is  shewn 
unto  me"  Three  Hom.  p.  80,  24.  — 
Praes.  sec.  PI.  3  nöi  crotha  no 
tadbantais  iorri  erschienen  an  ihr 
FB.  28.  —   Vgl.  tais-benim. 

taidbrim  (für  do-aith-berim)  I 
exhibeo.  —  Conj.  PI.  2  ni  tidbarid 
far  m-baulhi  ne  exhibeatis  membra 
vestra  Wb.  31*  {Z-\  881).  -  Praes. 


taiilhriiiil 


799 


t;iili:iiii 


sec.  Sg.  3  donedliarad  Gl.  zu  ut . . 
possit   adhihere  311.  io-^  i. 

taidbriiul ,  dothaet  CiichuJaind 
arnaharacli  do  taidbriud  in  t-sloig 
ocus  do  tliaisbenad  a  chrotha  älgin 
alaind  do  miiaib  LU.  p.  81^  i. 

taidbsiii  F.  Zeigen,  Inf.  zu 
tad-badim,  ErscJie inung;  demon- 
stratio,   dcmonstrure  Z^.  48(5:  S81. 

—  Sg.  Xom.  taibsiu  SC.  49  (taidb- 
siii H.);  Dat.  iar  taidbsin  Coiicii- 
laind  do  iiia  charput  LU.p.  llS»,  12; 
Acc.  ro  faillsig  .  .  re  taidbsin  a 
n-ecosca  ,,he  manifested  .  .  their 
countcnances  hy  sliowing  Fei.  p. 
XXXVII  12;  coneciis  in  tadbsin 
tarfäs  diiit  LU.  p.  113a,  17;  pi 
Bat.  frisna  taidbsib  sin  SC.  49, 
taidbsin  Fg. 

taid-clioirte,  in  taidchoirte  as  i 
n-do[i]ri  Gl.  zu  reversorum  Ml. 
82"^,  vgl.  tath-chor. 

taid-chreuim    I    ich    erkaufe. 

—  Perf  Sg.  3  do  radchiüir  Wb.  2^ 
{Z'^.  450);  it  he  dorraidchiuir  eos 
redemit  Wh.  32'i.  —  Fut.  Sg.  3 
tathcria  i.  in  cunnrad  dobera  tarais, 
ut  est  ni  tathcria  ma  ro  ria  i.  ni 
tiica  anniith  e  ma  ro  recws  irecrt?) 
amach   O'Dav.  p.  r20. 

taid-eliricc  F.  redemptio  Z^. 
812,  von  crecc.  —  Gen.  atconnairc 
söllsi  a  thaithcreca  Three  Hom. 
p.  4,  1. 

taid-cluir   redemptio   Wh.    0^. 

taide  s.  taite. 

tilide,  taide  secrecy,  conceal- 
ment,  udultery  O'Don.  Snppl.; 
taidhe  theft  O'B.,  vgl.  täid;  hi  taide 
verstoläeti  s.  unter  laige;  cen  täide 
„without  conceahnent"  Fei.  Prol.  71, 
Gl.  i.  cen  Mach;  [i.]  cen  dicleith 
Oct.  10. 

taidecht  s.  tuideclit. 

taidlecli  Sühnung;  satisf actio 
Z\  881;  taithlech  „peace"  Fei. 
Sept.  19  {reimt  auf  aithmet),  Gl.  i. 
sithugud.  —  Sg.  Gen.  in  taidlich 
satisf actionis  Ml.  23^,  9;  Dat.  ho 
chain-taidliuch  satisfactione  Ml. 
32a,  24  {Z'\  857);  Acc.  cen  taith- 
lech FA.  35  {„tüithout  preience" 
Stokes). 

1.    täidlech    glänzend;    taidh- 


leach  pleasant,  dclightful,  splendid 
O'R.  —  Sg.  Nom.  in  grian  tind 
taidlech  Hg.  4,  2;  toidlech  ScM. 
21,  32;  Matha  mur  trcn  toidlech 
Fei.  Sept.2\,  Gl.  taitnoniach;  vice. 
F.  treib  toidlig  „a  radiroit  lto)ucste- 
ad"  Fei.  Prol.  78,  Gl.  i.  taitneniaig. 

2.  ts'üdleoh  Glanz,  taidlech  ind 
öir  TE.  3? 

taidlim  adeo,  visito.  —  Praes. 
Sg.  2  „Dia  m-bad  fulocht  mör  no 
beth  and"  or  si  „ro  adelta;  liair  is 
bec  fil  and  ni  thaidle  llev.  Celt.  III 
p.  17G;  3  do  da  aidlea  Wh.  'M 
[adit  eam  Z\  434).  —  Conj.  PI.  3 
ni  rem  taidlet  Gl.  zu  nim  tharle 
Hy.  G,  8.  —  Praes.  sec.  Sg.  3  dia 
täidlet  in  n-üir  „if  he  touched  the 
mould"  SMart.  40.  —  Fut.  Sg.  3 
dos  n-aidlibea  visitabit  eos  Wh.  25<l 
(Z'^.  459);  no  don  aidlife  Three 
Hom.  p.  38,  8;  toadlibi  ihid.  p. 
120,  9;  PI.  1  adrimfem  ocus  doaid- 
libem  cech  n-oin  dliged  fil  in  psal- 
mis  Ml.  14c,  5.  _  /„/;  tadall.  — 
Vgl.  adella. 

tail  s.  toi. 

tailc  stark;  strong,  stout  O'K.; 
i.  daingin  O'Dav.  p.  122.  —  Sg. 
Nom.  FB  37;  71.  —  Compar. 
tailcithir  s.  1.  lön. 

tailce  F.  Festigkeit,  Stärke; 
Dat.  mur  co  talcai  {reimt  auf  mar- 
trai)  Fei.  Sept.  15,  Gl.  i.  co  cal- 
matus  mor,  vgl.  co  tailce  i.  co  treisi 
no  CO  calmatus  no  co  teiune  O'Dav. 
p.  122  tailc;  co  talci  „icith  stark- 
ness"  Fei.  Apr.  28  (^co  talcai  ibid. 
p.  LXXVII,  Gl.  i.  CO  tangnai. 

tailceud  s   täl-ceud. 

tailchuhe  crater  SG.  95''  (Z^ 
72);  PI.  Nom.  ind  telchubi  cadiSG. 
180a,  1.  —  Vgl.  tulchube. 

tailciud,  isel  fri  art  tailciud  fri 
gargg  Bern.  115a,  „tender  to  the 
rough"  Goid.'^  p.  56. 

taile  salarium  Ir.  Gl.  739. 

1.  tailgim  II  foveo.  —  Imperat. 
Sg.  2  a  ben  talaig  do  maccän 
„cherish  thy  child"  Three  Hom.  p. 
30,  25.  —  Praes.  sec.  Sg.  3  äilsi 
j  Patrice  iarna  baitzed  ara  tailced 
I  maccu  Cathbad  Tir.  8  („that  he 
would  cherish").  —  Inf.  Acc.  düs 


taüjrini 


800 


täin 


in  fetfaimmis  talgiul  a  hrotha  LU. 
p.  127,  33.  —   Vgl.  tatailcim. 

2.  tailg"!!!!  für  do-failgim?  vfß. 
fäilgim  I  hcat  or  cut,  i.  buailim  no 
gearraim  O'R.;  co  dufailced  don 
Gl.  zu  ut  omnem  filiis  Inrahel  spem 
noxiac  securitatis  incideret  Ml. 
35c,  1. 

tailm  F.  Schlinc/e;  larpieus 
Z'^.  770;  a  sling  Corm.  Tr.  p.  158. 

—  Gen.  liic  telma  s.  unter  scendim; 
Acc.  oder  Dat.  gaibthi  cloich  isin 
tailm  SC.  7. 

täim  ich  befinde  mich,  hin 
an  einem  Orte  oder  in  einani 
Zu. 'Stande,  vgl.  atäu,  atü,  itäu, 
Z^.  488;  mit  d  für  t,  vienn  als 
hlusse  Copula  gehraucht,  in  ni  dam, 
an-dai,  in-da,  ol-daas  (rr/L  auch 
conid,    condat,    inid,    mäd,  manid). 

—  Sg.  1  at  ferr  do  laech  andö-sa 
als  ich  hin  ScM.  16;  „ni  techtu 
dam  dal  fri  fer"  ol  ind  ingen  „hi 
fiadnaisi  na  sethar  as  siniu  andu 
LU.  p.  124'^,  27;  tri  chet  bliadan 
0  tu  sund  ihid.  p.  40»,  s;  nach 
Analogie  von  am  {ich  hin),  das 
nicht  negativ  gehraucht  wird,  ni 
dam:  ni  dam  dermatac[hl  p.  141,  c 
(dom  Eg.)-.,  ni  dam  buidhech  dorn 
cheill  fein  TE.  9, 23;  ni  dam  tualnge 
laubra  rimm  ihid.  22;    2  cid  no  täi 

yf--^  Lg.  10;  IS,  1;  ScM.  3;  abair  rini 
cid  düi  TE.  9,  9;  is  raidlacbda  no 
täi  FB.  58;  is  fota  in  troscud  i 
tai  ScM.  3;  is  ferr  do  laech  andai- 
siu  als  du  hist  ScM  10;  madda 
tv  eola  a  Gh.(n\c\\ohnir  La.  18,  40:  .3  ar 
is  tormach  pene  ros  tä  döib  FA. 
29;  is  tuilled  peine  ros  ta  and 
FA.  16  LBr.  (ros  ic  and  LU.);  ce 
tha  nech  SC.  44,  2;  ci-si  airm  hi 
ta  S'iV/e  SC.  13;  31;  28;  31,  12;  16; 
nim  tha  maith  em  SC.  13  {vgl.  ni 
maith  düu  em  ibid.);  ba  ferr  leiss 
6c  andä  bethu  TE.  12  Fg.;  FA. 
,  10;  29  (oltas  LBr.);  is  tressiu  cuma 
•A"  inda  miiir  Xr/  18,  39 ;  otha  mo  glun 
von  meinem  Knie  an  TE.  10,  12; 
X  ota  Essrüaid  I^^JLXj  ciddaie  di 
sodiiin  p.  145,  3?  mit  Fron,  per- 
sonale suffixum;  taithiunn  dicliri- 
chide  diiis  SP.  II  g;  tathund  nohis 
est    Fei.  Prol.   217    Laud:    iss    ed 


tatham  Lg.  18,  3  Xc.;  tathum  i. 
ata  agam  UVav.  p!'*124;  tathut 
airle  lim-sa  ris  ScWL.  3,  15;  tathnt 
fiielte  SC.  10;  tathat  i.  ata  agat 
(JDav.  p.  124;  tathus  mor  maith 
aire  „she  has  much  good  lipon  her" 
Fei.  Fehr.  5;  rel.  ba  ferr  a  comai- 
techt  .  .  oldaas  a  tuitim  Lg.  13; 
oldäs  FB.  94;  qltas  FA.  10  LBi:; 
29  LBr. ;  nir  bo  ferr  Saide . .  andäs  in 
Loth  mör  ScM.  7 ;  ba  mou  he  indäs 
cech  cuibrend  p.  40,  13;  ba  huilli 
inas  cech  blegun  p.  42,  ü;  PI.  1 
sid  mör  itaam  EC.  1;  cusin  purt 
sa  hi  täum  Three  Hom.  p.  114,  14; 
PI.  2  „mairfet-sa  ior  n-döeni  nli 
innocht"  ior  se  „m«ni  fägthai  in 
tir  forsa  täthi  LU.  p.  39b,  n; 
PI.  3  bale  i  taat  läith  gaile  Sc3L  (J; 
mäs  tat  carait  FB  84;  ni  dat  n;i- 
mait  FB.  21;  ni  dat  maithe  ban- 
rüna  TE.  9,  ig;  condat  mnä  sidi 
SC.  28;  cidat  linmair  FA.  13;  ci 
dat  olcca  ninu  ban  TE.  9,  17  Eg. 
{oder  SU  trennen  cid  at?)  bit  lia  a 
mairb  and  andat  a  m-bi  FB.  21; 
rel.  andaiti  ihid.  Eg. 

taiinne  torp>or;  taimne  morfes- 
siur  cen  ec  „the  trance  of  seven 
ivithout  death"  Fei.  p.  CXXIX  2k; 
tamni  ibid.  p.  CXXX  20. 

taimthin  „bed- death"  Fei. 
Jun.  30,  Gl.  i.  a  ec  fri  badart; 
ibid.  Jul.  2,  Gl.  i.  bas  no  tarn  no 
serb,  no  tamthiu  i.  tomaithium,  no 
tai[mjthiu  i.  tarn  tai  i.  ec  a  sBüur 
no  serg,  vgl.  Three  Ir.  Gl.  p.  133; 
ibid.  27;  Aug.  17;  taimthiudh  1. 
bäs  no  sercclighe  CDav.  p.  122; 
PI.  Acc.  la  tamthine  Fei.  Oct.  29? 

taiu,  cen  thain  SP.  V  9,  „without 
disgrace"  0' Curry  ? 

täin  Forttreiben,  Raub;  dri- 
ving  O'Don.  Suppl.;  besonders  täin 
bö  Binderrauh,  Täin  Bö  Cüailnge 
{LU.  p.  55a,  1)  Titel  der  berühm- 
testen irischen  Sage,  Täin  Bö  Fraich, 
Täin  Bö  Regamain  Titel  anderer  Sa- 
gen; bö-thäin  eine  geraubte  Binder- 
heerde.  —  Sg.  Gen.  oc  tabairt  tana 
bö  nait  ScM.  11;  Bat.  do  thäin 
na  m-bäu  a  Ciialngiu  TBE.  p. 
\bi,i\Pl.Nom.  täinte,  täinti  O'Don. 
Gr.  p.  99 ;  PI.  Gen.  co  n-immad  . . 


801 


® 


bö-tMnte  SC.  42;  biaidh  aj^am  fein 
ua  cuacha  agus  na  cuirn  .  .  agus  na 
buair  agus  na  böthäinte  gan  roinn 
Tor.  Dh.  p.  204,  2  {„ihe  cattlc- 
lierds").  Vgl.  imm-ain,  tagim  {mit 
täid  Bieb  hat  täin  wahrscheinlich 
lüciits  zu  thlDl). 

täinseiu,  für  do-üiuscm,  An- 
Tilagev,  Besc h  u  1  d ig e n,  dia  thain- 
seni  Fi'l.  Epil.  524;  rgl.  äiusem  accu- 
satio,   äinsid   Äcciisativus  Z^.   771. 

täinsim  ich  beschuldige;  tain- 
sither  is  reproached ,  censured 
O'Don.  Suppl. 

1.  tair  trocken?  ba  tair  Hy. 
ö,  30  (tar  Ft.),  Gl.  i.  ba  terad, 
„there  tvas  fine  loeather  always  in 
her  field"  Stokes.   Vgl.  1.  tar.  . 

2.  tair  s.  tairicim. 
'd.  tair  io|.„5,_i_5_£VL? 
4.  tair  J^r.  im  Osten,  vgl.  fair. 

an-air;  tair  ic  taurcbäil  ua  greni 
TE.  16;  Oss.  III  9. 

täir  contempt,  reproach  O'B., 
vgl.  är,  tathäir;  Äcc.  frim  tliäir 
s.  tinter  imm-denach. 

tairbert,  toirbeart  a  munifi- 
cence,  a  gift,  present  O'R., 
toirbhirt  delivering,  giving  up,  han 
ding  over  O'Don.  Suppl.,  Inf.  zu 
tairbrim.  —  Gen.  da  läim  thid- 
naicthi  ratha  ocus  tairberta  ociis 
tuarastail  iarthair  thuascirt  in  do- 
main  On  the  Mann.  III  p.  44G 
[TBC.\ 

tairbertach,  toirbeartach  gene- 
roHS,  liberal,  munificent  O'R. 

tairbiue  s.  tarbiii. 

tairbir  vgl.  bir?  cona  thairbirib 
niath  s.  unter  serda. 

tairbrim  {für  do-air-berim"!  I 
redigo,  subigo;  toirbbrim  I  give, 
delivcr,  yield  O'R.  —  Praes.  Sg.  3 
ol  a  tairbir  Gl.  zu  quod  redigat 
SG.  197b  {.Z-\  430);  tairbirid  . .  ocus 
trascraid  dochum  n-iffir»d  comtiuöl 
.  .  na  mac  mallacbtan  FA.  1  [„hc 
boivs  doivn");  tairbirid  illatu  piau 
.  .  dona  m«ccaib  bais  ibid.  („he  be- 
stows");  Praet.  ro  thoirbir  slögu 
Achia  subegit  LBr.  p.  205^,  is.  — 
Pass.  PI.  3  doairbertar  fo  reir 
D?e  Wb.  22=  (convertnntur  suh  vo- 
luntatem    dei    Z-.   473\    —    Part. 


tairberthae  Gl.  zu  incurvutum  ob- 
2)resumque  Ml.  loOc.  —  I}if.  tair- 
bert. 

tairced  s.  tairicim. 

tair-chanim  I  ich  prophezeie; 
do-aur-cbanim  sagio  SG.  (jOb  (iT*. 
880\  —  Praes.  Sg.  3  doerchain 
profetat  Ml.  21»,  7;  dun  aurchain 
Gl.  zu  portendere  Cr.  S'6^  (Z'^. 
430);  PI.  3  terchanait  SC.  35.  — 
Praes.  sec.  Sg.  3  no  thercanad  Gl. 
zu  Hrj.  5,  19;  PL  3  tairchantais 
Hy.  2,  19.  —  Perf  Sg.  3  tairche- 
chuin  resiu  forchuimsed  Gl.  zu 
pjraedixit  Isaias  Wb.  4<1  {Z'^.  448); 
PL  3  höre  nad  tairchechnatar  fathi 
doib  Wb.  5a  [Z-\  450);  dun  dir- 
cechnatar  Tur.  Gl.  G.  —  Praet. 
PI.  3  Dep.  ro  thirchansatar  a  drüide 
do  LoegaiVe  Three  Ilom  p.  l(j,  30. 
—  Pass.  Praet.  Sg.  3  doairchet, 
tairchet  Z\  478  {Wb.).  —  Part. 
Sg.  Bat.  don  terchantu  Gl.  zu  pro- 
phetato  Ml.  53  (Z^  881).  —  Inf. 
tairchetal. 

1.  tair-cbellaim  ich  umgebe, 
rgl.  air-chell,  timm-cbcU;  Sg.  3 
don  oirchell  din  mür  luaidi  FA. 
n  LBr.  itimchellaid  LU.);  hierher 
auch  dodon  archeil  p.  133,  6  (das 
Bunkel  von  Adam's  Sündenfall  ist 
es,  das  uns  umgiebt  gegen  Gezählt 
toerden)  ? 

2.  tair-ehellaim  coerceo?  Praes. 
der  Gewohnheit  Sg.  3  bruitne  . .  dia 
tairchelland  a  eochii  j^-  311,  4.  — 
Praes.  sec.  Sg.  3  bruitne  di  dergor 
ina  läim  dia  taircellad  a  eochu 
LU.  p.  llSb,  20;  cuachi  di  6r  .  .  bi 
taircellad  a  folt  jj.  311,  2. 

3.  tair-chellaim  ich  halte  in 
Ordnung?  taircella  tomus  conid 
iarna  durn  toimdither  On  the  Mann. 
III  p.  514,  vgl.  tairceall  i.  timceall, 
ut  est  taircell  tonias  O'Bav^p.  123, 
fer  taircell  „coUecting  man"  O'Bon. 
Suppl. 

4.  tair-chellaim,  Sg.  3  tairchella 
memorat  Wb.  121»  (^z\  880),  vgl. 
1.  timmchell. 

5.  tair-chellaim  ich  raube,  vgl. 
I  airchellad,  archelim  (s.  die  Nach- 
I    träge"!-.    Inf.    Nom.    in    t airchellad 

hi  follus  Gl.  zu  no>i,    inquit,    quod 
51 


i'holtn 


802 


tnirissim 


habet  in  se  notam  iniquitatis  pup- 
licae,  aperte  tenuiores  quosque 
deripiunt  sed  callide  excogitant 
Ml.  ü8c,  5. 

taircheltaeh  Gl.  zu  magica 
ars  Bern.  94:^,  nach  Stoices  {Goid.^ 
p.  55)  für  tairchetlach. 

tair-chetal  N.  Prophezeiung, 
tairchital  prophetia  Wb.  5»  {Z'^. 
881).  —  Sg.  Dat.  bäi  trä  Curnän 
oc  taircetul  doib  ind  locha  do  thich- 
tain  täirsib  LU.  p.  39i>,  28;  PI. 
Nom.  ä  tercitla  vaticinia  sua  Ml. 
Id^,  10 ;  Dat.  i  tairchetlaib  fätha 
Hy.  7,  12. 

tairchetlid,  taircetlid  sagax 
SG.  601'  ^^z-\  793). 

tairchi  TBF.  p.  146,  9,  s.  tor- 
chim. 

taircbissei  da  n-droch  duba  tair- 
chisi  FB.  45;  da  n-droch  duba 
tarchise  LU.  p.  113»,  4i  {,,two 
hlack  firm  wheels"  Croiue,  Siah. 
Concul   p.  376). 

täircid,  recht-täircid  legislator 
SG.  44a,  3  (Z-\  854). 

täircim  III  ich  bereite,  ver- 
schaffe. —  Praes.  Sg.  3  doäii-ci 
bethid  Wb.  \b^  (efficit  vitam  Z\ 
257);  rel.  tairces  FB.  73.  —  Imper. 
Sg.  3  täirced  dia  cheliu  Wb.  23c 
[paret  alteri,  gloriam,  Z'^.  365).  — 
Inf.  Gen.  do  breith  täircthe  cntid 
0  Ailill  ocus  0  Meidb  LU.  p.  22,  28; 
Dat.  congniam  frib-si  oc  täircud 
raith  spirito  duib  Wb.  14«  (in  effi- 
cienda  gratia  Spiritus  Z"^.  748). 

täire,  cen  täire  Gl.  zu  cen  di- 
gna  Fei.  Jan.  22,  vgl.  täir. 

tAXY^a  Bereiten?  to  attend  upon, 
to  suppig  O'Don.  Suppl.;  da  blia- 
dhain  fria  thairpc  „two  years  for 
the  prrpnrations''  On  fhe  31ann. 
III  p.  528;  ar  cuit  do  thairiuc 
ScM.  |5.  —   Vgl.  imm-lhairec. 

tairs-os  O.-s.  III  9? 

tairi  SP.  I  2? 

tairicim  I  ich  komme,  vgl.  ti- 
(im.  —  Praes.  Sg.  3  tairic  s.  roir- 
thu;  taric  em  tri  toscai  Fei.  Jul. 
19  (tairic  Land);  PI.  3  toirceat 
O'Don.  Suppl.  —  hnperat.  Sg'.  -3 
tairced  fcr  ar  mo  cbend-sa  LU. 
p.  21a,  16.  —  Fut.  Sg.  2  tair  TE. 


\   11    Fg.;   p.    144,    14 ;    SG.    33,    30; 

FB.   61;    tairsin    TF.    12    Fg.\   p. 

i    144,  7;  SC.  40;  tesct'amit-ne  ien  in 

[    crand  sa  ocus  tairsiu  foi  SMart.  25 ; 

3   mani    toire    a    gell    do    ODon. 

Supp>l.?    conom    thair    Hy.    7,    52; 

j    nim    thair    Hy.    6,    12;     domni    air 

j   ibid.    11;    16    (i.    ti    dorn    törithin'); 

;   dorn  airse  ibid.  10;  „domm  air-se," 

ol  Fi'aech   fri  Conall,   ,,co  u-dlchis 

lemm  nach  re  conarnecmar"  TBF. 

p.  154,  10;  :,don  fair-ni  do  chobair" 

ol  Conall  ibid.  26 ;  don  far  Hy.  5,  91 

j   (i.   done  ar  toridiu);   PI.  3  tairsed 

j   Hj.  1,  48.  —  Fut.  sec.  Sg.  5  ar  na 

ro  thucad  Patraic  cia  dia  n-dernad 

in    t-immon    co    tairsed    a    gabail 

Bcitr.  VII  53;   ni   tbairsed   do   töi- 

j    chell  richid  s.  unter  töchell;  PI.  1 

I    tabram   ffanlsech   cach   n-aidchi  do 

I    seile  fair  dus  in  tairsimmis  a  bae- 

I   gul  LU.  p.  74b,  45.  —  Per  f.  PI.  3 

!    tosn-airnechtär  fleda  mora  FB.  55 

{aber    tosnairnechtatar    Eg.?),    vgl. 

'   höre     don-arnactar    Crist    Wb.    7b 

1    {quia  receperunt  Christum  Z'^.  457). 

I       tairidin,    amal    tairidnider    fer 

fidchilli    for    tairidin   FB.   G'J,   vgl. 

tairidin  a  mill-race  CDon.  Suppl.? 

tairidnider  s.  tairidin. 

tairis  s.  4.  tar. 

tairisse  beständig,  treu;  tai- 
rise  Gl.  zu  idan  Corm.  p.  5  ani- 
(lan;  loyal,  faithful  O'Don.  Suppl. 
—  Sg.  Nom.  „In  tairisi  lib-si  in 
ben?"  ol  si.  „Cid  tairissi  lind  in 
tan  doUuid,  bes  ni  tarissi  iar  tiach- 
tain  TBF.  p.  154,  28;  ibid.  p.  156,  5; 
a  n-gell  taraisse  G-l.  zu,  idoneum 
pignus  Ml.  27»,  6;  is  gell  sön  to- 
raisse  ibid. 

tairissem  i^do-nirissem)  Stehen- 
bleiben,    Bleiben,     Bestehen, 
Fest-,  Still-stehen,  vgl.  sesspra; 
positio,  Status,   constantia  Z'^.  771; 
880.  —  Nom.  tairisem  SC.  44,  2;  tai- 
risem  talman  Hy.  7,  24;  Gen.  laech  a 
'    thairismi   ein  Held   den  Kampf  zu 
bestehen  ScM.    17;    oinfer   tairisme 
,    comroHte  friura-sa  ibid.  8  H;  Dat. 
in  comram   do  thairisem  ibid.   11; 
I   Acc.   cen    tairisem    ohne  Aufliören 
I   FA.  29;  31  i,toirisium  LBr.\ 
\       tairissim  (do-airissim)  ich  stehe, 


803 


tn)rn-givc 


bleibe  stehen,  bestehe;  sto  Corm 
Tr.  p.  \b'6  stad:  I  stop  at,  encl 
O'Don.  Siipiü.  —  Praes.  S(f.  ."j 
De2}.  amal  is  tri  accomol  n-ildule 
con  terisedar  in  domon  Ml.  6r: 
PI.  2  donairissid  Wb.  14"  {quocl 
pcrstatiü  ZK  437);  3  ni  anat  ocus 
ni  thairiset  FA.  26  (thoirisit  LBr\ 

—  Praes.  se.c.  Sg.  3  asin  baliii  lii 
tairised  FB.  88;  co  tairistis  co  arna 
bärach  for  diia  na  rätha  LU.  p. 
113a,  9.  —  Perf.  Sg.  3  Dep.  tar- 
rasair,  tarasair.  —  Praet.  Sg.  3  ro 
atachsat  a  thustide  he  co  ro  thai- 
ris  accu  o  sin  amach  Three  Hom 
p.  12,  22.  —  Fut.  PI.  3  ni  thairisfet 
dem  na  fria  gnüis  Hij.  7  Praef.  — 
Inf.  tairissem. 

tairissmech  stationary,  im- 
moveable  O'Don.  Suppl.  —  Com- 
par.  is  siniu  in  fer  et  is  »tairis- 
mechu  quam  mulier  Wb.  28t,  -i^- 
(ßtandhafter). 

tairissmig'e  F.  Standfestig- 
keit; tairismigi  talman  Hy.  7,  24  B. 

tairle  s.  taiia. 

tair-liusrim  I  ich  springe 
herab.  —  Praes.  PI.  3  tairlengait 
i  n-dorus  in  düine  TB  F.  ^i.  138,  19. 

—  Perf.  Sg.  3  tarblaing  for  lär  in 
taige  Sc3I.  15;  tairbling  .  .  asa 
charput  FB.  36;  doarblaing  den 
chamuU  Tur.  Gl.  60;  tarblingis 
FB.  39;  40.  —  S-praet.  Sg.  3  tair- 
lingis  FB.  40  Fg.:  tuirlinges  3i' 
Fg.\  PI.  3  taurlaiugset  a  claid/Z; 
a  triür  FB.  15.  —  Inf.  turlaim 
to  alight  Leabh.  na  g-Ceart.  p.  2; 
tuirling  io  descend  O'Don.  Gr. 
p.  198. 

tairm  Lärm,  Laut,  Stimme; 
toirm  noise,  sound  OB.  —  Sg. 
j\"o)n.  tairm  adbul  ScLb.  23;  i  m-bi 
tairm  cech  tempuil  Fei.  Mai  10. 
toirm  Land  nnd  O'Dav.  p.  122 
mit  der  Glosse  i.  molad  no  gloir: 
toirm  Nöisi  Lij.  17,  25  L.  —  Com- 
pos.  tairni-chless. 

tairm-  die  Form  der  Praep.  tar  in 
der  Composition  [Z'^.  879),  tvechselt 
mit  tarmi-,  tarm-. 

tairm-breith  transferre,  trans- 
lafio.  —  Sg.  Nom.  tarmbreth  To- 
mais Fei.  Jul.  3  (tairmrith  Laud)\ 


Acc.  la  tarmbreitli  Martine  -hm.  4 
i^tarmritli  Ruid.  1. 

tairincliell  Umkreis,  Umkrei-  . 

sen;  a  circuit  O'R.   —   Sg^.  Ngni.  ^     .^/v  ,'    ^'W'. 
tairmchell   coru   Lp.   1;   tairmchell '^^y     rj        ' 
däiltenod  (.so  zu  lesen't  FB.  16.  o'    6    1 

tairmchellaim  II  ich  u mkreise,    j^       ^o 
gehe    ringsum.    —    Praet.    PI.   3 
"tairmoliellsat  gascid  fer  n-Ulati  ön 
dorus  tliarailiu  FB.  55;  co  ro  thairm- 
chellsat  tir  n-ftrend  31. 

tairm-i'hlcss,  tairmcles  nönbair 
LU.  p.  113b,  30,  ein  cless  Cuchu- 
linn's,  „t]ie  noise-feat  of  nine" 
Croive,  Siab.  Concul.  p.  379,  vgl. 
torand-chless. 

tairm-chosal,  tarmcbosal  Hy. 
2,  38,  praevaricatio  Z^.  879.  — 
Vgl.  t'oxul. 

tairmchoslaid,  PI.  Dat.  tairm- 
choslaidib  p  r  a  e  v  a  ricato  r  i  b  u  s 
Ml.  154  [ZK  879). 

tairm-ehruthad  tr  a  nsfig  u  r a  - 
tio.  —  Sg.  Nom.  tarmchruthad  Fei. 
Jul.  26 ;  Gen.  in  tairmchrutto  i  Sleil) 
Tabör  Wb.  15^  (Z^.  879);  cid  ina 
tblaid  diles  no  araile  fuath  tarm- 
chruta  SMart.  34. 

taii'ui-deoliaid  transgressus 
est;  PI.  3  tarmideocatär  a  n-gräda 
FA.  28,  tairmdechatar  LBr.;  na 
tarradechutar  Three  Hom.  p.  46,  10. 

tairni'theGhttransitus,  trans- 
gressio  Z'-.  879.  —  Sg.  Acc.  cäin 
dömnaig  cen  tairmthecht  ind  Wir 
Fei.  i).  LXIV  10;  PI.  Acc.  ro  ches 
tairmthechta  Sc3I.  21,  15. 

tairmthechtach,  ar  ro  böe  araile 
epscop  tarmthechtach  ,,a  certain 
transgressing  bishop"  Goid.'- 
p.  98  {LHy.). 

thairm-thiag'aim  I  iransgre- 
dior;  PI.  3  tarmthiagat  Cr.  181» 
{Z-\  879). 

tairuge  a  nail,  pin,  peg  OB.; 
cona  thair[n]gib  gäithe,  s.  unter 
serda,  „^cith  its  nails  of  sharpness" 
Croive,  Siab.  Concul.  p.  415., 

tairn-gk'e  N.  Versprechen; 
prn)iu^To  Z-.  886.  —  Gen.  tir  tairn- 
g^jM^erra  promissionis  Wb.  33^ 
-0^  886);  Tur.  Gl.  130;  Three 
Höfn.  p.  90,  18:  Dat.  ro  böi  hi 
;ainigire  FB.  83:  ro  böi  i  tarngerc 
51* 


tairn  Kirim 


804 


taiscim 


do  Messgegra  a  digail  iarna  ecaib 
Äid.  Chonch.  20. 

tairngririm  {für  do-air-con-garim) 
I  ich  verspreche.  —  Praes.  8g.  3 
rel.  gellas  opus  tairngires  ScLb.  18. 

—  T-praet.  Sg.  2  uair  dorarngertais 
Tfifree  Hom.  p.  44,  11;  5  do  rairn- 
gert  FA.  '2.  LBr.  (,-rairgert  LU.); 
dorarngert  Lg.  19.  —  Pass.  Praet. 
Sg.  3  dorairilgrecTTrfc.  i>c  (Z'^.  88G^; 
uair  is  do  suide  dorairngered  orgain 
in  duiue  sea  TBF.  p.  156,  9. 

tairne  SC.  i>5y 

tairnim  III  ich  lasse  nieder, 
drücke  nieder,  demüthige; 
türnaim    I  hunihle,    descend    0' R. 

—  Praes.  Sg.  3  tairnid  .  .  in  m-bial 
for  a  munel  FB.  78;  tairnid  triunu 
SC.  18,  10;  tairnid  enlaith  forsin 
loch  lies  sich  nieder  SC.  8;  deroilid 
.  .  ocus  toirnid  na  pecdachu  J9. 17U,  13; 
fil  tir  n-aill,  nad  bu  messu  do  sai- 
gid,  atchiu  tairnid  in  grein  n-gil 
FC.  (j.  —  Praes.  sec.  Sg.  3  no  thair- 
ned  si  sis  FB.  57;  cura  thoirnead 
gal  na  biasta  „so  that  he  might 
suppress  ihe  heasVs  violence"  Fei. 
IX  XXXVI  4.  —  Pass.  Praes.  Sg.  3 
tairntir  in  cdirpaiFB. 3^) Fg. sutöira- 
dimV  —  Inf.  tairneamh  gotha  lo- 
wering  the  voice  CDon.  Suppl.; 
türnamh  descent,  humiliation,  lesse- 
ning,  abatement  O'B.;  Äcc.  forem- 
dim  tairnim  ior  beolo  „I  cannot 
bend  forward"  Fei.  p.  CV  7,  forem- 
dim  tairniud  for  beolu  Goid.'^ 
p.  180  i-L-L.l. 

tairpech  FB.  71  LU .  s.  tairp- 
thech.  —  Davon  tarpige  FB.  iJO 
(tarptigi  s.  unter  fömsigc"). 

tairpthech  strong,  grand, 
pompous  O'jR.  —  Sg.  Noni.  bud 
tairpthech  in  teidm  On  the  Mann. 
III  p.  416;  err  tren  tairptech  FB. 
71  Fg.  (tairpech  LU.).  —  Davon 
tarptigi.  s.  unter  fömsige. 

tairr  s.  tarr. 

tairrcd,  tairred  dochuadusa  LU. 
p.  IHii,  7,  ^^a  journey  I  went" 
Croive,  Siab.  Concul.  p.  385. 

tairriachad  inciting,  Gl.  zu 
turgaire  0' Don.  Suppl.  —  S.  taer- 
rechtach. 

lairrugini  ich  ziehe,  schleppe 


fort.  —  Praes.  PI.  3  con  tairrnget 
leo  in  anmain  j5.  191,  19.  —  Imperai. 
PI.  2  tarrgid  lib  .  .  in  n-anmain 
FA.  19  (tairngid  LBr.).  —  Inf 
Dat.  bron  ocus  basgaire  na  ti'iath 
pecdach  and-sin  ic  a  tarroing  do- 
ch?tm  pene  iffirnd  ScLb.  '20;  oc 
taraing  in  cathbairr  orda  dia  cind 
LU.  p.  52a-,  38;  oc  a  tharraing  as 
ar  ecin  es  (das  Haar)  mit  Geivalt 
ausreissend  Fei.  p.  CXLIV  41.  — 
Vgl.  reng,  ringim. 

tairsech  Schwelle;  Urnen  Ir. 
Gl.  1000;  threshold,  i.  tairis  astech 
tiagar  Corm.  Tr.  f.  161.  —  Acc. 
in  tan  tue  a  cois  dar  tairsech  in 
taige  istech  Three  Hom.  p.  56,  1^. 

tairset  s.  tairicim. 

tairsitiu  (do-air-ess-sem-),  in- 
tairsitin  inundatio  Pr.  Cr.  61a 
{Z'^.  884  und  989),  davon  tursituech. 
—  Vgl.  teistiu,  tuistiu. 

tairtbe  i.  tadhall  no  cuairt  a  visit 
or  call  O'Conn.;  ba-sa  chad-sa  tairt- 
be  buden  LU.  p.  1141»,  25  (s.  unter 
imm-lommadi,  „I  ivas  a  hound  of 
visiting  troops"  Croive,  Siab.  Concul. 
p.  381. 

tairthim,  vgl.  „tairtim  death?" 
CDon.  Suppl.;  airm  i  fil  in  t-soilsi 
doroisce  cacÄ  soilsi,  can  tairthim, 
I  ce[n]  terbrüd,  cen  dorchataid  ScLb. 
\  23  (cac/t  tairthim  „everij  splendour" 
Stolces)\  atbath  broc  tromm  Temra 
la  tferthim  a  flatha  Fei.  Prol.  166 
(„ivith  her  kingdom's  splendour?"); 
tairthim  flatho  LU.  p.  132»,  n; 
CO  ro  tholiur  mo  throm-thairthim 
süain  ocus  chotulta  and-so  On  the 
Mann.  III  p.  424;  toilis  a  thcom- 
thairthim  cotulta  fair  ibid. 

täis  s.  töes. 

taiscelad  s.  toseelad. 

taiscelaid M.  explorator Goid.^ 
p.  47;  PI.  Noin.  m  taisceltai  Tur. 
Gl.  130. 

taiscid  Inf.  zu,  taiscim;  taisgidh 
a  trunk,  a  hoarding,  taisgeadh 
Store,  ivealth  O'B. ;  batar  amail  cach 
sed  asin  taisced  hi  Temraig  Ms. 
Mat.  p.  474. 

taiscim  ich  hebe  auf,  lege 
zurück;  taisgim  I  lay  %(,p,  störe, 
hoard    O'B.    —    Conj.    Sg.    2    ni 


805 


taitliiee 


thaisce  ni  SC.  26.  —  Imperat. 
Sg.  2  taisig  iat  „Iceep  them"  Three 
Hom.  p.  98,  10.  —  Praes.  sec.  S().  3 
ni  taiscead  ni  dia  thuarustul  SMart. 
11.  —  S-praet.  S(j.  2  ro  thaiscis 
Gl.  zu  Fei.  Jim.  "24;  PL  3  co  ro 
thaisciset  lie  TJtree  Hom.  p.  78,  3i. 
—  T-praet.  Sg.  1  is  airi  dos  roi- 
secht-sa  colleir  im  bossän  TBF. 
p.  152,  11.  —  Inf.  Dat.  dos  rat 
m'athair  dam-sa-.dia  taiscid  TBF. 
p.  144,  12. 

taisse  die  Reliquien  der 
Heiligen;  dead  hodies,  reliques, 
ghosts,  manes,  sliades  O'R.  —  Nom. 
a  thaisse  Fcl.  p.  XXXVIII  le;  ibid. 
p.  XCIX  2;  taissi  Muire  öige  ibid. 
p.  CLIV  4;  a  thassi  intii  noera 
Mdrtain  SMart.  44;  Gen.  li  tassi 
s.  unter  li;  Dat.  ni  airissiub  hi 
cein  noco  fliargba-su  ni  dot  taissib 
ocum  Fei.  p.  CVI  30;  hi  farcaib  a 
liubra  co  taissib  Poil  ocus  Vetair 
Three  Hom.  p.  KJ,  1. 

taissech,  taiseeh  s.  töissech. 

taisselbaiin  {für  do-aisselbaim)  II 
ich  zeige  vor,  stelle  zur  Schau, 
tveise  zu;  taisealbhaim  I  repre- 
sent,  shotv,  exhibit  O'B.  —  Praes. 
PI.  3  CO  taisselbait .  .  in  anmain  i 
fiadnaise  in  duilemun  FÄ.  18  LBr. 
(taisfenat  LU.).  —  Conj.  Sg.  2 
condid  tarilbse  illau  bäiss  no  brätho 
Wb.  29c,  2.  —  Praet.  Sg.  3  co  ro 
thaisselb  in  cäirig  släin  three  Hom. 
p  6,  28.  —  Fut.  Sg.  1  don-aisilbub 
Gl.  zu  cum  . .  adsignavero  Wb.  1^ 
(Z'\  4591  —  Pass.  Praes.  PL  3 
immid  aircet  ocus  duaisilbter  do 
persain  Duaid  311.  2^,  5.  —  Praet. 
Sg.  5  0  ro  taisselbad  tra  don  rig 
sin  Three  Hom.  p.  10,  7.  —  Inf. 
Gen.  imma  chromsciath  n-dubderg 
ina  teged  torc  taiselbtha  ina  tul 
LU.  p.  7911,  9?  ähnlich  On  the 
Mann.  III  p.  446  („«  fidl-groicn 
hog")\  Bat.  do  thaisilbiud  Ml. 
14a,  11-  alaind  em  in  mac  thänic 
and-sin  do  taselbad  a  chrotha  dona 
sliiagaib  LU.  p.  Sl-i,  8. 

taiss-feuim  I  ich  zeige,  weise, 
führe  vor,  vgl.  asfenimm  testificor 
Wb.  22a  (^2.  429).  —  Praes.  PL  3 
CO  taisfenat . .  in    n-anmain   i  fiad- 


naise  De  FA.  18  (co  taisselbait 
LBr.).  —  Conj.  Sg.  2  acht  co  tais- 
fena  a  fled  döib  FB.  7.  —  Praes. 
sec.  PI  3  co  taisfentais  äibniusa .  . 
döib  SC.  49.  —  Pcrf.  Sg.  3  0  ro 
taisfeöin  .  .  in  fled  FB.  13.  —  Ftit. 
Sg.  3  iss  i  fiadnaise  din  in  t-shiaig 
doasfönpha  cäch  a  gnimii  etcr  maith 
ocus  saich  LU.  p.  17",  22.  —  Pass. 
Praes.  Sg.  3  taisbentar  GL  zu  tad- 
banar  O'Dav.  p.  122,  1.  —  Conj. 
oder  Fut.  (?)  Sg.  3  co  taispentar  dö 
cach  ni  imma  m-bi  co  cend  nömaide 
Corm.  p.  25  himbas  forosnai.  — 
Inf.  Nom.  taisbciiad  iniia  flede 
FB.  9;  in  tasfennd  LU.  p.  17»,  29; 
Gen.  0  dochotar  .  .  i  cenn  taispenta 
ind  immuin  do  Griguir  Goid.^  p. 
101,  32  (LHy.);  Dat.  do  thaisfenad 
LU.  p.  17a,  24;  oc  taisbenad  na 
flede  döib  FB.  13.  —  Zu  derselben 
Wurzel  doairfenus  exploravi  Wb. 
18J  (Z^.  461). 

taite  Anfang;  taide  beginning 
O'R.  —  Gen.  und  Acc.  0  luan  taite 
samna  co  täte  imbuilg  On  the  Mann. 
III  p.  420;  um  thaide  fogamair  {um 
Herbstes  Anfang)  s.  unter  lüg-nasad. 

taith-,  für  do-aith-,  wechselt  mit 
taid-,  tad". 

CO  taith  s.  tuitim. 

tsiith-beim  ein  in  einem  kunst- 
vollen Schlage  oder  Wurfe  besteh- 
ender cless  Cuchulinn's,  „return- 
strolce"  Groioe,  Siab.  Concul.  p.  446 ; 
LU.  p.  73a,  2;  ihid.  p.  125t,  4;  fri 
talmain  tadbeim  2^5.  46;  Acc.  ataig 
taith  beim  dia  claidiub  döib  SC.  6; 
doberecZ  Cu.  da  beim  im  cech  n-oen 
beim  do-sum  i.  tathbeim  co  cumus 
FB.  40  Eg. ;  PL  Acc.  lätraid  (i)  Cd 
iarom  cloich  m-bic  ior  na  heönu 
CO  m-bi  ocht  n-eönu  dib,  inläa  af- 
rithisi  cloich  möir  co  m-bi  da  en 
dec  diib,  tria  täithbemend  tra  in 
sin   Uli  LU.  p.  63a,  2,   vgL   SC.  6. 

taithesc,  für  do-aithesc,  Ant- 
icort.  —  Acc.  CO  n-irmissid  tai- 
thesc coir  do  cach  gräd  et  do  cach 
äis   Wb.  27s  29  {Z'K  T2\ 

taithig-e,  vgl.  taithigh  recourse, 
frequency,  a  visit  O'R.  —  Gen. 
ben    taithigi    na    m-bäu    TBF.   p. 

151,    29. 


806 


taithigim  ich  besuche,  komme   \ 
wohin;  I  frequent,   resort  O'B.  — 
Praes.  Sg.  3  rel.  is  tii  taithiges  in 
siel    SC.   29;    PI.   3    dia    n-aithiget 
31,   1   (do    aithiget    mit   Pron.    rel. 
infixiim).   —   Praes.  sec.   Sg.  3  no 
thatbiged  . .  sin    tech    FB.    63 ;    do   j 
das   athiged  LU.  >p.  19^  24;   PI.  3   '\ 
wo  thathigtis  .  .  mag  ar  Emuin  CC.  1 ; 
hi  maig  p.  143,  4.  —  Praet.  Sg.  3   j 
tathich   Hy.  5,  57;   PI.  3  rom   tha-    I 
thigset  SC.  28.  —  Inf.  taithige.       : 

taithlech  s.  taidlech. 

taithmech  Lösen,  Entivirren, 
Analys i r e n ,  0 e ffn e n ;  releasing,  \ 
dissolving  O'B.;  taithmheach,  taith- 
bhiuch  i.  sgaoileadli  O'Cl,  to  set 
aside,  reverse,  annul,  explain,  to 
analyze  a  word  (7 Don.  Suppl.; 
analysis   Corm.    Tr.  p.   15G    triatli. 

—  Sg.  Nom.  bidh  egcomluath  taith- 
miuch  in  druing  briathar  (fDav. 
p.  CA  cliath;  Dat.  oc  tatmech  a 
fuilt  TE.  4  Eg.\  Acc.  älad  oengac 
leis  ac  tecbt  i  n-duni  ocas  tricba 
fan-indi  ri  taitbmech  On  the  Mann.  \ 
III  p,  450.  I 

taith-met  Erinnern,  Geden- 
ken, Er  10 ahnen;  memoria  Z'^. 
881.  —  Sg.  Nom.  taithmet  anma 
Ignati  Hy.  1,  i8  (i.  foraitbmet);  j 
Hy.  5,  94;  Dat.  a  demon  comai- 
techta  oc  taitbmet  dö  cach  uilc 
dorigne  LU.  p.  17»,  29. 

taith-miuiur  II  ich  rufe  ins 
Gedächtniss  zurück,  erinnere. 

—  Praes.  Sg.  3  Dep.  forchain  i. 
doaithminedar  do  Dia  in  popul  Gl. 
zu  commonentem  deum  Ml.  41  r 
{,,the  people  admonishes  i.  e.  reminds 
unto  God"  Goid.^  p.  27;  taithmine- 
dar  SG.  13^,  taidminedar  SG.  22^' 
{significat  Z'\  438).  —  Vgl.  do- 
rauiniur,  for-aith-miniur. 

taithreos,  ni  tbic  diar  taithreos 
i.  diar  lessugud  LHy.  Amr.  17. 

taitnem  Licht,  Schein;  lucina 
SG.  37a,  toitnem  candela  SG.  51b. 

—  Sg.  Nom.  in  taitnem  ocus  in 
t-soilse  FA    7. 

taitnemach  leuchtend,  glän- 
zend; hright,  shining ,  pleasant 
O'R.;  taitnemach  Gl.  zu  laindrech 
Fei.  Jun.   9.    —    Sg.    Nom.    topor 


taitnemach  FA.  16;  Dat.  co  clug 
taitnemach  p.  39,  22;  F.  do  glain 
taitnemaig  Fei.  p.  XXXIII  35;  Acc. 
F.  taitnemaig  Gl.  zu  treib  toidlig 
Fei.  Prol.  78. 

taituemclie  F.  Glanz;  ar  gloiue 
ocus  ar  taitnemchi  do  chrabuid 
Fei.  p.  CI  9. 

taitiiig^iiu  III  ich  scheine.  — 
Fut.  Sg.  3  rel.  conid  and-sin  tat- 
nigfess  &mal  grein  Three  Hom.  p. 
46,  7. 

taituim  (jur  do-aith-teunim)  ich 
scheine,  glänze,  leuchte  her- 
vor; taithnim  I  ptlease,  delight 
O'R.  —  Praes.  Sg.  3  ris  tatin  grian 
SC.  33,  18;  is  cosmail  lim-sa  fri 
cöelglais  n-usci  forsa  taitni  grian 
LU.  p.  89a,  12;  samrad  din  i.  riad 
rithes  grian,  is  and  is  mou  do  aitne 
a  sollsi  ocus  a  hairde  Corm.  p.  40; 
a  animm  .  .  taitnid  isin  catraig 
nemdai  SMart.  44;  PI.  3  tatnit 
FB.  49.  —  Praes.  sec.  Sg.  3  co 
taitned  in  failte  nemda  i.  rath  De 
for  a  guiiis  SMart.  44. 

täl   ascia  L\  Gl.  252.  —  Dat. 

0  thal  Gl.  zu  ascie  South.  52b 
{Goid:^  p.  59);  enbruithe  n-ürsaille 
ocus  cärna  samaisci  do  indarggain 
fo  thäl  ocus  beüil  TBE.  p.  148,  12; 
ar  thal  in  t-saeir  do  gabail  Fei.  p. 
CI  31.  —  Comp  OS.  täl-cend. 

talaig'  s.  1.  tailg-iin. 

talam  F.  Erde  (auch  als  Stoff); 
terra  Z\  264.  —  Sg.  Nom.  nem 
ocus  talawi  FA.  10;  30;  cona  bi 
talam  and  Gl.  zu  terrae  purgatum 
Ml.  31c,  29;  Gen.  talman  TE.  9  Fg.; 
p.  169,  13;  FA.  2;  tvohl  auch  Hy. 
7,  24;  fri  lär  ta,\man  FB.  25;  46; 
Dat.  for  talmain  Hy.  6,  22  {Gegens. 
for  nem);  .Lg,_  19;   hi  talmuin  CC.  -^T 

1  Eg.;  p.  143,  5;  hi  talam  CC.  1 
LU.\  Acc.  counar  cungain  nem  na 
talmain  FB.  39;  i  talmain  25;  46; 
i  talmuin  2E.  15  Eg.  —  Compos. 
talam-chumscugud  Erdheben  Three 
Hom.  li.  22,  23. 

talcai  s.  taiice. 

talcdaid,  bröiuta  talcdaid  Gl.  zu 
mulciher  SG.  64». 

täl-cend,  tailcend  asciciput, 
axthäuptig,'   „ein    Spottname    für 


r 


talchar 


807 


S.  Patrick,  hergenommen  von  seiner 
Tonsur"  Stokes,  Beitr.  VII  17;  p. 
20,  19;  28;  is  e  seo  in  tailcend, 
tiagum  CO  tardw«  amws  fair  Thrce 
Hom.  p.  42,  3. 

talchar  FB.  37  y  (y//.  talchar 
obstinacy  O'T?. 

tall  dort,  Vi)},  anall;  siii  uä  tall 
Jiic  non  Ulk  Wb.  3^  {Z^-.  351);  do 
shercc  dam  suiid  do  sercc  dam  tall 
Fcl.  p.  CLXXXV  21 ;  na  himda 
thall  amne  SC.  24;  corra  bi  tliall 
immedon  na  cathraeh  FB.  88;  91: 
inti  thall  -ille  SG.   197a  (ZI  351)! 

1.  tallaiin  ich  nehme  weg, 
stehle,  schlage  ab,  aus;  I  cut 
off,  lop,  roh  <fB.  —  Conj.  Sg.  1 
Bep.  CO  tallur-sa  a  cheud  de  FB. 
94,  CO  tallar-sa  Eg.;  3  co  talla 
ibid.  —  Praet.  Sg.  3  tall  secht 
multu  uathi  p.  42,  35;  TE.  V6  LU.\ 
ScM.  11;  tall  tra  Patr«/cc  a  ulcha 
do  Fiac  Hy.  2  Praef.;  conas  tall 
asa  cind  co  m-böi  ior  a  gruad  sie 
bohrte   ihr  Auge   aus  Three   Hom. 

>p.  64,  24 ;  PI.  3  tallsat .  .  a  damu 
p.  45,  1;  cu  tallsat  da  thoi'cc  don 
treot  TJiree  Hom.  p.  58,  29.  — 
Pass.  Praes.  Conj.  Sg.  3  dia  taltar 
in  chloch  as  do  chind  biat  marb 
fo  chetöir  ivenn  der  Stein  aus 
deinem  Kopfe  entfernt  loird  Aid. 
Chonch.  60. 

2.  tallaim  II  ich  passe,  finde 
Baum.  —  Praes.  Sg.  3  ni  talla 
ormm  a  rad  rut  TE.  9,  13;  feib 
dundalla  indib  Ml.  30",  17;  m  con 
talla  obbad  fair  itir  SG.  90a  (ne- 
quaquam  admittit  recusationem  in 
se  Z-\  613);  PI  3  hi  tallat  trichsiit 
u-gamna  FB.  91.  —  Praes.  sec.  Sg.  3 
feib  thallad  FB.  82.  —  Praet.  Sg.  3 
ni  ro  thaille  isin  rund  passte  nicht 
in  den  Vers  Fei.  p.  CLXI  3;  Dep. 
tallastär  FB.  55;  82,  tarlas  Eg.\ 
ni  ro  thallastar  a  üaill . .  i  n-£rind 
FB.  79.  —  Fut.  Sg.  2  dotallfa-su 
indi  „thou  luouWst  fit  in  it"  TBF. 
p.  144,  19.  —  Fut.  sec.  Sg.  3  co 
taillfed  FB.  27;  cia  uo  beth  nech 
ni  bad  isliii,  doaillfed  sercc  I'su 
and  Goid:^  p.  173? 

talland  =  Zai.  talentum.  —  Sg. 
Nom.  ara  fogna  talland  cäich  uanni 


dialailiu  Wh.  12a;  Bat.  innach 
thallond  Wb.  M'^  {aliqüa  facultate 
Z\  794);  PI.  Gen.  VII  cet  talland 
argait  s.  unter  nascim;  Dat.  in 
choer  comraicc  ro  heccrad  0  thail- 
uib  ocus  0  dänaib  examlu  in  si)ir<« 
noim  Three  Hom   p.  96,  lm. 

1.  talliiaide  irdisch,   nm  talain. 

—  St).  Nom.  dia  talmaidc  der  ir- 
dische Golf  FB.   15. 

2.  talniuide  plötzUch;  i.  obann 
O'Dar.  ]>  12(1;  fortachtaii  Dse  ta- 
naic  talniaidiii  doib  311.  35'1,  1 
(auxilii  JJei  quod  venit  subito  iis 
Z'^.  265);  dos  n-öcacha  talmaidiu 
ocus    gabais    cluche    an'si    LU.   p. 

23a,   .10. 

taluiaidech  snbitus  Ml.  35'i,  1 
{Z-\  265). 

talniaidecht,X)«i.  on  talmuidecht 
,,from  the  earthiness"  Corm.  Tr. 
p.  1  adam. 

talmanta     i  r  d  i  seh     Fcl.     p. 

LXXIII   29. 

talmi  i.  iarsin  CC.  '6  LU. 

tarn  Drest,  repose,  2)  lüaguc, 
pestilence  O'B.;  i.  bas  no  tairi- 
sidh  O'Dav.  p.  121 ;  tabes  Z\  1004 
{SG.A.  C.  23);  täm  ro  selaig  düini 
sin  magin  sin  i.  in  duineba  mör 
Corm.p.  45  tamlachta  {„a  plague")-., 
cen  tam  ccn  galar  Fei.  p.  CVIII  ». 

tämaiiu    I  rest,   repose    O'B. 

—  Perf.  Sg.  3  tathaimh  quievit  {er 
starb)  O'Bon.  Gr.  p.  260;  PI.  3 
tamhatar  Beitr.  VII  13.  —  Vgl. 
Ztschr.  f.  Vgl.  Sprachf  XXIII  2i7. 

tamaiu  i.  borb  O'Dav.  p.  122. 

tamlachta  a  plagzve  Corm.  Tr. 
p.  160,  s.  unter  täm;  i.  tämslechta 
Corm.  p.  45,  „plague-graves"  Corm. 
Tr.  l.  c;  as  don  duinibadh  sin  mu- 
iutire  Partholöin  adberar  tamlechda 
fer  uEreann  Chron.  Scot.  p.  8.  — 
Tamlachta  als  Ortsname  Gl.  zu 
Fei.  Prot  226;  i  Tamlachtu  Find- 
logaiu  ibid.  p.  XXXIII  12. 

tamoii  Stamm;  tamhau  truncus 
Corm.  Tr.  p>-  1  adam;  in  mecun  no 
in  tamun  Gl.  zu,  rudicem  Ml.  45  r 
{Z'^.  776);  Gen.  in  toma[i]n  s.  unter 
piss. 

tan  F.  Zeit.  —  Sg.  Nom.  ro 
böi  tan  rop  inmain   lim  SC.  45,  2; 


Y- 


808 


A-^ 


if^ 


in  tau  Ims  mithifj  Hl)  for  gciiit? 
CC.  3  E(f.\  Dat.  iartain  jiost  tem- 
pus,  postea  Z'^.  GH;  iar  tain  ia. 
5,  5:  ii;  TE.  5  ^^.;  ¥;  16;  20; 
\VlOü.\  p.  131,  8;  p.  132,  4.  - 
Ädverhiell:  iii  tan  sin  dann,  da- 
mals TE.  1  LV.\  6  ^f/.;  FA  19; 
SC.  24;  J^jB.  43;  in  tan,  in  tain 
cum,  quando  Z'^.  708;  in  tan  als 
Hy.  2,  2;  53;  65;  5,  55;  87;  i).  19,  37; 
40,  9;  Lei.  17;  18;  ScM.  15;  TjB. 
2  iC/.;  H^ß^^lS;  CC.  3  iC7.; 
4  J5;(/.;  6;  7  itT.;  ^j.  145,  13:  FA. 
31;  ÄC.  37;  38,  7;  FB.  4;  17;  in 
tan  hi  Hy.  5,  83;  in  tan  bas  ürlam 
FB.  9;  in  tan  m-bätar  and  {mit 
Fron,  rcl.)  SC.  17;  in  tan  .  .  as 
mithig  ivenn  FA.  18;  in  tan  .  .  ca- 
nait  31;  SC.  2;  5;  FB.  10;  57;  59; 
in  tan  da  FA.  34;  FB.  75;  92. 

taua  dünn;  tause  tenue  Ml. 
2d^,  7;  seim-tana  Gl.  zti  exilem 
SG.  14a  {Z^.  19).  —  Sg.  Dat.  fiad 
a  chlaidib  thana  SC.  31,  5;  0  thana 
a  thäib  co  tiug  a  ochsaille  LU. 
p.  79a,  39;  PI.  Nom.  traighthi  tana 
TE.  4  Eg.  —  Compar.  co  m-bi 
tanu  de  Ml.  34^,  27. 

taiiac  s.  ticim. 

täuai  bö  Rauh  von  Rindern, 
vgl.  täiu;  co  tue  tänai  m-bö  a  Fe- 
raib  Roiss  Aid.  Chonch.  24. 

tanaide  dünn,  vgl.  tana.  — 
Sg.  Gen.  dotet  iarum  dochum  ind 
folaid  tanaidi  inna  anmse  Gl.  zu 
trihnlafio  ista  q^uam  patior  .  .  usque 
ad  animae  interiora  pervenit  Ml. 
22d,  9  {„ad.  senfium  intestinum" 
Z'^.  503,  vielmelir:  dringt  bis  zu 
der  feinen  Materie  der  Seele);  PI. 
Nom.  peoil . .  tanuighe  TE.  4  Eg. ; 
Dat.   coua  fsebraib   tanaid[ib]  LU. 

p.    80a,    23. 

täuaise  der  zweite,  secundus 
Z'^.  309;  tanaise  rig  der  präsump- 
tive  Thronfolger,  vgl.  On  the  Mann. 
II  p.  38.  —  Sg.  Nom.  in  dabach 
tanaise  SC.  36;  FB.  20;  tänaisi 
d'ec  das  nächste  nach  dem  Tode 
SC.  30,  10;  Gen.  ind  nime  tanam 
FA.  16. 

iii  taiibi  SC.  19,  ü? 

taiigiia,  Dat.  co  tangnai  Gl.  zu 
CO  talci  Fcl.  Apr.  28. 


tansrnach treacherous,  deceit- 
ful  0 R.,  tangnadh,  tangnacht  ireo- 
chery,  deceit  ibid. 

tauöcaib  s.  töcbaim. 

1.  tar  dry  ODon.  Suppl.;  Hy. 
5,  30  Fr.;  tur  dry  O'R.  —  Vgl. 
tair. 

2.  tar  i.  olc  (evil),  unde  ro-thar 
i.  ro-olc  Corm.  Tr.  p.  163. 

■  3.  tar  für  tair,  s.  tairiciin. 

4.  tar,  dar  {die  spätere  und 
häufigere  Form,  vgl.  jedoch  Wi. 
Gramm.  §  Gl)  Praep.  c.  Acc.  {mit 
Dat.  FA.  16;  29;  SC.  41;  FB.  70) 
über,   engl,  across;   trans  Z'^.  G53. 

—  :\[lf  önhnitrniler  Tenuis  (s.  be- 
soudrys  die  ]'n-liiiiihingen  mit  Pron. 
Siifli.rum  lind  Artikel)  tar  Hy.  2,  9 
{Gl.  dar);  p.  20,  3S;  p.  133,  3;  CC. 
2;  FB.  10;  17;  43;  47;  52;  82.  — 
Li  Verbindung  mit  dem  Artikel: 
Sg.    tarsin    caithraig   FB    82;  88; 

N.  darsa  morlind  Ljl-  18,  20;  dar  .^ 
in  muir  SC.  45,  15;  TT  tar  na  teo- 
ra  fuitliairbe  FB.  82;  p.  42,  13; 
darsna  leccaib  FA.  29  LBr.  (dar 
na  LU.).  —  Mit  Pron.  personale 
suffixum:  1.  PI.  dorata  a  fial 
torund  diarditin  Gl.  zu  Hy.  1,  1; 
2.  Sg.  torot  FB.  10;  3.  Sg.  M. 
taris  FA.  17;  tairis  FA.  18;  SC. 
17;  23;  thairis  FA.  22;  tarais 
Goid.'^  p.  94  {LHy.);  N.  tairis  Lc/.  -^ 
^  F.  tairse  FB.  88;  SC.  36;' PI. 
tairsiu  SC.  35;  thairsiu  FA.  24 
(tairsib  LBr.) ;  täirsib  LU.  p.  39i>,  30. 

—  Mit  Pron.  possessivum:  1.  Sg. 
dar  mo  brethir  TE  7  Eg.;  darm 
brethir  5'C.  43;  PI.  dar  ar  m-brethir 
5'(7.  46;  2.  Sg.  dar  th'eis  TE.  13 
XZ7.;  ÄC.  31;  tar  a  chend  FB.  8; 
PI.  tar  a  n-essi  jPi?.  10;  dar  a  n- 
gnüssib  FA.  16.  —  Mit  dem  Pron. 
relativum:  tar  a  teged  Gl.  zu 
Hy.  2,  29.  —  Gebrauch:  a)  über: 
couna  torgethar  sechut  na  treöt  na 
torot  FB.  10;  co  tue  di  läim  dar 
Nöisin  Lg.  15-,X7^8j  TE.  1  Fg.;  -^^ 
8;  FJ.'  16;  SC.  20;  23;  31;  dar 
cori^  u-gel  ißj,8»_ii_;  rola  de  in  -^ 
m-brat  corcra  ro  boi  tarais  Goid.''' 

p.  94  {LHy.) ;  buille  . .  dar  sroin 
ScM.  6;  18;  21,  31;  fer  dar  fer 
ScM.   15;  21,   27;    dar   a  lär    FA. 


tar 


809 


30;  29;  ar  tal)airt  darsa  morliiul 
Lg.  18,  3»j.  p.  '20,  lu;  38;  SC.  31,  is; 
41;  atcliiu  dar  in  muir  ille  ich  sehe 
Übel'  das  Meer  hierher  (kommen) 
SC.  4;'),  15;  srotlia  .  .  tar  tir  p.  133,  3; 
CO  n-dechaid  in  loim  tarna  lestro 
p.  42,  13;  SC.  36;  ccngait .  .  taris 
sie  gehen  darüber  FÄ.  17;  18; 
22;  24;  SC.  17;  FB.  47;  70;  82; 
88;  Lg.  1 1 ;  am«?  tecait  läith  . .  dar 
cathcairptiu  SC.  40;  teit  ass  . .  tar 
teöra  fuithairbe  ön  tig  FB.  17;  82; 
dar  frsech  immach  SC.  Ab,  ii;  co 
rölsat  süil  tairsiu  SC.  35;  cingid 
dar  firu  SC.  37,  17;  29,  ic;  FB.  52; 
häufig  mit  geographischen  Namen 
verbunden:  tar  Elpa  huilo  Hg  2,  9 
((??.  dar  sleib  n-Elpa';  dar  Sliab 
Füait  FB.  43;  CC.  2;  dochiiatar.. 
dar  Oenach  n-Emna  SC.  32;  TE. 
3  £</. ;  F£.  43;  iss  cd  conair  rod 
n-gab  do  Emain  dar  Eis  Rüaid 
FB.  69;  36;  Oss.  II  1;  ScM.  20; 
dar  fot  chöicid  ConcobmV  FB.  43. 
—  b)  über,  im  Sinne  von  gegen, 
trotz:  dar  ar  n-urgairi  gegen  unser 
Verbot  TB.  p.  180,  15;  tar  cert 
beijond  right  or  jtistice  O'Don 
Suppl.,  tar  taircsin  notwithstanding 
the  off  er  ibid.  —  c)  Idiomatische 
Wendungen:  corra  gaib  a  chend  ■ 
dar  aiss  von  hinten  ScM.  20; 
cor  dar  cend  umtverfen,  ausser 
sich  bringen:  rop  äil  do  'Märtain 
cor  dar  cend  araile  tempail  moir 
a  m-boi  idaladrad  SMurt.  27  [„to 
overthrow"  \  atnagat  a  n-gol  oc  diil 
üad,  CO  corastar  na  däini  batar 
isind  liss  tar  cend  sie  machten  die 
Leute  ganz  ausser  sich  TBF.  p. 
148,  82.  —  d)  tar  esi  mit  Gen. 
1)  post,  2)  pro  Z^.  657;  feg  . .  dar 
th'eis  hinter  dich  SC.  40;  TE.  13 
LU.;  tar  a  n-essi  FB.  10;  dar 
m'esi  Gl.  zu  frim  lorg  Hg.  6,  2; 
dar  essi  a  mathar  an  Stelle  ihrer 
3Iuttcr  p.  40,  10;  is  he  dobeir  16g 
deit  tar  hesi  do  dagnimo  Wb.  6* 
(fis  dat  mercedem  tibi  pro  tuo  bene 
facto  Z"^.  658);  tar  cenn  tnit  Gen. 
pro  Z'^.  658;  du  a  berrad  tar  mu 
chenn  Tir.  11;  tar  ar  cenni  pro 
nobis  Ml.  26d,  15;  dar  mo  chend 
Rev.  Celt.  III  p.  185;   robtar  irlim 


do  thcclit  martro  darm  chen  Gl 
zu  pro  anima  mea  suas  cervices 
supposuerunt  Wb.  1^.  —  e)  tar, 
dar  bei  Schwüren:  tar  loib  per 
.Torem  SG.  217b  {Z'K  653);  dar  mo 
l)rethir  bei  meinem  Wort  TE.  7 
Eg.\  SC.  43;  46. 

tiir  contempt,   disgrace,  in- 
sult,    für  do-sär?  —  Sg.  Nom.  ni 
tär  dot   gascind  On  the  Mann.  III 
p.  424;  Acc.  cen  tar  SC.  45,  12. 
tar-  s.  tair-. 
tarad  s.  torad. 

ti'iraill  renif;  Gl  zu  adclla 
Hg.  2,  «5;  taraill  iar  sin  co  araile 
n-uasal  [cpscopl  Three  Hom.  p. 
14,  23;  ni  tharaill  in  hennnchin  ar 
clannu  ibid.  20:  donaraill  1.  doroacht 
tar  romuir  Gl.  zu  donarlaid  Fei. 
Dec.  8;  dorn  araill  cairdes  fo  di 
,,to  me  comes  relationship  twice^^ 
Goid.'^  p.  93,  42;  cia  dot  äraill  a 
mic  tvas  ist  dir  passirt  Fei.  p. 
VII  2;  dazu  als  2.  Sg.  is  goirt  dorn 
airliss  „bitterhi  hast  thou  visited 
me"  Fei.  p.  CVI  33.  —  Vgl.  tadall 
und  tarla. 

tarat  dedit,  verschmolzen  ans 
do-rat.  —  Praet.  Sg.  1  ni  tharddus 
Bev.  Celt.  III  p.  185;  co  tarat  a  di 
laim  imma  brägit  FB.  31;  co  tarat 
beim  dö  39;  ScM.  18;  ni  tharat 
frecra  for  in  mnäi  ScM.  3;  co  tarat 
in  t-oinfer  for  firu  hErend  8;  tarut 
p.  40,  s;  41,  21;  zusammengezogen: 
CO  tard  a  druim  frisin  liic  -SC.  8; 
FB.  21;  CO  tard  di  läim  imma 
brägit  61.  —  Conj.  Sg  2  ara  torta 
„do  thou  give"  Gild.  Lor.  Gl.  139; 
,,co  tardda  trä"  ar  se  ,,mo  chend- 
sa  ar  do  chend"  „so  talce  .  .  my 
head  in  addition  to  thine  own" 
Bev.   Celt.  III  p.   185;    ni  thardda 

[  do  rün  do  mnaib  ScM.  3,  5.  — 
Praa.  sec.  Sg.  1  condartin  do  arro 

'  gäid  dorn  Gl.  zu  ut  darem  SG.  209^. 
—  Pass.  Praes.  sec.  Sg.  3  nä  tarta 
FB.  74;  ni  tharda  li  tassi  form 
Gl.  zu  Hy.  6,  12;  ni  tharda  tuis- 
liud  form  Gl.  zu  Hy.  6,  is;  mene- 
starda  SC.  44,  9.  —  Praet.  Sg.  3 
ni  thardad  air  glas  „there  tvas  not 

'  put  upon  him  a  manacle"  Ir.  Gl, 
226;  FB    90. 


tarathar 


810 


tarathur  terehrn  Corm.  Tr.  p. 
161  {Z-\  782). 

tarb  M.  Stier;  taurus  Z^.  54; 

a  tauro  Corm.  p.  41;   tarbh  a  hüll 

^    O'R.    —    Sg.    NoM.    tarb    Lg.    9; 

tnüthach    Sc3L    15;    fiud    ,ä6\    23; 

:^    PZ.  iV^owi.  tairb  £(/.  i). 

tarba  s.  torba. 

tarbde  taurinus  SG.  37^  {Z'^. 
792). 

tarb-f ess  „hull-feast"  0' Curry, 

ein     druidischer    Zauber,    SC.    22 

und  23. 

,  tarbiii    ez«   kleiner  Stier.  — 

,        Sg.  Acc.  tarbiu  6c  Lg.  9,  tairbine 

M- 

tarblaing-  s.  tair-liug'im. 

tai'cai,  dorn  farcai  fidbaidse  fäl 
mich  schützt  des  Waldes  Gehege 
SG.  p.  203  (Z^  954),  „me  cingit 
diometi  sepes"  Stokes,  Beitr.Ylll  320, 
vgl.  is  brigach  allochet  la  rig  do 
daii  farchi  (reimt  auf  Policarpi) 
„who  guards  tts"  Fei.  Jan.  26 
Raivl.  (dodotfairci  LBr.,  dodoa- 
fairchi  Laud),  vgl.  fairci  i.  forcomed 
110  derrsgaigb  no  dorona,  ut  est  la 
ri  do  dou  fairci  uo  do  dou  forsat 
O'Dav.  p.  87  (Reo.  Celt.  II  p.  464). 

tarcaim  ich  über  treffe?  — 
Praes.  Sg.  3  feil  Poil  ocus  Petair 
CO  n-aidble  a  u-gretha,  nis  tarca 
deilm  catha  „surpasseth  it  not" 
Fei.  Jim.  29  (tarcai  Raiol.,  terca 
Laud),  Gl.  i.  iii  derscaig  nech  fre- 
•/^  cra  di  dar  deiki  iu  chatha  sin, 
tarca  i.  derrscugudh  CDav.  p.  122 
mit  Bezug  auf  diese  Stelle;  PI.  3 
in  da  apstal  deac  doforcat  cecb 
n-airim  „who  excell  every  numher" 
Fei.  Jul.  15  (dofarcat  Raivl.,  do- 
.  forchet  Laud),  vgl.  dofarcat  i.  foru- 
aisligbeat  O'Dav.  p.  75. 

tar-chomlaim  II  ich  versamm- 
^  le.  —  Praet.  Sg.  2  in  slüag  mör 
donarrchomlais  (dou-ar-ro-?)  das 
grosse  Heer  das  du  versammelt  hast 
LU.  p.  115a,  20  {Siab.  Concul.).  — 
Vgl.  tecmallaim. 

tär-fas  {für  do-as-ro-fas  ?)  ap- 
paruit,  eigentlich  Praet.  Pass., 
„was  sheivn,  was  revealed" 
O'Don.  Gr.  p.  260,  vgl.  tad-badim; 
Sg.   3  doniiii   ärfas    viihi    appuruit 


SC.  34,  3;  „Innut  tarfäs  ni?"  „Dom 
arfäs  ixamorro"  LU.  p.  113»,  13 
{Siab.  Concul.);  amal  tärfas  sein 
do  sacurt  boi  oeco  Lat.  Hy.  V 
Pref;  feib  ro  fiugrad  isiu  täidbsiii 
tarfäs  dia  mäthair  Three  Hom.  p. 
100,  12;  conid  tärfas  isin  Crsebrüaid 
Conchobwir  deöd  läi  bis  das  Ende 
des  Tages  erschienen  ist  FB.  59; 
isin  deilb  hi  tarfäs  uait-siu  in  der 
Gestalt  in  der  sie  von  dir  ver- 
schwand p.  132,  12?  —  Dazu  Per  f. 
Act.  Sg.  5düchuaid  iar-sin  Märtain 
ior  a  set  co  tärfaid  demun  dö  i 
11-deilb  duine  SMart.  16  {„appeared 
to  him").  —  Fu  t.  Sg.  2  co  n-därbais 
frecndarcus  du  fortachtae  Ml.  209 
{ut  demonstres  praeseniiam  auxilii 
tili  Z'\  881).  —  Pass.  Fut.  Sg.  3 
CO  n-därbastar  inne  SG.  211»  {ut 
demonstretur  sensus  Z'^.  881). 

targa  für  do-rega,  s.  torgim. 

targ-aid  {Perf?)  bot  an,  vgl. 
tairg  offer  {2.  Sg.  hnperat.)  O'Don. 
Gr.  jj.  202;  targaid  caeca  torc  to- 
gaidi  dia  heis  p.  112;  üair  uad 
fäet  üad  a  targid  dö  toeil  er  nicht 
von  ihm  annahm  [s.  fo-emim),  was 
er  ihm  anbot  Siab.  Concul.  p.  434 
{LU.);  Conus  targaid  denum  in  to- 
cbair  tria  furtacht  in  rig  Fei.  p. 
CXIX  35  {„she  finished  the  making  of 
thc  causetvay"  St.).  ■ —  Pass.  Praet. 
Sg.  3  toich  do  rige  n-Erenn  iar  cenel 
ocus  tarcfts  do  minas  leced  fen  uada 
ar  Dia  Three  Hom.  p.  98,  2  {„it 
would  have  been  given  to  him").  — 
Inf.  Dat.  do  tbairgsin  O'Don.  Gr. 
p.  202  {offer);  Acc.  p.  809,  29. 

targ'laim,  is  me  targlaim  na 
sluagu  sair  „it  is  I  that  gathered 
the  forces  easttvard"  On  the  Mann. 
III  p.  422,  2. 

tarla  {verschmolzen  aus  do-rala) 
,,he  came,  it  came  to  pass, 
happened"  {hv/s).  —  Sg.  1  ui 
tharlus  dorn  chirt  SC.  38,  i'i  3  dia 
tarla  sl  cusin  m-bantrebthaig  j5. 
48,  22;  condid  tarla  sechae  et  con 
ri  a  lainn  Wb.  24^  {Z'K  880);  co 
j  tarla  cach  snätbat  dib  hi  crö  araili 
I  FB.  65;  conda  tarla  for  a  lethbcolu 
uli  25;  iar  sin  ro  theilg  Lugairf  in 
n-gai  forsin  carpat  con  tarlai  illäeg 


JaJc&ML    ,L  ,  ^Jk-^y^   /bs-cL<^  r,  ^ 


tnv-laicim 


811 


mac  Riangabia  Uev.  Celf  III  p. 
178;  tarla  Gl.  zu  armothä  Oss. 
III  3  Ed.;  cia  scii  i  tarla  doib  dul 
for  set  Hy.  1  P?'«e/'. ;  Fl.  o'  tärladar 
triar  nibac  Oiliolla  ar  an  bh-faith- 
clie  rompa  „ivere  heforc  them  on 
the  piain"  Tor.  Dh.  ii.  126.  — 
Conj.Sg.Smm.  tbairle ///y.  6,  8;  vz\  i3. 
^  tai'-iaiciin  III  (für  do-air-lecim) 
ich  lasse  los,  lasse  von  mir, 
loerfe.  —  Fraet.  Sg.  1  darlecius 
67.  :ii  darcbiunius  Oss.  III  3;  tar- 
lucus  iirchur  dorn  sleig  SG.  88,  i; 
5  tarlaic  iircbor  do  gai  ScM.  lU; 
Oss.  I  3;  5;  con  tarlaic  fair  auüas 
^  Lg.  15j  CO  tarlaic  a  m-büi  do  iiinib 
luna  medöii  corrabi  for  fortchi  in 
charpait  er  Hess  fuhren,  Hess  con 
sieh  Bev.  Celt.  III  jh  178;  donar- 
laic  .  .  isin  fraech  er  liess  sich  herab 
auf  die  Heide  ScM.  20.  —  Pass. 
Praet.  Sg.  3  in  t-«rcur  matarlacad 
SC.  38,  10?  PI.  3  tech  län  do  los- 
cannaib  dofarlaicthe  dün  LU.  p. 
IMb,  k;  {Siab.  Concul.). 

tarlas  s.  unter  2.  tallaiiu. 

tarm-  s.  tairm-. 

1.  tarinairt,  tarmairt  tra  in  teue 

ar  a  met  losend  in  daire  nile  „the 

fire..was   like  to  have  biirrit  the 

ivhole  oakwood"  Lut.  Hy.  XII  Pref. 

^^  yGoid:-  p.  104). 

(V)      2.  tarmairt  Lg.  2  Ef/.? 

tarmi-  s.  tairm-. 

tarmiiaigim  III  ich  nütze,  vgl. 
tor-be,  tor-benim.  —  Praes.  Sg.  3 
ni  tbarmnaig  do  neoch  es  nützt 
Niemandem  Three  Hoin.  p.  50,  25. 
—  FiU.  Sg.  3  tarmnaigfid  a  sil-se 
dot  sil-so  Three  Hom.  p.  54,  17; 
PI.  3  inna  bi  tarmnigfit  Gl.  zu 
profuturas  Goid.'^  p.  69  [LHy.). 

ta.rr F. Hint ertheil,  Schioanz; 
the  loivest  pari  of  the  belly  O'B.; 
festucula  Ir.  Gl.  147;  belly  Corm. 
Tr.  p.  163.  —  Sg.  Gen.  cend  in 
tarra  ScM.  17;  Dat.  na  trom-tairr 
22,  5;  dofuit .  .  isin  sruth  in  clam 
diumsacb  ocus  a  bö  fo  a  thairr  co 
ros  baided  Three  Hom.  p.  78,  26 
(„after  him"  ibid.  Index)]  Acc.  in 
tairr  Sc3I.  17. 

tarrach  i.  uamnach  („timtd, 
fearful")  Corm.  Tr.  p.  162. 


I  1.  tari'üiA  Per  f.  tra  f,  überfiel, 
holte  ein;  arailc  la'eli  and  dorn 
ärraid-si  iar  tccht  dam  ior  set  LU. 

j  p.  114b,  1  („met  mc"  Siab.  Concul. 

I  p.   385);    cid    dot    ärruigh    was   ist 

'<    dir  tvidcrfahrcn  TE.  1»,  1  Eg.\  co- 

I   nos  tarraid   in   dnbclicö  cetna  FB. 

I  40;  a  u-doraid  tarraid  Coinculaiun 
89;   ba    hetarbnas    tarraid    bö    64; 

;  conidammärb  tarraid  tal«/»  a  wöu- 
bur  84  (so  dass  die  Erde  sie  todt 
empfing  alle  neun);  dochnaid  ina 
diaid  ocus  ni  tharraid  be  holte  ihn 
nicht  ein  Three  Hom.  p.  12,  2h  {von 
StoJces  im  Index,  nebst  tarrgid  FA. 
19,  zu  einem  Verb  „tarraigimm 
I  overtake,  seise"  gestellt):  con  tar- 
i'aid  jj.  132.  14;  donarraid  i  n- 
iarmoracbt  Ulaid  ina  diaid  Aid. 
Conch.  25  („the  Ulstcrmen  followed 
him  in  pursuit")?  PI.  3  dos  rata 
for  merugttd  ann  co  trath  d'aidchi 
con  tatarthadar  coin  altai  coro  marb- 
sad  an  inilt  77i.  p.  176,  lü  (über- 
fielen sie).  —  Vgl.  „tarrus  ivas  found 
or  recovered"  (Praet.  Pass.)  O'Don. 
Suppl. 

2.  tarraid  Per  f.  blieb,  blieb 
zurück;  doruaraid  Lomna  i  fos 
Corm.  p.  34  orc  treith ;  ni  deruarid 
lannecb  apnd  indlum  remansit  Stu- 
dium curaquc  rerilatis  Ml.  31a,  g; 
ni  ih&rraid  acht  a  n-indai  „nought 
remained  save  their  skidls"  Fei.  p. 
CVII  26 ;  PI.  3  doruarthatar  ronan- 
serunt  SG.  5a,  dorruairthetar  di- 
aimsir  vocalis  SG.  I8a,  e  (Z'K  457). 
—  Praes.  PI.  3  dofüarthet  mäini 
molthaidi  LU.  Amra  Prol,  dofu- 
airthet  moltha  maini  LHy.  [Goid.'^ 
p.  157,  13).  Hierher  auch  dotuair- 
thi  boimm  leis  dea  cöic  panibns 
Goid.^  p.  88  {Vit.  Trip.Yi 
tarraiu^  s.  tairrng-im.  -^ 

tdrraluigslig-ith  A'»«f/sc7to/'<e>-r^ 
TE.  2  Eg. ;  17;  19;  tarrsaluigh  '6  Eg.      . 

tarrasair,  tarasair  blieb  stehen,  \ 
stand,  verweilte,  Per  f.  Dep.  zu 
tairissim;  Sg.  3  0  doinib  ro  digbad 
ocus  ic  Dia  tharrasair  LHy.  Amr. 
120;  tarrasair  and  iarom  for  a  cind 
LU.  p.  126a,  26;  CO  tarrasair  in 
cocholl  fojTu  Three  Hom.  p.  82,  26; 
aingel  De  din  tarrasar  os  a  chiud 


tarrsitl 


812 


tech 


ann-sin  ibid.  p.  122,  2;  ni  Aeclviid 
in  doch  anichtar  ocus  ni  tharasar 
dia  n-essi  acht  ro  snai  imon  curach 
ibid.  p.  IG,  17;  tarr?tsar  iu  cii  isin 
iuad  sin  ocus  forfemid  cor  de  ibid. 
p.  18,  13;  tarusair  .  .  d'Oilill  ann 
sin  CO  cenn  m-hMadna  hi  sirgaZitr 
TE.  7  Eg.  unpersönlich?  tarritstar 
accu  XXX  hliadan  Three  Hom. 
p.  14,  7. 

tarrg'id  s.  tairrng-im. 

tarslaic  s.  tüaslaicim. 

tarsnu  querüber;  s.  unter  cles- 
sim ;  ro  arset«}-  an  innsi  for  tharsnu 
„they  ploughed  the  island  athtvart" 
Three  Hom.  p.  68,  30;  tarrsna  in 
t-srotha  O'Dav.p  91  fobaii't;  tarsna 
over,  athwart,  across  O'R. 

tart  Durst;  sitis  Z-\  1004  {SG. 
A.  C.  23).  —   8g.   Nom.  Hy.  2,  29. 

täsc  report  O'Don.  Suppl.;  täsg 
report,  rumour,  netvs  O'R.  —  Sg. 
Nom.  FB.  69;  Fei.  Jan.  18  Baivl.; 
Gen.  iar  m-breith  a  täsca  do  Löe- 
gairi  leis  70;  PI.  Acc.  ro  ferat 
mo    theclUsi    tosccoi    co    Concobar 

p.    141,   25. 

taschide,  tascide  nothw endig, 
vgl.  toisc,  toschid;  is  tascide  Gl.  zu 
necessarimn  Ml.  20»,  u  {Z'^.  72). 

taschidetu  31.  Nothw  endig - 
keit,  necessitas  Z'^.  995. 

tascnaim  {für  do-ascnaim)  adeo. 
—  Praet  Sg.  3  Ciriacus  crochtha 
tri  chetaib  donascnai  Fei.  Mai  12, 
Gl.  i.  ro  äscnatar  dochum  nime 
lais;  Oct.  25;  PI.  3  do  da  ascansat 
die  zu  ihr  Jcamen  Hy.  5,  31,  Gl.  i. 
ro  athascansatar;  ibid.  53.  —  Inf. 
Dat.  iar  tascnam  flatba  nime  FA. 
31,  iar  n-athascnam  LBr. 

tascrad,  „do  tascrad  ar  Faind 
SC.  44,  12,  „to  arrest  F."  0' Curry, 
vgl.  tascrat  i.  astat  O'Dav.  p.  120. 

tascur,  tascar  comjyanxj ,  mee- 
ting  O'Don.  Suppl.;  tasgitr  i.  mu- 
inntir  O'Dav.  p.  124. 

tassi  s.  taisse. 

tast  s.  tost. 

tastar  SC.  29,  vgl.  etas,  etastar. 

tatailcim,  vgl.  tailcim.  —  Praet. 
Sg.  3  con  ro  tatailc  i.  fordechuid 
Gl.  zu  confoverat  Ml.  36  r  (Goid.^ 
p.  29).  —  Fxit.  Sg.  2  läse  donatalcfe 


Gl.  zu  cum  delenueris,  animum, 
Ml.  69<=  {Goid.^  p.  28).  —  Pass. 
Praes.  sec.  PI.  3  duatalictis  Gl.  zu 
fovebantur  Ml.  130c.  —  Inf.  talgad 
no  tathlugud  i.  ceannsughudh  no 
crithnughudh   O'Dav.  p.  122. 

tathäir  reprehensio  Z'^.  881 
und  30,   vgl.   äir,   äer   [Nachträge). 

tathiiirim  II  ich  tadele.  — 
Praes.  Sg.  3  ni  in  cholinn  dona- 
thäira  acht  is  a  n-accobor  Wb.  3'^ 
{Z-\  881). 

tatharla  fri;/?,  vgl.  tarla;  ba  he 
tathai'la  inna  broind  CC.  b  LU. 

tatliehor,  tathchur  to  return 
CfDon.  Suppl. ;  la  tathchor  .  .  Eoin 
maicc  do  Eftis  Fei.  Jim.  24,  i.  re- 
ceptio  lohannis  filii  Zebedei  ad 
Ephesum  de  exilio  per  Domitianum 
ibid.  p    CVII.  —  Vgl.   taidchoirte. 

tatlilai  CC.  5  Eg.,  gleichbedeutend 
mit  tatharla. 

tatiii  .s.  taituiin. 

tatmech  s.  taitliiuech. 

taui  s.  tjiJL, 

taulach  s.  tulach. 

taiirebäil  s.  tercbäil. 

tautat  für  tothset  LU.  p.  21a,  27 
und  30? 

t^  s.  tee. 

teeat  s.  ticim. 

teeo-  s.  tec-. 

tecelsid  Gl.  zu  acceptor,  per- 
sonarum,  Ir.  Gl.  p.  166  [LArd.). 

tech  N.  Haus;  domns  Z^.  270; 
tech  äiged  [vgl.  öigi)  „guesthause" 
ScLb.  5;  6;  10;  tech  öil  Trinkhaus 
FB.  62;  tech  na  merdreach  prrosti- 
bulum  Ir.  Gl.  713;  Tech  Midchu- 
arta  FB.  17;  22;  23.  —  Sg.  Nom. 
tech  CC  2  Fg.;  3;  FB.  25;  54; 
SP.  III  5;  mär  LjL  17,  56;  a.tech  ^\ 
TE.  9  LU.-,  FB^TT^  21;  p.  ' 
309,  31;  in  tech  ScM.  5;  in  tech 
mör  SC.  33,  34;  de  giüs  dognith  a 
tech  TBE.  p.  140.  1;  Gen.  tige  p. 
20,  21;  CC.  2  LU.;  p.  144,  u; 
FB  3;  12;  55;  92;  tigi  ScM.  5; 
p.  144,  12;  FB.  2;  13;  taige  FB. 
92;  inn  öentaige  SC.  33,  s;  -tigi 
45,  13;  dar  lär  in  taige  La.  1 ; 
ScM.  15;  taigi  18;  tige  FB.  15; 
tige  CC.  3  LU.\  SC.  15;  dorus  do 
thaige  Sc3I.  1 1 ;  thigi  13 ;  for  clethe 


tecliim 


p  tige  ^.  131,  4;  üas  imdadaib  in  tige 

FB.  2;  curathm/?'  mo  thige  9;  di 
fenamain  in  tige  25;  i  taulaich  in 
taige  55;    i  n-aireuuch    iu    tigi  j). 

309,  35-,  Dat.  oc  tig  p.  132,  i5; 
ocom  thig-si  ibid.  U?  on  tig  FB. 
17;  20;  don  tig  20;  92;  asin  tig 
FB.  7;  taig  13;  üia  tig  TE.  10 
LU.;  SC.  21;  25;  i  taig  Hy.  5,  3i; 

J^Lg.  1;  isin  tig  CC.  3  LC/.;  j3 
144,    10 ;    14;    i6;    24;    FB.    20;   p. 

310,  ö;  isin  taig  ScM.  5;   SC.  10; 
?(-is    tig    Lg.   1;    ^'^    1^4,  c;   145,  c; 

aSC.    16;   31,   16;   33,   7;  34.   i5;   p. 

V^  309,  33;  is  taig  Lg.  1:  7i  ÄcM.  6; 

15;  16;  17;  luid  . .  do  thaig  in  drnad 

4  P-  40,  18;  La^  17.  3;  CG  3  Fg.; 
dia  tig  T£'.  13  LU.:  14;  2>.  132,  13; 
CC.    3    if7.;    SC.    20;    33,   e;    44; 

:^  i^5.  66;  Acc.  tech  Xa.  12;  Seil. 
3,  1;  CC.  3  LU.:  i  Fg.:  p.  145,  1; 
FB.  66;  67;  a  tecli  Hy.  5,  54;  in 
tech  mor  p.  144,  13;  tancatar .  .  i 
tech  p.  45,  2;  F£.  17;  22;  23;  isa 
tech  TE.  12  LU;  p.  144,  s;  SC. 
10;  16;  2^jB.  3;  20;  88;  co  n-acca- 
tär  Coinroi  chucu  isa  tech  FB. 
89;  91;  i«  tech  ScM.  15;  isin  tech 
p.  41,  10;  TE.  9  Eg.;  11;  for  tech 
m-becc  p.  144,  5;  145,  1;  FB.  42; 
62;  66;  75;  Tl.  Nom.  na  tigi  Lß^ 
llj;  Dat.  do  thigib  F5.  1 ;  Äßc. 
TTge  !/(/.  11.  —  Comp,  rig-thech. 
techimT  ich  fliehe.  —  Fraes. 
Sg.  3  techid  FB.  38;  PI.  3  techit 
FB.  57.  —  Praes.  scc.  Sg.  3  teced 
F^.  69.  —  Perf.  Sg.  3  ro  taich  311. 
32'',  24;  PI.  3  ro  tachatar  fitgerunt 
Ml.  44a.  —  Praet.  Sg.  3  ro  theich 
F5  39;  nir  theig  57;  techis  FB 
39;  teichis  38  Fg.:  tecis  69.  — 
Inf.  Dat.  luid  si  hi  crand  for  te- 
ched  TB.  p.  176,  18 ;  ior  teched  in 
tedma  sa  Hy.  1  Praef:  ior  teched 
res  n-galur  ibid.  (^s.  triallaim^;  s. 
hinter  egim.  —   Vgl.  teichthech. 

1.  techt  Gehen;  itio,  aditus 
Z\  800.  —  Nom.  techt  i).  40,  7; 
CC  3  LU:  6;  SC  13;  31,  2;  33; 
FB.  6;  16;  88;  techt  sis  p.  39,  is; 
Gen.  oc  airimirt  techta  thairis 
FA.  22;  FB.  2U;  am  irlam  techte 
martre  cach  dia  Wb.  I3i;  isum  pa- 
ratus    ad    snbeundum    martyriiim 


813 


tdchte 


cotidie  Z^.  484);  Dat.  do  techt 
FB.  42 ;  do  thecht  secha  Xa.  9j 
oc  techt  p.  40,  33;  ScM.  2(7;  FA. 
20;  oc  techt  dam  SC.  34;  2''!?.  13; 
iar  techt  assa  curp  FA.  21;  re 
techt  dochum  Bersabge  ilfZ.  22'J,  17 
yZ'^.  243);  J.CC.  tri  techt  ass  p. 
130,  22;  im  thecht  sis  p.  39,  17; 
cen  techt  nicht  zu  gehen  FB.  85. 

2.  techt  Bote;  ras  vadis)  Z^. 
800.  —  Sg.  Kom.  dothäet  techt  co 
Mac  n-O'c  0  Midir  p.  130,  31;  PI. 
Nom.  techta  ScM.  2;  SC.  24; 
techta  Conchobair  ScM.  1;  4;  TE. 
3  Fg.;  19;  i).  141,  25;  tecta  Sc3/.  2; 
docötar  na  techta  co  Patraie  Three 
Hom.  p.  34,  14;  Dat.  Irisna  tech- 
taib  SC.  -11 :  co  tectaib  Ulad  ScM.  4; 
Acc.  techta  cach  ccjicid  TE.2  LU.; 
17  Fg. 

techta  s.  techte. 

techtaim  II  ich  habe.  —  Praes. 
Sg.  3  ni  techta  non  habet  SG.  50» 
{Z'^.  434);  rel.  ciped  techtas  nech 
Wb.  12*1  [quidquid  est  id  qiiod 
habet  aliquis  Z'^.  436).  —  Praes. 
scc.  Sg.  3  no  techtad  mogaid  län 
do  demnaib  SMart.  29.  —  Praet. 
Sg.  3  ro  thecht  SG.  1^  {Z-\  462); 
p.  17,  34. 

techtaire  M.Bote,  Gesandter ; 
legatus  Z\  780.  —  Sg.  Nom.  FB.  61; 
tectn-i  j3.  141,  29;  Dat.  don  tech- 
taire FB.  61:  PI.  Nom.  techtairi 
FA.  9;  techtaire  29. 

techte  gehörig,  recht,  N.  das 
Recht  {SG.  117^  51;  teachta  laic, 
right,  lawful,  due,  legal  O'Don. 
Suppl.  —  Nom.  ni  flaith  techta 
s.  unter  1.  laith;  is  hed  as  tecte 
düib  Wb.  9b;  ana-;  techte  Gl.  zu 
quod  decct  Wb.  28'',  11;  labra  friu 
noco  techta  „is  unmeet"  Fei.  p. 
CXXXIV  7;  ni  techtu  LU.p.  124b,  26 
(s.  unter  siur)  zu  lesen  techta?  co 
ro  ferad  mo  thechtai  oca  p.  327,  37? 
Dat.  F.  iuna  aimsir  techti  Wb.  23<i 
{tempore  suo  legali  Z^.  800);  JV.  biid 
cach  gnim  inna  thechtu  Gl.  zu 
omnia  secundum  ordinem  fiant 
Wb.  13'';  for  a  thechtu  thoich 
SC.  25;  Acc.  taibrith  ä  teichte 
11-doib  Gl.  zu  tributa  praestatis 
Wb.  6"  idatis  iis  proprium  Z^.  45). 


^ 


;'htmai 


814 


teidm 


techtmar,  Tnathal  Teachtmhar 
„T.   ihe  Welcome"  Keat.  p.    128. 

teclam  Sammeln,  Sammlung, 
durch  Metathesis  aus  tecmall  ent- 
standen? teaglam  collection  O'R.; 
teclaim  s.  unter  fertas. 

teclaniim  ich  sammle,  ver- 
sammle; teaglamhaim  /  collect, 
assemble  O'E.  —  Praes.  sec.  PI.  3 
iii  theclaimtis  feis  Temrac/;  do  rig 
cen  rignai  lais  TE.  2  Eg.  —  Praet. 
Sg.  3  ro  theclaim  inne  a  broiid  ina 
licht  „he  gathered  his  hoioels  into 
Ms  hreasP'  Ben.  Celt.  III  p.  181, 
vgl.  targlaim.  —  Inf.  teclam;  tea- 
glamhadh  to  collect  O'Don.  Suppl. 

tecniaic  happening,  occur- 
ring  O'Don.  Suppl.,  vgl.  tecmaing. 

teeinaing  accidit  Wh.  9a  i^Z'^. 
431),  vgl.  ecmaing;  ol  donecmaitig 
(luod  accidit  SG.  40a.  _  pi  s 
donaib  hi  thecmongat  Gl.  zu  acci- 
dentibiis  SG.  2a;  doecmungat  Gl. 
zu  accidentium  Ml.  63".  —  Fut. 
Sg.  3  nachin  tecma  drochrand  „fhat 
an  ill  Int  huppen  not  to  us"  Fei. 
Jan.  10.  —  F%it.  sec.  Sg.  3  amal 
bid  düib  doecmoised  als  ob  es  euch 
tviderfahren  wäre  TFö.  5<i  {Z'^.  469). 

tecmallaim  {für  do-aith-com- 
allaim)  II  ich  sammele.  —  Praes. 
Sg.  3  doecmalla  colligit  Wh.  9<i 
(ZI  886).  —  Imperat.  Sg.  2  tec- 
mall na  heömi  diin  LU.  p.  63a,  5. 
—  Part,  tecmaltai  Gl.  zu  egesta 
SG.  70a.  —  Inf.  tecmallad  collectio 
Wh.  16c  {Z'\  886). 

teemaiig'  Gesehehen,  fors  Ml. 
77  {Z'^.  886).  —  Dat.  ua  thecmungg 
Gl.  zu  ah  eventu  SG.  28a;  ö  thec- 
mang  Gl.  zu  casu  SG.  72^,  2. 

tecuatatu  Gl.  zu  (mendaeii)  fa- 
miliaritas  Ml.  22a,  9;  Dat.  hon 
tecnatatu  formachtu  Gl.  zu  famili- 
är itate  Ml.  28t,  14  {Z-K  221);  von 
tecnate. 

tecnate  dorne sticus  Wb.  1^ 
(Z-\  792). 

tecomiiaeair  Perf.  Dep.,  teccom- 
nociiir  in  so  evenit  hoc  Wh.  10" 
(ZI  151),  vgl.  for-coemnacair. 

t<*comnacht  c  o  m  m  u  n  i  c  n  v  i  t 
Z\  455. 

tecose  instructio;  teagasg  tea- 


ching,  doctrine  O'B.  —  5'_i7.  Nom. 
briathar-thecosc  Conculaind  SC.  25; 
Dat.  gebid  for  tecose  a  daltai  SC. 
24.  —  Vgl.  tegaisge  doctus  Ir.  Gl. 
660,  tecoisce  doctior  ibid.  1112. 

tecoscim  I  instruo;  teagasgaim 
I  teach,  instruct.  —  Praet.  Sg.  3 
rom  thecoisc  Cathbad  p.  328,  15. 

teci'aiin,teagairim  I  cover,  thatch, 
Protect,  shelter  O'B.;  tecurthar  is 
loithlield  O'Don.  Suppl.  —  Vgl. 
imm-thecraim. 

tedinaim  tabesco,  von  teidm; 
Praes.  sec.  PI.  1  no  tedmais  tahes- 
cebamus  Ml.  61  r  {Goid.'^  p.  22). 

tee,  te  heis's;  ferridus  Z'^.  255; 
Gl.  zu  brothach  Hy.  5,  48;  teö 
warm  O'R.  —  Sg.  Nom.  lind  tee 
s.  unter  1.  lind;  is  ro-iiar  is  ro-the 
ScLb.  21;  te  in  talam  fi'ia  cossaib- 
som  LU.  p.  23a,  5;  PI.  Nom.  beta 
teit  Gl.  zu  cum  enim  luxuriatae 
fuerint  [sc.  viduae)  in  Christo,  nn- 
bere  volunt  Wh.  29a,  1;  srotha  teith 
p.  133,  3?  —  Compar.  teou  p. 
190,  30. 

teg-dais,  teg-das  F.  Haus.  — 
Sg.  Nom.  tegdais  Ml.  carm.  2 
{Goid.'^  p.  19,  Z\  95-2);  is  glae 
thegdais  ibid.  {Goid.'^  p.  20);  tech- 
dais  SP.  III  1;  tegdas  FB.  1;  Gen. 
ecosc  n-äimin  amm  hita  tegdassa 
adchondarc-sa  Ml.  carm.  2  {Goid.'^ 
p.  20,  Z^.  953)?  tegdaise  Hy.  5,  t^o; 
Dat.  innar  tegdais  SP.  II  5;  Acc. 
amal  tegdais  Tur.  Gl.  13  {sicut 
domus  Z'^.  611). 

tegde  Ml.  carm.  2  {s.  unter  do- 
thiagaimV? 

teglach  N.  Hausgenossen- 
schaft,  die  Leute  Jemandes; 
familia  Z^.  885.  —  Sg.  Nom.  a 
teglach  n-iili  FB.  54;  techlach  p. 
145,  5;  Gen.  in  teglaig  FB.  55; 
Dat.  den  tegliich  FB.  62;  65;  92; 
cona  techlach  FB.  13;  Acc.  for  in 
teglach  SC.  33,  23. 

teichthech  vitabundus  SG.  50^' 
{Z-\  811),  von  teched. 

teidm  N.  Pest,  Pestilenz;  Gl. 
zu  pestis  {„a  pestilence")  Corni. 
Tr.  p.  139;  pestis  Z\  268;  teidhm 
a  disease  O'Don.  Gr.  p.  96.  —  Sg. 
Nom.  bud  tairi^thech  in  teidm  On 


teidm-lonamnncb« 


815 


the  Mann.  III  p.  416  {CuchuUnn 
ist  unter  teidm  (iemei)it)\  Gen.  is 
flaiul  tedma  tromchatha  FB.  68,  u; 
catha  cach  thedma  Hy.  4,  4;  O'IJon. 
Gr.  p.  96;  Bat.  ar  tedmaim  flj/. 
1,  s;  on  tedmaim  Gl.  zu  tabe  con- 
sortii  MI.  lö^,  7;  Acc.  cen  teidm 
FA.  35;  P/.  Gen.  sitis  (i.  selfa)  do 
fuil  fland  tedmand  LU.  p.  \2b^,  23V 

tPidm-leiiiiiuiiacliu  Gl.  zupesti- 
lentes  Ml.  15»,  9. 

teijred  s.  tiag:aim. 

tellcim  III  (,für  do-ess-lecim?) 
ich  lasse  von  mir,  tverfe,  .schleu- 
dere; teilgim  /  cast,  throto  O'R. 
—  Praes.  Conj.  Sg.  2  telci  SC. 
30,  11.  —  Imperat.  Sg.  2  teile 
reice  Z\  1004  [SG.  A.  C.  23).  — 
Praes.  sec.  Sg.  i  in  lia  no  theilginn 
Oss.  II  1,  teilcind  10.  —  Pruet. 
Sg.  1  ro  thelgiusa  gai  n-aill  chucut- 
su  ScM.  l.J;  2  ro  thelgis  gai  form- 
sa  11:  do  reilgis  13;  3  nos  teile 
Aid.  Chonchob.  40.  —  Pass.  Praes. 
PI.  3  telciter  sis  i  fiulamain  iffirnd 
sie  tcerden  hinunter  geschleudert 
FA.  28  (telctir  LBr.).  —  Praet. 
Sg.  3  conna  teilged  a  folt  fo  agid 
damit  ihm  sein  Haar  nicht  über 
das  Gesicht  fiele  p.  133,  21. 

teim  dunkel,  schtoarz;  i.  cach 
n-dorchai  Corm.  p.  42,  vgl.  unter 
deme,  an  beiden  Stellen  hat  B.  die 
Form  tem. 

teimiiig-e  FB.  37  Eg.  Dunkel- 
heit, Finsterniss?  vgl.  temen. 

teiu  s.  teil. 

teinm  i.  goirt  no  cnamh  O'Dav. 
p.  118;  vgl.  teinm  ocus  cnam  (so 
zu  lesen?)  cach  cride  Corm.  p.  41 
tiune,  teinm  in  cride  Corm.  Tr. 
p.  156. 

teinm  lieg'da  Name  eines  drui- 
dischen Zaubers,  den  S.  Patrick 
i  ebenso  wie  den  imbas  forosnai') 
verbot,  vgl.  atrogell  no  atrarpe  tra 
Patraicc  inni  sin  (den  imbas  foros- 
nai)  ocus  an  teinm  Ifegda,  i.  ro 
forgell  na  bud  nime  na  talman 
nach  sen  dos  gni,  uair  is  diultad 
do  baithis  Corm.  p.  25,  40;  dos  ber 
tra  Find  a  ordu  ina  beolu  ocus  do 
chan  tria  theinm  liegda  co  n-epert 
(es   folgen    dunkle    Verse)    ibid.   p. 


34,  4;!  (orc  treith);  tethna  iarom 
Main  in  t-ecess  tria  theinm  Isegda 
CO  n-epert  (es  folgen  dunkle  Verse) 
ibid.  p.  30,  30  (mogheimeV  An 
beiden  Stellen  handelt  es  sich  um 
die  Aufklärung  einer  dunklen  Sache, 
der  des  Zaubers  Kundige  extem- 
porirt  auf  die  Sache  bezügliche 
ekstatische  Verse,  und  am  Ende 
dersellicn  ist  die  Aufklärung  da. 
Daher  „prophetic  rapture  or  ec- 
stasy" O'Don.  Suppl.,  „illumination 
of  rhymes''  On  the  Mann.  II  p.  209. 

—  Vgl.  teinm  i.  taitneamh  agas 
teinm  i.  tuicsi  O'Don.  Suppl. 

t^irg-im  für  do-erigimV  Praes. 
sec.  Sg.  3  do  teirged  indala  n-äi 
immach  commeit  cliori  cholbthaigi 
er  lies  das  andere  Auge  heraus- 
treten SC.  5. 

teirt  =  lat.  t  e  r  t i  u  s ,  besonders 
ihora)  tertia,  Corm.  Tr.  p.  157; 
s.  iarm-eirge;  co  trath  teirt  TE. 
12  LU.  (co  trath  erghi  Eg.^\  co 
teirt  Wi.  Gi\  p.  125  (Yl  12). 

teis  SC.  11,  9  zu  lesen  tess. 

teissmim  (für  do-ess-semim)  I 
ich  giesse  aus,  schütte  aus, 
vergiesse;  vgl.  eisim  i.  tuismither 
inntib,  teissim  i.  tuismither  estib 
O'Dav.  p.  82.  —  Praes.  PI.  3  bessti 
olca  doesmet  fuili  Wb.  oV\  22.  — 
Imperat.  Sg.  2  tessim  a  Dse  Gl.  zu 
I  refunde  Ml.  51  r.  —  Pass.  Praes. 
'  Sg.  3  a^mal  dun-esmar  Ml.  44<1; 
PI.  3  innI  forsa  teismetar  311.  23  r.- 

—  Conj.  Sg.  3  don-esmider  Gl.  zu 
fundi  Ml.  37c  [Goid:^  p.  25); 
PI.  3  amrtZ  dun-esmiter  ut  effun- 
dantur  Ml.  öl^.  —  Praes.  sec. 
Sg.  3  CO  dumm  esmide  ut .  .  effun- 
derer  Ml.  44«:.  —  Part.  PI.  Gen. 
inna  teste  fusorum  Ml.  77»;  Acc. 
testiu  effusos  Ml.  55  (Goid.-  p.  25^. 

—  Inf.  Nom.  teistiu  fuile  profusio 
sanguinumWb.  2^  \Z'-.  881);  testiu 
na  fuile  Ml.  22i>,  1;  Dat.  do  the^tin 
fuile  Ml.  81.   Vgl.  tairsitiu,  tuistiu. 

teist  =  lat.    t  e  s  t  i  s ;   testimonium 

Z'^.  462;   cäin-teist  bonum  testimo- 

I   nium  Wb.   23a    (Z'K    857).    —    Sg. 

!   Nom.  dorratad  teist  de  Wb.  2S^,.  a: 

1    Gen.  trinoit  testa  Hy.  6,  in,  Gl.  i. 

in  ti'inoit  testamail. 


teit 


816 


(geht  uni 
ist  ihr 
Sinne  i 
U-   1], 


t^it,  für  do-^it,  er  geht,  liommt; 
it,  venit  Z'^.  503 ;  hierher  sind  auch 
die  Formen,  denen  do  vorausgeht 
{s.  3.  do),  gestellt.  —  Praes.  Sg.  3 
teit  LäL-^Jj.  P-  133,  2;  FA.  21; 
SC.  45,  4:  ni  na  teit  do  menma-su 
teiti  meiima  neich  aile  ScM.  3,  8; 
toet  FÄ  2-4  LBr.  (tic  LU.);  amal 
doteit  side  Wb.  2b<^  (Wi.  Gr.  p. 
117,  43);  du  tet  und  rel.  tete: 
ainn?  sluces  a  n-adnacul  n-ersoilcthe 
ni  tote  iud  ocus  du  tet  brentu  as 
sie  est  gutor  eorum  wie  das  geöff- 
nete Grab  verschlingt  tvas  hinein 
geht  und  Gestank  aus  ihm  geht,  so 
Schlund  Ml.  22b,  i;  j^n 
der  .3.  PI:   or   nach  -taide 

48    X.    Lc,    tjjil£.t    Eq.    — 

Im  Sinne  des  Praeteriti  Sq.  3 
teit  SC.  6;  29;  FB.  13;  17;"  02; 
88;  ni  thet  SC.  29,  le;  i  t(5t  36; 
ocus  tete  dessel  na  räthai  „and 
he  icent  right-hand-wise  round  tlie 
rampart"  Three  Hom.  p.  34,  30 
(nach  Stolzes,  ibid.  Pref.  p.  IX, 
tet-e  mit  Pron.  suff.);  p  144,  13; 
tedi  ibid.  12:  do  tliset  FB.  4;  11; 
p.  130,  30;  p.  132,  12;  SC.  8;  17; 
36;  37,  19;  p.  310,  12;  do  t£et  SC. 
28;  tothset  FB.  46;  74  (donoet 
Eg.?)\  LU.  p.  21a,  19;  totäet  TE. 
13  LU.;  tothöet  FB.  53;  vgl.  tau- 
tat. —  Imperat.  Sg.  3  töided  i. 
veniat  Fei.  Jan  1  (taided  LBr); 
ibid.  Prol.  340;  täet  (für  täeted, 
do-eted)  FB.  31;  tset  SC.  13;  28; 
fr  FB  94;  taet  Xa.  13:  ni  thaet 
iC~  ^7^  47  jtoed  Ecj.);  toet  p.  115,  7; 
vgl  tiat;  PI.  2  tait  [für  taetid,  do- 
etid)  i.  ille  Gl.  zu  exite  ad  nos 
m.  34a,  1;  täit  FB.  5;  tait  ScM.  5. 

—  Fut.  Sg.  2  totaisiu  TE.  U  LU.; 
PI.  3  do  thaiset  FB.  87.  —  Inf 
Dat.  is  öentu  do  athir  et  mac  oc 
mo  thoeit-se  for  apstalact  cucuib-si 
Wb.  26c,  1  (in  aditu  meo  ad  apo- 
stolatum  Z'l  503). 

teith  p.  133,  3  su  tee? 
telacli   F.  Hügel,    Höhe,    vgl. 
tulach;    excclsum,    collis   Z'^.    810. 

—  Sg.  Nom.  tclach  mor  sein  Gl. 
zu  i  n-Uachtur  Gabra  Hg.  5,  eo; 
tilach  airechais  SC.  21;  Dat.  o 
Theiaig  na  n-Esj^ocjj.  42,  ,s:  a  Telaig 


Dabglaisse  Gl.  zu  Hy.  1,  53;  PI. 
Dat.  i  telchaib  Gl.  zu  i  n-dinnib 
Hy.  2,  28 ;  isnaib  telchaib  in  excel- 
sis  Ml.  14a,  11 ;  huare  is  hi  tilchaib 
ardaib  110  bitis  adi  ibid.  9  {Z'^.  721 

tell)u(le  FB.  47? 

telchubi  s.  taileliube,  tulehube. 

tellach  s.  teiilach. 

tellaim  II  ich  nehme  weg. 
stehle,  rr/Ltallaim;  teallaim  J.sie«/ 
O'E.  —  Praet.  Sg.  3  ma  dudell  ni 
Wb.  22b  [ßiquid  furatus  est  Z'^.  462); 
PI  3  Dep.  teallsadar  i.  do  goidsead 
O'Cl.  (Beitr.  VIII  328).  —  Inf 
Nom.  is  irchride  a  tellad  erru-som 
Gl.  zu  haec  omnia  in  figura  con- 
tingebant  Ulis   Wb.    Ha  [Z-\   624). 

telltis,  no  thelltis  .  .  oc  öl  sie 
'  ergötzten  sich  mit  Trinken  p.  310,  3? 
vgl.  ni  telfea,  ni  thelfea  doib,  ni 
tellfea  doib  non  juvabit,  non  ju- 
vabit  eos  Wb.  25'',  25c,  26a  [Z-\ 
459). 

telma  s.  tailin. 

teit,  ro  thelt  ScM   21,  9? 

temadar  Hy.  1,  2  Conjectur  für 
timadar,  Gl.  c[oro]  emdar  sinn  diar 
dit[in]  i.  done  ar  n-di[tin],  also 
wohl  zu  do-emim  gehörig. 

1.  temair  Warte?  specula  Z"-. 
259;  vgl.  „omnis  locus  conspicuus 
et  eminens  sive  in  campo  sive  in 
domu,  sive  in  quocunque  loco  sit, 
hoc  vocabulo  quod  dicitur  Temair 
nominaripotest"  Dinnsenchas  { Corm. 
Tr.  p.  157);  i.  grianan  no  tulach, 
temair  in  tige  i.  grianan  Corm. 
p.  42;  glasaib  temrach  i  a  glaisi- 
sinib  na  tulach,  temair  tulach  da 
reir  sin  O'Dav.  p.  73  doglinn.  Vgl. 
Temair. 

2.  temair,  teamair  i.  gruaidh 
O'Duv.  p.  121. 

teme,  temhe  death,  sickness 
O'll ,  vgl.  unter  2.  melg. 

temel  Finsterniss;  obscuritas 
Z-'.  768.  —  Sg.  Nom.  Hij.  2,  4i; 
p.  133,  6;  FA.  5;  Dat.  diu  temul 
Gl.  zu  de  obscuratione  solis  Ml. 
16«,  7  (Z^.  211);  fo  theimel  boi  in 
inis  Fei.  p.  CXV  34. 

temeu  dark  grey  Fei.  Index; 
i.  doirche  Corm  p.  16  deme;  teimean 
dorchi  no  odar  ibid.  p.  42  teim. 


817 


^^ten  Feuer,  i-nl_  tone  —  Sg. 
Dat.  o  thein  co  fraig  FB.  nö;  con 
•)^  tiiiii  Lff.  17,  0  /«)•  ocoii  tciii  a»^ 
Feuerj  asiii  ten  7/^.  2,  i«  {Gl.  i. 
asm  tened),  tein  Fr.;  for  ten  i7i/. 
5,  74  [GL  i.  for  tenidX  tein  Fr.;  Äcc. 
ar  thein  Hy.  G,  ii,  G/.  i.  ar  thenid. 

teu-  s.  tili-. 

teu-chor  Zange;  forceps  SG. 
70^',  s.  • —  Sg.  Dat.  isin  tenchoir 
s.  unter  2.  fichim;  dobidgad  G6il)ne 
asin  tenchar  na  g£ei  co  n-glendais 
isin  ursain  Corm.  p.  32,  27  (,nescoit~i. 

teiid  fest,  stark;  teann  stifl\ 
strict,  tight,  strong  O'R.;  is  teiul 
mo  Chris  est  frmum  cingulum  meum 
Z\  954  (KI.  Neub.);  tend  in  fath 
„hard  the  cause"  Fei.  p.  CXXXIV  2; 
teand  co  traig  „ström)  with  foot" 
ibid.  p.  CXXXY  1;  Acc.  F.  mo 
thuaith  tind  p.  133,  7?  —  Vgl. 
com-thend,  imm-thenn,  for-tend  [so 
zu  lesen  FB.  47). 

teiidal  Feuerhrand,  Feuer; 
i.  tene-dhäl  1.  däl  tened,  co  tenid 
i.  cusin  inad  in  fadaigthei-  in  tendäl 
Corm.  p.  43  (cosin  tenid  innataither 
in  tendäl  LL.);  teannala  firebrands 
O'R.;  agus  ro  chuireadar  teiue  agus 
teandala  innte  ,,and  threiv  fire  und 
firebrands  hito  it"  Tor.  Dh.  p. 
186,  5;  carna  coirnib  cnomes  cadla, 
at  e  ada  na  Samna,  tendäl  ar  cnuc 
CO  n-grinne,  bläthach  brechtän  ür- 
imme  citirt  von  0' Curry,  Atlant. 
No.  II  p.  371  (The  Siek-bed  ofCuch.). 

tene  M.  Feuer;  ignis  Z'^.  255; 
tine  Gl.  zu  richis.  —  8g.  Nom. 
tene  TE.  12  LU.;  p.  191,  12;  SC. 
17;  teni  p.  21,  31;  TE.  20;  Gen. 
tened  Hy.  1,  29;  5,  91;  7,  20;  FA. 
17;  25;  27;  29;  30;  p.  191,  11; 
FB.  15;  49;  52;  92;  p.  310,  20;  30; 
ior  richessaib  ro-thened  „of  great 
fire"  ScLb.  20;  oc  beim  tened 
s.    unter    spred;    Dat.    di    thenid 

FA.  21;  0  thenid  co  fraigid  vom 
Feuer  (in  der  Mitte  des  Hauses) 
bis  zur  Wand  FB.  2;  p.  309,  32; 
s.  unter  ten;  Acc.  tenid  Gl.  zu  sed 

FB.  68,  11;  etir  tenid  ocus  fraig 
SP.  I  1;  tairmchell  däilteined  leö 
FB.  WEg?  PI.  Xom.  mor-thenti  p. 
190,  30;    Gen.  na   tened  n-ecsamail 


iliid.  29;  Dat.  ro  loisctiie  uas  tonn- 
tib  Fei.  Prol.  39.  —  Davon  tentide. 
teiigre  Zunge;  lingna  Z''.  255. 
—  Sg.  Nom.  tenga  Hy.  6,  is;  PI. 
Dat.  triana  tengtliaib  FA.  27;  ga- 
bail  for  tengthaib  „gag  on  tongues" 
ScLb.  20.  —  Comp  OS.  döel-,  nem- 
thenga. 

1.  teillach,  tellacli  Herd  (vgl. 
fiallach  für  fianlacli);  tenlach  i.  te- 
nelige  Corm.  Tr.  p.  157.  tenlaeg 
LBr.  1.  —  Sg.  Gen.  gianad  tcllaig 
in  rigthige  Tlirec  Hom.  p.  8,  27;  Dat. 
fobei-t  C\xc\\idainn  a  lue  afridisi  co 
m-böi  a  n-imdorus  isin  tenlug  fo 
LU.  p.  19^',  22;  Acc.  ros  gian  in 
t-aingel  in  tellach  iu  oidche  sin 
Three  Hom.  p  10,  1;  PI.  Nom  secht 
tellaige  ScM.  1;  Gen.  gainem  lir  fo 
longaib  rojiat  lin  a  tellaig  Three 
Hom.  p.  34,  1  („their  heartWs  num- 
ber"),  reimt  auf  bendaib. 

2.  teulach,  esgal  no  tenlach  i. 
census  quod  tollitur,  Gl.  zu  Tolle- 
tum  SG.  3üb,  i. 

teiilam  i.  spred  i  Funke)  i.  teni 
läma  Corm.  p.  42;  teaulamh  a  stcel 
O'B. 

1.  terni  s.  tend. 

2.  teuii  i.  ledradh  (s.  letrad) 
(fDav.  p.  121;  cutiing  O'Don. 
Suppl.  —  Hierher  in  cach  tind 
SC.  37,  17  (.,in  every  slaughter" 
O'C.)?  a  tind  hi  tend  FB.  73? 

3.  teuu,  teann  i.  losgadh  ff  Dar. 
p.  121,  s.  tennim. 

teuuad  i.  canamain  ySingen) 
O'Dac.  p.  121,  vgl.  teinn  i.  aisneid 
ibid.  p.  120. 

teuuaim,  teannaim  /  strain, 
press,  nrge  O'R.  —  Praes.  PI.  3 
tennait  a  n-ette  fria  curpu  FA.  33 
(„beut  their  loings  against  their 
bodies"). 

tenual  i.  maith  O'Dav.  p.  121 
Tadhg. 

tenue,  teinne  tension,  strict- 
ness,  rigidness  O'R.,  von  tend; 
Gl.  zu  tailce;  s.  tmter  3.  timme. 

tennim  ich  funkele,  leuchte 
hervor,  brenne,  vgl.  taitnim.  — 
Praes.  Sg.  3  rel.  teuues  j).  310,  21 
(tatnit  FB.  49).  —  Inf,  tennad  i. 
lusgadb  (fDav.  p   121;  tennad  breo 


818 


ter-chomraciiii 


teaiigad  tiühretha  i.  is  losgadh  dou 
teiigaidli  beres  ua  tnlhretha,  ibid. 

teutide  feurig,  von  tene.  ^ 
Sg.  Nom.  FA.  16;  17;  18;  Gl.  zu 
tind  Ily.  4,  2;  Dat.  na  dlüim  then- 
tide  FA.  10;  Acc.  FA.  8;  22;  PI. 
Nom.  31.  teutide  FA.  20;  2G; 
F.  tentide  FA.  25;  26;  28;  30; 
p.  190,  27;  tentidi  t&iVZ.  25;  28;  i?. 
191,  8;  Gen.  na  sraigell  tentide 
i'Wd.  22;  Dat.  CO  sroiglib  tentidib 
FA.  16;  29;  j?.  191,  20;  27;  ^cc. 
itf.  tentidi  FA.  21;  F.  tentide  25. 

teö  s.  tee. 

1.  teoir  s.  tri. 

2.  teoir  ^  Zal  theoria  O'Dav. 
p.  120;  contemplation  O'Don.  Suppl.; 
fothaigisium  Calais  hiia  (if«)  i&vum, 
tri  L  ri  teoir  immanchaine  aca-som 
innti,  ocus  LX  fri  liactail  Tliree 
Hom.  p.  118,  7   [„for  meditatioti"). 

teol  M.  Dieb,  vgl  Beitr.Ylll  328; 
teöl  thief  O'B.;  telo  (?zes  teol)  i. 
gataige  O'Dau.  p.  121;  Du.  Acc. 
im  da  bau-teolaigh  ibid. 

1.  teora  s.  tri. 

2.  teora  Rand,  Grenze;  teöra 
«  border,  limit  O'B.  —  Sg.  Dat. 
do  theoruinn  eatorra  als  Grenze 
zwischen  ihnen  Keat.  p.  124;  PI. 
Acc.  ro  cheangail  Diarmuid  agus 
Osgar  teoranna  a  sgiath  ina  cheile 
„the  rims  of  their  shields"  Tor.  Dh. 
p.  164. 

teoraniiacht  Begrenzung, 
Grenze;  Sg.  Dat.  ag  so  do  theo- 
rannacht  na  Midhe  risna  coigea- 
dlnübh  Keat.  p.  128. 

teou  s.  tee. 

tepor,  ,,is  drochbanais  duit-siu 
cetus"  or  sesem_„anad  lim-sa  ocus 
ri  hErend  do  facbail,  ocus  beith 
duit  foram-sa  ocus  a  tbepor  im 
diaid-si"  „av^d  its  vengeance  to 
follow  me"  TB.  p.  180,'  3. 

tepreunim,  für  do-aith-brendim, 
icli,  f Hesse.  —  Praes.  PI.  3  doe- 
prannat  i.  imdaigitir  Gl.  zu  afluant 
Ml.  39*1;  toiprinnit  Gl  zu  influunt 
Goid.-^  p.  70  (LHy.).  —  Praet. 
PI.  3  doreprendset  cöic  bainne  a 
meraib  Pätraic  „five  drops  ßoived 
from  P's  fmgers"  Goid.^  p.  70 
{Vit.  Trip.).  —   Vgl.  tepresiu. 


tepresiu  F.  Fliessen,  Fluss; 
teibrise  a  gentle  dropping  of  water 
O'R.  —  Nom.  tepresiu  fola  Blut- 
vergiessen  LBr.  p.  212'j,  15;  tepersu 
a  inchinde  Corm.  p.  36,  25;  Acc. 
ro  escomla  demun  iarttj«  tria  tbe- 
presin  a  brond  „thron gh  the  flux 
of  his  bell])"  SMart.  30. 

ter-,  für  do-air-,  wechselt  mit 
tair-,  tir-,  taur-,  tur-. 

terad  s.  1.  turud. 

terl)aig-,  a  terbaig  andregoin  i. 
a  galar  bansidi  SC.  28. 

ter-l>rüd  interruption  ScLb. 
23,  vgl.  tur-brüd. 

terbud  Trennen;  severance 
Three  Hom.  Index;  terbadb  i.  innar- 
hadh  no  delugudh  O'Dav.  p.  120; 
Dat.  ro  rithset  co  dian  dia  terpüd 
na  n-i'ian  „to  separate  the  lambs" 
Three  Hom.  p.  8,  I8  {die  Lämmer 
tvaren  zu  ihren  Müttern  gelaufen)-., 
Acc.  dogena  a  n-deligud  ocus  a 
terbod  ScLb.  5. 

terc  spärlich,  Icnapii;  tearc 
feiv,  rare,  scarce  (/B.  ■ —  Sg.'Nom. 
betha  tbearcc  Gl.  zu  Fei.  Sept.  8; 
PI.  Acc.  na  tri  turcu  tercu  SP.  I  2? 
vgl.  caom  i.  terc,  ut  est  inti  dia 
m-bi  caome  in  cethra  i.  is  terci 
cenel  innili  (fDav.  p.Ql.  —  Com- 
pos.  for  terc-pit  Fei.  Sept.  8,  Gl. 
ior  proiud  m-bic. 

1.  tercbäl  s.  ter-g-aMiu. 

2.  terebäl  F.  Sonnenaufgang, 
s.  turcbäl.  —  Nom.  in  terebäl  oriens 
Tur.  Gl.  139  (Z-\  884). 

terce  F.  Knappheit,  Spär- 
lichkeit, Mangel.  —  Sg.  Nom. 
ar  dodechaid  tercca  bid  ann  Hy. 
1  Praef.  {„scarcity  of  food") ;  Dat. 
fer  ro  scrib  cen  tercai  cainscela 
Crist  crochdai  Fei.  Mai  6  {„loithout 
Stint").     Vgl.  unter  terc. 

terchanait  s.  tair-chanim. 

ter-chomrac  Zusam m enko m - 
meti,  Versammliong;  conqregatio 
Z\  886.  —  Sg.  Nom.  SC.  21 ;  Gen. 
senim  tercbomric  Wb.  13^;  do  im- 
mud  cach  tliercomraic  j).  310,  g; 
Dat.  don  tirchomruc  nöib  Gl.  zu, 
ecclesiae  Dei  Wb.  IS'-;  ina  terchom- 
ruc  im  Choncobnr  SC.  24.  • 

ter-fhomraeiin    I    ich    komme 


ter-froebicc 


810 


-i)iiitii 


zusammen.  —  Praes.  sec.  PL  3 
cia  duerchomraictis  doib  in  clöini 
Ml.  128  (Z-\  88G).  —  Praet.  PI.  3 
ducärchomraicset  cloini  n-doib  fessin 
Gl.  zu  congregarerunt  iniquitatem 
sibi  ih\d. 

ter-fochrice  F.  Kaufen,  Preis; 
turfochraic  relieving  wages  (fDon. 
Supiil.  ■ —  Sg.  Dat.  öii  terfochraic 
munerum  ohlatione  Ml.  14»,  14; 
tuccath  imom  tbirfochrig  als  Preis 
für  mich  TE.  10,  ig;  PI.  Nom. 
terocbraicci  Gl.  zu  munera  Ml.  SG» 
(Z-\  887). 

ter-g'albim  i^do-air-gabim  ?)  1 7)»'  0  - 
fero,  vgl.  tör-gabim.  —  Pass. 
Praes.  Sg.  3  rann  insce  ni  tergabar 
ade  SG.'i^,  u.  —  Part.  PI.  Nom. 
a.mal  atatercabthi  innä  eperta  sin 
Ml.  32b,  1.  _  Inf.  Nom.  a  tercbäl 
treo  fesin  SG.  4^,  4. 

terisinid  [vgl.  tairissem),  ban- 
terismid  Gl.  zu  ohstetrix  SG. 
6'J^  18. 

ternaim  {für  do-ernaim)  II  ich 
entkomme.  —  Conj.  Sg.  3  conna 
■j(-  terna  ass  Lp.  15.  —  Inf.  Acc.  as- 
rollem  ternam  Hy.  f),  100. 

ter-uacra,  vgl.  föcarim,  fiiacraim; 
CO  macht  in  teniacra  „the  sum- 
mons  came"  Goicl.^  p.  99  (LHg.). 

tes  s.  tess. 

tes-  s.  tess-. 

tesc  in  einer  Glosse  zu  lanx, 
s.  slice. 

tescaimic/i  schneide;  teasgaim 
I  cut,  lop  off.  —  Praes.  Sg.  3  tes- 
caid  Gl.  zu  selais  Oss.  III  8.  — 
Praet.  Sg.  3  cia  rod  slig  i.  rot 
tesc  Gl.  zu  ce  roselaig  Fei.  Prol. 
101;  ro  tesc  ScM.  14  H  (ro  loitt 
LL.);  tesgus  Gl.  zu  selais  Oss. 
III  s  Ed.  —  B-fut.  sec.  Sg.  3  con 
tescfad  finna  i  n-aigid  srotha  LU. 
p.  79b,  12;  no  thescbad  FB.  91; 
PI.  1  tescfamit-ne  fen  in  crand  sa 
SMart.  25.  —  S-fut.  Sg.  3  Dep. 
diles  den  coin  tria  fraigidh  no  for 
dorus  acht  ni  do-esistar  i.  acht  na 
ro  tescait  ni  O'Dav.  p.  81  eses 
(„provided  that  he  do  not  cut" 
Stokes,  Gorm.  Tr.  p.  XI).  — -  Pass. 
Praes.  S(f.  3  tescthar  a  folt  Fei. 
p.  XXXVIII  18.  —  Praes.  sec.  Sg.  3 


110  tosctlia  a  folt  ociis  a  iiignc  civ  ha 
dardain  chaplaite  Fii.  )>.  CLXXI 10. 

—  Prnrt.  PI.  3  ro  tesctha  co  rindib 
Fei.  Prol.  238.  —  Inf.  Nom.  rop 
äil  . .  a  thescad  SMart.  25. 

teselia  s.  tess-biiitli. 

1.  tess  31.  Hitze.  —  Sg.  Nom. 
tes  SC.  3(3;  Gen.  in  tesa  caloris 
SG.  b-^  (Z-K  211);  Dat.  ar  a  tes 
SC.  30;  in'O-uacht  irro-thes  ScLh. 
20;  Acc.  der  üacht  ocus  tess 
FA.  26. 

2.  tess  Adv.  südlich,  im  Süden, 
wohl  nach  Analogie  von  ti'iaid, 
tüas,  tair,  tiar,  von  dess  gebildet; 
tess  ocus  tuaid  im  Süden  und  im 
Norden  FA.  4;  itir  tbes  ocus  tii- 
aid  TE.  3  Eg.\  swt  tess  zu  lesen 
SC.  11,  9  (tes  H.). 

tess-,  tes-  Verschmelzung  der 
Präpositionen  do-ess-  {Z'^.  881); 
tese-,  tesa-  enthalt  eine  vollere 
Form  esse-,  essa-,  vgl.  ara-  tieben 
air-,  ar-. 

tessaig-iiii  III  ich  mache  warm, 
heiss,  von  1.  tess.  —  Impcrat.  PI.  2 
tessaigid  indlat  döih  LIJ.  p  19»,  22. 

te^s-argim  I  ich  rette.  —  Praes. 
Sq.  1  dum  esurc-sa  SG.  Incant. 
{Z-\  428,  949);  tessurc  ibid.;  PI.  3 
tessairgit . .  in  mnäi  TBF.p.  156,  le. 

—  Praes.  sec.  Sg.  i  doth  esarcaind- 
sea  {so  zu  lesen)  SC.  40.  —  Praet. 
Sg.  3  donn  esmart  Hy.  3,  8  {nach 
der  Glosse,  nach  Stokes,  Beitr. 
VII  28,  iind  nach  Ebel,  Z^.  1092, 
tväre  es  Ftit.)?  —  Fut.  Sg.  3  donn 
essaircfe  Gl.  zu  Hy.  3,  s.  —  Inf. 
tess-argon. 

tess-argroii,  -areoii  F.  Bettung, 
Rette 71,  Inf  zu  tess-argim.  —  Sg. 
Nom.  CO  fagbad  a  thesarcon  SC. 
29,  14;  Gen.  ar  accuis  tesairgne  . . 
don  galur  l'E.  13  LU.;  Acc.  ar 
tesargain  Gl.  zu  Hy.  3,  8. 

tess-banat  deficiunt  Z'^.  881; 
tesbanat  Wh.  ll*!;  ni  tesbanat  no 
ni  dechriget  Pr.  Cr.  62». 

tess-l)uith  Fehlen;  tesbuith 
deesse  ZK  881.  —  Sg.  Nom.  inab 
tcs^a-si  tcsbuid  a  hEmuin  p.  144, 19; 
Dat.  do  thesbaid  FB.  94.  —  Conj. 
Sq.  3  no  co  teseba  ni  de  dass 
Nichts    davon    fehle    SC.    27,    vgl. 


tcssmalta 


820 


eseba  unter  esbat.  —  Praes.  sec. 
Sg.  3  ni  con  tesbad  banna  ass 
H}j.  5,  ss;  mani  thesbad  ni  aire 
ScM.  3,  7.  —  Per  f.  Sg.  3  tesarbae 
(für  tessa-ro-bae,  vgl.  tese-bal  Gl. 
gu  a  victoriae  spe  aberat  Ml.  34^,  lo; 
rnanid  tesarbi  ni  maith  assa  gnimaib 
Wh.  28'1,  30. 

tessmalta,  it  iat  sin  chena  prim- 
tbesmalta  iffirn  cona  phianaib  „the 
Chief  details"  ScLb.  22. 

tess-tÄ,  für  do-ess-tä,  es  fehlt; 
äeest  Z\  490,  881;  a  n-dot  esta 
dit  nirt  5'C.  13;  don  estao  a  hEmuin 
p.  140,  25;   a  testa  dorn   ic-sa  TE. 

II  LU.;  ScM.  6;  ni  thesta  ni  dib 
p.  41,  14;  inab  tesia-si  tesbuid  |;. 
144,  19;  testo  so;  ni  thesta  form 
p.  22,  9.  —  Inf.  testcäil  ivant,  de- 
fect  O'R.  —   Vgl.  tess-buith. 

testamail,  in  trinöit  tostamail 
Gl.  zu  trinoit  testa  Hy.  6,  lo. 

testas  M.  testimonium  Z'^.  787; 
teastas  report,  char acter  O'R. ;  Gen. 
testassa  Wh.  \b^. 

testimin  =  Iat.  testimonium. 
—  Sg.  Bat.  iar  testimin  Ml.  22(1,  25 ; 
isin  testimin  se  sis  Wh.  \b^,  [Z'^. 
349);  PI.  Acc.  amal  donuic  testimni 
Wh.  10<^  {Z-\  719). 

testiu  s.  teistiu,  teissmim. 

Ut  Saite;  fidis  SG.  46^  (Z-\ 
68);  ted  nomen  de  sono  factum 
Corm  p.  42.  —  PI.  Bat.  cona  te- 
duibh  tinndruine  On  the  Mann.  III 
p.  361;  Acc.  im  na  teta  sin  TBF. 

p.    140,    25. 

tetar-  für  do-etar-  Z'-.  882. 

tetar-cor  interpositio,  intro- 
missio  Z'^.  882;  doetarcuirethar 
Gl  zu  interpellat,  jyro  nobis  Wb.  A^. 
Mit  nochmals  vorgesetztem  etar: 
ama^  bid  on  etartetarcur  Gl.  zu 
velut  hostiae  intercessione  pur- 
gar i  Ml.  32  a,   25. 

tetar-raelit,  vgl.  ar  in  chom- 
tetracht  pro  comprehensione 
Ml.  118  (Z-^.  887);  do  thetarracb- 
tain  a  cliind  do  bualad  dar  bil  in 
sccith  ar  n-uacbtar  On  the  Mann. 

III  p.  448  {„for  the  purpose"- !) ; 
vgl.  doretarracht  Gl.  zu,  considera- 
tionis  ejus  ade  (i.  hond  rose)  com- 
preJiensum  Ml.  33i',  19. 


tetar-rat,  con  tetarrat  compre- 
hendit  SG.  29^  (Z-\  431);  duetar- 
rat  Gl.  zu  qiiicquid  extremus  terrae 
fmis  includit  Ml.  30=,  6. 

tetarthad,  no  bered  Cet  in  n-iu- 
chind  ina  chriss  di'is  iu  tetarthad 
echt  n-amra  d'Ultaib  do  marbad  di 
Aid.  Chonchoh.  22? 

tetas  für  do-etas,  s.  etas;  ni 
thetus  2).   145,  s. 

t6te  F.  luxuria  Z'^.  18,  von 
tee.  —  Bat.  i  töti  a  coUai  FA.  27; 
dom  theti  Fei.  Prol.  25,  Gl.  i.  dom 
aibindius  {vgl.  Three  Ir.  Gl.  p.  125). 

dia  teth  s.  tuitim. 

tetlina  Corm.  p.  30,  30,  s.  unter 
teinm  Itegda;  vgl.  tetnuis  i.  merech- 
duin  [s.  2.  mer,  meraige),  excitement, 
rustiness  of  a  horse  O'Bon.  Supj)l., 
teadnas  furij,  rage  O'R.? 

tethra  i.  badb,  scallcrow  Beitr. 
VIII  328,  Gen.  tethrach  ihid 

1.  ti  circuitus?  i.  imteacht 
f/Bav.  p.  119.  —  In  tan  dobe/r 
in  leo  a  gläid  ass,  tecait  foithi  na 
huili  anmannai,  co  tabair-som  thi 
dia  erbull  („a  coil  of  his  tail" 
Croive)  impu  co  n-eiplet  isind  lue 
sin  acht  luch  ocus  sinnach.  Tic  in 
sailche  (selche  LU.  „the  hunter"- 
Croive)  cucai-seom  iar  sin  co  tabair 
side  thi  („nets"!  Croive)  immi-seom 
CO  n-epil  LHy.  Amr.  133. 

2.  ti  Absicht,  Zweck;  design, 
intention  O'B.;  Findach  foglaid 
dorala  a  m-barr  sciach  osin  tibraid 
for  tii  merli  forsin  cill  Feh  pi. 
LXXX  17. 

3.  tl  i.  brat  O'Bav.  p.  121; 
Corm.  p.  41,  a  garment  Corm. 
Tr.  p.  156;  tii  dubglasso  „black- 
gray  cloaW  On  the  Mann.  III 
p.  158. 

4.  tl  s.  tk'im. 

tiach  =  Iat.  theca;  pera  Ir. 
Gl.  41;  Gl.  zu  iadach;  tiag  corer, 
case  Corm.  Tr.  p.  162.  —  Sg.  Bat. 
ainm  do  teig  liubair  Gl.  zu  folaire 
(s.  pölire)  Ir.  Gl.  371;  PI.  Nom.. 
polaire  ocus  tiaga  lebor  Tliree 
Hom.  p.   114,  4;   Fei.  p.  CXLI  39. 

1.  tiachair  i.  doiligh  O'Bav.  p. 
122;  sick,  iveary  O'M.  —  Bavon 
1.  tiachrae 


821 


•2.  tiaehair  A/»//;  i.  glic  O'Dar. 
p.  G5;  vgl.  tichair  lainn  Gl.  zu  ncer 
SG   4U,  10.  —  Davon  2.  tiaclirac. 

1.  tiaclirae  F.  uffliction  Fei. 
Index,  von  1.  tiaehair;  Cri.it  ba 
min-  a  tiachra  „for  Christ  great 
was  Jus  affliption'-  Fei.  Ajjr.  29, 
Gl.  i.  ba  mor  duilffe  a  raartr«  i 
n-gorta. 

2.  tiachrae  F.  Klugheit,  von 
2.  tiaehair:   agiJity,  prudence  O'R. 

—  Sg.  Gen.  soas  co  met  tiaehrai 
.,u-ith  »lach  prudence'^  Fei.  Nov.  12, 
Gl    i.   lilicusa  ^vgl.    O'Dav.  p.  65). 

tiacht  für  do  siacht  ivie  riacht 
für  ro  siacht;  Sg.  2  ge  ro  thiaeht 
lü,  cen  CO  ro  siacht,  ai  rot  erctcht 
„though  thou  uttainedst  one  thing, 
thougli  thou  hast  not  attained,  thou 
hast  not  arisen"  Three  Hom  p. 
24,  25;    ge    rot    siacht  ni,    cen    co 

,^  tiacht.  ni  rot  icthar  ibid.  27. 

'-'!.'''     tiaaraiiiL  I  ich  schreite,  gehe. 

—  Praes.  Sg.  2  cid  thegi  colluath 
Three  Hom.  p.  76,  15;  PI.  1  ni  dia 
imgabäil  am  tiagma  LU.  p.  62a,  xs; 
tiagmait  Gl.  z\i  Hy.  o,  i;  3  tiagait 
Lg.  13;  FA.  15  \Gl.  zu  cengait); 
TfrSüT  SC.  15;  16;  FB.  10;  55; 
64;  72;  79;  tiaguit  CC.  2  Fg.;  tia- 
gait ass  SC.  17:  35;  FB.  20.  — 
Imperat.  Sg.  2  tiag-sa  ass  TBF. 
p.    156,   10 :   PI.   1   tiagam   SC.    17; 

•jf'  3  tiagat  Lg  13.  —  Praes.  sec. 
Sg.  3  no  tEeged  p.  130,  24;  p. 
40,  31 :  no  theged  Gl.  zu  dobreth 
Ry.  5,  82;  tar  a  teged  Gl.  zu,  Hy. 
2.  29 :  ni  tliegith  TE.  2  Eg.\  ni 
teigeth  ibid.;  no  theiged  FB.  70; 
88;   P?.   5    teigtis    Oss.   I   i;    tegtis 

FA.  32  LBr.  —  S-fut.  Sg.  1  re 
tias  LHy.  Amr.  1;  Ad.  Prayer  1; 
cia  thiasu-sa  Wb.  23«  (.Z^  466); 
/%.  2  bä  tu  theis  isa  tech  ar  thus 

FB.  17;  teisiu  TE.  13  iC/.;  5  cia 
thes  hi  loc  bes  ardu  Ml  23<i,  23; 
ceta  the  FB.  62;  P/.  i  cia  tiasan) 
Hy.  1,  2;   5  cen   co  tiasat  FB.  6. 

—  Fut.  sec.  Sg.  2  lat  noebu  tau 
tiastee  „ivhen  thou  shalt  come"  Fei. 
Epil.  470;  3  cou  tessed  Hy.  2,  7, 
Gl.  i.  CO  n-dichsed;  PI.  3  cia  tia- 
stais  FB.  61.  —  Pa.ss.  Praes. 
Sg.    3     tiagair     uadib     ar     cheud 


Couculaind  es  wird  von  ihnen  aus 
zu  C.  gegangen,  d.  h.  es  geht  eine 
Botschaft  von  ihnen  zu  C.  FB.  61 ; 
'  tiagair  chuccu  do  fis  scel  diis  cid 
ro  chäinset  TBF.  p.  148,  21.  — 
Imper.  Sg.  3  asrubarlatar  tir  bctho 
tiagar  huäiu  dochum  IIi[rulsalem  düs 
cid  forchoinnaeuir  indi  ind  inaiin 
so  311.  16c,  5;  tiagar  uait  din  co 
siair  do  mathar  TBF.  p.  136,  11; 
SC.  36.  —  Fut.  Sg.  3  tiastar  ScM. 
4.  —  Inf.  Xom.  ba  com  deit  ti- 
achtaiu  (Form  des  Acc.)  TE.  13 
Eg.;  SC.  32;  Dat.  oc  tiachtaiu 
FA.  7 :  Acc.  cen  tiaciitaiu  SC  32. 

1.  tiaiiida  i.  metta  (furchtsam, 
feig)  Gl.  zu  ol  ni  tiamdai  tim  som 
„sinee  he  is  not  timid,  feeble"  Fei. 
Prof  257  (vgl.  f/Dav.  p.  122\ 

2.  tiamda  i.  dorcha  (dunkel),  Gl. 
zu  admat  na  ba  tiamda  „iimber 
that  is  not  dark"  Fei.  Prof  294 
[O'Dav.  p.  122\ 

tiar  Adv.    im  Westen,    west- 
lich,  von  siar  gebildet,  s.  2.  tess; 
I    SC.  33,  13.  . 

tiarmö-  für  do-iarm-fo-  Z'^.  887. 

tiarmö-racht  Folgen,  Verfol- 
gen; con.sequentia  Z''-.  887.  —  Sg. 
Nom.  doroich  in  tiarmöraeht  forro 
CO  hÄth  n-Imfuait  for  Boind  LU. 
p.  127a,  9.  —  Vgl.  iarmoracht. 

tiat  er  soll  gehen,  vermuthlich 
nicht  verschieden  von  täet,  5.  Sg. 
Imperat  zu  teit  {anders  Stokes, 
Beitr.  VII  p>-  40);  „tiat  iarom"  ar 
i  Cüculaind  SC.  32;  „tiat  Lugaid 
fris"  ol  cäch  LU.  p.  70»,  32.  — 
Stokes,  Rem.'^  p.  77:  „ti-at  let  him 
go". 

til)ertls  s.  tabraim. 

tibim  III  ich  lache.  —  Praes. 
Sg.  1  ni  thibiu^j.--JIj-51i  2  cian  ^ 
0  tibe  do  gaire  Corm.  Tr.  p.  90 
galgat;  3  tibid  gen  fris  SC.  8; 
PI.  3  tibit  FB.  64.  —  Praet.  Sg.  3 
ni  ro  thib  geu  n-gairi  La.  17.  —  -^ 
Comp  OS.  cuitbim. 

1.  tibre  ,,dimple"  Crowe.  Siab. 
Concul.  p.  431 ;   cethri   tibri   cech- 

-tar  a  da  grüad  i.  tibre  buide  ocus 
t.  Liaue  ocus  t  gorm  ocus  t.  corcra 
LU.  p.  81a,  18:  SC.  37,  9;  10. 

2.  tibre  s.  tabraini.  rr" 


822 


liccini,  fiir  do-iccim,  I  ich 
komme.  —  Praes.  Sg.  2  Dej).  „is 
calma  tecair  ann-sin  anocht  a  Ua 
Neill"  ol  Mobil  Three  Hom.  p. 
106,  6;  5  tic  FA.  24;  SC.  29,  21; 
33,  26;  32;  36;  FB.  18;  39;  40; 
tic.dia  tig  TE.  14  LU.;  SC.  14; 
tic  . .  do  saigid  in  bantrochta  FB. 
65;  78;  tic  Lseg  ass .  .  co  Emaiu 
SC.  20;  ni  thic  do  neoch  es  kommt 
zu  Niemandem  =  es  ist  Niemandem 
gegeben  p.  169,  21;  FA.  9;  tic  for 
conair  do  Ardmacha  p.  21,  30;  tic 
. .  ina  däil  TE.  13  LU.;  ticc  . .  asa 
däil  TE.  12  Eg.;  cret  ticc  ritt 
ivas  ist  dir  zugestossen  TE.  7  Eg  \ 
9;  dus  n-ig  biad  wird  ihnen  zu 
TJieil  CC.  3  Fg.;  Fl.  3  tecait  /;. 
170,  9;  FA.  33;  SC.  40.  —  Conj. 
Sg.  3  CO  tici  TE.  13  LU.;  conom 
thici-sea  dass  mir  zu  Theil  werde 
FB.  24,  37,  conam  tici-si  ibid.  6 
Eg.  (conom  tbic-se  LU.).  —  Imper. 
Sg.  3  ticed  SC.  32;  Fl.  3  tecat 
Jf  J^q.  13;  ScM.  4:  17.  —  Fraes.  sec. 
Sg.  3  ticced  TE.  IS  .Eg.;  ticeth 
11  Eg.  —  B-fut.  Sg.  1  ticfa  FB. 
38;  tiucfad  TE.  9,  31;  3  ticfa  p. 
20,  19;  dos  n-icfa  cobir  Wb.  b^ 
{veniet  vis  auxilium  Z'^.  459);  dot 
icfa  dir  loird  kommen  SC.  20;  dorn 
tiefe  uaim-se  11,  6  {vgl.  S.  228); 
ticfai  p.  20,  28.  —  Fut.  sec.  Sg.  3 
dos  n-icfed  Hy.  2,  u;  19;  Fl.  3  co 
ticfaitis  FB.  79.  —  S-fut.  Sg.  1 
tisa  ammach  SC.  34,  16  (tis  H.); 
Dep.  mani  thisiur-sa  fein  co  tistai- 
si  ar  mo  chend  Rev.  Cell.  IIT  p. 
181;  3  co  tis  chucund  aridisi  ibid.; 
3  ti  p.  40,  35;  ti  forn  Gl.  zu  for- 
donte  Hy.  1,  1;  co  ti  FA.  14; 
SC.  3 ;  do  thi  FB.  52 ;  corap  eisium 
tii  cucat-su  lliree  Hom.  p.  22,  7; 
Fl.  1  dia  tisam  FB.  5;  cön  co 
tisam  SC.  45,  22;  ^  cein  co  tisaid 
lim  FB.  6;  3  tisat  G^Z.  ^m  Hy.  1,  ig; 
immun  tisat  IZi/.  1,  8  (,i.  tisat  im- 
mund);  con  tissat  Hy.  2,  36  (i.  re- 
gait);  dia  tisat  SC.  6;  FB.  6.  — 
Fut.  sec.  Sg.  2  co  tista-su  chucaind 
Three  Hom.  p.  14,  20;  co  tissad 
Hy.  2,  17;  FB.  17;  26;  79;  80; 
mad  . .  tisad  SC.  29,  9;  11;  is;  do 
thisad  FB.   20;   connacham   tbised 


uait  acbt  oenläm,  ar  ui  fil  acht 
oenläm  lim  Bev.  Celt.  III  p.  184; 
no  tbisiutb  p.  145,  9;  Fl.  2  co 
tistai-si  ar  mo  chend  Bev.  Celt.  III 
p.  181;  5  coua  tistais  Lg.  lAi  TE.  ^ 
2  Eg.  —  Ferf.  Sg.  1  tanac-sa,  für 
do-anac,  veni  Z'^.  448  (Beitr.  VII  10, 
Ztschr.  f.  Vgl  Sprf.  XXIII  202) ;_ 
ro  tanac-sa  Sc3I.  13;  SC.  41;  2  tä- 
nac  SC.  20;  44,  11;  tanacaisiu  {mit 
Flexion  des  S-praet.)  ScM.  11; 
13;  14;  3  täuic  ScM.  13;  TE. 
14  i?7.;  F^.  20;  SC.  10;  38,  7; 
39;  FB.  80;  90;  tanic  jj.  19,  3ü; 
21,  29;  39,  16;  21;  40,  6;  41,  12; 
19;  20;  42,  35;  46,  24;  ia-lU.;  TE.  X- 
14  Fg.;  SC.  30;  45;  48;  FB.  81; 
tanicc  TE.  12  Fg.;  14;  15;  18; 
CC  4  £^//.;  tanic  remi  SC.  31; 
conda  thauic  Hy.  2,  39;  jJ.  130, 
25;  dod  änic  FB.  54;  dus  n-ainicc 
CC.  3  Ecj.;  don  anicc  jj.  141,  ic;; 
dod  fänic  FB.  58;  82;  dos  fanic 
41;  Fl.  1  tancamar  p.  40,  26;  2  tab- 
raid  tra  for  m-bewnachtain  forsin 
flaith  don  fäncid  JjU.  p.  19^,  27; 
ro  bä  i  n-galur  ocus  tancabair  dorn 
torroma,  ro  ba  i  cjtmriuch  ocus 
tancaibair  {sie)  dorn  thüaslugud 
ScLb.  5;  Fl.  3  dodn-ancatar  die 
zu  uns  gekommen  sind  ScM.  4; 
täncatär  FB.  21;  täncatar  Sc3I.  5; 
tancatär  FB.  54;  täncatar  Hy.  5,  54; 
2J.  42,  4;  45,  2;  Ln.  16;  ScM.  1;  -X- 
SC.  3;  FB.  26;  28;  taiicotar  p. 
42,  7;  tangatar  TE.  6  Eg.  —  Fass. 
Fraes.  Sg.  3  tecar  chuca  iar«/»  dia 
msLrhad  „then  people  go  to  kill 
them"  Fei.  p.  LXXV  4,  vgl.  tiagair. 
—  Fraet.  Sg.  3  tancas  0  Ailill  ocus 
0  Meidb  do  chungid  in  chon  es 
wurde  gekommen  =  Botschaft  kam 
vonA.  und  31.  Sc3I.  1,  zur  Form 
vgl.  mebais  tmter  maidim.  —  Inf. 
Sg.  Nom.  tichtu  Hy.  2,  15;  21; 
ficht  TE.  13  LU;  Dat.  oc  tichfain 
ass  FB.  10;  iar  tichtain  dö  asind 
loch  31. 

tichair  s.  tiat-üair. 

ticsaiui  ich  hebe  auf,  nehme, 
ziehe  aus.  —  Fraes.  Sg.  3  tiscjiid 
Eiches  a  hetach  di  fiad  Choinchtt- 
\aind  B.  zieht  ihr  Kleid  aus  LU.  p. 
20^»,  11;   ecmaic   böi  a   chlaideb  hi 


823 


timm-arijim 


farrad  Fergusa,  tän-isca  Cuillius 
asa  thruaill  LU.  p.  Go'»,  3g;  PI.  3 
ticsat  (loiia  coiniib  ocus  dos  leicit 
for[inlsli(lit  „tliey  xh'i}  the  hou»d.'^ 
and  put  them  on  the  trade"  Corm. 
Tr.  p.  130  ^orc  treithu  —  Tinperat. 
Sg.  3  ticsath  a  chi-uicli  tollat  cru- 
cem  suam  Cam.  {Z'^.  1ÜÜ5).  —  Praes. 
sec.  Sij.  3  ni  thiscad  a  druckt  do 
rind   iud    feöir    FB.    88.    —    Inf. 

PNom.  is  si  ticsäl  ar  chruche  duun 
furnn  Cam.;  tiscail  i.  tarraing,  ut 
est  tisgail  gaoe  a  haladh  den 
Speer  aus  der  Wunde  ziehen  O'Dav. 
p.  120. 

tideeht  Kommeti,  vgl.  tuidecht 
tind  titacht;  tideeht  dia  oilithre 
„to  go  on  a  ptügrimage"  Three 
Hom.  p.  90,  17:  Gen.  tuirthiud 
tidechta  Patratc  docum  n-Erenn 
p.  17,  16;  Dat.  Muire  ingen  do 
tliidecht  dochumm  na  däla  Three 
Hom.  p.  60,  14;  ic  tidacht  FA.  7 
LBr.  i^oc  tiachtaiu  LU.). 

tidlacim,  tiodhlacaim  I  iestow, 
restore  f/R.,  aus  tidiiacim  entstan- 
den? vgl.  adhlacad  monumentum 
Ir.  Gl.  759  neben  adiiacul. 

tiduachtaid  M.  Darbringer, 
Spender;  Melchar  tiduachtaid 
iud  oir  Goid.'^  p.  65  (LHij.). 

tiduacim  I  ich  bringe  dar, 
übergebe,  vgl.  tind-uacim;  tiodh- 
uacaim   I  dedicate,   off  er  ttp    O'B. 

—  Praet.  Sg.  3  ro  thidnaic  a  leth 
don  bocht  SMart.  12.  —  Pass. 
Praes.  Sg.  3  tidnacar  is  offered,  is 
given  up  O'Don.  Suppl.  —  Praet. 
Sg.  3   do    ridnacht    Fei.    Nov.   12. 

—  Inf.  tidnacul  s.  tind-nacul; 
Gen.  ni  rom  aerad-sa  dana  riam 
i  cinaid  mo  droch-tbidnacuil  „he- 
caiise  of  my  niggardliness"  Bev. 
Celt.  III  p.  178;  Dat.  oc  tidnocul 
dö  in  rechta  „when  the  Latv  was 
delivered  unto  him"  Three  Hom. 
p.  36,  12. 

üg  s.  tiug-. 

tig-bae  Gl.  zu  sine  superstite 
Ml.  2'6^,  14;  tigba  i.  cach  dedinach 
Corm  p.  43  („everything  last"),  vgl. 
ibid.  p.  44  tigrathos ;  tighba  i.  aithir 
tar  eis  a  mic  O'Dav.  p.  119.  — 
Vgl.  1.  tiug. 


1.  iisg^s.  Icch. 

2.  tige  F.  Dicke,  von  2.  tiug; 
ar  tige  Corm.  Tr.  p.  104  littiu. 

tig-et  F.  Dicke,  von  2.  tiug, 
s.  unter  indbor:  Ita  si  tigct  ind 
ärbaig  LU.  p.  HO^,  n;;  tiugbad 
thickne.ss  O'R. 

tigeriia  M.  Herr;  tigern e  domi- 
nus Z^.  778;  tigcrna  deisi  duumvir 
Ir.  Gl.  398;  tigerne  trir  triumvir 
ibid.  399.  —  Nom.  p.  169,  20; 
cuich  a  tigerna  FB.  38  Eg.\  Gen. 
do  tigcrna  SC  .29;  Dat.  do  thigernu 
FA.  30  (thigernai  LBr);  Acc.  ni 
me  fuil  gan  tigerna  FB.  40  Eg. 

tig-enias  M.  Herrschaft;  do- 
minatio  Ir.  Gl.  886.  —  Gen.  tilach 
.  .  tigernais  hErend  SC.  21. 

tigerud  s.  öc-thig-erud. 

tilach  s.  telach. 

tim  feeble  Fei  Prol.  259. 

tim-  s.  timm-. 

time  s.  tiinme. 

timra-  für  do-iram-  Z'^.  884. 

timm-iiiu  Treiben,  Wegtrei- 
ben; Dat  oc  timmain  na  m-bö 
TBF.  p.  156,  22. 

timmairethecli  e  t  n  g  ce  n  g  t; 
t'ferg  treitb  timairctbech  SC.  41, 
„thy  imxwtent  collected  anger"  O'C. 

timm-argiiii,-arciml  «c/i  drän- 
ge zusammen,  enge  ein,  treibe 
in  die  Enge,  fange,  ztvinge, 
strafe;  do-imm-urc  ango  Z'^. 
428,  884;  tiomargaim  I  collect,  ga- 
ther  O'B.  —  Praes.  Sg.  3  nos  ti- 
mairg  leis  ina  fuair  do  muccaib 
ocus  d'aigib  alta  ocus  d'ernail  ca- 
cha  fiada  ol  chena  LU.  p.  127»,  30; 
airches  i.  ab  arceo,  i.  iarsinni  do- 
thimairges  no  dothimairg  (/"«r  do 
imairg)  indi  focherd  inute  Corm. 
p.  1 ;  PI.  3  laside  do  immaircet  ind 
eöin  a  n-ette  friii  ocus  a  cossa 
LU.  p.  17a,  6.  —  Imperat.  Sg.  3 
timmargad  (3^1.  zu  castiget  Ml.  41  r. 
—  T-praet.  Sg.  3  ni  eceu  dob  im- 
chomartt  Wb  3^  (non  necessitas 
[   vos  compulit  Z'-.  455);   Sg.  3  döri- 


uile  „D. . .  arrested 
p.    LXXXVII    32; 


mart  Domnall . 
them    all"    Fei. 

dorn   rimart-sa  in   demon   co  n-öen 

meör  isin  richis  ruäid  LU.  p.  11 4^,  35 

I   \Siab.  Concul.);  conda  timart  athach 


thnmaniad 


824 


gäitbe  ar  thrögi  ocus  lobrai  p. 
löl,  3.  —  Ftit.  Scf.  3  don  imaircfe 
O'Dav.  p.  123  toirec.  —  Pass. 
Praes.  Sg.  3  ni  timmorcar  fri  slond 
n-iiitlincta  SG.  3»  <^Ql  zu  vox  in- 
articulata,  Z'K  SS-i);  PI.  3  drem 
timairciter  ar  ecin  do  deuam  thole 
De  FÄ.  23  i^tiniaircther  LBr.).  — 
Praes.  sec.  Sg.  3  duimmaircthe  Gl. 
zu  artabatur  Ml.  G3  r.  —  Part. 
Sg.  Nom.  ind  e  timmorte  e  correpta 
SG.  12a;  PI  Nom.  neph-thimmorti 
fri  slond  n-intliiichta  Gl.  zu  inar- 
ticulutae,  hterae,  SG.  3"  [Z'.  884); 
Dat.  timmartaib  Gl.  zu  artis  rebus 
Ml.  27a,  4.  _  Inf.  timarguin  Gl. 
zu  toirec  O'Dav.  p.  123,  timovgum 
no  tiuol  Gl.  zu  timcomair  ibid. 
p.  121;  Dat.  is  all  do  tbimarcaiii 
cacb  anma  phiaiitair  ScLb.  21. 

timiuariuul  M.  Auftrag;  tio- 
tnarnadh  a  command  O'B.  —  Sg. 
Nom.  timarnad  duit  .  .  öm  celiu 
SC.  13;  20.  —   Vgl.  timmna. 

1.  timm-cliell,  timcell  i.  gabail, 
to  redte,  repeat,  ma  ro  thimcill  in 
file  a  äir  O'Don.  Suppl.  —  Vgl. 
4.  taii'chellaim. 

2.  timra-chell  Umkreis,  Um- 
kreisen, Umgeben;  Gl.  zu  tair- 
ceall  O'Dav.  p.  123.  —  Sg.  Dat. 
it  tri  mis  deacc  soli  oc  timchuU 
gerat  ton-imchela  lüna  hiua  öenmis 
Goid.'^  p.  53  (Wien.  Gl.)\  sruth 
tentide  oc  a  thimchell  ein  feuriger 
Strom  umgiebt  das  Thor  FA.  17; 
(,occa  aircbell  LBr.);  secht  müir  . . 
ina  tbimcell  sieben  Mauern  um- 
geben ihn  ibid.  11;  tri  cressa  ina 
raör-thimchell  „three  zones  all 
arozind  Him"  ibid.  8;  10;  26  (na 
mör-thimchiull  LBr.);  ohne  Präpo- 

.  sitio n  iimcheW  rund  her u m,  r  i ngs 
TT  umher  Lg.  1 1 ;  p.  131,  i;  Tir.  1; 
X  mör-thimchell  Lg^Jl;  ar  timchell- 
ni  circa  nos  IFOld  (Z'^.  884) ;  fri 
cacb  86  timcbell  araile  FB.  20; 
mör-thimchell  ind  rigsuide  um  den 
Thron  herum  FA.  12  (immortim- 
cbell  LBr.);  dam  timchill  aratbair 
s.  unter  dam. 

tiiiimchellaim  ich  umkreise, 
umgebe,  gehe  ringsum.  —  Praes. 
Sg.    3    timchellaid  .  .  mür    FA.    17 


(don  üircbell  LBr);  timccUaid  Mw- 
main  uli  ocus  pritchrtis  doib  er 
geht  umher  Thrce  Hom.  p.  32,  21; 
ton-imcbela  s.  unter  timm-chell; 
PI.  3  tirachellad  [Zu  lesen  timcbel- 
lat?"!  a  tech  imme  cuaird  on  dorus 
diarailiu  TBF.  p.  140,  7.  —  /;(/. 
timmchellad,  timceallad  no  tim- 
chuairt  Gl.  zu  tinchor  O'Dav.p.  120. 

timni-chiiairt  Umkreis;  tim- 
ceallad no  timchuairt  Gl.  zu  tin- 
chor O'Dav.  p.  120;  bi  timchuairt 
na  scule  se  um  diese  Schule  herum 
Hy.  1,  io. 

timiu-dibe,  timdbibbe  lesse- 
ning,  rui»,  destruction  O'B 

timm-dibuim  I  ich  schneide 
ab;  doimdibnim  Gl.  zu  parco  Wb. 
17^1  {decido,  narrationem,  Z^.  886). 
—  Praes.  Sg.  3  timdibhen  i.  impo 
C/Dav.  p.  121V  —  Praet.  PI.  3 
ro  tbimdibsit  a  sieghul  TF.  20  Fg. 

1.  timme  F.  Wärme;  time  heat, 
warhith  O'R.  —  Sg.  Dat.  bi  timmi 
Hy.  2,  32;  Acc.  do  reir  riaglai  cen 
time  Fei.  p.  GXVI  s. 

2.  timme,  time  the  last  cnd  of 
a  thing  OB.;  gau  brön  bäis  agus 
time  saogbail  d'imirt  air  „without 
huving  the  grievousness  of  death 
and  the  final  end  of  life  executed 
lipon  Imn"  Tor.  Dh.  p.  92. 

3.  timme,  time  fear,  dread 
O'B.;  ferr  teinni  na  timmi  „valour 
is  better  than  timidity"  On  the 
Mann.  III  424? 

timm-g-aire  Bitte,  Bitten; 
tiomgaire  i.  guidhe,  iarraidh  O'Don. 
Sup>pl.  —  Sg.  Nom.  tänic  timgairi 
do  ticbtain  dia  cricb  fessln  LU. 
p.  1251^  6. 

timm-g'airim  I  ich  bitte.  — 
T-praet.  Sg.  3  timgart  i.  ro  chuin- 
nig  ut  est  timgart  in  ben  iarum 
don  cormuim  O'Dav.  p.  122  {„then 
the  u'oman  inquired  for  the  ale" 
p.  168,  quaesivit  Z'^.  455);  dom 
rimgart-sa  p.  328,  22;  PI.  3  tim- 
gartatar  .  .  celebrad  FB.  56. 

timmna  N.  Vermächtniss, 
Ueberw  eisung,  Verfügung; 
timne,  timpue  praeceptum,  mun- 
datum  Z'^.  229,  884;  tiomna  tvill, 
testament,  bequest  O'B.  —  Sg.  Acc. 


825 


tiii-chetal 


doii  luclit  Uli  ro  chouiaill  a  thoil 
ocus  a  thimna  ScLh.  i)\  P/.  Dat. 
iar  tininaib  in  rig  sa  Fcl.  Frol.  29. 

timiiiiiaim  ich  cer mache,  über- 
weise, vgl  immcräni  Gl.  zu  dele- 
gatum  Cr.  31)«  [^Z'^.  4G3\  imräui 
Tir  5  („assigned");  tiomaiiaim 
/  give,  hestow  O'R.;  tiomuaim 
/  make  a  ivill  ibid.  —  Praes.  PI.  3 
timiiäit  .  .  cclelirad  FB.  65.  — 
Praet  Sg.  3  ro  thiomain  cead  agus 
ceileabhradh  dliöibh  „he  took  leave 
and  farewell  of  them"  Tor.  Dh.  p. 
76;  1U8;  timiiais  cclcbrad  LU.  p. 
125'',  6:  PI.  3  ro  tbiomiiadar  .  .  cead 
agus  ceileabbradh  do  Oisin  Tor. 
Dh.  p.  120. 

tinimorcar  s   tiium-iirg:ini. 

timm-tliach  Kleidung,  Anzug; 
timtacb  i.  edach  O'Dav.  p.  119; 
tiunithach  clothes,  raiment  O^Don. 
Supph,  bö  cona  timthuch  a  eotv 
with  its  accompaniuient  ibid.;  do 
thimtagib  fer  u-Gfedel  Corm.  p. 
;»6,  18  i,prall\ 

t'imm.-t]ia.(i\it  Kleidung.  —  Sg. 
Dat.  bä  cona  thimtbacht  öenaig 
dolui  Cucbulaiud  allä  sin  do  acal- 
laim  Emeri  in  seiner  Festkleidung 
LU.  p.  12-2!^,  25;  cet  snätheicne  den 
charrmocol  c?tmmascda  hi  timthacht 
tri  ä  chend  ibid.  p.  81*,  17. 

timiii-thacinaiit,''  Umfang,  vgl. 
iuim-tliacniang:  XXX  edh  a  thim- 
thacmang  .,thirl)/  ftihlts  ivas  its 
girth"  Fei.  j>.  (LXXXI  38. 

timm-tliauaide  ringsum  dünn, 
sehr  dünn?  do  scian  timthanaidi 
SC   41. 

timm-thasta ,  PI.  Dat.  timm- 
thastaib  Gl.  zu  fixis,  labris  SG. 
6<'';  vgl  doimmthastar  fri  slond  n- 
intliuchta  bis  hisin  menmain  Gl.  zu 
articulata  vox  SG.  3»  (Z'^  884.\ 

tiinm-t liecht  Ei n h erko m m e n , 
Herankommen,  vgl.  imm-thecht. 
—  Sg.  Nom.  SC.  45,  17. 

tinim-thir  (?)  Diener;  timthire 
a  minister,  servant,  agent,  O'B.  — 
Sg.  Acc.  ol  sessium  frissin  timthirid 
Fei.  p.  C  30;  PI.  Nom.  na  timtherig 
Three  Hom.  p.  34,  20;  a  ,tlii|Hthirid 
FA.  9  LBr.  i^a  tbechtairl  LÜ.) ;  Dat. 
dia  thimtherib  Tliree  Hom.  p.  34, 19. 


tiiiiiii-tliireclit  Hin-  and  Her- 
gehen, Dienstleistung,  Bedie- 
nen; timthirect  mini.vferiinn  Wb.  5<l 
(Z^.  884  r.  —  Sg.  Nom.  is  c?tmma 
ocus  timtliirecht  l»ccb  iUö  änli  cach 
fe  secb  arailc  süas  LU.  p.  92'',  23 
{Atif-  und  Ab-tanzen  der  Bienen): 
as  nepbatdanaigthe  in  timtlirecht 
hi-sin  311.  36  r  (quod  est  inremu- 
neratum  hoc  sercitium  Goid.^p.  28); 
Dat.  oc  timthirecht  FA.  (5;  14. 

tiiiim-thiriin  ich  bin  um  Je- 
mand, ich  diene,  j>flegc.  —  Praes. 
sec.  Sg.  3  nos  forbred  cech  cuccäu 
atchid  ocus  dafbimthired,  no  lesai- 
ged  na  canxhu,  no  thimtired  do 
dhalla/^  Tliree  Hom.  p.  58,  13.  — 
Praet.  Sg.  3  [Z'^.  456)  ma  dud  rim- 
thirid  öis  carcre  i.  cibo  et  vestse 
Gl.  zu  si  tribiüationem  patientibus 
ministravit  Wb.  28*1,  29;  ore  is  mac 
na  deacte  dod  rimthirid  Wb.  32« 
(quia  est  filius  deitatis  qui  id  mini- 
stravit Z~.  456'.  —  Inf.  timm- 
thirecbt. 

tiinm-thii'tliid,  PI.  Nom.  tim- 
thirthidi  ministriWb.S^  iZ-.  794). 

timpaii  ==  lat.  tympanum,  „a 
small  stringed  instrumenta  O'Don. 
Suppl.,  Corm.  Tr.  p.  163. 

timpauach  M.  timpanista  Ir. 
Gl  6.  —  PI.  Nom.  timpanaig|3.310,8. 

1.  tin-  für  do-iii-  Z\  884. 

2.  tin-  für  tind-. 

tinaim  ich  schwinde  zusam- 
men, verschwinde.  —  Praes. 
Sg.  3  tiuaid  evanescit  SG.  4b  (Z^ 
431).  —  Praet.  Sg.  3  0  ra  chuala 
diabul  na  hviathra  sin  ro  thin  fo 
ce'ioir  SMart.  34;  Dep.  ro  thinastar 
ibid.  16;  PI.  3  iar  n-atlugud  buide 
do  Dia  ro  tliinsat  in  meic  bethaid 
(Jies  bethad)  post  conar  bat  mö  quam 
infantes  Goid.'p.  98  (LHij.):  FB. öl. 

tin-buaiiad  Daue r n d m ache n, 
is  tinbuanad  ssegail  Fei.  Epil.  204. 

tiii-chetal  N.  incantatio.  — 
PI.  Acc.  fri  tinchetla  saibfäthe 
Hy.  7,  44.  —  Vgl.  ben  for  a  fuirmi 
a  ceile  tincur  naire  i.  ben  for  a 
fuiremh  a  ceile  teannchantain  a 
aoire  O'Dav.  p.  69  cur;  do  ren- 
canas  Gl.  zu  Dei  intuentis  oculis 
esse  perspectiim  Ml.  33«  18. 


tin-chor 


826 


tmgraim 


tin-cbor  Hincintliun,  Aus- 
stattung; tionchur  fwnittire,  im- 
plements  ff  Don.  Suppl.;  i.  timce- 
allad  110  timchuairt  O'Dav.  p.  120. 

—  Sg.  Nom.  a  tincor  do  lind  ocus 
do  b'iud  FB.  4. 

tiu-cliosc  Unteriveisxinii,  iii- 
stitutio  Z'^.  886;  tria  thiucosc  in 
scolaige  Goid.^  p.  134,  7  {LHy.). 
V(jl.  tecosc. 

1.  tiud  lüund,  schmerzhaft; 
tinu  sich  (J'R.  —  Sg.  Nom.  ciat- 
berat  as  teind  mo  druim,  nochou 
iar  m-breith  eri  tbruim  „that  mg 
back  is  sore"  Fei.  p.  CLVIII  4i; 
TE.  9,  27;  is  tind  galgat  uo  chaine 
„sore  is  the  bereavement  ivhich  thou 
lamentest"  Corm.  Tr.  p.  90  galgat. 

—  Vgl.  tiuues. 

2.  tind,  in  cach  tind  SC.  37,  17, 
zu  2.  teun?  a  tiwd  hi  tend  FB.  73? 

3.  tiiul  „dazzling":  in  grian 
tind  taidlech  Hy.  4,  2,  Gl.  i.  ten- 
tide  no  lainderda,  vgl.  tennim. 

4.  tind  s.  tend. 

tiud-  für  do-iud-  Z^.  880. 

tiud-l)en  repellit?  tindben  cet 
SC.  31,  y  (tiuben  H.);  tinbeu  lae- 
ochu-ibid.  I8.  —  Vgl  ind-ar-benim. 

tindi  s.  tinne. 

tind-nacal,  -nacol,  -nacul  com- 
municatio  Z'^.  768. 

tind-nacliim  I  ich  theile  zu, 
übergebe.  —  Praes.  Sg.  3  doiud- 
naich  distribuit  Wb.  27'^'  (Z^.  430); 
ar  is  eicrichnichthe  don-indnig  som 
a  dagmöini  Wb.  28^,  15;  ton  ind- 
naig  ind  ammait  leithi  in  chon 
Bev.  Celt.  III  p.  177.  —  T-praet. 
Sq.  3  dorrinduacht  tribuit  Wb.  20'^ 
\Z-^.  455).  —  Fut.  Sg.  3  lasse  do- 
nindin  in  macc  dond  athir  Wb.  13'^ 
{cum  tradet  ZK  466,  lasse  dorindin 
cum  tradiderit  885).  —  Pass. 
Praes.  Sg.  3  doindnagar  Wb.  16^1 
(Z'^.  471);  PI.  3  tindnagtar  prae- 
bentur  Wb.  15«=  [ZK  885>.  —  Fut. 
PL  3  doinnasatar  inna  plana  hi 
lani  inna  corpu  ocus  inna  anmana 
311.  30s  17. 

tindreui  exseeutio  Threc  Hom. 
Index;  tinnremh  i.  tinnsgital  O'Dav. 
p.  124;  Service,  attendance  O'B.; 
tiiiiiriomli    i.    criochnnffhadh    O'Cl. 


(Three  Hom.  Index);  Gl.  zu  toideu 
Fei.  Äug.  13.  —  Sg.  Äcc.  trisin 
tindrim  Gl.  zu  per  executionem 
Ml.  {TJiree  Hom.  Index);  0  ro  indis 
form  a  tuirtechta  ocus  a  tindrium 
n-diles  „thcir  proper  accomplishing" 
Three  Hom.  p.  116,  27. 
tiudscau  s.  tinscnaiin. 
tiudscra   1)  der  Kaufpreis  für 

\  die  Braut,  im  Täin  Bö  Fräich  p.  144 
von    Seiten    der   Eltern   gefordert, 

}  im  Tochmarc  Etäine  Cap.  5  von 
Srlfri,  dr.-<  Mädchens  selbst;  2)  die 
dem  MdiiiK  zugebrachte  Mitgift.— 
Wie  sidi  tiiidscrai  von  slabra, 
coibci   und  tochra   unterscheide, 

1  lehrt  folgende  Stelle  (vgl.  On  the 
Mann.  III  p.  480):  macslabra  do 
bo-chethraib  ocus  echsriauaib,  co- 
ibci di  etach  ocus  gaiscedaib,   to- 

j  chrai  do  cairib  ocus  mucaib,  tinns- 
crai  do  ör  ocus  airget  ocus  umha; 
tinnscra  i.  tinne  ocus  escrae,  i.  tindi 
a  fuilid  tri  uingi  ocus  escra  is  flu 
se  unga  ocus  is  de  sin  ata,  cet 
coibci  cech  ingine  dia  hat[h]aii' 
Harl.  5280,  fo.  46^  (nach  einer 
Abschrift  O'Grady's).  —  Sg.  Nom-. 
1)  mo  thinnscra  cöir  damh  TE.  5; 
Dat  1)  dobretha  . .  secht  cumala,  di 
ina  tinnscrSL  ibid.  \  Acc.  1)  „In  tibe- 
raid  dam-sa  for  n-ingin?-'  ol  Fraech. 
,,Immanaiccet  in  t-slüaig  doberthar" 
ol  Ailill,  .,dia  tuca  tinnscra  aniail 
asberthar"  TBF.  p.  144,  19;  2)  co 
n-epfrt  in  rigaii  ,,Mina  rena-su  in 

:  chumail  sa  i  tirib  cianaib  dobi- 
bussa  (i.  doibegait)  mo  thiiidscra 
dhit    ocus    regut  uait   Three  Hom.. 

p.    52,   26. 

tine  .s.  teue. 

tin-feth,  -f'ed,  -phed  aspiratio, 
Spiritus  Z\  884  \SG^. 

tin-fethim,    -fedim    ich    blase 

ein,  hauche  ein.  —  Praes.  Sg.  3 

höre    don    infet    a   n-accobor    don 

duini   Wb.   4^   {quia    inflat    volun- 

tatem  homini,  spiritus,  Z^.  884);  is 

!   hed    tinfet    som    ibid.    —     Praet. 

Sg.  3  is  e  in  spirut  sin  do  rinfid 

na     briathra    sin    p>-    1^9,    18.    — 

Part,  tinfesti  Gl.  zu  flatilem  SG. 

I   171'  (Z-^.  884),  vgl.  Wi.  Gr.  §  3611). 

i       tingrraira  ich  hüte,  behüte,  zu 


827 


ingairim':'  —  Praes.  Cottj.  l'l.  :i 
don  ringrat  Hij.  1,  17,  Gl.  i.  roii  to- 
grat  diar  n-anacul  (darnach  Stokcs: 
„Let  Mary,  Joseph,  call  us"). 

tiume  Theil,  Zutheilen?  vgl. 
tiunme  an  onset  O'R.?  —  Sg.  Nom. 
go  m-ba  metithir  i'i  cend  mic  mis 
cach  thothocht  ocas  gach  thiinni 
dobeired  cäch  dib  de  guallib  .  . 
araile  „every  piece  and  every  lump" 
On  the  Mann.  III  p  444;  Dat.  do 
thiumi  bid  dö  TE    11. 

tiuu-  s.  tiud-,  tiu-. 

1.  tiime  ein  Gefäss,  „a  chain" 
O'B.?  —  Sg.  Acc.  tiime  argait  Gl. 
zu  Hy.  5,  77,  vgl.  vas .  .  argenteum 
S.  48 ;  PI.  Nom.  und  Dat.  nöi  tinne 
cetharchöire  ctuntachtai  iiasaib,  bä 
leör  suillse  isind  rigthig  a  c^tnitach 
fil  fo»-sna  tinnib  cotharchürib  hi 
sin  LU.  p.  881»,  5,  „nine  urnamen- 
ted  quadrangular  caps  over  them" 
On  the  Mann.  III  p.  139;  secht 
tindi  p.  311,  30. 

2.  tiuue  chalybs  Pr.  Cr.  47'' 
{Z'\  765). 

o.  tinne  a  salted  21  ig  O'Don. 
Suppl.  —  Sg.  Nom.  dambruthe 
da/i  ocus  tinne  forsind  lär  LU.  p. 
23a,  38;  dam  ocus  tinue  in  cach 
coire  ScM.  1 ;  Gen.  amra  tinne 
Hy.  5,  4-1,  Gl.  i.  saille  {„a  marvel 
of  the  bacon");  Dat.  im  chairi  i 
talla  boin  (sic)  co  tinne  On  the 
Mann.  III  p>-  500  (,/(  coiv  and  a 
hog"). 

4.  tinne  i.  iubar  bais  i.  tindiged 
i.  cach  n-inde  Corm.  p.  41,  „i.  e. 
disease  of  death  i.  e.  it  stiffens 
every  entrail"  Corm.  Tr.  p.  156. 

tinnenas  Hast,  Eile;  fits  O'B.; 
Gen.  cia  fäith  a  tiuuenuis  31s.  Mat. 
Tp.  473,  9  („tchat  is  the  cause  of  his 
haste''). 

tinnes  Krankheit,  von  1.  tind; 
tinueas  sickness  O'B.;  galar  no  tin- 
neas  Gl.  zu  sireamh  Ö'67.  {Corm. 
Tr.  p.  14t»). 

tinnisnech,  tinnisnach  festi- 
nosus  Ir.  Gl.  615;  tinneasnach 
Tor.  Dh.  p.  94  {„violent")\  co  tin- 
neasnach quickly  O'Don.  Suppl. 

tinöl  Sammeln,  Versammeln, 
Versammlung,  Inf.  zu  tinölaim. 


—  Sg.  Nom.  tinul  catha  SC.  15; 
Dat.  oc  tin(')l  na  Hede  bei  der  Ver- 
anstaltung des  Festes  FB.  1.  — 
Vgl.  cora-thinöl;  dothinöol  setig 
applieatia  vestimenti  Wb.  V2^  (Z'^. 
887). 

tinölaim  II  ich  sammele,  ver- 
sa nun  de.  —  Praes.  Sg.  3  doinola 
Gl.  zu  adplicat  Ml.  25^,  3.  —  Conj. 
Sg.  3  ara  tinola  soalchi  Cam.  (ut 
colligat  virlutes  Z'^.  1U()4).  —  Praet. 
Sg.  3  cet  u-ech  srianach  ratinol 
TE.  lU,  11;  dorinöl  Gl.  zu  locasse 
Ml.  51=1  (Goid.^  p.  64).  —  Pass. 
Praes.  Sg.  3  don-inoltar  Gl.  zu  li- 
cebit  tuis  laudibus  occupari  Ml. 
24a,  8.  —  Conj.  PI.  3  tinoltar  Ictt 
slüaigh  bfer  n-Erinn  TE.  19.  — 
Fut.  Sg.  3  tinolfait/jer  . .  muinter 
nime  ocus  taXman  ScLb.  14.  — 
Praet.    PL  3   ro    tiuolta    fir  Alban      , 

tin-scetal  N  Anfang,  An- 
fangen, Unternehmen.  —  Sg. 
Nom.  tinscetal  in  cheöil  FA.  7 ; 
Dat.  do  intinscitul  in  gnimo  311. 
15a,  3. 

tinscnaim,  für  do-ind-scauaim,  II 
ich  beginne,  häufiger  in-tinscnaim, 
vgl.  Z^.  887.  —  Imperat.  tindscan 
Fei.  Nov.  15,  tinnscain  Land.  — 
Praes.  Sg.  3  intinscaua  Tir.  Gl.  40. 

—  Praet.  Sg.  3  ro  foirbtbiged  ho 
Christ  ocus  forcnad  iu  gnim  tindar- 
scan  lohain  Tur.  Gl.  49  [zuvor 
iutindarscaui;  intinnscann  SG.  148a 
{Z'\  887);  doinscann-som  Wb.  17c, 
aggreditur  Z^.  885?  Dep.  ro  thin- 
scanastar  ascnam  co  araile  inse 
mara  hErenn  Hy.  1  Praef 

tinscuani,  tionsgnamh  begin- 
ning,  arrangement  O'B.;  tions- 
gnamh agus  tuarasgabhäil  an  chomh- 
raic  2'or.  Dh.  p.  94. 

tinseusach  FB.  37,  zu  lesen 
tiH>ie»sach  von  tinnenas?  vgl.  tin- 
nisnech. 

tintäini  converto  [ich  ivende 
tcohin,  ivende  mich  toohin,  ich  über- 
setze\  nach  Z^.  25  für  do-ind-söim. 

—  Praes.  Sg.  3  cäin  tintai  chucum 
FB.  23;  tinntai  he  restores,  rever- 
ses  O'Don.  Suppl.;  PI.  2  tintäith 
Wb.  l'Z'i  iinterpretamini  Z'^.  25).  — 


tintiirrart 


828 


tiug-beo 


Coiij.  Sg.  :2  ciasidrubart-sa  nad 
tintae-siu  allatin  do  Gregaib  dass 
du  den  Griechen  nicht  aus  dem 
Lateinischen  .  übersetzen  sollst  Ml. 
3a,  15;  ol  ma  duintae-siu  Gl.  zu 
si  .  .  transtuleris  Ml.  3^,  13.  —  Praes. 
see  Sg.  3  ara  tiutarrad  0  chlöen 
tiiatha  hEreun  do  bethu  dass  er 
sie  vom  Bösen  abioende,  die  Völker 
Irlands  zum  Leben  Hy.  2,  18  Uin- 
tarad  Fr.),  für  tind-dain?)-ro-soad, 
^^  mit  Fron,  infixum  wie  cou-darragaib 
^'/Lg.  11  (s.  S.  515),  Gl  i.  ara  com- 
thad.  —  Praet.  Sg.  3  dorintai  sep- 
tien  Ml.  3^,  7?  —  Inf.  tintuiith 
Wb.  12''  {interpretatio,  do-iud-söutb, 
Z'^.  25);  Gen.  tintuda  septien  der 
Septuaginta  Ml.  ;>,  s;  Bat.  oc 
tintud  011  gubu  CC.  b  LU.  —  Vgl. 
söim,  impöim,  töim,  com-thöira. 

tiutarrad  s.  tiu-täim. 

tintathaeh    interpres    Z^.    25. 

—  PI.  Nom.  tentathig  3IJ.  2»,  2; 
Gen.  tri  mrechtrad  na  tiiitatbacb 
Gl.  zu  interpretum  varirtiifc  MI.  2'',  5. 

tipra  Quelle;  a  wt/l  Conn.  Tr. 
p.  158.  —  Sg.  Nom.  SC.  33,  21; 
Gl.  zu  Hy.  2,  29;  Dat.  don  tipi-ait 
SC.  36;  PI.  Dat.  forsna  tibratib 
Corm.  p.  3  ana  (s.  stab).  —  Vgl. 
topur. 

tir-,  für  do-air-,  ivechselt  mit 
ter-,  tair-,  taur-,  tur-, 

tir  N.  Land  {im  Sinne  von 
Gebiet,  nicht  im  Gegensatz  zum 
Wasser)-,  uger,  terra  Z'^.  233;  tir 
na  u-öc,  na  m-beo  das  Elysium 
p.  133;  tir  na  nseb  das  Land  der 
Heiligen  [im  Himmel)   FA.   6;    31. 

—  Sg.  Nom.  tir  n-diib  FA.  21; 
tir  p.  17,  23;  133,  2;  FA.  21;  29; 
in  tir  sin  FA.  4;  is  si  daw  cetna 
tir  ibid.  LU.,  is  e  din  ceina  tir 
LBr.;  tir  suthach  ibid.  LBr.;  tir 
Te.mrach  Hy.  2,  20;   Gen.   tive  JLß^ 

^  13;  p.  133,  1;  2;  FA.  4;  FB.  2; 
tii-i  FA.  4;  SC.  13;  Dat.  do  thir 
ScM.  3,  12;  isin  tir  p.  22,  10; 
ScM.  11;  p.  145,  7;  FA.  4;  6;  7; 
31;  SC.  34;  FB.  47;  p.  310,  27;  is 
tir  p.  132,  1;  FA.  5;  Acc.  tar  tir 
p.  133,  3;  FA.  29;  31;  SC.  11,  5; 
31,  9;  34,  1;  is  tir  SC.  35;  36;  i  tir 

■^     m-Bretan  p.  17,  is;  Lg.  10;  FB.  31; 


i  tir  u-ingnad  jj.  132,  22;  imöu  tir 
sin  FA.  5 ;  risin  tir  u-etordorcha  24 ; 
PI.  Gen.  na  tiri  FB.  93;  Dat.  i 
tirib  uämat  f^il^^lSr,  FB.  79.  i(- 

tirad  torritorium  (im  3Is.  tri- 
torium)  Ir.  Gl.  703;  cen  ar  cen 
buain  cen  tirad  „tvithout  ploiving, 
tvithout  reaping,  without  kilndry- 
ing"  Fei.  p.  CXXXII  11. 

tir  bald  Kummer,  Noth,  vgl. 
turbaid.  —  Sg.  Nom.  mor  tirbaid 
„a  great  anguish"  Fei.  Prol.  169; 
PI.  Nom.  tirbithi  sollicitudines 
Wb.  .14<i  [Z-\  802).  .       ' 

tirfochrig'  s.  ter-fochricc. 

tirim  dürr,  trocken;  Gl.  zn 
siccus  Corm.  Tr.  p.  155  sie;  cona 
bi  tirim  311.  16^,  15. 

tirma  F.  Dürre,  Trockenheit. 

—  Dat.  ho  tirmai  ab  ariditate 
311.  15^  15. 

tirinaig'im  III  ich  trockne  ans, 
mache  trocken;  co  thirmaigid 
cach  si'io-  bis  isnaib  ballaib  311.  44''. 

ro  tiimaiss  TE.  19? 

tis  Adv.  unten,  vgl.  sis,  isel; 
ni  accatar-som  cinnas  böi  this  a 
hichtitr  no  ahuachtitr  tüas  LU. 
p.  26'',  27;  do  feith  bic  bis  fon  ten- 
gaid  this  Gl.  zu  sublingue  Gild. 
Lor.  Gl.  132. 

tis,  tisa,  tissad  s.  tiecim. 

tiscaid,  tiscail  s.  ticsaim. 

titacht  F.  Kommen,  vgl.  tidecht; 
Acc.  cosmuil  frisin  titacht  töisig 
Wh.  25'!  {similis  adventui  primo 
Z^.  244). 

tithe,  dirge  a  tithe  s.  unter  fid- 
chell,  „its  Squares  are  right- 
angled"  Corm.   Tr.  p.  Ib. 

tithis,  titbsat  s.  tong-ini. 

1.  tiiig-  dick;  Corm.  p.  7  binit; 
CO  tiug  a  ochsaiile  s.  unter  ochsal. 

—  Compos.  tiugh-bainne  Gl.  zu 
croinntile  {s.  crontsaile)  O'Dav. 
p.  72.  —   Vgl.  tige,  tiget. 

2.  tiug-  Ende;  end  O'R.;  Bem.'^ 
p.  83.  —  Compos.  tiugh-flaith  the 
last  king  or  prince,  tiugh-läithe 
the  last  day  of  one's  life  O'Don. 
Suppl. 

tiug-beo  „survivor''  Bem.'^  p. 
83;  tigba  cach  n-dedeuach  {alles 
Letzte)   Corm.  p.  44  tigrathos,    vgl. 


titisi-maine 


829 


tobe 


tigliba  i.  aitliir  tar  eis  a  mic  0'Da\\ 
IX  119. 

tiug--inaiiie,  co  n-dernaitis  a 
thiugmaine  Ic  (Juks  ihm  die  lelzten 
Ehren  von  ilir  erwiesen  würden 
TE.  8  LU.? 


J^      tiug'iiair    „matina",     eine    der   j   FA.  85  [„toithoiit  envy") 


Zorn;  etwy,  indifinnlion  O'R.  — 
S(f.  Nom.  l)ili  tnütii  mör  oc  Mugain 
fri  Mairiiul  LU.  p.  52=',  yi;  atä 
tnüth  agani-sa  nach  sgaoilfidh  aoa 
don  cheathrair  sin  iat  Tor.  Dh. 
^  96  {„I  ioeen"?);  Acc.  cen  tnüth 
Com- 


canonisclien  Stunden,  s.  unter  iajcjgx: 
eirge ;  hi  tiugnäir  Lg^  1 7.  4n  in  der 
JSlaait,  am  frühen  Morgen? 

tlacht  Gewand;  i.  edarh  O'Dav. 
p.  119.  —  .SV/.  Nom.  tlacht  corcra 
p.  130,  23;  Hy.  4,  lo;  Dat.  co  m- 
ban-tlacht  Fei.  Epil.  381;  Acc. 
colluid  tarsiu  tlacht  corcra  ocus 
tresin  löine  bäi  im  Ailill  TBE.  p. 
148,  2;  PI.  Dat.  i  tlachtaib  is 
glaiuiu  Fei.  Prol.  246;  läna  inna 
himda  di  cholcthib  gelaib  ocus  di 
tlachtaib  etrochtaib  LU.  p.  23»,  sg; 
Acc.  docoemnactar  tlachtu  „they 
washed  yarments"  Fei.  Jan.  4  [reimt 
auf  den  Compar.  balcii). 

tlaith  sanft,  Gl.  zu  raöeth; 
iveakspirited,  sluck  O'R. 

tlatliaigim  III  ich  besänftige, 
beschwichtige,  mache  klein.  — 
Praet.  Sg.  3  torc  Bheinne  Gulbain 
go  n-gal  ro  thläthaig  Diarmuid 
dealbbghlan  „hath  laid  loiv"  Tor. 
Dh.  ^.""198.  —  Inf  Dat.  do  tla- 
thugud  a  m-brotha  FB.  54;  co 
tlathugud  a  debtha  46. 

tleiiim,  tleanaim  I  evade,  ab- 
scond,  elope  O'Don.  Suppl.;  Tnf. 
tlenamain  L  doetlo,  tetlo  [vgl.  et- 
laim)  O'Dav    p.  121. 

tlethar  i.  foxal  O'Dav.  p.  120; 
tletid  {sie]  they  take  away  O'Don. 
Suppl. 

tlu,  cumal  cach  righ  do  dia  air, 
dia  esain,  dia  tlu  a  dala  no  a  cuirm- 
tighe  no  a  oenuigh  On  the  Mann. 
III  p.  514,  vgl.  etlaim. 

tlus  i.  spreid,  cattle,  O'Don. 
Suppl.;  tlus  bi  doigh  is  ainm  d'innile 
no  dhacbuing^?)  O'Dav.  p.  120;  tläs 
or  tlus  i.  äirneis  no  spreidh  (O'Cl.), 
„cattle",  Beitr.  VIII  828. 

-tn-  s.  S.  514,  Col.  1. 

1.  tnu  glossirt  durch  tond  (Wocfe) 

OSS.    III    9. 

2.  tnu   i.    coicilt    O'Dav.  p.  123. 
tiiütli       Eifer,       Eifersucht, 


pos.  triath  tailc  tnuth-gaile  FB.  71. 

tiiüthacli  eifersüchtig,  zornig; 
envious,  a  higot,  zealot  O'R.  — 
Sg.  Nom.  tarb  tniUhach  ScM.  15; 
err  trön  tnuthach  FB.  71. 

t<5,    tüa     still,      schweigend. 

—  Sg.  Nom.  Ulltan  Tua  Fei.  p. 
CLXXXIII  32;  Gen.  rom  ain  itge 
thuse  [zweisilbig)  „[Ultan]  the  Si- 
lenf  spray  er"  Fei.  Dec.  22;  F.  Tem- 
rach  tua  [zweisilbig)  Hy.  2,  20;  Du. 
Gen.  Mac  Da  thö  ScM.  1  if. 

na  tho^  nein,  minime  Z'^.  749, 
s.  unter  1.  nä,  na  und  1.  ni,  ni. 

1.  tö-  für  do-  [wenn  der  Accent 
darauf  ruht?). 

2.  tö-  für  do-fo-  Z-\  883. 
8.  tö-  für  do-od-. 

töaini  ich  schweige,  bin  still. 

—  Praes.  sec.  Sg.  3  in  tan  no  croi- 
thed  no  torchad  son  a  gotha  fessin, 
no  thöad  in  sluag  TBE.  p.  161 
[Notes);  PI.  3  contöitis  .  .  fris  ^. 
310,  2,  „they  used  to  be  silent" 
Rem.^  p.  59,  oder  zu  töim? 

1.  tobach  tvresting,  compel- 
ling,  inducing  O'Don.  Suppl, 
zu  to-bongaim? 

2.  tobach  cisa  das  Einfordern, 
Erheben  des  Tributs,  der  Ab- 
gaben, vgl.  toibgim.  —  Sg.  Dat. 
is  and  bätar  issudiu  ior  a  cind 
Conall  Cernach  ocus  Loegoire  Büa- 
dacli  oc  tobuch  a  cisa,  ar  bäi  eis 
a  hinsib  Gall  do  Ultaib  in  tan  sin 
LU.  p.  126a,  ig;  ic  tobuch  cisa  do 
rig  in  dorauin  no  bid  „collecting 
tribute  for  the  king  of  the  world 
he  used  to  be"  Goid.^  p.  64  [LHy., 
Matthaeus  ist  qemeint]. 

tobarthid  Dativ  us  Z^.  986 
[Ml.  SG). 

tobe,  für  do-fo-be,  Abschnei- 
den, Inf.  zu  do-fuibnim;  decisio 
Z'^.  883;  Dat.  isin  tobu  in  praeci- 
sione  Ml.  81.  —  Vgl.  neph-thöbe 
praeputium  Wb.  1^. 


to-beimm 


830 


to-l)oiniui  Losziehen  gegen, 
Schimpfen  auf  Jemand;  toibheim 
reproach,  hlemish,  calumny  O'B.  — 
S(j.  Dat.  oc  toibeim  for  Lsegairi 
FB.  70. 

tol)ert,  tobretli  .s.  tabraim  und 
do-biur. 

tobnadar,  ceii  co  tobnadhur  fri 
neuch  ScM.  3,  2  H.,  tabnad  M. 
(zu  lesen  tabnadar?),  zu  tobeini? 

tobong'aiin  I  ich  entreisse, 
reisse  heraus,  nehme  weg.  — 
Act.  und  Pass.  Praes.  Sg.  3  tobaing 
he  distrains,  ni  tobaing  nech  for 
na  tobongar  0''Don.  Su,ppl.  —  Per  f. 
Sg.  3  töerbaig  a  cride  este  FB  8G 
(torbaig  Eg.).  —  Vgl.  1.  tobach, 
topacht. 

tobruelita  bricht  aus,  „hursts" 
Corm.  Tr.  p.  158  tipra. 

tocad  M.  Glück;  tocad  i.  tec- 
mang  Gl.  zu  non  prout  fors  tulerit 
Ml.  85'i,  22;  prosperity,  ivealth  O'R. 
—  Sg.  Nom.  orddan  ocus  tocad 
y^  duit  Lg.  7 ;  Gen.  fu  tliocaid  tugaib 
SP.  V  3;  Dat.  as  mo  thocud  p. 
142,  r>.  —  Davon  do-dcad,  vgl. 
dotchaid  Corm.  Tr.  p.  51. 

töcbaiin  I  ich  erhebe,  hebe  in 
die  Höhe,  für  do-od-gabaim,  vgl. 
con-ucbaim;  togbaim  Gl.  zu  erigo 
Corm.  Tr.  p.  68  erge.  —  Praes. 
Sg.  3  tocbaid  lobru  SC.  18;  co  to- 
caib  FA.  18  LBr.  —  Conj.  Sg.  3 
con  tocba  clod  cechtar  a  da  roth 
FB.  34.  —  hnperat.  Sg.  2  dorn 
thöcbaid  ass  hebt  mich  heraus  (aus 
dem  Bett)  TB  F.  p.  148,  24.  — 
Praes.  sec.  PI.  3  töcaibtis  . .  a  cenna 
s.  unter  1.  fochla.  —  Praes.  der 
Geivohnheit  Sg.  3  co  töcband  .  . 
süas  FA.  18  LU.  ~  Praet.  Sg.  3 
CO  tocaib  . .  suas  FA.  18  LBr.;  tan- 
öcaib  süas  .  .  in  cuach  er  hob  ihn  in 
die  Höhe,  den  Becher  FB.  74;  to- 
gaib  FB.  38  Eg.;  PI.  3  ro  thöc- 
batar .  .  a  n-gäiri  guil  TE.  15.  — 
Pass.  Praes.  Sg.  3  tocabair  immach 
TBE.  p.  148,  25.  —  Imperat.  Sg.  3 
togabar  a  coirthe  TE.  8  Eg.  — 
Inf.Acc.  la  töcbäil  a  lämi  FB.'i'ä. 

toeerad  Erbittern,  Aufbrin- 
gen, vgl.  cräd,  cräidim.  —  Sg. 
Nom.  ar  ba   tocrad   do-side   nomen 


regis  „an  insult  to  him"  Goid.'- 
p.  66  (LHy.);  Dat.  co  tartad  dil- 
gud  dö  don  toccrad  tucc  fair  tria 
aneolas  „for  the  annoyance"  Bev. 
Celt.  II  p.  382;  ar  in  tocrad  dorat 
Sechnall  for  Patraie  «7>/VZ  (LBr.).  — 
Praet.  Sg.  3  doracräid  Gl.  zu  exa- 
cerbavit  Ml.  28a,  17  {Z-\  462);~ro 
thoccraid  sin  cu  mor  do  Patraic 
„this  vexed  P.  qreatly"  Three  Hom. 
p.  38,  8. 

toehaill  s.  töchell. 

toehailt  Graben,  Grube;  dig- 
ging,  a  mine  O'R.;  toehailt  (leöm- 
hain)  die  Höhle  des  Löioen,  s.  unter 
1.  foclila.  Vgl.  clad,  claidim,  fo- 
claidim.  —  Praet.  Sg.  3  ro  thochail 
s.  %mter  föt. 

tochaiin  s.  töchimm. 

1.  tochar  Steinweg;  töchar,  tö- 
cbur  a  causeivay  O'B.  —  Sg.  Acc. 
conid  aice  dorönad  oen-tochar  0 
Röim  CO  Sleib  n-Gargain  Fei.  p. 
GXIX  29;  Gen.  deniim  in  tochair 
ihid.  35. 

2.  tocliar  s.  to-churim. 
tö-ehathim    III    ich    verzehre, 

brauche,  verbringe.  —  Praes. 
Sg.  3  dochaithi  Goid.'^  p.  53  {Wien. 
GL);  PI.  3  töchatbit  a  m-betha  ina 
tirib  fen  co  bäs  Three  Hom.  p. 
94,  29.  —  Praes.  sec.  PI.  3  co  ro 
thochathitis  in  n-uli  n-aidche  oc 
ernaigthe  27wee  Hom.  p.  12,  9.  — 
Inf.  Dat.  oc  tochat[h]im  na  fledi 
FB.  28;  iar  tochaithem  na  fieidiu 
TE.  7  Eg. 

1.  töciiell  (.do-fo-chell)  Beise, 
1  Beisen,  Bereisen,  Durchmes- 
sen; töichell  jonrney,  i.  imtheacht 
O'Cl.  {Stokes,  Bev.  Celt.  lY  ]}.  245); 
töicheall  a  journey  O'B.  —  Sg. 
Nom.  is  diasnedi  immurro  farsinge 
ocus  lethct  na  flatha  nemdaC  ar  in 

;    t-en  as  luathiu  lüamaiu  for  bith  ni 

i    tbairsed  do  töichell  richid  0  tossuch 

domain    co    a  dered  ScLb.   24.  — 

Vgl.  dofoichlenn  an  innsi  Bev.  Celt. 

I    IV  p.  245  (H.  2.  16\ 

2.  toehell  N.  Gewinn,  Sieg 
im  Spiel;  i.  buaid  O'Cl.;  a  victory, 
a  game  O'Don.  Suppl.  —  Sg.  Nom. 
und  Acc.  Berar  töchell  n-Echdach 
allä  sin.    ,,Racais  mo  thöchell"  for 


831 


Echaid  LU.  p.  rdV>,  22;  ,.Rot  Ina 
lim-sa",  ol  Mider,  „mäd  tu  b^ras 
mo  thöchell,  L  gabur  n-dubglas 
ibid.  j).  i;3U,  -j:!;  dämair  a  thöchell 
ibid  p.  132a,  1:  .,Is  maitii  ron-gabiis 
fritt"  ol  se,  ,.ni  biur  do  thochaill 
dind  fithchill,  na  raib  rueth  n-eiiiich 
deit  and'-  TBF.  p.  ii'2,  13. 

t6-(}\nmni jSf. S ehr eiten,  Gehen, 
vgl.  ceimm,  Inf.  zu  do-chingim.  — 
S(j.  Nom.  tochim  fossad  n-älaind 
FB.  20;  in  tocbim  ron-uicset  7; 
tochim  a  charpait  44;  Dat.  iar 
tochaim  Lp.  17,  2. 

tochmärc  Freien,  Werben; 
2)rocatio  Z'^.  886.  —  Sg.  Nom. 
TE.  9,  32;  häufig  in  den  Namen 
von  Sagen,  z.  B  Tochmärc  Etäine 
p.  117,  Tochmorc  Becfola  Proceed. 
E.  Ir.  Äc.  I,  1  (1870)  p.  174. 

tochomla(l  Fortgehen;  step- 
ping,  striding  O'R.;  vgl.  tochomlud 
Gl.  zu  redintegratio  de  nova  ad 
novam  Goid.'^  p.  53  {Wien.  Gl). 
—  Praes.  PI.  3  tocomlat  ass  FB.  7, 
s.  documlai  (besser  dochumlai).  — 
Hierher  auch  tocomlüat  SC.  25? 

to -choiu rac  Zu  s  a  m  m  e n k u  n ft, 
Versammlung;  an  assemhly  of 
the  States,  a  senate  OB.  —  Nom. 
ma  tecmai  lithlaithe  no  däil  no 
thocomracc  tuaithe  On  the  Mann. 
III  p.  111,  vgl.  p.  112  („or  a  con- 
vocaiion  of  the  State"). 

to-ehom-racht  Ve r d russ?  — 
Sg.  Nom.  CC.  1  LU.  (saeth  Fg.): 
ropo  tochomracht  linn  Gl.  zu  ita 
ut  taederet  nos  Wb.  14b  ^^2    864). 

to-choscem  Folgen,  vgl.  se- 
chem;  tocboscem  inn  uain  nemh- 
elnide  „the  following  of  the  un- 
polluted  lamb"  TJiree  Hom.  p.  50,  c 
(vgl.  is  iat  so  in  liicht  lenait  in 
n-uan  nemheluide  ibid.  i). 

töchossol  Uebertretung, 
TJebertreten;  toxal  forcible  or 
unlawful  seizure  O'Don.  Sup)iil.  — 
Sg.  Nom.  is  m6r  in  tocosol  SC. 
45,  24.  —  Praet.  Sg.  3  doforchossol 
cäch  in  recht  sin  ho  Adam  Jeder 
übeHrat  dieses  Gesetz  von  A.  an, 
Gl.  zu  peccati  lex  Wb.  134  [Z''.  886). 

tochra  Unitv erben?  co  m-bitis 
m«/c    rig    ocus    roflatha  na  Erend 


oc  a  tochra  CCn.  3  {„werc  courting 
her"  Hennessy),  vgl.  oc  iarraid  na 
ingiue  ibid.;  tochra  i.  triall  O'Dav. 

tö-chrechad   M.   molimen   SG. 

54»  (Z-.  883),  vgl  du-chrechat.  — 
Sg.  Dat.  ön  tochrcchad  Gl.  zu 
magno  molimine  Ml.  19»,  9;  PI. 
Acc.  inna  tochrechtu  Gl.  zu  bello- 
rum  machinas  Ml.  26d,  4. 

töcht  Stück;  a  pieee,  fragment 
O'R.  —  Sg.  Acc.  töcht  p.  41,  11; 
PI.  Dat.  hi  cöic  tochtail)  ibid.  9. 

tochu  s.  doig'. 

1.  tocliur  Inf.  zu  to-cliiirini. 

2.  tocliur  s.  tochar. 
to-cliuriin  IWpono.  —  Praes. PI. 

3  condichret  qui  ponunt  Ml.  44'i?  — 
Praes.  sec.  Sg.  3  tochorad  qui  po- 
neret  Ml.  44=i.  —  Pass.  Praes. 
Sg.  3  fri  nech  forsa  tochiiirther 
sciath  ili7.  22^,  1;  &mal  tegdais  for 
a  tochar  (sie)  degli  anechtair  „tvhe- 
reon  a  good  coloiir  is  put  outside" 
Tur.  Gl.  13  [s.  unter  inchrud).  — 
Inf.  tocbur  placing  O'R.;  Dat. 
dath  firinne  do  thochur  tarais  ocus 
gau  ocus  fomraith  fu  suidiu  calleic 
Ml.  281^,  12;  ani  ba  buthi  ar  thuus 
do  thochur  fo  diud  Gl.  zu  j»-aepo- 
sterans  Ml.  29»,  s;  manid  in  Leui- 
däa  timchella  in  n-domun  adcho- 
maic  (s.  ecmaing)  a  erball  do  tho- 
chur in  betha  tar  a  chend  um  die 
Welt  über  den  Haufen  zu  werfen 
LU.  p.  85b,  20. 

to-churiur  (theils  do-fo-,  theils 
do-)  III  ich  ziehe  herzu,  lade 
ein.  —  Praes.  Sg.  1  Dep.  tochui- 
riur  Hy.  7,  42  B,  vgl.  docuiriur 
ascisco  SG.  lÖb  (Z''.  873);  3  töcu- 
rid  FA.  1;  PI.  3  tot  churetar  bii 
bithbi  es  laden  dich  ein  die  ewigen 
Lebendigen  FC.  4  {so  zu  lesen  für 
tot  churethar?).  —  S-praet.  Sg.  1 
tocuirius  Hy.  7,  42;  3  ni  ru  thochu- 
restar  Ml.  18*1,  ü  (,mo)i  excivit  Z'^. 
413);  do  ro  churestar  Gl.  zu  ad  spec- 
taculum  omnes  exciverat  Ml.  1^'^,6\ 
do[r]rochuirestar  arcessicit  SG. 
184»,  2.  —  PI.  3  do  ro  chuirsemar 
adscivimus  SG.  6^  [Z-.  465).  — 
Pass.  Praes.  Sg.  3  is  tri  sodin 
dofocuirther  Gl.  zu  per  qiiod  invi- 


832 


togaideeht 


taretur  Ml.  18>=,  lo.  —  Inf.  Nom. 
tochuiriudh  TE.  5;  is  tochuired 
aiiigel  „it  is  an  invoking  of  ungels" 
Feh  Epil.  212;  tochuireadh  to  in- 
vite  O'Don.  Suppl.;  Bat.  do  tho- 
chuirmd  p.  144,  27;  oc  a  tliöcuriud 
SC.  31. 

toclius  possessions,  property 
OB;  Gl.  zu  2.  mäm. 

tocnid  s   toccrad. 

tocrad  Begehren;  do  thogradh 
to  desire  (JDoyi.  Gr.  p.  199,  Tm- 
perut.  Sg.  2  tögair  ibid.  —  Dat. 
iccotücrad,  für  iccot    töcrad,    TE. 

9,   30. 

to-dail,  PI.  Dat.  donaib  todalib 
Gl.  SU  [hjaustibus  311.  aOd,  i.  Vgl 
däil  und  do-dälim. 

todernam  Strafe,  Strafen; 
sup>plicium  Z^.  883.  —  Sg.  Nom. 
a  m-ba  taircide  iu  todernam  Gl. 
zu  inlato  supplicio  Ml.  27«,  so; 
FÄ.  18;  Dat.  i  todernam  ibid.  17; 
ansu  cech  todisrnam  Ml  55  r;  PI. 
Nom.  na  plana  ocus  na  todernama 
FA.  31;  todernama  tromma  ScLb. 
20;  Gen.  co  n-immud  . .  a  thoder- 
nam  FA.  21;  Acc.  piana  ocus  to- 
dernama 2;  33. 

to-diuir  „miserable"  Stolces, 
PI.  Nom.  at  todiuri . .  na  gäre  ocus 
na  golgaire  FA.  29. 

to-diüscim  III  ich  erwecke.  — 
Praes.  PI.  3  toddiusgat  movent 
SG.  7.1  {Z-\  888).  —  Conj.  Sg.  3 
ron  thodiusca  Gl.  zu  don  foscai 
Hg.  6,  5.  —  Praet.  Sg.  3  ro  tho- 
duisc  a  bäs  SMart.  20;  ro  thödüisc 
Senän  in  n-gobaind  a  bröind  na 
biasta  Fä.  p.  LXII  19.  —  Inf. 
Nom.  todiuschud,  todiusgud  exper- 
gef actio  Wb.  5«  {Z-\  888);  is  to- 
diuscud  etla  „it  is  an  aivaking  of 
penitence"  Fei.  Epil.  193  (todusead 
LBr.);  Dat.  dot  todusead  Three 
Hom.  p.  24,  21. 

tododhaide  zukünftig ;  futurus, 
Futiirum  Z-\  989.  —  Vgl.  ni  nad 
todoichfet  Gl.  zu  non  quia  non 
sint  futuru  Ml.  28i>,  e. 

to-diirgim  irrito  SG.  24»,  2; 
totürgimm  pellicio  SG.  601*,  10;  PI.  3 
arindi  dodürget  inna  firu  do  getrud 
friu   SG.  08b,  9.   —  T7//.    tudrach. 


töe  F.  Schweigen;  töi  Fei  p. 
CLXXXV  7;  s.  unter  tolam;  Acc. 
ce  dofaidsad  snathat  for  lär  in 
taige,  ro  cluinfide  lasin  tui  TBE. 
p.  IGl  {Notes). 

töeb  N.  Seite;  töib  latus  Z^.  31. 
—  Sg.  Nom.  TE.  4;  crechtach  a 
thöeb  SC.  18;  Dat.  älta  ina  thöeb 
liss  FB.  24;  ina  täib  Oss.  III  5; 
ön  taib  co  araile  von  einer  Seite 
auf  die  andere  ScM.  3;  i  toeb 
tegdaise  neben,  bei  dem  Hause  Hg. 
5,  86;  p.  42,  9;  hi  täib  alaile  neben 
dem  andern  FB.  45;  FA.  31;  i  ta?b 
Suird  Goluim.  Cille  Felp.  CLXIX  25; 
is  d'öen-taib  {so  zu  lesen)  bätar  ind 
fir  se  bi  cend  JJlad  diese  Männer 
waren  auf  einer  Seite  gegen  die  U. 
SC.  '■22;  Acc.  töeb  na  indse  SC.  15; 
dollecet  a  läma  la  töeb  sie  lassen 
ihre  Hände  herab  FB.  16;  la  toeb 
crand  SC.  37,  21;  fri  täib  cac/i 
uilc  „beside  every  evil"  ScLb.  20; 
re  tjeb  conad  greit  rig  ,,besides 
being  a  king^s  Champion  Fei.  p. 
cm  32;  Du.  Acc.  eter  do  da  thäib 
J,j^  2;  PI  Dat.  dona  toebaib  in  j(- 
Icderd  "Gild.  Lor.  Gl.  79.  —  Com- 
pos.  toeb-fotai  Three  Hom.  p.  98,  30 
(,,longsided''). 

töebäii  (Dem.)  Seite.  —  5*^.  Acc. 
bröenan  fola  uaire  tria  tboeban  bo- 
deine  Fei.  Epil.  351  Land. 

töerbaig  s.  toboug-aiiu  .^ 

töes  Teig;  cid  cre  cid  täis  Gl. 
zu  massam  Ml.  27  r;  coimlet  toes 
c?-(m[asc]tha  fuil  imot  chend  „Jet 
them  rub  dough  mixed  with  blood 
about  thy  head"  Three  Hom.  p. 
24,  19. 

töet  s.  teit. 

toetsat  s.  tuitiin. 

to-fobairt  griff  an  SC.  36,  s. 
föbairini. 

tofuiid  s.  töibuim. 

tog-a  s.  tog'u. 

tog-abar,  tog-aib  s.  töcbaim. 

tog-aide  auserivählt  p.  112; 
select  (J'Don.  Supjpl;  Gl.  zu  Fei. 
Oct.  25;  LHy.  Amr.  33. 

togaideeht  „choiceness",  büi 
dia  togaidec/ti  co  tartad  cendtts  na 
manach    di  iar  n-ec  in  abad  Fei. 

p.    LXIII    29. 


^  0.%.  d^'p^/^ii^ 


togaiin  833 

io-fl/W.  togaim  ich  wähle,  erwähle, 
~"  ^vähle  aus.  —  Praes.  Sg.  1  togu 
eligo  Pr.  Cr.  la  [Z'^.  429).  —  Imper. 
Sg.  2  tog  riar  ScM.  20;  PI.  2  to- 
gaid  aitiVi  de  FB.  7.  —  Praes.  sec. 
Sg.  3  no  thogad  Sc3I.  19.  —  Praet. 
Sg.  3  ro  tliog  FB.  Ü3.  —  Perf.  Sg.  2 
dorroega  quem  elegisti  Hg.  2,  51 ; 
5  do  röigu  elegit  Wb.  -la  (Z'K  449); 
is  amlaid  da»  dorroegu  cliucu  iuti 
Isu  Cvist  LU.  p.  17a,  19;  doroiga 
GoiiU  p.  94  (LHg.);  do  räiga  5'cl/. 
19;  dorroegai  ji.  141,  20?  —  Red. 
Fitt.  PL  3  bit  he  magistir  don- 
gegat  Wb.  30d,  s  (Z'\  4.53).  — 
Fut.  sec.  Sg.  3  cia  dib  don-gegadh 
ScM.  19  H.  —  J5-/m<.  sec.  5^.  1 
^  no  thogfaiud-se  Xg.  9.** —  Inf. 
togu.  —  Part,  tuicse. 

^t6-g•airm  N.  Rufen,  Anrufen, 
Anrufung,  vgl.  to-garim;  toghairm 
summons  O'Don.  Gr.  p)-  278.  — 
Sg.  Nom.  togairm  Poil  Fcl.  Jun.  7; 
Dec.  15;  nöeb-togairm  Hg.  6,  3; 
Dat.  i  togarmaim  a  anme  Wb.  27^ 
{in  invocatione  nominis  ejus  Z'^. 
269);  togairm  trinoit  Hy.  7, 1  und  62; 
P^  Nom.  togarraand  appellations, 
titles  O'Don.  Suppl. ;  no  togarmanna 
no  na  fortachta  Gl.  zu  adcocamina 
Goid.^  p.  G4  (LHy.). 

togairt  F.  He  er  de.  —  Sg.  Nom. 
Hy.  5,  25 ;  Gen.  na  togorta  p.  40,  23, 
Gl.  i.  na  hairge.  —  Vgl.  ee-gaire 
Schäfer  (s.  6i)  LU.  p.  24^,  11,  iu- 
gaire,  tingraim. 

togdis  Berücken,  Betrügen, 
Inf.  zu  to-gäithaim;  s.  unter  cerm- 
nas.  —  Sg.  Acc.  iraradud  fria  tho- 
gais  Ml.  28c,  14. 

to-gilithaim  II  ich  berücke, 
umgarne,  vgl.  do-gäithaimm.  — 
Praes.  Sg.  3  nim  thogaitha  mo 
choeubus  Wb.  4^  {non  circumvenit 
me  conscientia  mea  Z'^.  883).  — 
Part,  am  togaitae-se  circumventus 
suiii  311.  40b. 

to-g'al  F.  Zerstören,  Zerstö- 
rung; toghail  destruction  O'R.  — 
;S'^.  Nom.  biaid  togal  for  sidib  p. 
131,  38;  dentar  a  toghail  occut 
TE.  19;  Gen.  tanicc  aimser  derb 
togle  Troi  SG.  üGt  (venit  tempus 
certum    excidii    Troiae    Z^.    449); 


tüihgiin 


Dat.  ön  togail  ab  inpugnatione 
311.  14a,  13;  hie  toghuil  in  t-sidae 
TE.  20;  ar  toghail  ibid.;  Acc.  isin 
togail  in  inpugnationem  311.  33a,  7. 

tog'ainail  auser wählt,  ausge- 
zeichnet; togamail  na  m-bo  Gl. 
zu  Hy.  5,  50. 

to-g-arim,  tograim  I  ich  rufe; 
vgl.  do-garim.  —  Conj.  Sg.  3  dou 
rogra  hi  riglaith  Fei.  Dec.  14; 
PI.  3  ron  tograt  diar  n-anacul  sie 
sollen  uns  rufen  uns  zu  schützen, 
Gl.  zu  don  ringrat  (s.  tingraim) 
Hy.  1,  17?  —  Pass.  Praes.  Conj.  3 
torogarthar  Gl.  zu  revocetur  Ml.  43^. 

togarthid  vocativus  Z'^.  986; 
Gen.  nert  togarthado  SG.  215a,  9; 
Acc.  fri  togarthaith  SG.  76a,  2. 

tog'laim  I  sack,  destroy  O'R., 
vgl.  to-gal. 

to-g:lüasim  ich  bewege.  —  Praes. 
Sg.  3  togluasacthi  togliiaset  chom- 
bairt  Gl.  zu  egerunt  partum  Bern. 
31b  (^Goid.^  p.  55).  —  Inf  togh- 
luasacht  moving,  motion  O'Don. 
Gr.  p.  278.  Vgl.  ani  din  testä  do 
chomlainus  a  cuirp  for  na  toglua- 
sachtaib  LU.  p.  34b,  44^  ^^to  the 
abortives"  Stokes,  Goid.^  p.  55. 

togrinn  i.  tobach,  ut  est  imto- 
grinn  firenech  O'Dav.  p.  121,  vgl. 
dogrinn. 

to-gu  Wählen,  Wahl,  Aus- 
toahl,  das  Beste;  electio  Z'^.  270; 
togha  choice,  selection  O'Don.  Suppl. 

—  Sg.  Nom.  all  togu  SP.  V  9;  Gl. 
SU  forglu  Hy.  5,  5o;  toga  SC.  21; 
Gen.  in  mac  toga  do  dia  TJiree 
Hom.  p.  96,  18. 

toi  i.  maistredh  O'Dav.  p.  121, 
vgl.  tai. 

toi  s.  töe,  dazu  auch  toi  in  der 
Glosse  zu  toIamV 

toibeim  s.  to-beimin. 

toibgeoir  tax-gatherer,  rech- 
taire  no  toibgeoir  no  comarba  Gl. 
zu  vicarium  Goid.^  p.  63  {LHy.). 

toibgim  ich  fordere  ein,  vgl. 
do-begim.  —  S-praet.  Sg.  3  toibgis, 
toibgestar  he  levied  O'Don.  Suppl. 

—  Fut.  Sg.  3  toibeochaidh  he  tvill 
levy  or  recover  O'Don.  Suppl.  — 
Pass.  Praes.  Sg.  3  toibgither  Gl, 
zu  cuinnegar   O'Dac.  p.   64;    toib- 

53 


y^  toibnim  Oo4  toimlim  ' 


gitlier,     tollgar    zs    levied    O'Don. 

cC^^ /^Cvvvi^  toibnim,/»}-  do-fennim,  -seniiim 

(ir»?"eZ  svand\  I  ich  treibe,  jage. 

—  Frais.  PI.  3  dos  senuat  sie  jagen 
sie  SC.  3(3;  dosennat  na  secht  n-aige 
do  Käith  Chruachan  TBF.p.  138,  20. 

—  Imperat.  Sg.  3  toibned  no  in- 
grainned  Gl.  zu  prosequatur  Ml. 
44».  —  Praes.  sec.  Sg.  3  inui  du- 
seiuned  Gl.  zu  perseguentem  Ml. 
41'i  {Goicl:^  p.  30).  —  Perf.  Sg.  3 
dusesainn  Gl.  zu  persequendi  Ml. 
41c  (Goid.'^  p.  3U);  dosephainln], 
für  dos  sephainn,  trieb  sie  (die 
Heerde\  Hy.  5,  57  (dosefain  Fr), 
Gl.  i.  ro  thüibnestar;  PI.  3  ce  do- 
sefnatar,  für  dos  sefnatar,  ibid.  C2; 
Gl.  i.  cia  ro  töipniset;  dorn  roip- 
nitar    SC.    38,    5;    co    n-darafnetar 

^    sie    trieben    sie    Lg.    1 1 ;     tafiietar 
Hy.  5,  Go;   taifnitir  LU.  p.  o^,  29. 

—  S-praei.  Sg.  3  Dep.  ro  thoib- 
iiestar  Gl.  zu  dosephainLn];  PI.  3 
ro  töipniset  Gl.  zu  dosefnatar.  — 
Red.  Fut.  Sg.  3  is  tria  äg  dossib 
in  ri  inna  heönu  p.  131,  32.  — 
Pass.  Praes.  sec.  Sg.  3  lasse  du- 
sente   eiim  persequebatur  Ml.  19  r. 

—  Inf.  Nom.  toffund  döib  cech 
oenlä  dochum  in  düine  TBF.  p. 
144,  1;  Dat.  dia  totund  CC.  1;  tof- 
fiinn  p.  143,  1;  co  n-accamar  nam- 
milchona  oc  toffund  TBF.  p.  14G,  2; 
oc  a ,  taffond  Lg.  8^  Acc.  „Mör  in 
cuittnud  düib"  ol  Medb  ,,can  to- 
phund  na  erri  angceüil  iicut  fil  co 
i'or  n-guin."  Dobfj-at-som  iarom 
topund  fair  iar  sin  LU.  p.  63i>,  34. 

1.  toieh,  Compar.  tochu,  s  doig, 
doich  (^doigh  .'iure,  certain,  doubtless 
O'R.):  is  toieh  dorn  far  n-guide 
Wb.  9a  est  accepta  mihi  precatio 
vestra  Z'^.  488);  mad  toieh  duit  a 
Eire  dot  chobair  cing  baige  „if 
thou  likest"  Fei.  Jul.  -24,  mad  ail 
Raivl.  —  Hierher  auch  for  a  thechtu 
thoich  SC.  25? 

2.  toieh  natural  right  or  pro- 
per ty  O'R.:  toieh  do  rige  n-Erenn 
iar  cenel  Three  Hom.  p.  98,  2. 

3.  toicli  i.  luath,  soon,  qnickhj 
(SDon.  Suppl. 

toiched  i.   eosnum    no    ditin,  ut 


^ 


est  is  dilis  do  neoeh  frithguin  oc 
toiched  a  cinn  i.  oc  ditin  no  oc 
cosm(»i  O'Dav.p. 123.  Vgl.  toichedh, 
toithedh  suit  at  lata,  prosecution 
O'Don.  Suppl. 

töichell  s.  töehell. 

toicther  SP.  I  4  etwa  zu  tocad? 
ma  rom  thoicther  wenn  mir  zu  Theil 
loird?  manim  rothcaither  ibid.  5. 

töideii,  töeden  Seh  aar,  „troop" 
Stokes  im  Feiire  [die  Glossen  geben 
auch  andere  Bedeutungen),  an  allen 
folgenden  Stellen  mit  Göidel,  Göedel 
reimend:  Sg.  Nom.  asa  toidleeh 
toiden  Fei.  Sept.  23,  Gl.  i.  drem 
no  buiden;  sloiged  lebur  u-Ere)?Ji 
asa  trebar  toiden  Epil.  141  {Three 
Ir.  Gl.  p.  139  mit  der  Glosse  i.  toit- 
nem);  ba  mirbail  a  thoiden  J-it^r.  13, 
Gl.  i.  a  thaitnem  710  a  buiden  no 
a  thindrem  no  a  sluag  no  a  theacht 
(Vgl.  O'Dav.  p.  1231;  trom  toeden 
J^d.  7,  Gl.  i.  tidacht  no  tiachtain 
no  taitnemaeh  yvgl.  O'Dav.  p.  122). 

toidleeh  s.  tdidlech. 

rod  toig-  s.  tuürim. 

toil,  CO  ro  thuitt  toil  a  chuirp 
uad  „cecidit  semen  ejus"  Fei.  p. 
LXXXIX  21,  zu  toi? 

toills  s.  tulim. 

td'im^  für  do-söim,  III  ich  tvende, 
IV ende  mich  wohin.  —  Praes. 
Sg.  2  a  n-aslui  grien  fo  a  fuined, 
dosoi  dond  Orient  co  n-aci  a  n-£escae 
Cr.  33^  {verteris  in  orientem  Z^.  435); 
3  asöi  dosoi  uaim  tri  fraig  ScM.  3,  3 ; 
PI.  3  dosoat  concertere  solent  SG. 
2091);  contoat  Gl.  zu  converns  Ml. 
46^.  —  Conj.  oder  Imperat.  Sg.  2 
töe  lethaig  foen  friss  „put  a  kne- 
ading-trough  under  it"  Corm.  Tr. 
p.  1U3,  2.  —  Inf.  Gen.  dochum 
tütha  söere  Gl.  zu  pro  libertate 
SG.  31b  [ad  assequendam  libertatem 
Z'-.  25).  —  Vgl.  tintäim,  com-thöim. 

toimlim  I  ich  zermale,  reibe 
auf,  verzehre,  geniesse;  Gl.  zu 
edo  Corm.  Tr.  p.  11  fied.  —  Praes. 
PI.  1  domelom  fleda  büana  can 
rithgnom  FC.  1.  —  Conj.  Sg.  1 
Dep  mani  thomliur  s.  unter  luss; 
2  doroimle  FB.  17;  daromlc  ge- 
niesse es  (32;  doroimle  59;  PI.  2 
CO  tormaih'dh  {sie)  fleid  lium  5  H. 


835 


{niclit  tormailteV  —  Impernt.  Sg.  2 
tomil  rescere  Wb.  6c  (Z'^.  443).  — 
Praes.  sec.  Sc;.  3  nis  toimled  Hij. 
2,5,  Gl.  i.  nis  caithed;  ni  di'gbad  ni 
dia  iibuU  cacha  tomled  de  EC.  4; 
PI.  3  immalle  tra  datliomlitis  a 
pröind  S3Iart.  22.  —  T-praet.  Sg.  1 
doromult  s.  unter  pit;  1  und  3  dorn 
ru  malt  ind  imned  do  ru  malt-sa 
mich  hat  die  Anstrengung  aufge- 
rieben, die  ich  gehabt  habe  FB.  ö8; 
dus  ro  mailt  Seil/.  22,  6;  cotnomalt 
eter  a  di  boiss  FB.  82,  für  co-tn-fo- 
malt,  vgl.  cotamfolt-sa  (sic^  comtar 
menbacha  eter  mo  di  bois  LU. 
j).  1141),  19  {Siab.  Concul.),  für  co- 
ta-fo-molt?  —  S-praet.  Sg.  1  pit 
bec  do  röimless  inne  Gl.  zu  Fei. 
Sept.  8;  3  nir  thomail  ocus  uir  süan 
FB.  57.  -  Fnt.  Sg.  3  cu  tan  mela 
FB.  52;  coton  mela  zu  lesen  für  co 
tomelam  . .  ar  viir  ocus  grian  ibid.? 
3  CO  tomelat  ar  miir  {so  auch  Eg.  1782 
fol.  1001^,  2,  25  TBC.)  OCUS  grian  LU. 
p.  G7t,  15.  —  Inf.  Nom.  longad  ocus 
tomailt  SC.  1;  Gen.  tomalte  Wb.  11<' 
{edendi  Z^.  800);  frithailem  tomalta 
na  flede  FB.  1;  Dat.  oc  taibleth 
na  sldag  s.  unter  1.  lön  (bleith 
Inf.  von  melim);  dia  tomailt  ocus 
dia  cathim  FA.  28;  hie  tomailt 
ocus  ic  ßedugud  TE.  16;  do  tho- 
mailt  a  flede  FB.  5;  Acc.  tri  tho- 
mailt  Wb.  11^  Cedendo  ZK  800). 

toimuim  III  ich  meine,  glaube, 
vermuthe,  vgl.  do-muiniur.  — 
Praes.  sec.  PI.  3  ar  na  tomnitis 
Wb.  4i  {ne  opinentur  Z'^.  446);  ar 
na  tomontis  Wb.  \2^.  —  Pass. 
Praes.  Conj.  Sg.  3  ar  na  tomnathar 
Wb.  13c  {^ne  cogitetur  Z^-.  8831  — 
Praes.  sec.  Sg.  3  na  ro  thoimnide 
„that  it  be  not  supposed''  Goid.^ 
p.  67  {LHy.\  cona  tömnithea  SMart. 
43.  —  Ftit.  Sg.  3  in  tain  Ucäd  tom- 
nibther  a  thichtu  wenn  sein  Kommen 
nicht  erivartet  ivird  Wb.  2b^.  — 
I)if.  toimliu. 

toiinside  s.  tomside. 

toimtiii  F.  Meinung,  kleinen, 
Denken;  cogitatio  Z^.  883;  toimdi 
i.  cunntabairt  ut  est  mac  toimden 
i.  doigh  ni  doigh  O'Dav.  p.  123 
{einer  der  sagt  „es  Icann  sein,   es 


Tiann   aber  auch  nicht  sein",  wird 
hier  mac  toimten  genannt). —  Davon 
cain-toimtenach    Ml.    '61^,    8    {bene 
cogitans  ZK  809). 
toipi-iiinit  s.  tepreniiim. 

1.  toir-  s.  tor-. 

2.  toir-  s.  tair-. 

toirclii  Sc3f.  9,  toirdiet  Oss. 
II  3  und  c,  zu  torg'im.' 

toirccni  p.  141,  23  V 

toiriii  s.  tainn. 

toinulim  II  ich  bezeichne,  be- 
stimme, marlcire,  stecke  einen 
Platz  ab.  —  Sg.  3  dofoirnde  SG.  9a 
(definit,  significat  Z^.  434  U)td  982); 
iss  ed  dofonie  co  m-bera-su  mac 
ocus  bid  län  £ri  ocus  Albu  dia 
forcetul  TJiree  Hom.  p.  100,  is; 
doforne  ogum  n-ind  s.  unter  ogum ; 
PI.  3  töirndet  SG.  2b^,  toföirndet72b 
(significant  Z'^.  883);  cinnit  ocus 
dofoirndet  dechrogod  inna  persine 
fri  araile  SG.  202a  (Z'K  982).  — 
Praes.  sec.  Sg.  3  co  ro  thoirne^  a 
cathraig  di  „that  he  might  marh 
out  her  city  for  her  Three  Hom. 
p.  76,  25;  PI.  3  arinni  döforintis 
s.  unter  indelba.  —  Fut.  Sg.  3  rel. 
törindfess  mo  relicc  Three  Hom. 
p.  100,  8.  —  Praet.  Sg.  1  adro- 
thoirndius  repunxi  SG.  181^  [Z'^. 
869,  887);  3  ro  thöraind  räith 
,.measured  out  a  rampart''  Three 
Hom.  p.  28,  32;  durind  a  locc  les 
„nieasured  Ms  place  tvith  him" 
Tir.  13;  dororaind  a  chill  Three 
Hom.  p.  112,  16;  19;  töirnis  tra 
ann  tipra  „he  marked  out  a  tcell" 
ibid.  p.  114,  3.  —  Inf.  törand, 
s.  noch  besonders;  Nom.  sainreth 
n-anmmae  torand  folaid  cen  chin- 
niuth  persine  SG.  27 a  [significatio 
substantiae  Z'^.  982);  Dat.  do  thoo- 
rund  a  luic  lais  „to  measure  his 
place  with  him"'  Tir.  13 ;  cen  torand 
peisaine  ohne  Bezeichnung  der 
Person  SG.  154a  .ZK  982). 

1.  toiruim  .s.tainiim.  Dazu  auch: 
Imper.  Sg.  2  don  rind  sis  an  car- 
pwf  FB.  36  Eg. ;  Pass.  Praes.  Sg.  3 
tairntir  39  Eg. 

2.  toirnim,  töirnim  I  thunder, 
make  a  loud  noise  O'B.  — 
Praes.    Sg.  3   rel.   toirnes    Gl.   zu 

53* 


836 


toll 


torbas  Hij.  ß,  is;  isi  thoinies  tonn- 
gar ocus  ierg  in  mai'a  möir  „slie 
it  is  that  quelleth  the  ware-voice  .  . 
of  the  great  sea"  Three  Hom.  p. 
84,  24.  —   Von  torand. 

toirt  eine  Menge;  quantity, 
l)}dk  O'B.;  tuirt  mor  do  maithib 
Greg  ocus  Maicedoine  ina  thimchell 
CO  dluith  LBr.  p.  '205'',  9. 

toirtliecli  frugifer  Z'^.  811,  von 
torad;  vgl  etoirthech.  —  Sg.  Gen. 
in  chruinn  toirthig  311.  15l>,  13. 

toisc  Bedürfniss,  Wunsch, 
is  toisc  linim  ich  brauche;  toisc 
i.  voluntas  hominis  i.  inni  is  laind 
(no  is  adhlaic  O'Don.  Suppl.)  la 
duine,  unde  atber  {für  atberar) 
toisc  dam  {„it  is  pleasing  to  nie"') 
Corm.  p.  41;  intention,  design, 
purpose  O'Don.  Suppl.;  necessa- 
rius ;?)  Z'^.  72.  —  Sg.  Nom.  toisc 
limm  fer  oinsetche  ich  brauche 
einen  Mann  von  {nur)  einer  Frau 
Tir.  11;  co  n-derna  cech  ball  a 
n-as  toisc  dialailiu  Gl.  zu  ut  non 
Sit  Schisma  in  corpore  Wb.  \2^ 
{Z'^.  995"! ;  Amol  as  toisc  fri  biathad 
na  for(itlaide  wie  zum  Unterhalt 
der  Lehrer  nothivendig  ist  Wb. 
81<i,  18;  creud  an  toisg  nö  an  turus 
fä  d-täinig  Fionn  .  .  don  bhaile  so 
anocht  Tor.  Dh.  p.  48;  is  diomh- 
aoin  toisg  na  Feinne  da  leanamh- 
ain  ibid.  p.  174;  Gen.  ro  innis 
Fionn  täth  a  thoisg  agus  a  thuruis 
don  chailiigh  ö  thüis  go  deireadh 
ibid.  p.  KKj;  Dat.  giir  chailleadar 
Fianna  Eirionn  a  g-cuing  catha  da 
thoisg  „bij  means  ofhim''  ihid  p  194; 
Äcc  adfiadat  dö  a  toisc  FB.  75;  ro 
innis  .  .  a  thoisg  agus  a  thurus  Tor. 
Dh.  p.  162.  —   Vgl.  toscai,  toschid. 

toisgrim  ich  versorge,  er- 
nähre? —  Praes.  sec.  Sg.  3  torad 
a  läam  is  hed  dod  toisged  Wb.  9a 
{fructus  manuum  ejus  eum  alebat 
Z\  445).  —  T-praet.  PI.  3  cein  ro 
predchos  doib  it  Macedönii  dorn 
roisechtatar  mihi  M.  ministraverunt 
Wb.  rc^  {Z-\  457).  —  Vgl.  toisc, 
toschid. 

töissech  s.  tüssech. 

töissig-eolit  Führerschaft,  Gl. 
zu  ductum  MI.  37  r. 


töiss-reun  materia  Z'^.  31; 
Dat.  ond  öen-töisrinn  ex  eadem 
massa   Wb.  4c  {Z'K  301\   Vgl.  töes. 

töitheuach  silent  ScLb.  14,  vgl. 
taoithennach  silent  O'R. 

toi  F.  Wille;  voluntas  ZK  241. 
^  Sg.  Nom.  TE.  6  LU.;  SC.  42; 
ropa  toi  do  ^lärtain  sin  „M.  con- 
fented  thereto"  SMart.  25;  Gen. 
tole  FA.  23;  tuile  ScM.  2;  Dat. 
ar  thoil  daine  SO.  26;  Äcc.  toil 
SP.  IV  2;  4;  nacham  reilce-sa  rem 
thail  Goid.-^  p.  94  [LHy.). 

töla  Fluth;  fecht  and  dolluid 
tola  usc('  isin  tech  .  .  corus  bäid  in 
teuid  uli  Three  Hom.  p.  6,  14;  ni 
anad  ic  töla  brenta  Corm.  p.  Sü,  27? 
„they  ceased  tiot  floioing  loih  stench" 
Corm.  Tr.  p.  135;  mealg  i.  sugh, 
ut  est  töla  measa  mealgaibh  scoth 
i.  sugh  ina  sgotha  O'Dav.  p.  107.  — 
Vgl.  tola  superfluity  O'B.,  önd  intölu 
Gl.  zu  exundantia  Cr.  39^  {Z'^.  882). 

tolaim  ich  bin  zu  Willen, 
gefalle?  —  Conj.  PI.  1  diar  fia- 
dait  rou  tolomar  Hy.  1,  35,  Gl.  i.  ro 
tholtnagem.  —  Praes.  der  Geivohn- 
heit  Sg.  3  uim   tolann  ni  TE.  9,  7. 

tolam,  domra  air  trocaire  tolam 
Hy.  6. 11,  „a  flood  of  mercy"  Stolces, 
Gl  i.  toi  ellam  i.  ti  i  toi  ocus  i 
n-ellmai;  .,Is  tolam  {Gl.  i.  set  tal- 
man)  in  set  se  em"  ol  in  cante.  Is 
de  ata  A'th  Tolam  set  LU.  p  7Üb,  s, 
„that  is  an  overpoioering  gift"  (f) 
On  the  3iann.  II  p.  299.  —  Vgl.  ho 
imrordai  nech  dim  isind  recdairc 
atölam  in  tairsitiu  adchi  dolbthai 
dam  iarum  isa  tothöchaide  Gl.  zu 
si  cogitem  diluvium  quäle  sit  in 
praesenti,  ex  hoc  notionem  concipio 
futuri  Pr.  Cr.  61a  ,^z\  989,  nach 
Z'^.  SM  enthält  atölam  vorn  aith-do-). 

uotolbad  FB.  75  s.  dolbim. 

tolgfda  „haughty",  ciar  bo  tolg- 
dai  rigain  Fei.  Prot.  125  (tholcda 
rigan  Laud\  Gl.  i.  ciar  bo  dium- 
sach,  vgl.  0'  Dao.  p.  122. 

toll  1)  durchlöchert,  hohl, 
2)  N.  das  Hohle,  Höhlung, 
Loch;  hollow,  broken,  emp)ty  O'Don. 
Suppl.  —  Sq.  Nom.  1)  nau  tholl 
ein  leckes  Schiff  SP.  IV  1;  Äcc. 
2)  ranig  in  t-saiged  uadae  toll  arach 


837 


in  rig  „des  Königs  Schläfe"  Beitr. 
I  34'J  {Z-\  2m\  vgl.  tollara  the 
tcmples  of  the  head  O'Don.  Su2)pl.; 
PI  Nom.  1)  siebe  tolla  FA.  30; 
2)  tolla  p.  WM,  31 ;  Dat.  2)  i  tollaib 
a  n-gnüsse  FA.  21.  —  Compos. 
toll-airbhe  i.  airbhe  toll  a  hroken 
fence  O'Don.  Suppl.;  a  brat  toil- 
cend  p.  20,  20,  cujus  toga  in  su- 
prema  parte  erit  perforata  O'Don. 
Suppl.  tailgiiin;  toU-chlethi  FB.  53? 
toll-fothe  a  nnillairh  [„the  head- 
sine«'.?  of  ///.s'  hfiiil-}>fi(];"  [?)  Croiue, 
Siah.  Conciil.  ]>.  1l'7  .  s  unter  mul- 
chnocc,  zu  h'xvn  tul-fcthe? 

tuUaim  II  ich  mache  hohl, 
höhle  aus,  dnrchhohre;  I  höre, 
pierce,  perforate  O'B.  —  Praes. 
Sg  3  tollaid  side  crand  suati  na 
braisce  co  m-ba  fedän  Fei.  p.  C  24. 
—  Pass.  Praes.  Sg.  2  co  ro  tolltar 
tu  s.  unter  ribar. 

tolleci,  toUeie  s.  dollecim. 

toltanacli  freiwillig;  Gl.  su 
henepldcitns  Wh.  •J2t  (Z^.  775); 
toiltiouach  iciUing,  voluntary,  tvil- 
ful  O'B  —  Sg.  Nom.  do  gorta 
atbath  acht  ba  gorta  tholtanach 
chena  Fei.  p.  C  t,  Acc.  dochotar 
i  n-oilithri  toltanaig  „into  ivilling 
pilgrimage"   Three  Hom.  p.  96,  16. 

toltauaig-im  III  ich  gefalle.  — 
Conj.  PI.  1  ro  tholtnagem  Gl.  zu 
ron  tolomar  Hy.  1,  35.  —  Praes. 
sec.  Sg.  3  ma  nu  toltanaiged  do  ni 
böi  ni  aridgarad  de  Gl.  zu  cui  si 
collihuisset . .  nihil  impedir et  SG  72^,  e 
{Z'\  349).  —  Praet.  Sg.  3  ro  tolta- 
naigestar  Gl.  zu  quod  Caesari .  . 
placitum  SG.  7b,  10  (Z'^.  1013). 

toltauche  F.  Willigkeit,  von 
toltanach;  Acc.  soit  a  n-ecin  .  .  i 
toltanche  fognoma  do  Dia  FA.  23 
(toltnaigi  LBr.). 

tomad  Drohen,  Dat.  din  tomad 
tue  fair  dia  luircc  Fei.  p.  CLXX  i. 

to-maidm  N.  Ausbrechen, 
Hervorbrechen;  tomhaidhm  a 
hreaking  out  of  water  O'B.;  tomaidb 
Locha  Echach  LU.  p.  40^,  4. 

to-maidim  ich  breche  aus.  — 
Perf.  Sg.  3  dommemaid  in  slög  ior 
lär  iud  lis  LU.  p.  19^,  17. 

tomailt  Inf.  zu  toinilim. 


tomain  s.  tainuii. 

tomais  s.  tomus.' 

toiiiaisim  ich  messe,  schätze 
«Z;,  voll  tomus;  tombaisitn  I  iveigh, 
measure,  resolve,  unriddle,  guess 
O'B.  —  Pass.  Praes.  Sg.  3  tömsi- 
thir  FA.  17. 

to-inaith  Drohen,  Drohung; 
Sg.  Dat.  on  tomaith  Gl.  zu  minando 
Ml.  331),  1«;  Acc.  in  tomaith  comi- 
nationcm  Ml.  31c,  20.  —  Vgl.  tomad. 

tomaitliein  Drohen,  Drohung; 
tomaitheamh  threattning  O'B.  — 
Sg.  Acc.  done  tomathiüm  Gl.  zu 
fogair  Hij    1,  e. 

tomaithiin  ich  drohe.  —  Praes. 
Sg.  3  domathi  Gl.  zu  minantis 
Ml.  31'-,  24  —  Conj  Sg.  3  ma 
thomaithid  Gl.  zu  ma  futbotha 
Fei.  Nor.  15.  —  Praes.  sec.  Sg.  3 
no  thomad  co  hoband  bäs  n-adu- 
athmar  dö  Bev.  Cell.  II  p.  382 
{LU.'),  für  no  thomathad?  —  Inf. 
tomaitb,  tomaithem. 

toniajthmech  drohend,  von 
tomaithem,  Gl.  zu  tomtach  Hy.  1,  38. 

tomaltus  M.  Verzehren,  Zeh- 
rung; Acc.  cen  öl  cen  tomoltus 
FB.  27  (tomailt  Fg.);  co  praind 
ocus  CO  tomaltus  72  (co  roind  ocus 
dail  Fg.). 

tomelat  s.  toimlim. 

tOKJside  das  Mass  habend, 
passend,  von  tomus;  gai  .  .  glac- 
thomsidi  p.  310,  39. 

tomsidetu  31  VoUmüssigkeit; 
Sg.  Acc.  fri  toimsidetaid  metair 
Gl.  zu  in  metro  necesse  est  SG. 
25t,  1. 

tomtliach  drohend  Hy.  1,  38 
Fr.,  Gl.  i  tomaithmech;  one  that 
threatens  O'B. 

tomus  31.  3Iass,  Geivicht, 
vgl.  mess;  mensura,  j)ondus  Z'^.  787; 
tomhas  a  hint,  a  diinension,  mea- 
sure, measuring,  toeighing  O'B.  — 
Sg.  Nom.  a  gräinib  cach  tomas  . . 
a  mainib  cach  mess  Corm.  p.  33,  10 
(„from  grains  every  measurement, 
from  tre  isiires  every  appraisement" 
Corm.  Tr.  p.  124);  tomus  Metrum 
s.  unter  ecen;  Gen.  in  toimseo 
ponderis  Ml.  35*=,  23;  in  tomais  il 
i.   in    toimseo    truim    Gl.   zu    multi 


838 


tö-nucli 


ponderis  Ml.  20»,  21;  meadh  tho- 
maiss  iiulile  s.  unter  med;  s.  unter 
pissire;  Bat.  bis  oc  tomus  s.  unter 
pissire;  dia  tomos  ihn  zu  erraihen, 
entrüthseln  SC.  29,  6  („to  perform 
it"  O'O? 

tön  F.  podex  Goid.'^  p.  75; 
anus  Corm.  Tr.  p.  162.  —  Sg.  Gen. 
CO  foph  a  thona  FB.  37;  Bat. 
cusin  töin  i.  coelan  na  geraine  no 
muine  Gl.  zu,  fei  cum  hucliamine 
Gild.  Lor.  Gl.  224;  PI.  Äcc.  na 
tona  natesihid.  Gl.  177.  —  Compos. 
ton-coir  FB.  37  Eg. 

1.  touach  =  ZaL  tunica.  —  Sg. 
Nom.  tonach  in  druad  immc  Three 
Hom.  p.  26,  22. 

2.  tonach  Waschen;  tonach  i. 
nighi  O'Bav.  p.  123;  Inf.  zti  tö- 
nuch. 

1.  tond,  tonn  F.  Welle,  Woge; 
unda  Corm.  Tr.  p.  146  und  161. 
—  Sg.  Nom.  Gl.  zu  tun  Oss.  III  9; 
tond  fri  talmain  tadbeim  FB.  46; 
tond   mairnech  52;    Gen.  fogur  tu- 

^  inni  Lg.  17,  25;  üan  tuinniii  T.E. 
4  i?^.  f  Bat.  IS  cuma  fo  thuinn 
TJ5.  9?  PZ.  JVom.  teora  tonna  to- 
ruuni  Wb.  27a  {Z-\  244);  Z>«i.  do 
thonnaib  SC.  42;  itir  thondaib 
trethain  Fei.  Nov.  23;  ^cc.  for 
tonna  über  das  Meer  Hy.  2,  7;  co 
m-betis  IX  tonna  eturru  ocus  tir 
Hy.  1  Praef.  {Bezeichnung  einer 
Entfernung  auf  dem  Meere).  — 
Compos.  tonn-bhän  fair  like  froth 
0"B.,  so  auch  toinn-ghelu  TE.  4 
Fg.,  oder  zu  2.  tond? 

2.  tond,  tonn  F.  Oberfläche, 
Haut;  skin  Rem.^  p.  85;  tuinn  the 
surface  of  a  ihing,  a  skin  O'B.  — 
Sg.  Nom.  nä  tüadaig  tond  talman 
torut  LU.  p.  113b,  41,  ,,that  carth's 
surface  mag  not  come  over  thee" 
Bem.^  p.  55;  Acc.  folt  dond  fri 
toind  cind  FB.  45;  LU.  p.  81a,  10; 
CO  tulmaing  tuind  Oss.  III  5? 

tond-g:ar  das  Bratisen  der 
Wogen;  itir  thondgar  in  mormara 
„amid  the  wave-roar  of  the  great 
sea"  Fei.  p.  CLXX  24;  isi  thoirnes 
tonngar  ocus  ferg  in  mara  möir 
Three  Hom.  p.  84,  24. 

tondgarach    wogenbrausend, 


von  1.   tond    Gl.  zu   rutbach  LU. 
p.  \\^,  25  {Amra). 

tong-im  (für  do-fongim^  I  ich 
schwüre.  —  Praes.  Sg.  1  und  3 
tong  a  toing  mo  thüath  ich  schwöre 
was  mein  Volk  schivürt  FB.  11; 
21;  48;  52;  74;  tongii  ScM.  16; 
tongu-sa  FB.  46;  do  thongu-sa  tar 
mo  sciath  ocus  tar  mo  cblaideb 
ocus  darm  threlam  TBF.  p.  144,  26; 
tongu  do  dia  toinges  mo  thi'iath 
FB.  32;  TBF.  p.  150,  22;  30;  ton- 
gim-se  a  tonges  mo  thüath  Rev. 
Celt.  III  p.  178;  tongu-sae  a  toinge 
mo  tuath  FB.  21  Fg.;  32  Eg.; 
PI.  3  tongu  na  tongat  mo  thüath 
Sc3I.  16.  —  Lnperat.  Sg.  2  toingthi 
fo  ailt  neimhe  1.  fona  minnaib  is 
aith  amail  altain  i.  scian  bearrtha 
O'Dav.  p.  54  ailt  {vgl.  Beitr.Yll  2). 
—  Praes.  sec.  Sg.  3  inti  dod  fongad 
is  qui  id  juravit  Ml.  36a  [Goid.^ 
p.  38).  —  Fut.  Sg.  3  to,  PI.  3  toisat 
O'Dav.  p.  123.  Die  ibid.  ange- 
führten Formen  tithis,  tithsat  (for- 
tithsat),  Pass.  titsaiter  scheinen  eine 
Reduplication  zu  enthalten,  die  erst 
später  eingetreten  sein  kann,  als 
man  tongim  für  Verbum  simplex 
hielt.  —  Vgl.  for-tongaim,  fris-toing. 

töniud  Gehen;  toiniudh  passing, 
Coming,  going  O'R.;  töiniud  flatho 
ö  Römanib  Wb.  26a  [secessio  im- 
perii  a  Romanis  Z'^.  916);  niurt 
töniud  do  brethemnas  bratha  Hy. 
7,  c ;  Gen.  neurt  a  thoiniuda  ibid.  B. 

tonn  s.  tond. 

tonnad  Gifttrank,  Gift,  Tod; 
i.  neimh  no  deoch  ina  m-bi  neimh 
O'Cl.  (Fei.  Index).  —  Gen.  in  dig 
tonnaid  Lg.  17,  ^2;  bid  sochaide  -^f 
fo?-sa  n-dailfe  deoga  tonnaid  innocht 
LU.  p.  95b,  15;  Bat.  de  tonuud  hi 
Temraig  „from  the  poisonous  drin¥' 
Fei.  Epil.  552  (di  tonnad  Land). 

tounait  cuticula  SG.  46^  (Z^ 
274),  zu  2.  tond. 

tounatech  qiftig,  Gl.  zu  natrix 
SG.  69a  {Z-\  "811),  von  tonnad. 

to-nueh  I  ich  10 a sehe,  vgl.  ni- 
gim;  do-fo-nug  abluo  SG.  221),  5; 
do-fo-nuch  luo  SG.  54a,  g;  lavo 
SG.  146^  2  (Z-^.  428).  —  Inf 
tonach. 


top  acht 


839 


turb:i 


i^<^ 


topaclit  Itieh  ah,  vgl.  toliongim; 
CO  topacht  a  cbeiid  de  FB.  11. 
S.  Bcitr.  YIII  445. 

topor  (/■«»•  do-od-bor) il/.  Quelle; 
topur  fons  Z'-.  885.  —  Sg.  Nom. 
topor  FA.  16  (topur  LBr.)\  Gen. 
for  ur  in  topbuir  TE.  '6  Eg.;  Dat. 
a  topor  2).  l.Lil,  ^y;  PL  Xo)n.  topair 
gela  ociis  srotba  taitucmacha  Three 
Hom.  p.  GS,  L's. 

1.  tor  heavy  t^gacb  tromm)  Corm. 
Tr.  p.  161. 

^  2.  tor  Menge,  Seh  aar?  i.  imat 
O'Dav.  p.  123.  —  Sg.  Äcc.  tor  na 
slüag  SC.  35;  almaili  tor  Sc3I  21,  g; 
CO  n-ilur  thorsT;  Dal.  tromthoraib 
"y- Lfi.  4.  u*^(trumthortbiub  Eg.)':!  — 
Ö'E    hat  auch  tor  lord,  a  noble. 

3.  tor  i.  ecla  {fear)  Corm.  Tr. 
p.  lii-2. 

tora  s   torg'im. 

1.  toraeht  s.  torg-im. 

2.  toraeht,  für  do-fo- rächt, 
Nachfolgen,  Fortgang,  Er- 
folg; inna  toraeht  sön  Gl.  zu  aut 
Processus  malüiae  ultione  compri- 
mere  Ml.  29a.  14;  ho  thorachtaib 
ilib  Gl.  zu  elati  multis  successioni- 
biis  proeliorum  Ml.  34^,  3;  törachd 
pursuit,    inquiry,    search    O'B.    — 

Vgl.  tiarmöracht. 

3.  toraeht  s.  torracht. 
torachtaide,      torc     torachtaide 

SC.  38  „relieving  king"  O'C? 

torad  N.  Frucht,  Ertrag.  — 
Sg.   Kom.   torud    aenmhaist7-eda  p 
4U,  28 ;  vgl.  tri-toraid  gac/ta  bliadwa 
fair    „thrice    a    year    did    it    bear 
fruü''   Fei.  p.  CLXXXI  30;    Tliree 
Hom.  p.  6'),  25;  Gen.  leth  toraid  32; 
Dat.  don  torud  SG.  iHi'  (ZI  224); 
CO   lam-thorud   SC.  42;   Äcc.   torud 
2^.  40,  11;   bennacht  for  in  tzXmam   I 
dobeir    tarad  daib   Three  Hom.  p.   1 
32,    25;    PI.    Nom.    toirthe    O'Don.   j 
Gr.   p.    88;    dorairgert    tra    Colum   . 
alle  indmasa  ocus   toirthe  in  tal- 
man    do    Dallan    LHy.  Amr.   Prol.   1 
[Goid.-^  p.  157'.  —  Dacon  toirthech. 

1.    toraic    ..descending    from 
dignify"  O'Don.  Suppl..   mit  Be- 
zug auf  folgende  Stelle:  Ataat  ce-    1 
thair  toraic    doberat  dire   n-aithig   I 
do  rig.  Cateat?  A  thoraic  for  teora 


h)rggaib  athich:  h)rgg  forgga,  lorgg 
sanithaiglii,  lorgg  rainmai,  ar  cen 
m-bis  foraib  is  aithcch  On  the 
Mann.  111  ^j.  506. 

2.  toraic  private  Informa- 
tion O'Don.  Suppl.,  vgl.  toreicc 
Corm.  Tr.  p.  157. 

toraig-echt  i^.  Verfolgung;  to- 
ruigheacbt  jjurstiit  O'Don.  Suppl.; 
Toruiglieacht  Dhiarmuda  agus 
Gliriüiuu'   Titel  einer  Sage. 

toraisse  s.  tairisse. 

toraiid  Donner;  maidm  toraind 
tollchlethi  FB.  53?  Dat.  din  gärb- 
thoraind  FA.  14;  a  tonitru  i.  on 
torainn  bis  inti  Gl.  zu  tön  Corm. 
Tr.  p.  162;  Ace.  in  toraind  FB.  44; 
cen  toraind  35;  caiiair  tri  cech 
tenid  ocus  fri  cech  torann  Goid.'^ 
p.  104  (LHy\ 

töraiid  N.  1)  Bezeichnen,  Be- 
zeichnung, Inf.  zu  toirndim, 
2i  Signum,  forma,  figura  Z\  883; 
Dat.  0  meit  di  flescaib  bis  hisin 
törunt  SG    3b.  19  yZ'K  224). 

torand-ehless  ein  cle<s  Cuchu- 
liniis  LU.  p.  113b,  34;  aidblithir 
leö  bid  toraudchles  tri  cet  a  cluiche 
oc  forläim  a  gaiscid  LU.  p.  85^,  29 
{„greater  in  their  imagination  than 
the  noise-feat  of  three  hundred, 
his  play  at  handling  of  his  arms" 
Croice,  Siah.  Conciil.  p.  435). 

toras  weariii  ess,  fatigue  O'i?.; 
Acc.  ni  tabir  uäil  na  toris  fornn 
Wb.  16a  (tristitiam  Z\  243).  — 
Vgl.  torse,  torsech. 

torat  *•.  tarat,  do-rat. 

torathor  monstrum  Rem.'^  p. 
B'6\  PI.  Gen.  de  senchas  na  torotlior 
s.  unter  luchrupän;  Dat.  ar  arailib 
torothraib  s.  tinter  esbat. 

1.  torha  s.  torbe. 

2.  torba  hindrance  O'R.,  vgl. 
rorba  i.  toirmeasc,  dororbenat  i. 
doairmescat  O'Dav.  p.  112.  Dazu 
torba  SC.  26-' 

torhach  nützlich,  tarbhach 
profitable  O'R.,  vgl.  etarbach.  — 
Compar.  „biam  torbachu  deit"  ol 
se  „oldäs  in  ^csi"  ich  tverde  dir 
nützlicher  sein  als  die  Poeten  Corm. 
p.  36,  41  (prüll). 

torbas  Hy.  6,  u,   Gl.  i.  toirues. 


Ä*  w.««/*'  ijJL  ^u^^deCjt^  y^^'^C^tUf  ^ 


torbütu 


840 


torgim 


torl>atu  M.  utilitas  Z'^.  804; 
do  tharbataid  SG.  193^  3. 

tor-l»e,  torl)e  (do-for-)  Nutzen, 
vgl.  for-be;  husiness,  profit,  advan- 
tage  O'Don.  Suppl.;  torbe  utüis 
Z^.  884.  —  Sg.  Nom.  ni  torbe 
doböu  Gl.  zu  ad  nihil  utile  Wh. 
30^,  7  iZ^.  23^;  it  torba  „it  is  a 
profit"  Fei.  Prol.  143  Land,  tarba 
LBr.;  ni  fhäsand  di  torad  no  tar- 
bai  Three  Hom    p.  94,  8. 

tor-beuiin  (do-for-)  I  ich  nütze, 
vgl.  for-benim,  tarmnaigim.  —  Praes. 
PI.  3  na  torbenat  qnae  non  prosunt 
Z\A3'd[Sench.3L);  toirbenat  O'Dai: 
p.  123  torla;  dororbanat  Gl.  zu  pro- 
sunt Ml.  43''.  —  Fut.  doförbiat  Gl. 
zu  in  omnium  notitiam  pervenire 
Ml.  27a,  10.  —  Perf.  Sg.  3  (Senchcän 
Torpeist  tvill  mit  Gefolge  nach  der 
Insel  Man  fahren,  da  kommt  ein 
„ungevüeger  man"  zu  ihnen  in  das 
Boot,  vor  dem  alle  zur üclav eichen:) 
Atbertsat  a  hsengin  ,,Dot  rorbai  beist 
a  Senchain  ocns  bud  hi-sin  do  muin- 
tir  acht  co  roisium  tir."  Is  desin 
ro  hainmniged  Senchän  Torpeist  i 
Senchan  dororpa  peist  da  sagten 
sie  niiR  einem  Munde  „dir  ist  ein 
Ungilliiiiii  mit  dich  o  S.,  und  es 
wird  dies  (lei)ie  Mannschaft  sein, 
wenn  wir  [überhaupt)  das  Land 
erreichen."  Daher  wird  er  S.  T. 
genannt,  d.  h.  S.  dem  ein  Ungethüm 
nützlich  war  Corm.  p.  37,  3  prüU 
{„a  monster  hath  appeared  [?]  to 
ihee"  Stokes).  —  Inf  torbe. 

1.  tore  3f.  Eber;  aper  SG.  S?!» 
{Z-\  68);  Ir.  Gl.  373.  —  Sg.  Nom. 
ScM.  22,  i;  FB.  9;  68,  9;  torc 
allaid  Hy.  5,  57;  dotoet  torcc  mör 
do  orccan  Three  Hom.  p.  30,  26; 
Acc.  torc  Oss.  I  12;  PI.  Nom.  tuirc 
p.  311,  29;  Acc.  na  tri  turcii  tercu  SP. 
I  3;  secht  torcu  alta  TBF.p.  138,  21. 

2.  torc  i.  ri  (König)  SC.  38; 
PI.  Voc.  a  tren-turcu  „0  valiant 
princes"  Fei.  p.  CLXXII  34. 

3.  torc  Herz;  nomen  do  chridiu 
Corm.  p  44  [vgl.  Ir.  Gl.  1102); 
torc  i.  enech  no  aighe  no  cridhe 
O'Dexv.  p.  121. 

4.  torc  torques,  a  collar  O'B.; 
vgl.  muin-torc. 


torcde  aprinus  SG.  37b  iZ'^. 
792). 

toi'celtail»,  claideb  örduirnd  int- 
lasi  CO  torceltaib  öir  derg  i  11-ard- 
gabail    gaili    for    a    chris    LU.    p. 

81a,   34? 

torchar,  für  do-ro-char,  ich  fiel; 
Sg.  2  ge  dorochor  cen  co  torchar 
Three  Hom.  p.  24,  26 ;  3  \  n-dithrub 
parduis  dorochair  Adam  Tur.  Gl.  19 
[Z'^.  449);  dorochair  coüud  form 
TE.  12  LU ;  dorochuir  .  .  adm'/y 
foruib  p.  144,  3;  dorochair  .  .  do 
Bricriu  .  .  denam  na  fiedi  es  fiel  auf 
B.  deis  Fefit  zu  veranstalten  p. 
311,  32;  dorchuir  Three  Hom.  p. 
8,  19;  CO  torchair  TE.  13  LU.;  p. 
131,  5;  FB  61;  86;  torchair  cotlud 
forsin  slög  SC.  7 ;  co  torcair  FB.  25 ; 
PI.  3  dorochratar  a  morgluind  Lei. 
I81JJ2;  con  drocratar  ibid.  Eg.\  co 
torchratar  jUgAG^  FB.  44;  Oss.  1 13. 

torcla  hören  i.  cluinsin  [sie] 
CDeiv.  p.  123;  do  neoch  forsa  tor- 
claither  donn  no  taidhe  riamh,  i. 
forsa  cluinter  gait  ibid. 

torgrabail  Inf.  zu  tor-gabim; 
(lebt,  sin  O'Don.  Suppl. 

tor-gaMm  (do-for-)  I  ich  bringe 
vor,  nehme  auf  mich,  begehe, 
verschulde  Eticeis.  —  Praes.  PI  3 
dofurcbat  nad  iccat  FB.  29;  do- 
rogbat  Gl.  zu  iniquitatem  commit- 
tunt  Ml.  28<|,  1:,  für  do-forgbat?  — 
Praes.  sec.  Sg.  3  dniürchud  promebat 
Ml.  Col.  301  (Goid.-^  p  32);  PI.  3 
dofurgabtais  Gl.  zu  proferri  debuit 
SG.  1^  (Z-\  884).  —  Pass.  Praes. 
Sg.  3  dofurcabar  triit  fessin  Gl. 
zu  per  se  prolatum  SG.  43^  {Z^. 
884).  —  Part.  Nom.  anas  torgabthe 
Gl.  zu  pro  iniquitate  in  nos  ad- 
missa  Ml.  27c,  17.  —  Inf.  Nom. 
in  targabäal  delictnm  Wb  9«=  [Z'^. 
884);  Dat.  on  torgabail  Gl.  zu  pec- 
cati  granelis  admis.su  Ml.  22^,  7. 

tor-g'airm  (do-for-)  iV.  conipel- 
latio  South.  34a  ^Goid.^  p.  58). 

torgim  I  ich  komme.  —  Praes. 
Sg.  3  conna  toraig  sund  ille  SC. 
29,  20.  —  T-praet.  Sg.  3  co  toracht 
Emam  FB.  4;  co  Emain  31;  co 
toracht ..  in  sligid  cetna  39;  PI.  3 
co    torachtatar  p.  39,   19.   —  Fut. 


I 


841 


Sg.  3  ean  asa  farga  in  comdiu  do 
fugiull  brätha  ScLb.  13;  in  bei 
forsa  targa  in  mallacht  form-s;)  der 
Mund  über  icelchen  der  Fluch  über 
mich  kommt  Fei.  p.  CIV  32.  — 
S-fut.  Sg.  3  ni  con  tora  SC.  40. 
—  Pass.  [Conj.?)  Praes.  Sg.  3 
conna  torgethar  sechiit  na  treöt 
na  torot  FB.  10.  —  /»/".  Äcc  im 
torachtain  chucu  laitbe  m-brätba 
FA.  30. 

torg-nea  j^-  141,  s? 

törithiii  Hülfe,  helfen;  toiri- 
tbin  axsintance,  aid  OB.  —  Bat. 
ti  dorn  töritbin  Gl.  zu  Hg.  6,  ig; 
da  thoiretbin  O'Dav.  p  123  torla; 
Äcc.  done  ar  toridin  Gl.  zu  Hy. 
5,  91.  —  Vgl.  toiritbneach  relief- 
giving   O'Don.  Suppl. 

torla  i.  cinnedh  no  naidhm  O'Don. 
Suppl.,   OHai:  p.  123. 

tör-mag,  -mach  X.  Vermehren, 
Hinzufügen,  Vermehrung,  Zu- 
wachs; audio  Z^.  884.  —  Sg.  Kam. 
tormach  pene  FA.  29;  „Xi  hole 
em  lassa  tcglach  for  n-gnäs,"  ol 
Ailill,  ,.is  ferr  for  tormach  oldäs 
for  digbäil  euer  Hinztilo7nmen  TBF. 
p.  142,  29;  Dat.  do  thörmuch  SG. 
77b,  2  {Z-^.  224);  Acc.  it  äildi  na 
caera,  tue  törmach  dun  dib  bring 
uns  mehr  davon   TBF.  p.  146,  27. 

tor-mag-im  ^do-for-)  I  ich  ver- 
mehre, füge  hinzu.  —  Praes. 
Sg.  3  doformaig  Ml.  117  {Z-\  884);; 
don  formaig  Fei  Oct.  18,  Gl.  i. 
dogni  ar  tormach;  PL  3  doförmgat 
SG.  53a.  u  [augent  Z\  433).  — 
Pass.  Praes.  Sg.  3  doformagar 
SG.  28b,  20.  —  Ftit.  Sg.  3  cid 
etrum  aicned  ind  reto,  dia  tormastar 
a  met  dogni  trumai  n-do  . .  in  met 
sin  Ml.  20a,  19.  —  Inf.  tor-niach 
*  tormaid,  eter  do  da  tbäib  tren- 
tormaid  zwischen  deinen  zicei  hoch- 
aL  schivangern  Seiten  La.  2^  vgl.  tor- 
madh  pregnant  O'B.? 

tornef'h  donnernd,  vowtorand? 
ecb  . .  toirnech  FB.  49;  tornech  p. 
310,  17. 

torothor  s.  toratlior. 

torrat'li  schwanger;  pregnant 
Corm.  Tr.  p.  163.  —  Sg  Nom. 
>^   Lg.  1;  CC.  ö;  6]  CCn.  6. 


torracht,  coica  toraebt  di  ör 
forloiscthi  im  cecb  n-ae  TBF.  p. 
136,  19  {..fifty  Icnobs"  Grawe);  coeca 
toracht  di  or  forloiscthi  im  gach 
n-ai  „fifty  coils  (torrocbta)  of  bur- 
nished  qold  around  euch  man"  On 
the  Mann.  III  p  158.  Vgl.  torracht 
i.  cruiiiii   O'Cl.,  round  O'Ii. 

torrchiin  ich  mache  schivan- 
ger;  ro  torrched  trä  in  rigan  de 
sin  ocus  bc;-i(l  mac  LU.  p.  52'',  33. 

torrchius  M.  Schwanger- 
schaft. —  T>at.  iss  ed  trä  ro  uc 
si  don  torrchius  sain  lian  das  ivar 
es  was  sie  von  dieser  ScJnvanger- 
schaft  gebar,  ein  Lamm,  LU.  p. 
52b,  14. 

torroma  Abivarten.  Pflegen; 
torruma  io  attend  ff  Don.  Suppl. 
—  Dat.  ro  bä  i  n-galur  ocus  tan- 
cabair  dorn  torroma  „to  icatch  me" 
ScLb.  5;  accobair  do  Brigit  techt 
do  thörruma  a  hathardu  TlireeHom. 
p.  58,  16;  dodechaid  Märtain  iar 
sin  do  thöruma  ingine  änbrachtaige 
„to  attend  a  consumptire  girl'' 
SMart.  28;  atchi  Brigit  torrttma 
aingel  os  cind  [in  tige]  „a  watch 
of  angels''  Fei.  p.  LXXII. 

torsat,  torsata  s.  tuismim. 

torse  F.  Betrübtheit,  Müdig- 
keit,  s.  toras;  torsi  sadness  Corm. 
Tr.  p.  161 ;  tuirse  tveariness,  sadness 
O'R.;  cecb  toirsi  no  galar  Gl.  zu 
seth  (säethl  Hy  6,  9.  —  Sg.  Nom. 
toirsi  thren  FA  30  XJ5?-.;  is  torsi 
dam  L2  18,  9^  qoirsi  Eq."^;  LU.  ^ 
p  b'A^ir'Gm.  gne  m-bröin  ocus 
toirsi  FA.  33  LBr. ;  di  met  a  t'urrsc 
FB.  85;  Dat.  for  torsi  TE.  \2  LU. 

torsech  betrübt.  —  Sg.  Nom. 
FB.  85;  Acc.  cid  dot  gni  torsech 
TE.  12  LU.;  PL  Nom.  ar  na  pat 
toirsich  dim  chuimregaib-se  Wb. 
26d,  21  {tristes  Z^.  226);  Wb.  27s  34; 

FA.  14;  Acc.  nualla  .  .  torsecha  31. 
tort  =  lat.    torta,    i.    bairgen, 

a  cake   Corm.    Tr.  p.   150,    tortine 
ff  Utile  cake  ibid. 

torta  s.  tarat. 

tortaide  i.  bairgen  [Brot,  Kuchen) 

FB.  68,  4,  tortaide  Eg. 
tör-trommad    ^do-for-)    Ueber- 

bürdung,     Ueberbürden,     Be- 


842 


tothla 


lästigen.  —  Sg.  Nom.  bä  somassi 
do-soni  sin  ocus  nir  bo  thörtromad 
LU.  %).  79a,  10 ;  Dat.  i  precept 
narrün  diade  doib  et  inna  nebthör- 
ti-ommad  do  chuingid  neich  cuccu 
ihnen  die  göttlichen  Geheimnisse 
Ichri'-inl  iinif  sie  nicht  hvli\sti(irnä 
um  sIr  >iw  FJirns  :u  luitni.  (iL  :,i 
■in  s,ii>iniii((  (imhuJdfe  a<l  cos  Uli. 
27c,  25  (vgl.  Eei\  Cclt.  II  jj.  39;^); 
Acc.  uair  nar  fulaing  tortromad  na 
n-döine  oc  athigid  chucai  SMart.  22. 

toscai  zu  toise?  taric  em  fri[t] 
toscai  Fei.  Jul.  19  {„quickly  he 
comes  at  tlnj  wish")\  imatuarcat 
doib  CO  m-bo  derc  cach  dib  dia- 
railiu,  co  n-deachaid  cach  dib  fri 
tosga  a  lethi  TB.  p.  178,  20  (,,each 
party  of  tliem  went  off  to  his  otvn 
side"). 

tö-scaigim  (do-fo-)  III  ich  be- 
ivege,  bewege  mich,  weiche, 
gehe  vortvärts,  vgl.  fo-scoichim, 
scuchim;    tosgi'iighim   I  move   O'R. 

—  Praes.  PI.  3  amail  is  donaib 
retaib  dufoscaiget  Gl.  zu  ut  rebus 
ex  voto  ccedentibus  (für  cedentihus) 
Ml.  38i>,  3.  —  Perf.  Sg  3  dofor- 
scaig  Gl.  zu  cessisse  Ml.  37^.  — 
Pass.  Conj.  Sg.  3  coudatoscaigther, 
für  condat  toscaigther,  Gl.  zu  in 
vindictam  mei  .  .  commovere  Ml. 
2'M,  21?  —  Inf.  töscugud  successio 
Ml.  72a  {Bei.  Celt.  I  p.  49). 

toscartha  CC  2  LU.,  3.  PI. 
Praet.  Pass.?  vgl.  scaraim. 

tosceoi  p.  141,  25  s.  toisc. 

to-sc61aim  II  ich  erkunde, 
vcrrathe,  von  scel;  taisceallaim 
I  üieiv,  observe  O'B.;  vgl.  do-sceu- 
laim  experior  SG.  145^,  2  {Z'^.  434), 
dusceulai  Gl.  zu  experiatur  Ml.  GSd. 

—  Inf.  taiscelad  to  disclo.se,  reveal, 
to  betrag  Corm.  Tr.  p.  94  (d),  tais- 
gealadh  prognosticating  O'B. ;  Dat. 
do  thoscelad  äis  esci  Pr.  Cr.  32a  2 
{Z'^.  1050,  ad  explorationem  aetatis 
lunae  Gloss.  Cod.  Taur.  ed.  Nigra 
p.  64);  „to  ascertain"  Goid.^  p.  54 
{Nancy  Gl.);  do  thoscelad  feie  „to 
show  forth  the  feasts"  Fei.  Epil.  80 
(do  thaiscelad  Laud);  PI.  Nom. 
taiscelta  prognostics  O'B.  —  Vgl. 
taiscclaid. 


toseliid  F.  Lebensbedarf, 
Noihdurft,  vgl.  toisc;  toschith, 
toschid,  tasgid  victus  Z'^.  802.  — 
Dat.  issum  ecen  precept  ar  m'etiuth 
et  mo  thoschid  Gl.  zu  si  evangeli- 
zuvero,  non  est  mihi  gloria,  neces- 
sitas  mihi  incumbit  Wb.  10<^;  Acc. 
is  hed  ro  erbad  fria  toschid  Wb.  lOd 
(hoc  concessum  est  ad  victum  eoriim 
Z\  995). 

tosu-airueclitär  FB.  55  s.  unter 
tairicim. 

tosug'aclitae,  inna  hi  tosngachtae 
Gl.  zu  inpendentiu  poptiilis  ser- 
mone  digerere  Ml.  19^,  12. 

tosug-aclitaig'im  III  ich  wäge, 
pendo  Ml.  79a  (^Bel.  Celt.  I  p.  42). 
Vql.  med-tosngachtigtheid  libripens 
SG.  ]14a,  1. 

tosu-üargrail)  FB.  85  s.  tuar- 
g-abim. 

tossach  N.  Anfang;  initium 
Z'^.  810;  Gl.  zu  ut  magistratus 
SG.  1061),  7.  _  Sg.  Nom.  is  ed  in 
so  tosach  indala  sailm  Ml.  27d,  2; 
tosach  suirghi  TE.  10,  9;  Dat.  i 
tossug  initio  Z'^.  325;  i  tossuch 
L^.  14j  ar  thossaig  FB.  20;  Acc.  -^ 
deca  tossach  gemrid  SC.  30,  7. 

tost  Schweigen;  tosd  silenee 
O'R.  —  Dat.  böi  Cuchulamd  ina 
thost LU.p.  114a,  2  {Siab.  Concul.); 
bi  tost  din  a  gillai  „be  silent,  then, 
my  servant  On  the  Mann.  III  jj. 
424,  für  bi  it  tost?  is  ferr  in  becaa 
sa  dib  d'inuisin  indä  beith  hi  tast 
ScLb.  25.  —  Vgl.  con-töisim. 

totaisiu  s.  t6it. 

totli  every  feminine  word,  mem- 
briim  muliebre  Corm.  Tr.  p.  158; 
toth-bhall  the  female  parts  of  gene- 
ration  O'B.  —  Vgl.  toud. 

1.  tothacht  s.  tothocht. 

2.  tothacht  i.  foghluim  O'Dav. 
p.  122.  _ 

tothaegrat  s.  do-tiag-aim. 

tothset  er  ging,  kam,  s.  unter 
Uli. 

tothaince  „silenee"  Fei.  p. 
CLXXXIII  30.    Vgl.  töithenach. 

tothimm,  tothim  N.  Fallen, 
Fall,  ältere  Form  für  das  spätere 
tuitimm,  Inf.  zu  tuitim. 

1.  tothla,   arficli   tola  tothla  „he 


tothla 


843 


trai'litiuicda 


vanquished  iirffcnt  äcsires"  Fei. 
Apr.  15. 

2.  tothla  to  dcmnnd,  request, 
sue,  Claim  O'Don.  Suppl. 

tothhicliiir  III  Dep.  ich  bitte, 
vgl.  tothlaigim  i.  altaighim  (altui- 
ghim  to  give  thanlcn,   salute  (fli.). 

—  Praes.  Sg.  1  tothluchiir  diJgud 
a  Deo  post  peccatum  Corm.  j).  1 
arco.  —  Conj.  Sg.  1  todlaiger  po- 
stolem  Beitr.  Ylli  31G;  co  datlucher 
(für  da-tothlucher?)  lU  cfßaqitem 
Ml.  49^  {Z-\  1090).  -  S-'pract. 
Sg.  S  ro  thothlaig  tra  Griguir  a 
coibseua  cucu-som  Goid.'^  p.  101,  36 
(LHij.) ;  Dep.  tothlaigestar  dig  CC.  5 
(dothothluighestar  Eg.);  dotluche- 
star  (für  do-thothlucliestar)  Hy. 
5,  47  Fr.,   Gl.   i.  ro  thothlaigestar. 

—  Inf.  Dat.  bai  si  tra  oc  tothlo- 
gud  in  gilli  fri  re  ciana  LU.  p. 
39^  29;  bai  oc  ä  guidi  ocus  oc  a 
thothlugMcZ  cen  mäir  TB.  p.  176,  2. 

totliocht  Bcxiizthum,  Zube- 
hör; tothacbd  ralidily,  effect,  sub- 
stance  O'R  ;  toacbt  i.  toice  {wealth, 
riches  O'B.),  ut  est  caiti  meas  o 
thoacbt  i.  na  m-beodile  ocus  müin 
i.  in  oir  ocus  in  airgit  O'Dav. 
p.  122;  caiti  tothacht  aireg  desa? 
deicb  celi  leis  ^l.  s.  tu.  On  tlie 
Mann.  III  p.  494;  tothocht  a  thigi 
ibid.  p.  495.  —  Vgl.  töcht. 

tothoet  s.  teit. 

totürg-im  s.  todürg'im. 

toud  gignere  Bem."^ p.  39;  töudh 
i.  aimsear  a  m-berann  in  bo  in 
laogb  O'Bav.  p.  119;  1.  hreith  in 
laoigh  ibid. 

1.  töxal  s.  töcosal. 

2.  töxal  verriculum  SG.  33'^ 
{Z-\  768). 

trä,  tra,  thra  Conj.  nun,  aber; 
ergo,  igitur  Z'^.  699;  autein  O'Don. 
Gr.  p.  389 ;  steht  nie  an  der  Spitze 
des  Satzes;  trä  FA.  2;  14;  15;  19; 
27;  29;  31;  FB.  2;  8;  10;  19;  43; 
J^52;  59;  70;  84;  85;  Lg.  17;  Sc3I.  2; 
SC.  6;  48;  thrä  FA.  14;  29;  thra 
Hy.  7,  42;  FA.  6;  21;  29;  30  (nur 
in  LU.,  nicht  in  LBr.).  —  Ge- 
brauch: is  amlaid  trä  dorönad  a 
tech  sin  so  nun  lourde  dieses  Haus 
gemacht  FB.  2;  20;  in  tan  tra  bä 


urlam  la  liric.riiul  dönain-  a  thige 
UKiir  als  B.  nun  fertig  ivar  FB.  4; 
p.  46,  26;  cer  bo  mor  trä  obwohl 
nun  gross  tvar  FB.  10;  18;  19; 
80;  82;  dorumönatär  ind  fir  aile 
tra  es  tnri)iten  min  die  andern 
Männer  FB.  82;  33;  70;  84;  85; 
ba  band  sin  ti-a  con  accrad  hocgaire 
.  .  do  Medb  da  mm  wurde  L.  zu  M. 
gerufen  FB.  59;  55;  82;  83;  88; 
luid  tra  Buan  . .  for  lorc  na  tri  car- 
pat  es  folgte  nun  B.  der  Spur  der 
drei  Wagen  FB  70;  43;  ScM.  2; 
immotarla  trä  döib  l'o  deoid  ScM.  8; 
TE.  2  Eg.;  6;  8;  10;  11;  12;  13; 
14;  CC.  2  LU.;  SC.  47;  48;  p. 
40,  11 ;  fechtas  and  tra  SC.  2;  isi 
mo  breth-sa  duib  tra  mein  Urtheil 
nun  für  euch  ist  FB.  68;  90;  26; 
59;  62;  ScM.  4;  is  banna  ria  frais 
ön  trä  FB.  52;  ni  fil  brig  sin  tra 
2).  140,  26;  ih  142,  ii;  SC  6;  7; 
14;  20;  45,  24;  is  lia  turem  tra 
OCUS  aisneis  es  ist  mehr  nun  als 
man  erzählen  und  sagen  kann 
FB.  28;  hliadain  dissi  trä  i  fail 
Conchobair  Lfj-  17;  maith  tra  tvohlan  ^ 
denn  FB.  P^^-TE.  6  Fg.;  indill 
dün  in  carpai  tra  spann  uns  denn 
den  Wagen  an  FB.  43;  34;  ScM.  5; 
foemaim-sea  sin  tra  FB.  34;  cöic 
meich  flehet  tra,  iss  ed  ro  bron- 
nad  frisna  cöic  fichtiu  bargen  sin 
35  Maass  nämlich  .  .  FB.  9;  ba 
döig  lais-seom  tra  er  glaubte  nämlich 
FB.  88;  89;  ro  bä-sa  tra .  .  i  n- 
imsnim  mor..co  ro  gle  dam  ScM.  4; 
araide  tra  co  n-darafnetar  Lg.  11;  ^ 
dorat  tra  fon  n-iunasin  ail  forsni 
cöiced  uile  ScM.  14;  ni  chotlu  trä 
Jjn.  17,  45;  is  hi  sin  tra  ingeu  iss  7^ 
com  TE.  5  Eg.  —  In  der  Eis 
Adamn.  hat  LBr.  öfter  tra  für  dan 
in  LU.  (6;  8;  10;  15;  18;  22;  25; 
26;  28;  32;  33). 

1 .  traclit  strength  CDon. 
Suppl.,  vgl.  Beitr.  VIII  343. 

2.  tracht  Strand;  bankorshorc 
of  a  river  O'R.  —  Sg.  Dat.  hi 
träcM  mara  Bretan  Three  Hom. 
j).  16,  13;  Acc.  fri  trethan  tracht 
LU.  p.  40a,  22. 

traclitaireda,  mar  innisit  trach- 
taireda  nä  canoni  nöimi  „the  com- 


tractfld 


844 


mentators  on  the  hohj  canon" 
ScLb.  19. 

trdetad  =  tractatus  Z\  803; 
hisin  träctad  m  commento  SG.  4^,  ii. 

tracthat  s.  tröetliaim. 

träsr,  trjlig-  F.  Strand;  slwre, 
Strand  O'R.  —  Sg  Gen.  i  n-gainem 
na  tragai  TJiree  Hom.  p.  122,  25; 
Dat.  i  träig  mara  Oss.  III  11 ; 
FA.  24. 

trag'dai,  iuna  tragdai  no  inna 
n-goite  Gl.  zu  fossorum  Ml.  77^. 

trägrud  exhaustion  ScLb.  21; 
traghadli  exhausting,  lessening,  eb- 
bing  O'B.  —  Praes.  trägid  in  pian 
dib  „the  pain  ebbs  from  thein" 
FA.  24 

traig-  Fuss;  pes  Z^.  255.  —  Sg. 
Nom  fer-traig  FB.  27;  Dat.  teand 
CO  traig  „strong  with  foot"  Fei.  p. 
CXXXV  1;  PI.  Nom.  traigthe  LU. 
p  79l>,  28;  traighthi  TE.  4  Fg.; 
Gen.  XXX  traiged  FB.  2;  p.  399,  33; 
Gl.  zu  Oss.  III  5;  Du.  Gen.  inad 
a  da  traiged  FB.  88.  —  Compos. 
ind  oinchosaig  i.  in  traiglethain 
{die  breitfüssige)i)  GL  zu  scenopodi 
Goid^  p.  71  [LHy). 

ti'iiig-ueeh,  nir  bo  me  in  murgeilt 
nicär,  nir  bö  nie  in  traignech  ihren 
LU.  p.  40a,  37  {Aid.  Feh.). 

traite  quickness,  readiness 
Fei.  Index;  traid  i.  luath  no  obann 
O'Cl. 

trascair  Sturz;  trasgair  a  fall 
O'R.;  trascair  a  bäis  sein  Todes- 
sturz FB.  61. 

trascraim  ich  stürze;  trasgai- 
rim  I  abrogate,  destroy,  overthrow, 
overivhelm  O'R.  —  Praes.  Sg.  3 
trascraid  dochuni  n-iffirnd  comtinöl 
n-ecraibdech  FA.  1 ;  nos  trascair 
p.  170,  18.  —  Praet.  Sg.  3  cor 
trascair  grianan  Bricrencl  fri  lär 
talman  FB.  25;  ro  trascair  in 
crainn  sin  Fei.  p.  CLXXXI  35.  — 
Pass.  Praet.  Sg.  3  ro  tascrad  Gl. 
zu  dejectus,  zu  lesen  ro  thrascruä, 
Goid.^  p.  69  LHij. 

trasta  s.  unter  trätli. 

träth  iV.  St^mde;  die  Namen 
der  acht  canonischen  Stunden  s. 
unter  iarm-eirge.  —  Gen.  cech 
thratha  zu  jeder  Stunde  Hg.  6,  ig, 


Gl.  etir  la  ociis  aidchi;  Dat.  on 
tratli  sa  co  alaile  FB.  24;  on  trath 
sa  von  jetzt  an  59,  87;  Acc.  co 
trath  na  faire  83;  co  trath  teirt 
arabärach  TE.  12  LU.;  cus  trath 
sa  bis  zu  dieser  Stunde,  bis  jetzt 
SC.  14;  FB.  88;  !t4;  cos  trasta 
(für  träth  sa^  O'Don.  Suppl ,  trasda 
hitherto  O'B.;  träth  ohne  Präpo- 
sition: cach  trath  alle  Zeit,  für 
immer  Oss.  II  7;  contuli  träth  a 
däla  bis  er  einschlief  zur  Zeit  seines 
Stelldicheins  TE.  12  LU.\  13;  do- 
lüsci  .  .  träth  teirt  um  die  dritte 
Stunde  ibid.  12  LU.\  trath  nöna 
deöd  läi  FB.  91;  träth  als  Con- 
junction:  träth  do  deochaid  als  sie 
kam  TE.  12  LU.\  CC.  4  (in  tan 
Eg.);  FB  82;  84;  87;  90;  PI.  Gen. 
claschetol . .  na  n-ocht  träth  FA.  31 ; 
re  se  trath  die  Zeit  von  sechs 
Stunden  ScM.  21,  36  Fg.  Lc. 
(thräth  i.);  Acc.  celebrait  .  .  na 
ocht  trath  FA.  7  (tratha  LBr.)\ 
tri  thräth  ScM.  3;  12.  —  Vgl. 
raochtratae  Gl.  zu  matinus  {sie) 
adsurgam  Ml.  21«,  8. 

tre-  drei  in  der  Composition 
Z'^.  302,  z.  B.  coitchen  tre-chenelae 
commune  trium  genernm  SG.  200«,  13. 

tr6,  tria,  tri  Praep.  mit  Acc. 
durch  (in  der  spätem  Sprache 
auch  mit  Dat.,  z.  B.  TE.  18);  tri, 
tre  per  Z^.  651;  erweitert  trem-, 
tremi-  {vgl  rem-,  com-,  tairm-);  tre 
SC.  7:  FB  68;  l^g.  3j  threCC.  6  T 
LU.\  mit  Aspiration:  tre  chin  Lq_.  "^ 
13;  tria  changin  ScM.  21,  8;  FB. 
5g;    Gl.   zu   Hy.    1,    19;    tria   Hy. 

1, 11;  p.  19, 37;  40, 7;  i<L_iua5i  yx-x^^ 

■17,  .si;  41;.  ScM.  13;  TE.  4  Eg.\ 
FB.  29;  mit  Aspiration:  tria  sin 
By.  5,  19;  trie  FB.  29  Eg.\  tri 
SP.  V  16.  —  Mit  dem  Artikel: 
tresin  cochull  SC.  36;  triasin  n- 
erdam,  triasin  fial  FA.  31  (tresan 
IyJ5r.) ; "  triasan  sencns  ScM.  22,  3; 
mit  Pron.  personale:  1.  Sg.  tri- 
um Wb.  23b  {Z-\  652);  treamham 
through  me  O'B.;  2.  Sq.  triut  SC.b; 
i^^.5,_LLL  ScM.  9;  treöt  FB.  10;  ^ 
PI.  2  trüb  Wb.  3b;  3.  Sg.  M.  trit 
SC  36;  triit  Lchjh:,  trit-sede  A- 
FA.  5;   tremit   ÜCn.  3  {vgl.  remiV, 


trob 


845 


trecim 


F.  tree  SG.  2-)^,  m;  trethi  ScM.  1; 
trithe  FH.  p.  LXXVII  29;  PI.  :i  treu 
Wh.  28'',  19;  mit  Fron,  jjossessi- 
vum:  Sg.  2  tret  chend  ScM.  11; 
triat  liasait  ScM.  13;  14;  jj.  lol,  37; 
5.  »S'^.  i»f.  trea  thir  Tir.  4;  trena 
nach  Analogie  von  rena;  trena 
chotlud  SG.  9 ;  trena  etach  LHy. 
Amr.  23;  triana  eochraib  TE.  18; 
F.  tria  äg  p.  131,  32;  triana  focliann 
TE.  11  jEf/.;  P?.  trea  n-aslach-som 
Wh.  30c  (Z^  G53);  triana  tengthaib 
i^A  27.  —  Gehrauch,  a)  ränm- 
licli:  colluid  tret  chend  dass  er 
[der  Spie.'^s)  durch  deinen  Kopf 
fuhr  ScM.  11;  13;  SC.  7;  36;  gai 
triut    Sc3I.    9;    14;    FA.    27;    tria 

•^  dubraed  Lg.  17,  44:  Äc3f.  1;  H]). 
^  1,  11;  droiVgTna  alt  Xr/  17,  3i_y  a 
di  läim  tri  derca  sedluch  allenith 
immach  TE.  4  Fg. ;  atconnairc  .  . 
a  gualaind  tresin  cochull  SC.  3ü; 
FA  5;  conna  torgethar  sechut  na 
treöt  na  torot  FB.  10;  tre  snechta 
ocus  tre  sin  Gl.  zu  Hy.  5,  ly; 
b) Zur  Bezeichnung  des  ür hehersy 
der  Ursache,  einer  Ver  mitte - 
lung:   is    triut  .  .  longas    Fergusa 

if^  Lg.  5^  14;   SC.  5;   Lei.  15_;   corrai- 

•y-   mid  a  druim  triit  Lg.  15  j  tria  rath 

in  spir^rt  noib  p.^'W,T.,  tre  drui- 

^  dechta  druad  ir/.  li  llj  TE.  18; 
CC.  6;  F£.  29;  tre  chin'^drochmnä 
-^  -^-  l-:i:  FB.  29;  TX  11  %.; 
ScM.  21,  s;  feib  sontar  triasan 
sencas  22,  3;  p.  131,  32;  37.  — 
c)  Andere  idiomatische  Wendungen : 
atracht  .  .  trena  chotlud  v^ährend 
seines  Schlafs  SC.  9 ;  arbeittet .  . 
tri  laithlinni  ainm  n-Aeda  sie 
feiern  hei  Biertränken  Aed's  Namen 
SP.  V  16;  CO  n-epistlib  immdaib 
leis  tria  Goedeilg  jj.  19,  37  („haring 
mang  letters  in  Guelic"  Three  Hum. 
p.  15,  2  ;  tre  banna  miach  tortaide 
FB.  G8,  4? 

treb  Wohnsitz,  Stamm;  ab  eo 
quod  est  tribus  Corm.  p.  42 ;  a  trihe 
O'Don.  Suppl.,  i.  teach  ihid. ;  treabh 
a  trihe,  family,  clan  O'R.  —  Sg. 
Nom.  TE.  lü;  Gen.  cethar-trebe 
quatuor  trihuum  Hy.  2,  6;  ior  acci 
a  threbi  p.  327,  36;  Acc.  ro  büi 
chocad  etir  deich-thriub    ocus   dc- 


tliriub  corrici  sin  Ml.  37 r  [fuit  hellum 
int  er  dccem  trihus  et  duas  trihus 
usque  eo  Z'^.  302\  —    Vgl.  aittrob. 

irehiiAWohnsitz,  BesitztJumi, 
Bewohnen,  Behauen;  trealihadh 
inhahiting,  hushandry  (fJJon. 
Suppl.  Vgl.  trebthach.  —  Sg.  Nom. 
is  ansu  lim-sa  nio  thech  oldäs  mo 
trebad  uli  FB.  2();  Acc.  tri  ar  ocus 
trebad  in  talmcm  Fei.  p.  LXI  42 
{„for  tilling  and  ploughing  the 
ground"). 

trebaim  II  ich  he tv ohne,  he- 
haue;  treabhaim  I  plough,  tili, 
cultivate  O'B.  —  Praet.  PI.  3  airm 
irro  trebsat  SC.  25.  —  Pass.  Prues. 
Sg.  3  ni  trebthair  a  ratha  „their 
raths  ar  not  divelt  in"  Fei.  Prol. 
17(j.  —  Vgl.  aittrebaira. 

1.  trebaire  M.  a  householder 
On  the  Mann.  III  Index;  treabhaire 
householder,  f  armer  0' Don.  Suppl., 
a  plo\ighi)iun  O'R. 

2.  trebjiire  F.  prudence,  dis- 
cretion  O'Don.  Suppl.,  von  trebar. 

trebar  klug.  —  Sg.  Nom.  p. 
141,  5;  trebur  29;  a  ben  trebar 
Sc3I.  3,  4;  Dat.  F.  ria  tüaith  tre- 
bair  p.  327,  33.  —  Compar.  tre- 
bairiu  minus  stultus  SG.  42^,  8 
{Z-\  275). 

ivehhiit  =  lat.  tribulatio.  — 
Sg.  Nom.  in  treblait  Fei.  p. 
CLXXXVI  27;  Dat.  i  cumgi  ocus 
i  treblait  SMart.  15;  40. 

trebtliacli,  treabhthach  a  far- 
mer  OB.,  von  trebad;  ban-treb- 
thach  s.  unter  ben. 

tre-cheug  „three  Chiefs"  Fei. 
hidex;  mor-trecheug  Se2)t.  16  Laud, 
mor-drecheng  LBr.,  Gl.  i.  triar  i. 
tri  cingid  mora. 

tre-ohoste  Dreifuss;  Dat.  isin 
trechostu  in  tripode  SG.  81^,  5 
^Z-\  302). 

trecim  III  ich  lasse  im  Stiche, 
verlasse;  treigim  I  leave,  forsake. 

—  Praet.  Sg.  3  rom  three  SC.  46; 
PI.  2  ro  threcsib  \,sic)  form-sa  bar 
tir  die  ihr  meinetwegen  euer  Land 
verlassen  liaht  Tliree  Hom.  p.  96,  4. 

—  Fut.  See.  PI.  3  noco  treicfitis 
SC.  44,  14.  —  Inf.  Acc.  ar  ro  ini- 
dair  in  ri  a  trecud  LJJ.  p.  52'',  2. 


treda 


846 


h-eöir 


tredan  Fasten;  treadhan  a  fast 
for  three  days  O'B.  (^vgl.  unten  die 
Gl.  zu  Fei.  Nov.  16).  —  Sg.  Acc. 
carais  mor  trom  tredan  Fei.  Jan.  15 
[^mit  credal  reimend)-.,  Mart.  24;  no 
chardais  tredan  Nov.  16,  Gl.  i.  tre- 
deuus  i.  tres  dies. 

trede  -ZV.  Dreiheit,  von  Sachen, 
ZK  312. 

tre-denus  triduum  Wh.  24a 
{Z-.  788);  Gen.  fri  re  tredenais 
SMart.  19. 

ti-e-dluig-the,  in  mac  hoe  tred- 
Inigthe  Gl.  zu  trifidum  jecor  Gild. 
Lor.  Gl.  213. 

trednacli  enthaltsam,  von  tre- 
dan.—  S(/.  Nom.  ,,abstinent"  Dec.  18, 
Gl.  i.  troiscthech;  Gen.  trednaig 
Felrr.  25,  Gl.  i.  troscig;  Dat.  F.  don 
trednaig  Oct.  18,  Gl.  i.  hi  tredan 
rö  dies. 

tre-eochracha,  longa  treeoch- 
racha  dreikantige  Gefässe 
O'Don.  Suppl.  bärd,  vgl.  2.  eochuir. 

tre-1'ocal  the  name  of  a  poe- 
tical  composition  O'Don.Sioppl.; 
Corm.  p.  4Ü;  trefoclse  i.  tri  foccuil 
bite  ind,  i.  da  foccul  di  molad  do 
brith  for  culu  ind  imdergtha  dofarci 
an  tres  foccul  i.  foccul  ind  imderg- 
tha ocus  aire  ihid.  p.  44;  s.  unter 
ecen. 

treg-at  Gl.  zu  idu  {Schmerz), 
treagliait  Ihr  plague  O'B. 

treiitiid  I)  II  rchbohren,  Durch- 
schneiden (hl  the  Mann.  III  p. 
450;  CO  tregda  in  fer  tria  sciath 
ibid.  p.  507;  mar  thregdas  fodb 
omnaid  s.  unter  omna;  vgl.  trid- 
threäghta  transpierced  O'Don.  Gr. 
p.  341. 

treise  three  days  0' Don.  Suppl.; 
.  triduum  Z'^.  309. 

j^  ^  treith  schwach,  vgl.  triath ;  weak 

O'B.    —    Sg.    Nom.    t'ferg    treith 
SC.  41. 

trelam,  trealamh  apparel,  fur- 
niture,  military  weapons  O'R. 
—  Sg.  Acc.  atraig  suas  la  sodain 
ocus  gebid  a  threlam  fair  TB.  p. 
178,  15;  dothongu-sa  tar  mo  sciath 
ocus  tar  mo  chlaideb  ocus  darm 
threlam  TBF.  p.  144,  26. 

1.  trell  „noble"  (^)  O'Curry;  Sg. 


Nom.  ind  ingen  trell  SC.  33,  29; 
Dat.  sin  t-sid  threll  21;  is  tig 
trell  25. 

2.  trell,  conos  tanic  trell  dia 
ceill  SC.  48,  „until  he  recovered 
a  Utile  of  his  senses"  0' Curry? 

trem-,  tremi-  die  enveiterte 
Form  der  Präposition  tre,  vor 
Verben  {z.  B.  tremi-biur)  ^^nd  in 
Verbindung  mit  Pronominalformen 
{z.  B.  tremit  nach  Analogie  von  triit). 

treineta,  in  inillius  nem-thremeta 
no  nem-throeta  inpenetrabilis 
tutela  Gild.  Lor.  Gl.  6ij. 

trem-feidlig-iid  perduratio 
Ml.  21'i,  4  {Z-\  879). 

tremi-Mur  I  ich  übertrage; 
tremiberar  transfertur  Wb.  8^  [Z'^. 
879);  trimiberar  311.  21c,  3. 

tremi-tiag-at  transgrediun- 
tnr  Wb.  25<i  {ZK  879). 

tren  stark.  —  Sg.  Nom.  p. 
141,  4;  29;  p.  327,  31;  deg-ri . .  tren 
Hy.  1,  38;  eirr  tren  tressa  ScM.  15; 
FJB.ll;  torc  tren  68,  9;  Gen.  cach 
thriuin  p.  328,  5;  p.  142,  3;  Dat. 
PI.  Acc.  tairnid  triunu  SC.  18.  — 
Comp  OS.  tren-fer;  tren-öcu  p. 
328,  1,  p.  141,  28;  tren-togairm  Hy. 
7,  1;  02;  treu-tormaid  Lg.  2?  tren-  ^ 
othath  Gl.  zu  exilis  SG.  Ö6^,  3  [Z'K 
879)?  —  Compar.  tressa  Wb.  25» 
(firmior,  fortior  Z'K  277);  inti  diib 
bes  tresa  orcaid  alaile  Ml.  19^,  g; 
tressa  ibid.  5;  tressiu  Lei.  18.  39;  :)( 
tressio  TE.  6  LU.;  PI.  Nom.  tresi 
cluchi  ind  atbig  FB.  39.  —  Superl. 
tressam  Hy.  6,  1,  Gl.  i.  ar  nach 
fil  nomen  fortius  quam  nomen  illius 
qnod   liljeret  hominem. 

tren-fer  M.  der  starke,  kräf- 
tige Mann,  Krieger.  —  Sg.  Nom. 
Hy.  5,  68;  Gl.  zu  FB.  71;  PI.  Nom. 
in  trenfir  FB.  7 ;  Gen.  na  trenfer  8 ; 
Dat.  di  threnferaib  \]lad  2. 

treuie  eine  Festzeit,  Nom. 
trenpe  samna  SC.  1  (treine  H.); 
Dat.  a  trenaib  Tailltin  On  the 
Mann.  I  p.  dcxl. 

treodatii  M.  Dreiheit.  —  Acc. 
troodatid  Wb.  26»  (trinitatem  Z'^. 
257);  Hy.  7,  2  und  63? 

treöir  vigour,  Gen.  trcorach 
O'Don.  Gr.  p.  W. 


tretSrach 


847 


treßraeh  stark,  s.  unter  1.  n'ia- 
naid.    Vgl.  etreörach. 

1.  tress  der  dritte,  tertius  Z'^. 
309,  geht  immer  dem  Nomen  un- 
flectirt  {in  Composition?)  voraus; 
tris  tertius  Z'^.  309;  p.  39,  i4;  j). 
42,  6;  FA.  '2;  SC.  5;  36;  FB.  67; 
83;  in  tres  carpai43;  in  tres  nimi 
FA.  16;  cona  farcaib  acht  cech 
tres  dune  jeden  dritten  Menschen 
Hy.  1  Praef.;  in  tres  cuibrend  dec 
den  dreizehnten  Theil  p.  40,  12;  in 
tress  tonn  Gl.  zu  trethan  Hy.  6,  14. 

2.  tress  Kampf;  treas  a  skir- 
mish,  hattle  O'R.  —  Sg.  Gen.  eirr 
tren  tressa  ScM.  15;  Dat.  isin  tress 
Oss.  1  9;  SC.  31,  7;  maith  is  tres 
Oss.  I  3;  PI.  Nom.  ech-tressa  TE.  15. 

A^     tressa,  tressani,  tressiu  s.  tren. 

tresta  Gl.  zu  Hy.  6,  10? 

tr^t  N.  Heer  de;  treud  a  flock, 
Herd  O'B.  —  Sg.  Nom.  Hy.  5,  36; 
p.  42,  36;  Dat.  dolluid  cü  allaid 
corruc  chairig  leis  . .  don  treot  TJiree 
Hom.  p.  6,  25;  s.  unter  1.  tallaim; 
Acc.  tret  Hy.  5,  47;  PI.  Nom.  is 
comiuir  in  coimdiu  ce  thuirtir  a 
threta  Fei.  Prol.  230;  Acc.  atchiat 
treta  möra  di  chairib  inti  LU.  p. 

2öb,   17. 

1.  trethan  Fu,ss;  treathan  afoot, 
tract,  trace  O'B.;  trethan  troigh 
O'B.  ren;  tricha  treten  Oss.  III  5, 
Gl.  i.  traiged,  treathan  ibid.  Ed. 

2.  trethan  Meer,  besonders  das 
stürmische  Meer,  vgl.  2.  triath; 
treathan  i.  anfen  [vgl.  ainbthenaig 
tmter  trethnach)  (SDav.  p.  122, 
mit  Bezug  auf  Fei.  Jun.  3,  ivo 
aber  trethan  Gen.  von  triath  ist. 
—  Sg.  Nom.  trethan  ägach  ScM.  15; 
trethan  trom  ainbthine  FB.  53; 
Gen.  itir  thondaib  trethain  Fei. 
Nov.  23  {reimt  mit  fo  thondaib  lir 
lethain);  Dat.  as  aidbliu  cech  tre- 
than Apr.  22,  Gl.  i.  cech  muir; 
Acc.  neam  talam  la  trethan  Prol.  216 
[reimt  auf  lethan);  dar  trethan 
Dec.  11  Laud  (trethain  Baul);  ar 
threthan  Hy.  6,  14,  Gl  i.  ar  thre- 
thond  quia  ferunt  periti  nautae 
conid  e-si[n]  in  tress  tonn  bädes 
naves. 

trethnach  stürmisch;  tar  fairr- 


ge  trcthnaig  i.  ainbthenaig  Gl.  zu 
Fei.  Jun.  3. 

trC'-thond  drei  Wellen  Gl.  zu 
trctlian  Hy.  6,  m. 

tre-nillech  dreieckig,  s.  nlind; 
in  mac  hoe  treuillech  Gl.  zu  trifi- 
dum  jecor  Gild.  Lor.  Gl.  213. 

tri  s.  tr<5. 

tri  M.,  tri  iV.  [bewirkt  A^iiration), 
teoir,  teora  F.  drei;  tres  Z'^.  302. 
—  Notn.  Masc.  tri  La— 11.  4:  ■^ 
ScM.  21,  17;  TE.  6;  CC.  2;  FA. 
7;  8;  22;  SC.  33,  i5;  37,  m;  FB. 
83;  tri  fichit  sechzig  ScM.  5;  SC. 
33,  19;  tri  fichit  cöt  ScM.  2;  tri 
Cüicait  hundert  und  fünf^i()  Lg.  10;  .j^ 
ScM.  21,  5;  SC.  16;  33,  s;  44,  13; 
tri  leca  FA.  13  (teora  LBr.)\ 
Neutr.  na  tri  dath  Lg^,  FB.  56;  -}(. 
tri  thräth  ScM.  12rTiT~chet  drei 
hundert  L(hV6;,  ScM.  5;  SC.  33,  20;  -^ 
tri  mile  FÄ.  10;  Fem.  inna  teoir 
ranna  sa  SG.  26'',  13;  teora  tonna 
Wb.  27a;  teora  anmi  SC.  5;  36; 
FB.  20;  54;  na  teora  ammiti  tüath- 
chaecha  Bev.  Celt.  111  p.  176;  Gen. 
Masc.  tmd  Neutr.  tri  u-dath 
FB.  46;  athair  tri  cethrur  Hy. 
1,  9;  ■Lr/_5,  8;  5'cM.  21,  28;  FB.  ff 
70;  JP^m.  CO  cend  tri  lä  ocus  teora 
n-aidche  FB.  58;  55;  udi  tri  lä 
ocns  tri  n-aidche  10;  dia  teöra 
nöraad  TE.  11  LU.;  mac  na  teoru 
m-hliadan  p.  140,  14;  p.  144,  22; 
teoro  p.  143,  3;  Dat.  dia  trib  non- 
baruib  Corm.  Tr  p.  130  (j);  cona 
tri  coeciaib  SC  33,  21;  Fem.  do- 
naib  teoraib  p^-sonaib  SG.  186a,  2; 
Acc.  Masc.  tri  Hy.  1,  29;  »S'P.  I  2; 
tri  cöecto  -S'C.  16;  Neutr.  tri  -SC. 
47;  tri  thräth  ScM.  3;  rao  thri 
drindrosc  FB.  87;  a  thri  chommeit 
dreimal  soviel  FB.  19;  tri  laa 
SC.  1;  tri  laa  ocus  tri  aidche  [sie] 
ScM.  4;  commebaid  hi  tri  in  drei 
[Stücke)  Hy.  5,  78;  FB.  63;  fo  thri 
dreimal  FB.  78;  81;  87;  fä  thri 
TE.  IS  LU.;  fa  tri  p.  42,  5;  Fem. 
teora  lethindli  Tir.  4;  tar  teora 
fuithairbe  FB.  17;  82.  —  In  der 
Composition  tritt  tre-  ein,  vgl.  jedoch 
tri-chles  do-gnitis  ind  errid  LU. 
p.  1211),  14. 

tria  s.  tr6.  ^ 


848 


triliss 


ti'iall  Versuch,  Absicht,  Ver- 
suchen, Beabsichtigen;  a  jour- 
ncy,  (joing,  a  furpose  O'R.  —  Sg. 
Nom.  triall  do  Roim  daroine  dar 
sarugud  m-Brigde  Fel.j).  LXXXIV5; 
dentar  trial  mo  bcrrtha-sa  Hg.  2 
Fraef. ;  Bat.  ic  triall  tar  Loch  Rib 
siar  Fei.  p.  XXXVI II  10. 

triallaim  ich  versuche,  beab- 
sichtige. —  Praes.  Conj.  PL  1 
dia  triallum  crabud  is  tarba  dün 
Gl.  zu  is  tarba  dian  promam  Fei. 
Prol.  148.  —  Praes.  sec.  Sg.  3  cia 
no  triallta  SC.  41.  —  Praet.  Sg.  3 
ro  triall  SC.  48;  ro  triall  tar  muir 
i  n-degaid  Coluim  Cille  co  n-eracht 
in  muir  friss  conar  leic  tairis  he 
er  versuchte  über  das  Meer  [z%i 
gehen)  Fei.  p.  CVI  3ü;  PI.  3  ar  iss 
ed  ro  thrialsat-som,  diu  ior  insib 
mara  immach  ior  teched  res  n-galur 
Hy.  1  Praef.  —  Pass.  Praes.  sec. 
y(-    Sg.  3  CO  triaita  a  n-dith  Lg.  11. 

triallatöir  31.  „attempter"  Ir. 
Gl.  1098. 

triam  Anstrengung,  Versuch? 
Sg.  Acc.  dorat . .  triam  dia  titrcbail 
FB.  "27;  PI.  Acc.  doberat  triamnai 
don  tig  2G. 

trianiain  i.  toirsech  (betrübt, 
müde)  Fei.  Prol.  21!;  iveary,  fati- 
gued  O'R. 

trian  Drittel.  —  Sg.  Dat.  lia 
mo  triun  arailiu  Hy.  5,  so  (zwei- 
silbig):, Acc.  trian  do  muntiVe  ScM.  14. 

triar  eine  Dreihcit  von  Per- 
sonen, drei  Mann;  fr  es  viri  Z'^. 
312.  —  Sg.  Nom  FB  9;  72;  triar 
oenfer  Hy.  5,  is  {die  Dreieinigkeit); 
Gen.  in  trir  curad  FB.  42 ;  51J ;  &2 ; 
Dat.  don  triür  lath  n-gaile  54; 
dia  triur  brath ar  li.  17,  24;  a  triür 
sie  . .  in  ihrer  Dreiheit  =  die  Drei 
FB.  15;  in  tech  doib  a  triur  ein 
Haus  ihnen  dreien  gemeinschaftlich 
,  54;  90;  cäch  dib  a  triur  jeder  von 
Tv  ihnen  dreien  Lg.  8:  FB.  81;  lotar 
.  .  a  triur  cliurad  sie  gingen  in  ihrer 
Drci/icil  nni  Helden  =  die  drei 
H,:I,I('H  gm  gen  FB.  75;  78;  79; 
Acc.  triar  for  trichait  SC.  3G;  fria 
thriar  m-brathar  jo.  17,  21;  PI.  Dat. 
CO  n-dossib  is  tririb  Fei.  Prol.  210. 

1.  triath  M.  König;  i.  rig  Corm. 


p.  41;  triath  enim  rex  vocatur 
ibid.  p.  34  orc  treith.  —  Sg.  Nom. 
triath  tailc  tnuthgaile  FB.  71;  Gen. 
orc  treith  i.  nomen  do  mac  rig 
Corm.  p.  34. 

2.  triath  i.  torcc  (Schwein)  Corm. 
p.  41,  Gen.  trethe  ibid. 

3.  triath  schwach,  vgl.  treith; 
ni  triath    Oss.  III  9,    Gl.  i.  ni   lac. 

4.  triath  Meer,  vgl.  trethan;  i. 
muir  Corm.  p.  41.  —  Gen.  trethan 
Corm.  l.  c;  Gl.  zu  gurges  SG.  66*,  i 
{maris  Z'^.  264);  dar  tuind  trethan 
Fei.  Jun.  3  (reimt  auf  lethan),  Gl. 
tar  fairrge  trethnaig;  fri  tretlian 
tracht  LU.  p.  40a,  22;  Acc.  snaifid 
Liban  sair  siar  sanchan  tar  cacli 
trethain  LU.  p.  39'>,  34. 

trihus  hracae  Ir.  Gl.  324. 
Davon  tribhusach  bracatus  L\  Gl. 
600. 

tric  urgent,  qiiick  O'R.;  is 
tricc  condegar  „it  is  keoily  it  is 
asked"  TBF.  p.  150,  27;  fuarais 
sgathadh  geur  trom  tric  Tor.  Dh. 
p.  198. 

tricha  Dreissig;  triginta  Z'^. 
306.  —  Nom.  tricha  cet  Lg.  IGj  X" 
Oss.  III  5;  FB.  2;  85;  p.  309,  32; 
triucha  Oss.  III  g;  Dat.  triar  for 
trichait  drei  und  dreissig  SC.  36; 
oenfer  dia  tricha  cet  38,  8. 

tricha  cet  „Thirty  Hundreds 
of  Land"  On  the  Mann.  II  p.  392, 
das  Gebiet  eines  ri  tiiatha  ibid.  I 
2).  ccxxix.  an  Umfang  der  modernen 
Baromj  entsprechend  O'Grady,  Tor. 
Dh.p.  108,  gewöhnlich  mit  cayitred 
oder  district  übersetzt  CR. 

trichem  =  treu-ceimniughudh 
O'Dav.  p.  78,  3  und  O'Don.  Suppl. 

trichem-ruadJ  uiblech  tened 
trichemruaid  FB.  49,  -ruaide  Eg. 
und  H.;  p.  310,  21 ;  na  haible  tened 
trichemruaid  LU.  p.  80^,  5. 

trichtaige  spatium  triginta 
dierum  Cr.  3^  {Z'\  247). 

trie  s.  tre. 

trüech  Lied,  vgl.  trirech;  cipe  f 
dogneth  tria  filidecht  trilig  moltai  1 
dona  noemaib  Fei.  p.  III 10  („a  song  1 
of  praise  for  the  saints"). 

triliss  Haar,  Flechte;  bushy 
hair    O'R.,     cgi.    triliseach    hairy, 


trindüit 


849 


creded  ibid.  —  S().  Dat.  ba  dotlclbila 
ö  trilis  SMart.  21;  lir  uas  triiis 
„nver  sea's  hnir"  Fei.  Muri.  15, 
Gl.  uas  moing  in  mara;  au  brco  uas 
tuind-trilis  eine  glänz  ndc  Fhoinnc 
über  Woffenhaar  („flamma  quae 
sioper  aquam  fulyebat"  O'Don. 
Suppl,  indem  er  gegen  den  Vers 
i  trilis  liest,  „over  a  sparUing  sea" 
Stokes)  Apr.  23?  PI.  Bat.  marai 
mora  . .  co  trillsib  tened  foraib  |9. 
191, 11 ;  Du  Nom.  da  triliss  orbuidi 
for  a  cind  TE.  3  Eg.;  Acc.  dollcici 
a  hathair  sleig  cöicriud  di .  .  colluid 
trcda  triliss   TBE.  p.  146,  32. 

tniuloit,  trinöit  =  lat.  triuitas. 
—  Nom.  trinöit  Hy.  5,  3;  Hy. 
6,  5;  10;  Gen.  öiutaid  inna  trindoti 
311.  2'i,  2;  i  n-oentaid  na  nöem- 
triuoti  FA  34  LBr.;  inna  trinöite 
fire  Hy.  2,  42;  Gl.  zu  Hy.  5,  3;  co 
aingel  na  trinöite  FA.  18;  Dat. 
trinöit  Hy.  7,  1? 

trirech  F.  Lied,  vgl.  trilech; 
a  species  of  lyric  poetry  On  the 
Mann.  III  jj.  388;  mciocly  CJDon. 
Suppl.;  adhband  trirech  imefuilnge 
gol  Gl.  zu  golitraigi  Corm.  Tr. 
p.  89;  fom  chain  trirech  inna  n-en 
SG.  20-1;  Dat.  Cormac  cecinit  isin 
tririg  On  the  Mann.  l.  c. 

tris,  triss  (triiiss)  der  dritte, 
tertius  Z'^.  309;  it  he  immefolngat 
ha(Sic)  tris  timchel  dfacc  die  ■■<iiid 
es,  'Welche  seinen  {des  ]\[ninli:s<  drei- 
zehnten Umlauf  ausmuehcn  (iuid.- 
j>.  53  {Wien.  Gl).  —  Vgl.  tress. 

trisg-iitaim    ich    durchbohre, 
jCy.  '/^  foro  SG.  54a,  1. 
(ju^^     tiiucha  s.  triclia. 
rj""^"       tröcaire  F.  Barmher zigTceit, 
jfc    •'        von  tröcar;  misericordia  Z'^.  23.  — 
V'^l^-  Sg.  Nom.  Hy.  6,  11 ;    Gen.   lacht . . 
na  tröcaire  die  Barmherzigen  FA.  1 ; 
tröcairi  34;   Dat.  ar  throcaire  aus 
Barmherzigkeit  p.  41,  11;  Acc.  do- 
gniat  tröcaire  FA.   27;   ail/m  trö- 
cttire  in  choimded  SMart.  45. 

ti'öear  {für  trög-car?)  barm- 
herzig. —  8y.  Nom.  FA.  1.  — 
Vgl.  etrocar. 

trocliit  i.  corp  Corm.  p.  20 
fothrugud;  troicit  i.  corp  Diiil 
Laithne  2  {Goid.'^  p.  75). 


tröethaim  II  ich  überivältige, 
unterdrücke.  —  Fraes.  Sg.  3 
traithaid  ncrta  lochnamat  FB  (j8, 10; 
PI.  3  nos  trsethat  07.  —  Pract. 
Sg  3  troethais  Fei.  Nov.  IG;  ar  ru 
throith  Gl.  zu  comprimente  Ml.  38'i ; 
rel.  isi  traethits  na  tedmanna  Three 
Hom.  p.  84,  24.  —  Fut.  Sg.  2  ar- 
troidfea-siu  inna  drochdaini  Ml.  48. 

—  Pass.  Praes.  Conj.  PI.  1  maui 
er-throitar  hua  Dia  Ml.  48  r.  — 
Inf.  troethath  suhjectio,  suhinissio 
Wb.  6a  {Z'\  31);  D,tt.  is  conuliriurh 
hie  hicc  na  raaithe  ocus  hie  trae- 
thad  na  n-olc  Gl.  zu  Fei.  Prol.  229. 

trog  i.  clann  {„children")  Corm. 
Tr.  p.  162  traigli. 

trog,  truag  elend,  unglück- 
lich, traurig ;  miser  Z'^  23;  mactr 
Ir.  Gl.  383.  —  Sg.  Nom.  trog  FB.  87; 
triiag  TE.  9,  25;  cü  truag  jj.  41,  21; 
ind  anim  thruag  sin  FA.  20;  is 
trog  Lg^l3j  ba  truagh  le  a  mudu-  -^ 
gnd  TETi  Fg.;  cid  truag  Oss.  ^ 
II  7;  triiag  d'ültail)  SC.  29;  ibid.  3; 
Gen.  a  aithig  in  truaig  Hy.  5,  gi; 
soclior  cach  thrüaig  p.  328,  5;  Voc. 
a  cläim  trüaig  FB.  43;  a  midlach 
thruag  67;  PI.  Nom.  F.  trüaga 
FA.  29  (trogu  LBr.);  Gen.  na  trüag 
FA.  26;  Gl.  zu  Hy.  5,  9;  Acc.  fri 
lobru  truagu  Hy.  5,  9;  F.  piana 
ocus  todernama  truaga  FA.  2;  31. 

trogaim,  S-praet.  Sg.  3  trogais 
CC.  3  LU.,  Gl.  i.  tusmis.   Vgl.  trog. 

trogaim  II  ich   mache  elend. 

—  Praes.  Sg.  3  bith  thrögaid  a 
naimtiu,  bith  möraid  a  gerta  Fei. 
Prol.  231. 

trög-e,  trüaige  F.  Elend.  — 
Dat.  diar  trögi  Hy.  1,  31 ;  ar  thrögi 
ocus  lobrai  jj.  131,  4;  i  tröge  FA  17; 
oc  tröge  30;  com  thruaigc  „with 
my  wretchedness"  Fei.  Epil.  327. 

trogeiu  daybreak  Corm.  Tr. 
p.  158;  troghain  i  turgbhäil  greine 
0X7. 

troieh,  ait  i  la  troich  „it  is  plea- 
sant  to  a  tvretch"  (?)  Corm.  Tr.  x>. 
162  troid ;  imma  torchratar  na  troich 
Oss.  I  13;  ni  lossat  na  troicli  rccait 
bernaid  m-braith  nicht  gedeihen  die 
Feigen,  welche  in  die  Kluft  des 
Verralhs  gehen  On  tJic  Mann.  III 
54 


troiscid 


850 


j).  452.  Vgl.  troich  a  choarf,  a  co- 
ward,  a  bad  or  illdisposed  person 
O'R. 

troiscid  s.  troscim. 

ti'oiscthecli  Gl.  zu  trednach  Fei. 
Dec.  13,  von  troscud. 

tromm  sc /t lue r,  vgl.  com-thromm, 
ctromm,  imm-thromm.  —  Sg.  Nom. 
cotlud  trom  SC.  30,  9;  ba  tromm 
.  .  laissiu  druid  TE.  18;  nip-sa  tröm 
for  nech  Gl.  zu  nulli  onerosus  fui 
Wb.  17«  (Z-\  628);  Bat.  isiii  peiii 
trnimm  sin  FA.  25  LSr. ;  PI.  Nom. 
na  todernuma  troma  FA.  31  LBr. 

—  Comp  OS.  trom-aiübthine  FB.  53; 
-chatha  68,  14;  -cheö  37;  -darali 
Sc3I.  22,  11;  -dig  p.  131,  31;  -galaiV 
TE.    7    Fg.-    -tairr    Sc3L    22,    5; 

'X  -thoraib  Xif/.  4,  14- _  —  Conipar. 
trommu  JfA.  ÜU;  is  trumaite  a  plana 
a  n-ifiurn  a  fuirech  oc  denam  uilcc 
Fä.  p.  CXVII  12. 

ti'oinma,  s.  unter  scoim,  Leber? 
vgl.  tromm-chride. 

ti'oinmacht  Schwere,  Geivicht 
Sc3I.  21,  2. 

tromm aiiu  II  ich  beschivere, 
drücke.  —  Freies.  Sg.  3  dob  tromma 
a  n-accobor  collnide  beos  Wb.  8« 
(qravat  vos  voluntas  carnalis  adhuc 
Z-\  213). 

tromm-chride,  6a  no  tromchride 
je  cur  SG.  65'^  2  {Z'^.  857),  vgl. 
tromma  u)iter  scoim. 

trommda  schiver,  geivichtig; 
tromdha  wcighty,  heavy,  grave  Oli. 

trommdacht  Schivere;  ti'om- 
dha,c.h.theavine.ss  0"B.  ~Acc.SC. 31. 

trommdAtna  „oppr es siven es s" 
Three  Hom.  Index,  „ni  ar  Dia"  or 
se  „doratais  t'idpairt,  acht  is  ar 
lisdatus  ocus  tromdatus  rot  gab 
frim-sa  aus  Bosheit  und  Härte,  die 
dich  gegen  mich  ergriff  Three  Hom. 
p.  78,  22. 

trommc  F.  Schwere,  Getoicht. 

—  Gen.  ic  fulang  met[e]  ocus  trumma 
na  talman  ^j.  169,  20;  Dat.  iar 
trommi  oil  FB.  17;  ar  thrommi  a 
brotha  88 ;  dogni  trumai  n-do  . .  in 
met  sia  s.  imter  meit. 

trose,  la  truscu  Hy.  2,  34,  Gl.  i. 
la  clamu. 

troscim  III  ich  faste;  troiscim 


I  fast,  abstain  from  food  O'Don. 
Suppl.  —  Praes.  Sg.  3  troiscid 
Fei.  p.  CLXXI  u.  —  S-praet.  PI.  3 
CO  ro  throiscset  Hy.  1  Praef.  — 
Inf.  Nom.  in  troscud  Se3I.  3; 
troscud  tribulatio  Wb.  16«  (Z^.  803); 
Gen.  aidche  troiscthe  Goid.^  p. 
104,  10  {LHy.\   Vgl.  troiscthech. 

trossmar,  ech  trosmar  FB.  49 
(trostmar  Eg.),  p.  310,  17? 

trost  trabs  SG.  70-%  4;  inna 
trosta  ilecdi  Gl.  zu  iliceueque  trü- 
bes SG.  3315,  9  {Z-\  792). 

trostän  Stab,  Wanderstab; 
a  crutch,  prop,  a  pilgrim's  staff 
O'R.,  On  the  Mann.  III  Index. 

trü,  tru  lean,  thin,  piteous 
O'R.,  „a  ivretched  or  miserable 
Pierson"  Corm.  Tr.  p.  IGl;  am 
trü-sa  SC.  7. 

trüaill  Scheide  {des  Schwertes). 

—  Sg.  Dat.  on  trüaill  Gl.  zu  a  vagina 
Corm.  Tr.  p.  77  faighin;  tänisca 
Cuillius  asa  thriiaill  ocus  föfäcaib 
in  trüaill  fäs  LU.  p.  ßö^,  37;  PI. 
Dat.  ina  trüallib  FB.  74. 

trüaliiim  (do-for-elnim?)  ich  be- 
flecke, verderbe;  truaillim  I pol- 
lute,  profane  O'B.  —  Pass.  Praet. 
Sg.  3  gabur ..  quasi  caper,  ar  iss 
ed  ro  truaillned  and  Corm.  p.  22; 
is   combrec  ro    truallned    ind  ibid. 

—  Part,  amal  grein  nem-thrual- 
nide  Three  Hom.  p.  124,  13,  vgl. 
drustiluithe  und  eluim. 

truastad  Schlagen,  vgl.  trost? 
cach  oc  truastad  a  cheile  ScM.  18. 

trumma  s.  tromme. 

trus  a  girdle  0"B. 

tiustalad  Gürten,  s.  unter  co- 
stal. 

tu  du,  mit  Particula  augens 
tussu,  tusso;  tu  Z\  325;  tu  FB.  10; 
is  tu  taithiges  SC.  29;  FB.  10; 
11;  17;  iss  tu  TE.  5  Eg.;  raasa 
thü  SC.  33,  30;  cia-so  thü  TE.  13 
LU.;  tussu  L(i.  19;  FB.  9;  tusso  ^ 
ScM.  15;  coich  thussa  SC.  12; 
Acc.  ro  charas  tusai  TE.  5  Eg.; 
amaZ  tussu  Lg.  d^  mar  tu  Oss.  /T" 
III  10;  mar  tüsa  ibid.  —  Die  en- 
clitische  Form  des  Pronomens 
der  2.  Sg.  lautet  -t,  mit  nachfol- 
gender Aspiration,    1)   als   Object 


851 


tüag-mila 


{Äcc.  oder  Dat.)  von  einer  Verhal- 
form  ahhi'nujici,  der  dieser  voraus- 
gehenden Fartikel  oder  Präposition 
angefüqt  [Pronomen  infixum):  nit 
acca  TE.  5  Eg.;  SC.  30,  2;  nit 
ägara  40;  m«Hit  ainge  SC.  14;  uair 
nachat  fil-siu  fein  hi  cuti-Mmmiis 
fri  öcu  Vlad  weil  du  selbst  nicht 
gleich  bist  FB.  62;  co  rot  acilliur 
Sc3I.  9;  rot  char  SC.  30,  12;  rot 
^    bia  tibi  erit  Lg.  9.;   ScM.  12;  13; 

^  14;  p.  133,  sPTb!  87;  rot  bia-su 
TE.  5  Eg.;  rod  gab  TE.  8  Eg  • 
not  iöMed  TE.  9  Eg.;  SC.  11,  2; 
not  bertliar  .S'C.  9  E.\  cia  not  ba- 
gea  41;  dot  tucai  SC.  10;  condot 
rodbsat,  condot  cbacbtsat,  condot 
rudi,  condot  chellti  28;  ar  dot 
chuibdig  26;  atot  chiat  ScM.  11 
(ad-ciu);  atot  chomnic  14  (at-chom- 
naic);  atot  athgen  TE.  5  Eg.  (aith- 
gnim);  atodaimet,  für  atot  daimet, 
FB.  61  (ad-daimim^;  dot  luid  ScM.  13 
(dollodl:  dot  rönad  SC.  9;  12  (do- 
rön^;  dot  berad  ScM.  13:  16;  dot 
icfa  SC.  20  ^ticcini);  dut  icfat  6; 
dot  esta  13  i^testa);  doth  esarcaind- 
sea  40?  föt  gni  30,  8;  arot  naisc 
dö  verpflichte  dich  dazu  TBE.  p. 
152,  25  (,ar-fo-).  —  2)  von  einer 
Präposition  abhängig  (Pronomen 
suffixum):  duit  Hy.  2,  50;  p.  40,  27; 

j^  39;  42;  Lg.  7;  ScM.  16;  TE.  5  Fg.; 
CC.  7  lATt  P-  140,  20;  141,  17; 
SC.  5;  16;  20;  30;  FB.  78;  92; 
duit-siu  ScM.  11;  SC.  6;  13;  43; 
47;  FB.  61;  dait  SC.  6;  13;  FB. 
8;  9;  10;  11;  17:  18:  19:  62;  74; 
dait-siu  TE.  10  LU.;  FB.  8;  10; 
11;  66;  87;  93;  deit  TE.  5  Fg.; 
7;  9;  p.  130,  28;  SC.  13;  det-si 
TE.   5  E(j.\    dit    SC.   45,   21;    üait 

-^La.  7^  S'cM.  11;  12;  T^.  6  Fg.; 
SC.  45,  18 ;  21;  FB.  42;  uait-siu 
29.  132.  12;  SC.  32;  uat-siu  ÄC.  5; 
frit  ScM.  14;  F5.  11;  59:  fritt  p. 
144,  19;  rit  TE.  9  JEJr/.;  ritt  7  iJ^.; 

:?(-rut  9,  13;  lat  J.g.  19;  Ti;.  5  Fg.; 
8;  9;  31;  SC.  11,  2:  13;  20;  29; 
41;  45,  4;   FB.   6;   9;   59;  73;  74; 

•^  latt  Ln^  ScM.  20;  FB.  10;  59; 

let  äTTW,  2;   31,  2;  -F5.   62;  74; 

-^  ^  lett  -Lg.  9;   FB.  9;   let-so  £f^.  12: 

-F5.  llTlet-saj    T£.   8  iJ^/.;    fort 


TE.  8  £;</.;  ort  9,  21;  ocut  p.  40,  27; 
TE.  5  £■</.;  occut  FB.  59;  acut 
äC  43;  ocut-su  FB.  56;  acot-su 
«J?C.  46;  chncut-su  ScM.  13;  triut 
L(i.  5,  12;  »S'ciU  9;  SC.  5;  treöt  Ä^ 
>'jy.  lü;  rillt  FB.  17;  romat  Fei. 
p.  CLVI;  iinraut  7/j/.  2,  02;  F^. 
19;  61;   imniat  Lg.  4.  13  V  airut-su    j^ 


F^.  6;  oriit  T^.  5  Eq.;  innut-so 
8  LU.;  sechut  FB.  10;  torot  «?^t(Z. 
—  3)  einer  Verbalform  angefügt, 
als  Object:  tathut  tibi  est  ScM. 
3,  15;  SC.  10;  als  Suhject  [nach 
Analogie  von  at  du  bist  Z'^.  487): 
bat  SC.  7;  26;  nir  bat  25;  nibbdt 
ibid  ;  ni  pdt  ibid.;  hi  cein  bat 
beo  43;  can  dollot  TE.  5  Fg.; 
dagegen  enthält  wohl  ro  päd  at 
TE.  10  i?7.  das  selbständige  at, 
i'</L  wnfer  me. 

tuachil  astutus  SG.  60a,  7  (Z^ 
22),  davon  tuaichle.  —  Compar. 
tuaichliu  sapientior  Goid.^  p.  68 
{LHij.). 

1.  tüag  Bogen;  boiv,  any  devi- 
ation  from  a  straight  line  O'R.; 
tuagha  hooks,  crooks,  hinges  ibid.; 
tuag  nime  arcus  caeli  SG.  107^,  1 
{Z'^.  22).  —  Comp  OS.  tuag-dunad 
s.  unter  ciiach  naidm?  ra  gabastar 
a  sciatb  mör  m-buabalchäin  bar  a 
tuag-leirg  a  dromma  „on  the  slope 
of  his  back"  On  the  3Iann.  III 
p.  446,  vgl.  unter  lerg;  s.  tüag-mila, 
-mong,  -röta. 

2.  tiiag  F.  Axt;  axe  O'B.  — 
Sg.  Dat.  ro  triall  indara  latrand 
a  beim  ö  tbuaig  SMart.  15. 

tüag'aim  II  ich  schlage  mit 
der  Axt?  Pass.  Pruet.  Sg.  3  ma 
ro  bnailed,  ma  ro  bith,  ma  ro  tua- 
gad  Fei.  p.  CXXXIV  1. 

tiiagmar,  ech-.tuagmar^j.  131, 15. 
,,curveting"  On  the  Mann.  lllp.  162. 

tüag-mila  getriebene  Thierfiguren 
in  Gold  oder  Silber?  crooks,  clasps 
or  buckles,  trappings  On  the  Mann. 
III  Index.  —  PI.  Nom.  tnaghmilu 
ingantachu  di  ör  ocus  argat . .  issind 
lenith  TE.  3  Fg.;  Dat.  sciath  .  .  co 
tüagmilaib  öir  p.  310,  41;  sciath 
corcorda  co  comrod  argit  co  tüag- 
milaib öir  üas  a  dib  n-imdadaib 
LU.  p.  113^,  lu  [Siab.  Concul.); 
54* 


tüag-mong 


852 


leuti  bdngela  co  tuagmilaib  oir 
impii  TBF.  p.  13G,  le;  cuingi  co 
tuagmilaib  airgdidil)  foraib  Oii  tlie 
Mann  III  j).  liJO  {„trappinys""^] 
TB.  p.  174,  10. 

tüag-inoug'  mithogenförmiger 
Mähne  versehen  FB.  49;  |>. 
31Ü.  18. 

tüag'-röta  eine  bestimmte  Art 
Weg  oder  Strasse,  Corm.  p.  38 
rot;  tuaghrod  i.  slighe  O'Cl. 

tuaiehle F. Li stigTceit,  Schlau- 
heit, von  tüachil.  —  Sg.  Dat.  isiii 
tuaichli,  isiii  glicci,  i  foili  Gl.  zu 
sapientes  in  astutia  Wh.  8'1  [Z'^. 
248);  nathir  ar  thuailchi  ocus  tre- 
hair'i  fri  fomtin  cec/ta  hamuis  Three 
Hom.  p.  42,  23. 

tüainim  Wohnstätte,  Ort, 
Stelle;  i.  timchuairta  thire  O'Duv. 
p.  121  i^vgl.  O'Don.  Guppl.);  i.  tech 
no  clad  ODon.  Suppl.;  a  village, 
homestead,  a  dylce,  fence  O'B.  — 
Sg.  Dat.  a  tuaim  a  sgeith  i.  a  n- 
iiiadh  a  sgeithe  (,?)  O'Dav.  pi.  5G 
{vgl.  O'Don.  Suppl.):,  Acc.  docui- 
rither  cach  ae  i  tuaimm  aroli  „each 
of  them  taking  the  place  of  the 
other"  Corm.  p.  13  coire  Brecain 
(s.  unter  orcel);  hi  tuaim  inu  eouin 
CC.  5  Fg.  —  Vgl.  tüaim  i.  baile, 
i.  fearaiin,  i.  taobh,  i  cloidhe 
O'Cl. 

tüalalug-,  tüalaug'  fähig,  im 
Stande,  ivürdig;  ahle,  capable 
OB.;  tualang  aptus,  peritus  Z'^.  22 
{„ex  do-fo-lang'-'),  vgl.  234.  —  Sg. 
Nom.  is  and  is  tualäng  a  nerta 
{Gen.  von  nertad)  act  ra  chomal- 
natiiar  renna  precept  Gl.  zu  ut 
potens  sit  exhortari  Wb.  '6i^,  12 
(nur  dann  ist  er  im  Stande  sie  zu 
ermahnen,  wenn  er  selbst  es  erfüllt 
hat,  bevor  er  lehrt) ;  or  bam  tüalaiug 
lapharthai  seitdem  ich  sprechen 
kann,  TE.  5  Fg.-.,  am  tüalaiug  airer 
crichi  d'imditiu  p.  328,  3;  cor  ba 
tüalaiug  fogla  do  denom  CCn.  7; 
ni  tüalaiug  trä  uach  n-diiil  iu  chet- 
mad  rand  do  tuarascbail  mathiusa 
na  cathrach  sin  d'innisin  ScLb.  25; 
ni  tüalaiug  nech  .  .  a  chosnam  frit 
FB.  11;  ni  tüalaiug  mor  {Constriic- 
tion?)  nad  rulaing  no  nad  geib  in 


m-bec  Bev.  Celt.  III  p.  17G  {unser 
„Wer  das  Kleine  nicht  ehrt,  ist 
des  Grossen  nicht  werth"?)-.,  am 
tiialuing  mu  dalta  p.  142,  2;  5  — 
Vgl.  ätüalaug  {ursprünglich  das  Un- 
e rträgliclie,   Unw ürdige ) . 

tüalng'e  gleichbedeutend  mit  tüa- 
laiug; Sg.  Nom.  is  tualngi  Dia., 
in  sJBthar  do  digbail  diune  Three 
Hom.  p.  lOG,  6;  ni  dam  tualnge 
laubra  rimm  ich  bin  nicht  würdig 
angeredet  zu  werden  TE.  9,  22  Fg.'^ 
Pl.Nom.a.mm[  tuailnge  ar  m-brethre 
Gl.  zu  quales  verbo  tales  in  facto 
Wb.  nh  (Z-\  1000);  ni  dat  tualngi 
comram  frim-sa  Aid.  Chonch.  11 
{könnte  auch  zu  tüalaiug  gehören). 

txialugig-iin  III  dignor;  Praes. 
Sg.  3  Dep.  nun  tuailngegedar  Gl. 
zu  dignatur  Ml.  3  r  [Z'^.  439).  — 
S-praet.  Sg.  3  Dep».  ni  ro  thuailu- 
gigestar  non  est  dignatiis  Ml.  IG^,  12. 

—  Darnach  steht  auch  das  unter 
etüalang  citirte  etuailngistar  für 
etuailngigestar,  vgl.  inna  hi  etuailn- 
gigedar  Gl.  zu  quue  indignatur 
Ml.  69<i. 

tuar  cach  tirimm  Corm.  p.  43 
tuarad,  vgl.  turad,  terud. 

tuar-  für  do-for-  Z'^.  883,  tvechselt 
mit  tör-,  tor-,  tur-. 

tuarad  s.  turud. 

tüarascl)aim  (do-for-as-gabim)  I 
ich  bringe  vor,  beschreibe, 
schildere.  —  Praes.  PI.  3  nis  tu- 
arascbat  feisin  cen  gutae  Gl.  zu 
sine  vocalibus  immobiles  sunt  SG. 
7a,  11  [proferunt  Z-\  88G). 

tüavascl)al  F.  Beschreibung, 
Beschreiben,  Schildern,  Inf. 
zu  tüarascbaim.  —  Sg.  Nom.  a 
tuarascbail  FB.  37;  Dat.  asa  iua- 
rascbail  SC.  23;  TE.  5  Eg.\  ni  dia 
tuarascbail  „sometvhat  of  his  des- 
cription"  ScLb.  20;  25  (s.  unter 
tüalaiug);  Acc.  tucsatar  tuarasciaiZ 
na  hingene  do  TE.  3  Fg.;  FA.  6; 
la  tüaraiscbäil  8. 

tüarastal  wag  es,  stipend,  sa- 
lary  O'Don.  Suppl.  —  Sg.  Dat.  ni 
taiscead  ni  dia  thuarustul  SMart.  11. 

tüare  F.  Speise;  cihus  Z'^.  247. 

—  Sg.  Nom.  iiir   bo   fiu   leis   nach 
I   tüara  aile  do  thomailt  acht  a  ubuU 


tüar-gnbim 


853 


tiihfi 


EC.  4;  Acc.  cini  cstar  cach  ti'iari 
Wh.  6b;  PI  Acc.  ro  tligail)  a  tliü- 
ara  Gl.  sii  Hy.  5,  es. 

tüar-g-aMm  (do-fo-ar-1  I  ich  er- 
hebe, hebe  in  die  Höhe.  — 
S-praet.  Sg.  3  tuargab  cenn  iud 
rün  sin  Gl.  zit  nunc  antem  mani- 
festum est  {m>jstcrium)  Wb.  2G<';  ni 
^  thuargaib  a  cend  dia  glün  La.  17: 
tuargaib  Hy.  2,  24;  Hy.  5,  G9;  FB. 
25;  28;  73;  tuarcaib  abann  . .  friu 
der  Fluss  erhob  sich  gegen  sie  p. 
45.  2;  Gl.  zu  conuceaib  Hy.  5,  51; 
dofi'iargaib  . .  fair  a  gasced  uas  gais- 
cedaib  in  t-shiaig  ScM.  8;  tos  n- 
i'iargaib  süas  FB.  85;  PI.  3  tuar- 
gabsat  a  lente  FB.  20;  nir  thüar- 
gaibset  26.  —  Inf.  Dat.  dia  tjtrcbail 
FB.  27;  Acc.  la  t«rcbail  a  mätain 
fair  38;  la  titrcbail  soscelai  FA.  32. 
Vgl.  turcbäl. 

tüargim,  tüarcim  (do-fo-argim) 
I  ich  zerquetsche,  zerschlage, 
zerstampfe.  —  Praes.  Sg.  3  do- 
fiiaircc  Gl. zubovi triturantiWb.  10<i 
{Z-\  883).  —  Conj.  Sg.  2  cura 
thuairge  ut  retundas  Gild.  Lor. 
Gl.  149.  —  Praes.  der  Geiuohnheit 
Sg.  3  nos  tuarcend  cäch  araili  dib 
FB  AO.  ~  Pass.  Praes.  sec.  PI.  3 
fer  denma  bairgine  tuarcain  do- 
fuaircitis  inna  grän  la  arsidi  resiu 
arista  brao  SG.  184b,  3  (Z^.  883). 
—  Inf.  tüarcon,  rgl.  com-thüarcon, 
imm-thüarcon;  dorn  thuarcain  ScM. 
13;  oc  a  tuarcain  FA.  41. 

tüas  (äo-nsis?)  Adr.  oben,  nach 
oben;  supra  Z'^.  612;  ind  rig  thiias 
des  Königs  oben  SP.  IV  2:  isseicse 
thuas  Oss.  III  6.  Gl.  immach.  — 
Vgl.  süas. 

tüas-cert  Norden,  regio  septen- 
trionalis  Z'^.  612.  —  Gen.  naim 
thuascirt  in  domain  FA.  4;  i  m- 
Bretnaib  tuaiscirt  Gl.  zu  Hy.  2,  1 
i[s.  unter  Nemthnr). 

tüasiset,  contüasiset  fris  uli  LU. 
p.  19'>,  26,  s.  contöisim. 

tiiaslaieim  i,do-fo-ass-lecim)  III 
ich  lasse  los,  löse,  vgl.  fuaslai- 
cim,  oslaiclm.  —  Conj.  Sg.  3  don 
forslaice  Hy.  1,  18,  Gl.  i.  ron  fuas- 
laice;  auch  läse  dufuasailce  Gl.  zu 
solvendo    Ml.    29t,    10?    —    Praet. 


Sg.  3  tarslaic  Hy.  1,  :i3.  —  Inf 
Nom.  tiiaslncud  inna  pecthach  ass 
FA.  18;  a  tuasulcud  adi  Gl.  zu 
ipsa  .  .  necesse  est  .  .  resolvi  SG. 
74b,  3;  Gen.  comus  ci'ul)rig  is.  cum- 
rech^i  ocus  tuaslacthi  ]\facht  zu 
binden  und  zu  lösen  SMart.  24; 
ni  thancabair  dorn  fis  scel  no  dorn 
thüaslncud  SrLb.  9:  iar  tuaslucad 
anman  Fei.  März  27;  inna  tuas- 
lucad Goid.^  p.  101,  .16  iLITy.];  im 
thüaslucud  na  cesta  FB.  27. 

tüasra  die  Linke,  Acc.  Ina 
thuasri  s.  unter  idata. 

tüata  zum  Volke  gehörig,  der 
Mann  aus  dem  Volke,  Laie, 
von  1.  tüatb.  —  Sg.  Nom.  in  tuata 
Gl.  zu  in  t-öegi  Hy.  5,  28;  Dat.  on 
tuata  Gl.  zu  a  laico,  s.  2.  läech; 
PI.  Nom.  tiiati  Gl.  zu  qui  foris 
sunt  Wb.  27o  {gentiles  Z^.  792). 

1.  tüath  F.  Volk;  populus  Z\ 
241.  —  Sg.  Nom.  toiig  a  toing  mo 
thüath  FB.  11,  s.  unter  tongim; 
Dat.  dia  tuaid  SC.  31,  2;  for  tuaith 
hErenn  Hy.  2,  41:  i  Tuaith  Da 
muige  p.  41,  23;  Acc.  dia  ris  mo 
thuaith  ^.  133,  7;  fri  tuaith  Cannan 
Hy.  2,  57;  darsin  tuaith  Sc3I.  3,  13; 
PI.  Nom.  na  tüatha  SC.  21;  tuatha 
hErenn  Hy.  2,  19;  41;  Dat  tuathaib 
ilib  mit  vielen  Schaaren  SC.  19,  5; 
do  thuataib  Fene  Hy.  2,  10;  5,  12; 
Acc.  tuatha  hErenn  Hy.  2,  28. 

2.  tüath  links,  nördlich,  im 
Norden;  Dia  tuathum  Gott  zu 
meiner  Linken  Hy.  6,  2,  Gl.  i.  frim 
a  tuaith;  Hy.  7,  56;  an  tüaid  nörd- 
lich Z'^.  612;  tess  ocus  tuaid  im 
Süden  und  im  Norden  FA.  4; 
TE.  3  Eg.;  tuaith  Benna  Bairche 
nördlich  von  B.  B.  Hy.  2,  29,  Gl. 
i.  re  Bennaib  Boirche  a  tuaith;  an 
iar-tüaid  don  frim-gäid  nordwest- 
lich vom  Haupfivinde  Cr.  19«:,  an 
air-tüaid  nordöstlich  ibid. ;  ir-thuaid 
LHy.  Amr.  65;  sair-tüaid  nordöst- 
lich Lg.  1 1 ;  fo  thüaith  nordwärts  -i^. 
Hy.  5,   51:  57;   fo  tluiaid   FA.  26; 

fa  dess  no  fa  thuaith   Wb.  29»,  23. 
—  Comp  OS.  na  teora  ammiti  tüath- 
chaecha  „three  Crones,  blind  of  the 
left  eye"  Bev.  Cell.  lU  p.  176. 
1.  tuba  „a  thin  sodfor  thatching" 


tuba 


854 


tucht 


Fei.  Index,  i.  tochailt  O'Dae.  p. 
119.  —  Dazii,  luid  fo  thalmain  tuba 
Fei.  Jim.  6  LBr? 

2.  tuba,  tubha  to  show,  to 
prove,  to  cliarrje  O'Don.  Suppl.; 
betli  gaii  locht  do  dlighfi  duine  ag 
tubha  alle  criminosus  criminosum 
accusare  non  potest  ibid.;  tubhadh 
i.  rädh  ibid.  —  Pass.  Praes.  sec. 
Sg.  3  fö  daig  na  ro  tubaide  fria 
enech  TE.  6  LU.? 
tubertatar  s.  tabraim. 
tuccaim  (do-uccaim)  ich  trage, 
bringe,  gebe,  setze,  lege,  wechselt 
mit  berim,  do-biur,  tabraim  tmd 
ist  besonders  im  Praeteritum 
Act.  und  Pass.  viel  gebraucht 
{O'Don.  Gr.  p.  213).  —  Praes. 
Sg.  3  cid  dot  tucai  aud-sin  was 
bringt  dich  hierher  SC.  10?  cach 
thucai  Hy.  5,  85?  PI.  3  tucait 
SC.  48.  —  Covj.  Sg.  3  don  fuca 
Gl.  zu  don  fe  Hy.  4,  2.  —  Imperat. 
PI  2  tucaid  FB.  14.  —  Praes.  sec. 
Sg.  3  mani  thucad  ni  wenn  er 
Nichts  davon  trug  ScM.  1;  dianus 
tuccad  nech  ali  remiu  wenn  sie 
ein  Anderer  vor  ihm  davon  getragen 
hätte  TE.  2  Fg.?  PI.  3  co  tuctais 
. .  leö  he  SC.  48.  —  Praet.  Sg.  1 
tucMS  seircc  .  .  duit  setzte  meine 
hiebe  auf  dich  TE.  5 ;  9 ;  o  thucusa 
. .  uait  seit  ich  davon  trug  von  dir 
ScM.  12;  FB.  73;  2  tucaisiu  FB. 
73;  3  fen  douc  Gl.  zu  Hy.  5,  25; 
tue  Gl.  zu  dobert  Hy.  5,  84;  do  fuc 
TE.  5  Fg.;  dos  fuc  Hy.  2,  36; 
ScM.  22,  10 ;  tue  brachte  Gl.  zu 
Hy.  5,  85;  is  me  thuc  der  davon 
trug  FB.  73 ;  danam  thuc  als  mich 
nahm  SC.  45,  7;  9;  dornasc  . .  thuc 
dam  gab  er  mir  SC.  45,  10;  tue 
biad  doib  p.  40,  25;  co  tue  assill 
isin  coire  dö  sie  that  ein  Stück  für 
ihn  in  den  Kessel  p.  41,  ig;  tucc 
a  laim  dar  a  uchtbruinne  legte 
I  ^  seine  Hand  TE.  7  Fg.;  8;  co  tue 
//f?^  dl  läim  dar  Noisiu,  co  tue  föi  Lg.  5; 
'  in  n-ordnug!tcZ  tue  . .  forsin  immum 

p.  40,  15;  tug..a  ossnam  ass  IF. 
7  Fg.;  PI.  1  tucsam  lind  das  wir 
mit  gebracht  haben  FB.  73;  2  tuc- 
said  FB.  73;  3  nf  thucsat  in  ord  sie 
brachten  nicht  mitp.  39, 13;  co  tucsat 


Patra/c  leo  sie  nahmen  P.  mit  p. 
17,  19;  tucsat ..  dig  n-dermait  dö 
gaben  ihm  SC.  48;  in  leuamain 
tucsat  oegid  fuirri  Gl  zu  Hy.  5,  26; 
Dep.  tucsatar  tua^ruscabail  na  hin- 
gene  do  TE.  3  Eg.  —  Pass.  Conj. 
Sg.  3  tucthar  cucund  Lg.  1.  —  -^^ 
Praes.  sec.  Sg.  3  dia  tuctha  dö 
tvenn  ihm  gegeben  würde  FB.  11. 

—  Praes.  Sg.  3  tuccad  Gl.  zu  do- 
breth  Hy.  2,  2;  59;  FA.  20  LBr. 
(tänic  jLf/.);  tuccad  fair  inn  ainm 
p.  17,  2i;  TE.  20;  tuccad.  .  immach 
lourde  herausgegeben  ibid. ;  tuead 
Lg.  1;  ScM.  3,  1;  cia  0  tuead  von  -^ 
wem  er  davon  getragen  worden  ist  is; 
tuccath  TE.  8  Fg.;  10,  le  Fg.; 
tuccadh  20  Fg. ;  is  mairg  eosa  tueed 
FB.  58;  PI.  3  dofuehta  adai  na 
fleidi,  zit  lesen  dofuctha  p.  311,  33. 

tuccait  Ursache;  tuccait  a  den- 
ma  die  Veranlassung  den  Hymnus 
zu  dichten  Hy.  1  Praef;  isi  tueait 
in  earpaitt  do  berith  {zu  lesen  do 
breith)  do  Fiacc  Goid.'^  p.  88  {Vü. 
Trip.) ;  PI.  Nom.  tri  tucaite  . .  ara 
tänic  Colum  Cille  a  hAlbain  i  n- 
hErinn  Goid.'^  p.  156  (LHy.  Amr. 
Praef). 

tuccim  [für  do-ueeim,  vgl.  Z^. 
998)  III  ich  verstehe,  weiss.  — 
Praes.  Sg.  1  hi  tuen  eheist  n-doraid 
SP.  II  12;  5  da  ucci,  tuicci,  tucci 
intellegit  Wb.  12c,  123,  13a  (^2.  431). 

—  Conj.  PI.  2  con-ducaid  etargne 
n-Dä  Wb.  2U  {Z-\  998).  —  Praes. 
sec.  Sg.  3  doucad  er  wusste  LHy. 
Amr.  58  (s.  unter  sonend);  Praet. 
Sg.  3  douie  na  degnimu  ar  naib 
fo[ch]raiccib  Gl.  zu  sciens  . .  virtutes 
pro  praemiis  .  .  numerare  Ml.  18«,  5 ; 
0  ra  thuie  tra  cor  ba  corp  dia 
adnocul,  tue  airrde  na  eroiehe  do- 
ridisi  SMart.  24.  —  Pass.  Praes. 
sec.  Sg.  3  con-duethe  ut  intellige- 
retur  Ml.  51'^  {Goid.^  p.  43).  — 
Inf.  Nom.  tuiesi  s.  unter  eölas; 
Acc.  fora  m-benand  a  n-etrocaiVe 
. .  tuicsin  n-inmedonaigi  na  scrip- 
tuire  nöibe  denen  ihre  Lieblosigkeit 
das  Verständniss  des  innersten  Ge- 
halts der  heiligen  Schrift  verschliesst 
p.  110,  u. 

tuclit  a  form,  shape,  apj^ea- 


855 


^  rance  O'R.;  Lg.  10.  lo?  coem-tiicht 
Gl.  zro  tuchtaig  Fei.  Jul.  21;  „iii 
ba  meth  n-enich  dün,"  ol  Ailill, 
„tuclit  araiulalfar-sa"  „the  way 
I  shall  prepitre  it"  TBF.  p.  144,  33; 
tucht  imnüäitli  FB.  43. 

tuchtaoli  stattlich,  schon;  Sg. 
^  Nom.  tuchtach  diiinc  Lg.  17,  u: 
Dat.  CO  u-ingenraid  tuchtaig  ,,wmi 
shapely  viaidens"  Fei.  Jul.  21,  Gl. 
i.  cwmthac/ttaig  i.  coemda  no  cru- 
thaig  no  togaide  i.  coem-tucht. 

tudcluul  s.  tuidcliim. 

tudrach  A  n  r c  i :  w  ng,  Verlo- 
ckiDig;  Gl.za  irritainen  SG.  54:'^,  i; 
Äcc.  fri  tudrach  in  domaiii  Fei. 
Epil.  329.  —  Vgl.  totürgim. 

tiidrachtaid  pelle.c  SG.  60^,  n; 
mertrech  no  tiidrachtaid  no  ben 
imtha  Gl.  zu  pellex  SG.  68^,  9. 

tuga  Bedeekutig,  Dach;  tilge 
s.  unter  tugen;  tiiighi  stramen  Ir. 
Gl.  994.  —  Sg.  Nom.  ba  tiiga  slin- 
ned  böi  fair  dianecbtair  TBF.  p. 
140,  2;  Dat.  CO  tugi  slinned  FB.  55 
(go  tugad  slimiti  Fg.);  p.  309,  3'i; 
Acc.  liiid  fo  thsihnan  tugai  Fei. 
Jim.  6  Laucl;  PI.  Dat.  fu  tbocaid 
tugaib  SP.Yz. 

tugatöir  M.  Dachdecker  SP. 
III  4;  tiiigheadöir  a  thatcher  O'B. 

tug'cn  die  Toga  der  File  Corm. 
p.  43  und  45;  i.  tuge  en,  ar  is  de 
croenib  en  find  ocus  ildathach 
dognither  in  tugen  filed  co  a  ci-iss, 
de  braigtib  cailecb  lochend  (coilech 
lachan  LBr.,  „of  mallards")  ocus 
da  currcib  {„of  their  crests")  ho 
criss  suas  co  a  m-bräigit  ibid. 

tugim  ich  decke;  tughaim  xind 
tuighim  I  thatch  O'B.  —  Praet. 
Sg.  3  rod  toig  SP.  III  4,  vgl.  mind 
orbude  ardatugethar  LU.  p.  81a,  n. 

tuicse  erwählt,  auserivählt, 
für  tiiigse,  Part,  zu  togaim?  — 
Sg.  Nom.  is  cland  tuicse  do  Dia 
Wb.  5=  {est  populus  electus  Deo 
Z^.  998);  PI  Nom.  ni  tat  huili 
i'obtar  tuicsi  Wb.  11»  {non  omnes 
fuerunt  electi);  Acc.  cia  connesfea 
tuicsiu  De  Wb.  A^>  {qiiis  condem- 
näbit  electos  Dei). 

tuicsi  s.  tucciin. 

tuidcliim  ich  komme;  zu  dem 


Praet.  tudchad  vgl.  do-dechad.  — 
Praes.  sec.  PI.  3  gu  tuidchidis  p. 
144,  27.  —  Praet.  Sg.  1  ani  dia 
tudchad  FB.  93;  2  tu.lchad  SC. 
13;  1(J;  20;  PI.  3  cia  dia  tudchai- 
bair  FB.  GG  (tuchaboir  Fg.);  ani 
imma.  tudchaibair  imrcsain  89  (tud- 
cabair  JiV/.);  ^  ni  thudchatar  FB.  72 
(ni  tangatar  Eg.)\  iminil  tudchatar 
75;  7ü.  —  S-ftit.  Sg.  3  ar  na  tu- 
daich  tond  talman  torut  LU.  p. 
114a  29  {Siab.  Concul.).  —  Pass. 
Praet.  Sg.  3  gnim  iaro»i  dondi 
dodechuid,  cesad  dondi  cosa  tuid- 
ches  actio  ejus  qui  venit,  passio 
ejus  ad  quem  ventum  est  SG. 
199^  1.  —  Inf.  Nom.  a  thuidecht 
i  cride  tar  csi  Dte  Gl.  zu  nolite 
locum  dare  diabolo  Wb.  221)  {Z^.  ^ 
658);  tuidecht  döib  dass  sie  komme 
Lg.  13.;  TE.  13  LU.;  Gen.  tuir-'  ^ 
thi'ud  tidechta  Patraic  die  Ursache 
von  P.'s  Kommen  p.  17,  le;  Dat. 
oc  tuidecht  jj.  144,  so;  ic  tiHacht 
FA.  7  LBr.  {oc  tiachtain  LU.); 
Acc.  taidecht  p.  46,  24. 

tuidme  Verbinden,  Vereini- 
gen, Vereinigung.  —  Nom.  cain 
tuidme  „a  fair  union"  Fei.  Oct.  17, 
Gl.  i.  acomail  isin  rand  no  maith 
a  n-oenta;  oc  tiüdme  na  cuinge 
don  chiiing  ele  Corm.  p.  18  essem; 
Acc.  atsluindiu  do  thuidme  lasin 
athair  nemda  „1  appeal  to  thy 
Union  tvith  the  Heavenly  Father" 
Fei.  Epil.  355. 

tuil  s.  toi. 

tiiil  FB.  23? 

tuilbreua  p.  190,  26? 

tuile  Fluth,  Ueberfliiss;  a 
flood,  deluge  OB.  —  Gen.  uas 
tuinn  tuile  Fä.  Prol.  250  {reimt 
mit  uile).  Gl.  i.  uas  imud  ard  in 
t-söegail;  in  ben  di  thonnaib  tuli 
LU.  p.  40a,  4  {Aid.  Ech.),  Gl.  i.  in 
tipra;  Dat.  atta-som  ior  tuiJiu  ibid. 
Prol.  124,  Gl.  i.  imnied  crabuid; 
for  tuiliu  „abundantly"  ibid.  Epil. 
310  {reimt  mit  not  guidiii);  atfiadat 
iar  tuiliu  „they  sheiv  abnndanthj" 
ibid.  Prol.  247. 

tuiliin,  coutuilim  ich  schlafe 
ein,  schlafe;  die  unter  Praes. 
PI.    3    angeführte    Stelle    ist    ent- 


tiiilm 


856 


scheidend  für  die  Annahme  eines 
Compositums  contuilim,  für  con-ad 
(aith?')  -tulim,  vgl.  nia  conatil  tmter 
cotlaim;  tuilim  I  dose,  fall  asJeep 
O'Don.  Suppl.  —  Fraes.  Sg.  3 
contuli  träth  a  däla  TE.  12  LU.; 
contuli  iarom  d'adaig  CC.  5  LU.; 
PI.  3  luid  iarom  dia  tig  ocus  con- 
tulet-som  ior  a  u-dergodaib  LU. 
2).  25a,  27;  contuiliut  p.  145,  13.  — 
Cotij.  Sg.  1  Dep.  co  ro  tholiur 
s.  unter  tairthim.  —  Fraes.  sec. 
Sg.  3  ba  and  contuiled  cach  n- 
aidchi  p.  130,  24.  —  S-praet.  Sg.  3 
toilis  a  thromthairthim  cotiilta  fair 
On  the  Mann.  III  p.  424?  contuil 
Ey.  2,  G2;  CG.  5  Eg.;  contuil  cot- 
lud  cimmeda  Hy.  5,  2;  Fl.  3  con- 
toilset  LU.  p.  23a,  42;  Bep.  tuil- 
sittV  mo  derca  süain  Oss.  III  1,  Gl. 
i.  da  thotlatar. 

tuiliii  i.  muliebre  membrum  Corm. 
p.  42. 

tuillc'd  Hinzufügen,  Ilinzu- 
fügung,  Vermehrung,  Inf.  zu 
tuillim.  —  Nom.  tuilled  pene  FA. 
IG;  Acc.  forodmatar  tuilled  uilcc 
beos  Gl.  zu  Fei.  Oct.  15;  doröine 
in  tuilled  ibid.  p.  CLVII  39  {„the 
supi}lciiieiit'-);  tuilled  sillaibe  „ad- 
dition  nf  II  siiJliihle"  ibid.  p.  LXII  24. 

tuillem  Hi  nzufügen,  Ein- 
ernten, Verdienen,  Lohn,  vgl. 
fuillem;  tuilleamh  tvages,  hire.O'B. 
—  Nom.  tullem  ecraiti  frib  FB.  73 ; 
Acc.  ar  fir-thuillem  m-buide  fri 
Isu  Fei.  Frol.  55  {„for  a  true  ad- 
dition  of  reioard  with  Jesu,"). 

tuillim  (do-fo-illim)  III  ich  füge 
hinzu,  ernte  ein,  verdiene,  vgl. 
ar-illim,  fu-illim;  I  add  O'Don. 
Suppl.  —  Fraes.  Sg.  1  ni  tuillim 
buidi  di  noch  p.  142,  9;  ni  tuilim 
budi  do  neoch  p.  328,  12;  Fl.  3  co 
tuillct  ScLb.  18.  —  S-praet.  Fl.  1 
ni  ro  thuillisem  buidi  do  neuch 
Gl.  zu  non  fuimus  in  sermone 
adulationis  Wb.  24<i  {Z^.  413).  — 
Fut.  Sg.  1  cinnas  dos  n-uilliub 
Goid.^  p.  180,  7  {LL.,  „hoiv  shall 
I  uitain  it").  —  Inf.  tuilled,  tuillem. 

tuiiiuiin  I dwell,  sojourn  O'B.; 
ros  tuindsetar  Tragdai  fo  nirt  brig 
a  chumachta  LBr.  p.  205^,  20. 


tuinset  (imm-thuinset  FB.  53)  s. 
do-unsi.  Vgl.  tuinnsiomh  a  sound, 
noise  O'R.  (tuinnsiomh  na  ttreu- 
fear  acca  ttrasgradh  ibid.  iom- 
forcradh). 

1.  ti'iir  Ff  eil  er,  Herr  {in  Be- 
zug auf  die  Bedeutungsentioickclung 
vgl.  sithbe);  a  pillar,  lord,  chief 
O'Don.  Suppl;  Gl.  zu  balcc  aige 
(„a  stout  pillar")  Fei.  Mart.  21; 
tuirighin  tuir  fuilngeas  teach  O'R. 
tuirighin.  —  Sg.  Nom.  ba  mor 
tuir  a  thempuil  Fei.  Apr.  8;  bö- 
thuir  Kuh-herr  =  Stier  FB.  9; 
tuir  catha  i.  tighearna  no  taoiscach 
catha  O'Don.  Suppl. 

tiiirem  s.  turem. 

tuirend  F.  Weizen.  —  Bat. 
cain  dias  diar  tuirind  eine  schöne 
Aehre  von  unserem  Weizen  Fei. 
Nov.  24,  Gl.  i.  diar  cruithnecht; 
ba  fer  raith  diar  tuirind  Aug.  18, 
dazu  p.  CXXXI  39  die  Glosse  diar 
cruithnecht,  quia  sancti  Dei  triti- 
cum  sunt;  Mai  21. 

tüirirn  (,do-fo-sirim)  III  ich 
untersuche,  durchforsche.  — 
Fraes.  Conj.  Sg.  2  co  ro  thüri  ocus 
cor  eterglee  cestai  ocus  caingne  in 
popi«7  Bev.  Gelt.  II  p.  382  {LBr.). 

—  Imperat.  Sg.  2  tuir .  .  ord  na 
caiptel  Fei.  Frol.  331;  Gl.  zu  feg 
O'Bav.  p.  84.  —  Fraet.  Sg.  1  ros 
tuirius  Fei.  Mai  -20, ;  Fl.  1  ro  thuir- 
sium  libra  ibid.  Epil.  75;  3  ro 
tuirset  scrutati  sunt  Ml.  44<J.  — 
Fl.  1  ar  lebräin  nos  tuirfem  Fei. 
Frol.  289.  —  Fass.  Conj.  Fl.  3  ce 
thuirtir  a  threta  Fä.  Frol.  230. 

tuirmim  III  I  reckon  O'B  ,  s. 
dorimim.  —  Fraes.  Sg.  3  torrimi  Gl. 
zu  sermone   prosequitur  Ml.   130c. 

—  Conj.  Sg.  2  tuirme  Fei.  Sept.  17. 

—  Fraes.  sec.  Sg.  1  ma  doruirmind 
Epil.  128.  —  Fut.  Fl.  1  dorimfem 
Gl.  zu  prosequemiir,  imnis  et  lau- 
dibus,  Ml.  44a.  —  Fass.  Fraet. 
Sg.  3  in  cach  na  ro  tuirmed  Fei. 
Epil.  122.  —  Inf  tHi-eiii. 

tuirtheclit  description  O'Bon. 
Siqjpl. ;  indis  forru  a  tuirtechta 
ocus  a  tindrium  n-diles  Three  Hom 

p.    116,    26. 

tuirthed     Ursache;    i.    adbar, 


tüisccli 


857 


cause,  occasion  Thrcc  Iloin.  Index.; 
tuirthiud  p.  17,  i6. 

tüisecli  s.  tüsecli. 

tuisel  M  Fall;  casus  Z\  985, 
camm-thuisel  casus  ohliquus  (SG.) 
ibid.  —  Sg.  Dat  re  cach  thuisiul 
SG.  210a,  8;  Fl  Nom.  in  tiiisil 
SG.   71a,   11. 

tuislim  III  ich  falle;  dofnisliin 
laho  SG.  UG^,  i  (Z''  88;:)).  — 
Pracs.  Conj.  Sg.  3  no  nim  thuisle 
i.  ni  tharda  tuisliud  form  Gl.  zu  nim 
thairle  Hy.  6,  13;  Dep.  dufuisledar 
Gl.  zti  ut  cognitione  ejus  nihil 
possit  elaU  Ml.   SOs   10   [Z-\   442). 

—  Inf.  tuisliud  s.  oben. 
tuismim  (do-fo-ess-semim  Z'^.  88G) 

I  ich   erzeuge,    bringe  hervor. 

—  Act.  und  Pass.  Praes.  Sg.  3 
iss  ed  aaicned  ceneuil  ni  dofuisim 
ocus  dofuisemar  SG.  Gl»  2  (aliquid 
quod  generat  Z"^.430,  generatur^lY). 

—  T-praet.  Sg  3  ior  cech  n-duil 
dorosat  Fei.  Prol.  91  (,,do-ro-fo- 
statuit"  Stohes  im  Index):,  isuaib 
dulib  doforsat  311.  17'',  c  {in  rebus 
quas  creavit  Z'^.  345,.  vgl.  unier 
imm-acciu");  Romuil  doforsat  in  ca- 
thraig  SG.  Sit,  5  (Z^.  413);  Cicrops 
dorösat  in  cathra/^/  ibid.  2.  —  S-praet. 
Sg.  3  tusmis  Gl.  zu  trogais  CG.  3 
LU.\  Dep.  ör  thuismestar  aicncd 
na  n-dül  p>.  169,  25.  —  Pass. 
Praes.  s.  oben.  —  Fiit.  Sg.  3  is  ho 
Tsaac  dofuisemthar  a  sil  n-airegde 
Wb.  4c  [Z\  415).  —  Fut.  sec. 
Sg.  3  in  gein  no  titsemtha  Three 
Hom.  p.  56,  5;  8.  —  Praet.  PI.  3 
a  torbae  ar  a  torsata  Gl.  zu  ape- 
rire  causam  Ml.  42i>  [Goid.^  p.  40\ 

—  Inf.  1)  tuistiu  s.  besonders; 
2)  tuismiud,  Nom.  tusmiud  in  t-sil 
rigdai  Three  Hom.  p.  56,  4;  Gen. 
ämm  t«smeda  ibid.  2;  Dat.  do  thus- 
med  chloinde  s.  unter  iartaige. 

tuistenach  genetivus  SG.  77»,  1 
[Z-^.  809\  von  tuistiu. 

tuistid  M.  Erzeuger,  PI.  die 
Eltern.  —  PI.  Nom.  in  tuistidi 
Wh.  281,  21  (parentes  Z\  236);  a 
thwstige  Three  Hom.  p.  12,  32; 
Dat.  0  tustidib  p.  17,  34;  SMart. 
9;  0  thustigib  26.  —  Vgl.  dona 
tusmigib    ^voyi   Stokes   in    tusmidib 


corrigirt)  on-gonir  „of  the  parents 
«f  ivhom  he  was  born"  Three 
Hom.  p.  4,  14;  dar  sarugud  a  th?t.s- 
nigthe  „in  spite  of  his  parents'' 
SMart.  9. 

tuistiu  F.  Erzeugen,  Erzeu- 
gung, Schöpfung,  Inf.  zu  tiiis- 
mim.  —  Sg.  Nom.  tuistiu  claindde 
Wb.  28i>.  17;  dunarructhas  act  oen- 
tuistiu  Tir.  11;  Gen.  6  aicniud  na 
cetnc  ttiisten  Wb.  21''  {natura  pri- 
mae creationis);  Dat.  oc  tuis[tlin 
domuin  311.  19*',  1;  oc  tuiste  di\lle 
Wb.  5>-  {Z-\  26). 

tüitlilae Gl.  zu  gibbus  SG.  22»,  e; 
tuthle  gibbus  Pr.  Cr.  9»  (Z^.  767); 
amai  tuthle  no  ailsin  Gl.  zu  sermo 
eorum  ut  Cancer  serpit  Wb.  30'',  15. 

tuitim  I  ich  falle,  über  tuthi- 
tim,  tothetim  aus  do-fo-thetim  ent- 
standen, vgl.  teit.  —  Praes.  PI.  3 
CO  tuitet  FA.  22  (cu  toitet  LBr). 
—  Conj.  Sg.  2  rega  let-su  iar  sein 
CO  tempul  Deanfe  ocus  guidfet-sa 
Gxist  CO  tuite  Goid.^  p.  105,  3 
[LHy.).  —  Praes.  sec.  PI.  3  cucund 
dofutitis  LU.  p.  114'',  17  {Siab. 
Concul.).  —  S-praet.  Sg.  3  os  me 
dufuit  im  lin  cliein  in  mein  Netz 
fiel  SP.  II  8;  dofuit  ri  din  gai  sin 
Eev.  Gelt.  III  p.  179;  dofuit  cotlud 
fair  SC.  8;  PI.  3  cor  tuitset  airm 
uad  FB.  38  Eg.  —  S-fut.  Sg.  3 
cräet  dofaeth  don  gai  seo  „what 
ivill  fall  by  this  spear"  Bev.  Celt. 
III  p.  178  {LL.);  dofaeth  rl  din 
gai  sin  ibid.;  attaig  Deaiu  ann  co 
taith  in  tempul  bitte  Diana,  dass 
der  Tempel  zusammenstürze  Goid.'^ 
p.  105,  2  [LHy.);  dia  teth  [.sie) 
tempul  Deane  erum-sa,  is  ferr  Crist 
quam  Deain  ibid.  4;  PI.  3  doföeth-  /--^ 
sat  Lg.  5,  12  Eg.;  cumma  cia  thoet-  (ä  1 
sat  immi  *b'cJ7.  3,  ig,  zu  lesen  thoeth-  ^"""^ 
sat  i,cia  taethsat  //.);  ar  buäib  sceo 
mnäib  do  thoetsat  la  Mcidb  ocus 
Ailill  TBE.  p.  142,  3.  —  Fut.  sec. 
Sg.  3  ro  chuala  Hb  dofäithsad  din 
gai  Bev.  Celt.  III  p.  179  [LL.); 
dofäethsad  ibid.  p.  180;  co  tsethsad 
in  crand  Fei.  p.  LXXV  29.  —  B-fut. 
Sg.  3  tuitfid  ri  de  Bev.  Celt.  III 
]}.  180.  —  Inf.  Nom.  tothimm, 
tothim  N.  casus  Wb.  5''  {Z'l  268); 


858 


tiirchäl 


später    {mt    Anlehnu2ig^^_Qn das 

'Praesens)  tuitlmm,  tuiüm  Lg.  13; 
IS  tutim  (Torochctr  forsua  cTöcliaib 
Three  Hom.  p.  24,  20;  Gen.  totma 
O'Don.  8uppl.\  Dat.  a  baill  dub- 
glassa  ic  tuitimm  de  Tkree  Hom. 
p.  80,  16;  ond  inuiid  tuitim  eodem 
lapsu  Goid.'^  p.  68,  2  (LHy.);  do 
thuitim  Lg.  13;  PI.  Acc.  inna  tot- 
man  casus  Ml.  Id^,  4. 

tuitmendach  Hinfallen  ver- 
ursachend p.  190,  32,  von  tui- 
timm. 

1.  tili  N.  Stirn,  Vorderseite, 
Erhöhung  [WÖlhnng  oder  Buckel 
des  Schilds?);  front,  countenance, 
face  O'B.  —  Sg.  Nom.  co  n-ecmaing 
a  tul  immoii  a-all  FB.  70;  tul  n-öir 
fair  (auf  dem  Schild)  j^-  131,  i9 
i„a  hoss  of  gold"  On  the  Mann. 
III  p.  162);  taul  argait  furri  [auf 
dem  Schild)  Lg.  18,  28  l  Hat.  tan- 
catar  tulfethi  a  orcaii  co  m-bätär 
for  tul  a  lurgan  LU.  p.  Id^,  30; 
0  thul  CO  aurdornd  LU.  p.  79a,  19 
(„from  forehead  to  croup"  Crowe, 
Siab.  Concul.  p.  424);  Acc.  co  m- 
benad  a  thul  cind  frisin  cathr«/g 
FB.  88;  imma  chromsciatli  n-dub- 
derg  inna  teged  torc  taiselbtha  ina 
tul  LU.  p.  791',  10;  PI.  Hat.  do 
thulaib  a  lurgan  FB.  37  Fg.  — 
Comp  OS.  tul-fethi  s.  ohen,  „the 
front-sinews"  Croice,  Siab.  Concul. 
p.  426;  tul-mong  Schnauzhaar?  ca 
tulmaing  Oss.  III  5,  Gl.  i.  co  moing 
a  srona;  tul-lethan  stirnhreit,   ech 

.  .  taul-lethan  FB.  47,  da  ech  .  . 
tul-lethain  45,  p.  310,  15. 

2.  tul  nackt,  ar  is  tul  gach 
nocht  Corm.  Tr.  p.  161  tulach. 

3.  tul  quick,  sudden  O'B., 
i.  obann  CGI.;  s.  tul-chomrac? 

tulach  F.  Hügel,  vgl.  telach; 
hill  Corm.  Tr.  p.  161.  —  Hat.  tri 
stein  . .  i  taulaich  in  taige  in  der 
Wölbung  des  Hauses  FB.  55?  Acc. 
cosiu  tulaig  TE.  12  LU.;  PI.  Nom. 
tulcha  p.  190,  25. 

tulchiime  Hügel,  von  tulach? 
Sg.  Hat.  lasodain  lingid  Cvichulaind 
i  n-ardai  co  m-böi  ior  tulchinniu 
ind  lis  LU.  p.  19a,  13^  ^^/.  cosin 
tulaig  uasind  lius  TE.  W  LU. 


tul-chomrac  „sudden  colli- 
sion"  Sench.  M.  III  p.  254. 

tulchuhe  Fass,  Milchkessel; 
tailchube  Gl.  zu  cratera  SG.  95'',  5; 
ind  telchubi  Gl.  zu  cadi  SG.  180:>,  1 ; 
airdhigh  no  tulchuba  Gl.  zu  cria- 
thar  O'Hav.  p.  G2;  sithal  no  ardig 
no  tulchuba  Gl.  zu  creithir  Corm. 
Tr.  p.  48  („a  bücket  or  chalice  or 
c«j)");  Gl.  zu  cuif  „a  cup"  ibid. 
p.  47;  i  taulchubu  fina  TBF.  p. 
138,  11;  secht  tulchuba  p.   311,  30. 

tullatär  FB.  56,  con  tullatar 
TBF.  p.  156,  20,  s.  dollod. 

tul-lethau  stirnbreit;  ech.. 
taullethan  FB.  47 ;  da  ech  .  .  tul- 
lethain  45;  p.  310,  15. 

tul-mong-  Schnauzhaar?  ca 
tulmaing  Oss.  III  5,  Gl.  i.  co  moing 
a  srona. 

tummim    III    ich   tauche   ein. 

—  S-praet.  Sg.  3  tummis  s.  unter 
imm-dibdaim;  cor  thümm  a  cöic 
mera  isin  usce  Three  Hom.  p.  6,  lo. 

—  Part,  tomtha  dipped  (7 Hon. 
Gr.  2)-  206.  —  Inf.  tummud  dippinq 
Beitr.  VIII  327. 

tuniii  Gl.  zu  srüama  FA.  27, 
s.  tond. 

tuy  a  journey  O'Hon.  Suppl.,  _^  v  o 
vgl.  turas ;  dolluid  .  .  ina  thur  Lg.  15,  /( t, " 
oder  zu  ti'ir?  wj, 

tür  i.  iarra«VZ/i  O'Hav.  p.  123, 
vgl.  tüirim;  nemlecad  tigi  do  thur 
„not  to  alloiv  the  house  to  be  sear- 
ched"  O'Hon.  Suppl.  (O'Hav.  l.  c). 

turas  iter,  per egrinatio  Beitr. 
VIII  341.  —  Sg.  Nom.  ior  t/anisi, 
für  ti'irus-si,  SC.  13;  Hat.  co  tisad 
don  turus  FB.  79.  —  Compos. 
imm-,  mi-thurus.  —  Vgl.  tururas. 

tur-haid  F.  Mangel,  Fehlen? 
exemption  O'Hon.  Supjil. ;  tm'bhaidh 
mischance,  misfortune  O'R.  —  Sg. 
Nom.  turbaid  chotulta  Schlaflosig- 
keit ScM.  3,  1.  —  Vgl.  tirbaid. 

tur-hriid  interruption,  vgl. 
ter-brud;  turbhrodh  to  impugn,  to 
violate  O'Hon.  Suppl.  —  Sg.  Acc. 
fledugud  cen  turbrüd  ScLb.  23; 
tiagait  inna  rith  cen  turbröd  cen 
tairsem  FA.  29. 

turchäl  F.  Sich  erheben,  Auf- 
gehen,    Sonnenaufgang,     vgl. 


dc^lr.'Sq.^)  fcv    a.M]f> 


859 


üabar 


tiiar-gabim,  tercbdl;  turgabäil  upri- 
sing,  ascension  (yi)on.  Supjü.  — 
Sg.  Nom.  turgbail  na  grenc  s.  unter 
fair;  Dat.  o  turcbäil  co  fuiiiud 
ScLh.  iJ2;  da  esca  do  twrcabail 
Tliree  Hom.  p.  104,  21;  tair  ic 
taurcbäil  na  greni  TE.  IG. 

tur-comrae a  m eeti n g,  c 0 u n c i l, 
synocl  O'Don.  Suppl.,  s.  ter-cbomrac. 

tiirem  Zählen,  Inf.  zu  do-rimim, 
tuirmim.  —  Sehr  häufig  in  der 
Formel  lia  tui'cm:  is  lia  turem  tra 
ocus  aisneis  mehr  als  zu  zählen 
und  zu  sagen  FB.  28;  is  lia  tiiireni 
ocus  aisnes  „overmuch  it  is  to  re- 
count  and  declare"  Three  Hom.  p. 
36,  4;  ihid.  p.  122,  11;  bid  lia  turim 
ScM.  3,  10;  at  lir  turim  FÄ.  29; 
mö  turim  Hy.  5,  I8,  Gl.  i.  quam 
potest  hominem  narrare;  Aec.  done 
a.thurem  Gl.  zu  dorurrae  Hy.  5,  67. 

tiirfochraic    s.    ter-foclirice. 

turgaire  i.  tairriacbad,  inciting 
O'Don.  Suppl. 

turid  Pfeiler,  vgl.  tüir;  tuiridh 
a  pillar,  column  O'B.  —  Sg.  Nom. 
turid  airgit  ocus  glaiu  SC.  31,  ig. 

turrscar,  sligre  ocus  turrscar  in 
mara  „Shells  and  loeeds  of  the 
sea"  Fä.  p.  XXXVIII  sc. 

tursituech  irriguus  SG.  24^  3 
{Z'^.  77b),  von  tairsitiu. 

turud  dry  iveather  Corm.  Tr. 
p.  159,  tuarad  Corm.  p.  43,  vgl. 
terad. 

tururas,  vgl.  don  chom-thururas 
de  in  Clor  SU,  fo  chomthururasib 
inna  n-diummassach  Ml.  118  {Z'^. 
887). 

tüs  Anfang,   Vorrang;  prin- 


cipium  Z''.  5().  —  Sg.  Nom.  tüs 
dia  ninai  ria  mnaib  \]\aä  FB.  G8; 
87;  89;  Dat.  0  thüs  co  dered  FA. 
22;  TE.  14  Eg.-.,  ar  thüs  zu  Anfang, 
zuerst,  primum  Z^.  010;  FA.  3; 
22;  23;  33;  FB.  17;  20;  21;  62; 
67;  72;  ar  chetus,  für  chet-tüs, 
SC.  42;  i'or  tüs  zuerst  p.  40,  28; 
p.  42,  35;  FA.  3  LBr.;  dorn  thüus 
Hy.  6,  2,  Gl.  i.  romum. 

tüssech,  töisecli  1)  an  der 
Spitze  stehend,  hervorragend, 
der  erste;  2)  Anführer,  Führer; 
töisech  praestans  Z^.  811;  tosic 
Gl.  zu  primus  Goid.'^  ]).  58  {South.)? 
taoisech  a  chieftain,  general  O'R. 

—  Sg.  Nom.  2)  deg-tuisech  Hy. 
1,  11;  toisiuch  p.  144,  25;  taisiuch 
inn  tige  der  Herr  des  Hauses  14; 
in  tuisich  17;  Dat.  1)  0  gein  tuis- 
sech  Etaini  von  der  ersten  Gehurt 
E.'s  anp.  131,  9;  Acc.  2)  cach  buden 
immä  tüsech  FB.  7;  adoerhiell: 
1)  ind  adaig  thüssech  die  erste 
Nacht  FB.  83;  PI.  Nom.  2)  na 
toisig  FB.  28;  Gen.  2)  di  ingenaib 
tussech  p.  131, 11;  na  töisech  FB.  6. 

—  Compar.  töisechu  prior  SG. 
42a,  2;  töisechu  tanic  Matoc  i  n- 
Erind  quam  Epscop  Sanctän  M.  kam 
früher  nach  Irland  als  Bischof  S. 
Hy.  6  Praef;  Corm.  Tr.  p.  165  ua; 
vgl.  tüsca,  tüsga  sooner,  rather 
O'Don.  Suppl.  —  Superl.  töisi- 
gem  primus  SG.  42»,  3. 

tiissigecht  der  Erste  sein,  an 
der  Spitze  stehen,  Vorrang, 
von  tüssech.  —  Acc.  immä  tüssi- 
gecht  isna  fledaib  FB.  56. 

tutlile  s.  ti'iithlae. 


u 


u,  iia  für  altir.  aue  nepos;  ua 
a  descendant  O'Don.  Suppl.;  Adam- 
nän  u  Thinne  FA.  3;  do  hU  Sua- 
naig  s.  xmter  2.  ic. 

1.  üa  SC.  25? 

2.  üa,  liad  s.  ö. 

üabar    Uebermuth,    Prahlen; 


vana  gloriatio  Z-.  780  yWh);  uabhar 
pride,  arrogance,  vainglory  O'R. 
—  Sg.  Nom.  ni  ual[l]  na  hüabur 
SC.  19, 1;  6;  Gen.  cen  airde  n-üabair 
Hy.  2,  67;  in  drong  uabair  Fei. 
Prol.  199  („haughtij"  StoJces  im 
Index).  —  Comp) OS.  ind  üaburdelb 


üabela 


860 


flniideclita  LU.  p.  81 'S  5  (CucJm- 
linn's  Gestalt,  tvenn  in  Kampfes- 
wtith). 

üabela  s.  öibela. 

üabrecli  ühermüthig,  prahle- 
risch. —  Sg.  Nom.  uallach  uabrech 
SC.  37,  22.  —  Vgl.  run-uaibrigestar 
Gl.  zu  profanaverai  Ml.  73^. 

üaclit  Kälte.  —  Sg.  Nom.  uacht 
siiü  Hii.  2,  27;  Dat  atbel  ar  öcht 
et  gorfi  Wh.  lO^  [Z'K  1006);  Äcc. 
sephaind  uai  ht  domm  eochraid[ib] 
er  vertrieb  die  Kälte  von  meinen 
Pferden  CG.  7?  eter  uacht  ocus 
tess  FA.  26  (fuacht  LBr)\  fuacht 
SC.  30,  8;  fri  huacht  TE.  9  lies 
fri  husce. 

tiaehtai*,  öehtar  N.  das  Obere, 
der  obere  Theil,  rgl.  6s,  üas; 
ochtar,  iiachtar  ]pars  superior  Z'^. 
781.  —  Sg.  Nom.  a  uachtor  FA. 
21;  Dat.  o  üachtur  co  a  ichtur 
ScLb.  21;  iar  n-üachtur  p.  309,  u; 
i  n-Uachtur  Gabra  Hg.  5,  6o;  Acc. 
tria  uachtiir  do  macraille  Sc3I.  13; 
CO  baiT-üachtar  a  dond-füathroci 
LU.  p.  81a-,  30. 

üachtaracli  oben  befindlich, 
der  obere,  oberste.  —  Sg.  Acc. 
cot  rosci  Cächulaind  ocus  rö  lä 
cor  n-iach  n-erred  de  i  n-arda  cor- 
ruc  a  chletlie  n-öchtarach  diu  tig 
CO  m-böi  ior  clethiu  in  tigi  alle 
LU.  p  19b,  u;  PI.  Nom.  allethe 
iiachtarclia  FA.  13.  —  Compar. 
as  uachtarchu  superius  Ml.  66  r 
(Z-l  276\ 

uachtlan  suluber  Ir.  Gl.  1064 
steht  für  älteres  uag-slän. 

1.  üad,  büad  Gl.  zu  specio  SG. 
52'',  7,  vgl.  i'iam. 

2.  iiad  s.  2.  6,  üa. 

üad-  in  der  Composition  für  ö, 
üa  Z\  878. 

üag  s.  6g.  —  Comp  OS.  Mac 
O'ige  CO  n-uag-bail  „(oj'^/t  perfect 
goodnefs"  Fei.  Dec.  3  (eon  lig-bail 
LBr.)\  gein  Muire  mind  n-uag- 
bailcc  Fei.  Aug.  16  („perfectly 
strong"  Index). 

üagfboid,  vielleicht  eine  Bildung 
ivie  öcbad?  „Atcondarc  triar  nocht 
hi  clethi  in  tigi,  a  töesca  fola 
trctbu,    ocus    süä  i?)  anairlig    ar    a 


m-braigti."  „Rus  fotHr-sa  sin,'"  ol 
se,  „tri  ernbaid  üagboid  triar  oi'gar 
la  cach  n-aim  in  sin  LU.  p.  9-1,  22 
[am  Bande:  imdai  na  m-badb\  rgl. 
Bern.''  p.  66. 

iiag'dae  virginal  Fei.  hidex; 
Dat.  CO  cleir  uagdai  Fei.  Jul.  29. 

üag'e,  üaig-e  s.  ögfe;  tvholencss, 
virginity  Fei.  Index.  —  Dat.  i  feil 
fir  CO  n-uagi  Fei.  März  29,  Gl.  i. 
CO  n-glaine;  tret  Ingen  co  u-uage 
Oct.  8  (oighe  Laud);  ba  cain  doss 
CO  n-uaige  A2)r.  6  (,uagi  Land). 

iiagira  ich  nähe,  s.  füaffaini; 
con-uaigim  Gl.  zu  an  cethrur  co- 
nuaige  „a  splendid  four  I  sew  to- 
gether"  Fcl.  Jan.  20.  —  Part,  a 
inar  . .  is  e  üagtlie  osslethar  LU. 
p.  79^,  2. 

uäilbe  s.  üall. 

iiaiin  s.  uain. 

1.  i'iaimm,  üaim  N.  Nähen, 
Nath,  rgl.  üagim;  Acc.  cen  üaim 
and  etir  „tcithout  a  seam  therein 
at  all"  Goid.^  p.  65,  Gl.  zu  per 
totum  textam  LHy.  fo.  6a. 

2.  iiaimm,  iiaiin  s.  2.  6,  i'ia. 

1.  üaiii  Müsse,  Gelegenheit; 
a  turn,  leisure,  delay,  opportimity 
O'B.  —  Sg.  Nom.  läse  bas  n-üain 
do  Gl.  zu  cum  ei  vacuiim  fuerit 
Wb.  14a  (^Z\  22);  fa[i]lti  indiu  ni 
dasL-üain  Lg.  17,  hA  ini  doiüLÜain   ^ 

\grtO;  ßi  ilam  hüain  LHy  Amr.  144 
i^ere  is  no  opportimity  for  me"   7 
Crowe). 

2.  üain  Leihen,  vgl.  öin;  loan 
]  O'B.  —  Dat.   oc   uain   et  airlicud 

Gl.  zu  benignus  Wb.  31",  7  {in 
commodando  et  praebendo  Z'^.  634). 


üaine  s.  üaue. 

üair,  öir  Conj.  weil,  da,  von 
ör,  üar,  vgl.  öre,  üare.  —  1)  Der 
Causalsatz  folgt  dem  Hauptsätze 
nach:  uair  ni  tüalaing  FB.  11; 
25;  41;  56;  72;  79;  uair  bid  co- 
marda  59;  61;  uair  is  ed  ainm  as 
tressam  Hy.  6,  1;  FB.  14;  20;  30; 
56;  73;  81;  83;  SC.  34,  9;  üar  Gl. 
zu  Hy.  5,  66;  2)  der  Causalsatz 
steht  voran:  üair  assoith  la  h£su 
in  grian  .  ,  ba  huisse  . .  Hy.  2,  59 ; 
FB.   7;   9;  93;   uair  nachat  fil-siu 


iiaithno 


üarcraidech 


fein  .  .  cona  be  do  bcii..G2;  TE. 
6  LU.? 

üaitline  i:)uer'perium  O'Don. 
Suppl. ; pcrsoniftcirt  TBF.p.  140,  28, 
ryl.  ibid.  p.  162. 

üaitue  s.  üatue. 

ual  s.  üall. 

ualach  a  hur  den  O'Don.  G-r. 
p.  87 ;  Sg.  Acc.  ro  bhaiu .  .  ualach 
doiia  caoraibh  dhöib  Tor.  Dh.  p. 
140;  PI.  Nom.  ualaighe  O'Don. 
Gr.  l  c. 

l.üallJ^.  Ueherhebtmg,  Stolz, 
Hochmnth;  superhia  Z'^.  241 ;  uaill 
vanity,  pricle  O'B.  —  Sg.  Nom. 
ind  huall  elatio  311.  28'%  i;  ni  ual, 
ni  uall  SC.  19;  uall  ollimresan  41 
parenthetisch?  nach  n-üall  19  ni  ro 
thallastar  a  iiaill . .  i  n-Eriud  FB.  79 ; 
Gen.  bes  uäilbe  Wb.  14^=  {mos  arro- 
gantiae  Z'^.  55);  udilbe  et  utmaille 
Gl.  zu  juvenil ia  desideria  fuge  Wh. 
SOb,  2-i;  comrac  ualle  Sc3I.  21,  7; 
Dat.  ar ..  uaill  FB.  93;  Acc.  cen 
üaill  FA.  35;  trie  uaill  FB.  2d Fg.; 
ni  tabir  uäil  na  toris  fornn  Wh.  16a 
{Z-\  243*.  —   Vgl.  com-üall. 

2.  uall  Klage;  uaill  tvailing 
O'-B.  —  PI.  Acc.  CO  cuala  ualla 
troma  oc  cäined  araile  mogad 
SMart.  20  {„heavy  tvailings"). 

üallach  übermüthig,  hoch- 
müthig,  stolz;  superhus  311.  41  r; 
vain,  vainglorious  O'B.;  huaUach 
i.  bocasach  no  bocfasach  O'Dav. 
p.  96.  —  Sg.  Nom.  ScM.  4;  SC. 
37,  22.  —  Adv.  CO  huallach  Sc3I. 
i  H.  —  Compar.  uallchu  murib 
SC.  18. 

üallai^im  III  sum  arrogans 
Z'^.  435,  doaithbiuch  no  ni  oird- 
nimm  no  ualligim  Gl.  zu  ahrogo  .  . 
arrogo  SG.  22^,  2. 

üallauu  SP.  V  9,  vgl.  ualland  i. 
uasal  O'Cl.  (Fei.  Ind.). 

lialle  Nebenform  von  1.  üall? 
tria  üalle  a  11-glond  FB.  29  (.trie 
uaill  agu  .EV/.\ 

üam  F.  Höhle;  huam  specus 
SG.  52^,  6;  uamh,  uaimh  a  cave, 
den  O'B.;  uaimh  a  cave,  a  crypt 
O'Don.  Suppl.  —  Sg.  Gen.  a  n- 
iarthar  na  huamha  sin  Tw.  Dh. 
j).    78;    Dat.    a    hüaim    Cri'iachan 


FB.  57;  i  n-üaim  Sleibe  Tellii 
Fei.  p.  CXXIX  31;  Acc.  dochu- 
adhdar  a  n-uaimh  thalniaii  Tor. 
Dh.  p.  78;  dochotar  hi  n-uamaid 
ar   imgabail   a   n-ingrenia    Fei.  p. 

CXXIX   42. 

üamnaig-im  III  ich  schrecke, 
von  Oman,  iiamun. —  Conj.  Sg  .3  cura 
uaimnige  terreat  Gild.  Lor.  Gl.  65. 

riainiiii  s.  Oman. 

1.  üaii  31.  Lamm;  a  lamb  O'R.; 
agnus  Ir.  Gl.  459.  —  PI.  Nom.  co 
tancotar  na  huain  co  hopund  do- 
chumm  a  mäthar  Three  Hom.  p. 
8,  17;  Gen.  dia  terpiid  na  n-üan  is. 

—  Davon  uaiuin  agnellus  Ir.  Gl.  492. 

2.  üau  Schaum;  froth,  foam 
O'B.;  uan  tuinde  „froth  of  the 
wave"  Corm.  Tr.  p.  i^iS  enbarr;  gi- 
ligtir  . .  üan  tuinniu  TE.  4  Eg. 

3.  liau  s.  2.  6,  üa. 
üan-bach  Schaum;  uanbach  a 

belaib  ind  eich  sin  Bev.  Cell.  III 
p.  183  („the  foam  froin  that  horse's 
Ups"). 

uaue   grün;   uaiue   green    O'B. 

—  Sg.  Nom.  brat  üaine  SC.  8;  p. 
131,  iü;  tene  uaine  j:>.  191,  13;  tibri 
uani  SC.  37,  lo;  Gen.  in  mnäi  bruit 
üani  13;  Dat.  cosin  brot  üane  8; 
iarna  brechtrad  di . .  üani  FA.  11. 

iianfeWi,  dond  Emir  üanfebli 
FB.  68,  _25  (uaneble  Eg.\  Gl.  i. 
foltchaiu,"  vgl.   Emer   Foltchain  28. 

üanide  grün,  vgl.  üane;  Sg. 
Dat.  do  Sita  üainidi  TE.  3  Eg.\ 
issin  t-situ  üainidiu  ibid. 

üautaiud  FB.  24  (uanainn  £"</.)? 

1.  aar  l:alt,  später  füar;  uar 
cold  Corm.  Tr.  p.  166  uaran.  — 
PI.    Nom.    iudsi    fuara  p.   19u,  31. 

—  Comp  OS.  dabcha  üar-usci  SC. 
36:  FB.  53;  54.  —  Compar.  fuai- 
riii  p.  190,  3ü. 

2.  üar  s.  3.  6r. 

3.  üar  weil  Gl.  zu  Hy.  5,  66, 
vgl.  üair. 

üarach  zeitiv eilig;  temporary 
O'R.;  Sg.  Nom.  Hy.  5,  21. 

üariin  fo  n  s  v  i  v  u  s  O'Don.  Suppl.; 
a  spring-u-ell  Corm.  Tr.  p).  166. 

üarboith  Lg.   17.   is  s.  urboth.      -^ 

üarcrai(lecTiTrt7T7te?ii</  'SC.  26, 
besser  üarcbraidcch. 


iiardatu 


862 


üatigufl 


tiardatu  M.  Kälte.  —  Sg.  Äcc. 
cen  üardataid  FÄ.  35. 
üariud  FB.  19? 

üas  s.  ÖS. 

iiassal  hoch,  erhaben,  edel; 
üasal  nohilis  Z'^.  768.  —  Sg.  Nom. 
flaith  üasal  FÄ.  35;  huasal  trinoit 
Hg.  6,  5;  Dat.  F.  co  u-huasail  hiris 
Hg.  5,  3 ;  Acc.  co  rig  . .  n-uasal  Hg. 
1,  in.  —  Comp  OS.  a  n-uasal-t'er 
Gl.  zu  a  n-uas[ar]  Hg.  1,  9;  drong 
hiiassal-nöcb  „of  high  saints"  Fei. 
Epil.  277.  —  Compar.  uaisliu 
Fei.  Prol.  ]51  (s.  den  Index); 
Superl.  huaislimem  altissimum 
Ml.  28d,  14. 

üassai-atliair  M.  Patriarch; 
uasal-athair  pntriarclia  Ir.  Gl.  13. 
—  PI.  Nom.  üasalathraig  FA.  6; 
Gen.  huasalathrach  Hg.  7,  11;  Dat. 
do  hüasalatbrachaib  Wh.  oU^,  1 
{Z-\  858). 

iiasar  s.  össer. 

uasligrail)  Hg.  4,  10? 

uasiican  oben  befindlich  {„abo- 
ve  us"  Stolx.es)'^  eine  sonderbare 
Deminutivbildung,  wie  cisucan, 
I'sucan:  Canaid  cöir  a  ingena,  d'fir 
dligius  bar  cisucan,  ata  na  purt 
uasucan,  cia  beith  a  n-ucht  Isucan 
Fi'l.  p.  XXXV  27. 

1.  uath  i.  sce,  a  lohite-thorn 
Gorm.  Tr.  p.  165. 

2.  üath  schrecklich,  N.  Schre- 
cken. —  Sg.  Nom.  mör  n-uath 
Lei.  2j  Acc.  brissid  üath  nadarccna 
i'*R24?  PI.  Dat.  CO  n-ainbthib 
huatbaib  Hg.  6,  15,  Gl.  co  n-anb- 
thib  ocus  CO  n-uathaib. 

3.  üath,  imsoi  cusna  hüathaib 
FB.  67,  vgl.  fuath  an  image,  spec- 
tre,  apparition  O'B.?  Hierher  auch 
foscain  üathu  ech  n-anailche  FB.  49 
tmd  p.  310,  20? 

üathach  s  ehre  cid  ich.  —  Sg. 
Acc.  iffern  n-uathach  Hg.  6,  20. 

liatliad  N.  Einzahl,  eine  ge- 
ringe Zahl,  Seltenheit,  gramm. 
der  Singular;  öthath,  uathath 
paucitas,  singularitas ,  Singularis 
Z'^.  22  und  311;  uathadh  a  small 
quantitg,  little,  feiv  O'li.  —  Sg. 
Nom.  is  uathad  nech  dib  teged  asa 
recles  es  ist  eine  Seltenheit  =  selten 


ScLb.  22;  is  uathad  for  talmain  ro 
fitir  ainm  neich  dib  selten  auf 
Erden  kennt  man  den  Namen  eines 
von  ihnen  Gl.  zu  Fei.  Prol.  135; 
uathad  do  degdäinib  Ulad  einige 
wenige  FB.  6;  uathacZ  allin  gering 
ihre  Zahl  ScM.  21,  34;  Gen.  hi 
coicid  huathid  am  fünften  der  Ein- 
zahl {im  Gegensatz  z.  B.  zu  in 
choiced  fichet  der  fünfte  der 
Zwanzig^  der  fünf  und  zwan- 
zigste), Gl.  zu  quinta  luna  Cr.  33^ 
{Z'^.  310);  in  ochtmaid  n&i'haid 
ro  genair,  in  ochtmad  dec  ro  gab 
caille  for  a  cend,  in  ochtmaid  fichet 
dochoid  dochumm  uime  Three  Hom. 
p.  66,  12;  Dat.  i  n-öthud  SG.  41'%  s 
(in  Singulari  Z'^.  985,  Gegensatz 
isin  hilur  in  Plurali)\  i  n-uathed 
ocus  hi  sochaide  einzeln  und  in 
Gesellschaft  Hg.  7,  41. 

üathate,  üate  in  der  Einzahl 
stehend,  einzeln,  wenig,  Adj. 
von  uathad;  PI.  Dat.  donaib  teo- 
raib  personaib  uathataib  SG.  186%  2; 
Acc.  frisna  briathra  huathati  ocus 
hilddai  SG.  71'',  12;  aisnedfim-ne 
uati  do  hilib  dib  „a  feto  of  the 
mang  of  them"  Three  Hom  p.  6,  13. 
—  Compar.  atä  sund  as  huatiu 
„here  is  he  loho  is  loneliest"  Fei. 
Epil.  395  Laud. 

üath-bds  Entsetzen,  Schreck- 
lichkeit; uathbhas  astonishment, 
prodigg,  hideousness  O'R.  —  Acc. 
le  huamhan  agus  le  huathbhäs  an 
sgeil  sin  „through  the  fear  and  the 
horror  of  that  storg"  Tor.  Dh. 
p.  160. 

üatli-l)asacli  entsetzlich, 
schrecklich;  uathbhasach  sho- 
cking,  dreadful  O'R.;  is  and-so  cet 
riastartha  im  Choinculaind  co  n- 
derna  üathbäsäch  [sic]  n-ilrechtach 
n-ingantach  n-anaichnid  de  LU. 
p.  79'j,  22;  tri  tromghäi'tha  adh- 
bhalmhöra  uathbhäsacha  Tor.  Dh. 
p.  198. 

iiathmar  schrecklich,  furcht- 
bar. —  Sg.  Nom.  FB.  81;  91; 
Acc.  leim  n-üathmar  70. 

iiati  s.  üathate. 

üatigud  wenig  machen,  dünn 
machen,  von  uathad;  im  lu'iatigud 


863 


na  n-düine  „for  tJie  thinning  of  the 
people"  Hij.  1  I'raef. 

uatnePf Osten,  Pfeiler,  Säule; 
uaithne  a  hinge,  a  wooden  pin,  a 
jiillar,  post,  pedestal  O'B.  —  Sg. 
Nom.  Coningen  caiu  uaitne  Fei. 
Apr.  29;  Dat.  uo  liiiged  di  cech 
üaitniu  for  araili  LU.  p.  23»,  29; 
Acc.  frisin  n-üaitni  creduma  FB.  21 ; 
PI.  Nom.  üatne  finua  forörda  «ST. 
33,  11;  Dat.  CO  n-üatuib  credumail) 
p.  309,  35 ;  catt  bec  böi  forsind  lär 
oc  cluchiu  forsna  cetheoraib  uäitnib 
lecdaib  bätar  and  LU.  p.  23a,  27; 
Acc.  eter  üatni  ocus  airinigi  FB.  1. 

iiatüaslaicim  {für  üad-tüaslaicim) 
III  ich  löse.  —  Praet.  Sg.  3  ro 
hüatuaslaic  LHy.  Amr.  13(3.  — 
Part,  hüatuasailcthae  ahsolutum 
SG.  30b,  4. 

iiball,  uhull  Apfel;  uball  Corm. 
p.  43;  aball  haec  malus  SG.  6V',  5. 
—  Sg.  Nom.  ubuU  oir  SC.  33,  i; 
Dat.  boim  bil  con  uball  airgit  ein 
guter  Schild  mit  einem  Apfel  von 
Silber  O'Dav.  p.  57;  PI.  Nom.  nöi 
n-übla  cliss  FB.  42,  vgl.  unter 
ubull-chless;  Gen.  cöic  deich  ubull 
öir  SC.  37,  7?  Du.  Nom.  da  uball 
öir  for  di  gabal  a  muingi,  med 
feardornn     ceachtar    n-ai    TB.    p. 

17G,    24. 

ubull -cliless  das  Aepfelspiel, 
ein  cless  Cuchulinn's  FB.  31;  LU. 
p.  73-1,  1;  ihid.  p.  113^,  34;  ibid.  p. 
121b,  15.  Zur  Sache:  nöi  claidiö 
ina  läim  ocus  nöi  sceith  airgdidi 
ocus  noi  n-ubla  öir,  focheird  cech 
ai  dib  i  n-ardfe  ocus  ni  thuit  ni 
dib  ior  lär  ocus  ni  bi  acht  öen  dib 
for  a  bois  ocus  is  cztmma  ocus 
timthirecht  bech  illö  änli  cach  se 
sech  araile  siias  LU.  p.  92b,  20, 
vgl.  SC.  37,  7. 

uca  s.  uecu. 

ro  ucad  s.  ruccaiin. 

uccu  Wahl,  Wtonsch  (für  ud-gu 
Z'^.  876\  vgl.  togu,  rogu;  ni  uccu 
act  is  fäitsine  es  ist  nicht  ein  Wunsch 
sondern  eine  Prophezeiung  Wb. 
30i,  20  (Gl.  zu  reddet  ei  dominus 
secundum  opera  ejus);  a  i'icu  tan- 
tum  bis  and  cen  iutiunscann  sein 
Wunsch   nur  ist  da,  ohne  dass  er 


anfängt  SG.  148'i,  12;  neu  söt  se- 
lecting  of  seds,  or  cows  (fDon. 
Suppl.;  uca  ehoice  ibid.,  vgl.  ucca 
Corm.  Tr.  p.  167. 

uch  Interj.  ivehe!  vae  Z'^.  750; 
iss  c  a  mör  eia  i.  uch  ach  Gl.  zu 
amor  Hy.  6,  12. 

uchan  Interj.  wehe!  uchan  is 
cru  mo  craidc  SC.  29,  19;  uchan 
do  galur  rcehe  über  die  Krankheit  17. 

ucht  Brust,  Busen;  uchd  the 
breast,  bosom,  lap  O'B.  —  Sg. 
Gen.  sine  ochta  über  L\  Gl.  1059; 
na  bete  ochta  no  na  cuislenna  Gl. 
zu  venas  Gild.  Lor.  Gl.  222  \  Dat.  a 
bia[i]l  ocus  a  chend  na  ucht  FB.  77 ; 
asa  ucht  90;  nöide  bec  a  n-ucht 
in  öclseich  „in  the  young  man's 
bosom"  Fei.  p.  LXXII;  fer  gonar 
a  bucht  slöigh  möir  „a  man  tvho 
is  hilled  in  tJie  presence  of  a  grcat 
host"  O'Don.  Suppl.;  a  bucht  a 
comalta  SC.  40;  Acc.  focres  iuna 
bucht  Hy.  5,  48,  Gl.  i.  Brig^e;  ro 
thcclaim  inue  a  brond  iua  ucht 
Eei\  Celt.  III  p.  181 ;  co  ucht  an- 
faid  irgaile  FB.  35,  co  bucht  n- 
irgaile  Eg.,  vgl.  23;  con  rici  bucht 
Noi  n-Omne  „as  far  as  the  Hill  of 
Nine  Oaks"  Tir.  1?  re  bucht  in 
t-sleibe  On  the  Ms.  Mat.  p.  594 
{„at  the  breast  of  the  mountain" 
ibid.  p.  309);  PI.  Dat.  ina  n-ochtaib 
„in  their  laps"  FA.  5;  Acc.  i  n- 
uchtu  ergal  n-eirrind  FB.  23,  vgl. 
35.  —  Comp  OS.  (,ech)  ucht-lethau 
brustbreit  FB.  47;  49;  p.  310,  is; 
aindre  äilne  ucht-gela  „ivhite-boso- 
med"  Ir.  Gl.  223. 

uchtacli  antela  („a  breast  Or- 
nament for  horses")  Ir.  Gl.  264. 

uelitard  strumosus  Ir.   Gl.   643. 

ucht-l)ruiiuie  Brust;  tucc  a 
laim  dar  a  uchtbruinne  TE.  7  Eg.; 
8  Eg.;  co  n-ör  fria  n-uchtbrunnib 
SC.  40. 

Hcut  Adv.  dort,  vgl.  üt,  sucut; 
na  tri  dath  ucut  Lq.  7;  FA.  22  ;^ 
LBr.;  Eev.  Celt.  III  p.  181;  dind 
enlaith  ucut  SC.  4;  5;  in  c&urath- 
mir  ucut  FB.  13;  16;  72;  ugut  14; 
in  triar  ucut  72. 

udacht,  udhacht  will,  testa- 
ment   O'Don.    Suppl;   aiidacht   i. 


udliair 


864 


ule 


huatli-i'ccht  i.  in  tan  teit  in  duine 
fi-i  fecht  u-eca  wenn  der  Mensch 
auf  seinen  Todesgang  geht  Corm. 
p.  o.   Vgl.  edocht. 

udbair,  ni  udhbair  ne  offer  {unter 
ruaichillim)  zu  idpraim;  udhbairt 
offering  O'B. 

ude  Reise;  journey  O'Don. 
Su])pl.  —  8g.  Nom.  ude  anma .  . 
iar  techt  a  curp  ScLb.  21;  huide 
laithi  beos  Cr.  'dl'^  [profectio  diei 
adhuc  Z'^.  230);  ciar  bo  gar  a  lüde 
Three  Hom.  p.  12ii,  6;  Acc.  iidi  tri 
lä  ocus  tri  n-aidche  FB.  10. 

ude  s.  unter  udmad,  etica  zu  uth? 

iidim  i.  nomen  dond  i-oi  (?)  triasa 
teit  in  crand  bis  forsin  cleith  ocou 
udmad  no  occa  dunad  Corm.  Tr. 
X>.  164:  („rt  namefor  the  hole  through 
ivhich  goes  the  bar  that  is  on  the 
hurdle  when  it  is  heing  elosed"). 

udmud  i.  ud  ocus  damnad  i.  crann 
ar  lias  i.  gobenu  gaibthir  forsin 
cethrse  co  n-damnaiter  a  n-üde  i 
cumuug  Corm.  p.  45;  udhmhadh 
an  enclosure,  shutting  O'R.;  s.  unter 
udim. 

uduaclit  a  palisade?  O'Don. 
Suppl. ;  the  hurdle  roof  of  a  round 
house  lipon  ivhich  tlie  thatch  loas 
laid,  a  palisade  or  hurdle  fence 
On  the  Mann.  III  p.  40  (Süll.)- 
udnocht  coli  (s.  1.  coli)  imbi  On 
tJie  Mann.  III  p.  480;  cen  udnucht 
n-imbi  SP.  III  6. 

iidpairt  (s.  udbair)  zu  idpraim, 
edpairt;  audpairt  Fei.  Epil.  o45. 

ugai  s.  ogr. 

ugra  s.  augra. 

1.  ui  s.  aue,  öa,  u. 

2.  ui  s.  öi. 

uiblech,  vcß.  öibell,  oiblech,  ui- 
blecb  tened'i^^.  49;  p.  310,  20; 
doiich  uiblich  teued  ocus  anälaich 
FB.  51 ;  p.  310,  35. 

uilc  6'.  ok'. 

uile  s.  ule. 

uillc  s.  2.  ule. 

uiili,  uilliu  s.  611. 

uilliud  s.  2.  ule. 

fuini,  allestar  uim  CC.  5  LU., 
vgl.  liuma-lcstrai  „hronze  vessels" 
(hl  the  Mann.  III  p.  500. 

uiinm    i.    unia    Corm.   p.   45;    i. 


umha   O'Bav.   p.   124;    uim    hrass, 
copper  O'B. 

üir  s.  ür. 

ulrc  s.  orc. 

uirge  the  membrum  virile 
O'B.,  a  testicle  Beitr.  VIII  352; 
n.  Acc.  na  hui[r]ge  genitalia  Gild. 
Lor.  Gl.  209. 

uiruig-e  p.  145,  4? 

uirthe  {s.  unter  aidber)  für  furre, 
fuirri,  s.  for. 

1.  uiss  s.  oss. 

2.  uiss  i.  umhal  humilis  O'Cl. 
{Fei.  Index);  humble,  obedient  O'B.; 
dond  rig  batar  ussi  „unto  the  hing 
. .  were  obedient"  Fei.  Jun.  19  Luud 
(uissi  LBr.),  Gl.  i.  batar  uiss  no 
umla  no  innraice  no  comadais. 

uisse  passend,  angemessen; 
uisi  dutiful,  obedient,  humble  O'B. 
—  8g.  Nom.  is  huisse  a  molath 
laudandus  8G.  591),  4;  hülse  a  serc 
amandus  5;  is  huise  a  legend  le- 
gendus  6;  is  use  aisndis  de  loquen- 
dus  7;  ba  huisse  Hy.  2,  co,  Gl.  i. 
ba  coru. 

uissi,  uissiu  larlc  Rem.-  p.  24, 
s.  fuissi. 

ul,  ar  ul  loscas  teue  8G.  Incant., 
prae  fetu  quem  urat  ignis  Z'^.  441? 

ulad  a  stone  tomb  or  a  peni- 
tential  Station  in  the  shape 
ofa  stone-altar  Corm.  Tr.p.  1G6; 
a  monument,  a  charnel  house  O'R  ; 
ulaid  cumdachta  Gl.  zu  fert  O'Dav. 
p.  90;  atait  a  thaisi  i  n-ulaid 
Senpatraic  i  n-Ardmacha  Fei.  p. 
CXXXIII  1. 

ule  s.  olc. 

ulclia  Bart;  barba  Z'^.  204;  ul- 
chai  i.  cai  i.  tech  na  hoili  Corm. 
Tr.  p.  100  [also  besonders  der 
Backenbart?).  —  Dat.  don  ulchain 
Gild.  Lor.  Gl.  111;  Acc.  tall  tra 
Futraicc  a  ulcha  do  Fiac  Hy.  2 
Praef.  —  Vgl.  am-ulach  unbärtig; 
geisi  ulchai  „the  prohibitions  of  a 
beard"  Proceed.  R.  Ir.  Ac.  Ir.  Mss. 
Ser.   Vol.  I  p.  190. 

ulchach  bärtig;  PI.  Nom.  oig 
ulchaig  TB.  p.  180,  25. 

1.  ule  ganz,  all;  totus,  omnis 
Z'^.  300.  —  8g.  Nom.  amal  forcoem- 
nacair  .  .  uli  u-ie  Alles  geschehen  war 


"t  JsLA.   Lj^^^     (j.<.  (hLxy^  ^  c£^    (2tA»-^j  KS"^r^7/) 


8G5 


uiiga 


FB.  83;  at  a  chomrama  üenaidcho 
so  mIq  Alles  dies  FB.  89;  a  in-bith 
ule  dass  es  ganz  geschehe  SC.  27? 
tlriu  ule  ganz  Irland  SC.  33,  35; 
muiuter  nime  ule  Fji.  7;  a  muinter 
liuile  j).   20,   -22 ;    coiced  Ulad    uilc 

•^  die  ganze  Pro  c im  Ulster  Lcj.  8 ; 
a  rigtliech  n-uile  FB.  20;  a  n-dün 
Uli  25;  2G;  54;  SC.  35;  p.  20,  31; 
alliu  uili  CC.  3  Eg.\  a  scrütau  uli 
FB.  8;  conda  tarla  for  a  Icthbeolu 
uli  25?  Gen.  fer  n-domain  uli  FB. 
18;  in  choicid  uli  55;  p.  191,  is; 
formna  Isech  n-Ere«>i  uile  JPJ5.  61 ; 
89;  lochta  in  puirt  uile  83;  na  ca- 
thrac/t  uli  82;  in  düne  ule  FB. 
44;  93;  Dat.  don  tegluch  uli  FB. 
62;  isiu  tir  uli  p.  22,  lo;  isin  ca- 
ihraig  uli  FB.  88;  Daf.  orfer  J,cc. 

rJf  fön  less  uile  X//  1 ;  fön  slog  uile 
FB.  16;  forsin  cöiced  uile  Sc3I.  14; 
fon  uli  domun  p.  169,  17;  Aec.  ad- 
fet  döib  uli  erzählte  ihnen  Alles 
SC.  12;  hErind  hule  TE.  2  Eg.\ 
3  £!</.;  in  domun  uli  p.  191,  9;  PI. 
Nom.  asbertatar  uli  SC.  16;  4;  ni 
huli  ro  sagat  FA.  22;  \]\aid  uli 
FB.  27:  SC.  3;  9;  FA  2;  jx  310,  2; 
uile  i^5.  24;  lotar .  .  uili  ScM.  5; 
risam  buili  Hy.  1,  42;  2,  37;  p. 
142,  19;  na  iugena  uili  p.  131,  22; 
fersait  ule  SC.  16;  tabraid  huile 
Hy.  1,  52;  5,  100;  a  n-aiged  ule 
i/ire  Gesichter  alle  FA.  12;  uile  26; 
iud  uli  dul  p.  191,  24;  in  marait 
uli  na  berranda  sind  die  Stücke 
alle  vorhanden  p.  41,  13;  Gen.  le- 
stj-a  Laigen  uile  p.  42,  12;  mat[h]i 
Ulad  uli  die  Edlen  von  ganz  Ulster 
FB.  7;  ar  lielaib  öc  n-Ulad  n-uli 
62;  ria  mnäib  \}\ad  uli  ibid.:,  Dat. 
ar  Ultaib  i>Ub  SC.  10;  J3.  131,  13; 
do  Ultotb  uH  FB.  14;  ^cc.  la  Ultu 
Uli  59;  dos  rat  vli  p.  40,  u;  »SC.  6; 
ina  huli  sea  haec  omnia  p.  40,  31; 
uar  n-inecbgreso  huili  p.  142,  21; 
dus  m-beir  lais  huili  p.  144,  9;  nos 
gebad  ule  FA.  14;  friu  uile  ScM.  1; 
Lagniu  uile  ibid.\  na  huile  ncrt  so 
Hy.  7,  42. 

2.  ule  Elbogen;  uile,  uille, 
uilleann  i;Z&o<<;,  haunch  O'Ii.;  uillind 
elboio  Coritk.  Tr.  pi.  166.  —  Du. 
Dat.  t'or  a  dib  n-uleuduaib  p.  311,  4; 


ar  a  dib  n-uUcnnaib  LU.  p.  113'*,  20 
[Sia,b.  Concul.);  Acc.  a  da  laim  lana 
di  failgib  öir  ocus  artait  co  a  di 
uillinn  TB.  p.  176,  27;  PI  Acc.  na 
huille  [für  uiliic)  ulnas  Gild.  Lur. 
Gl.  163.  —   Vgl.  ulind. 

ulidetu  M.  Ganzheit,  von 
1.  ule?  —  Acc.  ro  benad  ulidetaid 
a  etaig  de  ocus  ro  gabad  slipre 
ocus  echlusca  do  er  zog  ihn  ganz 
aus  und  upplicirte  ihm  Ruthe  und 
Peitsche  LBr.  p.  214^  4ü;  31  (,s. 
unter  slipre). 

ulind  Winkel,  Ecke  [identisch 
mit  2.  ule?),  s.  unter  1.  ind;  uile, 
uilean,  uille,  uilleann  angle,  corner 
O'R.;  uillin  a  fil  and  „an  angle 
that  is  there"  Gl.  zu  uillind  (El- 
bogen) Corm.  Tr.  p.  166;  PI.  Dat. 
CO  .  .  uilneib    öir    s.    unter    tidchell. 

—  Vgl.  tre-uillech  dreieckig. 

um,  um-  spätere  Form  für  imra, 
imm-;  umaind  U7n  uns  FB.  52  Eg. 

umae  Erz,  Kupfer;  humae  fo- 
grigedar  Gl.  zu  cymbalum  tinniens 
Wb.  12b  ^^2.  794);  umha  coppcr, 
brass  O'B.  —  Gen.  mo  chori  bumai 
,,my  caldron  of  copjjer"  Tlirce  Hom. 
p.  34,  17;  cuing  umai  TBE.  p. 
140,  3;  comlae  humae  ibid.  —  Vgl. 
cred-umae. 

umaide  ehern;  humide  aeneus 
SG.  15a,  2;  humaidi  aeneam  SG. 
114a,  2;  ind  naith[i]r  humaithe  Tur. 
Gl.  129;  Du  Nom.  dia  n-droch  .  . 
umaidi  FB.  47;  umfede  49  Eg.; 
umaide  p.  310,  28. 

umal  =  Zai.  humilis  Corm.  Tr. 
p.  167.  —  Sg.  Nom.  umal  münta 
SC.  26. 

umaldöit  =  lat.  h u m i  1  i t a s  ZK 
782.  —  Sg.  Dat.  oc  umallöit  ocus 
00  timthirecht  FA.  6;  14. 

umamail  aereus  Ir.  Gl.  611, 
von  umae. 

umir  Zahl,  uimhir  number  O'B. 

—  Sg.  Nom.  umir  na  trinoti  LBr. 
p.  216«%  3s  (numir  ibid.  49);  Acc. 
nis  fil  crich  u4  uimir  for  immud  a 
ecna  p.  169,  s. 

umla    F.    Demuth,    von    umal. 

—  Gen.  ba  he  met  a  ümla  SMart.  42. 
uug-a  =  ?«i.  uncia  Z^.  304  und 

1051.  —   Sg.  Gen.  log  Icith  ungae 


866 


ur-botli 


„the  n-orth  oflialf  an  onnce"  Tir.  6; 
PI.  Nom.  III  ungai  argait  ibid. ; 
Gen.  muince  III  n-ungae  ibid.;  cet 
unga  d'or  TE.  10,  13;  cöica  unga 
findruiue  Lg.  18,  24. 

uuse  hier  ist;  uinsi  is,  'it  is,  i. 
ata  O'B.;  unse  a  ben  lasin  rig 
TBF.  p.  154,  24;  huiusc  Conall 
Cernach  sund  ibid.  p.  156,  7.  — 
Vgl.  ondar,  ondat. 

uptha  charms,  filters  O'Don. 
Suppl,  s.  epaid-,  Dat.  ar  uiDt[h]aib 
ban  m-b[a]eth  Klosterneub.  5  {con- 
tra veneficia  mulierum  stultarum 
Rev.  Cell.  II  p.  113);  Acc.  söid 
uptha  ban  ibid.  7. 

upthach  s.  aiipthaeh,  ipthach. 

ur  s.  or. 

ur-  wechselt  mit  aur-,  air-,  ir-, 
er-. 

1.  iir,  iiir  F.  Erde,  „often  ap- 
plied to  the  nionld  of  a  churchyard" 
Corm.  Tr.  p.  164;  earth,  mould, 
clay  Fei.  Index;  ür  i.  talam  Corm. 
p.  43;  O'Dav.  p.  124;  uir  humus 
Ir.  Gl.  bis.  —  Sg.  Nom.  uir  ani- 
uil  tarut  hi  forcend  do  seta  „fo- 
reign  mould  over  tliee  at  the  end 
of  thy  way"  Fei.  p.  CLXXXV  e; 
Gen.  illoc  n-üire  Fä.  Prol.  128; 
mila  iiire  die  Würmer  Epil.  219; 
Dat.  for  i'iir  luimm  p.  21,  2;  ar  üir 
ocus  grlan  FB.  52  [ein  Schivu7-); 
Acc.  a  thoeb  fri  hüir  noicht  Three 
Hom.  p.  122,  21. 

2.  ür  frisch,  neu,  roh;  ur  cech 
nua  Corm.  p.  43,  imm  ür  frische 
Butter  ibid.;  muc  ür  p.  133,  u;  ür 
cach  n-om  Corm.  p.  43  coire,  feoil 
hom  rohes  Fleisch  ibid.;  tech  do 
denum  isin  uair  sin,  a  leth  ür  ocus 
aroli  crin  „to  biiild  a  house  in  that 
hour,  the  half  thereof  fresh  and 
the  othcr  ivithered  Three  Hom.  p. 
26,  20;  baile  ür  new  totvn  Corm. 
Tr.  p.  164;  gealach  ür  the  neio 
moon  ibid.  —  Compos.  ür-luachra 
s.  unter  frith-adart;  ür-saille  s. 
unter  enbruthe.    Vgl.  üraigid. 

3.  lir  i.  cech  n-olc  Corm.  p.  43. 
uradach  F.  FB.  12  Fg.,  s.  aura- 

dacli ;  vgl.  airedech  cratera  SG. 
ööb,  10,  und  dazu  stellt  Nigra  [vgl. 
Z'^.  1098) :  ind  eridech  scyphus,  Acc. 


eredig  scyphum  Ml.  55^  tö  eredig 
pocidum  tuum  Ml.  45ti,  PI.  Acc. 
inna  eirithcha  pocula  Ml.  101, 
ferner  airdhigh  no  tulchuba  O'Dav. 
p.  62  criathar,  s.  airdig. 

uraid  letztes  Jalir,  voriges 
Jahr;  inn  uraid  last  year  Corm. 
Tr.  23-  97;  SC.  12;  13;  in  uraid 
TBF.  p.  150,  14 ;  onn  urid  ab  anno 
priore  Wb.  16^  {Z'K  611). 

üraigid  vernatur,  urughad  fre- 
shening.  Gl.  zu  errach  Corm.  Tr. 
p.  69.    Vgl.  2.  ür. 

ur-äil  Auf  tragen.  Empfehlen, 
Befehlen,  später  fur-äil,  loechselt 
mit  er-äil,  ir-äil.  —  Nom.  ni  biad 
furail  näc/i  c6[i]cid  forru  cein  no 
betis  do  reir  Vatraic  keine  Provinz 
würde  über  ihnen  befehlen,  über 
sie  herrschen  Three  Hom.  p.  32,  2 
{citirt  O'Dav.  p.  94  mit  der  Glosse 
i.  imurcra) ;  Dat.  coin  lethoma .  . 
occu  ic  a  n-urail  for  anmandaib 
na  pecdach  sie  haben  halbrohe 
Hunde  und  tragen  dieselben  den 
Seelen  der  Sünder  auf  {sie  zu  essen) 
FA.  30  LBr. ;  28  (oc  a  n-furäil  LU.) ; 
bad  maith  for  n-gnim  et  for  m-bria- 
thar,  ar  bid  loor  do  bar  n-iräil 
denn  das  tvird  genügen  zu  eurer 
Empfehlung  Wb.  26»  (Z^.  999); 
diar  n-iräil  furib-si  uns  euch  zu 
empfehlen  Wb.  18»  {Z'^.  1000). 

ur-äin,  s.  er-äin;  aur-ain  excess 
Fei.  Index,  CDon.  Suppl.;  con- 
eacmaingseam  urain  ar  ceann  fri 
ceann  Eanair  Fei.  Epil.  1  Bawl. 
(aurain  LBr.  Laud),  Gl.  i.  ro  ben- 
sam,  i.  er-äibind  {sehr  schöyi),  „we 
have  ctit  off  the  excess  from  head 
to  head  ofjanuary";  furain  plenty, 
abundance,  excess  O'R. 

ur-älim,  furäilim  I  command, 
require,  order  O'Don.  Suppl., 
vgl.  äilim,  er-äilim.  —  Inf.  1)  uräil, 
2)  furäileamh  to  propose,  require 
O'Don.  Suppl. 

ui'-ürd  sehr  hoch,  s.  aur-ard; 
cret  urard  p.  130,  29. 

ur-both  F.  Hütte,   Wohnung. 
—  Sg.  Dat.  dia  urbaith  L(i^l_,,_2»;  -^ 
tic  iarom  Find  don  fuarboith  deod 
läi  Corm.  p.  34  orc  treith  {„to  the 
hunting-booth")]  PI.  Dat.  i  n-erbo- 


ur-buinde 


867 


iir-naidm 


thaib  flatlia  nime  LU.  p.  17t',  «o 
(Beür.  VH  29). 

ur-buiiule,  urbuinde  galxnul,  s. 
unter  sithidir,  vgl.  biiinnc  a  tap, 
spout  (Giessrühre)  (yR. 

iir-ehoit,  urchöid  hurt,  härm 
O'B.,  s.  er-choit. 

ur-choitech  s.  er-choitech;  nem- 
urchoitech  „harmless"  SMart.  37. 

ur-chomal  Fessel  oder  Kette 
zioischen  den  Vorderfüsscn  der 
Pferde,  vgl.  urchomul  i.  aur  a  cho- 
mul,  iter  di  chois  chind  in  eich 
bis  Corm.  p.  2G  laugfitcr.  —  Gen. 
idh  urchumail  trica  Ir.  Gl.  279, 
s.  unter  2.  id;  PI.  Nom.  a  n-idi 
ocus  a  n-erchomail  s.  unter  1.  loman; 
curther  föthu  a  n-urchomail  On  the 
Ilann.  III  p.  HO. 

ur-chor,  -chur  Wurf,  s.  aur- 
chor,  er-ehor;  PJ.Acc.  &mal  clech- 
tait  a  n-urcliaru  Gild.  Lor.  Gl.  80. 

ur-clira  Untergang,  vgl.  er- 
chra;  Acc.  cen  urchra  FA.  34. 

ur-ehromm  sehr  krumm,  sehr 
unehen;  talam  .  .  iss  e  urcrom  „ex- 
ceedingly  rugged"  FA.  30. 

ur-dälta  s.  er-dälta;  Sg.  Nom. 
cach  rofid  no  gnäthaiged  Find  coua 
feinn  no  bid  ben  urdhalta  for  a 
chind  in  cach  tir  eine  bestimmte 
Frau  Corm.  p.  34  orc  treith;  Dat. 
do  churaid  ürdalta  einem  bestimmten 
Helden  FB.  72. 

ur-dairc  famous,  illustrious 
O'Don.  Suppl.,  s.  aur-,  ir-dairc, 
air-dirc. 

ur-dam  ein  Vorhau,  Anbau, 
s.  erdam;  aurdam  i.  aur-tegdais,  i. 
fri  tegdais  auechtair  Corm.  Tr.  p.  3. 

urdarcug-ud,  urdharcughadh  to 
ennoble  ff  Don.  Suppl.;  s.  unter 
1.  noudh. 

ur-darciis  s.  aur-darcus. 

1.  ürde  irden,  von  1.  ür;  bürde 
humamis  SG.  36»,  e. 

2.  ürde  frisch,  grün,  von  2.  ür; 
hürda  i.  viridis  Gl.  zu  viridarium 
SG:  35b,  3  ^z-.  791). 

ur-dliged,  uirdliged  privilege, 
prerogative  O'Don.  Suppl. 

ur-doru  Griff  (des  Schivertes), 
ro  claiit  a  cloidme  i  n-indsraadhaib 
a  n-urdorn  „their  swords  were  bro- 


Icen  at  the  hills"  On  the  Mann.  III 
j>.  211.  —   Vgl.  orduirn. 

ur-düiie  Fort;  aurduine  i.  ar 
dörrsib  na  n-düine  fognid  lasiu  ses 
cerde  Corm.  p.  4;  for  urdhünib  rig 
s.  iinter  rämiit  {„in  front  of  the 
forts  qf  the  längs"  Corm.  Tr.  p.  141). 

ur-föcartacli,  furfuagartach  a 
proclaimed  person,  a  person 
in  the  hue  and  cry  O'Don.  Stippl., 
vgl.  ar-fücraim. 

ur-f ograd  notice, p r ohib i tion, 
forewarning,  eommand  O'Don. 
Su2)pl.,  vgl.  ar-föcraim. 

ur-fiiig'ell  arbitration  O'Don. 
Suppl. 

ur-g'aire  Verbot,  Verbieten, 
s.  unter  imm-adall;  vgl.  ir-gaire. 

iir-g:arim  lieh  verbiete;  urgair 
dlighed  which  laio  prohihits  O'Don. 
Suppl. 

ur-g-arta,  geasa  ocus  urgarta  rig 
Erend  „the  restrictions  and  prohi- 
bitions  of  the  hing  of  Eire"  L.  na 
g-Ceart  p.  2. 

urgai'tha  forbidden,  prohi- 
bited,  don  craun  urgurtha  i  parrtus 
O'Don.  Suppl;  drolan  urgartha 
O'Dav.  p.  70  crothla? 

urgartig-iid  Aufheitern?  Dat. 
oc  urgartigud  a  aiti  SC.  24;  do  ir- 
gartigud  a  menman  LU.  p.  22»,  27. 

iirg-nacht,  anial  bis  urgnacht  in 
baill  isin  duiue  a  furmither  in  crecht 
as  foi  din  biss  a  eraicc  Corm.  p. 
33,  16,  according  to  the  dignity 
of  the  spot"  (lies:  of  the  member?) 
Corm.  Tr.  p.  124. 

iirgnam,  urgnamh  a  feast,  a 
preparation  O'Don.  Suppl.;  con 
facai  in  oclach  imon  teni  oc  urgnam 
na  muci  TB.  p.  176,  20  {„cooking 
a  pig"  On  the  Mann.  III  p.  160). 

ur-gräin  s.  unter  2.  füath. 

urisa  s.  iir-ussa. 

urla  long  hair  Corm.  Tr.p.  166. 

ur-lal)ra  s.  aur-labra,  er-labra. 

ur-lam  s.  aur-lam,  er-laui. 

ur-lataid  s   aiir-latu. 

ur-lond  s.  ir-Iond. 

ür-mouad,  s.  unter  sop,  Torf? 
zu  2.  ür  und  möin. 

ur-uaide  s.  ir-iiaide. 

ur-uaidm  «  tie,  a  covenant, 
55* 


urnamliim 


868 


utlacli 


^ 


compact,  marriage  O'Don. 
StippJ.,  s.  ir-naidm. 

iirnaig'him  I  pray,  s.  airnigim, 
ernaigthe,  iriiigde. 

uruise  Ofen?  ness  nomen  do 
uruisi  Corm.  p.  32  („for  a  furnace" 
Corm.  Tr.  p.  124,  i);  an  urnise 
criad  ibid.  („the  furnace  of  clay" 
Corm.  Tr.  p.  123).  Vgl.  uirneis  a 
furnace  O'E. 

ürphaisiu  Cancer  SG.  100»,  4 
{Z-\  264);  Dat.  do  ürfuisiu  5. 

urra,  s.  unter  2.  dam  („the  in- 
habitants  are  supporters  to  our 
bards").  Vgl.  Rii  buiden  cid  ara 
u-eper  side?  Arindi  as  n-aurrai  da 
buiden  On  the  Mann.  III  p.  502. 

ur-raud  Theil,  Th eilen,  s.  er- 
rand;  aber  is  amnas  inn  urrand 
Oh  the  Mann.  III  p.  416,  gorruca 
trit   urraind  ibid.  p.   424? 

ursa  Pfosten  der  Thür;  aursa 
a  post  or  prop  Corm.  Tr.  p.  5, 
vgl.  irsa.  —  Sg.  Bat.  co  n-accatär 
iar  sin  teöra  sretha  isind  raigid  in 
taige  immä  cuaird  önd  ursaind  dia- 
raile  LU.  p.  23»,  31;  dobidgad 
Göibne  asin  tenchar  na  gsei  co 
n-glendais  isin  ursain  Corm.  p.  32 
nescoit  [„in  the  jamb"  Corm.  Tr. 
p.  123). 

iirsaille  s.  2.  ür  und  saill. 

1.  urseartad  cleansing  O'B.; 
cethri  coicid  \iKxenn  . .  do  aurscar- 
tad  di  Maig  Murthemni  die  vier 
Provinzen  von  Irland  wegzufegen 
von  M.  31.,  s.  unter  gal. 

2.  urseartad  s.  aurscartad; 
aurscartad  derggibair  fö  mrecht- 
runcain  uile  TB  F.  p.  138,  32. 

ur-sc61  vgl.  airscele. 
^   ursclaig-e    Jjg.  _8_  für    urslaide, 
ursclaidhe  defencling  O'Don.  Sui^pl., 
s.   ar-slaithim?    vgl.   imm-ar-slaide. 

ur-scor,  anrscor  an  area,  a 
yard  O'Don.  Suppl.;  urscor  bis 
for  urdhünib  rig  Corm.  p.  38  rot, 
Gl.  zu  rämut  („an  area  which  is 
in  front  of  the  forts  of  kings" 
Corm.  Tr.  p.  141). 

ur-slat  Zweig?  s.  unter  imm- 
naiscet. 

urslocud  31.  Oeffnen,  Oeff- 
nung;  s.  cr-oslucad,   aur-oslocthe. 


—  Sg.  Dat.  co  n-urslocud  for  a  dib 
n-ulendnaibp.  311,  3;  dond  irsolcoth 
ad  apertionem,  oris  mei,  Wb.  22<i 
{Z-\  868). 

urtach  Beivirthung,  Fest,  vgl. 
ar-utaing;  aurtach  a  festical  or 
feast  O'Don.  Suppl.  s.  unter  lüg- 
nasad. 

urtlach  gleichbedeutend  mit  ut- 
lach;  PI.  Nom.  urtlaige  s.  unter 
grisach. 

urtrachta,  in  tau  ata  urtrocbta 
FB.  67,  riastartba  a  bei  co  ürtracbta 
LU.  p.  79^,  40;  sia[ba]rtbar  co  ur- 
trachta im  Choinculainn  ibid.? 

urtraig',  an  tan  isit  urtraig  FB. 
67  Eg.,  imsaig  na  hurtracha  ibid. 
Fg.? 

ur-iiamuu  grosse  Fu r c h t,  lu-u- 
amain  s.  unter  gräin. 

ur-üath  grosser  Schrecken, 
uruad  s.  unter  gräin. 

ur-ussa  leicht  ausführbar, 
vgl.  asse,  assa,  ansa,  ussa;  aurusa 
i.  urusa  easy  O'Don.  Suppl.;  urus, 
furus  easy  O'Don.  Gr.  p.  122.  — 
Sg.  Nom.  ro  bad  urusa  deit  m'ic-sa 
do  denam  TE.  9;  mäd  urise  SC.  27. 

üs  i.  slonnadh  no  aisueis  O'Cl. 
[Beitr.  VIII  330). 

usce  Wasser.  —  Sg.  Nom.  usci 
TF.  12  LU.;  Gen.  do  aurgabäil 
usci  for  a  lama  11  LU.;  sruth  usci 
FA.  30  (usqi  LBr.);  dabcha  üar- 
usci  SC.  36;  Dat.  it  bois  läin  di 
uisciu  oc  indlut  Licant.  SG.  [Z'^. 
230);  dond  usciu  p)-  131,  15;  SC.  6; 
Ace.  fri  husce  zu  lesen  p.  124,  17; 
PI.  Dat.  do..uscib  TE.  13  LU.; 
FA.  29;  Hy.  6,  16. 

ussa,  usa,  fusa  Compar.  zu  urus, 
furus  easy  O'Don.  Gr.  p.  122; 
diamad  ussaite  duit  „if  it  be  the 
easier  for  thee"  Fei.  p.  XXXII  33. 

ussarb  i.  bäs  (Tod)  Corm.  p.  43. 

ussiue  die  Schläfe,  s.  unter 
ranc. 

lit  Adv.  dort,  vgl.  ucut,  si'it; 
na  n-ocht  m-biast .  .  üt  jener  acht 
Thiere  FA.  22  (ucut  LBr.);  in  trir 
churad  üt  FB.  62;  ind  fir  ut  75.         .'' 

uth    Euter;    tidder    Corm.    Tr.      it- 
p.  "166,   O'Don.  Suppl. 

utiaeli    „lapful"    Three   Hom. 


'^AjJS^ 


cuuJL  -  zJUcL 


860 


Index;  the  fiül  of  his  Inp  O'Don.    i    nim^W  hwrdinalcWh.'iCyh  {Z^.m%)'^ 


Stippl.;  Gen.  län  a  utlaig  „the  füll 
of  his  lap"  Eg.  93,  lt>,  i ;  Acc.  fcct 
aile  dos  hert  Patra/c  utlach  do 
bissib  öigrid  Three  Hom.  p.  6,  20. 
—  Vgl.  urtlach. 

utmall    U7iruliig,    unstät.    —    1 
Sg.   Nom.  ni  cöir  in  fotha  utmall 
SG.  4^,3;  PI.  Nom.  utmuill  inquicti 
Wb.  26i>    {Z-\  ■22ß\   —  Adv.    ind   | 


CO  utmall  FA.  14. 

utmalle  F.  UnstätigJceit,  Be- 
iceglichkeit.  —Acc.  utraaille  FB. 
34  Eg.;  itir  foss  no  utmaille  Hy.  1,  3, 
Gl.  i.  cid  fossidccht,  i.  cid  forim- 
techt. 

iituiulli^ud,  Gen.  utmalligthe 
Gl.  zu  nutandi  Cr.  32b,  7  (Z^.  239\ 


ymmon  =  ?rt^  liymnus.  —  Sg. 
Nom.  Hg.  2,  51;  in  t-imniun  do 
denam  Goid.^  p.  101,  17  [LHy.];  27; 
Gen.  0  dochotar  . .  i  cenn  taispenta 


lud  immuin  do  Griguir  32;  Bat.  for 
ind  immun  sa  ihid.  p.  102,  s;  PI. 
Nom.  ymmuin  Hrj.  2,  25. 


Personennamen. 


Äaron  Htj.  1,  12. 

Abel,  Gen.  Abeil  Hy.  1,  5. 

Abraham  Hy.  1,  7;  Abram  27. 

Aclii,  Aiched  {Gen.)  s.  Nüadu. 

Adairee  (Gen.)  SC.  4. 

Adam,  Gen.  meic  Adaim  Hy.  1,  5; 
imorbais  Adaim  j3. 133, 6 ;  sil  n-Adaim 
SC.  34,  9. 

Adamuilu,  s.  S.  167;  G^en.  Adam- 
naiu  Hy.  1,  54;  I^J..  31 ;  recht  Adom- 
nain  32;  Dat.  do  Adamnän  u  Thiiine 
FA.  3. 

Aed  Abrät  SC.  32;  Gen.  mac 
Acda  Abrät  12;  ingena  Aeda  Abrät 
11;  17;  34,  7;  37,  20;  45,  13;  co 
grianan  Aeda  Abrät  44,  4. 

Aed  mac  Diarmata  SP.  V  1 ;  5 ; 
aue  Muircdaich  9;  Gen.  Aeda  7;  ig. 

Aed  mac  Cuind  CCn.  4. 

Aed  mac  Moriiai  ScM.,  21.  40. 

Aed  Släiie  s.  Maie  Aeda  Släni. 

Aeiigus  s.  Oeiigus. 

Ailerän  Hy.  1  Praef. 

Ailill  Vater  der  £täin  p.  131,  10; 
Gen.  Ailillu  TK  13  Hg. 

Ailill,  Sencha  möc  Ailella  FB. 
4^      29;  G;  12;  Lß.  1. 

Ailill  mac  Condla  Chilim,  Gen. 
Aililla  Caisfiaclat^/  TE.  1  Eg. 

Ailill  mac  Find,  in  Lü.  mit 
dem  Beinamen  Änguha.,  aber  in  Eg. 
Angionnach  no  Oengloudac/j,  TE. 
Gff. 

Ailill  mac  Mägach  FB.  42,  mac 


Mata  Miiirisci  TE.  1  LU.,  König 
von  Connacht,  Gemahl  der  Medb; 
Sq.  Nom.  ScM.  6;  21,  10;  FB.  56  /f.; 
Ailill  ocus  Medb  TE.  1  Eq.;  FB.  54; 
Medb  ocus  Ailill  SC.  22;  G^m.  Ailella 
FB.  41;  CO  tech  n- Ailella  .  .  ocus 
Medbi  42;  i  n-imdai  Ail.  55;  ingen 
Ail.  ocus  Medba  44;  ara  AiliHa  ocus 
Medba  ScWI.  19;  20;  Dat.  do  Ailill 
ScM.  3,  13;  0  Ailill  ocus  0  Meidb 
ScM.  1;  2;  4;  19;  Acc.  la  h Ailill 
ocus  la  Meidb  FB.  75;  La.  16.        ^ 

Ailill  Miltenga  FB.  if"^ 

Aiteiieäithrech  s.  Ethue  und 
Mugaiu. 

Albe  Name  eines  Hundes  ScM.  1 ; 
3,  is;  19;  21,  7;  29;  22,  7;  Mag 
Ailbe  19. 

Altletbau  s.  Eoeliaid. 

Almii  ingen  Becain  CCn.   1. 

Ambröis  Gleotic  LU.  Nenn.  4. 

Amorgeiie  mac  Ecit  FB.  12; 
2i.  142,  4;  Amorgin  p.  142,  23;  p. 
143,  8;  Gen.  Amargiw  tiled  p.  328,  7; 
m«ic  Amorg.  FB.  23;  ben  Amargiw 
larngiuunaig  28;  Dat.  do  Amorgini 
23.  142,  17. 

Amra  Hy.  1,  12. 

Audle  Lg.  17,  8 ;  28.  ^ 

Anlüaii  Sc3L  16;  Gen.  Aulüain 
ibid. 

Arddan  La.  17,  7j  21.  ^ 

Art  Oenfer  EG.  1:  7. 


Baither  Berba 


871 


Conall 


Baither  Berba  ScM.  21,  22? 
Baiil)     Siuua     mac     Mailenaig 

CCti.  8. 

B6  find  ein  Name  für  die  Side, 
s.  be;  Siel  Bau  find  p.  131,  25. 

Becän  s.  Almu. 

Becfoltach  CC.  1  Eg.,  Becaltach 
LU.-^  Feis  tigi  liecfoltaig  p.  143. 

Beothecht  TE.  1  Eg. 

Blai  Brig-u  jj.  327,  3G;  Briuguig 
j).  143,  9;  iJ.  141,  2J[;  j:).  142,  lu; 
bruden  Blai  Briuga  ScM.  1. 

Blaithmac  ü^*/.  1  Praef. 

Bluthecht  TE.  1  i:^. 

Bläthuat  Ingen  Miud  ben  Conroi 
FB.  89,  79,  Blathnait  Eg. 

Bodball  Beudrou  CCn.  G. 

Bressal  Etarlaiu,  Gen.  co  tig 
Bresail  Etarläim  in  dniäd  p.  132, 15 ; 
TE.  13  Eg.  (Echarlaim  LUX 

Briciiu  Nemtheiig-a  CC.  1  LU.; 
3;  FB.  9;  12;  mac  C&rhaid  ScM.  6; 
Briccriu  j|J.  144,  is;  29;  Bricri  p. 
140,  23;  FB.  41 ;  Briccri  CC.  1  -E"^. ; 


3  Eg.\  p.  144,  10;  22;  p.  145,  4; 
Bi'iccre  p.  143,  9;  o/i5  abgekürzt 
Brie.  o(Ze»-  Br.  F5.  6—27,  hiaweilen 
Bricni  geschrieben;  Gen.  grianau 
Brie.  FB.  25;  Dat.  do  Bricriii 
Nemthcnga  p.  311,  33;  do  Briccriu 
p.  144,  2s;  do  Briccri  p.  145,  3;  do 
Brie.  FB.  5;  13;  17;  20;  5Ü;  ^cc. 
la  Bricrind  Nemthenga  FB.  1;  3; 
4;  7;   Voc.  a  Briccriu  |9.  144, 15;  20. 

Brig-  Brethach  ben  Celtchair 
FB.  28. 

Bi'ig-i  =  Brigit  Hy.  5,  U8  ttnfZ  99? 

Brig'it  F.  ity.  4,  1;  3;  12;  5,  58; 
78;  B.  buadach  1;  94;  mathair  mo 
rurech  4;  Gen.  samud  Sanct  Brigte 
Hy.  5,  13;  15;  1,  52;  itge  Brigte  5, 
89;  103;  104;  erlam  Sanct  Brigte  95; 
1,  51. 

Brig-ta  =  lat.  Brigitta?  Ey.  5, 
35;  43;  la  Brigte  70,  vgl.  p.  325. 

Büan  ingen  Samera  FB.  66;  70; 
Gen.  U'aig  Büana  70. 

Budi  mac  Bäin  FB.  75;  76. 


c 


Cairpre  Oss.  I  3;  Corpre  hua 
Cuind  6. 

Cairpre  s.  Corpre,  Drochet  Cair- 
pre. 

Calpuiru  s.  Patraic. 

Carhad  s.  Bricriu. 

Cathair    Mör     mac     Fedelmthi 

Firurglais  CCn.  1. 

■^      Cathba ,  Cathbad  cöemainech  p. 

^    328,  15;    if^.  3:  5;    in    Catbath  5; 

FB.  71;  S^iugen  Cathbad  2^" 

Caulaud  s.  Culaud. 

Celtchar  mac  Uthechair  FB.  12 ; 
Celtchair  mac  üithechuir  CC.  1  Eg  ; 
ScM.  7;  13;  Celtchair  Ulad  ScM. 
21,  27;  Gen.  ben  Celtcho/r  muio, 
Uthichair  F^.  28 ;  ingen  ihid.\  micc 
TE.  19;  16;  Dat.  do  Cheltchar  na 
celg  SC.  29,  11 ;  Voc.  a  Cheltchair 
Sc3L  13. 

Cet  mac  Matach  ScM.  15,  Magach 
IT.;  8;  Cet  8—15;  21,  10;  Cett  16; 


Gen.  ingen  Cheit  maic  Magach 
FB.  63;  Dat.  do  Chet  ScM.  16; 
Voc.  a  Chit  15;  a  Cheit  16. 

Cetheru  mac  Fintain  ScM.  21,  33 ; 
FB.  12;  Gen.  ben  Cethirnd  28. 

Cluasach  s.  Colmän. 

Cobthach  Coel,  Gen.  mic  Cob- 
Üiaig  Chäil  Bveg   TE.  1  Eg.;  Hy. 

5,   51. 

Coemg'eii  Hy.  5,  19. 

Colimlu  {=  lat.  Columbanus)  mac 
hi'ii  Chliiasaig  Hy.  1  Praef. 

Columcille  (=  lat.  Columba  cel- 
lae)  Hy.  1,  53. 

Conaire  Mör  mac  Etersceuil  TE. 
20;  SC.  21. 

Couall  Ceruach  ScM.  15  ff.\ 
CC  1;  3;  7;  SC.  3;  5;  10;  29: 
FB.  12;  14;  23;  25;  31;  34;  39: 
57;  60;  61;  ConnU  CC.  3  Eg^  p 
140,  23;  Gen.  Conaill  FB.  H)\  11 
ben  Chonaill  Cer.  ma«c   K-vnaxgeni 


*  M^  ^   S^J^^i^CJU^  (<&ftMJi) 


Concliend 


872 


Ciiscraid 


23;  18:  28:  ara  Conaill  14;  celi  39; 
gilla  (;9;  Dat.  do  Conall  60;  Acc. 
fri  Couall  ScM.  15;  FB.  10;  Voc. 
a  Chonaill  10;  34;  60. 

Coiielieud  s   Fiacail. 

Coiielieiid  ingen  Cheit  FB.  63. 

Conchobar  niac  Nessa,  König 
von  VUUr,  p.  311,  25;  TE.  1  Eg.; 
Lg.  6;  13:  10:  Sc3I.  2;  G;  9;  15; 
21,  9;  CC.  2  LU.;  Conchobur  SC. 
29;  CC.  1  LU.:  FB  33;  Conchobor 
SC.  48;  Conchopur  CC.  1  Eg.\  Gen. 
Conchobair  La.  11:  14;  U:  Sc3I. 
1;  20;  CC.  1  LU.;  "SC.  48;  bon 
Conchobair  FB  28;  12;  SC.  4; 
mac  FB.  12;  28;  Lg.  5,  le;  13;  16; 
^"(7.  5;  ingen  F5.  28;  i£jj.;  siur 
p.  143,  i;  ö  choin  cherda  Concho- 
bair   SC.   29,   17;    scelaige    Lg.    1;. 


aradach  Conchobair  (so  2m- 
^3.  311,  34;  imdai  FB.  3;  p.  309,  35; 
firu  chöicid  Chonchobair  ^3.  327,  38; 
FB.  43;  p.  131,  g;  .Lq.  4;  isin 
Crajlmiaid  Conchob.  FB.  dl;  p.  309, 
31 ;  Dat.  do  Choncobur  5'C.  24;  do 
Chouchobar  ScM.  4;  CC.  6  LU; 
Acc.  la  Conchobar  La.  6;  14;  17^2ij 
^;  5'C  24;    im  Chonchobm^  C'OI 

18,1 


U.;    Voc.   a  Chonchobair  i^.  jj.; 
-S'cil/.  6;  7;  20;  a  ChoncaBair 


Xq.  18,  jo  E(f.;  a  popa  Choncobair 
iS'C.  12.  —  Jw  sämnitUchen  Casus 
oft  abgekürzt  geschrieben:  pp.  141 — 
145;  CC.  6;  7;  ScM.  1;  2;  3,  ii; 
FB.  1-6;  15;  55;  56. 

Cond  s.  Lug. 

Cond  Cetchathach  CCn.  1;  .s. 
Condla  Rüad. 

Condla  gilla  Cuind  CCn.  6. 

Coudla,  Dat.  do  Chondlaid  iZy. 

5,   82. 

Condla  Cäem,  (xe».  Connla  Chäim 
(so  zu  lesen)  TE.  1  Eg. 

Condla  Rüad  mac  Cuind  Chet- 
chathaig  FC.  1;  2;  C.  Cäem  in  der 
Uebersdirift ;  Dat.  do  Condlu  4; 
Voc.  a  Condlai  5. 

Condla  Säeb  FB.  12  (Conlal 

Congral  Aidni  ScM.  21,  13. 

Conganchness  mac  Dedad  Sc3I.  7. 

Connad   mac   Iliach  s.  Loegaire. 

Connad  mac  Mornai  FB.  12. 

Constantin   mac  Elena  FB.  32. 

Corän  EC.  3. 


I        Cormac  mac  Conchobair  La.  13:  ^ 
16 ;  ben  Chormaic  Condlongas  FB.  28. 

Cormac  Gellt  Gäeth  CCn.  1. 

Corpri  s.  Cairpre. 

Corpri  Nladfer  s.  Erc. 

Cothraigfe  Hij.  2,  le;  j5.  17,  25. 

Ciimthand  Nia  Nair  Scill  3,  5. 

Crist  Hy.  7,  50;  Cr^si  Hy.  1,  56; 
6,  9;  14;  Gen.  molad  Crist  Hy.  5, 
101 ;  ria  n-gein  Christ  ScM.  5;  croich 
Crist  Hy.  2,  4o;  Dai.  do  Crist  Hy. 
2,  49;  Jcc.  im  Crist  Hy.  b,  14;  in 
slänicid  Isu  Cn'si  i^J^.  32. 

Croichen  Chroder^F.  TE.  15;  16. 

Cruachniu  mac  Rüadluim  Sc3I.  7. 

Cu  Abkürzung  für  Cuchulaind, 
in  Cu  SC.  29,  s;  34,  6 ;  cu  Caulaind 
cerddo  CC.  6  Fg.;  Dat.  6  choin 
cherda  Conchobair  SC.  29,  17;  Foc. 
a  Chü  chain  SC.  45,  21. 

Cüeliulaind  mac  Süaklaim  FB. 
28;  Cuchulaind  moc  Soalte  5'C.  11, 
7;  Cüchulaiiin  ScM.  21.  12;  Cuchu- 
laind SC.  11-14;  24;  28  u.  s.  w.; 
FB.  34;  57;  Cüculaind  SC.  32;  39; 
FB.  12;  Cüculaind,  -culainn  SC.  3; 
6—10;  24;  FB.  25;  27;  31  u.s.tv.; 
Cuchuluinn  CC.  6  -SJ//.;  Gen.  Con- 
culaind  SC.  4;  5;  24;  28;  29,  4; 
30;  46;  FB.  11:  ben  Conculaind 
SC.  4;  FB.  21;  28;  athair  72;  dalta 
Conculaind  24;  ara  43;  Dat.  do 
Choinchulainn  FB.  14;  do  Coin- 
chulaind  SC.  49;  do  Choinculaind 
SC.  20;  45;  FB.  30;  40;  do  Coin- 
culaind  SC.  44;  Acc.  Coinculaind 
SC.  5;  11,  4;  27;  35;  37;  46;  48; 
FB.  15;  24;  27;  41;  52;  54;  Voc. 
9,  Chuchulaind  SC.  13;  a  Cuchulaind 
11, 10;  38;  a  Chüculaind  41;  a  Chu- 
culainn  FB.  11;  a  Cüculaind  SC. 
11.  —  In  LU.  überwiegt  nd  am 
Ende,  vgl.  jedoch  p.  205  und  254. 

Cumall  mac  Trenmoir  CCn.  3. 

Cüriii  mac  Däiri  TE.  1:  FB. 
80;  90;  Curui  89:  Curui  79;  Cüroi 
79;  SC.  22;  Curoi  FB.  33;  Gen. 
Conroi  FB.  41;  78;  mac  Conrui 
ScM.  7;  ben  Conroi  FB.  79;  co 
cathraig  Conroi  ibid.;  Dat.  do  Choin- 
rui  FB.  90;  Acc.  co  Coinroi  33;  89. 

Cüscraid  Mend  Maoha  mac  Con- 
chobair SC.  5;    FB.  12;   ScM.  14. 


873 


Eoin  Baptist 


D 


Dälän  ein  Druide  TE.  18,  s. 
Sliab  Däläii. 

Dali  .>?.  Fedlimid. 

Däre  Derc  mac  Echach  CCn.  4. 

Dil  VC  mac  F'iachach  FB.  12-, 
Geh.  Curi'ii  mac  Däire  TE.  1  Eq.; 
Dairi  FB.  33:  41;  79. 

Dareo  s.  Brüden  Mic  Dareo. 

Dauid  David  Hy.  1,  12. 

Deelitire  die  SdnccMer  Couvho- 
hars  und  die  Muilcr  C'KcJiuhini's; 
Deichtire  CC.  1  LU.,  Dectiri  AV/.; 
3;  Dectii'e  j5.  144,  26;  dag  DectiVe 
CC.  7 ;  Deicteir  p.  143, 1 ;  Gen.  dian 
Dectiri  jj.  328,  23;  mac  Dectiri  p. 
140, 24;  digrais  Dechtere  SC.  33,  32; 
m«c  delba  Dechtere  29,  2  {reimt  auf 
ille);  6;  Acc.  la  Deichtire  CC.  4 
iC7.,  Dectn-i  Eg. 


Dedad  .s.  Congan chness,  Echbcl, 
Luadira. 

Dcrborcaill  F.  FB.  28. 

Derdriti  F.  Lg  5;  10;  ß^e».  Der- 
driMul  IHj  Foc.  a  I)ordriu.ä^;  24;  Ij). 

Diarinuit,  Gen.  mac  Diarmata 
SP.  V  .5. 

Döel,  DoeIteii!?ad  s.  Dubthach. 

Dul»  Sain^lend  FB.  31;  43. 

Dubthach  La.  13:  14:  IG:  D. 
Emna  .S-cl/.  21,  21:  D.  Döeltenga 
FB.  90:  D.  Düeltengad  72;  92;  D. 
Dücl  Y\ad  12. 

Dubthach  p.  40,  \u\  p.  41,  8. 

Duiubiiiiie  s.  Fiamiiin. 

Durthaoht,  Gen.  Eogan  mac 
Dairthechta  ScM.  21,  ig;  maic  Der- 
thacht  FB.  18;  23;  mac  Durthacht 


28;  ScM.  U;Lg. 


-d^i 


i-p(L^ 


"^  jS6e4 -uih  e^i^ . 


E 


Echach,  Echaid  s.  Eochaid. 

Echach  s.  Mugain,  Findbec,  Fin- 
dige. 

Echbel  s.  Errg-e. 

Echbel  mac  Dedad  ScM.  7. 

Ecit  s.  Amorg-CHe. 

Elena,  mac  Elena  FA.  32. 

Eli,  hEli  Hy.  1,  5:  FA.  33. 

Emei',  Meicc  Emir  Hy.  2,  37. 

Emer  ingen  Forcaill  ilänach  ben 
Conculainn  FB.  21;  28;  24;  SC.  40; 
Emer  SC  28;  29;  30;  Emer  39  ff.; 
FB.  19;  p.  310, 12:  Emer  Foltchäin 
FB.  19:  28;  Gen.  Emiri  SC.  9; 
Dat.  do  Emir  SC.  39;  do  Emir  SC. 
48;  Acc.  im  Emir  FB.  19;  Foc.  a 
Emer  SC.  42;  44,  5:  a  Emer  an 
foltbuide  11 ;  a  Emer  ingen  Forgaill 
Manach  FB.  19;  24. 

Enua,  mic  finna  Aighnich  TE. 
1  Eg. 

Eiioc  He  noch  Hy.  1,  5;  for 
Enöc  FA.  33. 

Eochaid  Alltlethan  T£.  1  Eg. 

Eochaid  TE  14:  Eochaid  hAere- 
mou  \LU.\  Eochuid  5  Eg. ;  Eochuidh 
Aiream  mac  Fiun  1  Eg.;  10,  20;  19; 


Eochuith  20;  Echaw?  2,  LU.\  20 
Eq.\  EochcmZ  Airem  ^  LU.\  5  Eq.:, 
l'Eg.;  Gen.  Echdach  TE.  1  if/.; 
Echäae/j  8  it^.;  Eochada  3  -EV/.; 
8  -EV/.;  EachacZa  14  .E*/.;  Echada 
Airimon  20  Eg.\  Dat.  0  Echaid 
TE.  2  £Cr.;  hicc  Eochuith  Airem 
20;  do  'Eochaid  Airim  1  Eg.\  2 
Fg.;  20;  Acc.  fri  Eochaid  TE.  2 
i'/J.;  6. 

Eochaid  Büadach  TE.  1  £"</. 

Eochaid  Fedlech  TE.  6  £•(/.; 
G^e«.  ingen  Echach  Fedlig  FB.  28; 
12;  Eochflrfa  FedhhV;  TE.  9,  26. 

Eochaid  lüil  SC.  36 :  Gen.  Echach 
luil  31,  9;  38,  9:  Acc.  fri  Ecdäig 
n-Iüil  13. 

Eogan  Inbir  SC.  38,  6;  Gen. 
Eögain  Inbir  45,  1;  Eoguin  38,  1; 
Acc.  fri  Eogan  n-Inb/?-  13. 

Eog'an  mac  Durthacht  j^_lib 
15;  FB.  12;  ri  Fernmaige  j/ff .  14 ; 
Gen.  Eogain  maic  Durthacht  Lg. 
5,  20;  IJ);  -FjB.  28;  ingen  Eögain 
mötcüerthacht  18;  23. 

Eoin  Baptist  lohannes  der  Täu- 
fer Hy.  1,  13. 


r. 


Erc 


874 


FindeliäeiTi 


Erc,  hi  tig  Erc  mic  Corpri  Niadfer 
SC.  21. 

Erc  mac  Fedelmthe  FB.  12. 

Ercoil  = /a^.  Hercules;  ErcailJPS. 
69;  Gen.  Colomna  Ercoil  93;  tech 
n-Garmna  ocus  Ercoil  66;  69,  Er- 
cailc  Eg. 

Errge  Echbel  FB.  12. 

Essaiiiain,  Gen.  mic  Essamiite 
TE.  1  Fg. 

E'su  losua,  la  h£su  Hy.  2,  59. 

E'täin  Ingen  fitair  TF.  3  LU.; 

8  LU.;  9  LU./,  12  LU.;  13  LU.; 
p.  131,  10  ff. ;  Etäin  Echraide  ingen 
AMla  TF.  13  LU.;    Etain  5  Fg.; 

9  Fg.;  14;  Etäin  9  LU.;  10  LU; 
Etain  20  £</.;  ^.  131,  8 ;  132,  9; 
Etaoin  TE.  3  Eg.;  fitaein  13  -%.; 


Ettain  16;  Gen.  Etäine  p.  130,  30; 
Etaine  TE.  14  £V/.;  17;  18;  Etäini 
19;  Etaini  p.  131,  9;  13;  Etüiniu 
TE.  15;  18;  20;  Dat.  ar  £tain  20; 
Acc.  fitain  8  Eg.\  11  iC/;  12  £"?/.; 
13  Fg.;  Etäin  6  i?7. ;  14  iL^;  j). 
131,  2;  132,  li;  CO  hEtain  T£.  5  Fg. 

E'tar,  ingen  i^tair  ri  Eochraidhi 
TF.  3  Fg.;  6  Fg.;  p.  131,  8;  la 
mnäi  n-Etair  31;  Etair  in  chath- 
miled  e;  0  fit^r  p.  131,  10. 

Etarlam  s.  Bressiil. 

Eterse^l  s.  Couare. 

Etliiie  Aiteucäitlirecli  ben  Con- 
chobair  SC.  4. 

Ethue  Ingul)a  ben  Conculaind 
SC.  4;  6;  7;  10;  34,  17. 

Ethueud  s.  Luff. 


Fabian  FA.  32. 

Faehtua  TF.  8. 

Factiia  mac  Sencada  FB.  12. 

Failbe  Find  SC.  33,7;  Fselbe  6. 

Fand  ingen  A'eda  Abrät  SC.  17; 
13;  14;  32  ff.;  Gen.  Fainde  16; 
34,  8;  10;  Dat.  0  Faind  13;  Acc.  la 
Faind  11,  4. 

Fathemon  s.  Rochad  FB.  12. 

Fechine  Fabair  Hy.  1  Praef 

Fedelm  Nöicride  ben  Loegairi 
Büadaig  FB.  22;  Nöichride  17;  F. 
Foltchain  ingen  .  .  ConcliobaM'  28; 
F.  Findcböem  ibid. 

Fedelm  Xöicrothach  ingen  Con- 
cobair -F-ß.  28 ;  Gen.  motc  Feidilmi 
Lg.  16. 

Fedelmid  Chilair  Chetaig  FB. 
12. 

Fedelmid,  Gen.  Erc  mac  Fe- 
delmthe FB.  12. 

Fedelmid  Firurglas  macCormaic 

Geltai  Gäith  CCn.  1 ;  F.  Rechtmar  3. 

if.       Fedlimid   mac    Daill  Ln.l-z:§_^ 

ScM.  21,  37;  Gen.  ingen  .TFeidlim- 

FeraläclinPind  Fectnaeh  FB.  12. 

Ferg-na  mac  Findchöime  FB.  12. 

Fergus  mac  Leti  FB    12;    Gen. 
n        t    I   n        •  ,\^'^^  Fergusa  ScM.  7. 
yifrOxcL  (-C  r^o-  SxcXC)     Ferg-us  mac  Röich  (Röig^  FB.  5; 


!  6;  12;  15;  16;  41;  55;  74;  91;  94; 
'  p.  328,  1;  L^i.  13  if. :  ScM.  18;  p. 
141,  13;  2s;  CC  1  Fg.;  SC.  3;  9; 
10;  29;  Gen.  Fergusa  p.  328,  6; 
longas  F.  Lß^^^ij^  19;  mac  Xii 
15;  Ath  Cafpäit  F.  FB.  36;  Fer- 
guso  p.  142, 17 1(.  s.  w.;  /Scili.  21,  29; 
Dat.  do  Fergus  Lgjl^;  Acc.  im 
Fergus  3^ 

Ferlo^a  ScM.  20. 

Fiacail  mac  Conchind  CCn.  6; 
ben  Fiacla  ihicl. 

Fiacha  F^.  12. 

Fiacha  mac  Fergusa  Lg.  14. 

Fiaehaeli  .s.  Rus,  Däre,  Imchad. 

Fiachais?  FB    12. 

Fiachna  mac  Feidilmi  Lg.  16. 

Fi'al  ingen  Forcaill  p.  310,  13. 

Find  mac  Cumaill  Oss.  I  u; 
III  6;  CCn.  7;  8. 

Find  mac  Findloga  TE.  6  X?7., 
mac  Finntain  1  Fg. 

Find  mac  Rossa  SC.  32. 

Find  s.  Tri  Find. 

Findabair  ingen  Aililla  ocus 
Medba  FB.  44;  45;  54;  63. 

Findbec   ingen   Echach  FB.  28. 

Findchäem  ingen  Cathbad  FB. 
28;  p.  140,  22;  Findchöem^j.  328, 13  ; 
CC.  7  LU.;  p.  142, 11;  23;  Gen.  mac 
Findclioeme  ScM.  15;   FB.  48;  p. 


Findige 


875 


Loeg 


142,  18;  Finncoimiu  15;  Acc.  la 
Finncoim  ^).  142,  13;  Voc.  a  Find- 
choem  CG.  7  Lü. 

Fiudigre  ingcn  Echacli  FB.  28. 

Fiudlojra  s   Pind. 

Fiiiiiachta  Fledacli  FA.  32. 

Fiutau  mac  Neill  FB.  12;  mac 
Fintain  ibid.;  ScM.  21,  33. 

Fiutan  mac  Rogoin  Rüaid  TF. 
1  Fg. 


Forjrall  Maiiach,  Gen.  ingen 
Forcaiil  Manach  FB.  .21,  Monach 
Eff.,  ,s.  Emcr;  briulcn  Forgaill  Ma- 
uaich  Sc]\[.  1. 

Füamiiach  F.  p.  132,  20;  p.  130, 
27  /7'.;  6rCH.  Fi'iamnaiglie  Ti7.  13 
Eff. 

Furbaide  Ferbeiid  mac  Concho- 
buir  ScM.  7;  12;  SC.  29,  13. 


G 


Gariiina  FB.  66. 

Geirrg-iud  s.  Muinremur. 
•^     Oerrce  maic  Illadain  Lg.  5, 

{Gen.). 


Germaii  Hy.  2,  10;  12. 
Oobbaii  -ST.  III  3. 
Goll  mac  Morna  CCn.  4;  5;  7. 
Gordiäu  FJ..  32. 


Id  mac  Riangabra  FB.  14. 
lesu  Josua  Hy.  1,  12,   vgl.   fisu. 
lesu  (JesKS  -ff;/.  1,  16,  s.  I'su. 
Iliach  s.  Coimad. 
Illadau,  maic  Illadain  s.  Gerrce. 
Illaiul    mac    Fergusa    FB.    12; 
ScM.   21,  23. 

Imchad  FB.  12. 

lob  Hy.  1,  13. 


lohaii  Baptist  FA.  3,  Gen.  Eoin 

louas  Hy.  1,  37. 

loseph  Ä/.  1,  9;  17. 

Irereo  TK  1  Fg. 

Isac  Hy.  1,  7. 

I'su  Jesus  Hy.  2,  gg;  4,  e;  FA.  6;  32. 

Iu?,'aiue  Moir  {Gen.)  TE.  1  iJ^r. 

I'udaide  ludaeus  FA.  29. 


Labraid  Lüathläm   ar  claideb 

SC.  13  ff.]  31,  1;  13;  33,  7;  34,  2; 
(?m.  Labrada  SC.  11,  3;  17;  28; 
31,  2;  4;  Da*.  0  Labraid  13;  Acc. 
Labraid  Lebarmong  33,  2. 

Labraid  mac  Liiircc  TE.  1  Fg. 

Läeg,  Läeg-aire  s.  Loeg,  Loe- 
gaire. 

Lam  Gabuid  Sc3I.  10;  Gen.  mac 
Lama  G.  ibid. 

Lassair  p.  48,  23. 

Leborchani  ingen  Oa  ocus  Adairce 

•^  SC.  4;  5;   Lebarcham  Z//.  6:  Acc. 

fri  LebarcbainiX.—  T'7;?.  Bem.'^  p.  7. 

Lendabair  ingen  Eögain  FB.  18. 

Leti  s.  Fergus. 


Liath,  CO  Brigh  Lcitb  micc  Celt- 
cbair  TE.  19;  16 

Liath  MacUa  FB.  31;  32;  43;  70. 

Libau  F.  SC.  11—20;  31;  38; 
reimt  11,  10  7nit  galar,  34,  5  mit 
bammar. 

Lir  s.  Manannäo. 

Loehra  p.  20,  26,  Luchru  18. 

Löeg  mac  Riangabra  FB.  43;  Gl; 
ara  Conculaind  SC.  20;  Löeg  SC. 
6;  7;  14;  15;  32;  34;  39;  Lseg  7; 
9;  13;  14;  33;  FB.  40;  67;  Gen. 
Löig  SC.  14;  Acc.  fri  Löeg  32;  39; 
47;  Voc.  aLüigÄC.  7;  14;  16;  33; 
40;  a  Ldig  20;  28;  39;  a  Laich  6; 
a  Läig  a  mic  Riangabra  SC.  45,  24. 


Löc 


87(3 


jrurni  jruiicliäem 


Löeg-aire  Htj.  2,  21;  p.  20,  25. 

Löegraire  Büadach  mac  Connaid 
mic  Iliach  FB.  8;  12;  22;  38;  46; 
59;  63;  69;  CC.  1;  oft  abgekürzt 
ScM.  21,  3s;  FB.  9  u.  s.  w.;  Lee- 
gaire  FB.  8;  Dat.  do  Löegairi  FB 
70;  do  Ljegaire  SC.  29,  9;  Voc.  a 
Loegaire  ScM.  9. 

Loth  Hij.  1,  25. 

Loth  Mör  mac  Fergusa  maic  Leti 
ScM.  7. 

Lotlirach  j).  20,  2c. 

Lucatmoel  p.  20,  2(;,  Lucutmel  is. 

LiKliet  CCn.  5. 


Liichtai  Ldimdirg  {Gen.)  TE. 
G  E(j. 

Liig  mac  Cuind  maic  Ethlend 
p.  328,  22;  mac  Ethnend  CC.  6. 

Lucifei-  FA.  19. 

Lugaid,  Gen.  Lugdach  Hy.  5,  es. 

Lug-aid  CoiT  .5.  ürgrend. 

Lusraid  Muman  Sc3I.  21.  28. 

Lug'aid  Eeöderg-  mac  na  Tri  Find 
Emna  SC.  24;  10;  27;  Gen.  ben 
Lugdach  Riab  n-derg  FB.  28. 

Lugnai  s.  A'th  mac  Lugnai. 

Lupait  p.  17,  20. 


M 


Mac  Dareo  s.  Brüden  Mic  Dareo. 

Mac  Da  thö  Sc3f.  1;  3;  6;  19; 
bruiden  Mic  Da  thö  Sc3L  5;  muc 
5;  21,  4;  22,  1;  da  mac  Dat[h]o  22, 
11.  —  S.  Messröida  und  Messgegra. 

Mac  O'c  1).  130,  24  ff. 

Mac  Tri  coii  ScM.  21,  28. 
-^        Mac  Ulsuig-  LxL  17.,  i^j.  Nöisi. 

Mag-ach  s.  Ailill,  Cet. 

Maic   Aeda  Slaiii    CC.   2   LU.; 
Hy    1  Praef  (Oedal 
^        Maic  Uisleud   {=  Maic  Uisnig) 
Lg.n,  24;  J8,ip;  tri  M.  U.  Sc3I.\\ 

21,  18;  Uisle  Xff    5^8.  M 

^       Maic  UisiiigX^  1:  8—15;   19; 
tri  M.  U.  1T^_4_£.  " 

Maileuaig-  s.  Banb  Sinna. 

Maire  Rxj.  1,  17;  2,  66;  68;  5,  12; 
98;  106;  6,  23;  FA.  6;  Muri  2;  6  EBr. 

Maling:  SP.  IV,  gewöhnlich  Moling. 

Manaiidän  mac  Lir  SC.  13;  45  ff. ; 
Manannän    SC.   45,   2;   7;   9;    Gen. 
munter  Manandan  SC.  38,  6 ;    Acc. 
la  Mauandän  p.  132,  18;  21. 
t:  Maiie  mac  Conchobair  -L/y.  16> 

Marcan  Sinua  »S'cM.  21,  26,  Mar- 
cach H. 

Mata  s.  Ailill. 

Matach  s.  Cet. 

Mcdb  FB.  44-66;  o/'i^  Ailill  ocus 
Medb,  or  Ail.  ocus  ol  Medb  iVI; 
Medb  ocus  Ailill  5(7.22;  Gen.  Medba 
Fi?.  55;  75;  ingen  Medba  FB.  63; 
ara  Aili71a  ocus  Medba  ScM.  19; 
Mcdbi  FB.  42;  Z>ai.  ö  Meidb  ÄcM. 


1;  2;  4;  19;  so  zu  lesen  FB.  56; 
74;  Acc.  la  Meidb  F^.  75;  La^J^  ^ 

Melghe  Molbthaigh  {Gef^T^E. 
1  F^y. 

Meiid,  ingen  Mind  FB.  79. 

Mend  mac  Salcholcan  Sc3I.  12; 
mac  Salchadfe  FB.  12. 

Messbuachalla  F.  TF.  20. 

Messgregra  TE.  1  i?7. ,  Mess- 
gedhrui  Eg.;  Mesgedra  mac  Dathö 
Sc3f.  22,  11;  p.  112. 

Messröida  mac  Dathö  ^S'cill.  3,  9; 
22, 12;  Mesräeda  11;  Mesroda  j3.  112. 

Michel  FA.  15;  18. 

Mider  Breg  Leith  TE.  13;  20; 
15  ff.;  p.  130,  29;  p.  132,  s;  Midir 
TE  13  Fg.-  16  Fg.;  p.  132,  is; 
6rew.  ben  Midir  j).  132,20;  Z>af.  do 
Midir  TE   18. 

Milchu,  Gen.  Milcon  Hg.  2,  7, 
s.  p.  323. 

Miliucc  mac   hüa  Buain   p.  17, 

20;   32. 

Moca1)a  Hg.  1,  13. 

Morüai  s.  A'ed,  Connad,  GoU. 

Morunn  p.  142,  12;  u;  15;  Corm. 
Tr.  p.  108. 

Muc  Slanga  CCn.  8. 

Mugain  ingen  Echach  Fcdlig  FB. 
12;  Aiteucsetrech  28. 

Muiredach,  aue  Muiredaich  SP. 
V  9. 

Muiiremor  mac  Gergind  Sc3I. 
12;  21,  24;  mac  Geirrgind  FB.  12. 

Murui  Muuchslein  CCn.  3. 


877 


N 


Nera,  tri  maic  Nera  Sc3I.  21, 17. 
-^     Nessa,  niac  Nessa  Lg    17,  10,  s. 
Conchobar.  "" ' 

Nia  Xair  s.  Ciimthand. 

Nial)  i^.  F^.  28. 

Niall,  mac  Neill  FB.  12. 

Noe  Hy.  1,  7;  22. 
^    Nöisi    mac   Usnig    Xff.   7;  8;   9; 


17j_5i_i3;  25;  29;  Nöisiu  15;  Küh$ 
IJ;  Gen.  Noisen  12;  15;  ifulsi  18, 3j; 
/M^.  do  Noisin  liJ;  Acc.  dar  Noi- 
&iö  15. 

>'iiadu  mac  Aiched  COh.  2;  G=ew. 
Ni'iadat  i^i'd. ;  Z>af.  do  Niiadait 
CCn.  1. 

Nun  Hij.  2,  57. 


0 


Odissi  Hy.  2,  4. 

O'eug-us  mac  A'eda  Abrät  SC.  12. 
Oeug'us  mac  Lama  Gabaid  Sc3I.  10. 
Oeugus  Tuirbech  Temracli  mac 


Echf?f(67(  Ailtlethuin,  Gen.  Oengusa 
TE.  1  E(j. 

Oscur  Oss.  I  4;  y. 

Otide  Hy.  2,  4. 


Panpur  Bau  SP.  11  1;  4. 

Patraic  mac  Calpuirnd  FA.  32, 
Hy.  2,  4;  1;  65 ;  Gen.  Patraicc  21; 
8,  10:  Dat.  do  Patraicc  3,  7;  1,  49; 
Acc.  Patraicc  Hy.  3,  1;  4,  9. 

Petar   FA.    32 ;    Gen.    comarba 


Petair  ibid.;  ord  Petair  ocus  Poil 
j}.  39,  13;  Dat.  do  Phetar  FA.  2; 
32. 

Philip  mac  Gordiän,  do  Philip 
FA.  32. 

Pol  FA.  2;  32;  i).  39,  13. 


Räiriu  ingen  Diiind  Duma  CCn.  3. 

Eäthaud  FB.  69 ;  Suäm  Räthaind 
ibid. 

Renell  jj   20,  20 

Riaug-abra  s.  Loeg;  a  mic  Rian- 
gabra  SC.  29,  1:  24. 

Roc'liad  mac  Fatliemon  FB.  12. 


Ro^ein  Rüaidh  {Gen.)  TE.  1  Eg. 
R6ich,   Röig'  s.  Fergus  und  Su- 
aldam.  ^ 

Rüad  mac  Badairn  FA.  G9  Eg. 
Rüadluini  s.  Cruachniu. 
Rus  mac  Fiacbach  FB.  12. 


Sadb  Sulbair  FB.  63. 
Salchada»  s.  Mend. 
Saleliolcaii  s.  Mend. 
Samera  FB.  66,    Saimere 

68;  70. 
Sauctäu  Hy.  6,  21. 


Sedlan^  mac  Riangabra  FB.  14. 

Sechtmad  p.  17,  17. 

Seuacb  Siaboi-the  SC.  13;  36. 

Sencha  mac  Ailella  FB.  12;  29; 
6;  54:  94;  LaJ^:  SC.  3;  FB.  7; 
lG;21:26;4r!%]66;74;  p.  327, 30; 


Senchaid 


878 


Victoi" 


Sencho  p.  141,  is;  142,  u;  i6;  143,  9; 
a  Sencba  FB.   30. 

Senchaid,  mac  Sencada  FB.  12. 

Senlaech  Arad  ScM.  7;  21,  19. 

Setanta  der  ursprüngliche  Name 
Cuchulinn's  CC.  5;  6;  SC.  29,  12. 

Siliiester  FA.  32. 


Sualdaim  mac  Roig  FB.  72, 
Subalt.  Fg. ;  Concluilaiud  maic  Sual- 
daim 28;  mac  Soalte  SC.  11,  7; 
Sub.  FB.  40  Eq.;  do  Sualdaim  mac 
Röig  CC.  6  iiJ.,  Sodaultuim  Eg. 

Succat  Hy.  2,  3 ;  Succait  p.  27,  25. 

Suibiie  Geilt  *SP.  III. 


Tadg:  mac  Nüadat  CCn.  3. 

Tassacli  Hy.  2,  53;  G^e«.  Tassaig 
54.   Vgl.  p.  21,  40. 

Tig-ernach      Tetbaiiiiacli     mac 
Luclitai  SC.  22;  CC.  1  it/. 

Tigris  p.  17,  20. 
:JlK       Traigletlian  Lci 


Traiffthren  Lg.  16-.  ''^ 

Tri  Büagrelltais-  Breg  F^.  83. 

Tri  Fiud  Einiia  SC.  24 ;  FB.  28. 

Tri  Glais  Sescind  xiairbeöil 
FB.  83. 

Tri  Maic  Dornmair  clieöil  FB. 
83. 


u 


Uatli   mac  Imomain  FB.  75-78. 
■^    Uisle  .s.  Maic  Uislend. 
^     Uisuecli  s.  Maic  Uisnig. 


Urgrend    mac     Lugdach     Cuirr 
CCn.  4. 
Utliecliar  s.  Celtcliar. 


V 

Victor  Hy.  2, 


Geographische  Namen. 


A'eiiacli  s.  O'eiiacli. 

Affraic,  i  n-Aft'raic  FB.  93. 

Aidiie  FB.  32  Fg.,  s.  Congal. 

Ai^li  FB.  32  Fg. 

Aiiie  FB.  32  Fg.,  Anni  LU.? 

*^    Alba    F.    Schottland;    Gen.    i 

crich  n-Alban  JCr/.  11;  fer  n-Alban 

ibid.:  13;   18.  is;  dochnm  rig  Alban 


11;  connoebaib  Alban  all  Hy.  1,  53: 
Dat.  i  n-Alpain  FB.  93. 

Alum    CCn.  1;  2;  Almo  7;   Dai. 
i  n-Almain  2;  u4cc.  Almain  3;  7. 


Arl)oric  Letlia  |5.  19,  31. 
Ard  3Iacha  Armagh  Ihj.  2, 
Asal  FB.  32  Fg. 
Assia  F5.  93. 

Ath  Carpait  Fer^usa  FB.  3 
Ath  Ciud  Chon  ScM.  20. 
Ath  Garach  p.  141,  2. 
Ath  Lethan  p.  141,  1. 
Ath  Lüaiii  ScM.  20 
Ath  Mac  Lugnai  »S'cil/.  20. 
Ath  Midbine  ScM.  20. 
Ath  ua  Morrigna  FB.  3G. 


B 


Belach  Mug'na  Senröirind  ScM. 

20. 

Belach  Muni  iu  t-Siiiti  FB.  Ib. 

Beud  Etair,  co  Beind  E.  Lg.  11. 

Beuna  Bairche  Hy.  2,  29  {Gl. 
BoircbeV 

Berrnaid,  dar  Berrnaid  na  Fo- 
rairi  FB.  36. 

Bethil  Ey.  6,  26. 

Bethron  Hy.  2,  57. 

Bile,  i  m-Biliu  ScM.  20;  bile 
„a  large  tree,  which .  .  tcas  held  in 
vener ation  hy  the  people;  for  in- 
stance  one  under  tvhich  their  Chiefs 
used  to  he  inauguraled ,  or  perio- 
dical  games  celeh-ated"  Joyce,  Ir. 
Nam.^  p.  481. 

Bili  Büada  SC.  34,  3;  don  Biliu 
B.  32. 

Boiiid  SC.  6. 

Brefui  ScM.  1. 

Breg'  s.  Brega,  Bri,  Mag  Breg, 
Sliab  Breg. 


Breg-a  CC.  2  LU.;  FB.  32;  Gen. 
a  cathbüadaig  Breg  FB.  11 ;  a  Bre- 
gaib  CCn.  1. 

Breg-mag  CC.  2  Fg. 

Bretau  B ritte;  PI.  Gen.  ri  Bre- 
tan  p.  17,  17;  LU.  Nenn.  3;  inis 
Bretan  ihid.;  Dat.  co  m-Bretnaib 
ibid.  —  Davon  bretnas  hrittisch 
Gl.  zu  Ey.  2,  3. 

Bri  CoMhaig  Cöil  Ey.  5,  51. 

Bri,  d.  i.  Bri  Leith,  p.  132,  20; 
Gen.  Mider  Breg  Leith  TE.  13; 
Bri  Lethi  20;  i  sith  Breg  Leith  18; 
Bri  L.  20;  Dat.  i  m-Bri  Leith  p. 
132,21;  19;  Acc.  CO  Brigh  Leith  TE. 
19;  CO  Bri  L.  20;  co  Breg  L.  ibid. 

Brüden  Blai  Briugra  ScM.  1. 

Brüden  Da  choca  ScM.  1. 

Brüden  Da  derga  ScM.  1 ;  SC.2\. 

Bniden  Forgaill  Mauaich 
ScM.  1. 

Brüden  Mic  Dareo  ScM.  1. 

Brüden  Mic  Da  thö  ScM.  5. 


880 


Emain 


c 


Cäertlieiul  Cluaua  Da  dam,  Dat. 
do   Chffirthiund   Cl.  D.  d.   FB.   3(5. 

Caill  Fochlad  Hy.  2,  le ;  p.  19,  39. 

Caldai  Chaldaei,  Gen.  na  Gal- 
dai  Hy.  i,  27. 

Caiiuau  Hy.  2,  57. 

Capua  j5.  19,  32. 

Cell,  i  toeb  Cille  p.  42,  9. 

Cell  Dara  Sc3I.  20. 

Ceuandos  CCn.  1. 

Ceiuiuae  FB.  32  Eg. 

Cenia  FB.  32. 

Cleitech  FB.  32. 

Clltliar  Fidbaidi  FB.  36. 

Ch'iaii  Da  dam  FB.  36;  cluain 
„a  fertile  piece  of  land,  or  a  green 
arable  spot,  surrounded  . .  by  bog 
or  marsh"  Joyce,  Ir.  Nam.  p.  223. 

Ciioc  Rein  CCn.  7. 

Ciiucha,  cath  Cnucha  CCn.  5. 

Colomiia  Ercoil  FB.  93. 

Commur  Cetharslig-ed  FB.  36. 

Coiiaille  3Iüiithemul  p.  17,  22. 

Counacht,  Gen.  sealb  coiccith 
TE  1  Fg.;  a  oillu  C.  ScM.  21,  1; 
2;  4;  19;  Dat.  do  Chommchtaib  18; 
.4cc.  la  Coiinachta  ScM.  2;  5;  17-19. 
—  Davon  connachtach  ScM.  16. 


Corcacli,  Cren.  Corcaige,  Dat.  i 
Corcaig  ifj/.  1  Praef.;  corcacli  „a 
marsh,  low  swampy  ground"  Joyce, 
Ir.  Nam.'^  p.  446. 

Crilel)rüad  F.  der  Palast  Concho- 
bar's  in  Emain,  p.  309,  31;  Gen. 
na  Crsebrüadi  FB.  1;  Dat.  isin 
Crsebrüaid  59;  91. 

Criiaclian  A'l  (sei  Eg.)  F.  die 
Königsburg  in  Connacht,  die  Resi- 
denz von  Ailill  und  3Iedb;  Gen. 
na  Cruachna  FB.  66;  T^.  16;  Dat. 
hi  Crüachain  FB.  52;  62;  hi  Crua- 
chain  A'i  75;  Äcc.  Cniachain  43; 
CO  Cruachain  Ai  41 ;  PI.  Gen.  Mag 
Cruachan,  Kaith  Cruachan  TE.  16; 
a  huaim  57;  ö  rig  72;  Dat.  do 
Cruachnaib  FB.  42;  do  Chrüacli- 
naib  A'i  44;  42;  Äcc.  Crüachna  44; 
Cruachna  Ai  43. 

Criiaclina  Coiialad  Sc3I.  7; 
21.  20. 

Ciiala  FB.  32  Eg. ;  Gen.  i  crich 
Cualaud  Sc3I.  1;  a  hU'ib  Bruiu 
Chuaiand  p.  42,  s;  di  chlandaib 
Cualann  SP.  V  10. 

Curreeh  Hy.  5,  97;  FB.  32. 


D 


Dalaraide  (Gen.)  p.  17,  21. 
Drochet  Cairpre  ScM.  20. 
Druimm  Ciial^  ScBI.  20. 
Druimm  Da  ma%e  Sc3I.  20. 
Druimm  Sueehta,  Gen.  a  Libur 
Dromma  Snechta  20.  136,  1. 
Druimm  Suain  Oss.  II  1. 
Dun  Delca  SC.  9;  FB.  36. 


Dun  Fremain  TE.  1  LU.,  Fre- 
mainne  Eg.\  co  Dün  Fremimn  7  E(/. ; 
Fremaind  17;   19;  8  £"</. 

Dün  Imritü  SC.  9;  Dun  Imbrith 

p.    142,    23. 

Dün  Inbir  SC.  45,  5 
Dün  Rudraige  FB.  1;  43. 


E 


Eclirad,  Gen.  :&täin  Echraide  TE. 
13  iü".,  Eocraide  Eg. ;  ri  Eochraidhi 
3  ^^.;  5  Eg. 

Edmann  CC.  2  -EV/.,  tar  Edmuind 
LU. 

Elpa  d/e  Alpen  Hy.  2,  9. 

Emain,  Emain  Maclia  F.  die 
Königsburg  in  Ulster,  die  Mesidenz 
Comhobar's;  Faiiain  do  losend  Lg. 


16;  Hy.  2,  43;  Gen.  nanätha  i.  na 
Emna  J>r/.  8j  for  faidchi  na  hEmna 
14:  IöiJTZh:  na  tri  Find  Emna 
SC.  24;  FB.  28;  ScM.  21,  21;  FB. 
11;  68;  dar  Oenacli  n-Emna  SC.  32; 
cnrathmir  Emna  Mac/i«  i''-B.  10;  69; 
7)«^.  do  Emain  Macha  ScM.  20; 
CC.  4;  F£.  69;  i  n-Emain  Macha 
CC.    1   iL'.;    7   LU.:    SC.   23;   24; 


Eü 


881 


Lg.  5,  loj  FB.  1;  5;  90;  91;  ind 
Emuin  Macha  CC.  1  Eg.\  a  hEmaiil 
SC.  29,  21 ;  a  hEmuiii  p.  140,  25; 
144,  19;  0  Emain  Macha  FB.  7; 
mag  ar  Emuin  CC.  1;  do  Emuiii 
Macho  CC.  4  JSV/.;  do  Emuin  MficfB 
p.  144,  27;  Acc.  CO  ranic  Emain 
Macha  FB.  38;  39;  40;  70;  90;  4; 
La.  17.  2:  Emuin  jj.  142,  12;  co 
hEmain  FB.  31:  78;  S'C.  20;  24. 

Eö  FB.  32,  vgl.  Mag  cö  Mayo, 
eö  „the  yeio  tree"  Joyce,  Tr.  Nam.'^ 
p.  492. 

Eovoi)  Euro2)a;  in-Eoroii:>  FB. 93. 
■^  E'riu  F.  Irland;  £riu  nie  SC. 
33,  35;  lan  liEriu  Sc3I.  1;  G^en.  na 
hErend  SC.  1;  41;  ;ScM.  22,  9;  biad 
n-Ereud  FB.  79;  dochum  n-Erenn 
Hy.  2,  13;  morbrugi  Erend  FB.  32; 
clerich  hEreun  Hy.  2,  ei;  cöic  coi- 
cid  Erend  TE.  1;  ;SC.  21;  Sc3I.  5; 
J^5.  17;  j3.  141, 11;  i  crigaib  bErenn 
La.  11;  do  duinib  bEr.  TE.  l  LU.; 
fer  n-Erend  jPJ..  32;  fir  hErenn 
ScM.  11;  5;  6;  8;  TE.  2  LU.;  SC. 
21- FB.  11;  Hy.  2,  52;  slüaigb  bfer 


n-Erinn  TE.  19;  hErenn  iathmaige 
Hy.  3,  g;  a  ri  Isech  n-Er.  FB.  27; 
do  mnaib  firend  SC.  33,  25;  la  rig 
n-£rend  FA.  32;  Oss.  I  2;  ri  hErinn 
TE.  2  £•(/. ;  rige  n-]5:rend  TX  1  if7. ; 
SC.  21;  do  primsferaib  hEr.  FB.  2; 
tig«"nais  hErenrf  SC  21 ;  tir  n-trend 
FB.  31;  tuatha  liErenn  Hy.  2,  is; 
19;  41;  eclacha  TE.  17;  connöebaib 
hErenn  Hy.  1,  49;  co  n-ogaib  hEronn 
fly.  1,  51;  prim-abstal  hErenn  Hy. 
3,  1;  coig/f/j  hErinn  T7!/'.  1  Ey.;  2 
Eg.\  6  Eg.\  15;  19;  20;  i^.  141,  25; 
Dat.  i  n-firind  FB.  79;  93;  ^'iJ. 
9,  28;  i  n-hErind  ScM.  1 ;  i  n-hErinn 
X(/.6:10jl4:  dond  Erinn  Hy.  2, 15; 
i  u-£re  TEr2  LU.\  p.  132,  10;  CC. 
2  LU.;  SC.  3;  FB.  19;  fo  foind 
T^.  2;  fo  £rind  imbel  SC.  37,  13; 
fo  hErinn  8  Eq.:.  17;  ?).  131,  3;  for 
hErinn  TE.  1  iV/.;  a  hErind  SC.  '6b  \ 
Acc.  no  sirfed  hErind  na  n-iath  SC 
29,  10. 

Ess  Riiaid  Lg.lU  dar  Eis  Ruaid 
FB.  69.  ' ' 


'Ü~  Fäl  kommt  in  mehreren  poetischen 

Bezeichnungen  für  Irland  vc»-:  dar 

^,  W    feda  Fäil  La.  17.  39:  maigi  Fäil  p. 

..L   132,  27;  inse  Fäil  2?-  133.  1. 

<>'!>/       Fea  F5.  32;  Mag  Fea  Hy.  5,  59. 

Femen  2^5.   32,   vgl.   Corm.   Tr. 

p.  74. 

Fer  Brot  Sc3I.  15? 

Fergna  FB.  32. 

Fer  Maiiaoh  Sc3L  15? 


Fernmaige,  ri  Fernmaige  Lcj.  14; 
ScJf.  11.  -^ — ^ 

Fid  Droiuma  SC.  34,  u. 

Fid  Gaible  ScM.  20. 

Fir  Ardai  ^x  144.  2. 

Fir  Falg-a  s.  Inis  Fer  Falga. 

Fir  Roiss  p.  144,  2. 

Fremain,  hi  Fremain  Tethbai 
TE.  S  LU.\  hi  Fremainn  15  Eg.; 
20.   T7/?.  Dun  F. 


G 


Grabon  flj/-  2,  58. 
Gabar  Oss.  I  9. 

Gall  Franke,  Normanne, 
Däne,  Engländer;  ainm  do  sser- 
chlannaib  Frangc  Corm.  jJ-  23;  ar 
it  Gaill  ro  suidestar  a  n-Eriun  ar 
tüs  ibid.;  blindauga  caech  in  lingua 
Galleorum  dicitur  Corm.  p.  7  blind ; 


feitir  i.  glas  na  n-Gall  ibid.  p.  26 
langfiter. 

Oöedel  der  Gäle;  PI.  Gen.  lathus 
gaile  Göedel  uile  FB.  89;  Dat.  for 
Göedelaib  FA.  32;  Acc.  Göedelu 
ibid.  LBr.  —  Davoti  Göedelach, 
tria  Gocdeilg  auf  Gäliseh  p.  19,  37. 

Grecia  FB.  93. 

56 


Ibar 


882 


Ibar  Cind  traclita  SC.  39. 
luber  Cichmaiue  p.  131,  t 
TE.  3. 
Inis  Fäil  p.  133,  i. 


luis  Fer  Falga  FB. 
Insi  Gaid  F£.  93. 
Insi  Orc  F5.  93. 


Lag'iii  die  Männer  von  Leinster, 
die  Provinz  Leinster;  Gen.  Laigen, 
ri  Laighin  {sie)  TE.  1  Eg.;  6  Fg.; 
Dat.  do  Laignib  Hy.  4,  8;  illaignib 
CCn.  1 ;  ScM.  1 ;  Acc.  Lagniu  ibid. ; 
Laigniu  6. 

Letlia  Latium  Hy.  5,  82. 

Letha  Letavia  Hy.  2,  lo?  v*;?. 
i).  19. 

Lia  i*^5.  32. 

Linde  FB.  32  (Line  i?7.). 

Liudi  Leith  {Gen.)  FB.  31. 


Liphe  SP.  V  s;  i^5.  11;   abann 
Liphe  2).  45,  2. 
Loch  Dil  airbrech  p.  131,  35. 
Loch  Dil  lig  |;.  131,  29. 
Loch  Duib  Saiug-lend  FB.  31. 
Loch  Lemmichta  p.  42,  s;  13. 
Loch  St'iil  Sc3I.  21,  24. 
Locharua  -Fi?.  32. 
Luachra  Coualad  Sc3I.  7. 
Luachra  Dedad   [Gen.)  ScM.  7. 
Lüacra  {Gen.)  SC.  47. 


M 


•^     Macha  JP£.  32;  (?ew.  rig  Macha 


2,'n5 


»sc.  SüTs;  s.  Emain_Mapha, 
craid;  Dat.  do  Hachi  Hy. 
und  49,  v^fZ.  Ardmacha. 

Macnniatf  FB.  32  £(7. 

Uliiu-  Aill.e  ScM.  19. 

31ag  Ardiommiii  EC.  4. 

Maj?  Breg-  J^^.  43;  Gen.  Muighi 
Breg  rX  2U. 

Mag:  Coli  iZ?/.  5, 73 ;  Cail  ^j.  48,  23. 

Mag-  Criiachaii,  Mag  naCruachna 
TE.  16. 

Mag-  Cruaich  SC.  11,  3. 

Ma^  Dil  Gabul  FB.  36. 

Mag-  Dil  g-es  Oss.  1;  10;  Da  gesi  7. 

Ma^-  Fäil  Irland  p.  132,  27. 

31  ag-  Fea  Hy.  5,  59. 

Mag-  Fidgu'  SC.  15. 

Mag  (iossa  ^j.  144,  2. 

Mag  liiis  ^*.  21,  29. 

Mag  Life  p.  41,  36. 

Mag-  Lüada  SC.  32;  34,  3. 


Mag  Medba  FB.  32. 
Mag-  Meli  SC.  13;  EC.  2. 


Mag   Muithemui  ÄC.   1;  2;  6; 

i    11,  9;  29,  20;  38;  p.  142,  24. 

Mag  Slicech  FB.  36. 

Mai-ggae  SP.  V  13. 

Mastill  s.  Meisten. 

Mide  Meath;  Midi  F5.  32;  G^e«. 
Midii?.  131,  37;  FB.  8;  Mide  Äcilf. 
1;  20;  im-Midiu  TE.  l  LU. 

Moisteii  {Gen.)  SP.  Y  4;  Dat. 
im-Mastin  ScM.  20. 

Mucciaime  FB.  32  Eg. 

Muh-  Talläiii  Oss.  III  9;  mara 
im  Thallaind  11,  Tallanu  Ed. 

Muiiia  F.  Munster;  Gen.  Mu- 
man  TE.  1  Eg.\  ScM.  21,  28. 

Muresc  FB.  32;  vgl.  A.iVi\\\  mui- 
risc  „a  sea-shore  marsh'^  Joyce, 
Ir.  Nam.'^  p.  451. 

Murthenme  SC.  33,  30;  37,  19; 
FB.  32;  CC  1  iJ^. 


N 

Nemthur  Hy.  2,  1. 


Oenach 


883 


0 


Oenach  Bodbi?iiai  p.  i:}>,  15. 
OeiKU'h  Breg^  Leith  TE.  3  Eg. 
Oenach  na  Cn'iachna  FB.  66; 
TE.  16. 
Oenach  Enina  8C.  82. 


Oenach  Fidffa  SC.  32;  37,  2. 
Oenach  Macha,  ÄenachM.i^JUL     "^ 
O'lnccniaclit  der  alte  Name  für 
Connucht  ticM.  21,  35. 
Olsiodra  p.  19  not. 


R 


Räith  Cniachau  TE.  16. 
Räith  Ini?ain  ScM.  20. 

Roeriu,   G^e*i.  Roereun  SP.  V  2. 

Roiscne  i^iJ.  32  Eg. 

Rom,  G^en.  abb  Roma  FA.  32; 
i)a*.  0  Rüaim  p.  39,  20;  J.cc.  in 
Röim  FA.  32. 


Roman,  Gen.  PI.  do  rig  Roman 
FA.  32;  Z^  868. 

Romdnach  Z-\  810;  Z>a^.  PZ.  do 
Römänchaib  FA.  32. 

Ros    Roigrne    FB.    32,    Ruidni 


Sahall,  ic  Sabull  Gl  zu  Hy.  2,  29; 

p.    21,    29. 

Sclthia  FB.  93;  bi  tirib  Sci- 
thiach  79. 

Scot,  Dat.  PI.  do  Scotaib  den 
Iren  Hy.  2,  35. 


Sith  Sinig-he  Crüachan  TE.  16. 
Sliah  Armöin  p.  19,  32. 
Sliah  Breg,  bi  Sleib  Breg  FB.  36. 
Sliah  Füait  CO.  2LU.;  p.  144, 1; 
FB.  43;  bi  Sleib  Füait  31. 
Sligi  Midluacra  SC.  47. 


Tailti,  Taillti  FB.  32  Fg.:  Gen 
öenacb  Täilteu  s.  unter  fess. 

Tech  Becfoltaig  jx  143. 

Tech  Bresail  Etarläim  p.  132, 15 

Tech   Midehüarta   FB.   2;    23 
Midchüarda  17;  68:  p.  309,  32. 

Temair  F.  Ta r  a  L  U.  p.  52a,  12  ff. 
Hy.  2,  u]  SC.  21;  Temoir  FB.  32 
£V/.;  (tch.  tir  Temrach  Hy.  2, 
na  feisi  Temrach  TE.  6  £"(/.;  na 
Temruch  2  £V/.;  6  Eg.;  na  fleidin 
Temruch  7  Eg.\  feis  Temra  2  iC/^.; 
Dat.  bi  Temraig  na  rig  SC.  21;  27; 
J^cc.  CO  Temraig  ibid. 

Temair  lochra  Sc3f.  7;  Lüacra 
CCn.  8. 

Temair  Mairci,  co  Temraig  M. 
CCn.  6. 


Tenmaa:  FB.  32  £V/. ;  a  Tenmag 
Trogaigi  S'C.  28. 

Tete  Brec,  don  Teti  Bricc  SC.  9. 

Tethha  FB.  32  Fg.;  bi  Tethbai 
T^E.  1  LU.;  di  Tctbbi  ^j.  131,  33; 
bi  Tetbiia  TE.  7  Fg.:  8. 

Tlachtg:a  F5.  32  Eg. 

Tor  Breg-oind  i^'B.  93. 

Torriau,  mara  Torrian  Hy.  2,  11. 

Truim,  sluag  Side  Truim  SC. 
29,  15;  tromm  „the  eider  or  bore- 
tree"  Joyce,  Ir.  Nam.'^  p.  498. 

Tüaim  Inhir  SP.  III  1. 

Ti'iath  Dathi  CCn.  1;  7. 

Tuirida'  FB.  32  Eg. 

Tnlach  Taidg  CCn.  7. 

Tnlchic  F^.  32  Eg. 


56^ 


üachtur 


884 


U 


Uachtur  Giihva.  Hy.  5,  eo,  Gl.  i. 
,  telach  mör  sein  fil  iinmaig  Lagen. 

Uachtor  Usiiig-  EC.  1. 

U'aiff  Büaua  F:B.  70. 

Uaim  Crüaehan  FB.  57. 

Ulaid  die  Männer  von  Ulster, 
die  Landschaft  Ulster  {lat.  Uli- 
dia 1).  21,  28)  Lü.  1;  5,  3;  ii:  9; 
13;  18,  34;.  Ca  7  LUTScM.  18; 
SC.  ir^rtl;  10:  F^.  24;  j9.  310,  2; 
jj.  325,  26;  Gen.  Celtchair  Ulad 
ScM.  21,  27;  FB.  12;  coiced  Ulad 
jL^,  8;  Ti;.  1  Fg.;  do  degdäinib 
FJ.  6;  dnidi  SC.  48;  errid  CC. 
1  LU.\  FB.  2;  CO  läthib  gaile  fer 
n-Ulad  FB.  12;  9;  55;  jj.  310,  3; 
iir  Ulad  CC.  3  iC^;  2  i?7.;  di 
threnferaib  Fi?.  2;  a  gerait  Ulad 
S(7.  30,  1;  12;  iath  FB.  22;  iugeu- 
rad  Lg^§^  läichessa  FB.  29 ;  Iath 
n-gaTl^lad  SC.  38;  maic  FB.  61; 


mathi  CG  1  LU:  SC.  4;  24;  F5. 
5;  7;  33;  59;  70;  74;  merdrecha 
SC.  5;  for  mnäib  SC.  5;  45;  ScM. 
20;  FB.  12;  23;  68;  87;  öcu  10; 
14;  35;  59;  62;  ri  L(i.  5^^2;  9; 
ardrig  FB.  28;  tecta  »^cilf.  2;  4; 
Ban-Ulad  p.  311,  28;  FB.  21;  öa*. 
ö  Ultaib  -Li/._5^_u;  6;  10;  ][3;  16; 
H;  Äcilf.  10;  11;  13;  a^.  10;  29; 
i  n-Ultaib  l^.  Iß;  <9ciH  1;  in  far 
n-Ultaib  9;  Acc.  na  hUlto  ScM. 
9;  19;  i^^,  4;  Ultu  FB.  72;  CC. 
3  i?7.;  Sa'"22;  FB.  54;  la  hUltu 
CC.  1  LU.;  G;  SC.  1;  2;  p.  131,4; 
cen  Ultu  imbi  FB.  22;  co  n-Ultu 
immi  56;  Voc.  a  Ulto  ScM.  12. 
Umall  F5.  32  Fg. 

Ul'   i??/-    1,    27. 

Urros  DomuaiulF5.32,  IrrusjEV;. 
Usnecli,  i  u-Uachtor  Usnig  EC.  1, 
vgl.  Maic  Uisnig. 


Druck  von  Pöschel  &  Trepte  in  Leipzig. 


Berichtigungen 

a)    zu    den    Texten: 

S.  10,  9  lies:  Biscliof  von  Leinstcr  Hij.  2,  i5  streiche  das  Komma 

hinter  Erinn  8.  17,  25  lies:  di«  Hij.  5,  85  Anmerk.  streiclie:  Die 
Form  i\ica,\. . . .  vidit).  8.  40,  23  lies:  mochen  26  lies:  greim  Hy.  6, 
8  lies:  demons'  Hy.  7,  57  7w^  7  8ilben!  8.  70,  12  Zmi  ic;  fofoesat 
<S'.  72,  11  bat  ist  zu  hsdar  zu  ergänzen  8.  103,  23  und  104,  2  /■»}•  Rann 
lies:  Rose  iS".  108,  22  ist  von  leth  an  corrupt  8.  111,  15  O'Iieilhfs 
silis  ist  höchst  unsicher  S.  120,  is  lies:  inam  bia-sa  ^S.  127,  26  imä 
27  /mj-  cacht  lies:  ceist  8.  131,  19  streiche  das  Komma  hinter  impi 

8.  131  Anmerlc.  für  II  Ztes:  III  -S.  157,  22  lies:  Fenier  /S.  1G9,  16 
lies:  ro  insorchaz^/  17  lies:  don  eclais  cvistaide  8.  170,  14  Zies;  faiVend 
Ä.  211,  21  lies:  tinbew  laeochu  8.  213,  25  Zies:  gesci  8.  21G,  is  Z«es.- 
rem  n-aga  8.  217,  6  Zies:  Läimtecb  a  des  tindben  cet     eolach  inti 

asidfet  8.  219,  21  lies:  la  da  natraig  8.  221,  4  Zies:  canas  uasa 
chreit  23  ^it  ergänzen:  conid  and  S.  222,  6  und  S.  223,  16,  22  lies: 
Ceist  8.  223,  31  lies:  nocon  err  »S.  239,  16  lies:  Liath  Macha,  den 
er  an  demselben  Tage  beschlichen  und  bezwungen  hat  5^.  248,  19  lies: 
Liath  Macha  8.  252,  17  lies:  So  der  Liath  Macha  und  der  Dub  Sain- 
glend  8.  255  streiche  die  Änmerk.  zu  17.  19  ibid.  33  lies:  atabair 
ecen  8.  304,  7  v.  u.  lies:  Vereinzelt  tiöce  für  tige.  ibid.  No.  12 

Ztes:  connteuchustor  ibid.  No.  18  tsi  rZ/e  8chreibtveise  sei  für  ai  «Z^ei-- 
sehen,  lies:  umfeide,  b?ei  8.  306,  8  lies:  ticce     12  lies:  mnsei     13  Z/es: 

tibarthsei  *S'.  311  Anhang  V  Ueberschrift  lies:  Duil  6  r.  7«.  lies: 

lubib  ilmblasaib        4  r.  u.  lies:  Conchobair 

b)  zum  Wörterbuch: 

8.  353  airdhenu  mitss  8ingular  sein  8.  356  ais  {consent)  lies:   dis 

/S*.  373  arfiuch,  lies:  Apr.  15  /S.  381  streiche  den  Artikel  aur-tech,  s. 

durthech  ^S*.  387,  1  lies:  in  daurtige  S.  400  boccoit  bedeutet  auch 
8child  8.  402  bräth,  iar  m-bräth  ist  Dativ  8.  411  cairde,  streiche: 
F.  {vgl.  ho  nach  cairdiu  311.  IS«!,  8)         8.  420  cesu,  lies:  quamquam  est 


gg(5  Berichtigungen. 

ibid.  cet,  lies:  cet  {Stolces)  S.  422  lies:  cetugud  S.  i^ö  lies:  cirmaire 
Walker  {„fuUer"  Stokes)  S.  426,  i5  r.  u.  lies:  p.  125^,  i  {Tochm.  Em.) 
S.  427  clocan  lies:  clocend  S.  439  lies:  comairbert  biuth  consuetudo 

S.  447  cörad,  für  Champions  lies:  sinners  [Stolces)  S.  469  deintrub 

s.  intreb  S.  470  delud  steht  für  d'elud  [Stokes)     denall  für  de-auall 

[Stokes^  S.  479   dichrichide,   dechrigim  kommt  von  dechor  [Stokes) 

S.  480,  12  didnad  nach  Stokes  für  do  idnad  [vgl.  idan)  ihid.  di-gabim, 
di-galim  hesser:  digbaim,  diglaim  [Stokes"^,  und  ähnlich  öfter  S.  496,  5 
V.  u.  zu   dogena-sib  FB.  6  vgl   H.  S.   496   doichle   lies:    FA.  27 

S.  500  do-rochim,  für  toirchim  lies:  torgim  S.  501  lies  dorsaid  [Stokes) 
S.  502  dringim,  lies  O'Don.  Suppl.  S.  506  dulmar  FB.  50  ist  Con- 

jectur  von  Stokes,  auch  H  hat  dubnar  [Bedeutung?)  S.  508,  33  lies:yt 

CG.  b  LU.  S.  534  etualang,   etuailngistar  steht  für  etuailugigestar 

{Stokes)  S.  539  fege,  lies:  la  fegi  frilhgnam  „with  diligence  of  keen- 

ness"  (Stokes)  S.  543,  i  lies:  ferg-luinde  [Stokes)  S.  544  fersaid 

„spinale"  [Stokes,  O'B.)  S.  548  fidchell  ist  nicht  das  echte  Schachspiel 
[Stokes)  S.  559  lies:  fo-glenim  „/  surpass"  Stokes,  vgl  fod  gleiu  emi- 
nere  Ml.  31'^  S.  578  fris-äilim,  richtiger:  fris-säilim  S.  580  1.  füar, 
„fuariiibudcaid  is  a  personal  noun  of  the  i-decl.  meuning  paranymplius" 
Stokes  S.  586,  1  v.  u.  göithluch  hängt  nicht  mit  gäeth  Wind  zu- 

sammen {Stokes)  S.  606  i.  (idon)  ist  in  den  Handschriften  .i.  S.  613, 
12  er-thuaiscertacb  gehört  zu  air-,  airther  Osten  [Stokes)  S.  617  1.  imda 
lies:  LU.  p.  1131'  s.  631,  5  an  ben  imtha  gehört  zu  2.  imda  [Stokes) 

S.  635  inber,  besser:  indber  ibid.  inbudcaid  s.  oben  zu  S.  580  S.  647 
ithla,  nach  Stokes  ithlann  S.  647,  16  na  hiiibile  ist  Gen.  Sing.,  Xom. 

iubail  [Stokes)  S.  649  lies:  Liaim  S.  652  techt  do  läim  „to  receire 
sacrament"  [Stokes)  ibid.  gabäil  läma  „to  enjoin"  [Stokes)  S.  657, 
20  für  wounded  lies:  iceakened  [Stokes)  S.  669,  2  lorg,  Stokes  trennt 

lorg  track,  und  lorg  troop. 

Durch  den  Neudruck  von  S.  321  bis  336  stimmen  leider  einige 
Citate  nicht  mehr: 

S.  327,  30—40  im  Wörterbuch  ist  jetzt  S.  324,  3  r.  «.  —  S.  325,  8, 
S.  328,  1—23  ist  jetzt  S.  325,  9-31. 

For  dun  dibni  FB.  46  ivird  hinten  die  Particula  augens  -ni  ent- 
halten, und  for-dib  ist  3.  Sg.  Fut.  zu  for-dibnim  caedo;  ebenso  halte  ich 
no  don  sei  FB.  48  für  die  3.  Sg.  des  reduplicirten  s-Fuhiri  zu  slaidim, 
vgl.  dossib  unter  toibnim. 


^ 


>^^ 


^^'% 


^^ 


iii 


ipi 

v.'lv.-l'Si'jj'i'.-'  '•;.''|V:'