Skip to main content

Full text of "Institutio catholica in qua exponitur fidei veritas et comprobatur aduersus haereses et superstitiones huius aeui, in quatuor diuisa libros qui todidem joannis Caluin voluminibus et institutioni opponi queant auctore R.P. Petro Cotono Societatis Iesu, ... E Gallico vertit L. Cr. eiusdem Societatis presbiter"

See other formats 


REVERENDISSIMO  ET 

ILLVSTRISSIMO  PRINCIPI  AC 

DoMlNO 

Dn.  IOANNI  GODEFRIDO. 

DcigratiaEpifcopoBambcrgcnfi  &  Hcrbipolcnfi ,  Francir 
Oiientahs  Duci,Principi  fuo  clcmcn- 
tifiimo. 

Rientem  Solem  adoraffe  gentes  flirafy^de  tnore  Ht/Iortd 
memorant ,  &  cultu fuprd  homtnem  mdiore  profecutm  effc>  tum 
vt  venujitjftmum  tllud  Orbu  tenebroji  lumen  fcfltuodppUufu 
i  cxctpcrcntytum  vero  vt  pro  etm  in fittd  Uti  boumquc  Uborcs  ef 
f  f  dct  tnfluxugrdttdntmtftgntficdttonemexplicdrcnt.  Perinde 
\  yuoy.  &  mecum  dgttur.  Jn  occdfu folu  tlltmjulgenttjitmt  I  v  l  1 1 

^  r   *Eptfiopi  ,  cutm  mcmorta  tn  benedtcltonc  e/t ,  vtdimm fiijtis 

Frsncidm  OrieutaUmtenebrucoopcrtdm  ,  &  im  tlUdmHm*  cahvncexpcrtcmlucU 
uBquxndmidcmJfe  ,  donectindcm  Sol  optattjsimm  dureu  rchfufi&morumvirorum 
v$tu  vclut  Uureatts  quadrtgu  reducfm  Occtdentis  marorem ,  redcuntts  inexpltcdbilt 
Usittadeterfit  Utu  Clementissime  Priwceps  Sol a^&velut lucUvur- 
tucfijfimd  incxttncia  Umpas ,  cutm  rddti  per  vniucrfim  Romdndm ,  Orthodoxdm , 
Cathcltcam ,  (judpstet  Ecclcjidm Jparguntur,  nccfcfi  duutdXdi  EruncU  Ducdlu  limi- 
tedefiniunt  ,  vcrum  ettdm  totum  Komanum  ImpcrtumatqucVbiosMcnapiofy  no- 
Jlrosdccejferunt ,  quorumord pdjpm  iuTud  CelfttudmU  Uudesfdm*%  tlltbdtd prd- 
contdfoluuntur.  Nectmmertto.  F^ct/liquodprudrnttfftmidty.optimiPriK 
cereconfucucrunt ,  quod  irrefrebeufibilcs  Epifioui  vjtsarunt  vSdugufldfrdrum  a% 
gnttatumexordia  ,  opcremagUquamdignttdtefUborepottusquamdtlictUj  virtuti- 
%m tmpenfim cjuam Jtatuts, Imag$ntbuJ%nobiltSes.  Illud vntcum tuum cH thcdtrum, 
ilLudftadtum.tn  quo  cum  Regtbm  currere,  td  eft ,  virtutum  tmpcrioduntdXdtfirmts 
proponU.  JguomodocnimPofibtU  ejfet  noneiufmodtflceumberclnfuUytotantma- 
rumftatcrU  aggrauatd  ,  &tnflarEnccUdtJ£tnaobrutfumantccum  Sua  Celfitudo 

(*)    i  gemtna 


gemtna  onera  jufttneat  Ange/icu  httmeris formidmda  ,  nft  illitdomefticistuiprtt  ■ 
fldtuvtererc ,  qtt* iminttus  humanifufjfincrediiilt/abore& contenfonequ*Lini> 
qttepmben  gnitateapripitio  Nitmtne  in  teconfertimd fluxeruntcce/itm,totdcxo- 
ptatugrMiufextulertmt.  gjacum&ccrU  Sttam  Celfitud.nem  nouit famtltartm  & 
prtmaynx  mo  ~um  ^fientiarum^  tncunab:th  repetit ,  ttem  rcltgionis  ac pietatis  tyro  ■ 
ctma  &»uncadttltxmflbi%  conjlantem  m  adeofubhmt  Perfetfjenufa/ttfomtltturn, 


■  £utd  enim  in  te  Principe 

orts  dtgmtm ,  vuftus  matflat^ccicsprincipalts,  quidintelleitmperjbicacitas  vo/un- 
tatu  bomtm,  memortx  Thcfaurimonftrantalittd? ^utdamxbo,quodmcooitandopu- 
rm  .tn  xmxndoferuens,m opereiuftm,  in conuerfafonc fuauis , tn promiftu fidelis, in 
doms/iberdts  ,  tnremittendoc/emens ,  infuffrendopattens,  indicendoprudens,tn 
fcrjuxdendovehcmens ;  tn  reprehendendo  efficax  fts ,  aliudfunt  quamccr/ttuminte 
Cle  t  ^fptmePrtncepsdonattuaprofufa  >  guod Poetarum adyta ,  Oratorum roftra, 
Phdofphorumfecrctx,Theologorummyfiertacanonegperdidiceris,Iuru 
facrarta  xdterts,aliudfimt  quamproludta &mertta  dtgnitatum  ?  guidquodin  Hter- 
archtco ordtnefts  Antiftes  expctJatiJsimm ,  in  Poltttco  vero  ciutlui  Pnnceps prttden- 
UjymHsqmmqurftarumftipendtavirtutumtTeftabitM 

hoc  opulenta  Herbipo/u  omnium^  ordinum  ac  dtgmtatttm  vtri  Princtpes,nobiles  Pk- 
br  upari  calculo  concludent,te  optattfltmum  Anttjhtem,  Prtncipem,  Patrem,ouesflub- 
ditos,filtos totidemgratkcomplecli donis  quot ornatmes.  guxegoSutt  Cclfttitd.fe- 
cundumfic iem  ignotm ,  cum  a  certijftmis  aueJoribm  vuifegrauijpmis &imprimts 
a  DocforeMatenefloaccepijfem  praterire  nonpotuiquinaltquodgaudticommunisar- 
gmnentum  Sux  Celfitudtnt  Clementtjfimstftatttcrem ,  quo  me&  Su<e  GratU  radiis 
ttrdentijftrnis  colluftraret & Clientulorum fuorumalboinfercredtgnaretur,  Quam 
obrem  cum  tn  illum  cclebratifiimum  Galliat  Ecclejia/feninctdifemaR.Patrc  ludoutco 
Crefolefi»  Soc.  Iefit  Preslytero  Latio  donatum  vti  dtfertifftmum ftc  quo%foltdijfimum 
fcript  orcrn  &  idoliillitis  Caluinifiici  ac  carcinomatis  fortijfmum  Gedeonem&me- 
dicum perittjftmum,  cuius  lau*  hattenus m  Euangelio futt  multo  maxtma.nullum  Sua 
Celjitudtne  potentiorem  patronum  reperire  potut  qui  e  toto  peciore  auidifimx  re- 
UgtonU  controuerftas  huius  dui  hauftffet  adeo%  (  rarum  viro  Principedonum  )  in- 
genii  acrtmonia  putidos  Caluinianorum  drvenenatos  ajfultus  iunior  elifjfet.  Complu. 
rium  in  hacpaUJlra  labores  Ortbodoxorum  vidtmu*  ,  quiEcclefiam  abinfandls & 
vipertfits  Hxreftirchx  Caluini  futeltibLfldhemiify  fortitervindicarunt ,  fednullum 
mcoiiidtctoquipropitM  confertamanu  Caluinumconficiatyquam  RK  P.  Cotonumlau- 
deno(lra  muorcm  Theolegum  obbreuiorem  neruoftorem^  methodum  quamfequi- 
tur-y  ob  wflruttam  aciem & ordtnatum  qu* clypeattm cafca  deltria  &  verfiptUem  Lo- 
godtddum inuitfaacvifloriofapropcllat.  £uem  m  Su&  Celfitudmu  CUmentiJJim£ 

Jinu 


Cim  reponovti  facifauishorU  Infttttttiontm  (fireftUsresb  cursgrsutftmstsntd- 

.     ,  tMrleimpericgxtrtfttstjjlhcontroun^ 
fubdius  um  commendesquos  tn  mcdio  Nstionu  fraus  Diuinsbomtns  &  oftumt 
>„,..,.,  I  v  i.  ,  , v«iUnsistnuiol.ttos.tb tffisvtrulcnushsrtfibmfrsfirusmt.  U- 
UiD.Bcrn trdtsdEugtntum  Sus Cclfitudtni  mcdulhtm comfrttssm  ,  vtquemsd- 
modumrrstilfimisaufficivvtrjmqut  mttrsm  diuimtm  cocpit  contungere,  ttsctuo- 
auedcmepsdiuin ,  CUmentisSusm  CtlfituitnemfofittttconferuetautvtporroftU- 
air,mtptLtcxb,btrtfeft,formsmwJitt,sf^^ 
pUr,  Jrrto  tmvcr,u,,s,/ide,drfcnforem,^ 
cem,fbonrtim,cumtsr*nymphumfponr*,C!mordm 
<n{humi*fipiemtum,refugmmoppr<ffirum,psuperumsduocstum,^ 
sutorempultliorum ,  tudtcem  vidusrum ,  ecutum  couorum ,  ttngusm  mutorum ,  bscu- 
htmfennm ,  vltorem fceUrum ,  msiorum  metum ,  bonorum  gUristn ,  virgsmfottlt- 
tium,mtlUumrebetltum,Ugummoderttorem,  ctnonum  dtfpenfstorem  Jslttrr*. 
Prsnct  Umen  ,f*ctri>tem  AUijfimt.Chrtfium  Domini,  ieniatte  Deum  Hsrtttcom, 
MimfhrhsrssmisMofesfutffeUgimm.  DtmidOfS.  Msx.fsxitexsmmofrtcor. 
CeUms  A<mpp.txoffictns  noftrs  Anm  CM.  D  CXVlll.  sdi.to.Msrrit\ 


Rrucrcndjflimx  tc  Illufttiflimx  Cclfuud^ujt 


ObftsutntiftmmClisu, 


Petrus  Henningius  Ciuii  ac  Bi- 
bliopola  CoTonieniU. 


KEGI. 


REGIN^E  MATRI  G  A  L- 

MODERATRICL 

P  v  s  hichabes ,  D  o  m  i  m  a  ,  quodpiopterciuspnncipemarchiteaum, 
verc  pofthumum  indigitare  poflum.  Is  fuit  Henricus  Magnus  coniux 
tuusauguftillimus  ,  quiprima  ipfius  lineamenta  fapientiiudiciodefcn- 
pferat,  5c  quo  duce  &  autore  perfe£him  fuifque  numeris  abfolutum fuit. 
Et  quoniam  quac  ad illum  pertinebant  omnia ,  iure  hxreditario  atque  ©- 
ptimo ,  Regl  noftro  Tibiq^  obuenerunt ,  vobis  iure  meritiffimoq^  ofFcrtur ,  fub  iifdem 
auipiciis  &  rutela,  atque  eodem  honoris  propylaeo. 

Ineovidebisexpreflamfideiveritatempuram  &  candidamabfque  nxuo  :  Repe- 
ries  m  eodem  Controucrfiarum  hums  temporiscomprehenfionem  ,  &  vt  italoquar 
1  ande&as  :  &  rationes  animaduertes  nonmodo  continendiGallicani  imperii  in  flo- 
rentiilimoquodamftatu,pr$ftabiliconfilio  tuo  cVgubernatione  ,  Regifqueau&orita- 
re-,  verumetiamreligionem  omnemad  D.  Petri  du&um  &  fan£hmonia:  moderatio- 
nemaggregandi. 

FaxitDeus  Optimus,cuius  nutu  atque  arbitrio  vitae  curfus  &  commutationes  ad- 
mmiftranrur ,  vt  vtrumq-,  aliquando  videamus,cum  coelcftium  munerum  incremento, 
quibus tc ,  Domin  Aj affluentiflime ccelum cumulauit ,  ad tuos omnes in hac Galli* 
tempcftate  folifque  obitu  folandos. 

M.  T. 

Deditijftmus  &  deuot;J]7mut 
Petrvs  Cot on vs SocietatislE s v. 

A  P  P  R  OBATIO  DOCTORVM  THEOLOG. 
Facult.Parifienfis. 

'KlOsfubfignati  DottoresTheologia,  certtficamm  noslegijfc &examinajfe  librum  infcriptum  Infti- 
1^1  tuho  Cat h olica ,  tn  qua  exponttur  fidei  veritai,  &  comprobatur  aduerfm  mrefes  & fuperfti. 
tioneshutm  dUtfinquatuordtuifaltbrosyquitotidemquatuor  voluminibm  &  Inftituttont  opponi 
queant.  Autore  R.  P.  Petro  Cotono  Soc  .lefu ,  inquonihddeprehendimmquodnonfit  Catholu&fidei 
confentantumy  quare  dignum  iudtcamm  quo  pralo  mandetur.  Parifiis, 

F.  Coeffeteau. 

F.  A.Simeon. 

Facultas  R.P.Prouincialis  Prouinciac  RhenanacSocietatis  Iefu. 

Cum  Sacrt  Gafarea  Maieftjtis  decrtto,  omnibtcs  & fingulit  Typographu,  &  Bibltopolit,ae altis,  quam- 
xunc^Ubrartamnegotiationem  txtrcentibus%  ftrto  firmtterjs  tnhibeaturt  ntquifquamvllos  Ltbros  anoftrU 
Patribus  hacienua  edttos,veltmpofterum  tdeniosintra  S.R.lmperts,R*gnorum,ey  Dsmmiorum^fut  CtfareA 
Matcftafic  htrtditariorum finesyftmtlt,vel alio  characier isgeneretautforma,fiue  in  totofiue  mparte  recudc- 
re,vel*Uo  rtcudtndos  mtttere,aut  althi  ttiam  imprtffosadducere>vendere,fr  dtfiraheretr  lam,feu  paUm,  ci- 
tratudictum  ,ac  tefiimontum (upraditlorum  Patrum  audeat  velprafumat  :  Concedo  ego  lohannes  Coppertss 
Soclt fu  per  Rhem proutnciam  Prtpofitus  Proutnctalu  (poteflate mthi adidfu claab  admodum  Reuertndo  P. 
N.GtneraltMutio  Vitellefco  )  Petro  HenntngtoCiui  &  BibliopoUCoUnienfi facultattmtxcudtndiUbrum 
hunccut tstulmAnfittuuo  Catholua,in qua  exponiturfidei vtrttas,&comprobatur  &t.  AutortR  P. Pttro 
Cotono ,  SeatUtu  noftrs.  Theol  go  confi rtptum ,  atq^  a  dtputatu  ad id Theologis  U8um,&  approbatum.  ln 
quorum fidem  hoc  tx  ttfttmontum  manu  noftrafubfcrtptum,ty figillo mmitum  dare  voluimut.  Colomt,  dit  2 . 
AprilHAnno\M>  HENRI- 


HENRICO  IV.  GALLLfc  ET 

NAVARRi    REGI  CHRISTIA- 


N  t  e  r  ddmirdbtlu  multd  qutbus  diuind  Mcns  profauutd  efi  tudm  MdkfUttW, 
D  o  m  i  N  itGdUtCdnum  vtdmm  hunc  Dominstum  ,qutpdulo  dtitt  nondtftor^cert 
modocotperdtmiqutftmu  ttmportbta  ,  vtrumtttdmdd  dCtrium  mtftrdndumy2in- 
ttrttum &occdfum  dpproftnqudrt  rtdtbdtur,  ttd  tdtn  ddpnfitnum  fuumfpU  ndortm 
Atqutdtiwrtdufftydbto  temporetquotuprtmumirifigmbustmpcn*drquedmplifitmd 
d^nkdteorndUmtSyVttdimeumtdm^omntbmbonudfflutmemM 

Utdtefuturnm ,  vtxferdrtfuulo  vno  qutftum potutfftt.  Rcgtnu  dtmtdtdpdn  tut,  tn qttd  tucet  dugu- 
ft*  tlU  nuiefldt,  qtu d  ttu  coftofifitme deruuturyhduc pdtru foltctutcm dmpltorm ftctt,  tumproprus, 
mdgnt  emmt  &  Ufttfitmu  orndmentu,  tum  itberorum  procrtdttont ,  &prdferttm  eepdi  ttt  vereduico, 
qut  tuum  fteptrumtnuxmdrum  tudrum  xtrtutum  herts  dtqve  herotid  mentuMpoficrttdtm  omncm 
debet  trunf  titterc.  lucunddpdt  qud  veUttpulft finilnm  &6dUuprouincm  longc euoldmerdt  yfic  Dco 
duitytudi  tm  reUtlt  jmmtfertttudinequafipofiltmtntored/jty  rt  tn  hoc  cUrtfitmo  domtctltodtgniu- 
tu  fer^tudm&fidhtlmfedmfibtlegiffevUedm.  Itluqtupropeum mdrcuerdntjrdgrdnthodier- 
nu dte fudutm odorc tut  nomtnts ,  qui  urnge &  Uteftndttnrpcr omnes ords  terrjrum .  Cdtholu d  rr/i- 
gtonu cultm plurtum  unnorum  tntcrtdpedtne mttrmtjfm ,  & mtgufium drdfdtnfu ittm  ommbm  tegni 
froutmtureftttutum.ChrifiunumomnmorbtmfmguUrt  voiupute  compleutt »  &  corond  tutdd- 
letnxtt  mtubtim  quetuUm  exmemm^jplenderm.  Reisgwfi  Mfft  Ufutu  fuM  tn  fedis  &  domutlu 
rtuocdtt ,  bonorum  ergd  tt ornnium  beneuoicntum  & fiudtd  ndttonum extetdrum  opmtonem^ duxe- 
nmv&giertofovnofd&o  ttbt  vtresdumumqucemnmrtltpefivnim  Ordtnm  Utc  fufi  ddtunxtfii, 
quem  uUmttoftfiimu  hu  tmpcrtbus  tUutvd  promdentu  exitufft  vuietur  dd  bdrbardrum  gntttum 
conuerfionemtddhdrctuorumrcuocdttonemmvumy  ddtnfttturtouem  CdthoUcorum  ,  &qutbuspef- 
fet  tufiu  &  commumbut  offutu  Ecdefid  Det  ttbty.  ferutrtt  lulu  qudm  turbu  lenttfitmtts  motusfedttto- 
nu,&  k  CdptttrtlsgtenudtfcttOy  ummmobfcurum ddperuulu obitum^ V0i dbdt tpcr  tt  fuduttudtnt 
pdcurecredtur.  Belguoceuut  tevt  fjdus  tntuetur fuum  ,  cutusxt&benigno  mfiuxuddotuportum& 
ftlutftmd  qutetu  prouchdtur. 

HdC omnu  ttbi d.utnttm  conceffd  benefic u ,  &tllujlru  fttnt  & mdxinu , qud  tu  ipft  Rcx  fepitn - 
tifimtyAliqudndo  dtxtfittnon  modo  dgnofcenddyfcd  pro  tHu  qudntum  fitrt  poffcttgrdtum  hdbtnddm  & 
refercmUm  tffc .  quoddcroxnu dtgntfiimum  tc puto  &  iftd pteutequd fdpuntu  tue t  omttdtur.  Qucd 
cumttd fit  y  qutbm fiudiu  dtqucoffiau  Deo pjrtntt  mcrttdtgrdtue,  duttu  fdtu pro  dtgmute  rcdderey 
dut  nos  tud  Cdufit poftmm  ?  Solm  u  qutiem  meo  tudtcto pot. fi  ,  vndc  tlld  unqttdm  e  ptrenmfontt  md  - 
ndrunt  yCUtm  vnmcduffd&merttu ,  vntuerfiprocrcdtor  Otmfecttomnu.  Jsnitnirumcfi  Dct  Fi/  nt 
Chrtfim  lefm  y  qut  pdctficdhofiucfi db  Jfrdcletngrdturum  dcttonem  ojfcrcndd.Lmmucropium  &  d- 
quum  cfi ,  vt  nosquoque cotlcfiu  dond  vcnerdntcs ,  pro  tugrdtes ,  qudntas  dtttmm  cupcrc potefi  lubed- 
mm,  nthilqueomttumm ,  quod ddctut gloriam dugenddm propjgdnddinquc perttntdt.  Qutddutem 
cogiutiontfingtpottfi  dutdtutnttdtigrdtm  t  duttfiotuo  dntmo  dgntusy  tut  ddfdmdmommumfd- 
culorum dccommoddtm ,  qudm  communu  dntmorum  &  voluntdtum  coiut  utto,  tot<jfpopulcrum  tn 
rcltgtoneconcordu  ,  qut  tnhoc potentt^tmorcgno  .tttulcgtbm  tnipcrtifqueobtdtunt  ?  Ann.ncdma- 
ximiuttone tll  m domtndtm pcr  te dtquttuos dtnpltficdrttur ,  qut tuum  ftc tllufirdutt,  vtcum  coldt  A- 
fu,  vtncretur  Afrtcd ,  Europd  ttmut  & reformtdet ,  orl u  dcntquc  hu  vmucrfm  mtrttur  \  tSonne u- 

dcwfd- 


demfacinorisgloria vt publiu quietisfundator  ,fic rcligionti  violata Keftaurator  dicertru,  &bentde 
uxlo foioque  meritmgeminam  benedttttonem  in  tuos  tmportauiffe  ?  nonne f&culum  reditffe aureum  vi- 
deretur ,  &  Templt  Pactigemina  forcs  coiijfe ,  vt  tam  fenfus  animorum  confiltaque  vinciret ,  qudm  ex- 
terna  omn;a  arttifeimo  nodo  copulautt  ? 

Hoctantum  opus  Rcx  maximeper  Deum  tmmortalem aggredere  \  potes  id  quidem , omnia  tibi  ob- 
fecundant ,  tuum  fceptrum  ,caduceum  efl ,  quod  ducttinducttqueanimos&pro  animi  tui  arbitrio  re- 
ducit, adeoque in itfdcmproducit ,  quod nemo ex ommbns  bomo poteft.  Ttbt anteitpollens Deus , &ra- 
iiones  tuasfortuna: :  eft  tlle  ttbi  Arcafoederti,  eft  Labarum,  eft  Auriflamma fanttius  iUudaufptcatum- 
que  vexttlum.  Quod  ad  vias  &  conficiendimodosattinee ,  tuprofetto  cui pauctfttma  in  humanti  igno- 
tafunty  eos  intelltgis.  Hocfcriptuminmultorumhacnotte&ignoratione,  aliquidluctiadferrepoffe 
credtdtfti,  quodfane  cofineelucubraui  ,  vtaufpicitituticlarifitmoinlumineponam  ^qu&namfitve- 
ra.Eccleft&  CatbolicA,  Apoftolica  &  Romana fides,  qui fint abufus ,  qu£ve fuperftitiones,  quas  tua Ma- 
ieftas  fungos  religionis  appellare  folet,  qua  dentque  ratione  in  communtiEcclefi&parentti  finum 
queant fuccedere  >quifea  nobis  opinwnum  dxuortto feiugarunt.  Quod fufceptum  opus  non  vt  quidam 
fufpicaripotutffent  ita  operofum  mihifnitautperdtffictley  fiueidfecitdtuin&auragratia&fduorti, 
feufeltcitas  qu&dam  mandatorum  comts  tuorum ,  aut  quod  ardens  diuina partter  atque  tu&glori&  cu- 
piattasqu&mthif&peapettorefu/piria>  aborepreceseduxerat ^ftjlumiaminmanum \niecerit\  cuius 
egofeliciftimum  conatum  arlttrabor  ,fe  vtriquefacertfattiMaieftatiqueaty  &diuin&  &  humam. 
Sedfatendum  eft  tuam  imprtmtigrauipmamauttoritatem  ,Domike,|k|/1  Ecelefea  Verbique  di- 
uuu  momentum^  in  eam  rem  plus  aliti  omnibus  valere  poffe ,  fine  qua  labori  noftro  &  piti  confiliti ,  pra- 
fundi  modogurgites, pr&cipitta,  voragines,  ardua  &inaccejf&  rupesy  obiiciuntur.  Qua  resfacit  vt  et- 
tamtubensadeamconfugiam  ,  &  tnvmbravirtdanttum  laurearum  tuarumponameos  fruttus  quos 
tx  arbore  Crucis  aliquando  decerpfi ,  cuius  Inuentio  annua  memoria  &piorumgratulatione  hodiere- 
coittur.  Eum  autem  ipfum  oro  & obteftor cuius fanguine  tamfoecunda femptrfuit ,  vt  quemadmodum 
finguUri  eius  oeneficio  mhilcarius antiquiufquebabes ,  quam  Ecclefi&bonumatquedecus ,itainhoc 
vita  curfuy  quam  longtfttmam  tibi&feliciftimam  optamus,  eosadiunttos  adtiufdem  Eccltfia  CQmmu* 
nionem  ytdeas,  quiabea fe  opinionumprauttateautnefaria  mtnttftgregmm. 


DeuotusM.  N.  Q^T. 


Petrvs  CoTtNvsftatfrftirlisr^ 


A  D  LECTORES  C  A- 

THOLICOS. 


sONjumnefctus\vot&cr  preces  qux  communt  trcendio 
fptetatu  tnomn  um  peftortbus  jtfiuant£oferri,vt^tcle 
tji&m  &Iiquando  vtdeatts ,  de  indt^niftmu  tllu  contumc- 
\  Itu  trtumph&ntem,quas  noust  dr  &bfurdd  opwtones  in  re- 
Itgtonem  tntulerunt.  ld  qutdem  baftenus  defidcr&tum  magis  futt9 
qu&m fieratum ,  ejr  Jper&tum  m&gisquam  eUboratum  in  excogttan 
du  rattombusyqutbus  id rccle  fiert pofct ,  xdco  vtrtnque  UUm  on:m  m 
anctlsdtUnemyO-confociationem  cxtfitm&runt  plcn&m fummt  Crtn- 
uiclt  Uboru .  cum  prxferttm  ControucrjU  tdm  robujftoresforcnt  tem- 
f$rm  dimturnitate  &  turbtdo  motu  dntmorum,  qutcommodts  crfud 
vttlxt&ttfcrmrent.Mequtd&mtnbocgcnere&ltquod  opcrxpretium  at^ 
quc  lucem  ddferrt  p:\Jcextfitmdruntjiduo  prr/f.  crcm  y  jfltcrum  ftex 
ficris  diuincc fcrtptu  oraculis  &  Pdtrum ,  djhnffe  p(  rfbtcuey.  ofien  - 
dcrcm  ,quanam  verdfit fidesCdtboltcd.&ltcrion,  qut  aiitfustrrcpfe- 
runt ,non  (jtttdcm  tn  Ecclejid dccirinam qux  labt  <y- errare  non pote/f, 
fed  tn plurtmorumoptntonem  ,ftue  tngentj  quadamtmbcctllttatcjtuc 
PrdLtorum  n  gUgcnttafeuprspofferd  «cnttum altqu  xrttm  confuctu- 
dtne.  Vtrumrj.tHtur  magnoantmofumcomp/cxus,fatutntcllgcns, 
quod vt  bdrejts  fponte  flutt  &  vxnefctt  w  aperta  lucepojitd  ,Jic  Catho  • 
licdreltgto  commoda  expltcditone  confi&btlttur.  Et'vt  confietme  ex 
formula  bonxfidct  velle dgercDei  vniusglortam  tntuentem  verttatif 
que  vtcloridm,exccpi  lubcns  ,crmtnimc repuduut  adu  rftriorum  no- 
Jfrorum  tufi&s  montttoncs,cttdmgrates  bdbutfeu  cum  P&jforcs  excttd- 
runt  no/lros,dut  cum  ettam  nonmbtl tuuerunt ad tollcndos  imptos cul- 
tus&indncs  fupcrjftttonei^qudvcluttfungtreltgtontsexortx  fwjfcnt 
Upfu  temports  dr  obfcurd  longincjuttate  >  non  quidcm  tn  ecclcfix  corpo- 
re,quod pollut funejfarique  non  potefi ,  fed  tn  qutbufdam  vcluti  appcn  • 
dicibmilltus  atqttcintnUtotas  .^mnquxm^  P&tres  crdo- 

cfores  EccUJlx  tn  butufmodt  notandis  crroribusdr  reprebcn  dcndis pri- 
mtfane  fuerunt ,  tnttfque  jltrpitus  euellcndis  elaborarunt.  P&rtcm 
ctt&m  indufirU  mcd  pofut  crlaboris ,  in  C&luino ,  Bcz*a,&  fimiltbus 

b  q«i*b 


AD  LECT0K6M. 

quiabeorumfinu  prodierunt  excufandisy  cum  vereidmefacerepofie 
exifiimaui:  guamuti  ij  quidem  Uberariomnino  culpanonpoJfuntyVt 
quifi  v/tro  abEcclefi*  communianeficreuerinty  quam  etiam  miferan- 
duminmodumnouti ejrredtuiuti  impiorum  opimonib. lacerauerunt. 
Accipiteigitur  Lettores  CathoUci  excufationem  meam>  (Jrinmemo- 
riamreuccate  nobti  remejfe  cum  hominibusanimi&gritudineconfe- 
Um  Controuerftti  noflrti  de  vtEioria  cogitandumyquam  de 
falute  animarum .  guarefi de  confenfione  concordiaque loquor  a/iqua- 
doyneproptereameexifitmetti  Ecclefi*  fidemindubium  vocarevelle^ 
autjfum  vnguem  a  dottrin*  integritate  dtfiedere  >  qu&  vna  eademfy 
fuit  hattcnuAefi,  &  erit  %n  omnem  confequentis  temporis  continua- 
tionem.^uinpotiusrecognofciteme  toto  antmo  comprobare  quodtlla 
probaty  ejrrefutarequodajpernatur cum  nihilcentranummagti  f:t 
do£lrin&quamignorantiay  reltgwniver<tquamJuperfiitio,&lauda - 
to  vfui  quam  abufus. 

V t  autem  me/ms  vnum  ab  a/tero feeernatur ,  hoc  maxime  velim  a 
vobti animaduerti>  me deindufiriaptgmentaomma &colores artifi- 
ciumfefugere ,  intrafines  drcanceflosfimplicium  probationum  hdrere 
velley  non  al:am  fequi  methodum  >  quam  ordinemcontrouerfiarum> 
quas  ad  tria  ve/uticapita  reuocaui \quorumprimum  ecclefiam Jpettat, 
qutfuprafiel/iferos  orbes  degit:a/ta  um  eam  qu*  in  terra,  tertium  qu* 
fub  terra  mcratur-,  vbi  etiam  de facrtficw  pro  mortuti  dc%  indulgentiti 
agitur,  dcindedei/ferti&fupplictisdamnatorum  \  demumcorollarij 
vice  &  toitm  operti  conclufionti  de  Pradefiinatione ,  &  qua  adeande 
Jpeftarepojfunt.  gupdadprobationesattinet,  eaimprimtie Scriptur 
rafacra  eruuntur,qu££it4turfapitts  eGeneucnfiverftone  qtto fidentitts 
conutncat  errantesi&patrtb.  &  Gracti  tjr  Latinti.qutlaudatur  pro  s„ 
tateqmqutf£fioruudjfi^ac^ 

ex  Rattone.  ^ibwprobationibusfobij^  ^ 
do  cotictltatiofieripofiw  benigne  /argior ,  id  fumoefantfti 

Conci/u^edccrettiecommuni  &co»fianti Ecclefitvfu:  *>uedabiif 
dem  cxpccto ,  epropriti  iRorum  dottortbus  expronutur.  At%  hac  o- 
mnta  eo  confilio  machinatus fum ,  vt  ciare  omnestanquameaquA0. 
ctdtsobtjciunturviderentypuramdrnit^ 

rijfa  obUum  fidet  CathoUctfaciem  &verttatem.  Um  igituradrem 
ipfmaggredtamur  >&*rbtvmuerfopatefaciamusfiliorum  Deimen- 
tem&confiliumnonejfe,  Primogemtitpfius  tumcam  aut  dijjuere<aut 
impti  manukurare9necfchtfma  vllum  w  EccUfia  confafiere.  guodfi 

dtjfi. 


dtjjtdium  fuit  aliquando  cpinionumque  vjriet*$>cjm  peperit  iniuria 
tcmporu,qudcommuntreipmbL  perturbationt  con/ufiontquererumo- 
mmumjtomen  rcligionu  velutinubem  &  inuolucrum  obtendtt  i pjr- 
timetidmpraui  ddmonif  verfita  maUtia  ,  quihominumtmpruden- 
ttum  ocuUs,  eoruprdfertim  qui  nouitatu fludtoftftmtfunt  &  mjxtme 
appetentes  f  pro  dolbrinafraudcmeirabufum ,  pro  religtone  fuperjlt- 
ttonem  pro  Eccleftd  mirabtU  dignitate&piorum  cartu  ,  ftfios  EccU- 
fuftuospnfonatofqueobi)cit:partim  etiam  Ubem  illam  attultt  ammo- 
rumvoluntatumquedtftwttlio ,  qud  vcrw*  qudmaliaresvtljfttlto- 
nesprogencrauitfudfitquevim, ferrum,flammam,  &crudiUtatcpo- 
tiuscogttarcqujm  vcrumjujlum,&honcftwm. 

Idvos  mecum  Catholtci  LeSores  minimefacietis  Det  atyirante 
gratu^ntequcmvnaomnestnjftritucharitatu  &dcmtfiftim*  hu- 
milttatuprofternemur9pieobtejUntcstvttanquambontuc^pUctdm 
parensflu>sfucsdiutna  paceconciUet,  tanquam  princeps  fubditosfuos 
mutuo  confocictjanquam  Paftor ,  ouicuUs  omnesaggregetad///tus  v- 
nimduflum&gubernittonem,qutdtxit ,  Alias  oueshabeoqu* 
non  func  cx  hoc  ouili,  &  ll  Ias  oportct  me  adduccrc,& 
voccm  mcam  audicnt,&  fict  ynum  oui- 
lc  fcvnusPaftor. 


b  *  AD 


AD  EOS  QVI  LAPSAM 

ECCLESI^  DISCIPLINAM  IN* 
STAVRARE  SE  FALSO  GLO- 
RIANTVR. 

Pr<cfatio  &  Admonitum* 

Es  plane  ludt-uofamihi  videtur  &£  miranda,tam  exiguu 
eorumhominumefle  numerum,  quiSeruaroris  Chrifti 
I  f.  s  v  fidein&amicitiamprofirentur,  inftitutacumin- 
fidelibus comparatione : 2c  eos  ipfos qui  fe Chriftianos 
nominant,efle  in  plures  religionis  vias  fedbifq-,  difperti- 
tos,quam  quot  olim  M.Varro  definibusbonorum  &:  malorum,inve- 
P  .  teris  Philofophiaeftudionotaripotuerit.  Id  profe&o  communisani- 
morumhoftis fecitinuidentia,qui  cum  fciat ,  vt  vnuseft  Deus,itafide 
clTe  vnam,Ecclcfiaitemvnaminquafalusabhominibus  fperaripoffit, 
ficillaminob(curauit,hancd:uel!itc>:diftraxit,vtin  earum  multitudi- 
ne  &  copia  quae  fe  P roteftantes  Reformatalque  nominant,vix  cogno- 
fcipoflevideatur:  Vndepartemhxreditatis  eximiam  quaefilioDeire- 
liquaerat,foedoexitio&prxdoinferorum  obiecit.  Etquanquam  ma- 
lum  quae  cceleftis  Parentis  eft  mifericordia ,  non  tam  late  pateat  in  Gal- 
lia,quam in  aliis  regnis  orifque terrarum ,  eft  tamen  eiufmodi, vt  inui- 
tetomnesquidiuinae  gloriae  cupidirateincenduntur,  quiquepatriam 
&florentiflimumhocregnum  diligunt,  vtpro viriliparteinilluftran- 
da  verirateclaborent,  hocpradertimlaetiflimotemporc,  quoPrinci- 
pemDei  prouidentia  nobis  conceflit,tam  in  pace  carum  &  iucundum, 
<juam  in  bellis  &  acie formidabilem ,  cuius  autoritas poteft ,  pietas  cu- 
pit,nouit  fapientia ,  quidquid  ad  facinus  hoc  nobile  gloriandumq-,  rc- 
quiritur.  Qux  diuinitus  funtineum  collatabeneficiatot  Sttantanu- 
merantur,  vteorum  Autor  Dev  s  quafi  fixis  in  eumoculis videatur 
haud  obfcure  dicere  hoc  duce&  moderatorc  opusmeumexaedifica- 
bo.  Vidcmus  in  eo  admiratione  obilupefa&i  naturae  inftru&umat- 
queornatum,  &quoddam  velutichoragiummirificum  &vifendum: 
nam quod adpai  tem  potiorem  quidem  attinet ,  tam  fubtili cum men- 
te,tam  acuta,ram  que  idonea  ad  percipiendum  Deus  infigniuit,tam  fo- 
lerti  maturoquciudiciocomitata,  vt  omnibus  quicum  eoaguntme- 
cuendusforct,nifiincredibilisillahumanitas  comitafqucnarurasipem 

inii- 


Ad eos  qui  lapjarn,  (yc. 

femceret,diflimulaturum cum  ahorum  incptias  «S:  luimanx  menm  im- 
becillttatem excufaturum ,  quam  iiibito  ingcnii  acic  atquc intclligcn- 
tiapenctrabat.  Iplius  cotpus  exccllcntisanimidomicihum,primafui 
molitioncitahut  compaginatum,  vt  c  Phyfiognomonum  difciohna, 
omnia pxnc animaducrti indicia qucant  prudcntix ,  V lttutis ,  fcucita- 
tis.M.ignanimitatis.  Mcdici  addunr  &  naturxfpccuLuorcs Phyfici i 
ratis  fuarumartium  fentemiis&pronunciatil  ,naturalemciustcmpc- 
rationcmcflc  pcifccliflimam,vt  qux  ncquc  feruida  nimgim  aduftaquc 
iit,  qualisfolctiniis  videri  quibusrcdundat  bilis  incorpore,neccon- 
cicta  cV  tcrrcftris  vt  inmelancholicis,  ncquc  itcmaqucavtin  quibus 
pittntidominatur,  fcd  ccalido  Sthumido  conglutinataprxftantifli- 
rootemperamcnro,  in  quo  tenuitas  acris  &  naturxtempcrauonc  vi- 
gcnsanimuscxpnmitui.  Quod  iibona  qux dicunturfortunx&  cx- 
tcrna vidcamus,eius ccrtc  nomtnis cxiftimatio  atque fama, non  minus 
vcnerationis  opifcx  quamtimons,carumcum  bonisomnibnsgratio- 
tiofumquereddit,  formidandum  lmprobis&confcelcratis.omnibus 
admirandnm.  Eius  potcftas atquc  prudcntia duo  vcluti  funt aurei  car- 
dincs.quibuspropeomniahuiusxuiconfilia&negotiorummomen- 
ra  vertuntur.Res  iflius  geftx,diaa,rcfponfa,clariflima  inquam  illapla- 
ne  regia  vcl  acroamata  vcl  trophxa,anna!ium  monumentis  coniigna- 
ta,xquabunt  Alexandros,  Cxfares,  Conftantinos,Carolos  magnos  o- 
mnes  &  prxftantes  Hcroas.  Planc  diuina  prouidentia  dcclarauir,onta- 
dam  lllam  animonim  conciliationem,qux  noftris  malis  vnica  mcdici* 
nacft,huius  inimpcrio&  fclicidominatu  conftitui  poflcquxiamnc- 
gle&a  (anc  deinccps  poft  longiftimum  tcmpons  mtcruallum  fruftra 
ouxratur,  &:  non  nifi  poftquam  lllc  animatum  Archipirata  infinitos 
hominesdcmcrfcrit,  qui  cxtra  Pctri  falutarcnauigiumpcrfidix  vndis 

aHuunrar.  HHBBw** 

Q^odprxtcrcanosimpcllitvthocveriflTimumcftccredamus^eft 
illafummaautontas  ,  quam  m  fubditos  llH  fuos  diuinadonapcpcrc- 
runt,cuius  tam  plenx  tam  ratx&xtcrnx  vix  vllacxemplaGallorum 
Regumhiftonx  fuppcditant:  Ecclcfix  pax  communifquctranquilli- 
ras,quam  cius  dudu  &  arbitrio  ,  llla  mundi  Mcns  omnia  tucns  8c gu- 
b  -rnans  Italix  conccflir.cxccllcns  prudcr.tia  qua  dirigit  omnia  in  prx- 
ftantiflimum fincm :  Inccnfus  anirai  ardur  fxpc  vocc hterifque dccla- 
ratusreformandiCleri,  6c  ad  optimum  ftatumreuocandieosomncs, 
qui  diuitiis  ceremoniis  8c  religionibus  fur t  addicti :  &  maxime  diuina 
manus  qux  dcxtetam  illius  rcgit , patcrnaSpiritus  fanfti  prouidcntia, 
quxficpromouctadioncsilhusomncs,\txtcrnx  mcntisarbitriumil- 
li negoua,  negotiis  illum  rcfcruaflc  videttUfc  . 

Hxc  omnia  nobis  pcr(uadent,ficirx  induftrixquc  fuxpartcm, 
ad  hanc  animorum  conciliationcm  vclf  adiungerc,  vofquc  vna  qui 
alia  a  nob is  fcntitis.  in eandc m  rem  pic confpirctis ,  fore  vt  tandcm  di- 
uino  auxilio  fchciilamc  pcificiat,  quodtc:itarunt  olimThcodofii,Sc 

/  D  WJ  noftra 


Prtfatio 

«ofttafcrc  memotia  Francifcus primus Gallix Rex,Imperator  Ferdi- 
nandus  Carolusqumtus .  Maximilianus.tum  ante,  tLeSm  poft 
ColloqummRatisbonenrc&ConfciF.onemAuguftanamr^cpLt 
ccre  ramcn  potuerunt  Dei  perfcd* funraA.ones 7,  iam  affecSpt* 
Ytdemus.fme  dub.o  hoc  ad,utore&fu2voluntatisadm,niftr?X 
Phonem  .mponer.  Status  &  poliria  Rcligion,  prxf.dio  eftXS- 

rut&prxfidtocVornamcnro.  Vtrumquc  Dcus  fouct&complcd  u 
Spcrcmus  .g.tur  tanto  Principi  Deum  fuppcd.taturum  vfi/pr m  ofi 

LPtuTaTr£'eptUmTe  munuscxPle«-  Exccllensquidcmcum 
D^m5  ?  *  an^adnert.  potuir,co  ducit.iudiduminuitat,er*a 
Deum  cantas  &amor,mpel  it.  Sed  Rcx  optimus  dclincari  inob  fo? 
terauonescup.at,  qu.buseoperuenirefitcihuspolF.r.  Qu=e  caufafoit 
„7onit£^^ 

n.on.bus  iecretos  ad  tam  pulchn  tacinoris  communionem  voco ,  quo 
momenri  qUH1<1UC  radoncsilligantur>  prompts,illuftrcs,magn,que 

n  Jr, ZV*  VVC !mmutwa5 leligionis  homines  fupra  commu- 
nemfenlum  &  afpcdab.ha  omniaoculosatrolIant.&inLlofiganr, 
Deum  vnum&emsglotiam  intuentcs,  vtpriuati  commod.rationern 
omnem  fcponant ,  oborir.  fib,  lucem  precentur,  qua  fidcm  cui  alTenti- 

2  nff  TlTm  fC<llU;  reliSionem  <luam  amplexari  debcant.tutius 
poffintfac  l.uiqueagnofccrc.  II.  Vt  anticipatas  opinioncsexanimis 
omnes euellant,  .mpetum  omnem rationis expertem ,  omnem  ofFen- 
fconem ,  omnem  abalienationem  voluntatis  omne pr.xiudicium  ficH 
&.nfolensfond.tus  euc.ant ,  &  quidquid  dcmum  perfeAxcariratis 
cond.t.on.busaducrfatur.quasfanaimmusPaulusexpreiF.t.  III  Vr 
^antintcrluPerftitionem&pi«atero,vYum&ab„fom 
morcs&doar.nam.nccvn.uscauiaaliudrepudienr&refurent.IVVt 
f,cub.Cathohc.an.maduerterintc(Fcabufum,inancmfupcriritionem 
rjfifcr ^^''"^^"^^"^"V^-^-P^hendiponltJdmoncat 

S  m?in  n  T^inin"brare' ,1C CXCU'atc  vclint  aut «ffendere 

fedmalopot.usmed.c.naquzrant.  V.NefecWes  difciplu^vcftrx 

cogmrx  ver.tat.daudantocdos.fcdeamngnofcant.obuiisvlnilex ^ 
p,ant,.llam  profiteantt,r,cumccrtum  fit ,  nullam  efle  mentcm  rat.oms 
copo tcm&.ngcnu.tat,s,  quarfi  qnipfiusPulchritudinem  a.noucn 
non,U.ftud,oomn,mh*reat(  &eafruenda  hquidogaudioVotht  ' 
H.cvero  Sp,r.tus  ventatisiubcr  mequcrid=fpi,itSvanititk^nn; 

mendacii,quicallidaimportlu,aqucmalitiavosinfraudemdlexTtNI 
cumfaret,  quantam  vim  hab.at  ,n  ho.mnuman.miscommou ndis 
Cathol.cavcntas.cumproprifi&natiuis  colorib.exprimiturp  ovu- 

quandam ,  horr.bde  .monltru.ii  &  portentum  fubftituit,  quod  feeda 
fpece  &  horrowpcrcellar.  Vr  cam  vobis  reprxfentatRomanum  Pon- 

tificem, 


Atieos  qui  Lpfam,&c. 
tificem,alra  iUa  Sc  tnplici  tiaraornatum ,  plcna  corbc  animas  ab  infcris 
cduccntcm ,  gloitam  bcatorum  &  codi  opulcntam  fuppcllcdtilcm  (iib 
lulta  &: licitationc  vcndcntcm ,  transfcrcntcm  commutantcmq;  tcm- 
pora,rcgna,impcrta,fcquc  Dcovxcordiambitioneprc;rcrcncem.Curn 
defcribtl  ingcntcm  ollam.pui  gatorn  rlamma  bullicntcm :  Capucinum 
aliquem  maiutum  intcntu  corporifquc  vinbus  ccrlum  tcntanrcmihinc 
IcTuiraminRcgum  vitam  Sculurcmprodirionem  molicntcm,  aut in 
puppc  Argonautaruaurcos  mtcr  cumulos,  mariaomniavoliranrc.Cu 
docctnihil  ahud  cilc  pias  imagincs ,  quamidola,  &quiDittosapucl 
Dcumgratiofosvcncrantur.cfleidolorum  cultores  Ircm  Papiftas  plus 
(pct  hducixquc  collocarf  in  bcata  Dci  marrc  Maria,  quam  in etus  hlio: 
aiiud  Puigatorti  gcnusconlbtucrc,  quam  Iclii  ChiiltiScruacorisno- 
ftncruotemtBoms.meririSyOpenbuiquefuisrorosniri  Eorum  Eucha- 
r.itiam muiibus  catulis,&  mmcntis  communicari :  Miflam  ridicuhtm 
cflc  Mtmumcx  Atellanis,  Corfclikncmpeccacorum ,cyrannidem& 
carniricinam:  Vttam  omnium  tcligioiiilunam  ^fuaim^hvpoctifin^cv 
mcraminanitatc  vidcri.Hocpcnicillo,hac  impia  machinationc,  Prin* 
crps  tencbrarum ocul is in  pofuit  cv  hominum  imbcctllitatt ,  vt  conrc*  - 
pravcrahdeproqucntlulohabitayHxrcftm  amplcccercntur. 

Echoc  quidcm  modo  Epicurei  olim  Athxiquc  vtdiuinamproui- 
dentumconucllerent,  Chrtftianos  tnrerrogabanr,  Antllorum  Dcus 
culicum  viram  &  pultcum  (altusadm  iniftrarct.fi  numeraflct  quidqutd  1 
arenarum  eft  tn  Ltbya,&  tn  vafta  tlla  folitndmc  Africpfi  quor cfTcnt  in 
arbonbus  fconrcs ,  quoc  earum  motioncs  liqui Jo  fcirer.  An  gurtas  o- 
mnesprohindiOccanihabcrctin  numerato.  Numranxaurtnifoncf  * 
adciuldcmbcatx  Mcntis  procurationem fp;  ccarcnr.  Num  pulripuc-» 
roruminfancium  prxlidcrct.  Num  hornbili  cV  cruentocerraminiin- 
ccrcflor araneam tntcr & culiccm.Num fiquandofuperbiflimo delc&u  i 
Grucsfaaslegioncs  in  ordincm  co^crcnt,ip(cillarum  copiarum  dux  &C 
lmpcraroreilcr.  His  cxli  ^ilibustneptiishominesrrnpricktnccftoou 
blateranres  diuinx  prouidentix  curfum  cfcadminiftrarionerneludcrc 
fcpoflccrcdcbanr.quxiiaclaborat ,  vr  nonlaborct,&cxccpcopccca- 
to.nihilfcindigoumducit.  CS3^  I 

S.iducxtabHcbrxop'1?  Tfcdcch ,  ideftiuftiria  nominarivcinterom-  S.Hicr  inMatt  n.  W# 
ncsxquiflimividcrcnrurXhnftoDominoiTnilicrem  obtnlenintqux  +"w**W**»t*n*0*. 

fcptcm^habui(rKyCumqi«rcrct)t,cumfwmiUor^ 

a^necflcrfnrura.Mar^  1 
produS.Hx:on.itaratiocinabaiuur,iifcxtutm 

rcn:ia.iorcigirurma!rinu>nii  coniug  ittoncsarq;  nuptias  ,obftetnces,  HlcxontP  *dt*mmmch. 
partioncs,adiicialcs  cpulasatqiiAporia.Ncftoriani  vrThcodorcrus  «"';*"'•'» l**»**  H"' 
<X  Luagrius  mcmincrunc,  cum  vciient  Incarnanonis  tnyftcriumcIa-  Theod  /.4  h*ut.f*bHl.fr 
dere,  Dcum  trndcbanr  mulicrculx  vifccribus claufum ,  palmi  vnius  E^M.i.ht/t^ 
primumaurduoiumymoxcubirolon^giorem^rrrujquatuoryoaomcn-  s  H,lar«'- 11  JfTrin.&L 
iiumpuiioncm  Anajiiquifubftandxxqualitatcmindiuiaispcrfonts  "ntr*C'*fl**i'*'»- 

vcllcnr 


Trafatio 

j .Cor.nj.  CruxChrifi^*}^^ 

ludtkfandulum,  Genub.  nc  ^^crec,(ilium,<jquarentPatd.Qui  a  Nouato  pullularunt,fuperbos, 
ftul-nt*.  g^nofofqilacerdotes&velutScmideosquofdanommabant^quifolu^ 
Aug.cp.4p  adpcograt.  ncm  pcccatorum fibiarrogarent.  Itamyfterium  Crucis  fcandalum  Iu- 
V>Z17^7ftrTT  dxis  foit,Gcntibusftultiria,  vtgrauiffimcdicit  magiius  Paulus.Etvt 
na  carhmnummeiuJt  Pr*clavc  D-  Auguftinus,  in  ipfum  Chnftum  non  crcdcrcmus  fi  fidcs 
p*g*nor»m.  Chnftiana  cachinnum  mctueretPaganorum.  Vndena  igitur  fitetiam 

hoc  tcmporc,vt  vos  qui  nobifcum  Chrifti  I e  s  v  diuinitatem  &  trium- 
phantem  vbiquc  dominationem  colitis , iifdem  vxamini armis,cadcm 
animi  turbulenti  impreffione  tum  in  eum tum in  eius  verbairruatis? 
An  avobis  diuinam  fcriptura  eflc  dicetis?nectredere  aut  aflerere  quid- 
piam  vcllc,  quodnon  diuinitus  traditis  monumentis  fit  exprefliim? 
Anhoc  ita  fit  videamus.  Lubet  hicpropofitiones  collocare  triginta, 
quasprofiddarticulis  vos  habctis  ,  quibus  figillatim  fifcripturae  lo- 
cum  vllum perfpicue  accommodare potuerins, tum  veftram  efle illam 
vniucrfam  confitcbor.  Scd  inhocquaefo  animaduertite ,  ncproDci 
vcrbo  quod  petitur ,  hominum  fententias  interpretationcfque  pro- 
feratis. 

Qua  in  parte  diuinorum  oraculorum  inuenietis,  Chriftianorum  fi- 
lios,in  fide  modo  parentum ,  abfque  falutari  lotione  feruari  pofle,nec 
proindeBaptiimiiacramentum  efle  abfoluteneceflarium  ?  QuodPa- 
nis  Ccenx,figura  tantum  fit  corporis  Chrifti  Iefu !  Quod  Ecclefia  labi, 
decipi,&:  errarepoffit  ?  Quod  Traditiones  omnesiintrepudianda:? 
Qupd  Angeli  atq-,diuiquicceleftigloria  perfruuntur  communcs  ho- 
minummiferias  ignorentmeq-,  vlliusprecesaut  votaexaudiant?Qupd 
Sacerdotes  &Religiofi  promiflioncs  Dco  fadtas  violare  poffint.Qupd 
celebs  vita  nihilo  melior  lit  matrimonio  ?  Qupd  Machabxorum  libri, 
Sapicntia^Ecclcfiaftici,Tobiac ,  B  mich  Sc  pars  vna  Daniclis  mtcr  apo- 
cryphanumercntur?  Qupd  vindicis & Liberatons  noftri  animanori 
Calutn.l,.lr,ftti.  c.2i  fecl.  defccnderir  ad  infcros ,  vt  fanftos  Patrcs  iamdiu  prxftolamcs  aduca- 
S  &  c.2}  fea.7.  tumeiusindeeruercr,autquod  priufquam  m  ccelum  Chriftus  abnifcr, 

animns fandfcc Zk  Empyrco  in  ccelo  pocius.quarri  Limbo  aut  tertio  quo- 
dam  iu  loco fuiflcnt  ?  Qupd  vni  Dco  peccatorum  confcffio  inftituen- 
da?Qupdfolafidesiuftiricet?Qujxl  quandopeccatilabcs  cliiitur,pce- 
naetiamomnistollatur?  Qupd  non limili hommcs  conditioncDcus 
jJemCaluw.lt.rnftit.e  17  crearit ,  fedalios  quidemscrernasgloria:  dcfponfos.aliospcrpctu^ fup- 
fecl.8  &e.\8.ftcl.\.&i-    pliciorum  acerbitati  tartareoque  igni  deuotosinluccm  vcnirc  voluc- 
&hb.  ycis  ftci  tlt  j  Qiiodcuique  cuftos  Angelusfit  nulius?  Qupdcundcm  necpiefi- 

lutarcnecinuocareliceat  ?  Qupd  Dcusnonpcrmittatpeccatum,fed 
vclit,iubeat ,  nofque  impellat adigafquc  ad fcclus  ?  Qopd  fcriptura fa- 
craprompta,facilis,  perfpicuaquefit,eamq-,omncsintelligentiacom- 
A  prehendant?QjijL)dmiflIgnecelfarianullalitautcommunisaut  cxtra- 
ordinariaad  Verbum  Deiproconcionecxplicandum?  Quod  credcre 
tantum  eaoporteat,qua:diuinislibris  continentur?  Quodpoteftatcm 
rcmittcndi  peccata  DeusinEcclcfianonreliquerit?  Qupdpeccatao- 

mnia 


ptiadhibu. 

rccptum  vngcndi  olco intirmos^cuius m 

minicD.Iat 

Ecclcfia  non  dcbcat,quamuis  illud  idcm 

Adeosquilapfkm^  &t. 
runiafintmortalia?  Qupdmcrcrinihilhomopoflir.ncqitick-mgrata 
diiunainftru&us?  Qu>d  Dci  mandaraobfcruarcncmopollit,  ctiam 
cumciusopeatqucprxftdio?  QupdDcus  bonislaud.itilqucopcnbus 
prxmianullaconftiruta habcat?  Qupdin  fclicitatcbcatorumnullalit  ^^p  ^H  &t7  &' 
diftin&iojfcd  paics  gloriac  gradus  &  fummaxqualiras  ?  Quod  manuu  v 
impofitioncminimcvcioportcat,  quamSamana:o\:  Ephcli  Apoftolii- 

C-  Uteb  f./4. 

dcifacores  Apofto!iccnucrint?Qupdpreccspro  mortuisru  xantiquo  1  SUsh  ,n  4h4+' 
in  vfu  non  fuerinr,&:  nc  quidcm  Machabxorum  rrtnpe  ft.itc  ? 

Exhibctcigiturlocumaliqucmpromptumcfcripruiii.qui  axio- 
marahxc  vcftiaratacflc  mbcac&r  connrmct,  quod  urpitis  cV  [  critum 
h atfbcnus fuit,&: ncgarc b oncftc  non porcftis.  Quod  fi h actcnus  null u 
inucmtlis,necfpc$vllacftforcvt  aliquando  inucniatis,  qucn.v.nmo- 
do  fuilincrc  audctis  atquc  dcfcndcrc,  vcftro  orcfcnuturam  loqui  & 
vcftra  di&a  cV:  cxcogitata,iluus  clTc  oracula?nonne  vt  filfo  vcibuniDci 
&  Ecclcliam  vobis  arrogctis  ?  llli  ipfi  vcfti i  Paftorcs 6\:  modcratorcs in 
hocuicubucruncdtligcntcr  8c  tocopcclorcelaboraiuru,  vtdiuini  fpi- 
nruslinguamadfuam  mcnteiu  accommodarent,  &:  :nh.:ciunscV:ra-  * 
tionis  mopia ,colorcm aliqucm quxlillc  vidcrcntur,  fcd  audax  Bibho- 
rum  dcprauatio  fuppcditarc  nihil  potuit,quod  tara  xquis  poftulatis  la- 
tisfaccrcr,  cumalioquiinfcnpturis  dcprauandis  immancfacrilcgium 
&incxpiabilcmfraudcmconccpcrinr.  Minimc  idquidcm  vosanim- 
adacrtiiTepuro,  ncquccnimar.imoxquotuIilTctis,  iamadocftoTcr-  T#r'*^:I Prgfct'p^ 
rullianomonitihanc  Drincipem  rucrcicosnoramciTc,  quodmm rcciptt 
quafdam  fcrtpturat ,  &ft  quasreAptt  adiedtontbm  &  dctracltcnthm  ai  difpjf.tto- 
nem  tnftttuttfut  tntcruirttt:  &Ji  rcapitjion  rectptt  tntcgrat ,  &fidUqudii  nulm- 
tcgiMpriftat ,  mhilomtr.ui  dtuerfat  expofincnes  commentatdconucrtt  .Tantum 
verttdttobftreptt  ddulter fcnfm.quantum  & c j-ruptor  ftjlm.  Volo  igitur  fiau- 
oVm&innmam  vobis  illaram  anteoculos  veftros  poncrc,3docoscx 
infinicispaucoshicnotarc,malitiofainduftnacorrupcos;fpcsmctcnct 
cx  laborc  hoc  mco  vos  vulicacem  pcrccpcuros ,  vc  abquando  1  ntclliga- 
tis,quali  manu  &:  molicionc,Ccncua  fccipturam  fanfam  vobis  cudctir 
&  hibornaric.  ^  .  ;  ; 

ApudS.MarchxumdicicurChriftumbcncdixiflcpancm,diccn- 
do:Accipicc&comedicc,  Hoccftcorpusmcum.  In  Dibliis  igirur  vc-  M*tt.t6j*. 
ftrisancomodo  id  cxphcacumfic,  inquiricc.&Paltores  Gcncucnlcs 
pcrconcamini,  num  ad  vicandum  lllius  vfum  bcncdidionisSc  inob- 
icurandum ,  licucric  illis  didkionem  jn      ;p*mt  commutarc, 

hoccft pro  bcnedi&ionc ,  gtatiarum  artioncm  fubftitucrccum  ca  vo- 
cabulaitaintcr  fc  differant,  vtquamuis  4#»<ir«»  nonnunquam  Ioco 
dCxty**,  ponacur,hoc  tamcnpro  illo  ,ficut  ncc  4U#-/i*pro  ^^c^x  non 
capiarur  ?  Hoc  criam  ab  cifdcm  quxrirc ,  (i  quando  vnus  Euangchfta  *. 
quidpumfacilumiChriftomcmorat^aliusiccmEuangcliftaahud^cx- 

ri       i  iftimari 


Trxfatto  k 

^£%*T*Jm  tir^'    ifti^ari  non  oporteat  vtrumque  ab  eodem  perfc  dum :  &  propterea,ex 
iUttb^C  i«&>'oirr  Luca  egiffegratias,cS.Match£oetiambcnedix^ 
c+s&HfatZdtoyirms   o\\ctn&o\Uoc  tftcorpmmciim.  Vrgete  etiamnumeos  vtdicant,curtanta 
(KXan.        ^  &monftrofavarictate,paucaillaverba,  Hoccftcorpusmeum,Gallice 

yulgo re^^c^'^cB^  reddiderunt,qua: fane incredibilis prope  videbatur,nifi  prolata in me- 

moncorp\uundum  Otco-  inquibuscade  qualoquor iniiuerpretandolicentia&ineptavarietas 
Ump*d>umtnd'gttando  exprimitur. 

fiipfum.  •    ^         Eciam  illos  interrogate,cur  non  modo  in  Matthseo ,  Marco,&  Lu- 

Marcxij  /ctiM»  ve*runiecjam  jn  a[jjs  fcripturalocis  vbi  pcemtentia  nomenponitur, 

LuTiTij  wwiJfvJ1'»  nfipifcentiam  vertunt ,  &  rtfipifcite,cum  plus  quiddam  ■5>imM«w  fignifi- 
^drf^rmcW'.         _  cct,D.Bafiliotcfte&autore,  quidifpucansfuomoregrauiterdenotif- 
Ad.3  »9  fi*7K>ormcitetw.  fimaNiniuitarum  pcenitcntia,eamappellat ^"«^w,  Qupeodem  mo- 
Apoc .io.ii.»«^«"w  <ioiumiturapud  Aufonium  quiloquentemficinducit. 
SSr'  Stmceaqtufaanionfuaiqucexigop^ 
AvtSpg  dioccafione  &  Kewpevtpoentteatfic Metanceavocor. 

fcemtcnti*.  In  quo  minimc^obicurumeft,  non  eos  mcdo  remjedipfum  vocabu- 

Four  feniteneevertunt  a*  lumodiffe,  cum  fatisfactionem  onmem,mul£tam,&externamadtio- 
mendcment  &>  amende^  nem     x     n  j^njig  nomine  continetur ,  repudient ,  &  animi  tantum 

VOW*  r  ■ 

l.ucj6^o^ei^^^omiintcontCnxu  ^ 

o-tMcmet*1$*cZ<;  *}  bxcu*        S.Lucas aitperfpicue  Zachariam  &Elizabetham ,  vnde  flosille 
*/"«^*^«-    {ancticads  emicuitloannesEaptifta,  iuftosfuifteanteDcum,incedcn- 
lufiificatwnes vertunt Or  tes m  omnibns  mandatis & iuftificationibus  Domini. Faftidiofior Ge- 
di>r.nances.  mun  qwx operum iuftilicationem ferre  nonpoteft,nomcnipfumeie- 

Bern  fupciMifTuseftfcrm.  cit,ahud  fublticuit,  contra  vim  &  veritarem  Grseci  textus  vbilegitur 

5  muemfit  quod  qtureltu,  cv£xcu*uxj:. 

muemfitquednemoante  lbidem  cum  Angelus  Gabriel  excellentiffimam  DciMatremaffa- 
tepotuitmuenire.inuemftt  rarJtaucnjftk  inquit  gratum  apudDeum.  lllireddunr,tuesin  gratia 
gr*tt*ma}u  eum,  crc-  ante[)eum  ^  vt  arbitrij  libcrtatem  imminuant,  &  inqua^rendagratia 
piam  hominum  dihgcntiamqucinduftriam.Nificnim  hoc  voluificnt, 
cur  omncm  loquendi  modum  &  fermonisproprictatemrelpuerunt, 
capn-vii.  aualn  Gr*co  fit  4*>^'f  »• 

&oy%ti$*ftit£*i%**  ApudeundemEuangeliftam  dicitur  Chriftusin CaftelloEmmaus 
iuliuy.  fc  fuorum  dtfcipulorum  oculis  muifibilem  reddidifle.  Genuenles  cum 

perfpicue  lirin  Grxco  *$ua>t(& ($h%.  conqinfita  interpretatione  quafi 
nebulacum  iocum  inobfcurarunt,cum  diiparuiflc  &  fubduxiffefe  di- 
cunrrqui  loquendimodusplurimum  aprioridiffert.  Poteftenimquis 
tamctfivifibilis  maneat  variis  femodisaconfpedlualiorumlubduce- 
re,  vel  in  lacebram  ob  fcuritatis  fubuli  artificio  fe  iniiciendo,  vel  oculos 
illudcndo.Hicautcm  nihilin  oculis  intuentium  mutatumfuit,fed  i- 
pfum  corptis  quod  erat  priusafpeftabilefeinuifumreddit.  Quprfum 
igitur  hxc  fubtilis  &  veteratoria  locicorruptio,nifivtnegareliberius 
audeant  poffe  corpus  naturam  fuam  retinercquamuis  diuinicus  fiat  in- 
uifibile,quod  in  fanttillima  Euchariftia  contingit? 

Haec 


tcft, 


.ein  vc- 


fm 


Ad  eos  qHtlapfam&c. 

Hxc  dcprauatio  altcrius  nos  admonct,  quam  Piblia omnia  vcftra  T 
habcntLuc.ii.cumaitChnftusDominus  Apoftolis,  Hiccft  calixno-  Sae^  Vr,  c.?Ti7,7!?J" 
uum T cttimcntum  mlanguincmco,quiprovobistundcturAjujlanc  -rifinrix^i^v^m^tw^ 
locus  omnino  pcrfuidcr,fiiiiDci  vcriflimum  languinem  co  calicc  con-  A>»- 
tincri,  quod  illripfcfitpronobisfulus.^Tr^ci  »  inquir  f\*t,r<^<r.  *X*****-l**$jt*mku 
Hxctamclararamq;  illulhisprobario  iraprcflitThcodorumBrzam  ™j>*-fi«»ft>*f*-**<m 
atqucirrcnit ,  vtcum  rrontcmpcrtricuiiicr,  audcrct  ian6tiflimo  lcn- i*ngmnim,(td*d  rotuUm 
ptori  Sol<rcophancstribucic-,itaquc  pcrfuafitGcncucniibus  Ariftar-  fmm**nt9 nt^ r« mi * 
chis,vtcommutarisgcncribuslcntcntiamillamrcddcrcntc\:pcmcrtc-  t/mi  "«^*"»  **tKm%im 
rcnt,vtcaquxibimcmorarurrufio,  non  adcaliccmfcdadfanctiincm  ff 
folum  rcfcrcnda  vidcatur.  An hxc diflimulai 
ftris  Bibliisomnibus  rcpcritur? 

Nonnc  hoc  ipium  cosimpulir ,  nc  animui 
cogantur,vr  Ioannis  6  .vocabulum  ,quafi 
rcnt.  Nimirum  vidcbantduci  anobis  clari! 
cx  co  loco ,  Panis  qucm  Chriftus  dcdit  cft  vii 
uinianorum  non  cft  viuus ,  Panis  igitur  C<rnx  non  cft  PanLs  quc 
Chriftusdcdit.  Vbiin  Grarcoammaducrtcndactiamcftarticuli  gcmi- 
natio  qux  momcntum  habct  c  cip$.  o  £*r. 

Quidvcrodcillo  Acxorumlocodicenr.vbi  Coryphcus  Apofto- 
lorumD.PctrnsDauidis  oraculum  profcrt ,  dc  rilioDci  imortuiscx- 
citato,N*an  dcreltnqua dnmum  mtam m  tnfirno .  Qupd ctfatu  pcripicuc o- 
ftcndit  tcrtium  quondam  cilc  locum.  cum  ncc  dc  fcdc  bcatorum  qucat 
intclliei,  nccdcergaftulodamnarorum.Placuit  rgiturnouisMagiftris 
fcpulchrum  vcrtcrc,  nc  dclicatus  fortc  lcdor  audiro tnfcrorum  nomi- 
nc  cohorrcfccrct  quaii  anima  vna  cum  corporc  iepi 
GrxcociTct  tSJQm  &non  S.Paulus  mirabi 


crc  ad  vcrltarcm 
»»eioc,  conucttc- 


u m  hoc  argumcntum  ^ , 
fcd  panisCocnxCal-  Ir 


uifunr,  <u< 


m*n  Tktt* 
ihnfmfM- 


i  in 
fir 


manshancChniti  adintcros  prorcctioncm ,  quam  Svmbolum  Apo- 
ftoloruinprxdicat,itai*cribit  ad  Ephcfios  ,  Qut  defcendtt  tntnfirmtipxr- 
tcstcrriy  quifanc  comparatiuus  dc  hnirimisrcrrxpartibus,putafcpul- 
chro  ncquit  intcliigi.  Atquc  huicctiam  loco  nc  quid  inaufum  &  intcn- 
tatumfuiflcvidcrctur ,  Spongia  Gcncucnfisimpncl.ifuirmamlircrarc 
admodum  pro  comparatiuo,pofitiuum  cxp:ci£  runr,quafi  Chril{  us  in 
infcrasttntumparces,idcft,fcpnlchrmv) ,  nonaurcm  in  mfci iorcs.fi- 
numvidclicct  Abrah^fubiilTct.  Atiltaclara  vcl  luktesoculcspoflint 
qiutcrc,r<;^  _ol  :\pufAipnln<  vT  <,qux  afflatus ditiinitus  Paulus  cvtultt. 

Ac^orumi^.fcribitS.LucasD.Paulumarauc  Harnabamoidinnnt        21  **,C'i"n,m; 
fcPrcsbytcrospcromncmEcclcliam,  nimiium  Lvftiis,Iconij,Anno-  cW.a^^T  ^oZ^d^l- 
chix,  Biblia  Gcnucnfu  anni  1588.  bcnignc  adi\anz9depopulttoHjilio& pVi*  (ummim  mjmifc 
/f«fr«;i4,qiixvcrbanufquaminfacrotcxturcpcriuntur.  Nonnc  appa- ttH ***"***  vtdgmpnd 
rctagnoiccrccosnoluiilcmaiorcm  in  cpilcopis,  quamin Trcsbytcris  ^ZnZ"*:"''™"™00 


dignitatisgradum&poteftatem,  qiumtamentmpcritz  mulrirudinis 
concioni  &  Confiftonotribuunt? 

Ini.adThclTaloniccnfirscap.2.  idcmEmngclii  buccinatorPaulus 

c   z  monct 


f*At*t'h 


Tem  f.S,Chry 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  2  ProQuest  UC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  the  Biblioteca  Nazionale  Centrale  di  Firenze. 
CFMAGL.  2.3.151 


Trafatio 

Ve*umt>  Gardczlowii-   monervt  tvaditiones  teneamus .Idnominisieiuniusvifum,  necfapere 
cZ17mcns.      L    .  *  adcruditumMiniftrommpalatumToUuntigitur?fubftituuntquc^- 
i.p^ri.K.  fimiMf^&auda&eriamfcribuiu,^ 
netetraditiones. 

S.  PetrusEpift.  z.cap.r.aitfepofthuius -vitaecmftm  daturumope- 
ram,vt  ii  adquosfcribit, fuarum  monitionum  perperuam  memoriam 
conferuent ,  eam  curam  folicitudincmque  rcrerens  in  scternitatem, 
qua  dcfundtus  huius  virx  miieriafrueretur.  ContraveroTheologia 
Geneuenfiseum  de  feviuoloquifentit,ne  fateri  exhoclocooporteat 
animas  a  corporibus  feiundtas  noftri  curam  &:  aliquem  fenfum  haberc. 
Itaque  vtfures  commutantfigna^itailliparticulam^^tranfponentes, 
fcnfuminucrtunt,  quafi  Diuus  Tetrusdixiflet ,  Dnbo  operam  vtpoft 
obitum  meum  horummemoriam  faciatis.  quodfentcnri»  mag.ni  A- 
poftoli penitus aduerfarur.nam  cum  dixiflet  fe  quamdiu  huiuslucis  v- 
furam  habcrer,  non  deftiturum  ab  iismonendis  ik  falutarirer  inftruen- 
dis,  co  noncontentus  aitetiam  (epoftmigxationem  ab  hacvitapro- 
uifur  um ,  v  t  e  os  p  r  x  fe  n  tes  fe  m  p  e  r  h  a  be  at  tk  co  m  m  e  nd  a  t  os ,  quo  1  ub  en- 
tius ea exequantur ,  qux per  lkeras  in  eorum  fide  religione  dcponc- 
bat. Autographum  id  diferte* irv-fa ja  W?/c£  i^»r-w/i&  fxtl&Tnr  I- 
//«y  tfyfof  %f  %%v  fjLww  Qujbus  verbis  liquido  apparer 

Ghriftianam  caritatem  comitari  animas  a  corporisconragionefecre- 
tas,&proinde  eos  quibeatiad  quietis  portumappulerunt,meminilTe 
Ecclefiae5curfum  adhue  mediis>in  vndispericulofc  renentis,&prali- 
dio  efle  non  modo generatim ,  verum  etiam  \  i%g*SU ,  fingnlatim ,  iifque 
prxfertimadeflelubentius,  qui  ad  eos  aliquarationcipe&arepotue- 
runr. 

&Chtyf.hominn*rib™j  D  chry  foftomus  id  candida  &  argentea  mente  compIexus,aureo 
^«^e^M  /^«^/^  ^ein<ie  ore  illuftrauit  inNatali  Apoftolorum  Petri  &Pauli,cumeo- 
na esanimainduob.  ccrpo*  rum  preces ,  opem ,  auxiliumque  expofcit  &c prope iure  debitum effla- 
rib.Vetre&  VAtile.Saliutt  gitat ,  hacobie&a  pollicitatione  DiuiPetri,quametiamGeneua  cum 
wfemfermDomim,fine  vc  Odiofam  6unanem  afncrnaretur ,  figurata  videhcet  metathefi  &  v- 
tntermiffionepo  nob»,  ro,  ^  fyllabrs  commutatione,totiim  locum  interuerterunt. 

eamus  orate  3promtmv£0  J      .  j    •         i       r      1  j  1 

faaimpUte  Quicunque  admittit  plura  limul  corp-ora  m  eodemlocoatque 

fitu  e(Te  pofle,is  opinor  facile  concederet  idem  corpus  diuina  viin  plu- 
ribus  locis  pofle  collocari:cum id  primum naturx  magis  quam  fecun- 
dumrepugnet.QupniaigiturChriftiSeruaroris  corporipluralocano- 
lunt  conccdere,quae  in  diuerfis  hoftiis  confecratis  non  occupando  oc- 
cupat,primum  id  eriam  praefraftc  negarunt,  in  quem  finem  male  qua£ 
dam  fcripruras  fententias  interpretantur,  vt  in  epiftol.ad  Hebraeos  cap. 
Heh.  4.  ^.vbidicitur  habcre nos  fummumPontificem  tfittK^vW&ilt;  *pa>*<  qui 

QuiapcncticMcscieux;    ca.}oSDeJ1etrauit,  iili  candida  malitia  &fimplicitatemalitiofa,ingtcC- 

Gr»*«*quicitcouccs  .-r     1  mmtM+j& 

™  fiimmcoBlosvertunt, 

Primsead  Corinthios  capite  decimoquinroclariiumefignifica- 
tur,poffe  viuosbonis&laudatis  operibusfuis  eosiuuarequiiamevi- 

taex- 


Adeos  qttiljp/aw&e. 

tltcxccflerint.  Aitenimadprobandam  rcfurrcftionem  Apoftolirs,ct- 
hmnum  cile  pluiimos ,  qui  pro  mortuis  vltro  fc  multis  laborilms  con- 
ficiant , quam  illc  vcxationcm  confucto  fcripturxmorc  Bdptymm  nu- 
c\ivzx,Altequ$qutdfdCttnt  tms)im,qutb.tptt±tntur  promortuts  ftomntnomor-  f<J% 
tuinonnfurgunt}Ytqmd&bdptt^nrurpromortui$}  uwip  ?,t*p£'.  Gcnciu  Cw*.  fourauoymufiy 
quxab  his  mambus  impict.ucm  redargui  fuam  viderct^vmbrasin  huc  f™*>*WU&J^ 
locum  miccit  &  totam  tcm  obfcurauit,  intcrprettndo ,  qutrt  baptizan- 
rwrvrmarrtti,qualidoloiis^p«na^iccrbitasadmortuosipfospcrtinc- 
ret,nonautcmadeos,quivc*acionc  corporis&affli&ioncpro  mortuis 
iiiftitixdiuinxfatisraciunt.  Gmm*  Cfaflfitimrfomh < 

Confittmtnidlttrutrum  ptccard  r//7r4,aitD.lacobus.  Cur  igiturim-  testvnennersMutrt. 
piaintcrprcrationclibuitlcntctiampcrucrtcre.qualicflctwc  bci  10  \o  fym>*vm$t 

Nonnc  hoc  ipfum  cft  SpiruusdnOi  ienfum  pro  animi  fuilibidinctor-  f^^^ffjSff 
qucre  ,  cuius  inftinftu  illa  nobis  diumitlimorum  hommum  monu- .  F 
menta  panduntur?  Cum  itcmS.Iacobus  codcm  ipfo  capitc  lic;mo-  Rom  6  ,^^11! 
nct  Infirmdturquu  tn  vobu  I  tnduidt  PrtsbjHros  faltfix,  &  ortnt  %•*  owlct  fu-  ptxn  lix*  rjT^«**«- 
pereum,  cunlliDofturcsmuftci  vcrtcrc  nuhitrunr*railbtnifi  vtprcccs  *^r^*S2V*S 
S  icramcntiproprias,  adcommunisorationismodumrcuocarcnt?  fctT^  ~ 
cum  nomcnfan&iticationisinian&itatcm  commutaruntad  Roman.  ^^^^^^xj  • 
firxro,  nonfubrucrc  arcrta  vi  molicbantur  opcrum  fan&ificationcm  fx*xp>y*  1 
adquamnosD.Paulusinuitat  i  Prxtcrca  cum  i.adCorinth.c.^.verf 

IMM         II  f> 
widutmoneorfi  tnfiruttu- 

liilimc  addunt  dc  luo,«  vnam  in  tcxtu  commutat ,  quali  non  ablolutc  4^Mfin  Qmn  qutlqmmmm 
loquatur  Apoftoluslcd  dltqttardttont  lc  rcprobum  inucntum  iri  dicat.  nttrtmfrtsmmirprtfihi 
ADobfcurumcft  huius  loci  vimatqueropur  infrtngerc  eos  voluilTc,a  muxmutrts^moytntfmtm 
quo  videbaiu quati  &  conuclli  ftultam corum  confidcntum,qui  fccu-  ^^ff^jSk^ 
ros fc dc (alutc  fua gloriantur  ?  Iam ad  EDI1.5.V.3 1.  vbi dicitur dc  Matri-  touchtnt  Chnfi&rt\u(t. 
monio,lacramcnrum  cflc magnum inChrifto  &  in  £ cclc i < >  f  /c; >  ^  a<J  Philem.v  14  **fu  }Wj 
«;i&i««>ii#/«r,cumilli redduRt,<kC/>ri/fc cr<f* Ea/r/14, an non  myftica  ?,J^^^*^jf? 
(acramcnttfienificationcm  quacin  matrimoniumconucnit.vna  cum  **7~  * 

ipfa  vocccxtcrminarc  volucruut ,  cum  arcanum  liuc  iccrctumrcddcrc   '  -  *  ; 
malucnnt?  Un  myr\tnvoulufmirt(mt 

Age  vcro  cum  ad  Philemonem  ,  fcribens  idcm  Paulus  irain-  unmd*it,*fin  mutttnbun 
ntvtluttxntctGttattbomtm  tuum  ttftt  ,fidvclunrarium  ,  curilliobtru-  mfutpomttommtpmreon 

mm,  cumiUud,^,iconteitu  ******** 


m\XT,Cdfitgocorpus  mtum  &  mftrmtuttmndtgo ,  ntfortttumaltuprd-  W 
>»/rr^r«fc^///fa4f,tA;1d<4V<)«i//cc^«#/u*i:  trcs  illi  voccs  libera-  *j 


fit.r/* 
x 


.    ..  Gencucadiouftc  tomtnt 
abht,«tAAiic*tti  *f/ r,niliquodnount>quarhicpingitur,libcriarbitrn  V0i§ntmjr9,.. 

potcftatcm  vimq,  rccognolccrc.Et  cum  ad  Titum  c.j.v.^.dicirur  faluos 

nosfccitperlauacrum  re^cncranonis,^  Xvre^r^jtXtyfivioU  ,  curtam  \ 

fidcntcr illi  nomcn  rcgcncrationis delerunt ,  nifi  vt  quantum  ficri  po(- 

fctefticicntiamillainoQmcm  obrucrcntatqiictx«ngvicrent,quamfa* 

cramcntis  nouac  lcgis  tanquam  infttumcntisfu>flciChriftoIcfucon-; 

ceftam  pf.tdicat  Ecclcluu 

f7  J3     c\  Dcniquc- 


r  x  1 

Early  European  Books,  Copyright  ©  201  2  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  the  Biblioteca  Nazionale  Centrale  di  Firenze. 
CFMAGL.  2.3. 1 51 


Prafatio 

\  Demque  In  epiftola  ad  Hebraos  cap.13.verC4.vbi  dicitur tionorabile 

ymax^i  «  xim «^w,  connubinm  in  omnibus^ */  nic ,  hoc eft in omnibus fuis  partibus, ipfi  ne- 
quiter&flagitiofevertunt,  interomnes,  vt  laram  libidini  ianuamapc- 
i>emabinlti6con^      ^iant,  &  tam bellainterpretatione  fuacomprobent  facerdotunr ince- 
fninem^\eUqutttlUm  in  ftas  comugationes Nonnarumque nuptias,  quaefcyotisreligiofeDeo 
m*nuconciUifw,adtecit  confecrarant. 

mandat* &pnceptafua:  Nunc  vero  fi  Tcftamentum  vetus  intueri  lubet,ex  vnius  loci  dcpra- 
ra!^^TJ^  uationc >  quid de  multis aliis  cogitandum  fit,poterit intelliei.  Ecclefia- 

reconleruabuntte&m      n.:-: -1        T  r    a-    o       i       ^  ,  .  . J. 

ptrpetuum  fidem  piaatam  ltlclc*P^5-Iclus  MiusSirach  aitDcumab  lnitioconftituiflehomincm, 
facient.Appofutttibiaqud  &  reliquifle  illum  in  manu  confilii  fui,  &  appofuifle  llli  aquam  &ignc, 
&ignemiadquodvoluens  vt  adquod  voluerit  porrigat  manum  fuam.Vthuiuslocimirificelibe- 
porrtgemtnumtuam.  An-  riarbitrij  vim  dcclarantis  pondus  eleuarent,  Sophi  Geneuenfcs  vcr- 
VnZT^M^tZ^  ^il7^idcmm,quodplacueritei UmriUhvbi particula« in Deum rc- 
placHtrit ihdabitur  iUi.  |ata>quodin eorum  verfione  fieri necefle  eft,  fenfum officit e diamet ro 
iis  repugnantem  quse  in  prioribus  tribus  verfibus  collocantur :  in  Grae- 

CO  eft     0      djfoxtrri  h^Kfff-mt  xv lei". 

Qujdigiturhic  dicetis  nousereligionisamafii  ?  eftne  vcrumfta- 
Apoc.u.v.rt.  reavobisfcripturamfacrain?an  nobis, autvobispotius horribilesillx 

TertulU.+.contr.  Marcio.  pcenaetimenda?  funt,  &  reformidandafupplicia,  quse  in  Apocalypfi 
Irentus  li.\.aduerfhi,ref  pollens  Deus  iis  minatur ,  qui  in  diuinas  literas  quidpiam  auh  molitiq; 
^H  Fuerint?  Andicetis  forte  vos  ineo  gcnere  non  fuifle  primos,iamque  ex- 

titiflefpongiamMarcionis,  miniatulam  Arii  Cretam,  vt  intcrpun&a 
>  llouirtkni?fatemur  id  quidem.fed  videte  quqfo,ad  quod hominum  ge- 

-nusvosaggregetis,  quamfecuriminiiciatisnominiveftro&  religiorii, 
Vemoflhenettduerf.Ti*   quantam famx  &  houori  vcftro  maculaminuratis.  Quilegum  huma- 

narum  fan&iones  violarent ,  eos  falfse  monetx  architedis  multo  cfle 

deteriores  ,  fapientiflimequondam  Solon  aicbat.  nam  ciuitares  qui- 
'  dem  communefque  res  florerepoflant,  argentominus  dcfcecatoaut 

etiammixtovtentes,  fed  qiux  leges  hominum  vitasfalutarcspafrcge- 

rint,omnesfcimusmiferando  &  rlmefto  exitio periifll-.  Quanto  vero 

tc^ieratipreiillif^n 

effata  illa  facrofantta  coirumpunr,  quxfolain  Dei  regrto  &  Eccjefia 
locumhabentlomnestamen  hxrecici  idagunr,&  feculorumomnium 
propagatione  fecerunt.Scripturam  facram  omnes  vci citarunt  8dau- 
darunt  falfo ,  vel  impic  cV  malitiofedeprauaumt.  Quam  ob  caufani 
D.Irena:uscumha:refesfuitemporisniimerandopcrcciifet,  notatque 
Hsrcticorum  in  abufu  diuinarum  litcraruinevperueriioncm.ilitiam 
cumaurificibuscosbellccomponitjcminonnunquam  Ilci;isautPiin- 
Origen.inc.j4  ep.adRom.  cipis  decoramimaginem,  in  canis  autferpcntis  cfligicmcommutant. 

Origines  autem  omnes  eosquife  Catholicx  veritatiopponunt,mari- 
timis  ait prardonibus cfle  pares ,  qui  in  fummis  Promontoriis  aut  Euri- 
pis faces  attollunt ,  vt  fpecie  finus  placidiq-,  portus,naues  in  fyrtes  fco- 
S.cJiryfofl.homtlzMVce*  pulofque impellant.S.loannes Chryfoftomus haudfecusfacerecos  ait 
nttent'  atqueimprobosauidofquePacdagogos,  qui  noiiaudentpuerisquidc 

conralcre 


Ad  eos  qui  lapjam,  &c. 

confulcre  vt  patcrnas  xdcs  cxhauriant,cos  tamcn  ita  inftituunr,  vt  tan- 
dcmeaconfnfcaiu,  pioptcr  qux  hxrcditatis  fpeomni  ipolicntur.D.  D  Cyp9  jevmt  zul.Cor. 
Bafilius Ubr.dc  viigmitatc  ,  fcribit Satanam  hoftcm  animarum  fcriptu-  ruptortt  Eua»gtlit  mt%  m- 
nsadminiftriscadcmapudhxreticos  confcqui,  qui  olimapudbarba-  ttrfrttti/*lji,  extrtmmpo- 
rasnationesidolisaddi&as^rerumcrcatarum  vfu;  qucmadmodumc-  »*»t>&J*p*'iormomiuut, 
nim  cxci  homincs  ad  induccndam  idolorum  vanitatcm,rcbus  lis  abu-  ^^7^,^^ 
tcbantur,quibus  vcluti  gradibus,ad  cognoiccndam  colcndamquc  di-       ncehfi* (ttfftfunt^ 
uinitarc  par fuit afcendcrc,ita illi  vcr bu  Dci,  iudicii  norma  8c  vcrit  atis,  tm tnfetmU  vmm  ftnunttd 
quaii  fundamciuumlocat^inquo  dcindc  hxrcfiextrucndainfaniant. /cmdmnt. 
Cypnjnus  ctiam  purptucus  martyr  atquc dodus ,  illud clcgantcr,hx- 
rcticos  vt  ab  Ecclcfiaprxcifi  funt,itahbros  Ecclclix  au&oritatc  proba- 
tos fcmdcrc  vcllcproquc animi fui arbitrio ,rciiccrc ,  mutarc,  pcrucr- 
tcre,amputari..  ' 

Haccadcm  viamcndaciiprinccps  &  antiquus  Sator,  transfigu-  *fl <ugnnt mnimnduerjt* 
ransfem  Aneclum  lucis  ,  Chnftianum  orbemdcccpit,  cVea  quidcm  TmmJltmmUbmj/merfPrm 
a  a         i  c\         n  •  i      i  /i xomm,Dubo>A<>e.muU:uA 

vanctatc  quanta cft  Articulorum  hdci  noftrx copia.  quamuis  i  ccricfti  ifl  v,r„4„m..  sfam9i  lU 
Pxdagogotantoantcicrioqucnmus  cadcrc  commoncfadti.  Vbinc-  Ummltqnmndo  dtftndtnd§ 
ccilceft  animaducrrcrc,  funcftum  iUumBabylonisprincipcm,quam-f#»f*/*r#  vmcmmUomu 
uis  iit  omnis  conruiionis  machinator,  in  hac  tamcn  tam  pcrucrlacx  num  vtndunt  ommpoun* 
prxpofteraopinionumprauitate  ccrtumordincm  tcnerc  voluiflc      tem  mundteondttorem  tvt 

W      l       jl  i  '  j     c    .1  r  •         &devnuo  hmrtfimfmcint 

Hxrcbat  aUnuc  pxnc  uicam  m  crcpundits  tcclcha,  cum  cxcitauic  tpfumduttfmtrem  dofcen* 
S;monianos,Mcnandiianos,Bafilidianos,  Va!cntinofquc,Marcioni-  difft  mvfgmom  tpfmm  ex 
ftasj&nationcmomncin  icholamq;  Gnofticoium  ,aducrfus primum  eAnntnHt.&s. 
fidci  noftrx  Articulum ,  idquc  intcr  primas  duas  annorum  ccnturias.  - 
Tcnio  ixculo  alium  cduxit  grcgcm  &  furioiiim  impiorum  globum  1 
qui  fccundum  Articulum  &  diuinitateraChnftiquatcrcnt,nimirum  1 
Praxeam,Noetum,Sabcllium,Paulum Saruofatcnum,aliofq;.  Et  quo- 
niamduoquxdam  m  diainitatc  confidcramus,  naturam  &  hypofta-  - 
fim,  quarto  fxculo  nonnullisperfuaiitvtpcrfonas  omnes  confundc- 
rcnr,aliis  ve:o?vt  tiln  Dcicfllntiaminferiorcm,&  promdc  anaturaPj^-  - 
rrisdiinrnilcmcflc  diccrcnt.  Qua  fucrunt  in  Claflc  Photinus,  Arius,  . 
Eunomius,  qui  fupcrbi  animi  contunuciacotitidcntiaqueomncsiu-  - 
perarunt.  i 

Cum  portx  mfcri  contrafpon&mtnumphantisfiliiDciprxualcrc  * 
nonpotuiflcnr,nouam  quandam&  violcntamimprcflioncrainalioi  : 
fymboli  Anicuios  vfquc  ad  fcpcimum  adomat,  proptcr  rautuara  o- 
mnium  intcr  (c  coniun&ioncm.  -Quirto  id  fxculota&um,  Ncitorii  1 
prxfcrtim  fa&ionc  &  Thcodori  Mopfucftcni ,    paulo ppft  Eutychis/ 
&Diofcori.Etcircaquintum  ixculum,vtxtatc  (icimpictatcfupcnori- 
bus  vicini,Scucrus  Antiochcni  c-:  Iulius Hahcarnaifcus opcramilli fua  t 
nauarunt.Poftfcxtumfcptimumqucfvculum,  legioncmemifit  criftis 
Sciaiolcntia  fcrocientcrn ,  IacobumSyrum,  Cyrum  Alcxandrinura, 
Scrguim,  Pyrrhum ,  Paulum  Conftantinopolitanum  Antiftitcm,c>:  o- 
mncmEutychxspoftcritatrm,  fobolcm  lllam  p^ftdcntii&mamlonge 


contagione  ferpentem ,  diuifam  &  difccrptam  infe&as  propeinfinicas 
quarum  etiamnum  ad  Orientem  vigent  reliquiar. 

Primi  illi  duas  perfonas  in  falutis  noftrae  vindice  Dco,vt  naturas  d  tt- 
as,e(Tedocebant,diuinamvnam,alteramhumanam;  illam  e  Deoge- 
nitam^hanceMariajillamomniaprocrcauifle,  hanccreatamefTc.  De 
illa  negabant  articulos  iymbolo  Apoftolorum  infertos,  hancaiebant 
in  rtero  virgineo  conceptam  Soiatam :  homincm  folum  paffum  mor- 
temoppetiifle,fepultunvhominem  folum ,  homincm  addcxteram  Pa- 
tris  federe,hominem  folum  viuorum  atque  mortuorum  Iudicem  con- 
ftitutum.  Vltimi  noua  &  inaudita  tempcrationediuinitatcmfimul  &: 
humanitatem  vniusnaturae  confnfioneconglurinabant,  &  quidquid 
dicimusdeSeruatoris  noftri  incarnatione,  perpeflione,  excitationea 
mortuis,inccelum  Afcenfionc,aduentuqueadiudicium  extremum-,id 
docebantpraeftigiasefle  meras,dolos,fallacias,humanxmentisoculo- 
rumque  ludibria,&  inanium  vocum  fenum. 

Cum  duas  primas  fanttiflimae  Triadis  perfonas  eo  modo  oppugna- 
uhTet,aufusctiam  eft  cxerere  vim  odiumquc  fuuminfinitum  ,  aduer- 
fus Spiritum  fanchim ,  idquc inprimis duftu  Sc  furore  Macedonii,  qui 
aflerebat,afolo  cum  Patre  non  autem  a  verbo  manare.Peftifera  ilia  fe- 
mentisinagrumEcclefiaeconiecx-a,  moxitapropagataeft  &ditiufa,vt 
totamGratciammali  contagione  complcuerit,  qua?  magnam  partem 
primumhaerefeos  veneno  infe&a,  turpi  deindeacorpore  dcfcdtione 
laborauit.  Atquehoc  locononpoflum  nonincrcdibilem  Apoitolifa- 
pientiam&prouifioncm  mirari,  qui  haerefim  cum  carcinomate  com- 
pofuit.Namvtcancerindicsfcrpitlatius ,  Sc  fanas  corporispartes  co 
icricontagioneoccupat,itafchifma,  &rel:gionis  corruptae  virus,lare 
animosinhcit&incredibilicelerit.ue  contaminat.  Circa aruium  o&o- 
gefimumfupratreccntos,Gr#cia  haudobfcute  ccepitcdiofa  qiuxdam 
in  fupremam  fedem  moliri,&  Romani  Antiftitis  aucroritatcm  peruel- 
lere,cumaheofecundumConftantinopolitanum  cfle  vellent.  Quem 
deindefeptuagintapoftannis  Romano  parem  ,codcm  honorisgradu 
iifdempriuilegiisornatumcflcdixcrtru.  Sexcentcfimo  veroanno  cu 
GregoriusMagnus  Ecclefiam  modcraretur,  eundem  illum  Occumc- 
nicumPontificem,hoc  eft  vniuerialem  indigitarunt.Dcnique  Nicolai 
primi  temporibus  circa  annum  Domini  oclingentefimum  (exagefi- 
rnum ,  Graecia penitus  fe ab.Occidentis  Ecclelia; communione feiuga- 
uit.  Vnde  iufta  prouidentia  factum  fumnue  mentis  res  mortalitim ,z- 
qualanceponderantiSjVtqUceRomanxfedis  gubernationem  tam co- 
munemtamque  plenam  beneuolenti(Iima:humanitatisrepudiarit,in 
faeuum barbarumque dominatum inciderit , difieda  diflipataque fidc 
proculcatareligionc,&illavetereomni  opulentia  exinanita. 

Princepsigitur  tenebrarum,cumad  Orientem,  parterrrEuropae 
inaximam  tandemaliquandofibiobedicntemvideret,nampridcm  A- 
fiam ,  Africam ,  atque  Amcricam  fuae  ditioni  adiunxerat,corundcm  ar- 

morum 


Ad  eos  qui  lapjaw}&c. 

morumimpftum  in  Occidcntcm  fiigidasorasScptcnrrioms  conucf- 
tcndum  putauit,  vtqucmidmodum  iidci  comprchcnfioncm  quxad 
Ecclcliam Tiiumphantcm  fpc&at , iam  antca  fchciilimc opnugnatoif- 
<ct,tic  arccm  Militantis  Ecdclix  obiulerct,  &  quanro  poflcc  hominum 
fiircntium  conatu  labcfa&arct.  Ergo  phalangcm  cducir  acrcm  cV  bcl- 
licofam  in  facramcnra,m  fan&orum  communioncm ,  i  n  Rcmiilioncm 
pcccatorum.  Crudclc  id quidcm arquc  horrificum bcllum  fuir,cxirio- 
fum,diuturnum,  quod  adccimo  fcrcfxcuload  hanc  vfquctcmpcih- 
tcmviguir.  Namcum  vcluri  ad  pilcum  vocatoscfxccdcuuiaflcr  Uc 
rc;irianos,Pcrrobruftanos,Valdcnfcs,Albigcnfcs:hisnonconrcnrus, 
dwtffim*  conquiiitionc  &  dclcdu  confcriplir  Nhdcftilhs , Huffitas, 
Lmhcranos,ZuinglianosConfcflioniftas,  Anabapriftas,Occo!ampa- 
diftas,Puriunos , Trithcitas  ahofquc.  Qua  in  rc  tna  reihi  quxdam  vi- 
dcntur  opcrc  maximo  animaducrtcnda.  Primum  cft  rrcs  pnncipcs  hu- 
ius  rcmpons  fcttas  Romanx  hdci  innnicas ,  a  Bcrcngario  Andcgaucn- 
G  quondam  Archidiacono  tuam  origmcm  duxiflc ,  qui  iniuo  idcm  af- 
fcrcbarquodSacramcnraru  hodicrnadictucntur,  nimirum  Euchari- 
rtiamcflctantumcorporisChnfti  lignumck adumbrarioncm.  Poftca 
vtinihbiliscirccoufucuitimpictas,vcrumChnfticorpusuimiiitqui- 
dcm,fcdmiiabilcmc.im  negauit  mutationcm  quam  Tranfublhntia- 

tioncmnominamus,&:adcorptis  pancmadiunxit;Tandcmcdixitba- 
ptifmum  pucrorum  non  cflc  ncccuarium ,  ncc  vllas  nuptias aut  mitri. 
monii  focictatcm lncundam.cum  1II1 ,  mqr.it ,  fidc  parcntum  fan&ita- 
rcm  confcquantur,mulicrcs  autcm  mrc  cV  infticttcionc  naturali  (int  co- 
muncs. Quis  vcro non in illoprimo animaducrtit Gcncucnfcm Con- 
fclTioncmmi.Auguftanam,  intcrtio  Anabaptilhrum  cifufam  &fla- 
giuofamcupiduatcm*  Altcrum  quodhic  norandum  mihi  vidcbatur 
cft,hoc  dctclhndum  noux  opinionis  monftrum,cuius  maruritas  qux- 
dam  noftra  mcmoria  crupit  ,mirabilitcr,&  fupra  hominum  fidcm  pro- 
pagarum  fui  flc,&:  qua parct  vcrx fidci rcligio ,  diflipartim:  In  Dci  hlio, 
vcrborum  lllius  propricrarcm  impugnauir ,  in  cximia  Dci  Marrc,  mcri- 
tum cu!tunv,in iancbs  Dco  frucnribus,vcncrationcm:  in  Angclis rurc- 
kinbus,hominumprocurarioncm:inEccIcfu,communioncm  mcriro- 
rum  &(acramcnta;in  Vicario  filn  Dci ,  fuprcmamdignitatcm:  in  laicis 
fanditatcmMatrimoniiquodfacramcnrumcflcncgu:  in  Eccicliafti- 
cis ccciibcm  vitam in  Rcligiofis.vota Sc inftitutum  i  indicatis  Dco  vir- 

ginibuscaftimoniam:inpcccatoribusfalurcm,quospcrnircnrix  Aiylo 
cxpoliat.In iuftis mcrira bonorum opcrum ,  qux nulla  purar.In  Magi- 
ftraruautoritatcm,qucmSynodis  Confiftorioquc  fubiicit.  Tcmplac- 
molitur,aras cucrrit,Diuorum  imagincs  dcrurbat  &  comnunuit ,  crfo- 
dit  ofla  mortuorum/cpulchriiurc  violato.  Vftafucrc  fandcorum  lipfa- 
naprxfidiaviucnrium,cincrcscontumcliofciadVAti,  Scinliquidas  vn- 
disimmifll.iiitcr  aftincs  &ncccflarios  in  rc  omniummaximahoccft 
rcligioncciiiri(liumcxcitauit;Viuosafliducturbat,morruosquicrcpti- 

d  uat, 


uar,  quosfelicitatis  exortis  ait  vfquc  adftatos  Riefurre&ionis  dtcs,pro 
quib.etiam  Numini  flipplicari  vetat.Denique  humanitatis  &  innatia- 
moristenue  veftigium  tantu  erga  audaces  &perditis  moribushomi- 
nesoftendit,  quibus  perfuadct  nullumefllfacinus  tamabominandu 
nocere  prsdeftinatis  queat ,  &  dumcdo  in  Chriftum  credant,omnia 
illorum  fljgitiaetiampriusfiiifle  abolitaquam  admittercntur.Tencri 
illos  fibi  firmiflime  perfuadere  in  Dei  gratia  fe  eife:  defponfam  ac  defti- 
natam certamq-,  iam  ornnib* efle  glonam. nullam  bonorum  opciu ra- 
tionem  habendam ,  imo  neq,  vlla eflc  opera  bona ,  vel  quse  mereri  ali- 
quid  poflint,in  quibns  rm  vcl  cogitatione depingendis^atrox  quaedam 
&  non  fer'?duChrifto  iniuria  imponeretur.Circa  bonumjiberi  arbin  ii 
insefle  nemini;  voluntatem.noftram  fcclcriau&oratam  ik  mancipati 
cfle,terriculamentaeflepuerorum  qiucdeinferismemorantur.Strido- 
renadentium,jgncm,flammam  tenebrasexteriores,queq-,dicunturde 
diuiteepulone,parabolaseflemeras  &  fingetisaniminarrationes.  De- 
niqjnullameflealiam  posnam  ,qquaenosvita&  communi  fpiritufru- 
entes  comitatur,  Dei  nimiru  iucundo  cdfpc £fcu  priuari  quod  fi  fpe  qua 
fuftentamur,careant,  eflc  tamen  bcllis,contagione,fame,morbo^exi- 
t  i  i  fq*,  1  ib  erat  os  ,a.qu i  b  u  s  1  a  b  o  r  i  o  h  fli  m-ae  vitQ  curfus  perpctua  vexatione 
conficitur,  Tertio  iftarecens  profeminata  opinio  non  erubuitin  conv 
munemTh-atrumEccIefiarprodirc,  tot  crroribus  foeda&deformis* 
quotcenfonaeeiufdem  Ecdefiaeanimaduerfiones,  quot  damnatae  fu- 
rioforum  hominum  fententiaefasculorum omniu  memoria  fuerunt.  Id 
licctfacileintelligcre,  (ioculos  coniiciamus  in  variosfcarusimpietatu 
atqiprobra,quaenon  finelabe  EcclcfKT,perpetuatemporumfucceflio- 
ne  pullularunt.fed  antequam  in  iis  contemptandis  haereamus ,  oro  ob^- 
teftorqj  vos  quos iampridem  mea fpeclat  oratio,vt mecum  attente  cc- 
fideretis.quanto  potior  fit  verafide  fupcriorq-,  haerefis  in  iis  hominibus 
qui  oculis  tantum  atq;auribus  &  cxternofenfuducuntur.Fidesn.ni^ 
hil  proponit,quod{enfuumvi&  communiintelligentiapcrcipipoflit, 
haerefis  contra  propein  omnib.  cum  carne  &  fanguine  congruit.  fides 
fubigitintelleaum&inferuitutemducitvoluntar:um:cundcmhscrc- 
fisafpiiitus  dominationcimpcrioqjabfoluit.fidesincitatasvoluntatis 
appetitiones,&afehorrentes  aratione  coercct  ,h«refis  bladiflimeillas 
fouet&cumparteinferioreconciliat.  fidcspeccatu  rcpiaefentat  vtin- 
fandum  &  Jiorrihile  prodigium,naturaeinimicum  &  gra:iac,rmefis 
ditatemeius  cbnubit,&nonmodonondeteftatur,fed  rcfertetiamia 
diuinam  voluntatem :  qui  turbidx  &  impix  mentis lapfus incredibilis 
videretur,  nifilibros  inmanibus  hab-rcmrs.o  temporum  licentiaru 

totoWrJaAri7/«&».non^^^  'cntentiisconfiimarur. 
&  c.i8.ff8.ipi.&  Ldi*0  Sed  quid  illa  tandem  non  audeat  opinio,  quae  ex  impietatc  rcligionem 
ttrnA$rAst*Jltn.  machinatur,e*  noftris  ruinis,  jnfanasillas  fuas  fubftruftioncseparieti-. 

nis noftris tcmpla fua : e petris  fcada  !i , fuos lapides  pretiofos  fuas gcm- 
masarqipioxiiliaxuoftris  apoftatis,fuos  Apofto*os?Idauteman  itafit 
yideamus.  Girca 


num.71 


Adcos  quiLpfitm, 

Circa annum  SoiChriftoDno ,  Simon  magus  fatoomniarribue- 

bar,nihilhominumlibcroaibitrio:idcaflcrcbat  bona  piaqj  opcra  ni*    .  ... 

»t    *rt    #     i  •  i  i_  r  i    •  I  Clemeniltb.}recowni§. 

hilad  falutc  valcrc,Dei  vnius  volunt.uehomines  tclicitatcponrii  ho-  iren  u  X(  xo 

mincm  ad rcftc agendum adigcrc , nihil  ciTc  aliud quainducerc hone- 

ftam  fctuirutc.  Gnoftici  100.  poft  annis ,  Chriftum  Irfumpingcbanti-  iren.l  i.c.t?. 

gnarum  &:  infcicntc\quiqi  ad  litcra*pcrcipicdas  Do&oris  inlticutionc 

cgcrcr.Piodicus  vtmcmoiatClcmcns  Alcxandiin.prcccs&fupplica-  clem.AUxMnd  i ,  strom 

:ioncsi!ludcbat,circa  annfi  Domini  180.  Ccrdon  &  Marcion  D.loan.  Tortmide P*sf*?. 

Apodfyi  (inicljmch.irt  ,in  quorum  vcft  rgta  nupct  Luthcrus incurrit.  Vrmteol  v  Flmrem% 

Flonnus  Dcum  au&orcm  peccati  facicbat.Montaniftacdccempoftan-  H,et  *** Mmrcetl. 

nisfacramcntum  Pormtcntix  cV  ConL  ilionis  vchcmcnulTimc  oppu-  **99n  * 

r  lv      ImemmJmnn  1)*.*««* 

gn.uicrunr.Nou.ui  ini  circaannum  /fO.Connrmatiomslacramcntum  jhtej.i,  s.htredfmb 
1 1 s  negibant.qui  falutaiibus  vndis  abluu  forcnt.  Poftpaulo,  PaulusSa-  E*[ebUb  7  c  - 
moGu  imi  dnunarum  Ikcraruni  irtterprecaaooetn  rcpudi.iuit,quam 
fupeiiovisxtatishomincs  nqu  •  fapicmifltmi  confcccrant,  Manuhaci  H  M1  DuUgo  mdettrfm 
anr.isfcre  :8o.  poft  Chultum  Irbcrum  aibituum  damnabant  cumo-  relmrtmns. 
mniafati  ncccflitatc  fcrrc  agi  opinarcntur.  An.ini  fcxagintapoft  annis,  A*t*fl  een  Fmujf. 
vocc  confubftanualis  &C  lumnu  admitccrc  noluciunt,quod  nufquam   bryftnh.hem  +s. 
in  Bibliisinttcniremr:  ordinem  EccU  fiaAicora  vcxabanc&implaca-  f^iaom  comMAr- 
biiquodamodioRomanamEcclcfiam  pcrfcqaebantur.  Moxfjccrc-  o:tmtm hliituttmnmUbi 
ucre  Donatift.c  quifc  folosCatholuos  vcnditabant,fanefatui&glo-  i 
riofioftentatorcs,qui  vniucrfum  orhcm,iiscxccptisquieorumfcdfcam 
fcqucrcnrur,  Cimmciiisintcncbnshcrcrclinchdciluceaiebantjfan- 
ftumChnfmapromhi!ohabcbic,atascucrtcbantfCKra  Tcmplorum 
ornamci.ta&i.ipellcdilempolluebant»  Calices  diumis  myftcriis  di-Socrst.ieb.ix.jh 
catosconrlabant :  faccrdotcs  omni  fbpplicio  cxciuaatosntcabant,(a- 
crofanAamEuchariftiamimmanificiilcgiocanibusobiicicbat.lcm- 
poreConftantiniMagnicx  Sylucftn  fur.imi  Pontificis,  Euftathiani  lo- 
c.i  Dco  confccrata&  tortium  Martyrum  honoriarq,  mcmoria:  ,vnacu 
ieiuniisEcclclix voccind:ctis,limilia  id  :ia  coi.tcmncfeant. 

Eiuldem  Conftantini impcrio ,  cum  lulius Papa  primus  Ecclefix 
habenastcnerct ,  ciuaannum  rneeiimum  fupra  rrcccntos,  Acriusfc    .  ' 

1    r-  /  1  •    •      •  cr  Eptphmntue.  AtftH*  \n4w>. 

ab  Ecclcliar  commumonc  lciunxit  ,  quod  iniquifhmo  animo  rerret,  ^  D4mimf€  jt  Ariarni 

fc  non  fuiflc  renunciatum  Antifttcetn  :  iuquc  farpe  declamitabat  in 

prcccs  cx  f tcrificia,qux pro mortms orTcruntur ,  ftatam  illam  veterum 

abftincntiam  atquc  iciunium  ,  Mcrcurii  Vcncris  &  Sabbathi  dicbus 

ficri  folitum  llludcbat ,  dcle&am  illam  iciunitatcm  atquc  famcm  li- 

bcram aicbar,cflc  opoi  tcrc ,  mhil d  irfcrre Epifcopum  a  laccrdooc  con- 

tcndcbar.  hunomius  tcmponbusiifdcm  antiquitatis  omncm  aufto-  Aul  kgref  ^ 

ritatem ,  &.  fidei  vim  arque  cxccllcnriam  ita atrollcbat,  vc  lis  qui  tradi- 

tam  abs  fc  do&nnam  cxcipcrcnt,  cxufta  cflc  ab  animo  fcclcra,cV:  macu- 

lam  omnem  delctamfirmiftimc  aflcucrarct. 

Audiani  feu  Vadiani  Pontificibus  fic  rcligionis  adminiftris  Ec-  ^  *!Z!ll?L,;r~i*  , , 

.   _  ,  ,     .        wm>  •    t  •   r  1  /*  ttter.  ccntrm  Lfictjcrtm  e.u 

clcfix  opulcntiam  cxprobtabant.  Lucitcriani  iniolcicciucs  prxter 

d    2  fu.ir.. 


Trafatio 

fuamjn  toto  orbc  terraram,  nullam  aiebant  efTe  ecclcfiam  Romanam 
CyriUAUx*n.Ub  6  com.  meretnciomorcvulgatam,nihilminus  quamorthodoxamvideri  Iu- 

U  t  cc  TU5  ImPer"t0ur qm impi,%d  rdiSione  <fcfecit,Chriftianos  in  eo  mixi- 

^  .iw.yc  ,  mereprchendebat,  quod/ignum  Crucis  cultu&vcncrationcprofc- 

U  qucrentur,tamque  fuit  ad  audendum  proieftus ,  vt  euerfa  Chrifti  Ser- 

Aug  birtfu.  uatoris  imagine,fuam  fubftituerer. 

.     SeleucienfesMalumomne  tum  pamaetumculpa^Deotanquam 
Aug.itidcm.  a  *»»  &  mohtore  proficifci  dixerunt.  Eodem  fzculo  McfTaliani  anno 

vidclicc  t  trecen  tefimo  fcxagefimo  dc  cimo,  facramenta  ncga  bant  pur- 
Aug.hMref.S2  8ationemvllamautfanaitatcm?inhominumanimospofleinducerc. 
Hier.^*,r/ Uwnt*n.  Theodofii  Imperatoris  awo.cumSiricius  Papa rcligionipr^efrct^circa 
annum  Dni  ticcentefimum  &  odogefimumjouinianus  caftimoniam 
lacerdotum,&  Monachorum  Religioforumquefolemnia  vota,facete 
▼tquidemfibividebaturirridcbat,matrimonium  cumvirginitatepari 
m  honoris  gradu  &  loco  ponebat:aiebat  etia  quod  pcr  os  in  trat,id  ani- 
mum  nulla  ratione  funeftarc  :  nullam  in  fedibusbearorum&  gloria 
varietatemadmictebat.-Sacerdotesmatrimonii  focietateconiugabat: 
Beatiflimx  Dei  matris  virginitatcm  inpartu  negabat.-neminem  poft 
baptiimum  dirum  facinusaut  peccatum  vllum  confcifcerepofletue- 
Yi\cr.*JuAtfH$htidA.i.  batur.EodemfaeculoHeluidius  tantam  maritis  gloria:  &  felicitatisv- 
furam  in  ccelo,  quantam  virginibus  nibuebar.  Quarti  fxculi  initio 
Aug.Dt  ptecMtoru  mtritU  FauftusManichaeus,verni  tcmporisfolemncieiunium, &continentix 
&rtmtffioml.t.c.9.       votum  penitusabiudicabat,  necaliasdicT:ifuiproferebatrationes,qu5 
qus  obiiciuntur  hac  tepcftate.  Suppares  Manicheis  Pelagiani  affirma- 
Utm  d$n*tur*  & gr*ti*  bant,feruari pucros paruos finc baptifmo  pcfle, nec  quidq>fle  credcn- 
9  dum,quod  non  in  facris  monumentis  exatatum  eflet.  Neftorius  quarti 

facculiannoferetrigefimoveterumfcripta&commentatios,fapientia 
refertos,  vixlegeredignabatur,  cum  iudiciumfuumprsefcrrctomni- 
'  A    .     bus,vtexfcxtaCollatione  quintacSynodiConftantinopolitanscolli- 
H^lT  g^r.Eutyches  zo-poftannis  Ephefini  Concilii  decreta  prsfra<ae& 

Gaidodt hereftbus.  tatebantur fua.  Anno  fexcentefimo,  Armenii  in  fandlocalice,aquam 
Iacob.Vitriacus,^r/i  vino  mifcere  nolebant,facramentis  nullam  cfficiendscgratiae  vim  inef 
Waf  c7ed  *Nicc.  icaichant>  Parg"orium  repudiabant,  nullamque  animam  volebant 
,ho°^  communem  corporum  refurreftionem ,  in  beatam  Angelorum 

Euthym.,»  femopH*.  locietatcmadmitti.  Iconomachi  circaannuleptingentefimum  quin- 
lonasAurelianenf. //£.//*  q^g^fi^^^^efarieDiuorumimaginescomminuebantjabiiciebant- 
$HltHim*ginHm.  queinflammas.Paulicianio6buofaeculo,figno  crucis  nullum  penitus 

bonorcmtribucndumcxiftimabant.CUudiu$Taurincnfisfeculiciuf- 
Euchym./*  P*noplt*.      dem  anno  feretrigefimo,  non  minus  fanftorum  reliquias,quamco- 

rundem  imagines  aucrfabatur.  GrscciaPhotiofubornati,(ubinitium 

nonifeculi,  fupremamD.Petri  autoritatcm  &primatumoppugnarc 

cceperunt:  Presbyteris  matrimonii  ius  liberum  eflevolucrunt;vfum 

calicisconccfTeruntprofanis;  fermentato  pane  adEuchariftia:confe- 

^ioncm 


Ad  eos  qut  lapfam,  f£ c. 
£fconemfuntvfi,negaueruntPurgatorium,  Larinamque  Ecdefiamo- 
mnium  dirarum  obnunciatione  deuouerunt. 

Anno  Domim  quinquagefimo  fupramillefimum,  Bogomilifi- 
miliaudaciarefutaruntlignum  crucis,  cos  qui  fueta  rcligionc  maio- 
rum,imagincs  venerarcntur,Idololatras  Sclconolatras  vocitabant.eo- 
quetandcmprogrefli  vxcordixiunt,  vt  Milfx  ipfius  diuinumfacrifi- 
ciumdefpuerent.  Taudemusalias  Tauchclinus  circa  Dominiannum 
milleumum  centcfimum  vigcfimum  quartum ,  &  Antiftitum ,  &  fim- 
plicium  faccrdotum  charaftcrem ,  pleno  orc  illudebat,  vt fupplemen- 
tum Sigcberti  monet.Bcrengarius  Henrici  j.  Imperatons  temporibus, 
vipnti  poft  annis,doccbatvtfuperiusdiximus,  in  Euchariftta  folum 
eilcpanem,  impio  errori  prxtcxcbat  incommodaplurimaignis,mu- 
riu,veneni,aliarum  rcrum:  etiam  profcrcbat  i  diuinis  oraculis  iftud, 
Verbd  qutcgo  loqucr  vobu,Spirttus  &  vtu  funt.  Agnouit  tandcm  fc,  6c  vanx 
mcntis abcrrationcm ,  atque in  diueifis quatuor Patrum  Conciliis  pa- 
hnodiam  cecinit,  nimirum  in  Vercellenfi  fub  Lconenono.inTuro- 
nenli  fub  Vnftoreiin  Romano  Nicolai  fccundi  temporibus  :&  in  Latc- 
ranenfi  Grcgorio  (eptimo  rcligioncm  moderante.  Non  longc  poft,Pe- 
trus  Abailardusfpontemaximafea  Cui&orum  communionc  fcuoca- 
uit.Vraldenfes item fub  hncm  vndecimi  fxculi a  Sedis  Apoftolicxcura 
&  dominatione  fubduxerunt  fe,  Canoncs  Ecclcfufticos  inancs  exifti- 
mauerunt,&  indulgentias  omnium  irrifione  ludendas,xui  fui  miracu- 
laomniapro  nihilohabucrunt,  nec  fcriasfolcnnirchgioncfacras^nec 

(mrgantcm  igncm  Manium  agnoucrunt.  Albigenfes  duodccimo  fxcu- 
o,negabant  mortuos  viucntium  vllis  ofticiis  muari  poflc :  Tcmpla  rire 
lacra  nullius  cflc  momcnti  adrcligioncm.excommunicationcmeflc 
minimc rcformidandam ,  extremam  vnftionem pcnitus inancm,pcc- 
caium.ihbcroarbitriononpiohcifci,  vni  Dco  patcfaciendaeiTepec- 
cata  &  confitcnda  iaCtabant.Bcgardi  fxculi  decimi  tertii  initio,  in  cffa- 
tisfuishxchabcbantinlignia,  virisiam  perfcdhonc  magnisiciunan- 
dum  haud  cfle  nulli  lcgi  fubcflchomincm  ,  lam  indcabcotemporc, 
quofpirituslibcrtatcmlibicomparauerit.nullum  Euchariftixcultum 
eifc  dcfcrcndum  .Iifdcm  pxne  tcmpoiibus,LolIai  di  rcpudiabant  mif- 
fam,cxpcrnitcntixiacramcntum.  Hoftiam  conlccratam  monogram- 
mum  Dcum  ioco  &  laUiuia  indigttabant.  Vitx  noxas  atquc  flagitia  lai- 
cis&rprofanishominibus  confirebantur,  ncghgcbant  extrcmam  vn- 
&ionem,amo!icbanturdccrctaEcclc(ix  carnc  vcfccbanturproanimi 
fui  libidinc  quolibct tcmpore ,  ccrcmonias ,  fan&orum  inuocationcs, 
meritabonorumopcrum,  oculisfugicbant,  auribus  rcipucbant,ani- 
mo  afpcrnabamur. 

Qui  didci  funt  Flagcllantcs  cachinnos  tollcbant  fi  vcl  nominari  au- 
diiilcnraquamluftralcmjacraincntum  Confirmationis,  Euchariftix, 
Confcflionis,  Extremx  Vnftionis  ,Purgatorium,prcccsmortuorum 
caufafufas ,  iciunia  dcniquc  Ecclcfix  au&oritatc  dchnita.  Mariilius 

d    5  Pataut- 


Robertus  Montcnf  m 
fitpplemtnto  *d  Cbrg»  Si* 


Ean.EpiJl.tfm. 
Guido  deV*tdtnfibm. 


Cifsrim  Htijftrbsibims 

/j.ftuS.  Anconi  4*f«r"» 

rtr.  u.  «.7. 


Clcmens  quintus  m  C#«* 
trfio  Vttnntnfi. 


loan  Trithemius  inthro 
nito  Ht?l*ttgttn.**A  j!5.<J» 
Annoi)io. 

BciQ  Luucm  dtkisif 


idcmibidtm. 


Prxfatie 

-Pataalnus  circaannum  i;6o.mordicus  tcnebat  parem &eandemeflTe 
epilcopi  fimplicium  iaccrdotS ,  &  Papae  Romani  poteftatem  ite  Chri- 
ftum  Iefum  nullum  in  terris  vicarium  habere  voluifle.-etiam  ipfum  P6- 
tificem  Max.fcntentix  Imperatoris  atque  arbittio ,  non  minusquare" 
liquos omnes fubefle.  Ioan.-wiclefus  vigintipoft annis ,  vt e damnatis 

eius  ArticulisConcilio  Conftantienfiapparet,inaugnftoar2  myfterio 
panem  &vinummaneredocebat;  priuatam  item  cxomologefim  etfe 

inutilem,votaReligioforumarqueinftitutum,fuperftitionem:Indul- 
gentias&conftitutionesEccleiiar.abufumopinabatur.Deniquequid- 
quideueniretinkacmundivniuerfitate.idexomni  seternitatedcfini- 
.tumfierifataliter.Ioan.Husannoi4oo.negnuitD.Petrum  efllEccle- 
th4m-  liaecaput  fecundum  Chriftum,&  proinde  nullam  efle  Papi  audorita- 

tem,nullam  dlgnitarem,qua  czrcros Prdaros anteeat, fuftinerc  ctiam 
au(us,contraius  fafq;  articulos  Vuiclefi  damnato-;,  repudiatofq;  fuifle. 
Denoftn  vero  feculi  erroribus  quid  diccmus  ?  quidde  Confeflione 
Dntai»niae,Augift;E,Anabaptiftarum,Zuinglianorum,Oecol.impadi- 
ftaru,Caroloftadiftarum,Georgiraru,  Dauiditarum ,  Adiaphoritarum 

&aliorum,quiianeomnesmeliusa;ternofilentiopremcrenmr,quam 
in  lucem  &  hominum  cognitionem  vcnircnt?Sed  quid  alii  de  aliis  fen- 
ferint,  vt  proprio  teftimonio  noti  fint  videamus 

LutherusZuingliumhaereticumhabet.infitenimThefi  zo.contra 
ArticulosLouanieles ,  Harettcosferiocenfemus  &  altenos d EccUfta  DeiZuin- 
gltanos  &  Sacr.imentariosomnes  qut  negant  Cbrtfti  corpus & fangwnem  ore  car- 
nahjumt  m  vener.tbtUfacramento. Czlainns  admonitione  rerda  contra  Io- 
flchimumVueftphaluhocelogioLutheranos  exornar,  Lutheraniho- 
nnnes  funt  vertiginofi,.Cyclopes ;  fiiperba  faftio  gigatum.phrenerici, 
beftiacprodigioleca^ci.defperateimpudentes,  nihil  aliud  quamfaliarii 
&  lmprobi,  calumniatores  proterui.plus  fatis  bardi,faftuofi  &  fimul  ita 
lgnan  vt  quod  inCatechifmo  tradirur,id  eoiii  veterani  Theoloci  iono- 
rent^&c.EtinlnihuaioneaduerfusAnabaptu^as./i.inquir^Wws- 
mneserorescjrfdfts  rpmtones  Anabapttftarum  fcr,berevAlem ,  intnederer abyf- 
fumvndemihtexttusnonpatcret.  Nam  tfta  cottuuies ab altu  harettcorum  feclUin 
n*W"W'dnorit*ntumM:w 

Jtupendorumdeltrtorummare.  Adeovt  vix vnius Anabaptift*  caputrcperirtp  Sit 
quodnonfitmbutumdiuerfaopinioneareltquu.  Francifcus  Stancharius Lu- 
^nc.Stmch  1  «JeTrin.  lhera»us  <*e  Trinitate  Commentarios  confcripfit  aduerfus  Bullinee- 
Ommnom.h.nunata  rum  >  Petrum  Martyrem ,  Ioannem  Caluinum&alios,  quosappellat 
ti>got,um  tfl  cuTigurinU,  TiguriniacGeneuenftdEcclefuperturbatores.Vbi  cumiisrem  fibiefleair  fic 
Ar,anu,&Euy.h,anu,  utolimerat  Auguftino  cum  Manichaiis  ' 

tissSESz. .  L^;°  vr/ccr.do  numero  4-ita  fcribit • c«<«<»<«f<- 

^Hkd,4hlmiCMlKht,ud^1An,uMlmtbf9t^«*u'.  1«"»  tu  adoras  tmprudenter,Melanchthon 
/eduxn?  Grammattcus  hocfectt.  Caue  CbrftianeUaor,&maxtmevosMinftricmnesa 

(tbrisCalutm  cauete  Ita  quidem  llle  totidemverbis.  AtMatthiasIllyri- 

cus  Mar- 


Ad  eos  qui  lapfam&c. 

ricus  Martiniftarum  Confcflioncm  propugnans ,  Cdlutniftdrum  y  in- 
quit./irnrj;  4  non  vno purttcgto  vt:iatd  eft  contdmtndtdquc  pnh  dolor  i  tnnume- 
rdianitnMdtcrnocxttiotnuolutt.  Thcodoras  BczainSacramcncariocon- 
rraHcshuirmm,cumnominatPolyphcmu,  iimiamcothunatum,vx- 
randcm&  pilcatum  Alinum  >  t  ancmdcbalnco,afiniflimumfophi- 
im,  imptidcntcm  cV  pcculantiflimum ncbuloncm,impurum fyco- 
hantcm  ,  bclluam  ,  laruam  hominis ,  animalcarniuorum  ,  Cydo- 
pcm. 

Nihildcniquc  omittic,  qnod  non  in  cum  accrbiflim.TConcumcfix 
ufa  cuomat.  Contadus  Schiuilllbu:gius  crcs  libros  a  (cdiligcntcr 
lab^ratos  infcripfit  dc  Thcologia  Calumiftaium;  In  usautcmpluf» 
uam  duccntos  &  vigintiduosSacramcntaiiorumcrrorcsnocauic,af- 
criptisnominatim  auctoribus.  Excufi  Francofurti  rcpciiuntur  anno 
viillciimoquingctcfimo  nonaecfimofccundo,cftq,Pro^mii  hocini- 
uum.SiirabtturjbfquedubtoptMpopcritM  Etlibrofccundoarticulopnmo, 
fcucntatis  fux  aculcos  m  Thcodoro  Bcza  dw-figit ,  cius  caftigat,5c  accr- 
bc  rcpichcndit  farcafmos,  lciunamquc  malcuolcntiam  ,  AthcumiU 
'um  &  in  diuinitarcm  concumcliofum  appcllac ,  quod  corporis  6c  un- 
ftinis  Cluuti  Domim  m  Euchanltia  prxfcntiam  Crcophagiamno- 
inauiiTcc. 

Iniinita  propc  funt  voIumina,innumcrabilcs  commcntarii  Trinita- 
iot  jm  aduci  fus  Anabapnftas,  ficramcntariorum  m  Luthcranos  hom 
i\  Caluioilta!  .quos  vidcmm  plcnis  plauftns  fxculi  vnius  intcruallo  in 
cem  produiTc.Ettamcnuomncstampugnantcsintcrfc,  fictotoccc- 
odiircnticmcsdiuina  ti  fcripturarp  prxdicant,vcnditantEuangclium 
Dinncs.omncs  crcpant  Bibhorum  fcntcntias ,  Spiutum S.  laudanc  opi- 
ionumduccmiquxquc  apudriosgloriansEcclcfiafcilluminatam,fe 
eformaram,  fc  puram  pucam  Sc  inuiolacam  gloriatur,  alias  omncs da- 
mnath^rcfcos.Nccalitcrintcrfcconfpirant,quammorc  Scmodocur- 
ulcntiftimarum  tcmpcftatum 

Vnd  Eurufpic  Xviurfucruunt  ^rchcrqucproccllii. 
urcnnumxftusanimoru:n,vt  D.Pctrifluduansnauigiumfxuoimpc- 
cu  quat  utur.Scd  quid  mirum  fi  fc  mutoo  in  cnmcn  vocant/i  appcllanc 
ctiam  afpcrius  ,ii  cxag'tant  &c  infc&antur,  cumdc  iama  &:  fapicntia  vc- 
wrumPatrumdccraha«tlibcrius,&C:riptutaipCimvclliccnt!Luthcrus 
quidcmfcrrc  xquoanimo  haud  potcrar,  fiquiseiMachabxorulibros 
Hcftcnfq  hiftona citaircc.Iob cotus comcrdiailli vidcbarur.auc fabulc^ 
areumcntum,Iuduh.&Tobiamad  pocticasfitlioncsaccommodatos, 
Ecclcfiafticumautcprophanufcriptorcimcxiftimabac.  Epift.S.Iacobi, 
D.  PauliadHcb  xosSJudx  ,  fecunda  San&i  Pctri.fccunda&ccrtia 
D.Ioaimis  ,  ftramincx  dli  fucrunt,  Apocalyi>fis,vigilantisfomnium, 
iibn  Efdrx  ,  mcrxmigx.  lam  Ecclciiaftcn  ci  Thalmudiftarum  fon- 
cibus  oitum  putat,  conflatum  &  impcntouim  induitna  hauilum  c 
FjolcinxaautaUa  vccaum  Dibliochcca.  Piauc.ca  vxcoitU  impudcntia 

^  D.Pc- 


D.PetrumDcinegatorem.S.Mattharum  fornicatorem  auidum,  ma- 
gnumPaulum,fra<aamappellat  tcftam.  HocCaluinusquidemfcribit 
&obiicitcap.9.fuaeinftrucT:ionisaducrfus  Libertinos :  quanquam  &  i- 
pfe  confimili  in  errore  verfatur,parifque  audacix  reus  auditmam  fi  non 
morcsfcriptorumEcclefiar,  verba  certe&eorumorationemcarpit&: 
accufat.Scribens  in  caput primum epiftolae  i.  D.Ioannis, meo iudtcio^ 
quic,fy7^^rf f i 0ii rf/i^ei^M /Srirr9«if mf nym ,  Patresvobisfcnbo ,  &verifimileeft 
ignaros  Uttores  cum  Apoftolum  bis  dixiffe  idem  credercnt,  duo  illa  membrafine  ra- 
ttoneadiunxife.Ezibid.^ilibrosfcrip^  qUA  ad  p4„ 

tresfimulfiliofqueptrtinent repeterc  vo 'uerunt  vt  explerent  numerum.  Et  in  cap. 
7.Nehemiae.  Quodfequitur&infecundocapitelibroEfdrx,  fedma- 
gnaquaedamliterarum&di&ionummutatione,  fuperfluitate  verbo- 
rum,  &  fententiarumtranfpofitione.  EtinlecundamadTimotheum 
cap.i.  Poteftfieri  vt  vehemensquidamanimiaffe&usimpuleritPau- 
lum  vt  fuperflua  repetitione  vteretur,quod  accidit  faepe.  Ec  in  primum 
S.  Matthaei  verf.  14.  S.Marcus  inquit  non  neceffaria  eiufdem  rei  in- 
culcatione  &  fuperfluis  fermonibus  vtitur  pro  ele6hsdicens,quose- 
legit. 

Qualem  vero  Lutheri  opinionem  efle  diccmus  atqueiudicium, 
quod  de  fan&isDo&oribus  ipfe  tulit,quos  Patres  vulgo  nuncupamus, 
quod  in  fpiritu  nos  Deo  generarint,  nobifque  coeleftem  dodtrinam  fua 
fidei  commiflam ,  haereditario  veluti  iure , de  manu  quod  aiunt  in  ma- 
num  tradidcrint. 

Luthcrus  libro  de  abolenda  miflaclareteftaturnihilfecurarefi 
quis  queratur ,  quod  Patrum  perfpicuis fcntentiis  contrariam  ipfe  do- 
dtrinam  adferat.  In  ea  quidem  requsecunqueilli  obiicianturfurdisfe 
auribus  excepturum  ait.In  colloquiis  vero  conuiualibus  cap.  de  Patri- 
bus,de  fingulis  illis  fidei  &  religionis  fandbe  luminibus,  quafi  deledus 
humanigeneriscenfor  itapronuntiat,  hieronymum  legerelicet propter hi- 
ftoriam.Nam  defide  &  vera  religione &dottrinay  ne verbtim  quidem  in  ipfim fcri- 
ftis  m*f.OiUGENEM  iamdudumdirlsdetwui.  Chrysostom  vunullo 
locohabeoynoneftnifiloquaculus.  Basili  vs  nibihalet,  totmeftmonachm.ne 
piloquidemillum  redimerem.  ApologiaPhtitppiomnes  EcclefiaDottoresexupcrat, 
etiam  Auguftinum.  Bernardvs  omnes  EcclefuDottorcsvincitconctonan- 
dOtfedcum  di(putatyin  alium  virum  mutatur,ibi  ntmium  tribuit  pracepto  &  libero 
arbitrio.  Tertvllianvs  inter  Eccl  fia  Dottor*s  mertts  eft  Carlftadius. 
Cyprianvs  Martj/rinfirmmeftThcologm.Videtequalesdefidetmebrafin^ 
inPatrumfcriptis  Nam  quando  articulos illede homi:is  iuftificatitnetenebrisob- 
duttmeftfieri  ontninonequit)vtma'toreserroresvitentur.S.H  ieronymvs 
fcripfit  inmtthaumy&inepft  adGalat.&adTttumffedquamfrigide  ?  Am- 
b r o s  1  v s  fexlibrosfuper Mofe fcripfitfedquamieiunosl  Avgvstinvs 
wtnlfmgularchabet  defide:  fed  vbi  Pelagtan^soppugnat ,  excit.itur,&in  virtm  e_ 
uadit.Pulchrequiiem  docuerunttUi  Patres9fedextra  Utcs  &controuerfiasnihilfinm 
gulare  potuerunt  in  apertum  referre :  necvllaeorum  extantin  epiftolam  velad  Ko~ 

tnttnoi 


Ad  eos  quiLipfam^c. 
msnoerclddGdUtdeyin  quodUquidquodfurum  &fjncerum  jttmeridtier.  Si- 
milia  ru&at  in  aliis  locis  benc  multis,  fcd  praefcrtim  indodillimum 
Hieronymumfxuit&  bacchatur.  Ad  cap.ix.Gcncf.  QuintcHteronrme. 
concHlcdmussum  tUdBethUhem  ycucuHd&dcferto  ?  EtinCulloquiiscap.de 
SchoUft.Theologis.Kw^ 

tumfcnbtt  de  munto dcdcUau ctborum ,  dc  vtrgtnttdte.  &c.  I»fc  vcro  fc  ifuum 
appellariconfueucrat.&aduerfus  AnglixRcgemfcnUens  non  curare  fttr™  *ehtnft"k  " 
lc  gloriatur.Si mtUe  Augufttnumttlc Cyprtdns,  mtUc EccUfuHcnrtcidntc contrdft  %% 
fidrent.  Aliasde fua do&rina  loqucns,NT#ii/i/tfm ,  inquit, extrddlcdm poft. 
tdm efj volocdmomnuhHmdmiudtcij ^  fci  &  rt  Apoftolm dtr yomr,utm  Anvclo- 
rum.Qwt  non  modo  dc  hocgloriofo  Thrafonc  dicat  StxSp  JfJI 

t/ifcr>b*?Scdfatcndumommnocft,casfatuxmcntisabcrrationcs  nom 
rcpugnantcNaminisprouidcntia.iishominibus  cxcidilfc,  vt  perfpi- 
"  is,quo  dcmum  fpintu,bclli  ifti  atquc  noui  fxcul  jrum 


rcnuir. 


TametftvcroIoanncsCaluinuscautiorfuit^magifqucaliquando 
moderacus.inopinionc  atcucxiihmarioneIirrncr^m,n-l«  J„.,J 

delcipioconccpcrat.animitamcn  nuidrnritimn^r^^r;*^  ~.   r>  • 
k„.A  a  v    r  '^'"^"muiacntisimpotentiam^quaPatn. 
dus ianaiiii;niiquc  vins  nule  cupicbat,  diilimularc  omnmo  non  po- 

tclt,  autharvlliusmodcfticintcgumcntotcgorc.  Ex  qudcollutite.  m-  c*b**Mw4.H. 
^mtJibtdduocdtosfHmdmmtnimttgnoumcft.  Etalioquodamlocode  vni- 

ucrfaantiquitatecontumcliotiflimrlnmiiriir  ah1j^»:  r  j 

•    \  ^"^"""""^^^^"^"^^«oavtiprcqtndemo. 
pmat>atur,magnihccnimisdccaft^ 

icnrcnt,  quodquc  Malachix  VatisprxdiftioncscV  Mclchiicdccisad 

umbratamimagincmad  facnficium  Miflxrctulcrit 

Libro  :.Inftirutionum  cao.de  ieiunio  d  zo  Wrnn^.M».«\;      ^  it  11 

«w.ut  iciuiuu^.jo.mconiiacratam  Vetc-  CnJtm  I  j  c.^.f  <#  $ci$ 

™rolatrum  cnrcnciamrep^ 

nu,  mprccibus  mortuorum  caufafancicndis.  Aliasquoquc  cofdcm  lth1H,n*1'">T"*"P*"b' 
infimulat.quod  (atisfa&iones  opcraquc  bona,  ninmim  fcnom  t\-  nr*  ™  W**  **>f«  *fi  "V* 
dicationcfuacxtuicrmr.  Hcml (flV  ' 

Libro  1.  cap.  2.  %.  4.  Libcriarbitri  vocabulum  pcnitus  rcpudiat,&  *™*  Uph$Uj$)i  **'$)on 
quodaGrxcisadhib^ 

Ibidcm  ctiam  gcncratim  omncs  omninoEcdclia:  Do&orcscarpic  a-  a*kf JtfltfuUs  ***** 
ccibcqiincufat.quodincxtollcndahumanx  volunratisfacultatcmo-I U4P 

r   .  w  .r  »*mctii  Augultinum  vnumcxuput.aliasta-  /  bm$w$\sti$m$$j$iojctitto, 

men  lapicniillimi  nlius  DoCtoris  fcnrcntiam  dc  opcrancc  voluntarc  nontnJutt 
nollra ,  fimul cum  diuina gratia «libcro f.iftidio rcfpuit  &  auci  iatur  Et mHltr *' "**»"** v'*rl>** 
in  Appcndicc lib.de  veraiciieionedicere  nondubirimr  ««1^  A    9tVoe*^!*m  «*w|*#m» 

gjfti  mm,cumdoccr  Baptifmum  nccclTaiiumrftr  rar.. 1. ,AC\        ^TTi^t  ff*ft 
a    C.    A  ,rl,,m"m  ^ctaaUumcilcparuulis,adlalutcn^ 

adij  ilccndam.itcruiiullam infcccatur,  quodgrati^*  

tis(flT.cfcus,adintimam  animi  iandcitatcra  rcfcrat, 


nomt  umrcgcncramur.Errartcprxtcrcad  « 

lUt.^alumo  quoq,  vckcmcarcr diiplicct,  quod  Latuu  PatrcsGixciim  m>jMmex«jj.  u>ti  vetvu 

t  }  ;y;i  '*"j>i'  *i*t*ft  jii  in  h*c 


"Trxfatio 

ttautvatUniy  autvacil-  ^y-^vcrbum intcrpretatar.  Deniqjeofdempro ariimifuilibidine,vel 
U»t,*utpcrplexelcquun-  rcd  •  velrepuaiat, non fccus aclliadis Homericz verfus Criticus  Ari- 
turvt  certtjerenthtlexeo-  n   /i  r 
rum  fcriptureferrcliceat.  «wChUS. . 

$  *  j.f  10.  Qupd  adS.Hieronymumattinet,eadem  illura  humanitate compel- 

Uiminc.At.Uan.  lat,  qua  Neftorianiquondam  ,Nouatianic^Samofateniantiquiffimos 

^tfb  lJ  ^ Ecciefiae  Do&ores  tra&abant ,  vt  Socrates ,  Eufebius ,  Niccphorus  &c 
fa^t.  rai4.  xheodoretus monumcntis £uis memincrunt.  Namin cap.  4*Ionae,in  i. 

Aggqi,m  ^OicxfquoageaiinaaudaciaprxitintTheodorusliezaini^.. 

capite  Adiorum)  vocat  illum  ineptum,  vilem  &  dcjpicatum,  virum  natura  ta-< 

uiliatown.qui  \vfxt  proterue  in  corruwpendafcriptura^cuiquenuUafuitreligio  huc 

&illuc  torquerefiripturdlocos.  j\. 

Et  Commenrariis  fuisin  Matthaeum  iacicndiscontumcliisLuthcro 

haud  inferior  ,  eandem  vocat  impudcntcm  ,  loquaccm  ,  corrupto- 

rem.  -  ' 

Ita  nimirum  de  magno  illo  virogratiofiffimo  apud  Deum  loquuntur 

quemab  Africafiibtiliifo^ 

Hifpania,  e  Cypro  EpiphaniusTheophylus  Alexandria,  Roma  cx  ipfb 
orbis  terrae  oraculo  Damafus  confulebant  de  abditis  fcripturae  diuin  c 
arcanis,  vtquieruditafapicntia,  &  prsfcrtimexquifitalinguarmii  cor 
gnitione,DoctorcsilliUS2euiomncsantciret. 

Quaecum  itafint,quid  iamrcftat,nifi  vt  vos  quos  Caluinus,&cxre:i 
veterum  impietatum  confarcinatorcs  in  f  raudem  induxcrunt,Catholi^ 
ci  omnes  miferationisluminibusintueamur ,  &c  deploremuscalamito- 
Qmrf  fiilimamillam  conditionemiaquamrcdackicftis,lfmaelisfubitocoa- 

<imiles,cuius  manus^rat  contra  omnes ,  &c  manus  omnium  contra  illu? 
aut Sanfonis  vulpeculis pares ,  quae  cum  ora atq-,  frontes habeant intcr 
feaduerfasatqjoppofitas,  caudis  tamen  focianturatq^confentiuntad 
(  ihcendia per  agros  Domini  fegetemq;  fpargenda,  ad  turbandam  p^ni- 
tuiq-,  diffipandam  filii  Deihaereditatcm ,  ad  Ecclefias  tot  numero  ftahi- 
liendas,quot  Lnter  vos  de  religione  variacfuRt  dc  difcrepates  opiniones, 
l**fl  J       fG  ^P/«Me»iwiwwi»4^nquitfanftiffimusAiiibrofius( 

ipfiusverbisvtar,quodnonequidemorTcnfioniscaufafacio,fedmoni- 
tioms)fed  vna  perfidiajmptetatenon  diffonans,communione  difcordans ,  non  rfijS- 
milisfrdude,fedcoitionedifcreta,Et\bin^ 

quifitoiudicio  viri?vbiSapicntiapr^cellentcs,  illi  inquam  velutirerum 
humanarum  arbitri ,  qui  aliisconficiendis  negotiis  fingulari prudentias 
fplendorc  lucent.    Hac  autem  vna  inre  in  qua  falus  &;  fempitern^  vitae 
praemiumagitur,  penitus  ccecutiunt,  vtiudiciovacui,  &  ab  omnira- 
tione  dereli6H }  b  luttuofam  ccecitatcm !  6  Cimmerias  tencbras  i  afor- 
midandum  Numinis  iudiciumfuperfilios  Adxllacobiclariffimiillius 
herois  liberi  cumtunica  variegata  minimum  fuum  fratxem  exuiflent, 
candemhoedicruoretinftammiferuntadparentemdicentes.  Hanc 
inuenimus :  vide  vtrum  tunicafilii  tui  fir>an  non .    Quam  aliawi  vobis* 

fenten*. 


Ad  eos  qui  laj>fum>  c. 

fcntentiam  prodaufulahuius  Prxrarionisaptmsqucamoporuiniufq; 
proponerc:EnReligio€|uxinftarpolymitxvcftisaut  centunculicma- 
gnaopinionum  vanctatccontcxta  &  confutaeft  ,  qux  quidcmvanis 
teculisii^illatimciedtx  &  repudiatx  fuerunt  :  Tunicacll  in  fpccicm 
rin&a imbutaquc  vcri  Iofcplii  cruorc:  Vidctc  nunc  ii  tunica  filiiDci  fit, 
an  non  iit. 

Sicft,cnrigirurabiudicatis,  cur  hxrcticos  appcllariscos,  quitanto 
antchuiufmodiopinioncs  inueierunt  ?  curHicifdcminccftoserrorcs 
jflagiriaque  rciicins ,  quxin  vobis  hbcroanimifcnfu  comprobaris?  Sin 
autcm  tunica  vcri  Iolcphi  non  fit ,  cur igiair fraudis nubeculain  obtcn- 
dcre,cur  Iacobum  rallcrc,  curvofmctipii  viui  c\:  vidcntcs  crrarc,  labiq-, 
vultis?  An  pi  o  dihilo  duccndum cxiftimatis,vt  quis amicusvcl  inimicus 
fit  Numims  >  fidclis  aut  pcrfidiofus  ?  in  Ecclcfix  finu ,  aut  illmscom- 
munioniscxpcrs. 

Quadquidanimo  cxcogitari  potcft  ,  quod  diuortiumhocfponta- 
ncum cfficiar,  ad  altcrum dc duobus rcfcrri  ncccflc cft :  Aut cnim com 
mcrciumnoftrumhjgjtis,cvparcntisilIiusgicniium,  qux  vos  progc- 
nuir,vcl  proprcr  morcs,vcl  do&rinx  caufa. 

Scd  quod ad  mores quidcm  attincr , quonam  modo iure  c  nobis  ob-  c*l*in  i.Tm/Ht 
^iciqucant?CumCaluinusdoccatidcntidcm,&:inculcctvctcrumPro-  &'-*t&*$< 
phctarum  cxcmplo,qui  muncra  caftiirunx  rcligionis  obibant  Hicrolo- 
Iymis,vrbcomniumfcclcrumcontaeionc  polluta,  ctiam  Icroboami 
tcmponbus,  ahorumquc  Regum,  quosiaolorumiupcntitioruncita- 
ucrat,communcm  labcm  atquc  morum  corrupcionctn  non  lumccrc ,  vt 
ab  Ecclcfix  communionc  fciungamur. 

Addcquodvnaquidcmcxparte,  nondcfuntapud  Catholicosillu- 
ftrium  vinutura  cxcmpla,  ex  alia  vero  quod  crrata  vbiquc  &  pi  olapfio- 

Omncs  cnim  vitiorum  fordibusinobfcui  amur,  cgcmufque  Dci  gra- 
tia  cVmiicncordia.  Scdfi  multo  ctiam  dcformiorcscflcmus ,  &:  nigclli 
maeis.quam  ncfarius  ammorum  hoftis  carbonc  vobis  (uo  dcpinxit ,  rc- 
fcrrctidquidcm  nihil  ,ncquccnimad  fimilia  operapcrficicndavosin- 
uito,(cd  ca  qux  diuinitus  nobis  tradita  funt  fidc  crcdcnda.Super  cathc- 
dramMoiisfcdcbant  Scribx  &  Phanfxi,  &  tamcn  fcitis ,  quid  dcillis 
pronunciant  fxculotum  omnium  Magiftcr ,  os nufquam  abcrrantis (a- 
picntix  fcmpitcrnx  vcritatis  oraculum.  An  ignoiaus  ,  incaufimo- 
rum,  copiam&multitudincmvinci&rcpudiari,  quod  vcroadfidcm 
pertincc ,  intcr cos  qui  baptifini Gm&itatc cluuntur ,  multitudincm  fu- 

pcrarc,  ^^Hm^T 

lam  doctrina  quomodo  vosrcmorari  iuftcqucat ,  nonfancvideo, 
nifi  fortc  popularis  llla  opinio  id  faciar  ,  quam  malus  Dcrmon  cx- 
ouifitio  artificio  in  c&mpfurium  animos  iniccit  ,  nimirum  diuinam 
icripturam  cflc  contrariam  ,  pcnitufquc  aducrfam  iis  qux  crcdimus: 
Ea  eratiaptohibcri  a  nobis  ciufdcm  kftioncm :  nos  humams  tolum 
°      1  c    i  tradiuo- 


^Prafatio 

traditionibus  niti ,  deniq-,  fidemnoftram  nullum  habcrc  fdlidirm  fun- 
damentum  in  Dci  vcrbo .  Vcftrum  igitur  eftvidere  atqueexperiri  an  i- 
tafit,noftramautemcalumniamdiluere:  namfi  quidemverumidfo- 
rct,  fane  efTctis  finc  vlladubitationefuperioresinhaccaufa:vtcontra 
non  inuiti  ad  nos  opinor  accedetis,fi  nobifcum  diuina  fcriptura  fentiat 
religionemque  noftram  confirmet.  Vt  igitur  iuuandi  potius  quam  no- 
cendi ftudio,  prius  vrgc bam  inftabamq^ vehementius ,  vt tot facrar  pa- 
ginae loca adduccretis ,  quod  in  veftr.x religionis  dogmate  propofitip- 
nes  funr,Catholicae  fidei  contrariae :  ita  mei  muneris  officiique  reor,tot 
perfpicuas  autoritates  in  medio  praeponere  ediuinisoraculispetitas, 
quot  in  noftra  doftrinafuntcondufioncsveftraefideinouitatiquere- 
pugnantes.  Atque  hoc  opinor  officium  eft  de maximis  vnum ,  quod 
deferrc  vobisqueam,epia  religiofaque menteprofe£him,quodnihil 
ha&enusita  vcftros  animos  commoueritquamfalfa&inanisillaper- 
fuafio,  nimirum  diuinarumliterarumefFatavosfolostueri,  Catholi- 
cam vero  Ecclefiam  oppugnare.  Oculos  igitur  veftros,fi  placet,ad  hu- 
ius  operis  coronidem  refle&ite ,  vbi  feorfim  iila  a  me  difputatio  collo- 
catacft,  tum  quod  fit  veluti  breuis  quatuorlibrorumcomprchcnfio 
quianteccdunt,  tumquodetiamvidearur  cfleperegregium&vermi- 
culatumemblcma,haruminftitutionumornamenrum^n  quopoteftis 
animaduerterenullamefleinCatholicaprofeilione  fententiam,  qus 
non  clare  &  exprelTe  in  facra  fcriprura  contineatur,dummodo  fyncere 
fideliter,atqueingenue,&fine  contunucisanimiperduellionelaude- 
tur> 

Necefle  igitur  eft  dicere  o  Alaft  or,  inirnicae  veritatis  &  mendacii  pa- 
rens,uimmam  fuifTe  meritoriara  illam  tuam  calliditatem ,  infignem  ad 
improbitateminufiratamquemalitiam,  quitot  mentibus  perfuadere 
potuifti,  verbumDeiabinccfto  &  impudcnti  orc  tuomanarchsrere 
autem  in  fponfie  diuinae  labris  mendacium  &  inanitatcm .  Ita  ni  mirum 

HelenaminHecubammutas,Fauftinaminl:ucretium.  SicvuaZeuxis 
volucres  decipiebat ,  vaccaNiconis  tauros ,  nubes  Iunonis  miferandu 
Ixionemlibidmibusfurentem.  Sic  ^£neas  vt  Poetarumfiliiprodunt, 
Ereufae  loco  honeftae  fuauiffimxque  matronae  prxftigiis  olimtuisfa- 
fcinoquelufusfugicntisfpeariinanitatem  eft  complexus.  Splendid* 
ill*  mentes,ornatae prudentia ,  quas  labor  hic  meus  intuetur,id  profe- 
dononefficient  :ibi  enimEcclefiamagnofcent,  vbi  Vcibumeft,ibi 
Verbumcffatumquediuinum,  vbi  eft  Ecclefia.  Hicveroconfirmare 
aufim,nontantume(Teinter'nos  interuallum  ( quodpleriquefibiin- 
duxeruntinanimum)  vtminimccomugari&confociari  pofTe  videa- 
mur :  nequeenimtantaeftpropofiti  voluntatifque  diuerfiras,quanta 
eft  opinionum,quas  titillans  nouitatis  amor  inuexit:  quas  fi  quoquc  fi- 
gillatim  accuratiufq;  lubet  difpicere  ,fic  reperiemus,do<5tiffimos  quoA 
que  &  intelligentes  inter  eos ,  qui  fe  d  noftra  communione  fecrcuerut, 
deruifle  plurimura  de  cumulo  repugnaiuiumfentemiarum,  quami- 

'  nus 


Ad  eos  qm  lipjar/t,  \£  c. 

misdodHanimi  impotentiaclati,  iamprxfrattc  obftinatcque  dcfcn- 

dunt.  i 

Et  quidcm  Zanchius  clarc  vtomixsexaudiantpronundar,Ecclc-  *»r*tf»*c*»f<li. 
liam  Catholicam  ctiamnum  cflc  veramEcclefiam.Luthcrusagnolcit 
futfragiorum  &  prxfidii  B.  Virvinis  vtilitatcm :  ait  fiuim  eflc  cuique  tu- 
tclarcm  Angc  lum,Sanftorumlipfinac(Tc  vcncrandaradmittitS.Pctn 
&  Pontificum  Maximorumprincipatum,oportunum  vlumindulgcn- 
tiarum;Epifcopum  cffe  prcsbytcro  fuperiorcm,  noux  lcgis  faccrdotiu, 
CanonicashorasClcricorum,ca:libcmfaccrdotum  vitam.aflcritopc- 
ra  bona  cflc  ad  falutcm  neccflaria,fcruarc  diuina  mandatapoiTe,confi- 
liadariEuangdica:profitctur  Euchariftixveritatem,facrihciumMiflx 
& in  co  Meknifedecis ordincm :  Sacramcntum  pcrnitentix.priuatam 
fcclcrum  confc flionem.fatisfa&ioncm ,  facramcntum  Ordinis &  Ma- 
trimonii,Purgantc  igncm,prcccs  pro  manibus ,  Ecdcfiam  labi  &  crra- 
rc  nonpoflc,Romanam  Ecdcfiam cflchonorcdignam,atqucvcncra- 
tionCjBaptifmum omnino  &  abfolutc  cflc  neceflarium:  Vatura  prxdi- 
dtioncs  &  fcripturam  omncm quam diumitus afflati homincs rcliquc- 
runtefle  difficilc  ad  comprchcndcndum  6c  intdligcntia  confcqucn- 
dum.ncmincm  dc  (alutc  fua  ccrtum  &  fccurum  cflc ,  Dcum  haud  pofle 
dicipeccati  autorcm.Buccrusdics  fcftos  Ccditum  honoriccniccratos 
agnofcit,  facramcnuim  rtcmConhrmarionis&iacrasvcftcs-.prxtcrca 
difputans  dc  Liturgia  Anglicana  cap.dc  fcpulturis,  prcccs  mcmorat 
quibus  incxcquiismortuorum  vtifolcnt.  Mclanchthon  in  Apologia 
&libro  dc  ttiplici  cultu  fan&orum  nonrcpudiar  vota  quxReligiofi 
concipiunt.Eccldiaminafpcttum  cadcrc,  conftitutum  fuit  ratum  & 
conclufuminConfcflionc>»'itcmbcrgica:  In  Anglicana  vcroproba- 
turimpofitiomanuum,Ordincs  Clcncorum,Confirmatio,figniCru- 
cis  &  Litaniarum  vfus ,  Baptifmi  ccrcmonix  atqac  funcrum , Ecdcilx 
ornamcnca  Sc  (acrorum  hominum  vcftitus.  In  Confcflionibus  itcm 
Auguftana,  Eohcmica  &  Hcluctiorum  mulraquidcmdcEcclcfixdi- 
fciplinaprxfcnbunturqux  a  noftrismoribusnonabhorrent.  Thco- 
dorusBcza  in.fua  Confcifionc  tcftatur  fc  vchcmentcrcxpctcrcvtvc- 
tus  Sc  pia  confuctudo  rcnouctur  dcfcrcndi  Euchariftiam  tanquam  via- 
ticuinad  xgrocos.Dcniquc  laxis  vt  itadicam  habcnis  &  crTufo  curfu  ad 
nosreueniunt,&  maximcomnium  Caluinus:  quod fortemultispara- 
doxum  &  incrcdibilc  primoa(pe£hi  videatur,  cius  tamcn  libris  &  Co- 
mcntariis  comprobari  facilc  potcft ,  £  qmbus  cruam  loca  paulo  poft  v- 
beiius,proutcontroucrfix&reiumquxcxponuntur  varictaspoftula- 
bit,nuncautcm  indu&orium  vcluti  guftum  cxhibcboadfcriptisfidc- 

litcradmargincm  locisqux profcruntur. .  i&W.ijj  y.i*Jtno>U. 

Caluinusinquamagnofcit.I.OidincmdciacramcntisEcclchxvnu  4,.,4 
eflc.  IL  Angclusfatcturhominibus  opcm  &  prxfidium  adfcrrc,fcirc  ij.c.io  ( tj  tnittc 
quoquc ipfos atq* intclligcrc  qux facimus ,  atquc  adco  tum  opcra  no-     'J  Ut.fofl  tmtmm. 
ftra tum pias prccationcs Numini«ufFcrrc poflc.  1 1 1. Crcandos inftiru- 

c    3  cndofq; , 


Trtfatio 

4-/  3  f.*o.$.24.  tn^ofqueEcclefisefTei^  4.Presbyteri 

$.t 4  <M7  $10.  vocem  1  adTimotheumcapite  ^.omciumnonpcrfonamfignificare.^. 

6J4C.17  $.31.  SancftosingenereproEccleiiaDeoprccesfundcic.    6.  In  Euchariftia 

l  L+.c.y  §  t.  non  vcre minus rem fignificatam ,  quam  lignuni ipfiim recipi.  7,  Chri- 

.<>.$.$.  "ftum  I  r  s  v  m  eflc  in  Euchariftia ,  modum  tamen  ipfum  capi  animo  & 

intclligi  non  pofle.  8.  Cum  credere  in  Ecclefiam  dicimur  complcdi 
ctiamnos  omnes  fm&os  quifelicitcrabhac  vitamigrarunt.    8.  Inter 
-fideiarticulos  idhabendum  effequod  inprimis cecumenicis  Concilii» 

9.  /.|.i?.i7  §.j.  dccretum  fuit.    9.  luftihominis  actiones  eam  mercedem  habituras 

10.  U.c.is  §  3.  ■quamlexpollicetur.  10.  Ecclefiam  ab  omnibusfxculorumaetaribus 
u-l+.c.i  $.4.  ruifie&futuramefle.  11.  Extra  Ecclefiam  nullum  falutisperfugium 
n./.4.f.j.$  10.  cflepofle.  11.  NcminempoflefungimunercatqucofficioinEcclefia, 
1 3  L^.e.6  $.16.  nifi  delcftus  cV  ad  illud  ipium  vocatus fit.  1 5.  Antiquos  non  riifi hono- 
,14/4  c.6  $  15.  rifice  de  RomanaEcclchalocuros,  14.  San£bumPetrumRoma:diem 
2/  L}  c  u.$.j.6»c  <7.|.i".  extremum  obiuTe.  15.  Operabona  atquc  laudabiiia mercri  apud  Dcum. 
i6.l.).cyz<>  §  6.  itf.Q^defleincorporcmyftico  I  es  v  Chriftinequeamus,nificcrta&: 
ijA.ici}  $  3  &  4*         ftabiii  eommunione  cum  fanftis  ccelitibws  fociemur.  17.  Fas iufque  cfle 

s  Li  c.8  §  i7.  ^iiis  vocabtilis  vti  quam  quxdiuinisin  librisponuntur.  18.  Secundum 

tylict  §  $z.  ^rxccptumnonfpc&arc  Angclorum  imagincs.  19.  FeriasquafdamS: 

10  /1  c  S  $  11.  icftos  dies  nequemalosrepudiandofque  videri  ncque  iegeprohiben- 

2//  c  to  §  xt  ^os*  i0 •  Pi"oborum  hominum  vitam  eciam  liberis  prodeile.  ii.  CTiim 

Vz.U.c.ij.^.  uvirsUfir.  fandicorpoteiTibrcui,  animo viuipronobispreccsfundunt,  idfacere 
%yC*itim  m  Ffyzh.  &  Ep.  illos pcr  Chriftum  I  e s v  M.n.Gratiamnullaratione  mcritisrcpugnare, 
qu^cxipfiigratiaprocedunt.  23.  AntiquosPatrcscertacuftodiafuiifc 
a4  ?^^^^^'r^r  detentos,  priufquamSeruator  hominum  Deus  naturam  humanamin- 
nutc^Ldef*  duifiet.i^.Reprehcdinonpofiequod  Catholiciaquam  vino  mifccant 

1  in  Ep.  fai ♦  in  Euchar1ftia.25.N0n  lllius  autoritate  &:  confilio  feftos  fan&orum  dies 

in  Ecclcfia  Gcncuenli  extinctos  fublatofque  fuiflemeque  enim  voluifle 
vnquam  merito illos  honorc fpohare ,  fed  tantum coercere illorum fu- 
pcrftitioncmquiquod  vni  Deodcbecur  ipfistribuunt.  Aliasidcrnipfc 
Caluinus  probat  Sc  admittit  certam  quanckm  abfoluendi  formulam 
quaeconfcflioneminfcquitur,  optat  vt  fingulismenfibusfacramenfe 
dclitiis  fruantiir  omrjes,&  Euchariftia  ad  aegros  deferatur. 

Qupd  ad  caetcros  fidei  articulos  &decreta,  fi  nobiicuminiispro- 
^     ci  bandisrecipicndifqucminusconlcntit,  faltem  anobisftareantiquita- 

1  /.3  C4  '■>$ ■)%>S9'  tcnnfi\tctur5vtcxponeturpofteadiftinaius,nimirumi.incontrouerfia 
y.tix.tS'f.£<  Delibcroarbitvio.2.De  fatisfaftione.  $.Demcritisbonorum  operum. 

cy§.\o.  >.4#.Depurgatoiio.5.DefacrificioMiirx.  6. De abitu  Chrifti  Dominiad 

s.l  4 1.\9  $  ri«  jmferQs*7.De dtfcriminc  incer BaptUmum Seroacoris & S  Joannis.  8.De 

7  /  4  c  u$  7.  diuinismandatisfacilc.conficiundis.  ^.DeBaptifmiceremomisatquc 

3  l.i.c.y  $  $. '  Miflx.  io.Dercmifiionepcccatorum.  11. De  magno  vernitemporisie- 

9  /.4  c.iQ.§.io.c&  ij.  iunio.i2.DePrimatum&Patriarcharumdignitate. 
$i9.cki?'i  4J-  \     EcaducrfusPighiumlibrodclibero  arbitriononinuitustraditiones 

lii%tu\  zo  6"  E/>.  reciPic  morc%ue  lacros  abomniantiquitate  in  huncvfquediempro- 
%oT  pagatos. 


Adeos  quilaf>ptm,&c. 

pagatosEtlitcrisad  Farcllamdctcftaturfchifma^cl.ucqucdocct.nul- 
fam  vidcricaufamlcgitimam,  cur  fc  qutlpiam  ab Ecclcfwparcntcfc- 
iunga* ,  quan.uis  nxut  atquc  labcs  in  ca  quxdam  liat,  &  vcro  ctiam  cr- 
*  lorcsindochina.  „ 

Sadolctovcrocumrcfpondct,  fatctur  Ecclcfiam,cuiPonrifcxRo- 
manospra*ftdcr,  Chrifti  Ecclcitamcxiftimandam.Etlibroquarto,In- 
ftitur.capitcprimo,  §.i£.hisverbisconvludit,  Simium  nobitarro£amwfi 
frotimu  judemus  Ab£ciUfitiommunion<  defUne^vbinoncmntummorcJvdnoftrg 
tuduto  rd  Chrifttjns  etim  pnfifiioni  fdtufaciunt. 

Hici^irurntidofinuobuiifqucvlniscxpcdramusvos,  oviri,  quo« 
Caluiniu  cxteriqne  cius  mcntis  atquc  fcntciuix  Do&orestencnc,  vt 
cxcipiamus r  nqui fratrcs ,  non  modo cx codcm  Gcnitorc  Dco  natos* 
vcrum  cvdcinccps  cxcadcm  Ecclcfiamatregcrmanos.  Adcftc&in 
collum  benignc  nruite,  in  cos pcn.ucs  caftamque  domum  c  quaexccf- 
fiftis rcdirc  p.urcm  hcrcditatis  ccrnitc qux  vobis fcruatur.  Pcrmirtitc, 
vos  vt  corum  morc  falutcmus,  qiu  poft  longam  tcmporis  intcr  capcdi- 
ncm  a  d i llicis  oris^tcrrarum ad  fuos  rcdcuntcs,amicc  6c bcncuolc cxci- 
p:untur:  reconciliacaeratia  firmior  cllc  confucuit  &  ftabilior ,  quam 
qux  nunquam  fuit  dilluta :  Sc  qui  rato  nefcio  quo  difTcnfcrunt ,  arftius 
dcindc  mirabili  amoris  ncxu  conglutinantur, 

Kuncdemum  feditionum  illa  procclladcfonutt,  bcllorumfluctiis 
pofucrunt ,  rcfcdit  grauis  ad  impor  runa  cempcftas ,  ctli  modo  rcdeacis, 

Terquaterfcliciliimailla  dicsqux  huncrcditumiualuccprofequc- 
cur ,  mcmorabilis  illa  fanc  tucrit ,  lapilliscandidisvnionibufquc  no- 
tanda,  dics  nimium  cxoptanda  ,  qux  fola  Ecclcfix  rranquillitatcm, 
Gallixvcrocommuniomnium  patrix  formaraftabilcmqucpaccmcft 
•allatura. 

O  Gallia  Chriftianxpiccaris  lumcn ,  dccus  Sc  ornamemum  orbis  v- 
niucrfi*:umnimirumtualiliaincrcdtbiliqtudamodorisfuauitatc,c^- 
lum,  tcrras ,  mariaquc  omnia  complcbunt  :tum  clorix  vclamcntum  tc 
longcquam  vnquam  antcafplcndidiusornabir:  honoris  diadcmaccr- 

choraeium  in  narx  pu.chritudini  mx  fplendorcm  adtungcc ,  quitc 
lplcndor  fupcr  omncs  omntum  tcrrarunv  dominatus  cuchct  &  illu- 
ftrabir. 

Magnc  Rct  qui  illi  modcraris,quiquc  auorum  fceptrum  quatis  ma- 
nu  ,  fcd  tantu  poccmius  ,  quanro  lilium  cclfuarc  fua  humi  fcrpcn- 
ccm  hyflopum  cxupcrar >  an  non  ilro ,  illo  inquam  dictuarum  viclo- 
riarumcropccacaelodcrinicntur,  cumfapicntiinduftriarua ,  zizania 
malamquc  fcmcntcm  harrcieos  a  frumcnto  iccrcram ,  fupcrftitio- 
ncmcic&ara  c  rcligionc  ,  fchifnu  ab  E^dcfia  ,  ab  hoc  rcgno  rlo- 

remifli- 


Trtfatio 

rentiffimoque  imperio  tuodiffidiumexterminatuni^xtmaaopinio- 
num  diuortia cernemus?  An non  etiam  facro  tridente  fummi  mx  po- 
teftatis ,  fapicntiae  &  inuiftae  animi  fortitudinis atque  roboris,tu m  ex- 
teris  nationibus armulis  tanta: gloriae  motum iniicies,cum  vidcbunt  in 
tot&tantisprouinciistusditioni  fubie&is  florereiuftitiam  vna&Pi- 
etatem.-Religionem  &  Politiam  :  fidem  &  Chariratem.-Pacem  &belli 
arbitrium  ?  Qujs  tuorum  inimicorum  tam  furiofus,tam  proie&us  ad 
audendum ,  qui  in  te  quidpiam  machinari ,  quis inuidorum  de  tui  no- 
minis  gloria  decerpere  audebit  ?  Tum  indigirari  veriflime  poteris  Trif- 
megiftus  hoc eft ,  Ter-maximus  Henrieus:  tum  longe  potiori  iut*e,qua 
ImperatorolimRomanusnominabereDelitiaemundi,  maiorum  de- 

custuotumjChriftianxreligionishrmamentum^pi^fhbiliumRe^um 
exemplar,&:  Dynaftarum  omnium  corypharus. 

Princeps  cum  iis  quos  legitimo  dominatu  regit ,  confpirantis  animi 
voluntate  coniun&us  tricorpor  eftvelutiquidamGcryon,Centima- 
nus  Briareus,multorummillium  oculorum  Argus:  Sicut  e  contra  v- 
bidiflidiavigent,  &  dtfbna  mentium  cV  opimonum  varietas,  Cra> 
fus  migrat  in  Irum  ,  Achilles  degenerat  Therfiten,Po!yphemus  in 
Myrmidonem  &  pumilionem  commutatur. 

Quod  autcmfeminarium  difcordix  tam  funeftum,tam  perniciofum 
cogitari  poteft  ,  quis  acrior  perduellium  aculews  ,  quae  maior  fax  &c 
principiumdefedionis  aPrincipe  timcrivehementiusdebf^quam  a- 
nimoruin  religionc  diflenfio  ?  Ex  aduerfo  quis  nexus  ardior  fingi  que- 
at,autfirmioranimorumconglutinatio,quamquxex  fidcmutuacha- 
ritatefociataexiftit?Curigitur,onimiumnouitatislhidioh,tantacon- 
tentioneinuidetishoctantum  boni  patria: ,  hancomnium  mentibus 
tranquillitatem,hanc  regi  veftro  humaniflimam  voluptatem,trium- 
phanti  Ecclefiae  lartitiam  ,  belligerantiprzfidium,honorem  ipfi  nu^ 
mini,vobisanimorumfalutem?  Cur  Deorepugnatis ?  Curmcerorem 
fpintuifan6bocrearis?  quod  dclcdamenti  genus  liquidiGiie  eaudii 
quemhonorem,quam  fccuritatem  Scplacidxmentis  ftatum  pcrcipiti/ 
efecretis&difcerpusopin^ 

rem  caperetis ,  e  lanftorum  communione ,  6c amico  fidelium  confor- 
tio  ?  Quidintucn  inMoabitentoriispoteftisquodiuiecumtaberna 
cuhs  lacobi  magnis  &fpeciofiscomponiqueat?  Quideft  tandemin 
turbidis  vndis  Aflyn*,autolido  in  cceno^gypti,  quod  fonrium  illi 
perennitati  xquari  pofn :,  qui  fontes Eden*o in  horto  icaturiunt  in  v 
no  Ecclefia*  paradifofunduntur  ?  Aduolate  nunc  igitur  propiufque  ac 
ceditcguftate  atque  intimo  animi  fcnfu  inexplicabilcmfuauiratem 
percipi  e:  vos  aliquandovtSabxamolimReginamdocebitcxperien. 
tia,vix  mimma  diuiniflimarum  voluptatumpartemexpofitamfuifle 
vobis,quat  vos  manent,qmbus  iucundiflime  frui  poteftis,  fi  nobifcum 

lubetineandemcorporisfocietatemcoirefubvnocapiteChriftoIefu 
Scdacuiusmanu  atqueopc,  fingularc  hoc  bonum  expeftari  poteft\ 

nifi 


Adeos  qui  Lxpfam&c. 

nifi  illius,qui  globes  orbium  ccclcftium  compaginauit ,  qui  tribusdigi- 
tistcrriMmmcniitatcmfuftinct,  quiquc  adfpc&ibilis  huius  mundira- 
bricationcm ,  ad  fcmpitcnus  Archctypi  tllius  piimigcniiquc  mandi  id- 
cas  rctulit  ?  Ad  illum  lgitur  communi omncs animorum  confcnlionc 
tcramur^in  illo  fpcm  colloccmus  noftram ,  ab  illo  vim  molirioncs  hau- 
riant,ad cundcm  noftn omncs laboics collinccnr.  Ipfum  oro quxfoq* 
lupplcx,  vtvosoculismifcricordixcontucatur,  ctcncbiis  noux.Cgy- 
on  &  caliemc voscriniac  inurat  m  animis  vcftris  totcratixlux  vcftieia. 

paritcrxquo  animo  linitc ,  vos  vt  orcm, &  totius  animi  corponfquc  vi- 
ribus  obtcftcr,  vt animos  compaicus, cius voccm cxaudiatis ,  m  oculi* 
diumx  maicftatis  candida  &i  fvuccramcntc  vcrfcmun : nam  vt  pocta 


f  Llcnchui 


/  2V 


Elenchus  Qapitum 
L  I  B  R  V  M    Q  V  I 

trattatde  Ecclefiatrium- 
phante. 

►  A  p  vt  I.De(aRcT:iiriinaTrinitatepag.3. 
1 1.  De  Icfu  Chrifto ,  deque  aflumpta  ab  illo  humani- 
i    tate,p.6.  \ 
flll.Qupd  nafcendo  Chriftusparentisfuaecaftimo- 
)     niam  planeintcgramreliquerit,p.n. 
i 1 V-  QHpd  Chriftus  rcdiens  ab  inferis  claufo  fepul- 
chroinluccmprodicrit,p.i5. 
V.QuodChnftusin  conclaue  Apoftolorum  fuerit  mgrefliis  nullo 
troitupatefacT:o,p.iS.  & 

V  I.Quod  proprietate  corporis  gloriofi  potcntia  femper  nonnunquam 
etiamadtu  Chnfti  corpus  comitarentur  dum  adhucinterhomines 
morti  obnoxius  degerer,  p.22. 

VII.QiiodcorpusChriftifuit,  eft,  &  erit  inpluribus  locisfine vllius 
proprietatiseflentialisimmintinone,p.29. 

_  Deincomparabili&AuguftiffimaDeimatre. 

V I I.  Qupd  ab  omni  peccati  contagione  pura  fuerit,p.3  7. 

VIII.  Quod  mater  Chrifti  voto  fe  virginitatis  obligauent,&  quod  nulla 
rationc  dubitaritdeomnipotentia  Deicum  Angeluminterroeauit 
quomodofictiftud,p.44.  b  6  9 

IX  Quod  mater  Chriftifithonoranda  &  hominum votisinuocanda 
Quod  eiusprecesplurimum  apud  Deum  valeant. 

X.De  Titulis  Mediatricis  dc  rcginae,p.54. 

X I  DeperpetuaDeimatris virginitate , dequeillius fimiiitudie cum fi. 
ho,p.57t 

De  Angelis  deque  Ccelefti  Hierarchia. 

XII.QuodinterAngelosfitordinum  &hierarchiarumdiftinaio  d 

XII.DeAngelishominumcuftodiae&  tutel*  prsfe<5hs,p.72 
XI  V.DeS.Ccclitibus,dcquepraefenticorumbeatitate  p  77  * 
XV.Qupdfancaiquifempiternagloriaperfruuntu^ 

p.02.  A  * 

X  V I.  De  fan&orum  inuocatione,  p.8  2. 

XVII.De 


XVII.  Dc  mcrito  atquc  dignitatc  fan&orun^p.^. 

XVIII.  DchonorcC(rlitibiisdcfcrcndo,p.95. 

XIX.  Dc  latna,dulia,hvi>crdulia,&  tn  gcncrc  dc  adorationc,  P.9& . 

XX.  Dc  corporis  dcniifltonc  atquc  abic&ionc,dc  gcnuum  lnHcxionc.x» 
li!rq;lignisincir»xrcucrcntia:,p.ioi. 

XXI.  Dc  imaginibus  Chrtfti ,  bcatx  Virginis ,  Angclorum  &  Diuorum, 

XXil.Dcforma  &  figuraScraplunorum ,  Chcrubinorum&Tcraphi- 

norum,p.iof. 
XXIII.Dercliquiis,p.uo.  . 

XXI\r.Dc  pcrcgnnationibus,  quxadlocaQn&itatc  &  Diuorumrcli- 
quiisilluftnapic&:rcligiofc(urcipiuntur,p.ii9. 

XXV.  Qiiodiitdiftinftioin  fclicuatc  &  gloriabcatorum,  p?tjj*  • 

XXVI.  Dc  confccrationc  fcu  canonizationc  iandiorum,p.i  $8 . 

XX VII.  Quod confcntancup.i  lit publicoiudico quofdam m numcrum 
bcatoruruafcnbcrc,p.i40. 

XXVIII.  Cuiuspropriummunus  lit  vitafun&oscum  Ccclitumhono 
.  ribus3crcligioncconiungcrc,p.i4i. 

XXIX.  Quod  mviuorum  mcmonaconfccrandaEcclcfi*tudicium& 
fummx  Pontifi  cis  rcnunciatto  crrarc  non  poilic,p.t  44. 


ln  Ltlrum  Secundum  quitraftat  de  EccUJia 
mditante. 

CAp.l.DcEccicfia,p.i6o. 
,  ILQupd  militans  Ecclcfta  ftt  vifibilis,p.i£  1. 

III.  Qupcfin  Ecclcfia boni  &  mali prxdcftinati & rcprobi  iir icniantut, 
p.i65.  . 

IV.  Dc  notis  vcrx  Ecclefix,p.  1 68. 

V.  Dcaliisduabusilluitiibusnotis&:  ccrtiflimis  vcrxEcclcfix,  p.  177. 

VI.  QupdEcclcfta  in  amiquiilimis  Conciliis  exprcilaca^cmomnino 
ticquara  cciamnum  Cathohci  prohtcntur,p.i8  4 . 

VII.  dc  Conciliis  Sc  carum  authoritatcp.10  3. 

VIII.  Qupd  S. Pctr.  Apoftolorum princcps rucrit,&:  Chrifti Icfuin  Ec- 
cicfia  procuranda  vicarius,p.n  1 . 

IX.  QupdfummiPontificcshnt  DiuiPctri  fucccflorcs,&:  quodlcgiri- 
meclcfti,  iurc  quodamhacrcditarioci\isdign«tatcm  &prtncipatum 

X.  D.Pctrum  fundafle,adm*iuitrauiirc,&  ad  cxtrcmumpropriofanguv- 
.     nc  Dco  confccraflc  Romanam  Ecclcfu,p.ii4. 

XI.  Dc  RomanaEcclcfta,p.n8. 

XII.  Romanum  Pontificem dici oon  poflc  Antichnftum, p.i jr. 

XIII.  ApoloeiaprofummisPonctficibus,p.ijtf. 

f   %  XIV.Dc 


XIV.  P&f&ulofi& croenrita  Iblianna  aiiimk*^ 

XVI.  De  RomaniEcclefiae  Cardinalibas,p.z8^^ 

XVII.  Ab  omni  hominum  memoria  ad.tum  fuiflTe Pontincem maxi- 
mum.vt  vifibde  tcclefi.  caput,  tum  ad  fidei  controuerfias  «rm  n  . 
da/ '19,  adm0reS&eCckf,aft,caneSotiarite&ordin"^ponen- 

X  VIILEpifcopum  vibis  Romanz  D.Petri  fucceflorem ,  facris  Ecclefix 
^  Comitnsiei.  Concilusprsefledcberc.p.icn. 
AlA.Deiacrafcriptura^p.if)^. 

XX.Dcfcriptura;facr£Einlinguamaliamvcrfione,P.joc. 

XXI  C^almguadiuinafcripturalegidebeatinpopuliccrtu  &  con- 
cione,p.304.  1 

^!!iDxTftdIkat^Utdi^Cuitatefacrarumli«^um,3o(J. 

XXII.Noncun.sl.betefrepriuatihomimsmuinamfcripturamepro- 
pnolen(uinterpretan,p.3i4.  r  v 

XXIV.Dcmiferando&horr,bililapfutri„mvirorumilluftrium,quod 
yy^S1     lmin ,  ° °Pinioniquetnb"crent,p.3,8.  1 
AAV.DchbroEfl:heris,p.52z. 

XXVI.Dc  libro  Baruch,p.5i3. 

XXXI.  Delibro  Iudithar^icj. 

XXXII.  DelibroSapientia>  5*0. 

XXXIII.  DeEcclefiaftico,552. 

AXXV.Dctraditionibus,34o 

abft,nCm,aCil,odattn-t^ciborumdele(am11&quali. 
XXXVIIL  Decmerumceremonia,  deque  luceeidemreiconfecrata, 
XXXIX.De  ceremoniisgeneratim,;  63. 

XLSignocrucis^uodmotioncdextra^manuseffingitur,,^, 
fiSnocmcis variainmateriailhgato &expreflb  L  ' 

XLm.Deole.&chrifmatisfacrivfu&benediftione,39,  ^ 


XLV.Dw 


IV.Dcprecibusvcrnaculalinguaconccptis^99- 
L\  l.Dctcmploiumdcciicationc  &con(caarionealcarium,40i. 
XL  VII.  Quod  fas  licitumq;  tcmplis  atq;  altaribus  pulchcrnmas  inftru- 

Ctus  <k  omatus  atlhibcrc,406. 
XLVlII.Dcca-metciiisArcpulcIuorum  religionc,4o8. 
XL IX.  Dc  fcpultura,  dcque  ccrimoniis,  quxin  iuftis  hincbribus  oblcr- 

uartur,4ii.  .  -V 

L.Dcfacra  fuppcllc&iliatqiornamentis^i^, 

LI.Ecclcfiam  prctiohifimis  lcmpci  vafis&cxquifitisab  omnihominu 

mcmoria  vfam  fuifle^quxproranx  manus  non  atungcrcnt^iS. 
L  II.De  Calicibus  atquc  lintcis  quibus  arxexornantur,4ii. 
LlIl.DcthurciHCcndcndo,4ii. 

.Dc  lupp!uationibus,dcqucpubhcisprccationibus,  quxrogatio- 
csnominant  11^,415. 

Decereis,facibusreliquifq;luminibus,4i8. 
LVI.D  c  organis,inftrumentis  mulicis,&  campanis,  4^1. 


///  librum  terttum  qtu  ettam  traciat  de  EccU- 
/ia  mtlttante. 

1.  Dc  mandaris  diuinisqux  rna  dccalogi  nominc  comprchcn- 


j.  Quod diuinx gratia frcti obfcruarc omnia mandara poflimus,4c$. 
II  Dercftisdicbus,ad  DciparcnrxmaliofqucCoclitcshonorandos, 
nftitutis,4c6. 


V 


auli,468. 

Intcrpeccata  qux  ab  h< 
uius,vnum  vcnialcmorti 


ntu 


rvnum  cflcaliogra- 


III. 


uia  quxi 


cfhccrchomincm  lincopcribusncqucat,49^. 


IX.  Qupdfidcsiuf 

X.  Dcmftificarionc>499. 

I I.  Bona  opcra  diuinagratia  nixa  icmpitei  nam  bcatorum  vitam  du>nc 
promcrcri,joi. 

nt  Dcopcnbusquxabfarisfacicndum rcferuntur.foc.  - 

III.  Qupd finc intima  &  dara  Dci  monitionc  ncmo  ccrrc fcirc poflit, 
fc  diumo grarix dono  ornari,  511.  t  ' 

XI  V.Dc  ConliliisEuangclicisjdcqucopcnbusquxfupcrcrogarionir 
nominantur,p.5io. 

XV.  Dc  votisgcncratim,ji6. 

XVI.  Dcvorisqua 

XVII.  Dccaclibivu 


mcupantur,55r. 
i.cic. 


XVIII.Dc 


XVIII.  De  coclibcvitaLaicoium.p.^ii. 

XIX.  De 

coronafacerdotum,p.548. 

XX.  De  tonfurapropria  religtoforum  &c  Nonnarum,p.jj^'i  V? ! 

XXI.  De  veftituMonachorum<3<:aliorumreligioforum5p.557. 

XXII.  De  horis  Canonicis  quae  vulgo  in  templistum  a  religiofis,tum  ab 
aliis  rccitari  folent,p.5<^o.  • 

XXIII.  De  breuiario  Sc  cius  antiquitate,p.57o. 

XXIV.  De  decimis  qux  vetufto  more  Ecclcfiae  perfoIui*ntur,p.57i. 

XXV.  Deexemptionibus&immunitatibus  Clericorum,p.577. 

DeSacramentis. 

XXVI.  De  Baptifmo  &  eius  neceffitate,p.582. 

XXVII.  QuodbaptifmiSacramentumingruente  ncceffitate,  a  quoli- 
libet,(eufceminaruerit,adminiftraripoflit,p.58^. 

XXVIII  Baptifmumloannis  nonperindeacferuatoris  voluifleadani- 
milabesexpiandas,p.f88. 

XXIX.  de  3aptifterio,p.59o. 

XXX.  De  benedidtione  aquae  baptifmi,p.  j  9 1. 

XXXI.  DeS.Chrifmate,p.593. 

XXXII.  De  abrenunciatione,p.594. 

XXXIfl.Defalequodimmittiturinoseorumquibaptizantur,  p.595. 
XXXI  V.Dc  faliua,p.59  6. 

XXXV.Deexfufflationeinbaptifmo,p.59r5. 

XXXV.Detrinaimmeifionefiueafperfione,p.599. 

XXXVII.Decandidisveftimentisatq,funalibus,p.(5oo. 

XXX  VIII.De  fponloribus  quos  patrinos  vulgo  nominant ,  p.6  o  1 . 

XXXIX.  Anriguae  legis  Sacramenta  non  eadem  &  virtute  pollere ,  qua 

nouaelegismyfteria,p.(5o5. 
XL.TribusinSacramentisbaptifmo  ordine  confirmatione ,  intimum 

quendam  in  animo  caradtercm  inuri,qui  delerinequeat,p.6o5. 
XLI.De  Sacramento  confirmationis,p.6  o  9. 

XLII.DeSacramentopGEnitcnn«,&confeirionepriuata,p.^i5. 
XLIII.  Culpa  remiTanon  fcmpcr  omncm  exhauriripoenamdiuinoiu- 

diciodebitam,cuifaciendumfitneceirario,idqjvimcritorum&per- 
peffioiuimChnftiIefu,p.62.6. 

XLiV.DcEucharifti^ventate,p^33. 

XLV.S.Patres  crcdidiileatqueadeoincommunidocuifTeChriftumin 
Euchariftia  elfe  adoranduirup.^. 

XLVI.Detransfubftantiatioc,p.^40. 

XL  VII.  AdmirandaEuchariftia^breuiterenumerantuisp.  £53. 

XL  VIII.y£tcrnam  fapientiam  Euchanftiae  figuras  prxdi&ionefque  Va- 

tumadmirabiliterperfcciife^p.^. 
XLIX.DeauguftiifimoSacramcntocVfacrificio  Miflar.p.^. 
L.  Quod  liturgia  &  folennc  aras  facrificium  fit  propitiatorium ,  pag. 

66  y 

LI.Sa- 


LI.  SacrifiaumMelchifcdecisarx  Chriftianxauguftiq;facrificiiadum- 

brarioncm  fiiiflc,p.67j. 
LII.SacrificiumMiirxprxfignificatumfui(rcaMalachia,p.<>79. 
Llll.  Quodfacroin  Calicc  abomni  temporehomiinimmcmoriaho- 

fempcraquavinomixrafucrit,p.68i. . . 
L I V  .Dc  communione  fub  vtraq-,  (pccic,p.68  4. 
LV. De Miflis  priuatis hoccft  ,  mquibus ncmo  vnocxccpto Sacerdotc 

fumitEuchariftiam,p.^9i. 

LVI.Dc  Mifllsqu.rinCalitnmhonorcmcclcbrantur,p.^96. 
LVII.DeSacramentoordinis,p.69p. 

LVIII.Dc  Subdiaconis,Acohtis,  Exorciftis  Lc&oribus& Ianitoribus 
£cclefiae>p«76i& 

LIX.  Qupd  Epifcopus  gradu&dignitatc  Prcsbyrcrumcxfuperct,pag. 

L  X.  Quod  Diaconi  Prcsbytcris  infcriorcsfcmpcrfuerint ,  quod  non 
niodoad  erogandasolim  Eleemofynasab  Epifcopolegcrcntur,  ve- 
rum  eriam  vt  Saccrdotiad  aram  inferuircnt ,  lcgcrcnt  Euangclium,5c 
cxterispiisfunaionibusadc(rent,p.7ii. 
LXI.De  potcftatc adiurandi  Encreumcnos &  Catechumcnos  * 
LVIl.Qupc,L 
indcarcr 


LXIII.D 

LXIV.Q 
liisnij 

LXV.Dc 

LXVI.  / 
niilec 

LXVII.I 


ami  a  facris  ordinibi 
ibus  Apoftolonim  i 


cadcosum 
9» 


)minum  1 


impcdiuiflc,p 


719- 

m  matrimo- 


ucexrremavnctionc,p.732. 
LXVIII.Quodatcmponbus  Apoftolonim  omnibusomninoxtatibus 
in  tcclcIiaveramiraculahonuniim^gcncrifufpicicndafucnnt,p.735. 


Libtr  J$uzrti44,qui  traclat  de  Ecclefia 
•  ,  patiente. 


C; 


lofFcrri  confucto 


III.DcinduIgcntiis,p7^, 
1  V.Dcclauibus  Scpotcftatcquam  Chnftus  D.  Pctro ,  ( 
conccflit,p.7(;j. 

V.  Difcrimcn&varictasindulgcntianim,p.769. 

VI.  InduIgcntiarumannquitas,p.^6y. 

VII.  Dcindulgciuiismoiruorumcauficonccflir,p.77i. 

VIII.  DcLimbisp.774.  '  y 

IX.  Dc  Lunbopucroruminfantium,p.779. 


P- 


X.De 


X.  Deinfcris,p.78i. 

XLDe  apparitionc  animarum  cVprxIertim  Vatis  Samuelis,p.7S4 

XI.  De  prxdeftinatione,p  .7  8  9 . 

XII.  Neminemdefuaprxdcftinationeccrtumcircpofle,  nifi  Deusfin- 
gularipriuilegioidapcrucrit,789. 

XIII.  De caufa peccati,  Deum  permittere,  illud  tamen  non  vclle  &:  ma- 
icftatemillamdiuinamnoncrcaflchomincm  inperditionem ,  8oz. 

XI  V.Deum  efle  liberum  inagendo ,  ixiq-,  in  rebus  qux  funt  extra  lpfum. 
procreandis,p.8i2. 

XV.  Parentem  rcrum  omnium  Deum  pofle  omnia,  eiufquepotentiam 
plenam&abfolutamefle,p.8i7. 

XVI.  Sempitcrnam  falicitatcm  &gloriam  dari  prxdcftinatis ,  non  vt 
gratuitum  modo  munus,  fcd  vt  prxmium  quoque  3c  mercedem,co- 
ronamquc  iuftitix,licet  pi xdeftinatio  fecundum  fe  totam  lit  gratui- 
ta,p.8i5 


DE  ECCLESIA 

TRIVMPHANTE. 
LIBER  PRIMVS. 


Origenes  in  Prooemio  lit>. 

o 


r. 


Orig.in  prooem.  Ii.  primi  Tttp)  Ap^to- 

Cum  multi  fint  qui  (t 

futent  fennre  qu*  chrifti     fum  multt  ftnt  qui  feputent  (entire  qu<z  Chrifti  funty&r- 

funt,&nonnuUtiorumdt-  *   l        r    ^  1       r  r 

uerS*k)rioT%bm {entiant.nonnuuiewum diuerft  a prtortbus  jenttant • , Jeruetur  vero 
EcdeftajUca  pradtcatto  per  fucceffionis  ordinem  ab  Apoflolis 
9Tdinim*b  A?°fiolt* tr*-  tradita  itf  vfque  ad  prxjens  in  Ecclefta  permanens.  Ula. 

eittM,&vfque\*dprAjenstn  J  1  f     J  J  l 

zcciefiHperm*f»muU*fo-  fo[a  credenda  eftyerttas qu&  tnnullo  ab  Eccleftafttca  dtfcor- 

l*crtdtnd*eHu:rit*4qui.J  .  ,    .  s 

in  nuUo  *b  Ecclefi*Jitc*  dattracttttone,. 
4tfcord*t  trndiuenu 

S.BafiliusEpifl.LX.  ad  Eo 
clef.  Antioch. 

Bafil.Epift.tfo.adEccI. 
Ancioch 

Xlt9t¥     "  «V  evrt  mt  *  <*A- 

^y^l^^^^ln^    ^CPS  ^ero  nouam  defcrtptamab  altis  fidem  nonadmit- 
^f&z'?™*  *** timus ,  acne  ipft  quidemmentis^  tnrenttnoftrt  foetusau- 
mmt  $j>*w>*  ™*e*^,  demus  efferre^  ne  quts  verba  qu&  ad  reltvtonem  (beSiant 

>eu,n*>iiu0ffy,  't**u.iaiyr*      -         J{ .  r  J  r        '  A 

A-pwetejjebumana\Jea Jtquts  forte  nos  tnterroget ,  ea  pro- 
^TJie^J^t^ ponimus  tjux  Sanfiti  Patres  nosperpetua  fucceftone  do(ue~ 

wtm  iflfr  aJ*>T«*vV 


DE  SANCTISSIMA 

TRJNI.TATE. 


Monranu 


7  /r/w//.  Prjtx.tnit. 


v*£^^^<ZF  c  DTc  nominationcs ,  arquc  cr 
nani  naruram  mduiflc.  I  faudablimilis  fuir  Nocn  ii 
ivjsapcrfonaParnscV:  diuiniSpirirus,  cjuam  i  pcr 


rcs  illos  huma- 
ras.quinon  mi 
i  rilu  libcrarum 

lagio  quiddam  adiungi  voluit,  cum  diccrcr  Dtttyfunftiu ,  Dmfortu ,  D(u< 
immoruluqutpronobu  futflt  attff/iv^quarcaufaiiiircurcius  fctfa?  homt- 
ncsThcopakhitxnominarcnrur.  Sabdfclttaflcrcb.it  vnum  cV: cundcm 
in  vcrcri  Tcilamcro Parrcm  mdigirarum, in nouohlnnn poir  Pcnrcco- 
JrcnSpinrumianccum.  ArianiPatrcm  rilitim  cV  Spitirum  tancrum  cf- 
fcnna volucrunr  ciic coniimilcs, iubftanri.i vcro  diiacros.  Qui  Dona- 
ti  vxcordiam  cxccpci  unr  c  flcnuam  vnam  quidcm  admirrcbant ,  ic «1  fr- 
lium Patrc, Spirirum  vcro  ian&um  vrroquc  minorcm  ccnfucrunt .  En- 
nomiani  rn  diuinirarc  difparcsfubftanrias  machinarifunt,  cumauro 
vnam  ,  alrcramcumargcnro,rcniamcumxiccomponcnrcs-  Fauftus 
Manichcus  rnplici  appcllarionc  vnum  fc  Devm  colcrc  prohrcba- 
tur.  Sabcllianiquaiicfotmulaludxorum  Dctim  vnum  ,  vnamircm 
pcrfonam  agnoCccbanr. 

Caluinusinhacdifpurarioncdc  Trinit.uc,  variusfanc  volubilifquc 
fuit,ncqucin  ranrainconftanua& mobilir.ttc,quocius  mcns  arquc  o- 
rariocollincarcr, vindo(frilfimiliquidofciic|H)tiiciunr.  Nam  cuin  vi- 
dcnrquxftarucriraliquadoin Scructu,qucmfidci  pcrducllcm  mcriro 
inccndiovitafpoliauir,cuiuqucc  multis  grauibufquc  fcntcntiis  fidcm 

A    x  ipfius 


Hi/*r:tmt  /■•/'/.  $n  Ihk 

tnmttn  Matth  jerm  u  tm\ 

Athmn  J*ftttt.tn  Sum-t 
tonc.tf-m  Artnm. 


Bmfitim*  t.f.ttatT*  Enno- 
mmm. 

Am**fl  hittf  4p.  tom  6. 
•  hiim  irttuJfEmntmiMnit. 
msrtf  zt  m  emtmJ  hvttit. 
^Htfutruntfmb  Apefl. 
AuruJ  /.  t  >  etntrm  b*it- 
fl>mt.i  tum  6 
LtoPmf.tpifl  .  :  c  l. 


4  Tzcclefi*.  Triumphantis 

ipfiusmctiuntur,  nonpoffuntnon  Orthodoxueumexiftimare.  Nami 
in  opcre  illo  fuo  ,  nihil  ponit,  quod  Catholicaeifidei integritatcm  vio- 
larepofTitrNouumillumSamolatenum  acerruTie  reprchcdit ,  quod 
clariirimum&innoccntiffimum  Athanafium  impudenti  &  impia  an- 
nominationcSatanafiumdixiflet ,  fabricantcm  videlicet  Dcum,Ge- 
ryonis  inftar  Cerhcrique  tripertitum  :  vehementiffime  hominis  info- 
lentiam coarguit ,  quodNicaeniConciliiPatres,  coecos,  fophiftas,  & 
trttlh  d  T  '  ^ate^ites  Antichriftinuncnpaucrit.  Porro  intribus  ,  Scrueti  fanatici 
*  6  r!*U*  hominis  impictas  verfabatur,  nam  Deum  aiebat  efle  vnum ,  fine  vlla 
perfonarumdiftindioneilE  s  v  m  Chriftum  ante  aflumptam  «arncm 
non  hufle  nifi  in  idea  atque  mente  aeterni  Patris :  diuinitatem  illi  com- 
municatam,  gratia  tantum,  &  Numinis  inhabitantis  fingulari  dono 
atque  munere,  nonacqualifubftantiaautfempitcrnageneratione :  pro- 
inde  vocari  Deum  quidcm  potuifle,  fedcummodo,videlicet Deum 
fa&itium,  Deum  tcmporarium  ,  Dcum  creantis  Dei  opificium ,  quae 
Neftoriicft  contumeliofain  diuinitatem  Verbidementia,  plcna  furio- 
fiflimseimpietatis.. 

Theodorus  Bcza  Dcftoris  fui  veftigia  fequitur  ,  pari  orationis  li- 
bertate  infando  Scructo  cxprobrat  contumcliofi  oris  blafphemias, 
omnemque  mouct lapidem ,v t  vere  m  hac  re  Cacholicus  mmimc  fidus 
&  adumbratus  fuifle  vidcatur. 

AUi  vero  diligentius  rcm  intuentes,  confcrentefque  interfe  varias 
Caluini  fentcntias ,  aliaomnia  de  codem  fenferunt.  Nam cum  vellct 
hominem fibi inimicum  de  medio toilere  >  quem  pridem infefto  odio 
crudeliflimis  cxitiis  dcuoucrnt ,  illum  aicbant ,  vt  caufa  aliqua  iufta 
necandi ,  excruciandiquc  fon  tis  fiufle  videretur,  vim,nomcn,&  aufto- 
ritatemCatholicac.Ecclcfias.mutuatum^quemadmodum  cum  aduer- 
fus  Libertinos  agit,  qui  Dcum  pcccati  autorem  faciebat,  &  triumphi 
cupiditateincendcretur ,  quo  gloriarideindepoflet ,  absfe  vi&ospro- 
ftratofqueiliosfuifle,  nonaiiisquamDoaorum  Catholicorum  armi* 
&  rationibus  oppugnauit ,  cum  tamcn  aliis  m  locis ,  paria  cum  Liber- 
tinisfentiat,  &lubiifdemfignisaufpiciifqucbelligcret.  Hxz  nimiium 
cius  in  docendo  fuitratio  ,  mentem6corationem  fuam,vtnauigium, 
ad  omnes  ventos  &  tempeftatem  accommodaret.  Ex  quo  ccrte  non 
modo  in  hac,  fcd  inabaomnidifputationc,  tria  quatdamdocumcnta 
-  licet erucre.  i.  eft ,  in  ore  eo,vix  tutam  &incolumem  harrere  veritatem 
quod fimul calidum frigidumque  afpirat,  Alterum ,  li  Caluinus  videa- 
tur  aliquando  fcquendus ,  tum  id  tantum  faciendum  videri,  cum  v- 
niuerfxEcclefiae  menti  fenfuiquecongruit.  Tertium,  cum  accuiatur, 
cum  excufatur  idem  ipfe  a  Catholicis  ,  id  non  ab  aliquaeorumle- 
uitate  &  oppofitione  fieri,fed  ab  cius  vcteratona  agendi  ratione, 
qui  in  eodcm  Circo  modo  huic  ,  modo  contrariae  fadioni  fc  ad- 
.  dicat. 

Ioftic.L  i.  c.rj.  §;$.  m  jta  conftat  cupere  illum  primo  Inftitutionum  fuarum-  libra ,  no- 
9rgotimtrer,onfuntimd§n-  *■■  * 


nuna 


De  m  yfterio  hjcarnationis.  Wf  ? 

miiuillapa-pctuaoMiuionc  k-pcIui^Tnniutis^Pcifonar,  Hypoftafis,  UKmin*>t*mimM 

Cq  fubfhmwlii^duniliodo  ecffct  omnbopinumum  diiIcniio,au* 

iatpc  cx  vocum  vtrictatcgcBcramrtvuItumc  conftarc  imcromnejhac  r^^tmrftU(t»sfr.:: 

fidcm,Patrcm      tiliumcv  Spirittun  cflc  vnum  Dcum ,  nccramcn  aut  (onflnrtt mtioh^cinttrth 
filiumcflc  PauemjitaSpiritwniUium,£W 

ftinitOS  SPirttumtJffvuumDturm, 
Scribit  codcmlibro  diuilfts  pcifonas  nihil  cflc  aut  ti-nificarealiud,  ^/'J^ 

quarnfubfiftcnuas  tresifl  i  (IcnoaDci > prdinc collocatas: 8c tamcn  ibi-  itum,fidfro%rtttdttfUAdd> 

dcm  P<r/i*4JK ua dcfinit,  Pcrfotum  tgitur voco  fttifijlentum m  Det  ejfcntta,qtu  tfftdtflmau. 

dda!tcsrcLita,frvpruute  tncommtttdbt  idtftwguitur.. 

Pitmo  Ubro  lnftitutionum  cap.  i;.fcct.  i^.caipliuscftoratio^islo-  t\ndz.mi.DttUt. 

oticndi  modus,  tttion  finc  c  a  u  fa  L  m  d  a  n  u  s ,  Gcncbrardus , C  a  n  i  fi  u  s ,  i  n  ^cncj? 1 1  \  •  •  TI  L  . 

i  ~  ,  .  i  II  t-ann  pnjAt.in up.mt 0.10*  • 

tothcanori^n  Caluinum  ponanr  ,  quod  cum  nlis  ncgct  B^nj}Mt 

fihum  a  Patrc ,  aut  Sp4Rim  ab  vtroquc  cflcntiam  fuam  capcrc.Et  qui- 

dcm  m  Epiftola  ad  Polonos ,  quam  lcriplir  anno  Domini  miUcfimo> 

quingcntciimo  fcxagcfuno  tcrtio,  apcrtc  rcpudiar,  &C  afpcrnatur  lo- 

qucndi  rationcm , qua primum  vfi  in  Nicxno  Concilio  Patrcs  ,dcindc 

Conlhnriaorolii^o&Ephch^ 

Devm  verum  dc  Dco  vtro.  S.v^c  tamcn  ahjs  in  locistucn  videtur  conrra-  Bcllarm  lb.  iV#  Chttflt 
imin&cTr>licarc,quod  ipio  6i  cincbilimo  Cardinalc  Bcllarminofuit  c  19. 

iadacruim*naminuutoin(bturiooitfnloco  doccthhumecncra-  C*\\*L\.ir>flttutx.\}  f. »*.• 

tlimcuc  ai  aiK,cvM!k.n.i  iiuiiiuuuiuuuuun^uumjuiuuJi^uii  .  j  ^  Simutdtm ,nvnM*,*s- 

Er  paulopoft  ,  Pai  um  communicatam  eflc  hlio.  Prxtcrca,  aU9  hypcflMfttotm$nfQti%. 

cflcTUiam  ab  Hypoftalirc  non  diftingui.  Ex  quibus  nihilaliudpotcft  tur  ntm»  cum  b*t*nutm\i 
a  Vfai ,  quam  Caluinum  fuillc  Cotlun  num ,  &  Polypi  mcntcm  habu-  fubft  [uAvmtuWl*m**- 
illc,  quicoloicspioaniiTii  iui  libidincmduact     opinionum  fuarum  tM4t 
curfummgcnjjlcuitatcmodcraictur. 

Valcnanus  Gcntihs  in  dilputationc  dcTrinitatc  viuiscum  aculcis^ 
pupugcrat ,  &c  quia  ldcntidcm  tnculcabat ,  &  finc  rationc ,  Patrcm  ciTc 
ajJ6&*n>  &pIurimosin  cam  mcntcm  induccbat,  vticrcdcrcnt,  cftcn- 
riam  Patris  lolam  cfli-  vcrc  dminam,  folamincrcatam  Caluinus  homi- 
ncmrcfutabat  ,cum  diccrer,  rilmm  ciTc  *viifaor,  hoccft,  a  fcipio  Dcum, 
cficnria  inquamnonminusquam  Patrcm  flul-rcS»ir,cumcftcntta  vnius> 
fit  naturafubftanriaquealtcrius;  &iiqtiando  dc  gcncrationc,dcpro- 
du&ionc,&  proccllionc  mcntio  riat,id  cflc  dc  pcrlonis  tantum,  non  dc 
ctfcntia  intclli^cndum.Dcniqtic  tamctfiPatcriit4j!¥ri«<,ipiamtamcn» 
ajJ****  natura: conucnirc,  qux  pcrloim  rribus  cft  communis. 

Adcandcm  dodrinam  ic  Bczavolcns  adjungir,  cumin  Axiomatis: 
fuis  profitctur ,  Dci  fiUum  cflc  ab  omni  artcrnitatc  a  Patrc,  ca  totius  cf-  « 
fcnrixcommunicationc,qii«iaudocxphcarincqucat.  IoiiasSimlcrus, 
quiCalumixtiamThcologiagloriaturJn  Epiftolaad  Polonos,his  vcr- 
bis  Docloris  fili  mcntcm cxponit ,  Son negamusfiltum  hAcreejfenttam a  P4- - 
tre ,  fed  cjftnuam  gtntum  neganm.  Atquc  cx  his  pcrfpicuum  cft  ,  in  hac 
omnium  grauiilima  traclationc ,  qua:  mrc  111  Caluino  icprchcndantur, 

A    3  potilli-*- 


ConciliattQ. 


"Caluin.Bpift.j50. 


*  Liber  1.  Ecclefiaz  Triumphantis 

potiffimumhsc  e(Te„  ver*  imprimisTheologi* -ignorationcm  ccrtas 
itcm  loquendi  rationcsnouas.&  inufitatas ,  quacpoffintorTcnderc  ad 
extrcmum ,  non  ferendam  illam  animiclati&  fuperbientis  audaciam 
plcnam  inconfideratiffimae  temeritatis ,  qua  Patrcs  in  Nicamo  Con- 
cilio  lcgitimc  aggregatos  ,homo  e  Iuto  "&argillafadhis  rcdargiiie. 

Conciliatio  in  hocfitaeft,Omncs  vtfareantur,  in  myfterfo  auguftif- 
Cmo  Trinitatis  vnam  tantum  effie  naturam,  ciTentiam,  fubftantiam: 
Proccffioncsfiuc  Emanationes  duas  :  TresPerfonas  aiitKypoftafes: 
quatuorrelationcs:  quinqucnotioncspcrfonarumproprias.'  Quod  fi 
quisanimoinfiatus,&doarinaepraeiudicio  repugner,  Caluinum  obi> 
ciemus,haecfuaquadamEpiftolapronuncianrem  ,  Quoritamvocestftas 
Irimtatis  &perfonarum  plurtmum  Ecchfu  Cbrifti  commcdare  inuiligimus,  vt  & 
veraPatris,fitij&  Spirttus  fanclt  dtfttncTto  clarius  expnmatur ,  &  contenttcfis 
controuerfits  meitus  occurratur  ,ab  hisvfque  adeo  nom&orremus ,  vt  eas  Uknter 
amplexemurftue  ex  atijs  audtendaftueJi  nobis  vfurpanWftnt. 


DE  IESV  CHRISTO 

DEQVE  ASSVMPTA  AB  ILLO 

-H  V.M  A.N.I  TA  T  E. 


C 


A  P  V  T  II. 


V  m  in  hoc  diuino  myfterio ,  communium  exi- 
tioram,  qux  in  hominum  vit.im  falutemqucre- 
dundahitit ,  fit  tam  prsfens  tamque  exquiiita 
medicina,ixuus  ammarum  prxdo  Ccelique  ho- 
ftis  mhil  omiiit ,  quPd eius  lidem  aut labefact.i- 
rcin  Chriftianis,autin  Barbarisreligionevacuis 
lmpcduepoflet.  Iraque  his  quidem  vana  fuper- 

775--   ftinoncobftridHs.pro  xterno  Patre,quihlium 

nobis  donauit,  moruque  expoluit,  humani  gcnens  eluendi  cauia  m 
fcelerum  iorde  &coeno  voltuati,Saturuum  obijcit  liberos  dcuorm 
tcm  iuos.  Pro  Vci-bo ,  fapienria non  crcata , atquc  a  diuina  mcnte  Ge- 
nitoi :is  manante,Mincruam  c  Iouis  capite  cxilicntcm  mdlitur  Pro  Vir- 

.  sffSJSlt-  fP&  a0fCom,b!e  fecundam.  SciebatDci  fihum  ilhbata  fuxparcn- 
e^fr^t*  r«A.j«^«-  "s  mtegritatc  ortum  habiturum  :  igirur  Tyndaridas  exouiputammc 
w.Kmr  A<)>,,*>Si ipcwi  in  lucem  v.ementcs  cfFormat.  Scruator  hominum  immenlam  pote- 


Inflin.  Apolog  t.  adlm 
"  r.it.Auton  * 


li 


:atem 


^Dc  myftcrio  lncdrH4tUni$\ 

itateminvndas  atqucfluc>usoftcndic,vcl  cum  ficco  vcftigioin  liqui-  n>r,,<c^3t  fyjMti&rg 
«^o  mari  mambulautt ,  vcl  cum  bnpcrio  vcntos  &  tcmpcltatcs  com-  Aii{ty*ra*iU  Mpu^tit 
prcfficiiefeNVptunumpro  Nul-  **'  'V^f^T"?  ™ 

wcrattaminlttusmorbos^autpcnculoLihominumxg^ptauo^quam  ^^^J^  %  J  ^ 
non  Christvs  admirabilitcr  (uftulcrit :  fuos  htc  Apollincs  &: j£-  ^ryw  •> him  f 
fculapios  iaiht.  Illcin  Ioferos tnquc hominum  vitam, plcnam  cx  pcr-  aJ*>*>> 
hcftm  daminatiom-m  habcc Juc  proindc  Plutoncm  cv  Parcas  uulucic.  L  -^. 

Simmillc  corpus  &  langutncm ,iub  nucgumcnns  panisatqnc  vini  rc- 
liquic,hincmmiiumridiaDxmonc  Bacchus  Ccrtsquc:  lllcinluttam 
nacurx  mutationcm  ,  quam  cranfliibft.inciacioncm  Thcologi  appcl- 
Ianc%arcanx  vi  vocis  inducic,  fic  fabulam  Mcdulxi  capitis  liiborna- 
uic , quodhomincs in faxa  mutarct.  Pro  natura humana c  fati faucibus 
ercpta,  Andromcdam  ftngcrc  libuita  Pcrfcolibcratam.Chnftus  adin- 
tcrosdclccndcratad  (ancios  Patrcs,idiuturna(ctuitutc  cV:  caliginc  vin- 
dicandos^coquoq^xnnilusdiiunitatisadThclcum  crucndumforrcm  k 
&  inuiclum  Hcrculcmamandac.  Illcdc  viuis  morruilquc  amphflima 
:m&oriraccfcrctfcntcntiam  :hic  Iudiccsquidc  Manibuscognofccrcnt 
Rhadamantum  &  Minoa  rcnunciauit. 

Scd  cnm  illa  offufa  mcnribus  caligo  ,  &  Gcnrium  vccus  impiccas, 
ftirioquc  tdolorum  cflct  ciccla ,  Chrifli  orcu  iplcndidiflinu  Sohs 
animorurn  ;  idcmipfc  Pyrhon  (crpcns ,  cuius  os  acquc  pcctus  forcum 
i      i\2  cfl  vV  improbitatc,  Hxiciin  machinatus  cftldololatrix  gcmi-  irenM  i  tm.xx. 
nam  &gcrnunam  ,qua  cum  Chnlh  diuinitatcm  aliquandiuoppugna-  Btiph  hu  ij. 
uiflcr,  mciufdcmpoftca  humanicarcmanna  conucnic.  Icaquc  Satur-  fmUf*  t$m    Ml  pp  '** 
niaois  vclSaturniliamscum  ncfanum  dcnccm  mfixiiTcc,  pcrfuafit  fa-  t^^^I^^A '""ll' 

,  j  T  4        mSmr&mSi  1  Theodpr.Li her.feb  tnttto. 

cnc >  vti  crericrcnt  I  e  s  v  m  Lhnftum  nullo  fuiflc  corporc  prxdicum,  TertuUduer  VuUnt.e.w. 

...  .  trncm  quxoculisobijcicbatur,inancmcflcquandam  vmbram  tyd$ prsfi.md  c*p  49. 
atqucimagincm,non(olidamnacuram.  Hisproftigariscmittit  Valcn-  4  Biblujttt.tms. 
tinianos,  quiccclcftc  ilh  corpus  tnbucrunt ,  quod  fan&iflimura  Dci  jf§t'£™  ,0 

tr^pr rum  quafi dudhim &  canalcm qucndam  prxtcruc&um ,  nui-  TfaedMrflbTi  mtt 
nanx  fubftantix  particalam  dcccrpfcnt.  Marcion  &  Ccrdon  irtm.Ub  i.r.jo. 


quinquaginra  poft  annis  docucrunt ,  cxKrna  rantum  fpccic,  &  falia  Tnt.dt prsftr. ryi. 

intucntium  opinionc,  homincm  illumfuiflc.  Apcllcscorpus  illiqui-  ph,lt*m  ^Bibl  PP.B.17. 

dem conccflic,fcd  acrcum  i fpirabili  nacura,aucquibufdam  alijs  clc-  ^^7^?"'^ 

mcntis  ,quod  corpus  incroicu  in  caclum  ,  cuiquc  clcmcnco  fui  gcncris  Ttrtui  dt  prgfir^u 

partcsrcliqucric.Manichciannoduccntclimolcptuagclimohumanam  Eptph.hmr.m^. 

nlijDci  naturam  diuinxparticulam  aurxcfli:  aicbant:  carncm  oftcn-  A*t  h**H  t$m  6. 

d  iU  quidcmillumquafmatuiis  coloribuscindkam ,non  vcramtamcn  %U*'d§JT9imt'!*it\ 
r  i-j  -1  t  A*t  Htwrtn.mdtA+.Mmru. 

ncquc  lolidam, proindcqux dc  pcipcliionibus  cius  diccrcntur  atquc  Rltfn  m  fymb.h*b$tur  ,n 

morcc,opinabanturcflcprxftjgias.  Baiihdcspaulo  antc  fomniaucrar,  t$r »p§rmCypr. 

CluiftumfuommdoloruinquaiivicariumiubftituiflcSimoncmC^ic-  yL$$/er  4  Epiph. 

ncum^cuinonmodocruccmfcrcndamjcd  vnltumctiamfpccicmquc  o*™!'- •*•**• 

fuam  tnbucrit :  cumqj  procul  ftantcm  ,  cV:  uux  Hcrcnt  quxq;  gcrcrcntur  m Buu„r  t  u 

omniacontcmplaiucinjinmil  lu   -    ,  1  .  t>inionc(uadc!ufi,inSi- 

moncm  •*'rj-n 


&  Lib.  1.  Eccle/iaTriumphantu 

monem  animorum  fuorum  acerbitatem  crudelitatemque  exprorrre- 
rent.  Neftorianiduas  illi  hypoftafes  feu  perfonas  affinxerunt,diuinam 
vnam  ,alteramhumanam.  Monothelitaecontravoluntatemvnamat- 
que  mentem ,  vnde  nomen  confecuti  funt.  Euty chiani  noua  &  audaci 
.  confufione  vtrumque  mifcentes,vt  vnam  aflferuerunt  efle  perfonam,ita 
.  &  vnam  tantum  naturam. 
(Cwj/id/M*  Iam  vero  coimus ,  omnes  pariterque  fentimus ,  non  modo  haerctica 

hxc  efle  atque  ridicula ,  fed  etiam  furiofae  vaecordiae  plena.  Communi 
animorum  confenfionetamabfurdastamq-,impiasde  Chrifto  opinio- 
nes  auer£amur:&:  damnamus:  Econtrario  quae  fequunturpropofitiones 
vniusfententiae  confpiratione  defendimus. 

\Vtinmyfterio  Trinitatis  tresperfonas  veneramur  in  vnica  fubftan- 
itia&natura:  ficcontra  in aflumptae carnis opere  illo  mirabili,tresna- 
turas  profitemur,  trefque  fubftantias  invna  perfona,  nimirum  Vcrbi 
naturam ,  fpiritaiis  animi fubftantiam  &: corporis  concretionem ,-quae 
omniafolahypoftafi  filij  Deifuftinentur.  Inmyfterio "Trinitatis  tres  di- 
cuntur ,  &  non  tria ,  vnum,  non  vnus,  alius  &  alius ,  non  aliud  & aliud, 
diftin&io&non  difterentia.  Hic  autem  tria, &  nontres,vnus&non 
vnum.  Inprioriillo,tresperfonaereperiuntur  reipfainter  fediftin&ae, 
nulla  tamen  ratione  diffcrentes  :  in  hoc  autem  tres  fubftantiae  plane 
diffimiles,nonfubfiftctiacliuerfac.  Ibi  perfona  aliaatque  alia,  res  ta- 
men  vna:  hic  in  rerum  varietate  vna  periona.  Ibi  fubftantia  vna,  & 
tres  hypoftafes,hic  hypoftafis  vna trefque  fubftantiae.  Denique  Numi^ 
nis  eflentia  trina  eft ,  non  triplex ,  Chnfti  I  e  s  v  fubftantia  triplex  non 
.trina. 

^than.infymb.^  ^  ,NuUafuitihhisnaturisfacT:aconfufio, vtfatue  quondamEutyches, 
vfcw-i?  y*ztyvx> y  non hypoftafeon contemperatio,  vt  Neftorius impie garriebat : mentes 
T^AS  Wl '  Tt?6>7n>i \  enimduseatque.vohintates , eeminxque naturac, vnum  Iesvm  Chri- 

itum  emciunt ,  non  lecus  ac  mortales  vniuerfi  ex  corpore  &  animo 

.componuntur. 

Eo  temporis  pun&o  ,quobeatiffimaVirgo  didis  Angeli  jferielis 
xonfenfit,  corpus  Chrifti  in  vtero  virgineo  omnibus  fuispartibusfuit 
diftin&um,  &  exquifite  affabrefa&um,  Spiritu  fanfto  e  puriffimo  illius 
fanguine  idmoliente.  Qupeodemmomento  feliciffima  illius  anima 
procrcata  fuit  diuinitus,&vtraque  pars  diuinae  hypoftafis  acceffione 
cum  dminitate  copulata.  Caeterum  adio  illa  omnis  vt  externa,& ab  ar- 
tificemanans,Tnnitati  communis eft-,  vtfecundaperfona  terminata, 
Verbi  tantum  propria.  Neque  dicendumeft  naturam  diuinam  fibihu- 
manamconfociauilTeperfonam,fcdpotiusdiuinamperfonamfibina- 
turam  hominum  iun&am  efTc  voluifle ,  cum  Dei filius,partus  fieret ho- 
mims ,  qui  in  afpe&um  non  cadcbat,  vifibilis :  qui  violari  non poterat, 
perpeffionibus  obnoxius,  aeternus  denique,  mortalis  ficrct:&  omnium 
jrerum  effec~tor,creatura. 

Hinc  nimirum  eft  idiomatum  illa  communicatio  ,  fiue  loquencli 

*atio- 


^De  rnyflerio  Incarnationis. 

rarioncs ,  quibus  quod  vnius  tantum  naturx  cft  propriumttoti  pcrfonx 

^ruccfixus^Dcus  mortuus 
hypoftafcos  rationc  cfFc- 


tribtutur.  vtcum  Dcusgcncratus,  Dcus  m  fruccfixus^Dcus  mortuus 
dicitur,aliaquc  huiufmod 
runtur* 


Pi 


i  &  fubfiftcntiam  ,  qu«  1  narura  diuina  rc 
hriftia&ioncs  mcritiruciunt  infiniti,cxcx- 
imationis,quarproindcpIcnc^:pcrfcdc,&: 


,or.T.f.  in  emmtiu 
ttfA&ttJJumilh. 


laris 
gcba 
Q 
Diui 


dundubat. 


u>.  in- 


:tuo  ntxu 


:ntixm  codcm  fucmnt. 
ilo  conmntnis  :  Bcata, 


riam  quotidiana  mcnrisag 
ftictcbat. 
Atquc  in  his ,  qiur  ha&cn 


lobis  hb, 


sm  liD 


it.  NaminC1putGcnckosi4.lt 


"lxaurcsmaxi 


□  dics  pioccilus 

liin,noufltrcli- 
unodocontro- 


LJiumm  m  Gm.  14.  \t. 
&mMm$.t.€>fajt  • 
UemH*rm  tm  +  Ujgttk 


nS.Ioannis,no- 


graujfliroidoloris  accrbiutcm  1  Chriftojian* orarioncm  cxprdfift, 

Paterfifiert  p  ,tefi%  tr*n rcu: 4  mecaltx  tjle.  Et alias,difHdcnris^defecranti$ 

nimi  voccs  ilbs  fuiflc  ait  in  Ci  ucc  yqtureme  derelniutflt. 

Rcpcrti  nihilominus  fuiu,quiCaluinumcxaifarcnitcrcntiir  non 

m  oqticndi  modo,  fcdquod  attinctad  ipfius  Hdci  mtcgrita- 

cm,&commoda  quadam cxnlicirmnrdiAi illiiicmrJ1.w~  ; 
9  ^uauani  cxputationc  dicta  UIius  mollicntcs ,  a?  unr, 

um  Uinftum  nonunat  fccundum  aDcoRcgcm,  dc  humana  fohuu 

m  loqui  non  dc  naturadiuina.  Enimucro  ita  ic  rcs  habc  r  vr  cius  ora- 

ovixaLtilpa&impictatccximipoflcvidcatur.Siccnim  diicrtcfcribir 

In  fiunma,Chriftus  fic  crirRcx  fccundus  iDco,  qucnudmodum  Sc 

0  vn&us 


to  Ltlh  h  Ecclefa  Triumphantx 

vnftus  in  facerdotem eft  futurus.  Qujs  autem  non  vidct hanc fenteiv* 
tiam  Srinconditam  loquendirationem,{apere  Arrianum  aut  Neftoria- 
num  ?  Arrianum  quidem  fi  intclligit  de  diuinkatc,  Neftorianum ,  fi  de 
humanitatcvcrbafacit.Etquomodocunquetandemfumat^italoqui- 
turde  Chrifto,quaiiduasperfonas  complefteretur,  primamvnam,al- 
tcram  lccundam ,  conficientcm  vnam,  altcram fadam  ,.vnam  facerdo- 
tis,illius  alteram  cui  vi&imaconfecrari  foict. 

Cum  in  D.JoanncmCommentarijs,vocat  fecttndam  cauftm ,  ineun- 
dem  lapidcm  c  vcteri  prouerbio  bis  incurrk ,  den  iioqj  labitur ,  non  mi- 
nus  opinor  lgnorationc  dc  veraeTheologix  inopia ,  quam  animi  arro- 
gantis  malitia.  Aitehim,  quia  DeusPatcr ,  in  quo  relidct  vita,  procul  a 
nobis  feiungitnr ,  Chriftus  veluti  inter  vtrofquc  rcponitur,  qui  iecund&. 
cauiaeftvkx,quafivero  in  Chrifto  efletfubliftentia  quxdamhumana, 
feparataadiuina,autquafifilij  hypoftaiis  inferioreflct,c\:vcluri  media 
imer  nos  &:  cEtcrnum  Patrem.  Sane  melius  rel igioftusque  dixjflet ,  pri- 
mam  caufam  noftra  falutis  eflcDei  mifericordiam  ,Securidamautem 
quae  meriti  vim  habet ,  exempli ,  &  inftrumcnti ,  effe  vitam,  mortem,  & 
dbloresfilijacerbiflimos.  VellESVM  Chriftumefle  viraeprimam  cau- 
fam  fecundum  diuinitatcm  ,  {ccundam  vq-q  habita  rationc  humanse 
carnis. 

Qupdad  ficumattinct,minime  ncgandum cft,  Chriftum  vt  aetate 
itafapientia  procefliflecoramDco6V:hominibus,&quotidiana  cxpc- 
rientia  oimulauifle  eam  rerum  humanarum  cognitionem  ,quam  ha- 
bebat  excellentiflimam;  Scproinde  experiendo^multain  dies  cogno- 
uiffe,quae  adfenfuumobie&a  pertinentifed  ignarumeurnSridiotam 
C#&Ah  quidicat,nequearboremcuimaledixit  cognoui(fc,an  nonPauto  di- 

uinae mentis  Interpretf  repugnct ,  qui  cidem  th  efiures  fcientiae  & fapi- 
entiae  Patris  concedk  ?  an  non  hoc ipfo  obliterare  vclle  videatur,atquc 
obrueie  ,quam  communi  omnes  confenfionc  praedicant,  vim  cogni- 
tionis  illam  in  Chriftoinfiniram,  feu  diuinae,feu  prop^x  beatorimu 
feu  denique  infufae,  qiubus  iilius  animaftatim  ab  initio  generationis« 
fait  ornata  ?  Dcbuk  ergo  diccre  Chriftum  incokafegercre  voluifle, 
caufam  vt  haberet  magni  cuiufdam  Sc  inufitati  prodigij  conficiendi* 
Afcguft./.2.g««/Z*4»r  quemadmodumD.Chi7foftonnis&Sana.Auguftinuseloquentiflimi 
fji.  Chryfoft  d»  Euth.t»  &  eruditiflimi  interprctantur.  Aut  vt  exponuntOrigenes,  DiuusHi- 
^fii.M^.Ongcncs  larius>&  Hieronymus ,  vt  fuorum  animos  atque  mentes  admyfticam 
cj.Hilariusi»^.»i.    llllus  a6tloms.  intclligennam  admngcrcr.  aut  propter  iuftiflimas  alias 
Uatth  caufas ,  quae  eius  primae  pueritiae  diuturnum  filentm  m  indixerunt ,  fimi- 

lemqueinfanti^noftraeignorarionc^quxfugas^quxtimoresimpofue- 
mnt ,  quaepartim  infckiae  arguinenta  funt ,  partim  etiam  imbecillitatis. 
Denique  potuitfingere  fe  miftiusarboris  ignoratione  verfari,  eo.mo- 
Lhc.i -4*>  do,quoleimperitumcarumdifticultatumfimuiabat,quas  aliquando 

Afar.  i  voluitfolui&cxplicariaDocl:oribus5annoa?tatisfua:i2.autcumroga- 
tus  aDifcipuliSjfenihil  fcire  de  extremo  iudicij  dieprofitebatur. 

Tneo 


De  myfterio  Incarvationis. 

In  co  vcro quod  ait  fiimmi  dolons  %  ckcmcnxiam  :x  arrourarcm  il-  tun  90.41. u*tth  1 
1am  orationcnvexprcffiflc ,  Vaut  fi  fofibiU  cfly  &c.  cxcufandus  aliqua  4.jo. 
tortc  rarionc  vidcarur ,  proptcr  Anthropopathiam  ,  quam  Chriilus  *+-lh 
alijs  ctiam  inrcbiu  ad  dcclarandam  oaturz  hnmanx  Vcritatcra  adhi-  1244# 
'buit,  cuni  flcrcr ,  fugcrct ,  mctu  aut  fildorc  complcicrur.  Svd  profc- 
&o  Caluini  di&io  mimmc  incum  Lonucnit ,  qui  excitabat  &  turba- 
bat  feipfum,  vraim D.loannc  loquar, qpique  m  o  t  u  s animi omnes&  K^fW^ji»  Mvtw. 
in  citationcs  prcuertehtt,  fjsdcmquc  impecabat,  ncccarum  impeta  l9A"n-  IL  JJ* 
aut  mononc,  nifivoldns  incitabatur :  m  uuo  dcniquc  pcrturbanones 
ncs  animorum,  aftcdioncs  potius  quxdam  fuirtc 
i  anou  infeifoi  uun  ConAanrcc  &  pcrfc&c  obc- 


.  .«^..v»**,.«v.  *  1  |»aiS  illa  «111111*:  iiimnji  toimanrcr 
•dircr  rarionitvt  dclpoticum  cflct  porius  impcnum  quan 
clt  ita  ablolutum  ,  vtturbidi  concitattqiic  motus  aucruquc  a  rationc 

Ad  cxtrcmum  cum  Caiumus  dc  abicdti  Sc dducrantis  anuni  vocc  C*LH*tm  H  Mntfk'] 
loquitur  quanquam  m  us  quidcm  m  Euangclia  £ommcnra: 
fupcnonbusannisprodiciuni :,dare& d.lcncnon  d.cat.dcfpcraiilrin 
mcdiocruciaruhornbiliquc  dolorcChrirtum,  clttamcn  illa  bom.uis 
otio  &  ingcnio  abutcntis  cxpl.catio  dura  Gc  info!cnst&  parum  Chrifha 
nis  moribusaccommodata^poiiusimpia^&in  Seruarorcmconrumc- 

p  o^cuutioncmimpcaucmijumcdcjcat.adcaquxrcliqua 
lur.t  codcm  oratiouiscurlu  tcramuu 

^tffS^MJSCEN  DO  CHRlSTrs  Pj(~ 
rcntis  fux  cajlimomam  pUne  tntegram  illsbatam- 
que  re/tquertt.  ♦  1 

^^«•*r.T  111. 

V  l  l  a  lcrpcns  rot  m  orbcm  fpiris  inuoluitur  ,  qluJt  C *Iu.  4.  Inft.cut  cap  i> 
rucrunc  imphcac*  vanorum  hominum  intcrprccatio-  fctt  ifT  P 
ncs  ,  quas  annis  abhinc  fcxaginra  dc  triplici  Chnfti  §L«*Jchi/lm»txi,f,yi 
v  _  ,  adrionc  exanimi  fui  fciucntiapiotulcrunt:  cum  inqui-^*/'^'/^»*'/<,*y^ 
runc  fcilicet ,  quomodo  fit  m  luccm  cditus  c  vireine  T^jfffi^*»?* 
Matrc  exatatusamorcuis,^ 

ius.  hltautcmi  laomniscxcoeitatavarictasad  dcu  milnmiVI  m^.«-«  n**./:  .  * 

tum,  quod  indc  adprobandam  Chnlhin  Euchariftiapncfcntiam  cnu  f*tm  *c  fol"*»">  fmmmm* 
potcft.  Nos  iguur  conmuruim  vcruatcm  pcrfuicuc  6c  diibnaccnu-  Tn\ ci",/h  "" 'P9**** 

clccrUUS.  J»>"l*c»r»m»,luUntt:it4 

™t>ilttnrHm,Jt44,fH4*, 

B    x  lulia- 


tW/K^^         Ltb.  h  Ecclefa  Triumphantis 

mf**bfi**W%  du-  Iulianus  Parabata,  &Iouinianus  impietatis  Antcfignani,omiiibus 
rities.  Et  fiprpbabtlwefl  ingenij  neruis&  contentionc,  perpetuam  Mana  virginitatern  oppu- 
eitutmpeno  amotum  fui-  gnarunt :  ille  quidcm  pcftilentiflimo  quodam  libro  ,  qucm  aduerfus 
fe  Uptdem ,  &  mex  tranfi-  Chriftianos  elaborauit , hic  vcro  in  proprijs  illis  fuis  dccretis  atque  fen- 
tu  tUte  >  mjuum  locum  re       ^  quas  £  j).  Hicrony mi  rcfutationc  cosmofcimus ,  atque  e fcriptis 

diiffe  Nectanuuclaujtstn-         t     l  .   .      .  J  JO  ±  r 

tr*ret*ntHmiemv*let>*c  D.Auguftmi,vbide  Hxrefil^s  memorauit. 

penetrtte  per  foltdam  mattrUm  ,  Jed fiht  adtinmpattfjctre  diutna  vtrtutey  vt  repente  fteterit  interfuos  dtfcipulos 
pUne  admtrabtli  mode ,  aunm  obferaU  tffentfores.    Auguft.  htref  %  i. 

Noui  huius  temporis  in  religione  magiftri,  antc  partum  quidemDei 
Matris  virginitatem  aflerunt ,  nihil  autcm  habent,  quod  in  partu  id  cre- 
Otigen.hom.ninLuc  dere  hiadeat  ( qusefuit  olimftultaOrigcnis  opinio)  velcriam  poftpar- 
Iul.  Apoft.  Idr-  "du^f™  tum.quoddefertorIulianusimpicccnfuit,quod  Iouinianus,quod  niir 
chrtfttzno^  aL~  perctiam  Pctrus  Martyr.Scd  audiamus  diuinarum  litcrarum  &  Patrum 

tsz.adc.A.Lp  aaRom.       *  J 

w      *  1  oracula. 

Ifay.ix.  ^l^v1:  n"H  Ifaiasimprimisnonaitmodo,quod  Virgottwnpitf,verumetiamad- 
19  9m  fy<&  v»y*ses  iungit,p^n^:quodeodcmmodoS.MatthxusinexordioEuangeliifui 
vi7i|f7«f xi*».  rcccnfet.  Ezechicl  idemquoqj  luculcntius  ^lUcporta^mo^ii^claufaerit^ 

n»n»  h^lir\T\U  X*? 4  *  mn aPer^etur's^lt  conrinuo  cauiamrfuomam  Bominus  Deits  ifrart ingnffiu 
'  ~' '  h-nafius  fomem  de  efiPeream- ^t apud Lucam cap. i. hoc  difertc:  Etpepentfilium  fuum pnmo- 
X*ti»*clrtjli  apudLipo*  &nmm  »  &'pannis  eum  inuolutt&rcclinauit  in  prtfiito,  qtiod  vt  ait Sanctif- 
ma  tom  8  tn  dtjcrtpttone  fimus  Athanafius  facere  nonpotuiflct  ,fi  aliarummorcmulierumdo- 
far.B  JfimtMaru&Beatt  lorc  affli&a ,  &  impuris  fordibus  contaminata  pcperiflet.  Symbolum 
lofeph^  ^     eciam  Apoftolorumnon  modo  crcdenduproponit,  de  Spiritu  fancto 

*KmM^  conccptum  vcrum etiam natum e Virgine Mana,& ea quidem ranone 

trouue  dans  s»rtu*.     '  Patres  lntcllexcrunt. 

Origenes  hom.  8.  in     Origeneshomil.S.in  Leuiticum  oftcndit  nihilfuiflc  opus,  vtSanfta 
Zmxtenm:UxiJlaqH*di  virgo  confuctis  Templi  ceremoniis  luftraretur  ,  aut  hlium  offcrrct 

ZCet^ 

naautedtcttur^uta  Vtrgo  ™Pta  &  muiolata  corpons  lntcgntatc.  Et  homilia  prima  m  diuerf.cgrc- 
toncepit,  & peperit.  gie  ranocinatur ,  quod  quemadmodum  rubus  olim  Mofi  obic&us  fic 
Idcmhom.i.  iadiucr,  ardebatvt  nonconfumeretur,&trespuerifincpcrnicieinmediis  flam- 
^r^^Tr^Xi  m'S  h*rebant>Pr*tcrea  vtDaniclimcauealeonumiaccnti,nonpate 
\TJn?n\l*lebau&ficut  fadlis  nequx?  motis  ianuaerepagulis,Vatcsbonuseum  prandiofoit  ilk- 
tres  pueh  in  camino  ignu  tus  :  ita  parens  Dei  Mariafilium  genuit,  &figillum  caftitatis  nonvio- 

iKclufikabebantury&ta-huit.       r  - 
men  eosnon  Udebat  incen  ■  , 

dtum,  necodorfumieratineti  :  velquemnlmodum  Danielimlacu  Leonum  inclufo ,  tlauftrUnon  mpertk aUatum 
tilprandium  ab  Abacuch-.tta&htcvtrgo  fanclagenuit  Deum  y^dvirgoperma»fit}matcrfilttf4ilaet7/edvirgmi' 
tatem  n>namtfit,genMtwfantemt& vtdtftumtsl  vtrgopermanfit. 

'  Athanaf.fcrm  in  defcri  •  S.  Athanafius  paulo  ante  laudatus  animaducrtit  illam  minime  in- 
ptionem  fandWimcMa  diguiiTe  obftctcice,  quod  fine  vllo  doloris  fenfu .  &  molcfto  c»*uciatu 

^^Sr^^"  Scdquidd.centinimKi.autquinonfar.sbcne 
7untvnaJr,t, &»li»in-  W?ap  ^  D« matiera » cumineademnauigate fe naui, eadem 
fmtmjuiniimuoluit,  at  fiirereinfamavidebunt,  quam  Cynllus HxetofolymitanusinIudxiS)&: 


De  Natimtate  lefu  Chrifii.  ;M 

cx  vlrima  barbaria  hominibus  icprehcndit  ?  Cuius  illa  pncclara  funt 


tdw  filum  f 
dtattt}qutcL 
verttjttm  ra 

&flmkm4 

CQntede  i  &c 
ttmtlLtjlbed 

fmtmmtm 

D.Grcg< 
aiu]uc,non 
nuwlucem 
lucismcmu 

latiaq;ncn< 


c  i 

Wk 


>  exvtcr$  vtrgtndlt  ndfitdltqucm  tmpojubtlc  cffe 
ogndtum  fjlfo  dtiitti  c(fe  Bdubum,  cur  niflram 
ncm  ad  Hcbrxos  conucrtcns  ,ftertlu  m- 
w  w«  icribmpreter  naturum ptpcrtt^  tgtturcum 
uternj:Hrjmtjut  vtrumquc  negd  dtit  vtrumquc 
lojismjmit  fhtu  ntx  dlbdmppjrutt&rurfutftd- 
.  Tjcco  dc  virgj  Ajron,  &i .  Qutd  crgo  \  Lutum 

Origcnc  fimilitu dincm  v nam  mutuaru r, 
cmtangit  6c  noncOmburitur,  ita  Virgt- 
umpi.  Vbiaptilitmc  mco  quidcmiudicio 


non  ttmvirgo  fectt  ,ftd  qum 
\t*trtt ,  tmdem  fmnnu  tn- 
u  lutt  qudfint  niiquo  mM- 
ttr  futty  t»d.  m  ejf*  ebflttri* 
cu  munert  funcl*  eff,  cum 
mnullm  muLot  dtdictffeU, 


oportuiHcmonctJcmc 
torc:  6c  tjucmadmodu 
vlloalio  principto  man 
to  virgims  vtcroprodu 

trmetfinm  *er*m  ,  muot 

tx  nnUj/itprecremtm.  i  ftmc 
t  utt  A'.t  J  intu  //  Aw xu:  fu 
m.  sti  ti.  i  fmt,quontmn.  ftntp* 


hrmat,cumq;vcniiTc 
&eritchiifjyT\Qcmod< 
paricndoqttc  pcuuam 
autfidcmomncm  (np 
fontcm  fuum  rcfluxi . 
ojiidis  vndis,homoin 


Grcp.  NyfTcnusOrat  in 
dic  Chrilti  Natiuit. 
rjuemm.imsdum  rt  tlitc  tff 
rubm}& tMngn  tgntm ,  fj* 
noneombunrur :  ttmhtctil 
vtrgo  qumlucemfmnt  ,  O» 
nontorrumfttur. 


49.  tn  Gcncftn ,  inrcrntmcium  Ga- 
lcit^ScqturMAnqu\tynjtur£modum& 
ujfiunt ,  ne jpdUsceniugtt  dolorcsyqujndo 

um  ad  Apoftolos  ianuis  c!aufis,cum 


)ct  hlius  **tfl»p  &  «c»  *p  dici  pof- 
musoIimaiTcrucrat.bis  illumnafci 
u  matrc,itcrum  cxmatrcfincGcni- 
m  diuinitatcmc  patcrnamcntcltnc 


itrtt  m-m»n*f,*t*H4 
pmtTtgtntTmim  tsl 


iwmmjtnt  tfii  10  mmtru  m,o. 
%cto  Virginjilt  vttro  tretrtMtm  t  i. 

S.  Ambrofius  adPaparb  Syridumfcribcns 
is  caflimoniam  cooouifi  tis  ration  i  b  11  s  co  n  - 
lufamillamEzethielisianuam  ,illa  vciba, 
prccarur,quia  nimirumconcipiciulo  Vireo 
iditqucrcm  non  vidcri  poflcincrcdibilcm 
quod  fimihbusolimprodigiis  Iordanis  in 
\xo  unda  fcatuncrit ,  f crruut  rutaucut  tn  li- 
icfupcraquas.  JTy^i^ 

B    $  S.Hicro- 

rir ,  ytd*ndo  Itfmut  quodpttrmvomuit  mmutu  %  &inmmi  fttfitmmMrk+audfolidmtm 
dtm  qmdbcmo  exmtt  dc  vtriint^quAndoftttjptofiuxtttfcmtHnuti  ftrrum  fuf*r+mum, 


Thcodo.Diol  1.  Eraoi* 
ftcs,  fcu  Polymorphus, 
cirxa  tincm.  ingreffm  eil 
(tmufii  tmnuu  muomodo  ty* 
t^riffm  *fi  tx  vttrt ,  eum 
eUuftrm  v  rgtnu)  ouffld* 
rent ,  ty  juutt  inThmtun- 
grtffmttt. 

Lactanhusc.  ij.lib  4> 
dc vcra  iapimtia  it.ee- 
ntm  ?Mttr  Dtm ,  &  tngot 
vertJJttr.  tntmtnMiUTi  mucd 
d  ur-tvt  ln  t  rimm  tnim  nM  - 
In  ftcunoU  vtr$  cmrnmU 

S.  Ambrof  ad  Syriciam 
Papamto.^.  l.i.fpi'tol.7. 
$utd  MUJtm  intudikilt ,  fi 
contrmvfum  trdmunmtu- 
rmlit  ftftrit  Mmrtm,&  Vtr- 
go  ftrmmntt ,  qunndo  con~ 
trmvfumnmturm  mmrt  Vt- 
dtt  c?  fuftt ,  mtnut  tnfom- 
ttmfuum  lordmnu  fiutntn 
rtmtmruntt  Stn  vgt  exet» 
dtt  RAtm  muod  virgoptpt- 
tfi  Non  t*gft  txitdtt  fi» 
&  mmbuUktt  inomo  juptr 


t4  Lib.L  Ecclefifi  Trmmphcxntu, 

S.Hieronymtrscontra     San&us  Hieronymus  in  Iouinianum  difputans,  perite  apud  Ifaiarn 
:  louinianum,  l.i.ca./8:to.  nGtauitexautographo,quod  futuramaterEmanuclis  noniitappellat^ 
i.paulo  poft  med.  n^n?  Betiulla5  aliarum  virginum  confuetudine :  neque  t$W  Naara, 

Smi  tn  <Ylr%'  vtpuellaeconlUcuerunt,red  ™?V.  haalma  quodnonhmpliciretVirei- 
vmficat  halmah  abfcondt-  "^Y^  ~  '  ,  1  .         -     .J  b 

M;v^iMM>  w#?,iM«nem,  fedcum  ^«  plancperfcdeqiie  Virginemlignih.at.  Etlib.i. 

vnginem  >fed  ^iw^duerlusPelagianosaitlblumMariaefiliumclaufasportas  vulux  virgi- 
tx&Vw  w*inem  ,  naua  apcruiiTe,  qua:  tamen  clauianugiter  pcrmanfcrint.  Et  in  Apologia 
non  'T^T^^ftfr  contiaIouinianum,Oftendatur  inquit,quonammodo  Chriftusianuis 
^yj^ii^^  claufls  ad  Apoftolos  fit  mgrcflus,tum  cgo  Diu?  Mariae  caftillimum  par- 

Idcrtrl  i.adufPelag.c.i  tumexplicabo. 
tom.  i  .initio  :  SWtf*  entm  chnftus  cUuJas pcrtas  vulnisvtrginahs aperuit ,  qu*  tamen  cUuftL  iugiter  permanferunt . 
.if*c  ftf?  porta  orisntalis  ciaufaferqutm  jotu*  fontfex  ingredttur,& egredttur,  ejr  nthtlomtnus  femper  claufaeil. 

Ruf.ineKpofuionefym-  Ruffinus  in  Symbolicxpofitionc ,  ad  hanc  corporis  intcgritatcm"&: 
boli.  gutd  mtrum  vide  perpetuam  caftimoniam,Ethnicis  a  fide  alienisperfuadcndam,multain 
turftvtrgoioncepir^tum-^  vtPhcenicis,  vt  apum 

■orttntu  aut,  '  '  exempla^verum  ctiam  e  f  abulis  &:  Theolocia  Vctcrum,qui  fane  diffici- 
ntccm  vocanty  tni*w»w  r    7  _  o  7  1 

r >  vtl  re-  liora  multo  ad  crcdcndum  libi  m  animum  induxcrant,vt  quod  Mincr- 
nafctconftetyvt femper >,  d\.uafine  fatu  e  capite  Iouis,Bacchuse  femorein  luccm  veniflct,  quodidc 
vnafit  '^^^^^r^  paulo  ante  Cyrrllus  obiecerat,quod  Vcnus  ab  Oceani  fpuma ,  quod  cx 

rtcomugtlnec  foctus ntxt-  genies  e  iaftis  Pyrrhae  8c Deucalionis  lapidibus,  orti generatiq-,  fint. 

huA  edere  otmtbu*  palam  tsl.  Sed  a\tanonmiil*dcprehe,iduntur  ,  vti  hutufmodt  forte  nafttndi.  Hocergoin- 
credtbile  videbttur  dtutna  virtute  ad  totiusmundtrediniegraiionem  f*ttum\  cutusexempla  etiam  in  antmalmm 
aatiuttate  ternuntur  ,  &  tzmen  rr.  tr andum  cur  hoc  GentiUbmimpcffibiUvtdeatur  tqut  crcdunt  Mineruam  fuim 
de  cerebro  louii  natam  :  §luidadcredtn  ium  difficiltw? aut  quidmagis  contranaturam  f  Htcfwminaefi,  hicn*^ 
turt  erdo  firuAtur  ,  hicconceptus^partustemportbu^fuuedttur.lbtnufquamfasmtncuifexw^idvtrfolu*^ 
partus.  QuttUacredttcur  tftamtrttuti Sed  &  Ltbtrum  defemorc  e  ws  ajferw  tnatum.  Etcealiudporttnttgenut  & 
tamtn  ircduur.  Wncem  quoquequam  Aphrodttemv«c*nt ,  defpnmz.maris  ( ficut  etiam  non  inistpfius  ccmpofi- 
tit  oftendit  )  credunt  sffe  progcnttam  :  De  ouo  natos  Caftorem ,  tt  U  ctmque  co*firm*nt :  ex  formtca  Mjrmidones, 
.&altamtliefuni>qui(otra  rerumnaturamvcmenuattpfis  tamcnvtfafunt  credtbilta:vt  Detictlionu  &  Pyrrhi.1*- 
ptdtstaftos  ,  &  homtnum  txhufegttem  oatam.Et  cum  h*ctot&  *Uafigment*credtdermt,vnum  tuverbumim- 
tcfftbdc  vtdetur  ,   quod  adolefcensfaemma  dtumum germen no*t homtnis  vtttotfed Deo tnfttram* concepertt. 

Aug.de  Symb.adCattch.  D.  Auguftinus dc  Symbolo  adCatcchumenoslib.^.cum  de  mira- 
•4.*.4.**0*50'  bili  filiiDei  conceptu  atque  natalibus  diileruiflet  marernumque  nomen 

virginitati  oppofuiffet,  adiungit ,  Miraris  bu  ?  Adlmc  mtrare^arit  maur  & 
Virgofata&wtacta.  Euchemushoirui.de  Natiu.  locum  fcpius  iamlau- 
datum  Ezechielis  cumprotuliflet,fubdit,nafcendo  e  Virgine  eademil- 
•  lum  poteftate  vfum ,  quapofteacum  deftrudo  ianux  introitu  ad  difci- 
pulos  cft  ingrcfliis,&  fimul  cum  regio  Vatc  exckmat ,  generatione  eius 

quisenarrabit?curmiramurnouitatcmcummaieftatemvideamus?Ful- 
W  gentiiaridoritatcpiic^elegantiirimiDodorisdifpuKation^ 
fu!gent.fcrmn.h  *      •  minabo:isfenn.3.dclaudibus Mariacitainfit,Df  arte medicus  tranfiensper 
M*m'  Virginem ,  pofttranfitum  fuumjU&fam  fecit  vtrgmem  permanere,  qut  emm  difru- 

pta  corports  membra  maliupoterat integrare  tangendo ,  quanto  magis  in  fu4  matrt 
.  quod  muenit  integrum  potutt  non  violare  nafcendo.  Creuit  enim  em partu  integri* 
^.CQtforispotiusfluam  dmmt^&virginitoiampliatapotm  qutmfugata. 

Lft  igH 


De  Natiuitate  lefu  ChnJt  jf 

iturnunc  opinor  probabilc  poit  hanc  nub?m  tcftimonii 


ncgarc  audcat,cum  parcm  m  ciusad  carlos  viarcdituquc  fi*camn 
tcmporc  niacno  Paulo  idcriam  t  itiii  \r\xc  cA    ,Jnrrr  iit  •  P 


,corpns  ^hniti  ianorum  omnitim 
mtota^  tonim  irtquahbet  parrc 


laaichlhmxEucharifttx,  tinc  conlucra  illa  cotporumoccupationc,&: 
cotumcmurarionc  cum  parttb.loct:  quadc  rc  poit  criam  crit  diccndum. 

4yoo  ch%\stvs  ^ediens  ab  /nf^ 

r.s  ctaufo  mumtoque  fepulchro  m  lucem  pro- 

^»jSK^g>^Sy  Alvinvs  lib.4.Initirur.cap.!7.  fc&ion.  19.    CaJoIn  Iaftit  cap.  17« 
V^^^^^K^  non  /ccus  ac  marc  ,  folidi  pauimcnti  inftar,  {c&mdChri{lum$xu(f$r$^ 
9'u^OAmbu'antl  vlam  pr*kucrit  ,  iic  cidcm  pZ^hro  eifufo  t  &  elsLfit 
:!  {  ^C^U     ^cPu'cnro  prodcunti  ait  fc  flcxiflc  lapidis  du-  umuumA  dtfetfulot  mgrtf 

\  \*'  *\\CT^4^  ririem-,  vcl  eius  imperio  {axum  ab  Ang  lopd»^*» • 
>vV    ^lt^^l;^  mum  mi|k  amotum  ,  dcmdc  loco  rcdditum,  "^* 

int^S^^^sSy^^M  tv»^w  — .ll— .  1  ■.         1  ojtur.  Namfieut  MquAntn 

fg^^^/f^?  i>.yx  ucrum  cuomtum  ad  purum  muUcrum ^ 4, 

f       .  .  ^CCCUUm.  Chrtfto  ittr  fributt 

J^*'"c*m*^^ir.;t  :t:imi0,tmirHmi  /;Mjtt^  Zt    prcbibthtoi  tft  ttut  tm- 

fwiOAmotum ,  ujfe  imtiJtm  ,      mox  tvnfitu  4mt$  m  fuum  ioeum  rodrfft 

I  "^^iorusBczagcncratimloqucnsaitlapidisduriticmcciliflccor-  ThcoiWus  Beia  ia 
porumolicclcritcrcmicanticlcpulchro.  Oprandum  fanc  fuilfctvtil-  Chrcophagia  ,  pagjoj. 
hus ammi duntics  xncufque  ftylus  Mapftri fe  mollcm  obcdicnrcmquc  tmr "T""  Uf"" 

nr^hmflrr      v^mir,      -\j   ~~JLj  L     o  c  1      tmPtr  Dttomwfottntttm 

l  ixi  uiiki,cx vcnr.uiquxclom^^  €tf1;t$  (:fpofum>U. 

^unt  autcm  diumarum  littcrarum  loca  tria  qux  fidcm  rci  faciant.  sutth.x*  i. 
Primuscft  Marrhxi  18.  ErtccetemmotwfjSluttftmagnw :  Angclusemm  Do-  M«rMd.j. 
mmidefcenditdecal*,  &*ccedens  reuoluttUpuiem&fedebjtfupereum.  E  qui-  M'«"f"v«  *dOrth$d$- 

buSVCrblsfinsconftir   rprrymnmm  aK  ^f^n^nfir  An,.J-        r  *$*1**7* 
tnm  conrnnfC.   n!!r\.\cfrZ ?         ^cUcndcntis  Angch  prxicn-  chrytojlhom.z.ttm.  \  f$* 
coiuignic  ,  quod  1  .nc  lcnptura  non  diccrct,  icd  Chrilto  potius  expo/it  tuMnt.  D.htnnu. 
liirgcnnimortuismbuit?cr,  li  ulittscaufttcrjatrcmcTct,  cxnonprius  dtio*n  B$pt. 
vi^koriJc  triumpham  i  tunralo  cxccfliflct.  Sccundus  cft  Marci  i6.vbi  0r^#r-  N*v*n  intrMi%d$ 
faccrEuangclufcr.prorpcrfpicucl.puhcat  l.midis  icuolutioncm  fada  cJ"'fit M  fA  f 
ao/ingcio.nonvtenn^  tmio.$*-a+ 
Jii;ioncadiioiaucranrA'poftcacriain  Apoitoli  vidcicpoiTcnt, cumru-  dt$t*m. 
mulianguftiisnonrcncn.  nicchauc  mrcr  (l yqnnrcuolu(t nobu Upidem A»Z  f$$m.d$tmy$ut\%. 
ojli*  monumtntt  ?  &  refpirteneet  vtderunt  reuolutum  lapidem  :  quafi  diccrcc  *  "0m  '*  W'»7"' 
Commodccucnitvtcumdcmtroitulaborarcnt^bc.ir^mcntcbobiccm  ^^^^24^ 

cudlc- 


Lik  L  Ecclefi*  Triumphantis 

aiW  *t»i'M4rt.  rx.  i.  rcuellcrcnt.  ItaquidcmintcrprctanturSanftiPatrcsJuftinusMarryr, 

™< U        h.  10.  i.  S.Ioan.Chryfoftomus, S.Grcgorius  Nazianzcnus ,  D. Hicronymus,  & 
S.Auguftinus  quiquafi vno  omncs  orc loqucrcntur concordiflimS rem 

y.<  quum  dubi*™h7x7fi>  explicarunt :  corum  verbaacfententisepoft  paulo  ponuntur.  Tertius 
<u&U  totum  erepu-  locushuius  vimargumenti  continct  ,  cx  Sacra  hiftoria  liquct  dcfinite 
qua  hora  lapis  ab  oftio  monumenti  reuolutus  fuit,id  enim  ait  contigifte 
diluculo fiue  exoricte  Solc.  At qua hora Chriftus rcdiuiuus  extiterit  no 
liquct,vttotiusvoxantiquitatisfatetur-,  neccfleigitur  cftvt  a!io  tcm- 
pore rcfu rrexerit ,  quam  cum lapis  fuit rcuolutus.  Patres  autem  qui  i! la 
noramhumano  gcneri  ignotam  fuiflc  aiimt ,  hi  numcrantur ,  S.Hicro- 
Euthymus  in  c.io.  Mar-  nymus  6.quxft.ad  Hcdibiam  tom.i.epift.150 .  q.  4.  Sc  S.  Grcgorins  Nyf- 
ci  ad  illa  verba.  Quum  fenusorat.i.dcrcfurrcft.&poft  illos  Euthymius.  Scd  vtad  id  quodcft 
aurcmfurrexiflet.         ^  qUa!ftioneredcamus ,  quid  Patres  ccnlncrintcft  vidcndum. 
J*v  'S115^3^  *Vx7\  n         Iuftinus  martyr  quseftiont  cenrcfima?  dccimsefcptimx  facicnsfa- 
A$TD9rF//>»  tis  ,  quam  Gracci  tuperlhtiombus  adhuc  obltricti  proctotucrant  ,  qui 

0  Kyg/.o«  \-m  -d^  nimiaim  ficri  potuiflct,vt  corpus  iolidum  partibus  fnis  coriftans,ia- 
.  ^Lxuoztt*,  ***T»»9i«««»*  nuse  molcm penetrarct  ,quoddc  lalutis  fuaeDeo  Chriftiani  ia&arct,  ad 
^.^'^«^  Apoftolosinufitatoprodigioinjrrcdientc.Refpondct,  filii  Dcicorpus 
A^^,*t;^OrT«;^T0crnonmagls  inSpmtumfuifle  mutatum,  cumianuamdiuina  fuavitra- 
^ttft7t,«*«'6  tJS1^^,  iecit,quam  cum  fuper  vndas ambulauit.  Addit autcm  huius  gcncris  mi- 
«tr«?  rn  twrS%ot  £ta/*^rabdiaeffecT:a,eflcm  quariimiiitcrcftc- 
pH<<c$P>xf^<ty*Jt,y  CCnt5vtefepulchrotumprod!crir?cum introituslaxo immaniinterclu- 
A^VkT^7t^^>toV  deretur,quodamotum quidcmfuit  ,nonvtprodiretiilcntibuse  locis 
T^x^/t  MKXeia-  promprius,fedvtillatumulivacuitas,ckfelici{Iimusadvitamgloiiam- 
tfyat ,  *'  fisfelTlwewSt-  que  reditus  ab  omnibus  cognofcerctnr. 

y.p<rtv$  Xljvv      y fttmpotcfe^  ^'£TS  %  dtpcugto-if,  elKstt,        Tt  'd^htvtuTotA  %{<,  e\Sri  riu  eufd^ue-tp. 

NarJanzeniis  in  tragoc-  5.  Gregorius  Nazianzcnus in  Tragcedia&Cfcn/fo  fdtiinii^  tripUccm 
d^itf*  Er  iU^o^orun^enetrationcm  paucorum  vcduumclcgantia  conclu- 

auteforibui  ^&^^M"*^ 

Qumfcrte  &  idem  fit  fe-  qucmadmodum  vcnit  in  luccm  Chri ftus  incolumi  fua:  parcntis  intcgri- 
fnlckrocondtto,  clau[oque  tate  &;  caftimonia,fice  fcpulchro  nullis  ciauftris  violatis  cmcrferit. 

furgens  exiit  velut  antea  virgmtiab  eilue podtit  matrts juAtnfracia  feruans clauftt  aquam-caft  ffima. 

Nyflcnus  2.  Oratio.  de  Gregorius  NyfTcnus  ea  quam  attigi  paulo  ante  oratione ,  dilucide 
Rcfurreclionc.  omnino  ait ,  cum  Angclus  tumulum  aperuk  ,  lbi  Chriftum  minime 

tum  quicuilTe.  Tam  llluftris  clariffimi  viri  locus  digniflimus  vifiis 
qui  iii  apcrta  omni  lucc  ponatur.  Ita  igitur  illc,  Cum  Angdm  Uptdem 
reperit  furrexijft  Domtnum  de  fepuicbro,  quod  figiUU  minntumfuc- 
rat ,  acpr&fidto  mditum  mfiodUbatur ,  ficut  Deum  deabat,  claufo  rehtlo  •  quem- 
tdmodum  claufis  quoque  utnuu  ,  penctrans  in  domict  tum  ad  difcip  das  accefsit 
Quare  emm  dicebac  non  ejl  btcjcd  ftrrexit  ,Jignificans  ante  fttum  aduentum 
£  mtrahltter  acctdtjft  refurretlioncm  Seruatcrts ,  qlum  vt  Deus  propria  virtute 

txequtns  tn  iu ,  qufid.jpofita  &defti*d>a  e<ant  pe  agendts  nullum auxtlium  An- 
gelorum  defderauU.  Hifiemm  boc  itaeffa,  dtxijfet  ,  eccc  refurgit  jignificans  td 

quod 


appdritiove  Jcfu  Chriftt.  17 

Itodptimfitrtt; fd quonu w  Anteaf ictuwfn ur,prxterito  vtem temporc,  dixit, 

ifwi  r/?  htCyjidfurrexu.  Sp^.,*  ^^J^m^mS^ 

Poftcxprcilum  Dci  vcibum,&vcccrum  Patmmfapicntiam,confu- 
latmiscciam  (i  "lacctannquorum  (aptentura  cfV.ua  ,  quandoquidcm 
vcriras  non  niii a  Dco rcrum ommum  fontc manarc  potcft.  Ariftotclcs  s3Kl» 
l.^.Phyiic.  mucric nom u  1  v  a  c  u  u  m dici poflct ,  in  quoftuUumqtudetti  Aii^ 4  pMc"Tcxtuf8. 

!» *d,um7  coI°'  ,o,,rv0  ,inc  ,uh^K'-  v- 

«uarcscuc  aicoant  uimcnlioncs  ab  omni  corporumconcrctionc  di-^^u*^^,^./»,. 
uulias.  Platonici  vcioallcrcbantquantit.ucspcrfcpodc  m  rcrumna-  ^^>TTT 
tura  fubfiftcrc  ,  quodlioniuuimiiuclli^ciuiain^llintcVrco^itarionc  ic-  Qj"*7'* ^hitmntrit *U- 
paran.  Quod  ii  hxcomnia,  CUUtexomniummcntePhiloibphorum  f** V"*»*'* Jfent fihm- 

*rnVlenrii  nuri  nnmiiL  .'  j    '        .  *        •       °e** J}'rtr*fm  colorttn.  mmt 

tCCidcntumiuno.i  nLnini    i: lOCanifilbU  I       lCtinC !  CUt  ichc- /„<£, ^ Vs(  j£Z 

roc  n  r  c  r mgiatnus crcai  rc,pollc  Dcum,aurcorpusahiolocofcpararc, 

aut  illiuscxtcnlioncm  i  lodambicnrisproporaoncdmidere  ?  Icr.cm  Bafil.  hom in  Examc- 

cjuondam  pollcns  Dcus  iuo  calorc  (poliauit,  cura alioqai  rubum  (plcn- ron  cixca inmv:m 

dorccomplcrct,  aut  in  B^ylonu  Ebroa<*  trci  adoiefcentcsprodigio        w  ^  ^4'"  ^ 

magnofopirct.  Vd  vr  verrasdu  mcravt  vocantfccundamab- M^SiZ!^ 

ftulit  ,  nimirum  cilcfa&ioncm  ,tamci  ihxrcrct  cuius  dcin-  ltt:  t>*****ifmv4ie+sf 

aaaptaiiooc  commcnuiratio,cuius  lociamplcxu  icscontinctur  ?  Coi- jfrndort  ft\mm 
pons  D.rccn  grauicasatqucpondus ,  vno  codcmquc  ccmporccft,  &  mmnm  fi^ndt 

noncft,quodad  motioncm  acriiu  r.cx  vr  muruci  c  lchola  verbum  ina-^'ftf;,<',*  f*'*lt*tem  hm- 
Ihifccundo,  prout  nimirum  vcl  Dcoficiir ,  vcl  dabiusambiEitriu&i-  °i"iim,mm'fi,>'*'t  pfmlm 
bu(quchaunturinquibus  antca  volitabat  :  &dubiccmuscundcmpo£  XC^J,!'. 
ic  JJcurn  luumcorpusinaliorum  coiporum  litu  collocarc  ,  &  cum  b-  ^mmtgrm, 
bucnr,  propno  deindc  &c  naturah  loco rcftirucre  ? 

Non  minusquotidtanacxpericntia qi\imrationosdocct ,  locum,  Gcn.r.j.  Bafil  inExam. 
cxtcrnum  quiddam  &  aducntitium  cilc  corporum  cflcntix,  quod  o-  nom*  rae!o  antc  cua* 
roncs  dc  crrpyrco  ccclo  fatcntur,  cuiuscxtima fupcriorqucilla  fupcr-  ^ht^ixtlt^ rV^^'^' 
ficicsquam conucxamdicunt ,  nullo  in  loco  rcponitur.  Quodctiam /IwfaiTriJ* 


tiontrsf  1 


 r  — •    x*vv*vw,w" /*.  viiux  mcorport  l 

andum  cit  dc  lucc  ,  quarvt  magnusBaiuiusanuruducrtit9an- *m  :  n<m*t$n 
nncsjinprimavntuciiimohtioncprodiictaiuit.  Quiscr«!t)  m-  :t  u;ii-^ 
ncian  auocat  ,  pouc  prxpotcntcm  rcium  omnium  Dcum,corpo;um  f#, 
opificcm  xdihcatorcmquc  noftronim  ,  nullx  cflcntix  &:  naturx  cor-  iHri 
ruptione,  ccrtis  cadcfinitifqucfpatnsvclconiungcrc  vcliipararc?  tkf>um*tutJ»t^ojum~ 

jtontqutdtfmrmrt  kfiftjfmnt ,  #4  »##//4  /r/*  ^'  ficfltmtt  Lrtmttr*  vtrmjjtu  nmtttrm  t°Jf*> 

Profanxhiftorixnunquam  mcndacii  coargucrur.titlianumcurio-  jEhmnwvsr.tiffor  U 
fumrcrumvariarumfcriptorcm,  qui  Pythagorammcmoraiduobusfi-  16.  A^Wa^  aiV«-J 
mul  in  oppidis  aiiquando  vifum  magna  locorum  intcrcapcdinc  diiiun-  ^  Kp« ,  ri»  ny}» 
ais,cumtcmporccodcmMctaponti&Ciotonc  fcmur  aurcum  oftcn-  ^2^2^^' 
tarct.  NccAnnalcsvnquamEcclcfix  noftrxrchgionismonumciua^L^^n^A^ 
rcfutarunt  Ongcnis  &  D.  Ambrofii  tcftimonia  ,  quifcriptisfuispro-  NiV^n ,  ovn 
^ifcc  ,A  C  dunr 


l3  Liber  l  Ecclefix  Triumphantu 

imt  **  t&  *vM  ^unt »  Chriftum  Ie s  v m,  quem  nihilominus  in  domicilio beatorum Pa- 
^.^Mii»r»i;f«^  triaflidereomnesfciunt,  adviamAppiamSan&oPetro  fuifle  vifum, 
vaim&w ,  Kp*™**  cum  Neronis horribilcm  vexationc  immanitatemq-,  fugcret.  Et  tamcn 
^jf1' ''f^w^^^J^hacgrauium  fcriptorum  teftificatione  patet ,  vnum  corpus  variisinlo- 
'  Uv6*V&<  cisplunmum  diftantibus  fimul  efle  poflc.  Quis  ergo  eximiocorpori 
"^SZu^nToTn.  <luod  hypoftafi  diuini  Vcrbi  copulatur,  vimdencgetcam,  vtfine  oc- 
'velfomo zx.ctrcamedium.  cupatione  loci ,  in  eodem  cum  alio  corpore  veftigio  atque  loco  poni 
Ambrof.  contra  Auxen-  poflit  ?  Eftne  fpifliusaut  opcrofius  rcrum  omniumarchitedto  (quile- 
tmm  DeB*filnUnontrA-  mbus  fuis  aftrin^i  cocrceriq-,  nonpotcft)  vt  pluracorporaftatuatinco- 
OngenesV.ulo ,  Ambro  dcmloco,  quam vnum corpus in pluribus locis  ?  Qui pratfrafte & .pu- 
fiut  Petro  attribnit  sppa-  gnaciflime  idnegare  vcllct,  laneaducrfam  &  oppofitam  haberetPhi- 
titionem*  lofophiam ,  quod  facile  hic  oftendcrctur,nili  dc  hoc ipfo  difputandum 

aUas  forct,tum  in  fequenti  capitc,  tum  vero  longe  copiofius  cum  deEu- 
chariftia  dicetur. 


QVOD    CHKISTVS    1N    1D    C  0  N- 
claue  ylfi  erant  Apoftolt,  (tt  wgrejfia  ianuis  claufsy 
nulloque  mtroitu  patejaclo . 

Cavvt  V, 


Guitmundus  Aucrfanus 
ie  Eucbarifita  Ltb  J .  paul 
mntemedtum 
Oecolamp.  adcap  l.  loan. 
Henric.BuUtngerus  adca 
xc  (oannu- 

Rodolphus  Gualterus  Lbr 
dt  tncarnattonefc  /.82. 


HrengAriys  princcps  fuifle  dicitur  qui  hoc  miran- 
lumSeruatoris  facinusnoua  &:  inulitata  confidcnna  ne- 
^auerit.  Ab  eo  vt  in  curfu  quodam  impictatis ,  lampadem 
xceperunt  Oecolampadius  &  Aretius  ,  cum  Catholicis 
.tiam  obiiccrent ,  non  efle  in  Grxco  fonte  Jfe ,  fed  tantum 
&uau  <  K*HAet*u$juto- .   Bullineerus  emicat  paulo  poft , clareque  defendit 

A<  IWt4*'  r»»t|.  »v  r»«  1  v  .iv—  I  _      1       '  11  1 

Tetrut  Martyr  tn  Dialogo  ab  Angelororcspatefa£hs,allatoin  medium  S.Pctricxemplo.Guulte- 
fd.fs-  rus  it  comes ,  eumq-,  ipfnm  Angclum  fuifle  ait ,  qui  cuftodes  monumeti 

Theed.Be&adv  9>c*p>  afpe&u  pcrtcrref-ccit.  PctiusMaityrfubtiliusquiddamaltiufquemoli- 
^v^niturjbote  patue- tus  >  fe  Per  te£tum  infinuafle  Chriftum  pronnncrat ,  aut  etiam  fi  diuis 
tunt  Chrifto  fores  domus  placet5  leuifaltufeextuliflepcrfeneftram.  Recentioresquieademani- 
iUiusvbicongregatierant:  fiacommentafibituendaputaucrunt ,  cum  pudorepnepediantur  ,  ne 
Wi^^^^^^^/^futilemopinionem  tam  diferteexponant ,  callide  quidem  illi&difli- 
TVn7eifa^         mulanter  ,  (cd  tamen  ita  ,  vtannniflagiriumappareat ,  dicuntfrwm- 

lwtf  Scriptura  Sacia  tampedpicuereivcaratemoftendit ,  vtprodigii& 

portentifimileyideatur,  repeririquempiam  tam  nullo  tamque  hebcti 
ingenioautinuerecundo,  qui  reuocare  iadubiumvehtgeminummi- 
jtpuJLttetmtMp  i+v  )*-  raculum,dequonobisdiuinusIoannesitanarrat ,  Cumergoftroeffttdit 
hnm*b#&**u  ln%  l0\  illovnasMatoium  ,  &fores  fpvtchuft  yVbierant dfctpub  congregati propter 
abfolate  z  irn  *i r'm6tm mdmum >vemtlEsvs >  &jletit mmcdio ,&dixitek,  Faxvobis.  Etpofl 

ditso&o. 


De  apparitione  Jefn  thrifli.  ip 

tRt$  ollo,  tferum  erdnt  dtfctruli  em  mtus,  &  Thomdscum  tit.  V$nit  Ir  s  vs  ianuk 

cUufis,&ftetittnm<dto,&dix  t,  Pjxvobit.  Quibusin  vcrbisvnufquifquc 

vidcrc  poteft  fublimiumrcrum  fuiptotcmcxprcflc  ianuac  adiun&um 

&  ciramftantiampofuiflc  ad  mirandi  fiicinoris  ma^nitudincmdccla- 

randam^quamctiam  vchcmcntius  c.i  vc  •rhaftabi!iunrj?rtfi'«m«/i.'»>  #V» 

*c  T8i»fr  ,quxfignificantapparuifK  illii  iubitoin  mcdio,non  tanrum  + 

illorumcxD.Ioannc^ncquccninulLipudcumx^^J ,  fcd  abfolu:ci» 

med.o.  Etrcigcftxfingularisadmiubiiilqinouitxs^illociuoqucpauorc 

cxpnmitur,  cundcrcpcmcin  Apoftolosinuaiit,  n.im  o  ^rJuri^vtcfta-  *%**l**<  $  £  S*#«Ci>r 

pud Lucam, exifitmdbdn:  fjppiruw  vtdtre,  cum  eum  prxfcnrcm  intuercn-  ***** 

tur ,  ncq,  tamcn  cogirando  intclligcrcnt qua  rationc  omni aditu intcr- 

clufopcnctrauiiTct.  Ncccflcigiturhiirvti  Chriftnshxcclara  voccdicc-  4°* 

tct>VuLttmdnwmed9&pidtSi]mutgoipfefum :  pdfpatt.&rtdttt ,  qutjfpirttus 

€dtnf&og t non  habet/tcut  mi  vtd: tuhabtre.  Er ,  um  hc-i  Jtx  f  t  ofltndtt cis manut 

&ptdts.  EtquidcmplufquamnouiSacramcnrarii  c  fupcrioru  tcmpo- 

rum  confuiionc,&:  pcrtuibationc  omnium  rcrum  cxtit*flcnt,ncmini  in 

mcntcm  vcncrat, alio  rcm  modo cxponcrc ,  quam quo cam  ccclcftium 

rcrum  Intcrprctcsin  Euangclio  mcmorauiflcnr.  Quod ctiam  vcl  cx co 

coofemari  potcit  quod  Calumus  ipfc  in  Ioar.nisc.iputio.  notauitc-  \>*Vt 

ucniflc  Diuo  Pctro,vt'cft  proditum  in  rcrum  gcftarum  mcmoria  a  Diuo 

Luca.  Nam  A&.n.iticxiuit  ccuftodu  icpta\  ndi^ckfirmiflimisclau-  ^ 

ftm  fcrifquc munita ,  vt  prius lanuam  prirtura  &:  llcundam Dcnetrarcr*        AB.w  :•. 

•  ±t  •         1         •        •     •  i  * 

quampcrucnirctadrcrrcamqujcduccbat  m  ciiiit.  tcm  ,  dcquarantum 
uzSmmiirzvltrod.trtdmf  ifiAu.  I  JisquoqiluculctiffimusillcD.Mat "*"V9  .  % 

thxilocusiungipotcftcap.i^.vbiartcrnxMcntishpicntiaitaloquitur,  ^  ^nfum+fh  r*<}iht 
f4CtltHStflcjmtlumptrfordmmd<iisndrftrt,qu4m  JkaiA.twxJ***  u> 

lcrum.  Qupddichim  ,cuminfolcntia6c  magnirudincrciobftupcfadi,  ck 
mirarcnrurvehemcntiusDilaini!i,aicb^  *(bt-         9 *m I* 

ctcnsdUttmlisvsdtxttiOis,  Apudbomtntsh>cmpcfitbtUtft,dPudDeum4f.tm^  '/ 
omntd  pofitbiitdfunt.  Qui  lanc  locuspcnctrationcm  dimcnhonum  cui-  j,  ieVrt  &  fsetU  tntr$- 


nSnaS 


dcnrifllmcdcmonftrat,  fiucGrxca  vox  •«7i»x«<ariimantcm fignificct, 
vt  cft  in  Syriaca  vcriionc  ,  fcu  pro  nautico  fiinc  fumatur  multiplici  ac 
robufto;  idcm  cnim  cx  vrroq;  ncccflario  colligirur ,  ficri  vidclicct  nul  la 
vihumanapoflc,  vtanguftumrnmqucminutumacusforamcn  aut  hic 
•ut  illc  traiiciat,rcm  autc  cflc  omnium  cfFcftori  Dco  facillimam.Qux  fi 
fiar,vbinam  tum  crunt dimcnfioncs cV:  folidi  corporis concrctio?  vbi  in 
tantismcatusanguftiiscxtubcransmolcsanimanris  ?  vbi  vaftitasrciqi 
latitudo  ?  vbi  dcniquc  pcrcnnis  omnium  rcrum  curfus ,  &  confucta  via 
naturx?  ^^-W^^w-4*  ^^Hr^ 

PrxtcrcacumD.Paulus  Aftor.i^.militari  cuftodiatcncrcttir,^-  Att.i).iu-  ( 
quentt  nocle  dftftens  tiDomnusjit ,  conftanstfto :  ftcut  tntm  ttfttfi  atustsdtmt 
tn  lerufdltmftc  te oportet  &  Rmtd  ttfttficari.  Quishic  non  vidctcxvi  vocis  *  -r^«if  n  t 
V^-icti-viintptH  ,  ncccfljrfuiiTc,  vtChnftus  ciadcflct ,  6c  mcntium  ? 
morcbcatarum  atquc  Ipintuum  iubito  lciniinuarct  ,  non  c^und  ta-  ^AV3i9i^m 
•fiP%  C    i  mcnco 


1*  Liber  l  Ecclefa  Tritmphmtis 

£^t^f^  ^^ipf^uramcorporis&  proprietatcm  exueret,  kd^corr^ 
ig  w*',  w5  tcwTS^JtMehocmdUire  tncorrufttonem  oportit,  &  mortale  hoc  induere  tmmortalita- 
ftw,  vt  magnus  Paulus  fapienteradmontait.  Cum  prxfcrtim  non  de 
Veinde  futs  nos  circumue-  Chriftimodo  corporc,fcdnoftns  ctiam  vt  audtor  eftAthanafiusepift. 
fim,&*  ad  Epi&etum  illa  dicantur,/e;«/;;.^//r  in  corruptione ,  furget  in  incorrupttom. 

MauLii^Q1  *]'        fminaturin  ignobilitatejurgetingloria :  fomnatur ininfirmitate furgetinvir-. 

tuteifeminatur corpm  amnule ,  furget  corpusjpiritale.  Deniqucoraculo  veri- 
Wis&C  tcftimomoconftat  homincs  miiilcsaliquandofuturos  Angehs 
Tertult.  Iib.  <k  rciiirrea:.  Dei ,  qu#  vcrbagrauiffimus  Tcrtullianus  ita  cxponit  i  Quia  &  Angelta- 
caro.cap^t.  hquando  tanquam  bomtnts  fuerunt  cdendo  & bibendo ,  & pedeslau.uro porngen- 

luft.quafi  r;7.  do'  Huwanam  ^bninduerant  fupcyficiemJAluaintusfiA^anfiapropria.  Igitur 

(t  Angehfafli  tanquam  hominesin  eaiem fubfiantu Jpintm  carnalem  traciationem 
^W"f  H**$t  i  ?  xi6*fufcePerunt  s  cur  non&homuus  ftfli  tanquam  Angeliineadcmfubflantiacarni* 
•^«^p^,    JpirttalemhabcayadijPfitionem  nonmagis  folenntbus  camisobnoxit  fub  Angeltco 
tndumento  quam  Angeli  mcfoknnibm Jbmtusfub humano  ?  Qupd  fi  corpora 
noftra  ad  nouam  vitam  gloriamquc  liirgcntia ,  cxutis  &  abie&is  iis  qu* 
propna  iunt  human^concrctionis,nullamtamcn  iiatur*  fux  partem 
eflcnnarquc  dcponunt/cdilluftnfpirkuumproprictatc ornantur, cur 
Bpipk.  coiitraliwcC  L,  ld  !Pfum  °™amcntum  &  priuilcgium  Chrifti  corpon  dcneecmus  ? 
t -xo.Harrcf.io.  non  <Iuod  corpusm  tenuen>ipir^um  commutctur  ,  refpondct  erudi* 

Zefnrrexft& cimufis  fori  tus  Iuftinus  (qui  mihi  vidctur  Calunio mipie  dubitantifaccrc  iins  vo 
r^t^         ^^^^ddiuinitatisopeatqucpotcntia.  &vt  oftcndcrct,  addit  EpJ 

f>/^W<r«/™^r?7^  ^id quod crat  cralTum ,  terrenum  animale 

&  offibmwm  vbt  tngnf-  mif  enim huius  vitae  curfu ,  ficn dcinde  v t  diuiniffimus  Paulus loaui  fo- 
fwejret  o(lendttmanu4,&  let , fpintale.  ClauoramfanevefticiisDeifiiiusDarefrrir (;,,,„-. 

qu*,-vtMt!fe,im*VnMio  ™' •  ^  ltatc  onge  dmerfum  atque  diiparatum.  igtfitrqu^M 
tA  qut  -vUebant ,  id  qued™  W11  lus  Alexandrinus ,  quomodoiammcldufis  co-pus  Domtm  ttnetrauit' 
■videUtutfideique        cum  tnteUtgat  non  de  bomine  mero,vtmodo  nosfumus  fedd»  nmn,*nf,L  vi  Z 
rcftr*  trm,jpenemfLt-  htcfcribt.  lntegra funt omnia  &oh(ertta  !!    r        *  V,  f meF,l,eDet 
bA,terfe,t,umperfeae.  e,  Jy"™0™"1  ^obi^ff ,  vciba  funt  noftn Hilarii;  fedecce 

JLfiSr  J»  ,**m-  ^r^f^»«»f^  quiavidelieethomoftul 
ren,»,fed,r,Veri,J?    taelatusaudacia  mtra  fines  fibi  a  Deo  conftkutoshasrcrenonM  ri  " 

S.  Hicr.fdPammach  e  rl"  mfquomodo  Iefi^ianuisclauiisfitingreirus  \  &ceoQuSooST 
^ft.f.tom.i.fubfin.&cft^^oevirginematrefitgeneratus?  b  4'^oquo- 

Apologctica.  pro  libris  aducrf  lomn.Refandeantm.h.au.modohru,  i»tre[T«*  ,!>r,  ,  r  n  - 
m.nm,&Utm  co„fider«»dum,  &  ofi  ctLmqu,  atnJlL.ri,  t^t  U'eumP^"»^ 

•*>»#'ndtbo,qu^d.f*na*M^ 

AngufilfMvMu.  v  pncludamustoramhunclocum  cgregiaD.Auguftinifententiaad 


grnea 


3)<?  apparitione  Jefu  ChrifTt.  l^^W 

imtmbra  infimis cduxit,  q  tpofttA ptr (lauft  ofiii n.cbra  btuenit  m- 

firatro qudr  tur fwi crit  mnabtU\ fi txemftSpofctit  hcn  :ri?fingtth- 


Utarat 

rc  mcl 


ilculos  rcuoc.ua  UibdudU(buc  rarionibus  idcm  quod 

unr,  ncccumingyrummodcftix  cffrcnarum  animi  fui 

ticntcm  compcllunt,alios  vidcnmr  conquifitis  rationi- 

quamVbiquiltas,  qui filio  Dci corpus  quoddam ,  vcl-  ^1?'"^  **trhkmmt  cer* 

tnfinmimque^^ 

imillud  inanc  adumbratumquc  cxiftimabant  &  alta  BczainiTloanoisy  i« 
risdiucilaquccflcntia  ftru&urti&  rormatum.  Vtriuf-  vlcimajcduionisan.i;*?' 
opinionimcarfidcmfaticnt,  cViThcodori  quidcm  po- 
incm,hxc  vcro  fanr  ipfius  rtugiftri  ilb  D^Ioanrmcap^^^'^'*^^^ 
:  Cumfrrts  tfftnt  tlauft.  Harc  cucumltantia,inquit,cx-  ^mf^^7'^^^ 
/       1  probarionem  conrincar  dhiinx  ^/^^^wT.w 

lclu,  Sunt  qui  cxiftimcnt  qucmpiam  ilh  ianuam  a-  ^p^chrtftt^Untejfg^ 
mvujn  hominum  morcChnftum  inercflum  (cdhoc  ^'9jmmtfi^^ modo.nonvi. 

iuuo  iimm  uigrcflum  ,  lcd  voluiflc  documcmum  fi-  *  - 

ix  Diuiniraris  ,  quo  attcntiorcs  ricrcnt  difcipuli.  Hxc 
nt,  qiuramcnpoftca  funoiiusincurririn Catholrcos, 
►  inar,  icd  rallo  vrcnshindamcnro,  non  tam  vcrita- 
amarquc  Iaruamfciamachiainanifcnt.  Cur,inquic,. 
^ ianuis  daufisinrroiuiiTcrano  hejceft, 


vc  tandcm  obnncrc  qucant  &  crhccrc,vr  corpus  Chrifti  cloriofuu 
ipintui  modolimillimumcfk  vrdcarur,  vcrum  criam  infimrum&in- 
rcrminarum ,  ouod  loco  nulloaur  fpario  conrincn  poflic.  Ar  conftat 
imrcpudiatumicmpcraCarhohcis^quinccillud-ine;^^ ,  ncc 
HH  -W^ffc  ~lu«ntotyft  incptc  Bcza  pucnlitcrquc  fingcbat:  quin  taMmmmm M  ... 
potwj  ommbus  fcntcnrns  comcndom  vcri  corpons  naturalcs  afFc-  &  m  ry^JJq 

•  y  quxdam  vcro  cgilTc ,  qux  fupra  quidcm  naturam  /W-*** 
~~iar  rcpugnarcnr.  Qupdccrtco- 


,  non  aut 


mncs,qui  Euangclii  lucegIon*ntur,aut  crcdunt,  aut  crcdc- 


rc&hnc  icrut 


oncpcrfuafum 
cnc. 


Q  sj  $vod> 


%%  Lib>  h  Eccle/i*  Triumpbanth, 

QVOT>  PROPRIETATES  CORPORlS 

gloriofipotentia  quidem  femper  atque  ipfa  origine,  fed 
nonnunquam  etiam  a£lu  Chrifti  corpus  comi- 
tarentur,  dum  adbucinterkomtnes 
homo  &  mortiobnoxius 
deveret. 

C A    V   V T  VI 

Oe l i  decus & nobiletcrrae  ornamentum  Christys 
Ie  s  v  s,  vtviator,  corpus  habuitnaturaefimilitudinepar 
noftro,  fipeccatummodo  excipias,  vtautem  feliciflimae 
gloriaecompos,quemTheologiComprehenlorcmnomi- 
nant,  admirabilemilluminftruftum^rnatumque  habuit 
corporisbeatitudineperfruentis ,  non  quidem  in  adu  exercito  vt  aiut, 
fedtantumviatquepotentia.  Quatuorautem  corporisgloriofiquali- 
tatesfiueDotesnumerantur,  Impoflibilitas,Subtilitas,  Agilitas,  Cla- 
XtfMt.T^.  xi&&*  Pnmam  oftendit  in  diuiniirimiSacramenti  inftitutione  quan- 

do  nobis  commemorabilibeneficio  fuum  corpus  donauit  tum  mortale 
Scperpcflionibus  obnoxium ,  fed  modo  quodam  immortali  5c  incor- 
rupte,fubexternafpecie,magnitudine,  qualitatepanis&vini.Subtili- 
tatem  vero  qua  fecundo  loco  pofuimus  plurifariam  exhibuit.  i.  quan- 
L«r  4  jo. '  doinlucemprodiitexvirginematre.  2.cumpermedios  fuac dignitatis 

Marc  iM-  &doflxinaeaemulos  infeftofq-,  inimicos  tranfiit.  3.  cumetumulofe  vi 

loM.xo.19.  fuafufcitauit.  4. 5.  cumforibus  omni  ratione  occlufis  bis  ad  Apofto- 

loseft  ingrcfliis.  6.  quando  in  concretos  orbium  cceleftium  globos, 
clariflimo  triumpho  lqtus  fe  immifit.Tertia  cognita  fuit  Agihtas,quan- 
do  in  mollibus  vndis  fufpenfus  leui  motu  ambulauit ,  &  quando  in 
Caftello Emaus ab  oculis  difcipulorum euanuit.  Quarta  rapuit in ad- 
1n  quibufdamTxtmpUrik  mirationem  D.  Pctrumin  monte  Thabor  ,  quando  medius  Heliam 
cftuiiiQviiquod  Geneua  interatque  Moyfen  fplendidiflimum  vultumfoli  geminum  exhibuit, 


ite 


egimus:detertia6Cquartarcliquummodoeit  vtdicamus,  m  qui- 
bus  duo  quxdam  funt ,  qux  a  nouis  reformatifque  Do&oribus  in  con- 
troucrfiam  vocantur  ,  alterum  filii  Dei  corporis  agilitascuminmari 
Tyberiadis  inccflit ,  alteram,  cum  in  Caftello  Emaus  ab  oculis  fubito 
cuanuit. 

Mattb.17.1.  Nequcveroprimumilludeiufmodieftin  quo  diutiushxrerede- 

j*Atth.'n.iS'&2t*  beamus,cumluculcntuslitEuangeliilocus,quiperfpicuedoceat,non 
Zhc  24  }i.  fuifle  idinfolidis  vndis  miraculum  (  quodCaluinus  nodumin  fcirpo 

quaerens 


Degloriojo  corpore  Jefu  fbrtfli.  j  j 

qu.trcnscxcogitauit)aim  D.Pcrru.siniifdcm  mcrt;crctiir,fcdin  corpo- 
rcinccdciuis  hlii  Dci,qui  naciui  pondcris  vim  cohibcrer,cfticicnriam- 
qncomncm  tardarct.   Et  quidcm  iireptignans  illa  nouorum  homi- 
num  opinio  aliquoin  ioco  poncnda  vidcrctur,  in  co  racto  Scruaroris, 
quodfufpcxiromniumartatumrcligio,  non  plus  forcradmirabiltratis 
atquc  prodigii ,  quam  cumgcnrcs  ad  Scptcntrioncm  plcnis  plauftris  in 
conglaciato  xquorc  rctunrur.Itaquc  ab  omni  homuuim  mcmoria  ntii- 
lusid  Liuifticorpori  dcncgaucrat  ,  priuiquam  illa  curioiarum  mcn- 
riumfcgcsmaloiatupullularct,  quxncbcnc&fcnrirc  &bqui  dcEu- 
chajiftixdigniratccogantur  ,  fando  corporimiraculum  nullumcon-  ! 
ccdunt.  NamquodadS.Hicronymum  attinct  ramctiiin  huiusinrcr- 
prctanonc  loci dicat \  Tupivtpt^ &tlluo  fhlitLthuntui  vnd*  miiumc  tamcn 
durcfccrcvulr  hnmorrm    Xr  v^1.,r,  f^^-iW^  A  „..:l™L..r-..- ...  J  


C/f/.4  infl.cA7.ftB  10. 
Mmttk.  I4JO.  VnUntMM- 
t < tn  Vtntum  %  mttdum ,  f  j. 
munk,  *pt*id/,e<  nt&mw- 
«V^f*  >tyat  MVfiL 


odo.mtiunWt  d$ 
oetmfcrtktt,  mtTMCU- 
<  ■ .  ji*x  mmte  ptrmo- 
fl  itln  f*Jpsrf*  tu- 
ftrrtt itcr,ctiettsntQ 
u  tfuortfUntm, 
Aiotd. 


cunioluinquc  coftmilcnt^quod  pcripicuc  oftcndir  aun  adiungir ,  ty  U-     \  * 
ut  fltt.tr pm  quodftr  ftgtAUttil.  Scd  diicrnus  cpiftoJaad  Pammachium, 

Ptttm  inqun  >fuprrdqu«4„buUtgtdm &fobdoiorport.  Qup codcm  mo-  Incommont.  Codicit  V*ti- 
docaricnduscft  Lcontiusin  cxpofirionc  huius  lod,  cxcommunivi-  •fmmvmfropt,  a«  9tfi 

•wi.iuunt  j.iuinmquxir.  117.CX  J  AUguttliu5crm.H9.dC  ^   .      '..   »  - 
icMijurcqi.i.criidscltinua.ui.PaUhx.  fcrii  noscianlhma  hxctcfti-  T^ 
rroriu  dchccrcnt,  h.uid  cblcuuirn  tamcncflct ,  aut  ignotum  ,  qux  Rofttt MmUontnkiclotiL 
fun:ctoI:mdccadcmtc  vctcns  Ecck&e  ridcs  Sc  opinio  ,cum  afumo-  lmtm.Mm.^\\^ 
hs  llhscrionibusanticiuit.vtis  Marciontftis ,  Valcntiniams  Mamchcis  in^tmJMP"  5  Wfenmriif 
ia<frat^in or>:ccrfcion'*m  vidcamu*  r Mimr ifmni  i\  U  t\  \l      «**«t£«/  3- ^*Tfi« 

cx  coxnmui.iv^tLolicoi^  Chnrtumnonhabuiflc  ^t^xW.o^,  ci 

co^pus  uiam  cx  iclidum  ,  icdin  fpccicru  rantuin  adumbrarum  &  ma-  r  yooo%mmukm* 

nc,quandoquidcm  liqutdoinclciv.cmo  &  Hucnti  inambularc  potuif-  r/**w« 
ict :  atquchocmodoiufccptx  canus  invftcrium,  vt  fidtum  hominum  t  ^*X- P^/ci* 
opinionc  &  fi.pcruacuum.cxcog.tata  p 
laiic  maiorum  noftroium  indufttia  fa 


uunnonta 


la clcuarc  c^picbant.Quos  ^m  I  •  *tPnlV  » 
rcfurauiflct  ,  fidjXlflcnCld  Obomo%fitMt>o*,mmmo 
n-  a    -  ,       po[cu,Bo  ertt  mttMOtlo. 


ftpUm  ouMTitm  tnon  trtt 

incsuxans,  ncquclcuiusilludahiscorporibus,  fcdftratas vndas  folidas  fingmmfc,tudur.tm}t Do~ 
&concict^,pauimctiinibrfLuflc.Alia*quadamrauoncD.Hicrony-  tntnum  cbnflmm  fupotm. 
mm  iifdcmrcfpondcr,air  cnim ,  fi  quidcorum  valcarobicdbo,  corpus  l*«"*'«fl'**  S'<Jfik*< 
ctiam  D.Pcrnndhim&inancnaiirc.  Alu  quidammcndaciorumarchi- 
tcdrivctcrrimiquc  hxrctict  tam  aCaluini  illaindudbfluduumfolidi-  cUnf*  cnnflm  mtrmuiu 
Icrcnt ,  non  aliobapy£moD.Pcaumaliofq-,  vmofltorporupondmi  Ro- 


Apoftolos  fuiflc  tinftos,  quam  cmn  huius  formidolofx  tcmpcftatis  "d*nt P*»l,JP<rp™dm& 
/luChircfpcrgcrcntuL  Qtubus  Tcoulhanus  libro dc  baptifmorcfpon.  Tf^^t^n 
dcrsliudtffeajfrgtfelmttrttptr^  Hmopop$otoom 


Hicr.cpift.^i.aHPjm. 

mich  conrra  crrorci ,  8cc.  circa  fin  Nmnouid  tuMtn idmrciontm  dtccro  pcfumm,  auodtdto  nattuum  timim 
p**»9*jm*tefmwtt.MHm<ontfmmmturMmt^  Tcrrull.i  dc  Bapt.  fol.jyi  Pamcli.  Alij  ?ln* 

nofmtu  e oMcrtmurunt  tunc  dpo0oho  Bmpttfmt  vtctm  tmp!tfft%eum  mnmmtuU  finiiUm  mdflttrfi  optrttfunt ,  tffum 
%«+%miiiTummATtmirtdi4momfm\t^  Vtofmormvt4om,nlmdtfi*dfl>trgttvtl  mttrttpt  violontt*  m*ru, 

Thcodo- 


24  Lik  1.  Ucclefia  Tritmphantis 

rdHvdtingt  Mfciplin*  nlr  -J-  TheodorusBczafrctusD.Hicronymiratione,  quamfupcriirt 
igtonuf  cAterum  nauuula  a<Jferebamus  magiftri  fuifententiamrcpudiauit:  nam  in  Creophagia 
.tUafiguramEcclifuprife ^.f^  ,Q,  eaiti0nis  Vignonii ,  fatctur  Chnftum  fufpcndifle  grauitatem 
t^S^e  'p<£  corporis  foi pariterque  D.Petri ,  vultq*  leuc  Sc grauc  non  efle ex  eoru m 
cutiomb.& tintationib.m-  numero,quac in  corporibus  funt  naturamquc lngrediuntur ,  qua- 
cjuietmtur.  Dommo  perpa-  Haefle  ait  finitum efle  &  circumfcriptum  & afpc&abilc.  Qus? fanc pue- 
jtentiam  ^™**'^^ 

rompefcatficulum,  &  trd-  qui  naturx  cognitioncm  atq-,  difciplinam  a pnmo  liminc  lalutaument, 
$utUtt*temjuit  reddat.     qlu  probe  tencnt,lucem,colorcm,fitum,  locum,cxtcrnamque  figuram 
feiungi  a re facilius  pofle,quam  pondus  & grauitatcm ,  quae  mnata ma- 

iaambulationc  fuper  a-  Petrum  in  multis  locis  cflepotuiflc ,  dcbuit  diccre  &inuitibilem.  nam 
•o uas.  Sjiidm entm potuit  eadem  vis  qu £  tumidis  in  vndis  celeri  vcftigio ingredientcm  fiiftincbat, 
Itrtutt  Dei  fujpendt  gra-  vtrumque potuitaiquabilifacilitate  conficcre.  Sedquoniam  hocqui- 
••'^^  ^«^/Sr ^^^^Sl  vlrimu.m  acl  quoque  mira.c:ula.pen:iner » -quae  a  leuibus  &tor- 
^Zlro^uiTixZ  tuofis ingeniis in dubium rcuocantur,age plenius  & cumulatius ,  vt fu- 
incorporibu*  inah,  ftcut  mus anteapolliciti,de eodcm difputemus. 

fnitum  ejfe  &  ctrcumfcri-        Sacrse  paginx  qux  rerum  a  Chrifto  geftarum  mcmoriam  conti- 
ft«w,^#^^//^W/^  ^ent^pfjmcorpusalioquinafpcaabile^inuifum  tamcn  aliquando  cf- 
tutionTdtcemw^      fe£tum,modo  exprefle  dilucidequc  aiunt,  modo  innuunt  &c  haud  ob- 
pojfemultk  in  locu:  nam  &  fcure  fignificant.  Sandtifllmi  Scriptorcs  Matthaeus,  Marcus  &  Lucas, 
tilnd  fuper  a^ueu  ambula-  teftantur  Chriftum ,  cum  panem  acccpiflct ,  cum  benedixifle ,  frcgifle, 
dcdifledifcipulisdiccndo :  Accipite^&comedite ,  hocejl  corptts  nicum.  His 
paucis  verbis  vt  5c fimilibus,quae de  calice  mox  fubduntur ,  altcrum  de 
duobus  confici  cft  ncccflc,vt aut  Chriftus  inani  fe  mcndacio  aftringat, 
*f     v  :  quod fine  inexpiabili  fcclcrc  nc  cogitari  quidcm  potcft,  aut fi  corpus  il- 

lius  cft,quod  efic  Catholici  omncs  fatentur,vt  inuifibilc  lit,  panis  &C  vi- 
ni  cxternis  illis  inuolucris  tectum  Sc  inobfcuratum. 

Sed  quoniam  ad  obliterandam  vcritatcm,hanc  corporis  affectio- 
aem,  inhocquidemlocofignilicatamcflc  negant,  quidin  aliis  facrse 
hiftoriaelocis  contincatur,  vno  coniectu  oculorum  luftrcmus.  Diuus 
tue  4  z8 19  )o.     Lucascap.  4.itamcmorat :  lUc  audtenresfnrrexerunt  ^  &  eiccernnt  illum  tx- 
tra  ciuitatem ,  &  duxerunt  illum  vfque  ad fuperciltutn  montis ,  fuber  quem  ciuxtas 
illorum  erat  ozdificatd  ,vt prddpitarent  eum.  lpfeautem  tr.m/iens  per  mediumil- 
nE  iftadHebr  c  4  H  lorumibat'  Qilx  vcrbaintclligi  haud  fatis  qucunt,  nifi  vi  vocis  </W8«? 
Tn$<em  mlgnum,  qut  benecognita,  qua  vfus%magnus  quoquecft  Apoftolus,  cum  Hebraeis 
fenetramtcoehj.  oratione  fua  cxplicare  voluit  ,  quonam  modo  cceli  terrseque  mode- 

rator  &c  vindcx  ccelos  penctrauit ,  vocat  enim  *pyj^i*  jutfoiv  <fitt\r,- 
>t/9iS  2f«< «itttrhc.   QuodBibliaGcneuenfia  diflimularunt ,  tum  in 
hoc  ,  tum  fuperiore  loco.  Scd  aDiuo  Chryfoftomo  praeclare  mone- 
Amhr.ir.  4.  Luc  tom  3  mur  9  vt  animaducrtit  fanftus  Thomas  ,  a  dodtiflimo  item  Ambro- 
vides  tnitur  &htcdiumi-  fio  ,  ab  Euthymio,  ck:aliis  qui  hunc  locum  fuis  Commentariis  illu- 
iAtUcffcauodnocaptMep  ftrarunt,  Chri  stvm  Usvm  hocmiraculo  Iuclaeis  Diainitatem 
f-.^B^^^K^  fuam 


T>egloriofo  corporejefu  Chrjfii. 

fojmprobarcyoluilTc.  Qiurcmulcocft  vcro  Gmihus,  id  miraculum  ^S^tsSlA 
iedcm  habuillcin  corporc  illiuspocius ,  qtiam  in  oCttlis  rnanibufquc  3E 
tmpiorum,qui  ncrano  illum  odio  prolcqucLincur.  Quod  ctiam con- 
firmari  vchcmcndusporcft^ capircS.landi  Kumn^bi  iic  inhc:  T«-  Ioanlr,. 
i'run(e<&Uptitt}VttMtrimmmm  i  nsrs<t»tem*kfiondttfet  &exnm  T'**f»»< 
Attemplo&pr*terttns.&<.  Vbinotandumcft  Diuum  hunncm  codcm  mm' 

cllc  vcrbo  vlum  cum  (ancco  Lud,AfA#«i  ^  *_#_»  _»W.    Quj  1 1  i- 

pincccxponimcliuspoflunt ,  quam  ado&iftimis  vins  loininilnisanci- 
quicatis^raaspiTclcrnm,  ouiprxitanti  lapicncia  lacetn  huiclocoat- 

mlcrant^dccuranmr^Thc^oroHcraclccniiXconno^Thcophylaclc 
Euthymio,quorumprimusfican  ^«tn>»7»r^;^(^  4— rfj 
•**f  ,cxccllic  pcr  mcvlin  millornm  inuifibiiis  8c  fic  cualh. 

Scd  omnium  finc  controuciha  longc  fplcndidiinmus  cft  locu* 
D.Lua_cap.i4.Tcrf.ji.  vbi  fan&us  pohtufquc  hiftoricusdcCIcopba  m£ 
&foaoicamcmimt>  httprrti  urtoiuUeoumy&cogucuerunt<um,l*\ku  ^ 
^t^i^r^.v.yr^&fac^scftinuilibilisancciiros  ,  ncquc  cnimficri ••^ 
potcft,vt^^»^aliud  propricfign(ficct,quam  qui  in  confp"^^  br* 


i  ncodor.ricrtcictiii. 
t*p5  •€_*&»  <nf&r«*«4,-v4{ 
i&p-Q       i  ic\  pnr  i-mwu 


cadit,  quibuici 
locumvclit  Gc 
zavtmftruftioi 
audcndum&n 


_  jmnon 

10UCt2ndrm vrrfiiri  in  -rrnM         k  l_         WHtp*n&*>  i 

y.  o        »»».iLninis  torqucrc  nui.j  trupiy** vt^* 
c  u.i  aimThcodoro  fuo.  Ecquidcm  Thcodorus  Bc- 

vl;ngux,nccramproicclusacl         .  _* 


r*~*  1««»"»  ii- 1 ,  iiLninc^.iuiri_/.i_,ucac  dictic- 
ncm  lignin_aic lnuiiibilcm ,  lcd  nc a  fuis abcrrarc vidcrccur ,  rci  clarilli- 
mxnoeteinoffundw^ 

Caluinus  aurcm  nimis  lanc  irapudcnccr  &  inucrccundc  1  ±  Inftictit 
can.i;  fc^  lo.fic  habcc:  <W,if«r  tx  UtuQhnflum  fub  totutnutfex 
Diforuhrumotulu,  qutbufiumEwndunuprtfeawfrjt ,  mhil  tUu  prodest  y& 
rmtfmuM.  SMmrtfiit(orJpeaimtUuttufenet,nonfuaujeJfmu^ 
tumdflAnu  Qmi  dici  po_cft  magis contrarium  &  rcpugnans  vcrfco 
Dci?  Aic  ianctus  Lucas  •t-TfrhJfi»-?,  inttifibilis  fadus  cft ,  Caluinus 
contragrauisCcnfc>rdidt,noncftfa^ 

randoconcludcrct ,  cum  nonpotuiflc  ctim  ficri  inuifibilcm ,  qui  anrca 
non  fuilTcc.Quod  ldcm  cft  ac  li  qms  diccret,  Chnftus  antchumanicor- 
porisfumpcioncmcracinui{ibi!is,nonigicurpoftfufccptumcorpiisfiiit 
vifibihs:vcl,Pnufquamin  ccrlcftcsorbcsconfccndcrctfuicadfpcdabi- 

!_^^  Qu^ammcpcxiatiocmaric.  .  Hcfodorb.lilftox  C 

ncs  atquc  nugaton*  nonmcrcncur  aliam  iolutioncm,  miam  vtino-  ccrolibi 
mnium  lucc  ponancur,idmoncanrurquc  Icdorcs,nouos illos  fubcilcf-  *Uo  Gyiti 
cttc  I  hcrophancas dcncgarccorooriChnfti,&illius  immcnfx  aco-  in-  *•"'>&< 


fl 
crc 


ii$  Hwc 
PU- 
dUm  titti 
*4ft>  conuft- 


jttitf  _-n_.n. _Hj _x_ii_       '■■?        f    1      __.:___    :  J  L  .  ,  ter*/*  nulio  vtdibttnr ,  #- 

runcquo  illc  pro  arb.cno  vtcs  a  ncmmc  vidcbacur,cum  vidcrcc  omncsj  Pft  „ttm  omnU-vii**. 
vndciXcar.cimuncns  bcnchcioad  gcntmm  plunmarum  Dominario-/V_f» rmrfmviMttur  1H* 

ncmLydixqucrcgnum  pcnicnit.  tnktctm*rtnHlummutrtw- 
vfl^HBt*1'»'    *  T*1  thmioffcrtunttnttin- 

n»Uv,utRtlmiflti}rHmintHUtjMi  otyttt  mtbttrsbnmr  , 

tHfictnorjbw  tum  ^Hif^HAm  vtdtrtpctHi/  fu  rtftntt  tnnuli  LtnrtctcRtxtxortm  ttl  Ljdt*. 

D  IU 


l6  Lth.l.EcclefiteTriumphantts 

Hxc  nimirum  cft  fraus  Daemonis  &  veteratoria  quaedam  menda- 
cillimi  Gcnii  calUditas.vt  fidem  religionis  myfteriis  debiram  ,tam  difti- 
cilem  tamquc  incredibilem  efticiat  Chriftianis ,  quam  facile peruiafio- 
nenucrumfinnliuminmcntibusEthnicoruimprefterat  vtquodDra- 

nafubitolphigeniamabomniumoculis  indiuinaenpuifllt ,  adTho- 
antcmvfq-inBofphorumCimmeriumeamtraduxiflet,memslocum 

Citceopoculomfucs,mAfnrumetiamApulenasmutatusfore.hto 

i,  nrarftignsApolloniusTyan^s^magussuifu.propeommum  ummus, 
S.Hieron  ad  Pammach.  przltlgUS  Apono         y  j.    >     t>  r        ■         fcmo  confc. 

C<.»/r«.rr<.r«         Hit  videbr.tur cfle « •>  v*y»<r«»o<  ,  qiumoao  vunui  &  vt 

nf.fymi,.*.  ef.pi.  61  dum,  modo  pulchrum&vcnuftumadolefcenrem  expnmeret,  <X  vt 
tcm.  i  atcafimm tf,flck.  ^Q&fa fandusHieronymus,  cum cflet  ahquado anteDommanum m 

niua  fcrtbitur  ,  cum  ante  Domitianum  ftaut  in  Confijlorio*  repente  non  comparwjje. 

Palladius  in  vita  ma-  Palladius  in  duorum  Macariorum  vita  fcribit  mulierem  fmfle 
gnoiumMacarioium^v-  quanQam,  quam  iumentum  omncs  exiftimarent,  vnoexcepto  itgy- 
nius^gypti,altctiusA-  *tio  Macario ,  qui  propria  &  natiua  illam  fpecie  ornatam  intueba- 
tur.  Ergone  plus  ahquid  poffit  D*mon  .  quam  pnrpotcns  ™  o 
tiscquorumoculos.  So  mniumcffe£tor  Deus?  Autfihxcnulliuspondens  cuipiam  efle  vidc- 
xoml.7.cap  i*.  antur,quisaudcatGrcgoriiNyffcniau^ 

3  frizC«p*innre  «V«>  j(ymarc  ?  qui  oratione  complexus  res  mirabiliter  geftas  a  Gregono 
^m^r^  Thaumaturgo,  eum  refert,cum  dglobobarbarorum  circumfcflusin 
3^       ^   quodam  monte ,  impotenti  furentium  crudelitatc  ad  necem  qusrere- 
tur ,  fe  vna  cum  famulo  fuo  inuifibilevn  reddidifle?   Qms  mentimm 
fuifle  putet  Sozomenum  ,  qui  hiftorix  Ecclefiafticae  libr.  7.  Theoti- 
mum  ait  Tomitanum  Epifcopum  ,  fui  &  cuiufdam  altcnus  confpc- 
£bum  Scythis  eripuifle  ,  qui  odio  clati  ad  mortem  eum  dcpoicc- 
ClAfr  f'i  r-JT:"-f-*  bant?   QiLis  repudiandum  Magnum  Gregorium  exiftimct  ,  quem 
ii  &  1  ?fa  4?v^^Smukis  locis  Caluinus  appcliat  fan&um ,  dc  poftrcmum  Eccleiiae  An- 
tiftitem ,  qui  librisDialogorum  recitat  Libcrtinum,  ld  ctiam  praeftitifle 
Abbatem,  cumGallifuribundamente&:  vaecordi,  extremum  illi  exi- 
tiummolirentur? 

Hicron  adPammach*  Atqueexhisplanefequitur ,  quod  fiDaemon  aliquarationepo- 
cpift.fi-tom  i.  teftcorpus,nonquidemvereinuifibile,fednon  apparcns  tamcn  effi- 

tfolipotentiamDomini  ^ere  ^  fiibtili  artificio  oculos  intuentiumpraeftringendo  :  potiori  quo- 
magnorum  prtfrgik  adt,  ^roiu^i^quipotcftomnia  ,  Deumpofle  :  quod  fiDcus  idpotuit, 
lu*ri'  non  vtimprobiflimi  fpintus  manibusfallaciis  &:  captionibus  ,  neque 

fola  applicatione  agentium  ad  efficiendum ,  fed  veris  certifque  miracu- 
lis,cumperfeipfum  ,perquefandos,quifuntapud  illumgratiofi ,  cor- 
poraquaedaminuifibiliareddidit:  cur  eidemin  proprium  corpus  hacc 
vis  &  poteftasnonconcedatur,  cumprxfertiminauguftifllmo  Ecclc- 
faeSacramento,  cum  hominibus  communicarc  fc  cupit?  &:  quoniam 
incodcm  ipfo  Sacramentolocumoccupat  nonaccidcntium,  fedfub- 


ftantise 


17 

ngtautvidc^ 
lcm  cflcnon 
obnoxium? 
I  fincs  cxcc- 
cifhim  fuum 


Degloriojocorpore  Ufu  (Jjrifli. 

fantixtantumpanis,  qux  naturafuanccdilccrpi,  n< 
ripotcft,  quidindccolligcndumvidcatur,nificorpus 
partibilc,  nonvifibtle,  non  humanisfcniibus  iniurii 
Naturalis  autcmratio  huius  vcntatis  ,  qux  totius  n? 
dit,  hxccft,  quodomnisactho&cnScicntiscauflxad 
applicatio  ficri  dcbcat  in  conractu  ,  apra  nimirum  paticntis  cum  a- 
gcntc  coniundtionc  :  Atqui  rcs  corporca  &  concrcca  ,  cum  indiui- 
duo  ,  quod  dirimi  diilrahiquc  ncqutt  ,  nulla  rationc  copulatur, 
nulla  i^itur  crir  aclio  :  atquc  hoc  modo  filii  Dci  corpus  in  Eucha- 
riftia  conrinctur.  Quod  Nouatorcs  ,  cum  vc  didhim  cft,ccecapcr- 
anacia  Sc  maliciofa  nnpictacc  nolinc  agnofccrc  ,  coadci  func  (  vt 
mcndacium  vnum  ,  non  nifi  dcccftabili  alia  fraudc  fuftincn  potcft) 
miranda  cciara  omnia  ,  dc  quibushadtcnus  pro  infticuci  rarioncbrc- 
uiflime  diflcruimus  ,  corpori Scruarons  augufto  llli  tabemaculo  di- 
uinicacis  glorixquc  dcncgarc  :  Quod  nimuum  imuolata  Matiis  vir- 
gmicacc  hc  narus,  quod  inuiiibilcm  fc  mtcr  manus  aflintum  fuorum 
aliquandorcddidcrit,^caliasinmcdioillorum,  aqutbusinfolcnti  au- 
dacia  lapidibus  enft  appctcndus,  quod  ambulaucnt  iuncr  aquas  ,  a- 
gtlitacc  ca  inftru&us  &  lcuicacc  quam  miramur  :  quod  i  daulo  ob- 
turatoqucfcpulchrorcdiuiuuscxicnc  ,  quod  occluiis  quoquc  lanuis 
ad  Dilcipulos  iit  ingrcflus ,  quod  dcniquc  linc  vliius  coiporis  diui- 
fioncfydcrcos  orbcsvifuapcncrrarir.  Hxc  mquam  ncccflaria  confc- 
cutionc  negant,qux  tam  impia  cft,tam  pra^oft:ra ,  tamquc  in  omncm 
partcm  abominanda  ,  vt  facilc  Antcccdcntis  flagiciofam  lnanitatcm 
dcmonftrct.  '*  t 

Qux cum  ita  fint, omncs dcinccps  in  id  opinor  confcncicmus,  vr 
dicamus  ,  Triacflc  maxirac  ,  quibus  Filii  Dci  corpus ,  communcm 
hanc  corporum  noftrorum  conditioncm  fupcrarit  ,  iictamcnvtdc 
vcris  &  nacurx  iniitis  propnctattbus  ntlul  dcpcrdidcrir.  I.  Qma 
coagmcntatio  lpfa  corpons  arquc  mareria  ,  non  alta  ,  quam  hypo- 
ftaii  Vcrbi  fuftcntabatur  ,  lane  dcccbac  vt  plunbus  &  illuftrioribus 
ornamcnns  inlignircrur  ,  quam  qux  fubfiftcncix  rantum  humanx 
inhxrcnc.  2.  QiLindoquidcm  anima 'Chrifti  dtuinx  cflcnrix  fc- 
liciflimo  confpc&u  pcrfrucbarur  , 
iunchonc ,  congrucns  fuic  &  arfc 
illa  fua  copiafchcitacis  ,  fuum  in  c 
forma  pcnc<JHflima  6c  cnrclcchia 


cx  mirabih  Pcrfonx  dtuinx  con- 
iioni  rciaccommodacum  ,  vt  cx 
cuiuscrac 


m U 

■ 


Concthafo 


Dcniquc  ratiom  fuit  inaxime>%  £*^4  t» 


rcgina  ,  qux  ccclum  &  tcrras  impcrio  &  doininationc  Lua  c< 
habcrcr  in  fc  vi  arquc  potcntia ,  8c  vt  ita dicam in  radicc  arquc 
dccora  omnta  ,  qux  nonmodo  (andhs  hominibus  ,  fcdicbus  ctiam  * 
fcnfu  6c  anima  carcncifc 
tta,  Virga*  in  {crpenteir 


D 


u   Vcrbt  gra-  D 
nafcunc :  ma-  a 
;  rccohi- 


<um  10  U* 
inm  iF-7»t# 

Ex$J /J  74. 

17  it. 


ritviM  >  & 


z  9  Lib+  h  Eccle/i*  Triuwphantis 

f°ulm      ^  °s  Laci>  re  cohibetfludtus  fuos  &  vocis  imperio  fiftit :  erupibus  vnde  fcaturr- 
fM(^Tnnu\^  o^  unt,emortuavirgafeinfloresinduit,fecuris  ferreanatat  in  fummis  a- 
m«tumf*erhm<  '  quis^pugillusfarinaeoleiquelecythusexhauririnequcunt :  ollapran- 

aiumque  folidum  quodmelForibus  bonus  vates  apparauerat ,  in  leo- 

-  > ' ,  num  caueam  iigillo  regio  proccrumque  munitampenetrant,  dc  fex- 

centa  huiufinom  iUuftria  veteris  aeui  miraaila ,  qua:  potentimanuis 
operabatur  ,  qui  ad  fuam  amplificandam  gloriam  facit  omnia.  Fieri- 
nepofletvtSacrofaLi&ae  humanitati  Chrifti,  vbidiuinitas  ( Apoftolo 
tgfte  &  rei  magnitudinem  praedicante )  domicilium  fuum  collocaue- 
rat ,  priuilcgia  illa  denegemus ,  quae  tam  exprefle  in  nouo  Teftamento 
referuntur,  quam  in  Veteri  llla  fuerunt  ad  faeculorum  omnium  me- 
moriam  commendata? 

Hac confLderationcs  magnam  partem  fumuntur  e  Diuo  Ambrofio 
libro  de  Initiatis  cap.  9.  &c  libro  4.  de  Sacramcntis  cap.  5.  Partim  et- 
Hietontom.i.  sfilt  6\.  ad  iam  e  doctiflimo  Hieronymo  de  ienfuum  praeftigiis  diflerente  ad- 
Pammatb.  aduerf  error.  uerfus  crrorcsIoannisHierofolymitaiii,&in epiftolaquam  fcribitad- 
lo*n.HHr*folym.«nafin.  pammachium.  Proferam  eius  locum  vttotamhanc  difputarionem 
de  myfteriofLifceptae  carnis  a  Filio  Dei  aliquando  concludamus  ,  ita  . 
veropraeclarcfcribit,  Scilicet  nunc  mihi phihfphandum  eft ,  incertos  'ffc  fen- 
Jusnojtros&maximevifum.  Carneades  aliquis  abinferis  excitandus^  vt  fuferat 
remum  in  aqua  fraelum  vtderi ,  porticus  longtus  angufttores ,  rotundos  procul  tur- 
rium  angulos ,  columbarum  colla  adfinguUs  cenue r fiones cohrem  mutantia.  Cum 
Rhodo  Petrum  nuntiaret  &  Apoftolis  diceret  obptrteuli  magnitudinem ,  euafifie 
nmtredunt  ,phantafma  fufptcantur.  Porro  quod  ctaufis  ingrejfus  eft  ofitis  euifdem- 
virtutitfuitjum  ex  oculis  euanefcere.  Lynceus  vtfabuUfrunt ,  videbat tranfp*. 
netem ,  Dominus  claufisoftiis ,  nifi phantafmafuerit ,  intrare  nonpoterit}  AqutU 
& vuttures tranfmarma  cadauera  fennunt ,  Saluator  Apoftolosfuos  nifi  ofiium  d- 
yerueru  nonvidebtn  Dtc  mtbiacuttfimedifputator  qutd  ett  matus  tantamterrA 
wagnitudtnem  appendere  fuper  nthilum  ,  &  fupcr  aquarum  tncertalibrare  ,  an 
&eum  tranfireper  ctkufam  portam  &  creaturam  cedere  Creatoru  Quod  mam  ej? 
Wbuis,quodminu6  eft  calumniaris.  Petrusfuper  aquas  ambuiai graui  &  fittda 
mjtore:  mollis  vnda  non  cedtt,paululum  fides  dubitat.&ftatim  n*tu  - 
ramfuam  corpusintclltgit:  vt  fciamus  fuperaqua* 
mncorpHsambuUffeftidUem. 


QVGD 


De  prxfentia  corports  Chrtfit  in  plurtbus  locis.  29 

$VOD    ^ORP^    CHRISTI     F  V  I  T, 
ejl}  &  ertt  tn plurtBus  locts fine  ^vlltus proprietatis  tm~ 
mtnuttone,  qua  qutdem  ad  tUtus  ejfenttam  > 
Jjeflet. 

Capvt  VII. 


,  As^xqiuimnoncft,homincmdiuinomiTiopcrurnirn* 
icnlitatcm  in  cxiguum  vcluti  gyrum  vcllc  duccrc,  &:  in- 
a vnius  naturxlimitcs  cocrccrc.  Huius  tamcn  tcmpo- 
s  Sacramcntani  aufi  funt  in  dubium  controucrfiamquc 
■FTtt  1  <C  rcuocarchuncarticulum  ,  AnDciFihusvi  potcnriaquc 
fua ,  codcm  tcmporc  multis  ln  locis corpus  fuum  collocarc  poflit.  O- 
uxndamusvcro  cScripturisSacris  5ePatribus ,  &rationc,  ideumpof- 
fc,  &  vt  diuina  ilhus  admirabilifqucpotcftas  imbccilhtatcm  noftram 
cxupcrat,bonitasmaIitiam,  fapicntiaimprudcnuam ,  gratiaingratia- 
mnaanguftias  \  fic  doceamusvciborunulliusconftaiuiflimam  vcrita- 
tcm,  Nouatorum  hdcm  fupcrarc ,  quam  tamcanullo  pudorc  mftaura- 
tam  rcligioncm  mdicitant. 

Impnmis  ccmffimum  hoc  cft ,  Dcum  Parrcm  Fiho  fuo  dixifTc ,  Se-  1f*l.  i  egx 
dd  adtxtru  mcts  dotuc  pondm  intmtcostuos  ftabcllum  ptdumtuorum.   Vndc  fc-  '  c*r  M-M  x5 
■1  ditDP    l     fvmbol      A     ft  I         d         Anrc- Aa'1  IL 

paginatcftatur  ,  addcxtcram  P.itrisillumconiidcrc  t  ccrloquctcncri, 
quoadufquc  vcniat ,  immortalc  rcgnum  rn  Gcnitoru  lui ditioncm  pcr- 
ncfcflimciubiundhirus.  Hociguurcumfitinconfcflb,  fidcmonftrc- 
muscundcm  lpfum  I  ihum  Dci ,  rcipfa  m  propriafubftantiaatqucpcr- 
Jona,  in  ccrris  vifum , ab  co  tcmporc ,  quo  triumphans  in  ccclum  afccn- 
dit,  an  non  fucnt  pci  fpicuc  probatum,  in  plunbus  cum  locis  vna  fiuflc, 
&  proindcpartcmaicntcm  propofitxqux/tioniscflc  vcram  ? 

In  Acbs  Apoftoloruracip.  «j.hxcponuntur  >  Sdulus autem  ddbiu  fpi- 
r*nsmtndrvm&tddtstn  ditltpubs  nomwt Mctfitt  dd  Pnnctpem  Sdcerdotum  & 
petut  ub  co  epiftolutn  Damajcum  dd  Sjnagngxs ,  rf  ft  quos inueniffct  huim  vtd  vtros 
ditHMlKruvtnftoLpnducattmltruldltm.  Euumtttrfdceret^conttgttvtdppropin- 
QitjrttDattufio ,  c  fuuttocircumfulfet  eunt  tuxdecctlo  \ty  cadens  tnttrramaudt- 
ut:  voccm  d$UMti  n  (fa,  SdultfSdu!c,qutdmtperfecnuris  >  Qui  dtxtt,  quists*  Domt- 
ne :  Lttll:,  Ego fum  1e  s  v  s  qucmtupt rfcc.ueru : durum  tft  tibt  contra ftimulum  cal-  r**nt«'n*  *c*' » 
itrrare  :  Et  trtmcns  ac ftupats  dtxtt  ,  Domtnt  quid  mt  vufactre  \  It  Dominus  dd  ""C*' • 
eu m , Smge & tngrtdcrt ttuttattm ,  & tbt duttur quidteoporttatfdcere.  Vtrt du- 
um  tUs  qnitomitaUutur  tum  to ftabint ftuptfacti  jjidtentot  quidcm  vcctm  \  ntmt- 
nemau  tm  vtdtntts.  Surrexit duttm  Paulw  de  tcrrt ,  apertifque  ocults  mhtl  vide- 
bdt.  J^mamu  autcm  ilium  trahemts  wtrtduxt  uni  Dumajeum.  Ex  hac  rtafiiu 
r  I>   j  tiorx 


10  ,  Liberl.EcclefiaTriuwphantU 
tione  conftat  MundiSeruatorem  fe  videndum  obtuluTe  D.Paulo ,  non 
i  ccelo,vt  Stephano  martyrum  corypheo,  fed  in  via  Damafci,  quod  ad- 
iun&is  o&o  illuftribus  in  eodem  Scriptura:  l(5co  expreffis ,  clanflime  o- 
ftendipoteft.  i.  Quodilliusinitinerecomitesvocemloqucntisaudic- 
runt, vnde finitimumfuifTe oportet.  i.  quodeorundem  octili minime 
fuerunteofplendoreperftridi ,  quiaciemD.Paulimaximalucehebe- 
tauerat5cumfulgentiscorporisChriftivimnonfuftineret.  3.  quodpri- 
SiD.  Paulus  *d  dexteram  lTmm eum non  agnouerit,&proinde  rogat,^^  D^i/wf?  quodnonfc- 
PatrU  chnflum  -v.dtfet,    ff   flvtD.Stephanusinccelcftibuseumlocis  haercnte  vidilfet.  4.  vt 

eerrenon  mtnutauam  o.11^^  ^  .        ,.       n .  .  ccl-  '       :  C 

Stephtnuttumlnouiffet.  intelligeret  non  inanes  obtendipneftigias,autapparatum  ficW  cuitit- 
damadumbrata^pcrfonae,  aitillidilerte,  Egofumlnsv squmtuptrj*- 
.  ■  -  •  *  ^wm*.  y  Ananiasidpaulopoftfuaquoq-,orationeconfirmat,inquite- 

nim ,  Saule frater ,  Dominus  mifit mel  fw  qu>app4ruit  tibi  in via  qua  vemtbas 
G.  Non  dicit  Ananias,  Dominus  qui  mihi  apparuit  quemadmodu  &  ci- 
bi,  fed  Dominus  qtii  apparuit  tibi.  Vnde  liquct,tametfi  illi  quidc  in  vifu 
locutusfueritChrftus  ,  vt  verfu  decimoeiufdem  capitis  mcmoratur, 
magnu  tamen  fuifle  difcrimcn,inter  ea  qu£  audierat,  &  vidcrat  D.Pau- 
lus.  7.  Non  ait  tantum,?//* apparuit  tibi  m  viay  hoc  cft  cum  tu  efles  in  via, 
fed  in  via  qua  vewtffr^quafi  dixiflct ,  qui  tccu  in  eadc  erat  via ,  ea  cnim  eft 
vis  huius  coduplicationis  w*,nifiD.LucaBattologix  autPleo- 

Jjj&i  nafmiaccufarelubet.  8.  finis  quoq-,ipfiusappantionisnonleuiterhac 

^JjL  inre  confiderandus  videtur  ,eftautemhuiuimodi,  teftis  vteffeteorum 
qux  vidiflet.  Quod  dilticide  Paulus  ipfe  recenfet  Aftortim  22.  vbi  cum 
luda;is  comutati  animi  fui  caufts  expofuiflct ,  illa  ipfa  verba  repctit  quac 
ab  Ananiapriusaudierat,  Deus  Patrttmnoftrorumpraordinauittevtcognofct- 
res  voluntafemdus,& videres  tuftum  &  aud  res  vocemexoreeius,  qvia  eristeftis  iU 
Xiusadomr.es howineseotum qua vidiftt &audtfti.  Quse fane verba omncm o- 
mnino  dubitationcm  excltidunt  dc  fenfuum  fallacias.  Accedit  quod  a- 
lio  loco  ipfc  ctiam  Apoftolus  inculcat,cum  caufam  agit  fuam,innocen- 
tiamq-,  tuctur,audicnte  Agrippa  Regc,  tcftimonium  petens  ab  antea&a 
vita  fua ,  6c  mirabili  ad  pictatem  Chnftianam  conuerfionc ,  Dit  meda  in 
via  vidi Rex(  *p  t&J  « ft»  «^»  quid  difcrtius  clariufq^  dici  poflct? )  de ccelo  fupra 
Jplendotem Soiu circunfnlfijfemelumm  , &e;squitneiumftmulerant:  Omnefqut 
Afliti  1  1  161  noscumdecidtff.mtufa 

Afrxt  11 ij.  '?'  JeyUulequidmeperfequeris}durumeftt;bicontraftimulutn  calcttrare.  Egoautem 
riixi9  quis  fs  Domme  ?  Dominus  autem  d  xit ,  E?o  fum  I  e  s  v  s  qttem  tu perfiquerit. 
Seiexurge&ftafuperpelestuos ,  dhocemmapparuitibi ,  vtconftttuamtemini- 
fitum&tefitm  eorumq^  vid  fiiy&  eovmtquthus  apparebu  t.bt. 

Hxc  extrcma  verba  nobis  pcrfuadcnt,vt  crcdamus,Chriftum  fiepius 
ei  fe  vidcndu  obtuliflc,  fk  no  tantum  eo  loco,  dc  quo  dictum  hadtenus. 

ASt  2j.i?.M.  IdimprimisD  Lucasin  Apoftolorumhiftoriacap.i^.v.n.  fignificathis 

verbis,C«ww  gna dijfenfi  f  .tta ijfCytimcnsTribunus ,  e dtfccrper  tur  Paulusab 
infi' ,  iufitt  miittes dcf  eniert&raper: ettm de medio  eoruac dedacereeum  in  cafira. 
jsequenti  autem  nifte  afiiftens  ei  Dominus  ait,Confians  efio  ,ficut  enhn  tefificatus  es 

deme 


De  prxfenm  corporu  Chnfu  m  pluribtu  locis.  31 

mmm1tr*hliMjctt*mtt&im*'^  t*d,t»™**<lt»betwit>. 
tcntcmruiuc>  InGrxcocft infm'*»'  hoccftaftansilli,veIftanspropc  L»€»n,m  i»r*fior,luta- 
m^iUutoisrcicftcircunftantiaudcme^ 

bcnsilli,  ftans  fupra  illum  nccvidco  quomodo  vcrluti  lngcnn  tr.uis ;  cc fttttflMtmtjfa, 
malitu  tam  dilucidum  jplcndidumq;  locum  inobfcurarc  noiiit.Dc  alm 
Apparirionibuscxprc^quidcminSciiptunsSacrismcnnonulla,  nijt 
fortc  quod  nonnulh arbitrantur, qux mcmoratur i.ad  Corinth.c.i ^.ab 
cachrTcrat  quamdcciusconucdationcrctulimus.SK  autcmloquitwr  t- 
biD.Paulus  ouia Cbrtflus  vtfus  cft  Cephtt ,  & poft  boc  vndtum.  Dande  vifus rjl 
plufau.tr.qrnrentufrMtrtbiisftmul.  tX  mikm  mutti mHHMt  vfotdbuc  ,  qmdtttn 
dutcmJ  rmuiunt  De  ndevtftucftUubo  dtindi  Apofloluomnthus.  KoutfimedU- 
tem  omntum  tdvnuimd' orttuo  vtfiu efi  &*tht :  Fgo entm  fttm  mmtmtu  Apcftolo- 
nm  m  tmm  fum ttknm  fuori AHtoht  quomdmperfccutmfumfuUfutmDtt.  mii* 
1   r  ttjuiemD(\fumtdduod(Hm,& vrs  t.tciustnmevdcuano  futt.  Quihus  .    s  ■ 

< iDis^vrcuaJiinoi*uu  j.iuaniic> v-iii7»viiCF*i»w3i  v     .5v  eueamcd.  lnpnmamad 

ac.  C.01  :i.th.apcrtcm  corum  numcro  lc  ponit,  qui  tcitt  s  o*.  ui.ui  iuci    u  cr oriocH. 
Reiuirc<ftaonis  Chnfti  Ies  v.  Nonnc  iiim  ego  Apoftolus ':  mquitidcm  H*t  $ntm corporit  rtfutro- 
1«    \    -  fnm  libci   Nonnc  Chnitum  IESVM  Dominum  nofhlim  citonemftcbnntu  nonftc- 

vidi  ^UritX^r^         \*<    a  igeoes  qu*ndam  ctiam  aham      l>>"t*nmfit»>fi  **• 

VrVtimi/Ln.^  ouimD  Ambro-  '*  ,  , 

m  niu        >nc  aeruatons  im  .iiuoractamrcccnicr,  mumL/.nmiM^  Ongcn  homii  iiucto  ic 

Chriftusilhdixit  VadoRomamvtibidcnuoin  cruccmtollar.  Sl***1  fi em  tUctt  nimtt- 

X-#\  K  \       \\\r\w  nliin;  Dri  nCmw^rtrmt  hoc  cft  m  l>r0-  ttrt  »  f       '*      "  Pmuii 


^crautcml 


u.^.  ucjuLuuviiuuwpiiijv.i.  Mvnv.....;-.'-.""^"  f     tMtem ! qut cum  t 'a'rt JHT " 

urr,  fHrfumf  ,kt,,niU>ipoump  r*  vnuhmwnmtmmpvtTifatur,  ^fij/,,,.*^*^ 
um  trudtt  volentt.  ut  tlium  extt  ert  *y  dn.pUit: .  Li  I  lomilia  dc  incrcuul.  rit tcrttcuU ommum  rr.nnt- 
nirT  Oniaddcxrcram  Ttcr  u  Patiisicdct  mdcxtcracft  hominu  tm  ptrtrs&utur,  mcftipfi 
ek!...toram. Et  Homil.i-.in  Ep.ft.ac'. ! Ichldd.r,vt  vnuscft  Chri-  ™  '*"lk£ ,W  *** 
=  svs,ita  vnumtantnm  c(lcfacufiai.m,&  qucmadmoduin  plurj-  "ZZZ^K&Xea,  17. 
►cis hoc offcrrur t*acriri .iuiu,tt.iChnftu »n  proprio corpore in  mul-  , n  c  ad Hebr .  »«i 
isrcpcriri.  Quxii>(ic6munisratioeftThcologorum,quicxvna  .t*^^»  *•  -4." 
na- vidhma  &Dra:c.puo  vnoracniic.uuc,vnunuaurumefl'cChri-  ^«»»j^»w5k 
M*relkrionis6cnficiumcontcndunt.Ftquoni3inhoc(iamd 
conic(nicntCiomniuml.cciiloiu ar  tcs,vlq-, atl  Anticr.iuti  illam  vitm  a  ^ri^-n^a^ni»»*»*»»^» 
&  atrocifllmam tcmpcft  *t(  m cft durarurum,vt  Daniclis  clariiumi  Vatis  ^»n»»/«^».£;^4i#/*»-inr#» 
nrxdidioncconftat,dcquanoscum  Dcoaliolocononiinccaufa  vidc-  f  "f?^**?*^ 
muriamabinirioaflcruifltcomusChriftcircJu.tlc,^  •T;Vr^,w<#'^  ^ 

macnaloconim  varictatc,fmc  vlliu';  propnctatis  naturalis  tac.tura,  qua:  Daii  f  llt 
ad  ciTcntiam  ocrtincat.  Scd  quid  funcr ca rc dicant  Patrcs  ftndbm  brc-  Tuncee^tiugt. 
uitcrquc  viclcamus. 


>ft  I.)  dcSaccrdo- 
imctumto  ^.onu- 
n! ,  0  Dtt  btnigni- 


%1  Liherl.EcclefitTriumphantx 

Cliryf.KomiI.iti  ca.  o  ad  S.BafiliusinLiturgia  ,  Veniadfanclificandumnosquifurfum  Tatrlconftdet 
Hcb.  Hoc  eflfigur*  tlUu6&]riCnobti  'muifibilitercots,ti 

&tp[*tUtt«.  f  natum corpw tuum.&pretiofum fangutne.  Cui haec .grauiffimi Do&oris ver~ 

vT^Z  ^*"  ™  *  ininus  an'idebunt,NyiTenum  audiat  Gregorium  oratione  de  San&o 
Eundemenim  femper  ofe-  Pafch.  Stcutdiuinitasrepletmundu?n,& tamen  vntu  Detis  eft&a  innumerabdtbuc 
rimttti  non  nunc  qmdem  *- locu  confecratur,& tamen  vnucorpw  eflicpix  prope  verba  ipfafunt  D.Chry- 
rtt«m  fed.ftmp» ettndem.  f0ftomi laudata iam  Homil .174*1  Epift.ad  Hebraeos,  nec  abhorrct  a  di- 
Quamobrem  vnum  eflf*-  uinaaiaconcione  quamahquando  ad  populum  Antiochcnu  habuit, 

crihctumpTopter  h*ncra-   ...  ...       .  VA        .  7-        «  rf      »•     •    wr       ...  -^.  r»„;  „ 

f  /^w,  **Ji*f»  vbi  mter  alia  hoc  infignc,He/w*  melotem  dtfupulo  reltquu,  Ttltus  autem  Det  a- 

locls  ofertur ,  rhuUmefuntfcendens fuam  carnem.dimifitftd  Helias  quidem  exutus7  Cbriftus  autem  &  nobis re- 
Ghrtftt?  neq**quafed v-  Hquit  &  tpfam  habens afccndit,  quam  carnc  mcrito  quis  appcllct  diuinitatis 
eS  ckriftut  cfHi  &  hu  animiq  paludamcntum.  Atq-,  in  his  fimilibufqj  locis,(an6Hffimi illi  viri 

t\lplcnm,&tllttpxnu4V  V\  ~.    .n.      1      .    .   r   .     .  ,  1  ,  j-  •  _ 

numcorpm.  £uomodoer  Oricntis  lumina,  Chnfti  corpus  m  mfenori  longegradu,  quamdiumx 
gomultu  in  hcic  obUtum  Mcntis  amplitudinc  collocantmcqi  cnim  vbiq-,  idc(Ievolunt,vr  wxiam 
vnum  efi  ecrput  y  &  non  Vbiquiftae,  fcd  noftro  multoexcelictius  praftabiliufq-,  cffe  aiunr,  quod 
multa  corpor*  ,  ttaettam  m multis  locis  vcrfctur ,  quarproprictas ,  naturalis  alfis corporibus cife 
limbt^  ncquit,fcdrationeconiunaioniscumhypoftafidiuiniVcrbiConuenit 
i.paulopoft  mcd.  Vtdt-  Chrifto.  Et  ne quis  forte idfieri putet  '^p-nmpo^inm  pcrcjjrina quadam 
mwPhnctpem f*ardotum  afcititiaq-,  perfona,  D . Ambrofms  in Pfalmum 38.pracclarc,  Etjinuncy  in- 
adnos  vemctem ,  vtdtmus  cpityChriftus  non  vtdttur  offcrre,  tamen  ipfe  offrtur  in  terru quando  Cb.  iftt  corpus 
&  *udmtmu6  tfremem vffmtlYm  Animaduertat hic Le&or cas  voccs,  tn terris ,  vt  &  quxftionem 

pronobps fangutntm  futtm ,  JJ  .  -  ...       ,  1    i       j  ✓  tT 

fequ*mur-<ut  pofumtct  /4-  °iaam  proponit  D.  Auguit.libro  de  cura pro  mortuis  nabenda  cap.i 6.\  - 
cerdotc: ,  vt  offer*mm pro  tLiim Sandi beata glona  perfruentes,omnipotentia  Dei  poffint  lis  adcf- 
pepuiof*crifi:  um,&fiin  fe,qui  in  communibus vitac  miferiis,eorum  opemauxiliumq^implorat: 
firmtmerttoy  tam™ho"°  &quamuis  non  plane  quaeftionem  foluat,eos  tamenpolTc  rcbushuma- 
n"un'cChr^  nis  iRtcrcft  pa^ntcs  monet ,  adfcrtq-,  cxcmplum  fclicis  Nolani,  fum- 

cferre ,  tamcn  tpje  effertu* mainno.cenria  viri  &  incredibili  lanftitatc,quem  poft  mortem  quidam 
m  tertcs ,  quando  cbrtfli  non  dubiis ,  fed  ccrtiffimis  tcftimoniis  confirmabant ,  ciuibus  &inqui- 
corpw  ofertur ,  tmmo  tpfe  ymis  fccfe  confpcdum,  cum  a  barbaris  Nola  obfidcretiu". 

offerre  m*mfefl*tur  inno- 

btSiCuitcsfermofanciificatfacrificiumquodoffertur.  Aug.to  4.  decuiapromortuisgcrcDda  c.  16.  Hine  & 
iUafoluitur  que.fi io,  quonam  modo  martyres  tpfis  benefinu  qu&dnntur  oranttbus ,  tndtcant  fe  tmereffe  rebtu  hum*- 
niijfintfciunt  mertutquid  agunt  vtuil  Non  tntmioLu  beneficioruw  tffefttbut :  verttm  ctiam  tpfis  bominum  aftecli- 
fitbut  co*ftffwem  app*rutfe  Felicem  ctutbw  vel  inquiUnu  pte  a  fe  dtleftie  cum  *Barb*ric  NcLa  oppugnantur  audtmi- 
msn  non  mcertu  rumorihtUtftM  tefitbus  certis.  x.Cortnth.c.yL.z.s. 

Concludi  hinc  poteft,  quodfi  anima  fiuc  fpiritus  qui  ccrto  loco  na- 
mra  fuadefininu,quem  proindc  locum  dcfinitionis  dodtiffimi  virino- 
minant ,  re  lpfaatq^  fubftantiafua.  pracfcns  multisfimul  locis  eiTe  queat, 
neq«,  extcrna  corporu  circunfcri^tio,quemlocum  circunfcriptionis  vo- 
ramvmpediet5quo  minus  eadem  diuiuaviinterminata.c\:infinita ,  vno 
ctiam tcmporc  poffint  in  pluribuslocis reponi.  Par argumentum c  D. 
..Pauli  dubio  clicitur  fecundac  ad  Corint.ca.i  i.cum  dc  mirabiliillo  mcn- 
tis  afflatu  dc  ecftafi .  verbafacit,  &  ambigit,  vtrum  anima,an  fimul  etiam 
«corporeintertiumcdumfiteucdus.  CumcnimignorarcpoiTeno  vi- 
cLeator  ?  fc  tum  corpus  habuiiTc  m  terris ,  cum  mirabiliterad  diuinitatis 

commer- 


Deprtfentia  corporu  Chnfii  \n  plunbtu  locis.      3  j 

nusaliomlococlTcpotmirc.  Scdp oft fciipciirardiuin.cautonr.ucm  & 
aanttorumPatram  rcftimoma,  inftituriri iribiuonct,  vtadrationem 
qux imago  dtuinit.iti*  qujrdam  cft  veoiamus. 

1^^«^^^ tfiuinorum  my ftcriorum  intcrprcs Angcltw  n  on  ,t 
a*iilct, nthtlejfetmpojubtteMpudDeum,  hoctamcn  ipliinicflivcrilfimum,  •*»->-««^wr^ 

mcnriinhifuma  nataralumcnlarisortciidcrct.modocaqujc  facicnda  7V  *'**•*•*•'»* 
obiiciunturnonrcyugnc^^^  ™*r»<  Di*m9m* 

quod  VcibumLidumnoncft,  &  cuius  vi  atquc  morioncomniafum 
gcncrata.l  hnutmodi  v<rofetqu«cun^injurimacflcnriacontradi- 
ttioncm  non  muolminr,  &  proindc  corjr.u  i  6:  heri  poflunr.  Iam  aurcm 
comradiaionuII.u(t.uirrcpugnanna,  vrcorpus  vniimiu plunbuslo- 
ciscoIIoccair;hcnidigiriirpotcftilliusimmcnf.  inhmtaqucporcntia. 
fBtommi  m  mk^poccfl  ,  Scomniawkqujtdcbct.  Propofitio  illa 
M  uor  clauJlima  cit  &  ommum  confchW  vcriflima.  Minorcmali- 
quot  ratnmibus  confirmo  ,Impnmis  quod  c  xrracorpo:  lscffcntianuft 
id  icpir^nannam  cuv.;c  millam  potclhn  ^wv.Acir. .  1  uiacondpicndr 
atquidquidpoftcnuscftcorporc^vtlocus.vtaliainulra,  cxti.i  >;p  >  . 
cflcntiamclUlocu^igitui  &quidqiudcft  corporcpoftciius  ,rcpiiim.in- 
oaiivcR-arcuuiiampuu  ftiaconcipicnda  conoris  cucnru,  aurcainco- 
tranccatciabcracc.irc.  Rurfum  quod  loaishtcorporcpoftcri^r  cxva- 
riacommutarionclocoruminrclligirur,  cVlongcctiam  illuftnus  infu- 
prcmo  Corlorum  orbc,cxtra  qucm  nihil  nl.inc cft ,  quod  cum  fuo  com- 
plcxu  coc  rccat,quod idcm cucnill  t  lapidi.ftjrn^homini ,  cuicunq; dc- 
niquc  m,quam  ardificaror  omriium  Dcus  antchanc  vniucrfiratcm  riuf- 

fctmoliriis,vtdc  luminc-concorscft  Do*>onimh^mm..n,  ™..>..x  ^ 
i         *       A-uiiiui i ui  i/o  jomm nominum  opinio,  an- 

tcrcsaliasomncsxuurcproduclum  ttKcirnrrriroInr,i.n,.n%\.*^,^^ 
w.vmmv  j/ivruuv.iuiu.tincirur crgo lociuncuc  cxrracor- 

pus,poftcnorcmcorporc,aducntitiumcorpori,&  nullo  modo  dc  cor- 
•  porocflcntia&  natura. 

i.  Quoditcm  fit  luculcntius,  fi  confidcrcmus  omncm  locum  aut 
arcumicriptioniscirc,  autdcfinirionis,autSacramcnti.  Piimusomni 
corporum  gcncn  conucnit,alrcr  mcnri  &  cuilibcr  fpfntui,vna  diuinita- 
tccxccpta.  Tcmuspropnuscft  Chnftiin  Euchariftia.  Nominanrpri- 
mum  circumfcnprionis,quod  ita rcm  ambiat  &  circumamplcdarut,  vt 
totus  toti  rcfpondcat,&  pars parti ,  & rcs ipfa  quxinuoluitur  fui  quan- 
dim  cffigicm  arquc  formam  cxpnmat  m  acic ,  aqua ,  cV:  iimilibus  a  qui- 
bus  clauditur  &  circumfcribitur .  Sccundiu  Dchnitionis  appcllatui , 
quod  Angdusiiuc  animaomnisitavnoloco  dcfinitur,vtncciit,nccvi 
naturxfimuIcflcpoflltinpIuribusIocis.Prxccrcacumdiuifionisfi 
pcrs,mcn{a(patianuIIahaDcrcpotcft,nccaIiomodo  circumicribi ,  qua 
cmcicndiviatqucipfiusaftionismagnitudinc:  quarc  locus  illius  pro- 
pnusbcrit,Tbiagcicpotcft,maior&dirTuiior,aut  contradior,  pro  vi- 
rium  in  agcndo  modo  Sc  mcnfiira.  Tcrtius  qucm  Sacramcnti  nuncupa- 
^UJiuuscorpoiiChri/liconucnit,  quod  pcr/cquidcmcft  vifibilcatque 

C  diuiduum,. 


24  tib.  h  Eccle/i£  Triumphantu 

diuiduum,fcd  inuifibilitertamen  atque  indiuife  fub  vifibilifigno  aa- 
auftiffimarEochariftix.toramfiibtoto,  &  tottim  tub  qualibct  parte, 
quemadmodum  fubftantia  panis  in  rC  naturaque  fua  fpcftata,  ante  my- 
fticaveibaconiccrationis/ubquacunqueparteiuiquaiKuatistotaex- 
iftebac  Qtiod  fane  minns  mirum  videri  debet,  quandoquide  ilhus  ver- 
borumvimuabiliqjpotentia  nonaccidentium,  ied  fubftantis  locum 
accipit,qua:vocuhe,H  o  c,pronunciationedcckratur.  Atq;uiciocus 
vt  poft  paulo  ctiam  dicctur  copiofius,nihil  impcdir ,  quo  minus  alibi  ei- 


pofitam  quxfti^  

penitus  acl  cflentiam  corporis  &intimam  conditionem  accedit,ted  tan- 
tum  prafcnticE  vcluti  quidam  afpe&us  atque  rclatio  rcm  intcr,  &  id,  cui 
tanquam  loco  prxfens  dicitur.  Nihil  igitur  cflentiam  corporis  attenua- 
bit&extinguct,cumextralocumomnem3  aut  etiam  pluribusinlods 

collocatumfucrit. 

3.  Di&um fuperius  declaratumq;  fuit ,  non  videri abfurdius  aut  re- 
pugnansmagis,vtcorpusvnuminpluribuslocis,  qua,m  plura  corpora 
in  vno eodemque  loco  ponatur.  Atqui  plurima:  qua?  a nobis  allatx funt  • 
corporum  penctrationcs,  dilucidc  oftcndunt  hoc  vltimura  faepe  iam 
contigifle^nihil  igi  tur  abfurdi  eft  aut  rcpugnantiae  in  primo. 

4.  Cuivelfandoeftauditum,  magisproprkim  & naturale cfle cor- 
pori,vt  fpatio  magnitudini  fuae  pari  circumfcribatur ,  quam  vt  fit  corru- 
ptioniobnoxium2autfiviuit ,  quamvtalatur  ?  autfitcrreftre  concre- 
tumquefit,quam  vtnutu&ponderc  fuo  deorfum  feratur:  Vidcmus  au- 
tem  Chriftum  Dominum  a  iuo  corpore  fciugauiflc  nonnunquam  pon- 
deris  grauitatem ,  neceffarii  item  cibi  atque  potLonis  vfuram ,  &  corru- 
ptionis  mutabilitatcm,quae  funt  corporis  proprictates  naturales,contra 
vero  nobiliores  quafdam  affcctioncs  (umpfiflc  cotrarias ,  Scibtilitatem, 
Agilkatem ,  Impaflibilitatem.  Potuit  igitur  &:  eodem  modo  fepararc* 
mutuum  illum  afpe&um  &  relationcm  mter  vnitatem  loci  ik  vnitatem 
eorporis,atque  multitudinem  adiungcre  qux  tantum  abeft  vt  rcpugner 

*  vnitati,vt  eam  etiam  comprehendar. 

5.  Noneftmagisnaturalecorporivtlocumtantum  vnumoccupct, 
quaminnatumfpiritui  vtnullo  ipatio  dcfiniatur  :fed  diuina  potcntia. 
Spiritus  certo  loco  definiri  poteft  ck  corporeo  veluti  finu  concludi,  ficri 
igitur  poterit  vt  corpus  nullius  certi  corporci  locifinibuscircumfcri- 
batur. 

6.  Vnnm  idemque  fiibie&um  aduentitiasmultasqualitates  poteft 
'  admitterc,figuram,colorcm, faporem, rclationcs multiplices xqualita- 

tis,inaequalitatis,fimilitudinis,dilparitatis,ficvtmdi^^ 
tationem  aut  corruptionem  patiatur.Cui  igjtur  cxcipei  e  fimul  nequeat 
&fuftinerediuerfosrefpecl:usadpluraloca  ,  Sc  liuiltipllcatam  prxfcn- 
mm  pro  locorum  varietate,cum  prefcrtim  inter  adiun&a  cflcnti^Jocus 

•*  •  'nontam 


^De prtjentia  corporu  Chrijli  iu plunbitj  locij.  jj 

non  tam  vidcatur  ne&i corpori ,  quam  qualiutcs ,quantitatcs ,  &: qu« 
pciikus  inhaerctu  inumnturquerigui-x? 

7.  Non  magispugnatcumicnlu  a)mnuiniatq;notionc,vtquisfibi 
ankno&  cogiunonedcpingat  D.Pctrum  ,quam  bcarorum  fpirituum 
principem  Michaclem eoctem  ccmporis  momcnto  vcrfantcm  Ronu, 
Iciololymis ,  Conft&nrinopoli.  Arqui  cx  diuina  pagina  conftatcum 
Hcbrximoxabituricflcntex  .-Hgypto,  Angelum  vnum  pcftcm  &  cxi- 
rium  hrrentcm  ,  vno  tcmpoiis  pon&o  fimul  fuiflc  in  palatiis  omni- 
bus,  in  cafis,  m  ftabulis  ,  haris  ,  ouilibus  &:  fpclaris ,  in  omni  dcni- 
quc.nngulocv  icccflu,  vbialtquod  pnmogcmrum  cfle  potuitin  /£gy- 
ptc  vniucrfa.  ltacmm  in  Exodb  fcnbitur ,  fattumtji  w  noclts  medto.c^xxx 
prxctfc  vox  fumi  dcbct  non  pro  hora  tantum  vna  ,  fcd  pro  ipfo  mc- 
dix  nocbs  pooAo  cV:  momcnto.  Scd  tamctfi  fpatium  illud  protcn- 
dcrcmus  ad  longiflimam  vnam  horam  ,  vix  tamcn  adhuc  cogitando 
complc&i  quifquam  poflet  ,  quonam  modo  non  mnltiphcatusloco  ' 
Angclus  tam  vaftam  rcgioncm  ,  tamquc  toris  ,  vrbibus  ,  8c  proum- 
ciis  diftin&am,  fimul  occuparc  potucric  ,  cum  ^€gyptus  Thcbaidcin 
complcxa  fcptcm  giaduum  intcmallo  fuam  latitudmcm  porrigat  ni- 
miruiu  a  vigcumo  quarto  vlqur  ad  tngcfunum  pnmum  ,  trcs  autcm 
aut  quatuoi  mnumum  gradm  habcatlonguudnus.  Pertujut  autemDo- 
mnm  omncprtmogtmtum  m  ttrra  A:giptt,aprtmogentto  VbAraom*  qut  in  folioi- 
m  fedelat  vfjueadprtwoginttumcjpnua  quaerjt  tn  catccrc,  &  omneprtmoge- 
mtum  tumemcrutn.  Et  nc  quis  fortc  cxiftmurct  plurcs  fuiflc  Angclos, 
huius  tanti  opeiis&accrbx  animaducrfioJiisnuniftro^,proximc  antc 
cum  diuina  monita  pofuiflct ,  dc  Agno  Pafchali ,  dcquc  ccrcmoniia 
inco  vorando  rcligiofc  obfcruandis,  6c  dc  panc  fmc  rcrmcnto  ,  hxc 
<u\diz,fafuiuium(]f  hyfipt  ttng.te  tn  fangume  qut  eft  tn  limne  &  ajp;rgiu> 
ex  eo  fuptrhmtnart  &  vtrumque  pojltm  :  nullw  vtfirum  cgrtdtatur  ojltum  dc- 
mm  u<  vfquead  mane :  Iranftbttotm  Dcmtnw pcrcutttm  ALgypftos,  cumque  vt- 
dtrtt fangmnem w  fuper!ttmnarti& tn  vtroqucpoflejraufendct ofltum  don. tuy& 
nonfinttpercuffonm  tngredtdomo>  vefiras&ladcre.  Quo  in  loco  vox ,  pcrcuf- 
forem ,  notanda  t  ft.  Nam  liccnn  Scriptura Sacra ,  fingularis pro  numc- 
ro  multitudimshaudraroponatur:  hictamcn  cmphafin  habcf  quan- 
dam  fuam  ,  £c  prxicrtim  corum  habita  rationc  ,  qux  mcmorat  Di- 
uus  Paulus  puma  ad  Connthios  ,  cum  ait  ,  pcriiflc  illos  ab  cxtcr- 
minatorc  i0j*-*c*\o"o  0>^nrw.  Quod  agnofcit  Thcodonis  Bc-  ftcz.*  JiJPerJrtfrt,e5>c  Si. 
za  in  Annotatiombus ,  vbi  comparathcbraicam  voccm  nVVQZ**do****A***  »****- 
Hammafchohnh  qua  vtitur  Mofes  ,  ui.n  Crxca  ix.fc£*i  ^  ^jf 
hibuit  Apoftolus.  Qujdjplura?  nonnt -i  I.uus  Annahummonumcn-^^^  t{l  cmm  %,Uimc 
tisdidicimus^ncxcrcitu  Scnnachcribinhnitamilitumcopia  rcdudan-  impornmtxttio. 
tc,dcbcatisfpiritibus*vnum  plurifatiam  c<#dcmquc  tcmporc  magnam 
quandam&Wribilcmirucrnccioncmbarbarorumattuliflc  ?  (^uodfi 
hoc  cxemplu haud  facit  fatis dclicaushominibus  &  faftidiofis  qui  fc  u- 
t^lantctiamgloriofius  ,  ruhilvcllcnulprolatistabulis  crcdcrc,#Vgant 

E   .1  nu  hi 


3  6  Liber  l  Ecclefi*  Triumphantu 

mihi 48.caput Ecclcfiaftici,&  plane  verf.  14. reperient,  quod  Deus  Dt- 
.  iecitcaftra  Affjriorum.&conmutt illos  Angelus Dommt^ncc  eo loco  nifi  vriius 
tantum  Angeli  mehtioncm  fieri  ,  iicut  etiam  &  cap.  7.  Hb.  Macha- 
beorum  hxitt  Angelus  & percupt ex eis centum  oclogtnta  qutn^miUta. 

8.  Ratio  &:  expcrientia  nos  docet*  animam  noftramVotam  effe  in 
totocorpore  £\:totamin  fmgulisparribuseiuldem;  itaveroeft  incapi- 
te,vt non alte  fufpcndatur , ita  in  pedibus ,  vt  non  affligatur  deiedb, ita 
in  manibus  vt  nulla  peruci  fione  oblique  iaceat,&:  vt  breui  dicam  toties 
cft  in  corpore  quot  in  co  indiindua  puncta  fingi  fk  cogitari  poflunt. 
Qupd  fiquisidfieridicat&manarc  ex  pcrfccriilima  confociatione  a- 
nirase fimul  & corporis,conccdam  id  quidcm  roininicque  repugnabo, 
iedadiungam  &illud,quod  fi  prx  ftabiliflimanllius  formae  cum  materia 
coniundio  tantum  poteft,vt  ^ius  vi  Sc gratia ,  tota  fit  in  omnibus  paiei- 
bus  fingulifque  ipfius,&  efle  proinde  qucat  in  diucriis  locis (k  in  vario 
fitu  partiumcorporisptaneadiicrfo  atque  contrario.Cur  pollcntis  c- 
mnia  Dci  fingularis  &  immenfa  poteftas,non  illi  corpori  ,omnium  quae 
vnquamfuerunt,auteruntinhacvniuerfitate,  pulchcrnmo  atque  cx- 
cellentiflimo ,  non  poffitconccdere5quodinmicrocofmo  facit  animae. 
copulatio? 

9.  Cum  augefcit  corpus  >  nullum  incrcmentum  capit  anima,  cum 
fcnio  conficitur,  illa  mmimcdcflorcfcit :  cur  igitur  fi  fpecics  corrum- 
panrur  atque  mtereant ,  non  poffit  filii  Dei  corp^us  faluum  &  mcolume 
remanere  ? 

1  o .  Tota  narura aquse ,  vini,  panis,  carnis ,  fimiliumque  rcrum  eft in 
quaque  parte  aqux,vini,panis,carnis,rcrumque  aliarum  quas  Philofo- 
phihomogeneas  &fimilares  vocant.  Curncqucat  fubftanna  corporis 
Chrifti  tota  exiftere  fiib  quaquc  parte  hoftiae ,  cum  ibi  fit,  vt  iiiperius  di- 
cebamus,fubftantiarummoremodoque,  Sdoco  eiTentiar  panis,  non 
quantitatis  &  accidentium  aliorum  ? 

11.  Cur homuncionesDeo,cuiuspotcntia nullis cancellis & finibus 
coercetur,denegare  vim  illam  audeant ,  vt  poflit  vnumcorpusin  va- 
riislocis  ponere,  cumnatura  diuina  in  perfonis  fit  tribus  rcapte  diftin- 
Ais  atquc  feparatis  a  fe  inuicem  tota  ,  &  niliilominus  indiuifa  ,  imo 
plane  &  omnino  vnaeademque  in  quaquepcrfona  ? 

11.  ifcternitasDeitotafimulcft^ 
ti,&fequentibusomniumf^culoruma:tatibus ,  quseres  communiho- 
minum  intclligentiae  tk  imaginationi  vchementer  repucmat :  &  illius 
corpusin  tribus aut quatuor  altaribus  eflc ncqueat?  ° 

13.  Hypoftafis  Verbi  m  duabus  repciitur  naturis  vndique pcrfcftis 
&  abfolutis,fine  vlla  mixtionis  confufione ,  nequc  ab  iis  fcparari  vnqua 
poterit :  ergone  corpus  illius  in  variis  locis  efTe  nequeat ,  &  fub  diueriis 
accidentibus,quaenullo  ncgotio  feparantur? 

14.  Nosipfosconfulamus,  qui  fumus  adimagincm  illiusprocrea- 
*i,  &  corpore  fimul  &  amma  fimillimi  D  e  o  ,  um  indc  abhuman* 

carnis 


7)f  prtftntia  corporu  Chnfli  m  pUnbtu  locu.  37 
canu*  Oira  diuimtatc  copulationc:  Rcs  quoquc  alias  conaitioi  &  na- 
turainfi  i  as  contLicanuir^iupMbu.auniKvnuntisvcft^iftclucct.  Ho- 
liinus  o,  uu>^vox  bclluarun^lituoiumclangor,auiumuintiis,nol^rin- 
nitus,fidiunu  01  lc  ontus  atquc  lymphonia,vnocodcmquc  tcmporc  ad- 
minuua-na    •:u:atcc\uluuntui,.u,1uc  adco pars quxlibct  (or.-,vo- 

ci,,pronunciarjonn,&  nuiuua-omncsfvlLkvi.uvucntruulousrc- 

pcnuntur.  Etcpiifquam  ncgcthli,i)cicorpusinrlunhushofti,sconfc- 

crauscuepoflei  HatcfirniKtudod  voainu\|HTiciuiaiuinptaJpcciIp- 

qwc  ui  n  auas  paitcs  co n ha do  >cxpltcata  fuitolitn  d  Sammona  pio  &  c-  B  Gaz*  npifc. 

nufato^GaracEpifcopo.  Cmcamenfimtlitudini  aliisquc  Cipctiuspofi-    ^cptat.ont  ui  acK- 

Os.oCi  unviriiniv  fV»rr^«^j7^#.^»^       L:«         i  i     i     1  incd  Nauceno ,  dc  coipo. 

n  nV         1  imf°ltCP oill^llI^>^J-rc,Kuiimcflccl»iciuucn.ntcr  IC& fi    tlulU,  Hic 
lonum,  s  «  ,<  cm  orationcm  ,  fc  homims  corims  ,8CC  qiiod  dc  rc  vna di-  <ur  to,n.6.B.bl.P.urum. 
cituuuctcinal  am  uconuuoJan.  Scd  rclpondcbittu  cx  mcntcom-  n*.',  -n  J*c»m,  ;<>» 
mum  Pluloiophorum&Hapicntixcrlatis,  fonum,  voccm  ,«  pronun-  »  ;$  • 

tt™<mctk^^^^  V 

oucvuucnta:&:cxmaSniAiiilotcl,uliic.p 

c   imalc  ,  Imcam  aut  fupcrficicro  vnam  in  multislocis  collocarc,  •  A.vi^». 

^cncn.iconcTctionclolulum  cx  continuatum.  Ettamctfi  w  *»»«*»*••  i^n'  ^mn 
rcsi:     •   .  v :ILr forcnt, nonnc iam fupcrion orationc diflum  mcmini-  T">" 
.oucauu^ 

an  modcpingcrc,quam  Apoftoluro  vnum collocarc ?  cum  ratiodifh-  w.&i  <?*CnJ 
cukatishuiusincovcdctur^quodvnnalocommmulnnbcationc.rcsm  .«^^^'•V^ 
iJsdemcolloc..:aa  icdmmi&  leiungi  vidcarur,quxdifhcultascogitan-  *  '••*«*««  *•**'«  «7^ 
tcmanmuim  xquabihtcr quatit,fcu  Raohaclcm  unacmcrurcV rcputet,  *T  Mg 
(cuTobiamadoUcc^ 

traiuuu  !UduciaopiH)fitio,quin  po%  us  u  lationiscorrigcndaimagina-  ftix^nm  ,  d*  -•■•»'•»•,,«' 

tioclt,atquc  ctJccndum,rcmciTc  vnam  >plancquc  vnam  tcmancrc,dif-  ■•*•■*•»«•  i^r»*A*c/i«- 

rcrcnaammodohabcat,quxvulgo  in  fcholisconftituciccfTcntiam  di- 1  ?<tjm'>**  "V  A'>£ 

cuur^can.qiabalijsomiubusfcccmcrc.cumnimuum&aquaiibct  alia  Zl  *?\. 

^cnaratur  &:i(c  manct  mdiuila.  QuodautcmSocratcs  Athcnisfit,  T^Sh^T 

I  ncDis,&LaccdxTnonc*aut  muutantum  illarum  vibium  vcrkrur, 

pcnnde&xqua  rarionecftindiinfii*  A-  .nf  .^nk,!;*4  d/llJl^ 
r  ~n*~*+mn*M*m woai na& , cx lnuparaoilisa  lciplo, ccaqua- 

libctaiiarcdmitusatqucdifclufus» 

Hxcninurum  diccndahocloco  fueruiu,incaquxftionc,quxpro-  V 
ximc  cum  dimnx  Incarnarioms  myftuio  coniungmmquod  myftcnum 
tantactum  cognationc  Euchanftix  dccus  &  admirabihratcm  attingit, 
\t  qucmadmodum  inco  Chriftus  natur.t  humanx  fc  vniucrfc  larguus 
cft,itamhflc  cuiqifingulatim  incrccWMl.  bcncuolcntia  coniungat.  Bc- 
davcncrabihs  5cchorus  ommsThcoIogorum  addunt,  tamctfi  Dcifi- 
liusnaturam  humanam  in  caftxparcntis  vifccnb.non  indui(Tct,&  hac 
tamcn  foimula,H#r;f/fw^ 

rum  vcrborum  vi  ata;  virtutc  humanam  carncm  homo  fufcipcrct :  cum 
Dci  vcrl^a  non  fignihcandi  tantum  vim  habcant,vt  noftra,vcrum  ctiam 
&ofhcicndi.  Cir/w/w«#»rr4/,incuiitS.Ambrof.r^  noncrut^urc  noner.r.  D  Am*»U* 

_     C     Vi  JL. 

*    3  ifft 


AQorum  $  d*1** 

1  ^Conciliatio. 


}  8  Liber  1.  Ecclefi*  Triuwpha-atis 

!D.  Awuft  tom  tEptft  v%  ipffi&i&faltkfm^  QuodautcmcD.Angudino 

mdDarda.pauloantemed.  profcrmr  Epiftolaad  Da^^^^ 

erunt,&quia  nufquam  eruntjuque  erunt,  dodrina:  fuperius  cxplicatx  ituni- 
mc  obftat  atquc  officit:  Nam  primum  dc  naturx  curi  u  atquc  viailk  dif- 
putat,hicagiturdeonmipotent^^ 

denegare  voluit  nunquam ,  quod  omnes  extimo  ccelo  Empyreo  tribtt- 
unt,quod  cum  nullo  fpatio  coerccatur,  omnia  fuo  complcxu  loca  con- 
tinet.  Prfctereanon  hic  conrendimus  de  nudando  &  exfpoliando  cor- 
pore  omni pcnitus  ratione  loci,dc  qua re  tantum  D. Auguftinus :  (ed  de 
pluribus  locisvnicorporitribuendis,fiueidnatabfqucdimenrionum 
extenfione,vt  in  Euchariftia,liue  ccrto  & accommodato  fpatio,  vt  cuiu 
Paulo  Dei  filius  tn  via  Damalci,aut  Ly  fise  caftris  prafentiam  fuam  com- 
modauit. 

Concludamus  igitur  hic  tandem,  fatendum  cfic  vnum  dc  trihus  ,aut 
nimirumnon  diccrc Chriftum  quae  vult,aut  minime  vellc  riu*  dicit, 
aut  non  pofle  qux  vult  &  dicit.  Nifi  forte  quartum  admittendum  com- 
probandumque  dicamus ,  eum  nimirum  &  potuuTe ,  &  voluifle ,  &  fe- 
cifle,quodcxprimitur  his  verbis  apud  D.Mattheum  cap.  z6.  Accepit  lefus 

.cK  -~.  •  -  .    .  ,.  pAnem,&bentdixit,acjrcgitMit^ 

«-4-/  y.       ejlcorpus yneum.lt accipienscaluem,grattasegit,&dedit'illis,dicens:  Bibiteexhcc 
omnes.  Hu eft  enim  fanguis  meus nouiTejla?nentiy  qui  pro  multis effundetur in re- 
mifionempeccatorum.  Adiungamus,nos  dcinceps  in  eius  potentiam  infi- 
*,**\\  ^iiitam nunquam belligeraturos,nifi eodcm velimus motu 6c impreflio- 
Caluin.  ^.Inftit.cap  17-   ne  diuinitatem  labcfa&are.  Deniqiie  profiteamur  cum  Caluino ,  aut 
$.10. Etjia.incredtbtUvt.  Caluinus potius nobifcum lib.4.Inftitut.cap.i7.in landa Communio- 
jeturmuntalocorumdi-  ^  fidelibus reipfa fubftantiam  corporis  Chrifticommunicari,arcana 
^^ZtZ^t  Splntus  fandi  virtutc,  quamuisidincredibile  vidcatur:&intanralo- 
tn  ctbum  ,  memmtnmuA  corum  diftantiapcnetrare  ad  nos  camem  Chrifti,  vt  nobis  fit m  cibunv, 
auantum  fupra  fenfue  no-  memoriaquetenL4idum,quantumfuprafenfusnoftros  omnesemineat 
ftros  omnes tmmeat arcana  ^unla Yjs  Spiritus  fancti,  8c  quam  ftultum  fit eius  immcnfitatcm modo 
S*mt™/Vum  luTmm  noftro  vellemetiri.  Exquibusfcquineccflecft,fi  Calumi  ipfius  confef- 
Cff  'ZdoVoftToZl  fione,penetrat  ad nos  Chnfti  caro ,  eflc  pariter vcri ffimum,  Chnfti  cor- 
U  metxrt.  Verum  hoc peftto,  pUS  tot  in  locis  conftitui,quot  panis  &  vini  fy mbola  iacra  benedi&ione 
aSymboli  tame  exhtbttio^  aUgUfta  leperientur :  atque  tamdiuid  myfterium  inEcclcfia  militante 
ne  rem  tpfam  exhiberi  nte  futurum  ^  qUamdiu ad  triumphantis  ornamcntum  iudicatus ille  Danic- 
ieUtgtm*.  Ifcdurabit.  \Wti\    '  1 

ni,»  ioiturm  eaMmvtler.  P"  Symbola  panu  6-vini  Chrtftum  vertnob*  exhtbeu  ^deoque  corfm  &  fanguinem 
Duotstturmc^mype    ^^^^^^^    TDHn  Hattamid. 


D  E 


De  Matre  Dei. 


37 


DE  INCOMPARABI- 

LI  ET  AVGVSTISSIMA 

DEl  MATRE. 


$VOD  AB  'OMNl  TECCATl  CONTA- 
gione  pura  fo/utaque  fttertt, 

I  vv  s  Rcrnardus  dc  cxccllcnri  Virginis  digni-  S  lern.ftrm.JiDiuM  vfr* 
:.uc  prxftanria^uc  difputansficaic  ,  Ntmtrumtpfi  l™  '*  vorb.Apoemjji. 


fctitcetMjrid  efiquondjm  a  Dcopron 
tu  jttrujut  cjput  vtrtutu  pcdc  conrrttt 


ttt 


nutur,ferpt- 
iwpLtmcdl- 

VJH  t  \ tammmmxu  vcrfuttft  tnftdutw  eft ,  &c.  AUw  non  de 
W   W??Jil\\L^^^i(  f*bftjntu  Cdrnu  fu€  Cbrtjium  tdtdtffe  dognutt^tbjt, 
gi  ultw  mn  pjruulunt  nonpepcrtffey  ftdrepertffc ftbtUbdt, 
jltw  vcl poft  pjuum  vtrocogmtjm  bUjfhtmdhst:  Ahw 
Dttmjtrcmdudtretun  fufttncns tttjgnum tliud nomen  tmpufime fugtlU- 

bJt.  Quibus  vcrbis  brcuillimc  o-mplcxuslaii&iirimusDo&orcft  in- 
tandascontumclias ,  quasorc  mccftocuomcbant  in  Dci  marrcm  Ccr- 
doniani^Ebionirx^Ncftoriani^Eutychiani,  Iconoclaft^omnisq}  natio 
Antidicomarianitarum.  AbillisunmanilTimisprodicijSjGcculum  no-  \  •  * 

ftrum  Dci  bcncficiopurunvcftcV:  vacuum,&  fi  quxrcftat  dcfcliciflima 
Dci  parcnrc  controucrlia  ,  ad  h.Tc  capira  rcuocari  ilia  omnis  potcft. 
i.  Vcrumabomni  pcccarofucritcximia.  1.  Qucmadmodum  Angcli 
OEUonanexccpcm.  j.i^jfcTp^vk|jl^icatisobl^  4.  Aninpar- 
tu  iniuoJatam  intcgutatcm  fcruarit.  5.  Num  inuocari  ipfa  po(Iit,&  _ 
nomcn  cius  ccrrorum  dicruni  cultu&  folcnni  vcncrationc  cclcbrari  CoDCl*  fcentode 
mim  "clu^  &bcatorum  fpirituum  honu-  ^d^^S^^ 

/•x  *    1     b  Daiajutana;l*    r        ,  Synojmnontfi  fiuinttn* 

Qupd ad  primuiu atrinc  t,  ficilu c ft  parriu m  conciliatio  in co ,  quod  eompnbtndtn m hm 
pcccatum  quidcm  origtnis  communcmquc  borninum  labcm  fpc&at;  W*i*^w. 

>,  libcracuiquc  fcnticndj  V**«*V'».  h"[i*["l 


\         ru-    *  \  mmeuiMtaVirgmim  Mmrid 

uicrccfrm.  *  ConalioTiidcnuno:      mmm.,m*  r.j 


Ov.  v^oni 
ftianis  omnibusi 
ComrDU 
ncm  aic 


;.qua:inupit  (Jrjuemi 
n  obnuncurionc ,  & 


Dti  gtnitrtam  \  ftd  itfir- 
UaChli-  mmndtu  efft  emflituttones 
cnaCX-  fttUik  rieerdttionU  Stxti 


>>M',  H  ^inanTScdirclcruat^vncquisaltcnitramopmio-  u*p*lVf*bt 
n  aut  ncgantcm  dc  umnaculac.i  Conccntionc  V.rgmis  ft''**»"»»  «<'"'*>.** 

xlamnct  - 


40  Lib.  L  Ecclefi*Triumphantu 

damnet  erroris:&  facultas  vnicuique  tribuitur ,  pro  animi  fui  lentcntia^ 
de  re  haud  certa,ncc  communiEcclefiae  iudicio  ftabilita  cenfendi,  quo  - 
ufquein  reigrauiirimacignoratione  dittinxprouidenti^  fplcndor  illu- 

xerit.  Communis  tamcn  &  tacitus  omnium  fenfus  in  partem  aientem 
prbpendct:&:idcmipfeSixtus4.aliquotannis  antea,nimiruman.i466. 
Diplbraa  quoddam  publicauerar,cuius  initium  eft  ^Cumfr*,  excelft,qao 
comprobabat ,  &c  fapienti  religione  confirmabat ,  conceptz  Virgini  U ■* 
crum  diem  annuis  ccremoni  js  fc'fttim,&  folcnnern,  ijsque  omnibus}q(w 
cum  diem  pie  celebrarcnt ,  pares  indulgentias  &  diuina  donaimpertie- 
batur ,  qux  ftatis  (an&iilimiSacramcnti  religionibus  o&idui  {patio  cri- 
buuntur  Vrbani  Papx  4Jargitione,qu^q-,poftcain  Concilio  Viennen 
fi  confitmata,&:dcinccps  conftabilira  fuetunt  a  M  irtino  V.eiusq-,  Dc- 
LutUet.de  c«ncqt.  M**U  ceflbribus.  Quin  &  Lutherus  immacularam  conccptioncm  tucttir  & 
apud Cantf.  dt  Detp*r*  1 i.  p^j^^  oratione  quadam  in  cius  dici  celcbritate  his  verbis ,  Mandcon- 
c  i.cwcafinemcap.  ^  cre^ttur  fwe  ortguiali  peuato  f  tta  ffc  ,ut  fcxXictt  xn  ^ 

vna  ettamab originalt  ptccato punficata  fuertt.  Er  paulo  poft,  Sic  Vrrqo  Ma;  %a 
quodahtmodotntcr  Chnftum  &altoshomtncs  weJiumtenet-Adcim  aurem  ien- 
tentiam  corroborandam,duas adfert  magni  mometi  rationes ,  qtiaram 
vnae  Gabriclis  filutatione  dcfumirur,qui  nuqtiam  Virgincm  mrcr  mu- 
lieres bencdictam falutauiiTet ,  fi  puttda labcs  originis  aut  v itae anteactx 
n£uus  eam  dedecorarler.  Altcracx  rci  honcftatc  &  conuenientia  erui- 
tur,nam  d!/gwtfw,inqtiit,dr ttiftum  erat.p<rfonam  Jianc ab  ortginaU  peccato  pra- 
feruari^de qux  Cbrtftus  fumpturus  erat  carnemyqtuomntapeccata  fupiraret*Qux 
ipfa  ratioeft  quam  diuinitus  explicatj).  Auguftinus  lib.de-Tiat.&  gratia, 
Bei  fup  falucrcg.fci  4-  &  repetit  fuauiflimus  Bcrnardus  in  eadem  illuminandaqtuxftionever- 
jnnocem  fwjli  ah  ottgtna-  £  til  ajt  emm  cum  Je  peccatis  agitur.fe  Matrem  Dei  fempcrexceptam 

UbtM&acltdaltb.peCiatt*,  '  }        \      1   c\  -  \       -  r 

auBorita*  Auguftmt*  cum  Qupd  ad  peccata  pemnet.adhonacommiila,  tcu  mortaua  hnt  lcu 
de  peccattsagttur.nullam  leuiora,erit  tamen,  in  quo,filij  Dci  pacisamantes  &xoncordia:con{en- 
de  B  M*n*  volumu^fien  ^^^gvaftttrti  \\\ud  maximumqtie  difcrimcn  confidcrcmtis,  quod  filiu 

metionemyexeoentm  ma- mteratq  matrem  Catholica  Jfides  aenofcit:  llltim  enim  apcccato  libe- 
ioremeredtmusetcollatam  V  _  o  .  1 

virtutem  *d  vmctdumex  rum  & iolutum  elic  ait  narura,  propter  hypoftaucam  vmoncm ,  &  quia 
omm  parte  peccatum ,  qui  diuinamcns  &  voluntas  humananiperfc&c  modcrabatur.At  Diuama- 
conctpere>*c  p**e*e merutt  x^  gratia  tantum  &:  prmile^io  fummam  .vitx  innocentiam  confecuta, 
eum,  qut  nuUhabutt  pec-  yacuaq.  fLUT  communibus  lUis  miierijs,  qua:  nattira;  noftrae  comitantur* 
^^^^^^j^' Jlli  autem  eiufmodi  gratia  conccflifuir",qtiam  proprrus  filius  talis  ac  ta- 
^^^alVaclua^peccatl  tus  cxcogitatabcncuolcntiapotuir  voluirq-,  tribuerc,adcoq;  illamfta- 
J?ergofol*sxc£pt* qutd dt  tnK mtcr rcs  procrcatas.,  vt cximij  coloris  odonsquc  rofam inter  fpinas: 
cere  p  jf"»'  cAteri 6es  tmfi  totatn pUlchram  $c finc macula ,  hortum conclulum ,  foiitem  obfigna- 
qnod  a  t  AfcftoU*  loan^ .  Si  r L1'm ar adilli m  omnibus  delicijs  cftluentcm,  6c  vt  princeps  ille  coclcftis 
^'Tri/^i^^W«^«^»  indigitauit,grana plcnam^ornatiftimumq-,  Dci  domicilium. Iam  videa- 
hl  vmtM  innobunonefl.  mus,anfancri  Patrcs  diuinitus  aftlatiitaloqtiantur. 

hom.i  indmcrfos.  Ori^enes  Alexandrini  Mufcictiftosacprarfcs  clariffimus  homiliai. 
Mar0tam*tertmmaiuUta,  in  r\i\xczC  eam  nominat  Matrem,  quac  cum  ccelefti  acxterno  parcivtc 
m*<tr  mosrrupt*  >  *****  fit;um 


T>t  Dei  JMatre.  'm^^^Sjll^st) 

lrnn  *  c*.  !;0UcciKl frjWclauniin  diinnit,ur,,coi  i.mdituisopu-  1ut  m  **"lfi'fin  mmtre, 
croQnftu0  CC      cunuuauvncli(l>  "^«^  ornatau^Rcgismagni  fa-  ^m  "n* tR  (**  **tr*> 

•/p  *  v*iiv',,jyii\.mi,cximMm  vas «x cxccllcn-  loi9r*PltOmutdtnoUttme- 

niimum^Virgam  myfticam,Terram  fan£fcim , fcccudam  olcam  ^lorix  r'**ft?*" ********  emm- 
1  nTonum,tnumphalcin curmm  C  "iuirttcmlandim  7  iU        L<  gemtumm. 
-'in^nonlainCIuilti^ontcmclaufumataiic immimm  tIu^  J*F!^  W**mfirm>wmy 

....       i   |i  i         .    ,  1  i.ium,  i  .locinacuium  medntumtaeltjiemthemu 

incrcaiDijit>usgrati.Tdonismlignc>TcmpluTnDci  quoddiruilubucr-  **">.t>n<«kd,m,,m  fii 
■  ncjuc  ncquir.  m  ftmtjfimm  {**au;i. 


us  A»***cmt.t.VtTim.mfud 


lvcusnuncitinrra  lccontincntcm  r~*t*>  ^*r,jl9 

tm  t**imi  *ntiU*d  or  f  n    '  ^X'.»       mhenere  *4t>t- 

1  &r*  O  mm*9  fmna*.  m*te,  immsn4U'a.9fotenm/fiCUtiJlMm,fi^. 


tushomilia  dc  Hypapan-  Cjoifiuilib  x  dcDciparj 


nmnn 


ft9  s  n  .n  Juperter  ex  ftentu  ,  nmturm  formofrr  tt  tpfot  Ckeruhm,  - 
dtcmndm  mertmlie.me  ttrremm  itniummmnnefujfireretjmo  %>ore,mo<  Anretorum 
«nnlirnni.urr.rm  A*  A(T,*~~*:   •      t  t 


autcrnplcnitudincmiplampi()fvi!  :   ur:  quidquidincagcftiim  lit ,  ro 
rumrflcpuntatcm&nmpliciratcm  ,rorum  vcntarcmd:  i»rariam.  Hor- 
tulum  cflcquondam  amanilTimumdcIirjaiiimjin  quolinromnia  pc- 
ncra  &  odoramctavirtutum/icconclufum  vt  ncfciatviolari:  lignatum 
Cllcronrcm  fr'illo  1  rmitatis. 

Procius  Conftantinop.  cuiu*  audtoriras  Ecclcliac  vocc  comprobata  cer.ftmntinop. 
rcpudiajruionpoccft^omiiu^  f>>n*:[&contdHtph 

WSmmt  F  i^ii^^T.ihmtm^ne, 


tib.  1.  Ucctefite  Trixwphantu 

M  i  4,i«,w(tm &  »-  Paradifum noui  Adami,  Nubcm  leuem  cuiinfiaet, q„j fugcr  ChcruM- 
fta!b<S«*imm»'£*li&  no&pro nrfignibus  equis &: cuiauuuato fcnur ,  Vtllus  puriffinuim  ni- 
uco  rorc  pcrtuilim,in  qua  &  pcr  quam  Summus  Paftor  ouiculq  fux  pel- 
*f  S*  TrtiuU,  71  «C9/3*wj-  ,  jnciuitur.  Huius  tanti  viri  fentcntia  in  Concilio  Ephcfino  refcrtur 

&Mwu%.  Conc.  Ephci.  - 

n^£^^  h,c 

Ecclef  AntiochenaeEpif.  "1  '        .   n        *        -n.   t  r* 

Theod.inCantfubfine-.  Thcodoretus  in Cantica  vnicamillam  electam  a  Chrifto  Iesv  Co- 
inter  tot  animtu  ommum  lumbam  vocat ,  Virgincm  fimul  6c  matrem ,  quae  puritate  Cherubim  8c 
hominu  quAfaluantur^lt-  5eraphim  anrccellat.  S.Ioann.Damafcen.omnibus  fanftis  fiindtiorero. 

m*ter,futll*qut.  purttau  gitationibusfuifie  contammau  aflem.  Quodgrauiflimihominisdictu 
prtfiao  chtrubtm  &  St-  maxime  animaduertcdum  eft,  ne^pfecto  rcfutan  a  Nouatonbuspotcft 
r*fhtm  antecelluit.         cum iHius  fcriptoris  Annotat.  e  Graeco  ipfi  in  Latinum  com-ierterinr. . 

Ioan.Damafc.orat.2  deNatiu.B  Marixaeiiila  verba,  De  germir.emeo  fiumtajcend fitcircamed.orat.  Per germe 
quemnamtandemquAfoproprie.tonfentsmeeq.aueperUiannon  per(picueJolamhancfanclam  ac  fantlU  ommb.fa»- 
&tor*ml  Elia*  Cretcin  orat.*  Nazian  Dei  geni?rix,neferdidk  qutdem  cogttattanibm  vnquam  inquinata  t  % 

EcclefixLatinarPatresineandem  cumGrxcisDoctoribusfentenria 
lubentesiuerunt.  Forte  &  inui&us  CyprianusNataliriaChrifti  oratio- 
ne  fua  prcedicans  ,illuftiiahaec  de  B.  Virgine  memorat  ^Spiritu  fantto  ah- 
umbrante  incendtum  ortgtnale  extinftum  eft^tdeo^tnnoxiam  affligi  non  decuit  nec 
fuftinebat  uitiitia,vt'tUud  vas  elcftwnis  communibus  laffareturtnttmjs,  quoniam 
pturimuma  uteris  diff:  rens  natura  communtcabat,  non  cuipa. 
btof.ad  CnS  fubfin.     ConfequentifecnloD.  Ambrofius  inPfalm.118.eam  vtpuriffimarn 
^illavwbl  erraui  ficut  Virginem  ab  omni  fceleris  contagione  liberam  &  foliiram  depingit.  Et 
ouis.  Sufcipemenonex  Sa-  S.Hieron.  comparateam  cnm  nube ,  quaeduxfuir  populi  Hebraeorum, 
r*  ,fedexMarta,  vt  mcor-     m  clariffirna  lucetverfatam  illuminatamque  affidue ,  a tenebris  quarn 
ruptafit  w*°hyJ^n*£f°  longiffimeremotam fuifle.  EtPrasfationeinSophoniam^eam  caetera- 
T  fate^pTccati °  Hier.pf  mmmulierum  igniculos  eximio  fuo  fplendore  fiiperauifle. 
%i  tom  4-Deduxit  eotinnubediei.  Pulchredtxtt  dteiinubts  emmtUa  nor.  fmt  tntenebrt^fed  mluce.Hicron  pr«- 
ftit.in  Sophoniam,tom  3.  Taceo  de  Ama  &  Eli%abeth,& cAterkfanHie  multeribm,  quarum  velut  fyderum  tgni- 
mks  oUrumMariAiumen  tibfcondtt. 

Et  in  cap.i  o  .Ecclcfiaft.natam  praedicat  rcliquis  omnibus  landis  lon- 
ge  a  fordibus  ck:  peccato  liberiorem. 
Auguft.  de  natura  &  gra-  S.  Auguftinus  multo  etiam  magnificentius  de  eadem  paulo  ante  pro- 
tia,cap  }6.tom'7-Ex**P**  nHnciauit5cum  fcribir,vbi  de peccato  quaeftio  eft,nullam  penirus  excel- 
itaque  *'V^Jneo^plm\n\  lenriffimae Dci matris faciendam effe mctionem.  Cuius rei  caufam  mox 
^UmpZfw™ P"-  fublJcieri^ait fore *lioquin,vt  contumeliaeius  filio  eo  ipfo  irrogaretur. 
tatuagitur  ,  habere  volo  Idem  alio  inloco  oes  homincsobnoxios effie peccato exiftimat , quod 
qutflionem.  indeemmfci  ^n  peccato  conceptifint&gencrati  ;  vndea  contrario  concludi  potcll 
musquodeipluegratucol  eum yirginema  totius  vitae  noxis  crcdidifle.imniuncm>quam  aprima 
latum  futvitt^JJ^^  orrginis  labe  vacuam  &  foluram  putabat. 


aus 


De  Det  &>latre.  4? 

cius  natali,  vita,  moribusquc  difputans ,  bacc  graui lli mc  fuaniflimeque      >  V4tm C6Tift** nullum 
fuc  morc  ^goputo  ^  quod ioptofior  fdntlifhd.tonHbenedtttto  tnum  defiendtrtty  h^u'Il'  pfccmtum. 
qud  tpfim  mn  folum  fanftifh  ttret  ortum  yfed  &  vttdtn  db  omnt  dttnceps  peccdto  cu- 
\\od\rtt tmmunemtquod neuttnt altert tn  njtu qmdem  mulurum  credtrur  effedona- 
tum.  Decmtntmtrum  Rcgin.tm  Vtrgmumfv.guUrts  prtutlcgto  ftnftttdtv  dbfquc 
ommpeccdto  ductrevudmyquddumpeccdti  n.ortuqut  pdrtrtt  ptremptortmtmunui 
v*u&tttfitttdommbus  obim-ret.  Propterhanccandemnrioncmin  Litur-  A*r* 
xnjsGrrcis.inpclLuu:  larnc  illuili  illinu,lanctillinu,niu  ilTinu,eloriolif-  **"r*'ni » w*mrn.  Li- 
Uina,  ininKcnuriuua,.ilr,squcl.inviishononsquctitulis,ciui(ummicx-  Unn^km^m^^n 
coguan  poiiuntjornacur.  ^  culmtmmgUrteftjftmmmdo* 
mttmmm  jtrmm  mttrtm  Dtt  &femf*r  rirgi*gm  Mmrimm.cmmvmndw  fmnclueytuflu  nos  tpfos ,  &t*ttr  ne;,  ^ 
emtum  titmmKsJfr^m  Ch*tjls  Dt;  cemmtnJemw 

Quandoquidcm  igicur  i  dnmm  fi  riprnris non  conftat,enm  m  omni  tZoncmmm^^ 
vita  vcl  tcnucm  labcculam  admiliilc-.cum  dc  cius  cumulat.flima  (an£ti~ 
taic,vacuitatcquc  pcccan propi  ij  pic  fcnurc,non  magis  rilij  gloiia* orK- 
c.  ar ,qaam  nitor  Luna: cl.u illimo  Solis iplcndori  a  quo  «lcrmatur :  quin 
pociusfumrruirifilijmgnitatcmprxclicct  c!c  illuftrct  nugis.  cumcaiuc- 
nt  optnio&  comniunklcnius  annquitatts,cuni  ptctastd  quoqucrcli- 
gioquc fuadcat :  Curobftmatc contendcrequisdcinccps  vcht,&pcr- 
ndioic  conniti ,  vt  vcncrandaniScniatons  nolcn  parcntem  icclcnbus 
riiillcirribiitamcontaminaxaiiiqticdcmonftrct  ?  Calumusquidcniipic  Calum.  in  harm.  Euaog, 
Viac  innwminu^  lneamconmmcliofiK  vidrriir  ltiamr  liimJinm  adcip.i.Luc.|4.N#«w4- 

"      :  f.  .  .*  ■     ...       .  ^noTtre  Uhormntiumefl.vt 

nurnturDa,qui  ctusicnrcnuasacquc  cioccunam  incrcaiDiii  aruorc cx-  t\unmmmb  $mnt purgem? 
ccpcrunt.Namcxvnaquidcmpanc,non  maenopcrc  laborandum<  llc  vttk  *A+t3&ft 
ait,  vt  Nlariam  ab  omni  purgcmus  vitio  :cx  altcra  vcro,  iicaxpcrc  illarn  carpere  viHctur, 

vidcatur  iis  inlocis,  qti.cadmargincmnotantur  :idcadcmaniinilcui-  harmoa  Lm  1  & 
tatc  pantcrfccit  tncius  hlio,qucmnobikumcamcn  Aenum  linc  ma-  lt.V*H*rrri  X/l^uT!^1 

i  *  w  mw»  i  *  j  .......    u  .1  f.;  ,it 

cularuiUccognoicic.        V  -  '    -i  ,  &<*■  . 

Concludamus  icritur  vnaomncs  voluntatum  c\:icntcnt:anim  con-  ^^vkt  (upfmg  ?t.txub. 


#T^^.,gratiacV:priuilcgionullircprcluniioniobnoxiam,luinc  mmmJtr  htufamm  fimtt imtjfi 
T^#,»a/iriy*>.*5' ,  fumnu  mnoccnua  6c  intcgtitatc  prxditum  natuta.  emtu  dtx$nt  mmfltm  pec- 
Qujcnimirum  vitarcxccllcntupnmo  modo  vm  Chnfto  ncminc  cxcc-  p^Sf»^»amtgrmttm 


ni,iddccusvlli  hominum  tnbucrc,quipia:tciifisCrculisviguciit,ncc  cbtr*,y< 
inijs,qindcmccps  fiituii  lunt,id  ipcr.in  polIc,ab(qucintolcran-     emtm  *m 
dx  audariae  iiifpicionc  atquc  hxrcicos,  ruii  tauoic  quo-  vitm*e, 
damfingiilaridiuina:\Icntis:quadcrcgcauifli-  fiK^^^^ 
rrus  in  DccrctisConcilij  Tndcnti-  ilefittiA 
ni  pracfcribitur. 


4* 


Ltk  L  Ecclefa  Triumphantu 


QJTOD  M  AT6K  CHRIST!  V  OT  0  S€ 

yirgin  f+atkf  obligauerit^  f*>  quodnulla  ratione  dubita- 
rU  de  Omntpotentia  Dei  cum  Angelum  tnter- 
rogamty  Quomodo fiet  ijlud^&c* 

£apvt  VJIK 

CaIh.w  narmon.  incaf.  i .  ||5S2E||||^  O  l  e  t  omnibus  Ioannis  Caluinipennam  ranto  impctu 
Lw-v-H-  ffil §§Ko§| lcuitatis abreptam, vtin Dei Matreminfefto odio  &non 

'  "  ferenda  audacia  & impietate  inuolarit.  Vidttur  ,\v\<\\\iu 

fantta  V irgo  non  mhm  maltgne  reftrwgere  Dei  potenttam ,  quam 
prius  Zacharias  vcr.iS. Quod emm pratercommunem  natur&or- 
dinem  eft ,  tmpcfiibilc  tffz  colltgit.  Stc  enim  ratiocinatur,virum  non 
cognofco ,  qui  credam  igitu  r  fnturumquod  nunctas  ?  vero  magnopcre  laboran- 
dumeft,vteampurgemu$  abomni  vitio. 

Elizabeta  eius  cognata  plenadiuino  fpiritu  multo  fane  confidera- 
n  tius  hoc  Momo  loquitur ,  cum  his  verbis  exclamat ,  Beata  qu&  credtdtftt, 

quoniam  perficitntur  in  teqiu  diCva  funt  ttbt  a  Domtno.  San&i  etiam  Patres 
longe  religiofius  modeftiusque  fenferunt ,  &c animi  fui  fententiam  cx- 
preflerunt..  ,  • IfSL' 

finelHier,Cath,I1Cira  S-Cyri1^ 

/WV*  &in^fitataadmirationc5quamrei  nouitas&magnitudoprocreaucrar, 

td-*if**&  $r*i km      quaUubito  cogitantcm animum  occupauillet. 
*#vir*m.  *  D.  Ambrofius  Commentari js  in  Lucam  5  ait  Virginem  minime  du- 

a  Ambr.  in  Luc  capite  i .  bitafle  de  fafto,fed  de  fa&i  qualitate  qusefifte.  Legerat  enim  Ifaix  fepti- 

j      j  i  rr  j  moVirSipxmPar^^ 
Non  vtdttur  dubttajje  de  ratv  3  5V 

,  D.Auguftinusquxft;i9.inNumer.  ModumMcp^qutfeuitVirgown 
uitquomodo  fieretj>gerat  aevtrtute  dubttautt.  Etl1b.50.H0m1l.44.  Mariainquiwtdo dtxit.non  defbe- 
mim,qma.  Virgococtperet,  rando,  Quomodofiettftud.Thcophyhaus  i&San£fcus  Bcrnardusc codem 

tth*£&J!g  UO  ^rroborataauaontas5&ab  ijs  forterepudiaietur^qui  recciuiiii- 
it,quom>do*utZacc>peret™m  1 heodon  Bezae  &  modo  natam  mirume  opinor  reijcient  qm 
in  Euangelb  primumAn  Annotationibus  in  24.verf.  Capitisprimi  D.  Lucse  comprobat  comm 
Vlu*  eMoquutue,  interpretationem ,  qui  Virginisdidtum  in  admirationem quandam  vc 

b  Theophylacl.  in  hunchementiffimam  refcrunt,aut  infimplicempcrquiTitionpm  mrJi  ~  , 

deret  Vtrgo  dtxtt,%uomo  „„^11    m    1         ,  *    j  w    >   .  ,        em  nciideblllt.  Addlt- 

dofiettfl*d,(edvtprudes,  VlC1™ll°m°^^ 

&iHtelttgemvtdi{catmi-  quadaammidlmdentiaprofeaa:hisenimverbismagnusUlerefo^ 
dum  inquirit.  V  -  1 

c  Bcrnar.homil.4.fuperMiffu$cft.  Nondubitat  de  fatto >  fedmodumre«uirit>&  ordinern.  1 


Vcrbi  buccinator  vti 
magmtudo  illam  trci 
fiut  accufanda  pccc. 
pcccaucrum,  aicGrc 
i]uod  antcoculos& 
Aonxvtriufququxi 
dmmav.fuiccp^nr 


De  Dei  JlJatre. 


labetha  &  Zacl 


*5 

:as  &  myfterii 
>nc  proptcrca 


>mo, 

lis& 


:  iam  cftcrta:  &  cxpcrtcs  gcncrationis,piolcm  tamc  n 
r  MtQupddc  Virgincdicinonpotcft.  Dccuiusvoto 
iamconfcquiturvtdicamus,quodiisianc  vcrbis  iigniricatumcft,  Quc- 


CtJ 


increibonfioncm  diuinx  Mcntis  Intcrnuncio  fa 
^ncluctcndam  forc,nifi  obiccrumaliquodimpcdi 


Bcza  inAnnotat.aHc.T. 
Luc.}4.  QutJim  admrra- 

rei  ncuttate,r:ee  trortus  aj- 
ftntienin  Angtlo  .^uidam 
ve*e  fimpheem  quejiionem 
tff  votknt  (npun  u  am~ 
pdmtrudirt.  E^§vtramfg 
optntonem  etmungo.ita  Uh 
mtn  vt  hant  admtratio- 
ntm  ntn  a  dtffiutnfi*  proft. 
Bmm  tftd  tx  90  fttim  or- 
er*t  ,  quamuu  dcfyonfm) 
nubtndo,an  vtro  pttim  ex~ 
tmttrttm  omnu  «xptrs,pr$. 


\ntmadkm 
num  videl 
m  1  vittle 


..aicpoms.  v 
n  mcntcm,nc 


naturalcfucritaut 
idcbcatatquevo- 
ir  vxons  fuxvota 
Vactcrca  hxc  dclc-  Kum\$.  vii.  ty 

aobus  ficri  modis 
cm,vtlibcriusfo- 


>cs  tamc 
|;  illinc- 
dum  cft, 
cogcntc 
:rcandx 


vt  votum  condlii  mutationc  violctur. Atquc  huiuimodi  ruiile  propofi- 
tum 1  luum ,  lolcpho  conkio,  V u  go  luud  oblcurc  dcclarat ,  vt  non  ftnc 
cau&umdiffialistamqv  imphcatx  rcimodumatcjuc  viampopofaflc 

Iuquidcm Grarci  omncs  Larinique  Patrcs qui dignitatc  ic  fapicnria 
fiorucuint ,  ncgotuim  hoc intclligunt ,  c  quibus duos hic laudatc  fuffi- 
ciu,quorum  verbaomnrm  mcntcm  &icntcntiamrepra:fcntcnt. 

o.  Grcgorius  Njfflcn.Orat.dcChrifti  Nariuic.  itainfit,  Audt pudtcam    Grtj.Kvjftu. m OrmtJt 
Ytrgutu  voitm ,  An%tl:u pxrtumdcnunctat ttyiUa  vtrgtmtatcm  ampUchtur  t  &c.  ChnJl.Nutiu.  eirtMmedti. 
iHurdicta ntthi  vnput  rtn  cor.,U(tudo,  vr  virum cognofcam fiert  nonpotcfi ,  quopa- 
c^ohocmibtconttngtne^c.Sinupttarumcaufafmptatrata  loftpb,  quomodo  An- 
gclum  departupreedictmim.quajire  noua  &  tnfolitd  obfiupefatla  autrftta  e(i ,  cum 
prorftuft:ramfcquoquj.ahqua>\domMw  quomam  Deodtcatam  & 

conf  <  ratam  iar'itm  velittt  finttum  quod  a  doranum  tntallam  feruari oportebaf,  4 
prcpteruct:amfiAnge!usfiswqu$eac  decoelovtneru^tamfi  fupra  homtncmfit  td 

F     3  qucd 


4  C  Liber  1.  Ecclefa  Triumphantu 

quod  apparet^ttamen  vt  virum  cogmfcam fieri  non  poteft.Quomodo  mater  ero  abf 

que  vtw.  lofephumlnimjponfum  quidem  nonu  vtrum  autem  non  cognofco.  Hiuc 
magno  viro  Orientis  faci ,  adiungamus  D .  Auguftinum,  qui  Occidcn- 
tcm  omnem  ingenii  fui  iumine  colluftrauit,ita  vero  h abet  libro  de  San- 
.fta  Virgine.cap.4.  Quomodo  inquit  fiet  iftud  quoniam  virum  non  cognofcc:  quod 
profetto  non  diceretwfiDeo  Vtrgtncm  antefe  voutjfet,  Et  iterum ,  h!on  quafijfet  v- 
ttquepromtjfum fibi filtum  quomodo paritura  tjfit.fi concubitura  nupfijfet.  D.  Bcr- 
*nardus eadcm habet  fcrm.  4.  dc  Afliimpt.  &  fcrm.  4.  fupcr  Mtffits eft ,  ita 
Virginem  loquentcm  inducit,  Cum  fctat  Domtnusmeus  teftis  confcienitir„ca 
votum  ejfe  anctll&  fu&  nocognofcere  vtru>qua  Lge,quo  ordineplacebtt  ci  vtfiat  iftud} 
Verum  his  tot  ac  tantis  authoritatib.fubiungamus  rationes ,  ex  iplius 
Virginis  refponfione  hauftas,tum  ctiam  e  Scriptura ,  e  eonucmentia  rei 
atque  dccoro.  Imprimis  hoc  ccrtum  cft ,  in  diuina  pagina  tcpus  praelcns 
haud  raro  fumi  confueuifle  pro  co  quod  cftin  more  8c  coluctudme  po- 
fitum,quodque  dcinccps  mutarinon  dcbet  nequc  potcft.  Match.^.vcr. 

Matth  9  H-  w  j    Quare  nos  &  Pbarifat teiunawns  frequenter ,  dtfcipuhautem  tut  non  tctumnV. 

w&voffy,  7n>^*«i  3^>-  hoceit,  quarc.ieiunaremore  noitrononlolent?  Et  apudcundemcap. 

rui  17 .verf.24.M4gj/fa'  vefter  non  foluit  didracbma}  i4if,ff/rfW.quafidiceret,fol- 

uere  confueuit.  Et  Ioan.7.  verf.27.vbi  vox  eadem  Graeca  ponitur  quam 
Diuus  Lucas  Virginiattribuit,/&i  buncfcimus  vndefit }(mqim\nz  ciues  Hie- 
rofolymitani)  Cbrtftus  autem  cum  venerit,nemo  fcttvnde  fit.  hoc  cft  nemo 
fciet,  vt  etiam  Biblia  Geneuaercddiderunt ,  quamuis  in  Giaeco  fit  «</V*; 
Bfcz^nl  ^rJ'^f^re  ^cirx^wwfl/^Theodo  quictiamm 

^offumwy  nZfumagwtu  Annotationibus  fuisin  z.Lucx  verf.j^.ingenue  fatetur ,  cum  Virgo  di- 

ra,fi*ut  hec  ipfum  verbum  xit virum  non  cognofco ,  id  etiam  dc  f uturo  poile  intclligi,non  minus  acfi  i- 

pm*«**  *vrurp«tur,  loann.  pfa dixi(Tct  non cognofco & noncognofcam ,  autbreuius  non  pojfurncognofare. 

7' V'  7'  Z°um  VuuZnad  Sed  CUm  Vim  huiUS  loci  rcfomilclarct:'  adiunxit  dc  fuo,eam  fententiam 

Uttte&refiraiur.  tionem  proferrc ,  cur  vnum  admitteret  &fatcretur ,  negaret  alterum: 

cumnihilaliudcxcogitari  poflit.propterquod  pudica  Virgo.  quod  illt 
proponcbatur,fierinonpotrccxiftimarct,vt  paulo  aiite  cJariffimefait 
probatum. 

Sccundoctiamhoc  quoque  cxtra  controucrfiameft,  Virginitatcm 
praeftantiori  quodam  efle  in  ordme,quam  nuptias  matrimonn  focietate 
copulatas,Votum  fuperare  vulgarem  promiilionem ,  confilia  itcm  Eu- 
angelica  gradu  &  dignitate  anteire  mandata.  Hoc  praeterea  liquido  cer- 
tum  exploratumq^  tenetur,optimam  partem  Dei  matri  efTe  conceden- 
dam,cumeamdelcgeritpollcnsNumen,  in  qua  magna  qujcdam  exe- 
quci ctur,vel  v t ipfa propria lingua diccre  potuit  niphaloth  ad- 

4uirabilia,qu^coinmunemmodumantecellunt.SequiturerjTovt  inea 
prxftabili  vitae  ratione,Deo  fe  voto  pia  &  teligiofa  beneuolcntia  confe- 
D^.7.14.    ff  ^craret.Nam  tamecfrDeuteronomii  y.eft  perfcriptum :  Honmtapudtefte- 

Pfaim.i27  *4*  filu  vtriuftyfexus. Ez  Pfalm.  127.  Vxortuaftcut  vttis abundas tn  latertbus domus 

'^SL^ET^  redttas 


De  Deicllatre. 


47 


:ucnt,hoc  cft  vicinam  mortcm,qua%  fcliccm  partum  atq;  pro 


Ignatiu:Pliilaiieli>h,fff/f 
cKuiwno:  loluc&Mclchiicdcch  9  ,0  t-BtlLpp. 
go  c  diuints  oraculisnoniolum,  Dj'naft  !'4  dc  Hc  c  *f 


Sidrac,Milac,  c\:  AL 
:>ntincntu,ied  mhgo 

eftitcrunt.EtS.Danulcunisaudcuiucrc  ccrpu*D.imelts  vtrgt- mt  t  m 


pons  ficamm*  caftimo.ua  &  vir-  ^/^^f/^ 

mortuos  Advittm  rouotm- 


An  non  tacltbt  Eluu?  jhtid 

trMrnnt,  '**  vtdeltcot  vigtvttAtt  m- 
n  t  €wm  C0Tf**  vtrgtnttttt  ttm  eb- 


rc  vt . 


rtilimusaitChrybftomubEilcididiiumquaiitf<„,4h.c.iandb  cafti- 


I  li.dc  viraconrcmplat.de  hlixis  mcmorat  qiu  ccrhbcm  Amtm.cx.  e>  dt  BtUoltt- 
tuur:  nciuu  dubuaiiomninopotcft,qinndcillismultt  4+"o,lib  w.7. 

PhiloIud.de  EfTxis  li. 
ro  de  vir.i  conrempla- 
ua  iiue  de  fupplicibus, 
.  tonvi. oumeroi  1  .Httr§- 

wgmmum  i**-r*^       ■  'ntt  Eetlm PMDtEfcni%cu*tn  Epiph  hziefi  19  r#.i  ctrcAftntm 

k+rtmynf  fwfhjrtm  miud  Cy*Umm  l  stomtrm  luUmnmm  Iffenot  nomnuUt  oofdtme/ft  eumKtthmbttitymut  mb  tllu 
rr:n\.t:  tuunt.Jeqwt ttj  *?hJ  HmemiAmcAp  )t.  tflxos vtro tcfdtm  cum  AttiJxisdt  qmtbut  l.  Mmchmbtorum  t. 
7  Cr  tip'Oit.14  eytmm   tllxii  «t  ^/✓fololephus  *#«  /#fn#/.   EiLri  dtBt  funt  quoqut  lofftt  peff  Chiflum  m  Itfu 

*#»*^  ^*"'  4/'f>M  ^^-rfeftmifericitdesy 

Tlhid  itidcm  notum cft  minimcquc  dubium ,  quod  qucmadmodum  Ambr  1  i.  de  Virgiuibu* 
Kfoyiisxiio,mu!icrcsfiicriintqu.Tdamadoftiumtabciiiaculi,quarum  ,nmorom  4-  Nmmottmm 
fit  menricCxodi  58.iici  tcmporc  Salomonis  Vinwium  catus  pucfla- J*m,i§  f~fi 
rum  tcmplum  cc!cbrauit,cu,  ccrtts  minirtcms  fc,u,cbant,c  quibus  alie 
conuolabant  ad  nuptias^ali^  vitam  omncm  iifdcm  muncribus  cercmo- 
niiiquc  dicabanr,ahx  dcniquc  vins  dcmortuis  in  locura  cundcm  rcuer- 
tcbantur,vti.Lucxproditumcftdc^if»4  Prophchfi  fita  Phunuel  <U  tribu  Lmit9m4M 
A\cr :  ȣC proceffcrat  tn  dttbus  muhis  &  vtxerdt  cum  vtro  fuo  unnie  feptcm  i  r/rgi- 

mtdtc  fud.tt httc  vuiuA  vfquc dd  Annos oftogtntd  qttdtuor  i\ut  non  dtficdebde de  te- 

plo  utumu  &  obfccrdtiombut  ferutent  nocle  dc  du.  Itaquc  fi  dc  Maria  porniccn- 

tcScriptumcft,  Maridopttmdmpdrtem  clegttqud  non  auferctur db tm\  quid  de 
^laijafcnricridunuftquxlnnoccnuxcxcmplumfuit&cumulatif- 

fimx  fen&itatis. 

Lubcntc^igixurillidcfcramusnngtdarcmck  diuinumhonorcm,ccr- 
tc  tantumquantum  maximum  animi  noftri  capcrc  poflunt,ncquc  cnim 
vnquam  vcl  tacita  cogi  wuonc  aflcqucmut ,  quot  &  quanta  ornamcnta 

r  neamcontulcrunt ,  qux 

Numini  co,un\crat,ccita  -  m 

cifceretur«aui  iimillimacu 


^iiufquam  cum  IofcnLopa^ 


lorc  v 
ca  rclj 


lcruarct. 


4*  Lib>  1.  Ecclepa  Triumphantis 

fcruaret.Deniq*,  ingenuo  ftudio  &  bcneuolcntiflima  mente  iis  canrver- 
Mutim  Tceta  qul  (Lr^it flbus  con(alutcmus,quos  Poetamagnns  diuino  olimafflatu  cecinit : 
fublheoiofio  4JI.430. 

Salue  fantta  parensenixapuerperaRegem 

Qui  ccdumterramqueHnetper  ficcula,cuius 

Numen  &  aterno  compleftens  omnia  gjro 

Jmperium fine  fine  manet^qus,  ventre  beato 

Gauiiamatris  habenscum  Virgtmtatis  honore 

.  2$ec primam fimilem  vifa  es  nec  habere fcquentem.  \  ^ 

,$VOD  JldATE%CHRlSTl  SIT  H  0  N  0- 

randa  &  hominum  yotis  muocanda,  Jguod eiiu pre- 
ces plurimum  apud  Deum  va/eant.  quod feflt 
dies  femperin  Ecclefia  cius  honorifxcn 
Jolennefque fuerunt* 

.  ■ ' ;  •  €  a  r  v  t    7  ^^^ff^ 

V t  ncganda  omnia  decora funt  &  admhabilia  ornamc- 
ta,quaecommuni  omnium  fenfu  Beata:  Virgini  tribuun- 
tur , vt  quod  eundem  cum  aeterno  Patre  communcm  filiu 
habuerit,quodgratiaplenafit,atqjinter  mulieres  bene- 
!  dicta,quod  in  ca,tanquam  in  arcano  &  mirabili  tabcrna- 
culo ,  Numcnhabitarevoluerit,  quod  fufcepent  cx  ea  Verbumvilera 
hominumcaducamq,naturam,quodemillibusatq,hominumvniuer- 
fitate,aSpiritiiSTitvnadelccl^,quodfitmaterfilii,Genitoris  filia,{po- 
faSpititusS.quodfcliciffima&vberrima  in  coelo  gloria  perfruatur,  q> 
gertc&iflima  carkate  cum  Deo,  cumquc  cius  fponfaEcclefiafitcon- 
lbciata,  quodin  fpcculo  illo  lato  &  fplendidiflimo  diuinsceflentix,quq 
ad  illam  fpeftant  omnia  clare  intueatur,quod  du&us  omnes  atq,  Uneas 
vnius  circuliambitu<comprchenfas  quaeq-,  pari  momento  in  id  centrum 
cui  iun&a  eft  fcrantur,diftindte  cognofcat ,  quod  illa  cadc  prceftabilifli- 
mufitopusdiuinitatis,interpiu\ispuriirima,fanaiirimaintcr  fan&as 
inperfcdtisomniabfolutione  cumulata,  omnium  qu#  fiint  erunt  aut 
fuerunt  animi  affe&ione  Timillima  nato  fuo ,  &  proindcquse  plus  o- 
'  mnibus  ftudium  no»bis  &  inaftluSta  fortuna  mifericordiam  adhibcat. 

Authaec  inquam  eiuranda  omnia  funt  &ecommuni  fenfuabolenda 
aut fatendum,  effe  illam  omni gencrc  ofticii  colendam ,  &  viciflim  ma- 
gnam Mundi  matrem  fcirc ,  vclle ,  poflc  nos  fua  gratia  opibufque  fub- 
Ireosusl  icu  &if.  lcLlal'c-  Et  ^ne  reperti  nulli  alii  funt,  quam  Ccfinthus,Hcluidiani  & 
;Epiph.h2ier.i7.Tatull.^nucUcomai-ianitx,  Marciomtx  ,  Ebionita;,  Pauliciani,Iouiniani, 
^J^SHH|R|pM  Carpocra- 


^DeMatreDei.  49 

Carpocratiani,  Copronymi&Carhanfa:diomncs.uqucimpiiri ,  &c  1  j  contra  Marcioncm, 

^urci  vitioiucolluuioncgcncratuqm  calunulefpucreauli  funr,&lin-  «>wmx 

guasimpiasmDciparcntcmfuriotcvibiMrc.  Co.uia  vcr6rfos&virtus  ";CI°0  .contraHclmdm 

•     •  c     xv: M  i  ,  ..  &  louinianum. 

antiquitatis  banCtiiumt  Pacres,  omm eam  cultu atqj  hononbus  & con-  Aug  h*rcf  f  i  84.f  om. 

ftanh  vcnerartoncprofcquuti  funt,vtcx  hisconft.u.  P*ci*u#  mpud  tmthjmmm 

S.Irencuscap.19  libric.contra  hxrefcs  yStcut Etuftduflttfl vt  tffuotret  t*r     r*»°pl"  ' 
Dtum  :fic  U4ruftuf4tfi.bedm Dt. ,  vt  v.rgtnu  Kut  vtry  M.rufkrtt  jduoc4t4.  Q*ido  * C"  W 
Vbt  pcr  Euam,omncm  ctiam  eius  pofcricatcm  mtcl  ligu.  :JL~, , 

n S. Athanaiius  lus  ctiam  vcrbts  muocat tn  quadam  Orar.Exaudi nos  Arnan  vc!  antjqmil  aa^ 
„ofiliaDauid:autcnuuainadfuppli^tioncsnoftrasaccomm  in  E.ang.  de 

„immcmorftspopulinii  ,  ncq;noftriquimparcntistmfaivulra  ccnfc-  fan&iflima  Dcipaia.  m 

fincro.  r. 

KfiW   M    «S«ro  ^VVrtTT^ 


ma  1 
ux 


„ mur.  fct paulo  poit.  Ad tc clamamus ,  memor  cito  noftn  San( 

„  Virgo , qmt poft  partum cuam  Virgo pcrmaniifti i  &  in  viccm  vAigu*  (  ^ 
^huiusprccattoms.cxcadiuinoiummuncrum.UnnuiaiuKi^iua plcmT- ,#, r.  J?rf  »TdU  Kte* 

„  iimacs^aliquidin  nosdcuua.  Etdcinccps.  Aucgi.uiaplcna  Domi-  *«VinA4*?Ju4b 

„nus  tccum.  Inrcrccdchcrar&Domina,&:  Rcema,c\:  materDci  pro  r»  ***V»>u»  ff#i*« 

nobis.  QmdclariusdifcniufqucdictiH^ruit?                         W*»  ~  - 

■  «i^m.^  r.;gn,r«fw»^l  t>               ,  «r«f  «*"&<  i&min  rr»  r,'r*,  A«y,«r  uf- 

l*f  «^••«  Vari/  «:uu/.  *     mjt^-  \ 


Vu •SancliffimusEplirciniliamcti.rnpan  pictatchisvcrbisaffatuT,  S.  I 
0  mtmportmi  V  1j.tnu1.i4tj &puftns4uxtl  4trtxy  dtntqy  fitb  tuttU  &pro-  **t 


tphttm  Ormt.  Jt  Sm 
.  demq\  fttb  tuttU  &pro-  #'Jfi»"  Dti  nutr.Uud. 
tedtone  tU4  t.tm  fum ,  crebru  Ucrjmit  tt ,  i  ctU  ben  tmm  nuter  mplorc  &  4dwiuor 
ttbi,  Domtr4  mt4.  fuppltctttr  cUmvis  nt  duhu  Ytlius  tum  &  rtu  omntum  d4t.r  d> 
muku qut  p4ti  Aut  fi  tltr4y  t.Uat  mt  dt  mtdt.  v/«%  &c.  ImpL  cs  meum grtt  4  dulct- 
dtnis  tud ,  tUumm^mtnttm ,  Sgurupltnj ,  moutltngu4m  mt4m &Ukt4mexJL 
Uudes M aUirt  & Ut04ntm.c4n.nd4s.  Et alio \0c0Suuthum4mftm1  Det nu-       orst.sd >4na<(f.Du 
ttr  es ,  tt4  mepecc4torem  bumdntter  fufctpey  &  mt4m  fordtdtfiinum  tndtcnu  Ubru  gtmmc. 
txprtfttm or4ttontm  4d;mttty  &c.  Adfts  mtbt  ftmper  Vtrgo  mtftrtcors^  tltmtnt  & 
btmgn4.  Etizcvi\myAtvaonosttyitmm4CuUt4&btnedtcl4FtlntuiDtiquto-  idtm  im  Lmrnent  Smncl,f 
mnium  m4ttr vuu\p4t4  tpur4 ,  tnttgr4  yftcroftnfttfitmm , dtfper4torum fics&d4-  D" f*<*r  p*p* truetftmm 
mn4torumyc.ll4udMnm&btntdutmHst\btvtgr4tt4pletuqutDtumgtnu^  O- t*'*'**^*"*»* 
mnts ttbt dduolutmur,  om nes tt tmpUr4 >n m ,  true nos ,  i tntemer4t4  com tlutrtx,  4b  J^ iJ"$  w,M*f" 
omntnectfitt4tt&4eunclifdi4boltunt4ttontbm.  Ejlontfir^Comtlutrtx  &  Ad-  " 
U0C4t4.  In  hor4  iudtctt  l  ber4  n.s  m futur.  tgnt  &  ttntbrit. 

S.loanncs  Chryfoftomus  in  Gcnciim  Scrm.dc  intcrdic.arboris,cam 
confcrt  6c  compontt  cum  Eua ,  vt  Chnftum  cum  Adamo.  Er  alias  cam  Sirm  m  Dtigtne. 
falutatnominatq-,  ttmplum  Detummutum ,  cotltterrtc^p^nttr domutltum,  &  dmmwuimt. mpmd Smmmm 
tlltm  qui  comprthtndt  non  pottfi  mmpltfitmum  lubtuculum. 

D.Cyrillus  AlcxandrinusinhomilwquxinEphcfinoConciliorcci-^  Cyril  ho  habita^ phe 
tarafuitaducrfusNcftorium  ,  camquoq,dcmillinimc  falutat &  vocat  fic^nwaNeftwiuConc. 
Orbitdecus &orndmentumexmtum ,  Ump^cUmmextmgutbUem  ,  Doftrindfct-  ^*' 
fttum,  delubrum  cUrifamum  deucttonu.  ttmdmim  orbn 

dt€m&ornAmtntum>  tmlmt Umt-ms intxtingHiMit^cron*  vhiinhmtkifttftrmrtiitdolirintutmplHmtndtjf^Hb^ 

G 


S 


10  Liber  l  Ecclefa  Triumphantis 

Mcthodius  iri  Epip  Do-  Mcthodius in  Lycia  primum,deinde  ctiam  Tyri  Antiftes,  vir  ab  vlti- 
mini^EuAcy))^)} <n)  xeul  maantiquitate  cruditione  maximus ,  quem  intcr Ecclcfixfcriprorcs  D- 
Axiym,  6  wriAn  W  Hieronymus  repoiiiit ,  qui  antc  Concilium  Nicxnum  floruit obiitquc 
martyr/eam  fidelium  appcllat  taccm  5  infiniti  3c  interminati  clauftrum, 
J„>,  &e.  TulnMtcrk  Vellus diuini roris,  Propitiatoiium in  quo Deus  humana carne  indutus 
materltutMtrixcmnia  nu  fe  mortahbus  oftendit.  Et  itcmm  his  cam  verbis  falutat,^/«e  tn  Aternum^ 
tnt:  )u  ,  tu  cur.a*  contr  Al{ {f m     fafa recurrtmuj.  Inftjlmtatenoflr* primipitm  tu  ntedium  &finis: 

fiatnx  ,  ^uivcrbofuopor  tum altare,panisvi:a.  Salue Spmtw  Sanclivmlraculum,  $cc. 

tatvniuer  fa  |  tu  pcrta  per  quam  tncarncm  ingrtjfus  efl  Dtus.tupur  ficantis  carboxisfirtersy&c.  tuineomprehen-  ■ 
ftbilis  tlltus  rcrts  wUue,  tu  BithL  emittca itU  cifierna^jiam.velut  nfouUatrtctm  vtttt  Dautd dcfiderautt,  &ex  qua, 
mmortahtatis  poculum  tman*utt,&c. 

Ep,ph.  Urm.  delauJ.  Dei-     S.Epiphanius Scrm.dc  laudib.Dcipara?,  os  Archangcli  mutuatur ait- 
fariyto    Stbucth.  tattu.  quc ,  Auegratia plena,  tytttth  vinuttbus  exormta  Virg* ,  in  lampadegeftaw  lucem 
tnextinguibiUm,  SoleftkrJiaicrem,aiiegra!iaplena,  bami  efca  Jpir.  taitsnn  tefiqui- 
dtm  bamus  dtuimtatts.  Et mox.Auegratiaplena,  qua es  vrna  aurea contines  maii- 
na  ccelejle,auegratia piena,qus. fittentcs perennisf  ntis  dulcedine fattas.mare Jpirita- 
le  habersgemmam  celeftt m  Chrtftum.  Auegratiaplena fpiendidum  coclum ,  qtu  in 
ccelis  incomprehefum  conttncs  Deum.  Et  paulo  poft,  Qutd duo  & (jtadproloquar  ? 
quo  pAtlo  leatampr&dicabovloru  rad:ce]folo  e:tm  Deo  ex<  epto  cunclis  fuperiortxt- 
fiis.  naturaformofur  esiftsCberubin  &  Sera-hin,& omniexcrcitu angelico» 
Chryf  ferm.  vel  homil  in     D.Grcgorius  Nyflenus  Orat.dc  natali  Domini5confimili  modo  cam 
Annunc  virginu >tom.~ .  falutat.  Itidem&S.Ioannes  Chryfoftomns Serm.in  Annunciar.Virg. 
Bibltoth.  Tatrum.  £cut  ^  Andreas  Cretenfis  Serm.de  Angel.fa  lut.  Chryfippus  presbyter, 

Panum  ^™' ° '* *       4ui fecnl°  ^uinto  vixlt-  S.Bernardus  fingufa  ferc  pagcllis,  aliique  pro- 

Chryfippus  prtsbyter  ^peinfiniri. 

laudtbw  vtrginis,  to  i.  Bi-  Ipfe  quoq,  Iuftinianus  Imp.  cum  pic  &  iuftc  vcllct  Orbem  admini- 
blioth  Patrum.  ftrare,his  vtitur  verbis,Hof  etiam  depre  antes  exoramus,  &gloriofa femper  Vir- 

ltftit.l  i  Ced.de  cffic.Fnf. ^ Deigenetricu  MarUprecibu^vt  quidquidmir.us  eft  reip.  ncftra pernosvlti- 
IrAt.Afuc.  feruosfuosreflituat ,  in fuo  v.omwe  Deus ,  &  d.gnos  msfactat  feruittum  fuu  ad- 

Ar.d.Crtt.infalut  Angel  implere.  Et  AndrcasCretcnfisquiquintumintercvfcxtumfaeculumflo- 
i#.  i.Surij.  Tuiz^Benedicla,  inquit ,  tu  in  muttefibus  qtum  beat  m  dicuntownesgenerationesy 

quam  Reges  honorant.principes  venerantur,diuitespopuli  olfecrant.  Et  in  Enco- 
mio  de  dormit.Deip.  nuncupat  illam  conmne  muhd.  propitiatonum ,  &  fpc- 
ciatim  aitilliiisprccibustelaBarbarorumretundi  &diilipari.  : 

Latini  quoq,  Patres  nubem  quandam  inuehunt  excmploiu ,  quibus 
cum  Grarcis  in  hoc  cultu  8c  comoiabili  pietate  cx  xquo  certare  vidcan- 
5.  Amhof  Orat.i.prApar.  tur.D.Ambrofius  defcecato  animoDcumlicarTiitur,  Vtijjicaxmeafitdc- 
adM  ffamAo.2.      ^  precatio  beauMamVirginufuffragrapeto,  quamtantimeriticjftf  cifii,rtprim* 
S  Ambr.  .i.  e  "g^ j  mtermulieresnouummunmojferret,  &  nuliapr^icrtpfam  tam  nouumacciperet. 

inujoto.4  QuiUnobdiUA  .  v  t  n      .     .   .      .  t 

Detmatre?quid/piedidtus  Quibus  vcrbis  claniiime  iigniricat  ab  ea  votum  virginitatis  eniiflum, 
taquafplendordegtO.  qutd  cjuod  tamcn  fcecunditatis  mirabilc  donum  non  mpcdicrit.  Idem  ipfc 
cajttutta,  quAforpusfine  Jib.i.dc  Virginib. &  Commentariis in  i.cap.D.Lucac,  incalaudandae- 
ecrptrk  ecntagione  gcnt-  ioquCnti*fua;lumcn  6c vbcrcm  vim Grationis  coniumit. 

S.Augu- 


DemdtreDeh 


S.AuguftinusquiD.Ambr 
fcliciflimc  generatu&,cap .  ^ .  > 
tordtfinnt  Bomintnttffta  rtt  mth 
mtjtrtm  rtum  fufctptprttts  ftrui  ti 
mti  mtmtdcntt  &  orantt  &  tnm 


sr 


xcianw,ii*  cr»;//en- 
( uu  wt4,ftd  9t  opttr  ho- 


tiaot^diuino  a< 
rujuiiApuJilldnm 
dtuorcfctnnmofcx 
mtmcrdtioi.cJtj .  5 
caEpiicepus,  V 
tem,vcnicc  pan 


gonusMai 


tclistuii.  Et  cap.4.ciufdciT 
cvcr6i8.dcSan&is,cof< 
it ,  vtin  comunibus  Ecc 


tcidcmctiampre- 
pictatisatq;vcne- 
prccationibusof. 
->cantur :  lta  vcro  loquitur,  SaniU  SUru  fucturtt  mifc- 
ffoutjiebtUsy  ortfro  ptpulo^  tntt  rmmpro  Cltro>  tnttrcsdt  pro 
enrunr  cmntstuum  tutumtn  qutiunqutidtbruntruAm , e- 


ricntcm,  &c.  Huiusbcnignxinuita- 
m,aitdiuinaprouiclcnriaDcimatrcm 
ile  ,  vtomnibusad  fc  fui;icntibusfcc- 


5.  Grtgtr  Mngrt  in  Anti 
thoMAt.tn  LiUn  Atjtitrt. 


.i/jcth.pjitrM, 


fluHo  dc- 
ttrantesdc- 


/tthi 


htrcl.  tn  Sttfr 


quc ronte omnia ciona naiui  a-,graua gioi larq-, cienuan tun  ~~  u  UPI 

rCllI  CllillO,  CllCb  Cv  lCJlCllllC^aPOlinil  111)11. 111 II  Iiinis.!liOi.aClUSllOnn-  Arkir»2»»iic        V  u*nm 

rirchgiofiflimcconfccrati  ,  liancpcicnncmomniumfx-culorumvcnc-ss.o^^.  t*m  i,tnu 

tuin  Occidcntisconfuctudincmqu.cctLiirnuin  vigct,&cuiu>alt<iim-T'/,*m  <ff*txDojnt**c*. 
prcflaveftigudiuiniflimniobisfcriptor^^^ 

dein S.Athaiufius fcftumA  nnuiu - 1  »ni.  m.i-fusmyftcnisilluihvj au- *X  .  ^ 
dc  &  przciicationccxornat ,  quod uiquit  illc iplc clics  cft  quoScruator  r^fiio>.t't>  u  * §snmx  9 
honunum  ChriftuslESVs ccaloin  tcirasclt dclapfus.  Grcgorius Nyl- *Ui»suk  4$  chr. 
lcnus &  Cyrillus Hicrofolymiranus ,  par  cgrcgix lanctiratis ,  dicm pur- p.rA,  ' 
gatac  Virgini  iacium  ,  qucniUccuiius  liuc  i  >y^papantcsappciianC)ezi-*^/^£)(li^#^tf  dtfctnjh 
uuc  YCuciamur.  Eit  mmanibus  b/oanms  Oiryioftomi  clceans  5:  di-  rllur. 


St  Liber  l  Ecclefa  Triumphantu 

Greg.  tf^fii*.  Atfw^  Madam  dcuolatcmpkufu&laetitiapro- 

Domint Detparente,&Sy-  {eqmtur,CLiiusrei  memoria2c  Maniipic  cclcbratur.  Sophroniusde  Af- 
meone,  v«  h*betett*m  m  {umpt jonCj  Andreas  Cretefis  dc  felicieius  ab  hac  vita migratione,quam 
tom.x.Suru  »  Fjfr  Cumo  r  ?  omnibus  Dormitionem  Deipar* nuncupat,Germanus  Par 
r^^X;^ch^nftananop0JltanuS  de  *&.  inT«nplo  Pr.fencadone 
CyrtBni  Hicrofol.  apudprxdaredixerunr.  SanauscriamloanncsDamalccnusdceiusNarali, 
cuadcm  Hodiedtleilt  fe-  vrprills  inter  Latinos  fcceratGrcgorius  Magnus tn lib.Sacram.die  8.Se- 

fltcurjumperpetuumpera-     *■    i  • 

gamui.cumAngtk.Cho  ptcmDHS.  ^ 

rosducamm,cump*ftortlut,  lUumtnemur.cum  Orthodoxis:  Adorcmus,cttm  Bethlchcm;Teftum  *gamut,eum  bton. 

Qccurramus,  cum  templo:  SarB fiemur,  cum  virgint}  Fefium  agamu^cum  StmeontiChnftum  vlnuamplettamur, 

&c.  Sophron.tn  AffumttMartx   htxA.Cizz.de  dorm^ttone  Detp*r*,h*botur  to.A-Surti.  IoannesDamaio<r4M~ 

dtnat.btauMart*.  GregoriusMagnus//.  Sacram  du  8  Sept. 

Eucherius  Epifcopus  Lngduncnfis  circa  annum  quadrageiimum  1 
quinquagcfimumgrauiiTimamhabuitoranonc  &  ccelefti  lapientiare- 
tcrtamdc  AflumpiaVirginc  ,  inquaimprimis  hocaflcruitmcritiflimo 

Concilium  Lugdunenfe  EcdefiaPatres  olim  conftituiffe  ,  vtinfciroillofolenniB.VirginisEu-- 

tpudGrattanum,  decoje-  angeliumde  Martha  &  Magdalcna  proponeretur. 

tr*ttone,Dtfli.*nnoDo-  ConciliumitcmLugdimcnfcaliquotpoftannishabitum5inDecre- 

mjm  iu.  Pronunciandum  .  f  j  f  it  fignificandum  eflc populo ,  qui fenandi  efTent dies  in  an~ 
$ft!*tcu,'vtfctanttempora"oluoiKJk     '   b  r  r  1  -  a     j-  T)., 

fertandtper  annum  i  5*1  no  picq-,  cclcbrandi , m  quoru  numero  cxprcfle  eollocat  fcftos  dics Pu- 
omnemDominicam.natale  rificationi ,  Affumprioni&NatiintatiB.Manaeconfccraros.  Centum; 
pomtniy&c.  runfratio  p0ftannis Venerabilis BcdaMartyrologio  infcruit  Nata: Virginis  fcftir 
nems  MarU ,  Affumptto-  fam7j£  yi JdusSeptembr.  Etin^ftiuis fermonibus vnumelaborauit, 
ume%fd?m?  '  ad  prsdicandum  Dei  marris  iter ,  cum  Iudea*  montes  fummo  animi  ar- 

loan  Hus  infidei  fuss  doreperagrauit,quodi2.Iuliifaaumexiftimatur.  Cognatamvifitatura 
deciaratione .  Rogo  pro  fiiam,cuius\lcirminjpra:fcntia fua cohoncftauit, doncc puer in luee ve- 
wneiiiifdem  accufatoribus  m-  crat  rnoJfi^Rceis  anteambulo  futurus  quem  illa  fuis  vifceri- 

Vtrginem  cafttfftmtm  ge- ,         n  V  &  ^  ° 

mtrmm^aluatofu,  rep*.  Dusgeitabat.  _ 

y*/r/V*  humanigenoru.re-  Atqj  haec  veritas  tantam  vim  obtinuit,vt  ab  ns  lphs  qui  eam  lnobicu- 
gjracceh,  qutt  tttuhgrati*  rare  cupiebant  admittereturJoannes  quidem  Hus  in  explicatione  fidei 
naturafuperaddttaangelt-  fU£  5iUaminuocans  ,fuis  aemulis  atq-,  accufatoribus  propitiam  effepre- 
t/7naturafufeperat ,  qtto  Vocat  etiam  Reparatriccm  humani  eeneris  ,Recinam  cceli ,  Do- 

ontra  oes  beatos  cttra  JuU  r  o  >      o  Ar\n 

e>? beatioryfingulari  minam  Angelorum,  ommum  beatorum  rceliCTfhmam,  &  poR D.Bcrn. 

prtmlegtoglortofior  ,gr*tU  ardum  adiungit ,  ab  eius  copia  n os  abundantiaq*,  omnes  haufifle,  oegros 
dottlusfoexundior.decuius  ab  ea{aniratemaccipere,afmcT:os  confolarionem,  Angeloslaetiriam,Fi- 
llenitudtne^attBernardusj  li^mDcinumanaec^nisfubftantiam,  totamTriadem  fineularedecus 
aetipimuiomnvs  ,*grt,€U        .  ° 
rJomttrtflesconfilatto  ^n^.  n    ^  *i       r>  .    r  , 

vem,angeliUtitiam,Fslius  Lutherus  in  Euangehum  fefti  quod  appellat  De  Matre  De> ,  fenbir 
J>ei human* camkfubfta-  nullam mulierem tam  fanftam effc, nec fuiffe,nec futuram in pofterum 


£tam ,  illam  efle  Mundi  Reginam ,  quam  Deus  fupra  alios  omnes  fum- 
mishonoribus  cumulaucritjneminemcumcacompararipoiTejnullum 
!  efle donorum  cceleftium munus  quod  non  ea  tanquam  omnium  prin- 


DeMatrtDti.  53 

ccpsconfcciitafit.  Adhuncnumcrum  adfcribcndtisctiam  cftErafmus,    Erafm.in  Anno  •<(  c 
Qin  Anolo^ii  aduerius  libros  Albcrti  Pu  hc  hibct   Qu;hvi  matznihcc     M*nh.  i  t  namfopulus 
a       •        i    o  mr-  11        r»  o/~L/"       ?*  •    ~  ChrtfltAnetuvniuerfw  fic 

^lcntiamdc  SaaatiflimaY  irgmc  dcclaxat  Pxan  mcus&obiccratioiam  %ff9/jidltmcultutyeattft 
^toticscxcula^pixtcrcaLuui^i.icuinec^ncK^nc,  quamcdidiadiicTtus  „)g  Mans  vt  ,(,ti  /fu/tIHt 
^  obtrc&atores  Vimnis,{cmpcrq-,  r.iui  tcutcnti.T,quxlibcratcamabo-  tUtmvtrtuttsAmuUretur. 
^mnipccouoctiamoriKinalu&c.  Etaliaspio  &  Ixtabiliapoftropho  Memlib.i  dcrationcc6- 

♦  *    i:        *r         ^  c  i     ii    i    .  ;    /  t  /r     j     rn      *     ~  i  cionandi.  Virememmm- 

ncillamariatur.lifMiJc./kpMflfM  ,  ^ 

*     J  '  J»  J  trem  femfer  exnfto  t  tutue 

gcnttdltumjordmm trdhcns :  fii ftcrdttjstmum pdctpi  i  R<£i#  tcmplum  tdm  mdgniji-  nufaHMm  ofcrtetfiert  men~ 
ium  ,vttneoR<x  Oljmpt  prsftdcrctjam  fdctum ,  rtnuUuvmjudmpeccdttldbepo-  ttonemvvt  ie  vtttu  mgi- 
tucntprofjturx  Hxcillius  vubafunt,&catangunt  ,quxmodoin  con- f*r.  §1**  expedtmt  ffittm- 
rroucrtiam  vocantui^  in qua (ancconucnicmus nucrn&scclcrrimc ^\<$JHirm^t%f 
iv.odoadfu  Chriftianxhumilitatis&iplacidxbcnctiolcntixcoiunaio, 
iS;  iarioncmaufcultarchbcat.  Prxirnobis,quodmirabilcfortcvidca- 
tu  i.v.  (  aduinusinlib.de  RcformJ  cclcf.cumiicait:  Ommfludto  Md-  • 
riAin  Vinimm  boncrdmw  \!d»tftrjm  ommum,  etufjuefcqutmur  tum  doctrtnam 
tum  prsceptd*  l'  ' 

Contravcrocomnuni  animorum  confpirationc  fugimus &de- 
teftamur  Mariolatras  ,hoc  c  ft ,  cos  omncs  qui  quod  proprium  eft  folius 
&umitatis,cidcmcup^ 

minamurvcrcrcmin(:.niaCollyridianarum  ex  Arabiamuhcrcularum,  S  Ioann.Damafc  lib.de 
^uxomimhabuiiTctctunturcThracia.Hx  Virginiplaccntasquafdam  hxicfib.  paulo  poft  nc- 

annuofaCTificioorTcrcbanr,qiiasprimuraquidcmtrinmphalivcluupi-  Aum-  x  .  *  - 
,  ,  .  i  >r     li    r.  •  r     r  i~  CiUyrtdtdWMUtemfunt 

lcnroduccbant,candidimmishntcism^ 

a&ofacnriciopaitcm  quifquc  placcnrarumdomum  rcfcrcbat,corum  nteert§6 c$fiitutidnntii$ 
Alcxandnnorumiiwf  gvptoimitationc,quos  graui  &aculeata  rcprc-  c$Uyti*  torum  p*nkof- 

hcnfionc pun^it  diuinus Icicmias cap.i  c* i.fuarum prxdiaionum,ni- ***** 

6  .  t  .  Mi  _~  n.  .  r~  firtiutnoTum  tmpojituttl. 

v  a.milhThcncurinamPharaon^Aliammaxrmis  ceremoniis  ftatifq;  / 

\cnerabantur,  quod  Mofcn  Vatcm  (andhihmum  ab  vndis  cripuilictMcrcro  cap  7. v  ,g.  vtf*> 

&  inaudita  bcncuolcntia domi fuxeducaflet.  Quod  adcultum  Hypcr-  (Utnt  fUeentmTtimdtasli. 

dulixatrinctqui  Virginifandrxdcbcrur,  facilis  critConcihationisvia  C$mtUdM$. 

e\  rauo,quando  poft  paulo  dc  Dulia  difputabirar.  Nunc  omncs  non 

inuitiiatcbunturDciMatrcmin  filio  fuoomnia,  qux attincm ad fcfc 

pciuuicic ,  &proindc  cos  omncs,  qui  ccrlcftiumdononim  copiamin 

ea  vc  r.crantur  >  aut  honcftiiTimis ofnciis & mcrira obfcruantia  cam  co* 

lunt&:inuocant.Omncsagnofccntplurimucam  poflcapudillum,ciui 

fupiacommuncm  rcrum  curium  5c  mortalium  conditioncm  ficcam 

iniigmuit  &:  illuftiau;t,  vt  dclatusdnobrs  honor  oatanta &tamlarga 

nrimrinificrnri.LlonocinfcriorClTcvidcatUI.  + 


G   5  ?>E 


Zfa.+i.Z.tf. 


Matth  15.  9. 
fatrem  noltte  vocare  vo- 
htt  fuper  terram. 
%      loan.%  )6. 
jLbraham  pater  veflerex- 
ultauit  ,  vtvtderet  diem 
tnetim. 

Rom.\+.n\2  16.  17.18. 
I .  Ccrtnth.io.i. 
Ephef.6.4. 
Matth 

Ntvocesntnimafiijlr^fui* 
magtjtervnui  ul  Chrtjftfs. 
ji£l*r  13  v  t. 
z  Ttm  c.i.v.L. 
Heb.$.v.i2. 
Ephsf.+.v.ii. 
lozn  10.  l+. 
I.  Vet.s  %. 
£j>bifa*t. 
l.Cor.i  I  I. 
Apoc.iii^. 
i.Cor 10.4. 
Efa.fsft. 
Joan.%n. 
Voseftitlnxmmdi. 
Matth.s  I  4- 
P(«l.%i  v.6. 
loan  19- 
B.om.$i6. 

Gal  +  Si^ 
£xod.7U 


54  Lib.LEcclefaTrmmphantis 

DE  TITVLIS  MEDIATRICIS  E  T 

C  A    V   V   T  X. 

Ih  1  l  procliuius ,  quam  vt  mentis  imbccillitatc  labo- 
rantes,  offenfionem  capiant :  quam  facillimum  cftex 
eorum  animis  omncm  eucllere,qui  funt  ingenio  comcs 
&benigni,&addifciplinamcapiendamparati.Idplane 
in  hac  Controuerfia  quiuis  intelligatj  quam  vt  clarius  a- 
nimo  &  intelligentia  comple&amur,  animaduertcdum  eft  cum  Theo- 
logis,Appofitaqu«2dameirefiue  Epitheta,  quae  nemini  quam  vniDeo 
poifint attribui ,  qualia funt  Omnipotens ,  i£ternus ,  infinitus ,  Princi- 
pium,Medium,finis  omniumrerum,  Creator,Iuftificator,  Sa&itatis  &c 
Beatitudinis  Largitor .  5c  de  his  quidem  ,fententiaeillx  funt  diuinarum 
fcripturarumintelligendx,quibusfi^nificat  Deus ,  fencmini  glonam 
fuam  commumcarc  velle.  Alia  vero  iunt,  quse  promifcue  &c  conimuni- 
tcr in Deum,  &c m procrcatas  res  conueniunt ,  vt  Patris  appellatio  Mat- 
thxi  z^.namtametfiEuangeliiDux  au&orque  Deus  diferte  prohibeat 
ne  quenquamin  terris  Patrem  vocemus,idcmipfe  tamen  loan.8.  Patrc 
Abrahamumnominateorum,  quos  tum  ad  vitxatque  morumexcel- 
lentiaminftruebat.  Quodidemfaciebat  Apoftolus  ad  CorinthiosE- 
phefiofque  fcribens.Eodem  etiamD.Matthan  loco,N<r  vocemini  Magifiri, 
vnus  enim  efl  vefter  Magifter.nimkum  Chriftus  Iefus.  Et  tamen  A&.13.  D. 
Lucas fcribit ,  quod  crant  m Ec<  lefia ,  qiuerat  Amiochu  Propbeu  &  Doclores, 
in  quibus  Barnabas,& Stmon.qui  voiab.atur  N'tger)& luciusCyrenenfis^&Mdn*- 
hen,qtti  crat  Herodis  tetratcha  1  ollcctaneus,  &  sat  lits.  6c  z.  ad  Timoth.  ad  He- 
brseos,&:  ad  Ephefios  D.Paulus  Mag.ftrum  fe  &:  Dcctorm  nominat.Chri- 
ftus  fe  nuncupat  noftrum  Paftorcm  Ioann.i  o.  Paftorcs  tamen  funt  alii 
quoque  multi  ab  Apoftohs  nominati.  Pafcite qui  in  vo  is  efigr-.gem  Dei,  ait 
S.Petrus.Et  ipfemct  inquit  D.Paulus  ddit  qnofdam  quidem  Apofiolos ,  quofi- 
dam  autem  Prophetas ,  altos  autcm  Euangelillas ,  al.os  autcm  Pafto-  es  &  Dottores. 
Et  i.adConnth.yfundamentumaliudnemopoteftponere  pmeridquodpofmm 
t ft^quod eft  Chnfius ltfm.  Et  tamenin  Apocalypfi, duodecim fundamcnta 
coeleftis  Hicrufalcm dicuntur  Apoftoli.  Prima  item ad  Corinth.Chri- 
ftusappellatur  Wr^^eodcmnominedonatur&Abrahamcap.^i.Ifaisr, 
Attendite ad  Petram  vndeixcifi.  ftifJ8c  proxime  deinde  fe  explicans,^r^«^- 
teadAbrabamjinquityPa.remvtftrum.  Ego  fumluxmundi ,  aitChnftusIo- 
an.S.Ettamenidemipfe  Matth.5.  Apoftolosfuos  wtfwd/  lucan  appcllat. 
Quid  pi^tcrca?  Omncs  BaptifmivndageneratifiliorumDeihonore 
ornantur,qua:  tame  fuprema  cft  &  dignifhma  Vcrbi  appcllatio.  Quod- 
quc ctiam  mitabilius  vidcatur,etiam  nuncupantur  D11  ab  ipfo  Deo ,  vt 
3c  Exodi  7.  cum  ita  Mofem  affatur  ,  Ecce  ionfitm  te  Deum  Pha.  aonis  & 

Aaron 


DeMatrcDa.  gy¥k  51 

JdronfrdtertumetitVro^itdtuus.  EtPfatm.8i^cm  Uudauit  Chriftus  om^  ^nW 

Ioan,ioJ^JwDi/rf».Quincriamquod  incrcTmSile  propcfit,Deiho-  NethMttithm  Elohim  u 
minumquchoftis  accrbiflimusDxmondD.Paulb  bumfdiuh  Dm  ap-  jgj^ 
pcllatur,:.ad  Corinth.c.4.  10/4. 

Vcriflimumittturcftatqucratu  i.c*rf4. 
primo&propric&  abfolutc  Numini  conucniant ,  propomonc  tamcn  M4tth.19.17. 
quadam  c\:  viris  Gin&is  &:  creatis  aliis  rcbus  tribuantur.  Ecouis 

vcro  abfquc  hac  rcgula ,  oppofitioncs  quxin  diumis  oraculis  fc(c  obii- 
ctunt  &Anrinbroiasconcilito  c.t 

mujii  ,t\niiuuvi  1  '<~    •  NtmohoneeAntfijolmDtM 

#»tdm<d\Liifonttmi  Scrrobmw  mfi  (olus  D.  w.Et  tamcn codcm  orc  iapicn-         ,    f  '  * 
tirdiciturMacth.11  Bonm  horno debcno  thefdurofrcfxrt  bona.  Eti.Corinth.  B  nm  homo  dt  bont  iht- 
$.St  liui(ftDew  vfivnus,  8c  continuofcqucnti  \ci{\\,fi<]Uidem  funt dy  multt  fmurtfroftrt  kcn4,o*c. 
C^wi*im«lr..DciistlUiuiri^  i.c#r.8.4.v.j. 
,  .  •  \  &Ioanio.tsipfc^ 

gitiahominum  ddenfttratr,  Jt*»»  remilerutspeccdurimtttuntureu.cr  ffmlM.y 
qvrruw rrrittuerttu retentd  funt.  Apudcundcm  [oanan  Apocalypii  Dcus  R4mt/ijh  tnitjmuttm  plt- 
iufVna  ornatoscV  fanftitatc bcnignc cxcipictA'  m  iolio  fuo  poiitos  cxi-  bmt** , & tpttmflt  omms 
mia  vitx  corcna donabit.  Yo  um  cS:  apodD.  Lucam  ii  qoos  nobis largi- 


/«411  lO.l  ). 
Af4//W  10.1} 


im  Parrisconli 


roaiormiin<UAir^'l;u- 

.        /«44  #  r.  X  . 


Actor  c  ic  D  Pctrusait  C  hrilhim  IciumaDcoconibtutum  ctfcludi-  **f* "»*'*""*  fnmtm- 
crm  viuorum'&:  mortuomm.  Et  Luc.  n.idcm  oraculum  vtritatisait: 
ffe^-^  novob»,fi<utdf!»ftntmih  rjt«memregnum^  Lm(ll  £ 

iudhdntesduodeamtri'  M4/#A.i*.a* 
utteftumejnreoentrd-  m        crific^  . 

.  ,  J     -      rj      j    loMn.1.1.    VtJett  MUMltm 

u  &  vosfufcr  fedes  mdt  eh„9tm:tm  *w„  f«- 

l#r  ,  t/#  F//y  Dtt  nomtnt- 
vtHt  ej*  fimm.  Grxce  »»* 
rioi  ttntumitMMtcifttuT  retbttm        K^ru  , /i^ 

rw**        mi*Xnvmyvbi  Ruftathius  diligcnrilli- 

<y>  f  odtrt  dfjfofmflt. 


cd  vtaliqu.indo  Jilputationcm  hancconcludamus:  qui  fc  to- 
tumn©b!sconccllit,ticuIoscnamnobisfuosimpcrcuur.  Quacrcsdilc- 
ftumillum  Difcipulum  inadmirationcm  plcnamamovisomciiqucra- 
picbat ,  cumtxclamaTct :  Vtdftequ  Um  charttatnn  dtdttnobu  ?d  ervtplfi 
Dttnomtncrrur & fitr  ut.  Quodfir.iumaillamanus  Patris  OptimiMaxi- 
mi^tamlarcafuittamquclibci^lismnosomncs^quisdubitarciurcpof- 

lit  quin rara quardam  cx  minimc  vulgaria honoris  vocobuia ,  qum  am- 
plillimarditrnitatis  fi^nificauoncs     pnuilcgia  illircicruant,  quamin 

Matrcni 


j£  Ltb,  L  Ecclefa  Triuntphantis 

Matrem  fuam  delegil^fi  verum  eft  quod  fapiens  protulit ,  omnia  illu  it» 

ponderemenfura&  numero  difpofuifle? 

Itaque  ii  foli  deinceps  Mediatricis  appelbtionem  iili  denegandam 

putent,quinegantfilium Deiper eam Mediatorem fuifle  noftrum.Sed 

quoniam  erit  poftea  locus,fi  quid  amari  eft  atq^  infuauis  in  hac  vocc  pe- 
?  nituseluendi,agerationesmodoproponamus  propterquas  Sandtifli- 
,  mi  Patres  AthanafiuSjMethodiiiSjGregoriuSjNaziazenus, Au^uftinus, 

Bernardus  eam  Reginam  indigitarunt. 


^Maria  Mater  Dei  !{egwa. 

"lcxcratNum  }6.6.$c7.  A  Nnegaripotc^exeademdlamtribufuiiTccumlofepho^cVproin- 
vtexfuaquifqjtribwvxo-  .x\dee  veteri  prolapia  Dynaftarum  &  Rcgum  Ifrael?  An  cuiquam 

-  vtrn  duceretme bireditttes  m  dubium venire  poilit,quin  ea  fit  matcr illius  fummi  Imperatoris,  qui 
abvnambuin  alid  auer^  ^    m™iuciamena  (mlimbo atque  in  fcmorc fcriptum , Rex Regum, 

terenturi  lefeph  perro  &  .  r  .  -1  \         \        u  r  ■ 

AUriamCbrfltmatrtme-  &  Domtmts  Dominanttum}  quin  etiam  pccuhan  aliqua  ranonelit  parti- 
tufHemfwffe  trtbtts  at%fa-  ceps  opuletilfirnae  hsefeditatis  filii  fui,hoc  eft ,  impcrii  fempitcrni?  quin, 
miUot  omnes  -veteres  Tbco  communem  vnum  filium  habcat  cum  xterno  Patre ,  cceli  folique  L  o- 
logivno  orefMenturiitatfj  mmacorem>  quineadi<mitate fit pradita,  vtDeiMarer,  quafubCeo 
dumEuangeifta,Mattb£-  ■11   n.  •  •  ->      •    J  r         J  j 

uiy  &LucA6iofepbgenea-  cogitari  mator  llluftriorque  nequit?  quindeniquc  Iit  modo  quodam 

logtam  recenfent.  Marti  fingulari  &  incomparabili,vt  antea  etiam  meminimus,filiaPatris ,  Ma- 
^uoqj  ac^romdeChrtfiirt'  ter  filii,fponfaSpiritus  lan&i? 
cenfere. 

•  itairenemUb  \.e.\%.TertuU.Ub.con.lude.osc.\o.Ambr.Ub.\  depaen.c.Z.&lib.i.commentin  Lucam  Augufl.mqui- 
ftto.exnouotefl  q.  %6.& ltb.2].contra  Faufthm}c.j  &  j.H'ero.mp*tn*um  Mattb.Greg.  N)j]\orat.  de  (*ntta  Lhrifti 
Natiu.  Negarunt  LuJie.iyluUanu4,CelfiMtPorphyriU4t1:*u(lu4,£o  auodcognata  fuettt  El  ^abcthe  exfiltabws  Aaron, 
refpondt  Auguftm.q  4.7 .quaft.mlib.  Iudttum ,  altquem  ex  tr.buludx%&familta  Dautdh  aliquam  ex  trtbu Leut,v- 
xortmduxtjje  vnde  B  Vtrgo  ortgtnem  trax.ertt.Hxc  Malionatus. 

Gaudet  A ugufta ijfdem         Qupd  fi ex legum  ciuilium au£boritate,Imperatorum lplendor& 
priuilegtu  qwb.  Auguftu/.-, .  majeftas  in  Auguftam  dcriuatunfi  liberi  vt  diuifig  Vatum  predi&iones 


j  qui 

gleria  filiorum  patres  eamlaudishonorifquetitulisprofequaraur,qui  tantx  tamque  mirabi- 
eorum;Prot4.\7.6.  li  excellentiaerefpondcant!  Haecnimirumanimo  comprehenfa &dhi 

quiAuguft.no  tribuitur.  mcditatamagnusAthanalius habuit,quando rationemreddebat cur il- 
Caro  cbrtftiquamtiu  gh-  lamappellaueratnouam  EuamDei  Matrcm,Vita:parentem,Regmam, 
ria  Refurreclionu  fuent  Dominam,Verbi  genetricem,  filiamDauid&  Abraham,Deimodera- 
m*gn>ficata  ,  &  Poti*ler  tnccm.qUitndoqKidem,  inc\mt  ytpfe  Rexeft,quinatus  eftex  VirgineidemqueDo- 

carnumdfit&»>anetnat»  D"?*r*  vere  & projrte  cenfstur.  Eaipfa  de caufa Grcgoxius Nazianzenus 
ra>qfufeeptaef1deM*ria.  cam  vocat  ftrmt»**  Tru&totora*.  Omniapollentem  gubernatcmqueDo- 
Athan.mEuan.defancH-jf  minam.  Et  Diuus  Auguftinus  cum  de  ipfius  egregiis  ornamentis  & 
Bg!l*r.ctrcafin.tQ,u  prasfta- 


De&latreDei.  sy 

prx(bbili(Timadigniratccgi(Tct,itacxclanuti  Altior  tfl  c<rlo  dt  qudloqui- D  .  . 
mur , *bffjprof*ndm m d.ctrt Uudts commur.Si  ccrtum tt  \\ccm,4ltwt tsftma-  ^ , *  ™' >f  • "  *  ^ 
tnmgtnttum  dt:*m ,  puctdis.  fiftrmtm  Dei  appeltem,  digna  cxtfluftDcmWum         '        '  k  ' 
Angelcrum  vocittmjtr  omnu  tt  tffeprobdris. 

Hoc  fuppofito  facilc  ojunor  omncs  fatcbuntur,iis  nominibus  at- 
quc  tiruhs  miigniri  cam  pofl?,  quoi  illi  Dcus  communicauit ,  &  fccim- 
dum  modum  &  mcnfuram  gratiarum  auaj  diuinitus  aflflucntcraccc- 
pit,honorandamcirciCumhonorfitvmDra  virtutis,  cxccllcntix  cha- 
radcr,  radius  fplcndoris  atquc  dignitatis ,  Sc  mcnti  fpccimcn  6ccx- 
cmplar.     i*     .  '    9  1 

£>E  TERPETVA  DEl  MATKIS  VIR« 
ginttateydeque  magna  tl/tia (imtlttudtui 
cumFiho. 


C^FVT  XI. 

X  i  m  i  ^  Dci  parcntis  virginiras  tribus  omnmo  m©- 
f  disconfidcrariporcft,antcpartum,  in  partu,  fcpoft 
* parrum.  Dc  pnmo  vna mcruium  &  fcntennarum  cft  lf9n  txxl-  ^bifhdM. 
mfcnfio:  Omncs  cnimcanquam  fiincftumaufpi- 
um  Ccrinthi  &:  Carpocratis  voccm  impiamdctc- 
(ftamur,  quiaufifunt  lncxpiabili  vxcordia  diccrc, 
Chriftum  Icfumvnum  dc  muhis  fimilcmuuc  noftri 
fuilTchomincm,cIofcpho  6c  Managcncratum.  Dcfccundopofitx 
fupcnusfuntbcncmultxrationcs,  quxcontralouinianiflagiriumhac 
tcmpcftatc itcrum  m  luccm rcuocatum ,  clarc dcmonftrcnt , cum  nafci 
i  Virginc  poruiflc ,  qui ab  obftru<ao  vndiquc  monumcnto  cft  cirrcfliis 
&  unuis  daufii  ad  Apoftolos  fuos  ingrcifts. 

Quodad  tcrtiumilludatunctpoftpartum , 
lir,cum  iam  indc  a  nafccntc 


,non  cft  quodquisin  Wgj 
fccclciia,proptcrhanc  um%  . 


9ntrs  Htlutd\t*m.z. 
\n.h*rtf.7%.di  Antt- 
9mmrtsnttu. 


idiofx  mcntis  audaciam ,  Hcluidiani ,  Antidico 
icommuni  iudicio  Hxrctici  nominatifint  -f  cui 

1      HZr^  VatlCIfUtionc  lon#       *«*  prxnuncutum  ,  non  A  h$rtfudt 
icm  modo  conccpturam  atquc  panruram ,  vcrum  criam  cam  i-  <>  Auttiu. 
Ginportamclaufaminomncmxtcrnitatcmrururam:  Cumdcniqac  ******  mpuJEntkymtum 
Ecclcfia  crcdcndum  proponat,  Scripturanondiflcntiac,omnistc-  mv***ptf**  V  tttMAm» 
'  X&dcfcndatantiqaitas,parsiicgansnulljusfru6his&:cmolumcn-  ***  '     ^"f"4  **"*'* 
i  titcaufa,parsaicnsplcnafitpictttis^  ******* 

Dci  comicnicns  ,  &  illius  matri  glono(a.  Proptcr  has  iimilcf-  Bc7a  in  P«*&«i<»e 
UC  lacioncsThcodorus  Bcza  in  Prxrationc  ad  nouum  Tc(hmcn- ;i0"u;nTc!lamcnt/um- 

•j  i       r  «  ••/•  •!  /-       ~r.  pttu \m  A/4»/i  nj mor- 

i  id  pic  crcdit ,  iiccium  voluit  fcnbcrc ,  nos  autcm  6c  firmiflimc  tmvfavtrtmiwtv,  <fr 


S%  Lib.L  IZalefia  TriumphantK 

G}-*&hhmurtYt&o>  tencmus&iWmaatiimi^ 

irtinthffjocatt faut*  w-  ter>  &fi  quando  cft  opusfacilevehementerquc  probamus,  aduerfus 
flrtmyflerwfcttingt.     cos  qui  procacitemcritate  id  in  controuerfiam  diiputationemque  rc- 
uocarent. 

Nunc  vt  fumus  antea  pofliciti  fan&am  Virginem  quantum  fas 
hominicum  Dco  cft,  cum  filio  comparcmus  ,  &  vna  mente  ,  liqui- 
Go>xili«tio>         da  animorum  voluptatc  dicamus ,  quod  qucmadmodum  Chnftus  Ie- 
a  *G*u*~t7l-  fuseftnouus  Adamus  a  eccelodiuinus&coelcftis,  e  cuiuscofta  b  Ec- 

mm£m&  *-%  mHt*mno-  clefiaprod;irvitaMariacftEua  fecundahuic  orbi  non  teneftns,  qux 
nomen  Eux  in  feliciffimum  illud  Aue  commut.  uir.  Christvs 
Ies  v  s  efttalutis  noftrae  parens  atque Dcus  ,  Dux  6c  audtor  vnas  li- 
d  Gtnx**  bcraiionis  ,  r  Mana  ciuidem  occaiio  &c  adminiftra.   Ille  eft  fru&us 

vitae,,  baecautcmatbor ,  quce  mlit.  Ille  hortusEdcnarus  d  verus  ani- 
c  Qrn  "ttr-  marum  Paradifus,  hxcfons  &pcrennis  fcaturigo  qua  fuauiftime  allui- 

f  Qsn.7  j.  tur'  inemirificusNoe  e  atque  optimus,  pritiia  Sc  fecurrda  ftirpsge- 

neris  humani,  quipropriis  libciis  fuit  opprobrio,  haec  Arca  /  placi^ 
dum  illi  perfugium  in  horribili  tempeftate  ,  in  qua  perrorbationes, 
g  Geni7p  quaein  nobis  morebelluarum  furiofebacchantur,  pace  aeterna&mi- 

rabili  conquiefcebant.  lile  noftcr  Abrafiam  g  multitudinis  infinitae 
h  G#»  jm.  Pater,  &  vcre  quidcm  Pater  excelfus  :  IllanoftraSara  b  infignimi- 

.       ^  raculo  f cecunda ,  qu#faeculorum  omnium  aetatibus  (ummarn  laetitiam 

i^q"'^^  .  |>eperit.  Illeobfequentiffimuslfaac  i  ligno  oneratus  fuperquodim- 

1  Gen .17  tf.  molari  debuit :  haec  nobiliffima  integerrimaque  Rebecca  £  diuino 

beneficio  conferuata.  Ille  fuppLmtator  lacob ,  /  qui  primum  inhur 
m  Genjy  iK.  manacarne  tanquam  femoreclcbilitatus,  poftdiluculorefurreftionis 

gloriofiffimetnumphauit:haecfpecioiiftimaRacheI,  m  qux  peperit 
Benoni  primurrr  doloris  filium  ,  mox  Beniaminum  filium  ad  dextc- 
A  Gffftf  jff*  ram  Pams  fubbtum.  Illelofephus  n  fapientiae  laude  clarus  &  Ser- 

<o  i6.  uatormundihacctcrra  facerdotalrs  o  immunisatributola&is&pec- 

P  QCh9ls°  cati,  terra  virgo  p  quaefrumentumelettorum  protulk.  IlleRexSa- 

^    enM    '  lem,  <y  qui  corporis  fuipanem  &  vinum  fanguinis  illisoffert ,  qui  e 

j  PfaLU-.z.  conflittu  &  cruento  certamine  huius  vitae  triuraphantes  egrcdriin- 

0  tur.  haccciuitasSion  r  cuiusportaegratioresmulto  func  &  iucundio- 

s  £W.z  7.U.  res  Deo  Ifiael  ,  qnam  omnia  tabeinacula  lacob.  Ille  Mofes,  $  qui 

•  Exo^.i  if.  manuum  in  cruce  protcnfione  vi&oriam  fiusconccffit:  haecScphora 

*  i£thiopifTa  t  cxternafpeciefiifca  fimilifque  canerarum  fed  intimoin 
rcccflupulchravndiqne&finemacula,  u  &proinde  cumLunacom-. 
parata.  Ille  nofter  verus  Aaron  fupremus  Pontifex  &  Sacnficator. 

i  txol  i j.io  Haec  Arca  x  Setim  ligno  incorruptibili  conftans^vbi  mannadiuinita- 

tis  &  totius  difcrplinae  Virga,  vbi  denique  pcrfcfiae  Obcdiemia^ 
y  i      1745?"  tabulaereperiebarrtur.  IlleGermanusDauid  y  qui  Goliatum  imtrfa- 

a  i  c*nt  4  4  nem  illum  Ih*crorum  pr*liarorem ,  quinque  plagis  corporis  fui ,  vt 

quinque  filicibns  deieatcV  proftrauit.  Haec  TunisDauid  *  vifto- 
riis  nobilitara3m  quatanquam  in  plcno  c^redundantiarmamcntario 

omnii 


VeMatreVei. 


59 


irtutumcolumniscxtru&us.  Illcbotrus  c  promiirionistcrradc- 
Quianimasdiuinoamorisfuihquorc  pcrfuias  incbriat.  HxcVi- 


#   Rt?  m  i$. 


cisculute o  dorara  puipiuafccnrr  m illam vuaxn genuit.  Gcdcon  4il-a  Wj.t. 
Iccft^quicosfibicommHitOficsibciofquc  dclcgit ,  qui  rion  (ctotosad 
proflucnccmlanguid.v&iimpuuv  voluputis  abiiciunt,  icd  vola  manus 
tancum  hauriunt  quantmn  naturAncccilicatique  fufficiat.   Hxc  4  i-  b  I*W  6  17. 
•  Rus  vclltts  Gcdconis  in  arca  virgimtaris  ccrlefti  rorc  madcfaftum& 
unbutum.  Jllelofuc,  c  qui  Tartavcam  Uicrictintcm  (ubucrrit  cumin  c  W.7.J0. 
rupto  humanx  carnis  cV:  conrulo  ra^diuinitatis  lumcn  cxtubflct.  Hxc 
kidita  d  Bcculixdccus.Solyniorumglona^touusgcntis  Hcbracorum  d  M 
lxtina,  cuiusv!  ammiquc  magnitudinc  inrandarum  lcgionum  ductor 
conddit.   Illc  mirabihs  Hchas  e  omnipotcnnx  iiix  curru  cuc&us,  c  G«*  j#.f. 
humaikxnaniixcxuuias^aUmmdiumitaxisin  EuchariltixSacramen- 
conobisrchquit.  Eil  Hcuicus  /  qui  magnos  artus  ad  cxanimis  cor-  f  4  4#i4. 
pufcuhbrcuicatcm  accommodauit  ,  vt  idamortc  fiifcitarct.  Ionas  Jg  l«*.&ir. 
itcmccordc ccnxcgrcdicns.Eit  vcius Damcl  b  c  Lconumcaucaiinc  "  D*»6xl 
pcftccxttioquccgrciUtf.   HxcM^tct^Oimz  pcrfiigii  Ciuitas,  ^^"J 
,  Ponaoncntahs^HoitusconcIu  .  hgnatus.  Hlc  aeiuquccft  i  ^g-u.  * 

fcalalacob  /  pcr  quamaddiuiniNuminisgrcmiumafccndimus.Hxc 
ccijunillacadcmfcala,pcrquam  Dcusad  humihratcm  noftram  dcfccn> 
,dic.  Eiusnbo  hcpcrcaminnnitiglona  ,cVillaproptcrtaa- 
tumnhura  fcmpitcrnalaudc  cch> 
•-.  ^f?  brctur        ^  f '  f 


H  a 


tfo 


D  E  ANGELIS, 

DEQVE  COELESTI 


HIERARHIA. 


Seiendumvth  quodAnge- 
lorumvoiabulum ,  netrien 
efi offictitnonnaturA  Gre- 
gor.hom  .$4,  in  Euang» 


^.23.8. 
2ptfh.J?AreJi  4.  </<  Saduc&is 
&  dt  Saturninis. 
Leontitts  deftflUyhdrefti). 
"Eptph.habetur  tomo 4. 
hltothpatrum. 
Vhtlaftr  &  Thtodor.hjtr* 
iicarumfabula  rum. 

Tcrtull  Jib.j.aduerfus 
Marcionem  cap.?.  &  IX. 
JAttu  ante  Deu4,qut,  &c. 
dqut  pottttt  ex  quacumqut 
rr.a  tna  Angeiu  qttoque 
aftruxijfeearne,  qutttiam 
tnundum  ex  nihtlo,  in  tot, 
mctalta  corforn  vtrfo  fuo 

iitftCAMt* 


QVQD  INTER  ANGELOS  SIT  ORDI- 
num  &  Hierarchiarum diftmttio* 

C  a  p  v  t  XII. 

fggSP^  ^^J^ESW  A  n  c  t  a  &beatiflim£ill#Mentes,  quae  amu* 
^^V^^^S^^  neribus  ofliciiq-,  rationc,vulgoAngeli  nominan- 
^ltfojS  \$t*  tur,crudelem  &  diuturnam  impreflionem  fufti- 
nuerunt,  ab  iis  foiritibus ,  qui  propter immanem 
audaciam  perfidiofamq-,  defec1ionem,ck  malitia 
animivoluntariam,praefentigratia  fpeqj  futurae 
gloriae  (poliati  funt,  hc  tamen  vt  naturse  proprie- 
tatesnonamitterent.  Idbellum  &furiofacon- 
tentio  in  eo  pofitafuit ,  quod  veteratores  illi  me- 
dacioruarehiteclii,  iinpiorumfedfcas  hacreticorum  varias&multiplices 
muexerunt,quae  de  natura  Angelorum  falfa  quaedam  atque  nefaria  do- 
cerent. 

Sadducei&Saturniniplanepenituique  negarunt  Angelumefie 
vllumautSpiritum,vtin  Apoftolorum  hiftoriaprodituefL  Balilidiani 
ccntil  poft  annis  docuerunt  Angelos  fefe  mutuo  generauifle,&  quemqj 
cahimvnumexaedificaflevfqjadnumerumcetum  fexaginta  quinque. 

Tertullianus  libris  in  Marcionem  veram  illis  atq^  folidam  corpo- 
ri£  fubftantiam  &  hurrgmam  carnem  tribuit.  Origenes  e  Platonis  men- 
te  fecit  corporatos.Fauftus  Manicheus  minutoruDeorum  copias&  fpi- 
rituum  legiones  induxit,quos  aiebat  non  diuinitus  procreatos  fed a  di- 
uina  fubftatia  ortos  &  libatos  fuifle.Proclus  ab  Academia  Philofophus 
pueriliter  cefuit  minores  Angelos  maiorum  efle  fcetus  atq-,  liberos.  Iam 
vero  omnes  vtriu%  religionis  haec  flagitia  errorefqj  impios  repudiant; 
quodreliquumeftcontrouerfiaeinhac  quxftionede  Angelis  componi 
&profligarifacilepoteft:  adtriaenimcapitaresvniuerfa.  meo  iudicio 

reuocatur. 


De  Fftcrarchia  ccelefiu  6t 

reuocatur.i.Quod  fun  damcnto  nixiOrdinum  intcr  Angclos  &Hicrar- 
chiarum  varictatcm  ftatuimus.  2. Si  fidci articulus fit  qucmquc homi- 
ncm  tutclari  vni  cuftodiq-,  Angclo  commifliim.  j.  An  inuocari  poflit. 
Qimdadprimiimattinct,S.GrcgoriusMapnusciimulatcopinorfa- 

tisfccit  Homilia  $4  an  Euangt  lu ,  oftcndcnsindiuinis  libris  fxpe  mcn- 
tioncm  ficri  Chcrubinorum,Scraphinorum,  Angclorum  &  Archangc- 
lomm.  D.PauIum  coclcftium  Intctprctcm  ctiam ad  Ephcfios  &  Colof- 
fcnfcsnominauiflc  Pnncipatus,  Potcftatcs,  Virtutcs,  Dominationcs  & 
Thronos.  Notat  quoq;  apud  Ezcchiclcm  pnncipcm  Chcrubinum  ap- 
pcllari  SignaculumfimtLtudtnis  Dti ,  aut  fccundum  Hcbnros  n'PP  °™n 
chotcm  tachnith  Diuinorum  mandatoiu  Canccllat  utm .  Et  paulo  poft, 
Tutndtlttu  PdradfiDttfuflt:  omr.it  Upu  prttiofm  optrtmtntum  tuum^Sardtm, 
Toptztm  &  laJpis.Chijfobtbm ,  &  Onjx ,  &  Bt  rtllm ,  Saophtrm  &  Carbuticulus 
&  Smartgdm.aurum  opm  decoruiut.  Ybifanchis  Vatcs  noucm  laptdibus 
prctioiisadumbrauitnoucm  Ordinumpcrfc£honcm  ,qni  fuprcmxin- 
tclligcntia:atquc  Mcnti iunguntiir, dcq-,  lllis  id  lntclligcndum cft  Apo- 
calypfcos ,  vbi  infandus  &  tcrribilis  Draco  fccda  cauda  ,hoc  cft  fcclcns 
nnirationc,  poft  fc  diutur  ftcllarum  tcrtiam  partcm  rapuiflc. 

ScdfpcciatimiamScnptura:loca\idcamus,qua:tcrmagnusGrcgo- 

nuslaudauit. 

Gcncfis j.volitanris Chcrubuu mcntio fit & clarc colluccntis >  ^  ChirVbin. 
Lignum  vitar  cuftodicbat.  g#»#/:j.im4. 

Ifaiae  6.dcfcnbuntur  Scrarhini  fupra  diumum  currum  ,(cnis  alisor-  Seraphin. 
nati,  quarumduabus  Dci  vuituminumbrant,  ncdesitcm  duabus, vo-  Ef*u6v.ii. 
lantrchquis,altcrnis mngniDcifanftitatcmcclcbriillon^y^dccan-  Dan./o ij 

tantcs.  hwiAh 

Dantclis  1  o  .qui  cum  folabatur  Angclus  ita  infit ,  Prtmeps  rtgni  Ptrfa- 
rum  refitttt  mth  \  ig  mt  &  vno  dt  bmy  & tat  hlt  had  vnm  dtprtnctptbm pi  tmu  vt- 
mtm  adtutcriummtum.  Qui  locus  fupcriorum  &  inhrriorum  mutuum 
quendamordincminrcrilTosdeclarat ,  qui  itidcmapudZachariama- 
nimaducrti  potcft  cap.i.  vt  idcm  ipfc  Grcgorius  Magnusin  Iobicxpofi- 
tiuncnocauicltavcroillc  Vztcs,Ettcct  Angtlmquiloqutbdturtnmttgrtdte-  eug  4.'  i? 
batu>,& A  gtlmal  meged.ibatur  tnoaurfumt.m  y& dtxtt  adtum ,  Currtjo-  z*(**r.t.)A* 
quereadpuerumtftumdtcem,  AhfquemurohabttabtttnHitrufaltmt&c.  Illaca- 
dcm  HicrarchicaOrdinumcollocatiodiftinftc  a  D.PauIo  cxprimirur 
cap.i.Epift.adEphcfios,  vbidocctDcum  Parremfufcitauiflc  FilTum  a 
mortais  &fuper  omncs  carlos  cxruliflc  conftirurum  fupcr  omncin  Prin- 
cipatum,  &  Potcftatcm , &  V irtutcm ,  Gc  dominationcm  >&  omnc  no- 
mcnquodnominaturnonfolumm  hocfaeculo,fcdctiaminfuturo.  Et  cokjftv.U. 
in  Epiftola  ad  Coloflcnfcs,  In  tpfo  tor.ditafunt  vmuerfa  tn  ccclu  &  in  terr*t  ri- 
fibt  ta  &  tnutfib  Ita fiut  throntfiutD.minationts ,  fiue  Vrinctpatm fiue  Vorcftates, 
omma  per  tpfum  &  tn  tpfo  creatafunt.  San  dhis  quoquc  Pctrus  Epi  ftola  fu  a  1.  1  ftt.  j  .ai. 
trium  mcminir  ^profdm  tn  ccelmn fubtefit* fibt  Angeiu  &  potcfiattbm  &  Vtrtu- 
ttbm. S.Iudas  Archangclos  quoquc  agnofcit  his  vcrbis ,  Cum  Michael  Ar-  « 
to     ^    ^  H    3  (han» 


L/^r  /. Ecdefia  Triumphantis 

chmgdwHum  iubolodilputam  art ■nareturdeUojftcorpoyenoneft  aufus  iudtciu 
infrr  biijbbewu.  Sed  ad  Sanctos  Patres  coriucrtamus  orationem ,  quos 

pcritcdecotareclurcrcntesaudiamiis.  \  :.  • !-:  ;    ^  -  /* 

S.Ignatius  Epiftolaquadam  fua ,  Ordinesomnes  Angelorum  nomi- 
j  Xgiwiv  Eptft,  adTrallia-  naumrccenfet,^ 
no^nttmm&egonoqu*  vei-0  jiumam  etiam  &  incomparabilem  aeterni  Patris  natutam  animo 

t  ?.tt*  vmetus  fwn  ■>  ettam  _  .      n  ;  r  n  /V     \  r  •   •  \ 

imT^itii  poffum,  &  intclligentiaperredtiflimecognotcerct  ,  minime  tamencummagms 
Angelictt  OrJines ,       illis  Ecclciuccolumnis  Pctro  &  Paulocomparandum  fore* 

chzngeforu  ,  mtltttarumq,  ccelefttum,  dtjcrtmin*  V irtntum  ,  Dofnmationumq,  d  fferenttas:  Thronorum  ,  Potefta- 
tumq^diuerfitatts.  Prtncipaiuummagnificentias,Cherubtn,SeraphinqueexctlLenltat : Jpirttusfublimitatem,  Da- 
regnurpi& incomp*rabiUm  Det  Patris  omntpotentis  <iiuinitatem:bie  cum  nouenm^non  continuo  perfeftus pror- 
fu*  fum>aut  dtjctpulus  qttalis  ?aulus  aut  Petrm.  Ireneus  ti.t  c  y  4  Dtcant  nolisqut fit  mutfibilium  natura  ;  <?#/ir- 
r*>jf  numerum  A  ^geiorum^  ordmem  Archangelorum .  &  demmftrent  Thronorutn  Sacraminta  \  doceant  dtuerfi- 
t4$ff  DotJjtKatiQnHm,Prmctpatuum,Poteft*tHm>*ttfo  Vtrtutum. 

S.Ireneuslibris  quosdehxrefibuscompofuit  ,  bis  corundemfecit 
mentionem. 

Clem.  Alexandr  ad  eap  3.  ClemensAlexandrinusin  $.caput  primae  D.Pctri  exponenseaverba, 
pnorEptft.Vetrt.  Habetur  s^e^ ffa  Angtfa  &  Poteftatibus  &  Virtutibus ,  fapienter  animaduertit  A- 

to  1  Btbltot  Vatrum.  n   1        v  rj  1  •       J-  r    /•  rr 

A:haaaf.oiat  |.  «»»4  po^lum  e  quaque  Hierarchiaordinemvnum  pomifle. 
Am*nos  t  pauhanteme-  ■  '  San&us  Athanafms  Serm.de  communicflent.Patr.  &c  Fil.&c.  ob- 
dtum-,to.\.  Multt  Archan  feruat  vt  intcr  Angelos  ordinumeftcertacoliocatio  ,  ficiniifdemeflc 
geit  ,mulu<Zhroni ,  mults.  aignitatem  &  cognitionis  difcrimen :  Primos  enim  omniumque  fuprc- 
mfrniatel m^r&Vecls  mos  nimimm Seraphinos  &  Cherubinos^nferioribus  lucem  &c  cogno- 
mtUiescenttnzmUli*,  &c  fccndirationes  impcrtiri :  Angelositemhominumpxdagogosatqidu- 
Idcm  ferm  de  communt  ces  exinfimoefle  ordine,qu#omniumThcologorumeftopinio,quod 
tjfenti*  Fatris  &¥tltt,  &  quidem  ad  communcm  hominumfortem  &  conditioncm  attinet  D 

'crtm>n  ordmis  tn  fupernis  velutidiuinoprodigioobftupctactus,  miratur  quotidiauas  &perennes 
'Voteftattbus  tognouimus:  laudationcs ,  quibus  rerum  omniummolitorem  Deumprofequuntur. 

ita  quoqueftattonu  ftentudifcrtmmafunt.  '1  hmni,Cherubtn}&  Seraphtn,&c.  Voftremi  autem  omntum  funt  An- 
gelt,qut& hommump&dagcgtfunt  ctnftndi.  Hilarius  Vi.de  Trmit.  Archangeli,  &  Domtnatus  Vrtnctp*tue>  & 
Voteftates .fine  fomno,  fine  occupatione,fine  crtmme*terms  &  indefeffts  tn  coelo  laudticu  Deum  Uudant.  Idcm 
,ad  Plalm. y  * .  Ad  tlla  vcrb*  educens  nubes;pr&terito  Thronomm ,  Domtnattonum ,  Vnnctpatuum ,  &  Voteftatum, 
Cherubm  &  Seraphtn  >Angderum  &  Archangeloru mtraculo  tnhis omma  Detu quA volutt fectt  in catlo  & in terra. 

Auibrof.^  4  u^.i.  de  $pi~      S.Ambroflus Dei  mirabileminfluxumpatefaciens  vtrique  natuwe 

i:±Td^ 

eTqZdnoZtmLnes,  W»^inbcatasillasine^^^ 
UtVoteft*tes effund*t,aut  dere,  quibws (c  bemgne  Deus largitur. 

uommcn 
ngelos,P 

.^s  &  Seraphinos  116  me- 
antefin<m.<H»aret*re*no  latantum atquenudacflenomina,fedrem habercfubicdam^pro con- 
t  whmm. 4 rchangeh  fun^  ditioms  &  mentorum.varictate  diuerfam,quam diftinaa nomina figni- 

ficanu 


T>e  Hierarcbia  ccclejli.  6j 

ficanr,qiurctuisrcmmcorporc^  A      r',6m  />> 

lcilmm  pofliintcxprimerc.  JJf,'' '  r't  O 

iim  tyStrmphtm  tQ>o>,  m  nomsn qmodnom  nMtm*n»nfolMJ»mpr*fintifAcmlo yftdtttmmtnfitHro  \  $.n$ ut. 
HtTjrtmtn.-minum  tfi  v*t  Mtntfi  dtutyjtia*  mtrttorum. 

Confirmat  hoc  idcm  is  qui  animi  fingularcm  modcftiam  Cum  incrc- 
ckbih  iapicnrra  copulauit  D.  Augulhnus,.iducrfus  Prilcillian.ftas,&  O-  Aug.arl  Orofium,  ^«/r* 
i  iccnis  tamtlum  fcubcns  ,  aitquc  ic  finruflimc  crcdcrc  quidquid  Apo-  p    >u' %mq** »  ^ 
ilolusdc  ccelcfti auparatu  rchquit,  &UC  Scdcs ,  iiuc  Dommationcs,  (uic  ^  s  %  ,#j  ^ 
Pnnciparus,  fiuc  Potcftatcs  nommcntur,  &  difTcrrc  intcr  ic  ahqu  id  pc-  „  , ,  fitn  prim  tpmtM4 .  ftHi 
r.KusinaninunnribifuumiiiduxiircJ  i.uidcirctopcrofumaliashictcn-  ?o  tjm  s.  -  ttjft*  ^S#- 
centttS  cV'  fimilia  dufh  Sapicntu  colligcrc  cx  pui  a  put.i  annquitatc  hau-  ** '       tmmtnm*,  Vnn'£ 
fta&  libata.  ScdvniusDionyfii  ArcgpagiM  autoritas  ,  QuidccrielK  jj^^^ 
•  lu-;aichialibiumdiiiine  coiucxuit  ,  quiquc  myfticx  Thcolo^ix  lu-  &„,f.„tnt*r 
WmX  vlSc  txinuusDo&orfimEcolciixChriftianx,  rcmconfirmabit  ,  &c  f§  Ml  mwd  indHPttsi*  fid* 
fuictxccptioncconhcct  ,  dummodo  conftctcum  Dionyiium ,  quidc  ttnt*. 
coeleih  Hicrarchia  fcripfi:,  cflc  vcrum  &:  gcnuinum  Arcopagitam,  Pau- 
lidifcipulum,dcquoin  Achs  Apoftolommmcmorarur.Cuiusrcipio-  <         •   --  , 
bacioncslubcthicapponcrc  ,  c  rlorc  hominum  iapientiflimorum  dc- 
promptas  ,  quiquoquc  Geculo  a  nato  MundiScriutorc  ad  hanc  xt*-  . 
rcmflorucrunr.  IfcvgS 


De  S.  Dionyfio  Areopa^ita ,  t£de  Scriptorum  ipfins 
aufloritate. 

FRimofrailoD.T  uca<:ciusnobisdcfcribirnomcn,conditioncm,& 
adhdemChnfti.mimconuciiioncm.  In  fccundo  Dionyfms  Co-  Aa.17.j4.  *****  txiuit 
rmthi  Epifcopus  ait  illum  Antiftitcm  fuiflc  Athcnarura.  TertioDio-  rtwf«J*i^^^ 
nyfius  AiejttndrinusOngcnis  Auditor  luculcntosinciusopcra  fcripfir  je*Hnt:  ,»^./«.^0,,. 
Commcnranos  v:  V.iximusvirdottifllmusprodidit    QuartoD.Grc-  njfimt  A'to?*gtt*  ">**m 
poriusNazianzcnus  cundcm  haud  obfcuicdcficnar  vbiScriptorisan-  l,tr  nommt  D*mmru  , 
tiquimcminit,  qm  luoiltabili quadam  iapiciuiaciilputailctdcbcraphi-  ,7r   .  A      .  . 
nis,  qui  Tabcrnaculum  opcnunr  ,      *y    magnoammi  ardorcdc-  ^^^^ 
cantant  ,curaccrtum  fit  Magnum  Dionyfiumlibmm  compoiuiflc  ie^  cttMttundtm  tuth  ht/f. 
t      /(  i,i    ,dcdiuiuis  hymnis  cuiusmcm'nit  (ub  fincm  cnpitisic-  tctltf.M  4.^.11  .mLattn. 
ptimidc  ccrlcfti  Hicrarchu.   Incodcin  &culoS JoaajkDtiChryfofto--  '^t^l  ,  ,     .  % 
inusclcgantcrctiamnonunat  ^  ,„  -  ,  vtlcgmiimEpiftoUBi-  m  Atu-myfm 

bliorhccarii  AnaftafiiadCarolum  Caluum.  Quinto  ii  Libcraro  Afro  ^^^n^x  ^. 
qui  anno  j^oiloniit,  adhibcmus  fidcm,  S.Cyrillus  Alcxandrinus  Au-  ^^rW?7iir m 


64  Liher  LEcclefa  Triumphantis 

A-mfc-r^rt  aftcscumlaudatyinThcodorum&DiodoramagcnsNcftorianorum 
primipilos,  quod  etiam  fccit  libro  de  Incarnarione. 

«^«e*?» «  Nazianz  oratione  jff  Ht.iufafohi*,  &  ita quidemfanflaSanctorum ,  qui k  Seraphin conteguntur^ 
&glortfieantur  tribwfanclifieattonibwt  ,qui  in  vnxm  denominettionem  atqut  dettatem  coeunt.  o  ocfoot  -nn  t  «e* 
vpS»  vMpiXoo-oQtnm  f<9t^<5W7f,  v^Xotoc^.  Origenes  vel  antiquus  au&or,  homil.i.  in  Ioannem,  tom.x.habi- 
tur  h>m.i.  in  diuerfos .  ln  ipfo  enim  vtos  loquitur  diuinum ,  Vtutmwt ,  mouemur ,  ^ fumuA :  e£>  *##  magnus  Dtc 
rtyfiue  Areopagita.  Ejfe omnium  &  fupereffentia  &  diuinitas .  San&us  Maximusmartyrin  c  s>  Hierarch.cac- 
leftis.a  >pwi  ttky*',  bkioiv<ri&*o  PiXi^owipfiots  t7rtffK67n>c  o  l&i ptjToiotv  cv  ro7q  %o?iUi$  7n7rcwKlv  &$T  fj&*otg/tov  Ato* 
winovT  cwrtSrnwviVfAovHTc*  Xtyn.  Anaftafius  Bibliothecarius  Epift  ad  Carolum  Caluum  D.onyfium  loannes 
Chryfoflomm  itithvov  t/yivcf,  Voluerem  ccelt  vlttmo  Sermonum  fuorum  libro  defcrtbtt.  Libcratus  Afer  Diaconus 
inbreuiariodecaufaNeftoriana&  Eutychianac.ro.  CyriUue  quautr  libros  fcripfit  t  tres aduerjus  T heodorum 
&  Diodorum ,  quafi  Neftortant  degmatu  auctores  ,  &  alium  de  Incarnattone  Itbrum »  in  quibue  continentur  anti. 
quorum  Vatrum  corr/tpta  teftimonta,  Fxlcu  Vapi.  Romani,  Dionyfii  Areopagiti,  Corinrhiorum  Eptfcopi ,  cJ»  Grego- 
rtimirabiluS-owuxTttpp  fcognominati.  Notandum  non  defutffe  ,  qui  Dionyfium  Areopagttam  aileuerauerint 
fuiffe  Corinthiorum  Eptfcopum. 

Anaftadus  ^Antiochcr.us       Sexto  Geculo  Anaftafius  Epifcopus  Antiochcnus  didhis  Sinaitavir 

Anagoncaiucontempla-  exquificaseruditionis  &exemplarfan&itatis ,  vtaudfcoreftEuaprius  ,in 
ttoiiumin  hexameron,  .  ,       ~  f  .  r  .  r  ^  .  .  ^ 

1  7  to  i.  Btbltoth.  Patrum  eximi°  quodam  Commentario  ,  queminlcriplit  ContempUnones  Anago- 
Celebemmue  ergo  &  tt rtt  gicas tn  Hexameron  ,illumindigitatceleberrimumrerumdiuinarum  My- 
diuinarum  My/la  Apofio-  ftam  Apoftolicum  Dionyfium.  D.Grcgorius  Magnusantiquumvenc- 
^T/^Tf^  Thloh^ia  ranc^umcl>Patl:cmnominat>  vtiturq^eiusautoritatevtprobet  Angeios 
Cmm iD^Grttcidtcnur  tutc^ares  ex  mfimo  clTe  ordine  vltimae  Hierarchiae.  Scptimo  hoc  eft cir- 
3-eos,&c.  caannumDominio^o  floruit  Maximus  jcxcellentiarriumcognitionc 

Gregor.  Magnus  ho.  34.  veri maximus ,  & fingulari audoritate apud Heraclium  Imperatorem, 
dedrachmaperdita  ypaulo  quifelubensa  Comitatu Palatioqj fubduxit ,  quod  peftem  in  cograf- 
^rlTx rHt  ^«l^ntlTJtL  fantem  Monothelitaru  videret ,  relieiofis  fe  clauftris  addixit ,  in  quibus 

jtwo  /ireopag  ra  anstquua    1     *j  r  »n«  1  » .  * . 

&vemrab:lu  Pater,  dt~  Placida quiete perrruens  animiq-,tranquillitate,multosediditcorecit- 
cere,  quod exminorH  An-  quelibros,inter quosScholiafuntin  OperaDionyfii  Arcopagitac,tan- 
geloru  agmmibuA  fcra*  ad  dem  ipfilinguaeuulfa  fuit  hxreticorumfadioneimpioqj  maleficio5in- 
^S&m^&£n  cW4>m^yrcfordibuscuftodia:&psedore  ,  adbeatae  acternitatis  v- 
w/r#«^,^/  16  ^uram  cn°lauit.  EodemfxculovigebatSophroniusPatriarchaHiero- 
Sophron.  ad  Sergium  in  folymitanus,quiadSergium Conftantinopolitanum itemPatriarcham 
fexta  Synodo,#a conctl  fcnbens,literas  quadn  vndecima  Aftione  fcxtaeSynodiinferutur,  Dio- 
ctrcamedmm.  Hutmvero  nyfuaudoritatem  adhfbct  ad  confutandos  errores Monothelitarum 
eumqucD^nyfuamadminoPaulocaptumaitex  Arcopago  ,  Dcoquc 
cttur  noua  .  &  Detvinlt*  mancipatum.Eadem  ctiam erat  vius au&oritate  Macarius  Archiepifco- 
operatio  ,  nonvnam  exi~  pus  Anciochenus,eademhaerefiimbutus,  vt  conftat  ex  fine  Adtionisfe- 
ftentem  ,  fed  dtuerfioene-  cundae  ,  vbitametfi  vchementius  Impcrator  vrgeret ,  diftinguere  ta- 
rts,acdfferentem>  quam  rocn  noiuit  &  eXplicarc  %  quemadmodum  intclligeret  opcrationem 
Z^2ZaLdpt%l  Hominis  Dci,  quam  Dionyfius  ^  in  Epiftola  adCammnun^ 
vocatus  afferutt  Dtony-  .cupaucrat.  .Odauo  S.IoannesDamafcenus  lux&decus  eorumTheo- 
jim.  jogorum,  qui  a  praeftanti  cruditione  Scholaftici  nomcn  haben  t ,  Opera 

Damafcorat  de  fidel.  fapC  jmus  laudat , neque  id fere  vnquam fine  prarfatione  honoris  meri- 
Jcfuaft.      *^  A##- :t0qUepr^coaio ,  quippc  nominat  diuinum  Areop.tnittm ,  fantttfomum  & 

cloquen- 


De  Hterarcbia  calefli  6$ 
tkquMtfmum-Dionyfium.  Et  0rat.de  fidcl.achin&.  diuiniirthutdundan-  •  «*•'• 

Um^rojundumqutDionjJium.  Uonfro  Kpowmfa.  o*- 

Avi ■ni}ii«»$  £«}vf  7«i  Jii* •  Et  ciranslocum  cxc.  7.  nonlon^e  ab  initio.  Eccltf  Hitrmrch.  Quocirc* 

nrudtttjftmm  tUt  mtqut  in  twpUcmudu  rtbm  d  utnio  txtrtttmttfftmm  Dtcnyfim&c. 

Sccundumgcncrale  ConcihtimNiccxcclclnatum,:mnofcptingcn-  SeptimaSynociusc.i.to, 
tcftmo\igciimofcptimo,liib  AdnanoPapa,  citat  cundcm  &  nugnum  i-concil  Sojlrmonmkto^ 
Dionjfium appcllat.  Idcm  Ponnfcx  Maximus  fcnbcns  ad  Caroltim  Ma-  "^fiti^fi*-. 

/J         11  r  .  /1.1.   nutm  dtutnttm  trmdttm  dt- 

gnum,vocat  Areopagitam,Epijcopum  Athcnarumyhom:nem  Apoftoltcum, airdi-  mnmrum  fctUcttfcrtpturm- 
chimtuiflcaiandbiflimoGrcgono4«fi(?«wm  Tatrem  cr  Doclorem ,alacns  rum  verm  futntt*  t&yZ;  • 
ltcm Conciliis &  Dcccfloribus  iuis comprobaraillins  fuiilc  Opcra,cx  ^*^* 
ufdcm  fuiflelaudar.ispromptafqucfcntcntias  &  prxfcrtim  cx  Epiftola  HadnanusPapa.«^c«- 

Jn  ,       1        >    1  1  1  1         01  rolum  Mmenum.to.X.Con- 

quam  ad  Diuum  loanncm  icnbit , ad  imagmum  cultum  &  rcligioncm  ^.^^,.6  3 * . 
rucndam.  Dtonyfim  Artopmgttm ,  ^«i 

Eptfctpm  A  hentenfis  vmUt  nimirum  Imudmtmttlk  D.  Cregorio  Pmpm ,  eonftrmmntt,  oum  &  mntimuum  fmtrem 
f3»  ieQtrtm  rfft  Ifto  fub  ttmpertbm  Apcftoltrum  futt  ,  e>  tn  Adtbm  Afoftelorum  monftrmtur  :  vnde  ey»  4 
froJtftu  fmnd  JftrrU  frtJeccJftribm  noftru  Ptnttfictbm  tn  (mtrie  Coctltuttm  confirmmtm  funt  vertdtcm  ttfl.momm 
fre  fmcrmrum  tmmgtnum  vtmrmfont  ,trtttr  cittrm  :  mmflocitntei  iftm  ox  ofiflolm  Smr.tft  Dicnyfii  Eftfttft  AihoBt 
mut  dtrt&mesl md  S.lcmnnem  Eumng. 

.  Libri  autcm  tanti  viri  milfi  m  Galliam  rucmntcirca  nonumfxcu- 
luma  Michaclclmpcratorc  Conft.iiuinopolit.ino,  quicos  vclut  ma- 
gnificum  rcgitffnqucmunuft,  Ludouico  Impcratori  Occidcntis  cogno- 
•emn  Pio  dcdit,  cumdidkiifct,quantaobfcruanria«&  felieiotKtitat- 
gnum  Dionyfium  profcqucrctur,  quam  ctiam  vtdcrctur  habcrc  quafi 
propriamatquc  hxicditanam,cunuundcmauusatauuiquc  Impcrator 
Carolus  Mngnus  &  Pipinus  coluiilcnt:  Ludouicus  Pius  fiimrnalxri- 
tiacxccptosc  vcftigiomiiitad  Hilduinum  MonaftcriiSan&i  Dionyiii 
Abbatcm  in  Francia.  Michacl  Singclusqui  ruumucbat  rcm  publica 
laudanonc  cclcbrauir,  &  Mcthodius  grxca  lingua  confccit  A&a  m  cius 
honoremqux  vfquein  hodtcrnam  dicmrcpciiunttir.  loanncs  Exingc- 
naScotusgrxcisquoquc  latinilquclittcrisdoftuspaulopoftcos  hbros 
primusin  latmum  vertit,idquciuliu  Caroh  Calui  quiin  impcrium  pa- 
tcmamquc  pictatcm  fucccflcrar ,  anno  fcrc  o&ingcntcfimo  fcx.igefi- 
mo.Anaftaiiusquicodcmaruo  Biblioihccanus  rinr  lancrx  Sedis  Apo- 
ftohcx ad cundcm fcripiit  Impcratorcm  litcras , quarum  initium  cft  r«- 
tcratcrm  fludu,  vbiapparct  quantum  ftudii  induftrixqucponcrctfum- 
mus  lllc Gallirr  tk  torius  Occidcntis  modcrator ,  in  fcriptis  D.  Dionyfii 
lcgcndis  6cinrclligcndis. 

DccimofeculoSimcon  Metaphraftcs,cuius  viri  nuctonns  in  O.  cu-  Conei!.Flc^ent.fc(T7. 
mcmco  Florcntino  Conciliofcilioncfcptimaadducitur,S.  Dionyfii  vi-  ^^^^J^"^1  ^"^^S^/CT" 
tamlirtcfismandauit,c3chbrosquiinmanibus  funtvt  veros&  gcrma-  vtjfruin  Erc'efiu  ct/tftrr't 
nosacnouit.  Suidasqiiicodcm{cribcbatl3Cculo,dc  ciiisvitamoubui-  t.m  atcedmt  qu< ,  m  btmti 
quciimiliamcnu^iatjHcin  libiufCLcnic.u:;  icntit.  Dtonyfnvttnmot4ii,&c. 
i '  VndccimofuitEuthymiuscognomcnto  Zfgabcnus  ,  intcr  doctos 
fuxxtatiscUriilimu^iaGrxcia,  quiinPanoplu  kntcntias  ix\>c  tquc 

I  flofculos, 


€4,  Lib.  1.  Eccle/ix  Triumphantu 

flofculos  ,e  Dionyfio  noftro  dccerptos  dele&ofquelaudat.  Qupdet- 
iamduodecimofa:culonuilto&pius  fiicitHugo  a  S.  Viftore,  qui  ful> 
LudoukoIuniorcflorebat,didlus  vulgo  Secundus  Auguftinus,proptei: 
wbemmamelegantii^  s  hic 

autem  fplendiffimos  &  fuauiflknos  Commentarios  in  Ccclcftem  Hie- 
rarchiamcdidit,quos  cidem  Rcgi  dedicauit. 

Dccimo  tcrtio  Georgius  Pachimcrus  inter  Graecos,  polita  Sc  cxculta 
paraphrafiDionyfu  libros  illuftrauit:  &c  c  Latinis  D.Tliomas  celfifli- 
mus  apcx  Theologiae,libros  dc  diuinis  nominibus  luculcnrcr  cxpofuitr 
&c in Thcologica fumina aliifq;  in lods,citat  eos frequcnter ,  ad abftru- 
fiflima  quxque  myfteria  &  recouditos  fidei  quaeftiones  comproban- 
das. 

Saeculo  decimo  quarto  Nicephorus  Callixtus  Xanthopulus,  qui  Ec- 
elefiafticamhiftoriammemorabiliopcracontexuitfub  Andronico  Pa- 
lcologo,inter  alia  quxde  viro  Sandko  mcmorat ,  ajrillum  &c  lauacro  fa- 
lutaritinci:um,&:  AthenisEpifcopumrenunciatum,manibus  D.Pauli; 
tum  indiccm  proponit  &c  eorum  voluminum  quibus  fruimur ,  quaeque 
lemporum  iniuria  defiderantur. 

Centum  poftannis  fxculo  decimo  quinto  Cardinalis  Beflario  Jo- 
ftrina  fua quamparpura  fplendidior,eadem  fcripta  vera Sc  lcgitima  ef»- 
£bdefendit,MarmiusFicinusinLatihumconucrtit  Librum  de  Diuinis 
Nominibus  &c  quem  de  myftica  Theologia  fcripfit,&  rem  omncm illu- 
ftrauit  Commentariis.  Iifdem  fere  temporibus  Ioannes  PicusMiran- 
dulanuscuiusingcmimagnitudo  atque  excellentia  orbem  vniuerfurrt 
obftupefecit , illum  mis  laudibus  ad.  coclum  extultt ,  praefertim  eo  librc 
quem-dodkiflime  elucubrauicffe  Ente&vno.. 

Deeimofexto  erudkifllmus  Budcus  Manufcriptum  vnumreliqunv- 
curis  vigiliifque  fuis  diligenter  emendatum  Notifque  illuminatum,qu£ 
AfHd  Guilieimum  Monl  Parifiis  deinde  in  lucem  prodierunt.  Petrus  FaberStapalenfislibros* 
Hm*d».ij6i..  eofdem  perpetuis  Annotationibus  illuftrat :  Ioachimus  Pcrionius  ir* 

Latinum  vertit.Praeftantiffimi viiiatque  Illuftriffimi  Genebrardus,  Ba- 
ronius,  Bellarminus  aliique  eorum  obiec~tiones  do&e  refutarunt  qui< 
&  Authorem &  cius fcriptain.dubium  reuocaflent.  Cumque  recentis 
&funeft2C  memoriae  Scaliger.qui  pietati  nefarium  bellum  indixcrat,. 
confi-dentia  quadam  animimaleuolentiaieiuniiftatuifletobtcrere  tan- 
ti  virilaudem &  Operum auftoritatem ,  excitauit  Rjever.Patrem  Mar-» 
tinumDelrio  db&iffimum  &  religiofiffimum  Socictatis  noftrse  facer- 
dotern  r  qui  fine  pcrtinacia  ,  impii  &  infolcntis  haeretici  conatus  re- 
preffit,&:  fan&iffimum  virunA  GalHaedecus  &  totius  Ecclefiseornamen- 
tumdefendit.Quod  etiamfeliciflimedeindefecitR.PaterloannesaS. 
Ftancifco  F.ulienfium  Monachorum.Lutetiac  Prior ,  e  quibus  magnam 
gartem  hae  probationes  eruuntur. 

Sed  quamuis  haatantae  tamque  folidse  audboritates  deficerent ,  ledtio 
earumlibrorumvelvnicajxquo  animo  &.minimc  rcpugnanti  fideni 

foceret^ 


Dr  Hterarcbia  ccrtejli.  «7 

facerer,  ftyliisenimhomincmfapitdoduiiK^inrclligcntcm,&  Arhe- 
nis,incoicilicetdomiciliofapicntix,  ftudioliterarum  lmbutum,  ipfifc 
graucs  cvdiuinx  fcnbcntis  morioncs  impctufquc  animi  fupra  rcs  hu- 
manas  omncs vohcanris ,  (cholam  ipfivts  difciphnamquc  rcdolcnt ,  qui 
xidteiTiumvfqucca%lumraptushiit.  Erquidcm  pag.  i~5.cditionis  Pa-     ,  , 
rifienfisGulielmtMorcln  ,  maenum  Panlum ,  5* iiuim,& Maeiftri fui  rcTr--*f,*  v<>if 
HicrotnciDodorcmagnolcu.^  pag. i^y.hbrosfuosdioatT^mothco  x„&Zj<" 
Lnhdmo  Anriftin  & Oncfimi dcccflori.  fcpagin.iSi.  cv  zSi.narratfi:  wA^K^i?;,?^. 
durn  liloadfuiilc  Beatx  Virgini  ab  Kac  vita  mtgi  anti.  pag.  $  ^.citat  Phi-  p*% «  A.^w5» 
lofophumClcmcnrcm,  qturuirvcl  A&ius  Clcmens  cuius  Plinius  Sc-  Li  COfnmun  ccnduatur  dt 
dimtusmeminitvrpo(l4iccrur,aurPontircxMaximusClcmcns,qucm       ,  ™*<ft<* 

TV       D     1     *    C         1      I  1)1   1  C  l  tumiere  dt~ 

«onuuarUiuusl  atilusin  fcpittolaad  l  niUppcnlcs.pag.^8*&       dc- *,/,,,  *y*nt  cowfidtit  «U 

4ii\uioncm&aniliacommcnta rcnjrat  Eiymcmagi,&  \  gfani  Simonis,  dit*t*fi 

<juiin  AcHs  Apoftolorumcap.8.&  ij.rcfcruntur.  pag.  $98.  Ioicphum  ^*i*mrcgofr 

4aud.it  qui  dioebatitf  Ikrfabas  cocmoincnto  Iuftus  .  cuius  itcm  cft  m  uQt*m*»* 

Actis  mentio.  &  pagm.462.  mcr&orat  qucmadmodum  cxccptusruic  tmmttum t  i»Eu*nVUecum 

a  Carpoin  Crctadcquo  mcminr  Apoftolus  Lccundo  ad  Timothcum.  cLmentt ,  &  tmteru  *diu- 

i^md  plura  \  conrirmanr  hoc  idcm  lpfius  Epiftolx  numcro  dcccm,  t"*l**m*k  ejuorumnomt. 

quar  oivmcs  sd  eos  fcribunrur  ,  .qui  fupparcs  fucrunt  Apoftolis ,  alix  n*  Ot»t  m bUoviu. 

ad  CaiumThcrapcuram^qucmillumipiumfcribir  fuiflc  Maximus  ad  *  ***  A*' 

v]ucm  nviu  Epiftolam  vnam  Diuus  Ioanncs ,  alix  ad  Dorothcum  t<nuUmtiuXr&*mTt+* 

Liturgum,  Soliparrum  Prcsbytctum  ,  Polycarpum  Epifcopum,  Dc~  *d*^*fud  Csrpum  vtnum 

mophilum,  &Tutim,  qui  pct  littcras  rogaucr.it ,quid  iibi  vcllcntin  *ff'rtic*m  &  Ubrcs.m*- 

diuinislcripturisfapicnrixdomus^poculunucibucxciufdcmpouoncs,  x,me**Ummtmbr****- 

%4hmadcniqucadloanncmEuangcliJhm  &  Apoitolumcum  cxilium 

iurtu  Traiani  narcrctur. 

Iam  veroconrrahas  tantastamquc  firmas  &  omni  modo  confla* 
bilitas  rationes  ,  quod  cfticcrc  tandem  qucant  quinquc  aut  fex  ob- 
icdhoncs  qux  ram  raaledirtolui  polVunr  quam  proponuntur  ?  1.  Eu- 
fcbius^SandusHicronymus,inqmunr,cumIIIuftrmmhominuninu- 
mcrum  incunr, nufquam huius mcmincrc.  Quafi vci o nominarc  illi o- 
mnes  dcbuilIcnr.Scd  quo  in  loco  mcnrioncmtcccnint  librorumThco- 
gnofti  cxcellentiilimi  Thcologi,  qui  Arrianosaudacia  furcnrcs&im- 
pkrtatcconfccir  ?  aut  Athcnagorx,quidoftam  6:  diicrram  Apologiam 
Antonino&CommodoImpcratoribus  obrulit?  AnGirgoniKcocx- 
farex  Anriftitismcmincrunt,qui  nominatus  fuit  Thaumaturgus,  an 
Ioannis  Climaci ,  Chromatii,  Prudcnni  ,aut  ipfius  dcnique  magni  Au- 
guftiniiPlurarchus,Plinius5ccundns,.£mylius  Probus  vitas  illuftrium 
virorum  Grxcorum  &  Latinorum  poftcritati  reliqucrunr  ,  fcd  quot 
ab  illis  practeriti  funt  &  filcnrioinuoluti  ?  An  nonfufticit ,  vtquod 
d  nonnullis  omirtiim  cft,  aliorum  induftria  &  narrationccompcnie- 
cur  ?  Euangclu  diuini  fcriptores  Ioanncs ,  Matrhxus  ,  &  Matcus  dc 
lYiifta  ad  bcatam  Virginem  lcgatione  nufquam  loquuntur  ,  crgo- 
ncfalfum  ciitcam  a  Gabriclc  faluraram  in  Nazarcthana  Vibc  fuirte? 

1   2  Minuti 


68  Lib.  I  Ecclefa  Triumphantu 

Minuti  Diale&ici  qui  primoribus  tantum  lubris  Philofophiam  dcgu- 
ftarunt ,  negans  argumentum  ab  au&oritate  &  tcftimonio  promptum, 
S.  Maximui  Vrtf*t.  SchoL  nuuam  nabcrc  vim  cognofcunt.  Do&us  &  in  omnem  partem  egregius 
tifScSTt^Zt  Bironiusalio  qnodam  modorcfpondet ,  aflerit  enim  cum  S.  Maximo 
^tf&fr^mZ  quod  ad  Eufebium  quidcm  Pamphilum  attinct,  eum  huius  tanti  viri 
d  mUt  futfdtmAM  Hyme  nomcn  atq-,  lucubrationes inuido  lilentio  &  excogitata  malitia  obtexil- 
neum ,  Htrajjkm >  tante-  qUOCl  cx  iis  tela amentata fumi  pofle  vidcrct,  quae  in  Arii  mgulum  in- 
num,&c.  torquerentur,cuiipfe  filiiDei  inimico  pcrfidia  haud  obfctira  faucbat: 

quametiamob  caufamopcraTheognifti  &  plurimorum  aliorum  cal- 
lide  pra:teriiflct,qua:  tamen  in  Pamphili  Martyris  nobili  &  inftructa  Bi- 
bliothecaquae  Origenis  olim  fuiflet  repericbantur. 

Q^od{pcdatadS.Hieronymum,exeodemipfoPraefatione  ad  De- 
xterum,probat  Illuttriflimus  Baronius ,  nunquam  in  animo  habuifle 
Scriptores  omnes  Ecclcfiafticos  brcui  eo  opere  concludere  ,  fed  tan- 
tumeorummcmoriam  aeternitati  propagare ,  quos  ab  Eufebio  nomi- 
natosfcirct,quibustantum  eos  adiunxerit ,  qui poftipfumEufebium 
fama  &  exiftimatione  floruiflent. 

i.  Obiiciturilla,quamhabct,ceremoniarumEcclefiaedefcriptio,  & 
inftitutiMonachorum,quodilla  Areopagitae  tempore  nufqua  fucrint. 
Sedconftat&ceremonias&Conftirutiones  Monachorum  clTe  longe 
vetuftiores,vtquarab  ipfa  ApoftolorumaucT:oritatemanent,vtinferius 
Deo  duce  patefiet ,  quod  etiam  paulo  ante  quafi  per  tranfennam  videri 
potuit,  cum  de  Eflenis  &  Eflaeis  ageremus. 

3.  Perfuaderevoluntlaudariabipio  Clementem  Alexadrinum  qui 
fecundo  faeculo  viguit  centum  vidclicet  annis  poft  Areopagitam.  Sed 
didhim  fuit  cum  do6tiffimoBaronio,alium  qucndam  illum  fuifle  nimi- 
rum  Adium  Clememem  e  finu  PlatonisAcademicum,ad  quemPlinius 
iunioreamepiftolamquaedecimaeft  primilibri  aut  fecundum  Pachy- 
merum,  Papam  Clementem,  qui  de  feipfo  in  literisadlacobumfra- 
trem  Domini  fignificat,  Philofophiae  fe  multam  operam  ftudiumque 
tribuifle :  Et  certe  de  Clemente  Philofophiae  difciplinis  imbuto,agit  eo 
citato  loco  S.Dionyfius. 

4.  Aliiqui  minus  accurate  vitam  &annos  ad  calculos  reuocarunt  hu- 
ius  praeftantis  Ecclefiae  Pontificis ,  magnanimi  &  inui&iinScammate 
Chriftiano  Athletae,mirandumpurant  citare  illum  potuifle  epiftolam 
IgnatiiadRomanos,cumeoannofcriptafit  quomortemcumvita  co- 
mutauitnimirumfubTraiano,quo  tempore  iam  extinftumDionyfium 
credunt.  Sed  qui vctufta  martyrologia  peruolutarit ,  atq-,  imprimis  Be- 

BaroniusinNot.aaroar-  d«,Adonis,&RomanumcumexquifitisBaroniiNotis,&quacpraBter- 
tyr  o.oaobris-N^  miru  eafecundo  AnnaliumTomoadannum  Chriftinonum  &  centefimum 
vidtn  debet,tam  longam  attulit,facileintelliget noftrumDionyf  non fub  Domitiano  fedfub  A- 
Vionyfio  contigiffe&tatem*  drianoImp.abhacvitamigraiTe.Qupdquidem  prodigiilocohabendu 
€Hmf  d^Mim^vt!i  noeft,fialioruexemplafanaoruconfideremus  qui  longiflima  aetatem 
vixerut?qualis  imprimis  Ioannes  fuit  Euagelii  clarus  fcriptor,qui  ann  o  a 
*         '  Chrifto 


^De  Hierarcbia  Ccelejlu  * 

„  m         r  i  _r    •    c  r>~   timporibu*  v'r*»Mnt  *  md 

Chnfto  paflo  lcxagchmo  oftauo  (uprcmum  vitse  dicm  con rccit.    vo-  Un^tmmm 

$c*ttmp$ru$- 

lycarpus  cuis  diicipulusinmccliamoitccxultans  viftor  ,annoccntcfi-  n.ftHt  %  nemp$vt$a  ,  qum 

uio  icxa*;cfimonono  vixit,  M.Aurelio&  Lucio  Vcro  lmpcratoribus,  oeulu  m^tMtfftnt  eettajct- 

quicumadrocumduccrcturdcChriftoDomino,(icaRbAt  :  oa^wtd^^^'^^ 
}  o.*         .    .      .,       ,   _         r       '  .   Jl;^  mhosStmton  Eptfcop9  Hi$- 

jexanms  ilii  umm(erutut,&nuh  mehulUnm 4attuuommodo,quomodo  gt-  fo[olymttM^Zut^ 
tur  r.gem meum.qtti  me  m\i  bu  vfque  tempus  feruatut  uholumem  contumcltojts  mum  v,gffimu  attigtt  an~ 
verbts  rcffum  .ifKcere.  n*m  \  s  lin*tlUA  » <tm 

S  mchis  Simcomhlius  Cleoph*,&  propinquus  Scruatoris  vita?  pro-  Dommum  m  cmtn$  W<jT# 

1  r        j       r   tl-  _  teftmtut  i  fcrtbers  md  Poly- 

..,oncmu!tovu  n  .vtatcs  tquauk :  nam  lccundum  Eufcbium,im-  ^^r^^^fts 

penjTraiani  annodtcimo  martyr  ccorporctanquam  cpatcfadto  car-  s  Httf0„ymH4t  defctipto. 

ccrccuolauit,cumccntc(inuimcV:vi\;c(imumaniuim  agcict.  Hctmas  E(([ef  wignatto)  ad  annu 

dticipulus  Santti  Pauli ad  cxtrcma  Anconini  Pi j  tcmpora  Hadriani  fuc-  vndtctmu  Ttsumm ,  vt tdi 

ccllors  ncrucntt  cuius  cti  im  I  I  idn  ini  tmncrio  tn  humanis  ctant  nlu-  **&<>*  •  p*™enit. 

r        ,     ;     ,  x  '  \    gf  .      j       •     Ctn$  guadrmtm  .qutpctl 

runi,  quosChnftus Ii* vi  a  momm exacaflcr , aat  inualetudineia-  Pul/l.u2^UiDtonyjiofm- 

ct  rosiccicatV.t-.vtQiiadratus^qui  Athcnis  prxfcdk  AntiftcspoftPu-  ujfum  UiUfi$Ath$nUnf$ 

bliatn  nueniDionyfijfticcciroicm^Hicronymotcftc^librodc  lciipto-  rtxuqmsimm  ttmportbm 

nbus  Ecdcfufticis,  cum  dunna  proutdcntia  homincm  rcfcruallct  ad  Hmdnantyc$mptut$s jtvi- 

cam  tcmpons  mtcrcancmncm,v dc  Vcrbo  naturx  noftrx  cxuuijs  or-  H^mitt^m  l 
taiu  wnpjwip  imuw|vuiuL    ,      v  f         pottbm  fmnmtt  tjftnt  >ty  a 

natOhdcllUS  tcftinpollCt.  mottuu  furrtx>jftnttVt  d$ 

itfitteitmt  H.tr?r.ymm  Itb  d$  fcrtft.  EccUf  &uidmtmer$m  HtrmmmPmult  dtfctpulum,  eutmtpft  mtmtntt  fettbtns 
ad  tc$m*nct%cutu*  &  tjftduttur  libtr  Paflo>uf  tum  tonftmt  md  vlttmm  vfqm  Antontni  f;/  ttmporm  fwfft  fupttfti- 
ttm.dtttrtm d«  P$lycmr*fit& m!uitv/im$  *ljov$tmttt ormtto  Eufcb  Iib.^.liift. ccdcf  capite  14  circa  mcdium 
Utm  dt  AMcis  $rm«on$.Ub.i.c*p  i8  fytnCkt$mcf  Qlymptm  dt  121.  *  Ht$t$u  dt  fittpt.  tccitf  tn  Sumdrmto^mo  1. 
C  mtmmHmttfimmm  Athtnu  $x$V£$t  Ujtmtm.snmftns  Eltufinmm.fyc  potrtxtttttibrum  pr$  rtlgttnt  noftrm  compo- 
fiHm.vti.tvttltm.tltnumtut  tmttmu  eyftdtt  Apcftolscm  doBnna  dtgnum\  mojuof^  mntsquitmtem  fu$  mtmtu$: 
ft$ndtns>  a  t  plunmos  m  f$  vtjcs,  qmfub  Domtnot  vmrijs  m  ludmm  eppttjjficmlmmstmttbm,  fmnmtt  futtmnt 


mtttuts  rtfi 


M.uor  quxdam  huic  cft  anncxa  difticiiltas,quonam  modonoftcr 
Dionyfius,  fcribcns  adTimothcum,  Epiftolam  lllam  Ignatij  profcrre 
potuit,  cum Timothcus Ephcfinus  Antiftcs  longc antc mortc occubu-  gj^ 
idcc  Scd  animaducrtcndumciUcaquxcitantur  lcnatij  vcrba,nonin  Ignatius  cpift  adRoma- 

vn,s  tantum  ad  Ro.nanos  l.tcns,  fed  m  plunbus  cuam  faiptil  fu.rtc  "<»  [*g££2 
/..  .    r  -r  j-  r  \m  ,i  m  Cataloroicnpt  cccicu 

pofira.  Ita  cnim  m  hcqucnti  letmone  diccrc  conlucucrat.  Mem  mmor  cru-  ^  hM,ittf?y  btbUttb.  P*~ 
afixm  eft ,  cum  Chnftus  Icfu5  licintimo  in  animo  cflct  inuftus ,  vt  dc  illo  trum.  vtmmm  frumr  btftus 
mcrito  canatur.  j         >wl  V**"*"  \ 

qum  &  tro  mthi  vtloctt 

Torum  1ESV  nomen  amMt  §W*ZT^J£ 
TUmnunte  vulor pcttorc  MUum  n$fum&*- 
lgnmtuu  paratfcrocet  it$rum  mmrtjrum  non  mu. 

Purpureo  ftturure  ubo.  dtant  e$tpm  mttinitru  : 

f^uoJ  fivtnittnolu$rsnt%tiovtm  fatimmvt  dtuotit.  Jgnofeite  ftltoh  :  quid  mihi  ptofit  tgo  fciot&c. 

Icitur  qucmadmodum  Dci  61ius,vt diuiniflimus  Paulus  tcftatur, fx-        M-         .  . 

1  11   j  j  n_      111  /.;]  .    »v  ♦        D$nomtn$lESV  meota$ 

pcinorccommunc  illud  dichimhabcbat  m  Ah>«i        n       fCftft0tAntort  fjr.  1,11*7* 

Cdturfi  Mtt  us  ejl  dmrc  qua  m  acc  tfc  rc:  1 1  a  S  .Ign  a  tiusc^^ripto&orationcn-pc^ 

I    j  vlur- 


70  Liber  1.  Ecclefa  Triumpkantis 

Hieron.in  Catal.fcript.  yfurpabat  o  ??z*V*"*>  Amcr  mtus  cruafixus <?/?.Vndefit  vteaillius 

W  «gfiT^  nonncccffario  promenda  fucrit  ex  Epiftola  adRoman.qua: 

™b*fya^  vere  Poft  Timothci  fanftiffimi  occafum  exarata  fuit,Smy>na videlicet, 

Eptfcopw  erat ,  /<r*/>/fr  quo  tum Ignatius  diuerrerat,  cum  turba fcrocicntitim  militum  circum- 
vnam  eptft.adEphef.alterd feptus,  Romam igncusad martyrij  coronam  duccrcttir:  hoc  enim  S. 
ad  MainefiAnos.tertidad  Hicronymus in Commcntarijs fuis reliqttit.  Qupdautcm Timothcum 

rraUenft^uartamadK^  Uet fiIium  &quodindc fcquatur ,  vt  aliusille  fitabEpifc.Ephcfi- 
man.Ettndeegredtensfcrt     t  r  5      l  1  .  1:        t  \ 

■ffttad  Pbtladelpbtos ,  &  no-,  maie  conitruCt.a&; compolita elt obicdtio,ncque cmm  vrpcripicuu 
Smyrn&os^&propriead Po  eft,tanquam  Pater fcribit  ad filium, ncc  vtScnior  adiuniorcm ,  necvt 
'iycarp.  tlli commendans  ec-  Magifteraddifcipulum,fed  vtamicus  ad amicum,a  qtio  vkiilim  docen 
tlefiam^Antiochenam.      dc  omnibus  cupit.  Infcriptio  itahabct,  o'  A  ^i^^i  t*fi*h  — 
vt  confiituasper  ciuitates  Dionyfius  Presbyter  Timotbeo  Symmyft^  vcl  Dwnyfi us  Epifcop.  Ttmo- 

Presbytercs  ficut&ego  dt  tbeo  Anttftiti ,  cum  presbyteri  nomen,  rcrcrcnte  Maximo ,  haudraro  pro 
fpofmttbiybcmox  v.7.red-  Epifcopo  fumatur,etiam  apud  D.Paulum  cap.2.ad  Titum.  Etanimad- 
densrationc.^rw  emm  ucrtcndUmeft  cumfilij  nomen  adhibct  ,non  AiccxciUum filium  nteum 
*P>M™J™  cnmme  <f-  kdfliumfdn£tm  c&facratum^      ,  &  tnter facros  facermmum  ^  £ 
\5*  Ufmiu^K V.bi videre  licet^eferri  ab  eo  hoc  nomcn  ad  ftngularcm  ado- 
ptionem  &  gratiam,  qua  dele&tis  ab  aeterno  Patre  fuit  ad  cceleftis  fami- 
liaeius  &  dignitatem , & ab  eodem  iam  in  EcclefiaPaftor  conftitutus. 
CceleftuHierarthUc  $     Quodetiam  confirmari  cxeopotcft,quodnono  cap.ccelcftisHierar- 
k«/  tSfojfiirnr  "w#-  cW.hiseumverbis  alloquittir ^lnmemorumiiiudreuocabo prudenttivefir* 
t^&i^idcC  hierarcbu^  voceEmfcopidignitatemmfinuat,&  vt  hqutdo  conftat, 
circa fin.  fingularem animi obieruantiam  culttimque oftcndit.  Quarc  nihil nc« 

A$ft  ii>  w  Upw*b  ™-  cene  eft  ad  alium  Timothcum  rccurrcre  Pudentis  filium,&  Praxedis  at- 
p Ti* ^cXiTmiv^  B7n  5$  o^ue  Pudentiana?  fratrem,vt  non  nemini  vcnit  in  mcntcm  cogitarq. 
*vmK«>rsifyi*t-  Qu?re  cumfucrint  aequoiudicio  &accuratc  cxpenia?ip.babilis  ntilla 

opinor  ratio,  ne  dicam  firma  obijcictur,  proptcr  quam  Laurentius  Val- 
la,E  rafmus  ,Centuriatorcs,&  Iofcphus  Scaligcr,  tam  infcfta  tamq^  ini- 
micamentein  Areopagitamdebucrintincurrerc,&ramfublimis  iapic- 
Apud  Baron.  amto  Chrijh  tiat  monumcnta,autin  Apollinarcm  Hicrapolitanum,aut  in  Dionyliu 
i49  tom,i.annal.A*aclett  Alexandrinum,autin  Dionyfmm  CorinthiPontificcmrcfcrrc.  Quod 
j.Traiani  Imper.  \o  §>6u  r         \-  rr  r  i  — ■ 

tf*     *4  tamen  ii  vere  dicerctur ,  eflet  eorum  magna  fane  &  veneranda  pcnitus 

autoritas,cx  tam  longa  &incorrupta  antiquitate  rcpctita ,  cum  li  Apol- 
linaris  Gnt ,  miUe&  quadringentorum  annorum  a^tatem  ferant,  fi  vero 
Dionyfij  Corinthij ,  etiam  millc  &  qtiingcntortim ,  quod  aduerfa:  fen- 
rentiae  autores  non  negabunt.  Dcniqtic  mcminifle  illi  dcbent,  illas  fuas 
obicftionesolimab  Arrianis  fuifle  ^ppofitas,  cum  ijsdemarmis  impic- 
tatis  &  machinis,religionis  integritatem  quaterent-.Quibus  tum  Theo- 
dorus presbyter  dode  refpondit,cruditis  in Commentarijs,quorum 
iragmentain  Photiorepcriuntur.  QupdfiD.Ambrofius,  D.Au^uftin. 
alijque,li«cDionyfij  monumcntanon  laudant,ncq^  vllamcntioneat- 
-tingunt5ficri  potcft,qucmadmodum  ante  ab  Anaftalio  audiebamus  *  vt 
haecoperapcraliquot  annorumfpatium,temporisiniuria  delitucrint 
^uodS.Grcgorij  Moralibuseuemt.,&magni  Athanafij  libris  de  Jrini- 

ta:e, 


Hiertrchia  C&Ufli.  yr ' 

Tatc,quosBczalatinosfccit,  MonafticisitcmConititutionibusD.Bafi- 
h  jrlambicis  verlibus  Grcgorij  Nazianzeni,quos  vcrtit  Leimclauius;Li- 
bro dc  Virginibus, Commenrari  js  in  Ilaiam, &  vari js  Homilijs  aurci o- 
ris  Chrv foftomi,quas  Latio  donauir  Erafmus :  S.Cyrilli  Alcxandrini  li- 
brodeadorarioncm  lmritii,Commentarijs  in  Ifaiam,&in  n.Prophc- 
tasminores  ,alijsquc  opcribus  longc  clarillimis ,  qux  in  dics  e  tcncbris 
cruuntur,vr  funtea,qua:Simcon  Mctaphraftcs  laudatainduftriacolle- 
£itTqux  Lipomani  dochllimi  Veronx  Epiicopi  lludio  cV:  laborc  in  lau- 
p.  .«11  verfa  linguam,iam  magnam  partcm  apud  Surium  dcfcribuntur. 

Ha'c  tam  longa  dcS.Dionylio,dcqucillius  Opcribusdigrcilio  ,illi 
traC^tiomdebcbarur,qua:  anobishisin  hbns  inftituitur,&:resfuit  fc- 
mcl  conftinienda,lolidcque  probanda,nc  quis  dcinccps  huius  au&ori- 
tatcm  vin  dchiqiat  &  afpcrncrur,li  quando ^pponatur.  Hocautcmpo- 
tius  in  loco  inlcrendahiir,quod  in fubcih&pcroblcura  difputationc 
dccarlcfti  Hicrarchia,poft  lcriprurx&  Concilionim  dccrcta ,  nullius 
tantatAmqucilluftriscltauctoritas&tcftimonij  rirmitudo,quanrahu- 
ius  eftfcriptoris  diumi.  Addequod  Caluinus  nihil  aliud  quxrcrc  vi- 
dcatur,  vt  hacquidcrn  inparrc  ic  ad  Ecclctix  Catholicx  mentcm  (cn- 
fumqucaccommodet,  nili  vt  quibus  fundamcntts  illa  nitarurcommu- 
nisomnium  fidcsperfuafioq-,dcmonftrcrur.  Qupdcumulatcfaduma 
nobis,xquusreninixftimatorinmcmcafalUtopinioccnlebit.  Vt  igi- 

In  htsoinnesconucnicmus.  t.  Qupdpurifpirimsiintabomnitcr3- 
rcnaconcrcrionc&corponimroixtioncfccrcti.  X.  Quodcoruminnu- 
merabilisnumcrus  capi  hominum  intclhgcmia  comprehcndiquc  nc- 
qucat.  5.  Quodrcfpcftumotioniscorporatx^rcsornncsillisobcdiant. 
4-  Quod  nihil  ob  obicchs  crcatishauriant,  vteapoirint  cognofccre. 

Quod  noftrislpccicbus  incclligibilibusrcfpondet,id  a  primo  ortu 
tuenrillisconccflum.  6.  C^uod  fincvariamentis  agitatione&vnius-ab 
altcro  dcdudhonc  intelugant.  7.  Qjaod  corum  intclhgcndi  a&ioncs, 
iimphccs  quxdam  8C  primx  funr  rcxum  comprchcnfioncs,iine  compo- 
fitionc&ratiocinationc.  8.  Quod  mcnti  obie&isprimh  dutaxatpro- 
politiombus,  omncs  fubito  conclufiones  pcruidcant.  9  Quod  boni, 
quigratiamdiuinitus  accepram  ftudioieconfcruarunt,ciufdcm  gratix 
opibus  6c  adiumcnto,in  glona  ftabiliti  fucrunt ,  quodque  improbi,qui 
Iponrc&malrtiofc,  fcab  optimo  Parentc  Dco  auertenint,  nunquam 
untadmcliorcmmcnrcinredituri.  10.  QuodfuppIicijsDei 
mdiao  conftitutis  ilh  i)dcm  in  omncm  xccrni- 
catcm  crucicntur. 


D  E 


7* 


Lib.  7.  Eccleji*  Trmmpbantu 


DE  ANGELIS  HOMI- 

NVM  CVSTODU  ET  TV- 

TEL£  PR£FECTIS.  ' 


Hnohv         >§  <W* 
Vtrf  III. 

yn^iuot  (pvXocxts 
#iJj><!>7mr.oi  p*  <pv\u<xrx<n> 

Ibidemver.ut-^  f 

fiAnxiU»  'i%°*> 
flut.de  defec.orac.  f 
Ayrct  QvXAKtt 
S-vviiiS»e^S-fU7tur. 
Placc.in  Critia&  Prota- 

gora. 

EuCebius  de  Demonitr 
Eaanglib.4.c.5- Optimu* 
ommum  regnator ,  ipfe  al- 
tijfimm  Deus  vniuerfiy  qut 
femperea,quAfeipfumde 
€eantj*cit>neabfacertu 
principtbus  ,  ac  pnfftu  , 
curatores  ,-quafi  quofdam 

>Cene(.  4«»^- 


Tfalm  90.  I  I. 


ZAchar.  1 


Q  A    P   V   T  *///. 

£  T4  H  E  R  E  4E  Atoftt       alto  i  numinelapfa, 
Terrigenumtfc  ducesjnixu  communibus  aurts 
Vatta  notantyfeu  quis  virtuteajfettet  Olympum 
Seu  vitio  cacos  Erebi  ruat  attus  in  vmbras. 
Etaiio  inloco 
Eft  cborm  Indigetum  mortaltbus  additus  &gris. 
Iterum , 

Munifici  inuolitant  Gentj,  quia  cura  tueri 
Imbelles  animos  diasfe  ejfcrre  per  auras  , 
Hoc  regale  decus  Rex  dtberis  annuit  orbi. 
Tametfi  ita  Hefiodus  Poetacecinerit,vt  Plutarchus  refcrt :  Socrates 
etiam  Genium  quendam  multis  &:  maximis  honoribus  colucrit ,  Plato 
hominumgeneri  tribuciite  ccelcftium  numero  vitarDuccs,  quos  ille 
Paedagogos&Paftoresappcllat:  Chnftianatamen  fides  atque  veritas, 
vt  Eufebms  Caefarienfis  oftcndit,&:  fufcepta  de  Angelistutclaribus  opi- 
nio  melioribus  iane  &:  firmioribus  longcfundamentisnititur,facrani- 
mirum  hiftoria,  Vetcrum  Patrum  autontate,  &ipfius  lucc  rationis. 

inflar  iumentorum  trrationahum  effent,qui  in  terraverfabantur  bomines^tutcresiUis  & 
jtrmentorum  duces,  atty  Paftores  diutncs  AngeL  sdedit>  &c. 

<Jenefiscap.4S.cumIacobbene  pLecanvellet  Iofcphi  fuiliberis,& 
:more  pio  8c  augufto  benediccre,ita  infit,  A  ngelus  qui  eruit  me  de  cunttis  ma- 
lis  benedicat  puera  tftisy &inuocetur  fupereosnomen  meumjiornind  quoqs  Patrum 
tneorum  Ab;abxm,&l[aac.  Quemlocum  de  Angelis  Tutclaribus  capit 
D.Ioan.Chryfoftomushomiliaj.in  cap.i.Epift.adCololTcnfes.Et  do- 
cftiiTiinusHicronymusincap.^^.naiae.  Rcgij  Vatis  magnificumidpro- 
nunciatum,4«g  ItsfuisD.ttsmandauitdctevtcuftodtantte  tnommbu  vijs  tuis 
i  Cyrillo  Alexandrino  eodem  rcfertiu  Hbro  ^.in  defcrtorcm  Iuliaautti. 
£t  quod eft  apud Zachariajn  capite  x.  Etecce  Ange.us  qu,  loquebaw  tn  mt 

egre- 


*De  Angelu  Cuflodtbus.  73 

irediebdtur,&dlius  Angeltss  egrcdtcbdtur  in occurfum  ctm ,  hoc  codcm  fcnfu 
fcrturab  Origcnclib.5.dcPrincipijs,cap.i.cV:a  MagnoGrcgorioin 
Ioblib.4.c.ip.i7. 

ludita  lc&iilima  fccmma  hiftoric  ftnr  tjxap  cutn pulcbcr&mi pld-  ludkiy  10. 
noriscutfumpopiilo'BctluiliccxpiHiir,lir.i;ui.uimdc  Angcloloquitm, 
VmtDomtnm,  inquit,<f**MWW*  cuftodtutr  mc  An^elm  cimt& htnceuntem.&tbt 
commordntm.  IpiiusautcmChnfti  Dominictfatam  Matth.18.  Vtdete.nt    0%  AV'A"«*nT'  «  St 
contcmndtu  vnum  cx  ImpufiUis.Dico  entm  vobu,<jt<i<t  Angdt  corum  tn  codts  fcmpir  »3,\#r< *U  ■wn**Alr»- 
vxdene  fdctemrdtns tnct qmtn Mt ifi , nm caicWixrcrtutainhatu:  am  con-  "  ,!Jl?ef#,'ir!f  T* 
ncir^arciucvcnrarcmcxpucatjVtGcncnciilialMblianonalio  modovim 
dliuscrfugcrcporucniu,quatu  tcxtutu  Ha^itiolcdcprauando,cumfim- 
plicircrcv  ^cncratim  Angclos  ,mm  Angclos  corum  vcrtunt.  Scd  aurogra- 
phumpcrlpicuum  crtc\:illuirrc,cxhacmcnrcarq-,fcnrcntiaabomnium 
antiquonimPatTiimcartulaudamr.Origcncshomilia  11. in  Numcros 
&  lpnD.Lucamuaicnrir  S.Balilus  libro$.contraEunomium,cV:lib. 
dcvcravirginitatc  Sanctus  Chryfoftomushonulia  $.in  ttPUt priinum 
Epift.adColoiTcnfcs.IoanncsCairianusCollar.8.cap.:7.Thcodorcrus 
5.quxit.inGcnciim.  S. Hil  uiusCan.iS.m  Matthxum,cxS.  Hicrony- 
musincap 60.Ifaix.In  Apoftdlorumd1uinahiftoriacap.12.cum  famu- 
laRhodc  voocm  agnouiilcrD.Pctnforcs  pul&ntis auxiculo cxrc- 
nsnurrtiauiflctcum  ialuum  lncolumcmqucidcilc  ,iatuam  lllam  vati- 
cinan  arquc  infanirc  aicbanr  ,cnmquc  nihilominus  rcm  ira  fchabcrc 
confirmarct,dixcrunr  Angelumeimejfe.  Vndc  clariflimc  licctcolhgcrc,  AQtrism  n.  1  r.  [ 
quxfucrirdc  hac  quxftioncium  luiccrrtiscxcmicanris  Ecclcfix  ridcs 
atqucopinio,vtdoclcanimaducrtitOrigcncs  homilia  n.inNumcros, 
&  codcm  cx  loco  infcrtcV:concludir  DLPaulum,&  qucmlibct  ctiam 
Apoftolumnonininusquam  S.Pcmim  proprium  Angclum  rurclarcm  Httrsn.Ub  \t.in66  iftis. 
habuiirc.D.Hicronymusindiuinislitcnsvolutatusadcandcmrcmcx-  i.C#t-imo. 
plicandamillam  lpfam  hiftonam  1  unpabat.  Thcodorctusin  caput  1.  r  'Of"*^*'  yttn  »1**1** 
primaradCorinth.AHciorOpcris  Impcrfcdh  in  Marthxum  homil.40.  ^"J^^  «'^**" 
&c  facundusChry  foftomus  fcrmonc  cfc  Afccnfionc,addunt  &  alium  lo- 
cum  cx  primxad  Corinth.  cap.i  1  .vt  in  Biblijs  noftns  ponirur ,  Debct  mu~ 
Itcr  vclum  bdbnre fttpra cuputpropur  Angdos.  Nunc grauitlimutv.  Patrum  fc- 
lurumaudiamus. 

IullinumMarryrcmcjuiclam  intcrrogaucrunt,quid  Angclisfa&um  Iuftinusquxft.jo. Omntr 
fuiiTct  hominum  cuftodixprxfc&is,cluuioius  illius  admirandxtcm-  *Htu  1ut tum  reSSt • tum 
porc,quibufquc  tandcminofficijs  occuparcmur,cumcorum  procu-  JJJ^f^"/^/,^ 
rarioncmnon  habcrcnr,quiiam  vndispcnjflcnt.  Rcfponditillcbcata-  ,„,„,/ m<vHltm>9utb.w 
rum  mcntium  manus  non  cilc  hommum cuftodia  & gubcrnationc  dc-  m<mfltrtum  mni*tum efl, 
fimtum,  fcdpnncipcs  carum  a&ioncsvcr(ari  incontcmpLndacxccl-  vt  homtnrs  fiquxntur  cu- 
lcntiflimaDcinatura  fuauiffimcqucdiligcnda,  prxtcr  mutuumcccic-^"  '  f™*« 

A.       r  .  .  .        -  *  q         » f  mtnuunturnunquatJt,  eyc, 

lbum  Ipmtuum  lntcricajmmcrcmm  & famuiaritatcm.  fttU4  ruttm  ^HMm  vt  ho- 

mmum  fint  *f[uU>  C^cufttiet  ctnJlnsM*t*r  tlymwneubtis  pro  homimbus  obtuniu ,  prmctfibus  fuu  mmtjlrdt. 

*  OrigC- 


74  Ltk-  1-  Ecctejra  Trumphantts 

%ti7Jt%ic  A °iires in Gcnc/Jn\noMb illis ?uafi pttpillof d tutoribus * 

fi/nn»  velut  tutorilm&  admimAnm  contendit.  & in  Hiereraiam,non  modo  vit*  noftrsc  Ange- 
*&>rtbwcommitumur.  "os  c^ pr  «pofitos ,  verum etiam  acri ,  vndis  &  terrx ,  exultare  illos ,  & 
veluti  gaudio  triumphare,  cum  resnobis  feliciter  procedunt,  dolore 
autem  &  quafi  angi  &mcercrc ,  fi  fortc  a  vitio  fuperamur ,  fic  tamen  vt- 
de  beatitate  fua  mhit  amittant.  Et  in  Numeros ,  fcribit  fore  vt  in  extre- 
mo  Iudicij  die/andlifTimo  difceptatori  quisque  ofFerat fuos  veluti  alu- 
mnos  &  clientes,  quos  in  vita  rcgere  3c  ornarc  ItuduiiTet:  &  deinde  col-r 
Egit  ex  eo,  quod  dc  D.Petro  A&orum  12.  fcribitur,D.Paulum  fuum  et- 
iam  habuiile  cuftodem  atq;  viac  ducem,  ijsdem  etiam  comitibus  feptos 
&  munitos  Apoftolos  fuiffe.Et  homilia  23.n1  D.Lucam,  Ego,  inquit5»00 
ambtgo  incoetunoftroadeffe  Angelos  non  folum  gtneraltteromnt  Ecclefia/edetiam 
ftngulattmyde  qtiibus  Saluator  att,  Angelt  torum  femper  vtdent  factem  Patris.  Et 
lft>.i.«fei  nominumetymologiamperfequiturGabrieHs,Raphae- 
lis,  Michaelis,officia defcribit  Angelorum  Ephefi  &  Smyrnx ,  quoruni 
IH^  m  Apocalypfi  fit  mentio ,  &  tandem  ad  fmgulares  Petri  cV  Pauli ,  atque 

hominum  aliorum  difputationem  conuertit. 

Eufebius  Caefarienfisaitnonafpatijs  nos  Academix&a  fcholaPla- 
tonis,  fed  a  diuinx  Scripturx  oraculis  didiciile,vnicuique  effe  Angelum 
mtelarem  prefe&um  yhocqj  ipfum  voluifte  olim  Socratem ,  cum  iGe- 
nio  fe  in  rebus  aggrediendis  aut  impelli  aut  cohiberi  diceret. 

S.BafiliusinPfalm.33.fcribitnunquamnosabeatiffimoillo  Comite. 
Omntm  chnflumcytden  deferi  atquc  dcftitui  ,nifi  cum  fcelus  aliquod  nefarium  confcifcimus 
iimngeltuaffiftttimfitUum  quod  mirandumin  modum  fugit&  reformidat ,  quemadmodum  cx  * 
iTtrUlZZZu7  *vlt  ^  a0CS  abi2Icllie  videmus  fumo> &  od™  pcftiftro  columbas.  Etiiu 

faedu6  edor  columbas  ex  gtnitate  leruandae  caftimonixmodumhuncait  optimum,vt  pr$tentenv 

itUit ,  fic  angelum  *vitt  no-  Angelum  quifque  reuereaturo 

ftr*  (uftodem  abigst  multa  lachrymarum  ajpergtne  dtgnum  ac  grautolens  peccatum^ 

S.loannesChryfoft  hom.     Sanftus  Ioanncs  Chryfoftomus  in  Epiftola  ad CololTenfcs  nos ad- 

v::S:»^ 

b,bJ**£lum:Lm  uum  Euens  Paru's  adc«e  P^dagogum  intelligeremus.  Et  fermonc  dc  Afcen- 
nbinitio  <v»ufymfyue  w  llone>hancbonorumfpuiruumculrodiaii™^ 

frobm h«btt»»g*lum,ficut  ex  primaad  Corinrh.vbidocet, Apoftolus  veiandam  efte facicm  mulic- 
dicit  W^^/»«^'nbus,proprerAngclos;  &exeo,quoddcIacobdiciturlib.Gene(>os 
iuuentutemea.  Uergoha      *  .    ^  .,,  ,     .     r         *     1  c  comnium  lenliT- 

bemmangelos.moieftenos  Chriftianorum di&oqueillo .Angeius tUm  eft,  cum  deSanftoPetrolo- 
geramuA  ,  tanquam  n  >bu  qucrentur:  dcnique  ex  vifo  admirandolacobijqui  fe  Deicaftra  vidifla 
adfint  qutdam  ndagogi.   memorabat.  J 

Genefis  48.  16.  AQorum  l2>  I?    Genef.  ;z.z. 

Theodoret.in  Genef  q  5.     Theodoretus  tertia  quxfttone  in  Gcnefim  e  diuinis  liten\  *r*K*« 

^aau^unom-m  ^  mm  hominum  fingluoru  .  ynde  colJlgit dcfillicam  c&  / 

ajtqueiubftantiam, 

tk-  Tertul^- 


BufebtHtC&far  dtprtpar. 
EuangelMb.jycap.j. 


Bafil  kom  inpfalm  5? 


*De  AnftVs  Cufioitim.  75  afc.^ 

Tmullianuscap.tf.libridc  Amnu/.  niufculttfqtlCCOrpllS  in  \  tCTO  Tcrtul!  dcanimacap.57. 

fineicomponiqucdocetab  AnKelis,quos  appdlat  THumtafUU ,oppo-  ^»'1"  * 

b         1        lr  *i  1      I      ►Vl   ,  fi^net.ftrutndt.Jtnrtndt 

mtqucvctenmifu  mUqumvuque 
cim.im,l\imilam&  Lucinam,aqumus  fcetus  [ubonuttis&  mftru&u*  /wr/?*,  veUmntm 
inluccmcdcrcrur.  mtmftrmmtduUtur^e. 
'  •D.Ambroiiusmonctcffe  illospron  1 1  i  nobis&fingulari  rcligione  Ambrofl  dc  viduis.rom. 
vcncr  indos.  ^orca  mcd  obftermndt 

D.Hicronymusin  Ifaiam  loca  fupcrius  anobis  aadurtaprofcrt,fc  /*? "I*}"  **"  »  <!« 

,  N     7,  .    *  r    nobu  md  prsfidium  dmtt 

adiungit  £pulm.)?.  Imtmrter  An^ditsDomimtnitnuituttmnititim  eum.  tx  funt  *  ^ 
in  EpiftoLiadEuftochium,tcrtarui  1 1  s  v  u  cx  San&oscnis,:pfumquc  Hitrtom  i  trica.<r6  I&. 
proprium  Anqelum,  qui  cuftos  riiic&comcs  admtiabilis  fceminxD.  v  io.Epifl.i7.acTEult«^ 
raulx  cuix  dicitcilc  vcriiTima,nihil  Rhctoncc  fcriberc  amplificando  dium  cap  1  tom.i  circa 
vclaaulauao  Etmcap.t.Ecclcfiaftici  noscommoncf.uir,  vrVclabm-  m-t.um.  TtftjrtejMt? 
niaaili^cntcrcxpcndamus^qua-proLuacontinuoab  Angcloaa  Dcum  ^^^/-^^^7" 
prxterantur.  EtfltlS.MatTh«,M^^,irfquir,  efthgmrM  4rtinur*m9Vt  fHtttf±C9mts  mdmirmbilm 
rnaqutuuebAbejtjb  ortu  nMiuttutu  tn  c  Jlcdtam  fut  Angelum  del  garum.  fmmme,mtmbti  ingrmum\ 
nrhti  mort  bUndunttum  hqut  Adc.i.f  >  J  .  ostuumficc  Xo  tnvtntmmdtQm  trmnj- 


*m  num 


San&us  Auguftmuscapiu-  i7.SoliloquiommplurimasaaCrtratio-  A^uftin.  cap.17.tom  9. 
i  cs  nroptcrquas  nosfingulafi  beneuoicnria  compleOantar,&intcT  S0Ulol (»*tetuttitmn 

*  1  1        1    n-        a      ctuttmtit  fnptrne,  H  e*ufm- 

ahas.auoapcihommcs  iiiinc  larti.inrur,  .iur  upcibarchcl  tir.n  An-  .         '  /  .      '  J* 

au.i> ,  vjuv/«j  |      •  ,   i  j  Itm  *  qum  jurjum  tjimmttr 

^clorum  contumacia  ec  crhccnata  cuptdiratc  cucncrunr.  Ambulanr  ,111-  nejhm>m  mtmflermm  mif~ 
quit  ncbtfcum  tn  omntbut  vttt  najh  UyWtrdnt  cr exeunt  nabtfium  attente  cor.Ji-  fi  prefter tos ,qut  herrd tm- 
dersntet  quam  Ptequjmcjuebonefietnme.itonAtionts  prtu*  conuerfemur ,cr  •  A  f-  ttm  «F*** (*l**«  »  &<• 
lnHAntlubjTdneesjrauiinrtmtehenrtSiM  .  ir 

'  >r      vS       /    ^  i^  o  qmcs  jNm  rutnm  JtrJjH/mt  rg. 

CT Tf  du*im  br<ut  .grauau  ejt  ets curs  de  n$ju.  ftmurmn  txpt&mr.t  tJecqu* 

msgnm  tmrmcy*  vi^Untt ft  tdtomdfmnt  nobu  tmnibttt  htrit ,  (j»fotm  ,  futcmrrmtet  t5*  prtwdtntes ntctjfttnttb.mm- 
flru  ,  ci»  ^tf^"'  4tftBf*im*m  tnttr  n  :  &  '«  Dsmme .  rtmt.mt  n»ftr§t%  mtqut  fujptrtm  refrtntts  md  te,vt  tmpe- 
trtntneiu  fictlim  tum  btmjjnitmtM  t  rrpttimtttntm ,  ej>  rtftrmmt  mdnts  d.fiUrmtmm  tM4  1**1*  btntdttittnem  Am- 
bmUnt  tntm nobtfium  m  emmiut  vyt  ncftru, 

D.GrcgoriusinIobair,vnumccishomincsj"rahomimbus  Angclos,  Greger.  M$i  bb.4  cspx?. 
hisautcm ;  Archangclospr.Tcflc. 

Quxvcrcmoucrc  qucantati]ucimpcllcrc  finftuTimos  Angclos,  vt 
corporisanimiq-,noftnailigcnnilimam  curamhal^canr  ,hxc  fcrcfunr. 
Phidfi Dci  voluntas  imPcrantis,cuiusnutupouidcntiam  nobiscxhi- 
bcnt ,  vt  Satan  olim  vcl  inuitus  fatcbatur,  qui  Dci  rilium  tcntaturus  Pfalm.90.».  AnpVufum 
rcrrn  Vatis  cximium  tcftimoruum  protulit.  Sccunao  ,  honor  illc  m-  Dem  mmndmuit  dt  te  vt 

\  •   1  i-  .11..«,  cMfttmtmnt  tt  tntmnib.vm 

crcdibihs  ac  aiumus ,  qucm  Scruaton  hominum  Dco  tnbuunt :  illum  Jk  ~ 
cmmhumanxnatiirxcompotcmvidcnt,o:  inhac  munciivtcommuni  MmUn  4  «. 
famiha primogcnitum ,  qui  fc  fratrcmctiam  noftmm  ma^nabcncuo-  Utem  40. 10. 
Icntix  lignificationc  fcrat ,  fibiquc  faftum  cxiftjmct,quidquia  inhor 
infaiumabicc^rtimumboniaurmaliimportctur.  Tcitio  ,  Juplcx  qux-  Mmtth.  ij.  4* 
dam  imago  Dci  quam  in  nobis  vcncrantur ,  aiuinx  qiudcm  cxccllcntix 
iiianima,8chumamutisfibjDoiincorporc. 

4  K    i  Quarto, 


76  Lib.  1.  Ecctefa  Trmmphantis 

C4».*.l0.t.j.i.r,tf.S.  C^rto,animicclignitas&:xftiniatio,qux  gratiadiuina  ornatur,quafc: 
M°oc  /  V  9  tantaquidem  eft,vtSpiritus  fanctus  chariflimam  eam  nominet ,  &ali- 

.* -  quando  cceli  muncribusinftruclioriponfafit  ipfius  Agnifutura.  Huc 

accedit  imprQbiillmorum  Geniorum  ftudio  nocendi  mflammata  cu- 
pido  %&c'm  moliendis  hominum  funeribus  exercitata  induftria,  cum  a> 
quurn  etfc  nonvideatur,  vt  plus  valeatDarmonum  improbitasadno- 
cendum  ,  quara  eorum  beneuolentia  &C  charitas  ad  falutem.  Nobis 
S.Bernard.ferm.ymCanu  igitur  fempetadeft,aitSacl:us  Bernardus,ille  comis  &fidehs  Paranym- 
phus  ,,vt  viae.dux  aureaque  lampas ,  offcrens  Numini  votanoftra,  refc- 
.  rens  dona,excitatnos,placatDeum,nec.vercturrepulfam,  fiquideni 

l&Z!#mXM  notlls cft in Palatio Sum™  Regis- Id vero ? vt P^clarc alio in loco fan- 

&iflimus  Do&or ,  Nobis  infrredebet  reuerentiam, adferre  deuotionem,conferre 
fiduciam  pro  cuftodia  &amoris  illius  magnitudine ,  quonosbeneuolen- 
tifEmetuetur.. 

Coniiliatio  lamque  ne  quis  dcinceps  aduerfus  veritatem  audeat  impie  conten- 

dere :  fed  agnofcamus  &:  profiteamur  omnes ,  communis  Dei  parentis 
bonitatinosincredibiliterefle  obftrictos ,  quod  eos  tutorcs  prouiden- 
tiflime  nobis  dederit,tatis  ingenij  opibus  &naturaeperfecl:ione  cumu- 
latos ,  vt  tanto  progeinteruallo  humanum  genus  anteeant ,  quanto  fu- 
mus  belluarum  conditione  &  humilitate  fuperiores.  Eateamur,praequc 
nobis  feramus ,  eos  efle  vitamoftrae  duces  &  Gubernatores ,  peregrina- 
tionis.amicum  prxfidium,  in  Occano &fludhium  agitatione  Nauar- 
chos ,  morum  Magiftros  &c  eximios  Praeceptores,Hierophantas  &  Do- 
&oresreligionis,quimeti  facem  clanffimamprxfcrant ,  Campiducto- 
res,qui  nos  varie  exerceant,  piarum  legionum  fortiflimos  Imperatores, 
quiinpnelijs  &  dubiaarmorumcontentionc  pr$cedant,amicos  deniq; 
.     ncataifCIi  toiq^offlciofiflimos,  quibus  inhocvitaecurfu  nulli  fideliores  autplemores 
^Ldorus  ftudiQrepeiiantur.EtquemadmodumD.Grcgonus  miraculorum  opi- 
proficifcens  ,  WWe^fex&em^  tutelarimaximas,quod 
dtfteA»**  fcripfit  Origem  eiushaudvulgariheneficioatquedu&u,  Origenem  fuiflet  na&us  Prx- 
&  conucuata  grandt  fie-  ceptorem ,  &  Satorem  veluti  quendam  ad  concipiendam  fapientiam, 
Ta*  Hep™nios  lllos  noftr°5  gratiarum  aftionc  muneremur, 
hodteextah&c.  Gregor  quod  eorum  fingulan  beneuolentia  tot defundi  periculis  &ia6fotio- 
Thauma.  orat.  pancgyr.  ne,tot  a  Numineclarabencficiaconfecutifumus, 
&  Charifteriaad  Orig.circamed,  n*/«/  t*    >uZ  %n tt.k;  nufijj*^  yi&yvy^xn  ^  ^ 
**ott,xoi4  otwWypt^  ctifyj  riru.  Idem  ibidem  circa  finem,  Xv  jcmJ*s%s,  «4iA**ip«Au\  *$  ih,  m/«* 

-xt  iipZiiimcms  (fyrm^fcriit  itpoTt  .capxjipuay  ai&pii  rctfidjjpn  ^^nh^oitv^  Caluinas  lib.i.Inftitur. 
cap.t4-f  8 •*»  fingulishommtbscsfingult  Angehattrtbutt  fint  ad  eorum  dtfenfionem  ajftrerenenaufim^hoc  qutdem 
pro  ctrto  habtndum&on  tantwn  vni  angelo  vnumauem$uehommem  effe cur^ftdomnes  vno  eonfinfu  vtglarepro 
j/it*  humana^ 

Caluinusminimeidquidemfaftidiet&repudiabit,modo  conceda- 
tur,vtipfequodam  loco  difcrteait,Angelosomne&vno  confenfuvigi- 
lare pro falute humana.  Qupd nemo illiplane recufabit,curn ttnnts f\nt 
admimftratorijjpmtus,  magno  Paulo  id  atteftante ,  in  mmftemm  mtjkfro- 
ptereosflui  hdreditatem  cupunt  [alutis ,  neque  cnim  fingulorum  curacom- 

munem 


^De  *An<itlis  cuftoMus.  7f 

muncm  ilhm  prouidcntiam  impcdttc  folct.  Id  I.uthcrus  ctiam  apcrtius 
admittit  in  c.i.Zachari^vbi  fcribit  qucmq-,  Impcratorcm,Rcgcm,  Dy- 
iuthim,aut  cuiuslibct  ordinis  &  conditionis  homincm  vnius  Angcli  fo- 
cictace&tutelaornari.  Rcftarcthoc  cxplicandumquonam  modoin- 
uocari  pollint  ,  (cd  id  quidcm  paulopoftcxponctur,cumdcSantto- 
rum  muocationc  difputabitur. 


DE  SANCTIS  COELITI- 

BVS,  DEQVE  PR^ESEN- 

TI  EORVM  BEATITATE 
C  APVT 


^g<^ssry^.r.  E  r  tvl  l  i  a  n  v  s  in  ca  fuit  opinioncvtcrcdc-  TcrtulI  /4 etnt?*M4f- 
U""^a  TSKiS^-  cct,iuftorumanmiaspoftabitumacorporc,ccrto  ttontmc  n&d**ntm*€. 
qttodaminlocofupralnfcro$hxrercclau&$,vf-7*jJ. 


picmam  morruorum  luicitationcm ,  &C 
y^Afjfci  ft^V';  nccdwm  ccrUdomicilio  &c  glonac  fclicitatc  pcr- 

K         fiui.Lacl.mdusvfbucadcxrjcrnumrnundidicra  L$k  7.m%mn**wmmfiit** 
K^/3i  X^£S*''4  omncsanimas  codcm  vcluticarccrc  &  cuftodia  tionumtw  kmittur  to.9. 

4  '       ^-JE^^  ^  (V         r  Vi  ril  nniK  manMnmntiDU  btbUoth.fmtrmn. 

*^*z&^Jm&S}  tcnmcxiltimamr- vigiianuui  mancso     c  p  -  H  ^  v%vUnttu> 
tabat,  aut  Abraha: dnu  concludi,  aut  iub altarc  Dcicocrcen,  vndccuo-  ^  $% 
larcnonpollcnt.  Armcniivfqucadmaenum  iudicn  dicmmortuosDci  Guidodc  Armeniis,#rr*. 
roniDC&uminimchuiturosaicbant.  Graccivtin Concilio  Florcntino  ^ij. 

/*    1  1  ,  .A.nmr  *m ,«  *A ii i ncT#-hi n r  S.  Thomas  /#  trrtrtbue 

pcrfcnbitur,  idcmlcnucbant6.tuebantur,  atqucctiamaauingtDant,  Qfggnmn 

animasnullofuppiiciocrucian,ouircpronobis^cxaiKlin.  1  ctrobru-  c§lu.Fl§re*s.fifi.fm.+* 
fiani&HcnnciannnGrxcorumfcntcntiampcdibus  icrunt,  coldcmq-,  e§Ht, 
Caluinusaliquandocftlccutus.Scddin;raSLiiptura,  vctcrum  Patrum  ?r*uolue  it  kirtfibmUh. 
ludicium  cx ratio  ii>6  contrarium pcrfuadct.  '  t.tituU  H*nrut*nt 

ChnftusDominus  piockfclicilTimolatroniloqucns  dc  cflentia  fua  c*lu  lnfttU* 9  l*  * 
vlcfciuk,mquorcgnicadeftisdc^  ^ 
Hodtemecumerutn  lUrAdtfo.Qucm  locu  profcrt  ipfcCaluinus  poftThco-  f^l^f^kof.fis  fl 
phyladkum&S.Ambrofium,  adcam  vcntatcm  confirmandam  in  Pfy-  7Q  MpudCcnr*d  B*an*D 
chopan.DiuinusApoftolusi.adCoriiuh.\ifwiMMtfm^  sn.\s>^etre*  med. 

noih\ihumh4biutioftisd  fu{tumryqnod  tdtfiiJttwiemex  Deo  habemusdomum  i.Or  J.  i.u 
nonmanufuclamAterrtamtncxlu  Quibus  vcrbi-  nullam  intcrcapcdincm 
ftamic  mtcr  corpom  dulbluuoncin,&  mtror.  u  m  coclcftcs  domos,quin 
r  K    j  ctiam 


7*  Lib„  I .  Ecclefa  Triuniffhantts 

^ALf  cciam  Paul°  poft  addit,»,*/»  &  in  hoc  ingemifctmus  habitattonem  noftram  qttt 

Ad  Philipp  ,  lf  c  vtabforbe.,turquod 

h*btm  dijfolui  &  ejfe  cum  demenimambuUmus&nonper$eciem,audemusautem&bonam  voluntati m  ha- 
chnflo,  muUom»si,me-^m>l(maSi>P^egrinariacorpore&pufentes  epadDomtnutn.  Idcm  fcribens 
Um  ;  ftrmanere autem  m  ad  Philippenles  a  corpore  tanquam  e carcere  mierarc  cupi  t ,  vt  cfi  Clni- 
ZT  V*""*  fto  verfetur.Et  hoc  quidem  ille  difcrimen,inter antiquos  humani  gene- 
*1<i>  "  JM9.4..  ns  Paties nol4ue ftatuit,cxtrcmo  capite  vndecimoEpiftol.ad  Hebiseos. 

fJis^^^^TT  Namcumfideimagnitudincm  explicauiflet  quarinSan&isemicuetat, 
*rt>?to4>*$,,i„iftiXa.  cumexanthlatosabiislabores,  vexationes  fiiperatas,  tropxa  vidorix 
6K  *A  t.a«*3»-«.        conftituta ,  concludit,  Et  ht  omnes  tefttmoniofidtiprobati  non  acceperunt  repro- 
mtfiionanDeopronobismeliusahqutdprouidente.vtnon  fine  nobis  confummaren- 
"  -  t"K       in  loco  docere  vulr  vfque  ad  ChriftiSeruatoiis  triumphos  cce- 

lum clauium  &  obftrudum  fuifte,nunc  vero patefa&um.  Cuius  rei  c5- 
memorabiles figuras duas profcrt, alteram capite  9. eiufdem  Epiftolar, 
duodecimo  alteram.  Prioreftquod  populus  olim  in  San&uariumnon 
rxoli9. 1,.  mgrediebatur, hocfigntficate Spirttu fanclo  nondum propalatam  tffe Sanclorum 

Vtamadhucprioretabernaculohabentefiatum.  Alteraeftquod  nulli  ani- 
jfcf  ltl0tl  ;  mantes  ad Jmomem  vbi  Deus  cum  Mofe  colloquebatur ,  audebar  ac- 
cedei-ei^m.inquit,  accefiiftts  ad  Ston  montem  &  ctuttatem  Deirinentis, 
HmufaUm  ceeUfiem  &  mitltortim  mtllium  A.igelorumfequenttam  ,  &  Eicle- 
fiamprtmmuorum  qui  confcriptt  funt  m  ceelis.  Vbi  nomine  prtmtimrum 
aut  Patnarchas  &  dnunos  Prophetas  intelligit,  autprimos  NouiTe- 
Kamenti  alumnos  qui  lam  fato  occubuiftent,  qualis  intcr  Apoftolos  D 
Iacobusintermartyresflos  &pr,nceps  Stcphanus,e  quoetiam  Srepha- 
no,adhocidem  quo  de  agitur  confirmandum ,  erui  argumetum  porcft 
A8.7  s 6.  cum  Paul«  ante  quam  vitampro  Deo  profunderet,exclamanr  Vi  i  0  ccc ' 

■*t?,"al-7 't      .    .  .  {wl^'w'vtenamcxcoquodinApocal.didturdciisfl«iw««i»frfJr^ 
V'*™»^  my^rJ.  ^tonemagna.&laueruntftolasfuas&dealbaummteasmfanoum^  tie9 
f^^ethronumDei&feruiuntetdteacnocletntemploeJ 
d*  & catachfts quibus a.niciuntur , prarfentisgloriar ^eternitatem  neni- 
Aug>w.  r.  & t.  & fejl.  nCant'&  dorcs  corpons.quibus  poft comnumem  rcfurredionem  exor- 
ss  mrnunt.  to. , .         nabwmir ,  vt  SancMimi  viri  Auguftinus  &.Grcgorius  vtcrquc mdicio 
Greg.<»4.pyiite.;«wr./«</magnus&lapicntianotarunt.  1 
elUveriaaMmeo.        Amiquiflnni  Patres  hsc  dminarumliterarumloca  eodern  fenfuar 
que  mentc  protulerunt    quorum  teft.monia  priufquam  in  medium 
A*.  9l,chemmde,  adfer7^'monenduslec]oreftdefraudeduplici&  deprauationeGe- 
Sainas nejlou  &c. Gentu*  neuennu«"  Bibhorumm  allaus paulo  ante  fcntentiis.nam vbi eft adHe 
Ucbemm des s*,na,  n'eft  brxos cap.^.vcrfXnondum.propalatam effc  fanaorum  viam  BernrT 
fot/ttenctremamfejle.      tei'"um.'pfipcrprzfensreddidei-unt,efttamenclareinGric  ' 

vcrf.39.cap.1I.vbilegimus  «,  l  9ltiCa  %  t.mW^4'^ 
.4(^r««r«FflW(/w„rm,vcrtuntctiamperpr^ 

^  W^^^mconditioeademnuncfitqu^invetcriolimTeftamen 
.        co  >  ^uod  AP°fto11  racnti  *  «Wffl»  plane  contrarium  eft  ,  qui  do- 

ccrevo- 


DeSstnttis  Qctlitibus.  79 

c?re  voluir  Sanftorum  irrirttts  Scnutoris  aSuentu  id  confequutas, 
tfsod  diuturna  fpe  &  cupiditatcappctcnrcs  nondum  cxccpciant.Qupd  ft  *  ^ 
DiuusIuftinu.s41urllion.-5.  confemat,  vbircfpondctbonos  mxtaat-  ^SH^ 
queimprobos  ftariin  atquc  c  corporibus  egrcdiunrur ,  in  cum  locum  ixitumnnimnrummctrp^ 
duci  ab  Angclis  qucm  mcrcndo  fibi  io  vit.i  pcpcrcrunt ,  iuftos  qui-  felUko  /#//?/  46  mtuftuft- 
dcm  atquc  virtutibus  ornatos,  Angclorumcommcrcio  ftui,&C^-^*w;<<f;44rwr/^/wre','," 
fti  orbis  Domini  p  xlcnna ,  pro  co  atduc  diftum  cft ,  PewnMunm  k  f  AWry*«"'*»*fi" 

  r         l.  •  ■  **  ,        _     '    ,  '  locn:nctuflorumquidtnni* 

corporccyrtleWfSMlJuwusddDotH^  m*m  Pnrndtfum\<vbtcom. 

tO  rcpCriUlltUr,  fuetudtnt  &  nfletlu  frunU 

tnr  Angtlofum  &  Archnneeb'um ,  vtfitnt  aunut  ipftm  fnluntorit  dviflt,  pro  to  atnut  ditinm  tft  :  ttregrt  ubfu- 
mw  m  ctrport  ty+*rsftnttt  ndfnmme  md  Dommnm     |.  Ctr.  f .  j. 

OriffCncslib.l.W^  A#vJ»alluditadnnrfrarcmclrmrnr  r  m  Orii-mV mpjfitl  i.e.ii* 


rur,  tU  mim  ammas  labc  virio  paras  6c  foluras  ,nonaercmmodo 
pcnxtr.irc  ciallum  butic  cv tcrr.r circumfufum,autrcmoriflimum  a  do- 
micilns  noftns  acthcra,  fcd  globos-ctiam  orbium  ccclcftium  ftcllarumqj 
,ncc  ccilarc  prius ,  quam  cuc&ae  fupra  Empyrcicolluccnsiugum, 
Carlitumbcatoium  u  Jcsattigcnnr. 

Forrunataillacftcommutatio,cuii!smcminit  Eufcbius Carfaricnfis,  E"reb-  G*f**"*fi  I,e1tf 
dc  marrynbusloqucns,  airanjmas  coroorccxutasSacirenacon-  ^f^^ 

Ipoliatas^nParadifo^  Er  S.  Athana-  \tUrrLo  TJfu  fJbUn \i 

liusinvitamagni  Antonii  (cnbit,cgrcgium  lllum  virum  cum  c  fub I uni  fuptrti  rttmultt  pnflnbi^ 
montcocuIosaliquandoinccclumcxtuh(Tct,animam  vnam  vidiflcab-  uorttfimttonftcMti,  eym 
amtcmaddomiciliumbcatorum,ciubcatxmcntcsobuiamibant;qua  *Pf9tmh&  r****1*!'  dtw- 

tiammbucrct,  &(ubitoa4tcuan  vox,i/4i«<j(/^m;;/(>«w  Mondchtdntmetm  i.»on  lcngtmfint. 

I).  Gicgonus-Nazianzcnus  m  fiincbri  orationc  fororis  Gorgonicr,  Njrianzcn  or"  n  lHAifl 

czmtlcaffdtiu^utdemnondttbttoquinusqud  ocults  ccrnuntur  multo  pri(lin-fHn'hr"t" Umdf"'  GorV' 

—       -  ~  — ;«  :..  t-      -  V  mtmt    r  .  J        niicircu  Jintm. 

t.ordfintcaquibmmncf^  Trtmtdttspurt»  M„£ 

cr ferjeam^lumirutto.  Enam  difcrtius  paulo  S.Grcgorius  Nyflcnus  a-  m\H* 

gcnsdcmagnoMclctio, ait  cumingrciruminSandla  Sanftorum,  vbi       T«"<  m&*mn*> 

mrerccditpronobis,  illura  patcfa&o  vultu  contucns,  qucm  anrc  pcr  iA,< »  71 

fpcculum  obfcuramquc  traxHcuuam  vidcbat.  Inter  Grxcos  fcquirur     Hfi*,***9*  \  * 

(     a      1  r  /v  c  ,     1  (rmrtmn-lumi  nptTt- 

^anccus  loanncs  yioiromus qui^cruatons  cxponcns  vcrba  Ioan-^^  fyxmi  *\*  tJ  *)*n 
ms  duodccimo.  Vbt  ego  fum^iiltc  <jr mtntfitr  mem erit ,  dc  compa&ovcl-  n»;  V^n«Grc^or  Nyflfc- 
le.vidctux  quarfboncm  hanc  profligarc  ,  in  qua  illuftranda  clabora-  nus.orat.runcbn  inm- 
mus  :  nam  cum  c  fc  ipfo  quxiiuilur :  Vbtndm  Cll  R  ISTVS  cjfet.  Rc-  ^0""^^1"^'^^ 
(pondct  tn  cctio ,  ergo ,  uiquit ,  dntc  nfurncltontm  tUuc  dnmtm  &  mcnte  ™]tr  ™™m  eft, 
rransfircfhur.  lm  vUft9t%hm  velt  ejuo 

_i  pretmrior  pro  nobu  tngref- 

fmstfl  Chrtftw,  rt/tauit  cmrnu  ttfumtntum  ntnnm\liu*  /tfnt^&vmbrsciUflmmferuit,  ftd  tn  tpfnm  rtrum  tm.*gt- 
mmtniHCHT.ntn nm* Umttr f^trulum ntnutptr  t%nn  nnr; ,  &  Ant£mn,jtd  tfft  fmcit  cmm  fnctn  ceUntn  tntarce- 
d  t  npud  D  >  m.     1  vm  Ch«yf  ft  >d e .12  .lomnnic 

Quid  Latini  Patrcs  ca  dc  rc  (cnfcrint  cnam  vidcamus. 

&ft  S.Cypria*» 


Lib.  h  Eccleft<e  Triumpbantis 

C  y  pr .  W-  de  mtrtaliut*     S.Cyprianus  lib.de  mortali  tate,accuratam  &c  clegantifTimam  defcri- 

etreafinem.  ^/>fc#*^«^ptionemadhibeteius  pom^^ 

efiem  qm  *fcn*t  fmgulos  ca>icn-cm  lemfalcm  animae  laureatae  inuehuntur,&  inftiu&um  omncm 
domictlto  (uo,qutnostjthtnc       r  „  . .  l  •    r  r  •     •        ■     •  r  * 

cn,m&Uq\eufaulari-^ 

kH4£x[olutcsparad?f$feftt-  Etin  Exhortat.ad  Martyres  ita  fcnbit  ,Quis  non  ommbiu  vtribuselaboretvt 
tuit>&regnocceUftt,&c.  cum  Clmftoftatimgaudeat ,  vt poft  tormenta  &  fupplicia  terrena  pr&miadtuma 
I dem  de  exhort.  Martyrit  percipiat ,  &c.  Clauduntur  oculi  in perfecutionibus  terra,fed patet  cuelumjninatur 
c  "*  Antichrtftus  ,fed  Clmfttts  tuetury  mors  wfertur ,  fedimmortalitas  fequitur ,  occifo 

viundus  eripitur,fedreftitutoparadtfus exhibetur,  vira  temporalis extnguttur ,fed 
tterna  reparatur.Quanta  fftdignitas,quanta  fecutttasexire  InncUtum^extre  inter 
preffuras  gloriofum  >clauderemomentooculosquibus  homines  vtdebantur  &mun~ 
dHSy&aperireeofdemftattmvtDeusvideatur  &  chriftus. 
.     Hocipfum  eftquod  Diuus  Hieronymus  Marcellse  proponit,  cum 
Sw^i^ti^f o  i.Nunc  camin  morteLexconfolatur,quodnimirum  iamfclicibeatorumcon- 
iptur  pro  breui  labort  tter-  fuetudine,&: praefertim  Chrifti Domini focictate  hetetur.Idem  in  Epift. 
n* beatituaimfuitur.      i^.fuperobituBlefillxjfcribit eam  in  ccelis degcrc ,  3c  perpetuo in  ho- 
Idem  epiftol.is.  fuperobitu  mmum  Qre  vidturam.  £t  in  Epitaphio  Paulae  hocdiftichum  ad  filkra 

Afpicis anguftumprstcifa  rupe  fepulchrum 
Hojpitium  ?auU  e(l  cotleftta  regna  tenentis. 

U      duerfusViiiUntiu.     Contra  Vigilantium  qui  hacetiam  rcligionis  in  parte  fcede  labeba- 
z       'tur,argumentumhocinftruit,  Aisvelinfinu  Abralu  vel  in  loco  refrigemvel 
fubteraram  Deijtnimas  Apoftohrum  &  Martyrum  confedtffe ,  necpcffe fuis  tumulis 
&  vbi  vdluerint  adefiepr<tferrtes.  SenatorU  vtdtlicet  dignitatis  funt ,  vt  non  inter  ho- 
viicidasteterwnocarcerefedinlibera  honeftaque  cuftodia  in  fartunatoruvi  infulis 
&incampis  CljfiisredudanturXu Deolegesimpones}  ru  Apoftolisvincula  inticies, 
vt  vfque cu  diem  iudtcti  teneantur  cuftodta^necfint cum  Dominofuolde quibus fcri- 
ftum  eftfequuntur  agnum  quocunque ierit.St agnusrbtque ergo  &  hi  qui cum  agtio 
funt  vbicfo  effe  credendt funt.  Et  cum  Diabolus &D<tmones  toto  vjtgmtnrorbe  &  ct- 
leritate  mmia  vbtque  prafentesftnt:  Martyrespoft  tffufionem  fangutnis  fui  arca  ope- 
rientur  inclufi  &  inde  exirenonpoterunn 
Aug.li'io  deCiu  Dcic     Sandus  Auguftinuslib.ao.de CiuitateDei,nonmodofanaoruma- 
l]  AmZA  ^iimas  curaDeo  iam  vctTaritrcftatur  ,  vcrum  etiam  &  corum  corpora, 

S*tT2 'uboritm*  (u  poftaliquod  tempusin  Apocalypfidefinitum,immoitalitate  conucfti- 
fiT*tu*tquefintti6,poflea  enda.  EtS. FulgentiusSerm.de  BStephano ,natalem  diem  Seruatoris 
quam  mortalia  membra  bclle  opponcns  cximii hukis  Martyris  letho/fic  in  Antithetis  hbtat  ora- 
pofueruntcum  Chrtjh  vtt-  t[oncm  y  }{eri  ^ex  ^0fter  trabea  carnu  indutus  vtfitare  dtgnatus  eft  mttndtm 

mUs  de  tabernacp{°  C0T™  extm  tr»»¥>*tor  mtgrauit  ad  ceelum .  lUt 
U  anni  Vt  pcftea  reciptu  fempiterna  Dettatis  maieftate  feruata  m  hutus  fitculi  campum  pugnaturus  intra- 
ettam  ctrportbu*  i*mim-uiti  tfte  depofitis  corru^tibiUbus  corporis  indumentis  *d  cxli palatium  terennita 
mfirtaltbu*  regntnt.  ngnaturmjtfcendn. 

Tceg 


VeSanftisccehttbtts*  St 

Trc<;maximcrauoncshTCtcftimoniacorroborarcqncunt.  Prima  Hieron.efi/I.)  adHtUodo. 
c\  incomparabiliCrucis  Filii  Dci  mcritodcpromitui ,  quoddo&iflimu  dimott.NepotUn.H.\. 
Hicronvmum  lmpulitvr  ad  Hcliodonim  fcribcrct,an:c  Chriftum  nun- 

luafttaCruccpitcracia^vcl  latronancopcrucnilTc.  AnrcaChc- 
binigladium  fuifle  vibrantcm  &  igncum,  rtuc  autcm  fufo  Agni  cruo- 
cxrinftmn;  RL 
Sccundarario c laudatis  Apoftoli  vci bis dcduc  mir ,  qux iubcnt crc-  Ephtf.4.9. 
derc,  piorumPatrum  animas  diuuunis  a?hebris&  c.iligincinfcrorum 
circumrufas »  non  folum  crutas fiiMTc  a  Chnfto  ,  cum  in  cas  oras  pcnc-  ^ki. 
traflct , vcnim  ctiam Ixtiflimo  triumpho  in  ca-lumcuedbs:Vnde  lcaui-  r^n^^a.\mr'im. 
tur^utmcrirumpaflionisnon  idcm  abcotcmporcfuific,  autciusbe-  • 
nignitatis  Sc  glorixfontcs  ,  qui  tum  Parribus  illis  anriquispatucrunr, 
minime  iam  piis  hominibus  claulos  cV  obftru&os  cfle. 

Tcrtiaratiocft,quod nullusduitnarumScriprurarum locus ,nul!a       w      *  ■ 
Vatum  orarula ,  nulfa  di&a  Scruaroris  &:  Apoftolorum  figntficcnt  cfle 


cit  h&ani  illam  a  nouisTheologis  cuftodiam  ,  cur  optatam  hanc  for- 
tcm,curdiuiniNuminisconipcchim  Sanccisituiidcnnis  ?  curfpcdulci 
noimetipios  Ik  bonou  m  rxpc&arionc  lpoliair.us  ?  curin  communcm 
omnium  lcnlum  bclhgcramus  ?  &  quod pxnc  prodigit  loco  poncndu, 
cur  qui  tcruum  qucndaraciVclocum  ncgant  ,  quai  tum  machinanrur* 
Zuingltus  quidcm  id  non  tacit ,  qtu  in  cxpolirionc  fux  fidci  hxc  clarc  & 


articulo  <t.  Audto  quordam  cffe  qut  nosa  tc  ,  antma  &  corpore  adextremum 
vfqucdxcm  dormttutts affirmant,  tun< refufcttandoi , &tugr  ffuroseffe tn gattd  um 
&  tnglottam  Dei aut  m  ttctnam  mtftrtam ,  cum  qu.bus  <so  baudquaquam  fntto, 
'  Scrtptut  a  dc  dotmittonc  mcmorat ,  non  adammam , ) " d dd  corpus  r  fati 

Bulingcruscandcm  (cftam  fcquiturcadcmquc  in  vcftigiaingrclTus 
Scrm.31.  m  Apocalyplm  1  ta loquitur ,  MamfftctejlaturhH  locwantmat  bo- 
tntnum  non  modo  immoru  V;  cffc ,  (ed  &  vrjdi&rigtiii  nandormmttet  ,fup<rtf[c 
&vtucrcioelo  :funtcmmqutfingumantm.ts  kior  on\tpa  ai.udcrmne ,  td  qaod 
ramftmumeft.  EtScrm.S-7.  Pudeatq<cfdameet  m  qut  m  tanta  Fuantelr.  Uut 
audcnt tnepetptmum  errorem  reparare ,  aff-  endo am  •>, *  ftp  .ratas a  cor;.oribus,  nc- 
ftoinquo  dotmitorto  °trtert  ,  nequc  airuiti farttt  e  quuufjuc  m  dtc  tudu  11  rurfm 
comungantur  cumcorporthm  &reftt  gant. 

IoanncsHusfimiliaquxdampublicaorationc^rotulitPragx  ,  tri- 
bus  ad  populum  concionibus  6c  Tradatu dc  Ecclclia  c.8. 

Caluinus  immcmor  corum  qux  aliquando  lcup(iflct,varius  6V  vcrii- 
pcllis  m  fua  Pfychopanntci  Paragrapho  ldtp;um  ,  viquc  ad  Hum  mthi, 
cxagitatcos,  qui  aiunt  conqtuciccrc  ammas  6c  Aonate***^^ 

L  ponbus 


8 1  TLifor  1.  Ecc/efa  Triumphantii 

noribus^  vfque  adfupremum  Chrfftiaduentum,  citatqueillas  Apoftoll  '■' 
iententias  ,  quasfupcriusaddtiximus  ,  &interaliasrationeshancpro*- 
fert,  Ex  eafcntentia  nos  in  hac  vita  multo  felicioresquam  ppft.moiterrt 
fiituros,  namtametfi  fub  elementis  huius  mundi  vitam  propagamus, 
noftram  tamcn  conuerfationcm in coelisefle.  Et  iterum ,  Sicorpus , in- 
epLityattinj<eeJlcarcer,  feterrenakabitatiocompedesfunt ,  quidammafolutahoc 
carcere^  exuta  his  vinculu  ?  nonne fibi  redditur,  &  quafife  colltgit  ?  vti  dicere  liceat 
tantum  tRi  accrefcere  quantum  decrefcit  corpori.  Hxcipfa  eft  noui  illius  Euan- 
geliipraeconis  oratio.  Vnde  conftatin  hac  que^ftione  facile  omnium  a- 
piniones  conuenire  pofle ,.  fi  nobis  concedatur  ipem  &  expedtationem 
illam,  quam  Caluinus  illiufquc  familia  inducit,  efle  tantum  de  properv 
fionenaturali  capiendam ,  qua  beatorum  animae  cum  corponbus  fuis  i- 
tcrumiungi  confociariq-,  cupiunt,  &  honeftamintelligiappetitionem 
aduentitiae.iUrusgloriae.,  quam  poft  illampartiumcopulationemafls- 
quentuiv. 

QVOD    SANCTl    ^Vl    S  6  M  PIT  ERr 

nag/oria  perfruuntur  pro  nobis  orent. . 


Cavvt  XV. 


Uhr&nsdtitrf.  Viplant*  c. 
yto.i. 

Theofteriffju  orathnefw 
nebriin  S.  Nuttam  apud 
Suriumtom.i. 
yAprilu. 
Suidaf  in  Conft. 
Mic.Glycas  part.^Anna- 
iium  non  nthil  antt  med. 
Gutdode  Vualdenfibu4>er- 
rore  i  $. 

JEneaf  Sylutm  hift.  Rohe- 
mica  ca.+6. 

Bernard.hom  66.inCan- 
ttca,  O  Guido  de  htrefib . 
Luther  idem  dt  adorattone 
Sacramenti  adVualdutfes* 
Baruchcap.yv.4. 
Uacch.z.c  ij.o/.ii* 


LtpaffagtdtQrigtnt  tftin 

ferecyapr$i> 

LucM^l* 


Tg  mantivs  noux haerefeosprincepsautoTq;puta— 
bat ,  nos  quidem  dum  vfura  huiuslucis  fruimur ,  alios  a- 
liorum  caufa  precari  &  orarepofle,fedpoftfupremum 
fati  diem,neminem  pro  alio  exaudiri.Conftantimis  Co- 
pronymus  Edicto  prohibuit,ne  Diuorum  quis  opem  au- 
xiliumque  expoiceret,  quodeorum  omnisau&oritas  &gratia,vana,fu- 
tilis,  &inaniselTet. 

Petrus  Rrufius,Henricus  Tholofanus ,  Valdenfes ,  &  Thaboritaein 
eodemerrore  verfabantur.  Lutherusin  PoftillamaioreinDominicam  , 
7.Trinitatisait  fe  meritaD.Petriomnia ,  vix  vniusaflis  auttemneiiadti- 

mare.SeddelirationcmeommhominumimpiamScriptura,  Patres,ra- 
tioqvconfutant. 

PxophetaBaruch  itxcanit,DomineOmmp(rtensDmifraelat$dinHncora- 
tionem  mortuorum  ifrael & filiorum  ipforumqui  peccauerunt  anu  te.  Secundo 
Macchab^orum  ,  (quibus  librisfaltem  hiftoriaeveritatemeoncedunt) 
Iudas  per  quietem  vidit  Oniam  Pontificem  manus  attollentem ,  &  pro 
populo  fupplicantem  ,& alium  quendam  fenio  &  maiefta  te  venerandu 
de  quo  haecpronunciauit  Onias ,  HiceftleremiasPropbeta ,  quimultum  orat 
propopulo&fanclaciuitatelerufalem.  Origeneshocplanefenfu  homilia^. 
in Canticahunc  ipfum  locumadducit.  Lucae  16.  diues  epulo  xtemis  ■ 
flammis  cruciatus  in  hanc  eandem  rem  argumentum  a  maiori  ad  minus 
fiippeditat^  Qim  proframbus  orat  fuis ,  ne  &  ipfi9  inquit ,  veniam  m  hum 

locum 


I 


De  San  Fiis  calttibus  f>ro  nobit  orantib.  8? 

locumtormentorum.  DuPctrasdefcipibinhapcvcrba^oquitQr,  Certmquod  ltpgt,l  t4  tf, 
relox eft  depofitio ubenucuh  mti^faundum  quod &  Domtnus  nofter I e s  v s  Chn~  Apoc st. 
fmfipufiimmt  miht  |  Ddbo  autem  operum  crfrequenter  hnkre  voipoft  obitum  men  HmbemesftntuU  dthmreu 
vteyhorummemortmmfmcutu  Et  m  Apocalvpli ,Phialxaurcxplcnxodo-  fj™'*4  *»"«PU>"« 

.    .  ,  J.  _     T    „   7  r,  /•    i   a       1    «ormmenrorum  ,  qutfunt 

ramentonimavi^innquaniorScimuibusclatx ,  cxinccnlaab  Angcio  ormtiomsStnclorum. 
tr.uiita,c\:  tupa  alt.uc  aurcum,quodcftantcthroniim  Dci,  offercnda,  Apoc  8t. 
funt oranoncsSan&orum  ,  vbi  liqmdoconftatcorum  Sancloiumfieri  Zt  dmtmfunteimetfmmul 
rnennoncm  aui iam plori i notiuntur.  t**~*t dmrtt deormttombtu 

Licurgix  komit,  Hiciotolvmtt.ma,  «thiopioa  &  Mcdiolaricnfis,  %?r?JZm^ 
plenxfuntcx  rcfcrta:  onrtionum ,  quas  Collcftas  vulgo  nommamus,  ttThrt*AmDtt 
uibusfaccrdosvniucrfi  popuH  nominc ,  Diuommopemprxiidiumq-, 
agitat ,  &  prxfcmm  magnx  Dci  matns  Marix. 

S.Ircncus  au  q*od  qucmadmoAitB  Eua  in  fraudcm  &prolapfio-lrcQ.l.j  c.19. 
nemfxntindu&a ,  vt  fca  DcifocictatcdiliungcrctjicMariaaddcfcrcnr 
dam  Numiiu  obcdicnnam  fuit  lmpulU,  vt  Vugo  Virginis  Euxfierct 
aduocata. 

Ongcncsin  Numcros ,  tribusnosmodisaCarlitibusiuuaridocct,  Origm  hom  x6.tr:  Kumtn. 
prcabus ad  Dcum  fulis pro  ialutc  commodoq^ noftro,  virtucum cxem-  ctrcmfiitm. 
pus,quaru  prciTaadxternam  mcmoriam  vcftigiarcliquerunt,cV:  vbcrrt- 
misCommcntanis,quxfidci  luccm  pandunt,  mgcnnqi  monumcnris. 
Homilk  3  .in  Cantiea,nihil  mcommodi  oriri cx  co  monct,quod  icntia-  idcmhom  j.  en  Ctmtic*. 
mus  Diuos,  quiglonxornanu  iuis  Lvrantur,  cV:  ptouuuntia  h.ibcrc  no-  p*mlo  amtmedium.Sed 
ftri,&pronobistupplicarc.  Quamdodbinafuocxcmplofancicnshb.  omtwSMt  outdihmcvr 
i.m  Iob,illu  lplum  ouit  nugnu  virum  cV:  bcatu,&  mfua  Lamcntanonc  ^[y™**  «m*7ts*1u 
omncsSandosusmuocatwilus^quxdi^^ 

rcntur,  Inttptjtmmegentbuiprofternere & defnunvnuurfos Sttndosvt mthtno  tur  curmmgcrert{mlutu  eo- 
audenttpetere Deum propter  mmteratem peccdtt fieccunant.  O  Sdnftt  Dei ,  vos U-  r*m*& um*rt  totfrttwut 

cnmts  &  fletupleno dolore  depncor,  vtprcceddtii mtfencctdtis  ctutpro  me  mtfero.   {*">  ********"****{***• 

J    ~    /.  .  f  ,  .     -        /  r-    ...j       '  i  ri      r   tV  r  ~  pudDeA.nonent tneonue- 

Eulcbius  Cxfancnfis  narrat  Blididcm  ad  hdcmruilicconucrlum  rm$nr  fcr^ti  nMm+efitn 
prccibusS.Virginis  Potamian.v ,  quxcriduopoftoccaiura  vitxgcncro-  Umcchmbttmm  Uhru  iem. 
iiun ,  ci  fe  vidcndam  obtuht ,  gratcs  agcns  procximiaipfius  humanfta-  H$e  eft  Hieremteu  Vropht- 
tc ,  qua  rccrcata  adiutaquc  fucrat ,  ctimquc  ccruici ctiam  coronam  im-  **  °et  lHt {•mptrtrmt  prt 
pofui<rct,  monuicforcvtbrcui  lxtiirimaDcigloriacxcipcrctur.  ^cm7MaccKi^ 
ctiam  coramcmorat  virgincm  quandam  nominc  Thcodofumialuta-  Elt^ .EctJif.htft  Ub  6.c<+* 
tum  i(Tc  fortiflimos  marrvrcs  qui  fc  ad  cruciarusfic pcrfcrcndam  imma-  UimlA.tmp.ir. 
nium  Barbarorum  crudciitatcm  in  vincuiis  &c  cuftodiacomparabanr, 
quosfupplcxorabatlui  vt  mcminiilcntj  cumiplcndidabcatorumdo- 
miciliaDciqucvultummtucrcntur. 

4;-^;Cynllus  Hicroiolymitanus  Catcchcfi  5.  dcdiuinoarxnTyftcrio 
loqucns,  Cum  facnficium,  inquit,  offcnmus ,  mcnnoncm  facimus  co- 
rum  qui  nos  vrucndo  prxccftcrunt,  primum  Patnarcharum,  Propheta- 
rum,  Apoftolorum,  &  Martyrum,  vt  corum  fupplicationibus  Dcus  Tm  yConciLmipiBm- 
prcccs  noftrascxaudiat.  drtmtt.  mi  ConftmX&lrtn. 

S.Baiilimm£piftokadIuiianumImpcratorcm,quxini.Conciho 

L    1  Nicx- 


8  4  L/^r  7,  Ecclefia  Triumphmtts 

Nicaeno,  Occumcnico  feptimo,  adducitur,  Agnofco.inquit,atque  ad- 
mitto  fandtos  Apoftolos,  Prophetas  8c  martyres  qui  jRtc  Deum  pro  mc 
tdem  homiLio.  quttcftin  oran^> vt eorum gratiacV: ftudio piopitius  mihifit&noxaemeardelean- 
40  martjns.  tur.  Et homil.zo.  omnium  ordinum  gencrumque  hominesinuitat,  vt 

quadragintamartyrumauxilium  ,  quospro  Deo  bellantcs  vitadefece- 
rat,  imploreht.  Et  oratione  inS.Iulittam ,  diferte  fuos  Auditoresmo- 
net,  vt  folcnncm  atque  feftum  illi  diem,fumma  ketitia  &  religione  con- 
celebrent.  -  v  ;      ^ '  r    ^  v  v 

Grcg  Nazian.  orat.ip.  D.Gregorius  Nyffenus  Bafiliigermanusinfunebri  oratione  S.  Mele- 
tnultoante  tnedium.  Nec  tiijntercedtt^incjuitypro  nohis  &pro  i  rrattiftpuli.  Et  in  oratione  de  S.Theo- 
dubtto qmnhocqu.^nunc  Joro martyre cius fufFragiadepofcit.  S.  Gregorius  Nazianzenus  in  E- 
fua  ,  tkmm \ri§ua*e"&rlita  P*cec^o  Pat"s5  pro  certo  habct  fore,  vt  a  Patre ,  quemadmodum  in  vita 
fraflet,quantonHncmagii  pulcherrimis  ik  lalutaribus  admonitis  ,ficpoftfatum  piis  precationi- 
Veoproptnquat  Idem o-  bus adiuuetur.  Qupd  idemrcpetit eaoratione ,  quaD.Bafiliiad  cccle- 
rat  io.  qut  efl  tnlaudem  ftium fiin&imoniam profe&ilaudes celcbrauit, vbiinteralia,Manesil- 
B.fiiitmagn,,  verfafine  lius  fanaiffimos  precatur ,  vt  carms  aculeum  fibi  diuinitus  relidumfua 
sseque  entm  tta  nos  reit-        ,  ^  f  .  i<- 

quitvt  prorfm  reltquertt.  aPu"  Deumgratia& operetunderct ,  aut  adeumcompnmendupeni- 
Idemorat. z 4. qugfftora-  tufqj  fiiperandum  excellentis  animi  altitudinem  roburq;  impetraret. 
tioin  aduentum  JEgjptio-  Et  oratione  de  S.  Athanafip  &:  Cypriano  eorum  praefidium  magno  ani- 
rum.  Athanaftus  inbena  mi  &  orationis  ardorc  depofcit,  Reipicite,  inquit ,  nos  benieniilimis  o- 
fenecttitepcfl multas dimt •     *.        .        0  r      »  r      n  r  D  >  •  r 

iationes  &  paUJlra*  vita  cuAls  >  viram  &  orationem  gubernate  noftram ,  1 acras  oues  pafcite.  Et 
dtfunfttu  nunc  res  noftras  inuectiua  i.in  Iulian. Non vittimas pro  Deo  cafas reueritus  es ,  n-  c magnos pugi- 
vtperfuafum habeo ,  ccelt-  lesextimuiftiloannemtllum,  Vetrum^auhm^lacobum^tephanum^Lucam.An^ 
H46  tr.fpitit ,  &  virtuti*  dreamJlwLm,  &c.qttibus&pMctarthonores&feftacotifhtutaiaquibm 

caufa  laboranttbus  manu  mpnfiflunm  &  mdi  Ciirantur. 
porrtgit  ,  eocfj  magts  quod     f0  /  '  .  r 

corporti  vmculis  Ubtratm  S.Ioannes  Cnryioftomus Serm.de  SS.Iuuentio  &  Maximo.compo- 
ifi.  nit  huius  mundi  pugiles ,  cum  athletis f ortiilimis  Chrifti Domini ,  aitq-, 

non  fecus  ac  illi  ab  Imperatoribus  omnia  confequun  tur ,  cum  oftendut 
plagasaduerfope&oreexceptas,  ficMartyrescruorefuo  ftillantes,  fc- 
£tis  capitibus  Deo  oftenfis,  ab  eo  qua:  volunt  obtinere  polle.  Et  homil. 
de  Pcenit.ck:  ConfelTione,  cuiusinitium  eft  Obfecro  ^flaguOyfupph.o,  cum 
clegantiilimeoftendiiTet,  quantafitDciparentishumanitas,  quipro- 
pterviriiuftipreces,fcelerumveniam  hominibus  flagitiofis  concedit, 
adiungit,  Mtlriautemaltud  maius  eft  indtcmndiuwetmtfincordiaquoddicam. 
Cumentmnoninuenithomines  viuos&  fiducia  pr&dttos^  quipoffuntwtercedendo 
ventam  obtinere  ,confugitaddefunclos,  &perttloswquit  fe  remijfurum  peccata, 
quemadfnodumE^cchiaduit^.Reg.i^.&Efaia^.Frotegamctu^  pro„ 
fterme&propter  Dattidpuerum  meum  ,  oltm  enim  mortuus  erat  Dau  d.  Verfi- 
culiduo  e  Chalcedoncnfis  ConciliiAftionen.  auctoritatibus  Grccis 
coronidem  adiungent ,  &  viam  ftruent  ad  Latinas ,  funt  aucem  vniuerfi 
Concilii  verba  communi  voce  acclamantis ,  F  4,  tanus poft  mortem  vtuit> 
martjrpro  nobtioret. 

S.  Cypr^cp.  $7.  in  fin.  Me-  S.Cyprianus  primi  libricpiftola  7.Chriftianos  omnes  cohortatur,vt 
mores  nojlrtmmcemftmta  in  huius  vitx  curfu  mutua  le  beneuolentia  ddiguit ,  vt  ii  qucm  forte 

'•  ^iJw  y-    •  ■  cmedio 


Tm.i>Contit, 


De  SanSlu  Calitibtu pro  nobis  Orantibtu.        f  j 

cmcdioamiculoDeuscnPUcrit ,  fiC|W  mcliorcm  extulctit  condmo-  ctm»titt»tqutvnMmmiu 
ncasaniotemfempetcomitcmhabeat&  bencuolcntix  caritatcm.  EtWr,*.7;)«w*iiH»«- 
l&todeMottaUt.!!umdeWcmglo^ 

tbwrum  mmtrmtxptiUtfaremum^runumJilwrum  ,fuq,umnoS  c-coptoja  Um<|  ?  ^  ^  tfihme 

tllli  lUrb*dtfUiYM  Umdtfu4  imM0UAllt4te[tiUt*  noftiit  prtor  diHthi.  dtgn+- 

[ulU  tionu  ctltrttMtt  dectjfertt 

ftr  JiuuJ  upmdDomitinoftrMdiUcli^profrMtribm  &  foronb.  noftru  *pud  miferieordiM  pMitii  non  cejfet  otMtto. 

S  Ambrofiusbb  dc  Vtduisvtirai  ca  prccationc  quam  S.Pctrus  s.AmbrofMt.dtViduUcir- 
vna  cumAndrca  (kaaiacUubuit,pro  focni  fua  xftu  fcWquciaOataj  <-»*""4- 
docctqui  a£6nitatcm  q«  pittatis  comnmn.onc  intcrccdu  ,  plus  ad 
S  a  n  clos coQciluados valcrc,  aH>ptandolqucPatronos,quamcogna- 
rioncmtantumvinatur*cop*ilfttam3  camautcm  priorcm  aftimtatcm 
in  vinutum  iimilitiuiinc  conliftcrc ,  cjuanim  opc  Cx  Unclorum  Apofto- 
lorum  atquc  Mai tvi um  prailidio  &  allcuamcnto ,  ab  omm  morbo  ani- 
morumatque^  hoftcm  *  Hisrm^Tiplom 

c     a    "     ^V^ln, Knnnrr fnaliabat  lic  Crauiilimc  ,  DtLUttiltbcllo  um  + 
Sanctorum,  quosomninonorcn>onaoai,uv.^i*tuiiii     ,  viW6.io.ii. 

tuo ,  , Ma^m  r  utmm  mutuo  pro  nobu  orart  pojfumm  :  poffqudm  auttm  mortut  ^  $l  ^ 

futrtmm ,  nulltm  fit pro d'to exauditndd  ordtto :  praftntm tum  Md*tyrts rlttotum  A$  7.6o. 

fut  fantuttt'  obfecrantcs  iwpet rartnonqututrtnt :  fancli  Apofloli  &  mattjrtsdi-  J8  *7  *4  t7* 

buctncor  ortconftttu:tpiffuntordre\rotd'.eru%qu  ndoprofcddhut  dtbtnt  efftfo- 

^a-JHIL*  n  'jLiLiumuMhMt')  VnmhomoMoyfrsftXLtn- 
l:cU:.qdnt$mdgispoJtcorotidi\ctortdscstrtumpi)Oi.  vnmmrmw  jj  j 

tmn.thibw drttidtorum  mpctrdt  a  Deovctnamy&  Stephanw  tmttdtoruomt  ij 
tkfhmm  martyrtn  Chnjlopro  ptrf«i><uroribm  vtnuttt  dtprtcdtur,  &popqudtn 
cum  (  bnflotjftcotptnnt  mtnw  fetL  bmt:  S.  Pjulm  Apoftolm  ductntds  feptudgtfitd 
fex  fiht  dtnt  tn  nauidT.wafConJo.tara; ,  &  poflqudtn  refolutm  ejft  captrtt  cum 
CbrtjionutuoYUclaufuYKtjlc-p  i<<^^  AHuft.\nPf%ypduhdnu 
dtrunt  tnuttre  non  poteru  t  melt^rque  trtt  vigtlans  Cdtiu  viueni  >  /  fin.tom  %. 

mortum}  Redehoc  deEicUfdfteprofoniremJi  Pdulumtnjpttttu  mortuumconfi- 
terer.Dtntque  Sdnitt  non  dppellantur  mortutfed  dortn  tntts.  ^ 

S.AuguftinusinPialmos,  irullam  adhibcndam  a  Sanftis  prcca-  UiminPfM  mfn  ,M. 
rirkmkiicrriliriDnrm  libtrram  fXotiolam ciic  moncT,quia  inquii,*/'»«»*  $trm  ,  dtS*i$8.infejio  Pt- 
M   r     nut  c     Dto  un<  tnttrtnlbtntpro  tulu.  jSon  tranftunt  torum  tnterptlld-  tri  & P*uU.tom.iQ. 
ticncsmlicum trdfifitotrmtm  nofler.  Et zlus, Gdttdedtit de  roiuqui ordntpro  ra- 
bu  LtScrm.c.dcSanctis,  fandiilimos  Hcroas  Pctrum  &  Paulumora- 
rioflc  cxorrians  cx  ca  n  inacula  mcmorans,qua:  tcnuis vmbra  Diui  Pctri 
admn abihtcr c ^tfii:icbar,argtimcntatui ^a mmori ad maius >  concluditq-, 
covum  prcccs  nunc  tanto  cifc  honunibus  vtilioics ,  qiunto  anima  cor- 
pus  corpusvmbiam,ftcll^crioibcstcUurcm,xtcinirastcmpusantc-  ± 
ccIiit.Etaddit  nihilcftc mirandumanumcllis D.Pctrmm  in  ca-lotri- 

limnLrK  nmclaraiicrmrodiiiia  cumadhucin  mcdiocampoacicq, 
umpnantis,tam  Liaia  uv.ii^iuui^ia,*.».iii  ^  "^g^c         11  Ae> 

moitahstot  &taiuavmbra:  fuarproicftionc  patrarct.  fct5crm.i7.« 

hmcottmtnddvru  ■>  ■     J  «'b— — 

vmiom  ^  Rationcs 


ii.Cor.iyl. 


i.Cortmh.i}  ij. 


.PAU4-.I7. 


z$*r*lip.iT.iz. 
tittrsi  alliu f.mabHel  a 
vropheta. 

Luc.Ji.i9. 
Matth.it  50. 
h/lare.li  ijf 


L  .Cor.j.  5. 


7.  Ecclefi*  Triumphamis 

Rationes  quze  Catholicam  veritatem  in  arce  huius  controuer- 
fiaecollocarevi&ricem  poflunt,  clarx  funt  &  explicatce.  Si  enim  nul- 
las  pro  nobis  Deo  precationesfundunt ,  ideuenitaut  quiaidnolunt, 
aut  quia non poffunt ,  aut  quia  nefciunt.  Qupdad primum attinet  o- 
mnes  confentiunt,  eos -nobilcum  picx  nexu  caritatis  &-beneuolcntiae 
conglutinari ,  fub  vno  capite  Chrifto  Iefu ,  Charitas emm ,  vt  ait  Apofto- 
\us,numquam  excidttfiuepropbetu  euacuabunturftue  Itngu&ceffabunt  ,ftue  fcten- 
tiadefiruetur .  Atq-,  hocapudomnes  certum  eft,fidemperire,cum  quod 
prius  latens  abditumque  fuit  obiedtum ,  fplendidainlucecollocatur; 
lpemtoni,cumfirma&exploratapoireffione  res  tenctur  :  Charitatem 
inuiolabilicurfuflcternitatismancreincolumen,  qua:  caufa  fuit  cur  A- 
poftolus  eam  reliquis  duabus  virtutibus  praetulerit.  Quis  ergo  pro- 
penfiffimam  eorum  voluntatem  in  dubium  vocari  poffit?  quis  cum  ali- 
quarationeambigere  de  ampliffima  eorum  poteftate  gratiaque  apud 
Deum,cum  vt  Vates  purpuratus  canit ,  conftituit fint  Phncipes  fuper omnem 
terramr&c  vt  ait  Diuus  Ioannesin  Apocalypfi ,  Qut vicertt  &  cuftodnrtt  vf- 
que  infinem  opera  mea,dabo  tlli  poteftatem  fupergentes  &  reget  eas. 

v  QiL°^veropettinetadtertiumde  percipiendis  noftris  rebus  at- 
.que  eccelo  coenofcendis^Audor  qu^ftionum,  qu«  tribuunmr  magno 
Athanafio,reipondet  vndecima  earum  qu#  ad  Antiochum  referuntur, 
nullo  modo  efle  dubitandum  ,  quin  San&i  poft  migrationem  a  cor- 
pore,atque  m  Iudicii  difceptatione  omnia  percepturi  fint.  Quam  gra- 
uiffimamaucT:oritatemfiquisaudaciusvellet  infringere,  fakcm  fatea- 
turneceffeeft,  lumengloriae  longe  effie  illuftrius  atque  maius,  quam 
Prophetaiumcolluftrationcm:  Atqui  Prophetxca  viderunt  quareflc 
defierant,  &.prouiderunt  quarnondumerant.  Curigitur  Sandi,  qui 
gloria  &  fehcttate  circumfluunt,intelligere  nequeant res  qua:  exiftunt, 
quaeque  ad  eos  fpedare  vidcantur?  Helias  clariflimus  Hebrxorum  Va- 
tesignco  curru  fuerat  iam«i  altum  fubue&us,&tamen  ftatumlfiae- 
hs ;  lub  Ioramo  Pnncipc  intelhgebat,ad  quem  fcripfit  literas,  qua:  m  Pa- 
rahpomenis  l.i.cap.ii.rcferuntur:  &negabitquifpiam  exultare  111  coe- 
io  Diuos  cV  humaniffima  voluptate  complen/upervno  peccatore  pce- 
mtenriam  agente!  An  non  omnia  diuinae  eflentia:  prxfenria  funt  peni- 
tulqueperipcda?  Nonncilla  thcatrum  quoddam  eft  amplum  &illu- 
minatum rerum  omnium  infinitatem reprsfentans ,  in quo  aflidue  co- 
tuendo  mcredibih  voluptatebeata^  mentes  occupantur?  Nonne  fpe- 
culum  eft  voluntanum,  m  quo  Dcus  ccelitibus  omnia  poteft pro  aniiru 
lui  icntentia  patefacere  ,  etiam  rerrufas  &  arcanas  pe<aorum  coeitatio 
nes:  Dminus  Paulus  abfens  corpore ,  fpinru  erat  pnefens  CormthnV 
nunc  lplendoreglorixcircumfufus,reruminfcicntialaboret^  O  veri£ 
fimum  Sapientum  efFatum!  Hxrefim  titillare  quidem  fcnfus    &  cum 
quadam  fuauitate ^ad  naturam illabi, gratiam  autem  gloriamqucomnc 
abolere  cuiusdidi  vcritatemperpetua  f*culorum  omnium  memona 
comprobauit.  Sedvteundemlocumvehementius  vrgeamus.,  quisin 

•dubium 


De  Santtis  Ccchtibtu  pro  nobus  Granttbuj.  87 

dubiumrcuocare  potlit,quin  Angcli  dc  infimis  his  rcbus  hominumquc         Tcb  i  .1 

n  c  go  1 1 1  s  u-  re  rrc  p  o  1  li  n  t ,  vtlcduhisilleRapluclinluftoriaTobix?  quis         Qt9  %  '  ' 

negabit  quinforatsrorporibus  ammx  cV  in  luccm  Dci  admirabilcm        i.r^  9  t9, 

introeunres,tanrain  haunant  vniuerfitatis  cognicioncm  cx  fcicntiadi-  4 

uiimusmfula,quaiuafuitm  Adamo  CUmnomtna  ommbus  animanti-         4.K//.6..9  u. 

nbus  impofuit?quanta in anima  Samuchs  quancio  rccognita  &:  abftru- 

faSauli  patcrccit?  quanta  in  Hclifco  cum  Giczi  famulo  fuo  diccret*, 

Honne  Cor  meum  mpnftntt  erdt  quMndtreuerfus  efihowodecuiru  fuowouwr-' 

fumtui}  Et  cum  Rcgi  llraclabchdillima  quxquc  Rcgis  Syrix confilia*. 

cxplicabat?  quis  hominis  lulticam  animam  rcrum  ignaram ,  &  cogni- 

tionisexpcrtcm,dcgcrcin  ccrlo  dicat?  quodfircrumnaniraliuminTel- 

ligcnnam  poft  corporis  (olurioncra  aflcquitur,  cur  nonctiam  mora- 

hum,Ecclctu  ftarus,conditionis  affinium  cxpropinquorum,&  corum 

a4flidtxrominx,quianimidiaifionc  &plenabcncuolcnrixriduciaeitis 

(ubiidiumuTiplorant?  Dcniqucquis  lngratum  Numinicxiftimct,abii-** 

ciantemifcncordixregium  rhronum,Dcum  vcncrari,inuocarc  ,grates 

agcrc  ,  pofccrc  fupplicitcr  vti  ipfius (an&ffima  voluntas fiat ,  quxquc 

iabcrcumulatifiimcagantur  non  in  nobistantum  fcd  inomnirc  pro- 

crcata?  vtrcgnum  cius  aducmar ,  vt cclcbrcrur  nomcn,  vt quidquid  o- 

dit,cxuratanobjscV:cxtcrminct,  mfcrat  caquxvchcmcntius  cxoptat! 

Quod  fi  mhil  honim  malum  &  rugicndumcflc  potcft ,  cur  pugtucius  CiUeMirh. 

dcconfccunonc  diiputarctur,cuius  antcccdcnsomncsfinc  conrrouer- 

fia  probcnt?  cum  pixfcrtim  ipfc  Calumus  L  3.  Inftitutionum  doceac  Calain  l.j  Iuftitut.c.i©.' 

mcmbra  lub  vnocapucfcmutuoiuuarc  dcbcrc.  Etcodeminloco ,  fi  §  l*  §t*+ntum*d[*naci 

qux  Sanftis orano  tribuarur,cam  Chnfto  Domino,  qui  via cft  nin ,  ak.  *ttm?'  *Jm  "fnt  m(ntui 
1     1         _  .1.        •  j  r  x*  r      r   J  ¥  r     inCkrijto  viuunt,  fiqu«m 

Luthcrus  multo  cuidcntius  rcmfatcrur  in  RcfponC  ad  Louanienfos,  M  CfJMttpflem  JJmm> 

$onnegAUiymc\mtjrnqujimnosmmtu  &pnctbusS*n{lorum  qudntumltbettm-  nt^s  9mdtmtffis  ftmnn- 
perfeclutuudrt>quodfubdolomihttnurertcondnturmtfertbomtnes.  Etin  Poftil-  mm*(i*mijrtrcg*ndsDe$ 
la  majorc  in  dicNatiuitarisMarix ,  Interctftontm  Af*ru  dmple&tmur  &  vt*m>qu*m  chrtfinm^m 
rtbquorum  Sjnclorum.  IoanncsHusin  Epiftolan.mulrum  fc  ait  confi-  ^m  ******* 

dcrcinprccibuslanclonimPcrn  &rauh.  Adco  fcmpcrcontc-      yantitn  eR  t  i   7  /V 
ftaioimfuir,mcndaciumdcpi^iavcriratc&fupe-  gjnjlztuii.  imtmsmr  1 

rari ,  ncquc  vnquamin  fuogradu 
^lBP^T^tiitipvr         ||)ftlliwifilTi  ll 


DE 


m 


88  Lib.  1.  Eccleftx,  Triumphantis 

DE  S  ANCTOKV  M  INVOCA- 
tione* 


C  a  p  v  t    XVL  H 

-sr^^^J^  Jgilantiv  s,  Claudius,Taurinenfis,Cathari  &Val~ 
Hier.*</«.  vigil cylonM  ^^^Mfj  denfes,quos fupcrioricapite  meminimus,hfdemrario- 
Amtl  d*cHltHim*g.Li.  nibusinuocatiDiiemSanaorumoppugnarunt,  quibus 

Gutdode  U^afdenf.  err  16.  ^wf^W/ogfS  .  1  1  rr  r?  J  r 

Mchnch  mAntttkefive-  ^^^^  mterccffionem  atquepreces  laberadtarc  conati  iunt. 
r*  deBrtni  &  PonttficUm  "^^r^mm^  Theodorus  Bezain  Rclponfione  adNicolaumSelncc- 
c.ti  Daniedt  vocabuloci-  cerum,poft Philippum  Melanthoncm impotentiaanimi elatus,ldolo- 

thtm  voctt  idolomantMm  man£am  appellat>&  huius£ieculi  impietatem.  Sed  qux  ab  illisobnci- 
wuocattonem  mortmrum.  rr  .1  r  .. 

Bezai»  rejponfioneadNt-  untur omnia,addifhcultatcs omnino tresreuocatur,  quaetamentacil- 
Selneccert  calumniat  lime  tolli  6cprofliganpo(Tunt.  Aiunt  imprimis  fore  vt  Diuorum placi- 
rejponf  i.  Setnclorum  mor-  diflima  quies  perturbctur ,  fi  adhibere  ad  hominum  voces  &c  precatio- 
tuorummuocatto  nontan-  ncsannTUim  vellent ,  cum  alioqui  ficimmenfe  glonac  fuauitudine  ab- 
^ttJiSKiforbcantur,  vtaliomcntemauocarc  nequeant.  t.  Chrifto  Sctuatori 
ifieri  eo  modo  iniuriam ,  fi alii  praeterea  mediatores  quxrantur.  3 .  nul- 
lum  efle  in  diuinis  oraculis  edicmm,quod  ab  eis  opem  &  prxfidium  iu- 
beat  expofccre. 

Qupd  fpcdtat ad  primum,fatuorum  eftaut  certe  minus intelligcn- 
tium  Theologorum ,  beatarum  mcntium ,  qua? fceliciflimx  Deo  poti- 
•  untur,vim  &c  efficentiam  eo  modulo  metiri  velle ,  quo  noftras  animas 

corporum  cuftodia  &  concretione  impeditas.  Nam  ea  quidem  ratione 
Deiprouidentiam  eludcrcmus,nc  in  tanta  rcrum  varietatc  procuranda 
nimium  occupetur.  Angcli etiam  qui  Ecclcfiam  mirabili  ftudio  admi- 
niftrant,vix  libcmm  illum  tempns  6c  folutum  haberent ,  fi  communes 
hominum  anguftur  illorum  felicitati  £cgloriac luminibus  obftrucrcnt. 
Coelites  omncs  qui  fcmpiterno  gaudio  complcntur ,  vix  intueri  fe  mu- 
tuo  auderent ,  fi  mutua  illa  amoris  beneuolcntia  a  Deo  abftraheret. 
Quin  &  ipfefons  omniumrerumDcns  omniumefletmiferrimus,fino- 
ftrarumprccummultitudocius  quietcm  atquc  otium  vllarationctur- 
barct.Dicamuspotius,quodqucmadmodum  immutabilitas  ,  arterni- 
tas,6c  perfc&iinma fimplicitas diuinar  eflentiadimul intelligi ,  & iugari 
po{funt,cum  varietate  humanarum  affc&ionum  rationi  minime  repu- 
gnantium,quasemincntcr  &  pcrfc&ionequadam  abfoluta  continet, 
.  ^iiodGixd  Antbropopatlmwa^c^ 
■pf*L i4f.« .D$minm Mjg" m  Jicimus  Deus  atnat.Deus odio prtfequitur DmnpQcnitet.  Ita  beata:  Ange- 
^nmmdtwo7  s*]tlnt.  iorum  &  hominum  mentes  ,  pro  ratione  perfe&ion*  fuae ,  tumna- 
H.9.  fimtitt$r  autem  odto  turalis ,  tum  naturam  omncm  fuperantis ,  &  imprcflis  fpecicbus,  vi- 
funt  Deo  tmptm  &tmpte  dcnt  &;  in  diuina  cflentia clare  contuentui;,  quae  ad  illos  pertinento- 
ta*etu4.  Gen.6,  7  f**1'*  rnnia,  qifafi  lineas  infuumccnnumcocuntes ,  cum  inferior  hicmun- 
iMmmefecijfeeos.         ^s  ^  pCJCf06"bionc  quadam  eminenti  contincatur ,  &  diftindc  rcprc- 

icntetur 


De  tnuocatione  Sanclorum.  1 9  ' 

fenteturin  Archetypo  iHo  mundo,qnicmscfficicns  caukcft&cxcm- 
plarSc  finis. 

lam  fi  altcrum  lllud  confidercmus  de  intermcdiis  fan&is,  Omncs 
profitcmur  vntimtantum  cilb  Mcdiatoicnv^duocatumvnum ,  vnum 
lntcrcc(forem,qui naruralit talis  8c  rlla vi  cxccllcnti  rcdcmprionis ,  qui 
proprio  nommcckau&otitatcloquatur,mirabilcm  vnumabfolutum- 
quc proxcnetam &  mcdiatorcm,  vmuU];  natui g  compotciD 6c diuinac 
&humanx,vnum  Mcdiatorcm,  vc  D.Paulusaitmoui  Tcllamcnti  ,cu-  uTkm  *.f. 
ius  ianguinc  Patcr  reconciliauit  omma  «S:  pacauir  ,  tum  quxinQrlo  Colfijf.i.ttt^ 
funt,tumquxintcrra,  8cqu<  m  D<  us  propitioncm  omnibus  cxpoftut,  *m'* lf' 
quiincumcrcdunt.  Sed  ncgarcmrctiorcscilc  quofdam  alios  mcdtato- 
rcs  &:  fcqucftrcs  pacis  admmifti  os,quorum  mtci  ccflioncs  mcntis  &  fu- 
prcma  Chrifti  auctoritatc  ntt  .intui  ,planc  Apoftolo rcpugnat ,  qui cum 
primaadTimodudixiilcr,i'nwDm,vwwcjr;w^Mf<irDr/ &homtnumtbomo  i.Tim.cnp.t.v.r. 
Cbrtftm  lejmimm  vcrctur  fcnbctt-  ad  Galatas,quod  Lexjitordituttdper  An-  GmUt.\  1*10. 
selostn  ntdnu  wcdurortf, vidcltcct  Moiis,qut  dc  (ciplo  diccbat  populo,  rlgo ru 
fequifier  & meJiuif.it mta  Dommum,&  ros  m tempore  i/to.Proptcr hanc  can-  ~\< 
demrarionemS.Bafilius  laudatusin  NicxnoConciliofccundo ,  Apo- 
ftolos  atq;  Marryrcs  vocat  Mcdiatorcs.Et  S.GrcgonusNazianzcnus  dc 

ian£bsa<;cns,quiliquidisca:livoluptatibus  aftluunt,  u»*™*—  inquit,    r  .  2J^^mk^ 

?  *  j.  '  ™  a  ^HMMjM;MMCfin{nti.R;n«  Baril.incpiitol  aciuerfu* 

Omncs  lunt  mcd  atorcs.  Atquc  hoc icnlu  mcmimmus  ^.fcpipnamum, T. ..  _  .  . 

vwuMiuiHi  M  v.  .  .      *  1  Multan  cicacurabHadna- 

D.Baliltum,SynchroniumsMattn£um  l MulaiU  lplucnlcm,3.i5crnarclunopapainB^j^  a<jccui- 

cum  vniucrlaEcclclia  VkgtsetH  MaticmappcUarc  Mcdiatriccm.        ftaunumlmp.ac  Ircncrm 

Ongcncsnn  Lamcntationc  fua  plcnus  mxroris & complorationis C.IU$  mmXxtm » in a^ionc 

fandorum  Pamarcharum  onem  Abrahami  ,Iobt,  &ciuiumomniumlccanaj'lcP?im«sy,lo<L 
,  A.         r  ,  *  tom.#.concil  iufaptoofa 

caclcftislcrulalcmimplorat.  r**#>>ApeftoUst?ropbttm 

&  Mmrtyrts,nuitromempndDemnfuppltcmnt:  aueftr  itUntm  meitntienem  propittm  mtbtfit  Dem.  Dtmnofttr 
ktnttntjfimm  <y  rtm.jfiantm  peecmttrum  mthtgrmtie  Lrgtfur.  Ongcncs  in  lamcntar.  bmboturmdfinem  .  «©i  *p~ 
yft.lniptmm  mtgtmbm  profttrntretey  dtprttmri  vnmtrjosf tr  ctos  t><  O  UntHi  Dti.voi  Ucbrymit  ry>fl<tHpltnt  do- 
Urodofrtcyr  eyc.Htumibt  pMtor  Abrmbmm  deprtcmrtpro  mo,(y*c  lib  .1  inlob  O  bomto  itbvtuensinporpetmtmn- 
puuDtum  rj^z.ci.r'  r   A'>tns  m  c>  nfitttu  Rf*  Domfttorm  pro  nobu  mijtru,  &c. 

S.BafiliushomiLio.  dc^o.Martyribushortatur  omncsvtgcnc-Baf1l.orat.to.fw40  M^- 
rofosillosrnumphatorcsinuocct^rcbusadnurabilibuscxplicariSjquas  7fa  S^sli^impremitm' 
in  ipfis  & corum  ciuu  Dcus pcrfccit.Et  homil.  i6.clcgati  orationcpcr-  <>»{»*  *<> 

*     r1  "  /  ^    r  r?      o  \i  •  aMr*rJ*oUtMturbjsorHt 

fcquitur  illuftria  illa  imracula,i]ujc  Opiicx  omruum Dcus 5.  Mamanns  kxvtk mmhe U9er$tMr,iB$ 
intcrccnioncpanaflct.  durttmrtbmU'^  Hic 

multtr  ornns pro film  nudt- 
tHftportgrtnMnti  viro  reJttmWM  int oU mon  ,  egrvtmnti  verofMlutom impUrMt.  kM^L 

Idcm  oratio.  16.  de  mmr.y  Mmmmnto.  Momorts  ift  to  mmrtyrte  muetauot  mbtrrnnttt  mdviMmrtdu- 
Kitfnmorcm^nut  JnnitntirefttttM  •  ***t*u$t  vtts 

tormtnos  prorejmmt. 

S.Grcgorius  Nar ianzcn.  Orat.i 8 .  dc  S. Cyptiano , Sc  10.dc S.Ba-    Nazianzca  orat. is.m 
filio,&  11.dc  bcato  Athanafiocumcorum cximias  virtutcs  antc oculosM 
poluillct ,cos  vcncratur Sc  inuocat ,  fcquc  totum lllorum  nuniini  prxu- 

M  dioquc  { 


9  O  Lib.  1.  Ecclefa  Triumphantj* 

v»p/u*<  iwvwT^f^-dioquecornmictit»  vteoram  interceffionefretus  caleftiumvirtutura 
fyytew^miptTtpe, &i  imitauoncmconfequatur, 

S.GregoriusNyllenusTheodorum  martyrem  clariflimum  orat, 
fuis  vt  precibus  Scy  tharum  immanitatem  armatafque  legiones  auertat> 
quaciamin  Oricnteminfluebant,vtcum  Apoftolis ,  cumquefortimar- 
tyrum  choro  prafidioque  feconfociet,  vtcommuncsomniumpreces 
maiorem  apud  Dcum  vim  habcant :  Vt  mtUs  inquit ,  pugnapro  nobts ,  vt 
7uartyrproconfruis\  vte  elibcrtateloquendi,  &c.  Admone  Pttrum ,  exataPau- 
lnmjoannem  itemTheologum  acdifctpulum  dtUclum.vtpro  Eccleftis  quas  conjiituc- 
runtfintfolltciti. 

S.Ioan.Chryfoft  hom.        S.Ioan.Chryfoftomushomilia i6.Sc 2.ad  Corinth.virorum  Prin- 
i°7;lm,  \  *,    ~ cipum  atque  Dynaffarum pietatem cxponit ,  &  prasfertim Conftantini 

riam  &  *ue  qut  turpuram  x  j       •         \        m         *r/ii-.r  ^  ri  * 

gtftat  *d jepllchura  tllaje  Magniergabeatiliimos  ApoftolosPetrum  &Paulum.  Et  Homiliade 
cenfitt ,  vt  etexofculetwnatzli  Apoftolorum  ,  Coryphamm  omnium  Petrum  pollicitationis  Sc 
Abuclo%faftu',fHppUxftai  fidei  fux  admonet,  vtquimisdifcipulis  promifiifet,  eorumhaudim- 

*S^9k^'^H^  mcmo^fepoftobitumdecefiumqueavitafuturum. 
pud  Deum  jibifr* ftdto  JinU  L 

^  Idcrainferin  in.natariApoftoIoiumPetri&Pauli.    T*}  vmrzints  tfew  r\\emlinai^n  (mmRu^n  Jfa 
R*i$h*™  <£*ox*»  <r*r*f*<m  ^tu^  spis  tcfp^tp^rlu)  iptt-ri^  pu^n*  TntH^. 

Sozomen  I.7.  cap.  24.  Sozomenus in hiftoria  fua ponit  piam  precationem,quam  Theo- 

JXrum pLrum,  vua  £ oflu?  ImPe™or  formidoliirimi  belli  tempore  ad  D.Ioannem  Baptifta 
prima.  Horum ergepreces  ™b\iit,m xde  facra,quam  in  eiushonorem exaedificauerat.Et  Theodo- 
funt  muocandi,  Vitavlti  ^f^^pth^a&poftremavitaSanclorum^eorumprecibus  fevehcme- 
ma  Ecs  quofy  obfecro  quoru  ter  commendat?quorum  virtutes  erat  oratione  profecutus, 

vitamconfcriffi  neme  de~  r 
gtctant proial degentem  ah ilUrumfiiritali  cherta  ifedtrahant  infra  Ucentem,  rfr. 

.  S.Ambrofnu  libr.de Viduis  docetrationem  propitiandifanfto! 

Ambr Jib  d»Vidui*to.4.  Martyres5quoiuiacrapignora,videlicetcorporisexuuiashabemus  Et  • 

dati  funh  Uartyres  ob-  .  a.Hieronymus  111  vita  S.  Hilanonis  memorat  incredibilem  reli- 
fecrandi  funt,  quorumvt  gioncm5qua  Conftantiafilia  Conftantini  Imperatoris  fan&iffimum  il- 
demur  nok*  quodam  cor  lum  virum  profequebatur ,  qua*  perlato  ad  fe  nuntio ,  quod  Hilarionis 

EtalioinlocoVigi- 

catt^  ^numrcprchcndit.quodimpudcntiflimisiocw 
prtofanguine,  etiamfiqus.  martyrum  cultum  &  venerationemilluderet. 
habuerunt  peccata  laue- 

runt.  Non^ru^fcammeosintercefforesnofttAinnrrmtatU  qui&ipfi rinfirmitaUm  eerbork  eti*tn+urm 
vtmerent  eognouerunt.  v      %  "arnvnm 

ldemaduerfusVioilan;D,**r*/*r^^  Er£0£ineresr 
M7»*nt*mm*martyrum,&  etrcumuolanteos,  &  fimperprafentesfmt}nefortefiahquuprecatoray^ 
aHdtrenonpoJfunt.O  yortentnm  in  ttrrsu  vlttmas  deportandum.  J 

Ruffinu* 


T>emuocxtione$<x)}Fttfum>  97  % 

RufWtsinEcclcfixhiftoria  ptrccnfer,  quemadmodum  pius  &  Ru£n.l,i.hift  cap.jj. 
^egrcgtus  Thcodbfius  Impcrator,  cumiaccidotumrcligiofa  frcqucntia 
Scpopuloadtcmplaomnia  fnpplicarct,  cttmomncs  cihciis  conucftiri 
•ante  MartyrumcV:  Apoltolorum  thccas  proftrati  iaccrcnt.  S.Augufti-  Aog  annot.inlob  c  t* 
TitisvcrbaS.Iob.cap.i^.explicat  dc  inuocationc  Angclorum 'aut  Diuo-  to.  m.  Mtferemmi mei  fml- 
rum.Etlib.de  Bapttlmo  contra  Donatiftis Opcm  atmliumqticD.Cy- timv  '*n>icimn.  Ange> 
prianiexpofot.  Et  ltb.11.de  Chiit.Dci,  commum  fidei  Chrrftamomm  '^^P^^vtprm 

r  r         r     •        •  1  o     «  •  ri      11  ee  deprtcentur  t  mut  tertt 

iniitxqucopimomdcS.inciorum  tnuocartonc quofdam  Maroms  vcr-/-4ff^W) vifMfmutmm* 

{usaccommodat,<S:  hancrormulam  confuetxprccationis  orc  omnium  rent. 

Chnftianonimcclcbrariair,OS4»#cwifm0r  cftomet.  Et  lib.de  cura  pro  Idcml  6  cont.Donatift. 

mortiusecrcndaJaibttMartyrummonumcnta,  bcatarnm  animarum  <*?•*•  <f**u*f*f, 

o  j  r\  \  11  rmttontb.  \hh  tn  ifitm  c*r~ 

rncrtra& "rauamapud  Dcum,anrc  nominumoculosobnccrc,quico-  ,m  s  * 

ram  {andhscxmins  m  rcrra  potiunrur.  Et  femui.de  S.Steph  ano ,  ad  11-  tncAligtnofmnubehbo-mn- 

Hus  inuitb  cx  conftanns  animi  prxfidium  conhigicndum  cifc  monct,'"  .  vt  donmnte  Demtm 

multocnimfaciliuscxaudiriiilumprooianubus,quipiolaptdantibus  ]"*»***>  pejjmmm  bonm 

1  etu*  tmitemur. 

Idcm  dcciuitate  Dcilib. 

1!.C.  17  t«m.  f .  circa  fin.  Qvijuofui  memerts  mhcsftcoromertndo  TrorfmtmnwuMm  eu  dtcerettfuodfremutntM-. 
tur  e+eChrtfttmie  e*mfe  cuifUeimxSerumuumtlif  mntfaue  tommeridMt  dtett  memor  cfiemet,  mtmue  vtid  ejf(_j 
prfttrmmtrendeefficrt. 

Ijcmcap-4.  dccufaptomorti:isyicnda,tom  4  CumttamjrecoUt mnimm-vb»  fepultum  fit ch*t<fftmicor~ 
p*M,  eyotturrt^  Itcm  ntmtnm  mmrtjtie  ventrmbim  ,  eUemmtriyt  mntmmm  diUclmm  commenoUtrtctrdmmtu 
frecmntkmfftBm. 

<siiiod  ad  prxccptum  fupplicandt  cctiitibus  ciufq;  orandi,nuIlum 


rccufantEthnicis  cV  publicanis  ccxli  rcfttmonio  lociantur:&:  quod  vide  Mmt.lo.x 8, 17, 
musfcftos  ab  illadies6c  folcnncs  mftitutos  cxxdihcata  monumcnta, 
fcriasouftipplicaTioncsimpoiitas,  quxadDiuos  cV:  ccrlcftiumMcntcs 
rcfcruntur,communifq,  luntpictatiscVapopulo  Chnftiano  retincdx. 
Scd  quodillavimadhibcatautcuiqufiadtcrat  neccm*tatcm,vtDei  Ma- 
trcm  potius  quam  Chriftum  Icfum  innocct,&  landhim  potius  loannc, 
qua Numcn  ipfum ditiinu orct & prccctur ,  hoc  vcro  nc  fando  quidcm 
auditu  ncq;  cogitatum,nuquam  m  litcras  Comcnrariofq*,  rclatum  fbic 
In  his  iguur  q«x  lcqti  uru  r  facilc  opinor  omnes  cofcnncmus  1  .Qupd 
qacmadmodumbenignalhpiscrogationc,nifi  vrgeatfumma  que/laoC 
cxtrcmanccciritas  ,autcoru  quidominantur  impcrium,in  cuiufq-,  vo- 
luntatc  arbitrioq;  pofitum  eft,aut largiri ,  aut  bcneficcntix  fontcs clau- 
dcre,6cin  huncpotius  quam  in  alium  eflc  libcralcm.Pari  modo  in  Ccc- 
litibusinuocandis,  nifiadfitEcclciixcdi&um  aurimbccilliumquoru- 
dam  offenlio,libcru  cft  folutumq*,  vnicuiq-,  aut  tantu  ad  Numc  propi- 
tiancfii  accederc,ant  adiungcrc  ctiam  gratiam  mterccflioncmq-,  lanclo- 
rum,&  m  his  quidc  inuocandis  vnum  potius  appcllarc  quam  alium ,  & 
hoc  magis  quam  alio  tcmporc,  modo  nc  quis  afio  in  gcncrc  pictatcm  1  ; 
rcliquis  hominibus  cultam  & vfitatam  afpcrnctur.  1.  Hoc  ctiam  tcnc- 
bitur,palmariam  principcmq^rciigionccV:auguftiiTimam  dctiotioncm 

lil    1  cflc 


S>1 


Lib>  h  Ecclefi*  Triumphantis 


efle illam,quacprscpotentem  omnium  Rcgem  Deum  intuctiir  tum  re> 
ferriin  Cluiftumlcfumhominem,deinclein  Cindhflifnameius  Matic, 
KuhZT  P°^eain  Angclosfancl:oiquc.  5.  Omnesitemfan&o  animi  impetuexe- 


ArutHtedtVctroKuhttio  Fuucain ^nSCA°s^n«oiquc.  5.  umnes ltem lancto  animumpetuexe- 
Vaneusinjp^u  ^4>Aabuntur  Pctrum  Richcrium  ,Dancum,  &cxilla faecchomines^qui 
vaxordiamcntiadefcndunt ,  non  cflefasneque  piumorare  Chriftum 
Seruatorenvieproprius  mencufque  honor  diuinitatis  in  humanitatem 
deriuctur.  4.  De  hocetiam  vniueifi  confenticnt ,  bonum  efle ,  potius 
vtiie  & vero  etiam ncccflarium,  Chnftianos  monere  omnes faepiufque 
docerejncexSandis^Deosefticiantjaut  vnico  Numini  vnice  veneran- 
do  parcs  &  p  ollentcs/ed  in  lis  inuocandis  progredian  tur  vlterius>&  ad 
iplum  fontemfanctitatis  rcligionifque  Deum,pcr  ipfos ,  &cumiifdem 
tam  gratioiis  apud  Numen  ,  fimili  animi  demiflione  confcendant. 
5.  QupdvtnqueEcclefi2econucniat  &Triumphanti  &  Militanti,  vt 
ante  lolium  Thronumque  Agni  fe  abiiciat  humiliterque  profternat ,  vt 
haecquidemgrates  agatquantas  capere  humana  mcns  potcft  pro  glo- 
ria&illuftribusillis  ornamentis  Triumphanticonceiris  ,  illaveroftu- 
diis  cceleftibus  &c  fauore  fuo  atque  Numinis  obfecratione  iuuet  bel- 
lantem&inmediaadhuc  acic  volitantem.  6.quod  hocfcnfu  inuoca- 
tioSan&orum  fit  haud  dubiis  au&oritatibus  contcftata,  totius  voce 
antiquitatis/criptis  ,  diuinis  ficino^bus  conftabilita..    7.  Qupd  eo- 
dem  fenfu  ,  oui  totius  Ecclefiae  communis  eft  ,  non  maior  Chiifto 
Seruatori  inferatur  lniuria  ,  cum  fandorum  iubfidium  inuocatur, 
quam  ipii  Deo  ( li  fastamen  vticomparatione  )  cumanimat  Chrifti 
vim propitiam  &  beneuolentiam imploramus.    8.  Quod iuftiflimus 
aterm  Patiis  tuendar  gloriadiiaeardoratque  zelus,eiufquefiliiRedem- 
ptoris  noftri  interceiuo,nonmagis  ofFendatur,  cum  quis  Diui  Pauli 
patrociniumimploiat,guam  cum  idem  ipfc  Paulus  commendatfe  Ro- 
manis ,  Ephefiis ,  Theflalonicenilbus ,  Rhodiis,&  Hebraris;  aut  cum  i- 
pfius  Dci  imperio  Eliphas  Themanites,Baldad  Sui  tes ,  &  Sophar  Naa- 
mathites,adhominemvnumm)ttuntur,adhucinhuiusvitx  curriculo 
fudantem  fceleribufque  obnoxium,  cum  lta  iubcrct ,  Sumttevobis  fe- 
ptem  tauros  &  feptim  artetes ,  &  tte  ad  feruum  meum  lob,  &  <§rte  hoL  caufium 
pro  vobujob  autemferuus  meus  crabit  /  ro  vobis :  fmem  etusfufctpum  vt  non  vobis 
tmputeturftultttta.  9.  QuodquemadmodumPatrisappellatio&dicrni- 
tas Dodorifq,  gradus inter  h0mines,nullo  modo  ns  repugnant  de  qui- 
busdiciturin  facrapagina  ,  Pattemnolttevoarevobisfuptrterram,  vnus  efl 
enim  Paterveftirqutmcocltseft.  NecvocertntMagt/iri^uu  Magtfter veftervnm 
eji  Chrtftus.  Ita  Chrifti  Mediatoris  interceflio  nulla  ratione  puanat 
cum  Sanftorum  interceflione  ,  modo  earite  intclligatur  ,  vt  antea 
fuit  cxpofitum ,  fine  primariae  illius  imminutione  ,  qua^  inferio- 
remhanc  &  diuino  bcneficio  conftitutam  infinitis  partibus  exupe- 
rat.    10.  Denique  ,  quod  ex  oraculo  Diui  Iacobi.  viri  iufti  pre- 
catio  plena  vis  atque  animiplurimum  poflit ,  &:  proinde  hoc  tam 
prarfens ,  tamquepotens  falutis  medicamentum  minime  negligi  de- 

beat, 


hb.41.%. 


Mattkij.t.*. 


Ue  j  /£♦ 


7>  merito    d;gnitate  Sanflorutn*  p$ 

bcat ,  aut  in  iis  rcprchcndi  qui  communioncm  Sandtorum  admit- 

niq;  vinbus  &  contcnuonc  falutcm  pro- 


cui 


nisanimia 
u,&diuin 


loncm. 


DS    MERITO    ATQVE  DIGNITA- 
te  Sanclorum. 


C. 


,Ecvndvm  Condlium  Arauficamimbclle  &  fcpicntei  co*M  ArMufit.vc.it.  t$. 
hanccontroucrfiamcomponit :  Aircnimaupjfc  Otbttm  x.ConciL 
I  menes d<  bonu  opcrtb*  ,fifi.nt  ifidpoMi  qu*  non  dcbeturpdcedtt 
|  vtfijnt.  Et  cap.9.  Quottesbotidjgituw,  Dm  t  nobudtfynobtf- 
' cumrtofcremur operttnr.  Dat igiturnobis  &concco'it  vtca 
vclimus  &  cxcquamur.  Conucnimus  cti.un  omncs  quod  ad  primam  6c 
nnftirmamorariamDcrtinct  auxncrfcucrantur donum clt,  &  vnafcn- 
tcntiarumcofpTationcdiamus  ,minimcillas  a  noftro  vllo  mcritopro- 
ficifci.  Incvrcnsopporuina  dift  nuio  cx  confidetationes,quc  icquun-  . 
tui,difcicpantes  &  dillitas  opuuoncsconglutinarcqucanr.  Eftigitur 
mcnn  quoddam  ecntts  quod  Theolod  de condtgno vocant,  cui cx  pcrtc- 
fl  £ma iu(htia merees prxmiumq;  dcbctur  !  abcnm)  decongruo  nomi-  *x  Ti.4  l  ">JnJ*V#»/<* 
nant:  vtrumq;  hbcram  volmuatciu  pixlupponit  ,  a&ioncmq-,bonam  t»**«ry*i  ififf 

ptcramplas&ccrtiaimasDcipollicitationcs  ,  qm  libi  fcnobilqiobh-  §  ^tk.t.pf.d,.po 
eatfk. ad cas  hoiu  itas  &c  landabilcs  aitioncs  compcniandas,  quas  pcr  1-  nofttMify  dtdmm» mtftri- 

p(c  atq*,  in  nobis  cxci-  terdm plu*  mtrtntur,  quod 


tarclolcr 


t.  Dcindc  Pioptci  zratiam  uiftihcantcm  pulchcrrimum  animo-  mprm.fimtmnntmtjdtk 

1     ri         1  *r    :  t_._f._,LI  fiU.rtupLTtntesAcfintts 

amcnnin^viulcp.ahonorumt.K.noravmi&vitamhaununt.       J  fa^Lm 


cruotcmtulun^mortcm^&mcritaChriftilESV^qu-cin  AtfTtcttntttT  ^ 
opcrainflucrcillaconfucucuinr ,  quorumdux  ,.uitor &  admimftrator  idcmfcrm  40  t..y  Tmm- 

SpintUsSancftuS.  ttrumcrtminumrtut*tMm 

♦Ad pnmum iliud  mftcndi Ccnus hie lapienamrni  & diuinitus af- uh*m*t»*lm 

.  I     „  _  C?  ^  iw-.iM.  m ..  .  r  l  •  /*     pr  crr.tr  ttur . 

flati  P  auli rckrcnda  h. nt ,  Rtpcft'* tfl mbt m.n*  tuftttu .  non  folum  milc-  fdcm , ,  de panil.,.,.  „. 
ncordtx,  qu*m  n  </</*.  «nfci  Oomt  us  ,n  ill 1  </«,  non  autcm  largictur,i«/i«»  1«-  4  r,,,,,  <;/(,  T  mtrt- 
/Ux,  Sc  non  quali  ^arens ;  ntn  folum  tuttm  mihi  ,ftd  &  tu  qu,  dtltytnt  *iutntu  mr.vt  ■vtnmu &  tJlmt 
tm.  Vbi  ccrtum cxploratumq; cft ,  loqu.  ipfum  dc  praunio  fcmpiterno,  t'fi" 
quod  iummo  uirc,  6c  vr  lta  loquar,  cxngorc,  tnbucndum  clic  vidcarur.  ^^fttAT\?MlCMnm  0ii 
Dc fccudo mcriti gcncrc ait 44 D. Cyprianus pucros inlantcs,cum  in lucc  mtrult  qMt pertgitutt , f  Ht 
vcinunt  lacrymis&doloic  confcc  t; ,  mcrcri  Dci  humaniratcm  &  milc-  /pem f*l*iH ,nonmfiJua* 
ricordiam.Et  D. Ambrofius  cum  fcribitpium illu  fortunatumq-,  latronc  inn.<tntuju4p.lutt  tjum 
vcniamcomcntum:  ahasprohifumcx  Euangchoadolcfccntcm,  co  ^^tmS^ 
fqualorcanimiqihumilitAtcmcnii(lc,vtvcnicnti  Patcroptimushuma- f4j<j/.  ^,^^,,  „Mmt$ 
nirtimufqs  prodircr.  S.Cyprianus  idcmairdc  Publicano ,  D.Grcgonus  quifemftr bumiibm  .gn.- 
dc  Niniuids:  S  .Auguit.poft  Origcncm  dc  Dau  i  dc. 

M 


Luthcrus 


ftu. 


Luc.io.  jy. 
Luc.xi  }6. 
Ac~t  f.  41. 

e<5  ro  KXTti^taB-luvttf^ 
Heb.  r  j  .16. 


#4  'Z.#*r  LEcclcjSa  TriumfhmtU 

Lutherus  etiam  Gommentariis  in  epift.ad  Gaiatas,monet,  fide  ho- 
«inescomererigratiam,  gratiaveroperceptiorte  Spiritus  San&i.  Sed 
quoniam  in  quasftione  de  bonis  opcribus  de  hac  ipiaredifputabitur: 
nuncformulasquafdam&toqucndirationes  ,  v t  exempli  gratia  Opera 
digna  Deo,  digna  ccelo,  fempiterno  dtgna  pramio,  dignus  feruus,  dtgna  Dei  hiater^ 
liafquehuiufmodi,quxfaftidiofis  hominibusinfuaucs  &afper<e  viden- 
-  tur,  myrothecio  Scripturarum  emolliamus, 

In  Sapientia  Salomonis,  vbi  de  Iuftis  fit  mcntio,  Deus  tentauu  eos&vn- 
uentttllosdtgnosfe.  ApudD.LticamSeruatoripfeaiebat ,  llliverbquidtgrii 
^bebunturj£culoiUo&refurreclioneexmortuis.  Etpaulo poft ,  Vtgtla-teomrit 
twport  orantes  vt  dtgrit  habeamtmfugere  iffa  omrita  qu&futurafunt,  & flare  ante 
pltum homtnis.  Et in  Adis  Apoftolorum,  Et iUt qutdem ibant gaudentesacon- 
Jpeclu  conctln ,  quoniam  digrit  lubtti funtf  ro  nomine  I £  s  v  contumeltam pati.  Et 
z.adTkcflalonicenfes,  Vtdtgnihabeamiritmre^no  Deiproquo&p^ttmtrij. 
Idem  ad  Hebraeos  fcribens,  ad  bonas  &  laudabiles  aftiones  Chrifti  reli- 
gioneimbiitos  inuitat,&  vbiin  Grasco  eft,  huiufmodieritm  vtcTimisDeiis  re- 
creatur,  D.Hieronymus  reddit,!^***  eritm  hoftiispromeretur  Deus,hoc  eft, 
Deusearumprxmiumeftfuturus.  Longeantemagnum  Hieronymum 

S.CytrUn.l  devritttccle  Dettspi» 
»™Zlu„  W"b*&f$ti*c£ku,prmermr.   S.Cypnanus,  Vrtceptis  ettts  ac  monttis 

Tu&ant4$#m  inflit.l.-j.c.  °™Wr*ndum eftyvtacctptant merita noflra mcrcedem.  La&antius elcgantcr, 
vt  foler,  ita  rem  cxprcffit ,  Vniuerfos  igitur  optram  dare oportet ,  vtfe quampri- 
mum adreclam  vtxm  dmg  nt ,  vtfufceptis  operatt%  vtrtutihsts  htitus  vtta labort- 
buspatu  nterexacltscenfolatorem  habere  Deum  mereantur.   D.  Grecrorius  Na 
zianzenusoi-at.io.delaud*^^ 

nuUe  vt  pr*co  ficret  anteambuloque  Seruatons.    S.  Epiphanius  intcr 
M  Pr*C01^D.Petri^^ 
tnitmm  ^emadmadum  Deinuncuparetur.  iU 

tefittur  prtncepi  Apcflcfo-         xt  i   1  V 

rum  ,  quidtgwufuauitfl         iN  11111  elt  4U°d  ™^ 

be*tu*  pudtcun  *  Domt  conteltata&pcrfpicua  odiofius  ambigendo  & dubitando  qua*ftionem 
no  ^odBattr  tpfi  reueUf  habeamus,  cum  de  fenfu  quidem  fit  opinicnum  concordia ,  &  quod  ad 

*    ConcilUt».         2tZAmPt \  mA  fe     T  f  ScrW*  vms  3t  loquendi  con. 

fQCtudo.E  tquidcmipfeLutherusclaredenunciatinRcfponfionead 
Louameni.ie  nunquammeritaSanaorumnegaui{Te.  EtloannesHus 

C**%XnfU  e*ij*  ^exeorumcrudelitate.  Qum&Caluinusl ,  Inftkut^^f^P^ 
>  zcdefi.ln^re,       f  rac «nimfpe&it,  ab ►  ommantiquitatcnomentemi ipfamaenLm 
*v        vdcuU  vntuiab  »  ptobatam t-atetut, %inquit,/««r/  teorpafam vetuftiEc Muscrtptor 
mfu  ,  irrorit  tSaterim  fo-  Atque  omnibus in  monumentis  fuis  ,  meiiti  potius  nomen  nnl 
fter*  »*W**»$<»K-       qnim  fignificatum,  quod  difcrte  eodem  in  loco  amofiat  clll1Sn:lt, 
eitm,ob(ecro}opwsfutttn'  r  &  o  . 

Whtwmtnmeritt ,  ^uum  pretmmbonorHm  operumfigmficmter  ^onominecitrao^ndiculumexpliearipoffet 

DE  HO- 


vlt. 

Nzi.orztjio  paulo  arite 
fintm. 


&E    &ONORE    COE  LITIBVS    D  £- 

ferendo. 

Cavvt  XVUl 

Hristt  aki  Buftuaiiorumfatiillas  St  cxuccacadaucra  W*#il^ta*/.t/^*. 
mancipionim  adorant ,  Dcos  aurcm  noftros  non  adoranr,  jjfefi^  U.^ralo- 
aiebantatuid  Eulcbium  lUtgati  liipcrftitionc  ( .cnt,lcs,cum  il^m  Vnuommpro  mul 
dclatnm  Martynbushonorcm  ab  omm  Ecclcfia  vidcrcnr.  tu  d>u  >  oluu  hcmme ,  im- 
Iultanusdcicrror  impiusreligionisarcucbat  Chriftianos  vt  momuUn  korrtmimtietcs, 
Cyriihis an  i  m  a  d  1 1  e  r  c  i  r ,  q  1 1  o  d cam Dco  ,  ,n, d  ..ulcnt  Jiono-  %Vm**Zt- 
rarcnt S.mctos.  Eadcm iatur cuict  ibat  I  .uillus  Manich.eus,CathoIicis  rZmfinA»^ 
procontumclia  obiicicns  ,  cjuod  idola  m  Marryrcscommutautifcnt.  frc.  Nunrsuttmvobut- 
Conftantinirs  Copronymus  requam  nominc  putidior,cdixit vt  omncs  ****  *nt**f*t**  f"» 
(kinplicttcrcircrrcntat^imdcStcphanum^Gcomum^Thcodorum^A-  Vfm?*  "H»»fl*"i*- 

fi   \  ™  \4„.-.~~-™  li  „  «  r      1      -o      i  -  ■  «  r.em&purmirttinmuunt. 

poftoram^Marryrrrn, fac comraunis EmtnepJ^aopofinone. Via-  Au*.eUmF**JlumUb. 

i  .ntiuscV:  Mahomctcsduoporrcntaccclo  inimica,  vchcmcnffimccla-  llf  4  f,i. 

borarunrin  abrogandisSandorum  rcriil  c\:monumcntis,in  cxtingucn-  Theofteritlus#r*f  funt- 

dacommomnimcmonacxhonoribus  ,nhingendb,qni  i  hiq;pic&rc-  •™»S.N«#/*,f#.i  $*™« 

lr^ioic  dcfcrcbanrur.    Rcpcrri  funtctiam  hactcmpcftatc  qui  candcm  "ICI 

s-F  _  0  1  •  r     .      »  /»  AUot.Ax.omtm  49- 

Camannam  moucrcnt  ,  &  damnaram  (cpultamq;  opinioncm  rcnoua- 

rent ,  quxprofe&o  m  earum  luce  probationum ,  qux  nunc  adfcrcnrur, 

ftarenonpoteft. 

PrimolibroRcg.  mtindiRcxait  ,quicun^gbrtficMueritmeg!ortficdboeu.  1  RiS •* •*•• 
CtDauidisLyra,  Inmemoridditrndertttuftm.  Sapiensin  Proucrb.  Af*ww-  j^1,"*" 
rij  iif/Ji f  um  lmudtbwy  &  nomtn  imptorum putrefcet.  Er  in  Ecclcfiaftico,  Uude-  teeUf^mlu 
)x*ivtTo$vlomfosy  &pdtre$noftro$ingcncrdttontfud.  Dcimarcrindiuinifti-  Lm.iA*> 
mo  Cznuco.Btdtdmmtdtcentomncsgentidttonts.Chx^  !'*»■ 
rmnijirdutrtt \bonortfiubtt  eum Vdttrmem.  Apoftolorum gcmma, Gloitd &  R°m%l°- 
boior  &  pdx  omnt  operdntt  bonum. 

S.Ircneus haud  vcrctur tcmcriratis  eos argucrc , q'ui  Chrifti Iesv ar-  Ircn  c  19  ^«lucif  hxr. 
mulo i  &  im.tarorcs  nuilo  honorc  dienanrur.  Ori£eneshomil.<.indi-  circa  mc<1  Adl^td  "m§ 

r      ii  rirJ         o^v     t  i       r  X-    r      ritsttm  pT  ffrtJfi Junt  aut- 

iicri.rcdditrari^  ^    vg  gtMm  m„tJf  fS 

lenncrncflc  voluerir ,  quod  mquit  fato illo liio  Numcn honoraucrunr,  JptrnMne. 

Tiampandcrunrad  Iudcorumconucrfioncm  ,  fuorum  propmquorum 

falurcmpromourrunr.  EufebiusCaL  tcnlts  Iivp.Conftanrmi  rcgirica  luftb.CmfvitmConJlMnt.L 

munificentiamcommemmit,  erga  muadi  Seruatorcmarq;  Apoftolos,  4  c  1*  tn*ni,l*°c**'* 

quorum mcmoriamipfi aeternitati xquarc  ftudcbar.  D.Baiilius orat Ac 

Quadraginta  Martyr.  omnes  ad  cos  lotidc  cV  vcncnrionccohoncftan- 

dosinuitat.  S.GrcgoriusNyflcnMsdemartyrcTheodoroidcmhabc^ 

S.GrcgoriusNazianzcnusorat.i8xIcS.Cyprianopariadicir>&orat.ii. 

dc Macchabaris.  SJoanncsChryibftomusait  md>tjresmeodem femper  vi-  t.chryfojl.  dtS  luutnt  & 

gort  mdntrtffemptr  effe  tn  eodm  mucntutu Jh/e ,ftmptr fudgLrufulgortm  tmitu- 


9c5  Ltberl.EcclefiA  Triumphantis 

Teftatur  Sozomcnus  Gallum  Iuliani  fratrcm  &:  defignatum  Im- 
Bo^omtnl  c.ejs.  pcracorcm  a  Conftantio  piis  ftudiis  &  hononfice  profcquutum  Marty - 

Thtedorst  l \.c  r*.  Antiochiae,  vbi  magnam  aetatis  fuae  partc  confumpfit.  Theodoretus 

ait  Iulianum  impium  &callidu  hoftcm  reli^ioni$,cum  Chriftianis  Mar- 
tyrum  nomen  infignefqj  honorcs  tribui  foli  tos inuidcret ,  nunquam  m 
cos  fidei  caufa  crudelitatcm  expromcre  fuam  confucuifle,cum  alias  po- 
Utm  l.%Gru.  affetl.  ik    tius  rationes  furori  fuo  praetcxeret.Et  1.8.  de  Graecan.afFe&ion.  oftendit 
tntd.  Ethnicos  dc  Chriftianis  improbe  iniuriaque  detrahcre  ,  m  Marty  ribus 

laude&religioneornandis  ,  nequeenimnos  Martyribushoftias  ,  aut 
libaminavlladeferre  ,  fed  vt  Sanclos  &  apud  Deumgratiofoshono- 
rare. 

Cyprian.  eptfl  34  qu&efi  SCyprianusepift.54.  refert Laurentium & Ignackim illuftres mar- 
qumtalib  quarti.Lauren.  s^  quipalmas  a  Domino  loranifcatas&triumphosretuleiant  ,  ab 
J^^^^l^^  Ecclcfia  ftatis  facrificiis  cohoneftatos,cum  anniuerfaria  dics  corum  mc- 
fajftone  meruerunt:  facrtfi-  moriae  fefta  lecurreret. 

ctapro tisfemper offerimus,  S.Ambrofius Serm. i. acquum  cfTe  pronunciat  a  nobis  Sanctosho- 
quoties  Manyrum  paffio-  norar^vcliUis  tantum  Chrifti  verbis  &  voluntate  excitatis,  Quivosbono- 
ms&d"s*nmu^  Et  Serm.de  SS.  Nazario  &  Ccl- 

memorattone  celebramuA.  .        .  1  .       Jl  JI  ■  n-         „    -  M^\^,  fi*„*»* 

D  Ambr  ftrm  1  mfeflo  S  fo,  Honoro,m(\mt,in  CAtne ma •  tjru  txctptas tn  Chrtjtt nommt  ci. atncts ,  nonoro 
LucUyto  f.  tnfinejermonu  viutntis meminam perenmtatevirtutis  ,  honoro  per c-nfifionem  Domini SA-rutcs 
Quottefcunque  Martyum  cmres  ^honorotncinenbus  femina&terr.itatu  Jjonorocorpus  quod  mtbtDomtnum 
memorimceielrramu* ,  pri-  WW)J| 0aerju  dtlinert .  quod  mtpr  pter  Dominum  docuit  morttm  non  timert,  &c. 

termiffts  omntbu*  jAculta-  J  ©     *J  11  r 

ftibu*,  ftne  aliqu*  dtlattone  concurrere  debemws,  reddere  iUU  honor,fice?jttam.  qutnobufalutemprpfujtoneiutjan- 
oHinu  pepererunt,  qut  tamfacrata  hoflta  pro  noflr*  propitiattone  Dornino  funt  oblatt ,  pnferttm  cum  duat  ad  fantios 
fuos.  §ut  vos  honorat  me  honorat  &  qni  vos Jpermt  me flerntt.  Quifquu  ergo  honorat martyns  ,  honjrat  &  Chrt- 
Jium,  &  qut Jpernttfanfics  jperntt  &  Demtnum. 

D  Hieron.epifl.s)AdB.xp*~  D.Hieronymus epift.53.  Honoramus  martjrumreliquias ,  vttum.curus 
rtumtto.i.  funt  martjr, s adon mus ,  bonora»tus  feruos ,  vt honor ftruorum  rtdundtt  ad Domt- 

num^quiait,Qjvosfufc  pit  mefufcpit.  Etinca.^.Sophonix,  Quos ahos poffu^ 
mus  intelltgere  filtos  Ecclefu  nominatos  mfi  Apoflolos  ?  V;dt  nnhi  Ptttum  &  Vau- 
lum  &  Mattbaum  &loann  w,  & confidcra  boc quod ad  A '  raham  rtpromtffum  tfl. 
Magnifii  abo  nomen  tuum ,  tn  illis  opertptrpetratum.  Qupt  ditnomtnatur  m  Eccle- 
fiat  quotidte  magmficatur  nonu  n  torum,  non  quodipfisprofitt^  a  nobisin  Eccltjia  no* 
minari ,  fed  quodnosmagmficantts  nomtntorum&qu&fcripftruntltftitanttsfa* 
lutemconftquamur. 

M  ,.,  S.Aueuftinuslib.io.contraFauftumManichaEum,mcmoratfineu- 
Fauflumc.Li.to  6.  lari&cxquihtapictatc  a  populo  Chnftianomcmonam  Martyrumce- 
lebniri,tumvtadeorumimitationemprouocemur,  tum  vt  eorumct- 
iam  meritorum  fimus  participcs  ,  ita  tamen  vt  nuili  Martyri  facriri- 
cium  ,  fedMartyrum  DeocVparenti  offeramus  ,  quamuis  eorum  mo- 
numenta  fint  aris  &  religione  finitima.  Quit  enim ,  inquit,  Ant  ft  tum  in 
locisfanftorumcorporumafitfiensaltari ,  altquando  dixit,  Offtrimusti,AP€trt& 
Taule  aut  Cjpnane  ?  Sed  quod  offertur ,  offtrtur  Dto ,  qui  martyrtscoronauit.  Et 
paulopoft^iU  ytrytllochltuquiGmUatriadicitury  Latinevno  vtrbo  dia  non 

fotefit 


De  honore  Ccelitthus  defcrendo.  97 

pottficum  fit  qtudam  proprie  d:mmtattdtbit.t  fmtitus.ntcceHwusneccoltndum 
<wc«Mwrfyi>ftifmDMiw.EtEp 

iiorc  tanto  tcmplum  Komuli in  cmanto  loioircnare  mcmonam  I Vrn  r       -  •  • 

1  *L  o  j   r<i  •    *  ,!      J.  r         M"am    u  ?  niuuuiMMu  uu.  Honoramtu  fanememor  tas 

Ltb.s.dc  Liuitatc  Det,td  ipium  rcpept  quod  comra  Fauftum lcripicrat,  M*rtyrum>  &c. 


Dco  cumulanrur ,  nobilquc  ipu  acuieos  (ubiiriamus .  ad  viridanrcs  cas 
biirca^cVitriumphoSjiiiuic^aninncouftantiaquxrcndos ,  quibusiam 
potiuntur , dcniquc  vt  cclcbrandis  lllurcligionibus &  ccrcmoniis , co- 
rura^pcafcppr.ctiJ!  Mtuicmur.  !iBPBSB^ff^^nCW*,' 

Inhisaurcm  rationibus  cVcxphcandi  modis,quosrctulcruntantcx- 
cogitaruntviriSanctllimi,  quid  cft  quod  cuipiamrcprchcndcnduin, 
autalicnum  i  rationc -vidcatur ?  Nam  cum  honorcxccllcntixrcfpon- 
dcat,  an  labi  cos  &  crrarc  qms  pu  rcr,qui  fan&iftimos  Indii;ctcs,pro  gra- 
duccmagnitudincccrlcftiumdonorum,quibus  a  Dco  (untornati vc- 
ncrantur?idmmirumqucd  dcMardochco  fcriptumcft  inrucntcs:  Stc  E/ft.t  f. 
twmabttur  quemtunque  volutrit  Ktx  bonnrart  Prcrcrca  cum  naturq  vis,ctim 
ornarusgrariccVglonx,rrrqu;rdam  dlcnrtxdiuinxp.uTicipatio,annon 
Dcum  ip!um ,  quxqucDeifunt,  hononbus  profcquunmr,qui  Sandos 
honomutf  -  *r.y 

Agnofcamusigiturqu^cunqucanobisCcrlitibusrcddipofruntlau-  A&  conciliationem  vta. 
discxhononsornamenta,  (ifuprcmum  Dci  vnius  proprium  cxcipias, 
lon^c  infcriora  clVc  illis  hononbus ,  qui  eiflem  1 1  )co  tribuuntur.Ncq;  Trid  fdr  l*  D,er  dt lnu' 
tamcn  non  moncndum  cllc  populum  Chnftianum  cxiftimamus, quod  S4K(hrum.  ^  * 
criamTndcntinumianxitConcilium ,  nchac  in  rclimircs  lanclxrcli-    H'm  witmnvxrim<pca* 
gionis  exccdat ,  vtquc  Sanctos  intucatur  quafi  Numinis  bcncficianos,  zl&Jim  «f£f  n<4»&* »  v' 
lifquclimtles  qui  a  Rcgibusftipi  crogandxprxficiiintur,i quibuscum  fih**cT*fit®'  ,  nu 
PCCuniamacccpcns,Rceispotiusquamillorumc(Ic  bcncficium  zmo-'mfV*&™P9''1"i.tS' 
lcas.  rnquc  nis  luppontis  cum  uangrenii  i^onciiio  ciicamus  omncs,  ^Tw^^nf^^^n/^^Ji- 
cjuod  iam  anrc  millc  Sc  trcccnros  annos  cclrbratum  fuit,  St  quitpcr  fuper-  ^ 

btam  tanquam  perfclum  ft  txtftnnam ,conuentu$  qut  ptr  loca  &bafiltcai 
Sanctcrum  Martjrtcm fiunt  accufautrtt ,  vtl  tttam  oblattonts qux  tbi- 
tUm  ctltbrantur  ^jptrntndas  tjft  crtdtdtrtt,  mtmortafqut 
Sanclorumcontemnendas  putautrtt,  ana- 
thtma  fif. 


N  DE 


5>f  LtberL  Ecclefa  Triumfhantk 


Cmflantbtm  Epifcofm 
Conftanttg  qus.  eii  in  Oy 
pro  tn  7.  Syrtod.  aecum.Aft* 
tfubjm.tem.yConcil. 


DE  LATRIA,  DVLIA, 

HYBERDVLIA  ,  ET  IN  GENE- 

RE  DE  ADORATIONE. 
Cavvt  XIX, 

V  m  San&orum  veneratio  &  expreflk  illorum  i- 
magines,cum  item  genu  fle&endi  &abiiciendi 
fe  confuetudo,atqj  alia  honoris  infignia,in  tanta 
mentium  imbecillitate ,  offenfionem  multis  at- 
tulerint:e;quunieft,omnem  ex  animis  fcrupuluai 
rerumque  illarum  inuidiam  orationis  fplendo- 
re  difcutere. 

Latria  duobus  omnino  modis  confideraripo- 
teft,inhabituvidelicet&:inac1:u.  Primum  genus  aliud  nihileftquam 
nota  quaedamfingularisatque  fpecies  qu#  diuinum  cultum  honorem- 
queintuitur,  cuiusmodusilleoptimus ,  &:praeftabilifiima  ratiovideri 
debet,fine  modo  Deum  parentem  diligere,illi  obfecundare,honorem- 
que  deferre  omnibus  animi  corporifque  viobus ,  intimifque  potentiis, 
tum  fenfiiurn  agitatione,  Stfunclionibusillis  vniuerfis  quae  e  virtutibus 
orkipoflunt,praefertimfide,fpe  &  eharitate ,  quae  propterea.  Theologi- 
cx  nuncupantur.  Latriain  a&ueftin  mente  fiue  hominum  fiue  angelo- 
rumralraquxdam  &fublimis  cognitio  comprehenfioque  fummaedi- 
gnitatis  atque  maieflatis :  &  in  voluntate ,  profunda  quaedam  &  propc 
infinitademiflio  ,  &demifliflima  animi  fubieftio ,  fub  incomparabili 
cxcellentia,caque  in  interna  potius  animi  quam  externa  corpons  actio- 
neconfiftit.Hincnakunturtriaqusedaminfita  penitus  in  Latriaeeflen- 
tia&illigata,  notioimprimisatqueintelligentia  praeftantiflimas  6c  in- 
communicabilis  excellentiae  infupremograduhonoris,  in  voluntate 
promndafummiflio,  &c  externus a&us  ab  interiore  manam  6c  impera- 
tus,cum  eft  in  hominum  luce  ponendus. 

Mens&vfii5Ecclefixfemperfuk,vtLatri^cuItuscV:fummushonor, 
Trinitati  rerum  omnium  effe&rici  adhiberetur ,  vt  Conftantinus  egre- 
gius  olim  Antiftes  in  fecundo  Concilio  Nicxno  acternac  hominum  me- 
moxix  prodidk  his  yQibis^Sufapio  &  amfkttcr  vmraiu  imagines,adoratto- 

nwiau- 


De  v#2orationt<  $9 

'i  n  .tte  ^  t^n' ^     »        :  liii^a-nn  n.fcin  m~  1       Hicr  mduerfm  VitiUn» 

autemquttfit  fccuudum  \*r*«**koc  efi  Dct  <ultur*m  untummodo  fupctjub*  tmm  ^  RlpJlUm  ^etly- 
ftuntultc?  viutficd  Trmtutt  conftrtto.Qutvcro  Mttrr  fe*:ttunt^fuigf  glortofos  fdn~mttrum§pift.*\  to  i.Ncjmu- 

ftffHM  jfprobjint  .1  Cjtbolud  .1  l  Ci  ifldfep<tro      An*ttbcMdtt  fubtlCiO  t tm %non  dtco  mmrtyrum  rt- 

Cddeosrdejroqmincarndum  Chrtftt  Det  vert  twftrt  ceonomum  pcrttructter  ne-  hV*]">Hn* l°lJm  f""*» 

/»*  •  1 .     *      wm  *  •  1    t%  .     ei  1  -1  &luntmln*nAngelos,n*n 

^ConfimihscrtD.Hicronymidodrina  Rylura  CXCtemmn  Vigilan-  Auh*ngel^nenCherubm 
riura,cum  negat  fa^  cllc,aut  bpiana  nurryrum,aut  Angclos,?.ut  rcm  vl-  nonUrmphm,  &omneue- 

lamprocrcatam  adorarc.  rr.tn^quod  nomtnmtur  rj>t* 

prmf.ntt  fmiul*>& :» f+i*'oeoUmw  ,  &m.icr*x:u< ,  ntftrutmmm  crttturm  potim  qumm  trtmtort.qut  tsl  btntdtflm 
tnfmtulm. Hcnormmm  mutem  rmhmjnm  Mmrtyrnm  VI  tum,cuimfunt  vnrtyres  mdortmmt  hontrmmm  ftruot  ,vt  hor.tr 
fttnarum  rtdunds.  md  Domtnum,qut  mtt ,       ios  fufciptt  tmt  fujttptt. 

Eadcm  quoquceftfcntcntiadocuflimi  Auguflinilib.io.de  Ciu.Dci  S  Autuft  l  xo.JtCiutt  Dr* 
cam  ita  fcribit,Hii eft  Det culmMc  vera  reltgtojuc  verdptetxs ,  bxc  untum  Dto  tem  f- 
dtbtu  feruttm  ,dc  Latria  vidclicct  loquitur.  Et  inlib.de  vcrarchgione, 
fubfinem,  <|«0<f  «X o  colttfummus  Angcltu,tdcoUndumeudmeft  ab  homtnt  r/fi- 
mo.  Et  paulo  poil  Honordinus  Angdos  (bdriutt  nonferuttute,  nec ets  tempU 
conftrumm,  nolunttntm  fc  ftc  honcrjrtanobu.  Ecitcrum  ,  Riltget  trgonosrt- 
itgto  vnt  omntpotentt  D  EO.  Acque  hic  LcCtor  animaducrtat ,  Tcmpla 
qux  m  comnumi  fcrmonc vocamus  Ecclciias  ,  vni  De  o  fandhflimis 
leheionibus  conlccrau  ,  licct  indigitationcm  habcant  a  magna  D  e  i 


mur,  vt  momiitdiiiiniflimus  Pauhis,  o\:  citatis  hic  locisdocct  Augu- 
ftinus,  quamuis  aliis  San&orum  nominibus orncmur  lam  mdc  a  bapti- 
fmo.HocdcnuHicicmpcrabEcclcfiacommuniomniummatrcCatho- 
lici  omncs  doch  rucrunt  Sc  lnftituri.  Quia  tamcn  Ixpc  m  diuinis  littcns, 
nomcnadorotionis  gcneratim  pro  quolibct  honoris  gcncrc  fumitur, 
vt  mtcr  Grxcos  Aatt"'*.^'"/8* :  &  quod  tot  ciVe  pro- 

pni  honorandi  modi  dcbeant  quot  difcrimina  cxccllcntix  numcran- 
tur ,  fa&umcft  ,vt  Ecclclia  qux  tapicnterfuorum  hbcrum  ncgoriapro- 
curat,  omnibus  dcnunciarct,  trcsictanrumrcligiclihonorisditicrcn- 
tias  agnofccrc  quas  pcrmitrat  iuis,vt  trcs  quoquc  cxccllcntix  gradus 
diftinguit.  Exccllcntia  pnnccps  &  fuprcmacft  Diuina,cui  Latna  rc- 
fpcncfct&:Thco(cbia,proptiusnimirumvniusDcilu>nor,  fi  ad  amul- 
iim  lequi  placct.  Sccunda  fupcnor  humana  cft,  diuina  infcrior,  6: 
in  donis  muncnbufquc  naturx  ccrnitur,  tum  ctiam  m  gratix  &  glo- 
rix  ornamcntis  :  hxc  Diuorum  propria  til  ,  n.  ^iiutain  (cholis  Du- 
lia  ,  gcnus  honons  politico  auguftius ,  fcd  inhnicapiopc  intcrcapc- 
dinc  a  Lauiadifiundum.  Tcniaquoqnc ,  iin  conr^.u  mone  ,duuna 
longe  minor,fcdfupracommuncmDiuoriimcxccllcnciamcMCC>a,cv 
multis  parubus  illuftnor  ,  cui  proinde  mcntnm  dccus  ^  culrus  quir 
daminiignisdcbctur,qucmThcol()giHypcr(luliaKivocMnt.  Atquc co 
cultu  &c  rehgionis  officio  (anctiflima  filh  Dci  humanttas  colcrctur,ii  c(- 
fct  ab  hypoftafi  fciugata:  Eodcm  ipfo  vcncramurcxccllcntiflimam  Vir- 
g  nc  Dci  matre  proptci  mcrcdibiUailla  ornamcnta  atq-,  dccora ,  quibu.<; 


loo  Liberh  Ecclefa  Triuwphantu 

.  >  a  res  ctcatas  omnesantecellit.  Rcftat quartum  cxcellentiaequoddam  gc- 

*nus  naturalis  Ik  humanae,e  virtutibus  natae  moralibus,e  ftudiis ,  e  digni- 
tatibus,aliifqucdonis,qii3ein  communi  politia  quofdam  admirabiles 
infigncfquc  faciunt.  Huicrcipondet  confuetus  honor,qucm  virtute  or- 
natisprxftantibufque  viris  habemus,  &:illud  omne  obfequium  &re- 
uerctia,qua:  tnbuitur  Rcgibus)Parcntibus,&:  iis  omnibus,quorum  do- 
minatu  &c  impcrio  contincmur.  Huiufmodi  honorandi  aifcctioncs  e 
naturamanantes,ciuilcs  atqucPoliticaedicuntur,  fed  quae  tamen  e(Te 
religiofaepoirent ,  fandce,  &  mcritoriae,  fihominum  mens  quanllaoffi- 
ciatribuit,illamexcellentiam,amplitudinem,dignitatemRegum,Prin- 
cipum,  Magiftratuum,  parentum ,  aliorum,  vt  a  Dco  fluentem  agnofcc- 
ret,  cum  iliifintdiuinae  potentia^quaedam  vcluti  exprcflx  imagines  dc 
magnitudinis  fimulacra .  E  dottrina magni  Pauli  haufta  haec  eft  &  liba- 
Ephefd  ;.l4fc*,'i  tanotatio,itaetiam  Ephefinam  vrbem  ad  omnem  fandtimoniam  infti- 

tuit,  Serttiobcdite  Dominis  camalibw  cum  timore  &  tremore  in  ftmpltcitate  cordis 
vejiri ficut Cbnjlo : nonad oculum  ferut.ntts  quafi  bomiriibusplacentes^  fed  vt  fer- 
mm  Clmfttfacuntesvoluntatem  Dnexammocum  bona  voluntatefertiientesfic- 
ut  Domino&non  homimbus.  Chy  mu  x  artis  admirandum  hoc  opus  eft,vel 
potiusTheologici  non  Lydii  lapidis  Chriftianorum,qui  in  aurum  com- 
mutatomnia,  qiuexneccilitatevirtutcmingenerat ,  vulgarefque  a- 
ftiones  fupra  naturae  ordinem  attollit  ,  diuinafque  efficit  cx  huma- 
nis^ 

Ad  conciliationem  vta.  Quis  ergo  deinceps  hanc  dodtrmam  repudiabit  ?  quis  negabitex- 
Hieron  vbi  fupra  adRj  pofitamdiftindionemexcellentiarcN:  honoris  ?  quis  cultum  Dei  paren- 
Vthonor  feruorum  reSun- tls  meritamquereuerentiam,quis  Sanctorum  venerationcm&:  quodad 
detad  Demmttm.quiait,  eorum religionem pertinet, vt reliquias,vtimagines ,  atq^fimiliaafper- 
Qutvcsfrfrtpit/mefufcipit.  nabitur?quis  obedientiam  Regibus,  Magiftratui  obtemperationem, 


Luth.ep  ad  Erphuidicn-  Dominisfidelitatcmnegandam&refutandam  putabit?  Quis  pofthac 
fes^habeturto^m  arra-  ^ceie  £)eiim  zelotem  fcrre  argerrimc,  ii  quis  colat  &  obfcruet, 
fu^erulcnneum  f^f^Tos  quos  ipfc  tantis  honoribusprofequitur?fiinrebus  procreatis  eum  ve- 


Mereynontfitneneosput*-  neramur,pro rationeearum peikdtionum,qwasipfe  fons  omnium  rc- 
timrefiuendos  aut  conde-  rumlonge &: benigne communicauit?  Lutheruscummulta  inSanfto- 
mnandcs  tffe  qtti  ftnftos  venerationemefFudiflet,tandemconcludit,yi«(?»r^we«/>«f4rc 
ndhuc  colunt.  rejpuendos  aut  condemnandos  eos  effe  qui  Sanclosadbuc  colant.  Nihil 

magnopere  meo  iudicioimpediatquo  minus 
ldemomnes  &fateantur  &  di- 
canc. 


DE 


TOT 


DE   CORPORIS   DEMISSION  E  A  T- 
que  abieSitoney  de  genuum  tnfleHioney  a/ijsque 
ixternu  flgnis  tntim*  reue-      *  * 
rentne. 


c 


Igilantivs  cum  idiotis  atquc  hnperirae  mulri- 
tudmr*  pcrfuadcrc  vcllcr  a  Carholicis  adorari  San- 
#os  ,&  nro D  e  i  Matrc  nouum  in caelo  numcn  fa- 


%  o  tnfdoum  Cdput ,  adotjutt  vnqujtm  Mjrtyrts  dttt  Murtam  ? 
i]uu  vntjujm  txifiunjutt  bomtntm  dutvUjmcrtJturjm  e(Jc 
Dcum  ?  Vcrumcnimucro  quoniam a&ioncs , qux  in  titulo  huius  capi- 
tiscollocanrur,ccrris  hominibus  mctum  aliquandoinicccrunr,ncno- 
ftra  picras  atquc  rcligio  ,  in  tnbucndis  hononbus  cffuiior  quam  par 
iit,6cbcnignior  cllcvidcatur,  agc&hanc  quoquc  dirficultatcmcno- 

Si  ldololatria  in  cxtcrnis  aclionibus  confiftcrct,  diuinos  fxpc  ho- 
norcsviris  Pnncipibus  atquc  Rcgibus  adhibcrcmus,  quorum  incon- 
fpechi  nudatis  capinbus  ftamus,accidimusadgcnua,  totiuscorporis 
inclinationc  ftcrnimur,oras  Chlamydis  arquc  lnnbum  fuauiarruir ,  fcl- 
las ctiam  curulcs , mcnfas ,  lcftos ,  &  quxproximc ad  cofdcm rcfcrun- 
rar,con(uero  honorc prolcquimur.  Contra vcro  profunda mcntis pia- 
quc dcmillio ,  ardcns  quidam  voluntat is affcclus  Cc coram  Dco ad  pul- 
ucrcm  mhilumquc  abijcicnris,  xftus  animorum  illi  diuini  &c  Enthu- 
iiafmi,quiin  tantxmaieftatisfplcndorc  colliqucfcunt,adlatriammini- 
mctumpcrtincrcnt,cum  corpus  molliflimo  in  lcftoaut  foliocV:  fclla 
qtucfcir» 

Aliud  nos  diuinitus  cxarati  libri  doccnt.  Nam  in  libro  Gcncfis  A- 
brahamum  vidcmus  fub  qucrcu  Mambrc, ad tnum  Angclorum  pcdcs, 
qtii  fc  vidcndosci  obculcrant,  incrcdibili  humilitatc  proftratum.Loth, 
Iofuc,  Gcdcon  Danicl  idcm  omncs  fcccrunr.  Saul  criam  pronus 
fc  in  rcrram  abiccir  coram  Samuclc  Prophcra.  Qupdquc  maximc 
fapcrc  idololarriam  vidcrcrur  ,  haud  raro  homincs  aducrfus  alios 
morralcs  cafdcm  ipfas  funftioncs  adhibucrunr.  Libro  tcrtioRcgum 
Nathan  Prophcta ,  cum  ad  Rcgcm  accedctct ,  honorifica  totius  cor- 
poris  inHcxionc  fc  abiccit ,  quod  fcptics  coram  Efau  gcrraano  fcro- 
cicntclacob  olimprxftitcrar,tfc  Mofcs  in  Icthrofoccri  fui conipc&u. 

N    \  Imo 


Ctn.    18  i. 

Gtn.  19  I. 

hff.Vtr.  I  4* 
lud.  7.  I  f« 
Dsn.  1.4*- 
t.Rtg  18  14. 
j.  R#f  f.  «5. 
j.fiff  i. 
Dt  Btrfdhet. 
Gtntfis  JJ  J. 
txoit  I  8  7. 
i.Rtg  19. %t. 


loi  Liber  1.  EcclefaTriurnfhantis 

Genefis  i$  7.  Imo  Dauidipfe  demiflbin  terram  vultu  Ionatham  amicorum  floren* 

Num.  11  ji,  &:purpuramterhonorauit. 

Abraham  ante  filios.Hcth ,  tametfi  erant  idolorum  vanitate  irretiti, 

Balaam  coram  Angelo ,  qui  animanti ,  cui  infidebat,  metum  iniecerat, 
Notandumeff  \*iidje<9&  eundem  cultum  exhibuerunt.  Et  animaduertendum  eft  ijs  omnibus 
,<ts°c*u*t*h  m  facru  literu  jniocis  vocem  adorandt poni ,  quod  ad  omne  ^enus  honoris  eapertine- 

at,  vt  notat  ipfe  Lutherus  prsfatione  in  feft.Epiphan.  &Bulhngcrus 
nttvcce  Sclucbrih  inPrxcepta  Decalogi.  Quod  Bibliorum  Geneuenhum  opifices,  qui 
hoDeomodo  tnbmverHm  proanimi  fui  libidine  facraspaginasinterpretatifunt,  autinfcitia,aut 
&creaturi4.  quod  eft vero fimilius  conhieta  malitiadiflimularunt,omnibusin  lo- 

BuQm^r.ferm.i  Dec.i.     cis  5  vbiid  vocabulum  adorandi  arma  Catholicis  fubminiftrarepotuit, 

ad profligandam  conficiendamque  falfitatem. 
Tharailus  in  Epiftola  ad     Tarafius  Patriarcha  Conftantinopolitanus  in  Epiftola  ad  Impera- 
lmperatorem  Conftan  torem  Conftantinum  3c  Irenen  ,  idcm  obferuat  circa  vocem  ^wJ- 
tmum  &  Irenem  lllius  proprie  adorare  fienificet ,  tamen  nonnunquam  uro 

matrem  habetur  tom.  3.        *  ^      .       r    r  .  r      0  1 

Concil  i.Concil  Nicxn.  J*r*&&*i>  hoc  eft,  falutare  {umitur, vel otium^A^  dihgere:  nam  a- 
Acl:.7.epift  i.Synod.  lioqui  Patres  illi,  Vates, &  Patriarchx,de  qtubus antea meminimus, 
Sunt  hAadorand&quocjHe,  Idololatrce  ,  dc  fi  fas  ita  loqm\,  Angelolatra;  &  Anthropolatrae  foif- 

hoc  efl,txofculandt  &a-  {ent. 

******* tdtm  entm  h**fi  *Sanftus  Anaftafius  Epilcopus  Thcopolcos  in  Nicaeno  Concilio 
qnmcant  tuxta  anttquam  r         \  \       \        r  r  •  •  1 

Gricam  dialeclcn.  Nam  fccundo  ,qu#  hoc  loco  iunt  cxpofita ,  citauit ,  atque  111  omnium  luce 

G&oicdtietv  y  hoc  tfi ,  ado-  pofllit. 

rare^  &  usnrct£i(Q-*i>tdtfI,  amplecli,  &  id  cft  y  amxre,  fignificat.    Pmpofitio  autem  *r£o?  intenfionem  fijni- 

ficat  defiderij ,  qutmadmedum  in  (ptfctya  cptpu  ,  x.vpu  ejr  <&&cocvfS),  kv\u  ejr-  ^eocvvu ,  quod  figntficat  am~ 
plexumy  &  vehementem  amorem.  Namquod  quu  0<Ae7,  ( hocefl zmat )  td  etiam  ?r$o<ncvv£  (hoc efl ampl.clittr  ) 
tjpquod  adorat  fiueamp!eftitHr,nempe  <Tf%otncwj*i ,  hoc  etiam  omnino  <pi*\Hyidtft  yamat.  J tfiatur id  f*ne  humana 
naitt^a,  ej*  affefttOy  qua  ergaamtcos  fumusajfecli ; fic  enim  tnter  duos  rcs  agttur ,  e$*  hoc  msdo  fibi  orcurfantes  agunt. 
Non  folum  autem  apud  Grs.cos  hsc  loquendi  ratto  in  vfu  csl  ,fed  in  diutr.aquoque  Scriptura  idem  annotare  Itcet.  /.* 
Itbris  enim  Regum  ftrtptum  ifl  :  Dauid furrextt  e&*  cecidit  tn  faciem  fuam  3  ejfi  adorauit  ter  lonathan  ,  &  ofcu- 
latm  tH  eum.  Rurfus  ,  nonne  Demtnus  de  Phartfiis  dic\t  in  Euangelio  :  Amant  primos  acubttws  in  conuiuus , 
&  (alutationes  infero.  Certum  cfl  daxroto-poi ,  id  tft ,  falutattonem ,  hoc  loco  a  Domino  appellari  <n%c(ncv>*7iry  td 
efi,  adorattontm. 

*  Sandus  Anaftafius  Epifcopus  Thropoleos,  in  epiftola ,qua:  habetur  tomo^  Concil.i.Concil  Nicafn. 
a&ione  quarta.  Nemo  autem  cffendatur  tn  adorationvs  vocabulo:  fiqutdem  &  hemtncs  &fanftos  Angeks  ado- 
ramws ,  non  autem  quod  Xoc^h*»  ,  hoc  esl ,  cultum  dtuinum  exhtbeAmus :  Inquit  enim  Mofes ,  Deum  tuum  adcra- 
buy  &illt  folt  Xxitela*  prdfiabu  :  quo  loco  dtUgenter  obferuabu  ,  qua  rxttone  pofiericri  dttto  ntmtrum  Utris.  ad- 
iecertt ,  folt  adorabis  vero  ,  hoc  tpfum  non  efi  appofitum.  Quamobrem  adorare  Itcet :  quid  enim  altud  es7  ,  qttam 
honoris  attcui  exhibitiyVelHti-cmphafi;  adcratto?  Latria  veroncquaquam :  ncquettiam  itctbit  <7tto<r<sfjZ*xTyqUce!  tsJ 
brcprte  Deum  adorarcs. 

Tertulltantn hkr.de  pocnit.  Tertullianus  clariflime  oftenditChriftianos  fuis  temporibus  acci- 
cnp  9.  dereadgenuavirisfandis&:virtutepr^ftantibus  confueuifle^quodvt 

Ioannes  Chryfoft.  hom.  notatetiamPamcliusipfeappellatC/^D«^^  SancT:us  Ioan- 

u.  tom  y.  adpop.ad  fin.  nes  Chryfoftomus  ait  fepeeorum  hominum  monumenta,quicruci- 
Et  fimorumcructfixtfepul  ^  jgnominiam  libi  gloriofam  eife  duxerunt ,  lon^e  maiori  honore 
cr*  ^^^11/^1,  cclebran,  quam  inlanas  Regum  fubftrudiones  atque  palatiaauro  & 
P/T/^  tnZm  lol  *c-  lapillis  diftruda  ,  quod  ad  ea  fepulchra  conchyliatis  ornati  veftibus 

aduo- 


T5c  Adoratione.  l#j 

Mtuntur.  Ecalioquodaminloco^/^inquit^^iwtti^^^,^^-  ctdit  ccmtt  xuniA  ft- 
mulosadoremus  ymagnaque fidt  rehqutaseorum conttngamus  ,vf  tndebencdtttto-  P^ik^  .  &f*fl»  wfi* 
nemaffequamur.  '  >***"  MfUcatur^ 

*  *  *vt  pro  jg  4^W  Deum  tn- 

ttrctdant.  Utm  Orat  in  SS  Mart  luutnt.  &  Max. 

D.Auguitinusfcrmoncij.dcBcatis  ApoftolisPctro  &Paulo  italo-  S  Augufl.  form.i.  infeflo 

quitur  yBtdtijumum  Petrum  ptfatorem  modogcntbus  prouolutts adorat genttum  Af°P°l  Pttrt  &  p**lt  t9' 

multttudocrcdenttum.Et ahas  tcnbit  Summos  Imncratorcs  idcm  prxftarc.     10r        .r  * 

.  r       •  t%  «.  1  •  V     j       lacm  rtrm.  +  tn  fejto. 

Tsunc  ,inquit  %ad  memortan  pijc  itoru  jlcftuntur  gcnua  lmpcratortsywiradtant 

gemma  dtadematis,  vbtfulgentbet.ejicu  ptfcatorie. 

Concludamus  lgitttr  pcctus  aut  honrcm  fcrirc ,  acctdcrc  ad  gcnua,  Conctlutto. 
aduolui,proftcrni,  aliaque  huiufmodi  abcffccfcu  animi  flucntia,non 
(cmpcr  cllc  larrix  a&ioncs  fuprcmiquc  honoris  atquc  ctiltus :  ineoquc 
pouf&mum  claborandum ,  vt  mcns  £c  voluntas  optimc  conftituantur, 
vndc  ninummdcuotioni,pictati,rcligionibusquc  noftnsvis  omnis  di- 
g  licaMpC  acccdit.Et  m  hac  etiamrcconfentimus,fqpc  &  diligcntcrpo- 
pulum  Chnitianum  ciVc  moncndum ,  &  hacdoctnna  imbucndum ,  vt 

dilcrte  Concilium  Ttidcntinum  grauiiTima  audontatc  fanciuit ,  cuius  TnJsntin.  Sejf  if.  tom  4. 
vcrbahictt         'crc  fucrit  opcrajprctium.  Mandat  fanfta  Synodus  om-  Conctl  **•  mu;&  ****** 

■L     r -    r  J  f-  j        .«    *  "rT  „  r  n    ~*  lL    J-     —    r*^sL*    Reltq.  SS.  &  UctU  tmMtt- 

nibm  Eftfcopu ,  tycateru  docendt  munus  curamque  Jufttnenttbus ,  ty  tuxta  Catho-  m^      ^ 1  * 
lua&  Apoftohca  lccUfia  yfum  k  prunauu  Cbrtftutu  reltgtonts  temportbus  rece- 
ptttnty  Sauclorumque  Patrum  conftnfionem .  c  facrorum  Conctltorum  dartta, 
vmprtmu  di  Sanclorum  tntercefisone ,  tnuocattont,  reltqutarum  honore ,  &  legi-  * 
ttmo  magtnum  vfu,  fideles  dtltgenter  tnftruant,  docentes  eot ,  Sanftos  vna  cum 
Cbnfio  regnantesy  orattones  fuas  pro  homimbus  Deoofferre :  biman  atque 
Vttle  ejft  fuppltctter  eos  tnuocare ,  £?  ob  beneficta  tmpttranda  k  Deo 
ptrptum  etus  lefum  Ci  rtftum  Domtnum  nofirum,  qu$ 

feUis  Hofttr  Redcmptor  cr  Saluator  eft ,  a  d 
" '  *  -  s     eorum  orattonesyoptm,auxiltum- 
qtu  ic>:(crrc. 


D  E 


104 


Lib.  L  Ecdefi&  TrmmphantCs 


D  E  IMAGINIBVS 

CHRISTI,  B.  VIRGINIS, 

ANGELORVM  ET   D I- 

V  O  R  V  M« 
Q  A    P    V   T  XXI. 


Anich>€i,  qui  Chrifto  Domino  corpus ran- 
rum  adumbrarum?&:  inane  rribuebanr,eius  quo- 
que  exprcffas  imaginesarq,  figilla  furiofe  afper- 
nabanrur.  Ariahi  verabanr  criam  culrnm  omnem 
imaginum ,  qua?  caufa  fiiit,  cur  Eufcbius  Actione 
6.  Concilij  Nicceni  Secundi  Arij  labe  funeftatus 
arguererur.  IulianusParabara  Chnfticlcganrcm 
imaeinem  emolicndam  curauir,  Cxfareae  Phili 


Auguftinus  lib.  10.  con- 
tra  Fauftum  cap.if.to.6. 
flane  ChrtfttU  vefter  pha 
tafmaticus  habttet  in  tali 
templo  facrilegevanitatW. 
llle  qutpp*  mn  a  fimdttu 
dtnc,feJ  a  fimulattone  fi- 
tnuUchrum  voeart  potefl. 
Syn.7.art.6.to.3.Concil. 

a&ione  ^  _  pivrbe  nobili &copiofa,8anufirara  vqcordique  impudcntia,fuam  cfti- 

u%mad™catur*qui tame  giem iii eius locum fubftitiut.Idcm ipfc irridebar Chriftiaiios, quos Ga- 
ab  omni  Eceiefia  Arrixnt  lilaeosquaiipcrconrumcliamnominabar,quodTonantcm  Ioucmpro 
htrefecs  dtfenfor effecogno-  n^[\0 habuiflenr, vrlignum  crucis  vcncrarenrur.  Conftantin.  Copro- 
fatur,&exeo  confufionem  mus  aemino  furore  Iconas  omnes  fuis  edictis  prohibcbar.  Leo  tcr- 
adQruendotmagmes  nore-    j        o  ....      A.        •  11  ^,. 

■v  ■*  tius  &quartusImperarorcsinrlammas  mijci  exunque  lubebanr.  Mi- 

6  11  $lib  ^contralu  chael&Theophilus  eius  filius  eriamlmperarores ,  vix  vllasDiuorum 
lJnum poft  initium  to.*  eftigies,  & nc  quidem  in rabulis pi&is,  xquis inrueri  luminib. poteranr, 
refert luliani  verba.  Vafdenfes  Ccelitumimagines  iniuriam  Deo  inferre  aiebanr.  Denique 
Omtfertcum  feruentur  ar~  numcrus  femper  ingens  foirlconomachorum  &  Iconoclaftarum ,  qui 
maqus.  magn9.demtfitiu-     atrociChriftianam  politiam tumultu  atqjfcedaperrurbarionecom- 

pter.hocesl.paterMartU^  *  fiftg 

piinoreda.to.MnvtTboJidflemt.  .  ^1^^^^ 

re  auod  ciuitatemnaftram  proticlurHafitic4atuadorareo*colerey&  intertmhgntmcructs  adorafts  ,  &  \m*gh 
tllsL  tn  fronte  ,  &  ante  domos  pomtu.  Paul.Diac degeftisLong  M.6.t.\+.  Zonaras  j.tom  Annal.  Sigcbi 
inaano  Clmfti  70.7^- 770.  Mn  Syl  inhiftoria Bohemicacap  ij. 

Ecclefiaconrradocer&ruerur,laudarumimaginum  Tfumfru&uo- 
fum  &  admirrcndum  effe,quemadmodum  &  fcriprurarum  crfaia  Sc  to- 
Sxodi 2^18.  &20,        tius  vox antiquitatis  comprobauit.Namin Exod.MoyfenDeus ficafta- 
tui,DuosqtiotfcCberubtmaurecs&produttilcsfaciesexvt^  Cbe- 
rub  vnu*fitinlaterevno,&alterinalterQ.  Vtrumqtie  Utxs propitiarorijtegamex- 

panden- 


jnes 
bcr. 


T)e  Imdgimbus  lefu  Chnjlt  t£  Santtorum.        ro  s 

pdndcntesdlds&opersemesordculum,  rcjptctantquefe  mutuo  verfts  wltibm  inpre- 
jrifMttrnm.EtmlibroNum  Num-  11  « 

gnofqutpercuffmdjpexertteumtvtuct.  Lib.).Rcgumftdom.oninccrCdronu- 3  R<x*w  7^« 
ias& plcdas ,  fculpi ,  Chcrubinos ,Lconcs  &  Palmas ,  &  addi cx  vtra- 
qucparteclcganticvcmincntiartiiKio  curauit.  Etvt  omncspcrlpicuc 
intclligant  Chcrubinos  cftigicm  ftantis  hominis  lubuillc  ,  vidcarwtis 
dcfinitcacdiftin&c,qux  figura  ipccicsqucfucritScraphinorum,  Chc- 
mbinorumcViTcraplunorum^dcquibusfacrarlitcrx  totics  Sctam  mul- 
ta  mcmorarunt. 


D€  FORMA  ET  EFF1G16  S  E  R  A- 
pbtnorum,  Cbcrubinorum>  &  Terx- 
j>hsnorum  ♦ 

Q AVV  T  XXII. 

S  A  i  A  s  cap.  6.  diuinarom  prxdiirionum  Scraphi- 
norum  nobis  cftigicm cxpnmit  in  hxc  vcrba :  Inanno 
quo  viortuusejl  KexOhtds.vuit  Domtnum  fcicntem  fuper  f$- 
Uum  excefum&eleuatumt&ca  qus  fub  tpfo  erant .  reple- 
.  bsMtm$jm*,  Scraplnm flabant fupertllud ,fexdUv»i,& 
\  fex  dtd  alurt:  duabm  vclabant  fdttem  cm ,  & duabusveld- 
*  bdnt  pedts  eimy&dudbm  voUbantt&cUmdbdtdltcr ddal- 
terum.&dtcebant,  Sanctm  Sanclus  Sdtutm  DomtnmDcus  exacttuum ,  plenai 
ejl  omnis  rerrd  glorid  etm.  Etpaulo  poftvcri.6.  Et  volautt  dd  mevnmde  Se- 
raphtm,  &  tn  manu  etm  calculus,  qucm  jorc  tpe  tuUrat  de  altari:  &  tettgtt  os  meum. 
Ex  hacorationcfaulc  inrclhgi  potcft  ,Scranhinos  in  fimihtudincm  a- 
dolcfccnuum  alatoiaim,adiuino  Vatcrinilc  confpcc*os,quandoqui- 
,dem  hic  vultus,manus,pcdcs,alx  nominanrur,  non  quod  iint  corpora- 
ti,aut  c  matcna  compoliti,cflc  ctcnim  puros  fpiritus  nos  fupcrius  oftcn- 
dcbfmus ,  fcd  quod  diuinx  Mcnti  placuit  fic  illos  cflfingcrc ,  aut  coram 
&:  antc  oculorum  obtutum , aut  tantum in  ammo  atquc  in  notionc  co- 
gitantisProphctx. 

Dc  Chcrubinis  frcqucnsmcntio  in  diuinapagina ,  cVcorum  ianail- 
fimafimulachracfficta  funt  iMoyfc  6c  Salomonc ,  ab  illoin  Propitu 
torio,abhoc  inTcmplo.  ltacnimExodi  capitc  vigcfimoquinto  pcr- 
icribitur,  Duos  Cherubtm  aureos  &  produttiks  factes  ex  vtraque  parte  oractdt. 
Vtrumque  Um  propttuttnj  tegdnt  expandentes  dUs  ,  &  opertentet  ordculum , 
refbutantque  fe  mutuo  vcrfts  vulttbm  tn  Vropitsdtorwm.  jWHjSy^ 

Dc  Salomonc  fic  m  Paralipom.  Tectt  ettam  tn  domo  SanBt  Sanaorum. 
Cherubsm  duos  opere  (iatuarto,  &textt  eos  duro.  AU  Cherubtm  vtgtntt  cubtt» 
extendebdntur,  uavtrna  d\d  babcretcubttos  qumque, &tangeretpartetem  do- 

q  mm}ejr 


jro£  Lih.L  EccleJiaTriumphantv 

mus,&altera  qumqutcubitoshabens  alam,  tangeret  a!terias  Cherub.  Siwititex 
Qherub  altertus  ala  quinque  habibat  cubitos,&tangebat  parietem,  &  ala  em  aUc- 
rnquinquccubicotumalamCherub  dltermconting.bat.  Ipfiautemftabant  ercclis 
pedtitu  &facies  eorum  erant  verft  ad  exurtorem  domum.  Quibus  m  verbis 
clarc  depi&as alatorum  iuuenum effigies  conftah  Et  quidern  Hebrxo- 
rum  dodiffimi  vt  memorat  R.  Dauid  Kimhi  alTcruerunt ,  vocem  Cher 
rub  rion  vnam  eflc  quandam  atquc  fimplicem,  fed  compofitam  &  con-. 
glutinatam  elitera  feruili  Caph,  &  Rub  quod  pufioncm  vel  adolclcen* 
temfignificat.  EtR.Salomonrcperiri  vtriufque  fcxusvoluit.  Quam 
opinionem  minus  probabilem,  &  vt  quidam  exiftimant,  falfam  &  ine- 
KnxWLontzmmSthema  ptam  ,  probat  tamen  fequiturque  Arias  Montanus  in  Defaiptione 

uTempU*bfurdtffim*opt-  T  ,j  ~  improbanda :reijcicndaque  videtur  fupenor  ctyiirolo- 
nto:namdtfttntitofexu*pe-  r        .  *1         r  )    -      ^  .  f  . 7 

tttur a  materta^uamnon  gia :  vixenim  apud  Hebraeos  Rub  pro puero acctpitur,iedin  dialc- 
hahent  Angeltt&inrefur-  6co  Chaldaica  Rabeia pubercm  iignincat ,  quiadalcfcere  adhuc 
reHtcne  neq,  nubent,*r*  poffit,  i  vcrbo  K?"?  Reba,quod  idemcft,  accrefccrc.  Abfurdaitcm 
^^,n^uenubc:un  atqUe incredibilis Iofephicft  opiirio , qui  3.  Anquitat.  capite  fexto,vbi 
fed  erutficutAngcli  Dei.  ,  i,  -  •  r  1  •  j  r  -i_  •   a    •      1«       1      •  r 

lofeph.Antiq  cap  6  Super  de  CherubinisSalomonts ,  eos  dcicribit  Animnkavoiucria,ipecie  no- 

legmenvtroeiuserant  effi  ua,  &  a  nullo  vnquam  homine  confpe&a :  nifi  forte  animalis  vocabu- 
gies dua , qu*A  HebrAi che  \o  animam  intelligat ,  & infcientium  more  Philofophonim ,  fumerc  *• 
rubtnappeUatyea  funtam  nimam  velit  pro  Tpiritu . .  Aut  vt  commodiorcm  aliquam  cxculatio- 
tnaliavolutriaifbeciencua  *  rj-  1       •     r  1  rr cr 

\  fi         nem  exccgitemus,  nili  dicere  vokieru  ,Salcmoncm  exprciiiiie  Che* 

a  nuuo  vnquam  aomtnutn  o  *  , .   .   .         I  g    r  1  r 

eo  Jpetta.  Hsc dt;tt Moyfet™v\nos ,  quoscirca  iolium  dnunitatis  Moies  olim  prouiderat,ipccic 
in  Des je  'vi//^/*^J^*-  potiusanimantium  rationepraeditorum,quainexpertiutn,  vtpote  qwi 
mm*b  vultum ,  manus ,  pedcs,  hominisque  truncum  haberent ,  alas  autem  ar 

uium.  Vel  denique fatcndum  cft:  hominem  haud  fiitis  fidci  fplcndore 
illuminatum ,  rem  defcribcve  orationenonpotuifle,  quam  ne  animc 
quidem  conceperat.  QupdipfealiasmanLfeftcprofitctur,cum  earim- 
dem  Antiquitatum  libro  otlauo  ait,  neminem  cfie  mortalium ,  qui  aut 
vcrbis,  aut  animi  tantum  notio:it  ^intclligentia,  in  feaut  inalioex? 
plicare fatis queat, quxfuerit  Cherubinorum  forma ck:figura.  Diuinif- 
mai  tamen  Vatum  libri ,  quantum  humanx  mcnti  fatis  videri  pollit, 
eorum  nobis  os  &  effigiem  repraefcntant.  Nunc  ad  Teraphinos"a<:ce7 
damus,.dequavoceinautographo  Hcbraico  vcteris  lksraturx  «cbra 
eftmentio,  quamuis  femel  tantum,quantummihiquidem  notare  li- 
cuerit,Lati«naverfioeam  vfurparit,nimirum  Ofe.3. 0>^"jni  Ephod 
&Teraphin. 

TejaphinHebraicadi<aioeft,qtiamretinuemntSymma.chusThcoT- 
dotion  &  Diuus  Hieronymus ,  ob  multiplices  variosquc  fi^nificatus 
quos  profubieftae  materia  ratione  habcre  poteft^  tametfi  vbiquefta' 
tuam^6c  fi£tumemincnsquefimulachrumnotet.  R.DauidKimhi  & 
pofteum  Lyranus,  Vatablus,  IfidonisClarius,alijqi?e,  formasquaC- 
damftiilTe  volunt,quibus  olirn  impwri  Genij  hoftcsanunorum,ede- 
bant  oracula,&:pra:di<aionesrerum  futuramm.  ScdcumnuUam  ipft 
xeddidcrint  aut  reddcrcpoflint  rationem ,  minimedubiam  atque  pror- 

babi- 


^Dc  Imavinibtu  V'a  Chrilli  i$  Sanctorum,        un  *tPj 
'babilcm  huius  mcerpretationis  ,  cum  dodUfumo  Hicronymo  dl^5n- 
dum  cft,  Tcraphinum  quodcunquc  gcnus  imaguus  non  quidcm  pi/ftx, 

C  ParaphrS  thalmanaia ,  id  cft ,  fimtt-  |*  ir. 

lachra:  Aqt^,Th©mbriof6cpoftcostt^  Gmtf.^.bis  & 

ideft,fculptasfig«ras.  At^uc hnu  lcomnu  1  cmphinutn  mcdiam  cne  ^m9in%mmdtd§m9n%vt 
vecem ,  $c  qvlx  reltgrntam  po(Sc  errigicm  aut  (upcrftit»olam,  lacram  I7.^x8. 

r4  nim  cxnrimcrc*  quod  dilciimcn  cx  mbic&a  qu«rftionc&    juht  *uttmMtchcl  {!*• 

libroR«;um  capitc  dccimonono,  Midiolcm  bauiiS  miammii«uio       f((flt        w  „/J(( 
licollocauillc  Teraphim  cum  puluHlo  c  caprma  pellc  coniuto, 
infius  Dauidis  ,  qui  ad  ncccm  quflercbafW  j  P  cftnon  ,ntntu  ,  Rfg  1?  n.  , 

*      >-       ii      i*  ion  iic  in  Da- Hicroo,aciMjucl.cpift« 


\     lui  coiiocai 
loco  ipfitfi  n.u 
firiffe  Nummis  luivti: 
uidis  domo  ,  ac  nc  ipJius 
Darmonum  imicamcnu  \  6 


altcnusquc  genciis  dfigicm,  qux  tum  quidcm  pcr  lcgcs  coa-  rnntnmm 
'^IfeS  -  .  Wi  diccrcs  falfa  &  mcnda-  ?*  «^* 


cia  iir 


tgfaj  in  morcm  tum 

-  TT  1,....  il.ir 


ucrlo  Olcc  capitc  j.vox  i  craprumcutic 
bus  Gm&iflin^  ponitur :  nam  cum  Dcus  V; 


acnci  c  pa^uia^v-  flrtt9l<U9i  hahntjtitput- 
icculucrat^nonalii  mlliH9  (*fr*rum  ptUtto». 

igltabar.  At  CX  ad-  futut .  ^utimicnfit  ptlutc4* 
&l  nuhnc  cum  rc-  tHt  ttu^Jutt  m  UUo  ktmi* 


e-JticT.iti ca  t..Ofcc,comj. 


Crjffff  Ttrapbim.  Vbi  liquido  conftat ,  proptcr  l  phodCv  lacntia 
iun&ioncm  >  Tcraphim  imcr  rcs  ,  qu*  ad  dnnnum  cuirum  1] 

u.«.r^n«imticPnmincnrariis  m  Ofec  (cnbic  hoctantum  Lotw 
D.Hicronymuseommcm  Siptuapnra  vcddidcrunt  T'  • 

raphim  turru  pro^nciuouus  c^  ^-iaj        .     y     t?       Varctdi \i f  lHT  ^•rt"Pm*','t 
RncVcnvAlim  «/,  H*-.Gm  mamtcitaaonihus^quali  pnvs   atcs       -  rA&fimuUtkr* ,  jM1 

Lj*  .    Pfnnhcris    Et  IlOC  modo  id  cxpoiucrunt  1  ncOUO-     :::i,r  r.<      prt'tnti  dun- 

mc^hetUorcrus,qui  dannas  prardidioncs  appcllant  a,'a^.  Qut-  .^x^^cW/mf>fc 
V  cuo         ,  r _  vcfponia ,  qux  nun-  t^km^tsbm^in  r* 

dam  vcro  co  vocaouio  ngnincari  puiwM-*"      ,.,   1  .  _  o,        f /#  trnmtnt*  yWi  /«1/4 

cupaxaiucrunt^cnortK  yrim&Tumu^mununauoncs&pO-.^, ></(W# .^^S 

fedboncs.ouas  Summus  Saccrdos  tcicbat  »  a.,...  m  Kauonau.quo  ^tl,,mt'FrH»tifimt.frt 

ocftus  illiul  crat  infijmc :  quod  ciiam  Gr*ci  xi^  dixcmnt,  ait  Iolc  A^.U -  ♦•«^ 

h  i     ouia  nro  oraculo  torct  Hcbrxis  admtrabili  quodam  «mnia-  V?  , 

Ufplcndolc  ,  Sardonychas  iplc  tu.rtc  valc,  PWlo  Iud.cus libro  dc  ^Zt^^i. 

^-.nir.kiiSma-aedos.  R.cs  autcm  Exodi  vigciimo  odauo  dcfcri-  fra„,&(„j,n,fcu,i- 


*°*  Ltb.  L  UcclefaTriurnphantis 

fidem ,  [«t&  iuodnouerit,  DeUS  y  fpoliabuntur  Pontificc ,  in  cuius  Rationali  rcrum  futurarum  fi- 
fcffitorefrcferte.  Exoat  vidcantur.  Autvt  Theophyladus  intcrprctatur ,nullaplane  iilis 
Iofcphus.lib.j.Antiq  c  9.  hippctent  figna  aut  prognoftica,quibus  animo  pixcipere  res  futuras 
£xl*ptUi6%qucs  Ponttfexm  conie&ando  & diuinando  poflint.  Cui  interprctationi  fauet  maxime 
humvU  gfft*bat  Q  Sardo  Chaldaeus  Paraphraftcs  ,  qui  expofuit  finc  Teraphim  ^VVfi  "NSfrf  rvSi: 
nyches  er*nt\  qi<*rttm  na-  Velcth,  Ephod,  Vmchaui,  hoc  cft ,  Non  crit  Ephod  nec  rcfponfa  red- 

turamnuilt  nonotam  nar-  i         r  J  L  •  i        r       r  •    ^      1 1  .  ,A    .  n 

rare  fuperuncuum  puto  )  ns :  d  lc  ^111^111  iignihcatus  vocis  Teraphim  metaphoncus  elt, 
mtcabatalter^uotuslt*-  cum  propric pro  ftatua ,  qux ad  cultum rcligionis  fpe&ct, fcu  vera , feu 
tum  cffet  u  y  quidextrum  falfaponatur.  Idque  ipfumTcraphinus  Michae,  de  quibusludicum  de- 
bumetumotcup*bat,un  cimo ocliauo  mcmoratur , contigit :  namcumprius  ab  Ephratco  tan- 

K^&Jtm-  ^  numina  cultl  funTcm>  °iulcx  tribuDan  crant  Hebrxi,  eofdem 
enubw  conjpueretur,  idq.  pofteanouain  vrbc, qnse Lais  olim di&a,  collocauerunt  ,adhibitis  et- 
prAter  naturam  fuam  &  iam  Leuitis,alijsqj,  qui  ftatisaclcgiti^^^ 

covjuetudmem :  quod certc  toto  eo  temporis  interuallo  manicrunt,  quo  fuit  Domus  Dci  in  Silo ,  vt 

admtrattomm  meretur  a  facraipfahiftorialoquitur.Sed  quidquidfit  de  priuato  vfu  fufiliumfta- 
tua  omnes  ,mft  qut  excon  1  ,  .  1  1        i  •   i  , 

temptu  reltgtoni  fapientu  tuarum  &  1  eraphinorum,  dc  quibus  ljs  in  locis  fit  mentio,  certum  hoc 
opmtonem  autupantur.  Sea  cft&  cxploratum ,  Teraphinos  fumipro  imaginibus  certa  ex.  materia 
mtrabtltus  etl ,  quod  nunc  fidtis,  ad  religionis  cultum  &:  vcncrationcm.  Ephodfacrum&religio- 
dfmn^l  fTJm  A?atr"n  ^  vc^mcn^uod  cum  eifdem  apud  Ofcam  conmngitur, id  fatis  ofte- 
i3rriwli°  ikT  > de  W°  fuerit  opcraeprctium  hoc  loco  rcponcrc ,  quod  eft  ibidem  £ 
ftat , tn beUo <v>clort*Dcu6  S.Hieronymo ammaducrlum. 

prenunaare  folebat :  nam  priufauam  exercittes  moueret,tantu4  fulgor,  ex  eU  emitahat  vt  toti  populo  perfacile  inne- 
tefceret  adejje  Deum.opemqj  &  auxtltum  fuum  inuocanttitu  ejfe aUaturum.  Quapropter  GrAci3quotquot  *  nojtr*  re- 
hgtone  non  abborrent,  cum  hoc miraculum  pro  comperttjftmo  habeantjta  vt  negart  non  poffit  rattonale  vocant  Aeyer, 
hoc efl,  oraculum.  Defitt  tam  rattonalc,  quam  fardontx  fu'gorem  emittere *nnu  ducentie  *ntequ*%  h&c  csmmenta- 
remurtr*toDeotpropurUgum  fuatum  preuarscattonem.  Porro gemmas.quas lejetkta  Sardorythtu  abteUat,  Phtle 
tmaragdosdtctt.  kudic.cap.i%  ver.i  4. 

Sciendum,  inqidt,  eft  Epbodfignificare  indumentum  facerdotale^  quodtn  Exo~ 
do  &  Leuitico  afeptuaginta  dtcttur,  ide[i ,  fuperbumerale ,  Aqutla  febfy** 
tdeft.fttperindumentunt.  Fuerunt  autem  duo  genera  Ephod,  altcrum  auro,' 
hyacintho,  purpura,  cocco,  byfloqj  contextum ,  quo  tantum  Summus 
Saccrdos  vtcbatur:  alterum  e  candidilfimo  lintco,  quod  Leuit*  cseteri- 
que  facrificiorum  adminiftriadhibebat,^  de  Samuele  in  diuinis  Com- 
i. Xttttm  1 1*,  mentarijs  proditum  eft ,  eum  acctncium  Epbod  lineo  in  Dei  confpe&u  mi- 

niftrafTe.  Atque  haec  omnia  e  facris  htcris  cruuntur,allataque  ftint  a  pra> 
ftanti&Summo  Dodorc  Hieronymo  varijs  inlocis,  cpiftola  130.  ad 
Marcellum,  cuiusiniuum^l^i^rr  ^««w^in  3-Caput  Ofee,&  hbro  de 
Traditionibus  Hebraicis  in  Genefim*. 

Huius  tanti  viri  auftoritas  nosmonet,  vtad  illuftandamhanc  dif- 
San^usAmbrofms  libro  putationem  de  imaginibus  ,Patrum  mentem  atque  fententias  exciui 

JiSHW^V-r1"  5  fCd<1Uld  fH  m  ECCMX  hift°lla  COnfiSnamm  ^enl 

fuiJfeMarthamLalarifo.  amti* 

rorem  ,  n*m  ciutmfuiffu  Ctfare*  Phtlippi  tejiantur  Eufebitu,  &  So%omentu  Itb.  j.  cap.  1  r.  Meminit  &  Theophi- 

Eufc- 


T>e  Imdgnihtu  lefu  Chrijlt  tj  Sanflorum.        I  o  9 

Eufcbius  Cif.uicnlis  in  mcmoria  vctcrisEcclcfuTrcfcrt  inofiratom  Eafebini  hb  y  t-n-  *" 
ftVtomxfi  fuis  tcmporibus  tic  ri  foKtum^fcrbul* vi  ac  virtute,Prioribus  H d  "»'"  '^'"'Z 

r  "^"r<  1      t  0  .      .     .    .      ^   1  ,1  1   multtru  efhiitm  temtme 

ixculisigr..jtx,quxaaba(imxncthmulachnnaiccbatur.  ldautcmcol- ^  _  &"^„nihM  ,nfi„ 
locatum  olim  tucrat  ab  1 1«morrhoifla  mulicrc,COius  1).  Matthxus  mc-  fMpfi,etntk  m  antenerem 
rainit  c..;.vcrf.it.Prxdicinclibcncliciigraria,Sc  adomncm  poftcritatis  psrttmixukfit.  &e. 
mcmoriampropagandi,quoda  MundiScruatorc  pcrccpci.it  facrx  vc-  Wr*9«  —»-*-f  "<*• 
ttis  attadu.Adoiuy, ocularam ic  tcftcm  Ula proderc , in  cundem  (cfc lo-       ^  ,  f  ^ 
tvmvidcndiorntiacontuh.ic,  non  modoalc  rcpcrtam mibi Ciuutii-  w?. 


Ai 


maginem,verum  ctiam    D.Pctri  atq-,  Pauh 
picturx  varicratCiScviuiscolonbuscxprciTas  atq;  adcam  dicm  magna 

cuta  cV:  rchgionc  coiUcruatas.Florcbar  autcm  Eutcbius  annopoft  Chri-  v 

c  ic  ibidcm  ftulVc  Tcrcbr.uhum  vbi  o!im  qucrcus  Mambrc  patults 
dirVuia  ramis  cxcrcucrat  ,  hincinde  duos  vidcri  adolcfccntcs  qui  tcr- 

tmm  qucndam  Chiiftum  kium  ronua  cx  lincamcntis  adumbrantcm  Hjjgj 
hononbus  profcqucbantur.  *>y 

Euacriusl,  4-cap.  2r>.n.uratChriftumScniatorcm,cumlintcum  on 
admonuilVcr,luiqucvultusin  co  imaginem  cxprciliiVct ,  iddcindcmi- 
iiric  ad  Aba^anim  Edcilx  Reecm,aqua poftca  cflitue ,  multa  fmt  mira- 
CttianDU2&  maitditapatrata!  Idcinctiam  mcmorathb.c.cap.iS.qucm-  F.uaqrius/.'f. r.tt.  An*f~ 
admodum  hemo  lmpius  &  confcclcratus  Anatolius  a  Dci  matrchut  kmmdimjmm 
rcjddWfccoiKe^ 

dtcrgorcinndtisfuppIcxaccidinct^qucmctiamdcuoratumaLconibus  ninm  AUrtA  n<.r*r* 
poftra  fcrunt.  D.Athanaiiuscr.p.s^.carum  Qijaiftionumqux  illivul-  rMng  in  tgrtt*%  fubUmem 
00 trhuunrurad  Princircm  Antiochum  miflx,  lis  omnibus  a  qiubus  MppenfMmMccurrem.mMni' 
idoloiatnflcoc  fupcrftitionisannu.nurinimaginibushonorandis,apcr-  bw  iteriocompltcMtufeet 
tc  fignincat ,  non  m  faxa  aut  lignum  pictatcm  Chnftianam  tcndcrc ,  aut  ^^f^ 
abiccla  iinulmm  rcrum  hunuhtatc  dcftnin  ,  fcd  Prototypi  cultu  6V:  vglut  fMCTtitgumdttejl*t* 
honorc,vtcumo!im  Iacob,exfcpmaginta  vcritonc  &  mcntc  Apoftoli,  ^  vt  oto  mmfim,  comt- 
cxtrcmam  nartcm  virea:  Ioicplu  adorauir,  non  fccptrum ,  fcd  cum  po-  guenspemttusMbsftMuertit. 
tmsaquolccptrumtcncbatur  honorabat!  Et  cum  Iudxiaut LcgisTa-  ^u^^um^ 
bulas,aut  fculprosauro  Chcnibinos  commum  rchgionc  vcncraban-  ^  PaiU\adHeb.  u  u. 
tur,n©nlapidtaut  mctallohonorcm,fcdcarumrcnim  autori  Dco  ad-  ^chryfoftom  hon  66. 
hibcbant.Sapientiflimi  Athanafni  vcrba  hxcfunt,Non  vt  Dcos  ado-Thco<i.j.  to.conca<ftio- 
wamustmi^ncsnosquiftdclcsfumus,abftt,vt Ethnici  faciunt  fcd  fon"  ncf.qu«.iolLeonrius«c 
.  i  -      r..      ■  .    .     /i  •  i       r\  H.idnanusPapa.in  Actis 

lummodoarVcaionemacamorcmaniminoftnquocrcacharactcrcm"  "s  dlNicJnx.aci,o. 

imaginisarfc&i  fumus,  fignificamus.  Et  qucmadmodum  lacobiam"  nc/in  epjiiola  adTha- 
morti  vicinus  fuper  cxtrcmo  fcipionis  Iolcphum  adorauit  nonbacu-  raiium.  Dc  iptius  lacobi 
lum  honorc afficiens,fcd cum  a  quo is  tcncbatur :  Sic  &  nos  fidclcs  non  Scipionc ,  ^10^1^^ 
proptcr  altam  aliquam  rationcm  imagines  falutamus&cxofculamur,  Gcnna i  jus.^ 
cum  hoc  faciamus  quomodo  ctiam  patrcs  aut  amicosofculoac  ialutc  ^  flicr!^^ h-.nk  &cm- 
cxcipimus.  Paulo  vcropoftcos  qui  vitupcrant  imagincs  ^••fT»t/«furio-  mth  rnon 
fos  6c  amcntcs  appcllat,additquc  fxpcabimaginibus  olcum  f.atutirc  unum pgmfitm9it %fi  Ver$ 

O    j  vifum, 


Jw 


Lib.  h  Eccleft*  Triurnpkantis 


uhQ%Yvrs  t"**19^  S'eg°l  fum,vnam  etiam  quandam  afoeittaiftam  cruorem  mifi{Te.Denique  rc 

frtl~UU>/jattch}  &fl3m-  r         .  .  1        %.    ■    r     ~  -t^   -  A-'^*",iu^ 

hcaht  vtrgam  feu  bacutu.  fert  Pmm  qiiendiim  rchgiofumquc  virum  imaginis  Dei  matris  ope  ac 
Exed.4..).\i\\znrf.excen  beneficioaDxmonisimportunaviolentialibcratuiTi. 

tum  captttbmadprtnctpem  Antiochum  c^g.vx  *><  9»**  G&intvvSidpiuc  hw<k  d  ttjw  e&ziic.ei»* povfiv  -riw^x^  >$ 

Bahl./. deSpirttuS.ciS.  Bafilius lib.de Spiritu fan&o  Ariftotelisetiam  ratianemprofcrt,a- 
An  .l.de  Remtmfcentta.  •  e motum  2\\\vc\\ in efhViem  atque  oris  fimulacrum ,  non  eiTe  quid- 
Idem  esl motut  tmagtna-    .*  j       r  ■      11    •  r  i    r    r*       i_  i         jji  J. 

ttontiinimagmem&m  #•  piam,quod  perle  tantum  lntelligi  queat,lcd  rcipectum  habcreadillua 

n>Mgtn*tum.  quodimaginerepraefentatur.  Etvtille  contumclia  Genitorem  afficit, 

quifiliumnonhonorat,  itaquiimaginemdefpuit&:  auerfatur  ,  iiliipfi 
quieademexprimitur,  dcdecorislabemigriominiarque  imponit.  6  <uh 
rt/ueav  th*  eiKQva,*cPe  to  efHovi£6/j9juo>'  ftjucZ.  Idem  {ummus  clariflimu/que 
do&oraltera  A&ione  SecundaeSynodilaudatus ,  aducifus  Iulianum  i- 

Citaturab  Hadriano  Papa  tdifaibilfilfioYltoimagmum  h$C 
M8  Sept.Synod.  AcJ.i.to  3.  traditum a Sanclis  Apofiolis  non efiprohibmdumifedtn  omntbus  Eccle- 

fiis  noflris  eorum  btfioriaserigimtu.  Et  orationc  dc  S.Barlaam  ait  iconcm  for- 
tiflimihuius  martyris  in  Ecclefiapi&am  cumaduftacius  manu  fuiflc. 

S.GregoriusNazianzcnus  Orat.inlaudcm  HcronisPhilofophi,^?:- 
£*/fc5inquit,  cum  modo  corporeo  informantor ,  condtda  vefiis  atque  fpiendida ,  &c. 
hitidaporreclaquefaciestrtbiufokt  addefignandamntfaiior  natura  tilorum  purt- 
.  ^ttw.D.Grcgor.Nyifen.in  Encomio  S.Theodori narrat,hui.us  diuini  & 
. conftantiflimiathlcta:gloLiofacertamina,  fuilTeinquodamtcmploab 
optimis  pi&oribus  cxprefla  ,cum  cffigic  Chrifti  Seruatoris,fpec4:aculi 
pra^fidisatqueagonothcta23docetqueimprimiscaftxpicl:urx  varietatc, 
adilluftria  Martyrum  facinora  adhibitam  nimium  quantum  intuenti- 

T .    VT  ~  bus  prodefle,&:  tandem ita  concludit,/ikr  etiamptclura  tacens  in pnntteh- 

IdcmNyiienuscitatus     .  r  ...  ,r      Tj     Jr  /  _  .   /  r 

in  euift  Hadriani ,  quam  ^^xtmamquevttlitatem  aoftrre.  Idemlcnbcns  m  Canticade  fc  prohte- 
fcribitad  Conftanunum  tur magnamvim lachrymarumprofudiflc,cum  depi&amAbrahami  hi- 
&Ireneus.  Ad.i.7.Syno.  ftoriamvidiiTetnatum  fuum  multo  iucundiflimum  immolare  conatis. 
vidi  non  infrequenter  paf  Aftcrius  itcm  pie.collacrymatus  eft5cum  in  Templi cuiufda  pariete  con - 
UcntfmT?^c!^  tUeUCtUr  EuPhcmiam^Dei  caufa  vrtam  in  acerbo  cruciatu  ponentem,  vt 
aZlm?ra!fit. " Habetur in fccundo Concili» Nicaeno pcrfcribitur. S.IoannesChryfoft.in Litur- 
eximta  narrath  facrificii  gia  quam  latinam  fccit  Erafmus  &intcr eius  OperaTomo  5.reperitur, 
Ahraham  apud  tundem  accurate  rcccnfet  quibus  ceremoniis  piaque  pompa  Saccrdos  Euange* 
Xyffwum  in  oratbne  de  ijtdefertlibrum  ,  Acolythocumfplcndidafaceprxcuntealternishinc 
f%2"  fjinfeTta?fi7a?- inde  concinentc chori Sy mphonia ,  &.quomodo  Chrifti effigicm mtcr , 
d*tw  eatnarchi.  Abrahi.  oftiaduolocatamflcxocapite  vcneratur. 

Afterius  Epifcopus  Amafea;  in  Ecplnali  m  Euphcmiam  mattyrem  Aclione^.feptima?  Synodi  tom.^. 
Conc.SedlacrymMfundc,  nam  &  mtht  htcpafftJ  voceaufcrt.ut  ampltui  loqut  nequeam  ,  nam  tam  exacle  fangut- 
nu^uitfu  Pitior  dfiuentes  depinxerat>vt  turaueru  a  Ubtis ptofiuere. 

Clurlbft.  io  Liturgia  fiueMiflatom  j.operum  Sacerdts conuerfu* adChrifit  imagheminter  duo  tfiia  infie- 
xo  capttt  6U  cxcUmattone  dicit  banc  orattonsm. 

Alias  itempopulum  mirifice  commcndat ,  &  in  laude  gloriaque 
ponit,quodMartyris  Mcletii imagincm  vbiquc  pingendam  &cxpri- 


mendam 


Debn 


us  lcfu  Cbrifii  i$  Sanfiorum.         1 1  r 

unus  mihinomnda  animoquccxcipicndavi- 


uty9**  noorf}  oupftl 


pttr  anhttypA.  Iis  autem  quxdc  Hjemorrhoiflaautorc  Eufcbio  diximus  So70meD  /  j  ^  ( 
addikSozomenuscumimpius  Iulianus  in  locnm  ftatu^Scruatoris  fuam 
lubftituiflct,ie^icm  c  vcitigto  lapfum  diuinitus  &  immiflum,qui  adttm- 
btatumillumCIulianumcomminuit&caputatainco,pcdtusarcliquo 
corporc  icparauK.  Barbarica  rc  fcrocicntcs  cum  Chnthimagincm  fum- 
maviolcntiaquaifarcnt,frcgcruntcamquidcm  funbundc  dc  mcxpiaigk 
bUi  fraudc  irilamentcs ,  fcd^Chnftiani  collcdis  ftudiofe  fragmcnristn' 


tcr 


in  porticibi 


caucrunt,vb 
litcn  in  tanra 
it ,  vt  publici 


allcrua- 

nc  filil-     Thcodor  in  Sim.  Sryl. 
habcrur  in  hiftoiiavctc 


lcin  lo.is, 


tojja 

'  rumpatrum.  Anmnt  tntm 
103  cftigics  poncrctur  cum  o-  Roml  tMm  fu,jft  mdt0  0. 

m  &  COnfcruatOrcm  habciC  mnmm  (ermone  eelebrmtu 

vi  m  offinnmrum  omntbue 
nti  |  htnc  fik  prefidium  &  tuttUm  ptrmntts. 


xtjttbtUk  eyforticb 


tinos  Ubro  fccundo  ,-conrra  Marcioncm  c; 


flagitiofam  impcllci 
ra,cx  occanovcrba 
fign.hcarccuptcns,. 
tc  fc ,  at  cantura  ca  q 
curlcrpcns  ejncnscr 
ciin  Arcacxprc 


sOotim  Maxun  LcuiDram omncm ima«ncm  N^cl0nem  c  n-Premdi 

Y       \   x        '  •  ^  o»  ftmthtudmem  vttmns 

ccptum  ldolatantum  &  cas  lmaemes  vccarc,  ^  J  . 

1         .  •    r_     j       Stft  omntum  qut,  m  toele, 

mcntcshonnmimpoiruin,  atqucmhaudcm  &  „  ttrTS /&tH  *quu, 
>umcnto  ld  cflc  qucat,qued  cum  dc  coclo,tcr-  0fttndur^emu  m§ ,  idoUU- 
t,  adftanxil  Son  ddorabttucatttqut  ferutttu  tllu,  trufcthiet  furftmn:i»m  co- 
mncizcnus  fmurarum  atquciconum prohibe-  hibentetjubueit  emm.Non 
B  i        ^    i     t  %t        I-       •  mdormbitu  em*neque  jtrutt- 

)nuncslatria:cuhuhonoiarcnt.  Nam  ahoqui ...  .  :  * ^f^LLi 
.  .  L .  .    ■  tutUu^orpentututtmintt 

farct?  cur  ChcrubiruficScraphim orc  cmincn-  t^us  p  &(t  c*eruem & 

^ermphin  murtm  %n  mreefi- 

immfm  hmhrtoemuftttmb  IdMmtru  rt>ndttionetob  qumm  fimtlttudo  prektbetur  ,  nen 
hbiurum  logt  rtfimimrt  ,  non  %n  eo  fimtlitudtnu  ftmtu  dt\rtlnu,fm,  obqutmfimt- 


van 


ilibrodc  Pudicitia  tcsibic  Christi  vindicis  hominum  cffi- 
humcnsoucmgcftanos^pidamohmin  Calicibus  &  colorum 
cmfiencm  fuiflc.  Sanclus  Ambroiius  fcrmon.  dc  S.Gcrnafio 
iiofibidcnoclchomincstrcs  fubito  apparuiHc  commcmorat, 
quorum  Pruuipcm  D.  Paulum  cilc  cognouit  c  pidura  quam  ahquan- 
do  ocuhs  vfurpaucrat.  Prudc :uius  hymno in  Cafliainmiaittc  in  tcm- 
plum  illius  inuidi  ftrcnukjiic  Martyns  ingrtflum  ,  oculos  cum  cx- 
tulilTct ,  jnimaducuiilc  tllius  lmagmcm  floic  colorum  cximiodiftin- 
Gtmxn  &c  culluccntcm.  Et  m  Hippolyti  Epiccdio  rcfctt  fcruari  lllius 
cffigicm  ic  mairy.ium  ctiam  piciuris  adumbratum  vidcn.  Diuus 
HiCLonymus  iandiiTimaHi  Paulam  tcIUtur  antc  Crucis  iimulacrum 

ftratam 


TcrtuU  dcpudicitia  c 


.  7. 


Ambwf  cpifl.  fj.  quarcft 
pnmalib  7.C0.1. 
/  ertiM  vero  node  ,  dtfttlo 
tttuntu  corport  ,  non  dor- 
mtentt,  /edftupenttj  cnm 
qumtimm  mtht  ttrtim  Jtpm- 
rueruntperfonm,  quAfimi- 
/u  tffe  bemto  Fmuio  Apoftolo 
vtdtbmtur,  cuim  me  vultu 
pidurm  Uoiutrmt ,  tn  tmtum 


H2  Lib.  1,  Ecclefiaz  Triumphantis 

vt  ipfemtcum  iUu  taeeuti  ftratam  &  abie&am ,  tanto  atftu  ardoris  &  pietatis  eandem  adorauiflc, 
iu4  loqueretur,  &c.  Piud.  acfi  coram  in  ea  pendentera  mn ndi  Seruatorem  intueretur.D. Augufti- 
dc  S.  CaiTiano.  Erext  ad  nus  m  Harmonia  Euangelica Dei  nrouidentiam  mirifice  ornat  &  extol- 
t (tUirr.ftcttm  ,flent  obuta  ]jt  ouam  iHuftrcrn  cfle  videbat  m  haudibusEthnicorum  aperiendis,qui 
rotitra*fu(is  coforum  tma        1  1%  .  »   %>     •   •   i  -r  * 

J  excoeitatairalitiaCommcntanum  vnumde  Mamainluccmcmiierut, 

*o  mattyru  ptcta.    laem         p  ,       ,  ^         .n    T  r     .  ,  0     °  jr    -r  J- 

1'nidenc  Pttiafupertu  quod  elucubratum  a  Chrifto  kiu  aicbant,&vtrestotaadiimilitu<li- 

mulum  liqutdu  jpeaesvi-  neni\eriacccdcret,dicatumidetiam  ab  eodemefle  volueruntPetro& 
pt  vmbru  ,  effipans  faftt  paulQ  ^  qUOS  iHius  fe&atores  fuifle  opinabantur  &  ex  aequo  familiares: 
Hi-on  e  lTadEuft  crrore ^ccepti ■  quodeos  fsepe vidiflentfimul  pidos &  Chriftuminter- 
E  ^ph^Pauhe  matris,  medium:  quodquepiiDeccleiiaemore  fcftos  illisdiesconfecratos  cele- 
paulopoft  initium/to. i.  bremque memoriamintelligercnt. 

Preflrataantecruce,quafi  ptndentim  Domtnumcerneres  adcrabat  Auguft  dcconfenfu  euaDg.  lib  i.  c  lo  to  4» 
Credo  auod  pturtbsu  tocu  fimulecs  eum  tKo  piflcs  vtderuntyquia  menta  Petrt&  Pault  etiam  prepter eundem pajfto- 
nis  diem'*tlebrtua  ,  &  jolemmter  Romacommendat.  Sic  omntno  trraremiruerunt ,  qui  Chrtftum  &  Apoftolos 
eiut,ndinfanc~lu  cod;cttu4>  jedin  piStu  panettbus  quifierunt.Nec  mtrum  fsa  pingenttbusfingentes  dtcepti  funt. 

Greg.l.p.epift.?.  ad  Sere.  Magnus  Gregorius  epiftola  ad  Serenum  Antiftitem  Maflilienfem 
°Um  d  i  adora  eum  g1^11^11116^?1"0^11^  q110^  imagines  comminuiifet  nea  popul^ 
Tiwugaom^Z  Uuda.  adorarentur,in  quo  laudat  illius  quidem  in  tuenda  religionis  integnta- 
uimu4 ,  fregtffe  vero  rtpre-  te  voluntatem,fed  imprudcntis  animi  confilium  &  temeritatem  arguit. 
hendtmut.Dttfraterkquo  Docet  deinde aliud cfle imaginem adorare , & illa vti  ad euocandam  & 
faclum  vnquam  facerdote  cxcitanclam  religionem .  non  debuiffc  illumid  moliri  &tentare,  quod 

fe^fti?Stnonaltuatveltl-  m  1        r     >  to  r, 

ludtenon  debwt  reuotare  indicium  arrogantis  mperDixiarepudiarc,quodcommuni  omnes  con- 
ne  defptSu  altu  fratrtbuA  fenfione  recipiunt:fublatumab eo  librum idiotis  vtilem  &fru&uofurn, 
folumte  fanftum  ,  & effe  cumimagincs remouiflet :  aliudefle adorare  picturam ,  aliud  pcrpi&u- 
credertsfapientem  ?  Ahud  ^  hiftoriam  quid  fit adorandum  addifcere:  non  illius  fuifle  pudons  at- 

ifi  entmptcluramadorare,  in      -jr  JJ  1       •   rt-         J         *  1 

atiud  per  puturahifioriam  que  modcftix ldh-angcre.quodadpopuluminftituendum non  decipi- 
quidfit  adorandum  addtf  endum  proponebatur :  non  fine  grauifllma  rationc  probatas  omni  an- 
cere.  Nam  quod legenttlus  tiquitatifuifle  imagines.  Audax  ab  eo  facinus  admiflum  qui  rciiccret 
fcrtpturaJ?octdtotuprsflat  qUOQ vna mcnte omnes admittercnt.Libro  vcro  7.Epiftolarum ita fcri- 
P*"'*'^*9"'  bitadSecundmum:  imagines  quas  tibi  diri^endits  per  Dulctdium  Duconum 
Frar?gi  vero  nondtbutt  rogaflimifimus ;  VndevaldenobiituapoftulatiofLicuit,  quta  illum  totocordetota 
qued  non  adorandum  in  wtentione diligU  ,  cuius imaginem pMOCulishabere  defideras.  Absrenonfaci- 
Ecclefiuifedadtnftruendas  pwsfiptr  vifibtlia inuifibilui  diWonfirafKus.  ■  E t paulo  poft ,  Scio  quidem  quod  1- 
ft  lumm  odo  mentes  nefaen-  magtnmsaluatoris  noftri  non  ideo petis  vt  quafiDeum  colas,fed  vt  ob  recordationem 
ttumfiurat  coUocatum^t  ^      .  .  ^m         recalefcos  cuius  te  imaginem  videre  confideras .  Et  nos  qui- 

auiatn  locsi  venerabtltvut  J  ..  .  .     J  ...  ^  r  j  n        1  7 

fsuMorum  depmgi  hiflo  demnonquafiantedtuwitatmanteillamprcJterntmurifedtUumadoramusquem 
rtcts  r.on  fme  rattone  vetu  per  magmtm  AUt  natum autpaffumfcdm  tbrono  fedentemrecordamur.  Etdum 
ftccs  a im tfit  fi  {elum  dtfcre  nolupiftura  quafi  fcriptura ad memoriam  filtum  Dei reductt animum  njjlrtim  aut 
uone  conditffet .  &c.   non  ^  refurreftme  Utficat  aut  de  pajuone  demulcet :  tdctrco  dtreximus  tibt  furtarias 

A.i%,^inr  'tA  intumbe-        *  J    .         .    /  X    «  ~  •      •   J 


tllum 


T>e  Ima^tmbtu  Jefu  Cbnfli  c>  Sau&orum,  /15 

tllum  i  mAhynifis dcfe-fius pcr cutus fcnttmmuritiumtc  effc  cred*.  Vcncrabilis  h 
BcdadcTcmploSalomonis  di^utans  cosarguitquifacrasiconas rcti-  ^deTmpiUUtr  IfJ 
ncrc  mctuuur  proptcr  id  prxccptum  Konftctestibtjiulpttlc>coic[i\c  rcmit- 
tit  ad  palmas ,  malogranara  jCncrubinos ,  fcrpcntcm  xncum ,  aliaiquc 
rcrum  lpccics  ,  quacin aiuinis  ht cns  pictx bono in  himinc  collocantur. 
Docctitcmpitturami  Grxcis  appcllatam  quafiviuamfcri- 
ptioncm ,  quoa  cxprt  ifius  quam  nuda  oratio  vnius  hiftoria?  vcritarc  rc 
prxtcntct.  Additdcindclinullum  incoincommoaum  litvtduodccim 
bouesimitanonc  crhn^anrur,  cjui  marc  xncum  fuftincanr,qua:  tandcin 
culpx  &  prolapfionis  (ufpicio  lit,  auoaccim  Apoltolos  crhngcrc ,  quo- 
nimbcncricio Luiacrilaluraris  vndaabluri  fumus.  '  ,  ,  *  ^\ 

Scd  vt  hncm  &  modumaliqucm  huicdiljuitanoni  faciamus,proba-  Trii  (tf[.x\Atr$**  i.im 
tus  fuitima<;inum  vfiis  in  Niaeno  Conalio  lccundo ,  vt  hactc.uisfarpe  txodxo  +  j 
diximus ,  Larcrancnlibus  rribus  fub  Grcgorio  x.  Grcgorio  ;.&  Stcpha-  1  c*r  N"  '*  Anmthtm* 
noPapa^Francofurdcnfiitcm^&dcniquc  lh ConcjIioTridto tinoftk  t£""J„CT*?{*!'' 

1  ,  i     i      •  •  *■   •         r  t!  i_  t  s  V*nermn4su  immttn^ 

honc  15. Et quomam Iconomachttd?uidcmm orc  habebant  Sonftctes  fuplfWiH1) noi ^utfecU4j 
ttbifiulptilcnequconrnimfiMtlttudtnemqttdtfi  tn  tctlodelupcr  & qutttn  ttrradc-  xmt  mnmthemstt  ptrrellt 
irfum  nec  eorum  ctutfunt  tn  dauif  ft  tcrrj  \  Xon  fdordbucj  ncquccolc< ,  Fw/z/wj  m**  $j<*cun>jut  fenttnrm 
DonumtsDcuit  'Usjjrtu,  c  /  tcs»  SupradicbumConcilhimNicauium,in  fa**S<rt***+Mto  *• 

»•.«•./••/•  ■       1         1-  *•     trm  vmerjvJm  tmaQDits 

.o^otrcccntiicxapnta£pi(copili:caint,  Anatncmamcospronuncia-  t  AnMthtm/^t 

uit,  quiIdolum&  Imas;incmcandcm  icm  cflc  dicunt ,  cum  altcru  pro-  vtntrmndmetmmgmtujoU 
hibitum  fit,pcrmi(TuinaJtcrum.  Idolum  ,inquitTetiullianus,pcrdi-  **p*lUnt ,  An*:  htmm. 
minutioncmfuab  Zt&*  &  cxiizuam  fvuuam  finnihcat  aut  imagincm  Tcmil.lib.de  idolulama 
vanam  :  apud  Hcbrxos  cft  Elihm  ab  Elil  quodidcmcftciuod .vmbra,  ^°GUc4  f.rmmm  finmt, 
fomniunv^cndacium,vanita5.Eadcmc(lOrigcnisanin\aduciliohom.  i9e0  p9r  dtmtnutiontm  «- 
8.111  lO.Exodi.  Piajtctcaquc  docctprohibitioncmidolorumeopcrtiT  ded*&um  mtqut  4- 
ncrc,vr  vnus  rantum  adotctur  Dcus,Patci  ,Filius  &  Spiruus  Sanchis,fic  ' ;  *>J  f°  **Umft:it. 
vt  nullumahudNunKJiagnolcamus^bciluininiinitum^icxitioluin, 
&  vt  ipfc  loquitur  **™h*  *-«AiMf $  omnibus  ahis  numinibus  indicamuSj  c 
cum  vnica ut  in  orbc  tcnarum  & totius  natuiac  complcxu  diuinitas,qiiq  rK 
populumappcllctfuumP<7/):<///w;/>r(w/Mr  w,  cr^«V...  ,inquit  Thcudoic-  f)  ^  '"^ 
cus,  vcl  vtvtTtitSymmachu$»{-r  ■^sclcclumcV cximium,v]tiodvtrum-  20  umt9 mJmJti^t 
quclitvnicum.  Etpawlopoftquxftionc  ^S.Thcoaoicuiwdcmcxpo-  tJeU^cymUMJ^nii,  fi,ut 
niidifcrimcnimacincm  intcr  &idolum  ,  quidqucadorarcpropriciii^,  ¥•  »'*  A*«d*t—  J"*f, 
quid colcrcin  vcfti-ia Onccnis  incrclTus, aitquc  vtiumquc  d.ftinac &  y  i  n  "  f  x?  '  W 
figillatimDciprarpotcntisorcruificprohibitum,  qucmvnum  adoraic  mHlt.  d§lJiht  , 

parcft&Colcrc.  eit  »  ttutn  n:h>l  t/f  tJoUm 

.^^Q  'AWfGL^«'  ¥    M  utumdt.    Paulo  polt. 

Satndum  tmmtn  tfl,  qutdcum  derrtuttu  pnetptt  tim  ftrumrt  mmndmtum  ,  &  tmnts  mtttct  Den  &  Dommos  repu- 
dttrt,  *$>  prmttr  vnum  Dntm      Domtnum  nemtnem  hmbtrt,  *vtl  Deum  vtl  Domsnum ,  btc  eii  ,  ht  Uum  dtnun  tajft 

fint fadttt  omntbut  rmttrie.  Cum  trjrt  ventmut  mdgrmtimm  IUpti/mi  vnmtrjii  mlm  Dm  &  Dominu  renuneimntts, 

jolum  corfittmur,  Deum  l*4tttm  rj>  Filium  (j>  Sftntum  Smntium. 

Atquccx  haccxplicationc  conftatnon  imagincs  diuino  impcrio    I»!cm^uxft.j8  ih]um 
&lcecprohibcri,fcd  piarpoftciuminugiiiumvlum  ,  qui  111  cultum  i-  ^tV^mmiVni]^ 

P  dolorum 


lit  v  mm. 


•  T  in  r.  10.  Ertdr< 


Pl>4  Liher  7.  Ectlefia  Trutm^hamis 

fiftat  i  fw/ditudo  vero  rtfdolorum  inipium  fuperftiticnemquc  dcgenerac.  Cxterum  intcr  Cft& ' 
AUcuiuftivago  &  tffigies  ftianos.nullum fcelus minus  periculofum  eft  & rcformidandum ,  quam 
Quum  trgo  GrActqutdam  idololatria,  quae  maxime  timeri  potuitin  Hebraeis  :  Ettamen  in  ea  ho- 
Jorrr*;'  mtmme  fubfiften-  y^mxxm  perndiofalcuitate  ^&popuiiludaicipcriculo  ,quafdamilli  c6- 

tes  ffimgunt  velutt  Sfhtn-      *   £CT.  j  r         •  •  i-         L  L  ,  n 

g*s.  Tntcnas  &Centau  ccflas  ruiflc  miagines  vidcmus  :  cur  lgitur  nobis  prohiberentur  ?  Prse- 
rc.<  JE*yf  tuverQKu»o,-5S&  terca  cur  maior  fuperftitio  &  impieras  efle  vidcrctur  :  in  honorandis 
******  .  *4*fl homtnes ca  Chrifti  &  Beatoruimaginibus,  qudm in  erigendis  &'  publice collocadis 
rtinovui:u,Bucefhalos\ta-  finHilacrisfumraorum  PontificumJmperatoru,Rccum,arnicorumeD- 

les  rerum  no;ubfiftentium  .  *  rr  .  o       •  r  \        ■    ~        •  r  1 

CurBc2aiplcJ.iommu,vtipfevocat,it 
laudines autem  rerufubfi  Uiftrium  effigies  in  lucc  &  confpectu  poni  voluit  ?  Quis  tam  hoipes  at>- 
fienttum  tmagir.es .  veluti  que  percgrinus  eft  in  hiftoriarum  monumentis,  qui  ncfciat,  Tiberii  Im* 
foluJun^fttUarum,hcmi  peratoris  ftatuam  poft eius fatum  triumphafle  ?  Harmodii  & Ariftogi- 
wMUutrum^uhum  tenis  imagines  diuinis  prope  hononbus  cultas  i  Rhodiis,  quodipfi 

&  hts  ftmtltum ,   §)u£  o-  .     ©  *     r  .  '  1  r 

wnnia  vetat  adorare  aut  quondam  tortes  &magno  animo  vmpatnam  luam  mipio  dominatulir 

colere  ,  atqui  non  temere  berauiflent? 
prchibuit  vtrttmque  :  fed 

quiafepe  contmgit,  quofdam  humano  metu  perttrritos,  tam  idola^quam fimilituJines  xdcrare,  non  tamtn  anim^ce*  - 
lere>  proftereadocuit  vtrumq^effe  impium. 

1. famofi  D.  ad fegem  Tu-      In Legc Tamofi ponitur, eu  teneri  violatac maieftatis  criminc,  qui  coe- 

ham  Maicft.  no  aut  lapide  ftatuam  Imperatoris  volcns  attioiflct.  Et  quidem  Imbe- 

Famoftquttu* arcu\andt         .  _  *      .  .  1 r  .  ,.     «  ,    1  .  r 

,71»^  vlU dubita-  ratons  I^omitiam  temponbus  f  cnnus  muJiercm  qaandam  ,  vt  eit  apucr : 
tione  admtttuntur  tnhanc  ^Eluim  Spartianum ,  cxtremo  fupplicio  addi&am ,  quodadftatuamil- 
Mccufationem  (fctl.maie-  iiuslmperatorisftolammutaflct.  Erfiib  Antonino  Caracallafuitetiam 
Jiatis)Sc\nE.  Crsmmema-  ex eodcm  au&ore  capitale ,  eo in  loco  vrinam  fecifle ,  in  quo  ftatuse aur 

teftatts  fatlo ,  vtolatuvel  jmaeines  erant  Principis.  Scnccalibr.?.de  Beneficiisprimariumfcribir 
Jtatuu  iVeltmagtntb.m*         &  \  7  .  r 

xhne  exacerbatut  in  milu  Komanum  ciucm,  qiuprcetorns  ornamcnns  crar  lnhgnis ,  lnxapitis  pe- 
tes.  Aehus  Sparrianusin  riculum  venifle,  quod  manum  tum  matellae  admouiflet,  cum  gemmairr 
Atitonino  Caracalla,fub  haberctinannulo,inquafculptafuitCa?farisTiberiiimago.  Aliusqui- 
initmm.  ^am  exqUjutis  fUppliciis  fait  necarus ,  vt  ex  Philoftrato  notat  Lipfius  iii- 

^ui™r"n*m^^  eum  Senecaelocum,jquod-verberibus  feruum  multaflct ,  qui  nummunr 

rant,  in  quo  ftatuA  aut  i  haberet  Principis  effigic  fculptum  &  deicripmm.  AdhsecadditSticto- 
wnagines  erant printifu,  &  nius  fubTiberii  principatu  quatuor res  capiralcs  fuifle  hab-itas,circa Au- 
qm  coroniueiui  imagmtb.  guftifimiilacrum feruum cecidifle, vcftcm mutaiTe,nummovelannulo' 
detraxer«nt,vt alttupone-  efggiem  impreflim ,  hxxm* au t  lupanari  intulifle ,  didu-vllum fa6him- 
Seneca  deBeneficiis.  ve cius exiftimatione  aliqua laefifle.  Etin hancremlegcnduseflet  Iurif- 
imm.26.  CcenabatPaulu*  confultus  Scaeuola  LegJtmtufconfuUo.DJetniurus.  &  Calliftratus  L.C^- 
}  ratoriut  in  conuiuio  quo- 

dam ,  tmagtnem  Tyberti  Ctfarps  habenseByfam ,  f$*  eminentegemma  ,  rem ineptifftmamfecere  ,fir>unc  verba  qua- 
Jsero,  qutmadmodum  dicam  iUum  mateUam  fumpfiffe ,  qucdfifium  ,fimul  &  Maro  ex  notUyUus  temporuvefltg*- 
torilu4*otaMt,&c.  Suet.lib  j.num.<8  Statue  qutdam  Auguflicaput demp/erat ,  vtaltertwi  tmponer* :  AcJares 
mStnatu,  &  quiA  amkigebatur ,  per  tormenta  qutfita  esl :  Damnato  ret> » paulatim  hocgenu*  calumnU  etyprocejfit» 
hdc  quoque  capitalta  effent :  circa  Auguftt  fimulachrumferuum  cictdfft*  veftem  mutafft  ,  nummo  vlannulo  *ffi~ 
giem  tmprejfam ,  latrins  aut iupanari  intultffe,  dtclum  vUum ,  faftumve  eiue  extfttmattone altqua  Ufiffe.  Scar uo- 
Jal  58-D.deIniuriis  Senatufconfultocauetur  ne  quu  imaginem  lmptratoru.mtniuriamvtltnuiusamalte?Hupor- 
Utifrquicontrafecerttinvinrulapublicamittatur.  Callift1.atusl.18  $adftatuas  D  depoctnis  Neautmn* 
AdftatuMVili^ttgtnesquittonfugikt^SenAtmse       i  §uw^quumAgtntmCefarii  in  tnmdtam  altertu* protulifi 

fttaliumi 


De  magimbm  Jefu  ChrifliisrSanttorum,  //$ 

^4/i«m.D.Apar«M.H*coiiiApuillcaric.u:asroinu^uKiirv\niH-^iv|MH"--  . 

lit  quinl.iailcgium  t.t  &  mt.uuk.m  kvlus ,  Chnft.  Donum,  S.ind.llH  ^^Jjjjjfc 

mxeius  Matris ,  6t  Diuocumimagincs  conipurcarc ,  dcucerc ,  commi- 

nuerc,abolcrc? 

Faciliscrit  Conciliatio ,  fuhcamus,  i.  Calumi  mcntcmnonfuiflc,  conctlwttQ. 
nec  eflc  corum  qui  cius  ic&am  fcquuntur,vt  vctarcntin  omnino  imagt- 
ncs/cdvttantumahuiustollcrctui^quitortcin  quibufdam  locisinho- 
minu  rcligioncm  irrcpfcrat  \  cumcjuc  affliclx  comminutxqi  fuerunt ,  id 
non factum ,  quod  pcr  fc malx  &:  rcpudiandx  videantui  ,  fed  quod tc- 
mcrecVrinconlidciatcquidam  putaucrunt  clle  laulius  cas  omnino  a- 
bolcrc,quamabufuspcnculomv. Jcn ,  cumctiam  fadum  Ezechix  Rc-  4  R<g  rf 4. 
.gis  profcrrcnt,quicam  ob  cauiamlcrpcntcm  xncum  comminuit,quod 
Hebrxicum  vcncrarcntur,vt  diuinitatis  compotcmcv  inftruclum:&  vt 
notarethominu  in  canon  fcclusatquerraudcm ,  nominauiicum  Nco- 
huftan ,  quaiixrcumlruftum  diccrcs.  Atque  id  quidcm  ctiamnum  fa- 
cicndum  probarcmus,  fi  vcrum  cflct  adorati  imagincs ,  vt  icrpcntcm  x- 
ncum  fupcrfticioLc  coJcbant  Iudx,c\:  fi  nulla  cfter  alia  ratio,  tam  ftolidi 
fatuiq;culrus&  idololatnximpcdicndx,quam  vticoncsomncscxtcr- 
jmnentur.  1.  Omncsctiam  inhocconicnticnt  ,  lonec  mclius  6c  con- 


rum  Corhtum,  quam  manium  dconim  iimulacra;  Impcratorum  ftatux 
authuiuimodiproiunx  hiilonx  apparatus.    3.  Quod  Chrifti  iESvin 
<:rucependcntis  imagn  plunmum  poflil  ad  animum  pic  attollcndu ,  & 
immanium  dolorum  3c  cruciatuum  rccordationc  commouendu,&  dc- 
niq,  ad  fummum  lllud  &  mcxphcabilc  rcdemprionisnoftrxbeneficitt 
in  mcntcm  rcuocandum.  4.  Imagincs  cflc  tacitam  popuh  inftiturionc, 
cV:rudiumatqiidiotarumlibruminlignibusnotis  cxaratu,vtpauloantc 
D.Gregorius  Magnus  aicbat,quo  in  hbro  vitanv)mortcm,martyr<icon- 
ftanriam  in  pcrferendis  pro  Deo  cruciatibus,  tk  iplius  filii  Dci  mot  cs,& 
{andhmoniam  pic-tam  vidcant  &exprcflam.  5.Hocircmomnrum  con- 
fcflionc  ratum  cnt,  multum  lmagincm  ab  ldolo  dirTcrrc  ,  quod  hoc 
quidcmidquodnufquamcftrcprxlcntet  ,  imago autem  rcs  vcriflimas 
lub  oculos  iiibiiciat.  Quod  fi  quis  obftinato  animo  vclit  omncs  ima- 
pncscxnaturacicdascV:  cxtcrminatas ,  eodom  mom  &:  contcntionc 
neccflc  cft,  vt  cccclcftibusglobisfempitcrnosillos  igncslydcraqucc- 
ucllat :  dc  fole  qucratur ,  quod  cumnon  poflit  viradiorumatquc  lucik 
cprporaopaca  iobdaq,  pcnctrarc ,  vmbrascfticiat ,  qux-fmt  canim  ictu 
figurxarq*,  imagincs,  qux  ipiius  luminc  colluftrantur.  Cum  Luna  idcm 
ftelhfq*,  cxpoftulct ,  planctas c  fplcndidiflimis  orbrh.dciiciat ,  quod  m 
pacato  mari  &  quiciccntibus  vndisimagiricscxprrmant.Omncs  oailo- 
ru  fun6honcs  c  naturx  finibus  cxtcrnunct,  pupilla  mcidat  oncrctq-,  im- 
politic,quod  omniu  quxin  profpc&u funt,icru imagioes cxcipiat.  O- 
mnesfpccics  arq;  iimulacra  ciux  tunt  m  comuni  fcnki,&vt  vocant  Jma- 
r  P    x  ginatuu 


triffln 


B.Corin.4  4  ColofT/  u. 
§«/  rfl  fmago  Dfi  tnutfi- 
••■//» ,  primcgenuiu  ommt 


Genefilu 


Daniel.7.9» 


Mare.i.  io. 
Jcl.i.). 

InPfd.iOj.v.?. 

Caluin.lib.i.Inflir.c.S  J- 
J7.fccunda. 

Vetat  ne  tmagines  vllets 
adoremus  religtonU  caufa. 
JBczaOpufc.de  Ecclefiae 
Gatholice;  notis,fubme- 
4ium  J.fcdillud.. 
Fcenum  vere  fnit  quart0 
eirciier  a  morteChrtftt  fe_ 
€uh  ,  parietum  pittura  %n 
ChnftiAnoru  templa  ttVq^ 
mUo  tnmen  cultu  Muefla. 


\\6  Liber 7.  Ecclefa  Triumphantis 

ginatiiiaexliaiuiat,nameaquidcanimae  facultatc  fedem efle  volunt  & 
domicihu  i  naginu.  Habitus  omnes  e memoria exurat ,  omnes  mentib. 
rerfi  infitas&  conlignatas  notioncs,atqj  imprellas  animis  formas  cxina- 
ma^namilkc  quide  m  fiintimagines  ab  agente  lnicllecliuexpreflicx:  in- 
formarx.  Dunq;  tandipis  natuiahominisomncperuertatquiadima- 
gmc  Dc  l  fi&us  ck  piocieatus  fuit:  &  quod  eft  longe  deteftabilius,fecun- 
cia  i  rniratispcrfonaabiudicet,euellat,extinguat,appcllatamexeoVer- 
bum,quodlitperftcliflima  Gcnitorisimago  perquam  cVcflentiaintel- 
ligit  fuam,  &  nos  tandem  cognofcemus  ,  vnde  femcl  atq-,  itcrum  Apo- 
ftolus  imaginc  Dei  nonidolu  appellauir.  6.  In  hoc  quoq-,  omncs  co- 
uciiient,plurimum  cfife  difciiminis  5c  diftcrcntixintcrhonorarccSc  ado- 
rare,tametii  hec  vocabula  ad|candem  rem  fignificandam  faspe  rn  diuinis 
licciisacc6modentur,vtfupcrius fuitanobis animaduerfum.  7.Deum 
folum,fipropiie  loqui  velimus,adorandumefle.  8.  Latria:cultumnc 
Humanttati  quidc  Seruatoris  hominum  Chrifti,nili  ratione  diuinx  hy- 
poftafcos  conuenire.  9 .  Adorationem  tum  tantum  aliis  rebtis  tributanr 
intclhgi,vt  cruci,vt  clauis ,  lanceae ,  vcftimentis  atq;  fimilibus,  cum  ipfe 
Chriftus  Dcifilmsin  mente  informatus  cSdnadorantis  intelligentiade- 
pingitur.  1  o .  Illa  inftrumentapietatiscSc  religionis  in  eum  tantum  vfum 
probata & indu&a fuifle.  11.  Tributum imaginibus  honorc  merito rc- 
p re h e n de n d  11  fk  rc tu tandu m  c fle ,  n •  1 1  i n  rc m  ip 1 a m  qu x  exp ri mi tur  re- 
dundaret,  8c  ni  ius,  &c  quxfumma  cilEcclefia:  au&oritas  eas  dedicauii- 
fet,  vt  figna  quxdam  facra  8c  diuina,  tum  adpopulum  inftruendum  op- 
portuna,  tum  ad  augendam  &  acuendam  pietatem.  12.  Cum  ante  ima- 
gines  profternimur,perinde  nosatq^  Abrahamum  facere,qui  fub  qucr- 
cuMambix  eumadorauit,qucm  tribus  fibi  Angchs  cflcntia  vnum ,  tri- 
numin  perfonisfuifle  exprcflumanimaduertebat :  aut  Mofem  aemula- 
ri ,  quiin  monte  Sina  adorauit  eum  Angelum  ,  qui Dei  vocem  &  auto- 
ritatemfuftincbat :  autDanielem,  cumillum  Antiquum  dicrum  afpe- 
£tu  venerandum ,  lolum  aeternum  ,  in  folio  coniidentem  v  enerabatur: 
auteosimitariChriftianos,  quiSpiritum  San&umincolumbae  effigie 
aut  linguarum  lgnitarum  colcbant.  Atq-,  hoc  fcnfuCaluinus  ipfe  in  Pfal- 
mum  1  o  ^.oblitus  eorum  qu£  ali-is  m  locis  proc£diiIet,aut  vi  veritatis  co- 
ftftus  ,  in  Arca  focdcris  fummi  Numinis  imaginem  a^nofcit ,  aitque 
hoc  hgnumfuifle  Hebrads  iDeotributum,  non  vt  in  eo  mentemo- 
mnem  figerent  ac  locarent,  fed  vt  eius  adminiculo ,  tanquam  certis  pie- 
tatis  gradibus,ad  Deum  &c  cceleftium  cognitioncm  cueherentur.Qupd 
no  abhorretab  Ecclciixfenfu&do&rina,&  congruitcuLycciparente 
Philolopho,quidoccbateodcm  animum  fcrri  motu  tuminimaginem, 
tumin  lemipfam  ,  illa  efiSgic&afcititiiscoloribus  expreflam,  quam 
prototypum  dicimus.  Idem  Caluinus  lib.i.Inftitut.  fatetur  ingenue  &: 
libcre ,  iccundoMofaici  Decalogipreccpto,religiofam  tantumadora- 
tioncm  imaginum  efleprohibitam.  Theodorus  itcm  Bcza  in  Opufc.de 

'^tfi-   MWlPliBBJr  ^cclefiae 


T>e  Imagwibtis  feft  Chrifti     Sanftorum.        l  \y 

EcclcfiT  Catholtcxnotis,  tamctfiringirur  &  infolcnrcr  antiquitatcm 
6rahem  pro  nihflo  habet,tamen  fatctur,quarto  etiart)  faculo  Tcmplb- 
rompaheteshol^buspifturisornariconticuiflfe.  I  uthctuscumqua-  Co»folt"Ub$' 

r  r  i      -  i    ,  i         i       i  i     \<  r*nt  (*P  b.t$m  i . 

li  rationcm  hdci  luxexponcrct  dc  Imagimbus,dc  rcliquns  ,  dc  Marty- 

mm  monumcntis,ita  loquitur  \  tnttttipmm  Sanclorumf  jia,  memondsjtm- 

f\aya\tana,nomtna  vnagtncstdeoct  cb  .tr!  &multtpl  (artyvt  tcrtt-r  cxemplodrit-  ^ 

mcm.  r.ddperf  r  nddeddcmm.tlaqu.tipfitulerunt,<it(irat.onernfiio\.tnutry>>mnu        HustT*£t  dt  *dcr*t 

dluscJui>torumfuperftntone>ionvac>toportct.  [oanncs  1  FusTraftatu  con-  ^^^immg 

traimagmesproimagihibuvtafcnbh  :  ficut  adorautrunt  Chrtjium  tn  fi-  t.psmUpotimtdmm. 

gno  Pdtresvettris  Tcfamcntt\fic  nos  adoramus  (  bnftitm  tn figno r.on fignum.  V>;dc 

du ent  EitUfij  hdc  rcrbjt ,  Auc  Rcx  nofti r  non adorat  i  fam  tmagincm  cum  his  verbisy 

cvm  non  dirigtt  Ua  vtrua  dd  tmagtr.em  &  (f  ctal  tcr  ncc  intenttcntm ,  ftd dd  fuum 

fignatnm.  Simtlttcr(ttm  dtcttTuamtrucem adoramus  Dorntnc ,  d  rtgit  verba  ad 

Cbriftum fignansyquid  ffum  Chri  v.m  t  m  tfixum aJorat pcr c  tticm ,  &c .  Ex quo 

fatcty  quod  quamuiscordmima^ne  Cltrtfti  vel  dlta  cuiufcunquefantt:  Itcttepof- 

funtbonnncsgcnH  fielicre,trare,'\[;rrtjAnde\d*ponerty&  fufiauntnontdmcnin 

noimru  iwagmtf,  ftltn  nomine  tilttts  i  utm  tmago eft  Ua  dtbcnt ftcercy(icuc  &  tma- 

go  nonprofttr fe^ftdpropter  tmagtndtum  eftcordm  bomtmbm  fculptapofttdreldc- 

ftcta.    i;.  In  hocctiam  omncsomnium  fcntcntixconfpirabunt,ridi- 

culas  &  malepi&asfitWqucimagmcs,nnmishoncftas  c\:  lafcitias,a  ve- 

frtarc  hiftoriaralienas,  communipictart  upugnantcs  c  tcmplis  cVrxdi- 

culisehciendasvidcri-.easpra^crca  qu.v  fupciftitioncm  adiun&amha- 

bcnt,  ii  incommodo  alia  rationc  occurri  ncqucat,vt  ianctiftimu  cV  pre^- 

ftanri  fapicntia  Concihum  Tridcntmum cdixit.    14.  Illasimagincs, 

quxlanctiflimam  Trinitatcm  rcprcjt  ntanr  eo  modo  quo  videndam  fe 

quondamobrulit  Abrahamo,Ifn  r,DanieIi &ad  Iordancm,formani-  ^ 

mirum  atquc  cffiqic  Antiqui  dicrum ,  filii  hominis ,  aut  Columba?,  cfic 

ranus  proptmcndas  puBlice,fxpeautcm  dcclarandaspopulo,cVcarum 

toram  rationcm  cxplicandam,nc  quod  ctiam  vidit  Concilium  mdcs  5c 

ilmperiti ,  ad  aliquam  fidci  prauitatcm  rcligionifquc  prolabantur,  aut 

abhorrcntcmadiuiniratcopinioncm  fufcipianr.    ic.  Quodctiamad 

Angclorum  artinctformam&:  figuram,moncndos  cflcomncs,cflcbea- 

tasillas  mentcs  ab  omni  corporis  cV  matcrixcolluuionc  fciunftas:  cum  ^ 

adolcfcenriumpinguntur  cfhgic  ,  corum  viuidam  immortalitatcm  & 

caftimoniam  fignincari ,  fi  pihnis  ahifaue orncntur,id  ficri  ad  intclligc- 

iiidccolligicmciq;poflir  videant.  16.  Brcuitcrhocctiam  omncstc- 
nebunr,  noncflcadorandasinugincs,  &ncquidcmhonorandas,nifi 
qtiatcnusinfinctomvfum&Iaudabilcm  confccrantur ,  niucnobisid 
animo  &  cogitationccxprimar ,  quod  niritur  illud  cxtcrnum  artificium 
conicqui.  17.  Qmrc&c&fincabufu  co  pictatis  adiumcnto  vtinc- 
qucat,cum  culpm  in  fc confcrrc  oportcrc ,  ncc cos  damnare,  qui  vtili- 
tcrckrcligiofc  vtipoflunt.  Dcniquc  adcam  fcntcntiam  omnc*  vltro 

P    5  aggre- 


liS  Lib.  1.  Ecclefix  Triuntphantu 

aggrcgabuntur,debere  Antiftites  inuigilare  diligenter,  Sc  in  eam  curam 
prouidenrilfimcincumbcrc^queraadmodumTridcntinumConcilium 
ftatuit.Et  quoniam  eius  verba  ad  mores  &C  pie  tatem  componendam  in- 
relligendamq;  veritateni  plurimum  faciunr,non  absxe  erit  eainhoclo- 
co  proponere,v  t  Romanae  Ecclefiae  hoftes  cV  acmuli,aliquando  percipi- 
ant ,  cumrcprehendunt  Catholicos,aut fane  &  futiliter  loqui  (e,  aut  fi 
quid  dicunt  non  abhorrens  a  ratione,id  prius  ab  Ecclefia  Catholica  di- 
dum  &  ccAiimendatum,qua:  longe  infeftior  eft  idololatrix ,  quam  no- 
ui  Euangelii  pr£Cones,meliufque  iudicare  nouit  de  errore,dc  abufu,  8c 
de  inani  impiaque  fuperftitione.  Sic  igitur  habct ,  Mandatfitntta  Synodus 
omnibtu  Eptfeopis  &  uuru docendi  munus  curam^fuftinentibus  vt  iuxta  Catboli- 
c<t  &Apoftolic<t  Ecclefia  vfum  a primmis  Cbriftiana  religionis  ttmporibus  receptum 
fanttorum^Fa.rumconfenfiomm &fanttorum  Conciliorumdecretayimprimisdt 
SAnttoruminterceftione^nuoutione^reliquiarumhonon 

Virginis&aUorumSanftorum,intemplispra2fertimhabendas  &reri- 
nendas  eifque  debitum  honorem  &:  vencrarionem  impertiendam:  no 
quod.credatur  inefle  aUquainiis  diuinitas  vel  virtus  propter  quam  finr 
colendae ,  vt  quod  ab  cis  lit  aliquid  pctcndum,  vel  quod  fiducia  m  ima- 
ginibus  fit  figenda  veluti  olim  fiebat  a  gentibus  que^  in  idolis  fpem  fuam 
collocabant :  fed  quoniam  honos  qui  cis  cxhibetur ,  refcrtur  ad  proto- 
typaqu^eillcerepraefentant,itavtpcrimagines quas ofculamur  ,  £tco- 
ram  quibus  caput  aperimus  &  procumbimus ,  Chriftumadoremus,  & 
Sanctos ,  quorum  ilta  fimilitudinem  gerunt veneremur.Id  quod  Con- 
.ciliorum,pr#fertim  vero  fecunda: Nicenae  Synodi  decretis  contra  ima- 
ginum  oppugnatores  eft  iancitu.Sed  adiungamus  eTridentino  reliqua. 
$ttiiKt\n.  Sejfis-  Jlllud  vero  diligenter  doceant  Epifcopi,pcr  hiftorias  my ftcriorum 

5 '  noftrx  redemptionis  pidturis  vel  aliis  fimilitudinibus  expreflas ,  erudiri 
»  &  confirmari  populuminarticulis  fidei  commemorandis  &  aflidue  re- 
»  colendis.  Tum  vero  ex  omnibus  facris  imaginibus  magnu  f  rudhim  per- 
»  cipi,  nonfolumquiaadmonetur  populus  beneficiorum  &  muncrum 
»  quae  a  Chrifto  fibi  collata  funt:  fed  etiam  quia  Dei pcr  Sanctos  miracula 
'Vc^falutariaexemplaoculisfubiiciuntur,vtproiis  Deo  gratias  agantad 
»  Sanftoiumqueiniitationemvitam  morefque  fuos  eomponantexcite- 
»  turque  ad adorandum  ac  diligcndum  Dcum^ ad  pietatem  colcndd.Si 
»  quis autem  hisDecrctis  contrariadocuerit  aut  fenferit ,  Anathema fit. 
»  Inhas.autem  fan&as  &c  falutares  obferuationes  fi  qui  abufusir- 
"  repfcrint ,  eos  prorfus  aboleri  Sancta  Synodus  vehementcr  cupit.  itaTt 
»  nullxfalfidogmatisimagincs  5c  rudibuspericulofi  crroris  occafionem 
»  praebentes  ftatuanxur.  Qupdfi  aliquando  hiftorias.&  narrationes  facrx 
»  Samtura3iumidindo£b£plebrc^^ 

»  doccaturpopulus,  nonproptcrcadiuinitatemfigurariquafi  corporeis 
->•>  oculis  confpici vcl  colot  ibus  aut  figuris  exprimi  poflit. 
j  »         Onuiispouo  fupcrftitioinSandtoiuiiiimiocauojiejreliquiarum 

|  venera- 


T>e  Imaginibm  Jefu  Chriflt    Sanflorum.        n  o 

vtncr.itionc.&im.iginumfacro  vfutollarur,  ornms  rurpis  q\rcftuseli-„ 
minetur,omni  i  deniquc  tafctuia  vitctur,ita  vt  procaci  venuftatc  imagi-  „ 
ncsnonpingantur,necornenrur  ,  &  San&orum  cclcbranonc  &: rcii-  „ 
quiarii  viiitationc  homincs  ad  comeflationes  &cbrictarcs  non abutan-  5> 
tur,  qiutifcftidiesinhonorcmSancfcorum  pcr  luxum  ac  lafciuiama-  „ 
gantur. 

PoftremotantacircahaxdiligcntLa  &  curaabEpifcopis  adhibca-  ,, 
tur,  vmihil  mordinarumaur  prxpoftcrc  cv  tumulruarieaccommoila- „ 
tum,nihilprophanum,  nihilquc mhoncftumapparcat,  cum  domum 
Dc.dcaan.nd.tuao,  '  '  „ 

Hxc  vt  hdclius  obfcruentut ,  ftatuit  fanfta  Synodus ncmini  liccrc  „ 
vUoinlocovcl  Ecddia  ,cuam  quomodolibercxcmpta ,  vllaminfolita 
poncrc,  vclponcndam  curarc unaijincm  nili  ab  Epiicopo  approbata 
fucnr.  .  i  ,   .    •  :   •  yf 

Haclcnus  Concilium  Tridcntinum :  quibus  e  vcrbis  licctintclli- 
gerc,quamabhorrcarab  omm  abuiu  Cv  lupciftiuoncEcclcfia  ,  quxzi- 
zamainimicus  homoindics  conanir  m  mcdio  rntici  pcrridiofc  mfc- 
rcrc,vt ii  rieri  poffit  ad  vetcrum  Ethmcorum  rlagrtia  cv  infanas  opinio- 
ncsropulum  rcnoccr,  vndcfidcidono&rmunerccmcriit,  &c  ocfiofam 
Ecclcnx  facicm  hornbilemque  rcddat,  iishommibus,quiprxmenris 
imbecilliratemaleuoliqucanimicxiciunianguftiis,  abuius  omnes  Ec- 
clcfixtnbuunr  qui  in  Ecclciia  funt,  fcd  quiab  Ecclciia  mmimeoriun- 
tnr.  Etccrtceftquod  vchemenrerhiccum  Miniftriscxpoftulcmus,qui 
fc  Pdfiarts  nominant ,  curn  tam  fxpc  malitia  nonferendaCatholicam 
Ecclcfiarn  idololarrixaccufant,cum  (atti  fcianr,autfancpo(iintintcilH 
gerc,tum ex  iis  qux a  nobis explicata  hic  funt  &  pofita,tum  cxpcricntia 
ipia,  nihileflc  quod  maioriipfaconrcnnoncfugiar,  auttollendum  & 
extcrminandum  curct:  &quodomninointolcrandumcft  prodigiiquc 
lnnilc,orationem  ei  attnbuunt  Concilio  pcnitus  rcpugnanrcm ,  eaque 
rin^ut  diccrc,de  quibus  nc  cogitauit  quidem  vnquam,ca  probare ,  quac 
omnibus  copus  atquc  vinbusabominatur,  doccrequxrcpudiac,  lua- 
irian  quxdcrcftauir,pcrfuadcrc  qux  difl*uadct,dcniquc  monftrum  vel- 
uri cflc  quoddam  c  pugnanribus  &  diucrfiirimisconglutinatum.  Itaqv 
aiiamquidcmilli  iortcm  cxpccfcarca  VindiccDconon  poriunr,  quam 
quxfnrtab  Uaia  Vatcprxiignifrcata,  Vdqutduttu  malum  bonunu&bonum 
m  ilumfontr.tts  ttntbrds lucem  &  luctm  ttntbfds , pontntts  dmdrum  tn  dukt ,  & 
duUttn  dWdtum.  VdqutSjfttnttstftu  tnoculis  vtJlrk&ttTdmvobumtttpfisfru- 
Atr>t«. .  in|iS/:  ^ 


IfiLC.f.  V.it.ftf. 


120 


DE  RELIQVIIS. 

c  a  p  v  t  xxin. 


Euleb  hift  ecclcf.1.8  c  6. 

Dt  eorumferebat  optnio 
quidam  ee>s  m  fepulchris& 
monumentis  condttos  Deos 
ejfe  reputxntes  diuina  vt- 
neratione  profequerentur. 
Cvr.l  Alex.l.io  cont.Iul. 
Luc.i  i  .4  /. 

Hter.cont.Vigtl.c  1. 
Theofterictus  orat.  in 
S.Nicetam. 

Suidas  in  Conftantino. 

Joann. '.Cochlseus  1.$. 
hift  Humtica?.  Inarticu- 
lis  accufationis  contra 
Hieronyrnum  depraga, 
arcic.18  '9. 
Exod.iyn  19- 
lofue  14  31. 
4.R«£.i  8. 
4.&g  13.1/. 


EctlefA*H- 
Marc  5.16. 


Arcion  &  Manes  fatalia  duo  portcnta  rcli- 
gionis  ,  cumnouas  St*  inauditas  opinioncs  inEc- 
clefiaminueherent,aicbantinprimisnihileflcde- 
teftabilius,quam  Martyrum  vitafunctorumexu- 
uias.  Diocletianus  8c  Maximianus  Imperatores 
cum  incredibiliter  furerent,recludi  monumenta, 
oflaefFodimortuorum ,  fpargietiamin  profluen- 
tem  aquam  iubebant.  Iulianus  cmanlor  pietatis, 
yaecordiam,fuperftitionem,idololatriamnuncu- 
pabathonorem,  quem  Chriftiani  eorum  fepnlchris  monumcntifquc 
tribuebant,  adcoqueobiiciebat ,  eosrepugnare  ChriftierTatis,&:  Haiae 
praediclionibus.  Vigilantius  homo  impudens  atque  audax,  lacros  cine- 
res  illudebat,qui  in  Cadis  honeftc  aiTeruabantur ,  cx  falcs  ctiam  in  iis  ir- 
ridendis  confumcbat,qui  ea  pignorareligioleofcularentur.  Conftan- 
tinus  Copronymusedicl:oprorubuit,nc  deinceps  fancb  nomc  aut  Cce- 
litibus ,  aut corum  rcliquiis  tribucretur.  Hicronymus  Pragcniis  turpi- 
ficabat  caeno  ,pedibus  contumeliofe  calcabat,&:  impcritam  multitudi- 
nem ad illudendum  adhortabatur.  Sacra tamcn  Scriptura,Grxci Lati- 
nique  Patres  ,  ratio  denique  ipfa  horum  omnium  impictatem  con- 
futant. 

Exodi  13.  cap. Mofes  cum oranem  Hebraeorum  multitudinem c- 
du&urus  effet  ab  Agypto ,  in  digrcllii  ofla  Patriarchae  Iofcphi  commc- 
morabili  religionc  iuftulit,&:  dcinde  in  terra  Sichcm  honorifice  tumu- 
lo  condidit.  Tertio Rcgum  eiTerus lco  corpus  vnius  Prophctae lucc  Sc 
aniina  carentis  aflcruat:  Libro  4.  Eliac  pallium  vndac  ruentis  curfum  co- 
hibct&Iordancmfindit.  Eodcm  in  libro  o(Ta  Eli&i  mortuum  fufci- 
tant,qua:  caufa fuit  cur  filius Syrach  his  eum  verbis  celebrarit,  Ft  mortuu 
propbftauit corpus  eimMztci  5.  mulicr  cuius  cruor  dcccm  iam annos  con- 
tinuo  fluxu  &c  infanabili  minucbatur,&  fine  fpc  vlla  valetudinis,copias 
omnes  fuas  in  Mcdicos  cfTudcrat,cum  dc  Chrifto  Scruatore  inaudiflct, 
per  confertam  multitudincm  acccilit ,  &  Chlamy  dis  oram  attigit ,  cum 

apud 


nr 


Rclquiu* 

apud  fc  diceret,  Quu fi vel  veftimentum  em  tettgerofalua  ero.  Ef  confftimficcd- 
tmeftfunsfdt^uinneim&fenfitcorporeyqui^  EtLucxn. 
ChriftusDominusnonreprchcndit  Iudxos ,  quod  ofla  Prorjhctarum 
clariitimis  rn  monumcni 
rimos  appcllauit,quod  < 


nt,  fcdmifcr- 

>simnuniciu-  ^^St 

cincUiquxD.Pauhimattigiflcnt ,  pcrfcdam  xgris  lncolunmatcmrc-  "*".i9 10. 

ii:nlpL.nr  OuTdiuincSniprurxr.llunoniA^cA-cmpla^vt&iUudE-  ^         ,       ,    m  . 

lifxifacinus,  in  mcdiumattuht  Hicrofolymitanus  CynllusCatccheft  ^V^^^  _fw 

iS.cumprobarevellct  vim  quandam  abditamque  potcnaam  Santto-  ^  ^*^,^*,  ^ 

mmctiaminbuftis&rfcpuhhiiscoiuincn:  rrjKftt»  mqiut,w<w/o/ww4-  ^cVr^,  iW  eW*4 

_q_-  •_  _«___-§>»_»-  rrtAitiiraueauoAeium  mcorporibmmortuorumin-  *uru*    mvt*  §.«_,_. 
tiimdodniiwrum  nuuvriiut  ,  «j**  _»»  I_  iV«^-.M  «_»__  < 

tftrtrtm  feupoter.tu*  ucens  mfepulchroElt 

fhiUdttingcns  rmficdtmeft&c. 

▼§  "»*»  »!«#•§. 

Iufhnus  Martyr  quarft.  18.  au  S: 
rcliquias  Dxmonum  lniidias  amour 
comploratorum  conrcrrcfanarioncs. 


:a  __  Mart) 
ab  artc  m< 


v.monuumque  corpus  Pro-     <«  * 

t^L»  r*»  »«*_ctw»  nyttp*       _o_M»»7. ,  >r»r*  *.«_>_«»  «vt§ 

Iuftinus  in  rcfponfione 
adquxicioncm. 
Quomodo  multc  ttbfurdtf- 
fimum  non  eftt  ej^c  ubomt- 
m  . _  nmtttntGrtcorum  fubJttm 

rcs  comcmorat  ^  r   _         '  , 

/*  r  I-   '/f'  SnnftcTHm  corpor.m  & 

roicc_tUS,ip_C-  «pulchTmmsTtyru^Um  & 
npoiltumdcin-  Dtmonum  Mmrhuntur  m- 
nihcentiain  fc-  fiJteu^mtrborum  abnr- 

iait  touusanti- '«  tydumcmfkrmthmj 

COTiftrUnt  fmnmttontt} 

onpropterma-    \  Eiucb._  7.c  ,4. 
abilc  ianclitatc  Athinaf  m  viu  Anconii 
norat  quam  in-  co.i.io  fin  /,_*_»«_•»•/_.  _i_ 
_d.o~qu.uua  rcaerenria  diu.nithmi  ilhus  Anacho-  <"»  Am^mmdtBtt  £ 

.  •  trttumPaUtumcummelott 

pcnt:&D.Hicronymus  illum  ipium  Antomum  rc-  ^ <tf  ^ 
>dam  8c  Lhczplicabili rcli^onis  &  intimx  obleruan-  n^Antontumm  Anto- 
im  fuiflc  vcftcm  c  paln\isconrcxtam  bcatiflimiPauli  mt munertbut  •miUHttur , 
xornatons  ,quam  vidclicct  foicnnibus  tantum  dic-  &  t*»**"»  *»*gn* 

rtdiUU  dttmtud  ,  Utmnter 

dAturtmAgt»im(MnciitMtt».  Bifil  homil.  in  Pfal  tif. 

crba  exponcns  pnrpurei  Vatis ,  mrir^  1»  f-w/Jrfh  D*'  Pro  ^  iudm„m  ruu.fi fL 
bitum,  nequis ic  cadauens  m0rtty*ntur,horumt 


qutbas  Aftcrius  Manni  roarryns  ianctiiiimi  co 
dida  ctenim  vcftc  cx  pr  _tiofa  illud  impnmis  ot 
dc  luis  humcris  gcftauit , &  qua  potuit  rehgioi 
pulchrum  intuht.  Et  paulo  poft ,  D.  Iacobi  C 
quitatis  vcncrationc  cultam  ccminhcc  conon< 
tcria  ex  quacrat  corcCta ,  icd  ob  virrutcsApolt 
S.Athanafiasin  vitamagni  An 

crcdibili  pcrft 
rctx  pallium 
ccnfct,cximic 
ti_cultuprofc 

ftr  tjifitmentum 

D.Bafi! 

;quta^oL1ngunt,cosficnp_nqcdKac,ufac^ 

anima&  coro ut  Mai tyris diuinitus  cxornauit.Idcm  orat.m S.Itthttam,  ^  (tnftmur 
fontcm  coclcfti  miraculofcatunctcm  pndicat,&  coin  locoexortu.vbi  r</,f„_s«»fl.r«OT«_.;» 
o(_clao*taU«trittmplumcu 

qu^nvlhu^onucuhvc^c^  tW„  wJlimmt. 

2sincontamtnm9tt\ 
Kunc  e dtuf^ 


LfMfl.tn-^frt,,^  p  Q 


1 1  i  Liber  l  Ecclefa  Triumfhantit 

Nazianzenus  aduerfus  D.Gregorius  Nazianzenus  vir  omnium  magnarum  rerum  atque 
Iulian.  orac.  ^  circamed.  artium  fcientiam  confecutus  primain  Iulianumlnucftuia,illi  impio8C 
la^^DeSu  pcrfidiofo  Imperatori obiicit,  quantum fufpiceret  qiiamq;  magnisef- 
Non  <ui£timmpro  chr.fto  fbrrct  ipfc  laudibus  Hcrcuhs  rogum  ,  Pelopislamauonem,Mitnrsia- 
rAfi$t  veritm  is>  &c.quo  crificium , Iphigeniae confecrationem ,  Menaecei  fufumfanguinem,&: 
rum  ,  vsl/cU  [angmnis  poftcafiliarumSccdafiin Leuftris, Spartiatarum flagella ,  cicutamSo- 
gnur^2m^  cratis,Epic1ericrus,Anaxarchi  vtrcm ,  Cleombrotifaltum,  Pythagori- 

Torpc™. '  hZ ^nTolTU  fabas , continentiam Epaminondx , tolcrantiam S cipionis, S olonis 
contemnis  qntbierculisro-  fapientiamCratctis  opum  defpicicntiam,doliumDiogenis,Antiftnenis 
ium,&c.  patientiam ,  Ariftotelis  fubtilitatcm ,  puteum  Cleanthis,  Zonam  Ana- 

xagorae,lacrymas  Heracly  ti,aliaque  veteris  xui  anilia  figmenta:  cum  ta- 
menvi&imas  pro  Dco  cifas ,  non  Ecclefix  lumina,  nonmagnanimos 
Heroas  atque  f  an&iffimos  Pctrum,Paulum,Iacobum,Stephanam',  re- 
uercretur,cum  minime  clTet  ignarus  quanta  hommum  celcbrkatc  quot 
&quantisabEcclcfiareligronibuscolerentur,  cum  fciret&fcftos  dies 
eorum  memoriaeconfccratos,  cV  eorumreliquiis  vim  cceleftemincfle 
quandam,cruorifque  guttulam,qua:  ex  ipforum  corponbus  ftillauiflet, 
tdipfum  quod  intcgra  corpora  poffe  conficcrc. 
En_  S.Gregorius^N.yflenui  Oiat.m  Theodorum  Martyrem ,  prodigra 
fO^i  ThcodLTmarty"  cceleftiamcmorat,qu3pcrcxuuiashominu  Sanaiffimorum  fiut,quod 


G 


ri5,inicio.  eorum  corpora,  inftrumentartierint  animorum  3  tum  mirationem  o- 

Ksm  anima  quidem  ,  ex  mmum  Gcntium&populorum  ante  oculos  ponit,cum  Bafilicas  Sc  Te- 
qHofublm.u  abift,  %n fuo  *  yj^ent fumptfcofa  J^taeari^ 

pauimentum,ftatuas,la:tas  &  collucehtes  pidturas,cum  fe  quifque  bea- 
tiffimumexiftimaret,fi  velpulucrcm  conditoriorum,autlipianapoiTet 
ntrandum&tmmatulatu  magno  &  fingulari  bcneficio  contingere. 

iUiHsinflrumentum,  quod 

fuit  vtttis  &  affeftihuA  illw  tnhabttanfis  mcortuptibibtatem  ncn  !tfif,cum  multe  hcnare  &  cultu  compofitum,  at$ 
ornatum  tn  augufto  facro%  loco  fiium  eslquod-veluti  res  chara,  magnt^  tftimat*,atfy;<eccndtt*  in  ttmpm  regenera- 
1iDnureleruettir,&c.   Quodfiver.ertt  qutsadatjutm  lccum  fimtleVJ  huu ,-vbihedtenofter  conutntm  habetur,vbt 
1    lortaiuflhfancltque  ReliqutAfunt\prtmum  qwdem  earumrtrum  quasvidtt  mag*itfitentt*,olleftatur ,  &c.  quod 

f» 
acc 


moui 

fciunt  experti 


s  chryfcft  homil pincap.        D.Iaanncs Chryfoftomusnon minus animo quam ore  &oratio- 
it>.Hptft.*dRom**>>         ne  aureus  homilia  52  ju  Epiftolam  ad  Romanos,honorcs  magnificos& 
llluftrcs  vcl  diumos  potius  &  fupra  omnium  opinione  cxquilitos quos 
Romapcrcipit,cxrcliquiisSanctc)rumPetric\:  Pauli,  omnibus  trium- 
phis  bcllicifquc  trophneis ,  ftatius ,  columnis,  Arcubus,auro,argcnto,o- 
miubus  copiis  8c  facculi  ornamcntis  antcponit.Et  paulo  poft  addit,j2j^ 
Ibtdtm  ,  T*%-*iZt&      unbinunc dabit tircumfundicorpoYi  Pauh,affigifepulchio,videre pulueremcoporii 
XZ{  w  ™*iy  ^ffi^,&c.Etorat.dclaudibusS.Ignatii,relicl:asaitnobisdiuinitusacta 
;  7m>&  *v\y%  $  ^w>randasMartyrumrcliquias,vtadcorumimitandavcftigiainck^ 

^dxtsf  mwQttoW    uobis  gnt  portus  atquc  perfugium  in  communibus  vitx  miferiis  qui- 


yl3 


T>e  Wehtfmis. 

bm*ffiduemifcnd^  OM#  inSJgnAt  ^  «  ^ 

pos  atquc  monumentaSan&orum.  Prxtcrcahomilia  66*.ad  populum  ^  ^x^^- 
Antiochcn.  oftendit  qucmadmodum  Dcus  Sanctis  honoicmittisad-  **<  imiA^^^. 

iuncat,quodccorcilloscohoiulK  tALunciusdiichiatqu.  impcrio,CO- , 

^  i        o  1  f  ldcm  nom.  tf6.ad  pod. 

ramillisRc3cs&Dynaftxprocumbaiu,.\:T.iLtau-.vU-.;u ^cs  rcforml- Anfjoch  ^HtJiJ  r 
dent.Etorat.de  Sancns  luucntmo  &  Maximo  poftquam  corum  lauda^jw  unttcns  Regdm>  hoc 
fctadmiratufquccilctpict.itcm,cjin  lublataSanttorum  corpora  hono-  funt  m  monumento  ptfcjtto 
rificisturauliscommcndarciir^^  r,i""RlZ"  Etpaulopoft. 

irntmm  mavwutfidtrtluwM  torum  LonmigJtmm ,  rf  indt  bcntdiitimm 4/1-  ySfr"  6;  wr- 

qudmjffequjnrur.  fttuuntfiu  fjuu  vnrfm. 

SozomcnushiftorixEcclcf.l.;.xtcinxmcmoiixtclu|iur,  quomo-  Sozomcnl  j  c  *J*L« 
do  Hczychas  diuini  Hilarionts  lipfin.i  dara  in  Palxftinam  afporrari  cu- 
raucrit,&  in  Monaftcrto  iuo  condi,vbi  quotannisanniucrfai  io  dic  ,  fb- 
lennefeftum  popult  pccnc  inrimti  concuriu  «S:  cppia  cclcbi  abatur.  I- 
derulib.9.reccnkt  quaitt  Itquida  voluptatc  perfiifa,  quando  gaudio    IJcm  Sozomcn.lib.? 
fr^impfcarir A  npiftft Hnlchcria^cum diuino tnonitu atqi  qtu  :  v*-    &*t  l'»ptr*tnx 

draguua  Martvium  exuuias  acunucnjflct,  qui  dclari  cifdcm  honorcs  *Slth"\*forf"  ly*"}- 

lumfcftusil 


cum  in  commodiorc  locum  dclatx  fum ,  &  qucmjidiiiodura  fcftus  »1-  TJjft^VdnTn^m  **£li 
lts  dics  confecrarus  hicrit  ,  icquc  ipfc  tum  adhnilc  prpdit ,  cum  ca  Tkyrfm  ,t*s9ut  fub  urr* 
pompa  atquc  cclcbritas,  facrotum  honunum  cantu ,  vt  maxunis c$rc- **fco*dtt i  Uttbumt ,  tn*%- 
monns  agc  rc  tur.  :'^^l!^^'j^^mm 

°  t  nae  pretifijtfftmA  Tht- 

(a  martjfts  honor*tos  tu- 

mt*  vmmMtm  Thyfum  comtofutt ,  fuil  ci  fjiututt  vt  tquumttst ,  cttm  dtbttt  *c  fomf*  mc  P/4/. 

mtdsM  ctltbrmim.cux  &  tfft  tgo  tnttrfus. 

Theodorctus  ltb.  3.  hiftorix  Ecclcft.ifticx  cap.9.  10.  &  11.  po- 
ftcritati  rcliquit  ,  Impcratorcm  lulianum  bcllaturum  contra  Per- 
ks  ad  omnia  totius  Impcrii  Romani  oracula  Thcoros  mififlc  ,  & 
prxferrim  adDaphnxum  Apollincm  ,  cttm  pcr  iacra  omnia  myftc-  ^<<j^ 
riaquc  rogaret  totius  fibi  cucntum  bclliapcriri.  Scd  rcfpbhdSt  c  Cor- 
tina  Daphncs  illc  pulchellus  amaiius ,  a  Cc  nullum  cxpectarct  oracu- 
lum  ,doncc  morttti  quidam  in  finitimo  locoliricflcnt.  Erantautcm 
haudprocul  rcpofitacorpora  Babylx  ccUi&inuidi  animi  viri ,  &ali- 
quot  prxtcrca  luucnum,  qui  pro  Chnfti  tidc  &  rcligionc  vitam  po- 
luerant.  Impcrator  tnfidiofa  malitia  callidus  &  vctcratorius  %  cum 
{at  fcirct  qualcs  llli  forcnt  dc  quibus  dxmon  loqucrctur,  inuitauit 
Chriftianos  ,  vt  cacorpora  tolfcrcnt  aliaq;  in  fedc  rcponcrcnt,quod 
alacntatc  maxima,incrcdibilifrequcntiapcrrcdum  cft  ,&cDaph  nxo 
luco  immortalitatis  illa  pignora  rcportaucrunt ,  cum  lxta  fympho- 
niacancrcnt,  &fxpcingcminarcnt,  Confunddnturointusqutadorahtfiul-  E  .  ^ 
pnltd ,  &  qui  zloruntur  tn fimuUuis  fuu.  Euagrius  libro  primo  mcmo-  1/4l>  j-^g  torfH4  muU 
t\x  prodtdithononficcntiflimamtraducboncm  corportsS.Simconis, 

O     1  quo 


■ 

I 


12. 4-     *        Lib.h  Ecdefi*  Triumphantis       ||v  \t 

tismiraculuinitinere  edi-  quotcmpore  Antiochia  nobilis  ciuitas  fupplicibus  vcrbis  orauitLeo- 
tu  dcfertur  Avtwcbiam:  ncm imperatorcm  vt fummo cius  beneficio  ccelefte illudpienushabe- 

qu*d  Leo  imterator  poflea  rr  r  .  -  ,       .r         ...    ..  •  n   •  r 

jlnttcc ker.t contrM  Jmpera-  ^cnzpktztismo&efc 

tort  altud irftuUtum  offe-  que ab  inuito munus abftulit.Idem  Au&orlib.2  cap.$.narratcopiofius 
rtbam  qued  tta  /e  h*bet  admirabiliamulta  quae  circacorpus  S.  Euphemiaein  dies  eueniebant, 

furor  e* dttuii)Uhilt]ftmu  gu  ttas  e  diuinis  artubus  haurirent,ea  copiae  varietate  quae  mores  &  vitse 
Simeonu  corpui  kucappor-  mtegritatem  Antiftitumproderet,  &:  qua  itcm  rcligione  Imperatores, 
tmumm  >vtnobi6&murtEpiiCopiy  Sacerdotesatque  omnispiebsillum  cruorem  diuinitus  ma- 

tymummenttloce (it:§)ut>  '*  ^  • 

Y  ,   l~  +  /  r   ^  nantemexciperent. 

bus  vtrbu  petfuafus  Deo,  * 

torumqui  $  fecutus poflulationi ,  venerandum  corpus  illis  concefftt  .Ifliui  corporu >  cum  multA  ala  partes  Mdnoflram 
vf%At*temfuire  referu*tA,tum  CMputipfeequidem  confptcatus  fum. 

7  &Vrmonc^nfeftoSs''  S.  Ambrofius  de  inuentione  fanctorum  Martyrum  Geruafii  Sc 
Geruafn&Porth.tom  y  Protafiiagens,quaetumcontigit,  cumluftinapueri  Valentinianiparcs, 
Seuerus  nomine  Lamus  ab  Arrianisin  fraudem  inducta,  Ecdefiam  importuno  furore  vexaret, 
mtniflerto:  &c  vt  conttgit  cxponit  quemadmodum  vifo  diuino  patefaclus  is  fuerit  locus,vbi  feli- 
pm  rtam  e  vtj  e martyru  cia  corpora  fita  erant,quibus  ceremoniis  inde  edu6ta,quomodo  lanius 

quafacrareliaunvefttHn-       7T  r  c  c  n     n-         n.-  11 

tur  (t Umat)fib:  reflttutu  ^111^111  nomine  Seuerus  cum  caecus  rorct,attadtu  lliius  velbs ,  qua  lllac 
Iumen,&t  Aug.  j.Con-  exuuiadntegebanturjumenreceperit.  Eteoipfoloco  vehementiflime 
felI.c.7  tom.i.  Arrianosinfe&atur ,  quiperfidioiamalitia  huiustahtioperis  veritatem 

in  dubium  reuoGarent.De  quo  etiam  memorauit  D.  Auguftinus,  qui  ea 
tempcftate  vna  cum  Monica  matre  Mediolani  morabatur. 
Hieron^dVjg.c.  i.  3  &  D.Hieronymus nunquam maioriindicendo  vi  &  copia  vfusvi- 
vllTmartyrum  reliquieu  <*«ur  quam  in  difputarione  aduerfus  Vigilantium  qui  furiofaimpieta- 
pretiofi  opertri  veUmine,  te inreliquias  martyrum  inuehebatur  :  fedpraefertimcap.x.^.&^.vbi 
&nonvelpannutvelcilt'  docetinfolentemillum blateronem monetque  fiin  cultu  reliquiarum 
cta  eoUtg*ri.  vel preijciin  efletaliqua  facrilegii fufpicio  ?  impiumfuifle  olim  Conftantinum,  qui 
.'£nu2?km'  Vtl°ly      Conftantinopolim traduci curauit facra corpora D.  Andre* , Lucar, & 

gtLantiUiebriuijr^dormt  -r-        u     t      •  c    rr  a       1-      t  •  t,  1 

ensadoretur.  Ergofacrilegt  Timothei.Impmm  quoquc  fuiffe  Arcadmm  Impcratorcm,  quiiludaea 
fumusy  quando  Apeftoloru  ni  Thraciam  Samuelis  Propheta:  ofla  transferri  curauit ,  fceleratos  Epi- 
bMfilicM4tngredimur:Sacri  fcopoSjdeteftandam  Sc  infaniffimampopuli  comitantis  frequentiam, 
ieg^fmtConftAnmusim'  quse tantafui0e dicitur,  vtePalseftinaChakedonemvfqueviae  omnes 
prMtori&c,  cateruis  hominum  praertxtae  Sc  opertac  fuerint.  NeeeJfe  item  Roma- 

num  Pontificem  cfle  confceleratum,qui  fuper tumulum  Apoftolorum 
vt  aram  Deo  gratiflimam  offcrt  facrificium  £  t  in  Epiftola  53 ;  itaratioci- 
natur  5  fioiTainortuorum  polluunt  contingentes  ,  quomodo  Elifaeus 
mortuus  mortuum  fufcitauit,8cc.  Addit  ea  quoquc  ratione  caftra  Ifrae- 
litici  cxercitus  fuifle  immunda  c\ux  Iofephijoflaportarent  ab/Egypto  in 
Palaeftinam,  contaminatumlofephum  qui  parentcm  fuum  Iacobde- 
mortuum  in  Hebron  fepelire  curauit:Immundos  ctiam  &c  funcftatos 
Apoftolos  j  quiStephano  Protomartyriincredibili  pompa  caftis  cere- 

moniis, 


DeRelttjuis.  J1' 

moniis.fummarcligionc  luftapcrfolucrunt,  dc  qiuvc  cftin  Aftis  Apo- 

ftolorum.  ,         .     i,jcm  in  vju  Hilarionis 

Idc^n  Sanftiffimus  Doctor in  vka  mtgni  I  hlanonis  calclhum  mira-  ^  m finc 
culoramvim&copiamrcfcrt  j  qu.vMaioma* patrabantur,  quoHciy- 
chiusvircximiavirmteptxditus^HilariohU 

itcmfacbantinCyproincohortulo  ,  qui  vitahmcWnualcdcsdomi- 
ciliumq-,  fuit.  Et  in  Epitaphio  Paulxjoca  ipla  notat  hngula,  quar  picrc- 
ligiotcquciUainuifcrat  ,  dumhonorat  monumcntaProphctarum  :ait 
vidilfc  tncrgumcnos  improbi Gcnii  crudclitatc  v cxatos ,  qui  vt lupi  p 
luiarcnt,  inftar canum  baubarcntur ,  rugircnt  vt  lconcs ,  vt  fefpentcs  fi^ 
bilarcnt,  mugircnt  vt  tauri  coram  auguftis  rcliquiis  a  quibus  vrcbantur. 
EtinEpalokidMarceUam  fk  habct ,  Mjrtjrumrbique  fcpiilcbravcnerj- 
ntur&ft  rjmfjutlljmoculujpponcntes  ,ft  iccatetumoreconttngtmm,  &mo- 
tmmentum  in  quo  Domtnut  cond.tus  c  t  qutdum  cxifitmantncgUgcttdum  ?  St  »#• 

tu  non  r  ^wi^a^row  f^/a  ^iabolo  &**&<'*  «*>  1ui  W"*  unqUt  dnU 1*3 
litddi  \  bjt fu  cvpor.bus  cxpdlxntur,  qudfim  confteclu  tribuiuUs  Clmfitfiantes  totu 
tnmtfatm  nrU  &fero dolcnt auct6xtjfe qucm  dolcant. 

n  AiimiftiniisadOuintnnum^Quinulianumfcribcnsficait,^!  Auguflcp  to^adQuin- 

bjjlttnjsadteperf<rentjtmulr(ltqut.t<gnentueattptmt&  ^  ^       ^     ;  .  ^ 

Stc:bim,quvnotitgnorat  SancUtatr  fira.fi cut&nosf  cimmqujmconucn  en^ 

tt  bcnorarc detutu.  Idcm  hb.i .dc  Ciuitatc  Dci.  Si  vcftcs,  inquit,  atq-,  an- 1.  /.  dc  la  Cuc  dc  Dicu.  c 

nulos  parcntum  fcamicorum  fumma  bcncuolcntia  rctincmus.cur San-  W- 

ftorum,  qui  nos  vita  cVintceritatcmorumantciucrunt ,  facrahpfana 

contcmncrcmu s  r  Pnctcrca lib.2i.cap.tf. mfinita propc miracula rcccn- 

fct,quxSan&iflimiStcphani  rchqui.vc  \hibui(Tcnt ,  quorumfctcftcm 

oculatum  maximam  filiflc  partcm  aflcnt.Qup  in  gcncrc  clara  lmprimis 

cclcbrifq,  fiiit  Ircnci  filii  £  mortuis  cxcitatio,  qui  ftatim  ac  martyns  olco 

pcrunaus  admirabili prodigio  rcuixcrat.  Omnium  quoquc  cclcbrata  JJ^ 

hntfcrmoncEpifcopiLucilh  valcrudo&  fuWitamcolumitas  ,  quodUi 

riibhcafupphcationcfanainimaillapignoragcftauiftct.Notumctiam 

eloriandumo;  facinus  ccrca:  vnius  mulicris,  qux  cum  florc*  acccpilfct  a  ^  , 

ProicaoAnuftitcadiui  * 
fct,nullaintcrpofiumoravidcrcccrpit.  isi*t*       ^  ^&i 

His  maturo  mdicio  pcrpcnfis,facilc  fucrit  optatam  lllam  animorum  Connhaut. 
&  opinionum  conciliationcm  mftitacrc  |i.  Cum  Catholici  apcrtc  li-  Hicr.cp.j  j.ad  Ripar.tot 
gnihcabuntcumD.Hicronymo  ,  fc  non  modo  rcliquiarumadoratio-  ^^^f^^^ 
ncm  propnc  fumptam  rciiccrc  & abominari ,  vcrum  ctiam  & cundcm  ^^j^^/^o» 
ipfumrcpudiarccultumSandorum,Angclorum,Chcrubinorum,Scra-  Af(hMngtlo$sioChtrHbm, 
phinorum,  omnium  dcniquc  procrcatarum  rcrum,  qu.vnominaricV:  non  $,rmrbmt&omntno- 

cxcogitari  po(Tunt.  i.  Cum  rchqu  as  ^^ri^S^  pr.fLf.uto  &  mgur* 
rabunt ,  vt  cum  prxcipuc  vcncrcntur ,  cuius  illi  glorix  vcnncati  uim  \oUmM  &  ^orMrnu4  ,  w 
ftimon  1  o  fidci  clari  &c illuftrcs,qui  dixi t,  Qm  vos  rectptt,  me  rcctptt.  3 .  tum  ^ruUmm  ntMtmu\potim 
TndennnoConulio  obtcmpcrabunt  fancicnti  fcflionc  ic.  vtftudiosc  aujfcreMton  Honor*mm 
cxtcrmincturomnisfupcrftitio  tuminCoelitibusinuocandis,  tumin  *uttm  r$U<iunum*rtyn> 
r         5  q^3  cuium 


V 


ti^  Liber  IMccleJia  Triumphantu 

<vt  ettm ,  cuiuifuntmarty  eomm  imaguiibus  reliquiifque  vcnerandis.  4.  Vt  turpi  ornnc  com- 
rtsyj&doremm.  pendium,quaeftus ,  fordcs  ,  auaritiaque  vitetur.  5.  Abfitillainepta,ri- 

dicula ,  procax ,  &  minus  honefta ,  imaginum  effecTio.  6 .  Abeant  & 
cxpellantur  a  religionis  fan&itate  ,  omnis  ebrietas  ,  lafciuia,  epulae, 
choreae,polluti&profani coetushominumpetulanrium ,  quifolenni- 
bus^Diuorum  facris  aut  anniuerfaria  pignorum  pompa  fieri  folent. 
7.  Inuigilentomnicura  Antiftites  atque  anhno  cxcubent  ne  fi&a  te- 
mere  &  inaniter  miracula  ,  nc  nouse  &  incertae  reliquiarornnino  ad~ 
mittantur,  &nequidem  Vllaimago  in  aedibus  facris  ponatur  ,fiue£- 
pifcoporum  au&oritate  ,  qui  freti  optimorumTheologomm  fapien- 
tia  &  prarfidio  ,  &  vero  etiam  fi  opus  fit  Metropolitaniconfilio&fi- 
><de  ,  vtilitatem  earum  rerum  ,  JSc  veritatem  omni.induftria  examina- 
bunt. 

Atviciirimdabuntaduerfariinobis&concedent ,  reliquiarum  v- 
fumduodecimomninomodiseflevtilcm&fiuftuofum.  1.  Adeaho- 
norandaquasDeusprodigiorumadmirabilitateredditilluftria.  2.  Vt 
id  obferuemus  &  colamus  quod  organum  fuit  diuini  Spiritus  &  graiix 
inftrumentuminmaximis  &clariflimis viitutibus  excquendis.  j.  Ad 
eumlocumvenerandum  vbi  diuiniflima  Euchariftia  fibi  fedcm  &  ta- 
bcrnacuhmi  fixerat,  ad  mcritos  etiam  honores  eicarni  tribuendos,quae 
pretiofiflima filii Dei carnc iiiit cxornata.  4.  Quodiis corporibus lam 
defponfa  dcftinataque  fit  refurre&ionis  gloria ,  quodque-eorumcor- 
,ruptionem  beatae  immortalitatis  germen  comitctur.  Ad  animos 
xriamnoftrcspiis-officiis  &  bencuolentia  folandos  in  abfentia  &  dif- 
itrattione  eorum  animorum  5  quos  amorc  fingulari  complecti  debe- 
mus.  6.  Vteorumexhauftoslabore^  ,  obitafumma  conftantia  certa- 
mina  ^lxtiSHmos  triuraphos  in  memoriam  reuoccmus.  7.  Vt  ad  eo- 
rum  imitationemiiiciternur.,  quandoquidem  fimilia  noftris  corpora 
habuerunt,Deum  eundem geminam  fidem  atque  legem,  deniquc 
cafdempollicitationesperenniumbonorum.  8.  Vtfamiliaris  iitnol 
bis  mortis  meditatio ,  cum  in  ofla  pulueremque  facrum  lubente&intue- 
irar.  9.  Vtcelfo  &  erecT:oanimoillacontemnamus,  qux  pro  nihilo 
habueruntiiquorum  cineres  veneramur  ,  qui.&  ipfi  defpiciendi  iam 
forent,  &eorummemoriaomnis  obhuioncdeJcnda  ,  fi  mundifucile 
.choragium  &  inanitatem  eadem  quaaos  cupiditateiifdemqueftudiis 
appetiuiflent.  10.  Vt  fpem  in  nobis  cxcitemus  refurrecTionis  ,  &  in  rc- 
bus aducrfis atque  fominaccommutatione  fuftentemur ,  de  vita melio- 
re-iam  prope  fecuri,  nifi  ipfi  viam  nobis  praecludamus.  11.  Vt  eorum  pi- 
gnorum  prafidio  &geftationeimprobiirimis  daemonibus  fimusformi- 
dabiles  yquodThcod  oreto  quondameuenit ,  quiobiecTiovetcris  pan- 
ni  frufto  e  D.Iacobi  Apoftoli  vefte  deccrpto ,  plagam  &  rnucrone  vita- 
iiitqueiti  furcnsinuidiadiemoninillum  contorlerat.  12.  Ad  extrc- 
mum ,  vt  participes  illius  benedi&ionis  fiamus  atque  fan&itatis ,  quae 
«an£lQrumcxuiuas  comitatur.  Atquc  harum  uuonumpars  maxmia 

prolata 


De  Relitjuiis^  U7 

pfolataf\iitatq;cxpofitaZardanoRcgia  rcligiofilfimis  viris  ,  quorum  Damafc.hift.Barl  &Io- 
mcnunit  S.  Loanncs  Damafccnui  in  hiitona  Sanctorum  Barlaami  &  &pnat.c.*a.«rtf. 
lolaphati. 

Vuiclerus  quid  dc  hac  rc  fcnfcrit  in  Tra&atu  dc  Euchariftia  fic  cxpli- 
cat,  Permiilum  rgiturconcclfumq;  fuitvt  rcliquix,imagincs  &Sacra- 
mcntacaute  adoiarcntm  &:  prudcntcr.  Ioanncs  Hus  in  Pfalmu  ccntc- 
limum  dccimum  qmiuum,Notum,inquit,eft  Sc  cxploratum  honoraiv- 
da  ctfe  Martyrum  corpora,quod  corum  monc  fint  confccrata  quac  prc- 
tiofa in  conlpcctu  Domini  ruit.  Ita  llli  cum  fcfc  audiunt  loquuntur,  ad- 
covciUm  cft  quod  aicbat  Zorobabcl  tandcm  vcntatcm  inomncmx-  */2fr.4-jt. 
tetnitatem  rirmam  ftabilemquc  mancrc, 

Q^od  atrinetadmultitudmcm  icliquiarum,qux  vnieidemquetri- 
bountui ,  qua  de rc  Calumus ,  c^qtii  poit  cum cxorti lunt fmullimo in- 
^cnio  homincs ,  appctcntcs  notntatis,  cV:  vanitatis  cumdiorcs  quim  ve- 
^ratis,totdigrcllioncsadhibucrunt,  m  toterTuliexcfamationcs  funtoC 
masinuccliuas ;  diccndumcft/allamhominumopinionctra- 
latiuamq;  fraudcm  circa  illas  icliquias ,  equattior  capitibusfeu  fontib. 
lle.  i . eft,  quod codcm  nonunc  miignes  plurcs  fucre  San<fH,cx- 
raria,  Antoniusin  Thcbaidc ,  cuiusnatalisdicsindccimumfe- 
i  Iantuun  incidit :  Antomus  Epifcopus  Conftantinopoleosin  n 
rii :  Antonius  mauyr  Alexandrinus  indccimumquartumeiut 
rnfis :  Antonius  Lulitanus  didhis  vulgo  Patauinus  in  ij.Iunii: 
Antonius  martyr  Afncanus  m  n.Scptcmbr.  Antomus  Ar.cyranusmar- 
tvrin7.Nouembr.  Qupdpan  mododeplunbusaliis  lenticndumeft. 
Nam  Auguftiniquidcm  rcpcriuntur  omnino  tres,  Bcrnardi  quatuor, 
quinq;  Athanafii  Cynlhduodccim,rrcdccim  Antonini,noucmdecim 
l)ionvi.i,qiuPctrinomuicfucrintornatitrcs&triginta,qmIc>annisV' 
nns 8C  cuadra^inta  numcrantur ,  vt  quifquc  animaduerterc  fatis  poruit 
c  Grxcorxim  MonoIoqiis,tum  c  Manyrologiis  Latinorum^vnde 
fa&umeft,  vr  quodvniusSan&i  cft  proprium  ,  aliis  qui  cognomines 
fiinttribuCTCttfr.  BafiLushom.inio.Maj- 
Scaindaratiomanatciinffammarapopulorumrcligione&pietate  l^um    %  n§f^Mfn  eht- 
trga  Sanaos,pra'lcrtim  corypheosomnium  atquc  pnncmcs  Apoftolos  JnUiftlt0ni[  ^fi^ 
cx  marrvrcs,  vrcruditc  magnus  Bafilius  obfcruatinorat.de  quadragm-  jMm  turrts  eontr*  sttutr- 
ta  Martyribus.  Nam  non  tantum  impcriamaxima,diacefes,prouinci$,  [MriortemineurfMmrtfugtM 
vcrum ctiam  pagi,  curix, priuatxq;  familix  harum exuuiarum amorc  tc  N'7" 
honcfUcupidiutcoluninccnxicbantur ,  quasmultoiucundiusocam-  £  ur£  •k*$tti§  n$*f*t 
binotiusrecondcbantquam  ilhbarxgazxthclauros,  plufq,  valcrcexi-  mnitorum  pmtriMttrnMut- 
ftimabant  ad  rcm  tucndam  ftabiliencbmqvfccuciutem,quam  cccca  fu-  runt:ntetMmfftpMrMttyftd 
perftitioneanriquitasdctutclanbusDus  Gcniifq;  iocorucxiftimauir.  tnt«[teommixtt. fit nftn 

pulchra  Martyrum ,  qux  Memorixnominabantur  rcumq-,  Concilium  vtroin  vna  ronireiMutru 
Carthacincnle quuuura  &C Affricanum  fub  Bonifacio  &Cclcftino fum-  A0.ntbi!omwu4 triit,  &e. 
mis  Pontiricibus ,  cxprcffc prohibcant  nc  fiat  vilius  arx  confccratio ,  in    Conalium  Carthagi. 

qua 


onr 
cmi 


dc 


Iifc  Liberl.EccleJi&Triumphanth 

nenfe  nomine  ordine  quanonfint  Diuorumreliquiae ,  cumitem  priuatae  aediculse  iiidem  ex- 
vcioteporisj  circatem-  ornarentur :  neccflefuit  adexplendam  multorumpietatemc^rcligio- 
pora Aoaftafii  Papx  cap.  nem tam  late  fufam  &  mirabiliter propagatam,facraillapignora  in  par- 
I4. co  i  Concii.  iumpU-  tes  minimas  diftribui ,  quae  cum  San&i  tutelaris  nomen  retinertt,  c  quo 
cutt <vtAlt*ri*.  qtn pafflm  decerptx ,  hominibus  anfam  dederunt  veritatis infciis  &  loci  reli- 
teravros  aut  vias  tanqua  r  •    i  •  rr 

fmemortAmartyrumcon^  gionegloriantibus5vttotumcorpusinibiefleputaient. 
tuHntur.mqmbutnullumcortttt,  autreltquiAmartyrumcondtti,probanturabEpifcopts  yqutetjdemlictspnjunt  ,/* 
fieripotesiy  euertantur.  #  ^     .      ,  .c 

Idem  totidem  veibis  refmur  &  prsecipitur  a  Concilio  Africano  fub  Bonifacio  &  C*leItino  Pontincibus, 
cap.yo  8c  habeturcan  Placuit,de  confecrat  D.prima. 

Eliony.Halicar  Ub.i.cLr-  Tertiaratio  confimilis illieft,quam Dionyfius  HalicarnalTeusattu- 
ca med.  lit ,  ( nam Sacra prophanis  illuftrare  haud penitus fuerit in commodum 

&  abfurdum)  cur  tot  i€neaeTroianimonumentain  orbe  terrarum  fpar- 
fa  5c  diflemin.ita  reperirentur  ,  cum  tamen  vnus  fuiflct  ille  pius  ./Eneas 
omnium  gentium  literis  atque  linguis  celebratus  :  id  enim  euenifle  ait, 
quodtametfi  ccrto  in  tumulo  corpusilhusfueritfitum  ,  plurestamen 
ob  acccptas vtilitates  eidcm  monumenta  ftatuiflent.  Ita  Chriftiani ob 
Diuorum  fingulariabeneficia  teftimoniaq;  voluntatis  largx  ac  munifi- 
cx ,  quibus  homines  in  huius  vitae iactarione  obligant ,  eximia  quadam 
beneuolentia  &  pietate , Ulis  Oratoria,  templa ,  facella excedificarut  eo- 
rum  nomine  infignia,  quod  nomcn  hxfit dcinde  hominumimpruden- 
xiaiis  reliquiis,  qux  primum  in  eum  iocum  delatse  fuiffent. 

Quarta  ratio  ab  seterna  Dci  prouidentia  petenda  eft,  cumilU  placuit 
adSandoruminuocationemroborandamccrlcftia  dc  diuinaprodigia 
conficere :  tum  enim  facile  crcditum  fuit  &:  exiftimatum,  iis  in  lo  cis  Di- 
uorum  exuuias  contineri,  vbi  illorumapud  Dcumgratiaatquefauorin 
patrandis  rebus  admirabilibus  conftitiltet.  Quanquam  miraailaeo- 
rum  fide  &:  caritate  faepe  excitantur,  qui  quopiamdeCcelitibusinter- 
pftito,  Dei  opem  auxiliumque  implorant.  Si  quis  autem  reprchendere 
populum  vellet ,  praefidium  ibi  quxrentcm  vbircperire  fe  pofle  peren- 
nibuscoclidonisinuitatusputat ,  isprofedtorationem  premeretimpe- 
riofius  ,  &hominum  confcientias  in  arftum anguftumq-,  dcducerct. 
Flagitioforum  hominum  prxfcntiapeftem  aliis  pcrniciemq-,  adferre  fo- 
lct :  bonorum  autcm  atq-,  innocentium  praefentiam  nihil  valcre  ad  fce- 
JontLl  licitatisaffluxumcredamus?  Prohibitaillafit,hxcminimeconceflIi6c 

jimbrofto.t.ferm  6u  jprobata  ?  Propterlonamortainmaritempcftas,  vaftosflucl:us&:de- 
Matth.  8  .»*  .cumanos  erexir,  ludx  vnius  caufa  nauis ,  vt  ait  D.  Ambrofius  vehen- 

Lacr  ljb.i  inBianteSUe-  tcs  omncs  Apoftolos  fubito  naufragio  demerfiflet ,  nifi  Chriftus  opem 
Tn  \t*On^  tulifletincxtLcmo pcnculo verfantibus.  BiasPrienxuscumimpiorum 
^u^ri  fenMnt.  Iuxta  fupplicatione  acprccibus  fuas  mifcere  noluit ,  &officiofiiTimaDiuoru 
quodHontli  5-car  od  i.  ftudia  &  fingularem  dignitatem  Sacrarum  rcliquiarum  praefentiainui- 
Vetabo  qui  CArerufacrum  tatam  nil  cfticcre  pofle  putemus  ?  Iulius  Cxfar  vehit  fecum  fortunam 
vulgant  *rcan*'  .  fuam  fiquidem  exa^gerat*  viri  conftantise  id  magnifice  olim  glorianti 
Um  crcdendum  cft :  &  illuftrium  Chnfti  bellatorum  pnefidiuminane  fit  & 

mtkm  omni 


De  Tteltquiis. 

ommcmoliimcntovacuiimfAugiifttisC.u(.\i proprcr  Arium  Plulofo-  Appiamii /».*.*  btHi 
p  h  a  m  q  u  c  m  v  n  i  c  c  diligcbatAlcxtndmmfego  ttqttc  flaiim*  deuoum  ^  puuarck. 

mcru&pcaculolibciaiur^inqiiirPlinaniuis^Philipinis  Byzanrn  obh-  mCtfm^ 
dioncmfoluit  proprcr  Lconcm  Bvr.anrinum.  Dcmctrius  Poliorccrcs  K*im^$i>*/,  &\tL} 
ob  ftudiumin  Crarcrcm bcncuolcntiamquc  fuam ,  a Thcbanaciuirarc  Vim^Tv'^». 
manusabtbnctiracunaKrm^iCompnmir.  fcbonus  Dcus  illosprorerct  C^rimvikmsfirhmmm 
^fulmincfuocrucnrabic^quiinrurclaprxiidioci-,  Sandorum  rcsfuas  p[u"arch  tn  .  f  ^/tfn^ 
collocaucrinc,quos  vwicc  caros  habcc,&  dc quibus Ioanncs dccimo  fe-  c„cttfintm  Philoftraitus. 
ptimo  ipfc  aic,  ic  inilUs co  propc  modo c{lc,quo ipfc  in  Patrc cft ,  Sc  Pa-  Plutarch  m Dtmttrn%tttdt 
ccriniplo*  Aiiafanc  ™-P1™^ 

cnremltulciredcmptioncmapp^  Cain.circafincm.  U*m 

cflc  vrbcm  optnabacur,in qua mftus  vnus rorcc.Longc cnamD. Ambro-  9ejtm^fluittt 
fiixquior  fcnrcnria,qu.c  diipucacioncmhanc  riaraft ,  CQtTl  ira  pronun-  Ambr.  li  j.inLucam  fuW 
c\2i,H*g*mfAtru murm  wif/^«.Acquchqcdccorahacqua:ftioncdiccn-  rau  Idcml  i.dcAbraham 
idavidcbanrurjnuncdcpcrcgiinarionibusagcndiim.  cap  jinfinc. 


DE  PEREGRINATIONI- 

BVS  QVvE  AD  LOCA  SANCTI- 

TATE  ET  DIVORVM  REI  IQVJIS  ILLV- 

STRIA    PIE    ET  RELIGIOSE 

fufapiuntuu 


Caw-t  xxiv. 

^^^5^4  Vstathivs  pcftiferae  hxrcfcos  duftor  fua- 
dcbac  iis  omnibus  qui  a  Tcmplis  &  Martymm 
monumcncis abhorrcrenc,  vc  priuans  mxdibus 
communioncmfaccrcnc.  Claudius  Taurincnfis 
omniumfannisacqucludibrioobiicicbacRomi- 
pccas  ,  cos  nimirum  qui  adfcpulchrabcacorum 
Apoftoloruminuifcndarcligiofoardorc  conflu- 
cbanc. HcnricmTholoGuiusncgabac  vllumctTc 
rcligionis  adcum  rn  Votis  &  pcrcgrinacionibus  quaeinhonorcmmor- 
cuorum  fiunc  >X^iclcfiftxcakicm  pcrcgnnaaoncsidololacrixdamna- 
bant.  Lurhcrus  cum  mflat  ctiam  paulo  vchcmcntius, percgrinacionum 
vfum  &c  confuciudmcm  aic  clTc  vndccimam  facicm  AnriclirilU  Et 

K.  carncn 


Socratcsl.t  kifr.cij. 
■  'Su  f««  EccUJuu  dtteJlM 
hantur  pfrfitafit  vt  irtdJt- 
bm  fum  cemmuntontm  fa- 
cfttnt. 

I  ouas  Aurcl.de  cultu  i- 
m.i.v n  lib  ;  habctur  co. 
4  .BibLPp. 

InvitaS  Bcroardi  l.j.c  f. 
Tho  Vuald  tom.j  tit  tf. 
Lutli  in  rcfpon.  ad  hb. 
Amb.Cath.  tom.i.  pauio 
antc  mcdium. 


m  Lib\  I .  Ecclefa  Trmmphantis 

tffrnen  eas  d£uin*  padn«,au£l:oritasRatrum  ,  &ratioipfacamproba- 

rum » 

Deut.  16.  r .  Deuteronomii  cap.  1 6.  Edixit  rerum  omnium  Genitor  Deus  vt  ma- 

i-Re&i  3-  rcs  omncs ter  quotannisin  cum  locum  fc  conferrent  quem  ipfe  impe- 

LMfr\?*  7  ra^c ;  qL10A°fficium  meriraspietatts  ab  Helcana  Samuclis  parente  in 

I*ri.io*  cmnivitaconftanriffimeobferuatumfacra  oracula  teftantur.  Libroz* 

Jt$&ft*  R^gumrAbfalonitaRcgemaffatuscft^Vadam^redchmvotaiTicaqu? 
jtft.to.i6.  vouiDominoin-Hcbron.  Seruator  ipfe  Ghriftus  &  eius  parensMaria 

Hieron.epift.17.  exmorc&pamaconfuetudinelolcnnibus-PafchaBferiis  Ierofolymam 

fStfZ 

h\c  deteflfibtli*,locui  t&\  uertitinidtemplumconcurrebatadorandigratia-,  Eunuchus  certc  qtu- 
quid  fiht  voluit  Faultn  Jem  ^thiopica^gazasprxfe&usmagno  illuc appacatu  &  fplendore  co- 
HjerofolymamfefttTMTtwt  ten dit.s.Paulus  maturabatvtdies  fcftos  Pentecoftes  Solymsca  in  vrbe 
tbffaceretPemtcofte*?      rran£geret^llo  J  cxemplum  l A atcettfc proponit  grauiflimus  Hierony- 
mus. v r eam  a(}  iter i^Pal^eAj^u^ firi^px^b^13^1  iwitaref «  Eratetiapro- 
btiticapifcinaHicrofolymis,di6taapudHebr?osBethefda,quinqipor- 
ticus  habens  quomagnaaegrorum  multitudo  conueniebat  expectannu^ 
?^u£mouim,Angelusenimcei!:is  tcmpocibu^  in  pifcina  delcendebac 
&  eam  commoucbat,quiqueprimus  fedeindc  in  aquam  mififlet,  omnr 
-«egritudinis  &  morbi  molcftiarcleuabarnr.  TaLis  etiamnum  popuRcur- 
fus  affluentiaquecernituriisin  locis,  inquibusseternum  &  Deiveficum 
Numcn mifcricordramoftcnrarc fuam ,  Sccommunib.us hominum rni-j 
feriis  leuationem  adferre  diguatuiv 
Eufebiusi ■.$.bift.'c.*.o.        Apud  Eufebium  Cxfarienfem  proditur  Alcxandiiimpraftanriihmu  ■ 
Antiftitemdiuino  inftindhi  8c  momnonc  e  Cappadocia  venifle  Ierofo- 
lymam,tumlocorumvi{cndorum  caufi,  tum  vorireligto^e :  cxceptum 
autem  fuifle  incredibili  fratru  caritate  &humanitate  qui  diuinitus  ekis 
Itleml.5  <leYitaC6ft.c.i.  aduentumprouiderantJdem  Eufebiusin  vitaConftanrini  Helcname- 
morat  magniillius  Imperatons  marrem  lam  ajtate  ingrauefcente ,  ea  lo- 
cainuifere  voluiflede  quibus  fcriptumeft,  Adorabimwinlocovbi  fiettrunt- 
pedeseius,  &  vbique  fuxpietatis  alte  imprefla  veftigia  rcliquifle.  Item  lib  i 
15.de  praeparar.Euangcl.ira  loquitur ,  Nos  Chriftiani  vcrx  pictatis  mili- 
tes  vtDeiamicoshmiorantc5,ad  monumcnraquoque  illorum  accedi-* 
mM    mus,voraquc  ipfis  facimus  ran quam  viris  San ctis ,  quorum interceflio- 
neadDeumnonpartim  iuuariprofitcmur, 
ZMi&.lnurreg***^  D.Bafiliusinterrog;44.inregul.fufius  difp.qu2eftus  arguit&nundi- 

nationes  qu^  fuis  temporibus  fieri  confueuiflent  i  magno  hominu  con- 
curfuad  reliquiashonorandas,  &  grauiffinie  ©ftenditea  lbcainuifenda 
eflepie  &innocenter  ad  orandmr  reh"giofius,eofq;  imirandos  quipro- 
fuudere  cruorem  omnem  fuuij,qua  fcelus  confcifcere  maluerunt.  Am- 
.    philochiusliterariimmonumctisrehquitdeS.Bafilio&  Eiibulo  facul- 

InvitxBafiiii  gua?  cir-  rares  0£s  juas  vendidiffe  aut  diftribuiflepauperibus  v  vDiiberifolutique 
cUTnfertur  nominc  Am-  ,  r    r  '  n 

nhiiochii.  lmpedimentis  Hierololymam  pietatis  gratia  contenderent ,  &c  vtrumq; 

tytfian.invitJLwb.     iMaximo  vrbis  Epilcopo -rcprehenfiun  cognitumq-,  fuifle.  Epiphanua 

>  WBPR^'  vita 


'TitaEzcchielis  memorat ad BtittS  Vatis  icpulchrum  quod  m  Syria pou- 
•  ru  m  e  i  t  tanram  vlidicftiroinraum  mttltituainetti-comu  ftirc,  vtCnaluaei 
vehcmcnt.flimc  umcanc  nc  catcftc  .lluJ  mgnus  vi  a«t  "»W«atc  ^ 
ponctur,qiu: caufaiit  cur  aducntorrs  Ca  co  loco  aigicaicntcs  ituaioic 
comitarifoleanr  atq;  dcduccrc.  lf  ,  . 

S  Chrv  loftomushomtha ' i  incptfl    1  Row  itdcrc    litincredsbili    Cluvr.hom  $i  recr.n- 

cuoioKa2aouolan*R^^ 

r«;i  q  ^  \  PnKi»iin<  n4  rrrlosvlo  lautvbus     mmhca  oranone    r,     r  >>• 

mil.yincpiit.au  npnciiu^uu  cu.iu*  \  iv^  iuuw.wj  v~  'vtrjm  fi>  eM.  MMtttf 

attollttvincura ma£ui  Pctt i  Apoliolorum  ptmcipis qu<[  itygiis  laruisui- 7^,,  j/iT»  ,  nlru  m 
^ir  ^il% f^rnii.^  iKilii  Atvj  •hiiv  honoranda:cvUi  iunctio  ctuondianimu-  \  xk*  m"f  aii^itftwni  M»- 

Cll  Cllt  lUUHJvuuiiii»  *  w,Jsv  *41V|>  **w       *  i  ,  .  #f»  »/ 

nens  V  valctudoinfum  1  nohibcter  tnttutum  leilluditcrmaximavo-  K"tr*4 »  efwrts9 
luntatc^vtcataiamintLiciibcacani  &  <  U  1  Cttta  poffi  ,  n  quo  illc  fuiilct 
comtridus. E thomiUo. ad populnm  Antiochcnum , Chrtltum ailcrit  ^/^4^^ " 
nonad  ic  modoadottttduru  peilcxiflc  Ctfbcm H  -  ;      lilcipu-  Idcnihomi]  8  in  Epift. 

Sosquoq;luos&cowm  ,lquc_mul- ^EphcHub  iniuum. 

timflammatoftudiorapiuntur ,  quuK  pcdemquicicm  vnum  progrodi  ^  ^^|/Ji<fl//. 
A-oioiilcct  ad  nobilcs  Rcgum  aulas  5c  I ulgeuna  Mautolau lmnlcnua.  iui0Cm^auti^dimMuf 

m*ntrt  Utvineul*  ty* /r.tnttwret  tUcs  ndmtr*rt*  prepttrCkr  ftt  dtfiderium.  VtUtm  vtdtrtcntbtnmjqMSUptrtt- 
r     t  ....        ri  f,  irr.fif  n.nfr..     Tttiti rWur  ttwem  Aneth    Kc  rai:!o  poft,  #•  *T  czk Ar> nctnx*i'  t^per-neiat 


\Jk      Ut\     1    z  i  \  r  nnti!  \mr    ii  Ch* •  Qha  tunc  tmntm  ttr/ttrttm  crktm  trstxtt\id  ft mdcrmnUkm eummertutu 
Et  a*  d dt  CijrtftsleaNtr  tttm  c^»  d*ft  ttul  :p  *f!(txmm  tHtrunt  tttne  'jf  »i'trt  ften  f  ^ftd duo  dsfeipulrt  ?  Sam 
torum  Ucm  &it\td.  *r*,CT  *****  ftrtnnt  „>tm>rt*  etltl rsrs  e*r*mt>  CK. 

Soctattt  inEcdefi*!  annahbus  aitThcodoiiumlmpcrat.aucrotcm  S«rstl7  t.*& 
fiiiflc  Eodocig  coniugi  fr n >vf  Mugndi  y  i  itiaHicrofolymampctc- 
rct  quocuolaturam  le  nrorrHierat  i\  riham  inmauimoiuocollocatam 
vidcrcr.  Id  quidcm  fccit  iUa  vittO  &  ihfigni  alacruatc  ,atquc  in  omnib. 
OncntisEcclcfusquasinc  ;  5vinationc  potu.t  inuiicrc  innu^cra- 
bihaornamcnta &:  rci  lacix  fplendidiilimum  choragium  rehquir^  &:  v- 
biqoeadtotiiispoftcritttisi^  Thcod.h^ft  rcligc.9.Dc 

clatiilimatcftimoniadcnxic.  Thcodorctus  m  hiftona  rchgiola  ctiajn  rctroEnmincli9.  ba- 
pcrcgrmaiionesaxtin^ittandilhmorumhommujv.  quoium  yiram\c-  PlU1i  ,n  hiitona  Chn- 

lcnufquc famdu.qu.  tc  dcos inaigitan voluctunt , qualcs  Anoochus nte  ^4ya/yOT4W vf. 
CahuqatTibcrio fuccctSt,aut  qmiibiTcmpla&  Hcroaponiiutlcrunt  im,.Ett MutmutrHtnpAM 
interquosVclpaf!anusAdr.a.u.lq;.H.mcranturi&:.lluilicmfolidamqi  ri^mmmnJmmu 
Sonaaiqu* poft  fatum carosDco  homm«confcqu.tur,quod  .llotun.  fim.l'±±X GHte* 
oSn^bSfimX^&dcflorcfckcuvita  ,  hoiu  autcfflorcfct  ^  ^cmanyt. 
in  d^s  macis  &  mctcd.b.Uacccflionc  honos  augcturudprxfcrtimin  co 
vidcn  pcrlpicuc  quod  nonanodo  fcmcl  atquc  itcrum  m  anno,  fcdquo- 
ndiana pronc frcqucntiacorum Tcmpla muifantut ,  & nc qu.s putctid 
fruftraar  finc  maximisvtiUtaubusncii ,  ptoftant  inqutt  tabu^.pttta;, 


M2  Lik  I .  Ecclefa  Triumphanth 

imagincs  belle  afFabrefadae  &piahuiufmodiargumenta>qux  diuina 
beneficia  contineant  Sc  falutem  inuocatione  San&orum &gratia  apud 
oj4)^  ^V^,«3Deiim  compioratsc  valetudini  reftitutam.  Atque  hicmiLe&oranim- 

i§  d  $  <U  ^c^cl  h  \\  alii  quidem  in  loca  llla  pia  cemtenderent  vt  fobolem  ailequi  poilent, 
c^pyipit  n7ntrlf*t**.  quxdamprofeliciviroiumfuoruminpatriamrcditUjaliiadamolienda 
mmalu  quidem  oculorum  jtjncrurn  pcricula  &  aucrruncanda,  nonulli  ad  perfoluendas  grates  pro 
tlZuSfilZ  ;S  munificentia  &  coclc  ftium  donomm  largitione ,  quklam  pro  conferua- 

manuum  Jtmulacra  jutpe  o  •       n.  J*  C~ 

dunttxargento  amoue  co-  darefamiliarifortunandifqjncgotns^omnes  autem  maximo  itudio  lm- 
fecla.  Gratiffimt  namque  gulariq;  optates  Martyrumpraelidio  &cura  dcfendieofqjhabcreapud 
Accipittorudommutyqua-  £)eum  interceflbres.  Et  quodeftmaximeinearenotabile,adTempla 

^*/***»^ 

^tuTqmpp^ui ^roftnn  nimq;  imagines,auro frargento exprefTas , quaepublicaforent  anathe- 
tisfacultatemetitur.  Hac  matapietatis,&beneficii tumaccepti,tum fperatidocumenta. 

itaqut  omnium  ftectaculo  txporreHa  teftanturmorborum  depulfitnem :  cutu*  tpja  cert>Jftm* fi±n  *  funt,a  fanitattm- 
confequutU  aliat*.    Hic  inquam fepultorum  tbi  Mariyrum  qu£ fit  vtrtus  ofiendunt. 

S  Ambr.9rat.devit.&     S.Ambrofius  orat.de  vit.&mor.Theodofiimeritis  prarconiis  Hele- 
virtHUThtodof.poilmtd.  nae Auguftaepietatem exornatin  San&is locis  perueftigandis,&:alludcs 
ad  id  vitae  munus  atque  ofEcium  quod  olim  exercucrat priufquam  C6- 
ftantionuberetquiderade  orbisterradmperiummoderatuscft,Obona 
inquit  ftabularia  ,  quas  tam  diligenter  praefepeDominirequifiuit,&c. 
VenitergoHclena,ccepitrcuifere  loca  lan&a:  infudit  ei  fpiritus  vt  li- 
gnum  rcudsinquueret,acceflkadGolgotham,&c. 
S.Hitr.if.ij.adMarceLc,     S.Hieronymus  Epiftola quadamad  Marcellam quam  ad  profcdtio- 
*Jp  lt  ncm Bethlehemiticaminuitat,vix vllius orationis  copia dici  pofle  ait  & 

explicari,quot  populi  &  loge  dilfit^  nationcs,quot  Epifcopi,quot  Mar- 
tyres,quoterudiumaxiraarum  artium  cognitione  viriHierofolymara 
{ec6tulerint,roeumvteumviderent,cxquoprimumlacta  Euagelii  vox 
erU£erat,cum fibiomnino  pcrfuaderent,nequaquam  fummam  vt dici- 
tur  manum  accepifle  virtutum  ,nifi  Chriftum  in  iis  locis  adoraui(Ient,v- 
Jbi  humani  gcneris  caufa  in  vitam  ingredi ,  &  ab  eadem  decedere  vo- 
luiflet. 

AlioctiamlocorefertquareligionePaulafoemina  ledtiflima  admi- 
Wcm  ad  Muftitumtf.^e.  randaeque  fandtitatis  fan&a  Pakeftinae  loca  inuifcret.Et  inEpiftolaad 
M«Wt  Rufticum,cumanteoculosvotumillifuumobieciflet  deluftradis  fan- 

ftiilimis  locis,his  eura  verbis  fidenter affatur ,  Redde quod prafente  Deo Jpo* 
fondifii-Jncerta  efi  vita  mortalium,ne  ante  raparis  quam  tuam  impleas jponfionem. 
Deinde  illum  redarguit  quod  vxor  fexu  &  mente  imbecillior ,  illum  ta~ 
Ucm  epift./j4a<JDefide-  men  officiopraeueniflet.Idem  in  Epift.ad  Defiderium,rogat&  cohorta- 
rium.  Hortorvos&pucer  tur  vt  irationemftitutaeperegrinationis  ad  fan&aloca ,  fe inuifere  mini- 
/^^««'^^«'^ineOTaucturiadditq;  partemeflefidei ,  ealocaluftrafle  in  quibus  vin- 
£:tT  dcx hominumDeus  veftigia  oHm pofuiflet. 

fanforum  locorum  tanto  nosdttttumunere,&c.Adora£tvbtfltttruntptdtsDmini,p*rsfida 
ti*  n*timt*tu  &  crutk,*c  t*J/ion*  vtdtfftvtfttgi*. 

D.Auguft. 


De  Teregrinattonibus.  '35 

D.AUgv,fl,nElMrt..ulClc1.porulumMueIl1ppon.moncr  quodUcc,  ^^^S 
mhmt.uila  mcns  Cs:  «tetna mundura  .ulnnntlh.ms  vbiu,  tofll  rai  aao-  fc,;  tom.2. 
i  itoi es ( um  venetentni m  veritate ,&  t.uuctli  mtmuim  pCCtot  K  infixa  vyt^ut)iem  DtM,n.  & 
m  animo  pietas  luuillimum a  Dco  IpeOetur :  ncgari  tamen  non  pofic,  KUucantme,u,  vt,mtb+ 
ouin  mu-*culahocnotius  quaro  alioin  locofiant,&  quicauferapro-  j„HrUce,*H,tond,Jttcm- 
LmusfcainariX.mg^^ 

rucrccum  oportcrc.  Dcqueicipictcftatur,quod  Bomtacium  Nolam  ^„,„^„„,„„„.„^1- 
mifcnt  vbiS  Fcliciscorpuscrarconditum,admir.uulis  prod.gtjsexci-  tl)tXMHIi„n,,  ,n,c,ul,o  u 
tatus  6ccoeleftinra  bonorura  copia,  quz  ibidcm  Calitum  meritis  &  fa-  „fifit*t  6<>r°»":V,T""l 

'  Vcucrus  Sulp.tius  dc  fc  narrat,Narbonc  fc  Carthagincm  conccirnTc,  \^^^S1 
vt  in  Airica  Diuorum  augulh  fcpukhra  &  lmpnmis  TropxucniCy-  D^u  cuAntttrrenntHm 
v  iani vifercr.Gciuuttlius  qui  fccuu  quinri  intcruaUo  Horuit  dc  dogmat.  vbl  s4rb»ns  n*mmfolut- 

L  '*.  \  '  ,  '  ,  runJvnr 'm  -(£.  iuincui\uulumait»fcdEu-  mtu  p™tf>*rM>Dtt*u* 
K.knatt.agcnsmmmu  C. iha .  u ,   c  c  u  n  CUpanm  ^  £ 

nomianum  potius  aut  V.gdar.t.)  dcgicgt  ttnebiioncm,qui  mwu  ,j|)wjrt 
rclmu.ishonorcm,autmonumcntisTcmpUsq;Sanaorumnonreddc-  ^  S4Ba,ri> 
rct  luftinianus  lcecm  tulit,qua prouidcbat  Pcicgr matorum  mnpie,qui  ftflu  ti  foHu.brum  Cy- 
'  ■•  d  bili  freaucntia  wndiquc afilucbant,vt  vota (ua adTempUrm  ma-  friAnimtrtytu*Jorur: 
l;"  '       .-      /JJ      lrl("olucrcnt-cdidooucpioliibuir,nc  GcnnadnisMaflil  dcEc- 

^fSPlvSS^  (eruicbant,  vflo  modo  aba-  clcf  dogma.  ca.^ac- 
ni\rduhcclciix,quxpcrcgunisc.xciinciiui>iLiuiwv     ,  tur  to  j.  opcrumU  Aug. 

IiL narcntur.  Fcdcricus  Itnpqcatoc hbcram  potcftatcm  conccdit  tcclc-  ln  appcndl. 
f  nornamcommutarilnccndiarns  dcbitamfcclcftiilunisciuchomini-  luftin  Nou-4*-J  1  Om**- 
h  P  crnnationcm  ad  ScpulchiumSanftum  autadauicsD.Iaco-  bmbomtmbmm*ntf.Jlum 
bTadBr^um  feu  CompoGara.  PcpinusUberum  Commcatum  ^fff^tn. 
dcdit  nctc^inis  ,quipict3tt5&tcligionis  CaUM  Romanumitcrlulcipc-  (t^munt  (flwr««i 
rent  dcquarcmlcMbusLoneobardorum  claraeft&pcrcnnis  auCCO-  mHu»u  AtntmtnHnttAmefi 

*     ^  6  tlt<trt)&fufetftft,&*- 

Zt&fAeer.fumptmimm.nfc&.nfperA.c&c  Btf*  n**»^****»  ^f^uT&VZ^. 
J       f  n    Z  JJ.Zt*~  ■        Zm  La-ir!mir,fH,ftci,.  n,  t,r1usmf,n,,mm.mn,t.  ^'J'm*U*'&mJ'  '"' 
Ztt££££^  Jufi.fi,,  Jm  l1n,1u,,n.m„ficmn,n.  ^mtfimu.  v,nd,„on.m 

Zlr»  rtitorum)fu<'.r..,,<     UxummulmmJ  i.rVuUtu.  Pcpio.inlcg.  Longob. 

Hic  lcitur  dirimi  controucrna  ifto  fctc  modo  poffir,  Si  CathoUcicx     Conctlutu . 
ynaqmdLpartcfatcanturcircNunicnvlnquc;nequec.usgrat.amvl- 

lo  ceito  locoaut  tcmporc  dtfinin.  u  Magnat  Br.tann.x vrbcs  arquc  ut- 
toraramcflcfinitimacaloqtiamHicrofolymitanaciuitatcm.j.^uod 
Dcuscosvbicunq;tcrrarum.ntucatur&agnofcar,quiipfum  tota  ani- 
mi  contcntionc  diligunt,eiusque  mandatis  obtempcrant.  4.  Chnftia- 
nos  forc iudicandos  non cx ipla cond.tionc  loci  ,.n  quo  morantur ,  lcd 
ex  fidc  laudandisquc  opcribus  &  honcftis.  5.  Vcros  adoratorcs  non  am- 
pUus  H.erofolymis  adorarc  aut  in  mctc  Garizin.  6.  Dcum  fp.nrum  c»c, 
in  fpintu  &  vcntatc  adoran  vclle,&  pro  arbirrio  vbkunquc  vulr ,  fpin- 
tum  cff  undcrc  fiium.  7.  Orbcm  tcrrarum  &  plenitudincm  eius  ad  pro- 


t  3  4  Lik.  1.  Ecclefa  Triumphantts 

ludaeamodo  fitnotum,  verumctiam  advltimos  vfque  fines  terrarum 
pertinent.  9.  Quodcaloca,vbicmxSeruatorisfuit  conftituta,vbi  ipfe 
nxus ,  &in  fepulchro  pofitus ,  vbiadvitam  fafcitatus ,  vtiliafunt  &  fru- 
£tuofa  non  ijs,qui  corporis  oculis  ea  contuentur,&  in  fordibus  vit$  im- 
purae  volutati  hxrent :  fed  illis,  qui  ptenitentia  &  noua  morum  velifica- 
tione,avitioin  virtutis  portum  ftuciio  incenfo  rapiuntur.1c.Qu.0dfu- 
mus  vcriflima  Domini  Tcmpla,quod  Spiritus  fan&us  in  nobis  inhabi- 
tat,quae  ferefunt  ipfaverbaD.Hicronymiad  Paulintim  fcribentis ,  &: 
profe&ionem  difliiadetis  in  Palaeftinam ,  quod  religiofus  &  M  onachus 
eflet.  11.  Etiam  fatemur cxiguum  eiTe  eorum  numerum ,  quibus  e  pere- 
grinatione  fiat  virtutis  accefiio ,  &  pietatem  faepe  initineribus  lpargi 
imminui.12.  CumfanaiirimaEuchariftiafitinternosineaque ille  ver- 
letur,  qui  &  Palaeftinam  TaaolimpFadTcntia&:  Hierofolymam  atq-,  adeo 
domum  Lauretanam  conlccrarit^  fatius cft  id quod prxcipuum  eft  atq: 
palmarium  pro  tenuiftimis  adiundtis  non  dimittere,  &  veram  potius  in 
pietatem  incumbere  ,<juam  illam  imj  etu  &  temeritate  in  communa:? 
•  vias  diflipare :  nequc  cnim  Hierofolyn  is  fuifle,fed  Hierofolymis.be tm 
vixiiTe  laudandum  eft  ait  D.  Hieronymus  in  Concilio  Chalcedonenfi 
laudatus. 

Enimucro  hoc  etiam  concedi  op  ortet,  rbicfle  De:  bcneficia  &  ccele- 
ftia  dona  quaerenda,  vbi  illa  benigne  oftcntat,&  vbi  magnificcntms  fiuc 
fontcs  humanitatis  &  Uberalkatis  aperit  ,idq^  fine  vllo  metu  erroris  at- 
quefraudis,cumea  loca  aut  eoelites  honorantur  ,  quos  ipfeDeus  fuis 
muneribus  &  fauore  infigniter  cohoneftat.  Praeterca  lioc  aiTcnticntur 
omnes,Reliquiarum praTentiam  mukum  valerepofleadexcitandam 
manimis  religionenv&:  influxum  diuinas  mifericordix  conciliandum: 
£t  quemadmodum  vbiq-,  Deuseft  tribus  modis,per  eflentiam,procrea.- 
tas  aferesomnesimplendo,perpraefentiam,eas  videndo,per  p.oten- 
tiam, in  ljsdem operando:& perinde  vt  in  animaiufti eft  pcr gratiam,m 
damnatisfpiritibusperiuftitiam,in  naturis  a  fcconditisperprouiden- 
tiam,  in  peccatoribus ,  quos  flagitiorum  pcenitet  per  mifericordiam ,  6c 
in  humanitate ,  quam  a  Beata  Virgine  lumpfit  pervnioncm  hypoftati- 
cam,Sic  credendum  omnino  eft  in  certis  euin  locis  verfari  fajgukriS  be- 
ncuolentixindicio'&gratia:largitionepriEfidijq-,  falutaris,  pro  (ua  faft- 
tliflimavoluntate,quamfempcr  acquumeft  venerari&  colerc 
<vt  propofitorumomnium  noftrorum  confiliorumque 
fcopum ,  quo  etiam  appetitioncs  animi  omncs  . 
collineare  debeur. 


qvod 


Q  VOD  CERTISSI- 

MA  SIT  DISTINCTIO 

1N  FOELICITATE  ET  GLO- 


(J  m  r  v  t    XX  V. 

r^*-^v/^v  A  m  f  t 3 1  harc  quarftio  in  controucrfiam  vulgo 
non  vocctur,cftiamcnapudaliquosdubia,  qui 
ISgSK  quodad  carlum  arrmctciamphllimam  dignita- 
;  BgWS  tcmqr.atiuuntui  bcati,(c  vacuosambitioneglo-  * 
IfctJJmp  rianrur,qu.unuis  in  humaniaurahonorisftudio- 
wy&Efl  fcc(  imbitiofiflime  claborcnt.  Aiuntc- 

'E^Cs^A  n,m  c{k >  dummodo  ccrlirum  domicilio 

3Q^J^3  poruntnr,qiu  Daim  vidct,pcruidercomnia:iun- 
ucifos  aliquando,  &  propc  dttam  rcmcandcm  cum  ipfo  tu- 
lod  fcquimr  forc  omncs  xqualcs ,  in  fontcm  atquc  ongincm 
ucnrcs.Dcniquc  c.\  Pnrabola  Euangclica,qui  in  vinea  fc  vsq; 
n  fummis  & diuturms  labonbiw conficiunr ,  acquam mcrce* 
iros  cum  ijs;qui  cxiguo  tcmporc  laboraucrimv  • 
ium  autcm  probai  c  ncq^  arduum  cft  cv  pcrdifncile,&  m  quo 
mcndumorium  vidcatur.ImprimiscnimOracuIum  mo- 
jCruoddininxmcnns  Intcrnrcs.Ioanncsprodit,  Indomo Pa-hann  U.  *. 
iones tffe  multas.  Oucmm  locum  cruditus  Maldonatusanim-e*  rj  •#«/«  v  «1 
iriltu  Scruatorcm  adhihuillc  potiu*  voccm  ^,,.  qaam        r  -r 
carc  vcllcr Ccdc  hxa  &  ftabili  lcdc  loqui,  non  dc  varijs  gradi- 
dm;bus,qui  tn  Ecclcfia  militantcrcpcriunmr.  l.Ideraettam 
doect  Apoftolns  m  i.ad  Coriiuh.cap.^curu ait  vrftelkdirfcrt  a ftclla in *-  Cor.  3.  9. 
cIantarc,iranjturaiTircrtirrccrioncm  mortuorum.  Cuiusrci  rationcm 
aJfcrenstumcoloco^mmini.cap.^/aitforCjVriitt^frrnpMrwfrf^w  i.  Cor.  15.  4'. 
fecundumlaborem  /wrnw.Etircrum  :  (^tparft.inc^uiz/emmdtyfarce&metet^i.  Cor.  9. 
&qui  femmat  m  benedictiontbm ,  dtbtnedstltombm  &  Ptetet. 
tasmoncndos  putauir,  quod  qud  femmauent  homo  ybtc  &  metet.  Talis 
nuniruir  eft.  ftatcra  Iobi  Sc  Iacobi  fcaU  ,  talis  diftrtbutiua  iuftitia- 

Dcu 


tnr 
fna 
ad^ 
dcr 


netVcr 
tru  fut  ti 
r.d  ncni 
cum  lic 
bvts 


EtbrcuiGala-G4/4i.  <♦  7.  t. 


Lib.  I.  Eccleft*  Triumphantis 

Dei , quam  in terris  nunquam Reges &c Magiftratus  inpraemijs pcrfol- 
ucndis  adumbrauiflent,nifi  in  Prototypo  fuiflet  exprefla.  Atque  hqc  ra- 
tio  tam  certaeft  tamquc.firmaad  probandum,vt  quiiuftitiam  a  Deo  fu- 
ftulerit,praefertim  in  merccdibus  tribuendis,  &  remunerandi  confuetu- 
dine,is  etiam  fidemab  eo  &  pollicitationum  veritatcm ,  &  diuinitatem 
ipfameripiat.  Quod  attinet  ad  obie&iones ,  quas  humiles  abiectique 
animifaciunt,qui  quod  fc totos in huius  mundi  vanitatem  ingurgita- 
uerunt,  nullum  verx  &c  folidae  gloriae  fenfum  habent,  facilis  &  expedita 
eft  rcfponfio.  Aiunt  eumqui  Deum  videt,videre  vniuerfa.Verum  idcft, 
fed  nequaquam  verum,qui  Deum  videt,eum  plane  perfedeque  Deum 
videre,&:  vt  ita  dicam  totaliter.  Primi  illius  ratio  eft,  quodDeus  nullam 
ineflentia  compofitionem  habet,  nullam  coagmentationem  &  quafi 
ftrufturanv.natura  &  fuppofito ,  e  fubftantia  6caccidente,e  toto  &:  par- 
tibus,cum  exploratum  lit,quidquid  inDeo  eft,efle  Deum,  Sc  neceflaria 
.  confecutione  infinitum,quse  conditio  parrium  compofitioni  repugnat, 
quarura vnaquaeque  ab  alijs  diftinguitur certo  veluti  orbe  atque  iimite, 
quem  vulgo  in  fcholis  differentiam  vocant  conftituentem  eflentiam 
rei,in  qua  eft,eamque  a  quolibet  alio  diftinguentem.  Ab  hac  eadem  in- 
finitate  (e.cundi  illius  effati.ratio  dcpromitur ,  quod  communicandi  fe 
modiinfinmfint,  cume(rentiaipfa  inomnemparteminnnita  eft.6cim- 
menfa.  Hinc fit,vt  folus  filius  Gcnitoris  eflentiam  comprchcndat,vt  de 
fe  ipfe  aflerir,  norint  autem ij ,quibus  ipfc  manifeftauerit.  Nam  alioqui 
niu  hoc  ita  eflet,minimus  eorum,qui  Dei  confpe&u  fiuuntur,  tam  cflet 
beatus  quam  Deus  ipfc ,  cum^ius  immenfa  &  interminata  bcatitudo  in 
nullaaliare  verfctur,quam  in  abfoluta&  vndiquc  perfe&afuae  eflentiae 
cpgnitione:  atque  ita  Chrifti  Seruatoris  anima  nihilo  eflet  alijs  felicior, 
nec  illius  Mater  integerrima  in  potiunda  felicitate  bonum  latronem 
anteiret.  Qupd plane  abfurdu^n  eft, communi fenfui  atque rationi re- 
pugnans  ,&  illi  pulchcrrimae  defcriptioni ,  quae  mter  ordines  Hierar- 
chiae cceleftis reponitur , abhorret denique  ainodo  loquendi Seruato- 
ris,cuius  diftumilludeft  de'S.Ioanne  Baptifta,  adhucinhumanis  agen- 
XCjQuiminoreftinregnocoeloruin^mdiorefttllo:  nam  fi  ex  aequo  beati  omnes 
forent ,  inanis  eflet.atque  ridicula  omnis  a  minore  ad  maius  compa- 
ratio. 

At  inquiunt  iun&i  cum  Dco  &:  copulati  imo  tk  res  vna  cum  codcm 
futuri  fumus,nulla  igitur  tum  erit  diftin&io.  Antecedens  verumeft, 
falfum  confequcns ,  cum  illa  bcatorum  cum  Deo  coniundtio  non  fiat 
in  eiufdemcumDeo  eflentiae  communione ,  fed  potius  communica- 
tione  gloriae,quam  falutis  noftrae  parcns  Chriftus  Ioann.i  ^.Sui  ipfius  ma- 
ntfeftationem  appellat.  Vbi  notandum  eft ,  interiorcm  illam  diuinitatis 
communicationem  iam  penitus,  fi  ita  fas  loqui ,  cxhauftam  &  confum- 
ptam  videri ,  tum  e>manatione  Verbi,  quae  fit pcr  Intelledhim,tum  pro- 
dudbione  Spiritus  fandti ,  quae  fitper  voluntatcm.  Et  quod  attinct  ad 
mutuam Beatorum coniundcioncm, diuinus Pau-lus  i.  Coruith.ca^.i 3. 

docet, 


lentix 

ne  s  mi 


De  diftmSitone  ^loru  Bsatorum*  JJ  7 

docct,earnfieri  per  caritatcm  omnibus  futs  numcris  iam  abfolutam, 
qux  cum  fm  ongmcm  capiat,&  fincm  a  prxlbntitlimo  ardore  bcncuo- 
m , tcI  potius  vna  fit  cum  co  bcawas,  Ccclitcs  om- 
iumein  covin&i  &fociau  rcpenuntur,  vtdiucrti 
radij  quia^olcmientcs,ineHndcmcocunt. 

Vrecnt  prxtcrca  aiuntquc,fi  eraduum  fithonorumquediftinclioin 
ccelo ,  fiituram  igitur  imiidiawi  S:  ambirioncm ,  &c  vt  fcrc  fit  mtcr  claros 
^rnnrrntr*:  viros  flammam  ctiam  difcordtarum.  Iis  nos  rcfpondcmus 

.      ,  .  ♦/*■       fai        &di   n    o  *rfcClio-  ^A*4'I*^,  ^n  "^19*  mc 

Chri4n Scruatonsvcrbis ,  F.rr4ti<  f.i  \ nnm  crtp  urdt oc    u       pc  x*<P*<  t**ji  wluvmutpV 

nes.  Noneft  fas  ncquc  vcruimcscttlcftestcna:  modulo  c*:  humilitate  j(- 

mctin.  Hic  quidem  odia  cuulcsquc  difcoidix ,  inuidia ,  malcuok.  ntta,  A*£.Traa.«7  in  Ioann. 

cpropno  mnatoquc  amorcin  rcs  fuasoriuntwr,atinclaraillaDcido-  tom 

i      K   .  •       «  j  i-  i          —/V-  mutJtm  tmpmru  elmrttmtu . 

—   .  Ar  ^^«...^.  r,.,um  communio  dominabitur  ,  teitc  r 

nunnimm  nenabtt  tn  nn,nt- 


-lcmus 


n 

mag«o 

pria ,  n 
rump 


ium  coniinunio  uonniKtuiiui  ,  i^itw  »  , 

.    I  quontmmrtgnmbtt  tnon,m- 

cftvolunras,qux  ipluisDeicitpro-  Ivvnttm  chmrttmtu. 


^o-  Ib,<Jcm,pauloanre. 
ian-  Dtm  erttomntm  mtrr.mb. 

lUllllifUUU'*uuiiv.ovvM.»M..vv     »i  '£.¥3*-* 

cnm Kfcd  vndc cxonuntur,  a «1« I  m(>vrco diffidcm.  Atouc omn,- 
no  ciulmod.  rut.lcs  argumcntat.ou.s  amandandac iforcnt  adSaddn-  ^  ^,,,^ 
cxos,  qui  verin  non  (unt  ab  xt 
quidilla  mulietc  ficrct  in  com 


abuiiTct,&:cui  illoni 


quoJ  hmbent  Jjngult ,  ttm- 

ino  quxrerc,  mune  fit  $mmbm .  fic  entm 

vitOS  quuqut  Htmm  tple  hmhot , 


.  /.f-  cum  mmat  m  mlteto,  quod 
juiuci , cx  ciu  iiuiiuuijinjii.;K...«viwwualv...w|F»«.  1  ^ftn$nhmbtt 

fct:  quibus ipte  t cfpondit ,  Inufurreclionent^ nubentnef.  nuhentur ,fcdcrunt  tra(fl  ^  iftIo. 

ficut  Angelt  Dit.  an  propc  ininurn. 

Quod  vcro  fpcctat  ad  parabolam  denartj  ciiurnt  apud  Matthxum 
capitc  vigcfimo ,  idcna  ipfc  Auguftinus  rcfL-ondct  rcmquc  m hunc  mo- 
dum  cxponit,  Dtnanm  qutdemille  dijualuejtontnibus.quem  patcrfamtlidt  eis  A»tufi.dev$rb$  D$m  **#- 
qut  operact  funt  ,mvtneatubctd4rtommbus?tontneodifcernemyqut  mtnus&qui  m$  i#. 
dmpltu*  laboraruncqjovtujue  dcmrio  vttd  ftgmficttur aterna ,  vbtdmphtu  alto 
nemo  vtutt,  quontam  vtuendt  non  e(l  dtuerfa  tn  surmtdte  menfura.fed  multdWd*- 
fiones  dtuerfas  mervorum  tn  vnd  vttd  dtcrnd  fignrficdntdtgnttdtei  :  alta  ejlentm 
gkntd  folii,  dltd  glortd  luttd,  dlta  glorid  plUrmJhlla  emm  abft:  Hd  dtffirt  tnglo- 
rtd.fic&refurrccliomortuorum.  Eandcm  rcfponfioncm  grauiiTimusDa- 
Oorprofm  tcrmonc  59.  dt  Vcrbo  Domini,  cum  dc  Sandis  ait ,  quaxa- 
uts  ftcllamm  mlbi  inxqtraJi  mcritorum  varictatc  fulgcant ,  vttam  ta- 
mcn,quam  xtcrnam  aiUqucnturacqnalcm  inomnibusfutuiam.cuin 
nonfitinvno,quam  inalio longior  autcontradlior.  X<?«rmw,inquiu 
dltcrt  ertt longm ,  dltert  breutus ,  quod  partter  fempttermm  eft ,  &  quod  non  bdbe- 
ht firum,nccttbi  hdbebttnccmtbi  Etpaulo  poftdc  mcntorum  livxquah- 
tatc  loquens,  diftinclius  fic  adiungit  ,  Alto  modo  tbt  ertt  caftitas  comugalts, 
aUe  modo  tbt  ertt  tntegrttdt  vvgmdlu,  dlto  modo  tbtirtt  fruclut  bomoperu>dlu> 
tnodo  corond  pdfitontt.  lllud  alto  modo ,  dlwd  dUo  modo :  tamen  quantum  pertx- 
tut  dd  v  ut  re  m  dternunt ,  nec  tlie  plut  vtutt  tUo ,  nu  ilie  plut  tHo.  Qux  rcfponi  10 
ramdara  cft,tamquc  rcm  conficicns,vtpropofitamobicaioncm  di- 
tmzt  pcnitus,  &Pioiligct ,  mh^tcAct^fliiis,^  vt  damoc- 


5  %<t:  Ltb.  1.  Ecclejh  Trmmpbantis 

TOUS  Iouiniani  errorcm,  &c vnaanimoram  concordia  cum  codcm  Sa-n- 
£ko  Auguftino  dicamus ,  qnod. nuUtts  eorum  abaitcnabuur  ab  tiUdomo,  vbi  • 
nianfionemprofuoqutfqueaccepturuseftmento.  Et  cum  D.G  rcgorio  ,  Quta\ 
in  hac  vita>  ejl  difcretio  operum ,  erit  in  iUa  proatldubwjitfimw  dignitatum ,  vt 
quohica-itu  aliummerito  fuperat^illicalm  alium  retrihutwnetranfcendau  Vnr 
deinEuangelio  Veritxs dtcit  indomo  Vatru mei  ??iarJionei  mult&.funt*  .Sedtneifi 
dvn  multts  manfiontbus  ent  altquo  ??wdo  ipfit  rttributwnum  diuerfitasconcors,  quia . 
tanta  vis  amorts  m  illa  pace  nos  fociat ,  vt  quod  in  fe  qutfque  non  acceperit  hoc  fe  ac<- 
apiffe  m  alio  exultet.  FaxitDcus  Optimus  Maximus,-vt  quod  f.am  de  illa . 
xternitate  ratiocinando  attingimus  ,  tandem  aliquando  experiundo  * 
confequamuiv 


BE  CONSECRATIO- 

NE  SEV  CANONIZATIC 

NE  SANCIOR.V  M. 

f  | 

Q  a  ?  t  r  XXVI. 

f5^j**§£}J\j:  Dem  Gcnirrs  errons  81  impieratis  archittcrusv 
"  qui  olim  iil  ca^ca  niibe- atque  tcnebris  (iiperftH 
tionrsinanium  Deomm Apcthcofm  facili  negc^ 
tio  permaferat ,  nunc  alia  machinatrone  omr;i- 
busingenijmalitiart];  neruis  conrendir ,  ne  vllus* 
gfa*  vitse innoccnria  clams  &  infgnis  Deoque  ami- 
K?S  inDiuomrnmamerLmi  refcrarur.  Nimiruin 
fuifempcrfimilis,  implarabiii  odio  furens &m- 
feftus,in  communis  ©mnium  Creatoris  gloriam  naturamq;  humanam 
geftitirruere.;> 

^miderJeft^xhtmnibJ^  Eius  quondam  indudkione  &impulfu  Romani  fua  invrbe  imperit 
x?eos  eonfecrati.  0tbis  terrxdwnicilioi  Aram  Maximam  Herculi  excitarunr  in  foro  Boa- 

^ZloL  f ¥*:mo>  aP»dcollem  Aucntinum6ccl* 
Boarium.  lum  Euftndro :  Aram  etiam-De*  Carmenrs:,  quaeThemisapiid  Grarcos 

Fauaus,  Templum  eiR*  indigrtata ,  fub  Capitolio ,  quar  n-omen  quoque  pome  Carmentali  dc^- 
rrnLtnmonteCocUo^um^cXit.  Caftori  item&PolluciinRomano  foro  Templum  dicarunt  •  AL 
t^lf^Zm.  fculapnis  cccloxtiam  aiTertus  in  InfulaTiberma  delubrum  &folenne; 
%ud  coUem  Amnmum.  <**emonias  habiut.  Acx  Laurentia:  annuxferiawonftitut*  funt  ad>de* 
Carmcnta.  quscdc  Gix-  ccm 
cisThemyj.  AratUiapudCarmentalempdrtMm^ubCapitolie.  Caftbr&  Pollux.'  Tempium  iUUinfor^-Rormnox 
ifclculapius.  Ttmplumei iu  infulaTyberina*  Aca  Laurentia.  Feruei  annuAio.Kallan.iden^yDecemk 


De  ^nom^tuone  Sjuhrnm.  *q%  4 

cemCaIcnd.Ianuarij.  Ann*Per«iui  MibusMartij.Plurcsliuiulmo.      Anna  Perenn.  . fc 
direocriiimurnii»viri  lummulieres  auosantiuuitasadDcorum  con- 
ditioncmeuc&it  nonmodo&omce  ied  iieuuuoumcnsoui- 
<^uc  tcrrarum^quos  Heroas  &  Indigctes  nuncupauit. 

Nunc  vero  cumineadem  vrbc  ,quam  iufl  inam  Vetenim  mo- 
•iiumc  dixerunc, tahernaatUrm  vcritatis  coUocatum  fit,  fcvifibik 
Chriftian*  Ecdtefi*  caput  Dnxque  pr«udc«t,  fi  wontinga:,  vtanimc 
quacdamlart£be&  inaocentei  d«clarcnwrbc^^us.kjnt<»iia&itt- 
dicio,quem  Chrrilus  1  t  %  v  s  fapcntu*  oratfUttf»  ronsque  vcntans  Vi- 
carium  nobisiuum  rcliquitjout  fttgto  entittfeunt  sreg  h  >rninum  fa- 
naticoniro  refra&aria  mente  atfeuc  tortuoia,  qui  ab  codcm  plano& 
onis  in  fraihlem  iudinfu  ,  fal.itaus  damnarc  audcnt  li- 
iri^nrm  imnrdireDmlom;Kum  vc  k.tl  ic  i»:oium  Prardc- 


numico  r 

l      -  ••- 


)argucrc  ctiam  obiignatos  codicillot^  quosAgmw  ape- 
«cciniuV.is  (erticrros  ,  cuicuc  eiu  luiis  pagcU:&  Tii  m- 
\x  dzxdcpc  fincuc  obi jciuntur ,  a<  Mfhtauti  veluti  pcr 


ripocdi,Nimiruml1  q«  eratu  ,  \n  vUummonalium  m  I huoium 
numcrum  rcfcrri  oportcat-  a.  Qms  ctficcic  id  ex  muncrciuopoilu. 
\.  h  Erdrfariudi  cmmnoflitm  eare  conftnucnda  aberrare.  E%quo- 
niaflnaccuratarcii  telligentia  ib  mcautdcfcriptionc  vul- 

^oDcndct  antcquu  ladprobanduri  nrdiamur,pra:hipponcndum 
~XVl..,.rv.™.,,YA  ^.nWr^rmnrm  mWx\  viYc  aliud .  uuam  Vubluum  tu- 


dutum  &  teftimomumtorum  ^qni  Eulejum  modtrtutur,  dt  vtatnudtuccrrtih 
gtofo  honort ,  qut  SanQU  iterua  gloru  frutntvm  aeftrjur.  Fit  autcnx  ilKui 
pnmum,  VtDcusin  feruis  fuishonorctur.  Sccut.do^t  EcclcTBnul- 


irimx  iunt  rationcs 


encon-.  i'**mf***UmA»ii*i 

s  Bcza, , 


_  ,L,   »  ukmornntum  [<a*ri  t*. 

qui  Iconcsdeicripiit  Luthcri,  Meianchtoms ,  Z\Tinglij,  Carolofta-  lfm  p^m 
du,Occolampadij,  Caluini,Brcnti) ,  Pctn  Mair  n%     .iborum,  qui    **<*nt & lc*ne>TS>s4 
dodrina  peftilcnti  &  ncfaria  orbcm  omncm  contufbaucrunt ,  &ta-  btl* 

*  r  ytr0f  tUniirt)  appcllat .  Prxtcrca  annnaducrtcndum  cft , 
\  norcm  ciuiCalitibusChriftiano  morc  tribukur,non  pnophanum, 
iicqucpo!uicuni,{edfu^^ 

adiunclacomplcdtu- JjjjlL^ ;  ""«4,  .   ^  »fi^ 

1  Ouod  is  cuius  mcmoria  ianctifTimis  rcligionious  coniccratui , 
fxCadC^Htumnumcrumafcribitur,vtomn<  ,q1J:l  ..  I  «  ^oniusob- 
lfCunfLinr,u-neaim.racu.,.:,.i       mdcW«o^rc  ffiujn. 


140  Liber  1.  Ecclefiaz  Triumphantis 

triumphante,&  fentire  &  loqui,eique  pro  eius  dignitatis  ratione  hono- 
rsmimpertire.  2.  Qupdinftatis &publicis Ecclcfiaeprecationibus  in- 
uocaripofrit.  3.  Qupd  in  eius  mcmonam  cxaedificari  Templaqueant, 
facella,oratoria,  Aise,monumcnta,  &eiufdem  nomine  infignki.  4. 
Quodineiushonorcmconfuetis  ccremonijs  celebrariofficiumpoliit, 
&  auguftum  arae  facrificium  orFerri  Deo  ,  in  gratiarum  a&ionem  pro 
gloriae  illa  immenfitate ,  quae  illi  eft  concefTa.  5.  Qupd  fefti  dies  eius 
nomini  inftitui  poflint.  6.  Quod  eius  imagines  pingi  fingique  pof- 
lint ,  qux  eum  exprimant,  quaeque  honorifice  collocentur  fupra  iconas 
Regum&Dynaftarum^  ante  quasetiam  funalia  incendi  cereosque  li- 
ceat,adfignificandam  eam  gloriam&:  beatitatem,  qua  ob  commer- 
cium  diuinitatis  fruitur.  7.  Quod  reliquiae  horteftiilime  conferuen- 
tur  proponanturque  populo  ad  r-cligiofum  cultura  &  venerationem. 
8.  Quodexteriomnes  ,  quos  vnoperegnnorumnomine  complccti- 
mur,adeius  celcbrandam  memoriam  itare  poilint,  locum  in  quofitus 
&  fepultus  fuit  inuifere ,  Deo  iiudem  vota  pcrfolucrc,alia  obire  pietatis 
©fficia ,  qua;  ab  omni  hominum  memoria  SanctisinEcclefia  tribuun- 
tur.Et  quoniam  haec  omnia  hiftone;  veritate  nituntur,nunc  codem  ora- 
tionis  filo  attcxamus,quantircferatfacT:irationcm  intelligere ,  vtadius. 
ipfum  fine  errore  veniamus. 


Xeclefiaf.caf.^vtr.?  j«, 
13.14*1. 


^VOU  CONSENTANEVM   S 1  T, 
publico  ludicio  quofdam  m  numerum 
Beatorum  ajcribere* 

•  Q  A  P  V  T  XXVII 

E  v  s  ipfe  re&iflima  actionum  confiliorumque  norma  in 
vtroque  Teftamcnto  id  docet,in  Veteri  quidemEccle- 
fiaftki  eraculo ,  in  Nouo ,  D.Lucx  teftimonio.  Eccle- 
fiafticusfic  effazur^Sunt  quorum  non  eft  memoria ,  perurunt 
quafi  qui  nonfuermt,  &  nati  funt  quafi  non  nati ,  &filij  ipfo- 
rum  cum  ipfis.  Sed  tllt  vtri  mtfericordu  funt ,  quorum  ptetates 
non  defuerunt^  cum  femine  eorum  permanent  bona,  hmdttts  fancla  nepotes  eo- 
rum.&inTeftamentis  (letit  femen  eorum\  &filtjeorum  propter  ittos  vfque  tn  <e- 
ternum  manent :  femen  eorum  ,  &  gloria  eorum  non  dereltnquetur .  Qorpora 
ipforum  in  pace  fepulta  funt,  &nomen  eorum  viuit  tn  generattonem  &  genera- 
tionem .  Sapientiam  ipforum  narrent  popult ,  &  Uudes  eorum  nuntiet  Eccifia. 
Deinde  idem  ipfe  Ecclefiafticus  fplendida  apothcofi  beatos  renun- 
ciat  Enoch,  Noe,  Abrahamum,  Ifaacum  ,  Iacobum ,  Moyfen  ,  Aa- 
ronem,  PhineenP  Iofue,  Galebum,  Samuelem ,  Nathanum  ,  Daui- 

dem. 


7)*  Canoni^atione  SanFlorum.  141 

,  Hcliam ,  Ioiiam ,  Iercmiam ,  Ezcchiclcm ,  duodccim  Prophetas, 
__lrt  tilium  lofcdeci ,  Nehemiam,cv  vctuftiorcs  aliquosSeth,  Scm,  & 
►fephum  ,  interquosnonomilitSalomoncm,  Hoboam  ,Icroboam, 
otobabclcm feakogpggtcrca  quolHam  ob  certa  qiuodam  ormvmcnta 
lcndoris  quibus  intec  homincs  praeftitiflcnt.  In  nouo  Tcftimcnto 
Lucascumrcsqeftas  Apoftolorum  pcrlcquitur  ,oratione  lua  confe- 
:at  &  ca:lo  afleritS.Stephanum  ,S.  [acobum  maiorcm  ^Sanctum  Pc- 

eft,DeuminEcclefia*>otcftatcm  rcliquitlc  idcm  facicndi  crga  llluftrcs 
ic  ootti  virtOiC  prxftantcs,  qui  dcmdc  confcquercnturj 

idcm  1  riftrnlcnaus.    Nam  quis  ncgarc  iurc  Scn^ca.  Sunau*m  flyt>i*s 
jj!    ,  |  mt-iuuui  vt  vmbricorinis ;  ouistantis //r,,<r  **' v,/>*rM4  wty1* 

,  ,  '     i"  •    r    t-v  Vtrtm. 

4ic*tctnishononbusDiuoscxorncr,quotab  iplo  Deo 
ohoncftantur":  quis  tam  holpcs  tamquc  pci  c  n  inus  cft  m  hominum  vi- 
ra&  moribus,qui ncfciar,quantura valcant  ad  commoucndam  inant- 
ctatcmcxcmrla  illoruraquinarura&conitioncfirailliminobis 
fucrunt?  cum  audimus  aut  lcgimus  coium  vitam  cgrcgiisraanoribus 
diltmdam,aim\  sdcmuscorum  ftatuas,imagines,  monumcnta,  fcna- 
Iq  .  di<     CUin  rcputamus  qua  cclli  cV:  muichanimiconfta- 

tLiCarncm.Mundimi,ftv£:umquc  prxdoncm  fupetauerunt ,quamuis 
cinc^dcappcdrifuirtcntaoiUclcm  inimicis,  iifHcro  periailis  obic£n,iif- 
dcmxrumnismifcnifquc  circumfcfli ,  cparibus  qualitatibuscongluti- 
nati,qui  dcniqirc  vt  ait  Apoftolus  m  fictotibus  vafis gratix  rhcfauros  gc-  2  Ctr  4#7# 
ftarcnt,Nonnc  inidcmcunupliscorpusadfcitifumus?Mcmbra&artus  inv*fitpatltbm. 
vnaiis  &ciufdcm,nonnc  mutuo  oftcrri  gaudio&  commoucn  mifcricor-  vt  auU  eonfl>icuo  vtrtice, 
dudcbent,obcommuncbonnmdamnumuc?  Annon  hoc  lpfum  di-  ^^''Zni'^!*""/ 

-      .         *    rk      /OPrK  C.  .  %m£s-  t  i_  o.  r>       An  non  ncttvtapm  tu^mv- 

uiocpcricquitur  clcdtus  lapicnnx  Doctor  Taulus  ad  Hcbnaos    Ko-  ^uem^lU% 
tr\MosicribcnSi*U»un:otcprjLp$fitor;tm  vef.rorumqut  vobulocuttfuntverbum  Aur^*rucuUm(*ey* 
]):r.quorumtn:uenus(XtHimto>iHerfaionuimu  Qtjtmt *u*reb^uu  vttres 

hodujpf&tnfauU  Quafidiccrer,  Chriftus  lcfus  in  vobrscflcpotcft,  i*~Cktm*fimmm+wm 
quod  m  iplis  fuit.  Etad  Rom.  11.  Multivnumcorpus  fumtu  tnChnfio  ftngult  "AjUty  J$ 
4uremjluru'tertuimembru  Erad  hyn&.Sumut  tnuicemmemkd.  Cjuod  G 
diuinr.profanaimmilccndalunt^onncrcs^te  fapicntcrqucillcolima- 
icbat 

Et  Pdter  jEne/u&dUumulm  exatet  Utllor.  W 
C^uimalj..mobcaufiminduxcruntantiqui  ftatuas,  Amphirheatra,  fadium 
Arcustriumphalcs,ma^ificasfubi^idboncsI*yramidcs,tantam  varic-  ]^^^trtu\.  *  ""^ 
ratem coronarum,Ciuicac ,  Caftrcnlis,Oblichonalis ,  Naualis ,  Tnum-  Cref(tt  t  & tmmenfum j/*- 
phorum  pompam  &  Ouationum?  Et  cum  hxcdcrui(Tcnt,cur  tanto  ftu-  n*  c*U*r  h*btt. 
cho  adhibcbantEncomia,panc^yt  icas  orationcs,  Apologias,Compara- 1  Car.  1  i.ji. 

tioncs&commcntanosrcrumgloriolcgcft 

minesvitaadtotiuspoftcritatismcmonamconlccranturmlivtadpra-  l<itnnondie(tm  VflS  Ceruos, 
ftantcm  dignitatcm  inuitarcnt  omnium  ammos  &  lmpcllcrcnt,  qiu  na-  ^  Vos.%mut  mtt  cjlu,&c 
tmx  vcluti  igniculis ad gloni Sc  mirabilium  hominum  lmitationc  rapi-  -v.h  ia. 

$    1  untur? 


Sicut  confuetudincs ftcula- 
tci  vtmhabent  legit  ex  ta- 
ctto  confenfu  princtpU  >  & 
fme  eo  nulUm  vim  habent, 
vtpatttex  D.Tfamai.  1 


744  Lih.  h  Ticcleftcz  Triumphaniu 

witxx>  MmuUnnni  charifmata  meliora  aitApoftoius.  Atque  in  hoc  glorian- 
daillaatque  laudabilis  ambitio  verfatarli  tamen  hocnome  in  affe  Aio-* 
nem  conuenit ad virtutem dire&am  & sequabilem,  quae loge  pukhnor 
cVperfedtior  effet  futura,fi  Sanctorum  imicatione  &exemplo,fine  vllius 
priuaticommodi  fpe  &  appetitione  Deo  inferuiremus,  propter  lpfius 
gloriam  non  noftram,ob  cum  ipfum  non  ob  dona  qu# ab  eo  m  nos  de- 
riuantur,idq,  fpiritu  non  feruitutis  fcd  adoptioms,qui  proprius  eft  filio- 
rum,qui  vtait  D.Ioannes  non  ex fangtttmbus^nequetx  vo  untatecarnis ,  neque 
ex  voluntate viriftd  ex  Deo  nati funt.Efo tam en  hoc  verifiimum  tantam  crga 
nos  Derbenignitatem  humamtatemq-,  fuifle  ,  vt  fuum  commodum  110- 
ftrumducar,  &  iUiusgloriaalaiute  noftra  vix  feiugari  polTe  videatur. 
Qupd  fi  congruens&aequum  eft  in  laudc  5c  honore  ponere  clariflimos 
Dei  amicos,ea  cum  eo  neceflkudine  coniunctos,  quos  dicimus  Santtos, 
nominenturiam  illi mihi ad  quos  {pe£bat  cos  honores  decernerc,expli« 
cetur  num  raticni  conuemat  id  cukifque  iudicio  relinquere ,  an  referrc 
potiusad  Ecclefiam,&:ad  eos,quiprouide  c^legitimaaucl:oritate  illam 
^dminiftrant^quiqueomnem  perturbationem  confufic-ncmq;  poflint 
tollere  .\qua  de  re  confc  quens  nunc  eft  vt  videamus . 

CVIVS  P%GP%IVM  ^IVNVS  SIT  VITA 
funQos  curn  Coelitum  honoribuj  0  rchgione 
i  comungere, 

C  A  P  Tr  T      X  X  VI I  I 

M  n  1  s  hominum  ad  Diuos  aggregatio ,  aut  pecuiians  cii 
autgeneralis5tacitaautexprefli.  Particularis  cft  cum  re- 
nunciatur  aliquis  San6his  aut  vna  in  prouincia  tantum 
aut  diceccfi:Gencraliseftcum  Orbis  vniuerli  pr^conio  & 
rcligionccxcipitur.Prirnoillo  modo  quilibet  Epifcopus 


q.97.art.yitafan#talicu-  oliminftiadiceceficonfecrareh  Aincs  potuit  ,vtconftat  ex  S.Cypria 
tu,  cultu*  ex  confuetudme  ^ Epiftoia  6t\lh   >v  bi  1UDCt      COnuruio  renmiciari  cum  quis  fidem  & 
ecclefiaYum  generalttertn-        1  r    h_-  •  /  •    n-  \r       n  1 

troLauAvimh*btt  ,  ex  ChriihananUanchtatem cruoris lui tcftimonio  obfignaflct, vt ,inquir, 
approlattone  tacita  vel  commemorattoneseorum  tnter  memorias  martjrum  cdebrarepopmus: &celeiren- 
exprcjfa  fummi  Fcntificu.  turlnc anobisoblationes &facrificiaob commemorarioneseorum.  Idem  etiam  c. 
«Cypistfb.j.ep.d.feu  $7-     7.  fefT.  Conc.  Florent.  colligi  poteft ,  vbi  Latini  aiunt  Simeonem  Meta- 
phraftem  abEcclefia  Grxcadiuorum  -cultu  honorari ,  quod  cum  non 
iiat  m  occidentc,manifeftum  eftillam  beati confecrationem  particula- 
remelfe&:  vnius  tantum  prouincias  au£toritate,non  communiOrbis 
terrauudicio  conftitutam. 
Cap.audiuimu$,extrade     Sedquoniamnimiaquorundam  Antiftitumfacilitatemukxfraudes 
i-eliq  &vencratSS.       mlndicem  Ecclefiarum&Sanftorumrecenfionemrrrepferanr,  vtah- 

Audiu~wniu  quoii  qutaam  1    •      1    •   r     -  ■  r  >   -       ■      .  m 

ma  ViS  MMtilit»  farM  quando  m  cbnofo  cotigcrat,^ai  cumm.vinura.  fc  inmrgitauiflet  terau- 

'ientus 


I  

Early  European  Books,  Copyright  ©  201  2  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  the  Biblioteca  Nazionale  Centrale  di  Firenze. 
CFMAGL.  2.3.151 


7>*  CanoniT^uone  Sanflorunr.  h* 

lentusfocratocdfus;  cnmqucramcn  impenta  muitkudb  \  (  fruti  U  m  facftifmmem quenJ m 
cottanria  nobilem  &  cjafficnriuu  colcbar,  qua  de  rc  furtmui  Pontifex  ,w  * 

,         ,  1        ,  .1  ccifnm  ,  qumft  fmr.ctttm, 

o;,icrciasmrtitiutictumuAmnnitioncmin  Cup.Attdtunnus.txtr.t Jerchq.& MCIt  jufijt]tuw  iVemr,tn. 
vcnfrdt.Sdnftorum.AlctzadcT}.  <k  Innoccntius  $.  Bcclcfttm'fimutiaau^  %ur\eumvix  «rotaUbtuin 

tcs cdixctunt  ne  quis  dcinccps  f mftus  cjftimarctur (1-  tbrtetmtibuA peremptU 0r* . 


,qu*ad  tcclcuiamautMimmu  1'ontir.qui  hommemtrgo 
eandera repiarfcntat omnium iudicio pcrtinct.  Capitavcro inloco tii-  terocolere non prmfumntit* 
;>CVUismJica:oc\  ncllafm  cumettmmftfer  eummim- 

/1  r-  i-L  JU        L        Jr*     1  r-„        culafierent,  nenhcer;tvo- 

himac(tatq;pcvlptcua,quodiubcmurnidubusrcbus  adhcclciiacon-  ,.  '         f  « 

r      1  1  •!       o  i    r>      n  butbfum  frofmntto  mb  que 

tugcrc  ,  vr  cumquarntuvde  vtra  monbuscVimuacuu^^^  £rc/r/fc 
uina  patratis ;  Eft  igitur  munus  Eccl(iia;hoccfiConcil"oi.umcumad-  venermri. 
uocantur  vclcumnonfiunt  illius  ouiConciliorumomnium  caputcft,  caudtuim«s,&c  cumex 
&lincouonul!umcaiciiitimumConcilium,  dcearc  fcrrefcntcntiam  codc  re,|** Tcn;/a°^ 

P  rZT        0     ,  -x.  1         r    n       1  c.vencrabtlt  >  dc  rcUtb.  & 

«\  1  ro lumma auttaf ttate uidicarc.  Wa-rcreaad  cum  (pectarc  haccpro-  ^^^  cxtia 
mncia  dcbct  qui  dcclararc  poftirqux  racicnda  fmt  quxquc  fugicnda: 


ucndumclU:  videatur  pcril.icuo  uidiao  dcmonftvarc  :  cvit  igirurillius 
cxplicarc  luts,quos  mcvcs  uni?auidcbcv.:it,quasxmulaii  achuncs,quos 
Sancios  pubhcis  ccvemonits  otvcncrationc  colcrc.Ncquc  tamcn  «r  il  co- 


!ki'ilium,S.GicgoriumNazian2cnuni,Chiyi^ftomum,Plitfronvmun*ly7 
Ambrofm  m,  A  ugufti  iuut^ 

raotta  utodo  Epiicoporum  approbationc^cVcommuni  conicniio-ne  pcv  •  -V  ;*\ 

uuli  Chriftiam,afl*crti  ccrlo  rucrunr^»:  Diuoru  honortbus  mfigniti.  A  t 
quxnunchtiruiltocxac^orc^ccuratior Ccrhtura canonizatio,initm» ^.//r##  3tjMff}jf  AnU. 
ha^uitarcaanimmaChnftoDominoocttngentciimu,cumiuppIican-     r  e  u  oyttt dtem mnno 
teCarolo  Magno,tdq;ctiamrcligioicpoftulantc  Hildebaido Archicp.-  Domint  717.  ctltbrmtur 
Coicoienfi  Pana  Leo  tcrtiuMnacuisauruftifo*  ccrcmonitsad  Diuoru  fftufn?i***\.MmrtH. 
fanthmomam  affirccauirS.Stiuibcvru  Verdxprimum  Epticopum>qui  N  auc^l'n«*>PrcsN-/trrin 
F«fcoi*K*i^^  tom  i.&dc  cius  canoni- 

narideimbuerat.XiarrclliniisPfcsbytcrquirotiusrci  hiftoriammonu- zationcagitur  c.^.citato 
mentishtcrarum  prodtdn  Lconcm  ait  Pontihccm  Vcrdam ic cotuhflt**,.  Surii  loto. 
eam  conlicrationcm  laeci  <S:  c^mcmovbtli  cclcbritaLepcifcciflequav-'  fmnJom  deuets  inflMnti* 
toSco-xmkis^quAnmtsdicsilitfcftusckioIcmmsinMartyrologiis vuU haU%  ^,Jiprilfuli4  CoU, 
pp  ad  Calcndas  Martiaspon.it u: .  Dnnceps  Innocentius  1.  Hwgonenrtr  mtnfn  t  vtntta  colom*  i- 
Gratianopolitanum  Epifcopum  lntCrDiuosrcailttcrca  vndcamu  Cx-*  iltm  Pj(>*  vverdmm>&  tbi 
culum  vtconftatcx  Epiitolaciuam 'dcm  Pontifcxad  raatmxCarthuhc.  f0^  a^*1  foUnnitmtts  fmn- 

P     f  fr       C      f  •»    \  S  P  ^it  *»     \    Alcxin  1  ^Hm  -^uutbertum  fotemni- 

'  1      '    '  "  ttr  Catalcgo  farcto* u  Con- 

*1C»  fifT/twum  *d'crtrfit  ,  ptdte 


nfdcmhononbusD.BcruarducohoiHltauit.vt  m  ctusvtci proditurad  f,jjjrumm 
riocOpcvucoUocara.Scquutxdcunlc  Apothclto- < »  D.  YU 


ttmbru. 


/44  Lib.l.  EcclefaTriumphantu 

Cantuarienfis,Dominici,Francifci,aliorum,quorum  nomina  accurata 
conquifitionc  meritorum  &c  fan<ftitatis,variis  temporibus,  Ecclefix  fa- 
ftis  no tata  confignataq-,  fuerunt.  A n  id  autem  ita nt  fa&um,vt  certam  a 
nobis  fidem  poftulet,minc  vidcndum. 


gfOD  /^C  T>lVO%VM  &IEM0%1A  CON- 
fecranda  Ecclefia  ludicium  t$  Summi  Tontificu  re- 
nunciatio  errarenon  pojfit. 

£a*vt  XXIX. 


V  JE  rationesD.Matthiaeconfccrationemratam  fccerfit 
cuminnitmerum  Apoftolorum  cooptatus  fuit ,  eaedem 
nunc  Diuorum  religiofam  Apotheofim  comptobanr, 
cum  iudicio  Ecclefiae  StprimaeSedis  auctoritate  ad  eum 
honoris  gradum  prouehuntur.  Nam  quemadmoduna 
Spiritus  San&us  ineo  ccetu  Apoftolorum  praefidebat,  fic  corum  intclli- 
geatiamdirigit  quiilliscoryphqisfucceiTerunt,&:fi  labi  &errare  hi  pof- 
lunt,eodemiurefufpicarideillisquifquepo(ret.Sccundo  non  eft  vexi- 
fimile ,  in  qualibet  re  alia  de  qua inter  homines  ambigi  queat ,  audien- 
«lam  efle  nobis  adeundamque  Ecclefiam,  ni  cen{erimterEthmcos&: 
Publicanos  velimus,in  hoc  autem  negotio  tanti  momenti  licere  cu  ique 
abciusobedientiaimperioquedifcedere.  Pra^terea  certa&  conteftata 
cft  Diui  Auguftini  regula  Epiftola  n8.cum  ait  infokntifiima  infariu  effe 
contra  id  dijputare  quod  tota per  orbem  frequentat  ECCLEsiA.  Qux  re- 
gula  exprcflit  a  Diuo  Bernardo  in  EpiftolaadCanonicos  Lugdunen- 
(espulcherrimumilludApophthegma,  egoqu&accepiabEcclefiafecurus  te- 
neo&trado.  Qupdfiquiseoveniret  temeritatis  &:  infolendx,  vthanc 
Regulamindubiumreuocaret,qii3eretwr  inquotandcmvelutifunda- 
£ffi  mcnt°  fidem  °mnem  de  fcriPtllI,s  Canohicis  coftabiliat.  Sanftus  enim 

Auguftinus  clare  de  fepronunciat,  Euangelio  fe  minime  crcditurum 
nifi  CatholicaeEcclefiae  commoueretau&oritas.  Tertio  credibile  noa 
eft,diuinamprouidentiampermittcrevoluiiretantaserroris  Sdnkien- 
ti<etenebrasconfufionemq-,inEcclefiaverfkri,vteaanima  fan&iffimis 
religionibuscolaturquxfibidcdccoris  maculas  inuffiflet  &  fempiter- 
nas  diuino  iudicio  pcenas  dependat.  Mnacula ctia  quajSandtorum  iiv 
uocationepatranturiudicium  Ecclefueconfirmant,  cfi  teftimonia  fmt 
diuinae  5c  aetern^  au&oritatis,que_  perfpicue  pollente  ipfius  manu  figni- 
ficant,quae fupra natur? vires operatur.  Qupd fi vnqua omniinduftria 
Sc  adhfbitis  prudentiae  momentis  elaboratur  in  veris  cceleftibufque 
podigiisa  falfisatqueinanibus  difcemendis ,  idfitmaxime  cum  D  e  1 

voluntas 


AxinJl.tp.iiZ.ttn.z 
S.lern.ep.if+. 


aiiorum ,  quac 
nisrcftificacioncs  l 
mdiciumopcKcprc 


om 
ait 


cquiritur.  Fidc  huma- 
ompcium,  Aiiftidcm 


mcmorixannalcs  prodidcrunt :  crgoncdiui- 
nunc  Ecclcfur  iudicium  rcpudicmus  ?  Qupd 
t  hiccxponcrc,  omncs  intclligant,  Dci  fpon- 
c  fui  ipon(i  lmitaaonc,  omnia  m  numcro, 
icrc. 

.dcVcrb.Apoft.  ait  iniuriam  ficrimartyri,fi  ycI 
^>  i  pioDcoobitamorsatqucmartynum,  cx  H*btt  EcdtfitfiuM  difit 
\i  haptiirpus  Spiritw SfliHfri  ,  \\oc cftpczti:-  ft'n* qH^fijgLsncrut ,v 
'tocIiara&crcSacramcnti  Baptihniaauxn  eumm*rtyrtt  <°  tco  *n$ 


c.ip  rdc 


loanncs 


ruatorcm  aliud  quiddam  quam  quod  ipfc  faccrct  in  c-  , 


tsntur  ttdesltnre  Oetttbi  no 

frc  ipfis  crttm 


fdtetu 

\H  dc 


crjtitcm- 


^mmisrontifi. 


c  uitt 
mfc-  bcti 


mniousccclclixpnncipcm  admoncrcnt.  \  ndc  conitarcpot 
bgcntia,  labore,  ftudio,  acqturcrcntur  catcftimonia,  qux 
crandam  hominum  bcatornm  mcmonam  fpcctarcnt.  Ccn 
dc  Anthcro  Papa  hoc  mcmoraturmcamTcm  illuftrc,  Hup 
rum  ddgeter  j  SoUrt*  exqutfiutt  &mtc>  lefis  recondtdit.f.xdr*  Papa 
ctiainpcrfcnbitur  ,  non  modo  cius  tcmponbus  rctuhilc  in 
tanosqnx  ad  Marryrcspcrtincrcnt,  vcrumctiamquxad  Ecc 
ncrarim.  .  - 


ncJtrAm  quoque mtttimm,  ttttinondum  notifmmHt,ptrun.ircnt. 
JEcclcfixRomanxaua-fcmnctaliarriorincm^fii 


ncnfis  po 
qtiiM.At 


ntt>H4  O*) 

n9t,am\  y  n 


trtnt. 
R>orn. 
iir  in 

)d  10. 


&  lib.7  c  u 

rrss  ncftrtpUbtiit  &  C*tkttumtnu  ui*riyrtum\  ts*ficHtu  ,  (  j 
t,  vt  dt  l  ifTtonibiu  ecrummuitjt  ttttt  tircbe dtxttim.  txc»c  tui.it 

nttarin  exqui- 
Poa. 
o  A1.tr- 

»  Vt  ttd 


T«ciiiiunii5aiqucLu^auncnnsiagmprxiutcrunr,vc 

Eufcbiui  idcmmcminitlibr.j.cap.i.  qm&dcAlcxandnnactiamrcftft 

T  16. 


1^6  Ltber  T.  Ecclepx  Trwnphantis 

1.6  6C7.  Qmdineare  CarthagiaeiifisefFcceric ,  pauloantcvidifnuslft  < 
D.Cypriano  Vquicuraftirdioque  ineredibili  eaperqurrcbar,  &c  cont*- 
nuo fibirefern  iubebat ,  quxad  Martytes pertinerent.  Quibus etiana 
addi  hoc poteft ,  cam  cur.  tioncm  &  diligentiam  longe  prius  viguiile  ift 
Ecclefia  ,vt  cx  Pontio  Diacono  poteft  coliigi,quivitam  Sandh  Cypnara 

^kjWyjwnbu        *  confcripfit,  ->  ^ 

Spirirus  mcndax  rnuidia  furens  Sdaudata;  huius  diligentiae  mimicus, 
cum  vellet  fplendorcm  inabfcurare ,  qui  inpio  San61:orum  cultu  dchou 
ixoribus  collucebat,  Sc  proinde  eorum  impcdire  confecrationem  vel  ta* 
citamvelexpfeframi  Scriptores  cxcitauit  &c  Pfcudonotarios  varros  & 
malitiofos ,  quiapocryphas  hiftorias  contexerent ,  quos  mendacii  co* 
arguit  ea  qua?  prafes  Veritatis  efc,  magiftra  pudoris,  expultrixque  vitio  - 
rumparensEcclefta.  AtquehicmihiLecloranimaduertat ,  nunquara 
eius  ducem  8>c  fplenmdiffmiam  Cyn^ 

fiflc ,  vtin  cognolcendis  maioribus  natu  liberis  fuis  deciperetury  hoc  cft 
,    r  .    San&is  ,quiinhacmyfticadomoatquefamiliaprimumdignitatisgn- 
EcclefjnLticam  Nu  17.  dumohtinent,    Tertulltanuslib.de  Baptifmomemmitcuiuldam  W  t 
i±i  ur  d&ofa  Pauli  &  sbyteri Afise , quiPauUnominelibrum  in lacem cdidit,  qiicminfcriph» 

7  becUy&tcxmhAptizati  pauli  &  T.cclae:  :  facit  ciufdcm  libri  &:  auctoris  mentionemD* 

Ucn*  f«hui*m  tnttr  apo-  Hieroiiymuslibr.de  Scriptoribus  Ecclefiafticis,  Adhancclafleinrcfc- 

MmUum : comtt  Apofiolt  cum  A&isS.Andr^S .lacobi ,  S.Philippi ,  nhaque mpermsmcmorata- 
intere*ter&seiusres,hocfo-  aim  ItinerarioS.Clemcntis.  QjXt  Saiptioncsdamnataeomncs  funt  Sd 
iw„  ignotar»  ?$ed&Ter-  cxplofoiS^Adharaifio ,  Philaftno ,  Gelaiio  &Epiphanio,  quienam  E- 
tuiltanu*  vsanus  eorum  uiphanius  ha,reli  l6, honibilh  nt&rii cuiufdatn  liHriPO?admonct  i 
temporum  refert  prestyte-  x'T    "~  ,  .  .       1  r 

r«77i  queniiainAfiacTnt-  Gnofticis  de  BeataVargmeuabarmtr;  Et  hacrcli47.ai:EncratitaseaqtiX! 
JW2«>  Apoftoli  ?auU  con-  modo  refcrebaraus  A6ra  vulgafie  D.Andrea\,  Toannis  &c  T.homas,  quod? 
utctnm  a  loanne  quodau-  'miis certa  quxdam  loca immifcvnuent aderrores fuosimpios  ftabilien- 
aorejfetltbri&confeffum  dos  apporuma.  Quod  etiam  eorum  exemplo  machman  funtMani- 

]e  hocVaultamortfettjfe,        .  rr.  .  ^  r  c     j  . 

06  idhcoexcidiffe.  C"X\ ,  editis  Apoitolorum  nomine  v^ommenranis  nefanda  opinionum* 
Athanaf  infynopfi  to  z.  inanitaterefertfs  ,  vcD.Auguftinus  l:br,dc  ftde  aftcruit.  Vnfcillianiftx.^ 
poft  lib  vrriutcj;  tcftam.  jD  eadem  perfidiaver(ari  mnt .  vtex  Orofxodidicimus.  Quxcaufafuir 
philnftrius  de  hasrcf.  to  c^rGelafiusPapaprimus  in  primo  Concilio  Romano,  quod  celebra-v 
Gdaf^n^  494-  cdixit5vtdcincepsnulliusSan<aivitaautrerumge- 

xr  *r*>ro<*.  Concilior.in  ftarum  commemoratio  in  pubhcum  exirer  fme  auftoris  nomine  ;  8c 
1  lom.Concil  ipcciatim  qui  tum  ferebantur  de  Quirico  dc  Iulitta  deque  S.  Georgio 

E^iphfin  inPanario  hx-  Commentarios  reiccir  &  repudiauit.  Sexta  Synodus  fimile  quoque. 
I**  ,    ...  ..  Decrerum  adhibuir  can.63.  de  quibufdam  Scriprorum  monumenris 

Vtunturautem  ey  altult  .   _  r    l    t  •  •  .^.  ^11"111^*"^ 

hm  ntmtrum  arcuttioni-  <\V*  per  manus  laftata volitabant  cum  pernicie  Chnftiana  religionis. 
hu*  rttrtappell*tUperClt-  6c  Martyrum  hiftonxdetnmento.  Et  m  eum  locum  Theodorus  BaU 
wetemfcnptistmultAcor-  (amon  Antiochenus.Patriarcha  cumJMetaphraftaeinduftriamcumfin- 
rt.mpenttstntpfis,&pau.  gulari  pictate  coniundtam  in  Sandtorum  Vitis  perquircndis  fummo 

flammas: 


rtficmttonie  j>rmttm 
multifunt :  tmterr 


iaiilicoDucoi 


iquardam  cx  lu-  f* 


Itmcfrtncircuittombm ,  f#- 

mentientes  contm  V etrum  multumodu  .  vtlut  fi  ipfe  quotiiitc  tn  m^uamttnmerfertt  tu  • 


n  Mnru  itprum  qutndmm  tjje  dtcunt ,  tn  quo  horrendm  ttuAdam  uc  ptmn.  tofm 

Ar.hnttct)  Itbros  fibi  \ffU  renfifiot  fcnffcrunt^  npocryplm  mc  reieHots  eno- 
imm  fmrnnm  ,  pnruum  mmtrum LbtUumvectint  :  alterumvcrh  magnum% 

tur  ($»  fertpturuprtmmrie,  aut,  dtctcntm  Andrci  &  lottnmu  AcltonM;ittmfj 
^mvolunt  ttbruvtttru  Ttfttmtmt. 

>  Pi  kilhan.     GeUfiusim  Coacil  Rom. 

vn  i  Ccmc.pjg.14k.  Shtdmvttnn!HhoJttbmfmlsoconf^Afmntmmrfyrum 
t.. •  ,      nui  ,at  iujrrtrt  tff-.nt  nd trfidtlttmttm  dtducoremt ,  tn  Eccle/t*  non 
nrtm  mt  tJmntmJt/,  VflmnyuAtnvtru  hHmthtcm*dhibeMt  mnmthtmm- 


Ex  his  conftar  quam  diligcnticaunonc&pi-ouifioncF.cclcfiaCa- 


BHHP 

■ 

m^kmm 


•  jp  commuui  vitan 


mquotamacuiai 


turad  inc 
iMudmqi 


mmm  ..-sera» 


■ 


carprccarioncs  mdicunrur  ad  Procrcarorcm  muncbpropiriandum,  vt 
j  a  rc  tanu  momcnu&  dignitatis,  adcllc  EcclciLc  vcht,4ic  m  cuiru  adhi- 
bcndofraus  lmpia  crrorq-,  contmgat ,  vndc  mcntium  non  fcrcnda  fu- 
pcrfhuo^u:  iacrilcgiumcotcqucrctur.  Etlancprobabilc  nunquacrita- 
padcosquidcDcodcqucciusprouidcntiabcncfcntiunt ,  cuinEcclo 
Iwrmramdcfertam  ram  planc  captam  &  abicclam  vcilc  rchnquerc,  vt 


lovcltrcscong 
turum.  D.Ma 
didit ,  cum  ccd 


lom  tUc  vot  doiteti 


rus 


omntm  vcrttmttm. 


nonbuscolcbarur.  ErapuJEutcbiumlcgimuslib.  ^hiftor.Ecdcf.mi-  Eufcb  nift  BceU.f.c.1». 
rabihquodamprxfidioSpintusSau^&inufitatofplcndofcillumtna.  .  *P*™~ 

•       *      r      *  tr  ti  •  r*      £LtT    •    ri  •  cltftnftiCHi  tum  rnoutCm- 

tam  Eccldxm  damnaiic  1  hcmnonm  aOioncs ,  qui  Conrclioris  ^\t^hrygHm  nomt_ 

T    2.  nomcn 


m 


J48  Llber  l Etclefia  Triumphantls 

nomen  arroeabat,  &  altcrius  cuiufdam  Alexandri,  quem  martyrem  ap~ 
T\  v  *  r"  Pellabant> c"am  fatidic£C  cuiufdam  mulieris  el°gia rcpudiaffe,  quac ho- 

]%ZZra7Lklr™&  mineseos  confcclcratos  inani  praedicatione  commendabat :  Apollo- 
f+mtm  emfuem  afutan-  nium  item  Scnptorem  Ecclefiafticum  refellentem  haerehm  Cataphry- 
frs  com  -otuit.  crarum ,  aduerfus  alterum  de  iftis  fraudulentis  planifque  hominibus  li- 

Et  paulo  poft.      |ram cmififlc  5  in  nUO  inter  alia  fcribit  efle  Prophetam  &  vero  etiam 
!!2SSt^^S««?  'gnofccndos  co  modo  quo  arbores  ,  mmirum  cx  fru&bus, 
ItmvtrginemappelUbant.  quodaocumentumpriusaChnfto.cclcbratumruit,  Mattn.7. 
&infra- 

Themifontotuireueraauaritiifordibuiinuolutus  ,  y«/  non  toltrznter  crucemaffl  clionu  ( qui  eft  propriaveri  con* 
fefforu  nota)gtflabat.  paulo  poft,  Dtcat  nobit  tpfa  Vrophtf.ff*  de  Alexandrt  facinortbu* ,  qui  fe  martyrem 
fridicattej>c>  cuitu  latroctnia  &  alia fljgitioruwgenera,  nihdnoflra  intereft  commemor*re> 

Aduerfuseaquaefuntanobis  ha&enus  explicata  duoobiiciuntun- 
Imprimis  fententia  quasdam  admirando  Auguftino  tributa  ,  deindc 
Sanftommquorundamvitx  &  rerumgeftarum  contextaenarrationcs, 
quasapocryphas&rcie&aneas  vocant,  cum  tamen  haud  obfcuraEc- 
clefiae  comprobatione  laudentur.  Vtrique  obiectioni  nece  fle  eft  vt  brc- 
uiteratquedilucidefatisraciamus.Erquodadprimam  quidemattinet, 
affingitur  S.Auguftino  quaedam  fententia,  quam  cgo  quidem  nufquam 
in  cius  libris  reperire  ha&enus  potui ,  fed  apud  Lutherum  tantum  rMul- 
totum  corpora  bonoranturin  tmi*  ,  quorum  ar.inutorquenturingchenna.  Rc- 
fpondemus  igitur,  hancfententiam,  vtprius  aicbam,m  monumentis  S. 
Auguftini  non  efle :  Sc  quamuis  ipfi  excidiflet ,  omnino  eflet  intelligcn- 
daaut  de  Ethnicis  Imperatoribus  &c  Dynaftis ,  quorum  ardens  &c  inanis 
ambitio  inufitatos  5c  immortales  honores  inter  mortales  expetiit,  cuius 
reicaufi,  adnobihtandoscineres&cohoneftandos,  tot  monumenta 
&infanas  fubftrudhoncs  fibi  exaedirlcandas  curamnt ,  tales  ALgyytix 
fuere  Pyramides,tale  Artemifiae  fufpiciendum  illud  orbi  terrnram  fum- 
lUl£j!Xtim^tmt^  m°qUe artiftcio flraftfi-Maufolcum ,  tale  quoq;  Pub.Scxtii  fepulchru 
D^conl^ntes,  feuCon-  quodctiamnuRomaevifitur.  AutdicendumeftS.Augultinulocurum 
filiarii  louis,  auratis  in  defalfis corponbus,qii2eloco vcriffimarum reliquiaruVuiflentadmifla: 
foroftatuis ,  fex  mares,  aut  quod  eft  vero  fimilius  de  Martyribus  Donatiftarum  intelhgcbat, 
fexfamina?.    Enmus.   quoseiusxtatis hoereticicximiishonoribus profequcbantur,licerrcnc- 
l^Dt^  ra  COmm  «^vnjcum  pcrduclhbus  Ecciefiae  inimicis ■fempitcrno 

,  Mercurtu*,  lout ,  Neptu-  cruciatuin  horribiliSatanae  cuftodiamaftarentur.  Aurdenicueitultx 
nut,  Vulcanuty  ApoUo.  antiqaitatis Heroas mtuebatur  ,  quos  Stygii  Daemonis  amulatio ,  qui 
Dii  felefti  12.  marcs,  8.  mendaxabinitiofuit  inccerum  extulerat.  SecundaObiedtioeos^ma- 

focminae.  ximeSanctospetit,  quorumvitxcurriculum  atquc  exirm  <V  tmm»ir£ 

lanut^  tupiter  ^aturnus,  ..^  rr  cl      t      i-  0  1      CA1LU:>  ^  vmueiia 

GemtLjercur^ApoUo,  h'ftor,ia  obfcunor  eftquam  ahorum  ,  &  quatuorpraccipuanumcran. 
Mars,  Vulcanu* ,  Neptu-  tur,  de  quibuscuriolLhomincs  atque  maleuoh  rationcm  a  nobis  cx~ 

nus>Sjl,Orcu4,Ltberpater.  pofcunt. 

TeUuf,  Certh  luno>  Lhm>  Djana,Mmerua,  Venui,  Vesla. 

DE  DI- 


DeCanoni^ationeSjnfiorurn.  H9  ^MmHH 

DE  D  I  V  A  CATHARItfA* 

CPirirus  blafphcmix  conrnmcliofc  ftirens  cximiam  hanc  Virgincm 
tJPdpifttidm  PdHddem  &RomdTum  Calliopen  noiTunar,quafi  nulla  fuppcrat 
EccIcfixdefcnfio,qua  tucri  honorcm  pollit  6c  fingularc  dccus,  quo  illa 
cor.lUns&diuinabellatrix  communi  Ecclciiariudicio  tuminOricntc 
tuminOccidcntcornatur,i5,Noucmb.Refpondcmusigiturimprimis  rSSSi 
Vcncrabilcm  Bcdam, Adoncm  8t  Vfuardum  in  Martyrologiis  fuis  ma- 
gnampartcmquxanobisaflcrunturdiccic.  Mcnologium  Gr.rcoram    Marnol  Gr*corum2< 
CAmmjgfummdrtyrtm  /Eutbmndm appcllar.  Euthymius  idPfalmi  44.  Noucmb. 
cx^ncnsftUR^uminbonoretuo,  cim  prxdicat maeium  &cxbuifitam  commemorauoUnclima- 
f  Ticnnam.  Mctaphrailes  i  Grxcis  rcs  ab  ca  gcftas  copiofe  dc&ipfit,  a 
quo muruati  funt  Lipoman.tom.r.&  Surius  tom.tf.  Intcr  Latinos  ldcm 
prxffirirAbiro.Rabanw^ 

s  [>] arhrnutpictarcaducrlus D.Cathannam  effloruifle  maximcinOc- 
cidente,proprcr  prxfidium  quo  bclligcrantcs  ad  Tcrra  fanctam  dcfcn- 
uit.Qupdumcnda  fccrrorcsin  uus  vitam  irrcp(crunr,vrcum  Maxen- 
tius  pro  Maximino  ponitur,id  rcliquae  hiftoriae  vcritatcm  obtcrcrc  non 
dcbcr,quxin  dubium  rcuocari  ncquir,  nili  Oncntis  &:  Occidctis  hdcm 
arguamus  crrons ,  cum  cx  omnt  ot  bc  tcrraru,vbi  Chnfti  Scruatons  no- 
men  &  rcligio  colitur,incrcdibili  frcqucntia  pcrcgrmi  affluant  &  mon- 
tcm  Sma voris & muncribus  colluftrcnr, vbi admirandx  huius  virginis 
corpustvt  oiim  Mo(is ,  bcararum  mcntium  cura  ftudioq*,  fuit  (cpultum. 
E:  pictas  ouidcm  tam  inecnia  hommum  cft  tamq;  cclcbrara  in  co  loco, 
vtCamplunSuIranusaim  aSuronio  P<  nrificc  Alcxandro  Vl.obnncrc 
vellct  vt  Luiiraniab  Oncnrc  difti dctcnt,nullamaliam  commodiorcm 
viamconficicdincgoriicncpiitarir.qiiam  vr  per  Ccxnobiarcham  Mau- 
rum  minarcturforc  vt  vaftum  &  ddcrtum  lllum  locum  reddercr,(cpul- 
chnumdiruerct,ipargcrcr  cincrcs  arque  omnia  nionumcnraD.Catha- 
nnxad qux honoranda tanra  Chriftianorum  mulntudo  continua  pct- 
nc  fu^plicationcacccdcrct. 

DE   SASCTO  GEORCIO. 
TTIcipfccftqucmprocaxir.iolcntisvniushominisoratioP  Mcnclog.  Grxeorumij. 

AJPcrfcumappcllauir,dcquoraivcnMct  ologimn  Grxcorumad  13.  APIllis*  ,  _  .  .  r, 

A      1  C   U  k      \f  '  C  Memona  (Mnattihrioftey 

npni.  iic  naocr,  Mcmoua  .ancti  gionoii  <x  m..gni  maityns  ucorguco-         m^rtyru  Geor^tjco- 

gnomenro  Iropxopnon.  Mcrapnra.L  . ciuspulcncrriinagiorianclaqi  .n  imtntolref>a»rkoru 

virc^  facinoia&dolorum  in  morrc  perpcffioncs  ftylo  clcganti  cofcnpiit.  Lipoman.  m  prxfanone. 

LipomanusLatinitati  donauir  cx  ^uroerapho  Paficratisqucinkruum  s'<         amsnttjjime /#- 

r  /->         ■  l    rc  c  ^B^M  *ffM£a_  \ri_  •  clor ,  /i  alttrum  ntt  ma:nt 

S.Gcorgu  ftiiircfucrunt,ctiam  laudatunUSuriotoin.i.  Vbimihimo-  mJyu  q^J^ 
ncndiisl  eclorcft,nonhxccircilla  AftaquxGclafiusimprobar,fcdca  lo  pJl  pTimtkm  ut,n^m 
inOricntccclcbcrrrniaquibusinfcftisilliconlccrarisvtunair.  Vcnan-  offftmus.  illam  emmcx 
tiusFoHunatuspaucisvcrfibusmarryniilliuscurlumilligautr  vnotmsMetaphrajle.hAt 

Carcore.  cade.ft^  -vtnc  u  fame.frtgore  flammii  ™»  !*  ** '  • 

Conf4Jchr,ftumdHXttJaLcaU.  *  ?*l"Y*U 


,    ,  "ito  UbJ.UcdefixTriumphanHsi^ 

dtm  heait  mtrtyrtt  feruo    )  1  1 

Jf.riptum  hAhuimus     v  QuivirtutepotensOrientu  inaxe  fe$ultUA 

Vainanr  Fortunacii&li.i.  Ecce(uboccidttocArdtneprs;betopem. 

N*^<  Aimoniusderebus  geftis  Francorum c.io.agit  defan&is  fuis  reliquiis- 

qiis in Templo S.  Vincentii  Parifiis aflemantur.  Et  lib.5 .c.9.  memorat 
Germanum  Parifienfem  Epifcopum  .cum  Hierofolymis  redicns  Con- 
ftantindpoUmven^^  alufti- 
no  Imperatorc  martyris huius  brachium  accepifle. 

.•Grcgcpift  fgljr.Indift  s^rceoriusPapalib.p.Epiftolam^ 

\$£Z^$Z  tionem facifvmus facn Templi qnod huius fortiilimi  Athlet*  nomme 
Aigere  ,  volumwvtqutc  exornabatur,quodque  lpfeiam  vetuftate  prope  collapiumrediuiuo  la- 
quid illtic  *ccederepotu*rit  pide  extrui  iulBt.Procopius  agens  de  oneribus  a  Iuftiniano  lmperatorc 
i^acciperetdt^ineiuire  xclincal:is,fanieriam  meminit a  rcligiofo  Principe in  honoremS.Geor- 
^dCCCC!™^™*™*  Sd  cxtrufti.Ccdrenus  in  Breuiario  hiftori»,  &  Paulus  Diaconus  16.0+ 
*  merogau.  ^  reb^  (rCft.  Longobard.fubfidium  narrant  miraculiplenum ,  quod  in 

dubiis  &  formidolofis  belli  temporibus  ,S.  Georg;i  meritis  &intcreef- 
fione  tributum  fujt,tum  ad  Orientem  Nicephoro  Imperatori,tum  Re- 
gi.Chunibcrto ad Occidentcm.  Quam ob caufam vterque & ornatifli- 
mum  delubrum , .  gc  Monachorum.  domicilium.  in  eius  honorcm  ficri 
curauit. 

FatcntlumtameneftEquum,Lanceam,Draconcm>&  Virginemad 
latus  pofitam,&pingi  vulgo  in  tabcllis  cofuctam ,  ingenioli  potius  em- 
blematis,quamhijl:oria:reiq,  geftx  raticmcmhabere  ,  cuiustamenem- 
blematis  vis.&  figtiiiicario  ad  fingcndos  mores  accommodata,  vcritate 
ipfa,qu.$  anima  hiftoria?  eft  nititur.Fuit  enim  in  more  pofitum  in  Oricn- 
te&praefertimapud^gyptios^hieroglyphicis  notisatque  fymbolis  oc- 
cultam  mentis  intelligcntiam  adumbrarc  ,  &  praefertim  prouincias  atq-, 
r^giones  Nympharutn  fpecie  atque  ore  exprimere,  Behcmotum  autem 
Crocodilo ,  Draconc Satanam ,  fandtos  vero  animofos  &  muictos  qui 
•  fortiter  atque  generofe  bellaflcnt ,  animamque  infidei  propugnatione 
fiidiflent,  equitumefflgiepingere,  quidiuinagratia& fauorc  fublati, 
.  tanquamin  equo  forti  &  victore  federent,  iis  armis  fepti  &  muniti  quse 
i  dcfcrib  it  Apoftolus,fidem  pro  clypeo  obtenderent  galeam  falutis,lori- 
,<amiuftitiae,gladium  fpiritus  hoc  eft  Verbum  Dei  militari  quodam  ter- 
rore  quaterent.Tencra igitur  Virgo  quar  flcxis  genibus  fupplicantis  ha- 
bitumanus  tcnditmetu  &mc£rore  confccta,  Vrbemaut  prouinciam 
repra;fentat,qu£  ad  D.Georgii  patrocinium,&  contra  importunum  In- 
ferorum Draconcm,pra:fidium aduolabat.  Quod cum Hiiflet huic vni 

Fuieb.l  j.vitarConftati  Martyricommumconfuctudinetributum?initliosnonitareferebatur 
iipi  c.5.  gumetiammta  tametfiatquarationcidficri  poflct.  Qucmadmodum  apud  Eufebium 


rulu  contem*w«~.„  ,  r«    — * 

v  (mt ,  falutare%  PafionU  eo  vidkmprcftratamq;  idololatriam  hgnificaretur.Quanquam&pro- 
wfight  fuprfj  caput  ijjim  priaqu^dam  ratio  qft.curad  Orientem  folem  horaincsD.Geor^mrn 

Equitis 


Sfea      De  Canonizatione  SanFtorum.  l  tr 

i^quitis  habitu  &figuradcpingcrcconfucucrint,quod  mmirum vulgo  m 
ffF*^ illiimimingpn^vr <  Apyfinm  Oallf  Jac ofonrHifp? n|j Tf*I «  0 
Scbaltianura,AlIobrogcs  Maunrium.  AluDiuialiaquadamcftigicdc-  f* 


ISTOPHORO. 


mltum  demtfjmw,  Draeer.u 
JPittt&fijptfm  Ucjtrtbtndd 


Q 


Vcmadmodumqui  D.Antoniivulcoia&aturigms,amorcmdiui- 
numcxptimit,  quomccndcbatunllc  mirabilis  dsemonumprofli- 
Ics,domitas  ab  lllo  corpons  voluptatcs:  nola 
tum  &:  in  orando  Numiniafliduitatcm,litc- 
cruccmChnttiquam  cainis  appcnnoncrc- 
s  in  dics  rcrcbat,  truncacmanus,  crura ,  pcdcs 
bdcm  (.mitatcm ab  co conceflam  lllis diuini- 
►  cratit  dcbiliuti.lta  diumi  Chultophon  cor- 
rphiCa vcluti  nota  quadam,  6c  tanquamin 
n&C  inuicb  lltitudincm  oftcndit:  pucr  fubla- 
rimic  quc  imprcfllimintimoinammoecfta- 


Lmblcmarc,eius  axuir 


nprocbbat :  Torrcr.smartynum  illiushgnificat  6c  cruciatuum 

itcm  o.uos  Dci  caula  cft  pcrpcilus  :  palma  in  manu  velhaftile 

^magnanimitatcmcVmcnti^cxccllctiamnotatnullispondcnb.  r 

umlolorumqucccdcntcm  ,  aut  Chrifticruccm  quatoticntcm 

mnditraiccit.  Hxc  qim      1     :onymus  Vidasdo&iflimus E- 

s  vcro  fimiliora  cflc putauit  dc  ibtura ,  fluminc ,  palma,  pucro, 

*r  omnia  mtcrprct.ms  iuxta  ci.vcum  vocabulum  -«  # .«f^«>«. 

uo  tamcn  nun  eft  ncganda  hntotix  vcntas  cum  fitdcfcriptai 

bili  Bcda  Vluardo  &  Adonc  in  Marryrologiis,  &  in  Mcnologio 

:ctati  Tcmpli  mcmmit  atquc  Monafterii  S.  Chnftophori.  In  * ^ijSJ^^I^J^^ 
cto ctus nomen atquc imagincsan omnittm Aocc  atqueorc vct-fimmm  Jrmtrtm  ncfirum 

Mmrctmnum  Ltutnfit  ttmt 

itamcnvcrum  inconrcxMim  r>fius hiftorixouxdim  influxi(lc''*/*^,^*^<<,,,p,*^'r,w" 

hm  dt  cmmfm  Eccltfitt  contrm 


vjuiui    ,4twuu  w*  1  .   ,      f      Mjmmflinum  /mncliChri- 

itorc^Uagnusucicioquisnominaxur^cdhocminimcim-y?^^  t  muom*  m  vejhm 
uus reliqua narratio  vcia  &cxc:picndafit~  Magnam  vero  dt*  tfitfi .j>fittutum,in- 
gjanam (iciusmcnris  &inurccflione ,  quodaitCyrillus 
^usCuechcfimyjlbg^^ 


diuiaiflimus  Pauliuinuitabat* 


.     Dtcto  Imptrmtoft*  Dmgnmi 
:ibo  Cxcxcniplo  qUtjAfn fitpofttu* ,fuo D«- 
tio  otontm  ejfe  fajfum  vnm 
tmm  tstefii  cJortfttmnm  c$- 

mtiitontbm  cmftmt  tx  VfTtrt  hjmno  fmero.qutleg  fmfik  B'tut*rio  Tolttmn»  ftemndum  ftfulmmjmncli  Jfidort. 

Batoo.  Artoot  in  Marevr  t<  Iulii.     .  J^QiMBMAHur*? 
Sompi*  tnrrttfUmuontm  Ufm  m  tsrfon  mtfbr 


n 


frvttm  Itfm  tomntfffittmr  tn  corforihtu 

Dt  * 


LibJ.Ecclefa  Triumphantis 

DE  S.  VRSVLA  ET  COMITVM  EIVS  HKS> 
nutn  Cboro. 

Mntbrifitutm.1.  Clgeberrus  in  Chronicoadannum  Chrifri  j^.Scalii  quidam  nouitii 
Vetru4inc*t*Ug.  lgx.%7  »3scriptorcs quos attulit do&iflimus  Baronius ad zi.Ocl:obr.& Surius 
cUudim Rouca^.  tom.,  ex partc aut omnino vndecim millium  Virginum  hiftoriam pei> 
futoTcaL 7ulTg*'  tcxunt.Fatendum ramcn  eft  rubdudis  rationibus  omnibus ,  accurateq; 

Gaufndus  Epifcopus  perfpe&is qu^aScriptorib.proferuntur,nihil  videninhoc  gcncreccr- 
Azafenfis  inantiquo  co-  tius,quam  quodfliit  monumens  relic~him  a  Gaufrido  Epifcopo  in  Co- 
dice  Vaticaao  de  rebus  ^iceucmetuft0q^ 

Brnannicis.  &oriilcgrauiffimusres  Maximityrannigeftasorationeperfequcns  qui 

in  gratiam  Imperatoris  dominatum  inuafit,  Vrfulan^  hiftorij  fummam 
"  attin^t,&h?cfercait,AnnoDom.j8}xamMaxirmisproximasGallias 
"  inuair(rctacvicinosArmoncosfcdiDusexpuliflct,vacuamp^ 
"  vbcres  glcbas ,  Britannicis  militibus  nouae  coloniae  tribuit  ac  diuifit, 
"  Qup  vero etiam eorum pofteritaticon fulerct , ex magna Britannue In- 
"  fula  ,  fingulis  vxores  quaui iuflk , fingulis  militibus  fingulae  virgines  ex 
gentilibus  fuisfuntinmatrimonium  poftulatae.  Eratautcmpraediclo- 
'  rum  militum  prarcipuus  poft  Maximum  dux  Connanus,  vnus  cx  Brita- 
niacrcgulis  cuiparis  nobiiitatis  coniux  dcfignatacftfilia  Dionoci  Rcgis 
Cornubiacnomine  Vrfula.Londiniitaq-,  cunctis  coaftisinuitaeiicct  p<i- 
i         !  trium folum,carofque fuos  relinqucntcs, imponuntur  nauigiis:  dumq-, 

»    (  regionem  Armoricorum  cogitant  nautae,  mox  fa:ua  procella  naues  im- 

pulitinGermaniculittus,  vbi  dum.eiTentMelga  Pidorum,&Gaunus 
Hunnorumpiratac  qui  comparata  claflc  icto  fccdere  cum  Gratiano  Im- 
peratoreaduerfusMaximum  vt  vclhacartc  eum  a  coeptis  deturbarent 
cum  adinfeftandamBritanniam  tenderentin  has  ad  littus  iac~Vatas  vir- 
ginumnauesincidentcsficinBritanasYirgines  vtinhoftcsgraflati  funt 
vt  viminferendiillarumpudicitixcofiliumcaperent.Qiio  omneshor- 
tatuVrfulaemortemdurillimampotius  oppeterc  acgladiis  obtruncari 
Chriftiana  conftantiadecreuere,quam  ignominiofum  quid  pati. 

..Cumque  eaperfifterentanimi  firmitate ,  moxillorum  libidine  in 
"  barbaricum fuxorem  mutata ,  cum  alio  properarent ,  ne  longiori  mora 
deftinerentur,fingulas  crudelifllme  tr.ucidarunt ,  indeq-,  in  Britanniam 
nauigarunt ,  na&amque  eammilitibus  vacuam  aggrefli ,  fed  confeftim 
miflis  illuc a  Maximo  duabus  militum  lcgionibus  inde  pulfifoluerunt 
inHyberniam.  :Caeterumvnade  Virginibus  Cordula  nominecumin 
nauis  receflu  delituiflct  dum  aliae  geminam  Virginitatis  &  martyrii  lau- 

rcamfcrrcnt,pudoreprimumfurhifaproptcraninfiabiedionem,mox- 
que^re&a  forasprodiitincredibili  animifortitudine  fcq;  barbaris  con- 
trucidandam  obiecit,  quae  conftantia  vitamhanc  illimortalemclau- 
dens,ad  fempitcrnam  aditum  apcruit.Dc  rcliquiarum  ipfius  translatio- 
ne  mcntio  fit  in  vita  Albcrti  Magni,part.i.c.9 .Qupd  fi  quis  ampliorem 
reigcftacnarrationemdefiderat,Rcucrendiflimum  Lindanu  legatlau- 
datum  i Baronio in Notis  ad Romanum Marty rologium  u.O&obris. 

Quod 


DeCanont^attoricSanElurtim.  ijj  > 

Q^odfinequcprobationeshxomncscuriofoLc^ 
rruncrit  qux  fucruintcrfxculoriimat.ucs  cliftVrentia  a  millcicxccnm 
anniscumparsmaximabclloium  rurbinibus  cxaeitata  ,  commumum 
caiarmtatum  tcncbns  lnuolutaiitatqucignotapoucrirati.  Qiuvrcser- 
ncitvtprobationcs vbiqucccrtarin  hiftoria tum  facra  tum  prorarucol- 
ngi&demonftrarinonpolfinr^mits  proindcquxad  manum  funtcon- 
quicfcendum,prartcnimEcclc!ixvruc\:  commum  n.uhtionc  lam  ro- 
buftas  8c corroboratis:  nam  diuino  fpuiru  imbuta  Ecclcfia  & illunvina- 
ta^nomina  cxccpitat4Uciiuagtncsucliquias,fcftos&:folcnncsdics,at- 
quc  vcnerationcm ,  cum conim Dtuorum quosartigit  hxcdifputatio, 
tumaiionimpJt.  qtli  oHm  floruerunrcV:  nuncmcectubcato- 

nim  immorrali  vita  rruuntur. 

SpcTaniguiirfinctciuciitatisfufpicioncpotcu,  in  hisquxdein-  CtBatist». 
cq>sponcntur,omnrum  futur.uu  animorumconfcnfioncm.  i^.  Quod 
aliqucm  m  Diuorum  numcnim  rcfcrrc  cV  vrcommuni  morc  loquar  ca- 
nonizarcnonltrcouOtrucrc  vxhccrtbn&am*  m  glo«colW, 
icd  potius  in  album  }•  cclc  iiq  rerci  re,&  commum  mdic.o  dccLuarc  eum 
eflcciuirnodi,  qucm  iccurcomncspoilint  proanimi  fui voluotateco- 
krc  picquc  vcnaan.  i.  Qupd  rata  &  conftuuraSan&orum  inuoca- 
tioncprourinobisftipciitudcmonflr.itutufuit^conuciucnscit  imo& 
ucceUanum,/tdcfin2.u  Ecclcfiaillos  irq;  rcnuncicr ,  qurinuocari  quc- 
ant ,  rrc  frbi  quihbct  infoiiram  liccntiam  arroget  noux  &  inufitaoc  rdi- 
giorasinducendx,  i7cueianuaiupc:il:::or.; pandatur.  $.  QuodSan&i 
rritmsomninomodisralcs  agnoici  qucant :  tcftimonio  videlicctScri- 
pronclan6b5vtk>fephus,Simcon,Zaclunas,Elizabctha,IoannesBa- 
ptift^anttacita^x^^  % 
ribus  Grrcis  Latmifq,  dmmus  Athanalio,  Grcgono  Nyifcno ,  Bafilio, 
loannc  Chryfoftomo,H;eronymo,  Ambrofio ,  Auguftino  aliifquc.aut 
dcniquc  accurara&  diligcnri  conquHinonc,hauftis  &collcttis  fidclitcr 
tcftimoniis,quxtumin  vira,rum  poftobitumeorum  ianttiratcm  ani- 
miquc  innocenriam  poflcnt  prodere,  6c  prxfcrtim  aduocans  diuinis  tc- 
ftificatiornbus,qux  cum  luccnt  fallcrc  aur  mcntiri  non  poflunt :  qualii 
vcramiracutaexiuimandcbcnt.  Arq;  huiufmodi  fuitcorumdiuorum 
confccratio  quos  antc  nominabamus ,  Francifci ,  Dominici ,  Bonaucn- 
turx,vtriufq-,  Thomx  Aqumatis  &:  Cantuaricniis,Ludouici  IX.  Galio- 
rum  Regis,rrancifcidc  Paula  &aliorum.  Qupdgcnus  hrqtudcmhu 
tcmporiDUsinEcdcfiacocxacrruscV:  maiori  diligcnua  ac  ftudio,  quo 
pictas hxrefcos  obicdhi  6c  pcntionibus  acrius  cxagitarur.  4.  Facilc  o- 
inncs  aflcntJcntur,non  cllc  cuiuslibct  dc  vulgo  vcruin  miraculum  ,pal- 
marHim  facinusdiuinitatis,  afalfodifccrncrc,  cum  tot&tantxfururx 
finr  Arrrichriftiprxitigix&illiusfatclhtum  fraudcs  ,  quas  diuinaScri-  \  J^f'^  9-  ^ 
xHKirinommtz Stjnu&prodmaminiUad.  c.  Eorumcflc  propnum,quos  *  T 
Ecclcfiaprxficict,illaexam  *  ^  ^n 

4u  atq;  officio  quod  ft>ftinct,proqiScruatorispollicitatione.  ^.Qupd  ^hf. 

V  fiquis 


W .  L'tb.\.  Ecclefa  Trmmvhantls 

VMpMmrn*  xi  quis  tueri  iam  etiam audacius  vclic ,  Summum  Pcutificcm abcrrare 

x  i  poffc  ia  San&otum  memoria  confecranda  ,  eum  ipfutn  rcprchenio* 

R..Sau,pr,  te  Petre ,  trt  *w  Jicerem,  &  mclioii  quidcm  ratione ,  fuo  iudicio  falU ,  fcmciium  re- 
'"^'"T '  diando&prccfidemEcdef^arguendo.  7;  Multocflctuuuscorum 
jfarm^  fcquiiudidum,mcn«em,fcntcnnam,quosI>cus  humanadaiutis  vmdex 

K~ '  tanquamfcipfumaiidtendoscfle  monuir^uam  pvopri^  opimonis  au- 

ra  voIitarc:pra3(eirnn  cum  vt  paufo  awe  pofitum  eft ,  nunquam  tam  ex^ 
quifitemiraculacxpenduntur,auttamimpcnfe  humanorum  ncgotio. 
rummomentaponderantur,quamcumpopulo  cerranorma&icgu-a 
p^kribitur,(quamCanoncmvulgonominant)de  imitandis  hono- 
randil  que  fandis  aut  etiam inuocandis.  Adde  quod  m  hac  tota  rc  nmil 
omnino  fit  quodDci  verbo  repugnet ,  nemoquc  vt  tepemonuimus, 
cogatnr inuitus  ad  vllius  fanfti patrocinium  confugere ,  modo  ne  aho- 
rum  pietatemimprobctA-indiaasabEcclciiafcnascuftodiat.  8.  De- 
nique  omnes fine imrpulo affcnticntur ,  Eccleliam  quae  beate ftillifcro: 
in  cffilodegitvnumefhcerecorpus  cumeaqux  in  terns  palatur:  lllarn 
autem  hanc cognofcere ,  &  ex arquo  cffe  congrucns,vt-h*cillam fiifpi- 
ciat  &  agnofcat.Illam  quafi  piimigc  mam  huic  minori  opcm  ferre  opor- 
~  tere,ab  hac  honorem  Uii  meritifimio  tnbuendum.Cum  vt  ait  D.Augu- 

JLH*fi.tr*&Ai*.mlc*n  ^^^fofif^ 

nis,altvra  in  aeternitate  manfionis^vna  in  labore,altera  in  requie,  vna  hv 
via,altera  in  patria-,vna  in  opere  a&ionis,  altcrain  mercede  contcmpla-: 
tionis:vnadecHnat  a*malo&  facitbonum,  ahcranullumhabet  a  qucr 
declinet  malum,&  magnumhabet  quo  fruaturbonum-,vnacum  hofte; 
pagnat ,alterafine  hofte  regnat,&  proindc  llla  iurc  Militans ,  hsec  Trh 
usnphans-Haftenus  de iis  Controuerfiiis  difputatum  fui t ,  quae  ad  feli- 
ccjnhanc  fpe&ant ,  iam ad  eas  veniendum  quae  adillam  perti- 
nent  laboriofam ,  adillius  honorcm  &  praedicatio- 
nem,qucm  Caput  fuummyfticum  Ytraqj 
Ecclefiaveneratux* 


SIKIS  LLBRl  PRIMl. 


DE  ECCLESIA 

MILITANTE.  V.. 

LIBER  SECVNDVS. 


V  *  ADMO- 


i56 


ADMONITVM  GRAVE  ET 

fapiens  Vincentij  Lerinenfis  natione  GaM3 
profefione  religiofi '^ui  fumma+pietate  &do- 
ilrina flomitjub  initium  quinti  f&culi,  &mi- 
grauit  ex  hacvita.Theodofio  (f  Valentinia-^ 
no  Imperatoribus. 


SENTEN 


»57 


SENTENTIA  MEMO- 

RABILIS  ET  EXQVISIT^ 

PROOEMII  VICE  DEPROMPTA  EX 

COMMONITORIO    PIDIX     C  O  H  T  *  A 

prophanas  nouitates. 

\  v  e  magnofiudto  fummaattentio- 
neperqutrcns  a  quamplurtmtsjanctttate 
t£  doflrtna  prtfianttbtu  vtrts ,  quonam 
modo  certa  quadam  £r  quafi generalt  ac 
regulari  yta  Qttholtca  fidet  verttatem 
ab  harettca  prauttatis  falfitate  pofitm  dtf 
(crnereybutufmodt femper rejponjum  ab ornntbusfere retuli, 
Jguod  ftue  ego  fiue  quis  altus  yel/et  exurgenttum  harettco- 
rumfraudes  deprehendere  laqueofqucvttare  ,  tytn  fidcfa- 
nafiuiusatque  tnteger  pcrmanere  dupltct  modo  tnuntre  /?- 
dem  Juam  Dotntno  ad/uuantedeberet:  Prtmojcihcet  dtutna 
legis  aufiorttatey  detndc  Ecclefia  (Jatholtca  tradtttone. 

H tc  forfitan  reqmrat  altquis  cuw  fit pcrfettus  Scrtptu- 
rarum  canon  yfibtque  ad omnta  fatts Juperqucjuffictat ,  qutd 
opus  efi  vt  et  hcclefiafitca  mtclhgcntta  /ungaturauflorttas  ? 
quiavtdcltcct  Scrtpturam facram pro tpfa \fut  altitudtnenon 
yno  codemquefenfu  vntuerfi  acctptunt  yJcd  etufdem  cloquia 
sdtteratquealiteraltusatque  altus  tnterpretatur :  yt  pane 
quot homtnes fiunt y  tottUtc  fcntentue  erutpojfevtdeantur. 
AhtcrnamqueiUam  Nouattanusyaltter  Phottnusyahter  Sa~ 

V    3  bcUtus, 


1^8  P  H/  &  F  A  T  I  o. 

b  illisa ,  aliter  Donatus  exponit ,  altter  tArritts ;  Eunomitu^ 
Mtcedouuts ,  alttcr  -Apolltnaris ,  TrtfctUtanus ,  er  fo»/L 
manttS  y  Pelagius,  Celeflus,  ahter poftremo  !\eftortus.  Atq, 
tdcirco  multum  neceffe  efl,  propter  tantos  tam  vartterrom 
anfrafiuSy  vt  ProphettC£  &  Apoftoltcx  tnterpretattonislt- 
mafecundum  Scclefiafttct  Cr  Catholtctfenfus.normam  diri- 
gatur. 

In  tpfa  item  Cathottca  Ecclefia  magnopere  curandum  cft, 
Vt  idteneamus  quodvbique^  quodfempery  quodab  omnibus 
creditum  eft  ,  hoc  efi  etenim  uere  proprieque  Catholtcum> 
(quod ipfa  vis  nommis  ratioque  deciarai)  qu&  omwa fere  V- 
,  muerfxliter  comprehendtt  ffed  hoc  ttademumfit  y  fi  fequa- 
rtiur  Vniueffitatemy  Anttquttatem,  Confenfionem. .  Seque- 
murautem  vniuerfitatem  hoc  modo^fi hanc  vnam  fidem  ve^- 
ram  effe  fateamur  y  quam  totaper  orbem  terrarum  confitetur 
"Ecclefia :  Anttquttatem  vero  ita  >  fi  ab  his.nullatenus fenfi- 
bus  recedamus  ,  quos  SanSios  Matores  &  Patres  nofiros  ce- 
'  lebrajfe  mamfeftum  e&.  (fonfenfionem  quoque  tttdem fi in  i- 
pfavetuftate  omntum  vel  terte p&ne  omntum  Sacerdotum 
pariter  &  magiftrorum  definttiones  fententtafyue feciemur\ 

Jgutd  tgttur factet  Chrtfttanus  Catholtcus^fife  aliqua  Ec- 
clefi<e  parttculaab  vntuerfalis  fidet  communtone  pr&ctderit  ? 
^utdvtique  ntfi  vt  peflifero  corruptoque  membro  fanitatem 
vntuerfi corporis  anteponat  ?  ^utd fi nouella  attqua  conta- 
gioy  non  iam portiunculam  tantum  ,fed totampartter  Eccle- 
fiam  commaculare  conetur  ?  Tunc  ttem proutdebttyt  anti- 
quitatt  tnhareat,  qu&prorfus  tam  nonpoteflab  vlia  noutta- 
tti fraude  feducK  Jgutdfitn  ipfa  Vetufiateduorum  auttrtum 
homtnum,  velcerte  ciuttatis  vntus,  aut  ettam  Proutnct&alt-» 
auus  errordeprehendatur  ?  Tunc  omntno  curabtt  vt  pau- 
/orumtemerttativeltnfati<e>  (i quafunt >vnwerfaliteran- 

tiquttus 


P  R  M  F  frTT  I  O. 

falis  Ecclefix  Decrcta  prtponat. 


tale  adqutdcmergat  ^vbt  mhd butuftnodt  reperiatur  ?  Tunc 
operam  dabtt  vtcol/atas  tnter  fe^Matorum  conjulat  atque 
tnterroget  fententias  :  eorum  duntaxat  y  qut  diucrfis  licet 
temportbus  (s*  iocis,tn  vntus  tamen  Ecclefi*  Catboltcx  com- 
munxone  1$ ftde  permanentes  magifirt  probabtles  exttterunr, 
£p  qutdquid  nonvnusaut  duotantum  ,fed  omnes  pariter 
vno  eodemque  confenfu  Aperte ,  Frequenter ,  Vcrfeueranter^ 
tcnu!jfe,fcrtp(iffe,  docutffecognouertty  idfibt  quo- 
que tntelltgat abfque vUa  dubuattonc-.'  . 
credendum%  : 


DE  EC- 


DE  ECCLESIA 


Sceta*  tj$  pauidumme- 
tuttty  vidtrt 

Factes  velat*  pudorem 
figutficat  Ufum. 


C    A   P   V  T  I. 

Vm  fcclusfit  naturafuaobfcaenum  atqucfpurcum, 
muffitctque  proinde  in  anguloatquetenebris  ,  nec 
nifipaludamento  Virtutis  ornatum  prodireaudeat: 
quodmirumfiHasrefis  cx  omnium  kelcrum  collu- 
uione  &c  flagitioiuturpitudinegcneratalucem  hor- 
rcat,nec  prodeat  vnquam,nifi  cmentito  Sponfx  Dei 
ore  atquc  vultu^  cum  fe  venditat  impudenter  nomi- 
natque Illuminatam  Immaxulatam,  &:  vt  vno  verbo dicam,  Rcforma- 
tamReligionem? 

SicolimSadducaeifeindigitabant  Iuftos,SimonMagusimpuden- 
fTff&li^  magnam  Virtutem  Alriffimi  dicebat ,  Montanus 

Fauji.c  zi.  '  '  °  Paracletum:CubriciisManetcm,hoccftPcrficoidiomare,vascle<aio- 
Eptpb  ha.ref.66.  nis.  Gnofticife  intclligcntes  atquedo&os  appellitabantfpeciofiiTimo 

nomine,Encratita:  continentcs,Nonatiani  CatharosfiucPurosputof- 
que,  Manichad  Cathariftas  &Macares,hoc  cftj^urgantcs  &:  bcatos,Eu- 
chitae  Orantcs ,  Montanifbe  3-*<>*-><joVas  &  3-*«A  JW«5  do&os  diuinitus.& 
afflatos. 

Idem  Auguft.  <!e  basref.        Sic  Donatiftx  apud  fe  tantum  cftflipata*  Ecclefiae  rcliquias  hxrer* 
c.46  8cc  69.10  6.  vbi de  aiebant,cuminreliquo  orbc terrarum  funditus  periiiTet. 
Donatiftis  fic  loquitur. 

Z>enati*nivelDonaTifl&funtquiprimumpropterC&cilianumconttafuam  volmtatem  ordmatum  Ecflefit  Cartha- 
gtnenfis  Epjfcepum*fchtfmafccerunt:  obiictentes  eicrtmtna  non  probata,  &  maxime  quoda  tradaort'  ut  dtuinarum 
Stripturarumfueritordtnatu*  Sedpofl  cattfam  cum  eo  dtclam  atqu^  finitam  falfitatu  rei  deprehenfi  perttnact  diffen- 
fionefirmata,  tn  httrefim  fchtfmawerterunt :  tanquam  Scclcfia  Ckrt/li  propter  cnmtna  Cjteiltant (euvera  ,  feuquod 
magu  appAruit  iudtctbtu,f*lf*> de  mo  terrarum  orbeperierit ,  vbtfutwa  promtjfa  eft ,  atque  in  Africa  Donatt p*rte 
remanfertttinaltuterrjtrumptrttbuiqutftconta^onecommumo™ 

$  Hierxontr.Luttferx.i.  Luciferiani  ar&e  accurateqi defcndebant,  Veterem  Ecdefiam  ncm 
iamfponfam ,  fcd  flagitiofamcffc  mcrctriculam ,  fuam  autcmin  eius  lo- 
cumfubftitutam  fuiflc,  nonfccus  acinlocum  Vafthifuperbientis  Re- 
ginae,  Efthcrfucceflit. 

Haud  abfimilem  vanac  mentis  gloriationcm  longe  antc  prarferebant 
Arriani,Neftoriani,Eutychkni  &Macedoniani  qui callidis  artib.&im- 
portun  :«:ate  fuacoegcrut  Ecclefiam,  vt  quo  deinceps  in  tanta  nnpuden- 
tiumhoi»inufraude&:impietatefr:cilius.agnofccretur  ,  coiret&inae- 
cumenicaConcrtia  aggregaretur  Nicaenum ,  Ephcfinum,  Chalcedo- 
nenfe,  Oonftstntinopolitanum.  Recenti 


/fefier.i.ijt. 
A&a  Concitiorum 


"Rcccnti  ncque  minus  denlc 
tisLuthcrusp  iIamdocuit,  n 


Itt 


ncs 


namumcn  lioct 
folcndorit  Ae*ne>\ 

Anabaptiil.rj 
ipfoccmporcTlc 
labra^cmmam  ( 


aChnihuutomcmoranr,  :raloquuntur,  ^fsfMur^  .Cettfm.i,r.^ 
mporclicct  Apoftolishninmo  ,  Chriftia-  f  *"*»>fi- 
ldi  Scruarorc  propagatam ,  plnnmum  fut 
iinquiunt  monitroueopmioncs  quardam 

; unt&cxnngimrpcnirusab  codcm  Henrich.tmlltniA  An*» 
isluimani^cncmProphcLi F,fid  iCandc- 


lcnriavtmodci 


epartesitvor-  ^•*»u.UJafticct  f.t. 
f  omninota-  'i:iH*  J"n*l  **  n  mtam 

M  rrcnnm  +Y\  Tt"VC9%  "'ttti/srtmm  trru- 
-*>  >  [*mmm  ntcfjftrtd  <i». 

&fxn*i***'[*tnj»cTAmt- 
imos  Sc  VCrif-  ttrum  vfm  eerruu  %  ttrte 
U  in  Gcrma-  EeeUfi*  tnteritm  eemfeani. 
r  irrvU  miJ       yferinde  ttttue  ifvtiA 


rumimagincsfincvllomcruidololatrix.cVdc  (cinfo  in  Epiftoladcdi- 


ttu  UtttAMew  JnuaMtu. 


ntmu  m  prouiiicurum 


. ,  vt  vcras  corum 


ics  *1  ic  mitrant 
>ne  dignt  vidcbuntur.  In  opcns  vcro  totius  propy- 
vnaalibus  inlircrisid  clogium ,  Primi  marryrcs 
iajtacmtj  cV  Itahadclc  ct:s  vius  cft  advcram  tclt- 

(imijrcrcanhaccvcnifinr%c\:pnu!t|tnm  adca/l^il- 
ubenturcorrtToucria,  ponamus  ca  dcquibus  o- 


inrum  vnicamj 


i>cum 


Ap*e.z\.f.\i.\ 
Mdttb.ii  i7. 
Ittp.n.  16. 

KfAtth  vlt  10. 
Ttm.yu. 


14&  Ltber  1 1.  EccLeJidt  Militantu, 

£    jo  i6  ttii,&continuam  opcm  fuiflc  pollicitum.  5.  Eandemeflefirmamcn- 

M*ttl>.iS.ir.&t*k        oim&columnam  veritatisex  Apoftolo,  &proinde  labi  &errare  non< 
pofle.  6.  Pofleillaniauftontatefua  nos  lcgibus  edidifque  fuis  aflxin- 
*   gere.  7.  Qui  ipfam  audit ,  Dei filium pari  modo  audire ,  fpemereau- 
temqui  eandem  contemnit.  8.  Propter  raores  maculofosvulgi  ,.  & 
flagitiofaevitaelicentiam^neminilicereab  ea  difcederc.  9.  Nunquam 
diuinum  fpiritnm  dcfererc  Ecclefiam,  tametfihomineslacri&Eccle- 
fiaftici  vitam  fceleribus  &  nequitia  poiluiflent.  10   Notas  Ecclefiae 
Au  uft.  adlanuarium  qui^us  leg^ima  ab  adulterina  digncfifcitu* ,  proprias  efle  deberc  non 
©p  80^   ^     nUaWUm  communes.  11.  Nefas  &  impium  exiftimandum  aliter  quam  ab  Ec- 
s^i^Atfri«»^^rWcleflatraditurSacramScripturam  intelligere  &  interpretari :  quai  ipfa. 
fttquent*tEcclefi*m>qum  r^cipitadmittendaefle,quatrepudiatcondemnanda.  12.  Nonferen- 
iditMfitf*cundHm>dtfrH  fa^ge arrogantisanimi fuperbiam,priuatum iudicium atque fenfum 
^ m'  communi omnium  Chriftianoram  iudicio  pr*fcrrc:&  in  Ecclefiam  to- 
to  Orbe  diffukm  Cenforiam  virgukm  diftringere. 


QVOD  MILITANS  EC- 

GLESIA  SIT  YISIBILIS. 


£  A  P  V  T  n. 

I  quis  forte  dubitaret  an  Ecclefia  fit  vifibilis  & 
inafpc&um  hominumque  intelligentiam  ve- 
niat,ismihiquidemreuoorcin  lucem  &  exhi- 
beri  velle  vickretur  Annulum  Gigis  j  fonos  Me~ 
nandri  &  Therpandri  tonos,numeros  Pythago- 
rx,contigua  Anaxagora:,atomos  EpicurL,  Ana- 
xardii  innumerabiles  mundos  >Ideafque  magni 
Platonis.  Galuinus  ipfe  non  permittit  vt  cadc 
re  quifquam  ambigat,cum  notas  Ecclefiaeduasadmittat ,  Sacramcnto* 
rum  videlicetadminiftrationem ,  &  Conciones,  quac  vifibiles  funt  &  i 
fenfupercipiuntur.  Alioqui  quonammodofieripoflet  vt  conriones  iu 
qui  nufquam  videntur ,  aurfacramentorum  adminiftratio  rebus  inuifi- 
bilibusadhibcretur  Jpoteftnegreximiifibilisregi&guberaari^  aut  (a- 
lutis  viatcneriquxincognitafit^veUdirLipfaEcclefia  quae  minime  ap- 
pareat?  Secundo  fi  Ecclefiainuifibilis  eft,pra:cipienti  Ctuifto  obfcom- 


im  obicnapcricr  1  Xeruo,  m  ncgari  ^  . 
quc  Apoftoli  pomigeni*  coqwu  Ec-    *'  'x 


darc  qui  pouWus,aimnosiubct  Eccl 
dirc  ean  Jcm  Ecclcfi; 
p   ^    quin  ciuato 

clchx  conftitucrint,  illc  vt  myfticum  6c  viuidum  caput,hivtartus  cV 
mcmbra  cuifdcm?  Vtrura  igitur  vifibilcs  illi  fucrunt  an  nonfiicrunt? 
Nam  quodaiuntEcclcfi.muantum  cflc  fidchumfc  pixdcftmatorum, 
hdcmautcmcV:pixdcftuunoucmm  numcro  tSc  aium  imii<ioiliurnt 
&proindc  Lockiumcllc  iniulibilcm ,  idcmomnino  cftacii  quis  hoc 
modo  argumcnc.uccur,  Mtns  cv  volttntai  hommis  acquc  adco  inik 
animaouxilhusformacft  ,  in  afpcCcum  minimc  cadunc  ,  homoi- 
guurnulloicnfu  pcrcipi  poccfb  WiunuaiElu  Dcicftmuiubihs,Chii- 
ftus  igitur  mundi  Sciu.mu  ci.it  tnuilibiiis.  Diuina  roeni  qux  mun- 
dum  vniucrfum  adfniniflrai  rideri  neqm  >  crclum  igitur  atque  tcl- 
lus  nonfunt  adfpc&abilia .  Hxc  vidclicct  bclb  funt  fundamcnra 
inquibus  hac  tcmpcftatc  Scjuhhomincs  &  glonoli  Dccrcta  fidci  cx- 
xdificant. 

At  locus  inquiunt  cft  j.Rcg.rap  dccimeno,in  quo fcprcm hominum 


nagogam  ucnirufquc  cxtcrmin  \un.   Vcrum  id  quidcm  cft, 

icd  imprudcntcr  airt  nuhtiolc  illi  ai  mrur  ,  cuni  dichim  He- 

hx  fc  vnum  lolum  dcrclidhim  cflc  □uxtenris  cum  arx  (icrofanc*rx  e- 
uertcrcntur  ,  rcrcrn  tanrum  dcbc.u  ad  rcgnum  Ifrac!  cx  quo  ipfeo- 
nunduscrat  ,  domo  Thcibita  ,  c  Gal.ud  ciuitatc  qux  Achabi  do* 
minationc  tcncbatur  Rcgis  nnprobi  &:  Prophcr.uum  inimici. 

Namcoquidcm  ipfotcmnoic,  m  tetta  tudi  ,  florcntilTima Syna- 
goga  fuit ,  cum  rchgioms  iifc^lina  ,  :         .  ndidiilima  pictatc,  M*tom\. 
curn  prxftantilhmi  arquc  optimi  Rcgcs  duo  Au  &  loupTutUS  icrum  r*r  11  'v 

fummam  obtmcrcnt   rchgioi,aimoca:tu  Saccrdorum  Lnui  ,  mfi-  JSft^^ 
nirapopuhmuIritudmc(cpti,cura  vadccicsccntcnamilliabcllacorum  ,.*g  i<mo. 
habcrcnr.  Antujmi.t.r. 

Alixpopularcsquxdamobic&iones  funr  &tralatitixqux  quia  mi- 
nus  habcnt  difliailrarn  &  controucrfix  iacilius  folui  poflunt  #  Vt 
cum  proponitur  vox  Vniversa,  quam  Ecclclix  C.itholicx  tri- 
bunnus.  Impnmis  cnim  omncs  fciunt  non  intelligi  nacur.un  quan-  4 
dam  abftraftam  a  linguhs  ,  prxcifionc  vc  voc.u.r  Mcr.tphvfica  ,  vc! 
abftradbone  Logica  ,  cum  ccnillimutn  fit ,  id  vniucrlale  non  c£ 
le  illis  arTcdUonibus  quahtaribufquc  imbutura  ,  qtiod  moucrc  fcn- 
fus  qucat ,  vtpotcquod  nc  iubicciiuc  ouidcm  vt  cmn  l  \\c  1  I  \n 

EcriflLn  vmuTrSrm^  ?  appellamw 

tctAciuin  viuucrcucm  vuiDUcm  quoa  viliDtlitcr  pcr  oimics  orastcr- 

rarum  longc  &  lacc  fundatur.    Et  quanquam  multx  iimt  Ecclclix, 

&c  popuh  Cbnfttani  arrus  ,  per  vauas  Orbis  tcrrx  pi  ,  cV 

quidam  rn  Galha  cili  dicuntur  Ecdefix  ,  quxdam  in  Gcrmania  ,  in 

X    a  Hifpania 


164  LiberLEcclefia  Triumphantu 

Hifpaniaaliquq,ali$in  Oriente,aii$in  yEgypto.Libya  &i£thiopiaque/ 
dam  in  aliis  locisvcft  tamen  vt  grauiffimc  pronunciat  Irenxus  vna  &c  ea- 
dcm  per vniuerfam  terram,iifdcm  lcgibus  coagmentata , in  cadem fide 
ftabilita,quemadmodumvnustanrumcftSol-princcps  luminum  reli- 
quorum  qui maturitates fru&uumcflicit ,  coquit  rneflcm  atque  vinde- 
miam,  metallavicaloreque  fuoprogencrat,aerem  fplendoreilluminat 
vndas  quoque  reddit  perfpicuas ,  qui  dcnique  Briarei  Centimani  inftar 
infexcenris  fimul  locis  tam  mitlta  tam  incredibili  varietate  operatur.  JR 
Agnofccrarhocetiamabomnibus5EcclcfiamvifibiliterrepraEfcntanm 

CenciliisprsfertimGecumenicis,  quxododecim  hactenus  numeran- 
cur. 

3.  AfTentientur  item  omnes  cum  Luna  Ecclefiam  componi,  non 
quod  Eclipfin  aliquando  patiatur  vt  cum  exempli  caufa  eftincapite  aut 
Draconis  cauda ,  e  diametro  radris  Solis  oppofita ,  globo  teme  interi  e- 
tto  :fcdquodnobis  in  huius  mundi  caligine  &nodleadluceat ,  &clu- 
cemonmempulchritudinemquc  firam  aiuftitiac  Sole  mutuetiuyaquo 
{emperbenigniffimeafpicitur,quamuisnon  anobis  videatur.  4.  Hoc 
quoquetenebitur,Ecclefiameiteillam  ex  Apocalypfi  mulicrem  ami- 
<ftam  Sole  ,  &  corona  duodecim  ftellarum  ornatam  ,  ad  interiorem 
quandamfolitudinemierecipientem,  pro  ratione  vexarionis^quaefis- 
pe  furiofcingruit&:crudelitateomnibaccliatiir,dum  infidias  quoque 
ftruitimmanisDraco,  quo  temporefemper&:  verbis&  lponfi  fuiprae* 
fentia  mirificc  confirmatur. 

5^  Concludentdeniqufiomnes,ilIamEcclefiacinuifibilitatem,Quam 
«btrudunt  quidam,  puram  putam  effe  Chimaeram  ludificatx  mentis 
temeritate  excogitatampcnitufquefi&itiamtaut  fi  quando  inuifibilis 
dicatur  ,  id  efTe  intclligcndifm  non  de  omni  corpore,nequede  omni 
tcmporeautloco,fedea  tanrum  ratione,  quod  quemadmodum  varii 
notantura{pe6tusLunae  Hemyfphaeriivnius  refpe&u,  cum  accretione 
&  diminurione  luminis  aliquando  apparear  cornicularis , 

hw%tw  diuidua ,.  *t*<pUvf%s  gibberofa  ,  aliquando  ^rilw&jdfenx: 
quamuismcdia  {emperex  partc  a:qualiter  Solis  illuminata  radiis  fit  X 
«molucem  capitfuam. 

Ita  Chriftianorum  coetus  modo  crefcit ,  nonnunquam  etiam  de- 
crefcit  &  imminuitur  variis  temporibus  ,  prout  hominum  improbi- 
tate  iactatur  >  aut  LaSta  pace  otioque  perfruitur  ,  tametfi  verus  illius 
(jemper  Phcebus  benignoiplendorisinfluxueam  colluftret. 

6 .  Dici  etiam  potcft  praedeftinatos  qui  nobililfimx  funt  illius 
corporis  partes ,  minus  eiTe  nobis  notos  in  magna  bonorum  &c 
improborum  confufione.  Quo  tandem  recidit  Genuenfis  confef- 
fio  ,  in  Articulo  quem  nommant  Dominicam  dccimam  fextam  Ca- 
tcchifmi,  vbi  Catechiftesitainterrogat  Ifta  E  c  c  l  e  s  i  a  an  alio  mo- 
<k>  cognofcipoteftquameam  credendo.?Refpondetisquiinftituitur 
*BWP  /  Eft 


De  bonis  &  malisyr*deflm<ttis  (jreprobss.  Hf 

Eft  quidcm  Ecclclia  Dci  viiibilis ,  prout  notas  &  infignia  nobis  rcliquit, 
adcam  cognofccndam,fcd  hic no aeitur  propric dc  ccctu  illarum,quos 
adpcrpctuamfoclicitatcmDcusclceit  qui  notari  dcfienariqucoculis 
plcnc  &pcrfc&c  ncquit.  Ex  quibus  hxc  fcquitur  Gonclufio  Ecclc- 
am  cllc  ablolute  loqucndo  vihbilcm, diftin&ioncm  vcro  prxdcftina- 
roriim  U  rcproborum,ncc  corporis,  ncquc  mcntil oculis  pcrcipi  poflc. 
Vidcamus  autcm,anEccIclia  i  du.ibus  illis  vcluti  partibus  conglun- 
V^JF1  q^amuis pars  aicns  cl.irc  vidcatur  cxprcfTa  in  Gcncucnfi  Catc- 
c  utmo,  qui  ad  hncm  Bibhorum  prodijt  anno  1588. ad  mfignc  Con- 
cordiat. 


QVOD  m  ECCLESIA 

BONI  ET  MALI,  PR^DE- 

STINATI  ET  REPROBI  IN- 


V  £ 


C 


II  I. 


H  R  e  a  cft  mquarriticumfiraul  &paIca:rctrquo 
M  gcnusonuicpifciuminuoluicur.  Rcgalc  conui- 
^  uium,  vbitantum  aliqumuptiali  vcftc  induun- 
tur,  &plurcs  vocatifunr,pauciclc&i:  Eft  Virgi- 
|  rium  aggrcgano  ,  qua*um  quinquc  fapicnccs 
idiunt,qumquc  ratuae  :  Ampla&  ornata  do- 
.  mu*,vbi  vakaurcafunt,argcncca,lignca,fi<ai- 
lia.  ■ 
Efttamcnvcnim  ,quodqucmadmodum  in  arca  plus  palcarum  cft 
quam  tncici,plurcs  111  vitc  Pampmi,quam  vux,plura  in aibonbus  folia 
quam  truthis ,  in  roictis plurcs aculci  quam  rofx.  Et  qucmadmodum 
nrllus  inculra  &  inarata  vaftior  cft  quam  frugifcra  &  opima,  fcmarc 


S  Auguffinm  Tr*8mi.  €  im 
lounu.  txfluMi  dttufiu  & 
pttctttribm. 

Hstth.)  12. 
Msith   1  j  47. 
Mutth.  12  11. 1  l. 
Mstth.  tyi. 
1.  Timoth.i  X9. 
4  Esdrg  8.1. 

Dicmm  Auttm  ecrsm  tt  fi- 
mUi:ii.ii*um)LsUT*.  §£uo~ 


mmdo 


Angclus  Vricl  aicbar.  Itanumci 
bcatiratcm  prouchuntur ,  lonec 
corum  mulrirudo,quiadfmiftra 
mi  illius  Paftoris  Sc  iudids  9  qui  1 
tionc  fcparabit  c\xmyrtdict  vnuutq 
Mauhici  i6,  17.    Idcm  Romaa.  1. 


*corum,quidiuina  prouidcntia  ad 
inor  cft ,  quam  rcproborum ,  maior 
icrunt,quamquiaddcxtcram  fum- 
edos  ab  ouibus  in  cxtrcma  difccpta- 
fccundum optra  ctut. 


ttrrMm,ry>  dtetttibt,  uuo- 
ntmm  dmbit  ttrrum  multml 
mmgu  >\<ndtfimt  /#1/0, 
pmruum  muttm  pulutrlvn- 
dt  murum  fit  :/U  tj*  aftm 
prdftntit  (icult.Multi  fut- 
dtmcremtt  funt  ,pmuct  mu~ 
ttm  fmlumbuntur. 
Matth.  ti.  1 4. 
Multi  tntm  fitnt  vocmti, 
paueivtr$$Jt8i. 


D.Hic- 


1 6  6  hihcr  IL  Ecclejta  Militantis, 

llcm  Rom.  r.o.  D.Hieronymus  contraLuciferianos  ait ,  Arca-mNoetypum&act- 

Htcron.  aduerf.Lucife-  umbrationem  quandam  fuilTe  Ecclcfiae  >  NamvtiniUa,  inquit,oww«/tf 
nanos,  multoante fine,  famnm gtnra  \u  &  m  hac  viiuerfarum gentium  &  mtrum  hommesfunt: 
tomI*  vt  ibi pardus&h<£dtylupus&agni%it*&bic  iufti&peccatores^id  eftyvafa  *u- 

Augufi.  ZntrJn  ffalm.  rea&argentea , cum  Ugneis  &fidilibus  commorantur.  D.  Auguftinus  in  pfah 
j.  Iudam  alTerit  adoptatum  aChrifto  Ie  s  y  filiumextitilTe,  eumque 
pioindeidingenitorem  machinatum,quod  Abfalonperfidijfe  moli- 
?f*l  nS.S.Er  Epifcopatum  tUseftin  Dauidem.  Etlibro  de  vnitate  Ecclefiae,  inhdiofum  illum& 
********* fallacem  partem  fuiffe  Ecclefiae  cnm  Apoftolis ,  de  quo  Dauid  coslefti 
Auiufttn.trAft.  6.m l$*n-  anqam  Cecinifle, cum  Epifcopum nominauit.  Et alio  in  loco :  Xosfatc- 
nm'  mur  in  Ecclefta  ( Cathelica  )  &  bonos  &  maln  effe ,  fd  tanquam  grana  &  pa- 

leam.  Altquando qui  bapti^atur  a  grano ,  paica  eft^  &  qui  bapiu^tur  a  palea , 
Uem  fermon.dsconuerf.S  gmnumeft.  Itemalias^D.PauluminEcclefiaprimum  lupumfuifle  cruo- 
**u&  ris  fitientc  m,ex  Iacobi  veteri  praedi&ione ,  mox  ouem  agnumq;  mitiffi- 

mum ,  mane  rapientem  praedam ,  ad  velperam  diuidentem  fpolia,  pri- 
roumhoftem,deinde fiaum  ad  praefidium  militem ,  velpotius  copia- 
tum  diicern  inui&um  atque  acerrimum. 
Chryfoft.  hom  S.tnt  ad     Qupd  eloquentiflimus  omnium  D.  Ioannes  Chryfoftomus  alijs 
Timoth.    ^  verbis  extulerat,  cumeum  fi&ile  vasprimum  fuifle  diceret,  moxau- 

'b&mi**  Qtxnvion  t  contia  iadamex  Chrylendetovasfi&ile.  Baprifmus  Hxreti- 

fiu*psi ,  *;    w  tcty**?  u  corum ldiplum  conhrmat ,  quo  reipfa  non  voluntate  aut  propna  mdu- 
*i*>i*  o*.kvn  Tttmju'  _    ftione  animiin  Ecclefiie  gremiumfuccedunt,quxnoneositerumtin- 
s**fos ^ri**i>*>  ui  *gitautinitiat,doclaafponfo  fuo  ,fore  zizaniafcmper  inmedio  tritici 
n*»A«c ,  e#sTi >tfv-  yr  ue a<4meflfem;  Quod  &  Catechifmus Geneuenhs paulo ante  figni- 

i fr<  ,  «*'  $™  ir&-  ficauerat. 

*Concludamus  igitur  cum  Scriptore  libri  de  fide  adPetrum  ,  qui 
*  Den*deadPctrumin-  interopera  D.Auguftinireperitur ,in  EcclefiaCatholica  bonos  verfari 
tcropcraAuguft.  cap  43-  6cconiceleratos,gra:deftmatos,  &in voluntariam  perniciemruentes, 
tom  *'  neque  horum  caufa  deferendos  illos  videri , quique  aliud  cfficeret,eius 

mmd^  iwptam  &  perniciofam  prtfumptionem  fore  ait  idem  Auguftmus  libro  de 

%*tcctefi*m  Cathohctn»  ficle  &  "Openbus ,  quod  illa  homini  varietas  3c  commixtio  in  facris  pa- 
&  mtr*  eam  -vftue  *dfi  ginis  tanta  ante  fuerit  prarnunciata  ,  duratura  etiam  ad  extrcmum 
nem  {tcuii  fwmento  mix -  faeculorum  omnium  terminum  ,  &  filij  E)  e  i  aduentum  ,  fic  tamen 
HupaH*contiwrt>boceft,  yt  flagiti0forum  hominum  vita  atque  mores  nullum  probis  incom- 
™oAum  adferrcPoffint>  dummodo  fcelus.&  maleficia  noncompro- 

in  omnt  prfiftjftone  fiue  bent. 
elericorumfiue  l*icorHm  fiuemon*ihort4m,bono$tjfefimul &  maht  3  necpro  malit  bonos  deferendos,&c. 

Auguftin  Ub  dcMc 8c  opciib  cz.s  tom.4.  Cum  ergo  fiue per  nezltgenttam  prApofirorum,fit4ep'er aliquMm ex  te. 
fabtlemnecejfttatemftue  per otcultas  obrtpuontsmuemmm  in  EccleftA  m*lcs,quos  lcdefiafttc*  aifctplind  rorrife^ 
sut  coercere  non  prffumm.tHnc  necafcendat  m  cor  noflrum  impia  &perniriof*  prAjumptt* ,  auaextftimemtvvos  ab 
kts  tffc  !ep*r*ndoJ,  vt  peccatii  eorum  non  inqutnemur ,  &c. 

CahtnM.^lnJtitci  f.i.      Quare quod  Caluinus  fcribit  libro  quarto  Inftitutionum  capite  pti- 
mo,fe(aionefecunda,  Fundamentum  Eccleii^e  clte  diuinam  elcdio- 
fcl  Acm,aut  tantum  de  Ecclefia  Triumphanteintelligendura  cft,  aut  etiam 

deMi- 


|*      T*e  boyits  c>  mdujrtiejlinatis  tfreprobu.  \Cj 

k  M«ticautc,quatcnus  rcrum  ommum  opifcx  Deusproptcr  Elctkosfa- 
atoinni  ln  Itc  fuochnfto>&:pnnapc  gcncns  Lnani  cxprcftos. 
iNam  &.  Apoftolusaritu  quodamamoriselatusdura  omnia&acerbafc 
paciclcaorumcauiatcftawr.  Calu.nusibidcm  additpcrfpicucEcdc- 
ium  I  rxJciWoutmdlc  inuihbilcm ,  in  quorum  numcro  ccmprc- 
hcndunmr  ctiam  inquit,^^r,^,^  furt{  h*c  cnim  fuat  tcr- 

mcn  tnttr  filtos  Da  &  proftnos ,  Ottr  ^r«/m  jrrp»  tf-  4*^4 
ruun  pottft.  Et  paulo  poft ,  Std  quta  txtgum  numerm  & conttmptttl*  Uttt 
}ub  tngtntt  turba  ,  &grana  trttici  pauca  ttguntur  palca  congtrtt  ,  foltDEO 
f^""***  tft  cogntito  fua  ud<fu  ,  mm  fundamtntum  tft  arcana  ttm 

Agit  paulaport  dc  nomincCatholici ,  quod  rcfcrt  ad  coniunftio- 
ncn      ^^^rcgationcmprxJicrtmatorum.quimodo  funt  autctiama- 

1   uiututuri.  Scdco:.:!^    ^crciunomniLim^rnr.im  •  r 
nc  Ecclciiam  rc  &:  nommc  fuiflr  C*r^U,   '      *"tum  iontinuatio- 
mah  •  t    11  ^ »"im.  iuiik  ^atnoiicam,cumproDria  arqucinu- 
a.c  Jt  i  liuscondjnoatqucnota.  Addc  quodSymboli  Articuliu, 
qu.  nos mbc  t  crcdcre  UcUfiam ,  vd  vt  Nic*num  pomt ,  tn  UcltfUm ,  non 

rcfcraturadTruimphantcm  aim  an  innhi.ryw„„m  -nl»  n  j  V" 
„   "'^"S^^qa-inobiscxiguumfulgocftdoiki- 

n  commcrcmm  apudquam  fidcs  nullum  habitura  locum  cft :  fcd ad 
itajitem ,  qux  iparia  djfTcmMiataquc  cft  pcr  omncm  orbcm  tcrra- 
ru.n  ,  magiltum  lilam  impionim,  matrcm  bonorum , fpincalcm  om« 
mumaltriccm^qiuagnofccrcckvcrcncamvolunt. 

Vtautcm  idouoddebcnto  nnr*  rmm  vrl.n,       i~    •     r  • 
clefi  u^^^»*io*»ncs,ctL4m  \ciint,age  brcuiterEccIc- 

x  nota*  exammem us ,  (ed  c«  duntaxat ,  qux  funt  aui- 
modi>Yt  in*cam  ranrnm,  ficprxtcrca  nulkro, 
rKJWo*  conucanc  polfiiu.  iSfcf^Kt; 


D  E 


iCi 


Lib.  11.  Ecctejta  Jttilitantu 


$88 


5« 


DE  NOTIS  VERJE 

ECCLESI^E. 

Q  A   P   V   T  I 

0  n  Uberos  fic  ego  putem  ad  vtmmquc  agno- 
i  fcendum  parentem  venerandumquc  tcneri,quo- 
,  modo  animamrationisparticipemadintelligen- 

dum,quantum  quidem  fidci  lux  cognitioque  pa- 
,  titur,  qualis  ille  verus  eft  Deus ,  cui  honorem, 
ftudiu  m ,  beneuolentiam ,  obferuantiamque  de- 
bet  vt  Patri ,  qualis  item  vera  Ecclefia ,  cui  vt  Ma- 

1  tri  obfecundare  pareft.  Quare  non  exigui  mo- 
mentixftimanda  eft  hsec  difputatio ,  cum  ab  ea 

rerum  fumma  pendeat ,  &  ad  notas  pertineat  fponfae  certas  &c  perfpi- 
cuas,quac  nobis  fponfum  collocarefuum  in  aperta  lucc  confueuit.  Huic 
Jiimm^  &  grauiffimae  vtilitati  iunfta  cft  neccffitas  ,  quod  iam  inde  a 
prolapfione  primorumparentum  deflorefccnte  Iuftitix  originalis  do- 
nopenitusquediffipato,  imbecillitas  quxdam  in  Irafcentcm  hominis 
partem inuafit ,  in  concupifcentem  intemperantia  j  error ,  tcncbrx ,  in- 
fcientiamentemoccupauit  ,in  voluntateminfinuaurt  fe  malitia.  Nihil 
procliuius  quam  vt  homo  illudatur  ,aut  fenfuum  fraude  atqucpella- 
cia  in  inferiori  partc,  aut  praeftigijs 6c  fraudulenta  fpecie  rcrum  in  fu- 
periori :  quod  omnis  in  homine  cognitio  aducntitijs  formis  imagini- 
fms  rerum  p.i*ocrcetur ,  quar  faliaccs  v  t  plurimum  elTe  foicnt,  fucatxque 
adumbrationes.  Q^renihileoconMnunidi£toelTeveiius  milufacile 
perfuadeo,fimilitudinem  fpeciemque  externam,  matrem  femper  fuiilc 
lerroris,&:  Nouercam  vcrkatis. 

In  nawira quidcm  hoc  ccrnitur  ,  in  hiftoria  facra &: prophana , in  ijs 
dcniquc ,  quae  fan&iffima  fu n c  6V:  maxime  augufta  in  religione.  E uenk 
enim  fxpiffimc ,  vt  pro  Moioffio  lupus  capiatur,pro  an|uillaYcrpens, 
pro  apio  cicuta:  xs  item  faepe  aurum  ementitur ,  ftanneus  candor  ar* 
r  gcntum,vitrumSmaragduiii,CiyftallusAda.mantem.  SicapudPoc- 
Hiftona  Smerdis  ta  c  tam  nncl    m  fratrum  geminorum  fimifitudo  ctiam  propinquos  & 

ayudHcrir.Steph  i^i.  'Ts&      ^  cupa- 


Dc  Njtis  ver*  Ecclcfiat.  '  ftB  > 

oipauir  ^cumfcSmcrdim  Cyri  fihumfimularcr,qucn  nominc&rorc  *-"<«*£*Vii* 

machinationc  ,  cum  populus  vtnufouc  fimflirucfinc  dcccprus  viucrc  * 
Anriochum cxiftimarcr.  Eodcm modo apud  Iofcphum,Sidonius qui-  u^h'  a***1*k.  ImUie. L 
damplanccxccprushononhcctu:.:,  rm  gramlat^c  '7  "*14 

ornarus  ,  quod  proprcr  fimillimam  01  is  fpccicm  filium  Hcrodis  Alc- 
xandrumcxpnmorcr,qiicm  ramcn  vtcx  Scnia&Thc.wo  abdudhim 
Auguihis  dcindc  mrcmigumordincmadlct^r,quod  hauddubiiscov- 
pons  vcitigijs , oC pr**crum  manuumduriric  ,Iigoncporiusc]uam  fcc- 
prro  nobilcm ruillc  homincm comperiflcr.  Er  noftris  m  Annalibus  Bal- 
dumus,  qui  Bclearum  fc  Comircm  aicbar  ,  Ludouia  SepattJ  Rcgis 


toris  clanirimi  vuas  dcuc 


fmm  uiltr  Hermtlmtet 


r£  tmm  Pmrr 


4*. 


umonum  cxc< 


Scdpr*-  BmmfcmmmiuZi!^ 


quod  mrcbus  lacrotanchs^  nuxuncrcliinoiisiimilliinx  traudific  cir-  ' 
cumfcnpcioni6bi|cimur.  ! 

Sic  m  libro  Gcncfcos  vetcrator  fcrpcns  bcncuolenrifTime ,  vr  qii* 
dcm  vidcbarur  primis  humanigcncns  parcnnbus  ca  profcrcbar  ,  N#- 
quaquam  mortt  mmtmtni  :  Sut  emm  Dem ,  quod  tn  epmunque  comedm- 
ritu  ex  to ,  ajtnentur  ocult  vfjht ,  ty  ctttu  ficut  Dn .  ftttntes  honum  &  malum. 

ircrquc  Abclcm  affatus  ,  Egre- 
atuo  ad  manium  Dcorum  cuU 
diccrcnr :  Ht  funtim  tut  lfrael, 


Sic  Ca 
tbdmur, 
tum& 
qui  tt  td 
chemo 
ftri.  Pa 
frattryc 
pugion 
acrcnifi 


loncm  mcitabant,< 


:undo  Rcgum  lac 


abditarum  Intcrprcs tanttiiliwuim Ptophcram  hisin riaudcm 
i  BeegoProphetdfum  fimtlutut.jr  angdtu  lccutmefi  mtbt  in  fermonc 
Dormm  dtccns ,  Rtmtc  tum  ttcum  m  domum  tuam >Yt*comtddt  pmMm>&hihat 
aquam. 

Stc  Gabaonttx  fimulationts  artificio  cruditi  Iofuc  magnum  Hc- 
bracorumduiScorcmimhMufcinduxirrunr.  StcBaliam  aRcgcMoabi- 
tarum  mcrccdibus  illcftus  aiebar  14.  Numcr.  Quam  pulrhra  talernacu- 
U  tualacob^&ttntoru  tua  ifrail.  Sic  Iudic.  itf.Dahla  Satnfonis  pcftus 
cmoliiebat,  Quomoi1)  dtcit ,quod amaeme ,  tumammtu  tu-ju  non fit  mccum  > 

T  5ic 


iOemft^f. 
Gwfa.l. 


Extm*i  t%. 
G"'fis  14.11 


,  Salut  mt    »•  K#/  to  $ 


Imlit.  is. 


lMach.i6.i±.\^\6< 


Matth.  L2.  U 
Matth.  44  £ 


ij»-  Ltb.  IL  Ecclefi&Miltiantis 

SicPtolomeus  filius  Aboby  Simeonem  &libei:oscius  duos-vultu  ad 
Dmnemhumanitatcm  compolitoexcepit  regifico  inftru&u&appara- 
tu,  c^poitepalas  crudclhTime  necauir.  Sic  in  nouo  TeftamentoRex 
Herodes adorare  ie  natum  Regem  velle  fimulat ,  &  comiter habet Ma- 
gos  atque  dimittit,cum  tamen  fceltis  anhelaret,&  barbaram  infantium 
puerortim  contrucidationem.Sic  Hcrodiani  Chriftam  Seruatorem  im- 
piaeallidkate  aggrefti ,  Magsfter7i  nquiunt,/tt»/w^tf/4  veraxes,&  viam  Dtl 
%n  ventatedoces,&non  efi  tibt  cura  de  aliquo,non  enim  reJpKtsperfonam  hominum, 
Sicveriutus&infidio^  *  }&tit&. 

udeorfum:Scriptumefterim7Quiaangtfisfutimanda 
icjieforte  offendas  ad  lapidem  pedcm  tuum , 

Similisqtioq-,  his.temporibus  eft pietas  Talismannvrum  &  eorum  My^ 
ftarum,  qui  Cadis  apud  Turcas  nominantur.  Talis  in  j£gypto,  Arabia 
" \  ^      &Syria  Caliohorumreligio.f  laudabfimilis  lllapercgrinorumadMec-r 
cam  diritas  voiunrariaque  vexatio  ,  quifponte  fibioculoscruunt ,  hg 
.  v    x  «rr  .  poftquamMahometisconditorrum  viderint,prophanum  aliquid  afpe-« 

xilTedeindevideantur.  Tales  eriamnumEcclefiarRuthenoruminMoT 
fcouia ,  Georgitarum  in  Lituania,  Anabaptiftarum  in  Walachia ,  Tri-» 
theitaruin  Polonia,Zwinglianorum  apud  Heluetios^Lutheranorurr^ 
Adiaphoritarum,  Carloftaditaru,  Oecolampadiftarum,  Dauiditarum^ 
ThaDoritarum ,  Intenmitarum,  <k  aliorumin  varijs  Germanic&prouirvr 
cijs  ,omnesdenique ,  quaefe  ProteftantesReformatasquenuncupanr* 
quae  diuina  proferunt  oracula  fcripturarum  >  crepant  Euangelitim ,  in 
idololatriumanimofe  inuehuntur, vrgcRtmaximacontemione  &po- 
ftulant,vtfraus,error,faperfHtioqu^ 

rantur,  vt  Babylone  pedem  effcramtis :  fe  paruulum  grcgem  nominant, 
cttmmeximium^ouilefacrolandum^adextremumeorumcontientusi 
Heroum concilium  eft  Sc  Praedeftinarorum.  Et  quanquam  ijs  vniuerfis 
P  fepeilludTmullianieftobiec^^ 

pudentiam  refutarer,fi  aprimis  eftlorefcentis  Ecckfiauemponbus  ad 
eos  vfque  tencbrae  cVcaligo  orbem  vniuetfinii  oceuparunt,fi  noftri  omr 
nes  illorumque  Maiofes ,  patres ,  aui ,  atauique  qui  honeftas  vita.-  nobis 
*  exemplareHqtierunt  ab  anms  centum  fupra millead  caslum  afpirare  n5 

turUaruonitas&Vakntmianos  (Lutheranos aurPurkanos )  UUranda  vt- 
ritas  expetidbat :  interea  ftrptrmtuangtlUabatut  perperam  credthatur,  m 
mtllia  mtttium  perpera7ntintta>t9t9ptrafideiperperam  admimftracajBtvinutcs 
tot  chanfmataperperam  operata,  tot  facerdotta,  totmmftmaperperam  funtht 
tot  dem<]3  martyrta  perperam  coronara. '  '  9 

Refpondemhombilia  DeiiiKlicia,iiemmemfequidemiudica- 
ro,  fcire  tamen&  cerro  profiteri  extra  Ecclefiam  falutis  nullam  fpera  ' 
efle.  Et quoniam huiufmodi Ecclefiam efledicunt wam,infionia que- 
dam  ia6tent,atque  notas  fe  illuftres  habere  gloriantu  rrnoftium  cftpaii- 
orqj  illorum  eafdem  examuiare  accurate,  brcuiter &per(picue  >aiiufi 


uiio,qut  pamcft  Lum 


morum,Dcus 


tll 
di 


i.  vt 
min- 


ramcn  i 


Imsqi 
uonsc] 
larc  p< 


idicam  lllius  imimi 
raiudicio,qutEccic 


tur  crrarc  Concilia  poilc ,  quae  Ecdcfic  nom 
lE  fub  fincm  <trf>irmic  ■  «  mn^l-AU  .^.  


-rcrura  frrugincdcccpcus^figti 

WUl.l.  ^ 

Eafdcm  obcaufasSacramc 


iCUmptt)  f,mu\ 


imm 

•/#- 

mnt 


Vcrijigtrurnc 


p.  C  h  1 1 fhanje  rcmpori- 
rondirionibus  afTcirx^ 


jttrumnt  rfu,rm/,b,<vrn*t,- 
t*m y^mcejmtd  trnttndtmt 
hbtr,  <'»xtli}t,fb+% ' 
% H.  Stauttur  tctmmtntk 
ptnJtrttfivtr^um  Domtm 
pmtltttr  t  tnjtntitur,  fmrtm- 
f»t  f»r,tmt$mrttttUMt 


Vniras^Sandiras^Communuas.cVab  Apoftolispcrpcruaomniumarta- 

Dc  pnma  tn  Canrictstra  pcrfcribirur ,  Stxj^nufunt  foyhw,  &  ofcvn- 
UC$BCub%n*^ty  aioUfcmuLtrum  non  tft  numtrm.  l  im  tft  tilttmbj  mu.pc 
mu.  UUiohpotcddiccTCyDiUdmmtm tftiht%&tfo  1U1,  hr  itcrum  Vi- 
nca  mcaconunmc  cft.  Apud  D.  Matrhrumappcllarur  Attr ,Tbtftnrut 


Cmnt  *\(>. 
CMKt  g  u. 


•4«  m 


vim&ci 


jrundcai 


Vniras  obcc 


ra  vnafuir. 


Pnma  in  mcnrc  arquc 


niu 

itis, 


loann.  Ij  tf» 
Ephef.  4-i.|. 

Hebr.il>  lj<. 


Cyprian.  optf-ad  Corntt 

JPfatm.  92.  s> 
Ttt.  i.  /4» 

Xphefs  15. 

jfpoc.iiio 

\Xttnoih.  3»i5> 


Cant.  6.Z. 
Hebr.  4.  u> 


ffalm*  19-.  X, 


Matth.y  i$> 
Martivlt,  17, 


utl  z.  r, 


172,  JT7.  Ecclefa Militantts 

alterainvoluntate,  5.  inlntelle&ufiiiml&voluntate.  Deprimaiilud 
eft  magni  Apoftoli  Apophthcgma  Vnafides^vnu  baptifma,  vnus Dem  &  Pa~ 
ter  omnium.  De  fccunda  primac  fapie.ntrze  orc  dicitur  fore ,  vt  cogno- 
fcant  omnes ,  quia  difcipuli  illias  fumus,  fi  dileftionem  habuerimus  ad 
inuicem.  CuidiuinxmentisinternunciusD.Paulusaddit  noseam  ca- 
ritatem  habituros ,  fi  folliciti  fimutf  feruare  vnitatem  fpiritus  in  vinculo 
pacis.  Dc  tertiaidem  ipfc  Spuitus  fandi  admimfter  Paulus  ad  Hebraeos 
fcribens  omnes alloquitur :  Obditeyrdpofttis  veftris , &fubtaceteeis}  lpfiemm 
peruigtlant,  quaftrattonem  pro  ammabus  veflris  reddituri.  Atque  haec  obcdi- 
entia  vt  fuisnumeris  abfoluta  fit  atque  pcrfe&a  ,non  externa  modo  di- 
cis  caufaaut  ad  oculum  efle  debet,  fed  neceflario  quoque  menns  &  vo- 
luntatis  confenfionem  comple&i  debet,quam  fane  confcnfionem  tan- 
tifeceruntSanftiPatres,  vt  auftore  D.  Cypriano ,  Non  altunde  lunfcsob- 
oru  fint,aut  nata  fcbtfmata ,  quam  tnde  quodSacerdottDei  non  obtemperatur, 
nec.  vnus  in  Ecclefta  ad  tempus  Sacerdos ,  &  ad  tempm  ludex  vice  Chnftt  ccgi- 

tatur»  ^J^Wk 
Secunda  nota  verx  Ecclefiac  illa  cft ,  de  quameminit  Vates  regfus, 
Domumtuam  decet  fanttitudo  Domine ,  &  magnus  Apoftolus,cumait  mun- 
diRedemptorcminnocentia  &mirabih  quodam  fplcndore  cxornauif- 
feEcclefmmfuam,&exhibuifle  illamgloriofamnonhabentcm  macu- 
kmautrugam,  fedvtfit  fantta  &immaculata.  EtinExordio  Epiftola- 
mm  Ecclcfias?ad'quas  (cribit,  fa/ittas  v.ocat.  San&iflimus  quoque  Ioan- 
nes  arcano  myfterio  viderat  nouam  quandam  Ciuitatem  atquc  fanttam 
labide  ccelo,hoc  eft,  Ecclefiam  ianctitate  a  Chrifto  1 1  s  v  decoratam, 
ctuxyioipteteadilettj&amica  mEpithalamiocalcfti  nuncupatur.  At- 
quc  hxc.Nota fexhabct  vcluti partes, c  quibus  eius  conftct  &  conflctur 
eflentia.  Primaeft  Veritasdvttrwd^dc  quaDodtor  Gentium  Paulus  dixit 
Ecclefiam  eiVcTundamentnmverttatis»  2.  Prcftfiio  bonorum  morum ,  cuius 
caufaS.Spirituspfrjftffaw  fuam  eandem appel lat.  3 .  Vis  dottnnd  atque  ef- 
ficientta^  de  quaita  eft  in  diuinis  Scnpturis ,  Vutus  eft  fermo  Dei  &  efficax  & 
penetrabiltoromtiigladtoanciftti^&perttngensvfqueaddiufa  Jpi- 
rttus  compagum  quoque  ac  medullarum ,  & dtfcretor  cogttatwnum  & intentionum 
€ordis.  TresautemhxconditioncsvnoDauidisverficulocontinentur, 
lex  Domint  immaculata.  conuertens  ammas  teftimonium  Domini  fidele y  fapien- 
tiamprdftans paruulis.  4.  Eftmirabilisilla fandtitas,quaprimi Eccleflx 
veluti  parentes  fatoresquc  religionisexculti  fuerunt ,  quibus  Seruator 
ait :  Voseftufalterrd,  veleftisluxmundi.  Et  rvfrfum : Stcluceatlux  veftra  co- 
ram  homimbus,  vt  glorifuene patrem  vefirum ,qut  tn coclis  eft.  5 .  Eft  mtraculo- 
rum  Jplendor  &  gloria,quorum  faciundorum  poteftatem  Apoftolis  Dcus 
fiicceflbribusque  mbuit :  Sicenimpronunciauitaliquando,5jg«4<f«- 
tem  eos  qut  credidertnt ,  hac  fequentur :  in  nomtne  meoD&monta  eijctent ,  linguis 
bquentur  muis  Jerpentes  totent :  & fi  moritferumquid  btberint ,  non  eis  nocebity 
fuper  dgros  manus  imponent,  &bene  habebunt.  6.  Prophetu  donum ,  prout 
fuita  Ioele  VateprxdiftumjEjf^^  ftmtummeum  fuperomnetncarnem, 

&  pro- 


De  No  tis  ver*  € cclefa  1 75 

!  pfophcubumfilit  vcfiri  &filu  veftr*  -.fcncsvejirifomnidfomnubunt,  &  iuue- 
JF^n^ywii«w<<tt««rqu«vcrbaPcrrusChriWanxfapicnti«  myftago-  ^  ^  ^ 

3.NotacitvtntC*r/>#//r4h^  H,cro  contra  todfarfa. 

11       ~  c\     r         w         rr  «  a  i  j  i     #  nos  to. ».  paulopolt  mt- 

>Uens  Gcnitor  filio  luo  polliutus  fucrat ,  PtftuU  4  m&  Ubo  ttbtgcntes  dium  Sl  l(UfiL^rt^ 
redtuttm  tium  &pojftjuoncm  tutm  tcrmtnos  tcrrd.  Et  nifi  magnifica  haec  tum  Orbtm  non 
iflct&  bcnignara&apromirtiovSatanxrcgnum  vt  ait  D.l  licronymus  b»btt  Lhnfim,  mu  fi  m 
Chrifti  lcfu  dominatum  funcrarct ,  &  Angchprxdiftio  fallcrct ,  qui  Ur<itmm  tmntum  J»"'* 

V.  ■    n%  Ci  -  r\-  J     /~\  1  •  V    mvtoum  pauptr  fmofm  tst, 

V  irginimatnallcruit  ,  filn  Dci  regnum  non  modo  Orbis  tcrrx  fi-  EtftBnFu  FntM\  Ga11i1u% 
rubus  &.  limitibus  dcftmcndum ,  lcd  ipfioa  xtcrnitatts  magnitudinix-  ontnttm ,  indorum  popu- 
quandum.  UttB*rb*rmn*ttoots ,  c^ 

firnulmundum  fpfidtt  S*t**(u  tjuomoJo  *d mgulu  vniuerf*  ttrricrucu  tt$phts  tollstsfunt ,  ntmtrummd- 
U€T-*>  utpjuns  ttnaffii  Chrtflo  Httnism  ifrCthtHttti  lundoi  bomtntt.moptmqut  proumcimm  dtdtgnAtm  tfl 


MaDcrautcm  partcs  omntno  trcs  nxcnota,  r\n 
ucnicontinuationcm ,  cx  xtatum  omnium  comprc 
condtboncs  Vinccnnus  Lot  inclis  hac  brcuidchimit 


•rnrrrnir  Onid  Vmctmt.Lttm.Commontt. 
.  /•  .  mduorf  pr$phmn.  vot.nomt. 

tjuoa  ja  pcr  crcaitu  juit  ftcmn.  dtncmmo  Cmtbol. 
luitinus  MartYT  cum  Tnphonc  dubucans  idcm  animaducrtcrar,cum  B,bL*tb.pp.to  ).Cortomm 
diccrct  cx  narrcticis  quoiuam  appcllari  Valcntinianos  ,  Bafilidianos,  ttl  nb  kommt  mutmatum 
Saturnianos  alios   aut  aliis  nommibus  c\i\x  a  Doctonbus  fuisrraxif-  1"*** Ptr [*chU  ******** 

(cnt^vcrac  autcm  EccleJiae  filios  namcn  a  PatrcfuoduccrccumChri-'"' !!: ..  .  _«r— 

-  ^    i    i  luftidialopocumTrr- 

ffiMidicuntur,aitutrcauumEcckfia  cognomcncum  Cathoticino- phoncIud*o.  ^ 

%mj         mrrtJ'  *i  u%ti*tf 

mtA9»Xp€t  MmSMUM  •  «i  j  Ot  *Ai»m*«##* ,  •<*  J  2mrtfn\ujur»\,  i£  irtmjtn  +*i  ?  wp-gytru      y>«u*s  «v1»t 


iJc  pcrpctua  cV  nunquam  mtcrrupta  continuanonc  tcmporum  ita 
f^L^l       °noratum    .  ti^ai  .ms,  Ou  itd  tmm  nos in ciuj  EctlsJU  conde-  $  Xufufi  dtvttltt%tttdtm' 
rt^tmio^v^ucMdconjfi  wu  >•  gcturulmnumabA^jhUc^Scd^  dt(  *  „  , 

mt  hfifcoprum, fruftrdbttrctiitt  t  tnumUtrjntibm.&partim  pUbu  tpfius  luduio, 

idtm  tf.xOyto.v, 


fsmm  commorum  pmut€smm  ttum  mr*  ulorum  nuufUti  dtmntty  tuU 
mtr. /tuctorttxtutbtinuit.  Etcp:lh>..i6t.Ccrtuis&  vcre(alubiitcrabiD(o4< 

PctronumcramusCT 

ii  totius  Ecclcfix  hguram  gcrcnti  Dominus  ait  fu-4< 

pcrhancpctramxdi 

ficabo  Ecclcfiam  mcam, &  portx  mfcri  non  vin-<f 

ccnt  cain.Pctro  cniir 

i lucccilit  Linus ,  Lino  Clcmcns ,  Clcmcnti  Ana-4t 

clcrus,Anaclcro  Eua 

riftus^Euanfto  Alcxandci,Alcxandro  Sixrus ,  Si-« 

xto  T  hclclphot  *,Th 

iclclphoro  Iginus,Igino  Amcccus,  Aniccro  Pius,4* 

PioSotct,&t.  Suici 

io  Anaftafius  :  m  hoc  ordinc  tucccflioim  nullus44 

Donatilla  EpUcopusuiuenitux.  Et  alias  cumdifcrimcn  noratintcr  nc-" 

fariosccetushxrctici 

>rum  &  vcram  Ecdcfiam ,  Hacrcfis inquit  torrcn-41 

ris  vndxin  morcm  | 

jcrftrcpirad  tcmpus  ,  fcd  mox  cclTabit.  Dmus'4 

Paulus  fuis  criam  tci 

Tiponbusid  ipfiitn  iiiculcabat  cum  (ic  alloquittir 

tdtmm  Pfal  /7, 


vtmt  dd  vos  fuut  &in  vniuerfo  mundo  cft  &  fruttifi-  AdCthffit.  4* 
CAt  cr  trefctt.  Et  ad  Romanos  fcribcns  :  Primum  qutdcm  grdtuu  *go  Dco  Rom.i.s. 

Y    j  mcopcr 


*74 


Lib.  11  EcciefttMuhaMts, 


m  tmoper  lefutn  Chrijlum  pro  omnibus  vobti  quiafdes  vejira  annuntiaturin  rm- 

'X iir^^l^Tj^  QHPd  autem ad diffurionem attinet  Per  omnes  Pr°uincias  orafque 
^**^^  Catechefii8:hancrcgulairattulit5iiforccinquic 
.aj^™  />^ox*r  ^x^jj^venerisin  ciiiitates,n6fimpliciterinterrogavbifuDominicusfeudo- 

•£  wi^^  *wvw  w  ,,,mus  Domini:  nam  &c  reliquiae impiorum  hxreies  Dominicos  quamuis 
,yvSnyu^^f^iiyc(pH  ^p0Hucos  aDpe.llare  non.dubitant.Neque  id tantum  qu#rasfimplicitcr 
V>V     vwf  ^vbifitEccicfiafcdvbiEcclefiaCatholica.Hocenimpropnumnomcn 

r/w  ti  ^  fjn^i^.  Etpeuo>elt  lanctae  nuius  oc  matnsomnium  noitrum  quae  eitiponia  Domiru 

^xc^.^odfifortcvenerU  .^noftri  lefu  Chrifti  vnigeniti  ftlii  Dei. 

f»  ctuitates,  nonfimpliciter  interrogavbifit  DomtntcuA,Jeu  domtu  Domini :  nam  &  reltquii  impiorum  kzrefes.  Do- 
minicos  quamuu  pollutos  appeUarenondubitaH.  NequeiitantumquArasfimpltciter^bifitEccltfia^fedvbt  Ec- 
clefiaCatholica.  Hocentm  proprium  nomen  esl  fanctd huiws  &  matru  omnium  nofirum>qutt  efl fponfa  Domini noftri 
lefu  Chrtflt  vnigeniti  filti jy^ 

s.  Augufi.  lib.  ctntr.  Eptfi.  D.Auguftinus  lib.contraEpift.fundam.  Manich.c.4.  praedare  etiam 
fundam.  m«  notat,  Cum  tam  mulufint  exoru  h&refes,qutt  Catholic&BccUfte  nomen  vfnrpenty 

(  ntminem  tamen  reperiri  hxnticorum ,  qui  quArenii  ptregrino  vbi  ad  Catholuam 

IdemConcion.^tnffaho.  ventam jVelbafilicamfuam Mdomumaudeat  cflmdere  Et  alio  in  loco  vbi 
mirabilemEcclefixptk3pagationeHiperfequitur,tum  pcr  omniumfe- 
culorum.^tatcs  tumpcromnialoca,  Ecclcfuun  ait  efle  Chrifti corpus, 
•  non  quxhocinloco  tantum  eft,aut  alio  quopiam,  fcd  qu*  fparfa  diflc- 
|3  minataque  eftper  omnem  Orbem ,  nonquae  hoctcmpore  folum  vide- 

rur ,  fed  quaeiamindcab  Abelevignit,qurcque  omnesquiin  Chriftum 
credituri  funt  vfque  ad  finem  comprehcndct. 

Ixkmlib.dePaftoribuss.  Nequehuic  conditioni  repugnat  quodhsrefim  vidiamus  fcrecum 
%.AU%htc{hircttcty)ahia-  Ecclefia vbique fparfam,  nam  vt  Cyrillus loco  prius  allaco  an:madu~r- 
libi ,  nufquam  tamen  de-  tit,&D.Auguftin.ljb.de  Paftoribus,ha-cdifFerentiacfthxrcfim inrcr & 
ft^jEZ  ndemC^  gt  perpctuo;     fui  % 

Urefis  in  Oriente  .  alia  i*  milis,tercfes  autem  iummo  difiidio  &  diflimilitudine  opinionum  vbi- 
jEgyptcalia  toMefopota-  quediftociata%quoficvtnullaproprie  Catholicadicipoffit 
rnta.  Verbtgratia  1  dtuerfis  loctc/unt  dtuerj*  :Jedvna  materfupcrot*  cmnesgenutt :  ficut  vna  mater  noftra  Catholi- 
caomnesChrtfttanospdeles  toto  Orbediffufost  &c  lUaamnes  neuit}qutainomnes  dfjfufaeJ}. 

4.  Notacft  vtfit  Apoftolica,hoc  cft  vtfondata&exsdificatafitab 
Apoftohs ,  cum  perpetua  &  continuata  fucceflione,  qiue  ve!  un  hxredi- 
tanadc  manuquodainntin  manum  adnos  vfquc  peruencric  Ouod  vi 
diumiiUiusoraculipcr.ficitiu-,^/«^r/;4^fr^ 

Dequarefignificat&D^aulus^cumitafcribitadEphcfios  Um  mJ 
^^tes& aduen^edeftisciuesSanaorum& 

fundamentum  Apofiolorum,&  Prophetarum.  Et  D.  Ioanncs  in  A  1 
Apobolos fundamenta  Ctuitatis  Dei  vocauic.  pocaLcum 

Irenzuslib.j  aduerfus     HancnotaminmediumPatres  protulemnt   mm;m  •  u 
hxrefcap  x.Tradntonem  •  *  r.     *-    vu  \u  uni  ^  eum  lmpias  hairetico- 

7  n  t         r  rumopinionescoerccrcnt ,  fins temporibusin  FrrU^Jc 

jipo/lolornm  mtoto  mun-         Z  >         ,r  r ^tluu^ni  iiLCleJiamiurcntes  &r 

domamfflat* , m  (mm)  iubinde ,malo  fatu  pullulantes .  Valentmianos  quidem  confut T 
Mcdefiaadisl  pe^uere    Jeuivus  ,SummorumPontiaciunLcccnrionemadliibet,&c 

"  nem,a 


Matth.l6  Ig. 
EpheJ.s..  19;  2.0. 

Apocalyp.2i.z4r. 


nm 


icapm,*fipiead  EJcbt^tm.quirurnEccldiam 
llianusiccmlib.dcPra:fciiptiorr[biisadccrramci4<k:  mwj-lrr  *  ff^?5* 

innpm  H  ir  .f'  1  l  ■       j  utire  trj>h*lerr.m  snnu- 


rpnmm  ilLt  Epijlopiis  aiiqutm  tx  Apojhlis  hjbumtm-  Ee 

Ecefefis  iienumor  irefucfeffi^net%mmx ;mA  jl  nntiau* 


n erstrc  irs  q-ti  av 

tnflttutt  ,'unt  ,  i 


ts  10- 

:.  Std 
m  etl 


MM  Cy*juccijjijntt 


mtvei  ptr  tscttosttm  ry  maUm 
r,nt4ne  Uuodecimo  ioco  Eptftops- 
>cjitiu  tn  Ecciejis  trsdttn.  &  v#« 


'4t  MuJont  tnterre*en  ftAtsti  ApoJJoiicdtvtidtovidisn- 
Voltcmti  tUnt  ergo  Oripmt  EcclefiArnmfumrum  ,tuot- 
m    ''fnttm.vtprimmtiir  Efifcopmsitamm  ex  Afo- 


auos  sb  Apojtom  tn  Eptfco  - 
1  tnim  iju  ftsl  blajfhetntttm 
'Apejlotics  eompsrstSt  iX 

Aptjhhei. 

cpilL  6.  aa  Mj«»nuai. 


noc  Epifapm  computsn  | 

nminifmcedtnsji  fapfo  >. 
Oprarus  Milcuiran 


lm  hxrclim,ctim; 


mjifortoo 

*i*»»vm 
non  tr.i  . 
mut.n  Da 


ptrnidntndumtji.tj, 

Ioanncs  Glirylbft 
iatishocctfc  vt(c< 
nauoq;pcritatq;i 


crcrur  qui  m  Ecclcfix  fiin- 
m  inqmt,t»  Et^Ufunontft, 
toJtiUcd  ttttdtmsu  LonttnipCd 


iraraa  pcf lcqiicndam  Optans  Milcuit.U  c6t 
lonis  CC  maximc  Do-  Parm.imt.habctur  to.s- 
iMnr,capuripfum  at-  Bibhoth.  PP  Ergokmne 
ninuliutaaudaaavc-  vn*m  'dmmtsm  &  dtle- 

clsm  fptmfsm  fusm  Ckrt- 
^A1'  fiuesfpeUst  Hme  Mpud  ofi 

E*mttu  rottr  Fsrmtnismtt  M^  V9t  frfa  ^  ^x,fff. 
i(ontrnttitutvt  vbt  vujeie  thjit  Eccltfio):&ncn  fit  v- 
1*?***»^  tn  sits  psrtt  Afbrtts 
rirjt  spuUvu  tmntnmodo  tjftvuitii.mtriom  P*nno. 
I  Grdcts,  VII  Vt  /  nen  ejJut  mn  crilteyCt 

mthmc  ,  In  ilUlctltfi*  ^  Hteron  contr  Lucferto, 
n  hsm  durut.  San&us  1 
Ancxiftimatisinauit  chryf^  iiom.n.in  cp. 
Mturrdcfignatio  rd  a"Pnc'-cl- 

7  f      ^t^     ■     .  .    1       A{*h»  $%nyi&i  tt\ire- 


'•  U*t  x  T0 


17  C  Ltb<  1 1 .  Ecclefa  Triumphantis 

£.  •  ^Lc  iA  M«a™.i'-£  *  nonfitneccoafuetomore  accurate  perfe&a?neq-,enimproillamimis 
•  ^  i  «ti  quamprohdeipiaclimicandurnelt.  ; 

Auguft.ef^sto.i.  $.  Auguftinus  cum  eum  Catalogum  pertcxuifTet  Maximorum  Pon- 

tificumaduerfus  Donatiftas  ita  inht ,  Numeratc  Sacerdotes  qui  a  Pe- 
troprincipecontinenter  Ecclefiam  adminiftraruht ,  &cummihi  vide- 
teordinem  quo  fibiinuiccm  fucceiferunt ,  hxc  petra  eft  quac  frangi  & 
Um eontr.  Eptft.fundam.  comminuinon poteft,  h#c  Ecclefia  aduerfus  quam  portac  inferi  no  prifc- 
ualcnt.Etcontra  Epiftolamfundam.  has  caufas  memorans  quibus  in 
EcclefiaretinetuLsT^^inquit^wcrffei/i/i  SedePetriApoftoltcui  pafctndas  o- 
ues  fuaspoft  refunettionemdominus  commendauit  ,vfque  adpufentem  Epifcopa- 
tum  fuccefito  facerdotum. 

Hincfequitur,  prophanarum  nouitatum  amatorem  quemvelisre- 
mifque  fugiendum  eflc  Timotheo  fapiens  Doftor  &magiftcraiebat, 
,e(febonisomnibuscauendumftudioquefummo  vitandum,  quafi  vipe- 
V\neont.tof%n,eontrh»ef.  ^am^mfxfcorp^  Vincentius  Lorinenfis  ,  nofte 

nouiuoyto.^Bibl.tP.  nonf0lum  tattu  fcd  etiam  vifu  afflatuqutperctttiantt&c.  Qu&fi  rectpiantur  ne- 
teffeeft  vt  fides  beatorum  Patrum  ,  aut  totaaut  certe  magna  ex  partt  vtoleturi 
neceffe  eft  vtomues  omntum  Atatum  fideles ,  omncs  Santti,  omncs  cafti ,  continen- 
tes, virgines,omnes  ClericiyLeuit&&  Sacerdotes ,  tanta  conftfforum  tntUi*>  tanti 
tnartjrumextrdtusjanta  Vrbiumfanta  populorum  ceUbntas  &  multttudo^  tot 
InfuUy  Prouincti,Reges,Gentes,  Regna,  Nationesjotus poflremo  iam pcent  terrdrum 
Orbis  per  Catboticam  fidem  X.  Captti  tncorporatus  tanto  fitculorum  trattu  ignoraf- 
fe  ,  trraffeMafihemaffe.nefciffequidcrederet  pronuncietur.  His  ego  non  pof- 
fum  non  mifcrabiliter ececos  &:  temerarios  exiftimare  qui  hominum  v- 
niuerfitatem  coecitatis  arguere  non  verentur.  Sed  quantatandem 
quamque  intoierandaeft  fupcrbientis  animi  arrogantia,<jui 
iudicium  fuum  ,  omnium  faeculorumiudicio 
praeferendum  putet? 


DB 


De  ALllS  T>V ABVS  ILLVSTKIBVS 
notis  O4  ccrttjfimu  vcrx  Ecclefi*. 

'    -:t Cavvt  V. 


al 

tramqucnonfin 


D  hasnotas  c  Symbolo  Apoftolonim ,  c  Nicxno  Conci- 
"WusPatrfl>u5,  &ipfararioncdcpromptas,addi&: 
ixpoflunt,  exq,cximix&illuures.  Primacfthx- 
ingnafclicitatciupcrauiirc  :  altcra ,  gcrmanam  Ec- 
m  legitimis  Concilnscxprt  ilim  rcrincre.  V- 
crarprctio  cxamincmus,cx  vidcamus  an  illx Eccle- 
Hic*  5c  Komanxconucnianr,an  ci  qux  mcrctncia 
utamicvcnditat. 

i arnnet,  nulluscft qui non faceatur  Ecclcfiam Ca-  Q*»fw- 
quxicrpcntis  capurinfandumgliM-iufccontriue- 


tons,cuiusa 
proindcrcdh 
teranibcllarc 
(copi,  Abbat 
tum  fccularci 
iioncs&fubl 
id  vcro  v 
pcruoiutand. 


prxc 
mon 


iciisrcs  tota  gcritur,  Lcgarus  fcmpcrin  tcrris  fiiit,  quiq; 
wninatus  fiilt  Pontifcx  Occomcnicus:  ipfius  r&faa  ve- 

qifuntPatnarchx^ictropolitani,  ArchicpifcopitEpi- 
norcs ,  Mccrdotes ,  Duconi ,  Do&orcs  tum  rclieioii 
rfciuntomnes  qui  Prx&riones Conciliorum ,  qnifcf- 
na  nomina  vtdcrunr. 


isopmiombus  flt  aducrfum ,  fubiiciamus  brc- 
'mprchcnlioncmqi  carum  hxrciium,qux  nos 
JVidcamuspci  quos  maxitnc  illaopiniomim 


'curiarir  Ic-  Cmn4  6  J  G*fl*erum+n*4 

rxlioltrcniu 
ilia,  Pnnci- 
:a,quadraro 
lonam.  O- 
addimicau- 


K9 


ncrfcruntSimon&E 


;  A  a  i     U1V  ' lubiro  cmc  1     ui.unuon  oc  c-  EfifhAn  hgr.u. 

i  duo  magi ,  Alcxandcr,  Hymcnxus ,  Philctas ,  Nico-  f  Tim.i  t# 
*bion,Diotrcphcs,Mcnandcr,  ihdem  *mbo  Altxtnd.  eJ. 

>nbusdiuinaprouidcnriaprxrcrCoiKi!ium™^ 
iosoc^cuajigcJilta^  hisobvcurarqi  oppofuit  Linum,  t  Ttmcthz.i?. 
cm  ,  Anaclctum  &c  LuanftumSnmmos  Pontificcs,  S.  Aptc  *.  6  Jtttu/l.hr. 
>agitam,&S.M.uualcm  EpifcopumLcmouiccnfcia  f- 

Z  Sccuu- 


1 7  S  hiber  l  h  Ecclefiti  Militantis 

*  Cw.ii.fj,  Epipha.btref.      Sccundc  feculo  turbarunt  Ecclefiam  Saturmnus,  Bafilides^Carpc- 
vtHph*  h&rcfi    &  cras  ^Lie  CarPoctates'  Gnoftici,  Ccrdon,  Archontici,  Marcion ,  Ophi- 

jp  *.  '*r^;  }0  ^  ta^Valei^ 
JoAK.tp  $.9  io.  BaiTus, PraxeaSc 

lEpiph.hnYefili.  jEpiph.bArefiti.  IdemEp>ph  h&refi Uem  Epiph.hAref.17.  Idemhire (ii6.fj* 
Thtodor  l.i.kiteti.&ftbul.  Epith.hi  Anaceph.Tert  deprs.ff.ript.  Epiph  htrefi 40  ej^inAnac.  Irenadutrf. 
bire.l  hs  2.9  TertHlldeptifcripi.-  Ept}  h.her.^ .  Augtfi  htrefi  ij .  Tertutl.lib.contrAVtdentinum.  Augufi. 
iUr.i;.  Eptph  b&nfi 4+.  Ihmhtrefi \$  &  16.  Idcmh&r  fS  Aug.hAr.tf.  Idtm  Aug  hv.z^,  Fbtl*fir.L 
d&htx.    TerjH^deprAjcript.fin  &l.cont.VraxtAm>  '  ''.V 

^'U~  HIS    OPPOSITL    %  ii 


In  Orientt.  S.Ignatius,  Prochorus,  Papias,  Hermes,  Polycarpusju* 

BjfrM-  ftinus,  Egefippus,  Melitus ,  Dionyfius  Corinthius,  Theophilus  Antio* 

chenus,Athenagoras,Ireneus,Polycrates.  In  Occidente.  Alexander,Six«. 
tus,  Telefphorus,  Higinus,  Pius,  Anicetus,  Soter,  Eleutherius,  Vi£bor3 

Zephyrinus'. 

Aug  hAr.$%  Xpiph  h&r.]o.  Tertio  ficculoexorti  (untElcciaitacautSampieani,ValefiifiueEunu- 
&  5h  chi ,  Nouatiani  difti  etiam  Cathaii  &  Rebaptizantes ,  Hydroparaftaue 

id7m  *e  ^feii/3  Au  uff  ^iue  Aquarii,Angelki,  Apoftolicidi&iquoq-,  ApotacliciEncratitarum 
hAnS.     17  59  fatus&Catharorum-,  ChiliaftaeautMillenarii,PaulianiftaeautSamo- 

Uem  AughAr.  6+.,         fatenifuriofi  Manetis  Ftodromi.Scythianus  &  Buddaseius  feruus ,  di- 
xpiph.hAr.oQ.  At%ufl.hAr.  fcipulus  &  fuccefTo^magi ambo  &  nefaria  cum  daemone  pa&ione  con- 
X  ih  hdr  *  Au  ufl  hsr  ^**®*  5  Manichari  qucsetiam  Acuanos ,  Cathariftas  &  Macarianos  di* 
pt,    au  .   uguj .  Ar.  cuntjHicracitaEyelHicrarchit«infcnfiffimiomncsEcclcfixh 

Zpiph  hAre(.77.  VhilafiMb  Mak     2,  tph.hAr.6y  Eujeb.lib.7  c  11.     Cyrifl C*tecb.6,  Epiph.hnr.66.  SMat£hC> 
1$.  .  fy$b.h4.rM>Au£ufi.bir.4s$.Cyrill.CMtkii>>    Zpipb.17,  Aug  hAr.tf. 

HIS    OPP  OSITI 

IH  Oriente.  Clcmens  Alexandrinus,  Ammonkis,HippoIytus,  AIexan~  " 
der  Hierofolymitanus  y  Origenes  Alexandrinus,Theonas ,  Iulius  Afrr 
canus,  Gregorius  Neoc*farienfis,Dionyfius  Alexandrinus ,  Proclus* 
Eufebius  Alexandrinus,  Methodius  Tyrius,  Pamphilus,  &  Petrus  Ale" 
xandrinus.  in  Occldente.  Tertutlianus,  Calixtus,  Caius,  Vrbanus,  Mr 
niuitisfelix  Pontianus,Amerus,  Fabianus,  Cyprianus,  Cornclius,  Lu- 
cius,Pontius  Diacontis,Stephanus,  Sixtus  feeundus,  Zenon  Veronca- 
«is,  Viftorinus  Pidtauienfis,  Fclix,  Marcellinus,  Arnobius. 


  -  f  7  w^^.^jj^jnuyy^^j^ 

*,  ttsfiA%.ad       Q^arrG  ^culo  forebant Donatiftae  fuie  Donanani  vel  etiam  Mon- 
t.Mg*tUnumi&ltb  tenfe5  Meletiani  qui  nomen  exccperanr  a  Meletio  Lycopolitano  JE~ 
V„»+Ut.  I>etiitA,n  Do  gypn  Epifcopo  ,  Arriani  aut  Arriomanna?  appellati  etram  Eufebranr, 
Coluthiani  d  Colutho  ,  qui  damnatus  in  Concilio  Alexandrino  fofcl 
At>>*n*ftm*r*t.i.-& 2.  GircumciHionesfiue,  vt d quibufdam  nommantur  Scotonir^  C\rr<A 
connAArrtaw>:,Cr>apoUz.r         «,r>      •        \*     W       *    1  ,  lU1'  ocoropicac,  l^ircei- 

'L,MJtm.  ^onesAGircuitoi-es^MaKcll.ani^udian.^OdianifeuVaudian^noa- 
^cMtijc.,.  nulus  Iuoguc  appellati.Ant!iroporaorphitK>PhQtiniani)Semianian» 


Macc- 


Acriani :Eudoxiani alias AcriitiS  Fnn   n"  a         •  t     i  j  1  ^tWBP-^*«' 

Iulianus  Anoftiri  M     I     '  k UUrr An£m*TI*  Arogiody-  Eptph  far  6$  tp  &inJi- 

\  cuphcmirr , Satanhni ,  Adclphii ,  Sacconhori  &:  Enchoufiaftj:  ^irtf  *f* 

LucitcnaniJHfypriftarii ,  Anrihdnioufi.dtae,  Aenoir.t,  Apollinariftarfi-  1  f'm h*f'f6* 
uc  Dimocntx,  Timothcani  Coflvridiani  Srlnrriin     I  w  •  ^l,tlj^r  9fl rm,*t k**it. 

Pnfcillianifti:  Hclmdimi  Gnr  AnJ.U  V  "c™1*™»  ty<^  *W  72 &Jnmapk. 

r  r  l  !  !^ "u CAI Ul ^^^"•^^uarJouiaianirtx^Cam-  ^«/?*4Mo. 

paccaicsioboIcsDonatataium.  >a> 

-A**/f  44     ?k>Ut.i*+mtml  A  *m4  kirxr     ^Ju^        *  HBHm^^^ 


«W.     Autmfks,.f7;  tnkkmr,f79. 


Syn 


futauir  :  Vinccnt 
fcripfLchbiosdco 


1*0  Liber  l  Eccle/i*  Triumfhantu 

c  tl  ,  »rr     Crctcnfis,  AcephaliaiitDiacrinomenivelHcfitantescumScueroJEu-' 

iJualTtt  tyches  Monachus  &  Abbas  Conftantinopolitanus  ,  Cainir* ,  Timo- 

j**guft'.hmf%9.  theus Elurus pfeudocpifcopus  Alexandrinus  ,  Pacificatorcs.Tepidi  et- 

iocr*t.l.7.c  36,  iamnominati , Petrus  Cnaphcusfeufullo,  qui  in fedem  Antiochenam 

Liuratm  Diac.  *pudB*r.  imiaferat  Theopakhitarum caput,  Xenaias  cognominc  PhiloxenuS,  I- 
7Z*fT*Ll£\  l>  conoclaftarumautor,PncdcftinatiAngelitac. 

JrateolMVerboEutycbw-  3  °  -  ■  ^ 

m.  Idtm  verbo  G*mit*.  Idem  verbo  Ttmotheta  Mfaru*  Euagr,  L%  c. 14.JO.  VrsteoL  verbo  Vetrtn  Cna~ 
pheui.    Ntcefki.t6.c17.    Vrat.verboMrtdefttnati..   Nicefb  li&.c 

HIS  OPPOSITL 
In  Oriente.  Ioannes  Chryfoftomus  ,  Ioannes  Hierofolymitanus, 
Theodorus  Antiochenus,  Palladius,.Synefius,  Philo  Carpatius,  Niltis, 
Flauianus  Antiochenus,  Lucianus  Atticus,Ioannes  Calfianus,Cyrillus 
Alexandrinus,  Maximianus,  Proclus,  Paulus  Emiflemis ,  Socrates ,  Ifi- 
dorus  Pelufiota,  Sozomenus,  Ifchyrion,  Theodorctus,  Bafilius  Selcu- 
cienfis,Vi&orAntiochenus,Gennadius  ConftantinopoIitanus,Olym- 
piodorusDiaconus,NemefiusDiadochus,Chrylippusprcsbytcr,Non- 
nus  Panopolitanus.  In  Otfirfme.S.  Auguftinus,Gaudentius,Paulinus 
vterque  ,Scuerus  Sulpitms  ,Seuerus  Mileuitanus ,  Euodius ,  Arnobms 
iunior,  Maximus  Taurinenfis,  Vincentius  Lerinenfis,Poflidius,  Chry- 
fologus ,  Hilanus  Arelatenfis ,  Leo  magnus , Eucherius  Lugduncnfis, 
Profper,  Sodalius,  Eugenius  Carthaginenfis,  Fauftus  Rcgicnfis ,  Cccfa- 
rius  Arelatenfis,Sidonius,  Viftor  Vticcnfis  ,Saluianus,  Gelafius,  Gen- 
nadius  MaiTilienfis,Fulgentius,  Alcimus,  Auitus.. 

IneodemfaiculoGonciliumTolctanumprimum  ,  Milcuitanum, 
Carthaginenfc  fcxtum  &  fcptimum :  Africanum  y  Ephefinum ,  Araufi- 
canum,  Vafianenfe,  Carpentora&cnfe ,  Chalcedoncnfe ,  Arclatcnfe  5. 
Turonenfe  primurrr,  Romanumquartum.. 
Trateo/utverboSeuerianL.      Sextofaeculo  infaufto fydere  pu!lnlaruntSeuerus  imprimis  Antio- 
slrilvto'%9'  chcnus,monachusimpiusatq5  magus,  e  fcda  Acephalornm,  vnde  pro- 

pTat  v?rb°Aphtbardotht.  gencrantur  Scueriani,  didh  etiam  Corrupticolx  &  Thcodofiani :  Iulia- 
Baron.ann  nu.46.  nus  Epifcopus  Halicarnafleus  ,  Phantafiaftaruaudor &parens,qui& 
ldemsnnow.nu.ti.  61.  Aphthardbcitge,  Incorruptibilcs  &  Gaiamtaenuncupati.  Pctrus  Apa- 
*r*ttolm  verbo  Agn.it  ±  meus,Antfcmus  Eutychianus,  Agnoitse  fiuc  Themiftiani,Ththcirafcu 
Baron.*»now>  **.7fi  eomm  dncc  phiIop0n0r>  Mbnophyfitafiue  Monothclita:,  alidsy£gy- 
frat.vnboMonophjfiti.,  ptiiautSchematici.  Iacobitaea Syro quodam Iacobo nonjmati co^no- 
JHtctph  Ut>.i%.csz.  mine  Zanzalo  ,  qui  fordcs  haufit  &  colluuionem  Eutychis  Diolcori 
Damafe.verboXarfami*-  Cnaphaei,&Seueri,Barfaniani,qui&Scmidalitae.  Tetraditae  Chrifto- 
m    . '  lyti,  Contobabditsea. 

Niceph.hS.c4p.  J 

Vrattolv.Tttradtt&i    D*m*fchbMhtrefverbo  Cfoiftolyt*.    Niceph  l  lU  49.  Trat.verbo  C.ntobabdits.. 

HIS  OPPOSITL 

in  Oriente.  Andreas  Caefarienfis,TimothcusAlcjcandrinus,01ympio- 
dorus  Monachus,Epiphanius  Conft.  Hefychius,  Dorothcus,  Cynllus 
anachoreta ,  Procopius  Gazeus ,  Theodorus  Ledtor ,  Agapetus  Diaco- 

nus 


Hcnfis^Grc 
Inco 

Cxfaraugi 
Aurclianqi 
Turoncnfc 
Latcrancm 


7V  J^otis  *ver<t  Ecclefa*  1 8 1 

Conftantinopolitanus^ArctasC^aricnfisJoanncsClima- 
ns.  ln  Occuteitc.  Pafchafius  Diaconus ,  Cyprianus  Arcla- 
nafius ,  Cafliodorus ,  Arator,Foititnatus,  GrcgoriusTuro- 

JcmfocuIoConalium  Agathcnfc,  Aiirtliancnfc  primtim, 
ftanum,  Tolcunum  lccundum,  Conftantinopolitanum, 
ifcquartum  8t  quintum,  Parificnfc  primum&  fccundum, 
(ccundum^Matifconcnfc^Lugduncnic^Tolctanumtcrtiu, 


trfiammoucrunt  I  icicctx,Gnofima-  Dsmsfmlb  dthArtf.vtr- 

clita ,  Scrgius  PatnarchaConftanti-  Htiests, 

ci  hxrcticus  Facobita ,  altcr  mona-  Mmv.Gtvfmmeki. 

\  t  \  rt      Bsren  *nno6i9  n .%  9  .  I©. 

boMahome^munpietatepoao-,, 
l  un  is  Iuuaclitis ,  Sanaccniscx  Aga-  Dsmsfmv.  IXtnotheUtm. 
.\zo  itanominati  qua*  voxapud Ar-  Ni0rfkJ.1t #.541 
mliamprxtcrcaiuuknncm  aimofcc-  ^r*tt9^v  8*}'** 

rizm  ItAi  Thn  rn  f   f'  »      i  ^im^  S*ri'm  VjenJtmo. 
TL'  l\  nschu4. 

irciicbam,  1  ncocaragnoItx,itaap-  Memv~l{m*eUu. 
imaScripturaquxdam  rcprchcncTc-  Kuepk  Itk .18 
;  hus  Patnarcha  Conftantinopolita-  s*W  A.uS. 
cmi  nomcnindc  habucrunt  ouod  IJ,m  ,^#mf-f4*  • 

U    A  P  C      9  l*rst  v  ChmQnsjirQ.  ■ 

r.iiiuani ,  1  agauorum,  lupcritirjo-  1UmA[c  vtfbQ  Thsttttfy- 
Ilent  coniungcrc.   Paicrmcnutx,  €h$n. 

ilaprofuofcnfuatquc  hbidi-  Utm  vtrbo  Tbo4t*tsfn§- 


snd.hir  11  j. 

>smsj  v  Ethnophrentt. 

dtmv.PsrtrmtseuCA. 


rychjanus,GcorgiusPrcsbytcr,  SorphroniusHicrololymitanus  ,Gcor- 
gius  Alcxandnnus^Scrgius  Cyprius,Eulalius,PctrusNicomcdicnGs. 
In  OiriAm^FauftusBcrirdicTinus^Lcandcr^^ 

In  codcm  (xculo.  Conalium  Tolctanum  quartum  ,  quincum  &T 
fcxmm,Hifpalcnfc(ccuiidiim,Tolctanum  nonum,dccimum  ,vndcci- 
mumyScxtutn  p  neralc  Conftanrjnopf)litaimm,Tolctanum  duo^B^VV^I^i^ 
mum,dccimum  rcrtium,dcciinuniquaitum,dccimum  quinrum,dcci- 
mum  fcxtum  &  dccimumfcprimtini.  *  v*  l>*m*ft.v.  Aienttlyt*. 

r-xjTL  /l_     1  •    r    »ilH'    ^  *s»L  1        S*mdrrm  hsr.  i  xm. 

Oaauofxculo,  in  rcliponcm  vcram  infanicbam  Agonocrytx  v.chnJilsnccatg^ 
qui  ftantcsmodo,nonauccm  flcxisgcnibusprccari  volcbanr.Chriftia-  rj. 
nocatcgon  Chriftianorum  vidclicctaccuUtorcs  qui  quafi  nununa  Dci  Uemv.UonocUfte. 
fimulacra  B.VircmiscxSandtorum lmacmcs  vcncrabanrur.  Bsron.snno7As.nu.t1  .t^ 

lconoclaftx liuc  konomachi.  Aldcbcrtus  Concilio  Romano  da-  14* 

Z    3  mnatus, 


i%2  Lib.  1 L  Hcclefit  Militantps 

mnam$,cj*odtneumfinemcoegit  ZachariasSummus  Pontifex  anno 
74$.Clemens  Scotus  qui  fandiffimos  Canones  repudiabat.  Pauliciani 
fiue  Pauli  Ioannit^  vel  Atingani,a  Paulo  quodam  &  Ioanne  nominati, 
\Uem\Vidtmnum\%.  ^    quiManetis&  Valentini  faece  oblitidebaptifmo  Cruce  &Sacerdotio 
\hmT  M  *"  lIlale  fenfemnt.FelixEpifcopusVrgellitanusadmontesPyreneos,quc 

jlwdentiu*  apenL  *d  imitatuseft  Eliphadus Archiepifcopus  Toletanusjouinus  cVAfcariuj?, 
c«jlv.chr,(lu6h*r.}.  AlbanenfesquiprincipiaduoconftitucbantvtManich^i.Bagnolcnfes 

$md9rmki,rAi\.     .  fmeBaiolenfesaliasConcordenfesAlbanommprolcs. 
.Srateolu*  v.  Aibxmnfes. 

.  .PwteQhse  v.  bagno^nfes  &  verbo  Cotnordtnfes* 

HIS  OPPOSITL 

InOriente.  GermanusConftantinopolitanus-  IoannesDamafce- 
mus^Cofmas^Hierofolymitanus^Caefarius,  Mearophanes,  Athanafius, 
Syrus,Tarafius,Ioanncs  Hicrofolymitanus.    InOcadente.  Veneiabi- 
lis  Beda,  Ionas  monachus,  Bonifacius,  Alcuinus,Paulus  Diaconus,  V- 
fuardus  Idiota. 

Ineodem faeculo.  Concilium Conftantinopolitanum in Trullo, 
Romanum,Sucfiionenfc  ,Nicxnum  fccundum ,  quod  fuit feptimum 
generale,Francofurdienfe  &  Foroliuicnfe. 

Nono  faxulo  peftilcntis  do&rinae  venenum  fpargebant  Bertram- 
;nus,Claudius  Taurinenfis,Godcfcalcus  Prcsby  ter,&  Phocius. 

_y  HIS  OPPOSITL 

InOriente.  Nicephorus  Conftantinopolitanus,  Theophyladhis, 
Theodorus  Studita  ,  Ignatius  Nicxnus  ,  Nicephorus  Carrophylax, 
Theophancs,Pantaleon Diaconus.  In Occidente.  Ludgerus,  Ioannes 
Turpinus ,  Haymo ,  Amoinus,  Amalarius  Treuerenfis,  ^aldelbertus 
Diaconus ,  Ionas  Aurelianenfis ,  loannes  Diaconus,  Ado  Viennenfis., 
}  i0A  Odo  Cluniaceniis. 

Ineodemfacculo.  ConciliumTuroncnfe,rertium  Moguntinen- 
fe,Rhemenfe,Aielatenfe,Parincnfe,  Meldenfc ,  Patauicnfc  ,"Conftan- 
tinopolitanum  o&auum  generale  :  Colonienfe  ,  Metcnfe,  Namne- 
tenfe. 

Eademindu&io  fieripofletperrcliqua  farcula  vfque  ad  praefcn- 
temtempeftatem,omnium harefcon quae variis tcmporibus  e faucibus 
•infcrorumemerferunt :  fcd  quoniam  non  tam  frequcntcs  fueruntab 
odauo  faeculo  vfque  ad  decimumquintum ,  &  quod  earum  inuentores 
&  piincipcs  fint  minus  noti,ncc  tantis  ppibus  cV  contentione  a  fe&ato- 
ribus  defcnfi,  fufficictexfuperioribus-hoc  conficere ,  nimirum  inhac 
ti.   ..  ;  ftrip^wtnjfcexcxllentium 

.    Pontifices  maximos ,  aut  Patriarchas ,  aut  Epiicopos  ,aut Presbyteros 
aut  Diaconos,vcl  Monacho$,qui.  vt  Iclefta  pottfo  gregis  Chrifti,vt  vo- 

'-^BSSB^W^  cC& 


tariosdi- 


iuc  ninibum  qui  cclcrrimc  tianfir, 
>tationcm,  cumdcniqucfincmha- 
inflata  audacia  Pctri  n.mcm  agitarc 
>ddcSuiiimisPontiricibus  vnus  Fc- 


tfiunt  tidum  fubmtrgm  Pttri, 
iiuAt.dt  nunqnAm  wergitur  tlid  fttffc 

perna  torquc  fit  Chriftus  Icfus,  nautx  vcro,  fucccf- 
tpfius  malus  iit  charitas, vcla,  diuina  prxccpta  -,fc- 
>ra,  Iulucu ,  puppis ,  rcligio:  icntina,  paenitcntia, 
>cs ,  anchora,  fidcs,Cynoliira,vcntus  tcrcns  Spiri- 
lflima,gratra:  portus in  qacmtcnditxtcmafali- 
vtividcanmsan  hxcEcclcfiacundcmprac&rat 
rofdcra  colorcs&liricamcntaquibus 
oHrn  crat  orbi  tcrrarum  k  t 

confpicua.  * 


i8* 


Liberll.  Ecclefa  Militanti* 


QVOD  ECCLESIA 

IN  ANTIQVISSIMIS  CONCILIIS 

expreffa  eadem  omnino  (it  cum  ea,  quam 
etiamnum  Catholici  pro- 
Htcntur. 


NiceQ.conc.Can.9. 

tu  ircc  t5  *n$w,  £  t«$  opttq 
«z5  ci»  N<K«/ct  tnwoo^a  vhv 
imXecf  *)$&<;  ^Jefr  Ki- 

lipu^  uyieoalwrii  oa&onvi- 

XOttTH&i.tn  fJCtW,  fcoHZ$T8' 
%l%\nilfyi*>  7tL  fCtfV  CMTTW 

6oc  wrtfynw  nw  3  tytv? 
ffv^riai  Ttup  vipui  rtctcv 


C  A    P   V   T  Vh 

Labla  &dilucidahuiusrei  dcmonftratiolonge 
qxpeditior  efTet  atque  facilior,fi  liceret  Oecume- 
nicaomniaConcilia,  &Prouinciamm  propria 
inmedium  adducere.Scd  quoniam  plurimorum 
ftomachus  debilior  tot  Canones  Conftitutio- 
nefquenonpoteftconcoqucre  inprimis  duntav- 
xatquatuorConciliis  gcneralibus  gradum  figa- 
mus,qu^  fic  omnes  vtriufque  religionis  compro- 
bantjVtnullustamabicdtidefperatiqueanimireperiatur  ,  qui  non  eo- 
jumarticulos  otf*i*ies,proprio  fi  opus  eiTet  cruore  obfignaret. 

Primum  yque  adeo  celeberrimum  omnium  cftNicxnum  inBi- 
thynia.  Pr6reramus  lgitur  Canones  ipfius  viginti  breui  comprchenfio- 
ne  verborum  exprcfTos,quos  certiflimx  auftoritatis  atq-,  fidei,poft  dili- 
gentemcV:accrrimamdifquifitionem,S.Auguftinus  &  AfricaeEpifcopi 
magnaconfenfioneexceperunt,  vt  cxline  fexti  Concilii  Carthaginicn- 
fis  conftat. 


WJCJENVM  CONCILIVM, 
C  A  N.  L 

^  h  Kjtvw**  itw^  ifi^yni  £  c*  rSxXiw  «{««Cw  <tt&*i*i  «* 

3  Xro  vg&k***,  ojt  <a&  T  eTnTJjfdjoy-mv,™  ^Zfyp  £  nXfcuvrvv  lcwrvg  cWjtww*,  *tp»- 


CAN. 


De  \denttt 


Qn*  mulu  dut  ntcefut4te,  m  *  '/f ■  r  cogc  . 
trdCanontnfE  clefidftuumythomtnestxgenttU  rttanuptr 


b.epttzjttt  fuertnt %  promoueantur  *d  bp 

uttro  mhil  tAe fi  fL  Kdm  cr  ttmpcrc  c 

*P;r*b  tttodmpltor.Udnifcftd  tfl  •  t:nn  A 

tuwtfJtforte  tn fuperbtam  eUtm  i •/ miki 

fro,  edente umpcrc dltqu ;d an  mtpeccan 

&  conuinatur  h  duchuf  41 1  rrihat  trflil  u 

mhl  in^uJllVM^necepet4clerotStijuu4Utempf4terhtc 
1*,tttqu4ftddut,ftu  Ccr^humfccffciensspfcpmcU  dbttur  dc  tlero. 


juntcon- 
fident,  & 

iltlauacrumd.cantur.drfimul  cum 
\hm ,  dut *dpreiljtermmypldcutt  dt 
letjuicdttchfitur  &  petft  bdrttfms 
Hdjiripturu.quddi  it:  }$onneopby~ 
li  tdattcr Idqutum  dtaboli.  c\/ auttm 
odi  pnfondm. 


C  A  N.  III. 

Werdt  xat  omnimoio  fanclu  m  Con,  itumum 
icqtte  Otaconum ,  nemtex  totoeumaui  inrfV 


f.T., 


jtt  rji,  c epum,  neque  rresbjte- 
eft ,  haber efec um  fubmt  odu  - 
Auum,4ut  Awium,4Ut  M  4- 


tpifcopum oportci ntdxtme qtudem dbomnbmqu  funt in >rd  Prouincum  E- 

pifiOfitordtnjri.S  dutemhot  dfftctlefutrr  j  trr  »',**  ~.  tr .  . 

r   1         .  jjnutjucn  94t4ifT>pterp  gcntcmnnrp.tdtem^dut 

propttrlongtudtnem  mne  yjwtfio  ncstnvnumconucnientes,c*nftnttenttbm 
tyhu qutd^ ftn.ts funt ,fytficpu t  r.  ii\tt'mprr fmot4  tumman  £ 
Mtjfari  Cdnfirnuit.  uuttm coram  qudfiantMndd  tft  vnuuiqut  4 fu4  Proutncut 
Hetrofoltdno. 

T>t%u^txtmmumcmtatftutdecUroftnt^ 
puperfmguldiprouin.tdsobttntdtfenunttdtuxtacanones  eosa  tdbdliudb 
tur^baltts  ncnrtitpwdos.  Requtrdtur  durtm  ntDufiUantwttate 
mutdUqud dli4 moltftu epifcoptfintcxcommuntCdtt.  Vt ergo  hocdecenm  rcqutra- 
tur.bcnepldcuttftfigulu  dnnu,perJinguld*proutnc  m  bu  M  dnnc  concttta  ferLmnt- 


^fi^iEptfcoputnrnumcongregatu^         dfltonetrequtrdntur.  Et 
mdmffteoftendatnr  Epifiopumyrdti<>ndbtlttrrexcommtmtcdtt  doudomw 
ttnw>q«*rituduttncommuncdutEp\fiopopU<edtth»mdnioremprohufw 
ttnttam   Concltddutem fi4nrs\mmquidem dntequddr4^fimdmPtfcha% \to- 
ptmpuftUdmmttdtefubUtd.munm  mundum  ofrdtur  Dco :  fa  undum  duumctrcu 


tcmptudutumnt. 

j£K  K.  v  1. 


A  J  j*iV««* 


Libl  l  h  Ecclefa  <Militantu. 


CAN,  VII 


Hfcra/*/™^  vt  ElnEpifiopmhonoretur, 

&habeatordinmhmri4yfaluauiM 

'•..,/,-  dX-$c.>  VIII. 

Sialiquanie  venerint  adCtthoitcam  EcchfiamCaiharificutplactm  &nta- 
tn&Synodo,  eosordwatos  fumanereindero.  Anteomntaautem  \m  profiten  tpfos 
ptrfripturam  oportet>quodconftn:  iattt ,  & fepanUtr  Catholua  &  Apoftoltcaao - 
fmataMcen.&bigamucommunicare, &hUquiinperfetutionelapfifmt ,  arca 
quos &  tempus  conftuutum tS,&  dusprafinitm.&fequantur  in omntbm  qu*p/a  • 
cueruntCatbolica  &  clefitEptfcoposel  Pusbytero.  Vbicumqueautem  omnes  fiue  tn , 
caftellisjuein  ciuitatibm  ipfunuentifuei  int  ordinMuqui  inueniuntur  inclerofint . 
ia  wto  halitu.Quotquot  autem  vbt  catbolica  Ecclefia  Epfcspus  vel  Presbyter  tx-. 
ut acctdunt^mantfeftumesl quod  Epifiopus  Ealefu  habehtt  dignitatem  Epifcopu 
Qti  autem  nominaturapud  eos  tpifcopus  presbyteriihonorem  habebit:  mfiforteptd- 
mrit Epifcopo honoriseum  nomiufn  u  Sin  vero non  hoctiplacuertt.proutdebitei  j 
ioeum  aut  chorepifcvpatus ,  aurprcsbyterii ,  vt  inclero  omnino  efteyidtotur  quate- 
ms  mn  in.ciuitate  dtiofint  Epifcopu . 


Siqui Jineexaminatiohe promoti  funt  Epifcopi.autpresbyttri ,  velcttm  difttt- ■ 
mnturconftfii funt,qu&pecc*uerunt>velfiabaliisconuiMuntur ,  &  confittnti'us 
zmtra  canonem  komines  commothnantneisimpofiierint^talescitnonmnfufcipio^ 
fed  abiiatMoi  tnim  qjtod  u  ttprebsnfibilt  tslynon  defindit  Qatholtca  Ecclefi*^ 

Quicunquede  fapfisordinati  fufttper  ignorantiam  aut  dtfiimulationemo?-  . 
imantium,  boc  non  praiudicat  canont  Eulefiaftuo.togniti  ttiamdepontmtuu^ 

O.A  N.  XL 

De  hii  qui  prauarkati  funt  prater  necfftttatem ,  aut  prattroblationemfa- 
atltatum>  auiprmrpemulumyel  tale  aiiquiiquodfaelumesl  fub  tyrannide  Lici- 
nii)  placuit  fantto  Concilto  (licet  mdigntftnt )  humanitate  tamen  fubuenire  eu. 
Qyotquot  igttur  fincere  pcewtenty  tresannosinter  audientes  fxnu  Qut  Upfi  funt 
fidehs  feptem  annos fuecumbant,  fluobus  veroamtisfint  oblatione  populo  communi- 
mtMQtatimMs* 


&8? 


Quieunquevo  dtifuntptrgrdtidm, &prim >rdia  1emo>iJtrjntfsbon4yd  po- 

+   r.  _  •  -      -i  ^ .  *aAsm        * 4*rA**itiM  mdmitum  rfulutt  funt  *ttd  Vtd- 

jturunt  ctnojulnm  miUtti,pojttd  j  tro  d.iprjptum  ppwiw  r*M1'HI"j,"H  ry' " 

fa/Mii/S  ©«  j-wifWK-flr/Vrjiif     b'nt6ciu  milttidmre?et4nt*t(ltdece*t  dnnosfucitt- 

bjrntfdl  tnenmum  dtidtrionu  ttmpm.  Sed tnhu mmbm opor-et dtfcutere voiun- 

td'tmy&jp:ctemp(ent tntu.Quotquottnimtimore.&Licrjmu.xyptrieiiffdntUj 

&  bonuoperibmconuerfdnor.:mtwnfmu\dt,one  denmnfirnnt,  tfttddtmpUnttsco- 

ftfiopo  buntdmm dc  hit dUqutd c  gitdr:.  Quj  dtttem  tndtfcrttt  tultrunt,  cr  tngrtj- 
fumfibi  fufficcrt  *rb:trjtt  fun:  dd  conucrfunem  ,  defimtum  omne  cm^Udne 
tewpm. 


Deexeunttbtttdenrforevetucrcdndmcdif-  cvj^atdiury  c,  ^m.  wntm* 
msn(pcrdnturynoutftmotui  dm  n  nonprtuentur.  SiPero d.jptrdtm ctvtniuntont 
funptd  obUtsvne  perceptdthrumconudUfcdt ,  fi  tntertosqutcrd-tontbus  tdntum 
r>»M\tr/rAutenibo>i  tvitnerttur$t>:un(t  MiutWiiwnuerdtidm, 


uttdte  mctuttdtem  ntc  [pifcopum ,  nec presbrerum ,  neque  dut**um  trdiuferrt  /i- 
ctdt  S  uuu  dun  m  noft  fdnilt  &  mdvnt  Concilu  d<finttonem  tdtt  dUqtttd  dgtre  tcn-^ 
tduirr  jut  re  dcdtrtt  butufmodt  nteotto  refcmdettit  butufwodt  mdiht/tdttot  &rt- 
ftttuetur  Ed  Ufu  tn  quddut  Eptfcopm.duepretbjttrydut  dtdionm  fucrit  orduutm. 

c  £&^frY*L  > 

HiquiftfdctieptttculutngntnttsMfjtimarm 

runn  CuntmcAnone  oniltutt  ttlinuUomodofuftptdebenrdb  dlt.t  tcclefidjftl 
qu:CUit(jfjumtntdnon€L9  jt      .j  u[.ra  hidsreuertdntur  Perti- 

omnemtuntctJutdtcmimponsop,rtettvt4dproprdtfdroinM  . 

puertt didlterumperttnennm ,  &ord:ndUtrtttnfudtcdefu,  mnconfenventeept- 
fcopo,*  quo dtfcefferdt ,  cltwm  qut  tn  c*none conftttmtur  tnftrmtfit  butufmodt  md- 
nmtntpfitss.    JtyW  A  CAN. 


i88 


Lib.  1 1.  Ecdefa  Militantis 
C  A  N.  XVII. 


QuomamplurismCanonecottftt!uti,c,fidtatm 
oblittquefacra  Scripttir*  dicentts.Qui  p,  cuniamfuam  nov.  drditad  vf.tr  am,cum  fa- 
mrmturalmcentefmasexigunt.litfiifiatuiifanclum ,&magnum ConaLm  vt 
fiquts  tnuentusftteritpofi  haru  dfintr.ciem  vfuram  acci;  ens ,  aut  aliqutduliiid  ex- 
(og'tansturfulucrigratia,MciauMlcro,&aite,macanonefit. 

,•     C  A  N.  XVIII. 

_  _  KrMrittdfanclum&magmm.Connlium^quodw 
tMMibuspresbperugratiamfacucomnmmonisdiaw^ 
mn,ne%conjuetudo tndidit.vt qttipote  >a,em offerendt non habent,his qm offaunt 
^ChrfiiporrigantScdetiamlrocquoque 

teEpfcoposcontingantEucharifiiam.  O  r.uigtturbtcamputentur,  &manea;t 

ceat.  Qupdfihocfiat,p,atercamnem, & trmr ordimm probatur extLre  Si uuis 
'«Mobnmperarenoiueritjoflhancdcfin^ 

C  A  N.  XIX. 

fintquerela&reprehenaoneflZ^ 

^olca.S,verodiZo^  0ri'mnm  *b  ¥fiopoEcd:fi< 

*<<>»&ded,ac^^ 

C  A  N.  XX 

Q&niamf«»tquidamquiduDCminicoflccluntoeu«,  >j 
iofies,pUcuitdehocfana*&mas,,u Synodo  cu«L    g        &m dtebue p«*<- 

HosvigintiCanonesaliofquePlureSqUO,rPm  • 
jnjutt  obiignarunt  trecenti  &  olJechn 2K£S^»bis 

thagini- 


De  Jdentitate  € ccltftA.  j  gt) 

S?^fi'  Et norandfi ctum cft duas  ftmtfoi ob cao&s , (fmmirifici 


coa- 
inc~ 
ifo- 
icn- 
pha- 


cltim,  mmirum  ad  cadcfinicndiuu*ad<ii  n  n 

banr,  dcindc  adcxphcanda  qux  dc  Pafch»cc!cbrarionecrc< 
rcnr, vrconftarcxhbio  AtiunaliideSynodis  Arimincnfi  & S 
iiin  Epiftola  Conftaorinuwud  Bufcbrum hb.j.cius vic*.  Etcx 
niohxrcfi7o.  vbi  fcnbir  duo  qujpdaminiiftriabcncfiaainEccrXm 
aD  Impcrirorcprofccla  ,  quod  ncccnarnConciliicclcbrarioncm  pro- 
curaucrirT&PafcharisdctciTOihationciTi.  Thcodorctusadditl.i.Epift. 

8.  QUacftlOIlcm  dc natUTJ.  &  riininirir#>  P«lit    iiL   I   r      j  r  • 

que  fu.lfc  v„bo  non  fcrnno ,  ^S^Z^ito^a" 
tucndim   di.iimvl.r.r.  1  k  llwI,l^«na^maiuaimpictatcmqj 
uoiii ,  uuimisiucnsaDutcicntur  ,  quascromprovcritatcprofcrc- 


m  j  nc  iudicium  antiquit  ju 


I  diuinorum  oraculorum  (cntcnria 


Nunc  Canoncs  viJeamus  Concilii  Conftantnio- 


politani  primi  nuod  fccundum  ecncralcfi 


w/;w  bdrcjimjptadlucrdutrm  l 
*t  l  gt  duuntur  &  Arridnorun 
TnCHHwmjihlrum,  tdt/i.quU 
rum,&  Miruliunoj  um ,  &  lon 


Ult. 


INOfoLlT.  COKCILIVM. 

P-r/r*m  frfcror**;  dtum  &  odo ,  fti  m  Suum 
j  t  tdm  Tdtdmoportct  ^crdna  btm.  tia.jrto- 

>n  ,imo  Anvmidnorum.quiLdtmefi- 


fum^& SimdTTunonmfitinon 
SdmtumfHgndm,  &  SsbtUtdno- 


( 


II. 


d(. 

Ah 


'L. {"  "r  nt'r  yP^ft'»'*"  *fi"f«**dumttgu\4tunft,tutu. 

mEiUfu  Z Z  j^,t^r  m0TmtUr^nMt-r^uK  ™*"pnm4. 
d,l,„r„i,.r,  1         r  qU  t"  rtSululiut«*Synod,con„ntntur.  Std&Afun4 
*t*ctju Epifcopt  t4qu4funt  mA^&q^ m  Afinam  t^ntummodl ditttRm Irr. 
nent , gubtrntnt.  Pontt auttm  Epifiop,  rontntuntumdct  tft  h  bt  ' 
lorttuvtrbipfiHtt^ntummodbTbmu.  ' 

Nwi  inuit4t,  Epifiop,  vltr4  imtfm  4t(edtft  wn  Mm  fupn      ^  ^ 

Aa    |  qutbm 


I  p  o  1/^  *  '•  Ert/'/*  Militanth 

auibw,vclquibufcamqued$oneri 

fcripta  eft ,  &  WMtf  iwfl»*  to^-  Manifeflum  namque  efi ,  qtiodper  fingulas  quaf- 
qmProuincias  proutncults  Synodus admtnifirare , &gulernare ommadebm 

AN.    I  Vc  V 

Ecdefiasamm  Dei  quafunt  tn  barharcitgentibus  confiituu ,  rtgcnatquead* 
mmfirare  oportet  fmndum  confuetudtmm  quam  Patnbusobumttffedigno^- 

V       -        .    >     C  AN.  V. 

•  Conftantinopolitana  ciuttatU  Epifcopum  babere  oportet  primatus  bonorem  poft 
Rvnamm  E?ifcopum,proptereaquodfet  noua  Roma. 

CAN.  VI. 

Propter  totius  indifi  iplinationis eius dottrinam qutConftantinopoliortaeft ,  vt 

,  wqueMxxmimfuffe ,  auteffeetiamputetur  Epifioftt?,  [iatutum  eft ,  «f<jf«  bi  7/«  4* 
,  eofuntordinattqualemcunquegradumdertcatmolt^     omnibus  fcthcet , 
:  circaemnyvel  abeogefia  funt^tnirritamreuocatis. 

CAN.  VII. 

Credimus  in  vnum  Dcum,  PatremOmnifotentcm  ,fattoremcoeli&terr&, 
vvifibilium  omnium  &  inuifibilium  confctorem.  Et  in  vnum  Dominum  Icfum  Chri- 
fium  ,fiitum  Dei  vmgenttum ,  ex  Patre  natum  ante  omnia f&cu\a.  Deum  ex  Deo, 
lumenexlumine^  DeumverumexDeovero^natumnonfattum  ,homooufion  Patri, 
boc  tft  etufdecum  Patrefubft  Intu ,  per  quem  omniafjctta funt,  qua  in  ccelo^  &  qu£ 
interra.Qtupropiernzsho?nines,&pr<ljBrnof}ram  falutem  defcenditde  coeli*,& 
incarnatus  eftde  Spirttu  Santto  ex  Marta  virgine ,  homofattus  Spaffus  eftfub  Von- 
tioVtlatOydc fepultus,  &  tcrtiadierefurrexit.  Afcenditincoslos  ^fedetaddexteram 
PatriSyindeventuruseftcumgloria  iudtcareviuos&mortuos,  cutus  rcgm  non  erit 
finif.  Credimus  in  spirttum  Santtum ,  Domintim  &  vivificatorem ,  ex  Vatreproce- 
d^item,cumVatre&E,itoadorandiim,&conglortficandum\  qui  locuttis  efiper 
Vropbetas ,  & vnam  Santtam  Catholicam.  &  Apofidtcam  Ecchfiam.  Confitemur 
vnum  baptifma  in  remifitonem  peccatorum>  expcttamus  refurretttonem  mortuortim 
&  vitamfuturt  fitculi.  Amen. 


Vejdentitate  Uccleft* .  i 9  r 

fcqltumEphcfi^ 

I.SuinmoPoncificcA  v^-nnniano}  Imp  cxE- 
pifcopis  omninoduccncisconflacuni>ad  clidcn- 
dam  pcnicuf^cxccrmnundam  NdVorianoruiu 
hxredm,  inuperlonas  duasatq-,  hypoftafesDci- 
filio  cribucbani.  Cxccrum  Canoncs  cius  omncr 
ccnfura  acroci  atq->  formidanda  illorum  homi- 
numimpiccatcm  pcrfidiamque  ditis  voucncSc 
mulciphcianachcmacc  crucncanc. . 


Siquu  FptfopUmdCCtptdptCUntAOrdil 
\*rectdl\Um  vrdtuun  JU4\  ordmduent  p 


dut  fuipauulum^&qutfic  ordtndtui 


m 1 


rdturimtrdt- 
fwtpdrdmwd- 
iemfubtdtgrd- 


(ttnddtu 


crtdtiontprowfd&mtrctmomo         ww»  v  v 
ad  q^mffrptcu^M  tntrotutt.  Std  &  tUt  qut  tnfidns  tdtn  ru>ptbm ,  ( 
inftrcefor  dppdrutr^uqutdtm  fiiUrtnufutnt  ^dtpropru  datddtgrddu  .fivtroldt 


(U 


profderturpu  Unrigrdtum  dlttndrumpofr)», 
rtsfufup.unt^c-  fttpfoi  qutdi  d  fdntiu  vitni(icrt 
fjuuldjutm  ton.urrunt ,  crfabfidnttdrumtot 
ctptunr.  Durtuttergo  fdncid  &  wdgruSjncd 
Ipifcopum  fiutcUruuwtdut  mordcbuni  ccidu^ 
f>  .tyrdrtombusjufifortt  qut  Itgtbus  dd  mtnoru 
txLUjdifJfs  dterdhuntur ,  dut  cut  ipfm  ctuvdti 
miftrttguhyndCuU  vtlorphdnorum  ,dut  r,.// 
petfondn,.  ,  JmattmcEcdtfufiuotndtgent 
qttt  vtru  trdnjgrejfittfutricfidturdsorrcpttont  J 


Ujtdiam 


irn  rtrum  conu 
runrt  duttdrum 
tmorcvt  DttjSi 


19?;;  Liber  1.  Ecclefiaz  Triumphantts 

Qm  vere  & pure folitariam  eltgunt  vttam  digni [unt  conuenienti  honore ,  qtiu 
tamen  quidamjnonachtbabitu  vtentesire$communesdifturbantjndtfferenterctui~ 
tates  circumeuntes ,  necnon  & monajleria per fetpfospropria prsfumptione  exdoitat. 
placuttnmtnemautdidtficareAUtconftitueremonafteria.autoratoru 
conf  ientia  ipftus  ctuttatts  Eptfcopi.  Eos  verb  qui perfingulasciuttates feu poffefiwnes 
in  monafiertu  funt.fubiecles  effedebere  Epifcopo,  &  qutett  operam  dare,  atqueobfir- 
uare  tetunta  &  orattones  in  locts ,  in  quibus  femel  Deo fe  deuoueruntpermanentes,  ejr 
nequccommunicareecclefiafticis,  neq\  fecularesaltquastrattareacltones,  rehnquen- 
tesproprta  monafterta,  nififortciubeanturpropter  vrgentesmcefittatesab  tpftm  ctui- 
tatis  Eptfcopo.  Et  neminem  feruorum fufctpt  in  monafteriu,  vt ftt  cum  eu  monacbusy 
nifimmDominipropriiconfcientta.  Pmereuntemvtrblwdecretttmusextracom. 
muritonem  effe.ne nomen Domtrit blafph tmetur.  Conuenit ergo ctuttatis Eptfcopo, 
curam  folltatudinemque  neceffmam  monafleriis  exhibere. 

C  A  N.  V. 

Vropter  eos  epifcoposftue  clericosfqui  de  ciuitatc  ad  ciuitatem  tranfeuntyplacuit 
defiritttonet  datas  a  Santtis  Patrtbtu  halere propriam  firmitatem. 

C  A  N.  VI. 

Heminem  abfoluteordinryt  oresbyterum,  vel  diaconum.vel  qucmltbcr  in  Fccle- 
fufiicaordinattontconftr  tu>r  ritfimaniffte  tneccleftaciuitatis  jftueprffitarm 
aut m martyrioyautin  g  mrf  1  ,qui  ordmatur,  mertatur  ordinattonu publtca  w- 
cabulum.  Eorum  veri  qu  a '  dtnantur,dtcre:ntfancla  Synodtu^  vacuam  ba- 

berimanusimpofittonem,  Q  nultumeius  taltfuclumvalereadtniuriamipfiusqui 
tumordmarit.  ri  7 

CAN.  VII. 

Josquif^ 

que ad  mtltttam ,  neque ad  bonoresfacuiares  ventre.  Eos  autem  quUm  Mttfi  f^nnt 

f<"rey&"onemmp^ 

tentuDeipropofuerunrfibt  anathemati^m. 

CAN.  VIII. 

Clerici  inptochodochiu,  &  in  monafteriis,  aut  martyrits  conftttutl  fub  potett*t* 

pntetmquuneaeftctuitateepifcopusjecundumtrrjittonems 
perprafumpttonemrecedantafa 

moditnftitutionemquocunquemodo ,  velfi  noluennt  fubtactre propnoEofcooo  ?t 
qutdemfuertntcltrtct ,  pro  p^fona.um  oUtnattone  fubtaceant  cJndmmtwmlm 
Canonum.  St  ve,  b  mom;  h  i  feu  laictfuertnt,  communtompnuentur.  m 

■  f*-  C  A  N;  |jf/  l 

Clerictuaduerfusclertcurt  hxbensnegottum t  r.cn  relinqu*  fuuV  nm 
&adfacuUrtatudmanoncon.  ^fedprmmgom 

*  jti£'x  fum 


*dOc ]CiC7i tltdtC  T.CclcftA»  I y  j 

fum  {ytl  ccrtcfifueritiudtcium  Epifcopi)  apudarbttros  ex  vtrtqueparte eltclos ,  au . 
&aturntgottum.  Siquisvcro  contrabac  fcccrtt  canonum  ftdtaccat  corrcpttontbut . 

Sjnodi  ?rou\r.cuctus,conqueraturSi  vnocomra kfim  Protumu  Mttropoltunum 
tpilccpHmteptf.opmftut  clcricm  babcat  controuerfiam , pcrgatad tpfus  dtcrccfis  Pri- 


gotiumcxqutratur 


tprofmm  nc~ 


— —  —  "  » . —      •  k w  iinM <ikw  vnunari ,  f  ra  //?  M  /JJ  <7W  //// 


.., .  .r.,.»..^».,,.,/.  aiu/inmivnjugcTiT ,  ruminauDitMttrrt' 
uit^iiqu^btxcrihocrdmameft.&ihtMtuyi^winifir^t. 


<cum 


St  quts  rcro  tam  rramlattu  cfi  ab  aUa  m  altam  Ecclefiam.nihtlhabeat  con 
prtorelUclefiafuefubbacFnl.fue^ 
cbi$>.4utccru,n  mgottu.  los  vtroqutautifumntpoftordmationtm  hmm  ma9na y- 
niuerfaUt  Sjncdiagcrc  quafrobtbita  fuut  tftatutt  fanffa  Sjnodm  udcre  dc  fro- 
frtogf*  . 

Omnfspaupens&tndtgmtesTxclefiafticu  profidfcuntur  fub  pro- 

a  tonteptj.ottf,ittcr*p4i jpcu  qudtUcuntur  luttfiajttia^tautummodo commendart 
pAruimu4,crnoncommcnddttttuepiJtolut  qntacot  mendattruu tptfioiu quat dtct- 
mm,tostantumdcctftreconuenit,qui  tn  opertfunt Jancrts. 


Vcrutnitai  nos.quodquiddmpraier  FccltfidfttCdsordintsafftltdntcs  pottnttam, 
ferfragmattcamformam.vfiamproutnctam  m  iuas  dmtdant ,  tta  vt  ex  bcc  inutnt 
antur duoMctrcpolttantFptfcopi  tn  ead.  m  vna tff  prottuuta  Srarutterto  fanda  Sv 
nodmjttnccpsmbil  taltatttniartaquoUbttFftftopo.  Eos  rtroquifalt  dluutdAt- 
temaumnt.  di propriograducadcrt.  SiqudVtrodnteactuttatts rcrpragrnat:cam 
tmptrtalem mttropolitam  nommu  hcnortdtcorata  fttnt  nommtflottrfrudntur  rr 
qui  EitUfiam  um  rcgn  Eftfcofwfruultgto.metrofcUtano  tptfcopo ,  turc  prcfrio  re 

Exyaneitmclericum.&Ucloremextractuttattmfuam  finecomm*mUt\ufot- 
ru  fropruEfifcofi,nuf<iuam  ptnttm  Itctat  miniflrart. 

Can.    XIV.  < 

^j^me^^fddtnprouincitscoctdttm  yxorcs  dcchtrr. 

b  b  ftatutt 


25>4  Ecclefue  Militantis,. 

Ratutt  fancja  Synodusprorfus  non  licere  cuiquam  ex  bis  alterinsfecla  accxpert  vxore. 

Si  quis  veropuiumt,&  babet  iam  de  tali  conmibtofilios.fiforte  prauenmnt  eos  tam  \ 

apudbsrettcosbaptUariMenteosofrm 

mctnt.  Oui  nro  adhuc  baptUati non fimtpomritmodo mnpoffe eosxn  haretica  EccU- 

'  fubapt^ariynectnmatriwom 
deritfi  veniread  orthodoxamfidem ,  dum  comungmir  perfont  orthodoxa.  Si  qu* 

vmhancdcfiMttmtmfanU^ 


laceau 

Can.  XV. 


Diawijfam  non  debere  ante  40  .annos  ordinari  9  &  hoc  cum  diligenti  probatit^ 
nc.Sivtro  fufctperit  ordmationem  ,  & quantocumfytempore  obferuauertt mmifle- 
rtum ,  &poftea  fe  nupttistradtdem  tmuriam  factensDei  gratts, ,  hxt  anathemafii 
wn  eo.qmtn  iUm.nupttis  conuenit. 


Can.  XVL 

Siquavirgo fidedicautritDeoftmliter & monacbus, non liceteis  iungir/vtiir. 
Si vtro  tnuenti fuertnt  bocfacUntes,maneant excommuritcati.  Statuimus  vero  pojjt 
ineufaccn  bumariitatemfi  itaprobaumt.loci  Epifcopus. 

Can.  XVIL 

TerfingutasEcclefiasrufttcanas  .parochiasfiuepoffefiiones  manereimmobiles ,  <c- 
pud  eos  qut  eas  rettnent,epifior  os,  &  maxime  qui  easfine  violentta  iam  ptr  3  o  .annos 
tenentesgvhernarunt.Sivero.intya  30,  annosetiam  faclafuerityaut  fiatdehisaU 
tmatioJtcereeisqutfedixeruntUfos^proptereas  mouere  apud  Synodum  Priuincuz 
ccrtamen.  Stquis  vero putauent fe  a proprio  mttropoUtano  grauari  apud  primatem 
dtacefeosAUtapud  Conftantinopolttam  ciuitatis  Stdem  agat  iudtciumficut  diclttm 
tft.  Si  veroqudltbetciuitMper  authoritatem  imperialem  renouataeft^autfirenouc- 
m  inpofttrum/iuiltbus&publicuordmatmibmetiam  Ecclefiarum  paruhuna-. 
rttm fequatur  ordmario*  . 

Oarw  xvrii 

Coriturationum  &  eonjpirationum  crimen(quodapud  Grtcos  diiitur  pkratria) 
publicisetiam  legibus  certumeftpenitus  inhibtnjm  multo  magit  in  fancla  Dei  Ec- 
Hefia  (ne fiat)  conuenitabdicari.  Siqui  vero  Clertci  vel  monachi  inuenttfutrint  con- 
iurantesyautphratriai  vtlftftiones  componentes  aliquasfuis  Epifcopis ,  autaliis  cUr 
rhit,omnimodo  cadant  depropriogradu, 

•V  I  Can.  XIX. 


Terutmtad  auresmftras,&hocquodinprouimiis[conftltut4Ep  con* 
;iliamtmmtceljbrentMr?&quodmdemultay  quacorreclione  opus  babeant  Eccle^ 

fiaftica 


*2>c  JchntitateT.ccitfitZ.  J  9 / 

\u  rts  ^ntgitgantm .  Statuit  igttur fitifta  S)nodwbat\ftiundum  Patrumre- 
gulas^  bu  tn  anno  tn  rnum  tonucmre  per  fvgnLt*  proutncias  fytfiopos  vbt  jingula, 
quatmtrftrint ,  corrtgantur.  Qu\veronolutrintconutntrtiftfop%yconJlituti  m 
fuu  ctuttanbm  &  cum  hoc  nuxtmt  tn fut  corporis farittatttonjiftcntts,  ettam  ctnnt- 
bus  alits  vrgtnttbus,  &  tnexcufabtltbus  negottu itlu rt  fitnt,  Itcere cos  fraterna  tbart- 
tdk  adjKomttombus  torrtpt. 

Can.    XX.  " 

Clcrtcostn  fuu  Eccltjiis cohftttutesi [(icur  iam  dtfiritutmxts)  non  Itcertinahtrrm 
*\u\:.ttu Eukfiuord  mtrt ,  ftd aujunjurt  mea  tn  qua  ab  tnitto  mtntjiraremcrue- 
runtttxctptu  tUuqutprofrias  tuntattsferdtdtrunty&cx  ntcrfiitatt  ad  altai  Eciit- 
fiat  mtgraticrunt.  St  rcro  qutcumquc  F.ptfccpus poft  dtfimtiontm  tfiaw  ad  Altttm  tft- 
faumpatintnttmtimcumfuf^^ 

rtt%&  tum  qutfufeptm  cftjandiu  exi  owm^nuatos  mantrt ,  qudmdtu  tfft  cicrum 
dd  proprum  rtucrtdturEalefiam. 

■      , ;    Can.  XXL 

Cicricos fiue  Uicos  qui  accufitucrtnt  Eptfiopum,  duiclatcoitm.rt  atqut tndrffs- 
rtmtr^ndcbtftfuf  ift  m  atcufii/iontmy  ntjip:  tus  eorum  optr.to  futru  exammatd. 

SonlicaecUrtcu  poft  mortem  Eptfcoptrapae  ftrttntntts  ad  tum  rtsyficuttam 
prattdeuttbui  rcgulujUutum  hdbttur.  St  vtrc  bicftiatntptnclitari fc  noutrtnnn 
propr.o  graAu. 

Ptrutrjt  ad  aurts  fanfta  Sjnodt ,  qutd  tlcrtci  quidam ,  &  monacht  nthtl ftbt  ba- 
btntts  tntunctum  aproprtc  Ipifcopo ,  tnttrdum  vtro  ttum  tUt  qui  ab  to  fuerunt  or- 
iommuntcattycnunt ad rtgum  ttuttattm  Conftanttnofolttanam ,  c muitts Um - 
fortbm  tn  ta  tonfi/lcntcsjcrturbationtstranjutUitatt  LuLfiajltid  tnftrant ,  &  di- 
utrforum  domot  corrumpmt.  Statutt tgiturfancld  Sjnodm ,  hoi  qutdtm  frtmum 
commoutrt fcrdcfenforcm  Conjianttnofolttana fancta  Euiefiayt excantderegun- 
mtatc.  St  auttm  tn  eodem  profojito  tmfrobe  perduraturinr^nam  ntuttostos  tffetx- 
ptiUtdcfenfor.Ttad  lo>a  fuaptrutnunt. 


Quafemtlconftcratajuaintmonaftertd  tum  tudnto  fuirptfcopi  mantantftr- 
fttua,<j fertinentcs adcarcs ,  cenfcruarttffis monaftertts dcireuimut ,  ntc  vitehm 
fojfe ea jicrt  fuularta  habttacuia.  Qut  vcro ftrmtjirtnt  bac fiert  ,fubuctar,t /x>  con- 
dtmnatiombm,  qua  per  canonts  ionjtttuu  junt. 

Bb    1  Cati. 


Ltb.  1 1.  Ecclefa  Militantu 
Can.  XXV. 


Quontamqmdammetropolitanorum  (ficut  adnosperlatumeft)neg}igunt  credi- 

tumfibigregem,& differunt  ordtnationesfaureEpfi 

intra  tres  mevfesfieri  ordinationes  Eptfcoporum,nifforte  inexcufabilis  necefittas  co- 
tgerittempmordinationuampimprorogaru  Si  autem  qttis  Fptfcoporum  hac  non 
cbftrutuerit  ipfttm  debere ecclefiaftica condemnatioutfubiacereyreditue vero  etusdem 
vtdua.a  Utkfiajntegrosnferuari  apudceconomum  etufdem  Ecclefia  placuit* 

Can.  XXVI. 

QuoritaminquibufdamEcclefiis  (ficut  ad  nos peruenit) finececonomoEpifcopi 
res  Ecclefiafiicas  tra&ant  jplacuu  omnes  Ecclefias  Epifcopos  habentes,habere  ceconomu 
de  proprto  clero  qut  gubernet  EccUfu  res  cum  arbitrio  fut  Epifcopi^vt  non  ftne  tefttmo  - 
rito firgubernatio  ipfarum  rerum  Ecclefiafticarum ,  &  ex  boc  deuentat  difpergi  eiuf- 
dtm  res Ecclefia ,  &  facerdouli  dignitauobtrettatio  generetur.  St  vero  quis  non  ob- 
feruaueritbxctdtutnisfubtaceatregulis. 

Can.  XXVII. 

Eos  qui fibi  rapiunt  vxoresyel  eos  qui  eis  auxiliumprafiiterinufiatuit  fantta  Sy 
Kodus9fiquidem  Clericifuerint9caderedepropriogradu9Siverolaiiifuerint ,  ana- 
thema  fint. 

Articuli  hi  omnes  5  cum  Komanae  fidei  confeilione ,  quae  fub  fincm 
adiungiturafexcentistriginta  Epifcopis  obfignatifuerunt. 

Et  quoniam  Concilia  harc  oinnia  admitti:  Caluinus ,  quod  vt  ipfc  ait 
nulla  fafta  fit  do&rinadn  Ecclefia  mutatio  quingentorum  annorum  in- 
teruallo ,  lmo  vcro  ne  quidem  vfq;  ad  Gregorium  Magnum  quem  alias 
nominatvltimumEcclefixPontificcm,faneeodemiurc  eademque  ra- 
tione  alios  muhos  debe  t  Ecclefiae  coetus  admittere,  qui  eo  ipfo  definito 
temporis  fpatio  coa&i  celebratiq-vfucrunt.. 

Aft.  r»  Can.  y,f  ConftituttetiameUra  voce       Qujd  igitlir  Concilio  Roma- 

u/emSylucfterEptfcctfmvrbuRomAjVtnemo  no  faciet  Clli  filbfciipferunt  dll- 

fresbyterorum  Chrtfmaconficeret ,  distns  ,  &  Centi  odoginta  quatUOr  Epifco- 
addtt  qMtaChrtftuia  Chrtjmatevocatur.  ,     °.        1  .  i  , 

Afi.i.Can  6  Etvt  dtacomnoneffentplures  r-  o,  r\     1     rc  i 

pe.parochiarumexame^ntfiduo&cJd^.  &  Diaconi  &dllO 

les  vrbu  R*mA  feptem  :  tta  tamen  vt  Dalma-  tequentes,  &  Allguftus  Conftat. 

ticuvterentur ,  &palU  ImofttmaUueieorum  &Helenaeiusmater:Cumleeet 
**i"'Uit-  A&ione  i.Canone  5.  Chnfmatis 

ASl.t.Can.yMaquoqueSylueftervotecla    confe&ionem  Epifcopo  tantum 

radtcebatadcoeptfcopos^v^  referuari.  Et  Can.  6.  Diacono- 

*d  leRorem  ,  omnes  fubdtti  ejfent  Diacono  r  r     ,   °*  ^iaconO 

Cardinali  vxbis  Komxm  Ecdefia  honorem  *llm  lePtem  Cardinahum  vrbis 

reprilentantes  eidem  1  Vonttfici  vero  Presby-  Romac  inftitUtionc  qui  Dalma- 

W  >  presbyttro  ,  diaconuA  }  dtacono ,  fubdta-  ticis  Vtantur .  Septimo  .  naini- 

nari 


De  Utntitatc  Eccle/itt,  ] 

nari  lcptem  ordmes  ccclcfiafti-  t$*mfi***i**ft*l*l>WiMl*tb> txord- 
cos njt.no  gradu dicnitatis iic vt  ft*> '*omfl*,'*3*r9 UQortt h  j!.*<<u-  m  omm 
Pontificcm  lequatur  prcsbvtcr   *§t0  r§f*r* tnUfit 0 9l9H utkm  fi»*'*p*M"°  fi>** 


tehttmconorum 


*T  **  nupt  mt  trinjirt  >nt  nlinii 

as.  Octauo,cctlibem  vicam  t'*f*mp(crittpr§ctp-mm. 

pi ,  nuntias  prohibcn  Sub-  Cmn  '  N*Um  L* Q«r  ytl  oflimrim,vmfm  fm- 

»ntc    Vah/i  /'  r,^..,r..^r  tr*  *****t  c§ntmt§r§%ntiilm  AcoUthorum  tt 

>nis.^ono,lacravaiapro-  /4rf4rtf^^;^(40;^  mcrmum  ptr- 

mamb  COIlting:  noiipOllC,  rtgerc:  muim  miiud  tfl  minfic*  .  *  itu  i  mjfiflint 

Acolyihl  quidcm  Lcctoris  rtli  *tjt  tmntum  Jupportct ,  muod  &>  fmtttdott 

>itiarii,quodaliud  (itintcr-  > t *  btntdtcium. 


nCtloniS  2.  Act  x  Cmn.  I  i .  Rogmntibm  trigintmprtsby- 

nalcsnomi-  '^iW^Diacoous  Ordinalis. 

crniturRo-  ,a  '^4 

•  Aa.i,Cmn.20.  Ntmc  dtfudiect  phmmm  ft- 

mc  u   ca-  t  jM9mm  9mmu  ftjlS  M  pftmm  jfjg  tufl%. 

JaS  1/4*  drfid§rmmt  ttmftrmn.  Sttfr  .judj.  mb  Att- 


,     w,ati];lta   t*flo**tmn§mbomniCl§r9tn§mm  mbR§itbm. 
Uguftu  n'%  *  f°l»l*  tmJtx  tuJitmbitttr  1 &  ub  trtjjc- 


ipium  A 


,mquo 


ttt  mii 


i  2.  Nfin  ofortct  mtnijirum  mlfmrti  ,  v§i 

\titt  titti.  mm.tyc.  Lmm.}t\.Ncn  opcrttt 
rct  m'tmr§t ,  vti  t>ueslib§t  ti§rttoi  Jf/clm- 
>c.  Cmn  ml  Ofotttt  bmptmtos  fofl  b*- 
m (mnmttjfimum  Ch>y{mm pcreiptrc , 
*  rtjnt  pmttinfttJUri.C§m.toN<t*  *f*f- 
^mdrMg-fimm  ttumtj  firtmvUtm*  htb- 
mmnilVd^hi.  &  totmm  mumdrm^ 
irttcnormrt'tJ§dfcr  totct  hoc ditstttunm- 
ft*mbflincmtimecButnirnubu4tid  ttl,M- 
buA.vti  Cm*.  ft.  Nsn  cfrtrttn  mtudrm- 
mjtrtyrum  nmtmltttmCCt§b*mi ,  \*d  ttri 
uro  r>  dominum  tmntummtnttcni  /itri. 


Iij  Epikopi  audicrCan.  2.  prse-  Epi 
lcribi  corporisanimicjicaftimo-  f*u 

niam 


etur  tirmdm  tflit 


nmtcct  Jmcrofm 
Bb 


pmCmn.t, 

ttuo  eon- 
Jtramint 
riont  <jum- 
mtxi  fmntx 
tonojpU- 
ttes&Dti 

[*<tr- 


Lib.  11.  Ecclefia  ^Adiluantis 

niam  Epifcopis  ,  PrcsbytcrL , 
Diaconis,Leuitis,proLitvuis  an- 
tiquitatis,  ac  Apoftoli  rebgionis 
magiftri  docuiflent. 

Et  Can.  $.  fan&iilimo  illo  eo- 
dem  ex  ore  nominari  MilTam 
audiet,neque  licer-e  presbyteris 
pucllas  confecrarcaut  conficere 
Chrifnaa  ?  Et  Can.  8.  ad  mterro- 


Sac  t rdotts  nec  non  tyLeuitM,vtl qui  fac rame- 
tii  dtuinis  inferuiunt,ejje  contmentes  in  omntb. 
que pofftnt fimpitctter,quodaDeo  pojluiat,  im~ 
petrare,vt  quod  Apoftoli  docuerunt,&tpfa  fer- 
tMuitantiqutta4tnes  quofycuftodiamuA&c 

Can  $.  Abvniuerfis  Eptfcopis  dtUum  eil: 
Chrtftnatu  confetlio,  &  puc-Uarum  confecra  to 
AMresbytertsnonfiunt ,  vel  recomtiiare  quim- 
qt9*min  publicaMifa,  Ptesbytero  nonlicere^, 
h  cvmntbus  placet.  Can.%.  Aiiptws  Eptfc.Ec- 
clef.  Tagaflenfts  Legatws  Proutnae.  Numtdti. 
dtxit:  nectUudprs.termtttendumesl.vtfiquu  gationem  Alipij  ,  Presbytcrum 
forte  Pr«byttr,  &c.  Proinde  qutd  exinde  vtde-  cenuira  EcclellX  llOtatum  ,  ana- 
tur  veftrd fdileftioni  edtctte,  &c.  Ab  vniuerfis 
EpifcopU  d.clum  eft  &c.  ^uodntfifecertt,  jed 
fuptrbta  [quod  alfi. )  ihflatu6,fecernendum  fiu 
Ab  Eptfcopifut  communtone  duxertt,  acjepara- 
tum  cum  altquibtu  fchifmafaciens  facrtficium 
Deo  obtulerit  %  anathema  haheatur ,  locum 

amittat^&c. 

Can.\  l  Si  autemntcejfuat  fuerit ,tres  Epi- 

fcofitr) quocunqjloco fint ,  cum  PrtmaiU pts.ce- 

pto  ordtnare  uebeant  Eptfcopum. 

Concti.  Carthag  y  Can  19.  vt  Sacramenta 

AltarU  ,non  ntfia  te>.unu  hom^nibus  ctleb'en- 

tur,exctpto  vno  dte  anntuerjario,quo  ccena  de 

mtnicelebratur.  Nam fi aitquorum  pomertdia- 

no  tempore dtfunftcrum fiut  Eptfcoporum ,  fiue  chariftiam  a  ieiunis  fumcndam 

t*terorum<ommenJattcfuciendaef},(ol«ira-   efle,eofolum  eXCCDtO  dlC  ,  QUO 

tiontbu* fiat,fiiUt  qu  f^ctunt tampranfitnue  - 

ntantur. 

Can.]i.vt\cenitenttbuA  fecundum  peccato- 
rum  dsjftrenttam ,  eptfcoptarbttrto, poenuentu 
tempora  dtcernantur. 

Can.^  .Vt  vtrgtr.es  facri,fipatetilus  k  qui 
iuA  cuftodtebdiur,prtu*t*,fuertnt,Epijcottpro 
utdentta,velPres  ytert,vbt  Eptfcop.abjens  tft, 
rnmonafterio  vtrgtnum ,  vel  grautonb.  foemt 

ntscommtndentur,vtfimulh*bt:a:es  mutcem  pifcoporum  deccrncndas  &de- 
fecuftcdtant  ,  ne  p,Jftm  v.gantes  EcciefiiU-  nniendas  c{fc  noxarum  ya- 
uantoptntonem.  r        UAUIUU1  va 

CAn.36.  vtPrtsbyterimofultoEptfcopovtr-  netate.Lt $3.Sacras virgmes,qu£ 
ginesnon  confecret ,  Chrt}ma  vero  nunquam  parentLim  Cuftodia  £v  tutela  noil 

«>*fi"*t-  continentur  ,  monafteriorum 

Can.^.PUcuttvt  prAter^  clauftnsatq-,  fcptiseflealTcruan- 

nusunihtltn  Ecciefiaiegatur^fubnemtne  diut-    1        v     s   v  1  "r^"*111, 

narum  Scrtpturarum .  Sum  atttem  Canomct,     ^'^1^'        P^sbytero  llOIl 


thema  haberi  5c  locum  amittc- 
re,fi  tum  tcmporis  facniicare  au- 
fus  iuerit ,  aut  fecretama  com- 
muni  cenfortio  aram  extruerc. 

Et  1  z.  Can.  decerni  vt  tres  mi- 
nimum  Epifcopi  ad  cuiufq-,  Epi- 
fcopi  conlecrationem  &ordma- 
tionem  conueniant. 

Quid  dicet  Concil.  Carthag. 
3-fub  eodemSyricio  aggrcgato, 
cum.  Can.  i^.animaducrtetEu- 


diuinitusinftitutafLiit ?  C^uodli 
pro  ijs ,  q.  cxtremum  dicm  obic- 
runt  mfta  facienda  vidcantur  of- 
ficiaque  perfoluenda ,  liieiunus 
nullus  fit,  id  orationibus  tantum 
communibus  fierioportere.  Et 
Can.3i.Pcenitentias  arbitrio  E- 


tfcYipturi,tdi:H,Gehcfis,Exodu6,&c.  Mucha- 
■  btctttm  Itbrt  duo.Nout autem  Tcftamentiy  &c. 
Can  fO.Vniuerfi Efifiopt  dixerunt.  Omn.b. 

hic  pUcuerunt,  &  h*c  t.ojlra  fulfcriptione  fir- 
,sr>«mut.  Et  fubfcnpjerunt.  Aurel.  Eptfc.  Car- 
.  thagmcnfis  hutc  decreto  confenfi  &reltBo fub- 
Jcrtyt.  tygOHiui  Eftfc.  Bttiie^fis  Regienfis  fttb-> 


efle  Virgines  facro  velo  mum- 
brare ,  nifi  citis  rei  poteftatem  ab 
Epifcopo  accepent :  ncque  vn- 
quam  Chnfma  confccrare .  Et 
47-  Machabeorum  librosintcr 
Canonicos  recenferi.  Hi  porro 
articvw 


7>  Uentitate  Zcclft*. 


articuli  Sc  quxprxtcrca  in  codc  fcrttfi.A^udmm 
Conalio  finfta  &  dccrcta  bhr,  »  0*^"  <> 
a  magno  Auguftmo  Hipponcnii 
Epikopo,6ca44.Epikopis(ub-  Ctneil^thA 
Knpracomprobacaq;  fucrunt.  .T^.1  ^ 
^Jupd prxtcrca Caluinus op-  &>»n9[uf„9Hm 
ponct  ^.Concil.Carthagincnit  quiomn  sB{  " 


[ubfiri- 


4  Cnn.i  T.sif<of>m  eumcr- 
M  .e^eenemnt  Eumn 


,   ,  ^  .  j  n» 

ImpcratorisHonorij  tcmpotib*  <*f»t  nm  t*nt< 

cclebrato.vbidifertc  diuecntif-  .  c**i- EpifeopoeS 

_r  \  ^  °  ''"tdteento.tyrc 


modo< 


\  r  ~  *""uittnst,tym*num 

nbitur  aCanon.2.  fffVM#Mfl 

fcimum,  quonam  ntmfummxtmmmnumt^ 

rariEpifcoptdcbc-  bmttntmnt    CmM.  4  Di*eonmcumt 

ant^atqucprcsbytcn^quo  Dia-  tHf^$lm  tumbintdtcit>% 
coni  &  Subdtaconi ,  Acoluthi,  f$f"'W^r****>  f*  mn*dft 
Exorciftx,  Lcdorcs ,  Ianttores, 
quo  dcniquc  Ca 


eimtenfte, 
ttfunt  mn» 
rr  c*puni. 
erJmm» 
m*num 
qutm  non  md  fmcerjj* 
ttumjedmd monnjtermm  conftcrntmw, 

Cmn  f.  Subdmton*  cumordm4tter>nHism*' 
nmtmP'fitttntmntnM:ttpitt  pMttnMmdtEfi- 

Can.ij.quxdcbcarcflc  ft0f'm*n"  tcaptm  v*eumm , & c*Ucem  v*- 

itOUC  fpOlllxbcncdldlO  Dtm*n»vero  Ar<kdi*contVT<eolum 

<"™*qumyeym*ntiltt5>m*nuttTttum. 

C*n.k.  Atolnthmemmordm*tuT*hEfifc 
C     ,  /V  \        CrcaiUO"  5™  'm«ytMtu*tfMnlsi4rtn0]fcto/MO  Mgtrt^ 

ClaianUS  VlCtUS  CUltUSq;  nonm-  '  o*t:/t4 mt  Artktdim.mcctptMt  rfTtfermrtitrn 
dcCOrUSvidcatUr.A44.Can.vf  e.Hm tVt  fitst  fi  *d  *«tndtnd*Ecckfim 

Ltmtnnnn  mmnetpmrt    Acetfimt  ty  vcttU*m 
vmcuum ,  Adfuntrtndum  vmum  m  Tutmmri 
Jt  *m  fnugmnis  Ckrtfit. 
*t  dt  mtnu  EpiJt opt  iitUumyin  qut  [eriptifunt 


Canon.i4.&  14.  quj 


rici ,  dc 
con- 


C*n  7 

tx*Ta(mt, 
ftntnmfi  m 
Cmn  9. 
fi.ftm.mri 
ttltdictnit 
uerie  efhtn 


9ttfl*tcm  tr%» 


ttffnbffjfitwtiM  *pifc*pifiU*yJ[i,nt  Pretbyterii 
trnbyttrt :  >'t<ttvtqu*dtrtcm»tmtctrdt<rtdm> 


>r<HmtTMi*mtur,fm!tmt*eiJo  verwum  tptjeopm  mJpUbtm  ,  indiemns  tim 
,*tajmitnium  tartmc  jpttitntt  fltbt  tr*d*t  &  ctdtttmjt  qut  Uaurm 
m:  Acti/t  f>  tjit  lter>T  vtrbt  Dtt.tmbtturm,  fijtdt/itmr  £  vtlUttr  tmbU- 
•■*  ~t  '  «-  mui  vcrbum  Dti  mtnij/rmutrunt.  \ 

cmn  9-  Ofmrimcmmprdi*MtuT,tofkfu*m  *b  Artktd^metnttnfl^Qtm  futrtt.mmmliter 
tndomo  Dti  aebtmt ctnmtrfmrt ,  mJ  ujrtjlientm  Arehi*S*ttnty  tr*d*t  ti  Eptr<tfm  cUutt 
Eccltju  dt  mUmuo  ,  dtttnt .  fie Mp ,  qumji  rtidnurm  Dtn  rntitntm  >fro  hu  rtbm,  qut  ktt 
tUufbut  rttluJuntur. 

C*n  1  o  tfdbmrJlMtidtfi 
tfieium  [ufctfert  <mmmnai, 
cy  yu»d  eordt  trtdthtftrtbt^  . 

Cmn.n.Smn&tmontmlu  vtTjteum  mJ <onft<rmfitntm  fui  Eptfetpt  tjftrtur  }in  tmUb  v#- 
Jltbm  *fpltcitur,qHmUbmftmptr  vruT*  t%,  fftfjfttnt  ty  [*ncltmtnim *ptit 

Cnn.ij  Spomfut &Jjwnfm eum benmd^etndifunt *  Snetrdttt^pmnntibm fuit.vtipmrM- 
nympkn  tfJiTnniur,  qut  eum  btntdtclnntm mectftrmt ,  emJtm  noclt  pro  rimrtntin  tffim 
btnmdiciitnit  tn  vtrttnttntt  ftrmmntMnt- 

Csn.  I*.   Vt  Efifcmfm  n»n Ungtnb  EctltJU  hofpiitolum  b*bi*J» 
C*n  4  4    CUncm  nec  commm  nutrtmt  ntc  b*Tbmm  rmdnt. 

C*n  4f  Cltrtcm  freftjfitntm  Jummt  rj^inbmbttuti»  mtnerffu  f*tbtt\  & iJtontt  v+> 
fltbm,  nec  emUrmmtntn  decorem-numTmt 
C*n  *6.  CUrumcmmt. 


mm  mttUtnhm  noo  h*bitet. 


zoo  Lib.  Ih  Ecctefia  JHilitantis 

c*n>*7  CUricu*  pcr  pLtea*,&  *nlriui*4tnift  cotuinentia  ,  de  motu  corporis 

certa  &  maxima  cfiicij  fui  neceffv.ate.non  am-  &  progreffione.Can.7 6. dicitur, 
bulet.  CMn.?6M ^tjnUimiMminhfim^  fip<enitcntcs  aut  muti  fint  - 
tatepetittficafudumadeumfacerdostnuttat      1  r  > 

venl.oppreffLinfirmttateobmutuirtt>velin  Caju  aliquo  fcrmonc  prohlbltl, 
}hrenefimverfutfuirit,dentteftimonium%qui  eiTe  in  OS  immittendam  Eucha- 

eumaudterunty&acciptat posmtentiam.  ttfi  nftjam, etiamfiin amentiam in- 

conttnuocredttur  monturwt  .reconciltetur  fer  cjdermt)  mod0  pritlS  illameffla- 
manmimpe(ittoncy&  infundatur  ori  eim  Eu-  j  j 

cLtftJu  fuperZeL,  admoneatur  kfu-  Jgttwmt  >  atque  ijsdcm ,  cum  ad 
pradtautefttlu4petttioni  fuA  fatufatlum,&  mentem  &  rationem  redierint, 
fubdaturftatutupoer}itentt$.le£tbu4  ycpiamdtu  eflepoenitentiam  omni  ex  parte 

facerdos>qutposnitenttamdedtt,frobauertt       complenda.  Can.  78. & 70.Sine 
Can.jX.  Paenttentes  quiin  tnfirmitatevia-  «       r  •         r  •  :ii 

.      '    1  l       t«„n,„,jr,,  nacmanuum  lmpoiiaonejillos 

ttcum  Euchanftu  accepertnt ,  non  Je  creaant  r  5 

/fo*         tmpofittone  ft ^pcmixe*  nte  atq>  legitime  ablolutos  non 
ttnt.  videri,  Qupd  fi  pasnitentes  terra 

mariuc  fupremu  vit#  diem  agat, 

Can.79.  Vctnitentesquiattentelegcspoeni  efie  tamcnproijs  prcccs  &  facri- 
tentti. exequunturftcafu in  tttnere;  vel  tnter-  gdum  0ffercndum.  Can.  8  0 .  Ie- 
ratvel  inmarimortus  fuertnt ,  vbi  eu  lubue-  ...  r\     \  •  1 

*/>, »,»  .  m*™™  m*w * *M//™t«i  A"n,J  tcmpore Presbytcros  in lu- 
e» oblaticmbu*  commendttur.  ftrandis pceniten tibus,  atque  fa- 

nandis  fedulos  efle  oportere. 
can.so.  omnitempore  iemnij  manu*\cz  Can.  84.  Neminemindienum  e 
nitenttbut  kfacerdottlu*  tmponantur.  eljciendum  v%,  ad  Mif- 

mfim  famCatcchumenorum.Can.97. 

'    Ca»M.  Vte^nuUumfMatin  E  -f  ff  con(Hmen_ 

«redtEctUfiam.&audirevtrbum  Det  ftutj  ,t        r.    .    .  . 

gentilem  fiuehirettcumfiueludiumvfiue  ad  dum,  qui  Virginumrellgiolarum 

miffam  Catethumenorum.  pr$ponatUT.Hex  cv  aliacilis  C6- 

cilij  capitaobfignata  fucruntab 
Can.97  $uirtl ghfisfoeminu fnpomndta  Aurcl.  Epifc.  Carthagincnfi,&  a 
eVMEptfcofoloctPro^,  S.AngnftinoHipponcnfi ,  &  ab 

alijs  Epifc.num.214. 
Contilium  CartUgmm. j.  «>M  QuiJ  deniq  0bijciet  Caluia. 

Anaftafu  ab  fy'[co}U71  Canon    14.  ttim  r.„~^~~n      ,    ^  V         1  r 

tUciu  vt  altJa ,      t.jpm  f„  «,„., ,       cun}  W|.  Concil.profcre- 

1///W  tanquam  memorti  martyrum  corftituun-  tlu  *ub  AnaftailO  Papa  ill  Cadem 
tur >in  quibwi.nullum  corptu ,  aut  reltqutdmar    Vlbc  habitlim,  Cuius  Ca.  1^..  fm* 

tyumcondttAprobintur,  abEpt(ccfu  qm  etf  citur vt arac , oux  in  a^iis  aut  ad 

Jemlocupnjunt  (fifien  potetl)  eueuantu,  viaspublicas  in  M  uv^uncmn 
Stauttm  hoc  propter  tumwtua  pojuLrts  no>,    ,     r  *,         L 7A u  lllt mo- 

ftnitur,plebes  tamen admoneantur  }ne  iH«lo  riaraCXmidt(J  funt,CUertatLir,nifi 
ca  frequentent  yvt  qui  refle  faptunty  nulla  tbt  ibldcui  Mai  tyris  COipus  aut  cer-- 
fttptrftittone  deumclt  teneantur  :  Et  omntno  te  pars  Clllfdc  rcpcn ULir  atltnifi 
nulLamemortamartyrumprababtluracccpte  domiciliumillius fiicrit Vllt oof 
tur,n  fi xut  tbtcorpm.autaliquiceriireltqu  g  r  .  »***^iii,awpox- 

ftnt  ,  aut  vbt  ortgo  alcum'  yabttattohis  vet  .  > aUt 'OCUSeillldcm  marty- 
foffeftonityvel  pafftonu fidettffimaortgtne  tra-  n°cxornarus:  nulluin  pi.Ttcrea 
dttur.Nam>&c.  altarctfdifioctur finc reliquijs  ad 

-    '^PP|pcrpctuaininartyasmei.  .iam. 

Con- 


^Dc  Identitate  £cc 


f.tnfi  Epifctporun 


turucrunc 
nonc  u.  > 
ma  tota  ici 
vc  non  mn 


rdmmti$net(j»  dtfiri. 

utntn  f$lumvnRi$- 
1  fmctrefotmil  btntdt 


Aureltm  Efifc.  Carthmr. 


poribu 


:nna,cjux 


r-  ,  n"  j^^romnwt  cttjcopijmbjcrifjtrut 
(  numft§$fme$nrifumtu$t$Ucir9.) 

^mn  \  <  t  oenumntet  temforeau?  fetnitentim 
fttunt  ,  impefittC94m  mmmmm  &  C9nfiltltm 

n      /"  * /mctrd*ft\/teut Vh  qjcoxfiitutun 

1    •e",>t1***t»'*&'  )    tumu  bmfOtMttiKtlS 

nonj  i.  ut  tonr.ntttendm  tsl  pr$pttt  mtmtie  fr*. 
futtmttm. 

Cmnt  ifr.  tpifenfmbtntdiSttntmDimetnn^ 
tm  mtntnhm  fummit  mnntrum  fentim  n$n 


Jocoronadx.  Can.io.Dc  tofura 
CicBcdnim.  Cm,i7.ScL%.  Dc 
fundandis  Monaftcrijs  tum  vi- 
rorumtum  mulicrum.  Can.47. 
1  rxcipitur  vtomncsfacrointcr- 
fmr,nccantcSaccrdocisbcncdi- 
ftioncm&vlnmam  mifTioncm 
difccdanc.Can.48.  Vt  Epifcopus 
dcrcb.  propnjs&acquilicis  fb- 
tucrcpio  arbicno  pofTic,  modo 
ad  Fcclcfiam  bonarcdcant,qux 
in  iph*u>procurationccompaia- 
nt.C^n.64.VctarrurabEcclcfia 
fuaaocfic  Ecdclixmuncnb.ad- 
viiwi  ,uicousioicnnious  Natalis 
Domini^Epiphanic  Pafchalis& 
Pcntccoftcs.Hoc  poiro  cclcbra- 
rum  Conciliumfuitanno  n.rc- 
gni  Alarici,cjui  inprxlio  ad  in- 
rcmccioncm  profligatus  cxfusq- 
fuic  i  Clodouco  primo  Rcl>c 


nmre^ 


fuin$ftrt  nuBm  mttrrptltt mnortm 
ftgfummt  ey%c. 

Cmn  \%  SMeu!*reiauim\4tm!iD$minitVM- 
Jenm,  Penteeofie n$n eommume  mutrtnt»  mtho- 
Uti  nm  eretUnturtnec  mter  Cmthmttcot  hmk$- 
mntur.j^* 

Cmn  i9  UnclimtntmUtfunntumtibetvttn 
tmrmnt&  mret  ptobmtt  fint.mnttmuuum  mtm- 
tu  Jut  mumdrm^rfimum  non  veUntmw. 

Cmu  to.LUrt  imuieommm  nutrtum 
thidtmt . ( tttm  fi ncUermt  (tnmiiefrron* 
Cmn  2  7    M  ntjtertum  n$uum  ntfi 
nut  ptrmuttntetmmt prfbmntt  nmlim  m 
Muifundm-t  pnfmnM. 

Cmn  \%  M$nmfitr  mpueUmtumUng^ 
**Jlt*utmtn»ekotumtoWo  tntut. 
Cmn  47.  MiJftuJu  Dtm  mem  jmeuL 


\Ar- 


nere 

n 

* 

$M 


•rJim  prmetp 
metrdttu  egre 
'e  m.ftccrtnt  , 


9  Epifcofo  yntkUct 


tte  dtmgrutfimdcr'uylu<  fiue  ie  ci  Ui 
Cmnfm  StfUUtncUroetnfiitmm,* 
NMttHitmttDtmmitEftphmmmtPmfchm 
fnmm4trmti$/umpmrtrtt  c$nu$ntttvt  tn 


7mn  48  Vt  dt  rebm  Epifcopipteprv'ttvtlMC- 
UMtfitU  ,  vet  muidqmd  Epifc.  d$fu$ proptie hm- 
imtthit$dibutfuu,d$  fuopr$prim  dtrtltnfumt. 
Quicfmdvttt  dtpreufimt  BctUfim  fmnt,/$\ 
$ntbm  ommm  mre2«Ufimref$rumr$cenfmmm. 
*  EfcUfim  fum  dtebm  ftttmntbui  drfierit ,  tdeflt 
til Ptntecc/tt.dum  potim fi^mUttt tmcrofimdtMt, 
nnt$  n)  timmumtntfnfrtndntm  Cmn  7  / .  Synodu 
C  t  $itmm, 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  2  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  the  Biblioteca  Nazionale  Cenlrale  di  Firenze. 
CFMAGL.  2.3.151 


10  i.  Lih  1 1 .  Ecctefa  Militantisy 

•tiam&t.Ego  CAfaritu  in  chujlintmine  epi  Chriftiano  anno  qulngentefimei 
[to^miuxtatd%quvd^niuc^c^i[co\U  meU  fextQ  ^  &  vfque  a(j  hoc  tempus 
frui  mtcHmlirfcrunt)  fl*cuit>  "ft'>™***:  vna  voluntatum  confenfione>- 

trum  fscutmthudt{hnttt9ntbusannues,[ukdte  .  ..  • 

$>CaLd.Sept*mb.*n»oiv.ReluAUrut{t*-  »is  ommum  fententijs  puraEc- 
jfcnpfi,  clcfi*  aritiquitasadmittitur. 

GwcMatk  •  Hic  Lectorem  omniftudio  oramm  velim ,  atque  illo  beneuolentiae 

animiimpetu,queminpe&ore  chriftiana  pietas  ingenerare  poteft,  vt 
candideicrioqueaptidfc  confideret,  verum  nefitan  nonfit,  ftarepro 
nobis  antiquitatem ,  &  Ecclefiae  Catholicae  vultum  in  Concilijs ,  tan- 
quam  in  fplendidiflimo  fpeculo  obie&a  omnia referente ,  clare  videri. 
Quodcumfueritperipicue  a  nobisfupcriori  orarionedemonftratum, 
quid  caufas  eflr,ctir iam  quis  velit  tam  illuftri  veritati  tencbras  ofFunde- 
re  ?  repugnare  Spiritui  fanfto  ?  contendere,  difputare,  ambigere  an  haec 
ipfa  Ecclefia  agnofcenda  fit  &fequcnda  ?  curbonam  Matrem  (quod 
*aturaeimmanitatembarbariemquearguit)cur  inquameam,  qnaenos 
genuitin  Chrifto  I  e  s  v  dedecoreignominiaqueamcimuSjauerfamur, 
oppugnamus?  Spes  quidem  bona  me  tenet  Dei  bonitatem  contuen^ 
tem,  fbre  vt  omnis  hominum  infolentia,  &inobedienris  animi  corr- 
tumaciadefinat ,  &ifta  animorum  pemirbario  vt  turbulentiflima  tem- 
peftas  ponat  aliquando,  &ntfallor  huius  vnius articuli  fideiltabilict- 
jplurimos  ,  modo  eo  quo  par  eft  animi  candore  &  coelefti 
cupiditatc  Dei  imprimis  gloriam  ,  rdigionis  verita- 
lem  5  felutem  propriam  &  felicitatcm . 
j>crlcquamiHV 


B  E 


it>3. 


WUM 


DE  CONCILIIS 

E  T  E  O  R  V  M 

iVTORIT  ATE. 


c 


p 


/ 


Vxc  aliquandoludxos  intcrix  Gcntil«,qui  acl 
Chriftianam  pictatcmanimu  adiunxcrant,orta 
cflcc  Antiochix  non  mcdiocris  conccncio  dc 
Circuncilionc,  &  ccrcmoniarum  vfu:  S.Lucas 
Apoftolos  ait  &Scnioirscojjflc,vT  conrroucr- 
hamhanc  componcrcnt.  Cumautcm  invtram- 
qucpancmaccrnmc  difccptarctur,furgcns  Pc- 
trus  id  ncgonum  mirabili  fapicntia  compoiuit 
maenaommum  qui  cum  adcrancammoram  confpiracionc,liccrasquc 
miut,  cVdclc&os  viros  Amiochi.im  cum  Paulo  nmul&  Barnaba,Iu- 
dam  nimirum  cognominc  Barfabam  cV:  Silam  nnmanos  inrcrrracrcs, 
pcrquosfcripfitinhxc  vcrba :  Apoftoh  &ftniortsfdrrts  hu  qut  funt  Antto- 
(htd&Ctluu  ffdtrthm^^rumtthm  ftluttm.  Quomdit:dudtutmmyqutdquidam 
tx  nocu  txtunrtijurbduerur  vos  vtrbu^ettertentcs dntntds  veftrts,  qutbus  t\on  nun- 
ddumtut  ,pUcmr  nobuiolltclu  tn  vnum  eltgtrt  vtros.&mtrurtdi  voscum Cdrtfit- 
niu  nofiru  Bdrndbd & Pdulo  bomtntbm,  qut  rrddtderunt tntmu fuss  pro  nomtnt 
Dommt  noftrt  lefuCbrtjh.  Mtftmuttrgo  lusLtm  & Stlum,qut  & tft  vobu  valwrt- 
fertnttddim.  Vtfum  tft  tntm  Sptrtrut  fdnBo,  &  twbu  nthtl  rttrd  tmpontrc  vobit  o- 
ntrh ,  qudm  htx  ntctffdrtd ,  vtdbfttntdtit  vos  ab  tmmolatis  ftmul.tchrcrum  & fdtt- 
gutnt  &fuffocdto  & fornudturntyd  qutbut  cuftodttntts  vos  btntdgcrts.  \  Mttt. 

Ex  hac  narracionc  San&illirni  Ecclciix  Patrcs  quaruor  Conclufio- 
ncs  dcducunt-.niroirum  D.Pccrum  apiccm  runTc  rchgionis  &Apoftolo- 


ABcr  i/  %  y  io  frftf* 


nifimiccarur.Coi 
Dc  abjs  capici 
randumcft- 


iquc  labi  &  crrarc  non  pollc. 
>poft  agctur  copioiius,  m  vlci 

Cc  x- 


TtrtuU  UhMfudteh  t.jt. 

tom.f. 

Hstrtn  *psfi.%$.fttt\  \  J$.\, 
mitrtp  ft.Auguft C}  tt.t. 
lubtu  Prsmm  mfud  Aibm- 
ntsfistm  tt  prserttmttitt  *n- 
tt  mtd.  tptft.  *d FUccsUum 
Nsrtijfum.  Jhttdorus  U- 
itcrlib.i.tt  j.fybltoth. 


Ano- 


2-04  Lib,  II  .Ecdefi*  Militantis, 

XUuim.  Confitntin  peli.  Ariomanirae  vr  Iulius  Papa  refert,apud  S.  Athanafium  in  Eai&ffe 
tmmtem.i.i»»c  EbiflM  pi„ „;tl:xT      /r  r<      -i-      ii-  r-  .,  .  7-     ,  ln  tpiitola: 

Ltonem.  Hacilh  Narcifli  Concihum  Nicaenum  prnmimnihihfaciebaiu.Ncfto- 

/.to»*/ma^£/»<*i«i„mriani&Eurychiani  Ephefmumrefutabanr&afpernabanrur.Imperaror 
i»  P*ntflt*,{*rt. x.titn.  Anaftafius  omnt  machinarione  pcrfuadere.  nitebatur Maccdonio ,  vti 
Chalcedoncnfis  Concilij  autftoi  itatem  omnem  clcuarct,  &  quod  refu- 

gir  Macedonij  mcns  &  volunus,  id  deindc  Seueriani  praecipiti  amentia 

&imporrumratefuntaufi.  • 
Lutkcr.Hb.de  Concil  lo-     Lutherus  qucm  Stygius  latn>  vetcribus  illis  Ecclcfia:  perduelhbus 
quens  de  canonib.Con  fuccenruriauit,  non  fcrenda  fanc  infolcnria/aww;  & ftipttlam  Nicami 
TlT^rticulifmnum.  Conf)De™"ominf»''t.Paidomodeftius&honorificemagisCal- 
flrame*,  iZna,fi.tuUfue  mms foquitur^d non  eloquitur fatis : nam  libro  4.Inftirur.cap.9.  vult 
run>,  &c  Htr  vrorjut  non  Concilia ad Sa-iptuiaramuflim  examinari,hoc  cft,vniufcuiufq;  iudicio 
imtfcgo  Sptntum j*n{ium  expcndi,  qui  eaconferrecumdiuinis  paginis  veller;  quafi  interprcta- 
ciuifTfi  c  o  «  *•    mcntlunfinguloruilidigni»sfo^t,quodcommuni  omniumfuffragio 
**  -  exciperetur,quamvniuerfiConcilijmensarquefententia,cuiNumen 
lpfumpnfider.  AntiquiPattesnonilluftresmagiserudirione  quame- 
gregiae  vitje  fan&imonia ,  longe  aliud  fenfemnt  ,iHo  imperio  freri ,  quo 
luberDeus  vt  Ecclefiam  audiamus ,  qua: nunquam magis  quam in  Oe- 
cumenicisCbncilijsJucet  &  apparet,&vix  vnquam  dici  fundamentum 
&  columna  veriraus  po  re  ft,  nifi  in  huiufmodi  ccetu  vniucrfo ,  a  quo  ha- 
bet,vt  Catholicanominerur. 
Eufeb.  hift.Eccllr.c  u,      Eufebms  libro  5.  capite  22.  narrat  Concilio  eo,cui  Theophilus  Cx- 
fanenfis  EccIefiaaEpilcopus ,  &Narcifliis  Epifcopus  Hierofolymorum 
pradederunti  Romano  item  cui  Vi6tor,&Ponrico,  cui  Palmas  prs- 
fuir:  pmereaGallkanoConcilio  pndide  Ireneo ,  &Connthiacofub 
Barhyllo  ,  perfeclum  efle  ,  vri  communi  omnium  confenfione  Qua- 
^anafad  EPi£tetu  Co-  dragefimaeieiunium  &  diei  Pafchalis  celebratio  exciperetur .  Diuus 

,Jquot  ^fu.un*  Decretis  nollent  co^&ef^SfeS^  Concih, 

EtPaulopoft.««lff.  ,  ,\  .  ] 

»« .uift  »«f ~  r-     CynlJus  Alexandrm.in  Dialogo  cum  Hermia Nicamum  Concilium 
W™'  *$n™  mst «  aPPellatbafimanimorum,&fundamenrum  feptum  vndkne&m.Vn? 
n^wdft.S»»*»-^  ,adeo  quein  imomm,quonidomnc  sdt  Jt!!ni  1 
tur*wl*ti*fi,vtt<>ntat>a  -.    ,  ,J  „  '^"""'«omncsclcben^qui  Chriftiksv xom- 

utiones  *ut  difiefunontt  'erfuifle  conrendm.  uutu,m*  . 

tnftituant } 

Cynil.D^ali  cumHemua,tom  t.  SiquufiJtm,lt*m*fi,nir*&m*vn*S ynotfoottimet^J-  a  °  ~ 
acexpofit*m,Jicer,  voluer.t  b*fim  mim^rumnoftr^um^Hn^m.muv^ncontJum  ^'.T.""^"'  d'fin"* 
bttijfimehiuarur  ^bipfe  Chnfie  Uudem  habit*rm e{i  fiJelU quo%  &veru.  JZTiL    2*W ' "  ■tr" 

xJemCyrili  .r/expofirioneSymbol.N.ca.mad  Anartafiurrf,  Alc^ndrum tlZnZttf  U    •  , 
genta.tomx.  S*fisemmqu*d*m^fu»damentumimmotum^inconcu/TUmur^i^.r?      t    ,ol'*««m  de- 

W»w.,».fundamemum.  Etpauloante.loquensdcEatiibusMicamjsSyaodi  §>u ih!*  sJTZf'?' 
«ffedit  *v"UM'i*ters>-i^tChriflut. 


7)*  Autoritate  fonctliorum.  2of 

tJ^S^^^  idrts  IYyc,ucos  ■ Conci!,um  nom''«» » *■«*  ««.,,,. 

S  C  *aw"n"  c"r!//'*''^  ">.  v3S 

fcoo  curaroicm  nominauiflct :  quod  nimirum  tdpubfico  Epi- 

r       1  1  j *"ccan/ca  Pro mbitum  ,  rcnouarumquc  dcinccps  in  ^^jfuJP^S 

7       ^  Impcratorc 
o*  <*enir4lutr  Otf.flf  Fptfcapu  &  Clcrtcu. 

aAmbroru,s  fcnbens  ad  Theophib*  Alcxandrinumqui  arbitcr  * «m,,- 

t«tajynodoOj.uanaadlcdandam  &  to!lcndaiffcontrouci--/'W-^*4*,fr'*/** 
m  r laui inurn  1  ntcr  ©^iEuiiTriumcic  Anri  "K/*     l-  C 

•'Fiauianum  qui  ImpcratoA^m &prsri^^ 


ih 
nn 
& 


ConcilnsNic       VT  vldcrctdil,^ntcr,ncquodcfrct  a 


ipfcccmcrcim- 


miccaciiauVSv    4     I  k  ncophilum,  cumobfccratvcad  fc  H'"™-*lii.*dThto}ml 

Itixntm 2«3^  """"  ^** * 

Dcrarorrm  rmwln  < :  Jr"0?  JJorar»Conftilntiniim tcrMaximumlm-        M  • 
acliirumfccum  auiconrr    n  Put>,,cca*nunciauific>in cxilium 

cuna-  non  f^nrf^A  ~.J  i     ^n^anam  hancrcgulam  ftatuit,  vrquar-  AuSuAcpi/to!  i  rg  c*?  T. 

q,noiJiciipralcdrradiracuftodiunturtotoOrbcrcrrarum  illivcl lom  1  "-«'""fww. 
»^Apoftotecma«ft  mtdligaiKuivrd  iplcnaritfConciliis  ^"V'* 
r*™*nquir,rJti#iE«Wu/^  xzXu  ,  .         i\     *  V    mm  ^^  otoufr^a 

airiaiftaram  oiim  conr  fi  AW- j^,">*i*contra  Donanftas  ^^fl^/^r;y4,/Mr,«. 
tr  fuiilcncn  1  "  r<?ucrl,jm  dc  oaptizaais  iis qui  ha-reticisablu-  >  fi*  Afoftdn 
i,i  on  ouoquam  orcumcnicoConnliohniriDorinffr  Pr  ccnnltu 

'^^•c-^qi-xagcncraliConcil.odcdfa&dcCTcum.dcntloiicc  '"""/7"£'^/W.tr. 
tcrcndacflcdicit  cjuxi)nuataEpircoporumauftont-.rr„,rD.  !pil''»""Wl(«»„. 
rum Synodi»  fancb hi.flcnt. ti quontam  c        ,0ma'5 a»r Prouincia- ,,„,„ 

ncrcuod»  lir>nn ii  *1U   »  ^  *-}«PaUIO  polt  VldCtUr Uippo-  ektt  b*mim  psffio  ,  ej*t€- 


^        ,       md$tt»tut , 


^^nonloqmcumdca^ 


f  Jliora,&natJonaIia,non  OfccumcnicaCenalia  vr  cnm  ,1,,  c  j  -  Aul*fl'L*-«*"-i>>»*uft. 
Hipponcnfcmvoncnl  \-wuaiia,  vt cumaliasSynodu  c.\8.t:j. 

qnoi fuitcci^D  A      ibaiUm       *****  C°nC,ln5,  Cartnagin.f  mtcr  WcmHb.».adacrf  Dona- 
Eftauremin       :  l,:s,l,l,f^  j  M  iio.i-im  dpuanam  vocatplcnariani.  tlb***-*-to.7.  fi» 
•        inconrciio  pccuitana Concilia fcu  prouinciacvniuf  tanrum  ctUu4  *  f0ft,u1 1*** ptr 
r-,  huc  vmu^ctum  nanonis  crrarc  ooflc  non  mmus  atquc  Anan-^J^^ff 


totf  Lik  1 7.  Ecclefi*  MdiUntts 

nenfe  quod  potius  conciliabulum  non  iure  neque  leeitime  fodatum 
{frpiMuthmt*ti,vtlvmm  dicidc£ct    \m  Concilium.C^amdiftin&ionem  ipfe  profetto  mim- 
M*  me  rcpudiabit  D.  Auguftinus  cum  eandem,ipfam  adfcrat  l.y.contra 
'ldcm  ibidcmc,}.  Ipfaue  Donatiftas  cap.55.cumaitnondcberequenquamtemereobuuderevl- 
flenmri*  (tpe  prior*tpofte-  lamopinienem,aut  ca  aflerere  <jw*  mUotn  Catholuo  regionah  concihoccepta 
rtoribu4  emendari.  i^rmanciale  intelligtt)  nullo  plenano  Conctlio  termtnata  funt  (nationalefignificat) 

Concil.CartUag  tertium  DElnoftri& 

^ltm^^^  ^tatoris  lefu  Chnfti  vnmrfalis  Ecclefu  confenfione  roboratum eft ,  tututn  effe. 
tumwhu  ,  z*odeti*mm  QtwdetiamalioinlocofapientiffimusDoaorde vnitatcEccleli?me- 
Cspttenfi  plenaria  Synodo  morans  ^&admittendisad  eius  communionemhaercticis,ex.quifitoar- 
vtdeturflatutum.  gamcnto  &  firmo  ad  probandum  in  hunc  modum  conformat ,  Si  ak~ 

lAbff  tom  7  luisfapiensextittffet^cmDominm  leftts  Chrtftusteftimomumperbiberety&dehac 

id>m  Auguft.de  vnit.Eecl.  qu^ftiontconfulereturhiobis  ,  mttlo  modo  dubttare  deberemus  idfxcere  quod  ille 
c.zi  to.i.  dixiffet.nenon  tatn  ipfiquam  Domino  lefu  Cbrtfto  ctim  tefttmonw  commenda- 

lo  c*fi*n.  li  de  Incarn.  yatur<fepugnare  iudtcaremur  :  perhtbet  autem  Chriftus  teftmomum  EccUfis  fua* 
JoamCaflianus  iifdcmpropeverhisLi.de  Incarnat.difputabat,cum  dc 
„Neftorianisficait,fufrtcere  ergo  folus  nunc  ad  confutandam  haere- 
„  fim  deberet  confenfus  omnium :  quia  indubitatar  veritatis  manifcfta- 
„  tio  eft  authoritas  vniuerlorum  &perfe61:aratio  fafta  eft  vbi  nemo  dif- 
„fenfit.  Ita  vt  quicontrahocfentirenitatur,  huius  pnma  ftatim  rronte 
y)non  tam  fit  audiendaaiTcrtio.quam  damnanda.peruerfitas ,  quia  prae- 
„  iudicium  fecum  damnationis  exhibuit,qui iudiciiun  vniucrfitatis  im- 
GonciliMio*  w  pugnat,&:  audicntix  locum  non  habct,qui  a  cundtis  ftatuta  conuellit. 

Atquehincfequiturnihildeinceps  inhac  quaeftione  futurum  quod 
magnoperc  difricile  ad  intelligendum,aut  ambiguum  &:  controuerfum 
cfle vidcatur. Quis enim  eft tam cffufae temeritatis homo,qui  animi  fui 
fententiam ,  totius  Ecclefias  iudicio  prefcrre  audcat  ?  quis  negarc  potcflb 
candemfivfquamalias,  in  Coacilus  maximc  clanliimo  fplendorclu- 
.cerc  ?  quis  dubitct  quin  Concilia  tot  fint  diuinitatis  oracula,quibus 
•difceptationes  omnes  noftrae  foluantur?an  eft  cuiquam  obfcurum,  Spi- 
ritum  fandtum  iifdcm  pradidere?  quisnoncomprobctgrauiflimum  D. 
^    2g  Petricftatumprima:SYnodivim5cdignitatemcxplicanti*  VtfumefiSpt- 

«2*|i     TtS*w.*'dt&u  nfitt/kw#odrw0&tf?Cuim^ 

K^ir.  5      li,Silae,&:Timotheic.i6.Acl:orum,  vbidogmata  &:  decrcta  Apoftolo- 

-j  hiwpw»*™*  mm^{eniorumcommendantur?quistamhofpcstamq^^cregrinuseft 
*C4(  ™  "^™^  ^^nmonumentisannaliumjquincfciatjquanta  Vetcres  quihoneftxvme 

iwi  *  AwiA*"laude  &:  fapientia  prxihterunt ,  veneratione  proiequuti  iunt  quatuor 
^V-r  ^(rfivrifutToeU'  prima  Generalia  Conciliade  quibus  antea  meminimus  ?  iiimiram  Ni- 
fx<V*il*  camum  primum  fub  Sylueftro  &  Conftantino  Magno,in  quo  Arrius  g- 

mnium  £cntentiis fuit  confixus  5c  laccratus ,  Coftantinopolkanum  fub 
Damafo  Theodofij  Imperatoris  fenioris  temporibus  contra  haerefim 
Macedonii ,  Ephefinum  fub  Cosleftino  Papa&iunioriTheodofio  ad 
frangendamNcftoriicontumaciam  6cimpietate:  Chalcedonenfe  Leo- 
#c  SummoPontificc,&: Imperator.c Marciano.  Qujs nonlibeuter cum 

Caluino 


De  Autorttate  (onatlorm;  207' 

Ca.umo  dicat  I1.4  Jnftuut.Pri/?>a  Sjnodus  libenur  amplectimur :  & cum  ifta  C*lmn.L*Jr»Jlit. c.9  §.g< 

°nuiurcccnliuuct qutf  p.uilo.uue  poiuimus quxquc  fetcturconfu- 
»t«  ^iscrroribus  nabitacllc,ita  iubdu,rtu<rcnwr(i.vt  (aaofunct.tujnuntum 
dttinet MifideidsfrmatA :  mbilen:)monttnent,tvum  purum  cr  n.ittuum  futpturx 

f  onf^'^m  ^.?4tris^ititUAhprudentu  4<i fi4vtgendts  religtonn  bojles  Grcg.I  r  .cp  t-f.adfinem. 
™  HnctmtTjerdtitdcconimod4ruHt.  Qjiisnon  ctum  cum  M.i:;im  (iic^j.  ^  EMmn^ehttjuatmop 
we#d^n£o^ryii>q!ura<xaocipiat,  &cumIuftinjano-rmpcrtto- 

te llOOmttittirnrMli/knim  .-  v...,.  I   j  •  •     >      fujcipero  ey  vtr.er*n  m* 

^IwE5TrS  Synodorum  domiata  ficut  fcn- /«,£. 

^"-ujjiurasatcipiwnita.'  Cuius  reipcrbona  lanc  conitans  &minimc  AQ  \<  \% 
ODlcuracitrano,quodidcmipfcfpiritus,cuiusafllatu  <S:  inltmctufiuu  Aurhcnricatum  colla.  j. 
diuinahtcrarumoraculapatcrac^a,  &  pcrfcripti  Commcntarii, prxfi-  dcEcclcfiaft  tmilis  c  1. 
acatctiamConciiiulcgitimcai:grcgatis,prxicruin  Ckcumcnicis,  qux  f*^*"™^4f?»^ 
bata&cxnarrr % c^  nunlcr*™ur-  Nam  alu  quidcm  cxparu^ro-  ^1./«,^/,**,^«. 

f  A       U  1        UnoCC^nlciinom,ncaPFcnaiuli  nun  dcbeutprx-  'uorConcthhexpoJitd  Jnnt 

icrtim  Accphala  &  non  fa<2a  lllius  authontatc  quicaput  cft&diuino  *»fft'»>*tA-  Vttu.civvm 

UldlClO  COnftitusEcclcfixmodcratOr.  qu*tuor  Synodornm  dogmtg 

1.  ConciliumNicxnumpnnnimlubSylueftroannoi^ 

narumrrcccntcfimo  vmfimo  aumco  w»muuwoi  ntcipimttt^re^n/nt  fi(Ht 

2.  ConcihumConlbntinopolitanumfubDamafoanno  338. 

3.  Concihum  Ephchnum,lub  CccWtino^anno  4**>r 

4.  ConciliumChalccdoncnfc/ubTconc^axinoDomini^r. 

5.  Concihum  Conifaiuinopohtanum  fub  Vigiho  anno  553. 

^  6.  Concilxum  ConlUnunopolitanum  fub  Agtthonc  anno  6%o. 

7-  ConcihumNicxnumfubAdrianoanno  777.  1 

».  Conftanunopohtanum  odauum  fub  Adnano  fccundo  annc 

9.  Concilium  Latcrancnfc primum  fub  Callixto anno  1  n 

/o.  ConciliumLatcrancnfcfccundumfublnnoccnuo  fccundo  an- 

n.  ConcihumLatcrancnlcrcrtiumfobAlcxandro  $.annoii8o^ 

12.  ConahumLatcrarKnfcquanum  fub  Innoccntio  3  anno  ixi^- 

13.  ConcihumLugduncn(cpnmumlubInnoccntio4.  anno.1245 

14.  ConcUiumLugduncnfc  i.fub  GrcgorioX.  anno  1274. 

15.  Concilnim  Vicnncnfcfub  Clcmcntcquinto,ann.i3n. 

16.  Concalium  Florcntinum  fub  Eugcnio,anno  1459» 

'Z*  Concilium  Latcrancnlc  quintum  fub  Iuho  2.  anno  iji  y . 

18.  ConciliumTndcntinum  ccrptum  fub  Paulo  3.anno  1  c4j.conti- 
nuaruin  (ub  Iuho  tcruo,  Marccilo  2.  Paulo  4. 3c  pcrfcdum  fub  Pio  I V. 
znnoi<6}.  ^gj 

Ncquc  vlla  omnino  rano  cft  cur  nonnullapotiusquamomnraad- 
mitrantur ,  nifiquc  vchrcffurircquingcntoium  annorum  tantum  in- 
tcrcapcdincdurafTc  Ecclcf.am  incolumcmquc  ruilTc:  quod  rcpuenat 
iiabjaciisorauoni  &magnifico  tcftunonio  ,  cum  MagnxMarridixit 
•  foic^ 


Luc.i 


.10  9  Ltb.  7  7.  Ecctefix  Militantis 


M*ttb.i6..iz.  forc,vtfiliieiusregnum,hoceft 
Matthc.i^.  aduerfkur&ipfiusSeruatorisclidiSjCu  D.Petro afleuerauit portas  in- 

t  contraCref-  fcri  non  praeualituras  aducrfiis  Ecclefiam.  lam  vcro  dicereEcclcfiam 
eccTe}TcUcJu°cl  r  ^Tll  ^Cll^0ium  vndeciminceraallofuiflcabditam  &  obfcuris  in  anrrispu- 

qm abfcondi nopottH ,  fu-  millimam  efie dixit  fupra montem pofitae,quac profe&o abfcondi  igno- 
fermcntem  conftttuta  tper  rarique non  poteft :  Idcm  etiamcontenderctfkculorumvndecim  fpa- 
quamdomtntfur  cf?r>Jf*»  tio id przceptum obferuari nullarationcpotuiflc  ,  Si  te  non  audtertt ^dic 
Ecdf-n  Dir  Cdam  Auguftinusturpircraberrauifl-cr,  cum  fcribit  ad- 
tfbit  tem  uerlus  Petilianum  aitque  certum,  hoc  fignum  habere  Eccleftam  quod  abfcondi 

IdemenaaatinPfalm.t8.  non potejl .  Et  cum  Regii  Vatis  fentcntiam  interpretatur  In  Solepofuit  ta~ 
Expofitionefccundato.8  bernaculumfuumyAt  fplendore  Ecclefi<e  quaein  clariflima  luce  verfetur. 

uomEcclefiam  (u*m\non  ad  hanc  tcmpeftatem  ,  nullas  fuifle  hcxrefes,  propter  quaseuocanda 
in acculto,, nonq«*lucwt,  Conciliafuerint,& do&orum hominum ccetus cogendi ,  venditaret  is 
velutcpert*  :  nefortefi*ty  quidcm  impudenter  hiftoriae  infcicntiam,  &Ecclefiae  conditionemi- 
ficut  opert*  fuper  greges  gnorarct,quacvtmilitansquotidianainacic&mediacontentionc  vcr- 
U^con^  litteras  Pe-  *?wr-  P^ercafateri  quacpofitafunt  prius  anobis  GonciKa,fuiflc  qui- 
tiliamlib  r.c.iovtom.y.  dem ahquando  celebrata,minime  tamen  recipienda  videri,  quod  iis 
Ncn  eftti inmonttbuA  Ston,  careant ,  qu#  hi  primis  comj^ndantur,  non  aliudcflcdicam\quam 
qut*  non  eftU  in  cuttve  gL-atis  velie  contendcrc ,  &  fine  rationcoLbisterrseiudiciorcpumare 

^u^Tn^Z  ff**^  Vero  fi 

bet  quod«b(c'*ndt  non  po-  conrerreillaplacet , -rcpencmus  exempli  gratiaquod  quemadmodum 
tefl.  Notaesl  ergo  omnibuA  Nicaenumprimum  Conciliumfuit  coa&umadtardandam  Arriaroe  bf- 
*g*ntiiiu%p*r$*ute  Donati  re(eos  contagionem  penitufque  explodendam,  ita  Sextum  indiftum 
tgnota  eflplurtba*  gentt-  fuitadpeftiferasMonothelitaram opiniones cocrccndas.  Inillo  Pnn- 

bm.ncn  tSleriottl*.   r  1-         i  •  r  k  uul"lu 

arciiae ,  hpilcopi ,  aliique  ducespietatis,numeroiu\jruntrrccenti&o- 
cliodecim  :itainhocducentio6toginta  noucm.  Inillorcpertifuntpri- 
maeSedis  Legati,nequein  hoc  defuerunt. 

Impcrator  Conftantinus  interfuit  primo ,  huic  altcr  Conftantinus 
cognomine  Pogonatus.  ibi  anathema  in  Arrianos  proclamatum ,  hic 
in  Monothehtas.  Ibi  haeretici  fuerunr  remmciati  Arriani ,  hicfiroi- 
litcr  Monothehtae.  Creditum  fuit  omnibuCquc  pcrfuafum  ,  brjrfutf- 
fe  illi  Spiritvm  Sanctvm  ,  de  hoc  idem  Oriens  Oecidenfque 
exiftimauit.  * 

Conclufumilludfuit  &cumulatcpcrfeaum  fubSylueftro  Pontifi 
ccMafcimo,  hoc  fub  AgathoncPapa  abfolutum:  illud  annoDomini 
3  25.I10C  vero  anno  68  i,Eadem  p! lame  dicr&cocludi  poflunt  dc  feptimo 
oaauo,nono,dcque  ahis  omnibus  vfque  advltimumTridentinum* 
Quoigitur  fundamento  tiixi  faftidiofi  quidamhomines  polTent  pro- 
barequacdam,aliavcroaipcrnari&rcpudiare? 

Q^atuorvcrofuntqu^dNouaroribusinfpeciemobiici  poflTe  vide- 
antuni.C^odeorumopinionc.aducifxpeiiuus&rcpugnantes  Con- 
cilns  tam  longc  &  latc  fparfc  diftcminata:quc  &m  ,  quam  longe  fufa 

'  '  "  "  eft& 


De  authoritate  [omiliorum\  to  9 

.:5^pWP^VaE^clcfu-  ¥  q?odcorondcmccecu$fc6ciliabulj,coii. 

:>pcm  &  prxfidium  fperarc  qucanr,  ac 


niuncsvm 
4.  quodM 
porislaccr: 


i^i>  nui 
liahxr 


di 
na 


tio 


rrs 


ncia:  vnais 
n.  z.  qu< 


t  ,  qui  nro  fidc  (inc  omni  cor- 

tc/pondcc  D.  Au^uftinus  Aui"fi  M*  dt?4 


quit^cnantcsi 


mem 


:a,a- 


t  to  $. 


lCatholica  omncs< 


\+m  Mcfopotamia,vcrbi gracia,  t< 
rfupcrbi.i  omncsgcnu!t:ficutv-  <c 
rfbanos  fidclcs  toro  orbc  diffu-u 
ilia  agricoke  falceprxcua,  mcri-  «« 

i^anccillamcon 

,  inc  lc  quidam  vana  inrcrprcta-  Mmedmm. 
^vbicunqifucnntduoauttrcs" 
n.CorrupcorcsEuangcluatquc  " 


1  mcmo- 


(C 


m  rcrra ,  dc  omni  rc 
t)cum  ci 


ilunt ,  jtj 
'pulisfuis" 

mfiduo-" 

cc 


,  dcomni  rc  cjuamcunqucpccicritis, <c 


At 
ion 


eisfum  ,  non  homincs  ab 


anmurati  dcprccantium nluiimum  ti  «bui  ,<5<c.  Quo-  " 
^ucnsincaminoignisfuit,&:c.  Qupmodo  Apo-  M 
iltodia  claufis,&c.   C^ndocrgoinprxccptisfuis  " 

LiCrintduoauttlCSCollctllin  nnm.n^m^   


dw  ^^lcliburpiccmfuavocc 

um  duobus  aiic  tnbus  vnanirm- 


cntibus,plufqucin 


quidcm 


iunt*  Vcrumid 

,   .Ti  hxrtttct  funt^  TertuS  Ithefepufcrift. 
ntiilum  tus  captunt  *duir(  c.ff^ 
qttando&vndt 

«dAntoni* 
anttftntm. 


vtntjtu  ?  qutim mtoagttu  non  mtt  ?  Prxdarc ctiam  in hanc rcm  D.Cynria-  cyPri*»'pifi 
nus  dc  nouato  fcnbcns ,  Sctssrioiprtmotnloconacurtofosfffedebtrt   auidi'-  9P^lf*Hlo*n 
Itdcccat,  cumforudoctat,  qutfluu  illt  tfi  &qualtfawqut  tjl ,  Cbrtftuntu  non 
<Jl ,  qut  m  Chrtftt  Uiitftx  mn  tjl.    D.Hic  ronymus  conlimih  prudcnria 

Dd  Dialo- 


KhYon.fiduiYfuiLHcifcn 
infins,to.u 


Lib.^.lnftit.c.i  .§. 
Ihd pauloante  §.i. 


2to  Z/^r  / 1  Ecclefta  Militantb 

Diaiogo  aducrfus  Luciferianos,  N<?  fibi  ( h&retici )  biandiantut.fide  Scriptu- 
rarum  capitulis  videntur fibi  affirmare ,  q utd  dtcunt :  cum  &  dtabolus  de  Scripturis 

aliqua  fit  locutus ,  &  Scriptur*  non  in  legenio  confiftant ,  fed  in  intelligendo. 

lamreftatvtbreuiter  aganms  de  iis  qui  protuendisnouisopinio- 
nibus  in  medio  cruciatu  aniraam  ciccerunt.  S.Cyprianuslaudatofu-- 
periuslibro  de  vnitateEcclef.  ita  rcfpondet ,  Si  potuitquifquam  tuaderey 
qui  extra  arcam  Koefuit^  &  qui  extra  Ecclefiamforisfueriteuadit.Etipzulo  poft, 
Ejfemartjrnonpoteft  quiinEcclefuuioneft ,  ad  regnum  peruenire  non  potertt^qui 
umquA  regnatura  eft  dereltnquit.  EtEpift.51.  QutEcclefunontenetvnitatem 
quifquis  illefuerit,  multum  licet  defe  taclans ,  &fibi  plurimum  vtndicans ,  profanus 
eft,alienuseft,foriseft.  Alia  Patrum  loca  in  eandemrcm  adducipoflcnt, 
fedhoccertuairatumquefatiscft  ,  quod  qitemadmodum  aurum  tan-- 
mmTempliconfecratio  olim  exiftimabatur,  ita  mors  inEcclchatan- 
tumobita  ad  teftificandam  religionem  ,martyriumeftcoramDeo,&: 
hoc  nomine  extra  Ecclefiam  gloriari,  eft  aliopondere&  menfuta  vti 
quam  Sanftuarii ,  fine  quo  fuos  Mundus  &c  improbiflimus-  Dasmon 
Cruciarioshabetatque  martyres.  Eft  cnimperaulgatumilludverifli- 
mum  Nonposnam martyrem ejficere ,fed caufam.  Id  propem odnm  Caluinus 
fentitcumitafcrib.it,  Veritatemdum  inEcclefi&ftnucontinemur  ,  fempernobi*^ 
conftttutamfecurifimm,  Cuiusrationcm  paulo  antercddiderat ,  Vtvige-  • 
ret, inquit,  Euangelijpr&dicatio  tkefaurum  hunc apudJEcdefiam  depofuit ,  de  ver-  • 
^«/«//^irfj.ivboDeiloqtiitur.   ThecxlorusBeza  id  declarat  etiam  illuftriusinfidei 
confeffione  his  verbis ,  lifdem  argumentis  efficitur ,  cum  extra  If  s  v  m  Chri- 
fiumfalusnufqumextet^  alienosijfeaChrifto,  acproindecertoperpetuoqueexith  * 
deuotos ,  quicunque pritis  moriuntur  quajn  Chrtfii  met^ra fiant.    Virtus  entm  illa>  > 
faiuifica  qua eft in vno  Ie s  v  C hrifto^  inillis folis  eft  efficax ,  quos  ipfi donat  Pater,  ii  \ 
tftquiintumcredunt,acproindefuntEcclefunumbra>  qu&proptereacorpus  Clnifti : 
*  vocatur. 

Fateamur  igitur  ,  fi  quis  deinceps  refra&arius  ita  fittamqueinib- 
l^nter  contumax ,  vt  totj^minum  fapicntiflimorumiudicio  fubiiccre 
nolit  fuum ,  illi  poenam  fWeundameam  videri  quam  Mofes  Dei  affla- 
^JuimpofuitDeuteronomiicap.17.  SidinScile&ambiguumapud  teiu- 
3>.diciumefleperfpexeris  inter  fanguinem&:  fanguinem,  caufam&rcau- 
3r  fam,  lepram  &  lepram,  &  iuclicum  interportas  tuas  vidcris  vcrba  varia- 
^  rh  Surge  3e  afcende  ad  tpcum  quem  elcgeritDominus  Dcus  tuus.  Ve- 
'  niefq-, adSacerdotes Leuiticigeneris &ad iudicem quifueritiilo tempo- 
3>  re :  quaerefqj  ab  eis  qui  indicabunt  tibi  iudicii  veritatem.  Et  facies  quod- 
?vcunque  dixermt  xjui  prsefunt  locoquemelegeritDominus  ,  &  docue-  • 
5vrint  te  iuxta  legem  eius :  fequerifque  fententiam^eorum ,  nec  declinabis 
?j  addexteramncque.adfiniftram .  Quiautemfuperbteritnolens  obedi- 
5>  reSacerdotis  imperio  ,  qui  eo  tempore  minifhat  Domino  Deo  mo, 
5>  &decreto iudicis.,morierarhomoille,Sicauferesmalumde Ifrael. 

Hxc  quoquc  vitro  aflentiamur necefle  eft.  Primum,  Concilia  de- 
<^ere  elfe  vniucrfa  &  generaUa  b  vt  condere  fideiartkulumpoflint. 

4u  Libc- 


Gmfliatie* 


3*7 

ruscontriftctur,&: 
iciliorum  nonpcn- 


De  prinsatu  T>wi  *Vetri> 

i~  Libcraillacflc  cportcrc^  ncalioquidiuinusSpi 
vtvcritasluumlocum obtincat.  j. Libcrtatcni Co ... 
dcrcapiTiiatavniuicuiufqucvolunratcatqucappcutionc,  fcd  cccetus 
vniucrii  mdicio  &c  honcftifiima cupiditatc.  "  In iis  nroccndum  cllc 
atquc  tradtandumbencuoLcntifiima  caritatc, animo  Cnriftiana  jlcmif- 
iionc ornato  cupidoquc vcntatis.  5.  Vt  lcgitima  ccnfcantufcogi  dc- 
bcrc,  cius  lmprimis  autonr  \tc  &  impcrio^qui  Paftoi  is  funimi  pcrfonam 
interxisfuftinct^ciufqueeftin  Ecclciia  vicarius.  6.  Confequinoslcgt- 
iliis,  vtCatholicus  abHxrcticodifccrnauu ,  &:vtmcmbra 


nmis  Conciius ,  vt  Cathol 
cum  capite  iuo  iungantur, 
vnum  ouilc  &c  vnus  Paftor, 


KUiui,hcdcniquc 


QVOD  S.  PETRVS 

APOSTOLORVM  PRIN- 

ERIT  ET  CHKISTI 


C  E  PS 

JE  S 


ECCLESIA  PRO- 


Ar  s  ncgans  a  Marulio  Patauino  dcfcnditur,  a Io_. 
Vuiclcfo,Ioannc  Hus,  Martino  Luthcro ,  Ccnturiatonb. 
&c  Cahnno.Exaduerio  pancaicntcmaiTcucratDci  Filius, 
& dttti&a  loqucntis Sapicntue  vcr ba ,  tucnt  ur  Patrcs ,  Ec- 
clcfixqucrraditio,ratiodcniqueipfa  coroprobat. 
Ccrtumcxplorarumq-,  cft  omncs  ApoftolosChriftianxmctatisfi- 
torcs  fuiilc  quofdam  &  parcntcs ,  Ecclciix  principcs ,  &  myftici  corpo- 
m  Chriftj  Ie ,  v  pnmigenus  partes.  Dc  omnibus  dici  vcrc  potcft ,  duo- 
dcam  vduti  Patriarchasfuillc  ,  a  quibus  orti  proicnunatiq-,  fint  vcri  If 
rachtx :  duodccim  Impcratorcs  diuinarum  lcgionum,  qui  circa  huma- 
nitatcm  Filii  Dci  vcrura  tabcrnaculum  diuiniratis  caftrapofucrint. 
Duodccim  Explorarorcs  qui  mirabilcm  tcrrx  viucnriirm  abundantiam 
«fflucntiamqjrcrum  omniumnobis£gnific.arunt.  Duodccim  Curopa- 
latas  niajmihccntifiimiSalomom 

omnia  fuppcditant.  Fontcs  duodccim  ,  qui  popuh  Dci  fitim  rcftin- 
guiuir  in  folitudinc  ,  atquc  in  huius  vitx  morrahs  curfu  &pcregrina- 
nonc.  Duodeompancspropofuionis  ,  quipcrfcctaciuritatcarftuan 
rcs  &  fcruidiantcfacicm  Altiifimifcmpcrmorantur.  Duodecimlapi- 
dcs  prctiofos ,  qui  in  Rauonali  Summi  Pontificis  ordinc  fuo  locati 

Dd   1  ^iiiufi- 


M*rfilim?*tMUtn.  rii^. 
pol  aJ  Ludoutcum  Bausr. 
VvUUfidtAnttch.c.6. 
MMgdebafi. ctnt  l  -  /•*  f.7. 

/4*4. 


Gttt  1  to, 

Gtm.\$*ix* 
Num  r  f,  ' 

Exod.if  17. 


£#*//.  14;;. 
f.Rtf.to.10, 


2U  Liber  11  Ecclefi*  ^iilitantts 

inufitato  fplendore  collucent^Leoncs  duodecim  qui  folium  magni  Re- 
gis  fuftincn  t,  Vitulos  duodecim  qui  aeneum  mare  ferunt  eius  aurcse  pro- 
fund^qvmifericordi^.Stellasduodecim?equibus(ponfeEcclefi2edia- 
dema  coficitur.  Denfq-,  figniferi  Orbis figna duodecim,pcr  quxSol  ve- 
rus  animorum  procedit  nofq-,  illuftrat ,  ncq;  vnquarn  ab  eclipticamife- 
rationis  &  bcncficcntix  fuae  dcflc dit.  Verumenimucro  vt  Sol  princeps 
lumiimaliorum  non  ^quabilitcr  aftris  lucc  impertit  ftiam,ita  neqymun- 
diSmiator  fe  pariter  sequaliterq-,  Apoftolis  luis  impertiuit  Sc  comuni- 
Umh.17.-u  cauit.Nonnullitantum&nonomnesoculatiteftcsfucruntfplcndidif- 
Matth  26  37.  fimxeiusglorixinmonteThabor5&fufcitatxdiuinitusa  mortuislairi 

loan  15.  i^.  filix ,  Sdmmenfi  illius  doloris  6c  vexationis ,  quam  in  horro  Oliuarum 

U«ni\.i}«  exorbuit.Vnusint^romnespeculiaredifcipulifertnomen^//ew^/^^^ 
Ies vs:  de  altero  dici  vere  poteft  Apoftolum  fuiiTe  diligentem  immenfo 
quodam  xftuamoris  ftudioq;  flagrantem.  Omnes  tamen  cari  Magiftro 
a.cccptiq;fuerunt,exceptofiliopcrditionis:&  quamuisintelliginopof- 
fit,&:  vero  multo  minus  orationc  explicari ,  quo  quifq:  efTet  gratia:  cari- 
tatifqvingraduanteiprum  :  ipfius  tamcn  fermonibusdidicimuscxter- 
Kam&inomniumoculispofitamdiftinitionem ,  qnaminterillos  efle 
voluit,  &  praefertim  Diuum  Pctrum  intcr,  &  rcliquos  Apoftalos. 
l6&n.\.*,2.  Imprimis  enim  Filii  Dei  audboritate  Ecclefixfuaefundamctaponen- 

optat  MiUuit.tih  l.t&ntra  tis  comuratumillinomenfuit,  di&ufq^cft  Ceplfas,  quodvocabulu  Grse- 
J*rmm  n<m  Ungeab  imtio  cjs  &Afut ,  Vetr*  fiue  lapis  apud Syr cs corffignificat ,  vt  Optatus  Mileuita- 

U  ABtbli9tbVatrum.  A  r  j    n-.r         Tr  •       J         -      a  J  J  •  t 

Hieron  in  cap  2  Epift:  dodriihmus  Hieronymus  animaducrtut.  Addit  os  aureum  Ioan- 

ad  Galat.  tom. y  adilla  nes  Chryfoftomus,  neminiaDeo  commutarinomen , nifi magnas gra- 
verbn.  Cumautem  venif-  uiffimafq*,  obcauias,6caddiuinadonafignificanda&priuilegia,quibu5 
.  fetVetrm  Nonquodaltud  COs ornatos effe yult , quos nominc nouo infignit.  Sic  Abram,quodi- 
figmfi  etVetrustaltudc*  demeft quod Patcrcelfus ,  nominatus fuit  Abraham ,  hoceft mulritu- 

pha>s:  (edquod  r  quamnes  -,.   .        *  .     ,    >  ■*,»../.      **.       5  \ 

iMtini &  Gr*c*petra<vo-  dimsparens. Filn Zebedei Boancrges  didi funt Marc.3 • id eft hlii Toni- 
tamu4,hancHebrdi&Sy  trui,fed  cognomenilladpotis fuit quamnomen,nec conftanterperpe- 

ri  fropter  lingut  interfe  vi  tuoque  illis  inhscfit. 
cmtam  Qephan  nuncupet.  • 

Chryfo'1  hom  iS.im  cap  Ioan.  Ipfeejl  quinomina  *ptlm*onit ,  qui  Abram  Abraham ,  &  Sarai  Saram  ,Iacob 
ifraelvocautt  MuUts  anaUuttztenominaimpofutt,<vt  IfaacfSamfon :  *ur  ik  auorum  memtnit  Ifatas  &  Ofee.  g>«#- 
bufdam,  auam  aparenttlui  acc^eruytt  appellattonem  mutauit,  vtprddtclis  de  lefu ,  &  hocautem  mn  temerefit  ,fed 
<ut  ea  appeliatio  imponatur,  qut  fit  diumi  beneficttptrpetuum  monumentum ,  ^  memoria  ferfrxdtti*  nomtna  audi- 
Urum  ammU  im^rimatur.  Ita  &  loanni  cceittm  nomen  tmpofutt,  &c. 

Quod  autem  illuftrem  &  mirificam  illam  nominis  commutationcm 
res  ipla  tk  figrtificatio  confcquuta  fit,  haec  qu£fcquunturpriiulCaiaam, 
pla  &  gloi  ioia  teftantur. 
tiutth  10  *  r  Cun"e«nfcntmimerumq}  ineunt  Apoftolom  Euangclilhc,PetnM 

Mttrc^  1*.  fcmPc^ononscaufapnmoloconominamr,D«otoHrf.^/^  in_ 

Lua  /4-  qun S.Matt.«»W!«4/«»f  fec,  Vnmus Smo-qmdiciturVetm, n 6  jetatis autvo 

loan.i  ^-  fationisratione,quovtroq-,antecedebat  Andreaseiusfrater  D  Ioan 

Sfrb.hvej  fi.  &  Epiphanii  teftimonio,ncq>  proptcr  claram  &«minent.  landtitate,  nj 

WStS^^k-      ^5»iS  Iacobus 


0 


•  Depnmatu  Dm  Petn.  «te  3%fo 

fccolmsminorvnmintcro^ 

nuui , nonpcculi.il i quadam cx bcncuolentu& amoic Cnnlu ,  cumb.  i  „„., }  l} 
toannes Difcipulus  clfct  que iltli^cbat  Icliis , non  ue  calu & fottuna.cu  Auguft  liom.17  inc.t. 
fanclusSpiritusniltilfottuito&nnctationcprotulciir.  Rcliquumini-  l°-»n.  »mt 
mr,hoctil,vrrationcdit;nuatis  &  nrincip.uusidcucncrir,  vtctia.nb.  t""kn'n  ™ '/«"'"»- 

'  '     ,  01         r  ■         tHriettrar.t ,  boc  prtmo  c5- 

A;tgulhnusaftiriiiatnatt.u.vlc.iiiS.Ioanncm ,  vndc  Primatisnomc  or-  gre^4  frA4txtt .  non  entm 
tum  habuit*  Atquchocctiam  animaducrtcndumcft  cum  alionim  A-  mpfeUauttoum  Petrum.nS 
potlolorum  mcnriofitjioncodcmicmpcrordmcfcdfumma  varictate  dtxtt  fuper  eam  Peirami- 
nomm   II  rum  oni- at vix  vnouamduotrcfuc nominanturcniin fta-  ^*t*rum2ctUfiamyfed 

.   '  •    r\     -  11*  t**a11^i  dixtttTuvoeabtruCephat, 

1  V.1111K  .       *       ,v..\ctpt      j        «  •  llluU  tt.wi  matcru etat  tj* 

munivcrfionc,  fichoc  quidcmaccidit,  vclquod  D.Iacobus  lociillius  pouftatk  ,  necnon  ottam 
tflct  Epilconus ,  vt  fanchflimi  Thcologi  Thomas  6c  Aniclmusrcfpon-  autmoritatm. 
dcnt,autquod  Apoftolusnullamordinisrationcmhabtnt,  ramctfivc-  Gahtx.j.  tteumeegno- 
tcrcs  Parrcs  fcnpcis iu.s &  cxccllcnt.  virrutc  nobilcs  Ambrofms ,  Augu- <M",,m      'f  * 

...  *  .      r  .    ^  ..  r  P.    ttlmihi\acobuA  eyCepkat 

ibnus,Hicronymus ,  Ioanncs  Chryfoftomus , m  Comtncntarns iuis m  &  feanfJfJ aHivUeban:ur 
eum  locum ,  D.Pcrrum  co loco nominant.  Et  quamuis  nihil  horum  fa-  toiumm  tjft. 

quipauloante  incadcmcpiftola  fcrinlcrat  ,ic  vcniflcHicrofolymam,  ABav  i  j 
vcvidcrct(non  lacobumquamu.s  illius vrbiscflct  Emfcopus)  ledPc"  G*l*t  i  v\%.  \U( 
trum.EtapudD.Matthc;uroambulatfupcrvndas  mans  quod&Chri-  ******  . 
ftusfacicbar,quodccrmm  fuitarcumcntum  forevtpopulosquipcra- 
ouascxprimunturfibifubdirosScobcdicntcshabcrcr,  vraitS.Bcmar-  Bcrninl  Jib  a  dcconfid. 
dus:quin&natandoad ChriftumvcnitIoan.il.  Scdquoddiccmusdc  c  #.  AcctpeaUudquodni. 
iUafingulanmcntiscolluftrationc  dc  qua  Marth.16.1n  quam  mtucns  htltmmmprgrogattuMcon- 
Chnftus cxclamat;  Btjtus es  Snr.cn  Barton^qutd ciro  &  fatiptu  non  reueUutt ^^!!^ 
tt:t/cdP4rffmcusqu$inc*!uei1.HxciJLmnobi\K 


r 


1  7  *  '  / "  rttat  m  littort :  quodqjiu- 

rio,mhilnc  magts  habuit,quamtcltaundcs  Nath^aclis  Ioannis  cundtm  tratjn  te*fmt+* 
>?  quam  communis  omnium  Apoftolorum  connvffo  Matth.14.  dmtuw;  Scttm  Petrmquts 
&MarrhxIoann  11  Articulrin  tcxtu  ccminario  &Sciuatorismirabilis  &9Tntnu*rfi mmarefemt- 

U\       r       r      n.     j  jj  n  l  1    1  n        c    fit,ti>fic  vtntt  ad  tffkm  *>- 

Jarelponfiooltcndunr  ^mniusquocidimprxftabiltulciuc  m  Pctroru-y.  _       "  , 

mx  c  r      1        •      1*       cj-j  c\    r\  Uunautttoptruenttnttbut. 

Ulc,&:mcnnintuiamdiuinimsluccmhdciqncdonum,quohluDcina-  tftuj  ntmre  fi;T!tim 
turam  cVdiuinitatcm  agnduit.  Quaecaufo  futt  curS.Hil.uius  Pccrum  fin^uUru  VonuH  u  Vttrit 
appcllarit  prtmum  ii  tt  Dncotjfifforcm:  3c  alioiuloco  cutti  hcutuw^tttcd  vo.x  Per  ^uodnonnautm  xnam 
humdtidnondum  fntuliUP  Quibus  vcrbis  noftri  Hilarii  ca  congruunr,  1MnfTft  ('d 

quxab  aliis  claiiiIimisDoci:onbusPatribufquc  Ecclclix  profcruntur,  £ti0i,nanjJm  Jalt  tx"m 
Athanafio^IoanncChryfoftomo,  Cynllo  Alcxandrino,  Auguftino,  faeulumtfl  ttautsEtehfim. 
Lconc,quiomncs  D.Pctrum  in  praidicandaChrifti  ui  tcrrismaicftatc  1*^  **»d  altottt  vtee, 
diuinaquc  naxura  pnmum  f uiilc  doccnr.  tn""r  Dcminur**'*»*/*' 

fti  Vttartttm  dtfirnautt ,  tfut  ntnvmpopulo  ,  fed  cunclu  frttffe  debertt, /tjuidtm  aqm  "'ulto^opuumultt.loan  11. 
v  ii     S.Hi\Mr.inff*lm.\\\.    Uem Itb.f  .dtTrtntt  pauh anttfin. 

Wv-  Achan  ferm  4  contra  Arrianos,circa  initium.  S.Chryfofl.in\6.  Matth  tom.%.  5-Cjr.Ud.  li.  c.6 4  tf  lQr^ 
S.Augjcrm  114 .dt  1  tmp  tjt  tn  $rd.l4.    S  Lttn  jerm.2  doNatm.Sa  Vetney  Vault. 

DcL  Qnjnta 


:2 14  Liher  1 J.  Ecclefa  Militantus 

Qmntamagna-huhis  Apoftoli  prcrogatiua  eftillaingenscYma^ 
'  VtMth  i6vi%        •gntficapoilicitatk),quam  exorenoftri  Redemptorisexcopit^Pbrtas  ni- 
nciirum  Infcrorum^  vim  omnem perfidiofae cohortis  nil  valituram ad- 
ucrfus  Ecclefiam,quam  fupra  huncPerrum  exaedificabat.  Vbi  animad- 
Ori»  tra&  i  M  tth  16  ^1'^  Origenes,  non  polliceri  lnodaillum ,  conftantcm  Ecdcfiae  ftabi- 
inillud  Qucmdieutho- litatem^vetumcriam&pctrasriquaiiki^andem  cupiebat.  Atquehxc 
mincs,tua.i.Ntf»pri«4-  promiffio illivnifaftaeft, prxtercanemini.  Nequeenim  vfquamho- 
hbunt  aduerftu  ed.  §uam  die  cft  D.Iacobi  Hierofolymis  Ecclefia,  non  S.Ioannis  Epheli ,  non  D. 
mutemtami-virumaduer-  Matthej  in/£thiopia,S. Andreac in  ScythiayS.Bartholoinej  in  Armenia, 

an  aduerfa  ipfam  etclefia?  Vnius  Petri  Ecclefia,tabemaculum  veritatis,inter  fludtus  &c  commuta- 
(nam  ferm* ancepseft)  an  tionesrerumhumanarum ,  firmaftabilifque  permanfit  aeterniilliuso- 
*d  vnum ,  &  tdtm  quodi  raculi  vi  atque  efficientia,P0rf<e  inftrinonpr&ualebunt  aduerfus  eam. 
tfumfitpttf*,  &  ecclefi*:         Scxtahonoris&dignitatispraerocatiuam  Matth.c.i7.1ucct,cum 

bocautemarbttrorejjeve'^.    .n     _       .       «        v  tY+      *■    ..    ©  i 

rum.  zitqHtenimaduerftu  ^hriftusDommusPetroiuflit^vttributumpro vtroque  penderet,  pro 
pctram ,  fuper  qu»m chri  /we,inquit,dr/w  te.  Qup  ex  fcrmone  Apoftoli  collcgcrunt  cum  pnnci- 
flta idtficat ecclefiam.nec^  patum,quem  D.Fetrus in  omnes  habiturus  efTet)&:  notant  Origcnes  5C 
aduerju*  ecclefiam  poru  B.Hieronymusin  cap.i8.Matthzi.  Luc.c.&Ioan.ii.miraculaduome- 

tnftrripmualebunt.  J  .  \^  A        n.       r       n    i  i  •     •  1  1 

M*tth  16  18  :  morantur,  qujc  vtairD.Auguftinusune  viladubjtatione,  hocqiiidcm 

+Ui%tth.i-]:vtx6.  milirantcniEcclcfiam,ilWdautemTriumphaiitcmfignificanr.  In vno 

Hieron  im8  Marth.ad  retianullo  dele<9*i iaciuntur,inaker otanrum  addexteram,  quod  Ec- 
ilkid.  Qtys  putas  maior  defiaquseadhucmediain  aeie  periculoque  belligerat  bonos  5c  fcelcra- 
f€tlo°&^  tos  comprehendit ,  qu* vero -crophsain  colo  vidoriae  collocauit ,  vir- 

ttimreddttum:exAqua!ita-tmis  compotes  ftudiofofque tantum capit.  Ibi  rctc lacerabatur  quod 
tsfre;ij  arbttratt  (unt  Ve-  hieroglylicum  eft fchifmatum ,  ruerefum,6c  difiidiorum \  hic  non  rum- 
trum  ommluA  Apofiolu  ific  picur  prbprer  excellentem  caritatcm  &perfe£hm  cum  Dco  coniilftio- 
prilatum^eo^uodtnreddt.  nem>  fafflo  fine vHa numeri dcfinitione funt  reprobi,  nullo  fanenu- 
ttont  trtouti  Detrnxo  fue-  .  _  .  f. 

ratcompamttu.  mero  aPud  Dcam :  in  altcro  centum  quinquaginta  tres  numerantur, 

huc.yv  6.  quodgloriaeil^mmerfim  ca- 

Uan.n.v.11.  pti  pifccsnauOTlaexripiuhtur  quae  flu&ibusadhuc  8c  periculofifiima 

Aug.traftiii.in  Io  to  9  huius  mundi  iadtationc  quaiTatur,inaltero,deuehunturadportu.QLns 
enimuero  vtrique  pifcationi  prashiit?nonnc  S.Pctrus?  Et  cum  Dei  filius 
ad  ripamlacusGenezarethanialiquando  acceffiflet  ,nonnein  D.Petri 
cymbam  eft  ingreftiis  e  qua  fedens  liquido  fapientue  roreaudientem 
S. Ambrof.fcrnv  £1  dc  multicudinem  pcrfundcbat?  vt indicarctur  ait S.  Ambrofius  vnum  cfle 

jula  StmonuVttr,,  juam  lua&explicari.  Age^ero,  illaodauapm-ogaauaannonmentemco- 
adducedamdeduabuima-  gitantem  nimio  gaudio  &  incredibili  voluptateperfundit?  cumpollcs 
gis  oportunamX)ominu4  iu-  Dcus  omniaficueratione  confirmat fidemPetri  nunquam  intcrituram? 

largiatur  eloqui*. 
S.  Ambuof.  ki  14.  L 

yzdmd.  Stettttn   ncmosa^ 

Chriftum 


t 

co- 

cs 


iim  iopultimvufcitatumdic  tcrtialccundumScnpturas  >dcindc  *$rum.  §jucmodotn'tm  fcti 

tuillc  CcphjC,Cv  Dofthoc  Vudecim.  Qefiixtjum  dicircm.Jtab 

i.   M       ^cJLj  cntntbmerMtvt^tdft^ 


lapedummyitcniplcnaablutio  nonncaSimonc  Pcttoinitium 
Xl  cx  icntcntiap.Auguihnimi3.cap.Ioan.&  cxvi  vcrborum  illo-  Aagtua  ftfin  j?  Ioan. 
tum,  Vcnitcrgoad  Simoncm  Pctrum?  Nonctdcm  vnicus  &  foluscft  Nontt*  *»t*U>xendMm  ttl% 
cuiSciuator  mornsgcnuspatcfccit,quo  Magiftrum  xmulari  dcbcrctcV:  au0(i p*n  *l,lMoi  *d  'Uum 
*■ '^cm crucis  ignommia  cohoncftari?  Quicf?  nonnc  Pctrus  facr  m  1  'Vinrrtr*ft^*mo^  *^'^" iae" 
Un  hinuliamcocgit ^uftoritatc  cxarauitadlcgcndum  m  locum  Iud x  [Tbll^U^i^^ 
^ucmpumjCimpcrhdia&icclcrccoopcrtusanimamcuomucrat^Qiys  *»t*d  euma  quotctptt >td 
aiiuspnmam  concioncm ad  Iudxos  habuit  poft  cxccpta diuimSpiritus  tt7*(*' 

ecmoicD  Anb   f  ,     ^ncam tonamt?  Cuiusrcigratiaan-  pctro&  Paulo quicft u. 

I  .ro "usanm^ ««cititnoniincmyftcrioprimumD.Pctri  104  St$r£$P$trm  petr* 


rum cuc  tcclciiAr,TiJb  Dc i  hlio.cuius vicarium munus  fuftmcrct. Attor  f  j*""' '""''J1*!1*" 

f   h/rnin  Jn^n...  jtr  C-      l  muwi.nuui.  fundamtntum  ccttnet  >tts 

y  naum/inania^apphi.xanimum  coargmt,  &  vtrumquc  morns  Umme  mtmlrcrum 
U)ppiiaojiddicir,obica^  Rf_ 

V?i°^:/r raP:9*Pr,mas  Chriftunos  inuifit  morc  modoquc  lmpcratoris  **t9*1"*m  pnmumChri- 

vC  iCCXlilimiduciSCOpianim  VthabctS  lo.inn  Phrvl   (r  jU*n*  ptdacurmt ,  ut  t*m 

honcsomncs  fiia*  nrn,^  I  ti  V  lul™mUi  >  mn  co~       trtptttm.nec  tmkectUU 

ncm  rnh  r  J \  C      i  4    lcSlo.ncsPc"u»trat.  Cap.  10.  Pnmusoratio-  f^v,f<r ;rrr.,w 

naoct  aa  ucntilcs ,  vt  dc  ic  ipic  rcfcrt  capit.  i  t.  &  lapfi  ad  cum  vox  {<dr$buflm  &  fonu  Bw*. 
carlcitisimpcraucrat,  Oatdt&nidnd  cm.  Capitis  autcm  cft  comcdcrc 
tWichiconc^^  c  Mi  QmnJ  Chryfi.c^  Aa  Apcft. 

CCttUS  Chnftianorum  nrn  ill^  nr#-/ /.c  9.  i-    ||  -  homn.  Quemasv.tdum 

tcrmjlTionr  ZuLIT  v°^a  tundit  oVquidcmimc  in-  ^^^^ 

uiuup  qu^anuiqiumicgimus  pro  viio  aJio  faaum,  ncqucpro  tonjUermUt,  pk  p*rs  fit 
.  fj'  .  oilio primopiio,cjucinuidacrudcli(q-, lmmarmasla  ($*dunst*  qtuorr;*ti qus 
lapidib.obrtutjncqjproIacobohommciancliiTimo,  cuiccruiccsfiicrc  f»*  ******  nm*t:™*'m*- 
pr*ctff  rquodnimuu,vtinqu:tS.Chryfoitillccaput&  comuimquida      t0"m  CtfC™'"f*ff* 

OmniU  Parcm  pflt  r  nninnf  nf.n  Unt  /J,<T,r-«.;     A  •     i-  *       %  tyfrtmMMHentrt.Qu*ndd 

a^ircbranrr^r  eltgendm  Afefltlm.htepri 

rffij  p       P         i  '    ?         * ^^  M>itJI1Hll^rJnpnmonobiIiq  llloCo-***  ;  qusndo  loquendum 

cxoi  »cnailcrmonispnnccpituir,cuiu5dcindcopinioncm /44^**  »  n$n  Apoflohi  <fi 
Iacobus,moxaJitomncs  frudioic &  Irbcntcr  comprobaucnint  Et D  tbftos :  mu*ndo  <"**"**» 

^^^X^tZ"  VC,let  idnifT"  -busluccmcapc:  '^Z^t^ 
fcn«.  **,ai,  Sodorcrus ,  iS^^f^^  ^^=222 
vragntwi  Prtrum  (Murrit,  vtusqutAn  unhudt tnfitnitisUgdlibuiconttndtbat,  *"***'**•*»**'* {*»***£ 

dkipfo  afhrrct  foluhontm :  OuiavtairS  fn^Mnrtf^Nrvr/-in-  /^r^.^»        »  '     fi*l>*ntt  bu  ersttyvbi 
*J,J'      1  ^<czl*k        j.iuu.incs  ^nryioit.  Ui  trat  Apottvlo-      »  7  i 

tnu *  t*/'^ t  inttr  ApoltolQi.  /i 

'  ^  ai»  trjnqu  llitAte  rts  #- 

Tlicod  ctyift  ^Hl  r«    P      T  f     !  '    •   •  t  -        m      #  rsnt  plend ,  communiter  o- 

Y    4o  A-ccn.i  oimr.    LDrjroU.noiM;  id  Ioao.    S  Ambrofin  c.i  cp  ift.ad  Gal, 

Pra-tcr 


Eutbytniiu  inloan* 


n6  LibA  1.  Ecclefa  Militantts 

WbRB  Prartereaviginripriuilegia  &  exccllentilTirria;  gradus  dignitatis, 
quidiferteindiuinis  literis  memorantur ,  alia  funt  ornamenta  oftoin 
clarorum  viromm  monumentis  ,  quibus  idem  coryphxus  nobdita- 
-  tur  Nam  Euodius  qui  in  fede  Antiochena  Diuo  Pctro  lucceffic,  in 
Epiftola  cui  titulum  fecit  ri  *•<  fcribit  C  h r  ist  v m  I  e  s  v  m  du- 
os  tantum  propriis  manibus  vnda  baptifmi  eluifle  ,  fan&ffimam  ru- 
NicetkB.i.hiJl.t.l  •       mirumeius  parentem  &  fanftum  Petrum  Euthymius  &  Nicepnorus  id 

recenfent.  ._.  .,  r   .  r  r 

Sanftus  Leo  atque  Maximus  aiunt  caput  v.fibile  Ecclefue  ,hn- 
eulari Dei  prouidentia,in  eam  vrbem fuiflc  miuufti.qua  caput  erat im- 
periiorbisterrarum.  D.Ambrofmsoratio.contra  Auxent.Hcge  ippus 
ftem lib.^.deeuerf.Hierofolym. cap. u memorant  vt cfta  nobis auas li- 
gnificatum  ,  apparuifle  Chriftum  S.Petroeoinloco  ,qui  cuamnum 
appellatur  Quo  iwfe,eumque  ad  mortem  squo  aiumo  pro  religtone  iul- 

.cipiendam  animafle.  r 
Concil  Nicsenumcan.s.  Con(UtetiamiCondlitsNic«no&Chalccdonenh,lolaseasle- 
i.edit.tom  i.concil.  An-  dcSjquibusD.Petrusnotaauaoritatepiajfuiflet,  dt&as  ohm  &  1  atn- 
uqu»  confuetuio  feruetur  arcl\ales  nimirum  Romanam ,  Alexandrinam  &c  Antiochenam  yEgy- 

drinJeHfcf*  horum  o-  hanr.Omnis Oriens ,  &quodmc!efcquitur,EpifcopusCa:faiea:,  Me- 
tnoiuml;*ie*tpotefi*tem,  u-0p0Htanus  Hierofolymx,  Antiochcnum  vcncrabatur.  1  orro  Ann- 
-vrhu  Rom*  epifoep»  oclria  Alexandrina ,  Scrcliquus  Orbis  vniuerfus ,  vltro  feaci  Rom-anae 
ttriiumoseft^mrtiterau-         '  aoritatem &Principatum confercbanr.  Plurimum  quondam 

*Aeg<»  conftrutntur  eccle-  fub  fincm  Concilii  Chalcedonenfis :  Erat  autc-m  m  more  poiitum  vt 
fiu-  poftuominaPatris^FiliiA-Spiritusfancldn^A/ubdcreturaliahte- 
EtwquisvcibjilUf  Pa  r^  .pctrilvomcnin<ucans ,  orima  quoque  adiungerehtur  eleincnta, 
2^2^«^:  tum  dus  ad  quemfcnbcrctur,  tumiUi«Sv.bis&loc,vndeprodirent, 
cilium  ChalcedoneTeiic  tum  dFnique  prefentisIndi&ionis.Dc  huiufmodi  rormatis  hteris  agunt 
refeit  &  expenit  Aft. \6.  Optatuslib.i.contraParmenianum,  &  fecundum  Concilium  Milcui- 
hisverbistom.i.  Concil.  tanum  Can.io.cuius  haxvcrbafunt:  Placuit  vt  qttictmque  Clericus  propter 
1rtccmcrumdecem&  oBo      *  tm  rttxm  alkubi  frcomitatum  ire  veluent ,  formatam  ab  Eptfcopofuo  ac- 

lanctOfKiri  IraZrum  canon       J  J  ,  „  n  ,  v  * 

fixtut.quodeccUfi*Ron>*-  ctpat.  Quodfifine  formatapergerevcluerit^commnmoneremoueatur. 

nafemperhabuit  prtmatis.  .      .  f 

Teneat  autem  &  Mgyptsavt  eptfcepui  Alexadruemnium  habeat  poteftatem,\quontam  &Rcman<  eptfcopeh&e  efl 
confuetudo.Simliterautem  &  qut  m  Antiochia  conjlitutu*  efl,&tn  cUeri*  prouinciu  prtmatum  habeant  Ecdefia 
ciuitatumampUorum*  Atcicus  epift  fubfinem  Conciiii  Clialcedonenfisqualitei  epiftolafoLmatafiat  tom. 
^.ConciLNtf  infactendU  epiflolU  Canomcu,quat  mos  latinwformatai  atftUac.attquafiau*  fafitatis  temere  prtfu- 
meretur.hoc  a  Patrikcts  trecentu  decem  &  c&o  Ntat  congregatU  (aluberrime  tnuentum  ts?>& cor.  fittutum ,  t/f  /or- 
mau  epifiolt.  hanc  calculattonis  fcn  fupputationis  hibeant  rationem.id cfl>  vt  xff»mantur  tn  Jupputationemprtma 
QtSLca  elementa  Patru,&  Ftltj>  &  $pirttu4fan{ii,h$s  eft, II >?,A>qH*  elementa  &  cclegenxnun,&  quadrwgente- 
fimum,&primum  figntficantnumerum  Vetrtquoque  ApofioUprtma  UteraM  isltY\>qu*  numerum  oaogmt*  figntfi- 
cat.EiM  quoque  quifcrtpfit  epiftclamjrtmahter*:  cutfcribitur,fe>unda  litcra.accpientn  teti.a  Utera>(iutt*tuquo. 
auedeqtmfcrtbitur,  quarta:  &mdtSttonU  [qtncunque  efl )  temporU  idemqutfutt.numeru*  ijfumatur,  &c.addat 
vr&tere*  feparattm  ineptftola,  nenagtnartam  nonum  numerum,quifccundum  Quca  chmmu  figntficat ,  VaUrg  4 
inDommc         Opucu* Mil wwuauslib  i.contraParmcaiaoum. 

.  poft 


Deprimatu  Diui  Tetrt.  2\j 

PoftScripturam5cConciliaaudicndi  nobisfunt  Patrcs  Grxci&: 
Larini.D.BafiliusScrm.dc  Iudic.Dci  in  h.xc  vcrba-de  S.  Pcrro  loquirur, 
Pctrusinquamillcbeatusqui  csctcris  antclatus  difcipulis  fuir,  cuiquc 
magnihccnnus  quam  rcliquis  omnibus  datum  rcftimonium  cft,  magif- 
quequam  rcliqui  omncsbcatus  appcllatus,  cui  clauesrcgniccclorum  ^ 
commiflkS.Grcgor.Nazianzcn.orar.de modcrat. in  difputat. feruand. G:% N*zlan  fc mo({f( 
Vidcsinouit  inaiicionlisChrifti  - mresc  *r  •  ri  1  rY/T        (T   *n  •iip. tcruan  ii  ia mcd 

iiur,naDcrquccccicnx  iunaamcnta  ^^»^»  v^n>.£* ,  t^o** 
tiuIq-.D.Epipbnnitis,  Elcgitinquit,  A«^«{«»r.o^4«'  wrrf*  m« 
rum.  S.Chryfoftonuisquiimpioru 
lUcappctims,inRomanx^cdispr?-*A,,^,^f,,;,7,,,'• 
iconhieicbat,rIumcnorationisau- .  .  ,    ,    r    .  ,. 

r   e  ,     ~  Eptph*n  bire>f.€t.inmeJit 

rancum  itainnt,SoIns  Dcus  corux- chry[tft.htm  „  m  M,nk 
flu&ibus  impctu  inumpcntib.irV*.i*jW# 
>ut  pifcator  bomo  atquc  ignobilis, 
s  narurnm  fii  mitarc  (upcrct.  Er  pau- 
nti  Patcr, htmcautcm  vrmfcrfotcr- 
lyrillus  cximic  dodhis  quinominc  CyriB  Altxl  i  %^mY»m 
d  pr.Tiiiir,dcS.Perrocb(putanslib. 


hicvcroPctra(non  NiTf>)  nor 
fibicdmifla.  Brcuius ctiam  luci] 
Pctnim  vt  dux  cflet  fuoru  difcip 
confcclcrata  machinaridne  inhi 
fidium,tafiquaminportufalutn 
rcum  fundens  ad  Eu  angclium  il 
dcrc  potcft,vt  Ecckfta  tot  rantil 
mobilismancat,  cuiuspaftor& 
tcnanim  orbc  rcluttanrc  adam: 
lopoft,Hicrcmiamquidem  vn 
rarum  Orbi  Chriftus  pnrpofuii 
Ccrlcftini  Papar  Concilio  Eph< 
n.in  Ioairncm,  Vtprtftccpscaputq 
fttufil.mVaviui.  HxcGixcorH., 
rum  tcftimonia  protTumus. 

S.Cyprianuslib.dcvnitar 
idteri  Apofiolt  qucdfutt  ?etrui,pjri  co 
ordtum  db  vmuti  prdfi  tfcttur,  Pw 
ncm  attulit,  &  S  .Hic  ron  y  mus  at 
o^xXyVnutdigttur.vtcapueconflttun 
Pclagian.quxrit.  Quid  Platom 
Philofophomm  eftprinccnsJt 


rt *n  ite.  &t  vntf.  tcuel 


orucypotCj 


t  fid  ex-  *4"t9  tn**' 

tratio- 


Hierenl  \ .  etntrMUmn  c. 
iiusiuu.manum y\nterauoaectm ,m-  fj|  fom  i  mmU 

ifmdruulUturoccafio.  Idcm  i.li.cont.  UemU.etntr*  nUgmn. 
munc  cum  S.  Pctro?uimirum  vt  illc 
ithic  Apoftolorum ,  quo  nixatan- 
»£  pcrperua  ftabilitatc.  D.  Am-  Amh.f.t^.n  ttf  u  « 


minorcm,prarter< 
Pctrum,E/r./wfw  ii 
riiam  Andrcas  cari 


mhnflcptimogcnitum  ,  5c  D.Pctrum  nati 
m  fccutumcflc  AndrcamSaluarbrcm  quan 


tum  cuthbet  E/> 


lam,contrafcnfumomniumconfaccidotiim,contramorcmacinibru'>' 
caMaicmim  icbaptizindumcflc  ccnfcbit.  Oua:  nrjcfumnno  ranmm" 


.icnt  ciroris.  Cumcrgo  vndiquc"* 
,  .tcquc  omncs  quaqua  vcrftim  Sa-t ' 
Ec  ccrdotcs 


t\ %  Ltb.  1 1.  Ecclefix  MiltiAntis 

-  cerdotes  pro  fuo  quifque  ftudio  rcnitercttii^uihc  beatx  memorise Pap 
"  Stcphanus  Apoftolice,  fedis  Antiftes,cum  cseteris  quidcm  Collegis  fuis* 
"  fed  tamen  prsc  cxtens  reftitir:  dignum  vt  opinor  exiftimans  ,  fi  reli- 
"  liquos  omnes  tantum  fidei  dcuotionc  vincerer ,  quantum  lociau£tori- 

M  tate  fuperabat. 

QemilMt*  QiLis  P° ftnac  malignc  Cmcto  Petro  negabit,quod  ei  Chriftus  im 

pertiuit ,  arcana  fcripmrarum  monumenta  pnedicant,  agnofcit  omni 
antiquitas ,  Concilia definiunt ,  fm&iffimi  Ecclefix Patres  fignifican 
m4rlu*Can.i$.i»yiAtt.  populiomncs  & nattoncs confitentur?  Quispotiusnonexclametcum 
S  .Hilario,0  in  nuncupatiomnoui  nommtsfeHx  lccUfwfundamentum :  d gnaq  ' 
ddificaiionit\\mpetraq\>^infernas\eg?s&l 

dijjilueret.  O  beattu  cceli  tanttor  cuuu  arbitrio claues&ternt  adttus  traduntm  ytu\ 
terrejheiudiciumpmudicataauilorius  fit tn coelo.Qms  dcinceps inficiari ai 
deat,quin  D.  Petrus  id f uerit inter  Apoftolos  &  mul to  magis  inter  alios 
Ecclefixmoderatorcs ,  qaod  cft  hominis  cor  inter  principes  partes ,  fol 
inter  afl$a ,  in  metallis  aurum,inter  Sphaeras  01  befque  coelcftes  primum 
coslumaqiioomnisinferiorum  motio  dirigitur ,quamtamen  compa* 
Mere*  i  t*  aduerf  l&imci  rationem,maxime ad  dignitatem  pertinere  volumus.  Quare  conchida*- 
\\^*Hi**n>*,m9iltw7>.     mus  cum  D.  Hieronymo ,  qui  obieftionibtis  quae  fierx  hic  pofient  re- 
"  fpondet.  At  dicis  fupra  Petrum  fundatur Ecclefia,  licet id  iplum in  alia 
"  locofuperomnes  Apoftolos  fiat,  &£uncl:iclauesregni  coelorum  acci- 
9>t    piant,&  exjcqno  fupcrcosEcclcfia:  fortitado  folidctur : tamen 
proptereainterduodecimcligitur,vtcapite  conftitu.-- 
to  fchrimatis  tQllatur  occafio* 


^FOD 


QVOD  SVMMl  PONTIFI- 

CES  SINT  DIVI  PETRl  SVCCESSO- 

illES,  ET  QVOD  LEGITIME  ELECTI  IV- 
.  rc  quouam  havcdftarioeius  ikgiutatcru  &:  prin- 


usatroriori  fuppliciogra-  Xeao't>h  in.CyropcJu 
inmarianimivutiu;  quod  ">'"'°l'l>-' 


nophon ,  homincmcum 
atus ,  non  (at  mcmorcm  j&*,ism;L 
5,pamam,  parcnccs  &  fa-  /^'.6  ^ 
s  vcrac  piccacis  &  nacura-      f r 


rramiliacPatns  auft 


iqucS.Pctri  dignitatcm 


rum ,  aut  cu 


prouidcntia* 


ftioqucdii:A(fRc 


lfcutiamus, 


220 


Lib.  1L  Eccle/ta  Mdltantts 


Uann  v.15 16  17, 


Mattb.iS.iOo. 


M*ttb,i$  2  5,4, 


lo  haererent  ,  an  vero  ad  pofteritatem  omnem  rcferuntur  qtii  e- 
nim  fucceflionem  admittit ,  cum  necefle  eft  &  haeredkatem  agno- 

fcere,. 

Chriftus  Iefus  Matth.  16.  fic  ait ,  Et  tibi  dabo  clauesregni  ccelorum  & 
quoLunqueflmisfupa  terrameritfolutum&incdis,  &qucdcunque  ligaueris 
fupe>tenam,eritltgatum&incocljs.txhocam 

Decreto ,  haec  argumentatio  cruitur  ,  fcelerum  peccatorumque  folutio 
nonaliomodofit,quam  vi&poteftatc  clauium,  quce  tributae  funt  D, 
PetrojatquiiempermanetinEcclefiapeccatorum  folutio  atque  remif- 
fio,vt perfpicuo  fidci articulo  in  fymbolo  Apoftolorum  docemur ,  cla-  • 
ucs  igitur  conceflxD.Petro  in  Ecclefiaperpctuo  manent.I0an.21  .Chri- 
ftus  Simoni Petro  inquit,S#w#  loannis Mtgis  meplus  his :  Ait  illi ,  Etiam  Do- 
piinetu  fis  qwaamo  te.Dicit  ei;  rafceagnos  meos,&:  eadem  ipfa  femcl  iterum- 
querepetenti,Chriftusetiamilludingeminauir,  Pafceagnosmecs.  Quo 
idemexlocohuiufmodiargumentumexiftitjAutChriftus  ouesadhuc 
in  Ecclefia militante  habet  aliquot atque  agnos ,  aut  diifipatum  eius  o-  - 
uile  eli  paftoritiaque  dignitas  funditus  euerfa.  Si  euerfa,  non  igitur  am- 
plius  dici  Paftor  cenferique  poteft.Sin  autem  hactenus  perfeuerat,ergo  • 
hiit  ctiamnum  aliquisloctis  continuatceifti  cufae  6c  procurationi  Diui 
Petri.  Matthad  1  6.ait  ilhSeruator ,  Tu  es  Pctrus ,  &  luper  hanc petram 
aedificabo  ecclefiam  meam ,  &porta;inferi  non  pwualebunt  aduerfus  I 
eam.Clarum  6dlluftre  hoc  oraculum ,  has  quoque  ratiocinationespa- 
rit,  Quadn  acie ftat belligcrans Ecclefia durabit v{que ad  cofummatio- 
nem  feculi.  fundamenttim  autem  Ecclefia;  tam  ftabile ,  tam que  perpe- 
tiiLim  efle  debet,quam  ipfa  ecclefia,durabit  igitur  vfque  ad  conlumma- 
tionemfeculihocEcclefi^fundamentum.  Qupd  autemhac  funda- 
mentum  fit  D.Pctrus,fic  dflucide  oftenditur ,  Id,  quo  pofito  exacdifica- 
tur  Ecclefia,  cft  fundamentum  ipflas  Ecclefiae  ,  fupra  Pe  trum  autem  ex- 
^dificaturEcclefia,eftergoipfiusfundamentum.  Sed  cum  ab  hister- 
ris  &.vita  migrarit  D.Petms,per  fe  non  poteft efle  modo  hoc  fundame- 
tumEcclefix,eritigiturinconrinuataeoTumfucceffione ,  quosdiuina 
prouidentia  ad  ciufdem  muneris  fundtionem  deleftos  ei  perpetuo  fub- 
ftituit.  Qupdfi  hxratiocinationesfutilcs  fk  captiofae  alicuiforte  vide- 
antur,dicatoroquifquis  illefit,cure  facrxhiftoriae  CommentariisScri- 
bx &: Pharifad fuper  Cathedram Mcyfi  fedifle  dicuntur ,  &c  Caiphas  in 
foHo  Aaronis  ,  quamuis  hominesimprobi  &omnibus  fceleribus  ccT- 
operriforent,  Summi.veroPontificesin  fede  Petri  minime  confidere 
exiftimentur?  Regum  au&oritas  &  lcgitima  dominatio in  poftcros  na- 
turx  qiuidam  curlu  &  diredta  via  propagatur:  nulla igitur  erit  propaga- 
tiofpiiitalis dignitatis,  quselegitima  eleftione  fieri  iblct&diuinipra:- 
fidii  commercio?  In  iis  quae  ad  corpus  naturamque  fpecT:ant5tam  fa cilc 
conquiefcamus ,  quae  animi  funt  tamfaftidiofe,  tam  re&  molefte 
comprobemus. 

Antiqui- 


3  2012  ProQuest  UC. 

Ihe  Biblioleca  Nazionale  Cenlrale  di  Firenze. 


JPtiodSummiTonttficts  ftnt  D.Petrt  fuccejfores*  air 

AnuquitasomnisfinccxccptioncvcritatcmhancfiimmavoJimta  c 
Bficpit  >  Ecclefiavniucrfacontinuo  vfu  &  pcrcnniconiiictudincarlc- 
brauit ,  vt  lndiccs  iiipcnus  poftti  clarc  oftcndunt ,  vbi  S.Ircncus  akiquc 
San&iflimiPatrcs  incoclaborant,  id  agunt  &  moliuntur,  &  cruditis 


fuisdif 


tEcdc- 


S.Athanaiiusad  Marcum  Summum  Pontificcm  litcrasfcribcns  ,  his  Athnndf.  &  *mms  tptfc. 
cumhonoristitultsatqucinlignicopcllationccxornat  ,  DominoSan-  JEyftsdd ASsrc.Vaptm. 
€to  Apoftoliciculminis ,  vcncrando  Marco  Sanftx  Romanx&  Apo- 

ptionimEpiicopifalutcm 


mm 
Nic; 
pcr; 


ptun 


gy- 
ua- 


ioncrogaflct  mitti  iibi  vcros  Canoncs&laudataConciIii 
cta  ,  agnoicirvnacum  Clcro  cv  Antiftitumomniumccxtu 
n ,  Romanam  fcdcm  cffemjrrcm  &  cuput  imtuum  Ect  U furum. 


rum.  D.Cypriar 


minat  Ponttfictm  ntdximtim  &Epi[co-  Tcrt  l 
dam  Epiftola fua  rcdlc colligit  No-  < 
^pmioRisducrm&antciignanifm, tum  jj 
cm  accommodarcnoht,  quiCor-  9tu™}Vi 


rupd  Cornelioy  effe  cum  E'f  k*  a  Cdtbohcdiommuntcdrr. 

D  HirrrmvmnsDiirLifnm  Piinrifirrm  \f  jvin 


curr 

ln  n 


lum  m  lua  ad  lllum  t-  Httrtn  tpijs  si  **  D*msm 
Evzo cum (iiccciTorc pifcatoris & dilcmulo crucis  lo-  ^Hm  ^tncm-  Hpvjlajios^t». 
nprimum  nifiChriftum  fcqucns,bcatitudini  tnx ,  id  cc 
communionc  confocior,  fupcr  illam  pctram  xdifica-  44 
o.  Quicunquccxtiahancdomttmagnumcomcdcrir,  iC 
quismarcanonfucnr,  pcnbitrcgnantcdiluuio,cV:c.  cc 
n,  Mclcnumrcfpuo,i£noro Paulmum  ,quicumq-,tc-  tc 
fpargit ,  hoc cftqui  Chrifti no cft  Antichnfti cft.  Pau- 
r  cundcm  Pontificc  m ,  fibi  vr  iiemficct  cum  quibus 


'atlinccrroris& 
lf- 


Idtmddmer  Lti 


volucrit,  adamolicndlifcdi- 


ntftinus  lib.dc  vri!ir.crc< 


js  cmmcns  dcrur  potcftas,  totin  .  •  ytfm 
Saccrdotcs.  EtnrrfumadPontifi-  ldrm*d  D*in» 
►  ,Si  quis  Cathcdix  Pctriiungitur, 

Dubitdb rrumosetusEcclfu^re  Au 


miocoi.dere,  qudvfqueddtonfeptontm gtncru  hunum.ib  Apojloltcd  ftdc  culmtn 
dutonutnobtmtfi  Etcpift.ify.  SioidoEpifcoprumftbtfucccd\ntMmconftde-  ;.Wp 

E  c    j  randut 


r±  22  Liber  1 L  Ecclefiit  ^/lilitaniu 

randu  e(l ,  quanto  certm&  vtrefalubrittr  ab  ipfo  Petro  numeramus,  m  witif&c* 
clcfitfiguramgertnu  Domintts  att ,  Supetbanc  Petram  *difica';oE{c'efi.?»meams 
iaenq»Ajl.7S  exxo.TeJl.  &poruinfennonvmctnteam.  Etquxft.y^.exnouoTcft.denummodil- 
to^.  putans  quemproChriftofequePetrustiibutinominepedbluerat  , 1- 

pfum,  mquit,  conftituit  efle  caput  eorum  vt  paftor  effcr  gregis  Domini- 
E/*/?9o  Auguft.&Vatruci.  Etalioinloco  ,  Hac ai Sanftitatem tuam de Concilio Ni<mdt&fcripta dirc- 
Conc.c*rtkto.z.  ximus, imuantts  Canhaginenfisprouincu  Coepifcopos n  firos,  quosadjtdem  Apc- 

•  £/>i/?.  10 6  ad  Bomfacmm fioluam ,  quam  beatiu  iliuflras ,  de  bac  caufa fcnpfijfe compcrimm .  Et  epift.i  o  6 . 

ad  Bonifacium  ,  Adommanobts ilUrefcnpfit ,  eodemmoio qtiofits erat atqueo- 
portebat  ApoftoliufedisAnti  item.  Poftpauloibid.  Siauumceiiiutibidemfe- 
di  A poftolic^  vel  pouus  ipfi  magfiro  &  Domino  Apoftoiorum. 
^-Bafii  ep  \z.  ad  Athanaful      Iam  vero figrauiilimx  Patrum  auftoritati  nc&cnda  hiftoriarum 
magaum.  Vtfum  ^*«^m0numcnta  videantur  ,  ficrcpcriemus ,  nonmodoin  Occidcnte ,  ve-  - 
^thtcofenuneum,  vtfiri  mm   iam  &  itl  Orientc,fedis  Romanx principatum  communibus  fen- 

batur  EptJdpo  Romi  ,  vt        .    r    /T  •  •      i  ■   •      r  r  1     J     1     M  *  o< 

qu&hic gerunmr  aftderet  tenms ruilic  cxceptum,cuminns  ons religionis  fplendor  latc  luccret,Ow 
det%confiltHm ,  & quonia  fidei documentamelius  obferuarentur.  D.Bafdiusad  Athanafumifai- 
d'Jfictle  efl  ,  vt  comum  ac  beu$,de  multis  magnifq;  incommodis ,  quacdiftidia atq-,  hxrcfes  in  pa- 
Synodtco  decreto  ahqut  tl-  tirjam  fuam  importauent ,  opportunum  fibi  vidcri ait,^t ca de  rc  ad  Epi- 
tHcmittanturytpeuaau  r  /n  r    \      1         r  -n         r     r     /•  1 

tbontate  m  tjta  caufa  v  -  *coPulil  Komanu.m  lcribatur  ,  vt  tua  autontate  m  lita  caula  v  ms  { ita  c- 
fuuvtros eltg*t  aiferendai nimloquitur)  viros  eligat ,  qui  confilii  fui  luce  atq*,  gtauitate  ,  iftos  mo- 
qu:dcmt  meriimok(l.:Mi'  tus  tufbulentifiimae  tcmpeftatis  componant.  S.Ioanncs  Chryfoftomus 
.dtnea  :  verujuKtaad hoc  CUmThcophili  Epifcopi  Alexandrini  impia  machinationc  aguberna- 
/^^^■w^^^/^riZ/T^^^ ■  -cuiis^^c^"32  Coi^fbaiTtiii.opolitanac  fuijllec  deic£l:u.s  ,  ad  Innoccntium 
,£enitcos qut  dfcordiuoblt.  Papam  fc  contulit ,  &  cius  rumruae  dignitatis  proefidium impicrauit ,  o- 
.qai  apudncs  fum  corngat,  ransatq-,  obtcftans ,  vt  Acla  lpfiusThcophilijCvcorunlEpifcoporum, 
.apie&dijb  tKfatonlftrmo-  qLU        nnprobitati  vclihcabantur ,  rcfcmderet.  Atque hocidcm  per- 

nem  attezcrantes  ,*mniaq,  r    .>  c  t   i  •     i_  •  •         r  i  •  r  •  ^ 

jecumhabentes .  qu&in  A  F cmus .quocli vms conhrmat , nam lulius  hociiommepnmus fonis iuis 
.  r.imino  ad  necsjfart*  foiu  "Epifcopos  reftituit,cyaos  immanis  fa6tio  Arrianorum  extutbaflet,nimi- 
uonemgeflorum  tllicfAclA  rum.S. Athanafium  fcdi  Alexandnnaj ,  PaulumEpifcopumConftanti- 
funt.Ethocnemtnefdente.,  nopolitan*  :  Marccllum  Ancyrx  Primatem  Galataru  Ecclefts ,  Afcle- 

**M *rep""l*TJ<'rZ*  Pam  Epifcopum-Gazcnfi in Palicftina ,  Lucium  Adrknoplitancc :  quia, 
T(4i.eoiqutb!ejh)7tiva-i>        o  *j«  .     n  r  ,    ,     •  r  i  > 

d«nt , neqttipacis juntmt-  vt  ait  Sozomenus,  Ad  Romanum  Antiftttew proptcr  fedts dtgmtutem  cura omnm 
mhi  adutntum  ipjcitc  fer  Jp;tt>iret, fingulis  iuam  Ecclefiam  reftituit.  Ipli  ctiam  hacretici  v t  nerfidix 
femijranu&c.     _        pcenam  vitarent  5c  muldlam  Epifcoporum  ,  quomm  in  dioeccli  mor; 


[?kabertd>dtcerttM>Jl«d!u  Papam primum anno  i^i.prouocauit ,  vttcftatur Epiphanius.  Fortu- 
wftrumi  &  magmim  ^natus  &  Felix  cum  a  Cypnano  in  Africa  omnidignitate  fpoli  ui  cflcnt 

Origcncs  h^rclcos  lufpicionc  laborans  dcque ca accufatus  ,  Fabianum 
Romanum  Ponyficcm  pcenac  arbitrum fu«  cftc  voluit :  quod  criaip 
pluribusaiiis  dicipotcft.  \ 


ttmdatur  h&cqui 
fipu+irrumptt  miqu 


■ 


ffaodSummt  Vontlfces  fint  D#  Petrifuccefjores.  2>? 

•ptcc has rariones omncs ficcbuntuc  i . Chriftum  Ies vm non pro 
uctantum  Apoftolocum  ,  Ecclcliam  luam  hmdafleatquccxoi- 
\4cdm  perpctuam  quoquc  ixculcium  omnium  (ucccutoneni. 


Ctncffltth. 


im,non  Anauhum,omiuuin  vi 


imodcicmr  fcd  i 


iiieilus 
icVMo- 
tpoccn* 


iuumicUquir.   3.  Hocprouidcntix 


impo 


rmr 


lera.  8. 
iam  cxp 


icilla1n  AngclisvniusHiciarchixadaliam  luborw 
:  cteleftuim  &  .diorumomnuunqtixcicnturcor-» 
icchbus  intcr  icfc  aptaconriexio,quorum  conucr- 
»  vnomoucnre  fuprcmo  gradatim  omncsvfq;a4  J 
jrr,     i£quum  miacinEcciefiarepefiri^uodin 
irarebonisinltitiKa  lcgibus  commcndatur  :cam-  - 
iaftiom  Hicrarchiarn  omncm ,  ad Chniti  Domi- 
crri.  5.  (.Jitfi  acctiratius  hxc  diipoiftio  &collo-  ■ 
r.cliorem  gubct  nar  ioncm  &  prxftannorcni  hitu- 
isnegligcntiagrauiaincommodamulnshonunu  " 
i.  7.  Vriincmororcfinnrnonullacftincotoori- 
1  bcatis  mcntibu*  illuminatio  fine  nnma  cV  iupre^ 
ine  hoc  ordinc ,  nullam  cflc  in  Eccleiw  lct^rimarn 
liitionc ,  nullamcflcpoftc  Vcrbidiuiniiuftam& 
ncm ,  nec  adiumiftrauoncmSacramcntorum. 
ata ,  codcm  moru  Ntiminis  hxrcditatcm  vt  cadii- 
iri,  lo^NonxqucncccflariumciTePaftorcmgr^-  * 
rorcm  atquc  Ducrtn,re#orem  nairigto  ,  Regrm  1 ":' 
Xmulnrudini ,  qudmhsv  Chnfti  Vicanum  Ec^  * 
vtacicm,  vtnauinilam^vtimpcriumfuummo-1 
r  hanc  fubordinationcm  cflc  nurabrlc  illud  vn-  ?f*lm.\ 


cmcflc,  1 


tatmmquidtmm*-  Ih 


rsScad*  Utmikii* 


•  autcm  rmuraJitcrranquam  mut; 
cur  ,iuibcsfincaqiia,quxivent 
lci.infiuduo&.buinoiiujccra 


1  his  corru 


i  14.  Liber  1  LEccleJz*  Militantis 

fuas  confufiones , fyderaerrantia,  quibusprocellatenebrarumfcruata 
eft  in  xternum .  Vx  illis  qui  in  via  Cain  abicrunt ,  &  errorc  Balaam  mer- 
cede  efFufi  funt,  &  in  contradi&ione  Corc  perierut ,  qui  nunquam  tan- 
ta  cotumacia  fuperbientis  aqjpii  &  furiofi,  Moyfi  reftitit,  quam  hi  Pon- 
tifici  Maximo  repugnant,  &  eius  caufa  D.Petro,  &  propter  hunc,  Chri- 
fto  Seruatori,  &  ratione  Chrifti,  fummo  rerum  procreatori  Deo,qui  de 
fuis  vel  etiam  minimis  magnificum  illud  pronunciauit,  Quitetigerir 
vos,  tangit  pupillam  oculi  mci. 

mss^ssswsassasBsssmsi 

D.  PETRVM  FVNDAS- 

SE,  ADMINISTRAVISSE,  ET 

AD  EXTREMVM  PROPRIO  S  A  N- 

jGVINE  DEO    CONSECP.ASSE  RoMA- 

namEcclcfiam. 

C  A  P  V  T  X¥ 

V 1  D.Petrum  nunquam  Romx  fuifle  negaret ,  is  mihi  fi- 
mftrosinfauftofquebuboncs,&no£tiuagasalias  malio- 
minis  alites  imitari  videretur ,  quae  cum  tenebras  mirifice 
diligant,lucem  &  dicmauerfantur.  Noftram  nos  condi- 
tionemmeliorcm  cflc  cupianms. 
jidRom.i. 8.  S.Paulus  ad  Romanos  fcribcns  ftatim  ab  initio  ita  cos  affatur  ,  Pri- 

tn um  quidemgratas ago  Deo  meo per  Ie  s  v m  Chriftum  pro  omnibus  vobis ,  quia fi- 
des  veftra  annutti  tatur  in  rntuerfo  mundo.  Qu*  quidcm  vcrba  fatis  fignificat, 
cos  iam  prius  Chriftianac  fidci  rudimcntis  imbutos  atquc  inftitu*a<;  fuif- 
fe. Quaero igitur  a  quo  id faftum ,  nifi ab  eo ,  qui  eum locum  dignitatlf- 
qucgradumintcr  Apoftolos  obtinebat  ,  quem  Roma  inter  Vrbesim- 
pcrii  orbis  tcrrarum  >  A d cos  qtiidcm poft acceflit  D.Paulus , vt  ctiam 
dcinccps  dicetur,  tumque  fueiunt  a  duobus  iihs  principibus  eruditi 
C  lriftianne  fapicnticX  Coryphacis ,  fcd  laudatus  hic  fidei  curfus  &c  propa- 
gatiofatdcclarat,  D.  Pctrum  ibidcm  antca  iignumpictatiscxtulifle. 
Hanc  ob  caufamTheodoretus  candcm  Epiftolam  commcn  tariis  fuis  il- 
Thudorettu  in  Zpijt  ad  lllUTans,  eo  pncfertim  loco  vbi  Apoftolus  ait  Deftdero  entm  vidcre  vcs ,  vt  a- 
Rjm'  liquidtmpertiarvolis^atisfpiritAisai  conftrmandos  vos ,  animaducrtit  no  di- 

xiflc  illum ad  vos  docendos  &  inftitucndos ,  fcd  ad  confirmandum  vos  ' 

gctcamprarbucrat  ;mhiligituxmolicbatur  amplius  D.Pauius  Sc  cupic- 

batquam 


ixf  Ltb.  TL  Ecctefi&Mititanris 

»d-  &  rii  lum effert^  iurifq.  faclt  quod  Principum  Apoftolorura  conditoria  , & 

«AiW7t5  ciif  9i«_C-  &gloriam,quam  vclinpacc  vclinbellohbicomparaflcr.  ^ 

Chry f  hom.  3 1 .  in  cpift.  ad  Romanos in  moiili.  N*« tta  coclum  JpUndtfctt ,  radtcsfuos  foi exfe  Jemittit, 

quemadmodum  Romanoru  vrbs,dutu  illevs  lampadesvbique  terrarurr,  effundem  H mc  raptetur  Petrtu,  htnc  Paultee. 
Corfidtrate  &  horrtte  ,  quale $ea*culumvtjwa fitRem*,P»idumtepentecxthec»  ttt  ,cum  Petrorefmgentem 
inoccurfumdominifurfumf.rri.  Qttalem  rofamChr.ftimitttt  Roma/  Qualtitu  coronu  duabuA  ornatur  vrts  tftat 
Qualtbu*  cathenit  aureie  cinctatil Qualeshabet  fontes?  Proptere*cel*t>rohancvrbem>nonprofter  coptxmaurh 
nonproptercolumnat ,  ntc^  prcpter  altam phantafiam,fcd.propter  colun,na*  tllas  Ecil*fiir 

Soxjjmen  1 *kfix.%  f  Sozomenusprodit  Alaricum ,  Roma  vi&  impreffionemiliramca- 
pta,a  facro  D  .Pctrifano  manus  abftinuifle,vbiillius  fepulchrumvifeba- 
luftimanusinAuth.vt  tur?  qUod perfugium ■&afylum cfle voluit.  Iuftinianusi»  Au  bent. vtEc— 
Eccklia  Romana  cctum  ciefRonK€em  tanprmig  .ud.mbct vtcdi&um fuum pertotumoccidentcm  ' 
BSSS&SS  vim  obtineat,idquein  gratiam  &  vcnerationemauguft^SedisSummi 
terniwf  *i  ommpotentu  „  Apoftolorum  Petri.Et  inkg.Cu»  ctcspopulos,  Codic.  Cunftospopulos» 
Dei  honortm  ventrande  5jqUos  Clementixnoftrxrcgitrniperium.in  tali  volumusreligione  ver- 
fedi,fummiAp«ftolt  Petti  ^fany(\viam diuinum Petrum  Apoftolum  tradidiffe  Romanis  ,  religicr 

tm  Occidentis3quA  vfqut  „fum  feqiuclaret,&Petrum  Akxandn*  Epilcopum  virum  Apoftohcae' 

attipfos  Oceani  rectjfwex  fan&itatis. 

tenduntur  >  &c  Impp.  Gratianus,  Vaienrinianns,  &  Theodofius  A.A  A.  adpopulum  vrbis  Conftanrino- 
pc?:ana,% 

Tertullian.  de  prxftripr  lnter  Latinos,  Tertullianuslib.dcpraefoiptionibus,  ait  D.Petrun* 
.       jXlCl'i*T*v  Iji  excmplo  &  imitatione  Ivlaciftrisexrremo  ilipplicio  Romac  affedumy 

ltalii,adiacts,habtsRima  r  ©   .   '  rr 

vndenobu  quoque auHo  D.PautammoreSandtiloannis BapnftaeyS. loannem  Euangchftam m? 
jitai prefto esl :  fiatu  fehx  feruentis  olei  dolium immiflum,vnd'c  fanus  &  incolumis  emerferit  in> 
Eceltfia»  cuitotamdoftri  infulamdeinderelctfatus.  D.Cyprianuscpifk^i.ait  Corncliumki  Fa- 
nam  Apofieli  cum  favgw-  biartiiocum  fur>ro^atum  hoc cftin  Romanam  Diui  PetriSedem  fuifley 

7ie  Jho  prcfudtrunt :  vbt       •     ^    \  r     r  S:     •      »  -  L  r> 

jetrtu  Vaffioni  Domtntc*  totius  Ecclehse  lu_tragiis,&  Clen  approt/ationc^qui  tumRomasver- 
adtquatur  :  vbi  Paulm  fabatur.  Arnobius  1.  i.contr.  Gentil.  Simonishiftoriac,  dequaprius,* 
loannii  exitu  coronatur:  adiungit,eumcognominatumfuifle  Brundam,  &  poft  frada&  debi^ 
vbt  Apoftolm  lcanntspo-  lrcatacruralap_iirc.pentino,cum  ignommiamferrcnonpoflct,  &im- 
fteaauam  in  oleum  igneum  .  ^  r  \  \  -      r  r  -  •  •  rr 

demertu*nihtlp*f[meft,m  manes  corpons cruciatus ,  cfubhmifefe itcrum  pnscipitcmcgiflc^quo 
Infulamrelegatur:  cafu  vir  longe  poft  natos  homincs  improbiflimus  animam  efflauk.;. 

Cypr.  epiftel  yx.  Arnobiu*  /.  1.  multopcfl  princip.  Viderant  enim  curjusn  Stmonis  Niagt,  &quai,riga4  tgneat  Pett4 
ore  dijftafM.  &  nomtnato  Chrtftoeuanu  ffr-iVidtrar.t^n^uamfidentem  diUfalfis,  &  abeifdemmetuent  butprcdi- 
lum,  pondtreprecTpitatum  Juo,crurtbu4tatutfft prtfraftii-.pcsl  demdepeiUtum  Btundam  c*utsa:ibuH>&pu)tQrt4*. 
feffum^xaittfftmitulmtnu  Jerttrfum  prdcipttaffe  fafttgte. 

SanitusAmbrofiiislocum  (uperius  nobis  exprelTit ,  cuiQup  vadis 
nomeneftimpoiituminunc  cundem  deexcellcntiflima  dtgnitate  vtri- 
ufqueApoftolidifltrentemaudiamus  ,  &  locum,tempus,  aiiaquead- 
Ambr.ferm.n.qttitsli.in  iunaagloriofifrimimumphino^nteni^w.a^  Do^ 
ftft.ss»Pem&£*itUtQ.i,  mnoftntptruntfcHntUip,  iUtporenth,  dmtitu.immmaltf4tU  ilU  diffanfia 


1 1 8  Liber  11.  Ecclefi&  Militantu^M^ 

Eft  igitur  verifimile  Caluini  admiratores  qui  eius  tue 
nemfibicxfftimaruntjfacilcconccftiirosD.PetrumRom 
morte  commutafle,amatores  autcm  veritatis  etiam  didtur 
tatemegifle,  confedifle,religionis  clauum  tenuifleeote 
uallo  ,de  quo  nos  Sancti  Patrcs  aliique  probatae  fidei  fc; 
nuerunt. 


Xi.T.rhiUf.i. 


■pmmo  MANAl 

ECCLESIA^^p^-j 

A  Vonam  meo  fato  fieri  dicam,aiebat  quondame- 

\  loquentia^Romana:  parens  ,  vt  ncmohisannis 

ijj  vigintireipub.hoftisfuerir,  qui  nonbellumeo- 

,i  dem  tempore  mihi  qaoque  indixerit  ?  Idem  pro- 

pe  Romana  Sedes  queri  poteft ,  in  tantis  tamque 

importunishaaefeon  odiis  ,  qux  ftatim  ab  ipfo 

exordio  Dci  fponfam  crudcliffime  vexaucrunt. 

Neque  enim negari  poteft,  quin  fedfatimpiorum 

p™nes,nouaqucfa£hones,coipfotcmporispunao  nefarmm  &  omni 

lmbutumodiobellumScdi  Apoftolicaeindixerint,  quo  fe  ab  Ecclcfix 

commumonc  fciugarunr.  Teftes  funt  Ariani,iEriani,Donatifte  Nefto- 

nani,Eutychiam,Monothclita5,&aliiquosfeculorum  &  atatum  con- 
tinualucceffione  fupra  memorauimus. 

Neque  etiam  diffiteri  quif  quam poteft  quin  ab  omni  hominum mc3 

Cypr  de  vnuate  Ecclef  moria  Ecdefia  Romana  appellatafiicrit&prardicata  ,  EccUfiarum  Ca 

drcafinem.  pM,primaSedes,mater&matrixaliarum,  vtcumDiuo Cypnanolonnnr 

Ll  JpoteJt,  &f,T/ar,-     c°m™™onis  &  communicationis  cum  Romano  Pontifice  tcfteO 
tiamfalmu  am.ttit.       prato aduerlus  Parmemanum :  qum  denique cxprcflk  EcclefixR «m 
Optat  Hba.conttParm.  nxeffig.es  dare&pcrfpicueappareati*  Concilfis  &  Annquitttis  fcri" 
to  4  B.bl.oth.PP.         ptonbus  tum  Grxcis  rum  Larinis ,  &  prxfertim  in  M,„„  I 

^imotathtdram.p.fop*  ^1™™^^ 

Um efccollat*m:ir>au»ft-  "cs mtereflc debenr,delaicorum  comunione.de poteftate confecn  A 
itrit  omnmm  Afojiolorum  corpons  &  fanguinis  C  h  r  i  s  t  i  qua  Presbyter  folus  eftprxdirus  de 

■tW,.<4><  k;«  V;  v   *    .  coslefti 


J.eo  '.  tp.ad  Tlauian. 


;2jo  Lib.  I  h  TLcclefi&Milit<tntis 

t-conuehiret.  Cumtotusmimdus,vtidemaitD.  AmbrofmsfitDei  Ec- 
clelia  tamen  domus  eius  dicitur  ^  cuius  h odie  Reftor  eft  Damafus.  Di- 
ildtmincap.  i.tpift.sd  Ti-  uusHieronymus  Apolog.},aduerfusRuffinum,Romanam  Ecclefiam 
ttnoth.tom.  |f  v  ♦ ;  ait prseftigias  non  rccipere.  San&us  Auguftinus  cpift.162.  dc  Epilcopo 

Auguft  $p.\6i.ante  med.  Caeciliano difputans,aflcritilliminimeextimefcendam  efle confpiran- 
itmi*>  tem  inimicorummultitudinem,cum  fe  videret  5c  RomanaeEcclcfue, 

in  quafemper  Apoftoliae  cathedrx  viguit principatus ,  Sc  cxteris  terris, 
vnde  Euangelium  ad  ipfam  Africam  vcnit,per  communicatorias  literas 
efle  coniun&um. 

Concilidtio.  Haudigitur  laboriofum  modo  fucrit  atque  difficile ,  quod  ad  voca- 

/Aug*  cont.  Epift.  funda-bulum  quidem  hoc  attinet ,  inter  nos  conuenire ,  &c  vna  animorum 
mcntic.4.^om.6.  MW^  confenflone  cum  eodem  fandHflimo  Auguftino  diccre,  quod  Multa 
^m^J^iatM$i\  »  fint>  quaenosmftiffimo  tn  Ecclcfiae  Catholicx  gremio  contincant, 
gnmio :  tenet  c-onfafi*  P*'  tencc  confenfio  populorum  &  gentium ,  tcnet  audoritas  miraculis 
pilorum&gentiumi  tenet  „  inchoata ,  fpe  nutrita , charkate  aufta  ,  vetuftate  firmara  ,  tenet  ab; 
^torimmtracuiuincho^  ^  ipfa  ^  petri  Apoftoli,  cui  pafcendas  oues  fuas  poft  Refurre&io- 
*u£' ^Lttf£***> »  nem  D°minus  commendauit, vfque  ad  pnefentem  Epifcopatum  fuc- 
&e.  .  5>  ceilio  lacerdotum ,  tenet  poftremo  igfum  Catholica:  nomen ,  quod 

„  nonfin^caufaintertammulta^ha-refesiftaEcclcfiafolaobtinuic,  & 
„  eadem  ratione  nomcn  Rpmanje  ,  quod  nullus  hadtenus  h#reticus 
.  „  vfurpauit. 

Caluinus  his  rationibus  viftus,  callidaefimulationis  vocem  extulit 
rlib.de  Reformatione,  cum  clare  &  con  tente  profiteretur,fe  a  veteri  Ec- 
•    h      n  t         Clefu  minime  digrcrfliim,  quidquid  fiiiflet  a  fe  fadum,  ad  tollendos 
injt*  m. cap.  abums idpertincre.Scd  libro  quarto  Inftitutionum  malki*  virus  atque 

*  '  ~  '  peftem,quaminputidoanimi  fmu perfidiofoque  tegebat,fubitoape- 

-mit,cumhoc  fcremodofcribit,  TametfifatearRomam  olimomnium 
matrem  Ecclefiarum  fuifli ,  ex  quo  cocpit  fedes  efle  Antichrifti ,  defiit 

To«*nZ\  '  cffe  ^°d  erat.  Nos  enimuero  cumDmo  Hieronymorefpondemus, 

»  QB<q™  es  aflertor  nouorum  dogmatum ,  qu*fo  te ,  vt parcas  Ro- 
„  manisaunbus ,parcas  fidei ,  qux  Apoftoli  vocc  laudatacft.  Curpoft 
„  quadrmgentos  annos  (iam  per  millc  & fcxcentos diccrer)  docerc nos 
„  mteris,quodantenefciuimus?  curprofcrsinmedium,  quod  Pctrus 
.„  fcPaulus  cdere  noluerunt?  Vfque  adhanc  diem  fine  ifta  doftrina 
„mundusChnftianusfuit.  E.tquod attinetadprodieiofamillam An 
tichnfti  noui  &  cxcogitati  metamorphofim,addimus  iilius  fuifle  often  l 
dere,  vbi,quando,quonam  modo,  &  in  quo  tandcm  homo  ima^ita  l  l 

difputano  iftius  „  vcntatem  debet  exponere  ,  concluimSv 
jpemitas  ad  EcclefizDei  naturam  &  conditionem fpedtet  AȣP 


:cr 
tl-" 
pra 


QuodPontifexRom.non  pof 

upcm,quam  intucnsolim  Harufpi 


ujr ,po 


ROMANVM  PONTI- 

FICEM  DICINONPOSSE 

ANTICHRISTVM. 

t  XTh 

Amitsi  idcm  pLmc  (ir  c  Summo  Pontificc  An-  * 

inufitammcomminifci:  Quiaumcn^vtmagnu» 
ftolus  dcbirorcs  fumus  non  fapicnribus 
vcrum  ctiam  incptis&vxcordious^pro- 


ait 


ficcm  ncc  cilc  ,  ncc  vllo  modo  cflc  pofl 


nrrr 
mti- 


irichriftus  nafci  vhimistcmporibusdcbct,qux  Scrua-  si*ith  14 
ffus  hycmcm  mimdi  atquc  vniucrfi  appcliat  &  fuprcm^ 


:quutum 
[ux  fcnc- 
ipc  Chri- 
cricnun- 


!  dutrur  Dtus,  aut  qu$d  lohtur  s  ttdvt  m 

Dtw :  Tantum  vcro  abcft,vc  a  Rom*- 
>  illa  inducatur,£ca  rcligionc  impia 
itqqc  aufpicijsEuangclijlplcndorla- 


z  3  %  L/Z^r  //.  Ecclefix  Militantis, 

$  itfy»™*  ^  .uxyr.a-.  o  Antichriftus feowa peccati nominatur , & filius iniquitatis, cumt; 

$b  **<  meu  vitae  innocentia  clari  tot  Romani  Pontifices  &  illuftri  fan&imc 

Calu  lnftitut.|.4.c.7  $  .11.  niaiiacl:enus  vigucrint:ccrtc  Caluinus ipfe  Gregorium  Maenum  appc 
loquens  de  SS.Gtep-ono  a     •  1    n.     r  /~l  w  i-r  & 

&Be^nardo.  lat&itf#0w.  5.  Antichnftusle  vcrum  Chnftum  Meiliamquecnedice 

§)n  tamen  tunc  fanttu */-  atque  adeo  contendet,  Chriftum  I  e  s  v  m  falfum  &  imitarione  fimul 
iu  virif  tAntofere  dtjpltc*  mm  fuifTe  Vatem.  Summas  autem  Ponrirex  fefe  lilius  Vicarium  c{ 
b*('  contendit.  6.  Antichriftus  fupra  Deum  lpfum  fe  vaecordi ,  &  impud 

i   tmtt   \.).  tiflimaaudaciaextollet ,  AtPapa  fe  feruorum  Dei  feruum  profitctu 

7.  Antichriftus  omnibus  opibus  &  contcntione  cruci  aduerfabitu 
Romanus  Pontifex  illam  veneratur.  8.  Antichriftus  matrimonij  f 
rietatcs  &connubij  iuraprohibebit :  Pontifcx  Maximus  contra,Sacr 
mentumeftepron-unciat,admonctque  (erio  illos,qui  cxiibcm  vita 
compledhmtur^vt  maturo  iudicio  omnia  confiderent,priufquam  (e  v< 
to  aftringant  ?  nullaque  iuuenik  temcnrate  ferantur:  &  nonnunouam 
magnaqusedam  rario  communisq-,  vtilitas  vrgeat  lcgibus  foluit.  9.  Aj 
tichriftus  Mofis  ceremonias  ritusque  iam  obfolctos  inftaurabit,  pr< 
phanos  quofdam  eiTe  dicet  immundosque  cibos,  quos  minis  arque  in 
perio  vctabit  attingcre:  Sumus  Pont.tum  pcr  fe,tu pcr  fuos  docet,no  i 
quod in  osintrat , (cd fupcrbi  animi  contumaciam  mcntcm inficcre ,  < 
^'mncm cibum  naturaquidcm  fua  bonum  &ccnceflum efle ,  fcd  in  vfi 
Ecclefiae  voci&au&oritari  parcndum.  10  Regnum  Antichrifti  nc 
plus  quam  trcs  annos  cum  dimidio  florcre  debet,vt  e  diuina  predictic 
paniel  e*t$4f,  ne  Danielis  conftat,vbi  tcmpus,&  tempora,&  dimidium  temporis  m< 

morantur,quxalias  ipfc  cxplicat  mille  ducentos  &  nona^inta  dics  ,  qi 
quadragihta  duos  menfes  conficiunt,dequibusitem  ccelefti^Ioanm 
ii.Apocalypfeos  \  quo  fane  modo  rem  dcinceps  cruditiflimi  omniui 
irtnwlib.t.e.it.  Sanfas  Patrcsexplicueruntjrenatus libro  j.fub  finem :  San£tus  Cyrillus  Cati 
«Injfimi  Dttconunt,  &  chefi  15. Hippolytus martyr  orat.de  confum.  mund. & S  Aucniftinusl 

coottabtt  mutaturu*  tem   ,  1    r*-  r\  -  A  ^     nuyunnus  I 

pfrm  &  kgern :  &  dmbkur  b">  dc  Cuutate  Dei  capite  23.  Atqui  Ecclefis  parcntes  recfcorcsqi 
inmanu  etu*  vs%  mdtem^  Pap«iammille&fcxcentosannosincapra:ftantifun<aionc  vi^ucrun 
pustemporum,  &  dtmidtu  vixquc  vllus  fuit ,  quinon  tres  annos  &  dimidium  in  coeradu^honor 
t*mpus,hocef}>trtennium  &  dignitatisfit  praetcrgrefTus.  11.  Prodi<na  AntichriftifaHafuturifin 
^fexmenfes  mqwbusve  mendacia^cl  fallendum  accommodata  £      '      —      ,  „  J 

mensregnabttfuperterra.       *i  5  .     .  itLuiumoaara,^  »«,  re^cn  ^ft, 

C  illuscatech  u.ante  Pontinccsautcm  Maximt ,  liucpcr fc , fiuc peralios  aquibusculri  nr 
medium.fol  $77.  dicatiquefucrunt,miraculavcrillima  patrarunt  dc quibus alii<: 2  1 

Keafc  X  » ««ciww«,cii '  Deo  ducedifputabituf.  . 

Z  -Aus  *  Ttupovncc  cwS-Keufoi}  w  i7rt\t>i7ttt  ^er»,  ^^^lotf,      ^U^uS  oTwx^uH^pm  £  n  " 

<£  xctfrf  r  '(%xuIm<&>.  Hippolytusmar.ora  dcconfum  mu»di& Autichnfto , tom.  1  Bibrotl*  PP  ^ 
Prcphetm  pcr  vntucrfum  mundum  denuntUntes aduentum  Amtchrtft^mtUt ducentos  exmgint mdt  samitt  ' 

Auguftin  lib  io  deCiu.      n.  Sandus  Auguftinuslibro  io.de  Ciuitate Dci  can       G  \  U 

^dtum^teZZTmnnnm  curas ' ^cli^m  Th^icen ,  fidem  ludxorum ,  Antichnftum  perfccuti 
<vni>mefre,&duos,&dt-  rum , Chr/ftum mdicaturum ,  mortuorum  refurredionem , bonorur 
rntdiHm  mciperhoctnsmn-  malorumquc  dk'emprionem,mundi  conflagrationcm, ciufdcmquc  u 


QuodPontifex  Rom.non  pojflt  dict  Anticlmfltu.  .235 

nouationem.  Quidqium ne igitur  horum  omnium ,  qux  ijsdem  tcm- 
ponbus  cucnirc  dcbenr,  vidcmus  ?  i}.  Antichriftus  ccrtum  quoddam 
nomcneft  habmmis,  qnodc  facns  oraculis,  vaticinioqucD.Ioanms 
tuxta  Gra-corum  numcrandi  rationcm,l"cxccnta  ("cxaginta  fcx  conficict: 
CuiusautcmPontihcis  nomcn  ad  hanc  vlquc  tcmpcftatcmjcum  numc- 
rum  litcr.iniradbwttujf^ 

Damd  Chytrxusi 
cam  A«r«'»«.,  &  Hcbra 
in  vtroquc  ralluntur 
locoiotaponenduell 
vocem  Romcith  n"° 
ftrmininonim  f.t  no 


nos  fmtffem  otism  Mfc 
mtrodternm  pefiortuApofi- 
to  diiuctfth  aiiquando  m 
Sertptttrie  Mcmenfium  ne*~ 
mttcdecUrMtter. 


Bihliandcr  cxiftimarur  vocem  Grx- 
;n,,Qn  numcrum  lumccfticcrc,fcd 
'.^-  Romanum  iignificcr,  {ccundo 
igirur  numcrus  itlc  666.Ez  quod  ad 


cram 


,  cum 


-  ^  —   v  —  —  

imccrminario,  Romanusaurcm  iit  mafcuh- 
um,dcnumcrofcxcctommrcxaginrafc,dc. 
am  ammaducrnr  Arcthasjd  nomcnquod  cft 


qui 
qu< 
net 
nui 


jncccnum  cx  propnum  cucucDcarinorc  omnium,quicmcrc 
1  aurabalicnarc  volcnr:  nomcn  autcm  KmrHttt  fit  communc, 
uipiamlumccicvidcatur^xquo  iurchxcomnia  nomina  for- 
acnnftus,quxproximchicponam,aliaqucpropcinfinita,qu^ 
n  666.pollunr componcrcdicctur crgo  pcrncgo ,  \.h 

ns,t         v  ictor  molusdu&or, jAn$j%  jA^ijve- 

is  imxm  **Cm**&~ olittunuidils ,  %'UtU  frmp  agnus  iniuftus ,  J-n. 
anus  tiuc  aducrianus,  ^«r^^,  Gcnfcricus  Gorthicum  no- 
tinus  Lutncrus  idcm  omnmo  coniicir ,  h  larinx  lircrx  Grxcq- 
rcamintui-.Eundcm  cnamnumcrumcotmctLurhcr  "VroS 
vc&DauidChyrrxus  "Wa  &  z<i,u&.  TriaaS.Irenxonoran- 
ttn^Mmeufm  a*t*:>&>  &c  t#t**,  hb.  j.  conrra  hxrcf.  vbi  lccundum  verofimi- 
liuseflcducitprimo,rcrnumautcm  fccundo:  additramcn  non  ciicin 
dilc&u  harum  vocum  tk conquifitione  maximoncrc laboradum  ouod 
in carum  varicrarc  ac  multitudinc , qux complccti cum numcrum  nof- 
r/acilc&:promjmira  forcrvnumproalioaccipcrc,  quomodo  An- 


rusn 

mcn. 
rumi 


VidcBfllarm  c.io.dcRo- 
manoPoncjf.lib.i. 
Aretkm.  £  zco 


PrimMfim. 

H^mo. 

Lmdjtnm. 

GenebtMrd. 

BtQMTmm 


60, 
70. 


?o. 
100. 

666. 


fcn 
ticf 


fer,< 
quai 
n8R 

cctla 


Kcn 
promj 


1  numcrum  ipfum  delignaui 
hommum  ignorarionclarcbi 


iftumlE  s  v  s,quodSibylladiuinoaff 


mcn  iit  aDftrufumatqucincognirum.cumramnotumcoprx-  Humaois  nomcn  * 
turumfir^quamccrtumcrt.anuquamcxoriarurjarcbraobfcu-    tu  vcromcnre*.^ 
rcaligmcrcncbricoiainuolui.  ccncro.  ggg, 

Ltn]^,°VC      atiti's^  Grcgor.cpift.jg.lib  4. 

acftc  D.Grcgono,qui  Anrichnftop.Tftorisvniucrfalisritulum  Coeptfcmem  folm  comt 
10 Aar: alrcra  c  vcrbis  D.Ioannis  dcducirur ,  qui  lam  vcniilc  An-  V0'Mri v»«"rf*l«  *ptf« 
lmaiTcrir.  Er  quodadprimanullam  quidcmattincMcfpondc-^  j*,*?  ttm  ^rbt 

>.-\        1  '     r,  q"tdMltud,mhtMmpropt 

g  dcmus, 


>pin- 


*34  Lik  I  L  Ecctefia  Sblilitantis 

Greg  Epift.8i4kb.4.2*;p^  lo»ge  &  late  patct,  fo- 

intigrmm  teeffefaubarU)  *us  &  vnicus  Epifcopus  cft  atquc  paftor ,  vel  notateum  fcdchgnat,  qui 
vtEptfcopue  dtct  debuijfes,  reliquis  fupcrior  quidem  eft,  fcd  non  folus  Antiftcs,  imo  potius  Epifco- 
**  h*:.<l?*ndoekterduSiw  PlIS  Epifcoporum.  Prima  illa  ambitiofi  nominis  appcllatio  auidc  ab 
'SS^t^  ^nticnrifto  arripictur.  Secunda  Vicariorum  Chnfti  Iesv  eft  propria. 

Gregor.ePift.78.1ib.4  c<iLod  autcmcaiit  mcns &fcntcnna  D.Grcgorij,  cxco conftat,  quod 
Trtfit  t*menval(ieeJl,vt  de  loanneloqucns  Epifcopo  Conftantinopolitano ,  qui fe  Paftorem  v- 
ttttenterferMturqtiatenHt  nitterfalem  nominabat,  idemfecifleait  ac  fi  fe  folum  Saccrdotem  ap- 
fi!£+£tf$£Z,  Pr™ EPlft- **> «em Ipift. 7<J. qua! dc hac ,pfa  rc 

felmconttur  appeLriEpi  lmpei'atorem  Maunnum  mittitur ,  Epikopi  vniucrfalis  titulum  no- 
b opm.  mcn  fingularitatis  appellat.  Contra  vero  in  eadem  Epiftola  82.  quanv 

Idem  epift.  69  lik  7.  8i  adeum  ipfum  loanncm  Antichriftiprxcurforcmatquc  farellircmfcri- 
,  <»*M  bit,fc  tamctfi  indignum  ad  totitis  Ecclefix reeimcn  vocatum  ait,&  Epi- 

eR,reftat  vt  vos  tvilco.t  fl.,,|„  _o  „  J  /"     /?      •       x  r  K         i  >  r 

«mjs»*.  ltola7»-ad  ConltantiumImpcracorem,feD.Petniucceiroi-ernnomi- 

.  Greg.cpift  7»  lib.4.  v«/.  "at»*luod&^at  Mauritium  Imperatorcm  compellans  Epift.7<J.  Vnde 
/«*  «r»m {icm»n,tum £-  »equuur,vtarrogantcm  illam  primam fignificationcm  Antichrifto  co- 
fifcofttHm  )  vnqu*m  ho,  uenientem.  vitarer,  repudiare  illum  vohiiflc,&deprecarititulumvni- 
fwgttUr  tatuncmiafam  uerfalis  aConcilio Chalcedonenfi dclatum ,aut  certe fummaquadam 

vmJkmutMiffiumh  v"c,uum  um  dele<ftum  Imperatorem  legimus  Cxfaris  nomen  recu- 
uspriHatentutvninirfi &  ia»e,Antonium Pium  vnaPatris patrixappellatione contentum  fuiffe 
inha.auigaudete dtnom,  Auguftum ipfum fundatorem  iufti imperij  & quietis, non  permilifle  vt 
ntfinguUttatu  afftiit.   _  quoquam  Dominus  nuncuparetur. 

Idem  epift  8i.lib,4  C.um  ind.gnm  tgo  «iUu0*egim,nij*u8m  lum  Idcm  erift  78  .idConft.Imperat  lib  _ 
ntfiteccnt»  Gregotutamafunivtfat.talia  dtbe«,,Petr,tamen  A,,oflol,  fecc»,«nulU  funt ,  vt  veftrucemtanbZ 
(,«,,, ftamereatur Idcm  ep.ft  76.1,b.4.C4r/^r,  B  P,,^^^  ^,,^  hcnore,fervrJ«nd«m  ChtlZ 
frnenfemSynodH  Romano  Pont.ficobUtumeft  JednuliHteotHmvnjuamhoc finguUritHti,  vtcabuium «IfimtA 

Quod  veroad  illud  attinct,quodcft  Ioann.r.cap.i.  Arittchriftus  ve- 
mt,  facihs  refponfio  cft,  nam  illud  vcnit,  iri  textu  Gixco  in  prcfenti  eft 
AmI.r.  .       noninpratento  An,WyWTO,,inDiblijs  Geneucnfibus  Antichriftus 

£S__1_^ 

viderius  circumdan.  *n  ^reAmichnftumphtr.esa.mulos &>mitatoresumihabui&,tumetiam 
etntm  tert.m  Anucbr.fi*,  o«nceps habtturum ,  mmirum  eos  omnes, qui  Chrifto  I  e  s  v  aduerfa- 
sut  jUi**>aUt Stbel,': imo  buntur,quaks  iam  i jsdem  temporibus fucrimt, qui necaban t eius  din'i 
*mncStum  Ant„hr,fli  q»i  mtatcm  Cerinthus,Ebion,  &  Nicolaita;.  Itaexponunt  Ecclefi  --l,,mi„ 
3ES  <™**™  Patres  ^^^  Al^o^t^ 

Greg  hb,,.Moral  ca,4.  fjEffi  T^Sf^  confenfioneanimaduerrunt,  omnes  Harrcn- 
SuLJdo^  A»tuhr,ft,  5°se& offi^°  Antichnftos  &  prodromosinfolcntiffimiilUushominis 
1H*mquo,i,beti»  ,,u*  cor.  Dfiqueperduclhs.  lmS 
f,rtvalcn,iQrei*cciftmtri>.  inauorumcotdt  iniauitmdum  vehemtnttt induruit .  1««..».  • 
/ubfiflit.  lrt».ltb.j.  cap.lt.  Cjr$t*tttkt,,  Chryfeft.i»  caf.i  effi  »  adTheJ] '  HiZ.ZT/T^r'"??" 
^'flftne  isMAlgafi^  AHgufi.mPfa.1.7  GregMb.}.^^ 


^uod Pontifix  Rom.vo)! poflt  diaAnttchrtfltu.  235 

Pofthac  igicur  fatcancur  omnes  ooortct  Romanum  illum  Amichri- 
ftum,quempctulans  ieiimaqueinuidia  vttcrriculamcntum  quoddam 
pucrorumdcpingcbat,  cflc  vilibilis  Ecckft*  PaftoremSummum^Dci 
m  tctTls  Vicanum  6:  lcgittmum  fucccllorcm  D.Pctri,in  qucm  nulla  pc- 
nitus  devcn  Ancichnfti  conditiombus  quadrac,quxfmc  conrroucriia 
numciovigintipctccnicntur.  i.  Ccitumqucndamcfiohomim?m,qui 
fcMeifiamgloriaur.  1.  Ad  fc  Vatumpr.vdidioncs^  VcccrisTcfta- 
mcnri  riguras rcfcrrc.  $.  Nomen  habcrc  pioprium,quod  vi & lunncro 
liccrarom  fummam  666.concincac.  4.  Iud.cum  cllc  nationc :  domo  & 
iamiliacTribuDan.  f.  Iudxorum  f.i&ionc&mflammaco  ftudiocx- 
ccptum.  6.  Hicrofolymis  in  Tcmplo  S.domonis  inihuraco  fcdcrc. 

7.  Intcrfalfa&cxcogiratapioJigiabcnc  mulraigncm  ccaclodcuoCa- 
rc,darc  fcrmoncm  fuuulachris,a  iimulata  morte  fc  mirabditcr  fufcitarc. 

8.  Humili  ftirpc&prolapia  oriundum,  dolo&  fraudc  in  Iudxoium 
pnnciparum&icgnum  inuaderc.  9.  Qimpoccncillimis  tribusRcgi- 
busbcllarcytgyptiLibyx&c.-Ethiopir.  10.  Scpccmaliosfubimpcriu 
ditioncmq^ubiungcre.  11.  Totius  vniucrfitacisobcmcrcdominacum. 
11.  Rcfcc1osillibatosqucthc(auros,atqucomncmmundiopuIcntiam 
poiudcre.  15.  Ncgarc  Chriftum  Ies  vm.  1  4.  Iadhrc  fc  Chriftum. 
15.  Totiusanmu  corporisq-,  viribus,acquc«mni  fuppliciorumaccrbi- 
catc  Chriftunos  pcrtcqui.  16.  Omncsadigcrc  ad  chara&crcm  fuum 
fcrendum.  17.  FiduiumNumen,atqucidoluminabditorccciru venc- 
rari.  18.  Plcnc&pcrfcactrcstantumannoscumdimidio  regnarc.  19. 
Enochatquc  Hcliamcxcruciacosnecarc.  20.  Tandcmfpincu  orisDci 
lucc  communi  pnuari. 


— ™ ™— -^«vpropnccaccs,communiChiiftianorum 
Pacnab  alio  cnbui  non  poftunc,  quam  pi  ophano  illi  fimillimo,qui  Ser 


nus  ijs  occincrc  hominibus  hoc  vidcrur,  Ftkj  homtnum    <  ^fik 
vfqueqno  gruut  iOfde)  Vtqutd  dlltgltu  vtmutem, 
&<]u*TttHmendd(tum} 


APO- 


Lib.  1 1.  Eccleftt  ^Mllitdntk 


APOLOGIA  PRO 

SVMMIS  PONTI- 

F  I  C  I  B  V  S. 

C  a  p  v  t  XIII 

|  N  facris  hiftoriarum  monumenris,porens  ille  Sy- 
nx  moderaror  Copiarum  fuarum  Ductoribus  ita 
►  praecipit :  Non  pugnabitis  contra  maiorem  &mmorcm 
\  quemptam ,  ntfi  contra  Rrgem  ifrael  folum.  Agefilaus 
'  Sparranorumin  bellodux&  imperaror,  fuis  er- 
,  iam  militibus edixit , tefte  Plurarcho ,  vr in  vnum 
1  Epaminondam  forriflimum  Thebanorum  prin- 
'  cipemirruer:nr,cumfatfcirer,ex  vniusillius  con- 
_  ftamia&magnanimirare,penderevim&impref- 
»onem,quamineapericulofadimicatione  mctuerenr. 

Eodem modo  parilique  fine acerbus  animorum  hoftis  ab  omni  ho- 
minummemonamaleuolentixfux  relaconrumeliatque  librauir  ftru- 
_     k       .  .  ^^"'"^^^&inui&m.defperatosimpionimCTeges^c*- 

f  pem  atque  figniferum^cumapu&repuraretMfoiiusoc, 
cafu&internec.one,certamfibidereliquisv,<5toiiamfururam.  Iraque 

peifuafitnonnull,snih,lminuSillumeirequamAntichriftum,aliisau- 
rem  ilhus  vitam  efle  vitiorum  colluuione  pollutam  ,  &  inexp  abili 
fraude  contaminatam.  Etfilis  qmdem  haclenus  fatisfecimus :  nuncfi 

•  .^"^^^^"^""^""'onenifecempnrferamus. 
Magdebttrg.Centunai.l.     Nilushbro  de Primat.Rom. Pontificum  & Mn<r^U,„.„    r  ^ 

Chryfon.homil*.in  n°X/  mf™ahr '  411100  nimilum  Chnftum  abnS 

Matth.  Nond,xu,vtn>n  Matthsn  16.  quodquc Gentilcs  Iudaicas  ceremonias  docuerir  ad  r 
neges,ftdvtnondefict<it  fi  lar.  1.  a 
des  tua.turaenimipfim  &     Refpondctur  vrrobiq;  fuifle  quidemlaDfum  Rr 

noPetnfidtstuanefctrtt.  r  n.  r    »'ti       , 8    i        ane  Chnftus,  vt  dminaj  o- 

quensChryfoftomus&Theophylac^sammaduertunt^nonipfifoent 

pollici- 


Dc  Apologta  fro  Snmmu  Tontif.  237 

pollicitusnequc dixcratNonmcabncgabis,fcd  Ro$.tui pro  tevt fides  rua  fu^X^erb^Vo^auff 
•wa  tiV/uur.Prxterea  cum  primura  illud  icclus  confciuit ,  nondum  fuin-  cftis,  qm  pcrmanfiitis. 
muscratPontifcx,  &  fccundailla  culpa  fuit  potius  cxcmpli  oftcnfio,  §l"*»»*u  brewtimportto- 
quam  pcftilcntis  lmnixque  dodnnx  doema.  Nccmc  mundi  Scruator  '«"nf^fi*^**"  r*dm- 

'••     *     /-  f    &        CA  A  I    C         /   f  /tminm  fidn ,  ttinmfi 

*    4  x  cccnntipii^cmcitCjlcu^^KWc/Mf  atxennt vovisjeruAteCT  j^ctte.  ^Q^IM  M^te£grtt  jptrttH4  tn. 
^uac  quod  qucmadmouiim  luuuimodi  obicctiones  ln  orc  nicvunt  uMdtntittrad»xtMmivtute 
Marcionis  flagitioii  principis  crrantium  ,&  luliani Chnftianxrcligio-  &non  itfictttfidtstu*. 
nispcrduellis^itaiuftacxLgitimaillarum  folutio  in  fcriptis  cruditifli- 
morum  Ecclciix  Patrum  iunr,c  quorum  fonnbus  nos  haunmus.  Qui- 
damcnim,Grxci  nimirum,&  cumillis  Diuus  Hicronymus  variis  locis,  Hitron.tp.tp  *d Ang.tci 
communifcntcntiadcfcndunt  , tn  ca  D. Pctri  aclionc .  nullum  facinus 
crimenqucruiirc,tamctfiD.Pauliconiilium  mcliusforctcxcipicndum- 
qucadmonitum.Latinivcroculpam  quidcm  aliquam  hic  agnofcunr, 
fcdlcuiilimam^vtTcrtullianusjVt  S.CyprianuSjVtD.Ambroiius^Augii-  TtnuQ lA.in Msrcton.t). 
ftinus,Gregorius  Magnus.  Rcs autcm lta fc  habuit, cum  Antiochix Pc-  Auiufltp.ig.nd Httrtox. 
truscumEthnidsraniili^^  [tjmj^  ^***'* 1  ** 

eodcmcibocV  potionc  vtcrcrur,acciditfortc  vt  Iudxi  a  D.Iacoboco-  & Grtgor.htm. \%.futtrL* 
dem  miflH  coucnirent,qui  cius fubito  animum  ancipin  cogitaiionc  dif-  ^tcb. 
trachim  fancgrauitcr  molcftcq^  toricrut.  nam  ex  vna  quidcm  partc  vc- 
rebaturillosorTendcre,lidcmore,ad  Gcntilium  mcniam  cxcommcr- 
cium  acccdcrct,cx  altcra  vcro  partc  mctuebat  nc  Gcntiliumanimos 
cxulccrarct  noua quadam fulpicione ,  fi  proptcr  ludxorum  prxfcnriam 
corum  colloquia rcfiigerct ,  cibos  &  famiharitatem  afpernarctur.  Scd 
cum  fc  rruflum  mcminiflct  ud  falurcm  maximc  Iud^orum,vt  D  Paulum 
adcommodum Gcntilium,illis  potius  confultumeflcvoluitidqucad 
augcndamtucndamqidiuinamg)oriamncqucnquamorTcndcrct.Vnr 
dcconcludipotcftfi  quidfuitminusab  cc  confidcratcfactum,  lcuem 
noxam  veniaquc  dignam  exiftimandam  :fi  vero  lux  dcfuit  Qc  plcnior  in- 
tclligcntia,  dcfc&ura  idpotiusquam  pcccatumcflcdiccndum.  Hinc 
dcnique  modcranris  omnia  Dci  prouidcntia  bonum  hocclicuit,vtin 
D.Paulocxcmplum  Chriilianclibcitatishabcrcmus,inS.Pctromacne  * 
dcmiirionis&paticnrixdocumcntum.  M^Umg tiu 

i.  lidcm  L.cnrunarorcsLtnum  Papam  D.PctniucccIlorcmilludunt,  i.or.n.f  6.10. 
quod dccrcto  luo  fcsminas  a  tcmplo exegcrit qux  vclo  caput inumbra-  Amb.in  i.ad Corinth.i i . 
tum  non  habcrcnt.  Scdintclhgantid  poft  D.  Paulimoninoncmfuiflea  to*-  PottflMttm  vtUntn 
fancUvirainduthim,qu.h«,JirlumkribitadCorinthios,idoac  pto.A«**™*'**fu*rf«- 

..  ..  A        I  i_        A.rri  «•  -    .      r  •      1        ; .  \  dtcit  ,  11  ut  decttur  im 

ptcr/\ngciosinquir,noccitiaccrdotcs,  vtS.Ambrolius  lntcrprctatur.  A>ot*hpfiiom*nU  1. 

3.  Arguuntudcm  Anaclctum,  quodfuprabcatorum  Apoftolorum  \i*gJiburg  tud.Ctm.Lt. 

lip(anacorporiiq-,cxnuias monumentumcxxdificaflct.Caiusnohiliscx'  ^o  tol .61$. 

pcrantiquusfcriptoraliararioncapud  Eufcbiumloquiturl.i.  ca. ij.hi-  ct^oft  ho  vlt in  e  ift. 

ftoiixA'  aurcus  Chryfoftomus  cxticmahomilia  incpift.ad  Romanos,  jd £Uumfh?»*n'* 

fbicxponit  quo  ardorc  animiquamquc  mflammatoftudiocupcrctid  d*bn  ctrcumfundt  corpori 

icpulchrum  vidcrc.  &Thcodorctus  in  Epift.adLconcmincomaximc  P**U? *ffiit(*puUbrof  vi- 

prxdicadam&bcatamRomamcflcputat,quod  (acrisiilis  monumcn-^^*/Mfr#if^/fr<' tUmf 

lim  h  rj  ■.  •  *     II    1  ThcodcpiitadLconcav 

tisornctur,quxinquithdcliuinaniiTiasillumir.ant.    Gg  3        4.1n-  1 


1  L  Ecclefa  Mihtantu 
c  j,  ^ykfr     4-  Incurrunt  dcindc furiofe  m  Papam  Tclcfphorum  Gn&lari  dfeni_ 

eonflitutu* en s^tus.tyab  vir.um  &  virturc  praeftanrem ,  qm a  D.Pctro  nonus,  martyrii  laurca 
Jnt  Tde&horua  qm  ettam  fiutiniignicus,vt  Irensei fcriptaprodidcrunt.  Quatuor  funt  autem  ou* 

i.  quodClcricisacarneabftinentiam  feptemante 
Pafcha  hebdomadisindixifTet.  i.  quod  in  Natalitiis  Seruacoris  tcr  i 
quoquc  rem  dmmam  fieri  voluiifct ,  cui  ctiam  ciraimftantias  quafdam 
adiunxcrat.  quod nimium fupracommunem  turbam  aliorum,  Cle- 
ricorumdignitatcmcxtuliirct.  4.  quoda  publicis  iudiciis  excmptio- 
nes  cxcogirauilfct.  Rcipondcmus  inhisomnibus  nihil  Hagitiomm  aut 
.rcprchendcndum  cflc,vtpoft  diIucidecxp!ic-abitur,atqucadco  dcfcn- 
dimus,Miflam,C^adragcfimam,feriaslegitimas&foIcnncs,i 
tatesdcniqueEcciefi*  mirifice  confirmari  inea  purapuraantiquitate 
quod  neqtic  ipli  ncgant. 

/  j.  Quinto  loco  Vicborem  Papam  aggrediuntur,  nobifque  odiofe 
iinculcant  inChnfti  Iefudiuinitate  illum  abenaui(Tc,quaii  pumm  ho- 

mmemcrediderit  ScdEufcbiuscap.5.hiftor.cap.28.impudentiffimem 
hanc  calumniam  difcutit ,  cum  e  contra  cum  ipfum  fSilTe  memorat, 

quiTheodotum&Viaoremhuiuscaufaimpietatisfacrommomnmm 
communione  prohibuerit. 

./•Vl^nZephyrinusfuccenu,quemTcrtullianusvideturMont,- 

&  MsBumillastecuturum  fore.nifi  pcrfuafus  a  Praxeafui(Tct,  vt  pacifica- 
tonashtteras,  quasad  Af«  Phrygizquepacem  concordiamqucmife- 

rat,teuocaret  SedhocquidemTertulhaniteftimonium  minimereci- 
piendum  eft  m  hac  caufa  cum tum e/fet  Montani fcdator :  &  qucmad- 

modumoln.Artemonfplendidomendaciogloriabatur/ftaSvt 
ftorcm  /tametf.plancedMmetroaducrfaretur:icahicDodorAfi1ca- 

^  Ve^vup^^guilUdaEcclcfia  laborauifleSoZ 

vcrbiseamLm^ 

Ruffin.lib  ,.e «.c../f«..  de^m^rfcdlfc"mmari&hqu,docognofa>oihnt  m  ^1" 
t*m*nm»  «e  ixilio*  aitRuffinus,cum  Arriuspcrfidia;duxcl'Mi!>iftc-r11r.r(;, ,  ,  eont'8ir» 
,  tino  Magno  voluit  Catnolicum  fc  225  n0"*™" 
tnodum  * M  £*«  fapientilflmus  ldem  ac  vigdantiir.nm  e„E^  M  LC°  P°"tlfcx 
pemret^um.UelUemcr,-  f/m   g  **«u»miusepiit«S.ad Nicolaum Aquileie- 


rtl*  "  """"  dcm  han c  cau ftni  ,mP«atu fuilfc  'fJtn^A^t^ 
f«*-f'*HW*  ^XententfSfc5i;cv^U;^  „„„  enpuo.dctuchanflu, 

putawt  vnstm  e*n* 
tn  ipfiv»  &  conotLtt  t 
gpftt  expcfh.onejententtM 

"guuntvcxoquodunpcfitionem 


De  D.  rctro  fyifiopo  T{om.  13  9 

rnanuum  inftituciit  fuocrcos,  qui  ritu  ClmftianoabluriclTcnt,quam  Tert*ltl.dt  X*pti<h  » 
Cor,himationcm  appcllant,coLumnoniatmcmoics  qua:  alio  in  loco  ix  ndt  <g'4jji dfLuufk 
in  commcntariis  luispolUvrant ,  fcilicct  Conhrnutioncm  iiucr  nxuos  p<"'tm«r  t»ntdi&m 
Tcrtullianircccnfcri,quitamcnantc  Vtbanumintcr  viuos  numcraba-  a,jnt  *  tc  Pau*°  Poli' 
rur,  nimirum  fub  Scucro&ciusrilio  Antonino, vt  iidcmipfiMagdc- a'^,*,^',^^ 
burgcnfcsD.HicronynuauiiiontarcoltcnduntCcnt.^.ca.io.ncquca  frir.MimMiptrttH**™!** 
nimaducrtunt  quam  valdc  facramcntum  hocconrirmcntatquclhbi- 
1     ^^t^cumfatcnturCorncliumjS.CyprianumjS.Cyrillum  D.AueulH-  v^ 
num  id  crcchdiflc  &  morc  noftro  adminiftrauiflc. 

8.  Ociauo  loco  Ponti  mo  fummo  Pontifici  maculam  inurcrc  cu- 
pmnt,quod  fcripfcrit  (accrdotcs  orc  fuo  Chrifti  Icfu  corpus  confecrarc, 
populoqucdiftnbucrc,cxapcccatolibcrarc.Scdprxrcr  tirmifllmam  & 
gratiilmnamautoritatcmquam  ipfiprofcruntinduobuscapitibuspr^- 
aPuc  huius tcmporis controucifur,huius marryris  fcmpucrnx tcftinca- 
tioniD.Hicronymilcntcnriamadiungimusad  Htliodorumfcnbcntis,  Httntm.tp.  \.md  Hcludtr. 
JkJkptdetutjktdqujwfmtJhumloquartqM  Cbrtfll t9m  tt  i 

(orpns ftero ort  eonfictuntjer mos  &  nos  Chrtflum  ft, mm.qut  i Ltucs  rtqnt  ceeltlin 
b*bnitesquod,mmodoamew  Ciy,/  /. *  Uetrdot. 

ce«  ciono,vDi  vctcris  lcgis  laccidutcsau  corporis  lcpram  dnudicauillc,  tom  s. 
noftrisautcmlaccrdotibusr.oncoiponslcpram^cdanimx  fordcsnon 
dico  purgatas  probarc.fcd  puigarc  piorfus  conccflum  fuifle. 

9.    Obiectant  dcindc  Papar  Cornclio,  quod  facro  m  caliccnihil  CV* *r  *  cot  l*1  7."- 
pr*tcraquamadhibcrcr,nccalioidmodoprobanr,quamquodcadcrc  CvpMdC  cihumixc 
a^cnsCyprianusEpiftolamadcumfuammifctir  quxtcrtia  cft  fccundi ,  ufm  chr)j1mDominL\ 
libri.Scd  hac  quidcm rationc  Pammactius  fuiflet  harrcticus,ad  qucm  S.  Dtut  nofttrjmcrtficu  kmkto 
Hicronymus  cpiftolam  dc  crtoxibus  Ioannis  Hicrofolymitam  dcdit.  *"&or  &  doQor  ftett  t>  • 
Quin fcrdiorputidiorq;cftcoium mipfarcprolapfio  ncq-cnimcac  i-  ***UTt' 
ftolacftad Cornclium fcrmtalcd  ad  Qcilium;Epifcorn.in  Africanum,  Vt     ff^S^ Mtl, 
vndclicctinrclligcrcquahdclinratquc  dihgcnnabcllx  iftx  Ccnturix  chtftdtchfmctrdtttm.btno 
Confarcinatx.Prancrcaqiiisignoratquin  AlcxandcriphusCorneliido        c,ri*  dii  '-*>  *m  tof- 
ccflor  iam  iftam  quxftioncm  fingulari  fapicnna  proflieaflct  aducrfus  r"  rt""M>r*n  .  prtcodu 

HvdFOPirafhlc/Oiinrii-c  vrrnin/.i^minA  C„iftnL  nf...^/^  *ntt  im*g*  focrtficil  Chrt- 

«) cifoparaltas / ^uotics  v cro in cadcm ipla  Epiftola Di  jus  Cypnanus  fi ,  ,„  *t J&  Jin§fnUtU 
fcucnanitiam  appcllar  (aciificium,aitquc  vinum  aqua  tcmpcratumcflc  ctnfluuu,  mttmm  rtmptrfi- 
Calicismatcnam.  cu»s  eymdimfitm  Domt- 

nmptmme^ cmuctmmsxtitmvm» ehul  t <ptt tf} iltritudo ,  vtritmto-n  trtfaurmu  ***gmuadtmpltkit. 

10.  Dccunus  intcr  Pontiflccs  qucm  cmitumcliofiui  appcllant^cft. Auguftmus  aaucrfusPc- 
PapaMarccllinusqucm  Maiccllum  Gixcnndigirant,  cum  cnim  antc  n,,"um(,c  VQic°  bapti- 
fimulachrum  Iouis  Capitolini  thus  m  accrrammififlcaiunf.Rcfpon-  fm0  C2?"  t0l"  7  '$.»id 
dctSandrus  Aueuftinus  id  -onimcntumcflcPcnr      Vr  •rgot*m'rsm*n>'vtt.piftt- 

.  *  X  ja      n  j    |    ni' ,Xnouori  1U x*^°~  ptruRtmmndEfcItfidyaHOt  1 

natiltarum  macninarionciH,adApouoIicxScdishonorcm  inrringcndu  tncrtdibiUbut  cmlumit  im^^ 
&dignuatcmlabcfa&andarn,  ncq;  fas  cjC  cquum  cft  vtplusopcixinca  *  obt*tl*abto  ' 

calumniadcpcllcndaponamus,quamiftihonnncsmalcuolcnrialuriuft  cr'm,**/'t«*»>«<' Mmrcti 
inca  obiicicnda  coUocamnt.Hoc  dicam,Eu(cbium  5c  Thcodorctum  £^^2^3 ^r£i 
nufquam cius rcimcmuuilciquin potiui  S^latccllicx^gci atam  aninu     SyUtefitrHsduiQnH eo-> 

cgnftaii- 


2  Liber  11.  Ecclefa  MilitantC?y 

Juumduimorum,  &thu-  conftantiam  in  perferendis  Dei  caufa  fuppliciis ,  mcrito  praeconio  in 
rtficattonu  ,  *b  eocnmwe  ccelum extulifle.EftinquitD.Auguftinus  vcriflimile ii  lnnocentiflimiis 
arguuntur  :  fed  numquid  Marcellinus  in  eam  idololatriam  incidiffct  vna  cum  Mclchiade  Mai 
Mf  ett*m  conumcumur,  cello &Sylueftro  prcsbytcrisfuis ,  vetcres  Donariftas  acrcs &inckatos 

aut  conutctt  altqua  aocu-  .\  *  r  •    jw  n  »>* 

mentorum  firmitate  mon  quiomnibus  copns atquearaficio dilccptante  Conftantino  Impcrato- 
firantur t ipfe  fctUratos &  i*e accufauerant , minime  fuifle  prxtermiffuros  tam llluftrcm  tamquc  111 
facrtUges  fwjfe  dtcit:  ego  oculis  pofitamimpietatcm.  Verum  cmmucroquiaRomanumBreuia- 
tnnocentis  futjfereftondeo.  riUm  6c  MaKyrologiumid  certis  indiciis  euenifle  produnr,  dicamus  fi 
autd  laborem  frobare  de~  verum^  eft  ann^i  quajam  imbecillitatc  contisifle  ,  non  erroremen-. 
jenjtonem  meam ,  cum  tue  .  '  ^   .  &r   ■  .  .     n  ~ 

nectenuiter  ptobare  cona-  tis ,  m  quahxretin  rehgionem  pcrhdia ,  qux  resianeprocliuiscftinrir- 
tuifitaccufationemfuam?  mitati  dcbilitatiquc  naturae  vt  mcdios  inter  cruciatus  atquc  obiecta 
Eufeb.l  7  c.jd.caioycum  horribilifatifpecie,de  ftatu  animus  emoucatur,  orc  id  comprobantc 

tUudmunm  admtniflraft         .  r    •  &  auerfamr  quoJ  jn  PnilCipis  Apoftolomm  fubitO  & 

terx.annos  ,a  MarceUmo  *  ;r       9       r  rr        n      ^  i  *  i      r    r  ^ 

fucceffumesl :  cuiustem-  milcrando calueueniuc conltat.  Ethanc  quidem  rcfponlioncm  Con- 
poribtu  perfecutte  fupra  ciliumSinucflanumolimprotulit,adquodacceflit  Marcellinus  facco, 
demonflrata exorta esl ,  tn  paedore,lachrymifquc coopcrtus,cum pcteret  pcenam  libi imponi  a  fce- 
^aipfemartyrtooccubuir  lcrisgrauicate  non  alienam ;  Patrcs  emmomncs  trcccnti  numero  com- 
Theodor.l  /.  c.3  tcclcl.        9  r       \  ~  n    ■    , •  •  •    ,  ^  . 

hiftori*.  Huicprinctpalu  munivoceretponderunt  Tuoteorenonnojtroiudicio  tudica ,  nampnma  ftdes 
facerdotit  honores,poJ!Mar  anemtnc  iudicatur ^Vetrum quoque propter eandem animi  infirmitatm  deliqtoffe 
ceUinum  in  ptrfecuttone  & aDeo fimihbuslachrymisvenia?n  impetraffe.  Ermceroremquidcmilleani- 
pr&flantiffimumcoUtttfue  nimi  fuitantumtamqneadmcmoriampoftcritatis  gloriofum  oftendit, 
'*  Au2uft.c0nt.Pct  c.i6  vt^catucodigrediensImPeratoremadiret,cxprobm 
to.7.  Anvero  quoddeforo  quamin  Chriftianosexpromcbat  ,&  lllius  furcntisimpcriomortcaffi- 
u4btungenfiumfaclum  fue  ceretur.Hoctamen  nekndoquidemperueniflead  D.  Aucuift.  certum 
rat , ab  tfitt accufaretur:&  eft,quod minimc mirum  vidcri  debet ,  cum  Nicsni  Concflii decreta  & 

tur>  Pontific*le  D*m«fi  Ahicam  penctraiicnt ,  cumad  ScdcmHipponenfcmadminiftrandam 

Conctlium   smueffanum. mirabihs ipfe  Auguftimis cft delecl:us,vt tcftatur cpiftola  ccntcfimade- 

Nuolau* t.adMeichiadem  cima:  &  Eufebii  Chionicon  dofta  videlicet  &  accurata  vcreris  aeui  mo- 

Rom.Bicu.i6.Apnl .<  u  numentaquscfcrcvbiquc legcbantur.Epifcopistamen Africmis omnt 
tus  teccatt  mox  tUum  tan-  1      c  •  ,   1  ,.         1 ,      r    iaA11cn  i-viiiL.inis  omni- 

Jerepcenttutu  vt  StnUef  b™h\Q^^ 

jem  *d  conctltum  plurtmo-     «alia dcportaiict,vt  ret ert  D.  Auguft.epift.trigefima  quinta. 
rum  eptfcoporum  venertt  ciltctoindutm  ,vh  lachrymit  prcfufc  f  elm  fuumpk%m  ce~rf,ffue  <ft .  qU4m\.menJM 
mnareaufu4  esl  nemc.fed  0^esvf^vocecUmarunttu$teoreyr>ennoflrotud:c!oiudira:r.arnt)rtm^ 
tudtcatur:  Petrum  quoque  propter  eanitm         trfirmuatem  dehqwfft &aDeo  fimiltbw  hchryn.U  ventTrrT^ 
petraffe.MarceUtnus  Roma  reuerfm  Imperatcnm  adtt ,  gramter  eum  ^cwunsquodfe adtavtam  imbiet 
JJfet  :    quamobrem   iUe  MarceUinum  vnacumtribu*  altuChnfiianu  CUudto.Cynne  &  An>ontn*  'm%mfU* 
tubst,  &c.Rexit  Ecclefiam  annu  ?.menfes  1 1.    Augufi .ep  110 .vo  1.    Jnter  eptfl.Aug.ep  '  ° 

11.  Vndednuisnui^roPontifcxquem 

prehcndcndumautumatJ>anaeftLiberius,illumcnimauda6tei^^ 
num  vocat  &  in  cam  rcm  profcrt  S.  Athanafii  6c  Hicronymi  tcftimonn 

EnimueropnmumrclpondemusTihiuiu^uminfi^icofidcntia 
CinturA.cap.ioxoLn$*.  fum  quod  Centunatorum  c.nniu  refugit &rcformidauit  audacia  P 
^  cMp.5  tolw.  tereainfolentifE-maeplanc  tcmcritatis f orct  alTercrc  ipfam  D  Athanafii 

■damna- 


tuntqui  iUuquiFilifiVa 
ttinonfubftantia^  &  CAte 


t  Liher  IhEcclefa  Milttantit     .  . 

Iib.4.cap.i4.  Maximum  autcm  quod  notari  mcommodum  m  eare  pc- 
teft,fuit  offcnfio  animoru  quam  importauit,quod  multi  eius  confiliuiti 
tu  tebmommtftmtlemaf    f        k   ienorarent,  qui  tamcn  icirent  magnum  Athanafium  fida 
feueraunt  ,  mterdtxttEc-  oc  lencenuam  iguv^    ,n  Vilrnrem  &  Vrfaciurri 

f  tyfc.  caufa  immani  harieticorum  vexatione  afthdtum,  V  alentem  c*  v  riacium 

Socrat.l  4.cn.inrtio.M/»  Amanain faxe demerfos  atq-,  depofitos ; Sande  tadum ,  vt  S.  Athana- 
udonuimuherioliterv  *f  fi  Hierony  mus,  Hiiarius,  aliiq-,  exiftimarint  in  eandem  cum  A  rriams 
ferunt  '4""'"'^  Sed  cam  culpam  infignibus 

^ESg&f^  deindc  fadis  aLnde  compenLir  ?  nam  vt  fcribitSocrates  non moda 
pM    W«  reftitit  Arrianis,  fed  priufquam  Sirmio  digrederetur,  hdei  proreuionem 

iwi/>i, vtpotequtftdeCon-  qualldam protulit,in qua diris omnibus eos deuoucbat,qui e.quam  1  a* 


mdefidet  con-  quaemanu  lplius  JLibern  cammonixveiunimruaiisq,  vugmu^^vv 
b.lib.3  dcVir  perat, Tempus  .inquit,  efifororSanftatedUmemorULtheriipraceptareuoltw 
tio to.4t       vtquo fanttior, eo fermo accedatgra' ior.  Epiphanius quoq;  harei.75.ita fcri- 


quandam  protulnyn  qua  _ 
cilutitctmabrogajrent.    ^  &  Fiiiinaturam  atqv  fubftantiam  negarent.Praererea  ad  Eccleiiae  co* 
t^^^ffZ^^^  admittere  Macedonianos  iioiuit  ,mfiprius  hxreticasopir 
ltt>  +  c.u.extantlturi,Lt  niones  eierarent. 

beriiadHythiumCjrillum  Qupd  ad  mores  illius  attinet  atq;  vitam ,  tan  tus  in  eo  yirtutu  omniu- 
Hyperechium>vr+mu.&c.  fplerLa0r eluxit,vt  omnis  de  illo  anriquitas  perhonorifice  fit  locuta.  D* 
?™_S_^  adlororemMarccUinamfcribens, 
s*<>Jur  demde fidet\on-  qusmanu  ipfius  Liberii  caftimonixvclumillibataq; virginitansacce- 

fefto.  Amb.l 

§inibus,iDitiot 
pioh.h^refi  7r  bit ,  Eufiathius  adUbenum  Vapam  Rom&Eptfcopum  vnacummultuEpifopule^ 

D.Bafiliusm 

pofitafunt  abeatiftmo  Lt-  74.de illo  etiam  magnificentiirimc  praedicat ,  qu„  quidem  lurncere  der 
txtio.  bcncvtadobie&a  Felici  eiu^fucceflbri&eorumtemporum^qualive-- 

niamus.. 

Hiero.in  Chronicin  ti-  u  £um  jj^gjjjj  in  caufa  fijei  relegatus  in  Thraciam  fuiflet ,  Ro 
S^^SS^^^^^^1^ iureiurando  fe  obligafl_,pr_tcr  eum  neminem  Pon  u- 
y?i  I"_»«/«r  _««  ficislocohabiturum,  vt  tcftatur  D.Hieronymus :  Felix  Diaconus  qui  ei 

in  extltnm  ob  ftdem  trufo,  fuccederetnominatus  fiut,<3c  quidem  Arrianorum  opera  atq-,  induftria, 
cmnesclertciturauuutivt  praEfertimYer6  AcaciiGaefareseEpifcopiautoritate  ,  cum fuarum illum 
mlLum *^mm£fi£"ynjr  eiTe partium crederent, quod antea,vt Ruffinus ai t^um iifdem familia— 
*f*U'Jfit  in ^aurdettit  rifiim c  vcrfacetur.  Sed Clerus  Sacramcnto  aftricl:us  agnofcere  illu  na- 
fubftttutui^lttrtmipeiera:  luit,donecannis  duobus  elapfis  diflipatus  rumorfuita  recl:aviadec]i- 
ueruntt&poftannumcum  nauifle  paululiim  Liberium  Sc  aberraife ,  quo  tempore  Felicem  vt  legi- 
Teliceeteftifunt.  timum  piimaE  fedis  Pontificem  exceperunt ,  quod  S.Hierony  mus  peie- 

\ t  cccl^in  Aado  fu&.  ra^"e  nominat  pr°Pter  memoratum  illud  iufiurandu  m  r  quo  tamen  ra*-  • 
ruc  "*  tioneilliustempeftatis  folutos  fe  arbitrabantur.  Tum  vero Felix cum 

prouideretanimo,quantaprocellaimpenderetEcclefia2,Couciliuma- 
ture  cocgit,  in  quo  Imperatorem  Conftantium,Vrfacium  &  Valentem 
hacrefcos  nomine  damnauit.  Qmre  Liberio  ab  exilio  redeunte ,  euefti- 
gio  fuit  exaftus  ab  Arrianis,  3i  interiedfcacxigui  temporis  intercapedine 
arudcliilim^  necatus ,  cum  breuiflimo  illo  fpatiovvlq;  ad  reconciliatio- 
nem  gratiae  fada  Liberium  inter  atqy  Y  rfacium,Pontificium  munus  ad- 
.  hin  c  i7  miniftraflet.  Martyrologia  Bedae, Adonis ,  &  Vfuardi,  natalc  eius  diem 
#      *  1  J,,/'  ad4.CaLAug^onunt,qui28.eiUuUi,c^usperuigiUo^ 

gitjvt; 


Jpoloyd  f>ro  SUJttmh  Vcnitf.  *4  5 

3!t,vtfcp«khramm^^ 

in  TcmploSandoram  Cofnw & Damiani ,  lub  alttri .  cum  hac  inicn-         tfi  ^  ,;(t  cum 
prione  Htcuutcerptti S.Ttluu Pdp*& nmrtyru.qui Conft tnttumdjmnauit.   ^  ant,jMlt  mfcnpthnt. 
Obicd.o  dcpromota  ci  vcrbis  D.Hicronymi,  apud  qucm  hxc  repc-  *pMJ*.r'n.,n»,t.t.).*n- 

1         t    -   r  ......  J^-,,...  1  *U+*;  rukftttutruv  ArrmnniK  no  Chrijti  itf. LtbtrnVtps 

nunturverba,F#/jv  Eptjtopus  Arrtdnw  tn  locum  Ltvtry  iuvjmmuuT itjujiuiu  ^       *  r 

conditionc  vim  hauiit, quo plcna  An  lanonim  fucrc  omnia.  Nam  cum  r_ 

VA™  in  -nnlrnrii  fr  rruifnrrudincm  &  familiantatcm  dcdiilct  ,  qui  Ar-  r  "  _ 
hciixinmaltoruicconiucruuinLiu  ^^iuiti^  v  %  c     ^i     -  rvs  Sancti  Fe- 

«^ti^tnifTirrknr^miinrnnllliriinhtfnclo^hucnt.VchcMTJCnsrUltmultorU  _ 

runorumeontagioncpoiiuiiiiinu»»^^i>*  >  licisPap>€ET 
fufpiao,panaipfum^nulto 

un.  QuodidcmmultispoftUcuhsD.Dominicoaccidit  ,cuidcccpti  ^ 
vulgohomincs  Albigcnfium  nxuos&maculasinurcbant,cum  quibus  ^ ^  ^  ^  ^  ^ 
vcrlabatur  illcquidcm  &  fxpc  tra&abat ,  led  ca  tantum  mcntc  oc  con  1- 
lio,  vt  eos  ad  vcritatis  cognitioncm  pclhcerct ,  Chnfti  Sccuatons  cxem- 
plo,qmcommuni  menlacumvililhmis  «x  dctpicatmimis  nommiDus 


:d  1  v.ca 


quidc  opinic 


q;  maximc,quxinl 


15.  C 


ullacorumvcftigiahabcant^etiam  cumipfaD.Hiero- 

rrut^quodadrciintclligcntiamaximccftcofidcrandu.  i 

torcs  dcindcinrcr  fpunos  Romanx  Scdis  Pontificcs  Cmt.A.tAf.xo.mv****' 

•  »      -      ..      p  1.     r        flifT  ainnr  btk  C$l.ll%7 . 


cft,  qui  primusLconis  nomcn  obrinuit  Pontitcx  ,  ccntumpoftannrt  kertui  i+.  Rim.Epifc.  Ds- 

{uccclTiilc  Fchci  Il.CondlhChakcdoncfisxtate.  QuarcD.Hicrony-  msfmu. 

mus,  D.  Aucuftinus  Optatus,  Thcodoretus,  &  Rufinus ,  eius  mcntio- 

nem  nullamfaciunt,ncqueinterReccnnores5igebcnus,Martinus  Fo- 

lonus,  Platina,  ncquc  vllius  nominis  Scnntor  cV:  autontatis,  qui  omncs 

Damafum  aiunt  poft  Fcliccm  atquc  Libcnura  Ecdefix  dauum  tc- 

nuifTc. 

i^.CaluinusinPapamSiriciumoranonis&contiimclixaculeosim  c.*W.  V'- *  *v 
mirtit ,  quod  matnmonium  appcllare  pollutioncm  v idcatur  :  Scd  non  itmim 
itacft-.ineocnimtoco deinceftoprcsbytcrorum  matnmomod"Pulal>^r#Jl^^^4»  ia</M4 
quodmcritopoUutioncmnominandurnccnlct.  v  £:i  m^tdthtlUrmim. 


am  quod  ait  Epiftola  i.  vireincm  lapfam  quxfucrat  Deo  < 
•  fl,niri,.r«Jm.nr  nhfnlni  non  dcbcrc  dc 


Hj  i         %4±  Liber  1 L  Ecckfe  Mditanth 

Alexandrum  Antiochcnum.fcribit. ,  Hacreticorum  baptifmumbonum- 
quidem  efle ,  fed  Spiritum  San&um  ineo  non  dari ,  de  adultis  ruereticis 
,V  bquitur,qiiiGhriftianQ  mo^ehmntur^cum  certumfit^non  eosmagis. 
gratiam  recipere,  tametfi  aqua  falutari  tingantur,  quam  fchifmaticu  Sa- 
cerdotem  cum  ordinesikrosrecipit,  quamuis  Sacerdos  vere  proprieq; 
ejciftat,Cum  vero  Epiftlzi.cap.i.profertinjnediumlegeni  Mofis  de  Lc- 
uitis,quibus  viduarum  uupris  prohibebantur,  non  eo  adducit,  vt  Mo- 
fkkae  legis  vinculis  n  os  irre  tiat ,  fed  a  maiori  ad  mmus  argumentatur,  q-;  y 
fiejideris,  idfifadtumolim  fueritpropterSaccrdotiidignitatem&ve- 
nerationem,nouefle cur mirandumiam  videatur  ,fi  bigamiaad Ordi- 
num  fanftitatem  aditum  occludat.  Atque  hic  veluti  pcr  tranfennam  in-  - 
tueri  licet,  quam  antiquae  fint  confuetudines  atque  ceremoniae,  quae  et— 
iamnum  in  Ecclefia  obfcuan  tur* . 

Laurentius  .V.alia.in  declamationefuade  falfa  dbnatione  Con-- 
ftantini,  perfuadere  connititur ,  Caeleftinum  Neftorii  pefte  afflatum  & . 
contaminatum  fm.fTetfed  impudentcr  nimis  ille  quidem  agit  contra  ve>- 
ritatem^  cum  Cscleftinus  ip  fefucrit  >  qui  ferpentem  han c  haerefim  libe- 
riuique.voIitantemDecretifuiautoritate  confoderit ,  vtrefert  Profper  • 
in  ChrQnico.fub  annum  Chrifti  ^i.Gonftat  autem  e  Concilio  Ephefi- 
no ,  ignoratiorre  potius  hiftoriae.,  quam  malitia  Vallam  aherraffe ,  currti 
Cceleftinum  Papam  fumit  loco  Cadeftini  Pelagiani , qui  cdmunes  cumi 
Neftorianisfraudes  &errorestuehatu£;. 
^W$*Mm&*k*    1?.  CenturiatoresLeonemprimuminfimuIant ,  quodEpift.y^.adl^ 
Nicetium  dicatpoiTe  mulieremalteri  nubere,cum  non  fine  ratione  cre-  - 
dit  priorem  iam  extin&um  occubuifte,  qui  fi  deinde  rcuertatur,  debere : 
illam  ad maritum  primum  redrre ,  fi ipfevelit :  E  quibus  vltimis  verb is 
cpncludum-,  fiipfefugiat&afpernetur,  p.oflemuheremcumfecundo  i 
viro  manere.Sedh^cfubtiliumhominuminterpretatio  diiTentiens  eft, , 
&  a^autoris  mente  aliena,qui  tantum  dc  communione  thori  loquitnr5 
adquam  fefeaftringere  mutuo  poftunt,atque  etiam  communiobliga- 
tione.  foluere  :  caeterum  Kaudobfcure  fignificat  indiuiduameiTe  illam  i 
j>rimico.nnubiifodetatem,  cum  iegitimefuerit  copulataf> 
Q***<#4*  DsCaamJtoh     Hxrentautem&trimnphant  induobus  maxime  locis&fententiis 

tutdicere,  manere  panemin  Euchariftia  fimul  cum  vero  Chrifti  corpo-^ 
re  :  &  apud  Gratian;.Cau.  Comperimw ,  dec<}nfccrar.diflinft.$.  ait fine  facn^; 
lcgioSacramcntipartemvnamcapinonpoileabfquealtera. .  EnSrnue^- 
Hier  deScrip  Eeclcfd*  ta^areillidebuerunt  ,.aiumintmediffimuldre,  eum quem proftrunc 
Gelafio  Eccl.  Epifc,  ton .  l^rum ,  uqu  Gelafiifcetum  efle ,  verum  Gennaditi  qut  confimilis  tituli 
f  !4o.  CommcntariumGekfiodicauit .:  aut  veteris  GelafiieiTc  Epifcopi  Cx- 

GtUfw,Ci(*ru  ?alefii*A  farear,  cuuis  meminit  S.Hieronyxmus  lib.de  Scriptorib  .Ecclef.Nam  Ge 

ukrt.  mcacftjnquQ  fadc  nonliherat  iuaautoi,quod  cum  fuiflct  polJicitus  fe 

Graecorum 


T4$  Liber  1  h  Ecclefa  Miliuntis^ 

pitiPotificis  ab  hac  vita  migrationem,quiAnthemium  de  gradu  deicce 
rat  deque  Sede  Conftantinopolitana,cruod  fe  volens  in  haerefim  ingur- 
gitauiffet,idem  ipfe  Anthemius  turba  leptus  familiarmm,  infimis  preci- 
bus  ab  AuguftaTheodorapopofcerat,iuamYt  gratiam  &  au&oritatem 
interponeret,&a  Syluerio  Agapiti  fuccefforc  reftitutionem  fui  gradus& 
dignitatisimpetrarct .Fruftraidfuit,Syluerius  enimid  praecife  ncgauit, 
fedquitumerat  Archidiaconus  Vigilius ,  cum  honoris  iplendorecape- 
retur,haudobfcurefignificauit5feinomnibus  obtcmperaturum  Augu- 
ftae,fi  ad  Maximi  Pontiricis  folium  eueheretur.  Theodora  dat  eueftigio 
literasadBelifarium,  tmdiin  cxilium Syluerium  iubet,  ineiuslocum 
Vigiliumfubrogari.  Fa&um  vt  ambitiofa  mulierimperarat,quo  terrisj 
pore  Vigilius  Antipapa  quae  fuperius  dicebamus  fcripfit.  Cum  vero 
poftpauloSyluerius  eluteacorporisdomo  euolauiflet,  Cleri  vniuerii 
comprobatione&populiRomarricofenfu  Vigilmseifucceffit:  Ex  quo 
non  modo  nihil  aCathdlica  fide  alienum  perfecit,autaPetri  munere& 
xlignitate,verum  &Auguftac  Antoniireftitutionemnegauit  conftantcr- 
querefpondit,fepollicendo,fcelusanteaconfciiiiire,maius  autcmatq* 
attocius  futurum  crimen,fi  exequcretur. 
luagriusl  4  cr7.  Praetereaquintam  Synodumgeneralem  confirmauit,qua  nefand^ 

VtgdttM  AHttm  ptr  Utertu  haerefeos  impietas,cuiTheodora  tum  faiiebat^grauifiimis  Patrum  fen- 
confenfctcTKilto  ,  non  m-  temiis£ierat  corifixa:itaq;iuflu  Auguftae  in  auxiliu  deportatus  fuit,  vbi 
mentnterejfevoltiit.  rmicranduminmodum  excruciatus  &xmmnis  opprefllis,  vfq*,  adfatu, 
centTcw1  paT  671*'  "  continuumanimi  mcxrorem  exorbuit,vt  recenfent  PaulusDiaconus  in 
Greg.  1  X1.epift46.ad  E-  vitaluftiniani, Aimonius  I.2.C.32  .dc  geft.  Franc.  5c ipfi  quoq^  Centuria- 
pifc  Hibemia?.  tores  cent.tf.c.io.in  vita  Vigilii.Id  confirmatetiam  Liberatus^&Grego- 

•Kecordandi.memorit.vigi-  riuslib.2.ep.3^.adEpifc.Hibcrniaseuniappellat^r^w^  memoruPa- 
lim  V*p* invrberegU  co-        •  Theod.tunc  Aucuftam>&  contra  Acephalos ,  dana- 

JttiututytontraTheodoram* .    5 .     *        .       <rr  r  &  lY.    ,  '  -  ,    .    ,.  .    f  ~      5  ^ 

tunc  Auguflam  vel  Ace  tiomspromulgauiile iententiam.Caitiodor.lib.de diuin.leci.c.i.dana- 
p halos  danationU  promul-  tum etiamab eo  Origenem pronunciat.Arator  poetaChriftianus  fui  te- 
gauttfententiam.  poris  celeberrimus  res  geftas  Apoftolorum  vincla  numeris  oratione  co- 

£ ffio^ bw8  *  diUiniS  Prehenfas  eius  nominifc religioni  dedicauit,  &  in Prefatione  hos  ei  ho- 
ortgtnlmprifenU  tempore nons titulos attrrbuit,Ddwi«o/4«c?(?,&e4ri/?iwa  Apofiolko ,&i*toto-Orbepri- 
a  vigilio  Vapa  beattffimo  mo  omnium  Sacerdotum  Pap*  Vtgilio. 

vtre  rtftrttffe  iamnatum.  Atq^his  quacha&enus  funt  a  nobis  expofita  addi  pofiet,fuppofititia 
forte  illameflc  Epiftolam,quam  Liberatus  adducit ,  .&  ab  Eutychianis 
excogitatammam  in  A&ionc  4.fextas  Sy  nodi  deprehenfx  literas  quasdi 
funt  h&itiae  &:  fpuriae  Vigilii  ad  Theod.&  Iuftinianum. 

ix.  Durandus  in  4.1ent.telaetiam  amentata  nauarum  opinionum 
ftudiofis,inpcrfonaGregoriiI.fubminirtrat:  Concedit  enimpotcftatc 
£pift.ic^.!ib.  3.Pres*byteris ,  adminiftrandi  Confirmationis  facramcnti, 
quod  diuino  mquit iurein  folos  Epifcopos  quadrat.  Sed  Duradus  dum 
erronsvultaliosarguere,  erratipie  ruitque  imprudenter:  neque  enim 

Maf^f  rtfli  ijg   Concilia  Oecumenica  duo  Florentinum  &  Tridentinum  almd  nobis 

T**m*iwM.i$.t4'  innuupt^uamordmafflum&cramcri 

\nde* 


Apologa  pro  Summis  Tonttf.  M  7 

vndc  fcouiturcxtraordinaric  &pcrdclcgacioncm%(impliccmSaccrdo- 
tcm  poilc id  confcrre.  Et  tamctii id  vcrum cflct  quod Durandus  ut,nc- 
qucumcnindcrcaccollipcrctur,  crraflc  Grcgorium  incoquodiuns 
cft,lcduntumfacH:ncq-,cmmmcacpiltola  cdiat  rcmciicracicndam, 


1  C 


inccuit  modovnhat.  '  ^  tv      C$ut.7.c  10  rol  *fx. 

u  Bonifacius  V.li quam  hdcm Ccnturiatorcs  mcrcantur.m  l'on-  Vl<jcatur  Bcdal. i  hift, 
tiricum  crrantiumturbanopoftrcmuscnt ,  quafiadEdumum  Anglo-  Angl  c  ro. 
nunrceemfcripUirct  ,  Dciriliumnos  a  foloprimxuo  orimnis  pcccato  Rjm.  i  17 
libcrait:Ccntunatorcshicbcnigocdcfuoaddut  voccm^quxapud  ApndBed.1.  j.  1  Ang. 
audorcmnonrcpcntur^dqucopmorimitationcmagniil  iusOrbism-  Bornif  ,a  EduinGrcgCrn. 
ftauiatoris  Martmi  Luthcn ,  qui  ad  Apoftoli  lcntcntiam  lllam ,  luftw  ex  AecHiit§9rg9  Admgmtt$ni 
Sdertutt  vocabulum  /iUnon  rcformidauit  adiungcrc.  Cxtcrumcum  nm  jmvos  rr$*utt,qmtn 
l^llfiMR^Sr  Inrn  ranrum  Deccatiorieinis  mcminit  (  noncxduden-  vobu  vttt  tnfuflmmt  $>rt- 


otuit,quod  rcliquorum  omnium  titro 
cndum  fit  maximc  Scruatons  cruor  ctt 


fus : htnc  vbi  lceimus  apud  Ioanncm , Ecct  Agnw,qut tollttptccsta mundi,m  gtnmUftcemt$  triptnt. 


Grxcocft*^  *h 
jsvnumconuci 
leifupcrtcrram 


nct,&:  obicdioncm,  cmam  fiiciliorcradiccrc  vna  poflumus  &  iraplica- 
tiorcm  cxtcns  ad cnodandum :  taciliorcm  quidcm  fi  fidcm  illius  atquc 
fenfum  cxquifitius  pcrucftigcmus,rurfusautcmdi£Eciliorcm,fi  numciu 
&  conditioncm  intucamur  corum  qu  i  maculam  cius  rcligioni  afpergc- 
rc  volucnint.  Omncs  vcro  malcdiftorum  &  rcprchcnlioms  aculcico 
colhncant  vt  Monothchta  cxiftimctur ,  qucm  co  nominc  varia  Conci- 


loni,  aux  maximc  ipuus  tpuiui*  n 
tarumprimipilumlcriptx,  quxpoh 


.Sed  contrariu  manifcftum  notamq-,  cft  iis,qu 


ftificandamcius  fidcm6^:llluminandam>Vtrafq•>natu^as>inquit>mvno, 

Chnfto  vnitatc  naturalicopulatas.cu  altcrius  communionc  ogcrantcs, 

atq-  opcratriccscofitcridcbcmus.  EidiuinamquidcquxDciluntopc- 

„21*  Ar  hnmamm  mM nmis  funt  cxcaucntc  non  diuifc  ncq-,  conhiic 
rantCjOuniimanam  quxcarnisiuiucxL^utuit  iiwii^-  -11 

«..^Lli^n.i  n.n.Mm  m  Lmtnrm  ncci-  humanaminDcum 
aut  conucrribilitcr  Dci naruram  m  nomincm^ncq, nuu,,iU,ul  *"  ^ 

conurrfoncdoccntes.fcdnaturanim  dirfcrcnrias  intcgrasconrttcntes.. 
Qupdilluftnusdifcrnufqucdicipotcft  aducrfus KfonothcUtas ,  Euty- 
chunosfc  furiofumNcftonigrcgcmr  Qupdfi  hxc  ycrba  clara  iunt 
&  ad  cius  rcligioncm  cxphcandam  ldonca  ,  cur  obfcura  &  tcncbu- 
colarirruii  libcat ,  ad  reprchcndcndum  tantum  virum,  &  huc P£«an* 


'  e.io  invitm  Hen$ 


24 9  Lib>  1 2.  Ecclefa  Mtlitantts, 

Tt     v,     >  floreminfruigendum?  Atquevetuitnequjffdeincepsea  Yerbavfumar- 

ijl.  £  Synodi.to  3.  Conc.  ^vnm  volunt4tem,du*s  voluntates  .Ita  qmdemefr,&idfaru;  virikpientis 
operationu  cogitara  rario  poftulabar.  Cy  rus  enim  Alexandrinus iam tum  exordie- 
vocabulo        N«7?(?r/V  barurnouo  dogmate  fibiaudientiamfaceiT,& 

nos  f&*ntes  nosvefanafa-  feul  Chrifto  Seruatoreoperationem-,Sophronius  contraHierofolymi- 
pere  arbitretur.  aut certefi  d  afTerebat  i  Cyrus  arbitram  huius  difpurationis  Sergium  eifc 
rurfumvnamoperattonem     \  ^     n      -         t.    J         r  1  1         F  rr 

i>oOTi»i  «(?y?ri      c/»r,^  vult  Conilaminopolitanum ,  iedres  tandem  ad  cognitionem  Honoru 

fatendam  ejfe  eenfaerimuA  difceptationemque  refertur,quiprouidens  animo,quod  eftdeindcco- 
fiultAm  ZHtychiamftarum  {ecutum,metuenfque vehemenreisncea  caufsapericuiofumin-Eccieiia 

fatertputemur.  /1     •      c    n.  1  c      •  r  l 

Idemvbifupra/edpaulo'^uee"Pnm^  f  ^ 

ance.  rw*  ^  vnamvo-  teteparcius, nefauere  Eutychitis impietati,neitenWtf4/*«;»  vocabulum 
luntatem  fatemur  Domini  adhiberent,ne  fufcepifleNeftoriiparrociniumviderenruc.Epiftolade- 

enlopa^nMnaX^^^  fti  °Perationibus  loquantur  ,  vr  nimirum  lapidem  ofFenfionis  fi  fieri 
pa  :  tUaprcfedoquA  ante  poflet tolleret  ,adquemminutarum  mentium  imbecillitas  fragilitafqj 

peccatum  creata  efi  ,  non  impingcret.  , 

quA  poslt prMaricMiomm       .  Quje  vero  iuftam  in  fpeciem  offenfionis  mareriam  in  ambigua re 
;pepererunr,  verba  iila funr,  qua^fcribensinliteris  luispofuit,  Vnde  & 
vnam  voluntatmfutemur  Domim  nofirt  lefu  Cbrifii.Scd  legat  ea  fane  qui  vo- 
letattente  &  diligenter:  fic  reperias,de  humana  tantumeumnaturalo- 
|     qui,arque  oftendere  mundiSeruatorem  cum  Adami  naturam  non  cut- 
pamexceperitrnon  more  noftro  motus  habuiffe  rationi  repugnantes, 
>quos  in  fe  iple  experiebatur  magnus  Apoftolus,&  dolentius  reputabat, 
Hominabatque  voluntatem  carnis  & voluntatem  fpiritus.  Et  quoniam 
aiebatSergius  conrrariasin  Chrifto  voluntates  fuifle  duas ,  Honorius 
refpondit  id  elTe  falfum,quod  nunquam  humana  cum  diuina  pu<marir, 
& in  humana  ipfa nullum diflidium  pugnaq-,  forer.  Quibus  verbis  duas 
•  fimulvnamq-,voluntateminChriftoagnofcebat,duasinhomineDeo, 
vnamdiuinam,alteramhumanam:vnamineodemhomine,  cum  pars 
mfenornulloshabererturbidiores  motus,  &  fuperiorinon  obtempe- 
Maximus.  Vide  1.  tom.  rantes.  C^dMaximusgrauiflimusautor&fingulariiudicio  preftans 
conc.pag  1031.  S^^WquiHonoriiactatefloruirexprefleconfirmatin  Dialoeoconrra  Pvrrhf, 
vnam  Domtns  noftrtvolu-  epr     Wrf»fT>Mv»m  „„:     n-Li.-  „L       v  9   ^1111*  1  /imu 

tatem  dixwm  non  eJtac-  ^elg11  ^cellorem,qui  in  B  bliotheca  Vaticana  repentur. 

ttpundum,  quafideduab.  l&"ur  vcnlimilc  Honorii  nomen  collocarum  intcr eos  fuiiTe 

dmim.  6»  /?«OT^»^^quoslextaSynodusodio&maleuolentiadamnauit,  cuiusreihaudle> 
dtctumveluntattbutjidde  uianobis  argumentafuppctunt :  Anaftafius  enirn  Bibliothe^rinc    i  T 
humanatdtum. Cumensm  hiftoriafua magnam pai tcm ex Theophane defumnti „nniT 
SerttuAfcrtpfifretpridtcareura\\\^    f?      r       L    ^     r  rtX1^ ^^iuniptaponit.  Praererea 

l,lun<*u, ccmr*n* i  ms  tanofque aeprauaient^vt  conftat  ex  Adione       H.  eiulHcm  S vnodi 
re^fimm  chr.fium  ium  vbi  multae  huiufmodr  deprauationes  in  quintaprxccdente  anim^d.,r 
tontrar.v  wkntntts  non  fe notatxque dicuntur.  Et  S.Leo  epift.gi  Ar  P,.l,.ft;.,;  aauei- 
fevr^fedatasadF^anu^ 

SanausKemGrcgonusEpiftol.H.hb.j.Narfeuhberefign.ficalco^ 

ftantino- 


Apologta  pro  Surnmis  Vonttf.  1+9 

ftantinopolitanosfine  dubio  Chalccdoncnfe  Concilium  deprauafle, 

&  iimile vero  vidcri  Ephclinum  ab  hfdcm  fuiflc rcntarum :  addir autcm  Q     M  tfifl  %  4 

Codiccs Romanos eflc  hdcliorcs,quoniam inquit ,  Romti,n (icut  nonacu- 

mttu  xtx  ntc  tmpoftunu  hubcnt.Vnxxm  autcm  maximc  pcrfuadcr  fuiflc  frau- 

dcm  inCodicibusveriatam  cxdcprauationcm ,  quod  nimirum  fihoc 

noneflct,  Concilium  iibx ipii repugnarcr.  Nam m  AgarhonisSummi 

PonrificisEpiftola,quxlecl:afuit  fcflionc  quarta,cum  (andHflimusillc 

Paterdixiflct  Pctrifedcmlabi,decipi,&crrarc  nonpofle,proptcr  ccrras 

arquc  ratas  filii  Dci  pollicirarioncs ,  id  cxcmplis  &c  pcrcnni  omnium  x- 

tarum  continuarionc  firmauit ,  oftcndcns  ncmincm  c  dcccfloribus  ali- 

quandolapfuminaflcrcndarcligionctitubaflc.  Atqui  Honoriuslon- 

giflimotcmporisintcruallo  AgathoncmipfumantccciTcrar  ,  hxcvcro 

ciufdcm  Epiftola  vna  Concilii  vocc  atque  nutu  comprobata  fuit  Acbo. 

8.&  i8.vbidi£himfuit,nonram  Agarhoncm,quam  principem  &c  cory- 

rhxum  Pctrem  fuilfc locucum.  Notandumquc ctiam  cft ibidcm cclc- 

bcrrimos  auo 'quc  Monothclitas  nominari,Cyrum,Scrgium,Paulum, 

Pcrrum,Thcodoium,nulla  facla  Honoi  ii  mcnrionc.Enimucro  ramct- 

fi  i  Patribus  cms  C6cHn,vna  cum i  cxrcris,nominarus  fiuilct  Honorius,  \^n.Tumt.  li.dt  Zcclef 

Turrccrcmata,nonnc  fadi i crror  fuiilct,c haudc  &c rorius  ncgotii  igncr-  tmp  9?, 

rarionc gcneratus,cum  vt  fxpc  dichim  cft alias,cucmrc qucar ,  vt Sum- 

mus  Pontifcx  quatcnus  pnuatus  Doctor  &c  humano  iudicio  vtcns  la- 

barur,      ^^^  W^  «vn^r  '  l  * 

Obuciincontrarium  aliquot  rcftimonia  &  pcrfcriptx  auftorira- 
rcsj>oiTunr,  fcdillxomncsfcxrxSyuodifundamcnro  nitunrur,  autc- 
iuimodinonfunt  vcl  numcro  aurpondcrc,quinfacilciisccdanrquxa 
Sandcro,Gcncbrardo,  Baronio  &c  BcllaiTnmoadfcruntur. 

14.  Ccnruriatorcs dcindc culpam  crroris atquc flagitii  in  Marti-  Ctnt.ji  .col.+M. 
numprimum,EcclcfixRomanx  duccm  conicmnr ,  quodadAman- 

dum  fcnpfcrit  nullam  cflc  dandam  vcniam  Prcsbytens  &c  Diaconis, 
quipofttuamconfccrarioacmindignum  aliquod facinus  fufccpcrunt. 
Scdcertum  cft  quodrefpondcamus,minimc  id  fapcrc  Nouari  barbaric 
&C  accrbitatcm,quod  non  dc  abiolutionc  a  pcccatis  loquatur,fcd  dc  rc- 
ftirutionc rn integrum  muncrumque  fundboncm, quod variorum  l 
ciliorum  au&onrarc,vidcamus  ian&um  &  dccrctum  fintfc. 

15.  Vigclimo quinro loco Grcgorii Ill.nomcn inimici  appctunt,  Ctnt. i.tiojinvitiGr^ 
qucminducunt  ltcrum  coniccranrem  cos,  qui  lam  Sacns  Ordinibus 11 

ini«iati,i  legatis  ianchr  Scdis  fiiiflent,&  marrimonio  iun&ispcrmitten- 
tcm,vtinouasnuptiascontrahant ,  iiforrc  parsaltcraconnubiimunc- 
nbusdcficir.  Scdaurinicitia  Litcrarumimpcdiar  oporret^neciusEpi- 
ftolx  ad  Bonifacium  dux  lcgantur,aur  fi  legantur  fatendum  cft,  eum  in 
pnmaloquidciisranrum ,  quiafaliisfidhiquc  Epifcopis  ordinati  fuc- 
ranr,quiquc  ipfi  potcftatc  carcrcnt^&  in  fccunda  folum  agere  dc  impc- 
dimcro  pcrpcrux  impotcntix  &c  infirmitatis,  quod  minimc  ambiguum 
&  controucrfum  cxiilimarur. 

li  xC.  Ni 


z^o  Lib.  lL  Ucclefa  Mdttantts 

16.  Nicolausqiroqucprinuisvcxamr^qilodexCan.  A  quoctam 
lud&oJeconfecrJtft.q.Bapnlmumiblo  Chnfcinominccollatumnonmi- 
nuscomprobarevideatur,  quamquinomineTrinitatis  £  fotmula  ad- 
miniftratur.Refponfio  claracft  ,  quodid  quidem  lbileuiflime  &tatum 
obiterattigitPontifexrPrimari^autcmdifficultatireipondct^quaquq- 
rebatuivmbaptifimisprobus&legiri^^ 

ktus^airigiturfanailliimisPater&affirmat,  mado  Cbrifti  Iefu  aut  fu- 
premtfTriadisnomineconfcratur  :  quam  ille  difiun&icnem  vtpriua- 
ttts  Do£tor  pro  arbitrio  animi  fui  pofuit ,  non  v t rem iurc  8c  au&oritate 
Amb  ii.de Spiritu fan&o  dcfinire viderctur.  Quanquam & praecifc rcpfonderc licet,id noriduai 
Ca VicMt  ^  *i    d'      ■  ac*  Ecclc^iaciefimcc  conftitutum  &  decifum eflc ,  cum  multi  do&iflimi 
Cbi/hb£§Jsc^  P^cres  in  ca  opinione  fint  verfati:  Imprimis  D.  Ambrofius  lib.i  .dc  Spm- - 

mme P*tri*,&Ftlu&<;pi.  tufanifto cap. 3.  Concilium  Anglicanum  quod  incontrarium  adduci- 
ritm [an£tt^mw'num no  tiuvionextatjquod  fi  fuit  aliquando,certe  Occumenicum  non fuit , &  £ 
*»e>>>poteftMvn*:itAetiam  fi  eius  teftimonio  vtitur  Zacharias ,  idcafli  potius  fadumcft,  quamvt 
vbtoptr«uo*liau«dtutn*y  eXpreireidconfirmarcr.Sedqu.omodo  Vencrabilis  Beda  illud  ignora- 

*ut  Patru  y*ut  Ftty,  aut  .....  _     .    x.  •     1     .  J 

sptrttu* dtjignatur^nonfo  uiiiet,quiiiidem cum Zacharia  temporibus  viuebat?autquomodore- 
lum  ad  (afi&umsptrttumt  pudiauiflet  fuis  in  Ac1:a  Commentariis ,  fi  Diui  Ambrolii  opinionGrri  '• 
fcJeramadVatrem  refer-  effc  putabat,  quod etiam Diuus  3ernardusperfpicue  fignificatepiftoL 

tur&Filium:n*cfo.t.m*J  .  Q 
VatremJedaUmadFitiU  7^ 

rfffrtur  &  Sptntum.  Dentque  &JE:hiops  Eunuchm  Candaek  Regm*  bapti\atmin  Chriftoplenum  myfterium  con- 
ftctttm  efi 

VBechincap.ro  A&  inilla  vcrba :  Hocautemfa&um  eftper  ter.tom.x. 

£utn  perauatuorpartes  orhu  terrarum  myftertum  fanclx  Trinttatu  a  duodectm  Apoftolitpri.dic*ndum  erst, .  - 
sdeo  quatutrhnedytertia  vice  de  coelo  demtjfc  funt  Siue  vt  B.  Amlrofim  interprettturjertto  repetttafigur*  operaiio- 
nem  Tr*ntt*tis  exprejfit. 

Bernar4epift.j4o.    LegimminAB.Afoftolnonmodoinmminc  P*trii&F.Iij>&  Spiritm  f*n8i>verum 
c£»  innomim  Dommt  lefu  Chnftt  alt^uos  bapti&atos» 

Cent  ^c.  10.  &ce»t.io.c.  i7.  Stephanus  Vl.&Sergius  III.  fannis  quoque  in  eadem  cauf- 
^  lx&S*  Tll  VL  fa  obiiciuntur-  Nam vt  curio(c notant  Centurktores,  Summus  Pon  ti- 
m.    &  .  fexdecelTorisfuiFotmofiAcl:arcfcidit,&eositerumconfecm 

fuitquiabeodemlacrisOrdimbuserantinitiati.  Ioannes  deinde  I  X. 
quae  a  Stephano  conftituta  fucrant  abrogauit ,  a6b  voio  Formofi  fua 
fententia  &  auftoritate  defendit :  Itciumpoft  paulo ,  Sergius  I II.  qux 
Formofusdecreuifletomma,  iudiciofuoinfirmauit,  Sc  proinde  A&a 
ctiam  Ioarmis  I X. & Stephani  VI.  In  hac iudiciorum  varictate  fandtio- 
numque  diflidio  ,  fatcmur  Stephanum  VI.  &  Sergium  III.  aberra- 
uifie,nonconditione^  ; 
peruerfa  do&rtna.  Id ettam  melius  e  monumentis  hiftorix  licet  intelli- 
gere,exqiiapaucarei  illuftrandxiibemus.  loannesenim  VIII.  Car- 
dinalemFormofum5Epilcopum  Portucnfemin  ordinem  iratus  cocgit 
&  dignitate  omni  fpoliauit ,  qui ea  reincredibiliter  offcnfus,ftoniacho 
^iracundiaefferuefcensRomadigreditur,  8c  fe  nunquamrediturum 
iireiurandofeobitangit.  Nonmulto£oftioannes  VLII.extremam- 

txdicr» 


ApolovU  pro  Sumvtis  Tonttf. 


:ac  dicm  mortc  conficit 
iurciurando  abfoluit,  ( 
tatircftituitur,  &cxi^ 


hcccflitMartinusII.cucftigio  rorr 
liminio  rcdicns ,  ordini&priftino: 
>orisintcric&ofpatio  PontifcxMj 


)fum 
ieni- 


(«s  iurifiuran 
ciusclcftiom 


utus  iurc  fuiffct  ,contcnditinaufpicatam 
timaruiflc,tplius  Afta  rcfcidit,cos  quib. 
ari  vohut.Tota  rcs  djfplicuit  fcrc  omnib. 


:ilium  aduocauit,quo  dcccrnitur  Formofum 
Pontiliccm,6c  proindc  loannis  VI.  iudicium 
c rei  n  s  1 1 1  v o ft  Ecc  1  c  lix  1 la bc n  a s  rc ec d a s  fu  f- 


iloannisVl. 


ionc  vcrfata  cft,in  quo  fi- 
tabi  poflunt,  vt  cum  ctiam 
onibus  confccrari  itcrum 
dix,  atq*,  animipcrturba-      ,  r  1 

luodr.m  motucbullicntcs  &**'l*x.*.$9t*9+ 


acccrfunr.  Scddum  fpccicmpictat!Sobtcndiint,failuntur,afquc  ahos 
vctcratoric  in  fraudcm  aeunt,nam  vcl  ipfa  rc ,  vcl  duntaxat  nominc  or- 
fcnduntur:  fi  rc  a  quotandcm  habcnt  Licramcnrum  ciVc  Campananim 
baptifmunv  quis  pcrfcripfit  aliquando?  quis  cx  omm Catnohcoru  ccr- 
tu  crcdidir?St  vcro  baptiimi  appcllatio  dchcatas  aurcs  ottcnait,quis  nc- 
fcic punficationcs  Iudxorum  &  luftrationcs  appcllatas  codcm  nominc 
fuiucpquis  icnorat  Chriftum  ipfum  mundi  Scruatorcm  cruons  (bi  cffu- 
fioncm  appcllauiflcbaptifmumrquisdcniq»,  a  GrxcisDo&orib.non  di- 
dicit  baorizarc dc rinecrcTiuc irricarc idcm  cilc?  Si igirur  aqua  luftrali a- 
fucreunttir&:  luftranrur  Campan«,ii  quo  dii»nofci  facilius  qucant  ccr- 
ta aDucllationc donanrur  (iEcclcfta dofta  diuinitus  contra aci  ias  potc- 


Ccturi 


urCcnruriatoxcs  magnoillo  impctuatq-,runbu- 
ncuncrcnr.  ~  ♦ 

lcdccoris  &  cotumcli^  thcatru  a  Martino  Polono 
iicitur  tataprauitatcdcformis,vr  illiMagipcrfona 
is  accomodc  t-.bcnignc  ctiam  bcncuolccu  addunt, 
ccrptu  &aturbain?andorumGcnioruabdudum 
icro  &  aucnfto  nimimm  in  tcmplo  S.  Crucis  Hic- 
^iftxfTcrmanxiunt  atquc  lirxanilium  fabcllarum 
li  u  %  finulU- 


1       -m  1 

Early  European  Books,  Copyright  ©  201  2  ProQuest  UC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  the  Biblioteca  Nazionale  Cenlrale  di  Firenze. 
CFMAGL.  2.3.151 


Cent  io.V  10.r0/.j47. 
THttMn.ii. e.$  dteccl 


*S*  Lib>  1  /♦  Ecclefa  Jliilitantts, 

fimillimae,quibus  occafionem aliquam  dedit  mirificum  Sylueftri inge- 
nium,rerumMathematicaium,&  prxfcmmGcometria:prjeftans  &di- 
uina  cognitio,in  eo  faxulo  quo  do&rinafcre  omnis  iacuit,  ingcniis  rai- 
raquadamignoratione  bonorumliterarurainfiifcatis,  idfaeculum  no- 
num  fiiit  i  Chrifto  nato  vtetiamannjotationibus  fuis  inPlatinam  Onu- 

Ehriusanimaduertit:  proinde  quicunque  tumaliqua  eruditione  intcr 
ardosillius  temporisplumbcofque  homines  pnecellerent>iiMagi& 
pr^ftigiis  implicati  exiftimaban  tur.Sed  pr^dara  quidcm  Magia  illa  Syl- 
ueftri  fmt  cVexquifita  fapientia,  vt  conftat  exEpitaphio ,  quod  illi  con- 
diditSergius  I  V.vir  magnus  &pr£ftabiliinfigniq;  virtute  ornatus ,  qui 
minorquinque  tantum  annis  fuit  Sylueftro:Epitaphium  &  monumcn- 
tum  ctiamnum  vifunturad  D.Ioannis  Lateranenhs  delubrum,vti  mjri- 
fice  commendatur  &  Pontifex  dodhis  &pius,&  excellentium  virrutum 
choro  circumleptus. 

3i.Nunquamimpudentiae&contumelianim  vis  maiorefferbuit, 
^uamaduerfumGregorium  VH.quem  Centuriatores  &  Tilmanusco- 
taminatiffimumdepingunt,&non  modoSnmmorum  Pontificum,fed 
omnmmetiam  homirtum  neqiiiflimum ,  turbulentumhominem  &  fe- 

Atiofum^htfreticun^^^ 

ffagmofum,deniquenon  Gregoriumfed  Gog&  Magog,non  Htldebran- 

admirandummie  videcur  haud  obfcurumDei  vindiciskidicium^in  eos 
quinefanefeabEcclcfixcommtinionefecreuerunt.  Namvt  indiuina 
veritateperueftiganda&inteih5entiaoraciiloiucaleft^ 
lanicapinsiamiaminfraudemimpietatemqi  prolapfnudicium  prrfc- 
tunr,ommum  hominu  fentenric? ,  qui  fun  t  aut  omnium  feculoru  xtatc 
taeruntsitacumdehumanaveritateagitur,  plusfideihomini  plano& 
pwlbgatoritnbuunt,  quamoptimoi  um  &  fapientifiimorum  virorum 

teihmonm.nimuimquantumadexcipiendummendaoumprocliues, 
tam  morofi tamque  difficilcs in recognofcenda  venrate.  Cuius  rei  fub- 
iKiendaprobatioeft.  Solus BonnoPfeudocardinalisa  Clemente  III 

Antipapafalfodignitatisehoragioinfignitus,GregoriiVlI.  vitamfelle 
potius^uamatramento  delineauit.tamturbidotamque  furiofoanim! 

F<Wen^ 
Klqueobeamcaufa^^^ 

nus  aquofueratmpnrpuratorum  Patrumordinem  & dignitatem  Jd- 
kirus.Exillatamencolluuione,  mpuroQuefonte  h™r^-»!Lc 
%mnes,^ 

RomanxScdlpe4Kuasm.m^kiaSdenunciatal,aomnia&fenrircT 
S.Anfclmus  EpIfcopuv^q^iquosmterLcoOmcnfiscjuieadc-artateflorebatLt  hiftori^r/tt 
luctufis i» Ep.ftola     nenfnon vulga.cmodoApi(aatc/cdincred.bilemc.usvita:atn- m«  - 
Gubextwn,  quiin  fthif-  ianaimoniampredicat.<^odidcmfa^ 

fcertuj. 


Apologta  pro  Sumynis  Vonttf.  2sf 

'bcrtusSchaffnabuiwnfi^inhifloriaGcrm/ubfincm.S.AnlclmusCan-  matcfuit  Aoripapa.oun* 
tuaricnliscpift.8.&mitktt^ 

r  •         Al      j^xi  i^l        «--a      i-  Vttrgodt  B  GrtgortoV** 

lisincpiftolaadGumcmim  ,  Bcmatdus  Lorbcicnlis  in  Apologiapro  „,  ^ro  dtCMm  ^U0(Ut 
Grcgorio,  vchabctTrithcmiusdcScript.  Guitmundusl.i.&  j.  dc  Sa-  c§mtihfcnpfii  B  Cyi*ufr 
cranicntoEuchariftix,  omncs  dcniquc  qui  cius  catffam  dcfcndcrunt  nm:f>clm<ftLptfcopmdt 
aducrfus  vim immancmq;  vcxanoncm  Hcnrici  I V.  Impcratoris,  c  qui-  D" &  ****** 

i       i        a        j*s         i.  1  •  c  r%  >       '  '  a        1  ^  «•  cttricoru  ptnt  •  mntu  O* 

busduocacaiifimcxihum  puld  mdignc  hicrunc .  vc  Bauanci  Annalcs  vt  VtTtm  j  cmm ,  mnin9 
mcmorix prodidctunt :  Et  notandum cft  hos  omncs  Grcgorii  rcmpori-  0mmum  uft  mon,o,  dtpU • 
bus  xcatemcgiilc.  Ipic  quoquc  Sigcbcrtus  qui  Impcratoris  caukm  &c  bii  auttum  md*r*t  fuffrm. 
fuctioncmtucbacur  c  viciisacqMcclcribusnullumattii!it  Qtubusinuidi  V9  d*  s*t*rd»tu  ttntiuuo- 
lllum  ncraucnint  t\liiScri  t  r   n  m  r    i  i  t  ~ommcm  ia^  i\io-rHm  &  ^onfir*mv,ror>trn 

i  o  colltgto  ,  cum  ntmo  tnttft 

mncs  fadc  &  auconcacc,  &  intcr  cos  D.Thomas  Aquinas,  S.Amoninus,  ftamtjftty<umAUxjmUri 
Sabcllicas,&Thomas  Vvaldcnfis,profctuntura  Bcllarmino,  qui  vni-  locmt\U<ft  cumUtm  Vttri 
ucrficontranisfcntcntiisacqidicliSjBcnoniscmcnciti  Cardinahsinfo-  &x**d«4C.ithtdr*Smtif 
lcntitlimascalumnias&malcdiclaconfucant.  LocusPlatinxvnusquc  H^VTftoTi"  fcr  AV 
AHrorcmRomanxScdisaducriariiidcncidcm  obcrudunc,  fidcm  facicc:  b^s  Vrfpcrecfis  in  Chro- 
hxcaurcm  propita  cins  vcrbafunt  ipfamformulamElcftionisGrcgo-  nico.  ldcmq,  aic  Anfcl- 
rii  VII.  adlcrcntis  ,  quxditiinaprouidcntianotata&cxccptacflc  vo-  mumhuc  viuum&moc- 
Ithtab  co  Scriptorc  ad  laccrandam  calumniam  pcnitulquc  profliean-luumiraculls  claruillc. 

\  ~  MncCn/V.D^.„.i:,  I  r    r    A-     1     Vl       •    £A  .*  C  U  PsxtmBtrnnttffis&Gf 

dam,  NosSanrtx  Romanx  Eccldix Cardina  lcs ,  Clcnci , i£dyti,  Sub-  ^  RgtihtrJpir^s  p„ 
duconi,Prcsbvtcri,prxMtnci^  GnfortofcripttrCt.&pre- 
clciiafticitumlaicioidiiliscligimushodic  x.Cal.Maiiin  BafiucaS.Pc-/>/#r#*  txtorrts  f*8t  funt. 
tri ad  vincula  anno  faluris  m.  ix x 1 1 1. in  vcrum  Chnfti  Vicarium  Hildc-  A>*4  fmntinum  Ubro  $. 
brandum  Archidiaconiim^virumfl.ultxdoclrinx^magnxpictacis^pru-  A*£^f*££  t  c<. 
dcntix,iuftuix,conftancix,  rcligionis ,  modcftum,  fobrium,  contincn-  /4/  Qfo^rmm  v  il.vt  hm- 

tCITl,  &C.  bttur  9  fj  cmn  Noifmnflo: 

rum.S  Anttn.i.pmrttfummdtit.16  I/M.xi    StbfHum  Enntmdt  9  hb  j.  Thom.Vvmld.tomoi.t  4J. 

Hxc & fimilia nos  in cam  opinioncm inducunt,'vt putcmus,cam  ob  GuirrrtunfJus IiS.j.Hc  Eu' 
caufam  fuiiTc cxagicacum,quod  cum  cfllt tantum  ArchidiaconUs,&  A-  ^aiiftia, longc poft 
poftohcxScdisIcgatus,in  ConcilioTuroncnii  Bcrcngarium  damnaric,  i^iteUfis  ptrBtntum 
vcaucorcft  Guitmundus, qui poftca  crcarus  Pontifcx confimili (cnccn-  itontm Pipsm htc  Btrtn- 
tiacundc  connxit  111  Romano  Concil  anno  6.  fiii  Pontificatus  vt  oftcn-  g  irun*  figmtnt*  mox  fuo 
dic  ThomasVvaldcnfisco.i.dc  Sacramcnc.c.^j.vbiinccgramfcnccntia  ******  Uamntutt.  Dtmd§ 
cxfcribit^ownincundcmBcTcngariumdixitGrcgoriusScpciinus.  «S^^^JETl^^ 

tunt  Archtd'stonum  tiufdtm  RomsnA  ^fduttn  ^onctlt*  Turontr.fi/onutcit ,  ipfmmtjj  Btr*ogArium  ~jt  vtdtb*tur)cor'' 
rtftur* ui^^UmuntufAcr^ntnt^^ttif.intnJiwt  tUmtnttrfufttftt :  rtutrfuma, *li<]*4ntopjft ud vomiium>uum 
*£tn;c  fm&dStdit  NitoUo  P*p»  tngtntrsli  Conal  0 Roms,  ittrum  tonfutsutt. 

}i.  ScquuncurocloPontiriccs,  quos  in  cnmcn  hxrcfcos  vocant, 
guorumprimusinalborcorum  collocacur  Alcxandcr  III.  cap.Cw^r/- 
fct.dtTcjiument*.  vbi  dcccmic  ccftamcnca  jata  firmaquc  dcinccpsforc, 
quxrcftcs  omuino  rrcs obfignarint,quamuis  c  iurc  fcpfc  rcquii.ttui  Fc 
Caj^.  Ot  fp  nfa  duotum ,  fcribit  fcntcniiam  fuam  dirTcrrcplurimum  v\  a 
dccc(ronbusfuisdiflidcrc,dcmatn'non:o  ,quad  pcrvcrbad^prxfcnri 
contradumfuitginonduni  vcrbconfiiinniatum  :  idqucfolui&irrittin! 

Ii.   3  ficri 


2.5  4  Liber  77.  Ecclefi*  Militantls 

iieri  pofle  alio  fubfequente ,  cui  confummatio  tanquam  cumulus  acccf- ' 
fcrit.  Primo  refpondetur  Papam  Alexandrum  fubditis  fuis  legem  con- 
didiiTenoninfpiritalibusniodorebus ,  verumctiam &in  temporariis, 
proinde  a  iurecommunipotuilTedifcedere  :  autcerteeumlocutumin 
tauoremcaufarumpiarum  ,  in  quibus  vltimxvoluntatis  difpofitiopri- 
uilegk  gratia  munitur.  Quod  autem  ad  matrimonium  non  confumma- 
tum  attinet,  nec  ipfe  neque  deceflores  iis  in  locis  dc  co  egcranr  definite, 
fedtantum  epriua-taopinione. 
jLCaftrol.t.  dchvtfic.tr.       ^  Cceleftinus 1 1 1. incadem naui collocatus ,  namfccundum  Al- 
ARom "pMif™ phonfum  a  Caftro exiftimauit  proptcr  crimen  harrefis  lmtrimonium 
Ex iuie Canonico.     *°hfi diflbluiq^ pofle, citat  cap. Venerabilem.dt conuerfeoneinfideltu.  &c  tam- 
imfedimttu htrefeos  foluit  ctfiid  caputnuiquamextct ,  aittamcnAlphonfusfelegifle.  Idfiitacft, 
matrimonium  quo adtho-  &nifide.communidomicilio  tantum  loquatur  Ccelcftinus,lapfus  qui- 
rum&hahtatto»em,tunc  deraeajnre dicetur  ,  nam  contrarium  continuoEccl&fiae  vfu  cclebra- 

tnaxtme  cum  aiter  alteru  \  ...  _  ^  ^ 

tn  fuam  htrefim  conatur  tur>  vt patetex  Czp.Qutnto.de  dtuoruu ,  6cConcjlioTndentinoCan^. 
inducere.  Cap.de illa  Extr  fefllon.2.4.  fedncgamus  Pontificiameamfuifle  definitionein ,  cum  cx- 
de diuoruU.neqjrequirittcr  ploratum fit,  non quidquid  in Decretalibus ponitur , id fubito  Apofto- 
atta  f™**ntJ*  ™yfc£f™~  hcum  cflk  decrctum  ,  fsepe  etcnim  Maximi  Pontifices  iri  fimilibus  Epi- 
cav?t *  2x1*4* hlrer!""'  ^°hs  nihil  aliud  dcclararecupicbant ,  quamvt  propoiitam  difficulta- 
Ttidcntinu  fef**.  can.  tcm  probabilircfponfione  difloluerent. 

5  StquudfxeritprcpterhA-  34.  Innocentius  1 1 1.inquiuntaliqui,In  Cav.Pervenerabtlem.Quifunt 
refim ,  aut  moUfl*mcoha-  UgitimiAocct antiquam  lcsern  non  elfc  omnicx  partc  abro^atarmquod 

bttattonemfaut aWcftatam  „rT      r\  n  ^       aS  r>   r       j  rr 

abfenttam a  contge  dtfd- taraen  a{lent  D' Petllls  A6k>r'  l5'  Refpondctur  non  cam  efle  mentem 
utprffematrimonttvincH-  Innocenrii,  vt  lex  vetus renouctur, aut adeam quenquam obligare, fcd 
ium.auathenta fit.  hoc vult.fignificare ,  Deuteronomiumcx  vi  verbi  fecundamlegem appel- 
latumefle,  quod  in  figuraplurima  contincat ,  quaeinEuangelicalege 
tanquaminprototypo&exemplaripcrficiuntur. 
KicoUtui.c.exihdeverb.  Nonnulli PapamNicolaum I V.  cumloanne  XXII.commit- 

io»!n  21  cadconditorem. mnt ProPtcr varias  & opiniones de paupertate, &prxlertim 
teU€i&.  '  earumrcrum  viuquae  vulgo  abfumuntur.  Scdinhacopmionum  varie- 

Matt  2c.  tarc,  fi  qure  vcrbatralatkia  edi&i  &c  dccreti  definirc  quidpiam  videan- 

FiUui  hfminii  non  h.%bet  tur  ,  non  vcrfantur  in  matcria  hdci  ,  vtexpreiTeanimaducrtitloanncs 
vbicaputfuumreclmet.    XXI I. in Extraim&ntc qutacjuarund.m.  Et  quodadvoluntariam  pau-  ' 
Lican  u.t9.  pcrtatcm  attinct ,  a  Chrifto  Seruatore  tum  reipfi  tum  ctiam  orationc 

dcfcriptam iSccommcndatam (quodadCapitafidcircuocatur) nullaeft 
intervtrunq-,Pontificem  fententiarum  opinionumq;  diifenfio  :  Nico- 
laus enim  I V. ait  Chriftum  Dominum  ccrtis temporibus pcrfediflima 
illam  Sc  cxquifitiftimam  paupertatem  adhibuiffe,  cum  proprium  h;  be- 
rct  nihil ,  neq;  priuatim  neq;  in  commwni ,  &  cum  Apoftolis  collatitia 
cxftipc  vitam  tolcraret,vtMatthaeusatq;  LucasCap.8.prodidcrunt  *  a- 
lias  ver6,quaedamin  communicum  Apoftolis  habuiflTe,  de  quibus  ino-  % 
pialaborantibusbcnignefaceret ,  vtclariffimo  in  locoD.Ioannisme- 
moratur.  Quareloanncs  XXII.definithaereticumciTe^aflerereChri- 
Iefu.mnihil  vnquahabuiiTe,v.el  in  comuni  vel  inparticulari,cuius  ad 

«umpro- 


Apologia pro  Summis  Ttontif  xyr 

v  eum  proprictas  non fpc&arct.In  quo  nihil aducrfum  contraiiumquc cft 

NiccOaiPapxopinioni  ' '  )  v  JiT  c^Okaminoptrt  ***** 

&  ,  if.  AudcutctiamOchamus&  Adnanusloanncm  X  X  II.  toedx  Aj,tMnJin  tfid<ccn- 

harrcicos  nomincinuidiolc  criminari :  Addit  Erafmus  Palmodiam  cum  fifmMtonf, 
;<ccinilIctumSorbonxiudicioimpulfum  ,  tumPhilippi  Longi  autori-  Ersjmm  m  p rof*uont  *d 
tatc.  Cahrinus  qui  inrcftiori  quodam  odio  quimquilquamalius  Ro-  M  f  htnm. 
inanamScdcmpcrfcqui^ 

lmmorulitatcmncgauillc  ,  ncq;  vllumtuincCardinahumquniscrro-  ^  PA<_ 
ribusfcopponcrct,RcgcmaiitcmlM\ilippumabciusfcc6mun!onc(ub-  hpfononfintbutitn*. 
duxillc^tandcmcoaftuPontiriccmciroicmabiuraflc  -.ncq^vllamcius  Caiuin.l  ^  lnfti  c.7  $  1*. 
rciprobarioncmadfcrt,  quimGcrfonisnomcn  ,  quiillistcmporibus,  AtVu  fipnuiUgtum  auod 

l  4  obttndut  Ttttumtfftvtitm, 

inquit,VlUCDat.  ^  rxpung*nttxnurntro  Pon- 

In  hac  6oic£bonc  hand  plurcs  vcrficuli  funt,  quam  mcndacia ,  &  ct-  ttfi  s  oportit  j0Mnngxxn. 

frarnatianimicalumnix.  Imprimisn.hxcdcanimarucuftodiaopmio,  muipaUm  mfftrMt  mmmm 

hxrctica  non  fuit  vfo;  ad  Jcfiimioncm  Ecclcfia:,qux  noft  obitu  Ioanms  tfftmortmltsvnm^  c* 

Vvit        *       c       A   '  f  T  f     finfttncft  cu\wvLscY2zm^0rl^Mttnterirtv^ 

conngit.  accunaoipic  loanncsrato         .     >  rtiurrtclionu.  A^vtvi- 

quxftionc,vttcftanirBcncdictusXII.quiilliiucccliitm  txtrauaganrc.  ^gm  tit^ftjt  tuprgtfpuu 
cuiusinitiumcft  Bcncdidlus  Dcus.  TcrtiopurpuratibusPatribusaliif-^  fidturm  tunt  prorfm 
quc  Do&oribus  cdixcrar,  vt  hbcrc  &  candidc  cx  animi  fui fcntcntia,  dc  fntidifft ,  mmo  Cnrdtn*- 
rc  tot a  pronunciarcnt,numinc  nlus  animi dcmi flionc prccibufquc  pro-  £  '*"[' tn(*nt* 

*  r  11      ....  ■  1  X     1        oppouit :  StdStboU  rmri- 

pitiato,pcrpcnlisquoqucajligcntcrinvtramqucpartcm,tum.  cni  ru-  fiirt  ^n.l<titl  tmfu- 
rxSacrxtcftimoniis  ,  tum  doftilfimoruPatnimauroriratib-.quod  Bc-  ^  vt  ^  pditnodtmmho- 
ncdi&us  x  1 1  .qui poft  cum  Ecclciix prxfuit codc in loco tcftatur.  4. lo-  mintm togtrtt  Rixnm 1 o* 
anncsVilbnusquitum  floautc.vh.lib.io.hift.faibu  Cardinalcs  haud  mmkmmfim  mttrdixit, 
paucosfcfchuicfcmctixo^ 

jiautu^iticiiuicicmcii*  u|  |.uiujuv  «.u-iv.  mtrt  publicmutt  ptr  prtc- 

comunilpiritufrucrctur.  j.Nullus  AuCtorlcnbit,rationullapcrluatlcr  niW  Hncnt(,ffitAtt**d*- 
PhilippumRcgcmciSacrisintcrdixiftc.  6.  Coginonnotuit  vt  Palino-  &m  ,  tUttrrtrtm  mbiurm- 
diamcancrct,cumrcsnondumcirctEcdcfia:iudiciodamnata,dc  qua  mt. 

A  f  1    r     '  •  fiiirlihrmmn  fenrirc  vt  conftat  cx  D.AiMiiftino  Etenmatgc 
proinilclOlUtUCUjgi  ...  T     '      V  11        lKnlfiftcan  T'^g  h*nnt  Gt,C°n  am 

<x  j.  1  noma,cjuimox  lauaaDunrur.  7.10A      51  ,*         y  tuneviutbmt. 

io.rcfcit,opinioncminimcfuamrcuocaiTc,nifipridicquamcvitam  T$tam  rtm  Ex„M. 
orarct :  quo  tcmporc palam  tcftificatus cft. non  (c  aliam habuiflc  vnqua  mngnns  BtntdMi  XU.  Ah 
hdcm  quim totius  Ecdcfix  comuncm,ncc  in  co  ncgotio  aliud  fpc<flaf-  th°nfm nCmflrol.9  tontm 

_        ]Y  fi  r      -vninrrr  T iir    U>ATtf(.stVtrko  BtMiltudOr 

lc,  quam  vtagitata  m  vtrainqipartcmquxltioncvcntascxa^iircrctiir,  ^ 
nuncvcI6quodadfcquidcmatrincrct,muta^copinioncm,o^alcntcm, 
pancm  amplcfti,nifi  Ecclcfia  &  qui  poft  cum  principatum  Ecckfifl  ob- 
tincrcntaliuddcfinircnt  quclibcrianimicoftiriodircftc  obicdismcn 

^iriicc„lumniifn-  onnonitur  Itao  nullumautoicprofcmntOkamus, 
aaciiscaiumnmq,opponiiur.iiaq,nunuiuaiuuit  ^»v/  > 

Adnanus,Eraimus,  Caluinus,  vnocxccpto  Gcrlonc,  qucm  hic  ait  codc 

tcmporccumloannc  xxu.vixiflc,fcdcaquidcmoppidoilluftrisimpu- 

Arnfa-  imooftnra  onafutKriorcsrTaudcsobnenauit.Namvnacxpartc  Ttithtmim  dt  virii  illu- 
acniq)impouux4lquaiuptiiun.»ikauut>^ui.b  i  /hibm. 

cxomniumhiftoi-iarum  monumcntis  pcrlpicucintclligitur,  loanncm  GctfoD.fer.dcPafchatct 

X3ciiianno  i554.obiiflc:  GcrfoncautcTritncmioautorc  natucilcAnno  co  4.ad  il!a  tctba ,  Pax 

nC\  yndccoftataiuii5  0^&vigintipoftloanisxxii.occafum,nondu  vooi». 

?  Gcrfoncm 


6  Ltber  1 1  Ecclefa  Milttantu 

'Gerfonem  in  luminis  auras  venifle.  Ex  alia  vero  parte  nihil  de  immorta- 
litateanim;eapudeundem  Gerfonemreperitur ,  nihil  dc  Sorbona,  de 
Cardinalibus,  de  Philippo  Rege,  de  Palinodia ,  in  quibus  Caluini  hce- 
retvehementius&baccnaturoratio  :  &  omninoaliudnihildicitGer- 
fon  quam  haecpauca,  qu#in  operum  eius  ^Tomo  reperiuntur,  Hocfecit 
latroni  qui  verifimiliter  nondutn  compleuerat  pcenitentiam  pro  omnibus  peccatu 
fuuy  quifuit  illa  propria  hora  heatificattu^  &  viditDeumfacie  adfaciem,ficut  San- 
cli in Paradifoypropter quod infuper apparetfalfitas doftrw&  Vapa  loannis  XXIL 
Quibus in  verbis  nihil  cft  quod Caluini  in excogitando atrocitatc im- 
potentiamque  animi  redoleat.Sed  res  quidcm  itafe  habcbat,vt  nil  po£ 
iet  Pontifici  obiicerc  quodipfe  non  defenderet ,  nifi  quidpiam  Gerfoni 
adiungeret  & impertiretur ,  cum eius  proprium  hoc  fit  dogma  atq;  pcr- 
fuafio,  mortuorum  animas  in  feclufo  loco ,  &:  veluti  quadam  in  fpecula 
confiftere  vfqueadextremumiudiciidiem  :  Cum  igiturnihilinPapa 
efle  videretur  quod  morderet ,  quem  tamen  cruentare  cupicbat ,  ad  ar- 
cemafylumquefuumconfugit,  fraudis  officinam,  mendaciorumple- 
^Calu  l.s.inftit.c  io.$.io.  num &refertumarmamentarium.  Quod  autcmCaluinuscxiftimarit 
su  t*men&f*nttu*rtum  nondum  San&os  Dei  confpectu  iucundiflimo  perfrui ,  diferta  eius  ver- 
"wnZmtffyfe^  bafignificant,quaeex  tribus.Inftitutionumlocisprofcrentur.Primuseft 

Lvspopuhemmtfs  matrio  l.$.cap.  &  fe<5t.io.  vbidocct folum Chriftum  Ie  s  v  Mingreflumeflein 
refidentu  vot**d  DeU  re-  Sanctuarium,alios  autcmprocul  &  tanquamin  atrio  prxftolari.Sccun- 
.feTat  -       '  ^ , y  dus  eft  eodem  cap.fect.24.,  vbi  monet  Sanftos  nobifcum  iun  <5tos  &  fo- 

jt*£^t«M  ifos  ti non  modo  can?^ vcrum  etiam  &  fi?e;  ^ autem  nefcic 

n7npojfe^ume*ndemerg*  ndem  &  beatitatem  res  eilgplane  contranas  &  difcrepantes  ,  qua:q-,fi- 
nos  charttatem  retineznty  mul  in  eodem  efle  nequeunt,non  minus  quam  fpem  &felicem  Dei  pof- 
vtfunt  vrra  nobifcumfide  feflioncm  ?  Teniuslocus  eftin  Cap.i^.SecT:.^.  vbihsec  omninoponir, 
wniuncii.  Valdefe  torquent  multi  dijputando  quem  locum  occupent  &  an  cctlefti gloria fruan- 

tur ,  necne :  atqui  flultum  &  temerariueft  de  rebus  incognitis  alttus  inquirL  re  quam 
Deusnobisfcirepermittat  VbiLe&or animaduerteteumDaucis poft verfi- 
culisfuiimmemorem,  fceorumquae  dixiflet  oblituffl,  fidenter  morc 
fao,negantempartemdcfiniiehocmodo,Iw^^^ 
beatpendereabexpeclattone  aduentus  cbriftt  &  glork  coronameo  vfquedtffaat, 
contentifimmbisfimbusdiutnitusnobispr^  5  animas piorum  militia  labore 
perfunclasinkatamquietemconcedere ,  vbi  cumfelici  Utittafri4itionempromi(ft 
glorkexpeclant :  atque  itaotnnta  teneri  fufpenfa  donec  Chriftusappareat  Redem 
ptor.  Et deinde proxime  vt  a  damnatis  & improbiflimis  dxmonibus  nol 
nullamgratiamineat ,  vinclis  tantumSc  numellis  aftringat  hisverbis" 
Reprobis  vero  eandem  effefortem ,  dubtum  non  eft  quam  ludas  diabolis  afanat  vin- 
tlcscatenisteneridonecadfuppliciumycuiadditt^^  6  5 

Et  ne  quis  Forte  e  Caluini  gregalibus  &  laternariis  eundem  cxcufcnt 
quemadmodum  nos  de  Ioanne  x  x  1 1.  fecimus ,  cx  co  quod  multi  &  cla' 
riflimiPatrcs,tumGraccitum  Latini,ineaaliquandoopinioncfliiirenf 
hicoftendamus Ecclefiam  qux  nondum  Ioannis  xxn.xuo quarftio * 
^em illam  controuerfiamquc  deciderat ,  eandem  perlpicuis  cdiftis  de" 

cretifque 


Z5<?  Lib.  11.  Ecclefi<z  Mtltfantfc /: 

iiummonumcntiscftingitur  vt  damnatus  Concilio  Conftantieiifi ,  SC 
i  Corjil  orbis  terreiudicio  coniii&us^quafiduosSymboli  articulos  abncgaflec 

lCw.  iiaL  Cdrnisrefurreftionem,&c  vitam <ermww.Refpondeo  primum id nufquam in 

AdPhdipp.i  25.  Concilio fuifleprobatum : tresenim & quinquagintaduntaxatarticuli 

Greg.1.4.  Djalog.cap.15.  quimores  Sc  contaminatam  cius  vitamfpedabant^locupletum  teftium 
in  digremone  moraii.     autoritate  obfignati  fucrunt:qui  autem  ad  fidem  pertinebant  in  quibus 
trgochriftum  tnra  ^^^^^^^^^,.  ^^11^5  teftificatione  firmati  corroboratiq,  funt, 

ioeUenonduhtat.necPau-  .        .    »      .  . 

Unmm*m  inccelorjfene  6v  tamennrmiiiimieilc  videbanturadcumabdicandum  y  quo  menscx 
gat,  confilium  aduerfarioru  collimabat.Sedadmittamus5liitaplacet 5  quid- 

Chryf.hom  }  inepift.ad  qUidinmalediftiscontumcliofepofitumeirevoluerut,certehypothe- 
V^bt\tlint*^^       fisckdefinitacontrouerliaderogarcminime  dcbet  vniuerfi  generis  q- 
>^rV^«tf  C^"^jr^ar  ^^J^  Hiioni  &:propofirae  Conleilra.rion.ii  ngitLir de  inf a.llit>ili  &  nuiquam  ab- 
fieantur;  iuftt  vercfiue  hic  crrante  iudicio5non  hominis5fed  Papae 5  neq5  Papae in  feclufo  cubiculo, 

jiiL 


modis5q)  probari  nunquam  potnit3  id  minime  caufx  noceret5quod  tur- 
3  J^^^c.^tt  c^toV/^^  bulcnriilimis  illis  temporibus  cjuibus  diflidia  religionis  integrirarc  vio-»- 
<£h<&H  ,  f$$fatnxia<  labant,tres fimul effcnt qui fe Pontifices Maximos  dicerent. Grcg.XIL 
M  Bendidus  XIIL  Ioannes  XXIII.  quos  viri  dodi  &  illuftn  autontate 

«**  ^^^fequcbantur.  p 
<G&<mrm.  3^*  Proptereandemrationcm,  minimc  nos  tangit  di&a  in  Benedi- 

Sapientia:  5.        ctumXIII.eius competitorem fcntentia5infeflione  3i.eiufdem  Conci- 
Itforum  an>m*  tn  mmm. \i^cnm  Clementi  VILfucceiTerit.qui  Vrbano  adhuc  vigente  vero  aclf* 
gitimo  Pontifice,in  Apoftolicam  lcdcm  inuafcrat. 

39.  C^odctiameBafileenfiConcilioprofertur,efeirionci4.prom- 
ptum5vanitatis  fallacisq,  arguitur^cum  id  Concilium  inchoatum  Bafi- 
fcxannoi43z.ckpollaliquodtempusLaufanscontinuatum  vfque  ad 
annum  1449.  a&a  foaprimaantiquauerit.Eodem  vero  ipfo  tempore  tu 
Concilium,tum  Amedcus  Antipapa5nominatus  Felrx  V.vi  &  fraude  le- 
dhis,vltro  Nicolao  fe  quinto  dediderunt.  Notandum  vero  eft  ex  omni 
illo  Concilio  nil  fuifle  Ecclefiqautoritate  ck  iudicio  comprobatum5ex- 

^^cptispauculis5qua:adbcncficia  Ecclcfiaftica  pcrtinebant.quazque  Ni- 
colausproptercommunempacem  &  tranquillitatem  rata  efle  voluit. 

40.  Reftatlnnocentius  VIIL  q.uemrcprchcnduntc||Noruceisper- 
tajferitpropt^ 

celebrarent:Volatcrranushocpoftcritatifcriptis  fuis  commendauit  1 

7.Geographiq.Huicobie6tionibrcuiflimercfpondco5autnilpeccatum 
in  ea conceilione  fui(Te5aut errorem trh fadti non  iuris cxiftimSdum  cu 
permifcnttantum5non  auteiuridice  &fummoiudicio  conftituerit  vt 
lub  vna  tantum  fpecie  facrificaretur.S^pe  autem  lam  monuimus  5  pofle 
Papaminiisquaefadifuntlabickerrare,  imo.  etiam  &.inquxftionibus 
demre5quatenus  vtpnuatusDodorhumano  confilio  rem  decideret 
fcd  nunquam  in  ns  controuerins  qu*  ad  morcs  fidemq,  fpeftant  dum  i 

firma. 


De  hanna  fabulnfa  Taptffa.  159 

ftabiliq-,  folio  vcritatis  agit,tum  propter  diuinam  pollidtationcm 
ftum  m  pcrfona  D.Pctri,tum  proptcr  ccelcftis  munificcax  pignus 
Jiac  diuinitus  conccflum,Ip/f  (S.Spiritus}40ft&ff  vosomntm  ventdttm. 
rfcquitur^quicquidtandcmimmurmurcntaclucrfarii  in  do&rina 
demoribus  illam  fan&am  cflTc  vt  fymbolum  Apoftolorum  nominat, 
quodadridcras 
arcanorum  intci 


quodadhdcmautempcrtinct,  fintnt£d&mdiuUt\x  Paulus  calcftium 


DE  FABVLOSA  ET  E- 

MENTITA  IOANNA  QVAM 

PAPISSAM  VOCANT. 

,  c  /  * 7  r  xty.\ 

^I^P  Vcianvs  Apcllcm  fcribit  vnum  omnium  in 


prcifambonoinluminccollocauilVc.  Virumim- 

buunt,mulieribus  duabus  circunfcptum  pundis  &  iniigmbus  ad  dcfor- 
miutcm^quarumaltcrinomcncftAyM**  lgn$rsntu^\icii  t*»a*>},.4  fufpt-  JJJgj 
cto  Tcnditautcmillcvirmanusadvcnicntcm  Cdlumnum  mulicrculam 


IfCft  mcrcrr 


Yecmttntid, Lcucophxacavcl^otiuspucllavcftclaccraqucinduta,  qu; 
conucrfa  rctro  &  pudorc  (urtufa,  vcnicntcm  cxccllcnti  fonru  V  irgincr 
&vclutvnamdcnumcrococlcftium  Aa^h/**,  vcntatcm,noniinclacr) 


JtJc  t 


\6o  Liber  11.  Ecclefia  Militantis^ 

Hac  Apellescxqiiifirapidiiracuminnoccntiam  fuam  in  omnium 
€9&^iw9v<raf^  *tyL<£\  oculispofuiflet3amagnocx:fapicnteRcge  obtimiit,  vtarmulus  Sccon- 
>$  t&Tuv^rpwuj  -duj  uiciatorperaccrbus  Antiphilus,cuiusimpiaiTUchinatione  affligebatur, 
zlg.ficxv,  «5 Mj^,  ^  ^  immmuuim  faixix honorem  merito  prarconio  rcftitucret:  quin  &: mfius 
«v»®-  >  n  fillj  \\nfiuxin%  PtoAo^^^plcndidiflima&rcgalipenitus  munihccntia  centumtalen- 
Mnht^nmri      tishoceftfexagintamillibusaureorum  donatus  fuit.Feciflet vtinambo- 
7JTcw  Tn^tKUi  tjs  f-  iitis  Deus,  vt in  hac  temporum  labc,  tam  facileexplicaripoflent&ante 
oK^u^ut^  ^xx^fi^^  omnium  ociilosponi  vcteratoria:eorum  hominum  fraudcs  atque  im- 
H^jtaxrxf-^^tTuyat*^  pUdentiffimae ealumniae,qui  in  Romana Sede  omnibus  contumeliis  o- 

tuiTH    lAtycro.    tm?oi<piT0  *■  .  n     i«  •     1    n   •  r  r 

ycuvh  rtimffzo  }uxpv*0Tty  ncranda ,  curam ,(tuditun,& lnduitriam  omnem  fuam  poiucrunr. 
^f^oulScy  ^vrlMtlhi--     HomoillelongisvScpatLilisauribuscftH^erm^,  qui  Malttia  tgneran- 
^snSmv  var^Ai-         feptus,auiderumuiculos  omnes  excipit  atque  maledi<5ta,qua!in- 
auditafurioforumhominumlibidine,inEccleliamCatholicam  veldi~l 
cunturvelinlanisCommehtariisproduntur.  Tendit  ifte rhanus ad  Gf-Jj 
Inmniam ,  quaele&iflimx quidem  fceminae vtiltum  prae fe ferens  ad  eum 
accedit,fedintimo in  animo fel,  virus , rabiem  & acerbitatem  occultar. % 
Pufioquemcomaprehenfumrapit,eft/;w/^wrw,  fax  ardens  quam  in-  V 
tentatatqueinie&uram minatur c{ti?npudenscriminatio.  Monftrumho-^ 
minis  quod  illi  viam  fternit  eft  Medac wwi,quod  hinc  mdc  feptum  Sc  mu- 
nirumeft/ivff/<fcarquc Infidiis.  Etprocedunt  laete  illaquidcrr  &  trium- 
phantprimum,infultantque  Virtuti/edadextremum  fuccedit  Pceniten- 
tiain  morem languidi  mancipii ,  oppleta  lachrymis  dc  comploratione, 
manus  tendens  ad augufta  nobiliffimamq-,  marrona  Veritatem ,  Tcporis 
filia  &  Regina faeculoru.  Qiipd fi  fuit  aliquando  tempus  quo  Emblema 
iftud locu habuerir ,  nunqua  certe potuit  illuftrius  accommodatiufque 
vidcri,quaadillafraudcmimpudsnfq;mcndaciu  explicandu  ad  q>  ag- 
gredimur,de  muliere  quada Ioanna  qua  Papifiam  vocat,  de  quaid  fanc 
diciporcft,^ dcHaercfiTcrtulLprorulir  illamtm  anteoculos  pofuifle 
rehirafle  eft :  &  qui  velu  &  intcgumentu  illi  abftulerit ,  co  ipfo  infelices 
Mimos  ^pbro  dedecore infamiaq-, operiet,qui in hominu illa  theatrum 
inducunt.^ 

habet.Puellaquxdaobfcurisnataparentib.&humiliconditione  eGer- 

™niavclvtquidavolunrAnglia,Gilberranominc,cupudorc&cafti 
moniafpohatafuifletdflagitiofo  qutfdaMonacho  Fuldcnfis  Monafte- 


mortuo  Athcnis  Romi  venit,ibiq;  tres annos  publicc  docuir  furha  ho- 

docWPopulus fimul  &  lacroru  houm  ordo,fic  demetati  &in  St 
impuliimagnoillofpledorefuciut,vteapoftI  p.wiv  i-i£  * 

^onun^PontU 

arnfiaofirnulauomsvaluit,  mfcxu&conditione  fuateeenda  v  m  I 
lmScunofihommiiartCatq;via>respateficllvncFapotuu,done«anac' 


cuid 


am 


)e  joanna  fabuloja  lJapfja.  iGr 

ali  ncquiter  fociata,  grauidaqi  fi&a ,  mox  pepcrit  in  pu- 
onc , lucc  palam  ,  mcdio in  vico , quo  codcm in  loco  vi- 
^xccftbrcuiscmcntita:hiftoriarcomprchcniio,dc  qua, 
adx,fcholaftico  poenc  morcdilIcremus,D.Thomac  lub- 
inmi  Doctoris  imitatione.Dt  imo  loco  ariiiimcnta  ponc- 


jnumcntis  (uis  rchquc- 
i.Scotus,quiann.io86. 
i  crambcn  repofuit  an- 
iquorumdcindcvcfti- 
iocaciusFlorentin9,lo- 
Icnruriatorcs,Annalcs 
iftian.Francus,&:  Con- 
anc  vidchcct  purpurcu 
ramillampartumcffu- 
icalij  quidamSigcber- 
rcvidercrur.  Sccunda 


n  6 1  Liber  U.  Ecclefa  Milttdntisl 

hiberi  folet ,  cum  non  ijsdem  remporibus  vixerunt,  quibus  res  contigit» 
quam perpetux hominum rncmoriae commendant.  Qupd in hacre  de 
qua  agimus,  locum  habet(cum  eorum  omnium  antiquiflmius,qui  har- 
rationem  hanc  attigerunt,poft  ducctos  annos  viguerit,  ab  eo  temporc, 
in  quofuiflemirabilemillamloannam  confingunt.  Veritas.a.cumfibi 
vbiqj  atquc  omniratione  fimilis  fit,  mendacium  contra  vagum  &inco- 
ftans,femper  variu,diflimili  cotrarietate  dilcerptum  -y  idfabulxarchite- 
£tis  euenifle  mihi  vidctur ,  <q>  olim  turris  Babel  «cdificatoribus ,  vt  nimi- 
ru in  eam  ftyli & animi  confufionem ,  in  tantam  futilis  fcriptionis ptur- 
bationemrepugnantiamqj  incidcrent,  vtconucnirenuncj.  intcrfepo- 
tuerint  atq-,  congruere ,  neq;  in  patria  natalibusq-,  proferendis  Papiffo, 
neqj  in  nomine ,  neq;  educatione,  non  in  ftudijs,  moribus,  atque  fama, 
non  in^orma  atque  pompa  ele£tionis,no  in  tempore,quo  ccepit  res  ad- 
miniftrare ,  aut  quo  ipfum  magiftratum  geflk ,  non  in  eo ,  qui  flagitiofc 
cumea  copulatus  eft,noninpartu,non  in modo  ,quofrauspatefacT:a 
fuit,non  deniq;  in  extremo  cius  fato  &c  occafu. 

Fulgofus,Ioannes  Hus,&  Francus  aiut,  nominatam  fuiiTe  Agnetem, 
Zwingerus  &  Baleus  Gilbertam,  Germani  quidam  nominant  Ifabella, 
alij  Margaretam,  nonnulli  Iuttam,quidam  etiam  Dorotheam.  Deinde 
cum  ad  Ecclefi*  principatum  eleda  fuit,  Fulgofus,Sabellicus,Francus, 
&  Iacobus  Curio  fcribunt ,  nuncupatam  fuiflb  Ioannem  VII.  Baleus  & 
alij  vocant  Ioannem  VIII.Qupdad  folum  natale  fpedat  Fulgofus,  Fra- 
cus  &  Annales  Aquitania*,ex  Anglia  oriundampradicant,Z  \rineerus, 
Boccacius,&  Baleus  e  Germania.  Boccacius  3c  Zuingerus  dodtiinarum 
ftudijs  3c  eruditioni  dedifle  operam  volunt  in  maiori  Britannia  &  Ro- 
m^:ScorembergusLutetixParifu)rumPhilofo^  baccas  laureamq; 
decerpfifle.  Martinus  Polonus  alijque potius  Athenis  id eueniile  con- 
hrmant.  Zuingerus  eam  virtutum  omnium  fplendore  claram  &  illuftre 
&  prsftatem  fandtatatefuifle  monet,  vt  etiam  &  Boccacius,  qui  propter 
vn^mnocentiamlauda^fq.moresadPontifi 

ait:MartinusPolonus,Fulgofus,Baleus,&Francusepaternadomoex- 

Tf^  Uf1S,D|ir  VBalCUS  ?  M°naho  BntannocorruptaminFul- 
■dcnfi  Monaftcno  dekefcentc ,  i  quo  poftea  ductafuent  Athenas  Grs 
ax :  lumcn  atqj  ernponum humanitatis:Boccacms  ab  adolcfccntc  poti* 
Audiolo  htcrarum ^ad  nequitiam  abdudam  vult,cui  moxcamin  An- 
gha  tranfportaat.  hancus  Magam  fuiiTc  opinatur,&  mali  dxmon s M 
^ercionifamem.ZuingerusBocc^ 

iilTcproximeamntLeoni  V.MartinusPolonus  ilhnnpT  ^  * 
»  Martino  I.  Quidam  Benedifto  III.  Sk  Tol-  ^ 

,noncmagnoucrat:Annales^^ 
«d.adhkdincm 

*  '  ►  Maria* 


MJ  e  joanna  fabulofa  Pupiffu.  165 

cV:  Maitinus  cgiifevolunt  inEcclcfucprociirationc  annos  2. 
^  dics  ^.nonnulli  duos  annos  cum  dimidio:  duos  tantum  an- 
.miahjannumvnum^.mcnlcSjCxdics^.Alicpictiam^.tantu 
Ihronica  vahorum  Autorum  collccta  a  Gcrmanis&  quatuor 
bus  comprchcnfa,  lcclus  a  Darmonc  patcrachim  tuiflc  rcrunt, 
&  rcfcrto  Coniiitorio  clara  vocc  pronunciarit. 
Pdpa  Pdttr  Pdtrum,Pdptffd pdndiro  pdttum. 


aut 
paj 


r 

cqi 


rdcrct  aut  palam  in  omnium  lucc  atquc  in  mcdio 
>artum  cdcrct ,  coquc  dcdccorc  tauquam  lalutan 
jlarctrcctain  ccclum  &:  ccctumbcatorum  :  lllam 


im 
ica 


Iquc  vtaiuntSazoniuscx  Ballcus  tcfto  dic  Chnfti  cor 

•  Annilrc  Anii.Mni-rn^n^nnrnirMnr  n„ 


r  vrbcm 
:prauas, 


ndylam  cum  fanctillima  in  Tcmj 
u  inaulaidcucni(Icmcmorat,cii 
fubita  monc  vitam  cxhalantcm 


iinhiftoria  dici  potcft  variummagis  minusqucprobabilc, 
iconftans  &  inccrtum  cxcogitari:Quod  quidcm  prxiudiciu 
umcorum  mcndaciorum,quxcxabdmsillis  fraudis  tk  fal- 

mninoiunt  lnhactotanarrarionccircurxftantix,  qua?  non 
10  ftatim  obtutu  impiam  hominum  fraudcm  patcfaciant: 
>r  ftudiofus  cupidusq-, vcritatis  diligcntiiTimc  anunaducrto 
pnmuminnominc,duoscnim  Ponuficcs  Romanos  faci- 
nominc  infiencs,  vnum  hancPapiflam,quam  intcrLco- 


^ncdictumlll.colIocam:altcrum  Ioanncm  Vll.longca 
fciundum,quod  Ponuficiam  fcdcm  tcnuiflcdicaturanno 
xro  non  potcft  iftam  Papidam  fuiflc  loanncm  Octauum, 
:pcnror,qui  proximc  poit  Adnanum  I  I.anno  Syi.clcftus 
oanncsO&auus,  cuius  Epiftolx  funt  inmambus,quiquc 
dliaSynodum  cocsnt  anno  odhnecntcfimo  fcptuac^fimo 


:um,quii 


tcftloam 


tn  culcrun: ,  numcro  24.  nullu* 


ecus,  Gallus, 
:cim  Itali ,  in- 


ipyright  ©  201  2  ProQuesl  UC. 

urtesy  of  the  Biblioteca  Nazionale  Cenfrale  di  Firenze. 


■z  64  LilJtr  11.  Ecclefa  Militantis,  - 

y  < '       ratur  Ioannes  VILGallus  vnus ,  Lufitanus  vnus,vnus  Illyrius  vnus 
item  Antiochenus. 

'Synefiui  m*piftcU«vltim*  Temafalfitas&commentumappaixtinloco5vbi  ftuduifTehumani- 
.adfratremfcrtbttjuotem-  ^  arauionbtisque  ftudijs  fcrtur .  Omncs  cnim  exceptis  Boccacio 

:pore  nihtl  fuiffe  Athsrwt,  „     <r  o  c  1  C  '      '  j         n  * 

r        r-L"  r    ZwaneerOj&Scorembereocommuniconlpirationetraduntillam  A- 

neq}  vjquam  altot  tn  Xjrg..  o       i    ,  .  ....  0  i 

.cttfmjfevll*  Gymnafali  thenis  ftuduilie.  Atqui  lihs  temponbus dirutae  Athenaeproltratatque ia- 
teraria  futt  AutemSynefius  cebant ,  neque  iii  ijs  ftudia  litcrarum  celebrari  ccepcruntanteMichae- 
fa-ih  ptft  tempora  B jplij prinxipatum ,  qui impcrabat  anno  DominiSc^.vt  Zonaras Cedren. 
*  ^gS^JJ^  Synefius  animaduertunt. 

jur  a  Barda c*(*r§  tempo-     Quartum mendacium xquc  manifeftum eft, quod  eam  publiceR^ 
re  S:colai  i.  qui  fuucjftt  mae  docuifle  aiur.nam  co  faeculo,quo  Romanam  fcdcm  hanc  Ioannam 
Bensdtclo  itt  adniiniftralTe aiunt  nimirumanno  800.  eapublicepralegendiconfue- 

Vcrba  Syncfij  funt  hxc:  ^donondumRom^inchoatafuerat^vt conftatcxOmiphrioqua:ft.8. 
<>lk*  'iLwcud%>ctt<nu-     Qujnta  falfitis  in  eaapparet ,  quod  eandcm  e  docendi  munere  ad  * 
>o,,M  fcifciZ¥&ei-  fummamiiiEcclefiadignitatem,&exlaicoprofanoq-,ftatu  adPontifi-i 
.m  *  otiotfa  't^^ffint&t  camnunajrii)^ 

^  Jf-^*  falfumperfpicueoftenditur,cumanteFonriofumPontificem,cuiusc-5 
K*M%  c*&A  *cftio incicut in  annnm  8c)o.nullus  pontificiam di  gnitatcm  obtinuent, 
4*6m4>w  i|f*«^V  >  ^  nonPrius  m  Ecclefiagradum  aliquem  dignitatis  fuiiTct  confequu- 
^Wj5fe^«^f  ;  tus>  &  quinquagcfinium  xtatis  annum  attigiflet ,  quo  tcmpore  barbam 
^4^v a^V^  «  *i  ferre  homincs  iolcnt ,  quique  non  habent  id  omnino  diflimulare  aut 

ftj&*U>  ^xrn^,  >^  nullus  iubito  &  pnmo  veluti  gradu  ad  Rom .(cdis  faftigium  afcenderat. 
uzir  lm  yntxihL.       Certum  cft  aut  ad  aliquam  in  Ecclefia  dignitatc  obtinendam,  facris  or- 
Zonaras  3  tom  Annal.    dinibus initiatum efle  oportcre,quorumianuamatqueintroitum  aperit 
n  «  tonfura prima ,  qn*  vulgo  tribui  nemini  conlueuit ,  qui non  prius  fc in- 

LalT*^      *  "  gcnuuni>h°ncftiH^^^ 

Xxm*  ffriofophi*  neglecl*  dieecehm  probarit:  quod  finc  vlla  dubitatione  accuratius  &  fubtilibi 
iActhit  ,  *c  pmpe  ommno  inucftigari  in ijs  folet,qui  ad fublime  D.Petri  folium  adfcifcuntur  Oua- 
&ito8**r*U  n* »<f<>»»f'  re  videmus  eos ,  qui  Summorum  Pontificum  indices  fumma  diliecnria 
^MS*  conf  cccrunt>  n^cnus  circumftantias  omnes , nifi  in  huius  Ioannae Pa- 
irdasfc.  pifli vitamftor4que notauijfl&^ 

>l*tcln-  Sexta  fraus  inanitatis  plena  apcritur ,  cum  dicunt  occupaiTc  illam  fe- 
Ufign*  dem ,  Leonem  intcr  nomine  I  V.  &  Bcnedidum  1 1 1.  cuni  cx  Aniftafio 
bibliothccario  contraritimplane  conftct:  quiSummomm  Pontificum 
m«r,m 'mcmonam  orationcprofcqnensvfq.,  ad  centum&decem,  fepluimm 
Uomm  inaiigurat!oiiiintertuiflcait,c\:pompamcoronation!sfpe^  - 
,  doUn  Sergij  II.  Lconis  I V.Bcncdidi  III.  Nicolai  I. Adriani  II.  &  loJSm 

l6.Cul  Ava  fi  fcvult  ' 

s  *itrum>& ccffauit  Epifcopatns  dUs  ^o.Qup  wortuo  moxov  nis  ClJmRom 7 
l  n^fdU.ynluerfifr^ 
ut,'3n  mewum  exorantes ,  vt  bcattfiumi  iliis  in  rinnibw  demonjhure,  divnaretffi  p  fl  ~ 
,  tffafc  qul  Afofiolum  culwm  regere  valmfft  tr.viquille.  Qui di.  tntms L  ihreoque l :  ^*' 
n  b^wfijn^^  uuibm  -oll  b 

? '      ' ,       v    .  operwus 


Imperatorum 


2C6  Lib.  1  h  Eccleftct  ^Militantis 

fide  ApoftolicafuhftUuitur  p0lonum,non eum dico  Martinum  Cromcrum doctum  &: peritum h:* 
htbtturntcr  au&cns  hi-  ft01-i^fcript0rcm?fed  Martinum  Ciftercienfem  Monachum  bardum  &C 
oTu^hrifsTnno^  in  Notationibus  fuispa- 

in  Pkuiuain,  de  Ioau.8.  tefecit.ft notandum  maximeefteosomnes  qui  anilem  hancnarratio- 
Porro  vt  quu  hic  Marri-  nem  vulgarunt,magnam  partemab  hocfimplicinulliufqjiudiciiPolo- 
hK$  r.<i  haHcremprimu*  no  haufiifc,qui  viuebatanno  1150.  hoc  eftannisomninoquadringen- 
^fUlV  TTVJ  tispoftillius  Papiflistatcm. 

tUtJtdtsadbibendj  Jtt,  tn-      r  r  ,  r  -  .   .  .        r  -r 

uWgamu* ,  fatu  dignum,  Exiftimarc  quis  rortc  poflct  mctu  fa&um  aut  etiam  veneratione  ruii- 
huncaHthoremeumtff^ex  fe  vt  Bibliothecarius  cxteriq;  fcriptorcs  laudatiplenum  inuidiae  offenr 
qu^  mtrabtltw»  vrhu  Ro  fionifque  ncgotium  tacito filentio pneterierint. Scd omnes fciunt,  veri- 
rnMermanauit^uifcrt.  ^fefa&Qfam  foftoncutii  ^Wantetn.cxiftimationis^minime  iis  cogg 

pftt.  inmus  (uccelhr  Ro-  .  r  r.  r  /r  o, 

%uk  ?omp;Uia  pate*  Nu  tatls  auocanarccxo  curlu  atq-,  hlo5  prrdertim  cum  res  lunt  notiihmae  6C 
tr,A  ,  (e  undi  Romanorum  trito  omnimn  fcrmonc  communcs.  IpfietiamPonrificcshanccuiq;  o- 
regK  pu.xtk* ,  eoicm  hbro  pmionem  ademilTent5fi  verafiint  quaedeftatuamarmoreaferuntur5de^ 
Virgiltui  »  Kttma  Pomps  qlTC  p0rphyretica fella  familiari ,  cum  vtrumquefitaccommodatiusad 

iiui  RowxtrtbunmpUbts.  1     1     1    c    .  .  .  v.  ■  ,    ,     1  n  ^  •  1 

Quipc-aa  ofiten  em 1 ,  c«  gerenncm  racinons memonam  connuandam,  qviam  ttylus  erratica  der 
Tentm&prope  arcem  fan.  fcriptioneludens.  Adde  quodiftiufmodi  formidohaberelocuminiis 
7?ielt  coiUnam  vo.at.  fcriptoribus  non  poteft,qui  minus  bene  in  maximos  Pontifices  animari 


AurtUt  tneam  equeflrem  interdixerat.Sed  multo  minus  in  Graecis  hiftoricis ,  qui  nimium  quantu 
Rufltcum  1 tbumnum  cum  auideillam  anfam  arripuiflentOccidentales  infimulandi  propter  faci- 
bubon^eqi.os^u:rmalua  nuj  tamindigtlum  tamnouum  piobri  &  dedecorispleniffimum ;  Zo- 
facun^Be  natalu  chriflt  n'<*ras quidem vnusinter omncs nonomniiiet5quiprohtetur Summo.ru 
t,orru  j]e,&multaalia  hu  Ponrificummemoriam  pcrtcxere ,  vfq;  adannum  millefimum  centefi- 
iufmcdi  f  rtmu4  fcnffit.  -  mum  decimumleptimum  jNeqj  Nicetas,qui hiftoriam  duxit  ad  annum 
Mhoc  ytt* haud muhu  millefimumducentefimum  vieefimum ,  neq;pariterNicephorus  Gre- 

9ccu}ate-,(tdpottu*  fimpltct  '  «i  i  ^  n  1  r  r 

frtpure  '  loannu  fJmmi  goras.qui  adannum  1  H4,cft  complexus.  -  m^t 
'fihflum ,  omvesquotquat     Prxtereacumilhstemporibusforetinmorepofitum,  vti  Pontifices 
fon.ekmfiripferHMihavf*;  Imperarorum voce arquefunragio  comprobarentur ,  vt  etiam  tum  fue- 
•  ^  runt  Leo  4.6c  Bcncdictus  j.nonne  enam  oportuit  fcriptorcs  illos  nomi- 

nare  aquibus  vlitato  ritu  &c  autoritate  Ioannafuerit  in  eograduhono- 
ris  collocata  ?  Deinde  cumnullus  tara  cxigui  nominis  Pontifex  tamque 
brcuis •  adminiftrationis  faerit,  cniusnon  cxtantfuamcrita&  comme- 
morabiliafaciaora,nonnedecuit&:huiusquoque  vitamilluftuari,  ref- 
quc  gcftasannalium  monumcntis  mandari?  Deniquc  finequam  &C  libi- 
dinofailla lupa  Bcclefuepr^fuillet,  quonam  modo  Nicolaus  6c  Adria- 
nus  Romani  Ponrificcs  qui  proxime  eam  a^tatem  cxceperunt,  vt  dodus 
animaducrrit  Ohuphrius5Lotharium  aufi  fuiflcnt  tanta acerbitate  a  fii- 
crorum  communionearecre,  proptcr  effufamindomitamqj  libidinem 
irca  y  iriprimaEpiftbla  qUaCum  Valdradaconfueuerat,vtannalesprodut%>Qua  vocc  PapaLco 
fiuclibeilo  adUcr  .  acrc  *  nonuSqUifoculoconfcquentiviuebat.,EcclcfiaeConftantinopolitana 
J^^^m-w  vtlmm  obicftaffet, quod  ad  principem illafedcm  Nicetas  1k  Ignatius  Eunuclii 

fuifllw. 


26$  Ltb.  II  EcclefitMilitantis 

pendens,fed  ^tate  iam  robufta  adolcfcens,forte  Popa  vel  Camillus,qui 
olirn  facris  &lacrificijs  miniftrare  confueuerunt. 

Dc  fellafamiliari  quod  fcribunt,  nemo  eft  nifi  putidus  &  vxcors,qui 
ad  vllam  vcritatis  fimilitudinem  id  putet  acccdere.  Ne  tamen  fuo  ali- 
quofundamento  fcripfifle  videantur,animaduertendumefthumilem 
quandamfellamfuifle  lapidcamRomae?vbilecT:usolim  Potifex  collo- 
cabatur,vtmoneretur,quamuis  adfublime  folium  D.Petrihonorisque 
faftigium  eflet  eue&us,  memorem  tamen  illum  effe  oportere  piae  humi- 
litatis  &  demiflionis,  quam  ille  ipfe  Apoftolorum  Coriphaeus  exhibuit, 
quicumeflctomnium  fine  controuerfia  maximus  ,minimus  omnium 
elfe  voluerit.Rituales  Commentarij  l.i.fcd.i.duarum  fellarum  metio- 
nem  faciunt, in quib.fucceirme ledi  Pontifices  fapicnti  inftituto pone- 
bantur,adhibita  confiderata  monitione,forc  vt  tandem  vi  mortis  quafi 
manu  ad  terram  affligerentur,  qui  ad  fupremam  inter  homines  dignita- 
tem  omniu  votis  &communi  ftudio  confcendiflent.Itaquc  prima  fedes 
vocab&tutftercoraria^non  qtiod  naruraeexinaniendxferuiret,  fcd  quod 
tum  Clerusid Symphonia  clareq-,  accineret,quod  eft  l.i. Regum  cap.2. 
fufcitat  de  puluere  egenum,&  dc  ftercore  cleuat  pauperem,v  t  fedeat  cfi 
printipibusj&foliumgloria?  teneat.  Proptcrhancigiturrationem,& 
adfuturumdocumctumininfimaillafellaconfidenti  claues tradeban- 
tur,mox  ad  fublimiorem  dcdu dus  eafdem  alteri  committebat.  Sed  cur 
fudantelaborantq;T-heologiinerwcndis  quatuor  fenfibus  diuinarum 
fcripturarum ,  &illuftrium  a&ionumEcclefiae,  hiftoriconimirum3tro- 
pologico ,  myftico  &  anagogico,  cum  Diua  Reformatio  etiam  &  quin- 
tumvnum,videlicetDiabolicum,agnofcat&fequatur? 
Onnrhr  annct  in  Plati-     Huius autem origo fabcllaeatq^ caufaad  vnamdetribusreuocaride- 

daab  aUau^mute  ort-  Velni™nim ad  muhebrem PatriarchaminauguratuConftantinopoliv 
gtmmhabent,  <iuaENouaRomaa  tempore  Conftantini  fuitnominataiquxcomunio 

•x  lotnnis  Pap*  xi  i.  vin  appeliationisfimilitudoq-,fecit,vtidipfumantiqua:Rome  tribucretur 
tmpun vit* ^najfe credt-  Vel  ex  Onuphn j  conieftura ad  flagitiofam impurama;  vitam  Ioan  XII 

api* potenti*  ,  adhtupene  Demaretur,anlampraebuit oftenfajmultirudinipopuloq^Roman.non 
Adolejcem  p*p*fAau4yalt  Papam  elle  Ioannem,ied Papiflam  Ioannam,  qua? fummam reru  admi- 
fuotconcubin^-vtLmth-  niftraret.Autdeniqj vtfcribit  Auentinus/umpfitoriainemaThenrln^ 

in  his  frtcipue  tra»t  h*n-  annes,quem habcbann  delicijs  Papa  renunciaretur,  vt  prius  Epifc.Bo- 
*a,RAmer(«,& Stepham»  nonienfcm,mox  Rauennatcm  crcari curauerat.  Qui quoniam  mulicr 

9u»m  r«tA ,  omm*  Rom*  <ucaauIoannaPapuTadidhishut,quo  eode  nominc  donabaturThco- 
pendebant,u*nnufoemint  dora,quodeaprolibidine  o  m  n  i  a  R  o  m  x  p  r  o  c  u  r  a  r  e  t .  S  i  c  n  i  m  i  r  u  m  i  n  r  e  r 
Xafd  fabuU  m*»autt,  aui.  caecos  &  turbulc  tos  motus  incoftatix  noftra  quo tidianseq;  temeritatis 

■W6  diuina 


°apijja.  tsx69 

miniftrat,c  malobonrfcrc-  A     ^  t  . 

IgnominiH GCIXiqUC  flO-  hiflorn  Mmtborttt/em  :r 

am  parit»  Sumrni  Potuinccs  ^#r//#  mUcuum  /inprnru 

V>X  llint  &  Ecdcfix  Catholi- p<**p**l*ttm  trrepfit. 


fcrusatquc  lcgmmub  roiuifcx,rcrum 
Iccutus,tamctli  Pontificiam  dignita- 
cum  Anna  Soccro  communcm.con- 

te  Atnn.nm  m^vimMm  l/mMitMkil^ 


wfonnprobawus  fi&mmtx  fi- 

fmicontraPctilianumc.16. 
,Prorhi:> qualcicunquc  f uc-  * 


mullomo 


omnibus  hanc  fa-  fontilidti*  fcu  vtd  *d  vt 


(n  t  mcn- 
tutlincm 


niumdur 


Dcniqj  quoniam  fcmcl  tantum  in  vi- 
:  hunc  mnnum  ludunt ,  cxcogitauiifc 
I  1    *  ftatuam 


170  Ltb.  11.  Ecciejta  Militahik 

Itatuamnonpi&am  in  exigua  tabula ,  fcd  fi£kam,exprc(Iam,&:emineft- 
tcm,neque  matris  modo  imagincm  fcd  &filii  nefaria  libidine  concepti, 
qua?reiperpetuum  tcftimonium  redderent  omnibus  fxculispraefenti- 
bus  &  futuris  &  omni  hominum  gcneri qui  funt  aut  t uerunt  aut  futuri 
^  ■    ^  fiint  aliquando. 

J^m^Jn^U^  .  Hocvidelkctmodo^tcrnafapicntiafomiidabiliiudidofuoperc^ 
.fis.Card.Bwn.  ann.  855.  &  mcntes  imnias  &  confccleratas ,  vt  quemadmodum  vltro  &  maxima 
jBelUrm.  de  Romano  Ton-  fpontc  Ecclen£fidemrepudiantducis&  magiftne  veritatis,  fic  eadcm 
uff.3.c.i).Fl*remundumi  leuitttte  cceco &temerario impctu ,  fcfc in mendacia  fabulafqucmeras 

.Remundum.NicoUumSer-    rc     1  1        ,y     r    1  r  •  I  J* 

■wi^ia^ri-^,^.effiindant,modopoffintEcclcIiaeparcnwvcM 
,  tm»„&  o»Hfbrium.       temaliqua  ratione  violare. 

DE  HONORE  QVI  SVM- 

MO  PONTIFICI  DEFERTVR, 

DEQVE  PEDVM  OSCVLATIONE. 

C  a  v  v  r  XIV. 

Mnis  vltro  fufcepta  animorum  offenfio  hac 
quidem  in  re  facile  deponeretur,  fi  hoftibus  Ro- 
mameSedis  liberet  Cnrifti  fententiam  in  memo- 
riam  reuocare ,  beatillimo  Petro  tanquam  filio 
j  Ionadioceftpriuatodittam  >fuper  hanc  petratdi- 
vfic*bo  Ecdefiam  meamy&c  alio  in  lo  co,  Pafce  oues  meas, 
Jg^^  &  Lycei  principis  fententiam,  qui 

^^^s^5^2^B>  vnoeodemque  motufcrrimentem  ait  commu- 
ncmqj  fenfumin  prototypum  atq-,  eius  fimilitudinem.HinceniiAintel- 
ligerc  potuiiTemhonoremomnematq-,  vcnerationem ,  qua  Catholici 
Dei  Vicarium  profequuntur,non  in  eo  prscife  hxrere ,  fcd  dircclo  tcn- 
dcre  ia  Chriftum  Jcfum,neq-,  ad  homincmreferri  tantum,vcrum  etiam 
ad  diuinitatem,non  m  membro  fifterc,(ed  progrcdi  porro  ad  caput,neT 
quc  fpe&ari  hunc  aut  ilhxm  homincm  fed  ipfius  dignitatem,neq-,  digni- 
tatem  fluxamillam  &caducam  fedfpiritalem ,  ad  eum  tandcmreuoca- 
Mavh.  2%.  ram,ante  que  Magdalena  alixq,  piq  muliercs  proftrats iacuerunt  Matt- 

zS.fcdqiicmadmodumcerrarpiaurxfuntcoartificioelaboratx,  vtpro 
varia  collocationejvariasformas  fpccicfq-  rcferant,pg  radios,  vt  Optici 

coniideratay-idiculae nonnunquam videntur  pp  aninupcrtiirbationcs 
; •     quae in  vita  hominum  quafi  quafdam  lmmittunt furias  &  in  fcclerc  ma- 
.^fificioq-,  pollutis  dommantur.Iftas  malcuolcnti^fufFnfiones  fi  quo  fieri 


iiuhcts,curcaIceisolculum  dctur  aut  cru- 
ccrtisdicbusfublimi  in  (cllagcftctur. 
inimaducitcndumcft  Maximum  Pontiri- 
Catdinalium  Collcgio  cligi  confucutlfe, 
cflii,adorationc.Compromiflum  cftqua- 
u  aut  paucis  a  lc  dclcclts  iu  ftragia  fua  com- 
:o  &:  libcnti  animo  cxccpturos  cum  ,&clc« 
rm  idoncumadminiftrandxEccleftxiudi- 
uitGrcgoriusX.fan&iflimoviro  Ronau£- 


cctiacclcbrata,&S.Spiritusinuo- 
tcftatcm  habcnt ,  arcana  in  tabcl- 
>tattumcius  nomcncui  fuftraga- 
,&  in  ciboriumquoddaminiicic 
>ccano  Cardinalium,quinq-,  aliis 
n  cam  rcm  fcpofnis :  tabcllx  vcro 

Irimnm  rvnlirinmr  Tnmrv  ic  Pa- 


onftitntionc :  q>  Ii numcrns  non  con- 
:rtur.  Quod  fippanimoru&fcnten- 
i  roncm^dc  Purpuratis  qnifpiam  clara 


c6fequatur  ,cligendi  lsmodusappcllatur 
rrctabca  vctcrumdifccllionc  m  lenatuf- 
Scnatorum  abuccrct  opinioncm  fuam,  vt 
uiufpiam  viri  &  (cntcriam  accomodarcc. 
ioratio,  qux  tum  fit  cum  dc  numcro  Car- 
jmni  ccctu  capit ,  qucm  ad  Scdcm  Pocifi- 
lurn  ofculatur,&  ilmul  ait  Ebgo  te  Pontt- 
uafcrcinomnnSus  fuirquifaeculo  noftro 
ccll.  1.  Paulus  4.  Sixtus  5.  aliiq-,  poftrcmi. 
1  cxprimcndum  cultum  &  rcucicnaam  q 
c.totiuscorporis  inclinationc ,  manuum 


curneili  an.iirr 
:Iir,cum 

cdKi,aut  G<n  48. 1  j.- 

qucnda  Snm  21 

wlubet^V'- 
.  .  w  Danttl  1  4*. 

amitidc  4.r#j.4.17. 
crat,aut  vUlm.yif* 


Tfal$S<>. 
i  Rer  ic.  i 


zj%  Liber  IL  Ecclefa  MiUtantCs^ 

impios  idolorum  cultores  fuilTe  Hcbrseos  cum  antc  Propiriatorium  fcfe 
■  venerabundiabiiciebantiuxtavim  didtionis  Hebraica:  $Jl|p?  yfchet- 
tachauou hoceftinterprete  D.  Hicronymo  coram  duobus  Chcnibinis 
4  &eg  i.  »j.  :  •&  Arcatidololatram  quoque  Dauidcm  fanctitatis  &innocentiasexem-' 

ie(efh.Ub.iT.Ant'tq.c*.  plar,cum  pcrmifit vt  Abigail  ad  gcnua  aduolucrctur ,  Abdiam  ciufdcm 
ZQnarto.\.Ann*ltttm.  icclens  confciu,cum  cora  Hclia  ftrauit  ie  atq*,  abiecit;  ncc  minus  impios 
filios  Prophetaru,quado  ante  pcdcs  Heli&i  procubucrur:  ncfariu  quo- 
que  Iaddu,quemIoaiadaalij  vocant,  non  prohibentcquominus  Ale- 
xander  Magnuseode  quoq-,  modo  ipfumadorarct :  idololatriarcrimine 
danandoscosocs,quianteReges  demoregenu  flc<3:unt:aut  qui  coram 
Principibus  viris atq^  nobiIiiIimis,iunt£Hs  manib.genibufq;  nixi  ex  lcge 
clientelarum  autoramcntum  incunt:  idololatras  item  Anglos  cu  cficdo 
Principis  aut armario  in quo  regia figilla  contincntur cultum  exhibent: 
eadcminfania  captum  Ptolomcum  quando  humi  ftratus  Dcmetrium 
f  Phalereum  verfionem  feptuagintainterprettim dcferetem  cxccpit.  Iam 

  quoqj  non  diflimili  impietate  irretitos  qui  dominis  bibentibus  e  con- 

iiietudinefacesaccendunt,  autquiDynaftas  maximofq;  dominatorcs 
non  alio  modo  quam  genibus  flexis  afiFantur.  Et  quoniam  de  hac  tota  re 
iamfupcriorilibro  copiofedifputatumfuit,  adfcrupulum  omnem  exi- 
mendum,autoritates  duse  modo  fufScient,(acra  vna ,  &c  prophana  alte- 
Athao\trafuliCaIS"  ra.Illaeftfan6HirimiAthanafijfubfincm  libride  virginitate,  cumait,fi 
^Mx^^^^  quifPiam iuftitia  clarus  tuam  ad  domum  acccdat ,  illi  o.buiam  progredi- 
^Tclww*/*?        *$  tor&cummctuatqj  reuerentia  humi  teabiice  atque  adciuspcdesad- 
^op«v*imvTicp{ici0-r£t    uoluere.  HxcFeftieft,  cumadorandivocabulumdequoquxrimusex- 


jquapr 

Sextus  Pomp.  Fcftus  de  peftate  cultushic  initiuhabuerit  quemvocamus  Aduiationem  Diuinx 
verborumfignif.  literx  Aft.^.nosmonentconfucuiiTc  Chriftianosnomodo  bonafacul- 

gatt oratores dieutur ,  auia  Ccturio  Cornehus fecit  &  reoru  cuftod ix prarfe&us Stcphanus,illc  co- 
fnandatapofultagHnt.  ra  D.Petro,hicpra:fente  magno  Paulo.  Cumq;  tum  honcftxlaudatarq-, 
aBao.z^  ^onfuetudines&facileexcipcreimirckftudioferetincrcturin  Ecclcfia' 

fty'l6if?f  &ishonorillisctiamquiApoft  ^ 

flatu Summi Pcjntifices in  calccamcntis  crucis cffigicm  collocaucrut  vt 
,  qucmadmodum  D.Pctrus  Ccnturioncm  rcprchcndit,nonppmeritos 
honorcs  qui  dcfcrebatur,  fcd  ^pptcr  mcn  ti  infita  opinionc,  quafi  ipfe  dc 
iiumcrobcatoruauthommcauguftiordiuiniorqjvidcrcturSic  ipfmo 
quidemiufta^venerationemrcpudiarcn^quxinillisCln-iftoIcmrcd- 
dcbatur ,  fcd doccrent  tamen  eo  infigni  religionis  &  pietatis  Hieroel v- 
phico  ,  nonipGsproprictribui  ampliffimos  eximiofquc  honorcs  fed 
Crucifixo,cuius  bcncficio  co  dignitatis  in  loco  fcdcrct  Et  quemadn 
duS.Ioan.Baptiftanoninancsvacuofq-,  dimittcbatcos,quiad  fuumba- 
ptifmu  conuolafcnt  &  Audicndas  conwoncs ,  fcd  cu  tamen  adeundum 

monc- 


DCC 

ratc 


D  r  Ofctihuone pedum  Sumrnt  Tontficis.         2  7 1 

:>rtcbat,qui in  mcdio  illorum  crat ,  Bc  cuius  fc  voccm  pncdu:abat.  It  j 
romiPontificcs,minimcrc^^ 

mx  «ignitati  honorcs  dctcrrcnt,  modointcIli^crclUcamcnnullu^;• 
mimodicultule  fuacaufapoftularc  :  quaic  fcpalam  cScapcrteprofi 
itur^cruos  Scruorum  cius  qui  vcncranda  Crucc  cxprimitur.  Et  quo- 
im  honor  qui  Chrifti  Ic&i  in  ccrris  Vicario  conucnit  (upcriorcfTc  dc- 


rnincs  vcncrantur,c6modum  vi(um,&mintmc  abhorrcns  atq;  alicnum 
a  rationc  fuir,ilfas  humi  abic&ioncs  atq;  ofcula  pcduin  conccdcrc,quq 
icindcpcrpctuoin  vfumcrunt  :quibusccrtcmaximiEcclcn*xduccs&: 
Rcdorcsobftitiflcnt,  qux  magnoanimo  rcipuiflcnt ,  fiiscultusin  iis 
tantumhxrcrct,& non  porro  ad  mundi  Scruatorc  Chnftum  Icfttm  rc- 


con 
iuri, 


cac 
rul 


mir 
dci 


it  111  ugnis  prouincniq;  mo- 
ltarunt  cos  hoc  modo  &  hac 
nodononfcdcdccusatqiin- 
tudincipfiprc/c 


rcrv 


:rc,  limagni  Vans 


lolocoin  Hcft 


Hocurmodoccflit  Pr 
vt  cx  A&is  antiquillimis 6 
rontoin  Annahbus  Ecdci 
num  fc  illuftri  nobiliquc  I 

ftolaad  lacc 
Pctro.  Sicl 
docft,purni 
Ckomilliann 
quirogatul 

cultu  luftini 
honor^mn 

uiatuscftpc 
&Piatina,< 


t,qum 

ptxdi-  B[mi.49.i  60.14. 
rsn.ttritntut,CrRt£t»*  nuxrtcts  tu*> 
irempcrtum  tuotumltn^tnt.  Et  alio 
umtluuerutitte  &  adordbuntvtjh- 

,pcdcsipfidcbccintclligi,quod 
t  tntclligi,vbi  Mardochcus  Nu- 
am  mfcniiflimo  hoftcgcnu  flc- 

iari, 

adpcdcsCai  Pontificisaccidit, 

u  annxcon  at ,  po  uis  a  Ba-  B^fc  mjt.chrifl.zp^.nu  $. 
Uippusimp.antc  l  apam  Fabia-  hufbl.i.ti-. 
nilit  iam  antc  millc  6c  quadrin- 

*nonc  ,  <Jui  in  Epi-  Plarinain  vita  Conftan. 
dlfliadpcdcsD.       Papar  9  .  Poncificii. 
^rcflus  aliouan-  luPtnt**m  *t*tem  videndi 
h  '  .      Conftmntim  Vontfiiit  md- 

itus  ,atquc  acl  o-  modum  ftmJkofm  ,hommem 
immo  Pontifici,r<>x«* pr  .ur 
tcmpcftatc  cci\x\-ffgm'IT*  ^*w*  Vi0  ****** 
citatos  proptcr  Canoncs  &  dccrcta  oux-  n*n,lATit  ^pp^opinqumn  • 
tamq; aduinAa  Pari vcncranoncatquc tl„;,TyUnJi»flmL,fi. 
:icitunnrapamcxccptt  iNicoracdix.ciq-,  lim  cumrtgiocomitmtu  rj» 
larcs  impcniuit,ctiam complcxus  &c fua-  ryrU4  tmtrimrchm  cum  o- 
"unt  Anaftafius ,  Bcda  MarianusScotus  mmC^ro htnoru  cmufmmd 

L  1  .„  '  oftmuum  Uttdtm  obutmm 


n  fratrcm  Dominidc  fc  mcmorat 


obuiam  Conftantino  p 

m  Orirnrrm  ^Kirnr  Jt 


ftdtm  obutam 
..jmaj  Cmmetan- 

toponttficmlt  ^mtcluindietum.folemnipompA  vrbc  inirtfti.inre^Mmperduxo  #  indevoio  Nicon.td  titprofiifctns^uo 
utnturM  &  Impernter  Ntta  tr*t ,  nonfecm  quam  Conftmnttnopoli ,  k  Nicomtditnpbm  fufciptrur  lufttnianm  autl 
n  on  tttmnUoptfl vrbi tnirtffntt  nonfolu  Vonti/kinmfUihtur,  vcrum  etui  tim podn  utnornttonH  (WffA  txoftuUiimy 

Min  luihuus 


474  ^hr  77.  Ecclefa  <5Militantu 

A*t*nMftp**t.uUA2.  §  Iuftinus  Senior,  vt  meminit  S.  Aiitonihus ,  excepit  Conftantinopofi 
i  sufctptu<eft*Hum  *bo-  loannc  Papam  in  aditti  porre  aure#,vbi efivenicnte prarftolabatur  &in 
mniciuitate  Conftmtino  iacemultltudinishominupowicinfinitae,  adeiuspedeseftprouolutus, 
politanacumfummohono-  .    -      ,  mamtmMmm  p 

luftiL*»temkum>l>«<"fi  &adorau,tpr^mttrramSanSum[oannemPapam. 
Paul  iEmil  hifl:  der-bus    Paulus^EmiliusFraticarumhiftonxlib.i.proditquemadmodu  Gal- 
^eftis  Fiancorum  in  yita  lia:  Rex  fortiffimus  Pipinus  obuiam  Stephano  Papae :  honons  caufa  pro- 
Pipmi  Regis  12.         cefieutad tertiumab  vrbe lapidem,ipfius  quoq;  pedes  exofcnlatusi  co- 
ront,fictmG»mam-v<m!  ercerjver&  nonpotuitqiiin  tn  equofedentemipfepedibusadhaenunt 

frimotfinaoccHrrtre,  Pr,n  gis  inuidi  animi  celfitatc  &inaudita  iapienna,quam  pietate  &  erga  Ko- 
tipc  comitattu  Caroh  ado  manam  Sedem  incredibili  ftudio  Sc  obieruanria  plane  finguiari ,  quod 
Ufcmtuh ,  cui  fua  vinu*  ■  £ re  fcd^jit  tum  erga  Pomificcm  Hadrianum ,  vti  recenfetPauius 

gncmentndiditEtVtptnws  >  £      i     r    ™  t        -r       rT  \~~~ 

,d  «ruumk-CaufJco  op-  „  tione.profeqmtur,  Stephanus  Papa  qui  tunc  Leoni  fuccefierat ,  Iega- 
fido  kpidem  obutam  pro-  ,,t0s  iuosadeundempnncipem  deftinans ,  intimauiteiquodlibenter 
grejfusjedes.v.ftrunt.ex  )?eum  videre  velletm loco vbicunq; ipfi placuifler. Qupdaudiens Rex 

ejculatt*,  coeuer,  n*npo-  ^      ^       dio  iuffit  0buiam  miffios  fuos  ire  Sando  Pontifici 

tutt,quminequo Uaentem  "      p        r         o  .  r  .  •• 

ipfepedibm  adfnnupr.-  „  &  leruitia  praeparare.  Poftquos &ipfepcircxit ,  obuiaruntq^ibiin 

fecutm  mRtgum  dtduce  „  campo magno Remenfi  & dcfcendit  vterqyab  equo  fuo.  Et  princeps 

ret  .       •,•>  proftrauit  le  in  tcrram  tcrtio  anrc  pcdcs  tanti  Pontificis,  falutaueru  nt- 

Idem  in  vita  CarcliMa  ^  qUe  fe  jnuicem  magnifice  &  amplcxantcs  fe  deoiculatifuntpacifice, 

^r^oUbatut  Regem  Ha-  5>perrexevuntq-,  adEcclefiam.  Vbi  cumdiu  oraiTent,  erexitfe  Pontifcx, 

ctrianuitumfatroceetu pro ,,  dc excelfa voce cum cboro  fiio fecit rcgi laudcs regales.  Poftca Ponti- • 

gradtbuudk  PttrUUevbt  55  fcx  honorauit  eum  magnis  &multishonoribus  dc  rcginapariter  Hir-  - 

tncongreffumventt  j  prtui  ^mmgarmm  &  optimates  atq*,  miniftroscorum.  Proximaq,die  Domi- 

Vonufitti  pede.  ofcuh con-    ^    .  Ecclcfia ante  miflarum  folennia,coram  Clcro  &c  omni popuio 

Itgtt  t  quam  Je  tUfCOEipie-  77  .  ,  .  7  i  i  • 

fyndtmdtrsh.  »  conlecrauit  cc  vnxit  eum  m  Imperatorem ,  coronam  mirx  pulchntu- 

dinis  auream,pretiofii!imis  gemmis  ornatam,  quam  fecum  detulerat, 
^imponcns  fiiper  caput  eius.  Reginam  appcllauit  Auguftam ,  8c  coro- 
„  nam auream pofuit  fuper  caput  cius.  Et  quandiu  maniit  ibi  Apoftoli- 
„  cus  Papa  quotidie  coiloquium  habucre  dc  vtilitate  Sanclix  Der  Eccle- 
„  (iXiAt  poftquam  Imperator  eum  maximis  munerauk  donis ,  amplio- 
,,ribus  muitoquam  fufcepiflitab  co,dimifit  eum  cum  Legatis  fuis  Ro- 
„  mam  reuerti.  Quibus  prxcepit  vbique  in  itincre  honeftum  ei  fcrui=- 
„  tiumexhibere. 

PfctinainAleWfoter*  De  Alcxandro  I  Il.lcgimus  cumad  pacem  Italiae  conftituendam  Ve- 1 
iioPontiitcei77.-  nctiascfletprorcttus,fr^ 

Conuenerat  iam  Veneucu  eiTe  Pbntificemilliufq^pcdcsofculatum.  EtvcmemoratGencbrardus 
Mexander,comptnedi pa-  m  Chronologia Ludouicus  8c  Henricus  1 1. illc  Galli^  Rex,  hic  Bntan- 
& ^^^^^'^f^  niae,  Alcxandrum I II: honoris  caufa comitati  funt  per  vrbem  p*iites  in 
fu7o™*iC^  e<lll°  rederttem  :  <\noA  Fcdcricus  /Enobarbus  Lutetiad\infiorumQr 

desexofculatur.  clauianoSchifmatico  fecit.  Qiiin  8c  tantoanteConftantinusMaguus 

Genebrarduslib.4  Chro  eximiacnobilitatislumen  ,  iftiusrcligionisexcmpluniclariirimunneli-  . 
ai^a^um  n&j.lo  ^qeratjVteiusRefcriptumfidemfacitinNomocanonc  PhotiiPatriarr 


T)e  Ofi  uUtitne  fettum  "Summi  Tcv.ificu.  -a?s 

<  chx  Conftjntinopolfranihud.mtm.vbi  (k  ait,Prooterhcnorem  li  ve-^''c"sdc  ^d«i«oI«p. 
-  _    •  n  n  i  .    .  _        T  t   i  :  .       1   «   n  /t-      &  Alcx.ujdroi. 

iicrauoncmD.rcni  ad  taenurti  Papam  dcduxuniis  ,  &  ttratorisorncio   aa*ua  pedts  procubuu 

nin&i  (umus.  Vius &  confuctudo  cius  tci  fcam  frcqucns  ab  omni  ailti-  Frtdemtts  imp ptttm  *b- 

quitate  riiit ,  vt  fi  quis  rbctc  Rcx  aut  Impcrator  id  pi a'ftarc  pcr fc  noqui-  foluttontm  Hxctmmmtm. 

ucnt,  ftudioccxtc^inecuDvoluntatcprartltrciit :  Eorumcnimhtcras         Ftr"nJ  ^0™"» 

•  j  .     j  V-    i  r    i>         U  i.        .  Frunctrum  rj*  Htnrtcum 

YJdcmusadcommuncs  Ecclciur  Patrcs  Romanxq;  rchgicnisgubcrna-  ^jingirtga  .pcdittttttn- 

torcsitafcriptas,ianvindcablnnom^  ftAtoruoffiao , 

falutcntiingulari  honoris  prarfarionc ,  incredibuianimiclcmilfionctfiii  Uu*'dtxtr*quefranHm§- 

ftdumefculum  :vtvidcrcquifq;potcftrom.3.DccrctalnimGrcgorii  VII.  VitlPllH4  fsnent«  '»»>per 

Atq^  mihi  quidcm  vcro  hmillimum  vidcrur  hinc  antiquum  morcm  rlu-  ^^'TtTjJ  m**w*  f* 
■  /t*    j  j  a  r        i   .tfic        1     /v        o     i      pomp*dtduxtfft:  cutmttt 

xtiic  adiurandipcrvcUigiatua,qua:rormulail!i^ 

tcri  atq;  Antiftitcs  adiurabantvu pcrcoronjs /w<w,dc  qua  nobis alio  loco  c-  m*gnm  itU  C*»fi*nttnui 
rit  dkcndum.  Etnotandumhocctiamcft  ,  nonmodo  antc  Maximos  WrPfl"w//*r  &f*»tltor 
Pontificcs,vcrum ctiain coram  Epifcopis & Saccrdoribus, procumbcrc  n*!""10'* 
olimCatholicos  atq^  humi  itcrnt  conlucuiHc.  Qtiou  racilc difct  potcft  Au&or.  K:fi  millius  cxi  • 
c  FominatoPiftauorumEpilcopo ,  cjui  vctfu  panxit  Imp.Valcntiniani  ftimcm  fidci  rclcriprunt 
mirabilcm  modcftiam  animiq;dcmiliioricmqua(cad  pcdcs  D.  Marti-  Conftanuniquodhabc- 
uiabiccit  hcuTiinisdiuini  Galhxo-  ornamcnri.  Itavcio  ip&canit  itirapud  PhocKim  No- 

>•/  mocan.tit.8  c  l.nctam/- 

HmccelcrextlutrapttmfeCafar&ard.PU  abahquodcudcrcMir,ci. 
JJartintgenua  m-l  clcnspedtbufqucv  l  »tam  taudum  vtcumquedaxi: 

«S/. ijue fup.  rbktn  bonttncw  fi  agnofctreculpj  cocgu  L*tu4*uttmfi.  tt*yt ,  kM 

VtltArejtndprobdm&ceffjcjiUtmnjcurujns  ^&^VL  \ 

Mpmjlc  caput  Sjvttt  ad  vtfttgtajubdem.  «»«;«c»  *  t*.  f  jft  £  *  - 

'>i»niTt*,r^T»^#^i«4«»<,T»       <v     T<m»)  Ctnttl  par  i.&itb.i  tptfi  Grtg  \f9fi  *f"ft  if  t* 
uoua.     Vtnjtnt  Fttt  <V<  vtt*t  S  Mtrttnt l  \. 

ScucmsSulpitius^laruniSanc^ilimiditcipulus,quiq,ciusviumhi-  Ssutr.Suiptt  biultt.i.c.?. 
ftoriarummonumcntisprojpagauir,  tcftatur  Auguftam  Maximtconiu-ffl  7'  '  st  '  Atrum- 
gcm  Hctu  6c  mcerorc  conrcftam  ,  hcadilliusprxtlantiiUmi  Antiftitis 
pcdcs^quosbcrymisrigabatfuisjadha-liftc,  vtdiucllinulbpoflcratio- 
tic  vidcrcrur. 

D.Hicronymus "Epift. 6i.  ad  Pammachium cttam  rcfcrt  omncs o-  Hicro.cp  to, ad  t ammk- 
mnium  ordinum  homtncs ,  fummos,  infimos  ad  Epiphanium  acccdcrc  chium  contra  crrorcs  lo- 
fohros,fuauiaripcdcs,oram & fimbriavcftimcnticlamdcccrpcrc,tan- f^n^s  "^"f ^io* 
tamqifuiiTchommum  afflucntiam,  vtnc  iatumicrcvngiicfcfccvcfti-  £}nni  *  £  a'»*^^ 
gio  moucrc  poilct.Ioanncs  Htcrofolymitanus  iciuni  aiumt  malcuolcn-  ptrgtrttk  *dtructm,&*a' 
uafurTofus  vnus  intcr  omncs  hocdiuini  hominis  honorc  laccrabatui  tum  Epi  >hAntum omnu 
cumodioindienaq,inuidiaflaerarct.  S.Ambtofiuslib.dcdigui.Saccr.        &(<*"""'b*  con- 

°  l     •   r    •     •    V1      i>n  •  */L    »     1_      J  fl4trtt>oiferis;Mruukt,pt- 

cap.  wflcucrat  donoios  huius  fxmliPnnqpatus  arq^  magiftratus  haud^  d,o(?ul*ifimbu^ 
magis  cum  Epiicoporum  dignttatc  componi  &:  comparan  poilc ,  quam  uns^c. 
cumauroplumbum,quippc,inquit,  cumvidcas  rcgumcolla  Scprin-  Ambrofdtdign  ^actrd.c. 
ciDiim fubmirtiecriibtisSaccrdotum,  cVcxofculatiscorumdcxrrts,  o-"*-+  Vtd'«*W"lu& 

J  o  .  .  ,  •  Prtnctpi  [numittt  ttmhtu 

rationibuscorumcrcdant  fccommunin.  Eundcnicnamvcncrationis^^^^^^^ 

4odtuMonacrus  oUm  &^  toru  dtxtrittorationtb  ttri 

Mm    i  con-  crtdjnt  ft  cMwunirt» 


27 6  Ltber  1 1.  Ecclefa  Militantis 

Chryfofl  hom.qiiaecen  conftathomilia vt citaturvulgo^o.adpopulum Antiochenumvbi  Au- 
feturin  vctuftiorib  co-  ditorcsfuos  Cohortatur,vtadeorum piaspreces  tanquam  adfhmum&: 
dicibus  s 9  ad  populu ,  v-  fcj        prxfidium  confugiant,  &  inter  aha hxc diuine profert ,  Ad eos 

hibecur,  &  demonacho-  illorumpedestangerequamaliorum  caput.TerttilliamasdepGenitenti- 
rum  vif^.to  y.  Adeosabh  bus  agens,debere  illos  ait  Presbyterisaduolui  &  caris  Dei  adgeniculari. 
kcjbttare ,  accede ,  pmflos  £r    -  jq  po^Qum te  aj  Fratrum  genua protendis/Chriftum  correftas, 

tangere,  qukm  aliorum  c*  tur ,  Chriftus  Patrem  dcprecatur  ,  Facile  impetratur  lemper  quod  Hlius 
fut:  Dicenimwiht,fiqui  poftulat. EuFebius,Sozomenus,&Nicephorus deinceps deFcribent ho- 
damftatuarupedes  appre  jumPcenitentium  conditiones  atq-,  anteoculosFubiicient,quomodo 
hendum^uomamtantum  antiquiffimisEcciefiae  temponbus  adTcmplorumaditus confiftebant 

regtam  habentpguram\tu         l  i  i  t  ••-  *Ji  /  j 

habtntem  in  fe  ipf*  Facco  &  cilicio  cooperti ,  Fe  ad  pedes  Sacerdotum  abnciebant ,  eoldem 
cbriftum  r.o  pedibas  tene-  Fuauiabantur,  lacrymis  vbernmis  complebant ,  vt  veniam  peccatorum 
lis  &faluHAe7is>  fanBt  aflequerentur. 

funt  pedes ,  Itcet  viles  fint; 

inqumatorum  vero>  neoj  caput^enerandum  eft  SanBnrum  certcpedes  magna potuerunt ,  quamobrem  e£»  vleifcun- 
%ur  cumpedtbnspulueremexcufftrint.     TertulU.de  Pcenitent  c.9.  ldemcap.10. 

Sidon.Apolll  4.ep.i}.v$di       Sidonius  Apollinaris &antiquitas  omnis  tumFacratumprophan& 
ib.lo.  Sauarumhuncmore  deliberisFamuliFq}  Faepememinit ,  qui  adParentum&Dominorupe- 
fluribu4  teftimomis  tllw  desaccidebann&ceneratim  omnesFupplicantesquiq-,  demifle  aiiquid 
poftularent  ^vmrns  a  Gvx cis  nominantur  ,  cum  vt  ait  Plutarchus  cliet 
communis omnium opinio  Genua MiFericordiae conFecrari.  Quid  mi- 
rum  igitur  eft  11  aliquando  id  Fummo  religionis  Antiftitiderenur,  quod 
fit  omni  hominum  generi  impellente  nece  flitate  ? 
ConciliumFlorentinum     Iam  vefo  peculiares  qusedam  rationes  propter  quas  non  pietatis  mo- 
fefl.i 6. wi literis  vnionis,  do  Sc honeftatisgratia,verum  etiam ex ofricio,  Chriftiani  Foleant ad pe- 
circa-fln.to^.Conal.     <Jes  Romani  Poncificis  aduolui,  multx  graueFquc  Funt,  &  communi  iu- 
dicio  probatae.  Eius imprimis  fingularis  dignitas ,  quod  Dei  Filium  re- 
pr#Fentet,adcuiuspedesftrata  quondampeccatrixmulier vim  magna 
lacrymarum proFudit.  2.  Succeflio,quodperFonam  gcrat  D.Petii,qu^ 
eauFafuit  cur  omnis  Oriens  atque  Occidcns  in  Florentino  Concilio  ifta 
pronunciaret ,  Definimtts  Santtam  Apoftoltcam  Sedem  &  Romanum  Ponttficem 
invniuerfumorbemtenereprimatum  ,  &ipfum  Ponttficem  Romanum  fuccefforem 
effebeatt  Petriprincipis  Apoficlorum ,  &  verum  Cbrifti  Vu  artum ,  tottufqueEccle- 
fucaput  &omniumChrtftianorum  patrem  &  dottorem  exiftere ,  &  tpft  inbtato 
Vetro pdftendi,  regendt  &gubernandi  vntuerfalem  Ecchftam  a  Domino  noftro  lefu 
Cbri  oplenampoteftatemtraditameffe.  Qux verbadigmflimaFunt  qusein 
mentc  omniumque  memoria  hoereant* 
IoFephus  Stephanus  Vihr.      Tertio  eiuFdem  Sanditas ,  nam  quatenus  ipFc  idem  res  quaedam  Fan- 
HeoFculoRom.  PontiFi-  dca  &conFecrataeft ,  noneft  dubium  quiniurecodemillius  complefti 
cum  c  8  pedes  oFculariq-,poirimus,  quoaltarium  crepidines,  crucem,  &diuoru 

Afttepedesprocumbendt,  imagmes  Fuauiamur,de  qua  re  poft  paulo  a  nobis  diFputabitur.  Adde  q> 

tdfj7^ 

juppltcMndiyapud  exterai  c6potesScbeatoseliepcdeseuangelizantiupacc,euangelizantiubona. 

Quarto 


De  Ofculatione  pedum  Sumbu  Vontificu*  177 

Quarto^fuitopporrunuminiisnafccntisEcclcfi*  primordiisadcxtin-  nmtioms ,  vfut fuitmaxi^ 
gucndampopulifupciftitioncm,quaImpcratorcs vt  numinaquardam  mm  mpudR*m*ncs>  cum* 
aJorabat>cfticerc,vtqucmtidmodum.>teyptiopcsatqucauiuni  adoi-  ^rhtm  ConjuUskmbutrvr 

n,flimT  f  \  c  1  1  r    •    ~      r        W  nonttmtamt  crttctnttp^u- 

natum  rabcrnacuiihiitaccommodatum,itahoniinnmvfitatailIapic-  Utim  mfifU  cumh;n9r& 
tas  &  vcncrario  legitimctcmpcrata,in  ChntKi,autco  ablcnrc  ,in  ipiius  mugmtmo  &  ptngnnt  mo- 
dominationis  Vicarium  rcfcrrctur.  Quam ad  rcm  fcruit crucis cfhgics  rtst»ftrrttae>trunt.  Vro~ 
invcftitupcdumcxprcfla,  quafitacitcmoncrc  vidcaturSumnnisl)on-/'r,^<,w^'Vfm/^^w^ 
rifex,cos  omnes  qui libi  ad  pcdcs  accidunt.Illi  vni  honorcm,qucm  tro-  q^j^/j^^  Adrtmno 
phxumcmcisrcprcfcntat,nonlibidcferri.  Parfacinuscgrcgiumcxco-  Antonto,  Dtccleumno,  M 
gitauit  Laurcntius  Celfus  quinquagefimus  ottauus  Dux  Venctorum,  aiscsmd  ofettia gtnuum  <$• 
qui  poft  obitam  Gcrmanicam  lcgarioncm,cum  Dclphinus  princcps  dic  p^iimdmtftruntyprafir/tm 
extremumobii(Tet,abfcnsinciuslocumDuxrcnunciatusfuit.Obuiam  *j^>v*r**^**£ 

•11-         1  n  «  ™  •    •  •  1         1      nmuUUt  om*rtt  auro  ©» 

rfli  prodieruntScnatorcs ,  &  Buccntauro  nam  cxccptum  in  Vrbcm  dc-  M,g9Ht9 }  tnmduf9  Mcfalo 
duxerunr.Scd cum  cflet  dc  numero  Senaromm  cius  Patcr,qui  dc  morc  lomn.  nufptmmnut  Romar.i 
nixusgcnibusDucemvcncrancum  rcliquisdcbuiflcr,Laurcntiusfum-  Vonufxalummmtur,  tyrm- 
mavirmodcftiacx  humanitatcin  Ducah  pilco  cruccm  adtcxicurauir,  mtum  fr*t*»***fa**A 

•il-  •  ^   •  1        ri.       .1     fc    -j  mtrtmtn  comuncm  vfum 

vtillipotiusrcligiommcuIturnGenitor,  quam  filio  tnbuilic  vidcrctur.  chnfiianorum  urduxtfft 
Iddiuinarprudcnria?  {pccimcn&excmplum  vi(um,incuiuspcrcnncm  Bapnfta  Egnatius  Jib.  o. 
mcmoriamDucisomncsquipoftcaillam  politiam  adminiftrarunt  y  in  c  j  hiftona:  Vcnctorum. 
Ducali  riaxa cruccm  fcrrc  confocucrunt.  .        mitttr  rtf'rt  4nt- 

SattUicitt  to.  2  rtrum  Vf 

ntfarum  dtcmdu  1  Itb.  4,.cifcm  prmafium.  Ntenon  Thttdtrut  Zvih*ctu4  m  themtro  vit*  hummnifci  iy}  +  to~- 
dcm  tamtn  rtctdit  rts  muodadcrmctm  atttntt  ttarg  ducmii-Jfixmm. 

Euftb  isb.i.e.if.dtv:tm  Cor.fimntmt  Socrmt.lsb  6  eaf.%  StLom 7.8  e  S. 

■  •  -  **fcL  .  .  • 

ObiicerchicaliquispolTctcam  Dualmc^ucisimagincmcelflflimo, 
in  loco  pictam  cflc,Summorum  autcm  Pontificum  m  imo.  Scd  iam  di- 
ftum  cft  poni  impnmis  ibi  oportuiilc  quo  vcnerantium  cultus  rcligioqj 
rcndcbat,vr  caula forct  llluftrior,  atquc  in  prompru  &:  in  mcdio  pofitti 
documcntum. Et  quoniam  non  modo  licituin,vcrum  ctiam  gloi  landu 
laudarumquccftintciChrillianos,cruccmpingcrcin  liminibusianua- 
ru,  vr  D.Cnryfoftomuspoftpaulonosaurcofluminc  Orationis  docc- 
bit:cum  candcm  cftingerc  liccat in  paludamcnris palliifquc,in  periftro- 
mari$,armis,nummis,vtcxpcncnriadodliquc  fcnptorcsfidcm  faciunt, 
cum  cfTormctur  in  trabcis  infignibu5Epifcoporum,qux  fxpc  tamen  fo- 
lum  vcriunt,cum  adumbrcrurinPontificio  vcftitu,pcdibus  moricnriu, 
imo  ctiam  &  in  pccudibus,  v  t  Scucrus  vna  cum  D.  Chryfoftomo  anim- 
aducrar.Curindignumfacinusquifquampurctfiadpcdcsilliu$cffin- 
gatur,quiprororypi viuaimagocftatqucfimulacrum?  Rcgcs  noftriin 
antiquis  ftatuislilusoncranturctiam  incaiccis  cfriciis  &  imprcflis  ,  vt 
videre  cft  in  Rcgis  Clorarii  limulachro  quiSucflionc  monumcntum 
habuit,crgonc  Summus  Pontifex  id  in  crucc  prarftarc  non  poflit,  quam 
Chnftus  Icfus  in  omnicorporis  parrc  gcftauir?  Atquchoc  rcfponlum 
virrcli^iofuscxquifirx  cruditionis  Antonius  Poffcuinus  dcdit  /oanni 
Bafilio  Magno  Duci  Mofcouia^hac  cadcm  dc  re  intcn  ogatus:  monuit- 

Mm    3  qucjcum 


:*y$  laiUr  1 1.  EccleJ?<e  MiUtantu^ 

■que,eumipfumcuiuspcdesvenerationiscrgo  homines  ofculabantm; 
cumpnmis  crucemadorarerEundem  ipfumduodecim  mcdicorumpe- 
.descluereconfucuhTc  ill©  dic  quoChriftus  fead  pedcs  Apoftolorum 
demifit,cudemefle  quifcruumfe  feruorumChriftiprbfitcatur,quinul- 
lum  fibi honorem  tribui  velit ,  nifi  vt  filii  Dei  Vicario,nullu  decus,  nul- 
Ifa  £o.T4.         kornamenta  dignitatis agnofcere ,  quacdiuinarmentis Interpreslfaias 
£? venient  ?"F"'fil*  feptineentisante  Chriftum  annis  non  prxdixiiTet.  Addictiampoteft 

.eorum  qut  humtltauerunt     r      o  r         ,r  n  _,^*:C*,-  %ra 

>te>  &  Idorabunfvefiigi*  fere  cum  Crucemineaparte  ficut  ctiam  pifcopos  in  Pontihcns  ve- 
fed*m  tuorum  omnes  qui  lamcntis  ob  duas  maxime rationes ,  vtnimirum  iignificarctdcbereEc- 
Aetr*heb*nt  ttbi.  clefiae  Duccm&  Re&orem  progrefiiones  omnes  fuas,di£ta,fac1:a,  con- 

filia,in  Crucifixi  laudemgloriamquedirigere}  deinde  vr  monerotfibi 
vni  vt  D.Petri  fuccelTori  magnificam  illam  polhcitationemfa&am:  nfi- 
quam  fore  vt  cxtra  viam  vcritatis  gradum  ngcret ,  ncq-,  fub  pedibus  cru- 
cem  haberet  aliquando,infanda  confccleratac  mentis  pcrfidia  &  impie- 
PauL^BmiliusinvitaLa  tate/cdcampotius  ante  oculospofttam  fequcrcturDucem.  Prartcrea 
. domc.7  mniorisReg  40.  yt <ioceret,m  hac  tanta  opinionu  varietatc  &  colluuie religionu,  quar  fe 
Borichu*  adtudomcipedes  nouas  &  mterpolatas,&  fpcciofo  nomine  rerormatas  aiunt,ne  quis  tce-- 
fttpplex  procubuerau  Re-  de  &:  exitiofeaberret ,  in  ndeiquidcmateriatutifrimuefTe,  eiusinfequi 
ftonfum  Getfe,  oratoribtuy  vcftigia,&adirec1:o  illo  curfti  illuftribus  exemplis  admonitifq;  notato, 
rftoMm*™^  nC quidem vnguem deflc&ere.  Deniq, Romanus  Pontirex dicerc 

Z}uppZe7^  idem  P°5eft  >  qtiod  Paulus  ^milius  Ludouicu  Galliae  Rcgem  fapienter 

pttcium  ncfcufiv.  Tunc  Vn-  protuliife  memorat,qui  olimin  expeditione  tranfmarina  cum  Dynafta 
£zru<,idulterinam,inquit,  Hungarum  fibi  ad  pedesacccdentemexcepiljet,  &  a  fuis  impellerctur 
frolem ,  qus.aris  (  V4"»^  vtfimplicem.& abie&um  dimitteret,Regiam<Sallorum  ait Templum, 
arasregesdtctpUcet^  e  u  pecjes  vero  RC£um ,  arflhi  videri,cum  velletdicerehaud  aequum.ralque 

tntulerttycum  Jar.ttaeccle-  l        ,r  o       7        .  \  T- 

fianecagnofiatynecfanclaWdcnmpphcc^  loco  rcpellere  quem hbipro laete 

h.ibcat ,  Regem  Francum  praefidio  & fortunarum  fuarum  afylo  delegiflent. 

tut iri  qui  cvnuenip. 

ConciliumPavifienfe,  quo  McldenfisSynadusabfoluta eft,-&  illosquos  conftituctat  canoncs  promul- 
.gauit.  Initiotoj.  concil.  pag  6:.S. 

Si  quis  vcrocupit  etiam  intclligere,  ex  quo  temporc  Chriftiani  ccc- 
•  perunt  &  benc  dc  rcligionc  fcntientcs,PontificisRomani  pedes  ofcula- 
ri,legat  Anaftafiimibibliothccaiiuminaugurationcm  Leonis  I V.  ora- 
rione  profequctcm,quar  in  Lateranenfi  palatio.annoDomini  odtingen- 
tefimo  quadragefimo  fcptimo  fa&afuit,  &  qua:  fexcentispriusannis 
£  ontigit  Stcphani  Papae ,  m  Adtis  Hippoly  ti,  Eufebii,  aliorumquc  mar- 
tyrum fociorum.  Qupd fi huiufmodiaud:oiitates qux fun.t tamengra- 
niirimaeminusarrident,verbalcgat  autintelligat,  qucein  Meldenfi  Co- 
^cilio  reperiuntur  Lutetise  Parifiorum  abfoluto  anno  84^.PapseSergii 
fecundi  temporibus &  Lotharii  Imperatoris,cum  Leonis  l V.vita ,  mo- 
rcs  elcdioque  dcCcnb\imm'-,Tuncomnespergentes  c  umgAudwmiduqutMidt- 
tatU  Utiti*  ad  Ecclefwmjn  qua  degebat^beatorum  quatuor  Coronatarumjum  coa- 
Mum  inultumque  exinde  abpahentes.cumbymnisUudibufqueprdctpuiiadLate^ 
rmnfePamarcbiutnperduxerunt,quimorm 

htifunt 


T)e  Ofculatione  pedum  Sunimi  Tontificis*        179 1 
mtifunt pedts.  Ou.tntdduteminetm  Pon  tftMlttl<fttoneco>icordu  vel vnammtt.u 
ptertt  nullm  breutter  enutrarehotntnutnporeft.  Hoc  tcftimonio  adigiturlc- 
ttoi  derecogicanscukispnmainitiadcprchcndincqucunt ,  oiunc  Ipa- 
tium  antiquitatis  ridc  &  rcligionc  pcragrare. 

Rcliquum  nunccftobic&ionibustribus  faciamus  fatis ,  quarunv 
dux  vt  vidctur,  nitunturdiuinisScripturis  ,tcrtiavcroiationc,omncs 
autcJiKvquafacilitatcroluuntur.D.Pctius,inquiuiu,Ccnturioncmco- 
rain  ttratum  Sc  abic&um  cxcitauit^aimdiccrct  :  Surge egotpf  hotn* 
/iw.ltaquidcmcrt,lcdid  recitvt  homincmopinionc  fua  deccptumia*  ,\. 
ftrucret,  cxiftimabat  cnimS.Pctrum  diuinitatc  quadam  pixditum  dc 
cotlefte  quoddamNumcn,  vt  animaducrtit  S.  Hicronymus  adncrfus 
Vigilantium,  vbifa&um  Ccntunoniscum  ciuium  Lyc.ionix  fupeifti- 
tionc  componit,cumD.Paulum  vt  Mercurium,c>:S.  Barnabamvt  lo-  aqw1^h; 
ucm  fummis  &  diuinis  hononbus  profcqui  volucrunc.  Et  quidcm vcr- 
baipia  id  fignificant^cumait^i/rg^iuw  & ego  tpft  homofum  quaii  dixiilct, 
An  putasaliudmceile?  autDcorummaicftatcplcnum  formidundum-  ^l^m      i  . ,  L  ja.- 
quc  ad  lc  acccdcrc?  Addit  D.Ioanncs  Chryloftomus  homil.  i$.  in  A-  Apofl. 
Ibiidhumiliratcaninuqucdemiiiioneabco  faCtum:  quod  aliasmini- 
mc  rcpuduuit  mrcrcos  quidchdcck  rcligioncfatis  do&i  inftitutiquc 
fucrant,quicumprobcnoucrant,atiV,omncmtributum  llhhonorcm,  ^Stor ^  v 
rcf crn  in  Dcum  intclligcbant.Hinc illa funt  ab lllo  pronunciata , Sones 
mentttm  homtntbmfed  Deo.cum  Ananiam  &Saphyramciusconiugcmar- 
fpcictyqntdrti%conuemtvobu  tcntdrejpirttutn  Dami<fi?quafi  dixilTct,Dcum 
ubi  id  r.ictti  m  cxiftimarc ,  quod  in  cius  Vicarium  cilct  commiiTum,  atq; 
in  cundem^dccus  ck  ignominiam,vcritatcm  &  mcndacium  rcdundarc. 
Quarc vt accrbc ,  fcv vcro ctiam  vltimi fati fupplicio cocrccbat cos , qui 
in  vno  peccaret ,  pari  ctiam  rationc aliorum  pict atcm  laudc  tc  prxdica- 
rione  comprobabat.  Atqucmhancrcm  Aurclianusin  vitaS.Martialis 
dc  quodamLcmouiccnfi  pnncipc  mcmoratjqui  nudis  pcdibus  facco  &C 
pxdorc  coopcrtus ,  fcfcadpcdesviri  Apoftohciabiccit,  quodctumc- 
ncrgumcniiccauntTripolimaliGcniiimpulfioncagitati. 

Sccundaobie&ioex  p.cap.  Apocalypleosdcfumitur,  vbidicitur 
rcprchcnlum  ab  Angclofuiilc  D.Ioannem  quod ad  cius  ic pcdcs  dcmi-  ' 
fiflctD.Aujjuftinus  rcipondct  fortc  Apoftolum  magno  quodam  tki\-  Augufl  /i.jiuyf.tfi  M** 
luftri  fplcnnorc  circumfufum  vultu  ck  ipccic  dcccptum  Angclo  diuini-  Genef  tom  4.   N*c  mo- 
ratenurfcuiiTe.  S.Greeonusaddiud  Anccluprohibuiflchonoriscaufa       V»*  m1i°  lol°  !n 
cruoDcarcmcntcshomincsprolcquunturjam  ndcareliuiiimailiadi-  [       J   f  L'tn0tn 

.   ...    1  A  *         \    .       W.  a  1  I    Angolm  hemtnem 

inni  Vcrbi cumnarara noftr^cwuhtionc.Dicictiam  potcit cum crudi-  M4jcrMrt f$ ,  &tdmor.it  vt 
rnhmoLorino  non  cxiftimimillc  Anj»clum  iuam  dignitatcm  Apoftoli-  D$mtnm  fotim  *doftur\ 
co  iiradu  lupcnorcm  6c  proptcrca  (cmcl  ircrumquc  honorcm  abiud:-  **lH  <n,m  *ip*ruefMt 
cimxiTc  qucm  Ioanncs  fandliftimus  illi  habcbat. 

Tcrtia  (ontg9ndu)  Mdotnfr. 
Erto.coniraFjuA.cap.  11  tom  6*    Hotfwfti  vtihmirjeuvel  Artgt!ttxhtbers fibo  nsUnt ,  ^ai  •vaa.X><» 

4JmWCriS0fM/i  Ls- 


2#o  Lib.  1 L  Eccleji(Z  Mditantis 

Tertia&vltimaobic&ioeft  defumptaexeo  quodPontificesal- 
te  in  fella  humeris  hominum  aliquando  geftantur.  Scd  quicunque  ani- 
mum  adiiciet  ad  confuetudinem  vniuerfo  pame  orbi  terrarum  commu- 
nem,  quaReges,  Principes ,  Imperatores  fpe&abili  in  fella  aut  fcutis  fe- 
^etonrasid^  meminitSue- 
Claudio  Carfare ,  c  10.    tonius,is  fane  mre  offendi  minime  poterit,&  hanc  ceremoniam  effe  in- 
AbhisU£itc£tmpfifitu4:&  telliget nccPontificiae dignitatis propriam,imo nequeregix , cum anti- 
quia  jerui dtffugerant ,  vi-  qUitas  SaceLxlotibus,Druydibus  &  Veftalibus eandem coceiTerit.Quin 
C£?JZ^eTbH*  mC"~  &Romaniprincipes&bcatuliilliquondamo{>ibus  affluentes  fuccol- 
vide  Herodian.  in  Gor-  lantibus feruis  fublimesin  cathedrafeu  lefticaferebatur,  de  quare  per- 
diano,  fpicue  Riuenalis  ita  ca»nit: 

 cum*am  fexta  ceruiceferatur 

Hinc  atquepatens,ac  nuda  pane  catbedra 
Et  multum  referens  de  hlmnate  fupino 
Signator. 

~Noftra  quoque  hac  tempeftate  quotidiana  experientia  docet  effc  in 
Galliahaudpaucos  Antiftites  &c  Archiepifcopos  qui  primo  dignitatis 
kitroitu,aBaronibus  quatuor  totiusprouincia?  nobiliflimis  geftentur, 
quivehementerofticioifto  la?tantur,fibique  honoriducant,  pofleilla 
atlione  fignificare,fe  non  magis  torquatos  efleEquitcs  armorum  gloria 
nobiles,quamfide  &rcligione  Catholicainfignes,  qui  maiorum  pieta- 
tis  semuli  atque  beneuolentise ,  Paftores  fuos  &  beatx  vita:  Magiftros  in 
cHentelafuamrecipiantdemiiTiflimxvenerationisplenam.  Hacpom- 
pa  cohoneftatur  Archiepifcopus  Bituricenfis ,  codem  honore  fruuntur 
Antiftites  Pi<5bauienfis,Turonenfis,  Aginncnfis,aliique  multi,neque  id 
decus  a quoquam in dubium reuocatur.  Cur  igitur animo iniquo  ferc- 
dumvideatur,  li  confimilishonoratquecultusinmaximos  Pontifices 
deriuctur,principes Ecclefixparentcs ,  atque omnium  Chriitianorum 
nutricios  ,  praefertim  cum  celeberrimis  tantum  diebus  Papa  co  more 
modoque fublimis eat,cum ex ofEcio diuinis myfteriis  operatur.  Qua 
quideminreconditiones  quatuomotari  poflunt  qux  coc;crc  videan- 
tur  vtgeftarife  curet.  i.  eft,quod  cumfit  Pontificiis  infigmbus  tk  orna- 
tus  &c  oneratus,fine  quibus  haud  fatis  congruit  vt  fe  det  in  confpeclu  m, 
atqueinlucem  populi  folenniillodicprocedat ,  quibus  ctiam  inftru- 
clais  nec  obcquitare  conuenienter  prxfcrtim  auguftis  religione  fanis 
necinccderepcdcs  opportunc  poflitin  tanta  frcqucntia  &  mnxima  ho- 
minummultitudine,ncceflcfuitvtfuccollantibus  hominibuscftcrre- 
tur,quifublimemeaetiamg;;atiaattollcre  confueuerunt,  tum  vtatur 
bavideripoflit,  tum  vteidem  bcnedi&i^nem  fuam  impertiat  y£tas 

quoqucmquavulgofuntquiPontifiaadignitateornantur,hocetiam 
fuopropeiurerepetit,  cumncquccorporisimbecillitas  nequc  valctu 
dovtahofcmodogerantpermittat,  tantanimiram  meacelcbntatc&: 
raentis  vulgi  conftipatione  pericula  ineffe  folent,qualia  tum  patucrunt 
Vhm*mQlm< V. :   -cum  Clemcns  Papa  V.cgrcgiapompa  Lugdunum  efl mgrcfTusiIoanncs 

enim 


iix  Lib ,  1 L  Ecctefa  Mititantisy 

iequitur  conuenicnter  ac  meririllimo  Fapam  Romanum  hoc  nominc ' 
fuifTe  infignirum,cum  fit  communis  Pater  Chriftianorum,  fator  educa- 
tpr  vniuerfalis,duabus  olim  his  literis  expreflus  P.  P.  qua?  fignificabant 
Romansefedis  adminiftrum  Patrem  cfle  Patrum,6c  omnem  Antiftitum. 
dignitatempendere,vimquefuamnancifciab  autoritatcD.Petri^quem- 
Chtyfofijne.n  han.ad  vcyegl&E^^  Otbuterrarum  MagiftrU; 

tUanery.Stauereme.  Proptcr  hanceandem  rarionem  Summus  Pontifcx  &  fuprcmus, 

mvt-mffKOTr®-  nuncupatur  ,  qucmadmodum  apud  Hebraeos  Synagogae 
Princepsdicirur  Snj  jnra  CohcnGadol.Qupdprofcffifunt&comu- 
ni  animorum  confenfionc  cxceperunt  Orien  tis  fimul  &:  Occidcntis  Le- 
gati,ineapacl:ione,quae  in  ConftitutionibusMichaelis  Paleologirepe- 
rirunvbitriamaximecomprobata  fueruntex  vfutotius  Ecclefix  &te- 
ftimonio  vniuerfx  antiquitatis.  I.  Vtin  prccibus  communibus  Ec-v| 
clefiae  mentio  Papa:  iieret  &  quatuor  Patnarcharum.  2.  Vt  inlitc  &C 
ambigua  controucrfia,prouocari  poiTuRomam,tanquam  adaram  fan- 
dliilimarumlegum,  &  iupremam  Ecclcfiae  curiam.  5.  Vt  RomanaeSe- 
di  principatus  in  omnibus rebus  dcfcrarur. 

Eofdem  item  appcllamus  Santtos ,  non  tam  propter  eam  fanftitatc, 
: '  & quxin  vita  3c  moribnsfpe&aripoteft,  quam  proptcr  fanchtatem  vn- 
2x<nl.it.29.&3i.  10  40.  ftionis,miffionis,atqueofficii,velcDainEccIefiaecuipr«fidcnt,&Solii 
1  * .  a Chrifto  exaedificati, in  qno  D.Petrus  confidet.  Qui verohanc appel^ 

31.  lationemredarguerir,neceflceftvtoreeodcm  diuinam  Scripturamac- 

?r?  11 6/  cufet,  <\KxSantta  vocat  SummiPonrificismdnmenta,oleum  facrum, 

pfatyt.  vafafanduarii,templum,locum  in  quopollens  Deus  MoyfenafTatus 

EW.j.j.  cft,cV:fexcentafimilia.Infccl;ctareriam  oportet  Concilium  Oecumeni- 

cumChalcedonenfe,  cumhis  verbisRomanum  Pontificem  alloqui-  fr 
Initio  Concilii  Chalce  tm^Santtifimo  &beatifitmo  ?atrt&  confaccrfo^ 

£oncn^ wm^ xCon^  tianum  Imperatorem,  quinoncontentusfimplicinomine  Santti,  Ar- 
amThlipZrfuom,  FU-  chiepifcopos  kndHffiraos  appcllat,  &  Clcrum  ipfum  Reuetendfomum 
utrwmDeo  Attrnamfa-  m  Codice  Iuftiniani.  Itaque  haud fecusatque  hebdomata  qua?  vulgo 
lutem.  fan&a  Crucianfqueindigitatur,cxfe  qnidcm  non  eft  aliis  fancrior,cum 

Ibid.  Valentinian.&Uar-  non  diffimili e  dieium  ratione  conflctur ,  fcd  quod  rcbus  maenis  & au- 

SSffilS?  pto  atT  tA°  v<f  & ^Porfafit ,  vt  Epiphamus  in 

gloriofeciuitatisRom*.  Compendio  fadci  Cathol.animaduertir,nimirumiciunii$,  prccationi-  j 
lbid  acl  16  circa  finem   bus,mocronatq^  doloribus  vltro  lufceptis ,  meditationiearumpcrpef- 
RclatioS.  Synodi  Chal-  fionumquasfrliusDcicxorbuir,Sacramcntorum  communioni,myfte- 
ced  adB  PapamLeone.  riiomniumfummilalutarimemoriaR  rtaRomani  Ponrificcs  appellan-  \ 
S  W  rurSanai,quodomcioomniexpartefaiido  &  auguftovoti  conieera- 

mo  &b**t>ffimoRomano,u  nque fint,quod  illa omnis  eorum  admirabilis digniras  a  loci  in  quo  lo- 
Archte  tfcopoUoniy&c.  canmrian&itatependeat,quod Pontificalesfun&iones  exceiletiquo- 
Epipha.in  compen  Hoft.  damran&itatis in  gradu  confiftanr,quod eorum  vita &morcs, & in  hu- 
defid  Cath. circa fin      mams agendi ratio fandiiTima eiTc  dcbcar. 

SeZtes^  RurfusvtiRegescertaquadam  appellarioneaurC^/?/^i/?/Wiaut 

^JtmthterferHArelohL.CaibQltci 

biutur. . 


7><?  OfcuLtionefeduYn  Tortif        :  ♦ .  it3 

uimr,  quodimprmiisoorumcoditiobcat^^^  EceUfiein  ieiuniU 

itoleruatore  rcprxlcntando.  Dcindc ,  quud  actioncs  illorum  bmncs,  P'rfe>4ir*»*iUomtnicu  ve- 
quatcnus  Ecclciiarmodcrarorcs  funt  &:  pnncipes  tcndcrcad  chuinani  roommnonon»  vj  tpj* 
gtonam&honorcmdcbcanc  Adcxrrem  '  !  '     Y   '    h   *  HH**r*&*fimn.  G*ii*m 

imDoiitafir  1  *    *  *"craum»SuoaclsPra 

p  luinicus  prouincia  ,  vc  hominum  animus  ad  fcliciiiiimim  tkttmnts  ptpUit  m  ficcori 

beacorumdomicihumdcducant.  efuperfeutr^m ^nt^uM 

Atquchuiuimodiconfidcrationcs  Beatru.hm  nomcn  tuminfci«-^^t%^*7*4f*m 
ptis,tuminorctodusantiqui:atisuo(uciunt  &pre'citmiin  menrr     i«  '"**''*"$"'"*  M&pu- 

Crudinilimi  m  tn     lr     [  .  T  *1        *  *  J  -  P  tMtu  ftndtefitimpleu&  t'i- 

4  •     1         7    *l  '«-llDCntlS  «lu  IJaiiUllim  1  oil-  ^  \Ut  *c  MUMjrupto*  tranf. 


>ne  quadam 
rmqucmad- 


m  dignitas  cx  amphtudo  tatum 
uat,  vt  potius  fplendorcm  llli Gl 
ratiomuncrumqucfunchoncs  5 


*y>    vntutr(Mit  I 

nn-  Si*rttn*VMU:  Mmu 


*  fim 


nicus  iitpcrulantis  infolcntix ,  obc-A'#l>/*  **ftoiem*i* 
appctcns  concordix  atque  pacis,  di-  km  *"  tr « fatr- 

rranquillitatis  &*ff&&*W^ 

ttnt ter  vt4tiffimtPfip4 
nernltter  hMbttnnttmm  tm 

VtlWonMcho^um ftruortemvefttM  •.'»    '■  tMtis  docemw,t$*c. 

impnmumnificbrijlmmftnmons  Bemtttmdtnt  tun>  idtfitcuthedm  fetri 

nuo  dccpifc  -Scclcr.  Si nBor itfctptntinem fnuBtffimk  Archtepifcopino 
tvcentfM  '■Mthoittot  ,fmkvtroreutrtnd'JJtmo  Archtepifeopo  h^iwvrbit 
tocionomum  tnmdejuu  Qunm  de  tctltJtMjiteu  ne^otm  fibt  nettertt  oxpi. 


Nn    %  DE 


t-84'- 


D  E  ROMANiE 

E  C  CL  E SItE  CAR- 


din  alib  vs: 


C 


P   V   T  XVI 


TertuU.  in-ApoUgitfatyfai 
iemesc.i6.tomi. 


Ertvui  an  v  s  in  Apologeticoaduerfusr 
Getesgrauiter&  meritiirimoqueritur^cruodqui 
Iouem  Ammonem  colercnt  de  ariete  cornutum, 
aut  femicapros^faunosa-tqueSatyros^&Eumeni- 
dasTygridummammis  &  ceraftis  horrentesve- 
nerarentur,iidem  ad Chriftianam  reli^ione  con- 
tumeliofcdeformandam ,  hominis  effigiem  pu- 
^  blica  in  luce  pofuiflent  auribus  afininis  ,  altero 
pede  vngulati,Iibrum  geftantis ,  &  talari  vefte  in- 
duti^cum  hacinfcriptione  Dats  Ckrtjlranorum  Ononyxbites. 
Tomox.oferumtutheri#+       Eodem  iure  de  Nouatoribus  huius  aeui,expoftuIare  Catholici  pof- 
pud  hAredu  Fetri  Sw/x^.fy^^  qU[  cum  monftrofas  irapiafque  opiniones ,  quas  Satan  inconhdc- 
V^itemberQfiy  samo  I  c  rj»      •  -i      *     rr  •  •  n. 

ftl^z.  mismentibusinuiIit,tanquamnuminavenerentur,omniopeatq;ltu- 

dio  contenduntjin  hoc  dics  atque  no&es  elaborant,  vt  Romanum  P6- 
tificem  &  Cardinales  impudentium  hominum  fannis  obiiciant,  tum  li- 
bellisfamofis atque  di^teriis, tu pidhn is iane  maligne  &c  infolenti qua- 
dam  audaciaexcogitatis.  Talis  fuitPapafcllifcedaquondam  imagoa 
PhilippoMclanchthonepi£bi  editaque  tom.  2.  Operum  Lutheri  cum 
Huiufmodi infcriptione^  Inurpretativ  ducrum  b  rribtlium  monjirorum  Vapx- 
feUtRoin&inTtberi  Anno\^6.  inuevti:  &Honacbo-vtttdiF}ibirga  in  Mtfnia 
^»«01523.  Idmonftrumcorpusvniuerfumhabcbatfquamiscoopcuff, 
afinicaputaurefque5brachiumdextrumprobofcidis  Elephanti  Ipccie, 
finiftrum  human o  fimillimum  r  pcs  dcxtcr bouis  efTc  vidcbatur ,  laruus 
autem  eryphi:  Venter  &pe&usmultcriseranr5  in  extremo  verodorfo. 
caput  fenis  emincbat  Draconem  euomentis.  \ 
HutHentcmnpag^f? -iy^  PhilippusMelanchthon  omnes  ingcnii  fui  nemos  contenditvr 
Ztqajellm  per  ftmonftrofa arcanos  huiushomficii  monftri  fignificatus  nobis  cxponcrct.  Lutherus 
garitei.induftriam  fuam  contulit:  ad  Monachouituliformam.iiiuidio- 

fiflimc 


De  Rom.  €cele/it  Cardmaltbus. 


i8j 


>7-  Horumduorun 
Humadhibuctant. 


dam  quacin  Opcribusipfiuscodempropc  loco ponirur  titf*  &borrend*tfiim 

n  rlllnrnm  m»..L  J  '  '     .  1    !  I  '  «.    1  1      f     9  9    .   ,7  U  A  7  U ,      /     .    .  <-  t  tm  /7i  i  / 


ct,  comm 

mfiniicn 


liofc  *#  '  f *r  ^i*r#m  *#/r# 
«  ,  fterrtbdioTAbpniet 


inhominummanusemifcrunt,  tanro  Mclanchthon  ibid.  pag. 
;6him  ,  vrvno  afpcdhi  Papam  rcprac-  59i  Prioctptotapnt  Afint- 
nedxmoncnucreiTimumcxiuimcicr  num  *P*mii9h^n*m 

ihiicnrniric     lA  r  mm     r  Eecltfi*  e/l  $iritH*le  tor- 


pm.tyc. 
3Uio-  Luthcr  ibidcm  fol 


lrirudmi  llludcndam  dcfpiciendamqjob-  VrephttU*mtnttrprtt*- 
rcrum  arftimaror  rcs  duas  conlidcrarionc  U9**m  htttvMonache-i/t- 

imac(t,nouosillosrclicionisarchitcaos  ^'?9*1&&**Z9  ** 
nni^    /><T      V  M     •  o,  a    wmjwn tro^hctM  ,0*e. 


morionum  apparatus ,  faruar  mcnr 


ios  ,  ad  milcrandai 


m 
& 


,on!iftoru  Romam  digniratcm.  Fcramus igirur acgris homi- 

n^ohSciumj&appcllarioncmhuiusampliflimiilluftrilTimi- 
prima  duo  artincr,  quxdifutngi  cxplicarionc  non  poiTunc, 


imum  apDUimc  aa  rvom 
ndam.  Quamadrcm  U 


iiiri  i  rxsi 
imuinmc 


qui  orborum ,  viduarum, 

.vrrrMWl^flim-ic-iri-ir-ic 


niratcm  c 


^gg  Liber  1  h  Ecclefa  Militantis 

rent  affidue  &  comitarentur,  cum  in  populi  concionem  prodiret.  Id  ac- 
ciditfubfinemprimifeculi ,  atquehicordo  fapientiffime  inftitutusad 
Hyginium  Athenienfem  durauit ,  quia  Schola  &  pallio  ad  Pontificiam 
dignitatem  euafit  anno  Domini  154.  oportuit  autem  ipfum  ad  Sacerdo- 
tum  &  Diaconoru  numerum  quidpiam  adiungere  ,  &  fub  vno  codem- 
quetitulo,ineadcm Curiamultos &parceciacollocare.  Hincfadhim 
vtin  vetcriSynodoapud  D.Grcgoriuml.  ^.Rcgiftri  laudata,  obfigna- 

.  tiones  videamus  trium  CardinaliumS.  Balbin*  ,  duorumS.Sylueftiv 
duorum  itemSan&orum  Apoftolorum. 

Interie&a dcinde aliquot  annorum  intercapcdine ,  S.Fabianus  qui 

.decimus  nonus  ordine  poft  magnum  Petrum  Ecclcfiaeclauum  tcnuit, 
fccundam  quandam  partitionem  vrbis  Romaeinftituit,  fub  annu  Chri- 
ftii40.parceciarumnumeru  congeminans,quasolimappcllabantRe- 
giones.Quatuordecimilla:  tum  fiicrunt,atq-,  in  fmgulis  collocati  Saccr- 
dotes,  quiSacramentorum  minifteriis  implicabantur ,  inopiae  mifcroru 
fubueniebant,dona  populi  &  oblata  capiebant,  curabantq^  v  t  per  Dia- 
conos  pauperibus  ea  tribuerentur  ,  quiDiaconiiam  tum  Regiontrii  vo- 
catifuerunt  moxq^  in  Romano  Concilio  fub  Sylueftro  Cardmales.  Di- 
uinabonitas  cum  in  dieslargius  coeleftiumopumabundantiaminEc- 
clefiam  effunderet ,  ita  longe  atque  late  propagata  fuit  pietas ,  vt  Maxi- 
musPontifex  Dionyfius ,  quipoftS.Petrum  vigefimus  quintus religio- 
nem  adminiftrauit  anno  160.  apud  fe  conftituerit  Titulorumnume- 

. rum  3c parceciarum  amplificare ;  cui  etiam  fada  eft  deinde  acceffio,fiib 
Marcclloanno  305.  &  tum  quidecim  coeptse  numerari ,  quinumerus  in 
diriffima  vexatione  &  Tyrannorum  perlecutione  ,  fine  vlla  mutatione 
durauit  ,  fedpoft  laetamiucundamquepacemEcclefiaeredditam  haud 
dubioNuminisbeneficio  ,  iterum  augendus  fuit :  SicaPapaSylueftro 
Equitii  Titulus  inftituitur ,  S.Marci  a  Pontifice  Marco ,  a  Iulio  S.Mariae 
trans  Tyberim,  &:  reliqui  eodem  modo  vfque  ad  viginti  ofto. 

Haectitulorum  28.defcriptio  atque  fumma ,  quibus  totidem  Sacer- 
dotespraeerant,  ad  Honorium  Il.perfeuerauit,  quiannom^.feptem 
Cardinales Epifcopos  inftituit,  feu  fplendoris  Ecclefiae,  feumaxima- 
rum  vtilitatum gratia ,  &  praefertim  vt  Pontifici  in  Lateranenfi  delubro 
folenni  ritu  myfteria  celebranti  adeflent.  Eorum  nominaTitulique 
iidemolim,quietiamnum,fuerunt.  L  enimappcllaturOftienfis ,  cu- 
iuspraerogatiuus honor eftSummum Pontificcm confecrare,  &in ipfa 
inaugurationeP^ttwwferre.  1.  Portuenfis.  3.  Ruffina2& Secundx. 
4.  S.Sabina:.  5.  Praeneftinus.  6.  Tufculanus.  7.  Albanus.  llloeo- 
demtemporeHonorius  II.  o&odecim  Cardinales  Diaconos  pro  nu- 
meroDiaconiarumcreauit ,  qui  ado&odccimfuperiorcsadiuntH  nu- 
merum  faciunt  quinquagintatrium :  qui  pro  temporum  varietatc  com- 
niutatus  varie  fuit.  Decreuit  fic  aliquando  vt  fub  Innocentio  1 1.  &  Cce- 
Leftino  II.  quadraginta  tantum  numerarentur,mox  trigintaquinquc, 
^oftcaviginti,quindccim,  dccem,  dcniqueimminutus  itafuitaddifl 

fidia 


DeT{pm  EccleftxCardn 


^™....  ivvMwv/iicivju*.  cuiitnuas  ,  vr  iniNicoiai  in.crcatio- 
modo  intcr  viuos  numcrarcntur ,  crcsPrcsbytcri  ,Diaconi 
Atquc  in  hoc  tanquam  m  Solftitio  illa  numcri  dccrctio  con- 
n  pauiWoft  ad  viginri  progrcfliis  cft  fub  Bonifacio  VIII. 
xlcrammm  Summi  Pontihccs  Aucnioncrcrum  fuarumta- 
m  poluilfflbr.  Nunquam  ramcn  criama  cxcclfit  vfuuc  id  Xv- 
im ,  qui nulla  nabica  rationc  numcri  a  Conftanticr.fi Conci- 
,  q  uod  ura:  ci  lc  quat  u  or  &  v  lei  n  ti  c  llc  v  o  I  u  cra  t , 

promotioncs  - 

s  fccic :  quain rc  camccfi coniccutus illum cft  Alcxandcr Scx- 
r  ramcn  antiquum  lllum  numcrum  quinquagintacriumcft 

.codccimus  annoifi7-  pnmus  fuicqui vnis vcluti ComituV 


ptuaginta  linguarum ,  qui- 


inum  catus  aa  vnam  dc  mbus  Clal- 
linalcsDiaconi^alii  Prcsbytcri  Car- 


quipromoucrcncur.  Xyftus  I  V.piimam 
77*1 pimimm  S.NicolaipiopcColoflcum  I 
atus  Lco  dccimus  anno  1517.  duodccim  vcl 


;nclauis, aut  Conliftorii Dccanus  Yocatur.   tc"  * lQ  famnia  cod.tic. 

gl  in§.  1.  dc  numcro  8c 

ncnonc.  Htnritm  0t  S-.-ujio  Csrd.  Htfti:n[is  Ub  1  fndjummd  tit  dt  tffuto  Anht- 
Altbm  trottutrtdtkttArtkifrtikfttrnnit»  ir.  9.4  MdtmMdmfitruittt  &t. 
Ttaionutc  01  obcdicnt.cap  cxgclus ,  dc  Clcrirts  nonrcudcntibus  Dtcrtui-  - 
h*"i>  &  ( Irriti  ,  (   r .   .  « . :  .,hi  nunt  tfi  tn  1     €t c Itfis ,     futfnmnt  ptr ttmfo-  • 


larioEccl 


m  in  hisquxlcquunrur conliftir.  i.  in 
Ifltequifquc  fua  praditus  cft  ,  quar- 
ipotcftatc.  1.  mcommodandaprac- 


Adre  * 


g  TJher  1  l,Ecclefi<e  Militantts 

Ca0.,.aeofficioLegati.bu$&momCntis,cumneceflitaspoftulauerit  finefumptn  iin 
cum  «otgnomU  C»nt**-  quodpriuseueniebatproumciarummcommodo,nue  Antiftitu 
rienfim  Archieftfccfu,vo-  *J :  re  qui  vt  paftores  cuftodefqi  fuorum,abfque  certo  comm 
•**  n^folumwetrofohti.         ^ }  poterant.  Tertio  ad  eorumetiamprou 

eoyfei  ettxm  letrttonu  m-  peilCUlo  oiu  r  p-„-m  rliri"tMur ,  CUm 

re  Lefe.  , fpecla  t  negotta  ea  conficere  quae  ad  Fapam  dni^jftur ,  cu 

Ueo  TtuQtur  iofigaibus  t*  ntam  onus  Chriftiani  orbis  humcns  fuis  rerre       poiw.  4 
Apoftolica:   digaitatis         uoque  non  cxijruum  decus  &  fplcndoris  ofnamentnm  primrtc 
duatlegationc  fuagua  ^  is Auguftifllmopalario.  j.  Regna& princ>patus,m qut- 

tut  ex  ftatuto  Coaclu  ,      ,5      ^ftan°d  uehuiufmodlvitieXcipiuntur,adres  rradandas 

DomimctcrMuvexiUum  dianitatis  oppofitu  harrefiaditus  omnisimpictatiqucmtcrcluditui. 
antefefaciantvb^uedt-  6 *s  cfl.at adeofdeminIntcrregno poftoccafumPontificis,Ecclciiam 
ferri,&:;  miru&urouidentiarcgerc.    7.  Lecationcs  itcm  obirc,  quasfuntmo- 

ss&ssts  ■S&.*»4.ip^(^»ta(i.ito!i*n^E^ 

c«w neceffne-  ratione atquc  muncrc ,  quam  ii folcant qm  Leg-t"  «*« appeliantiir.Cx.  nr- 
r#f  preuocetur,  6"-       .  chiepifcopus  Cantuarienfis,aut  ad  tempus  i  n  aliquam  proui  nnam  mil- 
c«im»\»t«'  cy»?  f    £  ak[mtur Nmjj  ^0,/,«, quorum lane  longe  mmor cft automas^ 

,4^^  L^^W!f^vforcsnominantiir.  8.  .Partiriintcrfeinnumerabilcscaius^ncgotio- 
r>.  adlegem laltdm maie-  mm  euentus  qUj  jjj  tanta Chriftiani orbis  vaftitate  contingunt  ad 
T^-      .  RomanamCuriamrcferutur,quibusnumerusminorfacereiatishaud 

^«ri/  /*£"»*>.  retyquxipfos  Protedores &Patronosgloriofos habent.  9.  Cauere 
autfa&tonti  ipf»"fu]cepe-  diligenter  nepatrimonium  Crucifixi  diffipetur,  eorum  ambitione  & 
.ntsacramentum  ,         cupiditarc, quf  Pontificeixi fbirpc &: cognatione attinc;Linr.  10.  Adco- 

glutinandasChriftianoru  Principum  voluntates:  ftabilicndamq-,  con- 
^fifiQrilnopoinierfunt,  cordiam  valent  plurimum  tales  &  tanti  viri  partium  Proxeneta:  atque 
fenatorum  etiam  ( nam  &  Interpretes.  ii.  Pondus  quoddam  autoritatis  adferunt Synodis,  Con- 
tpfipars  corporU  nojln [ut)         Decretis.;  Sentcntiifque  Ecclefiae ,  quarnunquam  niii  illis  confciis 

adiutoribufquecomnJentur.    11.  Cumexco coetu Ecclefiac Guberna- 

tores  Summi  lcgantur ,  fit  vt  eodcm  tcmporc  fundamentum  fit  publica: 
.  quietis  ,  fons&  origomaximarumdignitatum,SummorumPontificu 

feminarium. 

His  cognitis  penitufque  pcrfpedtis ,  haud  difficile.  opcrofumqu 
rit  intclligere,  cur  nuncupentur  Cardinales,  aut  fubftantiue,  quov*  x 
uium  negotiorum  pondus,  qua?  ad  Ecclefiam  pertinent,  illis  incumb 
vel  adie&iue,  quod  principcs  fint  in  Clero  maximeque  illuftrcs. 

Non  eft  tamen  diftimulandum ,  eum  fplendorem  dignitatis  no  fem- 
per  tantum  tamquc  eximium  hu(Te,quam  nunc  cft,  imo  longe  commu- 
nium  Pontificum  dignitate  inferiorem ,  vfque  ad  Clementem  V.  &  Io- 
annem  X X 1 1.  vel ,  vt  alii volunt  ,4^occntium  I  V.  hoc  eft  ad  annum 
1245.  quiprimusPi/e«w  w/«/m  Cardinalibus  conceifit ,  permifitque  vr 
per  vrbcm  equo  vehcrentur.Notum  etiam  eft  eorum  in  CodicillisJ&  A- 


at; 


opric  dc  1 


llpCCtCtlH, 

qux  olim 


i  vcntos 
cum  cx- 
imfafta 
Iinpcra- 


uc 
fti 


*  c      j       Q**ntum  ***  Cm 

cn  Cardinalis  in-  a*w  o;#i4J,f 

3  GrCgOHO  VCtU-         fitperisru  jdc 

*aox&  Conftan-  ^#rrl  ******  **c  * 


no  Car-  m< 


itM*um  t  .  x 


£>  Cap.  7  //4  4 
umpro-^  v§et  (lA, 


>c  ab  ll- 
rium  c-  £t 
iDiaco-M 


m  pa-namup  mcrctur,qt 


codcmlib  c  &(cCt  17  dicithis  Rt**^**  t*igi*t*  Pres- 
mccnucruntdcChrifto,  quam^^ '^'^ 
nuscorumThcologix  articulus  Grcg  Magnuslib  rcpift. 
juid  (cribitur  aut  prxdicatur  dc  n.  ad  Forcanatum 
um.Tcitius  ouxinfcripturadc  f****™'****** /*.«.>.  *  no- 
ontincntur  cllc  mcras  f  bulis     t9ttt!f*  9,c$ltmm  *  vt 

c  ir  *  r  '  GrMttmnum  EccIejU  Btne- 

tallitas  non  tam  rdponiioncm^,^  ntmeonntttHAcen- 
ncndacii  fatis  iaargucrunt  ctdercmw  EccUfn  CMtdt- 
Oo  tot 


k90  tiber  IL  Eaiefa  Militanth] 

narJum.  Ztymhmnec  totobitarpro  Deo mortcs iSumm.isPontificibus,tot  clareexlmisqufc 
epifccpum  cui  obfecundare  ^jnutes  Cardinalium  ccntum  minimum  &  o&ogihta e*  v£^%fmlia D* 
nee  propriam  habetZcde  j}QncfcQ[  cx  Tritemio ,  plufquam  triginta  cx  ordfne  DiuiDominici, 
ftamMftefctlicetprohile  >  Sandi  Francifci inftitirto,  qui  omncs a  tempore  D.Gre- 

jB8^^  Qiiod  fi  oculos  ih  dodhtnam  coniiaamus ,  quis  in 

tuam  nonpreuidtmmdtf  Theologia maior  &  diuinior  Bonaucntura  ?  quis  lubtilior  Caictano? 
fenndumi  idcircojcrrtti*  -s Turrecrematado&ior ? quis optimarum arrium ftudiis  atque  om- 
ubt  pnfenulw  eum neccf  ^  Hcemrum  inftrudtior,  quam  iliuftriffimus  Bellarminus ,  Baro- 

^ZtZ*^-  nms ,  Perromus  i  quis  vita  moribufque  fandior  quam  beatiffimus  Ca- 
num  tllttm  ncftr*  wtcrue-  rolus  Borromseus ,  vtnihildicamdeillismultisatquemagms,quiolnn 
niente *uthortt*te'EciUli&  atque  etiamnum  Ecclcfiam  fuo  iplcndorc  &c  eximia  dignitate  lLumi- 

tue  Beopropttioconftituere  nan^ 
^^Lbr^devirU  S<rfbd^ 

XUuft  f.ix.  lium  Confiftorium ridcntcs  ilkidunt ,  nouum  quoddam  lubltituant  e. 

fellulariis  &:  plebeiafarce  conrlatum.Pro  Conclauka^dificium  obiiciunt 
nubilarium  & inane,maccllo  fimilius  quam  Templo.  Pro  Collcgio  il- 
lo  augufto,  inducunt  prophanam  colluuicm  cceno  &  puluere  fordi- 
da.Pro  Caietanis ,  Borromaeis ,  Bellarminis ,  obtruduntgraucs  quofda. 
&  barbatos  olitorcs futores,  fartorcs  quos  honoris  caufa  Confiftoria- 
lesvocant,vbinonnunquam  a&uarius  quifpiam  adolefcens  qui  non 
inmento  plus  pilorum  habcat  quam  Ioa2naPapilTa,Seniorappella- 
turilliusEcclefix,quxipfa  prope  eiufdemaetatiscumilloeft,  autnon 
multofuperioris;  vbiDiaconusmaiorcft  Prcsbytero  hoc  eftMiniftcr 
feniore  ,  &  Presbyter  fupcrior  Epifcopo  ,  hoc  eft  Senior  (uperintcn- 
dente.  vbi  pro  modcftis  peritiique  (ymphoniacis  ,  pro  Canonicis, 
Cantoribus ,  Organariis, nil auditur aliud  quam  diflonus quidam  can- 
tusvetularum,puellarum,hominum,  puiionum  ,  iuuenumbalbadc 
narecanentium.Vbi  loco  Pontihctorum  infignium  &  ornamentorum, 
proque  veteribus  &rcftgiofiiIimis  ceremonits  quae  hominum  mentes 
addiuinaprouehebant,comatulusadolcfcensprociitinmediumgladio 
ab  numerispendente,mit'  llainiignis,inuaditque  in  fuggeftum  crearus 
fplendidiscalcaribtts  &  acutis ,  vt  nimirum  in  Euangelii  rampttm  totis 
h-abenis  ardens  &c  olata  volitct  oratio  ,  ardua  ceruix  micat  in  ruga- 
to  collari,  candido,  ad  aimtflim  dire&o-,  palliolum  inlaeuam  rciici- 
tur  quae  chirothecas  fuftinet,  dextra  vero  barbam  mulcet,&  a  fuperiore 
%  #  ~  labro  duobusdigitulis  attollit,  qui  dcntque  inintroitu&cgrcflupuW 

piti&concionis,minusceremoniarumadhibetquam  cum  maneeler 
£tulo  fuo  exurgit  aut  cum  a  (ponda  ad  menfam,a  toralibus  ad  mappam, 
apulumoadorTam  &iusconfuetumprocedit.  Maturo  iudicio  Ledbox 
&prudentioptionemhichabet,  vt  vtrumvolet  ad  falutis  viam  pate- 
faciendam  &  inftruendos  pie  mores,  Confiftoriumeligat,  &eiusef- 
fata  atque  fententias  compledtatur.  Qupd  fi  prxterea  icire  veik  ad 
quem  ha&enus  orbis  terrse  confugerit  infideircbus  ambiguis&corw 
srpuerfis ,  &  qua  demum  autoritate  ConciliaOecumenicaafundatge 
'  '■^  M-^^Sm^m  Ecclefias 


2.9i  Ltbevll.  mclepx  MUU^utts^ 

\m  fimbut  ad .  opinionum  infolcntia  atque  impictas  Vi&or  fummus  Pontifex  fub  an 


r.emaamunretur,&c.  duxiilcnt,dicidcamiqua 
Eufeb  lb.yfrfi.c.i\.       quamuis  S.Ircnaeus  &  quidamaliifcucnorcmhanc  ccniuram exilhma- 
rentmunquam tamen  aufum  cum  aliquid  dixerunt,quod  no  ad  munus 
Cypri*n.ep.}.U.  &autoritatem  pcrtineret.  Anno  2^2.  Fortunatus  &  Fclix  cuma  D.Cy- 

priano  in  Africain  ordinem  coa£fcifuiflTcnt,Romam  prouocarunt  atquc 
adeoadillamaramlegum  fe  contulcrunt,vtipfius  Cypriani  teftimonio 
didicimus.Paulopoft  cum  Bafilidesabdicatusfuiflctin  Hifpania,  St  e- 
Idemit  ep.4.  phanum  Summum  Pontificcm  appellauit ,  vtlegitur  cpiftola  ^.libri  1» 

Stz.omM.yhiftx.7.  Anno  3 ^i.cum  S.  Athanafius  Epifcoporum  Oricntis  machinatione  a  di- 
gnitate  graduq-,  honoris  fuiflc t  dcic&us,  prouocauit  ad  Papam  lulium, 
qui  pro  autoritate  fuaillum  refticuit,vt  ctiam  Paulum  Epifcopum  Con- 
Chryfepi.adfap.lnnocen.  ftaminopolitanum  &Marcellum  Aneyrx.Anno  ^oo.S.IoannesChry- 
foftomus  a  Theophilo  cie&us  &  folio  cxturbatus,  Innocentium  primu 
arbitrum innocentix  fu^  &  difccptatorem  efle  voluit.vt  conftat  cx  dua- 
bus  illius  epiftolis  ad  eundcm  Innocentium  fcriptis.  Eodem  feculo  Fia- 
uianus  Epifcopus  Conftantinopolitanus  tempcftate  iaftatusad  Leone 
Papam,tanquam  ad  portum  &  perfugium  accurrit,tefte  Libcrato.Idem 
Theodoret .*/>;y?.*^lf0»*/fl  pracft^^  Leonem,  &  vt  di- 

Xcm.Epifc.  ferte  A&ione  i.Concilii  Chalcedonenlis  continetur. 

Gregor.l  i.lndift.n.  ep.6.       Quinto  aut  fexto  Saxulo,Magnus  Grcgorius  ad  dies  triginta  facroru 
communionepriuauitloannemGrsecum  Antiftitcm,  quodAdrianum 
< .  '.  Thebanum Epifcopum, tamecii ad Romanam Scdem prouocantc len- 

tentia  fuaafflixiflet.  Sexaginta  vero  annis  ante  Concilium  Nicamum, 
Dionyfius  Patriarcha  Alexandrinus  apudDionyfuim  Romanum  Pon- 
tificem  accufatus  fuit,a  cuius  autoritate  nunquam  dcfciuit,  vt  San&iffi- 
Athanafdefent.cont.Dio-  mus  Athanaf.memofat libro  afc  compoiito  de  fententia  contraDiony- 
nyf.to.circ.med.  fium.MaximusEpifcopus  Antiochcnusingradu &dignitate  confirma- 

C^jgfe&^  Conc.Chalcedonenfis. 
Uorap*ep.s7.u  i.Concit.  ^em  Leo  AnatoliumEpifcopum  Conftantinopolitanum  in  legiti- 
'mihonoris  dignitate  imperiofuo  cofirmauit^vtipfefcribitcpift.^y.ad 
ImperatoremMarcianum.  Etepiftol.adEpifcopos  Africxpermittit,  vt 
Donatus  qui errores  impios  eiurauerat  atque  haerefim  Nouatianorum, 
cum  populo  vniucjrfo  deinceps  priftino  murfere  officioqj  fungeretur^ea 
conditione,vt  Romam  fidei  fuse  expofitionem  fcrip  to  mitteret. 

Greg  lib  4.  cpift.54  c.78.  r  QiLeritur  D-  Gregorius  Magnus  quod  Epiicopus  Salonicanus  fine 
Sahmtan*  <vcro  ctuitatu fuaaut Legatifui  authontatc Pontificiam dignitatc  obtinucrit  quarres 
tpifopm  me  ac  reftonfaU inquit fub  nullis anterioribus Principibuseuenit.  Etquodad  illudor- 
n.eonelcienteordxnatm efl: namentum attinct quod VaUium vocat,apparet in eius  Epiftolis  mifliim 
luantertortbtaPrtnctptbm        .     .     r        .  r  *r       j      l     ^*"1*»  J  "ipanix  ocaiiaru 

emnitt  prouinciarunv»r*fl«<e  confmtudmu  ordme,  his  enim  vcrbis  eft  vfus. 

Idem  Qregor.  1 4.  epift.  f  4*k  S.  Cy- 

c-tf         Idcm  /.4.  tp>tft.iQ.ca\^.^epift.^.c.^Wj^Kl  & 


prxeffedebeat.  293 

ns  ,tOgat  vt  adpopulum  Cypr.lib  4-cpift  ij.D/ri- 
n  iidc&virtutc  ornatum  i*ntur  tn  pfoutnu*m  md 

»  r       ■  r        plebem  Arelmte  confifttnte 

)gat,CxpontmCIJSin  lgll    ^ttlttttm,  quibm  mlftinto 

lu.inorum  cotamtnatum.  simrctmno  ,  mim  mlocum 

crtccir,vt  Flauianus  An-  *tm  /«i/wy^ 

Thcodorctus  fuis  monu-   w  V-f-M. 

^  .|.  /:   Hicr  adDamaiumcpifc 

i  omoConciliorumpoii-  .  m  ~ 

lilC  Lconcm  ArcnidiaCO-  teftor  bemJitudtntm  tum  ptr 
^lychionium  Epifcopum  cructfixu  mundt  fmluttm  , 

onorc  fpoliarct.S.Hicro-  PtT  komooufion  Tttnttmtf, 
oraculum  uauloantc  fi-  vt  mtnt  9Pfftc^u  tuh  fi*<~> 

■  r\       -     o  r       tmcendmrum,  fiuodtcendm- 
nnirc  ,  nin  uc  mcic  cx  icn-  rum  byp0ftsjton  deiurmn* 

uaiixicgcbat.Quidvcro,^ri/4.. 

dcri  potcft ?  an  hiftoriam 

ithccasomncslabi  nosqucincrrorcminduccrc  ?  Siiw 
igkur  Plurarchum  D.  Grcgorio  >  Titum  LiuiumSsCjr* 
wni  S.Hicronymo :  dcnio^qiiodlubet  fic  dclc&at,  crc^jEJ 
uid  non  arridcr,aipcrncmur  &  rcfutcmus. 

IPVM  VRBIS  %0M&  rD. 
uccejforem  >facris  Ecclcfi*  Comitijs  fiu 
Concitijs  prtejfe  debere* 

c  ■-  • 

c  Caput  brcuiarij  in  morcmcontinnatum,vnumdc  A&$?.  i.  n; 
ulris  autoiK.ins  Romanx  lcJis  lucnlenmm  irrumfn.  A3or.  is.ver.y» 


%Rom.EccLfut 


m conucncrant ,  v t  vnum qucmpiam ad (acrum  numcrum  Apo-  col.  Hofim,ArcUtdmmm9 
m  pcrficicndum  vndc  Iudas  miicrabihtcrcxcidcrat  votrs  com-     ?Mloxentm  lulu  nomt- 

i  ii.  r  V      \  ,n"      n§  ptdermnt. 

as  lcntcnrijsquc dcllgcrcnt.  fcr  cap.15.cum  aggrcgati Iimul  ciicnt  Concil.  Nicjcn. in  Catal. 

li&Scniorcsobcxcitatumin  Ecclciia  Antiochcnadifiidiumdc  Epifc  fubfcribcnnum.to. 

cifionc&Ccrcmoniarumvfuintcr  Iudxos&Gcntilcs,quifidc  1  Concil. Hofim  Epifcopm 

mam  crant  comolcxi,  Coryphxus  ldcm  Pctrus  fcfc  crcxit ,  cV: Cordubenfit  pro- 

ium  cit  cxorius  tiu  autontatc  lua, tum  vcro  ctia    lcntcntia: ai-  ymce-ttm  »resbyteti  vrbu 

quamdciKdc  j.Iacobusccctusquc  omniscit  iccjuutus ,  oi  cum  nomA  pf0  venermbtit  vtto 

mD.  Pctrustotum  ncgotium  concluiit  in hacc  vcrba : Vifum  efi  Pmpmti*Epifc.noflrofmn£io 

\*ncU ,  &  mbis  mbil  vlttA  tmpomre  nobu  oneru.  Nicamo  primo  Con-  ^lutjho lubfirtffimm,  n* 

Oo    y  cilio' 


194  ^   I     Euhfa  Mihtantis  , 

mdentes  ficnt  fupr*  fcri-  cilioprarfueruntSylucftriPapaenominc ,  Ofius  Epifcopus Cordubcn- 
ptumefl.  ; ^  gs  vitus&  VincentiusRomaniPresbyteri ,  vtfacilecognofcipotcft  cx 
Concl  Conftantinop.in  ra,fatione,  qux  Concilio  Sardiccnfi  pratfigitur:  tum  ctiamcx 

Epiit.epilc.omniumqui  \  ,  v AI        .f       .V,  .   rr       y      ^         .  _ 

Conftantinopclim  con-  fubfcnptionibusciuldcmConciluNicarm.  SccundumGencralc  Con- 
uenerunt  ad' Damafum  cilium  Conftantinopoli  coa&um  fuit,nutu  &  Impcrio  &  Iiteris  Dama- 
&  alios.  Habetur  inCo-  £  Pontificis  :  cuocatiquc  Patrcs  vna  mcntc  fe  apudiilum  cxcnfarunt, 
dice  Roman.  Concil.  qU0(j_  nou  Romam  qucmadmodum  ille  prius  cdixcrat  conuenifleiit. 
nl^/lrZV^sZ:  S.CyrillusLeg^sPapaeC^eftiniciufdemautoritatc  ftctus  &nomi- 
rirttem  dedararetU ,  con-  nc,  Gcncrali Concilio  5. Ephcfinoprcefuit.  Etin  ^.ChalccdoncnfiPa- 
ctito  y  volunt*tet  atnutu  fchafinus  &c  Lucentius  Epifcopi  vna  cum  Bonificio  Romano  presby- 
VeiRom*  coafto  nosvelut  tcl-0  pm-OCratiuamhonorisatquc  loci  obtinucrimt5primidiflerucrunt, 
membra  propriaperDeo  a-    bf  t  ctiam  pdmi  yt  Lcgati  fummi  p0Iltificis  Lconis.Nam  quod 

manttjjimt  tmperatoru  lt-        5.  .       r  o  ,  1 

terasacccrfiHiftii&c.  Marcianus  quidcm  Imperator  Sc  Icnatus  adeiict  ,id  eo  coniiho  hcbat, 
Tart  i.Conc.Ephef.  A8.1.  vt  prxfentia  fuamotus  annorumturbulentos  &:  fcditioncsprohibcrct, 
aleftinn diciturfanBifi*  imptoba  Diofcori  factionc  in  ConciliabuloEphcfino  contigerant, 
mmfacrattfjmmq.Rom^  nonautcm  vtin  Dccretis  fidcifanciendis  vimfuam  &  authoritatem  in- 
ntEcclefu  Archtdtaconm. 

ln ConciL  chalad.  AB.  3 .  terponerent.  £ j ,  V     :  ;    ; .■ 

in  libdlo  adLeon.  Pap.fan-  Cacterum  fi  quis  videre  cupit ,  non  iam  primum  neque  huius  neui  per- 
Brjfimo  &beatifftmo<vni'  turbationc  Romanum  Pontificem  Epifcopum  vniuerfdUm  totius  EccUfitfu- 
uerfali  Archteptfcopo  &  ^ prarc}icatum ,fed ab omni hominum memoria , &vltimaantiquitatc 
Patrtarchi,  magnA  Rom*  .     r  t  ^       •i        ^iii  r ■  t» 

Leonit&c.  *egar  eos  tltuuos  °iuos  memoratum  Concilium  ChalcedonenicPapx 

Leoni  5c Ecclciiae Romanx impertiuit>& in  fecundaitem  A&ione prae- 
.;  ;tereaanimaduertet  Papae  nomen  illitributumab  Aetio  fuifle. 

Concludamus  igitur  quandoquidem  Romanae  fedis  praftans  &exi- 
mia  dignitas  5c  honoris  praerogatiua ,  nunquam  lllis  fan&iilimis  in  C6- 
ciliis  indubiumreuocata  fuitj  quibus  tamenipfeCaluinusvim&nu- 
men  Spiritus  fan&i  re&ionemque  attribuit ,  nemini  pofthac  licitum 
t  fore  aut  iure  permiiTum,earn  quaeftionem  atque  vniuerliim  genus  caufij 

( •     i  in  controuerfiam  adducere ,  quam  videmus  orbis  terre^  iudicio  dcfinitis 

inlocis  &temporibus  comprobatam. 

Jam  ad  fcripturam  facram  veniamus  qua:  pofterior  Ecclefia  eft  non 
quidem  dignitate ,  fed  origine ,  tte  ipfa prima editione ,  quas 
eaufa  fuit  cur  hoc  loco  de  ea  difputemus. 


I 


2p6  Lib.  1  h  Ecctefa  ^Mtlitantis 

Threni  feuLamentationescumorationc  Ieremiz. 

EzechieL 

Daniel. 

Ofee. 

Ioel.  •  ^''•'^* 

Amos.  :*.'•-  :  : \ .':•.• /ffi&i   ' '•;'•" ... 

Abdus.    ^^miHHK1  • 

Ionas. 

Micheas. 

Nahum. 

Habachuc. 

Sophonks. 

Haggeus. 

Zacharias^Mj^ 

Malachias. 


l^ap.3. 

Cap.14. 
Cap.4. 


E  X    NOFO  TESTjIMENTO. 


Xuangelium  fecundumMatthaeum. 
Euangeliumfecundum  Marcum. 
Euangeliumfecundum  Lucam. 
Euangelium  fecundumloannem. 
A&aApoftolorum. 


E  P  I  S  T  0  L  jE. 


Cap.28. 
Cap.il>. 
Cap.24. 
Cap.21. 
Cap.28. 


S  .Pauli  ad  Romanos. 
Prima  ad  Corinthios. 
Secunda  ad  Corinthios. 
Ad  Galatas. 
AdEphefios.  - 
AdPhilippenfes. 
AdColoflenfes. 
Primaad  The(Talonicenfes. 
Secundaa^ThefTalonicenfes. 
Prima  ad  Timotheum. 
Secunda  ad  Timotheum. 
AdTkum. 
AdPhilemonem. 
PrimaS.Petri. 
PsimaS.Ioannis. 


Cap.16. 
Cap.16. 
Cap.13. 

Cap.6. 

Cap.6. 

Cap.4. 

Cap.4. 

Cap.j. 

Cap.3. 

Cap.6. 

Cap.4. 

Cap.3. 

Cap.i. 

Cap.5. 
Cap.5. 


LIBRI 


DeScripturaSacra,  297 
LIB%1  D€ffT€ROC ANONICI  J^FI  NON 
Jiattm  abinttto fuercadmtfityfed  Canont  pcdetenttm 
yariis  temponbtu  admnfli. 

Efthcr.  Cap.io. 

Tobias.    ♦  Cap.  14. 

Iudich.  Cap.itf. 

Sapicnria.  Cap.19. 

Ecclcfiafticus.  Cap.fi. 

Baruch  cum  Epiftola  Icrcmir.  .  Cap.  6. 
Rcliqua  Daniclis  nimirum  Canticum  trium  pucroru  in  fornacc.  Cap.i . 

DcSufanna.  Cap.i. 

Hiftona  Idoli  Bcl  &  Draconis.  Cap.i. 

OrarioManaflc.  Cap.i. 

PrimusiibcrMachabcorurn.  Cap.16. 

Sccundus  Machabcoruiu.  Cap.  ij . 


;tame.xto. 


1  Caput  D.Marci. 


3nc  fach  ab  Angclo.  Lucx  21. 

Hiftoriadc  muliprc  adulccra.  I  jan.  Cap.S. 
EpiftolaadHcbrxos.  Cap.ij. 
EpiftolaS.lacobi.  Cap.  5. 

SccundaD.Pcrri.  Cap.j. 
Sccunda  D.Ioannis.  Cap.i. 
Tcrtia  D.Ioannis.  Cap.  1. 

EpiftolaS.Iudx.  Cap.l. 
Apocalypfis  S.Ioannis.  Cap.11. 

Qupd  ad  Prococanonicos  artinct  nulla  pcnitus  controucrfia  cft.  Dc 
Deutcrocanonicis,ConciIium  Tndcnrinum  &  Caluinifticx  in  Gallia 
Ecdcfix  fiuic  quidcm  in  libris  intcgris  noui  Tcftamcnci  conucniunt. 
Eft  igirur  dc  Vcrcri  hocloco  mucftigandum  -y  qua  in  rc  D.Auguftini 
viamrationcmquc  fcqui  pcroppoirunumcft,  vtmmirum  Ecclciix  vo- 
ccm  audiamus  a  qua  fcripcuras  habcmus.  Et  nc  quis  crror  in  dclcchi  Ec- 
clcfix  vcrx  contingat ,  cam  puram  ,  caftam  ,&  muiolatam  capicmus, 
quam  Caluinus  quinq;  priorum  fxculorum  complcxu  dcfiniuir. 

Concihum  ccrriumCarchacincnfcanno  peftChnftum  $97.  habicu  C*ncil.C*ub4u.temptrt 

„  .n-  r  \\  w  t  r  •  SrrtcuP*p.c.47.tt.i-Ctnc. 

fuit:CapitcvcroilIius47.hch.ibctui,Iccmplacuitvt  prxccricnpcuras  u  ^ 
Canonicas  nihil  in  Ecclcfia  lcgatur  fub  nominc  diuinarumfcriptura- <c 
rum ,  func  autcm  Canonicx  fcriprurx  Gcncfis,Exodus,  Lcuiticus ,  Nu- 1< 
mcri  Dcutcronomium , Icfu  Nauc ,  ludicum ,  Ruch ,  Rcgnorum  libri  4< 
«quaruor  ParaJipomcnonljbriduo,Iob,PfaltcriiimDauidicuin,Salo-  • 

Pd  monis 


2pp  Zib.  1  1. .  Ecclefia  ^Militmtvs 

?>  raonis  libri  quinque, libri duodecim  PropKetarum ,  Ifaias ,  Hierermas; 
•  „  Ezechiel ,  Danicl,Tobias,  Iudith,  Hefter,  Efdndibriduo,  Machabqo- 
„rumlibriduo.NouiaureraTeftamenti  Euangeliftarum  libri  quaruor, 
„  Aduum  Apoftolorum  liber  vnus,  Pauli  Apoftoli  Epiftolx  tredecim, 
„  eiufdsm  ad  Hebrcos  vna,Petri  Apoftoli dux,Ioannis  Apoftoli tres,Iu- 
„  daBApoftolivnaAIacobivna,ApocalypfisIoannislibcrvnus.. 
AugufilzM  doar,  Chrt-     s. Auguftinus l.i.de  do&rina  Chtiftiana eap.S.eandem  enumeratio- 
sit*n*t,Uo.y  ncm  habct,nifi  quod  de  Sapienria  &  Ecclcfiaftico  loquens  curfum  ora- 

tionis  parenthefi  quadam  interrumpit  de  aurhore  vtriufque  libn  difpu- 
tans ,  concludi  tque  i  Iefu  filio  Sirach  potius  quam  a  Salomone  confcri- 
ptos,  quamuis  fimilitudinem.ftyli  habeant  cum Ecclefiafte & Prouer- 
biorumlibro. 

Xmoceni.i.epijtol  5.  qu**i.    Innocenrius  I.qui  anno  4o6.florebat  Indicemeundemperrexitm 
£xupinsii?jc.7.to.i.conctl.  Epiftola ad  Exuperium  Tholofanum  Epifcopum,  quodidem  prxftat 
GelafiusPapavnacumfcptuagintaEpifcopisanno  490.inDccretode 
libris  Canonicis.Vbi  animaduertendum  eft  cum  enumeratkfachabex> ' 
rumlibrum  vnum,vtrumqueipfurnvolumen  complecli,  quemadmo- 
dum  paulo  ante  Eldrae.librum  vnum  pofuerat. 
AlcirjMto  Z  Biblioth:  pp.     Alcimus  Auitus  anno  500.  eodem  modo  recenfetiis  verfibus quos 
incotpo.  &  Ecdef.  inver.  adfororem  raifitde  laudibus  Caftitatis.  Poft  ipfumCairiodoriisanno 

Uftnuttone  flripw*^.^ etiam carminiblls mis quxinitiQ  Bibliorumcollocantur  anno 850-. 
c  w.  Smaragdus  Abbasanno  ^^o.YuoCarnatenfisannoTioo.  Pctrus  Clu- 

ifid*r.etym.l.6.c.i.         niacenfis decimoquartofaecjLilo^tandem  decimoquinto  Concilium 
^ui^linfi,, cldr.Uj.sf.  TridentinunvSeflione  4.  vbi  Anathema  dirafqueiisomnibusdenuiv- 
ciat5quidecerperequidpiamautimminuere  de  recenfione  illa  fuaatq; 
fyllabo  aufus  fiierit. 

Veiumtamen  cft  Meliioncm  Sardenfem,  ConciliumLaodunefne 
Can.tfo.Cyrillum  Hierofolymitanum  Catcchefi.4  Grcgorium  Nazia- 
zenum  de veris  & germanis  Scriptuneftbris,&:  D.Hieronymum  in Pro* 
logo  Galeatomon  fecifle  quorun.dam  mentionem,quos  Nouatores  in- 
tcr  Apocryphosrepofuerunt.  Enimucro  facilis  &  expeditaeftreiporr- 
fio,exiisqus.anteobiterattigimus,  de  Protocaaonicis  dc  Deuteroca:- 
nonicis  s  PrimusenimCanonlibroseosadmittit,  qui  a  primisnaicerr- 
tis  Ecclefiae  temporibus  reccpti  &  probatif  uerunt :  fecundus  autem  eos 
continet  qui  lapfu  temporis  &;  fucceflione ,  Ecclefiae  autorirate  ad  pxkr* 
resillos  annumerati  funt.  Melito ,  Origenes ,  Concilium  Laodunenfe, 
CyrillUs  Hierofolymitanus^Gregorius  Nazianzenus,&  B.Hieronymvrs 
deprimo  loquuntur  ,  quod  ante  mille  ducentosaniiosmterhomincs 
fuerint,cum  necdum  Ecclefia  de  fccundoCanone  quidquam  ftatuiflet. 
Fa&umautemfuper  ea  re  decretumfuit  anno  397.  in  tertio  Concilio 
Carthaginenfi,  e  ducentis  octodccim  Epifcopis  conflato,  inter  quos  vt 
etiammempratumanobis  fuperius  fuit  ,vnuserat  Diuus  Auguftinus, 
qyii  cum  attentius  exquifitiulquc  rem  confidcraiTent- ,  in  fidei  regula 


De  Scriptura  SacrtL  *9? 
itque  ordinc  allatam  illam  dcfcnptioncm  coilocandam  ccnfucrunt; 
qux  pcr  omncs  contcquentes  fcculorum  omnium  xtates ,  commum 
(enfuEcclcfiarfuitexccpta. 

Cacterum  fallax  cV:  capuofum  vcl  potius  ineptum  k  pucrilc  foret  hoc 
argumentum  ,  Licuit  aliquando  dubirarc  dc  libris  Hcfteris,  Baruch, 
Tobix,Iudithx ,  Sapientix,Ecclcfnftici  &  Machabxorum ,  hcct  lgitur 
dc  iifdcm  ctiamnum  ambieere.  Nifi  quis  fortc  vclir  pcrtinaci i  animo 
contenderc  ,iamquoquc  addubkarcliccrc  ,an  cucumcidcndifmt  Eth- 
nici  Chriftianis  facris  imbucndi,an  Sabbatum,  Ncomcnix,  alixquc  Iu- 
dxorum  ccrcmonixobfcruindx  fmt,quod  olnn  cfflorcfcentc  primum 

«ropofira  Uk  argumcntatio  vim  vllam  habcrer ,  dilpuran  ram  ctiam  ^  £  emmlut  \t:tfiS, 
poflctatqucambiRi  dcCapitcdccimo  fcxto.Diui  Marci,dc  cruento  iu-  t,f 

cxnoniium  ,  f*iet  ex 

dorc  Ch  r  i  st  i  Ie  s  v,  dcquc  Angcloi«flbad  coniblandum  Luc.  H,n>n,f,JlMH.d,h.^. 
xu  dcn.qucdcnml.crcadulrcraloan.S.quodramcnnunushadtcnusoJ 
impiarum  opinionum  Dux &  prmccps ramcrfi  ad  impudcntiamproic-  ^  ^  ^ 

itt  12.  Lhca 

dhisconrendk.  J-  ir  *■  d»blkm  "tf- 

Concludamusiciturcfll  plurimaquxdubia&controucria  cllc  po-  c*ntfajl:Ti*mili*md*  [»- 

c  P  ^uri-»»i>Mrhoritatcarauc lcccdcfinircntur,  vizxi- dQTtfjeniutneofrAngfUc* 
cuemnt.pnuiqiiamtcucuxaBuiui  M  5  Jubitatum  fuit  tcm- » vttej!*ntur. 
uquiiiiiTUStcmporiPUsac  paptu  iu  ^  Hiljrius  lib.  10.  dc  Tri- 

porcSanaiCypriani,dcgratiacV:l!bcroarbicno  Pclagtanorun jrcmpc- ^  & Hicmn  i.b  l  cont. 
Jtatc  dc  anirms  a  corporc commumonc  fccrctis  ,an  vidchcct Dci  vul-  Pc|ag  ni Cknflo  infirmi. 
m  iVirucintur  antc  Boniracii  V 1 1 1.  &c  Concilii  Florcntinidccrctum.  tmtem  &  mnimi  dolorem 

.      y%  V     i  r    i      r  i,  .,-1,%«  VI mmmm  Marrisccii£kum.  ttibuero^jidertntur. 

Scd poft  squam  Ecclelix  dccihoncm  * vclun  Magnx  mwui  ^  E^fmm  r  AnnotMtmd  r< 
quodfuitcrror aut  heJitatio,nt  n^rclw.viuarc ncmmi  am  t.ujocere  eon*  w  ex 

tcnciarnicfucarc&  afpemari,vcl  opinioncm  tucn  concranam,nc  dc  nu-  fthto fif  hferimm 
mero  fit  illorum,dc  quibus  ait  Sci uator,  Qut  n$n  eji  mtum,  (hoc  cft  mEc-  ^Ucrmnonf^foitmcer. 
clcnacorporcmeomyitico;^«rr4mf  tji.  v  ( 

£Mftbt$ ni ktbeiHT nomen  mdHUer^ed^  i*i  ***mi*wnm<  Zb**wm. 


LiberlL  EcclefaMilitantis, 


fyifhanMb.de  menfttr. 


Eufeb.l.6.e.  11, 


DE  SCRIPTVR^E 

SACR^  IN  LINGVAM 

ALIAM  VERSIONE. 

C  AVVT  XX, 

Os  t  annum  ccntefimum  vigefimum  quintum 
exquoSeruatoradc^leftiadomicilia  vidtor  euo- 
lauerat,  Aquila  perduellis  Chriftianaereligionis 
fa£tus,omncm  operam  induftriamq-,  fuam  loca- 
(  uit,in  verfionefeptuagintalnterpretum  illuden- 
»  dajcum  fubornatam  a fe  nouam  quandam  fubfti- 
|  tueret ,  in  quaplurima ,  graeca  &  fublefta  fide  in- 
'obfcurauerat5quaede  Mefliaevita,morte,atqj  na- 
talibus,ineffatisProphetarumcontinebantur.  Viginti  quinq;  poftan- 
nis  exorti  funt  Symmachi  &  Theodotionis  xmuli  &c  confedfcitores,  qui 
illorum  verfionem?feptuagintaInterpretum  labori  atqj  peritiadonge 
anteferebant.Origenesfeptuagintaaliofque  Interpretesaliquotinterle 
componens5Tetrapla5Hexapla&  Oclaplafummolaboreinftruxitvt 
poftdicetur. 

tpiphan.  harref  6.  Orige-  Conuenit  nobiscum  aduerfariis  in  iis  quae  fequuntur  I.  Vetus  Tefta- 
nianoiumScnpturvhi/e-  mentumproautographo  haberc  Hebraicumtextum^exceptoforte  Ec- 

prolog.GaleatoMachabto-  nenint,quolq; probabile eftfuifle  pnmum  fcriptos Syriaci ,  quod.  ver- 
rum  prtmum  hbtum  He  nacula  eflet  ea  lingua  Hebrceis ,  a  tempore  Babylonicx  captiuitatis  ex 
brmeum  referi :  fecundm  HebraaChaldaeaqjgenerata. 

KkV?/,*'  Vd[1ip(i  V"V"  phrafiprobaripot.li.  BelUrm.de  -verbo  D.i  l.x  e  4.  Atha.infynep.  Irensrus 
hbyc.l.to.l.  jfMatth  mH,brlK,pforumlinguafcr,p,uram  ei,d,t  EuangeLi,  cum  Petrm  &  taulm  RomaEu- 
angeUarent,  &fundare,  Ec.lefiam.  Hier  prxfiin  Euangeli  tomo  port/emo.  DenouonZlo^or  Tefiame». 
'*i^wp«(?r4fWTO /^e  >  dubtum  effexcepto  Apoflolo  Adatt hao,qu, prtmue  in  lude.a  Euangeltum  Chrifii  Hebraici, 
btcrued.dtt.  Ep.flolamad  Hebreosfcr.ptamefepr.mum  Hebraui.tum  in  Grvum  fermonem  translatam  a  LuZ 
■vela Clemente, a.< ^Eufeb. hb ,.hift  c.,2.&  Clemens  Akx  Apud Eufebium libri  fi.cap  . , . Marcumver, u"n* 
pnmum  prehat  Adn-anus  fimusU  flagelli  Iud.c.89.  Y  cHmverotmtne, 

1.  Confentiuntomnes  Grarcum  textum  fuifleprimum  propriumque 
N.  Teftanaenti  excepto  D.Mattha:i  Euangelio ,  fortc  &  D.Marci  &  E- 
piftola  ad  Hebrxos,quae  prius  in  Ecclefia  Gra:ce  leda,quam  Latine  aut 
Hebraice  fuerunt.3 .  Eft  m  confeflb  libros  Tobia:,Iuditha:,atq-  Efdre  ex 
parte  regiiq;  Vatis.fcriptosprimumeditofq;  fuiiTe  Chaldaice,reliquam 
autem  fcnpturam  vniuerfam  eadem  linguaparaphrafi  expofitam  dRab 
Aquila  quem  Onkelum  etiam  vocant  a  R.Ionathan,&  R.  Iofepho  qui 
paraphrafim  fuam  appellauere  Targum.  r  M 

Clemens  Alex.  lib  1.  G^^au^mverfionesdecemomninonumerantur.i.illaeft^qusin 
Stiomat .  c.i  4.  f kto  Bhi-  manus  Yenit  Platonis,  ante  Macedonum  inftitutam  dominationem,de 

qua 


Pe  verfione  Scriptur*  Sacr<t  m  aliam  linguam.  3o\ 

«jua  dodiflimusClcmcns  Alcxandrinus  l.i.ftromatum.Sccunda  cftfc-  kf$phu$  a  Moftmltgthwt 
r  iiKigincalntcrprcmm  Ptolomxi  Philadclphi  temporibus.Tcrtia  ador'^^^f  7u 
nataruitannoduodecimoimpcrii  Adrianiab  Aquila  Pontico,quicum     K  j  |j  likdcMcttfiim 
Gcntilium  fupcrftitioncm  fcliciilimc  in  Chriftianam  rcligioncm  com-  fubmitium. 
mutailct,ab  ca  nefaric  poft  dcfciuic  ad  Iudxos,xgrc  fcrcns  ie  ab  Ecelefia. 
fuiiTccxptilfum,propter  Aftrologiamdiuinatoriam,  cuiusinfanoamo- 
recapicbatur.  Quartafuit  Thcodotionis  fub  Commodo  Impcratorc, 
^uiclinucxfcholaMarcionisadludxorumpcrfidiam  fe  contulit,  nc 
cjuc  tamcn tcftc  Epiithanio  tam  malitiofc  quam  ahi  cjuidam  in co  labo- 
rc  veriatus cft :  vndc  rachim,  vt  Daniclis  prxdidioncs in  Ecckfia ,  cx  c- 
ius  interprctatione  lcgantur ,  vt  animaducrtit  S.  Hicrony mus.  Quin- 
tacilSymmachi ,  Impcratoris  Scucri  tcmporibus,  qtiiSymmachusE- 
bionis  hxrctici  pcftc  aftlatus,  vt  Achanaiius  &  Epiphanius  mcmine- 
runr,  circuncidi  bis  fuftinuit,  nnpotcntius  crTcratus,  quod  in  Ecclc-  i\ 
fiadignitatcm,quam  fpeiamanimoqucdcttoraucrat,  allcqui  non  pq* 
tuiflct.  Scxta  cafu  rcperta  fuit  in  dolio  quodam  Hicncuntinx  cttiica- 
ris  >  anno  octauo  Impcrii  Caracal  x  ,  qui  Scucro  {uccciiic.  Septima  idnnEptph.  d$  Origene. 
ex  EniphanioNicopoli  Alexandri  Impcratoris  Mammcxfiliitcmpori-  Huron  tp.%9.«tuttl  inter 
businucnta.  Odauaeft  Origcnis,  qui  Thcodotionis  vcrfioncm  vna  *u**D.AHg.t$.i.Huro*. 
aimfeptuagintalncerprccumedirionciw  confudit&  ccmpcrauit ,  ad- 
dcndo,minucndo,vcroa  etiam  aliquando  commutando,vt  quanquam 

\  artcrifcos  appofuiflct ,  ad  Thcodotionem  a  Septuagmta  diftinguenr 
dum  ,  noua  tamen  a  cxceris  omnibus  diicrepans  ingenioft  hominis:  t  . 

J  vidcretur  cllc  tradu&io.  Icaquc  brcuiftimo  tcmporis  intcruallo  bfc-.  "; 
bhorhccas  omnes  rcplcuit,  omnium  plaufu  &  mcrcdibili  comproba- 
rionc  cxcepta,  deinccps  autcm  appcllatafuitcommtinis,vtcruditiiTi- 
musHicronymusfcribitad  Auguftuium,tumctiamin  prxtatione  libri. 
dtvimiiextiin  Iiaiam. 

Nona  ruit  S.  Luciani  presbytcri  &  Martyris  iub  Dioclctiano  &  Ma-  Athao  io  fynop.  vbi  agtt 
ximiano  auamdoltus  ille  virmulrmlicieruditioncpohcus  claborauit      vcrfiombu*.  Stpttm* 
vr  mrnda  nltirima  aux  vino  ctfcriotorum  itauc  l^noracionc  in  alias      p°ftr"»*  s  Lucimni 
r       P  •         *  •  n        \r  11  r  •  tns%n%ttUgioptymAJtsrk 

irrcpfcranr,aIiquarationctolIcrer.  Nicomcdixrcpcrraillatuttvtmc-  tfit0l4t&  tpfteumtnpr^ 

minit  fancbilimus  Achanafius  lllitis  ipfius  martyris  manu  cxarata ,  pau-  dt£l*$  vtrfiontt  6»  Htbr*i* 
lopoftquam  pro  Chriftogloriofe  vitam  c^fanguincmprorudi(Ict,ina-  t$thhos  tnetdffit  <y  dtli. 
rrrha  Maximini  vrxirionr  aui  id  Oricntcm  bai  baraaHadam&limma-  tinter  *  **  vtlvtntMtide- 
J  1         L  i  l       nc   n        1L  '   tr*nt »  Vtlfuperflu*  mdttdt 

niLTudelitatcreroctcbat^vtauthorcitcuIcbiUs  I1bro9.cap.10.  Ucci-  l9jptxtjfttt  mc [hu  autqu* 
maHcfychiotnbuiturquirutfusScptuagintalntcrprctationcmitimma  \9fU  correxifftt  vtrfionem 
diiiccntiacmendauit.Exccpt.i  vcroillafuiun  /£<4ypto,vt  vcrlio  Lticia-  k*nc  chn/iisnis  fr*trtb»4 
ni  ab  vrbc  Conftantinopoli  An tiochum vfquc ab  Origcnc  inftrufta  f> &> *«• 
indevfq-,inPalcftinam.QtixicpttiagincaInccrprctumcftpropna,  mc-%  .  f. 

rito  omnibusantcfcrcnda  fcmpcr  viia,  duas  maxime  ob  cauias.  Impri-    Eufebius  hbro  qumto 
Bdara&c^iruaUng^  A^  cognitio  hicplurimum  dommari  ^*^^ ; 
potuic,propccrquam,fcnilccti (ucmntcx  quaquctribu  Hcbr^oaim,cv  j-mnjtm  vtrotum  toram 
pnmumidouidcin  voluncarcPcolomei  LaginIii,poftpauloctiamccrtO'/i^/»/w4tf  m  vnnm  conut- 

pp    x  topcrio 


301 


LiberlLEcclefa  Militaritis, 


wjfent  >  r>  7*""»  impcrio&mandatociusfiicce(TorisPhiladelphi?rem  prouidentiflime 

aim  adminiftranteDemetrio  Phalereo.  Altcra  caufapetitur  c  prodigiodi- 

KTV^J^c  «ino  &  mirabilipr^iidio  Spiritus  fandi,quo  freti  confimili  numcro 
yl0u  i^Iw  ,nfr  ^,-  dierum,qu  o  ipfj  fuerunt  fcriptores,  opus  fuis  omnibus  numens  abfolu- 
^Tue^mitaicurmh^i  tumperfeccamt , tammirificatamq-,  incredibiliconfenfione,vtqucm- 
>$  ™umMtMf&a>  admodumnotauitfubtilife 
W*>™™>  **        vnicus  homo  ver.bis  & fentcntiis  parvbique fimilifque fui hiifle  vidcrt- 
tur.Res  confedainlnfulaPharoprope  Alexandriam  ,  Elcazaro  funv 
mo  Pontihce  Hierofolymitano ,  anno  ab  Vniucrfifcondito  fecundum 
Eufebium  quatermillefimo  nongentefimo  vigefirao ,  fecundum  D.A- 
thanafium  annis  triginta  &c  ducentis  prius  quam  Verbumhumanum 
corpusindueret.  Haecverfioab  EcclehatumOrientis  tum  Occidcntis 
fumma  omnium  comprobatione  fuitrecepta,cui  acceflit  Ariftcac  viri  $ 
fapientis  teftificatio,  qui  rem  oculis  ipfc  fuis  viderat ,  &  deindc  fuis  mo-  S 
hjimcntis  fempiternae  hominum  memoria?  mandauit:  Sc  poft  eum  plu- 
o       rimiin  eadem  prodcnda  veritaic  curam  aliquam  pofucrunt ,  Philo  Iu- 
Thihdevita  Moyf.U.  faus  in  vita  Mofis , Iofcphus in  Antiquit.  Iudaicis,  Iuftinus aduerfus 
c9  <te  ftpt.wterp.  lofeph.  Gentjies  jlcrucus  contra haerefes,  Clemens  Alexandrinus  l.i.ftroma- 
"TceLVes  'tX^  tum'  °riSenes  >  E»kbills }  Athanafius ,  Cyrillus  Hierofolymitanus,  E- 
%*i*.bomA  ILclnt  &l.  piphanius,S.Ioan.Chryfoftoimis,Thcodorctus,Tertullianus,S.  Hila- 
t.ivc  i  o.adRom.iufi ora  rius,.&S.Ambrofius',t>hU^ 
fid  Guccs.  Eufeb.  de  pr&p.  patrcstum  GraecitumLatinL 

Zuang.n.c.i.Ath.wfyno      Addi6diocpretcreadebet,magnos  Apoftolosrelicnonis  Du ces  at- 

t/I  GLvrtl.  Cateih.*.  Eptph.  r  y     £>  r  s> 

Ub  depondenbm  &men  queparentes,  teftimonia  fcnpturac  protuhfle  ex  verfione  Septuagmta 
(urk  lom.chryfofl.hom.^  Interprctum,  vt  notauit  Origencs  idque  probat  lib.S.incap.io.Epi- 
adcap.i.Genej. Theod pn-  f\0\x ac\  Romanos. Item in Infula Pharo  vbi opusillud  eximium  patra- 
f*t  inVf.TtrtuUian.ApU.  mm  fLUt  feftos  clics     aetcrnam  rei  memoriam  fuhTe quotannis  ccle- 

'  cap.\%  HtUriMtn?}.'L  &  ,  3 
intrologoSm  Pfalm.  Ambi.  oratOS. 

inPfalm.^.  to  4.  Btbhoth.  fhiUfi.  u hnref.t  .yo.tom  ^.Bi  lioth.fatr.Hier  prtf \irt  4  inEuang.  &  nduerf.  Ruff.l.%  c 
i.tom  f.ad  Pammaohepi.  cap.4.  tom.$.AuguJl.de  Ctuit.Detl.i^.cap.t^.ii^c.^  tom.}.eptft 101  de  opttmo gener$ 
interpr eianzty  de  docl .Chr.  l,i.c 

ConcilMonisvta.  Nuncomnisintcrnos  controuerfiaelTepoteft  autdeautoritateGr^- 

Tcrtull  lib.5.  contr.Mar-^ciaut0graphi  NouiTeftamenti,  aut  Latinae  verfionis,  quam  nominc 
cionem  cap.  4-  Erubefcat  p0pulari  vukarcm  indieitamus.  Facile  tamen  ad  eiufdem  fententiac  c5- 

#nnaia  Marcionit  ,  nm  r    r  .  ^i.  r  J  n.  • 

V     /    j  mumoncmadiunecmur,  11  duo  tnaue  cumanimisnoitnsreputaueri- 

qu ?d  ex  abundantt  retra  ■  J>  .  #  ,  r 

cl.iqit&abflulitycumvali  mus.  i.  Fraude  Hxieticorum  atque  mahtia  ld  Scripturae  nouae  conti- 

dmfittllum  ex  hts  reutna  giflc ,  qwod  Veteri  olim  nota  &  infigni  perfidiaRabbinorunv:  teftis  illa 

qui  feruautt.  ^  jlpongui  Marcionis  apud  Tcrtullianum,  &  Arianorum  litura  apud  S. 
.Ambrof  lib^  dc  5pim^m^  ^  Qq_ 

)  m* :7i>«rrfrtW^/,  'diccsGraecos  fa:pe  interfediflentire,  vtconftate  NotationibusTheo- 
^s  ilUUtura  ^w^^«/. .dori Beza^in nouumTeftamentum.  3.  Inhac  multiplici &  incertava- 
S.Hicron.  praefat  inlo  rirrarc  ,  antiquam  verfionem  confulendam  &  merito  anteferendam 
Ut.  Maxtmc  cum  apud  ^       omnlDUS?  qUae  tam  multx  atque  tamac  Hieronvmi  aeuoflie 
^iinos  tot  fnt  exempU-  *  miit 


itc- 


>pean  Books,  Copyright  ©  201 ! 
produced  by  courtesy  of  the  Bifc 


De  verfione  ScripturxSacr<tin  aliam  linfudm,  30% 

vc propc  mimerum  voluminum  xquarcnt.  Ha:c autem  Vulgaris, 
lUinis^annquAcUc^bacuivtvidciccltapuclSJ  licronym.Pijefa- 
inPcntatcuchum,apud  D.Grcgoriumin  Moialibus  3c  S.Ai\gu> 
lUib.iAlcdoftiinaCluiftia.c.i^.vbiitalaibir,  In  ipfisautcm  In- 
:rattonibus  Itala  caacris  pnvicratur,  nam  cft  vcrborum  tcnacior 
jcrfpicuitate  fcntcntia:* 

Hicronvmus manum  aliquando  ul  cam  admouit, no  vt  mutarct, 
cmendarct ,  camquc  adco  rclic;iofc  tractauit  atquc  lanctc ,  vt  nc 
\onis  cofuctudmcm  &c  fyntaxim  attingcret,vripfc 
r.viatiwncin  Euangclu  ad  Papam  Damafum  cuius 
umcumlaborcmcrat  aggrcirus,6cvt  iacisintcin^c- 
liad  vulgaraipfiuslc£Honcm  ammumappulciu\  I- 
*m*fnntraHeluidiunuc\:  cn.ad  MarcclI.Rccurreu- 


Latini 


ntcs  Grqcos  pro  nouoTcrtamcnto,&  adHcbrqos  pro  vc- 

t  vtttrtm  ftr  :tjl;moniA  tffumo  >Vt  qtiM  StJtt  AfoftoltCM  (eui MUtlStt 


rh.quot  CoJitet,  &  w.nf- 
qii'f(tutft  o  urbitrio  f*o  ,vel 
mddtdtrit  yvtl  fubtrnxcr.f 
qnoii tt  vtfum  e ;7,  &  V4 
non  pcjjit  verum  effequod 
JiJJonMt. 

Ilicron  pracfat.  in  Pcn- 
tateuctium  ad  Dcftiicii  a. 
Emenhtiorm  fuut  txem- 
phrtA  Uttnn  t  quamgrtta, 
& lr*r*  ?W4/71  rhtbraics. 
Gtcgorius  prari"  inlibros 
Moialium  ca  j.  ad  Lcan- 
drum  cpifcopum.  Inii* 
inum  vthemtnttr  txifli* 
moyVt  vtrbM  ttXtflii,  orMCU- 
lt  rtflrtng*m  Jub  rtguU 
Dsnmtt  :  &  paulo  poft. 
Dctfrtfidto)  vtrAfrvti. 


TiurAuto^apluimipfumGrxcum^fontcmcilc  ad  qucmra- 
lemnowTcltamcntifit  rccurrcndum,  Sc  Hcbrarum  in  coh- 
Antrqui,&  cum  Canonc  Vt  vttawidtftintt.y.monunaabi- 


1.  i 

rur ,  v 


bcaudscft  confueicndum.  .-J'* 
in  vcrfionc  hbrariorum  ahquts  lapfus  crrorq,  dcprcncndi-      N     .$  ^  ^ 
t EccIcfiafticii4.vbthabcturEi;oquaUHuuiusDorix,loco  Dio-  £muS 
vcncndumcrtctEgofapicntiaiicutfoflaaHuminc,cacniincllvis  AtmmmJt  tfl  f*ff*  *  fl*m'n* 
mliDioryxanudGrarcos.  dtduRm  **  tmgmndmm 

Cum  varix  8c  ducrcpantcs  vnius  loci  vcrfioncs  rcpcriunrur,  vt  j^^f^  jj^j 
ionquibufdaia!^ 

/ccundamchorcftquodinGrxcoTr;>-f«nr.  Lme.idt. 
Quando  vcrbaipfaambigua  futu,vtGcncl.$.vbi  Adamumficaf-  \mii 
^umcn yMAlidt(l*t-rr u  tn  uptre  tuo  ,inccrrumcftandc  fiituroidca- 
um  fit  cum  ad  cam  colcndam  opcram  fuam  confcrct  &  laborcm,  Odkmf.yf) 


iaaburccha  T?12*»1  quod  vcrtunt  m  opcrc 
3  OTIffl  HoabourHaackmproptcrhomi- 


CumaeirurdcnorionccVproprictatcvocabulorum,  vtin  Exodi 
,  mn  vbimcntio  htobftctricum cuutconrraPharaonis  cdidlum, 
cap.pn  HcbrarorumfubdMCcbant,ira  fcribitur,  DEVS  exdxfl-  Exidl 

"^rZp/,voxHcbi,va  Battimclarcoftcnditiddcfacund^^ 


■j04  LiL  //.  Ecclefa  Militmtis 

Ifobolem  vbcrrinum  largiri.  Et  Pfalra.138.  vbi  lcgimus  imperft&um  metM 

'      3  1  '  miroau,oculituiagnoueruntme. 

Uan  5.  Si  quandodclidcicontroucrfiisdifputctiirrvtcum  qua:ritur,  an 

**      4'  SeruatorapudD.Ioannemdixcrit»  Spirttus  eft  Deus ,  quem  totumexEu- 

Ambr.i.j.dcSpirituSan-  angeliofuo  Arianidelebant,vteiscxprobratD.  Ambrofius  lib.j.  dcS. 
6ko.  c.ii.  Spuitu,autographum  ipfum  rcm  dilucide  patefacit.Et  cum  quqritur  an 

*nZf&  b  9ii«.  Euchariftie^anis  viwwappellari  dcbcat,an  vittificansloan.G.Grxcus  Co- 

\0a,n\6'  .  ~  dcx primum aftruit.  Et  i.ad Theflalonic.cap.i.num  dicendum fit  ferua- 
TrTe]fS.[7l  redocumenta ,  an feruarc *r*fi  riui* ,  fccundum in  Grzco  eft pc  tfpicuum. 

u^leinw  *u&Kci<-  EtadEphcf.  5.  Sacramentumhocmagnum  eft,  vtmmintelligatur  m  Chn- 
Ephefs  v  ^.  .  fto&inEcclefia,aut  de  ipfo  Chrifto  dc  Ecclefia,  illud  hauddubiein 
*X'»> ■§  M  ™*Xn-  autographo  perfcnbitur.  Et  Iacobi  5.  Si  lcgendum  fit  vnftionis  illius 
™'s  vi  &  prceatioaum ,  alleuiabiteum  Dominus ,  an  fanabit,  prius  lllud  Grae- 

cuidenter  aflcrit.  Hocdcplurimis fcripturae  locis  dici  potcft,  de 
iUtMhtxeumDommm.      quibus  Deo  propitio  copiofms  in  Gcneua  plagiaria  diiputabitur. 


gVA  LlKqVA  VIVID^A  SC%1PTVRA 
legidebeatin  popultccetu  &  conciont. 


M*rc.yi<\. 
Mare.J.36. 
M*tih.i.y:$. 
Syriace  Talitha 
Oumi,&  Hcbraicc 

ti^^^Adhelde- 

Abbajro^Golgol- 
<tbajro*V?<*  P*f 
;cba,pro 

Mar.vlt.  Euntes  in  mundu 
vni*(rjutn,pr*dic*tt,&c. 


Q  A    P    V   T  XXI. 

V  o  tcmporc  Efdras  rebusgcftis  nobilitatus  floruit, 
vernacula  Iudxorum  Syriaca  linguafuit ,  ex  Hcbrara 
Chaldxaquc  progcnita  dum  Septuaginta  annorum 
interuallo  captiui  tcnerentur.  Scriptura  tamen  iif- 
dem  legcbatur  proponcbaturque  Hcbraice,  vt  con- 
ftatcx  i.Efdra:cap.8.cvvtcam  populus  intclligcret 
Nchcmias  ,  Efdras  tk  Lcuita:  fucrunt  Intcrprctes. 
C  h  r  1  s  t  1  Scruatoris  tcmporibus  fcriptura  i tidcm cadem  ipfa lingua 
perfcribcbatur  :  quarcaufa  hiit  curloanncsfcptimo  plebsimpcritadi- 
citur  lcgcm  ignorauifle  ,  vulgaris  enim  vfitatufquc  fermo  ,fuit  vt  di- 
ftum  cft  Syriacus  :  exemph  caufa  Talitha  cumi  loco  Kamhanaara, 
Abbapro  Abi ,  Haceldama  pro  Hafchedehadam  ,  Golgothapro 
Gulgoleth ,  Pafcha  quod  ncquc  Hebmim  cft ncque  Grarcimipro  Pe- 
fach,&pluraaliaqua:dc  nominibus  Hcbraicis  notat  San&us  Hiero- 
nymus.  Apoftoliin  omnibus  prope  orbis  vniuerfi  prouinciis  Ecclc- 
fiasconftituerunt,  vtcadcftiumrerum  Intcrprcs  Apoftolusipfeadmo- 
nuit ,  :£c  vtaperte  Marci  vltimo  memoratur  :  nam  Joanncs  quidem 

Ephcfi 


jro  6  Libcrll.Ecclefice  Mditantis 

autoritatis  diuinatum  litcrarum  ,  &  pudenda  Verbi  Dei  profanationev 
'  D.Balilius  ca  gratia  Valentis  quondam  Imperaroris  arcrmrtagirum  £a- 
leoioret, ecclefbifl  lA,c,  .  ncej. reprefllt  ?  & futilcm  vani  hominis  temerrtatem refutauit ,  de  re- 
bus  fidei difputare  aggredientis ,  Tuum  cft ,  inquit ,  iufculorum  curare 
condimenta,nam  cumaures  habeas  oppletasfordibus^Sacrofanc^ado- 
gmataaudirenonpotes.  Etquidcmhaccuratiusin  rem  ipfamintuea- 
mur,quis  meritiflimo  non.cum  S.Hicronymo  queratur  ad  Paulinu  fcri- 
bente  ,  quodcum  variafintCollcgiaopificum  atqueccetusiureibcie- 
tati  ,„quorum  diuerfa  munera  iint  quae  periti  profiteantur ,  fola  Scriptu- 
rarum  ars  fit  quam  anus  garrula,quamdelirusfenex,quam  Sophifta. 
verbofus,txuncare,jnterpolare,expbcare  &.vcro  etiamdocereaudeant. 
priufquam  didicerint. 


■*ep.\93%*dTAulM. 


DE   FAC ILITATE 

AVT  DIF  FICVLTA- 

T  E  SACKARVM  L  l  T  E- 

RARV 


JEc  profligata,mcaquidcmopinione,  debereteflequse- 
ftio  &  fepulta  controuerfia  ,  ctim  Martinus  Lutherus  &C 
Caluinus  toties  fmtacerrime  qucfti  de  illorum  hominum 
audacia  &  futilitate ,  qui  recondita  &  abftrufa  Vatum  ora- 
cula  ,  quidiuinamyftcriaScripturarum,  ad  comprehen- 
dendum intelligendumque  facilia  efle  voluerunt.  Proferam  vtriufque 
verba  in  eorum  gratiam  ,  qui  ea  aufcultanda  &  fuauianda  fibi  cxifti- 
mant ,  &  deinde  pro  ipfa  veritate  confuetas  probationes  locofque  fub- 
ikiam. 

Lusherus  de  Pfalmis  difpurans-,  Nolim,  in  quit,  ab  vllo  idde  me  prae- 
tvtber.fnfttJ»  ?f*LH+  fami,quod  nullus  adhuc  praeftare  potuk  fan&iflimorum  &:  do&iflimo- 
„  rurnPatrum,  ideftPfalterium  inomnibiislcgitimofuofenfuiTitelliec-^ 
„  rc&doccre:fatcftaliquosPfalmos,&eofdc cxparteintellexifle,mul- 
ykafibirefe^  Ahovcro. 
niri  loca  cum  paulo  antc  fupremum  vitx  diem  teftificari  orbivniuerfo 
Jtknt  in  Ccttoq.  cenuiutl  cuperet  quid  generatim  de racilitate au t difticultateSacrarum  literarum 
&.deY*rbJ>n..  fantircr ,  anno  154^  .fcdens  ad menfam  ftylum  arripuk  &  maturo  hxc 

iudicio., 


De  dtfficteltate  Sacrarum  literarum.  J07 

iudicio  cxaraiur,  Virghum  in  Bucolicit  nvno  pote  1  inteiligtre  niftfu,  rit  <\um\\(t 
tnnispajtor  ,  Vtrgihum  m  G,  crgicit  nmopotefl  mtttttgtri  mjifutrit quinqueanmt 
dgruoU  iCueronemtn  Eptftolu  tfupraiipio)  ntmomttgremtcUigit,mfivigimtan- 
fmjttvtrjdtusinrepu  luadi.q»*tnftgm  :  Sirtpturat  SanasfcijtfenemodtguJtjJfc 
fatu  ntficentum  annit  cum  r,opb£txy  ft  Eha  ty  E  ifao,  loannc Baptifta  Cbrtftj  & 

Idcivi  ip(c  primo  libro  aducrms  Zuinglmm  &Occolampad  "um  quc- 
riturvchcmciKcr  dc  hominum  infolcnria,  quiimpudcntci  mdittina- 
rum  paginarum  incerprctationcm  inuadunt»  aitquc  ii  diutius  ftcrciic 
mundus  ,  ncccflarium  foic ,  vt  ad  tucndam  fidci  vnitaccm ,  ad  Concilia 
tandcmprc  vcraScripruraruinintclligcnruconfugi.imus  ,  caquc  pro- 
bcmus  ,cumrot  &  tantarrcpciunrur  intcrprcrarioncs,  quasfummali- 
ccntia&impumtarccuriofir  mcntcs  inuchunt.  Idipiiimconfumatm 

Caluinus  codcm  vcftigio  infiftit  Scrm  1.  in  primam  ad  Timothcum, 
caftigatqucfuosauditoics  &:  aiios  quofdam  giaui  &  accibaorationc, 
quitantamCommcntariorum  multirudincm  &copiam  in  luccmpro- 
dirc  in  dics ftomachabanrur ,  fcrrc,  mquit ,  no poflunt  idquc  animo  x- 
quopatiquod  ad  lntclligcntiam  Scriptuiarumptodcflcqucat&rtlios 
Dci  iuuarc  vti mclius lnftttuantur.  Acc  illorum  qucrclas iuftas  &  lceiti- 


U 


iamdifficil 


r^rAcJr^jhoccfttorqucntjviolcntcr 

\  &  rormcntis  loqucndi  rationc,vjuafi 

s  malc  dodas&rimporcnriusfciccf- 

1  atq^  fidiculisScripruram  torqucrc, 

1  contrnrium  (cnium,vt  quod  tnli  vo- 

cumprofcrrD.Auguftinushb.de  fidc 

arD.  IVrrus  diflictlia  cflc  aicbatad  in-      dejU  e^o^rib .c  is 

nth.cap.3.vbiagirurdcvariacxxdlri-^tf,*• 

ithio'1,RotTunos,Ephcfios,aflcritdi>- 

n  ,  donum  cflc  pcculiarcdiuini  Spiri- 

rio  (uo  impcrtitur;  quod  quia  plurinu  gj^ 

xcrant ,  dictturz.adCormrn.tamctii  Epbif+  n. 

Tiir,vclumtamcnmcnti&intclligcn-  2  Corin  c#.v  if.  A*'V*> 

:implicari  qucm  AcrifianGixcimdi-  **u*t<ul* ™* 


3o$  Liber  1 1  Ecclefa  SMilitantis 

tbw  M0t>ff-ij$ ,  *«eAv^^f^i§^^*H^^  ^w^eiTlP^°^^  iiiHcm  obiecitStcphanus  A&.j  .ftura  C€rui~ 
Mw^atwK^.  ce&incir(unctfiscordibus&auribtu,\osfempe^ 

Aft.7.fi.  0»Anpa^«X4A«<r  Clcophas  vna cum  focio  hac  mentis  inualitudinelaborabat,  cum 
£  al^V^ra»  t$w\U  6  scrilator  eos  nominauit  Stultos&tardos  cordeadcrcdendumydem&c  aMoy- 
~  VS  ^  ^  principe  exorfus,percurrcnfqi  diuinorti  hominum  effata,quxdeipfo 
&  ferebatur  obfcurx  prius&  inuolune  pr*didtioncs,mirabili  orationc  pa- 

tefecit.  Vndefequitur  obduasmaximerationesScripturamefleadin- 
telligcndum  difficile  &  tcncbricofam,nimirum  proptcr  fubieaam  ma- 
tcriam,hoc  efteam  ipfam  cccleftia  my  ftcria  continentem  ,  tum  etiapro- ' 
ptermcntiumnoftrarum^ingcniorumimbccillitatcm^quod  omnium 
ftudiofiflimi hominum  &  virtutis  laude  clariflimi  ha&enus  pne  fe  tulc^ 
runt  &:liberavocepronunciarunt. 
Irtnt,   1 1  S.Irenacus l.i.contra hxref.c  47 .  cum  multa  in  natura  rerum  effe  di- 

xiflet  nobis  ignota,  vt  aeftus  maritimos  tumaccedentcs  tum  recedentes, 
aerisinflammationes,tonitrui  vim &efticientiam5Niliincrementa5ab- 
itum  reditumq-,  volucrum  loca  varie  mutantium,  metalloru  coagmen- 
tationc,compofitionem  ccelcftium  rcrum  qux  metcora  dicimus ,  pluri- 
maq-,alia,quorumobfcura:caufa?funt atq-,  abditq:ait  nihilmirum  vide-  < 
ri  fi  pollens  ille  oraculoru  fator,  &:  Scripturaru  architedhis,  qu^fpinta- 
lcs  (unt, quxdam inuoluta 3c  abftrufa  efle  volucrit ,  quorum diligcns  & 
alliduapcrucftigatio nos  difcipulos Spiritus  S.eniciat.  Nullus  autc  ini-  • 
que  ferre  debet,fi  in  hnum  fc  diuinitatis  coniiciat,&ab  ea  tum  in  hac  vi- 
ta  tum  in  alia  longc  fcliciorc  doceatur. 
Cltm.Alex.l.i.Strom.  Clemens  Alexandr.l.i.Strom.c  ^.ait  mundiScruatorem  non  adeo-r 

crafla  Minerua  dearcanis  myftcriis  locuru,vt  a  quolibct  capi  &  intelKgi 
queant-.quod  aeternaNuminisprouidentiaduas  maxime  ob  caufas  mo- 
lita  eft,vt  idem  habet  cap.7.  pnmum,vt  in  rerumdiumarum  itieditatidpr 
nc  impenflus  occuparemur.deinde  vt  profanum  vulgus  arcerctur  a  ma- 
gfia  diuinorum  myftcriorum  maieftate. 

Origcnes  idem  confirmat  turh  lib  .7  .contra  Ccllum,  tum  hom .  t  3  .& 
Jt7-iri  Numcr.  &  homil.12.in  Exod.monet ,  vt  coeleftemagnum dtes&nccles 
:  fnilocemus^vt  librum  tot  ftgillis  claufum  &  obftgnatu  aptnat.Qnod  tccuti  confi- 

libiin  funtOricntis  clari{Timaluminaduo,eximiiDocT:oresEccle(iaTpr^- 
:J/v  '  ftantiingenio &natura viri  Baiilius  &:  GrcgoriusNazianz.de  quibusac- 
cepimus  tredecim  continuos  annosinMonafterio  claufos  &  falutaribus 
ftudiis^occupatos  delituifle,  cum  perpetuo  in  fundcndis  pie  precationt- 
R*jJ)».U  hift.c  9,  bus,  &facrofanftiscodicib.cuolucridisconfencfccrent.  AdditRufti- 

nus  eos  fenfum  atq-,  earum  intelligentiam  pcrucftigalTc,non  proprio  in- 
geniofrctosfibiq*,prarfidcntes  ,  iedcorumfcriptisadiutos,  qui  proxi- 
meadaeratem  Apoftolorumperueniflcnt. 
Saftl.tp.7j  adNeoufarien.  Itaq,  D.Bafihus  ad ciucs  Neoca:far.fcribcns  eos  rcprehendit  qui  pro- 
prio  dudu  atqj  viribus  aflcqui  fc  dtuinarumScripturarum  cognitioncm 
pofle  putant ,  adfertq;  fimilitudinc  Symphoniae  &  agri ,  qux  non  nifi  a- 
gricolis&muficiscommittuntur.  D.GregoriusNazianzcnus  ad  Ne- 

"iLv  1  melium 


uter.xrum*  *op 

irum  litcrarum  ,  intimum Gve£07.tiAz.isn.tn  Apehi. 

Bm ,  hunc  fpccic  ipfa  diffici- 

igctico  proptcr  hancmaxi- 

cbrxos  animaduci  tit,vt  no 

nibus  lc^cndos  cemmitte- 

c|uinoniniintum  cxvigcfi- 

Chvyfojl  hom  4  inJdMn. 

anncm  Ula  vcrba  cxponcns  ^M***4"*"  ^**"" 

xi(TciIlumlcgitc-,fcdfcruta-  *^>v 
<?cntiam  non  mmcdio  cttc 


:>r  &  conatus  adhibcatur:& 
rtrum,  non  ficuthomovo- 
Dluithomincm  clocutunu 


hnium  .r  .v: .1  tlla  cdiumt  mcntu  plei 
mos  ait,  pracdi&iones  omncs  &  v 
shuius  (xcuhinflar  voluminis  o! 


dcnsinrcl 


:bantui ,  iu- 
no ,  fcd  prx-  £J 
rcns,airnc- 


d  Romanos  cllc  n 


'tm  tp .  *d  Hedih .  q  10.  t$.  i 


^  /  0  Ltb*  1 L  Ecclefa  ^MtlitantiSy 

*Vrif.mEx,ech.tMiz  in  Ezcchielem  etiam  animaduertit  Hebraeos  olim  prohibuiflc  Ic&io- 
nemexordh  Genefcos ,  praetcrca  Cantica  Canticorum,&Ezechiclem, 
iisomnibusquiSacerdotiiartatemnon  attigilTcnt,  hoc  efttrigelimum 
annum  iam  cuolutum,quod  obferuat  &  in  epiftola  fuperius  memorata 
ad  Paulinum. 

Attg.de Doclr.  Qhrift  Uc         D.Auguftinus  1.  2.  de doctrina  Chrift.  pie  dc  more  nos  admonet, 

>6  icm  f"  diuinam prouidentiam  mirabili  confilio illas difticilium  locorum  qua- 

firemoras  ki  diuinis  voluminibus  reliqttifle ,  adedomandam  laborefuperbi- 
awy& wtdlectum  afajti  to reuocandutnycuifxcile tnuefugata  ple>unque  vilcfcunt. 

■Idcmepift  j.ad  Vdufian  £tj  u  Confeff.c.  i^.admirationeobftupcfadus  vcrborum  ccelcftium 

^Twta  ef?  chriflianarum  profimditatemfommohonore&  demifl^ 

profunditashterarum,  vt  dcfeait,  fore  vt  femperincognitioncdiuinarum  litcrarum  poflctpro- 
tn  eis  quottdte prof.urem  ft.ccdercji  Vil easfolas  ab  ineunte pueritia  vfy  ad decrepitam feticfttttemywaxiwo  o- 
ew  i$las  *b  ineunte  fucn-  tio/ummojludtotmeliorewgenio  attingcre conatusfuijfet ,  quemtotumlocum 

ttavfaueaddecrepttamfe-  pOUti{fimoillo  animodignun^ 

riectuteymaximoottCijum-  f  r-    rn         .    ■?  •  /•<-.        r     ,  &    n    •  • 

moftudio,  meltore  tngenic  Idempraer.in  Pi.i^o.lcnbit ^epem ScrtptutU fanciUprofundamjftertaquaad 
cor.arer  addifcere >  noquo -  hoc abfconduntur  ne vdefcant^  ad  hoc  quaruntur  vt  exerceant,  ai hoc aperiuntur  vt 
ad ea  quA  necejfaria/untfa  pafcant.  Neque  tamen  exiftimandum  eft  Deum  Opt.  Max.fl  exiloquo, 
luti  tantaineispruenia.  &  tortuof0  dicendi  eenere  vfum  ad  fraudem  imperitis  facien- 

turdpcul.ate^Jedcuquij-  ,       r  }  ®  r    .  .  <s! 

quetbifidemtenuerit] finc  ■dam,ledpotiusgrauiter,magniface,&diuinelocutum.Quainre  anim- 
quapiertftcfynonviuttur,  aduertendum  cft  Scripturam  facram  tribus  maxime  modis  diflicilcm 
tt*mmult*>t*m%multiplt-  operofamqj  videri,velpropter altitudincm  myfterii,quale  fandtiflimae 
abui  myftertcrumymbra-  Triadis  inexplicabile  myfterium ,  incarnationis ,  praedeftinationis :  vel 

culu  cpaca  tnteUiQed*  pr«-  l-  n.-         •  o    •         i-i  -i   *  • 

ficxe/ubusyeftJtytantaq,  contra propter obiefti tenuitatem &  mcredibilem  paruitatem,  quahs 

nonfolum  inverbis.qutbu^ 

apud  Philofophos  materia  prima,aut  ens  rationis ,  quod  aiunt  efle  tan- 
ifta  dtftafunty  verumetid  tum obie&iue in  hominis  mente  &intellc£hi,aut  apud  D.Auguftinum 
inreiui  qut  tnulttgeudi  *naturapeccati;natura:penitusexors&inimica,vtqua:nullamhabeat 

(ccfdefiaentem,  ficuc&illud  ipfumnonefteffc- 
4»h>fl<gr*nt,tfi.,>ucupidi-  ctus,led detcctus: Aut  denique  oritur ea  difticultas  cx  ambiguitate,  ho- 
tatt dfctndtyhocjontwgat  monymia,antinomia,perplcxo  obfcuroquedicendi  modo  ,oppofirio- 


:tptt 

*  Auguft.  I  ii  deCmit.  praedictiomous  continentUr,atquc  lnccgris  vigintiduobus  capitibus  A- 
Deic  7  toaij.  pocalypieosiiiuefcntcntiasipfas coniidcrcmus,vt  cum Exodi  20.Dcus 

ldeappellat7x^otem,quivifltetiniquitatempatruminfiliosin  tertiam 
Ezcch  i8.i.3.4  iai*.io.  &  quartamgcnerationem, cum  in  Ezcchicle  repcriaturcotrariumcap. 

iS.vbi  monctpollensDcusfiliumnonportaturum  lniquitatcm  patrisj 
cam  tantum animam  periruram  qua: fcclus confciucrir.  Nonnunquam 
Ioann.s.i^  vcrbaipkperplcxa& atnbigiiamnrvt ioann.8.  cum  Scribce  Chnilum 

$ c^nt, $jr><,*i»*r  intcrrogant  numeflet Mefli.:s,rcfpondit,Prmcipium  qui & loquor  vo- 
& %Z%)ur» qut  quidem accufandi caki vt cft m textu Graeco ,  cum mhil aliud ii- 

^  loquor -volu.  Stapulcfis  gnihcarc  vcllec ,  qnam  ie  ld  eflc  quod  lam  inde  a  priricipib  ipiis  dixiflct. 
f*jd a inncifio  dico  tttbk .  Nonnun quam  etiam im minutar  funt  impcrfcdt^que  periodijVt  ad  Ro- 


manos 


Dc  dtjficultatc  Sacrarum  literamm*         3 » v 

J.vcrf.11.  vbinonapparetprinccps  vcibumadquodrcliau.irc- 
:a,licut  pci  vnum  homincm  pcccatum  m  huc 
eccatu  mors ,  lta  &  in  omncs  homirics mors 
eccauerunt.Aliquandoinucrlx  cVrpixpofte- 
lo.vbi  MolcspoftcrosScm,Cam,c>:  laphei 
lam  luamcx  ramihas  fuasrcvtamcn  paulopoft 
terram  hnlic  labn  vnius  ck  coiudcm  lcrmonu,  h.c.vnam  omniu 
lguam  &  loqucndi  rationcm.Intcrdum  vcro  qux  vfiratx  lunt  a- 
brxos  loquendirationes,impropnxluntob(cuix,  &:  vix  cohx- 
pud  Grxcos ,  grxcc  itcm  locutioncs  minus  interdum  latinitati 
iucnicntes,vt  cum  dicir ur  Pfilm.88.  Et  thronum eius ficurdics 


ir,cumait,Pro 
imintrauit,& 


rnumcratfccundum] 


puc 
icn 


un 


:pantia,vcl  etiam  propterdiiTimilitudinem  Intcrpretu 
ligentiam.Conftat  cnim  Apoltolosfecutos  ruiflc  in  ve- 
locis  profcrcndis  fcptuaginta  Interprctum  verlioncnv 


r  ipfcmc  t  D .  Paulus  fcribens  ad  Roman . 
utem  mcmoria  Turrianus  focietatis  no- 
terarum  &  doftnnx  varietatccxcultus, 


,4 — -  ■  j  -  i  ~r  c»  r  — 

unt,  cu  ramc  illa  Intcipretu  cxpoiitio  logiftimc  ab  Hebr^o 

ir,quamantiquitasin  B.Hicronymo  iulpcxit,  hocipfum 
nPfalmos  demonftrauit,vbi  in  mediu  trigmta  vcrfusaddu- 
)lis citatos  iuxta  hanc eandem  verlionc.  Scd  tametfi gcmi- 


turxdiuinxcorpus ,  vtinprato  flofculi,diflcmi- 
[nniadccflcntargumcnta  ad  tcftificaiuUm  hanc 
alis  &  expedita  cft  ccelcftium  oraculorum  expli- 


claboratx?  adquidiftxlcdbunes&ficqucntcsin  diuinam  Scripturam 
concioncs?  cur  quotanis  Francofurti  bmis  nundinis  tot  libclli  prodcut, 
vel  DoriusAn?enriumvoluminumaccrui?curtot  cidcrclxaudmnrur  dc 


piampixcationcm 


:t,quifquc  vcro  dc  catu 


3l2  Lib.  I L  EccUfia  Jttilitaniis^ 

Praetereafivcrum  efteo  fpiritu  efle  legendam  peruolutandamq; 
Scripturam  quo  di&ata  fuit  &  exarata ,  quis  gloriari  iure  queat  eo  fyki- 
tu eafretum  &  ornatum efle?quod  fi quis  tam fui foret  amans  fine  riua- 
li,tantaanimiimpotcntiageftiens,tam  clatus,vt  eo  fe  prxditurn  fine  vl- 
ladubitatione  venditaret,cxpromatigitur  fuam  illam  tam  rcconditam 
&  cminentem  fapientiam ,  exponat  Apocalypfin  in  qua  vt  do&iflimus 
&  acutiffimus  Hieronymus  praedicauit ,  tot  magna  myfltria  funt ,  quot 
'  :■■  rerba. 

Quis  fidem  Arrio  homini  fanatico  adhibebit  fuperbe  glorianti,  fe 
4uo  &quadraginta  fcripturx  locaproferre  pofle,quibus  conftaret  fihu 
DeinoneiufdemcflccumPatre  fubftantix?  quisDonato  credet&Pe- 
'•£f  -Uagianis  qui  commcntarios  fuos  refcrfcrunt  turba  fententiarum ,  quas  e 
penudiiuniverbihauriebant?  quis  admittet  vnquam  ducentas  intcrfe 
difcrepantcspenitufquedirTerentes  expofitiones  breuiffimi  illius  effa- 
Aucr.traa.i8  inloanini-  ti,  Hoc  ejl  corpusmeum}  Sane  Claudius  Efpcrfcus  abundantieruditione 
tio  co.  9.  Neque  mim n*u  Antiftes  in fuis Repetitionibus  8 ^.collcgit.Quis  dabit  hoc  &  conccdct I 
funt  hirefes  & qu&d*m  do-  Anabaptiftis,vt  quod  fibi  arro^antiffimc  tribuunt,  Teftamenn  Dei  dc- 

dsm  pnetpitMt*.  nsfidum  obferuat  D. Auguftinus  traft.i o.m  Ioan.&  hb.r.  dc Trmitat.  nuda  iim- 
f.riptur*  bow. intzUiguntur  pliciaq-,  diuine;  pagine_  vcrba,  hadcnus  arma fuppeditauifle  fe  omriibus 
nonbenr.  & quodmeunon  hscrefibus  ,  quae  (an&itatem  Ecclefix  nefaria  mente  oppugnauerunt, 
&iS^%r^St£  qilxtlue  numero  plufquam  trecent*  iam  inde  a tcmporibus  Apoftolo- 
Idem  1  i.dc  TnnxA^.  mm  rcccn fentur.  -  ^-^.^M^^B 

Rurfus  cum  Scriptura  quatuor  fcnfus  habeat,Hiftoricum  fei»;  lite- 
ralem ,  Moralem  fiue  Tropologicum,  Myfticum  &c  Anagogicum ,  quis 
de  nobis  feic  illos  omnes  ratione  &c  intelligentia  tencrc  ia£tet?quis  pro- 
pria  induftria  frctus  ad  fex  priora  Geneleos  capita  interpretanda  aggrc- 
diatur?quis  euoluct  atq^  ex  abdiro  nobis  eruct,quales  primi  fcx  llli  dies 
fueruntinagendock:moliendocontr!ri,qualisprimigenia  lux  anteSo- 
lis  procreationcm?  Quis apcrta in  lucc  ponct  qualis  fcrpcns llle  fuit  Io- 
quendi  vipracditus,  quiq-,  eo  fupplicio  atFe&us  cft,vt  pcrpctuo  rcperet, 
& fuper  pcdtus  graderetur  qaamuis  iam  tum  ferpens efict?  Quis  ita  cx- 
%  ' ifrj  •  ' '       ponct  vt  non  fauiflc Antliropomorphitarum  inlania:  vidcatur,quod de 
rerumomium  Satore  Deo dLcitur,dcambulauiflc illum in  peram&noc*: 
alfolocoadmeridicm?quispellcmdctraxitillisanimantibus,vndepro- 
fugis  velamcnta  confcdta  (unt,qualis  etiam  fpecics  animantis  llla  fuit,  e 
naturae  finibus  eie&£,cxde  illa  prope  dica  immatura,  v  tpote  qua:  pauio 
ante  in luccm  vcnilTet ,  ncque  vt cft probabilc ,  gcnus  fuum  ^enerando 
propagauifl'ct?qualisillcflammeuscnfis,vibrans,6c  corufcasadintroi- 
'{::,.%     tum  Edcnxihorti?Quisfigiilatim  orationc  pcrcenfcat  ftructuramArcse 
.  * ;  mirabiliartifidocompaginata:,quxpotuitclTciHiusmagnitudohabita 
T.  •rationc  tot  animantium  qux  fpatio  trcccntorum  cubitorum lonviiudi- 
nis ,  quinquaginta  latitudinis,&  altitudinis  3  o  .continebantur ,  cum  fc- 
'  totenae,&  feptenx  cuiuslibet  fpeciei  mundae  efftht  ,  binas  &  binie  immu- 

da:?  Vbi 


j/'4  LiB,  1 1.  Ecclefa  Mditantu] 

Uteraram,mentium  noftrarum  efle  lucem ardentemque  facem  ad  (alu- 
tis  viaineundam,fed  hocquoque  exiftimcmus,ab  eo  qui  accendir5ean- 
dem  fuifle  in  ctariflima  Ecclcliac  pharo  collocatam ,  \t  iis  luccat,qui  D« 
Petri  nauigio  feruntur ,  in  quo  5  &:  extra  quod.vt  fcquenti  capitc  often- 

detur: 

Cuiproprius JenfusfueritCyncfuraper  vndat^     ,  ^ 
Occidkinmedio  puppe  labante,  mari... 


NON  CVIVSLIBET 

ESSE  PRIVATI  HOMINIS 

DIVINAM  SCRIPTVRAM  E. 

P.  ROPRIO  SENSV 

intcrpretaru 
C  a  p  v  t  XXIII. 

Voni  a  \tr  naturaquodamgenioqtiifqueabundar 
in fuotfcnfu,vt  Apoftolus  diuinae  mentis  internucius 
afleruit,&:  vt  canit  poeta  ncfcio  quis 

£ut  vtht  wgenio  cedere.rarus  erit: 
non  fine  optima  rationc  Coryphaeus  Apoftolorum 
huiufmodioratione  nosadmonet,  hocprimumin- 
telligite  quod  omnis  prophetia  Scriptura?  propria  in- 
r^'^ff  PrmtL10nc  n^^Nonemm  voluntatehumana  allata  eftaliquan- 
i  fy*  t£%m- do propnetia-,  ledSpmtu  fanfto  infpirati  locuti  funt  fancfci D  ei  hom> 
nes.  Et  D.Paulusprimaad  Corinthios  fcifcitatur,Nunquid  omnes  A- 
poftoli?nunquidomnesProphetar?nunqiridomnes  Dodtares?nuquid 
omne*viRutes?nunquid  omnes  gratiam  habent  curationum?nunquid 

omneshnguisJoquuntur>.minquidomnesintcrpretantiir?  quafidixif- 
fct,nonefleommumnecvnm 

fenfuarbkrioqueexponere,  eorum  tanturnid  eflemunusatq,prouin- 
Tnut&hh&giftu* jv  ciam^  quos  diuinaprouicknriaconftituifler.    Tertullianus  confenta- 
nee  huic  normae  libr.  de  Pra>fcriptionibus  docct  ,  ita  haereticos  effe 
diainis^aipturis  oppuginndos  ,  y  t  ad  prxfidium  homiaum.  Apoftoli- 


x.fet.i  io.2  r  . 


corum 


T)eJnt&pretationeSacr4rumhterarum. 

covum  confugiatur,quod  non  co  rantum  ait,  vtfcqucdam  i 
idmoncat^vcrumctiamvt  carumintclligcntiara  <T 
fcnfu  D.Hicronymus agenscontra Luccrcrianos, 


mcm 
dcm 


ccn 


Ioau. 


travcron 


flbi,irtquit  ,blan-  Huron.*dutrfu<Luc>ftr 
narc  quoddicut,  ><> 
ripturxnoninlc- 


int&du: 


ucashabcant.  A- 
miACobitis  coram  ftontibus  qtiilauacro 
n  cilcimprimcndii,  iliius  vi  (cntcntix  apud 
»tizo  vos,vcnictautcm  fortior  mccuius  no 
ncdccamcntorum  ,«pfc  vos  bipuz  ibitin 
ctiamquicumDoiutilris  contcndent,  itf-  A  < 
ib  hxrcticis  tinc*i  fucrint ,  illodiaofrc-ri, 
m  hap  tr»na.  Qirbus  D«  Auguftinus  Ubro 
ra  Donatiftasncrfcnplit,  noa  aliud  habct  ^JJJ^^^m 
crcs  alio  id  modo  mtcllcxiflc,illumq-,  vlum 
fini  non  itcrandi,a  traditioncApoftolorum 

rum  Grammaticum,candcmmatcriam  \>z*~Utml*  cctu.  Ctcf 
liuinxhtcra%ccrtum  tcftimonium&cxprcP- 
..ouxcrcdir  Ecclcfia,cafdcm  tamcn  Eccicfix 
\ut  orodcrc  oux lic  dcfinmit , &  ad  crcdcndum  omni- 
.  Idcm  paulo  antc  nos  moncbat ,  omncs  hxrcfcs  non  alio 
imani  ^cncris  pcrnicicm  prodiiilc , quacx  co  quod  quiiq; 
uatofcniucxponcrcdiuinaoraculavclit,quiicnfuslon- 
di'smai?is  &noncxxquotantumcumrcgnis,vrbi- 
f •  1  cum  fmeulis  fcrc  capitibus  multiplicatur.  Con- 
>ilis  quxdam  cft  vcritatis  confcnfto  &c  harmonia ,  quxpa- 
«».,rrtrrtnifnprnmn«  oras tcrrarum.in  Gallia mo- 


sd  qua 


lhs,inby- 
Ai  ,  Con- 


>et,  quiin  Ecclcih  florucrunt 


mam  audaciam  G 

inrflliirrnrix  Olilll 


\  illud  ! 

homo 


am.  Atquc  hinc  (apicntiih 
lium  cffloruit ,  quod  Sifini 
tarum  copia  locuplctatus  induxcrat: 
"*  *     u  m  narn 


namcumvnacxparte  Catholicos  Antiftites  coegiflct,  ex  aliavero  Ar- 
rianos,  Eunomianos,&Macedonianos;  Sifinnius  vtSozomenusme- 
niorat,Nedtario  &  Agellio  dixit,vt  peterent  ah  aduerfariis,num  dodtil- 
morumParrumau&oritatcm,quianteeosdiuinas  literas  cxpofu  fllnt 

admitterent,Sicniminqiut,illosadmittunt,illorucomi-nentariospro- 
ferre  iiifficiet ,  ad  veriflimam  opinioncm  de  vnica pcrfonartim  eflcntia 

confinnandam,fireiiciunt&refiitant,  afuisdefeienrur  atqueinter  fe 
facilii diflcnticnt,quod  euenit.  Itaque  Imperator  merito  prohibuit  cla- 
dcftmasillorumcoitiones,omncsicemeosinfamcs  rcnunciauit,  agro 
4»S<ft-Ufbtiltrtd.t  17  ?  y^^^^gno^hiimicoshumanjE  focietatis,imovero&communi 
' *'»>  6.  *  '*^n>,pol"tos.namfivtaitD.Auguftinuslib.devril.cted.vnaquEque 

diiciphnatamctfifacmsatquein  mcdiopofita,  Dodorcm&  Magjft.u 
reqiuiitvtpercipiatur,quantiiiipercilii&nonfcrendxc6tumacia:fue- 
rir,diuinorum  Sadamentorum  libros  ab  eis  nolle  cognofcerc,  quiprx- 
ftant.  ohm  rehgionc  atquc  fapientia  illos  expofuerunr?  Et  quomam  Iu- 
itanusl  elagianorumDuxatquePrincepsinquem  fcribit  viradmiran- 
dus ,  perennem  animi  confidentiam  iniitumquc  faftidium  retinebat 
Um  1 1.  (,nt.i*\t.  7.t,.7.  P0^";1111  ?Ui  audoritates  laudaflet  S.Irena:!,  Cyprlani ,  Bafiiii ,  Gie<ro- 
,    ..: ;  inNazianzen^atqueAmbrofii^itahominemvrger;  NuncpnmumpeM- 
tu  boc  didicffeacdocmffc  tot  Sanctosjuod  &  uos  dtdtcmus  acdocemus :  mwa  tam  \ 
VMmentemobhuifcerclrAuuenork^^ 

>>musPaftanbus&ProfelTonbusGeneuenfibus,cuminnouaeditl0ne 
? >  Bibliorum  anno  i588.ita fcnbunt:  Cotulimus  veteremGallicam  tranf- 
> » lationem  B.bl.orum  cum  prxcipuis  editionibus  Hcbraw.Grsecis  &  La- 
tmis,dcinde  etiam  cum  varia  mterpretatione  Latina ,  tam  in  Canonicis 
Iibrisquamapocryphisquosquidemrepcrirc  potu.mus  ,  d  quibus  ve- 

Intcrpretum erud.r.onem,fummam quoque  corundem  rel.Vioncm  at- 

eft  VbiprudcnsLedoranimaduertet  non  potuifle  illos  fplcndidfori 
verborumapparatunobisfign,ficare,fcproprium  ienfum S.udicu m 
•  .-      -  f bl,1S  "^-Pretandis,  arbitnumqueYequutos.  Scd  quonam  2- 

IfMt.v.x.  ^1.1 1111  vclbls  'nHarmoniam 3. cap. Luc* ,  vbi  exponens  eum  Euin 

geh.  locum  ,  Taclum  eft  verbum  Domini  fuper  loanncmm  dZ  o  ^ 
,,n.t,  Cotttgimucbincnunosef  vcros  DoclLs ,  ^/^^- 
munus    ntcfuffictc  verbum  Dct  balere  ,  „,fi  Lcldat  cttm^^  4 
,   *  ^^o^^autquodhad^ 

runtfu*  vocatioms?  Ecuiusmanu&aucWitcexceDe  I P  C" 
>'  «pondcris&momcntiprouincam,  vt  fenSriSS?^4^8 
uimtatis  internunci.  &  pWenetz  ,  otfe^ 
Quod  fi  tales  fc  efleprofiLtur,  vt  ^X^ottf^S 


enatos. 


.3 1 8  Liber  1 1  Ecclefia  ^lilitantU 

•impotens  &furiofus  amatorperirc  velit,fcquenti  capite  docebitur^quid 
fimillimis  aliquando  euenerit,  qui  cum  eflfcnt  omnibus  naturae  muneri- 
bus  inftrufti  &  ornati,  ad  eos  vanitatis  fcopulos  falutis  fua:  rationem  af- 
flixerunt : nunc  abiter D- Auguftini  fententiam  proponam ,  Tu,inquit, 
Auguftili\  cxs  -  wo  ^enju  propri0q.  iudicio  niteris,tu  es ergo  rcgula  vcritatis  ?  quid- 

"  quid  contra te  fucrit non  eft  verum  ?  Quid  fi  alius iimili  infania ,  fcd  ta- 
"  men  qua tuaduritiaconfringatur vexiftat  , &.dicat  ,im6  illud quod pro 
"  tefonat?fal(umeft:ho.cilutcmquodcontratecftvcrnmeft,  quida&u- 
"  ruses  ?.&.c.  Vidcshac  in  re  quid  Eccicnx  Caiholicx  valcatautoritas, 
"  quaEabipfisfundatiirimisfcdibus  Apoftolorum  vfq^  ad  hodicrnudicm 
fuccedcntium  fibimetEpifcoparumfcrie  Jk  totpopulorum  confeniio- 
nefirmatur. 


DE  MISERANDO 

ET  HORRIBILI  LA- 

P  S  V  TRI  VM  VIRORVM 

ILLVSTRIVM,  QVOD  ING  E- 

nio  nimis  fuo  opinionicj; 
rribuerent. 

C  a  p  v  t  XXIV. 

Zacb.i.ix.%.  T^^^S^  E  R 1  ^AmPnmuM^  com^ignu 

1  quia cecidit  cedrus,  qnoniam  magnifi>  i  vaftatifunt :  vluiate quercus 
l  Bafanyquoniam  fuccifus  eftfdtuc  muntus.  Vox\lulatuspaftorumy 
i      vaftata  eftmagmftcentia  eorumt  vcx  rugitus  leonum^  quoniam 
»  vaftata  eftfuperbia  lordanis.  Huiufmodi  lamenta  fuerunt  & 
plenac  mceroris  querimonia:  communis  Eccldis  matris ,  qux  Vatis  Za- 
chariae orationem mutuata ,  ftillantibus  cruore  oculis  trium liberorum 
defeftionem  &  mileranduna  cafum  dcplorat ,  quos  omnium  cariflimos 
beneuolentiflime  olim  fmu  continuiflct.  Primus  iilorum  fuitOrigcnes 
VincentZirmenf.c^  to ^ ^uoitafcribir Vincentius  Linnenfis  co  inlibromole  quidicxiguoi 
^mtothPatrtim.  fedmirandaiapicntiarei-erto,quemcontraprophanasnouitateselabo- 
„  rauit,  Arbitror  quod  cum  multos  in  hoc  tcntandi  gencre  profcrre  vale-»  - 
•;    tnus,nemo  psenc  fit  qui  Origenis  tenta tioni  vaLeat  coparari,  in  quo  plu~ 
■■■>;.    „  ra  adco  pr*clara,adeo  fingularia,adeo  miraextiterut ,  vt  intcr  initia  ha 
;  \  %  ?,  bcnda cun&is  aflertionibus eius  fidem , quiuis  illi  facilc  iudicaret.  Nam 
^iiyitafacit  autoritatemmagnailliinduftria  ,  magnapudiritia,  patien 


De  laffu  trtum  virorum  Wujitium. 

tia,  tolcrantia.  Si genus  vcl eruditio, quid eo nobilius  ?  qui  piimum  .u 
B  °n]ynatus.c^,clUiCc^^luftratamartyvio  ?  Dc.ndc  proCluifto  no 
o  umiatrc,  icdomniracultatcpnuatus,  tantumintcrLindbfpaupcr- 
ratis  prorecit  anguftias ,  vt  pro  nomine  Domimcx  confcflionis ,  fxpius, 
▼t  rcrunt  affligerctur.  Neq-,  vcro  hxc  in  illo  fola  cranr,  qux  cun&a  noft- 
ca  tcntationi rorent,fcd  tanta ctiam  vis  ingcnii  tam  ni orundi  cam  lcris 
tam  cleganris ,  vt  omncs  pxnc  multum  longcq;  fupcrarit ,  tanta  do&ri- 
nx  ac  totius  cruditionis  magnificentia  vt  pauca  rorcnt  diuinx  pqnc  for- 
raUcinillahumanxPhilofophixTquxnonpcnitusa(lcqucrct«r.  Cuius 
icicntix  cum  Grxca  ccdcrct, &  Hebrxa  quoq-  elabor.ua  uint  Eloaum-  1 
tiamvcro quidmcmorca ?  cuiusruittamamoma  nmlvr  nrrT/i  I-  ' 
oratio,  vtmihicx  orcipfiusnon tam vtibaquam mclla  quxda  rluxiile  1 
vidcanrur.  Q^nonillcpcrfuafudinSciliadilputandivnibuscliniauir  ?  : 
&c.  £c  paulo poftjam  vcro  quanta apud  omncs  illius  admnatio,  quan-  \ 
^a^quaragratiahicrit,quiscxcquivalcat?  Quisnon  adcumpau- " 
iofiorcxvltimismundiparubusaduolauit  ?  Q 
nc  vt  Prophctanijquis  Philolbphorum  non  vt  i 


loi 


^ujsChriftianoru  1 
magiftium  vcnc-  * 
,fcdipiiquoqiTc  * 
i  a  matrc  Alcxan- ' 
•,cuiuscxillcgra-' 
nium  pcrhibenr, 4 


imus  RomanorumPnncipum  Chnftia- 


jcrumpcrrcxiflc,ib 


ophiisgcnulcmrccipiatcofcf-4' 
is  cxcitu  fc  fama  ipiius  Alexan-  u 
:  um  fcncm,fcd  planc  talc  tan>^ 


itus  docuit,  nimium  periculofa  tcntatio  plu 
uccret.  Quamobrcm  hic Oiigcncs tantus a 
iusabuntur ,  dum  inccnio  fuonimiuinduh 


mcns  quxdamScriprurarucapitulano-4' 
n  dc  fc  quoq-,  Eccicftx  Dci  diccrctur ,  Si " 
a,non  audics  vcrbaProphet^  illiu^  ,quia 4i 
rvtrumdiligatiscirman  non.  44 
dc  quoidcm  Viuccntius  Lirincnfislo-  DtTtrtkZTwno 
nesapud  Grxcos,ita  apud  LannosTcr-  ctnt.iMi 


uCtorcsadfcrto-' 


Liber  1  l,Eccie//it  Miutantis 

»  vaiietatem  mira  quadam  mentis  capacitate  complexus 
>>  rotamgraui  acvehementi  excelluit ,  vt  nihU  fibi  pam 
»  dum  propofuerit,  quod non  aut  acuminc  irrupent aut  { 
»  Iamporroorationis  fuz  kudes  quis  exequi  valeat  ?  < 
»  quarationumneceilitateconLcrtaeft,  vtadconieniun 
»  rcnonpoterat,  impellat  :  cuius  quotpxne  vcrba  ,  to 
»  quotfenfiistotvi&oris.  Sciunthoc  Marcioncs,  Apclk 


quot 

miasmultisacmaanisvolummumfuoru  molibus  velut  qu^ 


mo^cnes,  Iudsci ,  Gcnaies ,  Gnoftici ,  castcnque ,  quorum  liie  c 


   —   -  ,.  t  .    *  . 

V,  »  minibuseucmt.Ettamenhicquoq^pofth^comnia,hic,ir 

"  mllianus  Catholici  dogrnatis  ,  id  cAvniucr^lisacvetuftxfideiparum 

<  »  tenax,acdifcriotmu^ 
&  adcxtrcmum  quod  de  eo  beatus  conrcflbr  Hilanus  quodam  loco  « 
»  bit,Scquenti,inquk,crroredetraxitfcLiptis  probabilibus  autontatem, ' 
»  & fuit ipfe  quoque  in  Ecclcfia  magna  tentatio.  Adeo  verum  cft  lllua  er-  . 
fatum,  quod  omnis  vallis  implebitur,  &c  omnis  mons  &  collis  humilia- 
bitur.  Quo  mihi  rclpexifle  vetus  ille  de  Schola  Sapicntum  videtur,  cum 
ait  A**&'€**<*7ts(*cQdjyH^Ktu' 

Sequitur  fapftbos  vltor  a  ter$p  Deits. 
Tertius  lapis  notiflimx  offenfionis  eft  magnus  Ofias  omnium  fama 
&c  opinione  celcbratus,cuius  in>pia  &c  inaufpicata defe£tio,iudicio  qui- 
r -  t o   Am*l  *n  Chri-  dcm  ^ulfaiffuw  Baronii ,  longe  alioru  omnium  lapfum  etiam  Origenis 
^7!%bm$t9p  6.  &  6c  Tertulliani  fuperauit:  Nullus  enim  tanta  temporis  intcrcapedine  Ec- 
:onJlantit  lmp.nl  clcfiae  comodis  infcruierat,  cot  funftiones  facrolan&as  obierat ,  tot  pu- 

blica  ncgotia  tanti  ponderis  ac  momenti  procurauerat ,  tot  vrbibus ,  re- 
gnis,prouinciis,  quas  Sol  oriens aut occidcns  videt.  Qup enim  publico 
incretu&do&iflimoru  Patrum  concilio  nonprimum  honorislocum 
obtinuit  ?  Nonnc  praefuit  infigni  &c  eximia  autoritate  Conciliis,Ehbo- 
\  ;V  rino, Arelatenfi,  Neocsfarienfi,  Alcxandrino,  &:  Oecumenicis  duobus 
Nicasno  &:  Sardicenfi }  Quis  asque  ad  ferias,graues,  Sc  Apoftolicas lega- 
tioncsadiiibitus  vnquafuit  ?  Ofius  Conftantini  Magnidodtor  3c  Ma- 
gifter,  a  cuiuslatcre  vix  difccdcbat  vnquam ,  Ofius  qucm  Imperator  in- 
crcdibili  demiflionc  &:  affectu  planc  fingulari  monirorcmappcllabat 
fuum&patrcm:Ofiusquem  Arriani  principem  Synodorum  indigita- 
/bantjOuus  cuiusfapientiafomiulafideiinNicsEnoConciliofueratde- 
fcripta:Ofius  qui  in  orc  &  in  lcriptis  fuit  do&iflimoru.  &  illuftiium  Scri- 
ptorumeiusaetatis :  Ofiusnonagintaiamannosnatus  :  Ofiuscomanti 
&  tcrgeminalaurearedimitus  j  infignibus  tropharis &: triumphis  nobi- 
litatus ,  quos  de  haueticom  domita  pcrfidia  reportauerat :  Odus  mundi 
pracuiu,W 

^^Wp'|iictantiis,inqii.:m,  Ofius  (iiperatis  tempeftatibus&  proccllislongeo- 
Wm?<:,         mniu  pcriculofiffimis,cumiam  vi&orin  portum  inucheretur,oremfu- 
ncftam  &  lu&uofam  1  dibito  atq-,  irrcparabili  naufragio  eft  demerfus ,  fi 
tamen  irrcparabilis  di-ci  culpa  debet  no  malitia  aut  mcntis  prauitate  vel 


po 


Ap 


ncs 


nsiudiciai 
dafupcrbi; 


fcr< 
ftin 
qu< 
ti  p 


De  ixpfu  trium  virorum  JlJnfirium.  3  2  r 

Tiifla ,  vt  D.  Athanafius ,  Socratcs,&  Sozomcnus  tcftantur,  AthMn*[.Md$oVtt*rm. 

irragilitatc,atq^  vitormcntomm.quibus  Vriacius&  Valcns  $watX\  hifl  c  16,  ' 

cncm adcgcrunt,  vt Syrmicnli  conciliabulo  fubfcribcrct.    s**,aw 1 4  c  h 

cumimmortalcm!  quamfcnopondcrnnda&cxpcndcnda  ^ 

t  r~,  s\.  r     a-       a  1  i  Q0r.io.it. 

poitoli  lcntcntia ,  Qtrtft  tx:[ttm*r Jtanjru  cat  ne  cacat.  Quanta  w 

xcipicndumilludcft  documcntum  ,  quod  MoliDcuspro-  Dtuttr. 11.6. 

bi  volucrit  pcrfuadcrc  ftatcr  tuus  fihus  matris  rua: ,  aut  hlius 

i,iiuc  vxor  quxcft  in  finu  tuo,  aut  amicus  qucm  dihgis,  vt  a- 

n clam diccns,  Eamus  &  lcruiaxnus diis  alicnis  quos ignoras*  5 

tuicunctarum  in  circuitu  gcntium  ,  nonacquicfcasci,ncc 

parcat ci oculus tuus , vt milcrcans & occultcs cum.  Qupd 

cribcnsadGalatasiildcm  pxncvcrbismonct,  Sialiudnos  A4G*Ut.c.t.%. 

s  dc  ccrlo  cuangclizct  vobis  pnercrquam  quod  cuangcliza- 

ithcmaiit.  Rcpctitcrimmomtioncm&inculcat,vibratquc  9aIac '  V    .  A„  g 

inathcma  in  cos  quinouam  dodfrinam  &  inauditasopinio-  \^"*L<J*{'  !'\  *~di\ 

vmucrladiIpucationctnaiUHtquxcolligamus,primumcft,  *i,  .^lir». 
im  cilc,  quam  atrocia ,  quam  tormidabiha  imt  diuinx  mcn- 
1  roonalcs,  prxfcrtim  cos,  qui  opinionibus  inflati,  no  fcrcn- 
mioIclcunt.Nam  vtclatnxum  111  iublimc  rupium  altitudo,c 
am  praPcipitiiscognoicitur,itacxinc6modonimmagnirti;^ 
cdjbiliumcalamicatu ,  inquasfcingcnio&contumaciacf- 
untur,diuinaprouidcntiaiigniricat,quantiiilliusfaJixcxi- 
caufamnimirumfupcrbiamabominarur.Altcrumcft,quod 


procodcmfumuntur.  SicHarn 


iciifcecus,&Ini-qu 


rcpulillcnt,rn 


>uiacur,  ,a<r,oa  x< 

Cvnria-  ^**  €9n,UTAt*  ( 

J  >        rmntim  titmoni*  mti 

cnaacq-,^^^.^ 
cosqui  i.adTim.i.io.io. 


|   .  '    i  Vj  

ida.  j.Anachcmain 


dum,qui  laccrant  Ec- 
tcnccs,nouos&ncfa- 


5.  Ncc  alios  audicndos cflc  Intcrprctcs  diuini  Vcrbi,& 
nccrnuncios,quam  quos  illa  mifcrit  lcgitima  autoricacc 
ofq*,  poccftatc.  6.  Authcnticos  cflc  habcndos  cosli- 
hnainnhmohos  dcnm-.auocrvDhos  .auoscacalcsdc- 


3  2. 2  Liber  Ih  Ecclefo  Militantis  - 

de  &  fallaciis  pcruertere  hominum  animos  nitcrenmr  forti  Sc  magna 
Veuteun.^  9,  yoce  aiccncUim ,  quod  Dcuteronomii  4.proditur ,  Cuftodi  temetijfum  & 

animam  tuamfolltctte.  N*  obliuifcaris  verborum  qud  vtderunt  ocuh  tui?  &  ne  exc;- 
\     ilant de corde  tuo  cunclU  dkltu  VM  tus, :  Docebti  eafihos  &  ncpctes  tuos. 


DE  LIBRO  ESTHEKIS. 

e  a  p  v  t  xxn::,. 


Goncil.Laodic>can  tftom. 
v.concl. 

Conal.Cartk}  c  +J. 
Cyr  UuiCatech.^. 

H  uff.  tn  Sym  hol  Au%  ujt  l 
i:de  doctrin.Chrift  c  8. 
Hieron.  prarfationeinli. 
Efther. 

Ltbrum  Efthtrvariis  trdf 
latoribuiconftat  ejfe  vitia- 
tum^nem  ego  de  Archiuiis 
Hebri.orumret*elavst  ver- 
iu  everboexprfjfius  tranf- 
tult>queltbrum  editio  v.ul- 
gata  Ucinttfis  hinc  tnde 
virborum  fiailus  trahit. 
UemHitrm.ebtft.  loyad 
Taultn.c  7  EfthcrinEccle- 
£*  tyf  o  populum  Itberatde 
fertcub  Videenndemad 
i6.&L*fhieL 


E  icptem  tantum  Cspitibus  cft  controuerfia ,  qax  D.Hie- 
rony  mus  ad  calccm  adiunxit  cum  ca  inHcbraeo  non  repc- 
riflet:  icd  minime  id  quidem  impcdit,  quominus  proban- 
da  iam  iint  &  excipicnda,  qucmadmodum  &  reliqua  pars 
libri,quodhisrationibusoftenditur.  /■ 
Imprimis  vetera  Concilia  Laodicenum  &  Carthaginicnfe ,  &  antr- 
quiffimi  EcclefePatres  e  Grarcia  Origencs,  Eufebius,  Cyrillus,  Dama- 
fcenus,&eLatinisD.Hilarius,Innocenrius,Ruffinus,D.Auguft 
bros  authenticos  enumerantes,  libros  Efthens  in  codem  ordine  conftt- 
tuunt.  Certumeftautemexvfu&  confuetudincEcclcfiXjCruxaim  vi- 
gebat,eoslocutos,  &quodmdefcquinecciTeeft ,  de  veriioneintelle- 
xiiTe  quam  D.Hieronymus  in  Prarfatione  eiufdem  Vul&rem  appellar, 
qua  &  nos  etiamnu  m  vtimur. 

Secundo  eadcm  capitain  textuGraeco  rcpefiuntur,quem  Septuagin- 
ta  Interpretum  eiTc  volunt.  ■*  * \ 

Tertio,  exeodemPatresomnimn  eruditiffimiteftimoniafaipede- 
promunt ,  &  inter  alios  D.Ioannes  Chry  ibftomus  homil.3.  ad  pop.  Air- 
tiochenum. D.Amhroiius  in  Pfal.36.  D.Auguftinus epift.199.  & lib.de 
grat.  &:  liber.arbitr,cap.n .  &  ipfc  D.Hicronymus  epift.8 .  ad  Demetria- 
dem,  &  in  cap.^^.Ifaias, 

Quarto  OrigcncsinEpift.adlulium  AfricanumexprefTe  &  difcrre 
fignihcat ,  docctq-,  hanc  libri  Efthcris  partem ,  qux  in  Hebrxis  volumi- 
nibus  non  inucnitur,.canonicam  tamcn  ciTe ,  &  Scriptyram  Sacram  ap- 
pellat ,  vfitatam  in  Ecclefia ,  communiq-,  vfu  receptam ,  cum  aequum  8c 
confentaneum,inquit,  non  iitexemplarium.omnium  ridem  &  confen- 
fionem  refpuerc,  vt  Hebr»s  aiTentimur. 

Etfan.equifeptemdecimcapita  iiium  inlocumreftituet,nimirum 
vndecimurn  &  duodecimum  111  principio  libri  collocando ,  decimum- 
tertium  1 4.15.&  1 6.  in  medio ,  &  decimum  in  fine ,  vt  exemplaria  Gracca 
prsefcrnnt,^  vt  monet  D.Hieronymus  in  c.i9.illadiftoru  6c  reru  oppo- 

fitioncna 


Veltbro  Bamcb. 

m  cofufioncmquc  hiftorixcx  prxpolt 


3*3 

;ronarrationis  ordinc  na- 
lirc&um  filum  habcbit  &: 


D.Hicronymus  tamcn  a>mmodiuscxiftimauit  ad  flncm  libn  fcor- 
iim  apponcrc,  vt  fignificarct  quid  cx  Hcbrxo ipfc  vcrtillct, quid  cxGrq- 
cocxcmplari  vulgariq-^cumht  vcrillimilcbis  hanclvftoriam  riiiflc  mo- 
numcntis  proditam,  brcuitcr  &  concifc  pnmum,itcrum  autcm  plcniug 
6\:copiolius  ,  Hcbrxumq-,  cxcmnlar  fccundxvcriionis  inGrxcumfa- 

a  Lyfimacho  Ptolcmxi  ,  Epiphanis  &  CJcopan  x  tcmponbus  intcr- 
ddiili^primumautcmcumfccundi  vcrlionc  hominum  ftudio  &  dili- 
gcnria,  prout  lam  ln  manibus  cft,  fuillc  confcniatum. 

Efttgiturinaniftimi animi , qui  contumacixfit  quam  vcritatisaman-  Aa>  corcUiatmemyia. 
tior,quiq-,infolcntcr  liucmpcftiuaquadam  nouiiatc4plcc.tctur,  hac  in 
rc  a  communi  omnhmi  lcntcnria  vcllc  dcHcftcrc.  Nam  quod  attinct  ad 
Mclitoncm  Afunum,dcquo  Eulcbius  ,D.ArhanaliuminSynopli,D. 
Grcgonum  Nazianzcnuni  in  vci  libus  ,  Sc  hoc  ctiam  loco  D.  Hicrony- 
mum  qui  pro  contraria  opinionc  profcmfolct,nondu  Ecclcfia  in  Con- 
CiliislcgitimccongrcgatainCanoncm  cisprxfcripicrat ,  qucmcadcm 
quaalia  omnia  autontatc  poft  tcncu  accuratcq,  dcfcndi  abomnibus 


Ll  BRO    B  A 


„emens  Alcxandrinus  lib.i. rxdagogicap. n.  locumm 
jg[  mcdium  profcrcns  fumptum  c  Baruch,  itafcribit  ,  Pulchcr-  BMruch^uSbifuntfrin. 
lmc  alicubi  dicit  Scnptura  adcos  qui  iunt  iui  amantcs  (tfiS^tntmm ,<5>c. 
x  *k  arroeatcr  vcrbadiriecns,  Vbi  lunt  qui  «icntibus  impcrat  ? 

Origcncslib.i.dcl}rincip.Vatcmcumappcllar,quodcx  Or#x#»/  x  *if  *px. 
oa/iusin  Epift.quxrcpcruurinDccrctisNicxniConcilii. 
n  Laodiccnum  Can.59.  codcm  in  gradu  quo  Ifaiam  Sc  Ic-  ctncil  Ltodic.tt.x. 


\d\u  pu  wicllcaddcndi 


hbrtrum  MpfetUtianibu4. 


\dmtrMcn 


eoprimocum  Eraniftcs  abOr- 


nfln 


dcrOi 


iiv..  ....    ..,.1....  ^vv#»«.w0 

odoxo  fcifcitarctur,  Si  Vatcs  hic  falfum  a 
)xus,  Ablit,  dtutm  cntm  Spmttu  funt  tlU  vtrbd. 

D.Ambrofiushb.i.dcridc  cap.i.cumcundcmlocumprotulilIct,Hic 
\ Dcus noftcrcx  3. cap.Baruch  dcfumptum , rcprchcndit fc quod in ca 
Iquircnda  &  cxaminanda  vcrfctur ,  qnx  didta fit a  fummo  Vacc  &  di- 
niSpiritusafthru  prominciata. 

Ss    X  Cxrc- 


324.  Liber  1  /.  Lcclefi*  Militantis 

Caeterum  mirandumnon  eft,  fi  antiqua  Concilia  Sc  dePatribus  qui- 
dameundeminCanoneminime  repofuerunt ,  nam  cumScriba  difci- 
pulufq-,  fuerit  Iercmiar  diuini  &  fatidici,vt  conftat  ex  trigefimo  fexto  ca- 
piteeiusoraculorum,  exiftimatum  vulgofuit,  huius  opera ,  ad  praedi- 
ctiones  Iercmix  tanquam  partem  illarum  cfle  rcferenda. 

Hocautemitafchabereliquidohinccognofcitur  ,  quoddoftiflimi 
Patres  eum  faepe  magiftri  nomine in  medium  adduxerunt.  S.  Irenaeus  1. 
5.  cap.35.  C  lemens  Alexandrinus  lib.i.Psedagog.  cap.i  o .  horum  verbo- 
rumautoritatevtentcs ,  Audilliaelmandatavitae  ,  itcmhorum,Beati 
fumus  Ifrael,&c.ea  tanquam  Ieremix  proferunt,cum  tamen  apudhunc 
Vatem  reperiantur. 

idem  chryffl.in  Pf.64.  D.Cypiianus aduerfus  Iudxos  l.i.c.6.  &S.Hilarius  L5.de  Trinit.fub 
S^f^/4'^W'  finem,idemfaciimt.  TeitullianusitemcontraGnofticoscap.8.  S.Am- 
uiuguft.de Ciuit.Dei. brofius l.i.depcenitent. cap.8.& lib.3. Hexamer.cap.14.  Prxftititidem 
c.)i~  S.Bafiliusl.4.contraEunomiumhaudproculafine5&:S.IoannesChry-. 

foftomus  Orat.  quod  Chriftus  fit  Deus ,  vbi  fub  nomine  Ieremix  adfert 
haecverbadepromptaex  ^.cap.Baruch  ,HiccftDeusnofter,nonrepu- 
tabitur alius praeteripmm.  S.Auguftinus  1. 10.de  Ciuit. cap.53.in profe- 
renda  eorundem  verborum  autofitatc  idem  prxftat. 

Vnde  concluditur  Baruch  reiici  refutariq-,  non  pofle ,  quin  Ieremias 
repudietur,neq}  hunc  laudari ,  quin  iftc  approbetur  quin  &'  colligi fa- 
cile  poteft,  eos  autores,  qui  diferte  cum  Catalogo  librorum  Canonico- 
rum  noninferueruntjvnoleremiaenomine  eius  quoq^  vaticinium  com- 
prehendifle. 


Qr  ig.tr a&.}An  Mttth. 


JEufeb  dt  Vroph.librorum 
appeliationibtu. 
Atkanafin  id  diftum*  O 
tnnta  mihi  tradita  funt. 


Zfifhtnm  Antorato» 


DE    TK6CAT10NE    TRl  V M> 
rorum^  dequa  Damelis  cap^ 
Capvt  xxvii,. 


Rigines  Tra&atu j.in Mattharum ,probatanimu 
&  fpiritum  efle  res  duas  inter  fe  differentes ,  allato  hu- 
ius  Cantici  veriiculo  vno,  tanquam  facro  &  diuinitus 
infpirato  :  &  in  Epiftolaadlulium  Africanumde  hi- 
ftoria  Suiannx  agens,  aperte  &  dilucide  fignificat,fuo 
iam  aeuo  in  Ecclefiis  promi  &  lcgi  confueuifle  Hy- 
mnum  Ananiae,  Azarix,  &  Mizaelis,  fecundum  exemplaria  Grxca. 

Eufebius  traft.de  libris  Propheticis,  Danielem  exponens,eiufde  Va- 
tis  monumentis  attribuit  obitam  gloriofc  mortem  trium  pucrorum. 

S.  Athanafius  ad  diuinum  verbum  Canticum  hocreuocauitin  ^ra- 
uiflima  quadam  oratione,qua  fententiam  iftam  exponit,0;»ww  mtkura- 
dita  funta  Patre  w^,vbi  ait  6c  ex  Daniele  probat  eum  quar  tum  qui  in  for- 
nace  comparuit,  filium  Dei  fuifle.. 

EpiphaniusfcribitdiuinumSpiritum  in  mediis  iUorumpccloribus 
confcendiflc,atq-,  iifdem  hoc  Canricum  inlpirauiffe.  S  .Cy- 


De  Sufann*.  hiftorta.  32  s 

S.Cypiiannstra<!i.dcOrat.Domin.aiccxprc(Tccliuinx  Scripturx 
idcclararcquonammodo  trcs  pucri  Dco  prcccs  obtulcrunt.  Pa-  ?McUnin  FarAneftMa. 
sidemaitinExhottationcadPanitcnt.  D.  AmbronusScrm.i.m  nit.tcm.t.Btbt.pp. 
meronc.^.vocatH/wwtf/w  Prophettcum:  EtRunHnusaitcaniinEc- 
quohbct  fcfto &  iolcnni dic confucuiflc. 

Atquecxhacconfuctudinc  illaprofc&a  cftquarti  ConciliiTo-  Ctntil  TtUt  4>c*ip?* 

querela,  quodfuitdo&iflimorum&:  lllumium  Patrumconcio- 

cbratum  aducrfus  quofdam  Prcsbyteros ,  quiindiuinorummy- 

Lum opcrationc  dicbus  Dominicis  ,  &  Martyrum  lxta  &: folcnni 

)ria,facrum  hunc  hymnum  omitccbar ,  vbi  magnacofcniionc  de-  *-*A 

Q  fuit,  vtipofthacinomnibus  Hifpanix&  Gallicix  tcmplis ,  vbi 

imaficrct,idCanticumaccincrctur,idqui  fugcrct  ficrecuiaret, 


Canticum  &Sufannxhiftoriam  intcrScripturas  apocrvphas  reicccrat, 
perfpicuc  rcfpondct ,  (c  non  mcntcm  opinioncmquc  iuam  carc  prodi- 
dille,icdtantum  fignificarc  voluiflc,cain  voluminibus  Hcbraicisnon 
rcpcnn,nc  in  corum  cnminationcm  incurrrrct/i  cum  vauoniis  ca  Pro- 
phccarum,operc  vuo  illigauiflct. 


D  E    S  V  S  AN  N  JE  N '  1- 
ftoria. 


f  a  p  v  t  XXVIU. 


EtfiKB  Vper,v 

*»^Vn^y4  rauonumi 
^Si>w  iS^ §  ai\ xd am  fu 


.z.MMMtrf.Rnf.c  5. 


rai 

^  quxdajnfubiungamquxiacrxScripturacfidcmcimiri- 
•^t^j^^^^Sflt  uce  concihcnt. 

S .Dionyfiusdc cuiusau&orirate  iam  copiofcdi(pu-S  D,^/^^'w  MK 


gnatum.  Detts  tternt qui abfonduorum  crcogmtor ,  qutnojtiomtitaanteqitdm  D4nitl.ij.4z. 

fjWtm 

D.Ircnarus  lib.  4.contrahxref.cap.44.itainfit,Etaudicntcasqux  lrt**»*l 
funt  i  Daniclc  Prophcta  voccs ,  fcmcn  Chanaan  &  non  Iuda  ipccics  fc- 
duxit  te  8c  concupifccn  ria  cucrrit  cor  tuum. 

i  OOTCWsfaibcnsad  ItiUum  African  11  dcdita  opcra  huius  hifto-  • 
rix  au&oritatem  confirmat ,  nominatqucS'W#4w  SmptLram  y  &nuer 
rcsdiuinasrcponic.  Rcfpondcnfqucobicdhoiii  cGixcisvocabulisdc-  «f6#|  mtf? 

fumptxquxnmilem  habcrcnonpofluntr:  Hchrxorcxtu  allulioncm, 
ait  Daniclcm  proptcr  Scnujn  rdponlionc  m  ,C !  1  alda  icavcrba  quxdam 

ftfife'  i  iclc- 


326  Ltb,  1 L  Ecclefa  Jldiiitarjtv, 

{elegifle,qua:  arboris  nomini  refpondercnt :  quairi  fimilitudinem  e  tiam 
•>->  Interpres  in  lingua  fua  xmulari  voluit.  Et  homil.  i. in  Leukicum fic  ha- 
>>  bet,Iamteiupuseftnonaducrfus  improbosprcsbytcros  vti  S.Sufannjc 
5>  vocibus,quasilliquidemrepudiantcs,hiftoriamSufanna:dc  Catalogo 
> »  diuinorum  voluminum  defecarunt:  nos  autem  &  fufcepimus ,  &.  opor- 
■9  9  tune  contra  ipfos  proferimus  diccntes, Anguftix  mihi  lunt  vndiquc. 
Eufeb.Uhtft.c.n.         Eufebius  Cxiaricnfislib.6. hiftoriae  Ecclefiafticae,eam  difputatio- 
nemrecenict,  quacOrigincminter&Iulium  Africanum,propterhanc 
,  lpfam  rem  excitata  fuerat:  aitque  Originemfatis  illius  obic&ionibus 

cm»  ..  epr*p*rj.9-  tccifle.Et  lib.^.dcpi\xparat.Euang.vtprobctdiuinammcntcmfuturo- 
rum  intelligcritiam  habcrc  notam  &  perfpc&am  ,  Sufannx  precatio- 
ncm  in  medium adducit,vt  (achirri  diuinx  pagina?  tcftimonium.  S.A^ 
thanafius  in  Synopli  exordia  notans  diuinorum  voluminum,  &:  ad  Da- 
niclem  progrcflus,his  vcrbis  inchoari  dicir ,  Er  erat  vir  habitans  in  Balylone 
&  nomen  ei  loacbim,& accepu  vxorem  nomine  Sufannam. 

S.Ioan.Chryfoftomus  in  Homilia  qnam  de  Su&nna  more  fuo  au 
ro&purpurapertexuit,  dtuinas  lecliones ,  &cfantlaoraculaDei ,  huius  rei 
CGmmemorationem  appellat. 
^Hf^rt^ii  f"'  Ruffinus  reprehendit  aliquando  S.  Hieronymum  quod  illam  hi- 
Mtcra  erj.  ujf.  z.c  fl.ori;[ac[libi;0s  apocryphos  retuliilet:  refpondetvir  ille  magnusnullo 
fcrip.torum  fuorum  loco id  probari  pofle ,  ncq;  enim  quid  fenferit  ipfe, 
fed  quid  Iudxi  contrafolcant  dicere  explicauifle. 

Et  quandoquidem  iam  clariflima  tot  fcriptorum  teftificatione  con- 
ilat ,  Eccleiiam  ab  omni  faeculorum  memoria ,  hiftoriam  hanc  &i  trium 
puerorum  canticum  admififle ,  quis  dubitare  iure  queat,  quin  Concilia 
Laodicenum  &:  Carthaginenfe  cum  Danielem  approbauerunt ,  fub ea 
vcrfionefccerint,quarin communi omnium  vfuna&enus fuit?    h  './ isjS 

DS    HISTOKIA  BELl,     D  R  A- 
conis  Habacuc, 


C  a  p.  XXIX. 


Iven  l.A,  c.u.  Vide  commet 
Chm .  Alex  l. 1  Strom.  c.ii 
Orig.  hom.i.tnti  tuerfos . 
JLujeb.de  Prfhettcorum  li- 
brorum  ^p^ellattonibm  tn 
f)aniele. 

Atha.ferm.^.  contra  Arta. 
inSynoffi. 

Cyytll.  titer.catech.  1 4. 
Bafii  ho.m  dtuttes  auarcs. 
Ka&iatiX,.  in  praceptu  ad 
ytrgines,v.i49> 


V  b  1  t. a  r  1  nulla  ratione  poteft  ,  quin  huiufmodi 
hiftoriasgtauiflimi&.eruditiflimi  Patres,  ab  omni 
memoria  vctuftatis ,  in  fuis  fcriptis  mometifque  pro- 
tulerint,Irenaeus,  Clemens  Alexandrinus,Origcncs, 
Eufcbius  Caefaricnfis,Athanaiius,Cyrillus  Hicrofc)- 
lymitanus  ,S.Bafilius,Grcgorius  Nazianzenus,Epi- 
phanius ,  Grcgorius  Nyflenus ,  loannes  Chryfofto- 
mus,Pa!ladiusj&  ex  Latinis  Anacletus,Tertullianus,  Cyprianus,S.Hi- 
larius,  S.  Ambrofius,  S.Hieronymus,  S.Auguftinus ,  Seuerus  Sulpitius, 

Sed 


T>e  hift.  Hehy  Draconu  &  Kalacttc.  u-7\ 

Scd ambigi  fortc qucat, num  cas  in  mcdiu  m  adduxcrint ,  vt  a  Da-  *ftp.invitaAb*cucVroph. 
•  nfclcperfcriptas,&  quodindc  lcquinctcflccftjVtprobatas&canonicas  tyjfi*j»»*t.*pmipa  s- 

a     *  *"&SIJmH5      i  n  \*    CrryfoJI  krm  <.in\fattb. 

<<ux  proximc  iubiiciunrur loca  &  tcltimonia ,  vtrumquc  probar.  ^ otmll0m  l4  tn  pnorem 
Eo  lcnlii  $c  condirionccirauirimprimis  D.  Ircnxus  lib.4.  ca.^.aduerius  *lCo>inth.An*t'ttu4tp  r. 
hxrcfcs :  cv  vcro  ruiiusarquc  difcrtius  Euicbius  Cxfaricniis  variis  in  lo-  Tatullde  Itmn.c.y 
cis qux notantur  ad  marcincm :  vt cV:  D.Ambrofius qui in codcm ordi-  \***l*tft*c 

•  fV*     r   r  iv  •  1  yt>rt*nu*e  tfl  }t.tteor*t. 

ncvcntatis  ponit ,  quod  Moyicslicco  vcitigiopcr  Occani  alucumircr  oomtmCa&ftrm.diopcrt 
frccrn  ,  quod  D.Pctrus  fupra  marc  ambulaucrit ,  6c  quod  Abacuc  finc  ^  iU$m*fymu. 
pcnnis  volaucrit.  Er  in  IMalm.  118. ait ,  Daniclcm  bis  m  roilam  lconum  HiUr.dt  Trmk.  Ub  10. ey* 
fuiifc  comc&um:  &  quidcm  cap.d.mcmorarur  Darii  Mcdi  iufludcmii-  *£  ^l*^/'*]  0y  ^  • 
fumillumfuiflc.quodcontrarcgiumcdidhim,  Dcofuoprcccsobtulif-  ^,7/«//*  *r  8^/iT/(jI 
fct,  fcdtumquidcm  vnius  tanrum  no&is  fpatio  intcr  fcras  animantcs  m^V[mI.}6.  fr*du2.c£h- 
fuiflc-.Ircrum  riiit  dcicttus  a  Cyro,quod  Draconcm  admirabili  vi  iiiftu-  »4 17. 
lilfct^quotcmporcfcTomninodicsinillafoilapofoit  vti^.capitc  rc-  Httron^Jutr[Uwn.t.i.& 

D.Hicronymus Epift.nad  Euftochium, allato cxcmplo Daniclis,  ^Jf[7.'^ 
quimcflbmmprandiofuitaprophcracxccprus,  addir  ,Innumcrabilia  bom  \o.dtT*fcb: 
(inu  dc  Scriptuns  diuinrs  rcfponla ,  quxgulam  damncnt ,  &  fimpliccs  Ambrof  tn*rrnit*nt\. in 
cibosprobcnt,hxcfufltciantpaucadcpl*rimis.  Gtntf*dHorcnti*nMm.- 

Scucrus  Sitlpitius  hiftor.iacrxhb.  1.  quod  dc  Bclo  dicimus,  codcm 
planc  modo  rcccnfct,quo  apudDaniclcrriproditur,notatq,  Bclam  fcc»- 
ptraolim  Babyloniorum  modcrarnm  fuiflc,cuiusctiamfummus  pocta 
in  /Enciade  mcmincrincx  quoniam  ipfi  populus  honoris  cauia  &  mcnW 
txbcncuolcntixxncam  ftatiiamcolfocauiflcr,cadcindcimpcriramul- 


WBtm 


diurnis  honoribus  profccuta cft ,  donccfraudcm  facnficuk 
nodhirnamquc  popinam  ingcniofiiBmus  Danicl  apcruiflct. 

Euchcriushomil.10.de  Pafch.mcmorabilc  quiddamanimaducrtit 

rum  animoraminimicnm  Dxmoncmcxprcflifl'c,fcdab  coctiam  obicf-  ^u^^* 
fummiflc,&infandofpiriruagiratimiadcum  vfquedicm,  quoDanicl  StdnUdc.i.Eptfl.ndRom. 
©ffa  obiccia  monftropcrnicicmarrnhr ,  ruptoquc  vcntrc  foloafflixk. 
Profpcr  £c  Scdulius  illud  idcm  vt  vcntrimam  hiftoriam  rcccnfcnr. 

S.Grcgonus  afhrmatcclcrcm  illum  impcnim  dclati  Habacuc  r>er  Grti^Vi*Uz.c^xM, 
arra,dhiinarScripturx  auctoriratc  confirman ,  illoquc  cxcmplo  probat 
&c  aftruit  D.Bcncdi&i  ad  iuos  aductum  prodigii  plcniflimum ,  qui  cum 
lonea  intcrcapcdinc  locoium , a Difcipulis  lius abcflct ,  cis  ramcn  ic  vi-  - 
dcndura  cxhitmit.. 


3  jS  Lib.  1 1.  EcclefiA  Mtlttantis 

DE  LIBRO  TOBIjE. 


C  a  p  v  t  XXX. 


Cent.  i.c  4-cohl' 


Ktmnit.tn  exam.fiff.\. 
Concil  Trid. 


Entvriatores  Magdeburgcnfes  nullam di- 
KinaeScripturxparcem  praecipux  andfcoritatis  &au- 
thenricam  efle  volunt,quanion  in  Canonc  Hcbrqo- 
rum  ponatur:  &  proinde  librumTobiae  reiiciuntju- 
ditam  fuas  fibircs  habcre  iubent,Sapicntiam,Eccle- 
fiafticum ,  &  Macchabaros  afpernantur.  Kemnitius 
idquidem  vultjnExaminefeflionis  4.  Concilii  Tri- 
Brent.mCcnfeJf  iPitemb.  dent.Confimilitcr  Brentius  in  Confcilionc  Witembergcnfi.Lutherus 
C  delsj*it>ttira-  -  .  &Zuingliusin  eandem  fcntentiam  pedibuseunt  in  Praefatio.  Biblio- 
t^iPS&Z  Calumushb.i  .Inftkuuonumljbrum  Sapicnnz mcrndacii  anjuit 
Caluinli  lnfl.c.u.§.Uib.  nimis  faneinfipienter :  &  liDr.2.aitEcclehafticum  non  latnrmaeioli- 
is.):f,i»rl&.j  c5.3  z.in  dxque  audfcoritatis  fibi  videri.lib.  3.idem  iudiciumprofcrtde  Macha- 
anud.Conctl.  Trid.fi f^.  ^s .  £t  m  Antidoto  Concilii  repudiare  Tobiam  &  Iuditam  videtur. 
PiiTIaca  fidei  confcifio  Caluini  veftigio  fidenter  infiftit. 

Contra  vero  Ecclefia  Cathohca  facrofan&os  habct  eos  libros, 
Canonicos,fummae,  teftatae  <k  fempiternx  veritatis ,  id^cuic  maximc  his 
argumentis  euincit. 

Concil Cartk.ycan.47.  Imprimis Concilium  Carthaginenfe  ^.eodem  in gradu &ordine 

lnnocentiw.X.  ep.adExu-  p0nit  cum  CcCteris  Canonicis  &:  communi  omnium  iudicioprobatis. 

Decreto  Ubroru  Sccundo,  Summi  Pontifices  Innocentius  L  &  Gelafius  magna  confef- 
^cclefiaft91  "  ° '  fione vnacumS.Auguftino,Ifidoro,  Cafliodorq  &aliis,  vtDeiafflatu 
Cypriantu  de opere  &  elee-  exaratam S cripturam  in  medium  profcrunt.  3 .  Idem  illud  Concilium 
mofma.  Carthaginen(e/^m^.'«i«wappellat-,hoccft,Canonicos.   4.  S.Cypria- 

Ambrof.lib. de  Tcbta. tox.  nus  Sernvde Elccmof.fic innt,L^«z;«  r  in  Scripturis  Spiritus  S.  &  dicit  Elee- 
h%Vttophetico  Ubro  qui  ^fjnu&fiit^rgmurttccMai  quiddilucidius  &  exprefTum  magisdici 
injiribitur Tobicu,&c.  poteft?  Calixtus I.Epiftola 2.  locum Tobix quendam  profert  cum  hoc 
Cyprianus  deorat.Dom.  Eiogio  ,Benefacray  ait,  Scriptura.  5.  S.  Ambroliuslib.i.dcTobiacap.i. 
jEt  ideo  Scriptura  dtuina  scnpturamprophtticam nominat :  S.Cypnanus  iterum  tract.  deOratio. 
^ftrHtudtcer^  bonaeffo     om. DiuinamScrtpturam.  S. Au^uftinuslib.i.dedocTir.Chi-ift.cap.S. 

ratio ,  cum  tetunto  o*  elee-     .  _  .  ,  °  , .       .        .  .  .  r 

ad  Canonicorum  voimrnnum  chorum adiunmt Tobiam.  Et m hb. cui 


\ofina. 


Augufi.lbz.de dotl  Crift.  titulus eft Speculum,cum  fan&cfuiflct pollicitus  nihil  fc  nificxdiuinis 
c.S  dequofup.& ep.  tio  de  literis  allaturum ,  ftatim  eucftigio  profcrt  Tobiam ,  &  alio  in  loco ,  lau- 
$ratia  nom  Teft.c.io.  qUjdpiam:  i  i.Tobix  aggj&cilus,  Scriptuw  eft,  inquit. 

RurKnusinPialm.^^.aliquantoanteS.Auguftinumfcripfcrat,  AL- 
quitcu  dicnntur  diuina  eloquiayiux*a  %d  quod  friptum  efl.Quod  tibi  non  viffieri,  al- 
Chromataidc.y  Uatth.    rert  nefeccrif.  Et  Chromatius  in  Mattharum ,  Sicos  quipetunt  defpicia- 
:     mus  qua  fiducia Deumnobis..quod pctimus praeftare  credimus, dicen- 
.  ?^  te  Scriptura, Vidc  ne  auertas faciem  tuam ab  vllo  paupexc,itafiet  v t nec 
•>  >iteauertaturfaviesDei.  .  > ' 

Concin- 


DeLibroJudith*.  31* 

ConcludamuscumlficloroI.^.Enmolog.LicctlibrumTobixin  IfiJor.lt.Ztym.c. 
IuumCanoncmnonrccipiint,Ecclcha  tamcn  Chriftiintcrdiuinosli- 
bro$,&honorat  &  prxdicat. 

C  a  p  v  t  XX XI 


<nhbl*Mth. 


.  0       1      1  r^unicros*,  mtr^?,  inquit,  non  recttdtur  tdlu  !gnntimepi/t.M4  fhiUieU 

ulujvj  dtutnorum  volumtnum  lcclio ,  tn  qttd  non  vtdcdtur  dltqutd  obfcurumjtbcn- j-  PP.CU- 


tcrjtc 


tantu 


ucnc 
don( 


MUQun.  oc  tar 
yhdcomntdd  Ltt 


&(dntdntes ex  Legc,  Dominus  contcrcns  EJJfjr 


bclla  Dominus  cftnomcnilli  '  1 ,ri' '  "  " 

num.  In  mori 

Concilium  ^Cmnagincnfccap.47.infuoIndiccponitcundcm;^cnn*forinai 


60  w i»*n.  Ifi  tofui  Vilu- 
fi*t*  Itb  1  .#;iyf  %y. 
-  T trtmll  de  Mon«£4m.c.\7. 
^  ej*u9 1.  mdu&rfm  Aftrcton. 
e-7  H$lur  tJVfil  115.  £«• 


m  q  «  9  n  p  <  ciftr  Cdtnrttmnm  dt  n$n 
1  Bcda  |  &  alus  qui  pcrccnfcri  nmnttbm. 

Ambrcf.lib  dev 

ninatum&  Nabuchodono-''' *i 


rm  DclLuin  dcnuntiallc  anno  tmpcrii  Imdccimotcrtio.  Rc-  ft'u*n.<.%  ~>iJuit*te.  ey  ept. 
fpondcrmis  Achioris  vtrba  non  cflc  capicnda  dc  atroci  &  pcraccrba  t%\.dd imftotb.d€€ufi»4tu 
illa popult  cantiuitatc  dc  quatocScripteics mcmincrunt  (cd dc  mulri-  vlTV*u*tH*  9- 
pUdvcxarioncquxvariis  locisatquc  tcmporibuscucnit  Hcbixis  ,  8c 


rum  cnim  Dioclcs,qui  indiuinapa- 
lorum  principatum  obtincbat,vtfu- 
T  c  pcibt 


s 


33<* 


LiberM.  Eca 


perbi  Aflyriorum  dominarores  imperii  fuidon 
locaucrant,poftqiumNiniueloloatquaraproft 

LWT^O  s 


C  A  P. 


XX  XII 


Ivinissimvs  Apoftolus  ad  Romanos  eap*. 
n.hancSalomonisfententiam  profert,  ecap.cy* 
Sapientiaedefumptam  ,  Quis  emm  cognouxt fenfum 
Domm^autquis  e-us  conjiltariusfuit. 

S.Dionylius  Areopagitaqucm  Magmtmindi-. 
gitanit  Oiigenes^llujinjltmum  &  fubttiifimum  fbm 
Lfopbuw  S.  Gregorius  Nazianz.  Ccelt  alttem  S.Io- 
•a^^^^&^sr  anncsChryfoftomus,  Apojioltcumdijpenfaorewre'- 
rum  dhinamm  Anaftafius  Patriarcha  Antiochenus  :  Docttftmum  Tbeolo^ 
gum,  fan&iilhnum  &eximium  fublimium  rerumexaminatorem  S.Io- 
nes  Damafcenus :  PrsftMltfimum  Dofarem  Sophronius  Patriarcha  Hie- 
rofolymitanus:  Diuin  m  &excellcntcm  Theodorus  Presbyter  t  Antiquum 
&venerabtlem  Patrem  D.  Gregonus.  Hic  igitur virtantus  de  eodem  libro> 
agens fic libro de diuinis nomin.c.  4. loquitur ,  In primis Scripturarum 
inftitutionibusquidam  de  diuinaSapientia  dixitcopiofius,Amator  fa- 
<Sus  fum formae  illius.  Et  cap.  i.Ecclefiafticae  Hierarch.id  vfurpat  vt  di- 
mnx  Scripturac  rextum ,  quod  eft  Sapient.  5.  Acuet  diramiraminlan- 
ceam&pugnabitproillo  orbis  terrarum  contra  infenfatos.  E^efippus 
apud Eufebiumlib.5.hiftori<eid profert  ex i.cap.Tollamus  e medio  iu- 
ftum,quoniam  nobis  moleftiae  eft  &  mcommodo.Q^uem  ipfum  locunx 
luftinusMartyrinDialogocumTriphoncadducit.  Hrl 
■  ?  Clemens  Alexandrinus  lib.4.Stromatum,  Diuina  Sapientia  dicit 
demartyribus,  Vilifuntoculisinfipientiummori  ,&a:ftimata  cftaffli- 
^5cl:ioexitusmorum5&quodinobiscftiterexterminium,illiau 


ln 


t  haTvtfin  Sjnfipjttom 


pace. 

Origeneshomilia54nLeuiticum,ineodemhonoris  ^radu  ponit 
cum  Vate  regio,  citans  idquodcapite  primo  perfcribituis  Sptritus  Do- 
mmrepkutt  orbem  terrarum.  Ethorailiaii.accommodat  Chrifto  quod 
^  aSalomoneiamprjedKaum  ohmfuerat,  Et  cumeflem marisbonus 
„  veni  ad  corpus  incoinquinatum.  Et  fcnbens  inloannem  id  quodeft 
„  cap.i  o.Per  contemptibilc  lignum  iuftum  gubernans/- 
j.        Sandhis  Athanafiusexprefledocet Sapienrix  librum  non  faluta- 
res  modo  monitiones&ccelcftiadociimentacontinere  •  fed  cundem 
quoque  efle  propheticum  &  de  Scruatore  Chrifto  vaticinan ;  &  iterum 

cxeo 


3 }  i  Lib*  1 L  Ecelefa  Militantis, 

auftoritatem  decet ,  quod  etiam  confirmat  libro  de  bonoperfeuerantiae, 
cap.17. 

Etlib.2.deDo<ffainaChriftianaduos,ait,eos  libros  quorum  alrer 
Sapientia  dicitur,alter  Ecelefiafticus ,  quoniam  au£toritatem  mcretiffi- 
mo  confecuti  funt,inter  libros  Prophetarum  efle  numerandos* 

Quidplura?  Concilium  Carthaginenfe  3.  c.47.  recenfens  libros 
Canonicos  figillatim,  libros  quinque  Salomonis  enumerat.  Cum  hac 
tantafomlfimorumteftiumjcgione,  quis  prudens  aduerfafrontecer- 
tareaufit? 

T>E  ECCLSSIASTICO^ 


Capvt  XXXIII. 


1  Vtt.t 14. 


lacob.i. 


Ckm.  Akx.l.i.  Vid*ic&  5 


Postolorvm  Coryphaeus  momentum  di&is. 
fuisadhiberevoluitexhoc  librodefumptum,  cum 
in  priore  Epiftolafua  itainfit,  Omniscarofanum^&o- 
mnisgloriaeiusflosfaritfxaruitfoenum  &fios  etus  decidie. 

S.Item  Iacobuseademin  fchoia  politus  cap.i. 
Qupniam  ficut flos  focni  tranfibit.  His  fi ita  videtur 
anriquorumPatrumiudiciaiungamus. 
Clemens  Alcxandrinuslib.i.&i.Paedagogi  abfolute  Scrtpturam 
1  vocat:&  lib.^.Stromaaira  cap.^.Salomoni  tribuit.Origenes  homil.  i.in 
lib.Iudicumcitans  odhuumEcclefiaftici  caput  pznlimodo  Scripturam 
appellat,vt&homil.9.inEzechielem  inmcdium  adducens  quodeft 
mcap.io.  Quidfuperbisterra&cinis.Ethomil.  8.inNumeros  Ubrum 
Salomonivindicat  %  tametfia  Grascis  dicatur  fapientia  Iefu  filii  Si- 
raclu  *■ 

D,J?arjius  inff-^  &in 
Keiponiione  1 04.  diuinas  literas* 

D.  GregoriusNazianzen.  Orat.i.cont.Iulian.  &D.  Chryfofto- 
fflus  homil.33;.adpopul.Antiochenum3  &prima  Paramefi  ad  Theodo- 
rum  abfolute  nominant  Scripturam. 

D.Cyprianus  E^ftola^.  SalomoninSpiritufandtoconftitutus 
teitatur^&docetquacfitSacerdotalisauftoritas  &poteftas  ,dicens  ex 
totaammatua.timeDEVM5&Saccrdoteseiusfan(aifica.  Ettraftatude 
opere & Eieemofyna ,  Loquitur  in  Scripturis  diuinis  Spiritus  fanftus  & 
dicitEleemofynis&fidcdeUaapurgi 
«tlngul"gnem>ficelecmofynaextinguitpcccatum. 
AmbtMbm.mnt.t.Uj.  D-Amb|rofius»1"udquoquecgregiumquodSa:iptura.ait  Ante 
SscognXwr         qUCnqUam'  vnuf<lui%uc  cnim in;n0uiffimis 


Optarus 


DeScclefiafltco.  333 

>tatuscontraDonatift.  InauxiliumcnimabdiixcrasProphctam,  opiMt  /4  etntr.DtnM/tft. 
leihim  cft  Sacrificium pcccatoris  quafi aui  vi&imat  caHcm.      t0  *  Mlwth  ?Mtrum. 
u^uftinmidentidcmcitar  vt  exthcfuirodiuinorumoraculoiu  Citmt.Epift. 148  dtGtntf. 

11 VA      I  L  •  c  •  c  1  r  DeeurMpromorte.iy.to.A* 

'quiturjniiduonbn^vnusquiSapiciuiaSaiomonis^&aliusqui44  ty  Mdoro]  tontr.fr  tfetll. 
afticusin&ribitur,&c.  quomaminauroritatcrecipimcrucrur,"  tt.t. 
intcr Prophcticosnumcrandi  (unt.  Et  quod  attinct ad S.Hicronymu  " 
*^incontranum  nonporcft  ,  nam  Epift.33.  pcrhonorificodiuinx 
irxtcftimonio cohoneftat. Et in Pfalm.75.ait Chriftum  Iesvm 
lilirnaSapicntu  cft  Salomonis  orc  locutum,  &  continuo  citac 
C  24.cap.Ecdcfiafticidcprompninau  ■ 

tcrumanimaducrtcndumcft  ,  quod  qucmadmodum  Eacchix 
ImanucnicsProucrbia  Salomonis  antca  Iparfa  cxdiftipatacol- 
ic ,  &inordincmccrtumrcuocarunt ,  vtciufdcmlib.cap.15.fi- 
rur  his  vcrbis,  Hx  quoquc  parabolx  Salomonis ,  quas  tranftulc- 


>mpo(uit  &  ccrta  ratione  dc( 

rlrmnln     vrnnnrS  Hifmn 


uabanrur  ^nondchieruntquicumlibri Autorcmcxifl^arcnt.  Scdcx  Cyfrim.li.Eff. 
lan&ilimiseruditifiimifque viris  Cvnriano  Ambrofio  Hicronvmo&:  *m**§fm  tJC****. 

frMrftno  wrfpfnnlrir    h  mr  lk  i  '        .(V  f  c'|  ^ittron.m  e.io  Itcltftsft. 

o         1  '  K    r  Gretor  /.10  tnorML  e.\A>. 

nis :  quis  vcro  vnquam  dubirauit ,  quin  kbn  Salomonis  fint  canonici  ? 

P  e  *T;%IM  0  €T  SeCVNDO  LlBRo 
Mtchabtorum. 

'Ci>VT  XXIV. 

ATisquidcmnobise(Tcdcbcrer,quodConciliumCar-  Concil  Canh.j.c.47  to. 
^SSm^  thagincnktcrtium,cuiD.Auguftiiiu$Ecclcfixmagnum  1  Concil  PUcmfvtfrA- 

*33L  dcctls  &1  lumcn  mrr  l  hnr    innnnnfrnarum  'Jrnin      >m  Uf  ^ct,ttHTM4  c*nonictu  m 
^MPi  y  Y  .  _    .  tteUpM  nihtl  IttMtur  fnh 

597  »nordincponitCanonicxditunxqucScriptura5,il-  *mi*4mmsr*  Script** 
losduoslibrosquimodo  indifquilitionc  vcniunt,  cum  rMrum.  Snnt mkm  cmt- 
jrxfcrtim  hocConcilium fit,dcindcinTrullcnfi GcncraliSynodo co-  nuMScriftnrMGtntfts, Zx- 
irmatum  anno  Domim  4.18  SedanoniamrcsnobisefthacrrmDcftirr  $^m*^tHttumy  d»e.  M4* 
iimiicrinm'n'1  ' &A     "         *  j.  *      V,  chMbscrnmlsbridMt» 

ous  qui  nacm  omncm  pcnirus  rcpuaiant,  quam  no  pro- 
>nx  mcnns  lnrcliigcntia ,  narurxquc  vi,  &  clara  lucc  argumcntoru  pcr- 
%pcrinr,facicndumnobi5cft ,  vtdifficulratcsomncs,  quxcontrano- 
um  libroruin  autoritatcm  obiici  poftiint,  brcui  opcra  cxnauriantur. 
Prinu  Ycro  cli,Qupd  in  Indicc  Hcbrxorum  co$  non  rcpcriunt. 

Tc   j,  Rcfoon» 


Liber  1  1.  Hcclefa  MititAntu   -  ? 

Reipofijto.    Efle  ver6  minime  potuerunt ,  cum  Machabaei  trccentis  poft 
Efdramannisfuerint  ,nimirurri  auno  ab  ardificatomundo  5858.  Siquh- 
dem  Efdras  e  peritorum  opinione,quitcmporis  &aetatum  rationcmac- 
curate dcfcripferunt  anno  $583 .floruit ,  quo  tempore dc  conhlio Senio- 
rum  qui  prihcipes  tum  fuerunt  Syriagogae ,  Canoncm  defcripfit ,  qucm 
primum  feu  vcterem  nominant,  fccundum  ordinem  literai  u  Hebraica- 
Tumdiipofitu,quivigintiduos  libros  Teftamcnti  veteriscomple&itur. 
Alter  Canon  fuit  a  Iudads  ftdornatus  multis  poft  annis,  cui  libri  Macha- 
baeorum Sc Ecclcfiafticus infcruntur  :  teftis  Scriptor  Hebra?orum  nobi- 
liffimus  Iofephus,qui  lib.z.contra  Apioncmlocum  vnum  exeodc  pto- 
fert  tanquam  e  lege  &  Canonc  promptum ,  quiad  primum  illum  Efdrx 
reuocari  non  poteft  ,  quod  eius  astatc  nondum  Ecclcfiafticus  certorum 
hominuinduftriacolleftus  coformatufq-,  fuerat ,  quod  potiori  fane  ra# 
-tione  de  Machabaeorulibris  debct  intclligi.  i.  Obieciio.  Machabsorunii 
-libriinSeptuaginta  Interprctum  verfione non  reperiuntur.  Rejponfia^: 
Septuagintailli  Interpretes  ceritum  ac  feptemdecim  annis  Ptolomaeum 
:Philadelphum  praecelTejrunt  circa  annum  geniti  mundijjzi.  vt  fupra 
fuit  demonftratum.  Itaque  nondum  natiprioris  libri  cognitionem  ha- 
-bere  non  potueiut  Hebraico  ftylo  explicati,  nec  pofterioris  fcripti  Grae* 
ce,duo  quippe  Spriptorcs  ad  rerumgcftarummemoriamannaliumo- 
numenrisconfonandamanimumappulcrunt.  j.Ofrtftfio.Eorumlibro- 
rum  artifex  e^tionymus&  ignotus.    Rejponjio.  Haudnotioreft,qui 
Jaralipomena  eonfcrtpfit ,  aut  libros  Iudicum ,  vel  etiam  Regum  hifto- 
riam  ,  qu#  tamen  Commentaria  a  nemine  repudiantur.    4.  Obtettio. 
ZufilU  Melitonis  apud  Eufebium  Canon ,  nullam  mentionem illorum  facit. 

Rejponfio.  Qui  adfertur  a  priuatis  hominibus  Canon,nonefteiufmodi, 
vt  cum  eo  comparandus  elTc  vidcatur  qui  a  Conciliis  exhibctur,  editur' 
comprobatur.  Adde  quod  Mclito  ne  quidem  Eftherem  nominauit,  cu- 
ZuftUt.e.y.  ius  tamcn  fianiflima  autoritas  orbis  terrae  iudicio  probata  fuit  ' 

5.  Obiettto.  Origenes  in  fuo  quoque  apud Eufebium  cataWo  eofdem 
iilentio  pmermittit. . "Refronfio.  Origenes aliaseos laudat ,  vt paulo  poft 
demonftrabitur,  Origenes  vnus  de  multis  fcriptoreft  ,  Orieencsfuo 
pjmiumiudiciombuit,  Origenescodeminloco nufquammcminicE 
piftohe D.Iacobi nequc  S.  Iudx ,  fecundam item  D.  Pctri , fecundam  & 
tertiamDJoanmsmdubiumreuocauit ,  numigiturhic  audiendusvi- 
deatur?   */0Hto  N^ueinConcilioLaodiccnfieorumcxtatvl- 
;  ^    ^    ;  .         lamemona.   Rcjponfio    Concilia  Occumenica  iam  d  nobis  adduft, 
Wgi^ucdemccp^prorerentur ,  Prouincialibus  longeprceponderant 
Adde  quod  id  Concilium  etiam  Apocalypfin  p^rmitS  Stus  fa 
men  plena  icmper  fuir  &  minimeckbiaauroriras.    7  obieS    R  ffi 
nusinSymbolofuovrignorospmenr.  ReJp„f,o'  Ruffinus  ok& 
feaarorhurnouarumopinionum  anceps  &parronus5  quimulttsin 
rebusfade  aberramt ,  vtmeridfrimoD.H.eronvmus.Hiobiicit 
#,Ol>tttUo.  JJ.GregonusNazianzenus  ,  S.  Cyrillus  &  AmnhiWl,- 


}3  g  Liber  11  Ecclefa  Mditantis 

tofeph.  ant^ludaic.  Lzo .  noniine  &  gloriari  mmtti  cupiebant ,  vc|  inter  aii^  Ariftobulus  Hir- 
M  cani  filius  apud  Iofcphum  libro zo.cxtremo.     13.  Obuttto.  Capitc 

i^.prioris libri Antiochus Babylone montur.  Capitc autcm  9.  l.i. per- 
eare  in  montibus  miferancio  fato  extinftus  cft.  Refjonfto.  Monturm 
montibusquodlcthalimorboibidemfucntcorreptus  ,  ttavt  decorpore 

*JUtcM.9.  i„mivermesfcaturirent,acviuente 

Mus&foctoreexercitttsgrauaretur ,  &qutpauloantefjderac*luonttnSereJear- 
bitrabatur,  eum  nemo  poteratpropter  intemperanttamfoetortspertare.  Sed  is  tan- 
demBabyloncanimamcfflauit,  vt  oftendunt  liccras  quasdeditadlu- 
dxos,inquibusfignificat,  cupcre  fe  Antiochumfiliuminiignibusim- 
perii  ornarc,  quod  dcindc  Baby  lonc  perfedum  eft  opera  Phihppi  vnius 
de  purpuratis  gratiofiflimi,  adiutore  quoque  Lyfia,  qui  puerum  Antio- 
chximeducauerat,nominaueratqucEupatorem.    14  Ob-eclh.  Tem-J 
pliluftratiocxpiatioque  folennis  ante  mortcm  Antiochiperficiturpn- 
molib.cap.4.  atexz.cap.io.  pofteiusinteritum.  Rejponfio.  Templum 
^uidem  reftauratum  anteobitum  Antiochi  fuit,  poftquam  iam  duos 
annos  funeftatum  prophanatumque  fuiffet ,  idque  non  obferuatore- j 
rumgeftarumtemporumque  ordinefecundilibriScriptor  memorauit, 
poftquam  iam  de  fato  Antiochi  meminiiTet.  quod  Peiitateuchus,Para- 
iipomena,  &  Euangelia  ipfa,  11011  raro  facere  confueuerunt ,  vt  prius  o- 
ftendimus.   15.  Obteclio.  Inpriore  libro  cap.B.itafcribitdeRomanis, 
,  ;  Committunt  vni  homini  magiftratum  fuum  per  fingulos  annos  domi- 
"  nari  vniuerfeterraefuac,&omnesobediunt vni,  &noneftinuidianeq*, 
"  zelusintereos,  quod  vtvideturipfihiftoriac&reipublicaeconfuetudini 
aduerfatur,cum  duos  femper  Confules  haberent,qui  fummam  reru  fin- 
gulisannisadminiftrarent.  Rejponfto.  DeDuce&Imperatorcbellicoa^ 
git,cuius  aufpiciisiiegotiagercrcntur ,  vel  etiam  forte  de  Di&atore,  pc- 
Xiuiuslib.*  abvrb.cond*  ncsquem  vnumimperiifuiiimapotcftasfineprouocationefuit.  Quan- 
initio.  idmodo cautum efl      m  d  confu]e  inteliim quoq-,  polTct ,  nam  cum  alternis  rcm  vniucr- 
nefiamboftUeshaberent^  r  .       \  . 

dupUcjnm \  urror  vtdere-  iam  procurarent ,  verumruitvniusiudicio&prouidemiacreip.clauum 
tur.  ^ommitti.Dicictiampofietautoremloquiexcommunifama,qu32tum 
jjerludaeam  late  mcrcbucrat.  Qupdvero  de Lyfiaquidamobiiciunr, 
hitileeft  ,  potuitenim  ille  diucrfis  tcmporibus  &c  fub  diucrfis  Princi- 
pibusrerumhabcnastcnuilTe.    i6.Obtett't0.  Excuiat  fc  Autorvcniam- 
ll  <juepetit  ,<juodin  eani  fcriptionem  cadere  nonpoteftqiue  a  Spiritu 
San&oprofe&afit.    Rejponjio.  Dcdi&ioneloquitur,  quam  elegantio- 
^'«m & politam magis  eflc  voluiffet.  Ncque  vcro  Spiritus  San&us  fama 
&auditioneadfaibendumimpcllitur,&  pracfationc  opus  hnbet  &  Le- 
€coris  captatione ,  qua  vfum  tamen  videmus  Sanftum  Lucam  in  Euan- 
geliifuiexordio: ncquamamplificationem  aut  hyperbolica  rerumex- 
aggerationeindiget ,  nequeanccpsinaflerendohxfitat,  aitquevf  mihi 
Zoan  zw<  quidem  r^rr/r,cVhmilia,quodfeciftc  videmus  D.Ioannem  fub  finemhi- 

ftoriaeEuangclicae,  cumitaloquitur ,Sunt autem  &  alumulta ,  quafecitlt- 
fus :  qutzjijcrtbanturperfingula ,  nec  ipfum  Arbttror  mundutn  capere  poffeeosqui 

firAendi 


De  Ltf  ll.Lbro  ^Uchabxorum.  jjt 

/?riWi/iiifWw.ScdnccSDintusSanaiu  fcrmonisimpcntiam  infan- 
nimqUcfuamcxcufat,quodprxltintApoftolus2.adCorinthios,Nam  . 
cthinquit  impcncusfcrmoncfcdnonfcicnt.a.  E  quibus  tamcncolliei    JJil]xi  , 
non  poccft,has  fcripturas  minimc  facrofanttas,  diuinas,Canonicas ,  &  iSXS  ' 
diumo inftmccu  cxaratas  hn(Tc :  fcd potius  dicimus, quod qucmadmo- 
dum  Vcrbumdiuinumxquakscumartcrno  Patrcfubftantix,  diuinita- 
tcm  omni cx partc infinicam nullo  modo imminuit  cx  naturx fux con- 
uigationc  cum  hac  noftra  imbcciltitatc  &  mortalitatccommuni :  ira 
Spiritus fan&w  viro  vcntatis  feroocr  mtcgram  &  illibatam  fcruauit ca- 
KMmrcrumquashominibusfincularibcncuolctia  apcrirc  dicnatus  cft 
iri  mcdiis  humanx  vitx  tcncbris  &  lcriprorum  infirmitatc  ouitus  ier- 
moncs  fuos  commifit.  Scrmoncs  inouam  exrcrnospatcfacicEcclcfix 
fux&  tucturquamuis  tanra  fit  imbccillicasfragilirafqi  humanigcncris, 
qucmadmodumVcrbuminrimum  uimmiGcmtorisfcmudocxhibuit, 
cunuamvilisocahicdta  rorci  hominum  cnndirin   Rurfum  vtnaturx 


m  fubfiftct  cum  hypo- 


humanx  ratio  in  omnium  f  cculorum  xccrn 

ftAl.dmim  Vcrbicopdata,  itafcrnionum  cxlcftium  vcritaj  SpiritusS. 
cfflamEcclcf.xc6municnta(Pat.otcmporuminfi„,todurab^ 
icdtio.D.  Augulbnus  icnbcns  aducrfusGaudcntiumaitconfidcracc&  *j* 
prudcnccrlcgcndoscflc  Machabxonimlibros ,  non  funr  igiturCano- 
ni!CI*i  •  ^0"110, *  - ^'"'"^prin-aipturGcncfcos  capica,  cocus  Erc- 'y 
chiciSc  ApocalyphscxCanoncciicicncur,  namiudiao&conftdcrace 
lcgi  dcbcnc  cotms  antiquicacis  tcftificationcld  vcroimprimis  D.  Aucu- 
ftinusdixic , proptcr  Razixfarinusplcnum  horroris  immanifq-  natun 
potius,quain  dignbm  imitanonc,nam  cum  prcfradum  animum  obdu 
ruiflcc,Ethnicorumpropritinanitatc  impioq;fuiorcelarus,monemfi- 
bi  confcifccrc  nuluit  qinm in  manus  inimicoi um  incidcrc.  iS.  Obic- 
fbo.  Eft  manifcfta cucumftanrianim  diflimilicudo  acquc  diiparicas  fi 
cxquifue&  dihgcntcrcxpcndanturprourinvtroquc  librofuntpofitx. 
Rcfponfio.  lolcphus  Scaligcrlib.y.  dc  Emcncfocioncccmp.huicdiifc- 
cultati  fatisfccir.ait  cnim  pnini  libri  autorcm  fccucum  cflc  ludxonnn  v- 
fumckconfuccudincmiiunimtTandisSclcucidarumannis,  quificfur- 
funtappcllatiiSclcucoRcgc,isautcmSynam  &  Babyloniain  modc- 
iarifumn.oimpcrio  corpit  anno  poft  Alcxandri  iv.oiccm  duodccimo. 
Ac  fccundi  hbri  fcnpcor  (ccucus  potiuscft  Chaldxorumfaftosiuimc- 
randiquc  modum,qui  i  modo  Hcbrxonim  aliquoc  mcnJium  intcnial- 
lo fcccrrutur,aliudquc  habcc  nunurandi inicium  tk  dcfcniuioiicm  pla- 
nc diffcrcnccm ,  vndc  non  mirum  fi  in  naiTaiulotJc  cloqucndofciun- 
ganrur,cum  rcipfaoinninoconucnianc. 

1 9.  Obicftio.  Ex inuio nnrm libri  Alcxandcr Mignus vkam adhuc  j^U.u^f.* 
oc  ipincum  duccns,  cumic  mortalcmicpuxaicc,unpcriumfuum  qua- 
cuorcraroiIiau(iiinjsdilpcrtiuic»cumproranaomnishiftoriaidnon  niii 
poft  Alcxandiii^umcucnin^mcmorcc.Rcijponfio.Dcfcriptioquidcrn 
jlla  acquc  paxcicio  fatta  fiiit  ab  Al^xandro  amc  diiTolucioncm  vlcimum- 

Vu  quc 


iii  Lib.  I  K  Eccte/tit  ^Militantts 

quc  occafum ,  vel  fignificara  potius  fummis  Ducibus  &  juirpuram ,  quf 
candem  pofteius  morrem  fplendidumilludimperium  laccrauerunt  dif- 
cerpferunrqj  in  partes,fic  tamen  vt  fupremam  rornilimi  Rcgis  volunta- 
cem  atq;  iudicium  fequendum  exiftimarent.io.Obie&io.Primum  libri 
fcriptornmindealiminc  oftcndit ,  ait  enim  Alexandrum  Philippi  filiu 
prmnimfiiifiequircgnaritin  Gra?cia:quodmanifcfte  falfum  eft,  cum 
Pliilippus  ipfe  aliiqj  benemulti  amplo  in  Graeciadominatupotitifue- 
rint.Refponiio.Loquitur  de  illius  imperio  qui  vniuerfis  Graccis  fumma 
poteftitepraef  uerit,nam  reuera  totiusOrientis  dominus  fufo  proftrato- 
que  Dario, &primus  vniuerfas  Graeciae  moderator  fadtus  eft  Alexandeiy 
quodGrsecumautographumliquidius&clariuslongeexplicat.n.Ob' 
ieftio.  Capite  i.  lib.2.itafcribitur,Cum in  Perfidem ducerentur Patres 
noftii,facerdotes  qui  tunc  cultorcs  Dei  erantacceptum  ignem  de  altari. 
occulte  abfconderunt  in  vallc,&c.  Atqui  non  in  Perfidem  fcd  Babylone 
du&iin  captiuitatemfuerunt.  Refponfio.  Vtriufq^loci  vicinitas  Sc  con- 
finiumeumloqiiedimodumexprellltpeperitq^eftenimin  ipfo  velu- 
ti  capite  Peifidifq-,  limitibus  Babylon,ab  eaq-,  potius  quam  ab  hac  vrbc 
auguftihonorisnomcn&dominationisRegescapiebant.  His  adde<j 
pars  Iudaeorum  vere  in  Perfidem  fuerit  abdaela,  licet  maxima  multitu- 
doBabylonchaeferit. 

^Mtl2S^  VldmanuncWltach™^^ 

)mfLpiura\  TgL  dt  £  ^vterq;  Polus  clarcperfonat:exclamatenim  Canone  84.Apoftolorura 
b*«M«ch*b*07um.  nen  mentionem  tertiilibri  Machabaeorum.Vt  breui  dicam ,  fpurius  eft 
Iren  lib.^  extrtms.  &fuppofititius  Canon,  vt apparet  exeoquod praeterea  apocryphos  li- 
Irenaduerf.L*icf  1. 5.  bros  enumerat.&in  ordineCanonicorum  ponit,  nimirum  Epiftolas  Sc 
C'3  °'  Conftitutiones  Clementis :  Rurfum  qui  Canonici  vere  funt  deiicit  de 

gradu  &  exturbat,vt  Apocalypfm  S.Ioannis,quam  non  fuiflTe  tum  in  lu- 
cemeditamnemoiuredicat,cumfubfinemimperii  Domitiani  fcripta- 
fuentvtex  S.Irenaeo  conftat.  Clemens autem  collcdor  Canonum  A- 

poftolicommaonnifitertioImperiiTraianiannofupreminnvitediem 
conrecit,tefte  Hieronymo , ex  xquoigitur illius  meminiiTe  debuit cum 
YidtHitnn.Jevh:iUuft:tn  tuangelio,praefertim  cum  ex  D. Athanafio  &  Epiphanio  S  Ioannes  no 
aemen.Ath*n«ftnfr>t  nagintaannos natus , poft ■.reditum e Pathmo  Inftila  Euanselium  luum 

*vbidiltbr*qutbmcontra'  cnnfcnnfp rir  Rr  «mvii ^A~i„A    a         1     r    ^     ,  o     11111  UUim. 

cimus  qu.ntus  m.t  a  D.Petto  ,Ep.ftola<ua  ptimameminit  tantumfe- 
ptuaginta  Ganonum  Apoftolicorum ,  nothus  autem  hicCanoneft  o- 
•  ftogefimusquartushoceftdecimusqiiartuspoftfinem 

Concludamusigituf.mullameftrationemveramautvcrifllmilem 
proptet  quam  horum  hbrorum  autontatem  repudiare  debeamus  Fa' 

«amurz.D ^ionyfuimmd.ciamemorantematqvfignaquibus  An.elt 
fefehomin.Duspatefecerunt/ecundoc.carleft.s  H.aarchix  obkftam 
fpeciem recenfere  Equit.s  magno  atmorum fplcndore lucentis  aTt 

•  CT,leg'um&""PO"unamHeliodoritemetitatcmuunitusrn.^ 
»rig,n  1  l.Jefrimiff.t-  z.Machaba?onim  rlrfrrmrsm  ,  l'u""pumtusclt  tertlo  ca. 

c:,p,*n,vftn-  ^Machabjeoriimdcicl,P«m.3,ConfitcamurOr.gincm  Machabxoiu 

Bsf^H  tibios 


LtfllMro  fMachab&orum.  339 

librosabfolutcfubnomincfcripturxlaadaffc.Lucifcrum  itcmCalan-  tutiftr  CdUrkmn.  Uh.dt 
ttnumlacramfcripruramnominaflc.  4.Idcmquoq;  tccilfc  Eufcbium,  nonWn  Otumdtltnq. 

n^l;..»»  n   U         r+  vt     •  t  r  n  t    *uft9.dt  frmbmrAt .  Euant. 

D.Uahhum  Ephrcm.Grcgonum  Nazianzcn.  loan  Chryloftomum,  I-  , (J  rl.&d9litmonfir/u. 
liaorum  lVuuliotam^aliolciucplunmosaGrxcisadduelos^cxLatinis  ani.ito.e^t. 
Tcmillianum^SandosCyprianum^Hilarium^Ambrofium.  Optatum,  B*filtnConJlttutt  Monajl. 
Prudcntium^HicronvmumJnnoccntium  l.  Alcimum ,  Auitum,  Ifido- c  l9' 
lumHifpalcnlcm  &  vniuciiimprobatosfcrcomncsclallkofa-  fcrinto-  E;hrtm  F*rin'r  *f- 
res.5.1  rohtcamurU.Au^iiltmunuuillumaubitanchlocumdcMacha-  chryfefl.hom  \7  tnMatth. 
bx\b  rcliquiflc,cum  ita  loqiuwir  lib.iS.dc  Ciuit.Dci  cap.  $6.  Libros  Ma-  & dtvtrblfmu  Vtdt  Dtm. 
chabarorumnonludxifcd  Ecclchapro  Canonicis  habct :  Scquodindc  hom  4- 
fcquincccllccft,autadaliam  nos  quam  D.  Aueiiftini  Ecclcham pcrti-  l^9f  p^ml  ^*fP'fi 

11       .  U      4       J  J   r      rT         r  r         Ttrtutt  mduer t.lttddot  e.£. 

ncrc;  aut  illos probandos  admirtcndofq;  cflc,Prxlcrnm  vcro cum  capi-  c   ^  tp  J 


bxoOim  libris41  Htlmrtut  md  Pflif. 

latum  pro  mortuisfacnricinm  ifcdctfi  nufquam  in  fcriptu-"  Ambroji  deoffir.e 
iH>amacftEcclcfia:$qua:inhacc6-<<  Oftmtml7.  eontfm 
ccibuslaccrdotis,qua:Dcoadcius"      7    ,      ,  £, 

71  .  m       Frudtnt  hym.dt  i.\ 

ctctiamcomiricndatiomortuoiu."  Hmtn.mdc  it. 
.wbis  fcramus,pcrpcram  &c  iniquc  agc-     &  1 1  Dtmitt 


icconfcflioncmGcncucnfcm,quodadlibrosCanonicosdifccrucndof  ********  \tp.\mdExupe- 
&ab  ApocTYphisdiftmeucndos  nullam  aliamrceulamcflc  vclit  auam  num  ,0  %  Cenai 

'  jj.l^ ^   ....1  ■■■.:(!..  •  .  fL'C.     A,  Aittmm  Auttl.ideeaflet. 

innmumapnuis  a.rcinmonium,quoa  cjuuq;  m  icipio  viactur  pcrcipc-  u%dt 

rc:atq;idiplumpriuatilcnlustcftiinoniumplunsfacicdum  cflc  putct,  Augufl.Ui.  dtCiuit  Dtt> 

quamtotiusEc.lcfixconfcnfioncm.  Qiioddogma  purxputxfidci  in-  'j#.f#j« 

crcdibilcvidcrctur&adfucumfacicndumhc  a  nobis  cxcogitatum,  fi 

vcrba ipfa tacito  lilcntio  pia:rcrircmus,quod  lubct  hicprorcrrc  cx  Arti-  #;  1  I 

culo  4.  Gcncuxculolubmligni  fccdcusanno  i^Sfl.itavcro  fchabcnt, 

Agnofcimus  hos  hbros  cflc  Canonicoscv  ccrailimamfidcinoftrxrc- 

gulam  non  tam  proptcr  communcm  Ecclcfuccofcnfum  ,quam  proptcr 

tcftimonium  &i  intci  nam  pcrlualioncm  S  pimus  S  qua  lccrcuimus  illos 

i  cxtcns  libris  Eccldiafticisjn  quibus  tamcrii  vtiliflnnis,nullus  hdciar- 

dculusrundari  potcft. 

Ommno  ncccflc  cft  longiffimc  a  diuina  mcntc&  viavcritatiscos 

pcrcgrinari.com^ui»  fcnlb  atMi  iud.ciofpoliatoscflc  .inrcfto  &impo- 

tcnrianimoinRationcmfcrri,  notasquoq;  habcrc  inuftaslcmpitcmjc 

damnationis.qui  vxcordiatq;  rurioloimpctu  fc  in  profundum  crrons 


horrcnda  prarcipitia,  in  qu£ 


ius &c  pcrtu  batus  luit  animus  9  qui  fc a  ChnftiScruarons cor- 
porc  voluntario diuonio  fciunxtt,  hgtifolrey  n<p*. 


Vn    1  DH 


DE  TRADITIONIBVS. 

C  a  r  v  r  XXXV. 

V  a  n  d  o  nobis  nulla  fuppeteret  alia  ratio  pro- 
bandarum  Traditiomtm,  quam  quod  eas  ab  onv 
ni  homiinim  memoria  ,  hxreticorum  faftiones 
improbaiunt,idipfum  fatisopinor  argueret ,  ad- 
mittendas  recipiendafque  videri ,  cum  pnefertim 
acccdit  perpctuus  quidam  vfus  ,  atque  confen- 
tiens  Ecclchx  vniuerfsc.  Qupd  vero  impiarum  o- 


lofepK.iib  ij.  Amiq.c  it. 


^w^i«K.»es3«*  pinionum  duces  &torefq;haerefeonomnes,poft 
hom.nes  natos  ptarfe  tulcrint ,  & palam  fcmper  teftificati lint ,  nihil  fe 
vclle,CMod  non  foret  fcnp  tis  confignatum,facile  oftendi  potcft 
•  v    ?adducaei  Inauir  ^kyhus  nihil  prajter  Moyf, hbros  admittebantr 
PaulusSamefatcnus  tam  pknus  ctatfaftidii  Scarrogantia: ,  vt  a-errime 
r  ru  n.   h  fl       a  cesaudlrct  «l111  ,de  ™iorumfide  dequeik  qui  fuperioribusfzculisali- 

Athanafius.  Hictonrm  * n r"  xnoSrT^TT^^V^'  ^  Prius  dil"na  °raCul*  ^ 
Theodorctuv  P,iJv»,P/C^CrCXPoullflcnr-  5an^  AthanafuismcmoratArrianosfidci  per- 
KAmtnu.  duellesvocem  m»  repudramrte,  quod  nufquam  indiuinispaJm is 

J-^nhon^^ 
EpipEaniush*.^    ^^SSf  b^^°^k^ffi 

fait*,«ftiH»t,  mmnum  rum,vbndvocabulum  efler  expreflum.  Maximinus  de  A  rii  ?t  l 
■v,tut*l,,»*mMmm*p,  rerarormaximusitemque  Antiftes,  non  modorcm  S     l  VC" 
f*""  'amatquefententiasrelpuebat.quxdiftindcfn t  'ii™0»"- 

Au^uftinuslib  i  contraautalterutronon^jitmerentur,&illodiiT-n«:»^,V  loo*ueTe"amento 
Maximinum  Amanoru  nccaHftcolmtmaMadotlrmM&man^  tucbatur, Sl- 

ipifcopum.to  tf.initio.   n      '  W, .  ,  .  „ ,  ^*"ew"»«'»:iuMasrnn<  Anm, 

™  Wttf«  «**  mnmmcmo™?PrSdldirPa^ 
/^"/^ 

tnotiMcipHnm,  n"rc*mmwneipfrnimacroan^^^ 


£f  dcm  Au$»ift.  cpift.  174. 
d   Pafccritium  contra 
Arrianos.  co  1. 


TraditioJiibus. 

*S™***rf*mi4mmmfru  fumma  contentioncpernc^abar 

nominandam  cfle  Duiam  Virgincm  #i «i»VDci  Matrcm ,  quod  ca  vox  i  A 
«uuinis  v.ommciuanisabcHet,quodquc  in  Luangchoappellata  fit  tan-  AtUc$n$.  Eph$f.Cyr;Mi$$ 
tummatcrlciu^cuictianihypoftaiintribuebant  ,  a  fubfiftcnria  Vcrbi 
diftcrentcm,vt  conftat  cx  AclisConc.Ephdini,&  Aflion*  prima  Cbal-  v'J,Jr 
ccdoncn(i$,quibus  itcm  c locis facilc  pcrcipitur, confucu.fTe  Eutychen  N«^l*4»c:jt.S.B«»i 
fc.(c.tari,<1uofa.pturxinlocoduarumindhr,ftonaturarum  fignific* Z'to££t 


rctut 


tpifl.  1  ox 

no'  nid  $p'fl.l40. 

IacobitxcxNiccphorOjPatrcsomncspronihilohabcbant:  Hcnric*  Thom.Waldcnfii.##n»  #• 
Tholofan.&  Pcmis  AbaiHardus,vtfuisfcripusrcIigiofifrimus  Bcrnard.  I- 
j>rodit,Ecclciix  Traditioncs  contcmncbant :  Lollardi  gcnus  hominum 
lupcrbum&arrog.ins,dodWumintcrprctationcsconftantcr&  apcrtc 
abiicicbant,c\:  vt  lcucs  &  inancs  duccbant ,  quidquid  vcro  fcriptuin  no 
cfl'ct,opinabanturblafphcmiam,\V^iclcfus  autcm  hxrcfim. 

MartinusLuthcrusaducrfusBrirannum  Rcgcm  fcribcns  clarc  dc  fc  MartinXuth.aducrrRc- 

magnincc  ic dc  Papiftis ,  Thomiftis,  Hcnriciftis ,  dcq;  omni  mortalium  A*i$l$rmm,  tldmoumm  p$- 
"ationctriumphatiirum,faa^^  n$n$mmntimuumaf$mfum 
illufurum:nihilifaccrcmille  Auguftinos&millcTcrtu]ljenos;Cypria-  *f*  ***l*"*dm$m  m$mi. 
num  tk  Auriuftmum%vt  mortalcs  alios,labi  & crrarc  potuiflc  ,  &  rcaofc       f'4  TT^Ht 

~  ,  .1  ,    '  T     $t$rn$v*rbum,t.ua* t*ti*> 

gmatactcrnaftabilitatcduratura,Pa-  ltfimt,c$gunturpr$. 
mautcmmiturum.>\  olfangus  Mufculusinlocis  Cdmunibus  vltro  lmr$ ,*« fl$,  hu ($Jt$M 


infraude 


m  neque  co-  ****** » **cgl$*i$*  % ***  tri~ 
'  vcl  lubctu  *mP*°>hu  **l*lf  **}***** 


&  fpontc  profitctur  a  fc  ncminc 
rnm  autoritati  atq*  ludicio  manc 
adcamconfogcrc.^ 

rotiobnoxios^quandiuratrum&ConciIiorumfcntcntiam  fcqucntur.  4uiuh$mmum  \uvtt*m 
LaurcnriusHumfrcdusin  vitaluclhinfolcntcritafcribit,  Quid  re%  nobu  U*$t  f*nti$rum  ,  mu%  m$* 
cum  Pjzribm.cum cjrne & ftvitutneljut amdmim  s  utr.net  quod  Epiftoporu  Pfeu-  f*4t**,'**f*^*"  •  D$tv$r» 
diyncA  #w/?i#««ij#:'Ioanr4cs  Sommcrus  AmiquitM  tnqujntiddmiuri  obic-  *"*m  'uf*1tf9m*tm*dt*i: 

fhfm»  m.ImIL  *  J—  nm  mmttfltu  mtcum  fncit 

cuntyniht[b  oerporjderu.  .   z.  1        r    „  *Z 

,         m  ^     *Z       *>t ...  1;/ nihilturtmj»  milit  Au- 

t»Jh.,.n,IU  U,,mUw,ma.t<,lf»Ht*TUUnic»*t,»m,flv,n,,bt.  UtfimtJabe.  Cmm,*.  i*S(,,tt  S-.r. 
i$+nm  Stmmurm  c$ntr.Pttr  Cnrohuml  |.#  I.  \J*  •  ' 

Scripturatamcndiuinir.isfnfpirataquamvnamaudicndam  cflc  vo- 
Iunt,docct planc  cV  lubct contiaria.Eftimprimis id  DcutcronomiicfFa-  D$ut.j  in. 
rum9ln##fr#;4/4#rrm tuuWi^jnnuubiitibt^jur.stuoi&dneceibi.Ei ahas,  f^«#r#.  j.s! 
Aufi^/j midifctp  Mjmpjrrurui&nc d.mit-M  /r^. m  nutiutuj.  Et  fidclc* ocs 
Rcgii  vatisorcrc^ondcnt,D#M<rfAri^«#y?rV|i^iiiiw    Pjtresnojhtjnnu-  ^fWb  4/  1. 
iidMnuntnobiitopustiuodoperMmctindubmjnti(\uu  Etapudlfaiam ,  Pjrcryi- 
Uu  notjm  f  utet  verttJtcm  tujm.  C^uod  vcroidnonmodoGlutarcconfi-  //ir.jS.19. 
lium  fit  vcrum ctiam  Dci  iubcntis  impcriu»n,Icrcmias  oftcndic , cum lic  ltum  *  x*- 
-  Utefuptr  vw  &  viiac&tnttrrogjtc  defcmitu  dnthjuu.qtu ftt  vu  bonj, 


ttc  %ned&  tnucntetu  r, 


feflru.  Qu 


fponfum, 


iafticus,N#w  teprdtertdt  njrrjtte  fcniorum ,  ipfi  cnm  duitcerunt 
nnidmdb ijfiidifcumte^clum^&intmi^rcnccefiitdtudjrerc' 

V  u    f  Pr^tcrca 


S4  t  Lik  I  L  Ecclefa  Militdntis 

Praeterea  videarnus ,  fi  a  fufcepta  a  diuina  mente  humani  generis  na- 
tura,cum  pollenti  filio  Dei  placuit,exaggeratos  &  fplendidiflimos  ca  li 
honorcs,adinnrmitatisnoftraJConditionem  demitterc,  nos  inuifcre, 
nos  affari ,  &  lactiiTimo  hominibus  nuntio  dicctc  Ecce  adfunt :  videamus 
inquam,fi ad clium  nos quempiam remittit,quam ad fuum  Verbum ta- 
tum,intueamur quid ea dc re magni  Apoftoli  docuerint ,  quid  cffloref- 
cens  deinde  Ecclefii  fir  fecuta. 
loan.it.  Salutisnofti\xparenscV:vindexChrifl:usIoan.i^.ita  eos  affatur,  Ad- 

hucmultdbabeovobisdtcere  ,  fednonpoteflisportaremodo ,  cumautemventrit  tllt 
Spiritmveritatis  ,docebitvosomnemver\tatem ,  non  enimloquetur afemttipfo  fed 
qu&cunqueaudietloquetur  &  qu&venturafunt annunctabitvobis :  ille  me  clarifi- 
cabitquia  de  meo  accipiet  &  annunciabit  vobis.  Et  cum  turbse  difctpulifqy fuis 
M*tth.  imj.  loquerctur  Matth.2 ^fuper  Cathedram  Moyfi  federunt  Scribd  &  Phartftt,non 

cdicit.Otnniaergo  qtucunque  legmt  velefcrtpiuris  commemorabunt,fed  qtucun^- 
Kihrius  Pfalm.*.  dixerint  vobts  feruate& fucite  foperaveroeorumnoltte  facerey  D.Hilariushoc 
Zratiama  Mcfe  anteain-  eodemfenfu  locumhuncadducitin  Pfalm.i.  atque  adeo  animaduertit 
JlttHtum^tnommfynagoga  quod  tametfi  Moyfcs  fcriptam  legem  Hcbi\Tisreliquiflet,eum  tamen 
clam&priuatimarcana  multamagnaq^  myfteria  Teftamenti  docuiflc 
vturu  7eftZlnV7er7a  kp™agin^  Seniores,  qui  poftca  de  manu  quod  aiunt  in  manum  pluri- 
tnlttter«icndidlftt>tame mam  omnem  pofteritatempropagarunt,eonim  opcra,quiin  Cathedra 


faaratim  qutdam  ex  oc  Moyfis  legitimi  fucceflbres fediflent:proinde  Chriftum  Dominum fta- 
cultU legisfecrettora myfte-  rLiiiTe  vt  mos  illis  gereretur ,  quxcunque  tandem  ex  officio  imperarent. 

lerent,intim*H*rariCkm  Cum/ 'aulus &Silas  luftrarent  Ecclefias  vtaD.Lucaperfciibitur,iu- 


dot^rtnt  ettAm  Dommu* bcbant  imprimis  Apoftolorum  iufla &monitaSeniorum  fcruare,^^- 

inEuangeltisfKeminit,  dt-  xitrari^^y^,  tox^  -tyuykn  n$>  Km^Xct  >$  nS*  ^•c-/2vn>»>    EtCUlll  ApO- 

jlerum,  <,J*b,P(o  /cript,  &  vu tutem Connrhiomm ,laudo  vosfratres,  inquir , qu  Jper  omnia  m.emo- 
re  Uguxcceptamhocfemo- resmet  lJ™,&Jtcut  tradidt  vobtt pracepta  mea  w&Moi-^Tradittones  f.ruatis 
rum  &  "umtro  &  cffico  Tradmones autemilbede quibus  loquiturerant quibus  modis  orandu' 

Ep.phanms^  S.Ioan.Clnyfoftom.  Vbi  enam  obfcruabit  Le&or  G  rS 
Epiphanuis  hxicl.  61.  cam  v0cem^n  fignare  curam  &  induftriam maximam  qua  infer- 
chryf  meum  hcum prim*  nandis  Traditiombus  vtebantur.  ■* 


litionum 
latt&tenete 

Reumtu  //7,  locoodauaSynodus  A6hon.  vltim.Canon  i  Tr^i,.        »  >iLocx 

iummoftulo  *eru*,u:  u  fcriptum  probat.  1  ladmon«  &  ms  non 

Temu^eranitmoio.  tentnshicproteramus.  *pucateien- 
e.Thcli:z../.  ■  .  S.Dio.nyaus Areopajitacap.i.calcftiiHicraichisdc  Apoftolisvcr- 

ba  fa- 


De  Traditionibta.  S4$ 

a\ l5m,C*uos  kcro^n&i  muncris  Duccs  appcllac,  aicillos  nobis  tcli-  A^  iu^iJtxoU,  r*W# 
quillc Uif ^ciiunimcxIcftium^',rci"umdocumc!Ua,pai'cim fcripcis  ,par-  ^«^inW^ 
cimnoniaiptis  inftuutionibus.  D.Ircnxuslib.j.contrahxrcicscap.^.^^^^^^"^^'"/** 
copiofiffimcdupucatdcvtiliutc&nccciruatcTradicionum,ou^^  l""****«*>*' 
qucmultas  tuiiic  nacioncs,in  mcdia  Barbariapofitas,quxfinccharta 
katramento,ChriftiScruacoris  lcgcm  oblcruarcnt ,  intimo  inanimo 
lauitcm  circumfcrcntcs,obfccuiuUnccfquc  fumma  cura  acqucftudio 
Traditionibus  antiquis» 

Clcmcns  Alcxandrinuslib.c.ftromat.c»4.cum  Apoftoli  locumatm-  Clcmens  Alcxander  tf, 
liflccRomanisprxfcnciamfuampolliccntis,  adicconditaquxdam  cx-  Strom  c 
phcanda,quxlitcrisinquit  aiKrtc  commcndari  non  poccrac,fubdic,co-  ^^Z?ftu\  VmTmnr 
gmcio ipfacftqu? pcr fuccclhoncm ad paucos ab  Apoftolis abfouc  fcri- 
pcocradicapcrucnu.Ecc.9  lib  7.a(rcric,quodqucmadmodumoIimho-  'dcre  vos,  vtabquod  vo- 
mmcs  Circxo  poculo  hcbantanimantcs&bcllux,  ica  (prcta  Ecclcfix  oisdonum  impenurfpi- 
Tra>litionc  fupcrbi  homincs  &:  opinionibus  mrtaii  m  laruas  &  monftra riwle' vtvos  co,lfirmcmi- 
hxrcfcon  comrtucamur.        v-  m 

mJfiuc  smb  Arrftelu***  ame  rr  p-*  traJitaj  t  •  u    J  1    1   J      M  ■ 

Origcncs  homil.  5.  fai  Numcros  oracioncm  pandic  fuam  ,  &c  cxcurric 
ad  cacxplicanda,qux  iiuc  ccftimonio  vllo  diuinx  fcripcurx,  &  cxprcftb 
impcno,in  Ecclclix  vtu  rccincncur :  qualc  cft  Hcxis  gcmbus  prcccs  Dco 
Jundcrc,fpccfrarc  ad  Oncnccm,  ricc  mmiftrarc  &  Chnftiano  morc  cxci- 
pcrc  EuchanfHam,piisccrcmoniisbapcifmum  impcrtiri  ,ahifqi  honc- 


dcP 


ttusfiUntrdittd&commtruLudfufceptmm.  Et  T1acl.29.in  Matth.  Son 
1  iredtrt  debemm  ntc  txutkprtmd &Ea  Itfidfttca  rrddtttonttnec  dltter  credere, 
temddniod^tmpafuccefiionm  Ecclefid  Det  trddtdtrum  nobu.Et  in  c.6.cpift. 
omanosipcciarimanimaducrtittingcndorum  pucrorum  confuc- 
icm,abinfticuto&difciplina  Apoitolorummanairc.  Ec  rurlumli. 

lam  ommbus  fxculiscommcmorandamcxhi- 


db  Apjftotu  trddtt 
rtutqud  innulU, 
rnic  rariorinati 
EufcbiusCa 
ait  Ecclcliam  ac 


vctr fenrtre  qud  Qbrtftt  funt ,  &  r 
urvtro  VxcUfidfttcd  prddtcdtio  pe 
\prdfem  1 1  Ecclefiu  perrudnens  1  lU 
fltCddiLotddttrdditione.  Totic 


U  crtdendd  tft  vt- 
1  lllcvcrbiscxi- 


icomminifcnncur 


1  .  X      P  c  t\-*  EufcbiusCxiarifnfiscfi- 

ras  ccrrarum,  hdcin  connrmarc,  ccfti-  tra  Marccllum  cpik.  An- 
ifcriptatradicionc.  cjt.MttkfUk  fimbmttrrA 

icri  Nouaconbus,quam  quodcaqux  *"*****'  fi»"  rxttmUtm** 
1011  conucnianc ,  quodquc  Pacrcs  Pa-  * txdmmit 

c   .        r    jx  J  c  flitr»oniMixnon((rittatrA- 

:5piriru  lancro,  cap.  17.  dogmata  hc-  ditnm  anfirmtt. 
:umtr.ulicismaioruminftiCHCis  ,  cum  Airunfius  cpiftoIaadE- 
crumquc  vcro  xqua  vi  ooIIcrc,ad  ani-  p«clctum. 
ci  rclieion£'rcpudiariancmincno(lc  w#f  fclummoJf  refimtltr* 


3  44  Ltbcr  II.  Ecclefa  Mditantis. 

fintC*tht>UuTrelefi*tnt  . .      _    (  '  r. 

*tatfi*p*trt$nofinjinfe-  niliabeo,quiiuraEccIcfi*netaat:  nam  alioqui  fihbcr«m  &folutum 
runt  efiet  cuique ,  non  fcriptas  confuctudincs  akiicere ,  ruituram  illico  pr#- 

Bafilius  magmis  dcSpi-  dicationcmEuungelii,nihilqucnobisprrternomcnrclic>iimiri.  Ne- 
ncuS.c27.  ccflcquoq;futurum,vtqua:kintadfalutemopportuna,  vcl  ncceflari* 

T>ogm*t*  mu4  IS  Ecclefi*  .  o„     i  •  r  i_  *  r    i  u 

priduAntur  qutdtm  h*  damncmus,&veliplumcraastrophxum  e  natiwrx  hmbusextcrminc- 
bemm  e  do&rins  fcripto  mus,cum  fignum  crucis  nulla  (criptura  vel  imperct  vel  fuadeat,tani  cxi- 
\rodiu,qui.iamrurfmex  mhim tamen &illuftre, tamque  vfitatumin  pio  cercmoniarum  chora- 
Apifithttm  aducrfus  Ettnomiu 

vtnque  panm  v  m  habet  fiiw™™  multitudtnem  tam  eorum  qui funt  tjuam  eorum  qutfuerunt ,  ex  quo  Eu- 
*dpiet*tem,&c  .angjltumpradicatum  efi}nuEam  rationem  dtgnitatis  eorumfaciemm  qui  omni  fpi- 

YttualigrrtUclaruerunt  >  EriiomiliacontraSabcllium,  Arrium  &  Ano- 
mxos,nullumfirmiushabetargiimcntui>iquamvteos  reuocet  ad  tra- 
ditionem,quaimiominat**erf«ww^ 

ftoliprddicarunt9Patresobferuarunt,Martjirts ronfirmarunt  ,fatu  tibt  ftt  vtdkv 
^w^w^w^^r/.Etepift.^i.mocrenshsecait,  Dogmata  Vatrum  con- 
temnunturyApofioltu  traditionesanntbtUnturyreccnrtorum  bomimmi  inucma  Ec- 
clefiitinferuntur. 

B>.iW  Sp  *h*0ott$*c*i-  S.Cyrillus  HkvoColym.C^tcch.^Videteinquitfratresvt  feruetutr  idttio- 
v«TrT«x?  «m^M^c  «<m»  ^squa^nucacceptfttst& tnUtudmecordis  eadefcrtbtte.vtcu 

^TdjAmfiHmt&c.  ViAlh vmm  Dn muntta  efi:  & nemo  decipiaturnouitfabults.  Et  barefi6i  Opertet 
Mtem&tradktionivti.Konenim  omniaadtuinafcrtpturapoffunraiaptiqttapro- 
pter attquatnfcrtpturittal,qua in traditione S.  Apoftolt tradtd.runt %  quemadmodt 
dtcttS.ApoftolusSicutt^didivob^ 

clcfus.Et  n*ref.<^.Refpondete  nobis  Arrh  diCcipu\i,tngenitum  dicimus 
omnes fimul Patrcm  & increatum^ admirabilis cft diftio  fdlicet  vbi i- 
taque  eft  didio  haec  fcripta  >  oftendicc  dixit  locum :  ncq;  cnim  lcx  dicit 
neq,  Prophct^ncq;  Euangelium,ncq.,  Apoftoli.fi  itaq5  pic  d  icimusdi-' 
dioncmnonfcnpta  ^ftqirecepradumprogloriaDciYcituisquisnos 
rcprehendeiitctiamfinonclTetvox  cocficmialis  fcripta?  Et  hLf  7« 
agcns dc precibus  Dco  fufis  moituorum  caufa ,  Ecclefu  inquit  neccS- 
no hocpcxScit tradicioned  Patribus acccpta,quis autcm poterit  fta rutfi  ' 

{>tis,&fi»efcnpto,docuitl\itcrhoceftDcus&vniecn^ 
tan6h^mat^ 

Sanftus  loannesChryfoftomusOrationei^ 
iiicenfcsillamdiuuu  Apoftoh  fentcnriam  exToTen     tfat    X  °~ 

Cyrillus 


ctlio  termtnata fun f,  idautem pduci&i  uur&  vocts  ajjerere  quodtn  gubernationc  Do* 
tniniDei  no/la  &  Saluatoris  lefu  Cbrtfti  vniucr/Jis  Eccltfa  confenfione  roborx*- 
tumeft.  Et  contra  Iulianum  Pelagianum,  Oportetvtpopuli  Cbriftiani  elo~ 
quia  Santtorum  veftruprophanu nouitatilus ameponant ,  eifquepotitts  eligantad- 
lurerequam vobis.  Et lib.i .cap.i. ad inquifit.Ianuar.  llla quitnon fcripta ,  fei 
tradira  cuftodtmus ,  qud  qutdem  toto  orbe  terrarum  obfertiantur ,  datur  intelligi  vel 
ab  ipfis  Aposlolis ,  vel  a  pUnariu  Con(  iliu^  quorum  eft  in  Bc,  lefia falu  berrima  auto- 
ritascommendataatque ftatuta retineri.  Et  Epift.86.ad Cafulanum,  In hisre- 
bus3  de  quibus  mhil  certi  ftatuit  Scriptura,  mospopuli  Deijrdinftitutamaiormnpro 
legitenendafunt. 

r  .    -        VincentiusLirinenfiscolophonem  imponit  huicteftimonioru  re~ 
Vtw-.t  Ltrtnsm  aauerfu*       r    >.         n  T  i  /  „.         ,      ,  ■ 

hAr*d'>c*p.t>  ceniionijqusePatrumLatinoruautontatelumuntur.  Eius verbaplena 

Spiritus  maximiq-,  pondcris  hxc  funt,InipfaCatholicaEcclefia  magno«r 
perccurandumeft  vtidtcneamus  quod  abomnibuscreditumeft.  Hoc 
eftenimpraprievercq^Catholicii^quodipfavis  nominis  ratioqj  decla- 
^  rat,quae  omnia  vere  vniuerfaliter  coprchendit,  fcd  hoc  ita  demum fit,  fl 
'  fequamurvniuerfitate,antiquitatem  &  confenfioncm.  Sequemur  aute- 
^  vniuerfitatc  hocmodo,fi  hanc  vnam  fidem  veram  eflc  fateamur,  quan* 
^  totaperterrarumorbem  cofitetur  Ecclefia.  Antiquitatem  verofiabhis. 
^  nullatenus  fenfibus  recedamus  quos  Sanftos  Maiores  ac  Patres  noftros 
^  celebraiTemanifeftumeft..Confenfionemquoq-,  itidem  fi  inipfavetu- 
^  ftateomniumSacerdotupariter&magiftroLudcfinitionesfententi 
fedemur.Qiiod  filicetaliquando  facrs  teftimoniis  profanas  quoq;  Sa- 
pientum  autoritates  coniungere ,  quod  fine  dubio  licet,  quandoquidcV 
vt  alio  loco  dictu  eft,veritas  omnis  a  Spirrtu  S.tanquama  propriofonte 
fluit ,  Lycei  princeps lib.3 .  Politic.c.i  1.  clariffime  edicit bcne  morata  ci- 
uitatem  adminiftrare  deberc  partim  bonis  lcgib.  partim  fapientia  clarif» 
fimialicuiusviri.  Etlib.5.Ethic.c.4.Magiftratum5iusanimatum  vocate 
opinor  fignificas,ius  fcriptum  quafi  exangue  atq;  emortuwm  eiTe,  quod 
autemconfuetudiniseftmorifqj  firmati ,  vigerefempercV  efflorefcere. 
Itaqj  politias  omnes  videmus,  communefq;  res  benc  inftitutas,  Sparta^r 
noru^Athenienfiun^Romanorum^tumfcriptis^tumetiam^Tionbusrc-' 
giconfueuiiTe  ,  &  inuortumillumotii&fclicitatisprouehi.  Hociusno- 
VJp.U  D.  dt'mft.&  iur.  ftrum^mt  Vlp .  conftat  autfcnpto  aut  nonfcripto,  vtapud  Gracos  r        ,i  4; 

*tf&V*h*i  3 *x*<pu ,  quod Budaeusinterprctans,  " &«x*<po>9iiK>*ptxhdi- 
xit i  & apud  virum fapientiffimu Grxcias longeq-,  doaiflimum PlaTone  : 
lib.tf.de  leg. ***** w.  Cum  vero iftx  non  fcriptse  confuetudines act 
Feftus  dc  verb.  fignific  rehgionem percinerent,dLannis,autore Fefto,mosdiccbantur,  vndei-  - 
Mostft  MftitHtum patriu,  (Ix loquendi rationes manarunc ,  inmorepofitum  a^remnrVtyi^ 
ptrttmm  ad  uHgiontm-  rum ,  alixq5  fimiles.  ? ' G 

"teraru cofignatn t  qu.d tandcmpreftare Ecclcfu debuiffct.iamui-. 
de  ab  Adamo  viq; ad  Mofcn,bis  mille  fexccntis  &  fexaginta  nouem  an- 
nu?qu?iutflentetusjnreligionefunclioncs  ,  iMofc  vfqj  adCbriftum 
*        "■'         ^;"- ;  mundi: 


34%  Liber  U.EcclefaJMilitanti* 

nesilluminandas  ,  quodquidemmultisannispoftoccafumSeruatori 
Eufeb.lib  3  hiftor.  ci8.  contigir-  D.Marcus,  vtidem  ait  Eufcbius, in  fcriptionem  incubuit, non 
Solus M*tthAtu &loar.ues tam  ex propria mentis induel:ione,aut D.Petri imperio,quam quodRo- 
nobti  qtudammorumenta  maniiddiiituniisprecibuseffl;igitafient.EtagensdeS.Luca5teftaturre- 

Itterts  prodtta  poft  /e  relr  ligioflffi^ll  hun^ 

duftos,fe*dfcribenducon-  Pc^jtL1s  a  veritate  ahcna.Et  quodad  D.Ioanncm  attinet,iam  didiciraus, 
tuliffe.  non  nifi  admodum  fcnem  &  paenelam  a^tate  confe&um,  ad  texenda  re- 

Idempaulo  poft.  Lucas  rumgeftarummonumenta,opcramfuamcontuli(re5adidautemfuiirc 

€ontexerefit*igre£M>\r<>- lantcm  Ebionitarum  haetehm  impiafq,  opiniones  confutaret. 

ton*t,&c.  Rurfum  fi  diuina  Scriptin  a  omnia  ad  falutem  neceflaria  perfequitur, 

vbinamagitderemediopeccatioriginis,  tumprofoeminisVcteris  Tc- 
ftamenti ,  tumpromaribus  qui  nonperceptacircuncifionefupremum^ 
vitaediem morte conficcrent  ?   Vbi  Scripturannonitiones defalute  E-^ 
thnicoruMofaicaclegistemporibus  ?  Denique,  vbi  fcriptura  5quxScri*-"v 
pturamauthenticampronuncict?  vbi  vox  diuinarum  literarum  5  qu* 
quatuorEuangelianoftradifcriminctabEuangeliisThoma!5Bartholo-. 
maJi&Nicodemi  ,  cum  illi  aut  ApoftoliChnftifuerint,  aut  difcipuli, 
quodnequedcS.Marcodicipotcft,  nequedeSXuca  ? 

Quam  tu  mihi  Scripturam  proferes ,  quae  doceat  5  praferendam  efle 
v.  ...  %iftolamadRom.illiquaeadLaodicenfesfcriptafuerat,cumD.Paulus 
fcnbensad  ColofTenfes,  huius  mentione  faciat,illius  autemnufquam  > 

Mart.LuthernspKefet.in  S c"sfi^7mlltcraramCalumoperfuafit,D.IacobiEplftoIam 

nouumTefi,  qnas  extat  ^e^ano,n'camcfle'vtimpotcntemLutheritementatemcoerceat,qiA, 

inGermanicavfrfionee-^OruNahftramin^ 

ditionisprim^.  d  lacobi  Quidplura?  aneftquifquamtamimperitus,tamq;inforensconfue-- 
ver}flr,m,ne« eflUpfloU,  tudinis atq;  vit«T ,  qui no  videat planeq;  fentiat ,  multa efle ,  qira  tametfi 

gemum.  oiciitsquondammeriint,  quigeniosinfandos  ab  hominu  corportbus-> 

Hebrzorum  9.V.7.  exigerent,vtex  AcrisApoftolorii  conftat,vbinam  vero  eoruminftitutio 
D.Ckmensepji  t.eeAUt».  repenetur;  In  quo  Mofis  voluminc,  quibusfacroru  Vatum  prsdicrio- 

,e,n  Jum,Zffo&.^n-  a™nPaftllatevnum  de  facmorofis hberabant  i  quafederisantiqui 
mcoUattAfpflo.ufcienti»  paginacontmetur , m  eoipfo fcedcre  celebrando cum  aquafimguinem 
Unguarum ,  adhucinvno  permifcendumcfieadpopuluafpergendum  ?  quemfancritumD  Pau 
pofit^ymbolumquodfide-  luscap.9.Epift.adHcb«os,«cma:hominummemoriapropaeatae(re 
tuntmctenetEcdefi*  v  voIuit.IamfiNouumTeftam.intueamur  vbiinmAnoZK  . 
nufautfaquodfenptidtei-  .  L.,.,      .      rt      .     .    *  111LlL' VL)inam ^poitoli iymboJumfa. 

do%2Ut  ,it  Mfce-  fidci muabihbreuitate &d.uinoiudicioftmxemnt,priufquamadfuam 
denteZtk         Wr«- quilquc  prouinciam  ,  defponfumque  munusobiret,  vtexprefteaiunt 
gultmfer .mnagcus Sanft.fhmiPatres Clemens,Irenxus,  Auguftinus,vtinnuitD  Amhm 
dicarent  flus, vt Ecclcfiaomnisnullodubio profitetur >  Onninl^..* 

temrushl»  .J«or.h*r  S.  Sandum  a  Patre  &  filio  vt  ab  TOopSbS^?^^ 
iidfi>$v*K*i<rix,  xaA-mp     ,       .  lW       pimupio  proccacie  ?  aut  eo  die 

oMw  wMnw  9tulProXimeSabbatumconfequitur ,  quemque  Dominicum  appclla- 


DE  Q  V ADRAGESL 

MA,  QVATVOR  TEM- 

PORIBVS,  PERVIGIUIS,  A  B- 
ftinentia  diei  Veneris  atque  c:ab  • 
bati,dequealiisEcclcfi.r 
ieiuniis, 

a  p  v  r  XXXVI 

R  o  ieiunio  vcmo  dierum  quadraginta,  quod  v- 
|  numobreruamus,quodquedelicati  nimiumhs- 
'  M1CI  CUtlculam  fuam  c««nres  afpernantur, 
Montamft*  tna  induccbant ,  in  gratiam  tnum 
I  S*?«Wi  quos  vamffimeubi  animo &Gpi- 
.  mone  depmgebant :  adco  verum  eft,  errorcm  «. 

iqucvmummoderat.omslim1tesfupcrarc,&pro- 
.  STWgredifemperadextrema.  Manichai  ridirnl;™ 

■  ■■■'  "Waldcnfcs  omncm  illam  foonte  fufcerr     •  •' 

bant  ,damnabantque  figillatim.  Flaaclhntc,  ™„  1 lewmtatcm  r4«&T::' 

nrcatus  *  opiaionc  firmarum,  foknnis  & 


..Niceiw.C; 


3Sl  Lih*  1 1.  Ecclefa  Milkants*  : 

Lcg quadragintaC  .de         Qmddiccmus  deLeg.jf^^  auaValens 
ZT^J&r < dr**'*t*du>"t  &  Gratianus  Imperatores  Chriftianis  Iudicibus  prohibcnt  ne  nnadn- 

qvt  aujptcto  cerimontarum     r  r  n  „  ,     r /""^"i,nequaaia 

JPttfcMetempm  anudpat  gc«m* tempore  reum  vllummortis  fupplicio  afhciant.  Hxc  pietatis 
f#g*«7i*  x»A>^f»r.pIenafiiitConftitutio3fcdimpietas  &  racinoroforum  hominum  mul- 
crtminaliumqruflionum.  titudo,quiper viasgraiTabanturefFecitjVt  cacoa&iHonorius  &Theo- 

qutfttonibu*  Utronum ,  &  *am  de  Aatrombus,atque  hcarns,qui  fcelere  &  maleficio  palcuntur,  pro 
maximeifaurorum}nuUum  mo  munere  cognofcere,cum  nonraro  eueniat,vt  quod  eft  diuinitus  in- 
quadrageftmaletempm  nec  ftitutum,Dei  caufarclinquendum  videatur.     -    '  ! 

AtqUC  luliumiodi  probationes  cum  perenni  Ecclcfi*  Catholics  v- 
Aug.U.debaptifc  2.4.  iucon^in(a^^&cilepcrfuadent,foIennisieiunii  obferuationempotius 

Quodvniuerfa  tenetecch- 

quameiufdem comprobationem,difficilcm  &  laboriofam futuram.Et 
Ji*,n£cfini&khft#utum\ tametg  nosalia?  rationcs  omnes  deficerent,  cum  fitcommunistotius 
{'*^^  certevtApoftolorum  Inftitutum  atquetraditio 

traditum 

luetudmem  aliquam  a  traditione  Apoftolomm  manare  colligi,  cum  & 
totius  Ecclefi*  confenfione  feruatur,  &ea  de  re  nullius  Concilii  decre- 
tum,&exprefia  monumentis  audoritas repcritur.  Quis autem  non vi- 
det  huiufmodiefle ,  tam  falutaris  tamquehoncfti  moris  mftitutionem? 
}  DeVigiliis.  Qupdattinetadea  ieiuniaqux  adperuigilia  dierum  feftoruraad- 

X>.  Augufttnmhabet  ferm.  nibentur,intelligietiamfacile  poteft  a  tempore  Apoftolorum  quireli- 
i.mvigtlias.  loan.  Bapt.  gionemfuis omnibuspambusdifpoiitam &ornatamreliqucrunt  inv- 

P.  Btm.  habetfermoAnvi-  *?§11S  G« corum  &  Romanorum  Martyrologiis  ,  &  ex  Homiliis  fan- 
2tli*natiuttatuDominiMttommi  atmm ' quasadpopuluminPeruigiliis habuerunt ,  ita  nomi- 
-vtgtha  ss.  Petri  &  Bauli.  natis ,  quod  no&em  omnem  quae  facrum  diem  praxederet  vio-ilando 
invtgiUa  s.jhu**M.       confumerent,precando,legcdo ,  hymnos  cantando  &  alia  pietatis  mu- 
ncraobcundoquaeieiuniocomitabantur.  Illiautcm  fandti&religiofi 
Chrxftianomm  cxtus  fiebant  in  locis  Deo  cofecratis ,  qux  illi  Oratoria 
'^y^^r.  .Memonas,Limina,Templaquediccbant. 

Dc4.Temporibus.         Fiunt  &  quatuor  anni  tempcftatibus  ieiunia,de  quibus  fciunt  im- 
Zach.8.19.       .  Fmi*omnes><>^ 
!'"»<™*"*rt<>&^^  u  imoaiquatuoiru- 

outnti^teiuntttmCeptimiy  T  •  •  r  1  1 

<*.  uiumumdeciJL  d,-  ,  *•*>«!»  q«a«i  fiebat  decimo  feptimo  Iunii  quem  Tammuz  nn- 
*»^^*yW««/*/«/r4.iiandam,qnod  pmerea  iis  tcmporibus  continuum  laciificium  inrem." 

Sr,"-  S^^^^-^mS 

,£i£;is*u&&ifrmt  $.     feiuniumqaintt*.  Iuliiobfcruabatur,quodeodie  vrbs  U\PTcCn 
^hM^S.       /  '/^"^uguffiilhuumtemplum 

quoq^uiratemfundituseuertcrutJtemquodmoipfodteMofiS 
ciatumfuit,nemmemeorumquicumipfo  ab  ,£eypt©  eranr  ,v 

■^,   ^^Pwniiffionisterrapedcpofitmii^duob.exceptis  Iofuc&Calebo! 

Ieiunium 


ro- 
rcru 


f    (  Lil?>  1 L  Ecclefa  JMilkant  is+  \ 

Apoftolis  dlfaplinam  &c  Maiorum  ccnfuetudinem  efle  retinendanv 
pro  locorum  varic  tatc,nec  altorum  morcm ,  aliorum  contrario  inftitu  * 
p  fl-  ft  toeuertendum.addftquev4r^vri«4;;/ omni temporeieiunarepnftmm.  Hoc 

Cum  RoLm  venh^unc  autem  ea  gratia  fcribit,quod  tum  in  Africa  &  in  Oricnte ,  arq$  adeo  Ro- 
$«ib*to,  cumhtcfumnon  m£,dicbusSabbati confueuerant non a certis  modo  cibis abftinere,ve- 
ietunc.ficetfamtu,  «^*^  rum  cuam  &  ftatuiu  iciunium  obferuare.  Quare  D.  Auguftinus  Epift: 
forte  EccUf*mvemrU,e  n8<ad  Ianuarium ,  Monicam,ait,matrcmfuam,curaMcdiolanumvc- 
»onii4fffe{c*n/uo  /nec  niflct,rchgioni  duxiflc  coiiuictudmem  dlam violare ,  quamRomaetu- 
tfutnquam  iiht :  hoc  cwn  iflc i  11  co  111111  uni  vfu  animaducrterat,quoufque  D.  Ambroiiasillilignt- 
Matnrenttntiajf.myliben-  ficaflet,lolitum  fc cuni Romam het Sabbatoieiunarc ,  Mediolani autc 
terampUxacfi  f gp  verc  nijnarie5qUOCl  ibidcm  id iii  morc  pofitum  non  eflet. 

ashaciententtaettamatq,  1  .  ,     r     .  1    .  .       j         c  rr 

euam  %idns ,  ua  femper       Cum  vcro  temporis  laplu  pic  tatis  Sc  religionis  ardor  rerrixiflet,p 
habui,tanquam  eam-cale-  pter  lcelerum  atque  vitiorum luxuriantem vbcrtatem ,  &omniu'~ 
fit  ortcuhjufseferim.      perturbationem,Parens  Ecclcka,communis  imbeciUitatis  infirmitatiF 
que  anirriorum  rationcm  habuit,&idunmm  quidem  inccrtorum  mo^ 
do  ciborum  abftiuentiam  comniutauir,$:quod  ad  quarcum  hcbdoma- 
dx  diem  per:incbat,inSabbatuni  cranftulit.  Lautius  fane  atque  fuauius 
fecundum  carnem  &  fanguincm,cu  iis  agitur,qui  exiftimarent,  fc  Chri- 
fti  paflioni  &:  exhauftis  mulris  cV  magnis  doloribus  initiriam  infcrre  ,  it 
pcenitentia;  laborem  affliclrionemquc  fufciperent  jdocentes,fine  tot  in- 
commodis  &animicorporifquecontentione ,  iamncmina  fuaomnia 
efle  expundta,non  fame  comnieatufque  inopia,  ccelcftem  arccm  capic- 
dam  &  expugnandam  efle,quse  de  ieiunio  dicuntur,  humanarum  vide- 
rim€iitiuminucnta,fucataniliypocrifin&  fimulationem,Pelagianoru 
myfterk.  Sedilliipfirepentini nouiqueReformatores,  non  a*gre ferrc 
Tertulccntra  Pychiccs.  aCbent,fi  in eos Tcrtullianifcitum  illud  &  aculeatum  torqneatur ,  Drus 
ttbi  venter  eft^&pulmo  templum ,  &  aqttaliculus  altare,& Sacerdos  cocus ,  &f*n± 
ttus  Spiritus  nidor^&condtmcnta charifmatay&Ruclus  Prophetia  vttut 
ejl:  Apud  te  Agape  in  Qacabisferuetjidcs  in  cultnu  cJtt, 
$cs  inftrculis  iacet,  &c. ... 


DE 


Ltb.  11.  Ecclefa  Militantit, 

Deusdeleftumadhibuit,cuminterpreteMofe,itapopulumfiuimaffa- 
tus  eft ;  Hucfuntanimalta  qu& comed.re debetis  de cunliit  animanttbus  terra,  o- 
mnequod  babetdtuifam  vngulam  &  rttminat  in  pecoribut  comedetis  ,  quidquid 
Attnmruminatquidem&habetvngulam,fednon  diuidit eamficut  &camtlus  & 
ctteranoncomedetisiHud.  Etpaulopoft,  Omne  quodhabetpinnulas  &  fqua- 
mastam  in  mari  quam  wflunimtbue  &ftagnis  comedetis,  qutdqutdautempin- 
nulii  &  fquamos  non  habet  eorum  qua  in  aquis  moucntur  &  viuunt ,  abomtna- 
bile,  &c.  EtLeuiticiio.  Aaroni  iicpracipir ,  Vnum  &omne  quod  me- 
briarepoteftnonbtbetis  tu  &  filhtut,  quando  intratis  in  i  abernaculum  teftimouii, 
ne mortamini ,  quia puceptum  fempittrnum  tft.  Atque  vt intelligamus non 
.  h  >,  modo  in  Leuitis,  fed in omni  qtioque  hominum  genere  hanc  illi  conti- 

nentiam  vehementiflime probari ,  capite  fexto  Numerorum  fic  edicit, 
Uqtieriadfiioslfrael,&dtcisadeos,  Virfitte  multer cum  fecerint  votumvt  fan- 
clificentur,&fevoluertntDominocon[ecrare,avtno&omniquod  ineWtare potefl 
abfitnebunt.  Acetum  ex  vino  &  ex  qualtbet  ,,lta  potione ,  &  quidquid  de  vua  expri- 
mitur,non bibent :  vuas rtctntes fucafque non  comedent.  E  t  cap .  1 3 .  Iudi  cum, 
Apparuit  Angtlus  Domini&dtxitadeam,  Stirilises&abfqttehberis ,  fed  conct- 
f$£  pies&paresfiltttnr.c  ueergonebibasvinum  acficeram  ntc  tmmuniumquidcom- 

medas.  Itemleremiae j.RecabitasDeus  eximialaudeexornat,  quodex 
patns  mftitutione  a  vino  &  cenis  cibis  abftinerent.  Cum  Daniel  re- 
mmfuturarumintelligentiam  &  przdi&ioncsaiTequi  diuinituscupe- 
ret  de  ieita tcftatur ,  Ego DauulL  gtbam  trtum  hebdomadarumdiebus ,  pamm 
dfiderabtlem  non  comidt ,  &  caro  &  vimm  non  tntroienint  in  os mtum,  fed  necfue 
vnguentovndus  fum  donec  compUrentur  trtum  hcbdomadarum dtes.  Quodres 
verograuffimanuminiiuerit.doctiit  fane  eucntus,  Angelus  enim  illi  di- 
xit,  XolimetuereDantel-.qmaexdieprtmoquopofi.ifttcor  ttmmadinteumndum 
lut ,  ,<  rtteaffltgerestnconfteclu  Dettut,exaudtta(untverba  tua  ;  &ig0  venttropterfer- 

iri,n,Hnm  <'or«m  D,mi  Quidde  Ioanne lkpriftadicemusrah noncrat  diuinis  otacu- 

ko,& vmum  &  y/«wro»ellsde  eoprarijgnificatum ,  quod  neque  vinum  neque  iiceram  efler  bibi- 
Mf  M  „,  ™uS}  non ned^ndei"mira,bil'vi«curfu,procibolocuft,s&filueftri 

fi.  &  mtirylu,flr,         Tf^0  decretum  (umma audknuate  v,demus , ne quis  fanguine  &  fuf- 
4*UL  focatumederet;  Cuudgentiummagno  Dodori  obiiciemus  fcnbcnti 

Vt»bfl,r,,»m[ek,onumu  ad  Komanos  14.  Sonum eit non manducan carnem  ,  &ncnitkrevinum  r* 
y^flmuUchrorumquetnqUofrater^  Oux-mnnVm 

folum,e,unium,verumctiamabftine,uiamdek-aumm,^iK 


1.N6 


iom1,Meiun,um,vcrumct.amabit,nc,uiamdek-<ftumque  cibonn 
Dcogratiflimum.  z.  NullameflemindidisabEcclefiaie  3 
ftitioncm.  3. Eandem poflelegesde hac ipfare eonH.r 

tishabu,flemfil,osfuosRccabitas,adcofdeS^ 
ad  limilem  nobis  tempcrantiam  imponcndam.  «natieih 

^  S.Cy- 


3*7 

ciunarruisavino  u 
cjuam  abomina-  « 
(picicims,fpiri- " 
{cminantcsinla- «« 


>untur ,  tiutbus  nihil  ommno  cdcn-  ^ 
ibusacuia,  Sal,  panis  allumi  cptcunt: 
tacllciciunium ,  vtcxccptis  Pafcha- 

IXulCi  vi  pro  laooi  is  lacio      j      \  \JemZ}tphMn.intomftn4. 

>lcbmitaiciunaic,vtavolatilibusoC 
>crent  ,imoncq-,ouis  &ladtcvtan-. 
nchtacc  ,  qui  ncc  pifccs  ncc  co&um 
jofdam  qui  nccipfumpancmattiil^ 

ftculo  florcbat,  homil.j.in  Pafch.i-r*»  yMMtth  Vstrum* 

lO,\  Dl  laPOl  Ow  IUUOI  i.i-'Ha  iiaui», 

n.Chryfoftomus  hom.i.in  Gcnclim 
luniohabuit ,  nufquamaitfc  vidcrc 
s  ,  vcl  carniumconcilioncs,  vclco- 
l  imitari  honcftam,contincntcm,io- 
[ciunio,  C«JW,inqun .-rjnu  <  ,i  unt 
ufltrio  rmumgt.fttrun:  ?  quderatUx  N*- 
n.mbm (judtncbrubdnt I  Dcindccum 
racarncvinoq-,ab(tintbat,adiungit, 
iic  in  YctcnbusChriftianxvitx  mo- 


rpctcrcntur,ciuam 


gUcns,illummo-  CyiilUn  Alcxandcontra 
i,  c  variis  corpori-  luhanumlib  i.Abfltnu*- 

amUS,  domciTlUS  *»*tMHteman«nnullu>vt 


aos  cuc  ••••-'"-4-  i—  — —  . 

i  \  i  m  ftr,t  *  Huo fi^9tont9f*t 

1         ttrttmpojfent »  qutUtncul- 
pMtthabtMt ,  c5* *  /*f  W  /«- 
Ilimum,  ribtu  ntn  abtincMt. 

Cx  ijuod 


348  Liber  11.  Ecclefta <5Militani& 

^Thiodoret.  in klftor.  Pa/r#.  & quod mcrito  incrcdibile  vidcatur ,  nifi eius magna  autpritas  le^entiu 
^e,i6.deSimeonsStthte.     animos  commoueret.  Rescontigitlfmaelitaecuidam  diuinis  baptifmi 
vndiseluto,  qui  cumvotumrite  &legitime  conceptumefitandiscarni- 
bus  violarc  vcllct ,  auis  illa  quam  dentibus  iam  attingebat,  commcmo- 

: ,xando miraculo  in  (axum  fuit conueda.  •  •'.  *  ■  ■•'yj£ 

In  Grxcorum  horologio,  Creophagiam  quam  appcllan.t,  videmus  a 
peruigilio  Natalitiorum  fumerc  imtium,&dies  plane  quinquaginta  du- 
rare :  icquitur dcinde  A  ri*£s*i  •  hoc  efta  carne  abftinctia  a  decimo  o&a- 
Uemlib.de  Uiunioeap.i.   wo  Fcbruarii.  Tcrtull.lib.de rcfurr.carn.cap.8.  SamHcium  Deogratum  no~ 
minat ariima  confiictattoni s in  ieiunio  &  in  vfu  aridorum ,  quodgcnus  tempe- 
$M\^\\  rantiae  alio  in  loco  appcl  lat  Xerepbagiam.  : 

Hieronlibr.i.conrralo       D.  Hicronynuis  clcgantiflun^^ 

uinianumc.io.  Quodau-  pugnatconrra Iouinianum  ,  quidclc&umquoq*,  ciborurepiuiiabat,  & 
^i^eetfu  obncittnu  Dei  obiedabat Catholicis fa&aiiominibus  a  Deo potcftatcedcndi carncs, 


//•'  CYlttHTJl  d«* AfTi  ■ 

m*  ccnnfii  non  cipio  qucmadmodum  ipfeaicbat/icutneq;  repudifu  ^ 
9rat,fciAt(jt4cmDdoTefw  poribus  inualuit,  nccfubitoexhibita? coturnices indcferto :  quare  c 


etktm  iuxta  iloqmum  s«l  o  megareuocatumfuitad  Alpha ,  hoc  cft  extrema  adprima, 
uatoruab  inuio non d*b«.  principiunr&finiscftprocrcataruonmiumrcrum.quemadmoc 

tur:fedprcpter  nurtttacor-1         k    \    s      ■  ■        r    ■    •  - 

dunofiri  ,  pet  Mo/fw^«-nimcftadmatnmomico^ 

mano  gentri  conciftm  efii  pcripicue ipfe  dcclarauit  :  itaciufdcminftin&uafflatuq^ad  ciboruabf- 
.fi-  & efum carrihmvffy «d tinentiam reuocati fumus.  Et lib.2.c.o. .  Dic.xarchiim profcrt , qui  libro 
fHuiUign>tum^  in  Corosrraphia  Gvxcix  fcriptum  reliquit  Saturm  aeuo 

ddnutumveto  qnzntnere-      .         •  e     1  ,   +    n   rr  ^  ,  v 

tumites ,  iiadfybm  nofirU  ioTet,&  e  narthecio  antiquitaris,Pcite,  vt prodidit  Xenophon,  pane  ci- 
ncruos  &  virulertias  car-  bario  &  leguminibus  erant  contenti.  Lacedaemonii,  au  tore  Theophra- 
j£ tngeslas.&c.  V*flw*m  fto ,  lingulari  &  admiranda  frugalitate  vitam  agcbant.  Charcmon  S toi- 
tZ^um&7lZL  ™m°numcnm  %  ^quitvCgyptiorumSacerdores  ab  ouis&lade 
*d * ,  &extremit*temte  nbi  temperauiilc,cum oua quidcm carncm liquida appc!larcnt,lacautc 
uaxit  «d principium  ,  mc  fanguincm colorc immutato .Ellcni,vt  Iofcphus  fcribitieiuniumnonin 
repudium  nobis  dare  per-  CobiuemdinCyfcdijin^tuh 

WcmH^ton  hu  ,  'Lii  rcs nunquam attingcrct. Qiii populi funt ad Or 


:iomm 


.nthcs&  Alclcpiadcsxccrnaemcmorisecomendarflt: 
gfegivB^man^  &'Sau^n«i  ?  tefte  Eti^ulo^  Crcnfeafcsfephetac» 
Eunpidc.  AthenicnfcscxTnptolemilcgib.&  carminibus  Orphei  catnis 
vlumpcnitusauei;fabantur.P^t.ereacap.n.idemSan 
locucxphcatmagniPauh  i.ad Tim.vbi aitfuturos vltimistcmporibus 
t altos  prophc tas  prohibentcs nubcrc  & abilincrc  i  cibis,nimiru  D.Pau- 
lum  hocloco  Marcionc  dciignare,Tatianos,aliofq^  hxrcticos,  quiabf- 
rinentiam  induxcrunt  &contincntia  ab  omni  voluptate,vt  diumu  opus 
dcftrucrcnt : ;ibidcm  ctia  oftcndit  quantum  mcns  Catholicoriiatqdcn- 
hxs  ab  illoru  hominum  infania  &  impictatc  difcrcpctmam  creatura  qui 
dem  Dci comendant,& eadc  cum gratiarum  adione  fruuntur  •  & codc 
ipfo  tcmpore  modcftiamfaturitatiantcfcrunt,abftinctiam  hcHuationi 

libidini 


3 /o  Liber  1  LEcclefa  Militantis 

DeRogationibus.  quod  etiamnum  ordinis  D.  Bafilii  rcligiofi  fa&e  cVpiccuftod  unt 
Di  <tn  tan.tau  Rog*ttcnu  j.  Haud  abfimilis  quoque  adhibetur  continentia  tribus  Rogationum 
diebus tum ad .  Numinis iram auertendam ,  tum ad ornacum qucnda & 
et.otvtlnigottovlca*  , m  ^ftn*«um ammorum comparandum,ad  Chriftumin  ccclumafceden- 
*urtetam*n(ntftf4ii<mur)  tem mcrita religione comitandum :  qua:/oletetiame(lecau£ialioiuie- 
Kogattonum  contempUtio-  iuniorum  &  vigiliam,  qua;  celeberrimos  totius  anni  fcftos  dies  proxime 

tnerat,  fater  &  Ver,t,fcx  Cltandam & acucdam pietatem,tum  vt  loco  vctcrum  primitiarum, Deo 
nuerentiffim,, cxemph,-v  Opt.Max.cafte illam continentiam libemus.  7.Excoliturea temperan- 
tdSftmoexfeumentt,  mtte  tiaadobcdiendum  Matri  Ecclcfiae.  3.  Ad  condoccfacicndu  &doman- 
mt,.r;ftumt,ittHexa::      .dumcorpus.  9.  Adftudiumorationispuriusatq; fancciuscxcrccdum. 

,  ,  ,.10.  Adcceleftiadonaobtinenda.  ri.  Adantea&xvirxfcelcradiluen- 
da.  u.  Ad  Diuos  quibeataiamsternitatepotiunturimitandosatque 
honorandos  ,  cum  religio  non  comprehendat modo  honorcm ,  quem 
Deo  adhibemus,  verum  &eum,  qUi  rebus  illis  tribuitur ,  qua:  Dco  cars 
funt&iucundxivndefit,  vtcum  acibo  &potionein  Diuorummemo- 
riam  nobis  tempcramus ,  ea  rc  grates  Deo  parenti  agamus ,  pro  m.ixima 
&admirabih glona, quaiam in coelis ornantur ,  &ab eodem etiam fa- 
cultatcm  pctamus ,  imitandi  eorum  vitam  &  prxftabiles  actiones,  quo- 
M  concUiationemvia.    rum  mem®"am  F ie  veneramur. 

Fienitaq;  poflethoc  quidem  modo  Conciliatio,  fi  fatcamur,  non  id 
quod  m  os  in  trat  com  maculare  mentem  &  fcelerum  fordibus  obruere, 
ted  potius  ilhus  mobedientiam,  qui  iubentis  Ecclefue  vocem  cotemnit: 
quemadmodumm  pcccato  quod  hominum  adione  committitur,  non 
resipfa&quodvocantmateriale,contaminatorfenditq;numcn,cum 
diumamens  ommacomplexa&permeans,  attingatid  omne,  quod  ex- 
terna in accione eft ,  vclintimo in animo dclitefcit , fedformaleipfum, 
hoccftpriuatiohoneftatis  atq;bonitatis,  quam  adioncs,  dicra,  &  libe- 
racogitatarcqununt:  cumpeccatum  fi  propnefubtiliterq;  loqui  veli- 
mus.remq;  ad  viuum  refecare,neqi  effeccus  fit,  neq;  animi  affecrio ,  fed 
defeccus atq-  pnuatio.  Quod  autcm  ea  fit  Ecclcfix  mens  atq;  fcnfus  x- 
quo  rerum  xftimatoti  eft  pcrfpicuum:condemnat  cni  m  hauefim  Tacia- 
norum&Mamchxorum  ,  qui  jn  ciborum  intimaipfan.uurapollutas 

loi-descol,ocab.uK:permitt:tautemimperatq;etiama;gds,&p1a'fcribit 
eo.um  omnm yiu m ,  qi,* experiens  mcdicus  ad corpons   nitatcm  co- 

modaautnccciknaiudicauerinhuiufmcdietiamfoluitlee.b.plui-imos 
Rcgcs  atq;  Dynaftas  ,  proptcr  honeftas  &  legitimas  qnafdam  tationes. 
Ilfadcn,q;cftmorumMaglftra  ,  i  quadocemur  qu.xdam  eocfleimh 
quodprolubeantur,  vtDominicisdiebusmercenariam  oncramcollo- 
care, al.a quaeJam  proh.bcn qnod natura  fincimptoba  &  mala  cunlia 
:;r..-n.m.rum(untpa.nc,d,umfurtum,adult^ 

Athcorum.ncxp.ab.lcfcelus&  d.u.nitatisoppugnatio  :  iaCcemf 
innmm  violare  ,  perftr.ngere  impohtam  abftinentiam  ,  Q&sefi 

inamcoiucmnere^ciTcmalacumculpa&fcelcrecomunda^imoun- 

tum 


:fthuiufm 


ducrfari,  qua:  rt 
liuinituspotcfta- 


DE  CINERVM  CE- 

REMONIA  D  EQ  VE 

*IVC  E  EIDEM  REI 


C  R  A  T  A. 


lum 
ntm 


omnuqutloui-iqutiuuAt 

cmias  quoaue  vcllct  Hi 
andam  vrbis  lux  valhci 


II. 


Sc  Sophar  Naa- 
Jixcrant ,  vt  vc- 
ltur :  Cumquctlt- 
n ,  &  txcUmantts 
ttm  fuptr  (4pur fuu 
nludarorum  ccr- 


hbt.i 


Lfiktr\\  u 


mo  iamdi 


'  Itrtm  6.16. 
tntt 


PH 


itw 

bat 
pla 


lactymaban-*?' 


tnjtt  tvs  mt' 
utm.   Di  ttfo 


ncm  cxtuJw  unt,(inc  ornamcntis  uccmt,3c  cincribus  opplcantur,  oculi  Utttup*flum  &  fotu&t. 

Zt  qui 


$61  Liberl  1.  Ecctefa  Militantis 

quipemcilliduc^ilm^^  > os&: 

vemer  qui  fefe  auide  in  cibos  ingiKgitauit ,  dometur  ieiunio  f  vt  quae  di- 

uiniSpirituspulcherr^ 

nilia  elaborataq-,  deponat ,  qui  veftcm  caritatis  atq;  innocentiae  paluda- 
mentumabiecit,  facco&ciliciodeformetur ,  qiudiuinxmentidifpli- 
.  .cuit5dcincepsplacerehominibusnevehementerexoptet.  D.Ambro- 
AniVroftraa.  ad virgvne      haildabfimiliomtione  vtitur  fcnbens  ad  virginem  lapfam  ,  quam 

ftu  ,  &  mens  ac  memlra  fam&intermmatamiUambonitatemoffenderat ,  Sc  videriianeacquil- 
frgul*  dign*  caftfgsttone  (mmm  *  vt  corpUS  quodSpiritui  facesadimprobitatemaHmoucrat ,  iit  • 
pH»:enJ*.Am?Hte»turcrt.  diainiSpiritUsinftrumentum  ,  adpeificiendaminnocentiam 

ZcS^ 

urLt :  dcfl.tant  otulUU-  potens  adexpromendamfeueritatem,&eos  meritis  fuppliciis  coercen- 
chryrf^qutmafculumnon  £Q$  ,  qUj  fcelus  non  agnofcunt  iuum,  quam  liberalis ,  comis,  &huma- 

fimplutter^exerut.  d 

eos  inexplicabilibus  bonis  cohoneftandos  ,  qui  a  malitia  ea-- 

Ufcatfxctes>qu3.quondam    :    '  r 

^J^L-D^piuntemergcre. 

ttfttjw  «tf  t*  6  maceretur,  ctnereaff  rfum  &  opertumciltaoperbcrrefcat,  &c. 

'  GonciHit  Agathcnfc  fub  Concilium  Agathenfein  Canon.Pirnitentes  citamm,  Diftintt.$o.{katVAiz 
Sy mmacho 3-ca  1 5.  refcr-  &  defcribit  q«ae  &  quales  deberent  elTe  corporis  vexationes  &poenitc- 
turcanon  pocnhemes*}  tijeanteabfoiutionem  fufceptae :  &Canonefequentidocemurinmore 
£?£  S2£^  fuiiTepofuum  vt  primodie  Quadragefim*  deducererturadEpifcopu 
tunt>xm\ofi:tonemtn*nuu  illi omnes  qui  publicam obire poenitentiamdebebanthocquiiequitur 
ctbctum  juper  caput  a  modo. Si vir  fuit,bdrbailliradebatur,attondebanmr  comae,vilicento- 
facerdote  ( pcutvb^con-  neinduebatur,nudis  pedibus,cilicio  opertus,capite  demifio  languido- 
fntutum*fi)conreauuntur.     CTOku  ^£^1^^,^ Epifcopofiftcbatur.  Si fcemma, vefte ami- 

St  autcm  tomas  r*n  depo   1  '  ,         11  U  . 

lunntaut  v<fl:mtnt*non  ciebaturminimeprerioia,maculolapot!\as6clamulan,certeiisnonab-  • 
mut*verint,ab'uia»iur  E:  fimiliquasNonnaeferunt,ciHciohorrcns,pedibusetiamnudis,prono 
wfid>gne\<enjtueri7Hymn  in  cerram  vultu  :  AntiftcsSacrorurn  hominum  chorofeptusillosexci- 
feciptantur^  ^  piebat ,  aqua  luftiali  afpergebat   cinerem  iniiciebat in  capita  ,  quam- 

fc*t acur tanmirex^Co^n  quam  elTcnt  obituri  pcenitentiam  fignifieabat.Tum  e veftigio  ab  Eccle^ 
cllio  Agr-thenfi>  a  Bor-  fiaeiiciebanturin vicinum  locum  ,  quem  a  fletu&rarerore  Graeci*^ 
laone  &  Rhe-  «><u/^nominauerunt-.  neque faseratintemplumeisintroire,nifitem- 
b  idoCjr<i;nali./^^P'''  pore  concionis ,  ad  diuinas  monkionesaudiend.is ,  idquectiamfedu^ 


cltfu  Je  reprApntent  W  abioiutionem  pei 

fcopoctnttatts ,  /^^^'^  '  reconciliabantur 
t;y  nuJic  pedihtvs  ,  wMi-  \  .: 

m  tetram  demtJfts>t*iifetffeipfoMb)tu>  &  vullup ttejtanle^tyc, 

Quis  igitur reprehcndar/fi  cum  Ecclefia  graues  ob  caufas  atq;  iuftas. 
publicam  pceniten  tiam  remouerit ,  Chrifttani  omnes  vetetk  illius  infti- 
*  tUtimemores&rcligici>ecxcitati ,  folennisieiuniiexordio»  faltem  cU 


T>e  Ceremoniis  in  vcnere*  36} 

Hcrcs  Prcsby  tcri  manibus  cxcipiant ,  vt  cxtcrior  illa  aftio ,  intimi  fit  do- 
loris  argumcntum,  qucm  proptcr  numcn  orTcnium  fcntiunt,  &  accrbx 
nccisgiatia,  quam  ChriftoomniumScruatoriintuIcrunt i  namidqui- 
dcmfiliiDcnmmonalcbcncficium  ,  quod  nulladics  inobfcurarcdc- 
*bct,  iis  maximc  ccmporibus  ad  cogitandum  cognofccndumquc  propo- 

DE  CEREMONIIS 

GENERATIM.. 

C  ,-v  p.  XXXIX. 


cft  corum  oarcntum  conditio> 
:  minimc  volunt,  nifi  prius  cur  v- 
ludiucrint.  Ecclcfiabonaomniu 
rtunamadducitur  ,  in  hac  tcm- 
barum  mcntium  infolcntia:Scd 


anfaftidioliarrogatuiulquc  clati  iis  rationibusvc- 
as  illa  pro  Ccrcmoniarum  vfu  profcrrc  lolct. 
quod  Ecclclia  vniucrfa ,  fponfo  abfcntc ,  qucat  non 


i  rcuocabit ,  qui  Scripturam  facram  non  intclligit ,  aut  dc  illa 


jbnullodiuinoimpcriocxcicatuslapidcm  Gtn  i8.i«. 

ifuo,  &crcxitin  titulum,  fundcnsolcum 

icn  vrbis  Bcthcl ,  hoc  cft  Domus  Dci. 

io  Synaeoga  nouum  quoddam  fcftumdc  TW'r*9 


zvo  abluti ,  afanguinc&:  &forntt*i 
ludxis  crat  piarlcnptum,  f*'J*&m 
iraroucrucianr.  Eodcin   c  ,l  1  ' 


npouir,a 
.&6.  bor 


|  vcniunt ,  Anania«n  & 
Zz    i  Sapphi- 


;  £  3  6±  Liher  1  h  Ecclefis  Militcintis 

Sapphiram  D.Petrus  faro  extremo  addicit ,  Diaconos  feptem  ApoftoH 
renunciant.  Sabbatum  itcm  cuins  fandiilimam  quictem  rerum  omniu 
Exsd  10  ).t0.  ^  .  parensDeusExodiio.praeceperat,in  DominicunidiemfoliusEcclcfiae 
vtx^tttlus  cferal cr:i ,  ^7' amot[t^te  mutatur.  Nouseitem atque  nothaeieligionis  homines$Ii£ejB£ 
»^^i^^^^itatl"ii ^kcat ceremonias myerbi Dei adprinif^ic^  >  m  cantu  atquefym- 
l)on&fotitm lft>nt* f  phonia3inimpertiendisSacramentis,quaenunquam vifeautin vfufue- 
ciiscmneo\iumto.       runt,  priufquam Geneuenfis  Catcchifmus  &mirabilia  illa  Decreta  iii 

8  l6\  .  lucemveniflent. 

llmiS^^^  Facileigituromnesconfentient,EcclcfiamBanchaberepoteftatemr 
Marth .18  19.  modo  vt  fupra  didhim  eft,Scripturis  diuinis  nihil  repugnet :  quae  tamen 

Bapt!x.Antes  eot  innomwe conditio  fuperflua  videripoftit ,  obconftantcm  &perpetuam  coniun- 
Patris,  &  Ftlii^Spiritu^  ftionem  Ecclefiae  verae  cum  Scripturafacra.  Et fi  qtiando  rcpugnare  illi 
Matth/ 17  1  videaturinreobfcuraatqueambigua,fateantur  omnesnecefleeft,non 

A£t.i$ . j 9  28.2?.  cuiuslibet efleillam arguere aut infimularc,praefertim cum nafcente Ec- 

Vifumefl  spirttui  S*»#<:clefiavideamus  ,  fatores  religionis  Apoftolosinnominelefubaptizaf- 
&nobisi&c.  fe>  quod  tamenperfpicuae  Chrifti  Dominifententiaeaduerfabatur,  vt 

!>auloantefuit  a  nobis  fignificatum  :  &cumSeruatorhominumdixif- 
et,  Non  veniabfoluerelegem^fedadimplere^in  primo  Concilio  Apoftolorum 
decrerum  fuit,  Mofaicam  legem  neminem  dcinceps  obligare.  Praeterea 
cumaduerfuslegalem  ciborum  differentiam  Chriftuspronunciaflet,  In 
eadem  domo  manete  edentes  &  bibcntes  qu&  apud  illos  funt ,  nihilo  minus  deinde 
Apoftoli edixerunt,  a  certis  cibis  abftinendum efle.  Si  confimiles  beatis 
Chryfoft  ho.*$  inMatt.  mentibus&aequalesomninocflemus,  vtfuauiflimeD.Ioannes  Chry- 
Sttumcorporew  ejfesnud* loftomus  difputat ,  &c  animo  tantumatqueintelligentiaconftaremus, 
ipfa  ficna  incorporta  tra-  cultus  6c  obteruatiaquamfupremo  omnium  Pontifici  Deo  tribuimus, 
Miffet  ttbi :  cfueniam  vero  abdita  &  intimo  in  animo  eeftiens  penitufque  (piritalis  efle  deberet:  fcd 

terporicotunfta  tft  anima     r      \o  r  1    •  -  lTv  y 

tul ,  tnfenfibtltbis tntellt  cum  e* animo  fimul  &  corpore  iirous  conglutinati  vtraque  pars  adDeu 
lenda tibitraduntun      colendum  honorandumque  adhibenda eft ,  quod  fane  fieri  commode 
nequit ,  fine  agrefti  &c  inepta  quadam  agcndi  ratione ,  nifi  communes 
fintin  Ecclefia  ceremoniae,  confpiranti  omniumiudicio,  certo,  vniuer- 
fo,non  fallaci,  defeiitx  (apienterque  moderatae. 


DE  SI- 


1*5 


DE  SIGNO  CRVCIS, 

QVOD  MOTIONE 

DEXTRit  MANVS 


I  N  G  1  T  V  R, 


m 


Ingvlar  is  Doftor  Gcntium  fcribcns  ad 
WSBm  Phmppcnfcs>oculislacrymantibus&  mccrorc  N^j.iirp 
|SJW  plcnusobtcftatur,  nccurniis  commcrcium  vl- 
Ruf  *Bm  na^cant ,  qui  infoftoanimo  cruccm  pcric- 

ciuuntur,<j«orttm jin^inquit^wffnriu^irffrifroDm 
P^lni  vtnttr  t(l  &  olortdtn  cinfMfitnt  tOTum . 

Talis  fait  Chnftianae  rcligionis  dcfcrtor  Iu-  CyriUm  JUxtnJr  Ub.t. 

lianus,qui(anc*iliimoCynnotcltc,L,nriitianis  ™  ,        a  ^A 
iodtonitru  Iouiscontcmpto  ^ruccmvcncrarcntur,in  ^ * 
icrcnt,pmgcrcnt  in  panctibus,  in  domorum  liminibus 


mui 
Pcti 


nciuiaprotcrcbanr.  Haudabfimiks  Armcnii,qui  ^&^t^i^ 
r§m  uctcrcbant  niti  pjius  baruiimo  conlccrata',  |4  ^  f  f 
n  victimx  cruorc  ftillantcm  dcfigcrcnt.  Parcs  ftul -  p it, m  tkmkmmjk ,  *p  f. 
omili  quiDxmoncmaicbaiu  noftri  ecncns  lnimi-  M*gdib.  Ctnt.  3  tsf  #0.1* 

h  cf  nodclcftari  &vtconosquoqucafticia-  TtrtH^- 
b  Cruccm  fc  vchcmcntcr  pcrhori ctccrc.  Talcs itc 
nr»  Mmia»  rharaAcrcm  cllc  aicbaiu.  Talcs  dcni- 


iinum  rcic 


riamopiu 


vcllct^itaficrioportcrcrctponditjmyftci 
ficans,ait  llidorus. 


tant.  ^HSkL    ....     Ctn  it.j4t7.X9-  Sch,jS/i 

i  libcrisimpcrtui  bcncdictio-  *,,/,„,  &  tjitqmJ<mtr,t 

3  manUsdcCUtlauitj&Lphrai-  tnp-opulcsty»  multtpUc*bt- 

r  mmn  In(c*nhil«  imucdirc  id  titr  '  feaJ}  ' "  r  ' >:i 1  '"''  ;'  r> 
9     ^       •   r  r         m*tor  ent  tlio. 

um  Crucis  futuruniprjsf.gm-  ^         ,      ^  ^ 


$6 Liber  7 7.  Ecclefa  Vilifrintur 

Plcnaitidem  arcani  myfterii  magni  Mofis  fuir  aftia,  Exod.6.&  ic. 
cap.coniignarajCumcxrentubracchiorumjCklignihaiuseffonTiationc, 
leiufilio  Naue  laetiflimae  vidoriaefiudum  donauit,  qui  hoc  prsefidio 
luftm.cumTryph  circa  ^erus  >  Amalecitasfudit  &  fugauit5incredibilianimi  robore  fepms  ad 
mcdium  ^olis  occaf"m  vfque  belligerans.   Qunm  figuram  huc reuocauit  Iuili- 

Kon  entm  propterea  quod  nus  Martyr  cum  Triphone  difputans,  c ftenditque  tot  fortia  patrata  fa- 
Mcff»  ita  or*bat  populus  Cmora  fuilTe,n6  tam  eius  precationis  ea  ratione  perfectx,  quam  vi  Ow- 
in  pnlio tis  nominifque  Iefu,quod etiam D-Cvpnanus Iud*o;  oratione  fua  vr- 

auod  nommelelu  tnprtma  *      J       •      *  'r 

lcte  verfante  tpfe  fignum  gens  ailimaduertlt. 

crurfs  deftin*k>atL,.  QuodadfignumTau  attinet ,  clariflimum  eft  fan&iflimorum  Pa- 

mfflulra^  >  crucis  fuifle  adumbrarionem  & 

Hoc  fignocrutU  &  Ama-  figuram.  Diuinaapud  Ezechiclem  verb.afunteiufmodi, Tr  ar.fi  permedta 
lech  vtclm  eH  ablefuperctutrateminmediohrufdem^&figna  Taufuperfrontesvirorumgementium&do- 
Myfen.  ienttum/uper  cuntlu  ab .  minatiom lus  qiufiunt  in  mtdto  eiwy  &  tllis  dtxit audien- 

Eiech. ?4  6.  u mejran  teperciuitatemfequentes eum  &percutite-.non pj.rcat oculm  vejlermc 

Mferumini.&c. 

Hiclocns  in  BibliisGeneuenfibusfeptimum  caput  innuit  Apoca- 
*Orig.hovS  ir  diuerfos  lypfeos  verf.  3.  vbi  Angelus  qui  abOricnte  afcendebat  habcbacquefi- 
llliHsnux ,  n>ftra  vifana  gflum  Dei viui ,  voce  magna  clamauit  quatuof  Angelis  quibus  datu  cft 
efi:  tU^pattbulumnofitrnocczctcn^  dlcenSj  ^e  nocere  terroz  &  mari  quoaduf^fignemm 

tnumphH*  ?*»d<»n^  1  JM*> 

tiemu»  hue  Jtgnum ,  w  hu-'      ^      .  ■>       '  . 

mtru  noftris  vtfcrUrum  Ungcnes  hom.S.in  diuerfaloca Euangel.Chriftianoscohortatur 
vex'U*forttmm-  immor  vt  fepe  fe  dmino  hoc  figno  muniant ,  idqueinfrontibusinurant  fuis, 
t*lt Uwrumportemu* ,n  mm qui,  inquit , attrau  Capttdu  non  ttment,crucem  ttmen:,ma\os  dsemones 

^dKveroevaticinio  Ezechielis ,  eostantum  dfurenns  An- 
tn^em.&e.  ScIJ  exltI°  &pn*fcntipcfte  hiiflc  feruatos,qui  figno  Tau ,  hoceft,  crucc 

miignitifuiflcnt. 

Athanaf.  de  i.camat.  EufehiusCa;fanenfislib.3.devitaConftantinicap.2.refcrtfolitura 
TeibiBd.eivifqiiecorpo  eum  maximum  Imperatorcm  fignum  crucis  fibi  in  rronre  depin"ere 
«liadaos  aduencu,  fub  RarionesredditD.  Athanafiushb.de incarnat.  Verbi,quodhocfiono 

■infitnU  vtrtum.n chr.fi.  "nones  diiucimus ,  ldohs  voccm eripimus,  infmdas Satanje cobortcs 
v,rS  nii^,&adoUtcentt.  rugamus,quidquiddeniqueeft,quod  Magixmiraculum dicitur  obte- 
hM  fu*«tu*m  '«>t«»<'  nmus  & expugnamus.  Quod  idcm  alias  ccrtis  documcntis  & cxcmnlo 

choro.  v<m*i  r,,  i/?oriff,PaIam'nomniumconlpc«aum,fcros  homines.mprobi  Geniivexatio- 
d.Borum   ex;mm.ntu«-  neattlictos  (anabat,  exprefloincis  Ciucis  figno ,  &  Icfunomincinuo 
.t*pmvtht.&m.rft!T.  cato.Idem.pfevircximiusfolitudinifquclumcnmaximum  cumannd 
fl.giu  dtm-.onum, &  ,mpc  fuos  auditorei ahquando difputaret,de Satana: finiidilmc  L\c  V 

tntrAculu  brlsguL  ,  vtatnr-  s  ,     c      .         5    w "cuat ,  aa  eos  probc  coenofcen- 

^gnocrucUaLtfis  ietfa j°* * excutiendarti Maffam,nihilpr£fentius niriil lalutarius crucS 
^mencjueChnfit  muocet ,  deu>VH>'>lnW^ 

&  v^dtbit  qnomoJo  eiu* ftateseosfutt ofimtui.  tpott- 


jtct  meiH  di.mQneif<*gtaHt>  yMicim*conttcejc*nt>magU  &ven*fi<.i*m^ 


Iverain  vitaS  An^oni; 

s.  &&; 


De/ignoCruciS. 


3*7 


S.Cyrillu 


EliasmcmoratCordiumM^rtyrcm  figno  cruas  aim.-irumad 
nuilcvuiculxco,nulbcolons  immutationc,  adnurabilram- 
ntia.  Et  quod  cft  notandum  maximc,  idcm  hb.dc  Spiritu  (an- 
ke  non  fcuptis  Ecclcfia:  confuccudihihus  agcns,intcr  primasft 
Tradirioncs,confuctum  iignum  Crucis  rcponit. 

mk  fidcinidimcntisChriftianum  imbucndo  ficair, 
nurc ,  vtdjcmoncsrcgium  chara&crcm  animaduer- 
tcbilicati  ruiiianr,facid  ficnum  cdcndo^hihcndo,  cfi 


matur^&inaliisomnibusciuxh.ir  & 


m.  Ilic  t  ■  j  urxtt 
uUs.crucUfefignm 
\tt&c. 

Hicrof  care  4. 


imodoadhocfi^munmaiuiconficicndumnos  hor-  /pmtuali,  adraooachos 
lplamcntcanimofjucpin^cn  um.  staum  vtro  foU  mmnu  tm 

£  fluJrmiHM  r^try  ]'*m  tuum  <3>  t  xit  utuum  incmm  ttn.ftrt.  fijji  ntm  ouoqut  tu*m  ,  <y 
•  U*7*Um  tuuiu.fj*  q*L:un%t*rtrmnfit*(ignm  prtmurntnncmtnt  Vmtru.ty  Ft  tj,  ey*  Sptril** 
tnturmcdimrm*iurA  tfltnttZufmutvnmummtibt  ntctrt  ftttrtt  fi  tAmunum  futtH. 

fazianzcn.Or.u.  5.  contralulian.Parabacamhiftorii 
odorctuspoft paulomcmorabic.  EtOrac.19.dcpa- 


dKliflxmum,plcnumpambusifcbcncdidcis,  &dcmorccruccinhgni-  ^ 
tis,quosillacumdcguftailccfubicoconualucric.  Epiphanius  hxrciijo. 
concra  Ebioniras,  ladacum  narrac  lofcphum  nominc ,  cum  Chnftiana; 
rulciluccmcxccpiiTcc^nationisfuxincantamcnca&impiosconacus^a- 
oua  cxi^ua  cUffipauiftc^cuifienum  crucis  fuillcr  imprcfluni^  '•> 

D  GrccoriusNvflcnusrcccnfcrduunainomncm  parccm  admira-  Greg.Nyff.inTha5.Cre--- 
tiiliiProdiaa  ouxS  Grc^imsThaumacurp^fienoCruciscdidiflct.  gomTauma.c  8  ft  c.to. 

DJiui  iuui|;u^u4si.vji^-yi.u,  b       o  j.  lUt fitnmculo  cruiu  (t  mtt- 

EtdcS.Macnnafororclualo^ucns/xpciU^ 

ds  fienum  appofuiflc.  Thcodolius  &  Valcnrinianus  Impcratorcs circa  u9cmnt  domos  ptrumfit  tiU 
annum  Domini  40 o.maximis  iuppliciisproponcis vctucrunt ,  nc quis  m . 
Scruaroris  tizaam  hunu  vcl  in  lil.ccmarmoicaluue tc  vlla,aut  infcul-  0**"**  M««m cap J. 
pcrcc^iucpingcrcc,ncuclubpcdibuscilcpaccrctui.  cottOcru.u  fgnu  m^ojmt. 


D.Ioanncs Chry foftomurad ucrfus Gcntilcs fummaDci prouidcn-  Chryfoftomus  adujTfus 
na  pcrfci 


lair ,  vcciuodcracdcdccoris  &concumclixiignum ,  ld  a-  f^^n^od  Cb 
ric(lcc& 


us. 

mtjupfltcij  1 


ritrlm 


.mcnus&Thcodora  nu 
uc.Ucm  indiram  ipcluacam^aa  jjxnioncs  comuicnaos,cnci. 

fffB^ftffirfi%fffi  •ll<:.",':  ~*  v 


3  6  8  Lib*  1 1.  Ecclefi&  Militantis, 

chrifti  eonfigntutt :  quo  endafque  rerum  futurarum  pr#dic1:iones,cum  ecce  tibi  horribiles  laru? 
f*o}oft>e8r*cveftigioeu*-  formidandarque  fe obiiciunt ,  barbaro  quodam  fremitu  fonoqucper- 
^rX^^**'™™'"  magno :  ille  timore  fl*acl:us  Cl'ucempingit ,  &  eueftigio  omnisille  Da- 
IdcnTlibro  fcptimo,  monum  apparatus  vanefcit.  IdemSozomcnuslib.  y.refertDonatum 
cap.ty.  '  innocentiavita2fingularempra^ftantemq-,Epifcopum,interemiiTeDra- 

Stgnum  crucU  ttduerfu*  i-  conem  immanematq} ferum, cum obiedo iigno  Crucis , in eius fauces 
tlumaeri  itgttis  infiripfih  m^no  animo  excreaflet. 

O»  iUt  in  faciem  exputt^:  ° 

Draco  Jputo  in  os  accepto,  flatimexpirauitj. 

Tertull.dccor  mil.c  j.  Tertullianus  libr.  de  corona  militisChriftianum  omnem  aflerit 
i  ^Necreto1  fiT*  mnem  progrefiumy4tquepromotum,aiomnem  aditum  & txtttim ,  ad  veftitum 
fJltui  "e7$revateT:  '&  &ca\ceatumyad  lauacra  &  mcnfas^ad  lumina^a  tcubtlta,ad  fedilia ,  &  qujccunfy 
htcfape caufa  prtcipua iu-  conuerfatio  exerceat ,  frontem crticisfignaculo  terere.  Addi t  fi  forte  quis  origi- 
fitttam  perjequendt  malu  ncmeammrerum  fimiliumque  inquirat,effe  refpondendum  ,  Iradtm 
regibu*  fuit.  mibipmenditurauttrix,confuetu  io  confirmatrtx  ,& fidesobferttatrix :  qiux  tria 

55 naculum^  Um formidanda fiiht  Dxmonibus,  vt  Laftanmis  lib.  4.Inftit.fignificet, 
%nftonttf™&cUm     '  1  grauiffimasolimabEthnicistcmpeftatcs  inEcclefiam  fuifle  excitatas, 
quodDacmoncdere  oraculanonpoflet,  fiquis eturbaatq-, frequentia 
fignum  crucis  edidiljct. 

S.Ambrofiusinurerenoshocfignumaitinfronte,cordc,  brachio^ 
in  fronte  vt  audenter  Chriftum  Iefum  confiteamur,in  corde  vt  eandcm 
.  v&mperdiligam.us,inbrachio vteius  caufaoperemur. 

D.  Hieronymus  in  vitaHilarionis ,  fcribit  magnumillum  bellato- 
rem  Sc  Athletam  Chrifti ,  cum  fc  de nodfce  aliquando  feptum  vidilTet  & 
iriclufum,ferocientium  grege  Daemonum ,  qui  varias  formas  eafq«,  hor- 
ribiles  prxferebant,in  fronte  crucem  effinxifle,&  aduerfum  iifle  animo 
magno&exaggerato.  EtinvitaD.Pauliprimifolitudiniscultoris,An- 
toniumaitvtprimum  Hippocentaurum  animaduerthTet,  inceliiffima 
oris  parte  crucem  defcripfifle,tum  abiedo  omni  metu  interrogafle,  vbi 
fcdes  eflet  hominis  Dei.  Et  ad  Dcmetriadem  fcribens  hortatur,vf  cubtcu- 
lumptttorti  claudat^&frontem  muriatfigno  Crucis. 

D.Auguftinustracl:.ii8.inIoan.fichabct,  Quideftfignum  Cbriftinifi 
crux  Cbriftn  quodfignum  niftadhibeatur  infronttbus  credentiumfiue  ipfiaqua  ex 
qua  regenerantur9fiueoleoquocbrirmate  vngunturfiuefacrtficioquoalunt.r  ni- 
btleorum  nteperficttur.  Et  alias  de  eadem  ipfa re  difputans ,  Hocfigno crucif 
xonfecraturcorpus  Domtni  Janttificaturfons  bapttfmatis,  initiantur presbyteri  & 
vmnta  qu&runquefanctificantur  kxfigno  dominiu  crucis  confecrantur.  ' 
Scticr.SulPitiusinTitaS.  S.Martinus  vtSeuerusSulpitiusprodidit,nonaliudteligenusquc- 
^^rtini,c  io  Umcaden  rcbat,ad confertosglobos hoftium  perrumpendos :  Etvtfidem  Jh.Ic 

quam  hrmiilimo  pramdio  texiflct. 

r,  .lTutTiaLkUrgiiS ?/P"ri'D-IacODi'D-Marci,^thiopum,S.Ba- 
/iui,S.ChryioJtoiT>i,nihil  hocbcato  figno  freauentius. 

D.Grc- 


D.Grcgor.lib.  i.Dialog.cap 
mpictatcicium,  vas  D.  Bcn 


gnumcrucisillu* 
mcn&rclicionc 
monis  taucibus  < 
bianoaediucm 
fcflioncmWct.i 


mci 
tun 


qui 


iCM 
niti 


369 

malcuolcn- 
no  plcnum, 
gitur  fubito 
tdisinftarli- 

mriofi  Dx- 
lum  concu- 


co  .UConnllMti^nem-ui*. 

rin 


i  monumcn- 

U  rh<tri/h»r> 


*D£  SIGMO  C  RV  C I S  V ARIA  IlSl 
mAtcria  illtgato  &exprcjp?. 

C  a  r  v  x   X  L  £ 


ntm.ci 


1E 


udmccrcx!r,  »gnumfuitadumbratioqucillius,quidc  ji* 

*X    L*  /Jl  4^'P*0  ^ta  inilt  •  hVO  (l iXjljfu  flttTO  AttTtA  ainntA  tr  ih.itn  mA  N*m. 11  9  FtctttrtcMa- 

I  PBBBHI  ttdtxjltdriotonet filtum honnnk. O uarc  /i vcmc  Sr  rrnnU  iL  '""fVfa*0  *»<mcu 
laprxftannilimxrciiiman  r  m  -  I         I    fi!r      j  11       r  f#rriw*  **jJ>ic*riBt  j*n*. 

pcmtcrimorrusignciqucianarcnrur,  mulromagis  id  rci  vcricas  atquc  O^if  /7. 
prototypumipfum  potcritcmccrc,cumindc  mcdicinam  3c DCifcdHm  ^9^90™^**»  <trsfles  m 
lalurcm  nauriamusaum  rifjmj  m, 1 .,  mm  f™.,™;.,...  „  _  (*«#/«. 


« 1/114  Mnttb. 

m  htc ,  *«/  crucu  in  • 


cap.  14.  Marth.  "#x«**!V' 

i  e  j     j      1  ,xtMZ*ch4rinm&IoAn') 


/crba  dndiflimi  Patrcs  Ioann,  Chryfoftomus,Hicronymus,  Bcda,Eu-  «m//;^ 

Aaa  chymius, 


txerunt 
>r/ti  /ri- 


jj 0  LibA  t.  Ecclefa  Muitdntis> 

thymius ,  &c  Theophyla&us in cum  locum  de  figno  Crucis  intclligunt, 
duodfapientiffuminxillum  atquefeueriffimum  Iudicem  viuorum  atqv 
mortuorum,in  omnium  lucc  &  confpe&u antecedit,  quo  tempore  ,  vc 
idem,  ait,mundi SczvMovflangcnromnesmbwterrA.  S 

Origcncs  HomiU.in  Epift.ad  Rom.cum  recenfet  magnas  &c  mira- 
biles  vtifitates.quae  ex  fignoCmcisin  humanum  genus  deriuantur,tan- 
tam  eius  vim  effe  ait,vt  fi  ante  oculos  ponatur  &mente  fidelitcr  .retmc-a- 
tur,nullatanta  fitlibidoluxurix,  miUatamgcftiens  &titillan»appetir 
tio  voluptatis ,.  inuidia  nulla ,  aut  huiufmodi  cffufx  animi  pcrturbatio- 
ncs  rationis  inimic2e,qu?  nonfacile  fuperentur:  fed  &  continuo  inquit, 
•     ad  sius pr&fentiam  tot  us-Me  ctrms  &pecct4tfug4tur  exercxtuu  %  *     [J,  .'cf? 

Eufeb.lib.i.devitaConftantini  cap.n.memorathxcinuido  &in- 
BuU.Kk  i.ct^  cjytQ  imperatori  9  fub  meridiem  appariuffe  crucem  mirabili  fplendore 

°* colluccntem,cum hacinfcriptione, ln \m  vince..  Et  cap.14.ait  Impcrato- 
remipium  rem  purpuratis  fnis  atque  familianbusexpofuiffe,  autificcgj 
deinde  appellandoscurauifle  atque  gemmarios,  quibus  imperauit  vt  fi- 
milemilliquamvideratcrucem,ex  auro  &pretiofis  lapidibus  confice- 
ifh*H.\T.  rentjqUamfc  vidifleteftaturEuicbius.  Apoftolus  fan&e  &:  pie  optabarv 
vtEphefii  vna  cum  virisDeocariseximiaquefanaitate,poffentcogno- 
fcere ,  qucdint  crucis  dimenfiones.  Diuus  autem  Gregorius  Nyffen.  a? 
rat.  1. de  Refurrect  diuine  il!as declarat  ,aitque  huius  figni  altitudinem 
coeleftes  orbes  indicare  vi  crucis  patefa£t.o$,imam  partem  fignificare  in- 
feros  fpoliatos  fuperatum  D^emonem,latitudinem  denique  innuere  la- 
te  patentem  humani  generis  liberationem ,  peromnem  orbemterrx- 
rumdiffufam. 

Ghryfft:  hwil.i.  adpop.  D.Ioan.Chryfaft.hom.zi.ad  populum  Antioch.eloquenti^copias 
Qn  d  -vero  duent  ahquis  ornnes  explicatiniisreprehendendis ,  quiadres  felicius  oonficiendas, 
ds  ki*  qut  c*rtnmih«A  $  fa£asadhibentaniclllasimprobas&vcratrices,qii^nefandis  daemonu 
ig  o  ^qttantAcrux^erfe-  artibus  &pra?ftigusabutuntur ,  aut  qui  AlexandriMagniimagincsre- 
,  tt  &e.  runt  bonx  Sceua&gratia ,  cum  crucem  habeamus  mirabiliumrerum  efv 

LUm  Chryfoft  hom.13  fe£hicem,Ethomil.i2,in i.Epift.ad Corinth.illosarguitquiSan&orum 
\n  ej  foft^i^dcm  noirurnbus  ptacrermiilis,  liberos  fuos  ab  iis  hominibus  appellabant  qui 
r*!«.  nffrL^np^ii^Tr  diutiffime  vixiflent :  Rurfum acritereos  infimulat  qui  contrafortunx 
Gcmil.  quod Chiulusfir  cafus infcftos  atq-,aniunas ,  nliis  tuis  coccineum  Itamen  & bracteas ilk* 
Dcus.  ♦  gabant:quibusomnibusinlocis  vimcrucismirificamprxdicat ,  &im-r 

}  ancibiquecslebrari.vi-  primis  decere  Chriftianos  ait,  vt  hoc  fignum  falutare  pracfidium  fibi 
^n'{lu^  afcifcant.Alio  in  loco  refert  quanto  honore  fuis  tei?iporibus  excipi  crux 

<valltbH«>tnmart  innam  ianuis,  calatain  vafis ,  inarmiscxprefla,  infcriptain  voluminibus,  in 
gi*.  m  mftilis ,  tnhclU ,  tn  marmoribusinfcu^  propevbique6c 

\TZ^&c  '      ^m  ianftiffimusPatriarcha  vt  narrat  Sozomenus&  d  nobis  ec- 

iampoft  dicctur  vberius,  fignumcrucisinccnfis  funalibuscomitatum 
JUiitinian.Imp,  Authcn-  inpuhlica  fupplicationcL  dcferricurabat.  Et  Iuftinianus  Imperator  ia 

Authenr 


DeSigno  Cruck.  .37 1 

Authcntica  dc  fanctiflimis  Epifcopiscap.51.  inhuius  figni  vencrari©-  ticadcfan&iff.cpifc  c.fi, 
nem& honorcmtriaquxdamitatuit.  1.  Vtcrux  honoratoin  locofta-  ^d>  *?f*  honor*ndfu 


cuatur.  2.  Vt  in  folcnn  Jantum  fupplicationc  gci 
eamrcmccrtihomincs  lcgantur,  ncqucidfiat 


>flit. 


*.  Vt  in  cruc9t  1  CHm         &  i* 
r  .r         Lttantu  tsrehuntur  non 
UC  EpilCOPO  rfkjt  fim  w»tr*i,tibiet 

^*1?^0^^^^^  a«lcas^.rucis  cttigics  atrmcc^qux  in  mcdiistcmplis  col-  Ucu  npom ,  &  fi  qu.mJo 
locari  lolcnt ,  Lattantiusiuauiflimo  quodamvcriu  &  maximcpiodc-  °Pm  'vocnmrit  ,  *d  Lim- 
clarat,quam  vctusiila  iitrchgio,&:  laudatus  vfus  ,dum  inducirloqucn-  *'**"M**ndaA ,  tuncfolu 
tcmChriftumin  Cruccfixum,  colqucaftanrcm  qutiI^cll1plumintrrc-,^4,'  ***  **r™m4f"P#" 

«II »  gfcKaarvyi  *  r  b      ntos .  qHtconfuttiportmre 

aiunturjtaverocarmcnincipit:  r^t  \±eH,n  cpi/fdtocj* 


tci 


s  vcro  plcnadiuinorumi 
sfunrmcmorara  ,  confir 
iam  hic pcrtcxcrc ,  quod 


^mitanus,; 

rraror  D  A 


rum  inucnno ,  qux-  i  nobis  ha- 

\  nr  nnrr  vni  <-mh  m  nl\  r,*rinc  r«i 


sitcm  ,Sozomcnus,Thcodor 
us,Ruflinus,  Scuci  us  Sulpiuu 
gonusMagnus,&alii. 


labaruminitituitci 


fromccmt- 


n  fuirablolutnm,Hicrofolymam  c6r  ' 
mpicllaconfccrataq-,  inuilcrct ,  Cru- 
tctam  mucftigarct.  Scd  vtcasorasat- 
uiccps  animo  dubiaquc  hxlit ,  quod 
rcmitico  dclubro  inucniflct,  Vcnci  is 
iluanx  monrc,in  fcpulchro  Iouis  cfli- 
quoin  lococruxdcfolla  olimhiillct. 

Aaa    x  At 


AitCmciliationtmvia, 

Gen  2.10. 

Exott.7'&9» 
Num  10./1. 

f         4  O.IO. 


372;  Lib .  /  L  Bcclejia  Mdttantu,  l : 

Atquoniaminmorcpofitumfuitvtcum  damnatis  fupplicioru  inftru- 
menta  fcpelirentur  quibus  excruciati  animam  efflauhTent,  a  Iudaeis  iam 
itate  prouectis,  qui  rem  a  fuis  dc  manu  quocfliunt  in  manu  accepiflent 
ftudiofiflimc  inquifiuit,vbi  nam  Chrifti  fepulchru  efle  didiciflcnt.  De- 
monftratum  ab  iis  locum  fubico  cffodi ,  in  fummamaltitudinemiubet, 
&:  incredibili  pnmu  gaudio  in  ties  crucesincidit,  atqj  titulum,fed  difie- 
dum  atque  feparatum ,  fic  vt  (ciri  non  poflit  ad  quam  de  crucibus  gerti- 
neret.  Mceror  igitur  pium  animum  iterum  inuafit  in  ea  obiefta  difticul- 
tate,fed  Macarms  Patriarcha  folatus  Auguftam  eft ,  qui  cum  prius  Deu 
precibus  cafte  veneratus  diuina?  fapientia:  lumc  popofciflet,ad  troph^u 
Seruatoris  hominum  Dei  cognofcendum ,  admouendas  cenfuit  cruces 
addepofiramiam  mulierem,quae  mcdia  tri  morte  tenebatur.Id  cum  fie- 
ret,tertia?Crucis  attac1:u?vcftigio  conualuit,&:vires  vi  morbi  debilitatas 
perfectamq-,  fanitatem  recuperauif.quo  etiamtcmpore  vtRufrinus,S. 
Paulinus,atq;Nicephorus  memorant,homo  exanimis  parili  bencficio 
in  vitam  rediit.Vix  dici  poteft  quantaanimi  voluptate,  quamq;  liquida 
I^titia  perfufafuerit  nobilis  fccmina,in  eo  Dei  OptimiMaximi  dono  at- 
que  munere;cumq^  haud  minorem  fua  pictate  anguftioremq;  liberali- 
tatem  eflc  vellet,magnificentiflimum  ibi  templum  inftruendu  curauit, 
&Crucispartemineodclocorcpofuitegregie ornata,auro 3c  gemmis 
collucentem,partc  autem  fimul  cum  infixis  clauis,quos  item  repererat, 
ad  filium  Coftantinum  mifit,a  quo  fuerunt  in  EcclefiaS.Crucis  Romx 
collocata,qu^  a  re  nomen  obtinuit,vt  deinceps  S.Crucis  inHierufalera 
diceretur..  Idem  etiapius  &  triumphator  Auguftus  edixit,ne  in  pofteru 
cruxadreorumfuppliciumadhiberetur,fedpotiushoneftifllmis  in  lo- 
cisatque  fancl:iflimisreponerctur,vt  Rcgum  dccus  venerandumq-,  dia- 
dema,&  clypeus  reipub.Chriftiana?.  D.  Ambrofius  in  hanc  rem  diuini 
Zachariac  vaticinationcm  profcrt,atq;  hiftoria  in  huc  fieri  modum  atte- 
xit.A'uguftaImperatoris  materinipfiusgalcapartc  clauorum  anifido^s 
fiflime  inferuit ,  vt  prafidio  eflet  principali  capiti,  neue  peti hoftium ia- 
curis,autferriacievulneraripoff 

in  mediispcriculistuendum ,  tumad  explendam  Zachariae  pradi&io- 
r\cin^n:llad<eirii(]t,cdfuprj  fi&num  equieft  fanftum  Dommo.  Quod  autem. 
ad  Crucem  Seruatorisattinet,partemin  Palatio  Conftantini  pofuit,  re- 
liquum  in  grandem  argcntcam  thccam  inclufit,quam  cum  loci  Epiieo- 
po  relinquerct  pie  cohortatacit  adillud  pignus  &  falutis  aqflxaejiionUr t& 
mentum  ad  poftcrorum  onmium  memoi  :am  conferuandum. 
Sj    Quare  cum  D.Auguft.Tra6hi6.in  Ioan.coxicludamus  &  frcquenti 
fermone id  vfupemus,  Quidferuat  ftdehferuo  cjui talehonoredat  fuppluio  fuo} 
Dicamus  criacum  eodem  fancliilimo  viro  Cruee  eile  clauem  cceli  fca- 
lam  Paradifi,&  fapientiaefcdcmrilliuiq-,  profunditatcm  fidc  fignificare, 
altitudinemfpem,latitudinemcaritatcm,  lo^itudinempcrfeucratiam. 

C6muniomniumvocefateamur,arborcmcffcvita?,qu^afcelerumnos 
mortevindicat ,  Virgam Aaronis quaficco  pcde  turbulentiiTimos hu- 

ius  vitse 


Dcftgm  Crucis*  373 

trimustVirgamquxvndamlacrynurumcxocu-  Gi"  8  « 


us  noihis  non  iine  miraculoclicir }  Altarc  holocauftorum ,  vbi  mcntcs 
animiqucnofhirefcDcoinfacnhciiimotFcrunt  :  lcipcntcmindcfcrro 
clarum  huius  mundi ,  quo  lcrhalia  vulncra  curanrur.  Arcam  Noc ,  qua 
diuinxirx vitamus  cluuioncm,  &  fccuri  in  mcdia  rcmpcftarc  verfamur,  l * 

cxiauucminpcrrcaionismonrc  conquicicimus:  Arcamfa-dcnsincor-  R  ;  6  f  6 
riipribilielignocompaguiaram,quX'Dcumhominibusconciliar.  Vir-  i,mt  6  ,4.' 


rarismpaenircnriarrludru  narat.  LicnumCvprcilinum  adexpiationcm  '  *'£l6  lj- 
nccuianum,  I  ercbintluim  vndelacrymarialurarcscxudant.  Iunipe-  Jjs  .  % 
rum ,  in  cuius  vmbra  limul  cum  Hclia  bcarorum  mcnrium  fingulan  bc- 
ncuoicntiapaicimur :  uauidiscytnaramquaerurentcs  animipcrturba-  Ez.tcb.9.4.. 
noncsrranquillar :  Iobi  ftatcram  inquapondcramur :  IfaixTorcular,  if* 
vndecximiarfuauitatis  vinumftillar ,  quo  animi  noftri  diuina  caritarc  £{ftb.i) ai. 
incbrianrur :  Ezechielis  Tau  quo  deftinari  ad  fempircrnam  gloriam  po- 
tiundamfignantur  :  Iacobi  lccprrum  aquodominaruminexcirarosa- 


paratoradfoliu 


Vci 

raris  ci 


probcabi 


rrans  noftrx  Chnftum  ftiftmuir, rcferunrur.  Vcrum  ircm,Cru- 
mnmiCrarifixomanarc  ,  &  rcdundajrcincundcm.  Hocfi 

ibusconfidcrarerur,fpcscft  forc  ,vrdcincepsCruccsnc-  4  Jkf.ip.4. 
ir,  ncqucfuriofacuiufquamaudaciacucrranturjfcdpo-  *  &i  *9  + 
dabilcm  carum  vfum  commcndcnr.  Ncquccnimpcri- 
rn x <  1 lc  vilum  porcft ,  quandoquidcm omnis  illa  Crucis 


am- 


idragellma ,  dc  Cincribus,  Ccrcmo- 
iixTradirioncm,communcmqi  fcn- 


ur,a- 
mhic 


374 


Ltber  11.  Bcclejta  Milttantis 


DE  SANCTISSIMO 

IESV  NOMINE,  DE-  1 

QVE  HONORE  QVI  ILLI 

T.RI  BVUVL 
C  A  P.  XLIL 


Ffalm.t.i. 
Iudia$.i8. 
Matth.i  %9. 

Vhilip.19* 


Omen  hoc  cocli  decus  eft  folique, 
tfomen  AttrniEmanuelis  aureum, 
Oupdptus  magni  Genitoris  Ales 
Detulit  Orbi. 
Nomen  hoc  noftrumgenus  ecruentk 
_  Faucibus nigrirapuitTyranni 
Quod  triumphales  bumilis  coronas 

Extulit  aftris. 
.Qmdquidarcanicaua  templa  coeli, 
Quidquid  vndofum  mare,  &alma  tellus, 
Continentyfacrapietatedium  hoc 
Womenbonorat. 

Hipoftremiverficuli  lapidem  offenfionis  nefcio  quemadumtrsu  ; 
,um  corinere  videntur ,  in  quem  temere  quorundam  imbecillium  men- 
teshactempeftateimpegerunt,  quiaequo  animopatieumhonorem  dc 
probare  no  poffunt,quem  Catholici,quum  pronunciatur^illitribuunt 
neque  fine  impatientis  animi  fienificatione  eam  venerationem  intuerf 
quameidemadhibentReligiofiquidemviri ,  quorumccmisatquefo- 
^ietasilliusnominisfplendoreinfignitur.  Vtvtriquehominumceneri 
faasfaciamus ,  exponenda  lmpnmis  eft  nominum  Ie  s  v  &  Chriftfficmi 
ficatio, breuiterque  examinandum  quod interfiliiDeinominafitd^t 
^rimen. 

I  e  s  v  s  nomen  cft  Verbi  inter  homincs  generati ,  Chriftus  eft  co 
gnomen  :Iesvs  nomenproprium,  Chriftusappellatiuum  •  I  e  s  v  s  if 
Jiusquiagitnonw 

fitionis,  Chnftusdcdhoms:  Ie  s  v  s  id  quod  eft  aiiis  aotat,  ChriLs 

quod 


De  SanElifi.Jefu  notnine. 

niia  tpfefAuutnfdtietpopulum  fuu 


J7J  &u 
.ait  M*teb  t.ii! 


Fr    -     '  r\  fl     DcTheoloqia.circa  ini- 

dominationcmqueipcttit  :  Ies  v  nominchliusuciappciia-  mim  ^  CCIl(£ur 

auctmin 

s olim  propriis  nominibus  Molcs ,  I  lclias  >  Abrauamus  \  Cnn-  noua  cditionc  t*. 
iiiclt,nvvftcriiaDr>cllatio  vt  Prophcta.vt  Pontircx,vt  Sacctdos.  ttyai^  %*p0»  §w$,  *xje(* 
iuu>  iitcomposdiuimtatis  •  Chriftus  quod  iit  caput  omnium  >§ *el"<  *  '"«'W^ 
im  ttiam  vt  homo  •  Ies v s  cruoris fuicftulionc ,  Chnilus  eratia:  x""(  # ^  * 

ucationc.  Qua:  dirtindio  ctiam  mclius  lntclhgttur ,  h  vtnulq;  Et  circa  fincm  duCdcm 
ii«»nificationcm  iicill.uim  cnuclccmus.  orauonis  x#<r««  aj^  3 

,  \  .    !^  ^  .        ,.  -  •  .  --;>  ::,  r'i  ■  K47K  r«(  ^S4«M  ttUtWfitt  }  •  !«»  7  3k  -  *f 

.:ra&at.t  inpnmam  Ioann:s,circaujitium,adiUa  vcrba :  Qirtcft  mcndax  ,  nifi  isqui  ncgatquod 


iihisGrxccidcmlicnificatquodHcbraicc^lciriaSjcV  Latincdj-  Laclant  lib.^.dcvcrafa- 
ntilus  aitLactantiu«f:altcrumaGrxco^dcriuatur,aItcrum  a  Picntia  C*P  7  ^&jt 

'  -  -         „  ,  n      L.  o,n  ;   uitnomtnttm  ,  quodtid 

$g  malTach,hoceft  vngo,  &  hoc  cognomcn  Rcg.bus &.  Ponn-  >m 

rvibuiuir,  nonnunquactiamin  uiuinabcuptura  1  ropnctis. » r*0-  pofmt,nuUm  ntim  prgttri- 

mtbt  Domtnus  ait  DauiddcSaulc  loqucns  i  .  !\  c  .\*  .n\ :  4  r.tfactdm  p\Mmfttnt\h(tbtttMmtn  cr 

1  DomtnomeoChrtfto  Domtnt  ,  rr  mittdmmdnum  mcdm  in  euttty  qutd  *ew  Angtltt  nliMdvoc*- 

namimtfl  PrPiali7v<o  dcfcinfo  t&d9nifi(dntfdlutesetm& fd- *ul*m& mt"  ^mtntt*' 
uomtmtji,     v    iai.1      *)   •         r.   *      «5»  '       '       .         }     Uud.  Itfmuuippttnttrho- 

eruordum Cbrtfafu, Dsutd.  Apud  Ilaum  cap. 4>.  BUUM Dwmw  y^,  j^gfc.  N4W 
neo  Cyro^  (uius  dpti  chtndi  dtxtcram  ,  vf  fubncidin  dnte  Jjctemeius gentes,  chnflm  nonfropnumno- 

mdchimvclouodolcotruocvcommuni  vndhclTcnt ,  vt  vcrii-  mtntflyftdnuncupMtiopo- 

rr dc Saulc  &  Dauidc  crcdi  porcft,  quos Samucl  inunxit  1  .Rcg.c.  '£**»  &  rtgni  :  fit  tnim 

1  i  -         rniii^mt  morarurconiDofitioExod  cao  *  tmds4^Sts  f"*'*?t"' 

5.  aut oico  coniccrato ,  cuiusmcn  oraiui       F  ■  j\_  1  •  l*bMntto*. 

nyrrha  vidchcct ,  cinnamomo,  oc  caua,  quoa  oaiomoni  aanioi-  VttMm^Honinm  Grntivf 

itiSadoch^.Rcc.cap.i.quoinlocopcripicucdicitur  olcumquo  ttrti  xzt-  \  dittbnmvn- 

w\ rinr fumotum  c tancrnaculo  ncc  abhorrct  a  vcro  co ipfo dcli-  zi  \ ■*■<■•< nu*t £ku$to!%,fit- 

huiTc  Dau  dcm,  tum  cum  fccundo fupcr  Tnbum  luda  conftitu-  *[  Homt"  vtrfm 

Lruiti.Kcg.  cap.i.  tum ctiam  cum rcmo  lupcr         11      1     A*r»f  H^ft muXu i| 

^cff.c. Quod  ad  1  rophctas  cx  1  ontinccs  Lcuiticos attinct,  pnma  ^^Hr§y§  t>.u<» 

ioatqucvfusExod. 29.  dcfcnbuntur,  &  Lcuitici8.  htoleumvn-  okh*ntrmtt*ntmntstMm 

mdesfupetcdputtus.  Etrurfum,  QuodfundensfuperidputAdronvnxit  &^mm*fd^9ei 

r  '  *        «  #  tflvnctMm  ,  <jmi  Htbrmci 

lonjecrdUtt.  .  Mejfim  dititnr  ,  vndttn 

^rophctisautcm  qucmadmodum  vnccrcntur,  locus  vnus  nacm  aHt^mjjmm  gthu fcrtptu* 
\q\i.  cap.19.  vbi  Dcus  Hcliam  (icartatur ,  Uhu filium  Sdntji  vnges  4  1  <  t  Htbrmtiit 
uer  Ifrtul ,        m  4«rrw  «/r miw       if ,  7«i  eft  de  Akelmeuld ,  vw^  Pro-  tnttrprtSMu  funt  ti»*» 

r     3  **TT'  ^r'  \th\rW* »  id  tfl  vngtndo  tu* 

ro  rm  rmtut,  fcrtptnm  tr.utn.tur, 

IftSm ,  ftdtsmtn  vtroUbtt  nomtnt  rtxfii>nj(cdt*9;        Lynnm  mt  xncltontm  m^p$lUn  PtUii  tnitfUo- 


omcia,vtpr 
ruruadumbr 


>urat  Apoftolus,  in  figura  cor 
jiculariscftpctrain  caquon» 


it  \.Corinth.\06. 
U  Augu  cnarrac  inPfal'44. 
Vt-Mmtfinobu  D*m  >  & 


uu 
oll 


376  Liher  1 1.  Ecctefa  JMilitantis 

>f»if[useftBol>U,&tpfeDeii*  gnificataex mente S. Auguftini,in  quamlacob  oleumeffudit  i8.Gencf. 
•vt  vngeretur  >hon,o  erat.  nam  cumefletRexRceuminterPontifices  maximus,inProDhcri^im- 

fedtta  homo  erat  vtDem  -i     T  j  v     i     t  \    r  rAU-u:>uun 

efit:tu  Dem  trat  vt  ho-  mus>  Sente  cx  tnbu  Iuda,cognatione  e  tnbu  Leui,  vnclusfutt,  vt  Vatcs  e- 
*>oeffenondedign*retur.  ximius  praedicat ,  oleoUtiti&praconforttbusfuis  ,  quareexillius  veftimentis 
Vertuhomo,  verusDeni,  myrrha  ,  aloe  & calia ftillant & in  Ecclefiac  corpus  vniuerfumftmdun- 
tnnullof»ll*XtinnuUofal-  tug,  atque ob hanccaufamV *f  nominatur Chriftus  ,  vtdefeipfe 
~*lrit«.D™^  pronunciauiraliquando  inSynagoga  ,  cum  aperto  Ifcizvolumineita 
mo  t  &tdeovȣlnDeuiz  claravoce dixit, Spiritus Domimfuper meypropter quodvnxttme  ,cuange!tz,are 
qui*  homo  Deu4}  6>faftu*  pauperibus  mifitmejanare  contritos  corde,  &c. 

tfi^hnfttu.Hocfiiuraba-  Sponfa  quoquc  diuinahocipfumintelligebatcum  Sponfumitafi 
tnrtneo  auod  Lacob Uptde affatur ln  Cantico  Canticorum  ,'Oleum  effufttm  nomen  tuum  ,  trahemep^ 

Jtei  ad  caput  pojuerat  &  .  >•/••..        ~  ~      «  ' 

dnmierah&c  u" cummm  tn  odorm  vnguentorum  tuorum.  Et fcite  quidcm tffufum  dixit,  vi 

pfai.4.4  q.  nimirum  fignificaret,quod  quemadmodum  Aaronis  vnguentum  mira- 

i Cantu  2  cj»|.  bili  fuauitate  conditum ,  e  capite large  in  oras  veftimenti  fluebat ,  fic  di- 

uiniSpiritus  vn&io  e  Chrifti  capite m  omnes  Ecclefuepartes ,  quae my- 
fticumeftilliuscorpusredundaret.  Quaecaulafuit,  curmagnus  Apo- 
ftolus  i,Corinth.2.illa fcriberet ,  Chrtftt  bonus  odor fumus  Deo ,  in  tis  qwfalui 
fiunt,  &  in  iis  qui  pereunt :  altis  quidem  odor  moi  tis  tn  mortem ,  altis  autem  odor  vt- 
U  in  vttam.  Difcipulus  llle  hominum  Setuatori  cariffimus ,  huius  confi- 
.derationistacitaquadam  &  liquidavoluptatc  ita  perfundcbatur,  vti- 
:i  Ioan  » . to.  £  (>u&       dentidem  ore  6c  fcriptis  vn&ionis  nomcn  vfurparet,  Sedvos  vncltonem  )u- 
vngf, ^ ^ jw-  betisaSantto&noflis omnia,  inquit ille  Epiftolae  i.cap.2.  quod D. Aueufti- 
AZlllTdtUaverba  Vn -  nUS dc SPlrkuS?ncl:o mterpretatur  &  deChnfto  qui  omniumSan&o- 
^roneHabetisa  San^o.  ^meftSan&lfl"™s.  Etinixa,  Vnclionem  quam  habetts ab  comaneatmrobis. 
Ynilio  fctrttAu  tpfe Spin-  'Etiterum,  Sedficutvnclto etus docetvosdeomntbm-.ln  quamfcntentiamidem 
tu*S.efttcuiu4facr*mevtu  ipfe  D.Auguftmus  ait  vn&ionem  quae  in  nobis  eft,  SpiritumSan&um 
efl  in  vnahnevifibdv.    exiftimari  oportere ,  qui nobis  vna cum  caritate  donatus  fit ,  in  cordi- 

fcerebonos&malos.  capite  quinto.  Theodoretus vero  gratiam  efle vult  a  Chriftonobisco- 
paratam,emfdemqimeritis&  vidiuinicruorisimpertitam  ,  cuiusfan- 
guinis efficientia faiutare  Ie s v  nomen  Chrifto  accommodauit ,  d e  quo 
lam  opportune  tra&abitur  ,  fi  prius  quod  eft  fcriptum  d  Nicephoro  a- 
nimaduertcrimus  lib.i7.hiftor.cap.5.  Antiochenam ciuitatem fnifle o- 
hm nominatam 3^V.A<SqUOd a  terrae motu  quodam horribili  quo  fun 
ditus  eruenda  videbatur ,  liberata  furiTet ,  cum  vnius  fanaiffimi  viri  ad- 
DcnominclE  s  V  mon^u Pauca ha:c pro fonbus omncs infcripfifTent Cfer^w, „^^7, ^r,. 
JJcnomineiE  s  V.  CumautcmediuiniPlatonisdocarina,  nominisimpofitio  quam 
jM^r^  ille  appellat ,  vnius maxim^  dminitatisfitpropria  ,  nominis 
I  e  s  v  praeftabihs  dignitas  &  cxcellentia ,  non  aliunde ,  qudm  ab  eo  cr  u 
impofuit,  hoc eft beato Numine  fumenda eft,& aeterno  Patre  qui prin 
cipis  vnius  Angehore  nominauit,prout  tan  to  ante  KaieVaticinio  praefi- 

m*!*^.  gmhcatum  erat  c^i.  Et  vtdebuntgentes  tuftum  tuum,  &  cunmreoesit vlytum 

tuunu  &  vocabttur tibt  nomen  nouum  quod  os  Domini  nominauit.  Secundo  Pe 
ti  ctiam  debet  ex  fignificatu  ,-qui  anima  veluti  quaedam  eft  ipfius  r.omi" 


-  ' *  DeSantttfi.jfcfuKOYnine*  317 

nis,&  mirabilc  diuiaitAris  opus  rcpntfc  nrar,  hoc  cft  msndi  iam  dcpofiti 
&  aftli£h  libcrationcm.  Quarc  vtolim  lmpcratorcs  nominarifccupie- 
bant  Aftaticos,  Africanos,  Gotticos,  Gcrmanicos ,  Britannicos,  pro  ra- 
flionc  earu  gcntium  &c  populoru,  quos  fcrro&  armis  domuiflcnt ,  proq^ 
tUius  ftragis  magniiudinc ,  quam  mortaliu  nucrnecionc  attuliflcnr.  Sic 
contra Dci filius ,hsvs  appcllari coptt gloriofoqi titulo infigniri,  tum 
pro  rationc  falutis,  quam  (crapitcrnam  hominibus  impcrtiuit ,  tum  pr<* 
hifo  cruorc,  non  hoftium,fcd  fuo  ,qucm  Co  ipfo  dic  largitcr  cocpit  cmit-  • 
ccrc,  quo  Ie  s  v  nomcn  diuinitus  allatum  fcrrc  ccrpit.,Terrio  cius  nomi- 
pofci  potcft  ,  comparationccvdiilimilitiidinc 
quod  Hcbrxi  dicunt  ^?^?  OtfiJ  fchcm  mcpho- 
«A»t^^•'«p^^•••.4^*, ,  Latini  incnarrabilc ,  &vt 
fabile.  Nomcn  I  e  s  v  cumnominclchouahin 
eocoauenit,  quodvtrumq*,  quatuorlitcrisconftat ,  quodaGrxcis  w- 
if«XaVf"Wtcinir :  hocquidemcxIod^He, Vau.He, tUudaurcmcx 
Iod,Sin,  Vau,  Ain  :  quodSybillamcntcprouidcrat  ^vtRcuchlinusa-  RcacWrnushb  #  c  u.  a- 
nimaducrrit.  Scdradictbusiptisdirfcrunr  ,  quodlehouahderiuctura  E?    1  u,n  cncn  cm 
vcrbofubftantiuo  Haiach,quodfonat,rfr ,  lcfuah  atircm ,  dcducatur  rfijb^fgifct  $i>»r* 
ab  Ltfach,quodfcruarcfignificar.  i.  Incoconucniunt,  quodqucm-  ^j^mrmmrmf  <i**tuw 
admodumcxprcilavisatquccmphafisnominislchouali  ,  omnia  diui-  **%*f<ttm  vtcMlts  ctnft- 

'  n  min\orrfc£bionccxuDcrat  rcfDondctcnimcxxauonomini  •*Hw 
quod  ftbt  ipfc  arrribuir,  cum  Mofc  loqucns  Exodi  $.Tgofum  qttifum,  tV  i- 
tcrum ,  Su aite  fdm  \fr*tl%  Qut  eft  mtfir  mt *d ros.  Ita  nominis Icfu  cfficicnria 
incomaximipofitacft  vtnobiscxprimat  ,  tumHcbrxorumlitcraSin, 


1 


qucmanciparct  y  adhomincs  ctctrahorribi!iq*,fcruitutc  vindicandos. 

Qucmadmodumqu6dilludipfumiit  lcfuNaucconnnunicatrim,pcr-  Ejclcfuftict^  Ttrtitm 

fptcucdcclaratpracftantcmtllum  Duccm&  impcratorcmfuiflc  ,  cttius  brtl*  i*f~  Hsm)  (h  ajftr 

/ufpicits  in  fcliciffimi  tcrrx  poudlioncm  mitccmur.  In  co  vcro  «juod  .  „ 

i  fil'  T  f  A  '(  i  miC  rrrdnrisfiiir  rnhiirum  hau  l  lbfcurctitrni-  *  '  #" 
lClUntlOlOlC         .  ^  »  mtnm  itfnm  *ttrio'tm* 

ficatur, cum Saccrdorcm cftc noftrum , tmo lpiam  vtdtimam cx ntu  Aa-  ^ w,  t/ms.Uttdts m*- 
ronis,  incruccoblatam,  6c  fccundumordincmMclchifcdccisindiui-  fw# 
norummyftcrioruminftttutionc.ExcodcniqucquodlcfufilioSirach,  Ecclefiaftici  <ro  D  tfri- 
qucmEcclcfufticum  notninat,impofitu  fiiir,  faris  intelligimus,Dodro-  JJF  X^m^jU^^mSi 
rcf^^ncftcnoftnim  <S:  myftagogum  ,  quiomniu  nmentcsdiuirufli  rrtmm\  ,tnnd*wctt% 
cnccrudiat.    j.Qucmadmodumnomcnlchotuhtlgnificatvnitatcm,  ufmtemp  u  r^fi '■<*#  irmtl 


<juodGrxcanumcrandirationcmimcrumcfhcit888.  illomphctodro'  u%Htt  fmf,tntlMm  tn  €drdt 
narioquictciunobiscKprimiromnibus(uisnuniciisabfoiutam  &bca-y^#.  EccUf  ia.Su  chn 
tuTuttam  qujc  n  tnpliciSabbaafmoconfiftitnatur.T,gratix&glorix.  flmulUur  futt  tnp*fft* 
m  ^ccrdi  mlu  .,>■  )  <t.tr,>:  >lt  D>aormS*T'  ,:.rrH.  ..-ittont.     Aufciift.  iib^i^  dcciuicatcDwi  c 

Jicri4Pfalm.<.  „.  .  •  . 


gj-g\  Ltler  H.EcdefiagWititantM % 

Deniq-,  vt  nomen  Ichotiah  non  nifi  ccrto  &  folenni  dieproiuincia- 
ri  potuit ,  a  fummo  Sacerdote  confuetis  velamentis  induto ,  cum  inte- 
rim  populus  vniuerfus  ,  ftratus  &  abie&us  pie  numen  deprecaretur: 
cumqueforte  tn  diuinis  libris  peruolutandis  occurreret ,  qui  quot  fab- 
batisin  Synagoga  prarlcgebantur,in  eius  locum  aliaDci  nomina  Le&ot 
lubftituebat  vt  Adonai, Sadai,Elohim  &: fimilia.  Sic nomen Ie  s  v  a  piis 
&l  attentis  hominibus  nunquam  pronunciatur  line  lumma  omnium 
;  "'^V     Chriftianorum,  qui  audiunr ,  vxneratione ,  tum  propter  monentem  A- 
poftolum,tum  propter  eam  ipfam  rationcm  qua  induCtus id  protulit  In 
nomtnelefuomncgenufleclatur  coehftinm  ,  terreftrium  &  vfcrnorum^  &omnis 
linguaconf/teatur ,  quta Dominus  lefus  Chrtftus ingloriaefi  Dei Patris.  Proutefc? 
iam  abliaia  fueratanteprouifum  cap.45.his  verbis ,  Inmemettpfoiurauie- 
gredietur  de  ore  meo  iufttiu  verbum  & nonreuertctur ,  qutamihi  curuabitur  omne 
genu  &  tur*  bit  omnis  lingua. 
;  PnmaratiocurhocnomenfummagloriaprcEdiceturexplicatafuiti 

g  9*  Dodtore  gentium  in  haec  verba  ,  Semettpfum  exinaniuit  formam  ferui  ac<  i- 

vx-n  CtrS™  piwsinfimtUtudinen.  homl  umfachu &habituinuentttsvthomo :  humiliauit fe^ 

;.  >  tKy&tUt^MttipfufnftttiUQbedm  Vrophrqucd& 
DettsexaltautttUum &dotiauttillt  nomen  quod  eft  fuperomncnomen.  Secunda. 
ex  eo  dedticitur  quod  alia  Dei  nomina,  dequibus  eft  a  nobis  didtum  fii- 
perius,vnam  modo  diuinitatem  expliccnt ,  hoc  etiam  &  humanitatem^ 
Tertia ,  quodalianomina  vel  abfolnta  funt,  vt  quaead  Deum  folum  re- 
ferantur,qualia  Patris,Filii,Spintus  Sanfti?Triadis,Dei:  vel  refpc&u  acL 
aJiquidhabcnt,vtProcreatoiis,Con{eniatoris,Domini,Magiftri,Du- 
cts,Paftoris.  Abfoluta  Deum  prout in  fe  eftreferunt>  quas autem  nomi-r  •  • 
nanturRelatiua,quidipfcnobis(itexplicanr,fedvtrumqi  inferiorilori*^ 
gegradu  quam  quodilluftre  Iefunomen  importat,  quodimprimisSer- 
uatorc  fignificansob  oculos  ponir,&quod  in  feipfo  eft,  &  quod  nobis, 
idq^fingulari&praftanti  quadamratione:namvthomolaboresck:c6--- 
raunesvitaemifeTiastolerauitjVtDeusnosinlibertatcmaircniit,  qtiov^l 
troq^  modo  eft  Seruatornofter.  Namquemadmodu  fi  naturseJuimanx 
nonfuifle*particcps,patiiT^ 

cate  praeditus,vtramq;  fimul  copulari  naturam  oportuit,  Sc  ^^fa>m 
ri,vtlefu,  hoceft  Seruatoristituloexornaretur.  Quarehocnomine- 
fummumomniumqua-collatanobisfuntdiuinitus,  beneficium expri-..>f 
mitur,  nimirumafempiternacalamitateredefnptioi  quxtanturMp- 
creationisbonumunufq-,cxupcrat ,  quantumnaturamgratia  ,  tkn^M 
fcntisvitaeconditioneminterminatabeatorumgloriaprsecellitl  Quod 
<tl,d$diihend*  pius  idemq;  elegantiiTimus  in  dicendo  Bernardusfuauiflime  inrumc 
dinm.  modum  explieauitlibrodediligendo  Deo  ,  Qttodfttotumnudebeopromt 

faclo ,  qutd  addam  iam  pi  ome  refefto  &  ufetto  hoc  »•  odo )  Nec enim  tamfaciU  re- 
feclus  quamfacltw.  S<qutdem  mnfolum  de  me.fedde  omnt  quoquequod  faclumtf 
firtptu  eft.dixit  &facla{unt.  At  verb  qui  metantum  &femel  duendofecit,  in  refil 
wndoprofetio &dix'nmttltA  &gefttmm  &p^tidndur4ynectamumdura  M ' 

&in^AA. 


De  SantftJs.Ufu nothtne.  V/  379 

&\ni\*rtjt.  Qutiergoretnbium  Domtmpro  omntbus  quxretr  buttmtht-  Inpruno 
eptrc  me  mthi  dtittytnfeiuniofe.T.t  rbife  i<i\t,me  mthi  rciitift  Ddtut  erg  &  rci- 
dtrmmepromedebco  &bisitbfo.Quti  DeorttrtbuAmprofci  SamerumfimemtL 
liesreptnicrcpof[cmtqu\ifunic^oAdDcum  ?  Qiuccaufamaximc  nos  impcllit, 
vr  pro  tantistamqj  immcnfisbcneficiisgratcs  achiri,quantas  hominum 
imbccillitas  rcddcre  potcft,  huic  nomini  culrum  &  rcuei  cntiam  potius, 
cjuam  alus  nominibus ,  qux  non  cam  cxccllcntiam  prxfcrant ,  (ingulari 
quada  pictatc  impcrtiamur.  Vndc  fcquitur,minimc  nos  honorare  vocc 
(onantcfq^  fyllabasdidionis  ,fcd  potius  fignificatum  ipfum  vocis ,  qux 
naturafuarctcnuradaliud.Atq,  msaddietiampotcft,quodcumcrucis 
my ftcrium  oftcnlionc  ludaris  pcpcrcrit,Gcnrilious  autcm  ludibriu,  nc- 
ccilc  ruit  nafccnris  Ecclciia:  primordiis ,  inrcr  ipfas  fccda:  morris  conru- 
mclias  ,  prxdicarc  dminitarcm  &:  conrcftaram  rclmqucrc  \  quarc  primi 
Chriftiani  nunqua  aunbus  hoc  nomcn  cxcipicbanr ,  quin  corporis  ani- 
miqi  relis;ioncm ,  &  dcmifliflimu  culrum  cxhibctcnr:  cumq;  parrarent 
magnaiUamundoadmirabilia,  inquibushomincscxhorrciccbanr,id 
non  nifi  vi  huius  nominis  pcrficicbarur.  ArScnttmt&  Murum, u^mt  D.Pc- 
trus  nontfl mtbt  ,quoi autcm  habto  hot  ttbt io ,\n  nomtrt  lc  uChrtflt  Sa^rtnt 
furoe&ambuU.CiuuG^  Annas  iiimmws Saccrdos^cum  Caiphas,loanncs, 


ctd 


fu  contumeltj  pdrt.Dimxs  quoq;  Paulus  in  fimili  vi 


ttnnomtntDimtm 


rcm  Filii  Dci  pcrfpicuo 
ulorumpcrfcribiturD. 
iia  myfticis  vndis  Chri- 
Miisiminftrifacicb.int, 


jSa  Liber  1  hEccle/tat  Mditctntis 

atquereccns  initiacos  fic  affatur  ,  Vcenitent  am  agite  &  baptUetur vnufqutf* 
que  v  ftrum  in  nomtne  lefu  Cbnftt  in  remtftionem  peccatorum  veftrorum  &  aca- 
pieisdonum  Spiritus Sar.tti  Et cap.8.ref  ert D.Lucas Samaritas baptizatos 
fuiflein  nomineDominilefu.  Quod  D.Ambrofius  inhuncmoducx- 
s^ttel        **  fytrtt» pomtyOttivnum dixerit  Trwitatem fignauityficbriftumdicaSy&Deum  Pa.rem 
a  quo  1  nttus  eft  Fiftw,  &  tpfum ,  qui  vnttus  ft>  Frftum ,  &  Spintum  quo  vntttu  eft, 
ty*M$.diS4t€.zo*      def.gnufti.  Cumtres  perfonaeTrinitatis  ( adduntS.Irenacus  &D.Bafilius) 
XrfLUb.  de  SpirituS.ca}  in  vnaquaq-,  comprehendantur  ,  quodTheologi  Circuminleffionem* 

Jtl  r    Grxci <&&%»wi> nomiriant.  Arq;  hinc faftum  vt Pidorcs  ,  prxfertim a 

^omrnuniortamcnfen- c        r  D         ,.   .  .  r  v  m  »r 

tentia  Theologorum  tft  ->cllen"s  Bcrnarcu  vin  fanchliimi  temponbus ,  Sohs efhgie nomen  hoc 
cfllncialem  Chrifti  ba- adumbrarentradiis  in  orbcmilluminatum  quibusdiuinitaseffingi&ur, 
ptifmi  formafuiflefem-  nonminusquam  in  fummi  quondamSacerdotis  Rationalinomen  Ic- 
per  cum  expn flls  nomi  houah  fplendidiffime corufcabat :  quanquam  &  hanc rem quidam  re- 

mbus  trium  pcrfonaru:  r       ^   J  a-  r  n    •  n     /-  i      i         ■     .*  r>  ~ 

nnc  Chrifti, tcrunt  ^CAm  Chrifti manifeftationem , qua fplendore glonaefux Pau- 

 lumabie^umncrrcrrefprir mm  ilta  vnv  nnrliri  fn,\  fi»i  i.  fut  ,ms%*i  tu 


«avtinnominc  ChriitiM        .  .   " ,~ > ™^*r.w«w*v &«^«*, 

Idcmfit  quodnominan-  ALimaDie«umpcrterrerecitcuinillavoxaudita  eft  ,  Egofumltfmquemtu 
doChriftum,  tum  quia  rtSyA&.c). 

Chnftus  non  tamu jprar-  Cxterum  modus  quoper  compendia literarum  fcribi  autpingi  foler 
v  w^Tptfci^  >      ™™volunt  dittione eontra- 

minePatris  &  Filii,  &  nere5  duasphoresilliusliteras&poftrcmamfumunt :  vtpro  Av^"* 
Spixitus  S.  vcrumetiam  ponuntAH**  Itacumlubetpaucarumliteraru  comprehenfioneSerua- 
necefl^ium&cfllntialc  torisnomenfcribere^locoi^^ponituriii^&pro  Xf^xp^quodcfi 
«pHcatT 

taris  neceffiuia  eft  tan-  H  Gr*c^min  Latm^ 

ouam  primaniobiefti ac  p  Latinupropter fimilitudinedegeneraret,vndefrauserrorq;prorluxit. 
fundamenti  acprincipa-      Uliigitur abilluftriffimi  &  gloriofiffimi  nominislESV  cultu  &ho- 

«s.ifcirco  Hieronymus  Vt ^an&mfideles,auteius diuimtatisignari,  vt  Heluidiam,Ebioni- 
tp.ft.ad  Marcellam ba-  rf  Varenun>aniJauteiushumam'tatisveritateabnegantes vtMarcio- 
ptifmum  vocat  Tr.mu- niitae&Manich(ji,autin eiusimmortaliabeneficia inerati & prsiertim 

fiS&^L^"*}  ^^^^^^^"^^biquiiempiternisinfcroruflammxsaddicutur. 
2  contraEunomiumjdogmaChnftianxreligionis. 

SSfJfT*  M'  Caluinuseosomnes  fententiafua  c6mtabat,fi  eius  verba  capiantur, 

quasin  primum  D.Lucxcaputappofuit,vbimaxime  Hebreos  Catholi- 
csrehgiomshoftes  pungit ,  Qupd  Rabini,inquit,  fcribunt  vbiq;  Iesv, 
coftat  mahgneab  iis  fieri,  ne  Chriftum  honorifice  appellentmegant  ve- 
nerandu efle ac tremendum nomen Ies v, coram quo  omne genu  flefti 

oporteat,mfivnicecompetatinfiliumDei.Subditver6Caluinushaud 
magis  eos  homines  audiendos ,  quam  f.  vilis  de  via  canicula  oblatraret 
Simdiaetiam  &  ver6 llluftriora ponitin Matth.i. cap  v  i? 

NeqvdefperatommiHorumliominumfenlumRelieiofiquircfuitse 
nominanturvllomodofequendu&ferendumexiftimant :  namvbia 
«omenhocimpnmunr  ,quantofier.honorepoteft,inhominucordib. 
&relig.oneifcruntabAuftroinSeptentrioncm&invltimasorasterra- 
rumvelfummovitaefuxpericulo,atq-,rcmotaiBarbari!efcris&mculris 

regioni- 


De Janfti(f Jffu  nomtne*  381 

rcgionibiis  comcndant ,  inftillantq;  in  omncs cius incrcd v>ilcm fuaui- 
taum.  Scd quoniam eoru fecietas hoc ctia nominc dccorata  cft  , quod 
plcnq,  in  lnuidiam  &  offenlioncm  vocarunt,  acccdamus  ad  hanc  con- 
tiouerfum  &  armuloruin  obicttioncs  cagratia  fa&as  expcndamus. 

PrimaObie&io  cx  co  dticixur,quod  cum  Icfu  nomcn  tantam  maie- 
ftatcm,tam  incrcdibilcm  ianftitatem  tk  rcligioncm  importct ,  ncmo  vc 
apparct  fibi  vindicarc  id  potcft,linc  impudcntix,impictatis  &  facrilcgii 
futpicionc.  Sccunda ,  quod  lam  indc  a  tcmpc ftatc  Apoftolorum  ,  nul- 
lusHm  hominumcortusquitcntarct,  quod  Iciuitz  funtaufi.  Tcrtia, 
quod  tamcrfi  communicari  id  nomcn  pofllt ,  non  fcrcnda  tamcn  vidc- 
rctur Icfuitarum ambitio,qui m id primi inuolaucrunt.  Quarta, quod 


fan^hflimorumcapitumBafiliijBcncdiftijAuguiUni,  Francifci,  Domi- 
niciinciufdcmnominiscommunionemvenircpoflinr.  Huiccrgo 
latitix  qucrclx  fatisfacicndum  cft,&  vcntas  clara  in  lucc  poncnda. 

Quodadprimamobie&ionemartinctjicercnomini  Icfu  nomcn 
vfurparc:  fupponcnda  prius cft  Varronis  clcgantifllmi viri  do&nna  Iib. 
7-dc  linguaLarina,  vbioftcnditduobusmodis  pofle  nomcn confidc- 
rari ,  in  rc&o ,  &  m  obliquo.  Pnmo  dlo  vtimur  cam  rcm  ipfam  notarc 
placcr,  lecundo  vcro  cum  ciufdcm  participationcmdcclarare.  In  diui- 

adTimotheum  xocathonitrcm  Dei  D  urtm Ioanncsdc  vcrbolooucns         i.Tim  rf.ii. 
ajt,quod Dcuscrat  Vcrbum ,  Scipfum  Vcrbum  Deus.  Qux  taronota  ^f4^?WW» 
vtriufquc  diffcrcntia  cft,tamquc  pcrfpicua ,  vt  nullafit  opus  interprcta-  £  tojjgsji^.. 
tionc,(cd  vt  tantum  ad  propofitam  rcm  accoromodctur.  Eft  cntrn  rc-        tomx  1 . 
(pondcndum  quodhcctantchumanitatcafihoDcifumptam,Iefuno-  Zachj.  Isutdotm^inm 
mcn  in  rcfto  lofuc  fiho  Nauc  tributu  fucnr,  ficur  &  Icfu  fil*o  Iofcdcci,  W^l*fa*> 
itcm  Icfu  filio  Sirach  vt  iupcrius  diccbamus ,  alnfquc  itcm  non  pauas,  *j*m. 
vt  Galatinus  animaducrtit  lib.j.  Arcanorum  fidci  cap.  7„tamcn  poft  na- 
turamnoftram  Vcrbicopulationclocuplctatam,  ncmo  ha&cnusram 
proic&xaudacix  rcpcrtus  fiur  tamquc  tcmcrarius,vt  (andbflimum  hoc 
nomcn  vfurparctin  rc&o,hoccft,qui  nominari  Icfus  vcllct.  In  obhquo 
vero  quis  ncgarc  potcft ,  quin  vcl  in  ipfo  Euangclio  nominata  fit  Maria 


S.Ioanncm,&S.Iacobum  Apoftolos  Icfu  ?  Narhanaelem,  Clcopham, 
Gamalielem,NicodemumDifupulosIclu?  quiimpcdirc  cundcmvo- 
lucrunt  nc  fc  morti &  accrbo  fato  obiiccrct  Marci  3  cognatos  &  amicos 
Icfu?Cum  Ecclcfix(itacnim  nouihomincsloquuntur)  PalatinoCon- 
fiftoriofuoslibcllosarqucpoftulatadc£crunt,cuiuuiam  indigitari  Ec- 
cJcfix  cupiunr?Icfunc  an  BcliabScd  quot  modo  rcpcriuntur  coctus  rcli- 
gioneSoacratiquialcfunomen  habcnt?  Tcrcramatcrin  quapaucis 
a&tcannis  mons  Carmclmuouo  gcrminc  pictatis  &  mirabili  floium 

Bbb.jt  varictatc 


382,  -j\  LibJh^ccle/ta:^Militantis^^& 

varietatcconucftiriccepit,quodnam  fceltisconcepit  cum  fe  appellauit 
Terefam  ab  Iefu,quafi  diceres  votam  penitus  &  confecratam  Iefu?  Cu 
Hle  Prsefe&us legionum  ;£gyptius,vtantiquanouis  attexamus ,  vi&o- 
riam  reportauit,  &  de  Sicelcgo  fpolia  multa  &  eximia  rctulit  ,  iniuriam 
credofaciebatDauidi,cumclaravoceprofitcbatm:,{poliacireDauidis> 
illius  efle  manubias  dc  triumphum?  An  Regis  decus  &c  viridantes  laurce^ 
infringuntur,cum  dicitur  a  Praetoriana  tantum  illius  cohorte ,  cindhim 
Mommelianumcaftrum,obfcptumq}  ftuflc?  aut  claros  &  vi&orcs  Re- 
gismilitesin  Yuriaciscampis  hoftiumexercitum  fudifle?  fcxccnta  hu- 
iufmodicxemplapoiitainmcdio  Sc  incomuni  omnium  luce  quae  pro- 
ferri  a  mepofTent,  annon  fatisfutilem  eam  obie&ionem  fatuamquc 
declarant?Cur  igiturin  ea  refutanda  plus  operas  laborifquc  fumamus? 

Atinquiunt  arrogantia:  plenumcft  Sc  ambitionis,arrogareidfibi, 
quod in  Ecclcfiam  vniuerfam,in  familias  omnesreligiolas ,  in  plures  a- 
lios  conuenire poteft.  ld  fi  verum  eft,ambitiofi  igirur funt religiofiqui 
a  Trinitate  nomen  habent:  ambitiofe  Nonnx,que_  filiae  Dei  nuncupan- 
tur:  ambitiofi  Monachi ,  qui  fe  nominant  a  Cala  Dei ,  aut  a  Monte  Dei: 
Etiam  ambitiofus  Ordo  Iefuatarum,longe  ante  quam  Iefuitae  exoriren- 
turaS.Columbano,nimirumanno  1356.  AmbitiofiEquitesS.Spiri- 
<tus,quandoquidcm  &  filii  Dei  omnes  lumus,  &  Triadi  fummae  deuoti, 
p  romptietiam  paratique  ad  moriendum  pro  tuendo  Spiritus  fanctiho* 
nore.  Qupd  cum  a nullo  fucrit obiectum  hacl:enus,atq;  rcprehenfum , 
vfqueadtemporalefuitarum  ,  vercndumeft,neinea  obicclione,plu$ 
ieiuna^  maleuolentise  quam  sequitatis ,  plus  perturbationis  quam  ratio- 
nis  fuifle  vidcatur. 

Quare  fandum &  cecumenicum  Concilium  Tridentinum  fme  vl  * 
ladifficultate  excepit ,  &  au&oritate  fuagrauiflima  cofirmauit,&  com- 
probauit  hanc  appeilationem,cum  feflione  i^.cap.i  tf.tyrocinii  tempus 
rcligioforunifamiliis  omnibus  dcfiniit,cdixitquc,vteuoluto  vniLis  an- 
nicurriculo  legitim*probationis  ,  quifque  folenne  votum  cmittcret. 
prout  Ordinis  cuiuslibet  regul*  atque  in  ftituta  poftulant.  Swbdunt  vc- 
roPatresdiuinitusafflati  hancClaufulam  ,  Perluc  tamenfancta  Syncdus 
non  mteniitaliquid  innouareatttprobibere  quin  Reltgio  Clertcorum  Coctctatts  lefu 
tuxtapium  eorttm  tnftitutum  afanclafede  Apoftoltca  approbatum ,  Domino&etus 
Zcclefta  inferutre  pcfitt. 

Bulhe itcm  dc  eadcm  re  Pontificia: ,  ram  multce  tamque illuftres  re- 
periuntur,vtpiafandiflimi nominis cooptatio ,  repudiari  damnarique 
non  poffi  t,quin  fimul  oraculum  veritatis,&  eorum  omnium  vox  atam 

fcntentiadamnetur,quilcgitimafucceflioncD.Petrifedem  ius  &1« 
6tontatemcxceperunt,iamin^  ad  tpd4mi£|J 

ftefdemuf rat0rCm  '  &qUam  fied  breuiffimepoterito^ 

Primaapproi)atioinftimtiSocietatiskfu,extatinBulk  TtT 
cum  reftndhone  numeri  ad  perfonas  fcxaginta  duntaxat ,  data  anno 

millefimo 


7)* ftn£lt(jljefu  nomine.  $83 
tclimoquadragclimo,  &incipit  ,  Rsgiminimiliuntis 


QtUdf  cuntU  Pdult  I 1 1.  Qiia facultas  datur  qaofuis  Idoncos  ad  So- 
cimtcm  Icfu  iinc  rcfhindhoncnumcri ,  admittcndi  &.conlbtutioncs 
condcndi,anno  154J." ,  ;: 

Rreue  i.  Pdult  I  V.  Qiiofacultatcscontincnturconcionandi,confcf- 
iioncs audicndi^abfolucndi , &c.  Incipit  ycum tntei  c«wt^,datum  anno 

Aliud i  j  46.  quo facultas datur coadiutorcs admittcndi , qui poftint 
ctiam  ad  facros  ordincs  promoucri,  incipit,  Itcet debitum dnno  1549. 8c 
quam  plurimapriuilcgiacomplcclitur:  plurima,  adSocictatisrcgimcn 

tiiimllius^tum  indultorum  dcclarationc,  mcipitexpofatdcbitum. 

Ereuelulit  111.  Quo  continctur  connrmatio  pnuilcgiorumSocic- 
taticonccilorum  cVcaliorum  noua  conccilio,anni  1 55 1.  tncipit  ,yifr<er^ 


tiscirca  SorictarisIc(uxdificia,anni  \i6\.mc\y\t,&fiexdebtto. 

Altud ,  circa  facultatcm  confncndi  gradus ,  anni  1 56 1  .mcipit ,  exponi 
uotif. 

KuHd Pii  V.  Qua  contincoir  confirmatio  Sc  cxtcnfio  priuilcgiorum . 
Socictans  tefu  contra  Apollatas  ,  anni  1565.  incipit,  ALquum  reputd- 

mm.         !  * 

BuUdetufdtm  Pii  WConfirmdttonu  conjluuttonum  circd  contrdftuc  nonctpi- 
tuldrttaceUfodmd$stfiftnctptt : 

Ihnumcrabilc*  frucius,quos  bcncdiccntc  Domino,  Chriftiano  or- 
bi  Socictas  Icfu,viros  litcrarum  prxcipuc  lacrarum  fcicntia,  Rcligione, . 
vitacxcmpIari,morumquc  .1  nctimonia pcrfpicuos , multorum rcligio- 


torcs  &rmterprctcs  prodticcndo,fa:liciflimc  ha&cnusattulit,  &  adhuc 
follicitis  ftuaiis,  affcncnondciiftitanimo  fxpiusreuolucntcs  noftro, 
libmtcrnonfolumea,  quxaliasinipliusSocictatis  fauorcm  aRoma- 
nis  Ponuricibusprxdcccironbusnoltris,nobifq-,  &alns  cmanatafunt, 
v  t  firmius  fubfiftant  cum  i  nobis  pcti  tur,  Apoftolicx  tk  pcrpctux  firmi- 
taxis  robore ,  vcrum  ctiam  Socictatcm  iplam  quantum  nobis  cx  alto 
conceditur,ipecialibus  fauonbus  &  gratiis  munirrius. 

Bulld  etufdtmPii  V.4nni  1  ^i.Contincns  priuilcgia  circapvcjlcdhoncs 
in  collcgiis  ,  aliaitcm  in  fcholariuni  fauorcm  ,  incipit,  cum  litetdrum 

fittdldm  . 

Bulld  etufdtm  Ptt  V.  Qui  cum  aliis  mcndicantium  ordinibus  con-  - 
numcratur  Sc  pnuilcgiis  xquatur  ,  anni  1  5  7  1 .  incipit  ,  ium  inde* 


384  Lib.  I/.  Ecclep*  Militdntis, 

Bulla GregortiXlll.  De confecrationibus Sc iudicibu*  aflumentis an- 
ni  i57^MCwiz^quumreputamus. 

Altaeiujdem.  Anni  1575.  circahoras  Canonicas extra chorum & fa- 
*ros  ordincspoftcmiflavota,etiamantcprofcffionem,incipit ,  Exfedis 

jptftolicd.  .  $M 

BuUa  circalibrorumprohibitorum  vfum,eiufdem  Pontificis:  Incipit, 
-txpomnobts  nuperftceruntdiltZii filii  pupofttus generalis  &  relgtofi  Societatu  le- 
fuy&c.mno  1575. 

B«ff4,de  vfu  facultatum  :  eodcm  anno  1575.  incipit ,  decet  Romanum 
Tontificem. 

Butla  de  medendi  facultate  ckra  aduftionem  &  incifioncm,&c.  pro 
Medicinacperitisjanniij^^.incipit^wifewrtt. 

Bulladc  exempttoneSocietatisapublicisfupplicationibus,i57^.in- 
civit,quacun<fa  SS.  Reiigionum. 

Btt^,circacommorationemintrafeptaaliorumordinum,an.i57(>. 
incipit,&f  luatoris  Domini. 

B«fl4,facultatem  continens  alienandi  ineuidentem  vtilitatem  iu- 
ntaSocictatis  Iefu  conftitutiones,incipit,i4/tf/?ottcrf  fedis. 

Butta  derogatoria  czpim\i0nuper  de  Decimis,2nni  i578.incipit ,  faftora- 
lisoffuii. 

BuUa  de  indulgentia  plenaria  femel  tn  anno  in  ccclcfiis  Societa- 
tis  Iefu  ,  &facultatecelebrandipciliorasantcauroram,  &c.  incipit, 
Quantainvinea. 

Brf«eeiufdemannii579.circavfumaltarisportatilis ,  incipit , vfum 
dltarisviattci. 

BuUa ,  concedens  codem  in  loco  Indulgentias  omnes  qux  Ecclefiis 
aliorum  datae  funt,incipit,c«  m ficut. 

iBreueeiufdem  Gregor.XllI.  circa  litcraspoenitentiari2C,incipk,e>rpw 
uobis. 

Buttaychca  fenfus  redimibiles  &  facultatem  alienandi,anni  1581  .in- 
cipit,ex  debito. 

B«ft*,qua  conceditur  praepofito  generali,vt  de  eius  licentia  Societa- 
risreligiofi  etiam  profcfliad  quofuis  alios  regulares  ordincs  tranfirc  va- 
leant,anni  158 i.incinityCumaliasfd.record.Paulus  Papa  III.  Socieiatt Itfu  in- 
teraltaconcejfmt. 

Butta eiufdemanni,  qua  facultas  datur  iufcipiendi  ordines  a  quocun- 
quc  Antiftite.idque  etiam  cxtra  tempora ,  incipit ,  Pium  &  vttle  Socetatk 
lefuinftttutum. 

BuUaeiufdem,tumanuiytumPontifictt ,  QuainftitutumSocietatis  Icfu 
confirmatur,&:eosomncs,  quipera&o  Nouiriatutria  vota  emiferint 
tametfifimpiicia,  vere  &  proprie  religiofos  efTc  declarantur ,  incipit! 
Quantofru&uofius.  x  ^ 

Bulla, dc  nouainftituti  confirmationc,lefta,  piiblicata&affixaad 
yaluasBal4hc«PrmcipisApoftolommdevrbc&S.IoamiisLatera 

fis  net 


DeSanftitf.fefu  nomme.  38$ 

fxs  nec  non  Canccllarix  Apoftolicx  &  acici  campi  Florx:  anno  a  natiui- 
tatcDominii584.indidioneduodccima,dicvcroLuna:  itf.mcnf.Iulii, 
anno  i^Ponctficams  Grcgorii  XIII. 

Bw&i,circa rcrum  acpcrfonarum  Socictatis  cxcmptioncm ,  incipit, 

BuIIa  y  vt  nulli  dcSocictatcliccatad  Carthulum  lccundo  traniirc 
nifi  dc  liccnria  pnepofiti  gcncralis,incipit,or/>om  nobu. 

Brcuc  sio§li§l:cutn  circa  facultatcm  prxdicandi  olim  conccftam  iis  dc 
Societate,qui  nondum  ad  (acros  ordmcs  promoti  cllcnt^ncipit ,  vigore 

frimkA 

tx  Collceii  Romani  Socictatis  Ielu  cum  Indulgcntiis ,  cV:  cum  facultatc 
aggrcgandi  quafuis  alias  fimilcs  pro  gcncrah  PixpoIito^incipit^Owwi/w- 

B*/Ucxtcnfionis  eiufdcm  facultatis  ad  alias  non  fcholarium  pcr  Si- 

BuUj  qua  infhtutum  Socictat  :s  Ic(u     rario  gubcrnandi  confirma- 


mcrunt ,  coargucrc  vamtatts  CS.  < 
vtmagnoPhilofophopIacuit,  n 
iq*,  rci  vclti^ium,  cur  Iclititxcalcftibusdocui 


lqucctim  vtma 


lcluica  Chnm  lelu  lmicatorem  ugninccr,qui  rocruo  rcprcnt  uuai,u  jui/ 
mcnfuraiiratixdiuiniiuscommunicatx,  rcfpondcrcvocationi  conni- 
tuncuT ,  &  crTacum  id conicqui filii  Dci ,  Si quismtbt  mtnfirdt  me ftqujtur, 
&vbteg§fumtHu&mtmfiermtmtnt.  -  # 

Acmichicmihidiuinxpfouidcncix  visin  cxcicanda  &:  conltabih- 


prodcunt,tumctiam  n 


J  1 


falcntcs  dc  rcligionc  fcntcntix,quin  ad  eas  rcfecandas  A  oppii- 
s,honuncsDcuscxcicaricvircucc5cfapicncu  ctanfltmos.  Talcs 

Ccc  quidcm 


yS6  Lib.  II  Ecclefa  Mtiitantts, 

quidcmfdcruntaduerfusM;irikhcos8cPclagknos  primipili  dao  for^ 
riffimiAmbrofius&Augu(Unas,contraNcftorianosCynllus,mIoui- 
manumarmatusHieronymus,aduerfus  Arrianos  fclix  &  mumphator 
Athanafius ,  Grcgonus  vtcrquc,  Syluefter,  Hilarius.  Contra  Albigen- 
fcs parillud fortium bellatorum  Dominicus  &c Francifcus  cum  dele&is. 
fuis :  Tales.dcniqueleiuits  Nouatoribus  obie&i  atque  fedams ,  qui 
nefarium  Ecclefia*  matri  bellum  indixerunt,  ;  • 

Berfpicietur  hoc  a  nobis  iiluftiius^fiLutheroeiuiquegregahbus, 
huius  Societatis  fundatorem  &  parcntem  opponamus.Video  lmpnmis. 
naicentem  Lutherum  doliarisfabiidcfpicatiirimifilium,  quod  iubn- 
nemquinti&decimi  fa:culicontigit:quibus  etiam  prope  temporibus 
ortumhabuit  Ignatius  llluftris  Loyole#familia!.clara  foboles ,  anno  vi- 
dclicct  a  partu  Virginis  1 491 .  Luthcrus  fe  D.Petri  folio  capitalem  &  in- 
feftiffimum  hoftem  exhibuit,cum  animi  perturbatione  diuturna ,  6c  a- 
traebilismorboriiiflctv.exatus ,  Ignatiusanno  i^io.cue  vulnere  &  cor- 
porisaegritudine  laborauifiet,D.PetruminPatronumfideliffimumque 
Tutorem  delegit,hymnum  facrum  ineiushonorem  compofuit ,  quocf 
eius primunn  ingcnii monumentum fuifle  aiunt.  Lutherus  audacianon. 
ferenda  &motuanimi  ccecoelatus  ,  prae  fe  quidem  fidei  inftaurandae 
falfam  &  adumbratam  fpeciem  fcrebat :  Ignatius  ardore  vcro  &  incen^ 
fodilaranda^fidei&illufVandae  plenus,omnibus  a  lalutis  via  aberran- 
dbusearideniprotulit,prcpofuit,inculcauit.  Lutherus  Chriftianse  re- 
ligionisdignitateminEuropaimminuit:  Ignatius  fpiritu  eoquiportar 
omnia  exmfcitatus,eam  tulit in  Americarn ,  in  vtramque  Indiam ,  in  o- 
ras  vltimas  fepofiti  ignotiquc  Orientis.  Lutherus  e  Catholicis  quali 
Circacopoculofatithaereticos :  Ignatius  diuinagratiafretus,Ethnicos 
&  idohs  ruperftitiofe  addi&os ,  in  finum  caftxreligionis  adducit.  Lut 
therusvotisfeMonachorumcxoluit,&quifueratDeodicatus  „  fefa;- 
dacommutatione  prophanum  reddit :  Ignatius  vitam  liberius  e  con- 
fueta  nobilium  licentia  duttam  ,  religiofa  lubens  confuetudine  de.- 
uinxit.  Lutherus  obedientiam  fuperioribus  votam  eiurat ,  cucullum 
atque  exomidem  abiicit,  matrimoniuminit,fpurco&incefto  flagitio 
liberps  creat,inpoculismentum  mentemque  deponit,rei  familiari  bor 
nusPaterfamiliasdatoperam.  Ignatiusomnemlibidinemvoluptatis^ 
&  blandiffimas  adolefcentiae  dominas  fugit,lafciuiam  eierat ,  obedien- 
tiadugumexcipit,  paupertatemvouetcVcaftimoniam.  Lutheruscum 
fuoperduellium  grege,  odioatroci&  inhumano  fedem  Apoftolicam 
infedatur,&  ab  eadem  omnium  Chriftianorum  animos  abalienarc  ftu- 
det  5  Ignatius  proprio  &  peculiari  voto  fe  maximo  in  tcrrisChrifti 
Vicario  fubmittit ,  in  iis  quae  fpedantad  earum  Gentium  conuerfio- 
nem  quaivcl  nunquamfidei  fplendoremexceperunt ,  velinconftanti 
pcrfidiarepudiauerunt  exceptum.  Lutherus  diffidii  pomum  mcdios 
inter  Cathohcosiniicit :  Ignatius  ab  Ecclefia  fecretos  atqucfcJbifma- 
ucosfideiconcUiat*  LutherusatriGeniiAmanueiifis  &  furiarumfoi- 

bafuit, 


T>e  Sanftifimo  leftt  nomine*  3Z7 

ta  fuit,mifTam  odit,impugnat  ficrificium:  Ignatius  aras  &  rcpla  &  Syn- 
axcos  auguftum  my  fteriumlingulari  pictate  profequitur ,  &  omncs  ad 
candcm  Sacramenti  rcligioncm  &  communioncm  vocat.  Luthcrus  & 
Melanthon  fupcrbius  felc  cftci  unt,magnificc  circumfptciutu  quod  nc- 
(cio  quid  Graece  atquc  Hcbraicc  fcirc  vidcantur ,  nouas  quafdam  &  in- 


mc  faciunt ,  omni  gcncrc  litcrarum ,  tum  diuinarum ,  tum  humanarum 
exculti.  Luthcrus  cxtcriquc  eiufdcm  radhonis  homines,  6c  qui  poft  il- 
lumnouarumopinionumarchicefticxtitcmnt,Ecclcfi^Occidcntisda- 
mnum&dcmmentumarfcruntjOncntisorfcndunt:  Ignatius  vtriquc 
icruir  6c  plaeisvtriqucpolofubicdiidiuinitatis  arcanadenunciat.Lu- 
thcrus  iconas  cucrtit,fuoruit  altaria,pro  nihilo  putat  cc  nmonias,Sacra- 
mentarcfcindit  &inaltarinilprxtervmbramcV:figuram  fomniat:  I- 
aniriu^  ocr  fc  arauc  fuos  uuidauid  fncclat  ad  rclisionis  dccus  &  orna- 


abris  habcnt,dulcif- 


SSS  Lib.  1 1  Ecclejia  Militantu^ 

Srcton.inN     c\6.      fofo  jym'per       V0Cati  eftis  in  focietatem  filiieius  Iefu  ChriftiDominmoftru 

fi.  «.  lefu  delim  beatiorum 

lefu  lux  mea  qui  mibi  medullaf 
Hauris&tbereo  benignus  <xftro. 
Ouamgrati  latices  natant  repento 
Labris  mollibus  aureipudii 
Vem  lattcoU  liquentt  ab  aluco. 
Qturr  ros  humidulis  coactus  vmbrk 
Recentesrigat  imtuitqueplantas 
lllarfutenero  &fittm  mcratur. 
Quam  dukis fiti.utibus  medullis 
Meracis  liquor  influtt  Lycei.\ 
Tamgratus  flais  in  pias  meduUas 
Jrrorans  anima  aftuantis  ignes 
Ht  mepurpureo  vebens  olympo. 

Longeante  illos,  Vatcs  Ifaiasidfuauiffime  pronunciarat  26.cap. 
ftrarum  praedi&ionum  ylnfcmttaiudiciorumtuorum  Domine  fuftinuimus  te, 
nomen  tuum  &memoriale  tuum  in  defiderio  antm&.  Neque  fieri vnquam  po- 
teft  vt id nomen  aurrbus a nobis  excipiatur,  aut  comprchendatur  men- 
te&cogitatione,  quineumiucunda  recordatione  compledamurqui 
quodadlocumattineteft^w^®-,  quodadtempus»*^.^»  quodadvi- 
tam         ,  quodad  eflentkm  *7»'A«©-,Vtique  > 

&  vt  Trifmegiftus definiebat ,  Circulus  cutus  ccn- 
truweSlvbique,  circumferentis 
mfquam. 


DE 


DE   AQVA  LV- 

STRALI. 


II/. 


iftuscft  ,  circa  annumDommi  millciii 
jm  o&ogcfimunv,  qucm  cxccpcrunr  dc 
rcs ,  Lollardi,  Vuiclcfiftx ,  Thaborirar, 


Contravidcmusantuiux  lcgi: 
rcm,  vt  in  Lcuicico  Numcnfquc  pi 


tixviro&caftilTimo  col 


uorcm  cliccrcr ,  cjucm  < 


>corcponcbatur  ,vrcmi  mU  ,  ^unntomn^ 

inviniiimimmirrcrcnr  Cbrt/ti. 


nth- 


dt  mtixo filnrum  lftdt 
Rtdtiorm.  Etitcrumc 


f  tdbtrnacubtm  Domtnt 


ftmo^vtfintmul 
ttorum  IfrMfi  tn 
,  &  tn  tnjuMtn  M' 


jmsclcmcnti 


lamTrad 


.  r  w  ■<<  Mtju4>»  Bn- 
4tu  cV  oUum  vncito- 


populU btntdhintm  \t  %dCUh(lt  d^trftUncltfichur  &  purtfictntur  quod&omnt-  ipfum tgitur n*t« jtfjg^ 

Ccc    jV  Iwfdf 


jx)o  Liberl  hEcclefa  Milttantis 

uecttSAeerdos  abaptifmo.  lusfacerdoitbusfaciendumefiemandamiis.  NavificinuvituUafperfusfanguwepo- 

%  'unfrfi^h"^  * C  ?uluW  fan®lficabat  at4ue  mun(tabat  > mult0  ma^  a1ua  fale  aJPerfa  dMwfiiue  pre- 
&(an  >/ic*  anca^am,  cfinfacr4tdpoptilumfdnftificatatquemundat.  Etfe  faleaJperfoperEltfaumPro- 
pbetam  ftenluas  aqt*£  fanata  eft,  quanto  magis  dtuinis  prectbus  facratus fterilttatem 
rerumaufert  humanarum  &  coinquinatosfanctficatatquemundat&exptirgaty 
&  cdtera  bona  mulriplicat,& infidias  di.ibolt  autrtit  &aphantafnutu  &  verfuttis 
hcmines  defeniit :  nam fi  taftufimbria  veftimenti  Saluatoru,  faluatos  infirmos  ejfe 
nondtibitanm^  quxnto  magis  facrorum  eius  verlorum  diutnitus  facrantur  elemen- 
taquihus  fanitatem  corporis  &  animahumanapercipitfragilitas  ? 
Tertull.  lib.  de  baptifmo     Termllianas  fib.deBaptifnio  cap.4.docet  Spiritum  fanftum  infinua- 

c  ^..Superuenittntm^pirr     r  .  .r         r     -  r  r  r    n-r  f-W^J* 

tui  s  deccc'is&ae!uis'u-  re*cin aquas,ciiq;pr^lennalua confecrans,vim  (anftificandiarcanam- 
pireflfanaficans Jefe-  que  virtutem concedcre.  D.item  Cypnanus cpift./o.monet ,  Baptifmi 
.metipfc ,  &  ttafanclfica-  aquam luftrari ,  dc purificari oporterc  a Sacerdote , priufquam  ad  Cate-  ' 
*b*nt mfigmfic{indt combi  chumenos  tingendos  adhibeatur  ,  &  in  eam rem  Ezechielis  erfatu pro- 
Bzlchiel^  iy.  ^ert 9  Fffm^amfuPer  vcsaqttam  mundam >& mundabtminiab ommbus  inqttina- 

Ambrof.  dciisquimyft.w^wl/^- 

(init.c3.  Aquafinepmdi-  D. Ambrofius lib.de initiatis ,  Aqua falutaris  crucis myftcrio confe- 
catione  Domima,  crucU,  crata ,ad yfum Ipiritualis lauacri & (alutaris poculi temperatur:  deind.- 
i^S^M  vimCrua,qu^advnd£ebcnedidionemadhibetur  cumeoiignocom- 
iwaris  crucii  my/hrio  co  Ponit  quodMoiesm  Marafontem  proiecit,  quo  dulcisatq;  adhominu 
fecrata ytunc advfumjpi.  vfumaccommodata  fieret.  Idipfumrepetitlib.i.deSacramcntiscap.5. 

rttualvs  lauaeri &fa!uta-  &  I.deSpirituSanfto  Cap.7.  ;V:  > 

^pocuIinmpcratMr^t.     S.AuguftinuslibroquinquagintaHomiliamm  hom.i7.aflcritdiui- 
i  ni         vndas  quo  fonte  prima  labes  eluitur  ,  vt  falutares  efle  queant, 

:>£fcV '  luftrariprius&coiifccratifigno  crucis  dcbere.  Et  lib.tf.dc  Baptifmo  co- 

traDonatiftascap.ij.docetvxi-eaquambencdici&cofecran 
ftx inopia  do&rirwe  laborent 8c  vitiofe loquantur. 

Epiphanius  bereii  3  o  .refert  Iudxum  quendam  illuftrem  &  nobilem 
quirecens  Catholica  religione  imbutus  initiatufqj  fuerat  ,impioru  Iu- 
dxorum  cantiones  malcficiumq-,  deprehendiffe,homines  enim  fcelera- 
acum  vimagica  ignem  cohibcrent  coquendis  lateribusaccommodu 
fancWimi templi  cxa:dificationcm  impediebant.  Hoc autem  modo  in 
cafraudeamoliendacftvfus,vtprimumaquaniinnomineChnfti  Icfu 
benedicicuraretquamolimaparentibusfuisextinclum^in  crucemfi- 
xum  profitebatur,  tum  in  fornaccm  eandem  coniiceret ,  fubitoq-  flam- 
mae,  malo  Gemo  comprcllo &  expulfo  ,.ad  vim  fium  naturamq  redie 
runt.  ^  *J%tt 

Palladiusinlanaoriim  Patrumhiftoria  quam  annopoftChriftum 
natum quadnngentefimo exarauit capitibus i9.& 20.  refert mulierem 
quandamqux  111  mmentum  comutatavidcbaturMagi  vnius  infando 
artificio^umsphiltroatq^impud^ 

feadqucnd^^pnama^dam  ,  luftralisvndJe  alpcrfioncfoifTc 
Jibcratam  cum  beatus  Macanus  vir  exquifita,  (apicntix ,  &  innocenti* 
yit^fingulan.m  affliftae  mulieas  Caput  rorem  purum  intulifTc  t. 

'Callianu<? 


Ue  aqua  luflralL 

illationumcap.4.  fcribi 


39* 


luillc,  ad  alcndum  puit 
iam  cmoricbanir. 


xca 

m  dxmoncqui 
«tcrminatum.ci 


Ttdiitlti+Btt  flu 


;ina$»rurn 


1  mulicrcv 


larn  vitan 
rt ,  cumvn 


runusArclatcnn*s,iii  I 
Cxfaru  ArcUccnfts 
19  Orst  tvtturUnllu 


MnumrcfpcriiiTct,  moUmf-  .J*2T'j v'luuf""tm 

T  9 .  ■  .7-'.       #4«  malt  dimtnu  tntur  ett 

i/#4*#r/«f.  Venttudetm 
m*  eenfraiii  1  wi#x«k*  «*V  #  *m  n  U  pUa  vexutio  frtfliguta  tft,  vt 


illcucrar,  cumcundcmaqna  *r*'j! 


'  GrcgoriusMagnns.Kb. 
l  I  Dulog.c.io.  ttrrexttt- 
tmque  Dtaeonus ,  f^bene- 
.  ddUm  mquam  fufer  mem- 
JiA  /1«  *w- 
hementerflufen- 
t  uqum  btntJtti*  ■ 
m  dt  Ufto  furee  - 


x  in  LucnoiogK 
um,in  rituali  Syriaco  &  Chaldai- 


imq; clcmcntum ,  animi  n«- 


391  Liher  1 1  Ecclefa  Milttantis 

jncns&cogitatio  ,  cum  iisvndisafpergimurtquaetiamaaioncreftifi- 
camur  ,  nosdeadmiffisfceleribusdolere  ,  agnofcentefq-,nosmacula- 
s     tos  ,  ad  cum  gratise  fontem  ftudio  incenfo  accurrcrc ,  de  quo  Scruator 
Jhominum  Ch°riftus  ad  Samaritanam  difputabat. 

Fatendumetiam  eft,  non  efte  elemcntum ,  quatcnus  res  quscdam  eft 
procrcata ,  quodhumanigcncrishoftispcrhorrcfcat:  fedipiamconfe- 
2M*  <vi4!*&7-     crationem  quam  rcgius  Vates  Domini  vocem  appcllat,  &  Ecclcfiac  pre- 
cationes  ,  quas  fine  dubio  bonus  Dcus  cxaudit ,  cumorat illa  petitq;  vt 
V;*  immcnfa&intcrminataNuminis  bcnignitas  labesanimidclcat,  &ab 

omni  vexatione  atquc  pcriculo  eos  Uberet,  quos  hxc  vnda  refpcrferit. 

De  pane  vcro  facro ,  qui  certo  Ecclcfiae  ntu ,  piifque  religionibus  bc- 
ncdici  confueuit ,  quemque  Grxti  appcllant ,  hoc conftat ,  pri- 

mis  Ecclefise  temporibus  in  Chriftianorumvfu  fuifle.  Catechumcnis 
impertiebatur,quibus  aditus  ad  diuinam  mcnfam  non  patebat •,  dcmde 
ibaptifmoelutistribuebatur  qui  nondum  fatiserantparatiadSynaxim 
ineundam :  idque  fiebat  tum in  fymbolum  atque  notam muruae carita- 
tis,cum  Ecclcfia  fit  vnum  modo  corpus  fub  capite  Chrifto  Iefu :  tum  cd* 
iam  vt  ad  fpiritalem  omnes  communioncminuitarentur ,  lequc  ardcn- 
tiusdiligentiufque  componcrentadSacramenti perccptionem.  Quod 
^ugufh  dc  pcccatorum  pknc&diferteanimaduertitD.  Auguftinus  lib.  depeccatorummentis 
,meritis&  remiflione  lib.  &r  remiiTione,  vbi  docet panem  Catechumenorum  maius  quidpiam  cf- 
i  cap  1 6  Son  vmufmcdt  fe  communi  &  vfita  to,  quamuis  n on fit  ipfe  filii  Dei  corpus ,  fcd  my  fte- 

tftlanRthcatto:  na&Ca-       •        .   r.       r  7^    .         .  \  \     -  i      r  rv* 

tiurumencs  fecunduquen-  rii&cuiufdamSacramentiparticeps,  a  dmino  verbo  lanctitatem  cqn- 
4*m  modum  fuum  per  fi-  fecutus , de  qua diuiniffimus  Paulus mcminitin hxc verba,  Omnis  crea- 

gnnm  Chrtflt  &  oratione  tUrdDjub&MWi&tith^ 

™*n™  impofittonts  puto  ft\^um enmpcr  verbumDei & omionem.  Adquxverbamyftagogicxillx 
jZJw^^J^r-  B.CyriUiinft^  :  vt  &  olci  bcncdidio  & 


DE  OLEI  ET  CHRIS- 

MATIS  SACRI  VSV 

•'-    ET  BENEDICTIONE. 


6 


mi  ritu  Chriftiano  abluerrn- 


Rcc 


dhuni  Patrcs  cofdcm  in-  Theodor.  ha?r«t.  Fab.lf. 
rftilcnri  hxrcfcos  conta-      f«"  mbpfittimtmmmr. 
jm  prarlidmmaue  aduo-^irrwm  c*rtfm*  *** 
rt>  n      o-  r   u  9mtm 

r       l  r  0*tmtml*b.u 

alaquibusLnrumacon-  Caluiotislib  4  Iaft.e.it. 
tion  imc  impialudifica-  |.io  Voeat. 

PtmjmtJmtm  fdt9ti  mnht- 

•m  prncrcimDictatis  rcm  ^tm  tn1mmstsm  &  vtfm 
*      r  i    i  i         hrmm  mmr,nnrt  tncnntm- 

.  n  »  .  CAjMOucDani.  r 

ca,Corcluo  ittcmbcr-  Thcodonis  Bexa  in  re- 
i,Caluinus  &Thcodor.  fponlionead  Fiaoufcmn 
rur  nccficri  linc  mntnco  BaUuiuum. 


m  fritmthi 


qurn»  aim  cflctdeofcuUtus ,  Eaf,inqi 


fi*watM*  qu 


Ddd 


Vngucseumpriusokofan-  ^  ^^xitmDommu^&fiinpeccat^^  Iam quiritur a» 

tf*  ,  <fc»«v  baptiubua  .  fitrarioniconfencancUm5vt  nuUura  fitdifcrimen  inter  oleum  quod  in 
r^OT  animxcorporifqaefaluti 
ua  patio  sptrttu* ,  aqhh  fn  comparatur. 

Symbolummortuwgucn-     Authoritas  Conftitutionum  Apoftolicarum  quas  D.Clemens  Ro- 
XHmfwUumpt&onHm.    manus  Cxcepit,perfpicua  eft  &  cxprclTa,fiue  vfum  intucamur,fiuc  ipfius 
olei.  bcnedi&ionem.  S.  Dion^ 

lequitur  vn&ioncm  quatablucionem  ancecedcbac,formulam  lcem  atq;- 
modumfoncisbffnediccndi,deprccacionibus,defignoCrucis,dcoleo, 
deCacecbumenistingendisaccuracepiodicomnia.. 
Nicena  Synodus  can  €%,     IuftinusMan:yrqua:ft.i37.nosinuncl:osaic ,  vcimiccmuradeumquc 
Arabico.  Tranficlo  anm  nospertincre  fianificenuis^qui  coenominacus  eft  Chriftus ,  hoc  eftvn- 

dtbet  Sacerd*s  benedtcere  _     r  £>  .  o  A^UiUjSffl 

«f  ««»  &  oleum , &w  a  Domino  ;&  Concilium  primum Nicxnum  Canone  6 8. Arabico, 
fit inbat  ttfmonefyficutbe  ftatuitaqua: &olcobenedic1:ioncm impercicndam ,  non  vtntinbapti- 
ntduiturchrifma%fii fuui  fmo  & Chrifmate,fed  vt  in  oleo infirmoium. 

cUuminfrmsxum.  D.Bafilius  lib.de  SpirituS.cap.27;vteftpauloanteanobisallatum5ar 

Bafn. ■  dc  i>pintu  rancto,        ,       .r  •  i  •  •        r       ■  ■       '■    jt*    j-  • 

c.27  Ccnfecramuiaqutm  quaebaptifmi  atq,  oleivnctionis  coniecrationem  rerertadl  radiuonem 

latttfmaiU    oleuvnfiio  communem  Ecclefiae &  non  fcriptara  inftitutionem. 

Mu&i  sit  aai  bapti^atur,  exqutbu*  fcripturu?uonneatacita  tradnionif 

GynllusHierof  Cacech.     S.  CyrillusHierofolymitanusfecnnda  Catechefimyftagogica,Exu- 
%  Mylbg.  deBapnfmo.  tiinquiteftis,oleo  deinde  vn&i  fuiftis a  fummo  vertice  vfqjadextrema. 
«7a  m  t&rptjt     %     corp0ris  participeseffedti  vbeiis  &  redundantis  oliiuenimirum  Chri- 
wtft  fri  ¥  tfjfa,  mlESV.btpmloipoiziNamntnfify^  &  nominis  Dei  inuo- 

£  t^trtSe  t*-  catiotdnquathvehementifinnaquadamflammavrttdoemones&infugamconuer^ 

z,i*c*x  Uo-uX&w.  tit  :fic&exorcszatum  hocoleitmptr  orationem  Deiqueinuocationemjantam  vir- 
£S >  confequitur,vt  non  modo  ardentiape>  catorum  veftigiaexpurget  verum  etiam. 

Idcra  Catech.  3,  pauk  flfflfltt 

poftinit;jni,    ^     .  ^  moueripoftbaptifmum^vtlefuChriftiimaeinem  circumfcramus  :  &. 
Jinpiw  tyfo.  <&V  U  paulopoitaitquodquemadmodumoleocorpus  mungitur  ficanimus 
^  0  <?pn<  7^  ^eifMK  viu|  fpintus  &  agcntis  vi  fanftificatur,. 

tticlmk  i*s  W*>  pfl  '*™***^**^^'™^^^^**^^ 

Am-philocHiusinvita  S.Bafilii  ,ait  Eubnlum  atqjipfum -Bafilium 
MaximoPontificefalutarivndaelutos  ,  facrodemde  Chrifmateinun^ 
cl:os  fuillejC^vitalipane  recreatos. 

Gregorius  Nazian^cnus  orar.j.poft  redimm^ciw  me^  ihqui^P^flft* 
ficem  ungis&podereitngis  capitique  cidanm  impcnis,  &c.  cum  Genhorc  fuum- 
aflfatur.Et  S.Ioannes  Chryfoftomus  in  ca.4.  D.Matthsei,  Athlethar  ante 
ludlaminunguntur ,  nos.itidem  fanfto  Chrifmate  quafi  diuini  athletae 
inungimuradueifusanimarumprxdonemdimicaturi.  Repetitididem 
hom.^.m  i.adColoiTenfes,  EtSermon.de  SpinttiS.more  fuoelegan- 
ter ,  Regesinunguntur,  faccrdoces ordinantur ,  Do&ores declarantur^ 
Ecclefix  fandificantur ,  altaria fundantur ,  vnguentum  confe.cratur  a^ 
quae  purgantur,dxmones  abiguntuu^  •, 

'  Xertulr 


Liberll.  Ecclefi*  Militantisy 


DE  CEREIS  AGNI 

TMAGVNCVLIS  DEQVE§| 

SIGILLARIBVS  ET  GRANIS  BENL- 


SICTIS. 


£ 


A  P  V  T 


XLIV. 


Macrobius lib.  i.  Satur-  ^1^^^^=^  V  i  t  in  more  pofitum apud  Romanos,\t  Bullas 
Balium  c.6.Sicutpr*text*  ffiV  JJp^IM^n*  —rj  /il  i:  JL-  i.  :  a 


Magiflratuum ,  *'/*  BuIIa 
geftamen  erat  trtumphan-  /ffif/ 
//*     ;  quar»  in  triumpho 
prifegertbant ,  /**/*///  i» 
/r*       remediu ,  7*4 

aduerfm  mmdiam. 
vaUnvJfm**, 


quafdam  gcftamen  olim  triumphantium  ad  col- 
r£  lumfufpenderent,  quas  putabant  remedia  elle 
valcntiffima,adfafcinum &inuidiamamolien- 
y&  dam.  PopulietiamadOrientemimikij-ytantea 
meminimus,  AlexandriMagni  eftigicm,bonae 
w  fceuxgratiaferreconfueuerunt.  Igiturfan&iffi- 
^ :  mireligionismagiftri,  quo  vtilibusauguftifque 
ceremoniis  eas  inanes  fuperftitiones  abolercnt ,  comm©dum  iudicaue- 
xunt,pariaqua:daminfigniaexcogitarc,in  quibuseflct  Agni  cadeftts  ef- 
I  figies,eaque  ritu  pio  &  folcnni  precatione,  confecrare,  vt  prxfens  propi- 

tiumq;  numen,ab  omni  cafuum  acerbicate  atqu»e  periculis  liberaret  eos 
omnes  q.ui  deferrent,  eifq;  in  aduerfis  dubiifq^  rebus ,  &  corporis  fimul 
animiq;  difficultatibus  adeffiet.Qua  re  tum  parentes  ipfi ,  tum  pueri  par- 
uiinftituuntur ,  ad  fpem  fuam  fiduciamq^  omnem  collocadam  in  bene- 
uolentiffima Dci prouidentia,in mcritis  Seruatoris , in  fuffragiis deniq: 
gratiofiffimxapudDeumEccltfix.. 
S.GregoriiTuron.Ar.     Prodigiadminitus  patefatt^ 

Martim  hbn  primi  ca.*.  &PC  C01™ nincrDuoimpnmisaTuroncnfi  Gregorio  memorantur 
,autem*dtemplum  cap.i.pnmilibri  de  miraculisS.Martini ,  quac  Paulinus  vir  dodliiTimus 


CumA 


fanaum  auidam  deuotujdulci  carmine  eft  complexus:alterum  eft  cum  Perpetuus  Antiftes  va- 
fideplenutaccejfijfet  ,  &  ftum  quoddamformidolofumq-,  incedium  rcpreffir,vcli>otius  onnref 
ESS&ttS  ^-^nedidxn.ed.one  quame  D  Maiini  monuLnto eStl 
f^.t  ljfrh.nm, frop.fi.  r";altemm'cumagervn«seodemprxi1d.iigenereatqvbencnciodpro- 
fUUhrnm.accJtns,  tduuo  «Ua  lmmaniq;  tempeftate  feruatus  fuit.cumalioquifeua illacalami- 
juppltcAtsvt  fttfarum  b,  tas finitimam omnemregionem aftlixiftet.Et quoniam huiufmodi our" 

«^««•^^to-damicuncuijBjg periunturatcrnSanaacompaax&conelurinati  n 
muloiQuamacctptensUtu*  *„nt*-  -  r  rr  1  1      rtl^1^  ^  ^unguitinat£,L/, 

*b(tjt,  &ai/o,cuifrUii  ^&f™  <\™  &o  mento  fumma  eiTe  debct  autoritas ,  oftendet  earum 
jtMrat  wfim  tmpoftt.t.  vel  vtihtatem  vel antiqmtatem  5  Narrat enim lib.11.de  Ciuit.Dei  cap.8. 

fubutba- 


maguncutittffgihtJiil 


1  Laruarum  imporrumra 
-lymis  allatam,  dcccrnta 
uis  rcdiuiuus  conftitcrai 


ciundu  ludicarcntura  vcro  llli  ccn 
•_v.-  >co  loco  ncccflana  vidcrctury;,, 


.  _     Aduenies  tgvem  temp'ft*t 

roborum  Cjc-  ^tt  jp nti  f  ^ :tl  omm*  tn 

EccldiarHip  *nnu  pr*.tJ,ntdu4  /ipi 
rrm  auitcrra:  v*ft*uer*tt  *bh*cefl pro- 
hibtt*  btned '  (lunetntc  tb$~ 
*em  vltr*  v:t  confueuerMi 
neeuii. 

Idcm  paulopoft. 
Facium  eft  *uttmtvt  inui. 
diM  TtntMtoru  tmmtjfum 
mctndium  domum  vor*c$ 
ftimm*  t$ntuteret.&l}*T- 
/ttmper  *rtd*4  t*bulMt  eu* 
ficandum  t  u  wfl*nt.  Inttri*  tl+- 

OUcndam  mer  *iiaclum  totltfur ,  (j» 
^  l  bt*t$  M*rtini  *uxt[tum 

A  l\  tmfUr*turMimtnittUnt- 
:ductUS.  Umcer*t*rtttuU*(*n(l$ 
tum  ,  nouta.  mtr*culottTM  >  aui  t*ntm 
7#  cpiru  >i  Ubrivirju  tonfcr$\fit ,  ac» 


Lordis  una 


onc  vcrcvrrospar- 
is  induxcninu&i- 


4m  \t 
cordl 


iam  vt  inc 


% 


IM  ...  i..J 


jyright©  2012  ProQuest  LLC. 

rfesy  o(  the  Biblioteca  Nazionale  Centrale  di  Firenze. 


^commifit.Grana  &  icuncuk  bcnedicTx  funt  condiciones  tantum,fum- 
mi  Pontificisnuru  &c  voluntatc  appofitx,&:  vcluti  quxdam  externa  te- 
ftimonia  ad  cos  cognoicendos ,  qui  in  bcneficiariis  facrofan<fti  illius 
Quxftorismiraerantiu-:Qucmadmodumequirum 
l^cruces  Melitcnfium^EqLiitum  S.Spiritus  acu  pi&uinmfigne,  non 
;conferiintquideinordinem,fedilluiniignificant,&:  muto  velutitcfti- 
monio  pronunciant,cx  hoc  quempiam  aut  alio  cfle  ordine ,  qux  caufa 
fuitcuradeamnotamfcrcndamadigcrentur.  Quiavcrocerex  imagi- 
ncs  franguntur  facillime,pondcrofiores  autem  Bc  e  folida  materia  gra- 
uesincommoda:vidcrctur,cxcogitat2cfuntleuiores&:  ad  vfiim  aptio- 
resquasvidemus.  Rurfiitn  qLiiaperquamdifficile  operofumque  fuit, 
tantum  earum  bullarum  cxifterc  copiam ,  qux  gcntium  omnium  atquc 
populorum  pix  multitudini  fufticcrct ,  grana  quxdam  fiue  globuli  qui 
&  teruntur  &c  lnueniuntur  facifius ,  fubftituti  ad  candem  religioncm  v- 
.tilitatemq-,  fuerunt. 

<€finciliationis  v't4*  Quod  fi  eares  pietatem  cxfufcitat,ardorem  in  Deum  accendit ,  nota 

eft  Chriftianifenfiis  ,fublatumitem  veluti  alte  fignum  ad  numcn  oran- 
dum  atq-,placandum,infigne  pcenitentix,commonitorium  facrx  lyna- 
xeos:  Cur  quifquam  tanta  prxfidia  fciens  volenfq;  abiiciat,tanto  febo- 
no  fpoliet,tantum adiumentum  hominum generi inuideat  ?  Quod  fu- 
pcrfluum  cft,  qu odq-,  vt  ita  dicam  cxtra ripas  diffluit  coerceamus ,  frau- 
vdemc^crroremenellamus,imperitammultitudinem  doceamus ,  Sc vt 
breui  dicam,expurgemus,patris  noftri  cqleftis  domum  hoc  cftEcclefia, 
neq;  in  eam  malleolos  feditionis  atq^  impios igncs  coniiciamus,  non  in 
templum  fanctitatis  &c  concordix  fccleratam  dcfe£Honem,lchifma ,  o- 
pinionum prauitatem,hxrefim inducamus.  Deniq-,  memincrimus  cfle 
plurima , quxprima fronte  &c  quafi per  tranfennam  animaduerfa ,  ridi- 
culainaniaq-,  videantur,qux  tamen  in  religionis  quafi  curfu  &foucnda 
}  pietate,fru6tuofacumprimisfintatque falutaria,de quibusnonleuitcr 
Exodi  ^wa.  exiftimandumeft,vt  elcganter  Philo  docuit  in  Allegoriis  fuis ,  cum  fan- 

Sum.^.v^  &m  inter  probos  fit  eorum  vfus  &c  maximc  opportunus.  Talc  Cilicium 

x.Par.iS.S.  fuitolim&caprinapellisquibus  Arcaobnubebatur  :  huiufmodi  fim- 

briaepurpurcaeadoramIudaiciveftimenti  :huius  gcncris  xncum  mare 
intcmplo  ,  talesaridxillxficuslfaix  Vatis  imperio  ad  Ezcchixfemur 
appofitx-.taliadeniqj  multaaliafunt,quorum  &  vtilisfuit  commoduf- 
^juevfus,&:arcanafignificatio.  NuncadveteresEcclefixcon- 
fiietudines  aliafque  ceremonias  codem  orationis 
curfu  veniamus. 

t 


DJB 


199 


DE  PRECIBVS  LINGVA  K  * 

:  ;  v  VERNACVLA  CONCEPTIS-         :  v,; 

SfdriHSiir  On  senti  vnt  omncs.concioncsquxpubli-  J 
^W^^IJTJ^^^  cc  ad  omnium  vtilitatcm  fiunr,ca  lingua  ncri  dc-  - .,/ .  j, ,ti . 

^vjEtiBESz&r)  bcrc  quxfacilcpcrcipiatur:  controucrfia  cft  dc  tut9rmbt(jrmtntttplall*m 
4r  iv^^W^^Kll?  prccltionibus  quammaeni  Apoftoli  oratio  pc-  j_*""*>  pfnkmm&mtntt: 

-i    fc>  ^J^SC^C  O  S.-  (      •      _      l      ji  c-  tdterum  ftbtneMxerufpir» 

V"*  *  -  flSffiCT      inr:t-  quajuc  J         >  ^      tm,nmfnppUtUtnm  tdittd 

\  \v!\r^j^^7 procliuis ommum Icntcntiarum conicruio ,ua-  ^HimCfiQtitcft  AmtnJu^tr 
^V^O^s5?^§J  nimaducrtamus  cflc  duo  gcncra  prccationum:  tunmbtntdi&untf*  \  f**. 
SJc^SS^^SS^  publicxquxdam  funt  -  alix  priuatx :  in  pnuatis,  nuunnnidditntntfth:  nM 
omlibcr  vrieo  ircncrc  ootcft  vn dc  maiorcm  oictatcmhaunat :  In  publi-  '»         btnt  *r*iIM4  *~ 

YWJ?  «>  ■       .  ,  u    r        i  '  i       .«     i  gUftdmlter  ,n$  ndifiemturi 

cis  co  fctmonc  vrcndum  clt  cjui  quodammoao  ut  puoucus  cx>ao  u  Urmttmt  ngo  Dto  mto  <juod 
nationum  varictatccapiatur.nam  alioQui  Polonus  non  ootctit  Anicn  amwum  vtflrnm  Ungun 
diccrc fupcr  bcncdi&ioncm  Britanni,ncq-,  Gcrmanus  Gallo  rcfpodcrc.  Uimi  ' 


populoscJ 


licns&dc 


L.itina.  Atq-,hocmyftcrium  Ioa#0;^  '9- 
ui«lin«mi__ouT.c6muniflimc    ^  *  >*X*r*A»>  TH- 

JUiimgi  o  i  .  .  Y20T2  O'  NA-_QPAI. 

xcaquxclaricbrxaq>modo  osoBAittiEf^j;  rnN 
b,  Hofdntidy  Kdcbdy  Bal-*jbuby  iota  AtriN. 

iiratiarctinuitEcclciiacxD! 


a  o  o  Lib.  1  h  Ecc/efa  Mditantu 

Contra ignota  fgna  \ro>  £\ confirmat  pra:fationem  Solitani,in  quaeft Surfum  cordu.kMo 

Xatsn*  qutdemtingm  ho-  cUpoAciiiSiiccrdotc.Grarus  agammDofnwoDeo *>y7r^populumitemre- 
mmes  quos  nunc  inftrutn-  {poncier:cyDignHm&iuftumeft.  Ettamentumcxeodem  fan&iflimo  Do- 
dosfufcepimtujutbui aUU  aorc  tum ex  aliis  fcriptoribus liqllct  Africanam  linguam  tam remotam 
? tsX^MenHp.  a Latma fuifle,quam huic eft diflimilis Hebnea : eandem autem a Phce- 
Htb*&  [etUcet  ^  Gr«f4-nicumIdiomatenonfuiflc  njagdopcre  diuerfam  eruditifhmus  Hicro- 
-vtadexempUna  pncede  nymus  teftatur.  Alcuinus  Caroli  Magni  praeceptor ,  Sc  Amalarius  qui 
tiarecurratur.&c.  circaannumDomini840.florebant,difcrteaiunt,nonmodoin  Gallia, 
rti if  ^dttiam  verum  & in  toto  Occidentc,lingua Launapublicas  Ecclefie. preces  fiiif- 
qZTiamludire  nonpcjf*  fc  perfolutas.  Atqui  feribit  D.  Hicronymus  prrefatione  1. 1.  in  cpiftola 
n.tu  deore  cantanttum pv-  ad  Galatas ,  Latinam  linguam  a  Gallica  penitus  alienam  &C  difcrepan- 
pnUrumyfuptrt\fum  autc  tem  fuifle  ,etiam  priufquam  Franci  Gallias  occnpauiflcnt.  Venerabilis 
prictfanjttfica^mea;  nt  .      Bcdafuis  temporibus  quinque  diucrfifllmas  lineuasin  maion  Bri- 

.htlprofeftefenterjtifideti*  .   r  ^       .1  o 

•httz auditor tamenperittor  tannia  verlatasait , &tamen  Latinam  communcm  omnibus  atquevh- 
mallet  boccorrigi,  vtnon  tatamfuiflepropterScripturam  facram. 

flortttfed fiorebttdictretur.  j$ef  qutcquam  medtt  correcitonem.r.ifi confuttudo  cantantium. 

iionttlumTolet  4.  cap.i.  Concilium  4  Toletanum ca.i.ftatuit  vt  vnus  ordo  orandi  arq-,  pfal- 
rwtgtturordocrandiat  lcndi  Q&m  Hifpaniam  Sc  Galiiam  fcruetur  Quodautemis  ordoLa- 
tfftepjaliendt  nobti  per  om~    .     ,.r        r      .    r         ..   ,  i  .    1   r  — '  r  •       •  • 

*Us  Hi$*niam*!%GaUtaxm2i hnguarucnt ,  cx capinbus  quae deindc icquuntur peripicue hquct, 
etnjeruetur ,  inutmodm  vbi Hymnos aSan&is  Hilario &  Ambrofio adornatos comendat ,  &in 
iinmtftrumfoUmnitatibu*  fine omniu Pfalmoru addiiubet Gloru  &honot  P4rt*/.Scimusa.vernacu- 
lam  Hifpanix linguam iam ante  1 10 o .annos  plurimum  a  latina  dirfcrc- 

ttnt4q,mcits:necdtucrfafit  1  \.r      *       ~     >  ^     i-o  w  i 

vltram  nobu  ecdeftiftic*  tem  atcT>  diiparc^etiaprius  quam m camGothi  Sc Maun inuaderent,qiu 
eemfuetudo,  quiavna  fidc  &ipfipropriam  habuerelinguam  vt  cxS.Hieronymopaterepift.  135. 
eontmtntur &  regno.  Sed  dicant  fane  illi  nobis  qui  communcmEccicfiej  mo&S  oppugnant, 

qualinguaPfalmiDauidici  cancrcntur  antc  Clemcntem  Marotum  & 
Theodorum  Bezam :  clare  ctiam  &  diferte  rc(pondeant,num  ab  illa  in- 
aufpicata  verfione  in  vfum  erranriumimportata,vatis  illius  oracula  ocs 
iRtelligant,cum  certum  fit,acri  etianringenio  viros  &  recondita  fapien- 
tia,vix  ac  ne  vix  quidemin  veram  pfalmorum  intelligentiam  penetrare. 

Quod  fi  quis  hac  de  re  dubitarct,age  quatuor  nobis  verficulos  expo- 
natemediopromptosquiq^Mimumineuoluendolibrooccurrerit:cx- 
cmpli  gratiaenuclcet  nobis  duodecimum  verf  Pfal.68.cuius  verfionem 
Geneuenfcm  puram  putam,vt  &  aliquoru  fequcntiuponc  ms  ad  mar- 
Tfeaumo  *t  mvfrt  ti  ^^«jjp^fe^ lyra,Dominus  dabit  verbum euangr  lizantib.vir- 
Uv  &e.  usJgneuri^  multa,v.i j.Rcx : viitutu  dilcdi dilcfti  & ipedcidom*  diuidcre  fpo- 
MnnedeauoypmU"        Ka-Et       dormiatisinter  mcdios  cleros,pennjccolub3C  deargentateSc 
pofterioradorfieiusinpalloreauri.Etv.3i.IncrepafcrisarudLb  con- 

gregatiotauroruinvaccispopL,loru:vtexcludateosg^batisutarcc 

neq;tamcnhffcdiaorumcxleftiu;Ufl;cultasimpcdire  aut  conatus 
infnngere  pios  dc  bet  in  Pfalmis  ttligiofc  decantaniis  ,cum  Deus  Opt 
Max.pucros  Hebreomm  excufant  earum  rcrum  infci«ntes ,  quas  ad  di- 
Uinam  gloriamWebant,non  tam  enimeorumfermottcm.guam  ani- 
ini  voluntatem  Sc  ftudiumintuebatur.  ^t 


De  Templorum  deduatioyje.  401 

Atquc  vt  hftncdirpatationcmclaudamus^cntadacrfarii&concc-  Aiconcilidtk  nmvu. 
nt  ,  vtpublicxprccationcsLatinchant,  &  lubcntcrconccdcmusvt 
ptyiatis  patrio  fcrmonc  vtantur. 


DE  TEMPLORVM 

DEDICATIONE  ET 

CONSECRATION  E 


ai 


ranum, 


A  P. 


XL 


■l^MSEflb  Etvs& 
tfay^M  pla&Un< 


rbunicfthcr 
masatasnun 


SSXyKs^  *»numi>omini  rrcccnrciimumvigclimumcjuartu  Fu- 
«SgfofcS'^  ftachiani ,  vtmcmimtSozomcnus  ,  inpnuaris  xdibus  S°V>'*^ift  c  rr  «gi, 
-  —  comisfacicbatfuos.&prophanisinloctshxrcbat.  Eu-  f  ,c"ator,b"sEuft"l>u 

.     *    .  .  .        *  pouoiommaiitmartyrumbah-  DitbmDommicitttiunjt, 

•ica  pcccm  poncrc  voicoant. /UTiani  anno  ^oo.tedisracinoribus,  (an-  »*  dJtlm  *x**t  tfmmtm, 
nis  &:  di&crns  loca  fancfoinhominimicontcmptumadduccbant.  Iu-  Hicron  aductfus  Vigil. 
lianus  pur  rcligionis  oppugnator  homo cx  omnium  turpirndinum  im-  antcmcdium  0;*r„„,j 
puntatcconcrctusdiuinumaltarcpcnn.nxit  j  manuqiinccftacolaplui  a^^kS^ 
1  o  o ,  a  q  o  nc  iu  raccrct  proniDcbatur ,  vt mcmini  fcribcrc  tirutr>\eytum mm/tor  thn~ 

Thcodorcrum.  Donatiltxvigiiuipoftannisnrasciicitcrunf,impioquc  t"*h*r*i'9*       »*/#, $t- 
farorcdificccrunt.  Manichxifacrasxdcsanriquorumdclubns,  &aras  'Uh  ch,,fl  <*l*m*i*m 
mcnhsbrhnicorum  &  mpodi  comparabanr. 
contcnti  publica  oratoria  .pcrncbanr.  Pctrc 


flrukintt  tmlifoctttmtt  ttr- 
rtritt  vt  tmdicontrm  n? s  /#. 
m hmtu  ,  ttltctnrrm  Ec- 
titfimm  Lmuttur}  Omnrs  t- 
ntmftStmttrtt  ttmt ,  t*t?lt. 


lacclhs 

facram  1 
caimpu 


quc 


ubicxon 


nimucioiuuin^iu 

^tmn  D*n>Af'  ,/  4th*t 
Alunimttnf.tf  ctnlrml 


>m%  COIUCCiatam  impuiii-  f,tUctt  mortummdortt  Eum 

1  omni  loco  facrisopcra-  *  «'«w  •  ttttut  hhrottmm- 
ccdcro  vib.initarc  &, ihi-  ***"*»&°™ r*** 
Imiadlcaicbar  lucisanf-  "  f\  fUmm  Eu**v 

acucaicnariUCISam  AfhsnM  £  mdOrthodt- 
CmtUiOpimomiCUmDl-  x,s  ntemtdtum. 

asponunc fundituscucr-  Tht*d»tt.ttrt.ifi ltftx 
m  &:  Iuliani  fcrantur.  E  Oft*.Mtltuit  1  a  m  i'*>m. 

:sratioq;doccntcotraiia.  ^V^l  "n'"¥*'4r 
•y  Mmnch.t.^ 

bylu.tf  1  jo  /*£  fffif/nm  /*  f«»«j  |/,  Thmbornu.  Vttritt 

Ecc  Inlcgc 


Geniz.y 
Gm 


,  24  2$.. 


Efdr*  i  .r.JJI.; 
l.Mach  4  S6' 


Likr  1 1  Ucckji*  Militantis 
In  lege  natura  Patriarcha;  Noe  Abraham  &Iacob  cxxdificarunt  aras 
&  decKcaaerunr,fupra  rnontesArmeniae,  ki  Morco  carapd,  Sc  Bcthcl. 
In  fcripta  leee  fic  Pcus  Mofen  afTatur,  Vacies  quoque  altare  ad  adolendi\Tby  - 
mntmlde  iignis Setmibabenscubitumlongitudtnis  &  alterum  latuudtnis.idejl, 
quadrangulum&duoscubttosinaltmidm^ 

ludcxMWfim^mo  \  tam  craticulam  etus  quaparietespercircuttum &cor«uafa- 
ckfque et  coronam  aureoUmpergjrum.  Munera  qux  Principcs  Hcbr*  orum 
in  arx  dedicationc  obtulcruiu5iccenlcntur  Numcr.7 .  lcd  lofcphus Iib. 

£.Iud.  Antiq.cap.o .  vbcrius reccnfet  quemadmodu  poft  ftru&uram ar- 
cx  Aaron  delcclus  fuit  ad  populi  orationcs  Deo  offerendas,  eamque  o- 
mnium  partium  inundione  dcdicauit,  erat  autem  mixtura  quxda  myr- 
rha?5ireos ,  cinnamomi  tk  calamiquaidvngucntumfuauiflimoodorc 
fragrabat.  Libro  item  fecundo  Reg.cap.vlt.  quomodb  fubornatae  fuere 
viftims & extru&um  altare in arca  Araums Iebufxi a Dauide  ,  monim. 
&  confilio  GadVidentis,qua  ratione  placatum  numen  vindicem  manu 
adpopulum  puniend  Ii  intentam  repreflit.  Altate  Helia?  e  duodecim  la- 
pidibus  conftans  iuxta  numerum  Tribuum  Ifrael ,  quibus  Baalis  Popae 
&Sacrificulifuparatifuerunt,lib.3.de(cribiturcap.i8.  Iofue vcro Bius 
lofedechis  &:  Zorobabel  Salatbielis  filius aras  quoqj  extruxerunt ,  qiue 
Efdra;  primo  cap.3.  commemoramur.  Dedicatio  Tcmpli  Salomonis  fe- 
cundoParalip.Tcmplirenouano  a  Cyro  fadfcaprimo  Efdra:recenfen- 
tur.Machabxi  cum  cxpurgaflenc  Tcmpium  dcdicauerunt,&  confecra- 
tionem  celebrarunt  quam  Grari  Encmia  dicunt :  folennisautemfeftufq; 
is  dies  fuit ,  fumma  omniulxtitia  hoftix  falutares  &  facrificialaudis  ob- 
latafunt,  Templi  veftibulum  atq-,  aditus  magnificentiflime  ornatus  co- 
ronis aureis  atqyfcutulis :  Iudas  ipfiufque  fratres  cumvniuerfolfraelis 
concilio  ftatucrunt  ,.  vt  annis  fingulis  octidui  lpatio  illius  diei  laetitia  re- 
nouaretur,  avigefimo  quinto  die  mcnfis  Casleu  hoc  eft  Nouembris :  &: 
illius  dici  celebritas ,  vt  ex  Ioannis  1  o .  conftat  etiam  Seruatoris  noftri  ae- 
»o agitabatur.  Et quod attinet adaltare , certiflimum  eft  Chrifti Domi- 
ni  temporibus  extitifte ,  cum  apud  Matthaeum  iubeat  vt  quicunq-,  ad  al- 
tarefertmunusfuum  ,  ibiq;  rccordatus  fuerit  quod  alieno  fitanimoa 
fratre,  ibi  munus  fuum  relinquat5ck  cum  fratre  prius  redintegrata  bene- 
uolentiaiungatur.Sedhacinre  magnus  Apoftolus  dubiumomnc  con- 
trouerfiamq,  toilit,  dum  ita  fcribicad  I  lebrceos ,  Nw  babemus  altare  de  quv 
nonhabentederequitalernaciilodeferumnt^bim^ 
inter  Euangelicum  altare  &:  Mofaicum. 
fcufcbius  orat.  delaudr-  Conftantinus  Magnus,  autore  Eufebio,  D.Ioannis  Lateranenfis fa- 
bns  Conft.circamcdiu.cramaedemextruendamairauit^  cumadiunftobaptifterio  :  Bafilicam 
Ccnfta.MopoltmwriKDei  itemD.Petriin  Vaticano,  D.Pauli  ad  viam  Oftieniem  3 S.Crucis  in  Sef 
SgSS^ffi^  '  S^urcnui:cxtra  muros  in  agro  Vcrano  Sanftomm 
dU  trincipem  Jpltf.mo^y^Vcm&MMcxnm^&o^^  Incaquerecan- 
iffUherrano%Timtk  dt-  tampietatemardoremque  xchgionis  adhibuit,  vteunxiadafunt  fun- 

damen- 


^eTemplorumdedxationii  403 
damentaEcclcfia:  D.  Pctri  foderc ipfc  terram  volucrit  >  atque  tn  hono- 
rem  duodccim  Apoftolorum  humcris  fuis  cophinos  duodccim  cf- Z^llT  t 

fcrrc-  '\\  tr,  *  ttr*rttrngenttHmttuttntts 

Q     rtitr        o  1     ii         t  iHuslrauit  omamtntUnen 

oanttillimusPapaSylucftcrcodem  ipforcmporc,&:cdnfecrauita-  dffimM.  fHbditdclhu- 
ras&dedicauitftru&atempla  :  aiins  rti  locuplcs  tcftisilIafuirChrifti^11™  Aoriochcn*  Ec- 
Scruatonscffigics  ,  quarad parictcm Tcmpli  1) .Ioannis Latcrancnfis fc ^j^j^1^1^ 
vidcndampopuloRomanocxhibuit ,  tcftis  &  ara  lignca  quaminco-  A^ikSa^S^^o^ 
dcm  loco  rchquit ,  &  pro  fua  autoritatc  vctuit ,  nc  quifquam  prxtcr  fu-  fic  habec 
prcmum  omnium  Pontificcmad  cam  myftcria  cclcbrarcr ,  ldque  facru  In  *l*tf%  Ec- 

cfle  volunt , ftucho  &  obfci uantia crga  Principcm  Apoftolorum &  inli-  *hfr**t**1**i  dtdu*uti, 
gmvcncratione^  quodvtcomnuinioniniiimfermoncfcrcbatuc.  cam  eo*'in9»t9m  Bifi^ 
D.Petrus  infitndi  Neronis  tempcftarc  amfccrauiflct.  ^^72  tl 

*lfibmft  i^imkS.SyUeftro^UprimmnJMimtJt^uimtJMPontiftxtonftirAutt  f  Um  KeutmkfU ,  qu+dtttm*-* 
S*UAteTUtnf*ri4todep:{h,pefuloR  m*netypMrwt»fyt. 

Thcodofius,vtprodituincftiSozomcno  ,  incoTcmploquodin  wem.t  7. ci*. 
lionorcm  D.Ioannis  Bjpnltxxdihcarat,prcccs fudic,&  vcfchbic  Eua-  E"*p  Li  '>i*>. 
griusForrunxtcmplummultisccrcmonii5  expiatum  vidon  &  tnum- 
phatori  S.Ignario  marty  11  dcdicauic.  Idcm  ctum  hiftonx Scriptor  mc- 
minicChalccdoncniisConciluParicsm  xdc  D.Euphcmixfacra ,  ccc- 
cum  iuum  habuidc. 

Pridic quam cum  Anocx condictoagcrccur ,  Alcxandcr Epifcopus  Soxom ItcJM.  . 
Alcxandrinus,pcrpQCi noCce,fupplcxadarxbaiim Dcoprcccsobtulit,        / 1 
aic  idcm  Sozomenus :  cv  alio  in  loco  cximium  illud  numus  oracionc  fua 


Gangrcnfc  Concilium  anno  rreccntcfimo  vigcfimo  quarto  celc-  ConaliumGan  re  f 
bratum ,  honibiliumdiranim  obnunciationc  cosomnesproicqueba-  s.  StyiuextrtYcrUfifm 
rur,  qui  pios  cortus  reprchcndunt ,  qui  lnlocisiaciis,  BalilicisSc  Me-  Mfa****ontuseetthrMt 
morusmrrryrumhcrilolenr.  D.Baliliushomilia  in  Pfalm.xi^.nopulo  &"rlrtett™  St<J'ji*mtfm 

■»■■■■■  imtiArlrrm  l1r:mi  ini  ..i  *~     _  .    j  •  j-     1    A    •     1M4  *nt  EcdcttA  ,  Vf Ivt 

mcncamiauacmcximiamqiicmpcrtic  ,  quoct  aim  dc  mcmanoctein  '  JZy  ' 

manyrumrcmplumvcniflct  cgtciyopaticntisanimidocumcntoillum  ,,„„„  /r(^.rfl  ,  ,wr,4 

CXpCCXauillCL.  dtrrttum  Ep.frept  , 

Thcodorccus  libr.8. dc curand.Grxixaficcc.  non  poreft  mirari  fatis  r**m*fif: 

magnicudincm  fplcndorcmquc  Tcmplorum  ,  &  incrcdibilcm  orna-  pQta^TJ  ^jSli  '£ 

tumiui  rcmporis  ,  quxrcmplafcrcomnia  fornllimis  martyribus  dica-  ikvfMutm/h  mtdu Ytum 

bancur ;  aitquc  icvna  cum  popiiloadeadomioliapietatisrclu;iolilli-  W  dt(*ium  mrmptlm 

mccontuliiTc,n0nbismodorervcinaniH^verum&:fa^iiis,prx^^     Temfhm  fub-trrU  ,  ^o- 

vcrocumfcftifolennelqiicdicsagcicnrur.  D ■AthanaiiusinviraS.An-^^^^ 

xonii ,  diuinum  cuioddam  vifum  (ancliAimi  huiusviri  memorar,  cum  ^»,^^^#^»£/2 

Arrianos  vidcrcubivifuscft,lpccic  Afmorum  indutos  ,  pcdibus  alta- profttum  tnttrtmtumm 

riaproterercfundirufqucexturbarc  ,  quo  rcmporcvoccm  criammui-  ^onJefitttfiu  *d  hwcvf 

.nicus  raAam  hanc  excepir  AkommM>ur  d'un  meum.  Er  quidem  noft.^"  *a  h*r*m )  n'fi"4m 
J  -  -    ..*:J-^n  ^^-L        L-     r    i-  i     V  ofmrtadvomiMcntHin. 

duos  annos  ,  vx  iacm  ratnarcna  lcribit ,  Ipoliata  ruerc  tcmpla  ,  lan- 


^04  LiberU.Ecclefa  Militantis 

TheccWtus  dc  curat  ftiffima vafainaudit  sfceleribuspolluta, matronarum &virginumpu~ 
Gixc  r.ffcd  li.s.  dcmar-  dor  violatus ,  altaria  fummis  honoribus  veneranda  oxuum  Chrifti  mul- 

tyr.bus.  « .•  .  •  r.  :  1  J„m,a- 


^^52S!35S       D-  Glcgorius  Nazianzenus  oratione  vndecima in  fororis laudem, 
'       p,Si«nti«  ,  V  air pradentem  illam  &  bcatis  prope  mentibus  parem  muiierem ,  caput 


JStqutwo hucptt  annum  Idein  orationc  i. in  Iulianum  de  Paganis  lic mht ,  Non  tam  (Ui rojanctts 
[emeiaut  bu  ,  xw.  quin  tiojlris sdiltts oiulusflugttiofos iriticienr  fnoniamaltaria  apuriflmo  &hhruentt> 
qum tdhtntamuk  ,  fed  v  far      mmn \hllenfta  fckfl.>  Utintme  fadalunt , nec intptis aUaribm hca non 

eu  [epenumero  des  feflosJ  ,      j       ,        ,  'J     J   J    *     mJ  1 

r.*  a  l   r  tdiunda  Miecorabunt. 

peragtrrusi  fepe  dtebtu  fsn 

guiti  eorum  martyum  d»mino  laudes  hymnofque cantamtM . 

Gregorius  Nyflenus  o-  S.Grcgorius  NylTenus  Valentem  Imperatorem  ait  raptum  i  n  admi- 
ft^iCbltf"^0  Bapalma"  rationem  ,  cumPfalmorum  pium  concentum  in  Catholicorum  tem- 
Jit*re  k*c  farciu  cuiad  phsaudiiflet,  cum etiam  oculis  vfurpaffet caftas ceremonias ,  cumaras 
ffttntu  ,  UpU  eft  na'ura  magnificoinftruclu  ornatas ,  cum  frequentiam  populircm  diuinam  ce- 
ccmmunis ,  mhil  dtfferens  lebrantis :  fcpaulo  ante  docet ,  faxum  id  politum  exquoaltare  confi- 
abaltUertiftulapidAts,  ex  citur  5  natura  quidem  fua  &  conditioneminimeabiisquaeinpauimcn- 

qtitbta  rartetes  nojtrt  ex-  _.    r_.J-._r  *r         it^        i     -        r  n  r  oi 

ttuuntu*  ,  &  pau.menta  toiimtdl^rre  ,  nifiquodDeicultuiconfecratumeft  ,  quifit,  vt&al- 
*xorn«ntur ,  ftd  quontam  tareimmaculatum  exiftimetur  ,  &afolisSacerdotibusiifqueveneran- 

Deicultui  confecratumeft  tibus COntredtetur. 

ac  lened.^tonem  accepi;,  menfafancla ,  altare  immaculatum  eft ,  quodnon  ampltta  abomnibui  Jeda  folis  Sacerd^ 
tibui>t>j\ue  vt  neranu  bui  contrecJetur. . 

Cliryfoftoimis libr.6.  <fe      D.Ioannes  Chryfoftomus  homilia  28.  ad  papulum  Antiochcnumi 

iaccrdotiojlubinitium.  ivillu_,_  or  f  .  .rr  r    ^  . 

Ter  td  tempm  &  Angeli multas  ^niaximas  vtilitates cxponit,quasquifqjpoffithaunrecxpau- 

$>.cerdoti*ftdtnt  ,&coe-  pcnbusadfores  templi confidentibus.  EtUb.^.  deSacerdotio ,  afTeue- 

Ufuum  pcttftatum  vm-  ratbeatos  fpintus  diuiniffimachoreacingere  aram  ,  cumdiuinamyfte- 

uerfeu  ordo  damores  exci-  riaperaguntur :  quametiam  in  rem  magni  cuiufdam  viri  fan&itate  pr£E- 

immolaturyAngeloiucho-  jan Dci benehcio patefadLis Ixpe fuerat.  D.Ambrofiuslib.i.  Epifto- 
•  nspienuA  eft,  &c.  larum,  epift.do .  dedicati  vnius  templi  meminit ,  quod  Bailianus  in  ho- 

Ambro/iuscpift  60  qux  norem  Apoftolorum  cxaedificandum  curaucrat.  D.Aueuftinus  anni- 
SS^S^  ucrfariaquadam Panegyndedicationis  ,  docet  ca  omniTquxcxtcriu. 
atdtt  Apoftchrum  nomi-  m  /  cmplorum  coniccrationc  hunt ,  fpiritalictiammododebercintcl- 
ne ,  dtdtcatione,  dedit huic  «g«&,alio.qqoda in  loco ,  vult  fummas  &  immortales  gratLis  immorta- 
Jermontviam.  li  Deo  parcndcflc  agendas ,  quod  practcr  Templi  dcdicationem ,  ca  ipfa 

SSS^  ^1"  *  ^mth*  exuuiis  cohoncftarL 

fratreschar.fftmi,  Altarii     «olpcr  oculatusfuittcftis ,  cum  Ecclcfia  Deo  Carthaginc  confecra- 
•KelTempUftfttuitAtemco-  returab  Aurelio  Epifcopo  deceiTore  Magni  Auguftini^  in  cuius  Pro- 
pyteovnciaiibus  liccris  infcribebatur  ,  Aunim  Font:fcx  ddicautt 


D.Bcr- 


^De  Tewplorum  dedu 


4"5 


canoms  ccremomas  omncs,; 
puoncm,Alpertioncm ,  lniu 
ncm.Eft  aucem  manifcftum  i 


uecapitareculit ,  i 
ljllunuiurionen 


^rtnumiwv 
;  xtcrnum  c 


lcdi-  l  m*u,fi fiJelittrae  dil  gm- 
ijjmtj  ttr  .uttnitmM  >  c> jmnit$ 
mc  iujifuiuimwi.  Quitamd 
^        tn  ttn.plu  m*nuf*ciu  agt- 
Dlto-  tm  totut/t  tn  nobujptrttali 
aniiS  tJifi'*ttorit  romplttur. 
ucn-  Cyprun.Hc  vnftio.Chri- 
^   i  Imatis&alusSacramccis. 
damliquorcm  cuius  vis m cxccnorcm aUioncm  icctundac , <x baccruo-  H(€0it0Mrjtia^t^  iup* 
riidignitaccmantcircomncsnninmluuusciignitatcs^pcmadmodum  da*$fptctdbm*tw&r$g*t* 
inuionbus aliis  fupcrnacarc  olcum folcc.Suxa lccm ciuuncur,  chus  incc-  & i  fl*ltmnum Upidtt  H • 
i  11      r  i  inimtiic  Jomum  cradcmdismcrcimo-  ubuti.  ffrritmltm  mttlligi 

iiuur,vcticciaracurnonirop      ai  habctum Pon-  ™''*4n'  mjfiaf* 

lnisaccommodacam.in lptolologixcum cx  3  in        p  tr,efftptatuedmtm. 
tifcxdclmcac,  vcdoccamurin  Ecclcliaduibus  ilhs  hnguis  myltcriadi-  ;^r* »  J 
uinaminiftrari.Fores  pulcac  rcliquiis  fan&is  ornacus  cV:,oncratus ,  quafi 
aeriasvt  Apoftolusvocatpoccftaccscicans,arquc  dcnuncians,vcabeac 


cxco 


juc  piorum 
:o  coto  ncgc 


ir;  :t  ■  :  •  -  xnttent'ii  mdilta  nm  ffimon  txttd*t,eyc 


ConciliumLatcran.j.fub 
"  Innoc.llI.Can  6 1  in  for- 
ioncmhabcat.Itaqucin  LatcrancnliCon-  mutalitcraiumPixdica- 
usinfuadicxccn,,&  Archicpifcopusifipro-  torumi  Ad  h$c,  mutaptr 
nni  Induleciuiam  ns  omnibus  qui  Dcdica-  md,ftrttm&  [utrfl*mm- 
r  •    r         -  %'    i  xi„-  -  :    iuittn  tm  ,  aum  <]utdam 

rCirio  folcnni  dic  dc  miuntcis  panuciuns  L*ltfutum  JtdU/t  f„€rt 

non  vtrtntur,  ej*  tlauts  tc- 

i,  Concilium  Agachcnfcnon  modoiubcc,  cUfueitomnuniur,  e»;cr- 
licrcntur  vcrum  ctiamSaccrdotis  bcncdi-  unentulu fatkfafitotntr- 

 : MfiOi„r  ^n^tTmi  -mA^rir-i-  ***** -dturenmm  ,vt  tum 

, .  dtdumtur  baflUcm ,  non  tx- 
^1"  #  ndatur  tndulgenttm  tiltrd 
lagniprolapia  idipfum  COn-  Mnnum  .puembvnofolofl- 
jm,ncalio  in  loco  quam  .-«..«  plunbm  tptfcopu  d$- 
laetviquxdamcxcrcma-  dutturi  scdeind$mm*ni. 

°      1  utrptrto  dedicAttoKU  ttm- 

pcrt  ,  aumdrattntm  dtts  d$ 


jdaccinecad  Al 


nevllus  Annftcsaucprcsbyccrinprophanis  priuanfqv  locis  ™~  9.m4Atl€rtniuigtnttm%ltr* 
fttriaobcat.FclixIV.  cGregc 
ffirmatquc  tuilfc  Canonibus  i 


conio;  si  i 
*4$s  &  vn 


datm^ 
tum  4 


Ui  ,  dtuott  <J»  ft- 


UUcentumeffzmquemonajliriims^  ,  nequtQtettiQnH  demiitnina- 

pertmlficareAtttequMm  cmtxtu  Deo  amdbilu  Epifcopus $rdhonem  tn  ioiofaiidt  & 
iruum  fi.*dtpMlUumprot'ff:im  >4:/rri.ftJ*Et  lib.i.lnfticucion.dcccnnt  ldcm 
Impcr.:u)r  locum  tn  tiuofdiraddes^xddifuatdfunt  cttamdiruto  adtficto^auum 

manen.  -  v  ^      '  '/ 

'  FaccancurieicuromncsoporcccciTc  maximc  racioni  confcncancu, 
vcdifcnmcn  aliquod  ftacuatur  inrer  Atcam &Dagon,  inccrlocafacra 
6cprophan4,quxqucdiuino  culcui  dcdicatafunr,&:qux  adconununc 

Lcc    y  vlum. 


4  o  6  Llber  1 1.  Ecclefa  Militantu^ 

vfum  accommodata,  interoratorium.<S<r macelium ,  intcrEcclcfiam  & 
triciinium^ntcreadeniqu^ 

lial  referuntur,  nifi  libeat  praepoftcra  quadam  audacia  coelum  terrac  rni- 
i  fcere,&:  Hierofolymam  in  Babyloncm  commutare. 


$VOD  F  A  S  LICITVMQVE  SIT 
Templis  atque  AkaribuspulchemmQsiu- 
Jlrutftu  t$  ornattu  adbi- 
bere< 


Jore?hUh,%.Anti<t.c 
Vlut.de  Stotc.  cont.  So^om. 
tb.yhtjl.c.  $. 


Ger.ef.22. u. 
JExods  3  y. 
lofueyis. 

JSum.j  i. 
).Reg.i6.i. 
iVaral.ij.il. 
Z.Varal  6.1. 
.1  Efd  i.i£. 
l.Efd.i  iz. 
l.tfd.6  3. 
Jiggiti  7. 


Piomaiori  partectpituli 
interdum  vt  can.Apoir. 
Diilc  >6. 
1  CoriMi. 


£  a  p  v  t  xLvn. 

Ierobo  a  m  cx lofepho  ,  Chryfippus  Stoicus  au&ore 
PlutarchoJulianusfideiChriraanedeferrorapudSozo- 
menum ,  Meflaliani  vr  Nicetasrefcrt,  &  vtmeminit  Vi- 
I  dor  Vticenfis  Vuandali :  Bogomil*  apud  Euthymium: 
*•  Pencbiufaani  vt  Petr.  Cluniacenfismemorat:  Waldc- 
lesdenique  m  hiftoria  Boemicaferre  vixpoterant  velornatum  velexe- 
dihcationem  Templorum. 

Pugnant ex aduerfo  locus imprimis ille  terribilis  &  honorifica  ma- 
reftare p  enus  de  quo  lacob  meminit cap.  l8.  Genef. dminum  item  im- 
permmMoiutqueloiuefaftumdecalceisponcnd 
cluanum,ftmdi.ra  &mhgn,a  Tabernacuh  ornamcnta ,  qHX  diuimtus 
jn  Exodoimperantui:mund1o.&  vaforum  fan<aificario  ,  de  qua  libro 
Numcrc,rum,Tcmplum  Salomonis  cuiusmcredibilis  appX  dib 
Reg.i.&z.Parahp.defa* 

fT^r^T  rTfthlS  adhlbl'»=^ionesZorobabehsm„Sa- 
lath.el,&  Iciu  fih:  Ioicdcch,(accrdotum  popuhque  facnora dc 
Aggcus  Propheta:Lnc*n,a  deni,]Ue  & noua  Templ,  confecrarlo  mdT- 
daaMacchabe.sdcquarecopioIl-,neoru,nhiftoriapericrib,tur^ 
Ecclchavtnorunt  omnes, &ctymon  Grcccum  fatis.nnuit  vulan 
quando pro ilhs qui fe diuinz (c, uituti mancinarnnr  I  lumiturah- 

mEcci.JumDonnmv.laddeamamgen^mem  D Sr„r  f" 

ptincipibusEcclefi^irisquiqjahosmoTrantt iv ^TW™** 
mmusMatth.i3.dc  corrigendis  iis  a£S2  P*^  Dc" 
ficauj  «  non  aud.mt  dic  Bctlei «.  TertffS^^^^ 

fiunt: 


Dc  Tcwplorum  OmamcKtis.  .  407 

flunr.quofcniu  drxitApoftolu5l\aciCori  Varrolib.i.4cIw^I* 
Wfamtiundumuta EecUfum  Daconumnuu}  «g  ^iif»;^  * 

lntcrdum  EcclciuTcinpluinnommatur,  ficnficiinimirumlociw  ^mtZ 
vtcxponitSaluianushb.  ^.dcpiouidenr.  quanquam  Vairo  aliud  cty-^w  »„^4  :  */  aufptdu 
monilliattribuit:  fcdab  hocquidcmnominc  Gallivulgoabftincnr ,  vt  tnttrr*:  a  finithtudwt Jub 
$i  Larmi  vix  Dclubrum  vfurpanr,&  Grxcc  *>  #*/*»'  u»fu 

Citholicavocanrr(niusaiircumD.C!ii7fortomoOratorium,aur  */*J  Gtnt,  <s >  *?™'r*, 

1    ft  jS       ,  .      1  n  i*i  r  1  1         fmn*9S*iiu*»  B  dt*tt*U*. 

ttinuto&iflimoHicronymo  Baiihcamquaii  rcgihcum  palatium dicas,  ^^j,,^^;,^^. 

autvtinEditlisvctcrumlmpciarorum  Dominicuin  :  Qtiodli  pio  Gla-     clnyf.hom  jo  con:ra 

diatoribusolim&  AthlctisPalxftixcx  Amphithcatrainlanx  quxdam  Anomocos  Hicr  a<hicrf. 

fubllruc^oncsmagnolumptu,incrcdibilimagmficcntiacxtrucbancur:  Vigfi  Voembmwimr&Gf*- 

Si  pro  Scnatonbus  Curix  cV:  Capitolia ,  Lycca  pro  Philofophis ,  maiori 

opinorrationcTcmplaoriuntur^rumad^tcrniNuminiigloriamjtum  tt^ir  U^7,hfl.i  ^.quo 

ad  dccus  &  amplitudmcm  San  ttorum.  iuttUtur^t  /  ndt*  &  rts 

QuarcvidcmusOri^cncmatquc  Arnobium  dtiosEccltfix  vctcris  Cur>ftt*norMn.iiu\f JIm  n- 

pljwinrTrnrinfinrc  fkr  Aiu^nn    Frhnicis  fiirua  funerftitione  o/loriimib  ft'tutrtntMrtfjrro  B*fii«* 


obicciflc,  quod  vix  Tcmplahabcrcntvlla,quxcum  noftnsfplcndorc  "^*^4^'^V^4  4ii 
Cvmaqnificcntiaconfcrnpofltnt.EtD.Paulus  i.ad  Corinth.c.ii.cxcrit  (An.0mntiiufdi<*«. 
aculcosrcprchcnfionis&:  icucntatisiuxinpnmosChnftianos  ,  qui  in  q.y.&e*n  omntj  B*fil«*, 
domo  Dci  notaiinfolcntixintcmpciantixqucfuxfigcbant ,  nenbjbxts  d*eonjur*td  t.i>fr*t& 

J~.^J.  ,.J„.h1         L>   riLlM^l  n.i^  Ar5\„c  rUri(\i  «.«r.a  Tttflfl*  tilTMlusrt- 

mdmmtmuijnauwidut  lnUji*m  uctiouttmmtui  quoddocrus  vJimticxcim-  M{tiw  ttmun  ,  ub  *  j< 
plo aicbat Matth.i i . qui Domum Patris fui domum ormtwtk  apjpclladam    ^  ™  jfag  tximwm 
cflcdcclarabar^ncquctantumdcSalomonisTcmplOyicddc  iacrisxdi-  c*j*r*nno  *\>  vrbttodttm- 
busnouxiceisxquonuc  loqucbatur.  71*.  tm  P*i*tto  Templum 

Eofpc^btlausillapulchcrnmaquamloqucntis  fapicntixproxcnc-  ApoHtnk  dtdu*Mtt  *t  bt~ 
ta  D.Hicrony mus  Ncpotiano tribuit,tum  in  cius  Epitaphio,  tum  Epift.  ^thtemtptrftatDio.c*f 
5^d  Hchodorum,quod  niminim  fobcitusfempcrruiflct  in  vita/initc-  Hiwon.  adHcliodorum 
rctaltarc,nparicrcsabfqucruhgmc,iipauimcnratcrla  cV  coniita  flori-  dcmoucNcpotunicpj.; 
bus,quodclcgantiirimi rcmpli  vcftibulum arborum  ramis  &  lxra qua- 
dam  viriditatc  omauiilcr,cumqucBcfclcclcm  vcluti  qucndam  appcllat 
mirifica in  cxcogitando iolcrtia  prxditu  &  faptcntcm.  Ita  S.Ambroiius 
hb.i.officiorum  c.ii.icribk  conucnirc  hoc  vnum  maximc  Sacctdori,vr 
(acras  xdcs  fplcndidiflimc  codccorct,vt  Dcidomus  quam  maximc  ficri 
potcftdignitatecolluccat.  EtDJoan.Chryfoft.cumauodifputationc 
hancclaudcmushomil.$.in  Epift.ad  Ephcl  Jmmonad  maius,fivafa&: 
Ecclciix  iuppcllex  tanro  ipledorc  intcrluccr,quanro  par  cft  animas  no«r 
ftras  rcddi  puriorcs  ac  iplcndidiorcs  virtutum  ornarncntis* . 


408 


DE  COEMETERIIS 

ET  SEPVLCHRORVM 

RELIGIONE. 
Capvt  XLVIII. 

Antvm  cft  difcdminisinter  fcpultwam  Chri- 
ftianorum  &  Infidclium,quanta  eft  intcr  innoce- 
uum&  iuftoirum  ab  hac  vita  migrarionem,&:  fatu 
mpiomm  difFcrentia.Hi cum  maxime  florere  vi- 
dcntur ac  vigcrc,moriuntur :  illi  viunnt  atquc  vi- 
gcntetiamcum  dc vitadcccdunt:  hideiperanrcs 
animoque  fra&i intercunt ,  illi  autcm iucunda fi- 
duciaplcniab  hominibus  cripiuntur  :  Hitem- 
porariam  mortcm  oppctunt ,  vtaeternumextin- 
giiantur,ibicorporediflbluuntur,vtaetcrnumviuant.  Hiangunturdo- 
lore,pccnasvtfnasimmenioquodamcumuloaugcant ,  illi  in  portum 
quictis  appcllunt,vtadgloriam  attollantur. 
htkjh.ii^  ^  Hincmulfumillud  Apoftoli,  Theflaloniccnfes  fpciucundarecre- 

J^  W^ax-  antis,  ^oltimus  autemvosignorarejrdtresdedormtentibw  %vt  noncomtift  mm\ 

™  d  $  fym  Chnftiani  lcpultura!  ttiae  locum  inhgniri  volucrunt. 

Epiph.hxrcf^o.  Iudiei&  Romani  aliquando  cum  fnpragcntcs  alias  colercnt  huma- 

Mdiuunt  miferum  ittum  nitatcm,non vrcbant  corpora,ledcondicbant ,  &  fcpclicbant cxtra  vr- 

(fautehr/Jemfic «n<l-  Cryptas, Arenanas &Spcliincas pro rarioneloci  vocabant . Sed  cum fi- 
Uutur  ri»lu».ivtJelnetiy>  demditnnrrus excipienreslpem ctiam  immovtalitarishauliftcnt, womi- 
fet,* tjf  jft »c conflrua*  )  narunt Ccemetcria,quorum tatus  vel Romanamodo  in ciuirarcnume- 
rus  fuit,  vr  in  Albo  Varicano  vfquc  ad  quadraginra  rria  reccnfercnrur  ia 
mdcab  AnnoOinftiii/.proprcrmartyrummultirudincm  &  co-)iam 
qtiamTyiannoramcrudclisimmanitasinucxcrar.  Hmcparitcti!^cx- 
ti nr yctus rchgio atque  pietas,in  adcundis  &  luftiundis  cccmcT'rii  c ua 
ful fie ca mam volu«t,vt auerfta  Chriftianis  Imperarores&  infc  L\ ,  ' 
uiflimas  ptrnas  in  adoites  ealoca  fancircnr:  quxpoft  ed;dX.i  vt  prcdic 


%Mron.*dann.z26. 


nilian  apud  Euf 


&:  tranquii- 


u 


,    ©  Lib .  1 L  Ecclefa  MilitavtisJ 

j2 rrSSSl  ternmi illi  fpiritus  in fepuicfetis habitarc  cupiunt  non  quod inde leua- 
rionemvllani  autanimi  voluptatem  capiant ,  fed  inuidia  quadamad- 
girent ,  vndtid alquu re-  uerfus  homines mcitari,quibus etiam  perfuadere  vellet , eorum animas 
fiepe  d?f<eret>  nontquem-  £col-poribus  (eiu^atas  mutariin  Damiones.  Erquidemharrcfishaec  vna 

Jjb.  9.deciuit.c.ii.6c  lib.de  hxrciib.adQuodvultdeum  c.  86.  Propter 
IdcmChryfo  hom  1?  in  hancigiturcaufam  Ccemeteriafacris &religionibus expiantur,facrsem 
Mmh.Sedcurnam  m  fe-  jj^jQ  Cruccs  ficuntur  ,  tum  etiam  vt  Viatoresadmoneanturcosqui 
^cbrU  verfamur?  Quia  miblconditifunt  in  fide  Chriffi  Icfulucis hanc  vfuram  reddidiiTe. 

vtdeltcet  perntctofam  opt- 

nhnem  ingredere  bominibux  cc»antur,quod  bominum  qui  alierunt  antm&d&monts  fiar.t ,  quodttiam  a  cogitatiattt 
npjira  vttnam  a  bfitj. 

Auguft  9.C1C  Ciuit.Dei  c  u.Dicit  qusdam  & aritmeu bominum  d&monesejfi  eyexhominibtv  fieri larcsyjimtrki 
ipniJunt.Lemures  feu  Uruatjt  mali. 

Qui  alias  probationes  appetit  ex  vltima  antiquitate  repetitas,  lcgat 
hb.6\  Conftitutionum  Apoftolicarum  c.3  o.vbi in  hxc  verba  ncceilario 
incidet, Conuemte  in  Coemeteru  facrosltbros  in  iis  legentes  &pfallentespro  tu  qui 
dormierunt.  S.Dionyfius  Areopagitamin  extremolibrode  Hierarchia 
Ecclefiaftica etiam peruolutet  vbi  cap.7.  videbit  defcriptas  cerimonias 
OptatH^Mikuit  lib  con-  ^U2m  mortuorum  exequiis  rieri  folent.  Oculos  adiiciat  ad  Optatum 
tra!  armcnianum  fub fin.  Mileuitanum  lib.  6.  contra  Parmenianum  vbi  veterum  Chriftianoruni 
Quidttferam  etiam  tllam  iuftam  expoftulationem  querimoniasque  deprehcndet,quodDonati- 
tmptetatem  de  veftracon  ftse  Ccemeteriorum  ius  &fanftitatem  violarent,&mortuc.rumhuma- 
**«tio»i  venientem ,  qut  noncm impedirent.  Sandimmi  Doftores  fupenus  laudati  Cyprianus, 

ad  hoc  Bafiltea*  tnuaJere r     A     1      r  r  a  *r     n-  1  Jt 

volutftu.vtvobit folkctx'  Hieronymus,Ambrouus ,  Chryioitomus,  Auguftinusad  eandem  rem 
metena  vindicetU  ,  non  probandamlocupletem  fymbolam  confercnt ,  Sc  demoftrationem  hu- 
perrr.ittentes  fepehri  corpo-  rus  veritatis  continuabunt,  vfque  ad  masmum  Triburienfe  Concilium 

mortuos  negantes  funertb  Poiiet  lepulturs locum^vel  in  prmcipe  Templo ,  aut  m  Monaftenis  re- 
/^w,&paulopoft.^^hgioforum5autineadeniqueEcclefiacuidecimas  probo  more  depen- 

tnfultatfuneri}  quidimpe  dit.  4  *  1 

VA  jeiMUkram  t  qutdiurrk  mortuu  litigrt perdidifti malitU  fiuclum^ 


DE 


4U  Lib.  1 1  Ecclefe  Militantts^ 

Petrus  Epifcopus  Alexandrinus  cum  Arrianis  expoftular ,  6c  Opta- 
tus  cum  Donatiftis,quod  Catholicorum  fepulturam  impedirent. 
TheoWlih  bij e  \6  *  Tres ob caufas,ait  D.Chryfoftomus , pompa funeris  atque  iufta fi- 
sZyJ.7-c\t  ^  unt.  i.admutuaminternosbeneuolentiamdcclarandam.  2.adipem 
Ve.TtnAhxtp.contraAr-  rcfurre&ionisprofitendam,  quam  exfufcitant  &  Ccemeterii  nomeni- 
ri*nos.  pium,  &pi#  viuorum  precanones  atque  funalia.  3.  vtexalienamorte 

Heb        ' 4 ' ^ 1       ftuflum  &  documentum  capiarous, &  de noftra aliquando  futura  mo- 

Laaamtlib^.diuin  Inft  nitionem.  ^;V#f''  \\  ' 

cap.f2.  AdditquartamLaftantius.quodminimeconfentaneumiit,  vtdi-  • 

Non  pauemur  figuram  &  nmx  mcmis  effigies  &  fimihtudo,feris  animantibus  exponatur,aut  co- 
fi^Hntun.UehftrUac-vo  iic^urm  fterquilinium.D.Auguftiinis  adiungit quintam,erauifljssieqj 

iucrtim  tnxrkdamtactre,    .  \        .  1  0  rr         1      r    a  ^  •  •        •    j-  * 

CedreddamL idtem vnde  ait  corpota  noftra,tabernacula  efle  qu;edam  iancti Spintus ,  lndignum- 

ortum  tfi  cjue  videri,vt  maiorum  pi&as  fimilitudines,arma5vcftes,ftudio  (ummo 

Augli  dcCiuit.Deic.13  beneuolentiqucferuentur,  ofTavcro  &pr©pria?natiua?q;  illorumexu- 

Nec  tdi  oumentotemnen-  ^  n^J^antur. 

dA?+ Mchnda  [unt  cor-  o  ©  r      ..  .         1      j    •  t 

v  ^  >;*«ruJ  *»*xi-  CerteinterpcBnasatq-,lupplicia,quibusdiuinamenshominescon- 
poradtfuxdQTum ,  maxt-  r  i>    rr       >i  ^  -  ■ 

tujhrum at% fideliu,  icelcratos rnacxare iolct,non  de lc miiimisvnu  hoc  ponitur,vr  iepultura 
quibw  tanquam  organu&  {polientur:  Ioachimo  imprimis  minitans  Deus  fore  prsedicit,vt Alinoru 
vtfuadomnta  bona  opera  morc  condatur;6^  Iefabcli  canu  rmlamatq;  ventresprotumulo  habitu- 
hnflu-svfuiellS.trttusbt  •    t  r  r       1    •  1 

J     I  ,  -  m.&uwL**  ram.D.Gre^,Nazianz.Orat.2.iniuliaiuimiingulaneleeantiaorationis, 

entT7,paternave(luO>an-  t>  t>  b  ' 

nuluty&c.  opponit  magnihcentiihmum  i  licod©iiirunus,turpilhma!  illicloaca?, 

in  quam  dcfcrtoris  illius  infandi  cadauer  a  mimis  coniectum  fuit. 
Ierem.u.T?.  Iofephus  cap.n.libri  itf.Antiquitatum  notatilluftrem  primumHe- 

^^^J^m^.^''  Te^S  kminam>ak  co  temporc  derioruifle,&  incrcdibiliter  imminutam 
\"TportMHterufalem.  fuifle,quoDauidis  fepulchrum  apcruitrtum  vero  ccelefti  prodigio  flam- 
I-ofeph.  antiq.Iudaic.lib.  mamextitifle aiunt,qua  duodecim  cofumptiilliprimifunt ,  quiad'mo- 
16  cap.u  Huinuitatutad  numentumpropius acceirerant.Suntetiam expreffie  fegum  fan&iones 
^^'^^"^^  in  vtroqj  iure  aduerfus  fepulchrorum  violatbres,quod  icelus  cum  facri- 

ter  us  troctjlit  >  vjque      .  *  .  i 

,,Wift>rM  «rforwi»  S^-  legiocomponitIiu'ifconiultus,atq-,pertinereadlegemIuham  devi,in- 
fponis  --D/ '.utduivhiduos  urereinfami#notam,efle  capitalc,  mortem  aut  exilium  aut  damnatio- 
fAitUttesar^fit,erumpente  nem ad metalla mereri.Oratorum apud Romanos  Corypharus lib.2.de 
filZ?uff!lti'  lcSibJn  hanc  rem  Solonis  conftitutiones  profert,qui pcenas  acerbas  m 
quL7juternt^  exi-  eos  excogitarat,qui  buftum  vel  monumentum  violauiflent ,  cippum  Sc 
uti>&  taclut  rehgtone >  ad  eolumnam deieciflcnt:  vbi etiam  docet  maximum efle  fcpultui $  h ono- 
txptandumfe  in  aditufe-  rem5quihaberipoteftmortuo. 

PuUn  rnonumemuj.  <an-       M  ue  hinc  fadum  eft  vt immanes  & barbarar  nationes  haberctur 

Car!.!r  f:mts  6q.i.  mtatls  contcmnercnt ,  vt  Anthropophagi5v t  Maffageta^,  qui  fe  mutuo 
Quod  maioresnoftrifa  iuiscorporibus,tanquamlepulchris,dcuoratos  capiunt:  qualesitem&- 
cni.gio  proximum  cfle  Tibaritaniquiafummisrupibusfuorum  cadauera  prarcipitant  •  quales 

viokco.  cam  .&  Cafpuqui  vsgrades  Moloflbsenutriuntaquibus  mortuorum 

Sepuichrt  violati  ailiom-  hommumcxuuiaeabiumantur.ERomanisL.Syllaquiimportiinxcru- 
famtamnrogat.  delitausplunmadocumctadederat,primus  Cornelicegentis  vricorpus 

fuum. 


4  r  4  Liber  7  7.  Bcclefix  Mditantus 

terepAbant.TrtnsUuk B  fif^ 5  fanftccanttntc*nm  Pfalmorum qui  eiufdem  ratlonisfuntatqtteidem  va- 
ptfceporum  mambm  ,  &  Iwt , &c.Etpaulopoft  :  Deindeaccedens  duunLis  Antiftesipfimortuo 
teruicemferetro  fubitcien-  fan&e  precatur,atque  poft  precationem  Sc  ipfe  eum  lalutat  ordine  o- 
ttbas  cum  alii  Vontifiees  mnes  qui  adfunt.  Precitms  qLiidemadiLiinabcnignitate  contendit,vt 
mtaJ%ti7bcr^  *fal'n  &omniaomninopcccataquaehumanafragilitateimbccillitarcquc ad- 
\7umd*celentmmefa  milta^unt ,  ei quicxcciTit e vitaremittat ,  &euminlucemacregionem 
tlefi*  ftetunc*  Salmtor^Vmomm  ^  inqLieimus  Abrahae ,  Ifaac&Iacobdeducat  inlocumaquo 
$ft  pofita,  &c.  ^fugitdolor,triftitia&gemitus. 

VenerabihsBedalibr.     Quinonin  tali&tantaautontateconquiefcit.ipfeinquietus  turbu- 
4  hiftor.  Aoffloruin cap.  ,  .  ,~  ™,  '  ^  r 

0  lentiliimoanimimotuagitatur,quiquehonoraremortuosrecuiat5me- 

returvt  eum  viui  dedecore  &c  contumelia  profequantur. 
Beza  in  Iconibus  in  lulio  Cxlare  Scaligero.  At  tufumme  Dem  vxfii  qut  pondera  «x'.i  dtrtgie ,  infontem  dile* 
:;  •  orbtbtv  tnfer. 


DE  SACRA  SVPEL- 

LECTILI  ATQVE 

ORNAMENTIS. 


Obtatus  Mdeu'tt.y6. 
S  *H  i  erofme  liu.  1 .  contrc 
les  Pelagiens. 
Vnde  adtungu  gloriam  ve 
ftium  &  ornamenterum 
Deo  efjecontraria  ? 
Sigebert  ae  anno  4J0. 
Vi&or  Vricen  libr  i.de 
perfecucVvandal 
Proculm  de  PallU  altaris, 
prohntfasl  carmfiafibi& 
fcmorahafaciebat  qutta 


C  A 


p. 


L. 


P  t  A  t  1  Milciiitani  iuftiiTimtf  qucrclxfunt  in 
Donatiftas  ,  quodlintcola  inqiiibus  facra  ho- 
ftia  col  locari  lolct,  mdigne  violarent.  Pelacria- 
ni  externa  Ecclefue  ornamenta  atque  omncm 
facrarum  vcftium  fplcndorem  ,  Dei  ^loriscrc- 
pugnare  exiftimabant ,  .&  diupcrfticionc  mana . 
re .  Vuandaliin  Africaeadem  indignc  confpur- 

cabant ,  iifdem  induebantur :  Proculus  certe  cx 
'nProJutL*  luttarei  e-  cagcnte  fcelere  &  audacia  notus ,  e  pallis  altaiis  interulas  fibi  &  femo- 
erutorfrupattm fibicom-  ralia confici  curabat. 

kns  Imguam ,  tnbreititurp  Jfima  confumptus  cft morte.    JEneas  Syluius  de  Bohemis  £.  j y. 

Waldenfes  rifu& cachinnis  eos  excipiebant,  quifacra  vela ,  quibus 
cahx  inumbratur,  fuftmerur,  tergitur,  aliquo  genere  honoris  diana- 
bantur.  Recenti  memona  xque  infaufta  &  infanda  ,  Zi-kaecncra 
tor.Hueitaram  atque  princeps ,  diuina  adarammyftaiacclcbran  iu- 

bebat 


~)e  iuflu  funebnbus*  4 1$ 

ie  capiris  amidu ,  fme  ilola ,  manipulo ,  &  facri-  imkirmmtnflffim*, 
icrus  initio  libctumcflc  aicbat  &  Wiracui-^^^^»^*^ 
1  vri ,  poft paulo Occolampadius pcr  iocum &  ^S^T^nmt^ 
\Umenu  nominauit.    Confclho  \Vritembcr-,,;u<<#™»*;»w 
oniis  Ecclcfix,  tatctur  iftam  P^nopliam  ,  vtvo- 


UA  YlVJUt.  a 

nnamcnti 


oncxcoconhciba-Aupuft.^.Tcrcris&no: 
ur  ,  quia  apud  nos  ui  Tcftam.q.4* . 

Sed  hmc ,  tnaumnt , 

ear   quod  ad  ccrc- tur  SmetTlltsfmff*  s*mutft 

DroDna  •  1*  n  1 1  M, 

r     r      '  j  f       l,<"a  hodte  Discont 

dimuscflc  maximc  DmJmmttctt  mdtuntut fic- 


ommuni  vcftitu  vtamur ,  tum  ad 
s  qui  adfuntadattcntioncmpro- 


lactota  rc< 


Quidlignin" 


ccc 


itim  ,  tum  in  Concilio  orbis  tcrrac  aggrcga-  (rttt9  omnium*vlfttttHm 

OrmttMm  ,  td oft flolm  dtct  - 

iicmtoriLuteontodmtuf.  Admontt  tum aut  illo tnduitur,  vt momorfitfnb m^oC/tri- 
onfluutum>o>t. 


:duccnrosannoscdixir,vtDiaconiDalma-  DMmsfutinvit*  Sylutflr* 
cum  intcrmiflim  Tyrannorum  vcxationc  to.i.Concti 


+T  £  Liber  1 1.  TLcclefta  3Vlilita.i7tis 

Eufebt s.hift.c.i$.  confuetudinemreuocaret.  VnnsdepnmisChriftinnisapudEufebium 

Theoiioret.htft.EccUf.il,  nommc  Polycrates D. Ioannemfcriptorem Euangeliiteftatur geftauil- 
c  t7-  fe  Mitram,quam alias  laminam auream facerdotalem appellant. Theo-  • 

doretus  ftols  Sacerdotum  mem  init,  quam  etiam  Spiritus  San&i  ftolam 

nuncupat.  ^l^^-  • 

Concil  Nicaenum  l.Ca-  Niccnum  Concilium  primum  anno  325.  celebratum ,  ftatuit m  fcc- 
nmeArabico^.  clefiaOeconomum  vnum  cffe  oportere  ,  qui  aurea  argenteaque  vafa, 

vtfitinvnaqttaqsecclefi*  trabeas ,  vclamenta,  &  reliquam  Ecclc(iaefupcllc(9:ilemftudiofecon- 

procurator ,  &  cum  eo  alti,  £ruct 

^S^ifS  C«umC^ 

4.  det*<te<vtllarum,&  fe-  vetat aliis in rebus quam  in  facris  mmifteriis,hntcam  veftem ,  quae  Alba 
mentu  ,  &  fumptuum  ac  dicicur ,  adhibcrc.  D.Athanafius  in  epiftolaadMarcum,queritur  de 
vaforum auri ,  & argemi,  impudcnci  Arrianorum  infolentia,  quod  ornatum  omnem  Ecclefia:  vel 
t2££!$X&R  «pilafcnt,  velmcredibilifcelercpoIimfTenc  S.GrcgoriusNazianze- 
demdecuramloct ,  m  quo  nusin  Apologiafacrarum  veftium  quibus  induiPonrihces  iolcant  lae- 
fanft*  Zucbarifttaferua-  pe meminit.D.Ioannes Chryfoftomus homil.83.in Matthaeum cohor- 
*ur-  .  „  taturSacerdotesad  internamanimipuiitatem&  innocentiam,  du£lo 

Concihum  Cart  agine-  argument0  ^  candidiflimis  vcftimentis,  quibus  ornati  facris  operentur, 
lei6  Canone4i.  o  .  a  r 

Diaconus  tempore  *b-  &  diuinum  iacrihaur»  obeant. 
Iationistantum,velleclionistalbavtatur.    Athanaiius  epift. ad  Marcum  Papam.  Tntantumetiamncftravafta- 
uerunt,vt  nec  libros,nec  vcftimentaejcclefiaftica,  ak.n tjjOrnamenta.nec  reltqua  vtenfilia  nobis  dtmtferint, 

Sox.om.kift  1 4.^.14»  Sozomenus&Theodorctusturbulentam  populi  feditionem  fcri- 

ptisfuisprofequunturab  Arrianisexcitatamaduerfus  B.Cyrillum  Do- 
Amhof.de officiU  U.aS.^  &oremmaximum ,  Patriarchamillo^uofaneinfigncm  £c  munificen- 
AurumEcclefia  a  et,  no  tyjjmum  qUOd  pLxciofiflimas  Ecclefix  veftcs  choracmnnque  facrum 

vtferuet,  jedvt  eroget  -rr       j  rii  i 

fubutniat  in  neceffuaitbm  vendicuraiuiiet , ad extremam  pauperum  mopiam  mblcuandam ,  cum 
0*c,  peftis  populum  famcfque  vexarent :  quod  tamen  facinus  ^loriandum 

fuerat  atque  permiflum  ,  vt  c  grauibus  Ecclefise  decretis  &  fan&orum 

exemplo  liquet. 

L.$a»cimu*.  C.  defamfi     Imperator Iuftinianus  in  Codice  vetat,  ne  quis  facratiffima  Sc  arcana 
Zcclatu.  eftij,  vafaj  ne  Vcftem,ne  donaria ,  aliaque  ad  diuinam  religionem  accommo-  3 

data,ad  venditionem  vel  hypothecam  vel  pignus  trahat  nifi  forte  ad  ca- 
ptiuos  redimendos  alendofque  pauperes  in  fummaannonxcaritate. 
Xcdahift.EccUi.cj?.      VenerabisBedalib.i.hiftorise  Anglicanxpofteritatireliquit ,  quemad- 
modumS.GregoriusMagnus  ad  nouam  BritanniaeEcclefiamfacerdo- 
talem  paraturam  miferit,veftem  multam,  vafa,  lij^fanothecas,  ornamc- 

taaltarium,quibusetiamnumvtuntur,tametficontrariamrcligionem 
auerfa  mente  propugnent.J 

i  .Ccr.  i+>+<>-  Qupd  fi  rationem  ipiam  confulamus  ,  nixa  quidcm  illa  eft  D.Pauli 

documcnto  fcribentis ad  Corinth. omniafecundum  ordincm  &  deco- 
rumcffefacicnda  s  decoruautem  &c6munishoneftasrequinintvtin- 
terfaaa&prophanadita^ 

ccelcfte 


DeOrnamtntisSams.  4n 

cxlcftc&ccrTcnum,diuinum&  humanum.  Videmus  Confulcs ,  Sca- 
binoSj/EdilcSjaliofauc  Magiftr.ttus  qutrcipubl.dauumrcncntjhabctc 
fuainfigniapropnoiqueornams,  quibus  a  turba  fcgrcgantur.  Iuftitiq 
facerdotcs  qni  iura  lcgcfq-,  modcrantur,ccrtum  lubcnt  &proprium  ca- 
Pitis  vclamcntum ,  togiv  quoqup  purputcis  vtuntut  in  tcbu4  gtauion- 
bus ,  cum  coram  htncttoncs  omncs  communibus  tn  rcbus  atq*  tcrrcnis 

v  t  in  proprio  clemcnto  hxt  cant:  IKlctnc  igirur  conucnicns  &  dccorum, 

vi  qui  diuina  nryftcria  pcrtractat vin  iuggeltum  ingrcdiaturranquam  v- 
nus dc multisa>ccafacus,thoracc,pallio,puri6nc confpicuus,  omni  cul-  . 
tu&ram,cluptophan«;?         'P      'P  ff  P  * 

Hxc  ficigicurdifpurarionis  huiusconclufio,aut  Dcum  non  omnia 
mpondcrc  numcro&menfuraconrtccre,aut  tantam  ftatucndamcflc 
diitcrcntiam  intcr  mitram  Pontifictam  5c  Gaierum ,  intcr pallam  faccr- 
dotum  6c  pallium ,  carbalinam  myftarum  vcftcm  &:  rucatumcollarc, 


sbvtcrorum  fymphoniam  ,5ccantumfaMninarum,quancum 


am  ,  xtcrnicatcmarquc  ccmpus,Crcarorci¥ 
dcnique  &  crcaruuro. 


Ggg  ECCLE- 


Zlt 


Lib.  I  I  Ecckfi*Militant& 


ECCLESIAM  PRETIO- 

SISSIMIS  SEMPER  VASIS 

£T  EXQVISITIS  AB   OMNI  HOMINVM: 
mcmoria  vfam  fiiiflc ,  qua?  profana:.  manus non 


attingerent. 


C  A  P  V  T; 


Ll 


A  fuit  Nabuchodonoforis  olim  &  Bakhafaris 
cius  filiiimpietasin  vafis  Templi  Hierofolymita- 
nipolluendisjpardeindecxtititArrianorumjDo- 
natiftariim/Vvraldenfuim&:  Albigenfium  inEc- 
clcfixChriftianxmpellecl:ilideformanda5vtca- 
ftat  ex  vitafan(ftiffimi  Antoniiab  Athanafio  con- 
fcripta,  Optatolihro  6.  jEneaSyluio  in  hiftoria 
Boemoiumca.$&.aliifq-,.  Inlianus  Parabatrclm- 


Athanxn^vUn  Antontu 
Chryfofl.tn  B^yUm. 
Sczom.l  sc.$. 

Gpt*t.ltb  6.  —   Uuvi>'v;iu>uLu.)u.au.ii1,.  uiuaiiu^  i  aidUcUAJUli- 

^^^^w^iS.  pcratoris  auunculus  facile  omnes  confidenti  audacia  &  impietate  fupe- 
•>.  rauir,qui cum aliquando comitante  Felicc  Qucjftorc m fecrarium intro- 

iilTet,vbitoreumata  atque  vafa  pretiofis  emblematis  infignia  afierua- 
hanmr>qu2e  Conftantinus  5c  Conftantius  donarant  Ecclcfiae ,  Ecce  ( in^ 
quit  ille  non  ferenda  contumclia  m&mcns)qudmfumpwfis  va/is  fiiio-Md- 
mminiftratur. 

Qm  noftro  fxculo  eodem  ex  germine  pullularuntjid  ipsu  propcmo- 
dumfeccrunt5&deduabusmaximerebusqueruntur5  altcra  quod  Ec-- 
clefias  vafa pretiofa fint,cu potius  aris  addicti homines  aurei  cfle  debeat  • 
&  fplendidiflima  vita:altera,q?  ea  facrofan&a  efle  dicamus,qua:  tangfcifr 
fas  fitittmini  quam  Initiatis.  Vtriq,  breuiter&dilucidcfatisfaciamus! 

Erprimum  quod  attinet  ad  pretiumcV:  aeftimationem  vtenfilium,quc 
^uinismyfteriisdicantur,MoyfiprxcipiturinhxcverbaExodi  25!  p*. 
fdbis &aceubula  acphialas  thuribula  &  cyathos tn  auibus  ojkrenda funt  libxmin* 
exauropurifiimo:Etpanesfupermenfam(m\xamo  coopeita,aureo  etiam  or- 
be  coronata (\xk)panespropofinonu in cor.frMu  w^>«?er.Candelabrum  e  t- 
iam.feptem lampadum  artificio  illuftre imo  &  ipfa  cmun&oria  nonniil 
aurea  effe  debcnt  talentipondere.Apud  Danielem  &  Efdram  accurate 
numerus&magnitudodcfcribiturcoaim  vaforum  qu*  Nabuchodo 

AofQrafportauitpoftquamreddita&eruntdGyrojfueruntautcmnh 
teaurcs.t^ 


m 


DtvafisSacrb.  41  0 

trigima,  Scyphiargcntcirccutidiciuadnngcnridcccm^  vafa  aliamillc. 

Omnia vafa aurca 6c argcntca quinquc mifiia quadnngenta.  Qui ccrtc 

numcrus fatis  ma^nus  vidcri  dcbct  pro  loco  vno,fcd  exiguus  compara- 

tionc  illius  copixqu.t:  apud  Chriftianosolim  fuit ,  &  modoctiam  rcpc- 

riturpcrvniucrfuinorbemtcrraaim.  VrJtft  r  -  *t%    't  v 

PapaDamafusdcS,Vrbanoloqucnsfacrorumctvaminftmmcntoru   Damafusin Pont.ficalu 

r  .  .....         «   l  .  r  •     r  *  SiXtHiCOnftttHity  vtmtnt* 

mcminir^uommindmtiusmyftcnishiitvlus^corcporc^uo  cximms ^  ftutvmfM(ttCYUtAn<in 
lllc  gloriofufq-,martvrinlolio  D.Pctricum  ampliflima  Potcftatc  tedc-  tMngtfitur  n,fia  miniflrk 
bar,nimimmannopoftCluiftumducciueiimo  trigciimo  Prudcntius  f*tr*tk.  Vrb*nmftcttmt+ 
in  Hymno  D.Laurcntii  qui  dc  pcrridiapurpurcos  rnumphosretulit  an-  mflert*f*cr*t* 
no  160.  notat  prctium  &  fplcndorcm  valorum  Ecclelix  prxftingucrc  ^^^^jjjf  dmmH 
iolitumoculos  Tyrannorum,  Ecdtfii  Romw*  p*ten*m 

Quis  orarioncconlequi  ootcft  8c  nimierandopcrccTcrcdiuitiasdo--<irf  pif*ntem  Ubrat 
musDci  quotcViquaiuahicrmtvtcnfiliafacra  xioSylucftrilummiPo-  ^  tx  d*»t  AuKu/liCm- 
tihcis,aiu?ovjdchcct^^ 

gni  mutationem,pax  Ecdeiix  rcftituta  fuit  ?  quis  ea  qux  ooftea  confc-  ^urMfhMt y?,^  ubrmjit* 
cuta  funt  omnium  larculorum  xtatibus  ingcntia  >  quis  latis  dcplorarc  rut;c*ltf^n  *urcumpen- 
qucat  ladluram.qux  p.t  llim  in  Galha  vci  lata  eft  ab  inmo  bclloi  um  ciui-  (*ntem  jt>t*$  dum.tyc. 
lium^quibustcmplacxinanitafuifleconft^t?  quisvero  facilccnumcrct  Pnidcntiu»  Hymno  dc 
quotcuei(a:runditusfainilix,quantacrlufapatrimonia  fucruntobho-  HJ^]V^]^r^ 
rumfacnlctnorum  participarioncm ,  quali  ex proucrbioThololanum  vtmuu9  &srtemtrcA- 
aurum,autScianumcquum attigiilwnt?  tum  tfi. 

Q uod ad  coiuacVum  attinct  qui  prophanis  hominibus  lit  prohibitus,  H**c  dtfc^ rm*m  foeJeru, 
Scnprurafa:Ta>Concil!a,Patrcs ,  hirtoiiarumannales,ipfadeniq, ratio  li^Ht *'*Hr°  An:,ftttl1' 


noCan.n.NVmo/wKY Subducor.osloiumbAbere tnDuan  &&D*mtHU4  Vdft  Aj 
contwgm.  In  Romano  anno  $io.cap.<;    tie  Lrclor  vd  OjitMrt^facravMCs 
contmgM,  ln  Agathcnli  cap.  16.  Son  oforttt  n  fdcrdtosmtmjlrositctntum 
bdbcrt  tn  fecretartttm  quod  Gutt  votdnt  t  wgedt  c?  contmgete  Vdjd 

Domtnud. 

m  iCLiitinli^ni  irddiuina  orouidcntia  non  lmnunitum  hoc  facn- 


a  aducrfu$Arrianos,myfticipoculi&pe  r?°t 

li  fradumab  co,&  pollutum  calumma-  „0°nMVrf4n 

iir,nonaliisiiuamLcclclix  miniftrisiure  Jhf^prMftn 

gant.  Grcgor.Nazianzcnus  orationcdc  te?*vt  tmph 

\  ranoncm  cum  Aruanis  cxpoftulat ,  &£  myfticttm  f* 
%       r  r  tt*mttitom* 

1  comparat  ,quorum  alteralportauit  vala  9Ht^HHt  , 


^20  Lib- 1  J-  Ecc/ejTa  Mditantis 

flrf*fi%*n>  inflimiontm     „    caliCCs fingulari  amenria  eonflaflent ,  ia&auiiTcnt,  diripuifTent,, 

calicitllo abvtitur.  5  i    &   -i  izi-       -r  '  *~  'tT2 

Grcgo.Nazianz.orat.i-f  «iam venerandumcibormmin quo hluDeilanguis continebatur.San- 
quaseftadArriaiaos  defc  &us  Ambrofiusl.2.de  officiis  cap.iS.de  vtenfilibusEcclcfiar  fcrmonem 
ipfo.  guorum  myftirw  fiepeinftituit ,  &quxillorum  confecrationem  fequanturoftendit.  D. 
fangwnem  cum^ ™'r*/^  Auguftinus inPfalm.113.  fic  habct,  Nospleraqueinflrumenta&vafa  ixhu- 
f*J>""»  *nmy.ul  'J** iufmodi materia vel metaUohabemm m vfum celebrandorum Sacramentorum, qua 

*vajj  mtmjterto  facro  aejtt-    J      %        t  ■.  \     .  •>  ev  ■ 

n*t*  nec vulgi mambm at  tpfo  mtntjterto confecratafancta  dtcuntur.  A tque hic  operae pretium  cit  ratio- 
treftanda  miquorum  ma-  neminmediumadduccre,de  quaprius,S.Ioannis  Chryfoftomi  homil. 
nthwdeJidi  f  Ntmpt  ^tfo.adpopulum  Antioch.  nimirum  fi  tantum  mente acipintu  conftare- 
Nxbiiz,vdAco<juorumprm       adDeum  meritis  honoribus  profequendum  rebus  tantum  fpirita- 

apt  ,  velBaltbazarequt        >  .   r        1  .  I 

TKaleinfa,.clUpocuiH  per-  nbus  eliet  opus.-led  cumex  animoiimul&  corporeconnatihmus,  v- 
bacchatm  esl ,  atqut  adto  tramq-,  parteminDeo  colendo  dcbemusinfumcrc. 

digr.as  amtntia [ua  pcenat  perfolutt^. 

Ambrofms  2  officiorum  c.it  .Innecejfit attprortdimtndu  captiuh 'vafa^EccUfii  etiam  mituetx  eonfringtrey  ctn- 
ftare  yv(ndtrtlicet.  Opus  tftvt dtEccUfiamyfticipoculi  formantn  cxtat.ntadvfus  nefartos  Jacri  c*Iuh  minifte- 
rium  transferatur.         ,  Auguftinusin  Pfalm.  iij.cpncione  1. 

Mnt  twX?  ^C<*  ^C  vita  ^acer^otum  °iuocl  queruntur  ,  'fatcmnr  cum  eodem 
m^ftl^mT^ril^  San<a°  loanne  Chry foftomo  homilia  5 1 .  in  Matthaeum ,  &  homilia  3. 
offerenda  ,  verum  multo  & H- inEpiftolamadEphefios ,  Pietatem ,  Iuftitiam,  Mifericordiam, 
maguvt  iufto  Iabtre  ac  caeterafque  virtutes  qux  propriafimtmcntium©rnamenta,longegra- 
lufittcfferamtuMcenim  tiora  efie  Deo  ,  quam  Calices  ,  Ciboria  Chryfendeta  ,  &  huiufmodi 
j^11^1^  Ecclefi*  :  &  cumprimis  optandum  efTe  vt  in  omnmm 
Ktn  enim  amivelargenti luce  atclue  oculls  tanta  eficnt  vitae  fandtimoma  &  integritate,  quan- 
officinafed  Angttorum  ct-  tumeorum  dignitas&  amphfiimus  ordo  poftulat,  &  eorum  viuend-i 
kbrttastslEecltfia.  Ani  ratio  tamexcellens  tamque  apopulo  remotaforet,  quameorum  mini- 

ZZZmZtt2^ 

hacvafa  rtc,pZ.  ^011"  °mnes  collocatum. 

ldem  hom.*.  in  cpift.ad  Ephefios.gi^o*™.'**  non  vides  vzfaablutaadto  nitida  & fj>Undida  f  HU  bnetmun* 
dtorts  oporttt  efft  animas,  hUfanHiorts ac jpitndidiortt.  Et  homilia  i^.Tu  eshU  vafisJanilior^  multo  fancltor- 
aurtrgo  tt  ipfum  pollniity*  mqutnai?  ' 


DE 


Deva/tsSacris. 


411 


DE  CALIC1BV%  AT$VE  LI9(TE1S 
qutbus  Arx  cxomantur* 

£  A  >  F  T  Llf\ 

$3fi^ffl^(  A  m  e  t  s  1  calix  &: poculum  rcm  candcm  fignificant, 
S^f  cxvfutamcn11'- 


ciix ,  C  A  L  IX 
nii  pro  vafc  quod  (anguini  filiiDci  con- 
ruit :  non  fccus  ac  Crux ,  furca ,  vcl  pan- 
iuiiffimc  rcm  candcm  iignificarinr,nuc 
vocabulo  non  aliud  dciignamus,quam 
ntum.  Quodvcro  ChriftusDominus 
onc  Cahcc  adhibucrit ,  tam  clarc  tam- 
oriaproditur,  vt  qui  probarc idvdlcr, 
maducrtcndum hiccft.quod  Bcdapo-  tu.mifr.Ut.Una.,* 
um  Caliccm  ruiilc  ar^cntcum ,  cxieuas 


Ircnxus  lib  f.  c  t.  adurr» 
LUrcn^us  fus  hxrcfc$  mtt 

Uinis  Do- &mrxrmtmlx>&  fr.itu* 
pmnit  ptrciftt  Tjtrhum  Dtt\ 
hus  illiivc  fit  Entbmnfltm  (mngumuo* 

r 1  n  corforuChrtflt. 


culamin  humcrisgcftarct.  S.Cypnanuslii>.2.cpiit.$.vult  PrtutaUm  tpfm  pt&urm  «*. 
mcflc  orTcrcndumcomodoquoScruatorhominum  Ic-  bcumvtfl™um>  6c capitc 

I O .  Cut  tUtfortt  pmt  roctnm  - 

is4ib.i.dconSciisc.28.quodpauloantcmonuimusccict  tHr.  *Jjr'  trm**nH 
uccs    connanaos  cuc ,  uquanao  cocgcntomnium  rc-  Cvpnanusl.  1. ?pi  j.qux 
Ldpaupctcsiuftcntandosvcndantur,ncmylhcumpocu-  crf  63.  Admouttts  muttm 


iliccs  (ignificarc  carnis  4oD9mtn"*tf**,"°le9»i- 

D  UciCauiapcrtcrciuia.  mtmut  prior  ftctrw.ut  cm~ 
maticum  llb.$.CJp.  19.  Itx  qut  m  commtmormticnt 


namdcmanuEpiicopiaccipiat  vacuam,  &  caliccm  iccm  vacuum,dc  ccllam.  Cmttcts,n.ortiJii 
manu  vcro  Archtdiaconivrccolum  cura  aqua  &  mappulam.  t.tntm  tmrnu  ofltndunt , 

QuodfpcftatadfacralintColaqUX  CoRPORALIA  VlllgO  dicimilS,  Om^trmmmum  mdmtrt 

gu*q;  nobisaut  Chrifti  infanmpaiinos.autciusdcmoitui  andoncm  ^SSSTSSbiii 
ugnincaiit,OptatUiMilcuttanu$libto6ulcDonaDltis,qucruur,quod  Giammat.t.b j  cxji. 


4  z;i  Lib.  1  7.  Ecde/iaz  <ZMilitantis, 

JDioeUtiano&Mtxitnra  ea  nefarie  contaminaflcnt:  vbi  etiam  pius  fcriptor  tcftatur  araslincis 
nofeptiesconluUb^&e.  lsaecorefui(reobduda.sJdumfacrificiumfacrum &auguftutncc- 

Concilium  Carthag..4.c.  U1<tl  V1*        _      r        ■  ° 
ysubdtaconuicumordma  lebraretur.  Qu*fane teftimoma omm cxcepnone ;maiora, reuocanin 
turqutamanw  impofit-o-  conrrouerfiampofle  non videntur ab  iis,quiinrenh  hoftes  vcritatis  ftu- 
«em  »d« *rf  f/>i* patenr.m  fc0  incenfo  nouitatem  aucupantur. 

*V«  eptfiopi  accipiat 

vacu^t&caUcevacuUi&c 


DETHVRE  INCEN- 

DENDO.  J 

Q  A    P    V    T      Lll  l. 

■ExtJ.joA.  :  /  W^^^&y^i  Lt  a  re  Thymiamatis  ad  thus  adolendum,  ftru- 
Fxtiis  quoque  aluu  »d  J&&3gfA ^-^1  ftum  fuitdelignis  Setim  ,  totum  auro  collucens, 

utu*ttU"mhym''*m*  ^P^\f|  qU°d  et'am  ^cnfam  propoi'»onis  mdigitabant: 
§S/tI5SJV^&  cuinunquampanesimponebantur,  quinpriusfra- 
OmEJtII^JSj  Srantem  acl  eos  o^orem  fpargerent ,  quod  fummo 
^^^^Es^K  mane&deinde appctentc  velpera  faciebant.  Moy- 
fes  item  altarc  auieum  in  tabcrnaculopofuit  antc  velum,  &  vt  verba  di- 

f  tu>t*°t  u.uT  uini  fcr'Ptoris  vfurpcm,*/o/««r/«/>fr»  tnanfum  aromatum  ficut  iufferat  Do- 

»)i«^M»j)//.Alioquoqueinlocodiciturfacerdotcmaflumptothuribu- 
lo  quod  dc  piunis  altaris  impleuerit&hauriens  manu  compofitum  t  hy- 
miamain  incenfum ,  vltra  velum  intraturum  in Sand%  vt  pofitis  fuper 
ignemaromatibus^nebulaeorum&vaporoperiatoraculum^quod  eft. 

Num. i6. )7-  fuPra  tcftimonium.  F.t  in  libro  Numcroium  iic  Moyfen Deusalfatur 

PrmpeEleazarofilw  Aaron  facerdott  vttolUttbartbuUqu&taccnttn  tnccndto  & 
tgn:m  buciSuc^d-jp:rgJtquontam  fanUificata  funt,&c. 

t  VaraUA.T.  TcrtiolibroRegumSalomonquinqucaurcacaiutelabraad  dextra 

•quinq;  item ad iiniftram perfecit ante  Oraculum,floies pmerea  luccr- 
nas  forcipes,thymiamateria,  phialas,mortariola,omnia  ex  auro  putiffi 
xr*r*Uf.n  i6. 1 9.        mo.Secundo  Paralipom.lcprainuaht in  OfucRegis frontem  coram fa- 
ccrdotibus  in  domo  Dommifupcr  altarc  thymiamacis,  quod  Azarix 
XV  &  oaogmtafacei-dotumgrauem&feriammonitioncmpro  nihilopu- 

^tauiflet ,  &acccpta  nvmanus  accrra ,  thus  adolcre  noua&  infolenri  au- 
daciavoluiflet.  *Wi* 
ZachariasapudDXucamfacrificandi  munusordine  vicis  fiistuetu* 
cumq;  de  more  thus  oblaturuseflet  Numini.formofus  dliAngclus  fe  vi- 

denduir 


De  Thurc  mcendendo.  4W 

Mal.ichias  diuinitus  ^fflarus  prouidit  hunc  inccndc- 
oris  cultum>non  ciTc  cxiguo  ludcx  fpario  dchnicndum ,  fcd  pcr  o^ 

namDcifuftincnsitaincjuit:, 


sorasrcrrarum  ii 
tu  Solu  rfatteddt) 


unccundci 


:nmcumtn  Gcnttbus ,  &  h  omm 
imU  quujnAgm  eft  ttomcn  mtum 

iaabomni  hominum  mcmo-  ] 


1  AtlS  - 

pcr- 
ttont 


0  fxculo  A 
amhxc  tcl 

1  voJctinE 


an  olcum&:  thvmiama.S.Dionyfius  tc 


xris  caula  inccndant 
obant,  quilcgcrcD. 
im  thuns  odortfquc  1 


Offtrrt  non  liceat  altquid 
adaltare,  frtttrnoua*  $t- 
cxt  ,  <$»  vuas  oltmm  adm 
iumtnarta  ey>  thymtama. 


inam  nobis  quoqiadolcntil; 


Ponttfdxautde 

VI-  ' '  7      Prta4m  0 *<r 0  *d  ' 
Ott  aItArttcmmab  totnctn 
dcndt  odorts  tnutum  ftctt 
facrumooit  locum. 

lanvr.  orar. 


mcincenfum  Hyppoh 
&humiftra-  <*e  Ano* 


>rius  loci  E- 
umnrfDlrri. 


porrcndi. 


ciejittuilutn  mapiS :  ■ 
ntt  obtattontc/uffitmfi*!, 
ntc  cuitm  Doogratm. 

Ambr  inc  i.Luc. 
buagr.hift  fccclcf.u.^.c  7  ^ 


Thymiamatcna  duo  *tn 


iS.Sylucftri. 


«nhjudi 
dar:  in  1 


Itbra»  triginta-Donum  arc- 

aeauccm  myrrhx  contundi  Manichxum  ,  qui  Chnftamvcrc  m.ttcum  antt  altanafin- 
m  pro  noftra  lalutc  non  crcdat»  %mlu  annm  Itbrm  ctumaua- 

ligcn.  Setmonedc  fcpiphan.  tn  oblauont  thuru tcerfunditttr  oinUwm+%  &c. 

tauus  Gonftanrinop.m  Thcouauaa  dscct  Thunbulo  fubinlr-  Gcrmanu*  Coftaotino-- 


m  6c  aduei 


414.  LiberlL  Ecclefa  Mthtantis, 

politanusin  rerum  Ec  cari  Chriftiluimanitatcm.igncdiuinitatcm  ,flagranti  aute 
cldiallicarumtheoria     num  fan&SpiritUSodorero.    \  \l 
ThuribuUimfubmdic*t  bu  ^  eritYac  quidemin  rc  animorum  confenfio,fi  cxci 

%mu* ,  M«*£m'h**  fus  Dcum  mctatcm  folcnt.diumiquc  numinis  cultum  latius  Mm^c. 
ohremfanm SpmtM pn  fi pronteamuu quod vcriflimum eftyion  cxternam ciic  achoncm  ied in- 
cedentem:  nsmtkymi*m*  potiusquaciatriamvclidololatriamcfficiat,hoc  cftailtumio- 

'  tcrcaconccdamus,nonfccusaccorporismotu  &  compofitioncDcum 

&homincsvcncramur,ficthurisinccnfioncDcoparcnti  atquc  Sanctis 
adhiberi  honorempofle,fic  tamen  vt  Crcator  nullo  modo  xquetur  rc.i 
creat*.  Ex  quo  etiam  fateantur  omnes  neceiTc  eft  cum  Diuorum  facre 
cxuuix aut  imagines  thure  &dolcntur,noneagratiaficri,vtfumma& 
exquifita  illa  quae  foli  tribucnda  numini  eft,  vcneratiohonorqucillis 
deferatur  ,fedrdigk>fapotius  reuerentiaadhibetur,fuperior  quidcm  & 
-         caftiorilla,quaBabyloniiolim  Alexandrum  magnum  incenfis  odoribus 
cxceperuntjfan&ior  kem  ilia,  qua  vulgoin  principibusTcmplis  Ca- 
tholicorum ,  non  Pontifices  modo  &  Coryphaei,  fedCanonici  &po- 
pulus  quoque  ipfc  thurco  odore  perfunditur.Fitque  lfta  cerimonia  tum 
•honoris  caufa,  tum  vt  omnes  admoncantur,  ita  mores  vitamq-,  omnem 
componerc,vt  eorum  a&iones  fpecimina  fint  virtutum  omnium, 
niitque  vt  caeleftis  oraculi  voccm  vfurpem  Chrtftibonus  odor 
Deo  iniu  quifduifiunt  &  in  iu  qutpereunt. 


t 


DE 


DE  SVPPLICATIO- 

NIBVS  D E 0 V £  P  V BLt 

CIS  PRECATIONIBVS  QVy£ 


Capvt  LIV. 


bo. 
hbi 


itulandum. 


p    ;101.  cano 


4  |j£  Liber  1 1  Ecde/ta  Mditantis 

ihimici  tui ,  &fugiantqui  oderunt  te  afacie  tua  :.  Et  alias  eofdem  non  fine  aiv- 
cano  my fterio  muros  Hiericho  fcpties  circuifle.  Secundo  fupplicandi 
modolofaphatuspopulo  autor  tuit  vt  Symphoniacoshaberet  &can- 
tandi peritos,  qui in  prima  acie  proccderent ,  Sc  fefto  cantu  diuinas  lau- 
lceiz. .<  s$6+y  des  perfonarent.  Tertio  Ioel  Vatcs  inflari  tubam  in  Sion  iubct ,  lan&ifi.- 

cariieiunium^  conuocariccetum,  cieri  populum  ad  turbidam  tempcfta- 
tem  amoliendam  qux  ccruicibas  iam immincbat.  Deniq-,  ad  gratulan- 
dumfpedatillaHebL-xorufupplicatioChrifto  Herofolymalata  pom- 
paineunte  ,  cumpopulus  velamenta  pcr  viasftrauitramofq,arborum 
atqj  florum  varietatc ,  5c  qui  praxedebant  quiq;  fubfequebantur  accla- 
Ataftb.ii  s&do  >  mabant  OfantiaiilioDauid.  EtquemadmodumcumaLeuitis  Arcaolim 
circunferrenir,populus  fingulari  pietate  infequebatunlicmodo  infup- 
plicationib.religiofapompatum  fan&iflimaEuchariftia  cum  Arcafuit 
adumbratiojtuin  diuorum  thenfae  atq-,  reliquiae,tum  Grucis  efrigies  cir- 
Ciinfertur. 

Qupdveroidem  fupplicandi  ritus  a  nafcente  Chriftianarcligione 
hauftus  &  apuraputaantiquitatecelebratusfuerit ,  rationibus  &per- 
fcriptis  autoritatibus  probatur ,  qu  xreiicirerellique  non  poflunt. 
TtrtuU^dnxor.lix.A^  Tertullianusitafcribit,  Si  ftat:ofaciendaeftimartmdeat.condicatadbAU 
ldem^  deprgfcnpt.  aduer^ mmM  .  jx  itinmt obftruand*  funt ,  tnantus  eadem  die  conutuium  excrce* t  zfiprcce- 
WtronadZH(lochM cafi  dendutn  l rit^  numjuam magisfam ilta occupatio adueniat.  Et  r urium,  Et proagio 
vkrgtp.w.  '  Modefta&Ecclefiarnitaeft.D.HicTiQnynmsfcrib^ 

tjresyinqnit/tbi  quaratur  in  cubiado  tuo :  nunquam  deerit  caufa  prccedcndt fifim- 
per  quando necefft  eritproaffttra fis.  D. Auguftinus procedebat  ipfe  in  publi- 
cis  fupplicationibus  quod fignat I1b.22.de  ciuitate  Dei  cap.  8 .  lnde ad  me 
curriturvbi/edebam iampmejfum.  Qup etiam  loco  tertii  Concihi  Brac- 
carenfisdecretivimcVvfumdeclarat^vbi  cap.^.ftatuitur^vrinfupplica- 
tionibusThenfae  reliquiarum  ab  AntiftiteautS^acerdotibusgcftentuc. 
Sedab  hiftoriaEcclefiafticafan£timoristcftimoniaperamus. 

TheodorusLedorLi.Colled.MarcianumaitImperatorem5ad  fup- 
plicationes>qusein  campo  fiebant,  egreflun^multapaupcribus  efle  Lr- 
gitum. 

S02.om.lf.cto.  Sozomenus  annalium  monumentis  prodit,Melctii  martyris  fanclif- 

*     i  a  t     t  fimireliquias  Antiochiamdelatas  ,  fupplicantispopulipioplaufucan- 

,        ruclv Socrates pana narrat, cum ptikherrimam & rcligiofiffimS pompS 

na  eDaphneo  fuburbio  Annochiam  delatafuemt.  ■  Vterq*  vero  memo 
ratinclytum  lingua  &  facinoribus  magnum  Chryfoftomum  curaflein 
pr  oceffionibus  v  t  fplendida  crux  ex  argentointer  faces  prxferrecur 
toffin  WU.*m  ApudRufhnum  diligentiflimufcnptoremTheodofius Imp  quicen- 

ramannis  &  vigumante  Procium  floruit,fub  quo  tamen  PlefKus  Mor- 
neus ipnmum inuentas atqj inftitutas &ppKcationesaffirmati  priufouS 
infeftts  copns  cum  Eugenio  concurreret,  fefe  adbelluprcparabar  non 
um  armoru  telorumqi  quam  wiunioraoratiQnumqs  lublfdiis  5  nec  tam 

excubia- 


4*8 


DE  CEREIS  FACI 

,BVS,  RELIQVISQ  VE 


LVMINIBVS. 


C  A 


P   V  T 


LV. 


VigilantiusapudHiero- 
nymum.  VroferituGen- 
ttltu  vtdemus  fubprttex- 
tu  Rdigionis  introduffum 
in  ectUfiOiJole  adhucful- 
gente  mties  cereorum  ac- 
cendi>&c. 

Ioan.Husferm.  deexe-^ 
quiis.  Adquidnimismul 
ta  candelarum  confumptio 


Igilantivs  perfidianotus & impietate , ce- 

|  reosilludebat ,  qui  ad  diuorum  facrasreliquiaa 

i  cohoneftandas  perpetuo  igne  lucebant. 

)     Ioanncs  Hus  fermonje  de  exequiis,  faces  in  fu- 

nenbus  ait  diuitibusvanamgloriamingcnerare* 

inuidiam  autem  pauperibus.  • 

Lutherus  in  maconfeflione  ,  luminariainter 

res  medias  ponit  &  indifFcrcntes.  Caluinus  vix 

qutruanam gloriam  com ^calumniari&rcprchenderercmpoteft,niiicauendo  &  Chriftianisim- 

^ratdwiiibtu  d"»«^p0nendo, dum ait maiorieos  in  pretio  &  honorc  cereoshabereatque 

{'tW  TamtM  feccs,quimipfumChriftiinftitutum.  ^ 
Luth  mConreli.L^fw^         'T.  r 

desy  cerei,& qutcur.% hu-     A  Jieodorus Beza  Lpiltola  8.  eam lucernarum & ccreorum acccnfio- 
iw  generu ,  funt indrffert-  nem  ad  hiftrionicas  inep tias  rcfert,  neque  v idet,  li  inepta  atque  ridicula 
tia  ^pomdtltbtraefle  fintarideri  etiam  oportere  diuina  oracula  5  fcripta  Patrum  5  hiftoriam 
luduamus.  iationem,Dcumipfum. 

IdemdeforroulaMifla:.  5  *r_  .  _ 

L0?mMr  hJod^  25-  M°yh  Deus  nnperauit  vt  candelabrumfeptemlucerna- 

vhneccandelasy  necthu-  rumfabricaretur 5 quslucerentcx aduerfo ante Propitiatorium.  Capi- 
r<fi;«uonem  frohtlem^  te  i7.  praecipitfiliis  Ifraclvti  oleum  ex  arbonbus  oliuarum  puriffimum 
fanecexigtmu*.  <ftoltbe-  piloquecontufumadferant ,  vtardcatluccinafcmpcrinTabcrnacuio 
Caluinusin  Catechifmo 
Ecclefia?Geneuen(is,  dc 
Baptifmo.  rifuo. 

1,?!;  J-"P.8.narrat m  peru,gi ho  Pafchaus ,  cum  in  lampadibus  olcura  de- 

ttnrur^UmitfumChti- tccllIct >  Naraffi  diuim  hommis  precibus  &  incredibili  rcligione  &- 
/!iwjl,tutum.  dtumcflevrrepenteaquain  oleum commutarerur  :  addirq-  ad  teftifi 

candumhocprodigiumconleruandamq.,  memoriam  ,partemeius  olei 
fuis  quoque  temporibus  extitifle.  Idem  1'criptorlibro  4.  de  vita  Con 
ftantim  cum  m  pompaeiusfunerisexplicanda  verfatur  ,  tantam  fmf 
fe  multitudinem  cereorum  air ,  qui  candelabris  aureis  fuftinebantur" 

tantum- 


,  teftimonii. 

Leuitici cap.y.  diferte &cxprefleperpetuum vulteiTe ignem inalta- 


4  30  hib>  1  /♦  Ecclefa  ttMilitantk, 

Con«:iHumCarthag-4.c.  CoiiGilium  Carthaginenfe  ^.cap.  6.  ftatuit  vt  Acolythus  cereum  Sc 
f  AcolythtM cum ordma-  candelabrum  e manu  Archidiaconi liimat , moneaturq;  deinccps illius 

ctnturqualttertnoffictofuo^  \\  t5        .   9  .  n   i     1         r      ■  rr  •       t  • 

*gere debear.fed ab  Arcbt-  guft,m  Pf.^vteitatur  lgncmatque  limien  adhiben  conlucuule  m  admi- 
dwono  Atctftat  cerofera-  niftrandisSacramentis,in  exorcifmis,in  catcchifmi  inftitutione.Et  Pau- 
nnm  cum  cereo ,  vt  fctatfe  iuius  Epifcopus  Nolr  f  andfciilimus  illorum  temporum  xqualis  in  Panc- 
md  atcendmda  ecclefis.  lu  gyrico  S.Felicis lychnuchos  mcminit  atquc  faces  ,  quibus  altana  coliu- 

rnmartarKanctbart.  '  A  A 

Aug.inPfaU,  cebanc«  v  :       ;':  /' 

t  Gieg  Turo  hift  Franc       t  S.Gregorius  Turonenfis lib. ^.hiftor.Francor.c.i i.dc  Iudxis  qui- 
Y#  c. 1 1  de baptiiVno  quo-  bufdam facro  ronte  ablutis loquens,cinc1:os lampadibus  &xneis  comi- 
tatOS fuiflc initiatos ammaduertit.Et lib.8.  cap.i o .  Clodouei Rcgis cot$ 

ttutiM  dtgrege  candtdato,  pulo  innumerabilium  cercorum  ornatu. 

Idcm lib  8  c.  Conuocato       Gregorius omni ratione  magnus lib.i i.epift.c).fundos  quofdam  af- 
tZtr»  et>i(copo  ctuttatu  cu^ fignatadluminariafuppeditandaEcclefix  D.Pauli.Etlib.i.Dialogor.c 
tZtSZlrT^  5-^lefte  prodigium  mcmorat  vnius  fanfthfimi  viri  mentis  &c  virtutc 
Bafiitcam  S.  Vmcentu  de  patratum  nominc  Conftantn,  quiinTcmplo  D.Stcphani  cum  inhim- 
tultt  tumulandum.         pades  aquam  immififl  ct,  perinde  arferunt,ac  fi  oleo  rcdundaffent. 
Gveg  Mag.epil.u.ep.?.      *  VcnerabilisBcdaquiantenongentos  annosfloruit,  notat  quod 
.Bedaderat.  temp.  c.io  gUemadmodum  Numaolim  Pompilius,tecundum  anni  menfcm  Plu- 
: toni cognomento  Fcbruo dedicauit,quo  tempore  adhibitis facibus lu- 
Itrationes  publicae  expiationefq-,  ficbant:  Ac  diuinam  mentc  fapientiffi- 
me  prouidifie,vt  in  Ecclefia  codem  ipfo  menfe,dies  purgate  fancbiflim^ 
virginifeftus  ageretur,  quo  tempore  ab  vniuerfo  populo  rcligiofifiime 
fupplicante  cereas  faces  circumfcrrc  tur:  quod  etiam  ait  in  aliis  quoq-,  fe- 
.ftis  D.Virginis,confcqucntium  setatum!  eurfu  fuiflc  vfurpatnm. 

Quare  vt  templa  idolis  confecrata  in  pia  templa  &domiciha  tancU^ 
tatis  migrarunt,ita  cerimoni*  quse  fua  naturaindifFerentcs  funt,no  fine 
ratione  r uerunt  in  diuini  numinis  cultum' religionemq^  traducte,  cum 
maxime  cogruum  efle  videatur,vt  vafa  y£gy pti  Ifraeli  populo  fanclo  & 
dcledo  feruiat. Quod ctiam Deus  Opt.Max.inhgnibus  miraculis  tcfta- 
riahquandodignatuscft&:  numinc  corroborarc:  quemadmodumde 

fiho  Ircnxi  prodit  S.  Auguft.lib.2i.de  Ciu.Dei  c.8.  qui  vndtus  olco  pro- 
tomartyrisStephaniemortuisad  vitam  excitatuseft. 

Quodadcereum  Pakhalemattinet ,mcminit  Cencilium  Tolcta- 
num  quartum  annatf  44.  celcbratum ,  eftq;  veluti  hieroelyphicu  redi- 
uiuiSeruatons  &  a morte furgentisiflamma diuinitatem fionificat  cera 
humanitatem,<:lly chnium  hypoftafim  qui  naturam  vtramq-  fuftennt 
grana  quincr,  myrrhx,  thuris  vel  aloes ,  quinq,  plagamm  c>tri<^  ^ 
in membns diuinis  perennant.  Acceditur autcm  quotidic  ad  EuanilJ 
recitationem  a  Palchate  ad  Chrifti  in  ccelum  *fr™C»m    .  ■     1 1  & 

:  J,  colluftrau^  ^o.d.crum  mteruaUo  poftauam  i  mortuls  exJfi™£ 

dewguaataquxdamedeipxofcffio,qUaChnftumab.infeas.td^ 

phato- 


Dj  Cereis  reltquifque  lumimbuj.  43  r 

umcrcdimus.PiaetCicacumignisapudi€gyptios  fitdiui- 


riritalcmindicant ,  cjuam  Dci  verbum 

rttt-fr  Arr\  i-onr  ktiffwl  nUCmrt*  illnic  Ut 


- ,  Lucenupt  i  ttuis 
caiupplicauoncgc- 
ncanruromncb  nou 


mcontiaiium 


m :  drtdmen  .  .<       r  111  honore 


ndam  (lipcrftirioio  rcfcrunt.  »«<m«ri#CT ,  ^mi  m^gif 

ptrflttttfo  cmitm>mmmm  kv 
rm  rtUpont  tmutntut  tft,§ 


D£  ORGANIS,  INSTRV- 

MENTIS  MVSICIS,  ET  CAM» 


ANIS. 


m 


i.Rtf  ig  5.IC. 


Dauid  cqlcfti  aftlatus  numinc  dul- 

mcnmprouidcntiam  &  iingulare 

uccniumSauliscrfcrarummulcc- „r .       ,  . 

t\  .  .  Ffml9.1t.  tyivz  &70, 

i  admoncr,  &  impc  lit,ad  parcntc  XJ  ^  ?M  ^  146.7« 


a}\  Lib>  I  /.  Ecclefa  Militantisy 

Aifgiib.*  confeff.c  6.  tibus  aliifqticmtifartim inftrumentis:  quod  olim  Mofcs,&  Hebnei  lceta 
QiZmtum  fleut  i»  hymnU  vicl;ortacxultantes,poft  traiectum  Erythra:um  mare  praftiterunt.  S.E~ 
&c*nticUtu'u  ,  fuauefo-  nrcm qui circaannum Domini  ^yo.mirabili vitacratione  Syriamillu- 
nuntuecclefittu*  voctbu*  Y rabatlnimaduertitabomniantiquitateChnftianos  fonitu  fuifli  vfo.s 

commoiu4acrtter}vocestl-  llul74ll'ai  .  .    *  i    •   j-       j  a  ,  n.; 

Umfl«ebant  *urtbu*meU>  Atqucfignoad{ynaxim&:prccationespopulomdiccndas.  D.  Augufh- 
&  eUquabatnrverttAsrua  miS\ib.  9.  Confcflionummcmoratquantum  htauefonantis  Ecclciix 
tncormeu  ,  &cxe**flua-  voccs  illi  profuerint ,  ad  commutandam  vitxfuaevelificationcm ,  cum 
b*t  afamptetaiu.  c* cur        ^      infinuarct  in pcftus , dulci  cantu  &  harmonia  liqttefactjum, 

rt±ant\acrtmsL^!>enemt-  .  r  »  _  /•  •  •     J:/\~~  * 

^  ^  cum  eiSt  quam  modotum  iuauitatcm  nullus  odiile  potcit  qui  non  ipiritu  diicoTv. 

diae  Gtuo  fk  furiofo  agitctur. 

In  hoc  igitur  plcriq^  omnes  confenticn  t,quod  organa  difiecla  fint  at- 

que  diflipata ,  quod  Pneuftica  omnia  filcant,qttod  turres  eucrlx ,  quod 
Vvalfri^.Srrabo^erebus  conflataecv  comminutxfintcampana:,n(»nalitinde,  qtiamabeiusinfe- 
eccl  e  Vaforwn  autem  ft0  0dio  oC  immortali  manafle,qui  omnia  diuinai  gloriae  inftrumen ta ex 
deqHtbwsfermo onui  eflv  nomin{i  moribtts  eie&a  tk  exterminata  ctipit.Et  quod  ad  homines  atti- 
jum,pttmo apud itaUsap  nct  non mz2{s illu<i cftnouarum opinionuin tcftimohium ,  quam  miu- 

mam  muentv.vnde  &*Ca-  P  r  .  .     ..        .  * 

panta qui e(l\talt*Vroutn-  nx teniporis,qua: gentes atqtie prouincias lmpunita hcentia  peragrauit. 
cia,eaUevxta,matora qui  Etiam opinor htebuntur,rci  vfum natura  ftta mediae  6c  mdifrcrentis rc- 
dim  camfan* dt(u  ur\mi-  prchendi iure  116 pofie ,  cum mentcm  noftram  ad  Dcum  attollit  &  cum 
rvra  vero ,  qut  &  a  jono  principC  ^aim  omnium  6c  percnni  bonorum  fonte  coniumiit :  Dc  Ca- 

tinttr&abtdavocatur.  No-  r         1      1  1      •    •  •  Vt  1     ■   •  5i :'J>  J*~  t  i- 

Us  appellant  0  NoU  etuf  .panis  qttidem,quibus mitia  Nola ciuitas dcdit ,  inCampania  Iraiixre- 
<tern  auttateCampavisLyV  gione,fublatacontrouerfia  eft,nifi  forte  quisfrcquentiam  &multitudi- 
U  eadem  vafaprimo  funt  nemreprehendat-,nammufte£  idigionis  ducesnolis  vtuntttradprcces, 
ipmmcntata.  ^  vclDi  £>ci  diflipationem, ad  Coenam :  Catholici  vero  campanarum 

fonum  adhibentad  concioncs,  adadminiftrationemSacramcntorum, 
ad  officium,ad  inuicandum  populum  &  ex(ufcitandum,monendumqi 
AUuinut de  diwn.  (ffc.38.  mv  fteriis  mox  futuris,ad  coctum  conuocandum,  ad  acrias  poteftatcs 
Zuper.de Jm.cffUc.t6.  fundcndas  ^fugandas ,  aquibtis  fepc turbines  &  procclLecienmr,ad 
colendttm  venerandumq-,  Dcum  omnirationcmodoque,quipcrfona- 
re  illius  gloriam  poflit,&:  longc  latcq-,  propagare. 

Qui  vcftem  lllam  mirabili  tcxtura fummo  artificio  variegata  Sum- 
mi  Pontificis  apud  Hcbraeos  in  memoriam  reuocarit ,  noitp.oterit  non 
quafiauribuscogitationc  percipcrc  aurcorum  tintinabulorum  fonitu, 
quxpulcherrimo  ordinein  cxtrema tunicxoia,  malorum  punicotu  fe- 
riemdiftingucbant  :  qui  plcnus  dignitatistamqueinufitatusappararus 
moiicbatorhciipopuiu,ckPoinificemagnoprodcuntetcrrcnasom 
curasatqueinanesomittiiubcbat.  Mofesquoqi  111  diuina  fohola  do- 
ausargcntcastubasfecitduasqtixcantu  quodam  &  fimili  Camp 
rum  fono,haec  populu,  illa  Principes  atq-,  duccs  vocarct ,  qu«xq-  ad ! 
bata,ad  viftimas,adoblanoiiesinflarcntur. 

S.Ephrcm  vt anteamonuimus fignum ad  Synaxim  & ofFicium  da- 
tum ailcnt.  D.  Grcgor.  Turoncnfxs  qui  floruit anno  518.  idem  pl  tne  a- 
AudoenuswvitaS  Eii-  nimaduemtc.4.devms Patrum.  AudocnusquiS.Eligiivitamluismo- 
gii m  c^.n.Sed vttim  numcntis  conftgnauit circaann.^o .Campanam difcrtc nominat,cum 

notabilc 


Xxod.1%.31. 
Num.io.i.io. 


ana- 
adSab- 


ZphrempanneJ z}. 


cisipxnitiiiHainiituUicntac^nK; 


facris monument.s  exurendus  hy  mnus  ,  k dmmus  Gto  » 
fatcdum,modumcflc.llumadDeilaudes  pra^.cadas  °PP01t"™ 
ximeq;acc0mmodatu:.de..uleautmalum,quod(equeremur,exemplu 

Auoftoli nobis  reliquerunt,aut  hymnum imitan eum  hcet ,  qucm  pott 
ainam  atque  inft.tutioncm  Euc&arifti* ,  nota  pietate  conc.nuerunt 
MattH.t6.&  Marc.i4.Nequc  omnino  reuocandum  in  dubium  eft  qum 
hvmnus ,  de  quo  fanftiflimi  Euangeliftx,caneretur ,  al.oqu.n  hymnus 
nonefletvtD.AuguftinusexpreiredocuitinPlal.72.&dia.oiplaGr;e- 
fiibindicat.  PraEtereavelD.PaulusfingularisDodtor  gen- 
Vf,^T  tiumfalliturnofque  inerrorcm  inducit,  vel  admittenda  ems  momtio 

cft>cumaaEphefiosRhodiol^ 

& canttci*  jpmtahhus:  &  ne  tantum  de  nuda  id voce  intelligendum  puta- 
reiH,modumprzfc^^  in  cordibus  ve- 

^.HincillLidD.Auguftiniep.ii^.c.iS.Dehymnis&Pfalmis  canendis 
Concil  Tol  4  c  i»  D.ipnusDomini&  Apoftolorum  habemus  documcnta,  &  cxempla,& 
hy*.r>u*ti*mc*tieJu>&  praeccptarquodidcmmConcilio  eftTolctanoquarto ^anni  6~53.Can.11. 
SnhatoTU&Apoftchruwy       Sed  longe  ante  Effeni ,  vt  ludaeus  Philo  perfequitur ,  alternis  Dei 
h>btmwexempUiir,,Q\izx  iaU(}es COncinebant:proxime deinde  Apoftoli  vtDeifer Ignatius Eccle- 
S!??!»?^     {lx  Amiacbcnstradk,  *  aitSoerates,  cummirabiiembeatorumfpiii- 
*  Socr.hiiU 6.c  8. .       tuum  chorum  vidiifct  collaudantium  Tnnitatcm  hy mnis  alterna  vice 
decantatis.  Quxpietastamceleriterdcindein Eccicfix  vfumcft  indu- 
6fca,vt jnter  caufas  alias ,  quas  cxcogitata maiitia  conquirebant  olim  in- 
fenufumireligion^ 
: ,  ofFcniionemquevocandos,ha:c  vnainfignisprofcratur,  quod  antclu- 
canos  ccctus  habcrcnt  ad  cantum  celcbrandum,fummoq*,Numini  lau- 
t^iijchn.in  Philbpatr-  dcspcrfoiucdas,vt  cxfcriptis  LucianiEpiftolifq-,  Piinii  iunioris-apparet. 
P^n.l  10.cp1ft.97.  Haiccademhyinnodisplalmodi^^^ 

remclariirimisvcftigiis  cernitur,inOiat.ad  Anton.Pium,apud  Cleitte- 
Alcxaudrinumad  Gcmilcs,Tcrtul!.l.i.c.£.  Cyprianum  de  Oratio 


tem , 


DominiciuD.Bafiliusdeditaoperacpift.63.hKrcticisillrasseui  pfalmo- 
nim  cantum  rcpudiantibus,rcipondct,  fi ca  caufa  aNcoca:farienirs  Ec- 
A l.>  clcfiae  communione rcccdeient, damncntigitur pariterque aucrfentur 
Ecclefias  ^gypti ,  Libya:,  Pakcitinar,  Atabia:,Ph^ 
iier.p::a-f.incp-a<l G^.1.  innumcrabilcs5apudquaseapridcmin  vfactatconfuctudo.Etqnonia 
.  AdJm-A-.iudmtm  toLU  freqUcans  p0pU}i  vocum  varictas,tonitnu  inltar vtD.Hieronvmus  no- 
u  TonttrM  Amen  rib*at.-    _  *^u.  *  ^^^a^^^aJ  «^.^  — „        i:.-.     w    ■»  1     X  ^T'! 


43* 


LIBER  TERTIVS 

SECVNDAM  PARTEM 

DISPVTATIONIS  COMPLE- 

p;f-,  CTENS  DE  ECCLESIA 

Militante. 


D.  CYPRIANVS  LIBRO 

DE  VNITATE  ECCLESI^. 


Hinc  hxrefes  &:  faclx  funt  frequentcr ,  &  fiunt, 
dum  perucrfa  mcns  non habct paccm ,  dum perfi- 
dia difcordans  non  rc net  vnitatem.  Ficri  vcro  harc 
Dominuspcrmittit&  patitur,manentepropriae li- 
bcrtatisarbitrio  ,  vtdumcorda&mcntesnoftras 
vcritatis  difcrimen  cxaminat  probatorumfidcs  in- 
tcgra  manifcfta  1  ucc  clarefcat^ 


Iii    i  P  R  iC 


•^traboli  ro.  Geograph 
7m&b**f&&  ™* 


PRIFATI  O.fj 

V  m  Rex  Mmos  Cretenfibns  fuis perfuadere 
moliebatur fe  exjumrni  fouis orehaufffe le- 
ges fuas:  Qim  NumaVomptltus  fecundusRo- 
manorum  %fex  tn  Dtuam  AEgertam fuasr£~  :  < 
]  ferebat :  (fumLycurgus  credere  Sparttatas 
Piturch  inNuma.  -rvolebat ,  ApoUtnem  earum  Sancitonum  ejfe  autorem  y  quas  p 
f^SK^  C^Sertoriusapud  LufitanosiamM 

tyj&^***     **  yat  re  drfcipulum  effe  Dian<z:  Cum  Mahometes  ctcure  colum-  - 
idcm in  vita Lycurgi.  ya fefe  maermfice  efferrety  &  Alcoranum  peftiferum  tllua  fa 
I^^Sm^  bularum  %olumen  d  Tauro  inauratis  cormbus  deferrt  fibi 
curaret;non  modo  tis  fraudibus  d&mon  calltdifque  commen- 
5 waw/.  5*^'^>  ^      £  oppofutt .  #     /?<tf//*j  yeteratorimprobtis  £r 
x«f<B&n?'     ™™svi  aaaorum  archtteotus ,  icum  ftt omnium  fauactarum  inuen- 
XP  Hcm  m  Seaorio.     tar,  machtnator  pr*jttgiarumjnfan&  dux  malttt&  atque  do- 
Ap^&Kpo,MU«  ,  exCoqitdtis  illis  errorum  tnuolucris  *<o[oremetiam  addt- 
Aa>M^^<^^V^A^  dit  quendam  ammis  abblandietttem  y     verfuta  homtnum 
*ittuMfi«*&'*i  <pv<™  ™  conftha  omnt  ope  operaque  jua promoutt.   dea  cum  placuit 
pmT^i^Uu.  Pe-fummoveroqueDeoprocreatort  rerumommum^  benefi- 
trtitciuniac.  infummuU  ■  ^eftitutort  falutts  noftr* ,  elatos  coelefttum  orbium  verti- 

comrafeBamUracenoru™  *  J  I  r         j  i  y»X 

voUnrr.de  Mabomet.    ces  amplttudtnemque fuam  deprtmere  ad  Abrahamum&fi- 

■Baron,an*o6^o  &ann'u  *  n 

prm-ceJ.&fiw  Genebrar-  dam  etus pojterttatem  ,  cum  panaerevoluntattsjux  arcana 
tuuS^i tnAn-  vforn efi.aut beatorum fftrttuum njoce,  aut ore Mofis  pr^ 
cepttfque  vtt<e  admtrandts,qua  prtmum  dtgito  tlle fuo  defcri- 
pfit:tumvtdeLcet  mendacnparens  atqueprtncej)s>  fempi- 

ternus 


tzrnuj  diwntglorix  hoftis  dneftrarum  antmarum.cum fer- 
rs  non poffet  vt  tam patens  nobis  adttus  ad  falutem  apertrc- 
turyomnemyquod  amntjnouit  laptdemyomnes  tnduftrta  ma- 
lttt<equeneruostendttaddtuma  mandata  deformanda  y  yt 
rtdtcula  aut  tmpofftbtlta  vtderentur.  Jgua  tn  retantum  agen- 
do  isrmoltendo  confequuttu  eftyhomtnumfragtlttate  i£  craf 
fts  wnorantt*  tenebris  adtuttu ,  vt  prtmum  tlludperfuaderet 
Veteribtuyqut  adultertum  mjouefuo  adorabantjn  £Marte 
pArrtctdtum  fraudcmtn  Mercurto,  mtemperanttam  tn  Bac- 
cho  atq,  w?ur?ttationcm  y  tnVtnerctmptidtcamtmpttdtn- 
ttam,  aliaq  Jocda  Vitta  tn  ^iummtbus  fccleratis.  Secundum 
yerd  noftrorum  tcmporum  labt  &  funcft*  ignomintarefer- 
H.ibatur  qutbtu  temportbtu  mterpeftiferas  optntones,  hastn 
mentemy  tn  os  complurtum  y  atqueftylumtmmtfit ynu!lavt 
n.tturx  y  tmo  necvllo  qratt*  munere  aut potcnttfitmu  adtu- 
mentis  fiert  poffc.vt  mandata  dtutna  obferuenturmullum  ef 
fe  repertum  haftenus  ab  omnt  homtnu  memorta ,  qut  ea  pcr- 
fecie  fitexecuttu  :  fatholtcos  mandatum  fecundum  penttus 
iobfcurevtolare,  terttum  mfrmgere} 
em  aut  omifitonem ,  qua  dtutnu  pr<e- 
fe  morttfcram  y  nthtl planegert  ab  ho- 
mortaltum  voluntatemfcele- 


rettijje>  prtmu) 
ztereaomnem 
^tum  relmqua 
wodmi 


usq 
utpatan 


dicunturyei 


conferendi  pjilchen 
quam  dtctmtu  tuftt 
grattamtn  antmo: 


fum  ytdert  Itbcru  effe  arbttnum :  nul- 
tufltttam  repertrtyprateream  Chrtfit 
1  nomtnant.  Confilta  qut  Euangclica 
non  alta  effe  dprxccptisy  Sacramenta 
ipltcta  effe  ve/lt^ta.atque  notas  eoru^ 
^eus  cupttmullam  prorftu  vtm  habere 
\m  tllamantm* fbectem  atqueformay 
r$  ncn  murerecharaEierem  vlltiaut 
tantum  cffe  numero ,  peque  tlla  abfo- 

lutc 


4*0  PR  &  F  AT  I  O. 

lute necejfaria  \  €uchartjltam  non  tdejfe  quodhomtnes  yulgo 
putent,qutppequa  pr*terpanem,yinumyjidem  nthtlhaea  t: 
Mtjfam  mtmum  ejfe  de fcxna  tfhtjirtonicum  choragtum.jiu  - 
jlra  tn  Ecclejia  proptttatortum  nomtnartjamfiaii:  tnmnam 
fiert populo  cuinegeturcaltcis  yftis ,  manuum  tmpofitionem, 
quam  confirmattonem  dtctmussviderttnanem,  qu&  yero  Sa- 
cerdotitpropria  efl,nullam  penttus  habere adtunftam  gratta: 
Presbyterum  non  tnfertorem  effe  Eptfcopo:  Matrtmonium  ct- 
udem  ejfe  modo  contraSium  & paSium  bonx  fidet,  neque  yl- 
lo  modo  a  connubto  Ethntcorum  dijferre^dtuorttum  adultem 
caufa  ejfe  permtffum\ajfinitatis  atque fangutnts  tmpedimen  - 
tumejfenullumntfi  inprtmo  gradu  :  extremam  yncitonem 
corporis  tantum gratta  fuijfetnduSiam  ,  atquehoctempore 
cum  miraculis  dejiijfe  :  potejlatem  remtttendi peccata  aliud 
ejfenihtlquam  Suangelttrecttationem aut conctonem :  ccelt- 
bemyttamnonejjeyotimateriam  y  acerbumq^gentis quod- 
dam  ejfe  tyrannidis  eam  a  Presbyteris  &  reltgtojisextgere. 
Denique  yt  e  7>abylone  exeamus  >  inetmdam  ejfe  Ceneuamy 
quodque  ipfa  credtt  credendum  atque  tn  antmum  tnducendu\ 
quodrcpudtatip(a,refellendum& abomtnandum  :  quod fi 
fiaty  tamcertamnobis  effe  glortam  &  <zternttatem  y  quam 
certum  eji  DeiFtltum  humant  generis  yindice  ad dexteram 
Genitoris conftdere,  V^ojlrum tam  efijo&c parttte  (igtlla- 
ttm  examtnare y  &  dtutno  Sptritu adtuuante ,  hanc  inaudi- 
tam  &  prodigtt fimilltmam  tn  fideperuerfttatem  ex  hominu 
menttbus  euellere.  *A  mandatis  yero  aufjtcemur  qua  nobis 
cum  Mofatca  lege  communta  funt  y  i£  ytm  natur*  tacttum  - 
quefenfum  declarant. 

I  DE  MAN- 


44« 


DE  MANDATIS  DI- 


VINIS  QV  JE  V  NO 

\DECALOGI  nomine  com- 

,,\,.  PR.EHENDVNTVR. 

%k*;t,T  I. 

iOn  llncac^raraquadamatqucfubtiliclilq&ifldonCi * 
|  Iudxorum  Magirtnatq-,  Do&orcs  antiqux  Icgisprx- 
|  ccpta  numcrarunr ,  &  trcdccim  fupra  fcxccnta  cflc  di-  Gcncb.  zd  fiocm  Chro«. 

L  Heb.  StxctntM  trtdtctm 
pwcptM  Mofit  t  qntrutu- 


prchcndf 


'  xcmnr ,  iti  mtcr  lc  partita  atquc  uiuributa  vt  au 
j  quxmmirumquodlicitumcftquodq*,  faciunduui  » 
fcribunr,tot  numcro  fmt  quod  chirurgi  quiq»  mcdcn-  ^SL^^SS^SES 

C-  ftrtmrt  tkjfm  etl.  (Mpittbut 
\X  vltftnk  \  r>  •  U  Mtre  Nthtt- 
tUm.  quodoltmccnfcrifpt 
R.  Mofcs  JEgypttm  Umtt- 
*  ;  \  J  ,  ,  mtnufiitm. 

icnumcrano^omnia  omnino  Icgis  mandata  co- 


nartcmprc 
:ft  duccnc 


dics,  nimirum 


omn 
quxl 


Iudidaq; 


s  y  quasincomnuinirchgioncoblcruariab 
wlitiam  &  comunis  rci  admimftrationcm, 
ncntisvoc.nrur. 

ilum  pius  Mofcs  cum  agcrcr ,  I  Ixc  funr ,  in- 
carq}iudicia,&c.  quxmandauirDominus 
n  cxrrcma  illa duo gcncra qux Ccrcmonias 
^oga  non  alia rarionc cxrftcnnr ,  quim  vr  li- 


aut  dubium  vcl  c< 


i  nobis  fpccicmarq*,  formam  illam  pulchct- 
zauci  unr.quo  fir  vt  liac  ln  partc  nihiLanccps 
umcflc  qucar.  SolaMoraliaquxq; nobis 


modogcnri  vcrum&  nobis&  omnibusrci 
&  mxcciuis.auxviolarcfirncfis  Scdncf 


uiibus,prolcgcfunr 


ckaddeccm  vcl- 
Conrro- 


44  2  Liber  1 1  h  Ecclefm  Mitttantu  \ 

Cbntrouerfia  dc  qua  moclo  quxftio  euen  tilatur in  eo  confiftit ,  vr 
cumprimis  ca  prxccptorum  notetur  varietas  atq^  diftinctio,  qux  ad  pri- 
mam  Tabulam  pei  uneant,qua:  vc  ad  fccundam.Ei  rci  pcrcipicndx  qua- 
mndamrcrumanimaducrfiofacitDlurimum  :  nam  tria  quxdamcxtra 
Gontrouerfiam  funt ,  quae  perfpicucin  diuinapaginaluccnt  omnium  cr- 
pinionc  conteftata:alia  vcro  funt  duo  de  quibus  ambigitur. 

Omnes  in  co  confentiunt  quod  cx  oraniprxceptoru  multitudinc  at- 
quc  copia,folum  hscc  deccm,dc  quibus  qusrimus,hbc  veluti  priuilcgio 
gaudcant,vt  ab  ipfius  ore  Numinis  aut  bcati  certe  Spiritus,qui  cius  locu 
&perfonafuftinebat,proximc  &immcdiatemanarint :  eo quoq-,  diui- 
niora  casteris  quoddiuinarmenrisdigitocxarata&notatafucrint.Con- 
ftatcnimediuinismonumentis  cumpopulusadcrepidine  montisSina 
confluxiflct,ad  fedus  cum  procrcatorc  omnium  reru  Dco  incundu,& r^ 
*&td-\$  2»,  excipicdas illius conditioncs ,  clare  vt omnes intelligerent, parte legum. 

eut.f  &  pronnnciauiflc ,  partim  Mofi  demandafie.  Qupd  cxtra rem iam  cfie  vi- 

deretur ,  nificlariflima  diuinarum  literarum  vox^diferte  &perfpicue fi- 
gnificaret  non  alia  tum  aDco  pronunciata  quam  hxc  verba  dccem,hdc*  v 
eftdecemmandata  ,  qune  inuiolabilis  illiuspadki  conditioncsforent.  f " 
D*^4.if*.  QupdpopiiloinmemoriamreuocansMofesin DetiteronJicait,  Et o~ 

flendtt  vobis paclum  fuum ,  quod prmpit  vtfaceretis ,  & decem  verba  qtufcripfit  in 
duabus  tabulis lapideis.  Et  paulo  poft,  Scrip  tqne m  tabtdu tuxta  id quodfcripfe- 
vatprm  verba  dscem  qtu  locutus  eJlDominus  ad  vosin  montede  medto  ignis,  quan- 
dapopuliufongregatttsefl&dedtteatmihi.  EtrurfumexExodo,  Etfcripfitin 
Tabulis  verbafcederisdescm. 

Ncqyveronouumeft  Sc  infolcns  vclinlinguanoftravclinaliis,  v* 
haecdittio^tf/wmonvo^ 

fententiam  imperiumq^fignificet.  Sic  Bebrae  ifuo  illo  vtuntur  151  da- 
uar ,  quodinallatisfuperiuslocisr^nitur:EodemGr^cimodo'^vel 
i  *h*  collocant,  vt  ni/W>«^»«  ***  Amex  Pythagorze  fententia; :  Latini 
Verbum^t  vetus  verbum  ^cum  proucrbium  Sda&atam  omniuin  ore  feiv 
tentiammnuimus.  Conueniimt  &in  eodcloquendigenere  Galli,  Ver- 
hum,inquiun t,vnum  habeo  di ccre  Ie n\tj qwvn mot ou  vne parole a  vous dt 
r/,cumdiaumautmonirioncintelligunt.Cuiusreihxcratiocft  qucd 
cum  notio  &  pereepta  forms  in  animo  conceptio ,  primum  fit  verbum  H 

quodmnobisgenerctur,quidquidhancperft(aaintelli^entiam &no!  % 
tionem reprsfentat  meritiirimo  d nobis vcrbum d, cipur.  Sacra tamen 
Scnpturafunpfius  eftinterprcs  dum  hxc  decem  verba  nonfolum  ni 
^Deutcron^ 

i  ^  A  ;  ^^vcrborum &fenfuumcomprehcnfioncnotant ,  vndenomen  De 
**&mbi4.  mteipr*  calogifabncatu&compofitumfuit.  Itaq:fcite  &cle^nr,-n  a a 

impl'legtm,quamDamt-    ,  ..  "  *"-«-11"*-W»upai  A  ,  CUIUS  gratlflimo  loi>o 

f^eJedAAmfltrt.      ,olutus tuc«t i quiammiru copiofms perfcquiturin  id  Pfal  * ,  f„„c 
m**t*Tf       nvniDominoiivcKhara ,  k^^^x^ottL^^^' 

•  «  Secundura^f' 


T)e  Dccalogo*  443 

SccuntUimciuodindiuinislitcrijclaiumSrtcftntamaicb.im^c^dc- 
^ccmilla  vcrba  a  fuprcme  Numincpronunciata  ,cum  lcgcm  hominibus 
pofuit,non  cilc alia,  quam  qua: dcccm  illis  mandatis coplcxa  vidcmus, 
prout  Exodi  lo.rcrcruntur^a  1  vcrfu  ad  i$.$c  Dcutcron.^a  tf.vcrtu  vfqj 
adn.  Iniignis&promptacft  illiusrciprobatio  mcitatocapitcDcutc- 
ronomii,vbipoft  mandatonnnappoftfioncm/cquirur  in  vcrfu  n.Hax  « 
vcrbalocutuscftDominus  ad  omncm  nmlritudincmvclhammmon- " 
tcdcmcdioignis&nubiscvcaliginis,  voccmagna  ,  nibil  addcns  am-" 
plius, &  fcriplitca in  duabus tabulis Lpidcis quas  tradidir mthi  Et  cap. " 


<lioignis,quandoconciopopulicongrcgatacft.  "^4 

Tcrrium  xquc  notum  &  manifcftum  cft,doccm  hxc  mandata  diuina 
tnanufuiircpcifcripta ,  duabufq  JapidcisinTabulisimprcfla,  cxarata 
vtrinquc^quas  Tabulas  Dcus  dcuunuiu  manum  Moyii  tradidic,in  Ar- 

Rcs  ftiir  admirationc  digniilima  quantwm  cx  prophanis  monumcn-  Plutarc.  in  vita  Al 
tisimclligimus.AlcxandnimvidcrcMa 

r»r:riidiG  vic^iicibusarrnisimpcriaorbistcnuM>craOTantcm:cV:codcni i- 


iiunamand 
i  :  quar  tan 


vt  no  modo  illa  orc  (acrofancro  pro- 


omni  paitc  mirabilcmArcam  cx~ 
js  in  admirationcm  rapiat :  idquc 
cxcrcirus&lcdhilimarumcopia- 
ofx  atquc  laurcis ,  ad  vbcrcm  rcr- 
tionc  ranicbantur  tum  ctiamvt 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  2  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  the  Biblioteca  Nazionale  Centrale  di  Firenze. 
CFMAGL.  2.3.151 


444  Liber  1 1 1  Eccle/ix  &iiilitantis  : , 

cum  Arca  in  San<5hiario{ponerentur  mngnificcntiflimi  Tcmpli  Salo- 
monis,  quod  ca  gratia  fuit  cxtru&um  vt  arcam  inumbraret,  ftipcr  quam. 
Deus  .mirificum  luae  gloria:  fplendorcm  promcbat.  Si  lignum  ex  quo 
fuitcompaginatacorrumpinullarationcpotuit,  nimirumfignificabat 
clarum  frcdus  Dcum  intcr  populumquc  i&um  in  mandatis  illis  deccm 
excipiendis,ftabileacfirmum  efle  oporterc.Siformamaclpccicm  con- 
P/*/.i  18.71.  fideremus,aurointusforifque  obducitur,nempc  vtregius  Vatescanit, 

pretioiamandataDominifuperauru&topazionjfi  coronaluce  clarifll- 
ma  collucens  rcdimitur ,  fcilicet  diuina  lex  iuftitiae  corona eft ,  finis  ho- 
Ectfefn.i}.  minis  abfolutaq-,  perfe&io.  Si  annuli  eius  aurei  funt ,  veftcs inaurati ,  ta- 

bernaculum  cius  de  ligno  Sctim  radiantc  metallo  coopertum  (uperar^- 
gcntcasbafeslocatum ,  vclaipfiushyacinthinaatquepurpurea,  opere 
Phrygio mirabili  artificio  diftin&a  ,  datur intelligi omne  mentium  no- 
ftrarumpulchritudinematque  dccus  in  diuinaslegis  cxcrcitationc  con- 
fiftere.  Si  item  menfa  propofitionis  auro  fulgens ,  fi  candclabrum  au- 
reum ,  fi  altareodoramentorum  auro  etiam  veftitum  fuit  cum  coronis 
in  Arcamobuerfis  &  Propitiatorium  defupercollocattim  :  nihilaliud 
fignificant  quam  prcces  omnesnoftrasatquefacrificia  ,  omncmmen- 
tiumlucem&iplendorem,  tendercinDcum,  &inmandatorumeius 
obferuationemferrideberc:necvllamgratiacfpem,  autplacatiNumi- 
nis  propitiationem  iis  adlucerc  ,  qui  non  ea ftudiofe  obferuarint :  Et  ne 
diccndodiffluamus&diutiusimmoremurincaeteris  ,  quod  Arcaipfa, 
Arcafcedcris indigitatur ,  ex  eo  contigit ,  qu od  cum  Dcus,  Mofe mter - 
nuncio ,  cum populo  de  ineundo  pa&o  egiflet ,  ftudiumq-,  Hebr.xi  vo- 
luntatefq-,  fuas  adeam  Numinis  benignitatem  accommodaflent ,  vt  E- 
24^7-   '  xodicapitibusi9:&i4.  proditur,  voluithancarcampafti&conuenti 

eftctabularium,ieq-,ipfe  obligauit,  quandiupaftifceclerifq-,  tabulxfal- 
uac&incolumeseflentfuturae ,  tandiupaternamdiuinamq^prouiden- 
tiam  muigilaturam,  fplendorem  gloris  emifliirum  fe  ex  Arca,  &  oracu- 
laex  Propitiatorio  redditurum . 

HacigiturrationeTabukmandatorumdecem  ,  imperiodiuinore- 
pofitx in  Arca fuerunt, non  primae i\\x  quas  in  eam rem  Dcus  concefle 
rat,  quod  eas  Mofes  addctcftandampopuliingrati  perfidiamconfre- 
giflct,qiunefandovituliaurci&contumeliofii^ 
idlumpolliiierat:fcdquaspoftca  e  monteMofesprioribus*em  nasat 
tukrat,.in quibus  eadem  quae  prius bonus  Deus perf  cripfit.  In  hunc a u- 
tem  modum  de  vtrifqueSacra  hiftoria  memorat. 

„  ^primisExodii^verfiiDixitautcmDommusadMoyfc 
"^dmcinmontem^^ 

,,acmandataquxfcripfi,vtdoceaseos.  Et cao  ic  vrrf  ,r  •  ° 

5,teftificationemquamdabotibi.  Et  cap.u  vffi8  1? 

quod 


DeDecalogo.  447 

<<updatcinccadea  quxinibifcripta  cranr,  cxponit  Moyfcs  Dcutcro- 
nomii  cap.5.  vcrf.  11.  poftquam  deccm  mandata  proxime  antcrccita- " 
uiflct ,  Hxc  vcrba  locutus  eft  Dommus  ad  omncm  multirudincm  vc-  " 
ftram  in  monte  dc  mcdio  ignis  &  nubis  &  caliirinis  voce  maena  ni-  n 
hil  addcns  amphus  &  fcripht  ca  in  duabus  tabulis  lapidcis  quas  tradidic 
mihi.     . .  ;-JA.  "  \     '"■  71 

Dc (ecundis ,  Moyfcscum  Exodi  ji.  cV Deutcron.  9.  cur  confractx 
priores  tuillcnt cxphcaflctjCap.^  4 .Exodi  hxc  mcmorat ,  Pucidt ttbt  dtu> 
ubulss  UpuLd*  injtdrprtorum  &fcrtbum  fuper  <m  verba  qu*  bAbuerunt  uIjuU 
9«4j/Mgjh.Eccap.io.Dcw 

iicutprioresfucrunt  &alcendeadmc  inmontem,  facicfque  arcamli-,*. 
gncara,&  fcribam  m  tat^ulis  vcrba  qux fucrunt  in  his  quas  antc  confrc-.*». 
gifti  poncfquc  cas in  arca.Dcindc cxprimens  vciba  qu^  fucrunt  fciipta,  »  > 
Scquomodohas  lecundasTabulasmarcapofucrit.  Etfcripfir,inquit,  >> 
in  tabulis  vcrba  fcrdcris  dcccm.  Et  1  o.cap.  Deut.vcrf.4.&  5.  Scnpfuquc  >  % 


rus 

bu! 


dcditDc 


tcmporibuslitcrarummonumcntishoc 


Dominus  faduscum  hliis  Ifra- 


uxfcribuntur  i.Parahp.cap.  j.  vbii 
ii    locatam  fuiflc  m  Tcmplo,  ho 


>ofti 


mouo  rcltant  qux  cotro- 
ta  hxc  dccem  fmr  parnta 


:ps  dubiumquc  forct  qmd  fcqucremur,  fi  duas  Moy  fis  T  a- 


ispopulumircrum  fuum  mi(crandum  inmodumdif-        ,  V'' 
ut,quodlubfincmmBdichrcfutiituIla,io.c.v.2i.ii.&:  f*? 
n.c.9.  v.ij. 16.17.  prxfignificauerunt,  ficrinon  potcft  Rem.9.2.1.16  zj.. 
odifputationc  hanctcrmincmus.Adh^c  cum  licjcduo  ymmtmHm  <Um*t 
uinisliterisfintpofica,ncq-,Ecclclixautoritatcdcfini- 
pinionum  vanctas,ni(i  quidam  ftu Jiofi  nouitatis  non  ^ m^JZ 
q;  mcntcm  cxplicarcfuam  vellct,qua  impoitunc  alio- 

_  Kkk    3  rum 


jl  4 6  Liher  111.  Ecclefi<e  Militantis^ 

rumdi&arefellere.  Quareimprimishicexponemus,  quid maxime di- 
uerfiratem  opinionum  inucxerit,qu£  tandem  illse  fint,  quamque  vnam 
Catholiciomnesprobcntmaxime  atque  recipiant:  tum  accurateexa- 
minabimus,quidineareaduerfariinoftnreprehendant. 

Etvtaprimoillo  incipiamusin  quoprinceps  hacrct  controuerfia; 
principiumfinifqueDecalogihacinre  nubem  animis  obtenderunt  6c 
difficultatem  intelligcndi  pepererunt :  cumenim  multae  vtrhvq;  variaeq; 
partesfefeobiiciant,pluraquidamfubtilius  diftinguentcs  mandatain- 
•  uehunt,  quac  ad  vnum idemquc  praeceptum  ab  aliis  rcferuntur ,  lic  vt in 
denarioillo  aflignando  numero  quem  diuinae|liter£  celcbrat,fucrit  ho- 
minumfcntientiu  varietas ,  dum  principiumatq*,  finemalio  atque  alio 
BxWti^it  modopartiuntur.  Rcm  definiteatq^ordinehicponam  adfacihorcin- 

c  c  telligentiam.Principium  Decalogi,  h.e.  Ego  fum Dominus  Dcus  tuus, 
<<  quieduxi  te  deterray£gypti,dedomo  fcruitutis.  Nonhabebisdeosa- 
«c  lienoscoramme.Nonfacies  tibifculptilc,ncq',  omnem  fimilitudinem, 
£<  quaceftinceelodefuper,cV:quaeinterradeorfum?neceorum qufefuntin 
cc  aqiiisfub  terra.Non  adorabiseaneq-,coles,&c.  Finisautcmciufde  De- 
c c  calogi cft hic: Non  concupifces domum proximi tui: nec dcfiderabis  v- 
cc  xoremeiusjnonferuum^nonancillamjnonbouemjnonafinumjneco- 
cc  mniaquseilliusfunt.  QupddiucrfiquadamrationeinDeuteronomio 
c  c  ponitur  ^  Non  conctipifces  vxorcm  proximi  tui:  non  domum ,  non  a- 
c  c  grum,non  ferutim,non ancillam,non  bouem,non  afinum ,  Sc  vniuerfa 
quaeillius  funt.  Cum  huiufmodi  poncipiumfit  finifque  Decalo^i,qiu- 
dameaprioraomniavnum  quoddam  plenumque  mandatumerficere 
putauerunt,alii  plura,&:  minimnm  dno  eflc  dixcrunt.Pari  modo  cxtre- 
ma  illa  quidam  ad  vnu  m  idemque  praeceptum  rcferri  voluerunt,  diftin- 
guunt alii,qti2e  caufa fuit cur  vt  antcaaiebam  in  mandatis  iis deccm  no- 
tandisatquediftinguendis  grauiorum  rcrtimScriptorcs  minusconuc- 
nerint.  SedopcraepretiumefteruditiflimorumPatrumatq-,DocT:orum 
quifapientiazgloriaprasftiterunt^fupcrcare  fententiam  hic  audire.  ,D. 
Hieronymus  Ofeae Prophetae locum cxponcns vbi  ficinfit :  Corrtptentur 
tQJe.iosu  io.        propterdtiastniquttates,  Hce dtiae iniquitatesinquit,contraduoDccalogi 
erupere  prarceptain  qtiibus  dicittuvEgo  Dommus  Dcus  tuusmon  erun  t 
tibidiialiiabfqucme.  Vbicum  pauciflimis  in  verbisduomandatare- 
cognofcat,akerum  veri  vniufq-,  Dei  colcdi,  altcrum  nullius  alterius  rei 
diuino  cultu  venerandae,duo  qu^dam  cogitanda  nobis  reliquit:Primfi, 
quod  quse  deindeconfequunturdenonrculptili  cVfimilitudine  fabri- 
candadeq;iis  minime  adorandis,fint  priorum  illuftrior  cxplicatio  atqj 
vberior.Secundum,  Vnum  tantum  ab  eo  praeccptum  in  poftremis  fupe- 
nus  ailatis  vcibis  conftitui,nam  alias  vcl  augendtis  propofitus  numerus 
forct,vel  dc  eodem  quodpiam  eximendum,cum  aliapraxepta  fint  par- 
w titc  perfpicueq;  diuifa.  ^ 
Hefychius  eorum  temporum  fcre  aequalis ,  Commentariisfui6in 
Leumcumde  ea  fentcnua  diiputans  capitis  x6.  Itavtdectm  tmlierestn  vno 

clihano 


DeDecalogo*  447 

«iJMpcoqu  tntpancs ,  viu  cum  D.  Hicronymo  fpccialc  mandarum  ponit 
in  hisprimisvcibis,  EgofumDominusDeusruusquicduxi  tedctcrra 
j^gypti,dcdomofcrukuris:  Scdiniisquxrcliquafunrnouam  &inGb- 
lciucm  opinioncm  condit:  nam  vt  numcrum  dcnarium  retincat,exDc- 
caiogo  prxccptum  dc  Sabbato  &rcquicrc  ciicit  &cxcludit,  quiactfi- 
acccmmandatis,inqu:tjnfcrrumcft,nontamciicxciscft.  Omninovi- 
dctur  iudtcauiflc  ti  u  cilc  diftin&a  atquc  fcpoiita  m  his  primis  fcnrcntia? 
parribus,Ego fum  Dommus  Dcus  tuus.  Non habcbis dcos ahcrtos co- 
rammc.Nonracicsfculptilc,  &c.  Autfitantumduohicagnoucrir,ex- 
trcmc  cum  oporruit  diftingucrc  dc  non  concupifccnda  vxotc,  ncque  a- 
*nsproximibonis.Scdquidquidiit,minus  confcntancumcftaitmodc- 
ftiftimus  ldemqucparbc.uorum  (pirituumD.Thomas  vt  mandatum 
mDecalogopofitumad  cundcm  Dccalocum  non  pcrtincat.  Si  forte 
aptc3cfcicntcrloquifibividcbatur  quc 


pcrtincrct,nequc  pcrpctuum  cflct,aut  c  narurx  ronnbus  hauftum&  cx- 
picllum  ,  habita  ranoncdici,  qucmOpifcxvniucrlitatis  Hcbrxisdcri- 
nicrat,con(idcrarc  tamcn  dcbuit,catcnuscflc  naturalcatq^  perpctuum, 
quod  ccrti  dics  iint  Dco  colcndo  vcncrandoquc  tribucndi. 

vuodcriam  vrgctprcmitquc  fan&usThomas  ,  ii  cnim  vcrumfit 
EuangcliiilludA*ioma  ,  Xcmdponjl duobm  Dominu  fcruirt ,  confcquuur 
omnino  candcm  cflc  lc£cm,Et;o  (iim  Dominus  Dcus  tuus,&,  Non  ha- 
bctm  dcos  ahcnos  coi  am  mc.  Cuius  areumcnti  vis  co  nititur  quod  qux 
lcxxjuidpiam  hcriiubct ,  tacitccontrariumprohibcar:  addc  quod  fu- 
prcmus  cultus  &  vcncrarioquxprincipi  omnium  Dco  dcbctur,  non 
poiritcummultiscflccommums.  Plunmumautcm  valct  hxcratioad 


A* 


n  ad  duo  iciuncta  mandata  concurrcrc.  Addi  autcm  hic  illud 
quod  Origcncs  homil.  8.in  Exodum  minimc  ccnfcat  priora  Qri£ 
i,  Ego  fumDommusDcustuus  ,  quicdtfici  tcdc  tcrra /Egy- 
>mo  icruirutis ,  vllius  prxccpti  vim  continerc ,  (cd proamium 
idam,adcamcl;us  lntellrgcndaquxiubcntur,  Hicfermo,in- 
dum fcrmo mandaticft; icd qtiis iit qui  mandat oftcndit.  Dc- 
lum  &  fccundummandattimanquircns  ,  dc  quibus  agitatur 
rfia,primum,inquit,cft.  Noneruiuribidiialiiprxtcrme,  fc- 


m 


:ndi  dc  noircolcndisalhsdiis,  ncquc  facicnda  iimilirudinc- 


A* 


nda- 


corum;  HC  vbicnt lam  JJcca logi vcritas?  Ex  quibus  D.Thomas  loco  iu- 
pcrius  laudato  prxclarc  collif>ir,quatuar  omnino  praiccpra  ab  Ongcne 
conftitui,quxadpiamaducriusDcum  rcligioncm  pcrrineanr.  i.  Non 
rDcosalicnos.  1.  NulliimidolumraOTc.  5.  Nonaccipcreno- • 
umin vanum.  ^.Subbatidicm  o!*lcmaic.  Sci  rjrcm  dc  ho- 

miinimt 


n  j 


448  Lib.  7  /  /.  Ecclefa  Militantts, 

minumintcr  fe  officioproutordinecollocantur,  proque  vno  habere 
quae  de  appetenda  alterius  vxore  bonifque  dicuntur :  quac  fi  diftinguere 
voluiflet  nonmagnopere  indenario  illo  numcroinucniendo  labora- 
uiflet,  taraetfivnumtantumeflcdixifletmandatum  de  non  adorandis 
aliis  Diis,&  fculptili  non  faciendo. 
Auguft+i  1  An  Excd.  Sequitur  D. Auguftini  fentetia,qui  cum  diferte  pofuiflet  hanc  qua_- 

ftionem,  quemadmodum  legis  mandata  diftinguerc  &diftribucreo- 
porteat ,  Vtrum  quatuor  fint  vfque  ad  praeceptum  de  Sabbato ,  qua_  ad 
ipfum  Deum  pertinent,fex  autem  reliqua  quorum  primum  cft,Honora 
patrem  &  matrem,quacadhominempertinent,an  potius  tria  illa  funt& 
iftafeptem.Quxduo  cumaccurateinterfecontuliflet,concludit,  Mihi 
videtur  congruentius accipi tria illa ,  &: ipfa feptem.  Quae  tria proprie 
addiuinumculturareferunturcumpracfationefuntifta,  Ego  fumDo- 
minus  Deus  tuus,non  habebis  Deos  alienos,non  facies  fculptile  neque 
fimiktudinem,nonadorabiseanequecoles.  2.  Nonaccipies  nomen  • 
V  Domini  Dei  tfei  in  vanum.  3.  Memcnto  vt  diem  Sabbathi  fan&i- 
fkes. 

Mandata  feptem,qua_  proximum  intuentur. 

1 .  Konorarepatrem  &  matrem. 

2.  JSonoccidere. 

3.  ISonmacbari. 

4.  Nonfurari. 

5 .  Non dicerefal/um  tejlimonium. 

6.  No«  concuptfcere  vxorem proximi. 

7 .  Non  concupifcm  bona  ipfius. 

Auguft.vbifup.      ^      Cur  veroD.Auguftinus  adpracccptum  primumea  quscpofuimus 

crumX^  omnia  ad  vnius  imrcnidU 

Zl^Lc  tpfum  perfetl  U4  clariorem  intelligentiam  faciant ,  vimque  praecepti  paulo  tulius  il- 
ixpluaturcum  ptohihetur  luftriufque  declarent. Quod  in  duo  praecepta  difpertiat  concupifccntia 
tolenfafiztntnt*  &  paulo  YXorispioximi,&:concupifcentiam bonorum,feptiiaginta  Inccrprctum 
poft.  nUiaum  *;!>  nco  vaf_one  nititur,qui duobusin  locis  in  quibus  lcgis  mandata  pcrfcribu- 
I7«re! LtmlTdl^  tur,nimirum Exo. 2 o .&  Dcut. 5.vocabulum concupifcert bis Ponunt,pn- 
tiirem  executionetn  tffe  in  mumante  vxons  nomc,iteru antc  eaque.  fubiiciuntui  in  hunc  modum. 

tlt  qtu  fubiea»  fint.         -™  ««Vw       ;««^&  (nt.dnc  i-m^^nt; Tit!  iucie»  V  r« .  ffl  ri. 

emm  perttnet,  aoa  facies  »x" Gcminant itidcm  concupifccndi  vcrbum  Hebr_a  cxemplaria 
tibildolumnequevllum  &ParaphrahsChaldaicain  Exodo  19«  chmad ,  Sc  vtriufque  armeri' 

,nta,a,Heodl.m,&qux  Par«m  ponunt,  m  altcra  fynonymo  vt.tur  vcrbo  ™  auah 

c0q;inaqt,afubcen_:_6  quoddclidcrarciignihcat,quamuisincmslocivcifione  communi  v 
adorabis  ea,  neque fcr  apudD.Hieidnymum.lemclduntaxatikdidi©,  NonconcuMcs  auL* 

uics.ll.s ,  «^-rf^^^gcminamappetitionemrationHnimicampcirinear  n,mi„r  i 
_«__i__7,non  erunrabi*    j.„v  rf._im    •  „  j»,  .  j  "Pnn™,cum mExodo non 

_IiiD_pr«er«.e.  nouovioivoumem&lx>ruqn^ 
1  plariHebraro.tumChaldaico&Launo. 

D.Tho- 


.tf*  41.  27.' 


'4^  ttb.  III  TLccleftkMilitMtu 

eagratiadiuinitus  inTabulasduasfuifTcdiuifum  :  Itaqv  vurgo  triaill^ 
qu*adDcumrcfcruntur>mandata.prim«  tabulae  nominamus:  feptein 
aliaproximum  intuentia,Tabulac  fecunds  praecepta :  brciu  fchemate. 
rem  proponemus. 

Prima.  Tab  vlKv; 
Vnum  Dcum  adorarc 
Non  accipcrcnomen  ipfiusfruftra.. 
San&ificarc  dicm  Sabbati. 

Secvnda  Tabvl^j 
Honorare  patrcm  &c  matrcm. 
Nonoccidere- 
Nonmcecharti 
Non  furari. 

Falfumteftimonium  non  diccre., 
Non  concupifcere  vxorem  proximi. 
*5p^    Non  concupifcerc  boriaipmis. 

His  breuiter  illn  ftratis  opportunc  ad  ea  venicmus  quae  in  iis  aducrfa- 
riinoftri  reprehcndunt. 

Caluinus dehis ipfis rebus difputans lib.i.Inftitutioni  cap.  8. fefe  ad. 
quandam  modeftiam  &  moderationcm  vidctur  componerc,  cum  §.  12» 
ita modum huic  controuerlix  ftatuit,  vt dicat,  non  eflc  inutile  inquire- 
requaefitdiuinoritm  pratceptorumdiuilio,  modo  liberam  efle  cuique 
(entcntiaminteUigamuSjnecftudiocontendoniselatieosvexemuSjqiu 
anoftraopmionerecedent.Sedpaucisdcinde  intericctis  verlibus  ,  iic 
durafrontcincommunemfentcnciam  Catholicorumincurrir,  Quific 
inquit  partiuntur,vt  tria  prarcepta  dent  primaE  tabulae,&  rcliqua  feptcra 
in  fecundam  reiiciant  ,  prxceptum  de  imaginibus  numcro  expungunt, 
vel  certe  fub  primo  occultant,quum  mandati  loco  haud  dubie  a  Dcrni- 
nodi(Unc^epofitumiit.Vbitanquammalxfideihomines  nos  pungere 
&  acerbo  di&o  laccrare  cupit  quafi  veteratoric  &  callide  prarceptum  de 
imaginibusprimiobtcntuoccultemus.  Sedabeo  quidemftatmalafi- 
des,cumeatanmmcaufadeimaginibusgarriat,  vt  pcrfuadcat  ldiotis, 
honorem  omnem  qui  a  Catholicisimaginibus  tribukur ,  lcgediuina 
fuifTeprohibitum :  & tamen  oculis  pi xditus erat atque  mentc ,  &  comr 

mentarii9fidamanuperfcnptis,quibusanimaduerterepotui(lct,inEx- 
©doex.feptua^intaverfioneponi  vocem  £*W,cl'cinde  tam  in  Exodo 
quam  Deuteronomio vfurpan Hebraeum  -PPpefel , quo  vulgo fcripturq 
lacrxproidoloEthnicorum  vruntur,vtconftatexIfaia  Icrcmia&  1  Pa- 
ralip.Videreetiampotuiirc^illiuspraeceptifinem  hunccfic  Non  adorar 
biseanequecoles*^***^  Vbi  vltimum 

iHud^^Ja^proprie cultumeumfignifrcatquidcbctuTDco,  &  eadi- 
aioadhibetura  Septuagintalnrerprctibusad  cxpnmendam  Hebraici 
voccm  ^?.%^,quod  idcm  cft  ac  iriferuirc  obedire  iriftar  ferui ,  &  pro  r 

^oiTiinis  iurc  dcferunt 
Dcutc- 


iq4eponi.conmeujt  pro  fcruoru  obfcquio  quod  D 


iumrerum 
oluntasno 


^De  Decalozp. 

'Dcutercmomii  15.ver.r1/5c  18.&  pro  culru  tjui  fupremo 
DominodcbeturDcutcr.iH.v.^.ScdCaluininums  at^ 
tofcrcbaturvtvcntatemltutUpUuscomnureict  ,fcd  vtEcclefix  fcop- 
ponerct  ciufquc  vim  &:  autoritatcm  clcuarct.  Irnprobum  fanc  Itbminis 
lludium^quifanftiffimumcultuimaginum  cum  idolorum  fupcrftitio- 
nc  confundcns  ,  aftingcrc  crimcn  idololatriac  nobis  vclit ,  &  caman  o- 
n\ncm&  vcncrandimantiqiiitatcmciufdcmarcdVcrc.At  cnimticro  n6 
tam  milcrcaur  kifclicitcrin  fcholavctiratis  ilimuscdocli,vt  vcram  pfljf- 
ccptorum  intcl  igentiam  non  aflcquamur>ncquc  prohibitiocm  imagi- 
numcxipnuslcrps  mcntchimptam  raaligne&  dirumulatcrobtcgimus, 
fcdcam  claraia  lucc  ponimus  in  capitc.  in  ipfo  Exordio  prarccptoiu ,  vt 
ratio atquc  autoritas  atquc  ipfuispracepti  vciba  nobis  volcntibus  pcr- 

Quodpnctcrca fack  vt  Caluim diftnm audax  &:  infolcns  c(fc  vidca- 
tur,clt,quod  ui  codcm  parngrapho  cum  niimum  quaii  fundamcnti  lo- 
co  ftatuiflct  libcramcttiq;  fcntcntiam  cflcin  diuifionc  pra:ccpcoru,cort- 
nnuo  fui  ob!kus,qu  aii  diuinmn  oraculum  cflc  vult,  dc  imagmibus  prx- 


plcnai 
quicn 
hxcni 


ltaritappctitioi 


mcnratis ' 


lauit ,  quonam  mode 
ncupifccndisproximi 

cirriam  rot  Automm, 


C.J.  1  TIOIT 

i  iro,tum, 


fcrel 


nosionc 


iriocfhllc 


a.Scdhtcjrauoin- 
jfar.Nam  Origcncs 
,  nafccntis  Ecclcliae 
mitionc  pollcs  cir~ 


1  quintumpnufquam  m  hac  controucrfia 
ruDonitfentcntiam  qui  de  colcndo  vno 


vmcu  re~ 


io  quam  ihbtiliilimus  D.  Ai 


io  ie 


\$z  Lw.llL  Hcclefix Muita.ntis 

quodaiantinmaniiminomniumfercCathoIicorumienfam 
IllamfententiamTertullianuscuius  nomen  clariirima  £ima 
Tcrtull.lib.  dcpudicitia.  orDem  creperatiamindeab  anno  Chriftiducentcfimo  nonagefim 
ca.j.  PeftiMerd.ftamalu-  ptimo^idetur  colnplcxus  nuodlibro de  Pudicitia ca^.cum notabilem 
ipforumquetdolotum  adbibuiilet  in  praeceptis  diftmcaoncm  quam  cxponit, alicnorumDco- 
fabri(ationemtpofl comn.e  .rumfupcrftitioncm &idoloturn fabricationem  eodem  penitusin  gra- 
datam  f»bbati  vexeratio  duatq;  ordine  collocarit.  Qui  iocusmaximc illuftris  apertefignificat, 
r  J»/^/^^  vencrande^antiquitatis  iudicio,vfum  imaginum  a  lcge  prohibitum,non 

ligionem.nullum  aiiud in  eflealumiquamcultum  idolorum.  Per  melicet  vtCaluinus&qui  eius 
talbm  titulisfiimadumo  feftamfeftanturgnauitcraudeant^exfloreatq*,  luceprimitiuaeEccle- 
uendifqj  fubftruxtt  pn.ce-  fiaeD.Auguftinumeiiciant,eum  virum,eum  Chriftianiorbis  doftorem 
ptumquam,non  ^^VquiannoDomini^SS.xtatis^^.facrisvndisaB.Ambrofioclutus^conti-. 

nuo  ccepit  de  moribus  Ecclcfiae  Catholicx  Commenrarios  edere ,  idq; 
Romar.quem  fecuti  plurimi,fplendidiflima  lumina ,  vberrimis  fuis  do- 
ftrinisatquefapientiamundumilluftrarut.SedilliipfiquiCaluini  ien— > 
fum  fibiexcipicndum  8c  tuendum  putarunt,vix  certe  hominis  arrogan- 
tiam  ferent  Africanac  illud  decus  Ecclefiae  contemnentis :  nam  opinio^j 
ne  fui  inflatus  cum  fpiritus  maiorcs  lumpliflct,{equar,inquitv,quod  mihi 
ju  uq.  j  pcbabiliusvidebitunponenfq-jdeindecumOriginepreceptaquatuor 
dm"      4  *4Z"  mZX°  in  Tabulaprima,fcxinfecunda,  cumprouideret  animo  fore vtD.Au- 
guftininemen&autoritasopponeretur,  cuiusmentem  pauloanteex- 
pofuimus,fateturprimamillidiuiiionemplacuilTe,fedleui^  inquit 
j  ob  caufam,quod ii  triamodo  praecepta  in  tabula  prima  collocarentur. 

Trmitatemrepradentar^^ 

caturfindiflimi Auguftiniproutantcahdeliterexfcripfimus ,  omnino 
animaduertetaltius  quiddam  &diuinius  eacontinere,quam  mens  ho- 
minis  maleuolcntia  ieiuni  atque  maniter  intumefcentis  fufpicere  po- 


tuent. 


Qui  praeterea  rationem  malet  quam  maledicendi  libidinem  fcqui, 
legat  attente  accurateq-,  D.Thomarx  loco  citato,prsfertim  articulo  c  & 
6.  D.Auguftinum  mente  circumfpiciat ,  fic  repenet  non  modo  illum 
contrariae opmiom  facere  quin potius  candem  funditus  conuellere  Ita- 
quepanorationiscurfunmadaliasdifficultates  veniamus  quse  proxi- 
mcDccalogumattingunt,  &  imprimis  oftcndamus  ,  nonmodo" 
poflibile,ied  proclmc  atquc  expeditum  elTe  obferuarc  diui- 
namandata,  modoilliusprarfidio  quilcgum  lator 
fummus  &  fapientiflimus  eft  adm- 


ucmur. 


QVOD 


4J*« 


QVOD  DIVINA  GRA- 

TIA  FRETI  OBSERVA- 


ipintum 
mcum 


_sfj4  Liber  1 IL  Ecclefa  Militantis, 

meum  ponam  in  medio  vcftri  &  faciam  vt  in  pr^ccptis  mcis  arnbuletls,, 
,hrU9ir  x  &iudiciamcacuftodiatis&:operemini.  Talis  Noc  fuitcognomiuatus 

I  Reg.ifs.  iuftus,,;tahsIofue,cuiusinhiftoriacftquoclnon  prxtcriit  de  vniueriis 

mandatisnec  vnu  quidcm  vcrbum  q>  pra-ceperat  Dominus  Moyfi.  Ta- 
4.R<2.2,/.»5.  lis  Dauid  de  quo  icriptum  cft  rettumftctffe  in  oculis  Domini,&:  non  dccli 

naflcab  omnibus  qiiaepra:ccperateicun<5tis  diebus  vitac  Cux  ,  cxccpto 

fermone  Vriae  Hcthxi.Talis  Iofias,  cui  praeftabile  hoc  teftimonium  Rc- 
:z.V*r*lii<\7.  gum hiftoria tribuit ,  iimilis ei non  fuit antc cum  Rcx ,  qui  rcucrterctur 

Ub.\.\  adDominuminomnicorde  fuo,&iniotaanimafua,&in  vniucrfavir- 

MattLi.if.  ,  tute  ftia  iuxtaomnem  legcm  Moyfi.Talis  Afa  cuius  cor  nominatur  ptrfc- 

tfwwcmi&isdicbusvitareius.  Talis  Iob  vir  fimplex  &  reftus  ac  rimcns 

Dcu  &  reccdcns  a  malo.Talis  Iofcphus  fponfus  caftiffimae  Virginis  ma- 
'  ^  •tris qucm  Euangclifta//(/?«w  appcllat.  Talcs  Zacharias  & Elifabctha de 

Luc.i.  if.  -quibus D.Lucas hiftoria; fuae  montimcntis  prodit , quod  erat ambo  iufti 

Thilip  4 1%.  antc  Dcuincedentes  in  omnib.madatis  &  iuftificationibusDomini  fine 

qucrcla.Talis  Simeon  di&us  quoq;  homo  iuftus  &  timoratus.Sic  Apo- 
t.lemn.s.  j.  ItolusdcfcipfcmcmoratomniapoiTeincoaquorobur  cV  vircsaccipe- 

Matth.u.)Q.  rcr-  Et  D-  Ioanncs  mandata  Dei  non  cfTe grauia :  Quin  iplc  Dci filius 

Matthsi  ii.Iugum  inquitrncum  fuauccft  &  onus  mcumlcue. 
Clem.  Alex.  I.  ^.flrcm.    Clemens  Alcx.cxco  laudibus  effercndum  pracdicandtimq:  cfic  homi- 

fitrtveln*t>fieri,6>c.  ethciat,  q,  dcbet  &potcft crhceic.  Origcncs  intcr mulierculas  mollitie 
Orig.hom.9. tn  icfue.  difflucntcscos rcponit  qui  diuinaiufla diflicilia  eflc  dicut:  intcr  viros  a. 
Athanaf.de -vtrginit.  Ser-  &  dccora  conftantiagcnerofos  easnumerat,quaMn  fequiori  fexu  natu- 

mtnfimt.  W"*  mmimc  labonofa «« arbirrarur  qui  fanfto  cius  metu  &  amorc 

lafilhem.  iniUndAttendt  kp"  funt&  eredi.D.Bafil.impierareni  efle  inufitatam  &  nou  fcrcndam 
th,-a,     ,  ai^sPiEitusfan^'il'fla'»ipoflibiliadicere.S.Ioann.Chryfofto 
chyfifl  bmd.  «4  •»«  «  cet.non prxccprorum  e  narura  manarc  difficultatem,fcdex  lenta  vitio- 
.jt  ..    1  .  laq; eorum  pig 

aurquodmala 


c'£lm  cxlcto\ r {c  racnantur,id  omnibus  impoffibilc  tudicant,  quod 
#  difficillimumilhsvidctur,^^ 

dmis  creno  flagitiohflimevolurarcruiyiemincm  pofle  retinerc  caftimo- 
niam  purabar. 

.Cypriao.ieB.pt  Chrifli.    D.Cyprianusconrra,  Chriftum  Scruarorcm  noftrum  monet  d„« 
SuU,*Jh«r«murUmtTo-  quafdamffiispr^ceprisquahraresinfixifficpoteftarrmnim  - 
(itutionemduflfaentmfi  J. .  c  ...     r  *  r    n  J1'111A"ll->poccitatemnimirucxequeii- 
«etoumUyqw* &quoi  di&racihtatcimduasitemahas  tnbuifleillis quibus  ea  praccota  dede 
Heiumejlfi,n.^,&quoA  nt  intclhgcmiam  &pcdecurionem.S.  Hilarius  Recii  Vatis  locum 

iJilati.Wal.,,1  frsEdiri  funtf^.lhmameffieDciWemprX  '  S  ^,bonavol«nt"e 

Lvum  tottur  manditum1   r#. •      c     ,   ,.  ,  1A      r       tlllpi*aicat.  o.Hieronyimis m  cx- 

^ndfficU.jttfiwlmm  tqmDeum  «luidptamquodhcanequeatimperare.  IdcnvCouKaitarii 


ouKditarns 
inD. 


^uodomntaMandata  diuina  ohferuare  pofiirnuj.  4.5/' 

rC.Marthrrumc^  *4fii}t**q  \  1 

^picatillimomm  tragilitatc  &vitio,rcdcx  vinbus  animoq-,  Sanftoiu  JJj^  io  ^ 
lccapicdam,noncnimDcumimportibilia  iubcrcfcdpcrfccli.D.Au-  adDamaiu 
illin.lib.de  natura&grat.cap. 45. ait  Dcum  nonimpcrarcquxficrinc-  ExecrMmnn 
^^Ufid$ubindomoncrey&fjcerequodpofii4y&peterequodnonfofts.  Etalio  m:*m  1H*  u- 
io^cocumvcrbaDcutcronomiianulintrt3<:D.Ioannis,adiiingit,quo--  ' '  *  3U9J, u 
odocnimgrauccftcum titdilcdtionis mandatum >  Aut  cnimquisno  SSjBiSri 
wigitcvideograucclt  ,  autdiligit, &grauc  ellc  non  potcft.    Sccun-  bm  mcomnn  t 
unConalium  Arauhcanumintcr  fidci  Articulosponit  ,poflcqucm-  Wcm  in  cap  j 
txrtacccptainbaptiimogratiaChnftoauxilianrcqiixadialutcm  iunt        ^*"'1 ! 

 .  *  ctUitMte fitunen 

r  njtrtbtu  Afltmxs 

Dcniqilidiuinamandataconficinonpoftcntjcx  barbara  &:  tyran-  ,jf,  imfojftitlm 
ica  rorct,grana cV Spiritus S.donacflcnt hominibus inutilia:  vis agcn-  ptMfunt , fctUut 
niilhu$pcniwscnicienux,dcrpcratiodc(;iliirc  ccrta,aimtcftatum  <\-ft»'r>*™tmppjfti 
dutdiwnitatisoracuium  Nonira  fr?*'  f  ' 

darcc  impius  Darmon  atquclaborarctin  vcxandishominibus  cV:tc-c  z\  fubincdium. 
ndis,  5c  vox  illa  blTitatisargucrctur,ftatuiftiin  loco  fpatiofo  pcdcs  HetettMmjecundnmfUem 
eos.cVilla ,  Non  habctamaritudinemconucrfatioillius.  Hocicitur  CMthvitcMmcreJtmw^uod 
odo  conciliatio  ficri  potcrit,   dicamus,Caluinumciufcr  (cctatorcs  P41 'bMptifinum ijr* 
mnemincmobfcruaicpotfclcgcmdoccnt,  id  quatuor  modisintcl-  ""IZ"?,/^  " 


+brt- 


A 


\nto 
\ent 
tU- 


umob!eruadoncm,pcciiliarisquidam  c  ccrlo  fauor  atque  pra:ii-  -veUermt  *d- 

fitnecellauium^quorrctipoiTiimusitalegcmcxcqui,  vtnullaeius  ;  , 

turviolatio,fcd  nonitavt  nonmaiorperredioaddiponit.^]iif>d  S2EJJ!^ 
lones  omncsnoitrx  vulgo  Iiomincm  redoleant,  hoccft,commuk  | 
ururx miieriam  &  hagilitatcm. 4. quc d  ncmoin hac  vniuerfitate 
atur,qui  ie  pcnitus  innoccntcm  8c  ab  omm  vitiopurum  diccrc 
.tamerfi  omni  animi  contcntionc  atq;  ftudio  in  dtumis  iuifis  conr. 
Jisclaborcr,qiundoquidcoraculovcritatis  monemur  fcptics  in 
Wcadcrc.  Scd  al.acxpartc  racca.uuromncsncccfl^cft.procliue- 
ariaratq',cxpeditum,quoucft  opcrolum  naturx:  quodquc  iuitic/ 
>,aiPcrum,&laborioia:d:rBcultatisplcniflimu:ncft,id  iruditisa^  • 


Ul.54i.VUl 

in  aerc  v< 


rum ,  quo  alioquin  oncrantur.  Scd  vndcnam  ficri  dicam  vt  qui 
npcriaquc  diuina  impoifibiha  cflc  aiunt ,  iidcm  nos  vexent& 
endant  quod  plus  ctiam  quam  prarccptum  nobis  iirfaciamus, 
m  cU  quodquipoflitmaius  polIiD5c  minus  ?  Namnosquidem 

adiun-  - 


s  Liber  1 II,  Ecclefa  Militantis, 

So^«cpto,  vclcUdDominic*  quxilhlucceffi  ,  mEcdcfiac elc 
t^iSSosU  Vu-gmcm D«i matrem aho[q;  ccehtcs  honoiando  . 

St^ 

Sudio  aberrantes,in  maiores  in  dies  errores  «*  mexpiabiies  fagng 
dcs  ruere,&  fme  fenfuinvanitate  opimonum  voiutari^ 

DE  FESTIS  DIEBVS  Al 

DEI  PARENTEM  ALIOSQVE 

COELITES  HONORANDOS  IN-     .  M 


ST  ITVTIS. 


Athanaf.de  fanftijfitna 
Detpar*tnitso. 


Gregor.  NyfTen.  orat.de 
occurfu  Domini ,  &Dei 
parcnte>&  Simconeiuito 
circainitium. 

Cum  ejfet  quadraginta 
dierum  rnftns  ,  Verbum 
omemorattone$lritualib, 

Cyrill.  Hicrofol.  dc  oc 
curfu  Domini  noftri& 


C  A  P  V  T       I  IL 

Ispvt  at  vm  cftanobis  generatim  &proba- 
tum,  EcclefiamDeipoflceaqiiapollct  grauifll- 
maauthoritatedicsfcftosinftitucre  ,  noiquc  ad 
cos  obfcruandos  aftringcre :  nuncquis  fuerit  eius 
reivfus  &  confucrudo  apud  antiquitatcm  con- 
fuetabrcuitatc  oftendamus. 

S.Athanafiusde  Virginis  Annunciatione  tra- 
dansquannif.  Martiidiemincidit,deq^huma- 
„nitate i  filio  Dci  aflumpta  cuius  rei  eodcm  ipfo  dic  memoria  celebra- 
^tur,italoquitur,feftum  AnnunciationisMariaevnumeftcxDominicis 
^feftis ,  atq-, adco primariumac prorfus  vencrandum,  vtpote quod  pro 
?,ordine  &  digeftione  rerum  earum ,  quae  in  Euangcliis  de  Chri fto  pra:- 
„dican  tur,facrotanftum  habeatur,quippe  in  quo  dc  filii  Dei  e  ccelis  dc- 
„fccnfuagarur. 

D.Grc£orius Nyflenus  orat.dc  occurf.  Dom.  &  Dei  par.  &  Simeon. 
eodem.nos  die  celcbrare  notat  &  oblatum  inTemplo  Dci  filium,&pur- 
gatam  matrem,cum  cflct  40  .dierum  infans  Verbum  aeternum,  &  Tem- 
plum  ineuntem  parcntcm  comitarctur. 

aternumadtemplum  cum  Matre  *sl  profectue  ,  &c .  Cmm  quidem  nns  hodiecelebrantes 
f^eculationibu4)qHetnAamedumincorpotes.mentts  &  ffrvttus  nos  obleclemm). 

S.Cy nllus  Hicrofolymitanus  de  cadcm  celcbritate ita  fcribit,Hodie 
dilecl:ifefticurfumperagamus,cuAngclis  chorosducamus^cuPaftorib- 

illumi 


4 ,  g  Ltber  1 1 1  Ecclejta,  MilttAntis 

Crc-oiiusNyfforat  i»  S.Grcg™tsNyfimusorat.^^^ 

Thfodor.m/rt.  Etf«-  num  efle  f  requentiam  anniacr&tio  illo  die  predicat ,  quo  marty ris  yt- 
muerf„.u  f,r  u  hwu  ite  £ori2.  cclebrabantur ,  vt  vcnrentium  &c abeun tuim  Huxus  quida  SC  per- 
netua  vcluti  vndarum  aeitatio  commotioquc  videatur  :  quod  lpium  m 
t£S«n^2S"  EuidibusS.GregoriiThaumaturg.frgnificar.  . 
J^ZZutZZZ»-  S.Ioannes  Chryfoftomus  homiha  quadam  air  annuam  mcmonam 
gregti^c.  philogoniitummaconftantiaornati,dmturnofuoiileiuiomoduminT- 
Chryfoft,  de  8.  Philogc.  fuilpc  Hn<Tuam  &orarioncm  euocauifle.  Et  homiU<5.ad  popul.An- 
ittfS^uZ**  tiochenum  f  (ibidicm  prorerripetit,  quodie  AlexandcrMagnusvir* 

dtememoriamcehiramm^^^         ^      ^         £  -rr      1         n       a.     J  ,am.,n^„mnmr/» 

^,.  cfirfum  moriendo  conreciflet :  cum  vellct  oftendere  mundum  tantare- 

rum  inanitate  glonofum  no  tanto  fuos  honore  prof  equi ,  quantum  (urs 
bonus Deus impertitur :  non  cnim  tantum  fan&os  viros ; ,  claros  &  lllu- 
ftrcsreddit,  &felicitate  cumulatof,  fcdeorumexuutis ,  fepulchris,  mo- 
numentis,  adhiberidecus  &  ornamentaiubct ,  &  in  corundem  gratiam 
feciflSmos  dies  agitari.Idem  cloqucntise  princeps  &  dodtrina  hngularis, 
homiliasnobis  reliquit  magno  inccetuhabitasdiebusfancliflimisPe- 
tro  &  Paulo  feftis,&  IoanniCBnptifbe.  '  . ,4Wt 

Sozom  !.:.c.i6.  NarratS^zomenusfolitosfuifle  Alexandrinos  quotannis  diem  frr 

ftum  agcre  maximo  hominum  coetu  fplendidiflimum,  quo  die  Pctrus  i- 

%heodoret  /.3^.14.  pforum  Epifcopus  martyrto  occubuiflet.  Quos  eofdcm  honores  Iu- 
uentio  atque  Maximiano  fortiflimis  Chrifti  bellatoribus  Antiocheni 
reddebant,  v  t  Theodoretus  prodit. 

Cypnao  epift.yi.  D.CyprianusdeCelerinoaliifquemartyhbusagens,  fichabet  ,Sa- 

^crificia  proiis  femper  vt  meminiftis  ofFcrimus,quottes  Martyrum  paf- 

Amhrof.ii.deVirginibui.  „fiones &  dies  anniuerfaria  commemorarione  celebramus.  S.Ambro- 

l^eneproctdityvttfuomam  fiusex  eo  arripit  occafionem luculcntos  illos elaborandi Commenta- 

hUte  n*t*lkefi  Tktpm,  rios  de  Virginibus  ,  quod  cum  ftylo  manumadmoueret,tumAgnctis 
caftiflimae  triumphi  ab  Ecclefia  celcbrarentur.  Et  libr.3  .ad  feftos  dics 
fan&orum  Apoftolorum  Petri  &  Pauli  diftum  illud  regii  Vatis  accom- 
modat,Di«  dtei  eruftat  verbum :  Septimus  fupra  fexagelimum  illiusfermo 
axlcandemcohoneftandamcclebritatemruitinftrucl:us,vtiexageflmus 
tertius  D.Ioannis  Baptiftar,  ieptuagefimusprimus  D.Lauicntii ,  feptua- 
gefimusfecundus  D.  Cypriamlaudes  &  gloriam  prardicauerunt. 

H:erone  1  adEu/l  cb  Magniautem  Hicronymi mcmorabilisillafententia  eft  &Chriftia- 
teron,ef  i9*  ufoc  .  n{saurlDUS(}jgna,  quamepiftolafuadecimanonarchquit  ,r^We4i/;<?Y/ii 
eftmmiaftturttatevcllehonorjre^nartyrem.quem  fctmus  Deoptacuiffetttumts.  Et 
in  cap-4.Epift.ad  Galat.  ponit  hanc  quseftioncm ,  Si  dics  obleruare  non 
licet  &  menfes  &  tempora ,  &  annos ,  nos  quoque  firnrle  crfancn  incur- 
,  rimus quartum  Sabbati  obieruantes ,  &  Parafccuen , &  diem  Domini- 

cum,  &  pro  varietate  rcgionum  diuerfa in honorem  martyrum  tempo- 
ra  conftittita.  Cui  dubio  ita  refpondet ,  vt  plunmum  efle  difcrimis  o- 
ftendatinterfeftosIuda?orum  dies  ,  atque  noftros  ,  quodilliinfigura 
dicm  Azimorum  obfcruarent ,  nos  reparati  Orbis  beneficium  cum  tri- 
umnho  Chrifti imor.tuis redeuntis  tatiflima  cclcbritate  coniungimus. 

•  Conci- 


7)<f  inftitutu  dicbus  feflts.  4<  9 

Concilium  ^.Canhagincnfc  ftatuit  Ucccc  Icgi fomafatomartyrum  Concfli«m  Carth.igiu?- 
8c  vcxationcscumanniucifariacorumdicsrccolitur.  Erquintum  vctat  fc  j.c  47. 
Can.i4.ncvllamartyrummcmoriaacccptctui,nifi  vbicorpusautlipla-  l***e*t  etUm  U^ipnffim^ 
na corum  lint ,  aut  nili  locus  lit  gcntis  &  famili*  nroprius ,  aut martvrio  "*r'>™ '  cum 

.  .  t  .&  -        ^  .*       f*tu  ",fi  eorum  eelebran 

gniuntur,incomfolcnnibusfcftishabuit,quariunvi<;climapnmaqux  Atuft.1fioc.f4.  N*U*9 
lnD.IoanncBaptiftalaudando&cffcrciuioconfumitur  ,  cumdocuif-  m*inom*rtyrummtmor^ 
fctquibusmaximcmodisDiuorum  cxcolcnda  mcmoriaclict ,  adiun-^^  ^^Jm^S&^ 
git,  Tunc /r#  nobii  S.loannes  quid^utd  pttierimm  potertt  obttritrt ,  fi  nosfefttuttd-  JquA  etrU  , 
tem  fudm  fobr;ostedl}osydbf<jue  vllo  tvrptloquio  cognouerit  celelrure.  njbi  ortgn  *lteut$u  hmbttm- 

AtquchxcprimaratiocftpioprcrquamSpumisSandhisCa-lcftium  tioni* ,  -vel  p$fftJp^nU  ve 
rcriascain  varictatcin  Ecclchacflcvolucrit :  quod  hoc  modo  facilior  Yrfj""?  ™* 
litnobiscoruminvitamonbufqucimitatio  ,  quorum  vitamcxituglo-  j^qf  fr  if  deUntt*. 
riofo  conclufam  laudc  &  honoiibus  ma&amus  :  Quodctiamaurcus 
ChrjfoftomusorarioncdcNlartyribuscor.himat.Altcraratiocftvtcos 
honorcmus,  quosornathonoratqi Dcus.  Tcrriavtgratcsagamusbc- 
ncficcntiffimo  Numini  ,  quod  San&os  tot tjratix&glonxmuncribus 
cumulant.  Quasracioncsli:pc  D.  Augufti.  cxponitcV:  maximc  libr.10.  t 
contraFauftum  Manichxuc.11.  in  huncmodum  ,PopulusClmftianus" 
mcmorias  martyru  rclieiofa  folcnnitatc  concclcbrat  &  ad  cx citandarn «« 
imirarione  ^vrincritiscorumconfocicturauuorariouibusadiuuctur.  «« 


prianc . 
mcmori 


tantum &: ciuilicultu ,  aut  vt  lancti rcitiq^iui cucsin iocis <x pc tuwnu* 
confumantur.  Adexcttdrddmimtt  ttonem  :  non  igitur  tantumlcclusclt 
R  ndufhnos  Aucuftinianos  Dominicanos^ppcilanahifq-,nominib. 
nua:  ccrtorum  hominum  profcifioncm  inltirurumq-,  figniriccnt,quiDi- 
uorura imitationcDco fc  confccrarunt.  Vt merttu  or  um  confocumur. Sunt 
iinturincocliribusmcnra  ,  ficut  proindc  fafq-,cftinalicnorum  mcrito- 
rum  communioncmvcnirc.  Atqueordttonibutddtuuemur.  C<rlitcsig»rur 
pro  nobis  prccantur,  atquc  adco  cognolcunt,  nos  corum  fcrias  piarcli- 
cionc  cclcbrarc.  ltdUtmcn  vt  nulli  mdrtjrum  fed  tpfi  Deo  mdrtjrumy  qtumuu  tn 
^  Mmm    1  memortdf 


4  6  o  Liber  111.  Scclefia  Mditantis 

memoriaswartyrum  eonftituamus  altaria  :  nonigitur  idololatrixcrimeneft 
Diuorum  memoriashonorare ,  fed in illis Deum  venerari ,  eofque pro- 
ptcrDeum.Paulopoft  inter  varios  cultus  ponit  difcrimen,  quamdo- 
•ctrinam  rcpctit  S.libro  de  Ciuic.  Dei  cap.17.  Alio  item loco  in  Pfal.44. 
Oftchdatur 5  inquit 5  mihi  Roma:  in honore  tanto  templum  Romuli  in 
quanto  ibi  oftendo  mcmoriam  Petri.  Et  rurfum  vt  obuiam  iret  calu- 
mnia;  imperitorum  hominum  &  malitioforum  ,  quiringunturperpe- 
tuo ,  muflant  &:  queruntur  ,  eum  honorem  qui  Diuis  colendis  adhibe- 
turindedecusaeterni&:  beatiflimiDei  redundare  5  quod  nimirum  fu- 
premum  cultuin  afecundarionon  fccernant,monetgrauiflime  omncm 
illum  honorcm refern  in  Deum  ,  &  in  Chrifto  qui  totius fandtitatis  ge- 
nerator5altor5&:  fpecimen  eft,  terminari.  ln  Ptf^inquit,  quis  honoratury 
Auoruft  fcrm.K?  deSan- nijiilledefunciwpronobis'}  SuniHsenimClmflianinonPetriani.EtScvm.i6.de 
ais,infine,quian6nul-  Sanftis,  non  minus  clegantcr  &  fplendide  rem  eandem  perfequitur, 
lis  s.  Ambrofio  tnbuitur   Quotiefcunquc5Fratres cariiTimi5martyrum ceremonias celebramus, 

&  cenfeturnumer.^S.  m  /r  1       r      1«    n  t      r       •'•        •  ••    •  ' 

AppendiceAuguftini78  ?j P^ermillis  omnibus  iccculi  actibusline  aliquadilationeconcurrere 

„  debemus  ad  domum  Dei5  rcddcre  illis  honorificentiam5qui  nob>s  fa- 
„lutemcfFufionefuifanguinispcpcrerunt ,  qui  tam  facratam  hoftiarri 
vj  „  pro  noftra  propitiatione  Domino  fe  obtulerunt :  prxfertim  cum  dicat 

)5adSan6tosfuos OmnipotcnsDeus,  quivoshonoratmehonorat,  & 
„quivosfpernitmefpernit.  Quifquisergo  honoratmarryres,honorat 
„&Chriftum  5&qui  fpernitSandtosfpcrnit ChriftumDominumno- 
ftrum.  Atque  hinc  fequitur  conciliationem  fore  facilemintereosqui 
honorare  Chriftum  volunt  5  difficilem  cum  iis  qui  eius  gloriam  pro  ni- 
hilo putant  5  atquc  defpiciunt  5  qui  cum  iracunde  &  intemperan ter ne- 
fcio  quanaturaacerbitate in  Apoftolicam  fcdem  cfFerantur ,  oftendi fe 
dicunt, quod Ecclefia legitimos habeat  dies  in  anno  duos  5  quibus  Ca- 
thedraeS.Petri  iucundammemoriafnreligiofcconcelebret :  5E<n:eitem 
feruntpietatc5quam  Chriftianus  Orbis  illi  parti  Vaticani  tribuit5,  quam 
VeteresO»/^^^ 

honorem D.Petri,  hos duos  lapides fpon tane* offenfionis ,  tum ad ra- 
nam  Prxceptorum  Dei  violationem  vt  e  diucrticulo  reucniamus. 


DE  CA^ 


Uartynl.Honw  lunij. 


4gz  Lih*  7  1  h  Ecclefa  ^Militantis^ 

x«ndriam,vbicxq*ifitafapicntiaetabcrnaculum  pofucrat.  Cum  Oui- 
niusGalkcanus,  vteftapud  Eufeb.de  vitaConftantini  lib.  4.nuntium 
mundo  remifit ,  poftquam  Sarmatas  fcram  gentem  vi  viftoriaq-,  domu- 
i(rct,fplcndidiflin*triumphafict,Conful  iterum  fuiflet,cx  omnib.  pce- 
neoristerrarum  multihomincsvndiquccffufi,  ad  QftiaTybcrina  vc- 
nicbant,vt  virum  cum  vidcrent,profapiaefplcndorc  clanffimum ,  lum- 
mis  honoribusperfun£tum,  lauantem  pauperum  pedcs,ponentc  mcn- 
fam,aquana  manibus  crTundcntcm,langucntibus  follicite  miniftrantc, 
&caeterapietatisofficiacxequentem.  p'", 

In  his  omnibus  prophana  huius  faxuli  malitiofaq;  vanitas  nihil  re- 
pcrit,quodfaftidiofccarpcrc&infimularcvellct :  at  fifortc  aliquisrc- 
periatur,quicadem  cum  fanftiffimo  Ioan.Chryfoft.ardore  &c  cupidita- 
teRomam  irc  velit,ofculari  fores  Vaticani,aduoltii  fcpulchro ,  cincres 
honorarebcatiflimorum  Apoftolorum,qui  fatorcs  primi  funtChriftia- 
nscreli^ionisjeueftigio  homines  commouentur,valide  obmurmurant, 
in caelites  euomunt  contumclias.  Educamus igitur in  apcrram  lucc  an- 
tiquitatc  huius  rcligiofiflimae  pietatis  Ecclcfiae  Catholicac ,  erga  D.Pctri 
Cathcdram,&  fcpulturaelocum  augufto  cultu  cclcbratum,cui'ctiamD. 
Paulitantioperisatq-,munerisadiutoris&  confortis  felicitatis  memo- 
xiamadiungamus. 

Prius  ambigua  diftinguenda  funt ,  vt  Philofophi  grauiflimi  pronuci- 
ant,quam  fubtilis  de  quaq;  re  tra&atio  inftituatur,aut  ad  viuum  refcce- 
tur^vt  quid  fit  in  quaeftione  cognofci  poffit.Quemadmodum  igitur  cla- 
ues  de  quibus  eft  Matth.i  6.&C  18  .vel  ad  fcientiam,  vel  ad  ordinem  6v  iu- 
rifdi&ioncm  referuntur,quae  Deus  in  diuinum  Petrum  contulinfic  Ca- 
thedraevoxautprodo&rinafumipotcft,  quarcft  comunisillius  iignifi-  • 
catio,aut pro  cxccllentia dignitatis,aut pro  ip(a doccndi fundtione.  Dc 
rimafat  a  nobis  fuperius  fuit  difputatum,relique  duq  funt,quas  vt  me- 
iusanimo  &:  cogitationepercipiamus,hacc  quae  fcquuntur  animaduer- 
tere  eft  opcracprctium. 

Trcs  tantum  D.Petri  Cathedras  ha&enusEcclcfia  agnouit,Hicrofo- 
lymitana,  Antiochcnam,Romana.quasPatriaichalcs  indigitarunt  vt  a- 
lias  dicHifuit,tamctfi  ccclclia  duaru  tantum  mcmoriam  celebrarit,  An- 
tiochenxvidclicet  n.Fcbr.&Romanse  iS.Ianu.Hicrofolymitanapra;- 
tcrmifla,fmc  quod ibidem  exiguo  temporis interuallo  fit moratus,  iiue 
nc  D.Iacobo  qui  Antiftes  eiloco  pre/uit,iniuria  fieri  quardam  vidcrctur. 
Quam  rc  vt  etiam  diligentius  cnucleemus,  notadum  cft  D.  Pctri  princi- 
patu fex  duntaxat  &c  triginta  annos,5.mcfes  &c  i l.dies  durauifle.  Roma- 
na  fummae  dignitatis  &c au&oritatis  initium  habuit  anno  45.  1  % .  lanuar. 
quo  dic  eam  ipfam  ob  caufam,ipfius  Cathedrx  cognominara*  R  omanx 
anniucrfario  cultu  mcmoriarenouatur:  finiit  aute  29.  Iun.  anni  6  cj.quo 
dic  Neronis  impia  vocc  atq*,  imperio  in  crucem  a&us  fuit ,  &  D.  Paulus 
gladio  cacfus  e  cuius  vcnis  pro  cruore  lac  candidiflimum  manauit.Qua- 
reEcclcfiavtgratoanimoprofcquaturbencficiw,quodinOricntcper- 

ccpit 


8 


46* 

mnqSc-. 


De  CathedraS  Vetri. 

fcproptcr  Anciochcnu  lolium  tanti  viri,&  in  Occidetc 

is  vcnritcm coiucltantcs.de quahb.i.  ccrtilhmxprobationcsalla-  tkm^mkfik  Vttrumfmf- 
int.cxD.Hicron.Commcnt.in  l.cap.Epift.adGalat.&Eufebioin/*  scctptmm ,  ^  Romam 
on.OlympiadciOvquihntScruatorisannus^^.Dicoitcmclccacic  ixmdt  tr»nsUtum  ,  quod 

mlirmant:  na m  prioic  iapictiOimiiscV:  acutiilimus ilk  doftor notat  f^^Lftfe-  **<*m 

i>iincitomacno  rcprencditinanis  iupcntiuonisconiuctudinc,qujc  GAliUm  cbnfttAnorum 

tultis  Arncxprouinciisinucjcraucrat, cbniminun  folcnmb.in  fcriis  P^nttftxfrtmus ,  cumpn- 

Iicdr*D.Pctii,(iipcrtumulosdct"undloiu  vul^)Cibos&vinac6tcr- £'r/'" 

.(^adeliraaoncmf^  1  ^SP4* 

lbus  Ecclciixcap.ji.cx.Turon.Concil.i.Can.^.dilcitcprolubiiir.  H*ron  mtnntt.ad Martf- 

Multx  vcro  crauciq;  iunt  rationcs,quxEcclcii;un  Dci  fponiam  iitlr  rohgjemitAtur  fermonem 

Tunt.vtCatncdi^  vniuiq;  rccord  uionc  ccrtisdicbus  folcMic  pcrpc-  1 S  dtfarMU  D-  Auguflini 

[; clTc  vcllet.  i.ad comcmorandu  hdci  bencficiu  o>  nobis cu  Pi  ariidc  f«*£fd  m  j 
i'aM!.Da»      /v   -  j  j-  •  -      -i  *  -  icboULouanietJiteumni- 

nda,quod  parcti  ccclciix  Vicariu  fuu  lcgatfcqj  rcliquir,  in  quo  Nu-  *on  rtdoUat. 
ispionamcxprcfsaagnoiccrcmus.  j.adgratescidcipii  Dcopcriol-  Lib.dtmorkutoccltfUad* 
las,cf  talcelorix^  4.aJ  utrfm  Manub.c.iX. 

drationcillatacitfsftudiisagnolccnda^quaforcpcrpcai^  au^ftT^  h S°P  IS 


i.  tf.qiiod  ca  fola  BB.ApoilolorU  r*ruuttotntroduxtrtt:  mi 

rafuit.7.quodcairidclbla(peci- ******  *p»*' i**fd*mtrfi* 

mam    'r\     i  ^  Jtlts  htdit  t*m  ptrnictofm 

cn.p.cbsl.j.c.cuc.un nonun.it  J£ 


iano»um,i  atnarcnaiu,  Cx  alix  tianc  vnam 
niq,  quod  ab  i  ila  c^tcr^  origincm  iua  cxcc- 
ubumis iclieionis  vcncx  acq;  omniu  prin- 


rracina,Epaphroditii,/£quicolx 
fulc^omulu,LucaPauunu,Ra- 
auium  Proldocimum,Ticimum 
rcum  Hcrmagora.ln  Gallns  To- 
ci.ilciK  diuina  auodaiunr  virru- 

>ma*um  Iulianus ,  Vrfinas  Bitu- 
nas  Eutropius,  Matcrnus  &  Va- 
utuca  Tungroi  u.Gcrmania  im- 
ab  £ucha  .Egi  fto,  Marcia .  Hifpa-  - 
nial 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  2  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  the  Biblioteca  Nazionale  Centrale  di  Firenze. 
CFMAGL.  2.3.151 


u- 


Lib  111.  Ecclefa  Mditanttsy 

ni.i  i  torquatcn  Ctefiphonce ,  Iucundo ,  Iudaletio,  Cecilio,  Hcfychio 
Euphrafioahifque,quodbrcuiter  comprchefum  ftudioftTs  le&orapud 
Innocentium  Papam  reperiet  Epiftolaad  Dccentium :  Vnde  coftat  grati 
"  animiiureacnomine  Eccleiiasn  obftridam  obligatamq-,  fiuflc  vtCa- 
thedram  D.Pctri  matrcm  &c  magiftram  aliarum  fingulari  quodam  ho- 
norc  profequerctur.  ;  J      •  ■ 

Xeoferm.i  inanniuerfa-  H5ccxcmplofrctos  vidcmus  ctiam  alios  SummosPonnhces  aca- 
rio  fu*  aflumptionis  ad  pite  pcn:o,diemillum  rcligiofc  colnillc,  quopnmumad  Apoitohcam 
Ponaficatum.  Scdem  pertienerant :  cuiusrci  fidcm  faciuntD.Lconistres  Conciones 

nuU-pfioeJ«  offiru  w.  ftolaHilariiPapxadA(caniamcxtcrofqueAnt1fticesP.ou  naa:Taria- 
luit haberefrmcifum,ve-  conenfis,  ex  qua difcimus  hiifle  olim  in  morc  politum  apud  Epucopos 
Txmihiittgloriam Deicau-  j^jj^,  vc Romam fefe conferrent co  dic ,  cjuo  Pontifici  orbis  terrsc in lis 

inRoma%- 

Jriuar.  raua  ad  Alcanium  ....         1   .    i  i    *  tw*        Y-    A-  •  ^ 

&cctcrosEpifcoposi>ro  Martyrologiolegimus terno dieSeprembris ,  Rm*  ordmattom.mp.ira' 
uincia^f  ara-concnfis.     bili*  viri  S.Greg.r i hlagnnn  Summum  Potitificnn,  quionusillud  fubirecoaclus 
Ltftisergoinctnuentu ft*. yj^j  mw \ throno cUricribusfanclitaris radiis in orbc rcfulfit.  Quam eriam lai 
trumiqucsnzt*li*meife.  jatam &honeftam confuctudincm  minores dcindc  Pontificcs,tumLa 
Jh«m  congregabat  l.ur* G^eainEccicfiasmuUavoliicmnt.MinobgiumGrxcorui 
diesnotateosquibusD.Bafilius&S.IoanncsChryfoftomus  adPonti- 
ficiam  digniratern  eucfti  fucrunt.InOccidcnte  vero  fuppetit  nobisgra- 
uiifimum  diuini  Ambrofii  reftimon  kim  Epiftola  60  .libn  8.vbi  lcnbens 
Amljrof  ad Felicem  Epi- ad  Feliccm  Comcniem Epifcopum, gratulatur  imprimis  de  acceptis li- 
fcopum  Comenlemhb.  teristum  recenti  gaudio  perfunditur  quod  finitimuseflet  illcdies  ccle- 
8  Epift  6.  Stmnlqutactle-  berrimus  quo  ad  clatmm  regcndx  Ecclefix  cooptatus  hierat ,  quem  dic 
brem  vttOj  nofirum  annu-  fml  natalem  apnellat,  atqj  adeo  polliccturin  folenm  fcprecatione  mc- 

ciafttdte adfore  quo  (ufce-  u  -     r  •  C    rt  •  V     n_- _ 

mi  gubernacuU  fummi  morem illius  futurum  pctitque  vt  mutux  tru&u  pieratis  (anclimonixq-, 
Sacerdotij,  dequomomen-  perfruatur.Eft  quoquc  in  manibus  Auguftiniprxftabiliffimiviriaufto- 
to  ante  cum  fratre  noft"o  ritas  qui  publico  prxconio  dcnunciat  natalem  diem  Aurclii  Epifcopi 
Bajpano  te^ueUr:  &  pau  Carthagincnfis,fcrmo  eft  31.dc  vcrbisDomini5Dics,inquir,Orciinatio- 
tlum  profawmZ  ZftZ  nis  Pomim* fenis  Aurelii  ctafti^us  iiluccfcit :  rogar  &  admonct  pcr  hu- 
oratiombuA  &  tu  noftn  tn  militatcm  meam  ,  charirarcm  vcftram  vr  ad  bahlicam  Faufti  deuotifli- 
tttu  votis  non  obliutfcaris.  me  venire  digncmini.  Er  dc  proprio  fuo rra<5tans  14.  hoir.iUa  ex  quin- 
Aug.fermji  deverb.Do.  <jUaginta,ait cclcbriratc  (e muncris admoncri  fui ,  quafico  primum  die 
honorificadigniratc  fniffctornatus.Ethom.ic.  Hodicrnus,inquit,dies 
ifteadmonet  mc  attcntius  cogitarc  (arcinam  mcam. 

Caufx  vcro  qux  Pontificcs  qui  D.Pctri  ius  Sc  auftoritatem  excepe- 
runt,  aliofqucminorcs  Anriftitcs  commoucrunt,vt  Ordinationislux 
dicmfeftum  6cfolcnneme(Tevellentfucrc  plurimx.  1.  vt  fuamvcluti 
Tnt^iyfifiokccviw  mcmoriam  rcuocarent,quod  tum  fpontc  ( quod  ctiamnu 
obfcruatur)familix  nomcn  dgponcrent.  1.  quod  vcluti  nuptiarum  fu- 
iflc-rdics  ,  &diLiinacumEcclcfiacopulatio,cumsannulum  <k  iniienia 
prxferunt.3. quod  tutorcs populi  &i  curatores  eo  die  conftitiiti  faiifcnt. 
4.  quodnouatumexcitanda  vitxfandtitas  vidercturjquinpc  quiiliius 

diei 


DeCat!;cdraS.7>etri.  \  4$; 

dici fcfta  rcligionc  moncrcntur ,  fc  vcluti quodam  in  faftigio  confifterc 
perrc£Uonis%non  autem morc cxccrorum  in  curfu  arq;  via.  f.quod iain 
inde ab  co  dicrerum  principi  Dco  fpopondcranr ,  fcrationcm  rcddicH- 
ro$  dc  falutc  •uium ,  quas  proprio  cruorc  vindicatas  Seruacor  homina 
Chriftuseorumcurx&ndei  concredidjfTcc.  6.  vc  ad  noux  cuiufdam 
vitxcudumdiumu«i&:c<rlcftcm%robur&:vircs  capcrcnt.  Atqucvchx 
rationes  omnino  fcx  omnibus  Epifcopis  (unt  c6muncs,ita  quc^  fcquun- 
tur  in  folam  D.PctriCathcdram  vtpropri.T&dcfinita:quadrant,  nimi- 
nim  7.quod  qui  ci  prxfucrunt  Antiftites,non  oppugnarunt  modo  vcru 
ctiam  cxpuenarunt  funditufquc eucrterunt omncs  hxrcfcs  diuino  prc- 

dcridcoriturcontrouerfia&  implicatainrcli^ionc  difficultas,  fcmpcr 
ha&cnusadRomanamScdem,tanquamad  facramanchoram,ranqua 
ad aram  omncs  confugcrunr.  9. quod hanc  Cathedram  ccrta  8c cxplo- 
rata  nequc  erron  fubicaa  via  &  ratio  conutatur.  1  o.Quod  ab  omni  ho- 
minummemoriACacholkifucriinrappcllaciRomani.  u.Qupd  fandh 
Patrcs  Eccleiix  lumina  (cripris  fu :s  &:  ciudicillimis  monumcncis  nos  ad 
.  hanc  fcholam  acquc  infticucioncm  amandanr.  Arque  hqc  primlcgiame- 
ri tiilimo  commoucic  Chrifti  111  rcrrxs  Vicarios  potucrunr ,  vt  cum dicm 
quo  primum  orbis  tcrrx  procurationcm  aufpicari  cflcnt  folcnni  pomp* 
celcbrarcnr.Et  nc  forcc  rcfradbarh Sc  conrumaccs  ccndcrc  concra  Sc  ad- 
ucrftri  pugnaciflimc  qucanr,  agc  porro,  &  lurum  quinq-,  racionum  vc- 
ricaccm  confirmcmus. 

Etprimumqmdcmdccxtin&ahxrcreonpcftcquasSummoriiPon-  ±m:3        •  K 
cihcum  manus  plcna laurcis *  mumphis  ornaca conrccic ,  quis  ncgarc  Ttrtm  .z,^,,,^,.,,, 
potcitquinqucmaamoclumolim  Apoitolorum pnnccpshxrcticoium  S«*  Eptf< Elt*  ,>$ri 
omniumantciignanumclaraviclonaiiipcrau:c,cxccriquoqi  llliusiuc-  ^ntlH  >ohtn /  w 
ccflores  religionisduccsgloriohftimcdomucrincinfadiSimonis  cmif-  t,€"9r»'',r»"i*fit*ff>  i** 
farios  U  impiccacishxredcs?cuiusdu&uatquc  aufpirii*  ftrari  vi&iquc ^M^^^ft^0'^' 
fucruncVaicncinus  &  Marcion,  niiiElcuthcriii^pxqucmadmodum  r,Wfw«r«l  duanm 
Tcrtullianustcftacur?  quis  ahus  Thcodorum  hxrciiarcham  frcgit  nifi  'tfltrtmfuit ,  q**ZuUfu 
Vi&orRomanxScdis  modcracor?  quis Ccrdoncm audacius  volitanre  noHifimotttptr- 
comprcflir  ni(iPapaHv<*inius  ouodprodcrc  Ircnxum  f  imus^Ani'     fttuum  dtfftiutm  rtUg*tt 
au -im  (ummus atoiccr  rcligionis  Alijn.ulcs  imniov  Donauftas  cocrcuic,  j  tr  »    **#  «r 
vt  verc fcribit  D.  Auguftinusrquis  Ariuminfandum  illud  caput  8c  con-  ' 
fcclcratam  tllius  oueruam  fubcgir,quam  fortcs  &c  inuicii  Capitohi  pre.- 
fidesSylueftcr,Marcu5,Iulius>cuiusacic  auftorirarisniii  Damaiicruc- 
utoslaccratofq;  vidcmus  Apol!inarem,Photinu.  SabcUium,*:  Pncu- 
matomachum  Eunomium?cuiNcftonusiugulumdcditnifi  PapxCoe- 
Jeftmo?furiofumEutychctcm  quisalius  facrarum  lcgum  vinculiscon- 
ftriitumdirariimobnunciationcdcuouitquam  Lco  Magnus?  Cyrum, 
Scrgium,&  Pyrrhumiuramaamcntiain  Ecclcfiam  iucurrcntcsan  no» 
Pontiriccs  duo  maxiim  Thcodorus  6c  Martinus  fcliciflimc  cxpugna- 
ruac Si  c  omnino  rcpcricmus  mcmbra  omnia  Antichnfti  i  corporc  my- 

N  n  n  ftic# 


Ltherl  I L  Scclefa  Militantts 

ftico  Icfu  Chrifti  fuifle  auulfn,aut  ab  ipfis  Romanx  fcdis  prxfidibus^au* 
|  Conciliis  corum  autoritate  celebratis  &  conclufis:  vnde  fit  vt  haerctici 
•mnes  Cathedram  hanc  Romanam  infefto  odio  atq;  omni  animorum 
acerbitate  profequuti  haftcnus  fint ,  &  veroetiam  m  omncmcpnfc- 
quenns  xur  memoriam  profequentur ,  non  fccus  ac  fcclemm  conicien- 
:;  cia  obftri&i  feuerum  Iudicem  integrtimquc  abhorrent. 

Qupdautemconfugerc  omr.es  folitifintadauguftumPetrifohum. 
in  ■quxftionibus  fidei,rn  controuerfiis  merum  &  ambigux  rcligionis,^ 
nicum  exemplum,quod  eft  a  nobis  fuperiusperftriftum,fidcm  faciet,fi 
iam  paulo  copiofius  exponatur.  ^  £ 

Sciunt  omncs  S.Irenxum  in  primis  adolcfcentiar  annis  florcn  tem  ii£ 
demtemponbusvixifle  ,  quibusPolycarpus  iam  natugrandiorS-myr- 
nenfemEccleiiamfan&iflime  adminiftrabat  :  Eft  enim  inconfefto  S. 
E*(tb  IsMJl.c.i*         Polycarpum  difcipulum  fuifle  S.IoannisEuangeliftas :  apud  Eufcbmm 
legere  quifq-,  poteft  qtiemadmoduPapaVi&or  Afianos  omnesab  Ec- 
clefiaccomunionefecreuit  ,  qui  fententiamPii  primidePafchateccle- 
branclo  fuperbiusrcfutarant,  praetereafubdudtis  liquidorationibus  Ce-y 
ftarepotcfteamfacrorum  ac  dminoramintcrdi&ioncm  cotigiflcanno 
Dominiccntefimo  nonagefimo  oftauo :  animaduertere  deniq-,  omncs \ > 
pofluntplurimos  in  totooibeterrara  ,  cVimprimisS.Iren^umillaipia 
lententiaperftriftumhaefiffeattonitos  ,  qui  eamieueramcvatrocepu- 
tabant :  fcd  tamen  nullus  contra iit ,  neq;  m  dubium  reuocauit eius  au- 
toritatc,quifpiritalisid  Ccnfuroefulmen  coniecerat,  cum  meminiflcnr, 
ipfumPolycarpumYenifTcRomamaliquando  ,  vtinearchgionisarce, 
acpropofita  quseftionc inftruerctur.  Quis  hic non  clarc  tanqua ea quar 
oculis  cernuntut  vider,regendaj  Ecclefwe  &  doceda*  potcftatcm,  in  Ra-  ; 
rnana  Sede  tam  illuftrem  &  conteftatam ,  vt  tametfi  ccnfurarillius  caufe 
controuerfaforet,nullus  tameniurifdiftioncmconuencrc^utoritatcm 
labcfa&are,  contemn^re  illius  dignitatcm  aufus  eft  qui  protuliflet  > 

Quod  vcrocandem  fedcmaberrare  no  pofle  aicbam,id  duobus  mo- 
drs  intelligi  potcft  ,  vt  vel  ad  ius  vel  ad  fafrum  referatur :  atq-,  omni  qui~ 
dcm  ratione,quamuis  tcmporu  iniuria  Sdmpudens  fscculorum  audaeia 
reclamet,propofitio  iHa  vcra  dcprchendit ar  :  cum  certum  fit  atq-,  notiV 
hanc  Cathedram  nunquam  lapfam  aberrauifle,  nunqua  defccifTe :  Hoc 
in  perpet.ua  Summoru  Pontificum  fucceflione,  quarnunquam  adhunc 
diem  interrupta  cft  perfpicue  deprehenditur,&iam  fupenori  Ijbro  vidi- 
musnullumcJlomanis  Pontificib.ex  hae  Cathedra  quidpiamcontra 
voritatem  locutum.  Id  ver6  dc  escteris  religionrs  fcdibus dici  vcre  non 
potcft,cum  Maccdonius,Meftorius,  Scrgius,  Paulus  &  Pyrrhus  veteres.  % 

hxreticiPatriarchalcfedcmConftantinopolitanildehoneftarint,Pau- 
lus  Samofatenus,Seucrus,Gnaphcus,  &  Machanus  Antiochcnam :  Ar- 
riani,,Eutyehiani,  Hilariani  &  Monothclita:  Alexandrinam  &  Hierofo- 
lymitanam,quae  deploranda  &  mifcrabiH  tandcm  ruina  ceciderut,cum  13 
ha-rcfis  gemina  fit  &  gcrmana  infidclitatis,  ab  mfidclitate  vcr6  Atheoru 
impictasfadofatugeneretur.  Noxi 


De  fahcdraS.Pcttu  46? 

Non  dcfnnt  igitur  rationcs  cur  vniucria  Ecclcfia  cathc  dt  am  Anofto- 
licam  fmgulari  honorc  proicquarur ,  cur  ctram  Antifticcs  Pontitacarus 
«bi  aufpwia concclcbrcnt.  Quod  vcro  huiufmodi  tcrix  iint  ci  no  mgra- 
tx,dcquo  vnusdcvctcnbusaicbat^O.Mrjw/^fintar/j^^iwritf,  Eufcb  lib  ?  tiift  cap  r«. 
apparct  cx  iis  hononbus  quos  dcuuia  tuouidctia  vcl  ipfis  cttam  fcdibus  Urob.Apostoh  cmktMm 
v.fniuteriaconlbnribusadhibendos  Ggroficauu  :  ncq?  ™™^m*:\]m,Znum  Ep.fc^umi 
gno  claroquc  prodigio  ficri  poruirvtiiuertor&unrasv.mirarcsvrbis  Slna,lr(  ,^.m,tu  ,ua 
Romxiniphsiiuaft  mcduscineribustoticsinrlarumat.tci\utatisUgnca  Ap/l.li,  i,!,aM ,  qutm^ 
D.Pcrri  cathcdrain  Vaticano ad hoc vfq}  tcmpusrcftircrir :  neqi fimilis chr,ft,nunCut.tu 
D  Iacobi  nortcucrfamtort.-s  HicrolbWmim  linc  diuina  viporuit  inco- 

A^.iav.ouijii/ii.  vuv.n*»4*  lvn,*-J  *  *  wlv      /  i         .  ,  ...     maiftud  ttmvtu  ieruatam, 

lumiscircvfq;  ad  tcmporaMagniConftanrim,vtmcmoratLukb.Iib.  tfif„fiiH,Mu„iin,(m. 
7-hift.cap.14.  Neqvctlam  nonprarrcromniumlpcm&cxpcftarioncm  f„mHnnft,mat. 
CathcdraS.Marcircligiolifiimccolcruari  ALxandrixpotuitiic  vcnul-  Au^uft  cpift  10»  »dMa- 
lusexccUcntium  Annft.tum  qui  dcindc in frcqucnt.illa  vrbc * como-  ««^Jgj^g^ 

i\  ni«rirtc  Tn  »ninr  m «'ti^  lit  iii ci  conkdcrc  proptcr  mirabilc  oc"   '  '  , 

lamaffiltriPictatisruwrunc  ,au.ii^iu  iiiv,av.wii»^vkww*»vi  d<*ir*J*t*, ,  neccMthrdis 

aiuinumabcamanantcmfplcndorcm.  (^busadditdodifl.  Baronitis         ^,*,*„,,*r  <■* 
in  AnnahbusEcclciix,  idq,probactum  ActisO.Cypriani,tumS.Au-  jtf<*fio«<m. 
ouftini autoritatc , in  morc hnflc pofitum ,  vt  Enifcoporam  lcdcsctiam  B*ron.*n «  nu.xi. 
dumabcflcntvcncrattonis  caufa  &  honotis  vcltsinumbratcntur ,  ftra- 
,,  .1.  ornarcnttir tanqttam rcs tacrolanctx. 

Elt  t^itui  vcnttmilc  i.  ncmincmpofthacin  rcprchcndcndis  Ecclcftx  Ad  condlutmem  fi4-- 
istamfaalcmpromptumqihirmum.  i.  Caufas&rarioncscur 
c  infttruat,no  pi ius  rctcctum  iri  quam  cognitx  pcnitulq;  pcrtpc- 
&x fuci tnt.  ; . Nil  caulx  vidcri corpotius  iudxi cathcdram  Moyli olim 
colucnnt.quim  nunc  ChiiftianiD.Pctnfuggcftu  vcncrcntur.  4.  Qttod 
adhgnum  attinct,laxum,ahamq-,  matcnam,  tacillmium  cft  alxtuccrc  a- 
nimum,  atq;  auocarc  ab  ris,  qux  m  oculos  icnlumq,  incuri  urn ,  6c  ad  cu 
vfq-  pcnctrarcquicori>oratisrcbuscxprimitur,qucmadmodumprom- 
otum  cV:  protlnic  fun  Iudxis  aligno Scthin alnus mcntc  attollcrc ,  cum 
lnin  fccdcns  mftrumcntum  concucrcntur ,  imo  oM  ab  ipfis  auratis  Chc- 
fubinis,proptcrquosftratiantc  ArcaiHiaccb.tnt,vtD.Hicronymusdo-  H!erou  in  Epift  adMat. 
cct&:  ipiad'cb«  Hcbraicaoftcndit.  5.  Nihtlcflcabfurdi  vtDcumtist-^^'"  vtco.r^ucBcth- 
^.r«i.,vcnM/ici^li<Trrcillcvoluithonorcmus.  6.  Deniq; Bon magis  J "  ,  y*?*Z *r?J  « 

pllSmOUlS  OUOSUCII^CIC  lilt  VWiwtv  -y  o  itmiHdu\*nctAl*ott»*H> 

{icuiircpnmisChnftuniscfllorciccnus  rchgioms  tcmporibus  D.Pctrt  V4lAlbl„MntChirubm& 
vmbram  Si  S.Paultfudaria  tam  rcligiofc  vcrcri  &  obfcruatc,  quain  mo-  - 
An ln-rat antiaux pictaws  xmults,corum  honorarc  monumcnta,  Tcm -  P U  98.  Adoratc (cabdia 
Xcxuuias,&atS^ullaslipfanothccas.  Dcquibusa,inha£tcnusfua 
r  il      «;^^.,c,li5vnm  rrftirvrdc  fcDulturatractcmus.quam  VctcrcsM 

DIS  COP10UU5  UiLiuoi,iLiuii.  *  i.  v*v  ivp    >  ..  -!  uoMtpw*t  itncuruAtt  vos, 

^fld^m  M*»nAri^.MonaincnnimApoftolonimnommabat.^^^ 

D  « ( lum  o>*m!jc*billumi><*Ju 


no 

Confc 

I\  nn  x 


ttui 

Ae2 


Lib*  111.  Ecclefa  Militantis, 


DE  LOCO  SEPVL- 

TVR^  BEATISSIMO- 

RVM  APOSTOLORVM 

ATQJ/E  SANCTlSSIMO- 

rum  Petri&Pauli. 

Q  A   V   V   T  V. 

Vm  nobiligloriofoqucfarodefancT:ieflentim<| 
$^0  pietaris vi<aoresApoiloli,continuo  facraeorum- 
.•Jy|v  corpora  prope  fuppliciilocum  fepulta  atq;hu- 
Wtyri'  mata  fuerunt  >  D.Petri  quidem  in  ea  parte  Vati- 
rmjj,  cani,quam  Ianiculum  olim  dicebant,eximii  ve- 
^  ro  Pauli  ad  viam  Oftienfem :  &  iam  inde  eorum 
monumenI:au,mmaChriftianorum  frequentia 
h^JZS  &honore  celebrata,vtantiquacTheologixco- 
lumenCaius  teftaturZephyriniPontificisaeuo  clarifllmus  apudEufe- 
biumks  verbis,Ego,inquit,  Apoftolorumtrophaeaperfpicuepoflum 

»oftendere:namfilubetinVaticanuproficifci,aurinviamquaeOftienfis 
»diciturreconferre,trophseaeorumquiiftamEcclefiam  fuo  fermone  & 
»  virtute  ftabiherunt  inuenies.  Et  quanquam  immanisfuit  &  violenta 
ChnftianorumvexatioaNeronebaiWcrudelitarisprincipe  vfq-  ad 
magnum  Conftantinum,  nunquam  tamen  exoleuit  aut  elanguit  illa 
Fetas,qua:  pro  temporis  opportunitate  in  eo  loco,quem  confeflionem 
D.Pctrimd1g1tabant,ilh,ftlisvifebatur:  cui  maximafada  eftacccfllo 
terno  la:culo,&  dignitatis  nouus  quidam  fplendoradditus ,  nam  Con- 

ftannnuscum1mperiimagn1habenasfufcep1fletanno5o(J.matrImonn 
focietatemmuflet  cumFauftaMax.miam.Herculufiha ,  Maxentmm 
be  lodomuflTet,  cumvmuerfiscopiisfignumCrucs  fplendm.S™ 

d,  Seruatorem  audnflet  imperantem ,  vt  m  prarliis  Joc  inf ZTfaoi 
Ianaovteretur:  poftdeportatos  variis  e  locistriumphos  a  "'  " 

nas^poftfraaoslecundisprae  iisatque  fubados  imn    ?,  «S110  Y"0"  m 

Sylueftro  fiiiflit  Romano  Pontificc  Antto  ;  a 4.  copi,  , . 


DclocoSepulturtbeatifiApofioloruM.        4*4  k 

rioncmruamconucrtitnonmodoadlocapietatis  inftauranda  ,  fcd  ad 

nouactiam  tcmplamagnificcntii11mcconftrucnda,quorjmctiamnum 

quxdam fuperfunt,  vt Tcmplum S.Cnicis^S.Laurcntiicxtramuros, D.  Eufeb.tr4t  dtUudib.C** 

Pctri  &  Marcclh.  Scd  acdcs  iacrae  trcs  comprimis  fucre  auguftar,  ftruttu-  fUntmi MMgni. 

ra&  artificioiingulari,cxquiiitisornaiTictisvifcnd«,nimiriimcaquani 

ad  fuum  Latcrancnfepalatiumcxa*dificauit ,  quammaximisrclieioni- 

bus  confecrauit  Papa  Sy  lueftcr,  cutn  adiunfto  Baptifterio  Conftantini, 

ita  enim  loci  cxardificatio  nominabarur,vbi  a  lcpr*  contagionc  curatus 

ti:crat:id  templum  incrcdibili  hominum  concurfu  &  folennipompa 

Scruatori  dicatum  fiiit,  hxc  vero  pars  Ioanni  Baptiftx  quinto  Idus  No- 

ucmbris,  quaindcdicationcprodigiumcxtuitilluddiuinitus  ,  dequo 

proditumeft  in  hiftonantm  monumentis  ,  cumadipfiusTcmpli  noui 

parictcs  Chrifti  Scruatons  vultus  mirabili  modo  cxpreflusapparuir. 

Sed  alteralonge  magnirkcntior  Bafihca  fuit,  quam  D.Petn  nomine  in- 

fignin  voluit ,  m  claritlimo  Vaticani  loco  pofita ,  quo  raaxima vndique 

da  lingularis cius  picras  animiq;  rcligioiimmi ardor cluxit :  nam o&auo 
poftdie  quam  iamtatem  ellct  adcptus  arqucin  Ecclefix  vndisantcatbe 
vitac  iordcs  eluiuer,  vomcrem  manu  tencns  locum  dcficnauit ,  tum  mu- 


iiflcnt:brcuiopusab(olutumtuit,&afummoPontificcSylueftrocon- 
fccratumi4.Calcnd.Dccembtis.  TcrtiaBafilicaadviamOfticnfcmD. 
Pauli  Manibus  lacra  fuit,quam  mirifico  apparatu ,  fumptu  maximo  or-  MxrMnt  dt  hit  Itttr*  v»lem- 
nauit  fic  locuplcrauit  •  camdcindc  mapnincentiusrcficiendam  nvmhfi-  ttmmn* ftnp.mBtblstth  Vm- 
canaamquccurauit  va.cnrinianusiuiuor,  iuisparribusnumcruquco-  AjrtAn  psp,£p,ji  M4cs- 
mnibus  abfoluit  Honorius  :  tandcm  columnis  cV:  pulchcrriruo  diclo  rtltun  k*gmm  dttmMgtn. 

Plcna  funt  Annahum  monumcnta  ccrtis  cVpcrfpicuisreftnnoniis 
quardeclarcnr  quanta  fucnt  erga  hxc  fanctailima  Tcmpla  non  modo  °"fLl  . 
Cnnftianommomnuimpetascv  vcneratio  ,  vcrum  ctiam  &  mandita  m  h.r  n   ,    7  ' 

DL  "x  r*  ^i-     r«-  •   *    t    CI  **ltMnturhocmATtytt 

tfaroaiarumgcntium  rcucrcntia  :  CumcnimGotthimtcftisarmisinl-.  u(My&  ^fdu^  A^olcfi, 
taham  inualillcnt  Komaquc potitiicrro,riamma,languinc  complcrcnt  qtum  tlla^vMfatitnt vrbk 
omnia,  a  B.ifilicismanusabftinuerunr,vt  mcminit  Orofius,atqueadco  ttnfHgitnttsfucs  */#*• 
pcrmiferuntvtns  omnibus  qui  iia  cas  confiieilTcnt  Alvli  vimcV  tandi-  ^Tfi0**,'.  »  -  • 

*  —   i~\ ,  AJ  «,  r\    a     ~   §L1  i  *  r    ProtOphb.  1.  dt  btllo  Gottf 

tatcmobtincrcnt :  Quodc^D.  Augufhnus  hominum  mcmoria-trant-  <9>ttmportlt4jlm. 
militprimislibrisdcCiuitatcDci.Cumquc  AuguftaThcodora  Anthc-    Ex  libro  Poouficali  dc 
miumScribonium  milit ,  qui  Summum  Pontihccm  Vigiliumconqui-  Vigiiio. 
rcrcr ,  cx  omnis  latcbrjs  crucict ,  vi  abduccict ,  vnam  D.Pctri  Baiihcam 


ipiaquoq*,  loqucnoi  r.inonntiquiratcm  inuus  pictatisoltcnciit  ,aie- 
bantcnim^/iW//J4  Apoftolot fc  conictrcy  cum  fcpulcraillorumadirct,  Claud  aH  Iacobum  ma- 
quafiislocusaditumpatcfaccrct  atiu  ingrciTum  lncorumdomicilium  £»ftjumcquitu. 
•  •    i    .  ji     £T    ~  r    /v         ic  ic  m  c   rtiPMMi,  ptr  (svubtmm 

oc  vclutiadlactilkmu  coiumaipcuum  ,ad  rauorcm,adiurrragia  conic-  * 

Nnn    jv  qucnda. 


470  Liber  111.  Ecclefa  *&Ailitttntis 

quenda.  Adde  quod  otimtum  adeuntium  ad  ca  loca  hx  c  communis  feit 
confuctudo  vt  priufquam  in  tcmplum  ingredercntur,  gcnua  flc&erent, 
limcninrerumfuauiarentur  ,  poftes  manu  contingerent  quamdeinde 
adeosrefcrcbant ,  tum  vota  &prccauonesficofferebant Numini,  vt 
beatiflimos  Apoftolos  fequcftres  atquc  intcrauncios  adhibercnr. 
f  ortuaat.  dcBafilicaRa-      Eft huiusrciluculentaprobatioapudS. Ioanncm  Chiyfoftomuho- 
ucnnatc.  Rurfu*  Atoll"T  „  mil.f o .in  i.ad Corint. Nonne  videtis,inquir,  quot ctia  veftibula  tem- 
tufrttUfiUmm^  4*'  ^  ^         0fculantur>  jlli  qUidcm  caput  fle&entcs, aliiautc  manu  con- 
^PruXnuurPcrifteph.  ^tingcntcs^&orimanumadmouentes.  EtapudFortunatumcum  vcr- 
hymn.i.ncS.Laurcatio.  fus  pangitde  Radegundcs  (anftiflimar  Reginx' pictatc  ,  qux  ad  limina 
//>;*  &  Senatn*  i.mir.*  .facrarum  #dium  qu«  mcmorise  D.Martinidic&taefuerant ,  fele  adtcrra 
Quondam  abiicicbat.    Prudcntius  in  hymniseundcmipfum  morcmpoeticaelc- 

77um  w^^r^mtnM  gantia&: Chriftiana veritate confirmat^aitq*,  Lupercos olim atq-, Flami- 
S^don.Apoll  lib.i  epift  r  nesatq^  Scnatus  lumina, nunclimina  Apoftolorum  atq;  martyrumpie 
ad  HcroQium  iub finein  exofculari. Sidonii  Apolli natis cgrcgia illa  vox  <Sc  aperta confeilio  Prmf- 
quam  ^inqait  ^velpomccrtacontingercm ,  erittmphaltbus  Apoflolorum  lt?ntntbusaf- 
fufus  omne  n  protinus  fenfimembris  malefortibus  explofum  effe  langttorem.  Apud 
Ennodiu  in  dcfenfionc  Papx  Symmachi  proditur  cum  primum  ad  Ro- 
manam  ciuitatem  pcrcgrinus  quilpiam  appcllcret ,  moris  hinTe  vt  eue-  \ 
\  ftigio adltmina  fe  conterret,vtin aditu  fanftiflimi 5c  auguftiflimiTcmpli 
Apoftoloru ,  prcccs  tunderet,  tum  ingrcflus  Angcloru  pane  rcticerctur: 
quod  idem  propcmodum  erat  atq^  publica  voce  &praeconio  fidei  com- 
munionem  6c  cum  RomanaEccleiia  comercium  focietatemq-,  tcftari. 
Optatus  pcrfpicue  id  fignificat  lib.i.  contra  Parmenianum ,  cum  ita  lo- 
Capit.Franc  1  4  cap.ij.  <luitur>Ad  memorias  martyrum  vtSchifmaricus  nonacccditcontra  A- 
Ludouicus  piuslmp.  tp  poftolum  faciens ,  qui  ait  memoriisSanclorum  communicantes.  Eccc 
confticu  additafahcisle-  prxfentcsibifiunduorummcmoria?  Apoftolorum  :  Dicitefiadhasin- 
gibus :  S"»«'™E"tyk»gred^ 

cxtiu  portaSancrorumreli-       a?    J        jj  i-oi       1         §•  r  \-  -\ 

qmUcifecrata  cfl yetufmod,  Aillld  qwMain  memorandu  &  hoc loro  dignum  cx  Edido  &  Con- 
homictdtuptr^irntufuerit.  ftituriotie  Ludouici  Pii  depromitur ,  dclcgeSalica  :  nam  oum  populus 
Similt  modo  emendeturvel  magnao^bencuolcntiflimapietateliminaTemplorum  fuauiaricofuef- 
compomtur   Si  woporta  fetin4N3*fc^ 

tn  atrio commUtttm,  &c.  tem  m  EcdAx  poftcs  immittebant ,  qui  dcindc,  vt  Paulinus  vir  (andiC 
Taulm.innatal.  5.  S.  Fceli-  fimus  &eruditi{Iimus  antor  cft ,  floribus&: corymbis ,  arcubus  triupha- 
cti   Aurea nunc  mutu  or-  libus,luccrnis,  lauicis,  &  omni  ornamctorum  gcnere  conucftiebantur 

tuaioUntur  odora  papyru.  namatrocmfq-,  iupphciumdecermt ,  fi  facmus  commiflutn  fueritm  a- 
trio  Ecclcha:,cuius  valua: Sandorum  rehquiis  confecratx fint ,  quam fi 
prophano  quodam  in  loco  fuiflet  patratum. 

S.Spiritus  omnislaudaxac  confuctudinis  autor  &inucntor,hanc  qui- 
dem  Ecclefia:  fuggcflit ,  v t  iam  inde  a  liminc atq;  aditu  componcrent  o- 
mnesanimuadmodcftiam  ,  &  induclrorium  veluti  guftum  rclioionis 
haurirent,quam  intro  fcrre  dcbcbant,  atq;  omnes  admoncrenair ,  lon- 

Sevti- 


•J .  De  loco  Sepulturx  beatift.  Apofiolorum.  471 

Jmimum &  maxtme  falutarc  forc  fi  116  foli,fcd  ducibus  fan&is  &:  comi- 
tibusingrcdcrciuur,adxrcrnam  mcutcm  omniafcnticntcm  Sc  moucn- 
tcm  vcncrandam,  Vcrum  cnimucro  cum  illa  maiorum  pic tas  tcmporu 
vitio&virioromimporturcttate  fenfim  dcfloruiflct  ,  ncresfandhiTimx 
pcrditoram  homiaum  contumclix  obiiccrcntur , intercidit dcindc  illa 
confuctudo  ,  ncq; amnfais additx rcliquixad poftcs  valuafqj Templo- 
rum  iuerunt ,  commodiuiq-,  vifum  fi  Diuorum  ima^incs  in  vcftibulis  & 
piopylxis  collocarcntur,qux  tacitc  acccdcntcs  monercnt,in  domoDci 
pic  &  fum ma  animi  modcftia  vcrfandum cftc  ,  corum  ipforum  xmula- 
rione quorum  vcl muta  ftmulacht  a  vitx  fan&imoniam  prxdicarcnr. 

Qux cum ita lint,illi dcinccps totum h©c  rcprchcndant  &:  illudanr, 
qui  omncaducrfus  Dcum  ftudium  offictumq;  ncgligunt,qui  pro  nihtlo  concilidtioni 
putant  ca  ,animoqi lmpio  aucrfantur ,  quxclicerc in nobis rcligionem 
atq;  vchcmcntius  mflammarc  poflunt ,  qui  fux  falutis  curam  onine  po- 
fucrunt.  Laudcnt  illi  atq^  m  ctrlum  tollant  Vefpaiianum  Aueuftum, 
q  uod  ln  ftaura  d  i  Capt  t  o  li  i  cau  ia  cxrucn  tum  humcris  fii  ftulcru ,  dam  nct  Sf*\  * '  V 
Conftantinum,quod  ad  glonam  honorcmqi  diumitatis  dc  fummorum 
Apoftolorura  fimilc  facinus comcmorabili vtrtutc  coiciucnt.  Probcnt 
&ver6ctiamxmulcnrur,fi  lubct,vctcrcEthnicorumconfuctudinc,qui 


Sanchtatis,  aliud  vidcant  quamtcxturamarancarum.  Orncntconcla- 
uia,  ccxnationcs,  lararia ,  piftis  rabulis  cgrcgia  colot  u  varictatc  lucenti- 
bus,non  S.Hicronynu  qui  fpccimcn  fuit  Catholicx  rcligionis ,  fcd  Hic- 
ronymi  Pvgenfis ;  no  D.Maruni  Turencnfis  Epifcopi,  aut  Marrini  Pa- 
Fx  qui  pro  Dco  forntcr  occubuit ,  fcd  Martmi  Luthcn  auc  Martiiu  Bu- 
cen :  non  ianchflimt  Plulippi  ApoitoIi,fcd  Phihppi  Mclanchthonismo 
D.Pctri  Apoftoloiu  coryphxi,icd  Pctri  Martyris  aut  Pctn  Virctimon  S. 
Thcodoriqui  Nicomcdiam  fummis  virtutibusexcoluit ,  fcd  Thcodori 
Bczx :  non  Marix  Virginis,fcd  Candidx-,  no  Ioannis  Baptiftatam  prx- 
ftabili  innoccntia  viri ,  ncq;  S.Ioannis  Chry  foftomi,  cuius  aurets  fonti- 
rtbus  irngatur  Ecclcfia,fed  Ioannis  Caluini,  Ioannis  "Wiclcfi  5c  Ioannis 
Occolampadii :  DeniqueliccatfaftidiofisiUishominibusduplcxillud 
Vx  diuuu  Vatis  Haixquafi  propna  hxrcditatc  capcrc  ,  Vdqui  dicttis nidli 
hommxj bonumymdlum :  wnentes dmdtum mdulce,& dulce tndmurum  Vdqui 
[upnntei  eftu  tn  cculu  veftrts  &  vobtfmcttfftsprudentts.  Tales  omntno  fimt,  qui 
fc(cdiuinagratiafeptosarbitrantur,idqucpro  ftdciarnculo  habcnt,tV 
tamcniidem  ipfi  dcfcndunt  a&ioncs  omnes  fuas  maculofas  & fcclcre 
dcformes  eiTe,atqi  omnem  culpam  cftc  mortalcm :  hoc  vlumum  an  vc- 
ntatis  fimditudmcm  habcat  Dco  ducc  vidcamus. 


INTEB. 


47%  Lib.  111.  Ecetefa  Mditantur 


INTER  PECCATA 

QVM  AB  HOMINIBVS 

ADMITTVNTVR,  VNVM 

ESSE   ALIO   GRAVIVS,  VNVM 

veniale  ,mortalealiudeire 
pofle» 

C  a  p  v  t  VI. 


Ctccroin  Paradoxis. 

eT.\<rzz  m  tf^K^UKTK. 

5r  quidem  efi  peccare,  tan  - 
cfuam  tranfire  Itnetuiyusd 
cum  feceru  i  cu  'pa  comm  f 
faefly  quamlongeprcg  *- 
dtare,  cum  femeltranfierU  \ 
*d  augendam  tranfeundt 
culpam  nthilpertinet. 
Epiph  hgref  17. 
Hteron.adc.4f.  Ofee. 


Vi  pariapeccataomniaeflediceret ,  is  inerrantium 
Stoicorum  veftigiaingrcdcrctur  :  nullumveropeni- 
tus  agnofcere  ,Simonianorum  eftproprium :  Opina- 
ri  efle ad perfe&ionc  ncceflaria ,  eft  cum  Schola  Car- 
pocratianoruinfana  contumelia  Dei  bonitatem  fan- 
(Stitatemq^  violare  ,  putarc  folafideremitti ,  putidus 
errorEunomianorum  fuif.lcuiffimam  quamhbet  no- 
xam  eiicere  ex  anima  gratiam  inhaerentemquc  iuftitiam ,  non  poteft  ni(i 
Pelagianusquifpiamveterisimpictatisaflcrtorputare.  Hominempoft 
Augufi.huefis*.  baptifmum immunem  efle a pcccato  nec labi  vnquam poilc ,  infiiUa  cft 

Hteron.&lotiin.U  e.is  &  Iouiniani  deliratio ,  neminem  aetcrnis  fuppliciis  addici ,  qui  fide  prcdi- 
*Au  fi  h  reCl  tUS ^ty  Lutneii  dogma  c&  infolcns  &  inauditum :  Omnia infidclibus  e(- 

Lufh  l.  declpriuitate  Ba-  fcmortana^  tcrrigcna  Mclanchthon nupcr docuit :  omncmculpamex 
htledebaptifmo.  &  quidemcflc  mortalcm ,  fola  vcr6  Dci  mifcricordia vcnialcm  cenferi, 

HeUnchthonin  locueom-  muftei nouxdoctrinc Magiftri,  nouxEcclcfixarchitcclifcTunt,cV:fpe- 
nrnntbtn dedtferiminepec-  ciofo,  vt  illis  quidem  videtur,  inuolucro  vcritatcm  opprimunt 
&SS^SS&  c  8      ScnPtune  Sacr*  teftimonmm exprcflum  cft  atquc  pcrfpicuum  i.  Io- 
§  3,9  '  ^msc^.yOmnuimqmtaspeccatumeJi,  &  efkpacatumadmomm.  Etpaulo 

Qw>dfidelirare  perfeuersft  a»te,  ^fcitfrAtremfuumpeccarcpcccatumnoKadmortem  ,petat&daLiturei 
tflti i)4ere tuffn ,  habeant,  vitapeuanti nonadviortem.  Et  dcindc,  Y.ftpeccatun  ad mortonjion prc illo dico 

filu  D  i$  ,  omne  peccatum,  vt  r0get  qui$. 

7r^£  .    D.IaccA>usinfuaCanonic.mortalcdiftinguit  avenialiinhuncmo- 

iu  qtn  ttm  tram  necejfa-  dum>  Concupikcnnacum  conccpcnt,paritpeccatum ,  pcccatum  vero 
cumconfummaturafuerkgcacratmoitem.  D.Paulusgeminadocet  i. 

adCOrinth. 


I 


^De  peccato  veniali  &  mortalt.  47} 

nh.cumnoxasaliqiiorumprauioribusdurtoribufquc^^  quUtfllegu 
rcrro  plumbo  a*n  aliotum    r  11  *  1    sl  li  r  h     heno  fa-t>r*u*r'e*t'9*tK9U*mi,*t' 

1      AA  C 1  U        /!_  /*  j         *         r  &umtf!finetxceptiontDti 

-  ros  lcd  tamcn  quahpcr  md,cmm:  snnaorum  jgfi. 
itifqucprobaturanv.quo  8*vtnUl m  tfft ,  iw» 
ipfo  lcnfu  vtiturlibro  4.        n*tur*t ftd  mmU  tx 
Dti  mtftrtcordim  vtnism 
tonftquuntHf. 

imulcft  &Iudcx,Gcni-  7 

^     ^ftifqucjianc  diftin&io- 

ncm  filcntio  prxtcrmifiuct,in  qua  dc  gloru  fuprcmi  numinis  agcrctur? 

minimr  vrrn  domirid  difrrrr  (i  vrriim  rft  nrrnnm  Ar  riilnim  m,irnniJ 


m,flammain  cnim  aliquando  opus  vni 
Grcgorius  tcr  maximus  opportunc  ] 
ocorum  c.*o. 


Sc 
tor\ 


noni 
cum 


rm  rcum  iudicii,aliquando  confilii ,  aliascriam  vt 
;chcnnx :  vbi  folc  clarius  luccr  non  omni  fcclcri  ^ 
iumoiudicio  conftitutam.&\: cum cap.i i.prxdicit   m e,n")6' 


vcrbaracitdc  tcrui 
bitorcxcu  c  cufto 
Origcnc,quam  vci 


ntcpriusfolucndo  quamdc- 

ficatmtcrprctc  fapjcmiiTimo  s  .     ,  ' 

j  m    1    •         i   i>t-    -r  •  j     0*tttn  hom.\<.tnLucA*m. 

dc  trabc in  oculo  Pharu^i,dc-     ff$  7 


tcm  camclum,nonnc  mulnp 
hocconfirmabat? 

Prjctcrcalacraclitcrxtcftanruromncslapfminp 
qui  fc  pcccatum  non  habcrc  dixcrit,ncquc  vcrirari 
tamcn  cxdcmiuftitiaminquibuldamagnofcuntq 
pcrfc&os,vt  Noc  in  lcgc  natutx,Dauidcm  in  fcrip 


momcnti rcbuscomponit,cum  ob- 
idcxcolarcnt  culiccm,dcghtfircnrau- 
arabolaatqucimaginc  documcnmm 


oncm  &c  Ic 


mini 
lcs,c^ 

COS  I 

cap. 
hon 


sdcquibusloquitur, 


Ooo 


norantix  tc- 
ftinus,  Grc- 
ludiamus. 


opyright  ©  20 1  2  ProQuesl  LLC. 

Durfesy  o(  the  Biblioteca  Nazionale  Centrale  di  Firenze. 


474  Liber  1 FI.  Ecclcfa  Militantis^ 

"  mus.Et  liomil.$  5,in  Lucam,  Vnufquifq}  pro  qualitatc  5c  quatitate  pec- 
"  cati  diuerfam  mulcl^  fentcntiam  cxpendm  fi  parum  eft  quod  pcccas,fe- 
"  ricris  damnominutivt  Lucasfcripfit,vt  vcro  Matthe^usquadrantis.Ve- 
"runtamcnetiamneccflecfthocipfumquodextitifti  debitorfoluerc,no 
cnimindcexies^nift&minimaqua^qvfoIueris.D  IoannesChryfoftom.;i 
hom.i^.inMattharum  vcrbaSeruatoris  cxponcns^aitipfumludariscri- 
mini  vitioqj  vertere,quod  incompofiti  animi  aberrationc  aliorum  pcc- 
; .  catacarpcrent(quodChriftusdecimarementam,anetum  Sc  cyminum 
vocabat)cum  ipiigrauioribus  fccleribus  eflent  cooperti  atqj  in  omnem^ 
£e  turpitudinem  eftundercnt. 

Ioannes  Cafllanus  c.  1 1.  Collation.  i o . egregiam  difFerentiam  expK- 
catquacinteriuftorum  lapfum,&  praxipitia  cofceleratorum  mucnitur: 
aflcritq-,  leuia  illa  pcccata  qu  x  vitari  vix  queant  illa  elfe  propter  quae  pe- 
ctusfibi  feriebatregius  Vatcs  cum  in  ca  cogitationecxJiorrefccret  Deli- 
tta  quis  intelligit?  ab  occultis  meis  munda  me  Domine  &abalienis 
parcc  feruotuo.  Et  cap.13.  Collation.22.memorabilemhancfenten- 
„tiampronunciat :  Multumintcreftinter  iufti  &peccatorishominisla- 
„  pfum,aluid enim cft  committerc  peccatum mortale, &: aliud eft  cogita- 
„ tionc  que^  peccato  non  careat prxucniri ,  ncc  ignorantiae aat  obliuionis 
„errore,  aut  facilitate  otioli  fermonis  orfcndere,autadpancl:um  in  fi- 
„deitheoria  nonnihil  haefitare  aut  fubtili  quadam  camodoxix  titil- 
„  latione  pulfari ,  aut* nece ffitate  natura*  aliquantifper  a  fummo  pcr- 
„  fe&ione  rccedere.  Hxc  enim  funt  fcptem  lapfuum  gencra  in  quibus 
„San&uslicetnonnimquamiiiddattamen  iuftus  eflenon  definit,  qux 
„quamuisleuiavidcantur&parua,tamenfaciunt  eum  fme peccatocife 
,,nonpoflfe. 

ifidw.  ?tlufl+  ef.  10 j.  IhdorusPcIufiota  qui  anno  440.  piis  fcriptorum  monumentisflo- 
rebat,exiftima^vcnial!apeccata,  eflcilla  de  quibus  Apoftolusfcribens 
adCorinth.aiebatplurimoscxcorumnumeroaegros  &  imbecillos  ef- 
fe,&  cum  iudicamur  nos  a  Domino  corripi  ne  cum  hoc  mundo  damnc- 


mur. 


Cy(ri**tt.sz.lA-  D.Cypriamis  docet ,  magnam  quandam  &latepatcntcmcflediflc- 

rentiam,interphilofophiam  Chriftianam,&Stoicorudifciplinam ,  qui 

parixomniapec^atacflearbitrantur.S.Ambrofiuslib.i.depGenitCH^ 

c-io.Quotidiamnosdebetpamterepew 

nwp*WM.'M.Etin^ 

ptore tna  gcnera peccatorum  difcriminari ,  inexpiabile  cumpnmis  fce- 
lus  &  impjc ^tarcm  Infidelium,pcccata  grauia  &  lcthifera,tumminuta& 
Ycnialia  Chnitianorum. 

D.Hieronymus  Malachixtcrtium  caputilluminas,vbifcribiturDo- 
m1m,mInftar1gn1sfuturumquiaurumexpul?at)ncqucabfimileme^ 
herb*follonum,ait.gnem  flagmofiflimis  hominibus  debcri.quoru  im- 

probuasf.tcximia^hcrbamautcm.llampurgantemeosmancrc.quom 
lemorafuntpeccata.dcquibusctiamapudJiKiampcoditur.X^ii),,. 

mtnm 


P  ^^^^&m^^  4*5 
ntmmfordtsfiltorunt  &filurum  Jfc*Idem  c.i  Epiftol^  ad  Ccrlatiam '  Stoi- 
corumpropnumc(Tcmcmorat,intcrpcccau  nullam dirrcrcntiam  fta- 
tucrc,&  lnconiidcratorum  lcucs  noxas  pro  mhilo  putare,quar  icnfim  u- 
nc  lenlu  nos  ad  grauiorcs  trahuiu. 

ocdilluitiismaximclocus.inquoD.^Jicronvmus  dc  pcccatoru dif-  Hicron  a<*ucrfIouin.Hb 
fcrenria&varieta^ 

^mnulutaicntadcqmbuscft 

^quadrantcmadvcniaha:c\:portpau!oprofcitlocumiXIoannisque  *  paulopoft. 

iupcnuslaudauimus^cumqi  aho  quodam  c  Vatelcrcmiadcprompto  Cm*f*odfi  r° p'"**" 
confirmat,vbi  virillc  fandbftimus prohibitum  fc  diuinitus  afllnt ,  nc  o-  m,nQTtht" 49p**$**m- 
raretpropopulo,quifc  tanrumm  mium  (cclcrum  labc  conraminaif-r  Petrim'*l'vtntam:fiPtom* 
E*c;i7.eiuidcmlibnoft 

nudam&fimpliccminiuriam  ,  <Sc  adultcrium  erauius  quiddamcxifti-  '*'*  »>*£**'»  W** 
mandum,quam  Racharurbidoiracundia:  motii  pronunciatum- ValLa-  u*m  vn*''&*'i  $*t*b-tf- 
tisfiluDeivcrbisMartha:i7.  Quidautcm  vidcs  fcftucam  moculofra-  '"i*"'^"*""*'?*"*' 

rri  i  r  ■■  <lr  1 1 A  1        o-*^-    .j      .  ,     .        .    ,  tum  admort$m,  itcttur  Md 

rns  CUl,oc  traDCmin  OCUlO  tUO  non  Vl(iCSydtb*,inc[i\ltJoquttUryqniiUmipfi  Uitrommm :  Neli  ormretro 
nonAtmmtntuntAnmoknoxit^mtnn^  npuUhoc :  nfQ+mmpo 

Iquantts  &  utmtlumgluttentfs.  #«  dn  tmmikmm  :  &  wm 

D.  Aueuftinushb.  dcfDuitu  &  lir  nrmnUnm «Mfi^Xni.  l^u^»  ^fifl**       *** **  **- 


>  actcant ,  prorcrrc  lcr- 
hi  cum  oftcndit  mcnda- 


vttA  non  ducttur , 


la ,  fed  minuta  pcccata  purg.mtur: 


icimus,illatjsiniu- 
c  operibusclabora- 
c  lachrymas  rugitus 


Veuteron.tf.t. 


Lib.  IIL  TLcclefitMilitantis 

H#c  crauiflima  diuinorum  hominum  teftimoniafirmis  &  folidis  ra- 
tionibusabundant,quibusaddihae  poflunt  quac  fequuntur  confidcra- 
tiones.Primum?cumintcrpcenam&:culpam  mutuus  relpe&uscflede- 
beatatqueproporao,cxillodiiunaefcriptur?oraculo.Promcnfurapcc- 
cati erit  &: plagarum  modus , quce poteft aequa efle  comparatio  propor- 
tioque  inter  exiguam  animi  abcrrationem  &c  feuoeationem  in  pre- 
cando  leuem  irreucrentiam  ,  di&ura  otiofum ,  &  fempiternx  mortis 
funcftum  &  qui  vix  animo  cogitari  poteft  horrorem  ?  Deinde  fi  verum 
eftpro  quolibetpejcatomortalisetcrnisinferorum  flammis  addiciho- 
minem,fialia  exparte  a&iones  omnes  funt  letiferae  8c  capitales ,  nonne 
gurgitemdefperationisquendamaperiiinecefle  eft,in  que  animaeprae- 
cipitentur,cummorbisconflidatushomo&:abhacvita  migrationi  g~ 
pinquus ,  fcptum  fe  peccatis  videbit  atq-,  opprcflum ,  quae  iam  tum  fcm- 
piternac  mortis  exitium  denuncient,cum  ex  communi vitx  ratione  fieri 
non  poflit,quin  femper  labes  aliqua  mentibus  infideat ,  quandiu  in  hac 
•  corporis  cuftodiadetinentur?Tertio  quid  iuftius  cfle  queatipfaiuftitia? 
quis  vero  nefcit  diftributiuam  Deiiuftitiam  xquaomnibus  particntem, 
vtpropriumobie&umintueri  operum  diftin&ionem  tum  bonoru  tum 
malorum  ?  vtdiuinitusinEuangelioproditumeft,filius  enimhominis 
venmrus  cft in  gloria  patris  fui  cum  Angelis  fuis ,  &  tunc  reddet  vnicui- 
Cal  1  i  c.8  §.!0.  /.j.m  §•  quefecundumoperaeius.y£greigiturpurgariCaluinus  excufariq^  de- 
18./ i.inft.c.%.§.\<>  & $.18  jncepS queat cum l.Inftitutionum fuarum docct omne pcccatum natu- 

Sanclorumdelittav^ntalta      1       h  1      T  C    *  r   •      ir         -          •  •   c   •  • 

tjfe  non  ta  fuaptt  natura>  ra  IuaeIlcmortalc,nilirortelicintclligat  coparationc  cum  lnnnitaDei 
fedquia  tx  Deimijericor  opt.Max.pcrfecT:ione,humanaomniaefle  imperfe£ra,&:venialiaper- 
diaveniam  confequuntur.  ditorum  hominum  peccatafempitcrnis  flammis  cxurenda  quod  cumu- 
Idcml  4  Inftc ii^4.5//  mm  grauiorum  fcclerum  comitcntur:  vcl  errante  confcientia  &  falla 
aUeraquot  M'*f*":  •*  hominisexiftimatione,quodeft perfe  veniale  fieri  pofle  mortale :  qui- 

t>eceatt6altaejjedelt£ta,a- .  rj*         .    r  N  r  n 

tiafceleravtlflagiti*  Hu  busomnibus modisfidictuminterpretetur,a CathohcaeEcclefiae  fenlu 
fofitrioribu4  comgendU no  minimeabhorrebit.Etquidemhancipfamdiftindbionemaliquandofe- 
tantum  adhibtnda  efi ad-  quutuseftc\:explicauitlib.4.c.i2.§.4.fcribit  eniminhuncmodum ,  fit 
monittovelobmrgauo^td^  ^  aliafcclera  vclflaei- 

feuertH&remtatum :  quem         Q   *  ^   1  1  •       •  1         1  \^    «  ,. 

admodum  demSJtrat  Pau  «a,&c.  Quibus  verbis  quis  non  vidctcadcm  quaeaCathohcisdici&: 
lm,qui  corinthiuminct-  venialiaefle quxdam,aliamortaliapeccata?Qupdfinonnullinoxasle- 
flHmnonmodoverbticaftt  uiores  admmittuntquac  veniam  facile  mereantur ,  alii  Vero  indignis  fc 
iat  jtd  excommuntcattone  faCmoribusaftringunt,quxnonnifioperofe  curentur ,  an  nontandem 
^flmuUtqHt  dtfctUrt  reuocatur  rcs  ad llberum  cumfq.  arbltrium  .  ^  ^  po(fcffionc  im- 

portunis  nouorum  hominum  calumniis  cxuimur?Scd  oftcndamus 
tam  libcros  nos  elTe  ad  feruum  arbitrium  repudiandum, 
quam  promptos  &  inftru&os  ad  liberum  arbitrium 
vindicandum. 


Afatth.ia.i7- 


faclm  tfiurtior. 


DE 


477. 


DE  LIBERO  ARBI- 

,     TFUO.  §11 

CttvT  yu, 

M  » i  x  ftiocuenirtopjbuuc  Hcij-  ^Sr^^in^, 

clitus,ratum  autcmoc  NcccmtatcmrcmcandcP-^i.f  17> 
c  flc.SimonMagusnihil libcroarbitrio  largicba-  Cltmtns  Rom.  l.\.rtcognit. 
tur.Manichxi  ftulta  &  impia  animi  inducuonc  Hitr.mFroam  Dt*bgt*d' 
;  naturam  humanam  prcmcbant ,  gratix  opcm  y 
prxiidiumquc  vcrcbant  ,  voluntati  Iibcrtatcm  uSmCbnuti 
|adimcbant.  Prifcillianiftx  rcfcrcbant  omnium  ,*/#. 
►  rcrum  lnfcnorum  cucnta,in  aftrorum  cxlcftium  4 *i*fl.hAr.-}i.  Ltoprimmt 
vim&cfficicntiam.  Florus  Monachuscumiub-  EP 
riliilimi  Auguftini  commcntationcsmalc  intclliPcrct^nihilpcnitusli-  *n*f*J» 

t  i       °  .,      ,       .       .         o  _    >  '  Gmdo  dt  Armtntit. 

bcroaroitno,grati^  omrua  tnbucbat.  Armcnorum  fatua  illa  fuit  (apicn-  Lt9  im^rmtor.  Eptft^do. 
na,adocmoncanimarumhoftc,nonabhomincfccIusprofici(ci.Maho-  mmrum  Smrmetnorum  Rt- 
mctcsquxcunqucbonavclmalacucniant ,  ca  ccrto  &  fatali  cjuodam  £'m-        r  J  _  , 
ordinc  ficri  diuinitus  putat,cV priufquam  homo  in  luccm  vcniat ,  lonec  AlPhonfm  * 

«         ..        .  1        /•  «  ii     it     i       i       i      i-i       °    Antonmm  pttrt.  4. II/.  IX. 

antcprxhnitumcflc  vt  nafcatur.  Pctrus  Abaillardus  doccbat  Iibcrum  _  ,  t  r 
cflc nihil,atq; in  omnircdominarincccilitatcm.  Albigcnics  palamnc- 
gabant,aIibcrohominisarbitriopcccatumoriri.  Lurhcrusin  Atlcrtio-  Luthtr.i*  Ajftrt.*rt.\t.& 
nib.&  lib.dc  fcruo  Arbirno cum  Wiclcio  coit , acritcrquc dcfcndit , li-  dtforuoArbttri: 

titiam  quandam  chimxram,  aut  fi  quidpiam  ^tcUfml  TrUl.c.i^.&^ 
rri  finc  propnctatc.omncmcucntum a  cauia  * 


•01- 

47« 


bcrum  arbitnum  cfl 

rinsUm/.a  r.r.,1..,*-, 


um  — ccrta 


ncs,icd  ab  cxtcrno  principio  y 
in  huius  quxftionis  trachirioii 
nciA  bbcrumcxiitimandum  < 


11  •  r\  1      1  fhtlippmMtUnchthtn.nd 

tan,impcUi,rapi.  QuodadCal-  Zfl.u.^^n 


sd  Romancs  m 

tont. 


quidquidtandcm  hngcrcdiccndoaut 
im  libro  1.  Inftitutionum  cap.  16.  aflcrar, 
lirTcrcntcs,  vt  pohticas  &ciuilcs,  homi- 


Ooo  1 


Qupd 


jpjf  Lib.  llh  EcclefaMilitantu 

6  Quid  vero  fentire  in  hoc  gcnere debeamusin  diuinis fcripturis eft 

expreflum,Nam  in  Geneli  Deus  Cainum  poft  admifliim  ab  eo  fcelus.fic 
"  cftmr,Quarenatuses?&:cur  conciditfaciestua?  Nonnefibenecgeris 
"  recipies   fm  autem  male  ftatim  in  foribuspcccatum  aderit  ?  Sedfiib  te 
N«m  o  #4  V»  eritappctitustuus,&tudominabcrisillius.  Et  30.Numeror.In  arbicrio 

T>eut  ?o>  19.  >»  vineritvtfaciatfiuenonfaciat.ItcminDeuteronomioMoyfesdatale- 

»  ge  ad  populum  fic  infit,  Teftes  inuoco  hodiecceIum&  tcrramquod 
„  propoluerim  vobis  vitam  &:  mortem  bencdidioncm  &  malcdittio- 
nfuetiM-  »»  nem.Elige.crgovitamvt&tu viuas  &  {ementuum.  Iofue  eandem  len- 

»  tentiam  pro  concione  habuitin  Sichem,addiditquc ,  fin  autem  malum 
»  vobisvidctur vtDomino ieruiatis,optio  vobis datur,eligitc hodie  quod 
»  placet  cui  feruirc  potiffimum  debeatis ,  &c.  Ego  autem  &:  domus  mea 
Ifiii  19. 10.  »  feruiemus  Domino.In  Exordiopraedi&ionum  Ilaia?italegimus,fivolu- 

»  eritis & audieritis mc hona tcrrq comedctis.Qupd fi nolueritis  &  me  ad 
v  iracundiamprouocaucritis,gladiusdeuorabitvos.Remetiamillultnus 
Ecelef.iyH  tS  &c.  >,  proponitSalomon  i^.Ecclehaftici  ,Deusabinitioconftituithomincm 
"  & reliquit illumin manu confihi fui. Adiecit mandata & praeccpta fuarfi 
"  voluerismandatafcruareconferuabunttej&inperpctuum  ridcm  pla- 
"  citamfacere.Appofuittibi.iquam&  ign.em  ,  ad  quodvolucrisporrige 
"  manum  ttiam.  Antehominemvita&mors,  bonum&malum:  quod 
"  placueriteidabitiu-illiXtinfrac.^T.Qmprobatuseftinillo&perfcdus 
5>  cft,erit  illi gloria a:tcrna,qui  potuit  tranfgredicv  non  eft  tranfgrcfliiSjfa- 
99  cere  mala  &  non  fecit. 

Sed  quis  melius  venas  vt  ita  dicam  imbecillitatis  noftrx  ten  tauit,qua 
Lu!n.li.7e£numD^iin  Seruator  mundi  Chriftus?quis vero tam hoipes  &  peregrinuscft  111  hi- 
gravoseli.  ftoria  fanfta ,  quincfciat  quomodo  adolefccnti  quondam  fuac  falutis 


a 

Cyprianm .~ 

num  c.  51.  Aos  autem  noluiiie.Cum  veroapud  D.Lucam  ait  R  gnum  Dci  intra  roseft, 

an  aliud  quam  hocipfum  fignificarc  voluit,vt  monet  D.Cyprianusl 
1.0.7.  }7.  .     Gcntium  Do&orlingularisprima  ad  Connthios,  Qui  ftatuitinquit 

&&^JTj&  m  C°rdc  fll°  fimU,S  n°n  haDCnS  ^c^l^tcm5P°tcftatcm  autem  habcns 
chnft.fubfin.  ,  l         fu2voluntatis,&hociudicau.tincordefuokruarevirgtnemfuam  be- 
nefacit.  EtadPhilcmonem,  fine  confilio tuonihil voluifacere  vtine 
vclut  cx  ncceffitate  bonum  tuum  cflct,  fcd  voluntarium.  SedPatres 
Grsecos  Latinofqj  nunc  in  acicm  pcr  Centurias  producamus. 
Clemens  l.y  Reeoptt.  S.Clemens  nefaria!  opinionis argucns  Simonem  Magum  quod arbi- 

trii  libertate  hominem  fpoliaret  D.Petrum  principem  Ecclefie  macnftru 
cum  eo  difputantem  ita facir ,  fcd  dic ,  quomodo  crgo  Deus  iudicat  fe- 
cundum  veritatcm  vnumquemq>  pro  adibus  fuis,li  agcre  aliquid  in  po  J 
/■  teftatenonhabuit  ?  Hocfitencatur,conuulfa  funtomnia  ,  fruitmcrit 
ftudiumfedandimcltora.  Scd  &  Iudiccsfsculi  fruftra  lcgibusprxfunt 
&puniuntcosqui  maleagunt,&c.  . .'  p?  . 

S.Dio- 


^Dc  Ltbtro  Arbitritft  47^ 

5.Uionyhus  qui  in  Galliis  fplcndidum  rcligioius  lumcn  acccndit,nd 
pocuichgnihcamius  human*volunratis  hbcrratcm  cxprimcrc,  quani 
cum  lomincmappcllauit fuiiphus Domiuum,quodacroama vchcmc- 
timmc  Ioanni  Caluino  dilplicuit  libro  Unftkncqj  minus  quam  Autor 
iplc.Emmucro  quos  rcpudiarc  Ulc  non  audct  loqucntcs  audiamus. 

lulhnus  Marryrrcfpondcns  Gcntilium  quarftioni  103.  fummo  iudi- ' 
cio  hunc  fcrmoncm  pcrtcxit,  E* quod  non  rcltmtu ,  non  co  quod  non  pof-  \ 
umussomncspcccainus  hommcs.Huius  rci  lndicium  cft ,  quod  non  o-  4C 
mncshomin«o»nnibuspcccatigcncribusimplicantur,  fcd  quidamin  A 
fcxcquidamimha  incidunt  dclicca  &  nonnulli  phiribusalupauciori-u 
bus,  quidam  aullis  inuoluuntiir,proutilhquosdiximus,iufti.  Qaod 
ccrtchominibusaoa concinecrcc,vcfcilicccquadam (bccic ucccitioc ' 
carcnc  h  naturximp  jtcntia  &  nonauctia  arbicru  voluncate  murcalcs  t« 


luflin.qA 


S.  IrcHXuscopiofcj 


:apitibus  hanc  candcm  vcritatcm  con-  tr. 
uana:rcics,vDiita  icnon^Homo  rattontc  " 
tmihs ,  hbcr  in  arbicrio  tadhis  ,  &c  fux  1« 
quandoquidcm  humcntum^aliquan-  « 
&iuftccondcmiubiturquoniani  ra-  U 
toocm,  cV  irrarionabilitcr  viucns  ad-  " 


).c$ntr.hi*; 


matatam  conicru.i 


pcrati 


)iti mm primis  parcntibus  tnbuunt  ,poftciis  nc-  " 
imhancvoluntatis  libcitatcm  intcgram  &  im-u 
t  rchadbnortim  &gcntium  pccna  iuftaforct" 
£  ckcontraobtcmpcrantcsca-lcftibus  donis  &  " 

ius  hbro  1  .ftromat.  Ncc  laudcs  ioquic,ncc  vicu-  " 
rm^nccfuppliciaiuftaiunt,  ftanimanoa  habct" 
appctcndi  &  acercdicndi.icdfir^ 


tiu  "'*■?'>  Hbri, 


niouo- 
arbicrii 


animi  arbitrio  &  mfticuco  pcrfcdtJoocra  conicquamur. 

Origcncsinhxcvcrbaii.xNumcrorum.E/«ttnti/r»if/fl«/^  DomtnmDcus 
pofcttarty  Erubcfcant  inquit  ilh  qui  ncgant  m  hominccilclibcrumar- 
hitnum.  fct  alias ,  lui  arbicnicit  anima , cft  ci  libcrum  dcclinarc,&:  ldco 
itiltumUci  ludicium  cft,quia(pontc  fuafiucbonisfiucpcflimismoni- 
torxbusparct.  Echomil.priraa  tn  Ezcchiclem  ,  Tu  vcro  homo  quarc 
non  vis  arbitno  tc  tuo  dcrelidtum  f  quarc  xerc  fcrs  niti  laborarc 
contcndcrc  ,  6c  pcr  bona  opcra  tcipfum  cauiam  rieri  tua:  ialutis? 
Et  prxfationc  hbro  *t?.  «fx.  Vndc  confcqucns  cft  mtclhgcrc, 
non  nos  ncccflitati  cflc  fubicdlos  ,  vt  omni  modo  ,  ctiam  ii  noh- 
cl  booa  vcl  mala  agcrc  cogamur.  Si  cnim  noftiiaibmii  fumus, 


iitiga 


poilunt  ad  pcccacum 


6c  aha: 
muarc 


42o  Lib.  1U.  Eccle/ix  Militantis 

»  iuuareadfalutem,  non  tamcn  neceilitatc  cogimur  vclagerc  reftevel 

"  ma{dcm  libro  fecundo  contra  Celfum  Epicur.  oftendit  diuinx  mentis  I 
prouifionemnullo  modoarbitriinoftrilibcnatcmviolarc,  &  fi  quid- 
piam  facimus  aut  volumus,  id  non  fieri  quod  Dcus  prouiderit,  fed 
Deum  praedixifle  quod  id  vclimus.  ] 
*Mme.iJ$M««>     EufebiusCacfaricnfislib.^.dcprxpar.Euangcl.  Vnicuiquc  rationah 
Znang.  *•  animz  iibcrum  arbitrium  naturaineft,bonum  crgo  id  ad elijcnda  bona 

»  crcatum.  Ideo  quando  male  agit non  cft  natura  culpandamon  cnim  na- 
&  tura  fed  prxtcr  naturam  malum  agitur,  cum  fit  eie&ionis  dcprauat* 
»>  nonnatur#opus.  •/ 
&     D. Athanalius  orat.contra  Idola ,  Mcns  cum  libcrum  fui  ius  arbitri- 
»  umqjintuetur^&fcntitin  vtramq-,partemcorporcis  membris  vti  pofle 
tum ad ea quac  funt,tum  ad  ea  quse  non  funt,ea autcm  qua:  funt  appcllo 
?>  bona,quacnonfunt,mala. 
%i^   S.BaCAiushovniliaquodDeusnoneftaHtormali.  Vndcanima  mali  capax 
h  eft?  quoniamiibero  fafta  eft arbitrio ,  quod  creaturx  rationis  participi 
maximcconucnicbatfolutaenimhacomnineceiritatc  &  vitam  in  iua 
"  poteftatc  conftitutam  cx  Deo  acccpit,&c.Et  in  ea  verba  Ifaise ,  Si  volueri- 
99  tis&audieritis  w*,Hoc  maximc  loco  vclut  ob  oculos  cxhibet  libcrtatem 
V  arbitrii  humanae  naturx  indultam.  Et  lib .3  .contra  Eunom.  Crcatiua  ita 
/  • "  comparataeftvtvirtutis6cdiuinxeleaionisprqmiumfand:ificationem 
"  habeat  quoniam  natura  vtitur libcra vt ad  vtrumlibct  poilit  lnclinaii  ad 
;  5>  eleftioncmfcilicctboni&peioris. 

S.Cyrillus  HicrofolymitanusCatcchcfi  ^.agnofcit  fui  compotem  ef- 
feanimamhocefthberavoluntateprscditam,  opus  Dcipulcherrimum 
ad imagincm Dci fabricatum,immortalcm proptcr  cum  qui  a  mortali- 
tateiplamaiTcruit,viuam,rationisparticipcm,incorruptibilcm  proptcr 
cum  qui  hax  lar^itus  eft,  poteftatcm  habcntcm  ca  facicndi  quxvult: 
non  enim  te  natautia  ad  peccandum  fydcra  compeliunt,  ncque  fortuna 
facitvt  mcechcris,ncqucvtquidamblaterantaftrorum  coniun&ioncs 
»  tc ad fcortationcs  &c  lafciuias inuirum  trahuia t.Quid  caufic cft quamob- 
•>  temdctuisconfitcrivitiis  rccufans  fyderibus  attribuas  quar  funt  omnc 
M>5  *»«rtf*W  cxtraculpampofuac?  Et  poft  aliquot  pcriodos,  vctat  fibi  illud  obiici 

^r/^Akr^  ^  VJ^j^  opponit,S*  volueritis &audtcri- 

*r\rn*">  \&£wn™r>h  tisme.hondterr&comedais^quodfi  volueritis  &me  ad  ir  cundtam  prouocaueritis, 
^ffifrg  fic*,&c.  gladius  deuorabitvos.Ei  infra,  Anima  fui  iuris  fiiiq;  arbitrii  cft :  &  Diabolus 
ji^op  i<arl  <sr?±is*™%  ,,  eamfoiicitarefallercquepoDcft,  atcogcndi,  nifi  vclitipfa,  potcftatcm 
u^iHrnTirSzv^^ji^yy  nonhaoct : fuggrrit tibi icortationis cogitationem > fi  vclis  admittis,fi 
rt&w»  **$*;«7*  m  nolisnonadmittis-.ficnimnecelTitatcfcortaris,  quamobrcm Dcusec- 
*&M,t«»s.«*,*»9i-  hcnnam paraiut?ii natura non voluntatc nifte  viucres curDcus immor- 
<rtc*i  cwiiabw-      » taliumtibibonorumcopiam&coronastibiapparuiirct/> 

S.Grcgor.Nazianz.Apolog.i.Idipfumargumentumcftfingularis& 
inufitatae  bonitatis  Dei  efficere  vt  virtus  &  ex  parte  fit  noftra  neq-,  tamc 


Dt  Libero  arbitrio.  y : 
lit  infita  in  narura,  fcd  vt  voluntatc  cxcolatur  Sc  libc 
pondcrc  rn  altcrutrum  propcndcac. 

Epiphanms harrcfi  16.  Omnibus manifcftum  cft . 
mc  ambiguum  quod  Iibcrum  arbitriumcxhibuit  i 
plum  locutus,  St  voluerttis  er n /wrif  *,&c.  quocirca 


motu  atq; 
ncrtbona" 


D.Gi 
eosctiam 
dam  nrxc 


arbitratu  conftituit  Gca  c 
ThcophilusAlcxanc 

vcl  facicndi  vcl  non  faci 
D.loanncsChry<oft< 

ftioncfolcnr ,  quornm  c 


.  Catcchct.  Dicunt  Dcum  poffc  fi  vclit,  GHgXyfcrAt.ctttch.  c.31 


arnccps  tk 


ftcnim  folummani- 
oluntatc  adidquod 
msnatura  ii  libcriim 
rcll1Ccati*.Adau.d" 


L  .  Tbnthil  %t  ifl.  J 

nvtramqucpartcm  u  41  7 
mfacultatcm. 


ftos  virtutum  xctrib 


lam  vclvutuccm  <c 
itacflct,ncqiil-ct 
oportcbat.  Vc  c< 


ncs.  Sccundum  cft  in  homilia  60 .  in  Mattharu 
fcntcnriam,Ntf  .Jffr/?  rt  vcntant  fcandJjy  iic  intci 
taccm ,  nonquiapotcftatislibcrtarcm  potcftat 


cucr 

do 


ntur,  fcd » 


dct  quiad  lapfum  h 


altas 


4  g  j  Liber  1  IhEccleJ?*  Militantis  r,A; 

»  alias  totum  ordmem  difciplinx  per  prxccpta  difpofitum  auocantc  Dco 
*  >  &  minante  cxhortantcve  nifi  ad  obfequium  &  contemptum  libero  5c 
^voluntariohomine.Etcap.S.adeiiciendamomnemdubitationemjAt- 
»  que  adeo  inquit  eundem  hominem  eandem  fubftantiam  animae ,  eun- 
»>  dem  Adx  ftatum  ,  eadcm  arbitrii  libertas  &  poteftas  vi&orem  efficit 
»  hodie  de  eodem  diabolo  cum  fecundumoblequiumlcgum  eius  (Dei 
>>  fcilicet)  adminiftratur. 
GjlH*».ef$j$<.  D.Cyprianusde  ChriftolQquensqui  corruerfusad diabolosdixir, 

ISonne  &  vos  vultuabire ,  feruans  fcilicet inquit  lcgem  qua homo  libertati 
fuaereliftuscV  in  arbitrio  proprio  conftitutus  fibimet  ipfe  vcl  mortem 
appetit  vel  falutem.  Et  in  Hbro  de  vnit.Ecclef.  hinc  haerefes  natas  mo- 
net,  cum  improba  hominis  mcns  inquieta  ,  Sc  difcors  perfidia  fefc 
ab  vnitate  feiungit.  Id  vero  Deum  permittere  integrabominis  libcrtate 
remanente,  vtexaminataconftantiumhominum  fidesdiflimilitudinc 
opinionum  vcritas  magis  eluccat, 
Amwrt-fA.4.*p$f>ad  ■  D.  Ambrofiusepiftolaquadam  quartas  cuidamobie&ionis  fatisfa- 
VemttrtaiUm.  cjtj  Anforte  verendum  eft,ne  liberum  tollere  videamur  arbitrium,cumO 

»  omniaper  qu3£jpropitiaturDeusadeum  dicimuseftc  refcienda  ?  quod 
' 5  nequaquam  efie  confequens  veritatis  oftenditur.  Operante  enim  Spiri- 
tuDciiuuaturarbitrium,  non  aufertur,  &  hoc  agitgratiavtvoluntas 
"  peccato  corrupta ,  vanitatibus  ebria,  fedu&ionibus  circunfepta ,  diffi- 
5>  cultatibusimpedita  no  remancat  in  languoribus  fuis ,  fedpcT  opem  mi- 
"  fcrantis  medici  curatareualefcat,  &gaudeatfe  noninterrogantem  cdo- 
,s  dfcam  &  non  quaerentcmefle  quaefiram,. 
IikmriXctnir*t0im*:i*      D.Hieronymuslib.i.  contra Iouinian.  cgregie in bac  quarftione c*M 
pli  canda  verfotur,  Ltberi  arbitrii  nos  condtdit ,  inquit,  Deus ,  nec  ad  virtutes  nec 
ad  vitia  neceftitate  trahimur.  Alioqui  vbi  neceftttas  eft,  nec  damnatto  nec  c$rona  eft. 
Et  in  7.  Ecclefiaftis  rationem  reddcns  cur  pcrmittat  Deus  cum  bonis' 
»  malain  nnundo  verfari y  Hoc,ait,fccitDeus'vthabeatfapientialocum^ 
»  in  eligendo  bonum  &  vitando  malum,  &liberumhominirelinquatur 
»  arbitrium ,  ne  dicat  fe  infenfibilcm  ac  ftolidum  a  Dco  ciTe  generatum 
Et  in  cap.5.  D.Matthaei,  Siprasccpta  Dei.cuftodiensfiliusquisefricitur 
Dci,  ergo  non  natura filius,  fed  arbitrio ruo.  Et in  4  cj.Ifaiae,  Hac vntuerfa 
dicunturvtltberumhominisarbttrium  monftretur.  Erincap.55.  eiufdcmPro- 
j  •  phetae  refpondens quintae  cuidam  obic&ioni  eorum  qui  propria  fuanv 

„  libertatem  oppugnant,  quodin  Euangclio,  inquit,  dicitur,  Non  poteftar- 

„  vtjiaereticivolunt,fedadmcntisarbitrium.  Idcmin5.cap1Epift.ad  Ga' 
latasverb.acxponensvcd.18.  Aliudcft,inquit,Dciopus,aliudhomi- 
num:  Peiopiveft  vocare  ,  hominumcrederc  velnoncrederc.  Etfic- 
utalibidcScripturisUbcrum  hominisaffinnaturarbitrmm  vtibi  Sivo 
^lverttk&audierttume.  Etitemm  yEtnumlfraelqwdpttitateDominmDem 
* tm  1  lz Paul° ^ conclutlit,  Siuc crgo  in  bonam  fiue m  malam par- 
H jern  abeamus ,  nec  D^u$  nec  diabolusincaufa  cft.:  quiapcrfuafio  n6  cft 

CXCQ 


Dc  Ltbero  arbitrio.  4*3 

txcoquivocauitnos,  fcd  cx  nobisqui  vcl  confcntimus  vcl  noncon-  <« 
fcntirausvocanti.  « 

Qupdad  D. Auguftinum  fpc&at ,  plcni fum  eius  hbri luculentadi- 
ttorum  varictate  ,  qux  vcncaccm  hanc  confirmcnt :  imodccadcmrc 
fumma  vbcrtatc  &iapicntia  folidos  commcncarios  pcrpoliuK.Scd  quo- 
niam ram  proic &us  ad  audcndum  fuic  Caluinus  vc a  fc  cocum  ciTc dice- 
ret,  oftcndamus  orc  fan&i flimi  Do&oris  illum  Thrafoncm  cflc  plagia- 
rium,quilibci-umhomincmarbirnilibcrtatcm  prxdicantcmcomraius 
fafquc  vindicct&conftringac,  necquodfcntitdiccTcpatiatur.Libro  i.  Au   *  * 
dclibcr.Arbicr.  C^iidquiiquc^inqtiit^fccfcandum^amplcdcudumc-  c  1 
ligat  in  voluntacc  ciTc  poficum  coftitit^nullaq-,  rc  dc  arcc  dominandi rc-  « 
ftoque  ordinc  mcntcm  dcponi  nifi  voluntatc.  Et  lib.t.  Hdbemm  libcrum  u 
drbttrmm &non  ntfieopeccdmm.  Et  paulo  poft ,  Illud  bonum  quo  comcn-  « 
daturiptaiuftitia  quoniamhoc  vnumcft  bonorum  qua;  funt  cx  Dco.  « 
DcbuitigiturDcusdarchonunilibcram  voluntatcm.  Etltbro^.  Ncq-,  « 
vlla culpa  dcprchcndi  potcft  vbi  natura  ncccftitafqi  dominatur.  Et  in-  « 
fra  ,  Sinaruravclncccflitatciftcmocuscxiftic,  culpabilisciicnullopa-  « 
(bo  poteft*  « 
Prxtcr libros tres dc hbcro arbitrio  qui  in  i. Tomo Opcrum  D. Au-  « 
guftini  rcpcriuntur,  fcripiit  Sc  alium  dc  gratia  &  hbcro  arbitrio,qui  To-  «« 
mo7.rcponirur,  cxquoiimiliamulralocadcpromiqucant.  Scdvnus  « 
cx  cap.i 5.fufticict,Nc  putctur  nihil  lbi faccrc  lpfos  homincs pcr  libcrum  « 
arbitrium,idcoin  Pialm.diciturNolitcobdurarccordavcftra.  Etpcri-*;  ' 
pfum Ezcchiclcm , Proiicitc  a  vobis  omncs  impictatcs vcftras  quas im-  «« 
pic cgiftis  in  mc,  & facitc  vobis  cor  nouum  &  fpiritum  nouum,&  facite  «* ' 
omnia mandata mca.  Etpaulopoft ,  Scmpcrcftautcminnobis  volun-" 
u$hbcra,icdnonfcmpcrcftbona.  EtTraclatu  fjn  Epift.i.Ioannis,in  « 
alla  verba,  Etomnu  au\ bjbetftem  ham  tn  tffo ,  rdfttfic.it  femettpfum,ficut  & tpfi  «< 
Cdftuseft,  Quis,inquir,noscaftificacnifiDcus?  ScdDcusccnolciucm « 
non  cafbhcat.Ergo  quod  adiungis  voluncaccm  ruam  Dco,caftificas  te-  ** 
ipfum :  Caftificascc,  non  dc  cc,  icd  dc  lllo  qui  vcnit  vr  habitct  m  ce.  Ta- V  * 
mcn  qui  agis  ibi  aliquid  voluntacc  f  ideo  &  cibi  aliquid  tnbutum  cft.  Id-* 


modo  illc adiuuat.  Ec  hbro  dc  vcr.rclig.  Pcccacum  v fquc adco  volun-  w 
tanum  cft  malum  ,  vt  nullo  modo  iit  pcccacum  fi  non  fic  voluntarium*  * 
8c  hocquidem  ica  manifcftueft,vt  nulla  hinc  Dodorum  paucicas,nulla  u 
hincDo&orumrurbadiflcnciac.  Ecpaulopoft,Etquoniampcccarino  u 
dubiumcft ,  ncchocquidcmdubitandumvidcohabcicanimaslibcru" 
voluntatis  arbitrium.  Talcs  cnim  fcruos fuos &  mcliorcs cflc  Dcus  iu- u 


Horumtcftimor 
taracnctiamnum  rcp 


non  potcft  noncfl 
impcritos  quam  m 


4  84  Lih*  Uh  Ecclefa  Milkanti* 

malim)  qui  rcpugnent.  Sicenimexiftimantlibcrumarbitriuminho- 
minibus  admittinonpoife  ,  quin  Dei  praefcientia  funditus  eucrtatur, 
quodin  vnofuiimiainconftantiafit,in altcro  immutabilitas.  Pineterea 
gratix  vis  atq-,  dignitas  extinguitur,  vel  plurimum dcprimitur ,  cum at- 
tollitur  liberum  arbitrium.  Denique Sacra:  literae  teftantur omne  malu 
quodcftinciuitatcaDeoproficiici.  Sedidem  S.  Auguftinushisobie- 
ftionibus  variis  ih  locis  refpondet  &  maximc  lib.j.de  Ciuit.Dci  cap:i  o . 
y> in  hunc  modum,Qupcirca  nullo  modb  cogimur,  aut  rctenta  praeicien- 
» tiaDei  tollere  voluntatis  arbiniu,aut  retento  voliintatis  arbitrio,Deum 
,5  quod  nefas  eft  negare,praeicium  futurorum :  fed  vtrum  q;  amplectimur, 
»  vtrum^-,  fidcliter  &  veraciterconfitemur,  illud  vtbene  credamus,  hoc 
»  vtbeneviuamus,.  Etpaulbpoft,  Nequeenimidcopeccathomo,quia 
5>Deusillumpeccaturumpra;fciuit :  imo  ideonondu^bitaturipfum  peo 
»  care>cum peccat,quiaille cuius praefcientia falli non poteft,non  fatum, , 
5>  non  f6rtunam,noiialiquidaliud ,  fed  ipfumpeccaturum  efle  prxfciuit, 
»  qui  finolit ,  vtique  non  peccat ,  fedfipeccare  voluerit ,  hoc  ipfe  etianv 
v  praefciuit.  Etin  lib.de  fpirit.cV.lit.degratiarcfpondetin  haec verba ,  Lt- 
»  berum  ergoarbitriumcuacuamuspergratiam  ?  abfit ,  fedmagis  liberu' 
»  arbitrium  ftatuimus,  ficut  enim  lex  per  fidem,  ficliberum  arbitrium  pcr 
»  gratiamnoneuacuatur,  fed  ftatuitur.  Neq^enimleximpleturnifilibe- 
•>•>  ro  arbitrio,  fed per legem  cognitio  peccati , per  fidem  impetratio  gratiar 
»  contrapeccatum,  pergratiamfanatioanimaeabolitionepeccatr,pera-- 
£|^nim 

?5  per iuftitias dile&ionem  lcgis  operatio. Ac  per hoc  ficut  lex  non  euacua- 
yy  tur,fedftatuiturperfidem,quiafidesim 

» tur,  italibemm  arbitrium  non  euacuaturpcr  gratiam,fed  ftatuitur,quia 
»  gratiafanatvoluntatem  qua  iuftitia  liberediligatur.  Qupdattinetad 
»  oppofitionem  Manichaeorum  ita etiam  refpondct,  Totum  qtaod  voca- 
» tur  malumin  hominibus  peccatum  cft & pcena.  Peccatum  fit  ab  anima 
>>rationali,cuiliberumvoluntatisarbitriumeft,  &pcenainfii\<Wuiriufti- 
»  tiaDeiquae  nihil  facitiniufte.  AdiierfiishxcfolitaccecitateManicha:i 
»  latrant,  &  cunl conuincuntur naturam  non  efle  malam ,  fed  in  potcfta- 
» teeflehominisfaccrebeneautmale,  dicuntnoncireanimaelibeiavo-- 
» luntatem,&:nonvidentccecitatcmfuam.  Cuiusreirationcmrcddcns  j 
»  feq.cap.  Qujs,  inquit,  non  clamet  ftultum  eflc  prxccpta  dare  ei  cui  libe-  • 

5>riimnoneftquodprxcipitiufkere:&iniqiumiefleeumdamnaie  cui: 
nonfitpoteftasiuflacomplere?  &has  iniuftitias  &  iniqtutatcs  miferi 

M^imt      j  t^  nonintelllgunr-  Sed  m  Pa^m^tontatibuspericnprisrinciTiimpo^ 

tmnmm.  rudmoneDodtor  ihterexrrcrma  duopomt  Mamchsorum  & Peiada- 

»  norum cp1ft.47.ad l  Valentinum ,  vbi Cic habct ,  Quantum ei vo  potiii- 
»  rnuscgimuscumiftis,  Sveftris&noftris  fratribus  ,  vtinfidcfanaC- 
»  tholicapcrfcucrcnt.  Qi!?nequeliberumarbitrium  nceat,fiueinvitam^  ^ 
y>  malam,iiue  m bonam ,neque tantum  ci  tribuit ,  v t iiuc  eratiu Dci  vaicat 
aliquid,ime  vtcxmalo  conucrtatur  in  bonum..  rurhpmc 


Dc  Ltbcroarbitrio.  >  .  4$f 

lib.  tcftimoniifq-  frattus  Kaftas  abiicir^Sc lib.  cfiic  Lutkrr.in  Vifitathn.  Ss*. 


mus.  Horno  habet  ex propria  virtute  libei  um drbitnum  ad futertdum  velowittendii 
epcrdcxtcrndjrcrtigem  cpcrrt*  dddclus.  Qvapropterpoteft &ftcularem  tujhttdin 
&bondopttdfdceridt proprtdvirtute dDeo adboc datd  &  obtentd  xfdttlm  cntnr 
cam  vocjttujhttdm  carnvy  hoc  eft  iju*tm  cdro  aut  homoproprid  virtuteftcie.  Si  ergo 


opcratt 

dorc  < 


mm 


rcnt  intcr  folutum  fmc  cxpc<Jitum,&  libcru 
lmahominislabcvmidamillam  cV  folutam 
>n  autcm  cius libcrtatcm  imminutam.  Solu- 


ur :  Libciumappclloaimobic&is 
Ivoluntasid  quodproponiturvcl 
irc  ,  qux  modo  cft  natura:  noftrx 


u,  qua*  vcro  loca  adducuntur 


:homoqucat,finc 
[fr^ncqiitcmtam;^,^ 
quamfupcrarc  ho- 


ixfpi-  Rfm.7  2j. 


rtm  intnfirmirateperctpttur.  i  Cor  it  f. 
usfcntircaliudclic,aliud 


fubtilitcrq; 


48  6  Liher  7/7.  Ecclefa  ZMilitantis 

i qiuc motioni deferuiunt ,  defpotice obtemperant,  mancipiorum  more 
modoq; ,  quaenonrepugnanterobfecundant :  Contravcroliberiores 
facultatesimaginandi,irafcendi,c6cupifcendi,politicedu6tum  volun- 
tatis  lequuntur,  ciuium  more,  qui  laepe  turbulenta  feditione  comoucn- 
tur,&  a  iufto  atq-,  legitimo  dominatore  defcifcunt.  In  iis  naturxintegrx 
veftigiadeprehenduntur ,  cumomncscorporisfacultatescxpedite  vo- 
luntati&incredibilifacilitate  obediebant ,  voluntas  autcm  principi  illi 
parti  quam  Philoiophi  *»  appellant:In  aliis  cfFc&us  peccati  ex- 

perimur,  &primxuclabisfru6busin  amcenos&acerbos.  Etquoniam 
inferiorparsanimae,  fuperiorem  dulci  voluptate  ticillat,  obfcuratque 
mentem  quse  facem  adlucere  voluntati  debet,ideo  fit  vt  harc  ipfa  no  lo- 
luta  fatis  fit  atq-,  viuida,  hoc  eft  abfq^  repugnantia,  in  oculis  atq-,  lingua, 
&caeterisagendifacultatibusmoderandis.  Qupd  etiam  Graecidocere 
volueritcum  moncnt  hominisappetitioncm  quam  vocant       ,  non- 
flunquam^or,,  aliquando  efle  ™%< ,  modoada&ionem  ,  modoad 
perpefllonemreferri ;  quofitvtfanaiflimiviridiaumveriflimumefTe 
videaturvitam  hominis  militiam  cfle  fuper  terram. 
Ad cmilUtionemvid.  r  QH?cumitafint vnaanimorumconlenfione dicamus , fieri no pof- 
fe  vt  arbitrii  libertate  homo  fpolietur,  quin  nefceflitas  quaedam  abfoluta 
inducaturinvitam  ,  &  flagitiofiflimi  renouentur  errores  quos  Simon 
Magus ,  Manichaei &  Prifcillianiftae infcnfiflimi hoftcs naturae &gratix 
importauerunt :  quin  ipfa  Veritas  falfitatis  arguatur,  qux  in  diuinis  mo- 
numentisclare  pronunciat,Deum  reliquifTe  hominem  in  manu  confilii 
fui ,  ante  illum  propoluifle  vitam  &  mortem ,  bonum  &c  malum,  vt  pro 
ammifuifententiaarbitrioqideligat.  Hocquidem  modo  diuinorum 
mandatorii  vis  eleuaretur ,  aut  ad  tyrannidis  immanitatcm  libidincmqj 
referrentur,  fi  confici  nullo  modo  pofTent :  fruftrainftituta  Sacramenta 
forent,Dc!  pollicitationes  atq-,  minaE,conciones,excpla,cohortationes 
eflentinutiles:ScruatoripfeChriftustnca(Tummorteoccubuiirct.  De- 
mquedcprimereturplus  aequo  naturzhumanarconditiofa&sadima- 
gmem  Dei  quod  attmet  ad  eiTentiam ,  quam  Hebrei  appellant  0§|  tfe- 
?     fimilit«di;fm  q«od  fpedat  ad  qualitates  quas  nominant 
™97  demouth  :  fimiUimavcrd  mutis pecudibus  ficret,  fi  voluntasab 
obiectis  rebus  vi  raperetuc 


Eccief.is.i+tf. 


Genef^j. 
&euteren.}o.l0. 
lofue  14.1  f. 
1Jai.io.ip. 
Hier6iS. 
Malach  4.5 . 
Ioan.1.11. 
A&.f.+  l. 
Cer.j  37. 
Vbilipp.1,4, 


DE  CON- 


DE  CONCVPISCEN- 

TIA  QVJE  POST  BA- 

PTISMVM  IN  REGENER.ATIS- 
mancr. 


Ca ttt  VUK 

V  i  fefc  a  vcritatc     ab  Ecclcfixcommunioncfcdu--  ; 
i  xerunt ,  cxiftimantcamnaturx  contagioncm  ,  qux^, 
poft Adxlapfum  hxrct  in nobis pcnitufquc infidct, 
&  Cincuptfccnttd  vulgo  nuncupatur,  autiptimorigir-  : 
nis  labcm  cflc  ,  aut  patratam  ab  vnoquoq*,  culpam»,  J 
quxfit  conrinua  >  vitariquc  nulla  rationc  poflit :  fiuc 
hbcrum  arbitnum  confcntiat  fcu  rcpugnct.  VrMccf-- 
fici  &  colligi  volunt  imparatum  iam  a  libcrtatc  homincm  cflc  atquedc- 
ftitutuminpeccando,  cVrvclitnolit^iracundjxdiuinxobnoxiumfcrru 
pcrimplicari ,  nifi  Numinis  fauorc  atq-,  bcncfiao  pcccatum  ilU  non  ina- 
putctur.  HxcnimirumdodbinaLutncricd  in  Aflcrtionibus  Anic.i.  Lutktr  tn  Apn 
MclanchthoniseademeftfcntenciainTra&.dc  peccat.ong.  Adcorun-  M*U*ckiML§cto 
deminfipicnrcmiapientiamPcrrus  Marryrin  cap.5.  Epift.adRom.  &c 
Caluinusi.Inftir.cap.i.fe&.8.opinioncm fuamagercgaucrunt»  ' 


pcnfioncanimi&appctitionisinclinationcmad  malum,  &fimplicem 
quandam  paflionc  quxin  rcgcncraris  ad  virtutc  cxcolendarchnquitur, 
quxq^  non  modo  nihil  obcft animx ,  quin  potius  ad  conlcquenda vitx^ 
perfcciionc  firruit  plurimum  &  ad  gloriam  prxpotcti  Dco  tribucndam.  • 
Clara  &  tcltataillius  rci  probatio  cft  ab  lpfius  orc  Scruatoris  prof  c- 
Aa,vt  portcnti  procbgiiq;  fimillimu  /it ,  tam  amcntc  confidcntemq;  rc- 
pcnri qucmpiam ,  qui-refragari  audcar.  Vas  clccbonis  dc  Intcrnuncius 
diuinitans cum  dc  lcgc  qucrcrctur ,  quam  (piritui  rcpugnatcm  in  mcm-» 
bnsfujsicnticbar  ,  oraculum  hocdiuinumacccpit  fuffittttibtgrdttdmta>  t  c*rM9!uUfrt$;Ju# 
nam vtrtus  tn tnfirmitdttfcrficitur.  Quj indcm  ad  Romanos  fcnbcns  clarc  j«/f  .j .ddBfwfj.j. 
pronunciat  pcccaru  quodin  carnc  &corporc  ipfo  hxrct  non  opus  (uum 
cflc,  lcgcDcifc  nimium  qujiuum  deicdtari ,  quod  adintimuhomincm 

fpc&ar 


4?8  Ltberl  1  h  Ecclefix  MiLtctntis 

InteUtgimus  tx  eapite  4.  fpe&at  Deo  fubieclumj&quxcumq-,  tandemfitinfcriorispartis  como- 
poflertoTuadCormth.  ex-  tj0  ?  mente  &rationc  atq>  impetu  voluntatis  in  Deumlerri  ;  verbaillius 
rcrioremhomine^^r.  h  funt  Konemmquodvolobonumhocfuio ,  fedqttodnolomalumhcc  avo.  St 
pas  corrupttbtle '.mttnoic  .     .  ...  ;  J      u   %    r  1       11  r 

autem,  ejfeanimam  ratio'  autem  quod  nolo  tlludfacw :  tattt  noti  ego  op.  yoy  tllud  ,  jcdqttod  habttat  m  mepecca- 
nalem.  Licet is  qui foris  tum.  lmtenio enim  legem  volenti mibtfacerciomim ,  quoniam  mihi  malum adia- 
eft,  nofter homo corrum  at :  Con  eluloY  entm  Itgt  Det fecundum  interiorembominem.  Paulo  poft  con- 

louatuVde^die mdknT"  c*ucut  9  *nrenx egohomo quis me liberabit dc  corpore mortis huius ? 

Gratia  Dei per  Iefum  Chriftum Dominumnoftru.  Igitur ego ipfe men- 
te  feruio  legi Dei,  carne  autem  legi  peccati. 
"  Qupdvero  concupifcentiaaliquandonomineturmalum.iutpccca- 
tum ,  meminiiTe  omncs  poflunt.,  peccatt  voccm  quatuor  omnino  niudis 
in  diuinaScriptura  vmrpari.Primum  pro  caufa  pcccari,  quo  fcnfuidola 
,nominatafuntinDeuter.9.2i.  HQ™cbete,hocz&peccatum ,  &Ofee  11. 11. 
PM  Auen ,  id eft iniquras fiue  mendaaum.  Secundo  poenam  fignificat  pcc- 
/  cato ipfi  debitam,vt  cum  D.Pctrus  ait  cap.a.  Chriftum  Iefum pxcata no- 

iXetr.t .  flratuhffeincorpoY.cfuofupeYhgnum  ,  cum vcllet  dicere  Aipplicia quac fcele-., 

ribus  noftiis  merebamur.  Tertio  pro  facrificio  fumitur  ob  pcccatum  q£T 
fem(d\itoyConcedxifpecxatapopuiimei,m  Myftas  facriricioro 

praefe&os  affatur  Ofee  4.  hoceft  vi&imas  ofFeretispropeccatis  populh 
Atq-,  in hac fignificationc  D.Paulus id  adhibuit  fcnbens ad  Cori nthios, 
ccum Chriftum  ,  o^ni  pcccazmu  nonnoiat  fattum  elfepucatutnsLit  y  hoceft 
vi&imampro  peccatis  noftris.  Deniq;  vocabulum  ucccaticulpam  atq-, 
fcelusnotat,quo  diumagratiafpoliamunvnde  illucf/?'  dupcccatt  mors. 
Concupifcentiaprimis  duobus  modispeccatum  noi  aaripotcft,quo<l 
peccatilitcaufa&pcenafimul  quae  expeccatoproficifcitunnon  atitcm 
tertio,  quod  non  fit  voluntaria. 

Hxc doctrina cum illuftristum maxime.certa eft,  eoq-,magisomniu 
«onfenfione  prdbandaquod  Iacobus  in  Apoftoloru  choro  nobilis  pcr- 
laab  11*.  fpicue  illamexpreiTerit  his  verbis ,  Vnufqut^ueteneatUYaconciip^ 

abJlYattus&illettus;:  deindeconcuptfcentiacumconcepcYtt  paYttpeccatum  :peccatu 
verb.umcorifimmatumfueYtgeneYatmoYtem.  Quarverbainhuncfcrcmo- 
,dum  D.Auguft.interpreratur,  Quod  cocipitur  diftinguitura  matrc  qiix 
gcncrauiticoncupifcentia  pant,peccatum  generatur,  fed  non  parit  con- 
cupifcentia  nili  concepent,nec  concipit,  nifi  attraxent  ad  fe.hoceftnifi 
^nientumobtinueritillm^^^ 

Coryphqus  monet ,  vt fidci  atmis  &:  animi magni cxcellentia  connita- 
t.Vetr.vs  f.  mur  rugientisLeonis  morfus  fiiriafqj  repellcre :  &:eius.collecra ,  vt  furi- 

bundihoftistelaigneaprimaicr,nequitiiflammas  cxtiimianuis ,  quas 
in  ammis  noftris  excitat :  quod  omnino  fieri  non  poflct ,  &  ndiculfi  fo- 
retnosadilludimpellere ,  ficoncupifcentiapeccatum  eiTetperenncac 

PurpCJtUUmA,  qUn°  1 V1Un  ncqucat-mc»dax  Pariterfalfumq;dfaumeiTet 
abcodemApoftolop^ 

2K  17mC ^.«^^  f  ncupifcentia,ficconcludit  Mtlergo 
mncdmnmom  eft  wquiJununChYtfiole^.  qumnfecundH^rnLnbulai 

quod 


+po  Lib.l 11.  EcclefaMilitantus 

vohbonumbocego,cond\idit,  Q^cunqueculpaeflepotcfteaomnisvo-~ 

luntatiseft. 

Autoroperis  impcrfectiin  Matth.  homil.  12.  aitpraeceptum  denon 
concupifcendopraEceptumcflepofitum«o»f^r»/  fedmenti,  &hocfenfu 
eapienda  efle  vcrba  Seruatoris  de  illoagentis  quimulieremvideritad 
Qoncupifcendum.EtD.CyallusCommentariisinloann.  monct  volu- 
ptatem  quandam  peccatum  antecedere  quae  prolicere  mentemfoleat 
&confcnfumexpiimere>  &ineamremlocum  D.Iacobi  laudatquem 
iam  protulimus. 

Cyfrian,  ferm.de  allutione     Inter  Latinos  D.CyprianusaffirmatChriftum  cum  noseluit,nullam 

?*''J4™'  .    .  ^rt      «  penituslabcmmaculamque,nullapeccativeftieiarelinquerc.EtDiuus 
S  H>!aiiusin  Pfalm.118.  .     .    nr .  1    5  .       r  6  ,         "1  . 

cxpcnens  verficulumz^.  Hilanusin  Pialm.iiS.  viamuuqutratu <\azmrctugit  Vatesinterpretatur 
viam  miquitatis  amouc  motiones  &  tentationes  quxnosadnoxam  impellunt.  Pari  modoD. 
k  me  -attiapertedtfttn-  Ambrofius  eiufdem  Vatis  oraculum  exponit  Pfalw.4.  Irafctmtni  &nolite 
guitconcupifcenttamapec'  peaare^  demotibus  qui  du&u  rationis imperioq-,  temperantur :  quam 
j^i^  dodrmamftulusetiamprofequit11rc.21.lib4.de  Officiis. 

do -et :  Promptum,  inquit,  fuerat  du  *re}iniquitatem  amoue a  me  ,  fedl  cet  infirmttatU fud  eonfcna^UK»  tyjsmins-rit 
•  *»  corpwt   fuo  viam  effe  pwcandi>tamenpet  timorem  Dei  u  txr.ic7tonepeccatt  omnis  altenus  ts7. 

D.  Gregorius  Magnus  fumma rationum  varietate  probat  epiftol.3 9. 
lib.^.omniapeccatadeleiifunditus&obliterari  in  Baptifmo  vfque  ad 
radicem  &  minutas  fibras  vt  ita  loquar ,  afieritq-,  infideiitatis  eum  fuipi-^ 
cione  laborare,&  vim  penicus  facramentieleuare,  qui  aliud fentiret.  D. 
Beraardus  ferm.de  fcx  tribulationibusaitpeccatumpro  foribusefle  ap- 
petitupruriente  inoceretamenminimepofle^nifiiistantumjquifnon-"; 
teaditumpatefaciuntc^confsnfumpiiebent.  c 

C^dadS.Auguftinimiattinet,inhuncmaximelocumfepofuimt^, 
quod  Lutherus  &Melanchthon  audacianon  ferenda  tueh  ac  defendc-  * 
5e  voluerunt5illius  fententiis  opinioncm  fuam  ftabiliri :  quod a veritate 
tam  alienum  eft,  vt  fan&ifiimus  &  eruditiflimus  DoftorinomniKus 
Augufhn.U.Qenefcontr*  voluminibus  expreflc  acperfpicue  contrarium  plane  docuerit.  Nam 
Mantch.c,n.to.i. .  Tomo  i.fcnbensin  Genefim  contraManicheos^/^tfaw/o,  inquit,^^ 

virihter etiam  commotam cuptdttatem  refr&nat  atque compefitt.  Oued  cumfit  wn 
Idtml  i,KtiraB.e.i%.       Idbmur  inpeccatum/ed  cum  aliquanta  luttatione  coronamur. Et  lib.i .  Rctracla. 

reddit  rationem  quam  fuperius  protulimus  cur  naturae  noftrse.dcpraua-  - 
tionem  Apoftolus  peccatum  ^c\ht,quodfit cffettus  &pcena peccatt  Idem  | 

«  epift.z  0  o  .Tom.2.  docet  fore  vt  nimquam  cauia  effet  cur  diceremus  Pa- 
-  "  '  '  '  >>trinoftroquieftinco:lis^w/^^ 

Umlu*hZ*b.t.\T  „  lumadhiberemusaflcnfum.  EtTomo^.deianaiffimaTrinitatedifpu- 
« tans ,  morbos  animarcum  corporis  sgrotationibusconfert,  &  remedia 
n  vtriufqj  inter fe  componit^aitq-,  quemadmodu  vbi  deferbuit  febris  lan- 
»  guor tamc  c^aliquainualetudo  rcmanet ,  &  vt  fagittaaunlfa  dcorJore 
»  plaga  remanet.nc  eluto  peccato  atq-,  eiedbo ,  remanere  tamen  imbeci  1H ' 
» tatem  m animo  &  lmpommapropenhonem^qux caufa  f uerk  cur  bel- 
''UtoregregiusDaMid^ 

iibi 


*E>e  Q)ncuptfcenti&/T  4pr 

ftbincriScabeodcrn  fanarilanguorcsfuosorarct.EtTom.  4.  fi.de  Co- ' 
tuicntia<.7Xcribitnatarainhumanamadhuclanguorcclcbjlitataquafi  " 
in  potcftate  medici  vcrfarii  quo  falurcm  &  fanitatcmicccpcrit.Ettom. 
5.I1D  i.dcCiuit.Dci  cap.  15.  lllaconcupifccntiAlisinobcdicntiaquanto 
magisabfqueculpacftcoiporcnonconfcnticntis,liabfqi  culpacftcor- c 
porc  dormienris.Et  Tom.tf.hh  .dc  bono  coniug  ca.i  1 .  Optis  nuptiarum 
abomni  crimincdcfcndit  Apoftolusdiccndo^ctftacccpcrisvxorcmno 
pcccafti.Tom.y.lib.i.conrraduasEpift.Pclag.c.io.  Nullacrgodamna- 
tiocftiis  quifuntinChnfto  Icfu.Noncninuiamnaturniiiqui  concupi- 
fccntiacarnisconfcntitad  imlttm.Etc.ij.ciufdcmlibri  rcprchcndit  il- 
los  qui  cxiftimant concupiiccntiam  cifc  pcccatu  , monctq-, tamctli  p  c- 
cuumApoftolivoccdicatur,  nonciVctamcn,fedira  nominariquodfit 
caufap%cati,qucmadmodum  cum dc  fcriptionc loquimur ,  manu hu- 
ius  aut illius agnofcerc  dicimus,quod  manus cam  fcccrir.  Alias  quoquc  u 
addititanomjnaripcccatum  qucmadmodtim  fii^tis  dicirurpigrum,c}> 
aucmadmodumrrifforumvisDieririam  6c  Yctcmum  cfticit,itaconcu- 


4toiAr:ntu< 


nontmr.t  malo.T om.S.in  Plal.fo. 


Tor 
rcm 


poli 
tucr 

cfle. 


Mi 


lnhrmitas. 
hanc  rcm 


curfumant  Lt&orcs  li  quid  dc  fcnfu  antiqui 
Porro  intcr  illum  &  nos  hoc  ditcrimcn  cft ,  qi 
fcrntue  morbum  pcccatum  vocarc  non  sajiei 


7>/ltt,0CC.  I 

u  in  homi 


OCriptlir2C,<X  tCLICHX  \  imn.ua,  uuu 

uerc  cu  Caluino,cumq-,  notia*  Thcoh 
;tc£tivuuslcnounantur  ftus,  quorui 

0a%  > 


4|pfc         LiB.  1 II.  Ecclefi&  JttilitantiSy 

ih-pr«pofteram{uamvoluntatem,(cdinnatur2veluti£italem&incui---' 
tabilcmcort.uptionemrcferu.nt.Illorumfuerit,autrefpondere  iisratio- 
nibus  qux  hoc loco  fubiicientur,aut  fateri ,  non  tam  fe  eniti  &c conten- 
dcre  vt  ad  veritatis  cognitionem  veniant,quam  vtpro  animi  fuilibidine 
credant  &  optnentur. 

Prima  ratio.certa  folidaque  haec  cft,Baptifmus  concupifcentiam  non 
tollit :  aut  igitur  Concupifcentia  peccatum  non  eft aut  Bap tifmo  pcc- 
Av  uH  l  inlulian  ca     C5lta  omn^  nondelentur.. 

GofuHpt^  SccundaXoncupifcentia  dc  effe&ibus  vnus  eft ,  &  poena^originalis; 

titiefi,  ,  qma  reddtta  tft  peccathnon  igitur  eftipfummetpeccatum  originaleialioquin  fimulcf- 

merttKmobedtemU.        fet  caufa  &  effecl:us,prior  &:poftcriorfeipfa.. 

Idcml.3  aducifuscun-  Tertia..  Siquifpiam  irthanc  lucem.venirctnon  cx Adamiprofapia,, 
demc  u  Concedtt  luliano  .    i      11  o,  r  n  ^ 

l*~,.*,*>»  i.n     imbccillustamennatura,&concupilcentianoftromore  contaip*inatus, 

nommem  Konpcjje  tuftere-  1  r  » 

pthtndi  9  r.eque  ejftteum  concupiicentia,inquitD.Auguft.nonci magis  vitio  verteretur,quamfi: 
fropter  concuptfcenttam,  fi nzius  c.cecus  eiretautfatuus,cumfittantumnaturaeimperfecl:io ,  noni-. 
cu  ezconcupifcenttaquam  giturex  fe  peccatumeft,quodenim  exfe  &.naturafua  tale  eft,  femper 

habetnon  prcpagaretur  ex  Qmni  conditionem  retinetfuam.. 

Adamo  ,  Jtd  crearttur  a.  _T  n  n  .r 

Eiabofc.  v^uarta.  JNulla  ratioeit  cur  concupilcenuam  lnporentiapeccatum. 

Augujl.Lb.iJtCmit.  Dtiy  eife  magis,quam  eandem  ina&uiudicare  debeamus.Mortalium  autem: 
€1)'  nullus  adpeccatum  refert  concupifcentiaeacliones  que/in  pueris  paruis^ 

iJemltbio.confeff  c  30.       jgtil^  in  dormientibus ,  &nc quidem  eas  qune in  vigilantibus  rcperi- • 

r.rofper.ltb  x.dfvita  tcn-  -y*.      .<•«.  1  «-x  «     1      r&    ~  -p^* 

teffUttuac.d.s.  ^^untur'Tja^ 

lib.i.dtcffictit  c.zi,.      .  S-Pro^erj&ratioipfadernonftrattnonpoteftigiturconcupifcentia  ef~ 
fepeccamm,priufquam voluntas  confenfum prabeat-  W  v 

Quinta, (tim-itur  e  teftimoniis diuinorum  oracalorum^quc-e  credere 
Matth.n. )  o.  moncnt  fiue  imperant,iugum  Chrifti  effe  facile  &onus  eius  leue:Deum 

1  C^thl0'1^'  eirefidelemnecpcrmiflluumvnquamvt^ 

i>  oans\y  ^  eius  n0n  enr  ,  ajiaq.  fibijia-,  quce  vera minimc  forent  fi  quem- 

admodum  concupifcentia  feiugari  a  natura  non  poteft  fic  pcccati  iu-- 
gum  ab  ea  tolli  nequeat. . 

Sexta.  Si  Concupifcentia  peccatumeftVfequiturnosa  CHriftbSer- 
uatore  non  efle  pcrfe&evcreque  liberatos :  plufque  Dcemonis  valuiflfc 
malitiam  adincommodum  nobis inferendum ,  quam  diuinam  bonita-  \ 
tcmadiuuandum.,  Illius.enim& Adamtcontagione  ,fcmperinfe&i&-  * 
maailofipermaneremus,nequefccundi  Adami  vllis  mentis,non  cruo-: 
re,non  gratiafananpotuiiTemusnifiquadam  non.attributione  ,  fic  v&$ 
geccatum  reapfc  &.vere  in nobis  haercret,  gratia  &  mftitia non.  clfet  nifi|i 
vana&futiliexiftmiatione,quoddiuinx  pagina^  repugnat  fic  loquenti 
Rom.  8;|<r:.  Si  fittus  vos  liberauem  ture.  hbm.  mtts :  &  alio  m  loco  ,  sh.  t  per  imbe- 

dientiam  vniwi  bomttw  peccatores  conftitutt  fiintmulti ,  iu  &  plr  vnm  obe- 
dientUm  h:fii  conftituttntur.  multf\  qua:  verba  ftare  ornniho  non     f  ' 
mn.rcum  cxcogitata  illaperenni  Conc.upifcenti^.l:-l-<)}tatc  " -S 

DeniqueautDeusnonod  fletperditoru!1..  hvi'       r  u ^ntumari     1  I 
diuihislcgibusnonobfccLUidantcrn,autnuilur-  ;  ^  -  ^-vk,,.  ,,,.,.  cv  S 


J$)uod  Jolu  jtdcs  tioti  wflij 
ligratiaipiius  animicjucinnocem 
;tcmipiavt  aut  boni  hon 


495 


Euangcli 


,„cntia  caicndum  ht, 
dumccabominandum.  Scd 
iorum  opcium  tc  conlilio- 


qVod  FIDES  IV 

STVM  EFFICERE  HO- 


MINE 


PERi 


ur,cumvtcxD.AiK 


irrcnt.adopcraclcu; 


t.adRomano: 


10  MSimcntWs- 


iturem  j^ior.  t<  htut  F*b. 

i  con-  NUettu  i 4  ThtfMuri  *X. 
im-  Axgujl.  hsrtf  J4- 

Stttbtrt.  tn  Cfatn.  sn.  4'5« 
?Hn*r  c/*m««i  V.lxtr.dt  Hvt. 

ui  fuis  Muxrm  VtUgim  dt  : . f4i- 


illiiaopci.i 

nninfanal 


ola  hdc  rcponit.  atquc  m  cc 
icluppliciis  madtari  ncqucai 
o  mcrcdulitatr.  pcccatum  tr 
rodccapt.  Babylon.cap.de 
J'  Daptiiino: 


Aluaius 


4  <? 4  Lib.  1 Z  /.  Eccle/i*  Mihtantis 

Babylon.cap.de  Baprffino  ,  &  in  Epiftolam  ad  Galat.  aii  exquifitam 
.dwsfuhomoChTiIt?<mm>  naiicicicntiaiTi&iiipremamcflehominis  Chriftkhi  fapicnriam ,  igno- 
fiueb*ptix.*ttu%  quietiam  rare  legem,opera,cV  totam  iuftitiamin  agendopolitamr&alioinloco, 
wltw  non  pottfi  perdere  quifilnDei  vcrba  illaproprio  &  dhcdofenfu  caperct ,  Si  vis  ad  vitam 

U  tecwaeum  d*mr>»rt  tnontantivin  AchatcsdignufqueSymmyftesin  locis  communibusaf- 
fcjfnnt  nififola  increduli  fcrit  qua:  laudabilia  maxime  &  glorianda  videntur  operaillacruciatu 
tiu  Nulla  aha  vi»  pmef!  atque  mortc  cife  digniilima.  aliafquc  docet  Chriftum  in  Moyfcn  eos 
hom,  cum  Deo  cmueni,.  mutarequi  Decalogi  pravcptaobligarcputent.Antinomiam  vt  nomen 

aut  agtre  quam  ter  fidem;  :nr,,mr„-s  i      _  r  •    •   r  r  i  ..  >"""'"iji 

eperaifonihujrat  ,  nec  'plumfe^declararamea  fronte  m  ipfam  legemanctabantur,atquco- 
indiget.  Uemtnargumento  Peia  &'  D.  Perri  fententiam  repudiabant ,  hoc  fapienter&pic  pronun- 
MpijloUaJ  Galatastd  tio  ctintis  Satacitevtperbonaoperacertamv  ftratn  vocationem  faciatu:  id  autem 
nkfrimi.  crebrofermonevfurpabant:I?x»ff»f#  poftt.t  iuflo. 

•Idcm ad caput i.EpiftoIa-     fdcln  ad Galat.  lb,fiat,m  chrifim  r  fi/ 

fiueleg,  ,r,bu,tur,aucd  efl  follM  Dei,  Ph.lippusMciam hthon  in  locis  communiSus.  Ed  t-onc  wima  O »1 

Etedmone  i  ?*S-76  S.deoexChrrfiobie  MojfrfJ.unt  *fl 

Nicolaus  Amfdorftius  librum  edidit  contraGeorgium  Maiorem 
quem  infcnpfit  Qucd  bona  operafint  p  ernicofa  *<//*/«r««,  vbiintcr  bellas& 
rotundas  fentemias  quas  rudatur  &vomitintempcrantius,vna  harc  eft 
Quamobremdico ego  Nicolaus  Amfdorffius,quicunque  hx-c verba  vt 
fonant(bona operaneceflaria funt ad falutem)docet & prxdicat  biccft 

Pclagianus  Apoftata,&duplcxPapifta.  Q^fatui&pLpoftcribomi- 
nts  opimo  clanffime  figmficat,  in  quos  amentia:  gur^ites  &  prxcimtia 

h^refisprxapirarehomincsfolear.Etquoniammonmofahecdclir-atio 
acnter fcnpns  &  vatfanianimi  contentione  defenditur,a-quum  eft  vt  ad 

eam  con»ellendam  clanffimimaduun^pagina:  teft.mon.iproferamus 
&vetcrumenamPatrumautoritatemaddamus. 

rK,  n  C.010»ataregii  Vatislyrain  dinini  numinis  confpeftu  ita  perfonir 

?fa!W... 

hasDeumcompel  ansnona.treddesvn.cuiqueinxtafidcmfuam  fc^ 

,,dcantopera  veftrabona.  j.  Nifiabundauerrt  iuftitiavcftHSi 
„Scnbarum  aut  Phanfatorum  non  intrabms  in  regnum  cl  j 
„Quifacitvoluntatempattismeiquiinco;lis  eft  infr  ,w  u  4* 

,,fu-scvruncreddervnicuiquefecundum  opl,  fiiTsW^adfi 
«ingted,  ferua  mandata.  7.  Omnis  qui  re^uerit  domun  vcl  £H 

,,a«tfororesautpatrem,autmatr^autvxorem,autfiliorrta^L 
.pt«nomenmeumccntuplUmaccIpiet&  vuam  «^?^^ 

8.Vo- 


Jfal  /S.  w. 


Matth.t. tt.i6.lo.n. 


}4*tth.7.*i. 
Matth.16.17. 

Matth 19.1-1.1% 


itebcnedi 


tum  vobis  rcgnum  a  cot 
iimanducau\liriiii&d< 


lo*n  15  H 


vcromalAcgcruncinrciiuTcctioncnuudicit.  11.  Sihxc  lcttisbcat 

isttfeceritisca.  15.  Vosamicimcictitisii  tcccritiscaqcgopixcipioc< 

>is.Apoftolusquieodocente  Euani*clucognitionem  haulcrat,in-cc  *§m'  f 

tis  propc  locis  id  ipfum  teftatur,vt  cum  dicit  l.Qul  rcddct  v  nicuiq^" 

lndum  opcracuisuisquidcmquifccundumpaticntiam  boni  ope-c* 

'loriam  &  honoremSc  incorruptioncmquxtunt  vitamxtcrnam.cc 

f  nenimaiufimrcsitmti^  Rom  d  l* 

«oiummauauoasic^imuiu  lup     i^ti  5 

Lcabunmr.5.Sicutcrumcxhibuiitismcmbravcllralciuucin\mun-<c 
.q&iniqu:tatiadinivpttatem,itanunccxhibetc  mcmbravcftrafer-" 
c  tuftitic  m  fandfcficationcm.^.Si  aute  hlii  cx  hxrcdcs:hxrcdes  qui-cc 

n        I       A        r  m  Chrifti  firnmrn  rrvmnririmur  vr&T  Con<*lo-cc 
n  ueiconxicaesaurcn  ^nrtiti,uca   ei  co   par    1  ^  ~  i.Ctrmth.i 

luar  &  Anqclorum  carir&tcm  autcm  non  habeam,rachis  htm  vclutcc 
fonans,aurT cimbalG  tinnicns.tf.Si  habucro  omnc  fidem  lta  vt  mon-cc 
rraiisfera,diaritatcmautcnonhabucro,nilulfum.  7.  Nunc  a.ma-c< 


ftrarfupramoduminlubltmiiatcxternumglorixpondus  opct.icur  tnic 
nobis.Et  contra  o.Qux  fecundum  Dcum  tnftitia  c  ft  pa*nitcntiam  in  la- 
ltttcmftabilcmoperatur,lxculiautemtriftitia  mortc  opcratur.Rursu>4 
oranonc  fuaattollens  opera  m  Chnfto  Kufta  1  o.In  Chnfto  Iciu  ncquc"  * 
ctrcuctlto  aliquid  valct  ncq;  prxputtu,(cd  ncics  qux  pcr  cnarttatc  opc 
raturti.C^lcminatinSpirirudcSpintumctetvitaxtcrn3.i2.Bonumc*  4< 
autcmfacictcs  non  dcficiamus  tcmporcenimfuomctcmus  nondefi-cc 
cicntcs  Ereodum  tcpttshabcmusopcrcmtubonu  adoesmaximcaut" 
addomcfttcos  fidci.t  ;.Ipftusenim  fumus  fa&uracreatiin  Chrifto  lefttS*  flM 


oct-v 


itcummotu&i 


quodaDominoacctpictisrctribuuon^hxrcditatis  Domtno  Cli 
{cruitc.Ecdc  matrcfamtliasloquens.i6.Saluabituraurcmpcrfiltc 
ecncrarionera  fi  pcrmanfcrir  in  fidc  &  dilcftionc  Sc  C indific.uioi 


motb 


Ihim  qucndam  atquc  expcricntiam  fe  pcr 


num ccrtamen  ccrcaui,ciumm tunuiiimum^uu.. "■lu,lu"1"  •  7v,  L 
rcpofita  cft  miht  corona  iuftitix  quam  rcddct  mihiDominusintlla" 

~m*-i«m  ,>•  MrinrmmimiiftusDcus  vt  obLuifwatur  opetisvcftri  &-c<  AJHthr.6. 


^ 9  6  Liber  III.  Ecdefit  Mihtantis,  %| 

„dilc£bionisquam«oftendiftis  innomine  ipfius  qui  miniftraftis  ianffts 

.„&  rniniftratis.  /v/   \V':   ffi%      - ■  <  ^vpPsENH)| 

i.ii.  D.Iacobuseodem  fcnfuloqucns5iifdcmetiamvcrbiseftvfus,Bea- 

„tus  virqui  furFerttentationem  :  qnoniam  cum  probatus  fuerit  acci- 
1^.1.14.77 J24  ^  ^piet  coronam  vitae  quam  repromifit  Deus dilige  tibus  fe.Et  paulo  poft, 
^quidproderitfratrcs  meififidcm  quis  dicat  fc  habere,  operaautem  no 
„habeat  ,nunquid  poteritfidesfaluarc  eum  ?  Sic  &  fidcsfi  non  habeat 
„operamortuaeftinfcmetip(o."Videtis  quoniamcx  opcribus  iuftifica- 
^turhomo&nonexfidetantum?  Sicut  enim  corpusfinelpiritumor- 
tuum  eft,ita&  fides  fineoperibus  mortuaeft. 
iPetrt.vio.  ;  ^    Apexreligionis  D.Petrusconciuditgrauitcr  ,  Qunproptcrfratrcs 

Be{a  f*tetur*n  anttfjuU  ^mc{  magis  fatagitc  vt  pcr  bonaoperaccrtam  veftram  vocationem  &e- 
exempiwk*  *fi  a&  ^^e^ioncmfaciatisihxccnimfacientes  non  peccabitisaliqiiando,  Sed 
™po*au.-v.io.  praepotens  ipfe  Deusin  Apocalypfi,Efto  fidelis  vfquc  ad  mortem& 

lhd.c7.vAQ.  „dabo  tibi  coronam  vitx.  quodctiam  clariirimorummartyrumcxem- 

„ploconfirmat,illosenimdemonftrans ,  Hiiunt,  inquit,  qui  vencrunt 
„de  tribulatione  magna ,  &  laucrunt  ftolas  flias  &  dcalbaucrunt  cas in 
„fanguine  agni.Ideo  futit  ante  thronum  Dei  &  fcruiunt  ci  die  ac  noctc 
„in  templo  eius.Paulo  ante  dixerat,  Ambulabuwt  mecum  in  albis  digni 
„enim  iiint.Vbi  digni  vox  animaduertcda  eft,&  vt  omnes  eo  feliciftimc 
„pcrueniatadomnc  vitxperfe&ionc  hortaturin  hxc  vcrba,qui  iuftus 
Apoc*l.ii.v.n.&ii.  .,,cftiuftificeturadhuc,&ianausfanftirjceturadhuc.&quafi  coronidc 
,addcns,Ecce  venio  cito,&  merccs  mea  mecii  eft,  reddere  vnicuiq-,  fecu- 
du  opcrafua.  SedfaiidiflimoruPatru  verbis  aures  modo  adhibeamus. 

S.Ignatius  fcribens  ad  Ephcfios,principium  vitaeaitcflc  fidem,eiuf- 
demautemfinemcaritatem,  haxautcm  duo  quotiesinvnumcoeunt, 
luflin.  or  *d  Antcn.Vium.  ;E>ei  hominem  perficcrc.S.Iu.ftinuscos  aflcritbeatx  vitac  prarmia  confe- 
irenAH*  /.i.r.i.  -  q\iipoilc,qui  operibusfuis  tcftantur,  ad  diumam  fc  voluntatem  totos 

aggrcgare.  D.Ircnxus  Valcntinianorum  fraudes  &  errorcs  rcprchen- 
dens.triummaxime  rcrum  nomine  eos  condcmnat,  quce  propeabeft 
quin  ore  atque  ftylo  a  noftris  Nouatoribus  importunc  obtrudantur  ,i*  ? 
Sibiinanimuminduccrcimmortaliratefe  perfruituros ,  non  per  bc 


opcra,fcd  quod  fpiritalcs  forcnt.  2.  Certos  efle  de  fal 


)ona 


utclua.  Acrranx 


poflcflionc  nulla  vi  pofTc  deiici  &  dcturbaii. 

:Clcmcns  Alcxandrinus  1.  i.Stromat. fidcm  monct  vclutibafim  col- 
locari,{pcm  cum  mctu  iun£tam  cxxdificare,caritatem  deinde  faftigium 
„ab folutioncmq*  adiungere.  Et  lib .  5.  ait nos  grana  fcniari,(ed  non  fine 
„opcribusbonis.  Etlib.7.  quemadmodum  medicus  fanitatcm  adfert 
„iisquimedicinamnonicfpuunt  fedeavtuntur  fic  Dcumgloriaillos 
,,&bcatitateornarc,quiinagendovelutiadiutorcsilhusfunt  &intelli- 
Orig.hom  3.  tr9  Cmtk*.  .^gcntia fimul  atque  operibus  illi  obfecundant.<Origcncs  in  Catica,  du- 
phcitcr  conftarc  falutcm  credentium  aftirmat,/w  agmtlunnnfid  1 ,  optrum 
perfeatonetn.&cin  Matth.  aftimilari  virginibusfatuis  cos ,  qui  profitentur 
ijuidc  fidc  in  Iefum,non  autem  prxparant  fc  bonis  openbus  ad  faiutem. 
f^l^Sfe^iiis^BftMv^^W  Etin 


JQuodfola  fides  non  iuftificet.  497 

Et in  Epift.ad  Romrn.  /Edificcntur,  inquit, fidelcs , ne  putcnt fibi hoc 
lolum  lufnccrc  pofle  quod  crcdunt,fcd  icianc  iuftum  iudicium  Dci  rcd- 
dcrcvnicuiq^fccundumopcrafua.  Etrurfum,  Altcrumfincaltcroro- 
probatur ,  quia  &:  fidcs  mortua  finc  opcribus  dicitur ,  &  cx  opcnbus  ii- 
ncfidencmoapudDeumiuftificatur. 

S.CyrillusHicrofolymitanusi5.Catcchcfi,Quomodofcmpitcrnos  cTri^  Caeechrj  pof!m« 
i£ncscffugicmus,c\:quomodoinclom^^  m 
funui,  inquit ,  &:  dcdiftis  mihi  manducare :  viam  addifcitc ,  &c.  Si  hxc  Tt 
modotcccrisbcatorcgnopoticns  ,  finontcccris,condcmnaberis.  Et  \  $Qnr\% 
paulopoft,  Ncin  hoc  confidas  quodfolamlampademhabcs,fcdcu- W/*«*p*yH^%7f  tLI*- 
ftodi  illam  ardcntcm,  non  in  hoc  foltim  cohdas  quod  crcdis ,  (cd  hdcm     Ennfra  t«J  *  ;  %l  W- 
axdcntcm  conlcrua  ,  vt  luccat  lux  tua  coram  hominibus  pcr  bonaope-,,r?',  **/*C*mxdjr*t, H* 
ca,ne  blaipncmcrurrcrtc  v-niiitus.  «1  ,. 

D.Grcgor.Nazianz.orat.in  M.iximtim  cum  cx  agris  in  vrbc  rcdiiftct,  « 
Qucmadmodu,inquir,fi  adio  a  fidc  dcfcracur,laudc  no  mcrcrur  quan-  « 
doquidc  multi  gloriarftudio  atq-,  ctiam  1  naturaitainformativirtutem  «c 
colunt,  ita  fidcs  linc  opci  ibus  mortua  cft.  Et  orat.^.in  San&.baptif.fub-  Cc 


cc  fide.  D.  Grcgo  1  i us  N y llc n  us  paria fcribic  homilia  %. in  Eccldiaftcn . ,< 
EtD.Ioanncs  Chryfoftomushomil.^.in  Ioanncm,Ncputemus,dilc-cc 
<X  1  fll  in li  fidcm nobis  ad  (alutcm  fuis efle :  nam  nifi  vitani  cxhibucrimus  iC 
puram  &  hac  ccclefti  vocacione  dignos  nos  inducrimus  vcftimenta  qui-  * 
bus  ad  nuptias  admittamur,nihil  nos  cripicr,quin  codcm  quo  illc  mifcr  «c 
afficiamur  fupplicio.  Ec  hom1l.30.fub  mcdium , Nunquid crgo fatis eft  <c 
ad  vitam  xtcrnam  in  filium  crcderc  ?  mmimi.  non  cnim  omnis,inquit,  cc 
qui dicit mihi  Dominc,Dominc, intrabit in re^num  ccrlorum.  Et  pau- cc 
lo poft, Et licct  hoc loco dicat ,  Quj crcdit in  tilium habcrc  vitam  aeter- |g 
nam,  &c.  non  tamcn  dicimus  latis cflc  folam  rldcm  ad  falutcm ,  quod  cc 
quxdcvita  (xpc  in  Euangcliisdicunturoftcndunt.  Curcnim  nondi-cc 


quantur,  feouc tur  fuppliuum.  Et l.homil.in  Epift.ad  Philcmon.  Fidcs  cc 
ctficax  cft  fi  habcat  orcra ,  nam  finc  opcribus  fidcs  mortua  cft.  Et fcrm.  cc 
quodam  dc  Euchai  iftia ,  Non  Gttis  fuchc  (impliciecr  &  vulgariter  Chri-  u 
ftianoshomincsdicines  ,  cius  rci  fi  placct  fidc  dignumtcftcmfiarremci 

rcmancbt  1  cor.ficcrcoporrct  fincquibusrruftra  Chnftiani  dicercmur.ct 
AdharcS.Cyiillus  Alexandrinusl.i.in  loan.  Qiiod  autcm  fidcs  ad ialu-cc 
tcm  non  fi:(nciat  Chtifti  ctiam  difcipulus  oftcndit  (ciibcns  ,.Tu  crcdis ct 

fidcs  fufticcrct ,  multitudo  dxmonum  pcrirc  non  poflct :  quaic  oportct « 
ad  fidcm  opci  a  charitatis  actcdcrc.  <c 
D.Hilaiiusin  Matdu:iimcumdixifIctnacionum  fclicitatcmi  fidc  h. 

h%   *  Rrr       •  niaaa- 


^cj  g  Liber  lli  SccU-fa  Mi  litantts 

manare ,  vcoftcndereceamnGiifitfficcrcadiungic,  &inpraceptuDomini 
„vitaeftvniuerforum. 

, ,  D.  Ambrofius  U.  de  Officiis ,  Scriptttra  diuina vicam bcacam  m  co- 
, ,  gnitionc  poiiiit  diuinicatis,&  fru&u  bonsc  operacionis.  Dcnique vtriui- 
qucaflertionistcftimoniumfuppctitEuangclicum  :  nam&  dcfcientia 
,,itadicitDominusIcfus ,  H^ctftautemvitaaterna,  vtcognofcaottefolumve- 
, ,  rum  Deum,  &  qutm  mififti  lefum  Chrtftum.  Et  dc  operibus  ita  refpondit ,  O- 
„  mnis  quireliquerttdomum  vel  fratres  autpatrem  aut  matrem  aut  vxorem  autfiltos 
„  aut  agros  propter  nomen  meum,  centuplum  acctpiet  &vitam  arernampcfitdebit, 
„&c.  Habetergovitamaternamfidcs,  quiafundamcntum cftbonum, 
„  habent  &  bona  fa&a ,  quia vir iuftus  &  di&is  &  rebus  probatur.  Idem 
,» in cap.n.  Lucae,  Ne rurfus  fidei  nos  ftudiofos  faciat ,  opcrum  negligen- 
»  tes,  peife&ionemfidclisviribreuifermone concluditvt& fide& ope- 
„  ribusapprobeturdicensHaec  autem  oportuit  faccre  &  illa  non  omk^ 
>»  tere- 

>,  D.HieronymusComment.in7.cap.Matthaci,Sicutfiipradixeratcos 
9)  qui  haberent  veftem  vitae  bonac ,  non  recipiendos  propter  dogmatum 
35  nequitiam  :  ita nnnc c  contrario afiferit ne  his  quidem  accommodandi 
»  fidemquicumpolleantintegrirate  fideiturpiterviuuntj&dodhinaein- 
tegritatem malis  operibus deftruunt.   Et  lib.i.in  louinian.  Fruftra no- 
»  bisin  eo  plaudimus ,  cuius  mandata  non  facimus  ftienti  bonum  &  non 
»  facienti  illudpeccatnm  eft :  quomcxlo  corpus  fine  fpiritu  mortuum  cft, 
v  fic  &  fides  fine  operibus  mortua  eft ,  Nec  grande  putemus  vnum  Dcum 
»no(Ie,  cum&daemonescredant&contremifcant.  Atquehicquidcm 
»  resforetvtiliffima  ,  fed  faftidiis  adhaerefcens  phuima  inmedium  tefti- 
moniaPatrumadduceread  remper  fe  claram  &  perfpicuam  compro- 
>j  bandam :  iraque  vnacJaudathancdifpuTationemexeodemfapientifli- 
»  moDocl:orepetitain3.cap.Micheae,vbiVatiseaverbaexponit,  Hacdt- 
5>  citDominusfupe  Vropbetas qui feducunt \>Qpu\um meum.Si iuxtaSeptuaginta,. 
» inquit  S.Hieronymus,  quod  dicitur ,  de  haereticis  voluerimus  accipcre, 
?>quiverep{eudoprophetaefunt&:dicunt  Hac dicit Domtnus ,  cVDominus 
»  nonmifit eos, noh errabimus.  Et paulo poft deillorum monbus diftm- 
5,  tansyadiungit,  Promirrunteispncem  &  regna  cceleftia ,  &  dicunt ,  non 
neceffe  eft  vt  viuas  continenter  &  lan&e,  habcrofidem  quamdoce- 
»  mus>& omniapromiiTaDomini confequeris, quxloquentes magis ad- 
y>  uerfumeosiramDomini  concitant ,  &  pi aelium  in  illos  fan&ificant. 
Rationes  quae  vcritatem  hanc  confirmant  &  plurimx  funt  &  ad  pro- 
bandumarguendumquefirmiffimae.  i.  Nullaresmortuavitalem  vim 
dareposeft,  fidesautcmfineoperibusmortuacft,  nonigtturpoteft  vi- 
tamlargiri.  0X.  Isornariintimaiuftitianonpoteft,  quimanetinmortc: 
atquifinecaritate,  vtloamiisdiuinumos  ptodit ,  manemusin  morrc" 
fidesergofinecaritateiuftitiamnonefficit.    3.  Iuftificahfolafidenoa 
poteftcui  nilprodeftfidcsdeftituta&opcribusincomitata  ,fedaufto- 
^Gcntiu  Apoftoloqui  vel  fide  prxditus  eft  ca  qiu  vafti&fQhdimv^n- 

tcs  tranf» 


jQuod /o!a fides  non  tujltficet.  49  9 

tes transferantur fi  nuda &  inons  fit  caritas ,  nihilci prodcft.  Sola igitur 
fidcs iuftificare  nemincm  poreit.  4.  Intcr  habitus fiuc  ornamenta  In- 
tcllcdhis&:  Voluntatishoccftdifcnmcn  ,  quod  pcrilla  homoautim- 
eritusautvcritanscomposcfficitur :  perhxcautembonusauthnpre- 
us:atquifidcsvtetiamprudentiaadlntcllcftumpcrtinct :  caritas  ve-  - 
rocviuftinaadinftruftumapparatumqucvoluntatis  :  cft  igitur  potius 
caritatis  6c  niftitix  homincm  cfficcre  probum  6c  iuftum,  qtiamfidci, 
quamuisncccflariafitfidcsvtriquc,  vt  radix  arbori,  6:  acdibusfunda- 
mentum. 

Quodvcrodiuinraliquandolitcrxfalutcmhominumad  fidemre* 
fcrrc  videantur :  primum  non  folam  fidcm  mcmorant :  Dcindc  id  ma- 
ximedicicur  ,  quod  vtmonct  t\noflolnstuftus  txfiicvtuat ,  quxfinedu-  fegM.f*, 
bicationc  fcminahum  cftglorut.Prxtcrca  ccrtum  cft  tn  Scripturis,quod 
totiuscft proprium fxpeattribui  parti,  vt  cum  Rom.8.dicitur  nosjptfal •  lhid.%  v  10. 
uosjuri,  &cumfalutisnoft;xparcnsChriftusfamofa:muliciidixitLuc. 
7.plurimaiHipcccatafuiircrcmifl\^^  ln  alu.  iuunsB 

pagina:locisquibusncgaturopcnbusiuftitiamnosconfcqui,pcrfacilis 
eftrefponfie  :  namaucloquitur  dcopcribusantcfullcptam  hdcmper- 
fc&s&antegratixmunusinanimaminfufum  ,  au  deiisquarad  vetc*- 
rcsccrcmoniaspertincnt  ,  autdciisdcniqucab  homincfcclcrumcon- 
cigioncpollurofiunt,  qua  dc  rc  dicccuraliascopiofius,nuncindt<fto 
religiofiliimilacobiconquicfcamus  ,  Ex  op,nbmtu(ftficjtut  bomoy  &tnon  forrfy  l 
txfidtuntum ,  cV:  vidcanuis  quibus  modis  conciliatio  ficri  poflit  in  con- 
trouerfia  dc  iuftificationc  atque  opcribus  mcritonis,  modo  pacacc  <Sc  x- 
qiiis  animis  tota  rcs  audiatur.  ^ 

DE    IVSTIFIC  ATIONE. 

C   A    P   V   T  X. 


A  v  d  inuiti  omncs  cum  Tridcntino  Concilio  fatcbi-  ConttLTridtnt  fifc 
mur  cfficicntcm  iuftificationis  caufam  cflc  Dci  mifcii- 
cordiam  \  formam , gratiam  infulam  atquc  in  animis  in- 
hxrentcm  j  fincm ,  cflc  diuinam  gloriam  ,cxcmplar ,  vt- 
tamChnftiScruatoris  >  mcritoriam  caufam  ,  accrbiflir 
mamciusmortcm  :  Inftrumcnrum  ,  Sacramcnra ;  ncccflariam  condi- 
tioncm  linc  qua  pcccata  commifla  non  dclcantur ,  lcgirimum  dc  patra- 
tis  fcclcribus  dolorem. 

Hocitidcmconccdctur  maculasanimorumclui&cxtirigrjtia^bc-^^^^  ^ 
neficio  jn  nobis  inhxrcntis  :  Prartcrca  c  ccraffimoD/PauBcffatbnos  * 
ablutos &:fdncttficdtosfui({c  :  Adhxcproutad  Romanosfcribitur ,  chaii-  Kom  ^ 


tatcm  Dci  d 
datuscftnob 


flc  m  cordibus  nofti is pcrSpiritum  Sandum ,  qui 
>cr iuxu  Vatis  Ezcchichs  fcntenriam ,  illius animx  Ez.tckiil  1 8.14. 

Rrr    1  iuftuia* 


foo  Liber  111.  Ecclefiaz  <SMilitantis 

iuftitias  omnes  &:  gloriofa  facinora  perpetuaveluti  obliuione  fepeliri, 
qu#  a  dire&a  mandatorum  diuinorum  regioneatque  via  deflexerit. 

Dabunt  etiam  acqui  rerum  asftimatores ,  fi  tantum  iufti  efTemus  pro- 
pterimpuratamnobisfiliiDeiiuftitiam  ,  inania  llla  fcribi  &fineratio- 
jipocal  ne,  Qut  mfiiu  eft  iuftificetur  adhuc,& fanftus  fanfttficitur  adhuc.  Deinde  fi  peo- 

catorum  labes  perpetuo  in  nobis  haererent,  nec  alio  modo  abftergeren- 
tur,  quam  quod  nonimputenturnobis,  corrigendum&commutan- 
dumvidcrieumSymboli  Articulum  ,  qui  Remifiionem  peccatorum  credi 
iubet:  emendandum  quoque  videriaut  certe mendacii coarguendum 
i  Cor.d.u/  Apoftolum ,  cum  monet  Corinthios  nonexutoselutofque  modoeos 

fuifleanefandisfcelenbus,  quae  pauloante  memorarat,  verumetiam 
Z}he(s.u.  fanftificatos  &  iuftificatosinnommc  Domimnoflrilefu  Chrifti :  5c  cualiasfcri- 

bit,  mundiSeruatorem  fibi  cxhibuifle  gloriofam  Ecclefiam  non  haben- 
tem  maculam  aut  rugam ,  aut  aliquid  huiufmodi,  fed  vt  fit  fanda  Sc  im- 
.  rnaculata. 

Non  magnopere  diflentit  Catechifmus  Geneuenfis ,  in  quo  ifta  le- 
guntur,  ?utr.  Qucmadmodum  Iefu  Chrifti  cruor  noftra  eft  ablutio ,  i- 
ta  necefle  eft  vt  Spiritus  Sandhis  intimos  animi  noftri  finus  afpergat,  eo- 
quceluantur.  Doftor.  Certior  atque  illuftrior  huiusreieftadhiben- 
da  explicatio.  Puer.  Ita fe  res  habet :  Spirims  Sandlus  in  cordibus  no- 
ftrishabitansefhcit  vt  vim  Seruatoris  noftri  Chrifti  fcntiamus:nose- 
nim  grata  luce  perfundit  vt  cius  gratias  cognofcamus ,  imprimit  eafdem 
&  inurit  in  animis  noftris,  eafque  opportune  collocat,  nos  regenerat  6c 
nouascrcarurasefficit,  fic  vt  ilhus  praefidio  omnhmuneracapianius, 
qnae  nobis  in  Chrifto  Iefu  ©fferuntur. 

AtquehocidemconcluditCaluinuslib.3.Inftitut.cap.n.feft.ii.  his 
verbis,  ConftatitaquequosDeusample&itur  ,  nonaliterfieriiuftos, 
nifi  quod  abftcrfis  peccatorum  remiflione  maculis  purificantur ,  vt  talis 
iuftitia  vno  verbo  appcllari  queat  Peccatorum  remiflio» 

Cum  alio  in  loco  diuerfam  opinionem  tuctur ,  Chriftianac  concor- 
diae  appetentes  lllum  excufare  conantur  ,  dicentcs  lenfum  tum  faifle 
Caluini  vt  vellet  pcccata  noftra  femper  in  Dei  confpectu  hxrerc,quam- 
uisitanobifcumagat&verfetur,  quafiperpctua  lllaobliuione  contri- 
Pfalm  8<m.  Suowamille  uiflcfy  neque  cnim  ficri  pofle  vt  aetcrna  llla  beataquemens  omnes  o- 
*nw*mt  ocuUs  tuos  tan-  mniumfaeculorumsetatescomplexavlliusreiobliuifcatur  ,  cumaftio- 

suam  ates  heftern*.  „^n.  _  _     r  ■  n  .  ; 

ht*m.  lJ*fii$.*.i$.fX  nesomnesnoft^5menfes,anni,momcnta,& tam  multiplcx  variaque 
tcmporum  mtcrcapedo,  mftar  momcnti  habcant  in  illa  interminata  at- 
que  immutabili  aeternitate  Dei.  Sic  cum  docct  Caluinus  fide  nos  iuftifi- 
cari,  iidem  ita  interpretantur  vtdcviuafideloqiuvolueiit,  qiuenun- 
quameftfineinfttuftu  &  ornatucaritatis  :  nullumpoffcmcritoambi- 

1  Cor  13  v  /5.  SCre '  ^uin  car!tas  fidcl  flt  Pl*faen^  cum  dminus  Apoftolus  illa tan- 

quam  cx  oraculo  pronuncict,  mncautem  manew  fidesyft>ts,caritas,  tna  bac 
maiorautemhorumtftcarvM.  Etrurfum  ,  Si  linguis  hominumloqiui  dc 
Angclorum,  charitatemautcm  11011  habcam,  fadus  fum  velu<  »s  fo~ 


nans 


Ve  lujlifcatione.  50lf^H 

nansautcymbalum  tinnicns.  Et  fi  habucro  prophctiam  &  noucrim  « 
myftcriaoiTmia&omncmfcicntiam:  &  fihabucroomncm  fidcm,  ita<c 
vt  montcs transfcram ,  caritatcm autcm  non  habucrb , nihil  (um.  tt  (i «« 
diftrib  uerom  cibospauperum  omncs  facultatcs  mcas  ,  &  fi  tradidcro  « 
corpus  mcum  itavt  ardeam  ,  charitatcm  autcm  non  habucro  ,  nihil" 
fum.  Cumctiammultifmtolimfututiqui  vocifcrantcsDa  /  incy  Don1i-Maitb7.it. 
ney  fintvtignotianumcro  fcclicium  rcpcllcndi.  PixtcrcacumCalui- 
nus  pertinacitcr  dcfcndit nullum  intcr  homincs  iuflum  t  (Tc ,  iidcm  pa- 
cis  concordixqueintemunciipronunciant  cum  indignum  cflcquiau- 

diatur,autfancdcbcrcintclligi,comparationcillius,quitotiusiuftiti«^  Oen  6  9.  Lot. 
fons  &  cxcmplar  habctur,  aut  dc  co  qui  iuftus  fit  pcrfc&a  abfolutaq^  iu-  1 .  Pttn  27.  tob. 
ftitianulliusculpx&ncquidemvcnialislabcculaafpcifi :  namaliasdi-  «*n> 
uinislitcrarummonumentistoticsimpicrcpue»arct,quoticsiuftorum  7oJm^Sm§mLm* 
memincrunt  Abclis,  Noc,  Loti ,  Iobi , Simconis ,  Iolcpht ,  Dccunonis,  ]9  og(Urio.Luo.i^ 
Ccnturionis,Zacharix,Elizabcthx,ahorum.  Atquchuictriplicicxpli-f(,#c#»fiir.io.^.ii. 
cationircfoondcmus  fi  idipfum  Caluinus  nondixit,  ccneacbuifleid  z*ck.tyI.ltt.*LHt.i4. 
(enrirc  &  diccrc,qua  in  rc  profligata  omni  difputationc  6c  controucrfia, 
mentium  &  opinionum  confcnfio  ficn  potcft. 


BONA  OPERA  D  I- 

VINA  GRATIA  NIXA  / 

SEMPITFRNAM  BEATO  RVM 

V  I  T  A  M    D  I  G  N  E    P  R  O- 

mcrcru 

C  A  P  V  T      X  h 

(y^v^yi>'  r  R  v  d  1  t  1  s  s  1  m  1  inThcologia viri quatuoropcrum 
BpTfa^ri^  gcneradiftinguunt  ,in  Scholisitanominatur,  Mor- 
TMn  BmPK^)  nia,Mortificata,Mortifcra&:  Viua,quam  do&rinam 
yy  J  CTF^V  m\  »urc  ncmo  rcpudiabit.  Mortua  illa  hmt dc quibus  A-  i.Comj.j. 
CW'  y.  ' ['] /  V  poftolu  .  difpur.u  pumaad  Connthios,qux  fincgra- 
«0  w*  "       &  diuina  caritatc  fiunt,quxquc nullum  pi xmium 

in xtcma foclicitatc manct.  Mortificata  Ezcchicl  mcmorat cap.18.  vbi  Ez.tth.i8.14. 
Dcus  Opt.Max.  aiTcucrat  fc  omncs  corum  iuftitias  obliuioni  mandatu- 
rumquifclc  ab  ipfo  aucitum.  DcMortifruscoipfoinlocoproditur, 

Rrr    3  AmniA 


fMfllf-  f. 
Iaii6.li. 


*f 4fffc.ro  42. 

Lue  14  14. 
O/ojf  3x4- 
Xfhtfh.%. 
Jacobi  1  u. 
Apocalypfis  *  10. 
JS/fc  fiieluvfoj  admertem 
&        f /6i  coronam  vitA 
Genef-4  c  s/l^.c.6.%. 
tfum  2f. 
Tfal  ios.30. 
Jon*  5  10 

Hebrjcomm  r  j.i. 
S.Ignat.eptft.  ad  Mariam 
C»f[abol. 
frouetb.igiy* 


-Clem.Alex.l  t.Strom. 

M*tth.lQ.+rl. 


,SO*  Lib.  /77.  Ecdefia  Militantu 

Anima  qwtpeccaueritmorietur.  Et  de  Viuis  hoc  modo ,  Iniujlitiafuaquam 
operatuseftviuet.  Viuanominantur  ,  quod  a  mcritis  Chrifti  Iemvkam 
cxcipiant,quandogratiacbeneficiocumillocopulamur :  SpiritusSan- 
<ftus  dux  &  autor ,  mouens  efticicnfque  cft  vt  dtuinitus efFata  fignificat, 
mieipfonospolTenihil ,  eundcmopcraomnianoftraopcrariinnobis, 
iplumcoronarcnosinmifericordiacvmiferationibus.  Appcllanturet- 
iam  meritoria ,  quod  mcriti  fontem  &"  principium  continent ,  nimirum 
gratiam,  &  mcritorum  Chrifti  communioncm,  quinontantumpro- 
mererinobistotcv  tantavoluit ,  verumctiam  ita  fua  mcritanobisad- 
iungere  ,  nosillisitanobilitare,  vtviquadameorumcximiafreti ,  ini- 
pfo  velperipfummerendoetiam  confequipoflemus.  Addequodme- 
xitum  praemiumq-,  fefe  muttio  rc(piciunr,conftat  vcro  astcrnam  mentem 
omnja  tucntcm  &  adminiftrantem  polliceri  mercedem  operibus  no- 
ftris  tametfi  exiguis ,  vt  ne  quidem  calicem  aquse  frigidae ,  prxmii  expcr- 
tem&inanemcflepatiatur    Etgencratim  de  omnibus  a&ionibusdi- 
citur  Rtddet  micuique fecundum  opera  etus.  Et  cum  Apoftolus  fru&us  eos  e- 
numerat  quos Spiritus  San&us  progencrat m  nobis ,  no  poflimt  aut  in- 
utiies  aut mali  exiftimari  videlicet  Charitas  5  pax ,  paticntia ,  manfuetu- 
do,  bonitas,  longanimitas,  fides,  modeftia,continentia  &  caftitas.  Cur 
etiam  ScripturcSacrae  laudibus  eos  cumularet ^ui  bonis  operibus  dant 
operam,nifi  &  bonacVlaudandaforent  ?  Adextremum  quomodo  ad 
merendum  accommodata  illa  non  eflentopera ,  pro  quibus ,  Sumnuis 
illcomniumludex  in  magna  &  poftrema  difceptationc  vitam  eftfcn- 
tentiafuaconceflurus  &  a:terna:glori*pondus  tanquamiuftum  atque 
lcgitimum  prxmium  mentoru  ,  vt  iam  ipfe  in  efFatis  iapientia:  &  oracu- 
lis  veritatisprxdixit  ?  S.Ignatiusfruftra  Mariam  Caflabolitemadfpem 
prsmiorum  monitis  fais  excitaret  fi  nulla eflent :  fic  enim  ipfe  loquitur, 
Hortor vt labori huic tuo incrcmcta adiici as: prafens namq-  labormo- 
dicus.,  multaautcm quarhincexpccliaturmcrces.  Fruftra quoq-,S.Ire- 
ruEusdicerctexmcnte  atq,  lcntcntiaSalomonisfcenerariillumDomi- 
no  qui  miferetur  panpcris:  nam  cum  rcrum  omnium  procrcator  nullius 
rei  mdigeat,  opera  noftra  bona  cxcipit ,  vt  nos  bonis  fuis  atque  muncri- 
bus  cumularc  poflit.  Non  (atis  irem  confiderare Seruator omniu  Chn 

ftLispronimciaflct,vtanimaduerntClemensAlcxandnnus,maniioncs 
ejlc  multas m  domo  Patris  xtemi :  qui  rccipit  Prophcta  in  nomine  Pro- 
phetae, eum Prophctse merccdem acccpturum,  &  qUi recipit iuftum  iu- 
ih  quoque  mercede  donandum  :  cum  fignificare  nimirum  vellet  cfle 
praemiorum  vanctatcm  pro  diuerfitatc  mcntoriim  vniufcuiufquc 
,     Ongencsini  cap.Epift.adRom.  Nuncinquiramusdciufto  Deiiu- 
,  dicio m-quo reddet vnicuiq;  (ecundum  opcra fua :  & primo  quidem ex- 
^ludunturhau-et^  & 
diant  quia  non  pro  n  :  ua  cuique  Deus,  fed pro  operibus  fuis  reddit. 

p.Bariliushomil.nALcct.Monach.CuftodieiKibusmandatacius. 
retnbutio  multa,  merces  nim.rum  illa  copiofa  eft. 

SCy- 


$0J 

i  miumpicris»  Cyrjll.Hic 


DeBonuoperibus. 

S-CyrillusHicrofolym^ 
pAucnccipicsifi  vcrofticnuc  multumq^aborauerismagnc  tc  mcfc$$  inhfincm. 
fcquctur.  EtD.GrcgonusNytlcn.  i.orat.  dc  paupcrib.amand.  tnfuk,    V  ^A]£? 

illis  olympiciscertaminib  .coronapoft  vi£torias  nihilaliud  cftquam  fo- 
lialauri,  quam  applaufus &  clamor vulgaris,  quat tanten  omnii  vdpcrc 
ingruentcmarceicunt&pcrcunt :  at  coronaquxviitutc&ciusfudori-  «  , 
bus datur  nihil  habct  fcnfibilc  neqj  m hoc  fxculo  nobifcum  difloluitur  «« 
fcdpcrpctuacfttimmortalis,cxtcndcnsfcinomniafxcula.  Idcm  hom.  « 
\6. ad pop.Antioch.  Deo orauoncm  tribucns qui nosad bcncficcntiam  « 
& largitatcm  inuitct,  Nc breucnunquit,  cmas  vitam  hanc,(L  J  v^tam ll-  " 
lam,xternam illam  ubi  vcndo, non  hanc,  non  illudo tibi.  Ibidcm nos  " 
admonetvt  apud  nos  rcputemusquantafitDci mifcncordia,quinon  " 
modo  temporalcm  rcdimcrc  mortc  conccflcrit,vcrum  ctiam  &  xtcma.  « 
Tcnulhanus  aducrfus  Gnofticosgenerofc,  vt (olct.acntcrqj difputans,  TntiAm UmfxA 
Qupmodo,inquir,multx manfiones apuJ  Patrcm,  (i  non  pro  vancratc  * 
jncntorum  ?  quomodo  ftella  a  ftclla diftabit  in  gloria  nili  pro  diucrfi-  " 
rateradiorum  ?  D.Cyprianus  Epift.adNcmc  liamnngratulaturpiisho- M 
minibus,  qui cuftodia detincbatur ,  quodcorum fupphciadclata  fbicr,  M 
ouoadmcritorumt.\ulos  tormcntorum  taiditatc  proficicntcs  (vcrba  " 
mnt  eximii  Do&oris")  habituri  cflcnt  tot  mcrccdcsinccxlcftibusprx- M 
mris,quotnuncdicsnumcramurin  pocms.  D.Hil.uhmnS,Matth.  De  V 
nollro eft  beata llla xtcrmtas promcrcnda,pi  xftandumq,  aliquid c  ft  cx  4r" 
proprio.  Et  Prologo in  Pfalmos, Pixft.it  Domimis  i "irucnnam  bis ,  qui  M 
permeritunvoperumgratiamintclhgcntixconlcquuntur.  fct 

luerimuspcccatanoftracumScriptura  dicat  Unuir^n &clcemofynad" 
peccato  liberat?  qni  funt  crgo  h  i  prxceptoi  es  noui,  qui  mcrituxxcludut 4i 
ieiuniirNonncGcntihuvoxiftatftdiccntiuXbndnci  mus&bibainus? "  wk 
S.Hieron.in  Iouin.  cxponens  laudat.i  pi  Lus  i  nobis  Chufti  vci ba,  In  Hur^nU  Umirfm 
domo PdtTumn m*nfion>$mult£funt,  pro  lipicnua liia mcrcrur,  vt pulchcr- c 
nirram  eiusdifputationcm  hicponamus  ,  fcnfusScuptuix  inrucndus:  ** 
Diccrem,inquit,vobis  quia  vado  &  prxparabo  vobis  locum,fi  no  man-  •** 
(ioncs  multx  cflcnt apud  Patrcm,  hoc  cft  h  non  vnufquifq;  manlioocm  " 
fibl  non  cx  largitatc  Dci,fcd  cx  propriis  opcnbus prxpararcr:  & ldco  no  * 
cftmcum prxpararc,fcd  vcftrum :  quia &  ludx  nihil  profuit  paratus  lo-  " 
cus,aucmfuovitiopcrdidit.Iuxraqucm  " 
auodadfiliosdirirurZcbcdxi  ,  quoiualtcrafiniftrisaltcrcup^cbat  fc-  ' 
dcrcadexrris  ,  Caliccm  qaidcmmcumbibctis,  fcdcrcautcmadcxtris  * 
meisfiuea' finifti  is,  noncftmeumdarc  vobis  ,fcdquibusparatumefta 
Patrcmeo,NoiicftiiIiid.irc,&quomodoPatnscftprxpaiarc?  Paratx,  " 
inquitfuntin  ccrlodiucrix  &plurimxmanfioncsplurimis  Jiucrlifquc  " 
virroribus.quas  non  prrfonx accipiunt,  fc J  opcra.  Fruftra  crgo  i  mcpc- 
ririsquodin  vobis/itu  cft,  quod  Patermeusillisparauit,quidignis  vir-  * 
tibusadtautamaJjLwnluiiiuntdi-Mmatcm  HdGJ 


ti 
<€ 
(4 


^  Eiber  11  h  Ecdefa  Mihtantis 

Hocloco  mcns  fan&ffimi  Dofijoris  eft  ad  cxtrema  duo  vitanda  nos 
commpnefacere,  akerum  eft  Manich_eorum,  qui  cum  nimium  tribuere 
gratix  vcllet,  omnc  bonorum  operum  meritum  elidebant :  altcrum  Pe- 

cflet  immiiiuerent.  Eft  quiddamintcrie&um  atq^  mcdium,  vere  fcflicci 
a  Dco  primum  &  prcecipuc  pcndere  falutcm  noftram,&eum  glori^  gra- 
dum5adqucmccclitesperueniunt.fedhactamcn conditione  ,  vteius 
gratiacxfufcitati  &  prcmunitiipfi  quoque  adlaborent ,  atq-,  id  negotiu 
promoucant ,  tum  opcribus  a  charitate  profectis ,  tum  integra  manda- 
torum  obferuatioric. 

D.Augiiftinusilladuoextrcmamirabilifempercontention^ 
gnauit,&  quidcm  aduerfus  eos  belligcrans.qui  opcra  deprimunt,nc  ait 
99  lifo.de pefe&.iuftit.  Pofthancvitammercesperficicnsreddimr  ,  fedeis 

tantum ,  a  quibus  in  hac  vitaciufdem  merccdis  mcritum  comparatur. 
"  Et  vlibr.de  moribus  Ecclef.  Vita  seterna  cft  totum  pracmium  cuius  pro- 
>y  mi{Tionegaudemus,necprxmiumpotcftprxccdcre  merita,cV:prius  ho- 
99  minidariquamdignuscft.  Etaduerfumeos  quigratiaevim  eleuabant, 
"  ad  Sixtumitafcribit,  Quod  cft  ergo  meritum  liominis  ante  gratia ,  quo 
99  merito  percipiatgratiam ,  cum  omne  bonum  meritum  noftrum  non  in 
"  nobis  faciat  nifigratia  ?  &:  cum  Deus  coronat  merita  noftra,  nihil  aliud 
"  coronat  quam  munera fua.  Et  lib.de  praedcftin.San&.  Nihil  huic  fenfui 
"  tam  contrariumeft  quam  de  fuis  mcritis  fic  quemquam gloriari  tanqua 
99  fibiipfeeafcceritnon  gratiaDci. 

Alia  congcri  teftiraonia  hicpotuiftent ,  vnum  aut  alterum  mod6 
fufficient  de  corona  iuftitiae:,de  qua  mcmorauit  Apoftolus,  vt  perfpicue 
intelligamus,  Sandbos  Patres,  &  maxime  eruditiflimum  Auguftinu  no- 
»  bifcumloqui&  fcntire.  Audiamus  igitur,inquit,magnum  Paulum  cum 
"  extrcmofato  vicinus  eflet  &  de  corona  fibiadornata, vt  cygncavocc 
»  prsediccret,  Bonum  agoncm  ccrtaui ,  curfum  confummaui,  fidcm  fcrua- 
Au£ufl.tnVf*L8}.  ui/upercftmihicoronaiuftitic-c.  Ille  qui  tribuit  mifericordiamferuat 

veritatem.  Vndc fcruat  vcritatcm  ?  Quam rcddct  mihi Dominus  in illo 
99  dieiuftusiudex.  Indulgentiamdonauit,coronamrcddct :  donatorcft 
99  indiilgcntiaedcbitorcoronx.EtpaulopoftexpcndensillavcrbaQuam 
" reddct mihi Dominus in illo die,  Qujd, inquis, tibi rcddct nifi quod ti- 
"bidcbet?  Vnde tibidcbct?  quidcidedifti ?  Quispriordcditilli Scrc-. 
tribuctur  ci  ?  Dcbitorcm  Dominus  ipfc  fc  fecit  non  accipiendo ,  fed 
promittcfido. 

Cum igitur Caluinus  l.j  Inftitut. fcribit omnc  opus  noftrum  quan- 
Calttj.Inft  CI4  mmuis laudabilc & bonii vidcatur, cflc coram Dco  fcclus & malcficiu, 

feacHr>  non  memtur  Huftm  luit, aut  faue  debuit ,  quodin  a£U6i*ibus  ncftrum  cft,  &  non  cxDco,  id 

•»....  .  _  ff\  C  I  o._r_ ._/*  I  _  I :     *  n   •         •  .1        .  - 


\pprobrii  mercedcm.  efle  fadum  &  afpcrf am  labe :  bc  quoniam  in  operibus  bonis  femj.  cr  ali- 
Paragrap.n.  Fortittrinfr        quod  anobis proprie  manatadmifcetur , &  metallo fcoria  adiugi- 


De  honis  Operibus.  505 

tur.cagrauafordcntipinnoiuftitu-noftrxcoinpuatiir.  Atq•ladcodici^",'^,,'  *uUum  ****** 

pocd^fipcnicuiiD^acifiUiipfiusmcrim 

ncmilcncordia  cxamincnmr,  fm***m***^^ 

ltularc.t  nimucro  ab  aho cxtrcmo  tanquam  a  prxcipirio caucndum  cft,  i*mn*bdt. 
ncqucdiccndumgratiam  diuinamnihil  boni hominilnis  confcrrc,vcl  ParafiraP  q  *r%mumdu$t 
Spintumfanaumnihilboniinnobisopcrarimamahniiuiii  nflioqnr-^^       ^ttmum  *h,Uu 
libct  fcclus  cft  abominandum , confcqucrur  gcmina  pariaqj  vtdcri ho-  ^Z^imT^ 
mincm cRcntcm atcn  mcndicum  omnino fpoliarc,ciquc  ftipcm Xzx^^^fmm^  con^twm^ 
niliquodvnumaltcromaiitspcccatumfir^vrnimq^nmcn  ncfanum fn<f**mmtujHui  ft 
mortalc.  Qupdfiitacft,quidorodiuiniSpirirus  ^iariapcrficcrcinno-rl'Wm'* 
bi5  qucat ,  quam  tamcn  dcmirans  Caluinus  al.as  in  ccrlum  tollit  ?  quid  K^^^^^^ 
purpurcus  innoccntis  Agni  cruor  ,  fi  confcqui  mcrcndo  non  poruit ,  vt  JLmm"  ZimltSmLl 
quidpiamnosmcrcnpoflcmus?  mmmtmfamm* 


DE  OPERIBVS  QV^E 

AD  SATISFACIENDVM 

REFERVNTVR. 


C  A  r  V 


Xll 


A  p  1  e  n  5  rcligionis  magiftcr  prxclarc  id  mo-  t.  Car.  ivty 
iicbar, Stn$fmctiffoi dt.udt.aremtts ,  non  rtiquetudt- 
^rrmur.  In  co  vcro  hxc  bona  cx  prudcns  con- 
quificio  vcrfatur,vri  agnofcam9,m  quibus ,  quo- 
ummodo,  &  qoid  tandcm  djuinxiuftitixdc- 
>camus,ctiampoftquamDtimifc!icoidialabcs 
^maculxanimorum  cxtinclarhint  atquc  abo- 
"  utx.  Hzcautcmobligatioffftffi^/tfffirrx^t//^, 
nroficifcituicx  pcccatisiis,  qux  vcl  mcntcanimoqucdcfiniuntur,  aut 
li.rrcnt  in  corporc ,  aut ad  fortunx  bona  rcfcrunrui .  Vndc  fit  vt opcra 
qux  ad  fatisfacicndum  plurimum  valcnt,  fint  prxcipuc  tria ,  Oratio,  Ic- 
lium ,  &  Elccmofyna , oratio  quod  animam  cum  Gio  principio  con- 
igat,  Iciuniumquod  dcpiimat  <5c  vrita  ioquarpio  facrificio  ma&et 
rpus,cuiusimpctu  &:  voltiptatisappolitionc,flagitium/itad:nifl*um: 
ccmofyna,quod  fan;"r.c  &  modcratc  iisvtamurbonis,  quibusantc 

Dc  Orationc  I.uc.iS.pcrfciibirur,  Oprttt fcmper  orarc  &  nunqutm  dcfi- 1«<  't.t. 
tcrt.Lt  Mmh.7Sen;e&dultturvohut(iuxrtt(&tnuentctutfulj4tc& ap.rictur  M*"»7  7- 

Sff  robit 


Lih.  I IL  EcclefiazMilkantis 


lotl.  i.  ii.  If. 


Lut.  t  J4l 


vobis.Omniserimquipctitaccipit  y  &  qtii  qumt  inuenit,  &pulftnt\  aperietur» 
Et  i.ad  ThcfCxl.StnemtermtfiioneorMe. 

Dc  ieiunio  eftillud  Ioclis  oraculum,  Conucrtimini  ad  me  in  toto  corde  vc- 
ftro  in  ieiunw  &  infietu  &  in planftu.  Et  paulo  poft :  Canite  tuba  in  Sion  yfan- 
Qificateieiunium ,  vocateccetum.  Efdras  etiam ,  Etpradtcaui  inquit  tbitetuntum 
iuxtafluuium  AbauavtaffligeremurcoramDomtnoDeonoftro  &  peteremus  ab  eo 
vtam  retlam  nobis.  Et  paulopoft;  letunautmusautem&rogaummDeumno- 
ftrum pro  hoc,& euenit  nobis profpere.  A  tquc  vt  omnes  in telligcren t  Euange- 
lica  in  lcgc  id  quoque.locum  habiturum,  Venient  dies,  aitSeruator 
rnundi ,  cum  ablatus  fuerit  ab  cis  lponfus,tiincieiunabut  in  dicbus  illis. 

Dc  Elccmofynaeft  ctiam  in  lacris  literis ,  Eleemofyna  a  morte  !iberat,  & 
ipfa  efl  qu&purgat peccata  &factt  tnuemre  mifericordiam  &  ritam  aternam .  E t 
a[[as\lgnemcadentemextinguttaqua&eUemo[ynarefiftitpeccatis >&  Deus pro- 
fpcclor  eft etus  qui  rcdditgranam . E t  rur fum : Quaproptcr  rex  confiltum  meum pla- 
ceat  tibtjeccata  tua  eleemofynis  redtme  &  iniquitates  ttias  tnifct  tcordiispauperum. 

EtdenibusopcribusiimuLbeatoram  fpirituum  vnus  hoc  mcmora- 
bile  didtiim  extulit :  Bona  eft  oratio  cum  leiunto  &  Eleemofyna. 

Hoctamendehisoperibusaliifq.ue  omnibus  quae  laudem  tk  hone- 
ftatcmadittndamhabent,intelligcndumcft,quodquemadmodumija 
gratiaperfc&a,vimeritorum  Chnfti  vimmerendi  habent ,  fic  adhiberi 
ad  fatisfaciendum  nequcunt ,  nifi  quatcnus  ipfms  Chrifti  fatisfa£tioni- 
busnituntur,  curn  quo  beneficio  caritaris  iunclri&arftiftimecopulati 
omnirationelocupletamurvtiApoftolusmonebat.  Et  cumvitanoftra 
abfconditafit  cum  illo  in  Deo,noftraeaaionesillius{ancl:itatc  rnirabili- 
tcr  excitanuir,illius  opemm  fplendorc  illuminantur,  illorumetiam  co- 
iunftione  mcrendi  vim  8c  fatisfaciendi  aflcquuntur,iic  vt  laus  omnis  a  t- 
quedccusioeumredundet,.quiomnium  bonorum  qux  vfpiam  fiunt 
<^put&caufieft,fons,finis,efficiens,&exemplurn. 

Atquehocfenfucapiendaeft  illa  confidentia  feufiduciaquampia 
mens in  operibus  b onis  percipi t,de  qua  fic difputat  Apoftolus  ad  Hebr. 
Nam  &vinclis  compaftteftis  &rapinorum  bonorumveftrorum  cum  gaudio  fufct- 
piftisy  cognofcentes  vosbaberemetiorem &manentemfubftantiam.  Nolatitaqfie 
amitterc  confidentiam  veftramqiu  magnam  lubet  remuneraiioncm.  Qocm  m 
ldcumfcribensBeza  vocemillam  ^^'^malitiofeinobfcuratvercns 
r.~  quem  ex  eafru&um  capiamus  ,  neque  videt  bonis  opcribus  rc- 
creari ,  iifquc  vt  par  eft  confidere  ,  nihil  eiTe  aliud  ,  quam  dcledan 
in  Domino,  eius  vi  arque  robore  niri  ,  cuis  fauorc  &  prafidio  conir 
firmari.  r 

Quod  idem  Numinis  iBternuncrus  &  interpres  Apoftolus  Timo- 
theumdocct,  pan  omnmo  fenfu  inhsc  verba,  Qutbencmimftraucrtnu 
gradumbonumftbi  acqutrent  &multamfiiuctamtnfidcqtueftinCbnfto  IES  V 

quoque  difcrtius  pronunciat ,  Si  cor  noftrum  non  rcprchendertt :  nos ,  fidu- 
cvm  habcmm  ad  »RV M^iM*ft> Q^bus  ^oci$coliig^ 


*&€  Optriltu ,  qu*  ai fatisfaaend.referuntur.  So? 
tur,  id  vocabulum  quod  cft  in  quxftionc  abfolutc  fumi  pro  fiducia,non 
proloqucndilibcrutcvtvcrtitBcza,  aut  fccuritatc  vt  non  tam  vcrtic 
quam  pcrucrtit  Gcncua,  cum  ******** *mfi*Am  nonlignificatubmo- 
dohabcantdiffcrcntcs  fcd  ccrta  quadam  rationc  oppoutos :  cum  al* 
tcra  firmitudincmhabcatiunciamiincvllomctucc  hxiitationc  altcra 
fubindicctcamquamformidincm  oppofiri  nuncupam.  Q^!arc  cV:<;c- 
ptuagintavcrtcruntquodcftin  Lcuit.16.  ^VBPp  Komcmiou  i,  ^  g 
y»  ntipifitttfiimirnnM  ,  Gcncua  rcddit  Ic  vous  a)»  fait  chcmincr  a  u* , 
lcucc. 

Quodhic  vcro  communis  San&orum  omnium  fcnfus  fucrit,cum 
dc  fuis  opcribus  locuti  funt,quodquc  illa  Dco  obtulcrintm  lc&ifc 
pcrfcAa^vtriufqucTcftamcntiauthoritatcconftat»  Nchcmias  vir  fan-  t.EfJus. 
Gatatc  &  inaxdilircligioncprxditus ,  Mtmtnto  met  Dom;ncyinc[uityftcun- 
dumomnuquaftcipopulobuic .  Etrcgius  Vatcs  Pfalm.17.  Domtmu  faun-  ¥f*lm  i7'*** 
dumpurttattm  manuum  murum  rttrtbuctmibt.  Smuli  tationc  EzcchiasHc- 
brxorum  modcrator  cum  pcuculofiflimo  morbo  cxtingucrctur ,  vcrtit 
fcadparictcm  ,&  mundi parcntcm itacftprccatus ,  Obfecro Domtne yme- 
ntentoqtufoquomodoambulaucrtmcoramtctnvaiUtc&cordcperftclo^  &  quod 
bonum efi  tnoculutuu  fectrim. Addit  Ifaias  vtpatcfaccrcrbonus  D  BVsfi- 
bihancprccationcm  minimc  diiplicuiflc  ,rc(pondiflc  illius  orc,  Audt* 
ut  oTMtoncm  tiuw  cy  rtdt  UihnmM  tuac ,  tccc  cto  adttium  fupcr  dtcs  tuos  qum- 
iiumannos. 

Efthcrparitcrvitxfuxinnoccntiamatqucpictatcm  hoc  modo  Dco  tfiktr.^.^.iy. 
Opt.Max.rcprxfcntat.Tu  tcisncccflitatcm  mcam  quod  abominor  li-4< 
gnum  fupcibix  &  glorix  mcx  quod  cft  fupcr  caput  mcum  in  dicbus  o-u 
ftenrationismcx,  Scdctcftonllud  licutpannum  mcnftruatx ,  &nonc< 
portcm  in  dicbus filcntii  mci,&  quod  non  comcdcrim  in  mcnfa  Ama," 
nccmmiplacucritconuiuiumRcgis,  &  npn  bibcrim  vinum  libami-" 
num  &nunquam  lxtata  fit  ancilla  tuaxx  quo  huc  translata  funvfquc*4 
inptxfcntcmdicm,nifi  m  tc  Dominc  Dcus  Abraham,  Scc.  * 
D.Paulus  ctiam longc maiori  dc fc fiducia loquitur  i.ad Timoth. ca. 
4/Bonumccttamcnccrtaui,  curfum  confummaui,  fidcm  fcruaui,  dc 
rcliquo  rcpofuacft  mihi  corona  iuftitix  quam  rcddit  mihi  Dominus 
inilla  dic  mftus  Iudcx  ,&c.  Quxfcntcntia  poft  ctiam  accuratius  cx- 
pcndctur  viamquc  ftcrnct  adaltcrius  Paulivoccm  intclligcndam  ,  is 
fuitfolitudiniscultorqucmpauloantcquamcx  hac  vita  migrarct,hxc 
pronuncialTc  Diuus  Hicronymus  mcmorat,  fcracxo  curfu  fupereft  mi- 
btcorona  tufittta.  Et  D.  Hicronymi  cxcmplar  innoccntix  &;puriratis 
morn  vicmiisadconftantiamicIccohortansaicb.it,E^r^rrr4mm4,rjrf-  « 
dere,  qutd  itmest  feptuapnu  prope  annu  fcrutftt  CHRISTO  &  mortem  n- *'"'*•'»  ™« 
mes>  D.NlartinusaiuhorcScucroSulpitio^cumpr^fcntcmanimaducr-  , 

1.'  •   •    /»  i  •  f\»U  latmwvn  HtlMT. 

tifllt  humani  gcncns  hoftcm,  magno  hxcanimopronunciauit,  Qutd 
btc  aftai  cruenu  bcfiu  l  mbtl  tn  mefmefie  repenes ,  Abrabxmefinm  exciput. 
J  Sff  x  S.Fran- 


5o&         Lik  1 1  /•  Ecclefa  Jldilitantis, 

S.Bonauent  mwt.S.Tran- ^  prancilcus  demiffionis  Chriftianxmagifter  dc  religiofaepietatis,iain 
iamfpiritumemiflriuus,cumregio  VatcMudcecinit,***  d  cuftodtaani- 
wjumM..*  mam  meam  adconitendiimnominttuo.  Mt  exfetlant  iufitdonccretnbuasmtht. 

Ex  hocfonte  hauftseill^  iunt  monitiones  &cohortationesad  vir- 
tutem  quainSanftor«tnmoniimcmisponuntur.  Praeclara  inquit  Di- 
r     uns  Cvorianus      diuina  res  fratrcs  chariffimi  falutaris  operatio  fola- 
Cypr.fermMf.Umof      ^  ^^^redentiiim,  fceuritatisnoftr*  falubr*pr*fidium,  muni- 

ChMhom.iJnet^ 

Q0„nU  v-iius,Nos  omruis  vtpoftbaptifmum  vitara  honeftam  habeatis:  tucon- 

'  ,    "  traitudes,nihilquenonfacis, vthincmigLesablquebonavita.  At  nos 
tth       "  optamus  vt  ex-benefa&is  habeas fiduciam.  Author  operis  imperfe&i in 
jiom  ']  Matth.  Sicut  oleum  inquitaccenditlumenlucernae ,  ita&bonaopera 

Am^  ^  excitant  iidem  cordis  &:  dant  confidentiam  anim  x.  Diuus  Ambrofius, 

^  Ex  fide  charitas,ex  charitate  fpes,&  rurfus  in  fe  fancto  quodam  circuitu 
^reuoluuntur.  Idem  ipfe  (fi  tamen  non  ab  ipfo  alias)  in  2.adCorin- 
^  thios ,  Nunc  opus  cft  vt  crefcat  in  nobis  fiducia  bonis  adtibus  cora- 
^parata.  Diuus  Auguftinus  praefat.  in  Pfalm.  31.  Ille  fperat  qui  bo- 
^nam  confcientiam  gerit ,.  quem  vero  pungit  mala  confcientia,  retra- 
5?hit  fe  a  fpe  ,  &  non  fibi  fperat  nifi  damnationem ,  vt  ergo  fperet  rc- 
„gnum5  habeat  bonam  confcientiam,  cuedat  &  operetur.  Etfermon* 
^ 16.  de  verbis  Apoft.  Qux  fpcs  inquiteft  nifi  deahquaconfcientiaebo- 
5)nitate. 

Neque  ad  eandem  rem  probandam  firma  nobis  deeft  ratio  ,  narn 
cum  Chriftus  falutis  noftra^  vindex  coronam  vitae  iis  pollicitus  fucrit, 
quieumvenffimo  amore funtcomplexi,vt  religionis  Coriphari  Iaco- 

lacob.i.  tu  bus  &  Ioannes  docent  ,  hoc  cft iis ,  qui  non  lingua  tantum  atque  in  fpe- 

i./«*».3..if;-  eiemeumadamarunt,fedctiam  opere  &  ventate :  fequitur  duoreipfa 

efle  neceffaria ad  falutem  cenfequendam ,  alterum  vt  fidelis  fit Deus  in 
promiffis,alterum  vtea  exequamur,quibus  veluti  conditionibus  in- 
termediisfuamvoluitratanienepollicitationem.  Idfi  pro  officio  no- 
ftroattulenmus,dubium  nullum  eft  quinDeusquoqueliberetfidem 
fiiam,  matcriamque  nobis  fuppeditct intimo  in  animogloriandi ,  &  fo- 
8  1. 17  7  °  gf  ldi°  ^1LimPhandi  > m  co ,  qut  uftimontum  nddit  frntui  noftro ,  quod 

*m.*.u.i7>-  f^usftliiD^fiauteinftln&lurdesM 

Atque  hax  geftientis  animi  lartitia  non  vanitate  fedpotius  veritate 
nixaeft,qu2abeodcmApoftoloillacxprimebat  ,  Vematem  dico  in 
Chrifto  I  e  s  v  ,  non  mcntior ,  teftimonium  mihj  pcrhibente  confci- 
entiameainSpintu  lanflb.  quod  tcftimonium  vulgarem  &  commu- 
nem  fiduaam  adfett ,  cum  eft  commune  &  confuecunvWularcm  au- 
tem  atque  eximiam,cum  cft  fingulare.  ° 

lyfentMfi^  Qu.t  caufafuit  curMag,ftci  (cntentiarumdicerct  ipcm  &fiduciam 

nonafolapolucentis  Dci  gratia  gencrari,cum  adhibftis  ccrris  condi- 
tionibu&pollicetur,vt  co  l<3co,$irisadvtta„i  im  Wfirfed 

adhi- 


De  Operibu* ,  qu<e  ad  fatfs faciend.reftruntur.  fog> 

adlubcndameflc  quoquca&ionem  ,dcfcrcndam  obcdicntiam  ,mcri- 
tum  adiuns»cndum. 

Quarc  vcriflimilceft  Caluinum  minime  intclligeiuia,  &c6gnitione 
complcxum  cfle  Carholicorum  mciucm  atque  fcntcntiam,cum  iuriofe 
j?ropc  mcurrit  in  Pctrum  Lombardum,&  cxclamat  lib.^.lnftitut.  cap.i. 
i^Qt.\'\i.Quummt$tsitibtpMmntxeirttur^c.^<.  ipfemct  m  fophifmatis 
quoddam  gcnus  &  fallacis  argumentationis  inciditquamfcholx  vo- 
cant  aCondirionaiiadabiolutum,  cumccrtiflimumiiteo  mododhii- 
nispromillisfidcmeilcadhibcndamquo  in  diuinis  fcripturis  concipi- 
untur,abfolutc ,  cum  abfolutc  Dcus  loquitur,cum  conditionc ,  fi  con- 
ditioncm  atquc  hypothcfim  aAlft>ct,  vt  in  hoc  ipfoquodcftinqux- 
ilione  quippe  fxpius  inculcauit  &  orc  proprio  &  comm  fcriptis  quo$ 
elegitamanuenfes,  filium  hominis  vcnturum  in  glona  patris  fuicum 
Angelis fuis , &  tunc rcddet vnicuiquc  fccundum  opcra eius.Et  DPau- 
iusadRoman.cap.2.  Quireddetvnicuiqucfecundumopcracius.  D. 
Ioanncs  ii.Apocalyp.Ecceveniocito&merccsmcamccum  cftredde- 
rc  vnicuiquc  fccundum  opcra  fua.  Et  Rex  pius  longe  antc  cccincrat». 
Quiarureddesvnicuiquciuxra  operafua.  Et  excmplar  patientix  lob 
cap.  34.  Opus  cnim  hominis  reddet  ci  &  iuxta  vias  iingulorum  rcfti- 
tuetcis. 

v  'Fatcndumcnimucroefttumpropterinanitaus  &  cenodoxixpcri- 
culum  ,  tum  proptcr  incertitudincm  uiftitix  gratixque  prxfcntis  qux 
nufquamin  oculosincurrit,  multocflc  ccrtius  indiuinxmifericordix 
finumconfiigerc&in  eagloriariquxinnobisopcra  fua  coronat  vt  di- 
cctur  alias  vbcrius,&  fiduciam  omncm  noftram  m  cius  infinita  bonita- 
tc  &  patcrna  prouidcntia  collocarc. 

Atquc huc (cripturx omnia  tcftimonia ref cruntur ,  qux  Caluinus & 
qui  cius  fcdtam  fcclanrur  idcntidcm  m  orc  ftyloq^  habcnt  aducrfus  ope- 
ra,quaiisDanielisoratioc. 9.  Nonin  iuftificauonibus  noftrisprofter- 
nimus  preccs  noftras  anrc  facicm  tuam ,  fcd  m  mifcrationibus  tuis  mul- 
tis.  EtScruatonsdocumentum  Luc.17.  Sic  &  voscumfcceritisomnia 
qux  prxccpra  funt  vobis,dicitc  fcrui  inutilcs  fumus  quod  dcbunnus  fa- 
ccrc  fccimus. 

Ecclcfnquoqucdodbadiuinitushocgcnercorationis  vtitur  ca  Do- 
minicaquam  fcxagcfimamnominanr,  Dcusqui  eonfpicis  quiacx  nulla 
noftraa&ionc  confidimus.  Etinaducntu,  VbinullafuppetuntfurTva- 
giamcrirorum  ruis  nobis  fuccurrc  prxfidiis.  EtinCanoncdiuinifiimi 
iacnficii  qui  poft  confccrationcm  quotidicdicitur,  Intraquorumnos 
confortium  non  xftimator  mcriti  fcd  vcnix  quxfumus  largitor  ad- 
mirtc. 

Smfti  Parrcs  rcfericrunt  Commcntarios  fuos  plurimis  fcntentiis, 
coniiliis , documcntis ,  quibus admoncnt , ita  omnibus in  bonis operi- 
bus  claboiaiiduni  cflc  ,  quaii  ab  mfolis  fcmpitcma  gloaa  faluiqne 

SCC  i  pca- 


sro  Ltk  7 1 L  Ecc/efia  Militantis 

penderet;  &  ita  fpem  omnem,  mentem,  animum,  in  diuina  mifcri- 
cordiafigere&locare,quafidcnoftris  opcribus  dcfperantes,  illius  v- 
niusbencficiocoelo  potkmur.  Etfanequ#purcatquefimpliciterope- 
£anoftra{unt,indignavidcnturqu«in-Dei  confpG&umvcniant,atque 
vltionem  magis  poenamqise  depofcunt  quam  pncmium  :  quarque 
D  e  i  magis  fimt  quam  noftra  x  in  nobis  funt  diuina?  gratiae  vi  8c  be- 
neficio,&eiufdemmifcricordiaexcitantiir.ItaqueSanftus  Hugo  Gra- 
tianopolitanus  Antiftesillapiefapienterque  diccbat ,  Bona  mea  nec  pu- 
rc  bona  funt  ncc  purc  mea  funt ,  mala  mea ,  &  purcmala  funt ,  &  pnre  mea 
funt. 

i  Quis  modo  non  fatis  intclligit,qu!hto  intcruallo  Chriftiana  do&ri- 
na  remoueatur  a  nefanda  &  contumeliofiflima  opinione,quam  Catho- 
licis aftingunt ii,  qui  cum  Ecclcfiam  voluntario infeftoque odio.profc- 
quantur,damnant  quse  nonintelligunt,rcpudiant  prius  8c  afpernantur, 
quamexplicatavidcant.&mclaralucepofita  ?  QujsnegauitCatholi- 
corumvnquam,qumdctcftabilc  fit  palinariumque  fcelus,in  propriis 
meritisfpem  omncm  fuam  reponerc  ?  Sed  quis  etiam  negarc  qucat, 
quin  de  Dei  mifericordia  praefumcre ,  hoc  eft,  certo  in  animum  induce- 
re  ornarife  gratia,  &  ad  aucrnam  beatorum  gloriamfinebonisoperi- 
!bus  venire  poffe ,  peccatum  fit  in  Spiritum  San<au?&: quod  fequi  neccf- 
iceftinexpiabilcpeccatum,quodquevixremkd  poffit,  vt  ediametro 
ipfi  venixfonti&principiaducrfum  ?  quifienpoflit  vt  cxtrcma  hxc 
>duo  vitentur  mfi  intermedia  illa  viaprogrediendo,illam 
Ecclcfi£  do&rinam  excipiendo ,  quam 
ante  oculos  fubiccimus? 


QVOD 


QVOD  SINE  INTIMA 

ETCLARADEI.MONI- 

TION£  NEMO  CERTE  SCIRE  POSSIT 
fcdiuino  gratuedonoonuri. 


I 

' .  v;v*r*.  y; 


c 


A    f   V   T      XI  IL 


ONoptis  cftdiuincaftrisintcruibas  armorum-^' 
qncftrcpirum  fuiflc,vtintclligatur,hoc  vnum  cl- 
I  icpracipuum  ftratagcmaadhindcndum  hoftcnr 
I  arquc fupcrandum,ii  mmirum  pcrficiatur ,  vt  in-» 
fidiasatqucpcricula,quibuscircunfcptus  &pa- 
nc  captus  lam  tcnctur,minimc  ahimadticrtat ,  & 
promdcaditusilliommsad  filurcm  obftruarur. 
— —  Zcbcc&SalmanaMadianiraiumRcr^csfom-. 
mim  capicbant  fccuri  &  finc  vlliuspcnculimcru ,  cum  viOorgladius  "^****^ 
fbrriflimi  Gcdconisincorum  caftraiubiroingrtirus,ordincsomncsa^  x 
cicmquqgirbauit,compulit  in  ruia,tota  noclc  iniccurus  cft,  &  priufqua 
SoIdicrrTfcduccrct,  vidosduccs&conftndos  inimicos  vidit.  'Longc  r 
antc  Gcdconcnv mirabilis  llkr  Iofucaiius  famacumartcrnitatcipiaa:- 
quatur,  bcllicum  id  coniilrom  &  Stratagcma  cxplicaucrat ,  cruicum  fu- 
gara  fimuIarct&Dauorcm,hoftcsfpcanimoquc  inflaros  lA  paxatas  in- 
adiaspcllcxk.  Nunquarailliicxccnti  bcllarorcscx  triba  Dan  Vrbcm  luht.  it. 
Lays  vi vidoriaquccapcrc  potuiflcnt/i  manirc  iibi  confulcrc ac  profpi- 1  ^sckskm  . 
cercdidiciflct.  Nunquam  improbus  vcrfutufquc  Tryphon  lonatham 
totlaurciscVtnumphisornarum  Ptolcmaidis  in  grcmio  vinxiflct,niii 
obic&a  fccuritatc  viam  fibi  muniuiflct  ad  fcclus,qua  fuc  captus  gcncro-*- ' 
fiiTimusillc  princcps,a  copiis  nudus  &  imparar  us,  perhdiohflimi  homH 
nis  gladiolatuskigulumqacobiccir.  Adco  vcrum  confcftatumquccft^/,x  Uh * *  , 
quodi doOiflimo  Anftotclc  2.  Rhctoricomm  proditur, mctnm  vcluti JJ 
coniiliigcnitorcmcffcatqucparcntcm,vtcontra  iapicntcr  aicbacma* 
gnus  Grcgorius,Matrcmncgligcntixfolcr<cflc  fccuritatcm. 

Hanc  ob  caufam  diuinx  glonx  pcrducllis  fic  mimicus  falutij  no- 


■ 


T  2  Liber  1 II.  Ucdcji&  Militantis, 

ftrse&laudabiliumaaionum^omniopcatquc  opera  contcndit,  vt 
corummentibusquinouitatc&importunaliccntia  dcle&antur,  hanC 
1  •    opinionem  infereret ,  nullam  cfle  aliam  iuftitiam  in  hac  vniuCrfitatc, 
quam  quae  Deifilio  tribuitur,illam  efle  grande  innocentix  paludamcn- 
tum ,  quo  fcelera  omnia  noftra  quamlibct  tctra  &c  abominanda  coo-  m 
periuntur,  fic  vt  nobis  nihil  magnopere  fit  in  hac  vita  Iaborandumr  ^ 
quam  vt  cam  viua  &  virili  &  gcnerofa  apprchenfione  nobisapplice-  £ 
mus  ,  ccrtiflimc  crcdentes  nos  Deo  gratos  carofquc  ,  omnia  no-  g 
bis  donata  ,  gloriac  aditum  beatiflima  felicitatc  3c  facilitatc  par~| 

i0-  v:  /,         terc.  _  ;sl 

O  ccecam  &  denfiiHmis  crTufam  tcnebris  antiquiratem ,  quaearca- 
numhoc  myfterium  rHmquamattigiftil  quxinhanctamdire&arn 
ccelum  viam  tamque  expeditam  nunquam  ingrcfla  es  !  Hcm  docto-  V 
res  fatuosiPatres  imperiros  &inopcs  ab  humanitatc  politaque  do&ri-  : : 
nal  quiinfimplicidiuinxfcriptursefenfiipuerorumm©reha*fiftis  1  qui 
MAtth  .7  r4  facile  nimis  Christi  Iesv  verbiscredidiftis,  quibus  monemur  / 

Matthu.w.  viam  quae  ducit  ad  vitam ,  afperam  anguftamque  horrcrc ,  magna  opus t; 

Jf«  eflTe  violenti  animi  contcntione  ,  domitas  &:  compreflas  appctitioncs  i 

^Matth^  it  habere  oporterc :  Baptifmum  &c  poenitentiam  efle  neceflaria  ,  nemi-3 

Htb^.9.Fa£iu4  *fl omnib  nem  tametfi  prodigiis  &miraculis  clarum  de  falute  certum  forc  (ua, 
ebtemperanttbut  fibicaufa  modum&:  conditioncm  quaSeruatoris  iuftitia  nobis  applicaretur,cfTe 
(alutis tterru.  ^  lcgum  diuinarum  obcdicntiam ,  vitx  &  morum  fmdtitatem  :  cum  vi- 

1^£mLp^K^^  deamus  fcmpitcmarglori*  domicilium  tam  vili pretio propofitum,tam 
Sobne,&'ufte>&pte,vi  facile  compararipofie  ,  vtin  fchola  reformata  nihil  requiramr  aliud, 
m*mm  m  hocftculo.       quam  mentis  elcuatio,quam  a&us  fidei  &  cxaggeratx  fiducise  feu  per- 
Calu.Inft  lib.3  c.19.1tf.    fuafionis,quia  Chriftus  San&us  cft,  nos  quoque  fan&os  &z  innoccntcs 
cfle  quiaipfe  beatiflimo  in  gaudio  addcxtram  Dci  parentis  dcgit ,  no^ 
quoquc  cadem  gloria  fruituros-.atque  hic  apud  nouac  religioru^Dodto- 
res  articulus fidci  princeps  atq-,  praccipuus  exiftimatur. 
ji.54.  sed quemadmodum olim  Ioab  cum fc  tutum  &  fecurum  putarct  in 

diuino  Tabernaculo  quo  tanquam  ad  facram  anchoram  comugerat, 
cumquc  altatis  cornu  tenerct ,  capitalis  fententia  vim  in  cum  fuam  ob- 
tinuit ,  &  vbi  pcifidiac  fuae  prejTidium  6c  barbar^  crudclitatis  repcrtururn 
fe  opinabatur ,  ibi  vclut  in  claro  illuftrique  theatro  pcenas  diuino  iudi- 
cio  conftitutas  dcpcndit.Deus  cnim  raram  illam  fuam  efle  lcgcm  voluit 
qu^  in  Exodo  pericribitur  quaquc  prohibetur  nc  ara  lit  Afyli  loco  iis 
hominibus  qui  per  induftiiam  pofitifquc  infidiis  violentas  alteri  ma- 
nusattulcrint:  Parfatumheu!  miferis  in  fraudcm  indudtis  contingit, 
quod non animaducrtant fe  Deo  aduerfus  Deum  vti ,  qui pati  non po- 
rcft,vt  filii  fui  iuftitia  ad  improbitatcm  concipiendamabutamur,ne- 
quc  eius  mortis  accrbitas  fit  libidini  co:uumaci;eqne  noftrx  afylunvie- 
que  cius  obtcmpcratio  nos  ad  violandam  legum  obedientiamprom- 
jniores  liberiorefque  faciat. 


^uodnemo  certo  fcirepofu  fi  effe  in  gratia.        5  \$ 

IgiturparcnsEcclcfuSpiritusSandH  fplcndoribus  illuminata  alio 
planc  modo  libcros  fuos  inftituit,  cV:  cum  Apoftolo  docct,vt  cum  Chri- 
ito  Iclu a  cincribus  ad  vitam  cxcitcmur , moricndum  prius  c(Tc pcccato,  K  m  <  Ic 
&  vrcumxterno  Patrcrcgncmus,  filiieiusimaginiquamfnnillimoscf-  iM.$.*$. 
fc  oporrcre,&  quod  ad  propofitam  quxftioncm  attinct  clarc  dcnunciat 
quodhtcrarummonumcntisaccommodatHm  eflc  voluit  in  Concilio 
Tndcntino  felfo.  Sicut  ncmo  pius  dc  Dci  mifcricordia ,  dc  Chrifti  rac-  TrUr*tf,ff*.c*t+. 
rito ,  dcq;  Sacramcntorum  virtutc  &c  cfficacia  dubitarc  dcbct ,  fic  quili-" 
betdum  icipfum  luamquc  rnopriam  infirmitatcm  &c  indifpofuioncm 
rclpicit,  dc  fuagratia  formidarc  &  timcrc  potcft,cum  nullus  fcirc  valcac  ** 
certirudmc  fidcicuinonpotcftfubciTcfalfum,  fcerariamDeiciTccon-" 
fcquutom. 

Athicnira 
vcniamus,cV:ii 
cffarum,  jjjif»  j 
hancrcrncl 


n  eft  communis  Ecclcux  fcnfus :  nunc  ad  tcftimonia 
imisdiuinxScripturx.  Id  ProucrbiorumSalomonis  troutrbzo 
)dicercmundumejlcormeum  ,  purutfum  apecctto  >  coad 
Timodatius ,  quod  vt  notat  Beda  vcncrabilis ,  non  ait 


 V   ~l — —  —   »•  •viiviavill))IIVf 

Salomonnullumcftcpcnirus,  quifitpurusanimocV:  aflagitioalic 


nus, 


S 


cam  anirai  punrarem  cV:  innocentiam  pcrucnirc  poflcnt ,  fruftra  rcligio- 
hflimus  Varcs Pfal.^o^dixiflcr,  C0r  mundum cre* m  me  Deus :  &  P.alm.i  1 8. 
Botti  mmicuUu  in  vu.  Er  ipfc  mundi  Scnjator  Matth.  j.  Bettt  mundo  corde. 

i  quomam  illi  ipli  qui  hac  puiitate  prxccllunt,cam  non  vident,  nccp 
cuidentcragnolcunr,  nulluscftquiccttoathrmarcqucat,iuftum(cc(- 
fe.grariaqucdiuinaprxdirum.  Ncquc  vcro  labcfa&at  hanc  vcritatcm 
Geneucnfium  Do&orum  vcr.utia,qui  vdcpaulo  in  Hcbrxalmguapc- 
ririorcs  quara  Scpruagmta  Intcrptctcs  &:  D.Hicronymum  oftcntcnt,  1 


ramer 
tcmci 


rcrprctanrur,codcm  ctiam  noua  i  nrcrprcratio  llla  dccidit , - 
mcxhocScriprurxtcftimonio  diccrc  ncmo  potcft,  fc  a 
um  8c  immuncmcflc.  EtSalomondiuimtusaftlatusfa- 
r ,  Dcivniuscflcpropriumhominiscorcxpurgarc.  Hoc 
rintclligajnus,  homincm  poftpatratum  .cclusdiuina  mi- 
iriam  confcquutum ,  cV:  poftliminio  ad  gratiam  rcdcunto, 
milcshabcatconic&uras  ,  pcrfpicuam  tamcn  &cuidcw- 
>gnitioncm  non  haberc  ,  nili  diuina  mcns  fmgulai  i  dono 
Ipatcraciar.  I  Ixc nimirum cft  rcdifl.ma&  vcuflima hu- 


ikamquandam  ciufdcmSak>monis  fcntcntiamcxaminemus,  Ecclc(u&*c*i.ih 
cluftx  9 .repcritur ,  Sunt wftt dtque fdpieuhs cr  operaeorum m  mnnu  ^unttufli  mtque  fmpientfs, 
tmenmfeteht.moYtrum4morean  odto  dtgntufic.fidowniAtnfuturum  *  m*n* 
'^HoclocodcSapien^ 

Xi$  ,arc];  dc  luftis ,  aitq;  tamcn  eos  m  hoc  vitx  curfu  ignorare  v-g*mf,t:ftdommm  m  f4tu- 

Ttt  trum 


j !  ^  Liber  1 1  LEcclefa  Militantts 

tumferuanm  incert*.    tmmfintnccnefuuingratm ,  cumiufuturumtcmpusidreferuetur.  la 
c.8  Suntimpuquiiuhocfanc  cauti  &  prudentes  quod  falutari  metu  &  demiihone  cu> 
feeuri  funt  quafi  iuftomm  cunfCpti  ambulant ,  plurimum  ab  iis  differcntes  de  quibus  fuperiori  ca- 
f*aah«beant:fed&hoc      pronunciarat ,  Sunt  impii  quiita  fecurifuntquafiiujlorumfaclababcant: 
vanijjmumiudico.        fed&hocvamfitmumjudtco.  Qmlocusnou*opinionis  archite£tis  pudo- 
rcm  obiicere  deberet.  Sed  ne  vmis  cos  aculcis  pungamus,  fatius  forte  eft 
Ecclefiafticivcrbaeifdemproponere  ,  plena  dulciflimae  cohortationis 
E  if      D  tmiuato ■■&beneuolentiae,  Depropmatopeccatonoli  eftfinemetu,  neque  adticias  pecca- 
teZlo  VoU  efifineL"u,  tumfuperpeccatum :  It  nedica* ,  Miferatio  Domtni magna efi,  multitudmispeccA- 
neque  aduaas  ptcca*u[w  torummeorummiferebttur.  Quideftquodhuiclententiaemagisrepugnet, 
perpeccatum  :  Etnedua4,  qUimeoruminanisfiduciaquiiuftitia  ChriftiblandientCjinDeonihil 
Mjferath  Domim  m*gn*  mcri)oniratcm&mifcricordiamconfidcrant,  reiiciunt&abintimo 

eft,mt4!tituatnupeccatoru  i  ,t  .  n.  .  „    — -J-^ 

mtorum  mtjerebitur.  animo  euellcrc  conantur  omnem  mftitiae  meditationem  ,  atque  adeo 
metumexterminant  vt  perniciofum  &quifideifirmitatempoflkqua- 
tere  ?  Etnefortehominibus  minime  malisimponere  videamur,  pro- 
feramcaipfaverbaInftixutionisCaluin.libr.3.c.i.fea.7.  Scdquoniam 
necadvocemDeiquamlibet  cor  hominis  in  fidem  erigitur:inquiren~ 
dumadhuc  eft  ,  quid  propriefidesin  Verborefpiciat.  VoxDeieratad 
Adam,  Morte  morieris :  vox  Dei  ad  Cain , Sangiiis fratris tui clamat ad 
meJeterra:fedquaenihilpcrfc,nififidcmpatefacerequeant :  tantum 
abeftvtftabiliendaefintidoneac.Pergitdeinde  copiofiusid  ipfumexpli- 
care  & in  fuoifi mentibus  fidem impiimere  diuinae  mifeuicordia:  &  cius 
fuauiflimarumpollicitationum  dulci  vclutiquodam  mclle  perfufam, 
quas Numinis  pollicitationes  gcneratim in  Scripturis  Sacris  piis  &  pro- 
bis  hominibus  fadtas,  vult  ipfc  quemque  ad  fe  vt  propriasaccommoda- 
re,  quafi  in  noftris  nos  rebus  aequi  iudices  &  aeftimatores  lapientes  efle- 
mus, & diuini Spiritus internuncii.  Quare de fide ita concludit , Nunc 
kifta  fidei  definitio  nobis  conftabit,fi  dicamus,  efle  diuinse  erga  nos  be- 
neuolentiae  firmam  certamque  cognitionem  :  quaegratuitannChrifto 
promiflionis  veritate  fundata,  per  Spiritum  San&ura  &  reuelatur  men- 
tibus  noftris,  &  cordibus  obfignatur.  Et  §.i  6.  Hic  prarcipuus  fidei  cardo 
vertitur ,  nc  quas  Dominus  ofrert  miferi  cordiae  promifliones ,  extra  nos 
tantum veras  efle arbitremur,  in  nobis  minime , fed potius eas intus co- 
pleftendo,noftras  faciamus.  Deniquc  vt  hominis  mentem  paucis  com- 
ple&ar,  omnis  eius  poft  varios  maeandros  anfradufq;  orarionis,  eo  ten- 
ditdifputatio,  vt  nouam  quandam  & excogitatamfideiformamdeli- 
neetPrxdeftinatorum  &  fiJiorumDeimaximepropriam,  quacfemper 
.  animumdulcivoluptatisfenfutitillet,  certum  &fecurum  deprafente 
Numinis  gratiadeque  fclicitate  fine  dubio  confequenda. 

2,b.9.iZ.  HaecTheologiaplurimumaIobifapicntiadifcrcpat,quifemperat- 
quein  omni  muncris  fun  ftione,  tc&a  &  arcana  Dei  iudicia  reformidas, 
tametfi  nullius  malcficii  confcientiavrgeretur  ,  claretamcn  vereq;de- 
nunciat,  fenonefle  tamlynceum  ,  necmentisoculisitapenetrarepe-~J 
<5rusfuum,vtanfimplexiuftufqueefletliquido  cognofccret.  Diucrhii^i 

tcma 


Quodnemo  certo 


rcm  a  Dauidis  religione  pro  fcelcribus  minime  iibinotisdcprccantis, 
rogantifq;  totics  nc  in  ludicio  argucretur,cuin  tamcn  cflct  ciulmodi  qui 
Numini  fan&iflimo  poflet  dicerc,  In tnnoccntta  meawgrcjfm  fum. Scdc\uid  p{ai  ^jf, 
tandcm  rcfpondcri  D.Paulo  qucat  dc  fcipfo  hzc  mcmoranri  ,  Sthd  mihi  t  corimk  4.4. 
<onfciuffumyfcdnontnbociufttficatmfum.  Et paulo  poft  Caftigocorpmmcum  i.Corimb.  f.x/. 
&  tn fcruitutem  rcdtgo  nc  cum  altu  pradtcaucro  tpfc  rcprobm  cffictar.  Bcza  vcrtit, 
Rctccldncmfiamy  Gcncua,  lcfotstrouu/nonrcctUdblt,  &i  vtmagisfcntcntix 
vim  eleuct,  axidit ,  tn  qutlqut  manitrtaltquo  ti.odo ,  quar  nullo  modo  in  tcx- 
tu  rcpertuntur.  v^ 

Quonam  modo  qiiicfo intclligi  i  nobis  volunr ,  quod idcm  Gcntiu 
^auiUimusDoftorait,cuminadmonitisfuishOcponit,  Vropcrcmur  ^hibpp.xtt,^. 
lalutcmnoftraminmctucvtrcmorc,  &qui  ftar,  videat nccadat ,  iihje  mrmt  vtfptTtW* 
formidincsfidcm  noftram  labcfa&ant  >  &fi  filiorumDcifidescft  falu-  ««/t»;»^^^*^^- 
tismaximaqu»damcVindubitata  &i  qux  falli  nequcatccrtitudo ,  cur 
tamferio  atqv  follicitc  moncrct  vt  opcrcmur  quod  partum  iam  cft  ccr-  gfck^ 
toquctcnctur,  &  cum  mctu  &  trcmorcopcrcmurquodtamrarum  6c 
conftitutum  iam  cft,  quam  cft  ccrtumDci  filium  ad  ancrni  parcntis  dex- 
tramconfidcre  >  QuomodoitidcmSapicns  iudicarcpotiiit  Bcatum  qui  Vroutrt.ii  14. 
ftmper  tfipautdus  ? 


DBalilius  cap.7.Conftitut-Monach.Alir/r4/>fa4wrfi  ,inquit  .plurtmant- 
qutinttUtgimw.  Quapropt  rdtcttApeftolw,Xihilmthtccnctwfum ,  fcdnonin 
hoc wfttficatus /2mv, hoc cft  multapecco & non mu U go.  D  Hicronymus  Com- 
mcntaran  Iercmiam  locum  hunc  rcgii  Vatis  profcrcns ,  Son  mfttficabttur 
inconftcctutuoomnit riuensySonM\c[unyincomparjti  ncm Dci(vt vtteres&no- 
ui  haretui  volunt  &patrom  harctuorum )  fed adfitcnitam  ttus ,  Hr mo  tmm  viSet 
wfacte,  Dtm  tn  cordey  &  quod  nobtt  inttrdum  mundum  fidt  tur ,  illtus  oculu  ftrdt- 
dum  deprthcnditur.  S.  Ioanncs  Chry foftormis homil.i  1  .in  1  .ad  Corinth. 
Multu  de  caufes  incertum  cft  mftrum  tudtctum :  vtia  quod  multa  opcra  n  ftra  nos  U- 
ttant,tkc.  Auguftinus Thcologorum princcps fcrm.15. dc  vevbis Dom. 
TortaJJctu  ntbtltnuenuincon'cunttdtUdyinucmttllcquimcltm  vtdet.  Et homil. 
j f .  Qttdndtu  vtutmw  btcydc  nobtfipfis  tudtcarc non pojfuwtm ,  non  duoquod crat rri- 
mw^fcd  quod  hodtc femm. 

Poflcnt  hic  oftiarim  corrogari  a  Patribus  tcftimonia  luculcnra  &:  au- 
toriratcs,fcd  nc  diffluat  nimium  oratio,il!a:  folum  rcneantur  quibus  lc- 
qucntcsargumcntationcsfiuc  rationcsconftabiliumur.  Vcnia  pccca- 
torum  tantum  iis  promirtitur,  qui  cx  roto,  quod  aiunt ,  pcftorc  ad  Dcu 
conucrtunrurDcutcron.cap.^.nullusaurcmccnofcirepotcftaJicxto-  Deuter  4  *p. 
to  corde  iit  ad  Dcum  conuci  fus,  ccrtus  igitur  dc  vcnia  peccatorum  nul- 
luscflcpotcft. 

;  X.  Sihomoncquamc^fcclcratusomniumfacinorumpcrnitcntiam 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  2  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  the  Biblioteca  Nazionale  Centrale  di  Firenze. 
CFMAGL.  2.3.151 


fl  a  Ltber  11 L  Eccle/Ze  JMilitantis 

fcmpcr  homincm  fccleribus  implicari  ait,ncc  vfquam  rcperiri  qui  man~ 
data  obfcruct ,  quiquc  iuftus  vere  dici  queat  -y  quae fi  cum  diuino  illo  cf- 
fato  iungantur  >  conftat  ncminem  certo  pofle  dicere  Vita  viuaru  Scnon 
monar.  ♦ 

3 .  Ncquc  ccrtius  neque  tutius  de  malcficiorum  noflrorum  rcmiflio- 
neloquipoflumus  ,  quam  diuini  Prophcre  Apoftoliqvfcceruntdeiis, 
quos  oratione  fua  compellabant.  Atqui  Daniel  cum  Nabuchodonofo»- 
re  colloqucns  eumqj  ad  delorerw  de  antea&avita  concipiendumco-^ 
Ifai  4*;  t$,  hortans ,  addit ,  Forfan  ignofcet  Deus  ddutis  tuis ,  fecundum  D.Hicrony rn» 

&c  Septuaginta      tr*i  wct<><)vP&'  ™V  ttu^^I^^iA <ra0. 
loelx.i^  Ioel  autem  diuino  afflatu  eas  mcmorans  calamitatcs,quoc  hidacis  infc*^ 

jjpendebant,  poft  grauem  cohortationem  ad  peenitentiam  his  verbis, 
»  Conucrtimini  ad  me  in  toto  corde  veftroin  ieiunio&  in  fletu  Sdn  plan- 
»  £hi .  Et  fcindite  corda  veftra  5  &  non  veftimenta  veftra ,  &  conuertimirti 
^adDominumDeum  veftrum ,  quiabenignus&mifericorscft,  patiens 
»  &  multae  mifcricordiae  &  preftabilis  fuper  malitia.  S  tatim  adiungit,qui$ 
»  fcit  fi  conuertatur  &  ignoicat  &  relinquat  poft  fe  benedic1:ionem,facri- 
5>  ficium  &  libamen  Domino  Deo  noftro.  Et  cum  Ionas  Numine  impe- 
rante  atrox  &  horribile  Dei  iudicium  Niniuitis  propofuit  edixitq-,  pu* 
*>  blicc,  Opcriantur  faccis  homines  &  iumcnra,  &  clament  ad  Dominum 
"infortitudinc&conuertaturvir  a  via  fuamala  &abiniquitatequ*eft 
99  in  manibuseorum..  Addit  paulo  poft  paria  cum  Ioele  verba ,  Quis  fcit  fi 
^  ?  conuertatur  &  ignofcat  Deus,  &  reuertatur  afurore  ir*  lux  &  non  perir 
>3  bimus  ? 


nui 


D.Petrus  Aa.8.cumSiraonemMagum  reprehendilFet  ferioq-,mo- 
iffct  vt  de.admifla  impietate  dolerer,ait,  Pccunia  tuatecum fit  tn  perditio- 
^quoniamdonumDetextftimaftifecumapofttder^ 

fermoneiftouoremmtuumnoneftreclumcoramDeo.  Pceritenttamitaque ageab 
ktcmqumatua ,  &rogxDeumfiforte  remittaturt,btb*ccogitatiocordism,  m 
e.,  s  P^^^marttudtnis&oUigattom  Vbiillaverba^fc- 

Z%f$xZ\i? '  rf  qu*pcEnitcntiammdicant,&  i  Mm*  ^hmt  ,r> 

Scn  VS  ^r^V^  ^/0lTunCm  *  pCCiCrdS  mCCrCam  fiSnificant>  no^  debcnt:  4« 
dubltattonemqliiem  fi  quldem  dubnammiobfcuntas  xqux  in  aientemquimnegantempar- 
gnificAt,f<d€utK&e  con  tcmconuenit ,  vtBczaipfedeclarauitopponens  hulai  ^Wquodidcm 
imB^fiiHt  € <ontv*rio.  cft cum  «  *r* ex  Genef  1 8.  didioni  phen  ??,  quaefignificat x .cap  e- 

iJtmaleownantis.vtGen.iixQleiXl. 

3*3*.dr  3^«-  tetitft  Exhocantcccdentifcquiturmagnam&  non  ferendam e/Te temcri^ 
tatcm,contumaciamanimi ,  &inconfidcratxmcntisfraudcmpcricuK 
pleniffimam ,  fi  quis  certo a(Tcucrarc  aufit iolutum  fe ertc  crimine  atque 
noxa , &gratixdono finc vlla  dubitationc  munitum ,  nifi forte calcfti 
lumine  mens  colluftrata&dodadiuinicusidrefciat:  no  quod  Dei  pol- 
licitationcsfallcrc  queant  autinani  fnecie  ilhiderc  ,  fedquodinnobis 
diipoimoncs  quxdam  requirantur ,  dc  quibus  ncmint  liquido  conftarc 
^otcft^  qaandoqiudcru  vt  diuinisoracuUsmoncmur .  humani  coordis 

comprc- 


4>*od  nemo  certo  farepofit  fe  ejfeingrati*  ivf 

comprehcnfio  ad  foluiS  Dcum  pcrtinct.  Prauum  rft  cor  Iwninis ,  ait  Icrc- 
nnis.&ujcrutubiU  y  qutscognofcettUud)  Ep  Domuus  fimmm &probans  ^17 * 
re-ns.  Ecianccjuotidianacxpcricntnvidcmuscucni.c,  vt  mulci  fallan- 
wr,quiicpoflidcrccapucant4uibuscarent.  D.Pctrusmigno&fortia-  komiJy. 
mmoglorubatur  (c  paracum ,  vt diuini  Magiftri  caufa  v.tam  poncrcr. 
M  aulus  pio  aducrius  Dcum  ardorc inflammati  fc  purabac,  cum  primei 4- 
uamEcclchamfcrocicndovtxAbac,fcdcrrabanttamcn  Quisvciofcic 
an  abicondito  m  ammirccciluatq-,  latcbris,tc<aaquxdam  hancar  maii- 
tu  &  propcnfio  ad  pcccatum ,  quam  minimc am iiuducr tic  ?  Qujs  ccr- 
tus  cfic  queat  omncm  (c  pcrfcdcioncm  Chnftunx  vucuci  nccelftriam 
mencc & animo claudcrc,in  virtutum  tiinftiombus cxcrcre ?  Nonncin 
chantatis  oj>cribus,  qux  gracix  folct  cflc  indicia  &  clarx  notx,  fraus  ad- 
e,<x  dcluii  animiopiniopotc^quandoquidemficnonnunquam,  vc 
t  ltimonio  u.i  auli  homo  charicacc  fpoliacus  ,  omniafuainpaupcre* 
largiffime cffundar ,  cV:  inftar  marcyris flammarum inccndia pcrfcrac  & 
varios  cruciaois  ?   Nonnc  oculis  ipiis  vfurpauimus  aliquando  hxrcci- 
cos,  qui  pro  cuendis  erronbus  fuis ,  exquiiica  (uppiicia  colcrarcnc  cum 
crcdcrcnc,  Dcofccximiumdcferrcftudium,  vcrifllmamfidcmpropu- 
gnarc ,  ardere  chantatc ,  cuius  nc  fcintillam  quidem  habuiflcnc  ?  qua- 
nam  igicur  alia  in  rc  quxnon  cancum  habcac  cxccllcnciam  &  dignitatc, 
cxiftereillacuidcsintimxiuftitixpoiTcirioqucat  ?  imo  vcrocuiusmcn- 
tcmnon  pia  humilifq;  in  tanta  ignorationc  dcmiilio  occupabit ,  qux 
plurimum  vcaic D.Hicronymus , prodeft ,  vc  dum homincs dubii fiinc 
dc  ialucc  ^fortsmd^mpatnttentum t&maguaimtrcrtcordumprouocent  Deu.  H""»  m  i^onsu- 
Et  D.Auguftm.m  Pfal.jo.cxponcnsilla  vcrba  Dauidis  lncerta  &  occuttd 
fdpienttdtutmdmfeftjfttmtht,  laudat  Ionx  locum  allacum  fupenus , Quv 
fcuftconncrtdtur  &  tgnofcat  Dcm, addicq^, Inertumeftcumdiiuurqutsftt  Dt 
intcrtopetnuenttdm  egerune,& certdm  mifertcordum  meruerunt. 

Quarcumargiimentumcfthuiufmodijldvnde  gratixccrtitudopro- 
fluit,  cft tancum  in  conicCcura  poficum,  atqui  ccrtitudogratix  maior  et *  ^ 
lcneqiiitcacercicudincvndcprofluir,ccrtitudoigituri;ratixcantumcx 
conic&urapcndct.  Minor  propoiicioficprobatur  ,  Ccrtitudocritix 
manarcaliundenonpotcft  ,  quamaccrtitudinc  hdciautopcrum  ,non 
ipriotequxinimprobisdxmonibus  repcritur  ,  crcduntcnim&  con- 
trcmifcunc,  crgoapoftcriorc  :  acquimorum  ccmcudofiucpanitcntix,-- 
&c  conucrfionis  ad  Dcum ,  inccrra  cft  maximc  atquc  dubia  pcndeat  iei-  - 
tur aconicdhiris  ncccflceftgratix  ccrtitudo.  Quod  paucis  vcrbis  aurco^ 
orc  Ioannes  vir (andhiEmus  oftcndit  homil.  n.  111  primam  ad  Corintb. . 
Mulcis  dc  caufis,inquit,inccrtum  cft  noftrum  iudicium,  vna  quod  muU  • 
taopcra  noftra  nos  latcant.  Quod  ii  quis  adhuc pcrtinacius obfiftcrc 
vditacquediccrc  cercam  illam  prxfcntisgrauxperfuafioncm  filuDci 
iuftuia  ranquam  propno  fundamcnto  niti ,  reipondcat  igitur  illc  D. 
Auguftinom  Pfalm.41.  vbiDauidisfcntcntiamcxphcans  Adnwpfumd-  - 
iM/w^WM^r^j^Nou^inquitjquiaiuftitiaDcimcimanct^vcrummca 

Tcc    j,  raancat*;* 


; ,  g  Liber  1 1 1  Ecclefia  JMilitantts 

'»maneat,nefcio.  Terretcnimmc  Apoftolusdicens  ,  Quifeputatftare 

»  vidcatnecadat. 

Quod  fi  quifpiam  D.  Augufttni  autontatem  pro  nihilo  putat ,  5c  ad 
Xutheri  fc  of  inionem  aggregarc  vclit ,  cx  eo  antcccdente  confequetur, 
ad  Dci  gratiam  amittendam  ,  &  induendam  peccati  conditioncm ,  ne- 
ceflariumpcnituseflc,  vthomofidemcxanimoeiiciat ,  &proinde  fit 
hsreticusautinfidelis  &  extraEcclefiacfincscxterminatus.  Quodfiita 
cft,tantumigiturh«retici&infidelcsfcclusconcipiunt  &  pcccant :  fi- 
delesomnes  culpavacabunt  ncque  in  Ecclefiavlli  erunt  noxa  conta- 
minati.  Qui  fuit de impiis crroribus  vnus quos D.  Auguftinus caeteri- 
que  Patrcs  in  Donatiftis  reprchenderunt ,  quique  refutatus  a  nobis  fuic 
cap.3.Hb.2.  fedhaecquidemtam  lbfurdatamq-,  abhorrentiaacommu- 
ni  ratione  non  modo  a  fplendore  gratiae ,  verum  e  tiam  i  naturac  lucc  rc^  - 
pudiantur.  /,§p 
Praetcreaab  iifdciti  quaeritur  de  quafide  loqui  velint  cum  gratiam  in- 
foiubili  nexu fidei fundamcnto  coniungut.  Nam  fi  fides  iila eft in  Chri- 
ftum  Icfum  mediatorem ,  ncqueopus  ht  ad  alios  fidei  articulos  progre- 
di,Igitur  Donatiftaequondam  ,  his  temporibus  Anabaptiftae,  Sacra- ;^ 
mentarii,aliique  haeretici  omnes  qui  vnum  Chriftumintuentur  in  eoqv 
rcpofitam  fpem  omnem  habent ,  labi  in  peccatum  non  poterant ,  gratia 
ornabuntur,  cenfebunturinEcclefia  ,  &c  proindeiuftierunt&none-  | 
runt /ingratia&finegratia,  hxretici&non  haereticitamen.  Quodfi 
fortc  refpondeant  illis  hominibus  hiftoricam  v t  vacant  fidem ,  miracur  d 
lorum  item  fidem  dcefle  :  obiiciam  non  eam  ab  illis  fidem  appcllari  iu- 
ftitiaecfFe&ricem,  nequidemfi  vel  montes  ipfos  inauditavicircunfcr- 
rcnt.  Sivcrodicantaliareligionisdecoraillisdeeflenequcfidei ,  vt  ita 
«ucamEncyclopaediaornari ,  opponam  Sacramentarios  paria  de  ipfis 
fentirc,  dePuritanisCatharifquenouis Anabaptiftas  ,  &dehisZuin- 
glianos,  &:  fic  alii  de  aliis  male  fcntiunt  &  opinantar.  Quare  aut  ipfi  co- 
ucniantinterfe  ,  aut  ab  hoctemporismomentodiris  atqueomnicxe- 
cratione  impiahuiufmodi  do&rinaconfigatur. 

Adde  quodiuftiflimac  rationes  funt  propter  quas  Dcus  pronidus  ho- 
•rritnum  parensintimianimi  ftatum  cuiqueignotuefle  volucrit :  de  qui- 
Awuft  Mb  Acorrtpt.  ^lbus  vnamprofertD.Auguftinusinhaecvcrba,  lnhoclocottntationistanr* 
grltd\.  eftinfirtmtasvtfuperbtampofiitgenerarefecum^  EtD.Grcgoriuseodcmlpi- 

Ury0r.LQ.M0ral.c7.  ritus  afflatu,  Si fmus^mo^m^nosgrattam  habtreyfuperbimm .  Quod  praelcr- 
tim  tumeueniret ,  Pharifaei exemplo  quipublicanum fuperbe contem- 
nebat,  fi  forteiuftuscomponeret  fe  &conferrctcumtantaimproboru 
multkudine  qui  inhac  temporum  iniquitate  vbique  afFluunt. 

Quarepauciflimisvidemus  aDeopatefaftum  ,  (olutos  iilos  eflea 
S  Athanaf.  invitaS.  An*  peccatisatq-, expiatos, vt magno  Antonio , quemadmodum refert S. A- 
tonU.  thanafius,vtS.Gallxtefte,magnoGregorio,vtS.Francifco,quemad- 
S^SS^S;  ?odum  D^onauentura  literarum  monumentis  confignauit.  Aliiin 
lpe  conquielcunt  quae  data  nobis  quoque  diuinitus  eft  ad erigendam  a- 


nimi 


Quodnemo  certo  fcirepofitjeejfetnjrratia.  jjy 

nimiimbccillitatcm  infirmitatcmq;  folandam  ,  quamq^  proptcrca  cla- 
nis  Gcntium  Apoftolus  anchoram  ammx  tutam  vocauit,  vt  ctiam  alias 
dixit  fidcm  cilc  fpcrandarum  fubihntiam  rerum,  argumcntum  non  ap- 
parcntium.Qucmadmodumigirurpromcrcnturapud  Deumhomincs 
ih  iis  crcdcndis  qux  oculis  non  vfuipant,  fic  &  in  iperandis  qux  fcnfu  6c 
cxDcricntia  non  tcncntur.  Qua  in  rc  oia  &  ianda  animi  demiflio  nulla 
habctdifficultatcmquinpotiusincrcdibiligaudiopcrfniiturjpatiturq; 
fpontc  fc  a diuina prouidcntia rcgi ,  cidcm  iinc proprii  cmolumcnti fpc 
infcruit,  toto  animi  impctu  obtcmpcrat ,  dc  cius  fingulari  bonitatc  plus 
fibipollicctur ,  plufqucfiducixinciusadmirabili  (apicntiapotcntiaqi 
rcponit ,  quam  dc  propria  malitia atquc  nota  rragilitate diftidat. 

Atq-,  m  hoc caitiilimo  animi  fcniu  D.  Ambrolius vltimum  vitx  fua*- 
dicm  mortc  condufit,  quo  ctiam  hxc  difputatio  tcrminabitur.  Diuinus 
hicvinn  cercgiis  facinoribus  occupatus  ad  diuinam  gloriamamplifi- 
candam,  {pargens  minficum  admitabilium  vittutumfplcndorcmdo- 
ftrinxq-,  radios  pcr  omncm  occidcntcm,  cum  hxrefeos  monftra  fclicif- 
fimc  confcciflct,  Tyrannorum  ferociam  comprcfliflet ,  inftruxiflet  ma- 
gnos  principcs  8c  ad  modcfttam  reuocaflct ,  cum  dcniquc  velut  fortifli- 
mus  diuini  cxcrcitus  modcrator  bclla  Domini  gcncrofo  animo  puenaf- 
{et,vehcmcntcm  tandcm  aliquando  cupiditatcm  fcnfit  migrandiacoI><  • 
porc,  &  a  vinculis  naturx  labcntiscuftodiaquccuolandi :  EtquidcmV 
icnfitoptatiflimumilludtcmpus  tamappctcrc  ,  adcoquc  amicis  in  fa- 
miliari  lermonc  cxpofuit,  non  diu  tius  hac  lucc  quam  vlquc  ad  proximu : 
Pafchafruiturum  :  quod  tcmpus  dum  prxftolaturCommcntariosin- 
tcrca  fcribitinPfalrnum^j.  cxcipicntcPaulmo  tum  Amanucnfiquiq». 
iftud  memorix prodidit.  Tum  vcro  fubitoglobus igncus  vifus  (an&ifli  • 
mi  viricaputcircumambicns,  mutaturvultus ,  ipliuscolor,  quiniuco' 
fplcndorcprimumrcfplcnduit ,  mox  ad  ipccicmprimamformamquc 
rcducirur  :  corporisinfirmitasn6cftpail  iopcripuichcrrimocolopho-;  f  * 
ncm addcrc.  Qup  tcmporc  magnus  mocror  metulq;  inuaiit  bonos  e- 
mnesneincxpe&ataquxpiammutatio  Romani  Impcrii  ftatum  labefa- 
ctarer , illo ab  humanis abcunte , qai publicam rcm  vitxfan&itate ,  piis 
prccarionibus ,  lacrificiis }  cxcmplo ,  coniilio  fuftcntabat.  Qux  cauia 
fuit  cur  Stilico  apud  Honoriu  Imp.  gratioiu  j  &  maxima dignitate  prx- 
ditusadfan&iflimum  Aixiftitcm  virosquofdam  nobiicsmirtcret  ,*  qui- 
orentvtpro  communi  rcip.bonolongiorcm  vitxcurfumaDeocxpo- 
fccrct:  Cumqi  vrgcrcnt  vchcmenrer&omni  contcntioncinfuadcndo* 
laborarcnt,D.Ambref.idrefponditquod  identidcmiAorc  habuitatqy» 
in  animo  D.Auguftinus ,  Sontutnter  vos  vtxt,  vrpudut  me  vtucre ,  n.ttttnco  PoJfUtKmvits 
rnort  quonutm  Dommumbonumbdbmm . 

^  Faxitvtinamfuprcmusomniumrerumparcnscuiusprouidcntiahu-  • 
manx  vitx  curfiis  ducitur  ,  vtfan&cVviuerc&finearroganticonfidcn- 
tia,tanti  viricxcmplopoflimus  ,  occummigrationistcmpusaducncrit 
coruarruli  tiducu  frcti  occumbamus. 

Adcami 


r.Cor.4  tj» 


.  j  io  Libtr  1 1 1  Ecclefa  Mihtmtis 

Adeam  quidem  Confilia  Euangelica  plurimum  inferuiunt ,  Ae  qui- 
bus modo agendum \  ea  enim  poifpraecepta confequitur difputatio , &c 
adeafpcftatopcraquac^^jnfftA^rf^jnfCiAW  in  aurea  .cceli  domo  co- 

penfantur. 


yWSSBBSSS 


DE  CONSILIIS  EV- 

ANGELICIS,  DEQVE  OPERI- 

BVS  QV&  SVPEREROGATIO- 


tus  nominantur. 


Capvt  XIV» 


<InfHc'.U*-f*S  KuUi 
<vnqnam  veterum  hoc  in 
tnentem  Demt ,  tmnes  vna 
woc e  clamat  nulla  penittis 
ntoculam  k  Chrtfto  emtf- 
fam  cut  non  fit  neceffario 
cbtemperandum. 
Jremus  /i.f.30. 
JZpiph  htref 6l. 
jiuguft.hi.ref  40- 

HaiJanTLor.x.in  lulian. 


Matth.i}  t  i.\ 


Matth  i9M  n. 


Ncr  atitje,  Apoftolici,  Iulianus  piae  religionts  l 
M 1  defertor ,  &  Pelagiani  impiam  opinionem  ex  codem 
||  fontelibarunt,  quemdeindeCahunushb.4.Inftitu- 
ft  tionumaperuit,  nihilnimirumaChrifto  Dominoin 
}\  Euangelio  traditum  ,  cui  non  vt  praeccpto  effet  ob- 
SKSSS^fiS^^  temperandum.  Propter  hanccnim  rationem ,  tcfte  I- 
renaeo,Tatianus-Encratitarum  parens  fatorque  alTcuerabat  Chriftianos 
adcontinentiamperpetuamaftringi.  Apoftolici,  nemincm  poiTeaie- 
bant in  numerum  beatorum  venire  qui  non  cfclibem  vitammore  Apo- 
ftoloruageret.&:  a  diuitiis  &  omniumfacultatumgencrcimparatam. 
Iulianus  Imp.Edi&umpropofuit  ne  vllus  Chriftianorum  aut  qnidpiam 
vtfuumpoffideret ,  aut  coniugii  focietatcm  iniret ,  cumcxEuangelio 
fententias  depromeret  quas  vocabat  Praeceptorias. 

EgregePelagianorumquidam,vtmonctD.Auguftinus5fpontanea 
paupcrtatemcfle  ad  falutem  ncceiTariam  contcndcbant.  Diuina tamcn 
oracula,  Patres  ,ratio  contrarium  doccnt. 

Imprimis  enim  quod  ad  votum  Obedicntix  fpcftat ,  qua  fe  totu  ho- 
xno abiicit atq-, repudiatmon  eft dubium  qnin de  illo  Chriftus  verbafa- 
ciatMatth.i.().cumficinquit5i  qutsvultvemrcpofimt>yabnfget  femet'nfum,& 
tollat  crucem  ftum  &feqitati< r  me.  ait.igitur  Si  quis  vult  vcnirc  poft  mc,  hoc 
cft,pi;oxime  imitan.  Prartcrea  dc  volunnria paupertatc  inftimcns  idem 
mundi Seruator ,  non dixit ,  Volo  ,-iubeo ,  fed Si vtiprfetius cjfe  vende qua 
habes .  &  dapaupertbw ,  &  hH.Au  1  bt faurum  %n  coelo ,  &  ven: feqnere  mt.  Tcr- 
tio  loco  de  contincnria  difpurans  &  de  Eunuchis  qui  vltro  id  decus 
appctiuerunt ,  non  ait ,  Omncs id  capiant , contra potius ,  Non omnes ca- 
ptunt  vMum  fiud ,  &  ,  Qiapoiefi  capere  capiat.  ExprefTe  &  luculenter 
■  "^S: :  iddecu- 


T>t  (onftltu  Euangettcu,  jt  t 

iddeclmtoiimin c«lod<>ausDkttts  Apoftolus  i.ad  Corinthios  qui'O-7 
devirgmibuf  prxceptum  Domini  non  haberefcait.connUumautem 
darc.  AtcjuchmcfaAumvthuiufmodiopetavulgo  a  Theoloeis/«»fr*. 
r^f«,?«nommentur,hoccftoperanonlmperata,quibusfacn.ndisnc- 
.  moniharbimofuoaftnnguur.quxqueexmaxima  volunrat.s  l.bcrrate 
ec  clcctione  promananr. 

Oi  igenJn  c.ij.  ep.ad  Rom.E*  qui  fufrt  dtbttum  f*(mw ,  non  f.icmmtx 
frtctfru.vabigrAttsvtrpmtM n,ntxdtbit,  fluuur ,  ntqut  tmm ptrpnctptum 
txfetitnr.ftdfufridtbitumofftrtur.  r  F 

EufebnisCxurienfis, In  Ecclefiainquit  Dei  duo modi  infliroti  funt 

altcrqu.demnaturamnoftrani&communemhominum  v.ucndiratio-' »• 
ncmexecdcnsnon  nuptias,non  fobolem.non  fubftantiam,  non  opum  " 
racultatcmrequirens,  &IoIidiuino  cultuieximmenforcrucaUtfkim" 
amoreaddwftus,&c.  Ettalisquidcmex.ftit  m  Chr.ft.an.fmo  Pcrfcftus  " 
y  itx  rsodus :  Altcr  vcro  remi lfior  atque  human.or.  H.c  & modcfto  co-  " 
iugio  &  fobohs  procrearionc impl,catur&  rci famiUaris  curam  aflumit, " 

S^.Athanal.us.Puer.nondun.marunlegum,  viromitatcmquxfu-" 
prwegcseft,piontcntur.  i  << 

D.  Bahlius  hb.dc  vcra  virgin.  Volu.t  Dominus  eximixv.rojris  meri-" 

tumnoniuflion.sncctflltatiobnoxiumficnfcdcx.miiacfinnilansfpc-" 
cmcn  atqj  indiaum  cflc ,  dum  fnontc  fua nulla impcni  neccflitatc  co- " 
gcntequodnundauomniacxcclUt,  &fuprarururxhumanxmodum  " 
cftdchdcnoaftcctuqvvinutiscfliccrcr.  " 

S.  Grcgorius  Nazunz.or.{.in IuUan.  Quomodo  .llud non  animad-  " 
ucrmoromumWntiflimc  &ingeniohirimeatq;  ad  virtutis arccm &  " 
▼eniecm  Chnftianos  coarftans  quod  in  lcg.bus  noftns  al.a  parcnd.  nc-  " 
cefljratcm  imponunt  ncc  hnc  pcnculo  prxrcrmitu  poflunt,aUa  non  nc-  " 
ccflitate  conftringunr,fcd  in  atbitrio&  voluntatc  pofita  lunt ,  ac  prom-  " 
dchancranonemhabcnt  vtquicacuftod.crint  pt»nm  &  Uonoie  afti-  " 
cianrur,qui  aurcm  minuscxplcucrinrniU.l  pcricuU  pe.timcfcant. 

D.IoanncsChryfoftomushom.8.de  pccnircntu ,  \e1u4qu4m Domi-  " 
num.uufts,h4udm4ti<Uttmpofitb,h4tmultltff4fuptrAUtm4nd  f«.  Etcumcx- 
emplain  mcdhim attuliflct  caftimonix  &  paupertatis , Scruatorcm  in- 
duc.t . n  loqucntcm.Nw cogo n,ngr4uo.ftdfr,jicunttm  qutdem coron^bo  non 
frofuttntm  r.onfunt,.  Et  homil.  n.  in  Epift.ad  Connth.  Potuiflct  Dcus  fi  «< 
volu.flct  pi  cccpta  magii  intcndcrc  &  au  jcre  &  d.ccrc  qui  non  pcrpcruo '« 
iciunat  punutur,  qui  non  cxercct  virgin.tatcm  dct  pomas ,  quHc  omni- «« 
bus  non  cxuit  facukatibus  ,  luat  vlrimumfupplicium:  vcrum  nonita" 

fanxittibivoknffivolucnsindulgcrc.PioptcicacumdilUierct  dc  vir-«« 
gmitatc dixitquipotcftcaperccapiat: & mdiuitcalia  quidcro  prxcipit, «' 
al.a  vc.o  pcrnufit  Ubcro animi  a.bitrio:  ndncnimdixitvciulcomnia" 
OUX  h.  bcs,(ed  fi  vis  pcrfccftus  cflc  vcndc.Thcodorcrus  cum  cxpofmflct «« 
Apoftuli  vtrba  i.ad  Connt.cap.7.allatis  CUiifti  vcrbis  Matth.itf.iplum  " 
ApoRoluinuaioquciUcm  facit,  Confiliumdo  nonprxc.pio:Etenim" 

Vuu  Dcns 


j  2  £  I/^r  /  //.  Ecclefiaz  Militanth, 

w-Deus  cum  m  fccundtim  naturam  praecepiflet  adhortatur  ad  eaquae 
»  funtlupranaairam.Quoniamautemvenflimile  eratfuturum  vt  quida 
^huicreitanquam  rei  noux  contradicerent  ,confilio  adiecit ,  tanquam 
„  mifericordiam  confecutus  cum  foUta  modeftia  Apoftolicam  authonta- 
» tem  oftendit,fum  cofiliarius  fide  dignus,inquit,per  milencordiam  Do- 
»»minivocatus,&cuicreditacftpr*dicatio,&c.  Etinfra.  Illudexittimo 
«adiccitnondubltansvirginitatem  cffe  bonum  &  bonorum  optimum 
»acpracftantiffimum,fedneadhortatiolex  fieretadiecitdubitatioaem, 
» ,ot*ifr r%        Theophyladus idem pcnitus  fcribit inc.^.i.adTheflai. 
CjprUn.  cUhthtn  virgm.     D.Cyprianus  fan&as  virgines  alloquens  ait  Chnftum  non  cam  vit* 
conditionem  imperare  fed  ad  eandem  eohortari ,  iugum  ncceffitatis  ibi 
effenonpoflcvbi  plena  &peifecT:iffimaeft  libertas,fedcumlciatmui- 
tas  effe  manfionesm  domo  aeterniPatris ,  ad  fpl«ndidiffimas  capiendas 


muitare. 


il:*t.l6,unt.?a*m>         OptatusMileuitanuscontraParmenianum  difputans  vnde  voxfu- 
|€rw^w«»  manaritperfpicuedeclarat ,  A  Paulo3mqait,cumqu*reretur 
quidde  virgimbus praciperet^ondttftbt  de  vtrgtriibw ritbil  eftemandattm , con- 
ftjfw  eftfe  duo  teftamenta  boc  eft  duos denartos erogajfe,explicati  erant  quod&to- 
dofumptusfedquia  qui faucium  commendauerat  promiferat  fe  reddituru  quidquid 
tn  (uram  amplius  erogaffet3poft  impenfosduosdenartosnonpr&cepta  fedcenftliaefo- 
gat  Paulw  advkgtmtatem ,  nec  impedimento  eft  vokntati  nec  nolentes  impellit  aut 
cogit,quidederittnquitvirginemfuam  benefaitt,  &quinondederit  melmfacit. 
Qua?faneverbaconfulentis  funtnon  autem  prxcipientis. 
Ambtofl^  ip^MEicUP     D. Ambrofius  ad  Vercellenfem  Ecclcfiam fcribens, vbide  Virgkuta- 
te,Pracccptum  mquit  non  habet,conlilium  habet,non  enim  praecipitur 
"  quodfupjalegcmeftfcdmagisdato  fuadetur  confilio,  nec  authoritas 
99  pradumitur ,  fed  demonftratur  gratia.  Et  libro  de  Viduis  cum attuhffet 
"  Apoftolifcntentiamdeb0noc^meliori,Qjiodinquitbonumeftvitan- 
"  dumnoneft,&:quodeftmciiuseJigerKiumeft:itaqj  nonimponiturfed 
99  praeponiun,&:c.Praeceptum  in  fubditos  fertur .  confilium  amicis  datur, 
99  vbi praccptum  eft, ibi lex  cft,  vbi  confilium ibi  gratia  eft ,  prscepuim  vt 
*  ad  naturam  reuocet,confilium  v  t  ad  gratiam  prouocet.Atquc  hoc  con- 
99  filium  tcr  quatcrue  datum  fuiflc  a  D.Paulo  animaduertit. 
"  D.Hieronymusaduerfus^ouinian.hb.Lcap.y.Proponitinquit?^- 
99  Mths  prxmium,inuitatadcurfum :  tenctinmanu  virginitatis  brauium: 
99  oftenditpuriflimum  fontem  &.cl'amirat  ,qui  fitit  veniat ,  6cbibat ,  qui 
99  poteft  capere  capiat.  Non  dicit  velitis  nohtis  bibendum  v obis  eft  atque 
99  currendum :  fed  qui  noluerit,qui  potuerit  currere  atqoe  potare,iUe  vin- 
?  cetjilleiatiabitur.  Etideo  plus  amxt  virgincs  Ghriftus  quiafpontetri- 
"birunt  quod  libi  non  fuerat  imperatum ,  maiorifque  gratixeftafferre 
**  quodnon  debeas  quam  fceddere  quodexigaris. 
Auiufiftrm^CudeTtm^     D.AuguftinusSerm.^i.AliudeftconfiUum,aliudpiacceptttm:  confi- 
»li&  datur  vt virginitas  con{eruetur,vt a  vino  &c  carnibus  abftineatur ,  vt 
"vendantur  oxnnia  &  pauperibus  erogentur:  praeccptumverodatur  vt 

iirftitia. 


*T>t  Qmjiliis  Euangelicii*  su 

iuftitia  cuftodiatur,vthomo  diucrtata  malo  &  faciat  bonum.Deniquc  " 
de  virginitatc  dicitur,qui  potcft  capcrc  capiat.  Dc  iuftitia  vcro  non  dici-  " 
tur  qui  potcft  facere  faciat :  fcd  omnis  arbor  qux  non  facit  fru&um  cx- " 
cidctur  &  in  igncm  mittctur :  coniilium  qui  ubentcr audicrit  &  fcccrit, " 
maiorcm  habcbitgloriam :  prxceptum  qui  non  implcuerit ,  nifi  pceni-** 
tcntia fubucncrit,cuadcrc  pocnam  non  potcrit. Alio  loco  quali  pcr  fatu-  " 
ram  confiha  cnumcrat  qux  cxteris  Apoftolus  dcdit  &  vltro  ipic  elegit, 
dcindc  concludit illa cflc  qux  amplius trogantur  faucio qui curandus  ad 
ftabulum Samaritani illius  miieratione  pcrdu&us cft.quam  parabolam 
ad  hancipfam  quxftioncmaccommodat  vbcriuscapjp.lib.i.quxftio.  « 
Euangclic.  Stabulum  inqmt  cft  Ecclciia  vbi  rcficiuntur  viatorcs  dc  pc-  « 
rcgrinationcrcdcuntcsin^tcrnam  patriam.Alteradiespoftrclurre&io-  u 
ncm  Domini  duo  dcnarii funt  duo  prxccpta caritatis,qux pcr  Spiritum  « 
San&umacccpcrunt  Apoftoli ad  euangefizandum  cxtcris ,  vcl  promif- « 
iio  vitx  prxfcntis  &:  futurx.Sccundum  cnim  duas  promiilioncs  didum  u 
eft,  accipictinhoclxculoccntiestantum  &:  in  hiturofxculo  vitamx-  « 
tcrnam  confcquctur.Stabulariuscftcrgo  Apoftolus  quod  fupcrcrogat « 
aut  illud  cft  conlilium  quod  ait,de  virginibus  autcm  prxccptum  Domi-  « 
ni  non  habco,coniilium  autcm  do:aut  quod  ctiam  manibus  fuis  opcra-  « 
tusc(l,ncinrirmorumaliqucmin  nouitatc  Euangcln  grnuarct,  cum  ci« 
hcerctpafciex  Euangelio.  •  « 

S.PaulinusEpifcopusNolxepift.adSeuerumSulpitium  allegoriam  p4Hu  fp  ^ 
hancelcgantcrcontinuat,additqiiumcntum  cuinaturafiuciaimpoftta 
cft  du&aquc in ftabulum ,  Verbi cflc  humanitatcm  ,olcum  autcm, cius 
gratiam,vinum,ciufdcm  lacrofan  Aum  cruorcm. 

S.Fulgcntius  proloein  lib.ad  Monimum  id  iplum  eodcm  fcnfu  pro- 
fert.Etvenerabilis  Bcdain  c.io.S.Lucx.vbiSapiensLcdoranimaducr- 
tat  inculcari  a  San&is  Patnbus  vocem  fupcrcrogattonu  tanquam  orc  ipiius 
Seruatons  excogitatam,eandcmq^  applican  tum  ad  coniilia ,  dc  quibus 
haClenusdi&um,Tum  adaliaopcram  Euangclio  laudata,  quxquc  ad 
ditrinam  gloriamfpcctant,ncqjtamcn  prxcipnuuur.  Agctur cxdciiide 
indifputationc  dc  Indulgcntus  vbi  qux  vis  iitcorum  ad  latisfacicndum 
cxponctur.  Nunc  brcuucr  tumConfiliatum  lllaipfa  opcra  cnumere- 
mus.  • 

Priora  tria  funt  Obodicntix,Caftitatis,Paupci tatis,  dc  quibus  allarx 
fuperius  funt  probationcs. 

Q^txxxmcb&cinimicu ddigtndis  quod  quidcm  catcnus  ccnfcturcffc 
confiin  vx iisbenignc faciamus  rcquc  iimcmus,quamuis  animi  propcn- 
fio  cV:  arTcdio  in  prxccprum  cadat. 

Quintum  cft  excclientu  manfuerudtnu  cum  Scruator  au,  Si  quu  tepercujfc-  AUttb^.f^ 
tit  in  maxtUamypribetUt  C  alteram. 

Sextu  mtfcfKordubu  lenefaentu ,  dc  qua lllud  cft  Ownipctentite tribue.  tuc.  6. j«. 
quod  fuperHuu  in  re  domcftica cft,illi  tribucrc,qni  cxtrcma  inopia  pre- 
mitur,fpc£tat  ad  prxccptu,fcd  omnib.ftipc  erogarc  petcntib.ad  coliiiu . 
.<i  Vuu    i  Septi- 


HAStb.)  49.41. 


5*4         Ltk  1  Ih  Eccte/iA  &tilitantis> 

Septimum  fimplicitatis  in  fermone ,Di8unt  efiantiquts  Nonperiurabis,  eg» 
autemdicovobisnsniurareomriino.  Iurarepro veritatccum  tteceffira*  quae-" 
piam  vrgct  cum  rcuercntia,  a&us  eft  rcligionis, imo  etiam  5c  Latria:  qu i 
loeo&tcmporepennittitur  &c  licet  :  a  mreiurando  penitus  abftinere» 
confiliieft.Praetereadcaliquare  copiofe  diflerere  ,  arfirmare  &  confir- 
marealiquam  veritatemnonprohibetur,quamttisidconiiliidetur,  Stt 
autem  fermovefter  eftsftynonynon* 

O&auum  eft  Singularispatientia dc  qua  dicitur  ci  qui  vult  tecum  in  iu- 
dicio  contendere  &  tunicam  tuam  tollere,  dimitte  ei  &  parlium :  &c  qui- 
cunque  te  angariaucrit  mille  paftiis,  vadc  cum  illo  alia  duo. 

Nonumcfteuitarcnonmodo  occaliones  illas  quae  proxime  aditura 
adpeccatumpatefaciuntquod  eft  praecepti  ,  verum  #t  quae  aliqua  ra- 
tione  ducereeovidentnr,eftenimin  diuinis effatis >  Si  oculus tuus dexter 
fcandalUatte^erueeum  &  proitceabstey  &c.  &fi  manwtua  dextra  fcandaltzat 
te,abfc'tnde  eam.. 

Decimum  eft  aclionemcumdoclrinacoritungere^quodoraculum  verita- 
cis  ^wnuncnmz^quicunque  ficerit  &docuerit  hic  magnus  vocabttur  tn  rtgm 
wlorum. 

Vndecimum  eft  folicitudmem omntm  (fe/>0W0Y,quandoquidem  rd  cla- 
nncftriliiDeiadmonitum ,  Nefoltcitifitisanimaveftraquidmanducetis,nequt 
corportveftro  quidinduamiriu  Et  kcm^oliteergo  folicitief[eincrafttnumycra- 
ftinus eritm diesfolicitus  ertt fibttpfi/uffictt  dtet  malttia  fua.  Scimus  alioquin  i- 
pfummet  vitaenoftraparentem  &MagiftrumChriftum  emi  curafle  que; 
neccflaria  vidcbantur  ad  fcftum  &  folennem  diem  peragendum ,  Iuda- 
quepecuniaminvfumoportunumferuafle.Illodiuiiiitus  arcana  pate- 
faciente,Patriarcha  Iofephus  prouidit  annonae  caritatem,&  vitjehomi- 
num  ftudiofe  prolpere  longc  antequam  diuturna  illa  fames  ingrueret: 
Apoftoli  quoque  &:  Difcipuli  eam  diligentiaprouidentiaqueoceupa- 
runt ,  quam  Agabus  fub  Claudio  Imperatore  hituram  praedixcrat :  Nos 
itidemfapiensadformicasamandattanquam  in  prudentiae  officinam. 
Patres  e  mente  diuinifiimi  Apoftoli  chekuros  condere  liberis  fuisdc- 
bent. 

DuodecimumeftdefratcrnacorrcdHonequam  ex  eodem  fontefa- 
NiUr  Chrjfoftom.Hier*».  V^n^^im^fip^^ 

jimbrof.if2c.17.  Lut.A$*g.  /«&*:  eft  tamen  ccrtum  etiamcxpracceptofraternamcoLTedionem  in- 
ferm.16.  dfvtrh.Dom.fi'  dicijCumnoxahiscribusadiunaisdiftinguitur,  i.cum  cftmortalis.2^ 
€Hnd.M*tth.TheophyUa.  cum  cetci  mmus  cam  fuilTe  commifTam.  3.  cum  fpcscftfore vtvtilitcc 
monitio  adhibeatur.Confilii  vero  tantum  cft  in  rc  leui ,  cumque  incertr 
fumus  an  fcelus  patratum  fit,  &  non  fineratiorre  tirnecuinepcccanti 
plus  fit  de  trimentiallatura  quam  commodi. 


Atior.u.il. 


InntrbA. 

\.  C»r.  Ji. 


<$>  ihttym.in  il,Mattk. 


Vbinamigituriamfunt quicaecapcrfuafione  confiliacum  prxceptis 
confiindcre  voluerunt  ?  Vbiaudaciacoryph^i  qui  Apoftolum  areuere 
mcndaciinon  vercanturjcum  de  virginibus  confilium  ckt^uod  cUfcrtc 

Cxpccf; 


De  Qwfitiu  Euangehcii*  ns 

CxprclTeqiicnegatprxceptumfuiiTc :  Vbi  qui  t  im  opcrofa&diffkilia, 
"mo  Sdmpollibilia  Dccalogi  mandara  purant,&  tamcn  adiungcre  con- 
(ilia  illaduodccim  volunr,qux  hadtcnus  oftcndimus ,  idquc  non  fpo*i- 
tc  ncqire cx propria volunratc  htfccpta , ncc  vt  (upcrcrogarionis  opcra? 
Vbinam  illi  tapicnrcs  qui  nos  &  amicos  Dci  faciunt,&  fimul  diuinarum 
lcgum  violanores  ?  Vbi  qui  libris,concionibus,fynodis  &  mulriplici  co- 
iiftoriodocerevoluntqux  agcrc  quxuc  crcdcrc  oportcar,&:tamcna- 
cnus  defcndunt&tuentur,ineoaliifqucomnibus,  nos  libcroarbitrio 
voluntatis  carcre  ?  Vbi  qui  dulci  &  cliquara  oratione  Dci  bonitatem. 

F)rxdicant  jeundemqucTyrannum  pingunt,affcrcnrcs  impoflibilia  il- 
um  prxcipere,  qux  tamenneccflaria  fint  ad  lalutcm?  Vbi  qui  cre&o  ca- 
pite  clare  pronuncianteflc  Numini  obfcquendum,  perfioendam  cflc 
ipiius  voluntatem,&  tamcn rarioncs  omnes cripiunr  foemquc  illius  rci 
confequcndx  cum  aiunr  cpcra  omnia  noftra  fcclcra  e(Fe,nihil  ficri  a  no- 
bis  honcftum  atquc  laudabiic,  nihil  quod  diuinx  mcti  grarum  cfTe  pof- 
fit:VbiquimagnificcdiuinamgrariamattoIlunt,  &  tamen  negantea- 
dcmgraria  fretos  aut  mandata  aut  Confilia  &  votapoftcconficere?& 
proinde  in  diuinarum  legum  violarionc  foluunt  omni  rcligionc  ani- 
mos  obie&a  mifcricordia  Dcianfinrta,  &Cofilia  cuertunt,quod  ca  nul- 
lis  vinbus  fcruari  pofle  vidcanrur  •,  Vora  vero  oftmi  irnfioneludunr, 
clauftra  pernimpunr ,  Virginum  Deo  dcfponfarum  caftimoniam  vio- 
rant,Semncareligiofonimcxinaniunr,pollucirarioncs  fanttiflimis  cc- 
remoniis  fa&as  refcindunt,  Ecclefiafticam  difciplinam  omnem 
labefattant.  Sed  coneraur  hoc  ctiam  loco  perhcerc ,  vt  dc- 
lufx  mcntis  abcrrationem  animiquc  unpo- 
tcntiam  agnofcant. 


Vuu    i  DE 


Jjik  1 1 1.  Ecclejia  Militantts 


Vf*lmy].\%. 


Hier.^.v^it. 
Ecclef.j.;. 

Deut.z.  j. 21.11.13. 
I  Ximtth.yu. 


DE  VOTIS  GENE- 

R  A  T  I  M. 

Q  a  ?mv  r  XV. 

,Em  o  reuocare  indubium  potcft  quin  vota  fk 
&religiofe  obferuanda  fint  Deo  pra*potcnti  ra- 
cta,nifiqui  notis  eius  oraculis  velit  obliftere :  V*~ 
\  uete&reddtteDomino  Deo  vejlro  omnes  qui  incircuitu 
eius  affertis  munera.Etzlizs^Vota  mea  reddam  tn  conjpe- 
clutimentium  te.  Etiterum ,  Votareddam  quadtjhn- 
xeruntlabiamea.  Et  Numer.  6.  lubentur  Nazarad 
obferuare  vota  fua.  Pari  modo  Recabitx  apud 
IeremiamDei  ipfius  vocepraedicantur,quodcafte  atque  integre  vota 
feruarent,quibuseosparensobligarat.  Ecclefiaft.5.  SiquidvouijH  Dtone 
morerisreddere.dtjpltceteniminfidelis  & Jlulta promifiw ,  fed  quodcunque  voueris 
redde:multoquemelius  ejlnonvouerequam  pofivotumpromtjfanonreddere.  Et 
i$.Deuteronom.  Cum  votum  voueris  Domtno  Deotuo  ,nontardabisreddere\ 
quta  requiretmn  Dominus  Deus  tuus ,  etfi moratusfutrts  reputabitur  ubi  tn pccca- 
tum.  Si  noluertspolltceriabfquepeccatoeris.  D.  lacobtis  in  choro  Apoftolo- 
rum  virtutc  claiiftimus,nonnc  autor  fuit  D.Paulo,vt  confuctis  ceremo- 
niis  expurgaret  (c  cum  illis,qui  Deo  confcio  votum  concepcrant  Ador. 
c.ii.  Ipfe  deindeEcclcfiacMagiftcrfcnbcnsadTimotheum  nonnc  vi- 
duas quae votum fuum pcrfrcgcrunt , damnadoncm  Cbi  comparare di- 
cit?  Sed  Patrcs  audiamus. 

S.  Iuftinus  rcfpondens  quxftioni  9 9  ait  Deum  permififlc  ficrificium 

Iephte,non  quod  cruorc  &  crudeli  hominum  fato  recreetur ,  fed  vt  do- 
ccret  nihil  cfle  vouendum  temere,inconfidcrate  &indefinite':  nam  cum 

votumpcrfeobligct,neccfleeftvtcxeomultaincommoda  8c  abfurda 
fcquantur, fi gcneratim  tantum  finc  vlla praefinitione  concipiatur.  Ori- 
gencsvcrbaSalomoniscxponensProuerb.io^^^^ 
cttoaliquiddefuisfanthficare:  pofieaentm  quam  vouertt  euenitpcemtere.  addit- 
que  forc facrilcgium  &  rcm  Deo  eripi,  fi  quis  ca  vtatur  iam  numini  COn- 
fecrata.  Ethomil.i.inNumcr,oftenditvo.torumvim,fiue  adremfme 
m  ad 


T)e  Votis  ingenere.  sxr 

udperfonam  (pc&enr,  vndefitvtquod  voucturDco54wff«i»appcllc- 
tur.Eulcbmslib.3.dcpra:par.Euan^<;}.cap.7.  alVerit  quoiicsvota  faci- 
musvirisSan&is,noseareprofitcricoram  intcrceflioncapud  Dbvm  Athan.invit.  Anttru 
iuuariplurimum.Sandus  Athanaiittsimgnum  Antonium  induat  rce»- 
dirragescomparantcm  cumvxorc  Lot,cumqucns ,  quiaratromanum 
admoucntcs  rctrorlum  afpictunt.  ^ 
D.Balilius  folenne  appcllat  votumquod  arcligiolis  in  prorcflione  cmh>  *** ' 
titur,aitque lpiius  violatorcs  mexpiabili  lacnlcgio  fc  pollucrc  ,  rurari  lc 
iplbsDco,&proin<icc:^ci>lagianos.Etlib.i.dc  Inftit.Monach.Apofta- 
tisquinciaricarcligionedcriciuntcxcmplo  Ananix  Dci  vmdicis  iram 
dcnunciat.EtinPfal.49.cxponcnsidvocabulum,rf^r>r^inquit^ix« 

redde^tranfitemm  res  tfla  tn  debttum poft  promifitonem .  ^  crtgor.  Njjf'*>' 

D.GregoriusNyflcnushom.2.inorat.Dom.docetvtquis  i  Dco  ex- 
audiatur,pcrfectionem  w^<hoceft  vot^debcrcprqcedcrc^^^- 
;p»,oratroncm:&camob  caufam  nondixiflcChnltum  ii»^«$id  en\ 
cumvotumfacitis  ,  fed  •{»  cXfdx^  cumoratis,qualiidquodadvo- 
tumpemnetofficium,iamanteprxftitum  cflc  conucniat,  pnufquam 
perorarionemDcus  adeatur.  Dcindc  rcgu  Vaustcftimoniumprofert,  s<c^r^ 
quod  fupcrius  adduximus .  D.Chryfoftom.  in  Pfalm.  4  9.  ctiam  cmpha- 
iin dictionis  ,reddt,  notat,  &c  cum  D.Baliho  incaipfarcconientit,mmi- 
rumvotumindcbitinaturamtranfirc quarc  Annam  magno  fcdcbuoltbi- 
rawffe, cum  Dco  Samuclcm  obtuht :  &  in eam  quoquc  rcm  addacitplc- 
nam  dlarn  vcntatis  &  demiiiiffimx  humilitatis  rcfponfionem,  quam 
Seruatormundunorcfuorumcne  voluit ,  quod  debutmus  facere  fcctmm. 
EtinPfalm.i^i.cxponitfentcntiam  Ecclcliaftic.w*/r*w verbumtn  oratU- 
nctua,  cxaccommodatadvotumtantum,  &  nonadorationcm  ,  nann 
««fraOyi  vtrumquc  aliquando  figniricat,  quali  filius  Syrach  diccrc  volu- 
HTcr,  orationcm  quidem  gcminari  atq-,  itcrai  i  potlc ,  qucmadmodum  ir- 
pud  Lucam  monct  Chriftus  oportere  femper  orare  &nttnquamdepcere:\o- 
tum autcm cueftigio  pci ficicndum  cV:  m mimc  dirTcrendum  cflcdaudat- 
quecirciconfinnandx.qucdpauk>  poftidcm  ait  IcfusfihusSyrachjS*. 
quidvoutfttDeonemourHreddere.  , 

Palladius  m  hiftuna  Laufiacadc  Philoromo  mcmorat  eum  voti  fol--MM"'«  L**Jt*.  e.  ifj. 
ocndi  gratu  bis  Hicrofolyinam  adiiilc,  pcdcftn  itmcrc  vcmflc  Romam 
viquc,mox  Alexandnam ,  vt  cum  locum  pic  vcnerarctur  vbaApofto- 
loxum  pnncipcs  ,&  foruliirmis  Chnfti  Athleta  Sanctus  Marcus  con- 
quicfcunt.  Et  alias  RunSnnm  ait  viguui  Sc  feptcm  annw  dc  fuolibc-  Um+limmm 
raliirimc  habuitfcEpifcopos,  Monachos ,  Vngincsahofquc,qui  Hie- 
rofolymamvoticaufavcnicbant.  Iam  Socratcm  dixiflemcminimusin 
dilpuutioncdc  pcrcgrinationibus ,  quomodo  Augufta  Eudoxiam  Im- 
pcratorThcodoliusinPalxftinammifcrit.  vt  fc  voto  cxolucret  quod 
jrun  :up jrat  ad  filiam  honcfto  &c felici  matrimonio  coniungendi.Thc- 
odor.rcfp6dcnsii.quxft.inNumcros,quxritquidiibivclintiftavciba 

QHU*mq,{ummu  vouerit  w^anxumuka  votoiu  ^cncra  tuiilc ,  ahoscnun • 
™  vi&i*us* , 


Lik  IIL  Ecclefi& MiUtttntv 


Anfuft.  m  ?fslm  7/. 


viAimas,  qaofdam  pecunias ,  nonnullos  feipfos,  aliquos  autem  ro- 
uiflc  vinum  fc  non  bibituros,capillospofiturosincertumtempus:at- 
quc  de  his  Iocutum  fuiflc  D.Iacobum  cum  D.Pavlo  diceret,S«nf  quidam 
pttum  habentts  in ftipJii,hos  affumt  &fimHiftcartcum  tk. 

Tertullianuslib.deiciunio,cap.n.  docetwfttf»  cutn a Deo autptatum 
tftitgeminpofterumficereferauaoritatmacctptatnk.  Etalias,  animos  illis 
addit,augetque  conftantiam,  quipropterregnum  ccclorum  voluptate* 
omnes  refpuunt  cibi  &  potionis,aliarumque  rerum ,  quse  alioqui  licit* 
iudicantiu-.IlliusadmiratorD.Cyprianusl.5.adQuirinum,laudatmc- 
morata fcriptura:  loca  ad voti  vim  declarandam ,  &  cum  Anamia  perfi- 
diofosconiungir,iifdcmqueaccommodatdiras  &  maledictionem, 
quam  intorquet  Vates  Ieremias  in  eos  qui  faciunt  opus  Dei  negligenter. 
D.HilariusinPfaLg^.legitimamvotimatcriamillamefiemonetquam 
EccIefiacomprobauit,numeratque  imprimis  contemftumcorporu ,  ujitta- 
tis  cuftodiam,ietuniitolerantiam :  arque  ideo  Regem  pium  dixifle.fr  ttitrtd- 
dtntur  vota  in  lerufalem  ,qua:  Ecclefiam  repratfenrat. 

D.Ambrofiuslib.^.in  Lucam  ait  maioremeffe fidei  ctntraiium  in  votot 

quampecunu.  S.Hicronymus  fcribens  ad  Demetriadcm  ponit  ante  ocu- 

,    los  mecuc  laudiscommunifq;  famae  tcftimonium ,  quod  gentes  omnes 

Agneuvirgimtribucrunt:  tum  eos  docctqui  fcfe  caftiffimis  rchgioni- 

bus  Dco  vouerunr,  ita  vitam in hoc  mundo  agere ,  quafi  inrer  fcorpio- 

nes  &  colubros  mccdendumforct.accinais  lumbis ,  calceatis  pedibus, 

&.apprchenfis  manubaculis ,  aduerfos  callidihoftis&  formidoloiiin- 

iidus,tumexchmzt,fchx,ua{onfciemia&btatavirSmtta<in  cuius  cordt  trt- 
teramtrtm  Chrifti  nullus  alius  vtrfaturamor. 

Concil.Carthag  4.  viduasacommunioncarcettametfiflorcntiad- 
hucxtate&  pane  adolef  centes,qiue  viduitatis  votum  perftegerinr  quo 

feDeoobhgaffient  &meamremgrauemillara Apoftoli dcnunciario- 

n?m  prorert  quam  fupcrius  adduximus. 

D.Auguft,nusEp,ft.45.ornat1ffimcdehacipfaqua;ftionedifputat, 
&a,r,eumfuumcrud,ens,omncsdocet,quant,momentifuvotum& 
»  polhcitanoncm  Dco  teftc  fadam  violarcl harc  autcmeftdiuinihomi- 

ES£  T  ^T,CflCS  V°"  *T  llbelufu«quoe(rcS1„forior,qua- 
...  uisnofitgratulandahbertas,q«afitvtn6dcbcatur  quodcu  lucro  red- 

..ditunNuncvxroqu.atencrurapudDeumipo.ffiotu^.nonteadma^ 
»iuftIt.a,nu1tafcdamagna,n,4„iutcdctcn40.  Nonn  talucrufiS 

»  censcfvouift.  quahsmanfiflcs,finilultalCvouifi-cs,mi 
"?°nP«°™°«Ioautc^ 

»  beaaorfipcrfolueris.  Necideotcvouiifcpoeniteat  imo.f^  ^  T 
»  non  fic  hccrc ,  quod  cum  tuodetn^cntotcX  a3,  ^ 

..  ncccffitas  qux  ad  mchora  CompeHit.  Idcm  7  n  i 

rentc,  vtfividuaiccuudunuptiisrenunciaret,  Sfd^roniolm 

lcgc 


TZeVotuT^Ugioforuwmljecie.  ;  $29 
lcgc  diuina.  qualc  cft  ab  tinerc  a  furto ,  adulterium  in  omncm  vitam  rc- 
iicere&abommari,concluditautcm  vtrinquc  pcccatumcxiftcrc,  ii  vo- 
tiunctitasintcgntalqv  vtolctur  ,  tum  adfcrt  grauiflimum  Apoftoli  rc- 
itimonium  aflcrcntis  damnationcm  lllashabcrc  quxprimamhdcmir- 
ritam  facercnt.  /  r 

Scdoccurritcorumhominumriagitiofadcfcnfio  ,  qui  libidinibus 
iurcntcs cum  in cccno  hxrcrc  fcmpcr  cuptant ,  obiiciunt  tanquam  val- 
luraquoddamimpoflibilitatcm  qua  fc  tucntur  ,  mcliuscnimcflc  ma- 
trimoniifocictatcmappctcrcquam  vri.   Vcrum  li  rcm  ipfamfubtilius  5$  ^>.. 
cxamincmus , clanflir&c conftabit ,  illam  omncm  quam  prxtcxunr im- 
mcniam&incxplicabilcmdiflicultatcm  a  prima  lilorum  difpofmone 
atq-,  nequitiamanarc ,  quod niminim laborcm  nullum &  contcntionc 
fumcrcvclint  in  cupiditatibusfrangcndis,  in  tcntationum  impctu  & 
imprcflionccohibcnda  ,  incxtemisoccalionibusvitandis  :  culpamo- 
mncm  in  diuinam  potius  vocationcm,  atq;  in  Spiritum  Sanftum,a  quo 
crantadidvitargcnuscxcitati ,  quiminfuamimprobitatcmturpitudi- 
nemq-,rcrcrunt :  aducrfus  quamolimvt  rcligiofillimus  Auguftinuspie  SAguft.8confcflr.cir. 
rcputabat,  cxurgcnttotludiccsatquc  tcftcs"  qaotrcliinofiboni  fucrc, lh  tos  PMir,&  lb% 
quot  honclti  iaccrdotcs,  alnq^numcropropcmnniti ,  quicaftimonix  ntsmnm%  $tntmntb*ft- 
laude  norucrunr.  Omnis  autcm  qux in  hoc gcncrc  tcntario  oriri potcft  f>/Mt$nttnintis,&e. 
autcxiftitcx  carnc  voluptatum  lcnociniotitillantc,  auremalodxmo- 
ncigncasfaccsmtcntantc  ,  aut  i  mundomoucntiamultaobiicicntc. 
Aducrfus  carncmiciunium  valctplurimum,prauidacmonisconatuso- 
ratio  ian&acompnmit  &  cocrcct,  occafioncs  li  occurrunt,  magno  ani- 
mocontcmncndx  funt  &  vitandx.  Scd  totius  mali  fons  in  cohxrct, 
quod  pauciflimi  rcpcnantur ,  aui  fcrio  atquc  gcncrofc  cum  appctirionc 
bclhecrcnt,  atq*,  motus  aducrlus  rationcm  incitatos  lupcrarc  concntur. 
Quiafupcrcarcduo  EcclcfixDo&oresvitacVcloquenriaclariiTimiB. 
Baiilius  &  aurcus  Chry  (bftomus  fcnfcrint,  hicaudiamus. 

Priordc  Nonnis  flagitiofc  viucntibus , qux  matrimonii  nominc  im-  ^ftldtwA  vtrpn.  circ* 
pudicamimpudiciriamobtcgcbantita  loquirur  ,  Cum  Domino  virgi-  mt^^ 
nitatcm proieflx (int , carnah poftmodum  voluptatc  malc  blanda dcli  ct< 
nitx^acdcuia^ftuprifcclushoncftocoiugiinomincobrcgcrccupiunt,^ 
nonignoranr  huiuimodi  quamuis  ignorantiamhmtilant  t  quxtponfi" 
dcxtra  cx  f  ccdcru  prxuaricata  (it ,  cam  ncc  illius  vl  tra  cflc  fponiam  qucm <c 


lanusdcrchquit.  Etpaulopoft,Non  fcfallat  qui  a  vir- 
lo  ad  vitiadctlcxit.  Coniugium  quippc  ilh  in  pcccatum 


ianonc 
ucntcin 
ncm  ob 


lrni 


:ia ,  rvcqj  cnim  cft  mortuus  viteius ,  vt  cui  vtilt  nubat,  vi- <c 
iliviro,  merito  ccnfctur  adultcra  quxmottalcmhomi-" 
vitiaDominithalamusintuht.  Nam quodfolcnnclcgi-" 


"j 

»  1 


5  30  Liber  111, Eccle/tas  Militantts 

5»  ca,  Neq-,enim  prolapfeadvoluptatcquicquamadexcufationempro- 
»  deritvmbrafolatiumqjconnubii ,  ncqj  viucntem  virum  fub  praetextu 
«  coniwgii  non  foluta  circumuenire  aut  fallere  poterit  qua:  mortalem  ho- 
»  minem  pofteximiosillos  qnos  ab  coperceperat  honores  ,impieperad- 
5>  ulteriinefasinhonorempraetulerit.  Necfaneincongruehisquxfunte-  * 
99  iufmodiilludApoftolicumaptaripoteft ,  Qupniam  cum  fornicataea 
»  Chrifto  fuerint  nubere  volunt ,  habentes  damnationcm ,  quoniam  pri- 
99.mam  fidemirritamfecerunt,non  coniugium,ledadulterium  male  con- 
r»  fumenrcs.  Ha&enus  D.Bafilius  cum  mulierculis  egit ,  quac  contincntia? 
chryfc.fi.ep  6.  -dThecitor.  yelum  abiecerint ,  nuncvideamusquid  S.Chryfoftomusdicatdepre- 
sbyteris,  deqj  monachis  libidine  contaminatis ,  qui  fingulari  impudcn- 
1  tia  vocant  matrimonium,  quod  perpctuum  eft  faerilegium  &  turpitudi- 
9  nis  coniunclio ,  Bonum  quidem  nuptias,inquit,  &ipfe  confiteor ,  Ho- 
1  norabiles,  inquit ,  nuptiae  &c  cubile  immaculatum,  fornicatores  aute  SC 
99  adulteros iudicat  Deus ,  fed  te  etiam  feruare non  couenit  priuilegia nu- 
M  ptiarum:  Angelorum  enimfocietatc  femeliun&umilludrelinquerc,  &c~ 
'  vxoris  laqueis  implicari ,  adulterii  crimen  incurrereeft,  quamuisfrc- 
'quenterhoeipfum  nuptiasvoces  :  ego  tamen  &adulterio  illud  tanto 
99  peiusaffirmo  ,  quantomaioracmelior  Angelus.  Neq;  forte  vllus  tibi 
99  perfuaferitdicens  ,  NihildenonaccipiendavxoreDominuspraecepit  ? 
99  Necmeignorareconfiteorquodadulteriuminterdixit,  nonuptiasve- 
\  tuit,vcrum  in  te  aduherii  nomen  accipiet  fi  volueris  vnquam  (quod  ab- 
99  fit)  nuptiascogitare.  Et  quidmirumfinuptia:.  tales  quibus  orTenditur: 
"  Dcusadultenocomparantur?  Etpaulopoft,Cumhxcitafiht,ftupere 
,  defifte ,  ii  nuptiaepeiores  adulterio  iudicantur  ^quoties  Chriftus  offen- 
"  ditur.  Atq-,  vt  illud  repetam,  quod  in  principio  pofui  Epiftolas,fi  militiar 
"  vinculanontencrent ,quis tibidefertionis  crimcn obiiceret.  Nuncau- 
^  temintcnihilpenitustuiiuris  eft  quippe  quitantoimDcratorimilitare. 
"  ceepifti :  Nam fi  mulier  preprii  corpons  poreftatcm  non habet ,  fed  vir, . 
"  multo  magis hi  qui m  Chrifto  potius  qwam fibi  viuunr,  conditionc  cor- 
£  ponsfuihaberenon  pofTunt.  lfte  qui  nunc,  Thcodorc,  contemnitur,i- 
pfe  tune  line  dubio  iudkabit.  Hoc  prxeipue  cogitcmus,profpiciamus- 
lllum  igneum  fluuium ,  qui  ante  confpcdtum  ipfius prarcedet ,  &  quod 
quiillkfemeltraditusfucritflammis  ,  fperare  non  poterit  requiem  fi- 
nemq;  pcenamm.  Ita  nimirum  diuinc  loquens aureumq-,  flumenfun- 
dens  oratioms  Chryfoftomus  illas  libidinis  &  nequitiae  Salamandra* 
voiuntariis  ardonbus  vftas  monet ,  ignem  igne,flammas  flammis  com- 

mutare^&fcmpiterniinccndiicogiuuorieimpurasfce^^ 
aidcntemcupiditatemreftinguere. .  3? 

DE  VOv 


DE  VOTIS  QVA  A 

RELIGIOSIS  N VN- 

CVPANTVR. 

R  i  a  funtTiominun»  Rcligiolorum  gcncra  :  Pri-DionyGus  Ecdef  Hie». 
mumcorum  quiinfolacorcmplationcoccupan-ttchixcap  6  Dimmfu- 
tur,qua!csPattcsCarehuuani,C«!cftini,Mona-f*>""'  *»*'«  m 
\\  Srjf  \  ipi3Pta|chiD.Balilii,S.Antonii,Bcncdidi  Bcrnardi  alii  Wa«r«'w»/<"- 

JM&J%  r  JjEf<?  US  a  att?oncm  °iuam  ad  conccmplationcm  rc-  muUtu  &  cultu ,  mdmk> 
YYtSsiS?  ' XtsZ&Jv  ^imt ,  cuiufmodi  funr  EquitcsS.Ioannis  Hicro-  dit*1 Ht  *e fi->g*Urt  vtt*% 
•^^^Jaiyj^  l  ^lym.Rhodii,  Mclitcnfcs,  quiqucXcnodochiis  1"'*?'  1U€  tos  VnHm  f+ 
pictatiscaufainicruiunt ,  rumquiin  familiisrclieiofishtcrarumipn^ 
domcftic*rcicuramhabcnt.  8  >    22  ' 

•»p  j     i        II        .     ^        ^  .  *iutnmr»vnion<mD/oiut 

1  craum  cx  duobus  lllis  pnonbus  cft  conglutinatum  corum  qui  a-/r*'«'»  p»fca.*nem  *dt- 
£rionem  contcmplarioniconiungunt  :  atquc  i»hacclalTcrcponuntur^^r',4,*w- 
Rcligiau"  D.Dominici,  Icfuirx,  &quirralatirionomincMcndicantcsr'r/W^ 
vocantwr.Primiillipropricdicuntur  Monachiquod  vocabulum  Ecclcw 
fufticxHicrarchis  autor  cxponir  :  Alii  coiumuniappcllationc  nomi-  B+fiUninjhtut  m  <  .  >.■ 
nanrurRcligioll,  quorummuncra ,  functioncs,  varicrarcmcxplicant'1""  H,t'on  «^fcKEi 
Tcrtullianus  libro dc  vcland.virg.  D.  Cyprianus  lib.dc  habiru  vir^in  v»V™*t*. 

D  BaliluisinConftirnr  MnmrLr  C  Hiirm^mM.^c^rt.  1     r?  a  AH*fl rMk dtmoncmtc* 
a^^^n^^VM^^l  ^Hl5™lymilsln.EP'fti«;  ^^cUfit.  Mp^mnmfu, 
guitinus dc  monbus  hcclcl.  tpiphanius  m  Compcndio  doftr.  Ioanncs  0$  Mnnt. 
Cailianus  m  Collarionibus.  CafTun.Coll  t%  c  *  6. 

CommuniailloromvotafolcnniafunrObcdiciuix,Paupcaatis,Ca-C*,^'Ur*/w 
ftitaris,prancraliaquxcuir^  K4* 
urdmcsnaDcnt.toromoicccI^ 

tatcmclcganrcr  &c  pic  pcrfcqujrnr  Ahicx  lumcn  Auguftinus  libr.i.dcc,d*«    n.  §k*  **ft$t 
rnonbusEcclcf.&Iibrodcfanciavirginir.  &in  Pfalm.75.  Quodfi  SzJHmm*contm*ntl*>  &c- 
tcrumdccflcrauroriras,  ccrra  ipfa  rarioquantimomcnrifimucclarare 
poflcr :  Nam  Obcdicntia  mcntcm  animumquc  ipfum  dat ,  dicat  confe- 
craclibcnsmcriro,  Paupcrtas  facultatcsomncs  &c  quarfalfobonafor- 

Xxx    x  tunx 


vrr- 
Jtjct- 
uum 


lonn  12  ix. 


AA^hiUp.i.-j. 


Matth.i9.IV 


Mtttb  tg.io.n. 
i.Ccr.7.8. 


;j  2,  Liber  111  EccleJ?<e  &lilitAntis 

tunannbuuntur  Deo  mancipat ,  Caftimonia  dcnique  corpus  vt  vicli- 
maminnocuam  offert :  Itaqne  nihil  pratcreahomini  reliquum  eft  cum 
fe  totum  rerum  omnium  parenti  Deo  pio  nexu  obligauit. 

Obedientias  votum  eo  Chrifti  Domini  admonito  nititur ,  Quiamat 
animam  fuam pcrdet  eam ,  &  qut  odit  amma  m  fttam  in  hoc  mundo ,  in  vitam  <eter- 
namcufiodit eam.  Monet quoque falutis noftrx vindex vt quifequiillum 
cupit,/e  abncget.  cum  idem  ipfe  fa&us  fit  obedtens  vfque  ad  mortem  ,  mortem 
autemcrucis.  Voluntarixpaupertatis  votum  ex  eofiliiDeioraculoma- 
nauit  Si  vis perfeclus  ejfe ,  vade  vende  qm  habes  &  da  pauperibus  &  habcbis  thefau- 
rum  in  ccelo,&  veni  fequere  me.  Deinde  magnifica  eft  illapollicitatio,qu£qj 
ingenuumanimuni  excitare queat ,  Omnisquinliquiritdomumvelfratres 
vel  forores  dut  patrem  aut  matrem  aut  vxortm  aut  filtos aut agros propter  nomew 
mettm  centuplum  acciptet  &  vitam  attrnam pofitdebit.  Caftitatis  votum  etiam 
Scruatoris  effato  fancitur  cum  tria  Eunuchorum  genera  diftinguit^Qui- 
dam,  inquit,  de  matris  vtero  fic  nati  funt ,  6c  funt  Eunuchi  qui  fafti  funt 
ab  horainibus ,  &  funt  qui  feipfos  abfciderunt propter regnum  ccelorul  t| 
tumadiungit ,  quipoteficaperecapiat.  Pariapaulo  anteDikipulisfuisre-. 
fponderat  quicum  dixiflentexpedire  hominibus  coniugii  vinculis  non 
irretiri,  fubdidit ,  Non  omnes  capiunt  verbum  ifiud^fed  quibmdatum  efi. 

Talis  erat  magnanimus  Paulus  cui  non  caro  &  fanguis  ld  aperuerat 
quod  fcribit  ad  Corinthios ,  viduas ,  quiq-,  nondum  matrimonio  copu-  ■ 
lati  funt ,  cohortans ,  vt  in  eo  ftatu  in  quo  ipfe  erat  manerent :  additque  \ 
paulo  poft,  de  Virginitate  quidem  praeceptum  non  habere  fe,confilium 
autemdaretanquammifericordiam  confecutumaDomino  vt  effet  fc- 
delis  ,  hoc  eft  qui  fingulari  Numinis  beneficio  diuinam  voluntatem  fu~ 
per  eare  cognouilfet ,  eamquc  omni  ftudio  Sc  fide  fcqucrctur. 

Quod  attinetadRegulas  ,Conftitutiones ,  Ceiemoniasatqueritus, 
lolitudinem,  veftiumgenus,cantum,abftinentiam,delec1um  ciborum, 
quasq-,  aliafamiliarumreligiolarumfuntpropria  ,  fpedtantillaadcom- ;, 
munemdifciplinam  ,  iuuantquc  pltirimum  tum  adpalmariavota  ob- 
feruanda,  tum  ad  virsperfectioncm  confequcndam,debentqj  obfer-^ 
naridiligenter atque  fancte  ab  iis  qui  cuique  ordini  nomen  fuum  dede- 
re,  prout  in  pcrfcripta  diuinarum  literarum  autoritate  cotinetur  de  Na- 
zareis  Num.tf.inhaecverba  A  vino&omntquodinebriarepoteftabfitntbanr*. 
Acetumexvino  &  exqualibet  altapotione  &  quidquiddevua  exprtmttur  non  6i- 
bmy  vuas  reccntcsficcafquc  non  comedent  cunclu du bus  qtubtu  ex  voio  Domtno co- 
fecrantur ,  qw.dquid ex  vtnea effepotcfl  ab  vua pajfa  vfqueadactmum noncomedet. 
Omnitemporefeparxttonis  fus.  nouacula  nontranfibitpercaputemv(queAconu 
pletumdtemquo  Domtno  confecratur  yfwclus  ertt  crefcente  cafa tecaptttseius. 
Cur  enimucro  fponfio  hominibusfa&a  obRgaret  vnumquemque ,  fce- 
lerifq^  reum  faceret,  &  prarter  odiof*  perfidia:  cnmenvo  uod  importat  fi 
violctur  ,  farciendaincommodaomniafunt,  &detri;nentafbeo,qiii 
fidem  aliis  datam  fefellit :  illevero  fitinnocens  &rmlliusfla^itiicon- 
fcius,quifidem  quamfanaiirimcDcoiurauit,  c^votumpicnuncupa- 

tum, 


DeVotis  Rehgtoforum  tn fyceie.  su 

tum  ,  pcrfidiofc  nequitcrq;  polluit  ?  qui  pcnuptis  modcftia:  rcpagulis, 

quod  iucc  palam  in  Ecclefix  conlpc&uiolcnni  ccrcmoniafpopondit 

communi  omnium  Dco  Gcncraton  animarum  noftrarum ,  munificcn- 

tiflimo omnium  rcrumprocrcatori,abiicit,pronihiloputat,ciurat? 

Quacunqutpromttttmm  De$ ,  mquit  D.  Athanafius ,  nonea  atmdc  mfirafunt>^t^ 

Jcd  Dct,&Jiindc qutddefraudamus ,  exptlatto ejt & fairtlegtum.  >•  *'* 

Quod  ad  libcrtatcm  Euangclicam  attinct,quam  obiiciunt  quidam, 
facilis  cft  &:  cxpcdita  rcfponfio ,  Serutre  Deo  rtgrurccft^  ncquc  cft  in  rcbus 
humanislibcrtas  vlla  maior  &  gratior ,  quam  qux  nos  a  pcccati  fcruitu- 
tc  vindicat ,  qtia?  in  infami  cv  libcriorc  carnis  liccnua  rcpcntur.  Dc  hac 
vcro  fpiritali  libcrtatc  optimus  illc  magiftcr  aicbat  RtgnumDetintraros  L***?  *'« 
tft.  Et  Apoftolus,  St  spirttufada  carnu  mort  jicaueritu  yvtuetis.  Vbi  vcro  ca-  R'm  8  f** 
romclius  cocrcctur,  ftultxappctitioncsfubiiciunturrationi,libcrfpin- 
tus  in  mediis  difficultanbus  vigct  &  triumphat,nifi  in  familiis  rcligiofis? 
Quibus  itcm  pollicitationcs  ccntupli  facix  &c  xtcrnx  glorix  mcrces, 
nifiillis,quicgrcgcChriftianorumcximii,  Apoftolorumcxcmplo,  o-  M*uh  tf.tj» 
mnia proptcr  Chnftum  abicccrunt ,  parcntcs , fratrcs,  fororcs,  vxorcm,     ^ '*  9 ' 
hbcros,  pofleflioncs,  omnia  dcniquc  crux  apud  hominum  vulgus  in 

Inhocigituromncsconfentjmus ,  vtboniomncsrcligiofibonao-^ 
mnium  vcnia  pacc  pcrfruantur ,  mali  caftigcntur ,  cxigantur  atq^  ainan- 
dcnturii, quinullohominumftudiocorngi ,  &  admcliorcmmcntcm 
rcuocari  poflunt.  EftcnimcxpcricnriaD.Auguftmi  ccrtiilima ,  quiaic-  Auguft  eptjl.ip  cUr§ 
bat  nullos  Cc  mcliorcs  cxpcnum ,  quam  qui  in  monailcriis  profcccrunr,  f  £*tfft 
nullos  itcm  pciorcs  quam  qminmonaftcriiscccidcrunr.  Diuinaproui- 
dcntiabonorumvimitcatq-,  cxquiiita  do&nna  vtitur  ad  Ecclcliamil- 
luftrandam,  itamalidarmonis  lmprobuasmalorumncquiuapctulan- 
tiaqiabutituradEcclcfiamcucrtcndam  6c  religtoncaiomncm  labcfa- 
ftandam.  Imitcmur cum  cui prxftannflimus  Vatcs  fingulari  propricta- 
tcattvihixit  butjrum &mti  quod  rcprobarc  malu  &cligcrcbonumnof- 
fct.  HocquidcmD.  AugurtinusagcbatcumitafcribitmPfalm.99.  Nr- 
mo  rosLUatfrarres  :Ji  non  vulrufallt  &  vultis  amartfatrts  ,f  ttott  omntm  profef- 
fioncm  tn  EccUJLt  haierefiftcs.  Sondtxt  omntrn  homtntmtjfc fittum  ,  ftd  omnem 
froftftutncm  haberc ftclat ptrfo.  at :  funt  Chnftunt  malt^  fed Junt  &  bcni.  Et  pau- 
lo  poft,  Inucats fanciimor.ialcsindtfcipltnatat :  nu  qwU  tdeo  fantttmontum  rcpre- 
hcndtndumcft  ?  Scc.  Et  infra , fcd  nunijutdpropter  vtrgmcs malas damnaturt fu - 
mm&fanftas&corpore&ftrt  ttu  ?  Hucfacituuod  lcribitcpift.137.adpo- 
pulum  Hipponcnfcm,  vbi  dc  quodam  prcsby  rcro  fuo  qui  fc  flagitio  co- 
taminarat:notatautcmimproborumcircconfuctudincin  vt  proptcr 
vniusculpam  ,  intcgrum vnumordincmcondcmncnt,  6chfortc  Epi- 
lcopus  vcl  Clcncus  vcl  Monachus  vcl  Sandtimonialis  cccidcrit,omncs 
talescflc  crcdant,iaCccnt,contcndant.  Et paulo  poft iftiufmodi homi- 
mparat  cum  cambus  qui  Lazari  vlccra  lingcbant .  Ibi- 


num  1. •!!•.".] 
dcmquoq; 


n  animaducrtit ,  vt  quo  lcclcrata 


Augufl.nbifupr*. 


z.Regi}. 
X.RtglS 

2>Cerinth.7J. 


y  5  4  Liber  111.  €cclejia  MiiitaKtU 

fuam  dcfeclionem  atquc  impunitam  liccntiam  poflint  obtcgerejEccte- 
-iiafticos  viros  in  inuidiam  crimcnq^  voccnt.  Adde  quod  cum  non  pof- 
iint  diuinarum  literarum  (plendorem  inobfcurare ,  qui  vbiq;  per  Ecclc- 
fkmCatholicam(pargirur  ,  faltem  corum  nomenatq-,  famam  violarc 
conantur qui veritatcmipfam  docentpopulumq-,  inftituunt.  Dcnique 
cum  oftenderct  ficri  vix  pofle  quirt  in  maximo  hominum  ccetu  atq-,  frc- 
quentiaaliquaelabesafperganturatq-,  narui  in  moribus,excmplumafc 
mutuatusmemorabilemhancfententiamreliquit  ,  Quantumlibetvi- 
„gilct  difciplinadomusme$,homo  fum  6c  inter  homines  viuo,necmi- 
„  hi  arrogare  audeo  m  t  domus  mea  melior  fit  quam  Arca  Noc,  vbi  tame 
„  inter  o&o  hominesreprobus  vnus  inuctus  eft,aut  melior  fit  quam  do- 
, ,  mus  Abrahae  vbi  di&um  eft ,  Eiice  ancillam  &  filium  eius.  Aut  melior 
„  fit  quam domus  Ifaac,cui  de  duobus  gcminis  didlum  cft  Iacob  dilexi, 

Efau aute  odio  habui.  Aut  mclior fit  quam  domus  ipfius  Dauid,cuius 
„£lius  cum  forore  cocubuit,  cuius  alter  filius  contra  patris  tam  fanftam 
„  manfuetudinem  rebellauit.Aut.melior  quam  cohabitatio  Pauli  Apo- 
„ftoli  qui  tamcn  fi  inter  bonos  habitaret,  nondiceret quodfuperius 

commcmoraui, Vorufugntjnm  timores ,  nec  diceret  cum  dc  fan&itate 
„  &  fidc  Timothei  loqucretur ,  Neminem  habeo  qui  germane  de  vobis 
„  folicitus  fit.  Omnes  enim,quar  fua  funt  quxrunt  non  qu^  Iefu  Chrifti. 
„  Aut  melior  quam  cohabitatio  ipfius  Domini  Chrifti ,  in  qua  vndecim 
„boniperfidum&furemIudamtolerauerunt.  Aut  melior  fitpoftrc- 
„.mo  quam  ccelum,  vnde  Angeli  ceciderunt.  Simpliciter  autem  fateor 
„  caritati  veftrae  coram  Domino  Deo  noftro,qtii  teftis  eft  fuper  animam 
„  meam,ex  quo  Deo  feruire  ccepi,quomodo  diffieile  fum  expcrtus  mc- 
„  liorcs  quamquiin  monafteriis  profeccrunt ,  ita  non  fum  expertus  pc- 
„  iores  quam  qui  in  Monaftedis  ceciderunt,  ita  v t  hinc  arbitrer  in  Apo- 
„calypfifcriptumIuftusiuftiorfiat,  &fordidusforde/catadhuc.  Qua- 
„propter  etiam  contriftamur  de  aliquibuspurgamentis,  confolamur 
„  tamcn  etiam  de  pluribus  ornamentis.  Nolite  ergo  proptcr  amurcam 
„  qua  ocuh  veftri  offenduntur,torcularia  detcftari,  vnde  apothecx  do- 
0,  numc^  mi£lu  olci  luminofioris  implentur. 


D  E    C  OE- 


>pean  Books,  Copyright  ©  201  2  ProQues 
produced  by  courlesy  of  ihe  Biblioleca  N> 


DE  COELIBE  VITA 

CLERICORVM. 


Cap.  XVII. 


wm 


Icolavs  Antiochcnus  qui  dc  fcptcm  Diaconis  v- 
nus  fuit ,  cum  fc  lubcns  ab  vxoris  commcrcio  iciugaf- 
lct ,  illuftrium  virorum  cxcmplo ,  qui  Dci  caufa  omni 
fc  voluptatc  fpoliabanc,  fic  poftca  hbidims  imprciTio- 
nc  atqac  pugna  captus  hnt,vt  non  modo  coniugcm  i- 
tcrum  fuam  afcifccrct ,  vcrum  ctiam  communcm  om- 
~  nibuscffcvcllctiauotcmporcncfariaquxclam&pu- 
dcndacxcogitauitatq,docuit ,  vndcvagus&infamisluxunacvfusma- 
nauit.  VigilanuanincmincmadDiaconorum  ordincm  admiFtcltant, 
qui  non  pnus  matrimonii  focictaccm  coiiilcn  t.  Vitiza  rcxiacinorofus 
&impuacnscuxnflagitiofaclibidinifux  obtcndcrc  nubcmvcllct,  non 
conceflit  modo ,  vcrum  &  prxccpit  vt  quiiquc  dc  Clcricis  vxorcs  &c  co- 
aibinasvnamvclj)lurcsproanimi  fui  hbidinc  publicc  habcrct ,  ncvc 
vllomodoEcclcnaelcgibus  ,  quasRomanasConftuurioncs  nomina- 
bat,  in  ca  rc  obcdirct,  qiubusid  pcohibcrctur. 

Pctrus  Brufius  autor  crar  Presbytcris  atquc  M  onachis  v  t  v  xorcs  du- 
ccrcnt  nifidiuinitus  prxditos  fc  contincruixdono  atquc  prariidio  fcnti- 
rcnt.  Ioannes  'Wickfus  Saccrdotcs  graui  orationc  rcprchcdcbat,quod 
'  &!pfudSacxamcntuinncgligcrcnt,quodaliKtnbHcbant.  Andrcas 
arolftadius  Archidiaconus  ln  Gcrmania  primus  fuit  qui  confuctis  Ec~ 
clciix rehgionibus  coniccratus  publicc  matrimonium  inirct :  6c  in  gra- 
tiam  huius  tar.ti  tamquc  cgrcgii  facinoris,  Ecclcfia  'Wircnbcrgcnlis  pu- 
ra  puta  reformanonc  m  cam  rcm  miflam  adornauit,  vbi  intcr  alia,  piaru 
hanc  &  nimirum  rchgiofiilimis  aus  dignam  orationcm  dccamarunt, 
Dcus  qui poft  longam  U tamimpiam Saccrdorum corcitatcm ,  bcatura 
Andrcam  Carolftadium  cagratiadonarc  dignatus  cs,  vtprimus  nulla 
habitaPapifticnurisrationc,  vxorcm  duccrc  aufus  fucrit,da,  quxfu- 
mus,  vt  omncs  faccrdotcs  rcccpta  fana  mcntc  cius  vcftigia  fcqucntcs,  c- 
ic&sconcubinis ,  autiildcm  du&is ,  ad  lcgitimuinconfortiumthori 
conucrtancui* . 

Uuthcrus 


Irrtn  hh  i.c.Xj: 
CUm  AUx  l)Strom 


Htiwon.  contra  Vii%Unt. 
Roderit  utToXotAnm  rermml 

//./».•; l<  .1  r  ,4  m  l.  fJ  l}* 

Petrmo  Blejtnfis. 


losn.  VvicUfin  fermon. 
Vt£iLnmtm»t.lomn.  Httpttfl. 
Uem  trA&Atm  de  fAfior  aU 
oficto  f.iy. 


Vviccmbuigenfi 
fain  laudcm  Ca 
Archidiaconi  ti 
mum  vx«uti.' 


iMif- 

Itadii ' 


tj6  Lib.  111.  Ecclejttz  Mtlitantis 

Luther  to  2.  Germamco  Lutherus eadem incenfus noua  & mirabili pietate  ancillam  aduoca- 
t\  1 4  &  de  vita  conm-  r«  iubebat:  fi  v*or  legitima abnueret,  atque  ncmini  eflc  dcfperandu,qui 

oali.  Cre[otte&  mult  pli-     ,  1   0  ^L .  .  1  f 

?Mmi»i/no«*ftPfMc,ptL.  adcxpfl^mvolupratem  etiam  concubinam  in  gcmalcm  torumad- 
fed  plufquam  friceptumt  mitterct.'  Sic  nimirum haerefis atque  impietas  lemperextremafe&atur, 
quodnos  non  poffumvuim  modo  laicis  matrimonii  focietatem  prohibcns ,  modo  Clericosadcon- 
pedire  nec  pritermittere,  jUgiUmrapicns.  Ecclefia vcri Sponfafilii Dei caftiffima atquefapiens, 
tlZ^tZt^^  fuos  WUwif  doarinamquefuam  muftipl^ 

txputreJormire,>v'gd*rt\  tatione  cerroborat. 

ficut  in  mea  poteftate  non  eff  quo  mtnuA fim  mtu\  itaminimcfitum  in me  efi  ,  quominu/ fimfintmnliere.  In  libro  1 
dc  vor  mon.  Qutvouet  caftttatem,  trrtdet  Deum ,  non aht er  quam fivoueat fe fore epifc opum. 

Cum  lex  data  fuit  Hebraro  populo,Mofes  aliquot  dierum  contincn- 
tiam  omnibus  impcrauit.Qui  edebant  Agnum  Pafchalcm  non  fine  ma- 
gno  arcanoque  myfterio  lumbos  habuere  praecin&os.  A  chimclcchus 
1  Reg  11.4-'  Sacerdospropofitionispanes  nec  permittcre  Dauid  voluit  neque  illis 

qui  eum afle&bantur nifi  prius  didiciflct eos  ab  omni  corporis  volupta-  j 
tcpuros&mundoscfle.  Leuitacquiqjdiuinisfacrificiisprxcrant ,  lllis  - 
diebus  quibus  facris  func~ci®nibus  diftinebantur  ,  a  nupcialis  cori  com-  «j 
AdTinimiS.        munioncabftincbant.  D.Paulus  adTitum  fcribit  Epiicopum  efTeo-i 
^^^4*4*w,•i,"» iy "  portere  fobrium,  iuftum ,  fandum ,  continentem,  vbi  animaduertendu 
eft,continenteminGr«cofignificarecaftum ,  vtS.Hieronymusinter'-  / 
pretatur:  fcdquoniammatrimoniumnoplene  continentias  repugnat  \ 
i.Tim  %.$.  adchtcoiKincntemefledebcre.Eti.adTimoth.vulteumquifubfignis, 
Seruatoris militat,non  fe  negotiis  fecularibus implicarc.  Quis  vcro  nc- 
fcit  matrimoniiconditionem  importare  illam  de  qua  idem  Apoftolus 
alias,  carnis tribulationcm, quamque  etiam  D.Bafilius  notauit  ?  Idem 
1  Cor.7  28.  quoquecdicitCorinthiisvtetiamii  quimatrimoniiiuretcnenturabc-^ 

J^^^-J^  iusconccflavoluptatcadaliquot  dicsabftincantpiarumprccum  &  ie- 
quaJetqtualugtopro-  mniorum  gratia.  Quibus eMocis Origenes ,  Epiphanius & S.Hieronjf- 
ftffs  grtgMtm  tnnumera-  mus  colligunt  omnes  Ecclefia;  addiclos  ccelibem  vicam  complcdi  o- 
bUsuveuduoUnt.  portere,  quod  eorum  munus  propiium  &  perenne  fit,  vitam  omncm  in 
"tZTiVA  ^  *dT'tU'  DcoPrec  ando&propitiandoconfumcre.  Quod fiadcamrcm focrifi- 
o  i,,  WV5  fcfaV^  >  ccmim  cft  id  ^lcftcdiuinumq-coniugiitncisim- 

Ui'mbomdA.tnLet4ttt.     Pcdmicntl^> tmban 

uincum  ,  vbi  caftimoniampresbytcris  commendathis  vcrbis ,  Ame  0- 
tnma  Sacerdosqutdtutnuafiifitaltaribtu,  caftitaudebitaicirgi.  Etin  Numc- 
ros ,  Certum  cfi  quia  impei 'tturfacr.fi  tum  indfinens m  qui coriugahbm  necefiita  - 
ttbmferumnt.Vndevi  entrmtiu quod ^us  cfifil^oPnefacrtficiumtndeLn^ 
quitndfin>nti&perpztu&fednmtr'ucaft\tatt.  M 

»  Eu(ebiusCarfaiicnfislib.i.deDemonftrat.Euanecl.cap.9.  Eosqui 
»  facrati iunr  atque in Dci minifterio cultuque occupaci ,  contincre dcin- 
"  CC?>  klPfos  vxoris  dccct ,  qui aucem  n 6  ad  cancum  aitum- 

»  pci  lunc  faccrdotii  munus,  lis  idem  fermo  diuinus  indulo-ct 

^gnuscenfcturiamquealcriptuseftordiniprcsb 

sbytcr, 


ue  cocaue  ^vita  LUricorum.  jij 

t  circunfcrt  charAdcremprcsbyteriiparcftcum vclmaximc  " 
eprchenfibilis  &  cxpertcmvxoris.   Et  cpift.iy.fcribens  ad  « 
l  rcsbyt.  vt  nuncmm  vxorircmittcrct  quam  habebat  do- 
lMcxnum  pnmum  Concilium  quo  vchcmcntcrprohibc- 
pis ,  I  rcsby tcris ,  Diaconis ,  C lcrici (quc  aliis  nc  mulicrculam 
ntrodudtamhabcant,  cxceptamatrc,  fororealiifquc  huiut  ■ 
mquis ,  additquc ,  Secprimtfumm  Pdregort  nequefoltqutfaminM 
njortio dvtungdmw :  le %e  Cdnonem  a  Sdnltu  Patribus  noflru  in  Kicd- 
mfiitutum ,  qut  mdniffietnttrdixtt ,  nequis  tmtlurcuUmfibtnirodu- 
\&:cHiccigitur tlLtm  exddtbm  tuu&trddetn mondfimum.  sitittj 
bm&tuintcrriros  mtn  firj  ne  nowen  Dei  prepttr  vos  blafbhemetur. 
piftolargrauesminasadhibct,  Stverofinecorreclicnetuttpfmdti- 
erdotnrettntrefkntlioncm  Aitdtbeirdcrtsomniplebi ,  &  fiquiterece- 
mnem  EccUJumexcommuntcdbuntur .  Idcm  ipfc  docti llimus  Att-  \ 
imaad  AmphilocluumEpiftolapacnamin  Diaconum  ftatuit 
foret.  Et  «4.Interrogationcinreg.fufiusdilbutat.  Pulchcra^ 
:lcntenaamhom^ 

uilcipiumlcmcl  Dcodcuouit ,  hicliadaliuddcindc  vitxgc-  * 
jerit ,  (acrilcgii  Ic  lcclcrc  obftringit ,  quippc  qui  fcipfum  Dco, " 
ccraucrat ,  vcluti  (hfturarus  fir.  Porro  huiufmodi  hominibus  " 


pu- 


m- 


smimftn: 


tlt 


Ltler  1 IL  Ecclefix  Jttiltantis 


Cormth.  ratmultitudo 


Corsnth. 


Ecxlsf. 


Hunnm  Vlg\Unt.c.i. 


1iib.t*inUnin.c*\6ii 


iqo  Sacerdotum  &  Leuitarum ,  vt  prarftans  gentis  moderato 
Dauid  viginti  quatuor  Cb  iVcs  conftitucret ,  quarum  quxhbct  mille  pir 
blicoaD^^ 

numerabilcmcopiamLeuitarum  ,  qui  adtrigintaoftomilhanumera. 
bantur,  a  vigintiannis  &  fupra,  vt  pnmo  libro  Paralipomenon.  perkn- 
biturjinter  quos  ordinesqui  Abiaediccbatur  o&auus  erat  ,city  Zacha- 
rias  pater  Ioannis  Bapti  fta:  prxfuit,  Per  vices  autem  rc.bus  diuinis  opera- 
bantur,  quoteinporeexquifitailliscontinentiaindicebatur,adeoq-,fa. 
turaeflctperpetua,  fifcmperiiiiifdcmfundionibusvcrfatihii(lcnt,&: 
*x  prafcripto  occupati  :.quo  ex  ritu  tanquam  vberi  8diqui<to  fontc,  O- 
tigenes,  D.  Ambrofius,  &S.Cyrillus  argumcntorumfuorum  vim  & 
pondus  hauriunt..  :yf\  . 

Alia  quardam  eft  Obie&io  cui  etiam  D.  Ambrofius  fatisfacit ,  quam 
nouitix  religionis  archite&iin  orc  iemper  atq-,in  fcriptis  habent,prom- 
ptam ex  prima ad  Timotheumcap^.  OporteiEpifcopumep vnius  vxoris vi- 
rum.  Hocautem  modo  fingularis  ille  DoCtor  fpecimen erudittf  mode- 
ftke refpondet ,  Apofiom  vnm  vxoris  virum  praciptt  ejfe  ,  non  quo exortem ex- 
iludat  coniugii  y  nam  hoc  fupra  hgew pncepti  ejl  ,fed  vt  coritugali  caflimoritaftuer 
ahluttonisfu&gratiam.  Nequeiterumvtfiltosin  facerdotio  creare  ApofloUca  inui- 
Utur  autoritate ,  habentem  enimdsxttfiLos,  nonfacientem :  nequecoriiugtum  itc- 
rare.  Et  paulo  poft ;,  Qw  iterauerit  coritvgtum ,  culpam quidem  ncn  habct  coin- 
quirati^fedpr&ogatiua  exuitur  Sacerdotu.  Et ixerum  ^Cogn  fcxinus  lon  folan 
hoc  vt  Apcjlolumde  Epifcopo &presbpero  fatuijfe  ^fedetiam  Fatresiu  Concilii  Ni- 
unitract.ituaddtdiffe  ,  mque  cUricumqucnquartt  debere  iffe qui fecutuLtcoritu  14 
fort  tus fit.  Sed  pmerea longe  clarius  ,.diftincHus,  Sclubtilius  (andbifii- 
mus  idem  Epifcopus  hb.  de dignit.Sacerdotii  cap.4.  muitipliccs  Q  nfus 
Apoftolic^ientcntiae  ,  literalem  ,  moralcm  ,  &.  myfticumprorcrthQC 
modo ,  Si  adfupirfitiem  tantum  liter*  rcfptcamus ,  prohv  ei  btgamum  Epi  copum 
ardinari.  Si  ve  oadaltiorem  fnfum  confcendimu; ,  inhibet  E-  ifcopuw  du&s  vfurpa- 
rt  Ecclefias.  Et ft  adhuc  introrfusprof,.  ndta peijb  uttris ,  tuonet  ne pojt  Cutln  Hatm 
dogmaftnfum  wueritaturEpifcpus  liaberehsmicum  ,fed  Chrifttanatn  tantum  or- 
thodoxam  &  Catlxlii  amfibtaffocietfide  1  jrt  vntus  tantummodo.vxcrisxir  O/fa- 
UcAEcclefiA  virEpifcopusvocetur. 

VcniarausadD.Hieronymummfi  | 
tronum,  Enh  nfa!  inquit,fcribens  in  Vigilautium ,  Epifccposfuifc-hris  di- 
citurhabereconfortes  :fi  tammEpifcopinominandtfint,  quimnordtnantniaco- 
nos  ritfiprtus  vxores  duxertnt ,  nuUi  coeltbt  credentes  pudtcitiam ,  imo  oslendentes 
quam  fancle  vtuanty  qu  male de ommbtts fvfincantur ,  &  ritfipragnantcs  vxores  xi- 
derint  Cleruorum ,  infmtefque de  vlnis  matrum  vagientcs  Chrifti Sacranunta  twi 
tribuunt.  Quid facicnt  Onentis  Ecclefia  ?  quid  Algypti& Sedis  AnfiAiu  yqu* 
AutvirgtnesClmcos  accpiunt  aut  contmentes ,  aut.Jivxcresbabuertntmartttijfe 
definunt.  Idem  Iouinianum  alterum  impudicitiie  gur<ntem  infcftans, 
cum,  cxcepto  D.Petro ,  neminemApoftolorum  mauimoniivniculis 

irretitum 


T)  t  COclluC  *Vlt&  CltKCQfUVth 

frctiramruiffcdixiflct,  additcontinuo ,  Accumdcvnofi 
de  crtcris  tacitum,  intclligcrc  dcbcmus  finc  vxoribus  cos  fuiffc,  dc  qui- 1 
busnihilScripturafigntricar.  Etcap.19.  cxponenslaudataprius  Apo-4< 
ftoli  vcrba  quibus  louinianus  quaft  propugnaculis  in  libidinis  caftcl- 
lotucri  (c  conabatur  .  ca  non  fccus  ac  D.  Ambroftusrcrcrt  adcamfa- 
cerdotiircmoram ,  quam  vulgo  rMgamia^iTcgulantatcm  appcllant :  ita 
TcrodiiTcrit ,  Kon&tca  Vaulm  tltgaiur  Eptfcoput  qui  vnam  ducarrxortm&fi- 
Itosfactat  tftiqui vnam  hd'ucrit  vxorem &fiitcs  tn omni  fubdttos dtfupltna.  Ctr- 
ti cmfittris  non pofft  Eptfcopam ,  qttt  w  Epif  opatu filtosfa  tat ,  altoqutfidcprtktn- 


mnon  ha 


fcmpcr pro  populo  oifcrcnda facriricia ,  fcmpcr  o-  «.  - 
>cr  orandum  cft ,  creo  fcmpcr  carcndum  matrimo-  « 
m  it  Obic&ioni  quam  patroni  libidinis  factunt, 
t  Apoftolorum  prcsbytcros  cligi  folcrc  matrimo- 
ondct  noncum  numcrum  tum  ruitTe  caftotnm  at- 
lc  illuftrium  vt  tanta  conia  Saccrdotum  mucniri 
tis  rcbus  tra&andis  ncccftarii  vidcrcntur.  Et  mE-  tpiflt.  mdVAmmxcb.fr 
ammachium  Apoftoit aut  v.rgtnts ,  vtl pofi  nuptuu con-  *dutrfm ioumx.%. 
«fsr*  rstMCAHt  sut  vntrinneJrountur .  aut  vtiui .  auictrti 


irunt  ,  autoritatcmSan&i  loann 
\iulus  cnim  Apoftolus  vbi  ad  ecn 


isnonimpoluit.  S 
o  voluit  orbis  paft 


ibus  qut  Lannam 
uyloitomivtpur- 

iftruantur^quiD.Pai». 
impiudcmcr :  iocuscft 
itcs  proricifcitur ,  fum-  Ckrfifl.kom.i 
i  in  orbc  adultcriis  for- 
conftirucfc  :  Et  quo- 
ordinans ,  Tito  dixit, 
crtmtnt :  porro  irrcprc- 


iultunninNi-  Authcn  epifcopo  Co<i, 
kcpifu&cler.  tpi  ,:■ 


ont  a  mu- 
mutiipo-"^  V| 
rcntur  v- 9trt^rt9tlur  *bt 

cuus  iuis  tomprobabt 
oniar  voto  fc  adftrmgat :  vcrum  ii 
iconatus,  Diaconatus,  &  Saccr> 
nc  votum  nuncuuarc  lilis  ordir 


jrobabunt  vi  nc-  dtttciAtur  yqu 


7xc  wm ,      ic% « covn  *  , 


karnus  ,  vt  ridc.u  nu.tuo <U-  «Wf&^fi 
Yyy    x  da,qu« 


y  4*  Liber  11  h  Ecckfa  Mihtantis 

da,qiixcommuniiurefancita&conftabilitafucrunt :  qua  in  rc  nemo 
fanus  dicat  libertatcm  naturalem  violari ,  vimquc  adferri  voluntati: 
cumcertumfitvim  &c  tyrannidem  ibi  non  efle  ,  vbi  ratio  dominatur: 
fitquepractereaconfcntaneumrationi,  vt  quandoquidemfideshomi- 
niobligata,  prarftanda  eft  atque  fcruanda  ,  idin  votis  quae  praepotenti 
Deonuncupanturvaleat,  qu2ratiocinatiocftmagniBaf1liil1b.de  Vir- 
ginitate  circa  mcdium. 

Quam  rem  fi  omnes  attentiusapudfe  rcputauerint,  fperandum  eft, 
fore  vt  pofthac  non  ita  mulri  rcperiantur  ,  qui  facile  cceleftium  pro- 
miflorum  violatores  iuuent ,  defertorcs  domo  &c  beneuolentia  exci- 
piant ,  faueant  iis  ,  qui  fpcciofo  matrimonii  nominc  mccftum  impu- 
rumque  facrilegium  obnubunt. 

Fatebuntur  omnes  commoda  propc  infinita  ex  ccelibc  vita  Clericc?- 
rummanare:innumeras  autem  difficultates  maritos  Saccrdotcs  con- 
iequi.  Itaque  Caluinus  libro  de  Scandalis  5  infe  atque  fuis  quiddam 
continentiae  fimile  optare  videtur  cum  ita fcribit ,  Ex  quo  mc  Dominus 
indereuocauitpluresannosfinematrimoniotranfegi,  Sc  ex  quo  vxor 
mea  vitam  cum  morte  commutauit  iam  annus  effluxit  cum  dimidio ,  &C 
in  hoc meo  ccelibatu  lubens  haereo.  Et  vt  ea quae dixi incommoda lal^  v 
tem  obiter  cogitatione  attingamus,  Ioanncs  Nauclerus  fuis  monumcn- 
tisprodidit ,  cum  primum  in  GermaniaSacerdoteseftradismodefti*  V 
retinaculis  vxorcs  duccre  libefofqueprocreare  coeperiint ,  tantum  fnif-  * 
fe  contemptum  Sacramentorum  confccutum  ,  vt  Laici  vel  abftinere 
mallent  ab  illis  rcligionis  adiumentis ,  aut  ea  fibi  miniftrare ,  quam  Per- 
cipere  ab  ns  quorum  manus  atque  mentes  fcelere  forent  &  pcrftdia 
contaminata-  Acciditque  aliquando  vt  fecerni  diftmcuiqueamplius 
nonpoflentClerici  d  profanis,  dc  ab  ouiculis  Paftores"  Dcniqueaat 
negandum  eftcontinentiam  fme  animi  corponfqucpuritatcm  mmen- 
d*Eucnanftis&  cceleftis  menfae  dignitati  congruere  :  aurfatendum 
meosquadrarepotiflimum  qui  quotidie  diuirus  myftenis  opcranrur' 
quique  ahis  innocentis  Agni  carnem  debent  tribuere.  Et  quidem  a- 
mmaduerfum  notatum  que  eft  d  peritis ,  eodem  ipfo  temporein  Eucha- 
nftix  fide  titubatum  ,  quo  caftimonia  Clericorum  oppuenari  cceoic 

Tn^FT  ratl°qUe  ^?^CanV  n°n  nifl  PUre  &  cafcadeundum 
elTeDeiFdmm^quemquifquepr^entem  venktur.  Exquo etiam  rc- 
aprocaratiocuiationehcetconcludere^deu!^ 

SS|  COmaltCnushoncft—  «quc  fanaimoniamretinendam 

Quod  attinetad  comparationem  ccelibisvitx  cum  matrimonio 
controuerfiamomnemtollitD.Paulus  cum^r^  matumonio, 

ager,  quainreperfpicuevhum  alreri  prtfcrcndl  Til^to 


never- 


De  ccehbe  vita  Laicorum*  54* 

[>orumTriW4fiow^wf4rw^appcllac.  Aurifcx  non  idco  pro  nihi- 
ltargcntum^qiioclaurumprxfcrat,  nccaratorhordcum,  fifru- 
m  pluris  faciat  :  ncquc  mcdicus  fmiftrum  oculum  putat  inuti- 
crucndum  ,  fi  dextcro  panchrcftum  mcdicamcntum  accom- 


DE  COELIBE  VITA 

LAICORVM. 

4Ca»vt  XVUf. 

/fS-^^^ttn^^A  A  c  1  l  e  vcnia  tribuitur  Mcrcurio  Tcrmaximo 


cMJk 


:(Tc  mi-  M 


rumct-#mf 


it  annum  i 


nta  :  fiqi 


$41  Liber  111.  Eccleficz  ^hhtantis 

appellarit  feminarium  impudicitiae,  6\r  cadc  rc  Ecclefia?  fententiam ,  Fa~ 
tuum  errorem  &  hxrefim  :  cmod  Iouinianus  Nonnis  velum  impie  tle-  j 
miennMuerfMeluiA      traxerit  vt  Matresfamiliasefticeret :  quod  Heluidius  eodem  in  gradu  Sc 
tertnjt  uerj.  em  .     conflmjli  digmrate  repofuerit  Virgincs  &  maritas  :  quodFauftus  Ma- 
nichacuscoelibemvitamdoftrinam  dscmoniorum  appcllaucrit :  quod 
„  LutheruscontinentiamnomagiseiTcinnofhapotcftatedixerit,  quam 
Lut*er.  ep.*    vo fgangu.  momiommacl vicam excitationcm :  AngeluincfTc  oportere&fecrctam 
acontagionecorporismentcm,  vtquis"V*"©"  viuat :  caftimonitf  dare 
pperamintcgritatiqueferuire  ,  idem  eflepcnitusacinfolemiaculari& 
<jigantummorccumDeobellarc  ,  e*$W'*£*$->*:^«v  ^oxui^i^x,^  :  non;£ 
magis  carcrc  vxore  qucnquam  pofle ,  quam  cfficere  v  t  vir  non  lit :  id  dir;  % 
Uem  devita  tomugtli.     &um  opificis  omnium  Dei,  Crcfcite  &  multiplicate,  no  modo  clTc  pra> 
ld  contr.  Ambrof.  Cathar  ceptum ,  fcd  plus  quam  prxceptum ,  tam  humanse  naturac  nccefl  arium, 
&  adc.j.i.ad Corinth.    qUam excrcare ,  tafiirc ,  dormire ,  bibcrc  &:  comefie  :  ccelibem  vitam, 
decimamefle  faciem  Antichrifti :  vnumquemque  adgcncrandumfibi 
IdeminCoUoquiuGerm.e.fimAQmiaiffc  ±  Deoprocrcatum  :  Euftochiumpotuiffe  D.Hieronymi 
divitacontugal.  .  l.  cl  j     pt  r.  U 

*  tentationes  omnes  extinguere :  vouerc  Caibtatem  permde  eiic  atque  u 

quis  fe  nouum  ccelum  fabricaturum  ,  autfuturumDeiMatrcm  vouc- 
ret,  o  intolerandam  infolentiam !  6  impudentiam  fmgularem  1  6  mon-  V 
ftra  &portenta  opinionum  /  o  indigniflimam  in  Deum  contumcliaiiw  j 
oprapcipitiainfandiflimorumerrorum  ,  qui  exterminari  ex  hominum 
memoria  potius  quamrefutari  debcant.At  cnimucro  libandum  aliquid 
eftcvtantifperinhocccenoinfiftendum  ,  adhonoremfilii  Deiqui  fpe-  J.- 
eimen  eft  &  exemplar  Virginum ,  &  in  fan&ifiimx  eius  Matris  pratdica- V; 
tionem. 

Matth.i?  kmlu.  Imprimis  cum  Apoftoli dixerunt  Chrifto ,  Si  iu efi  raufa hominis cum 

vxore  ,  nonexpcditnubere  ,  anfine  rationcoraculum  xternrcSapicntiaere* % 
fpondit,  TXonomncscapiuntverhimifiud  y  fedquibtudatumeft.  SuntenimEu- 
nuchiqui  de  matris  vtero  fic  natifunt ,  &  funt  Eunuchi  quifaclifunt  abhomini- 
btts :  &  funt  Eunuchi  qui  feipfos  cafiraueruntpropter  regnum  coelmim.  Ow pot< fi 
caperecapiat.  Nonne hocipfo figniiicauit ,  vt  prius di&um fuit ,  illam de 
caftitate  6c  virginitate  dodrinam  commnni hommum fragilitatc fupc- 
riorem&auguftioremcfle  ?  Annoiihocipfum<loccrcvoluitincerEc- 
clcfiac  proceres  clarus  &  illuftris  Paulus  i .ad  Coriiuh.  cum  dixit  optare 
fe  vt  fui  fimiles  omncs  cflent ,  hoceftco.ntinentcs Sccxpropnaanimi 
indu&ione  caftos  ,  fed  vnumquemque  proprium  habcrc  donum  cx 
i.Ccrmth.y.?.*.  /         Deo.  Tumadiungit ,  Dicoautemnonnuphs  &vtd  U MnumefidVsfificper- 
ntafcrintficut&ego.  Et  itcrum ,  De  virgtmbmprsceptum Domtmnm habeo, 
confilium  autem  do  tanquam  mifir  cordiam  confccuttts  a  Domino  vtfimfideiis.  Et 
itcrum ,  Vtfo  autem  vosfinefo  icttudtne ejfc.  Qui  vsro fine  vxore eflfoluitus  efi  qtu 
DominifuntquomodopUceatDeo  ,  qnt  autemtumvxoretffi  Jchcttttsefiqujtfunt 
mundt,quomodop'accatvxori ,  &diutfiuefl:  Etmuliermnupta&vtroo^ttat 
qutDominiftmtvt  fit  fancla  corpore& fptritu.  QuAautemnupueiicogua: cu* 
funtmundt.quomodo^iaieatvtro.  Ruriumeandemreminculcans  Qta  ma- 


De  ccclibe  vita  Laicorum 


nto  iur.git  vkgmem fiiam  behefai 
lc  vidua  loqucns ,  Beatior ,  mc 


oniungit7fnelitafucit.  Dcni- 
ficperntanfe  ttfcundum nteum 
*b<am :  hoccilcongrucntcc 
liuinus  Sphitus  orc  mco  lo- 


ionji-tum :  puto  autem quodcrcgo Sp.nnm 
&confcntanccdiuinoSpirituiloquor 
quitur. 

lllud autcm quodc  dc bcatiore  &  mcliorc  dixit , ctiam  m  1 4.  Apoca-  A$oca 
lypfcos  cxprimitur,  vbi  lic  bcatiflimus  loanncs,Et audiui  voccm  dc  coe-  " 
lounquamvoccmaquarummulurum  cx  tanc]ua  voccm  tonitruima- 
gnitcV  voccm  quam  audiui ,  iicut  cithatccdorum  citharifantiuminci-  1 
tharisfuis.  Etcanrabamtcanticum  nouum  antclcdcm&antcquatuor  * 
animaliacvScniorcs  :  &  ncmopotcratdiccrccanticumniilillaccntum  1 


gnumquocunqjicrit.  Hi  cmptifuntcxhominibusprimirixDco&:  A- 
gno.  Quoniam  vcro  hx  diuinarum  litcrarimucftihcationcstamclarx 
limt  tamqi  pcrfpicux ,  nunc  aSandtis  Patribusdoccamur ,  quo  tandcm 


m  coicrun 


^h.  dciis  vcrba  raacns  qni  ito, 
jnt,co  in  numcro  ponit  McU 


ic- 


Etad( 


m.  Alb<ua5  tuius Scnptoris autoritas  haud  contcmncnda  vidcjpl 
,invitaS.Matthxi,IpnigcniammcmoratRcgis  i£thiopufiliaraf 
ircinitatc  Dco  confccrauiflc,illius  Apoftoli  dudu  &:  momtionc. 
mbrofiusrctcrt  D.Tcclam  a  D.  Paulo  cxcitatamidcm  prxititiflc.  Am{fC[t%  jt  vir^m: 
abilis  Bcda  teilatur  Flauiam  Domitillam  Dco  iancxam  &c  dica-  Btdsm  AUrty^i.j  M*ti. 
iflc  ,  &:pcrcnniscaftimonixvclum  S.Clcmcntismanibuscxcc-  SM*nUl ip  tJThchf**. 
">  Mimalismifliisa  S  Pctro  m  Galliam  auicuic  primus  Lcmoui-  €  *: 

im  Dconuncuparct.Maiorquidamcxipcciofiornumcniscafta- 
timaruni,ab  InutioprxftanriEpifcopodcfignatur,  cuminEpi- 
d  Philippcnf.  ita  loquitur  ,  Saluto  Coi!egtumvtrgtnum&  cettumvi- 
.  Et  alias,  Eatmtd  in  vtrgtmute  dcgunt,  tnpretio  hdhete,  velut  Chrtfli  Sd- 
,  vtduastnpudtcttia  mantnti s  vt altare Det .  Et  in  Epiilola  ad  Hcro-  tdtmadHtrcnn^ 
iacAntioth.  VirnnesferudvtpretiofdChrifiimoniltd  Ethancipfam 
m  cidcm  commcndans,  Confecrd ,  inquit,  tetpfum  tn  caftttate  vt  Ntf- 
mtctltum  Tuaenimtemplum  UfuChrtfit  &organum Spmem Santtt. 
undcm  numcrumicfcaccrccans ,  Scit y\\\c\\\\tyquomodotetnfittue- 


rtm,&quamuifJtmmtntmusomn:umymetmtrare.  >  ^ 

IuftinusMartyridcmconfirmat  Apol.i.ad  Imp.Antonin.Pcrmulti  ^ 
orofc&o  vrriufq;  fcxus  &  fcxaginta&  fcptuagintanatiannosapudnos  m 
qui  i  puciis  funt  difciplirura  Cnrifti  aflcdtati,incorrupti  &  ccclibcs  pcr- 

durant  8c 


;4  4  L'b- 1 1 1  Ecc/tfa  Mditantis 

»  durant & glorior  me  per  om ne  gcnus  hornin um  noftrorum  talcs  mon- 
»  ftrarepofle.  HifuntinquitTheophilus  Annochenus,qtiiiuprateTOni| 
ThuphiLAntioeh.l.  i.    bonam feminati ftint ,  quiaudmnt  verbum  Uei ,  &iifaciuntvnumtri-  ' 
Atleg.m  Marcuferetnitio.  ^uo^  acj  conitigespertinet:  aliud  fcxagefimum  quoda&^M 

"  duas  fpeciat :  aliud ccntefimum  quod  virginibus  conucnit.  Athenago- 
#  "  rasin  Apologiapro Chriftian.idcmteftattir, Repcrireeftapudnos pcr- 

multos  viros  &  mulieres,qui  in  ccelibatu  confenefcunt ,  fpe  illa  addu&i 
"  quod in  tali  vitae  genere  conucrfari  prolixius  cum  Deo  pollint.  ; 
"      Clemens  Alexandrinus  L}.Strpmat.  Nospropterddettationem  in  Domi- 
num^&frcpteripfum  boneftum, amplettimttrcotinenriam,  tervplum  Spiitusfan- 
ttificantes.  Atque vt  omnes  intelligant  comprobatam  Catholicorumil- 
lam  continentiam  nihil  habere  commune  cu  m  errore  Marcioniftarum, 
quimatrimoniumcxcogitatamalitiarepudiabant ,  quod  carnem  opus 
efle diaboli dicercnt a malo  Principio  induchim,  addit  paulo  poft ,  Qui 
autemproptirodiumaduerfuscarnem fufceptun  ,  aconiugali comuncttoneliberAri 
defiderant,  indotti  funt  &  impii^& abfque  rationc  comnentes. 
a  1        Ammonius  Alexandr.in  Harmoniafua  de  fuprcmo  omnium  MagU 

• ;  i •  .l  o  ltrodilputans,aiteumdimcul^ 
i  Bibltoth.Patrum.  r         \  m  _  t>  n 

trimonioreperiuntur,pra3tuhlievitaccelibem,cumEunuchoseilcnon- 
nullos  diceret,qui  fe  propter  regnum  ccelorum  exfecuiflent.  Minutitts 
Felix  quam  late  anio  tuo  patuerit  eius  religionis  vftis  clarc  tcftatur ,  aitq-, 
magnam  partem  Chriftianorum  frui  potius  illo  virginitatis  perpctuae 
bono  ,  quam  ea»ndem  inani  gloriola  cfferri.  Et  qtioniam obiicere  hic 
aliquipoffent  cultam  ab  iis  caftimoniam  quifidbsolimnuminibusin- 
feruirent,OrigenesfciibcnsaduerfusCcllum,difFercntiaeleg 
fequttur,  Apud  Chriftianos  inquit  non  proptcr  humanos  h  onorcs,non 
propter  mercedcs  pecuniarias,no  proptcr  gloriolas  vigct  fttidiu  virgini- 
ldeml.\o.int.is  adRom.  tatis.  Idcm fuisinEp:rt.adRom.Commentariis oftcnditcuftodiam in- 
Keqtenimperprdceptu  ex- tcgritatis,ftipererogationiscfle  opus,hoccft,adconfiliumnonadman- 

fetttur  ,  fedfupradebttum  damm  perthiens. 

°fertltr'  PhiloIudxtisapudEtifeb.Cxfarienf.icfcrtMarci  temporibus  qui 

Zufeb.U.hin  f,fj$i:       Sertiatoris  facram  hiftoria  pcrtcxtiit  ,  t fllorefcc  ntis  Ecclcfia:  quafi  ado- 
lefcentia ,  mtiltas  fuillc  mulicrcs  qtla:  iu  latidata  caftitatc  confcncfcci  et. 
lJ,minvitaC*r?Jtant.\.4.  Et in  vitaConftantiniidcmEufrb.cxponit  quibushonotibjacras  Dco 

ct%'  nientesprolcqucrcttir,Impcratorinqu]tmaximiseoshononbuspro 
qucbaturquivitaTuamcrcleft^^ 

go  perpetuaru  virginum  ccetu  conftantcr  colebat,^  in  earum  mcntibus 
Deuipfum,cuifcconfcc^ 

pietas  Helena:  Auguihe  Conftanttni  matris,na  vtRufiinusannaliu  mo- 
numentis  ^pdidit,  cum  fan&as  virgincs  ad  prandiu  in  uitaffct ,  quas  qui- 
dcHicrofolymisinuenirepotuit,mdignumputansvtc6ftic^ 
officiis,ipfafuis  manibus  reucrenti*  teftanda;gratia  famulari  vcftitu  or- 
natuq-,  cibos  apponcbat,  miniftrabat  pocula ,  aqua  manib.infundcbat. 
Idem  pmereaScnptor  l.i.  dc  dem0nft.Euang.c9 .  tres  profcrt  rationes 


Minutitu  m  0&*uio. 


Origtn.contr.Celfum  l."J. 
muLtopoftmedtum. 


Rtjfia.il  k  ft.c  S. 
0 


Eufeb.l  i.deDemonft* 


/  .  \-  7)<r  coelibe  vita  Laicorum.^  -  5*5 
cur  calcbs  vita,non  tanta  fucrit  cxiftimationc  at£  prctio  antc  Euangc- 
licam  lcgcm.Prima  cft  quam  fupcrius  attigimus ,quod  cum  adhuc  mun- 
dus  in  crcpundiis  vcluti  fuis  hxrcrct , antc  &  poft  diluuium  &  propc  V- 
mucrio  legis  naturx  dccurfu,  opm  fucric  humam  gcncris  pi  opagationc. 
^cuinda ,  quod  contcqucntibus  icriprx  lcgis  xranbus  nttmcrui  corum 
torctcxiguus,qui  vcn  Dcicognitionc  florcrcnt,  qucm  augcri  parfuit. 
Tcrtia  cft  quam  diuinus  Apoftolusprotulit,quodmhiiadpcrfcdum  H<fr.7.i9. 
idducitlcx  Euangclii comparationc.  v*  ^SSS^^HBfi 

S.  Athanafiusih  Apolog.  adConftantiumlmpcrat.intcrvcriflimx 
notas  rcligionisponit,quodin  folaCatholicaEcclcfiaprofcflio  fitpcr- 
petuxvirgmirans,  quamvocatMrwy/nr  AngehufdnfctAtu.  aitprxtcrca 
mcntiflimo  Ecclciiam  nominarc  fponfas  Chrifti  cas  Virgmcs ,  qux  hu- 
ms  virtutis  iplendorc  atquc  pulchritudine  vcftirx  ornarxq;  forcnr ,  ad- 
mirationiquoq;  cilcEtnnicis,vtquxfintTcmpla5cDominicilia  Spiri- 
tus  Sandh.  At  m  libro  dc  virgin.ita  ratiocinatur,Si  qui  fc  mundo  copu-« 
lant,rclinquunt  patrcm  &  matrcm,&  mortahbus  hominibus  copula-" 
tunquanto  magis  virgo  contincns  rclinqucrc  dcbct  tcrrcftria  omnia&" 
Domino  ioli  agglutinari.Et co  quidcm  magis,quod  vc notat  D.Bahlius,  B*fiUh  vtr* vtrgin. 
magnum  acprxclarum  quiddam  ciic  oportcat  virginitatcm,vt  quc  ho- 
mincmincornipribiliDcofimillimumfaciat.         \  , 

S.IoanncsChryfoftomus  vireiniratis  laudcsnrxconin^inrrinrrU  rA~i*  j  »  • 

/  "ijjiiiiuuj  i.n.v..    pia.LoniO  IUO  COnCClC-  Chry  ifl  .;<•  Virg m  e.ix 

brans,intcr aha  pronunciat  tanto  matrimonio fupcriorcm  vidcri,quan-  *m**U .  ^<p 
to  Itclmcn  oibcs  iublimiorcs  funt  tcrra ,  &  quanto  bcatarum  mcntium  *j  9j&im$ 

condmohumanamimbcallitatcmfupcrat.  Imo  vcro  fi  acoiratms  rcs  rSS^^iTSSJ^ 
pcrpcndatur,illamcorporiscxquifitamcaftimoniamAngclifortcman-  jM^.tiilTi?S 
tcirc ,  quod  m  carnc  dc  carnc  ipfa  glonoic  triumphat,  quod  xtcrnis  fpi- 
nubusminimccftconccflum.  )  *•«  «fi  tfin^. 

Cyrillus  Alcxandrinuslib.il.  in  Gcncfimdocct  quodtamctfi  Chri-,,  ^lWfW*** 
ftianiraagni  faciant  marrimonium,phiris  tamcn  iinc  comparationc" 
duccrccam  vitam&fingularihonorcprofcqui,quxnos  proximc  ad-" 
mngit  Deo  cc iabcnrtum  rcrum  cura  molcftiaquc  cxipoliat ,  cum" 
ccrtum  ut  mantum  iolicitum  Cilc  qtiomodo  placcat  vxori,  6c  diuiium" 


mtfi « 


>.ib.rcccnictciariilimum  virtutc  Ammoncmin 
initatcxuumtraduxiflc,  aim  ipfo  nuptiarum 
Itolx ad  Coi  inthios  fponlx lcgiflct :  vtrumquc 
tcmcontulillc  ,diucrla  tandcmpctiiflc  mona- 


Jtis iius ad ^tcrnam rci mcmoriam rchqHit,qucmad-  Sotom  '.^.hijtj 
npcratorcdictum  propo(ucrit,quodiubcbat(vcrba 
li  (acraram  virgincm  vcl  ad  nuptias  contrahcndas 
,vcl  laiciuo  folum  obtutualpi  jcrct,  maximc  omniu 
itarct,capitis  fupplicio  mul&arctur.  Et  lib-9.dc  Pul-  ihm  tpct. 
npcratorisiororc  itafcribit,  Primum  quidcm  Dco 
Zzz  .  virgint- 


j^/f,  Liber  XIL  Ecclcjiit  Militantis, 

vir<unicatcm  fuam  dcuouit ,  dcinde  &  forores  fuas  ad  idcm  vi  tac  inftita- 
tum  educauit,&c.Et  vt  perennis  eflct  pukherrimi  &C  religiofiflimi  faci- 
noris  memoria ,  magnihcum  &  admirabile  donarium  quoddam  m  Ec- 
clclia  Conftantniopolitana  dcdicauit,in  e©que  vncialibus  literis  expri- 

mitotamrem  curauit. 

Tertntt.  I  deVirg.  veUnd.  Tertulliaiius  tam  cetrum  tamqueinceftum  facrilegium  arbitratur  no 
fT*'  modo  violare,fed  velnudare  velo  virginem,vt  exclamet,  O  fdcrilegd  md- 

nusqu&dicdtum  D.o  habitumdetraherepotueruntl  quidpeiusaliqitisperfecutorfe- 
UtmUMvxtemtti.    cijfet/ihoc  dvtrgineelettumcognouffi^ 

d  l  nt  Ma~6i*7icz  omninolegiinus vtbonumfcilicet.Quidtamcnbonoiftomeliusiitac- 
cipimusab  Apoftolo.Etarioinloco,ian6titatem  finenuptiarumdam-- 
nationenouerimusjC^lcftemurj&pracrcramus  ,non  vtmalo  bonum, 
fcdvtbonomclius. 

CyprU^ifiiplm.&U  D-  Cyptianus  pios  aculeos  fubdensvirgrnibusadexcellentis  vit* 
btt.Virgin*  perfe&ionem  ,  praerogatiuae  continentiae  dona  enumerat  orationc 

^attollit^arq^intercaeterajPrimafcntetiainquit  crefcere&generarcprae* 
„  eepit,fecunda  continentiam  fuafit.  Cum  adhuc rudis  mundus  &  inanis 
„euetcopiamfcecunditafe  gcnerantes  propagamur  &  crefcimusadhu* 
„  manigeneris  augmentum.  Cum  iam  refectus  cft  orbis  &mundus  im- 
3,  pletus,qui  capere  continentiam  pofliint ,  fpadomim  more  viuentcs  ca- 
„  ftranturadrcgnum.  NechociubetDominusfedhovtatur,ncciugum 
„  neceflitatis  imponitquando  mancat  voluntatis  arbitrium  liberum.Sed 
,,cumhabitationesmultas  apud  patrem  fuum  dicat  meliorishabitaculi 
„  hofpitiademonftrat:habitaculaiftamelioravospctitis  carnisdcfideria 
„  caftrantes  maioris  gratixprasmiirm  in  cceleftibus  obtinetis. 
AmbrXi.ip.j*  D.  AmbrofiusinEpiftol.adPapamSyiicium  ,aim  lupos  appellaflct 

»  eos,  qui  decora  virginitatis  malitiofe  negare  audcnt,  verba  magni  Apo^ 
»  ftoli  vhrrpat,  Qui  virgmem  fudm  iungtt  bene  facit ,  &  qui  non  iungit  melrus  fa- 
»  ctt.  Hxc  enim  cogitatquxDeifunt,illaquacmundi:iliaconiugalibus 
»  vinculiscolIigatfl.eft,haecliberavinculorum,illafublegc,  ifta  fub  ^ra- 
» tia-,bonum coniugium pcrquod eftinuentapoftcritas  lucccitionis  hu- 
?5  manac,fedmcli0rvirginitas  ,perquam  ccelcftisregni  hserediras  acqui- 
„  fita,  &  ccclcftium  meritorum  reperta  fucccflio,  eVpermulicrem  cura 
fuccefiit,pervirginemfalus  vcnit.Etepift  <>.hbriprimi,  Nos  fane  nuptta- 
rumvounonajpernantesdcctpmiHs.quiLiu  velamwi  interfuimus ,  fed  vimnutn 
mptiasDeodeuotas  marne  bonortficentialwnoramm,  Et  qnoniam  certi  ho- 
rnincs  malcuolcntia  ieiuni  &  fcelere  polluti  longe  diuerfa  rationc 
loquebanrur ,  cum  fidei  Catholics  detrimento  ,  codem  ipfo  in  ioco 
aiacrorum  communione  eos  alienos  &  anathematc  confixos  decla 
rat  &imprimis  Iouinianum,  Auxentium ,  Gcnialem ,  Germinatorcm 
Feliccm,Prontinum,Marcianum,Ianuarium  &  Ingcniofunv,  eofq;  no ! 
rninat  tncentoresnoudhdrefis&recentisbl^hemtatnuentores^  Dc  ca  £ 
re  expoftulat  &  qucriturcpift.ij.  h.5.  qUam  adEcclefiam  Vcrccllenfcm 
irumt,deduobuslib^ 

tionc 


^LecMe  vita  Lai 


ron.  Apol  prolibris 


Cione&  Barbatiano,qui  continentiam  tcmpcrantiamque  ridcbant,cof- 
quc«#^  tyw«rwindigttat,c\:  addit  ad  cxtrcmum ,  fuerunt  nobtfcum ,  fed 
**»pteruneexnobis.  '  'J 

^-Hicronymuseodemipfotcmporcrloi^it^arigratiapollcns^o-  1 
dem  ardorc  pio  incenfus,  pro  cadem  vcntatc  bcll.gci  as ,  eoldcm  aduer-  TT^  *™ia™"°- 

iinoscruditadifputationcvrgensnfdcm  nornc  vcrbis  Interloutntdnum  ^ 

j>~,'d  m         -n   •       •     1    *  n  i       K  y^iUl5>inr€ri0innunum  mtnt:  tnterhnir.:nnnm  e^ 

t  mstftdcontenttoeft,  in^mxuquod^eexdqitttvtrgtnttdnnt^  n.t,fl„.nunuo.Q ,  qncd 

mm:  tiepdrum  velmbtl^nosmultumintertfft  dtcjtmm.  Et  paulo  poft ,  Aurum  'O.txAqtttttn^inttMtmu- 
vtrgtnttdtem^ergentum  dixtmm  mjtrtmonium.  Ctnttftmum  &  Stxjotflmum  &  *  no>  fuh,,a*mt" :  'u* 
tTtctfimumfm8um  de  vnj  terrd  expofutmm,  &  de  vnofementeotntrdrt  Itcet  muU  >*fHm™l*th,l> »>«'* 
"™*#r4Miifiiimfr#.Etm^  * 

dcsnuptiisdctrahcre,quiaDcobcncdidxfunt?Noncftdctrahercnu- 

Alia 


[hamcVp*rpctuum,prxlcmm^^ 
hquando  fc  ncmirvm  cx  Doftoribus  Ecclcfix  plus  odifle  quam  Hicro- 
nymumjquip^auilcmpcrinoichabcatdclcciumciborum^ciunium, 
virgimtatcm.  Scd  vidcamusan  D.  Auguft.cuius  ordincm  arq-  reeulam 
complcxus  fiicrat  ci  magis  arridebit.Inpnmis  autcm  a  Poflidonio  inrcl-  % 
liget  c.  16.  vitx  illius,  diuinum  hunc  virum  &  co  honore  quo  perfunge- 
batur  AgniiTimum^mulicrctilas  omnes  domus  fuq  adiru  prohibuifle,fic 
¥t  nc fororem quidcm, tamctli  rcligiofam ,  atq-,  cxtcraru  antiftuem ad- 
mitteret,non  confbbrinas.non  fratns  fihas  ctum  Dco  lancliilimis  rcli- 
gionibas  confccratas,  cum  diccrct  quamuis  proptcr  illas  quidcm  nulbf 
pcriculifufpidocflcpoflctjquxillastamcnaflcdhrcntur.aut  in  comi- 
tatu  forcnt,laquros  tendcrc,aut  rumoris  fabulam  fpargcrc  poflc.In  So- 
liloquiisautcmoccurTcnsccnommhominumobicdioniquihoncftif-  *V**  W<p|Eihr«,m 
fimam  animi  voluptatem  capi  folcre  diccrct  cx  matronis  qux  pulcher- 
rimianimidotibu^^uJarivenuftate,pudorc,gi  atia,<  xccllcntium\  ir- 
tutumchorofcpr.-^^n.\rxfouMir,  <^jntumjvt^\\:yYch  UcttcdmptH«e- 
rei'  >  cumulartbonuomntbtuynthil mtbt tdm  fngtcndun: qujm u ncubttum efftdc- 
creut:  mhtltjft  ftntto  quod  mjgis  txjrccditutJtjmmumvml'mtqujmbl<ndi- 
mentjfaemtnu,cerprumquetllt  contjftwfwe  quo  vxor  bjbcrt  nonpotcft.VA  pau- 
lo pot%ira libi ic modcrari  atq;  mipcrarc pronrcrur,vt nullam  nec qux- 
rcrc  ncc  duccrc  nccattingcrc  fceminam  vclit.  Et  alio  in  loco  dc  piis  mu- 
iicribtis  loqucns  qux  infcruiebant  Apoftolis,  duo  quxdam  magni  mo- 
mentidocctadcoshomineserrorclibcrandos,  qui  in  fcrce  huiusxui, 
vfuram  ncquitixvoluptatnqucdctcndtinr.  Altcrum  cft  non  vxoresil- 
las hiiflc,(cd  vt  iororcs comitat as,  vt ftudio  pii/q;  officiis atq-,  opum  ab- 
undjntia,inCTauiirimisIaboribusiIIisadeflcnt:  AlremmcftD.Paulum 

abeaipfareahftinuiflc,tamctnvtipfcait,potcftatcmconccu7imqiic!i- , .     m    ,  ,  „ 

k^rr^rihihcrrr  •  vcrba  kncT-iifimt  TWWjcli<»,-  C^r   u   1    ,  l*tm  At*l  l  dtottrib.  Af. 

bertatcm  naocrcc.  \troa  lancriuimi  uoctons  nxc  lunr ,  Hocquidam  »4r£.r  / 

nonintcl!igcnrcs,noniororcmmulicrcm,cumil!cdiccrct,nunquidn6 

Zzz    x  "  habcmus 


Idtml.dtS.Virg.cAI* 
lbid.c.2}. 


54J  Lib.  III.  Ecde/ict  Jviilitantis, 

»  habcmus  potcftatcmfororcm  muliercm  circumducendi,  fed  vxorem 
»  mtcrpretatifunt  :  fcfellit  cos  verbi  Graeci  ambiguitas  quod  &c  vxor&: 
55  muliereodem  verbo  Grcce  dicirunquanquam  hoc  ita pofuerit Apofto- 
5>  lus,vtfallinondebuerint,  quianequemulicremtantummodo  ait  fcd 
»  fororem  mulierem  ncq;  ducendi  fed  circunducendi. Veruntamen  alios 
n  interpretcsnonfefellithaccambiguitasquiafororem  mulierem  nonv^i 
»  xorem  interpretati  funt.Sed  tanquam  e  diuerticulo  ad  decoraveniamus 
5>  &priuilegiaccelibisvitxcVcontinenti2e?atquedeeare  ipfum  loquente 
audizmus.Proftttoymc[uhJ)Munt  magnumaltquid  pr&tercmros  in  commu- 
nuHaimmortalitate  quihabent  aliquid  /am  non  carnis  in  carne.  Etinfra  lib.  de 
S.  Virg.exponensjllamfentcntiam  funt  Eunuihi,  &c.itaIouinianife&a- 
"  torescoercct,  Qujdveracius,quidlucidiusdicipotuit  ?  Chriftusdicit, 
55  veritas  dicit,virtus  &  fapientia Dci  dicit  eos  qui  pro  propoiito  ab  vxore 
"  ducendafe  continuerint  caftrare  feipfospropterregnum  coelorum ,  Et 
"  contrahumanavanitasimpiatcmeritatecontendit ,  eos  quihocfaciut 
"  praefentem  tantummodo  neceffitatem  moleftiarum  coniugalium  deui- 
5  tare,in  regno  ccelorumamplius  quicquam  caeteris  non  habere. 

Libro  i.contraduas  epift.Pelagian.Iulianumfcribit  appellauifle  Ca- 
tholicos  Manichasos,vt  prius  quoque  fecerat  Iouinianus,qui  ore  impio 
atquefacrilegovirginitatemDeimatrisoppugnabat ,  aequabatque  nu- 
ptias  caftitati :  ncc  ob  aliud  inquit  San  6his  Dodfcor  id  obiiciebat  Catho- 
V  iicis,nifiquiaeos  videri volebat accufatore$  vel  damnatores  efTc  nuptia- 
rum.Qupd  Nouatores his  quoque temponbus  fimili  artificio  moliun- 
tur.Idem lib.2.  Retracl:. cap.i.  ait  haerefim  nequiffimi  Iouiniani taatum 
Roma:potuiiTe5dumpudicitiaEmentum  coniugiibonoexaequat,vtfe- 
rantur Nonnae  plurimae  vinculis  matrimonii  (e  obligafle ,  quarum  inte- 
gritas  ck  caftimonia  nulla  prius  fufpicione  laborauerat,  additque  llli 
monftro  Ecclefiae  communcra  confenfionem  fortiter  &  generofe  obfti- 
tifle.  Etcap.i^.lib.debonoviduitatispraeferri  matrimonio  continen- 
tiamviduarumfcribit,huicautem  virginum  caftimoniam.  Etalioin  lo- 
Idtm  t.dt  bon.eoniugal  f.8.  co^Bonum  Sufanm  in  com  gali  caftitate  laudamus.fcdMkni  bonum  vidtu  Anna, 
1 1>. d* Ciuit.  c.6.  ac multo  magis  MartA  virgtnis anteponimus.  Quam  cnWnc~tionem  felicitatis 

librisdeCiuitateDeicumtribustabulatiscomparat  qux  in  Arca  Noe 
fuerunt,&triplicifru&uEuangelii  tricefimo,  fcxagelimo ,  &  centefi- 
mo,  &  lib.de S.  Virgin.ca.3  o.  vlrimos  eos fructus  vtilitate  &c gloria  prx- 
cellentes  ad  opcra  fupererogationis  rcfert. 

Atque  vt  iUi  ipfi  qui  matrimonii  iugo  tenentur  intelligant ,  quemad- 
modum  fefe  gerere  ex  mente  S.  Auguftini  debeant ,  fi  voto  fe  forte  obli- 
gaffent,haecfapicntiffimi  viri  monitio  eftlib.de  fide  ad  Perrum  cap.3.Si- 
miltter&comugAttvm&conii^  peremem  Deo  voue- 

rintconttnentim^ouerintlefu  votiobnoxiosdettneri ,  neciamfibt  debere  commi- 
xttonemcarnisquamprimttaslicitam  habuerunt  ,fid  Deofe  debere  contimntum 
quam  vouerunt.  Et  quoniam  proci  corporis&  hirudines  voluptaws  ldcn- 
tidemfremunt56cmculcantprohiberimatrimonmm ,  hxreiim  cxcirari 


De  cotlibe  Vtta  Laicorum.  549 

latianomm  &  Encratitanim ,  &  do&rinam  illam  Docmoniorum ,  dc 

quji.adTimothcum,enid^  jtm*0la  eontr  FsuJT. 

MumprchbttquihccmdlumejfedKtt,  non  qut  hutc  bono  jliudmelmxntefonit.  MmmchtC  6. 

Dcniquchominum  qucrchs  fatisfacit  qui  roganr .  Vnde  fubliftetgcnus  Idtm  debon,contug*la* 

humanum.  Vtmam  inquit  omncs  hoc vcllcnt duntaxat  in  chai itatc  dc 

cordc  puro  &  confcicnria  bona  &i  fidc  non  fida,multo  citius  Dci  Ciui- 

tas  complcretur ,  &  accclcrarctur  tcrmmus  fcculo.  Quiidcnimaliud 

hortan  Apoftolum  apparct  vbi  ait  cum  indc  loqucrctur.  Vcllcm  omncs 

cfle  ficut  mcipfum :  aut  m  illo  loco,hoc  autcm  dico  fratrcs  tcmpus  brc- 

uc  eft,reliquum  cft  vt  qm  habcnt  vxorcs  tanquam  non  habcntcs  fint, &c 

qui  nent  tanquam  non  fientcs,&qui  gaudcnt  tanquam  non  gaudcntcs, 

cVquiemunt,  tanquamnonementcs,  dc  qui  vtunturhocmundotan- 

quam  non  v  tantur,  practcnt  cnim  figura  huius  mundi. 


DE  CORONA  SA- 

CERDOTVM. 


C  A  ?  V  T     X IX. 

O  n  eft  vtdchacreplunbusdifputandum  vidca- 


ifidor.i.i  .dcdiut"  c* :  c  * 


ltacompc 


ficri  quod  non  prudcntuni  cogirataratiopoftu- 
lct,animaducrti  nocimprimisdcbct.iammdcab  mmm 
cxoncntc  rcligionc  qua  vocamus  coronam  C/m-  * 
ccrum  id  vfu  fuiflc.Ifidorus  rcra  ad  D.  Paulum  rc- 
rcrt qui  vt  Iuda:os  Nazarxofq-,  pclliccrct ,  comas 
fuasinTcmploconfccrauit,  &inflammasholo-  Higfon9^ 
caufa fuit cur D. Hicronym.co facto  ftupcfa&us  >tfon9t79' 
ilc  fic  ln  hoc  tc  rurfum  intcrrogo  cur  caput  rafcris, 


fpondcbisncl 
Ormnnus 


lalizarcnrur  qui  cx  Iudatis  crcdidcrunt. 

copus  Conftantinopoht.  in  Thcoria  Ecclefiaft.  fcri-  Gcrmanus  Pacriarcha 
:D.PctrumaGcntilibusiirnominixcaufa,quodtum  ConlUntinop.  m|Thco. 

.  :  ...  1         •  ruEcclcfultica. 

Lncipiorumatc]-,  rcorum,vtc«>pillosponcrcnt.  Dcin-  TcnjurM  CMpilii  fAeerdotmf 

;lia;muncribusfiintaddidi,  piaquadamimitationc  tyrotundteiM  ptlor*m$- 

Zzz    t  mdccus 


55  o  Lib.  1 1 L  Ecc/efa  Militamls 

, .  f  a .  nin  decus  &  infiene  religionis  id  conuerti(Te,quod  vile  prius  defpicatu ta- 

Aia  jectto ,  vtce  coront,  ttl        r  .     „  i  r%  v ,  ■  r»  •     •     «  i 

jjfwet qjtam  Qhrifitugtfl*  *luc  mir5cl*  nonori fibi  ducerent atq;  gloriae,cum  Pnncipe  8c  coryphcto 
utt.Dupltxceronxcircum-  Apoftoloruminnumerornancipiorura&famulomm  Chrifti  Iefu  cen- 
pofit*  capiti  faterdotit ,  ex  feri.Bedavcncrabilis  D.Petrum  tulifle  coronamputat,vtfpincamillam 
taptUorum  figntHcatione,  Domini  eeruicibus  impofitam  femper  in  mente  memoriaq;  gcftarct ,  & 

imagmtm  refert  veneran-  r  r.  ,      .    .  *  *? 

tticapitit  ApoJloliPetriqui,'  moncretClcncos  eorum  vitam  continuam  quandam  lmitationem  virae 
tum  mtfm  tjfet  ad pudt-  Chrifticfleoportere.  addit  e  ritibus  Ecclefia:  nullumnugis  fequendum& 
tatiooem  Domini  &  Ma-  ampleftendumvideri.  Alii opinantur  coronam  hicroglyficum^fle  perfc- 
gifinei tonfa tfl ,  ab iii  qui  ftionis  quod rotunda  fieura  atq ;  fph  erica  maxima fit  omnium  quas  Ifo- 

ctutfermoninoncredebant  „nt.-*    ^  •  *  1 

Bedais  degtfl  AngU.xt..  ^iuiaquid iit,  hoc conltat,  eum  tonlura morcm  efle antiqyimmum. 
Ammtan.  l.it.  Nam  praeter  ea  quac  paulo  ante  protulimus,  Amrsianus  Marcellinus  au- 

tor  cft  Apoftatae  Iuliani  temporibus  Thcodorum  quendam  extremo 
fupplicio  Paganorum  crudelitatefuifle  afTcctum ,  quod  puerulos  quof- 
dam  totondiflet,quos  Ecclefisc  dedicabat.  Cyrillus  Otreium  Epifcopu 
Melitenfem  refcrt  qui  feniore  Theodofio  imperantc  fl orebat  vt  ex  5 .  li- 
broCodicisintelligitur,Euthymiumfacrisvndisciutum  renunciauifle 
Ledorem,cum  de  more  ipfius  comas  totondiflet.Res  perfcribitui*  in  vi- 
taEutKymiiapudMetaphraftema  quo  Lipomanus  tomo  5. 

ApudD.Auguftmumctiamlegimus  cp.147.  inmore  pofitumfuiflc 
quondam  vt  qui  aliquid  obtincre  a  Presby tens  vellent ,  eos  per  coronam 
obteftarentur.  Ita  S.Hieronymus  adcundem  Auguftinum  fcribens  yperco~ 
AnicttepadGaU  Epifc  c  ronam  Pvcc*tm^ut*l'^uo nominc  Alipium & Euodium.  Conftitutio 
4 .&referturdfl.i3  Cal  Amccti  PaPx  I2«lam  ante  mille  quadringentosannos  lucemvidit,  qua 
Prohtbete  fratrts      ba-  monetEpifcopos  vt in  dioecefi  quifq;  fuaprohibeat  ne  vllus  dc  Clericis 
betur tom  i.ConctL        qui  exemplo eflc  omnibus debent  virtutis,honcftatis,  pudicitiar,graui- 
tat!s,parere  Apoftolo  recufet,C<?Wrfw,inquit,W0«  nutriant.feddefupercaput 
m  modumjpiurt  radant :  quiafuut  difcreti  deknt  effein  comierfattQneju  &  m  ton- 
fura,& omnihabitu  difcre/idebentapparere. 
ConcilCarthag  4  cap.^.     Eadem  Conftitutioreperiturin  4.Concil.Cartha<T:Can.4  i.vbi  ton- 
Ir^ZZbaZ™  *'  ^d^^^g^nisCknciscommcndatur.  Etin  Aglthcnfi  pra>cipitur 
ComilAtath.can.zo.      vt  Licnciquicomam  ntitriunt,ab  Archidiaconis(etiamfino!uerint}in- 
?.Cer.:iM  iS.  uitidctondeantur.  Ncq-,  dici potdt  huiufmodi  Canones ,  ad  Acoftoli 

pracceptumidpcrtincrcdequocp.adCorinth.  Vtrficornamnumatwm- 
mima  eft  tlh :  nam  hac  quidcm  ratione,Tradkio  Apoftolorum,Summus 
Pontifcx  Anicctus, Sc  Concilia ,  nihil  noui  Clcricis impofuiflcnt ,  cum 
P.Pauli  fcntcntiaarquc  adomncs  facros  &  proranos  fpeclet. 

DeCoronaSaccidonsfpcciatimEungiiusScholafticusHb.5.  hiftor 
c.  i^.fcribit  Martianum  Leonis  gcncrum ,  Anthcmii  filium ,  cumres  ilH 
noncxanimiicntenriacccidiflct,  Carfaream  Cappadocix  dcmicraiTc, 
indemiflum ab  Impcratore TarfumCiHcia35vbicomaabrafa  pi^byter 
dclignamsclt.  1  1 

Gres.u*xi»r*t.tnM*xim.     Iam  Epifcopos  ctiam  corona infignes fui(Tc ,  luculenrus  D  Greeorii 
Nazianzeni  locus  dcclarat  in  orat.contra  Maximtim ,  qui  cuma  pcca  & 

bacnl*! 


7>*  (orona  Saccrdotum.  s s  t 

baculo&canina  philofophia  fubiroad  Epifcopi  digniratcm  cuafifTcc; . 
dceodcq-,  hmihbus laruis  picraris didhimrutt ,  adpxftcrjlis  muneris admi- 
niJtratHnm  nthtl altud  ommno  tontul  fatum  q.i0d  conum  m  akndi  &  ornan- 
M  turpterftuduerantjxferint, 

TurorcnfisGregonusmagm^^^  T      .  '  ) 

ccDumknbu^^^ 

inligniaculiffe,quippcquiparrucftufusnihil  admoda  capillornm  ha- 
bcrec,quamfcncm  quandam  acq^  orbcm  in  coronx  modum.  Contra 
veroSidonius  Apollinaris  ncfcio  qucm  Germanicum  reprehcndrt  Epi- 
kopura,  quod  inter  aliavaniratisindicia,  quibuslcuiinmc&nimium 
iniporruncfciaclabat,coronamctiamaliaquam  c^teri  forma  geftarcc 
Scd  vt  curiofis  hominibusfarisfiac ,  quacuor  omnino  obicftionibus 
refpondcndum  eft,qux  ficri  in  hac  concroucrfia  poflunc.  i .  cft,  quod  in 
co  confu  imitari  Gcncilium  my  ftas  tk  (acrificulos  vidcamur.  i.  qnod  Ec- 
clefia&pietatis  adminiftri  omnium  ludibrio  obiiciantur,  fi  adfacros 
ordincsnulIuspracccrconfos,vulfos,rafos,glabrofq;  afpircc.  $.quoddi- 
fertcidi  Dco  frr prohibicum  Lcuicic.n.  ^.Qupd  D.Hicronymusfc  E- 
mphanhis  quorum  magna  cft  in  omncm  parccm  aucoricas  improbarc  iU 
lam  conluetudinem  vidcanrur. 

Quod  ad  primam  obic&ionem  attiner,generatim  rcfpondcrur  non 
idcoreprehcndiEthnicosquodea  cerrmoniaarq;  morcvtcrcntur ,  fcd 
iropium  finem  conuclli  &  exagirari.-nccK cnim  in  eo  fcclus  conlcifccbac 
quod  honorem  adhibcrcnt ,  quod  laudarcnc ,  quod  vcncrarcntur ,  fcd 
quod  ca  omnia  fallacibus  Diis  ftygiifquc  Iaruis  tnbucrcnr; . 

Namalias  Ucicumminimcnobisfafq-,  eflct  laudareNumenatq;  vc- 
nerari,eiq»  ftudium  omnc  noftrum  volunrarcmque  dcfcrrc,  quod  Cimfc  \ 
1*"  VcteribusergaficTlciosDcesadhibcrcntur:  Scelusquoq;  cflctvti 
ccnmonns,aufcultarc  Doctoribus,ftipcm  largiri,obfccundarcprincipi- 
ousvirisatquc  Rcgibus,quodilla&lcxccnta  funilia  communia  nobis 
funtcumPaganis.  Hitrhtm  $  mE  k 

Quarc facnficuli  Baal adorent li  ita lubec &  vcnerencur  Genium illu  Vfidl \£str  '*f$. 
fuum  Deumq-nonpeificicnt  vri  Eliasa  fuocolcndo  vencrandoq^  ab-  tutmnn  ttrftu  pibt  />«- 
ftincar.  Saccrdorcs  Ilidis  &  Serapidis  pilos  corporis  omnes  abradanr,  -v 
quocies  libitum  fueric cx  animi  fui  fcncentia:Sanc  D.Paulus  cofccratio-  ^broi  5;  JVf )  Jj 
nis ,  iuc  dic  id  prxftabit.  Tragenii  &  AfTyrit  Iudxis  confincs  tondeant  ca-  ^JrZ^Z^uZ 
pilloscVinTcmpI©NuminiorTcranr,noiipropcercaNazarari  a  piofuot*'»  Ttmfb  nmmmi  tjft- 
nioredcfiftcnr.Romani  vrSuctonius  fuis  monumcntis  reliquir  primam* 
barbara&cincinnosfaMisnuminibuscorffccrcnt:  Ezechicl  quidc  ccr-r^'u/w",DM^ 
tc  Dci raben tis  vocem  lubcns  cxciptct.Er tufilt  bomnisfumfibigladtum  x-  ToZn^mtr^mm  B*r- 
iutum  radmHnftkt  &  ajjumes eum  & ducespcr  caput  tttum  &per  krfaw.Neaj  bd  *uHm*e*A  c*+ms 
nosfegniorcs  crimusin  hac  ipfa  ccnimonia  obeundacx  Concihoruin  finiftt^dtauMhane. 
mcntc,^  Canonumdecretis&EcclclirCatholicxvfu.  Suet  tnSertnec.xi.  #5»*J# 

Qupd fpcclat ad aJtcram obic&ioncm  ccrtum cft  Domitiantim  Im-  ^p^o^ 
pcrat.  cuin  Apolloniwtm  Tyaacum  m  cuftodum cradidiiTcCjimpciafft  Thpn  hb  7.C.4.  - 

vtr 


yy2  Lib.  111.  Ecclefi*  Milttantis 

™&y*k*iis'Ur*ity*i  -vticapillisrionfinc  ignominixnota^&prolixaPhilofophiae  barba  nti- 
?pe»$ ,  ^«*>«"^»*«^  darctui".Etfiquacfidcs  PfcudoProchoroadhibcndaeft ,  idcm  ipfeDo- 
*iv$t,  yi^ti^y  hrt  ««mjtianustondcrifanaiffimum  Ioanncm  Euangclii  fcriptorem  &om- 
wi^n.™ft.77.  fieri  confueuit  qui  ad 

tmpitit  horrefdtcapillH*    metalla  damnarcntur  ix  praefcrtim  Chriftiani  forcnt :  qui  vt  magis  ridi-  ; 
CiceroRofcioComoedo.  culictiam  vidcrcnturfcmitonficapitis  illuuie  dchoncftabantur  vt  me- 
Nonnetpfumcaput,&fu-  minit  S.Cyprianus.  Id  ipfum  dehominelcuiffimonarratM.Tullius, 
£S&St£LucianuSdcmorioncquodam,Suctonius  dc  comatulis  quos  Impcra- 
gaUidiiatemvidenturiLu-  tor  Caiusquotiesfibioccurrerent  occipitio  rafo  deturpabat. 

cianusia  couiuio.  Mcxq}  ingrefjut  deformu  quidam,derafo  capite,pauculos  capiUos  invertice grflans ,  eofque  crifli, 
inmorem  ereclcs.  Suetoniusin  Caio  cap.  5^.  Pulchtos  &  comatos ,  quoties  fibioccurrerent ,  occtpitio  ra- 

fo  deturpabat. 

Jftbr.it  t^.  Sediis  omnibus  refpondetur,id  ad  Crucem  Chrifti  opprobriumque 

German.inTheoria.        pertinere,atq-,  ad  improperium  de  quo  monct  Apoftolus  quod  fane  cu- 
habeturmBtbl.  PF.        pidepnmi  Chriftiani  hauriebant  imitatione  D.Petri ,  fi  Germano  Con- 
ftantinopolitano  credimus,aut  potius  ipfius  filii  Dei  cxemplo :  Ncq», e- %* 
nim  videtur  conucniens  delicata  efle  mcmbra  fub  capite  fpinis  horreri-" 
i.Cortnt.i.zj.  te  vc rcligiofiffiiTius  aicbat  Bcrnardus.  Sic  nimirum  Crux  olim  fcandalu 

Iudaeis,ftultitia  Gentilibus ,  nunc  virtus  &c  Dci  fapientia  dele&is  $cxtcz 
Plautusin  Amph  A£t  j  ;nxgl°r^^efponfisrePutatur-Addc  quodpraetermyfticumillumfigni- 
fcena  i.  vtegohic  hodie  ficatumde  quo  hactenus  ,hieroglyphicahacnotaClericifignificare  o- 
rafo  capite  caluut  ^/>i/iwmnibusvolunt,fcliciirimosarbitrarifefc,quoddiuin^feruitutisindicia 
"pilettm.  ferant.EtvtRomanicireumtendere  mancipia  folcbatteftimonio  quo- 

SutmarU  tempeflateme-  damferuitutis,vtM.VarroTacitufquemcmorasit,aliquado  ctiamcof- 

uafiffent  ,  rafis  raprttbUA  ,  j  1         •  11     *  .  ....     .  . 

Diu  -vota  /^/^W.demradeDammargu  Sicilharbi- 
<videLuci*num  tn  dtalog.  trabanturtum  libcrtatem  fe  a(Tecutos ,  cum  primum  fe  Deopietatiquc 
mancipa(Tent.PraetercafignificareeorituvolebantCRm  e  communivi- 
romponius  Arb.  ta  tefc  in  pormm  Ecclcfiafticx  difciplin*  contuliflcnt,fu<riiTe  eos  fcopu- 

Audto  non  Itcere  cutquam  1  ,A  ,      n.r         .  L.      ..  .  /-        •  ^ 

tnonaUumin  mars  lta*tl°s*  adcluos  mimindo  allifanauigia  plunmorum  &hauftafiiifle< 


con- 


CertuautemnotU  eolpu- ximo  eaPte  oftcndetur,tacitc  eo  gencre  tonfus ,  alios fcque monebant,  \ 
gunturomnes,  aluquid  m  proprmmeiie  Clciicoramnon  dcflcrc  modo,vcrumetiam  vt  Scriptura 
mvolamanui ,  altiautem  loquiturdeuorare  pcccata populi . 

W"^£Mt  l-°hlCf0r  ?ftmt  °hm  5™  ?  S5«rdotescomaS&baAarf 
habent  radcrent.  Refponfio.  Verum  quidem  eft ,  ted  caufa ibidcm  apponitur, 

Idem  ibiitm  millurefert  Cap.l9.LeuitlC.qu0d  nimirum  Iudad  in^Egyptoapnmis  annis  inftituti 
j,  Syrii  ttmmmm  cum  aut  coruml;beri,quiinmcdiabarbarie  &  vaefano  cultuidolorum  vitam 

Itm^T^s  ^^"t.^dcteftabikilludfcelusmagnaanimipropenfioneferrentur: 
+"«  9-     7-  ■        quarc  eam  nmnmz nationes  & prxferrim  Syri,non  alios Sacerdores  ad 
remdiuinam  adIiibercntquamrafos,quiqueetiam  corpus,  vtetiamnu 
Turcarum  My fts.languinc  fufo incidcrent :  prouidus  omnium  rerum 
parcns  cum  monere  populum  fuum  vellet,  nca  vicinisvllam  partem 

impic- 


De  Tonfura  Rdigioft  jj/ 
impietatis  mutuarf  mr,  caprt^ 

tuiiic  cauiam/cnpturx  dixxinx  verba  dcclarant,  Nontnrotundum  attondt- 
bttu  cowam.ncc  raditit  barbd4,&fuper  mortuo  non  inctdetis  carnts  veflrat ,  ne%  fi- 
&r«ahqu«autJltgmdtdfacitM  EgoDominut.  Addequod vtanimad- 
uertit  Ifidorus,in  vmbtis  adhuc  legis,&vcluti  monogrSmo  in  Teftamc- 
toha?rcbant,fub  Mofisvclamcnto,quodcuma  Chufto  fublatum  fue- 
rit ,  Saccrdotes  &  Clcnci  comas  dcbcnt  abiicere  vt  legis  Mofaicx  vcla- 
mcntum  rmuierisnomine  a  magno  Paulo  diuinitus  cxprcflar.  Ad  cxtrc- 
ubcs  illas  vctcrum  ccrimoniarum  diflipatas  atq; 
numfolvcritatis  rcfplcnduit. 


aboIitasfuiflc,cuic 
RcftatvltimaO 
nioQ;dcpromr>ta.< 


manusfumctin  ^^.caputEzcchicl 
»|r*ftiwi,rria  duntaxat  illum  in  animo  habu... 
Ethn!corumrcpudiandumc(Tcdoccat,tonfuram itcm  vfqucadcutcm 


isquidcui 
&  (j.Ifais 
vtmorcra 


rumvirorumpi 
phan.s.IdcmE, 
nachoscxacitai 


pilorum  vcihgio ,  &  frcqucntcm  radcndx  barbarconfuctudi- 
crtimapudOrientis  populos  vbi  longc  promifliorcmquam 
itc  barbam  alcrc  confueucrant.Quod; attinct ad  Epiphanmm  E^hdH.hartfU. 
nrcprcncndcrccomatulos  voluitqui  capillos  in  gradus  for- 
miftris  inurunt,varic  difcriminant,  Nc  inquit  mcrctricio  mo- 
aui  cHciaris  nzt  cnim  ipnus  vcroa  iunt  Conltitutioncs  Apo- 
□fcrcntisquas honorihco  nominc  Diuinam  Scripturamvo-  c**fl<t.Ckm,Kv< 
,  non  alias  hngcrc  ammo  &  cogitarc  poflumus  quam  quae  no- 
ur.  Huiufmodi  cnimmonitioncsgrauiflimo- 
monumcntisrcpcriuncurtumkcris  tum  pro- 
sobcandcmhanccauCim  Mcfopotamix  Mo- 


rfia  fihos  in  tonfura  rcuercndos.Hac  igitur  in  rc  vt  in  < 
alris  abuius  tollamus,&laudabi]cm  viiim  rctineamus 
quc  vlla  rationc  com mi ttamus ,  vt  proptcr  aduco-  J 
mia  quxdamrcm  ipfam  pcrdidiflc  vidcamur. 

*f(o)M» 


DE 


Lib.  t  Th  Ecciefict  ^\dilitantux 


DE  TONSVRA  PRO 

PRIA  RELIGIOSORVM 


ET  NONNARVM.. 


£  A    ?   V   T  XX.. 


ecclefc  6.  VbitfteilUom- 
nt«  tontmtnttr  prpmtferin 
sutifig**nseum  ctueisfigno 
Sacerdes » tondtt  trintu  di- 
HffW  beatitudinit  ferftmu 
W  Umansyexutum  %vefl  e 
aliamdutt.  &jnfra. 
Torro-  tonfur*  crtmum-Ui- 
tammundfimam  indtcat 


I  vcrum  eft  Magni  Auguftini  eximii  Do&ortf 
efTatum  3  omfiia  quae  communi  Ecclefiae  mora 
tenentar,  ad  primam  Apoftolorum  inftitutio- 
nem  eiTe  refercnda,cum  obfcurum  eorum  initni 
in  tenebrislatet:  omnino  heceflc  eft  tonfurani 
ipfamreligioforum  ad  puram  &  primaeiiaih  A- 
poftolorum  doctriham  reuocare.  Clare  impri- 
tammuna:j><m*m  *w*  *^ssz^\"&***m2Z/  ^iis  atqueperfpicueipfius voxahtiquitatisid  co- 
tfc nu'J*figurafyai*a.-  iirmat. Diuus enim Dionyfitfs c.  6.  co&leftis  Hierarchise docet Monachu 
tonderiprrus  opcrtere,quam  folitudinem  capeffat,&vefte  indui  a  com- 
mimialrorum  more  diftinftam.  Sandhisquoque  Athanafius  lib.de  ve- 
ravirg.idemfcribitdevirginibusDcofacris.  Qupd  pariterkcitin  Vitis 
PatrumeruditusPalladius  cap.41.  &  Abdias«onfutilisaut©rih  vitaS. 
Mathaei  Ipfigemam  memorat  Regis  itthiopum  filiam  huius  fanftiffimi 
Apoftoli  manibus  caftimoniae-velum  excepifle. 
Mtron.tp>+%'*. M  D.Hieronymuseprft.adSabinian..de relrgiofis  verba  faciens  ^gyprf. 

?vatque  Syrix5Moris  inquit  eft  in  ;£gypti  &Syrias  Monafteriis,vt  tam  v9 
>,  go  quam  vidua  qu*  fe  De6  vouerint ,  &  feculo  renunciantes  omnes 
?rdelmas  fiscuh  conculcarint,crinem  Monafteriomm  Matribus  ofterant 

5vdefecandum,nonintea:opofteacontraApoftoIivoluntateminceiTuro 
„,  capite,fed  ligato  pariter  acvelato.  Nec  hoc  quifquam  prxter  tondcnte* 

houit  &tonfas,nifiquodquia£bomnrbusfit5poene  fcitur  ab  omnibus. 
Etahoinlocodeveftituhariimloquensaitomnium  vnum  fuiflehabi- 
mm>tcaminiadtergendumfolummanus  vfas:  A  virisaiKem  fepara- 
Idtmtpiftv  ds9bitu?*ul  n conlueuiffe,ne anfamvllam hominum maledi&is  rurnoribufq-  darct 
c  D^m^oful$  teftattiridem lib  3.de  Vitginibus  his  verbis,Tempiis eft 
„  fororfanaaeaquatmecumconferrefoles  beatx memorix  Libcrii  prs- 
\  »KP5«euoluere?vtquo  vkiknftior,eofcrmoaccedat  gr*tior,  Namquc 

iscum 


Le  Tonfura  Religiofi  jj  ; 

Uatm  in  Seruatorisnoftri  Nataliad  Apoftolum  Petrum  virginitatis  ,p-  H 
tcflioncm  vcftisquoq-,  niutarionc  fignarctquo  cnim  mclius  dic  quam  H 
quo  virgo  poftcntatcm  acquifiuit ,  atq-,  ctiam  aftantibus  pucllis  Dci  co-  ? 
plunbusqu^ccrtarctinuiccm  dctua  u>cietate,bona5inquit  filia  nuptias  " 
dcfidcraiti,Et  c8.lib.ad  Virg.lapf.Lugubns  tibi  accipicnda  cft  veftis,  <3c  u 
racns  ac  mcmbra  fineula  digna  caftjgatione  punicnda.  Amputcntur  cri-  U]:i 
ncs  quipcr  vanam  gloriam  occafioncm  luxuri*  prxbucrunt.  Totum  * S "? 
corDusiniuriis&iciuniismaccrcturcincrc  afpcrfum  &opcrtum  cilicio" 
ocrhorrcfcat,  quiamalc  fibi  dc  pulchntudinc  placuit.  Itcm  ibidcm,  H 
No  cs  rnemorata  dicm  Sandhim,  dicm  Dominicx  rcfurrc&ionis  in  quo  * 
diuino  altari  tcobtulifti  vclandam.  PrartcrcaEpift.)o.adSabinumrc- 
fpnndctiis  qui  fa&um  clariilimum  Paulini&  vxoris  cius  carpebafH^ 'v 
guod  multamfalutcmdiccntcs  mundo/cfcad  Monaftcrium  contulif- 
fcnt ,  quiquc  rcprehcndcbant  Chnftianos  quod  vcftcm  mutarcnt  cV  ar* 
tondcrcntur,cumin  iinum  rcligiofaifamilix  fucccdcrcnt ,  Hxc  inquit 
qu*  corporco  alpetcu  hunt  turpia  iacrofan&a:  rclieionis  contcmplatio- 
nc  rcucrcnda  iunt,vt  qui  ifta  rcprchciuiunt  ipii  m  laqucos  rcprchcniio- 
nisanimasfuasinducant.  Paulopoftcoshomincs  cum  Micholc  com* 
ponit ,quam  afpcrius  Dauid appcllauit ,  quod  iniita  lcuitatc  magnu  tc+  : 
gcmcontcmpfiirct.vcftc&inccfliidiuinain  arcam  honorantcm.  Opc- 
rofum  haud  rorcNltiuimodi  Patrum  autoi  itates  congcrcrc ,  qux  vctcrc 
hunc  bccleiix  morc  conteitatum  raciunt:ted  fortc  congrucntiuscflc  vi- 
dcatun»rei  notx  myftica  ligniricationc  quarq;  ad  morcs  fpe&ct  cxqrerc. 

Ccrtum  cft  atquc  cxploratum,  procrcatorcm  omnium  rcrxuri  Dc«m 
cum  vaftitatcm  populo  fuo  commmarctur,  prioj  Vatum  prxdT&ionib9 
monuiiic,ruturosgcmitus,&:lamcnta,cV:  euuliioncscapilloru,  vtcum 
orc  Ifaix  dcnunciatur^iif  DomtnmDcus  cxcrcituum  indtetlUddfletum&rf*Ullu' 
ddpLnclum,ddcdlutttum  &  ddcwgulumfdcci.Ap\i<ic\xndcix\czvs.^Sic  Dcus 
luxum  illiustcmporis  vanitatcmquc  cxagitat :  In  tlU  dic  dufarct Dommm  Ideme.j.v.i 
trndmentum  cdUeamentorum  &lunulds  &  tor^uts  &  momlu  &  urmtliu  &  m#- 
ttM  &  dtfcrimtndltd  &pcrtfceUdes  &  murtnuldi  &  olfuclortoU  &  tntures  &  *n- 
*  <mlo>  &    '  '^ 

cw  &fpecuU  &Jindoncs  &  vittds}&therijlra  :&crttpro  fuaui  odorefotor&pr$ 
;  wufuntculw ,  &  procnfpdnttcrtnecdlutttum ,  &profufctd  pccloruh  ctltcium. 
QuodMicheaspaucioribusquidcmillcvcrbis  fcdcadcm  viatcv  fpiritu 
pzofcamzur^Decdludre&tondcrefuperfiliosdcltcidrum  tUdrum,dtLtacdluttium 

Communisnatur^fcnlusidEthnicisquoqueliominibusinfinuabat.  r 

C,„iPf,n,t)  ,,,  v,ril  £%1imil*-m#»minir  R  »Anln*  mi/>TJ«t«i  k*»k£W«.    '  ^UCf.  in  C 


;,cum  tnftcm  hornbiicn 


js  authorc  Luciano.So-r4//j7#  mindjfiumwdxh 
itur,fummittcrceapillu/^«w  Archmi  mvw 
dc  Iulio Sz  Aucufto Cxdrc  «fe  U§? ^h*nt 


Sotrat  i.z  htji.c 
Centil  Toleu  j.  t*n  u. 


S$6  Ltb.  /77.  Ecclefa  Militantu 

SurrTT  lul  quoddercisVlpianwsIurifconf.Senecaaliiqueteftantur.Pro 

lcmigitur  rationem,Religiofivtfetriftcs&  mcerore  confcftos  fignifi- 
rWe  Vttuttnna.harbaw  r^nt,  tum  proptcr proprias  noxas ,  tum  propter  flagitiofam  vitam  caetc- 
capillumquefubmiferitinee  rorum ,  fibi  comas  prafciderunt  eo  more  modoque,qucm  Paulinus  de- 
«ntea ademerit quam vin  jfcribit  epift.  7.& Saluianus  MaffiHenfis libro  de prouiacnt.Dci cum  mi- 
Dlffi&  flm  H-  ^nbiIcm  Ecclefix  Afiicanx  confuctudincm  deplorat.  Et  quoniam  fa-  j 
bellis  Paulinus  cpift.  7  lutisinimicusDacmon  eatonfura vilesabie&ofquereddebat,fiebat{ae- 
NaaJeant  &temfantco  pc  vt Religiofiminus  pii,quiqueinanitate  commoueretur ,  crekere  co-  , 
/<rttW/e>f^4^»^//,masnoninuitifinerent  contramoremcaeterorum.  Qua  de  rc  queritur 
nonvefttbutttaufMferb,,  D.  Auguftinus  Tradatu  de  opcr.Monach.c.  3 1.  vbi  diferte  ait  Apoftoli- 

[edhorrtnttbu*  ciltctu  ku  \?  •   \       o  i        r     t  r  ^       r  •  -^S 

mtlts.necchlamide  curta-  cumillospraeccptum  violare&:  pcrturbarc  Eccleliam.  Quaefuttctiam 
Imijedlaguiupalltati :  net  querela  S.Epiphaniiaduerfus  Mefopotamiq  monachos  &  Religiofos. 

halteo ,  fed  vefle  fucctnftinectmprobaAttoKfecapnufrontecrinitiJedcaftatnformttattcaptU^ 
tqualtter  tofi,     deftttutafionteprdrafi3^  ornatupudtatU inornatt.  Eptphan.  hircf  80. 

Nic^num  Concilium  in  Arabicis  Canonibus  adeo  clarum  eft  &  per- 
fpicuum,vtIulianusimpiusreligionis  defertor  cumMonachum  fimu- 
lare  voluit ,  radi  fc  curauerit  vt  meminit  Socrates.  Et  tertium  Tolctanu 
Concilium  ftatuit,vt Epifcopi  &  Presbyteri  tonfuram,faccum ,  &  eine-  > 
resillisadmoueant,quimuiaamab  EcclefiaindicT:ampcenitentiamq;'1 
ptiblicclufcipiunr.  Atqjhaccprinceps  &palmariaeftTonfune&abra* :1 
fconis  fignificatio  praeter  eas  quas  fuperiori  capite  attulimus.Et  fi  omnia 
placet  excutere  diligentiufquc  cxaminare ,  quadn  admittendis  proban- 
difquerehgiofis eueniunt, ficreperiemus,nihilmyftcrio  vacuum, nihil  i 
quod  noninfignc  quoddam  ad  mores  documentum  contineat. 

Nominis  mutatio nouam  quandam  vitaerationem ,  mundi  contem- 
ptum,rerum  humanarum  defpicicntiam  notat.  Veftitus  omms ,  turturis 
mftarperpetuogemere,cceleftisfponfiardere  cupiditatc  monct.  Pro- 
fcfliovitamiignificatabfconditaminDcoinChrifto;  Et  quemaclmo- 
dum  Iob  exhaufta  rc  familiari  bonis  omnibus  fpoliatus  capillos  fuos  to- 
tondit:^ 

ic  ninil  quod  magnopere  amittere  vcreantur ,  Chriftum  vnum  fibi  lau- 
&£ri        *  tads  loC°  effe> nudosfe  vcllccrucifixumnudum 

Qffisvcroramdch^^  q- 
mento  qneriDoffitquod  res  diuina r  plurimifiant,cadWca:temnantur, 
QmsnonexckmetcumRcgmaSaba^Omundi  Rcxpollcns  &beite^ 
quamfehcesillitu^uiintuodomicil^  qui  fcmpcr  incredil 

bih  tus  fapienti*  fuauitudine  perfunduntur  !  Qu]s  vericJ-  Salomon 
quam  tu  pacifer  humanisgeneris  Seruator,qui  ccemrn  cum  ter»  con  ? 

pnnccps  magnam  habeat  feruorum  vanetatem5quis  neeire  tamen 
teft,quinvclutiatricnfesillifint,carimaximc&t 
regio  palatio  femper  hsrent ,  eius mandatis  obtcmperaAt,  adomnS 

prompti 


Ub.10  11. 


De  Vtftitu  Rcligtofofum* 


557 

prompti  8c  cxpcditi^quiquccagratia  parcntcs,amicos,&  fortunx  cofn- 
moda  rcliqucrunt? 

Aut  apparatiflimum  illud  conuiuium  &  foiritalc ,  dc  quo  fapiens, 
nunquamint^r  homincs  vifum  &  rcpcrtumfuit,  autabiispcrcipitur, 


nimi  lolii 


lndillima  quictc  folc 


m  copiam  &  vbcrtatcm  diuinitus 
;mundi  parcns  cum  inufitato  2r 


DE  VESTITV  MONA- 

CHORVM  ET  ALIO-  f 

'V  .-.       RVM  RELICIOSORVM. 


Capvt  XXI, 


V  m  intimaqujc  inrcccuu  an 
cxtcmocultuin  hominum  cc 
poiTint,  cumquc  non  minus 
vt  (acri  homincs  fcccrnantur 
Dcoconiccmrunt,  quam  vtr 


d<  ac  vcftitu ,  ccrtu  intcr  h 


,  non  nin 
rm  vcnirc 


1  mcmo- 
la  infpc- 


Nicacni  p 


Idcmrcfcrtqucm- 

lio,runicac3tcilicio 
.D.Bahliuscpift.i. 


Nicxnam  can 

um  Monscbt,  tm 
mont.de  s  ktbemnt  slts  tn- 
Juments  ,  &  a/tos  tveres 
an+m  iaesi  :  ey  tondetnt 
cspnt  in  medum  corons>, 


'■C.deEpifc.Mdient. 


r*a$*nd.i.cu&s.4t 


558  Liher  1 II.  Ecclefa  Miktantis] 

S.Epiphanius  haerefi  20.de  Tonfura  difputat  deque  veftitu  eorum 
qui  Deo  confccrantur. 

D.Gregorius  Nazianzenus  orat.11.quam  prsefente  Genitore  dixit  dc 
rccpnciliandis  Monachis .,  ponitante  oculos  qualisdebeat  eorumeflc 
cultus,inceflus>ck:vit«ratio.ImperatoresTheodofius,Arcadius& 
noriusEdi&o  expreflc  vetuerunt  ne  mimi  &  Hiftriones  religioforum 
veftitumintheatruminducerent.  DiuusIoannesChryfoftomushom. 
5<>.adpopul.Antioch.  & 69. in  Matth.de  veftimentis  loquitur  e  capra- 
rum&camelorumpilis  confe&is,quaefui  temporisReligiofi  ferebant 
corufn  imitatione  quivitam  in  terra  cosleftium  semulabantur,  Helix, 
Ioamiis  Baptiftac,Apoftolorum.Ioanncs  Caflian.lib.i.de  Inftituris  Cec- 
nobiorum,  copiofc  de  hac  tota re difputat,& imprimis  cucullum  inno- 
centiam  &fimplicitarcm  paruulorum  ait  cxprimere. 

Sozomenuslib.3.hiftori32cap.i3.proditTabennefiotas  cultufuiflea 
reliquis  i€gypti  Monachis  difFerentes ,  &  velamentorum  fignifieatio- 
;Theedsr.inUf{l.T*tr.e.i4:  nes  tropologicas&morales perfequitur.  Theodoretus  in  hiftoriaSan- 
dorumPatiumdeeorundem  ciliciis  tunicifquc  memorat.  CumTer- 
.  tullianusadChriftianam  rcligionem  animum  appulit ,  quodcontigit 
.ImperatorisSeuerianno  quinto,abiecitTogam  ,palliumq;  fumpfitre- 
ligiofishominibusviitatum  ,  vtexternohoccultuChriftianamiimpli- 
citatem  innueret.  Et  quoniam  a facetis  quibufdam  hominibus  ea caufa 
fuit  irrifus,fcripfitlibrum  de  Pallio,qui  primum  in  eius  operibus  fibilo- 
cum  vendicat. 

•D.Ambrofrus  lib.i.ad  Virg.lapfam,reuocat  in  memoriam  eumdiem, 
quo  fandto  altanadmota  veiumexceperat.Et  lib.  3.  de  virginibus  refert 
Papae  Liberii  verba  quibus  mirabilis  illePontifex  vfus  fuerat  in  vclanda 
Marccliina  in  Natalitiis  Chrifti.  Et  in  Epift.3  6.  quandam  veluti  pertexit 
Apologiam  pro  clarimmo  viroPaulino  atque  eius  vxorc,qui  cum  muu- 
do  valedixiflent,veftem  Religioforum  inducrant,  eofque  vchementius 
mcrcpat,  quieumornatumcontemnerent,  cumtamenlfidisSacerdo- 
tumcultumboniconfulerentqui  vique  ad  fupcrcilia  ipfa  radi  confue- 
ucrant,hortatur  autcm  Religiofos  vt  infolentium  hominum  di£ta&  ca- 
uillationes  magno  animo  perferant  cxempio  Moyfis  qui  Chrifti  Scrua- 
'tonsoprnob^  honoribufqi  prx- 

tuliflet^Dauidis  quoque  xmulatione  qui  ante  Arcam  inluce  &  confpe- 
auvniuerfi  populi  tripudiaflet,  cxemplodcniqueIfaix,quinudis  Ptt- 
dibuspcrvrbem  ingredicns  prcedidtiones  tuturarum  rerum  fundcbat 

p.Hieron^usinvitaS.Pau^ 
detumcafa^ 

^&'efe^m-^*^«nus  An^mus ,  nec  nifi  folenni- 
bus diebus  Palchar &  Penrccoftcs ,  honoris  6c reli^ionis  cxufaeeftaba 

Je  diuinus  Helychio  di  cipulo  (uo  reliquerit monens  Euangelmm fuum 
am.facccam,cucullum&palliolum.Etcpiftol.4.adRnfticum 

z.monet, 


AmbrM*ikvir£l*pfcs. 


Zrod.z, 


tunicami 


De  Veflitu  Religioforum* 

x.monet,  vt  quid  vcftis  ipfa  fignificct ,  qua  induitur ,  diligcntius  apud  fc 
rcputct.Etrurlumepift  8  cap  ;  Dcmcuhdimcmorat  EuftochiuinPiti- 
Ixhliamfubuo  prctiola  moniha  fcgraucs  ccnlibus vmoncs  ardentcf- 
quc  gemmas  abicciflc ,  &  prouolutam  ad  matris  pcdcs  iacuiftc ,  vili  pal- 
liolomtcdam.Etcpift.15.  adMarccllam , idcm  dc  Afclla rccitat , quam  • 
aitloco  prctiofiflimjtveftis,  quafibiantca  vchcmcntcr  placcbat ,  tu- 
nicam  fufciorcm  induiflc,vtco  inftrutlu  mundi  vanitatcmluxumquc 
damnarcc.    r  «  Vr 

Concilium Carthagincnfc  4.cap.i  i.ftatait,vt  Virgo cum  vclandrfad 
EpifcopumaccctlcritjCaipfavcfte  amiciatur,  quavtircliquo  vitaecurfu 
dcbct.  Etcap.104.  dcclarat  viduamificam  Apoftolidamdationcmin- 
currHlc,camrcligiofam  vcftcmponit,vt  matrimoniumincat.  S.Auguft, 
incpift.109.quam  adNonnas  iiuc  Monialcsfcribit  ,monctvtomncm 
veftiura  luxum  &  prxfcrtim  in  tcncris  capitum  tcgminibus  vitcnt.  Se- 
ucrusSulpiriusinyitaSan£bMartinicap.7.auftcram  vitar  rationcmo- 
rarionefuapcrcurrcns,quaraTuroneniis  Monaftcrii  religiofi  complc- 
ftebantuF,ex  lis  multos  ait  camclorum  fctis  fuiflc  ami&os. 

Poft  hacc  tanta  vctcris  xui  teftimonia,qui  veftitum  religioforunt  fibi 
cxagitandum  fiiracret,  is  profcfto  acontumelia  ConftantiniCoprony-  C$dr$nm  inCtytnym] 

mi  non  longc  abcfle  vidcrctur,qui  Monachos  in  Araphitheatra  o- 
raniura  irrifione  ludendos  irarnittcbat.  Ad  eomra  (anttifii- 
mas  fun&ones  gradura  factaraus ,  &  brcuitcr 
corum  occafione  de  honscanonja* 

tra&cmus.  '   »'  V 


$6$         Lib.  IIL  Ecclefi*  Jldtlttantis, 


DE  HORIS  CANONI- 

,;  CIS  QVJE  VVLGO  INfl 

TEMPLIS  TVM  A  RELIGIOSIS  TVM  AB 

AtllS   RECITARI    SOLENT.    ,  ; 3 


Q  A   P   V   T  XXII. 


Vm  primum  Chriftiana  fides  &  piae  religionis 
difciplina,e  fpelacis  defertifque  locis  atqueabdi- 
taefolitudinein  apertam  lucem  prodire  ccepit, 
quod  tempore  magni  Conftantini  contigit  :  fi 
quos  improbo  animarum  hoftis  reperirepotuit 
cmirTarioSj&furentismalitiaefuae  adiutores ,  ad 
turbandum  Ecclefiae  otium  &  tranquillitatem, 
cos  ipfos  inReligiofos  armauit,quos  my  ftici  cor- 
poris  Ecclefiaepotiores  efte  partes  videbat :  idque  bcllum  &  confcelera- 
tamimpreiTionemduobusmaxime  modis  fibi  inftituendum  exiftima- 
uit,  vinimirumimperioquefummo,  tum  etiam  excogitata  malitla  & 
calliditate.  -v 

Primusomnium  &aftutiadoloqiimportuniiTimus,fidominaridiu- 
tius  potui(Tet,fuit  lulianus  Chriftianac religionis  defertor ,  qui  non  tam 
armis&cruciatuumviChi^^ 

vt meminit Grcgor. Nazianzen.  martyrii  dccus  &  honorcm  inuidebat, 
quamvariisartibusfubtiliqucmachinationecallidiflimiingcnii:  cuius' 
omnem  induftriam  ponebat  in  cxagitandis  varie  illis  hominibus  qui 
primitiaefuntgregis  Chrifti,columna:Ecclefi2ecoronceque ,  fideideco- 
ra  (vt  Theologus  ille  idem  Orientis  lumen  loquitur )  polita  illius  Tcm- 
plifaxa  cuiusSeruatorhominumChriftuslapis  angularis  eft&funda- 
mentum. 

Poft  importatam  i  Iuliano  vexationem  fequuta  eft  Valctis  impictas 
qui  magnum  Bafilium  nimis  barbare  inhumaniterq5  traftaui t  Edidtum 
isImperatoremifit,quopropofitisexquifitisfuppliciis  hornbilibufque 
poenaegcner.bus ,  Monachos  onyies  ad  militiam  capciTendamadeeit 
armaqirerenda.  Quod vsfamhominis  imperiumnimiumquautu  Dei 
feruos  folicitos  habuit ,  quod  qui  iuffa  detredtarent,  comuincliofillime 

atqu< 


1>ehoru  CaKonicis.  ^Ct 

atque  indigniffimc  raptarcntur.  Scd^i  magnifica  olim  pollicitationc 
tlixit  ,  Qui  vos  tangit ,  tangit pupilla^culi  mci , brcui tcmporis  inccr- 
icfto  ipatio  ,  furioh  tyranni  immanitatcm  cocrcuit:  namcumValcns 
fulo  higatoque  cxcrcitu  in  paftoritiam  cafam  fugifTet,  ignc  inkr&o,cum 
dclcdhs  viris  c  primaria  nobilitatc  vftus  fuit,  &miicrabilitcrconfum- 
ptus ,  ficut  & priorcm  illum ,  poft  brcuiflimi  impcrii  vfuram ,  tclum di- 
uinitus  immillum  confccit. 

Inhorum  tamcn  vcftigianotata  cruorc  innocentium  ,  Conftanti- 
nusnomincinfamiCopronymus  cft  ingrcfliis  ,  quianimifuifcrociam 
&:immanitatcmcxpr0mpfitinRcligio(os  ,  quos  non  modo  inufitato 
fupplicioaffccir,  fedomnigcncrccotumcliaciicdcprcflit,  vtpxncop- 
prelli  vidcrcntur,  cum  prouidit  humani  gcncns  bonus  parcns ,  qui  Co- 
pronymovitaSc  lcclcrc  fpoliato  Lconcmfiliumfubrogauithominem 
maximc  comem  cV:  humanum ,  mox  ctiam  Auguftam  Ircnen  qux  rucn- 
tis  Ecclefixdamnafarciit ,  rcligioforumordinesrecreauit,  6c  bonis  o- 
mnibuscommodifqucnudatosfmgulari  munificcntialocupletauit. 

Huiusle&iflimxmuhcris  picratcmcxccpitdcindcNiccphorusIm- 
pcratorincrcdibiliquodamftudiocV:  amore  crga  homincsUcofacros. 
Scdpaulopoft  vt  vcnflimum  id  cffitum  cflc  vidcatur  hominis  vitam 
mihtiamcflcinterra :  antiquus&capitalisEcclcfixhoftisnouamtcm- 
pcftatem  nimbumque  hombilcm  cic  t,  contaminato  fpiritu  Lconis  Ar- 
menii ,  qui  non  modo  exagitauit  Monachos ,  vcrum  cuam  alios  omncs 
qui  illi  vitx  rationi  fauei  cn  t,  quos  nudabat  fortunx  bonis,  carcerc,vin- 
dis ,cxiliopunicbat,omniopcarrificioquctorqucbat.  Ncquctamcn 
ineocurfuimmobitatis  arquc  ncquitix  diu  vcrlatuscft  :  namcumali- 
quando  fugiflct  ad  aram  tanquam  ad  ccrtiflimum  virx  prxfidium ,  ibi  a 
hirentemilitcobtruncarusfuit ,  ncqucpaflacftdiuinx  mcntis  xquitas 
in  eo  loco cflc  homini  afyli  pcrfugium ,  qucm  locum  lcelerc  antca  pcr- 
fidiaquc  violafTct . 

Hiscxcmplisquxex  Vctcnim  annalibuseniuntur ,  iungi  poflctmi- 
(eranda  fccuh  noftri  pcrturbatio  atquc  vaftiras,  qua  prouiiuix  illx  affli- 
&xfunt,adquasflanuT»aimpurxhxrcfeospcnerrarcpotuit :  namnon 
modo  cucrCt  lllorum  domus ,  diflipata  monaftcria .  cxpilatx  opcs  atq; 
dircptx:vcrum  &  corpora  ipfa  magnis  rcligionibus  Dco  dicara,tor  fuc- 
runttantifqucfiippliciis,  tam  impiatamque  inauditacrudclitatclacc- 
rata,vtfatisconftarct  cam  cxpromptam  immanitatcmnon  tam  ab  hu- 
mano  ingcnio  proficifci  quam  ab  intcfto  &  inuctcrato  Satanx  odio, 
quo  tamiiluftrcmflorcmpictatis  6c  filii  Dci  patnmonium  cupit  cuer- 
tcrc. 

Et  vt illi  vi  &  violcntiafiint  vfi  apcrtoquc prxlio ad  nocendum :  ita 
multtaliudoppugnandigcnusadhibucrunt  minus  quidcm  crucntum 
&barbarum,  nonminustamcnopinorformidolofum  rcumftrdioo- 
mni  &  induftna  contcndcrcnr  vt  famofis  libcllis,  vci  ficulis ,  ainiquc  in- 
gcniiinonunicnris.contuniclia^malcdidhstnomcnRcligioforumvio- 

Obbb  Luent. 


Ctncii  Cthflmitnffeff. 


f 4  J '  Liber  11  l£cclefi#  Mtlitantis 

,  larenr.  San&iffimi  Hieronymi  r^jorc  da:mon  improbus  duos  excira- 
uir,Roma:Iouinianum,  VigilanWm  in  Gallia,  quorum  vnus  marri. 
monium  antefercbat  caftimonix ,  alrercodem  in  loco  dignitatis  atque 

meriti  opulentiampiamque  paupertatcm  locabat,vtcrque  vero  religio- 

Cx  vitae  perniciem  moliebarur. 

Longo  poft  rempore  Vviclefus  in  religiofum  ftatum  vim  &  arma  fua 
conucmt  cumdicerctid  vitar  genus  ab  infulfis  hominibus  excogira- 
tum;  nihileiTepleniusiitqueperieaiuscommuniconditionequamfa-- 
lutisnoftrxparens&Seruarorinuex^rcr :  Id  rorum  quod  aMonachis: 
tterer  repugnare  parenru  vcncrarioni  fcDecalogo.  Qux  fomniainfanif- 
Th^  WJ.Hf.l.b,.*  hmaqimendaciadoderefellirarq;  egregieThomasVvaldcfis,&inepri 
*-<™.«,.5.*w.  hom'n'^niolenriamrefurauir,quihauc!fatismiraripoterarquomo5o 
ish^eacusManetispotius  ftylumimpium  ad  oppugnandam  relieio- 
famv.tamadh.berer , &nonpor.usD.Auguftinicomn,cnrarioncrat- 
queerud.ramfan£citarem,adcandem  propugnandam.  Conciliaomni- 
nodUohu.Cerror.oppolueruntfe,aquibusfuitpcnitusfepulrusobru- 
tuique.alrerum  celebrarum  fuir  Rom*  Ioanniszi.fummiPonrificis  au- 
ipcm,  alterum  Conftantis  Martini  qu.nri  auroritate,  qaorum  decreris 
Concihorum  arquefenrenriis ,  huiushominisinfand  Azrefeosarchi- 

meteno  effbflum  comedrumquein  cloacam 

m,n!rTrit0  ff  Ul°  3t<1Ue  adc°  hoc  lPCo  in  q«o  viuimus ,  non  fcrax. 

n^  rj^U   UltI7ieUSf  lis§Cnmndis  diCtorumimporru! 
n.rategem.naque  audac.a  religiof,  nomin.s  dignitarem  carperenr  & 
Ecdeha-hunc  Horem  maliriofe  infringercnt ,  quemnefcioqUfa  oa 
«rb.ffim.sodi.sprofeuuunrur.  LurherusinreraliasconrSksouasid 

qu  non  corpus  fuum  idolo  Moloeh  qoafivikuuninaufoSuI^ 
di "        ^TCOrandemvota'd^onisefl'e^*dami*aconten-  ' 

^pertusfanehocquidemeftfanaiffimusBenediA.,.  • 
fuogicge :nam  vr  memorarS.Grceorius  cum  Kn„  ' nOU,no 

Wh^kS;  nc.m  e 


Be  boru  CanomcU .  ■< 
ncm^med.otonercnt.  SedcumDeusincxpiabileidfatinusaucrtiflct 
quoddam  homm,  conhhum  dxmon  iniecit  ad  tcr.cllas  nou.6rd.nis 

.tolur,S,mpr°5,taS  '  nTCUn:  ^r^nius  domLu.nafuuTct 
Uum  Z  n  ?kT  tm°  ri,C,°  dcpC"d,t '  *ui  nob,lc  vnum  domid. 
UumMrtuns  &  ianc>,ut.siub,uereatquepen.tuseuerteremolicbatur 
Aliquotde1ndcpoftxtatibus,addeprauatoshom.nummoresdiu.- 
ratuscxpohcndos  ,  Sap.cnsmundi  gubernaror  Deus  Ecclcfix  fux  pro- 

u.J.tOrd.nescU,osmor.businclytos,do(arinamirabiiicxculroS,Fran- 
cucanonim  &  Dom.mcanorum.m  quo  fubito  is  qui  Cedros  &  omncm 
L.ban.  glonam  dehoncfta.c  cupit  noftiliodio&  inflammatapcrfidia 
mcurr.r.  NamGuhelmi  auufdam  Marifconcnf.s  pc&us  dira  mu.dix 
contag.onccomplcu.t  ,  atquc  altcrius  nominc  Giraldi  Doftoris  Pari- 
bCTitos,  duorum  poft  hom.ncs  natos  ctrca  impictatc  fu.cnt  ium ,  vt  om- 

nibusingcnuvinbus&contcntionc  ,  ore.  fcnprisduosiliosnouarum 
copiarum  duccs  m  od.um  cV:  offcnfioncm  vocarcnt ,  Ordmum  lcgesdi- 
u.n.tuscxcoguataj ;  probatafquc  Summorum  Pontificum  mdiciocon- 

ucllcrcnt ,  palam&pubhccdiccrcntiisininimclicitumcflcautcmcn- 
d,carc ,  aiu  darc  opcram  ftudus ,  aut  concionari  ad  populum ,  au  t  dcni- 
quc  pie  dcpcccatis  confitcntcs  audirc.  Itaquc vchcmcns quxdam &c 
pcriculof.flima  tcmpcftas  coona  cft  ,  &  nauiculxillx  duxdiuino  in- 
H  H  h°riA- f ^U<1 VO  rint" naun'agi0 abicclx fuerunt toto mari inui- 
dixnabns&ixculi  turb.mbus  honclccntc.  Quippcilliduohominu 
cxiiUmat.oncHorcnrcs&dodtnnx  opinioncmflari ,  calhdisart.bus& 
d.iputand.(»bt.htatemultosinrraudcminduxcrant ,  nonmodoexlc- 
uitatcp«pulan,fcdipfaprimarianobilitatc&delufUsrcipublicxviris 
qutadcoldern  raalcuolcntix  fcopulos  adhxicrant.  Scdhunctantum 
tamqucncranumconatumrclig.oliinmiduoviri  ftudiorumlaudcprx- 
ftantcs,  virrutc  clanllimi  ,xui  fu.  luminafrcgcrunr,  Thomas  Aquinas  c 
1  '  a    onancntura Ord.msFranctkani  P. inc.pibus, 


E 


r      p.^iun.  uuiyuimi  ;u.icm  cv  agcnrcm,  miro 
lplcnaorcilluminatam,aItcrciudirii1imosConimcntanoscla- 
:  aducr.u^Rcligionis  inimicos  ,  qucisaDauidisaiircarcrtiulinc 
imnum  dcdit ,  Ecccuumici  tm  fonucrunt ,  &  qui  odcrunt  tc  cxtulciunt 

caput.    .»:  . ; 

Guliclmus  Matilconcnfis  cirarus  Romam  fuit  nominatim  Alcx  in- 
dri  I  V.Summi  Pontjficisimpcrio ,  6V:  iiftcrc k  coachisin  cortu  Parrum 
purpuratorum,aunbuscxcipcrcpurgationcmduorum  Oidtnumquos 
imporcntcrpaulo  antc  oppugnaucrarjuurirc^iil^fuiicftunvfpcfta- 
culum,  quo  ramoius  Hiius  libcr  vrcbatur,ouo  rcmporc  vidir  hibiro  fc  o- 
mnidignirarc  Lccicuxnudan,  boms  ipoliart ,  cGallix  finibusciiciin 
pcrpctuum,  Ludouici  Upicnriflimi  Rcgis  dccrcto.  Giraldus  autcm  non 
tanvcomcm  &htimanam  Dci  vindicismanum  fcnfir :  nampaulopoft 

Bbbb    i  ,  foluro 


j(>4  LiberUhSccleJixMilltantu 

foluto  paral  yfi  corporc  atque  rigentc ,  fcediffimac  deinde  lepra;  maculis 
notatus  fuit,  &  miierabili  vi  tse  fine  in  fumma  turpitudine  volutatus,de 
clarauitdiuinitusfepuniri ,  quod  cosimpic&crudeliterexagitauifle.tj 
.  qpilaboribusfuisEcclefiam&innocentiavitaefuftentabant,  quofque 

StsJtlrfolZ.wi,     magnus  Paulus  non  dedignaturDei  adiutores  dicere. 

Sodetaslefu,  dequaftiperiusobitercgimus,  non  dcbuit  incom- 
munihaclabc  &  rcligionis  eppugnatione  ,  laetiotemcxpctftarefortu- 
nam.  Et  vt  filentio  praetcrcam  eius  proceflum  &  progreffionem,  re- 
rumgeftarummemoriaconftat ,  ipfis  ciusinitiis ,  cum  vixia&aforent 
tantaefubftructionis  fundamenta,repertos  fliifle  omiiino  quinq;,  quo- 
rumnominatacebodeinduftiia,  quivariis  in  locis,  Romaepraefertim 
atqueinHifpania,  toto  ,  quodaiunt,  pedoreincubueruntvteiusau- 
«aoremlnftitutifecundumDeum ,  B.Ignatiumcalumniisinfamarent, 
obruerent  maledidtis ,  haerefeos  fi  Diuis  placet  arceffercnt :  quos  fci- 
mus  non  leues  temeritatis  fiue  poenas  dcpendifle ,  cum  perfpicue  Deus 
opusfuumtuerctur.  Namcumeammentcmludicibusimpieffifletin- 
tegntatis&iuftitiaeopinioneclariflimis ,  vtperhonorificofuo  decreto 
atque  fentennaab  omni  criminis  fufpicione  Societatem  liberarent ,  at- *' 
queimprobosaccufatorespcenaatrocipro  varietatc  facinotum  &im-  5 
portuna:audacixcomprimerent,  in  cxiliumaftus  vnus  fuit ,  altcrpe- 
ltitero  morbo  ta«ftus  vitam  exhalauit,  cum  fc  vehementer  incufarer, 
quodnegotiumnshominibusexhibuiflet,  qui  nihilaliud  quamdiui- 
namglonam  &  falutemanimarumquxrerent.  Tertiuscumfcelerifu- 
pRomamdeferu.ffet ,  in  infamitabellapifosmeritiincendiipomas 
luit.  Quartus  hsrefeos  conuicftus  reliquos  vita:  fUSe  dies  retra  atquc 
hornb.ii  ,n  cuftodiaperegk.  Vltimus  ad  Lutheranorum  fcdam  ran- 
quam  in  arcem  contugit  quod  ego  quidem  omnium  incommodo- 
rum  maximum  &  perditiffimi  animi  fiipplicium  grande  &  funeftuni^ 

pe^m^^^^ 

wS  *  A  '•■         qU0d  ,mPrimis  obikiunt  quidamhuic 

SCnT  '  C      rCtr°  f  '  S^ol^caeterisRchgiofis  obn- 

ciebantur  :  nam  fi  quidem  Ieiuitas  reprehcndunt  quod  non  more  a 

horumadpioscantushorafquepcrfoluendaschommhabeant^^ 

quamipiisMoLhis^cnf ^S^SS^S^f^l 
acantu  abftinent ,  quod  non  cum  plurimi  facian r  &  \  ^  7°  ^  1 
tent ,  fed  quod  cotum  Inftitu tum ,  cui  SS^Jf^S^  PU"  ^ 
mcntemLmxcrunt ,  | 

tiliorcs, 


•      De  horis  Canonicis.  s  6$ 

tiliores,  quxminimcpatiuntur,  vtfcruircchoropoflint,  hoccnimcx 
ccrtaanimiinduftionc  omncs  fpc&antquodadmaiorem  Dcigloriam 
faccrc  pofTc  vidcatur. 

Qupd  ad  cos  vcro  attinct  qui  aliud  cxtrcmum  confcftantur,&Ho-  Paulm  Smmofmttnm  eirtm 
rarumcantumreprchendunt,  quxCanonicadi&xfunt,  quodcxccr-^^D^;,a;180-  §W 

L-Ai**  i-    irr  •    •  j      j  r   •  mnos  mb  Ettltfimrtmomro 

tadici  naturalisdcicriptionc ,  carummodus  dchmtus  lit&  ratio  omnis  ntttyMtHr  ntottritos 
tributa,  Paulo  Samofatcni crrorcm  ab  infcris  cxcuant,  dc  quo  mcminit  frnuftr  mmmtHiVt  yftrt 
Eufcbius,  &  Hilarii  Arriani ,  dc  quo  D. Ambroiius ,  Donatiftarum  itcm  Eufibim  i  -jc  t6.  v*%i- 
rcnouant  mfaniam,  quam  prodit  S.  Auguftinus ,  &  Vigilanni  &  dormi-  UntlM  n°n  totiim 
tuncntium  quorundam  qui  Ny&afontes  diccbantur,  vt  S.Hicrony  mus  l'^^"7v#  uftitHitr. 
&  Ihdorus  mcmincrunt.  Par  igitur  cft  atquc  nccefTarium  vt  his  quas  Epift.^d fymtmm 
fubiiciorationibusillircfpondcant.  uUnm  Am*nm  mr- 

gutbmtttntm  EttUjimftttts  Ambr.prmt  tootrm  Auxontimm  hb.s.Eptft.  D*nmtiftt.no\thmt  tmnttem  Propketmrumpfmi- 
itm  EiC  tJU.  Auf  Eptfiu?.  t.t%.  S)£t4JL3ntts,id tft  ,JommeulofifuftrjIumt  dtdttubunt  fmtrmt  VigtiiM  Jfid.  dt  of 
Itti £.L\Jt  ia.  Maccha#.j#. 

Atquc  imprimis  quod  ad  piumPfdlmomm  cantumgencrarimat- 
rinet,  cft  illiusChrifti  Scruatoris  cxemplum  Sc  Apoftolorum  Matth. 
26.  Et  hymno  dicto  cxicrunt  in  montcm  Oliucti.  Ad  illud  quoquc  imi- 
tandum  Do&or  Gcntium  Paulus  fuos  Ephefioshisverbisinuitat,  Inu  ?fmluZ  itm~ 
pUmtni  Sptntu  Suntto  lotjuentes  vobtfmettpfis  tn  Pfdlmit  &  Hj/mnu  &Cdnttcts fp i- 
rtttuhlms^  cununus  c^pfdUintes  in  cordtbus  veflrit  Domtno. 

Dcindc  C  orationcm  qux  fit  vocc  intucamur,cV  in  fcptcm  horas  tri- 
buitur,  regius  VatcstamctfigrauiiTimisinnegotiisoccuparus, dcfcta- 
mcn  apcrtc  ak ,  Septtes  tn  dte  Uudetn  dtxt  nbi propttr  tudu  tu  tujtttu  tui.  Qua- 
tuorautemillxviccs  tum  lcdtionistum  adorationis  ,  dc  quibus  apud 
Efdramlibro  l.pcrfcribitur ,  trcsitcmquarummcntio  apudDaniclcm  Efdnm?. 
a  lan&iilirais  viris  Cypriano  &  Hicronymo  dc  prccibus  horatiis cxpo-  Dmmti  6  10. 
nuntur qux rcfpondcnt noftris.  Cytrtmn.jtrm  t 

TcnioScripturxdiuinxpartitc&  figillatimoraniumcxcmplafup-  Commtnt  m  **' 
pcditcnt. 

DcMatutinisprccibus  qux  circamcdiamnoclemrccitanturcft  in 
Pfalmo  1 1 8 .  Medid  node  furgebdmddconfirendumt.bt  upcr  \uduuiufiifuatio- 
nu  tut.  Et  Aclor.i 6 .  Medu uut  m nofte  Puulus  & Stluc  orun.  m  Uud« but  Deum : 
Crmuitebunt  eos  qut  m  cufiodtu  erunt. 

Dc  Laudibus  qux  poft  matutinum  aut  appctentcdicpcrfoluuntur  pyi/m  6i.j.. 
Pfalm^i.  Stcmemor fttiutfuper Jbutummeum.  Et  Vh\.i\t>.Mcmorfut nottt  fjmim  nt.fi^de 
nomtnutm,  Domtneyey  eufiodmlcgem  tuum. 

Dc  PnmaquxnuncacciniturPfal.5.XJ«tf«<JW^rrorjfroDow^r,w4-  V[*lm  j  4- 
neexdudtes  vocem  meum.  Et  Pfal.  91.  Ad  dnnuncundum  mane  mtftruordum 
tUJtmy  &  vtrttutem  ttUSM  per  notl.  m. 

DcTcrtiamcmoraturin  Adlis  Apoftolorum  cap.i.  cumcodcmin 
loco  vcrfarcntur  Apoftoli.  Spitirum San&um in cos crTufum,idquc cir- 
ca  tcrtiam  horam  cucniilc.  Tcftatur id  quidcm  D.Pctrus,  No»  mmfuut 
vos  dfltmatv  ht  ebi  u  fum  tum fit  hou  dtet  ttrtu. 

-  Bbbb    §  DcScxr- 


Liberl.il  EccUfi*  MilitanttL 

DeScxta,eodcminloconarrarD.Luca«<;  Ppm-m^      r  < 

v&rtinum.  V°"nmum'  EtPiilMo^leuationunuummeArumfacrtfiaum 
diuinarScrinmrX?,    i    7  T  hlC  an,madl'ertendumcfth*cipfa 

W«  EtproximTdeinH^ Wa'*CftXta'&rU&vcftere>*'1>i<*hM 

dcnLprcces.vfi    0£  t  T  no#emexcitaiiad  fon,  4 

lib.7.Strom.cumprSfc  ' 
quemque  iSl^Sm^63^^  &rc%,°<inn 
&perpetuaouadamf"  Xrl  f  ''^00"^1"11111^6' fcdPcrenm 
breuibus  illg  oSSSS™    C°  1U°d  prafc"im  de 

'     S.Arhanafius  I  h ^"3S Wa/rf^voc:mrdebetintelliei. 

'Oricns^n^t  ofeZS 

»  xem  conficL ,  ^«KfiK  ^  P°ft  Tc,1,am  !}na-  , 

»  ra  abfclues  ^c^£?m  ^  C?  ^™111  :  # 

^n?n«&glQrificS^^ 

^^^^™*^^'0^5d&  M^f   onJMnu$in  crucepcndensred-  >t» 
» lcbrabis  Dominum  £  tuf,  e, en   T ^  excnabc,,s ce- 

|f  <eh^ 

ft. 

S>-no.JusN,c«nai.Can.     S-Epiphaniusin Comnend  rlo/>,  r 

Arabtf4.  v,mtmnib.k,  aitperpemo  pfalm, hTJ Kp,ei'fonai'etGniplaChriftianor,m, 
rUdiu,nH,,nbr,nrmo  r*^L  V      p      ^15' n.vmn,s>  orationibus  ido-fnm™  ^'"""anoiutn 

S  *  T"  5t  Arabici,s  Conciiii  Nxc3noSr        ^  U,ce1"- 
jW**  •  &'relurf„  m  iaaa^  Laodicenum  Canon  i8.No.nm v/r  r ™'S b°- 

w  «  j£     Ioan.Ca/fian.Ub.z.Inftit  cw£2S. ' .    P.etafi» nont  nat- 
utKtimtimutvnu.  hgjoncm cclcbrat  qua  veteres^S^^L"1"3"1  &^ttentianimirc- 
officii$Tcrtia3Scxtal,Nona.  «vtcbatucindiunus  orationum 

'•'t-4-  iHiste-  ^ 


3> 
?5  I 


T>ehorisCetnonicis. 


'^7 

gagius ,\ t  Onenti  Occidcns  conkntiat. 

ccrtus  ficr.  ad  Ch-^  -  -  "  -       P  ^  CH  -  CrC  ^0^1  "c  •  n,fi  ^lucanos- 


4"C  mutuo  cxhortandos,  Yt 
Parncidmm,  aduhermm,  rraudcm,  pcrfidiam,  atcjuc  ilia  mak  fic.o,  um 
gcncr  cm.Exlmautcml|  «risconlccutumfcribitTcrtulliaiuuvt 
punin  SCrat0rDOn  ^11'"    iKCCpS  Chnftianos  >  oblatosautem. 

dinfnf  7Pri.anuslib-ian?  '^«odeorat.Domin.  nonfolumtcftimonia 
dminarum litetarumallatalupcriusm mcd.um ipftadducit ,  vcrumct- 
»ara  myfticam  rationcm  profcrt  &  anagoricam  horamm  figniricationc 
quamaddiuininimamTrinitatcmaccommodat   S  Hilarius in Pfalm' 
n S  htcca  Hcth fpccia.im dc  Maturinis horis  d.fputat.' 

quam  Apoftoius  orarc  nos  fcmpcriubcar ,  &c  Sanclis  ctiam  ipfc  fit"  (0.  /*«•  f.'  in 
mnus  oratio : tamcn diuifiis otandi  hoias  dcbcmus  habcrc  vtn  fortc  a- £'"'***"  f*"l*t  <*> 
bquofucnmusopcrcdctcnti ,  ipfum  nosadomcurtcmpusadmoncat.  Jv  ?*^V<: 
tioram  l  erttam, Scxum  &  Nonam.diluculum  quoq;  &  vcfpcram  nc- 
mocftquincfcut.Etcpift.adLxtamdcinftitutioncfihxfichabct  I'rx- . 
ponatutcipfobxfidciacmotum&pudicitiivircovctctana  ouxillam  . 
docctc,afluc(catcxcmplo  ad  otacLcs  mffSSSSS^Z  3 
manc  h>'™nos  cancrc ,  tcrtia  ,  fcxu ,  notia  hora  ftarc  m  aac  quafi  bclla-  t 
mccmChnfti,  acccnfaq-,  luccrna  rcddcrc  facrificium  vcfpcrtinum.  Bs*$l 
piftolaquoqiii.  aimdcMonachorumin  AL gypto  varictatccxplicuif-  „, 
c  ,ira  ubdit,  vciiiamusadcos,quiplurcsfunt,  &incommunchabi- 
tanc,uicitquos  vocariConobitasdiximus.  Primaapudcosconfoedc- 11 1 

rauocl^otxrdircmajonbus^&qiiidquidiiiiTcrintfaccrc.Diuiiifuntpcrai 
dccunasatqucccntunas,&c.  Poft  horam  nonamin  communc  concur-  « 
ritur:  Pfalmi  rcfonanr ,  Scripturxrcciranturcxmorc :  Et  comyrlctis  ora-  « 
nonibus  cun£hfquc  rcfidcnribus ,  racdius  qucm  P-acrcm  vocant mcipic  «  . 


S.Auguftir 
ftinaAuguftapcrfcqucrcturEc^, 
ohflimo  Ambrollo  ln  Tcmplo  cc 


b.9.Confcir.cap.7.  rcfcrtiis tcmporibusqmbuslu-  l^^.o^T^; 
3rcclcliam,piam  plcbcm  cxcubarc  cum  fan-  QiuntHm  jh*i  m  byrnnk 


...idos,riim-  imki&c 
nuv...;H.HWi«„.v*„Wiu  «<*  niorcm  Oricnraliumpartium  fuiflc  com- 
Doiicum.  Iplc  vcro  proprio  prxconio  fepcrius  dcclarauit ,  quam  liquida 
iuauitatccomplcrcturciusanimus  ,  i  pio  hrmnoramconccntuatquc 
fymphonia,quamin  facrisjrdib.pcrcipicbar;  Quin  &fcrm.5f.dc  Tcm-  Auguft  Ccnn.^M Tcm- 
poicfuosaudirorcsinuitatadTcrriam,Scxtam,Nonam,  &vt  maturc  Porc;  Ai  ">*>*-< 
cxurgcrcmadaliashorasaudiendas.  Alcnnus  Auitusquiautcccntum  JT^''  >***«*tmM 

iupra . 


;g g  Lib.  11L  Ecclefi&  Militantis 

omnUconuemu:  nuUutfe  fupramyicannos  vcrfus  pangebat ,  Pfalmos  alternis  dccantari  foliros 
U^i^^^  tcnbir.  Scdomiffistcftimoniisprofcrcnd^rationcsfunt  &  inquirend* 
tublLvnlva* ,  etmfirte  caufecurprincipcsEcclefiaeadminiftri&gubcrnatorcshancpiamcoqi 
cenaaut  grandunectjfittu  fuctudinem  induxcrint.  Jj 
tenuent occupatam.  Plurimiceregiido&rina  viri  in  hac  quaeftionc  claboraucrunt  vtlfi- 

ci  Namquottesfimctum  a  Patribusanimaducrfasrationesantiquitatc  potioresnosadtcramus. 

compleuerit  ordinecurfum:  Alternosrecinem  dulctmodulamtne  Vfalmos,  Quos  viuens  tncorJechelys  *vtrtutecoronat 
lnteriorefcno&caftucontentibutaptat.     Ifidorus  l.i.deofficdiuinis.  Amalarius  I.4.  dc  offic.Ecclefialticis. 
HugodcS  Viclorelib.z  deoffic  ecclefiaft.  RupertusTuitienfisinlib.i.  dcdiuinisoffic.  Rabanusautcm  l.i. 
dc  ljLiftit.Clericorum,  fic  ait,  Ifleeft  CatUcttcm  ordo dtutnarum  celebrationum ,  amin  vntuerfa  tcclefia  Chrftt  mm 
.commutabtliterferuatur. 

Prima  igitur  cft  D  /Cypriani  ferm.tf.citato,  qui  in  h  onorcm  fanctifli- 
tnx Triadis  diem  aeque  ac  noftem  in  ternas  horas  fuifle  diuifam  prodit, 
&  vt  populus  Chriftianus  intelligeret,  grates  illi  efle  agendas ,  gloriam- 
que  tribuendam ,  cuius  propria  eft arternitas ,  quiquc  eandem  nobis  fe- 
liciffimam  largitur  in  pr^mium  eius  breuiflimi  temporis  ,quod  in  eo  co- 
lendo  vcncrandoq-,  pofuimus  ,  ftatuit  Ecclefia  vt  hymnis  de  die  prcci- 
bufque  celebraretur  prima,Tei:tia,Sexta  8c  Nona :  de  no&e  vero  tribus 
Nodhirnis  Sc  Laudibus. 

Sccundaratioeftadgratias  Numiniperfolucndaspro  creationisbe- 
neficio  que^  diebus  feptemabfoluta  fuit,&  quoniam  comunis  a  mortuis 
excitatio  dc  no&e  fiet,vt  mundi  Seruator  apud  Lucam  &  Matth.docct, 
feptem  horis  adiunguntur  Laudes  quae  nodturna:  precationis  partem 
conficiunt. 

TeniaratiodignitatcpalmariaS.Athanafii,Bafilii&Caflianieftpro- 
pria ,  vt  nimirnm  memori  mente liberationis  noftise  beneficiwm  conti- 
neamuSjhabcamufq^  femperante  oculos  quam  fimus  immortaliter  ob- 
ftri&i  filio  Dei ,  quod  morte  fua  nos in  vitae  poflcflionc  vindicarit :  nam 
horis  vefpertinisaquibus  officium  diuinum  fumitexordium  ,  Chriftus 
Dominuspafchalemngnumritupiocum  fuis  Apoftoiiscomcdit,  lauit 
eorw  pedes,diuin:fllmu  Sacramentum  infticuit.  Hora  Completorii  tor^ 
rcntem  Cedron  traiecit,  metu  &  mcerorc  incredibilitcr  affli&us  fangui- 
neum  cruorc  emifit,vinculis  c6ftii&us,du£tus  ad  Annam,  mox  ad  Cai- 
pham.Hora  Matutin^  precationis  qux  circa  mediam  no&c  intclligitur, 
initum  Concilitim  apud  Caipham ,  vbi  ipfc  interrogatus  & inexpiabili 
fcclerc mortisrcusiudicatus.  Primadudbus ad  Pilaiu,aPilatoad Hero- 
dem,ab  hociterumad  Pilatumrcmifllis.Tertia  Barrabxinfamilatroni 
poftpo/i  tus,ligatus  ad  columnam,  dire  vcrbei  ibus  affc&us,fpinis  coro- 
natus,&  omnium  oculis propofitus  ad intuendum .  Sexta furcam indi- 
cem  opprobrii  tulit ,  in  crucem  fixus  &  fublatus ,  verba  feptcm  pronun- 
ciauir ,  magnum  illud  auguftumq-,  facrificium  explcuit  obtulitquc  Dco 
Patn pro touus mundi libcratione.  Nona fpiritum  Dco parcntireddi- 
dit,dcfccndit  in  Limbum  fcu  vctcrum  Pauum  cuftodiam,d«monis  im- 
penumcucrtic,  Rurfum 


&e  hons  (^unonicis.. 

r^nr,?IU>m  VerPe™msnori<  filiiDcicorpusfublarumaCrucrfuit,cx- 

cepmmamacr^collocacumiHlcpulcluoilolcphoa 

^°™plccon^^ 

hncmMacuun^a  morccca  propc  hora  furrcxitqtia  fupcrbum  Pharao- 
ni  cxcrcitum  in Arabico mari lubmcrfcrat.Pvim.ipus mulicnbus  aPpa- 
ruit.  Tcrtia obtulit fc  vidcndu  m  cum  Pctro tum  Maedalc-n v  w!  i n 
u  Apoltoli  qpatti  morabantur,quiiIliusmo- 
mas  protulcrunt  fauum  mcllis  &  partcm  pif- 
:>nha  &  (bcio  in  vicinum  caftclltim  cuntibus 
Comolcrorii in  frachonc  paniscognicusab 


grcfliis  cft  in  id  conclauc  vl 
nuu  &impcriocccnxrc!iq 
cis.Sub  Vcfpcram  cumClc 
itcrfacicbat.  Circahoram 
corum  afpc&ucuanuit.Qt 
panctibus  claufos  proptcr  i 


rtnnus  mttu  <y  Dtus  meus. 
i  piam  laudatamquc  confuc 
uam  fxpc  canru  &  fymphon 


iorum  ac 


Ixid  xmularcn 


mr: 


Ecdefix  conlucttidmc 
probus  Docmon  pcrni< 
1  grccc  C 


m,  qtiosnullus/*',/     f°lum h******  fed 
lvclaudirumil-  mt»'fi"» 
ca,  qucm  ait  inuidcntcm  ChrilHa-ST,7x/'7 

•  ^.       ^      -        *"*  norarum  trdtntm  ejft  ctm. 
JlttMtum. 

I  UChcrum  CUmim-    did»  Trtmrtnjis  mm*r. 

,fuiflc  dcindc  coa-  ryr0f0it$       ntn+m  dttm 

ro  nimirum  &  ocr-  **'*>*  tmP9ft  trf'* 

.■    „     ,       ^     P      c*t*on*  Dtteltttmm  MttJi. 

uatmbuir.Tr/>»»,  ,mmfii.fi  ,„„  fMn99n§m 
laxunc  ab  vniucrli  r«/*f*  m*trm  ejf  mpfatm: 
rcalislauaiicamim-^^^^eo»  ve/pft,  & 
rufum  htrm  tttttm  ,(txtm% 


Proh  Dcus 


\  in  corum  animos,qui  fc 


itnm. 


holicorum  fciugarunc ,  &  infcfto  odio  D.  Pccri  folium  pro- 

Conccmruincacqucrcfpuuncomnia,nifiquodipfi  infando,  m  lib  fc  lf  dcIa" 
:ogiraucrunt.  1 


Impcracorc. 
tttMtt  mntmo  dtlibrn 


tm  trdin*  r§  'tg$o»u  Chnfi  mnm  mdornmrt « fnbfell  u  frttrreA 
Mrend,& txUrt  4tum*m  mmtuttmmftt.tbut  m  str.mt  ktn 


bmtdoSott 
tu. 


DE 


Lib.  1 1  i  Ecclefa  Mihtant^ 


DE  BREVIARIO  ET 

E.IVS  ANTIQVI- 

T  A  T  E. 
C  APVT     XXI II 

^  Reviarivm  vtipfavoxdcclarat,nihileft  a.- 
jnt  liud,quam  communium  precationum  breuis  cor 
"  prehenfio3quadiuinum  officium  atq^.orantium 
munus  continetur ,  &  prarfertim  horae  Canonioe 
de  quibus  fupradiilputatumeftmunceodem  ora.- 
tionistextu  atquenlo,  eius  antiquitatem  iis  df- 
( monftremus,quinouitate  nimiumquantumca- 
*  piuntur.,quam  tamen  venditare  non  audcnt. 
H^cin  fumma  Breuiario  comprehenfareperiuntur,Pfalmi,Cantica, 
HYmni>Ledtiones,Refponfa5Anu 
ta,Confe(Iiones. 

Pfalmi  &  CanticainAnbium  reuocarifiequeunt,quod  e  vifcciibus  di  • 
uinarum  literarum  eruantur5quodquc  fuerjtin  more  poikum  apud  na- 
fcentis  Ecclefu?  proceres,vt  Chriftiano  in  coetu pie  concinercnt :  quod 
i^dCorinth.magnusApQfto^^ 

tmUumfonuemtitvnufquifjueveftrumpfalmuTn  babet  dathinambabet  ,  &cL 
Concil.Laodicenum  fub  Tertullianus  teftimonioid  fuo  eomprobatlibrocje  velandi:»  yimn  ex* 

gS^£&S£3  '7.perfpicuede.ckratur. 

fimt , & i,  codi,,  c*      Eadmina lauscums  mitmm  cft  1*  Deum,  in  Canticis  quidem  non  eftf 
nnm ,  alcsin  fxlpitu  «m-  e fcriptura depromptis,fed non  eximi ab  eorum  numero  deber,  q use di- 
**  uinitus  excogitata ,  &  Ec.clefix  vniueif*.  con&jifjoneadmiflkfiicranti 


fctndere,  &,in  J 


-  ,  •     O   »  •  ■  ' —  —  vviuvjmuutiiUll 

%pvn  p;«bn„  «ntinmr*  ** GregoniUralogisconftat  lib,  5.  cap. 4.  Annalium  fuorum  monu- 
,<nutnt*t,f,dperin„rurt-  mentis conhgnatnm  reliquit,compohtui...  id  fuifle  a  fanftiliimis  vids 
km.idal  ptr  pfttmtt  fin-  Ambrofio  &  Auguftino,cum  fibiakernisrefponderenr  U»,  - 
^uctrtftn  Mtmt  le.  qultum  audleba°  t  adm,anonc,  idqiIe  ^SSSSSSSSt 
nemtytr.onimediuin.xmentisafflatu  id  contigifle  videatur  Fuit  au- 
temfalutarlbusvnd^sablu.tusS.AllguftlMcdiolani>S.Ambrof^manib♦ 

anno 


i)e  7>reuiarto     ettu  dnttqt^ttate.  ;  >  s?i 

anno  trcccntcftmo  o&ogcfuuo  quinto  poft  natum  mundi  Scruatorcnt. 
AdditS.Daciusrcligiofumidopusfauftisomnttim  votis  cxccptum,  &c 
ir.tcr  Cantica Ecclcfue pofnum  fuilVc.  Quod ctiam  antiqurllinu rcgula 
D.Bcncd.cofirmatur  qiur iubct  Tc Deum  Uudamus  poft  lcdcioncs  rccit  ari. 

Quod ad  Hj/wiw/ artinct,  ApoftoliiamvoccdidicimusadColoflcn- 
fcs&Ephcfiosfcribcnris,  plalmorum  illosconccntumadlubuillc,  /0-  *bt 
quentes,mc\uit,vcbtfmettpftstn  vfilmis,HjmnHyCr  Ctnticisjptrttualtbw.  Et  itc- 
lum.  Commoncntesvofmetipfos  Vfdlmu,Hvn;nu,&Canticujp:ritual:bw.  Quj- 
bus vcrbis  inqutt  Hay mo ,  innucrc vidctur b vmnos 6c cceleftia cantica, 
quaepnmicxoricntis  Eccltlix  Chiilhaniadprqdtcandum  Chnftum  Ic- 
lumpngebant  Qupdcxprcfl^ 

uari  icripta  laudantcm ,  cv  apud  antiquilhmum  Dionydum  qui  Hicro- 
thciiiimmivirificroihyninosmcmorat  cap.  4.  dcdiuinis  nomtntbus. 
Pauli  quoquc  Samofatcni  in  iis  rcfpucndis  imptctas  cam  ipfam  anri-  Concil  Tolet 
quttatcm  corroborat  ,  qin  antc  mtllc  $c  trcccncos  annos  vtxit :  nam  dchymmscan 
quos  illcncotcricoshymnos  turaappcllabat,nuncantiquiflimosccn-UAtor'$  *  AP( 
icri  oportcr ,  cum  ctiam  auto  fupcrcnt  illos  quos  dothllimi  Epifcopi  Eni"r'*  .  *XC 
Hdarius  6c  Ambroftus  rcliqucrunr  ,  qitofquc  vidcmus  in  Ecclchxfy^n^^  Et(t 
confuctudincminduclos  Conciln  Tolctaniquartifanctionc  qttod  an-.'i  kymmUmr 
tc  millc  circitcrannos  coaftum  fiitt  6c  mirabiliomnium  conlcnlionc  '«'««^^ 

^  r  ~  tftmm   r*  rr>*> 

pcrtcCtum.  •  V 

fi.mt  hiMMCthtMttfjimtiea^ti  H:U'i$t4  MtfMf  Ambt.ftmc  hitmt,  &.e.  &  infra.  Sient  t^otMttcnts » » 
nctmlMMJcm  nrKcmp  jtt  i.nullm  ncfttMm  v!  crtm  w.;rcbtt  %  ftJpMti  mcJcm  Gutttt,  HtjpintMfnc  tti 
C^mmMMUMfenc  fteHtnJi,ejMt  nytnncs  rtticttr  furtmt  am(i 

Lrc7irif«pcculiaritcrinofficio  nodurno  adlubcntur  quod  ca  grnria 


ma  antiquitatc  rcpctitur.  Nam  luftinus  Marrvr  qui  anr 


5  cclcbratum  ftar.nt  c.i7.inrc 


iliusSuminusPoiuifcx  iamindcamillc  annis  incum  ordi- 
,qucm  mcmorat  Grarian.dift.  1 5.  Et  quoniam  laufu  tcporis 
im  Sc  inufitacapnlcis  fxculis  rn  Brcuiarium  in cpicrant,Grc- 
urgauit  &  antiqu  x  forma:  rcftituit  la  antc  quingctos  annos, 

Cccc    1  ulquc 


$7%  Ltb.  J  11.  Ecclefa  Militantu 

idquc  in  Gcnerali  Concilio  vt  habetur  Canon.//;  Aie  De  Coufecratio.  Aift^* 
Qupdeandcm  ob  caufim  Pius  V.  fcelicifiimae  memorise  Pontifex  fibi 
faciendum putauir.  Clemens  VIII.  cxtremam illi  manum  nuper  addi- 
,r.     f  dit.opcravfusinearcprcfertimM 

i-1«rH*t.l.cte  offUiUAmt-        '{./••  .F  r  ar»!  J 

nS{^  Kijp^rwqu^itanominatarueretciteRab  prarcen- 

t<4k*nm!t&  2,Ji!n/litHt.  torinchoauiflct,aliilcqucrentur,fontemin  Italiaprimumhabueruntii 
denc.c  fi.  Rabano  ipfi atq;  Ifidoro  credimus.  Walfridus  vni  maxime D.  Ambro- 

jivr  infiitut  Moral.tom.  f1G  tribtiitifane  ante  ^ 

t.J^.il  C.ll.  ,  •  ^!        ^        o       &    •  £> 

T**th*miut 4$ vnu iUu-  turcluam  rcgulam  atque  vitanmtitutionem  tanta  vbertatc&copiaer- 
/?  ikm  o  .inUB^ehcltn:  floruifle  vidcmus  ab  ann.  Chrifti quingentcfimo  yigciimonono,vtP6- 
'mf^x.narrar  fujfttt  tificcs maximos  octodccim  gubernanda;  Ecclcfne  dederit ,  purpuratos 


lib  i.  i 
hoc  ordt 


nc  Coenobt*  qmn.  parres  ccimmioftoeintaquatuor, milleccnmm  fexaeintaquatuor  Ar- 

decm  r/jsilta:  c.  t.rtfert  cx    \        r  -n        •  i  *      -n  ■ 

hoc  ord.ne  futjji  {ummos  chlcPl(coPos , ter millc qiungenros &duodecim  Amiftites,  vamstcm- 
PonttH.es  RomnJs  decen  poribus  e domiciliis fan&itatis edudos ,  cum  nimirum  quindccim  mil^ 
&  •  8* :  Cardir.alesfarM*  lia  Monafteriorum  in  ampliflimo  illo  ordine  cenfcrentur,  autoreTrite- 
Rommm  Ecdefu  i84 •  Ar  mio,quem  laudat  Azor  tomo  1Jib.12.Inftk.M0ral.c12. 

eim.     ♦  iint,qfiaminiignitxqiT^damiententiaecpcnu  diuinarum  literaru  pro- 

Ccncii.Agathcnfcfub  pt£,quarum mcntio eftin Cojicilio  Agathenfica.^o.&do&rinam  vti- 
SymmachoPapacan.30:  lemcontineant,tumClericistumpopuloipfiaccommodatam 

C0M* ,°rati0ne ,rbm  ^T*  Deoppt.Max.bonis;erbis& 
urcufto^ftu^Jum.ft  ™turo  luojaoextrudis ,  quxnecefW  Ecdcfaa  vniuexficvidcantur, 
fiv.i-vhicjutfit.-vtunan-  proponunt  atque  explicant.  Eucet  eaium  antiquitas  apud  Iuftmum 
t,ih»:Mt«Ht9i»rust"ror  Martyremloco  citato,&  Tcrtullianum cap.  3 9.  Apologetici  Eft quo- 
gS^tt  T1"  m^^$™  P^  mandatum  i.  a/Timothcum  cap.  * 

m.tuttnt  ,  frlvtffaini™^  pil- 

detantentur  dtebu<  emni-  uatim,autgencratim Ecclcfix  ncccflaria  colligunt,vnde  Colledfcc  no- 
huA^&incowlufionema-  minantur,earumque yiitata  claufulacft  Per  Lfum  CbriflumDominumM* 

tutinnrumuelvcfptrttna  flrum. 

gLt  JS&i  J-Sf ,  Subdkurautemt^  ^^hoceft,TO^W>deduciturquea vcrbc^ 
^«>u. ,  d>  >M* »/-  *  •  t  ^»*»»quod  ln  H'?b:l  cr^re  fignificat,  &  in  JNfyJu/efle  firmu  m  atq  uc 
*dvjp<r»m  ltabile.Grxcidicunt^..^r,  Galli  Ainfifmt-il.Kcs in idcm recidk  nam 
*rt.f.,nmhH.*BU  qo»refpondctho^vuifaiare;>J&i/^ 

»^«/«/«r.  IuftmusMartyrreiantiqu.tatemoftenditloeorupeiiaslaudato  D  Hie- 

ronymus  Prologo  fccundilibri  in  Ep.ft.  ad  Galatas  ad  firailitudinetn 
cadeftmommu  Amen  reboaiTe  confinnatcum  plebs  ficcrdotibusrc^ 
Iponderet.  S.  Aaguftinusidipfumtcftaturcpift.ioy.  Sedlonce  potior  • 
antiquiorque  eftipfius  Doftoris  Gentium  autoritas ,  qui  i.ad  Corintfa 

lheodore,  l,.h,ft,M.        Deve.ficulo Gb«-P4/»  &c.hocconftat,ant.quimmumilliusVui(re 
U~m.l,,,,.  vruml".E"lef.a.NaTheodor.atqiSozomcnuscaquaflcer1Za^ 
ta  cogn.tos  a.unt  Ant.ocli.ce  tcmpo.ibus  Conftantii  Impera  o 2  cl  1 
thol.cos,&  fecretos  ab  Arnan.s,quod  hi  quidem  in  fine  p Falmor  m  ac-  I 
cmerentGloriapatr.pcrfiliuminSpintuIa.ufto.  S.BafilL  dc  faocipfio  ? 

vcrii- 


MSZ  bYCUlilYiO       CUU  ATltlC^MUAtCi  J7/ 

VCrficillo  Jilniirir  liK  ^<Wlnrii<  r^kti  18  fnnrilinm^m  Vi/iAn^nfc 

viuu  iitJ.  ui  jninru  3.  cap.  lo.  v*onciuum  ■  c     v  auoncn ic 

iamatucceiuunilupramillcannoshabirum  can.  c.  tcftatur  nonmodo 


minantGrarci  «.&>•«  ^&voccsfibimutuorcfpondcntcslig 


cantcntur,quibus rinitischorus  vtcrcjuc in  vnius  Antiphona:  harmonia  Am 
conlcntit.  Hic  porroconcincndi  modusatqucratiopcrfpicuaeftapud  '  ' 
Tcrtullianum  lib.2.ad  vxorcm  loco  citato,&  cx  co  liquct  quod  mcmo- 
ratSocratcshbn>c>.hiftor.c.8.quircfcrt  **•?•?•»  Ignatium,  .i  bcataruin 
racntium  choro  didiciflc  ritum  hunc  concincndi  Dco  laudcs  altcrna 
Vicc ,  cundcmquc  poftca  Antiochcna:  Ecclcfu:  rcliquiflc ::  quam  dcindc 
confuctudincm  idcm  Socratcs  ab  omnibusEcclciiis  rcccptam&pro- 
batam  conhrmat. 

Proximo  libro  idcm  annalium  fcriptor  cap.ii.iuniorisThcodofii  fa-  * 
fta inclytafq;  virtutcs  comracndar ,  a:q-,  mtcr aha  pulchcrrim*  vice  dc-  £T 
coraoraniumgcntium Iaudc&prqconiocftTrcnda,quodciuspalatium  rus, 
nonabiimilcMonaftcnoforct,  nam  pia  (acrarum  litcrarum  lcclioab 
co  cclcbrabatur,{crrno  illi  familiaris  &:  confuctus  dc  rcbus  diuinis>lucc-  1/14,1 


pfc  dicbus  Mcrcuni  arquc  V 

««vnrnnriritinahir  Primi^rli 


u,,ruwl,u'-1         •j'Uu  juvi4vi  in  fiaiii  cv  w 

aptid  Thcodorctum  c  ftdc  Flauiano  &:  Dic 


m  ab  iifdcm  cxcogiutam  qua  fuauius 
rt,  atq^magnificcprxdicct  ingcniofifl 


nduftrixquc  opcra,lcd  gi  atix ,  non  in 


j  74  Liber  1 H.  Ecclefa  Militdntis, 

•hominumjfediiuniSpintusfapicntiam,  non  Homericamlliademin 
nucc  conclufaifyed  areana  myfteria ,  prcces  fupplkationes,  gratiarum 
aftiones^oblationcs,  laudes,  obtcftationes ,  aliafque  pii  animi  affe&io- 
nesqu«Breuiariocontinentur,  quodego  vcre  deuotionis  formulam, 
pietatis epitomen , fidei  compendium ,  fan&itatis  periocham ,  diarium 
caritatis ,  horologium  orationis ,  aftrolabium  falutis ,  &  vt  breui  dicam 
Breuiarium  religionis  Chriftianas  &  Catholicae  nuncupauero. 


'Epiphaniiu,^  Damafce 
niu  de  Audeariu. 
Auguftinusha?ref.  40. 

Jltcfi.-.lrct  qui  [c  arrogan 
ttjfimeifionomine  njocaue- 
runteoquod  in  fuam  tom- 
munxonem  non  reciperent 
vtentes  coritugibws  &res 
prspriOA  poffidentcs ,  quales 
ha  b  et  EccUfia  Cat  hcltca,  & 
Monachos  &  clericos  plu 
fim  :s. 

^Lreas  Sylnitu  hifi  Bohsm . 


DE  DECIMIS  QV^E 

VETVSTO  MORE  EC- 

■CLESIiE  PERSOLVVNTVR. 

Q  A  P  V  T  XXIV. 

A  m  inde  ab  anno  falutis  trccentefimo  quinquageii- 
mo ,  Audeani  magnas  opes  & redundantem  opulen- 
tiam  obiiccre  Catholicis  Epifcopis  &  exprobrare  cce- 
pcrtnnt.  Quinquaginta  fcre  poft  annis  Anthropo- 
,  morphit^apertiusdociicrunt,neminilicereAntiftiti, 
vl^P^  fortunas  diuiriafquepoffidere.  W aldenfcs  corroj;a- 
taftipe  viucre  facerdotes  oportere  aiebant.  Albijcnfcs  negabanr  quid- 
piam  ab  Ecclefiapoflideripoflc  nifiin  communi.  Beguini  veroad  con- 
fequendaraEuangclii  pcrre&ioncra  nihil  penitus  nec  priuatim  ncquc 
incomrauniictincri.  Marfilius  Patauinus  bonis  tantum  fpiritualibus 
abundarcEcclcfiam  volcbat.  Wiclcfuspaulo  ctiamaudacior ,  rcipu- 
blicxadrainiftros  atque  Principes  inuadcrc  in  Ecclefix  pofl:  iliones& 
bonadebere ,  vr  co  modo  cocrccatui  &  cafiigetur  quo  pcccat.Dcnique 
IoannesHus&poftillum  Anabaptiftae  &  Trinitarii ,,in  Ecclclia:  opcs 
inflaramato  ftwdio  inucdi  funt ,  cum  illi  contcndcrcnt  omnia  commu- 
nia  effc  dcbcre,hi  vcro  i  falfo  Chrifto  fuos  adminiftros  diuitiis  au  ftos& 
locupietatas  diccrcnt ,  vcri  Chrifti  contcraptu  qui  fuos  nudos  & l  for- 
tunisiraparatos  cffc  cupiebat.Enimueroicnptura,  Patres  Ratio  con- 
trarium  docucrunt. 

Exodi  ii.Deciwas  tw  &primitm  tiuu  non  tardabu  rddere.EzLcukici  27. 


DcDecimis'.  57  j 

additaww^aw^/Wrf.S.CIcmcnsla.Conftitarion.Apoftolicx^y.ita 
prxlcribit,  Qitd  cx dttvntt  crpnmttth  fanndnm  nundatum Dct  damur ,  EptfiO- 
pm  vtDtihcmoconfumjt.  Ongcncshomil.ii.inNumcros  cip.  iS.cumde 
primitiis  monuiflct ,  lllas ait  oftcrri  Dco  cum  S.tccrdotibus  pcnduntui : 
antiqux  lcgis  morcm  hac  quidcm  in  partc  oblcruandum,  ncque  minus 
innouo  Tcftamcnto,  quam  in  Vcteri  obligarc.  Ita  quidcin  intcllcxir 
ConftantinusMagnus-,nam  in  Epiftolaad  Ptouinciales  Palcftinxapud 
Eufcbium  lib.i.cius  vitx  c; 9. cdicit  vt non  modo nulla rc  fpolictur  Ec- 
dcliaaut  vcxctur,  quinpottusrcltitu.uuurci  omnia ,  qux  ruiflcntali- 
quando  ercpta.  Et  in  Chnfto  quod  ldcm  Eulcbius  prorei  t  lib.  1  o.  cap.5. 
Anulinum  Proconfulem  iubetin  Ecclclixiura  prxdia  poilcflionelquc 
inquirerc  diligcnter,vt  quxablata  funt  &  mtciucrla  quain  celerrimc  o- 
mniareddanrur. 

S.Ioanncs  Chryfoftomus  flore  ©rationis  &  mirabili  clcgantia ,  morc 
fuo ,  perfccpiturrationcs  ,proptcr  quas  Ecclelia  coa&a  fuit  opcs  a  pu>  ■ 
homimbus  oblatas  exciperc ,  &  imprimis  auaritiam  pluriinorum,&  cx- 
rin&am  pornx  pietatcm  numerar.  Nam  curn  paupcrum  inopia  &  mitc- 


quxad  diuinum  cultum  fpc&arcnt,&  (plcndorem  pictatis,vltro  prom- 
dcrcnr :  coa&i  fiicrunt  Clcrici ,  minimc  rcfpuere  atque  afpcrnari cas  o- 
pcs,qux  diuinitus  xternx  mcntis  prouidentia  fuppeditaoantur  ,  qu*r 
poflcnt&miicricordix  opera  conncerc,  &  augulti  facnficii  dccus  at- 
quc  appararum  inftruerc.  quo  loco  do&or  illc  lingularis  non  ftnc  fto-* 
macho  panis  antc  oculos,Iudxorum  vcterum  caritatcm ,  qui  plu  fquain 
viginti  millia  Leuitarum  olim  aluiflcnr,c3c  cum  his  viduas  6c  parcnnbus  - 
orbcs.  Dcniq-,fan&cpronunciatrnagnoC!cricorum  marrorc  fadUim 
cflc,vt  externas  ciuileiq-,  res  adminiftrarcnt,ncc  nifi  ncccfliratc  compul- 
fosad1dmum1sacccfliirc.Ethom.15.in  i.adTimoth.c.5.vItcriuscxpo- 
rutquot&  quantamcommodaoriantur,exco,  quodproptcrcaduca- 
rum  fcrum  curamatquc vilium,fpintaliancclieantur:  &  eacatifipa 


'ccimx,  ai 


huius gcneris  Ecdefix  pcrfoltianmr. . 

S.Cvrillus  Alcxandrinusaliamprofcrtrarionem  c  Chrifti verbisat- '■         .  . 
quc  Apoftoliicntentiadcpromptam,quod  ntmirumlPintahumrcrun.  v  |;  ^ vgftt  j|J% 


k  Marttamis 


Sozomcnus,vtexvrbiumCanoneatq-,vcdigalidecerperctquqdam,&  A  A.  L  Pritnlcgta,  C 
ad  Clericos  ornandos  oT  alendos  conticrrcrcr ,  quod  eius  Edidum  poft*  Sacrof.  EccicC 

.      ..  •    —  '  d       \r  \  Prtkile*t*  qui  ctntr*t 


tuum  fiiir.  Valennnianus  tC^ff^  J :bJ  ^nutt9f, 
larunt,  circaannum  Domini  s*tTt>f*nHu  Ecc^fiucnto 


:ium,&quindccim 


Marcianus  Impcratorcsid  dcindc  co 
quadringcntciimu  quinqaagcfimun 
Lco  6c  Anthcmius.  Etquoniaillabonoruadmini... 
intucdoiurcadioncs,Epifcoppsipr^pribniuncrib.aucrtciepotucrur, 

can.:6 


auinaccim  poitanniS  titxtt  rtbgfnu  rttTopn> 
ftrario,&:multipliCCS  ciptspr4fi:ttr»nt,firmi 

ikaucrrcieDOtucriit;  M«*  '*  M**  * 


1 


$7^H       Lik  III.  Eccleftx  3Kiilttantisy 

nhnus  euflodhi  Omnesfa-  Ca.n.i6.Con cilii  Chalcaedonenfis  decretum fuit .  vt  in  cjiuquc  Diocccfi 
nepragmaucM  fintlionis.  Qcconomicon^imQicntuv  ad  qllos  eaomniscura  extcrnarumrerum 

qui  rontra.  eanones  Eccle  '        1  v 

/«/fotj  nteruentu grattt,  pcrrincret,fic  tamen  vt  ncq;  lpiis  Oeconomis,ncq;  Epiicopis  liccrctEc- 
vdambntoris dicttA  funt,  clcfia? bonavenderc,profundcre,donare,commutare,aut abalienare,vt 
r.nborejuo&firmttate  va-  in  Authentica Iuftiniani de  hac ipfa re  pcrfcribitur,  vbicxpreflealicna- 
tuatas  cejjare  ff^eifmtu.  tjoms  nomcn  eeneratim  ponit  vt  compteftcretur  omne  genus  veiiditio 

Etqtttakumanttztts  n'ft'A    .     .         .      .©  f      .   n  1  ,  r     o  t         >  r  -\k 

eRe«encspref}>ieereacd*re  nis,donationis,permutationis dc  perpctua:  cmphytcuiis ,  cc  Leoms  ian- 
ozeramtviptupenbusalt  clrionem  aduerfus  Edicli  huius  violatorcsrenouat.  Hicetfacitfecundu 
memanondefint  :  falaria  C6c.Nicam.quo  ftatuitur vt Epifcopus &Monaftcrii pre/e&us  quorum 
^S^^St^m  ^^^^^^g^tiadiffipatabonaEcclefiardiftiaftaq;  forent  adigni- 
Ve  ^uilrohWen  Jtmm-  tate  &  officiocxturbctur  vt  qui  male  difparint  qnon  congrcgauiflent. 
ftrata  funtt  iubemw  nune  S.Cyprianus  epift.34.de  fportulis  &  crogationibus  agit  quar  multo- 
yuopne mconcujf*&a  nul-  mm  largitatc  dabantur  Ecclefiae  :  & S.  Ambrofius  1. 2.  dc  poe nitent.  cap. 
i,prorfus  mmmutapr.ft*    &c {i$ quiimpio  facriiegio  Ecclefise opes fibi  vindicant,  D.itcm  Aucm- 

rr.  liberMitMtrqjbutcprom  n  -     1  1     1   t        TL  1        /  1    a      5    1.  .        .  .  , 

pitjftme  perpetuam  mbm-  llin" hb* dc  h^iib.  haerci.40.  de  Apoftohas  qui  Clcncos  rcprehcnde- 
mwijirmttatem.  bant quod quidquam  pofllderent.  EtinPfalm.4<>.exponcns  illaver- 

ba ,  Quiproducitfonum  in  monttbus.  Ifta inquit  omnia  quse  Ecclefix  ad  ne- 
ceflltatcm  fcraicntium  Deo  dantur  a  diuitibus  quid  funt  nifi  fcenum?Et 
lib.50.homiliarumhomil.48.Maiorcsnoftriideo  omnibus  copiis  ab- 
undabant,quiaDco  dccimas  dabant,&  Caefari  ccnfum  reddebant,mo- 
tefuhnAnvit.e.n.  do  autem,  quia  ceflit  deuotio  Dei,acceflit  indi&io  fifci.  Poflidonius  in 
eius  vita  rcfert  magnum  ilLum  virum  pcr  literas  mcufaflc  grauiter  ciuem 
•Carthagincnfemquicum  fpontc  Ecdcfiae  praediacflct  largirus ,  irritam 
illam  efle  donationem  poftea  voluiflet 
Trcfterlz.Jtvtt.cm.c.g.  S.  Paulinus  £c  beatiflimus  Hilarius  ad  eam  impietatcm  minime ad- 
hacferunt,namcumpatnmoniumvterque  fnum  lautum  &  opulcntum" 
paupenbuserogauiflet,fuaetamenEcclefia:hcultates  non  contcmpfit 
vtProipcrauthorcft,  ied  pia  cura  amplificauit ,  non  vt  rcrum  eaium 
Dominus,fcd vt  Occonomus  cV  Chrifti  I  e  s  v  piocurator,cum  vterq; 
luxta  Patrum  tradi tioncm  doceret res  Ecd  fu  vota  effc fidclium  ,pretiapec?a- 
torum&patnmontapattpmim.  Quac  vcrbaCarolus  Magnus  lib.i.lccum 


rctulit,<:.8 


c.afT^.U  ep.z,.  Apud  CaffiodorumTheodoricus  Gothorum  Rex  J  S.Euftorgii  pre- 

A'*r*t  1  t.ii-Aurel'an 4  r.  ^  ^  ^^tifconcnle  idem  confirmant,  &.  in  Epi- 

*rmk$  c.ii.SynodJz.  ftolls idcntidem  fuis  Magnus  Gi-egorius.  P 

Turon ,,  2V.  cw  u*uf :     Rationcs  diuinx  &human*id'ipfumconficiunt,namorcMilach« 
Dcusita  pronutoat,  InfmeommnLcmam  in  hm  um^fit  ubfXdt 
m  mea  Quod  ii  iocum  id  hahuit  in  VctcriTcft  mmro    (mts !n  a°~ 
uitis  &  facrificuhs  dfct  tantum  noft, oru l  £t     °  A     ]  * 
quauto rdigiofius  obferuari  par cft,eo fo^vSu  &  ^ 
uinisi,vftcriiscaftcadcflc,&Pcon(;iCtis  fec^^r  o^TM 


pu- 


De  irnmunitatibus  Qcricorum*  $77 

cpublico  falaria  ftipcndiaquc  cflc  tribucnda,  quod  publicx  rci  &  o- 
mmum  commodis  inferuiant,quamuis  humanas  tantum  rcs  pcrtra&ct, 
quantomagisillialcndifunt  &  ncccflariisrcbusinftrucndi ,  quiinhoc 
ftudio  omni  elaborant ,  vt  gencratim  omnibus ,  &  pro  virili  partc  cuiq-, 
falutem  concilicnt ,  &:  ccelcftia bona  impartiantur  ?  Quis  vt  ait diuinus 
P aulus ,  mtliut fuujhpcndiuvnquAm  }  4UC  quii  pUntat  vincdtn  y&dcfruftucm 
tioncdic* 

Fateriigiwraimp^  in  STWl>l.  ^§m%  %n 

vctcn  quidem  Tcitamcnto  prxccptum dc  folutionc  Dccimarum ,  par-  (9rp$r9. 
tim  fuifle  moralc ,  partim  iudicialc :  fic  &  in  Euangclica  lcgc  partim  eflc 
cx  iurc  naturali  cx  diuina  inftitutionc  robur  habcns,  partim  ctiam  cx  in- 
ftiturionc  Ecclcfix,  quatcnus  dctcrminationc  fua  id  dcfinit. 


DE  EXEMPTIONI- 

BVS  ET  IMMVNITA- 

TIBVS  CLERICORVM. 
C  a  p.  XXV. 


N  graui  llla  tcmpcftatc  quam  tuibulcnto  perfi-  Sozom.t.f  .c  %.  t*h*n%u 
dixlptriru  Iuiianus  Impcrator  in  Ecclcfiamcxci-  Ap»n*t*  dtritu  omnem 
tauit ,  nihilarrociusfuiflemcminicSozomcnus. •mm**«*rem  ,  ktn$rtm, 
quamquodomncmClcricisimmunitatcm  ,  ho-  ^f'umen s"°y»*  'pfi 
norcmAfrumcnticongiariaiplisaConftantino^  Tln4f««mmtm& 
donata luftuliiTct.  Vitizacrudclis m  Hilpania do- c»»d  t*  ArcS  m*t ,  &t»s 
minatoridcm  fccit ,  cuocauit  Iudxos&  Ecclclix  h^*cufikm$\dtxt$\ 


iura  &c  priuilcgia  in  eonimSynagogastranftulit.*^'"'*4  r*'',af,mM  h 
Pctrus  dc  Cugncriis  circa  ^iumml&Bilftim^  m 
vigcfimumtertiumoppugnarccafdcmimmunitatcs  voluit,  vtapparct  l$*mr*  Tmf^rg^Mul 
cx  Commcntaxiis  Pctri  Bcrrrandi,quos  aducrfus  illum  adornarat.Mar-  4  (*mm$  d§  Ectkfi»,  }*r- 
iiliusPatauinus  &  Ioanncs  Iandunus  vigintipoftannisincadcm  vcfti-"1 '  *7'     ' ,  •'  i 
giafunt  mgtcfli  ,  atquc  adco  docucrunr  Chnftum  Dominum  foluiflc  ^t^T^'''1'^ 
tnbutum,  non  tantumquodipiiitaiibuiiict  ^lcdquodccitoiureobli- trm  A ,  ■  .\uttl>. 
garctur.  Luthcrus  Buccrufquc  accrbius  luisinlibrisincamipfamrcmC4/W#».4i*.i7./#r#w>.t/.u 
dcclamitarunt ,  quorum  cxcmplum  fcquuti  alii  quoq-,  funt  Nouatorcs, 
qni  furioia  propc  contcntionc  in  dcformandaEcclcfiaclaborant. 

Dddd  Vfus 


jjft  Ltber  VI L  Ecc/efa  ^Militantvs 

VfustamenratiWeflrmatus,  diuinje  fcripturae  autoriratelt-abilitus» 
perennis  in  Ecclefia  fuitatq-,  perpctuus,  eos  a  communigrege  cximcn- 
di,&:priuilegiis  ornandi,  qui  alrari  leruirent. 

Genelis  47.  Iofephus  cum  reliquam  ^Egyptum  vniucrfam  adregium 
patrimoniumaditinxificr^praediafacerdotum  &c  pofieiiiones  exemit.  Et 
i.Eftr.j.iA..  vtdifcimlise  Commentarii^Efdr^einliteris  ArtaxerxismagniRegish^c 

continebantur,  Vobis  quocjs  notumfacimus  de  vrituerfts facerdotibus  &  Leuitis  & 
cantoribus  &  lanitoribuslXaihinei*  &  miritftris  donm  buius  ,v/  vecligal  &  tri- 
butum  &  annonasncc  babeatispoteftatem  imponendt  fuper  cos.  Et  lib.3 .cap.S.in 
carum  litcrarum  exemplari,(ic  Efdram  Rcx  afFatur,  Vobitautem  diciturrt 
omritbus  facerdottbus  &  Leuitis  &  facris  cantoribUs  & feruvs  Templi&Scribis  tenr- 
plt  huius  nullum  tributum ,  neque  vlla  alia  indiftto  irrogetur ,  nec  bxbeat  qmfqum 
poteftatemobiicereeisquidquam.  Grauiflimus  Apoftolus  i.ad  Corinth.fic 
ait,  Quideritm  mthide  his  quiforis  f«^/^if^,cumoftenderctEcclefiaetrr- 
bunal  a.ciuili  atque  politico  eife  diucrfum. 

Sed  quoniam  Imperatores ,  Reges,  Dynafbe,  Principes  &  Magiftra- 
tus ,  hac  in  re  fibi  iniuriam  fieri  pu  tare  forte  peffent ,  quod  tamen  non  i- 
taeft ,  nequeenimproptereaClericinon  eorumpoteftatem&autori- 
tatem  agnofcunt  &  demifTe  venerantur;  non  abs  re  f uerit inquirere ,  & 
lubtilius  inueftigare ,  quo  primum  tempore benigna  ipforum  Edi&a m 
Ecclefue  gratiam  effloruerint  a  fiindata  &  conftkuta  religione,quodfa- 
ne  Conftantino  Magno  Impcratore  antiquius  efte  non  poteft,  aimo  vi- 
dehcet poft  Chriftum fcre trecenteftmo ,  quod Eccefiaprius  lgnota  fo- 
ret  orbis  tcrra:  Dominis  atque  principibus,  aut  continua  iactatione  atq-, 
hominum  impiorum  bcllo  vexata.  Conftantinus igitur  Orienris  atque 
GccidentisImperatoradAfricx  Proconfuiem  Auilinum  fcribcns  ,  vt 
Eufebuis  &  Nicephorus  meminerunt ,  cum  ftpienter  monuiftct  rcipu- 
5 Ilc x  otmm  &  felicitatem  d  religione pendere  ,  Edichim  in  harc  verba 
7;K  >  Auiltne ,  totqui  mproumcta  ttu  fida  concmltta  m  Er- 

clejia  Catbo'tca cut Cmltanus pr&eft hutcfanlUn ligwnt inferuiunt  ( qnos Clerku. 
nomtnarefolent)  ab  omritbus  ommno  communtbus  &  ciutltbus  rerumpubicarum 
mmtslertts  tmmtines  &folutosvolo,  vtnuUo  modoper  errorem  velptr famlgam  & 
profanamprolapfionemquainbuiufmodi  negottis  acad.refolet  acultudtu  mma- 
teftatts  debtto  abftrahantur ,  fedaifque  vlla  moleftta  propm  legt  obfequtum  pra- 

^CdJe^fc^cUr.   ^&pcrfonaramconfirmauit,vtcon  vbi 
munenbusClena 

quoqueillorumdenuariluaConftitutionciubet 

iamrecenct,que^dmoduClencos 
i  Clf  ^dijW  &Iudicum  p  oreftatc  exement. 

audheadcmprmUcgta&ampl^catarefcrt^ 

&cap. 


*0e  inimunttatibus  Cicricorurft.  /79 

kcap.io.rcuocationcmS.Athanifii& Ecclcfitciuradcfcfibic.  Libroi- 
cm6xap.5.Iouinianumfcribitrcftitiunica5immunicatcs,excmptio- 
ics,pnuilcgia,quxpcrfidiofus  Iulianus  fuftulcrat ,  idcmquc  ius  vircim- 
>Us  atquc  viduis  conccdi  voluifle. 

Impcracorcs  Valcntinianus  ScMarcfahus  hxc  omnia  rata  e&volue-  Valcntinianus  &Martia- 
ihu vt eodtcc pcrlcnbiturdc  (acroianftis Ecdcfdeg.u.  Et codem  Co-  nus L.i i  C  Hc  Sacrofaa. 
IkcLcock  Anthcmius  AA.dcEpiicopis&Clcricis  lce.w.  eriamXc-  F'aI  M*d^f**/«*r- 


euPcochocropmisidaccommodant. 

Jtu  orthodoxA  nltgttnu  rttri  ptmctfts  pTtftuiTum  firm*  ,  &  Mbtt*  w  ptrpetuum  'i%t^^'^4iH^LH 
O-jf  i/Watfl.omiicspaxaf;  priujlegtis,  c.dc  Kpifc.&i  Clcr.    fttmUVmimnt  Ctntulu  luibmfa,  Utnfaau  te 
tU/tu  Ortbe4exAjida,  Ximedcb >mm  /f«  L  *         -~  #.  a       #  #     •  »T 

j    %j  n-  r       .   ^        vt™olTPrn  "  T*'n &<n,fMl,t*r  yu*m  jpe:t*lttiT  Attrtlutu  fnfetuo  ebfer- 

UAMm  SuUutMitATumq,  (ACtTAotts  mut  cltricos  (  cuwfcmi^rmdm  fint )  *ui  monmthci  AutVtockotTophos  mutXt- 
mcAcchos  .  OTtkodcxifiitidtfutAtestxtTAO^mATtumuntTt  m^m^mm tTAg,*uk\t    Emt  tn.m  (mrctnmt 
| fl»  a/rr^  ;  r4r<##,,  r,r»,/##,*„, ,  t  jfin.u  vnu  uefir*  Uculo  tmonutnttns  cffs  tuMcm- 

TuftinianuscadcmpnuilcgiaquibushuunmrSaccrddtc^  ,Diaconi  IumnianusImp.l.T>eo 
&  mbdiaconi,  admonachoscxrcndit,  hoc  cft  ad  cos  qui  acommuni  T**?  *  ^'«wCod. 
hominumcommcrciodiliundjvitamagcbant.Etlcg.hn.Cod.dcEpii  dcEpllc  '*  !*""' 
&  Clcr. ftatuit  vr  libcn  qui parcntum  ct>am  <3c  tutorum  potcltatc conti-  "ut/nTn!™  1  numlfft 
ncntur , prartcr lllorum voluntatcm rchgiofam vitam intrc polfint ,  nc- \md™mm  "vtfijuuin 
quc  tamcn  lusamittant  iucccdcndi  in  hxicditatcm  ,  qux  vcl  tcftamcn-  t*''*1*"1  puftAtt  tenflt. 
tovclabintcftatoilhj  obucniat.  Et*.pcnult.  additbona Monallcno  g?  &Tfi!™m*m* 
quxlitaKchgiolidonationc ,  nonanutti  &BmtAkim^^ 

Anaclctus  Papaquiannopoft  Chriftum  oo.flormtmcmorabilcdi-  Mm^&ril^uum  v\t\ 
dtum  fcriptis  fuis  rcliquit  cpift.  i.  ait  cnim  Scruatorcm  mniuii  Chnftum  '**  ""P—  t*'*™™**» 
prxccpiUc  Apoftolis,  vtDriuitcguSaccrdotum &  Ecclcfiarumintemc-  tir*,£'re^*l*i'rtt'n™^ 
rata  &  muiolata  fumma  ndc&  cura  tucrcntur  tMpAtmttbm  ttjdc^rf 

t\  u-  .  tnjmi , mmmmw* muUmbf* 

D  HicronymusCommcntariisinc.i7.Matth.dctnbutodifputanS  M«%fe  ' 
quodpcrfoluit  Chrilhis  caulam  rcddit  cur  cxnccunia  quam  fcruabot 


cur  ex  p 


uodnsmirum  i 


cftApoftolisdcfponlaforct,pioindcquc  Pctrunj  lufli 
cduccrc  ,adco  vcrum  cft  fimiliabonafacrofandaaco 

CUIUS  rci  CUm  TllCodcrir.ic  *  Thrn^rhrrr„c  ^kl.r.  I 


inrur,S.( 
n,indiciu 


quc  vidcri  air ,  vt  c  patrimonio  Crucifixi  tnbuta  cxi^an 

CarolusMagnusnouacomprobationccafdcmininuimratcs  cxcm- 
ptioncs,priuilcgiatumEcclcfiae,tumClciicoiAimbonoiiniKniccorum 
ianciuir^corroDoraiut ,  cxccptapoiuninunftaurationcatqucviarum 
publicarum,quxiiuuuidcmcflcntEcc!c(ia»tcrnt  quiqucharciu- 
ra  violarcnt ,  nfdcm  quibus iacrilci;i  pornis  muldari voluit.  Ex  cadcm 
mcnte  Concilium  Latcrancnfc  fub  Innoccntio  3.  diiarum  obnuntia-  Crnet 
tionccocrcct&anathcmatccosomncSjquiaClcricisriibutuincxiiiut  *'e'4i 
autaliarationcpcrfringuntEcclcfia:iuscvimmunitatcm,  &confimili- 

Dddd      1  rrr<i,L  i 


s2o  Liber  111.  Ecclefa  gHilitdntu 

teradiutores  omncs  atque  adminiftros,  coufque  a  fidelium  commu- 
nione  fecretos,donec  plcne  &  pcrfcde  fatisfeccrunt.Qua:  iudicia  Con- 
ConcilCcnfiant.mfttfir-  ftanrienfedeindc Concilium &  Balilienfe  confirmarunt,  vt  &  Fcderi- 
1^?^*™  ci i.Conftitutiones  ,  5c  Canones  Synodi  Colonienfis  ,  Moguntis& 

Synod**  Bafileenjtsinap-Trcuitenfis.  .  f 

ten^ietn  eptjlol*  tdEpifc.  Sedconcludamus ,  dicamufque  vt  vcrum  eft  aduentitiaomnialiuc 
AUrttnjem.  acceflbria  principem  rem  confcqui,  ita  fi  immunis  &  eximia  eft  Ecclefia 

Mo^nt^^'20'      neCeflc  eft  Cledc0S  ¥os  atClUC  COrUm  b°na  C°dcm  Priuij£g10  gauderC- 

Tremrenfe  c.  ie  immunit.  Et  quanquam  plurim*rationes  in  medium  adfempoflunt,cur  ab  o- 
-Eccltfarum  .  mni  hominum  memoria diuin* humanaeq-,  lcges  tum facrac tum  pohn- 

Colon.  vbt  fupra.  immuni*  QX  ^  ciuiJes  Clericorum  &  Rcligioforum  ordinem  ea  munerum  vaca- 

-"ujl Jft- 


^Hi^MZ&l&  tione> tot  benenciis  > tantis  honol'lbus  exornarint, princeps  mihi atquc 
Z"& ^^ZmdSm,  palmaria  videtur llla ,  quod  habeant aut  habere  certe debeant mirabilc 
qu*,  m  duobut  pottjjtmum  cum  diuina  mente  coniunftionem ,  cuife  totos  confecrarunt.  Eximius 
fitatjlyprimumvt  cUrtc,  religionis  cultus  &  quotidiana  ipfa  rerumfandbfTimarumtra&atioeos 
$Uoruma^ofJJtones&  bo-  hominumecnerilulp^^ 

naavedtgMtbm  &atrt>  Jf   _  xt  W  „mn,.rfir*rr 


VtUtUA  /.  2 

Gelliut  Lio.c.lf, 
flutarch  in  Numa. 
Strtb.l+.&ii.&iS 


butu  ,  aliifa  muntnbm  r*du£tum &lumenfequamur.  Nam  vtnullainhacrcrumvniuctfitatc 
Uieu  itberafint>&t.  gens  reperitur,  tambarbara,tamq-,  vacuahumanitatis ,  quaenon  habeat 
informatam  quandam  notionem  in  animo ,  efle  quoddam  acternu  Nu- 
menbeatiflimamq-,naturam  ,  adquam  fe  omnesdebcantconucrtere, 
fiue  vt  bona  &c  humanac vitae  neceflaria  confequantur ,  fiue  vt  mala  no- 
xiaq-,  demittat ,  cuius  vimacpoteftatem  vereridebeant ,  quam  vcncrari 
ccrto  cultu ,  &  ceremoniis  profcqui :  Ita  nullus  eft qui  non iudicet ,  eos 
honore&obfcrifantiaprolcqucndos  ,  qui  felicius  cum  eademnatura 
copulantnr,  quorum  vita  morumqj  ratio,  v  t  liquidior  &:  fanctitate  illu- 
ftrior, diuinam  mentem  quantu  homini fas  eft in  terris  imitatur.  Quod 
videmus  omnium  fxculorum  a^tatibus  ,  omnium  prope  nationum  ftn- 
diis,  vfu  fk  confuctudinc  cclcbratum. 

In.^tgypto  quidemSacerdotcspublica  annona  &  commcatu  ale- 
bantur.  Apud  Romanos  Pontifices ,  quos  Flamines  indigitabant  quiq-, 
fummavarictate&numerofuerunt,proNuminumvarietate,quorum 
facris  operabantur  :  Augures  &:  proefides  facrificiorumcafucruntdo- 
gmatis  exiftimatione  &:  gloria  ,  quam  fummo  ambitu  Candidati  pcrfe- 
querentur  ,  cumblanditiis&anSe&atione,  vinonnunquam  Scimpref- 
fionepopulifuffragiacolligcrcnt :  cumq;  vulgo  odiofum  efTetregium 
nomen  ,  &c  aequis  auribus  vix  in  ca  imperii  fcde.exciperetur ,  tamen.au- 
guftae  venerationis  camfa,  in  eo  gradu  dignitatis  hxfit.  Flaminem  autem 
dialemficvaluilTeautoritateaccepimus&  rcligioniscmancntis  ,  vt  rei 
de  falute  mctuentcs,ad  eum  tanquam  ad  iacram  anchoram  confugerct, 
qui  fi  vin&i  ad  eius  pedesaccidere  potujflcnt ,  cueftigiofoluebantur, 
fontes  & noxii fupplicio  omni liberati  dimittcbantur..  Qupd ad  Vefta- 
lcsvirginesattinct ,  quxveteribuseodemlocofuerunt ,  quoapudnos 
Deo  dicatae  Monialcs ,  ca fuerunt  vcneratione  inter  fuos,  vt ne  quidem 
fas  foret  illas  attingere :  li&ores  femper  duo  prxcedebant ,  &  fi  forte  in 

damnarum 


De  immunitatibus  Clericorum.  sSi 

damnatum  incurrcrcnt,  pro  animi  fui  fcntcntia  &  voluntatc ,  cx  atroci- 
tatc  fuppliciorum  cripicbant ,  &  incolumitatcm  largicbantur. 

Ncmo  ncfcit  quanta  fucrint  laudis  &  glonx  opinionc  ad  Caucafum 
Gymnofophiftx,Brachmanxin  India,Magiin  Pcriidc,in  AflyriaChal- 
dxi ,  Druydx &  Bardi apud  Gallos.  Qucm  locum ctiamnum  tcncant 
Caliphx in  Arabia ,  Syna &:  /Egypto ,  Talifmanni  cxtcriqac  facrificuli 
in  Turcarum  dominatu,  &  in  laponc  Bonzii ,  quos  vt  Hcroas  atquc  In- 
digctcs  vcncrantur ,  atq-,  itafufpiciunt ,  vt  nihil  facri  ncquc  protanigra- 
uiorismomcntigcratur ,  iinc  illorum  coniiho  &  mtcrpoiira  autoritatc. 
Dcniquc  hoc conftat  apud  omncs  popuios  $c  nationcs ,  apud  quas  hu- 
manitasviguit&Numiniscultus  ,  magnoin  honorc  ruiflcillosquifu- 
prcmx  diuinitati  facn  &  dcuoti  forcnt :  non  quod  mutuis  ad  hoc  collo- 
quiis,  fcriptis,  inftitutionc ,  aut  corum  lcgc  aui  rcs  adminiftrabant ,  adi- 
gcrentur ,  fcd  tantum  naturx  inftinchi  &  irt^ulfu  inuitati  iinc  cuiufqua 
CB^litionc.  Eft  autcm  conftans  atquc pcrpctuum hoc  omnium iudiciu, 
documcntumcflc  narurx  tacitamqi  vclutivoccm  ,  quodnationumo- 
mnium  confcnfionc  ficri  folct. 

Quod  fi  hxc  non  modo  inanis  atquc  fallax ,  fcd  impia  dctcftabilifq* 
fupcrftitio  in  lmpuris  iis  Gcniis  vcncrandis,  qui  aliud  nihil  fucrut  quam 
axuliaquxdamipcdha  a  dxmoncinamcnuumhominumopinioncfa- 
bricata,tantam  vim  ohm  habuit ,  &  ntnc  ctiamin  quibufdam  rcgioni- 
bus  obtinct,  vtin  primo  rcipub.ordmc  atquc  dignitatisgradu  facnficu- 
li  ponantur,  quanto  magis  apud  Chriftianos  ccrta  hdcs  &  vcri  Nnminis 
rcligio  valcrc  dcbct  ? 

Efi^igitur  vcro  fimilc  ,futurum  pefthacncmmcm  mii  non  fatcatur, 
quo  niaius  auguftiufquc lllud  cft ,  quod  Chnftiani  crcdunt  &  profitcn- 
tur dc  vcn Dci  maicftatc',  quam  quod  Barban dc  ldohs  portcntifqi fuis 
concipiunt :  coctiamauguftiorcs  honorcs  dcfcrcndos  cflc  illis  homini- 
bus,qui  propius  adcam  ipfam  diuinx  mcntis  cxccllcntiam  maicftatcm- 

quc  acccdunt:prxfcrtimcumfanc^iirimaquxqucrcligionismy- 
ftcriadiuinaq;bona  ,  lllorum  funclionc  nobis  com- 
municcntur ,  qualia  Sacramcnta  funt  dc 
quibus  modo  cft  agcn- 
dum. 

Dddd    3  DISPV- 


Liberll  JScclefa  Mditantts 


DISPVTATIO  DE 

SACRAMENTIS. 

DE  BAPTISMO  E  T  EIVS  N  E- 
*te($uate. 

C a p v t  XXVU 

V M  e  r  o  plurimae,  conditione flagitiofe ,  rcipfa 
portenti  prodigiique  fmnllirax  fuerunr  h  crefeos, 
quas  pr*do»animarum  malus  Dxmon  aduerfus 
hoc  Sacramcntum  inuexit  ,  quod  veluti  aditus 
quidameftatqucianuacarterorum. 

Caiani  Baptifmum  aiebant  nullo  modocfTe 
neceflarium  ,  folamenim  adfalutemfidcmluffi- 
„  cere.  MaHi.chaeipauloiniquiores,nonneceffiri 
Tnthem  in  chrcnU.  H,r-  tem  modo  omnem  adimebant ,  vcrum  etiam  vtthtatem.  Archontici 
faH,enfi.  naudminoranfaniaid  penitus  afDcrn-il-.inrnr    &        ■  ,• 

Luther  l  Jeeap.Babyh.c.  T,. n„u\npu^tirmn  A  P         auxmabantur.  Armenjpuerosintan- 
j  i   .r      r     }      icsquiunebaptumode vitamifrrirpnr    i,t*r  .iui       j^-  i  , 
dehapttfmt.  ci"   •     o  L      ■  .    .  Vaient'mtclleit»iparadifolocabant 

^Wr,W^^«-fdeuc:anl&hemiinianiaquam  ab eo  rcmouebant.  •  Meflaliani  nm 
*,^^^„^Ifu.^lauacroprecesinducebanr  Pelag.aniadlnbempeccariori.nni,toli?n. 
*'&»"■  danvddocebanteflemutUe.  Aimcni^eneririmn™G,„i  h  IS-toucn 

Cvtenium  tritere»  ne  tn  .  „  ■    &    ,     f  luuut"egiatiam.  Lollardicum  ba  ne  satque 

erroren  huk  affinem  nct  'hct™s  componebant  bapt.lmum.  Flagcllantes  fcuticaium  fe  vcluti 
ndJmmt,  ^aJamphfi-  bapnfmo.t.ngebant ,  cum  nullum  quam  fan<nunis  baDtafmum  l 
canJam  Ucramentci J„  lcercnt.  Lutherus  tamo  in  fpccicm  fidci  amantior  quai  tomfelrmKr 
gmtaum  pauh  magmpce  msopcnbus,omnes  baptifmicffe&iK Vni  h,lf-,  ,*.r  ir^ff^  bo~ 
tttuavetcrib.friptafun,  ■   „  1     'H(m:  vn  a£T  ^ 

vtfcltcetarbitreLrlate-  allettllt  >  baptiim,  vndam  &  Ccenxpanem,  nmile/Tealiud  o«am  dV 
uLi,qu*mvi,:uumSa-  cantatas^Wmmxvoluntatis.  Parcftfc  ecminu.X\„™  r  1 
tramemU  adnexam  ,nfi  mnuudicmm,vt<»nftatexeiuslib.4.Inftitut  can  t       i7— ~ 

ximqueeffcquoipfaperfc  fiffe  omnem  antiquitatcm  fateatur  '  't-tametliahudfen- 

tpniru»  s*nii,gr*t,*inc-       Aducrfus nefarios hos erroce»  Ann  h»~  i     c  ■ 

monias&adnindaprobcmus,  '  '  tumciusP^cipiuscerc 

Dnplcx 


Tertutl.de  Bjptifm,  C  l  J. 

Aughgrefa\6. 

Epiph  hir.40. 

C7 nido  de  Armeniu 

VhtUfl  &  Aug.  in  illorum 

ktrefibui. 

TheodoretuAlib  4  r.io. 

S.AuguJi.hi.r.69. 

Guido  de  Armen.  error  16 


h  -Duplexfundamentum cft huius neceilitacis ,  nrmiriirfl pcccatum  ©- 
ngmisinprimifacoris  noftri  Adaini  culpagcncracum  -y  dcindc  ChniU 
noui  Adami  praefentis  rcmcdii  mfticuno.  Quod  ad  piimum  atcincc,cam 
m  naturx  lcgc ,  quam  fcnpta  Euangclica  Jahis  origmis  quantum  fic 
pondus&grauirascxperimur  ,  iiucpns  parcnnbus  naciiimusiiueinh- 
dclibus. 

Dauid  boni  genicoris  fihus confirccur  in  imquiracc  fc  conccptum  & 
gcnitum  fuiiTc.  S.Paulus  ad  Romanos cap. j.  omncs in  Adamo pcccaflc 
dcnunciat.  Ec  cap.i.ad  Ephciios ,  Eumm,  mcjuit,  naturafilu  traftiut  &  u- 
teii. Et  i.ad Connch.cap.i 5. ln  Adam omnes mortuntur.  Qjlkc caufafuic cur 
doctiilimus  Hicronymus diccrer,^>ri  non  autcm  nafci Cbrtftunos.         :  > 

Qupd  ad  Chnfti  infticucioncm  focccac,  eft  difcrca  3c  pcripicua  illius 
oratio, qui ccclcftc domicilium aua lubcr rarinne hrcnmr  Inanmc  *  v 


tn  regnum  ceelorum.  Non  ait,Niii  quis  rcnatus  fiicnt  cx  parcntum  &  fporr- 
ibrum  voluntatc,  aut  fidci  vi  ijc  virmtc,  fcd  cxplicatc  atque  dilucide ,  cx 
at]uacxSpintuSancco.Cuiusdidiauconcaccmfcaicuscius  Apoftolus, 
SdnttificaumabeoEcclcfeum&mundaumzlYcnt ,  Uuacroaquatnver'ovtu 
Ec alio  loco ,  Saluosnosfieriper  Uuairum  regcnertnonu  vrenotutiont*  Spmtus  n 
Sandt.  Quam  rcnouarioncm  mcxplicabih  fuWono  crat cxpcrtus ,  vt  i*  • 
picmcmorat  Ador.ir.cumiicillumcompcllauirAnanias^Exwr^crpi- 
ftt<jTe,&ab!ucfccc*tatuatnuocatonominetpfim.  VndcconticitS.Pctiusc- 
piftolatuaprima  ,  quod  qucmadmodumcxtra  Arcam  ncminilalusin- 
columitafquefuitpropolita  magnxcluuionistcmporc  ,  iic  niii  in  ba- 
ptifmo  ncmo  falutcm  confcquatur ,  hax  lpfius  vcrba  funt ,  Quando  txpt-  . 
ttabant  Deipotenttam  tn  dtebm  Soe  cumfjbi  tidretur  Arcay  tn  qua  pautt,  td  eft  otto 
animafaluafattafunt  peraquam  :  quod  &  vos  nun  fimiLsformafiiluosfacubM- 
fttfma  s  non  carnts  depoftttofordtum ,  fedconfcientta  bontintcrrogatto  m  Deum per 
refurrecltonem  lefu  Cbrtftt. 

Patrcs  hocipfum  vidcrunt,  vt  copiofius  poft  dicccur ,  cum  ludicariir 
«trcmoin  pcriculo  fiforcc  EpiCropus  abfu  ,Saccrdos,  Diaconus,Sub- 
diaconus,aurquifpiamcClcro,poiTcqucmlibccnullisfacrisinitiacum 
bapcifmum  adhibcrc,  nc  rcs  plane  ncceilana  dcruiflc  vidercrur. 

Origcncs  homihi  4.in  S.Lucaro,  huius  nccciliracisrationcm,  ad  cam 
fcnrcnciamrcuocabar >Scmo mundm  a  fordenectnfanscutmeft  vnimdtetvtu 
fuperterram.  Ethbr.^.inicxrumcapur  Epift.ad  Romanos  ,  pcnccnocat 
corpus 1 magno  Paulo  nominari  Corpm peuati ,  quod  in  pcccaco  concc- 
ptum  fucric. Itaquc  D.  Gicgoiius  Nazianz. orar.40. praftare dicit  abfqi 41  c 
icnlu  cmori,  quam  lis  vndis  d  quibus  ian&ificario  cft  fpoliari.  <c 
S.Ioan.Chryfoftoroushomil.ad  Ncophytos,  Hacdccaufi,inquir,  " 
infantcsbapnzamus  ,  vt  non  fmtcoinquinatipcccaco ,  vt  iis  addacur  " 
(ancliraSjiufticiajadopcio^hxrcditaSjfratcrnitasChiifti^vtciusmcmbra" 
fintomncs,  vtSpnitushabiratiofiant.  Ltmhomil.dc  Adamo&Eua, " 
Idcopicxdicat  Ecclciia  Catholica  vbiqi  dirTufapaiuuloi  baptizan  pro.r  *' 
ptcrpcccaiunioriginalc.  Iuftinia- 


;  g+  Lib.  222.  Ecclejia  Mduantts 

luftinianus  Impcrator  in  Authcntica  quadam  contra  errorcm  corum 
qui  vfumrationis  expe&abant  dcccrnit ,  vt  nulla  habita  Catechifmi  ra- 
tionequemparuulicxcipere  non  poflunt,  falutaribus  tamcn  vndis  e- 
luantur.  S.Ambrofmsl.  x.  dc  Abrahamo  cap.  n.  exponens  caChrifti 
werba^ifiquisrenatusjuerit  exaquaficc.  Nullum,inquit,excepit,nonin- 
"  fantcm,  nonaliquapracuentumncceflitatc.  Habeanttamenopertam 
rt  pccnarum  immunitatem,  ncfcio  anhabeantreenihonorcm. 

S.HieronymusDialogo  3.  contraerrorcs  Pelagianorum  cap.^.indu- 
citCritobulumfcifcitantcm,  curbaptizcnturinfantes,  dc  in  quo  tan- 
dem  peccaucrint.  Cuirefpondet  Atticus  Apoftoli  verli is  adRomanos, 
Regnauitmorsab  AdamvfqueadMoyfem  ,  ettamineosquinonpeccauertint ,  in- 
telligc  eos  illud  nonpeccaflepeccatum  quodpeccauit  Adamprxuari- 
cando  inparadifo  praeceptum  Dei. 

D.Auguftinuslib.  de  origin.animae  vberius  de  hac  quccftionc  dilpu- 
tans  acritcr  Pelagium  oppugnat,  qui  in  contraria  fententia  verfabatur. 
Et  primo  libro  de  meritis  &c  remifTpec.  ca.  30.  exquifitius  hxc  vcrba  ex- 
aminat,  Nj/?  quis  renatus  fuerit  ex  aqua  &  Spiritu  Santtonon  poteft  introire  tn 
regnum  Dei.  Et  Epift.89.akSi  quis forte paruulum  oftenderit,qui ex co- 
cupifcentiagcneratusnon  fit  nccex  Adami  profapia  ortus,  di&um  fe  e- 
ueftigiononilliopus  dfc  baptifmo  adcccleftemgloriamadipifccdam, 
&  ab  eo  communi  Apoltolidido  excipiendam,  Fer  vnum  bomtnempecca- 
tum  in  buncmundum  intrauit^  &ptrpcccatum  mors,&itain  omneshomines  mors 
pertranftit  in  quo  omms  peccauerunt. 

Carthaginenfe^.Conciliumcap.^.  tantiaeftimathancneceiritatem, 
vt  edicat  iis  omnibus,  qui  an  bap  tizati  fuerint  aliquando  non  finc  verif • 
fimili  oratione  dubitare  pbftimt,  aut  qui  nullo  certo  id  teftimonio  con- 
firmarent,  vteluife fe  curentpio Ecclefix  more ,  vti  fcrupulo  &:  pericu- 
loomnilibcrentur,quodintclligi  debctadditaconditione.  EtinEpift. 
adInnoccntiumquac92.cftintcripfiusEpiftolas,Aurclius  aliiqucEpP 
lcopi  Africae aberrantcm  eorum  opinionem  confidcntia plcnam  cxagi- 
tant,  qui  exiftimant ,  paruulos  finc  fubfidio  Sacramenti  beatos  ciXc  pof- 
fe.  'Se&eundemeracfctiffin^ 

clare  ifta  moncntcm  audiamus,No//  credere,incnmynoli  dtcereynoh  djcere  tn- 
fantes  antequam  baptUcntur ,  mortepr&uentos ,  pe?  uenire pojfe  ad  ortgtnahum  in- 
^  dulgentiampeccatorum,ftvisejfe  Catbolicus.  EtEpift.47.ad  Valcntinum, 
£  Paruuliquinondumhabet  opera  propriavcl  bonavcimalafecundum 
„  *olum  originalc  peccatum  damnabuntur,qiubus  per lauacrum  reeene- 
M  rationis  nonfubucnit  gratia  Saluatoris. 

Quodattinet  adcam  obicdioncm ,  indignum  videri  &  minime  ra- 
tioni  confentaneum ,  vt  propter  aquulx  inopiam,  anima  percat ,  quam 
cruoreiuo  mundiSeruator  &  vitx  profufione  vindicauerat  De  aqua 
quidcmrcfpondcturctim  B.  Cypriano  nullam  cfle tcmeritatcmin prx~ 
ccpto,vbiautoritasdiuinaintcru^  Dcfanguineprctioiiilimo  c6ftat 
cx  ipfius  Chnfti  duntaxat  voluntate,  vitam,  mortem  ,  meritaq;  eius  110- 

bisap- 


remCC°ni  aiCtUn 

pugnarc,xquoiurecoi\dadipoirct,ciujcri4uecum  Adamum  atq^ 
omncm cius poftcn taccm ,  imo  vcro  cur  hiium  caiitiimum  proptcr  cxi- 
gui  pomi  contadum  mortc  mulclaucrit. 

Igiturfatcmurpomum&  vndxguttulam  rcm  eifc  leuiiTimam,  uon 
autcm  minimum  cxiltmiandum,offendcrc  maicftatcm  in  omncs  partcs 

inhiutam%&:  porenriilimnmrrrnm  nmninm«rrt«  */•  • 

><x.  poccntimmumrcrum  omniumprocrcatorcm,cuius  fapi- 

cntiaatauc bonirjL«nim a*onrkv-liiM «^.^*-^ j.-.  >  c    i  r 

ai4uc"0^^cumxquov.lunpcdcgradiantur,tamtacitmmc- 

lcinam  nobisinuexcrunt,quam  communis  epidemicus  hic  morbus  cft 
onginis,&ncccflana  quadam  hxrcdituccontingit.  Quarc  qucmad- 
modum  finc  vlla  noftraadioncautpropriacvoluntatismetuin  fcclcrc 
concipimur,fi€infansfincvliafuaaclionediu.nituspotcftcluianimo. 
que  cxpian.  Qux  caufi  ftiit  cur  in  cam  rcm  Dcus  clcmcntum  id  clcgcrit 
quod  eilcc  m  promptu  &  communc  vbiquc,tnbus  tamum  vcrbis  adhi- 
bjtis  qua:  facillimc  pronunciantur. 

Aiuntillipaxuulosinfidc  parcntum  fin&ificari.  Id  fi  vcrum  cflct 

lau  maCTio gcnitorcprocrcatus  Haaco  ccrtam  &  propnam  animi  fan- 

ctitarcm  tuiilct confecurus , dc quo  tamcn  in diuims lircris  perfcribitur 

odiofum  Dco  fuiflcpriufquam  m  luccm  cdcrctur.Et  ncmo  ncfcit  Daui- 

demlcllcopatrc  natum  fmculaiisinnocctuur  viro  itnnr  n#rf  /»■  A 

fcramcnfatcri  Pfalm.co  quod  miouitatibiK  rfT,r  rZ  IP ,    a  a 

)   •  ^"v/wnnvjuiiaiiuiiN  tncc  conccptus.  Apoito- 

lus  iplcparentcmhabucratdiuinaiucc  colluftratum  6M  hdclcm  vt  ipfc 

cpiitol.adGalatashgnificat,  &  tamcn  fcfe  aggrcg.u  ad  eomm  nume- 

rum  quinaturacflcmfiliiirxccrriflimis  iupplicusobiccti.  Dcniqucid 

clanflimo antiquorum  Patrum  cflato  rcpugnat ,  quo  vti  prius  vidtmus 

non  nafci nos  Chriftianos  fcd  ficri aiunt , pugnat itcm  cum difto  S.  A u- 

guftinilib.i.depcc.orig.ca.40.RcgencratusUinquitnon  rcr;cnerat  fil*>s 

carnis  icd  gcncrat,ac  pcr  hoc  m  cos  non  quod  rcecncratuslcd  quotl  S 

ncraruscfttraiicir. 

Vrgcnr  tamcn  Aducrfarii illa  vcrba magni Pauli  i .ad  Corinth. cap.7. 
yWiiixfitnftifictruteflvirinfidflifpir  muliaem  fiielemcr  fitndifi(4U  efl  muiier 
tnftddis  per  vttum  ftidem  ydltoqut  filtt  veflrtimmundt  effcnt.  Scd  pcritiflimus 


*d Chnftuncsfdctendos^rtsue^d dimietenda pecidt* , ntfi  Q\mftt4n4(y  Ecdefid- 
fttC4t*ifittutione&fi(r4menii4effiit4nturfideles.  Etiancii  ipfa  Apoftoli  vcr- 
ba  prout  fonant  vimhabcrcnt,&  vt  ab  iftis  obiiciuntur,  fcqucrctur  mn- 
licrcm  idolorum  fiiperftitione  irrctitam/i  matrimonii  focieratcm  incat 
cum  hominc  Chriitiano,  ccrlo  frui  poflcvtaviroftdcli  (andfcificatanu 
qux  confccutio  cumfit  peripicue  falia&  abfurda,falfurA  quoquc  cViiin- 
pium  Antcccdcnscflcoportct. 

Ex  quibus  colligcrc  ncccflc  cft  co  loco  diuinum  Apoftolum  loqui  dc 


&  £/£<?r  J  /7;  Eccle/t*  Militantis, 

fanftincatione  aut  oscumenica,aut  politica,aut  inftrumcntaria,aut  quej 
notetparentum  voluntatem.  Occonomica  quam  eiuilem  nominat  S. 
Ambrofiusineoccrniturquod  liberi  ccnfcanturmimme  fpuru :  Poli- 
tica  quod  patrium  ius  aflequcntur  atque  in  ha:teditatera  legmmani 
fuccMent.  hiftrumcntaria,  quod  vnus  alterius  falutem  procurabit,noc 
eft.Gcnitorptelibsrosfuos&rcligiofeinftituet. 

Vltima  eft,quod  parenrum  alter  (cum  Chriftianusfu)paruulum  ven 
Deicultuimancipat,defpondct  iam  mde  baptifmo ,  curaturufq;  kt  de- 
inccps  vtmundiparentemDeum  omnianimi  Sccorporis  contentiont 


vcneretur. 

rtmm  i:*ivxtrm>  .   itaquidem  exponuntSan&i  Patres  &  maxime  D.  Hieronymus  con- 

Auguft.U  M  v«*t.&  Concludamus  igitur  cum  S.  Auguftino  &  eleganti  ipfms  ftylo  hic  ad 
Mp,,ff.(.i6.  extremum  vtamur. Noli credere.noli diccre,noh docere  mfantes ante- 

UtmM  M  origint  au.  qUam  baptizentur  morte  pracuentos  peruenire  polfe  ad  originalium  in- 
dulgenciam  jpcccatorum  Ir  visefle  Catholicus.. 

QVOD  BAPTISMJ  S  AC%A  MENT  V AL 
ingruente necejfttatc,a  qmttbet,feu  mas  feufx? 
mina .  fuertt ,  admimfiran  pof 

%  (iu. 


C  atvt  XXVIX 


\M4thkh  6  9  10. 


Onorv  ens  fuit,  vt  quemadmodum  nviUa  an-r- 
mi  noftri  contumacia  &  liberi  arbirrii  mota  nafci- 
^mur  filii  irx  &  maculon  in  lu  cem  prodimus ,  fic  faci- 
lisilli  malo  medkinaa  diuina  mente  prourderetur. 
S  Quare  (alutis  noftrarDeus  Baprifini  Saaamcntum 

   ijnftituiteamatcria, quxin medio  p.ofitavbiqueiii- 

uciinc uu ,  ea  verborurn  comprehenfione ,  qux fit  breuiflima;  ciufque 
ad-miniftrandipoteftatemfecit  omnibus  ingruentc  ncceffitate ,  vtolim 
de  Circumcifione  lanxerat. 

Hocautem efte  vcnfllmuni ,  cttutni  Moyfis  claro  teftinronio  cogns- 
fcitur,dequofacramonim^entafichabcnt,Cumquecftit  initincrcin. 
diuerforio  occusritei  Dominus  &volcbat  occiderecum.Tulit  illico  Se- 
phoraacutiflimampctram  &circumcidit  pracputium  filiifui.  Et 
Machabarorum  ira prodicur;  Erat  crgo  vidcrc  miferiam :  duxenim  mu- 
lieres  delatxiunt  natos  fuos  circumcidifle  ;  quas  infantibus-  ad  vbcra 
fufpcnfiscumpubliceper  auitatem  circumduxiflTcnc  permaros  prxci- 
pdcauerunt.Dc  Baptifmo  quoque  lcgimus  Adtorum  9  .vbi  Ananias  (qui , 

neque 


■ 


DemiHijlty^oBxpti^triu  % 

-nequc  fuir  Sacerdos  nequc  Diaconus)abiit  &:  inrroiit  in  domum,&:im- 
poncns  ci  manus  dixit  Saule  frater ,  Dominus  iriifit  me,I  esvs  qui  ap- 
paruit  tibi  in  via  qua  vcnicbas,vtvideas  &c  implcaris  Spjritu  San&o. 

Hanc  dofti  inam  communi  animorum  mdudlionc  S.Patt  cs  nobis  rc- 
Jiquerunt,Tcrtullian.lib.dc  Bapnfmoca.17.  vbimonctDiaconumce- 
dcrc  Prcsbyrcro  dcberc,hunc  vcroEpifcopo  nifi  fortc  vrgcat  ncccflitas, 
namtumlaicisiusquoquccfclcbaptizandiquod  munus  li  ipfi  abnuant 
& pucrmoriatur,  grauilltmi  fcclciis  fint  rci,  Clarc  hoc ipfum  doc"hts 
<Hicronvmus  Dialogo  aduct  i.Lucifcrian.c.^.SincEptlcopi  iu<Tionc,ne-  " 
que  Presbytec*nequc Dtaconus  ius  habct  b.iptizandi,  quod frcqucnter" 
ii  tamcn  ncccfiltas  cogat,famus  cV  laicisliccrc.  Illuftrisctiam  D.  Augu-^ 
•ftinus  l.i.contra  Parmcnian-cap.  5 .  doccr pcccarc  laicum  cum  nulla  co- <c 
S*entcncccflitate  qucmpiamtingit,vcrumtamcncllcbapttlmumcVmi*«« 
*imc  itcrandum.Stautcm  neccflhas  vrgeat,aur  nullum  autvcnialc  mo-" 
docflcpcccatuiTu  Et  incpift  ad  Fortunatum  addit  hunc  communcm" 
totius  Ecclcfix  fcnfitm  tcmporibus  fuis  fuiflc  ,  cum  vrgct  penculum  ba- u 
pttfmum  valcrc  a  quocnnquc  tandcm  corcratur ,  cum  u  abfunt  ad  quos  f 
iusillud  ofliciumquc  pcrtinct.  Ecclcflx  Anaalcs  mcmorabtlcm  hifto-" 
riamcontincotatquctudiciumquod  huic  illuftrandx  quxltionimaxi-" 
mcfacit.Nam  AlcxandcrEpifcopus  Alcxandrixdcconfilioviroruin il-" 
luftriumcvfapiennfllmorum  pronutwiauit,baptifmum  ab  Athanafio 
inlittorc  mans  collatum^vim habcrefuarooportere,cumdidictflct  6c 
pronunciataabcofolcnmavcrba.&idracrrc  voluiflc,quod  in  coge- 
ncre  prxftat  Ecclcfia.  Sozomcnus  &:  Ruftinus  scm  gcftam  memora-s,, 

junt.  R* 
Dcinccpsomncsopinorrneo  con(entient»  Tt  faJutcm  paruulorum 
in  tuto  collocatam  vclint  &:  communcm  Ecclcfix  vfum  icquantui;, 
qucmadmodum  dc  mintftri  condoncNouatorcsconftituc- 
nint,qiiamnegant,fiMoIinxoPrxdicanti  hdcs,  cur 
ad  baptifmuminfanttum  ncccflariam. 


Ltb.  1 11.  Ecclefia  Militantis 


^BAPTISMVM  fOANNIS  NON  TERINDE 
acSeruatoris  noftrt  valutjfead  animi  labes  ex- 
piandas. 

c  a  p  v  t  xxvnr. 

Jtuguft l %.  tontr.eftft.Ve  E t i l i  A n v s  aduerfusquem  fingularis  Doftor  Augu- 

nU  |i.  $  4.37.  \jk  li§f|k^^  ftinusfcripfit,doccbat in  aqua  baptizafle  Ioannem,Chri- 

fturn in  Spiricu ,  in  igne  Paraclctum :  tres  autem  hos  vel- 
utibaptifmi  gradus  ad  Ynum  idemque  facramentum  re- 

ferri. 

lutfym.  in  Vanopl.  par.  1.  Bogomilej  cenfebant  inter  noftrum  5c  Ioannis  baptifmum  nihil  ef- 
tit  2 i.c.  1 6.  fe  difcriminis,quod  aqua  fiat,&  vetus  ille,vt indudtus  a  Seruatore  fpiri- 

mi  MeUmh.in^^  Ater  Mclanchthonis  Genius  in  locis  comunibus  fcri- 

mun.ttt.de  bapttlmoloan-     1  _         •   o    a      n   1  1        -r  f.  ^ 

nit  :  ioannes  4e  ^roPmmrenquit,interIoannis  &  Apoitolorum  baptilmumnon  aliam  eflc 

chnfto, Apoftoli  depafi&^^^id.m  ^niCiquodilh  Chriftum  prafignibcaret  qui  mortem  erat 

refu(citatoprAdicant,t*mt  obiturus.hie  vero  eundem  Chriftum  perpellionibus  dcfTun&um. 

^an7Trlmba^t  tn    Diuina ScriPtura  foluit  hanc  controuerfiam  &  Ioannes  ipfe  difcri- 

ere^eZtbM*™   *  meninmiuatintcr^ 

truxo,Ego  quidem  baptizo  vos  in  aqua  in  pcenitentiam :  qui  autem  po  ft 
mevcnturuscft,fortiormecft,  cuiusnon  fumdignus  calceamcnta  fol- 
uere,ipfe  vos  baptizabit  in  Spiritu  fancto  oC  igni.Sed  totam  rcm  penitus 

JZor.i.s.  conficitdefinitque©sfacroundkumaercrnx  fapientiae,  ita  primigenios 

religionis patrcs  alloquentis,  loannes  qutdtm  baptUauttaqua,  vosautitn  ba- 
pti^abimtmSpiritufanclononpofrmtdtosbosdtes.  Hunc  fuifle  cxonentisEc- 
clefiacfenfum,cxcopatct,quodApoftoli  Chriftianis vndiselui  eos  cu- 

jUlor.i9.  rarcnt>quiIo™uisba 

plane  Sc  AifenQcxplicztiujattumeftautemcum  Apolloeffet  Cormibt,  vt  Pau- 
lusperagratisfuperioribm  parttbm  veniretEzbzfum,& muemretquofiam  difapu- 
losjtxttqueadeos.fesptritum  Santtum  accepiflis  credentesl  At  iUt  dtxerunt  ad 
eum:fednequefiSptritmSan{lmeflaudiuimm.Illeveroaity  mquo  ergo  baptUati 
eftislQui  dixzrunt ,  m  loannis  bapttfm  tte.  Dtxit  auttm  Paulus ,  loannes  haptixX- 
utt  baptifmopmttentiapopulum  dictns tn  eum  qui  venturm  effet poft  ipfum  v t  cre- 
dirent  hoc  eft  tn  lefum.  His audttts  baptUaiifunt  m  nomtne Domint  lefu  ' Et  cum 
impofuiJfettUismanmPaulm,venitSpiritwSanftus  fuper  eos  &  loquebantur  lin 
guts&propbetabant.  Etvtdiuinis  littcris  diuinitatis  internuntios  Patrcs 

adiungamus,Ongenestraa  8  inloanncmhunclocumcitatcxponita.. 
&  rationem  etiam  adiungit ,  quod  rcgeneratio  non  Ioannem  fed  ChS- 
ftum&eiusdifcipulos  fcqucrctur.  j 

Laudatiu-&ldcmlocusTertulhanolibdcb 

Hanc 


De  TSaptifwo  Sjoannit.  »ty 

Hanc  ob  caufam  Iuftinus  Martyr  baptifmum  Ioannis  Procrmitim  '«Mf 
Euangcliigratixnuncupauit.  Etbeato  nominc  Macarius  Epifcop.  Hic- 
rofolymitanusNicoenoConcilio  primo  l.i.rcfponl.  l.diftinguit  intcr 
baptifmumpccnitcntix&baptifmum  rcmiflionis,  a(Tcritquc  dcbcatis 
fpiritibus  nullum,aut  alium  qucmpiam,cxccpto  vcrbo  humanitatc  no- 
ftravcftitOjpotuiflcbaptifmumadoptionisinduccrc.  :^x$k 

S.  Athanafius  qtuxft.  134.  baptihna  Ioannis  tntroduclortum  appcllat, 
non  adhuc  omnino  fpiritalc,quo  nos  baptizamur. 

S.Cyrillus  Hicrofolymitanus Catcch.j.  Bonus is  quibaptizabat,fcd  K^ ;  Clk-n 
quid  tandcm fi cum  co  confcratur  001  baptizabat  in  Spiritu  kn&o  &:  i-  ***  w     <  °* 

9  S.Bafilius  incxhortationc  ad  baptifmum  cxprcffius  id  ctiam  docct 
his  vcrbis ,  Intttdtorium  erat  lodnnu  apttfmd ,  tftud  vaoperfeclortum,  kptccdf 
tlludukOCjbdtttftud cum  Dto coniungtt  &f*mtltdrtm  reddtt.ldcm  homil.dc  ba- 
ptifmo,Quanrum difcriminis mtcr  Spiritum  & aquam , tantundcm  vi- 
dclicctcft  &intcrcumquibaptizatin  Spiritu  fandto  &  cum  quibapti- 

zat  in  aqtia.  .  ••  i3jSy 
.  Uliusftudiorum  xmuluspardignitatc  &:  virtutc  confimilis  Grcgo- 
riusNazianzcnusOrat.  ;o.componcns  baptifmum  Moyfis  in  man& 
nubc  fa&um, cum  Ioannis lotionc,hancitcm,cum  Euangchca mcrtio- 
ne  confcrcns,  taiuum  a  poftrcma  fupcran  fccundam  aitquantumfc- 
cunda  primam  antccclht. 

S.IoanncsChryfoftomushom.12.  inMatth.italoqtiittir,GratiaSpi- 
ritus  S.cft  in  Chrifti  baptilmo,  quam  Ioannis  baptifmus  non  habct.Scd 
accommodatiflima  mihi  vidctur  &:  pcroportuna  (imilitudo  qua  Cy-. 
rillus  Alcxandnnus  vtitur  primo  hbro  m  loanncm  c.26.  &  lib.  i.cap.57. 
cum  ait  quod  qucmadmodum  Ioanncs  vt  vox  quqdam  folitudinisviam 
Chriftoprxparabatquicft  VcrbumPatris^itacius  baptifmus  adbaprir  ^ 

Tcrtullian.l.clcbaptifmocap.  10.  baptifmum  Ioannis  ncquc  Spiri- 

tum  Sanchim  ncquc  pcccatorum  remiflioncm  contuhflc  probat  hac 

rationc  SiSpiritus  noncratdittinitusconccflusquraChriftusnondum 

rrAtelonhcatus  quonam  modoid  quod  DominusnondumconfcrC- 

K  r  Vrnnisnrxftucpoflct  ?  Probatitem  ncquccocleftemfuiflc  illius  i- 

piius  difto :  Qut  dtfurfum  vtmtfuptr  omnts  tft.qut  tft  de  terrd,  de  terrd  efty  &  de 

terrd  lonuttur.  ^  -  .    ,  _^ 

1  5  D.Ambrofius  fcrm.  i.dc  Natiuit.Chnftiait  nonfccusacluccrnxlu-  Am^ffirm.Uttemt^ 

mcnradiisfolisinobfcurarur,itabaptifmum  Ioanms  immcnfo  Chnfti  • 

fplcndorchauftum&obtcdhimfuiflc.  K Vv  >'.&4 

In^cniopollcns&:orarioncHicronymusnonfcribitmodoidcm,vc- 

it^™  rrmimrnrarnr  vrorr  confirmat  aducrfus  Lucifcrianos cx- 
rum  ctiam  aiguuicntdiui ,  >  i^i.  ,  vw»*» 

1  Crnrunonis  Cornchi  dc  quo  acccpunus  Spintus  San&i  compo- 

__m  faiflc  fachim  antc  baptifmum  ,  qucm  Spintum  D.  Ioanncs  darc 

nonootuiflctctiamcubapnfmo.Profcrtctiamidqtiod  lacra  in  pagina 

J  Eecc    *  continc- 


sfpb  lah.l  11.  EccitfiaMilitnntfs 

xontinetur ,  baptifma praecurforis  baptifma  fuiflc  pcenitcntia?  in  remif- 
fioncm  pcccatorum  id  eft  in  futuram  remiflionem ,  quaeeflct  poftea  per 
Tandificationcm  Chrifti  fabfecutiira.  Remetiam  xorroborat  Ephdio- 
.rum  eo  fa&o  de  quo  fuperius,cuius  ctiam  meminit  epitt.ad  Hedibiam. 
htZnchiriladLawtnt.  S.Auguftinus Traftat.j.in Ioan.  Seruibapriimum non fatis foitfe ad 
&lutemait/edDominivimgrat!amquefuifIeneGcflariam.EriiiEiichi* 
ridiofcribit,Ioannisvndanosinftruciosatque  difpofitos  adeius  exci- 
piendam purgationem  qui  totius  (an&itatis  autor cft,&  qua  vna  non  2  - 
liaregeneramur. 

^tfmo  Ini  ^  7  ****  Vnde  conftat  non 'Incjrationc  Tridentinum  Concilium  execrarie- 
c^unTCinfl.e^.fctlj.  nciU°sdcuinxiflfe>qui  tuentur  baptifrfiumIoannis,cum  baptifmoChci- 
Neerectpienda  efitlla  An- yim  candcm habuiflc :  quamq;  praeterrationem  omnem Ioann.Cal- 
gu/?miargutia,&e.        uinus  in  hac  quxftione  antiquitatcm  omnem  pro  nihilo  pendit,  aurei 

Chryfoftomi  pondus  &  autoritatem  infringit ,  vanitatis  arguit  pneftaa- 

,<emin  omnigcnereS.Auguftinum. 

DE  T3APTISTERI0. 
C  a  t  v  r  XXIX. 

Athtnaf  cpift.a<3omne<,  .    -  h  ^ 

Orthod.  cum  pcrArna-  (^^^^^?  '  Athanafiuscutnbacchantcsin  funeribus  Chriftiano- 
bos  perfecutio  ficret.  ]§§^||g  rum  Arrianos  defcribit ,  conqueritur  quod  malleolos 
S^SSSSr  KS  ^-efariosi^smbapnftcrraconietiflent.  Etmvt- 
Su*m<stqHtdem&ecclefit*  W^k^L  ltaJVUSm  Antonu  quodper vihim  cidem  fanclo  viro  di- 
&i>*pttfltrrufiamm£.  mt$-  uinitus,patefa£him  fuerat,tantiuneuenifle  ita  meminit 

8m:  magntttaguurluatn  Proh  fcclus  ?  horrctanimusreplicarc  quacgeftafunt.  Virginum  matro- 

i.^ff^X5  *ctan^  GcAtilrum pollu- 

*?i w Ivsf^,  ifSm  tum  elt-Hlei'oio]ymuanus Cyrillus  catcchcfi prima myftagogica in  me- 
.*«ar«w7r  *pi  a&n-mjii&t  moriam rcuocat.initiatis  quomodo  in  aditu  Baptiftcriiconucrfiin  Qc 
t^-^&T**  ^cntem^^ufque  intcndcntes  Sarans  abrcmmciaflent.  Et  Dcmo- 
S*-  4      fCnf  ^h^US  d  lm**        copianomcn  habcns  loanncs  honi 

^o.adpopuiumAnaochcnummeminiteomm  qui  adlhrcnt  Baptifte- 


no 

Socrat.h ■/^./.7^.4. 


Socrates  in  h.ftona  Ecclef  Epifcopum  memorat  Atticnm  manda- 
uiflc  vn  Iudaais  quidam  paralyfi  milerabilkeroppreflusin  Baptiftcrium 
dercrretur  qni  diuinitus  fanitatem  recimerauir  ftatim  ac  bapt.finum 
confecutuseft.SanausAmb^ 

AianumTabernaculum  iD  quod  vnacum  facerdore  ingrcdirhurSl 
Bapt.fter.um  eoquemlocovirgam.Aaron.s  hoc  cftatumamiuS 
ting.turfme  humoregran*  langucntem ,  fubito  efflorefcere  E  l  ib  f 

gSttS    teftaIUr  m  ^  *  Xl S  T  E  kl  °  Chriftian-  ^tut  otS 


S.  Dama- 


De  BaptiJIerio.  $W 

S.Damafus  epift.^.Chorepifcopos  vetat  in  baptifterium  aut  in  (acra^ 
riumintroircantcEpifcopum^veleoprxfcntc  infantcm  tingere  aut  h- 
gnarc.Et  in  Ponnricali  m  vitaS.Sylucftri,dclincat  ConftantimMag.Ba- 
pciftcriumcporphyreticolapide  cxaedlficatum^coopernim  laminis  ar- 
eentcismacnipondens  intusSc  foris  :inipiiusfonas  mcdio  columna 
tuit  porphyrctica  ,  phiulam  inlummo  rafti^io  luftincnspondoquin- 
quaginta,vbiardebantbalfannltbrxduccntx:in  labro  fontis  agni  fuif 
cganscrfigicscxaaro  punllimo.triginta  hbrarum  tytif  aquam  r  un  - 


r  v  v 
deret. 


San&ns  Auguftinuslibr.ii.de  Ciuitatc  Dcicapit.o&auo.Fctminani 
rcrcaleclilVimamcxreligiofiflimamnominc  Innoccntiam,cnixin  ma- 
millacancrumhabcbattctrumcxpcriculbfum,  ccclcfti  proaigio  fiiiftc 
liberatam,  cumcxvifodiuinitushbioblato  lnbaptiftcrium  introiilet, 
&bcncdiciioncm  cxccpifrfct  lllius,  quxpnmofuuTctcluta.  Aquitanir 
laus  fplcndorqucPaulinusNolanusEpilcopusadcxornandum  bapti-    VsmU».  if.w  *d$tmtr. 
fteriumverfuscondidit,quos  Seucrusintci  duo  Templa  coliocan  cu-  UnammhunticcUdtft*- 
raurnu.  Arquchumfm^ocusol.mtu.r  S.Sccpham  nommcmligms  «j^gSim^ 
quiLugduniinterSandtxCrucisCfc Diuiloannisucrasxdcsctiamnum  rttAtAqmM$v  ^  \ 
viritur.  Arauiicumim  ctram  Concilium  prohibct  nc  Catcchumcni 
in  Baptiftcnumadrruttanrur  dum  rudcsanimi  Chriftianado&nnaim- 

buuntur.  »;  " 

Obiicihicpoftctnaicctc  Ecctcrlanullambaptifterii  mcntioncm  nc- 
ri,fcdfacihscftrefponiiGquodad  Baptiftcriumadvir<  facramcnti  non 
fit  ncceflarium,ncq,  tunc  haberi  poruit,cumTyranni  crudclitatc  furciw  - 
tcsctum  Tcmpla  Oratoruq^  prohibcrcnt. . 


DE  B 


DICTIO 
Baptifmt, 


&VJE 


A    P   V  T 


A  m  e  t  s  i  ad  integfitatcm  Sacramenti  confucta  fonihr  • 
bcncdiclior^:.nimcrcquifatur,efttamcn  vi  praeccpti  ad~ 
hibcnda,nifi  quxdam  ncccllitas  impcdiat  :  atquc  hoc 
modo  quxliibiicicnrur  rationcs  atquc  tcftimonia  intclb> 
**gcndaiunt. 

Conitannnusdc  donationcfiialoqucns  ,cxponcnfq^  rationcs  rau- 
fic«larMrarisfua:u!cfeait,B<nf^K?<>fi?«fetrinasncrfionc  purKatum.  Et 


Utuit  vtq 


&o\ci  iandh  bcnedi&io  rcnouctur. 

D-Ba/ilius  m  Pfalm.18.  fpiritali  quodan 
baprifinimyftcnuiii  vbic^  adminUUctuXjC) 


tc  naturam  aquarura 
diuiiuu 


5 9 2,  Ltb.  III.  Ecclefix Miltfdntu 

CjirMtuC*u$h.y  diuinainuocatione.  Etlib.dcSpirituS.cap.27. Confccramusinquita- 

tv xitv*      wiAfirttj-  quambaptifinatis&olcumvnaionis.  Et  vtintcllieatur  cuius  vi  atoue 
a*/3o,  fc^,,  virtutehxcfiatfancT:ificatio,S.CyrillusHiero{olymitanus  ^.Catcchef. 
woTn-m  i  ^ixtkwi.        fcribit  aquam  lan&ificari  inuocatione  Patris  ,filii  &  Spiritus  S.quod  ar- 
gumcntum  fit  vnius  fubftantiae  in  diuinitatc . 

NyflenusGregorius  omnem  aquam  aflerit  baptifmo  accommoda- 
tam  modo  benedi&io  facerdotis  acccdat  quae illam  fan&ificet.  Et  quo- 
niametiamaltiush^cbenediaiopctendacftSJoan.Chryfoftom.fcrm. 
dePentecoft.  Spiritu  fan&o  inquit  facerdotcs  ordinantur,  Doctores 
declarantur,vnguentum  con{ecratur,aquaepurgantur,  Dcemones  abi- 
guntur :  D.Cyprian.cp.io.primi  lib.diferteitafcribit,  Oportet  ergo  mun~ 
dari  & fanttificari  aquamprm  a  Sacerdote^vtpofitt  baptifmo  fuo  peccata  hominis 
quibaptUatur  abluere.Et  Concilio  Carthagincnfi  difputans  contra bapti- 
lmumhasreticorum,hacaduerfuseospalmariavtiturrationc,  quoda- 
qua  baptifmo  neceflaria  nequeat  ab  iiidem  fan&ificari. 

S.Ambrofiuslib.i.deSacram.c.^.quamtcurprius  in  aquam  defccn- 
dit  Chriftus,&:  dcinde  Spiritus  S.adfuerit,cum  in  Ecclefia?  morc  fit  po- 
fitum,vtpriuscxorcifmifiant  religiolarquc  adiurationes ,  tum  prcccs  & 
inuocatio ,  &c  fan&ificatio  fontis ,  mox  eorum  afpcrfio  qui  falutis  vnda 
eluendi  funt. 

Refpondetveroidfadumquod  non  ab  aquis  fanclificationem  pc- 
titurusveniret,fedeandempotiuscollaturus.Etca.3.de  Initiatiscodcm 
quo  B.Cyprianus  fenfu  loqucns  de  precepti  Ecclcfix  neceflitate ,  quod 
adfontis  benediaionem  attinet,addit  Sacerdotis  bcnedidlioncm  idem 
pcrficcrequodlignumoliminamariflimumfontcm  Mara  immifliima 
Moy{c.Etrurfumlib.i.deSmrituS.c7.Angelumeumquiprobaticxpi- 
Icins  vndam  mouebat  &  fanandi  vimtribucbat  ,adumbrauiflcaitSa- 
ccrdotis  bcncdi&oncm ,  quae  diuinam  purgandi  vim  aquis  tribuit. 
Concludamus  vcrbis  D.  Auguftini  lib.  quinquaginoa  homiliarum 
hom.iy.Quiabaptifmwtdeftlalutisacjua  non eft falutuM Ckrfi 
nomine  conjecrata.quipro  r.obisfanguinemfudit ,  cr^  e 
ipftm  aqua  ftgnatur. 

r 


DE 


T>e  benediEliont  aqtu  Baptijmi,  5  9  j 

DE  SANCT  0  CHKISMATE, 

Cafvt  XXX, 

V  s  t  1  n  v  s  Martyr  Dialogo  cum  Tryphonc  ,  fan£um 
Chnfmailludoleumcxultationiscflcputat ,  quoChri- 
ftusercgii  Varisprxdidionc  dclibutus  fuit  proconfor- 
tibusfuis.  Etquxftionc  i$7-rcfpondctabhocChrifma- 
tc  nos  vocari  Chriftianos,  &  vndhonc  tcftari  nos  pcccati 
fc3ulturam  cuimorimurpcrbaptifmum.  Canon  Arabicus  68.Concilii 
Nicxni  addudhis  (uocrius  fuit  in  quo  dc  aqua ,  olco  &  chrifmatc.  San- 
Cus  Bafilius  criam  ilia  nobis  fua  ad  intcudum  obiccit ,  Confccramus  a- 
cuambaptifmaris&olcumvnaionis  ,  prxtercaipfumquibaptifmum 
accipitcxquibusfcriptis  ?  nonncataataiccrctaquctraditione  ?  ipfam  « 
porro  olci  inun&ioncm  quis  fcrmo  fcripro  proditus  docuit  ?  Cy rillus  <c 
:tcm  HicrofolymitanusCatcch.i.initiatoserudicsficcosafFatur/Dcm-  « 
dc  vcroia^ncxuti  ,  cxorciz.ito  olco  a  iummiscapillisadinfimos  vfquc  « 
pcmnu^cftis&parridpcscfFcaifeia^ifcrxilliusolcxIcfuChnfti.  Ex-  c< 
dii  cnim  cx  oleaftro  in  olcam  frn^fcram  infcmcftis  &pingucdinnllias 
olcx  quifquc  veftuim  particcps  effc&us.Illud  crgo  cxorcizatum  olcum 
fymbolum  cft  pingucdinisChriftinobiicumcommunicatXi3cquQdo-  « 
innc  vcftigium  diabolicx  opcrationis  ln  nobis  dclctum  fit.  ^ 

S.!oanncsChryfoftomushomil.6.ini.caputEpift.adColo(Tenf.ra  cri,  rn  >  > 
tiouemteddltcutvn£boadh,bcatur,ilis  qu,  bapnfmodcbcntclui  ,  vt  ^S^tSSl 
nimirumoftcndatur  in  apcrtum  campum  acicmquc  illos  progrcdi  vt 
cum  Dci^erducllibusfuxqucfalutismimidsconxaidant ,  <5cvt  Athlc- 
txftrcnucgcncrofcqi  lu&entur. 

ScribitThcodoretus,confucuiiTcantiquosParrcsNouatianischri-  ThnhutMb  j  ft*rffa 
fina  adhibere,  cum  ad  fidci  communioncm  rcgredicbantur,  quod  apud  fmbut- 
ipfos  non  ciTct illius  vfus  in  baptifmo.  Ex  quo  apparct,  confccrarioncm 
<5c  bcncdi&ioncm,dc  qua  fupcnus,  non  fuiiTcab  illis  cxiftiftimatam  nc- 
ccflariamncccffitatcSacramcnti,  fcdprxccpriranrurn,  cumNouaria- 
norum  baprifma  non  itcrarcnt,  icd  tantum  iupplcrcnt  vn&ioncm. 

S-Ambcofius lib.i.dcSacraiTicnr.cap.i.  5cS.Auguftmusnaa.33.in  Amhrof  vnffm  a qnmfi 
Ioan.  ^idumS.Xoan.Chryk)ftomiorationcfua  confirmanr ,  ninmum  mthlft 
moncrinosvndhoncvtadliKftam  &  dimicationcm  animoscomDare-  AuSuft    u"  *****  »» 

mnc    n«nfrJiimnrJiir»rfncmiin^,im    nmrm  *,  C  1   *     \    VnX"  »  f***l*B*i**  t$* 

mus ,  non  iolum  aducri us  mundum ,  camcm  &  f  anguinem ,  fcd ,  vt  A-  MMbmJmk\ 
poftolus  clarc dcnunciat ,  aducrius principatus  & potcftates ,  aducrius 
rc&orcs  mundi  huius  &  tcncbrarum ,  contra  fpiritualia  ncquitix  in  ccr- 
lcftjbus.Quamcandcmobcauiam,vn(aioin  humcrisadhibctur,vrin- 
diccturcum  qui  baptifmum  pcrcipit,magno  animo  &c  conftantcr  Chri- 
fti  cruccm  larurum,  &  mgum  Euangclicx  Icgis,gratix  prxfidio ,  qux  o- 
lcum  cft  Spiritus  Sandti ,  dc  quo  Vatcs  Ifaias ,  Aufcrctur onm  cm dtbu-  ip,uic. 


m 


y9  4  Eifierl  i  h  Eccle/t*  Militanttf 

tnero  m ,  &  iugum  elus  de  colb  tuo^  &  cowputrefcet  iuguwafack  olel 

Atquehoc  inlocode  Cruce  difputare  foret  operxjpretium,fedqua- 
niamdeeofigno  alias  copiofiusadhimfuit  ,  hicfufticietcumS.Augu- 
Augi*ll.tr«&nl.ml9*»<  ftmodiccre, Qujdeftquodomnesnouerunt fignum Chrifti,  nifi.crux> 
Chrifti?  Quodfignumnifiadhibeaturfiucfrontibuscredentium,  fiue 
ipfi  aquaeex  quaregenerantur ,  fme  oleo  quo  chrifmatc  vnguntur ,  fiue 
&crificio  quo  aluntur,  nihil  eorum  rite  perficitur, 

!?  E  A  B  R  E  NVN.C  l  A  Tl  0  N. £L 


£  A  t  v  t    XX  XU. 

©nVen  hom.n.inNunv  ^1«Vt^  funt  apudfanftosPatrcs  grauifiWq-,  rationes  cur 
Vid**mu4  crfoquandones  flkJHMH  K  folennisifta  fiat  Abrenunciatio :  Nam  Ongenesimpnmis 
ifia  fromtfimns ,  quando  Khom.u.  in Numcros  Chriftianis eadcmproponit .,  quoin 

ri*  lllffl  |  officio  iliQs  contincat  fuo. ,  ne  cupiditatibus  fuis  &  inanif- 

™mfqZfi%^  !>®SL!fimishuiusfe  EthomiUinP&L 
mum  venit  ad  aquxs  ba-  38.  inducit  dsmonem  arguentem  homines  perfidiae  dc  lnconitantiiii- 
ftijmi ,  cumfignaculafidet  mx  voluntatis ,  qui hoftibus  fe  vltro  dedidcrint ,  poftquam  eorum  par- 
trimafufceptt,&*df,ntetcs & fa#ioncra abiudicauhTent.  Et ne forte Chriftiani putent, nouam. 
l^^mWv^^ e(fe  WiBmki^ in  Ecclefumindu&am  ,  Origenis  teftimonio con- 
ffiid  renunctauerit  Dtabo-  ftatelleanriquifTimam  ,.vtquaetantafaeculorumintercapedinepraecef- 
lo :  nonfe  vfurumpompis  e-  fcrit.  S.Bafilius lib.de  Spiritu  San&o  cap.17.  Abrenunciationem  quae 
iutwwperibiueiu*,™^  fitSatanacatque  Aneeliseius in  Baptifmo  ,  ad Traditiones  Ecclcfuere- 

wits  orr,j7'nfi  feruitii^emi  rL  1  11  •  M^  of.^,. 

u  ml^tattbHs  parMuru. uoeat  •  <luae funt  communes ,  quac.cum  ongincm  habeant  lgnotam  atq* 
rctrufam  in  antiquitate,  non  niii  ad  Apoftolos  referri  polfe  vidcantur. 
S.Ephrem  dedita operaiiiam difpmationcilluftrauit ,  &c  luculcnta fcri- 
p.ti^ne  docet  inmagno  iudicii  die  reddendam  nobis  efTe  rationem  illius 
ppllicitationis ,  Abrenuncias  diabolo  6c  cunctis  operibus  eius  ?  Abre— 
nuncio.Operaautem  diaboliefle  fornicationem,adulterium,impndi- 
citiam,menuacium,furtum ,  inuidiam,magorumimpictatem  >ebrie- 
tatem,aliaquehuiufmodifcelera&:  vitiofitatcs.  S.Ioannes  Chryfofto- 
musinPfalm.14»  animaduertitnon  infcnc&ute,  fed  iamindeaprima 
pueritia  nos  SatanxabrenundauhTe,  vadefque  promiflbrum  dedi(Te:&: 
proindematureaiTuefaciendos  eife  puerosparuosadcontemptum  re- 
ruminanium&pcccatorumfugam.  Ethomil.n.adpopul.Antiochcn. 
&  in  cap»  2.  Epift.  ad  Goloflenf.  -eademipfaverbarenunciationispro- 

Tcriuil  dcfpcdac.c.4.  ***L      „  ...    *  ^  .1 

cumaquam  mgrefft  chri  1  crratt.  lib .  dc  Corona  mil.  cap.3 .  tcmpus  ipfum  abrenunciationis 
fltanafidetn  legit  fuaver  prodit,fieriqiieaitproximeanteafperfioneminmanibusipfius  Antifti- 
baprcfitemur ^enunctajjeus.  Etlib.dc  fpcftaculiscap.4.  aitTheatrichoxagiumfpcciire  adpom- 

»f«mm>&<*  wi.do*0wm.Et^p.i4.Chnlfaanu^ 

Ucitationcm  vioiaado  figpacubra  refcindau  '  s#Cy- 


Dc  Abrenuniiattone.  JHBfe 

S.Cyprianusin  Exhorrat.ad  martyr.in  mcdium  cciam  adducicillam 
promifiioncm  &  in  cos  qui  obliuionc  candcm  concriuiiIcnc,laudac  hac 
Chrifti  fentcnriam,  Qujpomt  mahum  fuam  ad  aratrum  &  rcfpicit  rctro 
non  eft  aptus  rcgno  Dci. 

S.Ambrofiuslib.i.dcopcr.(c*dicrnm  cap.^.aitcam  voccmJ^iM/w-^Ambr.l.i.  Hcra^er.  c.4. 
o*adipiricalcmPharaoncm  mundi  huius  principcm  &:  dominacorcm  'D9f"**P,nttP*  ifl******- 
rcfcrri.  Et  lib.dc  Imtiatis  cap.i.  Renuncuftt  dtdbolo  & opertbus  etmymundo&  ouilu^'^'' 
btxuru etm dc voluptdtibmy tenetur  vox tua non tn tumulo mortuorumjed m Itbro  ep^Lm  mtt^L 
viuenttum.  Edib  9-in  Lucamcap.20.  conqucncurquodplurimi vcrbov**. 
tcnus  non  auccm  opcnbus  abrcnuncicnc. 

EnidiuilimusHicronymus  fuis  in  Amos  Commcnrariisclcganrcr 
aicrcnunciarcnosciquiin  Occidcritccft,&  vcrfosin  Oricntcm  pa&io- 
ncm  inirc,  quod  pcr  bapufmum  1U1  moriamur,  qui  fcmpcr  hxrcc  in  Oc- 
cidcnccflagicii  acqucnoxx  ,  5c  cum  co  pacifcimur,  quiSolcftoricnf- 
queiuftirix.  In  Macchxi  f.capuc  ait  quofdam  ca  vcrba  dc  quibusagi- 
mus  rcruliflc  ad  id  Scruacoris  effaruin ,  Bfto  <  onf  nttensdduerftrto  tuo  in  vu. 
hoccft ,  pa&um  fcrua  quod  mifti  cum  aducrfario  cuo ,  alioqui  cradcc  cc 
Iudici,mmerifqueincuttodiam  ,  ncquc  indcciibisdonccrcddasno- 
uilHmumquadranccm.  Et  in  Pfalmo  118.  comparac  illam  Hcbrxo- 
rumpollicirarioncm  Mofi  tacram ,  Omnu  qudcunque  dtxertt  Domtnmfd- 
cte».m%  cum  bapnlmi  illo  pafto ,  quod  folcnni  formula  conrincrur. 

S.Auguftinuslib.i.v&^.dcSymbolodoccc&vbcriuscxponicqux-  A  „, 
namhis  vcrbis  obtigario  concincarur  Abrcnuncio Diabolo,  pomp*, '** K"fV»*ol* 
lc  Angciiseius,  airq-,  lmpbcafcilcmdxmonisiracundiam  m  eosvche-  tommqpSqtormt,  n*wt' 
mcntius inflamman  qui capronunciant.  Ec  ianc lllius  fraudibus &  cal-      ^^U.ptmfl.  & «c- 
lidicacc  fachim  cft  ,  vtNouacorcs  idipfumquodci  vchcmcntcrdilpli- 
ccbat,a  Baprilino  tollorcnt ,  cuiusitcmSacramcaucharaftcicm<3cn«- 
ccflitaccmcrrore  impiofuftulcrunt. 

1>£  SAL  E  QVOD   I MMITTITVR  IX 
os  eorum  quil  afti  ytntur, 

C  a  p.  xxxiu 

A  l  hicroglyphicanoracftSapicnrix,vrexpIicatD.Gic- 
goriusin  caSummiDoclonsvcrbarwr/rwyi/frrrj.  Hic  M*tthy**- 
autcmiignificatpnmocumquifacrisvndisabluirur,  vk 
ra  Sc  morum  dnclicacc  pcrfcdturum,vt  omncs  animi  t^i- 
ftu  pcrcipianc, quam  luauis  Dcus iic  omnibus^  qui  vcrif-  ?f*lm-  7f« 
fimo  illum  amorc  profcquuntur.  Prxccrca  do&rina  Chriftianam  vin-  i  dr  1*9. 
dicarc  mcnccm  a  corrupcionc,  fpcmquc  ingcncrarc  ccrtiftimam,  forc  vt 
corpus  a  mortc  ad  viram  cxcitctur.  Tcrrio  qux  iic  dirfcrcnria  inrcr  Chri- 
ftianam  fapicnciam  ,  &  lruncm  mundi  prudcnriam.  Adhxc  cum  qui 

Ffff   1  expia- 


jp£  Liberll  7f  Ecclefa  Militantts 

expiatusvndiscft,  experirioporterepenitufqueintelligere  iamaras& 
acerbashuius  vitae  calamitates  ,  quas  icelusinuexit ,  vibaptifmimitiga- 
4.K#£.i.ti.  j-j^  quemadmodum  Hiericuntis  aquae  ,  inie&ionc  quondam  fidis  ,  ad 

potum  opportunae  funt  factae.  Deniquc  monetur initiatus ,  vt pro  virili 
partemundo  patefaciat ,  folos  vcros  &c  excellenti  virtute  Chriftianos 
inftar  falis  hominum  morcs  iucundiflima  quadam  fuauitate  condire. 

Origcnes  has  omnes  fignificationes  attingit  homil.  in  ea  verba  cap. 
6.  Ezechielis  neque fale fallta.  Eloquentifllmus  item  &grauiflimus  in  di- 
cendo  Ambrofius  in  22.  Lucae  de  baptifmo  loqucns ,  Pcr  te,  inquit,  fcc- 
tor  tabidae  carnis  ab  oletur ,  &  pereuntia fitu  vifcera  afperfo  fale  in  mul- 
tamleruanturaetatem. 

CarthaginienfeConcilium3.cap.5.  ftatuit  vt  per  folennes  Pafchae 
dies  non  aliud  Cateehumenis  Sacramentum  detur  nifi  folitum  jfol.  Et 
D.Auguftinus  lib.  1.  Confeflion.  cap.  11.  Audieram  ego  adhuc  puer de 
vita aeterna nobis  promifla per  humilitatem  Domini Dei  noftri  defcen- 
dentis  ad  fuperbiam  noftram ,  &  fignabar  iam  figno  crucis  eius ,  &C  con- 
diebar  eius  fale,  iam  inde  ab  vtero  matrismeae. 

S.Gregorius  lib.  de  Sacrament.de  ordine  difputans  quem  obferua- 
repar  cft  cum  Catechumenisbenedi&ionis.falis  formulam  integram 
ponit.  EtlfidorusHifpalenfis  qui  circaannumfexcentefimumfloruit 
de  diuino  officio  tractans lib.2.  cap.20 .  inter alios  facros  ritus,  Initiatis 
falapplicarimonet,  quo  taciteinftituantur ,  neretroadpriftinam  vit* 
confuetudinem  redeant,  neidem  quod  vx©ri  Loth  illis  cucniat ,  cum  id 
tanquamcxoraculodi&umfuerit ,  InviaDeinonprogrediretrogredi 
eft^&nonproficcrcjdcficcrc. 

DE    S  ALIV  A. 
C  a  p.  XXXIV. 

^i^^M  A  l  1  v  a  dcflucns  e  capite  filium  Dei  reprafentat ,  qui  a 
AuguHMoUmilAh     ^^5^^  maSnoGenitorcprocedit,eftquevera&arterna  fapien- 
fiP^J^1  T  '  vtdo6tlfllmiAuguftin^  &  Euthymiusexponunt 
^S^S^i  JcobIo  Euangclico  difputantcs  ,  ad  cuius  oculos  fali- 
Ham  Chriftusadhibuit  terrs  commixtam.  Admoueturautcmeorum 

quiabluunturfenfibus,vtintelligantmundiSeruatoremillOSaubcr.a- 
turum ,  &  deinceps  eorum  opera ,  dida,  cogitationes ,  gratia  &  fapien 

tiaornatumin.SedprarfertimorganisauditusatqueodoratusimL 
tur  vtpnmoquidem  mnuaturdonumfideifuifTediuinitusinfufumin 
baptifmo  :  altero  ver61audabiliumodorem  adionum  SfflSS 
dem,  vim  &  pondus  additurum,  vt  exponit  Theo Wnm ™  r  V 

•4*»4*7-*  ■)  nam&exquifiapmdennx^vtinieiptetaturS.Bonauentural 

Sed 


De  exfujflationc  in  Baptifino*  $97 

Scd  quoniam  Ioanncs  Caluinus  lib.de  reformationc  Ecclcfix,  foli- 
ca  modeftia  ilios  irridct ,  qui  adiftam  rcm  llluftrandam  Chrifti  Domini 
bckmmcmorant  ergacaccumnatum  ,  ibidemqueftulcaaudaciapcr- 
negat,nulluminhocgcncrebonum  fcriptorem  tk  alicuius  autoritatis 
nominari  pofle  ,  agc  videamusanpiolatistabulisconfidcntishominis 
temcritas  poilit  coargui. 

S.Ambrofius libr.i.dc Sacramcnt.  hxc ipfa profert ,  Ergo quid cgi-  AmbrtfMb.iMfMtt.t.i. 
mus Sabbato >  ncmpe  apertioncm ,  qux  my ftcria  cclcbrata  lunt  aper- 
tionis  quando  tibi  aures  tctigit  Saccrdos  &  narcs.  Quod  li^nificat in 
Euangcho  Dominus  noftcr  lelusChnftus  cum  ci  oblatuscUet  furdus 
&  mutus  |  &  tctigit  aurcs  cius  &  os  cius.  Aurcs  quia  iurdus  crat ,  os  quia 
mutus  :  &  ait  Ephota  quod  Hcbraicum  vcrbum  cft  &c  Latinc  dicitur 
Adapcnrc  ,  idco  crgo  tibi  Saccrdos  aurcs  tetigit ,  vt  apcrircnturaures 
tux  ad  fcrmoncm  &  ad  cloquium  Saccrdotis.  Et  infra ,  Quarc  narcs  ? 
vtbonumodorcmaccipiaspietatisxtcrnx,  vt  dicas,  Chriftibonuso- 
dorfumusDeo  ,  quemadmodumdixit  ApoftolusSandhis,  &:  fit  in  tc 
fidci deuotioniiquc plcna fragrantia.  Idcm rcpctit hb.^.cap.i.  Sc  lib .dc* 
Initutis  cap.i. 

Pctrus  Chryfologus  qui  anno  Domini  quadringcntcfimo  quinqua- 
gcfimo  virtute &  cloqucntia crat  foc&abilis idem  confirmat.  Et  S.Grc- 
gonushbr.de  Sacramcnt.  agcns  ac  modo  mftrucndiparuulos,aitSa- 
ccrdotem  cum  paruuli  aunculas  attineit ,  dcbcrc  pror.unciarc  Ephcta, 
hoc  cft  Addftrirc,  ad  narcs  autcm,  rn  odorcm  fuauitatis. 

BcdaVcnerabihs  homil.in  Euangchum  Dominicx  n.poftTrini- 
tatcm,  docctimpofitaminaurcsfaliuam  ,  cum  lolcnnc  illud  Ephttddi- 
citur , fubindicare  ccrlcftis  Sapicntix guftum ,  pcr  taclum  vcro narium, 
moncrivtfolumChriftiampfcdanturodorcm  ,  &c  cxcmplo  bcatilob 
mcmorcs  cflc  oportcrc ,  vt  donec  fupercft  hahtus  m  cis ,  &  Spintus  Dci 
in  naribus  corum,  ab  omiu  fcclcris  contaeionc  fugiant. 

Addit  Alcuinus,  hac  ccremonia  fponlorcs  m  baptifmo  moncri ,  par- 
uulumvtitamftruant  ,  vt  etiamcumvitxpcriculodiuinamgloriam& 
honorcmfibitucndumcxiftiment ,  quandiufpiritumducuntck  vitali- 
busaunsfruuntur. 

DE    EX  SVTFLATIONE  IN 
Baptifmo. 

Cap.  XXXV. 

Acerdotis  afflatus  noftri  gcneris  inimico  nimirum  j.RCg.  if.tx.  Ntmmgnt 
quantum  diiplicct ,  quod  imprimis  Spiritum  San&um  ad-  Dommnty&pofttgntmfi- 
jmbrct,  qui  a  Patrc  &  Filio  tanquam  ab  orc vnoprocc- hitittuTAttnm.  x 
dit.  Sccundo  quod  ca  vcluti  ccrcmonia  homincm  Dcus 

Ffff   3  procrca- 


,  Liheril  l.Ecclefi*  ^viilitantis 

<Gen.i.7.  procreauerit ,  Vt  Gcnefcos  cap.2.pcrfcribitur.  Tertio  quod  Sertfator 

(fef*a»«s,l§<  mundiChriftuscumApoftolos  ad  gentium  omnium  conuerfione  in- 

ftrueret,  infufflauerit  dicens ,  Acctpite  Sptritum  Saiittum ,  quorum  remtfcritis 
peccata , remittuntur eis , & quorum  retinueritis retenta funt.  Quarto  propter 
ipfummetSaccrdotcm  Deo  facrum  ,  cuius  pcctus  tabernaculum  vcluti 
.quoddam  cft  atquc  facrarium,in  quo  filii  Dei  corpus  rcligiofiilimecol- 
'locetur.  Denique  hicagcndimoduspungitofFcnditque  Satanam ,  qui 
vt  incrcdibili  tumct  fuperbia ,  rei  leuiifimae  fubiici  aequo  animo  non  po- 
teft. 

Huiuspiiritusantiquitas  ex  co  apparct,quodIulianus  Pelagiiad- 
miffarius  folennihaercticoruminfania  faftidiofe  morcm  hu-nc  llluderet, 
vte  fcriptis  eruditiffimi  Auguftini  conftat.  Sedantiquioreft  Cynllus 
Hicrofolymitanus ,  cuius  hxcdifertaverba  funt  i.Catechefi ,  Ytmfuffla- 
tiones  Santtorum  ,  &  nominis  Deiinuocatto  tanquam  vckemen  tfiin>a  qtiddam 
flammavritd&mones&infugam  conuertit » fic  & exorci^atum  oleum.  S.Ioan. 
Chryfoftomus  homil.dc  Adam  &  Eua  de  iis  qui  afpirant  ad  baptifmum 
»  vcrba  facicns ,  Non  prius ,  inquit ,  vitac  fontem  ingrediuntur ,  quam  ex- 
»  orcifmis&exfuftlationibusClericorum  fpiritus  ab  eis  immundusabi- 
»  gatur. 

Tcrtullianus  in  Apologetico ,  ex  eo  probat  fidei  Chriftianse  verita- 
„  temaduerfusGentiies  ,  quoddxmoncsChriftumtimentesinDeo,  &c 
„  Deum in  Chrifto,  fubiiciuntur  ferui  Dei  &c  Chrifti ,  fie vt  conta&um  af- 
„  flatumque  eorum  mirandum  in  modum  refcrmident. 

'D.Auguftinuslib.i.denuptiis  &c  concup.Telagianos  orationeper- 
Auguft.  dt  nuptiis'&  co-  fequens  qui  negabantDaemonesvllumhabereiusinparuulosanteba- 
«fi^  ptifmum,obieftaabfurdiconfccutione  contradifputat :  nam4iilla  ve- 

&  anttqulfunam  Eule/*  r**&  opinio ,  vniuerfa Ecclciia  quam  late patet  toto  orbeterrarum,  cf- 
traduicne  tfto  nefatio  cri-  fet  reprehendcnda ,  a  quaparuuli  &c  cxfuftlantur  &c  certo  ritu  expian- 
mine*$ergat,  qua  exorct-  tur,  vt ab  llla  fede  iniquitatis  iracquc  diuinae  nefarius  mundi  pnnecpscx- 
'S^^at  ^  tufbctur,  vbianteadomiciliirmfuumcollocauerat.  EtGrcgonusMa- 
l^fflTnr  in  faciem}  gnuLs  lib'ae  Sacrament.  cxorcif  in i  formulam  ipfcm  profcrt ca  vcrba 
duens ,  ExtabeoSatana,  quibus  Sacerdos  vtitur  ,  cumcxlufflatterinfaciemilliusquifalutaiiter 
tedde  honoremDtoviuo&  abluidebet. 

Hancdeinccpsconfuctudinem  quxcxregulaD.Auguftiniex  Apo- 
ftolico  fonte  manauit,  cum  fit  Ecclclia:  vniuerfac  communis,  qui  animo 
infeftoreiecerit ,  peior  omnino  ftultiHimoPelagioeflevidebitur,  qui 
AtegtifiJenuft^concup.  refpondens cuidam libro S. Auguftini ,  non cft aiifus hunc afflatum  im- 
.p  ugnarc,  ne  ipfea  toto  orbe  cxfufflandm  &  exfibtUndus  effet. 


DE  TRf- 


De  tritta  immtrfiont.  5  9  <? , 

E>£    TRINA  IMM6RSI0HS 

fiueajperfione.. 

c  a  p.  xxxvr.. 

^RiNiC  immcrfioncs  quibusiamtotidcmafpcrfioncsrc- 

fpondcnt^minro  tanimaducrtitOrigcncslib^.  dcPrin-  Orfr*#**V 
f  cipiis  ,  IxceUmifmaTrtnttatkdutorttate ,  ideftPatrii&FM 
|  <£•  tyirin*        cognomtnatione  complentur. 

S.  Athanaiius  quxft.i  14.  rcfpondct  id  ficri  ad  filii  Dci 
rnortcm,  &  trmm  dicrum  nodhumquc  intcruallum,quo  fcpultus  Chri- 
ftui ;  tmt,  (ignificandum .  Hicrofolymitanus  Cynllus  i.Catcchcfi  idcm  Cyatmfaa  *  ^Jfc: 
icnbit ,  vt  &  Nyflcnus  Grcgorius  pariclcgantia&:  fan&itatcorationc  "*Wit*»*,,  *%* 
eatcch.35.6corationcdcBaptifm.adtrcshypoftafcsidrcfcrt.  *<'~'^Vr7.*  c^ma/** 

S.IoanncsChryfoftomus  homil.24.in  loanncm ,  baptizandosaita-  -Mr^u^.  f 

quisimmcrgiqucmadmodum  in  fcpulchro  ,  vt  intclligamus  vcrcrcm  ^rXft  fcft 
homincmnobifcumcmoninbaptilmo^cumautcmcducunturpoftca,^  tan^uM  m fepulcht, 
fignificari  nos  cum  Adamo  nouo  a  mortuis  furrcdcnros :  tcr  autcmid  vt- 
ficri,  vt  San&flimx  Triadis  vis  &  inuocario  dcclarctur.  tm  m9m* 

Tcrrullianushbrodc  Coronamiht.cap.3.  notatquod  qucmadmo-  Tcrrul1  ^ccor.c  yCont** 
dummbusrcbusinbaptifmorcnunciamus,diabo 

qucipfius^tavicibustribusimmcrgamur.  * 

S.Ambrofiuslibroi.dcSacram^^  ' 
tus ,  Credis  in Dcum  Patrcm  omnipotcntcm  ?  dixifti  Crcdo ,  &  mcrfi- 44 
fti,  hoc  cft  fcpulrus  cs.  Itcrum  intcrrogarus cs ,  Crcdis  mDominum  " 
noftrum  Icfum  Chriftum  & in  cruccm  cius  ?  dixifti  Crcdo ,  &  mcrfifti,  u 
ldco  Chrifto  confcpnlrus es.  Tcrtio  intcrrogarus cs,  Crcdis  &  in  Spi-  44 
nrum  Sandhim  ?  dixifti  Crcdo  ,  rcrtiomcrfiftivtmulripliccmlapfum  " 
fupcriorisartatisabfolucrct  trinaconfcflio.  ««  • 

S.Hicronyrmis  in  Dialogo  aducrfus  Lucifcnanos  ad  Tradirioncm 
hanc  confuctudincm  rcfcrr,  quam  air  vim  prxccpti  obtinuiflc  &  fcnpt^ 
lcgisautorfratcm.   D.Auguftinus  fcrm.91.  dcTcmporcdocctpcccata; 
trina  immcrfionc  proflucnrcChnftiDominifanguinc  hau- 
rixi&firpcliri  ,  non  fccus  ataucitgyptiosin 
raaris  Erythnei  profundo 


D  E  QAN^ 


Coo  Lik  1 1 1  Ecclefa  Militantis 

D6    CANDIDIS    V6STI  M6NTIS 
atquefunalibus. 

Capvt  XXXVII. 

Anctvs  Dionyfius  c.  i.  Ecclefiafticx  Hierarchiae 
monct,  externoillo  veftiumfplcndore,  intimuma- 
nimi  candorem  fignificari ,  qui  Baptifmivi  genera- 
v  tur. 

'  ft  W^^^MJ^  S.CyrillusHierofolymitanus4.Myftagogicado- 

£u\'^  1^^^«  cctomimoncmurambulaicinalbis,iddctotovi« 

m\*l*>  z*™»*  >  »  curfu  intelligendum,  non  quod  ad  veftium  apparatum  pemnet ,  led 
rS-npmtfrees  xiya  nf  «^-  qUod  ad  morurn  innocentiam  &:  vitacpuritatem.  Amphilochiuslco- 
^^^^UW^;  nii  Epifcopus  Bafilium  fcribit  a  Maximo  Antiftiteritupio  vndisfuifle 
^^^7SZ  ablutum&peraftofacronitentevefteindutum  ,  quamftolamrefurre- 
^Un-mL^  ^vtruS  ^  dionis  appcllat.  InhiftoriacEcclefiafticaemonumentisproditSozomc- 
rj«7m£$iv»  tinlvmffyvi  nus  Ub.7.c.8.  Ne&ariumadhucbaptifmiamiculo  veftitum , communi 
4pX9*  populivoceatque  fuffragiis  ad  Ecclefiae  Conftantinopolitanx  guber- 

nationemcle&umfuifle. 

Theodoretus lib.$.cap.3.  Conftantinum Magnum  refert  cum  Ma- 
xentiopradiuminiturum,  edixiflemilitibusfuis  ,  vt  quinoneflentba- 
ptifmo  initiati ,  continuo  folitamreligionis  illam  ftolam  inducrent ,  in- 
diccm  fidei  &  myfteriorum  ,  alioqui  pofitis  armis  domum  fe  confcr- 
rent. 

S.Ambrofius  cap.y.lib.de  Initiatis  huicrei  Dauidis  eximii  dictumac- 
commodat,  Ajperges  me  Domine  hjjfopo  &mundabor ,  lauabitme&fuperm- 
uem  dealbabor.  Candorem  eum  Ifaiac  quondam  vaticinio  prxiignificaue- 
rat  cum  ficaitSifuerintpeccata  vcftraficutPhcenicium ,  vt  niucm  deal- 
babo.  HincSponfa  in  Canticis ,  Nigra fum  &decora filu  lerufalem.  Et  ite- 
jrum,  Qua  efl  ijia  qu<t  defcendit  de  lauacro } 
Paulinusepift  iz.lnde  S.Paulinus  Epifcopus Nolanus  Epift.n.  &;  Fortunatuslibr.j.dere- 
parensftcro  ductt  defonte  furreclXhriftiperuagatam  eam  coniiietudinem  &c  communcm  fiiifle 

Sncerdos   Infantem  ntueo  ^ocenr^ 

Foranww  dc  ReTurrecl.  QiLod  ad  faces  cereofquc  attinet  eloquentilTimus  Nazianzenus  ora- 
Cluiili VyCandidtM egre-  tione  40 .  de  baptifmo  fignificat,  lumina in  baptifmo  accenla  adumbra- 
dttur  ntttdU  txercttus  vn-  re  lampades  illas  Euangelicas,  nofque  monere,  vt  ornati  inftru&ique  fi- 
dk  Atfyvettu vimpur-  mm  ficteifplendore  oleoq-,  bonorum  operum ,  ad aduentum Sponfi ,  fi 
g*t  m  amne  nouo.  cum  eo  in  thalamum  nuptialem  ingredi  lubet,&  liquida  nuptiarum  vo- 

Juptate  gaudioque  perfrui. 

DE  SPON- 


De  Tatrw*.' 

DE  SPONSOHIBFS  gfO 

^ynlgo  uomtuaut. 


En  601 
PJTRINOS 


C  a  p  v 


XVlll 


.  i.   Huinni*.  dc  Anabapt. 

o       Ttfles  tnptum  m  bmpvfmt 


%  tiggg  cosreformatosfcribit.nonaliaranonc.llos  .  qu  .sPatri-  JwL*  f«.  ufitntnt, 
'  nos vuigo  nominamus  in  nnprtlmo  agnofccrc,  quam  vt  pmrtntts  pttere  •  tnfsrn 
cftcntur  vndampanuuonon  inuitisparcnribusiniici.      prsfentt  fgnt  ftzderu  tn 
*  '  RogantCcnturiatorcsvbinani  Eunuchusin  folislocis^p'<"rd"',*'l'r 
cVrrcmotisabhominum  frcqucntiafpofQrcs  inucnirc  potucrit.  Scd  cu-  Us^dc9nt'7 
riolishominibus,  &vtfibiquidcm  vidcntur  ingcniolis ,  rcfpondctur, 


imquc  ha- 


ac.xno 


fuillc,  quae  cum  fit  Ecclcfix  vniucrlx  commi 
bcat  origincra  ,cv  tot  fxciriorum  Huxu  larcntci 
tutioncmrcfcrendaeft,vrThcologorum  maxi 
miljbusrcbusccnfuir. 

i"u,  McmS.D10nyf1usciusmcmi1ntlib.de 
&7.3c Iuftinus Martyrquxft.jtf  Canonihus it< 
Conciliotribumntur,ftatuituinequiscumpar 
tatcm  matrimonii  contrahat,id  qui  faciat,  pro  1 
Quam  ctum  ob  caufam  Canon.  xu  prxcipit , 
feminxmulierestcncant. 

S.Bafiliuscpift  uH.dolcrcfcaitquodnofponfor  Pofthumiano  fuc-*£ 
rit.Et S.Ioanncs  Chryfoftomus homil.i i.in cptft.i  ad  Corinrh.  c,4  cra-  m 
uiflime  omncs  admonct ,  vrquos  dc  fontc  vndxl  ilur.ins  fufccpciint  ** 
dihgcnti(iimcinltruanrvia  l.inaifumum  IjgnumCiuciscrformandum,  V 


baptifmo  vin  viros,  **ral>irP  **•  N«f 

Imm  ck*i  pattt ,  sut 


rraiicnro  mrcrcclTi:,cum  corporco  hxrcre  non  po(Vc, 
rm  fit,altcrum  fupra  narur5crVer.uur,adduq;  nihil  cllc 
luprias  prohibcrc  poflit.quam  huiufmodi  ncxum  im- 


lnamvalcant ,  cc  paruul 
ldo  violaturi. 
lUsScrm.  utj.de  Tcmpo 


ncsclTcipforum. 


>pean  Books,  Copyright© 
produced  by  courtesy  of  tl 


Cm,.  Liberl  IL  Ecclefa  Militantisy 

Et  tractatu  de  nominc  Chriftiani  fponfbrcs  ait  c^quo  iurc  cum  paren> 
tibus  paruulos  caftigare. 

Gregorius  Turoncnlis  lib  ^.hiftor.Franc.c.27.  Regem  Chilpericum 
memorat  Parifios  ingrellum  filium  procrcauifle  nomine  Theodoricum 
exceptumqucdelauacroaRagnemodo  ipfinsvrbis  Sacerdote.  Et  lib. 
8.C.3  7.Magncricum  aitTreueiorumEpifcopum  dc  facro  fonte  fufcepif- 
fe  Theodebertum  filium  regis  Childebertu 

Atquehieanimaduertenduiricft,quod  quemadmodum  ciuilis  co- 

gnatio  atq-,  affinitas  hoc  eft  adoptio  naturam  imkatur ,  ita  fpiriralis  qua: 

oritur  ex  baptifmo  naturalcm  olim  imitabatur  ,;quod  quidcm  ad  matri- 

monii  impedimentum  pertinet,  vr& illa  qux  in  catcch^fmi  inftitutionc 
Cwa  .  Ttj  Jtjf  i-c  M"contrallckatm- ^eJ}la>^ 

ro  a  Concilio  Tridentinoad  quatuor  hominum  genera  fuit  reuocata, 
ad fponfores  nimirum , parcntcs ,  paruulum  3c eum  qui baptizat.  Qup 
eodem  modo  fpiritalis  eognatio  quaeex  facramcnto  Confirmationis  o- 
ritur,defiiflita  fuit  ad  eum  qui  coniirrruit,qui  oleo  inungitur,eiufdcm  pa- 
(  rentes,&  fponforem.Et  quoniam  hominum flagitia  multa in  matrimo- 
niumineommoda  importabantur,  impcdimentumquodproptcraifi- 
nitatem  ex  fornicationc  contracram  inducitur  ad  1 .  &  i.gradum  eadem 
Synodusfummaprouifionereftringit ,  vt  publiae  honeftatis  impedi- 
rnentum  ad  primum. 

Sedquoniam  dc totahacre diccturpoftea copiofius,  concludamus 
moneamufq^  eos  qui  a  re&a  religionis  via  derlexerunt ,  fi  nouiras  vcne- 
randse  an tiquitati  praeferenda  eft ,  fiexiguus  numerus  maximo ,  fi  vnius 
iudicium,  vniueriae  Ecclefic  iudicio  &  fapientiae  anteponcndum  eftv 
ThsoJsm.1%  Qru.Ajfec  ^fam  futuram effe aliquam,propter quam ipfi communes  cVcontefta- 
^uZfl^l  3  ras  °m™m  frculorum  *tatibus  cenmonias  de  qurbus  Kadenus  acW 
mortAles  faunt.  Qumat*  cftmon temereabiudkaite  videantur.Et  11  forte Thcodorcti  virigrauif- 
nafcerjtbm  fitUt*  tmponi  ftrni autoritatem  non  minus  eontemnendam  pu tant  ex  illius  fcriptis  ttt* 
suretttucuftifam iUis tu  telligent confueuifTc  Chriftianos ,  Martyrum nomma libens  Cuk rrrtDo- 

Nomwa  ietri  &  tatdt  jf-     Dionyhus  Alexandrinus  Antiftes  apud  Eufebium  referr  feptimo 
Jiifum  ltipHt*br$fi7smt*         ^bxo  hiftoriae  cap.20.Sed  tempus  iam  eft  vt  difcrimcn  intcr 

facramentanouxlegis&  antiqu:*: 
<  profcramus, 

;  "  (9) 


ANTI- 


603 


®3 


ANTIQV^  LEGIS 

SACRAMENTA  NON 

EADEM  VI  ET  VIRTVTE  POLLERE  QVA 


SlfiP 

uinam  fcr 
Ecclcf 


fcosanrclii-naniis   ciuianr        1       S         Luchcrdc  captiu  Bjbyl. 

.  ^  A  '  !  *        c>  5 ^*1^^"  debjpcifino  Furt  nonpo- 

:anouis&ehnitunisa:cjuaiec.  Luthcrusin  :,/?  vt  factmmmmtm  momm 
nercaudacir  piuucps  ruulib.de Captiuit. *  f<rmmt mkmntisuU. 
ptifmodifput.ins ,  qucm  fecucus  haud  mul-  C^uinusW  laft.cap.f4. 

j  •    •  I  11  j  1  «  ,  ■  1     1  '  .  .  , .  . , .    t         Tnlliriir  .»  *        •  »       P^^^C*'}*  *9m$  *iOimmjcm$- 

i\nr  fonril  Tn  4-»,         r**  *    /*  ir     nytmhmj  mmo  tmm  hngnm 

,       i  .  "     laClllO-  4ifcrtmen  mttr  «t ttttu  <-$• 

quoshiud  obiairumclt  mina|  in  ca  rcdi-a»**  fmcrmmtntm 
lc^ck  Sanctorum  Paci  um  autoritatcm.  tmturp$mtm r  \ 
;  dcdita  opera  m  cpift.ad  Roman.  probat  A-  4I°* 


l.Cw.7.  If 

ibfl 

isitcmrcprchcnfiomsaculcisgrauius  infcdhtur,  quod  i- 
rgcnaclcmcnta  (ita  vcccra  Sacramentanuncnpat) 
rur.  In  hccns  ad  Philipncnlcs  fcnc  iuftitijmnns» 


fc  ncnuncm  in  cibo,aut  in  poru,;uic  in  partc  dic 
Sabbatorum^quxinquituintFw^/wrwrtfrww. 
Ad  1  \  cbrxos  o.ailerit  ccrimonias  antiquc  lcc 


ejtiam  potejl  accedcnte 


Neomcni 


antumho- 
Etcap.io. 


funtpopulo,o 


jDatorum 


t.S.Ircncuslib.^.adiiciiiishxr.c.^o.ica 
ftificabatur  homo ,  fcd  in  fignum  daca 
Abraham  fmc  circuncifione,c\'  finc  ob- 
:Deo,&rcput.numcft  illiadiuftiriam. 

H»ifc/  'C CKK    1  Oi i"C- 


: 

8F 


6'ofc|         Zi^  7/ 7 ■  Mihtantk 

Qxi&nes  homil.  5.  in  Genef.  Apoftoli  frctus  autoritate  oftendk  non 
carnis  ckcuncifionemied  fpiritus  gcnerare  iuftitiam.S.AthanafiusOrat. 
$  inillud OmmatmhttraiiU  funt  A  p^,quemadmodumdDominicadic 
"  ciedafuitSabbaticelehrkas,itaCircumcifioncm  aBaptilmo  extermi- 

M  natam  cum  tantum  pofitae  natiuitatis  fignum  foret. 
"     S.BafiliusintercrTcausCircumcifioms&  BaptiftTudifFerentiam  eam 
collocatnonmodoquxintcrvmbram  eft&corpus,verum  ctizminter 
fomnmm&verttatem^nttrvmbras&imagines^&eaquaverefunt.  v'  g! 

'  D.IoannesChryfoftomus homil.27.in Genefimdifertemonet, Cir- 
cuncifionem  non  idco  fuifle  indu6fom,quod  ad  animae  falutem  perficc- 
realiquidpoflet,fedvthocvelutigratianimiindiciumcircunferrent5& 
ne  cum  proranis  &  impia  fuperftirione  obligatis  mifcerentur.  Et  homil. 
39.  aitnonfccusaccreditoramalisnominibuspignus  capk,fic  Deum 
Opt.Max .genti  lcuiffimx  &  perfidiofifliraae  Circuncifionem  impofuif- 
fe,qua  de  Numinc  vencrando  agnofccndoqj  moncrentur. 

Ethomil.^o.huncerTeclsumCircuncifionisprofert,  quodcanota  a 
caeterisnationibusHebraeuspopnlus  difcerneretur. 

AlexandrinusCyrilluslib.io.  aduerfuslulianum,  Circuncifioncm 
prxfignificaflc  contendit  flagkiofae  voluptatis  &  libidinis  amputatio- 
ncm,quam  in  ele&agente  que/ebat  rriundi  opifcx  Deus,quamq-,  in  no- 
bis  etiamnum  efle  quam  illuftrem  cupit. 

Theodoretus  quaeft.<>7.inGenefim  probat  ab  ea  nullam  progigni  iu- 
ftitiam  pofle,quod  Ifmaclkse,  Argyronyta%  Idumaei,  yEgyptii  aliity  irtfi- 
deles  circuncideientureodcm  quo  Iftaclkae  modo,necquidquam  mdc 
vtilitatis  caperent. 

IdemconfirmatTertullianus  C.1.&3.  lib.contraludaeos ,  vbi  oftcnr 
dit,multos  fanclitate  pracftantes  atq^  iuftbs  nunquam  circuncifos  fuifle, 
vt  Adamum,  Abelem,Melchifedecem ,  quorum  vniprimumpcccatum 
fuit  proprium,  aliis  autem  originis. 

S.Cyprianus  pari  confenfione  in  eandem  fententiam  difcedit.  1.  libr. 
cont.Iudfcos  c.8.&  lib.3.Epiftolarum  animaduertit  odlauum  dicm  Cir- 
cuncifionis  aflignatumquifabbatum  fubfequitur,  vt  efletvmbraatque 
facramentum  refurrectionis,qua:  illo  ipfo  die  ficri  debcr. 
-        S.Ambrofiusepift.7i.fignuminquitCircuncifiocorporalis,  veritas 
„  circuncifio  fpiritalis.  Et  lib.  1.  de  Sacrament.  Illud  pracmitto  quod 
„diuiniora  &  priora  funt  facramcnta  Chriftianorum  quam  Iudaeorum. 
„  Item  lib.  de  Initiatiscap.8.  Probatumeftantiquioracfle  Ecclefias  Sa- 
„  cramcnta  ,  Jiunc  cognofce  potiora.  Reuera  mirabile  eft  quod  man- 
„  na  D  e  v  s  pluerit  patribus  &  quotidiano  ccelopafcebantur  alimen* 
„  to,  vndedicl:umeft,Ifta  autemefcaquamaccipis  ,ifte  panis  viuus  qui 
„  decaelo  defcendit  vitxaeternam  fubftantiamfubminiftrat,&  quicurn- 
„  quehuncpanemmanducaueritnon  moricturina^tcrnum,  &eft  corpus 
„  ChrirW; .  <  * 
„    Diuus  AuguftinusinPfalm.  73.  AliainqukSacra.uicnta  funt  dnntia 


De  Cbaraflere  Sacramentah.  60$ 

falutem  alia  promittcntia  Saluatorcm.  Sacramcnta  noui  Tcftamenti 
dant  falutcmjSacramenta  vctcris  Tcftamcnti  promiicrunt  Saluatorcm. 
NlutataruntSacramcnta^faftafuntfaciborajpauciora^taliibriorajfocli- 
ciora.Et lib.i^.contra Fauftum  ca.i 3.  Non  vcnit Chriftus (olucic  lcgcm 
fed  adimplcre ,  &  alia  funt  inftituta  virtutc  tnaiora,vcilitatc  meliora ,  a- 
ftu  faaliora,numcro  pauciora. 

Hinc  concludcnt  vcntatis  ftudiofi  atquc  vltro  fatcbuntur,Sacramcn- 
tavcterislceismoraliaquacdamfuiircinftrumcnta,  &c  vcluti  cmortua, 
quibus  praclcntibus  Hcbrxi  iuftitiam  confequcbancur :  noux autcm  lc- 
gis  Sacramcnta,  vi  quadam  fupra  naturam  cxcitaca,ad  incimam  ipfam  a- 
nimam  pcnctrarc ,  gratiamqucproducereiigno  cxtcrno  clcmcntoquc 
notatam,raodo  nihil  cfticicntiam  rctardct. 


TRIBVS  IN  SACRA- 

MENTIS  BAPTISMO, 

ORDINE,  CONFIRMATIONE,  INTIMVM 

QVINDAM   I  N    ANIMO  CHARACIFWM 

inuriquidclcnncqucac. 


e 


M  rcdcOrdincdifp 


lui 


Tnalogi  cap.15.  affir-  Aftizmatloaniiei  ITiclc- 


Sacramcnto,  ratjonc  prot 
lis  ruiturum.  Luthcr  li.d< 
iTrident.no  Commentum 


riptuia  oec 

ari. 


ipfumquci 


<'..:<,  tsmtltm 
l.Conctdtvt  P*' 
vprtmtt  ignor*n- 


.~;itatc  coprobari.  Calu.cont.Synodum  Tri 
>is  liaiam  compcllansicainht  Vcnto^cat  *el*  7-  &feddtchn- 
twnuu  %  &  vcnunt  &videbuntllorum^ 

b      *     •     r  .  A         .  turvtttrttta  tgnotumfuttt 

lgnum  vcpcripicucdicicur  eciam  ad  &mM.u  ttn>€nt*ntum  tn 
udpropriumludaxnum  fuit  dcquo  tncdtntttntbmmtgtcu  ^ua 
fupir  frontes  vtrorum  Qcmcntmm  &  do-f*"*  £***i*Uc*  dtStTtn*. 

J  r     J  6  //4/460.1*. 

Gcce    i  Noftrum 


Ltb.  1 11.  Ecclefia  Militmtis 


JsfofhrumautemApoftoliorcfignificacur  l.  ad  Corinth.  Qnt  autem 
tonfirmat  nos  vobifcum  inChrifio>&  qui  vnxit  nos  Deus.qui  & fignautt  twsy&  de- 
ditpignus  Jpiritus  in cordibus  nofiris.Et  ad  Ephefios  c.i.Signatt efiis  Spirttupro- 
vnifitonisSantto.qut  cftpignus  hmditatis  noftr<c.  Et  rufum  ibid  c.  4  Nolite con- 
triflare  Spiritum  s.  Dei :  tn  quo fignati  efiis  in  diem  redempttonis.  Quadoca  ab e- 
ruditiflimis  Patribus  ad  hanc  ipfam  rcm  probandam  adferuntur. 
M     S.  Bafilius  Exhort.ad  baprif  fimilkudincm  ducit  abcllatoribusqui 
w  per  tefleram&:fignadigno(cuntur,tumhxcaddit.  Nifi  fignatum  fit  lii- 
^pertelumenvultusDomini ,  nifi  charatterem  in  tc  agnofcat  Angelus, 
quomodo  pro  tepugnabit,  aut  ab  inimicis  vindicabit  ?  Quomodoin- 
9t  quamdicesjDeifumfignanonoftendens!  Anignorasquemadmodum 
.„  fignatasdomosin  ^gypto  exterminator  Angelus  prateriit,in  non  fi~ 
gnatis  vero  primogenitaperemit?  Thelaurus  non  obfignatws  furibus 
tacile  patebit.Ouis  item  abfq^  nota  infidiis  protinus  eft  obnoxia.  Et  pau 
lo  poftbaptifmum  circumfcribeHs ,  Baptiimus  inquitcftcaptiuorum  &: 
xris alieniremiffio ,  peccati mors  ,  anim* regeneratio ami&us  fplcndi- 
dus,  charatter  indeprebenfibilis. 

HierofolymitanusCyrillus  in  Prsfat.  Catechef.  iifdem  panar  verbis 
Vtiturquibus  &  chara&cr  cxprimitur.  Sandum  inquitfignaculuquod 
clui  &  exun  nonpoteft,  d^>,vr^.  £t  Catcchefi  3.  Aqua  e-;* 

luitcorpus,  at  Spiritus  ^^«^^animam  fignat.  Et  Catechef. 
.„  17.  Catechumenum  alloqucnsfontcmfacrumaditurum,  Tu  quidcm 
„  inquitaccedeadbaptifmum,  accede  autemnon  vultum  tantumiftum 
»  ™lbllembaptizanriumrefpiciens,  fedmemineris  iftiusSpiritusSandki 

equonuncnobisfermodHicenimpa^ 
?,  tuam  & dare  tibifignacttlum quod dcemones  tremunt,ccelcfte  quoddam 
. „  & diumum,ficuti fcriptum eft, in quo etiam crcdcntcs fignati eftis Spiri- 
.9>tulanttopromiflionis.  r 

SandusGrcgoriusNazianzcnus  Orat.40.de  fana.baptifm.cffc<a«s 
huius  Sacramenti  memorans,eadem  cum  Bafilio  Symmifta  fuo  Sc  x- 
mulo  fludiorum  iimihtudinevtitur  ,  Pctrus  inquit  rion  facile  infidiis 

$     qMem  minime  Sigkata  est  - a  ^4S^5 

S.Ioan •ChryfoftJiom.i.incpift.adEphefioslaudatafupn-ius  verba 

lamCrga  n°S  Cfltatem  &P^uidcntiamaLoflum £ 
oianonisexornat,nequeenimbonusillc  humani  gcncns  parcnstantfi 
adbaptifmumnosvocauit,vcrumetiamnotis  infigniuit  fuis  vtperen- 
nem  omnem  memonam  &  procurationcm  hal^ 
rct  fe  bcneuolcntiflima  cantatc  eos  icco&nrxf^J  •  ^ 

fignatos,fcd Circumcifionis nota vrpccora  & bmr™!  ?  *  ■ 

yr    Theodorctusini.ca.2.adCorinth  f»vnrm^c;ii     'Mt      .  v 


Dc  Q)ara£tereSacrarnentali.  6o7 


trmam  in  Chriftum  fidcrr 


U.Ambroimsliba.dcSpirituS.cap.i^.cu m  allatasfupcrius  Apoftoli  " 
entcnnas protuhflct,  ica concludit, ccii  fpccic  ligncmur  in  corporc,  vc- 1 
ntacc  tamcn  in  cordc  iignamur,vt  Spiruus  S.cxnnmat  in  nobis  miaeinis  " 

COrlcftlSeflKuirm  Pr  r  -»  l.k  A»\„lri  !*„  T>  .  n    r        *\  " 


Ipintam  cognitionis  atq;  pictaris,Spiricum  fan&i  nmons,&  fcrua  quod 
acccpifti.  Signauit  tc  Dcus  Paicr ,  connrmauic  tc  Chriftus  Donunus  &  " 
dcdit  pignus  fpiritus  m  cordc  tuo.  £^3ffl 

Jacmmonctpiunbus  rn  locis  laus  Antiftitum  &f  Ecclcfixcolumcn  . 
Auguitinusvthb.6.  debaptifmo,cap.i.hbro contraCrcfcenttum  cap. 
3o.Tradhitu6  inloann.&cpiftol.^oadBonifacium.-Scdilluftriushbr. 
z.contraEpiftolam  Parmcniani  cap  13.  vbicumcrudiciflimcbaptifroi;, 
chara&erem  cum  bcllica  tcflcra &  vcxillo copofuiflct ,  illius  ipfius  cha- 
ractcns  probationcm  longc  clauflimam  ponir  ob  oculos,aitque  niii 
bajptiimusinanimanotaminurcrctquxcolh&  dclcri  nequcat ,  ucrum 
inhdclcs  atquc  hxrcricos  cflc  ringcndos  cum  c  pcifidix  ia&ationc  iflif'  1 
ndei  ic  portam  &c  Ecclcfix  iinum  conrcrunt,  quod  tamcn  communi 
Ecclcfix  confiictudini  rcpugnat.    Dcniquc  vr  intcr  vtramauc  mili-  $ 
tiam  iacram  &prophanam  carumqucfigna  intcrccdcrc  non  cxieuam 
fimilitudincm  oftcndat  ,profcn  locum  diumiflimi  Pauli  fcribcntis  ad  - 
Timochcum.  EtTra&atu^  incpift.i.Ioannis,iibaptizatusnon  habct . 
charitatrm  ,  chdrdftcrcm  qiudcm  impofitum  habct ,  fcd  dcfcrtor  va- 
gatur»  * 

S.Grcgoriuscpift.  51.  hb.z.eandcmrarioncmaccommodaradpro- 
bandam  charadrcrisimpreflionem  in  Ordinc :  docccquc  cum  qui  iam:* 
facrisiniriacusinflagiria  fcfeingurgitat,  &  gradus  fui  fanditatcmpol- 
luit ,  fi  fortc  poftca  ad  bonam  fxugcm  rcdcat ,  dcbcrc  quidcm  ooire* . 
pornitenciam ,  non  efle  camcn  dcnuo  confccrandum.Et  hb.12.  epift.$i#  *  " 
dc  Confirmationcconfir.-ihmodoargumcntatur,  dc  quopoft  paullo  > 
diccror,icd  chara&cris  impofitam  aoimo  notam luculcncis  tcftimoniis  > 
comprobcmus. 

Clcmcns  Alcxand.apudEulcbiumdc  adolcfccntc  vcrba  facicns  fic  **/•*./. 

infit :  Poflfd  vtro  vinfigtllo  Domtnt  tdnqudmpctfcftdtutdq3dnmtcuftodtd  Ept{c$- 

fMobfigndfftt,&c.  Thcologorum  fubrihflimusNazianzcnusvn&ioncm  &*l-™****r-4*&y 

ait  non  corpus  modo,vcrum  ctiam  &  animam  confignarc,qucmadmo-  - 

dumolimHcbrxorum  poftcs  ajmi  cruorobfienabat.  Diicniusctiam  'L~  V.^ 

m     -i     *  ii        a  ,°  ThtMottt  tne.i.Cdnttt*'- 

Thcodorctusftgnum^fclMdtqucnotdmquanddmregtam  Jptrttdluvngucn- 

ti  Chrtfmatc  inunttt. 

IntcrLatinosfcribit  S.  Cyprianus  Spiritum  fan&umpcrimpofitio-  Cyptidn.tf.-j^.  ddinhmdy 
ncm  manuum  communican  bapcizaxis,co(dcmquc  fignaculo  Domini-  num* 
coconfumman..- 

S  .Ambro*  * 


til  Lik  III  Ecctefa  £%i:!uant#^:$^Bm 

S.Ambrofiuscopiaorationis  abundans  variis  nominibus  chara&c 
remeundemprofequitur^vocat  cnim  jpiritale  fignacutum  lib.dc  Initiatis 
cap.  7.  &  lib.j.de  Sacramcntis  az.lib.autem  6.  c.z.  Deus  qui  ce  vnxit;  in- 
quit  6c  fignauit.Deindc  ex  oaauoCanttcorum  id  laudat  Pone  me  vtfigna- 
culumincorde  tuo^ficutfignaculuminbracchiistuu.  paulopoft  aliquoties  ap- 
pcllat  fignumfigtllum.characlerem  Jpiritalem.  m 

Innoeentius  I. in  epift.ad  De centium  cap. 3 .  iifdem  verbis  v ticur ,  ait- 
quefoliusEpifcopielTe  proprium  ex  officio  Sacramentum  hoc  admi- 
JmhnfArMSpiritMS.e.6.  niftrare.  Sed  redeamus ad  magnum  Ambrofium  3c  cum eo  totam bane 
*  diiputationemclaudamusrSiccnimprimolibrodeSpirituSando  do- 
n  fte &  eleganter  fcribit,ficut  inChriftomorimurvtrenafcamur,ita&: 
»  fpiritu  fignamur  vt  fplendorem  atque  imaginemcius  &gratiam  tenere 
»  pofTimus  quod  eft  vtique  fpirituale  fignaculum,  Et  ahquantopoft; 
»  Atque  vt  fciamus  cordis  noftri  magis  hoc  quam  corporis  efTe  hgna- 
»  culumdocetProphetaquidicitfignatumeftinnobislumcn  vultus  tui 
"  Domine. 

Damnet  qui  volet  atque  inanitatis  arguat  h^c  tcftimonia ,  rcfcllat  ct- 
C&neilTrtJ.  Seffy.Can.*.  iarofucalubet . fedprimum  illudfierinon  poteft  finc  impietate  orTcn- 
Uem  habetur  $ejj  xyctn.  r  .  r.  r  l-ii-v 

4  ex  Decrttk  Zugemt  m  uoms  pleniflima ,  alterum  verohneincredibiii  tementate ,  vtrumque 
Centil.  Flerent.  vcro  hacrefeos  labe  contaminatur,cum  anathema  illud  formidaa*  ^ 

%  dumnegligitur,quodinhocnegotio  Tridcntini  Concilii 

ere  parcns  Ecclefia  contorquet. 


DE  SACRAMENTO 

CONFIRMATIONIS. 

Capvt  XLl 

I V  i  SandcxEcclefix  do<ftrinam  cxca  audaciare- 
i  niurunr,priufquamSacramcnrum  confirmatio- 
nis  impic  conucllcrcnt ,  confidcrarcopinordc- 
buerunt  &  exquirerc  diligcnrius ,  num  a  fxculo- 
rumomn.um  mcmoria  alii  quamhxrcticiidre- 
pi  larunt.  v-umcnimconftctConfirmationcm 
e  qua  hic  quxnmus  ,  nihil cflc aliud  quam  ma- 
nuumunpolirioncm,  quxvtolim.ficctiamhoe 
tcmporcpopulovniucrloadhibcrur:  fieamipfamaaioncmC^; 

penmncrTudndC  *  "^/W1*  "^0™     SaenuBeBfi  vi™ 
tui,  modcSrquS 

nan  ld  vcht  0C  c  numcro  cxtcrorum  cxcludcrc. 

Vidcamusigirur quinamprxfraclcidrcicccrunt.  quinamctiamSa 
crarncnti loco  habucrunt.  Nouatus cum  Clinicorum  morc Chnftianis 

vndlsruillctcIutUS^Pcricillofavidrlirrr-^rr^r^^^^^l  jtl      CC  -  * 

•  a  .    pciituioia  \  laciicct  xgrotationc  Ictto  afhxus ,  cum 

pr,ft.namcorpor.s valctudmcm  rccupcra.fet ,  qux  dcfucrant  tum  ba- 
ptumi  ccremonias  ncglexit ,  &prxtcrea  Spirirus  Sanft.  (igillum ,  quod 
nu.us  Sacrament.  vi&  cfiicicnt.a  imprimitur ,  vtThcodorctusprod.t 
Lb.$  nxrct.fabul.  r 

Nonvxfaneminus  Arrianipronihilo  ldipfumhabucrunr,  vrcxco  0»»'^».,«,.^». 
conitat  quodEccIefixdecreto  Catholici  Epilcopi  omnes  lancri.m  chri-  V> 
ima usadmoucrcnr ,  qui  Arrianomm  fattioncm defcrcbint  & cnm 
murata  velificarioncad  Ecclelixcommunioncm  iHi.nl, h.nr  7- 

OptarusMUcuiranushb^ 
indigninimii  contumd.is  hoc  Sacramcntum  pollui(Tc,&  diuinum  pro- 
dig.ur.i  mcmorar  ,dc  facraampulla ,  qux  cum  fuilTcrui  lapidum  cumu- 
lumpctuianti maluia  conictta ,  rrangi  tamcn , ctfi  virrcacflct ,  non  po- 
tuir.    .  « 

Armem&Flagellantcsindcliramcamimpictatemcoibanr.vtdice-C^E^ 
ccntConhrmationcmnihilcflcaJiud ,  quamlnancm&fiipcrftiriofim 
ccrcuioniam.  * 

Hhhh  'Waldea- 


Sylu.  hiJl.Bbhem- 1< 
IS&ep.ijO. 

luther dtcaptimt.  Babyl 


Zphtf.^}** 

UQwmtha»UJ^t 


CsnLil  Elibtvtan.  38.:. 

Ccncil  Aulat.tt.%<. 
C0ncAreUt.z.f,i7. 

Conc,  Aursl  apnd  Gratia 
ji*  confeLr.  D.SC vt itiu- 


£weiL6  .Conflantinop.c.  5 
Trid*ntffJf.7-<***S\ 

Ztiwyf.EscL  tiicraw.  z . 


$l0*  LibernLEcckfa  Militantis 

Waldcnfes  &Preardiproferriiocum  ediuinaScripturapofccbant 
qui  huiu  sSacramenti  meminiffet.  Maninus  Luthcrus  vt  a  malo  Genio- 
I  fepeaeitabatux,  tumlisrebatattonitus,  cummanuumimpofitionem 
facramdiciaudicbat ,  quam  mcre  naturalem  &profanamfemperexi- 

ftimauit.  M  i 

Horum  omniumimportunaitemcritatiillud  Apoftohcftafum  poli. 
femusobiiccre  ISolite  contrifUre  Spiritum  Sanclum  Dei  in  quoftgnati  eftitm 
dtcmredemptiQmu  aut  pracftabilem  illam  f-ntentiam  cx  Epift.ad  Corinth. 
QutautemtonfirmatnosvobifcuminCbrifto  ,  &quivnxitnos  Deus  :qui&fi- 
piauit  nos  &  dedit pignuc  Spiritus  in  cordtbus  noftris.  Atque  hasc  quidem  fi  alia 
locadeeflent,  fatisopinorforcntadeotscoarguendos  atq-,  refcllendos, 
cumpronegantepartenullumipfihabcant :  &  tamenfimilequidpiam 
cfretabillisrepetendumpriufquam  ad  aientem  partem  refutandam& 
amoliendamaggrederentur.  Sedvtpenitus  os  obftruarnusimpuden- 
ti*,  eSacrapagina,  veterum  Patrumlcriptis,&ratione3aliateftimonia 
proferamus. 

Atque  imprimis  dubitare  quis  poteft,  quin  Apoftoli  manuum  impo- 
fitione  Spiritum  San&um  concenerint?  Nonne  hoc  ctiam  conftat,cum 
D.Paulusde  Apoftolica  do6trinamcminit,ineodemabeo  loco  nume- 
roque  poni,  de  baptifmo  docl:rinam,dcq-,  manuum  impoficione  ?  ille  i- 
pfe  clarillimus  Gentium  DoCtor  nonne  2.  ad  Corinth.ait ,  qui  confirmat 
nosvobifcumin \Chriflo & qui  vnxitnosDem}  EtadEphefiosfcribens,non- 
ne  graui  ftime  illos  monet ,  non  contriftare  Spiritum  San<5him  in  quo  li- 
gnaticifent.  Annonpius&cceleftiardore  incenfusloannesinflamma- 
tumanimifuidefideriumaperit.,  vtquam  fui  vn&ionem  accepiflenta 
E!eo,maneret  in ipfis  ?  Nonne ab omni antiquitate Patres idipfum  tum 
priuatis  ccnnmentariis  3  tum  publicis  Conciliorum  lententiis  declarar 
ucrunt  ? 

CdnciliiimEliber.ftatnir,vt  quiinfummaxgritudinebaptifmiSa^ 
cramentumfulceperit  ,cumpnmamfanitatcmrecuperarit,  adEpifco- 
pum  dcducamr  ,  vt  impofitionem  rmuiuurn  recipiat.  Arelatcnfepri^ 
mum  vecac  rebaprizari  haereticos,  fed  manus  eis  tantum  imponi ,  vt  ac* 
cipiant  Spiritum San&um.  Secundum  idem  penitus  ftatuit,  &  chi :ifma- 
tis  diferte  meminit^vt  &  Laodicenum  quo  dc#ernitur  vtNouatiani  fan- 
.  &o  chriimate  vngantnr.  Et  Canon.  5.  Concilii  Aurclianenfis  prarfcri- 
bitur  vt  ncmo  ad  Confirmationem  accedat  nifi  ieiunus,legitima:  setarisj 
& perada  exomologcfi  „  vt  puri ab  omni labe atq-,  nitidi ,  paffint diuini 

Spiritusdonapcrcipere.vEtinMeldcnfietiamdecretumfuitvticmnus 
Epifcopus  Sacramentum  hoc adminiftrarcr.  Hx  Synodi  priuata:  qui- 
demfuerunt,  led  Ecclcfiac  vniuerfac  ccetus  &  Conciliahocidem  com- 
probant.  Conftantinopolitanu  fcxtum  can.y.Florentinumin Inftruclu 
Armen. &  Concibum  Tridcnt.feffione  7.can.i.  Sed iam  Patrcs fiVilla- 
tim  eruditam  animi  fapientiam  fundentes  audiamus. 

toter  Gjaecos  fublimis  Ecdefi*  vertex  Dionyfiu^Chrifma  nominax 

diuinum 


Le  Sacramento  Confirmationv.  c  o% 

iutnumdcprirfuideifitumvnguentum.idq^  ait  vndcquaq;  pcrfeclmichV 
ccrc  animam  cV:  opcri  Spintus  Sancli  vlcimam  vcluri  manum  imponcrc. 
Clcmensitcrri  AlcxandrinusStromat.lib.6.  bedttfimumftgnum appcllat.  imf^b.UMJl* 
Eufcbius  ex  vcrfionc  Chriftophorfoni  cum  dc  adolefccnrc  loquitur,  : 
qucmD.loanncscuidam  Antiftiti  commcndaucrat ,  tuucnera  aitpoft 
baptiimum  dcfigtHum  Cbriftiy2d  vitium  &:  flagitioiam  animi  confuctudi- 
ncmdeHexiffc.  Ori^cncslu>mil.8.iuLcuitic.gratiammoncrdonumq-l 
SpiritusSancbfigniftcariolco.vtbaptiimiaqua,  fcclciiscxpiario.  Eu- 
fcbius  Cxfaricnhs  hbr.6.hiftor.  Nouatum  noux  hxrefcos  architc&um 
rchrrt,  cum  i  mali  Gcnii  vcxationc  confueto  Ecclciix  morc  libcratus 
fuiflct ,  minimc  curauiiTe  poft  baptifmum ,  vt  Domimjigtllo  ab  Epifcopo 
obiignarctur. 

Canonc  Arabico  c  j.Nicxni  Concilii  ftatuitur  vtChorcpifcoptts  cum 
parocciascvMonaftcnainuifit  ,  pucros&pucllasiibiiiftiiubcat ,  vt  it- 
gnet  cos  fiVnoCrucis,manuu  nnpofitionc  atq;  bcnediclionc  confirmct, 

Catccnefcsmyftagogicas  quinq-,  CynllusHicrofolymitanusnobic 
rcliquit ,  quarum  pnorcs  dux  de baptifmo .  tcruadc  Sacramcnto  Con- 
firmationis,  poftrcmar  dux  dc  Euchariftia  tratbnt ,  qux  tria  Sacramcn- 
ta  vno  codcmq;  dic  Ncophytis  dari  confucucranr,  vnde  conftat  do&if- 
fimum  Cyrillum  exiftimauiflc  Conhrmationcm  non  modo  notam  cflc 
rci  (acrx,  vcrum  criam  proprie  Sacramcnrum  ,quod  lllam  in  cadcm  po- 
nat  fcnc  6c  gradu  cum  baptifmo  &:  Euclianftia.  Prxtcrca  Catcchcfi  j.fic 
habct ,  Sicut  panis  Euchariftix poft  illam  iancfc  Spiritus  inuocauonc  „  ^ „  • 
non  cft  amplius  panis  communis ,  fcd  Chrifti  corpus ,  fic  fan&um  hoc  „  ££*f  " 
vngucntumnoampliuseft  vngucntumnudum  ncq;  fi  quisiraanpel-,,  «^^ir^. 
larc  vcht c6mune,poftquam coniecratum cft ,  fcd  cft  chrifma  Cnrifti  „ 
quod  aducnruSpiritusSan&ipcr  ipiius  diuinitatcmcncrgiamhabcr,, 
<juofrons&:  aln  fcnfus  corporisfinfymboliccinun^untur^&corpus^ 
quidcm  ifto  vilibih  vngucto  pcrunguur,anima  vcro  iinfto  viuificoq-,  „ 
Spintufancfcificatur.  ldcmin  j.Catcch.myftago.duas  obcaufasmonef 
in  fummo  vultu  chriimaapplicari,nimirum  ad  dclcndu  pudorcm  qucnl 
Adamifcclusnobisinfrontcimprcflit,cV:  vtisquiiignaturintclli^t,fa- 
rcvtdcinccpsorcnudo  &c  apcrtoDcum  Opt.Max.  vidcatin  hacquidc 
vita  pcrgratiam,  ln  alio  vcro  diuim  luminis  colluftrationc. 

Amphilochius  in  vita  S.  Bafilii  Antiftitem  Mnxinuun  rcfcrr  Eubulu 
$c  Bafilium falutari fontc cxpiaflc  ,  induiflcc.indidisvcftibus,f/7n/w.cf«  # 
tnunxijfr,  Angclorumpancrecrcaflc.  S.GrcgoriusNazianz.drat.^.qux 
cft  in  ianclum  Baptifm.diuinam  maximcprouidcntiam  adcos  tucndo* 
inuigilaturam  air ,  qui  tincli  pio  ritu  ruerint  &  Sptnttts  vntttorx  ftgnAti> 
qucmadmodum  olim  I  fcbrxi  agnicruoie  rn  liminibus  impoiito,ab  in- 
tcrnccionclibcratifucrunt. 

Notat  EpiphaniusSimoncm  Magum  nunquam  nlco  facrodcltburu  Epiphm .htrej 
tc  confirmatum  fuiflc ,  quodPhilippus ,  a quo  fiicrar  Chiiftinnis vndis 
ablutus,  Diaconus  tancumcflct ,  neq^iubcictporcftatcmimponcndi 

Hhhh    i  manus 


Gi  %  Liber  llh  Ecclefa  Jliilitantis 

manus,  &  Spiritum  San&um  largiendi.  Quammagni viri  obferuatio- 
nem  confideratione  omnium  digniflimam  fecutus  etiam  eft  eloquentiq 
r5)  pia: lumen  Chryfoftomus in  S.caput  Ad. Apoft.  Mea, inquit , fententia 
9>  hic  Philippus  vnus  e  feptem  erat  iecundus  a  Stephano ,  ideo  &  baptizas 
M  Spiritum  San&um  non  dabat,ncq-,  enim  facultatem  habebat,hoc  enim 
„  donum  folum  Apoftolorum  erat.  Et paulo  poft,Nam  virtutem  quidem 
5>  acceperant  faciendi  figna,  nu  autem  dandi  aliis  Spiritum  San&u.Theo- 
„  doretusincap.i.Canticorumhaccdiferte,  Myfteriumrecordareinquo 
„  quiinitianturpoftSatanaeabnegationem&:  Dei  confeflionem  velutifi- 
,  ,  gno  ac  nota  quadam  regia fpiritalis  vngueti  chrifmate  inunfti ,  fub  ea  vifibili  fp  c- 
„  cieinuifibilemSandtiSpiritusgratiamfafcipiunt. 
Damafc.l^  c.i:  Eruditiflimus  & rcligiofiflimus Ioannes  Damafcenus  L4.de  fide do- 

cet  veteremillam  orbis  eluuionem  fieuram  efle  baptifmi,  &  columbam 
quaeramumattulit ,  praefignificauifle  intimam  Spiritus  Sandti  vnctio- 
ncm  quae  in  Sacramento  nobis  conceditur. 

Intcr  Latinos  Tertullianus  paucis  verbis  declarat  ceremoniarum  ap- 
TertuBJerefkrr.carn.ij.  paratumqu^  adhiberiinSacramcntohocfolent,  quales  vnttio,  benedi- 
»  ftioy  efformatiocructi,  &  manuum  impofitio ,  Caro ,  inquit ,  vngitur  vt  anima 
confecretur,  caro  fignaturvt  animamuniatur,  caromanusimpofitio- 
5>  ncadumbraturvt  &  animaSpirituilluminetur.  EtlibrodePraefcript. 
aduerfus  haeret.  hoc Sacramentum  Baptifino  &  Euchariftiae  coniungit. 
Item  libro  1.  aducrfusMarcion.  olcum  vn&ionis  cumBaptifmi  fonte 
componit  &  cum  pane  &  vino  Euchariftiae.  Libro  de  Baptifmo  tcr  e- 
iufdem  vn&ionis  meminit  San&us  Cyprianus  vltima  Epiftola  lib.i.  ne- 
»  ceflarium  hoc  Sacramentum  innuit  his  verbis  ,  Vngi  quoqucnecelle 
»  efteumquibaptizatusfitvt^f^^r^/^ideft  vn&ione,  eflevnftus 
"  Dei ,  &  habere  in  fe  gratiam  Chrifti  poflit.  Etcpiftola  i.libr.i.Sacra- 
mentumindigitat,  Tunc,inquit,  demumplanefan&ificari&effefilii 
Dei  pofliint  fi  Sacramento         nafcantur/Eam  ipfam  trium  Sacramcn- 
torumcomparationcminftituit  epift.  ad  Iubaianum  ,  vbi  animaduer- 
tendumeftS.Cyprianumcum  a  D.  Auguftino  fit  progteritcratum  ba- 
ptifmumreprehenfus,  nunquamin  cuiufquamoffenfionemincurrifle 
proptereaquac  de  S.chrifmate  fuis  Commentanis  literifque  reliquit, 
tametfi  id  fummopere  laudc  &  praedicationc  fua  extollat. 

San&us  Ambrofiuslibr.de  Initiatis  cap.7.  Repetequiaaccepifti/T- 
^^tt/«w^n^,{piritumSapientiac5  &c.    &ihjfra,  Seruaquodaccc- 
pifti ,  hgnauit  te  Deus  Pater ,  confirmauit  te  Chriftus  Dominus  &  de- 
ditpignus  Spiritus  in  corde  tuo.  Etlibro  3.dcSacrament.cap.i.poft 
baptitmi  fontem  fuperefle^ 

feaionemdcducamur^idautcmfierieffufionc ::pi  kusSandti&Sacer- 
dotis  orationc. 


UemlMprifcript.c.}*. 
Uemi  deBaptifm.cj. 


D.  Hieronymus  cap.  4.  Dialog.contra  Luciferianos 
hunchuflemoremtcftatur  vt  paruuli  baptifati  in  MetcbpoJ 
uitatem  ducercntur  vt  Antiftitis  manuum  mipcfia 


^DeSacramento  Confirmationu,  C\? 

«lonarcciperent.  Exigis  ,mquit ,  vbficriptum  fit  ?  In  Aftis  Apoftolo-  u 
rum :  Eriamfi  Scripturx  autoritas  non  fubcflct ,  totius  orbis  in  hancpar-  *« 
tcm  confcnfus  inftar  prxccpri  obtincrct.  44 

Sanftus  Auguftinus  Tradtat.tf.in  Epift.S.Ioannis  dc  fciolo  quodam 
mcmorat ,  quitibivrbanus  &  dicax videbatur,illudebatenimpueros 
paruos ,  quibus  manus D.  Auguftinus impofucrat ,  ncgabatquc iocans 
illos  Spiritum  Sandhim  habuiflc  quod  linguis  minimeloqucrcntur. 
Cui  Dodlorille  mirabihs  refpondct ,  tamctli  prodigu  illud  gcnus  quod 
SpiritusSandhprxfcntiamdcclarabat ,  iis  tcmporibusnon  ficrct ,  vim 
tamcnSacramcntimancrc  atquc  adco  cognolci  pio  illoafFcftucarira- 
tisdiuinitusacccpto  ,  quoquifqucaliosprofcquitur.  Idemlib.i.con- 
tra litcras  Pctilian.  cap.  104.  Connrmationcm  nominat Sacramcntum, 
fignum fimdum  &  vifibilc gcminumquc  baptifmo.  Etlib.15.dc Trinir. 
cap.16.  exprcfle  ait  Ecclcfiam  pcrenni  confuctudinc  id cxcqui  quod  A- 
PoftoiiSamarixrucrunt,vt  Aftorum  8.pcrfcribitur,atqucibidcmchri- 
fmatis  ctiam  mcntionem  facit. 

Rcli  quum  nunc  cft  vt  Innoccntii  I.icntcntiamhistot&rantiste- 
ftimoniis adiungamus cx cpiftob ad  Dcccntium  cap.3.  ita  vcr6  confuc- 
taautoriratcdifputat,  Dc  conlignandis  vcr6  infantibus  manircftum  cft  1C 
non  ab  alio  quam  ab  Epifcopo  hcri  liccrc.  Nam  prcsbytcri  licct  fint  Sa- " 
cerdotcs ,  Pontificatus  tamcn  apiccm  non  habcnt.  Hxc autem  Ponti-  M 
ficibusMisdcbcrivt  vcl  configncnr  vcl  paracletumSpiritumtradant,  ** 
non  folumconfuctudo  Ecclefiaftica  demonftrat,  vcrum  6c  illa  lcdfcio  u 
Adhium  Apaftolorum  qux  aflcnt  Pctnim  &  Ioanncm  eflc dircdfcos  qui 
iambaptizaristradcrcnt  Spiritum  Sanftum.  Nam  prcsbytcris  fcu  cx-H 
tra  Epifcopum ,  fcu  prxfcntc  Epifcopo  baptizant,  chnfmatc  baptizatos  " 
vngcrelicct,  fedquodabEpifcopofucritconfccrarum  ,  nonramenex 
eodcm  olco  frontcm  fignarc,quod  folis  dcbctur  Epifcopis  cum  tradunt M 
Spiritumparacletum. 

Ipfe  Caluinus  cum  mentcm  rationcmquc audit, nonnunquam  nos  Cid&ml  i\t*fiH  ijjf 
incam  fpcminducit ,  vt  crcdamus  non  inuitum  lllum  vcritati  manus 
daturum,  cum  farctur  confirmationcm  rcmporibus  ApoftolorumSa- 
cramcntumfuiflc.  Ethbro  ^.Inftitut.  ab  nidcm  fuiflc  vfurpatum.  Id 
fivcrumcft  ,  lureanouisillis  myftagogis quxrirur  ,  quispoftcadcnu- 
mcroSacramentorum  id  fuftulcrit ,  quis  in  hominum  catu  vniuerfo 
tanrapollcatautoritare,id  vtfaccrcpotucrit.  QuarcinColloquioRa- 
ttsboncnfi,  vrmcminitGcorgiusCaflandcr ,  cograduadmiflafuitco-  ct$rg  Ctjfrml  dttomp 
muniommumconfcnuonc,  cnam  ab  ipfisSacramcntanis&nouitatis  GmllAJffdp. 
Do&onbus.  Necalicnafunt  a  communiillo  fcnfu  Lutheri  vcrbahbr.  Lmtktr  UtPmfm. 
dc  poreftatc  Papx ,  Omnium,iaquit , Ecclcfiarum idcrr  cft  Baptifmus,  l^ftrmMmouo Ttjl. 
eadem  confirmatio  ,  idcm  Sacvamcntum ,  cadcm  panitcntia.  Quod 
prxtcrcaconfnmatScrmon.d»  NouoTcftamcnto,vt&  VviclcfusPo- 
ftilusfuisin  i.cap.i.adCorinth:os  his  vcibis ,  Qud<Um  Sjcrmmcnu  dtffi- 

Hhth    |  ciliors 


cgiq.  LiL  111.  Ecclejia  Mditantu 

itilioraadcredendum,  &magunecej[ar^aadfalutem^perfepromulgauitvtnaptU 
fmum ,  Eucharifttam ,  Ordinem  &  Veenitentiam ,  quadam  autem per  Apoftolos ,  n 
Confirmationem,  &Extremamvnttionem.  DeConfirmationepatetinAttibusA- 

poftvlorum£cc. 

Vvaldcnfesinfidei  confcflione  adRcgem  Hungariasanno  150  8.  ea 
de  re  fic  loquuntur ,  Tideex  Scripturis  fumpta  profitemur  temporibus  Apofiulo- 
rumilludobferuatum  fuijfequicunque  in  pubefcentiaannupromiJfadonorum  Spi* 
ritus  Santtt  non  acceperunt,  huiufmodi per  orationem  manufque  impofttionem  in fi- 
deiconfirmationem fufcipiant.  Et  in  confcflione  Anglicana  quae  lcgitur  ia 
Conftitutionibus  Ecclefiafticis  Londinicufis  anno  i6o4.exprefledo- 
cetur  vde  Confirmatione  do&rinam  ,partemcfle  Carechifmi  Apofto- 
lorum. 

Deinccpsigituvfateamur  matcriam  huius  Sacramenti  cfle  olcutn 
fitquebalfamum,  vt  fignificcttir  vi  gratiae  quae  per  oleum  exprimitur, 
baptizati  hominis  vitam  clariflimis  virtutibus  vt  odore  quodam  fua- 
uiflimoredundaturam,  &:  a  fpurca  fcelerum  corruptionc  atquc  labe 
vindicatumiri.  Illudetiam  inter  nos  conueniat  quod  Commentarius 
Cyprian.Trad  dc  vn&.  de  vn&ione  chrifmatis  D.Cypriano  tributumnonagnofcit  modo  me- 
chnfmit.  Hodte ™*"J*'  moratque hanc  materiam ,  verum etiam exponit ,  aitque  oleum facer- 
hacumuterwvnmonwM  y      ■         *  i    *r  r  .  n   

*J  populum  aequtfitionu  dotiipoteftatemexpnmcre  ,  balfamumautcmregiam ,  quafiadD.Pe- 
{*naificandum,mpArttci-  trifentcntiamalludere  voluiflet  ,  Vosautem genuselettum ,  regaleSacerdo- 
pattoee  dtgmtatu  &  no-tium^gensfanttaypopuliu*cquifttionis.  quoeodemin  loco  teftaturiamin- 
tmntsfacrum  chnfma  con  je  ab  annis  quadringentis  fupra  mille  fuiffe  in  more  pofitu  apud  Chri- 
fiatur&s.  ftianosvthebdomadisfandbaequintodieChrifmaficret. 

Fateamur  itidcm Fabianum  Papam,quiproDeofortiflimevitam 
pofuit,  quique  Antero  fucceflitcolumbxindicio  qusefupraipfius  ver- 
ticem  apparuerat  cum  fufFragia  colligerentur,  qui  Priuatum  ha^reticum 
'Xj      abEccleua:  communionc  fecreuit ,  qui  in  horribili  Decii  Imperatoris 
tcmpcftatc  rcligionis  tropharum  crtiore  fuo  nobilitauit  anno  155.  dcdif- 
.Fdbian  ep.adomnesQrie».    cpiftolam  ad  omncs  Oricntis  Epifcopos ,  quae  tomo  1.  Conciliorum 
&i!f*>  «tat,  quarcprchendit  quofdampresbytcros ,  qui  duorum  n  iumve  an- 

norumChrifmatevterentur,  quod  diccrcnt  fc  nouum  baHamum  mi- 
nusco.nmodercpcriripofle  ,  adeoqucfufficcre  vt  vetus  chrifmaadhi- 
bcrentfemclconfecratum  ,  Errant,  inquit,  qui  talta  excogttant  &  mentt 
vtfanapotius quamreclafenttentes htcdtcunt.  in illa entm die Domtntu lefus poft- 
quamwnauit  cum  difcipufis  fuis  lautt  eorum  pedes  (ficutafanttis  ApoftoUspra- 
decejforesnoftriacceperunt  nMfque rehquentnt )  CbnfmacotifueredoiWt ,  &cc. 
Et  paulo  poft  ,  ifta  afanttis  Apoftolis  &  fuccejfortbus  eorum  accepimus.  Ad- 
ditdenique  ritumeum  Romae,  Antiochiae ,  Ierofolymis,  Ephcfifuif- 
fe  pcrpetuum  ,  in  quibus ,  inquit ,  Apoftoli  prsfidentes  l\xc  docuc- 
v  runt. 

Ad  extremum  concludamus  Confirmationem  efleSacramentum, 
quo  vihbih  vnaione.atque  ircipcfitione  manuum  Antiftitis  gratia  co- 

piofc 


De  Sacramento  Pcenttentid. 


6ly 

pxofc  confcrtur  ns  qui  licris  vndis  abluti  flint ,  vt  fidcm  rcligioncmquc 
tucripoflint,  &  quaccunqucfcobtulcntoccafiofortianimofuftincrct. 
Lcuiorcs  acqucacrcfra<aarii  in  crcdendo  hoc  tanto  bono  fpoliarunt  fc : 
uli  quod  capri  curiofa  nouitatc  (cfc  vltro  in  fraudcm  inducrun^hi  quod 
laltidiofciiimis  antiquitatem  xcpudxcnt. 

DE  SACRAMENTO 

POENITENTIyE  ET 

CO  N  F  E  S  S  I  ON  E 

PMVATA. 


Catvt  XLTl, 

On  alii  quam  erroris  impietatifq;  patroni  atquc  Ec- 
clefixperaWllcs.hocuntoumqucfaluurircmcdio  '* 
nutiarc  nos  volucrunt ,  vt  cx  lacrorum  Annal.u  mo-  "iUm '  *  ***  *dH"^ 
ntrmcntis  txtcftxmonio  Patrum  hquct.  MontaniUx  ^ri4»./#^.4  e  i. 
fcircihomincsatqucdun,Ecclcfxxadxtumobftruc-  Euftb.Ub.t  c.\9. 
bant omnibuspccnitcntibus ,  non fccus ac ii  Fxlii  Dci  ^jffip 
nomcn  cicraflcnt.  Nouatus  fux  fa&ionis  Ecclcfiis  E?'*h  ^'t**- 
dcdit  literas, quibuscdicebat.nc qucmquam  ad  myftcriorum  commu-  '  9 
moncm  admittcrcnt ,  quicultumidoiisdcruliflcnt,  icdeostantumad 
dolorcmdcfcclcrcconcipicndum  iiuxitarcnt ,  quod  ncgarctaprcsby- 
tcnsabfoluipoile.  MdctiusThcbaidisEpifcopnsnon  niiipoftlongi(-  ~       ,  1 
iimum  tcmporis  intcruailum  vlli  hoc  Sacramentum  impcrtiebatur,     -  '^**1' 
cum  dxccrct  prius  cfle  panitcntixfructus  facicndos.  Accfius  Nouacr 
iobolesaipertor  ctiam  fuit  &:  contumacior,  quidocebat,eosomncs, 
quipcccatum  quod  m  Scnpcuris  pcccatum  ad  mortemcommiiilfcnt,  , 
communionc  cxTc  mdignos,  ncquc  in  vllius  Saccrdotis  potcftatccflc -* 
pofitum ,  ab-hoc  fcclcrc  qucnquam  cxpiarc ,  folum  diuinum  numcn  id 

poflc.  ThtcdJ.^.hirfahul.  ■ 

Acidcaninullampccnitcntiamimponcbant.  MeiTalian-pcrnasCa-  *^&i**T*£*A' 

.  1  n  •  f         «      1  .       .  ,      *~     "       .  Utmdt  Atmtnm. 

nonum  fandhonc conftxtatas  ncghgcbant.  Iacobitx  aicbant  lufficcre  ii  Antcnmmp*r.+  ti$.t*.7 
pnuatim  fc  coram  Dco  quifquc  accufaret.    Armcni  Exomologcfnn  f.f 
quxdcm  non  rcfpucbant ii modogcncratim ficrct.  Albigcnics,  Magcl-  Btr»*rJ Lu$*.tmb. dcfU 
lantes,  Vvxclcfiiedbtorcs,  Vvaldcnfcs,Picardicamquainauiiculaicin  f'a. 
vdgonomxiuntoppugnarumv.  ^X*J**|* 

Lutherus  j       9  f. 


6 1 6  Liber  1 1  lMccle/i*s  Militantis 

Luther.  dc  capt  Bab.c.de  Lutherus  lib.  de  Captiuit.cap.de  Baptifmo ,  D.  Hieronymi  fenten- 
Bap.Pufaff hit opintonib.  tiam  ( qua  vult efle  periculofam )  anfam  errori  dcdifle  putat in  hac  quac- 
oecafionem  verbum  Mnd  ftione ,  cum  nimirum  in  Epiftola  ad  Pammachium  Pflenitcntiam  appel- 
feruul  f  tm  D.  Hieronymi,  jat  fecundam poft  naufragtum  tabulam.  Melanchthon  ferre  sequo  animo  n6 

Jiuemalepofitum  fiuemalc         «  J         n-  •    j-  rr   •  1- 

i—.n.ass  i  «.  .  .  _poteft,quodneceflariapeccatorumenumeratiodicatur.  Zuinghusar- 
tnteUectu,quop<znttenttAm\ .  ,  r  j  •     l-i   l-  jr      c  ^  ' 

fecunda  pofi  nau  bitratur  verba  hgandi  atque  ioluendi  nihil  aliud  iigmncare  quam  cre- 

fragtum  tabuUm.  dere  aut  non  credere. 

Melanchtkon  in  ordine       Non  eftautemopcrofum  oftenderefuiiTe  inEccIefiaExomologe- 

eejfaria  efi.  idque  non  modo  diuinarum  literarum  teftimoniis ,  vcrum  ctiam  clarif- 

Vdaldra-us  Zuingl.  con-  fimorumPatrumautoritate  conftare.  ■>«  '  ^ 

tra  confcflionem  Luthe-  Numerotum  ^.proditurita  Moyfi  DeiimimperaiTc,Fir/?w mulicr cum 
^&tmbttfo  €X  ommbusP"cat»  quafolent  hommibtu  acctdcrt,  &  pcrnegligentiam 

quam  credtre &nollecre-  tranfgrefit  fuerint  mandatum Dcmini  atqut  deltqucnnt  >confitebunturpeccatum 
Mre.  fuum. Qtiiin Hebraealingua verfiti  funt  animaduerteruntvocemn^n 

HiihuzduconfitebuntureiTc  coniugatioms  Hupael,<{ux  fignificationcm 
auget  vocis ,  &  idem  fignificat  quod  diligenter  &  accuratc  confitcbun- 
tur.  Notantpraetereainautographonondicitantum  ,  confitebuntur 
peccatum  fuum,  fed  confitebuntur  peccatum  quodadmiferunt,hoc  eft 
non  modo  generatim,  verum  etiam  figillatim  &  diftin&e. 

Matthxi  cap.5.verf.5.&  6.  Tunccxtbatadeum Hicrofoljma  & omnis ludaa 
&  omnU  regio  circa  lorda ncm  &  bapti^abantur  ab  co  in  lordanc  confittnttsptcca- 
tafua.  Et  Marci  cap.i.  verf.4.  Vradicans baptifmum pcenittntia  in  remifiioncm 
peccatorum.  Vaptiz,  ibantur  ab  illo  in  lordanis  flumint  confittntes pcccatafua. 
Quem  locum  prefcrt  D.Bafilius  ad  probandam  confeflionem,  vt  poft- 
eafuoloeodicetur. 
t.Corint.s.is.  Sedvcle5emEuangelicamintueamu 

'  'Cramentiniifitminifccriumreconciliationis,vtloquiturApoftolusfcri- 
Matth.ii.i8.  bcns ad  Corinthios  co  filiiDei  oraculo  frctus ,  Amtn^  amendico  vobisqua- 

ttmqutahgaucritisfuperterram^untUgata  &inca:lo  :  &  quacunquc  folueritu 
fup.rterrameruntfoluta&in  ccelo.  An  ncgare  quis  poteft  quin  Scruator 
hominum  Chriftus  potcftatem  rcmittendi  peccataconccflerit  ,cum  A- 
/0*1.10.11.  Poftouisficcompclia^ 

Accipite  Sptrttum  S.wclttm,  quorumremtferitispeccata ,  remittuntur  ets ,  & quo- 
Tndentfjfn*  fum  reiinueruis ,  retentafmt.  Hinc  veroTridcntinum  Conciliumefficir, 

quandoquidcm  fucccflbres  Apoftolorum  intelligere  (atis  nequeunt* 
qua! rctincre pcccara dcbeant  quawc remittcrc ,  nifi  eius cofcflionc  qui 
fcelusconkitiit ,  obhgari  fontemadlatebrasanimiomncspatefacicn- 
das,lcpramquefuamoftcndendamSacerdoti,  cuiuseftde  retotafen- 
tcntiampronunctarc.  Nequecnimvllusefttamin  humanisrcbusho- 
fpes  &  pcregi  inus, qui  nciciat ,  abfolucionem  qua- legitimo  mdicio  fie- 
n  iolct ,  a  cognitione  caufa. pcndcre ,  hanc  vero  difceptationcm  coram 
DcoSaccrdotumfcntentiis  atquc  mdicio  terminarioporterefineprx- 
Aiaricationis  mcfti  ai<:anique  violati. 

1  \M  S.Ioan- 


DeSacramento  TocmtcntU*  6\  7 

S.Ioannesepift.i.c.Kair  Chriftum  fidclemcifc  &  iuftum  vt  rcmittat 
nobis  peccata  noftra  ii  illa  confitcamur.  V  bi  notandum  cft  cum  prius  ca 
vcrbaprotulifleyiwgw*  lefu  Chrifttfiltt  etusemutuUtnosabowm  peccato.  Mox 
tamcn  nos  ad  neccatorum  conrcflioncin  hortatur,  quaiidiccrc  voluif- 
fct,covelutitubo  &  curiporcdcmptionis  nofirx  prctiummanaturum  •  ; 
ad  fcclcra  expianda.  . 

S.Iacobus  idcm  hgnificat  cap.quinto ,  apud  qucm  illa  ©pcrxprerium 
cftanimaducrtcrc  ConfitemtntMtcrutrumptiCdra  veftrd  $«^A«?«<i&f 
w  *»^»-rfc^7w,qux  malc  vcrrir  Gcncua  quaii  cifct 

Hunc  porro  rn  naiccntc  Ecclciia  morcm  vfumquc  cfYloruiiTc,pcrfpi- 
cucdocuitLucasin  A&is  Apoftolorum  cum  ficait >Multt(]utcredcnttum  H*?"**y*A-« 
venkbdntcotifittntcs&anntmcunttsadmfuosAnSy  pnnrcjp  Sach-  *"w %  • 

icuathetuapeccatafua.  InGrxco  *i*t-><wfo«  quod  fubindicat  p^^rVI^O  Mefebtbabbeny 
diftinacfigillatimcxplicarcab  quafiinaperramUiccmpro- mrVowb6. 

fcrre,palam&inmcthoponcrc  :ircm"*>fi*.>Tr;  qu#diignificatpubli- WSchahhc,7«o^n4r 
cam  &  claram  cnunciationcm  pcccatorum ,  quar  publica  Ctiam  fuiitcnt  *mr*  O*  tnumtrMtt  figmfi* 
Scmanifcfta.SyriacuiplumPy^pMcfchthahhcn  manat  a  verbo "'ifaHtbw  fchohh.h 
Schahhequoddiftin<5lamcnumcrarioncmfignificat.  NuncadPatrum  ny^  fM  ^m  €ft  AC 
autontatcmvcniamus.  td  tft  ordtnt  hm  • 

S.Ircncus  cum dc quibufdam  mulicrculis  verba facit  quas  hxrcticus**"1^11 
Marcusin  fraudcminduxcrat,  prodit  cafdcm  cum  in  finum  Ecclcfix 
conuolaiTcnt^confitcri  fxpc  fohtas,dcquc  vna  prxfcrtim  narrat  cum  in- 
crcdibili  piorum  hominum  laborc  ab  crrorc  in viam  reuocata  ruiiTcr,  o. 
mnepropctcmpus  contriuiiTc  in  cxomologcfi:  aham  autcm  mccrorc 
coufe&am  in  flctu  &  lamcntis  vixiiTc,cjuod  ab  coMago  fuiilct dcccpu. 
AlioquodamlocodcCcrdoncidcm  icnbit,  tameth dillimili  ratione/'"*'*'*4"  • 
nam  homo  illc  Yctcrator  totus  c  rraudc  fallaciiiquc  concretus,  tcm- 
plum  fxncadibat,cxomologcfim  hcqucntabat ,  cumj\cfanasfuas  opi- 
nioncsdiiTcminaret.  # 

Clcmcns  Alcxandrinus  difcrimcn  cxponcns  intcrpccnircnriam  qux  m' lz  ^tr$m- 
fubfeqoirur  baptifmum ,  &quxprxccdir,  ita  fcnbit.  Cumautcmiit " 
Dommuscognirorcordium&ruturaiHxfuAr,  racilcm  homims  mu-cc 
«arioncm,  &  ad  rcucrtendum  propcniioncm,&  Diaboli  calliditatcm," 
abaltoviditaprincipic.  Dcditcrgo cumfitmultxmifcricordixiisct-« 
iam  quiin  fidcin  aliquodpcccanunincidunt  iccundampccnitctiam." 
\&cn\\\b\G,quufitilL  dtuesqut /i/w*r«r,cumdcillo  adolcfccnte  mcminit 
qucm  dilcchis Sci uaton  Ioanncs  in  rcligionc militucrat ,  quiquc  dcin- 
dc  pcrccptis  Sacramcntis  duobus  ttaptifmi  &  Confirmationis  prxdo 
fa&usindigmiTimcanimumpon^^ 

uocati  pocnitcntiam  vocat  fecundum  bapttfmum  &  fecundam  rtgtntrAttonan. 
Atquc  vt  omncs  intclligant  vcrx  pocnircntix  fcmpcr  fuiiTc  coniun&am 
cxomologciim,auditorClcmcnris  Origcncs  homil.i.in  Lcuitic.cum 
varios  fignificatas  rcmiftionis  pcccatorum  cxpofuiflct ,  ad  cxrrcmum 
hxcadJu,Eft  adhuc  fcptimalicct  dura  &laboriofa  pcrpoenitcntiam 

Iiii  rcmiffii*         H .  -  I 


6  ii  Liber  111.  Ecclefa  Militantis, 

remiflio  peccatorum ,  cumlauatpeccatorlachrymis  ftratum  luum,  8c 
fiunt  ci lachrymse  Cax  panes  die  ac  no<fte,&:  cum  non  erubefcit facerdo- 
ti  Domini  indicare  peccatum,  &  quarrcrc  medicinam  fecundumeum^ 
qui  dixit ,  Dixipronumtabo  aduerfum  me  imuftttiam  meam  Domtne  &  tu  remi- 
fifittmptetatemcordtsmei.  Qua  etiam  inreeadiuinilacobi  inonitio  pcrfi- 
citur:  Infirmatur  quisin  vobtil  inducat  presbyterosEccUfu,  &orentfupereum9 
vngcmeseumoleotnnominiDomini.LtinPhlm.$j.  Sicutiiqui  habent  in- 
»  clufamefcam  indigeftam,aut  humoris  vel  phlegmatis  ftomachogra- 
»  uiter&molcfte  imminentia  fi  vomucrint  rcleuantur,  ita  etiam  hiqui 
*»  peccaueruntfiquidem  occultant  &  retincnr  pcccatum  intra  feintrin- 
>*fecuSiVf gentur  ic  propcmodum  fuffbcantur  a  phlegmate  vel  humore 
>>  peccati.Si  autem  ipfe  fui  accufator  fiat,dum  accufat  iemetipfum  &  eon- 
» fitetur,euornit  deii&um  atque  omncm  morbi  digerit  cauiam,  Tum  (a- 
»  cerdotisquiaurcsdat  pcenitenticonditioncs  adumbransfubdit,Tan- 
»  tummodocircunfpicediligcntiuscuidebcas  confiteri  pcccatum  tuum 
»  proba  pnus  medicum  cui  debeas  caufam  langoris  exponere  qui  fciat 
»mfiriTiari.cuminnrmante  flcrecum  flente,  qui  condolendi  &compa- 
»  ticndinoueritdifciplinain ,  vtitademum  fi quidille dixent quife prius 
»  &eruditummedicumoftenderit,&:mifericordem>  fi  quid  conlilii  de- 
deritfacias&fequaris.  Paulopoftgrauius  mfe&atur  afpcriufque  illos 
hominesqificumtantarncuram  ftudiumque  adhibeantin  corporis  reJj 
mediis  quxrcndis  tuendaq-,  valetudme,  fugiunttamen  exomologefim, 
&addiuinammenfamacceduntimparati :  eoidem  cum  iis  componic 
qui  torrida  febreconfli&antur,  qui  mortem  fibi  accerfunt,  dum  lis  vm- 
tur cibis,qui  fanis  valentibufq-,  infemiunt.  Et  hom.17.in  Lucam.  Si  in^ 
"  quitrcuelauerimus  peccata  noftra  nonfoiumDco  ,fed &his  quii  pol- 
?>  funtmedenvLiLneribLisnoftLisatquepeccatis,  delebuntur  peccatano— 
"  ftraab  eo  qui  ait, Ecce delebo  vt  ntibem  iniquitates  tuas  &:  iicut  caliei- 
"  nempeccatauia. 

"  San&us  Bafilius  in  Regulis  brcLiior»vt  in  corporis  argtitudine atqtrc 
morbo  ad  peritos  medicos  adire  opportunnm  eft  ,  ita  in  fanandis  a- 
nimi  vitiis  delendifque  peccatis ,  conuolandum  ad  eos  monct  ,  qui 
perititTime  id  prceftare  polTunt. 

Eius  verba  funt ,  Necefiano  lispeccata  aperiri  debent  quibus  eft  cre- 
?vdita  diipeniatio  myfteriorum  Dci,fiquidem  rationem  hanc  in  p  ocniten- 
„  tiaetiam  veteres  illos  cemimus  fecutos  fuiiTe  quando  &in  Euano-ciio 
„  fcriptumeft,quod  Ioanni  confitebantur  pcccata  fua;&  in  A  Sds  Apofto- 
„  lis  ipfis. 

Gr*e  Kytf.  orat.  ade»s  aiu      Sandms  Gregorivs  NyfTenus  in  orat»  quadam ,  Affli&ionis 
4ur.M*lto5ti4du*nt.       participem  &  focium  fume  facerdotem  vt  patrem .  AudaCter  often- 
vdc  illi  quae  funt  rccondira ,  animi  arcana  tanquam  occulta  vulnc- 
»ramedico  retege  :  ipfe  &  honoris  &  valetudinis  tuxrarionem  ha- 
3>bebit. 

SJoannes  Cbryfoftdmus  fepiffirac  de  pcxnitentia  diiputat  dcque 

piangorc 


S.B*fiUWg*: 


De  Sacramento  Tnmtcntu.  &  6\  9 
plangore  atquc  gemitu  ,qui  pcccatum  fequi  dcbct:  fcd  prarfcrtim  lcgen- 
iius  homil.i  0.111  Gcnciim ,  dc  co  oui  fcclcre  lc  commaculauit  loquens, 
iivolucnt  mquit  vtdccct  vri  con(cicntixadiumcnto,adconfclTionem  * 
tacmorum  teftinarc ,  mcdico  oftcndcrc  vlcus  j  qui  curcr ,  &  non  cxpro-  " 
brct,atqucabillo  rcmcdiaaccipcie^foliciloquinulloalio  confcio,&" 
omnia  diccrc  cum  diligcntia  ,raci  lc  iua  pcccata  c  mcndabit :  confeflio  e-  " 
nimpcccatoiaimabolitioctiamcftdclidorum.  Ethomil.;o.defcria&: u 
accuratapeccatorum  contcilionc  tiadat  quamChnftianiin  hcbdoma-  U 
daian6hexcquidcbcnr.Hom.;$.mloanncm  lichabc^lnpcccatisqu^" 
commifimus  confitcndis  ncmincm  vcrcamur,  Dcum  duntaxat  vt  decct " 
tormidcmus  qui  &nunc  opcra  noftra  videt  &  tuncquosinpnrfcntia" 
nonvidctdamnabit.Itcmlib.i.dcSaccrdorio^Multaquidcmartc  opusU 
cftvtquilaborantChriftiani,vltro  iibi  pcrfuadcant  facerdotum  cura-U 
cionifefcfubmittcrcoportcic.  Libro  vcro  5- iis  vcrbisatquc  orationis  ch 
magnificcntia  dignitatcm  faccrdotum  pixdicar,&  mcrinilimislaudi- 
busincalumattolht^vtcamhoclocoprxtciirclincmftaomniumrc- 
prcheniioncvixqucam,EtcnimquitcriamincoIunrarSucincavcrfan.*< 
tur  iis  commiflu m  cft  vt  ca  qua: in  calis  fu nt  dilpcnfcnt :  us  datu m  cft  vt u 
potcftatcm  habcant  quam Dcusoptimus ncquc  Angclts  ncquc  Archa- 44 
gchsdatamcircvoiiut.ncqicmm  adillosdic4unicft,  quxcunquc  alli-" 
gaucnus  in  tcrra  crun  t  alligata  &  in  ca  lo ,  &  quxcu  nq;  ibluentis  m  tcr- 4< 
ra,crunt  loiuta &  111  calo.Habcnt  quidem  &  tcrrcftics  Pnncipcs  vmch  u 
potcftatcm ,  vcrumcorporumfolum.  Idautcm  quod  dicofuccrdotum  " 
vinculumipfamctiamanimamcontingit^atqvadca-los  vlquc  pcruadit" 
vfqucadco  vtquxcunqucinfcrncfaccrdotcs  conteccnnt ,  illacadcm  " 
Dcus  fupcrnc  rata  habcat,  ac  fcruorum  fcnrentiam  Dominus  confit-" 
mct.  Etcnim  quidnam  hoc  aliud  efll  dicas  niii  omncm  rerum  cxlcftium  * 
potcftatcm  illis  a  D  e  o  conccllam  ?  qtiorumcunquc  cnim  ait  pccca-" 
ta rctinucritis,  rctcnta  funt.  « 
Quxnamoblcaopotcftashacvna  miiorcflcqucar  ?  patcr  omnifa-4< 


pra  humanam  naturam  polict  atquc  noftris  ab  aricctibus  cxcmpti  *  lic  1!- " 
li  ad principatum iftuin  pcrducti  funt. Quid  multa  ?  Rc  x  aliquis ii  cui  cx " 
fubditis  fms  honorcm  hunc  dctulcrit  vt  potcftatcm  habcatquofcun-" 
quevclitincarccrcmconiicicndi.,  cofdcm  n-rfus  rclaxandi,bcatus  il!c" 
&  admirandus  iudicio  omnium  iucrit :  at  vcro  qui  a  D  e  o  tanto" 
maiorcm  acccpit  potcftatcm  quanto  calum  tcrra  prctioliuscftquan-" 
co  ctiam  anima:  corponbus  prxftant ,  hic  vilcmcoufque  dignitatem" 
acccpifTe  nonnullis  vidcri  dcoct,  vt  vcl  ta  illorum  cogitationcm  dc-" 
fccnderc  queat  repcnri,  quandoque  poilc  vnum  aliqucm  cx  corum" 
numcro  qiubus  tanta  llJa  qux  paulo  antc  dixi  fucrinr  a  Deo  con-<c 
crcdita,cui  ipfi munus fuum  fordcfcat quique  donum  fibi  a  Dco datum " 
dcfpiciat ?proculhincfaxcfl'athuiufmodi  iniama,mlania  cnim  maiu-" 

•    liii    x  fcftaria 


Tertul.Uepaenit.  e.2. 


6 20  Ltb.  1 1 1 .  Ecclefix  Militantis 

-  feftariadefpicerc tantum  iftum  principatum,  fine  quo  neque  falutis  ne- 
"  quepromiflbramdonorum  compotes  fieri  poflumus.  Et  paulo  poft, 
"  Corporis  lepram  purgare feu  vt  verius  dicam  haud  purgarc  quidem,fed 
"  purgatos probare  Indxorum  facerdotibus  folis  iicebat  neq-,  nefcis  qua- 
"  ta  cum  ambitione,quanto  cum  ftudio  ac  concerratione  facerdotalis  di- 
"  gnitas  id  temporisacquireretur,at  vero  noftris  faccrdotibus  non  corpo- 
"  rislcpramverumanimaefordesnondicopurgatas  probare  fed  purgare 
"prorfusconcefllimeft.  Quare  iudicio  quidemmeoquiiftosdefpiciunt 
'  contemnuntque  multo  fccleratiores  ac  maiori  fuppliciodignifuerint 
quamfuerit  Dathan  vna  cum  fuis  omnibus. 
"     Nunc  Latinac  Ecclefiae  Dodtores  atidiamus.  Tcrtullianus  interpluri- 
masfententias  quasdepcenitentia&exomologefipronunciauit,itaca.  j 
8.  Tantum  releuatconfefiio  delittorum^quantum  difomulatio  exaggerat.  Et  vcl- 
utifufpicarividereturfuturumaliquando  quieiusdidtum  ad  confeflio- 
nem  coram  Deofaftam  referrc,proxime  capite  9.  vberem  adfcrt  &bc- 
ne  longam exomologefis  dcfcriptionem,quam  ait  dc  ipfo  habitu  atquc 
^  vi&u  mandarc,  facco  &:  cineri  incubarc ,  corpus  fordibus  obicurare ,  a- 
^nimummceroribusdeiicere,  paftum&potumpuranofle,  nonventris 
5j  fcilicetfedanimaecaufii,  plerumque  vero  ieiuniisprecesalerc,ingemi- 
.  fcere ,  lacrymari  &  mugire  dics  no&efq-,  ad  Domim*Deiim  ruum,pref- 
byterisaduolui&carisDeiadgeniculari.Paulo  poftillosarguit  quipu-  • 
dorefanereprehcndendofceiusobtcgunt  fuunt  atq^  diiTimulant ,  An 
melius  i  n  qui  t^eft  damnatum  latere^quam  palam  abfolui  ?  miftrum  eft ftc  ad  exomo- 
logefimperuenire.  Et  cap.n.infcdaturimpiameorumnegligcntiam ,  qui 
"  peccatorum  cofifeflioncm  aut  contemnunt  au  t  difterunt,quam  tam  fa- 
»  cilem  nobis  medicinam  poft  baptifmum  Deus  efle  voluit,vt  vulneris  ta*  - 
"  tum  patcfactio ,  fit  eiufdem  fanatio  ,  &:  xris  alieni  confcflio,folutio ex^f 
"ftimetur  Cumfciasinquitaducrfus  gchennam  poft  primam  illa  intin- 
5>dionisDominica:monimentaeflcadhucincxomologcfi  fecunda  fub-. 
"  fidia,curfalutemtuamdefcris?Curccflas  aggrcdi,quod  fcias  mcderiri-,^ 
?  bi^Mutaequidemanimac  &:  irrationales  medicinasfibidiuinitLisattri-^ 
"  butasintemporeagnofcunt,ceruusfagiLtatransfixus  vt  fcrrum  Sc  irre- 
"  uocabiles  eius  moras  de  vulnere  expellat,  fcit  fibi  di&amno  mededum. 
"  Hirundo  fiexcaecaueritpullosnoLiit  illos  oculare  rurfusde  fua  Cheli- 
"donia.  Peccator  reftituendo  fibi  inftitutam  a  Dominoexomolocrcfin 
5>  fcienspraeteribitillam  quaeBabylonium  Regcm  in  rc<mareftituit?  °  M 
S.Cyprianus  idem  multis  in  locis  confirmat  fed  maxime  epift.i  4.  lib. 
3  .vbi  de  iis  meritiflimo  queritur  qui  fidci  naufragium  miferabili  cafu  fe- 
cerant,cum  tamen  ore  impudentr  &  pre/ra&o  ad  communionem  acce- 
derent,fineexomologefi,  nullomcerore  deie<ainulla  cxpiationccon- 
fcientiae  quae  facrarum  manuum  impofitionc  fieret :  Contra  vero  fidcm 
laudat&falutaremeorum  metumquivclnoxam  tenuem  apudSacer- 
dotemmagnadoloris&xgerrimianimifignificationcconfitcntur  qui 
quodpremitvrgetquementem,geiierofeciiciuin,&leuioruinctian^ 
"v  ?>.V.;"  •  v':^vpfuum 


De  Sacrawento  T>ocnttentiki  *2\ 

pfuum  quxmnt  mcdicinam ,  cum  fciant  cflcindiuinisoraculisDcum 
non  lrridcn.  Et  lib.dc  lapiis  addit.  Confitcanturfingult  qtufo  vos  frjtrcsdc- 
Uitum juum.dum  adhuc qutdcltquittnftcubejl.dumadmtttietus  conffito  potefty 
d">»f4tufrtto&rcmtfitofattapafacer1otesapudDomtnum  -  • 

Laftantius Firmianushb.4.Inftitut.cap.$o.  Nouatianos p*  rfidiofie  y 
mcntis  coargucns ,  pro  vcra  Ecdcfix nota  ponit  cxomologcfim  pccca- 
rorumhisverbis,  Quja  fingjtfi  quiquc  coctus  hxrcticorum  fc  potirti- 
mum  Chnftianos  &  fuam  cllc  Catholicam  Ecclcliam  putant,fcicndum 
cft  illam cfle  vcram ,  in  qua cft  confcflio  &  pccnitcntia , qux  pcccata  & 
vulncraciuibusfubicftacftimbccillitascarnis  falubritcrcurat. 

S.  Ambrofiuslib.i.dcpaMiitcntiaaducrfuscofdcm  Nouatianos  dif-  Amhefl.t.dtpmnit.eX 
putans  confcflionis  inimicos  ita  iis  rcfpondct  qui  foli  Dco  fatcri  pecca- 
ta  fua  volunc,  fcd  aiut  fc  Domino  dcfcrrc  rcucrcntiam  cui  foli  rcmitten- 
dorum  criminum  potcftatcm  rcicruenr.  Imo  nulli  maiorcminiuriam  4< 
faciunt,quamiiquiciusvoluntmandata  refcindcrc,  commiflummu-  u 
nusrcfundcrc.NamcumipfcinEuangcliofuo  dixcrit  Dominus  Icfus,  " 
AccipitcSpiritum  fanChim  quonim  rcmifcritis  pcccata rcmitcunturcis,  »> 
&  quorum  dctinucntis  dcccnra  crunt :  quis  cft  crgo  qui  macis  honorat, M 


vtiur 


uas  obcdicntiam  vt  pcccatum  &  alligcc  &  rclaxct.  Hxrcfis  in  altcro  im-  <c 
mitis,in altcro inobcdicns,vult ligarc  quod  non rcfoluat , non  vult fol-  **;»  • 
ucrc  quod  ligauft,in  quo fc fua damnat fcnrenria.Ec  paulo  poft,  Munus  <€ 

Iccmibid.VulcDominusplurimumpoflcdifcipulos fuos,vulca  lcr-  <c 
uulis  fuis  ca  ficri  in  nominc  uio  qux  facicbac  iplc  pofitus  in  tcrris.  Dcni-  " 
quc ait & rAaiora his facictis.  Dcdit  vt mortuos  lufcitarcnr, &c cum  ipfe  ** 
Saulo rcddcrc Doflcc  vfum  vidcndi  cu m  tamcn ad Ananiam  difcinuhrm  4< 

(crac.EcpauIopoftNouacianorumobicclionircfpondcns:  Vcquidigi- " 
tur  bapcizacis  (i  pcccaca rcmicci ab  hominc  poflunt.Quid  inccrclt  inquit  *c 
vrrumpcrpccniccnciamanpcrlauacrumhocius  fibi  dacum  faccrdoccs  ' 
Yindiccnc; vnum  in  vcroquc  myftcrium  cft. 

D.Hicronymus  i.crift.ad  Hchodorum ,  Abfit  vt  de  his  qutdquam  fini- 
ftrum  loquar  ,  qut  Apoftoltco  gradut  faccedentes  Chrtfti  cotpus  facro  ore  confi- 
aunttptr  quos  &  nos  Chrtftiant  fumtu,  qu\  c/aues  regnicalorumhabcntesquo- 
danmodo  antciudicandt  dtcm  tudtcanttqut  Jponfam  Domini  noftrt  fobrta  Caftit4^r\ 
ttconftruant. 

Idcmalio  locodcMoncaniftisagcns ,  Hocinccr  nos  &illosinccrcft    idtm  Miron.tp.  f+.*d 
quodillicrubcfcuncconfircripcccacafua.  Ec  in  can.io.  Ecclcfiaft.  Si  ^rctUam^ 
qucm  icrpens  Diabolus©ccultc  momordcrit&  nullo  confcio  cum  pcc- 
cati  vcncno infcccrit,fi  tacucrit  qui pcrcufltis eft,&non cgcrit pomitcn-  u 
tiam,  nccvulnus  fuum  fratri  ac  magiftro  volucrit  confitcri,  magiftcr  a. 
qui  lineuam  habct  ad  curandum  facilc  ci  prodcflc  non  potcrit ,  fi  cnim  ( 

~     Iiii  4  V  ciubc- 


<&/i  Llb.  II  I .  Ecclefa  Mihtamis 

crubcfcat  segrotus  vulnus  mcdico  confitcri  quod  ignorat  medicina 
noncurat.  EtinepiftolaadPammachium& Oceanum  de  Origcniscr- 
roribus,neccflitatem  confeflionis  pcrfpicue  demonftrat,  cum  fcribit 
fecundam  poft  naufragmm  tabulam  efle  confcflioncm.Et  in  7.Matthej 
iisrcfpotidcns  qui  iurifdi&ionem  Ecclefia!  imminutam  veletiamfub- 
latameflevolebant ,  quafi  vniDco  iudicandiillapoteftas  conuenirct, 
Siiudicare ,  inquit, p whibet  yqua  ccnfequetnta  Paulusin  Cortntboiudtcatforni- 
€antem,&  Petrus  Ananiam  &  Sapphiram  mendacii  coarguit. Et  in  cap.i  6.Sacer- 
dos  cum  fro  cfficio  fuo  peccatorum  audterit  varietates  ,  ftt  quu  fit  Ugandusy 
quis  abfoluendus. 

»  Item  incap.iS.  Poteftatcm  trfbuit  Apoftolis  vtfciantqui  a  talibus 
»>  condcmnantur,  humanam  fententiamdiuina  fcntcntiam  roborari  & 
»?  quodcunquc  ligatura  hicrit  th  tcrra  ligari  pariter  &: in  ccelo. 
ito ndHmr>  Sandus  AuguftinusadHonoratum  fcribens  de  obfeflis  vrbibus  fic 
"  ait ,  An  noncogitamuscumad  iftortimpericulorum  pcrucniturextre- 
"  ma,  nec eft poteftas  vlla fugiendi  quanttis in  Ecclcfia ficri folcat  ab  v tro- 
"  que  fcxu  atque  ab  omni  xtate  concurfus ,  aliis  baptifmum  flagitantibus 
"aiiisreconciliationem,aliisetiam  pcenitentiae  ipfms  a&ionciy. ,  omni- 
"  busconfolationem&  facramentorum  confeflionem  &crogaflonem> 
"  Vbifiminiftridefintquantumexitiumfequitureos,  quidc  ifto  fjcculo 
V  veinonrcgeneratiexeuntvelligati? 

>  5>     Idemveroluculentitis  Pfalm.  101.  exponens,  oftcndit  ad  fceleium 

-  remiflionem  non  ftifficere  vt  de  iis  dolotemquis  in  animo  concipiat  ne- 

^  que  tantum  ad  faccrdotem  accedat  nifi  eiufdcm  abfolutione  purgctur, 

?>  quid  enim  inquit  prodeflet  Lazaro  quia  proccifit  de  monti  men  to ,  nifi 

^diccretur^folaite  u  n  &finiteabire,&ccet.  Cumaudishomincm  con- 

^  fitcndoprof-erreconlcicntiam,iamdc  fcpnlchroedtiAuseft,  fed  non- 

9>dumfolutuseft.  Quandofoluiturra  qtubus  foluittir?  Qua:  folucritis 

^mqttitinterraeruntioluta&inccclo.  Merito pcr Ecclcfiam  dari  folu- 

^tiopeccatorumpotcftiftifcitariautcmipfemortuus  non  ni(i  intus  cla- 
^  mante  Domino  potcft. 

„  Etl.i.deconiugiisadultcr.cap.iS.Qu^autcmbaptifmatiscaden^ 

concihationis  cft  cauia  fi  fortc  pcenitcntcm  finiendse  vitx  periculum 
,,f  rxoccupauerit.  Nccipfosenimex  hac  vita  fiiie  arrha  fc*  pacis  cxire 
,,  velledebetmatcrEccleiia.  Etquoniam  fepe  fceleribus  dcformes  pu 
,  t dorc  praepcdiunttir  qucm  in  patrando  flagitio  totum  ciecerant    O  in 
.?>  credibihs  inqtut  mfania  !  De  vulnere  ipfo  non  erubcfcis  de  lVmira 
,,vulnenserubcfcis?  Nonncnudumfadius&putidiuseft*  confuee  cr 
>  >  go  ad  medicum ,  age  pcenitentiam.  D 

.„  Etin  Pfalm.  66.  Triftis  efto  antequam  confitearis  ,  confeflus  exulta 
„iamianaDcris.  Non  confitcntis  confcientiafmiem  collc^rat  &ano- 
^ftemattmiucra^ 

„fomentaverbQrum  &  ahquando  fecat,  adhibetmedicinaieferr 


umin 
corrc- 


DeSacramtntt  TcmitcntU*  6z\ 

correptione  tribulationts.  Tu  cognofce  mcdici  manum  confitcrc  ■ 
cxc,tinconfcflione,cV4cfluatomms(:anics.  Et  cab.  4.  Hb!<tev1fit.in-  ■ 
firm  Sunt  quidam  qut  fibi  ad  falutem  iiifticcrc  autumant  fi  (oli  Dco  cui  « 
nthil  occultum  cft  lua  confiteantur  crimina.  « 

Nolunt  cnim  aut  erubcfcum  liuc  dcdigtuntur  oftcndcrc  fc  faccr-  « 
donbus  quos  tamcn  intcr  lcpram  &dcpram  difccrncrc  pcr  legislato-  « 
rcm  Dominus  conftituit.  Scd  nolo  vt  ipfc  dccipiaris  opinionc  qua-  u 
tcnusconrundansconficcri  co:am  Domim  Vicario  tabcilcns  prx  ru-  W 
borc  vcl  ccruicoius  prxmdignationc.  frlamipfius  humilitcr  iubeun-  f* 
dumcftiudicium  qucm  Dominus tibi  non  dcdignatur  Vicarium.  Er-  u 
goadtcvcnirerogcs  faccrdotcm  &  fac  ipfum  confcientiarum  tuarum  u 
pcnitusparticipcm.  Non  fcducat  tc  fomniantmm  illa  fuperftitioqiue  u 
invititandoconfirmat  quiafaluat  laccrdotc  mconfulto  adDcumpcc-  u 
catorum  conrcilio.  Nos  autem  non  abnegamus ,  quin  fitad  Devm  u 
Jc^ucJ]tc"cfcrcnda ^onfcilio occcatoium, ficcxc.  Scdtcftamur  &te-  « 
itaturillud  fanado&rina,  nctibi  applaudcnnum  faucas  auribus  quo-  M 
num  prius  eges  facerdotis,quimcdiatorlitad  Dcumtuum  ,£ilubriiu-  " 
dicio : alioqui  & fub legc &  fub gratia:Itc $c  oftcnditc  vos  faccrdotibus, u 
rcfponfumdiuinumquomodo  confummarctur  ?  Confitcmini  altcru-  f/5 
trum  peccata  veftra  quomodo  complcrctur  ?  Ergo  cicatricumtuarum  u 
arbrrcr  DeiviccDominusadhibcaturprcsbytcr,*:  rcuclaeiviastuas,&  H 
ipie  tibi  cxhibcbitantidotum  rcconcihatioms.  u  • 

Itcm  ibid.  Adftantem  coram  tc  lacerdotcm  AngelumDcicxiftima;*** 
Labia  quidcm  (acerdotis  ait  Malachias  cuftodmnt  fcicnttam  &  lc-  M 
gem  requirunr  ex  orc  cius  :  angclus  cmm  Domini  excrcituumcft.  Et  *V 
cum  qua&  Devm  &  Angclum  eius  docet  rcuercntia  D  B  1  mint- * 
ftrum  afFan.  Apcrt  ci  pcnetralium  tuorum  abditiflima  latibula,con-  u  ' 
iacnnarumvcrecundanimpcnirioiarcucla  rcpagula.  Non  tc  pudcat^**f 
coramvnodicercquodnonpudcritforfitancorammultisfacerc.  narn  u  ; 
humanuracftpcccarc,  Chriftianum  cft  ipcccatodcliftcrc,diabolicum  u  ' 
cft  pcricucrare.  ,\  -**r1 

In  codem  gencrc  cohortandi  vcrfatur  lib. qttinquaglnta  homil.i  1.  &  M 
^41*  Itcm  49.  homiliafubmcdium,  Agitc  inquit  pacnitcntiam  qualis  u 
agiturinEcclcfia,vt  orct  pro  vobis  Ecclcfia.  Nemoiibi  dicatoccultc  u 
ago  apud  Dcum  ago :  nouit  Dcus qui  mihi  ignofcit .  quia  in  cordc  ago.  u 
Ergofinccaufadichimcft  CJiwe  folucritis in  tcrra  foluta  cruntin  ccelo?  u 
Ergo  finc  caula  claucsdatae  iuntEcdcfi^Dci  ?  fiuftramurcuangelium 
Dei?fruftramurvcrbaChrifti?Promittimusvobisquodillcncgat  ?  Et4< 
50.  homiliacumdcanimx  ad  Devm  conuerfioncintimoqucdolo-  u 
rc  diflcruiflet ,  Pcccator  inquit  cum  ipfc  in  ic  protulcrit  fcueriflimx  u 
mcdicinx  fcd  tamcn  medicinac  fcntentiam  ,  vcniat  ad  Antiftires  pcr 4< 
quos  illi  in  Ecclisia  claucs  miniftrantur  ,  &  tanquam  bonus  4< 
lam  incipicns  cflc  filius  ,  matcrnorum  mcmbrorum  ordinc  ciftodi*  €t} 
to  a  prxpofitis  Sacramcntorum  accipiat  (atisfaihonis  fu«  modum. 


6t+ 


Lib.  IIL  Ecclefi*  3\4ihtantis, 


Gteg.hm.ii>  in  Euang. 


Bitn.fermMmilitx.i2, 


Atque  hic  mihi  ftudiofus  Le£tor  nomcn  fatisfa&ionis  notet ,  cuius  vim 
ac  neceflitatem  exponit  etiam  illuftrius  fub  finem  eiufdem  homilise, 
Hon  enimM<\nit/ujpcit  mores  in  melius  commutare,& afatlis  malis  reccdere,  rit- 
fietiamdeiuqu&fatta  funt  fatisfiat  Deoperpoemtentia  doloremjer  bumtlitatts  ge- 
mitum^ptrcontriticordu  facrtficium  cooperantibus  ehemofynu.  Quod  ad  ma- 
gnum  Gregorium  attinet  eam  qu£  ore  fit  cofeflionem ,  cum  Lazari  exi-  ^ 
tuamonumento  componit  &  faccrdotis  abfolutionem  peccatorum, 
cum  vinculorumfolutione  quae  a  Difcipulis  Chnfti  Domini  fa&a  eft. 
S.Bernardus  grauiftime  praecipit  necuiquam  abfolutionem  Prefbyteri 
impertianturetiam  vim  lacrymarum  profundcntinifi  prius  vite_  fua^nor;^ 
xasaperuerit. 

Caluinusdehacipfare difputanslib.4.Inftit.cap.i9.fc£tion.  i^.tam- 
ctfipcenitentiam  quatenus  Sacramentum  rcpudiet  &:afpernctur,pu- 
blicam  tamen  reconeiliationem  apud  veteres  probat,  quae  prxlide& 
authore  Epifcopo  fiebat  ,  neque  plane  impugnarc  illam  priuatam 
audet,  qux  ad  facerdotis  aures  tacite  perficitur.  Scd  fortafle  alia  o- 
mnia  pronunciabit  ingeretque  nobis ,  cum  ciuldem  farina: alios  audie* 
rimus. 

f  Lutherus  in  vifitatione  Saxonica  fatctur  pcenitentiam  in  numero 
SacramentorumeiTereponendam.&contraarticulos  L0uanienf.ca.3j. 
ita  fcribit ,  Poerittentiam  cum  virtute  Clauium  abfoluentium ,  Sacramentumli- 
benter  confitemur  ihabet  enim  promtfitonem  &  fidem  remiftionis  peccatorum  pro- 
pter  Chriftum.  Idem  in  Refolution.  de  Indulgent.  concluf.  1.  Pcenttentia 
facramentalis  eft  temporalis  necpoteft  omrii  momentoagi^alioquiafttdue  cumfa- 
cerdote loquendum ^nec quidquam aliud agendum ejfet quam  confiten peccata.  Et 
fermon.de  pcenitentiaTomo  y.operum  imprefl'.  Germ.  fol.  3.  Veravta 
extraquamnuUaaliatnueniripoteft  eft  vemrabile,  plenumgratia  &  fanclum  $a- 
tramentumpcerittentu^quodDettsin  fummam  confclattonem  omnibus  p.ccatori- 
buslargitus  eft.Et  iterum,D///?/;a  fic  cojfitendt  modo  tnftruciu^vnQ^uo  facerdoti 
mniamaritfcftamortaliaconfitearis,ah) quo Deo confitearisrcltqtia  omnta.  Itcm 
>>ibidem:NoneftcondemncndaConfcflio  auricularis  proptcr  abfolu- 
5  >  tionem  &  Euangelii  verbum  quod  exoreficerdotis  audis.Idcm  depne- 
5  >  parat.ad  mortcm. 

>  >  In  mortis  arriculo  conftitutus  ad  fc  faccrdotcm  vocet ,  vbi  fua  pccca- 
> >  ta confiteatur  omnia:  fi  abfoluit  me  presbytcr  acquicfco  cius  abfolu- 

>  >  tioniranquam  verbis  Dei&fuper  hoc  morioivtam  firmitcr  cnim  crcde- 
>>  redebesabfolutioniPrcsbyteri,  acliDcus  fpecialem  An^elum  aut  A- 
»  poftolum  ad  te  mitteret,imo  tanquam  Chriftus  ipfe  abfolucrit. 

Wiclcfus  in  1  .cap.ad  Coimth,Qu&dam  Sacra  ":enta  difficilma  ad  creden- 
dum  &  magis  MC$Aria*dfalutemperfepromu\gauu 
fttam.Ordmem.&Pcerittenttam.  Etincap^.epift.SancliIacobi;  Oportetre- 
ctpert  Sacramentumpcennentkpro  momlibus  abluendis  confitendo  nonfolum  Deo 
fed&homirihin  cafu&cumjpecialiterconfitcndum fitVicanoChnftt,  qui  me- 
dtatmterDeum&hominm^poftolorumpoftmordinaruntconfij^ 

twem 


De  Sacratnevto  Tocnitcntu.  C2 ; 

Huffus  difpmationc  aducrfus  Indulg.idcm  comprobat ,  Luttfuf- 
udCbrijtum  vbtqHtprafcnttm  Ccutrttio  ,  tamtn  Sacramentum  pmntttn- 
ttnonfrodtrufmttontrittuntfrjfuppoftta.  Vvaldcn- 
fa&a  anno  falur.  if  o8.itapronunciant,Pccca- 
,  opcrc  a  rctroa&is  vitiisjcfipucrit ,  talis  in  vcri- 
ytcrum  lcicntcm  dilccrncrc  malum  a  bono,  cu- 
ix  lcgis  cuftodicrint  inucncrir,  huiufccmodi  Sa- 


lcsinConfclTionc 


iuslabiafcicntiam< 
ccrdonrcftaintcni 
utiiudicc  loco  Dci 


oblcquati 
Poftr 
fum  omni 


busconfilium  pccnitcntixad  rcfor- 
>us  aut  folutus  aut  liearus  humilitcr 


clchx  communionc  fciugarunt,liimma  animi  conftantia  fatcamur,Pce- 
nitcnt:am  cflcSacramcntum  quo  Saccrdos  vi  clauium,  hoc  cft  ca  potc- 
ftatc,  quam  diuinitus  acccpit,  pcccata  rcmittit  qux  poft  Baptifmum  ad- 
mit tuntur.  Ncq^  vcro  committcndum  nobis  cft ,  ncjnerauflimi  vidca- 
mur,  vtcxcidat  aliquando  quanta  fucrit  bcnieniflimiRcdcmptoris  r.o- 
ftri  crga  nos  humanitas  &  mifcricordia,qui  no 
dio  politu  m  rcmcdium  comraraucrir  ad  vitiol 
eiicicndam.  Fatcamur  itcm  lonec  cflc  honcfl 


itv.  facilc,tam  in  mc- 


cnlcgii,parntidia,  aliaq;  malcficia  quxpctmtcntcm  mfamant  &  au- 
dicnnbus  fingularcm  offcnfionem  pariunt.  Qux  caufa  olim  fiiit  cur 
pccnitcntiapublicaintcrdidbfucritConftannuopoli,vtaiunt ,  aNc- 
6tano,iam  antc  millcduccntosannos,&paulopoftgrauiflimaautori- 
tatcgcncrarimprohibitaaLconcMagno  ,  qui  rcligionisclauumtcnc- 
bat,  fcdcbatquc  m  Pctri  folio  circa  annum  Dornini  qiudnngcntcii- 
raum  quinquagcfimum,vt  conftat  cx  quadam  inlius  Enifto- 
la  mifli  ad  Epifcopos  pcr  Campaniam  &  Sa- 
mnium  conftmitos. 


616  Ltber  1 1  LEccleJim  Militantu 


CVLPA  REMISSA 

NON  SEMPER  OMNEM 

IXHAVRIRI  POENAM  DIVINO 

IVDICIO  DEBITAM,  CVI  SATISFA CIEN- 
dum/ic  neceflario  idque  vi  meri- 
corum  &  perpeilionum 
Clirirtileiu, 

£  a  v  v  r  XLUL 

C^.Zo.jlji.  ^f^^^^S 1 V  7  3  C>Tmnus  •lliror  eftNouatianos  ab  iis  qui  f.v 

51  \^M^\^^nu^K\ao^  m^%nnm  conccpiflent ,  fatisfactione 
^  ft  quidem  exegiffe,  ied  non  tamenvt  PosnitentiaeSa- 

Thtidhtret.TaUiiA-     f\  fj&pSwM  :ramcmi  partem.   ScribitTheodoretus  Audeanos 
PL^^^^^^^aullam  pcenitentibus  iniungerepcenam  confueuilTc. 
T>^afiMH*reJib-        c^jSSS&g^^  Meflaliani  vtloannes  Damafcenus  monumentis  fuis 
prodidit,  maculofos omncs  &  fcelcribus coopertos  admittebant ,  nec 
polcebam aliud  ,  quamvr  certosquofdamprtcationismodosvfurpa- 
rem.  Noui  Manichaei  fuae  fa&ionis  homines  ad ntfllam  plane  fatisia- 
ctioncm  obligabant ,  multo  vero  minns  ad  rem  alienam  reilinieudam-, 
NfccUm^ymericmpar.i.  quodvideofcriptumabEymerico.  Piggardi  fatisfa&ionem  nomina- 
%!*fiilt;  .     f   bantvelum&integuwentumHypocritarum.  Lutherusincamaceirr- 

T^^lgiX^^l^  mc  decl?mjtat  atcluc  omni  anil™  corporifque  comentionc  cx  humanx 
narura: nnibus  conatut  eiicere ,  tum  aitic.5.  AiTcrtionum.tum Sermon. 
MMnibth  i» d>J!>ut*t.  de  Depcenitentia.  Melanchthon  in  cadem eft  na uiiifdcmque  vehs  amcn- 
{antuntit.t«rtitut,&tn  tiae&furorisinflatur.  Caluinusnonminusimportunc  &  confidenter 
tr,m*eMt.c»elt><°rr«^ 

•  «*  '  wm    '       Diilin*  paginae  autoritas ,  rationum  momema  & experientia ip& 

CalmttuU.ylrfiitutxA.  CadioUcamveriwtcracofirmant.  Imprimisenimidconftatexiismal- 
$.»5u*$  50  V-  us&maximisincommodis  qux  noxaprimiParenrisimportanit ,  qua: 

c«i#ir4M-  '^«pc^^^o^tafucrit^&vtaitApoftolus.cruciamxaJixiettamcn 
tienej.sii-  miferanda  cicatrix;  111  doloribus  foeminae  pariunt,  tcrra  inuifa  ne«at£u- 

gcs,  homolaboiccxbauftns&:aidoreflucns.Tgreviuit ,  fatofumuso- 
mncs  obnoxn ,  &  funefti  piaculi fiaudem  &  late  fidam  malitiam  quoti- 
Xnm.11.1.  dianismflcrys&proniifcAiscxpcrnnur..  1,  SorormagniMofis  Maria 

raurmura- 


bef><i'Mf>M4ti  >'{;>;;/&,  g27 

auerlusfratrcnniroptcr.-Cthiopillam  vxorcm :  Dcusilli 
qu.dcm  ccluscondonauit ,  icd  pofteameritofuppliciopuiiituseft. 
rioniJ  "r  k •    c"  °?TS  "j  Mo,cm  &  Aaroncm  infcft.s  animis &  ora-  , 
'^atushicrar:  placarurquidcnvbonushumani?c> 


uam  m  ccrrum  tcmpus  rc- 
i  ncmo  clr  ingrcllus,  luxu 


tio 

ncnsparcns  ,  fcd  vlrioncranroicclcridc 
lcruaujr,cV  quidcra  in  promiflam  rcrram 
numcrum  anjdrjttntj  dterum  nuiU*<r«»r*A*»*n. 

tm  f>      t       .  '       c^jmcrajttstenjmy  anntupro dtctmpntuli  - 

Vuou  paraphrahsChaldaicaira  vcrrir,  Otudrjgtnudubtuidttsproannotn 
futai itur)  peccjtorum  vcjhorum p*nj< pendctuy cjr qu*dravmu  jnnts co    f  k 

iir  ^w"™^ 

'         *    sinmonrc  Nabo,  quodadaquasconrradi&ionisindiui- 
aoruoi oraculorum  hdc  hxlirauiilcnt.  c.  Puerinrans qui  c  Dauid.sna-  ,  r**  *  „ 
gitionaruscA,cclcnfaroabhominibusdcmi.rauit  r^^fl^S/  L^SSlil^ 

JSSr  P  ^C^imuat<;s  mcidic .  Pro"t  Nathan  diuino  affla- 
SfiSSTS^jS  j ,P?PB,^numcMnJocriamdiuinumnumcn 
oitcndcra ^  Gad  v^donsdcmbusilliopioncmdcd.t.mncibmorbico- 
tagioncm  bcllo  ram*qucprcruliT ,  Kacniclcpruacinrahominu  II 

iDanvrqucBcrlabccintcrnccioncucricrunr   ~  A.-^k..  d      '  !i  1A  # 
. .  •  _  i  ...  .     r  *•  /•  ^naous  i\cx vcltcm  ,D 

luamdcloncauir,nornduscihcio  uaurirtnmic       ™-  l      i      -  *RCJir*7. 
fo  ca  di  rc  inamh  1        R      r>    '*  ":ciciunus latromcnbuit,dcmi£.  ' 
_  r  .11     *  « t-/ciis  I ichx  T ncsbitxapcruit,  noxam  rc- 

milit.pcriumiohliidonvnamm^anlluKr.      PctcjtMttueleemofynun  /uti 
^imi,  air  Damcl  :  ^iusvcro  iddcculpainrclliecndumdr  D4IM«4-tf. 
nunquamilncdolcnnsanimi  conrnnonc  us  rcmirnrur  ,  ojammadv^     * . 
iuiiirariomsiKri^ncrunt?  9.  C^r^m^m, aicbatdiumusplanc  , 
v,rCvrcMgio.usmagilrcr,,<r<^  ,u,f*V^ 

ffereprobm ejjiiur.  Er  i.ad  Corinrh.  ^odfin^iwt^ftHvttkiarenm  no 
quctudtCArtmur,  dun 
do  damncmur.ouod  i 


plurtbm. 

Stnct 
Pcruircnr 


l^r1  %  ott>ti:oc$ntfimttfvtt1°cumbGcmun- 
k  cc  c  i« communionciccrcrodcquo 
tim  mcrirum  fuppliciam  cxoibuiflcrproprcrin- 
JftfottlltiHth.tufmodttft,  obutroatto  L  \uafit  a 


;aIiaomninorarioncdc 
ia.  lurtinus  Ndarryrcura  s 


)  nccmplo  Dauidis  probar  fcclcrum  rcmiC 


riofoparnitcntia.  '       '  ~, 

.Ircnxus  i.  i  .a  ucriushxrc/cf  cap.<;.  ponir  aiwoculosincrcdibi-' 
Icmanimi  o  orcmarqi  Jacrynus  ferainaefniui ,  dcqua  iimcriorc  ca- 
pitc  mcmin.mus.  Eclibro4.  cx  mfticuto  Apoftolorum  docct ,  bona 

opcraajrquc  laiidabilianumcrojrauarc  m\m  i  .v  • 

'        T'  r.  »■  X ,      r**ua  «-^onraminara  oporrc- 

rc ,  quod  iplcvocat ,  jnttytt  jwnadcbitMcttf  tdtutumopcrtbu»  honelit  b  f 
redtmere.  J  u 

Kkkil    V  rirmrnc 


gxg  Liber  111.  €cclefi&  Mdhdntts 

ClemcnsAlcxandrinus  lib.6\Stromat.cap.6\  Chriftianosaitpoft 

conuerfionem  afperrimo  vira:  genere  conficere  fe  confueuifle ,  pro  pcc- 
catorum  admiflbrum  conditione,  qui  etiam  sgre  ferebant,  fi  contimia- 
reprohiberentur,  &laboriofasillasfuncT:ionesomittere.  Etlibr.quis 
diues  faluetur,quem  commentarium  plcrique  omnes  illitribuunt,tam- 
ctfi  rariflime  inueniatur ,  cum  vnius  adolefcentis  mirabilem  commuta- 
tionem  conuerfionemq-,  defcribit ,  D.  Ioannem  memorat  cum  eo  hmul 
fletumprofudifle  &  cibis  abftinuiflc  ,  fudiflcnuminipreces ,  &illuftre 
pcenitentiae  documentumpofterisreliquiflc. 

Origenes  homiU.in  Exodum ,  Mifericors ,  inquit ,  &  miferator  eft 
"  Dominus  &creaturaefu:enon  vultmortem  ,fedvtconuertatur&viuat 
"  pcenitendo ,  flendo,  fatisfaciendo  deleat  quod  admiflum  eft :  Idem  ho- 
"  milia  i.in  Lcuitic.Eft  adhucfeptimalicet  dura  &laboriofa  per  pceniten- 
"tiamremifliopeccatorum  ,  cum  lauat  peccatorinlacrymis  ftratufuum 
"  &  fiunt  ei lacrymae  fiue panes die  ac  nofte  ,  &  cum  non  crube fcit  Sacer- 
"  doti Domini mdicare peccatum  fuum  &quaererc  medicinam.Tum pce- 
"nitentisefimilelacrificiumaccommodans  ,  cuius  menfioeftLeuitici/V ■  % 
"  ita  peccatorcm  afFatur ,  Si  in  amaritudine  fletus ,  lucTru ,  lacrymis  &  la- 
"  mentationibus  cenfectus  fueris,fi  carnem  tuam  maceraueris,&  ieiuniis 
"  ac  muka  abftinentia  aridam  feccris ,  &  dixeris  quia  ficut  frixorium  con- 
''frixafuntoflamea ,  tuncfacrihciumfimilam  a  fartaginevelacraticula 
obtuliflete  noueris. 

CoVrcilitfin  Ancyr.  Can,  In Concilio  Ancyranoanno  falutis  516. celebrato , definiram poeni- 
de  iis  qui  vi  facnfkarunt  tentiam  lcgimus  impofitam  illis ,  qui  nefario  idolorum  cultu  fe  polluil- 
&  prarcc: ea ad  idoU  prafi  fcnt  j  \{Cf:t  v; &  tormentis  adacti  fuiifent.  Et in  Ncocxfanenh  eadcm  1- 
funr.  Vifum.fttnnoouU-  pfatem pefl;tUe  can.i.paenam videre eft  muHeri conftitutam, qunc fratii- 
fitrni\^nH^j^iupfl$  bus  duobus  nupfiflct.  EtinNicarnopnmoanno  515.Cann.11.iv  ii.di- 
^.<^.7«:^«/f^^/^r/ferteponiturquidpatifieriqueEcclefia  vellet  ab  iis  ,  quiimpiis  Licinii 
duohw anr.is  communua-  mandatis  obtcmperauiflent.  IteminLaodicenoanno^^o.Can.i.fta- 
re,  (y  iuntadtd,  quodeft  tintur vt pcenitentix fontibus  iniungantur,pro  numero  Sccondirione 
N'f oc^fjreet^  Concil  maleficiorum  qua:  confciuiflent ,  iique  indulgentius  habeantur ,  qui  a- 
cam.  j*A;^j^/w^^fperiusinfevindicaflent.  "  • 

frxirilui  nupftnt  ,extrud{itu*  Vfiue  xdmortem  :  fedmmorteptopter  hummrtttatem  fi dixerit ,  tjuodvbiconualuerit 
fluet  m^trtmonium,  habebit  \  centtentiam,  fed [fimortuafuerit  muher  extfl ^n^vele-us  mxrttui \m  talt  cotnuito^d  f~ 
fi.  tluetl\ocnttentta.  NicajnaSynoJuscan.il.  iVeij£^£<£o^<»,  <c  Jy*pi/<n ,  £  ^x-uovti,  6  slyxS-s^suc  Tijtiw 
f-ofQHewioyaVftWzh  i7nlc-i**w)Ttu>  vroi  7rAti£a>rcwnsT  ^ovcvt  UQ^o-idJtov  ecKpodo-iuc  ,  tt  4j%£t  xotvotv^Tisai  .  f& 
$tZH>cu  nlt7r^crKO^(~><pi**#fyv7riTt£o\niri&cw  Concil.Laod.c.l    Oportet  eos  qut  m  dtuerfts 

Jel:ftt6peu*nt  &>noratione>confeffioneq3&  fe  amalit  pe  feile  conuertunt  tem- 

^orej  ccnitentU  t  it pro  UeiiBt proporttonedato,  propter  Detmtftrattonet  &  bonttatem  offerrt  communtoni. 

Eufeb  Cxfar.l  f.hift  c.7.  Eufcbius  Cxtarienfislib.^.hiftoriaecap.iy.memoratNatalium  faii- 
Zft  lu^ttttlct^Ucij ,  £  cV-  aitate  prscfentem ,  cum  a  Thcodoto  &:  Afclepiodoto  peruerfus  fuiflct, 
^vcrx^jovcnx^»  >  ^7""  a  viuendi honcftiirima ratione abduftus, pecuniae vi maxima propo- 
}o> K«fa7m<rzt  fi"^' y  flta  quam  ci  finoulis fe mcnfibus curaturos  pollicebantur ,  admonitum 
^  rTrir£»Q<pveA><»'nSi  ruillediuinitus,  vtexitiabilcid  tcedus  trangeretcrimenq^luumagno- 
^^Truxvxto&ov '^nTii fceret.  Quodfaeerecumnegligerct ,  verberibusexceptusfim>  uroci- 

quc 


>pean  Books,  Copyright  ©  201  2  ProQues 
produced  by  courlesy  of  the  Biblioleca  Ni 


De  pocna  pcccati  rcmijji.  6 1$  ' 

terquepnlfatusab  Angclo  vnius  noftis  inreruallo  ,  qux  caufafurtcur  ^;^, <W*a* 

lummo  manc  facco  &  cincribuscoopertus ,  lactymis  opplctus  fuis ,  feie  p*,***   ?  a*<**». 

ad  pcdes  Papx  Zcphyrini  abiiccrct  miicricordiam  obtcftans.Illius  mcc- 

rorc  &  panitcntia  commota  Ecclcfia  fletum  cum  illo  cdidit ,  &  ad  ex- 

trcmun»  admiiit  ad communionem.  S.Cy nllus  Hierofolymitanus  Ca- 

tcchefi  l.Dauidispccnitcntiam  commcmoras  illum  aittametfi  optimc 

nofletculpamiibifuiflcrcmiilam  ,  a  fctamcnvltrocxcgiflcpccnasfin- 

gulansncquitixatq;turpitudinis.  Magnusquoq>  Bafiliuscxponensid 

Moiisdi&um  JKcw^fftu/^^Magnumjinquit^eft&rgrauepcccatum^ " 

multaopus  habesconfeflfione,  lacrymisamarulentisjpcracri  contcn-u 

tionc  vigiliarum,indiuulfo  dc  contincnti  iciunio.  Leuiseftnccintolc-<c 

randa  orfcnfio*  huic  quoq^  cxxquetur  pctnitcntia.  Et  alio  quodam  in  « 

loco  pcrnitenriain  circumfcnbcns  qux  fcclcn  par  Sc  xqualis  videatur, « 

aitidcrimcn  quod  cbrictatcadmiiuimfuit,  iciuniocxpiandumerte:" 

turpes  5c  libidinofas  cantioncs,pio  Pfalmorum  conccntu,  crTrxnatos M 

ri6is,lacrvmis:chorcas,gcnu  Hcxiombus:r  ro  tripudio  pcctus  eflc  ptil-  " 

(andum  ,  pro  vcftiumiumptu  Sc  omatuadhibcndamhumilitatcm ," 

m omnibusbcnignitate  &c  ftipc  collata  ,  pcccataomniarcdimivt  cc* 

Sanecortim  communionc  &  hiiis  prccibus  m  accrba  vcxationc  " 

D.GrcgoriusNazianzcnusorat.^^.Bapnfmilacrymarumvtilitatcm  Grcg  Nazianz  or.u.^. 
cximiam  oftcndit  cxcmplo  Manailis  Hcbrxorumprincipis  ,Niniuita-  %n  ¥  /«- 

rum, rublicani,  ^ananexowluo.  INyiicnus urcgon.-.scruaitaianctt-  . .  ,  ? 
moma  prxitans  orat.in cos qui alios  acci bius ludicant ,  l  u,  cuius  ani-    ^ % Aj         $  ^ Ff0i. 
itkis, mquit,  xgcr cft,cur  non ad mcdicum  propcras  :  cur  non ci  con- M       yt tkmptn  • 
fitcndomorbumoftendisruum?  auidpatcmvtdcpafcatur,vt fupc-M  *U^>«£ir«^,  €•!>•- 
rct,vtinflammctur  ?  Dcum offcndifti,procrcatorcmtuuminitafti?  M  c/»i»£*»  ;tw 

Scc.  Eumqui&prxfcnrisvitxpotcftatcmhabct  &futurxDominus"  V™,"^:^1™' 
aciudcxciL  DcnciisindulgcnsinmorDumaciapiuscs t  cummcaia    ,xaT- ,  ^t&u?  n*hC/«x#7i 
fidiciuniiscura^aftimusl.iboratincontincnriaJadhibcaturtcmpcran-**  ixmi^U  frimW"  e 
rixmcdicamentum :  multiplici  ac  nimia  pccunix  cupiditate  in  rcbnm  "       m«  Vnx*»*  <p*y*i 6 
mcidifti?  libcralitatc 3c clecmofy  nadepcllatur.  Hxccnim  cft  nimium "  tw**\ * "K*iiT"i 
cxplctx  mcntis curatio. Lxht  tc rcrum alienarum dircptio .  qux rapta    ^ rx,yKl^„ **™t&k* 
funt ad propnos dominos rcucrtantur,mcndac:um  tc  proximum du- M  ^ ^,r#7 

xitadmtcntum  ?  (  pcnlcscniminquitomncsquiloquunturmcnda-"         ^i*.* Kia/ij 
cium)  vcritarisftudiopericulumcuitctur  ,  &c.  quidcnim  eftaliud"  £y**>*p»T\»T&. 
panitcntianifidiiTi^lutiocxcuciiio  prxtentorum  cjux  vcl  rc  vclco-M"  . . 
gitationchintadmifla.4* '..  -      +'  ~ 

D.Ioan.Chryfoftomusnotaclegantiafu  piusidcmpfofcquirur,  6V 
prxfcrtimhomil.dc  confc(r.pccc.&:  lib.i.deSacculotio.  itcmhomil.i. 
dclapiuprimihom.  In  Maithx.imliom.io.&^i.fcrm.^.dc  Laz.uo,&:  chryfo  hftm.io  inMati 
homil.^i.adpoi  ulum  Annoch. vbidifputationcmitaconcludit ,  Am,-  AwtrJ^m  twVv^i ™ 
turlncficmfuittaviwjupUcjbimititudctm.  *"■.,,     '  T*  /'^^'J'.' 


630  Liber  111.  Ecctefa  ^lilitantis 

tatem  pcrfe&am  quae in  fupremum  Lonoru  omnium  fontem  Dcum  in- 
tendit,  &amorempropriisvtiKtatibusferuientem  ,  Do&oi :idcm  ian- 
ftiflimus  &  cloquentiffimus  Antiftcs  in  i.ad  Corinth.eum  quiin  fcchis 
flagiriumq;  feinduit  doccr ,  qu«  &  qualis  debeat  eiTcpcenitcntia  legiri- 
ma,&:  partibtis  fuis  omnihusnumerifq-,  perfecta;  Mocrendum  cnimeilc 
ait &gcmendum ,  non  quod fupplicia &  meritaepceme fubeund*  funt, 
idenimpronihilocxiftimandum  ,  fed  quodDominumoffcndiftuam 
in  tc  comcm  &  humanum,  in  tc  bcneuoJum  &  tanro  amorc  Hagran  tem 
-taiiiq^lalutis  tuar  ftudiofum,&  tua  caufii  Filium  donaucrit. 
^S^TiUt^ Sozomenusiib.7.hift  cap.i^.  ponit oh oculos qux poenitentiseratio 
^t^Clll  -^modusinEcclciiaRomanaf.cnt ,  Manifcftu  Jnquit,cftpceni- 
fmnftwQ&y  igfw^»^^  :  finitoque 

wi^wtp?.  ftn  ft+fat*-  ««femumDei&crificiopai^ 

^*&f?T*Tt  ^^sDeicultorcstascrat ,  cum  plandhi  &  lamcnxadone  femcripfosln 
^i^t^ly^  » terram  Pronos  arblicilinr- Tum  c*  aduerfo  lamentabundus  Epifcop^ 
ilu^ftS^M  m  ris  )l- ■»  occul'*;ensj  confimihtcr humi  cum  eiulatu  collabiturj  ac  tota  dcmque 
xW  tqZc  xiji&&T6>7r&-  ?j  Eccicfi^  mukitudo  lacrymis  fuffunditur.  Poft  hxc  Epifcopus  primus 
fthJk*+v#ot  '*  „  exurgit  &  iacentcserigit,  &  quanrum  fatiscft,  pro  peccatonbus  pcrni- 

n*ni*<ik*zi»,  ^ra**-  «^usiuliuseft  ieipfumaffligens  ,  tcmpusexpc&atiD  quanrum  EpiLco- 
TOf.7i?f7.^^7»j«i-3>puspraeftitujt.  Elapfodcmiimprarhnito  die  peena  iam  miafidebito 
^<~r« ,     „  quopiam cxoluta  a peccatis  abfbluitur,  & popub  in  Ecclcfia  coniun- 

-r..  ^&,««A*/4t;«,  <£|*-,  .,  in^odorcmsineP,ft-diuin-<iccict.cap.dcpoEnitentiacommemora- 
bllem.  lcntennanVhac  de  re  pronunciat  in  eos  qui  remiflionem  pcccato- 
rumidahdeputantficn,  haxfunt.lhus vcrba  ,  SuntmtdictbLqutp.fi 

m^^m^fm^tixmmtd^tum.  Quod  fi  mirificum  hu.us  rei 

.dofi,  Irap*b«spdhs .  cum  3  S.Arabrofio  diumorum  comnumion  St 
jnoh  b,  usproptcrrahuraanam  crudchratc  cjuam  Jn  multosinnoccn- 

m  (ecrcra         le  ««P»  «Wns  &  fuffufus  lacrymis  oS 
ies  mtcgros : tum  cum  facrorum  Natahtiorum  dics  app«c^S 
^^em.fl^ 

^pl«madroi„it,vk4  ffiSS&T^^ 
fWreg™busflcaS,fcdW^ 

vfurpans ,  ^^^^^^^ 


quin 


Depana peccati  remijjt^  { 

«juin  manibus  capillum  vcIlcns&frontcmpcrcuti>ns,aicThcodorc- 
tus,  &  guttis lacry  marum  pauimcntum  rigans  iibi  dari  vcniam  pctcbat. 
Hciychius  Hicroiblymiranus  in  Lcuitic.carncsait  atquc  opfonium  po>  " 
nitcntix,ciie lciunium,  vigilias ,  vcibmcntum  cihcinum , cum  lacrymis  " 
orationcm  &clcemoiynam  ,  cx  his  cnim,inquit ,  conftat  namitentia, €t 
quxquitangitredcfanfoncabituT. 

Tcrtullianus  vbcriorcm  canmdcm  rcrum  dcfcriptionem  habct  lib. 
dc  pa*n. c.9.  vbi  clariffime cxponit qux  vcra  iit  Exomologehs.  Pingit 
eandcm  &  dodiiljmus  Cyprianus  cpill.6.  qux  cft  1 4.1ib.$.  &:  in  x.lib.4. 
quxeftji.  vbi  dcicnbit  hxrcriciTrophini  conucrlioncm  Scpamitcn- 
tiam.  Et  cp.S.lib.3.  Wx c&  S 9-  vbi  nimiam  Epifcopi  Thcrapu  facilitatc 
arguit ,  quiVi&orcmSaccrdorcmpnus  abfoliiillctquamcxplerctpor- 
nitcnnaro.  Etcp.i.lib.y.quxeft  64.vbifcrtxgemmequodEpifcopus 
I  ortunatianus grauillimis  icclcribus  irrctitus ;  audcat  Lacras  fun&iones 
confucto  morc  attingerc  ,  nulla  data  Numini  &  Eccldix  latisf  a&iene, 
nulla  obita  pcrnitcntia ,  qux  ncfanis  criminibus  rcfpondcat.  Idcm  ct- 
lain  fcrm.dc  lapfis ,  pic ,  cruditc ,  6V  cleg^nter  docct  quonam  modo  trcs 
poaiitcntix  pancs  Contritio ,  Confcflio  &  Sansfa&io  vfurpari  qucant. 

S^Ambroiius  lib.dc  Hclia  &  iciun.  non  Domimtm,  fcd  pcccatorcm 
qucmqjvxnalcmcilcparnitcntiafcribit,&pcccatisvxnundatum  rcdi- 
mibonisopcnbusoportcrc.  Etlib.dcpamitcap.i6.cumpanitcntiam  4< 
dcicripiiflcr,  icquoidaminpanitemiacognouiilc  ait  iulcallc  vultum  ? 
lacrymis ,  exaraflccoiirinuisflctibus  gcnas  ,  ftrainllccorpus  iiium  cal-  4' 
candum  omnibus ,  iciuno  fempcrorc  &pallidomortrs  fpccicm  Ipiral^-** 
nincorporeprxruliflc.  Adhocipfum  virgincm  lapiaminuitat,  &co-" 
hortatur  vt  molliorcm  &  dclicatiorcm  vcftcmponatannni  lamorna- 44 


tcraipcxiflcnt  vdctvuitum  in  pallorcmqm  antca  vuuillctimpudicc.  " 
Dcniquc  totum  corpus  iniuriis  &  iciuniis  xiaccrct  cmcrc  afpcrtum  &  o-4* 
pcrtum  cilido,  quia  malc  fibi dc  pulcbntudinc placuiflct.  Cor,  uunut,  f 
litliqucfccns  (icut  cera  ,  iciuniis  inquictans  icipfum  &  cogitanoni-44 
busvcrxilans ,  quiafitabinimicofubucrlum.  Scnlusctiam crucictur, 44 
quia  in  mcmbra  corporis  cum  habcrct  dommationcru  malo  ccllitim- 4* 
pcrio.Talisvm,talisa&iopomitcntixlifucri 

raxc, ctii  nongloriam  ccrtcpanxciucuationem.  Ecccator  creo  li iibi 4C 
nonpcpcrccnt,iDcoiniparcitur. 

D.FIicronymu5minquamcftdifcruor,quamaunmagnoionitua- 
rationisatquc  vi  bclligcrat  aducrfus  dclicatulos  fuhpliusatnatorcs,cru- 
cisinimicos ,  vcntnsmancipia,qui  vmcamcntisa&ioiic  ,omni^cncrc 
pornitcntix  libcros  ic  ac  iolutos  putant:  &  quod  cft  longc  horribilius  6w  - 
portcnti  iimillimum,audcntdiccrc  cum  iatishtdiuinx  uiftitix ,  hcri  in- 
tunam  Chriftipaflioni.  Hicigiturvoluptatumaceninuis  hoftis  hxre- 
fcon  flagcllum ,  dcfc racmout  cpift.ii.adEuftochium ,  iafoiis  horr^ 


^3 1  Ltber  1 1 L  Ecclefa  Jllthtantis 

difquelocisdomuiflccorpusfu^ 
v  perio&gratizminusobiecundarct.  Et  epift.i7.dcvirtutibusS.Pauke 
»  dit1crens,eius  qucedamadmirabiliadidaatqucrc^onfarefert :  cume- 
»  nimmoncreturfibivt  in  magnavitx  teueritatc  moderaretur,  oculofq*, 
»  lacrymis  continuis  madcntcs  ad  Euangelium  legendum  refcniaret,tum 
»  illa,  Turpanda,inquit,  eft  facies  quam  contra  Dci  prseceptum  purpurif- 
»  fo  &  ceru(Ta&  ftibio  faepe  depinxi :  affligendum  corpus  quodmultis  va- 
?>  cauit deliciis  ,  iongusrifispcrpcticompcnfanduseftflctu  ,  mollialin- 
»  teamina  &  ferica  pretiofiifima  afperitate  cilicii  commutanda.  Quae  vi- 
»  ro  &:  faeculo  placui, nunc  Chrifto  placere  defidero.  Item  epift.30.ad  O- 
ceanum  afpcrum  yite;  gcnus  quo  Fabiola  poft  viri  mortem  vfa  eft  defcri- 
bit  &  ad  fores  Bafilicas  Lateranenfis in  numero  pcenitentium  fuiiTc  ait. 
S.Auguftinus in  vlt.homil.^o.cap.^.  Non  fufficit, inquit ,  morcs in  mc- 
liuscomutare&afacTtismalisreccdere  ,  ttifietiamdehisquasfa&afunt  * 
htisfacnsDeo>perp<xnitentt<&doloremypcrhumtlita^^ 
disfacrificiumcooperantibuseleemofyttis.  Laudatibidcm  Sapicntis  didtum  e 
n.Ecclefiaft.  Filipeccafti  ?  non  adtkias  i:erum,fed  &  deprtfttnis  deprecare ,  vt  i%- 
bi  ditnittantur.  In  Pfalm.44.  monet  peccatorem  ne  differar  pcenas  a  fe  re- 
petere  quod  Deus  fit  vindicaturus  quod ipfe  non  punierit.  Et in  Pfalm. 
"  fo .  Dauidem  inducit  Deum  ita  compcllantem ,  Non  Domine,  non  erit 
"  peccatummeumimpunitum.  Noui  iuftitiam  eius  cuius  quaero  mifcri- 
"  cordiam :  non  impunitum  erit ,  fed  ideo  nolo  vt  tu  me  punias ,  quia  ego 
*\  peccatum meum punio : ideo peto  vt  ignofcas,  quia ego agnofco.  Idem 
in Enchiridio  cap.7 o .  deleri a  Dco  peccata  monet  fi  non iatisfa6Ho  co- 
grua negligatur.  Et  cap.fequenti  ait  orationem  Dominicam  minima &: 
quotidianapeccatadclere.  / 

Plurimae  huiusgeneris  veterum  Patrum  fentctiae  &:  autoritates  con- 
'  geri  hunc  in  locum  potuuTent :  fcd  faris  fupcrq-,  hz  iufficiunt  prarfertim 
cumipfiPraedicantcserrorifq;  Miniftri ,  vulgo  inpublicisconcionibus 
fateantur  &  inculcent,Ecclciias  fuas  a  vindice  Dco  proptcr  fcelera  quo- 
tidianavexari&affligi.  Scd  vtfincmhuicdifputationiimponamus  ,  o- 
peraeprctiumfucritanimaducrtere  qnod  cum  tripliciabonanumcrcn- 
tur,animac,corporis,  &  fortunae,  quorum  caufa  nos  vltro  m  hoftium  la- 
queos  indnimus ,  oracio  fatisfacit  Dco  pro  animae  noxis ,  iciunium  pro 
corporisimpotentivoluptatc  ,  eleemofynaproiiscriminibus ,  quaera- 
tioneexternorumbonorumadmittuntur.  Sed  veniamus  ad  Euchari- 
ftiam  qux  quidem  inter  SacramentaidemeftquodSolintcr  ftellaser- 
rantes, aurum  intcr  metalla,  cor in  hominis  praecordiis.  De  ca  pri- 
mumvteftSacramentum,dcindcvtiacrificium  con- 
iueto  orationis  curfudifputa- 
<  bimus. 


DE  EV- 


1» 


DE 


EVCHARISTIiE 

VERITATE. 


E  t  v  s  t  i  SacramcMtanorum  principcs  qui  dc 
Euchanftix  vcritatc  cxChrifti  Domini  pra:(cn- 
uadubitaucrunt,(untCapcrnaitxIoann.6.cum  i$4n.6.<\. 
diccrcnt  j  Quomodo  pottjl  djtrt  nobu cjtrntm  ftum  a& 
mdnduundum  ?  Itcm  Simon  Magus  ic  Mcnandcr  *P**m  sfui  Thetitrtt. 


opin 


lonc 


impia& 

Chnftum  vcrumcornnchiKinfT^  P5„l„t  w,.r^  Thttioret.  Ub.  \.  hirttic. 

-  —  r       .  latcn'ls % «ba  iila  apud  (c  rcputans ,  Diutditt  mtcr       Al.X4ninn.t?,Ji.  *i 

ws^qiupro  \obufui.duury  aflcrcbat  hominum Scruatorcm  m  Euchari-  P^l.Snmof 
ftiapcrpcflionibusobnoxiumcflc.  Ncftonanitantumin  vfu  Euchari-cW  *lc*l*fy. 
ftiam  Sacramcntum  cflc  opinabantur.Manichari ccrca  fraudc  &  vxfana  5  Li0nfirm^  m i**dr*. 
indu&i  cum  Dcihlium  omni  cruorc  fpoliatum  putarcnt,cum  ipfum  fa- 
croinciborio  ncgabant  confiftcrc.  Armcni  fanatici  homincs  aicbant  Qu\io  i$  Armtn, 
Chrifti corpus in  Euchariftia , cflc corpusdiuinitatis ,  humani  corpons 
argumcntumc VirgincMariagcncrati.  Etfccundi  NicxniConcilii A-  Dnmnfe.^Crth  e.^. 
dbonc  6.  Liquctlconomachos  ncfcioquam  rcpracfcntationcmadum-  Con:Kit*».i  vnmzrfnU* 
brationcmqucobtrufiiTc,cumvcras&:cxprcflas  imagincs  5  tcmplis  c-*^  * 
iiccrcnt.  Paulicianicumclabcfordibufquc Manicharorumcx  Valcnti-£w/* m?MneP  f^tit.w. 
iuanommhaufiflcnt,propricnihilaliudEucluriftiamcflc  profitcban- 
tur,quamillavcrba,>l^i/>irf,Wi«»^4rr,drt^/rf, tamctii  ncqucpanisnc- 
quc  vinum  obiiccrcnrur.  Ioanncs  Scotus  dc  hoc  Sacramcnto  librum  c-  LMr,fi-  **' E«kjtrijtim. 
diditquilcdbisin  Concilio  Vcrccllcnu*  omnium  Patrum  confcnticnti 
iudiciofuitdajrinatus.Hogomila!nevltimiintcrfatuosvidcrcntur,Eu.  EmktnMmop  fnr.i.t.i) 
chanftiam  non  cflc  aliud  quam  orationcm  Dominicam  aicbant.Bcrcn-  lMnfi  (faW* 
garius  obftinato  primum  animo  tantum  cflc  nudum  (ignuin  docuit, 
p0ftpaulo,corpuscumipfopanccopulauit,quoufquctcitio  oninionc 
cicrauitfuaiii.  Petrobruhani  &  Hcnriciani  nouicx  rcpcnrim  doftorcs  ^etrut  Clumnc.  tr ncl.it 
inculcaic  vplucrunt,  cumprimum  CruiftusDominuslocuruscft  ,cam 

Llll  mkabi- 


g  3  4  Litier  1 11.  Ecclejta  Militanth, 

mirabilem  cofecutam  mutationem  panis,  poftea  vero  prseftigias  inanes  * 
fallaciamquemeramfuiflc.  Albigenlcs  non  aliaratione  mundi  redem- 
ptoremefle  putabantinEuchariftia  ,  quam  qua  in  carteris  rebus  efle 
confueuit^quod  ah  Vbiqu  iftarum  abcrratioilc  non-difftntic. 

Addi  ad  hunc  ehorum  infanientium  poffent  Lollardi ,  Flagellantes,.. 
Wiclcftftie,Taborita%Pigga^ 

t«,Auguftan^  confeflionis  proceres,Carloftadiani,Zuingliani,Gcorgi- 
ta^Dauidita^Oecolampadius ,  Wolfangus ,  Mufculus ,  Henricus  Bul- 
lingerus ,  Pctrus  Viretus ,  Ioannes  Campanus ,  GafparSuenckfeldius , 
loannes  drLafco,Rodolfus  Galtcrius,Ioannes  Leorrardus ,  CtfliusSe- 
cundus,Bcrnardinus  Ochinus,  Bencdi&us  Arctius ,  Guilielmus  Klein- 
witzius,Ludouiors  Lauaterus ,  Nicolatts  HermiRgius ,  Abdias  Liberi- 
nus,IoannesSturmius,LambertusDancus ,  ChriftianusHofliander, 
Simon  Simonius,Ioannes  Candidus ,  Ioachimus  Curens,  Theophilus 
Alimantius,  Benedi&us  Thalmannus ,  Nathanael  JE\iznus9  Ambro- 
ftus  \Colfius,aliiquc  magno  in  numero  gloriofi  impietatum  fartorcs  fir 
nc  vlla  modeftVa ,  humihtare ,  obedicmia,  pietate  &  religione  Ghriftia- 
na,  qui  Audabatarum  more  in  obfcura  opinionum  inanitate  eoncer- 
tant ,  in  eo  tanttim  ftudio  &  voluntate  coniun&i ,  vt  Sacramenti  huhis 
veritatem&fVdemCatholicorum  oppugnent.  Huiufmodi  excetratot 
pullulans  capiribusiiifque  inter  fe  aduerfis,&  horribilemin  modurn  in- 
feftis,opinor  Caluinttmcompulit,vtnon  quidem  (crnpcr  &  vbique,fed 
plurimiscerreinlocisadEcclefiaeCatholicacopinionem  atquc  (enfum 
de  hocmyfterio  propius  aceederet :  vrcumaitlibc4.cap.17. fe&iori.ro. 
A  Symbolt  exhibittone  rem  ipfam  exhtbett  rtte  colltgu 

Et  in  Opufc.dc  vero  modo  ref  ormandx  Ecclef.  negari  no  pofle  quin 
EflMS  f  s  ;  inCcena,fa&if*mus,vtait  Afodalus^sdeo^tbmetus&CArodecdrne  ^cum 

tiusearonobisddedendumproponatur.CatcchiCmus  Gcneuenfis  quinin  om- 
nibusBibliisanni  I5$^reperitur,qaiqucapluribus  Caluino tribuitur, 
idem  omnino  docet,aitque  quod  tametfi  per  baptifinunr&Dci  verbum 
Chriftus  Icfus  vere  nobiscommunicetur,  idtameafieriimperfeacA: 
non  plene  vt  in  Euchaiiftia. 

Grates  igitur  par  eftagere  maximas  fummi  rerum  procreatorisDei 
prouidenria? ,  quieoilluftriuscfFatorumfuorumveritatem  nobisapc- 
ruit ,  quo  Princeps  tencbrarum  contentius  elaborauit  in  ca  inftifcanda 
&  obtegenda  caliginc,quique  controuerfiam  qux  Gordio  veluti  nodo 
implicata  &  omnium  operofifl&ma  videbatur,facilem  ad  foluendfi  per- 
fpicuamq^  reddidit,quodetiamnum  fiet^tnodo  fcmpcrdiuin^beneuor 
lcntiae  fauor  gratiaq-,  nos  profequaturV 

:Mt  .  At4uevthni"xoriamu^n^^ 
Gtn.  2  ir. '  hac  Sacramento  nouum  effe  Adamum ,  c  cuius  ktcrc  cxtitit  Ecclefia- 

arborem  vitaequae  viuidamgratixiuuentutem  virtutumque  florcm  no- 
6tn  9  f *  b«  concedit ;  bonum illum  Noe  qui  vinexfuae  frudu iner>riams,&r  ela- 

£*od.iy  i  c.  inccnfacaritate5fefe  in  hoc  myfterio  quafi  libcris  fui$  ludendiim  irri- 

dendum- 


VtrltiXte. 


■^endumquepropofuic:  Arcam  vcriffirai  fadcris  hoc  eftciushumani- 
tatcm  diuimtatis  Manna ornatam,eum  ipfum  panis  inuolucris  rc&um, 
Vt  mucmhumanumquclacobum  fub  Eiau  fratris  indumentis-ciTcvc-  51**7'*1, 
niiimum  rrumcntum,quo  alimur  &  fuftcntamur  in  hac  mifcrrimafc  ca-  g2i^$: 
lamicoii(Iimai€gyptifamc:  InftarMclchifedccis  pancm  &  vinumhu- 
manitaris  fux  us  proponcrc,  qui  dc  vi&o  mundo  triumphantcs  rcdcant, 
Vt  Moyfcm  alccrum  pcr fangumis  fuipurpurafccntcs  rludus  nos  tradu-  ***//4  «. 
ccrc>pnmumindc{crta{ocapccnitcnt^,manna  corporis  fui  noscnu- 
tiirc  >  vt  dcmquc  adirum  patefaciat  in  fchcirtimam  illam  tcrram ,  vndc  , 
lacfcmelfcmpitcmxbcatitatis  manant.  Ibidcm  maius  quotidic  ficri  £*^*l°t 
prodigium  quam  cum  aqua  in  fanguincm,rupcs  in  proflucntcm  aquam  /  fi*QMt 
iucrc  conucrfx :  clarum  &  illuftrc  prodigium  quo  luftitix  Sol  ad  homi-  tmdjfjf, 
nisimpcnum  conliftit  i.  vbi Samfon  maudno  roborc  valcntiflimus  fuis  lud  7l°- 
lpliusvcrbisconftringitur,  vbilampasdiuimiiimx  humanitatis  infra- 
&a  vifibilium  fy mbolonim  tcfta  apparct  &  Hicricuncinos  muros  cucr-  ^  Ktgxy^.^ 
tit.  Infolcns&mirabilcprodigium,vbivclIus  Agnifmcmaariaaliaso-  *-r  \    .  ' 
mncsdiftcrcntcsconditior.es  habctabareaSacramcnti  cxtcrnifquc  ty- 
pis,  vbiDauidrcpcnrur  quinqucplagis  tanquam  fihcibus  inftru&us  e 
torrcntcpaflionisclc&is  tquibus  (iipcrbum  Infcrorum  Gohatum  ftra-c#ft/Tj;i. 
uitcoelcftiumlcgionuminimicum.  HicSoliumcftmquopacifcr fcdct    ;:f -% 
RcxSalomonomnithcfaurofcicntix&fapicntix  Patiis  ornatus.  Pcr- /*•».!.». ;« 
fugiumatquc  porrus  quo  carlcftis  Ionas  cxccptus  fmc  pcrnicic  atquc 
damno  quidquid  candcm  cxtcrnx  fpccicspanantur ,  quamhbct  ipurci 
focdi&impunlint  quiacccdunt. 

Lignum  quod  mintica  fuauitndinc  complct  aquas  Mara  ,  quas  4  Reg  i  k. 
in  hoc  mundi  turbido  cxilio  haurimus.  Hic  fapicntiflimus&diuino  (/«aojl. 
(plcndorc  plcmislfaias  ornamcnris  fuis  viiibihbus  nudus,ab  improbif- 
fimis  hominibus  lrrifus.  Ofcas  qui  m  hoc Sacramcnto  contammacas  li- 
bidirubus  animastamctfi  indigniflimas  tacins  iibinupciisconiungic. 

Htc  Hclias  flammifcro  curru  fublatus  diuinx  conaitionis  ,  qui  ta-4  R<x  t*i. 
mcn  pallium  nobis  humanitatis  fux  rclinquit .  Hic  Hclifcus  qui  m-  4  R* 
ftain  magniuidincmrctincns  fcfc  tamcn  ad  cxiguam  hoftix  mcnfu-  4  R/|).h. 
ram  accommodat ,  qui  fcptics  mos  in  vndis  Sacramcntorum  immcr- 
gitvtlcpramanhni  horribilcmianct.  Hclifcus  itcrum  qui  corporis  fui  *  R't  ■! 11 
contadtu rcuocarc  ad  vitam glonamquc  dcbct  noftra.  Danicl  qui  nul-  D***6-H' 
lo  fuodctnmcnto  &c  violationc,intcr  lconcs,canes,muros  dcprchendi- 
tur,fi  fonc  cafu  aut  incxpiabili  hominummahcia  viuusillcconfccra-      .  , 
tufqucpanisiifdcmobiicitur.  Panishicpropofitionis  purisatq^fanchs 
paratus>facicrum  panis qui  coram xtcrni  parcntis  vultu  iummo  ardorc 
caritatisincalcfcit. 

Arca  &Tabcrnaculum  qux  tanquam  vilioribus  intcgumentis  fic  ex-  Exo^  ^ 
tcrnisfymbolisopcriuntur,(cdintushabcntSanftaSanclorum.  Altarc  ex9d.)olo* 
-  vcn(finniminccnfi,vi^maiingiiUnspropcrditomhominunoxis  ho-  Zxod*  io#». 
ftiapacincaingratiaruadhoncm :  pcrfc&iflimumholocauftuinodorc  Umt.i+.  fc 
*  LIU    *  matti- 


gj  4  Lib.  1 11.  Eccie/t*  Militantis 

fuauitatis  coram  Deo.  Pauci  omnino  reperientur  qui  negare  aufint hoe 
cflcmagniIfaiaeconuiuiumopiparum&:  opulentum  delitiifque  omni- 
busredundans  :  oblationem  mundam  Malachias  quae  pro  cunctis  of- 
fcrtur/rumentumele&orum  Zachariae  ^.verfic.iy.  vinum  germinans 
virgines ,  panem  Danielis  optatiflimum  illum  &c  defiderabilem,panem 
fubcinericium  qui  inftru&am  aciem  Madianitarum  in  fugam  vertit:pa- 
nem  cuius  vi  &  virtute  ad  Horebum  aeternitatis  montem  confcendi- 
naus,panem  e  ccelo  delapfum,panem  viuum ,  panem  dcnique  de  quo  is 
qui  falli  aut  mentirinon  poteft  clare  pronunciauit,P4«tf  quem  ego  dabo  m- 
ro  mea  eft  pro  mundi  vita. 

His  tot  ac  tantis  miraculis  excitati  confentientibus  animis  fidenter  o- 
mnesdicemus  i.Chriftumlefum  vere&  reipfe.  carnem  fuam  nobisad 
edendum,&fanguinemhauriendumlargiri.  l.  Ipfumanobisconfimi- 
limodo,hoceftveretotumque  fumi  inEuchariftia.  3.  Eundemreipfa 
efleprxfcntem.  4.  Fieriipfum  carnemdecarnenoftracVosde  oilibus. 
i.Cor    19,  5*  Corporis  Chrifti  communione  fruialiudquiddamefle  quamcrede- 

re.  6.  indignos  improbofque  pofle  edere  corpus  Chrifti ,  vt  magnus 
monet  Apoftolus,  fed  in  fuam  damnationem  illos  edere.  Qupd  fi  quis 
faftidiofiushaecrepudiat&auerfatur,  obiicictur  Caluinus  noui  Euan- 
gelii  fator  &  magifter  cuius  verba  quae  diximus  omnia  ita  comprobant, 
vt  neceflario  aut  refpuendus  ille  fit  partesque  illius  deferendae ,  autWc 
omnianimicontentionedefendenda.  Nam^.lib.  Inftitut.cap.17.fe6t. 
1  o  .ait  calicem  quem  verbo  Dei  &  precatione  confecramus,communio- 
nem  efle  fanguinis  Chrifti  I  e  s  v. 

Etrurfumhaecverba  H  o  c  est  corpvs  mevm,  haudefle  fi- 
guratamlocntionem  qua  rei  nomentribuaturfigno,fedveritatemvna 
eum  figno  copulari,hoc  eft  Chrifti  corpus  fimul  cum  vifibilibus  elemc- 
tis  coniungi.  Atque  vt  omnes  id  veriflimum  efle  intelligant,ipfius  verba 
€aluhi.ktfiiUA.e.i7^  io  lubiicio , Qua rationc dixit  Apoftolus ,  Panem  quem  frangimus  com- 
„  munionem  efle  fanguinis  ipfius ,  nec  eft  quod  obiiciat  quifpiam  irigura- 
5,  tameflelocutionem  qua  fignataereinomenfignodeferatur.  Fateorfa- 
^nefra&ionempanisfymbolum  efle  nonremipfam.  Verumhoc  poii- 
„  to  a fymboli tamen  exhibitionc  rem  ipfarr  exhiberi rite  colligemus.  Nih  * 
„  fi  enim  quis  fallacem  vocare  Deum  volet,inane  ab  ipfo  fy  mbolum  pro- 
^^poni^nunquamdicereaudeat.Itaqueiiperfraaionempanis  Dominus 
„  corporis  fui participationem  vere  reprasfentat,minime  dubium  eiTe  de- 
„  betquinvcrepracftctatqueexhibeat.  Atqucomninoifthxcpiis  tenen- 
„  da  regula  eft  vtquotiesfymbolavident  aDominoinftituta,illicrcifi- 
„  gnatae  veritatcmadefle  certocogitentacfibiperfuadeant.  Quorfum  e- 
„  nimcorporisfuifymbolumtibiDominusinmanumporrieat^ifi  vt  dc 
„  veraeiusparticipationetecertiorem  faciat  ?  Quod  fi  verumeft  prsbc- 

„nnobisiTgnumvifibileadobfignandaminuifibilisrcidonationem,ac- 
„  ceptocorponsfymbolo^nonminiisetiamcorpus  ipfumnobisdaricer- 
„  toconhdamus.  * 

Haec 


DeEttcharipiaadoranda.  ftj 

Hxcillc  ,  qux  vcl  audicnda  func  &  probanda  aut  cumSatyrico  di- 
ccndum. 

Quis  cxptdtuit  Pftttaco fuum 
Ftcdfque  d$cuit  mbd  nojhd  contrt  ? 

SANCTOS  TATRES  fREDIDISSE  ATQVE 
adeo  m  eommum  docuifle  Chriflum  m  Euchariftia 
ejfe  adorandum. 

Catvt  XLV, 


Vanqv  am  hui  ustnclis  comprobatio  cx  lupcno- 
rcquxftione  dc  vcra  atquc  ccrta  Chnfti  Dominiin 
hoc  Sacramcnto  prxfcntia ,  facilc  ootcft  inrcllitn  •  c- 


nt  ta 


tim in  ca cxponcnda  vcrfari ,  quod  admnftum  vnum 
tam illuftrc contincar,  tantiquc raomcnti,vt Catho- 
licos  maiori  fur>crftirionc  &  impicutc  conftn&os  cf- 


umqui  xui  Donatiftas  &  Albigcnfcs. 
mis  grauiflimus  Ongcncs  homil.5.  indiucrf  Euangcl. 
Iocos,vtcumadauguftum  cpulum  acccdimus  &  czlcftcm  mcnfamvt 
Chnfti  corporc  tanguincqj  fruamur,omni  ammi  dcraillionc  imiicmur 
Ccarurionem  illum  pium  6c  dicamus  Domtnc  nonfum  dtgnus  rt  tntrcsfub  tc-    .  , 

ncmillum  AngclorumcapicndumciTcdocct.     f  \  eonfueu.jiii.  <j*o- 

modo  (umfufcipitu  ccrpua  Dcmim  cum  emm  etuteU  &  vencrnticnc  tmuttu  nc  cxto  f*rum  quid  dttidnt  ,  ms 
tenfetr*timHntru*U*uiddeUb*tur. 

Hierofclymitanus  Cyrillus  Carcchcfi  myftagoeica  c.  ca  rc  ficloqui- 
tur,  Poft  communioncm  corporis  Chrifti,  acccdc  ad  caliccm  (ancuinis  u  $ 
i!lius,non  cxtcndcns  manus ,  fedpronusadorationisinmodum&  vc-" 
ncratiomsdiccns  Amcn.  \  " 

ThcologorumxubtiliilimusNazianzcnus  n.orar.  qux  eftdcfororc  Grtitr-^l: 09  - 
Gorgorua,rcfertclanfW  <umfide  r  *mbit, 

ipcratismorraliumomniumauxilhs,  ad  fuprcmum  mcdicum  aduola- r*tu7t a 
uifTc ,  cumquc  morbus  nonnihil  remififTcr ,  ad  altarc  procubuiflc,cum-  muoc*t, 
oucquifupcrco  honoratur  ingcnti  clamorc muocauilTc ,fui(Tcaurcm 
ttnatamcucftigio. 

D.Ioanncs  Chryfoftomus  hom.y.in  Matthxum  ad  Magorum  imita- 
rioncm  omncs  inuitat ,  atqj  monct,  quod  qucmadmodum  1II1  c  Pcrfidc 

yjtokxi      Llll    3  cgrcfti 


tumaf  quifutertpj 
lllOla-  rjttur,  cum  w»entit 


>  bone- 
Umere 


<  6jS  Lik  ti  1  >  Ecctefa  Militaniti  % 

egrefli  ftellam  videmnt,minime  motati  fuht  Ierofolymis,Bethieem  c6- 
tendcrunt,inuenerunt  &  omni  animidemiflione  vcnerati  funt  veritatis 
iuiitixqi  folem:  fic  abeundum  nobis  eft  e  viriofitate,fequenda  fidei  lux 
iplcndorq*„vitandum  peccatum  multo  periculofius  Herode,introeun- 
dum  Bethlcem,  quam  domum  panis  intcrpretantur,  vbi  Sol  animarum 
noftrarum  adoretur &  a  nobis  capiatur.  Et  hom.tfi .ad pop. Antioch.& 
" ;  5  .in  cpift.ad  Ephef. Atpura funtjti<{\iityadora  igitur  &  communua ,  &c.t)utH 
^proferturfacr^ctum&Cbriftmimmolatur&ouisdominica.  Idemhom.24.in 
^  i.adCorinth.  Imitemur  igiturfaltembarbaros,nosquicaelorumciues 
„  fumus :  illi  enim  cum  id  praefepe  &  tuguriura  tantum^ncq;  eorum  quid- 
„  quam,  quxtununcintueris  viderent  ,fummaaccefleruntrcucrentia& 
„  honore,tu  vcro  non  in  prxfepio  fed in  altari,non  rnulierem  quse  in  vlnis 
teneat,fcdfacerdotempraefentem&{piritum  abunde  fuper  propofito 
difFufumfacrificio  vidcs.Idchom.i.  de  verbalfaise,  VidiDominum,<{\io- 
rundam  v£Cordiam,inf®lcntiam  &impietatem  coarguit,quam  tcmpo- 
reipfiusaugufti&  formidandi  facrificiiin  omnium  oculis  defigebant, 
quodillefacrificiumalias  <p&>cn»9$  ^«"A^t/riJ^rappellat.  Ethom.de 
incomprchenf.Deinat.aitinter  ipfa  myfteria  non  homines  modo  ve- 
xum  etiam  Angelos  &  cocleftium  ordinum  principes  coram  facra  hoftia 
.genu  fle&ere  atq;  tanti  numinis  maieftate  cohorrefcere. 
Theodorct.  1  Dialog.     Theodoretus  Dialogo  1.  non  modo  nihil  contra  fidcm  catholicam 
8  oift  *v*<rfv>™  aflerit,quidquid  illi  tandem  voluit,qui  accuratius  fubtiliufq-,  locum  ex- 

<tv?*?o**  f  *;^f  penderunt,quinpotiusilluftratmaximctumeamqu^fitconfecratione 
*T7^*%Pt*  ttanfTubftantiationcm ,  tum  etiam  cuitum  &adorationem ,  qux  hoftix 
ShZf^  o&  conlecrat*  debetur.  Ncq-,  enim  figna  myftica  poft  fandtificationem  re- 
TO^)j«»"« eU &&-np<»  cedunt a fua natura.  Manent enim in prioris fubftantiar & figura & for- 
^JWtz* 3 a7n>  ijtinft  ^  ma,  &  videri  &  tangi  poflimt,  ficut  &  prius ,  intclliguntur  autemea efle 
*mi^n&  K&vx.v^rcti  qUaefa.aafunt&crcdiintur,adoranmr,  .vtqu«illafintqu*crcduntiir. 
trV4  Sedquoniam  proterunturnonnuaquacertqverfionesGcrmanicx  qua: 

v.contrarium  fignificare  vidcatur ,  vndc  frauscrrorq-,cucniat  eft  animad- 
uertcndum,nimirum  cum  genitiui  fnu  in  antographo  omnino  tres,pri- 
V  *  mus  tantum propric gigncndi  in  cafu fumitur,cum reliqui  pro ablatiuis 

.vfiirpentUi:,  mamntemm  wr\  ■r$s  &&Ti*?sisatct<  inprioru  rfitntU  fiuefu1  ft*n- 

Yu  ^  t%i^js  SZh<  &figura  &  Jpuic.  quain  ad rem  cum  minus  animu 
ts  attendifle  t  qui  latinitati  opus  donauit  tres  illos  genitiuos  in  auferendi 
cafupofuerat,licetquxproximefequuntur,  adorantur  vt  qu&iHafim  qu& 
treduntur,  admonere  fat lllum  totius  fententix  debuiflentJ  Hoc  fuppofi- 
to,vixillu-ftrior  reperietur  locttsatq-,expreirior ,  ad  Euchaiiftis  vcrita- 
tcm  &tranflubftantiationem  confirmandam  :  Tantum  enimabeftvt 
Thcodorcmsremaneiefymbolam^ 

bicatinfigura&forma  ^™&&$%\oc  eft  fubftantia:  qux  paulo  antc 
fuit,quarqiproindenuncampliusnoncft.S  item  Ambrof.li  3.  deSpiri- 
tuS.c.ir.modum&rationemexponensqua  fcabellum  diuinorum  pe- 
tdum  hac  eft  tellus  adorari  poflit  iine  perkulo  idololatri^  ^er  fcabellu 

intelligji 


De  Snchariftia  adoranda.  Gy^ 

mtclligi  tcrram ait,pcr  tcrram autcm  carncm  Chrifti,quam  hodie  quo- 
quemmyfternsadoramus,&  quam  Apoftoli  in  Domino  Icfu  adora- 
runt.Parimodo eruditiflimus  Auguftinusintcrprctatur  in  ca  verbaPf. 
98.  Exalute Domtnum mftrum&aioratefabeUump  dum  rim quomam  fantiu 
f^Quid  habcmus  mquit,adorare?  fcabcllum  pcdum  cius:  fuppcdanCu 
diciturfcabcllum,  quodaiunt  Gixd  uratt»  dixcrunt Latini/kMtow, 1  * 
&ahidixcruntyi^r^wr«w.Scdvidctcfratrcs  quidnos  iubcat  adorarc, " 
ako  loco  Scriptura  dkit.Catium  mthtfedes  eft,terra  **temftabtUimpednnHo-  1  * 
r »f»,crgo  tcrram  iubct  nos  adorare,quia  dixit  alio  loco,  quod  fic  fcabel-  <# 
lum  pcdum Dci.Et  quomodo  adorabimus  tcrram  cum  dicat apcrtc  Scri  <C 
ptura  Domtnum  Deum  tuttmadarabu :  &  hicdicit ,  Adtrate  fcabellum  pedum  1 
ixm  ?  Exponens  autcm  mihi  quid  fit  icabcllum  pcdum  cius,dicit,  Terram  cc 
mitemfcaheUumpedum  mmum.  Anccps  factus fum^  timeo  adorarc  tcrram  * ' 
nc damnct  mc  qui fiftt  coclum  dc  terram,rurfum  timco  no  adorarc  fca-  * C 
bellum  pcdum  Domini  mci,quia  pfalmus  mihi  diav.AdaratefcabeUumpe- <c 
<^mfiw,fufccphcnrmdctcrratcrram,quiacaro&tcrracft,  &dccarnc  <C 
Marix  carncm  accepif,  &r  quia  in  ipfa  carnc  hic ambulauit,&  ipfam  car-  <C 
ncm  nobis  manducandam ad  falutcm  dcdrt,ncmo  autem  illam  carncm  <C 
manducatnifipnusadoraucrit,inuentumcftqucmadmoduma<lorctiir  <C 
talcfcabcllumpcdumDominij&nonfolumnonpccccmusadorando, <C 
fedpeccemusnonadorandov  \Ji 

/ixctajiriviripcrfcripta  autoritasSc  ad  omncm  poftcritatismcmo- 
nam  confcruata,iatis  cflc  dcberct  ad  controucrfias  omncs  profligandas 
dc vcritatc atquc  adorationc  Euchariftix.  Scd  qucmadmodum  oculo- 
rum  morbus  craflb  &:  noxi©  humorc  furTufo,non  flnit  ca  qux  obiiciun- 
turpupillaminrucn:  ficanimi  viriofi  zgrotario  officit  mcntis  lumini- 
bus&eius  vimaciemquercrundit.  Itaquefiqiiisadhuctamlippisefto- 
culis,vtcaligcntadhancvcriratcm  ,  lcgatmihieiufdcmclariflirniDo- 
&orisEpiifciio.ci7.&a£hi  rum  opmorintclliget,pingues«Vopulentos  V 
poftfacroGm&am  communionem,  mancrc  ramcn  ieiunos&  hiantes,  .  Vr 
miod  non  (atis  fcfc  antca  comparauerint.  Addu&i  funt,inquit,  ad  mcn-  tf  * 
famChnfti&accipiunt  dc  corporc  tk  fanguinctius:  fcd  adoranttan-  w 
tura  non  ctiam  (aturantur,quoniam  non  inurtantur.  Fama  ccHitudirris  " 
cuis&glorianominiseiusinEcclefia  vfquequaq;  difTufapcrmo-  «« 
ti&ipfiveniunradmcnfam,  majiducant&adoraoc,  non  .  ••3? 
taracnfaturanrur,quianoncfuriunt&fi*  "  v 

tiunt  iuftitianv  *<- 


Lib.  I  IL  Ecclefa  £Miliuntis> 


:i.  dr.it  4. 


Ambrofius  deinitiandis, 
c.  $.Vtrgam  teriebatMoyfes 
froieett  eam ,  &fafla  esl 
ferpens  Rurfus  avprthtndit 
cAudxm  ferfeniii& in  v?r 
gtnaturamreuerttt.  Vtdes 
tgttur  prophetica  gr*;  a  bu 
wutatam  tffe  naturam  & 
(erpentu&virgi.? 


DE  TRANSSVBSTAN- 

0      TIATIONE.  I 

£  a  r  v  t  XLVi, 

©  n  inuiti  omnes  fatebuntur ,  illam  vndam ,  qua 
atta&u  virgae,  Hebraeorum  moderator  e  faxo  eli- 
cuit,adumbrationem  quandam  figuramque  (6m 
feEuchariftix,  vt  diuinus  PaulusadCorinthioi 
monebat.  Vndavero  illarnanauit  mirabiliqua- 
damvnmsfubftantiasin  aliam  conuerlione  iire- 
gni  Vatis  clariiTimum  didum  audiamus  ,  A  facie 
_  Domiritnota  eftterra  afacieDeilacob,  quiconuertltpe- 
tram  in ftagna  aquarum.&rupem  infontes  aquarum. 

QuplocoS.Ambrofiusvtiturlib.de  initiandis  cap.  9.  vtquodeftin 
•quaeftione  confirmetatquecorroboret  ,aitque  moremhuncelTe  opifi- 
cisomniumDci,  vtfuaemaieftatis  amplitudinem  atque  potentiam  in- 
fueta  quadam  fubftantiae  mutatione  declaret ,  fi  quando  vult pateface- 
refenaturxtotiusarbitrumefle&Dominatorem:  qua  ratione  inocu- 
lis  Pharaonis  infinitam  &  in  omnem  partem  mirabilcm  vim  fuampo- 
.teftatemquedefixit  alterna  conuerfionc  tum  aquarum  in  fan^uinem 
tumvirgx  inferpentem.  Et  ipfeChriftus  non  abfimili  mutatione  aquae 
invinumcumnuptiasprxfentiafua  ornarct  ,  diuinitatem  fuam  patc- 
fecit. 

Intcrnosconuenithocdjfcriminisintcr  noftra  Deiquc  verba  inter- 

eiTe,quodprocreatarumrcrumvoccsfignificanclitantumvin#iabeanr 
non  augcndincqueminucndi  quod  animi  notionibus  obiicitur.  Dei 
autem  verbum agcndi  vi  pollcns,non  figniiicat  modo ,  verum  ctiam  o- 
peratur.  Ccelum  non  eratyterra  nen  erat,warc  non  erat ,  Deus  onmium  rerum  pro- 
ctcatordixit&faclafuntjpfe?n^ 

fms7quamejficientiam  habeantrerbaDomimleftn  Sermo  ergo  Clmfttquipotuit 
exritbilofacerequodnonerjt9nonpotefie.iqu*  fu>.- ^idmtitarequodnon  erano 
non  emm  mintu eft nouas  rebus dare :  quam  mutare nawras.  Verba  funt  praifta- 
bili/Emiillius  Dodonslocofuperiuslaudato,quxrcpctitli.4.dcSacr. 


cap.4.  vbi  Lc&or  ammaduertct,  dicerc  do&iffimum  illum  Paucm  ,q\u 
nontrdnt,  non  autcm,  quod  fM/ir  ,qUod  Tranilubftantiationi  &  illius  pro- 
potito  rcpugnarct :  cxprefliufquc  diccrc  qtuerdnt  &  tn4ltudcommuttntur% 
vt«occrct  ,  in  hac  mutationcnopcnitusintcrircfubftantiam,  arqucin 
nihilum  redigi,  fcd  vnius  in  aliam  ficri  conucrfioncm.  qu*  a  Grxas  no- 
nunatur  N^^^i^<^  nos  cum  Latinis  vnico  vocabu- 
lo  dicimus  Trdmfubftdnttdtjmem.  Scd  aiios  Patrcs  in  rc  tanti  momcnti  au- 
diamus ,  &:  an  panacum  D.Ambroiio  fcnfcrinc  aut  clocutifint  vidca- 


mus. 


Tertullianus  libr.dc  rcfurrctt.cam.  fic  mquit ,  Cdro ,  Chrtflt  corpore 
Orfdngutnevtfcttur ^vtmensdtDtofdg.nttur.  Quibusinvcrbisimprimisca 
qux  orc  fit  manducatio  pcrfpicitur  ,  dc  qua  ctiammonctD.  Augufti- 
nus cpift.ad  Ianuarium ,  placuiflcSpinoii Sancto in  honorcm cami Sa- 
cramcnti,  vtinosChriftianipriusDominicumcorpusintrarct,  quam 
cxtcn  cibi.  Cuius  manducationis  cauta ,  qux  maximc  propna  eft  Sa- 
ccrdotum  ,  grauiirimusHicronymusfcribcnsadHcliodorumrcftatur, 
fcnonaudcrcquidquamfiniftrumdc  iisloqui.  Scdcumiftaad  vcrica- 
cem  pertincant,  dc  qua  um  diipucacum  cft ,  ad  mirabilcm  illam  conucr- 
iioncmveniamus. 


D.  Cypnanus  fcrm. dc  Cana  Dom.  P4n»  iftt  qutm  Dominm  difctpulit 
porrigtbdt,  non  (fc  *,  ftd  nutur4  muutm,  ommpottntu  Vtrbtf4am  tftcdro 

vtnummutduu,  ncsvmum  tn  f.ngutntm  muurt  non  crtdd.m  >  Et  paulo"  »ft  fc^i  J£ 
poit,  ANccrgoconlidcrcstanquampancmnudum&vinumnudum:  ««  **u«7<&-  %m 

corpus  cnim  cft  5c  (anguis  Chrifti  fccundum  ipfius  Domini  vcrba."  ^1*"*  9**1****:***$, 
Quamuiscnimfcnfushoctibifuggcrit,  tamtnfiJcstcconfirmet  nc«         "  rUf 
cxMfturcmiudiccs,  quinpocius.Wascxfidcproce^^  '  \  t 

nuilafubcacdubicatio  ciTc  ribi  donaca  corpus  &fanguincm.  Etitc^«*&ft  m^I^T 
mmiubhncm,Hocf^  ttir^ 
vidctur  i nobis  non cflc  pancm, ctiamfi guftus  pancm cflc fcntiac.  Ec "  '"^r ' <  *"**M« 
vinum  quod a  nobis confpicicur ,  tamecTi fcnfui guftus  vinum cflc  vi- <«       ^  aS? 
dcatur, non tamcn vinum , icd ianguincm cile Chrifti. "  ^"J&T^lu^   \ ' 

AlcxandnnusCyrillusfatuos  appcllatcosatqucvariaflos ,  quipu-r*^Mi»*i«iAii  Bcpatg* 
tant  myfticam  bcncdidioncm  nihil  ad  landhficationem  proficcrc,  fi  po?  p- 
ou:d  cxca  fiat  rcliqui  inaliam  dicm.  Sequetmm4lttr4rtChrt  umnlme  *  ^<£***i 

ftnclumttm  corpm tmmuurt ,  ftdbentdttltomsxtm  dc  f  cul4tcm  &  vntfican  X^t^X^r  ^ 
ttmgrMump  rp  tudmtntpfotxtfttre.  Et  m  dcclaracionc  duodccim  Capi- T^IT^X 
tum&  Anathcmatifmorumquam  in  EphcfmoConcilio  cxhibuic  ad-  —  ?T»     •«^  . 
ucrfusNcftorium>ii.Anathcm.Sanc^um,inquit,acviuificumincru-4i^W? 
cntumqucinEcclcfiiscclcbramusfacnficium,  non  hominis  alicuius  w  ^***"!"'/?'** Ti  «tf*- 
nobis^ihs&communis  corpus ,  confimilitcr&prctiofumfangui-" 
ncm  cflc  quod  proponitur  crcdcnccs  ,  (cd  magis  tanquam  propnum  "rfO  *^p7.f 
rtuiJicautis  vcrbi  corpus  &  (anguincm  accipimus  Communis  cnim  "  ^S*{w^. 


(?42  Liberl  1  h  Ecclefia  Milttdntis 

„  caro  viuificarenonpoteft,fedVerbi  fadapropriaeftviuifica^  vtSema^' 
„  tor  dicit,  qui  manducat  me ,  vhict  etiam  propter  mc, 
„      S.Ioannes  Chryfoftomus  homil.  6q .  ad  populum  Antioch.Sttww-. 

pfum  nobis  commtfcet ,  &  non fide  untum ,  verutn  &  tpfa  re  nos fuum  (ffiat  corpus. 
\>  Etproximefequcnti,Nontantumcaritate&amorisvi,fedreipfacom-> 
„mifccrinos  ait  cum  hac  carne  quamnobisconcedit.  Ethomilia  24.111. 
„  1. ad  Corinthios ,  Hoc  corpus  reueriti  funt  Magi in  praefepi ,  &c  viri  im*> 
„  pii ,  &c.  Tu vcro  non  in  praefcpi  id ,  fcdin  altari ,  non  mulierem  quac  in 
„  vlnis  teneat ,  fed  Saccrdotcm  pncfentem ,  &c.  Idem  libro  3.  de Sacer- 

dot.ODeibenignitarcm/  quicumPatre{urfumfedet,inillaipfotem-* 
„  poris  articulo  omrJum  manibus  pertra&atur.   Chriftus  mirabile  illud 
„  perfecit,  vt  carnern  quam  ad  dexteram  Summi  Gcnitoris  attollebat, 

nobisrelinquerct.  Hcliasfecunipalliumcfferrenonpotuit,quodrelb- 

qui:  Elifaeo :  fcd  Dei  Filius  humanitatis  fuspaludamentum  fimul in  tcr- 
5,  ris  firhulin  cceio  cflc  voluiu  Sed  qnoniam  fenfoshuictantaeadmirabi- 
^litatiiepugDiit ,  homilia8^.inMattha?um,  monetneabfurdanosmo- 
3,  rentur  quae  fcnfus  naturalis  excogitaret.  Credamus  ,  inquit,  vbique 
y>  Dco  nec  repwgnerrus  ei  ,  etiamfi  fenhii  Sc  cogitationi  noftrae  abfur- 
»  dumcflevidcaturquoddicit :  fupcret  &  fcnfum  dc  rationem  noftrarn 
5,  quxfoipfiusquodinomnibus  &praccipueinmyfteriis  faciamus  ,  non 
35  illaquasantenosiacentfolummodoafpicientes  ,  fcd  verba  quoque  er^  ' 
5>  iuis  tencntes.  Nam  verbis  eius  defraudari  non  poflumus  ,  fenfus.vcro 
3>  nofterdcccptufacillimuseft  :  Quoniam  ergo  ille  dixit ,  Hoceft  cor*- 

pus  meum  ,  nulla  teneamur  ambigmrate  ,  fed  credamus  &c  oeulis  id 
5,pcrfpiciamas..  IdemhomiliadeEuchariftia,Numvidespanem?  nura 
5,  vinum  ?  numficut  reliquicibi  in  feceflii m  vadunt  ?  Abht,  neficcogi* 
33  tes.  Qucmadmodum  enim  cera  igni  adhibitaulli  aifimilauir  ,  nihil 
3  3  fubftaiuix  remanct  nihil  fupcrfluit ,  iic  oC  hic  pu;a  myftcria  confumi 
,,  t^Ss-^^r^cCnoe.  corporisfubftantia. 

3,  Auguftinusaurpotius  Ambrofiuslibroj.  deSacrament.cap.^.  ' 

3>  interfcrmonesD.AuguftiniSermon.28.  deverbis  Dom.  Dixi  vobisquod 
9  9  ante  vcrba  Chrifti ,  quod  ofTerrut ,  pa.nis  dicitur  :  vbi  Chrifti  verba  de=- 
3>  promptafufrint,  hmnonpanisdkitur,  fedcorpus  appellarur.  Quarc 
ergo  m  oratione  Dominica  qux.poftfequitur  ,  aitPanem  noftrum? 1 
^  Pancmquidemdixit,  fcd^»-™drxit,  id  cft  fupcrfubftantialcm,  noa 
«  iftepanisquivadit,  fed  lllepanis  vitxaeternae ,  qui  animx  noftrc  fub- 
„  ftantiamfulcit.  Theophyladus  incap.6.Ioannis  fic  habct ,  Transfor- 
maturentm arcanis  verbispants  ille  per  myfttcam  hm  ditltomm  &affftonem  Spi- 
ntusSanftt  tn carnem  Domini.    Etin  cap.io.Matthari ,  Ineffabtlmptratione 
transformatur , etiamft  nolris  vidcaurpanis.   Et  m  cap.i 4.  vticur  vocabulo 
Tranfkmentatknis. 

Sandus BcrnardusSermon.de  Ccen* ,  Quemadmodum,  inquit, 
foecies illic  vidcn  tur ;  quarum  res  vel  fubfhmis  ibi  efle  noivcreduntur, 
aicres  veraciter  Scfubftaiuiaiitcr  creditur ,  cuius  fpecies  non  cernitur. 

Videour 


T)e  TrirjJJtibftantUtione, 
Vidcturenim  fpedespanfefc virti ,  & Tubftanmpanis  &vininon<le^4 
duur.  Credicur  auccm  fubftantia  corpons  &  ionguinis  Chrifti,  &;  tamcn  t « 
ipccicsnonccrnirur.  <c 

S.Ioannes  Damafcenus lib.^.dc  fidc orchod.  Qucmadmodum  na- «« 
n,*crPan«  cibum  ,  &vinum&aquapcrpocum  ipcomed^nrisu 
ac  bibcnus  corpus  &  fanguinem  nnmutancur,corpufque  alterum  fiunt,  « 
atquca  priori  corporc diucrfum :  fic  propoficionis  p.mis  ac  vinu  & aqua  « 
pcrSandiSpirirusinuocarioncm&aducncum  miiamlimodoinChri-ti 
fti  corpus  &  ianguinem  vcrtuntur,  ncc  lunt  duo,  fcd  vnus  &  idcm.  c< 

Ficnnc  modo  potc  ft  vc  qui  fccum  diligcnci  animi  confidcracionc  rc- 
putaucrirhxcclarorum  virorum  tcftimonia  ,  &  tot  *ranccs  vcccrum 
autoritatesfcrio&  accencc  lcgcrit ,  anricipata  omni  opinionc  vaaius, 
non  fubito  ad fidei  Catholicxpra;fidium  confugiat»  &  rcmoraomni 
fubciliracc  dilpucandi  ,  &  fpinofn  comortifquc  quxftiunculis  valcrc 
iulTis,quaccx quanritacc ,loco ,  &cxiftcndi rationcdcfumuncur,  non 
prrcifc&dilucidccumD.An^broiio conclud.u  ,  indiuinaEuchanftia  An 
nonampliusid  cflc  ,  quodnacurarwachmacacft  ,  fcd  pocius  quodbc- 
ncdi&io confccrauic ,  &  antcjbcncdidhoncm  quidcm  pancm  duncaxat  ** 
vinumqucfuifle.poft  lilamauccm  vcrumcfll  corpus  &  prerioiiflimum  ^n)  mffi**  • 
fanguincmChiirrilcfu?  Arqucadhancrcmplurimum facicntqusefe- 
quururCoiiderationcs  Animaduciiioncfq-  brcnitcr  arq*  pcrfpr  ucco 
dufx . modo co animo  lcganrur  ,  qui iic  vcnracis  Glutifque  CuxSc dim- 
nxgloriarftudiofus.  Efticiunrcnimalccrum  c  duobus  ,  aucimpfum&: 
concumciiofumindiuinitatcmciTeloquicV:  fcntirc  cum  Nsuaconbus, 
qui  hoc  dccus  cV:  iingulaic  Ecclciix  bonum  impucnandum  iibi  iiun- 
plcnmc,  aut  haScnus  Chnftianos  .ncapiabil,  fraudc  non  Idololauus         5?  * 
modoruiilc  ,  vcrumcriamOcnolarras,Hydro!arras5c  Artolatras  oni 
vinum,aquam  cVpancm  diuinis  honorilms  colucrint ,  quodhuman*  5 
mcns  &  ratio  vix  qucat  mea  quidcm  omnioncwoncooucrc. 


.  nm  m/t  ,   Vvl  *H!tm  ' 


Frtma  Confifu 


TAntum  cft  irrtenullam  atquedifcrimcn  intcr  ifta  }J4ceJ!i 
&  hocnonejlcormmcmn  ,  vt  in  myftcriormti  momcnti  t 
mcritolocus  c  diuinis  liccris  pofcacur  tani  luculcntus  &cj 
ncgantcparcc  ,  quimmulcaclara  &  conccft.ira  proaicnccp 
&qucmadmodumin  vnodicirur //oc effiorjm  mcum  ,  ficvcl 
rcpcriaiur,  in  quoiic  llocnoncftcorpw.  nuum.  Vnoinlocodi 
queego  ddbouro mcdejl\b\ na  autcpcricribjcur,Panii  qucm  c 
cft caro mca  ?  Qupd fi itroium hoc cuipiam foi cc vidcacur , 
tis  racioni  congrucnspccicio ,  profcraciu  ialcem  vnica  fcnccn 
oac,  Panis  qucm  cgo  dabo  cft  figura  me.x  camis.  Eftncvc 
fapicntia:paccrnxcompos6cthciaurcsfctcncixomncscbmf 


rofimilc  vr 


f  4  4  *  ib.  111.  Ecclefa  Militantis 

tam  oblicus  fui  fuerit,  aut  imbecillitatis  noftr*  immemor,vt  ne  verbum 
quidem  eade  re  clarum  &  perfpicuum  reliquerit  quod  fententiis  oppo- 
natur,  quasmultas&manifeftasnosinmediumadducimus?  SdnSa- 
crarnentiatqueTcftamcnti  nuncupationc  pcr  antiphrafin  locutus  fit, 
&c,HoctJidixetk,cumHocnonejl, vellet  ? 


Secunda  (onjideratio. 

NVlla  poteft  humanx  mentis  vi  excogitari  interpretatio  non  mali- 
tiod  tam  acuta  ,  quas  contrarium  ex  illius  oppofito  atque  repu- 
gnantepoflltelicere  :  quomodo  igitur  enunciationes  illae  duceconue- 
nire  fatis  queant ,  Panis  quem  dedit  caro  ipfius  eft ,  dc  Panis  quem  dedit 
noneftipiius  caro  ? 

Tertia  Qonfideratio* 

1N  vfitata  diuinorum  myfteriorum  communione ,  vnum  de  tribus  c6- 
cedendnmeft  ,  vtvelChriftusvcre  atque  reipfaadnosaccedat ,  vel 
nosadipfumreipiaperueniamus  ,  auttametfilongo  interuallo  difmn- 
&i  &  abfentes,  cum  eo  tarn-en  vniamur ,  Sc  praefentcs  fimus.  Si  lubct  fc- 
cundum  dicere ,  confequitur  neceflario ,  vt  eodem  temporis  momento 
fimulinterra&fuper  ftelliferos  orbes  corpore  animoq;  verfemur.  Si 
vero  tertitim,  cotradi&ionem  inuoluit  vt prxfentes  fimus ,  &  non  pras- 
fentes,  vniti  6c  abiun&i  Jn  ccelo  &  non  in  ccelo,  in  terra  &c  non  in  tcrra, 
reipfa&nonreipfa.  Reftatergo  vtprimumfitneceflcrium,  Chriftum 
mmirumadnos  accedere. 


jQuarta  Confidcratio* 

/^«Aluinuscumimpeditamin  hac  quaeftione  mentcm  atque  fenten-* 
V^>/tiamextricare,  dodtrinamquefuamtuerihaudfatispoflet,  nifi  ad 
eonfenfumfidciCatholicaeaggrcgarct  fe  ,  nouasquafdamexcogitauit 
atque  inauditas  maioribus  voces ,  Irradiationem,  transfufionem,  aliaf- 
que ,  fed  ita  tamen  vt  vcl  nihil  dicerct ,  vcl  nobifcum  fentirct.  Nam  vr- 
HuldzrUw  zwinghm  gens  difputatione  fua  Wcftphalum  ,  Zuinglium  ,  &  alios  pneterea 

chr^mederetdemefftac^oizt,  vrprobet,  non  fola nosfide,  fed reipfa ,  ver£ , fubftantiali- 
tmpfrmrredere.  ter  Euchariftiac  bcneficio  participare  Filii  Dei  corpus  ,  &  cum  eo  co- 

L  4.1flft.c.i7 •  jf  'o-  E(Apulari,  prafentemenim  illumcflc,  capianobis  ,  dclabiadnosmirifi- 
'jSSSSSJfS  Ca  &  •^xpHcab.Ii  quadam  raaonc  Vndc  fequitur  ,  fi  dlum  accipi- 
£™,r«w  ■*  w>  cbr.p™™  »  dona11  nobls  >  &  Minift"  ^idcm  mambus  donari ,  cum  dat, 

S  ;;:\it:kv."quod 


De  Tranjfubjlantiatione.  (64? 

quod  fpccjcm  quidcm  panis  habct ,  fcd  quod  tamcn  Filii  Dci  corpus  cf-  €Mfntm  %  vt  noVu  fi  m  f . 
k  contcndit .  hum  %  mtmmmmu4  0Uan 

tttmfuprmftnfm  omnts  ntftros  tmmett  urcMnuSpiritm  SMufftvirtm :  ey  juimjfultum  fitimmtnfitMttmtimvtU 
tttodo  noftrt  metiri,ey.c.  vitmm fumm in  n*s  trttntfundit  Chriftmt  ntn ftcm  mc fiin offm  ($>  mtduUmt  ptnttrMrtt .  Bi 
rurfus.  V trnm hoc  pofito  m  fymbolt  tmmtn  txktbitiont  rtm  ipfiom  txhtbott  ritt  r.><ww  Nifi  tntm quit  f*U* t  i  vo- 
tmrt  Dttcm  volit»  tnMntMbipfopropontfymbolum  nunqHMm  dtctrtuudtmt. 

Qumta  Confidcratto? 

NOuatorum  illa  fidcs  qua  Chriftum  aiunt rcipfa ,  vcre  tc  fubftantia- 
litcr  cflc  prxfentem  in  Euchariftia  pcr  fidcm ,  aut  vcra  cft ,  aut  falfa; 
fi hoc  vltimum,  abiicienda  eft  \  fi  prius , cft  igitur  prxfcns  Chriftus ,  non 
quia  fidcs  id  pronunciat  crcdirquc ,  fcd  idco  id  crcdit,  quod  fit  prxfcns. 
Quam  fidcm  ccrtiflimum  cft  niti  vcrbo  Dci  quod  fallcrc  mcntiriquc 
nonpotcft.  Itaquc  fides&  vcrbum  Dci  adcum  cognofccndumnecef- 
fariapcnitusfunt,cvcredendum  ,  ipfum  inEuchariftiaprxfenrcmeflc. 

Sexta  Confideratto. 

DAbithocquifqucatqucvltrofatcbitur  ,  noncflcplushdcinoftrx, 
quaminfinirxinomnes  partesDci  pofenrix  tribuendum  :  Atqui 
volunt  noux Thcologix architcch  tanta  vi  pollcrc  fidcm ,  vt  fupra c<r- 
Icftiumorbiumglobosnoscuchat ,  ramcrh  humi  repcnrcs&abicdos: 
cur igitunnfinita  Numinis  potcnt ia  collocarc  corpus  fuum  ncqucat  ii- 
muhncceloatquetcrra?  An  lubct  huius  rci  admirabilirarem  mcrca- 
tura  pouus,  quam  m  fummo  procrcatorc  omnium  Dco  poncte  ? 

Septtma  fonfidcratto. 

MlnutiPhilofophi  Sc  vcluti quinrx  Claflis  facilc  aflcnticntur ,  locu 
noncflcdccorporis  cflenna,  &c  corpusvim  6c  naturam  rctincrc 
fuam poflc abfquc loco  vllo ,  vt  conftat  in  fuprcmo  calo  quod  nullius 
complcxu  loci  contmctur.  Quid  igitur  cft  vt  mirandu  m  vidcatur ,  h  Fi- 
liiDcicorpusfinc  vlliuslocioccupationc,  m  Euchanftia,  diuinavi  & 
pollcntc  Numinis  manu  ponatur  t 

Oclatu  (onfideratio. 

SlDci  FiliusinEuchariftiatantumcflcttotus  Sc  nofccundum  totum, 
vt  Caluinus auius  aliquando  cft diccre  ,  non  alia  rationc  forct  in di-  Calu  1  4  Inftit.c  17  § 
uinisauguftifqucillismyftcrijs,quamin  toto muhdo,cumcrFatum  id  MtdtMtom*ftcrcutotmv 
ThcoIoeixprobumfit&:communiomniumcon(cnfioncrcccptu,To.  Hfc^l™*"**'/ » 

*V      /1  %L.      r  1  -/i-   Lr       r\  r-\.    n     >        ap  tnCacnmjptcimnmodotrA* 

tus  Chn(*is  cft  vbiq; ,  icd  non  totum  Chnfti ,  hoc  cft  Chriftus  iccundu  ^m^Mtt^k  tkmtn 
hypoftafim  naturamqj  diuinam  vbiq-, cft,non autcm fccundu  humana.  vt totm m*fit ,  non totum: 

qutm,  vt  diciutft,  n  v  r         rlottmprthtndttur 4or    ^iuditiumMppMTtMt.   Ct  rg.  Cojf.m  Conf  mtt.io. 

#  M  m  m  m    3  ■  fiona 


Liber  Uh  Ecclefa  Mtlitantts 
Nona  Corifidcratio* 


F>e}tt$r,c.il.JVlZ.&  19. 


4+6 


CVmCaluinus  dixit  nos  iure  manducarc  corpusChrifti  perfidem, 
fme  dubio  ea  de  fide  loqui  dcbuit,quae  vim  hab  et  &  veluti  animam 
acaritate,  &eomodofignificare,  nos  Chriftum  vcre  quidem  in  Eu- 
chariftiafufcipere ,  fcd  fidei  caritatifq-,  modobeneficio  confequi  vt  rru- 
ftuofc  &  vtiliter  cum  ftpiamus :  Itaquc  fine  fidc  pcrcipi  c;jidrm  Sacra- 
mentum  pofTe ,  fed  non  efFe&um  illius ,  vt  nimirum  cum  eius  diuinita- 
te  per humanitatem copulemur.  Iam  vero  argumentari  atque  ita  agerc, 
fine  fide  quidiuinae  mcnfae  fit  particeps,nullu  ex  Euchariftiafrudtum  ca« 
pit.  Igitur  Chriftus  non  nifi  per  lojam  fidem  cft  in  Euchariftia.,  an  non 
rnerito  captiofum  vidcatur  atque  hominis  ludere  cupientis  aut  delufi 
ratiocinatio:  vtfiquisdiceret ,  ftellasin  fttblimiaethcre  oculis&afpc- 
&u  percipimuV,  nonfuntigitur  alio  modo  ftellar  in  aetherc  quampera- 
fpedhim  contuitumque  noftru m.  Caluinus  longe  con fideratius  eft  lo- 
quutus  aliquaado ,  cum  lib.4.  Inftitut.cap.17.  dixit ,  rem  ilitsfignaram of- 
ferri &exlriberi  omntbus  qtit  adfbtrituaie  tllud  epulunt  accumbunt ,  quAnquam  a fi- 
deiibusfolis  cumfruclu  percipitur ,  qui  tantam  bentgnitatem  verafideammifygra* 
WudMtfufcipiunt, 

Dechna  Conjideratio. 

Slaliudnihilfitinfacra  menfa  a  ChriftoinTeftamentonouoinftitu-. 
ta ,  quam  panis ,  vinum  &  fides ,  longe  illuftrius  nobiliufq^  fuit  man- 
naSacramentumapudHebraeos  ,  quaminterChriftianosEuchariftia: 
namperfidem  ,  vt  ait  Apoftolus,  eandcm  efcam  fpiritalem  edebant, 
eundem  potum  fpiritalem  hauriebant :  quod  vero  ad  fignum  externum 
Sacramentipeitinet,  maanapanem  pretio&dignitatemultispartibus 
fnpcrauit,vndavero  e  rupefcaturiens  longe  admirabilior  omnivino: 
vVmbraigiturcorpusipfnm  ,  figuraprototypum  fplendore  antciuiflet. 
Rurfumhtantum  inCc?napanis,vintim,  fidesreperiuntur,  praeterea 
mhil,  fi  manus  voxque  Miniftri  in  elcmentorum  fubflantia  nihil  ira- 
mutanr  ,  curtotics  Ccrnafierinequeatquotiesaccumbitur  ,  paneme- 
dcndo,hauriendo  vinum&FiliiDei  mortcrn  in  incmoriam  rcuocan- 
do  ?    Qupd  fiMiniftripraefentia.cn:  ncccflaria  ,  inuitetur  igiturvete- 
rum  Leuitarum  rmorc ,  finc  quibus  folcnnes  epulxficrinullaepotcrant 
gx  diuino  mandato ,  vt  corum  dignitas  &  exiftimatio  nimiam  li- 
centiam ,  petiilantiam ,  intcmpcrantiamque  pro- 
hiberet,  quac  lautis  &  fumptuofis  in  con- 
umiis  folent  contin- 

gcre'  m 

Vndccim* 


DeTranJJubJtanttattonel  66* 
Vndecima  Confideratio. 

A  N  Azymuspanis  rcpudiari  inhc^acramentopoflit,cumindie-  hfiukxiy, 
j#  *  bus  AzymorumidvScruator  hominum  inftitucrir  ,  cumCaluinus 
ipfcadhibucrii,  cum  dcniquc  aliqnot  annos  Gcncucfis  Ecclcfuvfur-  f****'*** 
paricj  ^W.cor/i. 

Duodecima  Conjideratio. 


Q 


Vodad  Euchariftixadiun&a  pcrtinct  ,  quidopuscfttantaanimo-* 
^rumcoritcnrioncpugnarc  ,commouen  ,bacchan,cumcam  icium 
omncs  capiamus,  cum  donctur  fceminisatqucpwcris ,  cum  ncc  fcro, 
vcfpcrc,  ncc  dic  tantum  Iouisquoinftirutafuit,  ncc  intcr  caenam  ca- 
piatur,  ncc  alix  circanftantix  adhibcantur,  quxinprimainftitutionc 
obferuatxfticrunt,  cum  in  ca  rc  omncs  Ecclciijcvmmmorcmqucfc- 
quantur. 


Decima  tertia  Conjide 


ratio: 


/^VVodattinctad  corporisChrifticolIocattoncmin  Euchariftia,noiY-* 
V^nc  facilius  multo  cft  atquc  procliaius  conhreri ,  fubftantt.mun 
corpOrcarumcfrcmorc^quxfuaqnantiratc  fpolianrur ,  quamuispro- 
prictatcs  habcat  naturalcs  &  dimcnhoiiCs  ttnc  vllius  loci  occupationc: 
quam  ad  tantx  rci  vcntatcm  amolicndam  &  inobfcarandam  prxfra&i 
obftmatcquc  ncgarc  mirabilc  id  facliim  quod  a  San&o  loannc  pcrfcr*. 
biturcap.io.  cum  falutis  noftrx vindcx  ianuis  claulis atquc  omni  adita 
obftmc^oad  Apoftolospcnctrauit  ?  aut  li  minusidncgctur,  rcmccr- 
tcitacxtcnuarc  vcrbis&ambageimpixcvpofirionis  ccccarc,  vfquiiK 
quid  dicar  fidus  Euangchi  Scriptor ,  miraculum  pcnitus  omnc  tollatur. 
Wiclefus  grauis  nimirum  autor  pcr  minutiinmas  rimas  Scruatorcm 
ingreflum  au,Bczapcrforesfpontcfuapatcfa<£hs  ,  vclcafdcmcmolli- 
las&rarchclasadiramprxbuilFc.  Caluinuscallidiorindicendo,crca- 
turamccfllUcCreatoricontendit.  Bullingcnisranqtiaminmimumin* 
ducitmachinam,&  dc  bcatis  Spiritibus  vnttm  vulc  Chrvftoiamiama- 
pcrujlfc.  Pctius  Martyr pinguiori  Minecua tcxit fabulam  r vultquc de - 
cus  caeli  tcrrxquc  Icfum  faltu  fc  pcr  fcncftram  intuliflc,  aut  fagarum 
mulicrummorcpcrcaminum.  Dcniquencfatcri  coganturglonofum 
ChnfticorpusporTccflein  Euchanftia,  iincmagnitudincfuanaturali, 
& fine  vllius  loci  circunlcnptione  cui  velut,d!mcticnti  complcftcntiqi 
rcfpondcar ,  diuinum  nocprodigium  vcl obfcurant ,  vcl  abiudicant  ac- 
quereiiciunr,  vtprimolibrocxpoUiiruus  :  miraculum  item  Natalitio- 
rumcxtcnuant,  cum  intcgrisvirgincis  clauftris^c.illibatapurxmatris 
cafknionia  venire  in  luccm  voluit :  ptxtcrca  furgcntis  imortc,  vcl  in 
cfelunt  coniccndcntismultiplcxprodiciumclcuant,  cumcc'  tufoob  j 


6 4  9  Liber  111.  €ccleji<c  Mditantts 

fignatoque fepulchro  emicuit ,  vel  orbium  cceleftium  globos  nulla  pa- 
cefafta  via  pcnetrauit :  Adeo  verum  eft  nullam  hzrefim  finc  plunum  cr- 
rorum  comitatu  graflari.  % 

Decima  quarta  Confideratio* 

DVplex  illud  vifum  oblatum  S.Paulo  ,  non  Angelivniusobiectu, 
fedChrifti^'W™™s  cumDamafcumiterintcnderet ,  &dcin- 
lbUzu&  ij.  deetiamincuftodia  ,  cuiusfrequensmentioeftin  A&is  Apoftolorum: 

&perennisftabilifque  locus  ille  qwem  in  domiciliobeatorumaddex- 
x.C#r./M*.7*>  tei:am  Genitoris  habet  Chriftus ,  fateri  cogunt ,  vnum  &  idcm  corpus 

diuina  viatque  virtutein  variis  fimul  locis  poiTe  verfari. 

Decima  qumta  Conftderatio. 

IN  nullo  diuinae  Seripturx  loco  demonftratiuum  pronomen  ( hoc)  re- 
perietur  iunftum  copula  verbi  fubftantiui  cum  attributo  figurato. 
Dicetur  id  quidem  re&e ,  Petra  erat  Cbriftus,  ficut  &  de  fe  ipfe ,  Ugo  fum  ia- 
nuayvitu>vi4>vtUy  quodpronomina  quae  dicunturprimitiua&perfo- 
nam  feupoiTeflionem  indjcant ,  immutatum  huiufmodi  fenfum  tro- 
pumque  patiuntur-,  fed  dicinequitneque  vllumnobis  exemplum  di- 
uini  Commentarii  fuppeditant,  quo  de  petra,  ianua ,  via  caetcrifque  hu> 
iufmodi  rebus  dicatur  Hoc  eft  Chriftus^non  magis  quam  fi  de  Chrifto  pro- 
nuncietur ,  Hiceftpetra,  hiceftianua ,  &c.  quod  cum  pronomen  demen- 
ftratiuum  nominis  loco  ponatur  quo  rei  veritas  bc  fubftantia  cognofci- 
tur  ,  ernditac  aures  figuratum  eum  dicendi  modum  in  eo  gcnere  ferre 
nequeant.  i£quo  animo  id  quidem  audictur ,  Rexinter  ValatinosSol  eft: 
at  fi  quis  lpfum  demonftrando  dicdet ,  Htc  fft  S.  Z,  aut  de  Sole  contra,Hff 
eft  Rex ,  omnium  iudicio  refelleretur. 

Decima fexta  Confideratio, 

T  Vcx  ii.  proditur ,  Hic eft  calix  nouum  Teftxmentum  in  fanguine  mto  Hqui 
^pro  vobisfundetur  \  vbi  verba  qui  pro  y.obis  fundetur  cum  ad  caliccm 
referrineceiTariodebeantvtappolitum  ad  fubftantiuum  ,  conftat  nos 
fanguinem  Chrifti  ore  excipcic  ,  &:didiowcm  *^2^hocinloco  figni- 
1  hecdor.  Bez.*i»  Annot.m  potum.  Atque  hxc  animadueriio  fic  Thodori  Bczac  mentcm  in- 
c.zz.Lnc  v  10.  geniumquctorfit,  vtncfotte  voluntatcm  inani  fuperjbia  intumefcen- 

tcmadCatholicam  fidcm  cogcretur  adiungcre  ,  clarum  &  fapicntcm 
Euangclii  fctiptorem  Lucam  inquinatxfcriptionis  atque  folcecifmi  su> 
guerenoiidubitarit  * 

XV  IL 


De  Tranffubjlantiationt. 


XVII.  Conjideratio* 

TN  hac  fidc  millc  fcxccntos  ian*  annos  fubfticic  &  floruit  Ecclcfia ,  ido- 
^lolitriaxn&fupcrftitioncm  impiam  fupcrauit,  domuit  hxrcfcs,  rot 
protulu  ianftos  viros,tot  fapicntcs  3c  Doftorcs  o  mnib  us  artibus  6c  do- 
ctanis  ornatos ,  qui  ccrtc  nunquam  quxcunquc  tandcm  fc  fortuna  ob- 
^liilct,nunquaminquamtam  ftultumfacinus*tamqucimprobumco- 
icilccrc  voluiflcnt  vt  rcpudiatis  Bacxho  &c  Ccrcrc,  pani  &  vino  fuprcm* 
cultura  adhibcrcnt.  Minus  quoquc  cft  crcdibilc  Ckriftum  Icfumqui 
tponixfuamiTimx  caufii  tot  dolorcscxorbuit  *  fiircntium  hominum 
mimanitatcm  fuftinuit ,  tam  cxiguam  curam  habuiflc  illius  confirman- 

datatqi  doccndx.vtinidololatriarfordibushxrcrctamdiu  &  dctcftan- 
dx  impictatis  in  cccno  candcm  volutari  pcrmittcrct. 

X  VI 11.  Conjideratio. 

pXaminatis  diligcntcr  matura  difquifitionc  pcrpcnfis  in  diuint 
^prc/cntix  lucc  rationibus,prxcipuis  argumcntis,autoritatibus,tcfti- 
monus,difputationibus  artificioic  claboraxis/criptis  cV:  Commcntariis 
Luthcn,Caluini,Bczx,Mclachthonis,PctriMartyris,  Mufculi,Cbcm- 
nitii,aliorum,quiorancs  cxtraordincm  fcfci  Dco  miilbs  ,diuinitus  af- 
<latos,SpinrusSanaivi&:motioncimpulfosaicbant,  atquc  lmmiflbs, 
ad  labcntis  mundi  ftatuminftauiandum,  cVimpnmiscapcrfananda| 
qux in  augufto arx facnficio laborarc  vidcbantun contigit  vt  lcnaiflimi 
yiri  3c  (apicntcs,Ecclcfixquc  proccrcs,cum  labcm  animaducrtcrcnt ,  Sc 
incommodum  quod  nomini  ipii  fuo  multifquc  incrrorcm  inductis  crca 
bant,agcrcnt  cum  illis  atquc  omni  rationc  contcndcrcnr,  vt  nouas  illas 
&mauditasopinioncsdcponcrcnt,fraudcmagnofccrcntfuam  &  pro- 
lapfioncm,  ncc  priuatum  lcnfum,conununi  oibis  terrxfcntcnrix  antc- 
fcrrcnt,cum  prxfcrtirn  fidci  fit  proprium,vt  Catholica  &  vbiquc  diffufa 
dicarur.  Id  cum  faccrc  mcntc  obftinaia  ncgarcnr,fcquc  in  fuco  arquc  il- 
lisdcluii  animi  prxftigiis  gloriofc  vcnditarcnt ,  c  duodccim  omnino 
panibusquxorbcmChriftianumcomponunr,dcccmanarhcmadiraf- 
quc  imprccatq  funt,grauiflimcqucccniucrunrillos  ab  omnirarionc  dc- 
rcli&os ,  Dco  inuifos  ,  non  minus  hxrcfcos  conragionc  polluros  quam 
ArrianosAlaccdonianos^EutychianoSjNcftorianos^alios  qui  rurbu- 
lcnras  in  rcligioncm  impialquc  opinioncs  inucxcrunt:  atqucincosi- 
pfos  idcm  planc  dccrctum  cflc  volucrunt,quod  aducrfus  prius  nomina- 

toscrrorumduccsinOccumcnicisConciliisNicxno,Ephcfino,ChaU 
ccdoncnfi,Conftantinopolitano.Quis crgo animus frui  porcft dulci  5c 
fccura  tranquillitatc  qui  vniuerlx  Ecclcfiq  prxfcrar  fc,6V  omncm  Ecclc- 
furn  habcftt  aducr/am  &rcpugnaiucm  >  qux  tuta,mcns&;  pacatacflc 

Nnrin  qucat 


^50  Lik  II 1 .  Ecclejt*  Militantis 

queatinhoctantomotu  opinionum  &  diflenfione  ?  in  medio  lu&uo- 
fiffim*  defe&ionis  atquefchifmatis  ?  in  eorum  fa&ione ,  qui  non  alias 
fuse  fententia*  probationes  habent,non  alia  diuinae  fcrip  tui q  loca  profe- 
runt,non  alia  ratione  de  inftauranda  religione  garriunt,  difputant,  fcri- 
bHntjdocent^traniTubftantiationem  impugnant ,  quam  qua  veterisaeui 
•  dedecora&carcinomatareligionisArriaai  &  Sabelliani  W<*«"  opjpu- 
gnaucrunt?Nouum  quidemilliseftquod  ad  fyllabasattinetTranflub- 
ftantiationis  vocabultim,fed f*iw%i»9is  vfitata  apud  Graecos  ad fignifL- 
candam  vnius  elementi  in  aliud  mutationem  noua  profecto  minime 
videri  debet,ficut  nec  pmmfoms  9  quae  tum  locum  habet,  cu  ex  vna  crear 
turaalia  producitur:  tcftisveroilliusrei  D.GregoriusNyflenusquier 
rudito  Commcntario  €xplicauit  */>r@- ri  ^^.^Ui fuiu- 

^«Vzitf^confecratumritepanemin  corpusfiliiDeiconuerti.  Qupdfitot 
atquetantaeauthoritatesdeficerent,  vnius  certe  Concilii  Lateranenfis 
iudiciumdeberetfufficere,  cuiintcrfueruntPatriarchae  duo  Conftan- 
tinopolitanus&Hicrofolymitanus,  Metropolitani  {eptuaginta,  qua- 
dringenti  Epifcopi,  Abbates  duodecim,  Pradati  minores  odtingenti 
Monafteriorum  duces  &  Re&ores,  vtriufque  imperiiLcgati ,  Oratores 
clariffimiRegum,Hierofolymorum,  Galli#,  Hifpaniae,  Anglix,  Cypri, 
quiin  vrbe  orbis  Principe  admirabiliailla  caftra  pietatis  componebant 
aciemqueinui&am  &cceleftem,vbitotumhocmyfterium  diligentifii- 
meexcuflum&examinatumfuit,6cin  Ecclefiae  luce  triumphantifque 
rel.igionis  comprobatum, 

XIX.  Confideratio. 

TJ  Ebraeoi  u  fapientes  in  lege  dodiflimi  omni  carent  fufpicione,qHod 
A  -l ad  hanc  quidem  controuerfiam  noftram attinet.  Atqui  illi ipfi  hanc 
ventatem  non  inuid  agnofcunt,&  fenfu  plane  Chriftiano  exp  onunt,  vt 
animaduertiintdoaiirimiviriquieorumvocesatqiiefententiasdiliPc«- 
tiffimeexceperunt.N.amRabbiNehemiasinEpiftola^f4»(?r«w,ficha-^ 
bet,Quahs  debeat  efle  facerdotis  vita,hocfacrificium  pertra&atis  Do- 
minusipfeinfmuat ,  cumde  noftri  temporis  facnficio&  confccranris 
quahtateitaLe^ 

ipieeft(velerit)fan6tificans.RabbiMoyfesHadarfaninComment  fu- 
per  illud  Pfal.3  6,Qut  datpanem  nl  ctbum  omm  carnuVzxik  qnem  dat  omni- 
bus,  ipfe  eft  caro  eius ,  &  dumguftatur panis  conuertitur in  carnem  Et 
hoceftquoddidhimeft,  EtvidetequontambonuseJI Deus.  Eterithocmir- 
bilemagnu.RabbiCahan 

Terbamquit/^Wv^  qu®d  famficium 

quodfiet ex vino,nonfolum  tranfmutabitur  in  lubftantiam  fanguinis 
Meffis,  fed  etiam  conuertetur  in  fubftantiamcorporiseius  Rabb  h? 

turjia 


T)e  Tranffubjlantiatione.  6s  t 

Tur,in  (ubftantiam  corporis  Meflix  qui  defccndit  dc  ccrlis ,  &  idem  ipft 
cnt  iacrificium.Idcequc  dicit  Refpicictis  ad  orfcrcndum  mihi,id  cft  of- 
tcrrime.critqucinuiiibilisatqueimpalpabilis.  Etmagiftnaiuntcamob 
rcm  didkum  cflc  pantm  facicrum ,  quia  in  iplo  facri  ficio  crunt  duac  fubftan- 
rixchuimtas&humanicas.RabbiBar^^^ 

fHtntpfumfft  quodmt.(^Kir\3.dinodu  fuit  rcdemptor  pnmusideft  Mo- 
ics,itacrtt&rcdcmptorvltimus,ficutcnimrcdcmptorprimusfccic  de- 
fcendcicMannaficutfcripcumeftExodiitf.Eo*  ego  pludtn  vobii  pdncm  de 
€otlo:  icaquoquc  tedcmptor  vlcimus,id  cft  Mcflias,cric  placcnta  frumcti 
in  tcrra.Rabbi  Simcon  filius  Iohai,hb.  qui  infcribitur  ReueUtto  fecretoruy 
Tunc  Dcus  mifericordia  rcplcbitur  &  virtutc  ingcnti  (andcorum  ver- 
borum^jua:aborcfacerdotummanabunt,illudfacrificium  quodin  v- 
noquoquc  alcaricelcbrabitur,in  corpus  Mc  flix  conucrtctur.  Rabbi  Sa~ 
lomon  ad  Pialm.  7  i.ErttpUcentdfrumcntt  in  terrdjn  vertue  monttum.Mzgi- 
ftri  noftri  cxpofucrunt  hoc  cflc  gcnus  placcntarum  m  dicbus  Mcfliac: 
Vfndc  in  iibroSiphrac  habctur,  IndicbusMcflia:  frumcnta  produccnt 
placentulasiicnteft  plcnitudo  volx  fcu  palmulx  raanus,  fic  vcnicsfic 
accipics  indcplcnitudincm  placcnculx  rotundxinftarYolx  manusiu- 
xia  rcfedkioncracuam. 


X  A\  Confideratio. 


LVthcrus  cum  in  variis  mtcrprcntionibus  dc  Euchariftia  diu  mul- 
tumquc  hiiflct  volutatus ,  co  qui  icquitur  modo  fidci  protcflioncm 
cmifitlib.de Captiuicatc  Babylonica, Crcdo  firmitcrnon modo Chri- 
fti  corpus  eflc  in  Cocna ,  vcrum  ctiam  pancm  cffe  corpus  Chrifti.  Et  in 
Tra&acu  qucm  confcflionemmagnamindieitat ,  fatendum  inqutt  o- 
mnino  cft  qui pancm  hunc cdit  &C  tcrit  dentibus ,  cdcrc  id  ipfum  quod 
cft  vcrum  &c  propnum  Chrifti  corpus.Gcorgius  Cailandcr  articul.  duo- 
dcdmo.Quxftioms quam  Fcrdinandus  Impcrator illi  propofuit,mcn- 
tcm  fuam  cxplicans  cV  opinionnn  circa  banc  matcriam  ,  Quod  ad 
trajin^bftanriationeaiinquitatcinct,  ficuipiam  duriorvox  ScinfolcnH 
tior  cflc  vidcatur,  (kltcm  hoc  intclligat  negari  nonpolle  qutn  patfim 
in  vetcrum  Patrum  Commcntarns  confimilcs  alix  voccs  rcpcrian- 
tur  ,  nimirum  conucrllo  ,  tranfrautatio  ,  transformatio  &  tranfcle- 
mcncatio. 


XXI.  Confideratto. 

CAluinus  lib.4.  Inftitut.exS.Ioannc  Chryfoftomo fingulari  Dodo-  CjuuJm  U 
reorobac  Chnftumin  Euchaiiftia  non  fidc  cantum ,  fcdrcipfa  nos  M  tft <jH>d*hcHb,r<r>htt 
foum  cPfficcrC  corpus.  Et  paulo  poft  addit ,  l^J^^^/j  tf^ZL  .%T 
DOMISO  wjlituu,  illu  rtt  figmu  vtnutcm  ccrto  «<hj[c  cogitcnt  m pbt  f 

XT  1 1  1 1  1 1         *  ttPYtild.- 


6$  i  Ltb.  1 11.  Ecclefix  Militantis 

Etinfraparagr.  io.  perfuadeant.  Vbianimaduertcndumcftpartkulam  II  l  i  c  fignificare; 
Vtquotiu  vtdent  fyrr.foh  Ybicunquetandcmfymbolafint  ,illic  ChriftiDomini  corpus  reperiri: 

'(Fe<otttent,4cJib$perfua-  charifti#amundiSeruatoremftituta,  lbidemeft  hhiDei corpus:atqui 

dtamf  fymbolain  manibus funt Miniftri , in  orc  & pe&orc  omnium qui  ad  la- 

cramfynaximacccdunt,  corpusigitur  filiiDciin  manibuseftMiniftri, 
in  ore  &  pe&ore  omnium  quiacceduntadfynaxim.  Altcrfyllogifmus 
cft  huiufmodi,  Vbicunquerepentur  filii  Dei  corpus ,  ibiadorari  deber, 
corpus  autcm  filii  Dei  eo  omni  in  loco  reperitur  vbi  fymbola  fiint  panis 
dc  vini  confecrata  omni  igitur  in  loco  vbi  fymbola  funt  panis  &c  vini, 
Dci  filius  cft  adorandus.  Denique  quid  tandcm  abfurdi  vidcatur  fi  v- 
bicunque  Chriftus  fit,  illic  cultus  atque  vencratiocidemexhibeatur? 
An  a  rationc  fit  alicnum  diccre  eum  reipfa  &  per  fc  ibi  exifterc,vbi  rcipfa 
vere  &  propric  accipitur  ?  quis  vtrumque  ncgare  potcft,quin  fimul  Cal- 

C*lM».l4.j/tjlit.f.jj.  J.j.uini  quac  lequuntur  verba  rcfcllat  &  mendacii  coarguat  ?  Sunt  inquit 
qui  manducarc  Chrifti  carnem  & fanguinem  eius  bibere  vno  vcrbo  dc- 
finiuntjnihileircaliudquaminChriftumipfumcrcdcrc.  Sed  mihiex- 
prefliusquiddamacfublimiusvideturvoluiffedocere  Chriftus  inprae- 
claraillaconcione  vbi  carnisfuae  manducationem  nobis  commendat: 
ncmpcverafuiparticipatione  no$viuificari,quammanducandi  etiam 
acbibendi  vcrbis  ideo  defignauit,nequamabipfo vitampcrcipimus, 
fimplici  cognitione  percipi  quifpiam  putaret. 

Cum  igitur  eiufmodi  fit  do&rina  Caluini,an  non  propius  ad  Catho- 
licam  veritatem^cum  fanus  eft,&  ratioitem  confulicacccderc  videatur  > 
Einefortfequifpiamexiftimetcaufasrcftarcetiamnum  difienfionis  va- 
rictatifquc  opinionum  quse  cxpetendam  conciliationem  animorum 
turbare  pofrint;age,breuiteradmirabilia  qu «dam  cnumcremus ,  qux 
h-uic  my fterio  comitantur ,  in  quorum  lucc  &  comprobationc  di- 

J*9r.4.)i.  cetur  quod  de  prirais  Chriftianis,facris  in  Commcntariis 

proditur ,  multitudtuis  crtdmtium  fuijfe  w  vnnm 
&  animam  vnam. 


ADMJ%ANDA  €VCHA%IST1£  BRE~ 
uiter  enumerantuf. 


pvt  XLVll 


•  Vodecim  numero funt admirabilia quac in prc^fta- 
I  biliflimo  hoc  Sacramcnto  atquc  incxplicabili  my- 
1  fterio  repcriuntur.  Primum  cft,fandhffimum  filii  Dci 
» corpusiuftamatquclcgitimam  magnitudincmfuam 
hichabcrc,  non  minus  quam  in  illo  fplcndidiflimo 
folio  ad  dcxtcram  Patris  confidcntis ,  tametfi  confc- 
cratx  hoftiae  circumfcriptionc  dcfiniatur.Sccundum, 
Accidenria,amdorcmnimirum,iaporem,rorundam 
globofamquc  figuram,&  colorum  varietatcm  cxiftcrc  pcr  fc,  nulla  fub- 
ic&a rc qux fuftcntct.  Tcrtium  id crcfccrc  nunquam vcl  imminui ,  non 
mutari,non  variari,non  dcficcrc ,  quaccunquc  tandcm  fiat  confccratio, 
immutatio,  confumptio  cxtcrnorum  {ymbolorum.  Quartum,f»bftan- 
tiam  panis  atquc  vini  haud  lbidcm  poft  confccrationcm  cxiftcrc,ncquc 
tamcn  in nihilum abiiiTc.  Qujntum , idcm corpus Scruatoris noftri co- 
dcm  momcnto  tcmporis  multis  in  locis,  dcfinitc  qnidcm  m  quibuldam 
in  aliis  circumfcnptionc  loci  conclufum,&  in  Euchariftia  morc  &  con- 
ditioncSacramcnu ,  hoccft  fubftantiarum  morc  finc  dimctientis  loci 
coaptationc ,  totum  fub  toto ,  Sc  totum  fub  quahbct  partc ,  fic  vt  in  tri- 
bus  his  modis  vnum  gcnus  pofitionis  alteri  non  repugnct.  Sextu,quod 
in  in tcgra  hoftia  cum  lcmel  rcpcriatur ,  in  comminuta  fit  toties  plcnum 
& abfolutum,quot  enumerantur partes.  Scpnmum ,  quod  cum  cerni- 
rur,  attingioir ,  fcrro  aut  flamma  violatur ,  id  omnc  in  (ymbolis  h  xrere, 
fic  vt  Chrifti  corpus  nullum  dctnmentum  &perniciemcapiat ,  fiqui- 
dcm  in  co  Sicramcnto  corporis  proprictatcs  iam  gloria  &xternitatc 
cumulati  rctinct.O  &auum,cum  intcrcunt  &  corrumpuntur  Sacramcn- 
ti  fpccics,Chrifti  corpus  cucftigio  abcflc,fic  tamcn,  vt  ncquc  in  nihilum 
rccidat,ncquealiotransfcratur.  Nonum ,  ipfa  accidcntia  panis  fkvini 
naturalcscashabercproprietatcs,  quas  obtincnt  cumfubftantiiscon- 
fucto  ncxu  copulata.  Dccimum,quamuis  vltimacorporis  Chrifti  natu- 
ramqucdcfinicns  pcrfe&io  nimirum  hypoftafis  &  tubfiftentia  diuina 
fit  vbiquc,corpus  tamcn  ipfum  vbiquc  non  cflc.  Vndccimum,Euchan- 
ftiam  nmul  &  Sacramentum  Sc  facnficium  cflc :  Sacramcntumtumin 
vfu,tumcaomnitcmporis  intercapcdincqua  rcligiofc  &  pic  fcruatur: 
lacrificium  autcm  cum  tria  conucniunt,  confccratio,  oblatio ,  confum- 
ptiodiuinxhoftix  quae  vi&imarum  mattariont  rcfpondct.  Duodcci- 
mum  admirandum  quod  oinnia  qux  in  hac  rcrumvniuerfita:cfuipi- 
cicnda  6c  maxima  eflc  pofluntcxupcrat,cft  complcxus  &  ncccflaria  ca- 

Nnna    $  wrn1 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  2  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  the  Biblioteca  Nazionale  Centrale  di  Firenze. 
CFMAGL.  2.3.151 


^5  4  Lfbtr  1 11.  Ecclefi*  Militantts, 

rumrerumconfecutio  quacinmirabilihocmyfterioinueniuntur:  nam 
>&fanguis  cum  corpore,& viciflim  cum  fanguine  corpusexifbt  \  &c  cum 
vtroque  anima,  cum  anima  vero  &  corpore  &  fanguine  Verbi  diuini 
perfona,cum  hacrurfum  Pateracternus  &SpiritusS  cotli  tcrr^qj  dccus, 
inexplicabilisfelicitas ,  vber  omnium  bonorumaffluenfque  thcfaurus, 
,quo  maius  cogitarinihilpote£t. 

JETEKNAM  SAPIENTIAM  EFCHARI- 
fiiafiguras  frtdittioncfque  Vatum  admtrabi- 
Itterperfecijfe, 

C  a  p,  XLVIII, 

IT*  «  «irft  fiSSISlS  £  TaI  iUud  Minha"h^asha :  en  MiiTat  Nedaba, 

Tfalyi  JW.  SQ  MhPTC       a '  Mlshthe » epuluni  Ifaix ,  conuiuium  opulen- 

Gm  u.v  18.  212  "^gja tUm '  vinum  def?catumj  En  ftumentum  tegii  Vatis 

£x>d  xj .«.jo,  |3a  l^sjlfetv!^ in  vertlce  montium  >  verum  facnficium  Melchifede- 

1 W  Igyaa?  «s.pancmpropofraonis,  Agnumpafchalem,admi- 
fSttSSJL  rabile  manna ,  fubcinericium  panem  inufitata  qua- 
Vnt.s.v.}.  damrauone corroborantem,mirificas&gratimmasprimitias,  fponta- 

?  R». , «.  nCam  oblatl°nein ex optimafubftantk noftrxportionedecerptam.En 

L17.U  contmuum  feofiaam,  petiam  fcandali  minutis  animisimbedllitate 

DM.i6.vA9.  ^^^^^^^"^^^umDanielispanem^menfamadiuinafa- 
D'»'8*"'  picnnamftmclam&ornatam,  vinumabeadem  ipfatempetatum.  En 

J5S££  gc^mans  caftimomam  atque  virgines.  yitem  cui  dmma  &  fecro<an£la 

^^^""^"'^^^^"^«mHehfacrificium^oblationemMa- 
Gen.^.v.n.  lachiaemundamadinuentam.  Adeftbonus&incredibili  Iob  viteinno 

tf« 'r.v.,7.  «coi&oncm ,  non maion natu  Synagogs,  fcd  minor,  gentibtari  reli- 

aT  =  En  gjadmm  <?™»  Wmibu.  fufpicicndum ,  cui  22 
nulluspoteft.extetmsfymbohsvtEphod.inuolutum  Eb£S 
apfumquada.K.Pams ;  quemegodabocaromeadtpronmnd  vna  E 
quon.ameamnob.sdonau.tvtSacramentum&^cnficium^um  ^ 

aepnmofuaaumquantumlatisvidebaturmuncadf.cun-  >■' 
dumproutantea  polliciti  fumus 

veniamus,  -  ;'t 


f  '•  •  •-•'-  ^f  - ^    :::i>r  ^';A;:   •••  '''•'••  '" 


DE  AVGVSTISSIMO 

SACRAMENTO  ET  SA- 

C  RIFICI  O  MISS  JE. 

C  A  *  V  T  XLIX. 

V  N  <^y  a  M  auguftiflimum  Sacramentu  ITl  CC  13."" 
crificium  Miflk  tam  clara  m  lucc  fuit  pofitum ,  cV: 
hominum  cognitionc  comprehcnium ,  quam  cx 
Iquo  turbulcntx in  rcligionc  opinioncs  &  haercri- 
corum  fraudcs  pulularunt,  furcnte  lilius  audacia 
cxcogitatac  ,  quitantx  rci  fru&us  vbcrcscV  bca- 
tos  fcrrc  nequit.Et  quidcm  pingitur  Ecclefise  pri- 
misinifiisauror^(imiUs,inprogrclTu  pulchra  vt 
Luna,in  fmeelecta  vt  Sol  mirabili  fplcndorc  colluccns.  Quam  ipfa 
wtihtatcmcximiam  &  iingularcm,ab  ipfa  hoftium  importunitatc  mah- 
tiaquc  pcrcipit ,  vt  Do&iflimus  Auguftinus  huiufmodi  orationc  anim- 
aducrnt,  Multi  fcnfus  fcriprurarum  fan&arum  latcnt  &  paucis  intcl- 
kgcntioribus  noti  funt,  ncc  aflcruntur  comraodius  <k  acccptabilius, 
niii  cum  rcfpondcndi  haereticis  curacompcllit.  Tuncenimctiamqui 
ncgligunt  ftudia  dodtrinacfopore  difculTo  ad  audicndi  cxcitantur  di-4< 
ligcntiam  ,  vt  aducrfarii  rcfcllantur.  Dcniquc  quam  muItifcriptura-4< 
rum  fan&arum  fcnfus  dc  C  h  r  i  s  t  o  I  e  s  v  aflerri  funt  contra  Pho-  <t 
rinum  ,  quam  multi  dc  hominc  Christo  contra  Manichacum,  4< 
quam  multi  dc  Tnnitatc  contra  Sabcllium  ,  quam  multidc  vnitatcc< 
Trinitans  contra  Arnanos  ,  Eunomianos  ,  Maccdonianos  ?  quam  4< 
muln  dc  Catholica  Ecclcfia  toto  orbc  diffufa,  6c  dc  malorum  com-4< 
roixtione  vfqucin  fincm  facculi :  quod  bonis  in  Sacramcnrorum  cius4< 
focictatc non  obftat aducrfus  Donatiftas  &  Lucifcrianos ,  aliofqj  li  qui  <c 
font  qui fimili crrorc  d  vcriratc  diflcntiunt :  quam  multi  contra  cxteros  t, 
hxrcticos  ?  Quam  multi  (poflcmus  nos  addcrc  )  dc  flagiriolis  erro- 
ribusSacramcntanorum,Protcftantiu,aliorum  quifcllluminatosvcn- 
ditant  &  labcnris  Ecdefix  rcpararorcs  ?  &  prxfcrtim  m  hac  contro- 
ucrfia  oranium  principc  dc  ucrofan&a  miiTa.  Ag^mus  brcuiter  5c 

dilucuic*-- 


Lib.  III.  EccUfa  JMlltantur, 

^dilucidc  dc  hoc  myfteiio ,  Sc  primum  dc  nominc ,  tum  dc  rc  ipfa.difpjft* 

.temus, 

DeMiJfz  nomine. 

IDcmipfcrcrumomnium  procreator  Dcus  qui  bonitatc  ille&us  lu* 
ad  inftavxrandum  hunc  mundum  vcnicbat ,  qucm  infinita  potentiat 
machinatusfuerat,incoreparandocandcmviam  atq;  methodum  ob- 
feruare  voluit,quod  adnomina  quidem  attinct,quam  in  cius  molitionc 
adhibucrat.  Vt  tum  cnim  creataris  norncn  ab  Adamo  imponi  iuflit  quas 
minime  fabricauiflet :  ita  Ecclcfiam  quac  vclut  bona  prp.uxdaque  parcns 
liberum  vocem  tenerorum  formare  debet ,  indcrc  voluit  nomen  facrae 
&religiof£a&ioniquadiuinum  arcanumquehoc  myfterium  inftituit. 
Quodillaquid^mpraeftitit  ea  authoritatc.&  fapicntia,qua  fponfi  incrc- 
dibili  beneuolentia  fuit  inftru£l:a,&  veluti  propria  dotc  locupletata:at- 
queimprimisSacramentumindigitat,quodineo  pancm  cceleftem  in- 
ueniat,falutarem  hominum  cibum;  facrificium  nuncupat,quod  ftb  ex- 
tcrnis  fymbolis  humani  generis  vi&imam  continent fuprcmo  rerum  o- 
pificima&atam :  vocat  Euchariftiam,quod  non  modo  in  co  gratiam,vt 
inaliisSacramcntisaffluentcr  hauriat,  verum  etiam  ipfumgratisefon- 
tem  &autorem :  appellat  etiam  Communionem,quodprctiofiflimum 
hoccorpusatqucianguisfit  populorum  inter  fe  nexus  .'&  coagmenta- 
.tio.  Sit  etiam  vinculum  fuauiflimum  quo  cum  D.co.copulamur.  Adex- 
trcmum  Orientaiis  Ecclefia  Liturgia?  i\omen  cidem  impofuit ,  quod 
qttidetnetiamin  A#is  Appftplorum  vt.diecturpofteareperitur  :  Occi- 
dentalis  autem  Miffam;riominauit,quod  in  ca  domeftici  fideiab  exter- 
nis,quos  dimitti  par  fuit,&  proph  anis  hominibus  fepararentur,quodq; 
fitillafpontancaoblatio  &  facrificium  carnispancinuoluti,quodhoc 

nominedonatumfuitiRabbinis&MagiftasHebr^orun^cum^.Dc.i- 
teronomii  caput  exponunt. 

Ea  vcro  eft  iuuus  nominis  antiquitas  vt  fingularis  doftor  A  umiftinus 
lerm  9 1 .de  Tcmporc ita  fcribat,  In lcttionc qu* vobuad mifiaf  Uvcnd* eft  fra~ 
tresibmfimh^c.^  efi  ad 

*W>Vententestnon^^ 

aarum  MmmtMr^9mm^  m\Q  pol%  Potcm$ifttm  mSdi \um  ^ 
*ttreuutmtp»j&a 

nomineiliudquidpiamabeointelligi,  quam  quod  ad  aram  ceU  bra- 
mus  idcmfanftiflimus  Auguftinuslib.9  confeffica.ix.  cumdeextrcmo 
fatc >msgenitncis  mcmorat,ait  hxc  poftrcma  vcrba  ab  ciusorccxcc^ 
fe:P^f,/^^ 

ftinusoLndit,fedvtmir.rcmflebil^^ 


com- 

ica 
tcrrae 


ulllCl  C3 

ratomr 


llius  funciilquepo 
prccationcs  quas  pri 
qucmadmodum  Ei 


m  rcligiofi  viri atcr,  Momalcsad  exncmu 
q-,  accurrcrint ,  addit ,  tk  dc  fc  ifta  prodi£ 
mus  tk  rcdimus  linc  lacry  mis ,  nam  ncq;  cc 


xillet ,  Dcuscordism 
per  medicinam  vulnc 
iolurionisfuarnonco 
dinaromatibus.aut 
pulchrumpatrium, 
moriam  fui  ad  altare  i 
iionefcruicrat,  vndc 
chirographumquod 
computansdclnflanc 


cum  Deum  compcllans 


imus.  Qujs  circfui 
imquonoscmir  vt 
zauitancillatuaan 


Dei 
nica 


(ent.  Idcm  clariflimus  Scriptor  lib.ii. 
prodigium  rcfcrt  facriricii  huius  vicVvii 
tribunitius  Hcfpcrius  quiapud  nos  cft 
fiindum  Zubcdiappcllatum  ,  vbi  cum  i 


cprccor  tc ,  cxaudi  mcc 
ifla  immincntc  die  rc-t 


iiumpiiaruscicnomsc 
ttt ,  cV  nihil  inucnicns, 
cmfanguincm  ?  quisc 
adcmusprctiinoftri, 
Kulofidci.  Etinfinc, 
int,  vtadaltarcMo-, 
>roinibiuiammigra£( 
:ap.8.  mirabilc  vnurac 
L-ctum,  Virjinquit,, 
1  territorio  Fufalcnfic 
ranimalium  &fcruo-. 


eor 

llt! 


lum  corpus  fuum  dcdii ,  Fcrcbat 
fuisnumdn  cnminfnrlnKinlnm 


nus  mcun 


tf-j  g  •  &$er  XXT&celefo  Miutanm 

Prarterealib.io.de Ciuit.Dcicap.io.  aflcucransveteraomniafacrificu 
huius  vnius adumbrationem  ftiifle ,  quotidianum  Vxckfia nominat  Sacrtji- 
tium :  &  de  Chrifto ,  Ipfe,  inquit,  Sacerdos,  &  ipfe  ojferens,  vpfe  &  oblam. A  t- 
que  huic  tanti  viriorationi  reftc  grauiffimi  Ambrofii  vcrba  conncclcn- 
turepift.33.1ib.5.adfororemMarccllinam ,  Egotamenmanfiinmunc- 
re,  Mi^w/^w fflP^,dumoffcro,rapcum  cognouiapopulo Caftulum. 
Gonfimiliafunt  illaBedxqu^D.Hicronymotribuunturincap.ii.Pro. 
ucrb.  Sunt qui de  leuioribus peccar is  poflunt abfolui  cum  quibus  obii- 
gati  deffun&i  funt,  vel  fuorum  precibus  &  eleemofy  nis  Miflarumq-,  ce- 
lebrationibus.  Ne  quis  vero  id  ad  MiflamCatechumenorumrefcrat, 
cuius meminit D.  AuguftinusScrm.137. de Tempore.  Ifidoruslib.6\E- 
tymolog.cap.i  9/lifcrimcn  inter  miflam  Catechumenorum  &c  fidelium 
exponithisverbis,  MijfadiciturCatecbumenorum  ,  quiapoJlEuangehileciic- 
nemCatechumenidimittuntur,  Mijfafidtlium  ad  finem  protendttur..  Idem  vj- 
cabulumparquefignificatioreperitur  in  Concilio  Agathenfi  Can.11. 
Carthaginenfi4,can.84.apudViaoremlibr.2.deperfecut.Wand 
ca,S.Leonemepift.8i.cap.i.S.Paulinumlib.4.devit.S.Martiniy&Sc- 
uerumSulpitiumin:vita  ciufdem  ,  vbiak  confueuiflcpopulumhacrerc 
in  templo  quoadufqueMijfa  pcrficeretur.  Notandum  vero  eft  omncs  eos 
grauiflimos  Autorcs  intra  quingcmefimum  a  Chriftoannumfloruifle, 
vnoexccptolfidoro,quiannofexcentefimomultiplicidoftrinarvarie- 
tatemundum  exornabat ,  quibus  tamenfinibus  &cancellispuriflima£ 
Ecclefiae  proceflum  Caluinus  definit,  imo  eaudem  ad  Gregorium  v  Ique 
Magnumducit ,  cuius  quidcminhoc  genereinmimerabflcsiententue 
fiintatqueteftimonia,fedpra:fcitimepift.54.1ib.4. 

NemoigitnrpofthacinconiidcratencpabitMiilinom 
rum  Patrum  eruditis  Gommentariis  inneniri.  Dabimus  vltro  Melan- 
chthoni  &  concedemusduciidpoflecx  Hchrxo  Miflach  :&  Munftero 
nonreperirimodoadumbratu,fed  diferte  pofitum  Qeutcron.cap.itf. 
vcrf.10.legiquaqueinPfalm.72.  vcrf.i6*&  apudliaiam  verf.6\  cap.15. 
vbi etiam  pradtabiliflimi  huius  Sacrificiiprxdiftroncs  inferuntur.  Dil- 
landoitem  aflcntiemur,celebratam  HcbraealinguaJMiflam  cetum  po»ft 
primaminftitutionemannis  fuiflevfqtte  ad  tempus  Adriani ,  fubquo 
ccepit  Ecclcfia  Orientalis  Graeco  ritu  celcbrare  ,  &  eandem  nomine  Li- 
tujgiacnoiuioauit,  quodetiamin ApoftolorumA&isrepcritur. 

De  mtffa>  quod  ad  rem  ipjam  atrinetr 

COnfcntiantinhocomncsr,  Miflam,  neceflecandidumSacerdotis 
vclamentum  illudtalare,non  manipulu ,  nonfacrificalem  omncm 
cap.jo.  obfeirMttonuquo  Veftem,non  arae ornatum,no» fympheniam ,  no quae fiunt  piacmadam 

^{^TJ^l^ITb  varietatcprecationes  :  cum  haccomniafinttantumadiunda&circun- 
mtntarffptctamMjquaap  n      •  11  n 

jtpoiltlis  tratiit*  '»  toto  itantuequae  tantae.rcitamqjcxcellcnu  myfteno  venerationemapudo- 
mundo  5  atqutmomm  C*>  mnes  concilicnt  atq;  a  profanis a&ionibus  diftinguant.  Lineam  amicu- 

culum 


obUvonem  jpent*ne*m, 

Deutcr.T^.io. 

TrumentipartifuU. 

J>£ilm.7t  1  4 

Ctnutuium  lingmum» 

1foxi$6. 

AA.13.2. 


DeS.Mijffa  nomine.  6$  9 

culum,  quo  Sacerdosfibi  caput  obuclat  ^idlintcoM  rcprxtntat ,  quoi  tMe*  EecUfi*  vniformL 

Iudxiantc  oculos  Scruatoiis  prxtcudcumt ,  cum  illudcntcs  Sc  impia  iif  "Jtbrntur ,  <vt  Ugtm 

crudclitatcvcrbcrantcs  diuinarc  mbcrcnt  a  quo  citct  pullarus.  Albu  lexfi^M4t fn^u. 

vcftis  tplendidum  illum  candidumquc  aj^  Hcrodc  vcftitum.  Cinttura 

corporis ,  Stola    Manipul us  qux  ad  collum  brachiaq-,  adhibcntur,tu- 

ncs  atquc  vincula  notant  ca ,  quibusm  horto  ruit  conftridhis ,  alligatus 

ad  columnam ,  totics  vinclus  cum  a  Caipha  ad  Pilatum ,  ab  hoc  ad  Hc- 

rodcm  fcrocicnris  militis  manu  rapcrctur.  Supcrior  autcm  infignifquc 

illavcftis,  quamdictmus  CjfuUmy  cruccmcxnibet,  quamin  Caluarix 

montcm  gcncris  humani  vindcxChrifttts  incrcdibih  laborc  tuht.Quod 

ad  tonfum  Prcsby  tcri  atrinct ,  prxtcr  ca  qux  fupcrius  attubmus,  corona 

FiliiDci  fptncacodepingitur.  Arafuncftum  Caluanxmonrcm,lintex 

vcftcs  qux  myftcrio  infcruiunt ,  hndoncm  adumbrant  qux  fan£tiilt- 

mum  Chrifti  corpus inuolurum  atquc  in  nouo  monumcnto  condicum 

fil& 

ItainftruftusornatufqucSaccrdos  adaltarisfin&ifltmigradusac-  ViMtr0itu.Amhrof.L4  'd§ 

ccdit,  vtprirnamdiuinimyftcripartcmaufpicctur,  quafciplumpopu-  s*cr*m  < ■*  &*  ^mVti 
•  ji       r       i  a.         7*  t  initi*ntc.8. 

Iumq*,omncmad  rcligiolum  id  nmnusauguitumq;iacrumparct.  lta- 

qucabcxomoloeefi  ducit  tnittum  vcniam pcccarorum  pcccns  abinfi-  _  Ak4gK  %ownfi*t  1 

nitaNumtnismaicftatc  quamvcrctur  ,  &  San&or*n  qut  fcmpircrna  t.ij^^i1.«E 

fclicitatcpotiunturopcm  5.uxiliumq*,implorar ,  populi  mcaudctn  rcm  Ah{  Eft.rof  md 

bcncuolentiamprxfidiumq-,dcpofcir.  Quuntcrfunridipiu^jrxftant  ^fyi.  17*. 

conftmilipictate&cumpublico  rci  dminx  adminiftro  lcclcrumfc  vc-  J JJgJJ 

niam faorum  confccuturos  fpcrant  Acccdit  tum  ad Altarc qui (acris  o-  conlTiTvm^  !l 

pcratur ,  atquc a  rcgii  Vatis pio  quodam  vcrftcuio  ordirur  aut  ab  cximia  f  s.  Aug  m  B^ijl' 

Scrrpturxfcntcnnaquxmcntcsanimofquc  omniumadrcrumdiuinit  GLOMA  IN  excel* 

fimarum  contcmplationcm  attollant.  Dcindc  vclutt  bcllaniis  Ecclc-  5 1  s- 

fixchorofcptusnouicsinuocatNHminis  mifcricordiam  ,  &  cumTri-  *$flr  ^\Tj^:  * 

,  r     .  f  r  Li.Lttupf  Ucobt. 

urophantc  canttcum  bcatarum  mcnrram  viuipar  ,  quxnaiccnrcm  1:1-  DE  Q£  A  riQSE  ^ 

tcrhomincsDcumprxdicaucrunr.  Scquuntur  Orationcs  liuc  Collc-  collecTis. 

&x,  quibuspopulus  aut  cius  nomincClcnci  rcfpowdcnr  cumomncs  s  Augujl  Bfifi  lCy.  ad 

vnumcorpus  fint ,  ficvox  vna,  fub  capitc  myftico  Icfu  Chrifto,  qtio  ^uie^&  )9 

r  •  -  »  •   _  r  1  Terf.tll  jttalot  c*t>  **i 

prccauoncsomncsrcrmmantur^w  a  quovimomncm  fuamroburquc  VvU^  StrAc"i  luA 

accipiunt.  #  MtruAfiLx. 

Poftpubhcamorationcm,  pixadhibcrurdoftrinx  inftruftio  ,  cx  RtSPoxtORiA>  GA.i 
Epiftolis  5c  Euangclto dcprompta  ,cum  vtrumquc fu  vcibum Dci,par-  Dvale, &c. 
timquidcm  ipfiusFilhorcpronunctarum  ,  partimadiuinishominibus  Ri*>4n  II  ^^^t.eUr^ 
rcli&um ,  tum  tn  nouo ,  tumin  anriquo  Tcftamcnro.Et quoniam  mcns  ZpUi.Lifi  f.  M.eroU?. 
cvintcllcdusfaccmadluccrcdcbct,  8c  voluntatcm  indircdampicra-r^ 
tis  viamindttccrc,vtinftiruanturilli ,  qui  Latinx  linguxcognttioncm  A  M  eo  xes  >*i 
non  habcn t,  qux communts  mcnio  cft ,  cS:  Ecclcftx propc dicam*crna-  fe^rtfgg  . 
cula  ,  dodus  Ecclcftaftcs  m  pulpitum  orarurusconfccndit  quotics  Eu>  Toittcanio  JJ 
angcliumcommutatur,quodomnibusQuadragcfimxdicbus,fcftis&:  ll$  ^unuartwneM.ts, ' 
Dominicisconrigir:  Gradualc intcrim  accrnitur,  dum  parant fc  Diaco-  Grcg  epifl.*yl7  Bsptg. 
m  \i  ^  .  ^i.:    .  Oooo    x  nus&: 


46  o  Liber  111.  Ecclejiae  SWilitantis  % 

ANGELl  VM.     ^us  &  Concionator,  ille  ad  Euangclium  pronunciandum,  hic  ad  expo^ 
ior.cLaodic.cn.  Carth.  ncndum. Dum  lcgitur Euangclium  redli  omncs  confiftunt,  vt  nimirum 
i?*y  Can.  84.  Valentinum  promptiefTe  vidcantur  &  cxpcditi ,  ad  Scrttatoremmundi  fequcndum, 
ci».i.  Chryfoft.hom.6.  de  cius  fcfcs  obrcmperandum .  ltfhndata exhaurienda,  eius  Aicfta  &  iuftil- 
_•.  jc  Li  •       fimamvoltmtatemaduerfus  omnitimvim  c^imprcffione  propugnan- 

Hteron  Ep  adSabmtan.  .....  ,  .    .  _    1  •  _ 

Tbe>doret.li.h;(!or.c.i4-  dam.  Adhibetur  cultus  &  vcneratio nornini  I  e  s  v  cum pionunciatur, 
Soiom  t.)  cj?  vt intimo  animi  fcnfu  liberati  humani  generis bencficium  maximum  & 

stare  in  evangel  fmgUlareagnofcamus,tum vt  Apoftolidiftum  comprobctur, fore vtin 
tl7can7 ^chryftft. hm.  nomine  1 E s  v omne genu fle&W* creleftium, terreftrium, & inferno- 

6.de\<smt.  mm.. 

CRtDO.  Ccnc  Telet  i  Secunda & prxcipuadiuinceMiiiaepars  tumfequitur ,  quxinchoa- 
Can  i  Liturg.ch  yfn.  m aD  offertorio ,  vt  vocant  ,  quo  Sacerdos ,  Melchifedecis  in  morem, 
Clem.conftitlib^.c  ^7  zzcmo Parentioffcrtpanem &  vinum  ,  cui  exiguamaquam  immifcct, 

DEOFFERJORIO  /.  .         '  ^ct.i  f 

O/ ouewers vtfoftprA- tum quod is hquor admirando  <xt nuiitato fiuxu  e  Filn  Dci latere m  cru- 

dtcattcntm  fequatur  fid-s  ce  manauit,  tum  vt fingularis  illa Dci  cum  populofuoconiun&iofigni- 

incor  ieyhuAmorejrutiws  ficetuivy^fit  proxeneta  Chrifto  &intcrnuncio.  InParochiispopulus 

mopere  ,  fides  m  Symbcto,  infert  quidpiam  eroeatque  dc  fuo  ,  tum  vtiiquialtari  deferuiunt  alan- 
hmin  cprtorto  ,  fructuA  i      r  ^    l  >  l 

infacrtficio.  tur> tum  vttantiiacrihcn  vim  atquc  rruttum  copioiiusparticipent. 

Innoc  lll.lib:i  deMyft.cap  fj.  Theodor.i.b  s  ^/u8  efirit  deTheoaofc  qu  il  rrtfenta  al'  Autel ,  Ttjitgtz7tct7rt- 
£yimosu&<s&<rfnF*M-  Auguft.Eptfl  117.$»  111.  DEINFVSION.  ET  MIXTiON  Cjpr.Ep.}.l z.ad CdciLum. 
Lttur.Lac.ConcCarth. 4. Can.i+  ^tn.i.^  j, 

DE  ABLVTIONE  MA-     Manuum ablutione  monctpopulum  fandtitatis diuiniflimce ho ftice, 
F  V ^v  dl^D^onum  ^112111  man^lIS  offerre  debct ,  &c proinde  motiones  animi  omnes  atque 
^  /  \  JJ;i*  '1L,Lua  voluntatemcflcpumandam.&pofccndamciTcaNuminefcelerume 

manam  lauanuts  manicu*  .    1  .  p-  '  r 

toirigentemfacerJioti.  piationem,  in  qua  ptuitas  animiquc  ian&imonia  conhftit.  Et  quoniam 
OR--TE  F£  A TR  es. ille prse omnibus hac intcgntatc  &c innccentia mcntis opus habet , mo- 
Adtuuattbmvvbti  tnora  netpopulum  prccationcs  fuas adiungere libiquc  adefle  ,  tumiterupro 
tuntpro miu >  ™''*m"_  communibus  Ecclefiaercbus  prcces iundit,  tacitc  id  quidem  &  filentio, 

tarumperjonuf  ictiTUietuA  r  '  1  > 

quAtnnobueft  d„nationiiy  vt coronaiele parare  ad  hiturum  myftenum  poliit  :  quamadrcmeol- 
per  muliesgrattA  agantur  demctiamhortaturpia&cceleftiPr_efationeaquxpro  temporum&fe- 
pro  nobts.       ,  ftorum  varietate  mutatur. 

^d^^vtpq  crr»F       Solenniprceconioexcitatiomnes  &  illamonitioneSaCerdotis  ,  vt 

ORATiONES    bECtit,-  r    r  -  C.        .  r     .  ' 

T_£.c^f.LW.^»  ip.  inyumcorattollant  ,  6_nouapietatecxiukitentur  ,  vocem  ltcmcom- 
Ambr 1. 6.de  iacramentu  munibus  Ecclefiae  votis  adTnfagion  bcatorum  Spirituum  concinen- 
r  f.  dumaccommodant,dum  pnuatim  orat  Antiftcs,proSummo  Pontificc 

cyr.  Catech.  f.  MyjUgcg ;  &  rc_LigioiaiS  modcratonbus ,  pro  Reaibus,  Dynaftis,  Principibus,  ahis, 

Chrvfcft.hom.  tnlnan.  &>  V  .  r  1  1         1    V,         1   v      '  ' 

16  nlutthAum.  quipnncipes  m  Ecclcfiapartcsccnfcntur,  dcquibuldam veropriuatis 

Aug.de  wa  R?l gionec.3.  quos  commendatiirimos  habere  cupit ,  tacitamcntisagitationecom- 
ey  de  bono  Perfeuer.  1.  lj.meminit.  Confequuntur dcinde  bcnedictiones,  inuocationes,  confe- 
Z^ft.S7.adDard*n.  /10.  crationcs vfquc adatcanailla verbanaturx omni fufpicienda ,  quorum 
adHo,.ora.&V)*.*d  ro-  vj fL1bftantia panis  incorpus  ,  vini  in  fanguinem Chnfti  Icfumutatur, 
m7mento.  AdHe  cuius perfonam fuftinct  &  tuetur  cumillapronunciatH^e^forpw mtU. 
PTAOt  i  5.  Mmentotcfrm-  Sublmienetiamattollitl^ 


atio- 
nis.Hvia 


DeEjj 


661 


nis,quaFilius  hominis  in  cruccm  ?.&us  cft.Scpararim  oftcnrat  caliccm,  tofitorumnoftro-u.  chryK 
*tdiftra&amdifiun£tanu]ncfu  ^  79-  »•  l*c.hmjil. 

Chriftiprxfcntiam  a  con(pcdtu  Apoftoloruabdudhm &fccrctam  no- , 

%     ~r  #^1-        i  «<-frv  •  /•  i  /t  •  r    TRtSACjION,  Amir. 

tct.  1  rcsparrcsaiuilxhoftixtrcsFiliiDci  lubltantiasiignihcant,pcrio-  t  ^  deS^rituSarMicmp.il 
nam  videlicctdiuinam,fpiritalcmanimam  ,  tcrrcnumcorpus:  illarum  proccp.Gai  i*ifB(w% 
vna  in  calicem  iniccta corpus  in  monumero  repnefcntat ,  eiufdcm  cum  Stctph.l  m  r  *  r . 
languinecommixtio,  docct  hypoftafim  Vcrbi  nunquam  deferuilTc  nc-  *V  A,M,°  BL  ATI?' 

Q  •    .  T      k  1        11  SEMt&r.    aut  pndttt 

q  eanimamin  LimDO^ncccori  u.  intun  uiocoiiocarurn.  vndt&memcres,&c  Su- 

\  lsporrolacrinciiatquccncnriacltiniplaconlccrationc,  vclin  ca^^^^r.  Amlr  /.4  V# 
quxproximc  confcquituroblatioiic,qua:  fit  pro  viuismorruilcjj  ,velin  s*tramintu  e.^  &  R*m 

rnmmtim.  m  ■  .<  !■« .      »  ,  .  >nfnm  r".  ,nr  v#»1  in  rorinc  oAinni «  rnmplcxu , f4,w  *  rtitt01}*b  tem »  orr#* 


qua  Seruator  nuindi  Icfus  fefc  exhibcr  fccundum  Aaronis  ordincm ,  of-  ^qc^st^corpvs 


loniam  lacnhcn  vis  atquc  cttuicntia  cui  admouctur,pro  pictati: 
lo arque  mcnfura, &  prout  vbcrcs  lllius  fru&us  animo  inccnfc 


ittbt,  vtrejpo»' 
rat  cor>m  Ckri 

rattcne,  dtco  ttbt 


quam  Dci  Parenri 


*  I 


itiaChriftusorcl 
lccm  petit  ,  tum 


m  m  mutua  v< 


uit.  Tum( 
1  illamanii 


llTimi  '  &  cremtum  t/t. 

1     S  Cyi  Hiciof  Catcch. 
"myftag.  Vatit&vinum 
rmarione  pOll-  tuchariftit  mntt  fmermt  tn- 


ttxpacisnominabant :  Populo  cxhibcturpoi 
mis  labris  atrigit,  omnes  vt  intclligant,  foie  vt  I 
cum  bcatoNumincpacemconiequantur ,  fe< 


dosid  fum- 
ibcncficio, 
jffcirc  Dco 


mtrnm.  j 
cmtiont  1 


m  fit 


is  abftinerc  ,  &prxfemm  abinfcftoalioium  odio&inuiden- 
i  rci  alterum  quoquc  hicroglyphicumferuitpanisquibcncdi- 
>odicitur  ,  ccrtoritu&prccarionedcuorus  ,  quifuccclTirrum 
;  profufx  canraris  indicibus,qms  Agapas  nuncupabant.tum 
nx  communioni  aut  cci  rx  diei  Dominicx ,  qux  piitms  cnlorc- 
cclcfix  tcmporibus  cclcbrabatur. 


DE  OJf- 
cmttch  j  k4 
DE  P  AL 
fMlutamu*  ' 
Idcmalibi. 


r)  MORT  V /S   fcpiph  hxi 

E  DOMlSlCA  Cmlt/ii 
rtfh  dt  %mirmm  t  4  Au^uft 
'uft.nm  Sirm.de  Smbbath  tmji 
um  tffi  tamuf. 


Chiyf.Sj  itiMatchxum. 
Qut  vtrohmc  (an&ficmtey 
trmns  mutmttipfttft. 
DE  tLEVAT  IONB. 
Vf~l.4i.  tnt firmmmentum 
tnttrrm  m  fummumontiH 
RabbtlonmthmnmmtOTTmr- 
tum  ,  Erttflmttntmtrttui 
tn  cmpttibm  Smctrdotum. 
Anaft.hoini).  dc  Synax. 

f    _...,*■■     i   •  <i     l#f  *rt 

tmuptuplt. 


ndtum  Ttrtull.  de 
tum,  Conrtl.Tcltt. 


tiont  Domtnt 


Oooo  3 


£ $1  Lib.  1 11  Ecclefa  Mthtdntis 

^JL  COUMVMOKE      MoxautemadCommunioaemdcccflurus  fcfeindignumdaravo- 
!W«.    ^r»W«^iccprofitetui,vtcircunfufammultitudinem  ad  conuiuiumfpimalcm- 
I  me*m  carnf&bibit  meum  u[zzcty  ^oi  fitum  in  eo  eft,  vt  quifque  inflammato  pu  animi  ardore  cum 
[tngumem  in  me  m*net  &  pc«  p-^Q  COpuletur>eundcmq-,  roget  vt  perfe&am  mentium  noftrarum. 
<gome*:Oeque^AHu(l.  r    voluncatc coniun<aionem perficiat ,  nobisapplicctcceleftis 

,  nosdeniq,  augufti  Sacnficireffepartici- 
fumu4membr*eiu*.  pes, &eoq>iari  tantimyfterii  vi  &  dignitate  patiatur.  Priuataepreces  &: 
HiiariuidcTiinit.l  8.  oirmcs  Colle£hequ£ facrum  epulum  confcquuntur  ,  ad  effatafeptem 
Devmttte  carnu&fan-  rcfcnmwr  ?  ux  klutis  humanx  vinde*priufquamanimamageret  ,in 

<$.  tpfiuA  Dommi  prfef  nunciatio,  illi  di&o  refpondct  Confummatum  efi :  benedidho  vero  Sacer- 
fnne &fide  nofir* ca-  ^Qtls  Chrifti  Domini  a&ionem  refcrt,qua Spiritum  in  Patris  aeterni  ma- 
ro 4 &verefanguU tfl,&  nils  commcDaatts ,  in eiufdem  prouidentis  finu atquc  prsfidio  Eccle- 
"tj^  fiatti collocatam efle  voluit.  Qux adextremum  fequiturmanuum ab- 

chrtfim  m  nobi*  fit ,  lutio,abfterfio  calicis ,  lintcoli  facri  &  veliaccommodario ,  reuocantin 
, &r.  memoriam  quemadmodum  Dei  Filius  fublatus  c  cruce  fuerit,lotus,v  n- 

jte  MiSSA  EST.  ftus,findoneinuoiutus,& conditusin monumento. 
j)E °B  enb  dict  io-     Perfefta  hoc  mqdo  Liturgia  &  fancliflimarum  rerum  fun&ione5ab- 
K/5  T RE 5 BT T.  tii^r.  folutum quoqj facrifieium cft , nihilq-, aliud reftat quam  vt grates agan- 
a<d  Ruft  Naibon.         ,  tur ,  quac res  ad vnum  maxim.e Sacerdotcm  pertiner ,  qui  tandem  S.Io- 
annis  Euangelium  r.ecjtat  quo  filii  Dei  generatio  continetur&mirabi- 
lecommerciumdiuinitatc  inter&chumanitatem  ,  ne  lu&uofiflimifati 
^Seruatoris  repraefentatio  ,  quae  inarcanoMiflkrituexhibetur,  memo- 
rtam diuinitatis  obliteret ,  jnoneanturque  omncs ,  iam  illum  a  mortuis 
excitatumincxplicabili  Genitoris  potcntia,  cum.quo  rerumomniuni 
communione  perfruitur,  haud  deinceps  mori  pofle :  illius  fato  mortem 
noftram  e{Tc  immortuam  ,  illius  ad  viram  reditu  noftris  animis  repara- 
•tamfuiflc  vitam  ,iusitidemadoptionisquaBiitum  &fempircrna:  felicif- 
fimaeq-,  hacreditatfs  ,  curw  fingulari  eius.benignitatc  iam  filii  Dci  nomi- 
■  ^    /  -j-         ncmur&  fimus. 
<S  Cyprian  deCocaaDo-      EcclcfLchoftes  &aiuiqua5rdigioirisinimici  ,  cum.in  hisrcbusha- 
mini.  crucihi.remuA>(*n-  beant  nihil ,  quod  merito  carpcre  poflc  videantur ,  ik  in  hcminum  pru- 
guinemftdgimwi&mtrai'  dcntiumoffenfionemadducerc  ,  huncvnum  quafi  arktcniadlabefa- 
pfa  Redem-torunoftri^ul-  ftandam  catholicam  pictatcRi  admouent, quod  dicant  Miflam  efle  far- 
^^^^^NE  tumqucndamcentonemcvariis  partibus  compofitum  ,  quasfubinde 
Tfml,n  y8#  'Summi  Pontificcs  fua  aurorirate  intcruerint.  Ncque  animaducrrunt 

AHoratc  fcabdlum  pcdfi  SpiritumSanaumpolirc  indies  ,  atqueornareilluftriusEcclcfiamfua, 
eius.  cimaioriperfectionccumnlare  \  dccretaimpcri  ique  diuinanonparia 

Sjlmbr  l}  deSprituUn-  femperfuiflein naturac&fcriptalegc  ,  &  bcatiflimo  Euangelii  regno, 
c  00  j'  Mofcm  ipfum  arquc  Apoftolos  multa  commutafle  ,  pro  temporum^ 

locorum , Sc pcrfonarum varietate.  Eos ipfos  nouitatisaucupcs & reli- 
gionisarchkeftos,nonfempcrC(Enameodcmritucelebrane :  hacet- 
i/im  tcmpeftatc  non  fat  interillos.conftarequamaximeratiQ.neficric6- 
uciliat ,  cum  flcxis  gcnibus  quidam  ,  fedentes  nonnulli ,  ahi  ftantes, 
.  J[-  nonnc- 


>pean  Books,  Copyright  ©  201 ! 
produced  by  courtesy  of  the  Bifc 


De  6fft;jtiaMi(pe>      f ,'" 

«on  nemo  ctiam  inambulando  accipiat.  Scd •■  quidqui  J  taudcm  maJ 
gnoperc  rcprchcndcndum  putcrrt ,  (i  cumulatius  rcs  in  dies  perfcCtiulq-, 
inftruitur  ?  ti  cultus  illis  magnis  mctucndifq,  myfteriis  debitusamplih-  ~- 
catur?  fihominumpietas& rcucrcntia,  lirchgionisardornouxdigni-  ~  \  £^ 

tamacccflioncmirabilius  &  magnihccntiusaugctur  ?  Prxrerei  an  no  $  h'».chry[oj!.inhom. 
manifefteatquc  liquido  Miflxanuquitatcm  profiu»ntuEatq;prxdicar,  l^CorwtK 
cum  cius  aducntitias  partes  &c  principcs  rircunftatias,ad  Pontificcs  Ma- 
ximos,primos&  antiquiflimosemnium  lingursatq*,  orecclebratosre- 
fcrunt  azy  mum  pancm  ad  Alcxandri  primi  dccrctum :  Trilagion  bcar 
torumfpuituum  ,  fcfacra  lintcolaquxfanaiffimxhoftixfubiiciuntiTr 
adSixtumpnmum :  Canticum  Angclorum  adTelcfphorum  :Caliccs 
aurcos  argcntcofvc atq-,  altcnus  folidioru  mctalli  ad  Vrbanum  pnmu* 
Symbolum  Nicxnum  ad  fummum  Pontificcm  Marcum^  Exomologc- 
iimindudhxmaDainafopnmovolunt   quodftctpoDulus  cumEuan-^  ^ 
gcliumpronunciaturab  Anaftafio,pacislibcrationcabInnoccntiopri-     *Z  'f  'u>  <  *7- 
mo\  Antiphonas,  Introitum,  Gradualc  a  Ccrlcftino :  vcrba  illa  Ky ric  c- 
lcifon,AUcIuya,&OrTcrtorium,aGrcgono  primo.Scrgiumaiunt  Agni 
Dci  compcllationem  inucxiflc.Lconcm  autcm  primum  fccretas  oratio- 
nesma<mampartcmexcogitaflc  :  quiomncsPonrificesMaximihicrSt* 
DTcmfuccc(rorcs,fapicntia&nonvulgarimorumcxccllcmiaclari,o- 


mn 


*miv>  v|u»...vp  ■  ■  i  ■  i      i  — ~     '  » 

ris  mtcrcapedine  puram  ,  etiam  ipfius  Caluini confcilionc ,  quod  (xr>c 
hattcnnsmonuimus  ,  finc  vlla  dothinx  mutationc  abiphs  Apoftohs 
traditx,etiam  vfqr,  ad  Grcgorium  Magnum,qui  oraculo  orbis  tcrrx,Pc- 
tnq,  folioprxfidcbatanno  Dominiquingcntcfimononagciimo^qucm  < 
paritcrCaIumus/^fl*wr^ 

quibus  cruiturargumcntuquod  mcoiudicio  liaud  facite  cjuifpiam  cx- 

pcdircpoflitatquccludcrc.  Ecclcfiapuratumcrar,ncq-,vllamin  ApO- 

llolorum  doftrina  mutationc  fcnfcrar ,  aur  quidquarrrviurpabat  1  Vcr- 

boDeialicnum  ,  cum  numcrati  pauloantePonn^svuarrucrcnrar, 

vt  Caluinusalhq^nouitix  rcligionis  magiftriconccdunt.  AtquiMiila  E/irVfiUn'. 

oninibusfuispambusinftruaa,corundcmaducrfariommcontcnionc 

ramcclcbracur:EftigiturMi(Tapuraarqucfan^ 

rcbgionccontinuovfurrequcntata,nccquidquamhabct 

Dcifitaduerfanum.  v  ^  • 

Et  quidcm  id  fatctur  Luthcrus  primo  hbr.Babylon.  vbiait  lc  libcrc 
confitcridoarinam  dc  MuTa  Sc  perpctuo  eiusvfuSanftorum  Patrum 
1Utomatc,^totiiismundiiudiciocomprobaru  Et Prxfetionc hbr.dc 4 

robat  Miflx  minimcflcaitrcpugnarcqiToldamtotlxcuhs,totquc 
&numclanffimorumautor,n««quc(bnn:nt,ls.  ^^^f^^^£fM 
uinus ait  libr.4.Inft»t.caP.i».  lcd cum  «rcus impictatc atqi  maleuolcn-  ^  ^  ^  y  vt 
tiaruerctimpotcntct ,  id  rotum  indxmonumprxftigiascontumeliole  ettJtttt  Ml^,m  CurA» 
fi.  Scd  idem  ipfi  obiicictur  quod  Luthcrus  libi  loco  citato :  An  tu  <$.  ^u»«»»«<»  'JP>  •*  m' 
lolZfyHi  numhaOcnusomncs  abetraucrunt  I  a.1totl^al.sfcjuUa^r(,^^«-W--»rr 


£/4  Ltber  111.  Ecctefa  Militantis  ^ 

tnffinem.  ftpnulopoft.  faitomnis  omnino  cognitio  ,  diuinarum  rerum  infcitia  triumphauit  ? 
lltis  eriov  itere  mjps  qut>  CurSan&os  appellas  qui  celebrauerunt  Miflam  ?  CurEcclefiamtum 
^rtint  t0t;4™°\i7!'^€'  puram concedis ?  curnullapiacdoclrinaemutationedeformatam 
pHt,\j4o  *cerdosluxthti-  confiteris?  curdenique  tibi  ipfi  repugnas  ?  Cyrillus  quitreccntispoft 
jiutncfrt ,  &  xltt  qui  in  Chriftum  annis  floruit, num  tam  ieiunus malcuoleriafuit,  tk totius  hu- 
flbI*tionsp*rttc:pAnt,  Deii  manitatis  religionifq-,  expers  ,  cum  catechefi^.mylragogicaMifltf  par- 
prcmerwur:  vdexptato*  tem ftpienti  orarione cxpofuit  ?  An S.  Arabrofius  vaticinabatur  & fure- 
fibt  Deumreconctltent.  ba^ lam  ante  milie  ducentos  annos,cum  lib.^.de  Sacramcnt.cap.^.ver- 
bnm  ex  verbo  Canonis  magnam  partem  exfcripfit  ?  Hebes  nimirum 
Augu  debon  perfcuer.c.  plumbeufq-,  fuit  Auguftinus ,  ille  omnium  qui  funtaut  fuerunt  in  difle- 
ij.  ^W.H^w^  rendoacutifli  nus,  eicgantiflimnsin  orando,  cumL4.de bonoperfeu. 
^ertr^Gr^  anvarcors  S. Cyprianus ,  aliud Ecclefue 

Vomwo  ^Tnofi  TrZ  decLls  at(l>  lumen> Cl1  m  exponens Dominicam  orationem,laudat  prxfa- 
pnceptu  fJw.irtbu,  mo  tionem ,  qua:  in  MiflTa  vfurparifolet?  Non  video,inquitErafmus,cur 
nitt>6>c.  Miflamvfqueadeoexecrenaur.  ConftatPfalmodia  quidiciturlntroi- 

Erafm  de  am*biUEc<lef  tus,Doxologia,precatione,facrisCanticis,recitatione  verborumPro- 
pheticorum  aut  Apoftolicorum ,  quam  vocantEpiftolam ,  recitatione 
»  Euangelii ,  profcflione  fidei  Catholic* ,  gratiarum  aftione  quam  vocat 
Euchariftiam  ,acreligiofacommemorationemortisDominica?:  Dein- 
»  defequiturpacisCln-iftianaefymboium,moxcommunio,rurfusfacrum 
»  Canticum&precatio.  Poftremo  locoSacerdostotumpopulumyelut 
?  infuamtutelam  receptum  Deo  benediftione  tradit  atq,  commendat, 
»  vtperfeueret  in  affe&u  pictatis  mutuacque  charitatis.  Quidin  his  non 
5  >  pium ac  vencrandum  ?  ^;/ 

Admittamus  igitur  potius,  omni  animi  demifllone  &  aftione  <*ratia- 
rum,  Patns  noftn  optimi  Sc  fuamffimi  teftamentum,  hec  controifcrfum 
atq;ambiguum  idrcddamusodioinfefto,  altcrcatione,*  vctcratorio 
genere  difputandi :  cernanuis eam  lubentes  cum  fan  Aiffimis  facris  ha> 
rcditatc ,  a  liafq^  omncs  tabtilas  malitiofa  rabulai  u  interpretatione  pol- 
lutas  rcpudicmus  ,  filii Dcicoipore&fangiiincpacatc&iucundafof- 
\  k™0™  P^mamur ,  qui  tanto  nos amorc  coplexus cft,  vt  cum  fc totum 
mu-abilicumnattirahumanacoiunai 
inauduoamonsa^ 

iacro(anc^Mifla:conhciant:  vriam  qux  ad  dodlrinam  fpedat  alte- 
ramcon/ccrationcm,Communionctcrtiam.  InprimaquxEpiftolam 
&  Euangchum  comprchcn4it , cft imitatio  Chrifti  Icfu  ,  qU1  A L  ftolo 

liis,  qui  ad  duimarn  mcnfam  acccdunr  ni„Jc  ^  t* 

!^0k°':S  lub  ,nU0luC10  &  '"«gumcntd  Sacumenti  dcdit  :  preccs, 
^^V;  gratiarum 


7V  Mtjpc  Sacrificio.  C6t 
gratiarum  aaioncs,bcncdi<aiones,cerimoni*,filii  Dci  xmulationc  ad- 
hibcntur^cuiusitcmprccationcsjaftioncs,  vcrba,qux  hoc  myftcrittm 
attingunt,atribusEuangcliifcriptoribus  xtcrnx memorix  (acris  mo- 
numcntiscommcndantur.Exqiubushocomnino  cohftat  facrofan&u 
&auguftiirimumhocmiftacarcanum,id  ipfum  efle  quod  Chriftus  in- 
ftituit,nihilquc  pcnitus  quod  ci  contraxium  fit  contincrc. 


QVOD  LIT.VRGIA 

ET  SOLENNE  AR^ 

SACRIFiCIVM  SIT  PROPI- 

TIATORIVM. 

^C"j  p  v  r  Lf 

i  V  m  diuinxScripturxnoui  Tcftamcnti  formam 
quandam  &:  dcfcnptioncm  nobis  antc  oculos 
t  liibiiciunt ,  omnu  m  cocomplcdhinturquxad 
1  vcri  facrificii  ordincm  atquc  apparatum  perrinct. 
Atquc imprimis  faccrdorii  non  cxtin&io  fcd  co- 
mutatiodcfcnbiruradHcbr.7.  TMiwkf*,  inquir, 
~dC.rdott;neceffcettvt  & legtt tramUtto  fiut.  Qm&r  " 
?  ccrdotioEuangclicoprxfuntrcligionis  admini- 
ftri  a  iuinmo  Vatc  lfaia  dclineantur,cap.<>!.&  66.  Votdutem  fdcerdotcs 
DpmtntvtCdbtmintmtmftriDetnoftrt.  Etdjfumdmexeit  tn  ftcerdotes  &  Leuitdt 
i/^i/Dtfwww.Pr^tcrcafaccrdotcsinquaqucciuitatcdiuinfApoftolifcn- 
tcnria&:  autoritatcponuntur.H«/wr«jjr*flirWi^tff^  Qrtum  vt  cd  qtude-  A 
funtcoriigd4%&conftttudifewciuitdtesfrabjteroiftcut& egodt/pofuitibt.  Altarc 
m/Eeyptocrc&umcumearcgioChnftianx  lcgis  fplcndoremcxccpir, 
quod  attarc  ca  mentc  qunplurima  in  confcqucntcs  xtatcs  prouidit  llai-  tfi 
ascap.19.  f*  dtetlld  ertt dltdrcDominitnmediotcrrd  JtlQftt  y&  tttulus  Domint 
iuxtd  termnum  etus  ertt  in figmemy5cc.  Alr  arc  itcm  in  vium  Apoftolorum  6c 
corum  qui  ab  iis  do6h  inftitutiquc  rucrantxdificatum  aquocxtcrio- 
mncsarccbanturad  Hebrxos  15  Hdbcmwaltdrc  dequo  edere  non  habent  fo- 
teftdtem  q  *t tJtrndctib deferutttnt.  4/frfre('"««r«^  )ad  ficnficium :  rCf«5s 
wf^/iadcdcndam  vi&imamin  altari  pofitam.Hw  eftcorfut  meum  quodfro 

Pfff  vobit 


Malack.i.x  i, 


66<f  Liber  1 U.  Uccleft*  Milkantis, 

vobU tradetur ,  Matrhari  16.  Luc<e  11.  Corpus quodpro  vobUdatur.  Apud do- 
dtorem  Gentium  i.ad  Corinth.11.  f*nguti  quipro  vobisfundetur ,  ait  diuinx 
fapientiae  oraculum  in  huius  myfterii  liiftirutione.oMrffio/wrtfludaicis 
facris  fuccedens,quje  in  mirabili  Malachie.  praeduftione  offertur  in  omnt  lo- 
w,apud  Danielem  ii.iugefacnficium. 

Ncgarinon  poteft,quin  Liturgiae  vox  pro  {acrtficio  capiatur ,  cum  a-' 
giturdepublicafun<5tioncfan6ta&augufta.  Arqui  D.Lucas prodit  A- 
poftolos  liturgiamcelcbrafte,Latinusnuerpresreddit  Mintftrantibus  au- 
tt>»f//»Do;»i«j,quxGi'3ecarum  litcrarum  fcientiifnnus  Erafmusreddir, 
CumfacrificarentDomino.  D.Paulusi.Corinth.io.Euchariftiamopponit 
Veterum  Gentilium  factificiis  &  Dci  altare  impuris  Dcemonum  iacris, 
fuofquemonetvrabftineantab Idolothytis,  nefasenim  efle  vr  diuino 
epulo  &  Satana:  opfonio  pafcantur.Eodem  ipfo  loco  felc  in  numero  fa- 
crificantium  reponit,  CaUx  benedicltonUcui  bentdiumus.noune  communtut» 
fanguim  Cbriftieft}  vbiLe&oranimaduerrernondicifiguramcommu- 
nionis  ,fedcommunioncm.Etad  Hebr.ij.vtriufque  Teftamcntialtaria 
inter  fe  componens,  Habemus  inquit,4/f<*r«  de  quo  edere  non  babent  poteftattm 
quttabernaculo  deftruiant.Qgo  ex  loco  perfpicue  deducitur  cap.4.emfdem 
epiftolae  non  agi  de  Leuiris  folum,verum  etiam  de facrificisEuangelicis, 
camitzCcribityOmnisPontifexexhominibusaffumptus prohominibus  conftttut- 
tur  tn  Us  qutfuntadOeum  vt  offerat  dona&  facrtficiapropeccatU.Atque  hinc  et^ 
sam  conftat  hoc  facrificium  non  modo  efle  quod  plurimi  concedunr 
AwvM^w&wTufc-n^  hoc  eft  gratiis  agendis  adotando  im- 
petrandoq;opportunum,verum  eriamw.''*?™^adexpiandum&  pro- 
pttiandum  accommodatum ,  quod  forre  haud  prebari  tlhiftmis  q-Jeat 
quamduobus  Syllogifmisqui  Seruatoris  hominum  Chrifti  perfricuis' 
veibis  nnuntur.  Omne  facnficium  quod  fit  d.luendi  criminis  caufa 

expiaroriumeftatquepropitiatorium^Eiichanftixvero  iacnhcium  ad 
kelera  diluenda  fuir  exhibitum ,  ent  igitur  expiaron  um.Propofirio  illa 
pnma  nora  &  dilucidaeft ,  alrerius  autem  veritas  inhis  verbis  perfpicue 

f  »<U«r,qna:nonrnodoad  futurura tempus  veiumctiam adprxfcnsi 


sre-> 


AlterSyllog,fmusefthuurt"mod1,Si  Eucharifti^fmaus  calixfundi- 

fepropne  expiationts  & propitiationis  lacrifictum :  atqui  falum  ™ftr 
parensChrtftusdixit  Hrc eft  cal.x  «^reffiunSKfi^ 
™coqu.provob.sfundetur:eftigiturEuclurift,£Ecal,xvcre  & Srie 
facnfictmnexpiatiomc&propinationis.  Atque  kociocoS.Si'W 
an,maduertend„meft,verbaipfa  Matthsi •  ffii?^°llflwie 
^«.Lucafmfleex  ^M^JfcZtfZ* 

fionexu 


T)e  Mtjfie  Sdcrifoiol  66? 

ficnem  fuppeditat.  Qupd  Chriftus  Iclus  in  Euchariftisinftitutionc 
f  errccit^id  propiriaronum  fuitiacrificium.  Atqui  iuflit  nos  idipfuma- 
gerc  quod  rccit  \  luilic  ergo  nos  facrificium  propiciacorium  conhccrc. 

Scd  ab  hac  difpucandi  iwbcilicacc  ad  SandorumPacrum  erudicioncm 
-conucrcamur. 

S.Dionyiius  Areopagira  qui  in  /Egypto  cum  Apollophanc  do&o  vi- 
roeoipiotcmporc  hicrac,cum  mirabiliscVinulicarafolisdcfcaiocon-  A8  17.34 
tigir,euangehidcindefplcndorca  D.Pauloilluminatus,mox  Achcnis  *****        fr.pr  no. 
rcnunciatus  Anciftcs.miilus m  Galliam  a  Clcmcncc ,  crcacus  Panlicniis 
Epiicopus,  ad  cxcrcmumChriftianxrcligioniscaufamorccacqucfup-  D"»)f 
plicio cfTc#us nacus annos  ccncum  &  dcccm ,  cum  Elcuchcrio  iimul  & 
Kuftico  ,anno  Chritti  ccnccfuno  vigciimo,  Euanfti  Papxnono,  Impc- 
racoris  Adriani  primo.  Magnus  hic  rccondtr*  fapicnria:  My  ftcs  de  Ec- 
clciufticaHierarchiacap^.DcSAcramcnro&facrificio  Euchanftiaelo- 
quens  ica  fa  ibic,Rcligiof  c  funul  &  vc  Pontificcm  dcccc  poft  facras  diui- 
norum  operum  laudcs  dc  (acriricio  quod  ipiius  dijgnicarcm  fuperaric  " 
purgac,dum  primo  ad  cum  clamac.Tu  dixifti :  Hoc  racicc  in  mcam  com- 
mcm#racioDcm.Eccodcmjpfocapicc,omncspropcc*nmonias  ,  qux 
ii\Nliflacadhibcnrur(acrificio,ca:lcftiorarioncprofequ^r,nimiium  o- 
rationcs,chus  &  odorcs,Pfalmoium  cancum^lcclioncs^manuum  ablu- 
tioncs,fymbolumpacis,iandin1inxhoftixfublationcmcV:adoracionc, 
communjoncm&iacramcuci  viurpacioncm.  Idcm  ctiam  difcrcc  pcr-  Y 
fcnbiturin  Liturgmillisquacuor,quas  Apoitoli ,  aucipforumdiicipuh 
adornarunr,qu^  agnofcj  admicciq-,  dcbcnt,cum  proptcr  lpfam  conccfta-  CUmens  pmttitn.ty.u  pmr- 
tam&dcmanuin  manumcradicam  ixculorum  omniam  opinioncm, t,m%  Confi  Aptfi.empu. 
cum propccrcrauiiTimasrarioncs Turnani  &: Gcncbrardi,quibus ha&e- 17 -^f  •  Ltt"rt  *om  l  * 
nusncmofoiid  (ati  r    it  ^^Siffit'         *'trttnfrtmk,  <jieAtil,tof 

n  J  \M  tT  k     /l  1  ■•  r    ^    .  '   .  :  firtmut  prt  EccUfim  tnm 

rnmaindigicacurMiiii  ApoJtolorumaurianttiPccn,cuiusmcminic  'tnamCmthoUm.  lum. 
Clcmcns.  Sccunda  cft  D.  lacobi  minoris  quam  agnoicic  Concilium  "CmgtxtHk  off<rtmmt  vt* 
OccumcnicumfcxcumquodConftanci  lopohcanum  cft  ccrcium  Can.  ntr**J*  M*' 'ft*'1  <** 
$i.Tcrua  D.Matchxombuirur,qux  verfaduabuslinguis  j£chiopiqa& ^ninm^^T^^^ 
Lacinacft  cciamnum  m  manibus  ,  illiindicum  nomcnCarbon  hoccft  i+m  ho1i«mtm*n  ( 
oblatio^uodHcbraicorcfpondet^Q  Miftahcftcnim  in  diuinis  fcri-  ^m^mnemfmniUm^u 
prurisidcm quodoblario.QuarcacftEuangchftac  Marcicuiusviusdiu-  &c*l  rem  fmlu.k 

riiliinc  celcbrarus  fuir  Alcxandriac.  Licurgia  Mcdiolancnlis  quamin- E  r 
icxudtimaS.Barnabaprimumvolunc,inftauracamdcindci  S.  Ambro-//^^  k  Unih  u^l* 
fio-,Illa jcidcm  quxaCappadocia,quarqucaSyrianomcn  habcr,  quarii  confcriptm.  O  Deus  re$.<§ 
aucorcmmagnum  Bafiliumcxiftimanr :  Conftantinopolicana  qux  au- mn9i &**,ncfirumhotrm 
rco  loaanis  Chryfoftomi  nominc  miignicur:  Armcniorum  Lirurgiq  hu-  Ucn*lt  9]>fa*'"»  intuoe, 
iufmodipiisprccarionibusrcfcn^ 

rum  Rcx  ,  aic  Diuus  Bafiiius  ,  ofTcrimus  tibi  vcncrandum  &  incru-  Mifit&AmronkfmrcrdLtu 
cntum  i.icnticium  pro  Ecclcfiis  ianclis  qua;  pcr  omncm  orbcm  ccr*  pmaficm ,  Dmmdk 

rarum  fparguntur.  Et  in  Sandi  Chryfoftomi  Lirurgia,  Tibi  of(cxi-f"l"'mti*m ■ z 
mus culcum  hunc  fpiricalcm  &c  lmmaculacum,  cc  fupphccsinuocamus,  %y**1  °*e' 

Pppp       \  mittc 


66f  Lib.l U.EcctefaMilttantis  v 

Liturgi*  EccleJhJEthiopu  mittefupernosSpiritumfan&um tuum ,  &fuper  oblatahxedonaatq, 
ajanfto  Matthdo.  Quando  propofita,huncpanem,pretiofum  filii  tui  corpus  effice,  Amen :  &  hunc 
facerdos  offert  hoftiamfu-  Calicem  pretioUim  fanguinem  Chrifti  Ies  v,&:c.S.Ignatius  haereiim  Si- 
monianorumnotans&Saturninorum  in  Epiftola  ad  Smyrnenfeslau- 
ciumAbT^  data  a  Theodorcto  Dialogo  3  .fic  de  vero  &  proprio  Euchariftix  facrifi- 

Noe  inArca,&  Abrahim  cio difputat,Euchariftiam &  oblationem reiiciunt,  quod negct  Eucha- 
fummitatemontU:  &He.  riftiamefle  carnem  Seruatoris  qui  pafluseftpropeccatisnoftris.Diaco- 
^^d^t^uM^l  &  nictiam Achaix  obitam conftantiflime mortem afortiflimo  AndreaA- 
oblaL^em^palptrcuU  m  poftolo  fcriptis  mandantcs  ,  eum  Proconfuli  ita  refpondifle  ferunt, 
templo(art£io,ficohUtione  Egoomni  die facrifico immacuUtum Agnum qui  facrificam eft,  &integer  &vi- 
meam ,  &  omnium  famu-  ut4s  perfeuerat  cum  vere  facrificatus  fit  &  vtn  carnes  e'm  manducau  ftnt  a  pa- 

lorum,famuiarumque  tua  ^.t 
ruofftrenttum  inmotofan  * 

cJotuo fufctpey& promeu,  &eorumpeccatUfitredemptio. 

Liturgta  EccUfi*  Alexan.  " S.Marco.Purga cor noftru ab omni inquinamento ,vt  cordepuro  &pura  confcientiate» 
bihoe  thymtamaofferamu*  in  odcrem fuauttatis,&  in  'emijfionem peccatorum  noftrorumt& tottu* popult ,  &c.  Per 
quem  offtrimm  rattonabile  &  incruentam  Xx^HU4>,feu  oblationem,hanc  quam  offerunt  ttbi  Dom.ne  omnes  gentes  ab- 
ortufotu,  vfcfoadoctafum,  afeptentrionevfqueadmeridiem,quiamagnumnomentuuminomntbmgenttbm,&in 
emm  loco  incefum  effertm  nominifanftotuo^&facrificium&obUtio* 

Clemens  Rctnanus  quem  Adiutorem  fuum  eximius  Paulus  celebrat, 
quemque  authore  Epiphanio  coryphaeus  omnium  Petrus  fibi  fucceflb- 
remdefignauit,hancattingens  materiamlib.(^ConftituTionum,cruen- 
ti antiquae legis facrificiiloco Deum aitin hac Euangelii luce  &  felicita- 
„  terationabile  facrificium &  incruentum induxifle :  quam  eandemfen- 
„  tentiam  alio  etiam  loco  profcrt:& in  epift.3 .Non  vtiquc miflas  fine  Epi- 
55  fcopiiufluquifquampresbyteroruminfuaparceciaagat.  Etpaulopoft, 
»  Qupniam in aliis locis facrificare & miflas  celebrare non licetmifi in his 
» in  quibus  Epifcopus  proprius  iuflerit  aut  ab  Epifcopo  regulariter  ordi- 
»  nato  tenente  videlicet  ciuitatem  cofecratus  fuerit.  Aliter  enim  non  fun t 
»  haecagenda,  necritccelebranda,docentenosnouo&:veteriteftamen- 
3>  to.Haec  Apoftoli  a  Domino  acceperunt  &  nobis  tradiderunt . 
S.Irenaeuslib.^cap.ji.Cfo^ 
nouam  docuit  oblationem  quam  Ecclefia  ab  Apoftolis  accipiens  vniuerfo  mundo  cffert 
Deo ei qui  altmenta nobispraftat.  Idem  ca.3 4.  potito  ab  Euchanftia  teftimo- 
55  nio  Chriftum  eflc  Dcum  confirmat,  Quomodo  inquit  coftabit  eis  eum 
53  panem  in  quo  gratiae  adtae  fint,corpus  efleDomini  fui  &  calicem  fangui- 

niseiusfinonipfumfabricatorismundifiliumdicant.Etfcquentilib.c.  :. 
»  i.carnisa  mortefufcitationemeodcmetiammodo  probat,  Quemad- 
33  modum  lignum  vitis  depofitum  ih  terra  fuo  fruftificat tempore,  &  era- 
33iiumtriticidecidensin  terram  &  diflolumm  multiplex  furgitperSpiri- 
33  tum  Dci  qui  continet  omnia,quac  deinde  pcr  fapiewtiam  in  vfum  homi- 
33nibusvemunt,&percipientiaverbum  DeiEuchariftia  fiant,  quodcft 
33  corpus  &  fanguis  Chrifti :  fic  &  noftra  corpora  ex  ea  nutritarefurgent  in 
fuo  tempore ,  &c.  Origen.  lib.8 .  contra  Celfum  fub  medium ,  Oblatos 
panesechmus>corpusiamperprecationemfaaosfanauiijquoddam& 


De  Mtjfx  Sacnficio,  ; 

fan&ificans ,  vtcntcs  co  cum  fano  propofito.  Et  alio  in  loco ,  Vidctur 
s  adeum  folumpercinere  oftcrreiugefacrificium  qui  fc  pcrpctux  dcuo-  \ 
.  uwitcaftitati.  . 

In  Nicxno  Concilio,quod  Caluinus  probare  fe  vchcmctiflime  pro-  ConciKNicrn.Uutyp^. 
ntetur ,  vt  quod  nihil  quam  puram&hmphccmdiuinarumhterarum  ,  ^«n/ 

intcrprctationcmcontincat ,  Adfan&um&magnumConeilium  (in- $m*fTf,$-nSmiej»'bm 
quiunt  Santti  Patres)delatum  cft,qualdam  cfle  ciuitates,in  quibus  Dia-  mt>»s  <B&ri%*?fy 
coniPresbyterisfandxcommiinioniscrariam  lar^iantur.  Ncc  regula  +*™™snf*^$*»'\ 
ncc coniuetuio  rradidit , vt  Diaconi  qui  oftcrcndi  lacrihcu  non  habent  J  ^  ^jj^ 
poteftatcm,faccrdotibusquiorTcruntChrifticorpus  porrigant.  Qup  fj^ffj^f J£w*j£ 
vno  in  loco  pauciflimis  verbis  &:  Euchariftiaefacrificium ,  cVcorporis  nirf-***3'*''»* 
Chnftiprxfcntia,ckfaccrdotiipr^rogatiuacxccllenfqucdignitascxpri-  ymi*  £«J 
mitur.EtintcrConftitutioncsquarinterhuius  Conciln  fragmentarc--  l^Z^Z^TS, 
penuntur^c  fupino  humiliquc  animo  ad  pancm  ck  cahccm attcnda-<  m^H9jmSm  in*  m  rtt 
musquxinfan«fbflimahacmcnfaproponuntur,fcdaltamcnte  atquc"  ^,^^        tm  cv^- 
crcfoagnumDciineadcm menfaiaccntcm  fidccxiftimcmus,Agnum*4 
qui  tollit  pcccata  mundi,  finc  ma&ationc  a  faccrdotibus  immolatum:" 
nofque  vtrc  prctiofum  cius  (anguincm  cerpufque  fumcrc  idq-,  facrum" 
cflepignusatqucfymbolumrclurre&ionis  noftr*.  Eufcbius  lllorum** 
tcmporumxquahscumrcsgcftasin  Concilio  Hierofolymitano  hifto- 
riarum  monumcntis  prodit  quod  fub  magno  Conftantino  fuit  cclc- 
bratum,  Aliiinquit ,  mcxucnusfacrifiais&myfticisconfccrationibus 
<huinumnumenplacabant,&c.  .  ^ 

Hicrofolymitanus  Cyrillus  catcchcfi  j.myftagogica,Dcum  bcnignif-  4< 
fimum  oramus  vt  iupcriila  propofita  fanftumSpiritumcmittatvtpa-tt 
ncm  quidcm  faciat  corpus  Cnnfti,vinum  vcro  fangumcm  Chrifti.  O- 1  - 
mninocnim  quod  attigcrit  Spiritus  fanctushoc  fan&ificatur&  trani-  f< 
mutatur.Dcindcvcropoftquam  confcdbim  cft  illud  fpiritualc  facrih-<4 
cium ,  &  lllc  cultus incruentus  fupcr  ipfa  propitiationis  hoftia  obfccra-  J  - 
raus  Deum  pro  communi  Eccleharum  paci.  Et  rurfum ,  Rogamus  om-  4< 
ncs&hocfacrificiumtibi  offcnmusvt  mcminenmus  etiameorumqui  t< 
antc  nos  obdormiucrunt :  pnmum  Patnarcharum,Prophctarum,  Apo-  4  € 
ftolorum ,  Martyrum ,  vt  Dcus  orationibusillorum  &  dcprecationibus^  & 
fufcipiatprcccsnoftras.  Dcindcpro  dcfiinrtsSan&isPatribus  &Epi-4< 
fcopis.  Dcniq-,proonmibiisoramusquiintcrnosvitafUn6bfunt,  ma-^  - 
ximum  cflc  crcdcntcs  animarum  niuamcn  pro  quibus  oftcrtur  precatio,  €< 
{andbilhus&trcmcndi  quod  in  altanpohtumcftfacrificii.  Et  paulo<4 
poft,Pro  dcfun&is  prccationcs  adhibcntcs  Chriftum  pro  noftris  pccca-  4t 
tis  matflatum  offerimus  vt  5c  nobis  &c  illiscum  qui  cft  bcnignillimus^ 


pro 


S.GrceoriusNazianzcnusorat.  j.quxprioreftinlulianum  ,  Mantts 
fuafprophanat.vtnimtrttm  m  ab  tncruentofnnfictoperquod  nos  Chrifto  tpftufaue 
pjutomb*  &  dtuinitatt  communtcamus  tlutrtt  ac  repurgaret.hcm  mrlus  poltc- 
no-clnucft  Soniamdraiipuro&tncruento  facrtficto  nomtn  habentes.fceUfto 
<  '  ?j>pp    3  fangntne 


'70        Lik  fft.  Ecclefa  Mtitkntu,\ 

fanguitttCtntamintbunt.Vei  fceleftum  fanguinemGenrilium  factifieiain.- 
telligit,quornmcruorc impius Iulianus  Chriftianorum aras  iiimmaco- 
tumelia  rcfperlerat.Idem  brat.  funebri  in  laudem  patris  fui ,  ait  pium  il- 
lumvirumcumingenti&continuodolore  vrgeretur,  ex  fola  Liturgia 
vim&roburatquelaxamentumconcepine,quo  tcmpore  morbus  tan- 
quam  edido  &  impcrio  fugatus  fe  fubducebat. 

IlluftrisEpiphaniusinepiftolaaadloannemHicrofolymitanum  Cy- 
,  rillifucceflorcm  quam  dodiflimus  Hieronymus  larinam  fecit,apud  illu 
fe  excufar,quod  Presbyterum  quendam  confecrarit,  coa&us,  ob  maxi- 
mam  religioforum  multitudinem  qui  in  illo  Monaftcrio  degebant ,  ne- 
.mmemq;habebantquiSacramentaipfisadminiftraret,quodS.Presby- 
teri  Hieronymus  &  Vincentius,inquit:propter  verecundiars  &  humili- 
tatcmnollent  debitanomini  fuo  exercere  facrificia,  &laborareinhac 
•  parte  minifterii,qua:  Chriftianorfi  precipua  falus  eft.Que  vcrba  infignia 
„  omninoiunt,&acandidisLectoribusanimaduertenda.  A.#eusChry- 
„  foft.Comment.ini  adCor.hom.i4.Hicveroineo  quodeft  longe  ad- 
„  muabdius & magmficentiusfacramjconftituit operationem,  vt qui &i- 
"  Vl"11]11^ antfacr,ndum.Scpro ccedebrutorumibipfumofFerniuiru.Et 
hb.6  de  facerdot  Ctim  autem  ille  ( facerdos )  &Spiritum  S.inuocauent 

„  lacrihciumqueilludhorroreacreuerentiapleninimumperfeceritcom- 
^mum omnium Domino  manibus  affidue pertraftato,qiia:ro  ex  te  quo- 
„  toilluminordinecollocabimus;Ethom.2i.inA<aaApoft.Nonfimpli- 
„  c.ter minnter elamat  pro  his qui  defundi  funt in .Chrifto , & pro his  qui 
„  lilorummemoriam.faciunt.  No;i  Diaconuseft  qmtalemillamvoccm 
„  emHm,(ed fp.ritus  S.donum inquam.quid d.cis  >  ln manibus  eft hoftia, 
"  trr^l^  ThlnC  ordinata'a^»nt  Angeli,adfunt Archan' 
„  geh.adeftfilmsDei.Idcmhom.j.inep.ft.adPh.lippenf.Non  fmftraab 
„  Apoftohsiancitumeftvtin  celebratione  vcneranaorum  mvOcnorum 
„  memonahat  corum  qtuhincd.fccflerunt.  Nouerunt  .ll.mulrumhmc 

emolumentif1en,mult.fivtiliratis.fta„cefiquidemvn.uerfopopuloma- 
„  ™mc«loscxtcn^^ 

„  h  IO,quom0doDeumn0nplacarcmusproiftisorantes.Piirereahom. 
„^i.adpopuhuuAnt.och.Dumproferturfaaihc.um&Chriftus.mmo- 

„  fiue.IlamPau!us,f.uecuiufuismcritificerdosorTerat  eademcfton  t 
^d.t.pieCb-.ftusd.ic^ 

„  tanunOtanone i7  in  Epiftol.adHcbr,os,Eundcm  fempelXunus 
„  non nunc qmdem ahumled  lcmpereundem.QUamobrem ,1 Lft  C 
„  cnfic.um  proptcr  hanc  rationcm.  (koniaS    LT  a 

,  docrg0mult.sinlocisoblatusvnumeftcorpus?&uon^ 
,,  ua  etiam  vnumcftfacrincium.  V  mUlta  corP 


ora, 
Impc- 


Mtjfa  Samficios*  67 1 

Impcrator  Iuftinianusaif  facerdotes  omncftudiumomnemqueco-  t»flinimp.cMEpifcop & 
jptationcm  cnca diuinam  Liturgiam  & rcs  Ecclcfiafticas  confumcrc dc-  c!" 1  4t<  n 

^^ycldonauoncmvclpcrmutationcmconcLhcrc^vbialtarccftcol .*ffi5E 
locatum&tacraMiila  rada.  Etitcrumcapitali  Ripplicib puniri  iubct, 
qui  diuina  my  ftcria  conturbaucnt  vcl  cclcbrare  prohibucnt. 

Pana  omnino  tcftimonia  6c  autoritatcs  intcr  Latinos  repcriunror*  TtttulUMcuU.focm.<.n."< 
crrulhanusdccuku  fceminarumdifputansnunquamdomo  cgredi*- 
dum llhs  ait  mfigraucs  fcnafquc  ob  cauias,  vt  cum lmbccillis  aliquis  vi-  {dtm  MjSrat>ui ,  x 
fitandus,aut  facnhaum  offcrtur,aut  Dci  vc^ 

loco,  facnhcam'  mquit  pro  falutc  Impcratoris  fcd  Deo  noftro  &  ipfius.  <  « 

Etrurium,Nonpcrmittiturmulicriin  Ecclefia  loqui,  fcd  ncc  doccrc,  " 

ncctmgcre^nccoffcrrc^nccvlUusvirilisncdumiaccrdocalis  officii  for-  u  £p 
tcmhbivcndicare.  u 

S.Cypnanus in  Epiftolaad  Cealiumjcfus  Chriftus  facrincium Dco  **#*U i  t^fiuap^ 
°btuht  A' obtulit  hoc  idcm  quod  Mclchiicdcch  obtulcrat  id  cft  pancm  " 
&  vinum fcdicctfuum  corpus  &  fanguincm.Et  infra aduerfus  Aquarios  * 
quiaquavinibcovtebanturin  Eucharirtia,  Vnde  apparct  ianeuinem  u  ' 
Chnftjnonoffern  hdcfitvinumca!ici,nccfacrinciumDommicumle-  * 
gitima fanftihcationc cclcbrari ,  nifi oblario  &facrificium«oftnun  re-  ^"  j 
Ipondentpallhoni.Etin epift.ad Ch i um  cV nlcbcm  Furnitanorum,Epi-  %tm0t**4 


p  orcsnoltorchgioIcconhdcrantcscV  (alubritcrprouidcn- 

tes ,  cen  tucrunt  nc  quis  fratcr  cxccdcns  ad  rutclam  vcl  curam  Clcricum 
nominarct :  ac  fi  quis  hoc fcciflct ,  non  orfcrretur  pro co,ncc facrificium  " 
pro  dormitione cius  cclebrarctur.Ncquc  cnim  apudaltarc  Dei  mercrur  - 
nominariinfaccrdotumprccc,quiab  akan  faccrdotcs&  minill*osvo- 
hiitauocare/ 

S.Ambrofiuslib.j.cpi(l53.Egoramcn  manfi  in-muncre ,  Mirtamfa- <C 
ccrccccpi.  Dumoftcro,raptumagnouiapopuloCaftulumqucndam, 
quem prcsby tcrum dir.rrunr  Amani ,  huncin  platca  offcndcrant  tranf-  * 
cuntcs.  Ainanftlincflcre^orareinipfa  oblationc  Dcumca-pivt  fub- 
«eniret.IdcmCommcntariisinPfalm.38.  Vidimus  principcmfacer-" 
dotumadnosvcnicntcm,vidimus^audiuimus  offcrcntcm  pronobw 
fanguinemfuum,  fequamur  vt  poftumus  facerdotes  vtoftcramus  pio  H\ 
populo  facrificium, etfi  infirmi  mcrito , tamcnhonorabiles iaccrdotio,  * 
quiactfinuncChriftusnonvidcturorTcrTc,tamcnipfcoftcrtur  in  tcrris 
quandoChnfticorjusofTcrtur,imoipfcortcrrc  manifcftatur  innobis 
cuius  fcrmo  fan&ificar  facnficium  quod  offcrtur.  Et  libro  quarto  de 
Sacramento  OfFcrimus  tibi  hanc  immaculatam  hoftiam  ,  rarionabi-  " 
lcmhoftiam,incruentamhoftiam,huncpancm  fanftum  Sc  cahcemvi-  ** 
txxtcrnar,  u 

OptatusMileuitanusdefurcntium  Donatiftarum  infolcnriapetula-  " 
tiaqj  cxpoftulans  qui  aras  fubrucrant  &  nciaric  conunucrant,Qujd  vos  " 

offcn-.-- 


+j 2  Lib.  U I .  Ucclefi*  Milttantis 

;>  offcndcrat  Chriftus,cuius  illic  per  certa  momenta  corpus  &fanguis  ha- 
bitabat^QuiclvosofFendiftisetiamvosipfivtillaaltana  frangeretis  m 
"  quibus  ante  vos  per  longa  temporum  fpatia ,  (an£te  vt  arbitrabamini 

„  obtuliftis?  .  _ 

„  D.HieronymusCommentar.  inepift.ad  Titum,Silaictsimperatur 
„  vtpropterorationcm  abftineant  ab  vxorum  coitu :  quid  de  Epilcopo 
„  fentiendumeft,quiquotidiepro{ms  populique  peccatis  illibatas  Dco 
„  oblaturuseft  viftimas?  Etpaulopoft^Tantumintcreftinterpropoiitio- 
„  nis  panes  &corpusChrifti,quatum  inter  vmbram  &  corpora,intenma- 
„  ginem  &  veritatem,inter  exemplaria  futurorum  &  ea  lpfa  quz  per  exem 
„  plaria  przfigurabantur.Et in  Epift.  i.  aduerfus  Vigilantium ,  Male  raqt 
„ergo  RomanusEpifcopus  ,  qui  fuper  mortuorum  hominum  Pem  & 
„  Paulio(Taveneranda,(ccundumfepuluifculum,orTert  Domino  facrih- 
„  cia,&tumuloseorumarbitratur  altaria.Etlib.j.contraPelagianos,  fic 
„  docuit Chriftus  Apoftolosfuos,  vtquotidie in  corporisilliusfacrificio 
„  credentes  audeant  loqui,Pater no fter  qui  es  in  coelis.Et  epiilol.i  5 o .  Do- 
„  minus dedit  nobis  panem  veru ,  ipfe  conuiua  &conuiuium,  ipfe  comc-, 
„  dens  &  qui  comcditur,illius  bibimus  fanguinem  &  fine  ipfo  potarc  non 
„  poiTumus,&quotidieinlacr>ificiiseiusdegenimine  vitis  vera:  rubentia 

„  muftacalcamus.  f  *. 

„  S.Auguftimis lib.de  origine animac de iis  agens  qui  fine  baptifmo  vi- 
„  tamcummonecommutarunt,Saluafide  Catholica  &  Ecclefiaftica  re- 
*»  gula,nuilarationceonceditur,vtpro  non baptizatis  cuiuslibetsetatis 
hominibus  offeratur  facrificium  corporis  &  languinis  Chrifti.  Et  lib.  9 . 
Confeifion.  CumofFerreturprocafacrificiumpretii  noftri,  iamiuxta 
fepulchrum  pofitum  cadauer,&c.  Et  cap.i  3  .pro  Monica  parente  fua  o- 
ransmultisanimisabeiusab  hac  vita  migratione  ,  Illaimminente  dic 
reiolutionis  fuse  non  cogitauit  fuum  corpus  fumptuofe  contcgi,  aut  co- 
,>  diri  aromatibus ,  aut  monumcntum  ele&um  concupiuit,aut  curauit  fe- 
„  pulchrum  patrium,non  ifta  mandauit  nobis ,  fed  tantummodo  mcmo- 
„  riam  fui  ad  altare  tuum  ficridcfidcrauit  ,cuinullius  dieipratermiifione 
v  feruierat , vnde  fciret  difpenfari  vi&imam  fanctam  qua  delctum  eft  chi- 
„  rographumquodcratcontrarium  nobis. 

„  Idem.tradamdch2erefibus,i€riam  ab  i£rio  quodam  funt  nominati 
„  quicumefletpresbyterdoluiffeferturquod  Epifcopus  non  potuit  or- 
„  dinari,&  in  Arianorum  haerefim lapfus propria quoque dogmaia addi- 
„  difle  nonnulla ,  dicens  orare  vel  offcrre  pro  mortuisoblationem  non 
„  oportere.Et  lib.io.contra  Fauftum cap.ii.Nulli  martyrum  fcd ipfiDe(r 
„  martyrumfacrificamus,quamuisinmemorias  Martyrum  conftituanuis 
„  altaria.Quis  enim  Antiftitum  in  locis  fan&orum  corporum  afliftens  al- 
„  tarialiquaododixit,  Offerimus  tibi  Pctre  aut  Pauleaut  Cypriane?fed 
„  quodoffcrtur,offertur  Deoqui  martyres  coronauit.Etinfra,Saaificare 
„  martyribusdixi,nondixifacrificarcDeoin  memoriismaityrum:  quod 
„  rrequentiffimefacimus,ilioducaxatrituquofibifacrificari  uoui  Tefta- 


mcnti 


Dc  Miffx  Samficio.  *n 

mentimanifeftationcprxccpit.  Prxtcrcaidcm  iinairtimusDo6torlib. ( 
io.dc  Ciuit.Dci cap.20.  Pa hoc &  Saccrdos  cft  & otfcrens ipic  &c obla- ( 
tio, cuius  rciSacramcntum  quotidianum  cflc  voluit  Ecclciix  iacrificiu,  ( 
qux  cum  iplius  opitis  corpus  lit  icipiim pcripfam diicit otFcrri.  Et  lib.  1 
17. cap.10.  Huius vcri facrificii multiplicia  variaq;  (igna  cranr (acrificia  1 
prifcaSan&orum,  cum hoc  vnum per  multa  fig'<rarctur,tanquam  mul-  ' 


tisvcrbisrcsvnadiccrctur  ,  vt  finc  faftidiomultumcommcndatctur. 
Huic fummo vcroqj  facrificio  cunila  facrificia falia ccflcrunt.  Itcm lib . 
n.cap.8.  vbi  dc  loco  fpcchis  atq;  laruis  infcfto  mcminit ,  Pcrrcxit  vnus  1 
prcsby  tcr ,  obtulu  ibi  iacrificium  corpons  Chrifti ,  orans  quantu  potiut 
vt  ceiTarct  illa  vcxatio ,  Dco  protinus  mifcrantc  ccflauit.  Idcm  ctiam  dc  1 

Lco  cpiftad  Diofcoru  morcm  attingcns  Alcxandnx,vbi  tantum  quoqi 
dic  facrificium  vnum  ficri  conilicucrar ,  Ncceflc  cft, inquit,  vt  quxdam 
poputi  pars  fua  dcuotionc  prmctur,fi  vnius  tantum  Miilam  morc  ierua- 

tcndis,ne difputatio  Lcdorum  f aftidio  adhxrcfcat.  Ficri  vcro  non  po- 
tcft,  vt  hxc  tanta  nubcs  tcftimoniorum,  illius  animo  vclut  folo  fubic&o 
incumbat ,  quin  aliquando  tam  pcripicux  vcntatis  cognitionc  mollia- 

yt#iiklrtWTrigifiirinipiiiiiii  1111H  lm  vnqmmi  ninffi  rrli^innrm,  qur 
nonccrtashabucrirlcgcs ,  adniinamcnichominipropolitas,  &vicif- 
fim  hominis  obfcruannam  aducrfus  Dcum  rcrum  omnium  opificcm  &c 
parcntc :  nullam  ttidcm  ln  qua  non  homini  numcn  conrulcnt  bcncficia 

gubcrnantiomniaDcolatnxcultus  cxhibitus  ,  qucm  nominamusSa- 
crificium.  Fatcamurfccundo  facrificialegistumNaturxtjm  Moiis,in 
huiusmyftcniluccabolita  6c  pcnitusinobfcuratafuillc  ,  cuiustantum 
adumbrarioncmcontincbant.  Chriftumcmoriiamaninumq-,agc- 
rc non  poflc,  cum  fcmcl  tantumrufo  c  vcnis  cruorc arquc  vndiquc ftil- 


lantcfcfcobrulerit.   4.  Loco  Lcgis  tanguiuc  largcafHu 

tcftificandx  picrati  folcmn  inorc  fundcbant,EccIciiam  ( 
(e  modo  vndiquc  puram  cx  innoccntcm  ,  ccrlciti  quada 
t-i^fi,-<agn    ,—  >•  1  :      '!i*v  ••  nco-  in  Rantifino  rciocnrat « 


int.  6.  Inftatu&condiuoncNouiTc 
xura  ordincm  atquc  apparatum  Sacnfi 
fyfft  In  natura  huias  myftcrii  non  luc 


Hrtg  Nyjfprat^de?™ 
LhrtHh 


074'  Liber ULS cclcfia  Mdkmtts 

oonditionemSacramenti quam Saaificii:  eiuscircumftantias & adiun-* 
6ta,  aequeSeruatoris  voluntatem  in  vtroque  inftituendo  dcmonftra- 
re:tamapta  atqueopportuna  eius  cfle  vcrba  ,  advidtimamfignifican- 
dam  quadmmoletur  ,  quamadeibumexprimendum  :  &proinderron 
minusrationemSacrificiiin  co  quamSacramentiiudicari.    8.  Inrcli- 
gionis  ftatu  ,  quiperpetuum  fcedus  cftatque  ccmmercium  hominis» 
cum  Deo,  hinc  exuberantc  diuinitus  gratia ,  hinc  delatis  hominum  ftu- 
diis  atque  officiis,non  requiri  magis  vt  a  principe  rerum  Deo  Sacramen- 
tatribuanturadrpargendadiftcminandaquebeneficia  ,  quamvtmcri-r 
tusabhtDminibuscultuspio  facrificio  beatiflimae  ilii  mcnti  reddatur^ 
9 .  Cum  vfus  atquc  inftitutio  Sacrificii  ad  naturas  legem ,  non;modo  acV 
Mofis  conftitutiones  faudtionefque  pertincat,rem  tantam  minime  fub- 
latamaliberatorcgcncris  humanifuifle  ,  fednouaefan&itatisacceffio- 
nccumulatam.  io.  Sacerdotiumminimeabolitum&:extinftumefler 
fedin  formana  longe  prseftantiorem  immutatum,  vt  fcribens  ad  He- 
braeos  Ecclefue  rnagnus  Doctor  fignificauit..  n.  Quemadmodumra- 
tio  &  natura  Sacramemorum  i  ta  co  mmutata  foit,  vt  in  vtraque  Iege  Sa- 
cramentinomenretineretur-,  ita  formam &coHditionemSacrificiific 
mftauratanvinterpolatamque  foifle  ,  vt  Sacrificium  vimfemperfuam 
diuinicuItusfupremiquehonorisGonferuct.  n.  Vtcultraolimfiebat 
circuncifio ,  &  nunc  Baptifmus  Dtfi verbo  cum  elemento  coiuncto ,  tar 
menvtroque  Sacramcntivim  obtinente  :  ita  legis  duriinmx  facrificiu 
gladio  fui  fle  pcrfe&urn,  Ecclefia*  vcrofacrifteium  Verho  Dei  perfici,  v- 
rroquc  veriflimi  ficrificii  vim  nomenquc  obtincnre.    13.  Fateamur 
Verbidiuiniefficientiampoflefaccre  ,  vcAgnus  Dei  Gtprefensoffera- 
turque adaram ,  non autem  vtin  cadem  madtctur  vel  vt  e  venis  cruor er 
ducatur,  cum  diuinitasimmortalitatis  iddorco  lmpediat, eumque prc* 
indcnoftrumefle  Ifaacuminaltariquidemco-llcrcatum^nonautem  im*. 
molatum  ,  rubum item ardentem  non  tamen  flammis hauftum  & con* 
fumptum.    14.  Nonfecus  ac  de  hoftiisveteritHis  quxannuofolenni 
pro  peccatisofFerebantur  ,  altcra  mimmc  iu<;ulabarur ,  fedincolumi* 
perfcdtofacrodimittebatur,  agcbaturqueindefcrtum  ,abvfupropha- 
nofeuocata  :  ficin  hocmyfterioimmolationemcfleqtiandamabfquc 
oede,  manducationcm  fme  confumptionc,  facniicium  vcrum  &  perfe- 
aumfmevllofufocruore.    15.  Quemadmodum  vnumbeatiilfmum 
m  ccelo  numen,  &  obiedhim  eft  Ccelitibus  ad  comprehendendam  felir 
atatem  propofitam ,  &  fpecies  quailli  ipfi  diuinitatem  contemplantur 
confimm  modo  Ghnftum  Iefum  &  in  tcrris  obicftum  efle  quod  demi£ 
JifljmeGhnftianivenerantur ,  &  hoftiamquaeandempoflintrelieio- 
fiflimecolere.  QuarevnaomnescumS.Gregorio  Nyfleno  concluda- 
mus .  Arunofacrtficnwodofua  cXtftoftnont & ^m^rMiomp^uupaUmp^ 
t^okntum^ 

fimul&  Agrm  Da.  ^h*M«to  l  Quumfuum  wfJd tmdtnduw  & 

"  Qraculum 


De  Sacriftcto  MelchtfedecU. 


oracuium  quod  Eccleiix  vniuerfx  nominc  pronunciauitin  Epheftno  Concil.  F.phcf  imprciT. 
acumcnico  Concilio ,  In  Ecclefiis  iandum ,  vtuiricum ,  &  incrucnruin  Hacklbcrg  toni.j. 
lacnhciumpcrhcimus,  minimccrcdcntcs  id  corpusnuodintucntibus  •  #    *    •    -  •  » 
obucuureRcvmusahcuiushominisxrorpusfimilisnobis ,  ncfyprctio-       nxSfa  $v<ri**  , 
rumitemfanguincm  ,  (cdaccipimus  vtpropriuuicorpus&fanguinem  \ns  r 
diuini  Vcrbi ,  quod  omntbus  vuam  largituc.  *¥  *#;r*  r*rAf*  mr *ftx  ™< 

S  ACKIV  ICIV  M    MELC  HIS  EDE  C-i:i^Mi^J^^ 
jirx  Cbrs/ttana  auguftique  Sacrtfictt  adumbra-  c>«^it^w  x,pV. 

.Uonem  futffe< 

Vavvt  L7* 

Hilo  IuiLcuslibr.de vita  Abtahamiicribit,  Mclchifc-  Philo  6c  viea AUaiumi. 
dcccmSolymxRePcm  cum  magnum  illumbcllarorcm  w»WM«ia8>i< 
Abrahamum  vidifJcr,  fuioChodorlahomorcfpoltisau- 
dtunwi&orcmqvredcuntem  ,  inccclummanusfuftuhf- 
ic,voriscvgratulattonctriumphantcmpro(ccutum,nU' 
mimprcccspro  cius  fclkicatcvoraqucobtufift  ,  fcperfcftoingraria- 
tuma&onciniacnricio  ,  cundcm  cpulocum  fuisomnibuscxcepiilc. 
Doc^tiTimu^Hicronymusadditidabcofadhim  codem  panc  atqucvt- 
no  qux  numini obtulidct , quod ctiam diluctdc anir/ aducrti  cv  cogno- 
ici  poxcftcx  ipftus  Mofts  Commcnrano  ,  itacnim  m  Gcncli ,  At  vcro  " 
Mcichiicdcc  Rcx  Salcm  profcrcnspancm  5c  vinum  ,eratSaccrdos  Dci  Mf>#.r.A* a  £*- 
alnflimi ,  benedixit  ci &c  ait :  Bcnedichis  Abram  Dco cxcclio ,  qut  crca-      l&Jifa *»nr. i  Jnh 
uitc«lum&tcrram,cV:bencdidhis  Deuscxcelfusquoprotegcnteho-"       "^f^S'*  1 
ftcstnmanibustutsfunt.Etdcditcidccimascromnibus.  Exquibus^  *  e** 

fattsapparct ,  cxaminatadtligcntiustotuis  loci.fententia,  nondcpro- 
phaao  communiquc  panc  agt :  quod  cum  Ioanncs  Caluinus  6c  Kcmns 
riiisanimaducrriflcntGrxcapcructrciuiu ,  Hebrxacorrupcrunt,  n 
tam  vcrborumcoromutationc,  quaimnauclitainterprctarionc,  pnrtim 
quidcmparuculam^quaScptuaginta  vii  funt  copulatiuaconiunctio- 
ncreddcntcs  ,  partim  non  animaducrtcntcs  vim  llliusaccentusqucm 
HebrxiSophpafach appcllant  ,qiu  pcriodum  circunfcribcns  atq;  tcr- 
minans  vcriu  18.  nonpcrmimtvt  iacnhcium  Mclchiicdccisadcatan- 
tum  vcrbarcfcrantur,  quxproximc  \c1fux9.  ponunrur  Bcncdichis  A- 
bram  Dco, fcd  rcmittit  potius  ad prxccdcntia ,  vbt panis  &c  vmi  oblatio 
cxpnmuur.  Scd  quo  ipc&ant  uupia illadiucrticulapcrridixqtic  plcnif- 
iima  t  cum  :am  fxpc Chnftus in  diumis  oraculisnon modo  Sacerdos  in 
pcrpctuum  appclktus  fucnr,vcrum  crum  fccundum  ordincmMclchi- 
fcdccu?  Jurauit  Domtnsu  .aitrcgmVatts  &ttonpcemtebttytues  ^acerdosin^ 
tcrnum fecunium ordinihlehbifedtcis ,  quod  bonus  rcligionis  magiftcrPau- 

Q^qq    x  lusrc. 


Ttt 


*76 


Lib.  111.  Ecclcfi<e  ^Militar.tiSy 


titb.^t.  &6.2C.I.  &j 


lus  repctk  ad  Hebrxos  cap.$.6.$c  y.ciuus  initium  hoc  eft ,  Hicenim Mel- 
chifedcch  Rex  Salem  Sacerdos  Dtifummi ,  qui  obuiautt  Abrah<eregrej[o  a  cade  re- 
gum  &  benedixit  ei}  cui  &  decimas  omnium  dtuiftt  Abraham  iprimtim  quidem  qut 
merpretatur  rex  iuftiiu ,  deindc  autem  &  rex  Salem  qttod  eft  rex  pacisfine  patre  fi- 
nematre^finegenealogia^  nsqueinitttim  dierum  nequefinem  vit±  habens,  afiimila- 
m  autem  Ftlio  Dei  manet  Sacerdos  in  perpetuum. 

Do&ores  HcbraeorumliueRabbiniqui  Chrifto  mulrisaeraribusfu- 
perioresfuerunt ,  rem  itaintelligenriacomplexifunr,  cVdilueidaora- 
tione  declarauerunt  :  Nam  in  hbro  Berefcit-Rabba ,  haecR.Samuelis 
verbarcperiuntur  in  cap.i^.Genef.  Sacerdotis  functionem  adhibuit, 
facrificabatenimpanem  Sc  vinumDeoSan&o  &  Benedi&o.   R.  quo- 
quePhineesiniS.Numeior.Omniajinquit^SacrificiaremporeMeilix 
cfledeiinent  ,  facrificiumautempanis  &  vininunquam  defmet,  VI14. 
Genefeos  dicitur  ,  Melchifedec  RexSalemobtulirpanem&vinum. 
Nam  Melchifedec hoc eft  Rex Meflias  in  victimis  ab  hominum  vfu cx- 
rerminandis  facrificium  panis  &  vini  excipiet ,  vt  Pfalmo  centefimo  de- 
cimo  perfcribirur,Tu  es  Sacerdos  in  acrcrnum  fecundum  ordinem  Mel- 
chifedec.  Et  quidem  vulgo  Rabbini  omnes  de  magno  &  arcano  hoc 
Melchifedecis  facinore  difputantes  id  vocant  Minchah  &  Refchec  hoc 
eftoblationem&lacrificiumincruentum.  Galatinusipfas  eorum  fen- 
tcntias exfcribit  libr.10.de arcanis fidei cap.5.6.  &  7.  quod Lyranus ct- 
iam  in  cap.i 4.Genefeos  animaduerrir.  Ad  cxrremum  Graca  ipfius  loci 
Sepruaginra  Inrerpretum  verfio  diligentius  expendatur  ,  conftabk  ro- 
tius  fen  tentia:  vis  quam  eo  fenfu  Paries  omnes  expofuerunr. 

Clemens  AJexand.lib.Srromat.  cap.%.Salememmpaxexponitur,cuius 
Scruatom  fterRtxdefcnbitur  ,  quem  dicitM3feiMelch:f:decRex  Salem  SacerSos 
Deialtifttmi,quipanem&vinu?Hfancttficatumdedn  nutnmentum  tn  typumEu- 
„  charfiu.  EufebiusCxfanenfislib.5.cap.3.  Erfan£ oraculi exirusadmi- 
"  V  1!  C1  qUI  conrcmPlatur  quemadmodumSaluarornofterkfus  qui 
„  eft  ChnftusDciipfiusMelchifedec  ritu  ca  quae  adSacerdormminho- 
„  mmibusgerendum  fpcdantpcrfuosminiftrospeificiat.  Erpaulopoft 

additSpiritumSandum  aixanum  hocMclchiiedecipatefcciireroran 
nis  pnulquam  ranrum  my  fterium  inftiruercrur ,  locumq-  laudar  diuinx 
Scnprura^  cum  appofirione  parricul*    qu*  caufam  fignificar>r  $  ufAs 
y ******  ,  cratcnimSaccrdosDcialtiffimi  &  benedixir  Abrah*  D 
item  Bafihus  in  Pfalm.i  o  9 .  Ouid  eftfcundttm  ordtnem  Mdchtfedec  mfipropter 
Epiphaniushsrefi 55.  Quando  Abrahamfuitannorum  88 


tnyfteria  \ 


aut  9 o .plus  minus,  tunc  Melchifedec ipfi  obuiam  venit,  &  propofuit  i- 

pfi panes  &  vinum  myfteriorum  amigmata  prxfigurans  &  exemplana, 

cumDominusnofterdicat,Egofumpanisviuus  :  fccxemplar fangui' 

S!2Sm  T 3 hT¥mS CO™Puna° fluxit > adpurgationeminqui- 
natoium ,  &  relperfionem  ac  falutcm  animarum  noftrarum 

tiflimenosadmiran,diuinarumhteraium,tumvete^ 

fttm,a- 


De  Sacrificio  Melchtfedecis.  677 

rum ,  aptam  intcr  (c  &  connexam  ,  &c  mirificam  illam  texturam  nufqua 
diililicntcm &: aducrfam.  Etin  Pfalmumcitatum  109.  Curait  fccun-  < 
dumordinemMclchifcdcch  ?  proptcrnimirumSacramcnta  ,  quodi- 
pfc quoque  panem & vinum  ottcrrct.  Thcodorctus homil.63.in  Gcnc- 
lim  idcm  aftruit,  &C  liidorus  Pcluiiota,  qui  nfdem  tcmporibus  florcbat, 
vtitur  cuani  vocc     MtW,  Melchifcdcch,  inquit,pane  &  vino  l*&rd*f  <( 
{acrificans,  pcr  qua:  diuinorummyftcriorunnypumadumbrabat.  Et  < 
alias,  antc  Aaroncm,  inquit,  diuinius,  &  lncrucntum crat  Saccrdotium  < 
Mclchifcdcc. 

S.Cypnanuscpift.63.  quxtertiacft  lib.z.  pro  incrcdibilicruditione 
&fapicntiamcrctur  ,  vt  cum  fuperhacquxftionccximicdifputantcm 
audiamus  ,  Kdm  quts  magis  Sdcerdos  Det fummt  futt quam  Dmtnus  ttojler  leftts 
Cbvftutqutfacrifutum  DeoPa:rt$btultt ,  &obtultt  boc  idemquod  Mdcbtfedech 


OJl 


1US 


vir  Ambrofius  prxftabiliflimufquc  Do&or  lcgi  nequit  I1b-4.dc  Sacram. 
quin  Miflx partcm  fan&iflimam  lllam ,  quam  nominant  Canonem  lu- 
culcntcr  cxpreflam  in  co  animaduertainus  ,  cx  totidcm  fcre  vcrbis  qui- 
bus  ctiamnum  componitur,  lta  vcro  lllc ,  ojfertmus  tibt  hanc  tnw.aculatam 
bofttsm.dcc.  jUutfufitfmtigndtmesm  &  facrtfictttm 

fdtrv  n*ftrt  Abrabd  ,  crquodobtulttttbtfumwusSdCerdostuusMdibtfedech.  I- 
dcmhb.f.cap.i.  Cognoui Sacramcntorumiftorumfiguramprarceflillc  " 
Abrahctcmporibus,quandoobtuhtfacnriciumfandiisMclchifcdech,  u 
ncqucimtiumhabcnsncqucfincmdicrum.  Idcmi«cap.$ad  Hebrxos  " 
intercidiflc iam  Aaronis {acrificiumait ,  id autcm  quod  Mclchiicdccy-  u 
furpauitvigcrc  adhuc  6c  toto  orbc  tcrrarum  ccIebrariinSacramcnto-  4 
rumcrogationc.  S.Hicronymuscpift.17.  ad  Marccllamcap.i.  Rccur-  4 
readGcnciim&:  MelchifcdecRcgemSalcm  ,  Hicrofolymorumprin-  • 
cipem, inuenics qui iam  tunc in  typo  Chnfti pancm &:  vinum  obtulit  5c  ' 
myftenum  Chriftianurw  ia  Saluatoris  corporc  &  fanguinc  dedicauit. 
Rcpcut cadcm in  cpift.ad  Euagrium,vbi oftcndit  Iudxos  a  Gcntilibus, 
non  hos  ab  illis  faccrdotium  acccpifle  ,  cum  Mclchifcdcch  Cananeus 
cflct  6c  Circuncifionis  tcmpore  facras  illas  hinclioncs  vfurparct.  Idcm 
auxft  inGcncfimaddit  Mclchiicdcccmprxpwtium  habcntem  circun- 
cife  Abrahx  bcnedi&ioncm  lmpcrtiiflc,  &  in  pcrfona  Abrahami,  Lcui, 
&i  Aaroni :  6c  paulo  poft  ait  rcgium  purpurci  Regis  oraculum  cum  Mcl- 
chifcdccis  mcminit  noftrum  adumbrarc  m  y  ftci  mm,  &  loco  panis  &  vi- 
ni,Rcdemptoris  corpus  &  fanguincm  nos  habcrc.  Qupd  ctiam  vbcrius 
confirmat  inPfalm.109.  cumxtcrnumParrcmita  Filium  compcllan- 
tcm  facit,  Qupmodo  Mclchifcdcch  Rcx  Salcm  obtuht  pancm  &  vinu, 
C\t  8c  tu  offcrcs  corpus  &  fanguincm  tuum  vcrum  pancm  &  verum  vi- 
num.  IpieMclchikdcchiftamyfteriaquxhabcmusdeditnobis  :  Ipfe 
cftquidixit ,  Qui  manducaucnt  mcam  carncm  &c  bibcrit  fanguincm 
mcum  ,  fccundum  ordincm  Mclchifcdcch  tradidit  nobis  Sacramcn- 

tumfuum.     .  >'iM|U  _  . 

Qqqq    3  S.Augu- 


<6jt  Liber  1  ILEcckfia  tMihtantis 

'S.Auguifrnusfermon.i.inPfalm.33.  aitChriftummutatTe  vultum 
*  w  fuum,  vtrcgius  Vates  preTignificauerat,  quia,inquit,erat ibi  facrificium 
"fecundam  ordinem  Aaron  ,  Sc  poftea  ipfe  dc  corporc  &c  fanguinc 
fuoinftituit  facrificium  Texundum  ordinem  Melchifedeeh.  Etalioin 
loconunquampofthac  mutaturum ,  IurauitenimDominus&nonpcenite- 
bit ,  Tu es Sactrdos  in  aternumfecundum  ordinem  Meicbifedecb.  Idem  \ib.6 .dc 
,„  CiuiLcap.ii.CumMelchifcdcch  Abrah^enediccret,ibiprimumap- 
„  paruit  facrificium  ,  quod  nunc  a  ChriftianisofFerturtotoorbcterraru 
„  impleturq-,illudquodlongepofthocfa£tumperProphetamdiciturad 
Chriftumquifucratadhucvcnturus  incarne  ,  Tu es Sacerdos in  x ter- 
numfecundum  ordinem  Mcflehifedcch.  Etlib.18.  cap.35.  *dem  comu- 
tatis  verbisdixcrat ,  nimirumidem  facrificium  in  omnibus  orisatq-,re- 
gionibus  Numini  dfFcrri  a Sacerdotibus.fecundum  ordinem  Melchife- 
dechab  orientc  Sole  vfque ad  Oceidentem.  Etin  Pfal.iotf.diferte  con- 
tenditneque  Saccrdotcm  ncquc  facrificium  eflc  apud  Iudxos ,  nullum 
enim  reperiri  poflc  apud  illos  fecundum  ordinem  Mclchifedcch,  fed  in 
ufi?/!1"^  Ecclefiaidvbiquccelebran.  Idcmrcpetitinepift.ad  Innoccntium  Pa- 

MeUhtfeaech  proUto  Sa~  0  1M        1    j    n  -^i     n-       /      t  •  r* 

cfmmtnto  m^/a  D*>n,»,™  Pam^  ^ 

mutt  mternum  titu  fmctr  Primafius,  Ifidorus,  aliiq;  plurcs  fcntentiis  fuis  id  comprobant. 
dotiumfigurmre.  Nuncaliquot  rationcs  funt  in  medium  profercndar.    1.  Sia&io 

De  Docl :.Chrift.U .c.ai.  .Mekhifedecisnihil  aliud  fit ,  quamcomuuium  populare  &profanum, 

ln  Smcerdote  MeUhifedech    \  \  m    '■'  ••  i        •  .    A   ...  .       r    f        .      r  » 

DomtnurSacramentipr*.  oblamm  hominibus ,  qtu praelu contentione  exhaufti ,  fcffiqj  longo 
figuratumv.demwmyfte- ltinere  rorent  ,  quomodo  Seruatornofter  ChriftusSacerdosfuirTetie- 
num^&c.  cundumordinem  Melchitcdcch  ?  cur  tantoperc  elaborauit  apcx  ille 

Arnob.mPfal.\s>9.  Sapientia;  magnus  Paulusin  Epift.adHcbraeos,  vtprobaret,nonmodo 
Jfffi  Chnftum,  vcrum  &  Sa<zcrdotem 

£«. hertm hom.sM  Pmfch.  fecundum  lUius  ordincm  fiufle ,  tametfi  e  tribu  Iuda  oriundus ,  Leuiras 
Vnmafi** adcm^.  epfft.ad  tantum  aflinitatc  contingeret  >  z.  Quid  alioquifibi  vellcnt ca  verba, 
HrjrA  S'j  jr  OfFcrrc,benediccic,dccima:4acerdotium, &  Hebraraparticula  1  quam 

'^^t^fS£ZiiA  ^P^^^^^^didcrunt?  3,  Qiipfubitomagiuts,l.lccommcattis 
<*bttu  SanforHm  c  S.  '*  ^  Abrahamus  dc  vichs  hoftibus  rcportat;:  ra r,nonnc  co- 

horti  vfui eflfe  potuit, miUtefqj recrcarc,  vtipfcmct victor Sodomco  re- 
gi  tcftauir ,  qui  manubias  llli omncs  ldinqucbat ,  homincs  tantum  po - 
itulabat ,  dixttenim  Abrahamtisie nihiipcn.itusafportaturum  ,  quam 
quodinuidi  bcllatorescdiifcnt.  Dcindciiannonacosdcfccifler,quam 
maligna  &reftricl:a  illa  fuilfet  RcgisSalcm  Sc  Iebufxorurn  elari  Dvna- 

1  ;L  } „  . .:   :   r  •  ^  .  .  /  . 


diuinis  Commentariis  vulgo  adfacrificia referri :  cx guo  firmum & po- 
Lcntiilimum  hoc  argumentumclicipoteft  ,  Exprcflaomniseffieics  at- 
oueprotorypum  pLus  quiddam  complc6ti  &  continere  dcbet,  quam 
.leuiflimaems  (pccics  atque  adumbratio :  atquiSacerdotium  Mclchife- 


cis 


pa- 


De pr&diftionibus  Malachu,  67 9 

^tspanis  &vinitcnuistantum  imago  fiat  &  adumbratio  ,  Sacrificium 
autem  Euchanftix  rcs  vcrc  cxprefla  arq-,  prototypum :  aliud  igitur  quid- 
piamcft  quam  panis  Sc  vinum  111  Euchanftia. 

&A  C  RIFICIV  M    M  1  S  S  AS    P  &  AE*<> 
figmficatumfuijjc  d  Malachta.. 

Ca?¥t  lu; 


Acnvs  illcvirdiuinitusafflatusficait ,  Soneftmihivo-  KUUchnou 
\untaitnvobU  ,  dtctt Domtnnsexercituum ,  &munmnonfufct-  Lxx.Interpr.  k«; 

mdimanu  veftra.  Ab  ortu  enim  Solie  vfque  ad  occafum  ma-  ™?*vr*i*«*f* 
gmm  eft  nomen  meum  tngentibus,  &  in  omnt  loco ftcrijkatur  &  ^*'T*n  * 
H  offertur  nomini  meo  oblatto  mjdnda^  quta  magnum  eft  nomen  mei 
tn  Gmtbm  ,  dhttDomtnHsexereituum.  Horum  vcrborum  hxc  brcuis  cft 
complc  xio ,  mcntioncm  hic  ficri  oblationis  noux,  purx,  &:  inconrami* 
natx,quxvbiqucoffcrarur,  quxq-,nimiumquanrumNumini  fan&if- 
fimoplaceat ,  ad  farinaccxplaccntxformamaxquccrEgicmquxintcc 
Gcntflcs  ,  Iudakarum  omnium  oblationum  varictati  fucccdat.  Xous 
dicitur,adaurcam  Euangclii  tcmpeftatcm  ,  &  FiliiDcinouumTcfta- 
mcntum  rcfcruata :  Munda &fura,  &:  pcoinde  longcdiucrfa  ab  opcribus 
noftris,laude,prccationibus,quxGcnaiaomnmmfordium  contami- 
narioncpoHura  ccnfct.  Oblatamommloco ,  lic  tamcn  vt  vna  tantum,  non  • 
multiplcx, fir  viftima.  Dtograta,  ieipia id  quidcm ,  ncquc enim  lllorum 
virio&improbiratequiofferunt ,  ingrata  eflc  poteftvvt  Iudaicxolim 
oblariones.  InQarfartnaceapUcentd ,  quod  ctiam  GcneuxDo&orcsarq*,  | 
Myftxhoccodeminlocoanimaduerrunt,  vtcum  in  diuinapaginale- 
gimus  Chriftum cum admirandum hocmyftcrsum inftitucrct ccpiiTe in . 
manns  azymum  pancm  ,  ianc  candidiflimam  &eximicpuramplacen- 
ram,  pcrfpicuc  intclligamus Sacerdotcs  cum  ldcm  my ftenum  cclcbrat, , 
id  eiusimperio&autorirareprxftarc,  atque  adco  manibustcncrediui- 
niflimam  lilam  Sc  munda  e  farina  placcnram. lnter  Gentiles,  vt  cum  audi- 
mus  a  Iudxisrefpui  &  rcpudiaiihancoblationcm,inmcmoriamreuo^- 
ccmus ,  cam  communiomnium  Gcntium  confcnfionc  atquc  fidc  cxci- 
pi,fic  vtnosipfi  qui  fmgulan  Dci  bcncfkio  c  mcdhsGentium  errori- 
tusarquc  orcano&ecrutifumus,  nihil  croLmiusautfcntiamus  vcl  dc 
Prophctx intclligcntia ,  vcl  depcrfc&o iam  varicmio  vcl dcniq-, dc ob- 
latione Euchanftix, nifi quod (andncrijdiriquc  Patrcs Ecclcfue Grxcx 
Latinxq*,  iam  indc  i  tcmporibus  Apoftoloruiu  tcnucrunr. 

LiturgiaquxD.Marcotribuiturcapucidfupcriorinosdocuit*  EtS. 
Glemenslib.7.Conftitiit.Apoftol.cap.$i.  Iuftinusitcmartium  omniu  I 
pcrillu  ftri  choragio  cxcultuscum  Try  p  h  on  c  d  i  I  pu  tan  s  m  one  t  O  b  1  ati  o- 
ocsquxpro  lcprofis  o&rtbantutEuchariftiam  adurobrauiflc,  coque 

Malachix 


d  gQ  Liber  1 1  LEcclefa  Militantis 

Malachitf  pr#di£rionem  refcrri.  Et  Antiftes  clariflirnus  Lugdunenfis  I- 
renseus  lib.4.  aduerlus  hsercfes  cap.3 1.  Eum  qui  ex  creatura  panis  eft,  ac- 
"  cepit ,  & gratias egit,diccns ,  Hoc  eft  corpus  meum ,  &  calicem  fimiliter 
*  qui eft ex  ea  creatura quae eft  fecundum  nos,  fuum  fanguinem  confdfus 
>>  eft&nouiTeftamentinouamdocuitoblationem5quam  Ecclcfiaab  A- 
w  poftolis  accipiens,  in  vniuerfo  mundo  offert  Deo  ei  qui  alimenta nobis 
"  praftat  primitias  fuorum  muneru  in  nouo  Teftamento ,  de  quo  in  duo- 
"  dccim  Prophetis  Malachias  fic  praefignificauit,  Kon  efl  mibi  voluntM  in  vo- 

S.loannes  Chryfoftomus  in  Pfal.  95.  cum  haec  ipfa  verba  laudafler, 
»  Vide,  inquit ,  quambiculenterquamq*,  dilucide  myfticam  interpreta- 
» tus  eft  menfam  quaeeft  incruenta  hoftia,  Thymiama  vero  purum  appel- 
»  latfacraspreces  ,  &c.    S.Auguftinuslibr.i8.deCiuit.cap.3f.  adhune 
chomm  fapientum  fe  adiungit,  Malachias,  inquit,  prophetifans  Eccle- 
„  fiam  quam  per  Chriftum  iam  qernimuspropagatam ,  Iudads  cx  perfona 
,,  Dei  apertiffime  dicit ,  Non  eft  mihi  voluntas  in  vobis,&:c.  Hoc  facrifi- 
ciumperSacerdotiumChrifti  fecundum  ordinem  Mclchifedech  cum 
in omniloco  ab  ortu  Solis  vfque in  occafum  iam  videamus offerri,  &c. 
Et  libr.i.contr.aduerf.  leg.  &  Prophet.  hanc  ipfam  praedicationem  cum 
Sacerdotio  Melchifedecis  componi.t,docetq;  Aaronis  fuifle  commuta- 
tumSacerdotium,vteodem  vaticinio  continebatur,  hocaurem  in  fem- 
piternum  tempus  manere.Idcm  orat.aduerf  Iudaros  cap.p.prolatis  Ma- 
»  lachiae  verbis,  Aperite,inquit,oculos  tandem aliquando  &  videte  ab  o- 
»9  rienteSole  vfqueinoccidentem  ,  non  in  vnoficut  vobisfueratconfti- 
»  tutum  ,  fedin  omniloco  offerrifacrificiumChriftianorum,  noncuili- 
»  bet Deo, fed ei  qui  ifta  praedixit  Deo  Ifrael. 

Aduerfusharumautoritatum  vclutiacicm  ,  opponercquidam  vo- 
lueruntTertullianumlib.^.concr.Marcion.cap.ii.cumminusanimad- 
ucrterent  Africanum  illum  Dodorem  ftric-tim  &  obfcure ,  quod  folcn* 
nc  illi eft, partes  Miffr  tfrigifle,  in  qua ante  &  poft  confecrationc  quam 
cum  facris  Enangelii  Scripconbus  appellat  benedi&ioncm,  Deus  laude 
&gloriacelebratur,piccibusinuocacur,dccancanturHymni ,  qusco- 
mnia  paucis  verbis  complcxus  bcncdi&ionem ,  laudcm  &  hymnos  ap- 
pellat. 

Thcodoretusitemincumipfumlocum,  clare  &dilucide  pronun- 
ciat,vcterumhiftoriarumloco,nunccumthureyitr«w,p.vr«w  &gratif~ 
fimum  confici ,  prom  Malachias prouidilfet ,  qux  verba prxclare  omni- 
noin  fanftiflimum  Agnum  &  immaculatum  quadrant. 

Eftigiturmanifcftum,fubtiliilimum  Vatcm  Malachiam  qucm  An- 
gclum  a  Graecis  indigitatu  m  fcribit  Theodoiecus,  diftinfti  &  perfpicue 
de  futuro inter  Gentcs facrificio elfc locurum,  quod cx  Chcmnitii  C&l- 
uinique  do&rina  haud  incclligi  poteft  de  fola  oratione  atqj  laude ,  cum 
vtaturvocen^°  Minchah  qux  in  co  fenfucapinequit.  Libumcnim 
fcuplacentamfignificat  cx  oleo  &  fixrinaconrcdam,fincfermcnto,vt 

fecundo 


T)e  aqua  ymo  mixta  m  S.  faltce.  CSt 
fccundo Leuirici  capitc  pcrfcribitur.  Addc  qtiod  ex  Caiiuno  nulla  a- 
pudnosrcpcriatuxprccatio  ,  qiue  abfoluteatqucfimplicitcrmunda&: 
pura dici poflit.  Dcniquc cx viu & confuctudinc diuinarum litcrarum, 


nunqiiamh^propricSacrificiinomcnponitur^quinadiunaoquopiam 

-  ir,quo  modo  facrificium  laudis.iu-  ™-+9.*t.S«rifiaSLm 


atquc  appofito,  id  qualc  fit 
ftiria^orationis,  6c  cofimilt 


iffirms  oracuUs  memouri vidcmu  j.  p?ai.7o*.  s*cr$„n,fi* 

trtjutHmUudu, 


QVOD  SACRO  IN 

CALICE  AB  OMNI  HO- 

MINVM    MEMORIA    SEMPER  A- 

QJT  A   VINO   MIXTA  FVERIT. 


c 


P    V  T 


L  11. 


j  T>  e  m  mcndacii  parcns  6c  architc&us  qai  cam  mcrr-  Augufi.h^tfii,^ 
\  temHydroparaftis  Aquariifqucinicccrat ,  vtnihilin  EWh+* -**rtfi+6  4 »• 
'  auguftismyftcrus  prartcraqiLimoiTcrcndumciTcpu- 
tarcnt  ,  quiquciimilcfraudcEncratitasatqucTatia.^^f#  v' 
nos  ad  aqucumSacramcntum  conficicndum  impu- SMnderXdrof.iiZ 
lerat,circaannum  Domini  icxccntchmum  Aimenios  Cdhm.  intomo  tfi0.  refi. 
conrrariumplancdocuit ,  vtnhnirumiolumtcmcru      dt*bfiemm%  rejpodit 
atquc  mcrum  ad  iacrificandum  adhibercnr.  Hlam  imprae  mcntis  delira-  m      ****  Cmn*m  P°Jf* 
tioncmhuiustcmpcftatis  Nouatorcs  ,  quicxvexcrum  hxrcium  ^ollu^mfh^BeZ.  M 
uionc arquc probro  conglutinati funt, ftudiofc cxccpcrunt.  clntr*!%!wCmi 

utnmefifloi*  jji.  cumtmttum  ,  $uod  md  -ntnomnt  ,  fiiferftttiMem*tt  ejfe  «i**mvwoCa**+mt[cu€' 

f$t.  r $ 

Caxholicavcro  Ecclcfiaab  omniiVculorummcmoria  tcmpcratio- 
ncm  hanc myfticam  adhibuit ,  docctq,  catcnus  ficri  oporrcrc  vt &  prx- 
ccprum ea dc  rc  lcgirimum  cxhaunatur ,  &  vitctur  facrilcgium ,  tamctfi 
ncqucadSacramcnticilcntiam,  ncqucadfacrificiiconftitutionemab- 
folutcncceflariaiudicctur.  RationcsproferunturaConcihoTridcnti-  Coticii.Tritletit  fitfix.  ty. 
nofciT.ii.vbigrauiflimus  Patrum  catusmonctPrcsbytcros  vtaquam 
vino  in  calicc  offcrendo  mifccanr ,  tum  quod  vcnflimile  fit  mundi  Ser- 
uateremidfeciflc ,  tum  vtisliquorinhocmyftcriorcprxfentctur,  qui 
abciuslatcy  profluxit:  &dcniqucin  Apocalypfi  B.Ioanniscumaguae 

Rrrr  populi 


5>  g  Lib*  111  Eccleftt  Milttantis 

populidicantur  ,  ipfitfs  populi  fidelis  cum  capite  Chrifto  vnioadum- 
^  rbo  brctur.AdditfubtiliffimusTh^ 

***M  74«.*.  fui^epatriac,  vtaqua  vinomifeerctHr,quoclexefFatoilloPi:ouerbioru 
colligipoteft,  Ribitcvinumquodmifcuivobis  :  atque  adeohaccom- 
mixtioneexprimiiingukrem  atqticvltimum  huius  Sacramenti  effectu, 
quonoftrac>nentescumbeatiflimoNuminc  copulatx  fempiternaglo- 
ria  perfruerentur.- 

Atque  huiustam  antiqua?,tam  longe  lateq;  patcntis ,  &  ad  omncs  o- 
ras  terrarum  diffufae,  &  ab  Ecclefix  corypharis  Apoftolis  tanquam  ab  v- 
beri  fontereligionis  manantis  confuet  udinis ,  probationeslonge  clarifc 
LiturgiaD  Petri.  $uan<  fimatfuntinLiturgiis,qu#tribuuntur  D,Petn>,S  Jacobo,Marca,  Cle- 
docommiftetfanguini.,  &  menti,RafiliOi  Chryfoftomo,&:in  eaquanv^thiopumcfleaiunt,qua- 

abiudicarique  nonpoteft.  V- 

^!ximt%n^t^^  aiufcuiufque verbaatqj fcntentias quo  in promptu cfle  queant admar- 
mundif*lHtkf<*tHrigo.    ginem  exfcrihemus, . 

LiturgiaD.Iaxobi.  Detnde  acttpit  talitem  e$>  ditirXtmilittr  poflquam  coenauit,  attipienscali  *m,  &permifttns 
tx  vino  o» aqua,&afficitnfinccelum  ac o(lend%ns  tibt  Deo  &f*4ri,grati*s agtns,fanci ficans,  benedtctns,  implens 
Spiritu  Sanclo,  deiit  dtfcipulu fuit  dicens,  &c. 

Liturgia D.Marci.  Similittr     calicem poflquamcaenauit accipiens  vini  &aqui commixtione ,  in c 

lumgrattasegit* . 

Liturgia  D .C Icmcntis  Confiit. Apoftol  T. 8  c  ix.  Similiter  &>  calicem pcfiquam  mifcuifex  vino  frsqua  Jan* 
$ificauit,dedit  dtfcipulkditens,  Hic  eflfanguUmeut; 

Liturgia  D  Bafilii.  Itcrumfccrete  Similiter  &  calitem vde geniminevitis  accipitns,  mifeens gratiasagens,ien$- 
dicens,  fancltficans,  dedtt  dtftipult*  fuk  dtcens:  Bibtte  ex  hoc  omnes,  htc  efl fanguii  rnem . 

Anaphora  D.  Bafilii  Stmiiiter  auttm  &  talttem  vinipoftquam  ccenauerunt  atceptty  mifuitq,  aquu,grati*segit> 
htnedixtt,fancltficaHit,&guflauit,  &  diuifit  dtfcipulisfuit,  &  Apofiolu  Janclu  dttens,  &c. 

Liturgia  D.Ioan.ChryjT.  lnterprete  Erafmo ,  adinfufiontm  vini ai.it  Sacerdos.  Et  vntismHttum  lantealatm 
feruit,  &txiuit  fanguk,  \&addens  aquam  dteit)  &«qt$a. 

Litwrgia  j£thiopum.  QratioxqHandopomtmvmHm&  aqua  in  calict  a  Dtacono ,  Chrifie  Dtmnofior,  &c^ 

IuftinusMartyr  orat.  ad  Antoninum  Pium  ait  finitisprecibusliba- 
tifquebeneuolcnthx  ofculis,quihus  fe  mutuo  confalutabant,ciqui  coc- 
tuiprsceft  offeiripanem  confueuifte&.vinum  acyia  mixturn.  S.Irensus  - 
lib.^.cap.z.  his  verbis  vtetur ,  Quando  trgo  mixtw  calix &frattus panisperci- 
p'ftverbuf^DetyfiiEuchariJliacorporit  &fanguink Chrijli.  Theodoretus  con- 
fimiUdicendigcnusadhibetDralogo  i.  cumaitChriftum  in  myfterio- 
rum  traditione  corpus  panem  appellauiffc,  &  fanguinem  id  quodin  ca- 
lice  infufum  &:  commixtum  eft.  S.Cyprianus  id  etiam  copiofius  probat 
,vatqueluculentiusepift.d3.cum  ficinquit  ,.Admonitos  autem  r*os  fcias 
3j  vtin  Caliceofferendo  Dominica  traditiojferuetur ,  neqyaliudfiatino- 
5>  bis  quam  quod  pro  nobis  Dominusprior  fecerit ,  vt  Calix  qui  irrcom- 
„  jncmcHLationemeiusoffertur,mixtusvinoofferatur.  Etpaulopoftmy- 
, vftcrium  iUass  mixtionis  fignificatum  cxaggerat  ftne  qua.  negat  elTe  Do- 
svJTiiDicalicemexiftimandum ,  qucmadmodum  rpfms  corp.usnequit  cflc 
in hocmyftcrio  fiduntaxataLquamodo fit aut farina.fola.  S. Ambrofrus 
lib.4.dc  Sacrainent.  ca.4^^ 

v\mm&*<iu*\nuX%itm^  Et 

fcqucnti 


Dc  aquavino  trnxta  in  S.  filtce,  6  85 

fcquenti ci^.AnteverbdChrifltCUltxeft  vtm&aquipUnus^  vbiverbdChrifti 
pperdtdfuaint, ibtfdnguUtffiaturquipUbem redtmtt.  Idcntlib.^.cap.i.  Inc*- 
Itctmmtttttttrvtnum^&qHtddltud}  dqud.  Sedtumihtdui4yqucmodoergoHeU 
<htfcde,hpd*em&vinumobttdit)  quidfibtvultddmtx'i$dqtu\  Rdtw.em.uti- 
pe  &c.  Docet  poftca  mpcm  illam  quar  in  folis locis  aquam rcddulh ,  cf- 
fc  Chnftum  Icfum,autorcmagno  Paulo,  viigamautcHTvcrbum  Dei,a- 
quam  cx  rupc  manantcm,  populum  Dci  cxprimcrc ,  qui  in  hoc  mirabili 
myftcnocumprincipcatqi  originc  fua  coniungirur.  S.Hieronymus 
in  quaeft.Hebraicis in  Paralipom.  Notadum, inquit,quod vinum quod 
Dco  in  (acrificio offcrcbatur  ,  Mqu.tmixtum  crzt.  Etin  cap.i^.Matrhsci 
cxprcfleaitSaluris  noftrarvindiccm  gcminum  adhibuifle  liquorcm  in 
caliceadfangirincmcoficicndurn ,  vtdoccretalteroculpamaltcropce- 
namcxpiari.  ConciliumCaiTbagtncnfe$.c.i4.  InSacramcntiscorpo- 
ris  ckianguinis  Domini  nihil  amplius  orfcratur  quam  ipfc  Bomtnus  rra- 
didit ,  hoccftpanis  y&vinumdqud  mtxtttm.  S.  Auguftinus  lib.4.de  do- 
c>rinaChriftcap.2i.D.Cyprianidiauminmcdmm  profcrens,aitillum 
fubmiflo  diccndi  gcnercdc  Calicis  tcmpcrationc  diiputauiflc.  EtTradl. 
i  lo.in  Ioannem  cxponcns  illa  vcrba  Latut  ettu  dperutt  vnd: extUiefdnguU & 
Mqud ,  arumaduertittio  finc  rationc  Euangciii  S  criptorcm  apcncndi  vcr- 
bo  vlum fuiflc,  vt fignificaicr , lam  nobis  aditum  patef  adhim cflc ad  vi • 
tam  illa  lpfa  lanua  quadiuina  Sacramcnra  fluxcrunt,Gnguinisautcm  &: 
aquac  meminiflc,quod  illc  fanguis  in  rcmrflionem  pcccatorum  fit  fufus, 
aqua  vcro  tcmucrans  falutarc  poculum  ,  8c  iauacrum  pritftct  eV  potum.. 
Euchcrius  Epucopus  Lugduncnfis  qui  anno  Chnftiquadnngcntcfimo 
quinquagefimorlorcbat,homil.4.in  Pafch.  fcribitnon  folum  Domini 
traditionc  pium  hunc  vfum  ad  nos  dcriuatum^fcd  paflionis  quoquc  gc- 
nus  hoc  oftcndcrc,  quod  cx  facro  ipfius  latcrc  fanguis&  aqua  hmccae  d- 
lifionc  profluxcrit. 

AutcliancnfcConcilium  4.  ann©<47.  cclcbratumdifputatiorrcm 
hanc  claudct ,  cuiusid  Dccrctum  cft  cap.4.  Sullut  in obldtionefdcrt  Caluie 
rttfi  quodexfruStu  vtnrdfrpdTdtur  dqud  mtxtum  cfferreprdfumdt,  qutd  fdcrilegium 
iudtcdtur dl. ud  ff.  rr'u  quam  quod  m  mdndatis ftcrdtifitmU  Sdludtor  inftttutt.      c  aIv.hu*  vhi       m  t$. 

Caluinusck  Bcza  hocopinorminimc.ifpcrnabunrucquandoqui-  ""Eprf.  mrtjp.  ?. 
dcmipfiapcrtcdocucrunt ,  rn  iola  aqua  Ccrnam  poflcficridcficicntc  ^^femk.  BozAopft. 
\ino  :  cumptartcrcanihilrcfcrrcprofitcantur  ,  vrrumpanisfciinenra-  c*uV         «  >g* 
tus  fit an  azy  mus  ,  qux commixtio  ab  ifta  quac cft in  quarft  ione non ab-  ,„Hm Z exurnt  »- 
horrct.  ritum  $eG*t ,  ** 

Quodattinctadcavcrbaquxvidcnturprarccpti  vimcontincre,  Bifci-  m**mm  *"tpt*nt  fiuiet, 
ti/frvw(?w«;/,hicmcmoriarcpctcndumquodcxpofitumfupcriusruir,  n9<  ne*lnl^^:M,^nt^n 
prxccptorum cflc duo gcncra ,  quardam  vniucrfa  quarad  omncs omni-  ™ud\l™c*^ 
nofpc6ccnt,qualiafuntcondonarciniurias,  obfcmarcdiuinamanda-  conimmnureponnt.anfro- 
ca,  non  parricidium,  non  furtum  admittcrc ,  aliaq,  huiufmodi :  alia  pri-  ximo  ^m4mti  ?A*ufitfir 
ua  quae  tintum  adqnofdam  pcrtincant ,  vtcummundiprocrearor ^mtntA!U4  •nmxjmm^  vi- 
damoficcdixit,  Cnfcue&multtpUidmini&repletetendm,  6ccumvindcx 

Rrrr    1  huma- 


Lib\  I  Tli  Utcleftit  £Militantif> 


bumani  <*eneris  Clmftus  Apoftoios  ita-compellat ,  IteprddicttteEttdHgeliX 
vmni  creaturA,  cum  certum  exploratumq;  iknon  ea  mente  voluntatcque 
fuifle,vt  fingulimatrimoniifocictatem  contraherent^autDeiverbum 
vbiqiomnesdiffeminarent,  ParimodocmnaitBiWttf**0*w»w,Sacer- 
dotes  tantum  obligat  adfacrificium  legitimeperficicndum  fiib  vtraquc 
fpecie,  vnde  lapiens  Euangeliftafubiungir,  &  biberunt  ex  eo  ctnnesy  nimim 
illi  qui  praefentes  tum  fuerunt  quofque  FiliusDeiallequebatur. 

Quodad  viaticum  fpedat ,  de  quoaliquiddi&um  ci»  Trap^*,  con- 
Caluin  Epift.^r.  Cur  ftatidCaluinuagnouifleepift. 5<>i.vteius verhaquseponentuxadmar- 
tm*m  ggrvtit-  nfgand*m  gincmfatisoftcndent  j  fedomilToEcclefiatperduelle,  Iuftinus  Martyr 
tjfenon  arbnrtr ,m*U&  ^  omnibus  aifciplinis  excultus  ,  politoexcellentique  iudicio ,  facile, 

prauticauUmctmpfllnnt:      ,  .  .  n  .  r  9  r  .  *  , 

%ideo tnuna  auam^tli  ^ls inftar  omniurn  vnus  cnt ,  qui  Apologia  i.  ad  Antonin,  Ptum ,  te- 
t*  'ummultos*k*[u*  fitla-  ftaturin  more  fuifle  pofitum  apud  veteres  Chriftianos ,  vtDiaconiEu- 
pfm  .  ^utbmprudimtrfe  chariftiam  deferrentadeos,  quos  coctu  & fynaxi  magna  quaedam  impe- 
McqutociMT7t»dum*{fit.  dimenta  prohibuiflent.  Quod  autem  erauiusimpedimentum  aut  ma- 

Ntfi  entm  ja  corr.muntca-  1   .     .  .  >  i  \  •  t'^ 

tip ,  ptTferamd*fltc~lttur  *  &,s  quoque  lcguimum  eiiepotuit  quam  morbus  ,  quam  vmumimbe- 
facr*  infltt»ttont  chrtftt.  cillitas  &  vieini  fati  mora  &  expeftatio  ?  Sed  quoniam  hac  fcdata  & 
luftiDttsApol  a  proChri-profligata  controucrfia  ,  adhuc  haerent  ccrti  homines  qui  fe  gloriofs 
^??^»/^  t  »Xij  circunfpiciunt ,  in  iisfacrisoppugnandis ,  in  quibusnonpleriqueoin-» 
^l^^lj^^rly  ncs^cro  epulopafcuntur  ,  vcl  qnx.fiuntmHeroumcaleftiumhono- 
v&rvytMty ,  £ niu*m-  r€m •> haec duo more  noftrodiftin&e 6c partite enucleemus ,  qu*  totara 
fSn  ^^^.kc^ Trtp  hanc de Euchariftia diiputationem concludcnt. 

Concil.Nicxnumcan.i3.  T>e  hHcjuiadexitumveniunt*etiamnunclexant**iu*  rcgularifqut feruahitH?  >  itat 
'Hfi^HktgrtdiMur  t  corperf,  v!t:mc  ty  neceffzrto  vtatico  mintmef>riu&tur>  &c. 


I  COMMVNIONE 

SVB  VTRAQVE 

S  P  EGIE, 


l^od.ii.&K. 

lean  6.  verf.j2.  jj.j4.jj. 


G  A  P.  LIV, 

1  vr  funt  rationesquaeclaredilucidequeprobem 
nullumefle  prsrceptum  quod  ad  facripoculiTfurpatione 
nos  obhget  Impnmis  Arbor vitac ,  Pafchalis  AgtnU  arque 
Manna,nullampotusmentionemcontincnt,umctfian. 
tuypafuit  &  c««u*qu*damhuiuspr0totypiAdumbra. 

tiones. 


^eCommunionefubvtrdqueftecie.  6Sy 

tiones.    1.  FiliiDei  vcrba  Ioannis  6.  tantum  nonidipfumapcrtcpref- 

nunciant ,  namquinquics  cumdcpotionc  mcminiflct,  (bUAioremci- 

bumdecies  nommauit  cum  dcEuchariftialoquerctur.  Fcaftiopa- 

nisilla  apud  Emaunta  caftcllum  ,.moncthocidcm  vtcruditilTimi  viri 

atquc  iancliflimiD.Auguftinus  8c  Hicronymus  tcftantur ,  quadifcipu-  *HU  l  co»f*n?Eu*»g: 

li  luciuoliflimo  fato  mcorcntcs  &  aftli&i  Seruatorcm  agnouerunt.  4. rl*  •  ThtophyUc.cimtnt. 

Huc  accedit  cfflorcfccntis  Ecclefixvfus  quem  D.  Lucasinrcbusgeftis  VH^!^\tt'  1 

Apoltolonimdclincauit,£f4>ir,inquit,/>rr/^^rjwr^iwfl  clrnu  Apojtobrum  A&or.i.+x. 

&<ommuntCdttcntfrdftumtpdnu  &ora:tombm^xc\y  hic  nulla  pcnitus  calicis 

fit  mcntiorvbi  duo  maximc  mihi  opcrc  notanda  &  animaduci  tcnda  vi- 

dcntur.  1.  inSyriacaverfioncnoncflcinfiaaioncpanis,Iedinfrac>io- 

ne  Euchariftix : altcrum ,  vocabulo  omnittm  quo  diuinus Scriptor  cft  v- 

(bs ,  comprchcndi  finc  vlla dubitatione rchgioftirimos  quofquc  &  no- 

tis  cximixrcligionis infigncs ,  qualcs  Nazarci fucrunt.  A tqui illi  prifcx 

legis  ntu qux  tum  etiam  vim  fuam  obtincbat ,  a  vino  fibi  tcmpcrabant> 

vt conftat cx  11  .cap. ciufdem libri.  Et  Actorum  20.  panis qucm  D.Pau* 

lus  poft  mcdiam  nodcm  commimiit  finc  vlla  liqmdx  potionis  com- 

mcmoratione  de  Euchariftia  capitur  ab  Autore  operis  impcrfc&i  tit* 

Matthxura homiLiy.Venerabih Bcda in cap.io.A&or.  & a Caluino i- 

pfo in eundem  locum.  Idem quoquc  Apoftolus rationcm reddens cur 

Chriftiani  cum  plures  fint,  vnum  tantum  coipus  cfficiant  my  fticum,  ita 

fcribir,  Vnmpdnu  >vnum  corpmmulttfumm  omnaqutdtvnopdntpdrtutpdmuj.  i.cor.to  17. 

Quisncgarepoteftquinetiamdccaiicc  additurusefkt ,  fipromifcuus 

ilhus  fuiftet  vfus  dc  omnhim  commums  l 

Maturum  Ecclefixiudicium ,  &  confuctudo  plcna  prudcmix  &  per- 
cnnis  plurimum  in  hacre  poflunt,  &  vt  omnibus  in  rcbus,  magnam  ha^ 
bent  autoritatcm.  Suum  autem  dc  hac-rc  mdicium  in  eo  predidit,  quod 
nunquamManichxosreprehenfioncdignoscxiftimant ,  quidiuinaut> 
menia  pancm  tantum  adhibcbant ,  vinum  cnim  vt  a  malo  principioee- 
ncratum,cfacrorum  communioncciieicndumabominandumqucdu- 

cebant,6cmfandacontumclianominabant/<r/^r4^««w.  Quainrefine  5. Uofcrm.A..  4cHmtdrd^- 
iubioS.Auguftinusqui  in  ea  fadkionc  quondam  fucratiifdcm  opinio- f 
mbusimbutus  ,  quiqucdeindccommutatavelificationc  omnibuseos 
orauoni^copiisingeniiq^armisfchciflimc  oppugnauit ,  nunquafiluif- 
fct  autfaeinusdimmulauiflct :  ncc  Epiphaniusqui  aniles  corum  opi- 
nioncshxrcfttmq,flagina  commcntanis  fuis  patcfccit ,  nec  Do&orcs 
etiamalumagnarcrom  cognitionecfflorefcentes  »  fi  communioi«bv*^o 
traquc  fpecic  m  communi  v  fu  tum  foret,&  finc  difcriminc  abomni  ho- 
minum  gcncrc  cclcbrata.  Confuerudoautcmpcrpctuaacpcrennise- 
iufdcm  Ecclcfix  conftabit  e  monumcntis  annalium  ,  &  confenticnti  1 
PatrumautoritatctumGrxcoiomtumLatinorum  ,  quos  diftindtc  fc- 

paxatimq-,  profciemus. 

S.Irenxus  in  Epiftolaad  Vi&orcmPapamdeEuchariftiamcminit>  IrcnMtoidfuMiuftb.U.kiJI,^ 
auxperSaccrdotcs  ad  alios  mittcbatur ,  idque  vt  cft  verofimilc ,  folido  *«H» 
^    r  Rrrr  tantura  1 


6%C  Liberllljlcclefifi  Militantu 

fcflitum  in  Symbblo,  Origcncs  hom .1 3  .in  Exodum ,  cum  incitareChri- 
%y  ftianos  vcllet  vt  attentiflime  verbum  Dei  concincrcnt ,  Volo ,  inquit, 
»  vos  admoncre  religionis  vcftrae  cxemplis.  Noftis  qui  diuinis  my ftcriis 
»  interefle  conftieuiftis,  quomodo  cumiufcipitis  corpus  Domini,  cum  o- 
n  mnicautela&vencrationeferuatis  ,  ne  cxcoparumquid  decidat  ,  ne 
>»  confecrati  muneris  aliquid  dilabatur.  Reos  enim  vos  credi tis ,  &  recte 
creditis ,  fi  quidindc  per  negligentiam  decidat.  Qupd  fi  circa  corpus  e- 
»  iusconferuandum  tantavtiminicautela,  &mcrito  vtimini,quomodo 
"  putatis  minoriscfle  piaculi  vcrburaDei  neglcxiflc  quam  corpus  eius ) 
Quac  Do&oris  grauiflimi  admonttio  locum  magis  habuifletin  liquida 
fpecie ,  fi  promiicue  tum  ab  omnibus  capcrctur ,  cum  longe  confcruari 
operofius  finevlladefinitionc  poflit. 

Dionyfius  Alexandrinasin  Epift.adFabiumAntioehenum  refertSe- 
rapionem  prope  iam  animam  agctem  &  languore  debilitatum,  qui  fen- 
f»  vacuus  atque  omni motione ,  rres iam  integros  dics  totidcmque  no  * 
ctes  fucrat,  quarto  tandcm  compcllafle  ncpotem  fuum ,  &  Sacerdotem 
ad  fe  acciri  iufliflc ,  quod  fieri  tum  quidem  non  poxuit ,  quod  presby  ter 
♦corporis  valetudine  affligeretur :  Verum  quiapro  munere  officioq}  (uo 
diuina  myftcriaferredebuitmorituris  &  depofitis  iamaegris,  qui  fani 
priusillacxpetiiflent^  autmorbodebilitati  eadem  expetercnt ,  pucro 
deditEuchariftiacparremexiguamquamaquapHusemollitam  in  osx- 
grotiiuflit immitti.  Rediitcrgo  adolefcens  pretiofiflimo  lxttts  pignore 
<tc  exukans,  Sc  cum  domum  propius  acccderet ,  nequc  tamen  adhuc  ef- 

4»*if/«c  M**nn  ^tflPresbyternonpoteftvenire,tutamcnpr^ftaquodtibiinmandatis 
Kt^^:  *  dedit^ dimitte-mc  abire.  Particulam  igtturpuer  in  os  eius  cmittit  &  e- 
rgrj,  v~  y  wt,  i„-  ueftigiobeatusfencxemoritur.  Quis  htc  non  tanquam  ca  qu*  oculis 
MS^\ *js vtdentur antmaduertit ,  factlius multo fitiflc vti ltqtior ab xgroto cnpc- 
jUjfttxfs4&k  retur " tum m vfu futflct ?  S.  Bafilius in  quadam cpiftola docct no foif- 

(e  nouum  aut  infolcns  vt  ea  tempeftatc  qua  tyrannorum  im  manis  vexa- 
tiograflabatur ,  fuis  quifque  manibus  Angeloiu  panc  fc  pafce;et ,  quod 
unquteionga  confuetudinc  hoc  ipfo  eorum  vfu  confirmatum  iitiomncs 
cntm  in  eremis  fbhtariam  vitam  agcntcs,  vbt  non  cftSaccrdos,  commu- 
;,  ^en^omifcruantcsa  feipftscommunicant.  Jn  Alcxandriavcioc* 
^gyptovnufquifquccorumquifuiudcpopulovtplurimm 
munioncm  in  domo  fua :  fcmcl  cntm  Saccrdotc  facrHicium  confecran- 
l  0  Etetiirn&ii, 

-  L^i^ ™&t***  &  acdpSwamquerufcipitcumommlk 
bertate^c  tpfamadmouct  ort  propm  manu.  Jn  hts  ver6  omnibus  locis 
»  num  vliacahctsfirtncntio  >  "lousious 

*nag^  a  . 

.  maXSdm^ 
ligionelud^tilumconieccrat,  *uodfimVum  c«S^W 

^  fandtani 


Dc  Communiont  fub  ^vtraque  (pecie.  *tr 

fen  ftam  communioncm  perccpiflet,  Vctus  cnim  fuit  confuctudo  Con- 
ftantinopoli ,  ait  illc  Scriptor ,  vt  fi  quando  multac  admodum  particulx 

Euri  &  immaculati  corporis Chrifti  Dci  noftri  fupercflent ,  pucri  impu- 
cres  quifcholasfrcqucntabant,accerfercntur,  eafqucmanducarcnt. 
Hxcilliusautorisvaldcboni  funtvcrba,  e  quibus,  a  vetuftis  Ecclefiac 
tcmporibus  communionemfub  vnafpccie  vfurpatam  liquct. 

Proptcr  multa  grauiaquc  incommoda,  quodquc  Ethnici  dira  fuper- 
ftitionc  inuoluti ,  capcrc  animo  6ccomplc£bnonpoflcnthancdcEu- 
chariftia  vcntatcm ,  tam  fublimcm ,  arcanoqv  my  fterio  conclufam  \  pri- 
mistemporibusChriihanircmtotamcoscefabant  ,  necinlucempro- 
fcrendam opinabantur.  Nefciat  maritus>ait  Tertullianus,  quid fccreto  TtrtniU.i 
antc  omncm  cibum  euftcs,  &  fi  fciuerit  pancm  non  illum  efie  credit  qui 
dxcitur.  Ncquc  hic  vilius  potionis  mcminit ,  ficut  nec  cum  olim  Eucha- 
tiftia  priuatim  in  xdibus  aflcniarctur:  quz  religio  vt  bonorum  pietatcm 
acuebat,ita  in  improbos  qui  (alutarem  illam  medicinam  haud  digne !  u- 
mercnt,  cxcmplum  aliquando  feueritatis  ftatuebat,  vtmeminihgnifi- 
catum  afanchuimo  Cypriano  Scrm.  de  lapfis ,  qui  mulierem  qnandam 
commeroorat  tam  fui  immcmorcm,  tam  fuifle  audaccm  &c  infolentcm, 
vtinccfto  flagitio  contaminata  ,  imparismambusarcamaperircfuiflet 
aggrcfla ia  qua  (andhflimum  Chnfti  Domini  pignus  reponcbatur :  fcd 
fiibiro flammacmicuit  qua? importunum  mulicris conatum rcprimcret 
camquc  arccrct.  Narrat  &  dc  quodam  viro  fcelcnbus  coopcrto ,  qui 
cum  fpurcam  &  pollutam  ncqiutia  manum  ad  Euchariftiam  capien- 
danuntcndifler,proSacramcnto  cinercm  fc  tantum  fcrredeprchendit. 

S.  AmbrofiusinfunercSatyri  fratris  vt  infignc  miraculum  prodit, 
quoraodo  vir illc  pius  naufragium  certum  cffugerit ,  Euchariftix praefi- 
dio  fretus,  cum  cam  pro  bulla&  lipfanotheca  ad  collum  appcnfam  fcr- 
rct.  Qupd dc  vini fpccie  ncc vfpiam legitur fadhim ncc  fieri potuifle  co- 

S.Hicronymusin  ApologiaadPammachiumprolibnscontraloui- 
rrianum,  ncc  probat  Romanorum  confuctudinem^nec  candcm  impro- 
bat ,  qui  quotidic  corpusChnfticapicbant ,  habendammodoconfci- 
cnax  rauoncm  putat,c*tcrum  dc  calicc  nc  vcrbum  quidcm  vllum  pro- 

k^Sj^ugpft^nasIib.joJiomita^ 

Orrgcnes  argumcnto  vtitur,  monctquc  pari  propc  rchgione  cauendum 
cfle  ne  vIlumDei  vcrbum  aut  Euchanftiacpatticula  vllapcrdatur.Fucrit 
opcrxprctium  tanti  viri  orationcm  hrc  poncrc  ,  Quantafolicitudinc  " 
obfcruamus  quando  nobiscorpusChriftiminiftratur  ,  vtnihilcxipfo  cc , 
dcnoftnsmanibuscadat  in  tcrram  ,  tanufolicitudineobfcrucmusnc  « 
vcrbum  Dci  quorf  nobis  crog^rur  dum  aliquid  autcogitamusautlo- « 
qtumurdccordcnoftropcrcat,  ouianon  mmusreuscritauincgligcn-  « 
tc  vcrbum  Dciaudicrit ,  quimillcquicorpusChriftiintftramcadcrc  « 
fiiancgbgcntiapcrmifcrit.  Idcmfcrmon.zji.dcTcmporc  rMjJjJg^' 


(688  Liberl  1 L  Ecclefa  Milttantis 

i  quandonitidumexhibcntknteolumvbi  corpus  Chrifti  accipiant , Xxc 
corpus  caftum  ,  &  cor  mundam  exhibeant  vt  cum  bona  confcientu 
Ghrifti  Sacramenta  fufcipiant. 

Carthagrnenfe  Concilium  4*  c.  j8.Diaconus,  prxfente  presbytcro, 
Euchariftiam  corporis  Chrffti  fi  neceffitas  cogat  iwTus  crogct. 

Paulinus  Presbyter  Mediolanenfis  Honoratum  vocem  aliquando 
perccpifle  refert,  quac  tcr  ipfum  compellaret,  &  diceret  ,5urge ,  feftina, 
q^iaeftmodofCcem^rus.C^idefcendensobtulitS.AmbronoDomiitt 
corpus ,  quod vbiaccepit Spiritum edidit  ,-bonum  viaticum fccumfe* 
rcns ,  &  in  beatarum  mentium  focietatcm  admifliis.  Gregorius  Turo- 
ncnfis  de  vit.Patr.cap.3 .San&um  Gallum  ait ,  cum  diuino  monitu  didi- 
tiflet ,  poft  dies  tres  fibi  cfle  ab  hac  vita  migrandum  ,  populum  conuo- 
cafle  ,  hc  pio  more  fra&o  pane  ,  magnaquadam&inufitataanimireli- 
gione  communionem  omnibus  impertiuifle. 

Ter magmis  Gregorius lib.^.Dialog.cap^.  rcfert  Agapitum cum  di- 
uiniflimis  facris  opcratus  eflet     facrincium  in  confpe&u  Dei  immola- 
uiflet  [grauiflimi  Do&oris  verbahaecfunt]  ab  akaridigrcdientem  loru 
"  pedis  manum  tenuifle  ,  &  in  Iuce  populivniuerfimagnaq,  frequentia, 
M  eundem  crexifte ,  cumq,  ei Dominicum  corpus  in  os  mitteret ,  linguam 
»  antea  diutiflime  mutam  eucftigio  folutamfuiflc  ad  loquendum. 

Beda  Venerabilis  lib.4.  Anglicanae  hiftoria?  cap.i  4.  adolcfcentis  me- 
niinit ,  corporis  aegrotationelanguentis  dc  affli&i ,  euius  caufa  cclebrata 
Miflafuit ,  cumq-,  omnes  promoreatq-,  confuetudine  ad  diuinam  men- 
famaccefliflent ,  ad  aegrum  puerum  de  facrificioDominica^oblationis 
particula  delata  fuit ,  quam  cum  pie  accepiflet ,  e  corporis  cuftodiacuo- 
lauit. 

In  his  omnibusvariorum  au torum  locis ,  dariffimutn  cft ,  vnius  ran- 
tumfpeciei  panis mcntionem  lieri.  <3upd criam alia: qusedam Ecxlefi* 
Amal*r.de ofiic.lLcclefly  confuetudines  eo  pertinentes  ,  &  vbiquccomnuinesmirificccompro- 
t.^Mtcrolog.^rt^cci  bct:namvulgoinTemplisRuchariftiap ;  o  xgrotisafleniabatur ,  quod 
e  l7'  faneinvinofinepericulocoLruptionismjnimeficripotLii(Ict:In  orato- 

riis  etiam  cotincbatur,  domum  dcfercbatur ,  vi  paufo  amc  oftcndimus. 
Id  qnoq-,  &  pcemtcntia:  fignificant  qu*  Sacerdoribus,Diaconis  &  Sub- 
diaconis  Concilii  Eliberini  Decreto  imponuntur,vt  nimirum  laica  tarv- 
tumcommunionevtercntur  ,  hoceft  lineparticipatione Calicis,  cum 
grauiusaliquodfcelusadmififlent :  quampamam  advlrimifatihoram 
cxtcnduntCationcs ,  fi  qui  nondumpatratumfacinuslegkimp  «ceni- 
tentiadiluiflent.  * 

ConciliaTrullenfe  &  Laodicenfe  Prsfan&ificatarum  hoftnrura-  i 
mentionem  faciunt ,  hoceft  earum ,  qU«  tantum  Sabbato &Domi.iica 
dieconfccrabantur ,  aflcruabanturqiinrcliquamhcbdomadam  a  quo 
tempore  Saariotcs  fub  vna tancum  fpecie  comunicabant ,  v t  ficn  nio- 
do  confueuiTdie  Venens  hebdom.dis  fan&s  :  quam  confuetudinem 
nnunquamGricntalcsEeclef^Roman.ecxpiobrarunt.  Atque  liuiuf> 

modi 


C0Kcil.Eliber.c7  6. 
Concil.Strdtcc.i. 


Ctneil.Trull  c.ji. 
•  CQnciLLtodic.c.Wt 


<  #  DeCowmumone fulytraquefyede.  6%9 
modi  probationes,  tana  ccrtx,  &  antiquitatis  iudicio  conteftatx,  debct 
«qinsrcrumxftimatoribusfuffi  ,  vtintclliganr,  quishadWEc- 
cldix fucrit  vfus ,  ab  ipfu  vcluri  illius crepundns  &  incunabulis ,  vfquc 

N^uctamcnncgaridcbct^utvllarationcpotcft^quinccrml^ 
atc^ic2tanbus,calic!svl^  communi  ommum oietaticoncciTus*  ;y/ 

t    o^ntnus  ApoftoliPauhtcmporibus,poftc  j 
«S.Cypnano,D.Chiyfoftomo,&Theo^^ 

cft,  cam  quam  ctiamnum  viuipamus  confuctudincm ,  latius  multo  pa-  ?'^*»****  hom- 

tuiflc,  &:  proccrum  Ecclefix  mdicio  ftabilitam ,  &  prxfcrrim  cx  co  tem-  tW^YjmS. 

porc ,  quo  propagatus  Chnftianus  fuit  populus  &  mirabiliteramplifi- 

catus,  cum  m  tanta  communicantmm  multitudine  atquefrequcntia 

propcinhruta  ,  yixpcriculumcffufionis vitaripotuit.  Tefteshuiusrei  M^*tm*m 

S.IoannisChryioftonuquerelxatqueexpoftufatio^quinonlnielacry- 

mis  in  cpift.ad  Innoccntium  mexpiabilc  id  (acnlcgium  mcmorat,quod 

mlaiic^ffimotcmpiocontigit ,  cummilitcsinfacrariummgrcfli,  bar- 

barotumultu,  fcrro,  audacia,  ioa  rcligioncm  perturbauerunt,  cum 

chlamydcs  miuttrespretiofiflimus  Chrifti  tanguisrefocrfir :  cuiufmodi 

ccrleftium fy mboloru  violatio  facilc  conringcrct \  ii (ub  vini  fpecic  fyn- 

axis  agcrctur,  in  ca  prxfcrrim  mcrcdibili  hominum  frcquctia ,  qux  mo- 

dointcmplishoctaiuorcligionisofliciopcifungirur.  Prxtcrca  qualc 

illudcft&quammagnummcommodum  ,  quod  multircpcrianturdc- 

licarihomincs&narurxconditionc  imbccillcs  ,  multxle&iflimxfce- 

minxqux  nc  quidcm  viniodorcm  pcrfcrrexquoanimoqucant ,  qux 

non  finc  grauiflima  naufca  atquc  faftidio  communi  cum  cxtcris  poculo 

vtantur?  ErgoneidSacramcntum,  quodcftconiuncfaonisanimorum 

& cariraris  beneuolcntixque artifcx,  offcnfioncm gencrabit  ?  Scd  quid 

fict  illis  rcgionibus  qux  pofitx  funr  ad  Scprcntrionem ,  vbi  vix  ac  nc  vix 

quidem conferuari  vinum potcft diuque rctincri  ?  Quid illis oris tcrra- 

rum  in  quibus  ncq*  nafcitur ,  ncc mfcrri commode aliunde poflct  ?  A-  Ac*fl* U 

cofta fidus Scriptor meminit fc  vidiflc ,  cum  lagcna  vini plcna,caq-  mc- 

diocris ,  vcl  cxigua  potius  ,  trccentis  nummis aurcis  cmcrctur."  Sciunt 

Grxci&expcriuntur,quanrumfitin  hacipiarepcrturbationiscV  inco- 

modorum,tametfiguttulamtantum^ 

ri  defumptanv,  Huflitx,Bocmi  quos  Callixtinos  vocant ,  hanc  ipfamo- 
perofamdirticultatcm  fcnferunr ,  cumpiimipilusintcrilloscviignifcr 
ixipictatis  caliccm  exlubuit  uuadraginta  hominum  millibus,qui  hac  ll- 
le&i  nouitarc  ,  ftudioinccnloaccurrcrant,  vbicumfclibcrius&liccn- 
tiusingurgitarenr,  fmumdcrcpcntcvcrfumcftinpopinam,  &ingcns 
confequuta  moderatorum  hominum  offcnfio.  Qux  caufa  fuit,  cur  Me- 
lanchthon  Boemis  confulcrct  vt  hydromcliadhibercnt,  Baccho  ab  Or- 
giiscicfto&:cxrcrminato,quinonminushabuitaudacixadmutandam 
Jacramcntimatcriam ,  quamThcodorusBcza,  docetcnimpancdefi- 


Ssss 


$po  Liberll  l  Scclefa  Mtlitantis 

qcntcCctnamfierihcibisautmorctopoflc,  &  quocunquedemumaf- 
Iio  cibo.  Atenimuero  quis  lnfiGiariaudeat ,  quin  «terna  diuinae  mentis 
prouidentiahis  tot  ac  tantis  incommodislongc  ante  fapienterque  pro- 
Ipcxerit?  quae  fupcrarentur  tamcn  omnia  vi  diuini  vcrbi  &  Numinis  im- 
pcrio,  fi  praeccptum  id  fuifle  con  ftaret.  Scd  diligentius  triaScripturador 
ca  examinemus,  qux  ad  Ecciefiae  confuetudincm  infirmandam  &  labe- 
fa&andam  adhibcntur. 

Eft  vero  imprimis  animaducrtendum  Seruatorem  noftrum  cum  air*  ' 
Sifimanducaucrttis carntm filii hcminis  & biberitis etus  fanguinem  xnon  hakbitis 
ritam  in  vobis ,  praceptum  quidem  proponere ,  modum  autem  praecepti 
i\on  qxponere,  hoc  cfl,iuber  quidcm  vr  corpus  fanguinem  q-,  eius  capia- 
mus ,  neque  tamen  determinat  &  praefcribit ,  vtrum  fub  duabus  fpecie- 
busidfieri  dcbeat,  an  fub  vriatantum  :  quinpotiusfi  demente&vQ-, 
luntateconiedura^capicxverbisporcft ,  id  efle  liberumhaudobfcure 
Trident.  feflT.ii.  c.i.  Sed.  fignificat ,  ytetiamanimaduertit  Conciiium  Tridentinum  j  Nam  qui 
mqve  ex  [errnonetlloapud.  dixit  Nifi  manducaucritis  carnem  filii  hominis  &  biberitis  eius  fangui* 
loannemjexto,  reBecoili-  nem5 non habebitisvitamin vobis:  dixit  quoque  Si  quismanducauerit 

oUurvtriuculpecietcomu       ,  J-  •        •  J 

nhnemh DorLoprsceptd  ex  hoc  Pane  vluet in  «ernum.&  qui  dixit,qui  manducat  meam  carnem 
ejfe,  -uttunfyiuxtt-var  m  &  bibit  meumfanguinehabet  vitam  acternam  ;dixitetiam,Panis  quem 
farMprum  tatrum  &  Do~  ego  dabo  caro  mca  eft  pro  mundi  vita  :  &  denique  qui  dixit ,  qui  man- 
Hprttm  interfrctauoriesin-  ducat:  meam  carnem  &:  bibit  meum  fanguinem ,  in  me  manet ,  tk  ego*ir* 
r^^^^ucaH%^i^eat  "Ix^ n&ilorninus >  Qi" manducat  hunc panem  viuctin  aerernum. 
nmfbtBommkts  &bil>e  Atque  vtoftcnderetinalterutrafpecie  eius  corpus&fanguinemnecef* 
ritUeiui  (angumem  ,  non  faria  confecmionereperirijaitabfolute,  qui  manducat  me,  &c  ipfe  viuct 
habebitit  vtram  in  vcbU:  propter me :  tantum  non  aperte  inculcans  cum  corpore  fiimi ctiam  fan- 
l&S&tr^  gUmem  '  qU1  ad  corPoris  ¥™s  integrtetem  fpcftat.  Cuius  rci  habuit 
m  tternum ,  & qwaxtt.  qxioque raticnem eius prouidenna fapientiaq^lla ingcns  &  intermina- 
qutmznducat  meam  car  ta,  cum  Apoftolosiufiltid  facere  quodipfciadebat ,  ait enim  Bibitecx 
nem  x&btbttmeu[angui-  coomnes  ,nonautem ,  Bibendumid  omniHus  porrigite  :  AdditEu- 
vemy  habetvttamAttma:  angeliiScriptor ,&biberun*exeo  omncs ,  vbi  vox pmnesin vtroquelo-, 

d.xtt  ettam  ,panuquimc-      P,      r  r  r       Q     ,  ..;  .     .  _  l^ll"*'u-> 

g0  dabo  ,  car*  mel  ejt  pro  Q* ldem  fignificar,&  adproceres  tantum  illos  rehgion%  Magiftros  A- 
tnundi-utta-.&den  %qui  poftolos refertur  ,  alioquimuliercula:  atqucpucri  adidpoculum  hau^ 
gtixit.quimandurat  meam  riendum vocati  fuiffent  & etiamnum  inuitarentur.  Prartcrea  cum  dixit- 
smmem  &  bibn  meufan-  Hoc  facite,  hoc  eft,idem  quod  ego  feci.  Nihil  autcm  rum  fecerat  quam- 
TS^.^lM^i  q»^dl^rtememorAnrar  ,  panem  vidchcctin  manu^fumpferat,  benc- 
nm ,  §immanducathunc  dixerat,fregerat,fuisdiftribuerat,cvuxinonducalicemamgtft 
fanem-vtuetmsLternum.  non  nifipoftccenamcQnfecrauit  9  TtanimaduertitS.Lucas  icum  vcllcr^ 
Luc.z2.zo.  abomnibus  intelliei .prioremillama^rKmneceffarioadomnespcr-- 

]'&rVi7  twerc, non autcm  iecundam.  S.  Paulus confimili modo rem  expreffii^ 

Pro  conclulionehuiuscontroucrfi£e,& eoncilia>iioncanimorum& 
opinionum^atendumcffct^nufquaminScriptumdiuiruspro^ 
efle,  nefubvtraquefpeciequiscommunicet ,  nufquamctiamimpera- 
tftmvtid^,  cum  Dew  fenftimme&prouidentifluTie  omniacoflfti- 

tuens 


«ensatqucm  dcrM$  lJfolumm  .bcnjm 

d  SoT&  WrqUOdapnUS  *  4portun,„S,udlcaucrithabi;ql,oe. 
62X5 *P?fo?Mtt»«5<«e.  Erl.  tantum  ab  hoc vno  pcndctc, 
Hacxoptatatchg.on.sconfcnno&annnorunuoncordia.no^flS1 


DE  MISSIS  PRIVA- 

TIS.HOC  EST,  INQVI- 

BVS  NEMO,  VNO  EXCEPTO  SACER- 

D  O  T  E  ,    SVMIT  EVCHARJ- 

itiam. 

C^PVT  £ 

Erenissimvs  Anglix  dominator  8c  modcftiflfimi 
quiqueintcnllosqui  nouamlacemReligionifcattuhflc 
glonantur,  nonampliusMifliantiquitatemindubium 
rcuocant,  quam  lciant  pluiimorum  Patrum  fcriptis  Sc 
autoritatccclcbraram  ,  qui  omncsintraquingcnros  pri- 
mosannosrlorucrunt.cquorum  i"cri[>tiscruditiflimi(qucMnoimnKntis 
prompta  a  nobis  fupcrius  tcftimonia  ridditcrfuntexprcfla.  Scd  Imcrc 
tamcnadhucvidcnturatqucambigcrc  ^numvlla  ccrta  feliqpidapro. 
barioncdcmonftranqucatillaMilla^quamLuthcrusridcns  Angularm 
illi/^i^f^nominant^quodncmoEuchariftiamincaaccipiat  vnocx- 
ccpto Saccrdotc ,  qui  facris  opcratur.  Manat autcm  orituiq;  hic  dubi- 
tatio,  quod  in  hoc gcncrc ,  Saccrdotium  non  agnofcant ,  ncquc  (acrifi- 
cium  Euchariftictim ,  cum  Ca-nam  nihil  aliud ertc putcnt ,  quam  fyna- 
xeosautcommunionisSacramcntum.  Homincsigiturminimcmalos 
hacxW-lcucmus,  ic  quoniam  dc  facrificio  fatis  fupcrq;difputatum 
fiiit  antca ,  nunc  dc  carum  Miflarum  antiquitateagamus ,  in  quibus  fo- 
lus  Saccrdos  diuino  panc  rcficitu  r,  dcquc  ns  qux  in  iccrcto  abdi  toq;  lo- 

cocclcbrantur,quxprofcltasdicbus,quayjriuatumaliqucmobfina^^ 
quibus  dcniq; pauci  intcrfunt  harc  cnim  funt,  &  non  plura,  qux piiua- 

Cum  vi ctimacx  vctcri  Hcbrarorum  inftituto  orTcrcbanrur  cx  ca  nr. 


691  UbAU.Eceleft&Mdttantts 
mo  penitus  prster  vmtm  Sacerdcteraedebat ,  a  c  ne  is  quidg  cuius  caufa 
Lcuit.  6.1*.  $*«rdcsqui  Numini confccraretur,vt  conftat ex  6.8c  7.cap.Leuitici.\  nde  imc  con- 
#rr,mW^^i»/^rrouerfiaconcluditur  dclibationemipfiushoftiaBatq5manducationem 
-  clidL     ^«wfe**-  nfirnranne  facrificii :  & proinde  Chniti 


cor- 
um 


vmJnfi«mmT*  poris&fangumisipfiusproremiffioncpeccatorum  ,  quodpraeccpr 
btrn*culum  itfltmomi  *u  nis  verDis  cxpnrnitur,  Hocfacite,  nullaratione  obligareiplumadcom- 
txfUudumm  S»n£tH*rio>  munioncmpro  quo  diuinailla  myfteria celebranmr.  Nam  alias  fcque- 
r™/^  quideindeillorummunus&digni- 
i.Corn.it.  tatem  excepcrunt  facris  operari  potuiffe,nifi  cum  popuh  multitudim  li- 

buiffet,  tum  inrereffe ,  tum  ad  epulum  fc  religio(e  comparare ,  cum  mo- 
nitio  Dodoris  Gentium  vel  imperium  potius  clarum  ht,  &  perfpicue  m 
epiftola  quadam  cxpreffum,  Probet  autem  feipfum  bomo  &fic  depane  1U0  edat. 
&  decalice  bibat :  atque  omnino  id  fi  verum  e  ffet,Chriftiani  facrificii  per- 
feftio,  executioq-,  prsecepti  a  vulgi  &  ieiunae  plebis  voluntate  penderet. 

Ecclefia  diuino  afflatu  &  intima  Spiritus  Sanfti  motione  gubernata, 
aboranihominummemoria  de  re  tota  alioquodammodoiudicauit, 
&  cumliberoscohorteturfaepefuosmonitifqueinflammet,  vtfcparet 
adperceptionemSacramenti  cum  facrificio  copulati-,  non  omittitta^ 
meninlanguorepopuliatq-,fuga ,  vi&imamfalutaremoffcrreprofce- 
lerum  expiatione ,  in  a&ionem  gratiarum ,  in  pignus  & tcftificationem 
mutuxbeneuolentiae&caritatis.  Nequetamenidfacrificium  Angula- 
ConeTridrefrii.c.^O-reautpriuatumappellaridebet ,  quodvtpiefapientcrq-,monuitCon- 
ptartt  qutdem  [acrofanti*  cjlium  Tridentinum ,  non  modo  pro  iis  qui  fandto  illo  pane  vefcuntur, 
synodns  ut  infingulu  Mtf    mm  etiam  pro  omnibus  gencratim  offcrtur3ncque  pro  iis  tantum  qui 

fisfitielesadft*ntesnon[olu.        r         „r      r     •   r  CA  ir 

JZ      n  a- ftu  f,<teJrra  mterfunt,  &pr3efentiafuaarcanummunusvenerantur,iedproabicn- 

(pirttualtaJJiCtUijeasacra  »      r  ..  t 

ment*h*u*m  Euchartjiu  tibus  qui  vel  longifllme  diflident,  neque  pro  viuis  modo,  led  etiam  pro 
ferceptione communicaret,  [\\ls  quiiam  a  corporis  domicilio  migrarunt,vt  fuperiusfuitprebatum 
quoadeosfanttijfimthwu*  &deinceps  4.1ibrodiceturvberius.  Addequod  vtficrumanimadue\- 
rlmnirev  Concilium,Saccrdos  publicus  fit  Ecclefise  miniftcr,qui  pro  omnibus 

nonfemperfiat ,  fropterea  qui ad corpus  Chrifti  pertinent,  feu praefentes fint  fiue  abfint, cclebrare 
mtffasiUfu,  inquibtufoltu  & obire facrificium poflit ,  quodea  fundtiononfitciusnaturac&con- 
Sacerdos  facramentahter  diti0nis,  cuius  pleracque  aliae,  quae prcefentes  debent  afficere ,  qualis  ba- 

$ommuntc*t  v'Pr'uat*<&  ptifmus  &  rerum  coeleftium  pro  concione  explicatio ,  fed  potius  in  earu 
illictt/udamnatjedprobatr  r  r  rr  ~         0  , 

MtQ  *deo  commendat*  St numero  collocanda ,  quae  populi  vicc  ac  nominc  Deum  fcecfcant ,  &  ad 
qmdem  ill*  qucqjMiJf*  v*>  ipfam  omnia  tuentem  & adminiftrantem  diuinitatem  referun tur ,  qua- 
ucommunescenfeu  ^^lesfuntpreces&gratiarumadtiones.  Hisacccdit,  quodnihilimpediat 
parttm  quod  m  eu populua    Q  minus  oui  adfunt  vniuerft,fpiritaliter  comraunicare  queant,&  ca- 

(btrituahter  commumcety?-  T.  r  <l  •     j     n  ^ 

parttmvtroquodMpubitcoKMwsMX  lt  Hon  ^tis  comparativideantur ,  vt  reipfa 

EccUftA  Mtmftro  non  pro  cumSacerdote,  Angelorum  pane  vcfcantur. 

fotantum  yfidfro  omnibutfidehbtcs,  quiadtorpu*  Chrifttpertinent,  cekbrcntur. 

Atque  hinc  fit  vt  tametfi  grauiffima  autoritate  Ecclcfia  decreucrit,o- 
mnibus  &  fingulis  audiendam  effc  Miflim  diebus  Dominicis  atque  fe- 

ftis,qui* 


De  Mijjts  priuata.  69$ 

ftis,  quibus  fcrix  impcrantur ,  vt  cx  Concilio  Agathcnfi  &  antiquis  Ca- 
nonijusconftat,tamcniamindcatcmporcConcilii  Elibcritani,quod  E^ConcilioElibcritan© 
habitum  fuit anno  3 o5.imo  &  l  Fabiani  Pontificis Maximi xuo,qui  fub  * confc?"L 

annumi5i.adCoelitumfan<aimoniamgloriamqucmigrauit,commu.  NtcinterC*tholicts  <*<**- 
nio  non  nifi  tnbus  folcnnibus  anni  fcftis ,  Pafchatis ,  Natalitiorum  8c  mtr*buur ,  r„  mtftkvh 
Pcntccoftcs  indiccbatur :  non  quod  non  parcns  rcligionis  Ecclcfia ,  ca-  el  ttmfnbm  P*ffh*9 
dcm  fcmpcr  pia  &  honcfta  cupiditatc  cxarfcrit  quam  Tndcnti  in  augu-  Ptntee0fig »  Nauh 
ftiflimo  Ulo  orbis  tcrrx  ccrtu  cxplicauit ,  vt  nimirum  quicunquc  diuinis  £ T^tTxZT"™'* 
facns  inter(unt, (acrificium  quoquc omncs  Euchanftixpat  ticipent , fcd  Dthu *utintr*nt mlcclt- 
cumhabcrct  rationcm  humanx  imbccillitatis  infiimitatifque  nMurx,  fi*™  &  depnhenduntur 
mclius  &  commodius  cxiftimauit ,  id  cuiufq^  pictatifolutum  libcrumq-,  ntmaummtomumc*rt  *d- 

pcrmittere  ,  quamprxcipiendocommittere,  vtin  haclabchuiustcm-  move*nttir-  &»*fi"* 
*/i  cYi  -  •         r  .  communtc*nt%*dtoentttn- 

pcltatis,quapnibnusanimorumimpctusatqucinccnfusamorrcligio-  n*m*tetd*nt.  Stcomm* 
nistantopcrcdcfioruit ,  multorum  ialus  ad  contumacixfcopulosim-  mc*nt ,  non  ftmptr *bfli- 

pietatifqucallidatur.  ntsnt  ,finonftcennt ,  sb- 

-     Atquedehacrcprxftabiliinqeniovir  &  mirabili  diccndi  copia  S.fi**** 

 \s\     r  cl  t  £   i_  1* "  •  1  F         dtjt.z  c.hiqunntrsnt. 

loannes  Cnryloitomus  (quemCathohcis  nimis  quidcm  lmpudenter  Concil.Agath  c  18. 

&malitiofcobiicitChcmnitius  )dolcntcrquxiitur  homil.$.in  Epift.ad    Sstmfoesjmi*  N*t*U 

Ephcfibs,Fruftra,inquit,eftquotidianumfacnficium,  rruftraaafta-"  Dommt  p*ft\s&  Ptnt** 

musaltari,nemocftquiparticipct.  Hocdico,  non  vtfolumpartici-"  tcfi' 9  non  commume^ue- 

pctis,  fed  vt  vos  dignos  rcddatis.  Cum  doccre  vcllct  Euchariftiam  pro- 

pc  iisinutilcm  vidcri  in  rationc Sacramcnti ,  quod  ad  cam  minus  fc  di!i-  k*bear.tur. 

gentcraccuratcq-,diiponant ,  licct  alias prouteftfacrifkuim fingulaics Ucmc  47.  Mtjfss  dte  Do- 

vtilitates  vbcrcfquc  txudcus  adferrc  qucat :  nam  alioqui  ipfe minimc  cc-  m*»H*  /*cuLnbm  tctme 

lcbrairetcumfctamcninnumerofacrificantiumrcponatcumait ,  Vru. ttntu  >fi>"t*ll°f*'t™  pr*' 

a      ja.  1        c     I  •  •    1  cv     j  •    •  ctptmm  ,  it*Tjt*nttbtnf 

pTddafUrtiWMltdrL  ttalnsin  Iocisoitendit,eam  nimium  quantum  vuus,  di&tontm  fatrdotit  tgrtdi 
mortuis,  prxfentibus,  longe  pofitis,minficas  commoditatcs  bonaq^  in-  populm  non  prefummt.gui 
gererc.  Etrurfumdeincomprehcniibi!iDcinaturadifpiuans,homiliay'/'"r'»' » mbEptfcopopu- 
$.cxpoftulat ,  quod  longemaiorhominumrrcqucntiaadciusaudicn-6/wrf#,,/,<,,^4m,ir* 
das  concioncs  tanquam  auidam  fitim  cxplcre  cupicntes  accurrcrcnt, 
quam  ad  myftenorum  diuinorum  celcbrationcm ,  vbi  tamcn  commu- 
nisille  omnium  MagiftcrDominusIckisfcmetipfuminquitoftcnfurus 
eft.  Qu*  difcrti  &  religiofiflimi  viri  cohortatio  eo  fpcdtat ,  idquc  vnum 
ftudct  6:  contcndit ,  vt  perfc&a concionc  populus  in  xdc  f\cra  hxrcat, 
recationibus  intcriit , atquc  my ftcriis ,  in  quibus  rcipfa  Deus  Scruator 
lomimlfh  rcpcritur.  Ex  quibus  pcrfpicuc  liquct  facra  ctiam  tum  fuifle, 
Miftarumqucadliibitamreligioncmiinc  promilcua  omnium  commu- 
nionc  :  Quod  ctia::»cD.Ambrofii  monumcntisluculcntiuspotcftin-  S.Ambroflydetdttdm. 
tclligi ,  quiGrxcos  fuistempoiibusaitfcmclrantumquoqucanno  Eu-'**# 
chariftiam  pcrccpiflc.Id  quoquc  Nannctcnfis  Concilii  autoritatc  com- 
probatur  laudati  ab  Yuonc  Carnotenu  j.part.Dccrcti ,  quo  ftatuirur  nc 
Prcsbytcri  cclcbrcnt  foli  Miflam  nifi  habcant  faltcm  vnum  qui  rcfpon- 
dcat.  HucfacitToIctanumctiamduodccimum  Can.c.  vbiSaccrdorcs 
quidam  grauitcx  ferioquc  icprchcnduntur  quod  prophanorum  cV  lai- 

SsiS    3  coLiim 


^94  Liberll  LEcclefa  Militctntls 

*  cerum  imitacionc  ita  celebrarent ,  vt  minimc  tamcn  cixlcfti  pane  v  cfce- 
Ten  tur,  Quale  erit  illud  facrificium  [ita  ibi  grauiffime  Patres]  cui  nec  ipfe  facri- 
,fican$famcipajfedignofcitur  ? 

Sed  quo  t  olim  fucre  Sacerdotcs ,  qui  patrimonio  fuo  frcti  aut  fpontc 
bonis  omnibus  commodifqy  fortunac  (poliati ,  ftudio  rcligionis  fe  ad  (a- 
crorum  hominum  focietatem  &  ordinem  Clericorum  aggregarct,  nul- 
la  tamen  in  animas  iurifdidione  ornati,  quiq^  proinde  pro  omcio  3c  au- 
toritatc  nemini  Euchariftiam  adminiftrare  poterant  ?  Talis  fuit  Pauli- 
^  P«i^  nUS>  PofteaNo1*  Antiftes  >  quidefeprodfcepift.6\adSeueram5  itafc 

■S^^aLiwfiZ'-  cicatumSacerdotem  ,  vt  nulli  Eccleii^aftringeretur.  Etintereosqui 
cUfi*  conftcran  adduftm  publicaueligionis  curam  habebant ,  quot  fuifle  exiftimamus  ,  quiiine 
fum,vt  ipfiEcdefitnonal-  corona atque  frequentiapopuli cclebrarent  ?  Atque hoc autore Leon- 
Itgmrer.m  Sacentcusm  tan~  tio  magnus  i\\c  Ioanncs  qui  a  fingulari in  alios  beneficentia  9c  inaudira 
tum Domini , non etiam in  \  •       ri         r        •  i     i  •         J  r 

UumEccUfudedicatui  benigmtate  Eleemolynarncognomeninuenit ,  populoahquando  iuo 
propofuit :  cum  digreffus  e  templo  hofafacrificii  ficeos  eft  affatus ,  Ego 
filii  proptcr  vos  ad  Ecclefia  defcendo  ,  nam  mihi  ipfi  in  Epifcopio  Mif- 
ias  facere  poteram.  Haud  diflimile  fuit  Gregorii  Nazianzeni  facinus,  vt 
Sozomenus  refert libr.7. cap.^.hiftoriae ,  fed hoc etiam  illuftrius  percipi 
cognofciq^poteritfialiosMiflae  priuatx  fignificatus  ,  de  quibus  antea 
mcminimus,  confideremus. 

Imprimis  fihocplacctappellarcnominepropterlocum  quifccretus 
&r^communihominumfrequentiaremotusfit,  priuataigiturfueritiL.^ 

i  r  n    .   lamiflaquamChriftusIefusSacerdotiinoftriprincepsinccctu  Apofto- 
Luc.12.11.     lpfeoftendet  1  \  1  n   r  •    1         r         r   w  r 

vobucvnaculummagnum  lorumcclcbrauic :  nampriuataillafuit  domus  ,  vtapud  Lucamcap.ir. 
ftratum.&ibifarate.  viderc  eft,&  Actorum  2.v  ldemus  dele&os  lllos  a  Chrifto  religionis  ma- 
A&t.*6  Frangentescir  giftros  in  priuatiszedibus facrum panem fregifle.  Illactiam  tempeftatc 
l!«tX&  retd  4uaImPc.ratorcs  fnperftitionc  obligati  Chnftianorum  vitarcrudclius  a- 

hc$y& Oecum.  Gagntitu  ftat> nGn  toodoin arcanas  abditifq-,  penetralibus  acdium  hcbant ,  vcrawi 
&  Baroniui.  f*uetSyrpu  etianiinfpolasis,in caucrnis defomYq-, alrc locis , quas Cryptas &Cata- 
interpresficverrens,S(.  do-  combas  nominabant ,  quodq-,  etiasn  cft  mirabilius ,  Niccphorus  rcfcrt 
Sb^SS^^r  m  ^ntatibusDcicauiJpcrfcrcndis  inuidoanimo  virum 
ttMmSjMXim  ,  dtBoi,-  £c*ceYum'  cum  vinclisoncratuscik-cin  horribili  tamcn  dkaq*  cufto- 
rianusm  Ltxico  Syrochal-  dia  facris  opcratum,  &  loco altaris  proprium  pe&us  adhibuifte. 
daico :     B>blwR>gtafic      Enimuero  nongraflante  modoimpietatefurenrium  Imperatorum 

Ugum,6>dom,frgngctan,  nequc  tantum  in  atrod  eQt&  tempomm  vcxatione   maio„s  nolftilanI 

conuimo mtelltgum  .  ^od^0™  *W^f  vurtutum  (plcndore  clanffimi,  quotidianum in 
iyc-rUnuncuoabant,  &  P"uatisacdibus(acrthciumobibant,  quandoquidemS.GregoriusNa- 
fumft»  Euch«r,ft,»  ctu  zianzenus  in  fcpoftto  id  oratorio  faciebar ,  &  AmbrofiusTummis  jc- 
br„ri/olet,*t,&.Dom  nica  quandus in  fceminxvnius  nobiliffimxdomoid  prxftitir  vt  Paulinus in 

Niccph.£cclefialt.hift.l.can:l&  lemotaabvrbe  domo  lacnficium  corporis  Clniftiobtulerunt 
s.cap  }t.  vteorum eximius  Antiftes  dodiflimis  monumentis  pco^ewtus  eft libr' 

n.dsduitate  Dci. Thcodoretus  quoq;  in  Cellula Marini  Anachorerx 

diuina 


De  Mifiit  prtuata.  6 

.nnri.d™ "^^^•"^«en^fitquominusinScnatorisVe- 
^fc-^SfeT"  DcillclucS.IoanncsDamafccnuStcfta- 
cr,™  Saccrdotu  d.gnitatc  ornatum ,  in  Cclla  fua  quotid.c  fa- 

cftcr P        °  '  qaibusncmo,  vnocxccptoIotapLo.int^ 

Quod  li  omiffa  loci  hac  circunftantia ,  tempus  intueri  lubct ,  &  pri- 
uatam  nommarc  cam  Mjffiam.  qux  profcrt.s  d.cbus  coficitur,  pubhcam 
autemquatfcftjsiolcnuibws }  ctiam  ritusipuusanttquitaspcripicuiso- 
mn.no  «fl.mon.is  comprobatur.  Quisen.m  mficiari  audear.quin  con- 
t.nuumtlludDanielisUcnficium  ad  omncs  f.ne  difcrimincd.es  pcctt- 
ncar  >  qu.n  D.Hicronymus  xui  fui  docl.rtimus  fcripfent  in  f.  cap.  cpift. 
ad  1  aum, ,  coniueuifleSacerdotcs  pro  fuis  populiquc  noxis  ob.rc  facri- 
ficium  ?  Quin aureum  flumen  oratronis  fimdcns  Chryfoftomus  homil. 
J.m  tpift-idEphcfiosquotidianum  facrificium ,  vtanrcamoncbamus, 
aileruenr i  Sane D.  Auguftinus cp.rt.23.Chr.ftum ak  fcmcl  quidemim- 
molammincruccfuilK ,  quotidic  vcroinSacramentofalutisomnium. 
caufa,dreprxfcntari.Hippolytus.tcmM.nrtyrorat.dcAnrichrift.mun- 
di  libcratorcm  inducit  Ecclclix  gubcrnatores  Antiftitcs  rclidonifquc 
prxtcrtos  lta compcllantcm ,  Vcnitc  Pontificcs  qui  prctioliim  corpus 
mxumquotidicimmolaftis.DcCaflio\\iniixEpilcopo(in(aiirimorc- 
ftiscftbcatusGregorius  qucniMartvrologiumRomanumex(cribir,m-Gr<frnom  '7  inEuanj»' 
mirumnullumcumprxtcriiflbdicm.quoplacationishoftiamomnipo-  TSl '"'  "mt*'[m>n* 
tent,  Deo  non  offcrrct :  quam  pictatcm  cfariflimi,  opcr.bus  illumina-  ^Tm^fZclrtt 
bat  nam,npaupereseffundcbatliia,&adar.impio!.;c.ymarumimbrc  m,nuum  i»c,m%  tmmb. 
madcbat.  ConfueucratantemquotannisrcligiofuKmcRomamprofi. 
cifciipfo  die facro &  folcnni ,  quo  Pctrus atquc  Paulus  Apoftoloru co- 
ryphxiatqucprincipcspublicaorbis  rcnxlxtitiahonorantur,cuiusrc- 
ligionisgrariaprxmiumhocdiumitusconfccutuscft,vteodemipfodie 
eclebratopic  bcro  ,  communionc  mtiltis ,  bcncdi&ione  omnibus  im- 
pcrtita,  s  (qualcnri  corporis  crgaftulo  ad  iucundam  &  plenam  volupta- 
tis  vitamabirct.- 

DcniqucS.  Andrcas bonus rcligionis magifter, Ptoconfub /Egeo rc-  DtfrtJicmhnt  S.An+t* 
fpondit,vrDiaconixternxnicmonxprodidcnint,immolarcfequoti-  'nAcl>*i*  Hitrtn.tf 
dic  Agnum  fine  macula ,  qui  (umptus  a  popu lo  &  in  os  lmmiflus , intc-  "1^"^" plr>r'fi'"m' 
gcr tamenincolumifque maneret.  Quarco quodam modo priuata M if- Z/hXS^^ 
ladicipoffct ,  obpriuatum  aliqucm  fincmadqucm  rcfcratur,  vt  cum  m*f*>  in  vtrfibm Snpphi- 
pro  aliquo  viuo  mortuove  cclcbrarur,cuin  pro  vnopotius  quim  proa-  ** 6"p«"*  ckryftiftm. 
lionegotio.  Idcnimucro  non  impcdit  quominuslltpublicum^acrifi-',,■ 
ciunr  :  fempcr  enim  offcrtut  Ecclcfiznomine ,  Saccrdosipfepubliais  . 
eftadminiftcr,  communesprccationesinnt ,  proqucomnibusvniuer- 
fim  funduntui ,  menrio  in  ea  fit  bcllantis  Ecclcfix ,  triumphantis  Sc  pa- 


ticntis. 


a9S  Lib.  111.  Ecclefi*  mitiuntis, 

tientis.  Vndefitvtvtrumquein  efficicndopropofiwmfinefqjilliduo 
publicus  &  priuatus  cohzrere  poffint ,  cum  vnus  in altero  comprehen- 
datur non  lecus  quam  vnitas  in  numero.  Et  quidem  antiquiffimis  tem- 
poribus  Dcus  Leuitici  4.&  5.ftatuit,  vt  pro  fummo  Sacerdtote  facrificiu, 
pro  principe,  pro  Sy nagoga,  proquc  omni  hominum  gcncrc  offerretur. 
r  l  ,  r  iobinnoccntiaviwfingulariprolibcris  facrum  obibat :  &  lpfc  rerum 

ib  vit  omnium  modcratorDcus  tres  llios  viros  qui  acerrime  Iobi  conftantiam 

labefa&are  contenderant,  ad  eum  mifit,vt  pro  illispreces  hoftiafq-,  ma- 
Augufl.1.9  etfifJfeAu  ftarct.  Sicapud  D.  Auguftinum  in  libris  Confeffionum  pro  Momca 
Utm  euatc  8-  Sacrificium pretii  nojlri  offcrtur :  Et  1  ibro  fuperius  laudato  de.Ciuitat.Dei  ,in 
Vorrexttvnw  ,  obtulitibi  ^bus  Zubedi,  ad  comprimcndam  mali  daemonisvexationcm.  Sic 
fwficiHcoTforuChrtftt.  d Cflelimm honoremcelebratur ,  vtproximocapiteoftende- 


mus, 


Vltimo  loco  priuata  MifTa dici  potcft ,  quae  ncque  publicis  in  parcr- 
ciis ,  necin  folcnni  Monachorum  ccetu  ,  nec  Clcricorum in  Collegio 
bcneficii iurc fociato geritur ,  f  ed priuatim pro cuiufque Sacerdotispie- 
tatc.  QjiofenfuGregoriusMagnusprohibetep.45.1ib.4  ftc  Mifiann 
M^\u?tlmiutc  pibliciu  Monafteriis public*  fiant,  cum  iudicaret, popularem  illum  concurfum 
per  Epifcopu fieriommmo-  turbamq;  inconditam ,  ad  ea  loca minime affluere  debere ,  quae  religio- 
doprohibemu4:nemftfu^  ibrumtranquillitati&: filentio  confecrantur.  Exemplaiaminmedium 
rumVei  ^J^^j^1^  protulimus corumSaruftorum  ,  quiarcanoinconclauifecretifq-,  locis, 
^UColuTfubu^: &fimpti-  rc diuinaperfuntti funt  ,qui  pawci omnino homines intererat : &  Nan- 
tiorts  ex  hoc  ammtu  ple-  ncteafe  Concilium  vnum  faltem  MuTae  auditorem  adelTc  vult  quirc- 

ium%  {quod*bfn)in(e*n-  fpondcat. 
dmlum  trahat  frequentior 

auocu  introitm  muliebrii.  A  ^ 

'*  D  E    M1SS1S  AE    JN    C  OE- 

Uturn  honorem  celebrantur. 


>.  LVI. 


ONTROVERSiAineo  pofita  cft,vt  vidca4TUis,an 
I  inftitutioni  Euchatiftias rcpugnct ,  cum ritu pio  cele- 
,  bratur  ,  vtDiKorummcmonafiat ,  quiiaminccelo 
Ifempiternagloriapotiuntur  ,  &proinde  aliquoctix 
i  modoin  cafacrarundioncinuocentur.  Rcsfacilc, 
^^*M**™°  ^ciocompom>tcft,fiquxanobismodo 
9U2  ^rv,  -mtirm  proterentur, liquidamcnte & pacata coniideremus. 
7ni«<%  M<ri<,<B&nvx*i,      Apoftolus  imprimis  ca.i.prioris  adTimothcum  vult  orationcs,prc- 
wwZ«t,dx*&r*"*       ces, (upjplicationes ,  cVgratiarum  a&ioncs  ficriin  Ecclcfiapro  Regibus 

nm^^uiJpdnuK  & Dynaftis quique publico  magiftratu funeuntur  ,  vtplacidafluataHii 

jitteuep  f9. aav aultnum.  n  \  ^       r.  .  ^ 

AmbrUMSAtr-m.t.vU.  tempeftas,  atque  externa  pcmubatione  vacua.  Quem  locum  Ecclefia; 

Comment.  chrjfofi.Tbeo-  luminaSan&us  Ambrofius ,  SanttusIoannesChryloftomus  ,Sanc>u$ 

Auguftinus 


dant  OiLTvrrAcrrnr  '  \ ^  U(;cl,mcniLKS  »d  &ci lficium accommo-^y/,^  ffrrfj^-^. 

^ou^orcilcporcihquam  cum Dco  lau-  i  fSit.T^^ 

~miigmbusrriumphis  quosfrarrrsnnfl-ri  *!< 
.ommm,  (aluns  omnmm  hortc  rcporr.m.nt  i 

Sccundo)haudob(curum,cl.inliimumooriIKri>^,v,m  i  r 

crunturnornina,nonlcmclatqucitcrum,(cdpluiifariam.  . 
lcmo,S.Cypnanuscpift.6.1lb.j.crnagitatvtinEcclc(ia:alboata.ie 


ncndopcpcrcrun 
conficcre,  m  mc 
Chriftilefiinom. 


» anniuci  iaria  iacra  poilir 


jioncm  dcrcndcrunt. 
ixicf.75  & S.Cynllus m  m 


5-dilcrtc  expreflcquc  aiunt.  in  Liturgia, inquc prcc 

auiddam"^^1^1^    po^lo^um  &  Ma"yrumnommatim.  Plus 
f.l,™  c  ^         b'lo:Lnn.c S,C hryloftomns,namhomil.ii.m  Adamon 
tolum  ficri  mennoncm  fcnbit ,  fcd  honorcquodam  (io&j  olIun 
quod  tcmporc  vcncrandi  Gicnficn  prxfcnrc  ipfo  rcrum  ommum  Dtrrn 
tcDconomincnrur.  ^xcaufafuitcurS.AugumnusdiccrcccoVordi"  AHuft  l\x  49i 
ncatquclocoluoinfacnficio  nominan:  5ccumfuis  m  Commcmariis  c  *°-      "  ? 
Alartyrum  Mcmonasponir,loc.iiiuclIigir,in  quibusinuocabanrur  aur 
incorumhonorcm hcbarfxrihciunu  r'  '  ,. 

/Rationes,  prxtcr  hxc  tefti  mon  ia ,  fu  ppct  u  n  r  criamMw3£fi4^^im 
luftrcs:  quiscnimdubitarcpotcftquinEcclciiamilkins&t  '  U 
arquca  copricn^orpusvnumcfriciant  ?  critnctamaudaxquilpiam 
au  amcntccicrciiaus,  qiuncgareSanftorumcommunioncmaudcat 
quod  fidei  vnum  dogmaconftituit  ?  Quis  tam  proicftus  &  rcmcranuJ 
cflc  qucat,  vt  reipuat  illas  probationcs,  quibus  anrca  pcrfpicuc  dcmon- 
ftrabamiis^promyfticonaturalcFiliiDcicorpusoffcrri  A    n  ,  JO  A 

Auguftim  icntcntiamafpcrnctur ,  quiaittotamipfamrcdemptamciui^  '°  §° 

tatcm ,  hoc  cit  congrcgationem  focietatcmqi San&orum ,  orlcrn  Dco 
pcrSaccrdotcmmagnumChnftum  ,  &  quomamprincipcsfimrparrcs 
Sandh.cosproprcrcaappcllarin  ? Qujsnoncumeo- 1 Jcm Au* lib $  c 

acmaicatprxitaDiiiiiiinoUoaorc  noscumgtatcsaeimusDco  ,  tum  17  v**cUU 
progratiaquaUiuiinhacvitaornabantur  ,  tumproglotia  quapciftu-  °*wj*V»m 
unturinalia,  inccnditantx virtutisxmulationc  ,  &  inuitan,  vt  opcm 
prxfidmmq; pctamusco  venicndi ,  quo  Ipfi fcliciffime pcrucncrunt  ?  ^ZI^n^T 
quodprxiidium vridcmait Traft.84.1n Ioanncm  , illorumgratiaprx-  Ummu£%!±^ 
icitimoctauorcipcrarcdcbcmus.  NamiihispiimiquccftDcumroga-^^^^w^u 
rc,nosvtducatinftruatq;optimonimDoc^  hort"»"r 
Rcgum ,  Magiftratuumq;  opcra ,  tum  in  fpiritali  dcgcndx  vitx  rarione'»'  g 
rumincomnuinihocgcncrcciuiliquefocictatc:  cur  minimcliccatdc-  ?* 
rmuoanimoow  migiolopoltularc  ,  vtSanfti nosfuagratia&bcneuo- 
lcntiapioicquanrur?  Et  lt  in  hacrcruminftaljilirarcoptaiciurcpoflii- 
^^fiksitfk  v  *  rrr  mus, 


4 g  £*  L/^r  /  7  /f  Eccleftte  Mditantts 

mus  ,  vtbonorumomniumprcccs&Ecclefiae  pia  fuffragatia  nobisac-- 
commodentur  ,  curpetereidcmhaudpoflimus  ,  vtSan&orumpreces 
&  ipfc  fclicium  mcntium  ardor  nobis  infcruiat  ,  profitque  ad  eandewi 
fanctimoniam  confequendam  ?  Nonne  eiufdem  corporis  nobiliffimat  ] 
funt  partes,&  in  hac  Dei  familia  cammuniq-,  domo  velut  principes  qui- 
dam  maiorefquc  natu  liberi  ?  fub  co  tamen  qui  a  Paulo  Apoftolo  diui- 
ne,vt  folct  ,fapicnterq-,  difputantc  nominatur  <uwn™<&  ™V*7iWpr$ 
mogenitus  omnis  creaturae:  &c  alias  <n&"?**<&  o* uh^or.  primogc- 
nitus  in  multisfratribus. 

Quod  fi  hac  dc  re  quifpiam  dubitaret ,  legat  S.  Auguft.quaeft.i  o  8  .in 
Exodum ,  &  quxft.1 49 .  vbi  reli  ci  nos  &c  relcuari  meritis  San&orum  air, 
cum  propria  nos  meritagrauant atque  deprimunt.  Itaquc  ip(e  Ecclcfias. 
,.  fyoftisChemnitius  potentiflimae  vi  veritatisaddudhis-,  fex  cmninoin  . 
hacquxftione,vtcerta&teftataconfitetur.  i.  Primaeiamefflorclcen- 
tis  Ecclefiaetemporibusannuam  Martyrum  memoriam  fieri  confueuifc 
fcatquefolennem  ,  iisinlocis  ,  vbifacraeeorumexuui#afl'eruabantur, 
cui  rei  probandae  Epiftelam  in  medium  profcrt  Smyrnenfis  Ecclefie.a- 
pudEufebiumlib.4.hiftor.cap.i5.  2.Poftpauloeorundembeatalipfa- 
nafub  altaribus  collocata fuifTc ,  laudatque  in eam rem S. Ambrofium^ 
quifaneegregicpietatisilHuscomeminitepift.^j.  3.  Expreflam  Mar- 
tyrum  mcntioncm,in  Ecclefiasprecibus  fien  confueuifle ,  quod  etiam 
citatapriusSmyrnenfiumepiftola  calligic.  4.  D.Auguftinitempefta- 
tc  Cttlites  fniffe  ledos  humanigeneris  patronos ,  populumqy  vulgo  ad 
corumfepraefidium&opem  contulifle.  5.  Hancopinionemminime 
r«pudiariaclaiillimoDodtore  Auguftino,  vtconftat  ex  cap.io.lib.ir.1 
de  Ciuit.Dei  ,  quandoquidem  certa&conftanti  fidcin  ca  religioneac^j 
quieuit.  Denique  Bafilium  Magnum&;  eruditiflinium  Theofo^u  Na- 
zianzenum  audaciores  paulo  in  hac  quaeftione  facit ,  eoqus  rcmpro- 
greflam  ,  vtMartyrummerita  atqueintcrccilioncsinEuchariftiacetc- 
bxanda  locum  haberent.  Qyue  Chcmnitii  notationcs  animaducrfionef- 
que  funt  veriflimx,  fi  illud  excipias  yquod  impia  mcn  te  rciici  t  qu  a:  ab  o- 
mni homimim  memoria in  vfu fuiflc  tk  comprobata fatctur.  Etiam  fal~ 
liturindefcribendo  piaeconfuctudinisprogrcflu  ,  cum  Cttlituminuo- 
candorum  initia ad  tempus  Magni Bafilii  &:  D.Grcgorii  Nazianzeni  re- 
*i&tjA.*ir*t*rm.€j-.:    fert :  conftat  enim  vtroque antiquiorcm  Eufebium libr. 3.  de praeparat. 

Euangel.eiusmeminuTe,  cuius  verbahaxfunt ,  Vota  San&is  facirnus 
quorumintetceflioneapudDeum  non  parumiuuari  nosprofitcmur. 
Sanctusitem  Irenaeus  Eufebio  vetuftior libro  5. aducrfus  hscref.  memo- 
rabilehoceffatum  protulit ,  Virginis  Euae  Virginem  Mariam  fieri  ad- 


nocatam. 


Hocigiturrcftarevnurovidetur ,  vt  quaeviaratioquefitconcihan- 
dorum  animorum  in  hac  controuerfiadifpiciamus ;  quse  perfactlis  mco 
iudicio  fucrit,  fi  communi  Ecclefiae  voce  Tridenti  lcgitimo  coetu  agere- 
gat*  dicamus ,  vere  impium  dc  fuperftitiofum  fore  &  contumeliofum 

aducrfiis 


99 


aduerlus  Deum  f,  dircde  facrificium  MiffieinSandlos  refcramus 
Jintmi ^dTKC'  ^,SCnm(aitS-Aug«ftin«s).u«d.uitaliquando^ 

S  C,  C     u    ,VC  CyFr!  ^"«nhofpesatquepe  cqrinusm  ^  .  o  ^ 
fidctrrbuseft.qu.nefaat.Mam.umnosDcoatVcpJmcmiconfccra-" 
re  altanaatq,  tcmpla ,  qusc  A  poftolorum  aut  Martymm  nominibus  in- 
iigmunrur »  Qurs  ignorat.  vt  idcro  Dodorcximius  d.fputat ,  non  orari 
pro.UisinM.fla  ,  fcdcorumopcmaux;liumq;impIorari  i  Qnisnefcjt 
precKiones  omncs rcferri in Chriftum Icfum  ,  ci.ius  mcrit.sroniflimi 
Uu tnumphatorcs  coronantur  ?  Hxc  vci6  cum  lcfta  fcp.us ,  cnm  audi- 
ra,  cumpmdcnt.umhommum  iudicio  comprobata fmt ,  quisncRarc 
demccpsaudcar ,  quinmodoNuminioffcrrepoflimusvitam,  mores 
praeftabihafaanora  mcntaquc  fmd.flimxDcimatris  ,  Apoftolorum' 

Manvrum,Do(ftorum,Conlcflorum,Virgi.u!m,qucniadmodunHc- 
ligiolifl.mc  quondam  Vctcrcs  Abrahami ,  Naaci  &  Iacobi  fandtimonia 
mundiopificiDcorcpr.tfcntabant» 

Abiiaamus  prariudicia  &  anticipatas  notiones ,  qua:  ftudiocontcn- 
tionis  altius  fortc  m  ammo  inkdcrint,  &  cucftigio  rcgrcdicmur  omncs, 
non  ad  commumoncm  modoSandoium.vcrum  ctiam  ad  vnius  Eccic- 
fix  complcxum ,  ad  fidci  confenfioncm ,  ad  pei  fcdam  chantatcm  :  de- 
niquc  vltro  &  libcntcsalia  triaSacramcnuadmittcmus  ,dc  quibusiam 
confcqucns  cft  vt  agamus. 


DE  SACRAMENTO 

ORDINIS. 


t 


a  ?  r  t 


/7. 


E  g  a  b  a  n  t  Mcflaliai%ifflatum  ctfc  vllum  Spiritus 
Sanfti  atque  gratiam  in  nunuum  impofitionc.  Tau- 
^dcmushomodicax&  vt  f.biquidcmvidebaturpluri- 
•mum{alis&  rciliuitatis  habcns  ,  infulie&impicSa- 
|  ccrdotcs  illudcbat ,  quafi  ad  Ordincm  Sj>iritus  Sancti 
j  fa&ioncmq,pertinercnt.  Luthcrus  ofncium  dunta- 
xatcffcvultnonSacnimcntiim.  Mcl.mrhrl.inn  fnnki. 


700  Ltb.lll.  Ecclefix  Mtlitantvt 

fticaminuentionem  nominat.  DauidCythramsciufdemfarinachomo 
prxfra<aecoutcnditimpofitionem  mantium  meras  quafdam  effcprae- 
Calu.4  Inftitcip.  J  n.  ftigiasanilemquefupcrftitionem.  CaluinusfibiipfirepugRans&elatus 
c^/^rp^/v^wi^^jjyiit-^ioneLutheri ,  Ordineminterquinq-,Sacramentacollocat ,  quae 
#  quam  ^'^^^-falfaatqueinaniaefle,  omniorationiscopia5omnianimicontentione 

tate$  mgerai.t  dum  nobts  ,  r  j- 
fuos  ordtms  f  ro  Sacramtn-  dercncllt. 

tkcon,tntnd*revolunt.  SeanegarequispoteftSaceraotiidignitatcmm  Ecclcha,  h  diuinae 
Sapiehtiae oraculum exaudiat  Ioan.i o .  Sicutmtfu  me  Pater  & ego  mitto  vos. 
H*c cum  dixijfet  infufflauit ,  &  dtxit  eis ,  Accipite  Sptrttum  Sanclum ,  quorum  rt- 
miferitispeccatarewittuntur eis^& quorum  retinuerttis  retenta  funt.  Quis  in  du- 
biumreuocare  audcat  manuum  impofitionemcum  A&orumcaput  6. 
perlegerit,  vbiS.Lucasfcribit  Apoftolos  cumStephanum,Philippum, 
•  atque  alios  Diaconosrenunciaucrunt ,  eifdem  wianus  impofuifle  ?  Et 

cap.i^.claroimperiodixitSpiritusSandtus  ,  Segregatc mihi Paulum &c 
Barnabamin  opus  ad  quodairumpfi  eos:tuncieiunantes  &  orantesim- 
poncntefq^eismanusdimiferuntillos.  Etcap.i^.eiufdemlibrimemo- 
raturquemadmodumPaulus  &  Barnabas  veniflent  Antiochiam  vki- 
nafq-,regionesluftrarent,  ftatueruntper  lingulas  Ecclcfiaspresbyteros 
ieiuniq-,  prcces pro  iis  fwderunt commendauerumq-,  Domino.  Qupd  fi 
impofitio  manuum  nullam  gratiam  impertiretur,  &c  fimplex  tantum  at- 
queinanisceremoniaforct ,  finevlla  conficiendi  vianimumqueexor- 
nandi,  cur  tam  fcrio  magnus  religionis  MagifterPaulusTimothcum 
difcipulum  fuum  moneret , ne gratiam negligat ,  quaein illo  eft,  &  qux 
dataeft ipfi  pcr  prophetiam cum impofitione  manuum presby terii  r  Et 
alioinlocovtcxfu(citctgratiamDei,qu 

nemmanuummcarum  ?  &itcrum,  ne  cito  &temerecuiquammanus 
4  imponat  ?  Enimucrofapientiam  veterum  Patrum  audiamus. 

?>  S.Ignatiusepift.ad  Smyrnenfcs,Omncs  ,inquit,  Epifcopumfequi- 
5>  minihcutChriftusIefusPatrcm,  Prcsbyterosficut  Apoftolos,  Diaco- 
5>  nos  autem  vcneramini  ficut  Dei  mandato  miniftrantcs.Et infra,Omma 
>}  bene vobis  ordinate cpix mandata funt  in  Chrifto ,  Laici  Diaconis  fub- 
9>  ditifint,DiaconiPresbyteris,Prcsbyten Epifcopo,Epifcopus Chrifto 
5>  ficutipfePatri. 

Ori  genes  homil.  7.  in  IeremiammonctPresbytcrosnepropter  di- 
„  gnitatem fuam  gloriofius  tk fuperbius  extoltantur ,  his  verbis ,  Nos  qui 
„  putamur  aliquid efle ,  id  cft  qui in  Clcricatus  vobis  ordine  prxfidemus, 
„  in  tantumvtqutdamdeminorigradu  ad  hunclocumcupiantperueni- 
„  re,  nofle  debetis  116  ftatim  itjfo  cfl  e  faluandos  quia  Clerici  fumus:  mul- 
„  tienimcVpresbyteripercunt&laicibeatiiiimircperiuntur :  fedfiordi- 
„  nem  Clericatus  &mereamur  pariter  &  habcamus.Quiaieitur  funt  qui- 
„  dam  Clenci  non  ita  viuentcs  v  t  &  ipfi  ex  ordinc  capiant  fruftum ,  &  or- 
„  namcntofu*  fint  dtgnitati,  idcircoaiuntquiexpofueruntProphetam 
„  nuncdiccntem  Cleneorumnon  prodcrunteis,  vtilitas  quippc  Clerica- 
„tus,nonmeoeftfialiquisfedeatinagmincPresbyterormiiVi^ 

locum 


De  Sacramento  Ordinitl'  701 

locum  fuum&iuxtaprxccptaDominidignus  incedat.  Etpaulopoft, « 
I  lu3  a  mc  cxigitur  quam  a  Diacono  >  plus  a  Diacono  quatr» laico.  Qui  " 
vcrctotiusEcclcfixarccm  obtinct  proomniEcclefmeddetrationcm.  « 
Concilmm  Ancyranum  anno  treccntehmo  quadtagcfimo  odauo  cc- 
lcbratum  hxc  habct  cap.13.  Chorepifcopis  nonlicctPrcsbytcrosauc 
Diaconos ordinare ,  icd  ncc  Prcsb> tcn  ciuitatis  i inc  pra-ccpto  Epifcopi, 
vcl  litcris  m  vnaquaquc paroclm  ahquid lmpcrarc  ,  ncc linc autoritatc 
litcrarum cius m  vnaquaq;  parochia aliquid  agcrc.  S.Bafilius  1. libr.dc 
Baptiimo  cap.8.  monct  tamctfi  Piophctxoraculo  dicitur ,  fore  vt  om- 
ncs  nomincntur  (acerdotes ,  non  icqui  tamcn  vt Saccrdotn  dignitatcm 
&tantihonorisminiftcrium  fibi  omncs  arrogarepoflint ,  quodtanta 
rcs  donum  fit  diuinitatis ,  in quod inuadcre ncmo niii  legitimc dcbcat. 
S.Grcgorius Nazianzcnusorat.11.  dclaudibusS.Athanaiiifandiflimu' 
lllum  virum  ait  omnibusEccleiia:  ordinibus  perfun&um  tandcm  ad  A- 
IcxandrinxdiocccfeosprocurationcmcucdumfuifTe. 

S.Gregorius  Nyflcnus  diuini  vci bi  vim  atquc  efficientiam  ekganri 
orationeprofcquutus  ,  camipfam  vimaitSaccrdotcmaugullum&vc- 
rccundumfacere,  nouitate  bencdi&ionis  a  communitatc  vul«Tifcerc- 
gatum :  Etquamuis  oculisintuentium  nullamaflnopere  fatta  vidcarur 
lmmutatio,  lllctamcninquit  repentcredditurPrxfes,Do&orpietatis, 
myftcnorum  latcntium  Ptxful.  Et  hb.  dc  vn  ginitate  cap.vlt.de  Hagitio- 
fo  &  contaminato  prcsbytcro  locuic  m,  Quomodo  Dci  faccrdotio  t  iin- 
rcris  aui  adhor  inhim  vr  miinn  ^     r        1  /1 

iacra  impurus  faciat  ? 

S.IoanncsChryfoftonmsi^ 
ipium  m  tcrra quidem  pcragitur  ,  lcd  in  icrum  ccelcftium  clailcm  ordi-  i  $ i ; .  u ,  -^n  -nx^ 
ncmq^rcrercndumcft.  Atqucidperquam  mcrito:quippenonmorta-  nWrfti-m^tifim&ri** 
Ksquifquam,  non  Angclus,  non  Archangelus^nonaliaquxuiscrcata^^*^*^;  *<"*A«>« 
porcntia,fcd  Paraclctusordincm  hiiitifir,odidilpofuit,quimortalibus  *$^*/7'' 
hoiKinibuscnamnununcarncmancntibusautorhiit,&c.  Tumprobc  cvxu^nm  x-nfnlwl»*^, 
intcllicct  quanto  Saccrdotcs  honorc  quantadignitatcSpiritusSancli«^'«^T»«  i  -nu&xxnT®* 
gratiadi^natarucrit.  iuvtIuj  ^tni^u-n  1 '* '«  ->- 

Vbi  Lcctoranimaducrtctin  GrxcoeiTc«iwf*i^4'o,non  autem  VlTf^Iv^  t 

«ttrCv-nf'*  hoc  cft  facririch prsriidern ,  cx  nonrantumSaccrdotcmfiuc  ^Lx^^orTJi^to 
prcsbytcrum.    Sozomcnuslib.7.hiftor.cap.io.rcfponiioncm  Marty- f  <ip«^>  £<rm*  e* 
nircfcrt  cum  Nccfcarius  cum  in  Diaconorum  numcrum  cooptare  vo  -  «y™<         i*7s  i&rois 
luit,rumcumillcfummaanimidcmii]ioncrcpMgnaret ,  atquc Epifco- ^171!^  **«' 
pus  lc  quoquc  tamctii  incngnum  tiiuinaprouidcntiainiupcrioriquo-         r  |  i  Kitifunc3 
damgraducollocatumfuiflcdiccrct.tumMartyrius,Tu,inquit,6bca-  q>c. 
tc,rcccns  baptizatuscsac  purificatus,&  mox  infupcr  Saccrdotio  ainftus 
cs,  vtraquc  autcm  hxc  Dcus  pcccatorum  cxpiatoriaefle  conftituit,  pro- 
indc  vt  nnhi  quidcm  vidcris ,  ab  mfantibus  iamrcccnsnatisnihildif- 

Tttt    j  Thcodo- 


Tt-m  Xib.  I  II.  Eccleft& 3Vlilitdntis, 

Theodoretus  in  ^.cap.i.ad  Timotheum  exponens  illa  verba,  Manus 
cito  ncmini  impofucris,Oportct,inquit,prius  examinare  vitam  eius  qui 
iordinatur,  deinde in  ipfum  inuocare  gratiam  Spiritus.  Conciliu  Chal- 
cedoncfe  Canon.  z.ftatuitvtfiquisEpifcopuspropterpecuniasquem- 
piamordinauerit ,  &  rem  multo  pretioa:quandam  vendiderit ,  egradu 
& honorc deturbetur.  Iuftinianas Imper.Nouella 1 37.  cap.i,  fencit  vft-i 
Diaconi,Presbyteri,  Epifcopi,  aliiqueoranesdeClerodiligenriflime 
cxaminentur  in  rebus  fidei ,  anquiratur  de  vita  &  moribus  priufquam 
adfinftifllmos  ordinespromoueantur  :  concluditq^promotionesSa- 
cerdotum  omni  ftudio  &  attenta  perquifitionetfieri  oportere ,  prout 
ThcoLegus  Gregorius  ingenio  princeps  &  Grxcix  lumen  docuit.  t 

Tertull.cap.2.exhortat.adcaftit.  quatuorverficulis  quaterordines 
eommemorat ,  aitque  Ecclefiae  autoritatem  magnum  quoddam  difcri- 
rnen  reponcre  inter  Ordinem  atque  plebem ,  honorem  autem  illi  debi- 
.tum  a  Deo  manare ;  Sacerdotis  proprium  effe  offerre  &  tingcre.  S.Cy- 
piianus  de  operibus  Cardinal.Chrifti  cap.  de  ablutione  ped.Ordinem 
indigitat  Satrammtum ,  &  cum  Baptifmo  componit ,  quod  neutrum  ite- 
raripoflit. 

S.Ambrofiuscap^.dedignit.Sacerd.  Quis,inquit,frater dar  Epifco- 
palemgratiam?  Deusanhomo?  refpondcslinedubio  Deus,fedtamen 
per  hominem  Deus  dat ,  homo  imponit  manus ,  Deus  largitur  gratiam, 
Sacerdos  imponit  fupplicem  dcxteram ,  &  Deus  benedicit  potcnti  dex- 
tcrx,  Epifcopus  initiat ordinem , &  Deus tribuit  dignitatcm.  Et  in  cap. 
4.  i.adTmioth.aflerit  potcftatem  offercndi  facnncii  Deo  in  perfona 
Chrifti,  Sacerdoticffe  tributamperimpofitionemmanuum  &  myfti- 
cas  prcces.Qupd  etiam  confirmat  S.Hieronymus  in  cap.58 .  Haix,vbi  Yr 
trumq-,neceflariumeffecontendit  ,.&  impoflrionem  manuum  &pre- 
cationes,.cofqueirridctqui  putabant  ab  ie  ignaris  Clericosordinatos 
vocis  imprccatione  clandcftma :  Cumquc  fuiffct  orationc  profequutus 
magnummomentum  bonx  vel  flagitioii  eledionis  ,  grauiffime  pro- 
nunciat  corum  fcclcra  qtu  confecrantur  in  cosqui  coniecrauenmt  & 
iTiana  s  i  m  p  o  fu  c  ru  n  t  rc  du  n  d  arc . 

S-Auguftinuslib.i.contr.Epift.Parmcn.cap.T^.  paucifllmorum  ver- 
fuum  complcxu  OrdinemSacramentum  vocar  o ttics  ,\  bi  oftendit  cos 
quinefiiriadefcdtione  fefc  ab  Ecclefia:corporedifmngunt,  nccbapti- 
fmum,  necOrdinemamitterc,  ficvtpoftea  ,  fife  denuom Matris<*re- 
mium  contulcrint,  nec.tingi ,  ncc  confccrari  dcbcant :  nam  vtrumq^in- 
quitSacramcntum  eft  ,  quod  iterari  minime  debet.  Erfub  finenv  rur- 
"  fum,Si  enim  vtrumquc  Sacramentum  eft,quod  nemo  dubitat  curiftud 
V  non  amittitur ,  .&  illud amittitur  ?  Neutri  Sacramento  iniuria Vacienda 
>cftC^arverbamculcat&repetitlib 

I. & contcndit Fehcianum  qui ad pcrfidiofam  Maximiani  defedkionem 
"mentemvolun^ 

»  bapnfmi adminiftrandi  quod  Ordini  comitatur.  S.Leo  in£pift.adDio- 

fcorum 


T>e  Sacramento  Ordmis.  j<£\ 

fcomm  cap.Ldcccrnittcmporum&pcrfonarum  circunftantias,  cum 
o  iacer  confcrcndus  eft  ,  quem  Saccrdotalcm  &  Lcuiticum  appcl- 
,proptcr  Saccrdotcs  mmirum  arquc  Diaconos :  vult  iciunos  ad  iuki* 
F^noum  ordincm  accedcre,  quod  itiquic  ex  Apoftolica  nouiraus  vcni- 


eodic&munc 


jpramnitjtniod 
Scruator  hominum  ab  mfcns  cxtite- 
nt,  Apoltoh  concioiundi  potcltatcm  acccpcrint  cS:  pcccata  rcmittcndi, 
cos  mcrrorc  confc&os  idcm  Ciuiftus  lanuis  clauiis  inuifcrit,Spiritus 
Mnctus  die  Pcntccoftes  oium  omncm  ccrtum  aftlarit.  Et  inEpift.ad  £ 
tp*u:op. African.  Quid  cft,  mquit ,  cito  manus  imponcrc ,  niii  antc  xta-  " 
tcm  matuntatis,antc  tcmpus  cxaminis ,  anie  mcntum  labons,antc  cx-  c< 
pcncnciamdiiaplinx ,  Sacerdotalcmhonorcmtnbucicnonprobatis.  tc 
tt  quid cft  commumcari  pcccatis  alicnis ,  niii  ralcm  crHci  ordmantem,  u 
qualis  cft  ille  qui  non  mcruit  ordinari  ? 

S.Gregonus  Magnusin  io.cap.primilibri  Rcgum ,  lcnticulam  olci 
quam  in  caput  Sauhs  cffudit  Samuel ,  vndioncm  Sacerdotii  prxiigniii- 
cauiflc  aic,quod  cum  iit  Sacramcntum ,  intimam  quandam  vnftionem :  ,  -  U 
SpiritusSan&usopcraturin  c©  quiconfccrationcm  percipit :  hancau- 
tem  vn&ioncm  aliud  nihil  eflc  vult  quam  gratiam  fcptem  Spiritus  Sarr- 
cti  donis  mfignitam.  Et  in  i  S.cap.eiuldcm  libri,  Ordincm  re  ligionis  h  o-  " ' 
mohominiprxbet ,  fcdincumcuiordodaturSpiritus  diiigiturvtrmis^  ' 
fub.imicatcmfufcipiatordinis,  cVinrusroburSpiritusSancb-,  fonsor-  iC 
docommitticurvcquxDcifuncagcrcdcbcat,inaisdirigiturSpiritus,vcu 
quod  lniungicurpoccnccragar, magnum quippc cft  onuj  Ordinis ,  ma-  * 
gna  fragdirascarnis.  Acquc  hinc  grauiflimi  Thcologi  probant  Ordi-  * 
ncm  Sacramcnti  virm  habcrc  :nam  cum  iit  pcrfpicuum  fpirtalcm  quan-    T*"»  1+  C< 
dampotcftatcminhocSacramcntodonari,addiuinammunificcntiara  ulx'7*' 
cx  libcralitatera  fpcctat ,  cum  cui  nuinus  ik adminiftiatio  commiccicur, 
granx  prxiidio,  ad  obcundas  functioncs  (cpirc  :  &  quemadmodum 
ccrrum  eftacpcrpetuum  hoc  muntis  in  Ecclcna,  ica  ccrtacii  t  gratia  qux 
in  hoc Sacramenco impcrtictur , modo  is  quiad  cam  digniratcm adfci- 
kitur,  iftius  fontcs  bcncri ccntix  non  obftruat.  Id  fane Timochcum  f  u  f: 
Pauhis  iapiencer  monebar  cum  paulo  antc  cohorrabatur,  vt  exfufci- 
tarctcamgrjtiam  ,  quammanuuniimpoiitioncfuillctconfccutus. 

Omncsigiturinmagni Apoftolicnaroconfcnticnt ,  ncminemdc- 
bcrc  in  huncgradumdignitatis  &  rcligionis  inuadcrc  ,  quippe  qui tan- 
rum illis pateat  quos  vt quondam  Aarorcm,  diuina  mcns  appcllarit.  U- 
ludctiam  Ambrofiiviriianclirtiminoninuitiomncsaudicnt,  Homotm-  Amb.d*  Apiii  Stc+d 
pomtmantu ,  Deus  Urgtturgrdttdm.  Agnofccntomneseflcomnino  fcx  quae :  1 
ad  Icgicimam  ordinis  fufccptioncm  neceffana  vidcantur.   r.  lus  &  po- 
ccftacemineoquiconfccrar,qui  Epifcopuscflcdebct.   i.  Vn&ioncm 
Scextcmam  manuumimpofitioncm.   j.  VerbaSacramcntumconti- 
cicntiaccnaformulacomprchcnfa.  4.  Propofitumanimitumincon--  £ 
fcicncccumiafufcipicruc.  y  Scxus  conditioncm  ,  cum  ccrtiflimum  • 

fitmu-- 


y 


704  Ltber  IIL  Ecclefia ^MilitantCs 

fit  mulieres  Sacerdotii nomen  atque  dignitatcm  minime  fuftinerc  pof 
fc.  6.  Non  nifi vnda  falutari  ablutum  Ordine  infigniri,  cum  Baptifmus 
fitomniuipSacramentorumianua.  _ 

Denique  in  hanc  ipfam  opinionem  pedibus  it  Caluinus  lib.de  vera 
CAlu  nM.lntiit.c •3.$-^-reform.&lib.4.Inftitut.  vbiinhxcverbafci*bit  cap.^.Licctautem nul- 
lumextetcertumpraeceptu  de  manuumimpofitionc  (offendithicqui- 
dcminlimine  atqueerrat  non  intelligens  prcceprum  Apoftoli  adTi- 
motheum  de  qao  lupra )  quia  tamen  f uifle  in  vfu  Apoftolis  videmus,  il- 
latam  accurata  eorum  obferuatio  praecepti  vice  nobis  c(Te  dcbet.  Et 
paulo  poft,Hocpoftremo  habendum  eft  non  vniuerfam  multitudinem 
manus  impofuifl  efuis  Miniftris,  fed  folos  Paftores.  Idem  ad  Prxcento- 
rem  Lugduncnfem  fchbens  fatetur  ingenue  fe  defecru  huius  impofitio- 
nis pure laicum &c prophanum fuifle.  Quare fperandum eft , fore  vt de- 
inceps ,  hac  in  re  quidem ,  ceflct  orationis  6c  fepeliatur  controuerfia ,  & 
ne  quidem  de  Antiftitum  confecradone  dubitetur ,  cum  Caluinus  &c  v- 
triufque  religionis  intelligentes  prima  quatuor  Conciliavltro  admit- 
tant :  NaminNicaeno  ,  &pr£efertimiis  Canonibusquosadmittunto- 
mnes,diferte  clareque  ftatuitur,vt  Epifcopus  a  tribus  aliis  cuocatis  con- 
fccretur. 


Guido  hire.ilqut  eftGri 
corum. 

Gutdo  de  Vvaldenfib. 
Guido  de  htrefibu*. 


Ioan.  Vviclefm  trialogi  c. 
15- 


DE  SVBDIACONIS, 

ACOLYTHIS,  EXOR- 

CISTlS,  LECTORIBVS 

ET  IANITORIBVS 

Eccleiia:. 

fc  a  p.  LVill. 

Onnvll  i  Gbeci  vt  Guido  fcriptis  fuis  prodidit,omnem 
ordinem  ofticiumq-,  rcpudiant ,  Oftiarii,  Exorciftx,  atque 

AcolythiAY^aldcnfatrestantumagnoucrut^radusDia- 
conatum,Saccrdotium  &  Epifcopatum.Sagarclli  Prcsby- 
tcrorum,  Diaconorum  &SubdiaconoruiTfordinem  fidei 
dctnmentum  appellare  funt  aufi.  Ioannes  Wiclcfus  acerrime  contendit 
temponbus  D.  Pauli  nullum  alium  fuiffe  ordinem  qudm  Presbyteri  8c 
ofticiu  Diaconi/uperbiam  vcr6  Csfareaaliosdeinde  gradusinuexiffe. 

S.Paulus 


Kf 


Ji 


De  Sacrawcnto  Onhnts^  \  :o$ 

i-v.onnch.cap. 1 1.  cum  difpucarcc  de graciis  gracis datis ,  dc 
>nibus  &  gencribus  adminiftrandi ,  qux  funr  in  Ecclcfia  f  i- 
uracmirabiliiapicntiadiftnbuic,  Dtmft*n«gr*iurumfunt ,  idcm 
cr  dt:itjioncswtntflrd'tonumfunt ,  idemdntcm  Domtmu.  Etdtui- 
umjunt,  tdcm dutem  Dem  qut  opcratur  omnta  %n omntbus.  Vmcui- 
twA^f^  ^Wwft&wjltolitfodlim  Mttqwdcm  pcr  Sptrttumdd- 
nrjermofjpunttd ,  Epifcopum  hunc  D.Thomas  inccrprctatur  cuius  pro-  D.Thm  m 
pnum  cft  ordmarc  ,ftarucrc ,  difponcrc  \  aitautem  frmofientufccundum  f  •* 
t\d<  '  ^  J^1'*^''*  ^accrc*°s  cft ,  ad  qucm  fcicntix  clauis  pcrcincc :  dltcri 
p  tstn  codcmjptrttux  Diaconusdcicnbirur,  cuiusmunusorficiumquccft 
populum  Euangclii  fplcndoi  c  colluftrarc :  dln  opcrdm  vtrtutum ,  Subdia- 
conum  mnuit,  qui  moribus  quidcm  (andti  llimis  florcrc  dcbct ,  (cd  prx- 
fcrtim  contincntia ,  vt  partcs  obirc  fuas  i  itc  &  laudabilitcr poffic  &  ad 
luprcmosOrdinumgraduspromoucri.  d'ttgrdtufdnttdtummvnofptrttuy 
fcxorciftapingicur  ,  qui  lymphatis,  &anulodxmoncmifcrandumin 
modum  vcxatis,  opem  &  falutcm  adfcrr.  dltt  tnterpretattofermouum ,  hxc 
nimirumiignificacur lucccuius  curacommiccicuracolychis  :  altt prophc-  : .  % 
tu ,  Lcdor hic cft :  dlngtnerd Imguarum ,  Cantorcm  incelligimu:  :  dltdif- 
(rettojpitttuum,  qux  Ianicoiiconucnirvc  fidclcs  abmfidclibusfcparcr, 
Ecclefixhbcrosabcxcommunicatisdiftinguacfacrumaprophano^la- 
uacTo^lucaricxpiatumaCatcchumcno',  dignumaperhdiofo ,  vtad- 
mitrat  quidcm  afios,  alios  autcm  aditu  prohibcat. 

C^dvcrorunftioncsiftaeomncsiacrxfint  "conftatexoropriiofe- 
icdti  rationc  ,  quod cft  copus  Filn  Dci  tum  naturalc  tum  my fticum  ,  & 
quodinrcbusianaiirimis&auguftiirimisoccupcntur.  Sanclacftora- 
nonisdomus,  fan&um  cft  tcmplum  multis  &  mctuendis  ccrcmoniis 
Dcoconfccratum,cui  Ianitorprxficitur.  SancriflimumDcivcrbum,  Ee'l*fi*JI"*4 
quod  Lc&oris  orepronunciaridcbct ,  faciacvcximiaillapoteftasqux 
icipcnuscaputcomminuit,caIcatafpidcmc\'bafiIifcum,  lconcminfe-  . 
rorumfuriofcinuadcntcmaftringit ,  quxnontamadfiliosScxuxpcr- 
tincr ,  quam  ad  noftros  Exorcifbs , in  eam  rcm  Ecclefix  vocc  tk  aucori- 
tatccooptatos.  Sanuaquoqucipfayaiadcquibusilludcftin  diuiniso- 
raculis, Munddmtnt qutfcrtit  vdfd Dommt, quod munus cft  Acolythi.  San-  *f*U Jid$ 
fhimmagni  Dcialrarc,fanctuscciam  Agnusquiincocollocarur,  imo 
toriusknffitudinisronsatqucprinccps ,  dcquoilludcrf.uucftin  mo- 
nm\\cnx.\sS^n€totmriyy!ecddbu Sdnclumtuumvtderccorrupuonem  :&alias,  Aftor  t  iS. 


mbucio  pcrtinctad  Diaconum,  cVad  Piesbyrcrum  cius  cofccratio,  cor- 
poiismyftici  IioccftEcclefixadminiftratioEpifcopicftpropria.  Cum 
hxc  ita  fc  habcant ,  intelligi  facilc  poteft  huiufmodi  funchoncsobin 


ad  Timothcujnclarcfignificac,vndeco!ligincc^rTariodcbcccV:concIu- 

Vuuu  di.or- 


y 


:re- 


jv  <S  Liherl  1 1  Scclefiz  Mdttantis 

di,  ordiaes  eos  omnes  facros  eflc,  &  vno  ramen  Sacrar/enn  nomine  i 
&lnuncupari ,  quodad  candem  omncsprincipema&ionemreferan- 
tur,  nimirum  ad  confedionem  &  adminiitrarionem  corpor»&fangui- 
nis  Chrifti  Icfu,  quodSacramentum  fimul  eft  &c  iacnficium.  ,^  |$j 

IlludpmercacoKifiderandumeft  ,  cumEuchariftiahteoniundho- 
nis  &  confpirationis  animorum  Sacramentum  ,  ad  ablolurum  eius  de- 
cus  perfe&amque  ratiooem  confequcndam,  duo  quxdam  efle  neccfla- 
ria ,  primum  vt  Chriftus  pradfentia  nos  fua  cohoneftet ,  alterum  vt  exci- 
pere  eundcm  velimus,  &  cum  ipfo  ar&iflimc  copulan :  Ad  pnmum  tres 
ordines  facri  pertinent,Nam  Subdiaconi  quos  in  locum  Nathinaeorum 
facceflifle  nonmale  dixeris ,  cahcemparant  vino  &  aqua  tcmperatum, 
candidumque  panem  fiue  hoftiam  facrificio  mox  futuro  deiponfam: 
offert  Diaconus ,  Sacerdos  confecrat.  Adfecundum  ordines  minores 
quatuor referuntur  :  duoiiquidcm communionis impedimentarcmo- 
uent  atque  difiiciunt ,  duo  inftruunt  3c  difponunt  ad  ean Jem.  Impedi- 
mentafuntvel  ab  externis  inimicis  obiefta  ,  velabintimoanirnorum 
hofte  pofita :  illa  difpellit  Ianitor ,  ha:c  Exorcifta :  Opporruna  vero  dif- 
pofitio&inmenteefledebet&inreligiofihominis  voluntate  :  Leftor 
mentem  illuminat  veterum  praedi&ionum  clara  &  diftincta  pronuncia- 
tione ,  quodidemSubdiaconuspraeftar  Apoftolorumdi&arecitando, 
Diaconus item  Euangelii  naagnos  vberefque  thefauros  in  medium  pro- 
ferendo :  Acoly tVius  porro  thure,  flamrna,cereis,vaforum  nitido  fplcn- 
dore,ahifquc  externis  ceremoniis  oculorum  aciem  quatit,  vagam  Sc  cu- 
riofam  futilis  animi  motionem  fiftit ,  heneftum  pietatis  ardorem  in  vo^ 
luntateluccen.dit. 

Sed  iam  tempus  vt antiquos  Patrcs  kr  hoc  theatrum  veritatis lndii- - 
camus. 

S.Ignatius  ille  fortiflimusinacie  Dei  beHator,fcribcns  ad  Ahtiochc-  - 
Aos,  falutat  landhim  Preshy  terorum  C  ^Uegium,  facros  Diaconos,  Hy^ 
podiaconos ,  Lcctores ,  Gantores ,  Ianitorcs ,  Laboranres ,  Exorciftas, 
Gpnfeffbres.  Et  ad  Phrlippenfcs  fe.  dediflc  iireras  Epiphanio  Lectori 
perfcrcndas  a-it.  Eufebius  Caefarienfis  libr.  6. cap.35.  ^acit  mentioncm  « 
40.Presbyteroxum  vnius  Ecclefix ,  ieprem  Diaconoru  3c  rotidem  Suffe 
diaconorum  ,  ineademprsetcrea  Acolythos  quadragnnaduosairfuif- 

,  Exorciftas  &  Lectores  cum  Oftiariis  ctiam  duos  $c  quadraginta.  Et 
lib.8.cap.6.  cumprocellamgraucm  &.harribileminChriftianosexcU 
tatam  memorar ,  carceres  ait  fuifle  rererros  Epifcopis,  Prcsby  tcris,  Dia- 
conis,  Lc&oribus,  Exordftis.*  aliifque  pietatis  adminiftiis,  lic  vr  malcfi- 
cis  atquc  latronibus  locus  deeftet.. 

Athanafiusnoiuam  jEgypnquam  totius  orbislumen  in  Epift.ad 
Solitar.  Eutychii  Hypoiiiaconi  meminit ,  qui  Arrianorum  furentmm 
crudelitate,  loris  immanirer  excruciacus ,  &  ad  morrem  vfque  laccratus 
C«>Bcil.  Aatiocheaym  ^ic'       ...       .    .    .  '  ^ 

Mno  3  +0  c  1  o.  CQncrlmm  Antiochenum  permutu  Cborepifcopis  vt  ordihct Sub- 

yy^.  a  kdiaconos, 


De  Sacramenta  Ordmts.  707 

aiaconos,Lc&orcs,&Exorciftas.  ConciliumautemLaodiccnumvc-  chorepijcepi  trdinent  Le- 
tar  vllum  Ecclciix  miniftrum  vfquc ad  Lc&orcs  ipfos ,  Cantorcs,  Exor-  a°Ui  *  ^biimconos  *'fj 
ciftas  &Oftiarios,popinamingrcdi.  Exerttjttu. 

Nenepcrtttfmcremini/l.-rieJediteta  triteytorov^  mJDimccnot  &  deinceht  muemltbot  Ecclefitjltciordtnie,  vfyue 
md  mtmfires ,  vel  Leclcret  ,  vti  Cmntoret  ,  vel  hxorttftsu,  vtt  Oflimrics  tn  cmupenam  tngredt. 

S.Ephrcm  lib.dc  vcra  pamitcntia  cap.8 .  cum  dc  cxtrcmo  mdicii  dic 
prauiflimcmorcfuodiipurar,  Tum,  inquit,EpifcopiaChqrcpifcopis 
iciugabuntur,  fcccrncnrur  Diaconi  ab  Hypodiaconis ,  Lcftorcs  a  foda- 
libus. 

Valcntintanus  ,  Valcns  &  Gratianus  AAA.  tn  Codicc  Iuftinianro,  lmjtinU„  l  t  „, .  ^ 
Prcsbyrcros,Diaconos,Subdiaconos,  Lcdorcs ,  Exorciftas ,  Oftiarios 
&:AcolyrhosciuiliumomniumnumciHcxpcncscflcprxcipiunr.  Idcm  lu/tm.mucU.demm.Ck' 
IuftinianusNoucllaConftirurionc  dcccrnit ,  vr  nohplurcsin  quaquc  ricx*. 
maioh  Ecclcha  knr  quim  fcxaginra  Prcsbyrcri ,  ccnrum  Diaconi ,  Sub- 
diacom  nonaginta,  ccnrum  &  dcccm  Lc&orcs ,  Cantorcsviginxi  quin- 
quc  ,ttavt,tnquit,ftt  omms  numcrus  rcucrcndiflimorum  Clcricorum 


i<rii 


•O- 


Sozomcnus  lib.  4.cap.i.  Subdiaconi  Martyhi  mcminit ,  Cancohs 
Lc&oniquc  Marciani.  Socrarcslib.6.hift.cap.$.airZcnoncm  Hicroio- 
lymitanum  Epifcopum  Lc&orcm  vnum  conftituilfc  nominc  Ioanncm 
virumcximiadoctnnapr.xftaiucm.  Etcap.$o.ilribiromniumfuircm~ 
poris  cloqucnriflimum  Chryfoftomum  mulros  confccraflc  Prcsbytc- 
ros,  Diaconos,  &Lc&orcs,  quiabcnanrcsplurimos&dcuios  a  rcli- 
gioncin  Ecclcliacparcntishnumrcuocarunt. 

Tcixullianusdcprxfcript.op.4.Nufquam,inquit,faciliusprofici- 
tur  quam  in  caftris  rcbcllium  j  vbi  ipfum  ilfud  cflc  promcrcn cft ,  itaquc 
aliushodicEpifcopu^crasalius,  hodicDiaconus  quicrasLc&or. 

S.Cypnanus  cpift.15.  mcminit  lircrarum  quaspcr  Diaconum  fuum 
Clcmcntinumacccpcrat.  Etcpift.i^.SatururnqucnJam  ic  fcciflcLo- 
&orcm ait,&I lypodiaconum Optatumcofcflbrcm.  Itcmcp1ft.5f.qus 
tcrhacft prtmi libn,Saturum  Acolythumad lc litcras pertuliilc.  Et 7$. 
qux cft  1  o.libr.5.  fc acccpiflc quod tucrat miflum, pcr Hypodiaconum 
Hcrcnmanum,  &  Aco^rhosLucanum  Maximu&  Amantium.  Con- 
ciliumElibchnumpromoucnadDiaconatumvcratcum  ,  qui  adultc- 
riofeinadolcfccnnapolluchr. 

Scd  nihil  mco  nidicio  illufthus  ad  omnium  ordinum  diftin&ioncm 
6wdiftributioncmrcpcrictur,quamquod  tuitinRomano  Conciliodc»  j 
crctum,prxfidcrcli^ionis  Sylucftro  anno  rrcccntcfimo  vigcfunoi  Vcr- 
t  (iibiiccre ,  Ponttjict  Presbjter,  Presbjtero  Diaconus ,  Ducono  Sub- 
iducono  Acoljthus ,  Acoljtho  Exorctfta ,  Ixorci  na  Leciot ,  Utkort  O- 


■ 

■ 


7o9  Liberl  1  lJEcclefi&  Militantis 

•  3*  <?.hisverbisiudidimaturiplcnisatqucprudcntiae ,  Sipropterofficium 
Clericatusviduavifitaturautvirgo  ,  nunquarndomumfolusintroeas. 
Taleshabctofociosquorumcontuberniononinfameris,  fiLe&or,  fi 
acolythus,  fipfaltes  tc  fequitur,non  ornetur  vefte,  fed  moribus,non  ca- 
lamiftro  crifpent  comas,  fed  pudicitiam  habitu  polliceantur. 

S.  Auguftinus  epiil.^z.  meminit  Acoly  thi  Albini.  Seuerus  Sulpitius 
in  vitaS.Martinicap.4.  Hilarium  refert  fan&iffimumEpifcopum,crea- 
uille  Martinum  Exorciftam  ,  quamille  inquitordinationemnedeipe- 
xifle  tanquam  humiliorem  videretur,  non  repudiauit . 

Sedquoniammulticuriofius  &:  faftidiofius  inquirunt,a  quonam 
temporeeavarietasceremoniarumadhibericcepta ,  qua  etiamnumin 
Concilmm  CtrtUg^.  c.s.  facris  ordinibus  conferendis  vtiturEeclefia  \  audiant  Concilium  Car- 
thaginenfe  quartum  ,  quod  fapientum  claro  &augufto  ccetu  celebra- 
5>  tumfuitannofalutistrecentenmononageiimoquinto ,  Subdiaconus 
>5  cum  ordinatur,  quia  manus impofitione  non  accepit ,  patenam  de  ma- 
£  nuEpifcopivacuam&  calicemvacuumaccipiat,  de  manu  vero  Archi- 
5,  diaconi  vrceolum  cum  aqua,  &  mantile  &  manutergium.    Et  paulo 
5,  poftcap.6.  Acolythus  cum  ordinatur  abEpifcopo  quidem  doeeatur, 
„  qualiter  in  officio  fuo  agere  debeat ,  fed  ab  Archidiacon®  aecipiat  cero- 
„  ferarium  cum  cereo ,  vt  fciat  fe  ad  accendenda  Ecclefiae  luminaria  man- 
cipari,  accipiat &  vreeolum  vacuum  ad  fuggerendum  vinum  ad  Eucha- 
riftiamfanguinisChrifti.  Itemcap.7.  Exorciftacumordinaturaccipiat 
de  manuEpifcopi  libellum  inquofcriptifantexorcifmidicentefibiE- 
„  pifcopo  ,  Accipe&commenda  memoriae  5c  habctopotentiamimpo- 
„  nendi  manus  fupcr  energumenos  fiue  baptizatum  fiue  catechumenu. 
„  Idem  cap.8.  Le&or  cum  ordinatar  faciat  de  1II0  verbam  Epifcopus  ad 
„  plebemindicanseiusfidem6cortum&:mgenium  ,  poft  hxc  fpeftante 
„  plebetradat  eicodicemde quole&uruscit dicensadeum,  Accipe&e- 
„  ftoLe&orverbiDeihabiturus  fifidcliter&  vtilirlximpleueriscfficium 
„  partem cumiis qui verbum Dciminiftrauerunt.  Idem cap.9.  Oftiarius 
„  cumordinaturpoftquam  ab  Archidiaconoinftrudtusfuentqualiterin 
„  domo  Dei dcbeat conuerfari ad fuggeftionem  Archidiaconi  tradat ei  E- 
„  pifcopus  claues  Ecclefiae  de  altario  dicens,  Sic  age  quafiredditurus  Deo 
„  rationem  pro  his  rebus  quae  his  clauibus  reclu^ntur.  Atque vt  omnes 
intelligant,minutos  quofdam  ordines  quorum  farpe  mentio  fit  in  Con-?  \ 
ciliis  &  Decretis  San&orum  Patrum,  non  in  eo  effe  dignitatis  loco,quo 
memorati  iam  gradus  reponuntur ,  quale  officium  eft  Cantorum  atque 
Pfallentium ,  idem  Concilium  fapienter  nulla  ordinis  facta  mentione 
fiue  ordinationis ,  vt  prius  fecerat ,  decimo  capite  ita  fubiungit ,  Pfaimi- 
ftaideftCantorpoteftabfquefcientiaEpifcopi ,  fola  iuflione  Presby~ 
teri,  officium  fufcipere  cantandi,  diccnte  iibi  Presby  tero ,  Vide  vt  quod 
ore  canis,  corde  credas,  dc  quod  corde  credis,  operibus  comprobes. 

Quod  ad  vo  tum  continentia:  pertinet  ordini  Subdiaconorum  anne- 
xum ,  vtomittafupcriuslaudatasautoritates ,  Concilium primum To- 

letanum 


DeSAcramentoOrdtnts.     .  709 

lcunumhabitumanno4o8.  difcrtc  &  cxprcflc  id  dcclarauitvalercin 

iis  ,qui  nonantcpromottoncm ,  matrimonii  focictatcm  contraxiflcnr, 

vtctiam  m  lllis  quorumiam  coniugcsdicmcxtreYnum  obiiflcnt.  Quod 

idcm  pronunciat  Agathcnfc  Concilium  cap. $9.  cuius  fapicnti  Dccrcto 

cpulo  nuptiah  atquc  rcpotris,  Saccrdotcs,  Diaconi,  &c  Subdtaconi  pro- 

hibcntur.  San&us  Lcocpift.S^.cap.^.iicgrauitcr»  Subdiaconis  carna- 

lcconnubiumnonconccditur ,  quodiiinhocordincqui  quartusaca- 

pitc  cft  dicnum  cft  cuftodirc  quanto  macis  in  pnmo ,  fccundo  &  tcrtio 

fcru  ni       ft  >  If  i  rusHiitMbnlisid  rcfcrtaddiuinumimpcrium,  tfiitr.Li 1..0.  JffEftl. 

quodIiaJXorcproditur,Mttmijw/ni^i/irr^rj/4Dtfwim :  Etca£.ii.libr. 

1.  dc  dunn.oftic.  Lcftorum  ordtncm  a  Propheris  initium  duxiiic  oftcn- 

dtt ,  qutbus  mmirum  diccbatur ,  cUm*  ntcejfes :  Et  cap.i  5.  docct  Exorci- 

ftarumordincm  mtniftcrium  habuilic  quoquc  iuumin  I  cmpioaaio- 


,  cofdcmquc  ipio*  >iucu,\juujuw»uv*»w..m.— »  - — 
,  Itcm  cap.  14.  Oftiariorum  ordtncm  rcfcrt  ad  corum  fimilitudi- 
losinvctcnTcftamcntoIanitorcs  tcmplinuncupabant.  Qux 
oritates  fidocupletiflimatcftimoniafatts  omni- 
,qux  appctcnte*  ftudio(xq->  funt  vcntatis,  cas  fa- 


noh 
nc  n< 


^VOD    EP l S  COPVS    CRADV  ET 
dtgnttate  T>resl>  yterum  exuperet.. 


Capvt  L 


in  Acrianos  prxfcrtim 


nditur.qu.Saccrdotcm  ineodemcum  Anriftiteloco  & 
uponcbant:  AbhorumfxceMaraliusdcindcPatau.-^^^  % 
haufu  suius  labor&infanxcurxincocrrorcdiHcmi-  A,mMb»n—Vmn>s\o  «► 
iocu.e.laHcrunt,cumfccutusRichardusArmachanus/,t.,/.(/<}((.y»«B,i-<^- 
r  c\         r(r*vrreftimontaScritfturarum  at-  mtncr umc.y  ... 


.corumo 

m  /  *r  ~..„A  f-rttiinrrriTrrft  EmiCOPl  ,  1'fCSt 


10 


lonibusat- 


nuc  ictumis tllos Dco  commcndant.  Et  i.ad Titum  cap.i .  Hum rctgu- 
C^businloctsquisnonbcilcantmaducrtatfu 


ccrtos  homi- 
ir?  Quisnc 


mdlimos.lla(andbflim.l'ctr.verba..^JM.4. 

r  r*„,n9  jL  tt(tu  cJmlh  P4 


f 


'^io  '    'Ettfefa  Mititantis 

tiiYfu  lucrigratia  >fed  voluntarie ,  neque vt  dominantes  in  Clericu ,  fedfomaf^ 
gregisexanimo , &cumapparueritprincepspaftorum  >percipiettiimmarcefiibtUm 
gloriacoronam.  >. 

S.Ignatius  Epift.ad  Smyrnenf.  monet  vt  laici Diaconis  fubiiciantur, 
DiaconiPresbytcri*,  Presbyteri.Epifcopo  ,  Epifcopus  Chrifto  vt  ipfc 
JPatri.  QjipetiamlocoPresbyteroscomponitcurn  chordis  ,  Antiftites 
autem  cum  citharis  cum  mutuas  caritatis  confenfione  fuauiffimu  quen- 
damconcentumedunt.  Origencsin  Canticaeleganter  ait  inEcclefia: 
fubftru&ione  &  magnifico  palatio ,  Epifcopos  efle  trabes  veluti  quafda 
jodoratacx  cedro,  quae  totumaedificium  fuftineant ,  Presbyteros  autern 
efletignaex  abiete  qux  fuo  modulototam  rem  condecorent.  Deeo 
fcribitEufebiusCarfarienf.lib.^.hift.cap.i7.cumpro  certisEcclefiaenfe^ 
gotiisprofe&ioneminGraxiam  adornaflet ,  venifletqjinPalxftinam» 
Cxfarcae  faftum  fuifle  presbyterum  per  impofitionem  manuum  Epi- 
fcoporum. 

;Conc.Nic:e*i  cao .60.  A-  -^Canone  6.  Niocni  Concilii  cx  Arabico  ftatuitur quo  modo atq-,  or- 
zztiico.siquifintexpofnlo  dineEpifcopiaut  Chorepifcopi  examinare  debeant  6c  inftituereSacer- 
eltgendiadSacerdotiu-.pri-  dotes,priu{quameligantur  aut  poftctiam  quamrenunciatifuerint.  A- 
. mum  qurdem  pnfentandt  ^  u  cx         0fn  mente  &  fententia dccernitur ,  vt  ncmo  ad  e- 

funt  Eptfcopo  aut  Patrtar-       n  .n  0    ^rc  •         ir  r  c     •  t    n.  t\- 

chi. ,  pofiea  examinent  eos  pucopi  munus  &  ofticium  adicilcatur ,  quinpnus  hicnt  Ledtor,  Diaco- 

Arehidiaconus  &  Chore  niOS  Sc  Presby  ter.  * 

pifcopH4,&c.  S.Gregorius  Nazianzenus  orat.i.de  laudeBafilii ,  eum  meritis  atque 

Concj.Sardicenfe  c.ij.  morumexcellentiaperucnifle  primum  adSacerdotrum ,  mox  ad  Epi- 
°l!f*riuTexiS  Idemorat.11.  deS.  Athanafio  cuiusfidei 

omntcura  ej>  diltgenttac-  conftantiamultapatienda&: agendo nobilitata fuit ,  omnibusordini- 
xaminetur^tfiquudtues  bus  pcrfundhim  ait ,  priufquam  Alexandrinac  Ecclefixgubernaculum 
vel  ex  foro  fehcUfttctu  E  admoueretur.  Socrates  lib.i.cap.10.  Eufcbium  Nicomeduenfemrefcct 
^^m^^UHMw modiumm^ Adi^iaiM  ,  renunciafle  presbytcrum  Ifchyram.quen- 
quam  Lecloru rj>Diaconi,  dam  ,  homincm  impurum  &audacem  ,  quifingitiariimprobitatefefe 
^  Fresbyteri  mtwfterikm  antea  ,.cum  pi  ophanus  omnino  forct, presby terum  iimulauerat,  cui et- 
peregerit.  iam  poUidtuseft  curaturum  icatqucperfcdkiftum  ,  vt  ad  Epifcopiho- 

norem  foliumquc  digniratis  perucnirct,modo  quidpiam  vafr.c  &:  mali- 
£      tiofe  in  Athanafium machinarctur.  Ex  quibus  conftatex  communi Pa- 
tnimfenfuprcsbyterum  populo  fupcriorcm  cftc  ,  prcsbytcrumautem 
ab  Epifcopo  fupcrari.  "Nequc  vero  quifquam  cft  ha&enus  in£cclefia 
repertus,  niii  haereticus ,  qui  ordines  illos  duos  confunderct :  nam  apud 
f  haneticos,vtacutcfcribitTertullian^^^ 
ertu  .  eprtjcnpt.c.41.  pe^w^4^^r^r4/f-4WW^r<<jw|W|^wW^ .  atqucvtprophanumhuncmo 
rem  tueanturac  dcfcndant ,  duo  proferuntin  medium  &magno  vcr- 
i.Pctr.2.9.  Vosautemge-  borum fonitu obiiciunt,  1.  locumvnumlaudantD.Petri ,  5c  ex  Apo- 
nuA electum ,  rejale  Sacer-  calypfi alterum,  vbi in  hunc  modum  fcribitur,  Effaitnosrcgnum  &  Sacer- 
dotiumy&c.  dotesDeo&Patrifuo.  1.  aiunt  cx  communiDodorurn  noftrorum  opi- 

Apocal.i.i.  nionc Sacerdotium cundem  efte ordinem  cum Epifcopatu.  Sedfacilis 

eft vtriufque folutio :  Namfi verumeftilliusfententisc vi,quxex faais 

oraculis 


*Quod  Epifcopus  gradu  Vreshyterum  exuperat.  7iv 

rulis  profcmir,  qucmlibct  dcvulgoSacerdotemcflc,  confcquitur 
eilano vt  ctiam  rcgia  dignitatc  potiatur  :  quodcum  iitabfurdum, 
picucintclligiturdefpintali  tanrumSaccrdotioibidcm  agi  ,  quod 
uas  &, ora  Numini omncs dcbeamus  ad  facnficium laudis Sc  glorix 
oluendum : hcut  &.  vi&irrum corpons ad  tuendam  fidem ,  &  mcn- 
«noftraa.mholociuftun^adcaritatempropugnanda.n.quamDco. 
cclciix  commumoni  par  clt  omncs  (uo  mcrito  tribucrc. 
Quodvcrodiccbaturgradus  illos  duos  ad  vnicumSacramcntum 
>nc  DoctorumScholafticorum  cft  opinio  ,  cfle 


:,commui 


)rdmationcm  Epifcopi&  Prcsbytcricandcmeflc.  Quxcaufa 


nihilominuspriorcftdignitatc  &  auguftior  ,  vcrumq^cftomncmEpi- 
(copum  cilcprcsbyterum  ,  non  autcm  qucmhbct  prcsbytcrum  cflc  An- 
tiftircm :  non  iecus  ac  iudiccm  vidcmus  ciVc  Docfcorcm,non  tamcn  Do- 


1  ruhil  poflunt ,  iinc  unpcno  &  bona  vcnia  Epiicopo- 


iant  hnc  luiiu  impcnoquc  fcpiicopi  lw. 
.  j.cap.51.  vctatncprcsbytcrinconfulto 
c  rcconcihct,  nifi  vcl  cum  ipfr  abcft,  aut 


us  cpift.  ad  Euftochium  cum  parcntis  cms  Undbflimx  Hxfnjfi^ 
^AdndntyinquxtyHteT^frljmtrum &dlt*jum  vrbtum  Ept- 
tnfmora  9Jddm ,  &  ixuttdrum  tnnumtrdbtlti  muititudo ,  #» 


rronymum, quicum  xtatc  fihum  dignitate patrc^ 
isincpiftolaiunr  io.ca.^.Quanquamfccundum 
ix  iajn  Ecclcfi*  vfus  obrinuitEpiicopatus  prcsby-  i% 
111*  Hicronvmo  minor 
uicndavcl  dcditinanda 


jultis  rcbus  Augufttnus  Hicronymo 
uohbct  non  fit  rcfugicndavel  dcdig 
ft.ji.ad  Impcrarorcm  Mauritium,Conftan-  SOr  U,Ny 


roofitos  aducr- 
*  noluir cxcutcic  eoidcimiuc  hbcllos  in  Hammas  coniccit, 
:mcmorabilcilIuddiauprotulit ,  Vosducftisa vcroDeo 


-Ir  1,iher\\\.'Ecdefi£^Militiintis 

conftituti,  itcSdntervoscaufasveftrasdifcutite ,  quiadignumnoneft 
ytnosiudicernusDeos.  '-M  ^BfiL 

Conciliaquzin  Occidente  celebratafunt,  pan  cum  Onentc  feuen- 
tate  prohibuerunt  Presbytcris ,  ne  fundiones  Epifcoporum  proprias  v? 
furparcnt ,  qualcs nimirum  funt  Chnfma conlecrarc ,  facras  a:des  dedi- 

-ConcilBracarenfeprimu'  care atquc altaria  :  &  drfcrimen.quidcrn  inte^tr"m^VSra,^'aVJuUf 
c  ..VUcntvtfiJut»- diffete^tia^antahominumopinioncfu.t.vtPresbytericclebrarediur- 

tbynrpoft  hoc interMw  namYftcriavetarenturinalrari ,  in  quo  illodie  Anriftesoperaruslacns 
a„r«*fueritchrifm*ben,.  i  Aeathenfe  Concilium  ftatuit ,  vt nullusad  Epifcoparus  vcl  Sa- 
j&2££S2  ccrdotirgldumpromoueretur ,  quinontrigefimuma.tatisannumg 
'lZ7t  Jtur,nJ*n.  tieiffet  ..^quiaemEcclefi*  conftitutiorationeEp.fcoporumet  am- 
t,quih<>ccA»<>»es-vetucrSt.  nj»m 0Oferuatur .Et quodad Sacerdotes attinet, ab  xuo  Iumniam  lmp. 
Concil.  Ant.f.odorenfe  c.  decretum  Fuit ,  vt  vigin  ti  quinque  annorum  Sacerdorcs  crea- 

Ai,m,ff«*noniic*t.        crimenhosinterduosordmcsfignthcat. ' 

ConciLAgathenfe  c  17.  Origoetiamipfaconfirmar:  nam Ihdorasl.i.dediuin.omc.cap.i. 
Tresbyterumvetepifatum  docetordinemSacerdorumab  Aaroneductumhauftumq-,  fuille ,  Epi- 
antetrig,nt»*nnos  ,  ,ieH  f  eroeradum  ,  abiis  qui  nominatiquondam  ruerunt  Princi-  . 

:zz™aJnZt^ 

metrop*l.t*norum  ordm*-  fes  nUieiusfplendorecohorrcfcunt,iufto  Deiiwdiciolpiritu  vertiginis 
npnfumat.  laborant &concitantur ,  tantaque  apudillos  eftconfufio ,  vtDiaconus 

Iuftinlmp.nouii^c.i^ 

f£^^!ZZ:  Epifcopo  s 

confundant,notascxhibentanimip^ 

poten  tis  iudicii  v  orticib  us  agi  tati. 

QVO  T>    DlACONl  PRESBTTERIS 
inferiores femper fuermt  ,  quodque  nonmodoad  ersgand&f 
olim  eleemofynas  ab  Bpfcopo  legcrentur  ,  yerum  etiarn  vt 
Sacerdoti  ad  aram  injeruirent^  legerent  Euaneglutm, 
&  c&teris piis  funSiiontbus  ad- 
effent. 

C  a  p.  LX. 

7fidor.de officJiuin.lixX  SX^jZg&ZJ^Q  X  domo  Lcui  prima  corum  inftitutio  crwenda  eft: 

"  nam  cum  Aaron  libcrique  ipfius  aDco  lcfti  fuilTcnt 
adfaciiticia  rite&legitimc  obcunda  ,  vniuerfaTri- 
I  bus  fobolcm  omnem  fuam  confccraLeNumini  dc- 
buit,prorcliquapopulimultitudine,cuiusprimifce- 
tus  Dco  certo  iure  arddicebantur.  Leuitarum  munus 
\il  officium- 


officiun-iquc  fuit,adcfTc  coram  Aaronc  &  Bliisciusin  Tabcmaculo  f)o- 
mini  cxcubarc dc  dic  atquc  noftc in  ccmplo ,  Arcam  gcftarc &c  Tabcr-  . 
naaiium ,  &  omnu  vaia  cius ,  pararc  viftimai  arquc  ad  Saccrdotcm  ad- 
daccrc,  &c. 

occundacomminftitutioin  Aftis  Aroftolorum  iraprodirur,  Crc-  A8or6  i. 

tjC?tC nUmCr°  C^U^°mm  '  ^cimc"murmur^lxcorun^aducifus^  - 
Hcbrxos ,  co  quod  dcfpiccrentur m  miniftcrio  quoridiano  vidiuc  coru.  " 
Conuocantcs autcm  duodtcim  mulcitudincm difcipulorum  dixcrunt,  * 
Noncftxquumnosdcrclinqucrcvcrbu  Dcicx  miniftiarc  mcnfis  -.con-^f  3* 
lcratc  crgo  fratrcs  vitos  cx  vobis  boni  ccftimonii  fcpccm  plcnos  Spiri-  " 
San&o &  fapicntia,quos  conftiruamus  fupcr hoc  opus , Nos vcro  o  «* 
tioni&miniftcriovcrbiinftantcscrimus.  Etplacuitfcrmocoramo-  M 

Sando  acPh.lippum  &Prochorum  Sc  N.clnorTm  cVT.moncm  &pjr-  « 
mcnam  &  Nicolaum  aducnam  Antiochcnum.  Hos  ftatucruntantc  co- " 
fpcdhim  Apoftolorum  &  oranrcs  impofucrunt  cis  manus.  " 

R cliquum  modo  cft  vt  vidcamus ,  qualcs ab  iis  tcmporibus  funftio- 
ncsillorumnjcrintinEcclcfia.  S.Ignatius  incpift.adHcroncmDiaco-  S  ^inxtim. 
nunn  monct ,  vt  nihil  faciat  nnc  confuio  Epiicoponim  ,  quod  Saccrdo- 
tcs  fint,  tu  vcro,  inquit,  Saccrdotum  mimftcrvSaccrdotcstineuntjfacri- 


ilic 

acc- 


[trilunt  >  icdfccclchx  Dciadmi- 
iumcftquam  iaccrccctus  ?  quid 
:opo  ?  imicatorcs  Angchcarum 
iniftcrium  i!li  cxhibcnc,  vc  S.Scc- 


phanus  B.Iacobo,  cxc.  Idcm  alias ,  Pnncipcs  iiibdtti  cftocc  Cxl 
litcspnncipibus^DiaconiPrcsbyccriscxfacroiumadminiftiato 
Ocxncns  Alcxandrinuslib.6.Scrom.cap  6.  vulrproercflioi 


U<m  efifi  md  PkiUdtlfk. 


ncsin  Canticahomil.x.ait»Wrw^//fWtt;;;indiuinisoracu 
nimeradum  &:  Prcsbytcronim  innucrc  ,  ftationcs  vcro 
Diaconorum^quiinfacrisfunclionibusinfcruiant. 


ho  in  loco  nominac  Epifcopo , ,  Prcsb)  rcros  ,  Diaconos ,  Lc&oi  cs»  Ex- 
oiciftas.  Scdquxniaiorpoft  diuinam  Scripturumpotcftcflcaurorii.is 
ouim vnius  Concilii  cccumcnici  Niccx  quondam  cclcbrati  ?  quod  in- 
tcr  illa  quatuor,  qux  Gcncua  comprobat  6c  tucnda  crcdit,  principnu  m 
obnnct  hicvcrocftipfiusCanon  14.  PcracniradS.inttumConcilmm 
aivod  in  locis  quibufdam  01  ciuicatibus.Prcibyccris  Diaconi  Saci  amcn- ' 
ta  porncant.  1  Ioc  ncquc  rcgula  ncquc  confucrudo  ti  adidit ,  vt  hi  qui 
r     5  Xxxji  offcrcn- 


7 1 4  Liber  11 U  Ecc/cfa  Mtlrtantfs 

„offcfrendifacritidi  non  habcnt  potcftatcm,his  quioffcrut  corpus  Chri- 
^ftiporrigant.  Scd  &illudinnotuit ,  qiiodquidamDiaconietiamante 
„  Epifcopos  facramenta  fumunt.  Hxc  ergo  omnia  amputentur ,  &c  raa- 
„neantDiaconiintrapropnam  mcnfuram  ,  fcientes  quiaEpifcoporum 
„quidemadminiftrifunt ,  Prcsbytcrisautem  inferiores  funt.  Accipiant 
„ergo  Euchariftiam  fecundum  ordinem  poft  Prcsbyteros  ab  Epifcopo 
„Presbytero.  Quod  fi  nonfueritinprxfentinecEpifcopusnecPresby- 
„  ter, tuncipfi proferant  & edant.  Sed nec federe  quidem  in medio  Pre- 
,,sbytcrorum  hceatDiaconis,extraregulamenim,  extra  ordinem  eftvt 
„hoc  fiat.  QuodctiamConciliumLaodiccnum  confirmat  Canon.20. 
„iifdem  prope  verbis. 

S.Cyrillus  Alexandrinus  lib.dc  adorat.  in  Spir.  cum  dtfcrimen  notar 
PresbyterosinteratqueDiaconos  ,  illorum  cfleproprium  aittueriSa- 
terdotium  &religiofe  procurare,  horum  autemTabernaculi  introitutn 
feruare  &  omnia  vafa  eius ,  &  monerc  populum ,  vt  nunc  quidem  Pfil- 
mos  concinat ,  modo  filentium  adhibeat ,  ftet ,  quiefcat  fumma mode- 
ftia-,  praeterea  dumfacrofanfta  viftima  confecratur ,  adefle  &  circunfer- 
re  arcani  my fterii  va(a ,  Presbyterum  in  auguftafunctione  iuuare  vt  Le- 
mtas  ab  Euangeliododos  &fplendidos,qui  tamhoneftuminEccleftie 
ordine  locum  habeant. 

Socratcs lib. 4.hiftor.cap.i8,  meminit Euagrii Monachi ,  qui Dhco- 
nus  fuk  confccratus  ab  eloquentiflimo  Theologorum  Gregorio  Na- 
zianzeno.  Ec  lib.^.cap.3.  Ioannem  memorat  aequalem  D.Bahlii  Ledto- 
remprimum  a  Zcnone  Epifcoporenunciatum,  moxDiaconum,ad  cx- 
tremumetiampresbyterum  creatum  ab  Euagrio.  EtliK7.cap.40.  Pro- 
clum  cclcbrar,  qui  ab  ineunte  adolefccntia  Leclor  fuit,  eundem  vero  li- 
terisadmodum  &  virtutc  proficientcm,  AtticusadDiaconorum  gra- 
dumcuexit. 

Ifidorus  Pelufiota  ad  amicum  fci  ibcns  fic  eum  affatur ,  Siicuerendi 
altarisDiaconiEpifcopifuntoculi ,  profe&o  cum  tuDeipermifliiipfis 
praefis ,  totus  oculus  efle  debes. 

Theodorctnshb.^.hiftor.cap.ii.  EquitiumDiaconumrefert  Anti- 
ftitis fuiimperio luftralcm aquam in  flammas iniecifle ,  quae arderc  atq-y 
exurerenonpoterantobmagicamvim&cantioncs  confceleraticuiuf- 
damludxi,  quidclubnidolorumfupcrftitioni  &C  cultu  impio  conta- 
minatideflagrationemimpcdiebat.  Etcap.^o^deloannc  Chryfoftomo 
incredibilihominecopia  &(anc~citatcloquens  ,  complurcsab  eocon- 
ftitutos  fuiflc  air  Presbyteros,Diaconos,&  Lcctorcs,  qui  cadcm  omncs 
lingualoquebantur. 

ConciliumChalcedonenfcCanonc^.edicitncmincmconfccran- 
dum  eflc  Prcsby  tcrum.  vel  Diaconum  v  vel cuiuslibet infcrioris  ^radus 
adminiftrum ,  nifi  cuipiam  certx  Ecclcfix  ciuitatis ,  vel  pagi ,  vel  mona- 
ftcrii  addicatur.  Impcrator  Iuftinianus  No#ell.a  Conftit.dc  hacipfa rc 
&ncit ,  vt in  maiori  Ecclefia  non  plurcs fim  quam  fexagtntaPresbytcri, 

Diacon/ 


DcDiacouis.  >J5 
uconi ccntum , & DiaconilTac 40.  Et  Noucl.i  1  tcap.r.periTnttit Pre- 
sbytcns,  Diaconis,  &  Hypodiaconis/vi  tutorcs  eflc  poilint  curatorcfqi 


ipiicopos&iprcepofito^aScaiatorcChnllohutlc  delc&os,  Diaconos  " 
utcm  poft  Chrifti  abitum  in  corlum,alcitos  ab  iplis  Apoftohs  vt  Eccle-  « 
11  adminiftros fuiflc.  Et quod  attmct ad  coclibcm  corum  vitam , C01W  s 
mumftlibcnnum  anno  $18.  cclcbratumprohibct ,  nc  Epifcopi,  Pre%  > 
byteri ,  Diaconi  cV:  Subdiacom  matnmonu focictatcm  contrahant  %  li- 
>crofve  procrcent ,  id  ii  a  quoquam  tcntctur  audacius  ?  a  gradu  &  ordi- 

S.Ambroiiuslib.i.dcOffi.c.^i.fortiffimiLaurentii  vcrbamcmorat, 
luibusSixtumincTcdibilianimir©boreicptumadccrtam  mortcm  ab- 
tintcprofequcbaturjC^oprogrederisiincfilioPater  ?  quoSacerdos  u 
an&c  iinc  Diacono  propcras  ?  Nunquam  facrihcium  linc  minirtro  of-  xc 
crre  conlucucras.  Quidcrgom  mcdifphcuitpatcr  ?  numdcgcncrcm  <c 
urobafti?  expcrircccrtcvmimidoncumminiftrumclegcns  ,  cui  com-  4< 
niliftj  Dominici  (anguinis  difpcn(ationcm:cuiconlununandoiucon-  t< 
ortiumSacramentorum  ,  huicconiortiumrtiifangumisncgas?  Idcm  <t 

m  nen  finr  Sdicrdcrcs :  eudn^-l  t.irc  tdmenpojfuntfine  cdihedr* ,  quenudmodum 
jr Stepbdnni  cr  Pbilicpus  memor.nut 

Outatus  Milcuitanus  cxprobrans  Donatirtis  incredibilem  corum 


Wit,tnq0*2^^ 
^poru ,  Prc- 


H» 

'S.Hicronymusfcnbcn$adEuagnum,qucriturqi!odRomxDiaco-  s.Htm^ 
numvidcntinmoiio.Prcsbytcrorum  fedcnrem  ,  qui  ctiam  tam  proic- 
thisfuit  ad  audcndum,  vt  cnm  adcflcnt  honcftilTimi  Saccrdotcs,cxrru- 
t\a  rffcibisappararamq;  mcniam  bcncdiccret.  Aur  igirur,inquit,cx  pre-<< 
$byteroordincrurl)jaconus  ,  &  prcsbyrci  mitmrDiaconocomproDC-  u 
tur,inqucmcTcfcitcxpaiuo,aur  ucx  DLiconooicliiuturpicshytcrjno-i^ 


put 


Chnftipopulo  ,  fincanitascoMt,iulfuscrogct.  Iacmcan.^i., 
n      nasrcriPorcobLuionistanruin  vcllcdionisalbavtatut.  < 
Concludamus  cum  D.  AuiMiftino  non  inicina:  modo,  fcd  varcordix 
iT  n  larirumcntumcflc^DiaconumxqiiarcPrcsbyrcro&rLeui- 
B         rdon  auamdcliutioncmdcrcndtbJtFakidiusquidam.con- 

ram  'liw>nra(Tirnuill  i < >i.cx  VUOquc Tcihm.hii vcrbis, 

uaqucmeximius^oaoragtq      .  >  ^ 


716  Lib.  III.  Ecclefict  Jldilitantif, 

Atmrqq.fx vtro% Teft.q.  Quidam  qui nomen  habct  Falcidii, duce  ftul  titia , & ciuitatis Romana; 

loi.apud  Auguft.  iadantia,  Leuitas  Sacerdotibus ,  &:  Diaconos  Presby  teris  coxquare  co- 

» tendit ,  nondieampraferre  ,  quiaftultiuseft&forteincredibile  vide- 
» tur, dc nos non  emendatores,  fed  calumnia*tores  habeamur.  Qua igitur 
»lege ,  quavc  confuetudinc ,  quonam  exemplo  hoc  aggredi  audeat ,  nul- 
j>  lum  fcire  arbitror ,  vt  iftos  quibus  confefTus  in  Ecclefia  datus  eft ,  mini- 
»  me  iis  coaequet,  qui  propterea  quod  Antiftites  Dei  funt,in  domo  Dei  Sc 
» in honore  Chrifti cum dignitate  confiftunt.  Qux audacia  eft  Pr#by  tc- 
» ris  miniftros ipforum  pares  facere  ?  quae temeritatis  prefumptio  Sacer- 
"dotibusbaiulosTabernaculi  &c  omniumvaforumeius&lignorucon- 
"rifores&portitoresaquaeconferre'  Etpaulopoft,  Multuradiftarein- 
» terDiaconum  &  Sacerdotemliberapprobat,quemdirimus  A&us  A- 
» poftolorum.  Cum enim ex  Samaria credidiflent Philippo praedicanti, 
»  Diacono  ab  Apoftolis  ordinato,  Miferunt,inquit,  Petrum  &  Ioannem 
ytvenirent,  &iis  qui  crederentdarentSpiritumSan&um,  permanus 
impofitionem. 

1)6  POTESTATE  ADIVRANDI  ENER: 
gumenos  Catechumenor. 

C  A    P   V   T      L  XI 

iVrisconsvltvs  Vlpianus Exorciftas nomina^ 
)  bat  Impoftores,  Iulianus  Pelagianus  exfufflationes  il- 
r  w  -  ^[udebat&quxfiuntinBapt!fmoparuulo:umadiura- 
Auguft J.i.Jcnuptiis&alTOJ  O§g|noncs.  WolfangusMufculusinlocisCommunibus 
\ZZf^  ^tur  qmdem  i„  vfu  fmfte  temponbus 

&antiqu  fim*m  Ecclefia^^^^^  Cypnani &  Auguftini fe tamen , quid  fccerim Rarres 
tradttione  ifto  nefario  tri- mmime quaerere. Quod faftidioh hominis didum  fibique nimiumhne 
mine aipergat ,  $«4<*<>rri-vllopudoremodeftiaque  tribuentis  ,  Nouatores  etiamhactempeftatc 
fantur ,  &  vt  dixit  exfuf  fepe  in  ore  &  impiis  Commcntariis  habent. 

rum,  h0c ejl  duboli &  «»- C,c1'*  notam  at>iudicaucnc ,  caffl  Seruator  iufe  religionis  parens  dc  iis 
Ithrum  Hit  ermitransfe- prxdicet, qui  vcra fide  ornati  (int,I«  ttomine meo ddmomaeiicient.  Mattha:i 
rantur.  io.muneraillafimiuconiungit,fidci  rcs &dodtrinamexplicare  fana- 

v-vol$*H  Mu[eul  mkm  re  xgroSj  i  mortuis  excicare  impuros  fpkitus  exj  Confimili  modo 
emmmtm  ,  m  dLucam  I0.  cumbmosfuosadeuulgandac«2lcrtiumrerumarcana 

dimifit ,  dedit  eis  poteftatem  calcandi  fuper ferpentes  &  fcorpiones ,  & 
fupcr  omnem  virtutem  ihimid :  quod  etiam  poftquam  bonus  pollcnfq; 
Magifteradbeaturoc<^^^ 

idcm  Euangelii  Scripror  in  rebus  gcftis  Apoftolomm  prodidit.  Et  (an£ 
cum  mter  omncs  quac  in  hac  vitx  iadfationc  &  calamitoiiffimo  exilii  lo- 
co  euenire  hominipofTunt,  harc  maxime  fit  odiofa  «c  infcfta  arquc  in  o- 

mncm 


T)c  Exoreifmls.  1 1  r 

mncm  partem  miferandavcxatio;  cft  impnmis  fuaui  Numinisproui- 
dcntixeonuenicns ,  vtcumaliisfortunxvulncribus  ,  ckmultisacraa- 
gnis  hominum  mcommodis  mcdicinam  fcccrit ,  huic  malo  omnium  a- 
ccrbiflimoremcdium  quoquc  ccrtum&falutarccflc  vcllct. 

Iuftinus  Martyr  Dialogo  cum  Trypbonc  Dxmoncs  ait  addiuinitatis 
mcntioncm incrcdibihtcr cohorrcfccrc.  Et  hodic  quoquc  llli , inquir, 
pcr  nomcn  Icfu  Chrifti.  crucifixi  fub  Pontio  Pilato  adiurarinobispa- 
icnt. 

Eulcbius  Cxfaricnfis  hiftorix  fux  monumcntis  confignauit  Noua- 
tum  Exoiciftarumprxfidio  ab  infefti  (pirirusvcxationchiiirchbcratu, 
fclalutarivndalotum  ,cum  pcnculoiiilimo  in  morbo  fpcmvitxom- 
ncra  abicciftct. 

Macnusillc  Antonius  qui  opinionc  fui  nominis  impcrium  orbis  tcr- 
rx  commouit ,  hoc  vno  tclo  Gentilium  Philoiophos  qui  ad  cum  audic- 
duminfolalocavcnicbant,  folcbatconfigcrc,  Itacnimaicbat,  Adfunt 
fdiicr.ui  udimontbusvtxati ,  nunc  vos  coUtchon:bwvtftrts  &quovultumalcfico  A  r4K.,;t,r  mvtt*  dntt- 
carmincdcos  vcftrosquosputatucxpctltte  :  finautcm  nonpotcftuy  vtcla^fubmittitt  ntt* 
mdHuc,  & ddChrtftitroph*j(onfugttey& ftdtim  cructfixicrtdulttdtcm  mattftdtu 
pottntuproftquttur.  Tumvcroprxftabihs&bonusfencx  ,(ignumcrucis 
uv&ontibusEncrcumcnorum  facicbat  m  nomincParris& Filii&Spi- 
cnAi  Vrnr(VicHrtrlifi:rdehanrSrvmiilliDrxdoncsfummacorum 


conuicra  in  cano  hxrc  Dat. 

isHicrofolymitanusprxfationein  Catechcf.vtaurumignis  Cyrill  Hierof  pt*£Cac. 
nma   fic  animumcxorcifmis  abomniomninocolluuionc  ms  i*w>*<r^< 
„    •^5^4^A^v-^^u^>«W*sdiuinifuntcnimc  "JP  ?4&r**l 

...j.i.a,  Fr  in  t  r-trrrli  mvftacocicaolcimcmmitcxor-  <    „J  ▼  _  v,. 

JllSdCieCtl.  ttin  l.^aiLCJl.lUJiwa^v/^        v  v»**sffi*»9pi<r»»>mi  *f 

ndificari   cuius  cum  rationcmvultprodcrc  lta  loquitur,  « 

moncs  San&orum  <5c  nominis  Dci  inuocatiotanquam  ve-  w**tA*p  &*<  *m*utp*- 

r,mmnT£iim  flamma  vrit dxmoncs  &  m  fugamconuertit:  rA?'>z*x*f  -*«?~r?' 

T.^o^Irnm  nrr  orationcm  Deiquc  inuocationem,  «M^-W' 
rturcm  confcquitur,  vt  non  modo  ardcntiapcccatorum  vc-  jjg&^  fc-«V) 
ircct  verumctiamomncsinuiiibilcsdxmoncsrcpcilat.     ,u  u*)»»$lZ«i  ~ 

,cM^an7enusorat  infancVoaptifm.  Nc rcpudies,m- *r*<  «*A  •» 
^^^^^T!^^  iA  ^nqpg  v^lntiltpuqoidam  Lydios?^^ 
irrTcxploratur  quam  finccrcquifqucpcaorcadbaptiiinum^- 

W  pnmum  Conftantinopqlitanum  Canon.7.ordincm  po- 

1  ratum  nuiadhibcriincorumbapriimocon- 

A    <  (  rhnllnnorumaccrccarenr:  Vrtmd,  inquit, 

iJferifci»*  1°  Cdtti  hu»  tncs ,  tcriu  rero  dtt  txcrcfamm ,  &  tum 
,.itv>}  /  '  '  idircStnpturdm  &tumdtmumbaptizjtmut. 
ipcrjiUCtdr  jdi      ,  ryfoftomtishomil.adbaptizand. 

Xxxx    3  tcm' 


7fB  Liber  1 1  LEcclefi*  Militantu 

cematque  du&um  adbapcifmum  venianr,  nudis  aliquando  pedibus>& 
vnico  veftimencoconceflo.  Cuiusicenuationemproferchomil.de  A- 
damo  cum  caufas  diligenter  anquififlet  quac  Ecclcfiam  vniuerfam  in 
eam  reminduxerint. 

Tfieodoretus  c.o  jhiftorixPatruin,  Petrumeremitammemorantem 
facic,acque  exponencem  mirabilia  multa,  quoe  Antiocheni  Monachiin 
vexatis  a  Scygio  prxdone  hominibus  liberandis  patrabant. 
Tertullde  r  $ri       i        Ec  v^  qtiidpiame  LacinisScnpconbus  delibem  ,  Tertullianuspetu- 
er    .  eprfijript.c.A.1.  lant^m  infe£tans  mulierculartim  ,  quasinfandaha^refisconragiopol- 
"  luit^audcreillasfcribitdocere,  contendere  ,  exorcifmos  agere  ,  cura- 
" tiones repromitcere  forfican  & tingere.  Et  in  Apologccico  Gentilibus 
"  proponic  quemadmodum humanigcneris hoftes ad  vocem  &  afflacum 
"  Chnftianoru  e  corporibus  excedanc  inuici,  dolences,  &  ipfis  eciam  pra> 
"  fencibus  crubefcences.  Minucius  Felix  aic  d^mones  auc  exilire  ftacim, 
99  auc  euanefcere  gradacim ,  prouc  fides  pacientis  adiuuac  auc  gracia  curan- 
"  tic  afpirat. 

S.Cyprianys2.epift.lib.2.  affeuerathaudefTe  obfcurumimmundos 
& erratLcos fpiricus  dura fupplicia &c inexplicabilia perpcti  ,  ex eo  quod 
exterius  fieri  videamus,  cum  eiulent,cum  arcanis  flammis  corrcancur  ad 
imperiumExorciftae.  Ecalioin loco,0  ,inquic,fiaudireeos&vi<lerc 
velles ,  quando  a  nobisadiurancur  &rorquencur,  fpiricualibus  flagris 

Laclsnr.c.ir.U.  &orationisflagellisexire  coguntur.  Ladtanciusin  eandem  rem  elcgan- 

ciiiime,  Illi  nequiffimi  fpiritus  vbi  adiurancur,  ibi  fe  darmones  conficcn- 

ottattun  ccntr.Vonat.  tUr, vbi coiuntur,ibafe deos nKnciuncur.  EcOpcacus Mjlcuiranuscon- 
tra  Donaciftas ,  Vos  rebaprizando  exorcifacis  hominem  fidele  dc  diciris 
Dco  habicanti,  Maledi&c cxiforas ,  vc compleatur  quod  a  Deo dictum 
eftpcrProphetam,  Etmalcdixeruntmihi. 

D.Ambrofiuslib.i.dcSacram.cap.5.  apudEcclcfiaminmorepofi- 
tumait  vt  baptilmifonces  confecrcncur,  admoueantur  exorcifmi  &:  co- 

fiiec«adiurac4onescreaturx.iniioceturDcino.mcnadEiemcntum,fun- 
<lantur  prccati  ones,  v  nda?  afpergan  tn  r. 
Prucl.mius in aporiicofi.       pmdcntii boni poers clcgantiflimi verfus in  Apocheofi  •dicniffiiiii 

Attdtat  tnar.ua  bacchaat  _   •     1  r      j  P-  ..         .  J         g '  .O 

HuimervocesmtdwCyl  gan^*3^d  Concihum  Carthagincnic^. audiamus , Quando  quis pro- 
Uniui aidens        ;  "  inoucturadordincm  Exorciftarum  ,adiuracionum  libros  dc  rnkrua  An- 
EiuUt,&notosf«j}trat lu-  cifticis  capiac,  qui  ex  communi  formula illi  dicer ,  Accipe & conmentU  mt- 
pt:er  >gnes     .  mo7U  ?     babetopotejlatem  hhponendt  mantts  fuper  Emrgumenum  >fiue  bdptiifr 

011   '      1  s,  *    7»  twn^fiucCateihumenum. 

.[  S.  Auguftinus  lib.i.de  Nupciis  &c  concupif.  \n  verttAte  inqwir  &  ronin 
.  K.ih$lfitdttf9ttftdtAiab  Ec libr.i.concraPelaeianos 

difputans ,  qui  ncgabant  tetcrrimos  fpintus  vllum  habcre  ms  in  paruu- 
los  antc  baptifmum,  concludit  id  fi  verum  eflec,  accufmdam  vidcri  Ec- 
clefiam  vniuerlam,  inqua  vbique ,  inquit ,  baptizandi  infanruli ,  no  ob 
aiiudinfuftlantur, nifi vtab iis princeps mundi raittaiurforas  a auo  ne- 


De  Exovctfmts*  71  y 

ttflceft  vaUir*  poflidcri  cum ex  Adam nafcuntuf.  Etlib.^cap.5.  ita  " 
u  lanumaftatur,  Sedtuidcommcmorarcnoluifti,tanquamip(cato- " 
toorbcexfufflanduscucs,  IV  huiccxfufflationi  ,  quaprincepsmundia  " 
paruuIisciiciturforas,contradiccrcnolui(rcs.  Idcmalioloco,Quidin  M 
paruulo  agit cxorcifmus ,  fi  in  familia  diaboli  non  tcnctur  ?  Idem ipfc  " 
t>octor  in  fymboli  cxplicationc  purc  candidcquc  monct  &  dcfcribit 
quidtandcmvalcantexorcilmi,orationcs,hymni,infufflationcs,cili- 
cu,  ccruicum inriexioncs ,  aiixquc huiufmodi a&ioncs  Chriftianx hu- 
m  .taEL5,  ^tlib.  lo.dcCitrir.  Dcicap.i2.diicumcncxponensintcreos 
qui  iiiflu  &  impcno  fpiritus  improbos  ciicmnt , &c  qui  cofdcm  cmittunr 
lcelcrata  pactionc,  ait  homincs  diuinx  glorix  ftudiofos  qui  vcra  pictate 
ornantur  ,  aerias  potcftatcsatquc  inimicaspiccaticxpcllcrecxorcifan- 
do & pro fua potcitatc adiurando,non placando.  Qupd ad D.Grcgo- 
ntimatnnct,  iibro  dc  Sacramcntis  formulam  ipfam  cxorcifmi  ponit- 
vcrbaq^  Sacerdotis ,  cum  tcr  mfufflat  in  cius  vultum  qui  falutaribus  vn- 
uis uoiucnaus cit.  Atquccx  nis qux  nactcnus a  nobis  e  penu annquita- 
catisprt>mptafunt,  facilcintelhgitur,  ilIamEcclcfiamquachanccom- 
muncm  &  conftantcm  maiorum  rcligioncm  obicccrit ,  candem  non  ef- 
ic  cum  caquam  Sanch  Patrcs ,  quam  Apoftoh  ipfi  cxcolucrunt.  Sccun- 
docxiftimandum  cft  cam  qux  hancpoteftatcmdxmonumeiiciendo- 


itquc  ordinc  hominum  ccrto  &:  dcftinato ,  Exorcif 
tcilucvaluilTc. 


fcproindcnullumprxtcr  mfam  aut  ab  ipG  inftit 


V  0  u    D  I  G  A  Al  1    tA    S  A  C  R  1 S  C 
tLutbus  arceantur^  quodcjuc  adeos  tam  tnde  a  tempo- 
rtius  tApofiolorum  admtfit  non 
ftterwt» 


O  c  facrorum  Ordinum  impcdimcnrum  ninuum  quan-  Marr.Luth.  in  colloqiiio 
f  ...U  sl*  n  .A;i\*UrCt  fcd  dc  Epifcopo  cft  illud  coattiwli  cap.  dc  macrK 


I  fctl  V  d,uin*ra«nri*OMCU,un,''-adTimothc"m  v  ^""V-^WMZfi^ 

(U  PQ'V/;,i  l  y^^^'"^ /^r^/?r^//^#i//^f/r^w ^T^"  f^w/**#  v.v^/^^r v/^«/w.  H.C  e»i P  >  -  ^  tdu4  fur ,,; ,amtM  $mctrdotum* 
e2wF^JyJgyx&  ehvatur  non  mtntts  fexjf>tnf4.ttmorunt  qtufume  vnttts  viri  vxor:  &c. 
auodS.Hicronvmusinrcrprctarurdc  viduis,  quaeEcclcfixpafcunturc-  Thcodor  Bczalib:  dc  Ji- 
lccmofvnis.  EcinEpift.adTitumcap.i.cumdcSaccrdoribusprxcipir,  uortl.,s 

uiiuui' uunt.|/m..»u  »uu  ,       n        r    t    r     1Mt pluresluet  tfftHt vxons 

hur  utgratu  reltqut  te  Cm*,  vt  M  qut  dtfunt  corng«y  & conjhtuatpresbj/tcros  Velett4m  vn4  &  eam  ^ 
fuut&tio dtliofut  ttbt  :fi qutiftnc cnminc efl  vmm  vxoru  vir.  Eft  ctiam  dc  Dia-  du*m dnxirtntMim pleri- 

conis 


7io 


Liber  11L  Ecclefa  ^Militantis 


que  cerXuefunt  indigmsef-  conis  I.adTimoth.cap.3.  DidCOtU fintVn'MVXOri$viri  ,  quifil'lUfuisbent[YdL- 

jcmmiflerto,  vt eosnd mo~  rf ^  fUKm\0m\bus.  Tamclaris c\:pcrfpicuisScriptura:locisnihil magno- 
a  af*cruordtmbus,Epi  duerfariihabcntquodobiiciant ,  nifi fortc quod de  matrimonio 

fcopatu,Yresbyteratu,Dta' ....         n  •     j  r    T         r»  L 

eoLtu  9  *c  Lbdt*cen*tu>  contrahendo  m ns praccptum  continen  vidcatur,cui  Epilcopi,  Presby- 
ted  ettlm  ab  tpfo  clero  fe-  teri,  Diaconi  parcre  debeant ,  cum  illae  Ecclcfix  Magiftcr  hoc  vocabulo 
m$l  exclufennt  :  fit  hoc  oportet vtatur.Sed ratio,Patrumque autoritas,  &:pcrennis Ecclefia:  vfus 
quzntumltbttuetujtu >nt-  jocent  contrarium.  Imprimis  enimTitus&  Timotheusadquosicri- 
£5^^  bit>  quof4ue  Epilcopos  fumma  autoritate  coafecrat , hunc  Ephefi,  illu 

TrTbtieaffirmo.  Crctx ,  nunquani  matrimonio  iun&ifuerunt ,  neque  ante ,  nec  poftea 

Hieron  hb  i.contlouin.  quam adcam dignitatem  pemcnerunt.  Secundo  ipfemct  Paulusdiui- 
c  6.  Qu*mfM*3*fit *(f^  nitusle&us  Apoftolus  ,&quodfequi  necefTeeftEpifcopus ,  mulicrcm 
rt,ta  hmc  oftendttur ,  quo  j^j^  jf  ctnils  vir  cflet,  vc  de  fe  ipfc  tcftatur  i.Corinth.7.  Tcrtio 

dz*rmtsmr~lerumclg<t.o  c  m  '  :  4 

toteff  &  tdeo  jpcftolM  ad  Nicsenum  Concihum  nunquam  celibcm  vitam  lniunxiiiet  Epilcepis, 
T imothtum,Vidua>in(juit  Presbyteris  ,Diaconis  & Subdiaconis  a  fi  Apoftolusaliudconftituiflct. 
eltgatur,  nonmhmfexa-  Q^no  verifiimile  non eftEcclcfiam,fine  diuinoimperio,  domefticos 
gttttaanncrum,quifuertt  ^     owic\0 caros adeamrem  obliearc  voluifle,  tam  arduam  ,  opero- 

<vmusvtrtvxor:hocomne  ir  t>  >  »  J 

u  dehUvtduUeff,  fam,atq-, difticilem , vt quivocemaudireEcclclia:reculant,nulJiseam 

\ma  EccUfipafcuntur  eU-  naturarhumanx  viribus  atque  opibus  confici  pofle  dicant.  Scd  quod 

\morynU.  fuerit  fanftif&morum  Patrum  ea  de  re  iudicium  opersepretium  cft  vt  au- 

Epift.ad^ltam 'c*'*j**"e  diamus , quorum proinde jpfa verbarite atque ordine proferentur.  - 

tu(  tei  irat*  \\efunt  corr*gas,  &  conftttuas presbyieros  ,ficut  &  ego  d /£>f*t  tibi.  Si  quu finecnmtne  eft,  vniut 
Crell ,  vt  e*  %  1  ) 

«vftu  vir* 

,9>      S.Clemens lib.i.Conftit.  Apoftol.cap.i.  Talem  eflfe  oportet  Epifco- 
v  pum  qui  vnam tantum  vxorem duxerit,qua:  vni  tantum  nupferit. Et  lib. 
„  (J.cap.i7.Epifcopum,PresbyrerumacDiaconumordinaripra:cipimus, 
5>  quifimmonogami,idcftvniusvxorisviri ,  fiueeorum  vxorcsfupcrfti- 
tesfint  fiuenon.  Canon  dccimus  fcptimus  Apoftolorum  laudatus  a 
Thcodofio  Imp.  in  Edicto  aducrfus  Porphyrianos,  Ncftorianos  &:  Irc- 
narum  Tyii Epifcopum, inlcrto in  Aftis Concilii Ephefini cap.19.fpcm 
omncm  vlliusSaccrdodiillis  adimit ,  quiconcubinam  habenr,  autqut 
poft  b  jptifmum  (ccundis nuptiis  implicantur. 

Origcncshomil.T7.  inLucam  ,  Ab  Ecclcfiafticis  digniratibus  ncn 
folumrornicatio  ,  lcd&nuptiaercpcllunt:  nequccnim  Epifcopus  ,ncc 
»  Prcsbytcr,nccDiaconus,nccviduapofruntcflcdigami.  San&usitem 
>'  Baliliusad  Amphilochiumfcribens ,  Digamos  Canonomnino  a  mini- 
»  fteriocxclufit.  Epiphaniusidem  omnino  ait  additque  idfan&am  Dei 
»»  Ecclcfiam  pie  &  ritc obfcmare,  honoris illius  cauCi ,  qui Saccrdotio  dc- 
betur.IdcminCompendiariadodrinaSaccrdotium  aflcrit  aut  cx  vir- 
ginibus  conflatum ,  autex  folitariam  vitamdcgcntibus ,  aliosautcmii 
quifmt ,  autcontincrefcab  vxoribtis,  fi  vinculismatrimoniicolligan- 
tur,  aut  fi  vidui  funt,  femel  tantum  nuptiis  irrctitosfuiflc. 

S.Ioannes  Chiyfoftomushomil.j.in  Epift.ad  Titum  huiusfan&io- 
nis aliain  quandam  rationcm  profert ,  quod  nimirum  cxpcftandu  ndn 

fit  vt 


ve  Sticrmer.to  ftfatnmoim.  7 1 . 

&rvcisridem&  bcncuolcnciam  Ecdclir  m-rfli.r 
demviolaucrir-n  hE    c<*acux; prttttec  ,  quiprimxvxorican- 

tamcn  Volu  am  tamcrli  nuptia: iccundar ncrmicrantur,  otTcnfloni 
h-r  f  i accui;Ulombus  paccnt,a  quibus  hbcr  omnino  cllc  dc- 

ctiummareligtonc^ccicmoniisconfccratus. 

Iufhnianus  claro  Edicto  Ecclciix  vilim    ihnr£  ivtmJ^L  *  /i 
q^vtaClcriasoimimoco^^^ 

cnmonio iitti  i T  AC  ^"""'^"^ortclocutusma- 

vxorc  Cui         £L1im>  ^         °j  ordincsPromoucatur,ni(i  caftc  cum 
1     V,Uat,5c  lUa  n^rmanc  digamus  iit.Quod  fi  contineat  vtpro- 
ptcraliquamrauonemLcdor  matnmonu  focVtatcmmcat ncaltU 
pcnorcmordmcmnromoiirarui 
mutet^eineliceataLliasnup^ 

cot>hylaai5cnptonsgrauiflimivcrbafubiiciamus  ,  licctadno- 
num  lxculum  pcrucncrit,quod  tralantix  obic&ioni  rcfpondcat  cx  vi  il 
ImsvocisO/wrwperitx  ,  qua  plurimi  voluptaris  titillationc  claticccli- 
ocm  CTlcricomm  vir^m  ^nnn  m       c*  ■ 

uiu  >»i*»"*ppuyiant:iicigitunn3.cap.primacadTimo- 
„ t  cum  diilcrit,  Kihi*  r**r«  vtrum.  Porro  non  vt  lcgcm  faciat  hoc dicit, 
„  quod  omnino  oportet  Epifcopum  vxoratu m  cflc ,  qui cnim  iftud  fta- 
„  wcnt,cumalusdicac,  Volovosomnestfftficutmtffum,  vcrumquiatcpus 
„  non  poftulabat,  at  fi  contingat  inquit,  fit  vnius  vxoris  vir. 

cnu  umiscumi  lontanipcitcm  iatomiicrandohaufiftct ,iniquq 
JLmmo  tunt  Iib.de  nu)nogamia,quod(cc^ndxnuptixiistaiitumprohi- 
bcrencur, qui ad ordincs  kcclclix  aipi; arent.  I:c  m  cxhortationc ad  Ca- 


In  Aiuhcn  col  i.qaomo- 
Jo  oportcat  Kpifcopos, 
Scc.  Ec  c  ij  ileClcricis 
qualcscligcndi.  ATr^  m 
temfecundas  habente  xaut 
eum  ttut  habuertt  nuptitu 
orJittsnm  D<aconum.*ut 
Preibyttfuvolumwi ,  &c. 
nthil  cmm  fic  tn  facris  orJt 
ntim  dtMgtmus  ,  qua/ncu 
caflttate  vmenteSyUut  cum 
vxeniuc  n*n  eohabitan» 
tes  t  uut  vn.us  vxoris  ,  vt - 
rum  qui  velfutttt ,  vet/it, 
vel  tpfam  cajk.tatem  tlt 
%enttm. 


imbrofius  lib.de  dignit.Saccrd.cap.  4.  crTatum  illud  Apoftoli  i.ad 
th.  eodem  cum  fupcrionbui  Patnbus  fcnfu  protulit  cumita  in- 
Vnius  vxoris  virum ,  fi  ad  fupcrficicm tantum  literxrcipiciamus, 


deOrnrc^p.co.illiuscontroucriixmoduni(bluit,vndcfiatvtdigamia 
mBaptifmon6abolcatur,aitculpamquidcmSaaamcnto  rcmitri,non 
autcm  lcgem abolcn ,  quxpropteraptam &  conucnicnccm  myfterioru 
lun&ioncm  lata  cft :  aJioqui  quonam  modo,  inquit,  potcft  hortator  cf- 
tcviduJtacis  ,  quiipicconiugiafrcqucnraucrit  ?  Qupdctiam virsinalr 
connncnrix ,  &:  pudico  thoro,  epift.8  i.hb .  i.accommodat. 

S.Hicronymuslibr.r.aducrfiisIouin.cap.8.  elcgmtiflimc  probat 
quamun&a&gloriandahabcndcbcat  monoeamu  ,  cxcoquod  om- 
mbus  rcligiom  addiths  rcpctitx  copulx  prohibcantui ,  imo&ipfi  vi  - 
dux,  qux  Ecclctix  bcnignacrocationc  palci  vclit,ex  Apoftolo,locis  fu- 


it,aureamducir,quxabaltcrodcfcrtacft,autcjii;c  "f/r 


EtS. 


uftinuslib.de 

Yyyy 


dttam  autrefuA 

bono  coniu-  ^Uft  t  At9,  rec 
gali 


jiz  Liber  ITL  €ccleji&  Militantis    •/  ; 

galic.i8.polygamiam  eoetiamarieteoppugnat ,  quod monogamiam 
honoribuspiofecutafitEccleiia  ,  digamiam  autcnuefpuerit&refuta- 
rit.  Tum  idem  quod  San&us  Ambroiius  rcfpondet iis  ,  qui  mirandum 
exiftimabant ,  quod  hoc  ordinum  impedimentum  pcr  Baptifmum  non 
tplleretur  ,  ait  enim  inDigamia  non  peccatumaliquodcommitti,fed 
normamquandamfacramamitti,  nonad  vitsebonas  meritum  ,  fed  ad 
ordinationisecclefiafticxiignaculumneceiTariam. 

Addit  San&us  Lco ,  Si  prohibita  in  veteri  Teftamcnto  fuerit  Diga- 
mia,vt  conftat  ex  Leuitico,  minime  mirum  vidcri  oporterc  fi  illa  corpo- 
risfanttimoniainEuangelicalege  obferuetur  ,.  quac  tanto  Synagogam 
exuperat,  quantoexpreflaefrigies  vmbrajanima  corpus  antecellit.Scri- 
ptum  autem  eft  in  lege,  Sacerdos  virginem  vxorem  accipiat,non  vidua, 
nonrepudiatam,&c.  InnGcenriusprimus,S.Hikrius,S.Gregorius,  I- 
fidorus ,  aliique  numero  prope  infiniti ,  idem  &  docent  &  fuis  monu^ 
mentis  confignant.  NuncquidEcclefiade  matrimonio  fentiatinmcr 
4ium  proferamus,  vtconftct,  quodanobisdedigamiaexpofituiTuft^ 
non  deterere  huius  Sacramenti  dignitatem. 


DE  MATRIMONII 

SACRAMENTO. 


hft»  ?ft}>h*n;AUguft.& 
Ihecd  dtbir. 
£pifhhdrefi$. 
Augu.adQkodvult  hir.y 
Clem.  Roma.  Conft.Apoft. 

Iren.ii.e.iz. 
Clem  Alex  lyStrom. 
Efiph.  cJ»  Thtod.de  illotu 
htref 

Kifetns  lib.  4  Qrthod.fid- 
hktij. 

Theod.l  t.  Ur.  Fab.Inn. 
Jtytpb.Th  dsTatiano. 
Augu.  *d  QuQdvnkdiHU* 
bu  ji. 


I  m  o  n  Magusimpudicadibidinis  magifter muliercs 
omnes  communes  eflc  cupiebat :  quam  eandem  va- 
gam  licentiam  vt  diuinae voluntatisimperium  fpurci 
Nicolaitae afuis  teneri voluerunt.  Simoniani  a Mo.- 
go  principe  generati ,  Matrimanium  Dei  efle  opus 
negabant.  Saturnianinuptiasaiebantatque  libero- 
rujrci  procreatione  aSatana  primum  inue&am:  Gna- 
fticifoed&Carpocratis  ioboles  cumfccminas  communesefleoportere 
docerent ,  prolem  omriem  auerfabantur.  Exeadem  fcholaprodeuntes 
quiaBafilide  nomen  habuerunt ,  induccbantpoiygamiam.  Seuerus 
contendebatdacmonemarchiteftatui;n*efl'e  fceminam.,  eefqueomnes 
diabbli  opus  exaedificare  qui  cum  ea volutarentur.  Hydroparafta:  ma- 
trimonii  opus  fconatignem  appellabanj: :  Tatianus  a  quo  tanquam<a 

capitc 


De  Sacrxmtnto  Mutrimonii.  7  2t 

E^Sw"*'  n«pri«oPinabanturSatanaoccupationcm.  A-  T  >  »/  . 
°amit*»biinanimuminduxcrant  liAilamiKn«n„      ,r         •  n  Ttrttti.lt.em*4Hm. 
hitunim  nutnmonmm  &  2Z  ?5  P«caflct,«unquain 
Corporibusxmulane,,m„-?fP        u         "  cxP°"««°«e  nudifguc  *^««rr./.j*,. 
arrcc^lir  M     ■  !_       volcbant  >  <1»>  primam  hominum  labc  *V*-*» 

Montan1l>^?TV0C ^^'^"^^^'^""P^-CK.arcomn.crcium.^,, ,  .    Y,     A  .,, 
Montam  t.t  lccundas  nuptias  aucrlabantur ,  Origcnilb.  primas  Mam-  22 1  AT7h"d  Ae,U" 

imomumaicoat,tcdpoltChriftiScniatonsaducntummi-  W.40. 

ncquc  vllum  coruin  qui  coniugii  nodo  copulati fuiflcnt 
Dtitunim.  Apoftohci  ncq;  maritos ad  communioncm  ad- 

.'.n:.l\\  i]!!ii]iunkAiti(iM..»;N  r*    n     %  • 


nit 
ccr 


«KtaK&u, ..nccqunusmbonaliuretincrcnt.  Euluthiusitarcpu- 
dubatnuptus*:abom,naban«r>,tlpcmmDcumhabcrcncp.uct,5ui 

orcmduxillct.  I  nlcillun,rta-&parturicntcsodctcroemmas  ,  A:o- rtnr  ,n  .* 
mncmtatummluccmvenicntcm.  AnHcn.gratiamncgabantcon.un-,  f ^ 
dllmn '"b    llC°mUan'  B°Somi,x'nd,u,duavita:^c,ctatccopulates  lJ  Wv  <.?. 
f        4   ^  n^Ji1111  l^111111  nu.mcrum mumadnuttcrcnr.  Hisoppoliti  A}tn  Zwc.tit  Mwiflt- 
unt(adcoilludvcnimcftIncircuituimpiiambulant)DauiditxdcGc-r^       n  , 

rcscnimcflcduccndas  ad humanumgcnuspropagandum.  Impudcn-u  BiJuZZl  jth  r 
uorcsvcroLibcrri^ 

rc.cflcopUSCOruinpilmailum  OUl  hm  *    U,     C'P OUl!C'  Culninut  Inflr  mdutrf.Lr* 

j  *  t      '     rt       1  » q    c  uinam  yocationcm  lcqucicntur.  btrt.c.x  o  buUmgtrM  A. 

l-utncrus  cxiltimat  ignorationcm  iplius  vocabuli  atquc ici c matrimo- 

nio  Sacramcntum  fcciflc.  Lmh.  m  c.  B*byi  Uctttm- 

Et  tamctfi  hx  tam  impix  tamqucanilcs  opinioncs  impurarum  mcn-  ":m***i  _ 
rium  ludibna,  pcr  lc  ipla  ruun  t  &:  rcrcllun  tur ,  tamcn  illuftnus  ctia  mul- 
tocenftabitNlatnmoniuraChriftianorumSacramcnmmcffc ,  fiApo- 
ftohdichimilludconfidcrctur  ,  InQbnftoiuo&mfaUfid,  cumdoccrc*  V 

titimanaconiuncnoncm  m  nypoitaii  vcrbi ,  Sc  ciuidcmFiliiDcicum  ■cti,^*7,Ktx<iVt 
fcccicliaSponlacopulationcm.  ltaquc  maririsnrxcipit  vtvxorcsdili- 
ganr  gucmadmodum  Chriftus  Ecdcii  jm,&  mulici  ibus  vt  ita  viris  fub- 
ditx  hnt , qucmadmodum  Ecclclia  Chrifto.  Et  quaiidi&i  fui  rarioncm 
rcddctct  noc  modo conciudit  .Saciamcntum cmm  hoc macnum cil Ji- 

matnmonii  cx  co  pcti ,  quod  cxprimat  fingularcmbcncuolcntiam  cx 


is lib.^.Strom.  Ongcncs  homil  n.in  Lxodum  cV:  lib. 
m.  S.Arhanafiuslcrm.contrahxrcticos,  S.Cynlhis 
;  catcch.4.  D. Bafilius  lib;dc  vcravirginitatc.  Ef iptu^j 
jrcgonus  Nazianz.orat»dc  S  ^orgonia.  S.Grcgorins 

Yyyy    $>  N\fc^ 


724    /       Lib.llL  Ecclefia  MilitAntis 

Nyflenus lib.de virginitate cap.8.  S.Ioannes Chryfoftomus in Pfalm. 
43.  & homil.2 o . in  cap.  5.  epift. ad Ephcfios  vbi^rK^  r*% eodem quo 
Ecclefia  Catholicafenfu  ad  Matrimonium  accommodat. 

Qupdvero  quidam  aflererc  voluerunt ,  neminemde  veteribusPa- 
tribusanteGregoriumMagnum  exiftimafle  matrimoniumSacramen- 
tum  efle,  &  nufquam  a  S.  Auguftino  ita  fuifle  nominatum,  quandoqui- 
demfa&iquseftioeft  ,  non  erit  opcrofumpro  latistabulis  docerecon* 
trarium,  &  in  medio  atque  omnium  luce  veritatem  ponere. 
TtrtuU.hb.  ileanimac.ii.     Tertullianuslib.de  Animacap.n.& lib.de  Monogamiacap.5. lib.de 
TertuUMb.de McneganiaYyfxfa^  cap.40.  Contra Valentinian.cap.30.  matrimonium  clare & 
c chriflm  wamhabem  fafa^  nominat  Sacramentum.  Sandus  item  Ambrofius libr.i .  de  Pa- 

ApoftolMin ilLudmagnum  hbr.i . de nuptiis cap.i o .  cum difcrimen exponit inter  Chriftianorum oc 
ja(rameninm  tnnrfreta  Gentilium  nuptias,aitSacramentum  nuptiarum  commendarifidelibus 
turin  cbttftumecclefiam  COniu^atis.  Etlib.  de  bono  coniugali  additin  matrimonhs  Chriftiano- 
comtttfle,  c*r,:aUm<,no-  mm  \       j     fanditatem  Sacramenti >  quam  vten  fcecunditatcm, 

camii.perlpiritaUm.         ^      *  7  *  , 

idemltb  deprifcript.c  40.  Bonumnuptiarum,inquit,  per  omnesgentesatqueomnes  nomines,m 
Ucm  t  aduerfus  Valen-  caufagenerandieft,&infidecaftitacis  :  QuodautemadpopulumDei 
cinianosc.fi  Honorando-  attinet,etiamin  fan&itateSacramenti. 

rum  eM^^^^^m  Atque  hincoriturindiuidua  illaiugatorum  focietas  quae  difluine- 
fh?t^  °lueat '  infolubilifq-,matrimoniinodus,  vtpaulojpoftdiceturvberius, 

Ubrandum  femfer  tacra-  quod  nimirum  coniugium inter  Chriftianos  reprqientet  ardhfiimam  il- 
mentum.  lam  coniundhoncm  naturse  diuinac  cum  humana  in  periona  Verbi,&  c- 

Ambr  Li.de  Ambr  c.j.  mfyem cum EcclefiaSponfacopulationem. 

ZtqHtam  D*"re€e**J*      Geneu*  tamcn  aliud  ftatuere  libuit ,  &  ea  de  re  funt  in  manibus  De- 

tramentt  rcefeftu  amtitit  > 

tonfortium.  idtm  inc  yad  creta  qusdamractain  eacmitate  annomiileiimoquingentciimoicxa- 
Efhefi.  gefimo  primo,i3-Nouembr.  typifq-,  ibidcm  mandata  anno  confequcn- 

ti  15^2..  obfignatanomine  I.  F.BernardaSecretis,  quibusmulieri  per- 
mittitur  abiente  marito  poft  legitimamcitationcper  trinundinumco- 
dicillos  fiduciariosamagiftratu  capere  ,  &  poftquam  ftiteiit  fe  Paftori- 
bus,  cuicunquc  volucrit  pro  animi  iui  arbitrio  nubere.  Et  ne  forte  frau- 
dem  &  calumniam  adhiberi  a  tne  quifquam  putet,  verba  ipfa  quam  po- 
,        tcro  fidcliflimerepre/entabo. 

JQuas  ob  caufa* paftio  Matrimomi  refcindifotefi fecun- 
dum  HDecreta  Geneut. 

CVm  intcrlcgitimasperfonas  initumfuiflcnuptiarumpacl:umcon- 
ftitcrit ,  Matrimonium  refcindinonpoteft,  nifi  duas  ob  caufas :  ni- 
mirumfimanifcftisindiciisprobareturcorruptamfuiire  nuptam ,  qux 
pro  virginc  du£ta  fuiflet :  aut  fi alteruter  fcedi morbi  contagione  labo- 
-  rarct  quifanari  pofle  non  videatur. 
|Pl|P;   AnimaducrtethicLeftornonloquitantumhoc  dccrctumde  fpon- 

- : "  uonc 


De  Sacramento  Matrimoniu  725 

fionc  qux  vcrbis  dc  fijturo  tranfigitur ,  fcd  dc  ca  qu*  in  praefcnti  fit  con- 
ucntionc  ln  manum  <Sc  mutua  confcnfionc ,  vt  voces  \Utrtmomum  &c  rt- 
jciwaiiatis  licnihcant ,  &  illa  plcna  dcdccoris  atqueprobriincaltimo- 
niam  inquifitio. 

Ttegradibtucognattonu  qui  matrtmoniumsmpe- 
dtunt.    T>d?  .3* 

I N  alus  gradibus  tamctii  ncqucDcilcge,nccciuihRomanorumiurc 
* matnmonium  prohibctur,  ad  orTcnfioncm  tamcn  cuitandam  ( quod 
ttmpridem  id  in  vfu  non  fiut  6c  nc  Dci  vcrbum  ab  impcritis  blafphemc- 
tur)  intcr  confobrinos  &c  patruclcs  nullum  matrimomum  contrahatur, 
quoadufquc  ca dc  rc  fit  a  nobis  almd  fignificatum.  In  rcliquis  vcro  gra- 
dibus  nihii  pcnituscft  quod  impcc?; 


jQuoj  ob  caufu  matrimontum  refcmdt  qucat. 


rcam  criminis  illam  pcragat,  pc  tatvc  fibi  liccrc  diuortio  feiugan,con- 

n  tnbucndam  cohor  tandus  vidcatur,  nulla  tamcn  mfcratur  vis,  vt  pra- 
tcranimifuivoluntatcmquidquamfaciat.  Si  virflagmoabdu&usaut 
malaquadamarTcclioncclatusabit,domicihumqucfuumdcfcrit  ,  m- 
quirat  vxor  dilieentcr  dc  (agacilW  odorctur,qucmfc  tandcm  in  locu 
rcccpcrit :  quod  cum  rcfcicri  t ,  tum  a  Magiftratu  litcras  pctat ,  quibus  e- 
uocarc  cum  pollir ,  aut  ad  munus  ofticiumquc  fuum  adigcrc ,  aut  ccrtc 
ilhfignificare  ,  vtadfamibamrcdcatfuam,forcahoquivtiureaclcgi- 
buscumipfoabfcntcagatur.  Quibusntclcgitimcqcpcrfcftis,  finullo 

Kr  qucmquc,dics  quindccnn  intcniciantur ,  fpatitimque  vniuerftm#t 
hcbdomadarum  omnino  fcx,  tcr  idem  fiat  m  iurccoram  Prartore ,  tota- 
quc  rcs  duobus  aut  tribus  fignihcctur,  qui  cum  co  vcl bcncuolcntia  vcl 
affiniratciungantur.  Niparctfiftitquclc  ,  ad  proximum  Confiftonum 
vxor idcsu ,  lcgirimam  fcparauoncm  poftulct ,  quam arquum  cft llli  co- 
ccdcrc,cuiftaDiliendarmutcndacftad  MagiftratumvtisDccrctufuum 
mterponat.  Qui  vcro lic adcilc  nolucnt  vt mfolcns &  animi contuma- 
ciafrctus ,  pcrpctuo cxilio damnctur.  Si vir  ncquitia &  improbitatein- 
dutrus,  vt  antca  di&um  eft,  vxorc  dcfcrct  fuam ,  finc  caufa ,  nulla  iphus 
muhcasculpa  ,  idqucforct  vicinorum  &  famihanum  rcftimoniontc 


726  Lib.l  I L  Ecclefiae  3iilitantisy 

cognitumatquecxploratum  ,  fi  ca  dere  libereexpoftulansremedium 
ipla  flagitaret ,  admoneatur-vt  fumma  cnra  induftriaq-,  perueftiget ,  quo 
jfevireiuscontulcrit,  atque  illius  vocenturamici&familiares  ,  fiquos 
habct,  qui  de  illo,  fi  fieri  poteft,  renuncient.  Vxor  interea  ad  vnius  anni 
curriculumexpedlet  fi  nulloindiciopoflit  vbinam  moretur  cqgnofce- 
re,  atque pie  fe  Numini  commendet.  Anno  euoluto ,  venire  in  Gonfi- 
ftorium  poterit,  &  fi  forte  animaduertatur  fore  operaepretium  vt  Matri- 
moniifocietatemineat,cum deofficiofueritcommonita,  mittaturad 
publicum  vrbis  Confilium  &c  Magiftratum  ,  apud  quem  iufiurandum 
corieipiet,  &  profitebitur,  an  fciar  quo  vir  fuus  diuerterit ,  quod  etiam  a 
transniga:  illius  familiaribus  &  amicis  faciendum  erit.  Deinceps  ad  pu- 
blicaillapreconia  &:  dcnunciationcs  vematur  ,  de  quibus  fupcrius  di- 
£tum eft  ,  vt mulieri  fas liberumque fitgenialem  torum  fternere ,  nouas 
tabulasconflcere,  Sc  cum  quo  libitumtueritnuptias  contrahcrc.Quod 
fi  abfens  llle  quafi  poftliminio  redcat ,  prout  sequum  efle  videbitur  legi- 
timis  fententiis  mulcletur. 

Prudens  Lcctor  fine  mea  monitione  latis  peruidet,  in  tam  iniquis  le- 
gibus  plurima  reprehcndi  polTe,multa  redargui  in  hociure  tam  iniufto, 
inhocmorepolitix  qui  ciuium  morcs  contaminat :  hic  tamen  tufficiet 
oftendere,  propteradulterium ,  nullamiuftam  6c  legitimam diflbcia- 
tionem  eiTe  viri  &  vxoris,  quod  quidcm  ad  vinculum  matrimomi  perti- 
net  •,  gradus  vero  propinquiratis  Sc  affinitatis  tum  fpiritalis ,  tum  etiam 
naturalis ,  ab  omai  hominum  rs emoria.in £cclefia Dei pro  veris  atque 
iuftiflimis  impedimentisf  uiflehabitos. 

OD    PROTTER    ADVLTE  ;R1VM 
xomugibus fas  hcttumque  non  fit}  de  alius 
nuptw  covttare* 


C  a  p.  LXIV. 


4f.  c.17.  Scribensconna 
Cataphrygas,dc  Monta- 
Doailcrit:  Iftc  eftyuinu- 
fiiAruht  «'tuottia  f  er.Ucer, 
qtnnoucu  feiur.it  fe^ts/ar,- 
iit>&c. 

Sa>  dertnhgref  %]. 
A ugnft  deadultci tr. ii con 

H fe  -  ir£. 

Cuict  in  I  f  .Matth. 
Ir,tc/l'ge  tgitnr  &  Do- 
mim  noflri  lcftt  Chrijlt  le- 


tj*  N  t  E  r  flagitiofos  Ebionitainm  eixores  ,  hunc 
/uiflcmcniorntEpipbanius  ,  vt  viuis  &videnti- 
busiis,  quimntiimoniumcontraxcrant,fecundas 
&tcrtias  nuptiaspcrmitterent.  Montanus  dogma 
idcmtenuitacncerq;  defcndit  ,&  Origcnis  xuo 
quidam  Antrftes  ,  vtipfcthomil.7.inMartha?um 
meminit.  Meflalianilcuiorcm  eriam  ob  caufam 
eas  concedebantapudSocratem  :  &Pollentiuc, 
in  quem  liuioo  c*uos  S.  Auguftinus  clucubrauit :  Erafmus  ineademre 
probanda  omncsingenii  fuincruos  intenditCommcntariisin  y.caput 
i.  Corinth.  &  Thomas  Caietanus  in  cap-i  9, Martim, quanquam hic 

quidem 


DeSacramento  Matrimoniu  7x7 

ndcmnegat  iit  mulicris  potcftatcfitumeiTe  ,  vtadulterii  vnxhCckige  licitnm  efi  Cktiflhn** 
ro  ditumgat,  id  cnim ad  virum  tantum  pcrcincre,quema Jmo dum.in-  ^itterevxcremobform- 

' >fi J         vcroiuam ,  yt  «  aliaqux  varns  dc  rcbus  copioic  ctrt  vxoromfru*  jemp<r 
cnP»ttMubiiuttitEcclclixdefinitioni,&  d*fimtit*i  ,  qutt 

»m  vctcru Pamim  (cntciuixSc dccrctis.  Scripturam diuinai«itur  au- h*atnusnon*pp*ret,nam 
amus,  &  Ecclcfue  Dodorcs  tum  Oncntis  tum  Occidcntis ,  qumfi  vc-  /Effiffi 
vandam  &  xquis  animis  fufpicicndam  autoritatcm  opponcrc  quif*  J££^ 
ipoilit.  quam  nouitatis  ftudioli  &inauditxrdigionisprxconcs  Lu-  tmomm^fitotptntffictsvt 
cro^CaluinOjMciancIuhoni,  Buccio&fimilibusconcclTcrunt.  p*tttm  r  e.  /ttLmniikm 
Marci  10.  v>uod Dcusconiunxithomo non fcparct.  Itcrum ca de re c  L9*''**'<JP9»f*f"trMmt' 
fciPuliDriuatimiiucrr  w  U       f  A       C\  '  A        Rom.  Ponttjices  altquanao 

r     \  ^J^^t^qmousiptcaixitjl^u^ 

nt  vxorcmluam  «xaliamduxerit%aduitcriamcommittitfupcrcam:6c  rumtrrafi.  Ntaxhu  m~ 
xordimifcritvirum  fuum  &  alii  nupfcrit , machatur.  Paria fcribit  S.  ttllgeu  vxtrm  **^Pffe 
atthxus  cap.5.  Vcrum  quidcm  cft  Chriftum  Dominum  ibi  adiungcrc  vtrumfornutn- 
ceptatornicationiscaufa :  fcdquilocumattcntiusdiligcntiufquc  lc-  ^lffjS^^ 
nt ,  liquido  animaduertet ,  eam  cxccptionem  in  futurum  tcmpus  ca-  ntc  ratl0  pMr tfl ,  vtp*ttt9 
rrc ,  quali  diccrc  voluiflct ,  quilinc  caufa  vxorcm  dimittit ,  racit  adul-n*r  tt»*m  mvttert  Ugepo- 
ram,  ii  dcindc  fiagiriofc  viuit :  atqiudimittitpoftculpamiamcxnc-'"*1^^ 
liiucontudam,^  ^tSfffflSS 

/t-  .  »  n_  dtm*trimon*o.ltt}trmtnt 

ocautcmitacUccamedunihiluDciintcrpres  acintcrnunausp.Paur-^M4frim<?ni^^^.7.  r 
s  haud obfairc dcclnrat  i .  Connth. cap.7 .  lis autcm  qui  matrimonio UCounib. 
rufhiurtt  ,prxcipio  non  ego  fcd  Dominus  vxorcm  i  vtro  non  difccdc-  MeUnch.hon  mhcie  Com. 
,  Quod  li  dilccfknt  mant ic lnnuptam,  aut  viro  fuo rcconciliari,  &  vir  trMcl*tH  d* c **' 

\n       A  m  rr*r     Vk        r      V  \C        II  \        Dr<r  **gi°- 

orcinnonGimirtar.  v  DinotanoamaximciuntiiiaverDa  ,  1  rarupio  BltCtrmmdCap.  ,9  Mntb. 
incgolcdDominus.  EtadRoman.7.  Namquxfubvirocftmulicr,caliiin  1  4  Inftic.c.i?  r?- 
acntcviroaUigatacftlegKiiautemmoKuusfucritvir,  hbcratacftle-  tegts  [anxtrunt  *mbuity- 
viri.  Igirur  viucntc  viro  vocabitut  adultcra ,  fi  fucm  oini  alio  viro  s  ii  ******  f"*™  PW-»H£ 
tcm  mortuus  fiicrit  vir  cius ,  hbci.ua  cfta  lcee  viri  >  vt  non  iit  adultcra^  J?rUm  m  .■  -    ^t^  , 

, .      .  '  .    ~    O         9  ftfttim;t*4 ,  pMTttminno-  • 

ucnt  nim  aiio  viro*  n.mts  ini^utfimiku  >. 

Patrumquoqucdtdamirabdiconccnru  cumdiuinaScripturacon*. 
>auat.  Clcmcns Alcxandrinus i.Srrom. cap.i l.poftquam ipia  Mat- 
aci vcrbalaudauiflct,adiungit,  Adultcrtumcnimcxiftimatconiungi 
itnmonio,  viuoaltcro  6c  (eparato.  Origencshomil.7.  in  Mattharum,  , 
rtos  quoidamanniit  Epifcopos ,  qui  illa  D. Matthxi fcntcntia abutc* 
nrnr  X!  ooDonir  odotliain nrorulimus cD.  Paulo  *  Nam quxfub  vi««- 
eft  mulicr,  viucntc  lllo  alligata  eft  lcgi. 

S.Bafiliusepift.iad  AmphilochiumCanon.o.iraloquimr,  Virvxo*  - 
dimifta  (fcihccr  proptcr  fonncationcm )  fiadaltcram  fc  contulcntjir 
radultereft^quoniamincaufacftvtvxoradulrcrctur^quxcumeo  j 
bitatadultcracft  coquodalium  virumadlcrradu.vcnt.  Contirmar 
:tiam  Epiphanius  hxrc(i  c9.  dc  Cathans :  &  S.  Chryfoftomus  homil. 


Canonc • 


ji%  Ltber IIL  Ecclefa £MihtMti&  ^ 

Canone  ^.communionepriuateasmulieres  ,  quac nuptias nouas con- 
trahuntviuo&fpiranteviro,  aquofepofitacfuntadulccriicaufa,nifii^. 
firmitatis  neceflitate  difiociata  fuiilet . 

S.  Auguftinus  1.8 .  in  1 d.caput  Lucae ,  cum  fumma  elegantia  &  copia. 
coniuges  fuiftet  hortatus,ne  mutuam  vitae  focietatem  abiicerent,  Sinu- 
bat, inquit , ncceflitas  illius  crimen  tuum  eft ,  & coniugium  quod  putas 
adulteriumeft. 

S.Hicronymusin  Epicaphio  Fabiolaeilluftrem  &  fplendidam  habet 
defcriptionempcenitentiacpublicae,  quamFabiolaipfaobierat,  quod 
hoc  decrctum  violaflTet ,  Alias,  inquit ,  funt  leges  Caelarum,aliae  Chrifti: 
aliudPapinianus ,  aliud  Paulus  nofter  praccipit.  Et  cpift.147.  cumpro- 
11*  pofitae  ab  amico  quxftionirefpondcrct ,  Vtrum nimirum mulier quat 

virum  dimififlet  qui  nequeadultercflct  nequeSodomitaatqueomni- 
bus  flagitiis  coopertus,  aliique  viro  nupfiflet,  poflet  ad  communionem 
admitti ,  viuoillo  primo  qucm  reliquiflet :  Veraefolidxque  re(ponfio- 
nis  loco  profert  Apoftoli  verba fuperius  laudata ,  &  concludit ,  nullam 
eflereliquamexccptionemautexcufationc  ,  fecundumillummaritum 
efleomiunodefercndum  ,  regrediendum  adprimum  rcconciliatagra- 
tia,autinccelibevitamanendu  •,  quod  fi  durum  illi  videaturamafium 
illum  fuum  abiicere  &c  prseferre  mundi  Seruatorem  voluptati ,  audiat i- 
terum  Apoftoli  voccm,  NonpoteftiscalicemDominibibere , &calicem  Damo* 
niorum. 

D.Auguftinuslib.debonoconiug.cap.7.  Vfqueadeofcedusillud 
initium  nuptiale  cuiufdam  Sacramenti  res  eft  vt  nec  ipfa  feparatione  ir- 
ritum  fiat  quandoquidem  viuenteviro,  aquorelictaeft  ,  mcechaturfi 
alteri  nupferit ,  &  ille  huius  mali  caufa  eft  qui  reliquit.  Et paulo poft  ex- 
quifitiusperueftigans ,  quae  fit  caufainfolubilisillius  nexus ,  eam  refert 
invim&dignitatemSacramenti.  Quodctiam  rcperitcap.15.6c  iS.ciuf- 
dcmlibri,&:  lib.i.dc  adukenn.coniug.cap.9.&  n.Et  lib.i.cap.5.&  ^.Et 
pra:tcrealib.50.Homiliarumhomil.49.cap.i.  Etquoniamfrequcntcm 
illam  rcpetitioncm  faffidiou  mcns  cuiufpiam  infolcntis,  non  fat  animo 
acqucferrcpotiiiflci  iraconcludit ,  Stcontemnttur  Augfitntts ,  timcaturvel 
Chrifius. 

Concil  Mileuit.can.17.  ConciliumMilcuitanumickmftatuitCanon.i7.Dccrctumq^fiium 
fl*ruit  vt  fecumium  E«  appcllat  Euangclicam  5c  Apoftolicam  difciplinam.  Et  fane  Apoftoli 
angeiicam  &  AprftduAm  magni  eftato  nkitur  Ephclios  ita  monencis  Sacra^eneumhocmagnumefi 
dfctpltnam  ,  nef.  dtmijfu*  tn  ^rln0  &m  icclefia.cum  u&njficare  vclletexprimi  iin^ularcmillam  na- 

*bvxcrinra,dimtj]aama  /.   .  <  -•      r\  •    i         n  r  ? r    i  •    n  ■ 

rtto  ,  alten  tontungantur,  turaeniuinx  cum  humana  coiunctionem  m  nvpoftah  Vcrbi ,  cvimmen- 
fedttamantant  vtftbtmet  fam  atque  interminatam  caritatcm  qua  DciFilmsSponfamEcclefiam 
re  oneibentur , quodfi con-  profcquitur.  Qux>d  Gcneuaretormidans  inlolcuti  &  audacinimium 
temp/ermt *J pvnttemiam  dcprauacionc vcrcit, Dico  dc  Chnfto  &  dc  Ecclcfia, vc alias  fuit  a  nobis 
redtgantur.  ammaducrfum. 


"    Sacramem  Matrimemi.  n9 
ATVINITATE    SPl^lTALl  ^VAB 
in  Bapttfmo  contralntwr. 

C  *  *  *  r    L  XV. 

^Ffinitatem  omnino  tripliccm  agnofcit  Ecclcfia,  wa- 
f  ruralem,  legalcm,  fpiritalcm.  Pnma  fbntcm  atque  oriernc 

\  habctinnatura,fccunclainlcgc,tcrriainSacramcnto.Na- 
I  turahs  duuditur  in  cognauonem  &  affinitarcm ,  tum  lcgi- 
timam ,  rum  fpunam  8c  minimc lcgitimam.  Sccunda  cx 
idopnonc  manat ,  tcrria  cx  Sacramc  to  Baptifmi  &  Confirmationc  tan- 
tum :  namquxohmc  catcchcfi&pixdochinxinftittKioncoricbatur, 
umpndcm  obfblcuit. 

Luthcruslib.de captiuit.Babyl.  Vldcricus  Zuingliuscpift.adHduc-  LjHltHT 
ao^Phil.ppUsMclanchthoninlocisCommunib.ThcodorusBczalib.  vZuTzli  u  ~m 
dc d2iiortiis  in  quodam  arriculo  capriuitatis  vt  vocant  Papifticx  ,  com-  «,/«,„„. 
muncm  hancomnium  Thcologonim  do&rinam  oppugnant.  UtUuckt.mUcu  Ctmmw 

Patrcs  fingulari  doftrina,6\:  cxccllcntia  morum  llluftrcs ,  Ecclcfix  fi-  5*" 1  *  Coniugi*. 
dcm  confirmanr :  nam  impnmis  Canon.  u.  ArabicoNicxniConcilii  V!JfilP£*mt^ 
(htuimr.vrncmofidcliumcumpa^^ 

contrahat, id  qui  fcccnt  tanquam  Eihnicum cxiftimandum,  a  commu-  um pstr$  Autm*tre'jj>"rZ 
niillorumconiortio  rcmoucudum  ,  &  viginri  annorumpccnircnriam  tH*lt  wtrtmomu  contr*> 
Uli  imponcndam.  Dccorundcmlibciis  intcrfrpauadcccrnuntur  Ca- fc^'^^**"* 
nune  1 1.  y*tr"lu\  &  1mhoc 

Impcr«orIuftuj^usEd,aofuo,llud,dcm(inc.uK.  Et.nNomo- ^p^fJg^Z 
canonePnoniapudTncodorumBallamoncm  prxfcnbirur  vt  vtnquc  vtgmti  *nnnum 

narcsabfcindantur  fifpccic  raatrimonii  aut  alia  rarioncconiugcntur.  t**9t*nt**r»fuipiccmtis. 
EtCantt.  SynodiTrullcnlis  inaufmcatx  illorum  nuptia ^ quoaucno-^ 
tanmrcV:prohibcntur  qui  matrcs  lllorum  viduasquos  c  fontc  (aiutati  in  Nomocauonc  Photii 
fufcipiur*  , in  marnmonio  habcnt ,  quodvtdifcrtc^itCanontyir/r*/*  tit.ij.c.f  dtirumymdt 
ntctjutudc  fcu  j.ffi*t!*i  ,  utporum  contunchont fit  maior.  Fuit  autcm inftituta  f****' l*r*tfin*ti*!i<fu*m 
c6(ultatio  dc  Canonc,  cum  vt ait  Balfamon ,  virlonrc  clariflimus  Grc-  ^?'' »  **»  fW  W* 

*»•         J  r  •  — .  L        J  L  /••%#•   P*flm*«um  tnmxtrtmo-tu 

gonusSiccus  dcfCTmrioncmhanc  dubirationcmqucpropo(uit,Mana^m,r#)6,f 
habcns  fiiium  Conftantinum  ex  diuino  cVfan&o  Baprifmatc  fiiit  Ircncs 
fufccprnx  ,gcnuit  Conftantinus  Thcodorum  cV:  IrcncThcodoram ,  & 
ruifusgcnuuThcodora  Amum.  VolcnscrgoThcodoruslcgirimoma- 
trimonio  Annxconiuiu»i,fctfcitaturvtfciatanhocficriliccar:  lcchisi- 
cmm cft  inoirit Balfanaon jnSvnodo ((.CanonfandtxvniucrlalisSya- 


E.xlceibitf  Caroli  Mag11il1b.tf.cap.316.  huiufmodihominibusqui  CaroI.Mag.U.leg.c.jt*. 
•(ixmorcBiviolaucnmdiiiortiummdicituc  ,  mortisautcxiliiper- eflcmmb  auod 

i  .  ...       w  il  ccmunttto  Ib.rttutlueom- 

,  poriu  imponicur.  Concilium  Mogunrtnenlc  fub  Arnulpho  ta-  matfU  J*imum  peclat$ 
:orccclcbtatumcap.  18.  cumdiJiciflct  Altmannumqucndamipt^  (  ^  dwrtto  fo*r*H. 

Z  x  t  z  tttalcm 


73.0  Ltberll  l  Ecclefa  Mdttantis 

J*m  ,  ^f^r^i/^»-rit^lemcommatremfuamconnubk)  fibi  iunxifle  ,  dirarum  obnuncia- 
untia  muiaandum  ,  WtioncillumdeuouitexDecreto  S.GrcgoriiPapaein  caetu^S.Epifcopo- 
^ff"."**'0"'  PnP****  rum.  Aimoinus  autor  eft  Gailiae  Regem  quendam  nunciumremimTe 
^tmowtcth^or  Vrnnc  l  vxo,:i^uae^uai<:luc  res  ^  habere iuflilfequod filiolamipfafuambapti- 
yc.6.  °    *****    fmivndiseluiflet :  quanquam  in  eo  quidem  ncgotio  plus  regia  libi- 

dovaluit&aeftusanimiinFredegundam,  quamratio  ,  quamaduerfus 
Ecclcfiam  pietas  &  obferuantia ,  cum  notum  perfpicuumque  fit  quaede 
affinitatefpiritalidicuntur  dc  illa  tantum  intelligi  quae  matrimonium 
antecedit,non  autem  deilla  quae  confequitunillaetenimirritas  nuptias 
facit ,  haec  tantum  exigendi  debiti  iurc  fpoliat  eam  partcm  quae  pium  Ec- 
ctefiaemoremriolarit :  Qupdncque  tumlocum  habet  cumvelreito- 
tiusignoratioex.cufat5autfummaquacdamvrgetneceflItas  ,  cuiobfifti 
alia  rationc  non  poffit.  Princepsautempraecmuumqueargumentum 
quod  a  Do&oribus  profertur ,  quodquc  Ecclefiam  ad  id  fanciendu  im- 
pulit,cft  huiufmodi,  Quo  eft  fan&ius  honcftiufque  vinculum,  eo  etiam 
religiofius  feruari  debet :  atqui  fpiritalc  vinculum  longe  corporco  eft 
fanftius,eftigiturcxquifitius&religiofius  coriferuandum,cklaJtemn6 
minor  eius  habendaratio  eft  in  gradibusquidiferte&exprelTeprohi- 
benturin  teuitico  cap.18.  Atque hocipfum  cft  quodPapa  Zacharias, 
refpondit  diftin&.^o.q.^. 

AFFJNITATIS    E  T  NATVKALIS 

cognathnisgradmjocietatemy^ammonn  legiti- 
mam.ob  ommhominum  memoriA  imr 
fediuijfe, 

€a?  vt     L  XV t 

CalKxtusPapaep.x.adE  JH^*G^W!|v  Allixtvs SummusPontifcx  qiirDeicaufacruo--- 
pifc  Galliac  habeturcau  ^jO^^M  remomnem  fuumgloriofeprofuditaiinopoftChri- 
ia^.q  i.c.i  Comuxa,c  W  ^J^^m  ftum 218. cpift.i.cap.o.aflent diuinxleeis vi ata-  im- 
nes  conjangutneorum  fien  m  |^5btcKiSlS       •     /T  ■   r  «-  ^u»'*  ^5»»  Vi  *iq> 

pokihvur  ^HanddktAfir  |  B^^  perio  clie  omncsinhmcs  exiftimandos  ,  qui  affines 
dimn*&  (icuti  prohtbem  yk^^^^gp^  cum  fint  &  confanguinci ,  inccftisnuptiiscopulan-- 
hges  le£<sergodiuind,hoc  |^^^^^^4  tur  ,  matrimonium  eorum  efle  inaneatqueirritunv 
tgcntes  &  ecs  quiex  eic  colqut  attuie  omnem  eorum  pofteritatem  lears  maledi&ioniforeobl 

trodeuntnonfolumettrtut,        ■  r  1-  i_  •         C  1  P  1  vu-« 

fcd&  maUciosa^Uant noxlam-  S.FabianuslummusquoqucEcclefiaemoderator  quiprorc- 
^Ct  ligionefortiteroccubuit  cum  Decius  impium  &crudelehellumChri-< 

Tabianus  papaeadccau-  ftianaepietatiindixiflet,refponditaliquandoimpedimentum  afEnitatis 
fe*  S<*  -*i-c gradu  quarto  prxcifc  definiri,ncqiic  iam locuin  habere  in  quinto.  San-  - 
dusAmbrofiuscpift.48.1ib.6.  ad  Patcrnumfcribens,ponitipfianteo- 
culos  quantam  maculam  nomini  fuo  inureret ,  quantam  labem  eonfci- 
cati#,fiincefto  fe  matrimonio  fociaret  in  tertio  neceflitudiuis  gradu,& 

ia  cauv 


T)e  Saaamenfo  \'.atrin:omi>  731 

in  cam  rcm  in  mcmoriam  illi  rcuocat  Thcodofii  Impcraroris  Conftitu- 
noncm.  Ltquoniam  obiiccre  quifpiam  pocuilla  plurcsab  Ecclcfia  rra- 
Gus  numcranquaminvctcri  lcgccontmcantur  ,  rcfpondcrS.  Au^ulH- 
nus lio. if.de Ciuit.Dcicap.i6\  atquc in fummadocct vaiiccatcm  ilccu- 
lorum  vanos  quoquc  morcs  ritufquc  induccrc  ,  &  diucrfas  proindc  le- 
gcs dccrctaq; cflc nccdfaria.  Qua: caufafuit  cui  Ecclcfia conlilia  mulra 
cxcogirarit ,  proDofucritq,  hominibu*  ad  pcrfcdioncm  vitx  cofcqucn- 
dam  qux par  cft  omm  ftudio arquc  oblcruantia  tum  cxcipcrc  tum  rcli- 
gioiiffimc  obfcruarc :  que in gcncrc gradus affinicatis cflc  collocandos, 
pudor hauftus  i  naturx  fontibus  &:  vcrccundia  qucmquc  docct. 

Concilium  Agathcnfc  anno  qumgcntcfimo fcxto  cclcbratum  cap. 
£i.affinitatcspropcomncs&  confanguincoruminccrfcncxuscnumc- 
«at ,  qui  lcgitimcimpcdncpoflc  vtdcantur  ,  quoiumconccmptumin- 
ccftam  copulationcm  nominat ,  id  fi  accidat  pr© inaufpicato  &  funcfto 
prodigiociTcduccndum  :  cos  qui  ius  &fandioncmincarepollucrint 
intcrCatccbumcnoscifcponcndos^quoufqiplcncfatisfcccnnt.  Con- 
cilium i.Toletanumcoa&um anno  quingcntciimoprimo  cap.  j.idcm 
pronunciat,  addirq-,  tanco  diuturnionexcxcationis  tcmporc  a  commu- 
nipiorumcommcrcio  rcxioucndos  cfle  quanto  fc  propinquiorisfan- 
guiniscontagioncpollucnnt.  Lugduncnfc  Conribum  t.habicum  an- 
no quingcncciimo oftogdimo fcxto  fcntcntiafua comprobat quxpri- 
fca  dc  illis  nupciis  Canonum  ftatuta  proh  tbucrunt. 

SGrcgoriuslib.i.Indi&7.cpift.$i.abominandoscoram  Dcoillos 
homines  vocac,  qui  ca  fc  libidinc  commacularint.atquc  6picnciflimo« 
totius  annquitatisPatrcs  nufquam  volumc  innuptis  llhs  nuptiis  &  incc- 
ftis,  matnmoniinomcnimponcrCf  dccarc  Anglosquinonitapridcm 
fidci  lumcn  exccpiflcnt,  diligcntiifimc  inftnn  oportcrc. 

Cartcrum  impcdimcntum  quod  cx  cognationc  manat  ad  fcx  tum  o- 
mnino  eradum  pcrtincbat,  vt  conftatcx  llidoro  Hifpalcnfi  lib.9.Etyrru 
cap.6.cxcludcbatq-,fcptimum,vtpcifciibitiirinConcilioLugduncnfi 
i.laudato55.Diftinct.quxft.i.&:  $.  LcgcsitcmCaroHMagnilib.8.cap. 
106.  cumprotuliflcru  locumLcuiticiOmnishomo  adproximamfan- 
guints  fui  non  acccdct  vt  rcuclcc  turpirudmcm  cius,  hoc  cft,inqunint  il- 
Ix, vlcr, ad  fcptimum gradum.  Fundamcncum illorum in  hac tcmporis 
dchnitionc  ruit,vt  patct  cx  diftm&.if.q.^.  vt  nimirum  fccundum  impc- 


Iruocmrun^vtconftatcxlnnoccntio  j.Titul.  DeconfdngutmtMe&tffim- 

tdtexap.Soft  (Ubet.  Tum  vt  f  acilioi  iit  connubioru  confociatio  &  ^liquid 

lmbccillitati  humanx  tribuacur ,  cum  cciam  quod  pudor  &c  naturx  con- 

^kUinnrii  illic  vrlnri  nu.ituor  niaduum rccionibus ac tcrmi- 
ucnicnsooicruantia  iiiis  vciuii  quaiuui  ^iawuu    *  b 

1  ,  j, L.nr.ir  (),,,,<  n  I  rftar in  DromiHuhabeiccupitquxlic 
mscoiicluai  vidcatur.  v^u<>an  i-cciui  111  piuinpiutia^viv  v  ^  ^ 

apud  magm  Mofis  Commcntarios  ca  dc  rc  diuinx  mcnns  prxccptio, 

Lcuitici  caput  18  .coniulat  a  vcrf.6\vfquc  ad  1 9.  ^  ^ 


73* 


Liber  1 1  lEccle/t*  MiHtantu 


DE  EXTREMA  VN- 


CTIONE. 

C  a  v.  LXVII. 


Guido  hir.  Armeni&ru  21, 
Guido  de  VvaldenfiL  An- 
icn.4.  partefumm.ttt.u.  e. 

7-1* 

Trithem  inChronie. 
Hirfaugtenfi  de  annoijlf 
Xsrnardue  Lut^emlur.  dt 
hergf. 


R  m  e  n  1  Sacramcntum  extremx  vn&ionis  penitus 
repudiabant,  Waldcnfes  id  vero  appellabant  Sacra- 
mentum  maleditHonis.  Lollardi  cum  rogarentur 
quiddeillofcntirent ,  impudenter  (uo  more  contu- 
meliofeq;  refpondebantOlcra  olco  condita  meliora. 
Flagellantcsobftinatoanimedefendebanteiufmodi 
fundtionem  nulla  eflc  gratia  oraedicamnulladiuina 
S^ii^^  pollicitatione  fancitam.  ^iclefus  negabat  inftitutum  finlfc  a  Chrifto 
LutTtr  wapLBafy .^.^ vel ab APoftolisSacramentum.  Thaboritxvix  quidquamccrtihabe- 
txtremavncl.fi vtfrahoc  bant quodhacdere  tuercntur&prxdicarent.  Lutherusfi  quiddelira- 
hcoprfdpue  dettratumeft, mm  fuit vnquam  ab  hominibus  ,idinfigne  maximcin  hocSacramento 
•mmoemmquodhancepi-viclzK  y  Epiftolam  D.Iacobo tributam  cius  non eflc propnam ,  neq:  A- 

Tnulnprohbtliter*jferant>mcn  Apoftolorum,  Sacramemain  Eccleliam  inducere.  Melanchthon 
hcet  confuetudme auelori-  confuetamodcftiaccremoniamvocabatfuperftitionepleniflimam. 
tati  cutujUn%obt,nuertt,     Quidquid  tandemilligarriant ,  non  cft  vtrefellercD.Iacobi  fenten- 

jipofiobfuaauclcritaref^ro$EccleJu  &  °™  fuPer nmvngenteseum  oleo  innomineDomini&oratioUet 
cramtntumtnftituere  >  idfaluabit  infirmum  &  alleuiabit  eum  Dominus  &  fiin  peccattsfitremitteturei. 
ejhdiumam  promiffionem  Nam  quonam modo aufus  fuiffct  &  illam  induccre  ccrcmoniam  Apo- 

MLMlTh^Y ft°luS  >  &  tam  Cert°  fPidtalcm  Sratiam  P°H^eri ,  irffi  diuina  monitione 
•  ■ frccHsatqueimpcrio^idpalaradcnunciarcpotuiflct?  ItaqueGeneua 
cum  crTati huius  vim  perlcntifcerct  y  in  Bibliis  deprauatu  eum  exire  vo- 
luit :  cum  enim  cflct  vertcndum &erentfupereum  ,  in  quo  Sacramenti  a- 
£tio  innuitur ,  reddidit/wi/fo ,  prsterea  cum  probum  cflet  &  alleuiabit  eii 
Dominus,  maluit  ,  fambiteum  Dommus  y  y t  perfuadcrct  fanitatcmprimis 
eftlorefcentis  Ecclcfiaetemporibus  fuifleSacramenti  liuiuseffc£him:& 
vt  hbcnusrcfutare  caufam  poflet  ex  qua  huiufmodi  effe&usnonam- 
plius  rcdundarct.  Sedex  ipfo  Apoftolo  coaftat eflc  duos  hi 


deextr.vnft* 


sSacra- 
menri 


Leextrema  VnFtione.  733 

mcnticflcntiamattingit.  Santtiflimus  Iacobus  palmarium  cumcf^c- 
ftum  ftatuit  falutaris  vnftionis  >  vtpcccata  rcmittantitr ,  namquodad 
corpusattinct ,  cxprcfle  rccrcandum  cflc  ait  &  lcvrandum ,  quanquam 
(xpillimc  contingit  vt  Sacramcnti  vi ,  perfc&c  ctiam  incolumitas  aegro- 
to  rcddatur.  Scd  quid  Patrcs  totius  antiquitatis  crudinflimi  fentiat  prtv 
fcramus.  Origencs  homil.i.in  Lcuitic  jnonct  fcptimam  pcccatorum  re* 
miihoncm  tum  ficri , cum  id  complctur  quod ait  Apoftolus ,  Si  quis  in- 
firmatur  vocct  Prcsbytctos  Eccleii.T.  Canon  69.  Arabicns  NiccniCon  • 
cilii  llatuit  vt  quotdnnu  dqud  &oltum  noud  benedtcltonc  confecrentur ,  non ftcut 
fit in  bdpttfmo  necficut bcncdtcttur  chnfmd  Jedficut  oleum  tufirmorum.  San&us 
Eplucm  qui  anno  trcccntclimo  admirabili  vitae  fan&itate  &  eriulictonc 
florebat,  lib.dc  vitafpiritAiinouitiummonachum  docetquareligione 
miniftrarchocSaciamentumdcbcat.  EtS.IoannesChryloftomusLibr. 
3^ic  Saccrdorio ,  clcgantcr  oftcndit  Saccrdotcs  potcftatcm  habcrc  pur- 
gandic\piandiquc  homines  a  pcccatisnon  ffiodocumrcgcncrant,vc- 
rumctiam^ccuminungunt ,  cx  oraculoB.Iacobi,  Infirmdturquncxvo-* 

S.CyriUus  Alcxandnnus  libr.i  o .  dc  adorarionc  in  fpirit.  xgrum  qui 

Dorrunum  Sabaoth  nrxdicat  &:  ride  profitctur , maximopcrc  cohorta- 

tur.  vt  ad  Ecdciue  mcdicina&  Scripturam  diuinitus  infpiratam  in  mot- 

bi  conflicbtionc  rccurtat ,  tk  vciba  ipla  D.  lacobi  in  orationc  fua  ponit. 

D.  Hicronymus  in  vita  S.  Hilanonis  rcfcrt  fanftiflimum  illuro  virum  ^  J  % 

Conftantia:  nobiliflimx  &  optimxfccminacgcncrumclctiraucibuso- 

lcivncbonc  cripuiflc  ,  incolumcfouc  rcddidiflcaliosbcncmultospa- 

(lorcs  &  rufticanos  quos  (crpcntcs  vcncnati  momordcrant. 

D.Aurmftinustrafot.&rrtfi/.C^^  .  - 

xcns  .uadct,  vt  opts  &  prxlidn  caufaad  hoc  potius  Sacramctum,  quarrt 

ad  AiioIos^Macos  cVdcum  Accaronconfugianr^ncqiOchofiamftul- 

tum  &  imprum rcccm  imitcntur.  Quadc  rc  vbcrius  quoq;  difputat  to- 

mo  1  c.  fcrm.11  f.dc  Temporc,  &  lib.a.  dc  vifit.infirm.  ( fi  tamen  hi  Ubri 

ccrmani  lllius  funt )  idq*  Apoftolorum  cxcmplo  aui  argrotis  olcum  ad- 

moucbant,  vndc  mirabilitcr  falus  &  lncolumitas  dnfcqucbatur. 

In  hor  Sacramcntoolcamcftmatcria  oratioforma,rcmifliopccca- 

(f  /Vii^nrioceos  &Drimaritrs  Innoccntiusprimusquicircaan-  tnnocent.t  ifiJl.mlDectn» 

num  quadrin-cntcfimum  floruit  Apoftolilcntcntiamcodcrncum  Ec-  ^:WK 

clciia icnfii  U  cx  hoc  comrauni  omnium  nationum  vfu  cxporrit,  &  co 

modofinc  vllacontroucrfia  &  ambicuitatcintelligioportercprofum- 

r  ^....^r^^nrtmiir    Fr  Marnus Grccorius qui  fan&iflimi  Ec- 
nia  luaautoritarc  coniuiuu.  lu>u{;uu3vjiv.w       ^  ^ 

I  f  mnderarorisnumcrosomncscxplcuitfcrvn.fcrixquinr.intcgram 
orarioncroronitquxin  olcibcnediaioncadhibctur.  VcncrabiJisitcm 
R  t  Inii  Marci  6.  Ddnon  dmuttdeiuubdvt&vngebdntoltomultosdgros& 
fdndbdnt  prorcrt  Iacobi  (cntcntiam  (xpc  iam  a nobis  aliatam,  &:  dcindc 

'nhunc  B>0  Jum  concludit,  Vndc  patctab  ipfis  ^j^J^^^S  * 
P/i  1  'f\*  morcm  cflc  traditum  vtEncrgumcni ,  vci  aliiquiliDct.rgrou 
tcciciix  Z.IZZ    l  .  vngan- 


~734  ^ '    EccleJU  Militantu 

>>vnganturoleopontificaliconfccrato.  Qupdipfumrcpctitin  cap.8Xu- 
cac,&incap.5.EpiftoheS.Iacobi.  1 

Atque  vt  difputarionem  hanc  concludamus,  non  raultum  ab  hac  o- 
pinione  Caluinus  abhorret  lib.de  modo  reform.Ecclef.  &  in  Antidoto 
Concilii  Trident.  vbi  fatetur  temporibus  Apoftolorum  Extremam  vn- 
Aionem  fuifle  Sacramentum.  Et  lib.  4.  Inftit.  cum  omnes  ingenii  ner- 
uosatqueaudacixin  hocoppugnandoSacramento  contendit ,  vehe- 
mentiflimelaboratinreddcnda  rationc  curSacramentumiamcflede- 
fierit.  Neque  enim  nefcit  quod  licet  valetudo  atque  fanitas  diuino  pro- 
digio  cemparata praeciptius  cffe&us  Sacramenti  huius  foret ,  ( quod  ta- 
men  D.Iacobus  non  aflcrit ,  fcd  potius ,  Si inpeccatisfitremittewei)  nihi- 
lominus  tamenadhibendaeflet  vn&io ,  vtpro  fuaprouidentiaDeus  o- 
ptimus  maximus  de  .^groti  valetudine  ftatuat ,  cum  multos  conftet  h  oc 
maxime  modo  incolumitatem  pcrcepifle.  Et  vbi  latet  diuini  numinis 
veluntasatque  fententia,  confiderati  hominis  eft,  id  quod  totics  haftc- 
nusvaluerit,impertirepotius  qtiamidlaborantinegaie.Deniquelib.de 
vifitat.infirm.  decernit  acgros  facpius  a  Miniftris&  Paftoribuscfleinui- 
fendos.  Atq^  hoc  mihi  vere  videor  efle  di&urus, perexiguum  efle  quod 
impediat ,  quominus  illenouarum  opinionum  magifter&quife&am 
eius  (e&antur  ad  Ecclefia;  Catholicx  Apoftolicae  &  Roman*  mentem 
in  hocpio  ritu  adhibendo  (efeaccommodent :  tametfialiasidemipfc 
Caluinus ,  vtfuperiusmemoratumeft,  dumimprobiflimo  Genioob- 
fequitur,  velut  aeftu  quodam  maleuolentiae  abreptus,procul  a  via  ratio- 
nisdefledtit. 

Et  quoniam  qui  Caluinum  maxime  admirantur,  nihil  habent  quod 
grauiflimaeS.Iacobi  autoritati  refpondeant,quam  vt  dicant,  tum  extrc- 
mam  vn&ionem  fuifle  Sacramentum  &  vim  fuam  obtinuifle ,  quandiu 
'm  Ecclefiaconftat  fuifle  diuinaprodigia ,  quanquamilla  quidcm  vete- 
ratorum  hominum  refponfio. ,  minimc  diflicultatem  exhauriat ,  qtiod 
^xperfpicuis  Apoftoliverbis  hoc  quoque  Saeramentum  addiluendas 
jmimi  noxas  inftittttum  fuerit,  brcuitcr  &  dilucide  oftendamus 
in.EcclcfiJomnium  feculorumaetatibus  vcra& 
.illuftriamiraculaextitifle. 


qvoo 


Q.VOD  A  TEMPO- 

RIBVS  APOSTOLORVM 

OMNIBVS    OMNINO    ^TATIBVS  IN 

ECCLESIA    VIRA    MIRACVLA  HOMINVM 

gcncri  fufpicicnda  fiicrint. 

.   Cap.  LXVilL 


R  i  m  o  fxculo  EuanecliiScriptor Ioanncsfan&itatis  Tmaft  dc  paefc.hxr.c. 
&caibmonixcxcmprar  infcruidumolcumdcmcrfus  s6  ApoflotmitMnntspoQt* 


nihilpcnirus  incommodi  pcrfcnfit.  S.Pol) 
fiincftumrogum  damnarus  non  modonm 


uu. 


a  |  ejujvn  inoUum  tgntumd*- 
•  mtrfm  nikilpMjfmtft  ,  i» 
aD  iifuUmTilegstHr. 

oip!cnderccircumfufus,in-  Eurcb.I1b.4  c.1-f. 
fpcdcatorcs  omncscomplc'- 
Sccundo  GcculoTcrrullianus  dc  fccmina  mcmorat,  camcxani-  Ttrtua.UbMAmmmc.\i.  i 
mcm  cum  a  Saccrdotc  piisprccarionibus  fcpulturx  mandarctur,manus 
inoranrtsfpccicm  compoiuiflc ,  mrfumqucconditapaccfimifuorcd--*;5 
dniiftc.  Narciflus  Epifcopus  Hicrofolymirannscuminxdisfacrxlych-*. 
nnchts  dccrtc  olcum  cognouiflcr ,  immitti  aquamiuifit,  quxfuhsab  v 
coprccibus  cucftijjio  in  olcum  cft  conucrfa.  Eadcmxtatc  Grcgorius  G*<gorKyjf.L4.t.tx.--. 
Ncocxiarcx  Epifcopus  omnibus  modis  mirabihs  morbis  grauiilimis  N*cqbAk.i.c.i7.i 
dcbihtatos  vocc  tantumatqucimpcnofanauit ,  abinfcnfohumanige- 
ncns  hoftcaftli&oslibcrauu ,  montcmamouirclocofuo,  tcmpliftm-^ 
&uram  impcdicnrcm  ,  b  cum  arcfccit  vndc  iratrcs  htium  &  diicordia-  • 
rnmmarcricmhauncbanc ,  Lycumfluuiumcxundantcm&fupcrripas 
difflucntcmrcprc/Iit  ,  totdcniqnc  &  tanu  prodigiavidiuinapcrfccir/ 
vt  Thaumarurgus  ,  hoc  cft  rcrum  admu.  bilium  patrator  lnuigitatus^ 
fucnr. 

Tcrtio  fcculo  S.Romanus  martyr  chira  conftantia  nobilitatus ,  in  i^PrnMtim  tn  hymncS.Hc^ 
«fiusTyranni  orc  arqucoculis  ,  prxcilalinimaplcniffimcloqucbatur:^?*^  .  ,  ; 

T  '  .    ,  ^  r     1  j     Aii    1      r  /v?  •  Chryfoftomm  tn  encomto 

6c  vt  Bcda  hominum  mcmonx  prodidit  Albanus  iicco  vcfbeio  cum  tiHfd,m^m^ 
inillc  vimqui cum fcqucbantut  Tamciin  Huumm traiccit.  Paphnucius  Bednhbr.  1.  c.y.hifl$p.jfn- •  • 
vicftapndRuftinumin  miraculiscfhacndis  ApoftoIosxquauir,ncfa- gl"***- 
riosfptncujcxcgit,  rcddidir  incolunutatixgros  ,  cxcis  luccm  rcftiruic *,4#* 

fchoiri- 


7 s&  Liher  IIL  Ecclefcz ^Militantu 

Httronymwin  vi/*Hi/4- &hommum  membris  paralyfi  diflblutismotionem.  S.Hilarion  Ab- 
t>as  tres  homincs  perdita  valctudine  confli&atos  rccrcauit ,  lumimbus 
orbumilluminauit , paralyticum erexit ,  totics  dc  malo  dxmone  vi&or 
&triumphans  ,  duccntos  fimul  aliquandoquosmirismodis&pcrfpi. 
cua  vexationeStygius  praedo  affligebat,  pollenti  virtute  liberauit.  San- 
Fortttnaim  invit*  S.Hi-  £hisHilariusPi&auienfisEpi(copus  hominem  dcfc&umviribusquiq-, 
i*rt>'         ,  alterum  pcdem  iam,  vt  ita  dicam  ,in  cymba  Charontis  haberct  ,  diuini- 

oj.omenmU  tus  con£mauit  ^  ^ 

SulpitiminvitaMtruni  didit miracula.  S.Martinus  ,  inquitScucrusSulpitius,  Apoftolorum 
Theodoret.in Philotheo c  9.  decus  fplendidiflimam gloriam  prodigiis  conficiendis expreffit ,  non 
Uem ibidemcap  u.  morbis  modo ,  fed morre  quoque ipfa fuperior , quam eoceflb  vitx mu- 
^Z^iTi^Tlt  nere  extinguebat,  alia  denique  fecit  plurima  quae  communem  ordinem 
Grtgor.Turonenfisl.x.h]!.  rerummagnitudine  &  viarcana  vincebant. 

Francc  .34.  Quarto  faeculo  Pctrus  Eremita  vaecordem  vnum,  quem  cum  infania 

XicephMb.t1.c21.  tnalusdaemonagitabat ,  animxcorporifquefalutireddidit.  Thalefius 
Crego.TuronenJ.Ubx.btft.  i(!empra,ftitit£nftlflimo  nomine  Iefu  pronunciato.  SimeonStylires 
Franc  cjl.  ,        1  .  ,  4,  .  1 

Sigonm  inhi/l.Bononienfi  languentium  hominum  multitudinc  bene  raagnam  «juos  diuturna  ta- 
Itb.i.  bcsperedebatfanauit,omnigenamiraculafecitpacncinfinita.  Antiftcs 

Ado  Viennenfisatate  6.  qUidam ,  tefte  Niccphoro ,  ad  veritatem  Catholicae  fidci  comproban- 
Gregor.magnmlib  i.dia~  ^amfelcinflammacum  ardentiunt  globos  iniecitatquc  ab  iifdem  eua- 
^daZmlrtsrol  Calen.  fit  incolumis.  Mamertus Epifcopus  Viennenfisin lacrymarum fuarum 
Febru*rii.  &copia,inccndiumreftinxit,qMod  per  vrbem  graflabatur.  Pidfcor  qui- 

Gremor  magnus  U  dialcg  dam  fuam  derepente  manumaridam  expcrtus  eft ,  quod  fub  Iouis  fimi- 
ldemlib.i  dialog^.$.  lkudine  mundiSeruatorem exprefliflet ,  idem  tamencumfcelusfuum 
laujliuinvitattm.  agnouiffet,  &exintimo  animidolore  fuiflet  confcflus,aGennadio  Pa- 
triarchaConftantinopolitanofuitfanatus.  San&us Remigius Epifco- 
pus  Rhemcfis  vaftum  aliquando  oppreflit  inccndium  figno  Crucis  ob- 
ie&o,  encrgumenum  vnum  Hberauit ,  fufis  adDeumprecibuscxani- 
mcm ad v.itam  reuocauit ,  ampullam  facram  diuinitus  obtmuit ,  vini  v- 
berem  vim  amplificauit,  prxdi&ione  rerum  futurarum  valuit ,  fatoque 
fiin6lus  admirabilia  muita  perfecit. 

Quinto  facculoProclusilhiftrisCliriftimartyr  ,  fuwmcaput  impia 
liominum  crudelitatc  fcftum  ,  in  totius populi  confpc&u  manibus cc- 
j>ittulitquc.  Ioannes  PapaRomana:  fedisdigniffimus  Antiftes  cumcf- 
aetConftantinopoli,caicolumcnadniirandavirtutercftituit.  S.Brigit- 
<ta virgo  in  caftimonire  &  integritatis  fux  tcftimonium  viua  folia  &c  viri- 
ditatemauncoirnpcitiuit.  S.Bcnodiftus  Abbasfignocrucisefforma- 
to  caliccm  frcgit ,  fn quo  venenumpcftilcns  contincbatur ,  e rupc  dura 
fontcm  elicuit,ab  infcris  vnius  hominis  animam  excitauit,  res  longc  fu- 
jturas  prardixit.  Agapetus  fummusPantifcxmucum  vnum,claudum^l- 
•tcrum ,  calefti  praefidioianauit.  S.Maurus  oculos  caflbs  lu mine  didu- 
*it,  illuftrauit,paralyticum  rccreauit,  teterriiinum  Genium  vnius  homi- 
jiis  poflcflionc cxuit.  S .  Amandus  presb y ter  (Wfcitate  &:  manuumat- 
taAu^vtdmuiapanacca^caiuegcnusmoiborumciccit.  Auguftiniisil- 

lc  nomi- 


De  mraculls  in  £ cclefia  fufyiciendis*  737 

lenominatus  Anglix  Apoftolus  fpiritu  &ardoreplcniflimus,  magnis.,  Gng.m^gnmii  D-*Ug.$. 
mirihcis & prxftabihilimis opcribus, qux a  Bcda  mcmorantur  ,incultas  W; 
illasprouincias  ,  &  hominum  mulntudmcm  pt'oucmcrcdibilcmcon- 

lv   r    r  Georg.pt  esbyter  meimvi- 

»       1     C         ALL     TL       I  /\w-  V  ir  1 

oaeculo  icxto  AbbasTncodoiius  tam  prxlcntcm  opcm  adrcrcbat 
tamtacilcmtamqticcxpcditam  omni  corporis  contagioni  atqucmor- 
bis,  vt  ad  illumvndiqucxgri  dcfcrrcnrur,  quos  illcioloattaftufana- 
bat,&  pan  facihtatc  ctiam  cos  quos  atri  &  turbulcnti  fpiiitus  agiubant. 
S.  Arnoldus  Mctcnfis  Epifcopus  tanquam  ftigmatius  impnros  dxmo-  surimto  4- : 
ncscocrccbat ,  c  mortis  grcmio  iam  dcpofitos  abduccbat ,  vorantcso- 
mniaflammasAtinguebat.  PargcmiiuifqucS.Amandusfugicnrcma-  G$udomudu4  m  trmvits. 
nimaxn  in  cadaucrcxanimum  rcuocauit ,  cmortuis  folutifquc  mcmbris 
homincm ,  valcntcm  rccit ,  lummibus  orbatuin  addita  lucc  rccrcauit. 

S.EhgiusNomoduncnlisEpifcopus  huic  quidcm  hbcrammanus  Audotnmintimvttm. 
motioncm  ,  illi  autcm  totiuscorporisrcftituitcum  miicrando  caiu  de- 
bihtaticommoucrc  fc  nonpoflcnt  ,  vinocxiguo  multorumhominum 
inopiam  luftcntauit ,  oculorum  icnfupriuatum  nouolucis  muncrcin- 
ftruxit,  claudum  crcxit,  c  rcgionc  mortuorum  vnum  ad  vitx  fun&iones 
rcucxit.  S.Trudoprcsbytcrviiandtiflimarumprccumfplcndidiilimuin  Thtodorm  Abbaeintim 
€oenftionisgradum  &  vbcrrimam  fcientiamcftconfecutus :  dunflimo  v"*- 
ciolopcrcnmsaquxfontcm  cl  aro  prodieio  elicuit.  AntiftcsFlorcntius  I"™"  ******  FtrmH 

1  .   A>       fil        n       U       y     '  EpifcArgentinenfis. 

cgrcguspu  animi  dotious  prxitans  niiamuagoDc  tapri   oortumu-  putm*inetmvit* 
tam  oC  corcuticntcm ,  gcmino  ornatu  ungux  oc  ocuiorummiraDiiitcr  M*reeUmmetmvu*. 

Circa (xculum  {cptimum  Aiiatho  iiimmus  Pontifcx  hornincm lx- 
prx  noris  maculofum  ofculo  impcrtito  fanauit.Vuibcrtus  c  tctra  &hor-  AB*  Epifeopi  Trtuirtnfii. 
ribili  cuftodia  Anccli  du c t u  cmiflus  &  libcratus ,  ccccts  lumcn  rcddidit,  Uunfttru*  tnC*jmogmple. 
paralvticisprxfcntcm  rocdicinamattulit  1  morboaftli&isfalutcm ,  fu- 
ncrcumclarisviumrcftituit.  OtiluVlricifiliacum  in  hiccmfinclticc 
oculorum  vcniflct,  cum  ab  Erhardo  Epifcopo  Trcucrorum  facris  vndis 
ablutafuiflctcucftigiolumcncxccpit. 

O&auo  (xculo  Abbas  Ioachimus  figno  crucisimmancm  Draconcm  Mtt*phr*Jl.  metm  vtt*. 
opprefln  viprccumablnfulaquadamlcrpcntcsomncscxcgittatroccm 
rcniDcftatcm  di&o  dtius  placauit  ,intcrprccandumccclcftiardorcfub- 
l  m  cirr  illirur    Cum  (acra  lipfanaD.  Marccllinitransfcrrcnturlurdi.,  Egin*rd.Ub.i.e 

1     j-  ctrC\  moibimolcftiisaftli&i,icnfum ,motioncm,incolumira- 
rcm  cxccpcrunt.  S.Rombcrtus Danos Sucuofquc ad  Chriftianam rcli-  ^[erifQrMn,tn Metr0^' 
•nnpm  r6ucrrit  tum  piis  admonicis  &  inftitutionc,  tum  prodighs  mul-  '  ' 
hSc ftifpicicndis quxpalam &  in omniu  Juccpatrabat.  S.Rumoldus  jPm tom  * 
sJotutRcgisfihushomincm  qucndam  vicfcs  fati  Parcarumqi  lcgibus 

^^WlonoToS.Poppoadtcftificandamnoftrxrd  utS*?*"' ""^S 

fcrrum  candcnsmngnipondcrisntidarhrmu  diugcft.uiinllx-  Bjtaurt0JMVt:lt 
5     _  -.j  1  •  -..cninrimo^ntiuirm  Guv.ilifflfCTOS  *  CcA  prfldcctim-fi ngu ^ «#f ^*m'i^ «flfc wPCi 


7i  t  Liber  1 1  /.  Scdefa  Mditantis 

laridono  ac  munere  diuinitus  ornatus  Herculeum  merbumcxtermi- 
nabat.  S.Dametanus  Cantuarienfis  Epifcopus  nequam  fpintusanima- 
rum  hoftes  vi  vi&oriaque  domuit ,  e  ficca  humo  fcaturientem  vndae  ve  - 
OdihPrrsbyterm  eimvi  namexcitauit,beatorufpiriruum cocentumaudiuit.  Cluniacenfis  Ab- 
t*r-i£  bas  Maiolus  vir  morum  excellentiamagnusplurimosStygiarum  larua- 

rum impreflione  & ludificatione  vexatos ,  metu ,  malo ,  inf ortunio  ex- 
foluit,  aferpentibusnoxiodcntemorfos,  aliifquefortunsevulneribus 
(aucios  curauir. 

DecimofaeculoRobertusRex  ,  vtCommentariisrerumgeftamm 
Uelgaudmineimvita.  proditHelgaudus  figno  cracis  manuumqueattactu  omne  genus  aegro- 
RupertmTuittenfis ine  m  tationumdepellebat.  Heribcrtus  Archiepifcopus  Colonienfis,cumin- 
vita.  opi  rnulierculae  iacenti  in  via,  toto  corpore  neruorum  refolutione  infir- 

mo,benedicl:ionemimpertiuiflet,  derepentefalutiillamrcftituit.  O- 
Petrm  Damianmm  etm  jjjQ  CluniacenfisAbbasfanftimoniavitaenotuspotentifigno  crucis  o- 
lldtnerm  in  eim  vita.      cul°s hominis  a  pueritia  prima  cceci ,  non  fine  iacro  omnium  ftuporc 

patefecit.  D.  Anfelmus  Cantuarienfis  EpifcopusDynaftumquendam 

maioris  Britanniae  a  leprafcediflimalibcrauit ,  qua  mirum  in  modum 

exedcbatur. 

5  Btrnard  in  eim  vita.  Saeculo  vndecimo  Malachias  Epifcopus  Islandiae  cum  Sacramen- 
tumConfirmationisminiitraretadmoueretquefLicrumoleiun  ,  vnum 
dcmultisfanaticum&cerritum,  furdum  alium  fanauit ,  vniuseprima 

GttiUer.TyrimlU.t.n.  ncbilitate  principis  vxorem  fato  funftam  vitae  munere  donauit.  Ro- 
bertus  Nazaretanus  Epifcopus  figno  crucisinterpofitoflammarumin- 

Albert.  Stadenfis  &  alii.  ccndium  8c  vaftum  fumum  in  Turcarum  legiones  retorfit.  D.  Bernar- 
dus  mirabilem  cceleftemque  vim,  in  animo  diuinitus  infitam ,  faepe  de- 
clarauit,in  ccecis,claudis  &  omnium  morborumgeneribus  fanandis. 

Trithemrm&ahs.  Hildegardisplurimarum  Nonnartim  mater  fingulari  virrutepraecellens 
diuinortim  oraculortim  intefligentiam Spiritus Sancti afflatu confecu- 

Hermetdm  inchrenico    taeft,  vt fcnbitTrithemius.  Et  CantuarienfisThomasquemintercce- 

SclauonumLx.c.t?,  lites  meritiflimo  veneramur  ,  aquam  invinumconuertitcumbeneilli 
dixiflet. 

.KefhrB0ethiml.13.hiff.  Duodecimo fseculo  Gulielmus  Scotix  Rexnobilcm  quendamin- 
Sckauonum.  columem  luafanditate  praeftitit  crucis  efFormatione,cum  ifle  ex  oculo, 

Vincent.Burgundm.  pedc,  manugrauiirime laborarct.  ParilludfandimoniaeFrancifcus& 
Monauentura  &  alti.  Dominicus  religiofae  profapixclariiTimi  nobiliflimique  parentes  ,  illu- 
Vmcent.tnfteculQhifteYu.  s\tmm  duorum  ordinum  fundatores  ,  tantum  operum  admirabilitate 

Bontfl.i  decad.x.rer.Vn*     .  .  x  /-     •       r     i  • 

raricArum.  valucrunt,  vt  vix  quidquama.Deo  popolcerint,quod  nonirapetraant. 

lacob.  Montanm  Spirenfis  Elizabeta  Huneariae rcgis  filia ,  cadaucra fcptcm  & decem  vita  fpirituq; 
tneimAiitM*  «  (poliata  mirabili  modoanimauit ,  homini  a  primis  initiis  vitae  t  oeco  a- 

OSautan.  de  Martmu  ad  QtQm  &veeetamvim  contuendipeperit.  S.Bonaucnturaquiincredi- 
Stxtumqunrtum.  11  0>  •    •   j   r»        •  *        .  ~ 

tetr>.AltAtm  in  eimvit*.  hilcin  morum  innocentiamcumexuniadoaiinaiugauit cii'  ndfae 
fetrusde  Natal.  in  vtctomaternoproli  vitamanuminepctiiflet,  vt  lauacr  falut^ij  ex- 

Albett.CrantxinMetrop.  piaretur,obtinuit.  S.Petrus  Cceleftinusanimarump'  .  :>o- 

kb.9c<  ribus  hominum  pro  imperio  ciecit,  loripcdcs  6c  pai  aly  ti.cps  eujfttfit. 

R*ymfCapu*.in$iusvit4.  1    ^  S c  ulo 


De  mtrncults  in  Eccle/ia  fufyicicndis.  739 

Sxculo  dccimo  tcrtio  S.Yuo  Prcsbytcr  oronium  virtutum  choragifr 
inftm&us,  crucc  tanquam  virgaMofis  tlla  mirifica ,  vndas  magno  mira,- 
culo  diuifit ,  rcftinxit  periculofiflimum  inccndium  ,  tortum  ab  tmpio- 
bifiimoDxmonchomincmlibciauit  ,  nobilicuidammatronxfantta- 
tcm vi  maiori  quadam  &  auguftiori  rcddidit.  S.  Rochus  Narboncnfis 
illuftriramiliaortus  Romxaliifquc  in  locis  magnamhominummulti- 
tudmempciblcnticontagioncltbcrauit ,  cum  itgnocrucispronarthc- 
cio  vtcrctur.  CatharinaScnenlis  cuius  dignitas  omncm  omnium  pix- 
dicationcm exuperat ,  gcnirriccm  fuam  q«x abfquc  cxomologeii  dicm 
extrcmum  obicrat ,  vita&:  luce  munerauit ,  abincuntc  vcinoiciunio, 
vfqucadoftauumpoftPafchadicm,  nihilpcnituscditprxtcrEuchari- 
•  ftiam,eumdcnique  vitx  curfum  tot  &  tantis  prodigiorum  infignibus 
admirafidumpcregit ,  qucmqutillifutt  a  confcflionibusvirdo&usx- 
quc  ac  intcgcr ,  ln  rcrum  gcftarum  monumcntis  prodit. 

Sxculo  dccimo  quarto  S.  Vinccntius  Fcrraricniis  ordinis  S.Domini-  fttrm  K*ux  in  tmt+H*. 
cilumcnpufioncminminutinimaspartcs  i  hircntcmarrc&infanaco-  Jj""*  b—fi«m  r,t- 
cilum ,  noua  gc  mirabili  artuum  conglutinationc  vitx  reftituit :  fcd  &a- 
liosplurimosfatocxtin&os  ,  &:  numcro  mortuorum  cxcmit ,  viginti 
hommum  millia  quinquc  pantbus  aluit ,  tot  alia prodigia conrccit ,  vt 
cum  rclatus  in  ordtnem  Ccrlmim  fuit  quingenta  nota  ccrta  fccontcfta- 
ucxhibcrcntur.  S.  BcrnatdmusScncnfis cum  Grxcam  iinguam  nun-  t.m. ■ 
quamdidiciflct ,  GrxcctamcnconcionabaturapudGrxcos,  ficcovc-  v"4 
ftigio  Sc  fufpcnfo  diuinitus  fupcr  vndas  incciTit ,  moricntem  qucndam  ^  ^  MM;fnMfdHS  * 
iamqucabcuntcmftitit  intcr  hommcs  ,  imbiiumvim&:procclIamdi-firJVf/if 
Cto  cohibuit  ,  morbis  langucntcs  &  dcbilitatos  curauit.  Antoninus  ThommBkfiys  dtnttutt- 
Florcntmusinquo  Iibcraliscmditiocuminfignipictatcccrtauithomi-  tUfiU^c i. 
ncm  c  fitu  cV  pulucrccxcitauir ,  &  Hclix  magni  cxcmplo  multiplicauit  ^ 
mcl  olcumquc.  S.  Didacus  ,  autorc  Blofio  virgtncm  fufcttauir  tain  t 
corpons  vinculis cxolutam ,  & in  xgns  pcifanandis glonanda  multa & 
omniumlitcrisprxdicandafccir.  •  -  .  - 

Dccimo quinto (xculo Francifcusdc Paula  innocentifiimx vttx c\ 
dDtcntiflimxfimplicitatis  ,  mfornaccmardcntcmmgrcflusaliquando 
ft  f  vt  ncpilum  quidcm  ienisattigcrit  ;idem  ltbtatis  mirandu  tn  mo- 
d  ^^ft  ctnpcdcs  pct  ltqutdas  vndas  inccflit ,  omnigcnashomintim 
SSS  dcpuht  Vdcptorat*  faluus  homincs  prift.n*  incolunum.  > 
"ddid.t.  Ignat.usaLoyolahommcmad  v.tam  tcuocau.t  qu'P"tto- 
6* Tftucc,  S  runcftum  laqucum  .nductat  prcuus  mop.a  &  dclpcra- 
rTnc  &  donccconfcmonc  an.mi  fui  labcs  cxpiarct  v.uum*  p.tan- 
lc^fbur  FnnSsXaucnusm  Ind.aOt.CHtaliluccmChnlt.a- 

f        I    <   rrrl  _nim  l  &  fci.lu  t arcntCS  imis  C  Man.buS  CUOCaUlt  ,  &  a-  H(1M.  Turchnm  m  „w 

mgularf rc         .  r^    ,oanncs  |  Sanflo  Francifco  p.c  *.jSm*& * 

ITcKoF— ^mcn  .  Itafa-  l.ngu*  hf^g" tf 


740      Lib.  1 1  LEcclefa  Mifit.  *De  mirac.  in  EccLjuft. 

confecutuseft ,  &pueruu\  vnumexanimemmatrircftituitincolumem 
&valentem.  Carolus  Rorromaeus  non  purpura  quam  aureavitaillu- 
ftrior  ,  cum  in  eum  quidam  fiftulam  ferream  explofifTet  acri  fonitu, 
flamma,  fumo  locum  lpargente,nullum  incommodum  perfcnfit,quip- 
peplumbea  glans  ftatim  corpus  attigerat,  vim  &impetumomnema- 
mifit. 

Hocdecimo  fexto  in  quo  verfamur  plurimi  funt  tum  viri  rumfcr- 
minaeDeoconfecrati ,  dequibusadmirabiliamultareferri&praedican 
poifent,  ni  moneret Sapiens  neminem ante  fatum  laudandum.  Vnum 
eftquod  quia  omnibus  perfpicuum&communi  fermone  celebratum 
dillimularinon  debetautingratofilentiopraeteriri  >  quammultinirni- 
rum  ftrumofi  fint  qui  noltiorum  Regumatta&uperfe&amfanitatem  • 
cpnfequantur ,  &maximeHenriciquartiiam  Gallicumimpe- 
rjum  moderantis  ,  cui  longam  beatillimamque 
vitam  comprecari  fas  pium- 
queeft. 


L  T  B  E  R 


74T 


I  IBER  QVARTVS 

DcEcclefiapatiente. 

ybiproptermdteri*/imtlttudinemdifl>utaturquoquedeln- 
dulgenttit,  Ltmbu,  lnferu,  deque  Antmabus  qux 
fe  vtdencuu  obttcmnt, 

Etadcxtremum   „  • 

De  Prxdeftinatione; 


Aaaaa  3 


74* 

S.tAugufltnus  in  Enchiridio  adLaurentium  cap.  1 09* 

Totn.j. 

Nequenegandum  cftdefun&orumanimaspietatefuorum  viuen- 
tium  relcuari,cum  pro  illis  (acrificium  Mcdiatoris  offcrtur,  vcl  eleemo- 
fin*  in  Ecclefia  fiunt.  Sed  eis  haec  profunt,  qui  cum  viuerent ,  v  t  haec  fibi 
pofteaprode(Iepo(Ient ,  merueruntteftcnimquidamviuendimodus, 
nectambonusvtnonrequkatiftapoftmortem  ,  ncctammalus,  vtei 
non  profint iftapoft  mortem,  &c. 


PRAE- 


H3 


( 


PRiEFATIO 

V I  reformata  reltgionts  gloriam falfo  & 
inantter aucupantury  haudcontemnendt 
trtbus  tn  rebus ,  pottus  laudands  mtht  vt- 
dentur  y  quod  ntmtrum  dtutnammtfert- 
cordtam  omntbus  orattonis  coptis  tS>  dt- 
cendtlumtntbusexaggerant ,  quodabtc- 
Ram  humanarum  afltonum  condtttonem  O*  operum  noftro- 
ffumtmperfefltonem  agnofcunt  ,  quod  dcntquc  omntaChri- 
fttmcrttis  (fr  praflanttfttma  dtgnttatt  acceptaferunt.  Sed 
eodem  tpfo  temporis  punflo  ,  6  fragtles  bomtnumcogttatto- 
?  nes\  o  communistntmtct  abomtnandam  funcftamquemab- 
ttam !  aduerfartus ,  vt  e  facra  pagtna  vertfttmum  dtflum 
mutuer  ,  tnmedtotrtttctfuperjemtnautt^ania.  namcum 
*  il/os  optntone  fua  doflos  &  faptentes  ,  elatos  homtnum  lau- 
dejomno  opprejfos  deprehendtjfety  trta  quadam  tllis  perfua- 
fityquanon  mtnus  reprehenftone  dtgnos  t$  communtomntu 
bene  fenttenttum  odto  cffictanty  quam  tUa  qua paulo  ante po- 
fitafunt  magna  t£  tUuftrta  taudandos  reddebant.  D^am  ex 
magna  aduerfus  Dcum fiducta  &  anttctpata  etus  bonttatts 
m  omnem  partem  tnfintta  nottoney  arroganttus  de  mtfertcor- 
dtadtmnaprafumere docutt  5  m  humanarum  tmbectUttate 
afltonum ,  bonorum  operun  ctntcmptum  O*  extnantttonem 
rnaehtnatusctt,  propter  mertta  Seruatoris  (?  cxtmtasfa- 
ttsfafitones ,  voluntarupa:n^dejJtctcnttam  tnduxttypur- 

gantit* 


-y44  P  R  iE  F  A  T  I  O. 

gant is  ignis  metum  exterminauit.  Et  vt fuit  iam  inde  ab  ex- 
ordio  prado  immanis  dtuin*  glona  animarumque  parrict- 
da,hoctempusopportunumextftimautt  ad  fopttum  tamtn- 
cendtum  exfufcttandum ,  quod  oltm  tetemmt  orisfut  affiatu 
in  Ecclefia  communem  perntciem  infiammauerat.  Aertus 
%#j2£nu?'r'D*'  presbyterabAmfcbolatmptafurtofaque  prodtens anno tre- 
centeftmo  quinquagefimo  pofl  Vtrgints  partum  affeuerabaty 
nibtlomnmofacrtficiavtrorum,  tetunta,  pfecattones,  vtta 
GmdtdeArm*.       funEti/ prodeffe.  Arment,  Gr<ect,Mofcoutt*  repudiabant  (r 
auerfabanturomni  mente  Turgatortum ,  tametfinon  nemo 
detUispro  mortuts  preces     auguftarelig.ohts  facrtficia  of- 
Guid.&cttmquideGnc.ferret.   Petrobrufiant  &  Henrtciani  tertium  tllum  locum 
f.ZZT^e.inc.nt.fundttus  eruebant.  W aldenfes tmpuro  Mammon*  Gent^ 
„    CacrtHcari  a Sacerdottbus atebant ,  cum  Mantum  caufa  lita- 
Ant»nAt«r  tit.u.§*s.    rent.  zA&igenfes  omnem  tllam  vtuenttum  curam,  55  tnau-m 
firiam ,  f3  ftam  carttatem  tUudebant ,  cum  dtcerent ,  omnta 
mortuis  effe  mortua.   FiageUantes  in  ore  femper  babebant, 
mortuorum  exequtas  t$  funebrem  omnem  pompam  ,  effh 
veluttapothecam  &  cellam  penuartam  Sacerdotum ,  &  tn- 
anem parentum  confolationem.  Lutberus ,  Zutngltus ,  Pe- 
trus  Martyr,  &  Calnmus ,  pertocum  f$  acrem  Sarcafmum 
dsxerunttUotgneSummtTonttficis  oUam  cacabumque  fer- 
uere .    Ecclefia  contra  femper  tenuit  reltgtofeque  defendit, 
Vt  Dcns fcmpereft  Deus ,  hoc  efi  mtfericordia  tnfinitus ,  fic 
eundem  tufittia  ommbus  fuis  parttbus  abfolutafummum  & 
tnfinttumejfe,  tUam  J]>crandamy  hanccutquemetuendanr.:^ 
futtlem  tUam  cr  arrogantem  prxjumpttonem  fcefus  effeQ*:  * 
peccatum tn Sptrttum Sanfium  ,  non  mtntts  qttam  dejfera- 
ttonem :  opera  nofiraexfe  qutdem  nullius  effe  momenit  atv..; 
que ponderis  ,  ad  merendum  vero  oppovtuna  tn  Chnfto3cu- 


l 


P  F  A  T  I  0#  74J 

tusmcnta  tffattsfaSttones  mtntme  nobts  appltcantur,  illtus 
foltus  atttonts  vt ,  quafe  Deo parentt  obtulit  \  fedfide  velutt 
proxeneta,  tnterpofito  ardore  carttatis ,  parttctpattone  Sa- 
cramentorum  ,  obedtentta  qua  iuffts  dtutnis  obficundamus, 
Vtfioria  de  nobis  tpfisfenfuumque  tudtcto  parta ,  voluntaria 
Vcxattonetf  panis  fpontefufceptis ,  atqucdataNuminifa- 
ttsfafttone  ,  qu*  morttficatto  illaefl dmagno  ^pofiolo  cele- 
bratdy  cutustUudtanquam  ab  oraculoeffatumeft  ,fipatt- 
mur ,  fi  cum  tllo  monmur,  nos  tttdem  fufcttandos ,  nos 
cum  codem  tn  omncmaternttatcm  vtEturos. 
Sed  rem  totam  exqutfittus  &  ac- 
curattus  enuclee- 
mus. 


Ibbbb  DE 


746 


Lib.  IV.  EcclefU  JMiktantu, 


DE  PVRGATORia 


Cawt  r; 


CaLj.Ifeft  &<.§.6.Viripec 
catoru  exptatto  alibi  quam 
in  Chrijlt  fanguine  qutri- 
tur,<vbtfa:isfaelioaIiotraf 
fertur  periculofijfimum  fi 
lentium  .Clamandum  ergo, 
non  modo  vocv  yfedguttu- 
rti  ac  laterum  contentione 
lurgatorium  exttiale  Sa- 
tan*  efft  commentnm  quod 
Chrsfitcrucem  iuacuat. 


Vrgatorii  nomen  iis  duntaxat  vanos  me- 
tus  iniicit ,  qur  opinantur  expiationi  &c  purgatio- 
niidrepugnare,quam  preciolus  innoccntis  Agni 
cruorefFecit ,  nequevident  nonBaptifmummi- 
nus  quam  Purgatorium  illipone  aduerfari ,  cum 
baptifare  aeque  ac  purgare  ,  maculas  demere  fi- 
gnificet ,  quorum  alterum  fiat  vndis ,  alterum in- 
cendio, fic  vt  diifimilia elementa duo,  in  hoc  co- 
fentiant 

Quatenus  autem  latiffime  huius  nominis vis  ac  fignificatio  fundi- 
tur,  exprimit  id  omne,  quod  expiando  cxpurgandoque  fceleri  adhiberi 
folet,  atq;  hoc  modo  conuenit  imprimis  atque  praecipue  fanguini  Chri- 
JJeh.  i  &  fti  Iefu ,  vt fcnbens  ad  Hebraeos  magnus  Paulus  prsrftabili  fapientia do- 

cuit.  Secundo  bonis  laudatifq-,  operibus  id  tribuitur ,  prout  eiufdem  Fi- 
**M*-4*.  lii  Dei  meritis  &  fan&itate  nituncur ,  cft  enim  in  diuinis  oraculis  de  elee- 

mofyna&largitate ,  eiusviatqucprafidio  mundaomnianobisfore. 
Tertio  ita  tormentaillafortunse  &res  aduerfaenomintintur,  quibus  be- 
nigniffimushominumparensDeusnosaffligit ,  quafquefan&is&exi- 
miavirtutevirispurgationis  locoeiTecupit ,  namilludSapientiseffatu 
**t  0*  eft,  Tanquam  aurum  in  fornace  probauit illos. 

Hic  vero  Purgatorii  nomine  defoSum  alte  in  terrrs  locum  intelligi- 
mus,fupraimpiorumergaftulum&nigrantisErcbios,  vbi  animce  no- 
xisleuioribuscontaminatx  ,  aut  quarnondummeritas  inhacvitaprc- 
*Mg*fl.UJiQtn:ci9.  nas  diuino  iudicio  dependerunt ,  igne  ^uvgimm  mirisfedverismodu,yt 
ait  D.  Auguftinus.  Humani generis  Liberator  Chriftus  Luca*  u.  id  ap- 
pellauitcarcerem  ,  cum  monet  vt  dum  fwmusinhuiusvitaeperegrina- 
tione,internos  c6fentiamus,netTadamurIudici  Stfeuera  cuftodiaclau- 
damurdoncc  ad  extremumctiamquadrantemminutiafqueomnesfa- 
Zathar.j.w.  tisfaciamus.  VatesZachariasexcommuniDodtorumhominuminter- 

prctationelacumnominatcap.^.cumficinquit^^ 
ftamenti tuiemififti vinftostuosdeUcu, in quo  non eftaqua.  Vnde folidum hoc 
&firmiffimumargumentum  eruitur  exomniumpartiumenumeratio- 
ne,  Aut  ifto  lacu  in  quo  non  eft  aqua  intelligi  tur  hicmundus  in  quo  ver- 

famur, 


DeVurgdtorio.  747 
iamur ,  quod  fane dici  non poteft ,  cum pcrcnniumfontium gelidirates 
atqucnuuli  vbcnbusriucntispervniuciUm  tcrram  luxuricnt ,  &quod 
attinct  ad  ccelcftcs  abditafquc  aquas  diuinitatis,diues  illagratiarum  co- 
pianunquamdcficit :  Airt  codcm  lacu  Babylonis  captiiutatem &du- 
ramillamHcbrxorumvcxationcmcapimus  ,  fcd  rcpngnatipfuis  Vatis 
orario  ,  quidcvi  atquc  crricicntiadilputatfangirinisnouil  citamcnri, 
vclutiiainrufumconrucrctiu :  dcindc  iam  illc  Babylonius  fmorcala- 
mitaiquc  dcficrat :  hisaddc  quod  co  lacu  fincaquaBabylondclincan 
mtnimcqucat ,  vtquxmaximo  &  illuftri  fluuio  Luphrate  oppominc 


HbHB 


ctu 
ou 


rnis  luppliciismatbuicur. 
ofirio ,  cum  hdcs  dc  paena- 
?crc  :  Authxc  Varisprardi- 


ctiit.  Aut  rccurrcndum  eft  ad  il- 
;>cllus  machinatorCaluinus  in 
cndas  qux  hbcratoris  noftn  ad- 


■ 


/anspronunaatumOrigcncs  &:  D.Ambrofmsre-  Ambror.mP{4l}6.6"f»- 
rr  dquum  c  t^ncm  &  mduxtftt  nos  tn  refrtgmum.  Vbi  \m  Pf*l  n8. 
crtcrc  oporrct  quod  fxpiusinculcandum  &rcpc-  Ong.liom.ii  inNum. 

tMiMM  ^rr..i/.^<tri/-nriimriitnRinrirmiriimPnr-  c  *l; 


fmi  tum  Pur- 
: ,  mcrins ,  5c 


erpclTion 


r ,  &(]ttosvQCdutryi)os(r 
Nullus  Paftonn  noui- 
jopulu  non  idcntidem 
!iam  atq^  aftligcrc,  pro- 
•ligioncm  dcdccorcnt: 
fdc  intcrrisagnofccrc, 

inrnr  Pnrrcrca  Dctim 


f  48  Liber  1 V.  Ecclefa  ^Mihtantis 

putantficlabes  Ecclefisfuacomnes  maculafque  emiflTe  ,  vt  gratfequif- 
que  potiatur,  cV  pcrfuadere  fibi  debeat ,  ea  ipia  fide  qua  Chnftum  mor , 
tuum efle credit , fufcitatum ,  dc ad dexteram Genitoris fedentem,  do- 
natafibi  efle  omnia  peccata.  Atquifirmaconftantiquefide  tencrere- 
mifla efle  pcccata,  &:  tamen  eorundcm  caufa  diuinitus  affligi nos,  &  ca- 
lamitatibus  cxerceri ,  quid  aliud  eft ,  quam  publico  praeconio  fateri  cul- 
paeie&a&expiata ,  pcenam  tamen  fubenndam  manere?  annonidi- 
pfum  clarefignificatpurgationem  quandam*flereiiquam  ,  quavelin 
hocvitaccurfu,  autpoftfatum  ,  iuftitixdiuinaefatisfiat?  annoneara- 
tione  vero  iudicio  comprehcndunpur  diuini  Numinis  perfe&iones, 
cumDeumefle  Deum  fetemur ,  hoc  eft  pcrfe&um  vndique  &  infini- 
tum  ?  Vndefequitur , quod qucmadmodu  rffm Deus efle  definet ,  cum 
4v-  bonitatemeierabitfuam,itaplancdiuinitatcmabiiciet,cumdefmctef- 
fe iuftus.  Vt bonus  &c  incredibili  humanitate  atque  mifericordia pceni- 
tentifcelusremittit,  &pcenam  qusfcmpitcrnafururaerat,  in  tempo- 
rariam  commutat ;  vt vero fan&us  & exquifita iuftitia , hanc ipfam  poe- 
nam exigit  in  hoc mundo, aut poft huuis  vitae curriculum  ;  quod nos  o- 
mniumScriptorumconfenfionePurgatorium  in  terra  &Purgat©rium 
infra  terram  nominamus. 

C^odveropoftremiflamculpam,  reliquafitpoenahuiufmodi,de- 
finitumq^  fupplicium  fubeundum ,  tam  exprefli  ramque  luculentaftint 
diuinarum litcrarum  teftimonia , vt ambigere  & dubitare  fir nefas.  Pri- 
musillequiDeilegemvnofcelereviolauit ,  quemquedeindeinconfi- 
derataeimpitxq;audaci3ipcenituit ,  veniameft  amagnoparenteconfe- 

taurorbuurwum  :  ^  dllnitlls  ad  hanc tempeftatera  terra  fpinas  carduofqueprogene- 
tduxitadihaofuo.  rat>  muhenn  fummacorporis  animiquc  vexationeparturit,  vir conti- 
nuo  fudore perfufus  vi&um  parat ,  mens  nobis hebcc  craflis ignorantiae 
tenebris circunfufa ,  voluntas infufcata  malitia ,  pars inferior  animi  cce- 
ca  &  impotcns,  bellorum  ftrages,  fames,  contagia ,  &  innumerabiles  a- 
haecalamitates  quadnhumanumgenusefferuefcunr  ,  fatis  in  animum 
reuocancratam  illam  &  capitalcmfcntentiamquafcelerumcaufaper- 
celhmur.  Baptifmus  ipfe  quo  Hagitia  omnia  eluuntur  ,  non  impcdit 
quommusfiincftamilliusientcnticevim  omnesfcntiant ,  adeoverum 

\ZdVn  3W?^f^^ 

hsprecesDeuscondonauit ,  fcd  in  diem  vltionis  pomamdiftulitqu* 
abominandoillifceleridebcbatur.  MagnusMofesNuminifuitcanfli- 
mus,  cum  quoctiam  familiaiiflime  fermones  mifccbat ,  &tamennoX;e 

nmw.iqii.  ^llLlsgranaquAmadaquasc6^ 
ram  promiflioais  eftingrcfllis. 

deletamcamcflcmaculamfignificauit :  cnimucio  vtidcm  Varesanrea 
pr^dixcrar^multaadpunicndumconfecutafuut,  vtfcclerai ,i  f  lurium 

defe&io, 


Sap.  io.  x . 


DePurgatorid.  749 

dcfcttio  ,  prxliorum  motus ,  familix  pcrturbatio ,  rpfms  fobolis  mors, 

qux flagitio crat  fufcepta.  Anonymus ignorufqueVatcs  j.Regum  quod  3  ReS  "M* 

DcoobtcmperarenoluifTct ,  mortcpunitusfuit ,  cuiuscadauerabeo- 

dcmipfoLconcpcrfpicuomiraculoferuatumcftvtconftarctillumgra-  , 

tiaDcsqucbcncuolcntiaornatumoccubuiflc.Hocmirumcftqiiodle-  *•  Vff^ 

fustiliusSyrach  moncbat ,  Dcpropitiatopcccatonolicnefincmctu.  ^,,«^••(^^,,,• 

Itaquc  fi  quis torte  apud  Dcum  gratiofus ,  li  inftru&us  caritate , fi  virtu- 

tibusafflucns  ante  emoriatur  ,  quamxquiflimoomnium  parentiDeo 

(atisfecerit,dicamus  &:  fateamur  cumdiuinx  paginx  oraculis,  cum  fan- 

ttitfirnis  entditilfimifquc  Patribus ,  cum  totius  Eccleiix  Catholicx  fcn- 

fu,  locum cflc ,  vbi  Chrifti  Icfu  ilh applicentur fatisfa&ioncs  ,  quod  in 

cratiaDciquc  amicitia  vcrfctur ,  Qiiod  cum  ficri  in  gurgitc  Infcrorum 

ncqueat  vbi damnati  nullum  habcnt  cum  my ftico  hlii  Dei  corporc  co- 

mcrcium  ,  fcd  in  fcmpitcrnam  fxculoium  omnium  continuationcm 

immortalcs  Dco  vindici  panas  dcncndunt,  ncccflc  omnino  cft  vtad 


im  rcuocctur. 


nitatum  i  Reg  t  6. 
ntur:3c  ?#*t,f 


oucrfiamquxdam  vocanpoflint ,  fipriuatocuiutqjiu-  J^jgJJ  „. 
ascxpcndcrcfubtiliufqucvcntilarc  ,  vnatamencximia  ^i^hif^  £ 
poftoli  diuinx  mcntis  intcrnunciic  cap.j.cpift.adCo-  v  j 

tadebcrctfutticcrc.vbijirauisfcntcntiahxcponitur^'- 

/  C  U  L  nlnrmnfhipencs  S  AiYlbro-  Orifn  homt\  t>  tnlxei. 

mus  , S. Grcgonusde Purgatom pcrnis  intelligunt ,  lau-  » H^m 
fimusHicronvmus  incap.  4.  Amos&in  Michcam.  Et  jim^»f.mi\t}\  *dcor. 
i&onum  llatx  fcribit  fuistcmporibas  omniumorcce-  A*g*/i.mpf*Lyj. 
lllam  fcntcntiam  ciuldcm  Michcx-,  Nc  Ixtcnsinimica         4        <  39- 
........  ntencbiis  Domi-  **,#r'm  '"^* 4  ^motty  im 

quia  cccidi ,  conlurcam  cum  lcacro  ,  ^  ^  ^  ^  ^  :  AtM/„ 

.IramDominiportabo,quoniam|x:ccauici,doneccau-  m,Um?  8 


latiudicic 


uvide- 


is  huic tcftimonio  quod  in  cadcm  cft  Epiftola  cap.  1 5.  vbi 
citationcmcorporum  atquc  animorumimmortahtatcm 
ibus  &  pus  opcribus  qux  mortuorum  caufafufcipiunrur, 
'  nauit  aui  oainizantur pro  mortuis ,  fi  mortui non  rc- 
'  i  •  vcrbadc  BaptilmiS.icraincnto  ncqucuntintelligi, 
^aulusabulum  hiccocrccat,tum  quod  nemo  altcrius  cau- 
uiooflit :  quarcadbaptilnuim  pamitcntixcv  voluntanx 
b  debcnt  dcquomuniliSciuatorloqucbatur,cumdc 
rfc  I  l\  i  •  illispa-nisquasbaptiimumfuumnun- 
U  -  A  Onlimcnsatqucfcntcntijquafidiccrcvo- 
bftmcntiafcichomincscoiihciunt ,  curprcccscurlacry- 
>  C  l  cnu?nc  dc  filQ  crocat, cur inopcs  rouent, cur  mor- 
N  minifaaihcant  finuUacfta mortuiscxcitatio?.  V' 

Bbbbb    5  Talls 


7/0  LiherlV,  Ecclefa  Militant» 

iM*nh*bnAl,  ■TaIisfuitIad*Machab«ifoliciamcnriSafl^aio,cumf^^.^ 
ntduodectmmtlltadracbmasargenti  mifitHierofolfmam  cfferri  propeccati,  mor 
tuerumfacrifictum ,  bene  &  religtofe  de  refurreilione  cogitam  ( mfi  enim  eos  quiee 
ctderant  refurreclurosfpcraret ,  fuperfluum  videretur  &  vanum  orarepro  mortuu) 

?tqutaccnfiderabatquod!nquicumpictatedorwitionemacceperjnt,oprimamba- 
^rentrepofitamgratiam^fanclaergo&^ 

vtapeccatufoluantur.  Cum  hic  locustam  apertus  fitramque  iniignis  veri- 
tatis notis  ,  repudiari omnino  non  poteft  nifi  &  totiuslibri negeturau- 
tontas.  Quanquam  hoc quidem  nec fieri  debet  nec  iure  poteft :  Eadem 
enim  qui nos  obligat parensEcclefia  ,  vt quatuor  Euangelii  Scriptori- 
bushdemadhibeamus  ,  his  quoquc  facra:  hiftorixmonumentisiubct 
credere,quiqucaltctumreiiciet,  alt^ram  quoque  eodem  faftidiopo- 

temabiudicare.DcindeConciliumCarthaginienfctertiumanteannos 
mtlle&trecentoscelcbfatum  ,  cuiquc  dodiiTimus  Auguftinus  Africa: 
i ;  lumeninterfuit ,  duos  Machab.TorumlibrosinterCanonicosrer.onit 

^  Tertioidc^S  Auguftl»Ushbr.^^,^w^,.  ica fcr.bic ,  ?n  jXcha- 

bxorumlibnsleg.mus  oblatum  promortuisiacrificium  ,  fed  etfi  nuf- 
l  qu*m  «n  Scnptuns  veteribiis  omnino  lcgeretur,  non parua  tamen  eft  v- 
niuerix  Lccldia:  quxin  haccorifuetudme  claret  autoritas ,  vb:  in  prcci- 
•  blISSacerdotis quarDomino  Deoad  eiusaltarefimduntur  ,  loeufuum 
Idemlib.i8.  deciuit  c)"  'labetctlam  commendatio  mortuorum.  Cur  autem  in  Canone  He- 
Ab  fuc  temptrt  aft,d  u,-  braeorum  non reperiantur  bxc ,  ratioeft,  quodpoftreditumecaptiui- 
'f .  ™»tateBabylonis,  nefpuriusaliquisiiberinfacrorumvoluminumnume 

rum  (uppuLuo  umPLm  deicilPtus fccundum  numerum  hterarum  Hebraicarum ,  quo  tem- 
mn  in  Scnpturu  fatlu,  Pote  duo  "ntum  &  viginti  recenkbantur.  Machabarorum  libri atquc 
que. Cenoniu.  afteUintur,  t*drce,  Ecclcfiafticus&  Sap.entia  numcrari  tu miniKie  potucrunt  ouod 

Jum tikri :  Z, non w,,'  Iuboin"tus » icd  Iofephi  teftimomo  & Rabbinoru m  qui  Iud.eis rcligio - 
fcJBcclefi/pro  c*nCM<u  »fon*? & dcftnn.Tapcriebant ,  conftatHcbrsosiisCommentariis 
h*bet.  ^los'&1P£e9lnftl,sluaPrarentiacollo"cftare&celcbrarcvoluitfe- 
han,  <v.u.  ftum  chem  dedicati  Tcmpli  qucm  Encxnia  Greci  vocanr,quemouc  Iu- 

c,.v«.  hominumcog.tat.oncs  )  cosl.biosiacros&fummxautoiitatisnonef- 

ic  non  mmus  ccrrc  verosfatcamurnecefteeft ,  quam  Hcrodoti ,  quam 
I  lutarchi,aut T.Liuii monumcnta.  Quod cum  itafit , pro certo  i-itur 

Sonf.tat  co  tcmp°rccxquohismillcanniiampropc fliu.crunt  pfcccs 
hindipromortuisconfucuilfc.  *M 

Eo  ieiunia  referebantut  antiqux  lcgis  cum  quis  vitam  cum  mort 
c6mutauiifct,  vt  memini  a  Bedaanimaduerfiim.  Dat.id  a  cibo  &  not  o° 
neabftinuitpoftlonatharmoitci.lib.Rcg.c.i.Etlib.'  poftAbneri  f 
tumadoccafumviqucSolis  non  accubuit,  &  vim  ma<mamlacrvmnS 
in  tumulum  cius  profudir.  Quxdiuini  hominis  adioncs  cms relicioni 
potms  &  pictati ,  quam  dolori  tnbucndx  funt.  Iudxi  in  Syna£>«is 


DePurgatorio.  7jr 

tuislibrumcontincnt ,  cuititulus  Mahzor,  in  quo  folcnnespromor- 
tuis  preccs  &  cxcquiatum  modus  e  xprimitur,  vbi  intci  alia  ha*c  p  onitur 
Apoftrophc  ,  PatrcsancrniquidormitisinHebron,  portashortiEdcn 
aperitcifli ,  portasparadiil ipatefacitc  illi ,  atquepacemaducntuiillius 
dcnunciatc.Cuftodcsthclaurorumhorti  Edcn ,  patefaciteeiporrasE- 
dcm.  Hoc  audias  6  Dominc  ciquc  di cas ,  in  pacc c fto  aducntus  tuus. 

Q^prccationonabfimilisillicft,quamSalomonpoftparcntisfuijR  t 
abhac  vitamigrarioncmadhibuit  inha'cvciba  ,  Dauid  autcm&fcmi- 
ni  cius  &  domui  &  throno  illius  <it  pax  vfquc  in  cternum  a  Domino. 

Hicrofolymitana  Luurgia  quaiS.Iacobo  tribuitur ,  Romana  quam 
D.Pctritucturautoritas,  AlcxandrinaD.Marciopus,  /EthiopicaSaiv 
ftiMatthxi,  Mcdiolancnfis  quamfaccr  Ambroiiusconfecit ,  Cappa- 
docum&  Syrorum  ,  quamadornauitBaiiliusMagnus,  Conftantino- 
politanainftru&aab  Andrca  &  fuauiflimo  Chrytoiiomo ,  Arabicaqiu 
Lcandcr  Hilpalcnfis compoliut,  Liturgiac deniquc omncs  quibus  Gra> 
ci  Armcniiquc  vtuntur  finc  vlla  cxccptionc  carum  prccum  mcmincrut, 
&  quoddam  orarionis  eenus ,  quod  minficc  quadrat  cum  Mitlaru  con»- 
fucns  facris,  qux  in  cam  rcm  Catholico  ntu  t  ui  tu . 

Qupd  atrinct  ad  Coixilia  vctcrcfquc  Patrcs  vix  vllx  funt  hac  tcmpc^ 
ftatceontroucrfix  qux  maiori&fplcndidionrcftimoniorumapparatu  AaguiT  l.dchxrcfib.hscr. 
comprobari  queant ,  quam  dc  pur^antc  hoc  ignc  dcquc  prccibus  mor-  ri  •  ******  **  ******** 
tuorumcaufaprofafis  ,  quascum  AcnusoUmimpugnauiflcthxrcfcos  *»'faW»>f«i"%' 

nomincdamnaniSiUlt.  diJftnonnullMtdtttns  trtrt 

Thcodorctusin  xuid  Connthios  Grxcorum  omnium  orc  ita  rcfport-  vtlefftm  pro  moftuunon 

dct  -     77  -  ■      f  ^ *.«V»  ci  *vJ^  .vi'»«f  «♦  v»/„.w  »< £f  »r<«>     ru  mgi*  , hoC  oforttrt.  A 

cft  ,  illumigncmcrcdimusm  quoanimx  vtauruminfornaccpurgan- 
tur.  EtS.I<Mnncs Damafccnusorat.de lisauicxhacvita cxccfTcrunt,  c- 
creaam  bffeet  cbfputationcm ,  &  ad  tucndam  ftabihcndamquc  fentcn- 


ecorum  illuftrium  chorcam  ,  Gui&imonixflorcmaduocat. 
nus  Grcconus  orat.  m  fanfta lum.  Ignis  baptifmum  in  altcro 
ontcndit  loncc  accrbiorcm atquc  diuturniorcm  co,  qucm  in 
rrpctiraur.  Idcm  fcnbit  magnns  Bafilius  hb.  dc  San&o  Spiriru 
us  vcftigia  prcmit  S.Hicronymns  cum  cxponit  id  Baptiftx  Io- 
um  Matth.}.  Ipfc  vos  baptixabit  in  Spiritu  Santto  &  lgnc,  Si- 
iquit,igni$cftSpintusSandhis,YtAdbApoftolorumdoccnr, 

 lmm%9m  C~Ai*  nnif.  i<ynic  fiinrr  fincmlm  crrdcntlkim  „  &  implc- 


io  Domini  diccntis ,  Igncm  vcni  mittcrc  fupcr  tcrram  &  quid 
t  ardcat  ?  fiuc quia  m  prxfcn  ti  fpiritu  baptixamur ,  &  in  futa- 
Anoftoloquo^uchuic  fcnfui  concrucntc,  Vmufcutufqucopus 


JVAlt  t 


Scd  vi  ord.nc  Grxcis  Patribus  Latinosattcxam,  Tcrtull.anus  libr.de 
Anima  cap.rt.  iocum  hunc  nominat  urmtminfanum  vndc  nihcxpcn- 
£     pcriolutis  omnibus ncmo  dimittitur. 

"  S  CvDnanuscDz  hb.^.alludcnsaddiilum Lucxcap.u itainfit, A- 


7  J  t  Lib.  1 V.  Ecc/efa  Mttitantis 

liud  eft  adveniamdare  ,  aliudad  gloriamperuenire  ,  almdmiflumin 

carcerem  non  exire  indc  donec foluat  nouiihmum  quadrantem ,  aliud 

ftatim  fidei  Sc  virtutis  accipere  mercedem ,  aliud  pro  peccatis  longo  do- 

lore  cruciatuum  emundari  Sc  purgari  diu  igne,aliud  peccata  omnia  pat 

fionepurgAiTe. 

D.  Ambrofius  hominum  mcmoriae  pofteritatique  reliquit  funebres 
orationes  quas  in  obitu  aliquot  Imperatomm  habuerat,  vbipias  preca- 
tiones  legimus  atquevotaquseproManibusDeonuncupauerat.  San- 
ftus  Auguftinus  dchac  ipfa  re  (olidumCommentariumpcrtcxuitiam 
faepius  laudatum  a  nob  is  de  cura  pro  m  ortuis  gerenda.  Et  lib  .9  .Confeff. 
quemadmodum  pios  le&ores  iple  inuitct  vt  Patricium  Genitorera  Mo- 
nicamq-,  matrem  iam  vita  funftos  Deo  commendent ,  alias  vberius  ex- 
ponebamus. Idem  ipfe  Serm.3 2. de  verbis  Apoftoli ,  Orationibus  vero, 
inquit,  fan&ae  Ecclefiae&  facrificio  falutari,&  eleemoiynis  quaepro  eo- 
rum  fpiritibus  erogantur,  non  eft  dubitandu  mortuos  adiuuari ,  vt  cum 
cis  mifericordius  agatur  a  Domino ,  quam  eorum  peccata  meruerunt.. 
Hoc  enim  a  Patribus traditum vniuerfa  obferuat  Ecclefia,  &c.  Etlibr. 
20.  dc  ciuit.cap.9.  Nequeenimpiorumanimacmortuorumfeparantur 
abEcclefiaquxetiam  nunc  eft  regnamChrifti  :  alioqui  nec  ad  altarc 
Deifiereteorum memoria,  in  communicatione  corporis  Chrifti. 

Qmsdeincepsafleuerabitnos  in  hacquaeftioneminimeconuenirc 
pofle?  quisprecespromortuisfufasrepudiabit  ?  quisantiquitatem  Sc 
omnium  facculorum  intercapedinem  vanitatis  &:  mendaciicoarguet  ? 
Calu.l  Inil.j.c  1.  $.10.  QiBs  do&rinam  eam  refutabit  atque  reiiciet ,  quam  ipfe  Caluinus  in 
Cdterur*  vt concedam ue  perpetuo  fuiflc  vfu  apud  Chriftianos fatetur ,  mille  iam  &c  trecentis  an- 
tuflu  EccUfuScriptortbu*  nis  ?  Qupdfiverumilludeftquodfcribitlib.^.Inftitut.cap.i.  §.$.  nul- 
lrZ7tut&lUm /Ufrag*" lam  doarinaefkaam  hiiiTe  immutationcm  in  Ecclefia,  vfqj^  ad  xtatem 
itfcmL*  lDflic.c-t.§  y  S.Auguftini,qui  annopoftChriftumquadringctefimoeff%ruit,ann5 
Sedtnm ^fr/t^«/w/fr^  perfpicuefequitur  preces  pro  mortuis  addodhinam  Apoftolorumper- 
fffet.n  htlaprmrtph  vfaue  tincre  ?  quam  fane  do&rinam  afpernari Sc  repudiarc nemo poteft ,  fine 
^tUim  MUum  m*t*tm>  perfidiofa  &inhumanatementatequaccotno  haerefeoscontaminetur. 

fwttrtn  docirina  Jumebant  L       ^      r         ■  iii    j  n    •   r\  -  ~    ~     .  r- 

q^dwntlnJuuerrori  ^    ^W1^  llllld  etlam  ?ot^  eiufdem  noui  Doftons  fententia: 
bu*  co>fi  *ndmiuffictrtty  Nam  hb.^.Inltitut.docetpeccatimaculam  totius  vitxcurriculohsrerc 
idu  oppug  ,art  dcctrmam  in  homine,  Vnde  de  quinquc  neceflario  vnum  conficitur ,  aut  nimirurn 
abtpt»v.%  Afrjloi*  con  purgantcm  efle  locum  poft  huius  vitae  ftationem  ,  autplaneomnesin 
/M7im^t^Antmtۤm "^^P^mumcxitiumrucrc  ,  aut  peccati  maculamindomiciliumbea- 
torumintroeuntcsfequi ,  aut  dclcri  hominis  mortc  vtefficientecaufa 
j  <tfeniae  ,  aut in  ipfo  exrremi  fati  pun^o  fcelus  exnri ,  atque  extolh  extra- 
ordinariaquadam  meritoium  FiliiDeiapplicationc.  Atque  haecpoftre- 
ma quidcm  prepofitio ,  nullam  habet  aut  in  diuinis  oraculis ,  aut  in  ra- 
tionc  probationem  :  &  fi  vcra  eflet omnes  tandcm  gloria perfruerentur 
quoddiuinis  codicrllis  repugnanPenultima  vei6  infaniam  manifeftam 
continet ,  &  aduerfus  Deum  contumeliam  ,  vt  nimirum  propriamortc 
homo  beatus  fiat ,  vndc  fcqucretur  cum  intereant  omnes ,  omnes  quo- 

•quebca- 


^e/acrificiopro  mortuis  oferendo.  75/ 

catos  ahquando  futuros.  Tcrtia  propolitio  quod  macula in  glorix  fc- 
cm  pcnctrct,  Dci  vcrbo  liquido  aducrfatur,  vr  &  fccuda  qux  damnan- 

t  m °&nC\  ^ 1  igitUr rcllclua cft Prima :  ad  SP»  quifquc  mcn- 
F  -1  fV°  Umatcm  tua™. co  hbcntius  aggrcgnbit ,  iianimaducrtamus, 
cl  c  lamncmincm  obhgarc,ncminipia»cipcrc  vtorctpromortuis,fcd 
duntaxat  ad  illud  opus  Chnftianx  pietatis  &  bcncuolcntia:  inuitarc. 
U-.  <^uodadcosfpcaat,quiobiiciunt,  Andabatarumnosmorc,pro 
laruis  Manibufquc  pugnarc,  cum  ftt  mccrtum  an  damncntur ,  an  fclici- 
ratc  potiantur  :  lis  quidcm  Auguftinus  refoondctcap.  no.Enchiudii, 
aitquc  prcccs  noftras  cum  pro  bcatis  funduntur  cflc  grajiarum  adio- 
ncs,  proiisquipurganturignc  ,  propitianoncs rcumprorcprobis ,ctfi 
nullafunt  adiumcnta  morruorum,  quaiefainque  viuorum  confolatio- 
ncs  lunt ,  quippc  qui  co  ipfo  tcftimonia  pietatis  fua?  rclinquam. 


DE  SACRIFICIO 

,,MORTVORVM  CAV- 

SA    OFFERRI  CONSVETO. 
Cavvt  11. 


quis  adhuc  ambigit  dc  (aaificio,quod  pro  vira  fun- 
tffiffifi^^S  dhsmagnarcligioncficriconfucuit  ,  rcuocctinani- 


idit  dcbaptifmopromc 
:  communi  Maccnabxo 
sitcmanimoqucpcrcun 


dcfcnbit,cumq,adiuinis  Apoftohsritummanaflecontcndir.  Etintcr 
aliasprccationcs  ,  oiare  Annftircm  ait  vt  omniapeccataquarhumana 
fragiutatc&imbcciliitatcadmiilafunt,  ciquiexccflttcvita,  Dcuspro 

HierofolymitanusCyrillusviidifcrtus  5c  ccclcftium  rcrumcogni-  Qpl!  Catcch  f.Myftag, 
cioncmaimusCatcchcfimyftaeogicac^  EimC  tVi^  r 

SacrifiaumhocofFcrimusvtmcinincrimus  cnam  corum  qui  antcnos  ^$*r^& 
obdornTJCrunt^pnmumPatnarchaiumjPiophctarum^Apoftoloruin,  ^  •  r,  ^*,*,,.^^ 

•<    Ccccc  Mar- 


7^4  Liher  1 V.  Scclefa  MdttctntCs 

w-U&j  %%m  ^f-^W*  Martyrum  ,  vtDeusorationibus  illomm  &:  depiTcationibusfufcipia^ 
iffi^T^  ^'j%c$<       J>  pXeces  noftras.  Deinde pro  dcfunctis fan&is  Patribus  &Epifcopis,de- 
^***^"*  ^  *  niqueproomnibus  oramusquiintcrnos  vitafun&i  funt  maximumef- 
l^X'^- ^sjkc?  *^  ^e  crcdcntcs animarum  iuuamen  pro  quibus  offcrtur precatio , fan&i il- 
Qhryfett  1  6. °He  Sacerd.lius&tremendiquodinaltaripofrt^  exemplovo- 
Th ^> v^jff^i ^  sr«'Af bis  demonftrare  volumus  :  Scio cnim mukos dicere ,  Quid iuuat  ani- 
Cti  Ajy«  9w'Xi«i  i  *»wmam  s  fmecumpeccatisfHicabfq-,peccatiscxhocmundodccedentem 
a^^^^T  etiamfiin  hocfacrificiomentioilliusfiat  ?  AnenimiiRcxaliquiseosd 
,™W  *puiTt«ts  jAi*  qnibus  ofFenlus  eft,in  exihum  pepulent,poftea  vero  lllorum  propinqui 
jfrji&atrSth,*  t  Cc'>T6;ycoronam  aliquam  conficicntes  pro  his  qui  funt  infupplicioexulibus, 
£  t  «™A«a''-eidemofFerrent , nonne  condonationem  alicjuam  fuppliciornm  ipfis 

jf^'w'?f^^A  dederit?  Ad  eundcm  modum  & nosprodeftunftisprecationesadhi- 
Chiyl.bomn.il  in  Adta.   w^  r  r 

ixix-xZs  Jay*»©-  ^«bentesquamaisiintpeccatores,nonqiudem  coronamplectimus  ,  Jcd 
v^ifl  t  **x+*jn»ftir*t  £  t  Chriftumpro  noftris  peccatis  madtatum  offerimus  ,  vtcv  ncbis  &illis 
tc?  uo-i^ flo/TOi- «  eumquieftbcnigniflimuspropitiumrcddamus.  D.GregoriusNazian- 
^^**'>*Z\ty*0™  zenus  orat.de  Ca?fareo  fratre,Dco  commcndamus  animas  noftras,tum 

«a^  L^- tiif-coruiaqi^nosvitaprxceflcrunt. 
^,,.  S.Ioannes  Chrifoftomus  lib.tf.de  Saccrdotio,  Eum  qui  pro  ciuitate 

Idemhomj.inci.epift  tota, quiddico ciuitate  ?  im6 veropro  vniuerfo terrarum  orbelegatus 
adPhihpp.    ^  intercedit  ,deprecatorqueeftapudDeuni,vthominumomnium,r:anv 

TO  ?!  w?10?™^  ~  viuentium  mod©,  fedetiam  mortuorum  peccatis propitius  fiat, qualcm 

V5T5  T  A^rflA^F  ,  7*  I7T1  T  5  i  JT       i  . '1 

<pe**V»  ptrniim  pripl»  quacio  efleoportet.  Ethomil.zi.in  Adb.  Apolt.  Nonhmplicitermini- 
yhi<%T«7nxtivT»v  'i<m<n\  fter  clamat pro  his  qui  defFundtifuntinChrifto  ,  cV  pro  his  qui  iflorum 
mMfs***v3Ufto'  memoriamfaciunt.  NonDiaconuseftqui  talemillamvocememittit, 
'£  !  T*^^  Idemhomil.3.inEpift.ad 
x^^^^^ Philippenfes  > Non fruftra haecab Apoftolis funt legib-us conftituta,  vt ■ 
T*if»f&  it&™*<»£cr&  invenerandis  inquamatquehonorificismyfteriismemoriaeorumfiat, 
**iT*f  ^<ps4*Ti$-*"*™'quidcceflerunt.  Noueranthinc  multum  adillos^ucriaccedere,mul- 
*'  W<P  r?~  tum  vtilitatis.  Eo  enim  tempore  quo  vniuerfus  populus  ftat  manibus 

to»  t  S-u»  tsu^ka^wj  pa^jjs^accactlls  facerdotalis^&.-illiiclliorrorem  vcnerario-nis plen«rr>in- 
cutiens  facrificium  ,  quomodo  Dcum  non  placabimusproiftisoran- 
tcs? 

.  :^  •  Idcm homil.3.in  Epift.ad  Philippenfes,  ik  homih^i .  in  i.ad  Ccsinth. 
docetmortuumnonefleplandtu  &mceroreprofcquendum ,  fed  elce- 
mofynis,votis,facrificiilque  iuuandum.EtrurfumjNectemcrejinquit, 
quialtariafliftit ,  inter  horrendamyfteria  clamat  pro  omnibus  in  Chrt- 
fto  dormientibus, & pro  his  qui  memoriam celebrant  eorum,  Etinfra, 
Si Iobiillius  liberos  patris  vidima  purgauit ,  quid dubites  a  nobis  quo- 
que (i pro  dormientibus  offcramus, folatii  quiddam aecelTurum  >  San- 
ftusEpiphaniusin  Anaccphal.  interEcclefixdogmata  reponitprecari 
pro  mortuis,  funebriaiuftaritu  Chriftiano  pro  eis  foluere,  myfteria  ce- 
lebrarc. 

Cftrianipifi.66-*J?r'ib.  Hluftriamaxime  fiint  quae  a  fandiflimo  Cypriano  proferutur,  Qupd 
2tann.&tM'F"l-       Epifcopi ,  inquit ,  antccefforcs  noftrireligioic  confideraates  &fubtili- 

terpro- 


Deficnfidofro  rnortuus  ojftrendo>  m 

K^^^^f°^  "C  quis  frarcrcxccJ^saatutclamvclcu- 
f    lficum  nomin:lr«  ■  ac li  quis hoc  fcciflct ,  nonoffcrrcturproco, 
wC  *cnncium  pro  dormitionc  cius  cclcbrarctur :  ncquc  cnim  apud  al- 
tarc  Dci  mcrctur  nominari  in  Saccrdotum  prccc ,  qui  ab  altari  Saccrdo- 
tcscvminiftrosnoluitauocarc. 

^^C^odadp.AuguftinumattinctclarinimumEcclcfixdccus&ma- 
'  iwcvcritatiluccmprotulit^vtnuiluscommcntationum 


^a*vrcriarur,  quinondiicrtc&infignitcrcampracdicct.  Vi-        tts  Ce^Jfe^ 
10»  cum  ,  pium  Lc&orcm  obtcftantcm  in  Coufcilionibus   vt ldem  AuSuA  deS tH*fl** 
parcnnbus  rato  iam  flinAis,  Chriftiana  bcncuolcntia  orarcnt,  U™*&$ 
Quiaalusin  locispromorc»apicntcr  crrcrataudiamus  ,  Ncqucncgan-  u 
aum,  inquit ,  cftdcrunCtorum  animaspictatciuorum  viucntiumrclc-  «  v' 
eari  cum  pro  Ulis  facrificium  Mcdiatonsoftertur,  vcl  clecmofynxin  u 
Ecclcfia  fiunt.  Idcmhb.dcoriginc  An.  Saluafedc  Catholica&Ecclc-  ct 

•  v  ciaiui  l.iiiiuiiiilii  iuip<~li&  cx.  i.iiigainis  v^nriivi.  oc 

Prxtcrcafcrm.j4.dcvcrbis  Apoftol.Orationibus  vcroian&xEcclcfix  « 
Sjaificiofdlurari  (  hic  notct  mihi  piusLcclorSacrificiumfalutarccx-cc 
prcflc  diitineui  a  prccationibus &:  clccmofvm's)& clecmofy  nis qux uro  m 


Hoccnim  a  Patnbus  rraditum  vniucria  obicruac  Ecclefia ,  vt  pro  <t 
in corporis 6c  Unguinis  Chrifti  communionc  dcfuncci funt,cum  4< 
im  facrificium  loco  fuo  commcmorantur,  orctur,ac pro  illis  quo-  « 
offcrn commcmorctur.  Quibus c vcrbis prudcns Lcctor & cx- 
jiudicioprxditusfacilc  xntcllirctNouatorumEcclcfiamquxfi- 
lm  monuoxum  cauia  non  otfcrt ,  tcmporcD.  Auguftini  ncquc 
iamncquc  ctiam  Catholicam  fuiflc  ,  ncqucvllos  fuiiTc  inorbc 
jm  homincs  qui  paria  cum  ilhs  fcntircnt ,  nam  D.Auguftinus 

Dci  vbi  non  pro  iplisorctur,  procxtcrisautcmcommcmoratis  " 


t,vt  lib.io.de  Ciuit.Dcicap.9.  vbifcribit 
c  difiunclas  &  fcparatas  citr  ab  Ecclcfia, 
ominatur,namalioquiriitiirumait,vtin 


oucrfia  cupit  mtclligcrc ,  pcruolutet  Oc- 
irumquc  propria ,  omnino  vidcbit ,  quim 
x  religionis  (plcndor  &  intcgritas ,  iacriri- 


7c <;  Lib.  1 V,  Ecclefa  Militantts 

Concil.  CarthaginicnfeciUum$.Can.^ 

4  can.79.  Fccmtentestqui  curret  Braccarcnfe primum  Can.34.  &  39.  In  Galliam  conferuataereli- 
ittttelegestanitentnexe-  cionis<rl0riapra:ftantcm  fi  introeat ,  Catalaunenfe  Concilium  offeret 
t . v-W Can.Vilum.ae Confccrat  Diftind.,.  Adeat frlubetetk* 
vbieUftibuentrinonpLjpt,  Germaniam quxWormatienie  Concihum  luppcditabit  Can.io.  Iam 
*»emort*eorum&oratio  Italiaorbis  temc  oraculo  nobilitata  quartum  fub  Symmacho  Conci- 
nibuA&obUttonibuicom-  \[nm  Dono  jn  lumine  collocabit :  Grxcia  dcnique  vt  Symbolamipfa 
Braccarefecan.  ^uc  proferat  fiiam  dabit  Canoncm  69.  ^^^^^S 
3*MtmpUcu$t<ut  qui  *ut  Graecia;  quas  Mamnus  Braccarenfis  collegit.  Et  fi  fidem  adhibendam 
perftrru}  aut  pervenenu,  efle  Liturgiis  putat,  qua:  S.Iucobo  tribuitur,  qux  Magno  Baf  llio,  Chry- 
Ataper(rtCipitw,Autfuf  foftomo,  Armenis&:  Chaldxis  clariilimecandemveritatemcompro- 
p,ndium,autqHchbe,mo  babunt> 

23g2K{3E  S.Ambrofiusfunebriumfacrorumvfumconteftatumreliquitorat. 
i»  obUttone  comemoratio  de  Satyro  fratre,  atqueinea  ,  quaminexequiisTheodofiilmperatoris 
/4/ ,  r«w pfalmU eoru  habuit,  vbi  folennem  meminit  dicm  tertium,  feptimum ,  trigefimum  & 
cadauera  ad  (epuhurade-  qUadragefimum  ,  qwibus  fundorum  memoriapioriracelebrabatur. 
h^,^f$dTx^  D'item  Auguftinus Sermb.34.  de verbis  Apoftoli  funeris pompam ele- 
lationefidtltumyautperfe-  gantiffime  defcribit  hisverbis  ,  Poinpa  funeris  ,  agminaexequiarum, 
fiiuitates  martyrum  »  aut  {umptuofa  diligentia  fepulturas ,  monumentorum  opulenta  conftru- 
ftrcommemorathnesmor-  cl:io,viuorumfunt  qualiacunque  folatianonadiutoriamortuorum.  O- 
rationibus  (andteEcclefix  &  facrificio  falutari  &  eleemofynis  iuuan- 
mr$       Cicrco  tur.(^sigiturdeincepsdehacclara&pcrfpicuavcritatedubitarepof- 

.  fit?  Wsf 


DE  INDVLGENTIIS. 

Cap.  III. 

KtcephoT.L10.cx5.         MBKHfflMi  ^N 1  0  R  Apollinaris  vir  vberrimo  ingenio  &c  mirabili 

copia  dicendi  cum  do&iflimum  librum  elucubrauiflet, 
quem  infcripfit  wy*A«9«'«*>  De  verttat e,eumque  mififlet  ad 
Iulianum  Imperatorem  Grseciaeque  Sophos  Chriftianae 
religionis  inimicos  *,  pcrfidioiusilleimperiidominus  tri- 
bus  verbis  non  breuiter  magis  quam  malitiofe  rcfpondit«*«v»«^«V""» 
**7«7^,legi,  cognoui,  damnaui.  Cumqueiftamrefponlionemarro- 
ganrixpleniffimamfandisPatnbusdeferrivoluiflet,qui  tu.inin  Eccle- 
iiafummis  animiornamentis  prasditi,  &  incrcdibiUlnpicntialWtbant: 

S.Bafu 


De  hidulgentiis*  75  r 

laklius  nomincomnium  in  hxc  vcrbarcfcripfit,**«V"<        ar*  *y>*i> 
>  *y**s,  d»  m*  *K*t»tj  Lcgifti ,  fcd  non  cognouifti ,  fi  cnim  cognouiflcs,.  \/ 
ndamnaiVcs. 

Paria  omnino  rcfpondcri  par  cft  iis  qui  Indulgcntias  rcpudiant,qui- 
tc  non  modo  lapidcm  qucndam  cxiguum  offenfionis  in  iis  ftruunt  & 
ichinantur,  vcium  ctiam  vaftwm  olympum  &  infana  molc  Arlantem 
quemmalitixvndisvcch  &  turbidarum  opinionumilhdantur.  Scd 
:>rc&6fierivixpotcft  vt  ad  cos  fcopulos  ndufragium  patiantur,  fica 
x  hic  fubiiciam  acqui  animi  confidcrationc  pcrpcndant. 

Indulgcntia  nilul  aliud  cft  ( vt dcfcrintioncm  &  vcrba ipfa a magnis  S.Thomi.p.q 
icologis  mutucr )  quam  bcnigna  quxdam  condonatio  folutioq-,  pce- 
rumtcmporariarum ,  quxfcclcriadmitlo  ,  cuiusculpaiamclutacft, 
bcntur ,  cxtraordii^ariaquadamappUcationcfatisfadiionuFiliiDci, 
nniumquc  animarum,  qux  mcritis  Scruatoris  aftccutx  funt  m  vita,  vt 
crcnctumapudDcumportcnt  :  id  totum fitvirtnte  clauium  ,  quas. 
imani  rencns  libcrator  D.Perro , &  porcftans  quam  Ecclcfix  fux pro  v 
i^auiilimaautoriratcconccflit  :  Scdpartcsomncshuiusdcfcriptio» 

Duofuntinquoquepcccato  ( aitfubtilisfccximiedo&usS.Tho*" 
as )  impriraisaucrfioa  uco  qminfanda  mcntis  contumaciadcfcritur, 
:cruni  cft  conucrfio  ad  rcm  prootatam  quam  fu  tili  voluptatc  gcfticn- 
jappeumus  :  aucriio  rcfpondet  culpx  ,  pccnxautcmconucrfio.  Ei 
lonumadxtcrnumdccusbcarorumgloriamqucadipifccndam  ,  nc- 
flc  orruiino  cft  dcbito  omni  folutu  ac  liberum  cflc ,  m  quxftionc  iam 

.      ouonam  modoculpacx animocxuri ,  quaitcmrationcpccna 


NouatorcsquimuftcamThcologiam  tanquam  mimum  inThea- 

aminduxcrunt,aiuntvtramqucfimu!  a  Dcorcmirri,cofqueomncs 

pphdi  cxpertcs  mcritxquc  pccnx  futuros ,  qui  Dci  gratiam  confccuti 

cnnt.  Conrra vcro  Carholica  Ecclcfia  crcdit  accuratcquc  doccr,  non 

mocrrcmitti  omncmpccnam,cumculpacluitur,imopotiusvulgo& 

•  .«.^;«Miir-,f^  ilurnaadmirandaaucmilcricordiaDcus 

liucnchenAtcuminuiitataiuaiuAAuuiiianua^w 

1  j  1  .^A.^^r.^^iiiOiri^rr-iufiDa.-namaliauamrcftarcpatia- 
llpamdclct ,  teitincanaxiuititixcauiapa.uaiuaiivjM*  r 

r  Vndc  fitvt  qucmadmodumiufto  animimcrrorc&fcclcrumcon- 
(T       11  us  mifericordix  iatisfacimus,  ita  bonis  labonofifqi  opcnbus 
"^r    lftitia  Cuifancreidiuinxpat;inxautontas&:cxpciicntia 

lcm  f acit !  Nam fi  pcrna  qux  malcficio  dcbctur  fimul  cum  co  dcbctur 
.nitusatquecraditur,cununorsftipcndiumfitpcccat,,vtaitma^ 
nnftolus  vndc  fit  vt  qucmadmodum  lupia  cxpoluimus,  Adamus im- 
1  e  n  pcrditain  minimc  rccupcraru  ,  poftquam  fcclus  agnouit 
lonaiitatci  p  cocftCOnfccurus?  CurEuanoniisdoloribusli- 
lUm^uitTuTpamoncmcomitarifolcnt?  Curtcltusiincculturanon 
C™1  />  5vbcncopiaprofundit,quostotxiumnisvixclicimus?  Cur 
ostructu  | j  ] .  *  ^jiacontaniinanturvolunta- 
oitrxmcntcsuuciu  Ccccc    )  tcs,p&zs< 


m 


Cantic,8.6t 


7$  9         .      Lib.  1 KE  cclefia  'Militantis 

tes,parsirafcensdefperationeabiicitur  ,  appetitusimmoden 


folekit  ?  Curetiamnumbarrentinnobis  totmorborumcontn^ia  ,  tot 
fata  imminent  ceruicibus  atquc  iugulis  ,  primae  illius  culpac  argumenta, 
(iea  noxa  vndc  f iinefti  illi  fru&us  pullularunt,  per  bapti  tmum  funditus 
ericitur?  Gur  cumparensvniuemtaris;  idololatriac  racinus  Mofe  pre- 
cantepopulocondonauiflet ,  addidit  ifihilomimis  fefe  in  dievltionisid 
peccatumvifitaturum  ?  Cur  cum  Mofi  crimen  admifliim  ad aquas  con- 
tradi&ionis  remififlet,  bcati  fcecundiq;  foli  aditu  prohibuit  ?  Cur  cum 
Nathan  diuinse  mentis  interpres  Dauidi  dixiflet ,  Dominus  tranftulitpecca* 
tumtuum  ,  Rextamcnidcmfuitpoftea  tot mifeiiis fradus  ,  totincom- 
modis  excrcitus ,  tanta  Sc  tam  pcrenni  calamitate  afflidtus,  ob  patratum 
cum  Berfabce  flagitium  ?  Cur  memorantur  haec  omnia ,  fi  cum  culpa 
fimul  omniaDeus  remittit,curve  fa*pc  dicimus,  vitsenoftrx  labesatque 
noxas  eflc  in  caufa  cur tot  malis  fubinde  vrgeamur  ?  Eft igitur  omnino 
concludendum ,  cum  eluiturculpa ,  non  pcenam  femper  omncm  dele- 
li,  &:  poft  gratiam  reconciliatam ,  excogitandos  efle  modos  atque  ratio- 
nes  diuinse  iuftitiae  mitigandse,quod  femper  C  hrifti  Iefu  mcritis  heri  de- 
bet ,  finequibusnullummeritum,  nullapenitusfatisfacbio  ,  quaequi- 
dem  alicuius  momcnti  cfle  vidcatur ,  in  hac  rcrum  vniuerfitate  exiftit. 
CjeterumgrauiirimiTheolGgi  docent  quatuor  efle  viasatque  modos, 
quibusidem  cruor  qui  nobis  culpx  remiflionemcommeruit ,  adpxr- 
nam  quoque  exhauriendam  accommodctur. 

Primus  eft  Sacramcntorum  efHcientia,  quorum  vfurpatio  fcmpcr  cx 
opereoperat©vt  vocant ,  partemmeritse  pccnx  conmmit ,  partcmin- 
quiunt,  non  pcenam  vniuerfam ,  quod  Sacramentum  non  applicet  Filii 
Dei  meiita &{atisfacT:ioncs ,  quamlateearum  visatquepretium&  im- 
menla  dignitaspaterepoteft  ,  alioquivnica  tantum  vnius  Sacramenti 
gerceptioaftlucnte  omniumgratiarum  copiaanimam  ornarct,tamque 
fanftam  auguftamq^  reddcret,quam  ipfms  ChriftiDomini  mens  omni- 
bus  cceli muncribws  cumulatafuit.  Quod  fi qnis vrgeat ex aduerfo atq^ 
eftlagitet  cur  id  ipfum  in  culpalocum  non  habeat  quxtotafemper &c 
non ex  partc  cxhr.uriatur.  Refpondcnt  id fleri  quod  culpa  nunquam  e- 
iicitur  nifi  gratia;  benericio  qux  diuidua  non  cftncquepotcftcum  le- 
thali  peccato  confiftere,quod  de  panadici  ncquit:adde  quod  cum  crra- 
tia  coharerc  poteft  vt  in  Adamo  lam  mcminimus ,  in  Mofe ,  in  Dauide, 
ocquotidieinEcclefiaexpcrimur  ,  quaecum  multis  afpcritatibusqua- 
tiatur&vndiscalamitatuin,  inqnibus  afliducfluftuat ,  efttamenopi- 
ficiomniumDeo  cara  cximicquc  dilc&a  ,  vt  quxFiliiDci.Sponfano- 
minctur. 

Secundus  modnscft  vis  caritatis ,  quauanta  cffepoteftvtmartyrii 
gcnerofum  ardorcm  asquarc  poffit ,  eft enim  illud  magnx mentis  Axio- 
maveriirimum , Cbaritasopentmultttudinempeccatorum.  Itemillud,  Vortis 
vt  mors  dtlettio  dura  ficut  infernus  dmulatio ,  lampades  etus  lampade$i«nis<atque 
flammarum. 

Tertius 


>pean  Books,  Copyright  ©  201  2  ProQues 
produced  by  courlesy  of  ihe  Biblioleca  N> 


De  bidulgentiu;  ?<£ 

TcrtiQsm  iis  operibus  confiftit  qux  SatisfadoriaThcologi  vocaiK, 
quocl  qucmadmodum  inmriamDco  facimus ,  &  mcritagloriafpolia- 
rous,  vcl  proptcr  cxtcrna  bona ,  qux  fortunx  vulgo  dicimus,  vcl  corpo- 
ns  voiuptates  ,  quo J  fxpe  rationi  obiiftit ,  aut  proptcr  animi  ornamcn- 
ta,  cumintcnoicslitcia:  atquc  rcconditx  ,  cummaximarumrcrumin- 
tclligcntia,  cum  Ency  clopcdia,  cum  Prudcnria,cum  ipfa  Virtus  animos 
*acitattollitquciuperbia:  itavcrumcft  Sccongruens  ,  vtex  aducrfo  &: 
tortuna:  commodiscumvcncrcmm  6c  ftipcconfercnda,  tumcorporis 
aMliCUoncatquciciunio  ,  tum  dcnique  animicxpurgationc&rcuoca- 
tioncadtontcmiptum&ipnnapcmDcum  ,  quodorauoncficrifolet, 
ad  qium  omnisrcligionis  cultus  pictatifq*,reuocatur. 

Quartusomniumqifacillimuscftbonus  fk  opportunus  Induljcn- 
tiatum  v  lus:nam  vt  hbcratoris  hominum  iatisfadioncs  nobis  applican- 
tur  communibus  lllis  modis  Sacramcntorum ,  caritatis,  6V:  piorum  opc- 
runa  qux  cum  animi  corpoiilq^  laborc  obeuntux ,  ita  cxtraordinarie  ad- 
raoucntur  ,  llliusminiftcriocuiconccflafuitcorumbonorumpotcftas 
modo  non  diflipct,(cd  vt  fapicns  diuini  fifci  prxfcctus  difpcnict  thcfau- 
ros,quommhabctcIaucsa  Chrifto  Ecclciix  fuxreli&as.  Atquchuiuf- 
modi  applicatio,  nuncupatur,  v  t  fuperius  di&um  cft ,  bcnigna  quxdam 
condonadofblutioqvpoenarum^fedtantumTfmpor^mn/m  ,  qux  vox, 
quia  fecundum  obtinct  locum  in  dcfcnptonc  fupcnus  pofita ,  nunc  co- 

Dicunturcrgopocnacrcmporari^addiftinclioncmxtcrnarum,cum 
ccnum  ac  perfpicuumiit ,  quod  qucmadmodum  de  rcmiflione  cogita- 
rc  ncmo  dcbct,quandiu  cufpa  rcmancr,cx  qita  tanquam  cx  propna  itir- 
pc  atqucoriginc  pccnagcncratur,  itacxiftimandum  non  eft ,  alns  quam 
Dci  amicis,  atqucapud  eum  gratiolis,  prodeflc  Indulgcntias  pofle,  fiue 
illi  iam  indc  a  Baptifmo  ,  perpctuacummundiparenrcbcncuolcnria 
jun&i  conglutinauquc  fucnnr ,  fcu  p<r  nitentia ,  poft  lapfum  atque  per- 
hdiam,  cum  dioina  mcntc  rcconciliati.  Quod  ii  aliquando  in  Prograrn- 
marum  lcmmarc  ita  pcrfcribitur ,  Indulgtntu  &  culp*  &pa*d ,  non  eft  co- 
flitandum  Indulecnriamadculpamrcferri ,  quam  fupponit  dutamflC 
cxterminatam,  fcd  iis  verbb  iignificatur,  co  tcmporc  potcftatcm  fieri  o- 
nviibusSaccrdotibus,quilcgitimcaducntorumc6fcflioncscxcipiiint, 
vt  ab  omnibusomnino  fcclcnbus  ctiam  ns  qiur  Supcriorum  tribunali 
&  iurifdi&ioni  rcfcruantur,  fincvllacxccptioncpofliHtabfolucrc.  Ex 
quoiciuna  ccrtorum  hominum  malitia  &  infcicntis  animi  calumnia 
poteit  intclligi ,  qui  vbiquc lllud erfutiunt  &i>latcranr , Papam  Roma- 
num  Indulgcntiarum  prxconio  quaii  hafta  pofitacali  palatium  vendc- 
rc.  Thcologi  Catholici  a  tam  abfurda  dcluantis animi  opinionc  fic  ab- 
horrent ,  vt  cum  m  fcholis  dc  pcccati  remifltone  difputant ,  ncgcnt  vlla 
rationcficripoflcvt  Dcus  condonctanimx  ,  camqucdiumaiuagratia 
illuminct ,  nifivcrcdcpcccatisfuisdolcntcm:  Atcnimucrofolcnnciis 

cd  uuiin viam  Cain abicrunt , cV  crrorc B  ainro  mcrccdc cftuii  iunt, &c 
*  i  *  uicon-« 


-yCo  Liber  1 K  Ecclefa  ^Militantis 

in  contradi&ione  Core  perierunt,  vt  quemadmodum  ait  D.Iudas  qus- 
cunquequidemignorant ,  blafphement,  quaecunque  autem  naturaii- 
tertanquammutaanimalianorunt ,  in  his  corrumpantur.  Vtcumfa- 
tentur  nos  a  Deo  propter  fcelcra  &  vitae  prauitatem  in  hoc  mundo  pu- 
niri ,  5c  tamen  cum  vrgentur  vt  dicant ,  fi  quifpiam  fordc  viciorum  pol- 
lutusabhacvitademigret ,  priufquam  plene  diuino  iudicio  fecerit  fa- 
tis,  num  deinde  fit  ei  poena  fubeunda,  tacent  vidclicet  &c  obmutefcun  t, 
autnefcioquae  inania  ,  autinconfiderataemcntisflagitiarefpondent, 
Dicamus  igitur  atquc  vltro  admittamus,  temporarias  efle  pcenas,  aut  in 
hocvitaecurfu  ,  autinalteriusxternitatependendasnifi  a  nobis  fuerit 
illifatisfaftum,qui  Adoreftfimulque  teftis  atq-,  Iudex  vitae  noftrae:eof- 
qu^ebene&fapienterprouiderefuisrebus  ,  &:  ielicitati  confulcre,  qui 
oblata  illa  Numinis  benignitate  &  Indulgentiarum  bcneficio  fruun- 
tar,  quibus  iuftas  5c  meritaspcenasexhauriunt ,  quae  alioquianteaut 
poft  fatum  neceflario  perfoluendas fuiflent,  Sed  reliqua iam  allatae  de- 
fcripcionis  videamus . 

J$u& fceleri  admiffo  cuius  culpa  iam  eluta  efl ,  de- 
bentur. 

Dl&umfuperiuseft  ,  rerumomnium  opificemDeum  vtmifericor- 
dem  culpam  remitterc ,  vt  iuftum  autem  retinere  prenam  atque  re- 
petere :  in  memoriam  id  rcuocare  nunc  iufficie^tum  Deum  nomen  fu  u 
dignitatemq;  perditurum ,  ctim iuftus  efle  definet ,  non  minus  quam  fi 
bonitatem  fuam  eicrarct.  Vnde  in  nobis  decus  aliquod  atque  orna- 
menten  cfle  cupit,  quod  agratia  meritifq-,  cius  filiioriatnr,  quinobis 
mercndi vim  poteftatemq-, peperit ,  vtpoftdicetur,iamqnealiquoties 
vberius  declaratum  fuit.  Adde  quod  vt  participes  compotefq-,  fimns  fii- 
tisfattionum  Chrifti  Ieftiatque  Coclitum  ,  fit  necefle  vtcum  cis  copu- 
lemun  haccautemmyfticaconiundUogratia  &rchantate  fierifolet.  li- 
lud  quoque  animaduertere  oportcbitdepecccatis  practentis  hicagi  ,de 
quibus  iam  perfe&aolim  contritio ,  aut  Uneiunfta  Sacramcnto  Poeni- 
tentix attritio praefuit :  cum  fit euidcns  atque  notn m ,  Induigcntias mi • 
jtime  adpeccata  hiturapertinerc.  Scquitur rn  dcfcriptione , 

Extraordmaria  quadam  applicatione fatisfaftionum 
Filu  Dei. 


TRalatitia  vulgarifq-,  applicatio  tribtis  modis  ficri  folet ,  aut  per  opus 
opcrantis  folum ,  aut  per  opus  operatum  tantum ,  aut  vtrumquc  fi- 
mul.  Primum  in  laboriofis  operibus  fi  tum  eft  •>  Sccundtim  in  Baptifmo 
puerorum infafitium :  Tertium in  perceptione  Sacramcntorum  quae  fit 

pie& 


7^  Dejndulgentiu.  761 

Fnofl  rdif iofc'  rEx^ordinaria  vero  applicatio  fitpotcftate  quadam 
unguian  &  inuntata  quam  animarum  noftrarum  parens  Deus  Ec- 
aciixcommunijmatri  reliquit,  ad  Scruatoris  mcrita  ,  perpeflioncs, 
atquc  latisradhoncs  vtilitcr  in  nos  dcriuandas.  Et  quoniam  fandiflima 
illius  parens atquc  Virgo grauia quxdam  &  accrba  quoq;  pcrtulit ,  cum 
nunquamilliusnumcnicclcrcvllo  violairct,  quemGcnitorem,  qucm 
nlium  ,qucm  fuauiirimuraSponfumagrtofcit :  quia  itidcm  fanftiilimi 
viriplusmultovitxfanclimoniacximiifqucmoribusdiuinammcntem 
coluerunt,  quam  malcficio cius  digniratcm  nomcnq;  polluerint  •,  cft  o- 
mnino  rationi  coafentaneum,  vt  laudatx  illx  aaioncs,cxhaufti  fumma 
animi  conftantia  &  puritatc  laborcs,ipfx  dcniquc  farisfacliones  non  ir- 
ntxruiflc  vidcantur,^:  vtnos  quiciuldem  corporis  mcmbra  fumus,fub 
codcmcapitcmyftico  ,  atqucintimacumiifdcmcommunioncfociati, 
trudhim  quoque  pcrcipiamus  cx  illis ,  &  corum  mcntorum  vtilitatibus 
rccrccmur,  quandoquidcm  in  codcm  Ecclcfix  funt  thcfauro ,  cum  rac- 
ritis  Fihi  Dci ,  vndc  vim  omncm  fuam  pretiumq-,  haufcrunt.#Atquc  hoc 
ipfum  cft  quod  in  cxtrcma  dcfinitionc  collocatur  cum  additur 


Tum  laudabuum  opcrum  ,  qutbuj  duima  gratia  , 
mcrttaque  tpjius  Seruatoru  trtbuerunt  vtm  fattsfa- 
acndijum  m  augujla  Da  matre  ,  tum  m  tu  omntbus 
quiapudDeumgratiofifue  runt. 


Vthxcclaufulamchus  intclligatur ,  neccflarioexponendanobiscft 
opcrum  natura&condmo  longc  quam  ha&cnus  vberius  atqj  diftin- 
dius. 

A&io  omnis  humana  aut  viua  cft,  aut  mortua ,  aut  mortificata ,  aut 
mortifcra,quampartitioncmccap.i8.Ezcchiclispromuntcruditi. 

Viuaillacft  ,  quxfitingratia,  quxqncdminacaritatc  vclutanima 
fpinruquc  ornatur ,  proptcrquam  vt  cftincxccllcntium  Vatum  oracu- 
lis,  vir luftitia  prxditus  vita  viuct ,  cV:  fi  vcl  aquam  inopi  prxbucrit ,  lau- 
rum  &  opulcnrum  prxmium  aflcquerur. 

Adho  mortuacft ,  qux natura quidcm  fua  honcfta cft ,  morata ,  Iau . 
dabilis,  fcdquxab illoproficidatur  ,  qui  litimmanicvgrauiorialiquo 
flagitio  pollutus,  itaquc  luuufmodi  a&io,  puta  oratio ,  iciunium ,  bcni- 
gnitasin  paupcrcs,  aliaqucidgcnus,  quod  abfitgratia  lllaiuftificans, 
quxfolacftprincipiumfonfiiucvirx,  mortuaiacct,  ncquc vllumcum 
bcataxtcrnitatc  habct  commcrcium :  prodcftqwe  ranrum  aut  ad  pecca- 
tum  aliud  cuitandum  ,  aut  ad  animum  difponcndum  quo  facilius  pcri- 
culumfuum&conditioncmintclligat ,  autadcxcmplumrcrumhonc- 
ftarum  atquc  laudabilium  in  oculis  aliorum  figcndum  ,  aut  dcniquc  ad 

Ddddd      •  dcgcn- 


Zue.tf.. 
Execkiel  it.n, 


Qenef.iz.17* 


?6±  Lib.  TV.  Ecclefa  Mttitantu 

degendarn  vitam  tum longiorem  tum  fcliciorem.  Huius  generis fuerc 
virtutes  antiquiflimiSocratis,  Epi&eti.  Senecx,  talis  quoque  eorum  fi- 
des,  quamlacobus  fanftiilimus  mortuam  indigitat ,  quod  caritate  fpo- 
lietur. 

Opus  morti  ficatum ,  &  v  t  ita  dieam ,  exanime ,  illud  eft  de  quo  pol- 
lens  Deus  lnclarillimi  vnius  Varis  prxdiaionibus  ita  loquitur,Si  autem 
auerteritie  iuftus  iiuftitia  fua  &feceritimquiratemfecundumomnes 
abominationesquasoperarifolct  impiusnunquid  viuet  ?  omnesiuftk 
tiaeeius  quas  fecerat  nonrccordabuntur  inprseuaricationequapraeua- 
ricatus  eft &  in  pcccato fuo  quod peccauit,iti  ipfis morictur.  Quibus  e 
verbisliqiudo  perfpicitur  cas  a&iones  qux  propter  agentisgratiamcv 
dignitatcm  vim  merendi  habebant ,  quodammodo  emon  proprcr  ho - 
roinisfpiritalemoccafumequamanauerant^ 

Difcrimerkautcminter  bas,  cvfuperiores  illasplane  mortuas,  hoc  cft 
quod  opus  mortuum  principium  vitae  nunquam  habuit  vtpote  in  flagi- 
tio  fordibufq-, generatum •,  mortificatum contra, e  vitali fonte hauftum 
fuit ,  in  gratu  videlicet  perfe&um ,  vt  paulo  antc  monebamus :  alterura 
habet  negationem  folam  vt  Theologorum  Scholae  loquuntur,  alterum 
vitaepriuationern  :Itaquefit  ,vt  cumfcdere&malefido  contaminatus 
fe  intuctur,  &  ad  mentem  redit ,  mre  quodam  veluti  nouaegenerationis 
atqucfufcitationis,operaillapriusmortificatarecuperet,quoddemor- 
tuis  operibusdicinonpoteft  ,  vtqua:  vitamhabuerintnunquam  ,  nec 
proindeexcitariiterumq^generariqucant ,  vt  do&ifflmi  Patres  amm- 
aduerterunt  in  i8.caput  Ezechiehs  &  decimum  quintum  Luoae,vte  per- 
ditiprodigrq^adolefcentisparens  ydum  eum  recipit  6c  comple&itur, 
(icait  5|s»«v»(^'«  tLa i&xZw  'T^^^.T^y-^Vw^ewT»  *tJT»ir9cum  rcduplicationear- 
ticuli  ,  ad  indicandam  ftolam  ipfam  primam ,  quam  olim  induerat. 
Qupdettam  Vates  olimfignifkauerat  cum  inquit ,  Siimpius  egerit  pce- 
nitentiam  ab  omnibus  peccatis  fuis  ,  omnium  iniquitatum  eius  quas  o- 
pcratus  eltnon  recordabor,  in  iuftitia  fua  quam  operatus  eft  viucr. 

Iam  Mortiferae  a&iones  illacfunt  de  qiufcus  id  perfcribitur,  Anima  qtu 
peccauerityipfamortetur.  Itcm ^Si  auerterit  fewftw  aiuftttiafua^  &cc.  inprAuay 
ricatione  quapr&uaricatw  eft>  &  in peccato fuo^quodpeccautt^w  ipfts  morietur.  Lt 
in  hanc  rerrtvcre  olim  de  beatis  ipiritibus  vmis  aiebat  eos  propriaruma- 
nimarum  cflc  hoftes  quifcelere  (e  obligarcnt.  Et  quoniam  hic  tantum 
agiturdaviuis  ,  atit  itcrum  ad  vitam  reuocatisopcribus,eorumnobis 
breuiterexponendaeftconditio.  l  jlS&j 

Omnis  igjtur  adtio  viua  aut  fufcitata,  qualitates  omnino  hafeet  qua- 
tuor ,  vimfcilicct  mercndi,  fatisfaciendi ,  impetrandi ,  confolandi.  De 
primaidpcrfpicuein  diuinapagina  confignatur,  Tuncfiliushominis 
reddetvnicuiqwe  fecundum  opera  eius.  Deiecundaquaznimkumad 
fatisfackndumrefertur,  eft  DaniclisillaprudensadNabiichodonofo- 
remmonitio,Pcccatatuacleemofynisredimc,&e..  De tcrtiaficAbra- 
bamumgcnerishumaniparensaffatux ,  Qmafeciftihancrem ,  &non 

peperci- 


De  Jndulgentns.  765 

pcpcrcifti  filio  ruo  vnigenito  proptcr  mc,  bcncdicam  tibi  &:  mu  Itiphca- 
bo  fcaicn  tuum,&c.  Dc  quarta,ifta humaniilimx  voluptatis  plcna  pro- 
duntur  ,  Dicitc  iufto  quoniarn  bcnc.  6c  alio  in  loco ,  Sccura  mcns  qiufi  f 
lugeconuiuium.  •  'r.ZZyu. 

Intcrhasvcroboniopcrisproprictatcshocdifcrimcftatuitur^quoci 
pumatantum  htopihcisautonrq;kupropria,viclclicctmcritum,qiiocl 
nullrtribui&communicaripo:cft,aim omnium fatorDcusapud Ezc-  Eztcki*  to 
l hiclcm id  pronuncict  ,Iuftuia mfti  tupcrcumcrit.  (Juod attmctad fa- 
tisradhoncm ,  impctrationcm ,  con  lolationcm,  donari  &  porrigi  ctiam 
pofluntadcos  ,  qui ccrta  communionc  cxfocictatcnobilcumiungun- 
tnr.  Itaquidjmlatisfacicbatcdlcftiardorc  inccnfus  Apoftolus  ,  cum  CiUjf.i  r*. 
adimplcrctcaquxdccrantpaffionumChrifti  in  carnc  lua  pro  corporc 
ciuscmodcft  Ecclciia.SicioptabatcflcanathcinaaChriftoprorratri-  Rom  9  f 
kusluis.  ConlimilibcncuolcntiaDaniclpro  iuopopwlocjiumiicrruTKL  D    ^ '  ^ 
Babyloniscapriuitatctcncbatur,ramcfc  atquciciuniovcxabar.ltalob  f^t* 
pro  Ubcris  atquc  amicis  oftcrcbat  facnricia ,  quos  vidcmusbcnignc  a 
Dcocxauditos.  NosquoqucitavitamagcrciubctDcus ,  vtcxtcripio-  ^ 
rum  opcrum  lucc  inuitariglorihccntPatrcm  noftrumquiinccrliscft.    t,f>f.l.fT^  * 
Et  alias  pnmx  Sapicntix  orc  proditur  Gaudiunvcoram  Angclis  Dcifi>- 
turum  fupcr  vno  pcccatorc  pcr  nitcmiamagcnte. 

Eft  autcm  quatuor  harum  proprictatura  cxccllcnriflima  quxin  trrc- 
rcndo poiita  cft , cui rcfpondct cx  1  igorc  vt loquunrur luititix ,  fclicifli- 
mus  illc  co  n  fpc  dhi  l&flfl  cu  n  da  cflcn  tix  diuinx  poflcflio,  cum  aliis  fcm- 
pitcrnx  clonx  adiun&is  multis  atquc  magnis,qua  dc  rc  dubitarc  6c  am- 
bigcrc  acrao  po  wft,  qui  mcri*  cauia*  diligcnrius  perpcndcrit. 

Primacft  Effidcmprir^ps,iumirurmpfcDcus,laudatarumomniu 
afoonumduximpulior&  macrunator  ,  qui  omnia  opcraturinorrmi- ,  c„  n  t 
bus,  quinonmodovoluntarcmcxfufcitat,vcrumc^pcrficit,^OBcra  P*.fyf.iif 
in nobis  fuacoronat.  Dcus autcm nihilomnino cfttcu  quod  non  ilio fit 
digniilimum,quacunquctandcmcxq.ii!itaiuftiuaidexaminctur. 

Sccunda  caufa  pctitur  ab  ipfo  mundi  Scruatore  Chrifto,finc  quo  fic-  ff ^  f 
«nihilpotcft.dici  aur  cogitari, quodfummoxtcrnoqucparcntiprcv  uC§r^. 
poniqucat. 

Tcnurrunatab4nrimaconfociationc  atque  ncxu  quuntcrtpium  ft«»<M 
Chriftumlcfum  atqucaniroaro  grmriaprxdharmntcrccdit ,  quodma- 
cmus  Apoftoiusv#cat  fcpultum  eflc&  fulcicarumcum  illo,v4tamno  **Cof  i  y&(^  ^ 
fcramabfcondiramcffccuinChriftoinDcOjnosita-viucrc ,  vtncviua- 
mUsquidcm,fcdviuannnolmClud^^ 

l0>dcniqucomnianoftracfl-c,nosautcmCbr.fti,ChriftumvcroDci. 

Vndc  fcquitur  vt  qucroadmodum  m.y.ta  vino  aquula,colorr  m,  (apore, 

vimqucvmiinduit ,  iunoftrxaaioncsproptc^ 

glutinationcm,  &  vclutipcrmixrioncmcum  DciFilio, 

arollantur ,  &  naturam  vclutdiu.nitat.sinduant.  Quxcauiafii.rcui 

£Scffium  a  canorum  couluus  1'aulus  nolucnt  vr  jd^ndu»  h»  i.Or^  » 


l.Cot  ji.io 


*.Cor.\yv  7.». 


Rom.1.6. 


Apocaiii)! 


1  Reg.yi*. 


76+  Lil\  1 V.  Ecchfia  cMdit<tntisy 

minuma&iones ,  cibi  cvpotionisperceptio  &  aliaquae  ad  naturam  fpe- 
ftant  omnia,  ad  diuinam  glonam  referantur. 

Quartafumiturexgratia  Sc  caritate  quaeformaeft  vniufcuiufq-,  boni 
operis  atque  perfeftio  ,  de  qua  magnifice  id  pronunciauit  Apoftolus 
GratiaDcifum  idquod  fum  ,  quamque  innobisregnarecupiebatper 
iuftitiam, vtpcreandemuiftitiacx:fanctitate ornamur.  Quarenonfe- 
cus  atque  annulus  ex  adamante ,  fmaragdo,  fardonyche  aliifq^  rubri  lit- 
toris  delitiis  prctium  &  acftimationem  capit ,  ita  noftrae  a&iones  a  gratia 
dignitatem  fuumq-,  dccusaccipiunt,  quae  nunquam  fine  caritatereperi- 
tur,  vtnequec.uitasfineillo  inftru&u  eximioque  ornatu  quem  illiD. 
Paulusattribuit. 

Quinta ex diuinis pollicitationibus  oritur ,  quas  filii  uii  ore  magnus 
parens  fanftas  atque  ratas  efle  vol  uit,  &  facrarum  literarum  monumen- 
tis prodi, nimirum  pro  noftrorum  operum  conditione  ,  fe  pracmium  v- 
nicuique  tributurum,largiturum  fe  mercedem  omnibus,  donaturum  fe 
4  *rC  9  40  U£   2*'9'    vitam  fempiternam  quae  in  eo  confiftit ,  vteundem  cum  Filio  Chrifto 
Iefu,ficuteft,cognofcamus.  IgiturquemadmodumSaul  Hcbraeornm 
moderator,  viliberaepollicitationis  fuar,  adigebatur  ad  Micholemfi- 
liam  ei  defpondendam  ,  qui  vaftum  Sc  immanem  Philifteumbello  & 
contentione  viciflet ,  vidtorqj  Dauid  &  tnumphansiure fummo  exige- 
reillam  potuit,licet  exiguo  labore  peifun£tus :  Pari  modo  licet  aftiones 
noftraevilioresfcrdidiorefqueetiam  torent ,  quam  quaeanobismode- 
rantiomniaDeoafferuntur  ,  modo  llLx  ipfae  inDeo&Dei  caufaperfi- 
ciantur,veretamenfempiternam  vitammerentur,  etiam  fummoiure, 
&quantum  exquifita  iuftitiae  ratiopoteftrepetere ,  tumpropterratio- 
nes  fuperius  allatas ,  tum  quod  Deus  fcfe  promiflb  obligai lt.  Cuius  rei 
diligens  &  accurataconfideratioilludab  Apoftololiquidalaetitiadcli- 
butoexpreflit  ,  De  reliquorepofita  eftmihicoronaiuftitiaequamred- 
detmihiDominusinilladieiuftusIudcx  ,  nonfolumautcmmihi,  fed 
& iis  qui diligunt aduentum eius.  Vbi  maxime animaduertere  oportet, 
nongloriam  beatorum  interminatam  vocari  ab  illo  munusgratuitum 
rnifericordiae ,  fed  coronam  iuftitia: ,  neque  fibi  datum  iri  contcndit,fed 
eflerepofitam,  nonabenignohumanifnmoq-,parente,  fed  a  iuftoiu- 
dice :  neque  donaturum  illum ,  fed  redditurum  libi ,  aliifque  omnibus, 
qui  confimili  Numen  religione  atquc  beneuolcntia  profequuti  fue- 
rint. 

Quaecumitafehabeant,  omncsfateannrnecefleeft ,  operabona 
mereri  apudDeum,  illa  eadem  folari  Eccleliam  &  recreare,  adiuina 
mente  confpici ,  eorum  beneficio  diuinac mifericordiae fru&us  obtine- 
ri ,  fatisfieri  iifdem  offenfo  Dco  &:  irato :  praeterea  fan&iflimas  quafdam 
animas  vt  VirginisDeiparentis ,  vt  Apoftolorum ,  vtquorundamalio- 
rum  excellenti  virtute  atque  mnocentia,  plus  honoris  quam  dedccoris, 
plusftudii  atque  beneuolentiac ,  quam  offcnfaeaducrfusmundiopifi- 
cemexhibuifle ,  quidquid  reliquumipfiseftfatisfadionumvberrimas 

vtilita- 


2  Timoth.+.s. 


De  Indulgentiis.  76$ 

vtihtatcsadfcrreiispoflc  ,quiciufdcmmyftici  Ecclcfuccorporis  viuen" 
tu  mcmbra  funt  arquc  partes ,  arquum  minime  confentaneumq-,  videri, 
ac nc  heri  quidcm  polTe ,  vt  de  operibus Summi  Genitoris ,  atque ipfius 
Filii  mcritis,  quidquam  dcpcrdatut,  quod  tamen  fanc  cueniret ,  fi  illae  i- 
P^v^uj:rcliqiu:iu!u&:  liipcrcffluuntiatisradkioncs,  neminialiquando 
prodcflcnt.  Cuiusreipurpureus  Vates  nonintclligentiammodo  ,  fedp/*'u**> 
mirincumctiamfruftumcollcgcrat ,  cumitacanit,  Paiticcpsegofum  - 
omnium  umentium  tc.  Et  ipii  religioms  Prxccptorcs  Apoftoli  iubent 
idctcdcrc,  cumin  SymbolocommunioncmSan&orumomnibusde- 
nunciant.Er  vt  tandcm  huic  difputationi  tincm  imponamus^omnes  de- 
mccps  dabunt  hoc  opinor  &  conccdent,  temporarias  pocnas  quae  noxis 
hominum  fcclcribuiqwedcbcntur,rcmittipolfc  certaquadam  applica- 
tionc  fatisfadbonum  Filii  Dei ,  cum quibus  ctiam  fandriiTimarum  men- 
riumiUuftriafacinoraScruatoris  meritis  nobilitataiunguntur.  Reftat 
hocvnum Ytvideamus,  cuius vi  &  quarationcextraordinariaharcap- 
plicario  cx  communicatio  fiat ,  quanquam  illa  quidem  neque  noua  nc- 
quccxtraordinariavidcridebct  ilhs  hominibus  ,  qui  vnicamentisagi- 
tationefcicabomni  fcclcrc  atquc  fupplicioliberos  &:  folutos  glorian- 
nir,  quique  adco  tot  Iubilxa  lliis  m  capitibus  circunfcrunt,  quotics  me- 
miniflclubctcariimacerbiratumquas  libcratorbominumDcusmorte 
exorbuit.Scd  quoniamnonabiftismonftnsopinionum,quarvtafimo 
Scarabxi,  ficamorumcorruptioncgencrantur,  argumcntaprobatio- 
ncfquc  ducimus  ,  agc  oftcndamus  cam  apphcationcm  ficri  vi ,  &  potc-  - 
ftaosautoriratc ,  quaminEcclcfiafuaDcusrcliquit. 

DE    CLAVIBVS    €T  POTESTATEi 
quam  Qmflus  D.  Petrofuccejfonl/ufjue 
*  csncefiit. 


Ca?vt  IV.. 

AcMlFiCA  vox  illafuitSetuatonsadD.Perrum,  Ti- M4tl(, ie ,( 
bidab«clauesregnic«lorum,  Sc  quodcunqueligaueris/<<w.„.tf. 
fupcrtcrrameritligatum&incodis,*quodcunqucfol- 
■  ucrisfuperterramentfolurum&incalis.  Grauiihmi5c 

— -  ^craditiffinuPatrcsCyprianus.Ambrofius.Auguftinus, 

«d  eum  locum  animaduerrunc,  vocabu  lum  quodtunqutin  late  iigmfica- 
tioncpatere,  vt  nullistcrminisdcfin.atur,  a  qiiorasnonlitqu.dpiam 
cxcipcre  ,  iubcriquc  nos  proindc  crcdcic  ,  quidquidrandemilludnr, 
poma  vcl  culpa ,  id  omnc  folu.  in  cal.s.duroroodo  Petrasea  manu  qua 
Dollcns  Deus  munificrntillime  armauir  in  tcrns  abfoluar.  Scd  quo- 
n.AmChnftuicodcm  .ulo  loco  iifdcm  vcibisvtiiurdur  Apoftoloso- 
mam «wntiuuo  r  pdddd    -'  nrncs  . 


f  66  Liberl  V,  Ecclefi*  MtUtantis 

mnes  numcro  m.ultitudinis  affatur  ,  vt  etiam  apud  Ioanncm  ,  vbi  illo- 
rum  miflionem  cum  fua  componit,  eam  ob  cau(am  docet  Ecclefia  con- 
ferendae  Indulgentise  poteftatem  iure  diuino  ad  Pontificcm  Maximum 
dire&epertinerc,  D.PetrilegitimumfuccefTorem,  aliofque  Antiftites 
religionis  adminiftros-,  ad  illum  quidem  generatim,fine  exceptione ,  in 
commune.erga vniucrfos :  ad  alios  autem  fpcciatim  &  detcrminate ,  & 
D  Thin  +  dift  10  q 4.  &  cr§a  eos  tantum  4m  corum  curae  &  prouidentix  committuntur.  Ve- 
snfupplem.ypart.q.id.ar-  rumenimuero  quia  diuino  iureSiminuisPontifexautoritatem.&iurif« 
uc ,1  &  j.  Bonauen.  Palud.  di&ionem in  eofdem habet ,  v t gregis  fui  partem  eximiam ,  poteft  quo- 
&abi.d&adtft  ic.Conc.  quc poteftatem  itlam  coercere,&limitibus  iisquiaequiffimiefle vide- 

Lat.ran.c.Sz.c.noftro.cap  ^  ^ 

cum  ex  Anttquorum  fida  •  t 

,rdattoneJep€en&Remtjf.  Atquenoc  etiam  totius  Lccleii£iudiciocomprobatum  .vickmus ln 
GencilLateranenfc.  Concilio  Latcranenfi ,  vbidecretimi  fuitpoflTe  Archicpifcopuminpro- 
juincia  fua  &  Epifcopum  in  Dioeceii  vnius  anni  Indulgciuiamlargiri, 
cum  augufto  &  folenni  ritu  Templum  Numini  dedicatur  ,  atque  anni- 
uerfano  diepto  animi  fui  arbitrio ,  ciulibet  dies  quadraginta  de  impofi- 
ta pcenitentia remittere.  Quare dicendumomnino eft plenam.& abfo- 
lutam  poteftatem  conferendi  &:  difpenfandi  illibatum  hunc  thefau- 

Ioan.i \%*xjfiLX\ .        mm&refenu,lpe&aread  vnumipfumcui  di&umeft  Pafce  oues  meas, 

Et  htc  tam  quurtturvt  tn-      r  *■  r 

terdfbenfatoresftdelUquu  paice  agnosmcos  ,  vbi vim habet atque pondns vox ^w»^,quxnon 
inuematur/ta Pcnttfices  1-  modo  pafcere  fignificat,  verum  etiam regere,&  adminiftrare.  Sed  v t  dif- 
(fii  Uznocentiu:  1  ca.  Cum  penfator  modo  eft  atque  diribitor,&:  vt  omnis  curatio  atque  diftributio 
tX  e°)fXJr  1b  Xciemens  Pr°  ^ms  v°luntate  6eri  debet ,  adquem  bonavfu&mancipioperti- 
T*tn™ftr°au^  neccfTariumplanecft,  vtcumfanaumhocaerariumaperitur  ,  id 

hUrtsn.  s.  in  fine  Con  tl.  fiat  pro  mente  atquc  fententiaChriftilefu  ,  hoc  eftpropter  aequamra- 
Conft.  Et  inbuliaconde-  tionem ,  vt  cum  largitiojn  diuinam  gloriam ,  invtilitatcmEcclcfiac  ,  in 
mnat.onuLutheri.  D.Th.  communeanimarumbonumrcdundat  :  fiucilla  quxobeundafignifi- 
^tppUm^  cantBr>  lucrp  &  fruaui  ir*^nitu^ine^e%^ndeant,qiufruausindui- 

XiA  SHiic*r*M.&d^  nue  Ron  tefpondeant ,  cum  vulgo  in  fauo- 

qutscitat  GngorJi  Valen  rc &gratia  atque  in  benigna  Indulgcntiae  erogatione  proportio  mini- 
ttadslnduli  to  +  »•£  7    medefiderctur ',  Addc  quodhic thekurus tam  mfinitusclltamqueim- 
•.menms,  vt  nulla  vnquam  profufionc  exinankipoilit. 


JDlSCRlMEN    ET  VARIETAS 
Jnditljentiarum. 

Cap.  V. 


B  hac  fumma illius poteftatc  qui"Romanac (edi  modera- 
tur ,  pcndct  omnis  lndulgcntiarum  varictas  atquddiftin- 
ftio :  totenim  carum  formaefpeoiefque  referuiuur,  quot 
modis  Summus  Pontifcx ea benehcia largin iolet.  Gum 
pro  pccnis  conceditur  grauiori  flagitio  dobitis  &impuri- 

tatum 


Delndulgenttitt  r6j 

ratum  colluuionj ,  quam  quisadtribunalpanitcntixlcgitimcapcruc 
nt,  vel  de  qua  dolorem  haufcrit  animo  acerbum,  cum  propofito  mcun- 
~  con*cilionis,a  quibufdam  nominatur/>k/M,  fi  vcropro  pcena  qux  le- 
i  uYponda',  quarSaccrdotibiisiamfucrintpioiituinau- 
Jcmcxpoiujr^nuncupaturpfcBW.  Sidcniqueprocriminibusgencratim 
nuc  capitalu  illa  firerint ,  fcu  minuta ,  arcano  in  prxtorio  explicata ,  aut 
obliuioneprxterita^VocatUrp/rwijyjm^,  hneccnimtrita&tralatitiafum 
nomina ,  quibusthcfaurnniuscuratiotributioqueinfignitur.  Qnam 
diftinftioncmDcc^orcsquidamfummoingcnioviripcrfpkuecolligvtt  **l*d*nwdtfi\*  *  4- 
cx  Extrauagante  Cumexdnttqtioruwfiddrddttone ,  Depamtenttss.&remtfto-  N*»*r  <l<lMi  &ubtL 
r.ibus.  Quanquam  in  rniduquidcm  Indulgcnturumaliaquxdamva* 
nctasnotaripollitcxdirrcrcntu,quamquxafummopra?iide  rcligionis, 
autaliis,quiabcodcmconfcrcndivimhabent,  ftaruitur,  quxtotares 
ab  lllius  vnius  voluntatcpcndct ,  qm  rccondirasilras  cVdiuinasopcsle- 
gitima  autonratc  drfpcnut.  Scd  hanc  difputationcm  Illuftriflimus  Car- 
dinalis  Bcllarrrrinus  cap.  9.  hbri  dc  Indulgcntiis  cximie  vt  folct  copiofc- 
cjuc illuminar.  Vbi animaducrtendum  cft , cum  Indulgcntix coccdun- 
rur  proiniunciis  &  impofitispcenitentns,  mtcingcndum  id  ciTc  dc  o- 
mnibui.  qux  vcl  rcipla  dcrinitx  hominum  iudicio  fucrint ,  vcl  qux  ccr- 
ra  &:  nufquam  crranrc  Numum  lcntcntia  &  Ecclcfix  cognitionc  impo- 
Tti  dcbcrcnr. 

Indulgcnria  vnim  Cdreni  tantum  pcrnx  incommodiquc  rcmittit, 
«juanrumdiuina  mftiru  dctraxiflct,  poftdicrumquadraginta  vcxatio- 
ncm  ,accrbumq-,in  pane&aquaiciunium,additispoftea icptcmannis  * 
quos  fcclcrum  confcientia  aflfli<fti ,  rn  aliis  afpentatum  gcncnbustradu- 
ccrcnt.  Indulgentuqux  \0c2taT  vntmquddrjgend  cluirtantampccnam 
quanram  dicrum  quadraginra  parnitcntia  Ecclcfix  nire  mdicioq-,  con- 
/ntutadclerepotuiflct ,  gux  vcromul&am  fcptcm  annorum  animad- 
«crfioncmq-,  cxnnguit  >fepteru.  quxdcccmannorum  ,duenmt appclla- 
tarlndulgcnna,  Qualisnimuiimillafuitlnnoccntn^.SummiPontifi-  D  Thom  in+.dtjl.  to  j  r. 
cis larcmo,  uua frui  cotics omncs voluir , quotics pro  Rcgc  Chnftiamif-  *rt+  &r'f'rt ****** 
/imopicprccarcnrur,qaaaere  D.Thomas&NauarrusDodtor,crudi-  c  l7  flMm  9Q  ^cr<do 
rionis  principcs  mcmorarunt.  toncejfnm,  Mitohli*jhiJp- 

Prxtcrca  notandum  cft  in  pcrnis  lllis  fcprcm  ,  dccem  &  duodccira  m*  ojficis  $  *i  oltm  rtgt* 
ajinorumquxmaculofishomimbusimponcbantur,  certo«fuifledics,  *U*piiJpm*>  chpjiumft- 
quibusaffliai  &  pcrnitcntcs  accrbiorcmauandamanimaduerfioncm 
pccnamq;  lucbant,  quosdics  olimnominabant  fWr^iw:  vt  cum  Ca-^o/„4|W^;/|, .  nMmtfgm 
nonc  Pfesheer  Otftintt.Si.  impuro  fxccrdori  &C  infamilibidincpolIutOj^OTt/r/^^/^ijS^- 
dcccm  annorum  vcxatio  prxftituitur,ca conditionc,vt  prionbus  tribuj  do  Apofioiumd*tmhtoi, 
mhil  prxtcr aquam  &  pancmin crbo  &oorioncadhibcat  mfifonc  Sk- ^gj^ 
bus  fcftis  quibusahquid  vini ,  pifculi  & lc^uminaconccdi  poflunt.  Ex  « 
comorcfa&umcft  ,  vrin  quarundam  IndulgcnturumProgrammatis, 
ad  annorumcompluriuiurcmiftioncm  ,  quxdamctumQuadragcnx 
mddamiir..  dE.IV*- 


7  6  f  Liber  1 V.  Ecclefa  {Mthtantis 

DE    IVBl  L  E  o- 

Catvt  VI 

V  b  i  l  b  v  m  ad  cam  quam  plenam  Indulgentiam  vo- 
canthaecadiungit.  Imprimis  vbiquc,  quam  latepa- 
tet  Chriftianae  religionis  nomen  atque  fplendor  indi-~ 
citur,  grauiorefq-,  vulgo  ob  caufas  quaeque  ad  omnes 
generatim  pcrtineant,  quod  aliis  in  Indulgentiis  non 
vfuuenit.  Secundo  communcm  quandam  geftientis 
lactitixvoluptatem  ,  &vt  itadicamiubilum  ,  inhancmagnamDei  pa- 
rentisfamiliamimportat.  Tertio  fit  tumpoteftas  omnibusSacerdoti- 
bus ,  quos  quidem  Antiftes  &  religionis  Prxfe&i  ad  audiendas  hominu 
confeflionesapprobannt ,  abfoluendi  a  quohbetfcelcreinfigniatque 
flagitio ,  itemquea  Cenfuris ,  feumaiorfitminorve  Excommunicatio, 
feufufpenfioab  ofticio  velbcneficio/iue  Interdidtumlociautpcrfon^ 
Autontas  quoque  iifdem  conccditur ,  vt  commutare  vota  qucant ,  nul- 
lo  excepto ,  vcl  cum  aliqua  exceptione :  quo  in  genere  vulgo  excipi  tan- 
•  tum  viiemus  aSuramo  Pontifice ,  Votum  Religionis  ,perpetux  Cafti- 

tatis ,  peregrinationis HierofolymitanaejRomanx&Compoftcllanae. 
UkitkMif.  Iubilei  haud  obfcuram  adumbrationem  videmus  m  Leuitico,  Clan- 

ges  buccinamenfefeptimo  decima  die  menfis  propitiationis  tempore 
in  vniuerfaterraveftra.Sanftificabifq-,  annum  quinquagefimum&:  vo- 
cabis  remiflionem  cun&is  habitatonbus  terrxtux,ipleeftemmlubi- 
leus.  Hic autem  animaduertendum  eft has  tubas  numcro  feptem  fuifle, 
vt  in  Iofue  Commentario  proditur  cap.tf.e  veruecum  cornibus  afFabre- 
fadas, vt intelligeremus ,  Indulgcntiam  omncm atquc  rcmiflionem  o- 
riri ,  atque  adeo  in  omnem  confcquentisxui  durationem  manaturam 
cx  meritis  Aeni finc maeula.  Indc etiam e plurium eruditorum opinio- 
nc  fluxit  vox      Iobcl  qux  cornu  arictis  fignificat. 

Illius  autem  Iudaici  Iubileilcgcs  fucrunt  ,  vtcaptiuiinlibcrtatem 
vindicarcnturjfrangcrcnturtabulx^veteranominaindaccrentur,  ob- 
litcrj ta priftinx  iniurix  omni  recordationc iucunda  pax animos  conci- 
liaret ,  redircnt  omnes  ad  eius  tcrrx  pofleflioncm,  qux  funiculodif- 
tributionis  quondam  obueniilet. 
Ertrcom.l.v.tit.f  c.r.  Etqucmadmodum  omnia  in  figuraillis  contingcbant,  vt  confcius 

ommbwi  m  prifentt  anno  arcanorum  crcleftium  Paulus  monuit  ,itaopportunumiudicatumfuit, 
mtlltfimotrtceiefimo  afe-  vt  Iubileimi  Chriftianum  quod  olim  centelimo  quoque  annoindice- 
ft  Nttiuiiatis  Dommtno'  batur, vt  conftat  e  Bonifacii o&aui  Extrauagante ,  ad quinquaginu  an- 
ftn  ufu  chrtftt  prAtertto  norum  curfum  dcfinirctur ,  cuius  autor  mutatioms  fuit  Clcmens  6  id 

proxtmosnchoato  ,&qu(>-      .     ,     .        .    r  '  .    .  ""h^iuuhijo. 

hbet  centefimo  anno  Jetn-  cnimlcgimusin  Extrauagante  Vmgemtm  ,  \iuAoQo<\cmDtpmiunuu& 
cepsfeqtintxro.  remifiton.  Deindc  vero  cum  humana  vita  brcuior  in  dies  minufqj  diutur- 

na  fieret,  labcntifque  Ecclcfix  calamitatcs  afflucic  nt  etiam  longe  quam 

antea 


Delndulgentiu*  769  0 

antea  copiofius ,  Paulus  i.inftituit  vt  vigefimo  quinto  quoq;  anno  cclc- 
brarccur  ,  cum  vidclicet  quartafxcuirpars  cffluxifl*,  quodSixtusad 
pcrcnncm  vfum  &  confuctudinc m  traduxit.  Iam  reftat vt  Indulgentia- 
rumantiquitatcm  lis  patcfaciamus  ,  quipnmumfontcmatqucoriginc 
confcrunt  ln  annum  millcfimum  duccntcfimum  -y  dcindc  oftendctur 
prodcflc  illas  piis  Manibus,  (i  lcgiumc  appliccntur. 

1NDVLCENTIARVM  ANTl- 
quttas. 

C  A  P.  VII. 

f  NfacraD.Ioannishiftoria(alutishominumparcsChri-/d4W  c.i4, 
ftus  antca&x  vitx  fcclcrum  pcenam  mmifu  paralytico, 
cum  iic  inquit ,  Iam  noli  pcccare  nc  dctcrius  tibi aliquid 
conungat,  quod  vidco  animaducrlum  in  Cap.  Cum  tnfir- 
mttM.  Partnbutaruit  condonatioflagitiotxmulierculx,  ionn.%  10. 
&  quod  ad  culpam  atquc  animaducrfioncm  attinct ,  cui  m  diuinis  mo- 
numcntisitaloqucnsDcusinducitur ,  Ncccgotccondcmnabo  ,  vadc 
&c  lam  amplius  noli  pcccarc :  v  t  cgrcgic  D.  Augufttnus  Tra&.$  $  .in  Ioan- 
ncmexpoluit. 

ConnthiimultisprccibusamagnoPaulocfTlagirarunt,vtinccftxli-  t.c*r.t.i*r 
bidinis  viro  pocnam  rcmittcrct ,  quod lpfc quidcm lubcns  conccflit ,  6c 
hoc m  pcrfona  Chrifti ,  vt  mcmorat  cpiftola  i.cap.a.  &  cxplicat  Thco- 
dorctus  Sc  poft  ipfum  mgcnioii  fllmus  Sdingulari  animi  fan&itatcTho- 
mas.  Neganenam  nonpotcft  ,quin  D.Pctrus  Ananiam&Sapphyram 
ab  cxiuo  potuit  cripcrc ,  quamu is  fcclcrc graui  obligatos ,  fi  ld  commo- 
dum&xquumforcputauiflct ,  m  co  vcro  an  nonfuiflctlndulgcntix 

lareinonevfus?  *  .  ^ 

Poft xtatcm  Apoftolonim  D.CvpnaniSc Tcrrulliani contequuntur  Tcrr.l  ad Mar.c.i.  §l*Mm 
rrftimo^dcn:miflionc,quam  AntiftitcsMarryrumptccationibusin-  f>*«»>  f       ;»  z«i.fi* 
uuati  quotum  cflct  m  pancndo  nobihtata  conftanua  ,  aut  alias  ob  cau-  ^  ^ 
Ostnbucbant.  Tcrtullianus  l.bro  adMartyics ,  Indulgcntiam  nomi-  Htrunt .vuitJ,nmlttU)„,m 
natpaccm  vt&S.Cyprianusepift.i$.lib.$.  vbiMartyrcsmonctgraud-  ?mm,i>,m hun<l<>c*m,nu- 
fuJ,  v.dcant  &  accurateconl.dercmpioquibusintcrccdant.  Cxrc- , 
rumduruscontumaiqucTcnulhanns  cum  mcntc  imp.a  lcfcadcaftra' 
hircfcoscontuhflct ,  rcpudiarc  id  «rp.t  a:quc rcfellcrc  ,  quod volcns  ^g^gj^^ vtl 
antcapiequeexccpcrat .  ncgau.tcn.m  Indulgciit.ammrmaumadcos^,^,^/^^^,. 
na5e  ^omrr  \  qu.bus  Martyrcs  viAoriis  gloriofi  ben.gncfienpo-^W^^W-' 

POTcTnno&quartof*culoilluftna  adhancremConciliafunt,  tuma- 
cumcnica .  nUp.ou.nc.arumpropna,  m  quibus  Indulgent.*  conce- 


*  ffc  770  Liber  IV.  ecdef*  MtUtant» 

tcbtt  ip,ky9  huT?**immm'  EtiMamoqtudcmNic.Tno  Concilio cap.n.cum  ilh~Patres clarif- 
ctrcjitcs rtiqutdtcgitATe.  ^llTU poenitentian&rnos  dcfiniflcnt ,  pro  fickrum  eorum  magnitudme, 
de  quibus  tum  agcbatur ,  addit  Synodus  poflc  Antiftitcm  fua  vti  huma^ 
nitatc;  hoc  cft  Indulgcntia,  aducrfus  eos ,  qui  fcrio  &  haud  obfcurapie- 
tate, corporis  fmrol  animique  artticTrationes  fubiitfcnt.   Idcm  etiamin 
Gonc.ApriF.  can.5.  $/*-AncyranoConcilioper{cribiutt^  &inLaodicenoCan.2. 
tuimm  ih  E;  fro?t ,  modo      Sa*culo  quinto  atquc  fcxto ,  Grcgorius  Magnus  bcnigncindulgcn- 
€*n*trj«u9m*  txwifiatc  tiasiiscoiiccflit,  qui  ftationes  Vrbis  Romx  piaicligionc  cclcbrarcnt,  vt 

ttmpcruad.taendi.  vero mihi animaducrtat lc&or,  ftationes olim  ,  cumTyrannorumfu- 
dtflwZi.xcQ  1  ttt  15.  ^«..ror  &  impictns  in  Chriftianos  violcntius^baccharcntur  ficri  de  nodte 
fiiuhcui.z  Qutl  ^//W.confKeu^  ,  arcanis  Martyrum  memoriisavt 

'4V4  ^.conftat  eTcrtuIliano  cxip.3  9.  Apologetici,tum  ad  Deilaudes  pnedican- 
da's,honorandosca4ites,  quimoricndo  lartiftimostriumpho' :j:coorta- 
uiflent,  ad  obcuridas  prccationcs  pro  Ecclefi*  rranquilliiatc ,  pro  inco- 
lumitateRcgum&Dynaftarum  :  tunvetiam  ad  fefe  mutuo  confolan- 
dos,  monendos,ad  honefta  omnia  cohortandos.  Deinde  vcr6  cum  ::n- 
piorumillavcxatioc^tcmpeftaspofuilJct,vitiumqiieinfccrosccctus  & 
Chriftianam  pictarem  fcnfim  irrcpcrct ,  nodhirnoMlLx  ftacioncsindiur- 
naspiofiimlocomm  vifitationcs  commntata:  fapicntcr  fuerunt ,  quas 
mcmoratisibpramdulgcntiis  Grcgorius  omni  rationc  Magnus  orna- 
uit. 

Septimo&rodtauo  fcculo  fanftiflimusLcoSummusPbntifex  va- 
riasindulgentias  conccrTitEcclefiis  Germaniae;atque  Francix  ,  vtLuct- 
gerus  fcribitad  S.Siuiibertum  apudSurium  Tomo  2.  • 

PapaSergiuscognomincIuniorrcligionisclauummodcrabaturcip- 
caannumDomimSS^.  cum  trium  annorum&  trium  parirer quadra- 
genarum  indulgcntiam  beneuolenriflima  largitioneiis  communrcauit 
qui  Rpmx  D.Martini  templum  inuifcrcnt  9  co  dic  ,  quo  fcftus  loco  illi 
fijf  diescclcbrarctur,  vtpeructu^o  cx  marmorc  conftat ,  quo  fiicrumipfius 

templialtareeomegmir  ;  impreflk  veio  incifarque  in  eo  notxfatisde- 
clarantnonmodo  vetcris  fcriptionis  ,  fcd  Indulgcntiarum  cffcoquefi- 
dam  &  incorruptam  amiquitatem.  Gaeterum  minime  vcro  fimile  eft 
Leoncmtertium,  Sergium2.  Grcgorinmprimum vitse  fan&imonia  & 
claraprudcnrianobilitatosrcm  tanti  ponderis  acmomcnrifinevllbfu- 
perioris  xui  cxemplo  vfurparc  voluifle.  Adiungi  teftimonia  hicpoiTcnt 
Grcgorii(cprimi,Alcxandritcrtii  j  &  compluriurn  aliorum  ,  fcdinea 
quam  fc&amur  brcuitate  fufriciet  nonuHa  cccumenica  Concilia  in  me- 
dium  produeerc ,  quorum  fane  repudiari  non  potcft  &  rcfutari  autori- 
tas,  nifi  eo  modo  quo  Nkaeniim  illudcbat  Arius,  Ncftoriani  Ephefinu, 
EutycherislatcrnariiCalccdonenfe  ,  qui  ridendamcxplodcndamquc 
fuam  impictatcm  omniumfieculqrum  xtatibus  obicccrunt/ 
S  Antcnin.iftUA         '    In  ClaromontnnogcneraliConciiio  Vrbanus  PonnTcx  plcnam  in- 
jUj.  cfclgentiam  criiccinfignirisconccflitanuoDomjniin^.  Innoccntius 

quoque 


De  Indulgentiis.  m 

qitoquereruusMagniPctn  Vicariusjanno  millqfimoduccntcfintode-  Abh*  vfarg.mGkronit. 
cimotcrtio,publicopracon^  *mn[6' 
dis  fuppetiis  terrae  fan&a,  procfidioq-,  irllportando.  Futurum  item  Con- 
ciliumcrcumenicumdenunciauit ,  quodpoft  pauloin  L^tcrancnftpa- 
latio  hiit  celebratum,  vbi  adum  fuit  imprimis  accuratequc  difputatum 
dc  Indulgcntiis^  &abufus  qui  PcdctcntimirrcpfcratgloriofoPatrum 
©mniumcvftdeuconliliorcprcilus^dequarecftinCap.Cwm  ww.Con- 
Iv^ilisallatafuitmcdicinainConcilio  Lugduncnfi  ,vt  cap.i.pcrfcribi* 
tur  D<  pteniumiu &r$mifion$bufmScxzo.  Et  Vienncnfi  Conciliagencra- 
licxClcmcntinafccundacod.Tit.  &i  in  Conftanticnli  vbi  W  icLftus 
totiusEcclelixdirisatquccxccrationcdamnatusfuit  ,  Martinus  5. plc- 
uam  Indulgcntiamdiftribuit ,  vto&auafellioncproditur.  Concilium  ComJt.TriJmt.fcJf  z^Dt- 
dcnique  Tndcntinum  Anathema  iis  pronunciat  qui  legitimum  vium trtt ln,iui- 
Indulgcntiarum  in  Ecclcfia  vtilcm  6V:  huftuofum  cilc  ncgant. 

Ad  corroborandam  candcm  vcnratcm,  ca  pi  odigia  commcmorari 
poiTciu,atqucmiraculamulta&  magna  ,  quar  diuina  fapientia  mii  an- 
dus  rcligioli.limufquc  Bcrnardus,  in  promulgandis  indulgentiis,  Chn- 
lliani  popuh  111  lucc  parrauit  ,  cum  Eugenius  PapahumaniihmacV:  am  • 
plirtimadiuin^umuncrumlargitioncillosomncspioicqucrecur  ,  qui 
falutaribus  aonis inftrudh  Hicrofolynum  pctcbant  ,ad  tcrram  Filh  Dci 
cruorc  imbutam  vindicandam ,  quod  dducidc  colligi  potcft,cx  hb.i.dc 
Conlidcrationc,cx  ltb.j.vit*  iplius  cap.4.  Profcrrictiam  potuiilcnt  vifa 
diuinituspatcfa&aS.Bnguta: ,  cxaminatainConciho  Bahlicnii,&  o-  Rtfertwpf*  s.Brigitt*  l. 
nuiiumfcntcnriiscomprobara,vb!lcgimuscgrc^iam4llamanimamdi*  *  Rtuttt.i^&tof. 
uinoafflaru  monitamdc  IndulgcntiisquxRomxcclcbrantur. 

DE-JNDFLGENTUS  MOKTVO- 
rum  caufi  concefii*\ 

€A7rr  Vl% 

.^.  r-  tr-rs.  -j^  codcm  iam  pofito  riindarncnto ,  (cquitur  rructus  cV  vri- 
ri*EI§ra  litascapcrmaena,quam  illorum  mentescapiunt,quigra- 
Q  5&<S^  tiaornatidchacvita:ftationcmigiai!erunt,cumRom.ini 
$i  fk&^  folnautontatcJatisfaAioncsairiftilcfu&appcndicul* 
StSF^X'  quaraSanrtoruminnoccntiapctuntiTr,  accommodantur 
ifdcm  cV  addicuntur ,  cum  vnam  &  candcm nobifcum  Ecclcfiam  con- 


ir.ucm  cx  auuicuurui  ,  uuu  vn.uu  v>.  v^..%.v   \I  

fic.ant.  cum  propius  ad  bcatorum  condit.oncm  acccdant.cum  dcniquc 
vox/«/«r„rr4madfolucnd.  vctbum& Apoftolomma&oncm  MlM.mM. 
tur.  Qiiodqucvuigodicii'olct/>rrwo</«>«/?^.i ,  altudmhiliigmhcat,^  ^BeB,mjj,laM. 
quam  talcm  iufFta"ationcm  non  fict  i  pcr  modnm  mndicxabiohitionis  f^ 
led  pct  modum  p&  ccttx  folurionis.  Quxvt  bcnc  lcgitimeq;  hat,  c6- 
munisommumnanonumPaftow  fufficu  autoritas ,  ^P"1™^ 


77i  Lib.lV.  Eccle/i&  Militantts 

cefTariaconditioefthiiiuslargitionis.  Secunda,vtarquahoneftaq-,fub- 
fitcaufa,  quacdiuinaementisgloriamamplificetEcclefiaeqjbonum,  & 
ex  qua  tantum  honoris  fummo  ferum  opifici  accedat ,  quantum  e  iufta 
animaduerfione  confequeretur.  Tertia  communis  omnium  Indwlgen- 
tiarum  conditio  eft,  vt  qui  id  genus  pietatis  &  beneuolentiae  erga  manes 
adhibere  cupit,  pcrficiat  ea  omnia ,  quae  in  fcnpto  &  P?  cgrammate  col- 
locantur ,  animumq;  habeat  quantu  fieri  poteft  Dei  gratta  &  virtutibus 
inftru&um.  Quaecumfecent,  tumcerto  libiperfuadeat,noninutilem 
eammanibusreligionemfuturam  ,  quinobifcumfidei&amoriscom- 
munioneiunguntur ,  fepti  nihilominusgrauiumpcenarumacerbitate, 
quae  propter  incxplicabilem  vim  &  magnitudinem  nullo  modo  cum 
exquifitisatqiieatrocibusluiiusvitxfiippliciiscomponipoiTunt,vtcla- 

Gr$g  mPfifeenk.  Bed.in  rilTimireligionis  magiftridocueruntS.Auauftmus,  S.Greeorius ,  Beda 

<u*d>mjf  s.Anfelmutm  Venerabilis,D.Bernardus. 

Commetariuincap.x  \.md       r\      \  r  i  r  i-  r  ■ 

Corimh.  s  Bernarftrm.de .  Mijpdautem  viuorum  lubfidium  atquefuffragianimiumquantum 
obitu  Vmbertt  Monacht.  prolint,praetet  Patrum  tum  Gisecorum  tum  Latinorum  teftimonia, 
D  Aug.inEnchir.c.109.  de  quibus  fuperius,  ld  etiamfacilecomprobatur  eorum  iplorumMa- 
Xe«3neg*ndum  eft  defun-  nium  teftimonio  ,  quifrequenrcr  fde  videndosobtulernnt.  Vifaqui- 
vZT^  aemhuiufmodibenemulta  fuis  monumentisprodidertnt  S.  Augufti- 

ittmpro  iUu  facrtficm  Me'-  nusllbr-^  cura pro mort.gerend.cap.4.  &in  Enchirid.cap.no.  Grego  - 
dtatork  effertur  <vel  elee-  "us  Magnus  Dialogorum  libr.  4.  cap.  40.  Gregorius  Turonenfislibr. 
mojynA  in  tcclefiufium.    de  glona  Confeff.cap.5.  Qujbus  e  locis  perfpicue  intelligitu^vnius  diei 
pcenam ,  quae  in  Purgatono  pcndatur ,  multorum  annorum  mtercape- 
dinirefpondere,  qui  in  huius  vitse  curriculo  in  fumma  &  acerbiflima 
corponsvexationetranfigipoflunt ,  nec  proindeaunbushominuma- 
nimifque  abfurdum  &  incredibile  vidcri  oportere,fi  nonnunquam  fex, 
decem ,  &  centum  annorum  millia  in  Indulgentns  nominentur.  -Tam- 
etfi  enim  non  tandiu  haec  commutabilium  rerum  vniuerlitas  ac  ne  is 
quidem  locus  ad  expiandas  mentcs  aedificatus  duraturus  videtur,  vix 
tamenillosimmanes  &  intolerandos  cruciatus  intelligentia  confequi 
aut probabili  coniedtura  prfiimus  ,  quam  ex  vitac  huius  modo  &  con- 
ditione.  Fuit  autem  veteris  Ecclefiae  ea  fumma  in  animaduertendo  fe- 
ueritas,  v  t  cuique  maleficio  capitali,  quinque,  feptem,  decem  etiam,  & 
interdum  annorumduodecimmul&aimponeretur.  Exemplicaufam 
Concilio  Elibertino  cap.j.ftatuitur ,  vt  qui  cafu  &  imprudcnria  homim 
vitameripuiflct,  is  confuetoEcclcfixritu  quinque  annos  affligeretur, 
quiveroidnefariadeditaq-joperafcciflet^annosfeptem.  Cap.64.eiuf- 
demConcilii,  dccem  annorumpcena  in  adulterii  libidincm  deccrni- 
tur.  Praeterca  in  Synodo  fob  Sylueftro ,  cuius  mentio  fit  Cap.  Vresbjter. 
Diftin&.Si.  parmodusanimaducrfionis  in  presbyterum  conftituitur 
qui  fc  vulgari  flagitii  turpittidinc  contaminat  luparumquc  obfcoenir  tc 
polluit.  EtCanon.^^^rdw^o.quaeft.i.  SiSacerdosfilufpiur 
linequiter  abutatur ,  duodecimtorosannosincontiiiuaperegnna 

^l^l^ilHl  n  e  <  le  - 


De  Indutgenttit*  7  73 

nedcbct  infumerc  ,  tumpoftrcdituminrcliquumvitactempuiMoRa- 
ftcnoincludi. 

Quxnam  igirur  longiiTimi  tcmporis  diuturnitas,  aut  fxculorum  pce- 
nc  lnnumerabihum  connnuatio ,  ad  expiandos  tot  flagitiorum  accruos 
queat  fuhSccrc ,  qux  non  dicam  fmgulis  dicbus ,  fcd  horis ,  fcd  momcn- 
tis  in  hac audaci  &  ciFrxnata hominum  libidinc  atque  malitia commit- 
tuntur  ?  Scd  Sandh Numinis  infinita potentia facit ,  quod etiam  faciet 
vchementius  fub  rincm  mundi  cum  &Pureatorium  extinguetur,vt  dcc- 
nz  adiun&ionc  fuppliciiauc  grauitatc  malericia  puniat ,  atquc  vt  Scno- 
lx  dicunt  mtcnfiuc ,  qux  breuior  temporis  decurfus  haud  fatis  vindica- 
rc  cxtcniiucpoteft  ,  cum  certum  lit  gradus  caloris  ccntics  mille  poiTe 
tantum  momcntt  vno  conficcre ,  quantum  ccntum annorum  millibus 
gradumvnum. 

Nuncigiturlibercconcludamusjccrtiflimumatquevcriffimumef- 
(e  lllud  Thcologorum  axioma,  Indulgentias  tum  cflc  vtiles ,  frudhimqi 
habcrc  ccitum  cV:  nccclTaritim,  li adfit  m  conccdcntc  autoritas ,  in  caufa 
pictas,  &  m  fulcipicntc  charitas.  Eft  ergo  fanc  infolens  cV:  arrogatix ple- 
naillonim  opinio  ,qui  vnicam  fidci  a&ioncm  pro  omm  PontificiaBul- 
lafibicircglonantur,clcuationemviuidxmcntisproIndulgentia,mor- 

ns  Chnfti  mcditatienem  pro  magno  diuitiq-,  Iubilxo,quo  pccna  omnis 
cV  culpa cxtcnrur.  Ncque tamcn  volunt  cos  qui  cadcm  prxftant , quiq; 
prxterca  vehemcntem  dc  fcclcnbus  fuis  dolorem  adiungunt ,  qui  no- 
xarum  omnium  cxomologefim,  Eucharifti#perccpnonem,  pias  prcca- 
noncs  fummo  animi  ardorc  fuias ,  alicnx  mopix  fublcuationcm ,  fimi. 
li  •  iu c  opcra bonarcheionis  ornamcnta  ftudiofiftimc  artcxunt,ea  con- 
fcquiqux  tanta  iibi  facihtatc  fpondcreaudent.  Quam  verc dici  vulgo  Tfml.suo 
loletcommuncmhumaniiudiciitTUtinamfalfamc?Tc  atq-,mcndaccmJ  bmuum» 
Nosverocarummcntium  quar  rationeprxditxfunt ,  longc  xquius 
matunusconlihumcxpcftcmus. 


m 

Eccec  3 


774 


Lib.  1  V.Ecdefia  JMrlttantis, 


DE  LIMBIS. 


Cavvt  VllU 

St  etiam  quod  m  hac  Controucrfia  omnium  ani- 
'  mos  concilict,fi  modo  non  tam  ad  nomen,quod  no- 
'uis  Ecclefix  Pxdagogis  nouum  &  inufitatum  vide- 
3  tur  ,  quam  ad  remipiammentisintelligentiam  con- 
'  uertamus. 

_  Certum  imprimis  eft omnium  confefllonc,  fmu  fuif- 
fe  quendam  Abrahami,  vbi Lazarus  conquiefcebat,  de  quo  Lucx  1 6 .at- 
queabeoadmifernmumillud  ergaftulum  ,  in  quodiuesepulo  crucia- 
batur , fuifle  magnam  intercapedinem  atque  diftantiam.  Ncque  in  du- 
bium  reuocari  omnino  debet,quin  verafitilliusrei  commemoratio,  at- 
que  a  rerum  geftarum  monunientis  petita  ,  cum  tot  Patres  mgenio  ma- 
ximi,,  &c  recondita  cruditione  nobilesida(reruerint.,paucinegarint. 
Quatuordefenduntefleparabolam  ad  fingendos  moresexcoeitatam 
nimirumluftinusquxfUo.  Theophilus Antiochenuslibr.4.Alle£or' 
Euchenus  qu*ftiomb.in  D.Lucam.  S.Ioannes  Chryfoftomus  4.homtl. 
lnXazarum,  cui  iungendiis  is  qui  femper  cius  terit  veftigia  quiquc  ab  il- 
lofumitomniaTheophiladusin  cumLucxlocum  ,  vbi^'r*<appeL 
lat  eos  omnes  ,  qui  incontrariafuntopinionc.  Cxtcri  tamcnantiqui 
Scnptores,  fapicntix  lumma,  qui  icrum  magnarum  iiuelligentia  &fan- 
cTritatefloruerunt ,  hiftoriam  efie  doccnt :  Ircncusimprimishbr  i  cap 
6 ^Tcrtullianus lib4e  Anima cap.de fubftantia animx ,  illc ipfe  aurcus 
Ckryfoftomus  ( qucm  iu  contrariam  partem  rapiunt )  homil.6. in  i.ad 
Connth.  itemJiomil.de  S.Iob ,  &  homil.in  eum  verfum  Redimc  mc  Pfal. 
25.  S.  AmbrofiusinCommentariisfuis,£uthymiusin  itf.Lucx.  Prin- 
ceps  illorum  palmarifq;  ratio  cft,  quam  dodhis  attulit  Origenes  in  1  cap 
hiftorix  Iobi ,  quod  nimirum  111  ca  rerum  geftionc  Lazarus nominemr 
quo etiam argumcnto  veecres  vfi  fumaducrliim  Iudxos,  quiacritcrde- 
fendcbant ,  parabolam  efTc  mcram ,  qux  de  Iobo  diuina  oracula  prxdi- 
carent.  Sed  tamctfi  illud in  hac  quxftione  eoccderemus  fiftam  ciTe rcm 
&  adumbrationcm  vei  itatis ,  ccrtc  fucndum  eft,  numdi  Seruatorcm  a- 
pte  &c  conuemcnter  ad  communes  hominum  morcs ,  &  vfurpatam  co- 
iuctudinemfuiflelocutum  ,  & proindeeflcverofimillimuin,  Chrifti 
A  Domini 


DeLimbu.  7j$ 

pommitcmpeftatcA^^ 

locum,  du&a  firailitudine  vcl  a  redudto  maris  fmu atque  portiuquo ia- 
ftatanauigtacxcipiuntur,  vt  cxponttThcophylaaus  ,  aut  quodarca- 
nus&pcnctralis  htLocus  ,  vt  eruditiflimus  Auguftinuscapitiam.iio. 
dc  Tcmporc  :  aut  avctcrumnancoluctudincaccumbcntiumadmcn- 
fem,  quorum  alii  ad  aliorum  pcdus  grcmiumquc  hacrcbant ,  quod  non 
abhorrct  ab  co  Filii  Dci  fci  mone  Matthxi  8.  dc  hs mcmorantis ,  qui  ab 
Oricntc  atquc  Occidcntc  vcnicnt ,  &.  rccumbcnt  cum  Abraham ,  Ifaac 
&  lacob  :  iic  ctiamgtatioiiiltmus  illcloanncsmyftcriotum  ccelcftiuin 
buct  mator  ,in  cxtrcmo  vnusconuiuioScruatorisin  fmu  quicuit. 

Hocctiam  fatcbuntur  omncs  cV:  admittcnt ,  quod  qucmadmodum 
Edcncushomisomniurcriimmirabilicopiacxfuauitatcaftlucns  ,  poft  . 

:um nofttonimlapfumclauliisiildcmatqucomni omninopoftc-  J*t2i-1*' 
ritatiobftruchrsfuit,  icaomncsccrliaditupronibcbantur,  vfqucadil-  1 

iin  uiprcmailladomiciliaprorcClioncm,quidiumitus  ClauisDauid  Afdctl.).-/. 
nommatur ,  qui dcfccndcns m  mfcriorcs partcs  terrx,  indc  vctcrcm  iU 
lamhominum  profipiam  cduxit ,  lxra  &  auguiYa  claiiiiTmi  triumphi 
pompa, v t  Apoftolus ad Ephelios fcribcns commcminit.  Qupnam igi-  Epkef.4 .t . 
tur  modo  ncganpotcft  fuitfc  locum  vllum  quo  tantacaptiuorum  mul- 
d  t  u  d  o  1 1  b  cra  ta  f  utt  cV:  c  rc  pta  ? 

Caluious  qui  altascum  locum  pracfradtc  &  cotumacitcr  abrudicauir,  C*l*.w  ?fycL  - . 
hisadmiaitvcrbiscViagncfctt  m  IMychopannychia  ,  Necvcromirctirr 
qtrirpiamincludicarccrc*  fa  n  fto  s  Patres  qui  rcdemptiortcmChnfticx- 
pcCtabant.  Maxcion  ucm  qui  ncgabat  a  Filio  Dci  hbcratos  Abclum, 
N*oc,  Abrahamum,  aliofquc  Pattiarchas,  dcfoffumtamenintcrralo- 
cusn ,  vt  Ircncusprodit,  rcapicbat,  vndc  Cainum,Ncmbrotum,Sodo-  lrtn.l.).t.i^ 
mitas  ,aliofquc  icelcre  &:  malcricio  nobilitatos  fuiifc  abdudtos  impia  &c 
vxcotdt  mcntc  opinabatur,  Sandos  autcm  illos,antiquxrchgionis  Ko- 
rrm.mcodcmhaiiilfc.  • 

Quodvcro  hic  fub  tcrra  locus  fucrit,  dc  Svmbolum  Apoftolorum  & 
diumTCodiciiii dcmonftrant,  qutbus  nibcmur  crcdcrc  hominum  libe-  Cat«WfmnsGebcniiciw 

uiuinivuujvm  ,  i  ,  f^#.   •  \\%.Dt\cen\mChri(i%mdin- 

raxorcm dcfccndiflc ad mrcros :  nam  vt  qms Infci oium  nomen ,  quo i- ^ ;figri\ficat^edchtt. 
rmis&prorunduslocusftenificatur,  prodolonlnisiumcre  veht ,  quos^  nonfolum  n*r»**l<m 
Chnftus  in animo acerbimmos pcrtuht , in  crucc  hxus ,  cum  magna vo-  mortifu/lmuit ,  qutefife- 
ccpronuncuuufcabxtcrnoparcntcfuiuc^^ 

cnifinusGcncucnfttculusin..oi56i.annoncoipfo,an^^  ^fa.fin. 
fundcrctut,dc  pcrpciTionc nimirum ato,  inortc ,  &  prxtcrcadc dclccn-  at  tmc(ufefMr„  ,  f  „« 
■  •  nonncvnus.dcSymbohduodtcim.iiticuliscximcrctur?  nonnc ll- un&*>  dolortsrmrm  »P- 
I.ulcnda  rci  vnius ecmmatio rcpcririoo;  v.dcicrur  4 an  non  pcruerio  &  pdUt ;  hoc ,ft 

iGrcimcmonrcntur,  pouquamiamp.iusdcmoitchiilktaaum?  an mimj;tisfa(l„t .  &fult 
non  ctiam  illa  incrcdibilis  &  prodig.i  plcna ctt  vc.boru  mtcrprcrat.o,  vt  v, 

ouod  cum  cktus mctuccmfucr.t ,  ou.  ...m  mo<..o  otu  .jucara  ^  ^ 


77  6  Liber  1 V.  Ecclefia  ^Mditantis 

itrtlRiu  tjfet ,  irrio  vtro  tem  defcendifle  ?  quod  fi  forte  id  imaginatione  fa&um  dicas ,  quis  noti 
b7!To{Hft  hM%  videt  nouam  &  inePtam  illam  interpretationem  aliud  effe  nihil ,  quam 
Tu^e/S^        delu&  mentis  &  temere  fingentis  omnia  manitatcm  > 
quidmtdtreltquifttr  Propterhanceandem  rarionem,  credinonpoteft,defcenfumadin- 

feros  idem  omnino  efle  cum  fcpultura,  vt  tueri  videtur  Beza :  nam  vt  o- 
mittamSymboliinea  reimminutionem  ,hocferemodointerpretanda 
verbaeflent  atque  exponenda ,  Chrijlus ,  hoceft eius  corpus ,  defcendit ,  hoc 
eft deUtumfuit ,  ad tnferos ,  hoc  eft ad monumentum.  Quis  veto  huiufmodi 
commentariumaut  paraphrafim  legit  aliquando?  Sed  videamus  quem- 
admodum  regius  Vaces  id  praedixent ,  Apoftolorum  coryphxus  praedi- 
cauerit ,  memoraritS.  Lucas,  GcntiumDo&or  religionis  myftagogus 
intellexerit. 

S.Petruscumad  HxbrscosconcioriemhaberetpoftaduentumSpi- 
^.i.v.t4  ij  *7-       f  ritusSan&i ,  vt  pius  Scriptor  Aftorum  2.profequitur  ,  haecprotulitin 
Av<mi  iu(  »h  »*<  v        mecjmm  cum  <Je  {ufcitato  a  raortuis  Chrifto  difputaret ,  quem  Deus  fufci- 
tautt  folutis  dolortbus  Infrrnt ,  tuxca  quod  tmpoftbtle  erat  teneri  tllum  ab  eo ,  Dauid 
entm  dit  it in eumy  Proutdebam  Domtnum  tn  confoettu  meo femper ,  Scc.  &  pau- 
lo  poft ,  Non  dereltnquesantmam  meam  tn  infano  nec  dabis  Santtum  tuum  vtde- 
f,  recvrrupttonem.  Et  infrade  Chrifti  amortuisexcitationediflerens,  ?ror 

■    "'  '  pbeta,mcpiityprouidenslvcutustJf  de  refurretttoneChrtJiiqujancquedereltttuseft 

tn  inferno^  neque  caro  eius  vtditcorrupttonem.  Quis  tam  plumbeus  eft  qui  non 
videat  in  his  verbis  a  Dauide,  S  .Petro  &  Luca  tantam  poni  differentiam 
inter  inferos  &C  fepulchrum  ,  quantum  eft  difcrimen  animaminter  & 
corpiis  ? 

Hebraa  fimul  &  Graeca  vocabula  vtriufque  Teftamenti ,  hanc  can- 
demomninodifferentiamcomprobant.  ProanimainHebraeoeft^?1 
Nephesh,in  Grexo  ^  w,quae  voces  nunqua  pro  corpore  vfurpatac  repe- 
Gtntbrardu*  inTfyli^    entur :  ficut  &C  do&iflimus  Genebrardusde  vocabulo ™V  Sceoldo- 
» cet , & Grammaticide  voce *h%  qua D. Lucasbis vtitur verf.17. &  verfu 
M *g.  Etymohgtrum^    ^  $  1.  ncq-,  vfpiam  in eadem re explicanda nomen  TO>"adhibct.Et  quidera 
m^f^^M^"  A^abdicumlocum&profundum  tenebricofumq-,  fignificatmcer©ris 
tmjfa*.  plenumatq;triftiti^,^^Hautemlocumalummarerra^ninu 
£fkf}9-  quemnosvulgotunuilum,monumcntum&fepulchrumnominamus. 

Deinde,  quid  grauiflimo  diuinx  mcntis  intcrprcti  Paulo  refponderi 
poteft ,  qui ad  Ephcfios  fcnbens  de illo de  quo  agimus defcenfu ,  Chri- 
ftumaitdefccndifleininferiorespartcs  tenx  ,  vbidifcrte  comparatiuo 
cft  vfus  ?  quanquam  Biblia quardam  quae  hxrcfcosab officina  prodeut, 
cum  vim  verbi  non  fine  rationc  metucrent  poiitiuiimcxprefTerunt ,  au- 
tographo  ipfo  reclamantc ,  in  quo  cft  «lr&!$«i/kt^ ,  qyibus  perfpicue  in- 
nuitur,  eum  locun#quem  Scruator  hominum  adiit ,  no  demifliim  mo- 
dofuiflcinmonumentimorem&fepulchri  ,  lcd  longe  infcriorcm  pe- 
nitufq-,  defoflum5quem  indigitant  Limbum :  de  quo  loquebatur,  fi  Pa- 
Chryfoflhm.  \  in  toan.  raphrafi  Chaldaicae fides  &c  magno  Chryfoftomo ,  Patriarcha  olini  Ia- 
cobus  cum  e  filii  chariflimi  rccordatione  ludhi  &  mcerore  conficeretur, 

atque 


DeLimbis.  y7y 
atque  diceret,  Dcfccndam  ad  filium  meum  lugcns in  infernum.  Et pur- 
puratus  Vatcscum  ltacanic  ,  Erutfitammammeamexinfernoinferiori,  vbi  pfmlm 
mxta  Septuaginta  Intcrprctum  vcrfionem  fuprcmum  comparationis  fHi^  ^^U^v 
gradum  adhibuit.  . ^  Hth^mrp. 

Scd  ad  D.Petrum  rcdcamus ,  qui  i.Epiftol.cap.j .  Chriftum  ait  in  Spi- 
ritu  vcnicntcm  prxdicautflc  his  qui  in  carccrc  crant.Qucm  locum  eCa- 
taolicxEcclchxmcntclaudatS.  Cyrillus,  quemq-,ncmoadfcpulchru  r  >n  A)  .  .  r 
fatis  commod^  &  conucnicntcr  rctulerit :  ncq^  cmm  fcrmo  haberi  folec  ^i^ttSm 
ad  cadaucraqux  cxrru&is  tumulis  opcriuntur.multo  vcro  minus  ad  da- 
mnatos ,  quiinErcb:tnftiUimacaliginccVlu6huofadcfpcratoru  homi- 
num  fcdc  vcr(knmr,quod  lllis  quidcm  nulla  focs  hbcrationis  rcmaneat. 
Acccditctiamquod  D.Petrus  dciis  fpiiitibus  loquaturquierant ,  quiq-, 
proindc  modo  non  funt  in  carccrc :  rcliquum  igitur  cft ,  vt  dc  quopiam 
tcrtio  loco  lntcllcxci  it,vbi  animx  huflcnt  ad  pcrcipicndam  confolatio- 
ncm  accommodatx.  Cumq,idcm  prcccs  hidit  pro  Tabitha  qux  nomi- 
nabaturctiamDorcas  ,  cuius  animam  rcuocauit  m  corpusvis  diuinac 
prxfidio  frctus,  vndcnam  anima  pix  muliens  bonis  quondam  operibus 
cfflorclccntis  rcdtbat  ?  c  caelo  ?  an  ab  infcns,  aut  tcrtio quodam  e  loco? 
qui  cum  finus  Abrahx  cflc  ncqucat  poft  dciccnfum  Filii  Dci in  cas  oras 
tcrrarumciufq*,  in  ccclum  afccnfioncm  ,  rcftat  vtdcpurgatoriointclli- 
gcndum  fatcamui . 

Priufquam  vcrd  in  hanc  candcm  rcm  vctcrumPatrumgrauiflima 
tcftimonia  profcramus ,  animaducrtat  Lcftor  fatcri  f  aluinumin  Piy- 
chopannichiamundiSctuatorcmprxdicauifle  iis  fpiritibus,nonanimx 
fiix  prxlcntia,  aut  prolans  orc  lcrmonibus^fcd  mirabih  fru&u  paflionis. 
Quxquidcmhominiscxpofitioad  cas  animas  accommodari  nonpo- 
tcll ,  qux  fcmpnerno  Infcrorum  cruciatu  muldantur.  S.frcnxus  il-  Itcn  j  y#c  M>  &L4.C.41. 
lam  ait  dicrumtrium  totidcmq-,  nodliunncomorationcmcxritiflccum  EMpr^tn  DtmwHm  ine* 
Patriarchis.  atquc  in  cam  fcntcntiam  laudat  Apoftolum  ad  Ephciios,&:  7«*     tiT™  funt 
dulcium Hymnorum cantorcm ,  cum ait,  Jtruiiu animam mcam cx in- tj[u  a(futntum  ruumrtmtr 

fcrnoinfcnorC  .  „  fam  fcccanrum  exiflentt 

Clcmcns  Alcxandrinuscam  concioncm  quam  ad  dcrollosulos  ipi-  httquicrcdiitittturni  tyc. 
ritushabuitStrom.lib.6.cap.2.cxponit.  Origcncshomil.ipnGcneiim 
docctindcpnmumhuraanigcncrts  fatorcm  Adamum  hiiflcabdu&u,  • 
atauc adco illain  pollicitationcm  1  lodic  mcaim  cris in  Paradifo  no  la- 
troni  modo fuiflc isQum ,  vctum ctiam illts omnibus ,  ad  quos  dc mor- 
vi&oi  toriumphans Chiiftus dcfcaiderat.  Eufcbius  Cxlaricnfis  mc- 
r  mim  -  m  Ouifti  Icfu  cum  xtcrno  fc  Parri  eommcndauiflct ,  cor- 
mis  rcliouifle,  mortis  aculcos  incrcdibili  conftantia  prouocantcm,  1:110 
aDtam  6c  conftrflkun  lllam  rapicntcm  ad mfcros ,  vndc  Patrcs  ca  fum- 
m!  auavalcbatautontatc&i  potctiavindicaucrit.  S.AthanafiusFihum 
n^iorxxh  atnonfolumlibcrummccfliflc  intcrmorruos ,  quodrcgius  pfalm^  6t 
1.4..      ^        uident  icd& ManiumfuiflcLibcratorcm.  Hic- 


7 7  &  Lib.  I V.  Ecck/ia  ^Patientis, 

y*  •  farfmKKy-  fitatafpecie obftupefa&os  cohorruifTe ,  homincm  cumviderentvnum 

"'^  fine  vmGulis  &  numclns  &  confueto  pondcre catenarum ,  mortemquc 
nxifyj™*  UV7V  '^^'orisiniusmaieftatemnonferentemkfeinfugamconiccifle.  S.Bafiiius 
B*fil.$n  PfiL^.v  hocillidi&umaccommodat,  Myrrha&gutta&caftaavefttmentiseius-.zit^ 
que  myrrham  adumbrare  fcpulturam  ,  gtittam  autem  defcenfum  ad  in- 
feros.  Eloqucntiflimusomniiim  Chryfoftomus  homil.  5.  derefurreft. 
hucrefert  diuini  Ifaiae  pracdidtionem ,  Sedcnttbus  inngione  vmbramortis  lux 
ortaefteis. Item aliud eiufdem  vaticiniumex  cap.45.  Vortas areas  conteram 
&  veclesferreosconfrmgam  &dabo  tibi  thefauros  abfcondttos  &arcana fei  retorum. 
Tertullian.librode  Anima  ,  graphice  Limbos  delineat  &  orationede- 
pingit,altitudinemque  notat  imprimis&abftrufam  prefundkatem,  cx 
eoquodSeruator  hominum  de  fepronunciauit,  inftarlonae  in  ventre 
Ceti  filium  hominis  iri  corde  terrac  futurum  :  fane  cor  terrae  minime  fe- 
pulchrum  appellari  poteft. 

S.Hieronymus  epift.3.  diuinitatis incrcdibilembeneuolentiamin 
natura  hominum  induenda  oratione  fuaprardicans  ,  Ante  Chriftum, 
inquit, Abraham  apud  infcros,  poft  Ch riftum  latro  in  paradifo.  Et ep. 
25.Iacobidiftumrationeilluftrat  ,  Defcendam  adfiltum  tneum  lugensintn- 
fernum,  quia,.inquit,  necdum  paradifi  ianuam  Chriftus  effregcrat,  nec- 
dumflammeamillararomphaeam  &  vertiginemprasfidentiumCheru- 
S.Au£t4/l.ef.jT4  bimfanguiseiusextinxerat.S.Auguftinusin  epift.adDardanum  primas 

quaeftionirefpondens ,  voceparadifiquemlatroniChriftuspolliceba- 
tur,  cctlumnegatpofleintelligi,  cumnecipfehominumliberatortam 
citofitineumlocumingreiTus  ,  fiquidemanimaipfiusdefcenditadin- 
feros5corpusinmonumentopofitumfuit :  quaminremprofertetiam 
Ep  99  aJ §*od.  UoMti-  Dauidis  &  Praefidis  Ecclefiae  Petri  teftimonia  ,  quae  paulo  ante  protuli- 
TraS^io  w j»*'  mus-  Sed  &aliis compluribus erudite  vt folet eandem opinionem con- 
firmat. 

Rabbini  quoque  do&iflimi  Hebracorum  diuinorum  oraculorum  le- 
dione illuminatirem eo  raodo perceperant ,  & prxfertim  Rab.Hacca- 
dos  m  libro  cui  titulus  Myftagogus  arcanorum  myfteriorum ,  &  Rabbi 
MoyfesHadarfaninexpofitione  24.cap.Genefeos.  MydrasThehillim 
in Pfahn.48.  Mydras Schir  Hafchirim in  2.Canticorum,  My- 
dras  Cohcleth  in  i.Ecclcfiaftis ,  Rab.  Salomon 
in^y.Genefeos.  NuncLimbumparuur 
lorum  inquiramuSo 


D  E  LIM- 


9 


# 


LIMBO  PVERO- 

RVM  INFANTIVM. 


£    A    P    Y   T      l  X. 

Bc?w'/?':v3^ c  a  ri  nonpotcftiquinabortiui^ahiquchominum 
wx^^ff^lw  tatus  »  quifincvndalalutarihuiusvitxvfuramamit- 

^r/^k^MParcm,s  *  KifiqvurtH*  m  futrtt  tx  dqua&SpirttuSanch  [P4n.j.j. 
}&\^3\^SeJ  nonpottfltntrotretnre^numna:  dCparpropcTcftamen- 
to«^N^ViiJai  n  vctcrj5  oraculiiin  >  quod  nihilominusfobolcmtan- 
mm  Abrahamitanecbar  cofqucomncs  ,  quiinlfraclisfamiliamcoo- 
pt  ui  cupicbant  ,  Mafcuhis  cuius  prxputn caro  circuncifa  non fucrit,dc-  Genif.xr  14. 
lcbituranimailhus  dcpopuloluo.  Ilhusprimi ,  cory phaco  Apoftolo-  ,.p#rr.j.i«  «. 
rum  intcrprctc  ,  Arca  hiit  olimadumbrario,  inquanumcruscxiguus, 
hominum  tantum  ofto,in  mcdiisvndisi  ccrtopericulofuitcreptus: 
f  r  lndiautcmfieurailloinimpcriocxpnmitur  ,  quoiuiTusfuitdudgr 
fomllimuslofue  omncsHcbrxortim  infantcscultrolapidcocircunci-  i^fmf^  c 
dcrc ,  pnufquam  in  tcrram  promillkm  induccrcntur  ?  vt  nimirum  intel- 
1  Vcrctur   ncmiiicm  olim  indomicilia  bcatorum  fuauiiTimamquc  pa-  Er4X%  6t.&  44  *pbtf 
1  iwrlTurum  cuinonlapisanjrularisvimfuaminSacramcntisac-  x.2o.i.Pitr.i.6. 
\    rr\r    7  ninMius  tamcn  libr.dc  Baptifmo  cum  dc  peccato  o-  zningl.Ub.di  BAptifmi. 
commo  •         t,     mnrendit  m  animis  «ucrorum  infantium,  Calu  1  4  Inft  c.i*  f  14- 

n uod  vlhus noxx rationcm  habcat, ac nc  in  lis  quidcm  qui c  parentibus  °^J'^J^6 J  ^crS 
hd  &  rclieionc  fpoliatis  "cncramur.  Qupd  Calumus  in  Antidoto^^^^^^^. 
r  r  £;|i  Inilitutionumnon  tanta  pcmtus  infolentiaperuica- fyf  QuivirbirtfiJe- 
j£Z  Ifcndit4  nam aneuftius opinioncm  fuam  dcfinicns  ,  in paruu-  lutfi,  ^Wfj^ 

CiaQUC  CICiCiiuii .  nain  uii^hi»»***    f  .;~r»/»ir»  i  buiidontc ptr n.ttm  Dtov 

hsCluiftianorum  fidclium  communcm  illam  peccat.conragioncma-^, 
\nofcit  ciuanquam  iifdcmimputanncgat.  Controucrriaigiturmodow((()etA.ff(<)i(WrtB/<,Wt 
*fJ  \  h      (xntntmputMwnt  ,quamcgeiicrantiumfidcnalciopinatur.WMWj^.aj.tj.1*. 
clt  uc  if  ip         /ininamm  literarum autoritas ,  quid  Concilia,quid 
c7S,tiP«nmiCom.ncnuniftatuctintvideamuS ,  inquiramuiqucdi- 
figenuusnumquxdamop,,uonu.nconauano.nuen,t.poffit.  ^ 


*  7  8 o  Lib.  1 V.  Ecclefia  Militantis 

Ratio  princeps  omnium  confcnfione  probata ,  ex  eo  peritur,  quod 
omnes  in  peccato  conccpti  fimus.  Atqui  regius  Vates  qui  de  fe  illud 
confitetur,  lcfleo  patre  fuit  progcnitus  viro  iufto,moribusintegris6c 

Kuftia  mPfal.fo  !Xi«#V/religiofis , Ruffino tefte ,  &matreconfimiliinnocentiavitaemeritifque 

™o&*ull*^fwtr'0m~  ornata#  vbinamigitureftillaexcogitata«(?w;w;«f4rw?  vbireperietur, 
*  \  *****    vtidemaitScriptor,  quiprognatusab  Adami  ftirpe  nonabeopoenam 

Vbilip.).,.  &culpamhauriat?  IpfequoqueGentiumDo&or  Apoftolusgenteno- 

bili  &  honefta  genitus  erat ,  &  quidem  e  BeniaminTribu ,  vtipfead 
Philippenfes  Corinthiofq-,  fcribit,  vbi  natione  atque  origine  Hebrasum 
fefuiflegloriatur,  non  autem  e  Gentium  colluuione  impioruminftar 

ZpheJ  i .  j.  profeminatum,  &:  tamcn  defe  quoque  prodit  ad  Ephefios ,  Eramus  na- 

tura  filiiiraeficut  &  cxteri,  An  igitur hic  fi&itiam  illam  non  imputationem 
reperiemus  ? 

Interrogatusaliquando  D.  Cyprianus  an  libcri  fidelium  ante  o&a- 
uum  diem  (acro  Ecclefiac  fontc  eluipoflent  :  poflerefpondit  ,propter 
fummumartcrnsepcftisexitiique  penculum ,  in  quod  fancpraecipitesa- 
gerenturremedio  lllo  deftituti,  quod  taritusvir  minimcafleraiffet,fi 
iftamagnouifletnonimputationem.  San&us  Ambrofius  ad  eiufdem 
fententiaecommunionemaggregatfe  ,  cum  itagrauiflime  pronunciat, 
Antequ*mnafcamurmaculamurcontAgio,prw  contamivati  quamnati.  Acu^ 
tiflimus  &  in  choro  fapientum  prope  maximus  Hieronymus  in  Epift.ad 
La^amdeinftit.filiae,  Cbrtftiani ,  inquiz  ^nonnafcuntur ,(edfi<nt :  Quam 
eandem  (ententiam  vetuftiflimusTertullianus  tanto  ante  vlurpauerat 
m  Apologetico.  S.Auguftinuslibr.  2.de  peccat.original.Regeneratus 
non  regenerat  filios  camis ,  fcd  generat ,  &  per  hoc in  eos  non  quodre- 
generatus ,  fed  quod  generatus  eft  traiicit :  fic  igitur  fiuc  reus  infidelis  fi- 
ue  abfohitus  fidelis ,  non  generat abfolutos  vterque ,  fed reos.  Conci- 
liumPaleftinaecoegitPelagium  dirarum  obnunciatione  eosprofequi, 
qui  paruulos  fine  Baprifmafempiterna  frui  gloria  pofle  contcnderent, 
vt  conftat  ex  Epiftola  i o  6.  ad  Paulinum inter  Epiftolas  D.  Au^uftini. 
Mileuitanum  idem  anathema  &  metuendum  fulmen  intorquet  Ca- 
non  i.  &  Concilium  Florentinum feflione  vltimain hunc modum  co- 
cludk, lllorumanimat  qui  in  acluali  mortaltpeccatovelfotooriginalidecedunty 
moxininfernumdefcenderepanU  tamen  dtjpartbus pumendos.  Huccongeria- 
liarmult2&  grauiflimae  autoritatespotuiflent :  fed  cum  nulla  in  con- 
trariumprofcratur,  &  nequidemediuinisoraculispetini ,  nuncmffi- 
%.Augufi.ep.z%.  ^///wi^.cietiisverbisdifputationemclaudere  ,  quibusS.AuguftinusD.Hiero- 
etiamprobatepijl.  106.  aa1  nymumaffatur,(^fquisdixeritquodin  Chrifto  viuificabunturetiam 
faulm.UdeoriS  aM.e.9.  paruuli,  qui  finc  Sacramentieiusparricipationc,  de  vitaexeunt  hic 
Znchtrid.  T9h  de  verb.A.  Profe^  &  «mtra  Apoftohcam  prxdicacionem  vcmt,  &  totam conde- 
pojl.c.  14.  &  1.  depeccat.  ninat  Ecclefiam  ,  vbipropterea  cumbaptizandisparuulis  feftinatui  & 
mer.&remijTc*).         curritur  ,  quia  fincdubiocreditur alitercosin Chrifto viuificarionani- 
no  fton  pofle.  Qui  autem  non viuificatur in Chrifto ,  reftat  vt  in  eadem 
damnationemancat,dequadicitApoftolus  ,  Pervniusdeli&umino- 
mneshomines  morspertranfiit.  Cxtcrum 


De  Ltmbo  infantium.  7$i 

Cxterum opinionum in hac re  conciliatio ,  facilior  meo  iudicio  fu-  s.Tbom.  S.Bwausnt.  Sct- 
turacft,  quam  fperari  fortc  potuilTet :  nam  Catholici  tribus  omnino  J^^^^^g 
haud  muiti  aiTentientur,  nimirum duas  tantum  fiituras  fcdcs  poft finem  vt[tn  4.  </.  4f .  <$» prAtert* 
huius  vniucriitatis,  iis  hominibus  propofitas ,  qui iudicio  fucrint atquc  Altx.AUnm  i.partefum. 
vfurationisinftru&i ,  beatiflimamcalidomum,  horribilcfqiinfcros,  q.m.mtmb.io  $  \.&Al- 
illud domialium cft  piorum,hoc improborum:deinde  Commcntarios  £r,£ ^J^J^X. 
facrofanftos  nullam  faceremcntioncmilliusloci,  qucmparuulorum  tosTheoi  gcsmterefjt ,quod 
ritu  Chnftiano  minime  ablutorum  Limbum  nominant.  Ad  cxtre-  MiltConflttuunt  mfantes  in 
mumopintoncmcflc  leuem  &  plenaminconfidcratiffimxtcmeritatis,;4rr#w/rr»»4//iar*,^^w 
cxiftimarc  ,  paruuiosnonfalutarivndannftospoftmagnnudichdicm  ^^^j^i, 
fruituroshoc  orbc  tcrrarum  vt  ScholaomnisTheologorum  cumfuo  ^  Ucum  M(ft  (Ttnu^ 
coryphxoD.Thomamagnaconfcnfioncdocct  ,  quaderc  doAiflime,  (tAn( 
vt  folet  Sc  clcgantcr,BcUarminus  aducrfus  Catharmum  &  Pighium  dif- 

Fatcbuntur  viciflim  aducifani  ,paruulos  eos  qui  ante  rationis  vfum 
intcrcunt ,  quibus  ldrcmcdium  non  admouctur ,  quod  aducifus  labem 
origmis  vitx  noftrxparens  fchberator  Chnftus  inftituit,in  numcro  mi- 
tcrorumccnlcndos  ,  vt  qui  nunquam  fcliciflimocflentixdiuinxcon- 
foe  ftu  lint  perfruitun,  quidquid  tandem  dc  rcliqua  illorum  conditionc 
diccndum  vidcatur  ,  dcqucfcde  in  quainomncraxternicatcmmorari 
dcbcnt  qux  cx  communi  do&orum  hominum  opiniouc  oartc  Intcro- 
f  l  norc  dciinitur.  Scd  quonum  co  nos  quaii  hlum  difputationis  . 
1    -  Q\  «Jf„«ri/.vir>  ^rfrrir  Infrrorumnuncasamus. 


DE  INFERIS. 


■ 


Cap.  X, 

DrcfutandamCaluim^ 
ucntquiauiuscfthbr.i.li^ 
flum  fi  corporca tantum  mortc  defunftusfuUlct  Cnri-  ^ 
ftus  fcdopcrxlimulprctiumeflcvtdiuinxvltiomsfe-  ^ 
'  nicntuct  quo&irxipfiusiiucrccdcrct&Citif- ^ 
dCnUVndcctiamcum  mquit,oportuitcuminferorum  " 
rSoS horrorcqudiconrcrt.sman.buslu^^no  . 

t   ouod  dolorib  mortis  no  notcrat  dctincn.  Hoc U  vc 
P  J„.ina«lirr.Acmcndacu&inanitatisargucrcmus.qu? 

10  Fffff   i  PcdPl* 


j4poeal.t 
Rom  5.10. 
Hebrior.10.14.. 


Lue.f)  51. 

loan.13.1.  Luc.u.tf. 
Marc. 10.38. 
Lt4C.li  50. 


7*  2  LiberlV.  Ecclefa  Vatientis 

^erfpicuc  denunciant ,  mundi  Seruatorem  nos  omnes  cruore  fuo  ekif- 
ie,morte  fuafatum  extremum  peccato  attuliflc,vna  oblatione  confum- 
matafuifleomnia  ,  quod  eaquoqueipfius  vox  declarauk  in  crucc  lan- 
guentis  Confummatumeft. 

Beza  quoque  Annotat.  in  1.  cap.  A&orum  Dodoris  fui  non  minus 
impiam  quam  fatuam  opinionem  repudiat,  quamuis  eum  honoris  can- 
fanon  nominet ,  ciufquc rationem  quoq; refellit ,  quse fuit huiufmodi, 
quodnimirumhumanacgentisliberatorpcrpetiomnia,  &fuo  corpore 
animoque  debuit excipere ,  quaccunque nos fiagitiofiflima  vita eramus 
commeriti.  Obiicit  autem  fi  vllam  vim  haberetiftaratiocinatio  ,necef- 
fc  fuifle  ,  vtctiam  Chnftus  corporc  atque  fcnfibusimpioram  pcenasil- 
lasaetcrnascVinexplicabiles  pertuliflct,quandoquideinterminatisfup- 
pliciis  addifti  non  minus  corporis  quam  animi  fupplicia merueramus. 
Quis  vero  tam  hofpes  ik  peregrinus m  arcanis  fidei  nodix  percipiendis 
^uinefciat.nonmodograuiumdolorummaenitudinem&racerbitatc, 
quos  Chnftus  Dominus  fuftinuit ,  pro  fceleribus  hominum  fatisfeciffc, 
verum  etiam  prsftabilem  dignitatcm cxcellentiamq-,  perfonae,  qu* in- 
finitaeft,&  lupremo  Genitori  aequalis  ?  Itaque  fi  non  fuiflct  natura;  hu- 
man*  compos,  mortc  occumbcre ,  fi  non  Deus ,  fatisfacere  omnino  no 
potuiflet :  vtvcrotalis  atque  tantus  eameftinagendovim&amplitu- 
dinemconlecutus  ,  vt  eiustenuiilimum  oflicium &procuratio ,  gutta 
cmoris  vna,  lacrym  wla  vna  oculorw ,  fola  deniquc  natura:  liominum  af- 
lumptio  iatis  fuperq;diuinoiudiciofummoiure  facerefatispotucrit. 
Quos  practerea  dolores  pati,  quas  haurirc  animo  calamitatcs,  quas  mo- 
kftiasexorbere  voluit ,  eagratiavoluit ,  vt  quemadmodiim  pius  Vatcs 
cecinit,  copiofaefletnoftraredemptio  ,  atque  vthominibus  vimkiia- 
morisincrcdibilcm&inomnespartesinfinitampatefaceret,  quamf*- 
ceffitm  clarus  EuangeUi  Scriptot  appcllat ,  ipfe  vei  6  Chriftus  horamfuam9 
cahccm Jtfum,  Fafcba  & Baptifmum fiutm.  *" 
:y    QiLoc*  aQl  igncm  attinret  qucm  rcipfaquidam  apud  Infcros  eflc  nc^at 
fmecaufainconfidcrat^ementishm^incsgratiaminuevolunta  ddpe- 
rans^pcrducllibusarqLuflimiDcilenociniumfaccrt^qu^ 
adumbratas  tantum  pocnas  con ftituunt.  Et  tamen  h*c  Qdusni  cft  mi- 
lerandum in  modum  rucntis fraus Sc  ludificatio in  $o.caP.  Haue  vbi  de 
»  Tophet  diiputans fic  ait,  Per Tophet  Gchcnnam  haud  dubic intellicit- 
»  non  quod  lociim  aliquem  fomniarc  oporteat.in  quo  impii  mortui  conl 
»  cludantur  (ed  conditionem  ipfortutl  miferam  cxtrcmofq:  cruciatus  & 
»  tormcnrangnihcat    Incpti&ridiculi  funtSophiftx,  quidcilliusienis 
»  natura  &  qualitare  fubtilms  diflcrunt,atq^  in  co  expljcando  varie  fc  tor- 
-qucnt.ExplodcndarlunrcraflxMuiiufmodiuiia^ 
^teProphetamloqunntclligamus.  '  0 

.hacventateambigere.  Quod  fi  quis vero  dubitaret,  ipfelfaiasquem 
:pr^o.ftereCalumusinterpretatur ,  moneretfubindeatq^exfufcitarex, 

.  ■■.  Quis 


^uspotcnthabitare  de  vobis  cum  igne  dcuorante  ?  Quu  babit.ibitcx  lf*i&+>> 

ium  drdoribuifcmputrms  >  Ec  fub  hnem  prxdidtionum fuarum cum 
^pwuricatonbusagit,^//!^  U<mc.46 
**nexttngactU7.lv>[c  prxtercaludcx&difceptatorMatthxi  if.cumdetl- 
lo dccrctorio magno  dic &  ccnfurahorribililoquitur ,  icnrcciam  lpfam 
dclcribirquam  orc  ixuo  &c  fcuero  indamnatos  ,ftratos&:abicdosvi- 
brabir ,  Dftcdttc a mema'c :i<ii tn tyiem dternum qm paratus  ejl diabolo  &angt-  M*tth. i/. 
Untus.  Etalioinlocovbicumgnauo6ccxpcncntiagricolafccomponit 
qtUarcamluamcxpurgat^Ccw^.rg^ifjinquit^fr/ncMWi/imm  ,hoccilgra-  M*tth  5  / 
tia&virtUtcprxdltOS,Iw/wr^  Liu.16.xji 
icc\cx*tos,tomburcttgnitnexrwgmbtli.  Expcriturid  quidcm  luthiofiflimo 
luohuo  diucs  Epulo  ,Sodoma  itcm  &  Gomorrha ,  vr  aic  S.Iudas .  lgnjs  [HiiV4, 
xtcrnipornam  iuftincnt.EtinS.Ioannis  Apocalypficap.n.Timidis  au- 
tcm  Cfc  incrcdulis  &  cxccratis  &  homicidi$,c>:  fornicatonbus,  &:vcnch- 
cis,c>:  idololatrisjCkomnibus  mcndacibus  pars  iliorum  crit  in  iiagno  ar- 
dentngnc&fulphurc,  quodcft  morslecunda.  Qupd fne ncbncofifli- 
mis  ilhs  Infcrorum  in  locis  nullum  cflct  ahud  fupphciu ,  quam  Dci  con- 
fpc&u  fpohan  ( quanquam  ld  quidcm  fummum  &  princeps  atq^  omnivi 
"romlfimumcft  iupplicium  )  multiccrtc  inhachomiiuimvniucrlitatc 
lnucnircntur  ,  qui  quod ca  tancum  rcfonrudcnt  quibus  lcnius  molclha 
arHciunrur,  pro  nihilopcndcrcnt  IxtilTimoDcivultu  &  humamflima 
illiusprxfcnrixvoluptatcnudaii,  modo  ccru  f  orcnt ,  nulla  fe  animi  x- 
crmidinc  ,  nullograui  cx  odiofo  corporis  dolorcin  xtcrnumtcmpus  » 


Prxtcrca  fi  apud  Infcros  ncq-,  ignes  ncq;  flamma  cfTct,non  famcs  aut 
fitis^contagiomorbinulla^noncontcntioncsprxliorum^noaliudfcn- 
fuum  mcommodum  atq;  molcftia,  diccrcnt  pfurimi,  longc  potiorc  eflc 
illruslociconditioncm  ,  quam  huiuscommunis  viucntiumdomicilii, 
quodvcrclacTymarumvallcmappcllant ,  njncftumodiolxpcrcgnna- 
tionrcdiucrlbrium ,  vbiomncmifcriarumgcnuscircumfluit.  Qimdii 
ctiamnum  rcpcnuntur,  qui  fcmpitcrnx  glorixdecus  &  amoma  Paradifi 
loca  Dco  fpontc  volcnfq;  rcUnqucrcnt ,  dummodo  poflcnt  tcrrx  huius- 
nani  volutnatc  pcrfrni  ,quando  plurc$ccelumdcfpiccrcnt,:nnumcra- 
bilcfqollasdchaaihominumprxiUntiadignas,  nifimctu  fupplicioru  1 
tardarcntur ,  nifi  grauiorcs  audircnt  minas ,  quam  v  t  non  minus  como- 
dchab»tunfintpoftmoncm  ,  quamin  hocvitxftatu  ,  quemcumipia  1 
h   to  umdomocommutarcnoUcnt?  annonhocmodo  Numinisira- 
°v  f   cic  dcnunciantis  minxilludcrcntur  &c  co  in  numcro  ponercn- 
tur,quotrrrorcspanici&:inancspucrorummctus?  :  .  ;» 

Cxtcrum  quocl  Calumo  obiicitur,  voluiflc  ipfum  blandin  malis  dx- 
monibus,&lcuiffim*orationi$ilkccbrisrcnercdamnato$,  cuminfc- 
«Solam  Iudx  fcnbit  cos  in  iudicii  dicm  rcfcruari ,  intclhgi  fortepofct, 

?      rfr An &fuis numccis  abfoluto fiipplido :  conftat  cnim forc vt ac- 
dcpcrtc6too:iuisnumcrisaDioiuioiuH  ,  ddcrw- 


uCor.6.]. 


784.  Lib.  1 V,  Ecc/e/i*  Milttantts 

cidentariaeeorumpoenaetummirificeaugcantur ,  cumnos  Angelosiu- 
dicabimus  vt  conicius  arcanorum  cceleftium  Paulus  teftatur ,  quo  tcm- 
poreexaggerato  amplificatoque  impiorum  incommodo ,  mors  depa- 
icet  eos  v  t  fceptro  &  diadematc  ornatus  Poeta  olim  panxit. 


3L&988SBBB&8& 


§Iua  de  Afparitione  anima 
rumfabularU  ,  vanafunt 
inania :  anima  enim  cor 
poribus  exuta  vel  tn  ccelU 
iam  agut  vel  apud inferos: 
quA  caelu  inhabitant  nun 


DE  APPARITIONE 

ANIMARVM   ET  PRiESER- 

TIM  VATIS  SAMVELIS. 

C  A  P.  XI. 

^vjy  Xistere  poft mortem  animas atque apparere quidam 
negarunt,  ne  tertiumquendamlocumfatericogcrentur. 
Zuinglius  nullas  de  coelo  quidem  defcendere ,  ab  inferis 
nullas egredi  putat.  Vigilantius  amandabat  eas  ad  finum 
Abrahse ,  vei  liibter  aram  Dci  concludebat ,  vt  prodit  gra- 


quam  defcendunt ,  qua  in  uiifimusautorHieronymus.    Contrarium  paucis,fedperipicuis&ad 
ir.femo detimntur Itberari  probandumopportunisrationibus  demonftrari  poteft. 
nonpojfunt.  Libro i.Regum  animaSamuelis  apparuit  Saulieumq-,  itacompella- 

t^^^^v^Jfm  ^.QB^^nobedifttvociDomimne  m  Amalech  ,  id- 

Abraht ,  vel in loco  refri-  circoqtiod  paterUfectt  tibi  Dominus  hodie.  Et dtbtt  Dominus ettam  ifrul  tecttm  in 
geni,  velfubteraramDei  mnnus  ?htltft'vm  ^cras  autemtu&filtituimecu  >•  erttU ,  'ed&caftrxVratltradet 
amma*  Apofiolorum  t>  oominttsinmamis  Phi'tftt'tnuSa!iMQsSaulcccid:t  po  extiwne- 
rat  entm  verba  Samuelts^  & rolur  nomrat  in eo.  Macchabxorum  lib.i.  Onias 
Pontifex  &c  Hicremias  Propheta  Iudx  Macchabxo  pcr  quietem  fcfe  vi- 
dendosobtulerunt ,  &inhunc  modum  funt  locuti ,  Accipe  fm&um 
gladiummunus  a  Dco  in  quo  dciicics  aduerfariospopulimciliracl. 
Mofcs  &'  Helias  Chrifto  Seruatori  oftcnderunt  fe  in  monte ,  cum  etiam 
de  exceffu  vcrbafacercnt  quem  coplcturus  cratin  krufalcm.  Bafilides 
. apud Eufebium  fidci  lucc  &: religionis  cxccpit ,  cum  ei  Potamiona glo- 
riofiflimo  fato  defuneta  apparuiflet ,  quam  lllc  ab  infolenti  contumclia 
vindicauerat  cum  ad  martyrium  cduceretur.  Plurcs  item  Alexandrini 
pari  vifo.commoniti  aniles  impiorum  fuperftitiones  abiecerunt.  Scri- 
ptores  Romanx  hiftori#  produnt,  M.RufFum  Scnatorem ,  poftquame 
vfta  migraflet,  fepc  in  Senatu  vifum  in  toga  prxtexta ,  confuetum  fuum 
locumoccupantcm ,  tempore  AntoniniPii.  Conftantinus  Magnusin 
EdidoadSylucftrum&  lucceflbrcs ,  recitatquemadmodumprinceps 

«Apofto- 


1  Reg.18.15. 

t.Machab  IJ.II. 
M.atth.\y.\. 
Luc.9  ]j. 


Jn  vita  Antonint  Vii. 


^eapparitione/inimarum.  ?fj 

Wm  Pcrram  &  Paulum  viderit  audieritq;  monenres ,  quo  rcmedio 

tedam  an.m,  coraonfq;  leptam  pofletexuerc.  Nazianzcnus  Grcgorius 

!  taolo8°™m  cl«qucnrimmusorar.i.inIulian.  air  illis  prarclaros  ho- 

nores&fcftaconftirura  ,aquibus  darmonespropellunrur  ,  motbicu- 

ranrur ,  quotum  mquit  appatitiones  &  Pt  ardnft.oncs  &  vd  fola  corpora 

•dcm  poflunt  quod  anim*  fandx  :  h*c  funt  viri (ancWimi vcrba.  D. 

^regonus  Ny  flenus  rcfcrt,  quomodo  miraculorum  crtcdori  Grecorio       ^ . 

cccli tcrrxq;  Rcgina  Virgo apparucrir ,  B.Ioannc com.rara , aquibus ar-  7* * G^ 

«»^yftcriad.,I,nitatispcrccpcrit,adqua:pnuscxplicandaimbccilli-  "'""""^ 

tari  in.-c  difhfusacccdcrc  mmus  audcbar.  LucianusquiannoDomini  Baron.iuNotis  ad  Mar- 

4io.floniir,poftcrirarismcmoiiacmandauirdecimoconfulatuHonoriitXt  '  Auguft-  «*chabec 

fcxtovcroThcodofti  dic  l.Dcccmbrisfcro  vcfpcrcfibiincoclauicon-  de  ,,ttcnsfi  Luciani.  o« 

f.dcnti  appatuiflc  Gamal.dcm  feniscfligic ,  Pontiftcal,  ornaru ,  aurcam  \Z 

manuvirgam  tcncntcm,quaip(umtctigit,appcllauitq,tei  nominc,lo-  mfimm  mmmmm  vuii^ 

cumcdocuit  in  quo  fandbecorporis  rcliquia;  vnacum  lipfanis  D.Ste-  ^aBenutdubttaun.iUuet. 

phaniconquicfccrcnr  ,  iuflircadercmoncriloanncmHicrofolymoru''"^  •W&m*»  c««. 

Epikopum :  cumqnc  Lucianus virum  non agnofccrcr , fubiunxir ,  Ego  ^  £  jSJJfi 

lumGarwalicl ,  quicducauiPaulum  Apoftolum,  &inlegediuinacru-  eadi aLuetanoGrt.iferi- 

diui.  fta  ,  LatiniredditatJJeab 

Sozomcnus hb.  9.  c.  1.  tct  Auguft*  Pukhcrix mcmorat  apparuifle  Am'°:  MaTC ">cAr« 
Thvrfum  Manyrcm ,  &  quadraeinta ahos  .ptoptio  faneuinc  Dci caufa ",,,*^»',l,Af'  «^ 

■  1  1  l    \-r      •         1  €9*  oeiamretraU.tn  Ati. 

rurporatos^in  quomm  honorcm  pulchcrnmum  xdihcan  tcmplum  cu-  Apofi.  &  *  fex  ^ 

rauit.  Socratcslibr.  i.Ircncn  virgincmSpindionis  filiam  fufcitatam  ait  &*litncentior$s. 

anpaniiiTc  patri ,  qui  ad  cius  monumcntum  fc  contulerat,  fcifcitatums,  **cratJ 

vbinam  dcpofitum  rccodidiflct  pretioiarurn  rcrum  complurium,  quod 

cius  fidci  commiflum  crar,  camq-,  rurfus  cnm  fandh  fcnis  dchdcrio  fatif- 

fcciiTct,in  tumulu  lapfam  obdormiuiflc  :  additq*,  hiftorixScriptorrcm 

fcamultiscontcftatam  audiuiflc  ,  adcoq*,  inLarinaRunSnihiftoriak- 

gilTc.  Thcodorctuslib.5.hift.Ecclcf.infigncsduasImpcratonThcodo-TA''^f^'; €*- 

liofa&asappannoncs  rcccnfcr^diuiniMclctiivnam  Patriarchx  Antio- 

cheni,quichlamydcm  llliimpcratoriam  iniccit  ,capiticoron;miimpo- 

fuif.altcramduorumvirorum,  fplcndido  amidtu  ,  cquis  albisvehcn- 

rium,  qui  magnos  illi  fpintus  addidcrunt ,  iubcntcs  vt  prima  lucc  militc 

ln  apcrtam  acicm  cduccrct ,  auxilio  fc  fluuros  &  bclligcrando  pracccflu- 

ros-  Qupd  dcindc  fumma  fidc  prcftitcrunt  ,  vifi  cnim  palam  funt  lcgio- 

rubus,  cum  in  pnma  acic  volitarcnt ,  vcntus  aurem  co  lmpctu  tk  tcmpc-  Chudian.Omniftmttilc&e 

ftarcfubitocommotuscft,vttclahoftiumatqipilaimmcnfamq;puluc-    D<ocuimtttit  abantrit^ 

.  1       /•    1  r  J  li; o,  JEolus  atmatas  actes  t  cm 

risnubcminaduerfosbcllatorcs  iniiccrct,colq-,pauorcdcbilitatosv&:  miUutAlher 
dcfcrtis  ordinibuspalantcs  ,fmc  vllo  vidorispcnculo  ftcrncrct.  Iidcm  Et  C£)niurAtl  veniMnt  ^ 
rrccariavnjnuliti lcconfnicicndos  dcdciam.ub  iifdcm fignis vcrfanti,  dajpcaventi. 
icq*,  Apoftolos  Ioanncm  &c  Philippum  cflc  aiebant.  Euagriusquoque  Ziwgr./.j.aC 
fcribitZcnoncm  ImpcratorcmfindiflimamvidiflcThcclam  ,  qu#iu- 
,bcrctConft.intinopolim  vcrfusducicxcrcitum  ,  atquc  impcriireftitu- 
xioncm  polliccrctur. 

i^^^^IB^H  Ggggg  S.Am- 


7# 6  Ltber  1 V.  Ecclefi*  Tatientu 

S.  Ambrofius  fcrm.9  o.quo  laudes  mirabilis  Agnetis  profequitur,  il- 
lam  fe  parcntibusvidcndam  obtuliffe  refert ,  fpeciofiilimo  Virginum 
choro  circunfufam ,  vultu  eximie  collucente ,  fplendidiflimo  corparc, 
quaepropeniuccandidioremagnumhaberet  ,  vetaretq^mcerore&la- 
crymisfeliciflimamfuamconditionemturbari ,  quod  nimirumiamin 
ccelo  omnibus  gaudiis  &  liquida  voluptate  perfundcretur ,  cum  eo  per- 
fe&e  coniuncta,  quem  in  terris  fingulari  beneuolentia  dilexiflet.Qupd 
cumfuilTetmultorumfermonibiis  vulgatum&:  ad  Conftantiamfiliam 
Conftantini  delatum ,  quae tam  graui  morbo  coficiebatur ,  vt  nulli  cor- 
pohs artus e(fcnt incolumes ,  bonam in fpem vcnit fore  vt illius fanclif- 
hrnx  Virginispraefidio  cx  fauore , fanitatem  confequi  poffet :  quare  de- 
ferri  fefe de no&c  ad eius  monumentum  curauit  ,  vbi  poft fufas  preces, 
quamuis  nondum  fidei  luce  colluftrataforet,  cum  in  dulcem  3c  placidu 
fomnum  mcidiflet ,  vidit  ad  fe  vcnientem  virginem  blande  cohortante, 
vt  Chrifti  religionem  ample&eretur,  fic  enim  valetudinem  recuperatu- 
ram  :  quod  euam  contigit,  nam  cum  paulo  cuigilaffet ,  ita  fana  reperta 
eft,  vtne  tenuiflimaequidem  rcliquiae  priftini  morbi  fupereflent :  ad- 
mouetur  deinde  ad  fontem  falutarem,  templum  poftea  exaedificandum 
curauit ,  fumptu  rcgio  atque  magnificentia ,  in  honorem  tantae  virginis 
fuauiflimae  DciSponfae,  martynfq;  nobiliflimae,  quod  templum  etiam- 
Utm  Ambrof.l-j  «/.i.  num  Romasvifitur.  Idem  ipfe  vencrandus  Antiftcs  refertterafevifos 
clanflimos  ccelites  Geruafmm  atq-,  Protafium,  &:  cum  illis  agnouifle  D. 
Paulum,ex  ipfius  pi&aimagine  quam  viderat,a  quo  etiam  fuit  edoetus, 
quinameilentduoilliadolefcentes,quifummagloriatriumphantesil- 
lum  comitarentur. 

S.Auguftinus lib.de  curapro  mort.  ger.cap.if.  ineosmagnaviora- 
tionis  difputat,  qui  hanc  veritatem  refpuunt,  quiq-,  putant  efle  mali  dac- 
monis  ludificationem  atque  praeftigias,quaecunq-,  tandem  Manium  fiat 
ad  nos  acceflio,  adfertq*,  Samuelis  exemplum  Sauli  apparentis,Mofifqj 
praeterea  iam  longa  temporum  intercapedine  mortui ,  qui  cum  Helia 
beatummontem  magnis  myfteriis  notatum  fua  pradentiailluftrauit. 
Deinde fequenti  Capite  S.  Fcliccm  memorat  fingulari animi  virtute  vi- 
rum,  Nolanis  fuis  apparuifle,cum  eorum  ciuitas  a  Barbaris  obfideretur, 
S.Taulin.Tiat.S  S.Ttlic.  quam vifioncmelcgantiflimus Paulinus eiufdem vrbis  Antiftespoetica 
Stutr  Su/p  Dia.uc.14.  fuauitate  complexus  eft.  Seuerus Sulpitius beatum fe  Martinum  audif- 
jfe refert ,  cum  candide  5c  perfufus  inlolita  cjuadam animi  voluptate fa- 
teretur,  fe  vidilTc  haud  raro ,  atq-,  adeo  fuilTe  allocumm  fan&iflima  Dei 

fiarentem  ,S.Thcelam,S.Agnetem  ,etiam  cuiviD.Pctroatq-,  Paulo  re- 
igionis  praefidibus  iucundiflime  aliquando  pertracliauifle.  Gregorius 
ter  maximus  Dialogor.  lib.3 .  pofteritati  propagauit  eximias  &  prxftabi- 
les  vifiones  omnino  tres :  Beda  Vcnerabilis  duas  lib.2.  dc  hiftor.  Anglic. 
&lib.4.cap.i4. 

Partium  igitur  conciliatio  fieri  poteft  fi  dicamus,  cx  vna  quidem  par- 
te  cautos  eflc  oporterc  &c  confideratos  m  apparitionis  admittedis,quod 

improbus 


De  apparitione  Amm.irum.  7s  7 

improbusamnummhoftisin  Angelumfe  lucis  immurar*  ,  cuiusl.bct 
ctum  homm.s  eftigiem  (cu  bcauleu  posnis  (empircrnis  addidipomr 
maucrc  :  ex  altcra  vcropartc  htcamur ,  exiftcrcanimashaudpolIe&: 
corponbus  hbncans  lc  hominum  lenlibus  obi.cere,  n.fiprapotenns 
Ua  voluntatc  reafdem  vbicp,  non  rofie  verfari.fcd  in  iis  tanrum  locis  ad 
quxammaprou.dcntia  fin.racccderc  .vtS.Auguftinus  l.bro  fi.perius  Augufl.i.tm.^mm  r. 
iauuaro  moner.  Quod  ad  rcditum  carum  pertmct ,  fit  co  modo  &  loco  '«■ 
qucm  opitex  rerum  omnium gubcrnatorq-,  Dcus  pcrmirtit ;  hoc  aurcm  T"tua  1  dt  Anm«  P"f 

Qupniam  vcro  in  dubium  multi  rcuocant  vtrum  malus  dxmon  an 
Samuclis  anima  Sauli  Rcgi  apparucrit  cum  PythonifTaMancs  cuocarct, 
prctiumoperxcft  vthancctiamdubitationcmtumdiuinxpaginxora- 
culis,  tum  vctcrum  Patrum  autoritatc  hoc  loco  tollamus.  - 

ImprimisdiuinaScripturarcmpcrcumciuiappanurSamuclcmno-   R  ^S^^SE 

minat.  Dcindc  IcfusfiliusSyrach  virosmagnoslaudatofq-iiicmorans,  kifift*"'**" 

Samuclcmprxdicatquod  etiampoftcxtremumratumrcsfuturasarca-  EcclcGafl.  47  *$.  Snmuel 

naiq*,  przdixcrit:  qux  vcrolaus  Prophctxrorctdignumq-,prxconium,  **fl b*€ dwrmwit &*otntn 

cjuod  mfcftus  hominibus  dxmon  cius  rormam  lit  cmcntitus?  Quxftc,tr,i'^^cn(iin^,fi' 

caufa fiiit cur  S.  Aueuftinus libr.dc cura oro mort. ecr. ahSrmarit, vcram  "lm vtJ4. ^*. 

c  c  r  1  c       1  r  "*g»fl Ub.decur  promor. 

ruiilcanimamSamuclis,  quicontraiiumcum.ul  Simplicianum  fcnbc-  g<rtn/j 

rct,hocprofc&6Ecclcfiaftici  tcftimonium  minus  rummentcatq-,mc-  AdsimpUcUn.Ub.z  qu  ?. 

monacomplc&cbatur,  quod  ipfum  dcTcrtulluno  dicipotcft,qui ;.  Teitull.  1 5  carm.aducrf. 

Carmmum  libro  aducrfus  Mau    r.cni  1  iiaimSamuclcmlaudibus  Maraon    Mtrtficm  S*- 

rr  .  «/•  j  _*>.^    k  .  f  mutl  cMtrf*fs  Vntere  pri- 

eftcrt.quod  pnmum  Ifraclis  dominatorcm  iccptro  cx  coronainiigncm,  m£ Pr£(eftlm  ;  dmrechri^ 
olcodcliburum  coufccraritvquodctiampoft  mortcm  vaticinandoprx-  fm*.  virt* oftendenchri- 
ftitcnt.  Tcnio  malus  dxmon  ncquc  tam  ccrro  prouidcrc potuit  ncquc  fl<">  Tnltbutinvtujptttt 
prxdiccrc  forc  vt  Saul  craftina  lucc  cum  libcns  occumbcrct ,  Dauidquc  v  1™***«  *«• 

»  1  TffitL        »11  J  n        1  L  Vtquoq.poftrequtemfro 

lucccdcrctinciuslocum:  Addcquod  Patcrluminumpnncipirencbra-  phetu;tJAtgn\rett 
rum  non  conccdat  in  iin&orum  virorum  cffigic  ludificari ,  quorum  vcl 
nomcn  iprurn  Infcros  quatit  &  pcrcclht.  Sunt  autcm  graHies  &  complu- 
rcs  Scriptorcs  qui  hanc  ventatcm  opinionc  fua  confirmct,  Iofephus  lib . 
6.  Antiquir.cap.ic.  Iuftinus  DialogocumTriphoncpoftmcdium  ,  S. 
Baiihusin  EpiftolaadMcdicum  Euftachium,Tcrrullianuslib. 
j.Carm.aducrfusMarcionem,S.Ambrofiuslib.i.in 
Lucam.  D.  Hieronymus  hbro  7. 
m  Ifaiarp. 


PRiEFATIO 

in  fequentem  Difputationem. 

R  A  v  i  s  &  perobfiura  de  Trxdefttna- 
tione  Dtjfutatto  >  non  ad  altum  magis 
quam  hunc  tpfum  locum  perttnere poteB, 
quandoqutde  tam  de  fedium  ommum  va- 
rietate  qu&fitum  &  expltcatum  d  nobis 
eft^qutbtu  anima  poft  corporis  comunedt- 
uorttum  &  feiugationem  recipt folet ,  &  proxtme  de  luttuo- 
fifitmo  ergaftulo  atque  horrtbtlt  cufiodta >  ybi  infandtperdi- 
torumhomtnum  greges  y  reltgtonis  macuU  ^cceltprobra&uo 
ftmptterno  cruciantur.  Ades  Dux  veritdtis  auttorq?  Deus 
permertta  iUttts  eximiamque  dtgnttatem  qui  pr^defttnato- 
rum  capufefl  atque princeps ,  ades>  inquam^  hutc  necejfarU 
grauiffimaqi  dtjjutationi,  in  ftylum  huncatquefcrtpttonem 
yberem  vtm  tux  benignttatis  tnfunde,  hasSchedas  donis 
ffmunertbustuis  beneuolentifitmeproftquere>  atquetn  vl- 
timis  his  pagellis  ttern*  veritatis  notas  Itteris  vnctaltbus  in  - 
ure. 

DE  PRiE- 


7?9 


55 


TBB&es 


DE  PRjEDESTINA- 


T  1  O  N  E, 
Capvt  XI 

,  On  finc  incrcclibilianimidolorcboniomncsinCaluino 
Llcguntca  quacfcquuntur  ,  Prardcilinationcmvocamus*-C4^i»./  j .InJliu.u-S  S' 
I  tcrnum  Dci  dcctctum  quo  apud fc  conftitutu  habuit  qu id  « 
|  dc  vnoquoq^  hominc  ficri  vcllct.  Non  cnim pati condi-" 
'  tionc  crcantur  omncs ,  fcd  aliis  vita xtcrna, aliis damnatio " 
a  cc.  m  prxordinatur.  Iraquc prout m  altcruuum  fincm  quifquc  condi-  •* 
f us  cft ,  lta  vcl  ad vitam  vcl  ad  mortcm  prardcftinatum dicimus.  Et  cap*« 
15.^,7.  Vndc fa&um cft  vt tot gcntcs vna cum libcns corum mfantibus" 
xtcrnx  morti  inuolucrc t  lapfus  Adx abfquc  rcmcdio  ,  nifi  quia  Dco  itl  « 
vifum cft  ?  Hi  prxpoftcrx  tmpixq*  mcntis  crrorcs omnino  cum  Hagitus  « 
confcntiunt  Marciomtarum  Xcrdonianomm,Manichxomm,Pnfcil. « 
lianiftarum ,  qui  dmcrfistcmponbusatqucprouincusdoccrcauhfunt 
prlncipiacfTc  duo,  bonuvnum  ,altcrum  malum ,  Dcum  vnumcomcm 
&c  pcrhumanum,altcrum  improbum :  lllum  bonorura  omnium  &prx* 
dcftinatorompajcnttmjhuncdamnauspblluu^ 
ncprxfcttura.  Tamabfurda  tamq^incrcdibiliaponcntaTcrtulIianus 
mCcrdoniaJiosdifpurarisacri^c6ronaorationcdiIaccrat:SJrcnxus  tiHuh^rtff.kdmMm^ 
aducrfus  Marcionitas  :  valcntiflmius  Auguftinus  Mamchxos  viuido  /„„.  Mr^4j 
mgcmo&ftylocrucntans ,  dcniq.S.LcoquiPrifcillianiftasconfccit  ffi£T+^* 
Scacandcm  impktatcm  diuina  Scriptuxa  ,  ahorum  «amPatnimaur 

toritas,&:ranoipfaconfutat.  *    '  v 

Dcu$mortcmnonfccu(auSaPicns)nccbtaturinp«dmonev«io. 

J r:Crcauncnimvtc,rcntomn£ 

ramm  &noncfttlhsmcd.«mcn«umcxtcrm1nu,  ««^"Xorum 
™rra.  Etalioinloeo,  D.Upsomnuqu.iunt,  ^"^S^^S^ t- « 

fcrift.  nc^nimod.ensaliUUidconl«iuiftiautkcifti.Etapuo.fcze  S^.n  «. 
qo*fccifti,ncecnimod.cns  ai.ou.a .  {    {     Omncs,  in-  *wr*.,f.ir. 


79  o  Liber  1 V.  €ccle/tx  Pattentu 

„  natos  effe  no  folum  non  credimus ,  fed  etiam  fi  funt  qui  tantum  maluiti 
,,  credere  velint  cum  omni  deteftatione  illis  anathema  dicimus.  Arelaten- 
fe  $.  fub Innocentio  i. damnat eos  qui in Dei praefcientiam hominu cxi- 
tium  referunt,  dicit  etiam  iis  anatliema  qui  vas  cotumeliae  afllirgere  pof- 
j  fe  negant,vt  fit  vas  in  honorem  :  eos  quoq*,  tanquam  infaufta  prodigia 

execratur ,  qui  aiunt  non  pro  omnibus  Chriftum  efle  mortuum ,  nec  o- 
mnes homines  faluos efle  velle.   S.  Auguftinus articulos  illos  refutans, 

$  AuguftMttt  c.io.  qui falfo  illi a quibufdam  tribuebantur  ,  clariflime dicit  praedeftinatio-» 
nem  diuinam  neq-,  excitafte,neq-,  perfuafiflc,  nec  impulifle  improbos  in 
exitium  funeftumq-,  fatum,  {edpropriam  illorum  confceleratamq-,  ma- 
litiam.  Et  alias  proteftatur  toto  pedtore  atq-,  omni religionis  ope  credc- 
dum  efle,  velle  Deum  gloriam  omnibus  impertiri,  &  magnum  Apofto- 
lumex  ca  menteiuffifle  ,  vtiproomnibusinEcclefiaprecesfimderen- 
tur,  coftareproinde  neminem  nifiimprobitate  fuadamnari ,  feruari  ne- 
minemnifidiuinagratia  inftru&umadiutumq-,.  Profper  Aquitanicus 

TrofperRcftonfn  adob-   B.Auguftinidifcipulus,  Qui  dicit,  inqnit,  quod  Dcus  ita  definierit,  vt 

*****  quicunq-,  non  credunt,ex  iplius  conftitutionc  non  credant,non  eft  Ca- 

tholicus :  quia  Deus  poenas  criminumnouit  ordinarc,  non  crimina. 

AdoraculaScripturaru&veterumPatrufan£l:iflimateftimonia,ac- 
ccduntetiam  rationes  firmxatq*,  robuftse.  Imprimis  n.  fieri  nulio  inodo 
poteftvtquisomnianimi  contentionequidpiam  velit ,  quinetiamilla 
vclit  quibustanquam  adiumcntis  eo  peruenitur :  Atquipcccatum  fola 
via  eft  &  dire&a  ad  exitium  fempiternum,  vt  diuinx  paginae  omnes  pro- 
nunciant , igitur  fequiomnino  necefle  eft  e  duobus alteru ,  vt  aut Deus 
velit  peccatum,aut  nullius  hominis  exitiummoliatur.DeindeChriftus 
Iefus  mortem  oppetiit  propter  fcelcra  non  modo  noftra ,  fed  totius  vni- 
uerfi,vtS.Ioannesdiuinitusafflatusmonet :  Chriftusautemeorum  o- 
mnium  falutcm  optat pro  quibus  eos  in  morte  cruciatus  exorbuit ,  vult 
jgitur  optatqj  vniufcuiufq; hominis  falutcm .  Praterea via  qux  ducit  ad 

4****67.14-  vitaman^ftanimirumcft,eledommautcnumerusexiguus,vtCom- 
mentanifacripronunciant :  Rcftat  igiturecontrariailla  opinione,  vt 
Deus  fons  &c  autor  fit  ludtuofi  iTimx  cladis  &:  ruinse,  pcrniciemq;  volens 
creetmaximxhominumpartiquos  adimagincmfuam  procreauit ,  et- 
iam  antecedcnte  voluntatc,  hoccft  priufquam  vitaenoftrx  curfum  mo- 
rcfq-,prouiderit ,  &illamimmcnfam  &propcinfinitammultitudinem 
"  crudcliflimocxitiodcuoueat,quxcontumeliofiirimxlinguxblafphe- 
mia  non  ferenda ,  abominanda ,  &:  cx  naturx  humanx  finibus  eiicienda 
meritovidetur&extcrminada.  Quidvero  degratiadicemus  ?  nonnc 
omnibus  & fingulis  offertur  ?  iufladiuina c naturae fontibus  haufta dc- 
fimtaq-,Decalogo  ,  annon  omnibusin  comuncproponuntur?  quidi- 
pfaSacramenta,  annonomnium  caufa  inlHhita  ?  Dcipollicitationes 
nonne  ©mncs intuentur  ?  Quid  opus eflct  magno illo  formidandoquc 
iudicio,  fi  ante  caufx  difceptationcm  iam  miferi  damnati  forcnt?  citrle- 
ges  imponerctur  acerb*  atq;  difticiles ,  quas  nulla  natura:  yis  poflet  im- 

plerc, 


De  Trfidefiinatwne.  ypi 

plcrc^ncgarctur  gratia  ad  cam  rem  opportuna  ?  cur  finc  fruftu  impcrata 
Sacramcnta  ?  cur  Numen  ccelum ,  tcrras,  mariaq;  tucns  ac  moderans  ca 
promitteret,qujcnollctexcqui  ?  anDeusprsftansntmirumac  bcncfi-  m 
cx  mcns  in  ca  opinionc  pingitur ,  non  potius inanc  quoddam  &  fi&icifi 
ldolum }  Regcmappellcmiic  a  dcuiis  hominibusadumbratum ,  non 
crudclem  verius  acerbiilimumquc  Tyrannum  ? 

Qtiod  ad  illud  attinct  qtiod  ex  Prouetbiis Sapicntis  obiicitur ,  Vni-  ^rouir y  l6  4 
uerlapropter  fcmctiplum  opcratus  cftDominttsimpiuquoq^addiem 
malum ,  Verum  qtndcm  cft  Dcumprocreauiilchomincmquiflagitio- 
lus  cv  ncquam  cft,non  autcm  fcciile  impium  qiu  homo  eft,vel  vt  claritts 
eloquar ,  non  improbitatem  m  homine  progcnuiiVc ,  fed  homincm  ge- 
ncraifc ,  cui  dcindc  acccdtt  improbitas ,  non  diuina  crcatione  aut  infu- 

. ,  icd rci  procrcata: clcclione.  Qux  rciponiio  e  D. Auguftino  libata 
cft  cp1ft.65.cV:  1  o6.ad  Paulinum,vbi  docct  vitiatam  voluntatis  iniquita-  u 
tc  rmlic  naturam ,  qtut  a  Dco  conditorc  condita  cft  bona.  Alias  ctiam  « 
hoc  adiunxit,  Melius  Dcum  iudicauiffc  cx  malis  bene  faccrc,quam  ma-  «• 
la  nulla  clTc  pcrnuttcrc.  Rcfpondcri  qtioquc  mco  iudicio  potcft  fcnfum  4« 
ciVcilliusicntcnujc,  omnia  Dcumproptergloriam  fuammachinatum, 
tmpiofq-,  etiam  in  cam  rcm  confcrrc  ,  quod in  die  vltionis  fcueriiTimarq', 
vindittx  (qucm  dicm  y.ialum  appcllat)  cius  pollcnti  mftitix  aequi(fimo- 
qucruronobiiciendifmt,quimiicricordixtamq-,pcrfpicux  humamta- 
tiscompotcscflcnolucrunt.  Itactim  Apoftolum  dtccntcm  audimus,  Rom  f  I/# 
potciiatcm  habcrc  fit;ulum ,  cx  codcm  luto  ctficicndi  aliud  quidcm  vas 
inhonorcm,altudin"conrumcliam,animaducrtcndumcft,duoquxda 
in  contumchx  vafc  notari,alterum  quod  vas  fit,altcrum  qnod  dcdccori 
lLMiominixqucfcruiat ,  llludpnmumaficulimanuhabct,  fccundumi 
matcna,  hoc  eft  luto  vcl  argtlla,  quxpcrfcdcfpicabiliscft&  abieda: 
ouodliadhoncftosquo(dam  vfus  &:  hominu  opinionc  prxftantcsac- 
commodetur , vcl  in ftruftu  ornatuquc  fit  fplcndido  cV prctiofo ,  tum  1- 
nUmconftitutioncm  a  figiilo&ornamcntt  fplendorcm  conicquitur. 
Pari  modo  duo  in  confcclerato  rcpcnuntur  ,-qtiod  nimirum  homo  fit, 
&dcindcquodpcccator,quodvasi^ 

Dcoaquofabncatuscft  ,  altcruamaffafiuc  Adamiprofapiaequapul; 

lulat.  Quod  fi  rcgcnerati  fumus,  itcrum  fifti,  ornatu  &  dccore  infigniti, 

Iacobohnullimi,Efau  m  ma(Ta  rcroanentc,benchcium  cft  miiencordis 

8c  hbcrahilim,  xdifitatoris hominum  Dci.  Rcprobatio  igitur  atq>  rcie- 

a1oabhonu,Kmanat,autinor,gincipiaantcregencratio^ 

,llam  diuinarum  fceum  v,olat,onc  indigmiqi  racinoribtis  qtux ipic  co 

fciucnt    Quod  cKrceic  D.Auguftinus  cxnhcar  cpift.i  o  5.  ad  Sixtum  > « 

•(^nV  ld  Paulmum  lam  ad  ,Uud  quod  lapicnullimus  Paulus adiun-  H»f.ii.n« 

J  Cumn^ 
Smclcaioncm^ 

l  .^rr.iithimcftci  Qiii.im.uoi  lcruietminori,  liciit lcnptum cit, 
ircoruacx.,EiauautcmoiohabuKRc(pondcturpnmumfcnPtun0ffn 


79  ^  1 V.  Ecctefa  Vatientts 

elTe  quod  Iacobum  Dcus  bcneuolentia ,  Efau  vero  odio  profequutus  fit 
priufquamaliquidbonimalive  egiflent,  fedtantumquodmaiorinfer- 
uiturus  eflet  minori :  deinde  vero  Malachisepraedi&io  adiungitur,apud 
qucm  rerum  omnium  parens  ait  Iacobum  fe  dilexifle ,  Efau  autem  odio 
blaUch  v  habuifle.Secundo  tametfi  id  afleruiflet  D.Paulus,  eoq-,  fenfu  qucm  prx 

fc ferre  vidctur  oratio  cxplicuiflet ,  hoc  fane  tantum  dicere  voluiflet, 
Deum  nimirum  alienum  animum  ab  Efau  habuiffe  priufquam  in  luccm 
venifletaut  nefanda  quapiam  a£tioncdiuinxmentis  numen  violafler, 
fednonantclabcm  originis  &:  commune  hominum  fcelus ,  necpriuf- 
♦  quamillum  Deusin  maflaperditionisatq-,  cocno  hserentem  prouidifTet. 
Nam  vt in  rcbus procrcatis  qua:  praxlitar funt ratione ,  motum animi  o~ 
mnem  tk  aftcctioncm  antcit  quxdam  intelligcntia :  fic  in  prouidemifli- 
mo  rcrum  moderatorc  Deo,  rcprobatio  omnis  atq*,  abicctio  praeluppo- 
nitmentisprouifionematq-,fcicntiam  ,  non  quidem  anteceflioncexi- 
ftentia?,(cd  rationis  tantum,  vcl  ordinis,vel,  vt  alii  loquuntur ,  naturae. 
Xontraverolacobumdiciturbeneuolentiacomplexus  ,  quodiamipfi 
de  rcmedio  prouidiflct ,  non  modo  ad  primseuam illam  maculam  cxu- 
rcndam,quam  habuit  cum  gcrmano  communem,qu£q-,  ipfumiraefiliu 
coftitucbat,vcrumctiam  quodfingularibusdonisatq-,  muncribuscum 
S  Augufotp.ieS.  Laudet  exornartumiretadimprobitatisgenusomne fugicndum.  Quain  redi- 
miftrtcordtam  qut  libera-  uina  bonitas  &c  acterni  parentis  munificentia ,  iniuriam  Efau  nullam  m- 
tur  >  *ocul$et%H  Mumqut  fe^^  f  non  fecus  ac  dominator  quifpiamatq;  princeps ,  qui  cum  duo- 
bus  maieftatis  violatae  reis  ita  fe  gcrit,  vt  condonet  vni ,  puniat  altcrum, 
tamctfi  ex  eodem  fint  parcnte  generati     eodem  malcficio  coui&i  iint, 
jjuippe  qui  lc  iuftum  in  vnum ,  in  altcrum  pium  &c  clementem  oftendit. 
^         ^  IftucomninofignificareMofcsvoluit,aDo6toreGentiumibidem 
Tkom  g*ij**  laudatus,  Miferebor  cuius miferebor , &: milericordiam praeftabo  cuius 

miferebor.  Qua  re  obftupefa&us  illc  vir  diuinus  exclamat ,  O  altitudo 
diuitiarumfapientix&lcienticrDci/quamincomprehcniibiliafuntiu- 
diciaeius&inueftigabiles  viaecius/  EtS.Auguftinusl.$.contra  Iulianu, 
Ponus  eftDcus,iuftuseftDeus  :  potcft aliquoslinebonis meritislibc- 
rare, quiabonus  cft,  non poteft qucnquam  fine  malis mcritis  damnare, 
quiaiuftuseft.  Item Epift.iotf.ad.Paulinurn ,  Quanquam  vcroimmc- 
ritum  &  nulli  obnoxium  peccato.  fi  Deus  damnarc  crcdirur ,  alicnus  ab 
.iniquitatc  non  creditur. 

Reftat  modo  vna  obie&io ,  qux  cum  fine  rationc fiat, quaii  in  fpc- 
cicmfirma,in  orc  vulgi  &  communifcrmoneiatftetur.  Nihil,inquiunt, 
euenirc  hornini  potcft  ,  quam  quod  Dcus  fumma  &  infinita  mcns  pro- 
.  uiderit :  quidquid  igitur  homo  agat  Sc  moliatur,  aliud  nihil  euenict,vcl 
adfelicitatem ,  veladexitium ,  quamquodillcab  omniiam^ternitatc 
praefcierit. 

Sihaec  ratiovimhaberetvllam,quidquidgrati«naturxq^cftfundi- 
tuscuerteret :  nam  fi  Deusvifturos  nos  valiturofq-,  nouit ,  curcibo&: 
porioncvtimur?  fimeflemhabituroSjCurfementemfacimus?  fivicto- 

riam 


De  Vrtdeflinatiene.  7  p$ 

namreportauiros ,  curarmacapiuntur?  fiinwtimcmmDoftorumali- 
qiando  vcnturos,  cur  in  fumraa ftudiorum  contcntionc  fcncfcimus  >  fi 
nos(aluosbcatofq-,futuros,quidigituropuscrucc  ?  quidSacramcntis 
ab  co  inftitutis  ?  quid pollcnti  verbo,  miraculis, vita, mortc, cruoris cf- 
fufionc,  alufq^  tot  &  tantis  falutis  adiumcntis  ?  cum  diwina  fcicntia labi 
cV  crrarc  non  noffit,  caq;  ccrtilfimo  fato  cucntura  fmt ,  cur  tanti  laborcs 
&  incommoda  cxorbcantur  ?  Et  contra  fi lam  proaidit  nos  morituros, 
nullos  agrorum  fru&us  pcrccpturos ,  fupcrandos  in  bcllo ,  pcrpctuo  fu- 
mros  idiotas,  in  omncm  xrernitatom  damnandos ,  panis  igitur  atque  a- 
ratmm , mucro  c\r  lonca,  Do&onam monumcntaliDriq-, ,  Sacramenta, 
VcrbumDci,  claracVrtcftatamiracula,  ciuscruor,acerbagloriofoque 
mors  ^inuriliaomnia  nobis  forcntatq,inania.  Hxcabfurda,  atq,fimi- 
lia  tam  flagitiofa  tamq;  anilia ,  qua:  cx  lllo  antccedentc  oriuntur,  quxq-, 
noshumanaomnifiin&ioncfpoliarent  vttruncos  ftipitcfquc  incrtiiri- 
mos,  fatis fupcrq-,  dcclaranr,  quam  fit  ablona  illa  obic£tio,quam  impc- 
rica,  quam  omnium  mcntibus  rcpudianda.  Itaquc  diccndum  cft  quod 
qucmadmodum  Dcusomniarucns  8c  gubcrnans  earum  rcrum  cucn- 
tus  prxnouir,  (icearundc  rcrum  caulas  6c  liv.pcdimetaprxfciuit  \  cumq-, 
intclligcntieillafuaimmcnfaconfcquutus  cft  qucmpiam  faluum  bca- 
tumq-,  funinim,vidit  quoq;  id  cueturum  fidei  vere  prxfidio,Sacramen- 
tonimopc,<fiuinonim  mandatorum  obfcniatione.  Atq;  ex  aducrfo  re- 
proboscV  flagiriofospcrditu  iriproptci  fcclus  vcl  fufceptumafc  ,  vel  o- 
riginccontra&um.Scd  quoniam  hxictctiamnu  l.ipisoffcnfionis  in  hac 
fpifla  5c  inuoluta  quxftionc,no  erit  ab  inftituto  ahcnum  ii  do&rinxap- 
poliuonc  quam  rcfcllerc  ncmo  iui  c  qucat,rcm  totam  illumincmus. 

Scicndum  igitur  eft  magnum  cflc  difcrimen  intci  nccc  flitatem  Sc  im- 
mutabilitatcm  (iuc  vt  cum  vulgo  loquar  infalhbilitatcm ,  cflcquc  aliud 
rcrn  cflc  aut  ficri  necciTari6,  aliud  c  (lc  aut  ficii  ccno  &  mfallibilitcr,  hoc 
vltimumaAioncmfpe&at  ,  ncccflkasautem  facultatcmopcrantis:  v- 
num  cum crFc&a confociatur,  altcrum  cum  caufa.  Quidquid  cft  neccf- 
(ano  lllud  quoq-,  dcfinit£  atquc  certo  cV  infallibilitcr  cft ,  (cd  non  omnc 
quod  cft  intallibilircr,cft  etiam  neccflario:vt  cum  Plato  piagir  &:  Socra- 
tcsdifputat  vtrumq*,eftinfallibiliter,fedhbcrc  nonneccflario.  Arq;in 
hancrcm  qui  in  diflcrcndi  fubtilitatc  vcrfantur  Logici  commodcnos 
admoncnr.rcfcrrc  plurimum  vrrum  nomcn  modum  rci  tribucns  ( mo- 
dicansilhvocant)  cum  iubiccloalicuiuspropofinonis  copuletur  ,an 
aim  ciuldcm  attnbuto.  Nam  ii  dimnumPaulumdiflcrcntcm  vidca- 
nuis,erit  vcriflimumdiccrc ,  Ncccflari6  Paulus  difputat ,  falium  autcm 
hoc,  Paulus  difputat  ncccflan6,fiquidcm  in  pnmo  neccilitatis  vox  fub- 
i ndicat tantum a&ioncqux tum cxiftit ,  fccundum  vcro ad agcnns  vim 
cV:  facultatcm  rcfcrtur,  quanutmuitvinclam&coftriftamncccflitate, 
quod  non  ita  cft,cum  Paulus  difputct  hberrimc,  idque  ipfum  pro  animi 
fln  arbitrio  poiTu  omittcrc.  Atq-,  cx  his pcrfpicuc coIhgitur,hancconfc- 
mtioncm  cflc  vcriflimam,  »cus  prouidit  damnatum  iri  Cainum,  igimr 
mUO  Hhkhh  nccc(- 


79  4  ^  ^  Ecctefa  Tatientis 

fteceflario  fempiterno  cxitio  dainnabitur :  hanc  cotra  efle  falfam ,  Deus 
Cainum  damnandum  eflc  pranndit ,  igitur  Cainus  damnabitur  necefta- 
rio.  Confimilimodo  verum  cflb  illudEnthymema,  Omnium  effe&or 
Deusprxfciuitludamperiturum  ,  pcribitergoinfallibiliter  :  at  falfum 
quodlequitur,  Praeuidit  Numcn  Iudam  aliquando  damnandum,eriti- 
giturin  numerodamnatorum  ncccflario  :  ratiocuidcnseftatquedilu- 
cida ,  nam  taraetfi  aliter  quiderm  rcs  non  fiet ,  aliter  tamen  fieri  potuit. 

Conciliariinhaccontrouerfiaanimi  omniumpoffunt ,  dubitatio- 
que  omnis  profligari,  fi  animaduertamus,  cum  dc  lcicntia  aut  praefcien- 
tia Numi nis  difputatur  ,  circa res  futuras  a libero  hominis  arbitrio  pen- 
dentes ,  de iifdem vt prxfentibus  aut prae  teritis cfle  agendum.  Quare  vt 
prseteritarum  reum  memorianon  eft  caufa  cur  effedtxfint  atque  praeter- 
itae,  neq;  prxfentiu  cognitio  atque  intelligentia  efficit  vt  praefcntesfint:  - 
itapraefcientia  prouifioqucxerum  futuraru  caufa  non  eft  cur  aliquando 
fint  futurx.  A tque  vt rem  concludamus ,  quod ad  reprobationem  quu 
dem  attinet,  dieendum  eft,  remomnino  futuram,  non  quodillam  fciat 
Deusatqueprouideat,  fed  ideoilkmfciri&prouideriaDeo,  quodfit 
futura. 

NauesquondameportuCarthaginis  oram  foluebant ,  nonquod 
Lynceus  c  fublimi  Siciliac  promontorio  cas  conraebatur ,  fcdidcirco 
videbat,  quodreipfa  yroiuhebantur  in  altum  ,  &tantain  contuendo. 
tis  oculorum  eius  erat,  tefte  Varrone ,  vt  ad  triginta  milliariorum  inter- 
capedinem  aciem  intenderet.  Hiic  foe&at  quae  adferri  fimilitudo  folet 
illjus  qui  e  celfiflima  turre  homines  du©s  confpicatur,quorum  vnus  de- 
uia  femita  in  obfcuram  fyluam  contendit,  vbi  faeui  prsedoncs  fubfident, 
alter  via  regia  fertur  periculo  vacua  nihilquc  infidiarum  habcnte :  de  il- 
lo  praedicet  fpoliatum  &c  occifum  iri,  dc  akcro  faluum  &  incolumem  eo 
«juo  intenditoeruenturum;  neque  tamcn  illius  euenti  caufaeftvel  a- 
ipe&us  Mlius  aut  praedi£tio ,  fed  vtriufque  propofitum  atque 
wluntas,  qua  kbere  diuerlis  regioni- 
kmsferuntur. 


VTR  VM 


VTRVM  QVILIBET 

CHRISTIANVS   SIBI  CERTO 

-PERSVADERE  D  EBE  AT,  S  E  EX  NV- 
4iicrocflTc  Prxdcftinatorum. 


P  K  O  (T  M  I  V 


Vm  parens  vniucrfitatis  «mnia  in  numcro  ,  pondcrc  & 
!  mcnluramachinatusiit  ,  cunu-omncsciusrilhScruacoris 
I  nofb  1  a./ioncs  mftruaiu  nos  atq, mllituant  cxpcrcnnisglo- 
!  rixtiam  dcmonftrcnc  ,n6iinccaufamagniThcologi  qux- 
runc,  vndcnamriat ,  vt  ChriAusIcfus  lcmpci &  vbiq,mc- 
dium  fcrc  locu  tcncrc  vidcatur.  Nam  li  m  cius diuimtatcm acicm  mcn- 
nsintcndamus,  ftcutinmcdio,  imcr  Patrcm&Spiutum  San&um,  vt 
iccunda  pcrlbnain  prxilabili  &  auguito  lllo  coiiftorioianttiilimx  Tri- 
nuaus.Siluftraichunxamt.itc  liba,cx  taiuiopcriscvmolitioniscurfum 
inrucri ,  ftctic  in  mcdio ,  cum  vnicus  iic  mcdiator  tum  natura  tum  gratu 
Dcum  inrcr  hominciq,.  Si  mandum  hunc  prqfcnrix  £ux  lucc  ornarc  cu- 
pit,  ftctitin  mcdio ,  in  plcnitudinc  tcmporum,  vt  magnus  Paulus  anim- 
aducrtic,  Si  mortalcs  naturx  noftrxcxuuias  placct  mducrc,  ftctit  in  mc- 
diovirginci  nimirum  clauftrifcliciflimxfuxparcntis.  Si  fcpaftoribus 
£>buatitctit  in  mcdio,  uucr  boucm  6c  aiinuimii  a  Mngis  muncnbus  ho- 
noracur,ftctitinmcdioIofcphi  Manxq^ :  ii  natusannosduodccimab- 
ditos(apicnnxfuxfontcscorpitrccludcrc,ftctitinmcdio  ,quippcvtin 
Euangcho  prodirur ,  m  mcdio  Do&orum:  Si  Apoftoloscrcac,  iidifci-^^  2 
puloscolligic,inmcdioillorumcftficurqui  miniftrac  :  ii cum Iudxis a-  LHc.11.2y. 
gir ,  fi  cumpopulo&  mulricudinc  vcriatur  ,  dcilloprxcodiuiniffirnus 
loanncsair,m*<f/Mi  vcfirumflcut qucrn  votnefcuts.Sim  fpJcndidiflirnomon-  U*n.\if>. 
ic nouamo^dignitaris figuramcapit, ftccicin mcdio  Mofisarq* Hclix: fi  M*ttt>.t7.!.Luc?  $o 
illo  dic  qui  a  ramis  nomcn  obrinuic ,  Icrofclyma  ingrcdicur  ftctit  in  mc- 
dio,curbx  vidclicct  qux  prxcedcbar,  &^Vpoftolorum  fimul  &  pucroru 
qui  fubfcqucbacur  &  acclamabanc  Oianna  filio  Dauid :  fi  figiturin  cru- 
Ccm,ftrtuinmcdiolatronumhinc&^  I04n.19.it. 
tunditiuum  vitamq,  rcddir ,  opcrarur  filutcmin  mcdio  tcrrx:  fiianuis 
ebuiis pcnccrarc lubct ad Diiupulos  ,'itccit ,  vt fcmcl itcrumquc prodit  i04n.1o.19  *> 
1  '      Hhhhh    2  S.Ioan- 


7? c  Lib.l  V.  Eccleft^  Tatientzr, 

S.Ioannes ,  in  medio :  fi  poft  abitu  ex  hoc  mundo  ad  Patrcm  fefe  viden- 
dmm  vult  obiicerc,ab  codem  facro  Scriptune  in  medio  candclabrorum 
collocatur-.fipolliccturauditurumfeprccationes  noftrascaritatecon- 
fcntientc  ,  fore  id  ait  cum  in  medioduortimauttriumineiusnominc 
aggregatorum  conftiterit. 

Cur  vcr6  ifta  omnia  tam  confiderate  perfe&a,nifi  vt  nos  moneamur, 
imprimisillumexpetcremedium  &  totius  hominis  praeftabiliflimum, 
nimirumcormetropolimanimae,  vtelegantifllmusChryfoftomusno- 
minauit ,  quodq-,interprincipes  &vitalespartcsidemeftquodSolin- 
ter  ftellas  inerrates,quodq-,  ohm  arbor  vitae  m  Edenaeo  paradifo.  Quare 
igneo  colorc  purpurafcit,  diuino  fymbolo  caritatis,infima  fui  parte  co- 
clufumqua  terram  afpe&at ,  fuperiuslatum&apertumadconcipien- 
dos  munerum  cceleftium  influxus.  Sccundoinnuereetiam&docere 
voluit,  fibi  nimium  quantum  placere  aurcae  virtutis  fedem ,  de  qua  pro- 
phanadapientiaemyftaeid  vno  ore  cecinerunt 

Virtus  eft  medtum  vitiorum  vtrinque  re&uttum. 
Cuius  di&i  veritatem  omnium  virtu  tum  cognitio  feu  moraliumjiue  il- 
larum  quae  Theologicae  nuncupantur ,  comprobare  facile  poteflff  Fidcs 
eftinterperfidiam&credulitatem  :  Spes  defperationeminter  &  auda- 
ciaetemcritatem :  Caritasinterprophanumamorem  &merenaturale. 
Iuftitia  inter  fummumius  ,  &  lolutam  indulgentiam :  Prudentiainter 
veteratoriam  calliditatem  &  infcitiam.  Fortitudo  inter  confidcntiam 
arrogantem,animiq-,  abie&ionem.  Temperantia  inter  luxuriem  &  fen- 
fus  vacuitatem :  Religio  inter effraene  licentiam  &  fupcrftitionem :  lau- 
dataanimi  dcmiflio  inter  fuperbiam  &  pufiilanimitatem :  Liberalitas 
inter  auaritiam  fordefq;  &  animi  largi  profufioncm . 

Denique  medium ,  Veritatis  Deo  mirifice  placet ,  deq^  ca  rc  nos  mo- 
nitos  &  inftru&os  effe  voluit,  vt  intclligamus,  non  virtutem  modo  fpc- 
ciofiflimum  decus  voluntatis ,  fed  etiam  Veritatem  mentium  lucem  at- 
que  Solem ,  faepe  in  mendacii  &  inanitatis  medio  effe  folere. 

Ethnicus,  vt  exemplo  rem  illuftrcmus ,  plures  Deos  fibi  fingit,  non 
gcnere  modo,fed&fexudifcretos  &difpertitos,  Caeleftes,Tcrreftres, 
Aerios,Marinos,Aqueos,Infernos  ,imos,fuperos,  maiorumgentium 
Deos,patellariosatq;ignobiles.  Iudaeuscontra  vnumvcneratur,  &  ita 
quidem  vnum ,  vt  diftindhonem  omnem  pcrfonarum  tollat.  Chriftia- 
na  fides  inter  vtrumq-,  medium  tenet ,  &  ab  vna  quidem  parte  fi&itiam 
illam  Numinum  multitudinem  abiicit  &  repudiat  ,ex  altera  vero  vnius 
hypoftafis  fingularitatem  •,  iubet  veio  vt  reuereamur  Deum  vnum  in 
tribus  perfonis,  perfonas  ver6  trcs  in  (impltci  vna  diuinitate. 

Anthropomorphitae  &  Pairopafliani  Deum  natura  fua  corporatum 
inducunt:Saturniani,Marcionitae  &  Cerdoniani  id  iplum  Seruatori  ne- 
gant,  voluntqjillumadumbrato  &inanicorpore  tantumfuiflepraedi- 
tum.  Mcdium  quiddam  pangit  Ecclefia ,  ncq-,  videlicet  Patrem ,  nequc 
SpiritumSanttumhumanucorpus  induiffe  ,  fedpotius  Verbumquod 

veram 


m 

<& 

<m 

cffe 

cet 

H 

que 

talu 

tim 

uto 

uis 

nem 


Pradejlmationem  ejft  incertam.  y §7 

TcramcV  maximcpropriamnaturx  noftrx  fubftantiam  haufit  exvirgi- 
ne,  quodqs  vt  corlcftis  tuba  illa  perfonuic,  caro  faftum  eft. 

Ncftorianiduashypoftafes,duas  ltcmpcrfonasaf&ngunt Chrifto, 
diuinamvnam,humanamalceram,  Ex  aducrfo  Monochelicx  ,  vnam 
tancumvoluncatcm,vnammcntem.  Eucychianiimpia& vxcordipcr- 
mixtwnc  vtramq-,  confundunt.  Veritas  Chnftianatcnet  medium,  neq^ 
idlicctvllamfubftanciarumcflcpcrmixtionem  ,  authypoftafeoncon- 
tuuoncm,fedduas  mcntcs,voluncacesduas,duasicemnacuras,vnicurn 
lcfum  Chriftum  conficcre  Dei  filium,  &  c  Virgine  matre  progcnicum. 

Pelagiani  vim  naturx  &  liberi  arbitrii  contcncioncm  excollunc  info- 
lencius  acquc  prxdicant.  Lucherani  concra  vcrumq-,  dclcnc pcnicufque 
cxinaniunt,vt  aiias  oftcndcbamus,omniaquc  in  gratiam  rcfcrunt.  Ca- 
tholicafidcsmodum  mcdiumqifedtatur,  nam  &  vna  ex  partenacurx 
imbcallitatcmagnofcit  cum  arbitni  tamcn  libcrtate  coniunctam  :  cx 
altcro  vcro  gratix  ncccfliracem,fed  qux  libcrx  voluntaci  vim  nunquam 
infcrat»  nunquam  libcrcacis  pofleflionem  adimat. 

CalumusnuperusDo&or&infauftxrcligionisprxco,omniapccca- 
tavoluitcflcmortalia  ,  a&ioncs omnesnoftrasimpuras,  operaconta- 
minata,homincmquocunqjingradu&ordine  ,  vbicunqjtandcmcf- 
fct ,  turpitudinc  flagitioq^  dcformari ,  omnium  fcclcrum  maculis  nota- 
n,  malinxccmtagioncpollui.  Nuncver6proanimifuihbidine  quam- 
uis  ltarcm  fc  habcre  fatcatur,  vulc  camcn  fidclcs  omncs  ornarigracia,  8c 
proindc  bcncuolcnna  cum  Dco  coniungi,  1II1  caros  cflc,  illi  gracos,  cius 
cflcfihos  :  cVpnctereatamccttosefle  ,  quodgratiadiuinainftruantur, 
quamcerto fciunt  fe  vitiorum  fordibu3obfolctos,(purcos  &  infames 
cfle.  ReligioChnftiana&  Cathobca  c  contrariovcrcperfpicueqjdo- 
cct,  lllacxtrcmanon  cflcmodoabfurda&  omniumirrifione  ludenda, 
verumcnammonftrisfimillima,  quxRcccflcnccintclligipoflunt.  Et 
qucmadmodum  cx  lllius  mencevidiiHusnonpeccataomniaeflemor- 
talia ,  non  rurfus  omnia cfle  vcnialia ,  non  laudabiles  vidcn  a&iones  o- 
mncs,  ncquc  ltcm  omncs  vitiofas :  non  opcra  efle  omnia  mortifera ,  fic- 
ut  ncc  viua  vniuerfe;  concupifccntiam  non  fcmpcr  cflc  pcccatu,  quam- 
uisfcmpcrfons  &  ongo  fit  pcccati :  Itaiamclaredemonftrabithomi- 
ncmncq;fcmpcr  cflcNuminishoftcm  &pcrduellcm  ,  ncq-,itemfem- 
pcr  amicum :  non  gratia  pcrpetuo  ornan ,  nec cadem  pcrpetuo  fcohan j 

non  in  omni  vita  mftum,  ncc  paritcr  fcmper  iniuftum :  non  (cm- 
pcrdcfummiParcntis  amorcccrrum,  nec  ctiam  ccr- 
tuin  dc  ciufdcm  odio  &  effcn- 
fienc. 


Hhhhh   3  NEMK 


NEMINEM  DE  SVA 

PRtEDESTINATIONE 

XERTVM  ESSE  POSSE,  NISI  DEVS 
fingulari  priuilegio  id  aperuerir. 


In  CtUoq.  Ratisbnn.  ayt.  de 
firm.4LtetnJalutfiducia  & 
certtthd. 


i.C§r-.  9. 17. 
Rom.Ji  lo.iy-yi. 


Thihpf.ziz. 
i.Ttmotb.iis 


i.PetrsJ.iQ. 


Q  A    P    V   T  XIL 

V  c  e  r  v  s  quem  Caluini  Da&arcm  fuiflfe  volunt, 
nemincm  vcrumcfle  ChrilUanum  aflerit  qui  no  tan~ 
tacertitudine  atquefiduciafaluumfefore  compo- 
tcmfelicitatis  crcdit ,  quanta  fibi  perfuadet  vnicum 
cfle  Chriftum  &vnumDeum.  Eademdocet&pra:- 
dicatPetrusMartyrin cap.8.Epift.adRoman.  Agitur 
praeceps  in^adcm  veftigia  Caluinusprxfertim  libro  5- 
Inftitut.cap.z.§.i6.  Ecclefiacontradocctneminem ccrtum&: iccurum 
effe  polTe  de  fua  praedcftinatione  nifi  Dcusfingularidono  ac  munereil- 
lud  aperuerit.  Huic  firmandse  vcritati.diuinarum  literarum  lucem  &:  ve- 
terum  Parrum  lapicntiam  adducamus. 

Caftigo  corpus  meum  ( ait  Apoftolus)  &inferuitutemredi^o  .,  nc 
fortc cum  aliis prxdicauerim  ipfc  rcprobus  efficiar.  Et  in  Epift.  ad  Ro- 
manosdocctidemc^inculcathisvcrbis?  Tu3Utcm,fide  ftas  :  nolial- 
xum  fapcrc,  fed timc.  Si  enim  Deus  naturalibus ramis  non  pepercit , ne 
fortcncctibiparcat.  Vidc  crgo  bonitatcm  c\:fcucritatcm  Dci  :  in  eos 
quidcm  qui cecidctunt  feucritateni ,  in  te  autcm  bonitatcm  Dci ,  li  pcr- 
nanferisin  bonitate,alioquin  cV:  tu  cxcideris.  Et  paulopoft  cxclamat, 
OaltitudodiuitiaRimlapicntix  &  fcicntixDci/  quamincomprehcn- 
iibiliafunt  iudiciacius  &inue(ligabilcs  yiac  cius/  quiscraim  cognouit 
ienlum  Domini  ?  aut  quis  cius  conlilianus  fuit  :  Et  ad  Philippenfcs, 
Cum  metu  &c  trcmorc  falutem  vcftram  opcramini.  Idem  ad  Timo- 
theum ,  Solicite  cura  tc  ipfum  probabilem  exhibere  Deo  operarium  in- 
confufibilcm  rc&e  tra&antcm  vcrbum  veritatis.  Sandtus  quoque  Pe- 
trus  Chriftianx  Thcologix  apcx  candcm  habct  doftrinam  ,  cumait, 
Magis  fatagite  vt  pcr  bona  opcra  certam  veftram  v^cationem  &cle- 
elionem  faciatis.  Vbi  Lecior ammaducrtctiuxta  Caluinum  in  cum  lo- 

cum, 


P 
n 

11  i 

pen 

runu 

mon 

tid 

vlqu 

fcfc 

prxd 

Caiiui 

c\as 

uat 

ciin 

fun 

P* 
eft 

Ba 


^rxdejlinationem  ejfe  mcertarh, 

mrTll  VCrVlplA^  ^"'tamccfi  ni  rcxtu  non forent,  dcbcrc  tamen 
:  t;^au:  4u,ai,ni  lkza  le  m  quibuidamcxcmpUribusGrxus 
JVj  r %'yu'  4u*Latinionmcsiibricxprimunt.  Ecclcfiaft. 
*Ncl at  homo  vtrum  amorc an  odio  d.gnus  fit ,  fed  omnia  ui  futurum 
lcruantunnccrta.  \ 

Sc  d  .am  quedam  a  Patnbus  Gnrcis  &  Latinis libcmus.  S.Ioanncs 
eim  loftomushoimlia  u.in  Epift.ad  Philippcnfes ,  Si  Paulusquitanta 
:•  '  "^ui.x  d  e  i  c !  u  i  u  c  1 1  onc  illa  fccurus  fuit,  quid  lanc  nos  dicc- 
»"iis?  n.Hicronymushbroi.aducrfusPclagianos  ,  Nc  bcatumdixc- 
mqucmpiamantcmortem  ,  quamdiu  cnim  viuimus  in  ccrtaminefu- 
nuis :  quandiu  auteru dcccrtamus, nullacft ccrta  vidoria.  Concuut  D.  s. 
•  '  :    -  ■       Qiiis,inqim  ,  cx nuiltttudmcridelium  ,  quandiuinhac  <• 

:■■•!  *  a:c  vmitui \  tn  ruimcioprardcftinatorfifccflcprxfumat  >  Aliat 
\:  ■  -  ^t  viros  San&os  quamuis  ccrti  iint  ie  aliquando  gloria  pci- 
t  .  -si:t  cifcuctaucnnr ,  dc  ipia  tamcn pcrfcucrantia  mmimcccr- 
t os  clle ,  cum  ncmo  finc  diumo  momtu  fure  pro  cerro  qucar ,  num  per- 
cnncs  iuftitix fun&ioncs  fit  ad  cxtrcmum  vfquc  vitx dicm cxhibiturus,  , 

i  ^  ^nccrur,quiarcanoquodamconfilio&:hominibusfufpi- 
cicndovtplunmum  idignotumeuc  voluit.  Rurfusvcro  libr.dc  pcrfc- 
ucrantixdono cap.i;.  In  hac ,  lnquit,  vira  humana , qux  rcnratio  cft  fu- 
pcrtciTam,  qui  Videtur  ftare  ,  vidcatnccadaf.quamfcntentiamama- 
guo  Apoftolo  muruatuscft. . 

Suntvcro  multxcv  pcrfpicux  rationcs  qux  lllam  candcm  vcrita- 
tcm  comprobcnt.    i.  Nihil  afleucrandum  proquc  cerro  habendum 
cft,  cxiisquxifoIadiuiniNuminis  voluntatcpcndcnt,  fincipiius cla- 
ra  &  diluoda  monitionc  :  atqui  prxdcftinatio  a  Numinis  volunratc 
pcndct  ,nihiligiturdccaclarc&liquidoconftarcpotcft  ,  niuDcorem 
apencntc.  1.  Vitx  noftrx  dux  &  parcns  Chnftus  ,  eumfaluumbea- 
tumquc  futurum  pronunuauit  >  qui  ad  fincm  pcricucrarct :  &  D.Paulus 
monct  Hcbrxos ,  nc  lcuitatc  &  inconftantia  commoueanrur:  nam  par- 
ticipcsChrifti,  inquit,  cftcthfumus  ,  fitameninitiumfubftantixeius 
vfqucadnncrofirmumrctincamus  :  nullusaurcmcertiilimccognofcit 
fefc  firmum  &conftantcmad  exitum  vfquc  futurum  :  ccrrus  igitur  dc 
prxdcftinationcfua  nullus  cflcpotcft.   3.  Autdicendum,nonnecef- 
fanum  cflcfidcmadfahitcm  ,  ncquevllumnourtixreligionis  Catholi- 
cum cflc  ,  aut  aliquando  futurum  :  aut  farendum non omnes eos  No- 
uaxorcs  clfc  prxdcftinatos  :  PrimumaducrfarurdiuinxScripturx  ,  le- 
cundnm  cxpcncntix  , tcrrium  igitur  cnt  venilimum  :  quod  ii  omncs  • 
funginx  ilhus  rchgionis  prxdcftmati  non  funt,  cur  lgirur  ad  fahx  rei  j 
pcrluafioncmcompclluntur  ?  quod  li  diftinctio  quxdam  adhibcnda 
cft,quisfincaberrandimctuftarucrcillampoflir?  cxcmrUigratia,cum 
Balduinus  6c  Bolfccus  nou.ratis  nuilio  lllccti  111  grcmio  DiuxRefor- 
mAtionisconquicfccbant,  autPixdcftinatifucruntautnonfuerunt:fi 
Drmmm.quonanidcmdc  modocxudcruntafidc  ,  &  Catholicidiem  .1 
r      m      *  extrcmura 


2 oo  Liber  l  V.  Ecclefa  Tatientv 

\  extremumobierunt  ?  fipracdeftinatinon  erant ,  curigitur  adillud  crc- 

dendumadigcbantur?  4.  Cuipiamhominiafleuerarccertiflimoj&fi- 
ne  vlladubitarione  ipfum  efTe  pracdeftinatum  ,  idem  omnino  cft  acfi 
quis  diceret  quidquid  tandem  ille  fa&urus  videatur ,  in  omnc  genus  vi- 
tiorum fefe ingurgitet ,  latrocinetur ,  fumma  crudelitatc,ferro  &c  acie  a- 
lios  crucntet  ,Deinumen  inexpiabili  contumeliaviolet,  auerfeturdi- 
uinitatem ,  Scruatorem  ipfum  in  crucem  tollat ,  ip  fum  nihilominus  fal- 
uuum  &  beatum  futurum.  5.  Rurfum  tantundem  eft  ac  fiquifpiam 
hac  illum  oratione  compellaret,  Si  vitae  vfuram  deponerc  vis  nunquam 
iinonemori,  facvtmortaliflagitiofemperobftri&usviuas  :  fierienim 
nonpoteft,  vt  fimilis  tuiprxdeftinatus  ingrauiorifcelcrcmortemop- 
petatDeigratia&  amore  (poliatus  :  quisab  omnihominum  memoria 
huiufmodi  do&rinam  audiuit  ?  6.  Si  tam  certi  fumus  quod  &c  modo 
gratirdonoornemur  ,  &gloriainfempiternumtempus  cumulandifi- 
mus,  quid  igitur  fibi  voluntillae  graues  diuinarumliterarumfententiae 
tam  quxpofitae  fupcrius  funt,  tum  quae fcquuntur  ?  Tu  autem  fide  ftas, 
f  clr  loii  a'tum  fipcre  fed  time.  Qui  fc  exiftimat  ftare  videat  ne  cadat.  Tene 

ApecaL}  n.  quodhabes  ,  vtnemoaccipiat  coronamtuam.  Videtevofmctipfos  ne 

t.iomn  8.  perdatis  quac operati eftis,  fcdvtmercedemplenam  accipiatis.  Seruitc 

Pf*ln  1  •  Dornino  in  timorc  &c  exultatc  ei  cum  tremorc.  Denique  Beatus  homo 

Pr0uer.1t  14-  qUj  femper  eft  pauidus. 

Fecit  audax  improuidae  mentis  5c  curiofc  infolentia  vt  a  quibufdam 
quaereretur  curDeusnosambiguos  &  dc  falute  noftra  incertos  &flu- 
&uantcs  efle  vcllet.  Rcfpondet  vir  fin^ulariiudicio  magnws  Augufti- 
$  Augufl.libJeeorreft.i^  nus  .  idfaftttm  y  aj  Chriftianam  humiliratem  in  omniumanimisinh- 
irat.c.\\.  gendam  penitufquc inurendam.  Qupd fi  quis praterea fcifcitetur fi no 

alio  quodam  modocommendareidam  animidcmifiionempotucrit. 
Potuiflc  ait  idem  Doctor ,  fed  non  cflc  morbo  laborantis  &  xgrirudine 
confecti,  Mcdicolegemimponerc,neq-,  Mcdiciab  argroto  modos  atq-, 
viasrcigercndaemutuari. 

S.ProfperquieodcmquoS.Auguftinusaeuoprxftabilifcientiaflo- 
ruitlib.i.dc  vocat.Gent.  id  prouifiim  diuinitus  ait,  nequevtilc  fuiflc 
rcipondct  hominibus piffdcftinationcm  eflc  cognitam  8c  explcratam, 
proptcrreprobos  &c  arterno  exirio  addi&os  ,  qui  furiofadcfperatione 
ruercnt,  &  fine  modeftix  vllo  fracno  laberentur. 
Ephgf.f.it  74.  Qi^dver6D.PaulusfcribithabcrenosSpiritumpromilTionisSan- 
ftuai  qui  cft  pignus  haeieditatis  noftrae  :  verum  quidcmcft  atqueccr- 
tum,  cos  nignus  fcmpiternac  ha&rcditatis  habere ,  quQs  Dei  Spiritus  mu- 
neribus  luis  pra^fentiaqucexornat :  fcdquiscertuscfttamqucnondu- 
bius  &  diuini  fplendoris  compos  cam  exp!oratumfittanto  fc  hofpite 
gloriari  poflTe  >  qui  verc1 audcat aflercrc  Charitatc  pracditus  fum ,  Deum 
omnianimicorporiiquc  viribus  amo  ,  gratice  Dei  fum  particeps  ?  Et 
taiiaetfihoccertodicialiquandopoflit ,  cuinotumcvmanifeflairncflc 

qneat, 


?'*i'fim<ttumemeffemcert<im.  »„ 

Profcm&aliaquaraamScripturanim  tcftimonia  folcnt  \  fcd  qu* 
^mmcvcntatcmhanclabcfa 

dcft  n,tosnunquammxtcrnumcxitium  ruituros  f Apofto \l  boJam 
tlcnl  fPCm^?nCaCP,(rcad ■  q^fcribcbam.  Gentihum  vocationemad 
¥  (>  em^hnitlanx^^ 

citinationis.  Qux  nos  omnia  volcntes  profitcmur  &  defcndimus, 
nccmuiti  (anftiilimi  Auguftmi  confilium  fcquimur .  vt  nimirum  cum 
dc  Drxdcltinationc  agimus,  pnma  &  fccunda  pcrfona  vtamur ,  cum  ve- 
ro dc rcpr  bationc &  abiudicationequxnrur ,terriam adhibcamus,nc 
malam  conccpiflc  opmioncm  dc  iis  vidcamur  qui  nos  audiunt,aut  fini- 
itrum  quidpiam  atq;  inuidiofum  ominari. 

Qupniam  vcro  Con  troucrfix  prope  omnes  qux  prxdeftinationet» 
attingunt ,  c  pnnc»mis  duobus  onuntur ,  quxCalumusfuisinmomi- 
rocnas rcliquit ,  vidclicet  nullum  cfTc difcrimen inter  Numinis  vohm- 
tatcm,  &  permiihoncm  diuinam >  prxtcrea  Dci  voluntatem  ita cfle  dc- 
nmtam  ,  vt  ille  rcrum  omnium  architcdtus  nihil  ahud  poflitcflRcere, 
quim  quod  agit  fic  molitur ,  pcrpurg.indus  cft ctiam  nobis  hic  locus,  nc 
quid  iilcntio  prxtcniflc  vidcamur,  &  cu.q-,  patcfacicndum,  Dcumnul- 
liusfraudcm  atquc  fcclus  vcl  cxitium  expctcrc  :  cxplicandumdcinde 
quonammodofatcamur  immutabilcmcflcDcum ,  eumquctamcnia 
mundi  orocurationc,&  crcatarum  rerum  adminiftrationc  cfle  libcrum: 
ad  cxtrcmum  diccndum  quo  iurc  prxdeftinarisgloriamim- 
pcrtitur.  Hxc  fcrc  funt  qux  clara  in  lucc  pofita 
Caluimamahis  &  miratonbus  qucant 
(atisfacere* 


m 


DE 


80  £  Liber  1 V.  Scclcfice  Paticvtis 

DE  CAVSA  PEC- 

CATI:  DEVM  P  ERMIT- 

TERE  ID  QVIDEM  7   NON    AVTEM  :Jj* 
vcllc :  neminem  addeftinatum  exitium  a 
,  '  Deocreari. 

c  a  p.  xni 

V  A  m  v  i  s  ducem  autoremquepeccadDeumeffice- 
'  re  ,  vaecordisGeiuiliumpropriumimpietatilqucvi^ 
deatur ,  apud  quos  in  honore  fuit  Iuppiter  inceftali- 
bidine  furens,  Iuno  gloriofa  &  fuperba  ,  Mars  crude- 
delis,  fur  Mercurius,  Bacchus  ebriofus,  Veiius  impu- 
'  dicitixpraefesatqjobfccenaevoluptatis,  &huiufmo- 
^diNuminumcolluuies  ,  quibus  lampridem  vacuum 
foret  cceli  palatium  fi  caufam  in  mre  dixiflent,  vt  ait  Euripides  :  fraus  ta- 
raen&  cceca impietas  aterq-,  fpiritus  mfandi  erroris  lic  quorunda  men- 
tes  agitauit,  vtidotorum  fuperftitione  iam  cfetta  pcnitufq-,  proftrata ,  in 
luceChriftiamereligionis  ,  dicereaudeant,  Deume(Teautorem&im- 
pulforem  omnium  maleficiof  um ,  quae  funt ,  quae  fuerunt ,  quacque  de- 
inceps  in  hac  omnium  fcculorum  contagione  funt  futura.  Quae  afler- 
tio  tamincredibilis  &:  inaudita  prodigiiq^  fimillima,  verum  Dcum  k>n- 
gc iniquiorem facit ,  quam fi&itia inaniaq-,  numina vetuftatis.  Nam  ex 
do&rinaquidera  Ethnicorum ,  no  alia  Diis  fceleratribuebantur,quam 
quaeilli  confciuiflTen  t :  hi  verd  ter  fan  ctum  Numen ,  innocentiae  fontem 
immenfum  &  auguftum,  omnibusprobrisonerant  omni  turpitudine 
&impuritatecoopertum,omnisflagitiiprincipem ,  fcelerum  omnium 
ducc  efficiunt ,  quac  vnquam  a  flagitioii  flimis  ,libidinofi  flimis ,  nequif- 
fimis  fufcepta fuerint ,  quxcn  aflidue  committuntur ,  tum  in  hac homi- 
num  vniuerfitate  ,tumapudinfcros  fiueab  hominibus  ,fiuea  perduel- 
Vi nc.Lyr. cn&mtmM*  ljDUS  jpfls  Geniis ,  dc  in  ccelum  furiofe  armatis ,  fi  verum fit  nihil fieri  ab 
ji» authorem  malorUtdeft ad  quod 

non  a  diuinamcnte  impellantur.  Talis  fuit  Simonis  Magi 
fcelerum , mP,e*?"]f"g'  non  ferenda infania  qui autorem  malorum  impietatumq-,  noftraru  au- 

ttoruma,  noftroru  aujus  tjl  .  n  r  •  •   r  i  •  •  ?- 

dicerecreatortm  Deum*  fus  eft  dicere  Creatorem  Deum.  Talis  etiam  Marcioms  lniolens  lmpu- 
Iren.l.i.c.ip. Marcionim-  dentia, qui vitiorum omnium architeftum Deum  efle pr©didit.  Par A- 
pudenter  blajphemauit  ttt^c\[{s  confidentia  ,  quifecundum  qucndamDcum  a  prtmo  fabricatu 
quiklege  & ^^^/<tf  4^cftcommentus,quialbe£labilem  huncmundumexcogitatamalitiane- 
nunctatmiftDenmalQru™  >*i      r  6    0  quitcr 

fadortmdtctbat.  UfcfV. 


'  Vrtdefimationemelfemcertam. 

c"i\ricffiTa'IlonniU-p!ufqu5ha'^ 

&  molirorrm     f!"01"1-'  °nmnmucrum,fua{bKmomniu  impictatum 

anrni^,  Hcrmogcncs  dc  duobusaltcrum  doccbat, 

mn nfl "  ™«c"ampariciim  Dco «cmitate cxiftere  ,  aut  mala o- 

ftamonri  P  *  "5°"*  ab  c,us  ™»ione proficifci.  Manes  vcretisTe-  Cyril.  Hi«or.C«ech  g 

illo fi ?1       A  o         '  °mnmm  inucmorem Cl1c  a,cbat' &  miuftc  ab  »*U  « 

rK^  !  i  ktOS    "nP"i0? '  c,cc*os mis c icgionibus atouc oppidis  Araor-1'1""'''!''"'*"^'^ - 

&•  j  TrZ  U  jC°S',  1  h:llftmos  •     3°co      «IfcM  cffc  impu;  Sclcucms 

C\  1  iCimias.dnrrh-mr  m^linn  n*v«%  _  r*  •  %  rtffr*"  *,i  £*ti  (hxok.»*  i* 

tcriaorui  Albrtn?^ 

h  K        "  nics\agan Wibiuiucm  vluramqi  icrdxvoiuptatispio- ^mW-. 

DaDant ,  cuin  diccrentSpir  rumSananmcorumHagitiorum  unpulfo-  AuS  Seleuei*ni 

rcra  &  adiurorcm cflc.  Ex  hortmi  farcc  cS: impuracolluuione hauiir  de-  VtiHt'r»'*«i'»*tom *fe- 

UlucCaluinilsauihrcfrrinfir<4r\riii'r/<i.  Ck  .  i.,A.;,  ^  r^  i  rMr!tW ahauAndo  a  Dt*> 

.  n,  ,  lum» "Diuinc un'oluptatisnul!ajii,homicidiumnullume-  J  \  • 
xiitcre,ad  quod  Dci  voluntasnon  concurrat.  Aliasirem  fcnbit  Abfalo- 
ncrn  ncn  mfi  voicntcNuminc  cum  ptris  fuiconcubinis  volutari  po- 
tuillc.  Itcm  Iib.dcarccrna  Dci  predcft.  Non  niiifcientc  atq,itaordinan- 
tc  Veo  ccadit  Adam  fcq;  &  poftcros  pcrdidtt.  Et  paulo  poft ,  Hinc cer- 
rc  colligcrcpromptumcft^qfaminanc^  fluxiimiitilluddiuin.Tiuftiti^ 

Tncodonis  Reza  cxpreflc  docct  Adami  lapfum  ordinatumaDeo  xhcod  BcijadadT-acrfV 
niiflc ,  vrcos pollct abi iccrc &c rcprobarc ,  quos  in  vafa  contumclix rin-  loquii  montisBclaardca, 
xerat,ct:amanrcomncm prxuilionc  m  culpx,  cV  vtalios /unima huma-  pio  &  n*.  Deiretu Dei 
niratc  arcjj  mifericordia  ornarc  poflct.  Fidcs  Catholica  nixa  Dci  vcrbo    f  «j***"***dim  mAf- 
fi:  ccruilimis  oracubs  vcntausviliud  loqui  &  tcntire  docer,cuius  vocem  f*  vj£  J  <• 

r      .  *  n_J-         -      1     Ja/-    tontumehtm ,  Antcccdtt  o- 

exapientcs,  omnino  conlcnticmus ,  modo  itudio  vcn  vidcwdi  cV  Lc-mnim  pemftontm  cuf^ 

quc  ndi  tcneamur.  & omntm ommno csujmrjt 

Quoniamnoji  Dcus  volcnsmiquitatcmtu  cs  ,  airdiuinoafflatu  in-  &c- 
ftmcluspnnccns.  InProucib.  AbommatiocftDominoviamipii,qiu 
icquitur  lultirum  djligctur  ab  co.  Dcus  ipic  tzcchiclis  orc  atquc  I  licrc-  E*.<eh.ita$. 
mut,  Nunquid  volunratismcxcftmorsimpiidicit  Dominus  ?  Replc- 
ucrunr  locum  iftumfanguinc  mnoccnuum,  S:  «dihcaucrunt  cxcclfa 
Baalimadcomburcndosiiliosfuos  ij;niin  holocauftu  Baalim  quxnon 


rctitUL  1.  Dcum  ncmincm  quod  ad  (c  quidcm  attinct  rcpro- 
2.  Eundcmnoncflcmaliautorcm.  3.  Libcrumc/Icinhominc 
jm.  4.  DiuLnamandataobfcruanpoflc.  5.  NullumDcocllc 
xcaro  commcrcium :  hxc  diuini  Scriptoris  cft  oratio,  Non  dicas, 
lmplanauir ,  non cnim  ncccflarn  funt  ci  homincs  impii.  Omnc  £C 
TienuimcrrorisodirDorwmus ,  &  noncnt  amabilctimcntibns 
>cus  ab  inirio  conftituit homincm ,  & rcliquit cum  in  manu con- " 
aciiccirmandata&prarccptafua  :  Si  volucns  mandatafcruare," 

Iiiii   %         confcr-  ' 


go^  Lib.  1 V.  Ecc/efa  Vatientis 

\y  conferuabuntte,  &  in  pcrpetuum  fidcm placitam  facies  :  appofuittibi 
„  aquam  &c  ignem,ad  quod  volueris  porrigerc  manum  tuam :  ante  homi- 
,*  nemvita&mors,  bonum&malum,  quodplacuenteidabiturilli.  Et 
"  infra ,  Nemini  mandauit  lmpie  agere ,  &  ncmini  dedit  fpatium  peccan- 
Matikz  5.37.  di.  Sed  quid  lpfum  veritatis  oraculum  proferat  audiamus ,  Hicrufalem, 

Hicrufalem  qux  occidis  Prophetas  &  lapidas  eos  ,  qui  ad  te  miffi  funt, 
quoties  volui  congregare  filios  tuos  quemadmodum  gallina  congregat 
Uceb.1.11.  pullosfuosfubalas&noluifti  ?  QuarefapientermonetD.Iacobus,  Vt 

Nemo  cum  tentatur,  dicat  quoniam  a  Deo  tentatur ,  Deus  enim  inten- 
tator  malorum  eft,  .jij^^B 
Patres  Graci  Latiniq,  fumma  cum  diuinis  literis  confpiratione  fcn- 
luflinMalxum Triph.prt-  tiunt.  Sic  imprimis  Iuftinus  Martyr ,  Non  Dei  culpa ,  qui  pracnofcuntur 
pfinem.  &  futuri  funt  iniqui,  fiue  Angeli  fiue  mortales,  mali  fint ,  fed  fuapte  pro 

Eufeb.defnp.Euang.l. 6.c.  fc  quifque  culpa  talis  fit ,  qualis  elTe  apparet.  Eufebius  Caefarienfis,  Im- 
V  pius  profecto  iudicabatur,  imo  vero  peflimus  omnium  qui  a  creatore  v- 

»  niuerfi,  alios  ad  adulteria ,  alios  ad  rapinas ,  alios  adalia  vitia  impelli  ar- 
"  bitretur,  vnde  fcquitur aut  peccata  non  efle  ,aut pcccati  caufam  creato- 
»  rircferri.  S.  Bafilius  homil.  Quod  Deus  non  ejlautor  maiorum ,  Stultus  &  a 
"  fenfualicnus  eft  qui  dixerit,  NoneftDeus.  Simili^itemhuiceft  ,  nec 
"  quicquam  in  ftultitia  differt,  qui  Deum  malorum  caufam  efle  dicit, 
"  parquepriorifcelusexiftimauerim,  quoniam  ambo  bonumDeum  fi- 
"militernegant.  Alter  quidemnon  effeomninodicit ,  akcrveronon 
"  bonum efle aftirmat.  Si enim  maloi um eft  caufa,non bonus eft.  S.G:e- 
gorius  Nazianzenus  orat.i.in  Iulian.fub  medium ,  vbi  difputat  de  con- 
"  filiis  magni  Dei ,  Deus , inquit , nullo  modo  eft  caufa  mali  quippe  natu- 
*  rabonus,vitiumq,efteius quieligit.  S.Chryfoftomusaureum flumcn 
"  orationisfundenshom.deinterd.arb.ManifeftumeftDeumAdamnO' 
"luiffepeccarequivoluiteurn  antcdeli&umpraeftruerc  ,  quia  &  Adam 
"  potuit ferpentem  contemncre ,  qui Deo  noluit obedire.  Tertullianus 
TertuQ.l.x  t  24*  lib.i.aduerfus  Marcionem  inter  malum  pcenae  6v  culpx  difcrimen  fta- 

tuitoftenditq;alteruma  Deo ,  alterumabimprobiflimodxmonepro- 
ficifci.  Et lib.aduerfus  Hermogencm  differentiam  ponens  inter  volun- 
Idem  aduerf  Hermcg.  c^.  tatem  & permiflionem ,  Iam  crgo , inquit ,  malum  ab  ipfo ,  qui cft  mali 
"  fi non  autor,  quia non effector,  certe  permiflbr  quia dominator. 
V-  -  "      D. Ambrofiuslibr.de  Cain.  &:  Abel.  Quantograuius  peccatoipfo, 

Ambr.U  deCam.c.?.     a^DcumrcfcrrCquodfcccris  ,  &  reatus  tui  inuidiam  transfundere  in 
"  autorem non criminis,fed innocentiae  ?  S.Hieronymus, Confundatur 
er  nadc    lfai*.    "haercfisquxmalorumarbitratur conditoremDeum.  D.Auguftinuslib. 
Au^lde^&  htx.31.    de  fPirit-  & lic-  Nufquam  legimus in  fandis  Scripturis  non  eft  voluntas 
„nifiaDeo,  &re&enonfcriptumeft,  quiaverumnoneft:  alioquinet- 
„  iam  peccatorum ,  quod  abfit,  au&or  eft  Deus,  fi  no  n  cft  voluntas  niii  ab 
jk  illo,  quoniam  mala  voluntas  iam  ibla  peccatum  eftetiam  fi  defit  effe- 
dus,ideftfinonhabetpoteftatcm.  Idemlib.i.deTrinit.cap.n.deho- 

„  minclapfo in daemonis  poteftatem >  Non  dcbet  ita  nuelligi tanquam 

Deu$ 


|  Vrtdeflmationem  effe  mcertam.  f  05 

Dcusantcficri  iuflcrit ,  fcd  quodtantumpermifcrit.  EtinEnchiridio « 
cap.i o o.  Dei bonitatcm  prxdicans ,  Bcne  vtcns  &  malis  tanquam  fum- " 
mc  bonus  ad  eoium  damnationcm  quos  iufte  prqdcftinauit  ad  pcenam> M 
&adcorumfalutcmquos  bcnigncpiardcftinauitadcratiam.  Nunce-** 
xamincmus  rationcs  qua:  cumScriptura&PatrumcTariirimistcftimo-  u 
rms  mmficc  confcntiunt.  M 

K  Sipcccatum  Deusvcllct,  autdefincretcfleDcus  ,  autfcelusiam 
pcccatum  non  cflct :  Prius  quidcm  illud,  quod  malcficio  contaminare- 
tur&coquidemfccleftiusquo  maior  iplc  cftomncfq-,rcsprocreatase- 
xupcrar,  pcccatum  autcm  dciincret  cllc  peccatum,ncque  cnim  amplius 
torct  diclum fa&um vcl concupitum contra lcgcm Dei ,  vt dcfinitur  ab  dHg.tontr  Faujflt.cn 

i.  Naturapcccatipriuationcfolacontinett*  ,  qualc  filentiuraeft,  Aug.deciuit.l.it.c*. 
tenebra:,mors,morbus.  AdiUodaitumqu^ 

tioncconhftitgcncrandum  ,  nccpotcntiancccfEcientecaulacftopus:  tnm  tfi  tffcttm  t(ed  defi- 
Dcusigiturautorillitis&machinatorcllcnonpotcft  :  Ha:cS.  Augufti-  Ctem,  qmanttibmfi 
iuratioanatiocftlib.ii.dcciuit.Dci,cap.8.  *»>f<44tfrt». 

5.  Dcus  ipfiflimaiurtuiacft,  pcccatum  iniquitas ,  DcHsfapicntia,, 
pcccatumirrprudcntia,ilicbonitasipfa,hocmalitiamcra.  Dcus  xqui- 
tas  hoc  lniuria  s  dlc  potciitia,hocinnrmitas :  Dcuseflcntia ,  pcccatum 
cflcntia: pnuatio.  Qupnam igitur  modo ficri potcft  vt  illc agcndo mo- 
ucndoq;  t;cncrarc  hoc  poflit  atque  fufcipcrc  ? 

4.  Scqucrctur  Dcum  codcm  ipfo  tcmporis  pun&o  confcclcratum 
homincm  &: amarc  &  non  amarc :  illud quidc quod id pradtct ad  quod 
diuinitusimpcllitur  hocvtr6,quodaDcoprohibitumexequatur.  Et 
auomodo  non  miufta  forct  luftitia ,  vt  prscclarc  fcnbit  Fulgcntius ,  qux  t^id Mon  e  1 1. 
flaginofum puniret  qucm ad  facmus fufcipicdam inuitaflet ,  qucm pcr- 
hriim&nulitiofumciTccompuliflct  ?  Rurfumquomodo  nonmale- 
uola  bcncuolcntia  6c  crudclis  mifcricordia  ait  S.  Auguftinus,  qux  capit 
cflc  mifcros  vtmifcrcatur  ?  nili  fortcilliusclcmcntiaatquchumanitas 
1  udandavidcaturquxfratrcmluumfpoliaretvt  poflct  mduere  ,vul- 
nus  infliccrct  vt  fanarc,  inprofundugurgitemdciiccrct,vterucrcpof.  ^  .:  t 

f    Scd  non  lta  fc  rcs  habct  ,  nulloetcnimfapicntehomineautorcht  Um+\  twfl  • 
h  modctcrior  vtaliasidcmEcclcfixDodtorvcrcpronunciauit. 

°<    Prxtcrca  fi  Dcuscoiiimittcndumfcclusdcrcrib.tatqucoi^inat, 
a  lmndatorumrcponitur  ?  id  vcro  liinclailcm 

mLu^rtorum  connciatur  ciuonam  modo  diuina  impcria  violari  vn- 
o  lampotcrunt  cumimPc\iumiccufarccVinfandaaudaciapcrrumpc. 

•id  Da  mbcnm  voluntatcm  pcrtincat  ?  an  non  ca  rationc  criminis  ex- 
IC      folutus fcclcrc  onmi  labc atquc  noxa vacuus homo cllct ,cumlc 

!  iouc  ad  Dd  nutum  &  con (ilium  accommodarct  ? 

6    Rut  fus,  «onnc  cx  co  urincipio  fcqucrctur,  lcntum  eflc  Dcum  ad 

f  ricordiam  ad  iram  &  crudciitatcm  promptiflimum  ?  maximam 

r  C  Lnm  oartcin  ad  funcftum  cxmum  nrocrcauiflc  ?  mortalcs  dcfti- 
homuiump^    *u  1        ^    ^  naflc 


i 


So£  LiberlVtEcclefaTatientis 

nafle  ad  perniciem  &  miferiarum  omnium  caufam  exfcipiendarm  idque 
ipfumabomniaeternitateconftituiiTe  ?  Quin&fequereturhortatorem 
illum  cflc  omniumlatrociniorum,  inceftae  libidinis  faccm ,  adiutorem- 
queperfidiae;  excitareanimi  voluptatem  geftientem  &  aduerfus  ratio- 
nemincitatam,perturbationesinflammare  no  permittendo  modo ,  fcd 
confilio  &agente  voluntatc,  cuius  vim  cohiberc  nemo  queat :  obdura- 
refacinorofoshominesinimprobitate  :  non  iam  dxmonemappellan- 
dumeflepr^donem  Scparricidam  animarum  ,  quifacinusabominan- 
dum  fuadeatjfed  propriu  idcflc  Dei  omnia  fcientis  &moderantis  ,quod 
ne  cogitari  quidcm  poteft  finc  incrcdibili  quodam,animi  horrore  &im- 
pietatis  tantae  execratione :  fed  ita  nimjrum  hxrefeon  portcnta  viam  ad- 
itumq-,  patefaciunt,ad  contumeliofiffimas  opiniones,  &  non  ferendam 
inianiam  Atheorum.  • 
C*luin.li.lr>ftit.c.il.§  i.  OccuLTitCaluinuslibjJnftittit.atqueobiicitnugaiieos&ineptire, 
qui  in  locumprouidentiaeDci  nudampermiffionem  fubftitutint,  ac  fi 
in  fpecnla  fedcns  expc&arct  fortuitos  euentus ,  atqj  ita  eius  iudicia  pen- 
derentabhominumarbitrio.  Scdrcfpondeturprimum  ,  finullumeft 
difcrimen,  voluntateminterpermiffionemq^diuinam,  foluauirigitur 
idargumentum  quodipfe  cumeipropofitutoretexpedircminimepo- 
tuit.  Eft autcm  huiufmodi ,  Luthcrus  Vatem  fc  &  fuprcmi  Numinis  in- 
ternuncium  praedicatjCathoiici  inficiantur:  aut  igitur  nccefle  cft  Dciun 
\ellemendacium&  inanitatem  ,  quandoquidemduocomranatencri 
iubct,  &  proinde  non  vcritatis  femper  efle  Deum;  aut  alterum  vclle,  al- 
l^rumpcrmittere,quaeCatholicorum  omniumeft{entcntia.  Cxtcrum 
intclligere  ipfe  debet  non  defcribi  a  nobis  Deum  in  fpecula  feden  tcm  & 
otiofum ,  cum  dicimus  illius  pollentem  &  attingctcm  omnia  prouiden- 
tiam ,  e  malo  cximiam  fuam  glonam  educere :  neque  fingi  expeclantem 
fortuitos  cucntus,  qucm  fatcmur  fceluspriusintclligentiaprouidere, 
quamab  homine  cogitctur  ;  atqueabomnifaecLilorum  omniumaetcr- 
nitateprxfiniiTc  bonumqLiodexeodcbcatelicerc.  Arque  in  hancrcm 
•  eftilhiftris&commcmorandaD.  Auguftinifcntctiacap.io.lib.dcprjc- 

dcftin.San&or.  Prxdeftinatioeft  quae  fincpraefcicntia  nonpoteftefle, 
potcftaLiteeflcfineprxdeftinationcprx 

pe  Deus  eaprarfciuit,  quafjier^tipfe  fadtLirus,  vndc  didlumeft  fccit  qu^ 
fotura  fun t.  Praefcke  autc  potcns  cft  ctiam  qiux ipfe  non  facit  fi cut  quar - 
cunqi  peccata.  Ncque  tamcn  inde  colligerefas ,  pendereDcum  ab  ho- 
minis  voluntate,  riffi  quis  velit  diccre  Rcgcm  &  edi&a  ipfuis,  legislato- 
rem  atque  fcita  pendcre  a  ncquiffimis  hominibus  &  furiofis ,  quod  fan- 
ftioiiLim  vis pocnarumquc impofitio  atque  animaduerfio praelupponat 
crimcn,  quodfieri  nolunt,  &faftum  merita  fuppliciorum  accrbitate 
punue  vo.unt. 

■;  vX^terum  quod  hbmofLiiexitiirLiinxq-,fitcaufaquodq-,frequetesil*- 
ljus  oLcafiaiies  ex uarurae deorauatione,  mundo  9  Satanaq-  hauriat ,  in~ 
rmitapropc  funt  diuihaium  literarum  teftimonia  quae  fignificet ,  &do- 


i°r*deJlinationem  effe  incertam.  Sc7 

ftilhmus  Auguftinus  tanro  minus  Dco  placcrc  crimenarque  fceluso 
ftcndit,  quanto  acerbius  illud  vindicat ,  eoq^  minus  pcrniciem  noftram 
cxpctcre,  quo  bcnignius  ftudiofiufqi  nosadmonet  vtcaueamusatque 
cius  abdita  mdicia  rcformidemus :  addit  pcccatum  fieri  quide  Dco  prar- 
tcio,  icd  nullo  modo  fuadente  aut  impcllcntc,  cumqj  prouiderit  iniufte 
quidpiam  faciendum,  quid  mde  uiftc  fieri poflit deccrnere. Et quoniam 
S.  Auguftinus  in  Enchiridio  docet  non  fieri  praCtcr  voltinrate  Dci,  quod 
ht  contra  cius  voluntatcm ,  additquc  non  vtiq*,  fmit  nolcns,  (ed  volcns:  Slg  ?»d  c  'oe' 

„  J_   j  i  i         1  .        *'  5     ,  Mavn*  optr*  Domtnt  ex- 

rcipondendum  cftduo  qtixdamin  pcrmiflionc  contineri ,  volitionem  qwfit«  m  cmntsvo/un,*- 
nimirumcC  nolitionem,vt  cum  vulgo  Theolo^otum  loquar,vultcnim  ttstiw,  vtmiro&ineffa- 
Dcusremnonficri,non  vultautcmimpcdireiilumquiexequitui.  Scd  modo  pr***r*- 
vtfubt!husicmtotamcxpcdiamus,reuocaduminmcmoriamcftquod  ^^^jjSf^ 

_   w  n.     a  -a      i     j       •  i  1  (ontratttttfitvcluntatem, 

naturx  Myltcs  Anftotcicsdocuit,ncgationcsprxccdercaihrmationes,  quia  nonfitrit  finonfmt- 

cx  pnuationcm  antcirc  formam :  ltaquc  bonum , vt  bonum  lit,  prius  cft  rtuntcvtiqutnoUnsfmit, 

non  malum, &  maium  priufquam  lit  malum ,  fuit  non bonum.  Ex  cu-A' ^knu 

iusdo&nnxintclligcntia,pcrmiiTionisnomcncxplicandumcftpcrne- 

gationcs,  dcindc  per  arrirmationcs ,  vt  nimirum  vna  quidcm  ex  parte  fi- 

gmficctvcllcncmalumfit ,  cxaltcravcllc  vt  homo  libcro  arbitriofuo 

vtatur.  Atquc hoc  nimirum tnnuit  S .  Auguftinus  cum  Dcum rcm  ficri 

ait  iincre  volcntcm ,  hoc cft  vcllc  pcrmittcrc ,  cx  quo  tamcn non  fcqui- 

turvttccluspcrmifUim  velit ,  quinporiusfcquiturcontraritim,  vtfcili- 

cct  minimeid  vclit ,  quandoquidcm  tanta  legum  accrbitatc  in  cos  a- 

nimaducrtit,  qui  lcclcrum  fc  contagionc  pollucrint. 

Dicethicquifpiam  ,  Si  vcrum  crtrcrumopificemDcumfceluspet-'r  r 
mitrerc  quod  impedirc  potuit ,  minimc  hominem  mactilatum  iri ,  cum f 
permittct  ficn  flaeitium,  tamctfi  ld  qucat  autoritatc  coci  ccre,  cum  in  ca 
rc  diumx  mcntis  iimilitudincm  quandam  aflcquatur.  Rcfpondco  fal- 
fam  ciTc  atque  inancm  confccutioncm.  Pnmum  quod  Dcus  agcre  nihil 
ahud  dcbcat,quam  quod  facit.  Dcinde  quod  in  manu  confiliiiui  homi- 
ncm  collocanr,  ncquc  opus  fuum  dcbeat  cuerrcrc ,  ncc  fui  vnquamefle 
diflimilis.  Tcrtio  quod  homincs  non  potcnna  llla  valcant  in  immcn- 
fumatqueinomncspartcsinfinita  ,  qua  pro  ammi  fui  fentcntia  maio 
medicinamadfcrrcpoflint  &  ex  co  bonum  colligcre  ,  quod  niprema 
Numinis fapicnuapotcft.  Quam in rcm luculcntum illud eft D. Augu-  ^^ft^ rprfiinir 
ftini,  Dcus  omnipotcns  fiucpcr  mifcncordiam  cuitisvultmiiercatur," 
iiuc pcr  iudicium qucm  vult  obduict ,  nec iniquc  aliquid facit , ncc nifi « 
volcns quicquam  facir cV  omnia qUXCUOqj vult  facir.  Cstcrum  ca col-  * 
licendiaruumentandiqiratioincptacftc\:infulfa  ,  Deus  cceltim&ter- 
rarnmachinatHscft   pofliim  ieitur  in  cadcm  rc  molicndacontcndere: 
mundum pcrditum  Scabicctum  mirabili  modo  inftaurauit ,  ipfumigi- 
turintamelonofofacinoreimirarilubcr.  Fasidquidcmeft  iisin  rcbus 
inciuibus  icmct cxcrnplum obiiccre  voluit ad imitandum  ,  non  vbi  re- 
mm  rims  cft  aut  efficicns ,  cum  potcntiam  fuam  latc  fuiam  &c  hominum 
critaioncs  iupcranccm  cxplicarc  &  patcfaccre  voiuic  >  atquc  huiuf- 
cogit  «.  r  r  modi 


8 <?8  Lib.  I V.  Ecclefa  Tatientis, 

modiefTe  mali  permiflionem  atque  fceleris  fateamurneceffeelfc  .  ; 

Qupd  vcro  quidam  aflerunt  &c  tuentur,  omnia  Deum  velle  ,  cp£  ad 
eiusgloriam  amplificandam  ornandamq;  valent ,  adquamefiamho- 
minum  fcelus  &  criminum  varietas  inferuire  pofle  videatur :  haud  ope- 
rofumeftdocerecontrarittm.  Nam  fi  Deusablolute  vellet  eaomnia, 
quae gloriam ipfius  atq-,  decus  illuftrare  poflunt ,  mundos  infinitos  atq-, 
illuftrium  rerum  copiam  fabricaretur  ,  pro  exiguis  numero  donis  atque 
muneribus  quibus  afficerc  mortales  confueuit ,  gratiarum  omnium  ab- 
undantiam  vbertatemq-,  profundcret,&:  qui  femel  calamitoforum  cau- 
fa eft mortuus,  identidem multiplici  fato  occumberet.  Praetcrea abfur- 
diflimum  eft  quodq-,  omnium  mcntes  afpementur  ac  refpuant ,  vt  pec- 
catum  per  fc  naturaq-,  fua  ad  augcdam  Numinis  gloriam  rcferatur,  nam 
alioqui  defineret  efle  peccacum ,  vt  antea  oftendebamus,  quod  fane  co- 
tradicentia inuoluit.  Cum  Dcus  gloriae  fuae  fructum  colligit hos  puni- 
endo,  illos  fingulari  beneuolentia  muncrando,  in  eo  quidem  dicendus 
minime  cft  fcelus  ipfum  voluntate  profequi  atq*,  expetere  ,  fed  eius  tam 
immenfaeft  vis atqviebonitas  ,  vt  id  ipfumquodadeiusdecusviolan- 
dum  ,  &irritandamvoluntatem  fufceptum  eft  ,  adtuendamnominis 
fuidignitatemexcellentiamqitransfcrat :  permittitigitur,  hoceft  ficri 
finit  maleficium,fcd  nunquam  illud  vult  aut  molitur. 
1  V/Lfflr7/»*^^      Rurfum  Caluinus  fimilitudinem  obiicit,  quod  quemadmodum  fce- 
^uldcalo^tfol^         torem  c  cadauere  Solis  caloreputrefacT:o,eiufdem  radiis  excitari  omnes 
fattum  ,  tumrefctMtufut  vident,quos  fceteretamenttemoexiftimat, ficprxpotensrerum omniu 
r»/?  rmdiu  folti excittri o  parensDeus fcelerisdux cVrimpulfor  cflepoteft,  ficvtciusturpitudmc 
mnesvsdent,  ntmo tamtn  non  obfolcfcat.  Hoc fimili , ita hominis mens fuo iudicio fapientis , ca- 
^nsfa:ereteofmt^*cu  ptafuit  &  delinita,  vt  non  modo  in  Inftitutionibus ,  verum  etiam  &c  In- 

tn  homtnt  malo  jubjsdtat  r  >  _  _  ' 

tnxUm*t%Tt*&cul}*,qut<i  Itmdbonecontra  Libertinos  ,  ScEpiftola  adRothomagenfcsvelutre- 
tjf  quod  inqutn*mtntum  .petitam  crambem  inculcarit. Sed  claudicat  illa  quidem ,  vt dicitur,  mul- 
altquod  contrahert  pottrtt  tis  modis ,  &  offendit  fimilitudo ,  cVvelineoipfocuiilluminandoad- 
Dtustfiadfuumarbitrmm  niDCtur#  lmprimiscnim prius  cadauer  exanimum  eft  &  ptmcfaaum, 

etus  vtaturmmtfttrto?  j     •        i-         •      o  r  i    l         o   i-   «       i^  i 

Iaftr.contra  Likert.c.i*.  quamodons  mahgrauitas  octcetor  exhalet,viSohs  Scradiorum  appul- 
fu  excitatus  :  AtCaluinus  oftendere  voluitDeumSolemanimaruno- 
ftrarumputridifccleriscaufamefle,ficvtipfenonmaculctur.  Scc  mdo 
Sol  caula  vniuerfa  eft  vndc  calor,  illuminatio ,  &  eflfedhis  a  fingulai  lbus 
caufisdcfinitioriuntur  :  cxempligratia,  infuffitucum  thusaliaq,bcnc 
olentiaincenduntur  ,  cxiftitquaedam  vi  caloris  afflaturq-,  odoiisfuaui- 
tas,contra  ver6  e  cloacis  atque  puticulis  teter  anhelitus  &  cxpiratio  gra- 
uisattollitur.  At  oftendendum  nicfuiflet,Dcum  non  modo  cfle  caufatn 
vniuerfam,fedetiamfingularemflagitii  Dauidts  ,inceftaelibidinis  Am- 
nonis,  Abfalonisperfidiaeimpotentis,  &nonfcrcndaecontraGenito- 
rem  contumaciae,&c.  Deniqj  tametfi caufa particularis Sol elTet , infici 
tamencontaminariq-,  minimepotcft,  quod  eius  a&iofic  inobie&um 
corpus  feratur,  nihil  vt  ipfe  recipiat ,  ncc  illu  minationem,  nec  cabrem, 
aec corruptionem ,  necvaporesputidofq-,afflatus.  AtfiDeusfacinus 

quodpiant 


Prtdefttnationem  ejfe  ineertam.  s0  9 

quodpiamn^fariumvellctconfcifccrc  ,  acliovoluntatisin  cohxrerct, 
atq;intimcinlidcrct ,  &licctcontaminationcniinlcvllamatqjfordcs 
prxfc  fcrrct  nollc  fufcipcrc,fcd  in  cum  potius  dcriuari  qucm  ad  pcccan- 
dumimpcllerct :  rciplatamcn  longc  funcftius  Sc  fadius  polluerctur, 
cum  oc  traudcm  malcficiumq-,  appctcrct  ,  nxuos  autcra  raaculamq*,  dc- 
fugcret ,  quo  pofTct  in  fcclcrum  atrocitate  impunius  6V:  vitiorum  omniu 
liccntiavolutari.Quxratiomagnam  partcmpctitacftc  Fiilgcntio.Cui 
adiungi  6V:  hoc  potcft,cfle  abfurdas  Scmaximc  incptas  fimilitudincs  cas, 
qux  cx  rcbus  naturalibus  hauftx  ,  ncccflariis  &  ad  vcrum  a&ionum  gc - 
nus  dcfiniris,  ad  libcras  fuoquc  arbitrio  firucntes,cv  honcftis  vcl  contra- 
riis  inrcbus  minimc  ad  pancm  vnam  dctcrminatis  refcruntur,  cum  ccr- 
iriflimum  fit,  pcccatum  dc  quo  hic  quxritur,tam  a  libcra  voluntatc  pen- 
dcrc,  vt  cum abcft  rationis  v fus  &  libcrtas ,  pcccatum  efle  dcfinat ,  vt  in 
pucris,  vt  in  Ccrritis  ,vtiniis  quosimpotensanimiaffc&io  aut  morbus 
iumine  mentisc#nfilioq;  fpoliauit. 

QuodadeaScripturarum locapertinct  qux  a  Zuinglio,  Caluino, 
Thcod.Bcza6cPctioMartyrclaudantur,intclligcndafuntnondcfor- 
maipfapeccatiatquccflcntiacuminagcndovcrLatur ,  nccdc  fubic&o 
vclobie&o  illius  quod  in  officii  prxtcrmiflionc  fulcipitur,  fcd  dc  co 
quod in  fcholis  vocant  materialc  pcccati.  Eft  autcr*  pcccatum  omiflio- 
nis,  cumaliquid  prxtcrmittitur ,  ad  quod  vclcxtcrnoiubentis  impcrio, 
vcl  mtimo  aftlatu  pcrmoucbamur.  Scclus  autcm  quod  in  agcndo  com- 
mitriturcft,  cum  aliquid  contra  fas  &  xquum  fit,  dicitur,  &  cogitatur. 
Quod  vocatur  matcrialc  cft  ipfa  cojzitatio,di&um,facinus,operario-> 
Formalcpriuatioeftrc&midinis  &  dccorisquiincodcm operc ,  di&o, 
&  coeirationc cflc  dcbuit.  Difcrimcn  autcm  hoc  intcrccdit ,  matcrialc 
intcr  &  formalc  pcccati ,  quod  cflentia  mali  fcclcrifquc  confiftat  in  for- 
mali ,  di  fferatq-,  prxtcrca  in  co  a  matcriali ,  quod  cfficieme  caufa  carcat, 
nequcpropriclitcffcchis  ,  potiusdefechisarq;cxinanitio  ,  vteximius 
Do&or  Aucuftinus  cxplicaic  folet,  cui  produccndx  non  ncccflaria  ma- 
cif  caufa cft  quam  ad  tcncbras aut  filcntium  gcncrandum,  com  hisdfi- 
acndis  foni  pnuatio  &  luminis  vacuitas  fufficiant.  Itaquc  redihoncfti- 
qucnccatioinreconditoanimi  fcnfu,  indifto  ,  inaai©nc,peccatid- 
fcntiamfinccfTcnnaconftituit.  Quibus  lta  brcuitcr  Sc  dilucidecxph- 

Tntfant  quxcommunianimorumconfpirationccumEcclcfia  Ca- 
tholicatcncamus.  PrimumcftDcumOpt.Max.peccatimatcnalcyellc 
in  coq;  rcperir^tum potcntia fuainfinita &  immcnfa  naturam  &  cflcn- 
tiam  illi  communicando,  ttf  m  prxfcntia  id  contcmplando ,  tum  deniq; 
iKKcntia  confictcndo :  cum  manifcftum  fit  qui  contumcliofc  quidpiam 
L  Numcndiuinumiactt,loquinonpofle,  nccquiahumfcrriaciccru- 
dciitcrobtrunca^impiammanumcxtendcrc,  niftDcus ^voccmnc- 
fand  loqucnris agendo  prefcqucrctur ,  &  furcntis  ilhus  aftioncm  fwa  vi 
(bftcntaict.Atquc  huc  rcfcrn  oinmnodcbcnt  htc"™mJ™x 


■ 


X<w  4.rn 

Gen  4. .^50. 

1.^4. 
1  fftg.zf.io. 
j  fog.  21.11. 

t.Reg.p.io. 

Hier.fo.}. 
Exuht\X  :j_ 


Deut  1. 


f  to  Ltberl  V.  Ecclefi*  Taticntis 

tcnria? ,  qux  ab  hancticis  obiiciuntur ,  vt deinceps  liquidius  ctiam  vide- 
brtur.  Sccundo  credimus  bonum  atq^  hominum  amantem  Dcum  for- 
male  pcccati  incrcdibili  odio  profequi,vt  Vatam  praedi&iones  &Com- 
mentarii  omnes  facrofan&i  vbiq;  prodfit ,  itaq;  ftudium  fuum  gratiam- 
quenobisidcntidcmbcneuolcntilTimeoffcrt  ,  vtrefifterevitio ,  fcelus 
refutare  &  abominari  pollimus,&  poft  lapfum  nouacoftantia  viribufq-, 
rccreari-.fedtantaefthominismalitia  ,  velingrataementisimpietas ,  vt 
nulla  fit  tam  exftru&a  &  exaggerataNuminis  bcneuolentia ,  quam  vo- 
luntas  fubinde  non  rcfpuat :  quo  tcmpore  aedificator  mundi  Deus  opus 
tamen  fuum  non  delet  funditus  &  extinguit ,  fed  libere  agit  cum  liberis, 
nccelTario  cumncccflariis ,  contingenter cum  accidentariis ,  varie  cuxn 
mutabilibus.  Tertio  profitcmnr  tantam  cfTe  tamq;  late  patcre  Dei  po^ 
lentis  bonitatem ,  vt  nunquam  fceleris  formam  tam  infignem  ad  defor- 
mitatem  tam  horribilcm  atq-,  fpurcam  elTc  aliquando  pcrmitterct ,  nifi 
pouttcxco  vcluticcenogloriacfuaefrucliim  colligctf  :  noquodeatur- 
pitucin^onm:r!oindigcat,autqnodeamvllarationevelit  optetq-,:fed 
quemaQnK)diin;enihilomolitusomniaeft,&:mirabilipotentiaconfe- 
cit,  fic  ex  boni  priuatione  bonum  admirabilitereducit,&  in  obfequium 
diuinac  mcntis,  vocat ea quae  non  fiint ,  tanquam  ca  qux funt.  Atq-5  hoc 
modo  lofephiadolcfcentisVendirio  cum  in  poteftatem  Madianitarum 
venit,tribuiturDeo  :  In Adis Apoftoloru FiliiDci mors&accrbicru- 
ciatus,adfupremi  Genitorisdecretum  &  voluntatem  referuntur.  Libro 
2.Rcgum  diuinitus  iubetur  SemeiDauidem  abicdhim  cotumelia  &  ma- 
ledi&oprofequi.  Libro^.fpiritusmendacii  a  Deo  excitatur ,  vtAcha- 
bum  Regcm  in  fraudem  impcllat.Et  alias  dicitur  quoq j  dux  &  autor  fa- 
perbae  contumaciae  &  defedionis  Ieroboami  a  Roboamo ,  &  quod  le- 
hu ab  Achabi imperio defcmerit.  Apud iCiiam , Sennacherib eft virca 
furons  diuin* ,  & Aflur baculus.  Mcdorum  vim  atque  impetum  apud 
Hieremiam  fufcitat.  Rex  Babylonis  eft  orbis  malleus  apudEzechielem, 
&expanfum  rete  ad  Hebracos  capiendos.  Qiue  &l  fimilia multa de  mi- 
teriali  peccati  reperiuntur. 

Reftarent  nunc  ealoca  quibus  dicitur  Deus  horrari  nos  &  impellere 
ad  maIum,quofdam  excaxarc,aliosindurarc :  Scd  prarter  ea  que  de  raa- 
reriali  peccati  funt  expofita  ,  intelligcnda  co  modo  funt  >  vt  cum  Deus 
hominemdefentpropterfummameiusamentiam  &  iadatam  in  omni 

perevitiorumimprobitatem,miferipfeingratufq-,aduerfusDeumin 
tuneitam  coecitatemanimiqi  obftmationem  incidat ,  fitq-,turbulentis 
cftraenatifq;  perturbationibus,  vt  nauisfmegubernatore  vcntorum  tur- 

binrbus&tempeftatiexpofitus,intimofrigoreconglacietur,vtconcre. 
icit  aqua  cumSol  i  nobis  longifiW receditbrumaliconuerfione  in 
tenebns h*reat , vt eucnire nox folet ,  cum luminis fons atqueprinceps 
iub  finicntem circulum prscipito  curfu  occidit ,  quod in Scholis  vulio 

diuinaementisfingularisbo 


'Prtdejimationem  ejfe  meefidm;  81  i 

tcft,  ncque  enim  homincmvnquaminopcm  &  defcrtumabiecitantc  R  • 
pcccatum,  nec  aliosobduratoseilepermiiit ,  quam  quiimmenfoquo-  , 
dammalcficiorumcumulovindiccmilliusmanumiriitauiflent  ,  quod  tf*Ufi$  &«\. 
dcPharaoncfimilibufquclcgimus.  Hxcautcmvcriflima  dodtrinaeft  lfremtAlG- 
magniAuguftintlibr.contralulian.  vbi  ftc  habct ,  Cumdiciturhomo  ^JJJV 
tradt  dofidcriis  fuis ,  indc  fit  rcus ,  quia  dcfcrtus  a  Dco  ccdit  cis atq-,  con-  c?ntr  l*b*n  lf*+ 
icntit^vincitur.capitur^poflidctur.Idcmcpift.io^.adSixtun^Nonob- 
du«at  Dcus imparticndo  malitiam  , fcd  non  imparticdo  mifcricordiam. 
Etalio  in  loco,  Non  irrogatur  aliquid  quo  fiat  dctcrior,fcd  tantum  quo  jj  Mj s$mflic,$x. 
tii  mclior  non  irrogatur.  Thcodonas  Bcza  in  Aphorifmis  vrgct  illud  A- 
jpoftoli  didlum  adEphcfios  &:  tanquatg  rclum  amcntatum  contorquet,  Eph$f.i.iu 
qutopcrutur omtiu fcatndum cotiftltum  xxiunratit fud  :  fcd refponfum  iam eft, 
<bonumDcuminnoccntixfontcm^:  totius  fan&itatis  cxemplar  ,  pcr- 
mifliirum  nunquam  fuiflcmalum  ,  ft  non  ca  potcntia  valuiflct ,  quac 
fuam  glorram  cx  illa  fxccimpieratiscruerct.  Atq-,hanc  ob  caufam  ma- 
vteriale  pcccati  adminiftrat , &  formalc  pcrmittit.  Dcnique  S.Hierony- 
mus  cunftis  filcntium  in  hacControucrftavidctur  imponerc  ,  eumi- 
p{umloaimcxponcnsCommcntarits  inEpift.adEphefios  ,  pcrfpicuc 
ficiummaautoritatc^ronuncians  ,  6i  dcnuncians  iis  quiaducrfusDei 
voluntarcmcontinuobclligcrant  ,  operaiiomniaDcumiuxtaconliliu 
voluntatisfuac ,  nonquoomnta  qux  in  mundofiuntDcivoluntatcSc 
confilioperae:vntur  (  alioqui  &malaDeoimnutaripoterunt)  fedquo 
vniucrfaqujcfacit,confilio faciat 8c  voluntatc,quodfcilicct&:rationc 
plcna  fint  &i  potcftatcfacicr.tis.  Ad  hanccruditilfimi  Do&orisfcntcn- 
tiam  Caiuiiittscum&nuscftmcntcm  fuamaccommodat,  fcribitcnim 
ini7.cap.Ioanni$  vcrf.ii.maicillos  argumcntari  quifcelerati  Iudspcf- 
fidiam ,  m  Dcum  potius ,  quim  in  cum  ipfum  refcrrc  vellent ,  quod an- 
tiqux  VarumprzdiiftoncsnccciTuatem  illimiandam  impofuifle  vide- 
tfcnturincquecnimcuentarcrum  idco  Prophetarom  oraculis  tnbuio-  \ 
poncrc,  quod  ab  illis  lint  prouiia,  cum  nihil  ipfi  prxdixerint, 
nifiquod  illis  quoqitaccntibusfumctali- 
quandofuturum. 

>3tkkk>k  .1  DEVM 


3 


Lib.  W,  Eeclejix,  Tatientus 


DEVM  ESSE  LIBERVM 

IN  AGENDO,  IISQVE  1N  R  E- 

BVS,  QV/£  SVNC  EXTRA  IPSVM, 
procicaedis. 

C  A    V  V   T  Xlll. 


i.Inllit.c  Etfane  §pfav&&$)  ^  L  v  :  N  v  s  hb.i.Inftitur.cap.iG.alirfq} in locisTehemen- 
tmmtettntiamfikivtndi-  W6Gm£§$  riflinia  animi  contentionedefendit ,  aliud  nihil  vere  Deu 

^ern.otUJ^1^^^  ctu  vcrlan> vt  deflftere  ncqueat^nec  eiufmodi  efTe  illius  po- 
finfoptumiftdvigtUm,  ,  T**^  ccnnam qualempinguntSophiftae,(ita homo prudens Ca- 
*/>*r*^  Scfolutam  ,&nullaneceflitate 

t»<«>unHo*ZHv*r<<tHT.  finglicatatn.  Etlibr.3.Gap.23.fea.2.  abfolutsepotentisenomcn  vixani- 
mo  aequo  ferre  poteft ,  Neque  tamen  ,  inquit ,  commentum  ingerimus 
abfolutaspotentia? ,  quodficutiprophanumeft,  itameritodeteftabile 
nobis  efle  debet.Et  in  cap.  i  i.Iobi  Serm.43  .ait  non  eife  tribuendam  Deo 
abfolntam  potentiam  quam  Papiftarum  Do£tores  prsedicent ,  quod  a- 
bominanda  res  fit  Sc  Darmonis  fraude  6c  excogitatamalitiaindufta. 
Repetit  eadem  in  cap.  23  .Ifaix. 

Catliolica Ecclciia diuinitus erudita  cx  aduerfopronunciat  ,  Deum 
magendoliberiimcflc  ,  atq^inrebusqua»  extra  ipfum  funt  producen 
dis,  adeoqiomniaabfolutepoflc.  Expendcmustumfirmifllmasratio 
nes,  tum  obiedUoncs  qux  vtrinq;  ficri  poflunt ,  &  imprimis  de  libertate 
diuins  voluntatism  cxternis  aftionibus  ,  tum depotcntiaipfiusabfo 
luta.  r 

SuntverotcftimoniaScripturarum  quaeremcomprobcnt.  Indiuini 
Poetae  Canticis,  Omnia quxcunqj  voluit  fecit.  Item  vas  ele&ionis  cla- 
rc illudpcrfonat,  Qui operatur omniafecundum confilium  voluntatis 
fua^Etahds,  Harcautem  omniaoperaturvnusatq^idcmSpiritus  diui 
densfingulispreutvult.  * 

Patrum  ctSm  vox  fententiacp  perfpicua.  S.GrcgoriusNazianzenus 
aduerfuni  Apollmanftasdifputans  vqui  Seruatorem  hominumDcum 
aliamnullarahabuiflc  animam  ,  quam  diuihiiatem  aicbant  inepift.i 
ad  Celidoniumeorum  vnamrationemconfuuc ,  lic  enim argumLia-' 

bantur, 


Zfhtf.l.n. 


Deum  \n  agende  ejfe  hberum,  8  u 

bantur,non  anima  fuifle  opus,  quod  fmc  ipfaliberare  genushumanum  • 
Dci  Filius  fumma  facilitatc  potut  flct :  at  contra  eruditiflimus  illc  Thco- 
logorum  princcps ,  ncq-,  igitur  illi  opus  corporc  fuifTc  contcndit ,  quod 
rcmota  carnc,vel  vnica  voluntatis  motionc  nos  in  libertatem  vindicarc 
potuiflet  i  qux  ratiocinatio  falfa  &  inanis  forct ,  nifi  cxploratum  &  cer- 
tum  h&buiflct  Dcum  in  agcndoeflc  libcuimum. 

D.Ambrofius,  VnuscV:idcmSpiritusopcraturomnia,diuidenspro-  ^ 
utvult ,  hoccftproliberxvoluntatisarbitrio,  nonproncceflitatisob- 
fcquio. 

S.Auguftinuslib.ij.dcTrinit.cap.iS.docctpotuiflcDeumhomincm 
aliundctufcipcrc,  inquocfletmcdiatorDci  &hominum, nondcge- 
ncrc  Adamiquipcccatofuogcnusobligauuhumanum  ,  idtamcn  ma-- 

Scdnuncrationcsaliquotvidcamus.  i.  Quxcaufarncccflitatech; 
pcranturadccrtos  quofdamcrfc<ftus  ita  funt  definitx ,  vt  fcmpcr  idcm 
progencrcnt  cx  conficiant.  Excmpli  gratia,  Ignis  fcmpcr  calorcmgi- 
enir  So!  luccm ,  vnda humorcm ,  qux  funilis cft  plurium  aliorum  con- 
duio.  Cuiusrci  hxc  ratioeft ,  cfuodintimum  nullumhabcant  princi- 
pium ,  quo  in  alia  fcrantur ,  quovc  appliccnturadaliorumcffc&uum 
varictatcm.  Dcum  autcm  vidcmus  multa  mohri  atquc  perficere  contra 
vclprxtcrcommuncmordincmdcfcriptioncmq,naturx ,  vt  cumdiu- 
mrnuin  Sohs  curfum  ad  Iofuc  pctitioncm  rcprcflit,  cumVirgini  fce- 
cunditatcm  tribuit  cummonuoscfuu&pulucrcfufcitauit,&c.  Noa*  > 
iinturinlitaquadam&cnaturalineccfluatcinagendodefinitur. 

l.  Cauix qux ncceflario  a<nint, ex  omni virium  contcntionc  opc- 
rarifolent  vt  Philofophia&cxpcricntiadocct.  SequereturcrgcFfine- 
(T     Drma^cret  nullumc(tcopusilliusp©flc,nifiinfinitum5cim-- 
f  m  fmeinintcntionc  vtlouuunturScholXjfiuccxtenfionc.  Eft 
cnimilhuspotcntiavifquc  agcndi  in  omncm  partem  infinita&inter- 
nara  -  ato  hac  rationcaecns  PatcrVcrbumgcnuit  fibi  xquumatq*'. 
mnipcrfcciioncfimillimum,  quodinca  rcprincipiumfit,  nonlibc-- 


rum 


\  Si  Dcus  ncq>  aho  rcs molin  modo , nccalia poflit  cfficcre ,  quam 
&cit  rruftraconciliareillumprccarioneconnitimur  &flcacre,vt 
l  uid  fit  iracundiamtempcrct,fcucntatcmimminjat 
gnusp  P  ^unJnbufqfuiscumulet,&gratiaornatosvclit:i- 
S .forecbonLiUum  8:  bcncncum mortalmm  parcntcm  muoca- 
33  is  rolccrct  ab  inccndio  nc  calcf accrct ,  vclaqua  nc  humorcm 
»!i  ?rcbus com  nunicarctquasaUu.t&pcrfunait.  Quem igitur  in 
giurevt»  . .  .  >natJJa  opcn|j0>  qUa,  vt  aitTcrtullianus, 
■n ca no  ism rta ^ op  Jcfli, fracti & dcbilitati grauiflimis in- 
modjs  V llmum  forcntmm  accrbitatc ,  nonin  C%>lia«*g ' 

,  „„  ZiZ^Mumu  >  Ouam  ctiam  cratiam  a  nobw  uuutfler, . 
clumoculosauoilunus.  CUItt, 


9t4  LiberlV.  Ecclefa  Tatientts 

eu»  nos  ad  fempitemam  gloriam  deftinauit ,  fud  tantum  non  «iam  a- 
iiud  poruir  conhcere  >  uum  a 

4-  Caufa  libera  lorigc  eft  ea  nobilior  qua:  neceffario  ad  certum  • 

Xm  De3"dn  Tnd°  defin,rUr  = Cft  W^proaeatoriomnSSS 
rumDeoconcedcnda  ,  vt  qu,  numerosomnesperfeo-ionis  &abfolu 
tionemcomplc6tatur,vclfitpotiusipfapcrfedio.  SOCabl01"- 
Confcquensnunccft,  vt  quemadmoduminftituimus,  intentaab 


Frimaobiettio. 


Pofle  quidpiam  yelle  atquc  nollc,  modorem  aggredi ,  tum  abiicere, 
mox  eandem  adhibua  animi  conliiltatione  repctcre  ,  imbccdlitatcm 
SS^fnST^r' fapiUnt '  ^  nnuabilitati  fit  oT 

rtxexceHcntiitoate,ciulabesomnistepugneL 
,  /  Solutio. 

in  Deo  fimile  Pom'™ ,  fedeumipfumdbomni&culS 

tendimus .  (ed addmius  eundcm cum ab  «emo tempore  menus infim- 
tate  cognofceret   eiTcntiam  fuam  incrcdibili  varieLc  SSS 

cndiq,  bonafua dclcgifle, qu, accomodatiffimi videbantur  vt  exemub 
fS^^P^d-^tformam  LcontspoausquamSlnnZfes 
SaToSl  f  Van°  ?  dimmillimo  g--e  inifuis  amm  ducr 
bat,quodlapfum  pcrditumque  mundum  Filii  fuimorteliberarer  auod 

^^^^^Jt^b^  fiSmfc^ffl^ 
tum&vohuitatem  componcrcmus  cum  aliat  eflent  vix  ata  rZ 

v.iummobHu 'A'ornatumeximiavirtutc,bcncuolcnt,a^mplcZ,r 
c4uom  creaturaeit ,  cum  ab  omni  xrcrniratc  virtuteindilexerir  nA 

tur, &,d  qu,demfimphc,  vna adione  qU*  ab ciufdcmeflinriS^ 
diftmguitur :  qua-mirabihseircntiapriitabihtatcl JSSSSSSSS 

pehenditomnia.qu^aailtatcshominumomncsatq.S 

dffiil  illavanetate  iuapoflunt ,  quemadmodum  aurum  ftS 

fimphcinatura,poteftomnia&lonKeexi,perat   o„Z„        " & 
&a:ftimarioncconrincntur.  ««xuperat ,  qusinargentipretio  g 

namrxarcanavidit,  hoc 

!um?noncfledc^ 

.nfeipfaconfidcratur  ,  fed  iffius  hbeWis  ^ti! 


t#ra- 


Deum  in  agcndo  effe  Itberum.  f  r5 

^rationcprxditx,  hxcenim  abcrrationiobnoxiaatq;  lapfui,  pondc- 
nous  vcluti  iuis  iii  mhilum  icmpcr  tcndit  &  cxinaniti  onem,  vndc  fabrfc 
Cftnas  omnia  Dei  nutu  & potcftate  cmicuit.  Simillimam  rationcm ha- 
1'k-  >r>      TC  , 1  *  a^  *P^^cil^cre>omniscnimnoncfta:a<aionis  qiic. 
i  craanimi voiunt.uciulcipiturabicdHo,impcrfcaioncm a-guir. Prx- 
tcrcapoft  initam  coniultationcm  dc  rc  ftatucrc,  mancam  imperfeftam» 
quc  naturam  dcclarat  .cftqj  hominis  proprium ,  qui  ca  qua  pollcnt  An- 
gclihmplici  rcrumintclligcntia  &comprchcnfionc  dcftituitur.  Quarc 
propnum  Iibcrtatis  hoc  cft ,  ab folu  tc  loqucndo ,  poflc  in  magna  rerum 
copia  &  diucrfitatc ,  quamhbct  pro  animi  fui  fcntcntia diligerc.  Atque 
hicctiamnotandumcft,  cum  Hcruco  docWimoTheologo,  cumdi- 
cimusDcumlibcrrimcadmoucrcvoluntatem  fuampotuiflcadrescas, 
quas  cius admirabilis benitas ,  fapicntia ,  &potcntia digniflimas  exifti- 
niauit ,  loqai  nosdcrc  vtinhacmundiYniucriitatccxiftentc,  nam in 
caufa  tantum  &  principio  fuo  confidcrata ,  &  quatcnus  ficri  potcft ,  ni- 
htleftaliudquamipfadiuinitatiseflcntia ,  qux  hocautillomodofiitt- 
di  porcft  &  communicari.  Cumq; aflerimus  Dei volentis a&ionem quq 
rciturincxrenia,libcramcflc,idintclligi dc voluntate,  quatcnuscum 
variis  cffe&is  comparatur ,  qux  vclle  aut  nollc  potuit  &  quorum  hocc- 
ligcrc,aliodrcpudiarc:quienim  cundem  mcntis  aciccontcmplarctur 
m  natur.i  fua  iinc  rcfpc&u  ad  rcrummolitionem,perfpicuum  eft  volun- 
tatcm  ciu  iq;  intimam  achoncm,cflcntiam,  &  cum  qui  vult  cum  dc  Deo 
Opr.Max.loquimurrcmpcnitus  candcmcfle,  &proindc  vt  Deus  cft 
ncceflarid,  ira  quoq;  Dci  volun  tatcm  ncceflario  futuram . 

Efthocquoq-,animaduertendum  cum  dcrcbus  difputaturdiuinx  - 
vohintan  obicdhs  atq*,  propoiitis,  non  dc  lis  agi  qux  ad  ipiius  cflcntiam 
pcrrincnr,  qualiscftbonttas,  (apicntia,potcntia,alixq^beatiflimxil- 
lius  narurx  proprictatcs.  Nam  potcftquidcmnollcDeusquxfuntex- 
traipfum  ,  nonpoteft  autcmnonvcllc  ld  quod  mipfoaut  abipfocxi- 
(bt.  Haud  omnino  ficn  potcft  ,  quin  xtcrnus  Parcns  amore  immenfo  j 
Fihum  fuum  profcquatur ,  Filius  ltidcm  non  poteft  non  amare  Genito- 
rcm :  vndc  fit  vt  adhua  ipcrano  Spiritus  Sandfa  qux  a  Patrc  fimul  &  Filio  > 
vt  vnico  pnncipio  manat ,  fit  abiolurc  ncccflana.  Atq-,  cx  hac animad- 
urrfionc,confequcntcrobic6boncsduxfacilc  dilucntur^V         .  ^  • 

SKundaOiccl*. 

Dci  voluntas  ciufq;  cflcntia  cadcmrcsacpcnitus  vnacft,  vtigttur  v 
hxcncccrtanacft,itaillamquoquccflcoporrct.  Rcfpondcturdiuinam  * 
volunratcmduobusomnibusmodis  coniidcraripoflc  ,  mfubie&#ni- 
miruro&obie<2ofuo.  Etpnmoquidcmcflcnccciranam  ,  cum  fit  pe- 
nitus  idcm  cnm  illius  cflcntia  qui  voluntatis  hin  ftioncm  cxequitur:  Sc- 
mdo  vcro  prour  rcs  procrcaras  intuctur,  quarum  cfticicns  caufa  cft  at- 
aucprincipium,cflelibcrrimam.  Ncqicnimaliundcquamafeipfaim* 
pclhrur  ad  rcrurn  fabricationcm  quas  pro  aiumi  fui  arbitrio  Q0™cd*^ 


8\  6  Lib.  1 V.  Ecelefa  Vatientm 

Tcrtiaobicttio. 

Efle  neceflari6,perfe£tionem  quandam  arguk&praeftabilemquan- 
damcxcellentiam  ,  quandoquidcmdiuinxmenticongruit ,  eritigitur 
id  voluntati  & illius  a&ioni  tribuendum ,  facilis  cft  rdponfio  :  Cum  de 

.  eflentia  quaeritur,  non  eft  dubium  quin  nobilior  fit  neceflaria  :  cum  ve- 
ro  de  caufa  &  efficiendi  vi,  praeftantior  illa  cft  quae  liberior :  Vtnufq;  ra- 
tio  vna eft nimirum  ab  alio  non  pendcre.  Vt  igitur perfedhe eifentiae  di- 
gnitas  atq*,  praeftantia  in  co  cernitur,  vt  non  aliunde  pendcat  fitque  a  fe- 
ipfa:itacauf« excellcntia:  magnitudo  in  co  verfatur  vt  liberrime  fuos  ef- 
fe&us  progeneret  &  moliatur,  nihilq^fitadueniatq-,extriniecus,quo 
ad  vnum  potius,  quam  ad  aliud  definiatur ,  fcd  proprio  intimoque  mo- 
tuad  omniafeaccommodet.Quarc  dicimus  volitionem  voluntatemqi 
Deiinfcipfaneceflariamefle  ,  proutautcm  viagendirerum  vniuerfita- 

4tem  intuetur,  cfle  liberrimam. 

QturtaObicttio. 

Deus  ab  omni  aeternitate  ad  rcs  agendas  detcrminauit  fe ,  non  igi tur 
deinceps  libere  quidquam  operatur.  Hsec  argumentatioinconfidcra- 
tae  mentisplenaeftatque  ignorantix.  Imprimis  enim  naturam  artcrnita- 
tisminimeintclligit ,  in  qua  ncc  praeteritum  eftnec  futurum  ,  vtpote 
quaefit  totafimul,tota  prsefens,  totaindiuidua,quae  principio  &c  fine  ca- 
reat^  quare  quod  liberum  in  aeternitate  fuit ,  modocft,  &momnium 
faeculorum  continuationem  eft  futurum.  Deinde  collocare  in  Deo  vi- 
.deturmutationem&inconftantiam,  quafi  id  quod  aliquando  volue- 
rit,  velledefinat ,  aut  diuerfa&  mutabilivoluntatis  inclinationercm 
eandemprofequatur  •,  quodnonitaeft,  cumDeus  idquodvtilt ,  fem- 
jpervelit,ametfemper,  quodamandumiudicauit,ftatuat dchniat, 
.quoddcterminauitaliquando.  Qupd  fi  rcs  obie&a  ipfius  voluntati, 
fuit,  eft,  aut  erit,  illaomnismutatioatquevarictas  nonin  Deimundi 
architedivoluntateatqueaftionerecipitur,  fed  in  reipfaquamintue- 
xur.  Tertio nihil  penitus  efficit obiecl:io,nifi  forte  neceflitatcm  ex  con- 
ditioncortamquamhypotheticamnominant ,  quarabfolutaelibertati 
iionrepugnat ,  cum  aliudnihilfignificetquamcamquaminfallibilita- 
:temvocant ,  vtcumPlato  aninuimadfcribendumappulit,  neceffario 
fcribit,  hoc  eft,  vt  ita  loquar ,  infallibiliter ,  cum  id  quod  eft ,  non  poflit 
*ion  cfle,  cumid  effe  cogitamus.  Sed  quacrebatur de  abfoluta  neceflita- 
tc  ab  omni  conditionc  lccreta  atq-,  hypothefi ,  quam  a  beata  fupremaq-, 
ulla  natura  longiflime  amoueri  contendimus. 

QmntaObicttio. 

Indeterminatio  eft  imperfe&io  noftrae  voluntatis,  v  t  hxfitatio,  fcru- 
fmlus,  aporia  mentis  &  intelle&us ,  non  igitur  cadere  in  Deum  poteft. 
Hascpariterinaniseftobie&io  ,  namdealiaquadamhsfitatione&ui- 
determinatioae  loquitur,  quam  qu«e  fuit  in  quaeftione.  A tquc  vt  res  to- 

tali- 


SilS?  int5Ul6at«r.  an'mtad»"tc»dum  elt,gcncra  cfle  duo  indcter- 
mln,        I  ?  f  °ft        ab  il>,ius  fobfcai  '"■«ccauLTi.nnerfcaione 

anat ,  q»aMancmancamimpolitamq;natuiam  mamfcftc  areuit ,  vr 
curn  proptcrinopumconiilii  &  cxcoguatx  rationis  ouam  Anftotcks 
'77  J«; >  h*r«  quis  dub.us  atoue  anceps ,  nec  quam  >n 

artcm  terndcbcat(atisexped,t:conftat  vcrohuiufmodi  hariitat.oncm 
innimcin  UcoeuepoHc  ,  quil.berrimcabartcrnotcimwlcadacen. 
oumproanimifcntentiaappliai.t^Altcuquxdameftqnxapcrfcdio- 
nc oriuir  cum caula non pcndct ab cffcclibut , nccadeorum vllum ex- 
tnnlecus definitacft,&  vcluti  ccrro  impcrio  alligata.fed  potius  ius  fuum 
rerincr,  libcra  &  folutain  hisautillisprofuoarbitrio&voluntatcpro- 
daiccndis.  Hxc  autcm  in  pollcnteNeminccogitaridchctfanepcrfe- 
cbo.  Scd tcmpusiamcft vt  alteramcontfouerfixpartemcxpendamus. 


PARENTEM  RERVM 

OMNIVM  DEVM,  POSSE  O- 

MNIA,  EIVSQVE  POTENTl  A  XI  PLE- 
nam  Sc  abfolutam  cflc. 

Cavvt  XV, 

tEv  s  Abraham  fic  affatur  ,  EgoDominus  omnipo-  Gen  iilf, 
tcns,  ambula  corarw  mc  &  cfto  pcrfcdhis.  lobus  aic-  friwu*- 
bat  (apicntcr ,  Scio  quia omnia  potcs  &  nulla  tc  latct 
[cogitatio ,  cum  ca-lo  atquc  tcrradommantcm  Dcum 
|  alloqucrctur.  Icrcmiae  voxillacft,DomincDcuscc-  Urtm  ju; 
I  cctu  tccifticcrlumcxtcrraminfortitudinctuamagna 
&  in  brachio  tuo  cxtcnto :  non  crit  tibi  diffictk  omnc 
vcrbum.  Etinfra,  EccccgoDominusDcus  vniucrfxcnrnis,  nunquid 
imhicritdifticilcomncvcrbum  .;  Lib.i.Macchab.  Nosautcmin  omni-  uitori&M  i*. 
potemcDomino  qui  potcft  &:  vcnicntcs  aducrfum  nos  &vniucriura 
mundum  vnonmudclcrcconridimus.  In  hiftoriaScruatoris  ita  San- 
clusMatth.cap.19.  Apud  homincshocimpoflibilccft  :  apudDcumo-  M*tth.\<>  26 
mnia  poiTibiha funt.  Lucrr cap.j.  Quja  116 crit impoflibilc apud  Dcum  ^»57- 
omnc  vcrbum.  Scd  quispoflit  cflc  tam  confidcns  ramqucrcfra&arius 
vtinerauiiHmaautonratcSapicntis  non  ficilc  conquicfcat  ?  Itacnim  s*p.u  if. 
illcclarc6wCopioicfNon  cnim  impoflibiliscrar omnipotcnsmanustua  « 

Lllll  qux 


8i8  Lib.ly.EcctefaVatientu, 

»  qiMcreauic  orbem  terrarum  ex  materia  inuiCiimmittereillismultitu- 
»dinemvrlorum,aucaudacesLeoncs  ,  aacnouigenerisiraplenasauci- 
»  gnocas  bcltias ,  auc  vaporem  igncum  fpirantcs,  aucTumi  odorem  profc- 
»  rentes ,  authorrentes  ab  oculis  fcintillasimmictentes ,  quammnon  fo- 
» lum  lacfuca  poterat  illos  exterminare ,  fcd  &  afpe&us  per  timorem  occi- 
"  dc5e%  Sed  ^mc  llis.vno  fpiriru  porcranr  occidi  perfccutionem pafli ab 
>'ipfishiaK^uis,&difpcifiperfpiritumvirturisfuae,  fcdomnia  in  men- 
>»fura&numero&pondercdifpofuim,multumenimvalercnbifolifu- 
»  pererat fcmper ,  &  virtuti brachii  tui  quis  refiftct  ?  Quoniam  tanquam 
»  momentum ftaterae ,  fic eft ante te  orbis terrarum  &  tanquam guttaro- 
»  ns  anrelucani  quas  defcendit  in  tcrram ,  fed  mifcreris  omnium ,  quia  o- 
»  mmapotes  &  diffimulas  peccara  hominum  propter  pcenitentiam,  dili- 
»  gisemm  omniaquae  func  & nihil odifti eorum quxfecifti ,  nec enim o- 
»  diens  ahqmd  conftituifti  aut  fccifti ,  quomodo  autem  poflec  aliquid 
»  permanere  mfi  tu  voluifles  ?  aut quod  a  te  vocatum  non  clfec conferua- 
«rctur?  parcisautemomnibus  ,  quoniamtuafunt  Dominequiamasa- 
»  nimas.  Uxc fcntentia  diuine  loquentis  vin  tritimanifcfte  conficit  ni- 
"mirumDeum  fahuemomnium  vclle  ,  eundempofieomnia  ,  plurima 
»  deniq;  heri  pofle,  qux  tamen  nimquamficnt. 

Sed  audiamusSan<ftos  Pacrcs  &  eadiluamus  quara  curiofis  homini- 
businlanadifpurandilibidinepcoponifolenc. 

BSwKJ^^  Hicrofoly- 
m.%,^„^y„.  m,"nusCyHiluscarcchefi8.  Hxrecicivnum  omniapollencemDeum 
^.^«r^^iwi^-^o^agno^rmr^Omniporensilleeft  qui  omnibus  imperaracqueino- 
t„:.&*s,,  iW.™^»-  mnesdominarumhabec.  S.Epiphanius ,  PoccftDeusexlapidibusex- 

T^U^mJ^.  *  P0/ftDe^orrupt.biliamurareinincorrupcibilitatem,- 

Gh,yfoft<m.b,m  7.i»ti4.  J*  po"-"1"  rersarfacerequietem  paradiit ,  quia  vnlr. 

Aureamente  ata; 

£pft.»*lh,f»t.  Imguamagnus Ioannes  ,  Ne  putcs  aliquam  hic operumdifgculratem 

J;    n.  fore.Deuseftquiemcier.  Graecoshac»nuscommanoro,fednoxrmi- 

T<rtuBx,?rmxx  io.      nus Latini  Patresin cadcm  re  cxplicandadilertifuerunt.  Tcrtullianus 
aducrfiisPraxeam  ,  SednihilDeodifficile.  Qujshocnefciat  >  &  im 
pombilia apud (xculum,poflibiliaapud  Dcum  quis ignoret ?  D.Augu 
ftinusepiftolaquadam ,  Demus Deumaliquidpofle quod nos fatemur 

mucftigarc  no  poflc ,  in  ralibus  rcbiu  tora  fadfi  ratio  eft  porentiafaeien 
?.A»s.firm.u9.  JeTcmf.  tis.  Idemalio loco ,  Omnipotens  cft adfacienda  maiora &  rainora  •  o 

mnipotensadcaleftia&terrcftria,omnipotcnseftadfaciendairrrmor- 
taha  &  mortaha :  omnipotens  eft  ad  facienda  fpiritaha  Si  corporalia  •  o 
idtmi»£»Mr.t.9f<       mnipotenscftadfaciendavifibilia&cinuifibilia.  RurfummEnchiridio 
Tunc  in  clariflima  luce  fapiencixvidebirur,  quod  nuncpiorumfides 
habet,  an  tcquani  manifcfta  cognicione  videacur ,  quam  ccrca  &  immu 
cabi  is  6c cf  hcaci  mma ficvoluntas  Dei ,  quam mul ca  poflit & non  velit 
nihilautem  vclicquodnonpoflic.  ' 
Scripciuaomnis  diuinitus  uobis  commendata  teftaturDeiEiiium 

debuiilc 


l>'plen*&abfiUtaT)npotenua> 

EnMfimSlS  Abrahamo  Mtunm  humanamfufci.  crc,& 

ESSS^F*  lTrC  k  C'  1,bu"rct-  Dra'«">  litcLai»  mo- 
imZn  iT  "  U. Iut,amc,,cP«di»on"fi>'«m,tamcnidcmSJVu- 
fc,  uinus  iiD.dc  natur.fc grat.cap.y.non dubitauit  diccre, Chiiltum  Ser- 

nrmat  pcrncerc Dcum ponc,vri omncsad tincm  vfquc pcrfeucrcnt.Er- 
goaoaiUimustandhllimulq;  Auguftinus  ,  agnofdtmultacflefieriquc 
poUe?  quxtamcnnunquamcxiftcnt ,  idq-,  duftusSacrarumlucraium 
autontatc  prohtctur. 

Nequc  vcro  dcfururarioncs  quxaj  candcm  rcm  aftrucndam  profe- 
rantur.  i.  Quidicitomnianilulcxdudit^mhilexcipit,  quodnona- 
nimo  &  cogitationc  complcc}arur ,  atqui  pnmus  fidci  &  rcligionis  arti- 
aihis,  inSymbolo  mbct  noscrcdcrc,  Dcumomniapo.rc,  niluligitur 
dcbctcxcipi,  prxtcrimpcrfcdrioncmcVpcccatilabcm ,  qtixpropne  in 
pnuarioncconfiftunt.  i.  Dcuscftipfumcflc,  vtThcologorumScho- 
Ix perlonant ,  quidquid igitur habct aut  habcre potcft cflcntiam,«liam 
h abct aut  habcrc potcft  a  Dco.  j.  Si  quod  nunquam  clt  futurum ,  id 
clt lmpolTibilc,  vt  Caluinusafleruir.  Ficri  ieitur non  potcft  vt  fuprcmus 
mundiarbitcrDcus  xtcrnis  fuppliciis  addi&oslibcrct&ialucircddaK 
vcl  vthoininumanunas  ln  nihilumrcdieatquandoquidccanunquam 
cft  facturus :  ficri  ncquit  vt nouum  nuindn  procrccr ,  quod  de vno tan- 
tum  pia monumcnta  &  oracula  Varum  mcminennt :  huncipfum etiam 
fabiican  non potcft  6c  molin  quod  tcmpus futunim  nullum cft  quo  no 
cundcm procrcatum  iam  fuiflc conftct.  Dcniquc  fcqucrctur quidquid 
omniura  rcaim  parens  in  narura ,  in gratia glonaq;  pcrfccit ,  id  nccefli- 
utc  compulfumfcriiTc,quod  rcpugnatcommuniThcolo^orumaxio- 
mati&  vcriflimo,  Dcum  in  omnibusqux  cxtraipfumfani cflc libcrri- 
mum.  4.  CcniirimumcftDcumnunquamrcmifrunimnulenciaillis 
qui  fcmpitcrnocruciatu  mcriras  iudicio  diuino  pernas  dcpcndunr:  funx 
igiturcx  hacopimonepcccaraquxdam  ,  qux  nullomodo  rcmitripof- 
iuit  a  Dco.Non  lmpcdict  vnquam  Deus  ncquc  cflicict  vt  Caluinus  noa 
ca  fcripfcrit  quxrcrcrris  voluminibus  rcliquit,  nequc  vt  Cainus  fratrcm 
impiacrudclitatc  non  oppreflcrit,  ncc  vt  Iudas  non  hbcracorem  htima- 
nigcncri$pcrfidio(cprodidcrir;ficriigitiirnullarationcpotukvtillao- 
mniaDcusimpcdirer»  hocaurcm  fi  ficriaDeonon  pottiit,nequcillii- 
pfi  confcclerati  homincs  illa  tctra  &  hornbilia  facinoravitarevllara- 
tionc  potucrunr :  Scclusigirur lam  non  crit  fcelus ,  cum  vitari ncqueat, 
tc  xquiiTimus  omnium  modcrator  iniufttis  fiiir ,  qtii  ncxx  caufi,  quam 
fugcrc  nullo  modo  porucrunt ,  cos  xtcrnis  fuppliciisaddixcrit.  Sed 
«uotirnpix,  falfx,  &  anilcsconiccutionescx  coantccedenrieruipof- 
tentl    5-  Qiljd  plura  ?  prxpotcns  iplc  Dcus  conrroucriiamhanco- 

Lllll    1  mncna 


lo*n  iy.it, 

Auguft.ial.dc  namra& 
grat  c.y.  §jii*i>om,K«4 
L**.*rumjufcit*uit ,  fiKt 
Julnoporu.i.futav^li^ 
U*mnon  (ufatauie  ,  »,< 
quid  dtoendum  efi  non  f  0~ 
'""''potWrZt.JidnolMr 
n*>»fevolutjftt%e*4cmct- 
'*mhoepotejt*ufec,Jftt 
D.Aug.Ucbonopciicti. 
capy.   Cer^  poter^t  ,Uoi 

D""pr*fcut>s<£el*i>furos 
*ntc$H*m  idfieretauftm 
de  b*c  vtta. 
GenA.j.A.tj  j-kt . 

tf*AO.»o. 


8 1  o  luibcv  ]  V ,  Scclefi<z  Vaticntis 

mnem  dirimit,  cum  apud  Ezechielem  fignificat,tametfi  iufto  confirma- 
rit  toi  e  vt  vita  viuat ,  ii  tamen  aucrterit  fe  a  iufti  tia  fua  &:  fecerit  iniquita- 
tem,  omnes,  mquit,  iuftitix  eius  quasfecerat  non  recordabuntur,in 
peccato fuo  quod peccatiit morietur.  Quemadmodum etiam  cum di- 
xeritimpioforevtmortemoriatur,  ii  tamen  egerit  pccnitentiamab  o- 
mnibus  pcccatis  fuis  qux  operatus^ft  ,  vitavmet&nonmorietur :  o- 
mnium  iniquitatum  eius  quas  operatus  eft  non  recordabor.  Hxc  nimi- 
rum  xqua  Numinis  fententia  cft  Prophetx  ipfius  ore  vulgata.  Confimi- 
lirationeapudlfaiamcap.38.  Vates  maximusRcgiEzechixDeiverbis 
fignificauit,  Difponedomui  tuae  quia  morieris  tu  6c  nonviues:&ta- 
men  contrarium  euenit,  tantum  abert  vt  id  fieri  minime  potuifleputan- 
dum  fit.  Nam  cum  Ezechias  fefe  ad  parietem  conuertiflet ,  precationef- 
quc  Deo  obtuliflet,  vberibus  lacrymis  intermixtas ,  adeius  vitam  quin- 
decim  annorum intercapcdo  acct  flit ,  atq-,  in  eius  rei  teftimonium ,  Sol 
decem  gradibus  regioin folario  retroceflit.  Reliquum  modo  eft,vt  quse 
obiici  rn  coiurarium  poiumt,  brcuiter  more  noftro  foluamus. 

Prima  Obtcftio. 

SiDeusplurapon^itquamnuncagitjautfadurusefta.liquandojiners 
illa&odiofavideretur  efle  potcntia  ,  quxtammultacx  varianonexe- 
queretur,  non  eft  verocommittendum,  vteumnxuumimpofuifledi- 
uinx mcnti videamur.  Eft in  promptu  quod  refpondeamus \  neque  e- 
nimotioiamagisfuerit,quamante  mundia'dificationem&  afpedhbi- 
lium  rerum  molitionem  fuit.  Et  quidemii  obieftioillaponderisali- 
quid  $c  momenti  haberet,  efficeret  quoq;  mundirm  fempiternum  fore. 
Quatuor  igitur  hic  ponenda  funt  &c  diligenter  animaduertenda  :  Pri- 
mum  ad  hoc  yi  hcultasquxpiam  noninutilis  aut  pcnitusotiofadica- 
tur,  fufficere ,  v t aliquando  non  quidem  omma  qux  potcft ,  fed  partcm 
modo  exeqnatur  atque  perficiat.  Mens  &  intellc&us  nofter  vt  fimilium 
indu£Hone  rem  illuftrem  ,  non  quas  poteft  rerum  notionesomnes  dc 
cognitionem  effingit :  oculus  non  intuetur,  auris  non  pcrapit  quxcun- 
que  obiici  pofllmt ,  facultates  denique  omnes  naturx ,  vix  partcm  fua- 
rumfundionum  exiguam  adhibent  cum  earumvis  incredibilisvidea- 
tur  :  quxq-,  a  nobisinchoantur  aftioncs  fxpeintcrmiflxlanguefcunt, 
quis  tamcn  inanes  eas  facultates,  quas  natura  nobis  tribuit,  atque  inuti- 
les  fore  contendat  ?  cumque  in  prima  pucritia  xtatis  lmbecillitate  non 

commouenturneq;adneccflahosadhibenturvfus,nonneta:neneoi- 
pfo  vtiles  6c  neccflarix  dici  qucant .  quod  dcinde  fuo  tempore  a^ant ea 
& moliantur ,  quorum gratia  funt  a  Parentc omnium rerum  Deo gene- 
ratx  ?  Id  autem  fi  vcri flimum  cft ,  quis  ignauam  &  inutilcm  potentiam 
Deo  contumcliofe  atq-,  impudentcr  obie&are  vclit ,  qui  tot  res  incredi- 
bili  varietate,  tum  fpiritales ,  tum  fcwfibus  hominum  obie&as  e  mirabi- 
li  idearum  fuarum  infinitate  cduxit  ? 

Secundohocetiamintelligi  onortct,quodquemadmoduminfinira 
Numinis  potentia ,  nunquam  in  hac  tanta  rerum  omnium  machi  p 


Depltva  &  abfoluta  Veipotentia  8 1  r 

nc,  hiit,  aut  crit  laboriofiuW  occwpata,itafincprocrcationc mun- 
ckatqueopihcio  ,  nunquam  otiofafuit,  quodperlpicua&brcuiratio- 
cinationc  oftendi  poteft.  Potentia,  (apicntia,  bonitas, &  huiufmodi a- 
lix  diuinx  mcntis  propictates  ,  rcipfa  vnum  quidpiam  funt  cum  diuina 
cilcntia ,  vt  lupcnus  doccbamus ,  &  cx  co  patct ,  quod  in  Deo  nulla  fit 
multipliciumrcrum  compofuioatqucdiucrfiras  :  Indcfit  vtcumxtcr- 
ni  Genitoris eilentia ,  ncc  mtcccunda  iit,  ncc otiofa ,  fcd  potius  incxpli- 
cabih  lc  munificcntia  cv  libcralitate  (empct  communicans  Vcibo-.cum- 
quc  Vcibumipluminfinitcfcriindataaiuailla  fpirationcSpiiitusSan- 
fti,  quam  habetcumPatre  communcm,  dici  nonpotcft  omnipotcn- 
riamcflcinccrtam  ,otiofam,  cVinutilemin Dco , cumviomnifuatam 
beatc  m  diuinas  pcrfonas  cffundatur. 

Tcrtio  notandum  cft,  tum  agcndi  facultatcm  inutilcm  forc,  quando 
aftio ab  cfficientc diftmguitur ,  & ab ipfa facultate ,  qux in  agcndo  oc- 
cupatur,  vt  in  procrcatis  rcbus  vidcrc eft.  Caufa nimuum  hxc cft, quod 
adhoprarfcitimillaquamimmancntcvocaat ,  perfcttionem  quandam 
atquc dignitatcm  adiungat  potcnrix, c qua ipfa manauit.  Quod in Dco 
nunimc  locum  habct,inquo  viscnScicndi,actio,cV:erliciensrcm  omni- 
no  candcm  conftituunt  ,  a£tioproindcnihilpcrfec~tionisilliadiungit, 
nihilqucomnmo  importat  noui  ,  prxtcr  cxternam  dcnommationcm 
quaniam  Crdferis ,  M agiftn ,  Pomini , prouidcntiflimi gubernatoris 
cV:  limihum  ,  qux  fupponuntobiedcum,  quodiisnominibusinnuitur, 
nimirum  crcaturam,difcipulum,  fcruum,aliaquc. 

Quartoa*;cndi  faculrastumcuipiam  inutilisexiftimarur,  cumdcfi- 
nircapcihccrc  ,  quxipii  veNtiha  vclncceflanavidcantur  :  atquieffici 
nihil  poteft ,  quod  non  in  Dco  longc  pcrfcctius  nobiliufq-,  lit ,  quam  in 
co  ipfo  quod  produckur,  cum  resomncsprocrcarxinfeipfxdcfinitx 
iiat,&  aneuftis  limitibus  contractx,in  Dco  vcro  pnncipc  mundi  archc- 
typocxccllcnti  quadam  rationc.  DiciigiturnonpotcftDcipotcntiam 
illaimmmcnfam&inrcrminatam  forcinutilcm  ,  tamctiicxtraNumi- 
ms cflcnriam  nihil  pcnitus  gcncrarct.  Atquc cx  his  conftarc  potcft  Cal- 
innumaThcologia  imparatum  ,  proptcrccclcftiunucruminopiam&: 
iciunitatcm,tcmcrclabiatq-,rucrcconfucuiirc. 

SeawdjObteftto. 

Plurarchus  autorcft  ,  di&umab  EuripidefuifTequondam  ,  facere 
Pcum  nonpoffc  ,  vt  quifpum  ftct  iimul  arqucfcdcar ,  vcl  vtipfc  vitx 
fons Sc  fcmpirernus  mort«ilis  hat ,  non  polfe  quoquc  cfficcrc  ,  quin  hc- 
ftcinusdicsprxrerituslit  cxqui  iam  Coniulfucrit,  honorcmnoncc- 
rrir  &:  oui  lam  vtrfm  cum  morrc  coromucaric ,  non  vixcnt,  cv  quin  bis 

Additdciuo  Thcodorus  Rcza,  Dcumpropriaanimi  indurtionclc- 
<nbus  fiiis  tit  fubicciflc  ,  ncc  proinde  poflc  aat  vdlc raccre  vc  tnaflbt v 
uuacuor,  vcl  rnangulus  quandiu  tribus  angulis  dcfinictur  ficquatira- 
\  nrmievc  hoccubusccnfcatur.  ThomasEiailusgcauiccrafleru*  ' 


Liher  1 V.  Ecclefa  Vatientls 

p«ftarcnonooircNumcn  ,  vt  Virgofit ,  quzpudicitiam  violaucrit. 
Actiungit  ic  ad hanc  chorcam  Lambcrtus  Danarus  ,  aitque  efficere  non 
poiTe  ,  vtfine  vallefitmontiscxaggcrataaltitudo  ,  &quodfa&umfuit 
ht  infe&um  ,  vel  vt  hominum  Seruator  Chriftus  non  fit  generatus, 

Hisomnibusbrcuiterrcfpondcamus.  Tantum vero abeft vt potcn- 
tia  quardam  infinira  ad  earum  rcrum  procreationem  requiratur,  vtii 
quaepiam  ad  efficiendum  caufii  forct  neceflaria  ,  exiliseaquidemcflc 
deberet  ,manca,  tcnuis,imncrfcda,  prorationeilliusdefedus  &im- 
gerfeclionis  quac  in  re  poftulatur.  Id  autem  breui  rationeilluminarc 
iicplacet.  Adruhilefiiciehdumnihilfufficit,  atquifacereautpoftula- 
remontiumaltitudinemfinevallc  ,eftomninofacere  nihil,  aut  nihil 
poftularc:nihiligitur,hoc^^ 

teft  efle  tam  cxilis  &  imminuta  in  agcpdo  vis ,  quac  non  potcnrior  ad  ef- 
hciendumvideaturinififortcdiccrelubet,  idquodeft,  adilludquod 
nullo  modoeftgenerandum,cflcncceflarium.  Qupd veronihil,idcm 
omnino  fit ,  autporius fingi  & cogitariidcm  eflc  debeat, cum  montc  fi- 
nc  valle  ,  cum  bacillo cuius  cxtrema duo  non  fint,  cum  hominc iine  ra- 
tionc,  cum  ftante,  qni  idcm  fedeat,  cum  Dco  qui  Deus  non  fir,  cum  he- 
fterno  d:c,  qucm  prastcritum  negcmus ,  cum  Confulc ,  qui  Conful  non 
hicnt,cum  bis  decem,quxnon  hnt  viginti,cumviucnte  quinon  viuat, 
cum  triangulo,quadraro5  cum virginefinepudicitia,fKifa6to ,infe- 
dto .5 cum  gcnerato ,  non  filio ;  aliifq-,  fimilibus ,  quce  vbere  copia  nume- 
ran hicpoflcnt :  quod,  inquam  , hacc omnia in  idem cum  nihilo  ipfo  re- 
cidant,  comprobari  hoc  maximemodopotcft  &  clariffimi  condudi, 
Efle  hne  eflcntia,  eft  omnino  nihil  efle,  &  efle  talc,  fic  vt  talc  non  fit,  ta- 
le  nihilum  redte  nominabitur  ( fi  tamcn  tale  dc  nihilo  dici  potcft )  atqui 
montem  efle  hne  vallc ,  hominem  afquc  anima ,  triangulum  fmc  tribus 
anguhs,  &  aha  quac  f  upcrius  memorata  funt,eft  rem  efie  talem  &  tamen 
talemnonefle,eigofimiliamachmaiiairtpoftulare,idemcftacpoftu- 
larcnihil,  auttalcnihil,  hominem  nimirumquihomonon  fit ,  mon- 
tem  non  montcm,  fedentcm,  non  fcdcn  tcm,Dcum  non  Dcum,hcfter- 
num  diem non  hefternum,&c.  Iam vcro vt cxccllcn tem  quandam  po- 
tentiam  quis  efflagitct  ad  nihilum  tabricandum  ,  aut  efficiendum  id 
quod  hen  non  potcft ,  an non  idcm  iurc  vidcri  qucat ,  ac nihilum  ipfum 
admouere  velie ,  ad  rcm  quampiam  in  hac  mundi  vniucrfitatc poncn- 
dam?  QuareTheoIogiarlumcnS.Thomasbpicntcr  DialccW  illos 
populares  monet ,  vt ab infanda  in  Deum  contumclia vehcmcntcr fibi 
caueant,  cumque  de  humfmodi  rcbus  difputabunt,  &  in  ftupore  animi 
ftu  &  cahgine  menti  circunfiifa,  fcioli  tamcn  &  fobttli  mttlligent^  prx- 
dui  vidcncupicnt ,  nunquamdicant,  non  poflcNumenhocautillud 
eflicere  ,led  pouus  rcm  hancaut  illam  ficrinon  poflc ,  vt  omnesintelli- 
gant  non  dccflc  m  pollcntc Numinc  potcntiam ,  fcd  propofitam  rcm 
non  de  illarum  cfle  gcnerc.^uaevi  atqucopificiocoiuftitui&excitari 

poflnnt. 


Depkna    abfoluta  Deipotentia.  p  2  j 

po Itunt. .  Nanialiascxpcricntur  illi  quidcm  ,  qudmmcndacesfiliiho- 

minum  lint  m  ftatcro  fois,  vt  rcgius  Vatcs  purpurea  lyra  cccinit.  H****  -t* 

Communiigtcuromncsanimorumconfeniionc  dicamus ,  Dcum 
f>o  icomniaquxvult ,  neque vellctamcnomniaquxpotcft.  Quodfi 
^aluinustuen  contrariumaliquandovidcatur  ,  aut  impic  labi  d.ccn- 
dus  elt ,  quod  cftiili  hmiliare ,  aut  tantum  hoc  intclligcre  voluiffc ,  di- 
uinampotcntiammhilagcrc  ,  quodfpfms  Verbumfallitatisinanitatif- 
quc  arguerct.  Etquidempjlinodiam  cancrc  &  contraria  vtivclifica- 
tioncpoftcrrorcmvidctur ,  cumclarcpronunci.u  cludi  nonpoflceo- 
rum  hominum  fcntentiam  ,  qui  aiunt  cllc  impoflibtle  vt  illxrescuc- 
niant^dcquibusScrnatorhominumChriftusprxdixitforcvtcucnia!* 
nunquam^vbifumitnomenimpoilibilis,  pro  co quod  ccrto ,  &  vt  ita 
dicam ,  infalhbihtcr  contmgit ,  idquc  rcfcrt  non  ad  potcntiam  &  agcn- 
di  facultatem,  ied  potius  ad  a&ioncm  &  propofitxrcigcftionem. 

Ad  cxtrcmum  rcftat  vt  difputcmus  dc  principc  quodam  Prxdeftina- 
tioiusadiumcnto,  nimirum  hdc  bonis  opcribus  comitata,  &  perfpicuc 
dcmonftrcmus  fempiternam bcatorum  gloriam ,  vt  mcrcc- 
dcro,  vtprxmium  ,  vtiuftitixcoronamilkstn- 
bui ,  quiad  vfum  rationis  pcruc- 


ncrunt. 


y 


%2  + 


PR  OOEMIVM. 


T  tandem  hutc  opert  colophonem  addamus, 
;  rogo  &  obteflormemtnemy  bone  Leffor,  eam 
7(eIigionem  cum  qua  nobis  agendum  efly  tam 
effe  nouam  >  mterpolatam  >  fj>  concwne  refor- 
matam^  vt funditus  Euangelica  omnta  confi- 
lia  euertatj  diuina  tujfa  mmtme  obferuan  poffe  defendaty  ob- 
ligartneminem  dicat  advllam  fidem  €cclefi<e  adhibcndam, 
Sacramenta  feptem  effe  neget,  Haptifmum  abfolute nccejfa- 
rtumy  Coelitesqui  feltcitateperfruuntur  ,  noflrawtelhgere, 
aut prtflare  opem  vUam  auxiliumque  yeUe  \  neget  ttem  car- 
nem  vtttorum  tttiUatione  gefltentem  affere  trakandam  ab- 
ftinentia,  ctlicto^  0*  fimilibiis  rebus  ad  dolorem  infligendum 
accommodatis :  flatum  illudac (olenne  quadraginta  dierum 
teiuuium,  tum  priuilegtorum  quatuor  annt  tempeQatum 
efferepudiandum  clare  proflteatur  5  i$  nullam  effe  caufam^ 
curfe prxdeflinatum  quiffiam  addubitet ,  nullum  effe pecca  - 
tum  ,quodpr<t>defltnatis fit  mjortale  :  neget deniquevllaeffe 
opera  bona  qu<e falutem  mereantttf,  "aut  (empiternam  bcato- 
rumgloriam  yUt  tribui  tanquam  pr&mmm  &  mcrcedem>  ad 
eamque  diutnorum  mandatorum  via  peruentn.  Hoc  vltt- 
mum  Deo  tam  duce  explanabtmus. 


S  E  M  P I- 


SEMPITERNAM  FOE- 

LICITATEM  ET  GLORIAM  DARI 

,    PR^DESTINATIS,  NON  VT  GRATVI- 

TVM   MODO   MVNV5,   SEDVT  PRAMIVM 

quoquc &  merccdem,  coronamq;  iuftiri*,  '         :  -;■ 
licct  Prxdeftinatio  fccundum  (c 


totam  fitgratuita. 


C 


A    P  V  T 


XVI. 


m 


piumi 

Ucitari 
cuc  lc 
mincn 
co,vcl 
tigcrit. 
ram  tu 
tatcm, 
ditarit 


Am  probatum  fupcrius  a  nobis  fuit  ,  pnefcic. 
prouilioncmqi  Numinis  rcpi  obationcm  antcccdcrc, 
ncmincmq;  a  Dco  adxtcrnadamnatommfupplicia 
mcriramqipcmamdcftinari  ,  quin  cius  fcclus  proui- 
dcrit  ,  vndc  tanquam  cx  fontc  impiorum  omnisda- 
_  „  mnatioproccdit.  Rcliquum  cft  vtprobcmuscumi- 
lum  omnium  parcntcm  Dcum  in  lcgcndis  hominibus  ad  fc- 
,habcrc  opcrum  rationcm,  non  cx  prxfcicntia  qux  iit  caufi  dux- 
dbonis  ,  fcd  vclutt  prxdcftinationis  comcs  &  adminiftra;  nc5 
iquc  a  piis  opcnbus  nudum  &  vacuum  ,'vcldclcctumfuiftcab 
ad  dcfponlam  illam  gloriam  acccdcrc,  fi  modo  rationi01um  at- 
Brcuidicam  ,oftcndcndum  hic  cft  prxftantcm  xtcrnamqj  natu- 


ad  cam  conicqucndam ,  hominibufq-,  conccilcrit  vt  iurc  id  com- 
,ad  quod  coseratia&  bcncficio  dcftmauit ,  nimirum  omniacim 
itacxhauricndo,piorumopcrumfunftioncsadhibcdo,rctincn- 
ri  intcgritatcm,diuinisadmonitisobtcmpcrando,quxomnia  v- 
lipfoglorix  fruftu  quivt  mcrccsxqualaboris&pcriculorular- 
mphtcrconfcquitur,  cffcctusfunt  prxdcftinationis.  Quadcrc 

nnn.l,  nrnn.inri/>nr    nnwJ  P  irr/-c   ntuA  nnninl  i  mniiP.ir 


Splcndidaimprimisdiuinarumlitcrarumlocaillafunt,  Sivisad  vi-  Mstth.jy.j- 
ramiiv^rcdi,  (cruamandata.Itcm,Filiushominisvcnturuscftingloria ibid.v^. 
patris lui  cum  Angclis  fuis ,  &c tuncrcddct vnicuiq-, fccundu  opcracius.  « 
MagnujApoftolus,Bonum,inquit,ccrtamcnccrtaui,curfumconfum-  iTim.4.7.9 
maui  ,  fidcm  fcruaui ,  in  rcliquo  rcvofitacftmihicoronaiuftitixquam  w 
rcddct  mihiDominus  in  illa  dic  mftus  Iudcx  non  folum  autcm  mihi,fcd  " 
&  lis  qui diligunt  aducntum  cius.  Idcm  alias ,  Nolitc  crrarc  Dcus  non  G  *Uu.j. 

Mmmmm  irridc- 


tm.t.6  Ti 


Miero*.  i.z.aduerpIouinsa 
Jlug.l  dfutrgtn.t.X^. 
Gregor  l  +.mcral  t .41. 
Mattb  15-12*. 
Kom.1.6. 


Matth.1j.34.*> 
Jdatth.if.11. 


8r<*  Lib.  IV,  Ecdefia  Tatientis 

h  irridetur.,  qtfaeenimfeminauerithomohxc&metct ,  quoniamquife- 
»  minatin  carne  fua,de  carne  & metet corruptioncm,  qui autem feminat 
» in  foiritu,  de  fpiritu  metet vitam  aeternam.  Bonum  autem  facicntes  non 
»  deficiamus,tempore  enrm  fuo  metemus  no  deficientes.  Ergo  dum  tem- 
»  pus  habemus  operemur  bonum  ad  omnes ,  ma^ime  autem  achdomefti- 
cosfidci.  Itcm,  Rcddctvnicuiq^fccundumoperaeius  ,  iis quidcm  qui 
>vfecundumpatientiamboni  opcnsgloriam&honorem&incorruptio- 
»  nem  quxrunt ,  vitam  xternam :  iis  autem  qui  funt  ex  contentione  &c  qui 
» non  acquicfcunt  veritati,credunt  autem  iniquitati,ira  &  indignatio. 
Cum  diuina  Scriptura  do&iflimi  Patres  confenriunt.  Iuftinus  Mar- 
tyr.Apolog.i.{ubmedium5Nonprofitcntestantum,fedoperibusfimul 
profeirioncconfirmantesfaluatumiridicic  S.Baiiliusorat.inProuerb 
Omnes  qui  in  Euangelica  via  ambulamus ,  in  ccelcftium  rerum  profcf-  > 
iionem ingrcdimur  Dci mandatis  cxcquendis. Et  alio  in  loco,  Et  gloria 
&honor&paxhomini  facienti  bonum  inproiniirisrcpofitafunt.  IX* 
Cyprianus  hb.de  vnit.Ecclef.  Crcderefc  in  Chriftumquomodo  dicir, 
quinofacitquodChriftusfocereprxcepit  >  autvndepcraenictadprjr- 
mium fideiquifidemnonvultferuaremandati?  S.  Auguftin. lib.de  mo- 
ribus  Ecclei.  cap.15.  ^ita eft  xterna  totum  prxmium  cuius  promiirione 
gaudemus,necprxmiumpotcftprxcederemerita,cV:priushominidarr, 
quam  dignus cft :  quid enim  hoc iniuftius ,  &  quid  iuftius  eft Deo  ?  non 
ergo  clebcmus  pofcere  prxmium,  antequam  mercamur  acciperc 

Ad  has  Patrum  antoritates  rationes  quoq;  firmiflimx  accedunt.  Im- 
primis  notum  in  comune  id  eft,  prxmiu  m  fk  mcritum  cfle  de  genere  ea- 
*nm  rerum  qux  funt  v6i  *  quxq j  ad  fcfe  mntuo  rcfcruntur :  atquiin dir 
uinitu^riptismonumentis ,  fempiternavita  merces  & prxmium no- 
minatiM  mpponitigiturinhomimbus  mcritum.  ApudMatthainncu-, 
patur diurnus denarius  quem Paterta milias operis  tribuit ,  vt  exponunt ; 
eruditiifimiPatresHieronyinuSjAugiiftinusc^GregoriusMagnus.Hu-, 
mani  gcncris  libcrator  apud  eundemEuangeliifcriptorcm  cap.^.cum  a> 
rumnas  huius  vitx S£  laboriofi flimas  virtutes exphcauiflct ,  ita conclur 
dit,  Gaudetc  dc exultate  quoniam  mcrccs veftra  copiofa eft in  ccelis.  Ec 
alias  diuinarum  literarum  cffata  fignificantprolaborisoperumq;  ratio- 
ne,  perfruendxglprix  menfuram  definiri. 

Secundo,  ciuidaliuddiumusfpuitusEx:clcfixdux&  magiftervult 
exprimeie,cum  tamfxpenobisincuicat,nonefleapudDeumacceptio- 
ne  pcrfonaru,  nihil  daregratix,aurexterno  fplendori  in  iudicado ,  quid 
iiiquamaliudfimilibuslentctiisdefcnbitur,  quamDeuminvita&mo- 
res  &:  homiirum  actioncsinrueri,  &pro  nveriticonditrone  cuiqjlar^iri? 

Terrio ,  cum  diuinxpaginx  de  ftmpiterna  viradcq-,  bonis  operibus 
coniun&im  mcminerunt ,  vtunturparticulisqux  concludendocaufie 
vim notionemqiimportent, Poflidete paratc  vobis rcgnum  a  conftitu- 
none  mundi,ciuriuienim  &dediftis  mihimanducaie^&c.Etalias,Quia 
fuperpaucafUiftiadclis,fupermultateconitituam.  Rurfum,  Hifunt 

■s\  quivc* 


^^dejlmatorumgloru.  \  817 

SSStS^^^  &  ^ntfelasfu^  fcdcalba- 
iScaSS^   gm '  ldc°  klIU  ™^  thronum  Dei.  Iidcm  cnam 

umtnw  dC  £» f**4  lalutCm  noftram  ^  S  beato- 

i«Dcumcximnundum,vtobliuifcarurop^  t 
2S5E25P^  quoduiobacusacci;i;  SE& 

nobi^ '  ^111*  r°nCI V  fimusv%»admo»cm,idfifiat,Dcum^M/1IO 

satademaglonxdonaturtim.  PrxrcrcaScripturxvoxcftata;pol- 
ncitatio,eosomncsqui rcliqucrint  domum  vcl  frarrcs  vciiorores  aut 
patrcnMuc  matrcm,aut  vxorcm,au  t  filiosaut  a^ro.  propter  Dcinomcn 
atq;  dccus,  ccntupium  rcccpturos  &  immortalis  vitx  glonam  allecu  tu- 
ros.  DocctquoqidiuiniirimusApoftoluspictatcmcrtcvcilcm     froh  *  T»».+  9. 
Ouoiamadomnia,  &:promiflionc lubcrc vicxquxnunccft&fuwrx. 
^ndquodcriam!dcnridcmcxcitamur,vtnosdignosactcrnavirarcd- 
damus?  quamproindcappcllatamvidcmuscoronam^prxmiuau-nus,  *Tim«kun 
dcpofitum,  rcrributioncm , mcrccdcm , qux fanc voccs illudendx ina-  Afotml Mfc 
ncfq-,  rorent,fi  Dcus  nullam  mcntorumrarionc  habcndam  cxiftimarer. 

Dcniq; ii fummi omniuna rc&oris doramiq-,  nuracn  pi xdcftinatoru     Jnfltf  r»H 
aaioncsminimcintuctur,ncq-,iuftitiamadlubctdiftiibutii;am,nullai-  15  *  ta  * 
girurdcactoriadicsfutur.vcft  nuIIumrcproSisiudicium  •  auoirr-min  Ut"fi"-'**l 
iutlido,(ivTramCalu!nusdicir,nihilaliud^ 

quamvrinlucc  6w  contpccr^orbisvnhicrfipronnncicrauroic  ic  fuiile 
improbis&  vimctiamadhibuiflcad  fcclcra  confcifccnda,quosramcn 
fcmpircrno  fupplicio  addiccr,  hoc  vidclicct  llli  placcrc,ita  vc  lle. 


ntam  R  m 


xicinain  m  ^wnno  iciu  uommo  noirro.  >ca  quis  non  vidct,  nanc  lcn- 
tcnriapcnitiisidcmconiiccrc,c]uodEcclcfiaCac!iolicadocct&:tuctur? 
nimirummorrcm,hoccftimproborumdamnationc,apcccatopurc  fk. 
abfolutc  pro6ci(*ci,non  autcm  ab  anteccdcnrc Numinis  voluntace.  Se- 
cundo  viram  xccrnam  non  comparari,  nih  gratix  bcncficto,quam  falu- 
tis  noftrx  pare  s  Dcus  nobis  comcruit,  cuius  vi  gi atix  atq;  prxlidio^cxc- 

3uimur  illa  omniaquxadglonamadipifccndamrcquiruntur.  Er  qui- 
cmS^Auguftin.rnbus  in  locis  propoiitam  Scrinturc^  icntcnciam  cxqui-  ?4*fr9 
firoiudiciocxponcnsd»quxdamponirimprimisanimaducitcda,a!- ^  , ,    77*  ' 
tcrum  ,xqucpotuiiIc  diccrcmagnu  Paulum,ftipcndiumiufticix  vitam 
cficxrcrnam,qucmadmoduait  ftipcndium  pcccaticflc  mortcm :  qu*>d 
dicrumnouorumhominu  opinioncm  )abcfa&atpcnitus&  conucllit, 
Altcrum,fan<2iflimutamcn  Apoftolumitaloquinoluiflc-jncquisfortc 
(ibi  in  animu  inducercr,pofic  qucmlibct  fuis  tancum  opibus  arq;  duclu, 
&folavilaudabiliumadcionum  adfcliciftimamvfuramglorixpcrucni- 
rc,qucmadmodum  fine  cuiufquam  fubfidio  quifq;  pcr  ic  rucrc  in  exitifi 
pcrnicicmqi  iuam  potcft.  M  m  m  m  m    %  Adhcc 


8 2  $  Liber  1 V.  Ecclefa  TPatientu 

Adhacc  multa  obiiciunt  diuinac  Scripturae  loca,  in  quibus  vita  fempi- 
terna  nominatur  gratia,vbi  etiam  donari  clementia  &c  mifericordiapre^- 
dicatur :  perpefliones  ltem  &c  acerbitates  huius  vitae,non  efle  condignas 
hoceftproportioneminime  refpondereglorice  ,  cle&osnosdiuinitus, 
nuda  &  fimpliciDei  bonitate,&  fimilia.  Quinque  propofitiones  genus 
lllud argumentationis dilucide foluunt  & refutant.  i.  ^tterna  vita no- 
minatur  gratia,  quod  vi  gratia?  coparetur ,  &  illa  tanquam  principio  fuo 
gloria  beatorum  nitatur :  qux  caufa  fuit  cur  Theologi  gratiam  dixerint 
inchoatam  gloriam  ,  gloriamautem  ,gratiam  omniabfolutioneperfe- 
ftam.  2.  DonaturclemcntiflimiNuminismifericordia^quodmifcri- 
cordia  quadam  excellenti  &  infigni  beneuolentia  Deus  praedeftinatos  e 
communi  mafla  perditionis  cuocauerit,  vbi  fcelere  primi  hominis  clau- 
fi  &obdu£ticontinebantur.  3.  Mifericordiadmpulfugratiamillis co- 
ceflit,quade  noxis  legitimum  dolorem  conciperct,  &  poft  fccdr.  m  pro- 
lapfionemnouo  ftudioad  virtutem  emicarcnt.  4.  Eademipfamiieri- 
cordia  a  multis  eos  maleficiis  coercet ,  inquac  miferaifinevllo  diuinae 
mentispraelidio  collaberentur.  {.  Deniquefingularimifericordiaeopc 
conftantiamillis&perfeuerantixdonumlargitur,quaeinhocfitaeft,vt 
eius  nutum &  fan&iiTimam  volu ntatem  perpetuo  intucantur ,  manda- 
tis  illius  femper  obfecundent,iufla  conficiant;&  fi  quando  pro  humana 
fragilitatecontigerit,  vtdeuiiabcrrent ,  &c  defcifcantabimperio &iu- 
ftiflimo  Numinis  dominatu ,  gratiam  impertit,  quafraudcm  agnofcant 
&  fcelusfuum,&amaculisantefitumexpientur. 

Quod  ad  operum  dignitatcm  pertinet,verum  quidem  eft huius  vitx 
perpeflionescV^rumnasfempiternaeglorixamplitudininonrefponde- 
re,fi  per  fe  ipfa?  confiderentur :  fcd  in  meriti  ratione,quatenus  cum  prae- 
ftabiliflimis  FiliiDeiadioiaibus&cxccllentia  meritorumfociantur,re- 
fpondent  omnino  certa  quadam  proportione  fi  non  ex  aequo  &  firnili- 
tudine  (uis  omnibus  numeris  abfoluta. 

lam  vero  dc  hominum  elcctione ,  certifllmum  eft  nos  a  Deo  elcctos 
incredibili  &  inufitata  ipfius  bonitate,&  pr^deftinatos  miferieordia:fed 
hoc  non  minus  cxploratum,  prxdeftinationem  tria  maxime  in  iis  com- 
plefti  qui  ad  vfum  rationis  perueniunt,nimirum  vocatione  ad  gratiam, 
conftantem  &  continuam  ad  finem  vfq^  perfeueiiantiam^&gloriae  com- 
muni  cationem.  Vocatio  &  perfeuerantia  a  beneficcntiflimo  hominum 
parentc  manan t ,  &  vnius  gratixbencficio  fine  meritis  vllis tribuuntur. 
Gloriae  item  comunicatio  a  Deo  proficifcitur,  fift  nunquam  eam  tribuit 
Deus  vt  tantum  gratuitum  munus  &  liberaliflimi  doni  bcncficium ,  fcd 
etiamvt  mcrccdcmpraemiumq^  meritorum,  hoc  cftcarumaftionum, 
quas h omincs vi illius gratiac laudatacq-, perfcuerantiae cofeccrint.  Qux 
fcntentiacftgrauiflimiDoftori&GentiumPauli ,  &eruditiflimi  Augu- 
ftinirefponlioinepift,i05.adSixtiTm,cuiusha:cvcrbafunt  qtiaccontro- 
'  uerfiam  han c  to tam  profligant,  Ipfa  vita  aeterna quac  in  finc  fine  fine ha- 
9  bebitur,  &idcomeritisprxcedcntibusrcdditur:  tamenquiaeadcme- 


De  Tr&deftinatorum  gloria.  ti9 

rita  quibus  redditur ,  vt  a  nobis  parata  funt  pcr  noftram  fufficictiam,  fed  " 
innobistadapcrgratiam,  ctiamipfagratianuncupatur,  nonobaliud  <c 
nifi  quia gratis  datur,nec  ideo  quia mcritis  non  datur,fcd quia  data funt  M 
&  ipfa  mcrita  quibus  datur.  \ 
AbhacfcntcntiapendctlocorumdiuinxScripturxintclligftiavcra, 

qux  alioqui  diccrc  contrarium  vidcantur:  quxdam  n.dc  prxdeftinatio- 
nis  fcopo  atq*,  finc  loquuntur,id  cft  gloria,qux  nunquaiis,  quibus  adcft 
rationis  vfus,  tnbuitur ,  nifi  prouifione  meritoru ,  &  opcrum  bonorum 
mcrccs.  Alia  dc  prxdcftmationis  ipfo  principio agunt , nivnirum  cratia, 
dcq-,donopcrfcucrantix  ,  dc  quocertusncmoeiTepoteft  ,  nifidiuina 
monitionccolluftratus.  '  ^ 

Rcftat  crgo  vt  vidcamus  dc  quibus  operibus  fipicns  architc&usPau- 
lusagat  fcnbcs ad  Hcbrxos,Philip.Ephc(ios,Titum,& Romanos,  cuHn  g**J* 
©pcrum  dignitatc  clcuarc  fplcndoremqi  omnem  inobfcurare  vidctur.  E*hgjzjit 

Sanc  m  Epift.ad  Hcbr.  Euangelicorum  opcrum  vim  non  oppugnat,  ^  } 
fcdeorummaximccaufa  fidci  prxftantiam  6c  incredibilcmvirtutccx- 
tollir,  prxfcrtim  in  afpcris  rebus  &  vcxationc  tolcranda,eamqi  maximc 
pi  xdicationcm  adhibct,  vt  cos  ad  quos  fcnbit,  ad  fortis  &  magm  animi 
conftantiamhonctur.ContraveroD.Iacobi^^^ 
momtisinftrucrctjquiquadaminanifiduciaclatt  fidclcsfenominabat, 
&nuenihccdcfuahdcfcnticbant ,  opcrum  exccllcntiam  &  nccelTita- 
tcm  graui  &  dnuna  orauonc  exaggcrat ,  &  fmc  illis  fidcm  c(Tc  mortuam. 

°  Ad  Phibppcnf.illc  idcm rcligionis my ftagogus  ftcrcora & dcrrimcn-  ?Mj».* 

tumauDcllat  qux  antc  hauftam  Euangchlucc  inludaifmoprxftitcrat. 

Ad  Ephcf.&  Titum aliud  nihil  vult  aut docct,quam  gratiam dc  glonam  Epbif.i  8. 

donannobis  aChnftoIcfu  ,  ,taq>  Mofakxlcgisopera^ 

mit  6c ridcm  in  Dci Fihum hominumSecuatorein prxdicat.  ln  tpiltaa  Rcm)  lU. 

Romanos  ecfticntcm  «uorundam  hominum  inanitatcm  coarguit ,  qm 

rmfoseloriofcpotiuscfTcrcbant,  quamcum,  quidux&autoreftpn- 

m.ifn  imDuhoropifexq-  bonorumopcrum,  inquo&pcrqucmqmd- 

qu^onum^ 

?ua  coronat  cum ccrtum  fit atq-, pcrfpicuum , omnia quxin  nobis funt 
G^Ucnrr  *  nrxciic  noftra ,  colluuioncm  c(Tc  quandam  J labem  R  im: 
nmpncucic  t  idvcroaiunitusmnobis&:pcrnoscrhcitur,idmc- 
pcrrettionc,quu  q       ^  quoainufitatabcncuolcntiapollicctur,&: 

^^^««SStnobu,nobife  pcrtuadcamus,  n.hdahud  nos 
quTm  qqux  ucbu.musprxft.c.flc  ,  non  aic  ^r^SlSlS 
cLfolr.idicd.duru^ 


*\o      LiherlV.EcclefiPttientu  VtVr*M.*lm» 

tgKUr  animi  demiffionem  &  frudtuofiinmam  lmmilitatem  commenda- 
K ,  ne  funle  uianisglons  choragmm  vberem  gratia:  frucfrun  exinaniat 
f  ^ommflotcminfiingat.  Cuius  rei  fuauimemoria  excitatusD! 
mmi.  1  *****  ^^"^^pro^t.OmagnabonitasDei/cuicumproconditio- 
M  "^«edcbeamusobfequium,  vtpotcferuiDomino ,  famuli  Deo, 
iUDiectipotenti,  mancipiarcdemptori,  amicitiarumnobisprxmiare- 
promitnt,vtanob.isobfeqtiiadebita:feruitutisextorqucat.     '  •• 

.  Quisdemceps  iurc  ac  mcriro  diccrcaudear,  hancdocfrinam  cxhau- 
nre  menta  Chnfti  atq;  abiiccre,  cum  potius  cxccllenti  quadam  rationc 
il.aeadem  cxtollat.cum  tribuat  hominum  Seruarori.non  modo  vim  & 
digmtatem  enpiendi nos i  duriffima feruitute, &c ad  beatorQ  conditio- 

nem  prouehendi.vcrum  ctiam  largiendihominibus  poteftatc,  qua  me- 
ren  ipfi  $c  cum  co  fimul  agere  & rnpliri  poffimus  ?  Agitenim  nobifcum 
Oeus,vt  bonus  &  bcneuolentiffimus  parens  cum  libcris.qui  non  modo 
e  sbonafa^ltatciqjfuas^nomcn.&rationcsfamili^relinquit,  vcnim 
nem^fn  ^ 

nein  magnaillafortunat  abundantiainfolefcant ,  &  improbe  Gen.toris 

m mospoflcflordq;  fac.at •  Quemadmodumigiturquifruaumprard,- 
•lkneccffi  f  C,r'a,b01C"1  -dnt,q„iq;palm,t;mp?,con,ofuolcxtol- 

f*«ir,rf  n  255?  ^onesmerendiviprditascommendat.femnmilliho. 

^fttf.  noremmbu.tqu.ait  Egommvitis&vospalmitcs.  Cumqjiaktfdabt 

facultanbusfunaionibufq^aturarvtitur^onidmagiseiusinobS 

s  &  fcT?     m°dmtorcm  ^inis Solem  adhibet,  Lunan  Jtcl- 
las  &fecundarum  omnium  caularum  vim  &efficicntiam.  Atq-  m  hac 

cfflorefccre  diuinaspcrfcaioncs  ,  quopotcntiafolct  iUuftrior&IuS 
b  horv^dci^quxpcrfcperq,  aliudrcn/gent^quarq.nonagitn  ,  do  cd 

mohr,potcft.Eftetiamfapicnrialon^ 

Jg^o««W.ffin^ 

W»ot,<W,eftio^ 

«,«,*.7.  "'««oneadplurjmascrcatasrcspcrtincr.  TandcmcumD  Au<n,flin" 

bonapromalis,quiabo,u,s,bonaprobomSquiab0,H,;iS&^ 

SOLI  Regi  o-m n i v m  skvlorvm  'wJS 
mortali  honor  &ghm. 


JNDEX    C  APlTVM  ET  LOCORVM 
Variorum  hutus  Opew ,  e  quibus  reftonfiones  peti 
pojjunt  adlgutjiu  Vr&dicantu 
*)lolmaif 

Ihi  l  iniolciuiusHxiclsnihiliniuftius^qii^ajmno^ 
ta  &  impia  vcxationc  fcmpcr  Ecclciiam  Romanam 
pcrturber,cV:  ab  ca  fidci  rationcm  idcru^dem  repofcat, 
nunquanuamcnfuamviailim  prodcre  vult ,  5c  opi- 
nionesfuas  nouas  cVmuiitatas ,  vel  quopiamfaltem 
vcriirimilitudinis  colore  tin&as  bono  mluminecol- 
locarc.  Et  tametli  doctorum  hominumfermonibus 
vrgearur ,  id  vt  prxftc  t ,  &c  muftca  ilia  fua  cffata  probct ,  hxret  tamcn  ta- 
cita  ingradu,  ficcum  ncqucaticfuaquctucri,  prxfidiumquecxplicarc 
fuura,  inucrccundafcmpcnnuadir,  &c  importunalcuisanimipcitina- 
cia vult  laceflcrc.  Hmc  mmii um  illx  f  ccdx  &  pudendx  fug#,  cum  cru- 
ditoinccctueftmomcntisrationumagcndum  ,  hinc  vetcratorix  calli- 
dorumhominum(imulationcs&  diucaicula  ,  camcfticriptoreipon-1 
dcndum:  ExcodcmipfofontcMohnxiquxfitaprodicrunt ,  cum  po- 
tius  rcfpondcrc  ipfc  debuifTct ,  qui  non  dubitauit  fcie  Paftorem  Ecclc- 
iix  Pariiicnfis  buccis  tumentibus  indigitare ,  cum  fit  nihil  quam  Carcn- 
toniipagiMiniftcllus,  &  dc  grcgc  nouitiorum  vmis.  Hicigiturigno- 
bilis  vici  6c  obfcurx  fidci  Ductur ,  cum  diuinx  S  cnpt  urx  fublidio  vti  n  C 
pollct,  ad  cas  folucndas*quxftiones ,  quas  vndiquc  magno  uidicio  &c- 
rudiuone  homincs  propolucranr ,  non  putauit  iefe  mefius  eam  fatalcm 
rcligioni  fux  petitionem  fallcndo  inobicurandocp  vitare ,  quamfi  qux- 
fiu  lpfe  adornaxct,  &:  vclut  Samnis  dc  ludo  batucret.  Et  quamuis  hic d- 
liusarcjidimodus  doli&fraudisiruliriofxpleiiiflimus,  rcfponfionem 
nuliam  mcrcatur ,  &c  tanquam  in  via  homo  ignotus  &  conragionepol- 
lutusprxtcrctindus  iir,  vt  quiin  ipfis  dc  ridccontroucrfiisrorniulam 
bonxhdciciurctat^obiiciat:non  dcfucrunttamcnclariftimori  viro*» 
rum  rcfponiioncs atquc admonita  quibus in  hoc  gcncrc  cffuii hominis 
infolcntiacomprimcraur,caqiinrcrumR.P.Gontcrius,tumfapientif- 
fimus  Prxics  D.  Angenoldus  alnquc  claborarunr.  Cum quibus exifti- 
nuuipoircmcbcncuolentiirimx  caritatis  imoulfu  cxiguas  fchedas  ad- 
wngcrc,  cVcxpcriri,  andclcclishuiusoperislocisadQ^xfitailliusac- 
gnfflliffi^™ ,  dcuiusavcritacx-poflkinviamK^ 


$  3  2,  Tabula  Kejponftonum 

medolorangit,  quodingeniumdiuinitus  illi  tributum  ,  adEcclefiam 
lacerandam  &  ad  homines  vanitatis  aucupes  irretiendos  fubornandof- 
queinferuiat. 

I.  QvjESITVM  MoLINjCI. 

AN  do&rina  Euangclii  fufficiat  ad  falutcm.  An  in  nouo  Teftamento 
fitintegrumEuangelium,  autfitantumparsvnareperiatur,vnde- 
nam  petenda  fit  reliqua. 

Responsio. 

Fallax  haec  eft  obfcuraque  petitio :  nam  fi  Praedicans  vult  &  conten- 
ditEuangeliumitaiufficereadfalutcm,  vt  Mofis  libros  &:  Vatumprae- 
di&iones  abiiciat ,  atquc  Vetcris  Teftamenti  vfum  afpernandum  in  Ec- 
clefiaputet,ca(Jf  mipiumin  cla(Te  collocabimus,cum  Bafilidianis,Mar- 
cionitis  &  Mamchaeis,  &  vero  etiam  cum  Albigenfibus ,  qui  cum  haere- 
ticis  noflri  temporis  plurimarum  rerum  communione  &di£korumfi- 
militudineiunguntur.  Rurfum  fi  Euangelii nomine  do&rinam  intelli- 
git,  quam  Seruator  noftcr  in  orbem  terrarum  inuexit,  omnem  illi  dubi- 
tationemadimit  S.Ioannes,  cum  docet,  fe  non  omniamonumentis  (uis 
prodiduTequaeChriftus  mirabili  dicendi  copia  aperuerat :  Atquc  hac 
quidemratione ,  Epiftolac ,  Staliadiuinorum  Apoftolorum  fcriptareii- 
ccrentur, fi quis tantum Euangelii Commentarios admitteret.  Quod fi 
Apoftolorum  libri  &eorum  qui  docentcmin  terris  Deum  audierunt, 
interEuangelicafcriptanumerantur,nece(Te  eft  vt  videamus,  an  eorum 
omniamonumentaprodita  literis  extentadhucinhacrerum  vniuerfi- 
tate,analicubidelitefcatEpiftola  D.Pauli  adLaodicenfes,  cnius  me- 
minit  cap.vlt.Epift.ad  Coloftenfes.  Dcnique  fi  hoc  agtt  vt  Traditiones 
&nonfcriptum  Deiverbum  ab  Ecclefiaegremio  excutiatatqueexrer- 
minet,  reuocari  ad  modcrationem  poterit  fi  lcgat  attentius  quod  doce- 
tur cap  .3 4.1ib.i.pag.33 3 .3 5 4.  & praderti m  3 45.3 46.  Et  quod  ad  libros il- 
los  attinet ,  quos Romanae  Ecclefiae  inimici apocryphos  nominant ,  vi- 
deatur  cap.24.pag-3  iS  fequent. 

II.  Qj/iCSITVM  M 1  n  1  s  t  r  r. 

Quandoprimum  prohiberi  id  coepitquod  etiamnum  vfurpaturne 
•quis  laicus  nifi  potcftate  fibi  fa&a  diuinas  Scripturas  legat  ? 

RlSPONSIO. 

Hiccalumniacornuaprimum  exeritfinefronte.  Lubentes  enimau- 
dircmus  ab  aduerfario ,  fiquoshabcathuiuscriministeftes  ,  quodno- 
bis  liberalimaleuolentiaimpingit.  Scribitetiam  .idmargincmrepeiiri 

hatic 


hanc  prohibirioncm  in  Indice  librorum jnohibirorum  iuflTu  Concilii 
i  ndctmi  adornato,  Colonix cu fo  apud  Cholinum  autoritatc  Pii 1 1 1 1. 
ht  Uemcntis  V 1 1 1.  in quo  ramcn  prohiberur  nihil aliud  ,  quam  quod 
Kcgula  ^.contincrurhisvcibis ,  Cumcxpcrimcnromanifeftumfit,  fi 
Ucra  Bibha  vulgari  hngua  paflim  fmc  difcriminc  pcrmirranrur ,  plus  in- 
dcob  hominumrcmcritatcmdctrimcnti  ,  quamvtiliraris  onri,  hacin 
panc  mdicio  Epifcopi ,  aur  Inquifiroris  ftcrur ,  vr  cum  confilio Parochi 
vcl  ConfcfTaru  ,  Biblioruma  CarholicisauroribusvcrforumLcaionc 
i* vulgari  lingua  cis  conccdcre poflint.  Haxautcm  Rcgula  non  dc  lai- 
cis omnibus  finc  dilcriminc  loquitur ,  neq-,  dc omni  gcnerc  Bibliorum, 
lcd  dciistantum ,  quarvcrnaculofermonccxprimuntur ,  quac  non  pif- 
fim  conccduntur  omnibus ,  6nc  Antiftiris  cV  Ecclefix modcratons  per- 
miflii  ,  cuiuspropriumcft  vcifioncsilla^cxpcndcrc.  NamquoditriHct 
ad  Hcbraica  Bibha ,  Grarca  &  Larina ,  omni  hommum  gcncn  cx  ordini 
pcrmittuntur  :  vcmaculc  fcripta  iuftas  ob  caufasvctantur  ,  tumquod 
Hxretici  morc  fuo  multa  corrupcrint ,  rum  proptcr  vul^i  ignorationcm 
infirmitatcmqv  animi,cuitamcn  pcr{uadcrevultha;reiis,polfeomnes, 
linc  vlla  cxccptionc  ,  diuinarum  literarum  inrclhgcnriam  confequi. 
Qupd  li  fortc  fcirc  aucr  num  fir  nouum  in  Ecclcfianonpaflim  omnibus 
Sacrorum  hbrorum  le&ioncm  pcrmittcrc,digirum  ad  ronrcm  nucndct 
cap  n.lib.i.pag.504.  fcd  maximeD.Grcgorn  Nazianzcmcx  Apologia 
tcibmoniumpag.^o^.^o^.ficIaudataD.HicronymiautoritasPra^fat.m 
Ezcchiclcm  pag.309.cV:  fcq. 


An  vllum  in  Scriptura  diuinafit  cxcmplum  awt  prxccprum  inuo- 
candi  San&os?  Non  pctimus  an  orcntpro  fidclibus  quiintcrrismo- 
ranrur  ,  fcdvtrumipii  fidclcsquihuiuslucisvfurafruunrurCaliresin- 
uocarc  dcbcant,  6c  vbinam  hoc  Dcus  prx  ccpcrit. 


Respoksio. 


Excmplumhabcmuselarum  &  pcrfpienum  quodfuminiNummis 
impcnonititur,  itacnimtrcs  Iobi  amicos  Dcusarfmir ,  IrcadJcruum 
mcum  Iob  &:  orabit pro  vobis.  Ipfius Miniftri  qu  a-iiroium  copia  lu xu- 
nantis c(Tct oftcndcrc ,  quo  modo  quam vc  ob  cau lam  maior Deo  fieier 
iniuria  cum  D.  Paulum  aut  alios  ccchtes  muoeamus ,  qium  cum  idcffl 
Ecclcfix  altor  xdificatorquc  Apoftolus  fcfe  prceibus  Romanorum  ,  E- 
nhcfiorum&ahorumcommcndabat.  Hancvcr6  doftnnamtumeiu- 
ditiflimi  Auguftini ,  tum  aliorumParrumgrauisaiirorirascomprobar 
l,b.i.cap.i(;.pag.88.cVfcqii.  tbidoccrurquandoid  DcusEcclctisvocc 
«rarccpctit, 6c  quo  modo  id  impcrium  fir  inrelhgcndum. 
«       r  N  n  n  11  n  1  v  • 


f  34  Tabttla  %eJ}>onfionHm 

IV.  Qv^sitvm. 

Cum  Rcx  iure  ofFenderetur  ,  fi  quis  ab  eo  magnificum  peteret  mu- 
nus,  alteriuscuiufpiam  meritorumcommemorationegratiaqueinter- 
pofita,  vndcinEcclefiaRomanatantaaudacia,  vtperSanitorumme- 
ma  ialus  i  Deo  incolumitafque  petatur  ? 

Resp  o  nsio. 

Nouus  hic  qusftionum  opifex  difcere  ex  hoc  libro  poterit ,  quid  ea 
de refanftiffimus  Ambrofius cemet,  & quomodoferm.i.in Lucam eo 
cotliteshonorandosreputat ,  quodfapientiaefonsChriftusidprotuler 
ritj  Qui  vos  audit  me  audit  &  qui  vos  fpernit  me  fpernit.Intelliget  etiam 
quarationelux  Africacmagnumq^deeusorbis  terrarumAuguftinuslib. 
20.  contra  Fauftum  feftos  dies  martyribus  corrfecratos  comprobarit ,  vt 
mhgniummeritomfimusparticipes  :  quonammodo  Gangrenfe  Con- 
ciliumCan.io.dirumanathemainilloscontorqueat ,  quifuperbiain- 
flatieoetuspiosdamnant ,  qui  in  honorcm  Martyrum  fieri  confueue- 
mnt.  yidelibr.i.cap.i^.iy.^^ 

ftionedeIndulgentiispag.75^.^  (Cq.  kem  5oi.&feq.  Atqueomnino 
Jateantur  omnes  neceffe  eft  ,  nullumeffe  Regcmaut  Dynaftam  qui  of- 
tendi  mcntoqueat ,  quodrogeturbeneficioramadhibira  commemo- 
ratione  quann  qucmpiar»  contulerit ,  vt  afHnem illius ,  gratia  &  bene- 
uolentiafuaprofequatur.  Quid  igitur  ?  an  non  affines  imofratreso- 
mnes  fumus  ?  an  non  San&oium  communione  perfruimur  ?  merita 
San&orum  nonne  ab  ipfo  Deo  tanquam  e.proprio  fonte  redundant. 

V.  Qv^ESITVM. 

Quonam  modo  rerti  cffie  poffiimus  beatiffimam  Virginem  Mariam 
corporefimulanimaq^  mccelcsetiedfam  ,  ibiquecoeliRednamcoro- 
natamrtuflc?  nam cumeiufmodiinomnibustempliscelebretur  cum 
ea  paffim  opmione  omnes  imbuantur ,  certrflimum  quoddam  eius  rei 
teibmoniumreperirinecclTccft. 

fi 

.  Responsio. 

Si  quod  olirr iperpetuaraDei  Matris  integritatcm  affererc  n&luifFenr 
qua  tamcn  perfpicuum  in  diuinis  Scripturis  tcftimonium  nullumeft' 
ijsercticicammunioi-bistcrr*hidicio  declaratifunt  Heluidiani  Anti' 

&cap.iKpng.57.quid,lisfict,quieancre 

clefisfidesaflcnt,  &  folcnnc  pits  rehgionibus  cidcmconfecraturldi- 
bus  Augufti,  quam  aftruitdoOiflunorum  Patrum  confenfio  tum  Gix- 


corum 


Ai  Jgutjita  Dn.&lolmtt.  83y 

corum  tum  Latinorum  ,  quotum  tcftimonia  vcrc  fidclitcrqj  laudat  vrr 
cximiacruditione  Camiius hb.  5.  Marialis  cap-8.  &  Illuftriiiimus  Baro- 
mus  Annotationibus  ad  RomanumMartyrologium  &  in  primo  An- 
nahum Tomo  ?  Qupd ii prarterca hi noftri Commcntani & clariffimx 
rationcs ilhs  ho mmibus fatisfaccrc  poilunt ,  lcgant  cap .9 .hbr.i .  &  pra% 
icrtim  i  pag.4S fequ.  vbi  feftum  hunc  dicm  aliofq,  eius  honori dica- 
tos  comprobatos  rcpcricnt .  Dc  utulis  vcro  Mcdiarricis  &Rcginx  quod 
proximi  caput  fcquitur  pag.5  4.cxprcflc  &:  difcrte  prodit. 


VI.  Q 


An  Ccelites  qui  gloria  ponuntur,diaerns  tcrrarum  oris  prqfctTn  tunt* 
hic  quidcm  Galha:  vt  S.Dionyiius,  altcr  Hifpaniar,  puta  S.Iacobus,  &c. 
quisigitur  his  muncnbuscosomauit ,  aut  quandohxcpamumindu- 
ftacftopinio* 


►  o  n  s  1  o. 


Quandoquidcm dat &c conccdit  Molinams ,  fatcri  oporterc  Angc- 
lum  Domini  c  rcgii  Vatis  fcntcntia  in  circuitu  timcnnum  Dominum 
calhraponcrc,&  vt  mundi  parcns  &  hbcrator  Chnftus  Matthaei  i8.pro- 
nnnciauit, pucroru  infantium  Angclos  magni  Parcntis  vultum  intucri, 
ttonimparatusvidctur  ad  Cm&orum  Parrumcxcipicndam  do&nnam 
quamhb.i  cap.i$.pofuimuspag.7i.&fcq.  qui monctqucmhbetChrK 
ftianum  Angclotutclanprarditum  cvfcptum  cflc,pra:fcrrim  cum  Aclor. 
1 1.  diuiniflimi  Pctn  cuftos  Ar.gclus  prardicerur ,  eV:  i.Apocalypf  Ecde- 
fia:Smyrnx,Pcrgamicv  Thyatirac  Angclos  habeant  fuos,  &  apud  miri- 
ficnmDaniclcmcap.io.  PrincepsrcgniPeriarum  Gabrich  rdiftat  Hc- 
brxipopuliSofpitaton  ,  cui  iuppctias  tuhtrorm&inclytusbelloMi- 
chacl  in  ccrlcfti  mihtiaclarus&  nobilispnmipihis.  Vidcbitqucmad- 
inodumS.  Ambroiius  lib.de  Viduis  nos  m.ignopcrc  cohorratur,  vt  An- 
gclosorcmuSjquorumcurarprouidcnria-q^  fumuscommifli,cV  Marry- 
icspieinuoccmus  ,  (ju$tumYideniurnduquoddjm(orportspi^norefmocimu 
r/»4tf4ri:quxmadmodumrtem]ib.S.dc  curat.Grfccan.afte&ion.Thco- 
dorcrus  vctcrcs  Chriftianos  artirmar  m  vicos  pagos  v;bes  Martyrum 
cxuuiasparrinconfucuiilc,  cumeosmcdicos  animi  falutarcscorporif- 
qucindieirarcnc  m*>wxffr"nu*n  £  0«Ja*«*<,  arcuc  vc  ieruatorcscufto- 
Jcfqiciuitatum  honorarcnt.  Carrcrum  illaomnis  fclicium  animorum 
ingcntcsprouinciafq-,mburio  ,  indcortacft,  quodiisinorisvirxvfu- 
nnnprimumilUexccpennt ,  vclquod  diutifiimc  in  lifdcm  viram  cge- 
rinr,  autfepultifuerint,  aut  diuinaprodigia&mirabiliumrcrumeifc- 
tfioncsprxftiterint  ,autpropteraliasiaftas<3clcgitimasrationes  ,  qua? 
fuadcant,  vt  in  aliquo  certo  &  dcfinito  potius  loco ,  quam  alibi ,  eoru 1« 
opem&fubfidiumpctamus.  Dcniquc  an  negarcquis  potcftNummis 
Pra:ficlium,  tutclam,  muniriccntiam  lbi  a  nobis  iingular  picrarc  &  rcU- 
*  Nnn.1111  '  l-s.  eione 


*  3  *  Tabula  ^fyonfiomtm 

gionepetipofTe,  vbi  haud  dubiis  argumentis  vim  mam  &  late  fufam 
beneuolentiam  dignatur  oftendere  ?  Vide  cap.  de  peregrinationibus 
lib.i.pag.129. 

VII.  QV/€SITVM. 

Vtrum  inuocatio  Sandorum  ncceflaria fit  ad  falu tem ,  &  an  Deum 
folum  inuocando per  Iefum  Chriftum ,  felicitatcm  quisadipifciqueat. 

Responsio. 

Si  Deum  folum  inuocarc  per  Icfum  Chriftum  ita  lubet ,  vt  nulla  fiat 
Jncntio  Spiritus  San&i,  erit  fane  fufpe&a  huiufmodi  inuocatio,  ncc  ab- 
horrebit  ab  impia  Macedonianorum  opinione,  &  Eunomianorum  fla- 
gitio.  Practcrea  ii  Diuorum  inuocatio  eo  rcpudietur,  quod  Numinis  di- 
gnitatirepugnarevideatur ,  verendumeftnehominesillinimiumreh^ 
giofi  ad  fe  ftatores  Vigilantii ,  Catharorum  &  Waldenfium  aggregen- 
tur.  At  fi  dudhim  CatholicaeEcclefiaediuinumqj  afflatum  fequi placet, 
ciusindocendofapicntiaproditurcap.i^.hb.i.pag.88. 

VIII.  Qv^CSITVM. 

AnimpcraritDeus  vt  peregrina  lingua  atque  ignotaquiseum  oret, 
4c  quandonam  id  coeptum  fieri. 

Responsio. 

SiQuxfitornofterdiligentius  magni  PauliEpiftolasperuolutaflet, 
meminjflet  i.ad  Corinthios  cap.14.pom ,  Orabo  (piritu  orabo  &  mcn- 
te,  &  cum  quis  ignota  lingua  prccatur,orare  quidem  fpiritum,  mentem 
autem  fine  fruftu  efle.  Iraque  cx  vetei um  Patrum  fcntcntia  eum  fummi 

Doftoris  locum  exponentiu  m ,  D.Paulus  ncKi  afpcrnatur  aut  reiicit  eo- 
rum  hominum  pietatem  qui  linguarum  dono  atque  munere  prxditi 
t uiflent ,  qui  Deum  hymnis  &  ignota carteris oratione laudantes profe- 
querentur,  quamq-,  illi ipfi  diuinitus impulfi  minus intelligerent,quan- 
quam  prophetix  donum  &  interprctationis  ,  linguarum  dono  prxte- 
readum  ccnfcat.  CaeterumfiMolinxus  Chriftianos  omnes  coetus  obli- 
garenitmir ,  vtpublicasEcclcfix  precationesvernaculaquiquelingua 
& cuiufqucpropria gcntis prouincixque  obeant ,  confulat  rationes at- 
quc  teftimonia  clariflima  qua:  confignata  anobisfunthbr.2  cap  20 
pag.300.  r' 

I  X.     Qv  j£  S  I  T  V  M. 


Num  in  diuinis  Scripturis  fit  ptteceptum  vllum  aut  e 
aitatisimagincm ,  Triadifqiic  fcatft* ,  collocandi  ;n  3 


Ad  JQutfita  Dn<  Molinai.  8  j  7 

au t  lolida  materia  exprcflam .  Cum  Deus  Dcutcronomii  4.  prohibucrit 
vcri.u.&c.  *  ^r 


Sxpe  bu»  refponfumfuithaudefle  CatholicorummentemeflTentia; 
diujniflimxTriadiseftigiem ,  autxterniGcnitonsimitamentummoli- 
n,fcdtantumAbrahami,  lfaix,  Daniehsclariflhnorum  Vatumexpri- 
mcrc  vifioncs ,  cum  antiquus  dicrum  fefc  vidcndum  hominibus  conce- 
dcbat.  Quidvero?  annon  Miniftri GeneuenfisSynagogxfas&pium 
cxiftimarunt,Dciin  fublimilolio  confidentisimaginem  quamProphe- 
ta  Ezechicl  olim  vidit  cftormare  ,  quxinBibliis  cernitur  abHenrico 
Stcphanocufisannoi56j  ?  VidcquxYbcriusdiirerunturcap.ii.libi.i. 
rag.105. 

X.    Q^iC  S  I  T  V  M. 

Vtrumindiuinapagina  contincaturvllum  numinis  imperiumauc 
cxcmplum  lcfc  ad  tcrram  abiicicndi  coram  imaginibus  San&orum,eal- 
quc  ofculandi,  ornandi,  thurc  cv  luminc  cohoncftandi ,  &c. 


Ita  lcmpcr  fua  fundit  Mohnxus ,  quali  nihil  cflct  agcndum ,  quam 
quodimpcratur-.PotcniautcmfacUiintclligcrcexprimolibrocap.zz. 
pag.io*.  cumHcbrxilcgis  tabulas  ,  duofvcCherHbinosauro  iniignes 
incrcdibilidcmiflioncvcncrabantur  ,  cumculrum  lapidc  aut  metallo 
dctinitum  &  tcrmmatum  non  fiiiflc,  fcd  rclatum  m  Dcum,  qui  fculpi  cv 
ftruiimpcraucrat.  Etexpag.n^XalHinumipfuminPfal.io^.agnoiiifle 
DcipolIcntisimagincminarcafGcdcris  ,  quxcapnnispcllibusobtcgc- 
batur  ,  quajnqucidcnudcmadfcitiuofplendorelucis&thurehonora- 
bant  :  Arquipcrfpicuum  cft  prxceptum  dc  ArcavencrandaPfalm.98. 
Adordtiftdbeilum  txdum  aus,  hoc  cft  Arcam:  ita  quidem  eximius  Dauid  m- 
tcrprcratur  i.ParaUpom.cap.18.  quodidcmfatentur  Autorcs  Annota- 
tionumadBibliaGcncucnliaimprcflaannoi565.&:i588.camqucado- 
rationcmludxi  mcredibiliftudioprxftiterunt ,  ab  ortuSolisadvcfpc- 
I  »iiiccaD  7.  alitfoucinlocis.  Itaq-,feomniumirriiioniludcndum 
il  hi  -  bcllus  quxftionum  amfcx  propofuit ,  cum  in  Apolo^u  fua 
connaMiflamfol.i^^.cxPofirioncm  D.Auguftmircprchcnditdoccn- 
ns  id fcabclium cflc carncm  Chufti ,  qux  m  Euchanftia adorari debear, 
vti  erauiflinuim  illuinDocfcorcm  ingcnii  lumcn  &  prxftantis  eruditio- 
ni«  hofum cflb contcndit Hcbrxx hngux lgnorationc.  Qua in rc glo- 

rcum  audacia  fc  ipfc  dc- 


ch  ^cxxm  inSciatur^crbum  nn» fchacah  nomim lundfciim  &*mculo 
d  ndic.aus,vrhiclahadomDnnVignifi^ 

nom  caula  k  rcuctcntix.  Id  fi  vcrum  cflcr,  nulla  forct  loqucndi  ratio  in 
nu  Nnnnn    3  diui- 


***  Tabula  Re/ponfonum 

diuims  Commcntariis^ua imphu idolorum  cultus prohiberewr  cum 
Exodi2o.vcitc.  nonaluht.qudmhawripialocuriocumdicitur.Non 
adorabiseanequecoles,  adeovtprocumbereanteidolum  ,ilhidq-  ad 
orare,  idem  plane  fit,  cumque  in  Scripturis  facris  de  Numine  adorando 

pr;cceptumponitur,eademadhibeturphrafis,eadcmorationisih-uciu- 
ra  &  conghitinatio.  Quarc  quemadmodum  fcptuaginta  Interprc  t^  in 
hoc  eodem  Pialmo  dixerunt  ^««.«W^.*»*,'..,  Adorate fcabcihim 
itam  Exodo  vcrtcrunt i e&nuvi™,^:., Non adorabis ea ,  non  autera 
«;m  vtMolinxus  homo  minime-  malus  dicend  uexiftimarcc 
ad  hgnincandam  adorationem,  qui  ia&at  non  efle  in  Pfalm.98 

.TT  "CZ7Z  7TD- 

A.sled  V^W.V.  cum  Vcl  ipfls  Grammatica:  principiis  atqueLexico 
dilcere  potuiflet  «  n&or.uvZ,  cum  vtroquc  cafu  connc&i.  Enimuerd 
nunquamnc lcgit  Matthaci  2.verf.z.  ^S-f^ ^^H^  «i^  Venimus ad- 
orarceum  :  &Ioan.4.23.  «e,««.irM,nf«.T8;  AdorabuntPatrem'  O- 
nininoparauorefledcbuit  &  Gratcz  Itnguac  copia  inft-uftior,  vtiure 
obucere  pofle  dodiiTimo  Auguftino  videatur  ignorarionem  eius  l,n- 
guae , qucmadmodum  & Iefuitis ,  quos ait e Grscorum fontibus  haun- 
re  mmime  coniueuifle ,  cum  abdita  Philofophiz  arcana  doftrinamque 
Sapientumpatdaciunt.  Sed  homini  tamen  fupcrbiloquentia  inflato 
bonum pio malo rcponamus  j remittamufque ad caput  20.  ptimi libri 
vbi  copioie  difputarur  de  corporis  inflcdione ,  abicttione ,  &  procum- 
bendi modo  quae  tacitatreucrentiae&  honons  funt argumenta :  panda- 
.mus1temcap.22.ciufdemlibripag.105.  r 

X I.  Qy  jf  sitvm. 

AncruxcodemquoDcusiplbcultiifitadorandavtThomas?  parc 
.docetquadt.  25.  &incumlocumCardinalis  Caietanusaiiiqucplurimi 
EcclehaeRomaniDodores.  Etcum  lignumaffaturSaccrdos  in  hunc 
modum  ,  Auchgnumtriumphalc  ,  nuniftipcsquoddiciturintcll.-u 
&c.  nccefle  igitureft  vt  lignum  cui  ad  honorcm  Cbriftivetbafiunt 
quaedicuntui  pcrcipiat. 


Rr 


;  o. 


Vtdignumhtpateilaopcrculum,&aptcadhancincptam&fatuam 
qustftionemrcipondcatur  ,  neccflc  iorct  vicilhmlnquihtorennpfum 
rogare, fi cum trcsilli nnrabilianimi coniianiiaadolcfcentes  inforn  a 

ccmBabylonicaminiedi,inCanticohioponcrcnt,Bencdiciteomnes 
yolucrescceliDommo  ,  bencdiciteomnes  beftia;  &  pecoraDomino 
laudatc  &  fupercxaltate  cum  in  faecula ,  auiculas  ipfas  &  brutas  animan- 
tes  non  compclbbant :  qui  vero  nccclfe  fuiflediceret ,  vt  pecora  ca  ipia 
qusdicerenturintclligercnt ,  an  non  dignusputandus  eflet ,  qucra  itirc 
.acmcntoinpecudumnumcrumadfcribercmus? 

1  Quod 


Ad  Islutfita  Dn.MolinM.  f3  p 

a^°d  attinet,ad  honorcm  Cruck  &  religioncm,  quamuis  fit  in  Do~ 
«orum  opinionious  vanctas  grauiflimi  iandillimi Thomx  Aquina- 
cit  lentcntia,  eum  Lamx  honorcm  cfTchoc  cft  Numini  debitam  ad- 
orationem.Aliivci6cxiftimantinfcrioremqucndacflecultum,quam 
cjui  bcruaton in  crucc  fixo n  ibuatur.  Omncs  tamcn  quamuis  diflimilis 
nt  loqucndi  ratio  contentiunt,  cum  agnofcunc ,  fi  rem  ad  viuum  rcfccc- 
mus,  in  Ecclclia  vni  Trmitati  latrix  honorcm  adiungi ,  vt  cxponitur  19. 
cap.Iibnpnmipag.95L&icq.  quodpic congniitcumdoftrinafanaifqi 
admonitis  Nicxni  Concilii  1.  atquc  adco  crucis  vim  omncm  atqoe  cfti- 
cicntiam  ab  iplo  crucifixo  pcndcrc ,  in  cumc^  cflc  rcfcrcndam ,  vt  ctiam 
copiofc cxphcarur cap.4o .  lib.i. pag.365.  Cxterum cum Do&orcs Ca- 
thohci  tucnrur  arquc  dcfendunt,  imagmes  eodcm  cultu  vcnerandas  ef- 
ic,  quo  lilc  1  pfc  quem  cxprimunt ,  co  rccidit  omnis  omnium  difputatio, 
vt  fatcantur,  efle  adorationcm  lmpropriam,  iiuc  adorationcm  pcr  acci- 
dcns :  quam  in  rcm  vcftium  fimihtudincm  adhibcnt  regiiq-,  ornatus,cui 
eodcm  tcmporc  cum  quis  fummo  Dynaftx  accidit  ad  gcnua,  honos  dc- 
fcrtur.  Hoc  itcm  iplum  cft quod  communi  fcntcntiarum confpirationc 
aiunt,  adorationcm  cfle  rclatiuam  non  abfolutam,  vbi  rcs  quxpiam  ad- 
oratur,  nopprouttalisquxdamrescft,  fcd  quatcnusahudcxprimit&c 
rcprxicntac  Vidcpag^yi.&fcq., 

XII.&  XIII.  Qv^sita. 

VtrumChnftujcapcnulcritquibus  animasapnrgjantisflammxa- 
ccrbitarc  vindicarcpollct  ?  quod  li  fatis  ipfc  fccit &  pcrioluit  cumularif- 
kmc,  cur  lam  noua  iolutio  quxritur  ?  cur diuinx iuftitix  latisfiat ,  cui  fa- 
tisfa&umiamcft?  cVc.  Curvcrononftatimindecripiuntur,  fcdmul- 
tos  annosin  pccna  fupplicioquc  hxrcnt  ? 

Responsio.. 

Non  tam  dc  lolucnda  agitur ,  quam  dc  applicanda  folutionc  demor- 
ruis&fatisfaftionc  hbcratons  noftriadmoucnda.  Quarcdodbinadc 
Purgatorionullo  modo  rcpugnat  cxpiationi ,  quam  mnoccntis  Agni 
cruorpretio&dignitatc  infinitusattulit ,  nequeilliusiplendoremim- 
mmuit  magis,  quam  prxccptum  dc  fanfta  cluuionc  adhibcnda,  aut  ba- 
pntinopcrnitcntix  ,  tamctfi  vindex  hominum  Dcuspronobis  fcccrit 
Uris  cx'  dcbita  pcrfolucrit :  qua  dc  rc  fufc  cap.i.hbr.$.pag.74<>.  Nam 
qucmadmodum  DcusOpt.Max.  m  huiusvitxanguftiis&colluuionc, 
admcntam  panamfubcundam  nos  rclinquit ,  &ad  fni&us  paflionis 
Fdiifi»»PcrciP,cnJ°$>  communioncSacramcntorum  ,  &laudabilium 
opcrum  adiunftienc^ficdiutiusquofdammPurgatoriociTcpermittit, 
cuius  loci  maena  &  incrcdjbil  is  aipci  uas,  cx  lis  pccnis  farile  intelligitur, 
oux  olinaad  diuturnum  tcmpus  lmponcbantur  us,  quj  fcelcrifc  vitioq; 
■  ^^^^^^  *  dcdi- 


8  40  Tabula  Ke(ponfionum 

dcdidiflent.  Dc  quibus  copiofe  difputatumeftlib.4.cap7.&$.  apag. 

769.vfqueadpag.77j. 

XIV.  Qv  iC  s  i  t  v  itr  f|5 

Itcm  cum  caetcri  rcligiofi  hac  quidem  tempeftatc  prar  Iefiiitis  nihil  cf- 
fe  vidcantur ,  vndcnam  fit  vt  priuilcgiis  longe  inferiores  iint  Carmelitis 
aliifque  ad  animas  e  Purgatorio  eruendas  ? 

[Vy  ;S>rC^  ReSPONSI  O.  ;  -i 

Inconfidetatah&cpetitioeftiudiciiq^vaeua :  Hequecnimalcfuita 
quserendum  eft  cur  lanttiflimi  aerarii  quceftor  fummus  Pontifex ,  no  tot 
priuilegiis  focietatem  eius  profequatur,  quot  alios  ante  ordines  mfigni- 
uit:  multo  vero  minus  ad  circunforaneum  Miniftrum  fpedtat,rationem 
liberalitatis  munificentiaeq-,  fuar  repetere  ab  Ecclefiae  vniuerfe  ^uberna- 
tore:  ficut  nec  ementi  tum  Carentonii  vici  Paftorem  deceret  a  Re^e  Bn- 
tannis  quaerere,  cur  nolit  eam  pecnniam  quse  a  Miniftris  Puritanu  CaL- 
uiniftifqjScotiaccxprimitur,  eo  quo  fuperiorib.temponbuspriuiiegio 
gauderecumnondumeo  m  rcgnoEpiicopirenunciatiforentiifdemq; 
prcefe&i  ? 

XV.  Qv^csitvm. 

CumRomanaEcclefiadoceatPurgatoriumvfc^adcxtrcmitantum 
iudiciidiemfuturum  ,  vndefeqiutur  nemincm  efidclibus  quitumvita 
poticnturcaspcenas  aditurum  ,  quammus  cur  ab  iisdiuini  Numinis  iu- 
ftititia  nullam  purgantis  ignis  fatisfaxSlionc  repetat  ?  An  non  male  cum 
illoagitur  quiiam  vitamcummortecomutat ,  cVin  Purgatoiium  com- 
pingituradmultosannosyquod  non  potius  co  vltimofcculoin  vitam 
venerit  ?  Nam  tametfi  grauiores  poenas  aceibiorefq;  mcreretur ,  nullas 
tamen  Purgatorii  flammas  excipcret. 

Responsio. 

Vidc  quod  docctur  cap^.lib.pag.^^.  dc  Indu  Jgentiis  mortuoru 
cau&conceflis,  &c  quomodo  vltima  llla  pcreuntis  mundi  tcmpeihtc 
diuinavis  &  poteftas  exigui  tcmporis  pcenam  ,  au£b&amp!ilu\ir.\.i- 

ccrbitate,xquarepotcftlongiflimofupplicioqiiodmeritaintcrcapcdi- 
nependincquir.  Cqtcrumhaudarquioriftacft  obieftio ,  quamcorum 
querela homtnum  forct , qui  primi parcntis xuo ,  lceleribus fuis  aftnfti 
mortcm  oppetiuerunt ,  &iam  quinque  fexvcannorummillibus  Infe- 
rorum  incendio  cruciantur,quodeuenire  poflit  vt  in  magno  illo  mdicii 
diepluresfwit  omniumfcclcrumcontagioncpolluti ,  qui  longe  afpe- 
riores  panas  fint  commeriti ,  neque  tamen  obnoxii  futuri  tot  annorum 
iupphcio,  qui  iam  feailorum  continua  fucccflione  pr^terieiunt. 

XVI. 


AdQut/ita  DnMoltnth  S41 

XVI.  Qv^csitvm. 

Cum  affcrat  Ecclcfia  Romana  infantcs  pucros  qui  rcccns  a  baptifmo 
intcreunt,  ad  gloriara  rcfta  contcndcrc,cur  Sacerdotcs  pro  iis  facrifica- 
turi  nummos  accipiunt  ?  &cu  .  \ 

Responsio. 

Fit  ruftiflimoDei  iudiciovtquivixadducipoffuntvtdiuina:vcritati 
fidcm  adhibcant ,  iidcm  incrcdibililcuitatc  hominum  mcndacio  calu- 
mniaecmeadhcjcfcant.  Ncquecnimvbiuis  tcrrarum  quam  latc  patct 
Ecdeiix  dommatus,  rcpcrictur,diuinam  liturgiam  pro  huiufmodi  puc- 
rulis  cclebrarifolitam,  qui  vulgo  tcrrr  itamandantur,  vt  qui  adfunt 
Dci  laudcs  pio  Pfalmorum  conccntu  prxdicent  proquc  parcnribus  cius 
animuUc  qux  ad  fcdcs  beatomm  cuolauit,  Numiniprcccsfundant. 
NoftcrigituiQuqfitorum  melitor,  mcliuspofthacinrciveritatcmin- 
quirar. 

lXVII.  Qv^sitvm. 

Itcm  explicetur  nobis  v  trum  m  Scripturis  diuinis  vllum  fir  impcrium 
quoprohibcarurdicbus  VcncnsficSabbathicarnibusvcfci ,  prxfcrrim 
cum  vitac  noftrx  parcns  Chnftus  dic  Vrcncris  Agnum  comcdcnt ,  &:  di- 
fcncGentium  Do&orS.Paulus  i.ad  Corinthios  10.  vclitvtcumab  In- 
fidclibus  muitamur  ad  conuiuium  omnia  manduccmus  qux  apponua- 
tur,  nihil  inquu  cntcs  proptcr  coniacnriam. 

R  esponsio. 

Idcm  ipfc  diuinxmcntis  intcrnuncius  D.  Paulus  fcribcns  ad  Roma- 
nos ,  bonum  cifc ait ,  non cdcrc carncs ,  ncquc  bibcrc  vinum  ,aut  ahud 
quidpum  cxcqui ,  quod  cqtcris  offcntionem  pariat :  Itit  c  autcm  nos  of  • 
fcndimur,quodhquifcpictatcinftaurarcglorianuir ,  Ecdcfixdccrc- 
ta  &:  (andiffimas  lcgcs  non  obfcruent  ,quicoipfo  Acrmm  Eccleiiq  per- 
ducllcm  &:  Waldenies  imitatur  fcrdx  voluptatis  aucupcs  abdominifqi 
fanimancipia,vrlcgiporcntcap.J5A'36.lib.i.pa-.H0.350.C9tcruin 

dum  hos  carnificcs  lauro<  cV  opimos  tucri  vult  Inquiiiror ,  pulpjj  ipfc  vi- 
dcturfadusquiputctconfuctum  &  folcnncm  dicm  quoScruarorho- 
minumChnftusAc;numPafchalcmcdcrir,VcntTistiitiTcdicm,quain 

rcbisimprudcntiacVcfadainfcirialabirur :  namdifcrtcEuangcliiScn- 
nror  fuiflc dicin  Iouis  iienificat ,  cum  nimirum  qui prxccfliteius fatum 
accrhum  & luduofum  quo fimul  cum difcipulis iuis  Agnum cfirauit, 
confcqucnti  vcio  dtc  qut  iWccucdiccbatur&r  Sabbarumantccedc- 
bat  fublatus  in  cruccm  hnt.  Dcindc  quamuis  co  anno  dic  Vcncns  1  a- 
£Jia  comcdi(Tct,nonistamcn  fiiiffctordinanusdicsarqucftatus,cum 

Ooooo  anrus 


9  4  *  Tabula  Quaftionum 

annis  fingulis  ca  cclebritas  diei  ratione  variarct ,  prout  declmus  quartus 
tnenfis  pnmi  Nifan  in  annuam  Romanorum  dekriptionem  quse  ad  So- 
liscurfumaccommodatafuitincideret ,  lunaris  enim  Iudseorum  annus 
ftiit,.vt  Molinaeusin  hisrebushofpcs&peregrinus,velaTheodoro  Be- 
zapotuit addifcere  in  Matth.cap.26.v  17.  Decimus  quartus  mcnfisNi- 
fan,  inquit ,  eo  anno  fuit  Indseis  quinta  Sabbathi  fine  hebdomadis ,  no- 
bis  autem  quartaferia  ( quintam  debuit  dicere )  fiue  dics  Iouis ,  quo  de- 
finentccomedenduserat  Agnusexlegis  praefcripto.Sednofterquidem 
Molinaeus  fiibtiles  illas  de  Aftrologia  quaeftiones  non  vehementer  a- 
mat,  &  cceli  palatium  deferens ,  quaj  ad  palatum  funt  longe  felicius  ftu- 
diofiufquerimatur. 

XVIII.  Qv^sitvm. 

Oftendatur  etiam  nobis  vbinam  Deus  Epifcopos  &  Presbyteros  ve- 
tuerit  matrimoniifocietatem  inirc :  &  cum  Paulus  ad  Timotheum  fcri- 
beret  Epifcopum  irreprehenfibilem  cfle  debere  vnms  vxoris  virum, 
num  ealexde  coehbe  vitaiamin  vfufotet. 

Responsio. 

Magnns  Anguftinus  priori  huiuspetitionispartirefpondet,  Con- 
tugium  ille  prohibet  qui  hoc  malum  effe  dicit,  non  qui  huic  bono  aliud 
meliusanteponit.Videlocumaddu6i:umpag.548.1ibr^.cap.i8.  Pofte- 
riori  D.  Ambroiius  fatis  facit ,  aitcme iis  Apoftoh  verbis  Antiftitem  mi-, 

nimeinuitarivtliberospiocrcetinSacerdotio.VidegrauiflimiDoao- 
iisfcntent!am&Patrumaliotumteftimonialaudatapag.5i8^i9.  &for 
lidocapit.17.1.3.  ExtertioveroCanoneConciliiN1c2en1pag.184.cali- 
batus  Ecckfiafticiantiquitatem  potesintelligere. 

XIX.  (^v^sitvm.. 

VbiChriftusIefusimperauitvt  in  facrificiumpropitiatoriumoflTcr- 
retiu  pro  viuis  mortuifque.  Et  quoniamSacerdotum  ca  vocatioeft  vt 
adChriftumlacnficandumlegitime  conftituantur,  vbieorummillio  i 

Responsi  o. 

CumChriftusficafFatusApoftolosfuoscftLuc.22.i9.Hocfacire,id 
itiffit  eos  agere ,  quod  Ecclefix mens  111  Conciliis  oecumenicis  aggrega- 
re,  quodS.mc1:i  Patres  religienis  magiftri  &legitimi  intcrpreres  Scri. 
pturarum,  (aci lficium  propitiatorium  efTe  docent ,  vtQusefitorum  ma- 
chinatorfacileaddifcetexcap.5o.lib.3.pag.^j.  pracfcrtim  veio ex D  I- 
renaeopag.668. &feq.  quimonet ChriftumDominucumdiceretHoc 

cftcor- 


*Ad  Qutftu  DnMolm&i.  843 

cftcorpusmeum ,  nouamnosoblarioncmdocuidenouiTcftamcnri. 
ConciliumitcmNicxnumquodnoninuitus  Ciluinus  adprobat  &  a- 
gnolcit,  canon.i8.dcclarat,  poirc  Prcsbytcros  orferre  corpus  Chrifti  Ic- 
lu.  Dilertius  vero  Ephcfinum  id  vocat  "«irxxfr  facrtfictum  mcrutn- 
tum.  In  Epiftola  S.Cyrilli  &c  Alexandrini  Concilii ,  Ephefmi  cecumenici 
confcnlione  approbara  pa£.8  o.Commelianx  Edirionis  &  in  expofitio- 
ne  vndccimi  Anathcmatilmi ,  ciufdcm  autoritatc  Concilii  confirmata 
nominatur  *    «f^**^  $vn*  viutficum  &  tncrucntum  facrtfiaum,c[ax 

locaduo  laudantur,  primus  quidem  ab  eruditiflimo  Cardmali  Bellar- 
mino lib.i.  cap.15.  dc  Euchanftia  ,  alter  vero  ab  Illuftriflimo  Cardinali 
Pcrronio  in  rctutationc  commentitii  fcripti ,  quo  difputario  ad  fontem 
EblaJuminftitutacontinebaturfol.161.  Quibusduobuslocis  Inquifi- 
tor  noftcr  lcfe  oppofuK ,  5c  infolcnti  animi  confidcntia  impudcntiq^  ca- 
lumnia  contcndit  vtrumq;  fuppoiititium,  fi£him  &  inancm  cfle,quam- 
uisnonmodo  tn  cditionc  Grxca  ,  vcrumetiaminColonienii  ab  ipfo 
hxxeticoaddu&a,  iifdcmvcrbis  contincantur  ,  quibus  ampliflimi  dli 
Patxcspurpurxlumina citaucrant.  Vidcpag.6{$.&feq. 

X X.  Qv_^ s  1  t v  M. 

Vtnim  Chriftus  vel  Apoftoli  ccenam  vnquam  cclcbrarint  nifimulti- 
tudinc  communicantcA  quis  pnuatam  Millam  primusiniutuerit^&c. 

Responsio. 

Satishuicquxftionifiaumcftcap.v^lib.5.pag.(>9i.c\:^.pag.69^. 
& fcqu.  Quod ii fortc obiiciant aducrfani nimis pnuatam nos  Euchari- 
ftiam  rcddcrc,viciflim  opponcmus  nimis  reftn&e  &  maligne  ab  iifde  ad 
folospopulicoctuscandcmaraari :  libcntcrq-,intclligcremus ,  quis  dc 
illorum  grcge  pnmus  dcfcrri  Ccenam  ad  xgros  vctuerit ,  cum  primis  cf- 
florefccntisEcclcfixtcmponbus  idrcligiotiflimcficrct ,  &maximcD. 
Iuftmimanyrisxuo  ,  vt  ipfc  Apologiaz.adlmperatorem  Amoninum 
pcrDiaconosficriconfucuiflcteftatur.  Ponomalcdidumeft  iciunia- 
nimi  malcuolcntia  nafum  ,  cflcquxdam  lacraad  rcspcrditasrcciipc- 
randas  mftituu ,  nifi  fortc  ad dcuias animas  ad  pareiuem  omnmm  Dc  u 
reuocandasi  Cumquc  intcr  facrificandum prcccs  Nummidcfcruntur 
protcrrxfrugibus,  &  corum  quibus  aluntur  homincs  vbcrtarc  &  co- 
LiVclvtDcusomnirationcplacatusiramanobisfuan^mo 

cllcnn  fanicntia&  rclieionc  facicndum  monuit,  in  Catcchelibus 
V'ft  eicislaudatisanobispag  669.  idqucrplumcftmaximerationi 
c7nu?mcns,nccd.cnumd^^ 

lcnti  Magiftro  peticrunc,  vt  in  ftrda  fcpcnculofa  tcmpcftatc  cius  prtdi 

dioCauiciTcpoflcnt.Matth.8.  ^nnna  \  XXI. 

*  Ooooo*  ****** 


*4+  TabulaReJponftonum 

XXI.  QViSSlTVM. 

Vndenamfit,  vtanniuerfaria  facra  quaeprovitafunaisobeuntur, 
eorumtantumgratiafiant ,  quiEcclefia:  benignefecerunt,  ineamque' 
faerunthberales  :  &  Ordinum  Mendicantium  viri ,  nec  extremo  fato 
mterfint,  autpompa:  funebri  opifieum,  &  eorum  qui  fummainopia 
conflictantur? 

R.E  S  P  ON  S  I  O. 

Tam  inepta  tamque  abfurda  illa  eft  petitio,  quam  fi  quis  rogaret,cur 
enimuero  fiat,vt  nullis  opibus  acfacultatibus  pnediti  regnum  ccelorum 
adipifci  nequeant,  multa  &  magna  liberaliffime  conferendo,  nec  patri- 
monmmfuum  venderc ,  vt  donaria  inferre  in  templum  poffint,  &  in 
ccehs thefaurum  extrucre :  nam annua quidem facrafundare, pro mor- 
tuahbus  opes  erogare  fuas ,  nihil  eft  aliud ,  quam  annuos  prouentus  in- 
ftituere  ad  pias  fpottulas  &  Clericorum  alimoniam ,  aut  eorum  religio- 
lorum , qui in  himma  inopia  confenefcunt ,  qui fane  ad  pauperum exe- 
quiasitantcumvocantur,  feu  collatitiam  capiant  ftipem,  feunonca- 
piant.  1  r 

Sedquidagimus?  Annegandum  Apoftolovideatar.licereiis,  qui 
t.  uangelio  ieruiunt,  de  Euangelio  viuere  ? 

XXII.  Qv/ESITVM. 

AgeverodicaturnumSacerdosqui  facris  operaturremeandefran- 
gat  quam  m  Ccena  Chriftus  freg.t ,  quia  vt  perfpcuc  Euangelh  Scripto- 
resprodunt  iHa  in  partes  diuiiio  ante  myftica  verba  qulvimhabent 
confecrandi  aChrifto  fuitadhibita,inde  fcquineceflc  eft  vt  panemtan- 
tumrregenr,&c.  r 

Responsio. 

ram  refpondct ill, fradion. panis,  quam  mundi Seruator adhibuit  •  at 
qu^fitaSacerdotcoperante,externasmod6fpeciesattingit,  quamuis 

chXla^ 

Chiyloftomo ,  inumbratofpcciebuscorpori  tribuatur.  9feddehiseft 
vbenus  exphcatum  cap.4  9  ,lib.3  .pag.^j . 

XXIII.  Qv^SITVM. 

Et  quoniam  omnc  opprobrium  &contumeliaquam  Chriftus  Iefus 
'nh^vir*afrer,tateexo^^ 

garelubet  qu,d  tandem  ad  falutc  noftram  id opprobrium  attm  a  ouo 
atq;vcrmiculisconfumi,CumiamgloriaPatiatur?  ReW 


Responsio* 

Vtdiuinitaslibcratoris  noftri  minimciisvulncribus  ofTendcbatur, 
qux  ipfius  excipiebat  humanitas ,  fic  eiufdem  Filii  Dei ,  quod  immorta- 
lanunccft  &  nullisperpeflionibus  obnoxium  ,  illis  iniuriis  non  lxdi- 
tur,  qaxcandorifiunt,  rotunditati,  fapori,  aliifque  accidentibus  fub 
quibus  m  fandbflima  Euchariftia  continctur.  Et  eadem  ipfa  charitas, 
qua  impellebatur  ad  fatum ,  &  vix  patibiles  animi  corporifque  doloics, 
dum  mortahvita  fruebatur  ,  illumreunet  m  hoc  Sacramentoincolu- 
mem ,  quod  pignus  &  monumentum  eorum  eft ,  qux  olim  in  crucc  di- 
ftugrauiaatrociaqucpertultt :  &  cius  mors  ineodcmannunciatur,vt 
autor  cft landhflimus Paulus  quoadufquc aducniat.  Cxterum  Ecclefix 
Do&orcsncctamplumbei  funt,  ncc  tam  pingui  Minerualoquuntur, 
quamhxrcticusMinirtcr,feddicuntquodcftvcriflimum,corpusChri- 
fti  co  omni  in  loco  rcpcriri  vbi  cft  hoftia  confecrata ,  illudquc  fcmpcr  6c 
imcvllocxitio  comitariSacramenti  fpccies  donec  corrumpantur  :  & 
Caluinus  ipfe  qui  lmoium  erroris  fontcm  apcruit ,  non  negat  tamen  vbi 
flgnum  vilibilccft  ,  lbiquoqucreminuifibilcmconfifterc  ,  potiuscar- 
pit  &  tnfectatur  cos  qui  nudum  tantum  &  inancfignumefleputant. 
SantrilfimusautcmCynllusqucmpag.(>4i.&fcqucnt.  laudauimus fa- 
tuos  appcllat  cos  8c  vacuos  rationc  quicxiftimant  confccratamhoftiam 
pcrdcrc  bcncdi&ioncm  fuampoflc  ,  quod  in  dicm  craftinumrcferue- 
tur, aitquc  non  dcfinerc  eflc  corpus  Chrifti.  Quod fi  vcl  naturx corru- 
ptionc , aur aducntitix  rci  incommodo  cucniat ,  vt  dcuorerur  a  bclluis, 
nullum  tamen  Filio  Dci  opprobrium  ,  aut  contumcliaindegcneratur, 
cuius  corpus  pati  nihil  potcft ,  haud  ccrte  magis  quam  cum  permifu  vta 
-  funcfto  lmpioquc  luda  in  vltima  ccrna  capcretur  ,  quoddo&ifiimus 
Auguftinusin  Pfalm.no  aflcrit :  eo  ipfo  mirabilem  fuam  &  inufitatam 
in  paticndo  humanitatcm  oftcndens  ,  vt  cum  fiuit  Nouatorcs  haud  fc- 
rc»daimpietatcatqueaudatia  furcntcs  ,  hoftiam  in  flammasautinos 
bclluarum  abiiccrc,non  fccus  ac  ohm  faftum  a  Donatiftis  Optatus  fcri- 
bit  Milcuittnusbb.i.inParmenionem.  Lcgc  fis  admuabiliaEuchari- 
ftix cap.47. lib.3. pag.6 55.  & quod  di&um in  Prxfationc  fuit de  volun- 
tanaHxrcticorum  offenfionc.  Enimucro  corrigcnda  imaginatio  hic 
cft,  &c  in  mcmoriam  rcuocandum ,  nihil  cflc  prxtcr  peccattim  quod  dif- 
pliccat  Dco,  non  brutarum  animantium  vcntrcs,  non  abdomcn  homi- 
num  in  quibus vt  in aliisrcbus omnibus  diuina  mcns rcpcritur, tum  cf- 
fcnnx  fi'x  rarionc  totum  occupando,  prxfcntix  vi,  pcruidendo ,  admi- 
rabdi  fa  l  potcntia  opcrando.  Omnis  igitur  hac  in  rc  mdignitas  m  fcele- 
rcvcrlanu  tmpioque  corum  facrilcgio  ,  qutincxpiabilimahtiaautnc- 
eliecntia  &  contcmptionc ,  auguftiftimum  Sacramentum  contumclio- 
iius  tnclanr :  quo  refcrtur  ctura  corum  infolcns  contumacia ,  qui  afpa- 
£ku  &  Ittminum  imbccillitatc huius  myftcrii  veritatc  mctiuntur  ,  quam* 
fcahbus  duiuaxat  fuis ,  non  VcrbiDci  dudtu  &  aufpiciis  coplcfti  volux.. 

OOOOO^     )/  AA-Y.. 


#4*  TdbuU  Re(j>on/ionum 

XXIV.  Qv ^sitvm.  , {v;. 

Cur  cum  Apoftoli  aon  adorarint,  quod  in  Euchariftia  mundi  Serua- 
tor  illis  tribuebat ,  cumq;  ipfc  Chriftusfacrificiinullam  mentionem  fe- 
cerit ,  hoftiam  n«n  alteextulcrit ,  omnibus  qui  tum  adfuerunt  commu- 
nioncm  fitimpertitus ,  vfusquoquefitcommunilingua&notaomm- 
bus ;  hac  tcmpeftate  contraria  omnia  fiant  a  Sacerdote  ?  f 

Responsio. 

S.  Auguftinus  fortiflimus  Ecclefiae  bellator  Inquifitori  noftro  fe  op- 
i  ponit  ita  lcribens  in  Pfalm.9  8 .  Ncmo  illam  carnem  manducat  niii  prius 
adorauerit.  Et  quidem  idem  ipfc  Moliuaeus  Minifter  tanti  viri autorita- 
te  coadus  ,  fuoinlibrocontrafanaamEuchariftiampag.144.  fatetur 
carncm  Chrifti  adorandam  cflc  in  Euchariftia :  cur iam  igitur  culpx  vi- 
tioquedatSacerdotibus  quod  Euchariftiam  venerenrur?  idautemo- 
mnium  Pattum  confenfione  &  tcftimoniocomprobatu  viderccftcap. 
45.hb.3  .pag.65  y.&c  feq.  Quod  attinet  ad  facrificium,  vberrime  difputa- 
turcap.50.eiufdelib.pag.665.  Etdehoftixcleuationecap.49.pag.671. 
cxAnaftafiigrauiffimoteftimonio  :  &concludi  hoc  etiamargumento 
clare  poteft,  Quiiquis  dc  viftima  loquitur  pro  pcccatis  oblata ,  de  facri- 
ficio  loquitur  etiam  ad  propitiandum  accommodato :  atqui  parens  no- 
ftrxfalutisChriftusinEuchariftiacinftitutione  ,  decorporeftiotradito 
locutuseft&cruorefufopropeccatis  :  locutusigitureft  dc  facrificio  & 
.quidem  propitiatorio in  Euchariftiae  inftitutione.  De  lingua  &  idioma- 
tequo  legi  diuina  Scriptura  debet  tuminauguftismyfteriistuminpo- 
puliccetuatqucfiequentia  ,  videcap.i9.&  lo.libr.i.paq.i^^.&^oo. 
Adiungiquoquc  his  poteft  BiitanniciRegisteftimonium  vtfitpignus 
animi  grati  optimxq-,  voluntatis  ih  Miniftrum  ob  id  ftudium  quo  nttpcr 
tranfmarinam  eius  do&rinam  6c  libellum  defendit  :  Illeigiturmaltx 
le£Honisprincepsm  CollationcHeptoncurtianaanno  1604.  cuius  A- 
&a  typisiunt  Londini  mandataa  Robcrto  Barkero,&  Pariiiis  a  loannc 
Richeri6o5.  claravoce  ficvt  omnes  mtclligercntproiHinciauit  Nulla 
cundem  fe  vidiflc  Biblia  probc  &  commode  vcrnaculc  reddita,  qux  vc- 
ro  Gcncua  prodiiflcnt  omnium  eflc  dcterrima.  Ca:tcrum  quis  nouo 
huicMiniftrofignificauit  nullam  prxftitam  ab  Apoftolisintimamani- 
mivenerationcm  cum  Seruator  illaprotulit,  Accipite  &  manducate, 
Hoceftcorpusmcum  ?  &  tametfiilhim cultumnonadhibuiflcnt,  in- 
denefequercturChriftumillis  corpus  fuum  non  tradidifle?  Apoftoli 
afliduiflimc  curn  Magiftro  vcrfabantur  fuo,  &  agebant  cum  eo  familia- 
ritcr,  finc  cultu adorationiscximiiq;  h8nbris:  nequetum igiturPetta 
fuit?  autApoftolifiliumcfle  Dei  noncrcdebant  ?  quisineptam&ab- 
furdam  confecutioncm  non  intelligit  animoq-,  afpcrnatur  ?  Verum  c- 
nimucroquandoquidem  prouocamur  noadidmodoquodegitChri- 

ftus, 


AdQu&fita,  buMoBntL  8*7 

ftus  fcd  ctiam  ad modum  &  circunftantias cemporis. loci,perfonarum, 
qui  ht  vt  cum prmcipes  rcligionis  Apoftoli  in  Azymis  Gommunionem 
perccpcnnt,  vcfpcn,  icdcntes ,  poft  canam,  in  Conclaui ,  vbi  ncq,'  mu- 
hercshicruntncq-,pueri  Nouatorcscjuircformationcmpuram  cVpu- 
tamcrepant,Ccenamfuamhiciant  in  icrmcntatopanc  ,cumprimalu- 
f  c>  »ciuni,  ftantes,  in  Tcmplo  icu  nubilario,  in  frequcnti  ccctu  non  mo- 
cio  hominum,  vcrum  &  mulicrum  arq^  pufipnum :  &  cum  dux  vitx  no- 
ftrc^  Chnftus  Syra  hngua  fir  locutus,cur  illi  Anglicc,Gcrmanice  aut  GaU 
iicc  immurmurant  &:  maudita  maionbus  noftns  rationc  ganiunt  > 

XXV.  Qv^iCSITVM. 

Et  quoniam  Chrifti  corpus  Euchariftiam  cclcbrantis  erat  imbecillu, 
dolonbus  obnoxium  &  mortale,id  autcm  corpUS  quod  ab  lllo  Apofto- 
11  capicbant  nihil  pati  aut  aceibi  quidpiam fuftincrc poterat ,  vt  Aduer- 
fani  noftri  doccnt ,  clare  nobis explicari  vchmus ,  vtrum  hxc  opinio  ad 
ven  limilitudinem  accedcre  videatur  ,  qux Sciuatori  vno  cV:  codc  tem- 
porc  corpora  duo  atrribuit  naturx  vanctatc  contraria ,  aut  faltem  vnum 
iibi  ipli  repugnans  &  aduerfum. 

RespoksioV^  .y 

Si  MiniftcrMolinxusaliquidtcmporisScholafticartribuiflet,  fivc-*' 
riflimamillamThcologiam  vel  faltcm  aprimo  liminc  falutauiflct ,  o- 
mnino  capcrct quod  polirum a  nobis fuit cap  tf.primi lib. pag.12.6c fcq. 
&  probc  intclhgcret  Chriftum  Dominum  vt  viatorcm  &  adhuc  m  hu- 
ius  vitx  mxandns  hxrcntem,  corporc  fuiflc  prxditum  noftrisfimillimo 
iilabemcxcipias  &  fcclcnim  contaminationcm  :  vt  comprchcnforcm 
vcto  &:  glorix  muncnbus  ornatum ,  qualitatcs  habuifle  corporis  felici- 
rarecumulatt ,  nonquidcm  in  adhicxercirovteruditiflimxScholxIo- 
quuntur,  fcd  poteftatc :  &  quod  ad  primam  irapaflibilitatis  dotem  atti- 
nct,  cam  oftcndit  in  Euchariftixinftitutionc  ,  cum  corpus  fuum  tiun 
roortalc, immortalium  rcnim  modo  &  rationc  diftnbuit.  Pag.415.  o- 
ftcnditur  Filii  Det  corpus  noftrisquidem  antecelluilTeplurimum  ,  fic 
tarocnvtdc  naturx  propnctatibus  ,  qux  funtnobiscumillocommu- 
ncs ,  nihil  dcperdcret.  Infcientis  igitur  cft ,  &  hominis  in  Theologia 
plumbci,  cxiftimarc,  duocorporalimulChriftoattnbui^quxcontra- 
nx  rcpuenantiiquc  iinr  naturx* . 


Qumdoquidcm  paulo  poftquam  Apoftoli  Sacramentum  ftoma- 
chotuocxccpilTcnt ,  mundi  Liberatorfanguineo  fudoreperfiifus,  ca- 
orus  fummacrudclitatcvcrbciatusfuit,&c.  Quxrimusancorpusil- 
rlu>  P  ludScr- 


TdbuWfyfyonfionutn 

lud  Seruatoris  quod  in  ftomacho  Apoftolorum  fuit ,  fanguinc  made- 
ret,  capcretur ,  impiorum  hominum  contumelia  pulfaretur,  &e. 

Responsio. 

Qupd ad corporis eflentiam pertinct ,  locorum fane multiphcatio- 
nemfequitur,  nonautema&ionesquaerefpondcnt  loco  :  itaqjfudans 
ipfum  corpus  atq;  virgis  fummaimmanitatepulfatuminftomacho  A- 
poftolorum  fuiflet ,  non  autem  ftillans  ipfe  cruor,  ncc  vcrberatio ,  mul- 
to  rainus  barbari  ipfi  milites  qui  verberabant.  Caetcrum  Miniftcr  qui  (e 
totiesbonarumautiumieiunum&imprimisTheologiacimperituoften- 
dit ,  difcat  necefle  eft  a  do&iffimis  Patribus  antiquitatis  quos  cap.4.pri- 
milib.pag.i5.1audauimus,immenfaminfinitamq;Deipotentiam  pofle 
efficere  vt  vtrum  corpus  fi  t  in  multis  locis ,  fine  vllo  proprix  naturae  exi- 
tio:  Etcxcap.4^.1ib.5.pag.^40.1ocumnoningredicorporise(Tentiam, 
&  corpus  pofle  efle  corpus  fine  loco  vllo  definiente,&  quasdam  alia  hu- 
iu{modi,quorumignoratione,Miniftrimens  totabfurdas  &fatuas  que^- 
ftiones  ebullit ,  quae  prauitatcm  opinionu  atq;  hacrefim  co  liquidius  in- 
fmuant,  quo  fenfibus  omnes  &humanae  mentis  imbecillitate  nituntur. 

XXVII.  Qv^sitvm, 

Qupnam  modo  conuenire  poteft  quod  Ecclefia  Romana  docet,  in 
«lanibus  Sacerdotis  efle  rotunditatem,  nihil  autem  rotundum ,  efle  co- 
lorem,nullum  autem  coloratum.Et  quidem  fi  hoftia  confecrata  eft  cor- 
pus  Chrifti,  probe  ratiocinando  confequituryvt  aliqu©d  Seruatoris  no- 
ftri  corpus  fitrotundum. 

Responsio. 

Non  co  modo  in  Ecclefia  Romana  difputatur ,  aut  in  Schola  verita- 
tis  :  nam  quantitas  prxterita:  fubftantix(vtThcodorctus  loquitur)in 
propriafiguramanet,fcurotimdafeu  quadibctaliafucrit  mancntprx- 
tereacolor&aliasqualitatcsquaMiifuntin  quantitatcpci (eexiftcntc,  vt 
lux  olim  antc  Solis  procrcatione  &  fjrderum  aliorum  prxf  uit,  vt  in  facra 
Genefeos  hiftoria  proditur.  Quod attinct  ad poftcriorcm  QutaTiti  pat 
tem,no  dicimus  Hoftiam  eflc  corpus  Chrifti,  ii  h  oftia  id  fignihcct  quod 
fenfibus  obiicitur ,  fed  corpus  cum  intima  fua  dimcnfione  atq;  partibus 
{ubillahoftiacrotunditatecontincri ,  fic  tamen  vtpartes  fpationonrc- 
fpondeant.  Nam  vt docctur cap.tf.primi libr.pag.i 8 4.  Qupd cxtra cor- 
porisnaturamcft,minimeimpcditquominusabfqjillo  vcram  corporis 
rationem  concipiamus :  at  quod  eft  ipfo  corporc  pofterius,  vt  locus,  cx- 
tra corporis naturam rcponitur.  Itcm  cap.46. lib dicitur  Chrifti  cor- 
pus  efle  in  hoftia  more  modoq*,  fubftantiae  (eparatx  a  quantitate,quani- 
uisnaturales  proprietates  habcat  fuas  omnes,  &dimenfionc>  finc  vllius 


Adjguxfia  D*#  Molm&U  849 

loci  occupationc ,  vtcum  ianuisclaufiscopenetrauitvbi  Apoftolidcli- 
tciccbantloan.20.  Videetiamcap.47.ciuidcmlibnpag^55. 

Et  cum  Viftor  Papa  1 1 1.vcncnum  haufit  c  calicc ,  vel  Hcnricus  V I L 
hoftiavcneno  lmbuta  fuitextin&us  ,  quxnmusquidilludrueritquod 
vcncnopcrrundcbatur?  Nam  iipanisautvinum,iamigiturtranniib- 
ftantiatio  cxploditur :  ii  Chrifti  corpus,id  polluitur:fi  accidcnria  hoc  cft 
color&dimenfioncsvcnenoimbucbantur,  hocnonmodoridiculum 
cft,fcd  ricri  ncquit,  cum  fubftantiaill  accidctibus  hxrcrct :  atq-,  ifta  pro- 
digi  orum  machinario  co  tcndit  vt  Pontifcx  fummus  ck  clariilirnus  vnus 
Impcrator  lacc  communi  fpolicnrur. 

Responsio. 

Gcminxhuiushiftorixveritas  non  cxploratamagiseftatqipcrfpu 

cua ,  quam  Philofophia  noftn  Moiinxi :  nam  corum icriproru  tcitimo- 

mo,quos  m  mcdium  ipfc  protuhc,  vtriufq-,  rci  afTcucratio  fufoicione  ni- 

titur  &  rumorc  qui  vulgo  iri  principum  virorum  fato  ipargi  iolct^  Mini- 

ftcr,inauani,hicfubtihsPhilofop!uxnoucarchitcc>usfudat  vchcmcn- 

tcrq;  laborat in  fubic &o cxcogitando ,  cwi  ca  dc  qua loquitur  vcncnata 

fubftantia  inhxrcat ,  nccdoftohomini  ahudin  mcntcm  vcnircpotuit 

quam  accidcnv.quod  PhilofopSix  arcanum  abditumq-,  myftcrium  no- 

bis  vidclicct ldiotis  dc prophanis  incognitum  fuit  ,  priu fquam  hic  Aius 

locutiusaudirctur:  nam  fubftantiaquidcm  fubie&um  accidcmium  eflc 

potcft,  icd  haud  quco  pcrfpicuc  intcliigcrc  quod  tandcm  fubftatix  fub- 

icchimcflcpoirit ,  Si  Iiquorvcncnoinfcttusincaliceminiiccrctur,an 

non  is  liquor  &  iubftantiam  habcrct  fuam  &  accidcntia,  qux  fine  natu- 

rali  cum  accidcnubus  vini  commixtione  cxifterent,  tamctii  loco  &:  fpa- 

uo coniungcrcntur  ?  Confimili  rationc  fi  panis pro  faccaro pcfnlcnti  a- 

liquo  pulucrc  cofpcigatur ,  num  fubftantia  panis  fubicOum  cft  fubftan- 

uxilliuspulucrisauttACcari?  Scd  vtliquidorcspcrcipiatiir.dicimusac- 

cidcntiapanistamctfiifubftantiaicparcnturinEuchariftia,tamcncaf- 

dcm  narurx  proprictatcs  babcrc  quas  habcrcr,fi  iubciu-r  qux  abcft  fnb- 

ftantia  j  Itaq-,  &z  agcrc  poflun  t,  6c  ftomachum  afliccrc,  cum  vcneni  fub- 

ftautia  fociata  ahiiqi  rcbus  ciufde  loci  comunionc  pcrmixris  j  vt  obitcr 

attieimuscao  j.7  hb  :  nac  r><:  Ouanquamvtaicbamh&xomncsillx 
aiuyiiiuscap.^y.iiD.j.pag.oj,.  vcu-iiitjuu  -o. 

vidcnturnaiTationcscx'acahimniacxcogitatx,proprervanac|uxiaaa- 
ri  vulgo  folcnt,  cum  Dynaftx  &:  principcs  in  01  bc  vni  prxtcr  omniu  ex- 
pcftationc4ii  cx  huius  virx  ftationc  dcm igrant.  Platina  quidcm  ccrtc  in 
iummoru  Pontificumrcbus^cftisptoditumcflc  a  MartmoCommcn- 
tariorum  fcriptorc  ait  Vi&orcm  facris  opcrantcmprxfcntivcnenocx- 
tinChnn  frau  Jc  impia  Hcni  ici  3  .Imp.  Vinccntius  autcm  dyfcntcria  con- 
-  v  PpPPP  fc&um 


t  $0  Tabula  %eJponJtonum 

fe&um  occubuiflcprodir^  &fiibfinemhiftorixidem  ipfePlatinafcribii 
cundemmortuumannoi.Pontificatus  nonfine venenifufpicione.  Et 
quodattinetadlmpcratorem  ,  idemhiftoricusquemMohnseusaddu- 
cit,refert  ordinem  Praedicatonrm  purgatumab  huius  fufpicione  venen» 
abfolutumq^  fui(Tc,cuius  graui  &  iniufta  infamia  laborauerat ,  Abbafq-,' 
Trithemius  clare  teftatur  ad  annum  1 3 1 3.  id  mahtiofiflime  inuentu  fuifc 
fc,vtis  ordo  tam  Ecclefixvtilis  cVfruauofusininuidiam&ofFenfione» 
adduceretur ,  qualia  hac  etiam  tempcftate  Nouatores  libcrali  maleuo- 
lentia&malignabenignitate  in  focietatemnoftram  machinantur. 

CaeterumconcluditquidemhicMinifter  Catonianafronte  ;  Eto- 
mne,  inquk,  illud  miraculum  ad  necandum  Pontificem  vnum  ftruitur, 
quafi  ad  alkid  nihil  inftituta  fuiifct  Euchariftia \  vt  fi  quis  diceret ,  Dcus 
Solem  procreauit,  admirabili  naturx  viinfigniuit,  eundcm  lucem  orbis 
tcrrarum  &  fyderum  aliorum  principem  efie  voluit ,  &  id  quide  vt  Cai- 
noadlucerctcum  Abelemfratrcfummabarbarie  &  inhumanitatecon- 
fecit.  Deus perfidiofiflimum Iudam  corpore , anima ,  genis,  ore , labris 
ornaucrat,idq-,vtMagiftrumfuatiiaripo{fct.  IdempollensDeusMini- 
iro  Mohnaco  manum  $c  laccrto;,  pulmones,  os ,  linguam  eonceflit ,  8c 
hoc  quidcm  vt  concra  fan&nTimam  Euchariftiam  bacchari  &  maledi- 
dorumplauftrapoflctinueherc.  ItanouiisDoclormirificaTheologias 
cognitionc  &  Philofophiaepraeccllk, 

XXIX.  Qv  je  s  1  t  v  M. 
EtquoniamEcclefiaRomana  dcfcndit  ac  tucturChrifticorpusin 
^uaq-,paitchoftiaeintegrumcontincri ,  an  nonquoq-,fateaturnecefle 
cft ,  lacri  illius  fcalpelli acumen  quo  puncta  Hoftia  vim  cruoris effudit, 
Chriftum  etiam  in  omni  corporis  fui  partc  pupugiflc  ?  Nam  quod  Chri- 
ftus  iam  gloria  perfrucns  vulnera  poflu  excipere ,  parum  e  ft  pradlla  per- 
fuafione,quod  fcalpellum  acie  fua  atq^  vno  idhiinfinitas  vnius  corporis 
partes  attigerit. 

Re  SPONSIO. 

Haerefis  hoc  vno  fuperior  cft  fide,quod  quxproponit  omnia,corpo- 
ra  fint,concreta,  fenfibus  obiccta,  quxq-,  facile  comprehendi  &  percipi 
queant :  fides  contra  fenfum  omnem  cxuperat ,  fupra  communem  ani- 
mi  norionem  &  naturam  fe  attollit,  breui  dicam,  ea  eft  quam  coloribus 
fuis  pingit  Apoftolus ,  fubftantia  fperandaru  rcrum ,  argumentum  eoru 
quae  non  videntur.  Inde  fit  vt  animalis  homo  propolitas  ab  h&retico- 
rum  officinarationesfufpiciat  &plurimixftimct ,  vixq^  rcfponfionem 
aequo  animo  poflit  excipere :  ar  qui  fpiritu  animantur  .cVialcius  quiddam 
fapiunt  diuino  fplendore  perfufi ,  eo  procliuius  ad  fidei  mvftei  ia  mentc 
accommodant  &  in  cafta religione  conquicfcunt ,  quo  minus  teniuum 
infirmitatenaturaque  remmctiuntur:  tumnimirum  cedentesintelli- 
guntvtfummasomuiumMagifterChriftusait,  vcu.pr>poiita  modo 

quaeftione 


quxftione  facilc  percipitur ,  in  qua  Mbliweusmifel&s  arguriis iuuenili- 
tercxultans,  pucnles  cas  iubriliratcs vidcc  fubitovt  arancarum  tcxtu- 
ramrumo&vciuocxiguodifflan,cuminmcduimcaproferuntiirqux 
pcodita  funtin  hislibris  ,  vbi  dicirurSrruaroris  noftiicorpusnecpati 
quidpiamncqucvulncrarivllomodopoflc  in  Sacramcnto  ,  tum  pro- 
ptcrcxccllentem  illam  dorem  immortalitatis  ,  tumcxiftcntixrarione 
quxnropnacftSacramcnti  ,  qu*q;incofitaeft  vt  morcfubftantiarura 
fitindui:dua  :omms  autcm  viilncrisinfliftioatqucattio ,  in  fubieftum 
diuiduum  tenderc  dcbet,ouod  quiapartcs  habcr  fpatio  filfas  *  loco  re- 
ipondcntcs,  varic  tangi  &  compungi  potcft,quod  diuif  lonis  expcrti  no 
contingit.Atquchicpatctqiiamfitimpia&:ftuporisarq-,infcicntixple- 
na  Miniftri  obicdtio,  qui  put.it  Chrifci  corpus  fuifle  pg  nchim  &  pci  ftri- 
ftum  fcalpclli  acie,quod  illc  icalpcllum  tanquam  pctulans  c  fcena  Mo- 
natanctum  vocat :  quodvero  ad  cruorcmpcrtmct  qui  indemanaiur, 
addiuinumprodigium  rcfcni  dcbet ,  vtisquilkriti  fluxitcx  imaginc, 
perditorum  hominum  amcntia  &  furorc  fauciara. 

XXX.  QViESITVM. 

Rogamusitcr*  quandoquidcm  opinatur  EcclcliaRomanaconfc- 
crationcm  mimmc  ficrimili  Pre^by  tcr  certa animi  induftione  &  volun- 
tatcad  confccrandum  fcratr.r  ,  quonammodopopulusquivencratu- 
rosacccilitpotcft  intclbgcrc  numSacerdos  conlccrandi  voluntatcha- 
buuautcfticicndi  id  quodRomana  iubet  Ecclclia  ,  cumfitpcriculum 
neinimpium&ftiperftitiofum  cultum  incidat  fmon  confecratumpa- 
ncmadorct,cV:c. 

Ri  SPONSIO. 

Populus  Sacerdotis inrentionem  prxfupponerc  omnino dcbet ,  cV 
non  modo  non  in  cam  curiolius  lnquirere  tcnctur  cV:  Jiligcnrius  cxcutc- 
rc,(ed  pcrfpicuafc  noxaobligaicc,eamindubium  lcuocando.  Non  fe- 
cusac  ii  dubitarcrMolinxus ,  anabcovnoGcnicorcfmfllcprognatus 
cui  Anatomcn  fuum  dcdicauit ,  aut  fi  isa  quo  fuu  Chtiftiano  roncc  ab- 
lutm,cfticcrcChriftianumvoluent,autquimanusiIliinipofuitvoluc- 
rit crcare  Miniftrum.  Adco  ncccffanum  cft  geminam tidcm cflc ncccl- 
(ariam  diuinam  6c  humanam  ,  vt  m  vitx  luuus  curfu  animi  cranqujllica- 
tefirui  po/fimus,  cV  ad  vitx  beatioris  immoi  calicaccmconcendcrc.  In  his 
porTofimilibufqucrcbusaudicnda  eft  htfcThcologorumdiiudicario, 
nimirumfidcm  dmiaam  cflc  ncccftariam  inThcfi ,  hoccftScruatoris 
corpus  omnino  c(Tc  vcrcprxfcns  cum  hoftiancc 6c  lcgitimc confecrata 
f  uit.  Humanam autcm hdem  requin  m  hypothcii ,  vt  vidclicet in  ani- 
mum  inducamus  hunc  aut  lllum  Saccrdotcm  cxhibitis  matcria,  forma, 
uitcntionclcgitimcconfccrauiiTc.  Qupdfi  m  hypothefifrauseueniret 
aliquando,  quod  abcilct  a  miniftri  fundionc  intentio ,  aut  fimilc  quid- 

Ppppp    &  piam 


tfi  Tabula  Kefponjtontm 

piam  neceflariumjipfanihilominuspopulivenerantispietas  adlatriam 
{peftarct^quamuisvtTheologimagniloquunturmaterialitercfletido- 
lolatiia:  quis  vero  nefcit  latnam  aut  idololatriam  in  intima  animi  a&io- 
ne  confiftere  ?  Cxterum  verfio  & interpretatio  Molinad  quam  ad vcrba 
PapaeAdrianiadhibet  putidum  glofTemaeft  Aurelianenfis  Grammati- 
ci  femido&i  &c iliepti,  quod  textum  deprauat  &  inobfcurat •>  neqj  enim 
iubct  Pontifex  vt  mb  conditione  adorctur  Euchariftia ,  hoc  tantum  ait, 
cxcularia  Concilioidiotas,quihoftiamnonconlccratamfub  conditio- 
ne  venerarentur. 

XXXI.&XXXII.  Qv^esita. 

Et  quoniam  inter  nos  &  Romanam  Ecclefiam  conuenit  noftrae  falu- 
tis  parentem  in  hocSacramento  manducauifle:an  fcfe  Chriftusediflet? 
quid  enimillud  aut  ipfi  aut  nobis  profuiflet  ?  &c. 

Responsio. 

QuantumvidelicetprofuitChrifto  aut  nobis  quamperpctivoluit 
Circuncifio ,  Baptifmus  quo  tingiminimerecufauit ,  nimirum  vt  exem- 
plum  iuftitke  proderet,obedientiae,pietatis.Qupd  vero  addit  Molin^us 
inhocQuae(ito&:  proxime  confequenti ,  numextimaparscorporis  fit 
intra  corpus,an  Seruatoris  Dei  corpus  exanime  in  fepulchro  efle  potuir, 
viuum  in  ciborio,aliafq-,  idgenus  quxftiones,intelligi  ea  orrmia  pofliint 
&diiudicari,cxeado6trinasinftitutionequaminhisCommentariispo- 
fuimus  :  nimirumconftat  idemcorpus  vnocodemqjtcmporepaflibile 
fuifle&omnisperpeflioniscxpers  ,  &eodeminlocoafpe£tabile&in- 
uifum , qua? admiranda  funt  magna  &  fulpicienda humanitatis  ,  ad  na- 
turae  diuinae  communionc  adfcitae ,  qua dc re  copiofe  dicitur primo  lib. 
cap. 1.3. 4.5.6.8«:  7.  &  4.capite ,  graue  fimul  atq  j  lcue  rd  fuifle  oftenditur. 
Porro  non  magis  abfurdum  eft  dicere  cepiflcChriftumfe,auttulifle, 
quam  cum  dextra  fert  finiftram  manum  &attollit,tum  enim  anima  qu^ 
in  alterutra  eft  manu,  fefe  capit  &  geftat  in  altera. 

XXXIII.&XXXIV.  Qv^^sita. 

Si  Ioannis  cap.tf.in  his  verbis  Si  non  biberitis  meum  fanguinem,  agi- 
tur  de  Euchariftia,  cur  populus  vitas  vfura  fpoliatur  ? 

Respoh  sio.. 

Hacc  foluta  funt  a  nobis  vberi  diiputatione  dc  Communione  fub  v- 
iraq  j  fpc  cic  cap .  j  4.1ib  .3  .pag.6  3  3 . 

XXXV. 


Ad  ^uaftta  DnMolinti.  *V 

XXXV.  QV,£SITVM. 

An  potcfhs  quam  fibi  fumit  Romanus  Pbntifex  rcgna  pro  arbitratu 
luotollcndi,  confcrendi,  &{ubie&osSacramcntirehgione  folucndi, 
diuini  fit  iuris ,  an  politica  tantum  &  ciuilis  ? 

Responsio. 

Qui fummi Pontificis  autoritatcm vocarc in odium offenfioncmq*, 
volucrunt ,  cxcogirata maliria  vbiq-,  ia&arunt  cum  fibi  ncfcio  quam  in- 
finitum  c\:  nullis  tcrminis  circunclufam  potcntiam  fumcrc ,  no  in  Reges 
modo  cx  Dynaftas,  vcrum  ctiam  in  corum  bona,prouincias,dominatu. 
Id  vcro  falfum  omnino  cft ,  dc  haud  mclius inuidorum  impudcns ea  ca- 
lamnia  rcfutari  potcft ,  quam  ipforum  Pontificum  oratione,  &c  clanfli- 
motcftimonio  ;  quaminrcm  tnaduntaxatluculcntalocaprofcrcmus,  Tff  ^Ccne.pMrt  $.ip*  M- 
Vosautcmqua:rumus(inquitNicolausI.fcribcnsadMichaelcmImp.)  c»UtLvirfmfintm. 
nolitcprxuidiciumEcclefixDei  lrrogarc  :  illaquippe  nullumimperio  " 
-vcftroprxiudiciuminfcrt.Etinh-a,FucrunthxcanteaducinumChnfti  « 
vt  quidam  typicc  Rcgcs  fimul  &  Saccrdotcs  cxiftercnt ,  quod  fandtum  <  < 
Mclchifcdechfuiuc  lacra  prodithiftona,  quodq-,  inmcmbrisfuisdia-  « 
bolus  1  mitatus  ( v tpotc  qui  fcmpcr  qux diuino  cultui  conucniunt ,  fibi-  «« 
mcttvrannicolpintuvcndicarccotcndit)  vtPaganilmpcratorcsiidcm  «* 
&:maxim;PontiliccsdiCcrcntur:fedcumadvcrumvcntumeft,eundcm« 
Rc"cm arq;  Pontificcm ,  vltra  iibi  nec  Impcratoriura pontiftcatusarru  ** 
puit  ncc  Pontifcx  nomcn  impcratonum  vfurpauit,quontam  idcm  Mc-  «< 
diatorDcicVhomunimhomoChriftus  Icfus  fic  aftibus  propriis&di-  * 
emtatibus  dilbnais  officia  potcftatisvtnufq-,  difcreuitpropriavolcns  « 
mcdicinali  humilitatc  furfum  cffcrri,  non  humana  fuperbia rurfus  m  m-  « 
fernadcmcrci  vt&ChriftianilmpcratorcsproxternavitaPontificibus  " 
indipcrcnt  &  Pontificcs  pro  curfu  tcmporalium  taiuummodo  rcrum, « 
imperialibuslc5»ibusvtcrcntur.  i '  'r 

AUcromtctbmeniumcft  Alexandri$.  qui  rogatusaquopiamnum 
oratioaDrophanoIudiccadfcdcm  Apoftohcam,vim&autonta-  AUx  uucMp.Sidmbm  $. 
Prou,   ,         nhxcvcibarcfpondit,  Tcnetquideminhisquifuntno-  Dtnt%.  Extr.dtA^tOm 

Cl  Tcnium cft  fnnocentii  1 1 1.  CaP.N"*«<f.D< iuduiis.  abiudicat ifc  Rc- 
gniGall.c.mrifdicWn^Cumiunld^^^^ 

fumciamuscxplctc, cur al.cnum vfurparc vcllcmus >  Et Cap.pr vtntrx- 
Utm  CumRcx.mqu.t  fupcriorcmmtcmporal.busncm.ncmrcco- 
cnofcatnnciurisaltcnuslxlionc.mcofc 

ootu.  t,  m  auo  v.dcrctut  al.qmbus  quod  pcr  fcipfum  (non  tanquam  pf 
a  1'pppp    }  Icr 


TabulaReJpon^onum 

>  >  tcr  cum  filiis,fcd tanquam  princeos  cum  fubditis)  potuit  difpcnfare.Tu 
>'  autem nofcjjiis aliis fubiaccre,vnde fineipforum iForfaniniuna,nifiprae- 
UtmcSettt  E    d    "  ftarentnobisaflenfum,in hocfubdere te nonpofles.  Alio  vero  ln  loco 
tJ&oM*  ^  "**m  ab luminum  varietate fimilitudinem accipit,quod quemadmo- 
dumdiei  quaedam,  alia  nofti  prarficiuntur,  ficPontificumautoritasa 
regiadominationc  fitdiftin&a.  Vbi  nota,  inquitdodiflimus  Bellarmi- 
nus  ,  quemadmodum  noneft  idemfidusSol&Luna,  &ficutLunam 
non  inftituit  Sol,fed  Deus,ita  quoq^  non  c(Te  idem  Pontificatum  &  im- 
perium,  nec  vnum  abfolute  ab  alio  pendere,curr:  perfpicuum  fit,domi- 
natum  &proprietatemfiuemancipiumbonoru  temporalium  necfun- 
dariin  gratia,  necinfidcautreligione  ,  fedratione,  liberoarbitrio & 
Gcmiumiure,  quadc  re  fumma  exempiommeftcopiaindiuinisScri- 
ptis,  fic  vt  non  fit  opus  in  hoc  loco  illummando  hxrere  diutius,  nifi  for- 
te  vt  h  oc  quaii  per  tranlen 

quidempoiTeheri,  vt  vtnufq;  poteftatiscommodafeiugentur,  nam  & 
Hcgescum  dominatum  adminiftrant ,  curametiamhabentreligionis: 
Cumq-,  Pontifex  communisomnium  parens  rehgioni  moderator,  par- 
tcm  etiam  prouidcntix  lux ad  ftatum poiitiamq;  debet conuertere  ,  fic 
tamen  vt  minimc  iibi  licercintelligatfines&  cancellospretergredi ,  ab 
eo  paftos  atqj  fixos.cuius  in  tcrns  eft  vicarius. 
Innoc.lll.Archiep.&epifc.      Sed quoiiam modo  pmergredi  vellet aliquando is quifuo  nomine 
Tr*ncU.c*p  Nouit.deiu-  & fucceflbrum  hax quar modo  hic ponam profitetur ,  Exaltationem re- 
^JkMXd^  §ni  Francornm>  foblimationcm  Apoftolic*  fcdisreputamus.  Cum  hoc 
rcgnumbenedi&um  aDeo  lemperinipfiusdeuotionepermanferit,  &: 
"  abeiusdeuotioncnullo  vnquam  ficut  crcdimus,  fittemporedifceflu- 
99  rum ,  quia licet  interdum  hinc  indc fiant immifliones per  Angelos  ma- 
99  ios :  nos  tamen  qui  Satana:  non  ignoramus  aftutias ,  circunuentiones i- 
99  pfiusftudebimuscuitare  :  crcdentesquodidcmRexilliusfeducifefal- 
*  laciis non permittet.Non ergo  putet  aliquis,quod iurifdidtionc,autpo- 
"  teftatcmipiiusminiiereaut  perturbare  velimus,  cum  ipfciurifdiftionc 
"  noftram  &potcftatcm  nondebeat^autveliteriamcoarcare.  Cumq- iu- 
"  rifdi&ioncmpropriam  nonfufliciamusexplere  ,  cur  ahenamvfurparc 
'"-velimiu?  r 

XXXVI.  Qv^SITVM. 

Ttiam  quaerimusnum  InduIgcntincqKasPapaconcediteaconditio- 
xic vt  ncfarium  aliquod  facinus  fulcipiatur ,  vim  &  laudem  habeant ,  vt 
cum  anno  1588.&  1  j89.feptcm  annorum  indulgentiam  largitus  eftiis  o- 
mnibus  qui  fandhe  fe  vnioni  feu  fcederiaggrcgarent ,  &  contra  fuura 
J^rincipem  eumq-,  Romanae  fidei  Catholicum  arma  fcrrent  ? 

Responsio. 

'Si  inquifitor  nofter  vim  &  notionem  Indulgcntiarum  mallet  perci- 

pcre, 


pcrc,  qudm wmalcuolcnriffimi  impugnare,&  nifi  ardcns  quxdamrc* 
prcncndcndilibidociusimpiam  mcnrcm  infufcarcr ,  omnino  viderct 
nw  IC  oppuenarc,&  propriis  ic  acuminibus  pungcrc.  Cum  enim  docea- 
mus  conccdi  indulgentias  in  gratiam  landabilium  opcrum  qux  quis  fe- 
ccrit  diuina  cantatc  ornatus,  r>lanc  conftat ,  fi  adiunfta  conditio  fieri  fir 
«c  lcclerc  nequeat ,  non  indulgentiam  conciliari,  ied  nouam  culpam. 
ttiancquoddc  iummo  Pontihcccomminifcitur  ,  falfumcft  &infan- 
calumnix  plcnum ,  atqi imprimis quaftio  fadi coprobandailli fiiif- 
iet,tumquod  ad  iusquidcmattinctnihildifficultatisfubclTeintcllige- 
tctur,vtLcclorvidcrepoteritcap.3.1ib.4.pag.756.&fcq. 

OCXXVII.  qv>ESITVM- 

Curpopulustantoxftu  amorisRomam  conuolatannolubilciad 
pcrcjpicndas  Indulgcntias  ,  cumomnitemporcplcnamindulgentiam 
toflk ,  &  prxtcrca  lcxccntorum  millium  annorumindulgen- 


oam  \ 


Potcftas  m  Ecclcfia  conccdcndi  indulgcntias  rata  &  non dubia  eft, 
fruftufq*,  ccrtiflimus,fed  applicatio  ipfa  &  acquifitio,  no  xque  certa  eft, 
&qux  falli  ncqucar  :  quarcpixlargitioncsmulrx  funtatq,  varix,vtfi 
ad  nonnullas  percipicndas  dcfit  quidpiam,in  aliis  fupplcatur,&qui  ho« 
tcmporc  non  iat  inftru£his  comparatufq-,  fiiit,  fit  alias  ad  cam  bonorum 
copiam  atrcntior  atq*,  ncceflaria  difpofitionc  ornatior  ,  prxfertim  cum 
plcniores  funt  &  gcncrales  magis  Indulgentixadiun&isetiamlubilei 
pnuilcgiisdequibusidiiputaturpag.767.  CxrerumhxreticusMiniftcr 
(i  oculos  ad  hos  Commentanos  adiiciat,  ex  cap.$.lib.$.pag.4  56.  potcrit 
addifccre  Indulgcnriam  nihil  aliud  cfle  quamrclaxarionemtcmpora- 
rix  poenx  fcelcriDus  dcbitx,  qux  conccditur  ca  conditionc ,  vt  laudabi- 
lcsactioncs  &  bona  operaexccllcnti  aliqua  pictatc  &  religione  fianr: 
vndc  fit  vt  quo  quiscft  diligcntior  in  huiufmodi opcribus  iulciptcndis, 
quod  iis  vulgo  viuucnit  quiRomanam  profc&ionc  ca  gratiainftituunr, 
co  fint  dc  pio  lucro  &  cximia  llla  vtilitatc  ccniores.  Porro  fi  Molinxus 
antiquosEcclefix  Canoncsattcntiuslc6citauiflct,mcminiflctopinora- 
pud  Catholicos  cum  vigcrct  difciplinx  vis  odiumq^,  vitiorum,pro  noxa 
vnarapitali  ,icptcm  nonnunquampccnitenfixannos,dcccmaliquarr- 
do,  viginti &  niginta impofitos ,  quam  tamcn  afpcritatc rcligionis mo- 
dcrarorcs  Epifcopi  reinittcre potucrunt  :  quod  Canon  vndccimus Ni- 
cxni  Concihi  pnmi  *f  »r*&a*r  «>*iri$  appcllat,  vt  vidcrecftcajp.jiib.^ 
pag#77i.&icqu.  NuncigiturinecniofiMiniftri  difpofitiscalculisdili- 
gentcr  rationcs  fubducant ,  &  mihi  numcrcnt ,  quod  annorum  pcenam 
mcrcantur,  quitamfxpc  in  fupcriorcmlocumafccndcrintadpcftilen- 
remimpiamqacdoAunam  in  populumdilliminandam  :  ncqucdcin- 
1  ccps 


8}6  TabuUH^eJponfiomm 

ceps  belli  &c  feftiui  homines  illudendis  Indulgentiis  fales  fuos  confu- 
mant,  quarum  beneficio  fru&uofevterentur  ,  Iubilcumreuercantur, 
ctiiuspnuilegiavimqueomncmintelligcntex  cap.6.1ib.4.pag76c). 

XXXVIII.  Qv^sitvm. 

Et  fi  quis  forte  qui  decem  millium  annorum  indulgentia  rantum  in- 
digeat,  lucrcturcentummillia ,  quid  fiet illis  nonaginta  milhbusquae 
faperfunt  ?  Cur  vero  etiam  Romse  templa funt  in  quibus  vno  die  plcna 
rcmiflio  percipitur,  6c  pranerea  decem  aut  viginti  millium  annorum in- 
dulgentia?  quidtandemillaprodcftad  plenamrcmiffionemacceffio  ? 
an  forte  Poruifex  eoru  m  fcclerum  quae  futura  funt  relaxatiunem  impcr- 
titur  ? 

Responsio.  .  ^ 

Humano  capiti  ceruicem  apponere  cquinam ,  monftrum  cft eifor- 
mare  atque  prodigium ,  quod  poeta  olim  bonus  depinxit :  Eo  nimirum 
coloreMiniftervtatro  carboneconnititur  dodhinadeindulgentiisim- 
pie  deformatam  in  hominum  luce  ponere.  Hoc  igitur  imprimis  intcili- 
gat  ad praeteritum  tempus  refcrri indulgentiam,nunquam  autcm  ad  f  u- 
turum.  Secundo  cum  alicubi  indulgentia  plena  conccditur ,  minime  id 
impedire ,  quominus  alia:  quxdam  nonplenaeproponantur ,  qucmad- 
modum  Hebra?orum  conlcflus  amplitudine  maior  $c  autoritatc  qucm 
Sanedrin  indigitabant,  non  cxtinguebat  Sancdrin  aliud  minusatquc 
confilium,ficut  nccapud  nos  amphflimae  Curiae  Parlamenti  iurifdi&io, 
infcrioratribunaliaeucrtit  aut  minorum  Praefidumvipoteftatiq-,rcpu- 
gnat.  Cumq*,  in codcm  templo aut  iacello  indulgentiaeduplex  lllud  ge- 
nus  reperitur,  id  vaiias  ob  caulas  &  conditioncs  accidir,quiq*,  ccrtus  ro- 
rct  pleniorisindulgcntixfrudhim  fe  confccutum  ,  tumahis  quidcmno 
cgcret,  fcd  in  hac  obfcuritatc  &c  tencbris ,  atque  ccrlcftium  rcrum  igno- 
iationc,quisreprchcndere  mcrito  queat,  quodanirniftuciolusamanf- 
que  fui  pro  viriliparte  in  co  ornando  claboret ,  prsefcrtim  cum  frucStuo- 
faefemper  eflc  foleant  bonorumopcrumfunftioncsquaevulgoadiun- 
guntur,  liberalitatis,  iciunii  &c  piarum  prccum.  Longe  ielicius  cum  No- 
uatoribusagi  videtur  ,  qui  proptcr  vnicammcntismotionem  ,  nefcio 
quxiubilcalibifinguntplcna&cumulata,vidcpag775. 

XXXIX.  Qv^sitvm. 

Etquoniam  RornanusPontifex  in  thefauro  Ecclcfiac  continere 
gloriatur  laborcs  &  aerumnas  fupcrab undantes  San&orurn ,  quserimus 
i.  quis  Laborum  perpcfliones  quos  fan&iviriexoibuerunt  inthefauro 
Papaerepofuit.  2.  Quandonamhaccficriccrptalargitio?  Quara- 

tionc 


AdJ^utfita  bn.Mohnti. 

tionc  ccrti  etTcqucamasforcvtDcusnoftro  nominc  hanc  folationcm 
admittat,  8cc. 


R esp  onsi  o. 

Htstribuscapitibusplcnc&diffufcrcfponfum  i  nobis  cft9&aliis 
dcccmhuiusQuxfui  parnbus  difputationc  dcInduWntiisapag.  ico, 
vfqucadpag77,. 

XL.  QvjCJITYM. 

AnPana  ius&potcrtatcm  habcat  conccdcndi  gradum vnum  glorix 
incoclo  lplcndidiorcm  vni  quam  cxtcris?  Quodfi  hacp©tcftatcprx- 
d*us  t  ft ,  quxrimus  v  bt  &:  quan  donam  illi  diuimtus  fuir  tnbuta :  ft  vei6 
candcmnonhabct,cunc  turillamubiarrogat,  vt  Inneccntius  Ill.in 
Bulla  Ad ltbcrandum ,  vbi glorix  acccllioncm iis polhcctur  qui ad lan- 
clum  icligiofsmqv  bcllum  lc  contulcxint,  &c. 

REST9N s  i  o. 

Hjcc  pctitiolongcputi(!ioi  incptiorquccftquam  fupcriorcs  :  quod 
primum  quidcm  rcpolccrc  vidcatur  a  nobis  rationcm  pcriodorumo- 
mnium  atquc  phrafcon ,  qux  m  Dccrcrolibus  aut  EpiftoltS  Summorum 
Pontificum  rcpcriuntur.  Sccundo  quod  non  iit  ablurdius  acccilioncm 
glorix  illispolliccti,  quiin  virtutc ,  &  bonorumopciumcxcrcitationc 
procciTus  magnos  t aciunt ,  quim  quod  fcnbit  Apoftolus  ad  Galatas 
lcxto,  Qux  icminaucrit  quis,hxc  &:  mccct.  Et  l.ad  Corinth.a.  Quipar- 
cc  fcminar  parcc  &:  mctct.  Tcrtio  quia dilputatur  dc  Capitibus  ndci 
fymbolo  Apoftoiorumcomprchcniis  ,&  in  Canombus  oecumcnico- 
rum  Conciliorum,  5:  proft  llionc  hdci  quam  Catholici  edidcrunr,  non 
autcm  dc  pnuatiskriptis  Dodtorum  atqucAruiftitum^qui  lxpc  hoc  auc 
illud  lnxtcrnagloriadccuspolliccntur ,  nonquodlibianimnadhtio- 
ncf  6c  impotcnti  fupctbia  potcftatcm  cammuncrandi  vcndiccntqux 
folius  Numinis cft ptopna ,  fcd  ca commum loqucndi rationc  vtuntur, 
vtfignificcnt  ccrtum  ocdtrinitumcflcinxtcrmsillisdomiciluspixmiu 
conftitutu m iis qui  diuinx glorix ftuduci mt.  Ita qtudcm  arcanoi  u  ccc- 
lcftiumintciyrcsloquiturS.PaulusfcnbcnsadColoilcnfcs  j.i^.Scicn- 
tcs  quod  a  Domino  accipictis rcti ibutioncm  hxrcditatis.  Et m  lad  Ti- 
n^et K .  4 .6.  quam  rcddct  mihi  Don .inus in  illa dic iuftus  I udcx , non  fj- 
lum  mem  mihi.fcd  &c  us  qui  dil  guiu aducntumcius.  Lt  Anoftolorum 
cory  phxus  Pctrus  1  .cap.c.4.  Et  cum  apparucrit  punccps  p-ftoium,  pcr- 
cipfcus  immarccilibilcm  glonx  coronam.  CxtcrumdcSummorum 
Pontiriciimautoritatcatqvpotciuia.vidccap.^. 15.15 17  &:i8  hb.i  &fi 
ftH  bigivdcglorixvanctatcimcrcalitcslcgccap.zt.pim  ihbripag.!35. 
Si  foiti  ignoras  opcra  pia  diuiuis  donis  gratiaquc  lubnixa apod  Ueum 

Q^jjqqq  ino- 


8;8  TabuURefponfionum 

tfi  omnempartem  valere  ad  merendum,  facempraeferetcap.ri.ltb.^.i 
pag.5 o  1  .&  feq.  Quod ii haercs  etiam & necdum  potes in animum indii- 
cere  fempiternam  gloriam  bcatorum  ,  illisdari,  qui  vfumrationisha- 
bent,  non  tantum  vtgratuitummunus,  verum  etiam  vtmercedem,pr$- 
mium  &  iuftitix coronam,confulc  caput  i£.lib.4.pag.8.2$« 

XLII.  Qj^fcSITVM.  '  V-<£ 

Rcdtene  Concilium  Nicamum  z.dixit ,  cum  imagines  «quiparauic 
Euangelio ,  eafque  adorandas  cenfuit ,  item  pi&uris  informari  Angelos 
pofle  quod  fint corporati.  Prxterea  Templum  fine  imaginibus  nullius 
efle  prctii  &  dignitatis.  Adhaec  imaginibus  inimicumeire  &aduerfa-- 
rium,intcr  hxrcicspriucipatum  obtinere.?.  • 

Responsio. 

SiMinifterquifarraginemquaeftionum  venditatnonreprehenfione^ 
magis quam  rei compreheniione  &  intclligcntia caperetur ,  iam  profc- 
cto  didiciflct ,  cum  agiturdeConcilii  autoritate,  noneaefleproferen^ 
dainmedium  ,  quadnipfiusGonciliia&isdi&areperiumtrrapriuatis, 
fiue  cum  fententiam  fuam  pronunciant,  fiue  cum  refellunt  alios  &:  ora- 
nonccontendunf.fedpotiusquacinCanonibus  definitafunt,&com-? 
muni  Patrum  con(enfione  decreta.Itaque  merito  reprehenfus  fuit  ado- 
ctiflimo  &  eloauetiflimo  viro  Ecclefiafte  Regio  &  R.  Patre  CoefFeteau 
in  ApologiaproEucbaiiftiapag.681.  quod  mala  fide  &perindignifli-i 
mam  calumniam  locum  himc  prorulent,quod  ille  bonus  religiouis  qui ; 
imaginem  cum  Euangcliorum  libro  comparauerat ,  nonDei  vcrbum- 
intelligcbatin  fe  fumptum3iedquatenusfcriptis  commendatur,  vtni- 
mirum  quemadmodum  Sacrae  hiftoriae  liber  honoratur,  propter  ea  quae 
in  ijpfo  exarantur ,  qua  ratione  is  honos  in  hominum  Seruatorem  Dcum 
refertur ,  cuius  in  eodem  verba  &  lententix  exprimuntur  :  ita  imagines j 
honorantur  propter  ea  quae  cxprimunt  &:  repraefcntant.  Quod  ad  natu- 
ram  Angelorumpertinet  ,variePatres  deeadiflcruerunr,  vtexTertul- 
lianovidere  eftatquc  Origenequorumlocalaudantur  cap.12.liba.pag. 
tfo.Sedillaepriuatorumopiniones  minime  vniuerfim  praoantur ,  neq-,. 
inter  fidei  axiomata  funt  ponendx,  haud  magis ,  quam  aliae  propofitio  * 
nesduae,  quashicaddirMoliirxus ,  quibusianlfatiscumulateeflano- 
bisfa&um. 

XLIIL  Q^VitsnvM;. 

Vtrum  fextum  &  (eptimum  Concilium ,  quibus  Hbnorius  Papa  hx- 
Befeos  arguitur,  &c«  • 

Responsio. 

DilutafuithaccdePapa  Honorioaccufatio ,  tumquacinloannem 

XXII. 


tAd  Jfhitfiti  DnMolm&i.  8r9 

XX 1L  adomatur,cap.i}.libr.i.pro  quoSummis  Pontificibus  Apolo- 
giacontinctur,pag.i$6.c\:  fcq.  vbiLeftor  facilcanimaduerteteffixna- 
tamprimuminiolcntiamhxiefcos  ,  dcindc  notabit  fchifmaticos  tan- 
tumPontificcs  neq-,  lcgitimercnunciatos  fuiflcdamnatosaConciliis: 
prxtercaquando  &  quonam  modointclligidebcat  PontificcmMaxi- 
nvam  labi  tk  crrarc  non  poflc  in  matcna  fidci ,  brcuitcr  &  diluxide  pae. 

XLIV.  Qv^sitvm. 

Qu\ndenamPapaRomanus triplici tiaraornariccepit.  i.  acon- 
icionibus  facris  abftmcrc,  Scc. 

Responsio. 

TJxreticusMiniftcraliaquxdamaggregat  in  hocQuxfito,  quxin 
rrhgione  controucda  non  (unt,  fcd  (pc&anttantumadtemporarium 
Papx  dominatum ,  aut  modum,  quo  in  pcrficicndis  diuinis  myftcriis  v- 
titur  ,aut ctiam  alia qux pcrlpicuc ralfa &  commcnutia funt.  Qupd  ve*- 
ro ad  prxftantcm  cius mtcr  omncs  dignitatcm  attinet  qux tiara $£  ofeu- 
lopcdummaximecxprimitur,  vidc  cap.i5.1ib.i.apag.$7$.vlqueadii7. 
Vndc  apparct  impiam  ciTc  malcuolcntis  animi  &  muidiofi  calumniam, 
quad  fc  Dcum  intcr  homines  indigitct,  quod  diuinam  maicftatc,  quod 
dcniqucRcgcmcV  Principcmtotiusorbis  tcrrarum.  Qupdpcrtinctad 
▼ota  &  gradus  confanguinitatis  ,  dciisquidcmlcgcpag.515.  &confe- 
qucntia  tria  capira-,  dc  his  vcro  a  pag.^ji.vlauc  ad  pag.5j3.De  voce  ado- 
rationis  qua  in  communi  lcrmonc  vrimur  de  Filii  DeiVicario  8>c  rcligio- 
nis modcratorc  vcrba facicntcs ,  oculos adiicc ad pag.119.130 .  Deni- 
ciuc  dc  apothcofi  cV:  arlitum  ad  Diuorum numcrum  adiundione  ,  dif- 
cutc fiscap.  16.27. lS.&i^.primilibri.  • 

XLV.  Qv^sitvm. 

AnvibratumaSummoPontificc  anathcma  in  aliquam rcmpubli- 
.  cim,  prQptcr  pccunurum  rationcm,  vimhabcrc  vllam  dcbc  t  ? 

Responsio, 

H*c  quxftio  nullum  fidei  caput  attingit  quod  fit  pofitum  in  con  tro- 
ucrfia,  fcd  ad Ecclcfix  tantum  politiam  adminiftrationcmquc  pcrtinct. 
Etquoniam  ipfi  aducriarunon  minusquam  Pontircx  ,  mConiiftonis 
fuis  arccrc  fontcs  a  communionc  (olcnt ,  atquc  anathematc  pcrccllere, 
non  cft  cur  i  nobis  illius  rci  vfum  modbfquc  cxpctf  ent.  Hoc  tamen  ob- 
itcr  mtcllieant ,  anathcmafinc autontatc & legitima rationc  contortu, 
hcbcs&nulUuscUcmomcmi,liccti5quihilnin)cilIovtuurcoliobicr- 
V  Qqqqq    1  uanquc 


t6$  TabulaJgutftionum 

uariquc  debeat.Caeterum  dc  verborum  illorum  fententia  Oiixk  &  mtu- 
duUy  Petitori  noftro  fatisfiet  pag.u5.6c  fequ. 

X  L  V  I.    QVjM  S  I  T  V  M. 

Primis  faeculis  poft  digrcfTum  Seruatoris  ab  hac  vita ,  quanti  purpu- 
latorum  Patrum  fuffragia  cmebantur  ? 

Responsi  o. 

Mimushic  eft  reformatoCopriadignusCarentoniaqjfcena.  Qui 
ftudiofus  eft  veritatis  &  cupit intelligere  quonam  modo  Summi  Ponti- 
fices  lcgitima  cle&ione  crecntur,iifque  praefit  Camitiis  Spiritus  San&us 
incommuni  hominu  infirmitate  &miferiisquibus  vacuiminimefunt 
MiniftrorumccetusatqueSynodi,  non  magis  quam  folennis  Impera- 
torum elc&io, vide pag.159.2J0. 161. & cap.15.lib.!.  Rurfum de Cardi- 
Mahbusdequeeomvndignitate&dilcducap.iJ.eiufdemlibri. 

XLVIL  Qv^sitvm. 

Quanto  modo  au&iora  pretia  funt  ab  folutionnm  &  priuilcgiorura,, 
quas  in  RomanaCancellaria  &  Scrinio  Pcrnitentiariorumpctuntur. 
Suntenima:ftimationes  ceitx,  &c. 

Res p  o  nsi  o. 

Scribarum  mercedes  in  RomanaCnriadefiniiae ,  non  fpe&antad 
quaeftiones inter nos  controuerfas de rcligione : ncque  a  Curia ,  fed  Ec- 
clefiaRomanado£hinaefidei&  religionisintcrprerauoquaeritur.  Cae- 
terumquod  ad  difpenfationes  attinet  quibusPontifexcommuni  iure 
quofdam  &  religionc  abfoluit,  iis  vtitur  prout  congruens  diuinx  gloriac 
&bonoanimarumamplificando  commodum  &  opportunum  elle  vi- 
det :  &  id  quidem  no  alias  quam  in  iis  rcbus  negotiifq^  moderandis  quac 
libcro  Ecclefiae  iiidicio  &  iuri  vt  vocant  pofitiuofubfunt.  Quaevero 
mercedis&pecuni«obiiciturcertapi\Tfinirio,qua:minorautmpioref- 
ie  confueuit  pro graduum  varictatc  tum  affinitatis tum confonguinita- 
tis,  nihilcftaliud  quanr accepti bencficii  argumcntum  lculibcralis  te- 
ftificatio ,  &  pecuniae quaedam  fumma in  pios  vfus a ttributa , cuius  pro- 
curatioatq*,  impcnfa  Romana:  fcdis  iudicio  &  fapientiaecommittitur, 
quaequidcm  eam  adhibet  belli  tempcftateatq;  rimuiltu  aduerfus  Bar- 
barosChriftianaereligionis  hoftcsaliofq;Numinispcrduelles :  inpacc 
vero&comuniEccltfiartranquillitate  addotaiuia  &  locnpletandafc- 
minariaerudieiidisplurimisnationibusinftiti'raaumRoma%tumina- 
liisprouinciisatq*,  rcgnis  jdeniq;  ad  vfusalios  honcftiilimos  conuerrit, 

qui  ta- 


Ad  Jguxfoa  Dn>  Molrnti.  *6\ 
ctle  hic  numcrari  explieariq;  poiTcnt ,  nifi  forcnt  iis  omnibus  notiflimi 
qui  noquapiamanticipata  maleuolcntia  in  Romanamfedemirruunt, 
aut  infcfto  animo  pcrfcquuntur.  Quod  additur  dc  fcclcribus  infandis 
&  atrocibus,  quorum  xftimationes  iint  in  Scrinio  Pcenitentiarum  dcfi- 
nitx,maliti©fa  fraus  &  calumnia  cft  non  ferenda. 

XLVIII.  Qv^iE  S  1  T  V  M. 

Quod  crimcn maius  in Saccrdotc  vidcatur,vt  vcl matrimonio focie- 
tot  vcl  arcana  libidinc  fcpolluat,&:  vtrum  magisreprchcndcndumcxi- 
ftimanoporteat. 

Resfoksio. 

Id  quxfitum  haud  fatuum  minnseft  &  abfurdum,  quam  fi  quis  pete- 
rc:  ,  quodcrimcndetcftabiliusvidcatur  autfccrctoadultcrioinccftari, 
autlccunduminire  marrimoniuprima  vxore  vita  &r  incolumitate  pcr- 
fiucntc  :  malum  faanus  confciiccre  ,  illudq-,prxfeferreimpudentcr, 
aut  flagitium  admittcrc  ,ncgare  tamencflcflagitium-.labifimplicitcrin 
hxreiim,  aut  ipfim  hxrefimrcformatarrcligionisnomincinfignire.  Et 
quoniarafatctur  Inquifitor  in  rcfponfionc  ad  noftram  Intcrrogationc 
dccimam  oportercSacerdotesvotaquxpic  nuncupauGruntoblcruarc, 
cx  m  refponiione  ad  i  i.ccclibcm  vitam  cfie  maritorum  conditione  mul- 
tispartibuslupcriorem  ,  nonncprobehinc  confequiuufiPrcsbyterv- 
xoriii  fc  v  inculis  irrctiat ,  non  id  fore  iuftum  &c  lcgitimum  matrimoniu, 
fcdconcubinxflagitium  ?  autfi  id  fancappcllarematrimoniumlubct, 
addcndumcft,  nouum,  inauditum,aDiuaRcformattoncinduc*tum. 
Lcgc cap.17.hbr.}.  &:  prxfertim pae^ 9  540.  de  Votorum obligatione 
tnm  eencratim  tum  diftin£tc  &:  iieillatim  cap.u.cx  i6.eiufdcmlibri. 


Cuinampcccato  grauiorcmpocnitcntiamSaccrdosimponit ,  bla- 
fphcmixneaduerfus  Dcum,aut  malcdido  in  Papam  conicdo  ?  adultc- 
ro,  aut  ci  qui  Vcncris  dic  carncs  cdcrit  ? 

Responsio. 

Cuinammfando&:  iiuxpubili  hcinori  MinirtriGcncuenfesatque 
Ma^iftiatus.urocioicpanamatqjuppluiumindicunt,illincqm 
bis  impiis &:  inl  ana  blafnlu  mia  Dci nuincn  violant, autqui contra rcip. 
falutcmconipiraiicnt?  an  illiqui  Dcihonorcmiinminucrit,aut<jaivr- 
b,spiodiuo.unUitmoliru>>quil^ 

comifcrit,aut  qui  Mnuftri  fu^cftum  inccndc.it  ?  Lftiguur fcicndum 
hxrcfimp:cnam&rcfcrtamdiccrronbus,in(citia,fallaciioqucnriis,c^ 


l  TabuU  Refyonfiomifn 

tortuofis  verborum  au  cupiis ,  flexiloquis  fcntcn  tiis  &  obfcuris,  proptcr 
fcientia:  &  confcicntiae  inopiam ,  &z  ignorationemveritatis.  Catholicje 
Theologisdofoina^  ,  qu«monetpecca- 

rorurn  eflemagnam  &  incredibilem  varictatem,quaedam  efle  qujcdire- 
6tcin  Numcn  ferantur,  quaedamin  bomincs,illa  cotramandataprimae 
tabular,  harc  fecundse  cabulae  repugnantia,  qua  de  re  cap.3  .libr.  3  .fuit  dif- 
putatum:praetcrcacflc  nonnullaqux  caritati  &  iuftitiscommutatiu* 
tantumaducrfantur,aliapublicaBadminiftrationi  &diftributiux :  quo- 
rundamimprobitasfola  culpa  inclufaeft  ,  fcdaliaprxterculpam  obli- 
gantadrcftitutioncm:quacdamlicetinfandaatqiatrocia  clam  &  intcr 
paucosfiunt ,  quxdamgrauilTimasorTcnfionis  funtpleniflima;  aliain- 
audtcarnalitiadcformantur,aliaeuentuumrationenmcndafunt,  quae- 
dam priuatam rem  intucntur,publicam  alia.  Atq;  hinc  fit  vt fapiens  Le^ 
gislator  & publicae  rei  adminifter pro  fua prouidctia  varietatem  fuppli- 
ciorumconftituat,in  hoc  quam  maximc  mtentus,  vtmalum  pernicief- 
que  tollatur  &  ea  imprimis  quar  maximc  cxitiola  videatur.  Excmpli  gra- 
,tiafaHosadultcrinofq-,  nummos  cudere ,  non  tam  impia  &  detcftabilis 
fraus iudicatur  quam  infolcntis  difti  contumcliam in  Dcum  euomerc: 
ncc  ftringere  gladium  in  regio  palatio ,  quam  in  templo  magnis  reli^io- 
nibus  confecrato,  cum  illud  maieftatis  tantum  humanae  violata:  crimen 
fit,hocvcrodiuina::  omnestamenfatisintelliguntquamdiffcrcntesin 
cafcelcrapcenxftatuantur,  ncq^  tamenideo  quifquam  Magiftratuiob- 
loqui  tur ,  aut  Dei  honorem,  hominum  diguitati  poftponi,  proq';  nihilo 
duciaccufat. 

L.  Qv^csitvm. 

Vndenam  ifta  confuetudo  manauit,vtetiamnum  inter  Pompamin- 
augurationis  Summus,Pontifcx  in  familiari  fella  confidere  uibcatur 
&c. 

Responsio. 

Fi&a  Papiflx  fabula  quam  cupidius  cxcipitis  atq-,  lubentius  quam  D. 
Iacobi  Liturgiam,  quam  Dionyfii  Gneci*  luminis  Gallweq;  lucubratio- 
nes ,  quam  Machabacorum libros ,  copiofiflimc refutatur  cap.i4.hbra. 
pag.27 p .&  fcq.  &  de  nobili illa  fella  expreflc  difputatur  apag.167.  vfqs 
iidpag.270. 

LI.  Q^V^SITVM. 

Anbene  &  laudabiliter  Pontifex  infcriptas  Romx  cellas  &  lupana- 
ria  publica  inftituit ,  quo  luce  palam  & incredibililicentia  Antiftitcs  & 
Praclati  ingrediuntur. 

Risponsio. 


•QuiDcumomniumTcclcramarchite6tam,omnium  malorumfon- 

tcm  fua- 


*Ad  Jgu&fita  Dn.  Molin<tK  H3 

tem  fmlorcmq-,  faciunt,facilc  adducuntur  vti  ia£tcnt,Pap:Vm  religionis 

nagitiorum cffc principem.  Scd qui pariter cum  Ecclciia Catholica dif- 
cnmcn  agnofcunt mtcr vrllc  quidpum  ,  idq;  pcrmittcrc, rnter inftitue- 
rc(vtnullafrontc,calumiuamaximaluquiturhxncticus  Minifter)  &ii- 
ncrc  vti  rcs  riat,  latis  mtelligunt ,  quo  .1  jucnudmodum  Dcus  mimcnfo 
inhnitoq^odioicclusprolcquitiir,ncqidludhcnvultvnquam,tametfi 
pctmittat,ita  communis  licclciix  parcns  dlas  omnium  lmpuritatu  cloa- 
cas  officinafq-,  nequitixodit  &dctcftatiu,quamuis  tolcret  atq-,  diilimu- 
lct,  quod illi  cum  Dynaftis  aliis  commune  eft  cumq^  Rcbufpub.qux  fa- 
picntum  corifilio adminifttantur.  Mcns  porro llhus cft vt etiam anhn- 
aducrtit  S.Auguftmus  l.libr.dc  Ordinc  Cap.^.adukcria&impudicam 
hommumlibtdmcm  amoliri,aliaq;  malagrauiflima,minoratolerado, 
Aufcr  mtmrutsdtrtbus  humtnitjurbducris omnulibidmibiis.Quz in  re  com- 
munc  illud  didlum  Sapicntum  profcai  in  medium  non  poteft,  non  cfle 
malumfacitndum  ncciufcipiendum  vllum  fcelus ,  vtbonaquxdame- 
ucniat,aimpcrmutcrcaliudquiddamiitquamfaccre,  cumq,  id  ipfum 
quod  cft  in  quxftionc,non  bonum  fit,  malum  potius,  quod  euitandum 
ftudiofc  videatur.  Qui  rcm  fortc cxponi liquidius & appofitc illumina- 
nvolct,  adcat  cap.i$.libr.4.& prxfcrtimapag.811.  &quodattmetad 
morum  &  vitx  corruptelam  qux  deplorari  dcbcat  potius ,  quam  in ho- 
mincsEcclefixaddittos&Ciericorum  nationc  contumeliofiflime  re- 
fcrri,  lcganrurfcntcntixTcTtulliani&:S.Auguftinipag.4ii.collocataT. 
Bcllc&  pcropponunccontigit  vt  ip(a  fecalumniarrangat&confutet,  . 
cumcalwmnixfaUricator  Miniftcr  ait  Antiftitcs  lucc  palam  6c  fumma  i 
liccnna  m  ca  loca  ingredi,quaft  vero  fraus  &calliditas  atq^  omnis  e  mo- 
ribusftmulatiocicdaforct :  itaq;  venflknumilludcft,  mcntitaeftinir  - 
qmtasiibi. 

«  LII.&LIII.  ^iCSlTA.- 

Vbinamtandcm  vctcrumPatrnmanimxhxrebant  in  ca  tempons 
intcrcapcdmeafufcitatoa  mortuisChnfto  ,  vfq-,adciufdcmmccclum  i 


Tam  cunofusrcrum  mdagatordifccrc  tumilludpotcrit,tumctiam  i 
quodproximoquxfitoproponit,vbinimirunWitftituruspucrorumin- 
fantium  Limbus  poftrnagm  mdicu  dicm,  G  lcgcrit  cap.3.atque  fixb^ 

1   ■  LIV.  Qv^sitvm.  • 

Num  fcruanda  fit  Hxrcticis  ridcs. 

Responsio.  • 

•   Scruan^a  cft  non  Hxrcticis  modo ,  vcrum  ctiam  Turcis,  H^^J 


96  4-  TabuU  Refponfionum 

Infidclibus ,  illis  etiam  qui  hos  omncs  omni  pcrfidia  &  crudelitate  cxu- 
peraat.  Scd  proprium  corum  cft  qui  fcelcrata  &  impia  defc&ione  ab 
Ecclefia  Catholica  dcfcifcu  t,eandcm  pcrfidiac  nomine  dcformare,  cum 
nullum  vnquam  fucrit tempus ,  aut  hominum  memoria ,  qua non  Hse- 
rctici  fua  vitia  &  importunae  mcntis  affe  Aiones  in  Catholicos  reiece- 
rint.  Vidc  Praefationem  ad  cos  qui  fc  falfo  labentem  Ecclefiam  inftaura 
rcglQriantur,  non  longe  ab  initio. 

LV.  QViCSITTM. 

Anre&cab  iisfierivideatur,  quicoram  ccclitumimaginibusdicunt 
Vatirnojlerquiesincau  ,  quod  etiara  fit  hactcmpcftarrc,&Catechifmo 
Concilii  Tridentini  comprobatur  > 

Responsio. 

Si  Publicanus  cuius  meminit  D.  Lucas  cap.  1 8 .  aufus  fuiflet  ad  San- 
duarium  propiusaccedere,anr>rocuirbcnsantediuinam  Arcamfupra 
quamerant  Cherubinorum  eftigies ,  diccre  non  potuifTct ,  Deus  propi- 
tius  cfto  mihi  peccatori  >  Si  Chnftiana  fidc  imbutus  coram  tabellam  in- 
tueatur,  in  qua  Martyrum  fint  acetbi  cruciatus  eflicT:i,vel  coloribus  fan- 
£bflim2Deiparentis,os&  vultus  imitationeexpreffus  ,  annonpoteft 
mcnte  &.  cogitatione  attolli  ad  eum  pie*  precandum  &  demifle  venc- 
randum ,  cuius caufa  inctedibili  animiconftantia  Martyreos ciuciatus 
cxotbuit,  quemque  olim  eadem  ipfa  Vii go  peperit  ?  Carterum  illi  noui 
Ariftarchioftendantfi-pofliint,  qua  in  rc  Catechifmus  Conciliireprc- 
•,  hcndendusvidcatur  ,  cuiushaccipia  verbafunt,  Ulud  maxim£cauen- 
dumcftomnibus  ,  ne  quod  Dciproprium  eft,  cuiquam  pratcrea  tri- 
„  buant :  imo  vero  cum ad lmagincm  San&i  alicuius  quis  Dominicam  o- 
„  rationem  pronunciat,  ita  tum  fentiat,  fe ab illo  pcterc,  vt  fecum oret :  fi- 
bique poftulet  ca,qux  Dominicse oratipnis  formula  connnentur,  &  fim 
„  dcniquefitinterpres&deprccatorapudDcum  ,  nameoshocfungiof- 
„  ficiodocuitS.IoannesApoftolusinApocalypfii  5.  Videcap.ij.hbr.i. 
„  &  prxfertim  pag.9 1. 

LVI.  Qv>csitvm. 

Etcum  multieodem  temporcSummifucrePontificcs,quique  fiiit 
intcr omncs potentiordignitatcm eft confccutus ,  quonam  modo pro- 
babiturillum  vnum  cactcrispotcntioicm  fuifle  lcgitimum  ?  nam  ii  ritS 
le&us  non  fuit  cft igitur fepius  intcrrupta fuccc  flio ,  quiquc  funt in eo- 
dem  honorc  confequuti ,  viurpatoresiunt  &  tamum  tn  fpeciem  Ponti- 
ficcs  lcfti  ab  iifdcm  Carciinalibusqui  iPapadcccflote  in  purpuratorum 
Patrum  nurncrum  aggrcgati  fucrant,qui  cum  noneflet  lcgitimus  vim  $c 
autoritatem  nou  habuit  cieandi  Carcunalc«.  Respon- 


Ad  Jgutfta  D>;.  Molin&i.  8  6 j 

Responsio. 

Licet  fraus  aut  violcntia  in  deligendo  Ecclefix  prihdpe  valucrit ,  & 
popuii  tcmcritatcadhibita  hicnt,  aut  facrorum  hominum  limulatione, 
vcltotius  Ecclcfix  confcflus  crrorc  ,  idtamcn  nonimpcditquominus 
conluetis  religiombus  ac  ccrcmoniis  ab  Epifcoporum  ccetu  lcgitime 
confcctctur ,  a  quibus  manuum  imnofitioncm  rccipit :  quare  continua 
cftSummorumPontihcum  fucccflionufquamintenupta  ,  tanrictiilc- 
ftituiflcnt  ab  ciufmodi  Cardmalibus ,  quos  aducrfarius  orationc  fua 
depinxit : qui quamuis  no  lcgitime rorcnt  ad cum  gradum honorispur- 
puramq^  eue&i,  ipli  tamcn  cligunt  legitimc ,  quod  m  Conclaue  &  iacra 
illa  fcptaadmittantur  ,  quibusvniucrfarEcclciiarconfcnfusliberamiU 
lam  clechoncm  &:  rcnunciationem  Papx  commiiit,dummodo  ca  ratio 
viaq,deligcndifcruetur  ,  dcqua cap.15.hbr.!.  Ncq^  hadtenushiit  vlla 
hominummcmonaaudicum,quodvilusEcclefixmodcratorSummus 
cv  Pontitex,ad  cam  amphtudincm  dignitatis  contra  ius  fafquc  cucctus, 
in  Pctri  folio  diu  conftitcnt.  Et  quod  attmet  ad  confecrationem,  nofter 
hic meptus  quxftionum  opifex  rcm  prius  dcbuit  intclligerc  quam  dc  ea 
loqucretur ,  aut  Cenforis  tatui morc ,  de  ignoto cV abfcondito  ncgotio 
pronunciarct :  ncquc  emmpurpurati  PatrcsquatenusluntCardinales 
Summum  Pontihccm  confccrant,  fcd  vt  Epifcopi,neq-,  dcfinit  cflc  legi- 
tima  &:  pia  coniccratio,tamctfi  clccho  maculofa  ruiifct  cxambitione  in- 
fufcata.  Addc  quod  (acn  ordmis  Clcricorum  rem  intclligcntium  tacita 
comprobatio  jC^continuatapoflciriodignitatiscius  ,quivi&tumultu 
arq-,  annorum  contcntionc  le&us  fuiflet,mancam  illam  Sc  imperfcdtara 
elcchoncm  corroborct  cV:  dcfcdum  fupplcat  ,  fic  vt  ab  illo  in  Collegiu 
Cardmalium  cooptati  rata &:  rirma  autontatc  poflint  &  lcgitima potc- 
ftatcfticccllorcm  lcgcre. 


LVII.  Qv^sitvm. 


Et  quoniam  Chriftus  Icfus  cum  dc  ca  tempcftatc  loquitur  quxanre- 
cedcrc ludicium  dtbct ,  hdcm  ait nullam  tum in  tcrris  futuram ,  quxri- 
musanRomanaEcclcfiapura  inridetumfuturaeft ,  &  nufquamabcr- 
rarura  in  do&nna ,  cum  dcniquc  fplcndorcm  habitura ,  qui  m  oculos  SC 
hominum  afpc&umincurrat  ? 

Lcgcnda  capita  funt  8  .&  n  .hb.idc  prxrogatiuis  &  llluftribus  orna- 
mentis  D.  Pctri  Romanxqi  Ecclcfix ,  cum  Scruator  hominum  Dcus  de- 
vtroq-,  apud  S.Matthxum  i  tf.cap.dixcrit ,  Supn  bancpe,  ramad>ficaboEc,  le- 
fiam  mtam  & poru  infm  non puuaUbunt  aduerfus  tam.  Fuit  igttur  quxiitoris 
Muuftdoftcadcrc ,  cum  Dcusgrauiilimo  hoc  cmuonullamtcmpous 

Rrrrr  circun- 


96  6  Tabula  %e//?on//onum 

circunfcriptionem  tcrminumq^  pofuerit,  potuiffc  tamc  fc  iure  fuo  tem: 
us  illudexcipcre  quod  futurum  ante  iudicium  afleruit  :  aut  fateriin 
oc  loco  tcrrae  nomine  maximam  hominum  partem  intelligi  oportere, 
v  t  cum  de  Salomone  dicinu, Magmficat  m  eft  fuper  omnes  reges  terr&  diutttis  & 
/*/w«f ,  5  .Rega  o .  2  3 .  f^ 

lem,quantac^lapidum.ibid.v.z7.EtinextremoEuangclioD.Ioannis, 
mundumvniucrfum  haud  pofle  libros  &  Commcntarios  complecti, 
quide  rebus  a  Liberatore  noftrogeftispcrfcribercntur  ,  praetereos  qui 
iam  lucemvidiflent,  quo  de  loqucndi  genereftudiofusLeclorvidere 
poterit  quod  pofitnm  fuit  cap.22.1ib.2.vbi  agitur  de  obfcuritate  &  diffi- 
cultatediuinarum  literarum  &praefertimpag.3ii.&feqq.  Pretereaan, 
non  d/uinitus  proditum  eft  &  diuinis  libris  fignificatum,fcre  vt  illi  dies 
propterclcdosbrcuientur,quomodoigiturfidemamitteteledi?  nam 
ii  amittant  apud  quos  mirabiles  illas  conciones  Elias habebit  ?  quinam 
illi  funt  cum  quibus  Ecclefiaefuaepraefidium  Chriftus  ,fe  futurum  vfque 
adfaeculiconuimmationemeftpollicitus  ?  quaenameftillacceleftis  A- 
gni fponfa,qux  nunquam  a diuino Spiritu  deferitur  ?  cuius fplendor Sc. 
cximia  fpecies  defcnbitur  cap.2.1ib.2.pag.i  6i.8c  fcq. 

L  V  1 1 1.    Qv  itSITVM, 

Item  quandoquidcm  Pontifcx  fiue iurifdi&ionis  poteftate ,  vt  qui- 
«Jamexiftimant,  fiueper  modumfufFragii ,  animasePurgatoriopotcft 
eruere,  cur non  liberat  omnes  ?  cur liberos  finit  fuos  tot  annis  in medio 
incendio  haerere,  cum  eximere  eos  pollit  ? 

Responsio. 

Si  Catholicafides  fuis  coloribus  cxprimerctur,  Miniftri  hseretici,  qui 
aufcultare  illis  vellet ,  habercnt  neminem ;  iraq;  ipfam  alia  quadam  effi- 
giedeformant,tuncexclamantDocT:ores  Catholicos  necrefpondere  i- 
pfisvelle,necpofle.Legant  igiturillimihicap.y.lib.^.pag.y^^.&iequ. 
autaequo  animo  alio  quodam  ex  loco  difcant ,  Ecclefix  principc  £c  mo- 
deratorem  non  diflipatorem  Chrifti  fatisfa&ionum  eflc,verum  difpen-, 
(atorem,&  neccflarias  cauks  conditionefq-,  adeflc  oportere ,  vt  debito- 
rum  ifta  folutio  vtiliter  accommodetur,  tum  piis  manibus,tum  hac  vitar 
frucntibus,  nccproinderemineo  confiftere  ,  vtpro  fuianimi  libidine 
Pontifex  purgan  tem  eum  locum  exinaniat  atq;  fpoliet ,  ficut  nec  pecca- 
ta  remittat,  qua  de  re  cap.3-4-&  5-  lib.4.difputatur. 

LJX.  Qv^csitvm* 

NuminverboDei  repcriaturpoflc  Antiftitcm  aquibufdamfceleri- 
bus  abfoluere ,  a  quibusSacerdos  non  poflit ,  &  certa  quxdam  cfle  pec- 

cata, 


AdjQutfita  Dn.Molinxi.  S67 
cata,qux  a  Summo  tanram  Pontifice  remitti  qneant,  qui  refcruati  cafus 
nominantur,  &  quandonam  ea  confuetudo  iit  mdudla. 

Responsio. 

Ite  m  Bntannicam  (cholam  qux  mirifice  vos  dclcftar,  in  caq-,  intelli- 
gctis ,  (ub  pcenaexcommunicationis  cflc  neccflarium  comprobare  mo- 
dumconlecrandiEpifcopos,  Prcsbytcros,  &  Diaconos,vtverboDei* 
congruentcm  ,  vtexprdlcCanone8.SynodiLondi  ncnfisedicitur,  & 
proindc  tres cos  gradus  ofticiaq-,  intcr  fc  diiFerrc ,  atq-,  Miniftros  dcbcrc 
Epifcopis  obrcmpcrarc,  vr  nupcr  vcftris  in  Scotia  Sy  mmiftis  fummaau- 
tontatc atq^  impcrio dcnunciatum  fuit.  Quod  fi  forrc  traiicere  Occa- 
num  non  lubct ,  nc  ibi  lir  neccfle  linteatos  procedcrc ,  vcl  Pontificia  ve- 
ftcinduiiproinde  aiucucullo^inftnupotcritisledionecap.^.lib.^.pag. 
709.&fcq.  vbicitaturC0nc1liumCarthagincnfe5.Can.51.  Cactcrum 
inScripturadiuina  rcpcrictis  omncm  potcftatcm  rire  atqiordmecon- 
ftitutam  (qualis  lanc  cft  fpinruahs)  a  Dco  cflc,Sanchimqi  Spirirum  gra- 
nas  iuas  lmpcrtiri  atq-,  diuidcrc  prout  vulr,  gcntium  Dodorem  Apofto- 
lumlibircicruafle  abfolutioncm  illius  Corinthii  inccftalibidincinfa- 
n*is,abiolutam  potentiarcgcndi  cV:  pafccndi  Chnftiani  gregis  D.  Petro 
tuiflccommillam  ,  qui  tccldiam  nonaudiatiicutEthnicum&  Publi- 
canumhabcndumcile.  In  antiquisperro  Canonibusperipicuaiftaeft 
ditfcrcntia,  m  opcribus  quxad  iatistacicndum  accomodantur ,  de  qui- 
busagiturcap.ioA'  43.hb.3. 

LX.  (>Vi€SITVM. 

Itcm  quxrimus  qua  tandcm  in  autoritate  fundata  fit  RomanaEccle- 
fia,  &C  quomodo  ccrri  efle  qucamus ,  cflc  m  orbc  tcrrarum  Ecclciiam  v- 
nam ,  vcramq-,illamEcclcliam  nonaliameflcquamRomanam?  Idvt 
probct  Dodorcs  Pontificu  haud  fane  diuinxScripturxtcftimoniapro- 
tcrrcnoflunt :  namcumEcclciiamvclint  facrislibrisautoritate  tribue- 
rc,fatisconftatcamEcclcfiam  in  diuinis  Scripturis  fundarinonpolfc, 
ncc  ab  iifdcm  autoritatcm  confcqui :  xdium  fuudamcntu  illis  ipfis  xdU 
busnitiminimcpeflc. 

Responsio. 

Iciunahxccft&malitiofacalumnia.  Ncqjcnim  Ecclcfiamdicimus 
autoriutcm  dminx  Scripturx  tribucrc,quod  ad  cius  fii  nntatcm  attinct, 
fcdtantum  rcfpcOu  noftri,  hoc  cft,  autontatc Ecclciixccrtiiumusdc 
vcntatc  5c  intcgritatclibrorum  canonicorum  fiuc  Sacrarum  litcrarum, 
qux viciflim  Ecclcfixdignitatcm  &  autoritatcm  conftabiliunt ,  vt  vbc- 
rius  cxplicaturcap.19.lib.!.  Itcm  cap.n.teftimonio  magni  Auguftini  o- 
ftcnditur  a  finu  Catholicx Ecclcfix  camcndos  cflcdiuinos  Commcn- 
ranos  atcr>  corundcm  cxpolinoncm.  Ncq;  cnim alio cx  fonrc  hxrcnco- 
1  1  Rrrrr    1  rum 


86%  Tabula^uajlionum 

rum  impiac  opiniones  manarunt,  quam  cx  interpretatione  Sacrorumlir 
brorum ,  quam  pro  fuo  quifq-,  fenlii  atq-,  libidine  fingeret ,  qui  proprius 
priuatufq-,  fenfus  non iam  pro  regnorum  &:  prouinciarum  varietate,fed 
•  pro  capitu  multitudine  &  copia varius  &  multiplex  folet  exiftere.  Quis 
vcro  negare  aufit  certiores  multo  nos  efle  de  veritate  librorum  diuino- 
rum  deq^  Sacrae  paginae  intelligentia ,  quando  eandem  ab  Ecclefia  exci- 
pimus,quam  fi tantum  priuato  vniu(cuinfq-,fenfuniteretur  ?  Sub  finem 
autemeiufdem  capitis  demonftratur  neminem  eaconfidentiaefle  de- 
bere  plena  temeritatis  6c arrogantiae  ,  (uum  v  t  fenfum  omnium  fenten- 
tiae  anteponendum  cxiftimet.  Adi  etiam  cap  zi.ciufdem  libri,vbi  Noua- 
toresquoq-,ipfidepriuatis  hominibusqueruntur ,  quifinepublicaau- 
toritate  pro  fuo  arbitrio  diuinas  literas  exponunt  pag.3  06.307. 

LXI.  Q^iCSITVM. 

Vtrum  congruat  illius  Cm&itati  qui  fe  Chrifti  Vicarium  nominat,pa- 
ti  Romx  verfari  Iudaeos  ,  qui  Chriftum  Iefum  hominem  fuifle  planu  & 
callidae  improbitatisputant ,  eifdemq^  liberasfuaereligionisfun&iones 
permittere.eos  vero  flammis  addicere,qui  aiunt,  non  alium  efle  Media- 
torem  quam  Chriftum,non  aliud  eiTe  propitiatorium  facrificium  quam 
eius  mortem  l 

Responsi  o* 

Ait  diuinus  Paulus  1.  Corinth.  cap.5.1 1.  nolle  fe de  iis  qui  foris  funt 
iudicare  neq*,  ad  ipfum  id  pertinere.Quis  vero  nefcit,  Iudaeos,  cum  neq-, 
rituChnftianofalutaribus vndis  tindifint,  necperbaptifmumadEc- 
clefiae dominatum  adiun&i ,  Summi  Pontificis  mrifdiftioni  non  fubef- 
fe  ?  Et  quantum  ad externam communemq-,  politiam  attinet,  cum  Edi- 
ftispermifluq*,ImperatorumRomar  domicilium  rcrum  fuarumcollo- 
carint ,  nihilcogcbateosexpellere,  cumvicompelli  minifq-,  nequeant 
magisadChriftianamfidemcxcipiendam  ,  qudm  EthniciquicumEc- 
clefia  nihil  pcpigerunt.  Quare  vir  fandhflimus  Gregorius  Magnus  cpift. 
1  ^.lib.i  1  .ait illis  pcrmittendum  efle  vt  fuo  arbitratu  viuant ,  &  more  fuo 
diesfeftos  cocclebrent ,  vt  fuauius  ad  vcriflimam  rcligionem  traducan- 
tur ,  propriis  libris  &  Vatum  praedi&ionibus  conuicti.  Ex  eorum  item 
c6merciohancvtilitatcmcapimus,quodipforuminimicorumtcftimo- 
nio  fidei  noftrae veritatcm  comprobamus ,  tum  aducrfus impiam haere- 
ticorum  &  arrogantum  contumaciam ,  tum  Ethnicorum  fuperftitione. 
Caeterum ita legibus  &c  prxfcripto iure  coercctur ,  vt  commoucre  fe ne- 
queanr,ncq  •>  nocere,vel  in  pictate  Chriftiana  violanda,vel  fcelerata  de- 
fe<£HoneaPrincipibus  &c  Dynaftisquiobnoxiifunt,  quorumetiamfit 
edidtis  &  prouidcntia,ne  ad  publicos  honores  vnquam,  atq^  vrbiu  ma- 
giftratus  admittantur.Praeterea  an  non  perfpicue  in  diuinis  literis  id  per- 
fcribiturjfiliorumlfraclreliquiaefaluxfient?  Rom.9.17. 

LXII. 


\ 


AdQu&fita,  Dn.MolttutU  869 

LXII.  Q^asitvm. 

Et  quoniam  in  Ecclcfia  Romana  plurimx  reliquix  funt,  tum  falfx  & 
manes,tum  ctiam  ridtculx,vt  Romx  ad  D.Ioannis  Lateranenfis  prxpu- 
tuim  Chrifti ,  &c.  qux  cxhibcn  nota  potcft ,  qua  vcrxdignofcantur  a 
commcnritiis?  Etquidtandemcos  religionismodcratoresimpulit, vt 
populum  leuem  &  impcritum  in  cam  fraudem  inducerent  ? 

Rfstonsio.  ' 

Romana  Ecclcfia  falfas  &  ementitas  reliquias  non  comprobat,  quia 
amolitur  po  tius  6V:  repudiat ,  eofq^  fupplicio  cocrcet,  qui  fraudem  in  eo 
gcnere  admittunt-,atq-,ipfi$Pontificibu$  comendat,vtinquirantincam 
rcm  diligcntcr , cum Dioccefim pcrluftrant ,  8c inuolucra  omniaimpie- 
tatis  amoucnda  curent.  Ficriveropoteft  vtquircfradtariifunthoftefq, 
vcntatu  vt  dcclaratur  pag.i  i6.vana$  putent  &adulterina$  reliquias  quq 
funtvcriflimx,  cVrproinde confidcrandacafuntdiligcnterquxponun- 
tur  vbcriufq;  probantur  cap.13.pnmi  lib.de  lcgitimo  vfu  rchquiarum. 
Porro  lneptum  6V:  futilc  quxfitum  eft  ,  cum  repctitur  ratio  earum  falla- 
ciarum  &c  circunfcriptionu ,  quxapnuatishominibusexcogitari&  in- 
duci  po(Tunt,qui  fiue  inani  ambitionc,  fiuc  importunahabendi  cupidi- 
tate,ad  ciufmodi  fuperftmones  fraudcfq-,  impias  fint  dcdu&i.  Neque  e- 
nim  prxftare  Ecclclia  Romana  dcbct  atque  in  fe  recipere ,  qux  vitiofe  a 
priuatisEccIefiiscVrprxter  fas  admittuntur  ,  cum  etiam  Aduerfariiipfi 
tam  (xpe  in  Synodos  coeant ,  vt  fcclera  qux  fxpe  intercurrunt,  atq-,  ho- 
mmum  malitiam,admoHcndo  punicndoq;  retrxnent,  vt  cum  de  Mmi- 
fti is  quifpiam  in  fcenorc  occupatam  pccuniam  habct,  vel  cum  aliqui  de 
corum  numcro  Chymico  artihciomdulget  &  monetam  adultennam 
cudit,qux  fraus  ad  cm  ctitas  rehquias  proximc  acccdit,fi  rei  facrx  a  pro- 
phanadirfcrcntiamexcipias  :  nonnc  igitur  bcllcabiifdem6V:confimili 
grana  qucrcrctur,quid  graucs  religiofofq-,  Miniftros  impulit,  vt  populu 
infraudcmmduccrcnt? 

IXIII.  QV^SITVM. 

An  fidcs  adhibenda  fit  Monachis,qui  fc  plus  quam  impcrarit  Deus 
faccrc  gloriatur,cum  vclit  Dcus,  vt  ipli  cx  toto  cordc  atq5  vinbus  omni- 
bu^inlcruiamus?  &cc. 

Vt  huic  Quxfito  ficiamus  fati$,proponimu$  quod  difputatur  copio- 
fiuscap.i4.libr.5.dcCou(iliisEuangclicisdcq-,opcribu$(upcrc^ 

nispag5io.dcq.,Votisgcncratimcap.i5.pag.5^.  Cxtcrummicmad- 
modum !ex  totc Tcordc  noftro  &  virium  omnium  corcntionc  cxhauncn- 
da  funt diuina mandata ,  fic  pari animi  ardorc  cum  vocamur  ad  ca  diui- 
aaiuniuiuiuaiiian  11   ,     r  fcrm  LXIV.. 

iunis,con^iiaIuntanobisicqucncU.  1 


Syo  TabuU  Refyonjionum 

LXIV.  Qv^siTVM. 

Et  quoniam  non  concedit  vlli  Summus  Pontifex  vt  pro  cocione  ver- 
hafaciat,nifiabeoautoritatemhabeat&vocationem,  velproximeSc 
iiruiicdiate,velaliorumhomintiminterpofitione,libenterintelligerc- 
mus,anadipfmsPapaevitiareprehendenda  ,  authoritasabeodem  pe- 
tenda  fit ,  &  an  fperandum  fit  aliquando  vt  Romanus  Pontifex  habere 
certumhominem  velit ,  cui  reprehendendi  fui  liberam  potcftatem  fa- 
ciat. 

Responsio. 

Papje/  quantusrationumaceruus.'  Hoctamfubtiliargumento  con- 
cluderetur  non  debere  populum  lcgere  vllosMagiftratus,nec  Eleftores 
coire  oportere  ad  renunciandu  ci  eandumqj  Imperatorem,  quod  Magi- 
itratuspGena&muldacocrceiepopulumdebeat  &Ele£toresfuos  Im- 
perator,  Cape  hunc  gladtum,  ait  Traianus  Prefefto  Prartorio,  &fi non  bene 
tmperauerojnmevtere.  Hoc  idem  Romanus  Pontifex  iis  omnibusprolo- 
quitur  quos  ad  ordines  lacros  admittit ,  gladium  fpiritalem  intelligens, 
hoceftverbumDci.  Quid  vero?annonfaepeMiniftrividentur  noui  8c 
adolefcentcs  Synodis  praefidcre atque  ccetibus  ,  in  quibus Seniores  ipli 
notantur  aquibustamen  ad  eum  gradumleftifuerunt  ?  ergoneimpo- 
fitio  manuum  damnanda  penitufq^  abroganda  videatur  ne  id  contiri- 
gat  ?  Et  quoniam  vel  earum  Eccleiiaru  quae  reformatienis  nomen  ren- 
ditantmorc  atcjjlegibusmiiriolegitimarequiritur  ,  vtfufcdifputatum 
fuit  cap.57.libn  5.  nonne  fateri  coguntur  atq-,  agnofcere,fuos  illos  archi- 
rc&os  nouarum  opinionum ,  qui  temere  ad  docendum  primi  eruperut, 
cum  nec  vocationem  habcan  t  ncq;  legitimam  miflionem ,  iniufte  miia- 
fifle  in  id  munus  atq;  officium  quod  fibi  infolenti  audacia  impofuerunt, 
nonreformandi  ,  fed  dcformandi  potius  &  contaminandivcrampu- 
ramqj  religioncm. 

L  X  V.  Qv^ a  s  1  t  v  m. 

Quonam  modo  id  quod  Ecclefia  Romana  tuctur  &"defendit,  opcra 
quardam  ficri  ab  Ethnicisa Chriftianafide alienis mcritoriavtappellat 
de  congruo,conucnire  cum  D.  PaulicfFato  poteft  aflerentis  Rom.i^.v. 
2).quidquid  non  cftex  fidcpeccatumcfle? 

Risponsio. 

Opertlnfidclium  mortualunt^vtdoceturcap.ii.lib^.pag.joi.nimi- 
rum  ca  qtig  imc  graria  &diuina  caritate  fiunt,neq-,  vllo  fempiterna?  glo- 
nxpracmiocompcnlantur.  Etcap^.lib.^.pag.yy^.&feq.dicitur^hone- 
ftas  Sc  laudabiles  a6tiones,quas  illi  fufcipiunt,qui  lethalis  pcccati  fordi- 
bus  inficiuntur,dcfe£tu  gratix  iuftitiam  tribuentis,  quaeq^  ipfum  princi- 

vium 


Ad Qutfita  Dn.  Molinxi.  87 1 

<^  wnusrrucW^  ^ 

ESl an,l?m 3  ftAtUtUm ruum& P^magnofccndam,cxcmploa. 
iios  ad Jioneftatc  muitant,vitam  conc.liant  &  longiorcm&fcliciorem. 

num  hdcs  ouam  laa&ffimui  kcobus  appdlat  monuam  ,  quod  non  fit 
cautatis inihuc^u  &  ornatu  comitata.  Et  tamcn ccrtillimum  cft ,  cum 
boiiHs Dcus  miicncordix  lux  the(auros,cum  bcncuolentixfontesapc- 
rit  id  hcri  vulgo  ab  illo  bcn.gnius  ( quod  congruum &  dcccns nominac 
1  ncologi)  corum  gratia  qui  ctim  ornatum  habcnt ,  f.uc  illos  gratia  fua 
conuclbat,iiuc  tantum m  hoc  vita: curfu rcmuncret.  Adeo  vcrum , cer- 
tum  &  conteftatum  cft  quod  orc  fuo  pronunciauit  Matth.6.i7.Fi/,w  ho- 
^ureddetvmcutqu^fecundumoperafua.  Atqj  hincfequitur  quod  quem- 
admodumnullummalumfacinuscftatq;flagitium  ,  quodnonaliquo 
pornx  gcncre  pumatur.Ita  nullum  bonum  eft  quamlibct  exiguu ,  quod 
no  pro  mcnto  copcnfctur.  Carterum  Molin.  Minifter  difcatab  eruditif- 
Bmis  Patr.bus  S.  Ioannc  Chryfoftomo,  Theodorcto ,  S.  Ambrofioin 
im  locum  quem  ex  Ep.ftola  adRom.protulit,mcntem  non  eiTe  magni 
poftoh ,  damnai  c ,  fcclcrifqj  mfandi  arguere  omncs  Infidelium  a&io- 
iuft.tix,liberahtatis,magnanimitatis,continentiac,tempcran- 
mlium.namahoquiiisrepugnaret,  quxdcobftctncibusapud 
itgyptiosfcruntur ,  quas  mundiconlcruarorDeuspropterhbcrosHe- 
brarorumconfcruatosmuncrauit£^.i.2i.  Eietiamnuntioaducrfare- 
tur,qucm  A ngelus  diuinac  mentis  interprcs  tulit  Cornclio ,  cius  nimiru 
orationcs  atq^  bencficcntiam  m  diuiniNuminisconfpedumafcendif- 
(c.Attor.io.+.  Eftigiturhaec  D.  Paulifcntcntiaquidqnidfitabhominc 
conicicntia  repugnante,  pcccarum  eflc,  cuiufmodi  llh  fuerut  dc  quibus 
fcribit,  quicommunibuscibisvtebantur,  quodquiaprohibitumefle, 
tamctfi  falso ,  credcrcnt,in  confcientiam  fuam  peccabat.  Hoc nimirum  i 
rnodoMiniftn  verbi  Dei  rcformati  in  citandis  diuinxScripturx  locis  » 
fcbcitlimiiunt,  <5c  nimium  quantumingcnioli. 


cum 
A 
r 
t 


AnSummusPontifcx&Ecclefia  Romanacriamnum  conderearti-' 
culosfideipoflunt?  vbinam  illa  poteftas  diuinitus  illis  concefla?  fiid 
quidem  nnmmc  polliint ,  cur  Lco  X.  m  Bulla ,  ExurgeDomtne,  poftremo 
Latcrancnfi  Concilioadiunda  ,  intcnmpias  Lutheriopinioncscoll®- 
cat,  quod  Papam  &  Romanam  Ecclcham  dixcritfidciarriculosno  pol- 
fcconficciTb-.^ 

Rfsponsio. 

NegabatLuthcrusCatholicamEcclciiarnqux  Rwwwcognomine  c 
cxprimitur,hab<TC  vim  &  potcftatcm  declarandi,qui  &qualcs  fidci  hnt 
U  ticulnquarc iurc& mcntiflimo illa hominis phu nimioarrogantisin*  - 


871       Tabula  Ref]?onfAdJ£)udeJita  DnMolm&t. 

fitiatiointerimpias  eiusopinionesreponitur.  QuodautemhacEccle- 
fia  poteftate  praedita  fit,vt  decidere  capita  ea  pofiit,&:  difticultates,  qux 
ad  fidem  pertinent,&  liberos  adigere  uios  ad  ca  credenda,&  recipienda 
qusc  docet,preter  diuina  oracula  quae  diuinis  paginis  aufcultare  monet, 
&  Apoftoli grauiflimam  fententiam ,  qui  columnam  & firmamtntum  vm- 
frf/weandemindigitat  5veritatisftudiofusfalutiq-,fuaeLc£lorviderepo- 
terit  quod  exponitur  de  felicitatepiarumanimarum  poftmigrationem 
a  corpore ,  qua  de  re  fuit  diferte  conditus  articulus  in  Concilio  Floren- 
tinopag.154.  &feqq.  &deSan&orum  poft  vltimum  vitaediemconfe- 
crationepag.144.quaeadcaputfpe6lat19.primilib.Et  generatim  quo- 
modoomniumfeculorumaetatibus  controuerfae  quaeftiones  dc  fide& 
religione ad  Romanae  fedis  arbitrium  delatae  fint,pag.i9 1 .  &  folido  ca- 
pite  i7.1ibrifecundi. 

Nunc  reftare  hoc  vnum  forte  videatur,vt  refponfiones  excutiamus, 
quasPrsdicansMolinaeusad^i.Quaefitaadhibuit ,  toties  illi  obiefta, 
atqipropofita-.fedquoniamnonexDei  verboquodpetebatur  ,  fed  ex 
humano  di&a  fua  deprompfit,luce  clarius  eft  minime  illum  fatisfecifle, 
{ed  potius  fuam  vbiq-,  &  religionis  fuae  inopiam  &ieiunitatem  in  omniu 
oculis  pofuifle,  quae  ne  qiudem  locum  vnum  diuinaeScripturae  proferre 
poteft ad ea comprobanda,qu#contraria fidei  Catholicae tuetur  &  do- 
cet.  Eft  praeterea  quod  Deum  Opt.  Max.  meritis  laudibus  efferamus, 
quodidem  Miniftcr  abiudicare  cogitur  ,  atque  eiurare  viginti  quatuor 
articulos  ,  quos  lllius  Symmyftaeomnes  &  fideicommunionifociati, 
pertinere  contendunt  ad  Confeflionem  Geneuenfem :  hax  enim  ipfius 
verba  funt,  Nam  ex  illis  31.  Quaefitis ,  quarta  modo  pars  fidem  noftram 
&religionemcxprimit ,  viginti  autem  quatuor  merx  funt  calu- 
mniae ,  quid  abnuerc  potuit  difertius  &  tota  mente  re- 
pudiare,  quam  quod  dixit  ad  fi&am  calu- 
mniampertinere? 


F  1  N  l  S, 


REPER. 


REPERTORIVM  SIVEIN- 

DEX    RERVMMAGIS  NOTABL 

LIVM   QV  JE  IN    HOC  OPERE 

connnentur. 


>Aronfil  i.occift.  346 
» AbdiasabiecitfeanteHeha.117 
Abrenuntiatto  qua  fiat  tn  B<u 
pttjmo.  Occtdentt. 

—   595 

Abram  &  Abrabam.i\i.coramfiitisHetb.rtft 
Jlraucrtt.\oi.tn  quo  loco  tres  beatcs  ftttttw 
excepertr.  109.  qua  ratione  rllos  adorauertt 
fub  quercu  Mav:bre.  \\6.filtos  Hetb  adoraue- 
rat.iy\.depifta  btjforiaettisdem  natum  fuum 
tmmolare  conantis.  110 
Abrabam  Abbas  per  aquam  conficratam  artdis 
cutusdammkliens  mammu  laclu  vbertatcm 
reftieuit.   ;  ;  39» 

Abr.xfio  capttum  ftUnnis  :n  luctu.  {$1 
Abi  lutu>  factrdotu  ad  confeftoncm  necejfarta. 

Ablitnentia  & rcitoio  anttquorum.  359 
ii  Abfttntnttaquodattinttad  ctkorum  deltclum 
Cr  qualttattm  \4,S-&  ftqq.quando  in  vfum 
ven.rtt.  347.  3 48.  eus  commtndatto  ab  Ec- 
1  lefta  fi  t fintfuptrftittont.  $  4  5 .  $  4        C/j  rt- 
fttancrum^  aitapaganorumftut  hereticorum. 
347.348.  non  eft  contra  D.  Paulum  dtcen- 
mw.Quiaomnis  crcaturabona  cft&c. 
Abufm  effc  in  EccUftatnon  ab  Etclefu.         1 19 
AcacimEptfcopmCafareenfislArri(nfts.i^\Aatu 

H5 


AccidemnaturaitterXfubttcto  pojfe  feparari.\6. 
\-].&feqq. 

Acolytborum  ordo  inEcclefia-o^.faces  accen- 
dunt.  430 

Adamum  nonfuifft  libertate  (poitatum  pojl  ca- 
fum.  48 1  .dr  feqq.ab tllo  tamen  vtm  itbert  ar- 
bttrtt  debiittatam.^yremtjfa  illi  tft  culpa> 
nonautempocna.  748.757 
Achones  bumana  Deo  offcrenda.  764.  tatum. 

alta  vtuayaita  mortua feu  morttficau.  761 
AdonaitSadatyElobtmJcco  Iehouab.  378 
Adoratto  expltcatur.<)%.& feqq.Deo  foli  debtta. 
98 . 9  p.fumtturpro  quauis  reuercntta feti  bo- 
nore.\o\.quarattone  etiatnaltis  relutquam 
Deopojht  trihut.\\6.naturaftta  extcrnam  a- 
cltontm  Jignificat.  Yfi 
Adoratto  qualts  Djnaftis  waximitfy  dominato- 
rtbtuafubdttispraftetur.  ibtd. 
Adorare  &  bcnoraredifferunt.  1 1 6 

S.Aduentormartjr.  409 
Adulurto  patrato  non  ejfe  itcitum  renubere.7 1 6. 

&  feqq.vtoitmpuniebatur.  ••  77 1 
Aertus  Vonttcttspro  cumc^  Itbitu  fieri  leiumum 
cuptebat.  35° 
ALracampan*.  41* 
Anea  Trotano  curplurimi  tumuliaftignati.  128 
Aternitas  in  Deo  eft  tota  fimul  quoad  tempus 
prateritumfprafens9&  futurum.  )6.i\y& 
'  inde. 

Sssss  fyy~ 


I  N  D  E  X. 


ALgjptii  vtebantyrSj/mbolis  m  Hitroglypbhis. 
150.  inter  tllos  primo  nati  vapulabant. 

Ajjiriitasfpiritualis  qtu  in  Baptifao  contrabatur 
7 19 .7  ^o.tres.iffir^itatis  modi  ibid. 

Agapetits  Papa  Elautanum  AntiocbenumEpifco- 
pum  dcfoito  deturpauit  293 

Agnppimts  Cartbagmis  Epifcopus  primus  omntu 
baptizAndum  effe  ccnfebat  2  1 7 

Ala>icus>Romavimtlitum  captayafacroD.Petri 
fanOyVbi  ipfeus  fepulcbrum  vifebatur,  mamts 
abfttnuit  116 

AJcuinus  Caroli  Magni  pr&ceptor  400 

Alexander  Epifcoptts  Alexandrintts  403 

Alexandcr  fle  martjrem  profitens  damnatur 
148 

Alexander  Antiftesdiuino  infttnttu  Urofolymatn 
venit  //  130 
Alexander  III. Pont.Max.D. Bernardum  cano- 
nizjauit.  1 4  3  .barefeos  accufatur.  25  3 .  Venetias 
*  iproficifcitur  174 
Alexandrit^Sedes  Patriarcbalis  21 6 

Alexander  Mtgnus  adorabat  laddum  fitie  lota- 
dam.171  vttam  adbticducens  imperium  di- 
jpcr:iuit.$  3  7  ,&feqq.reperto  pretiofiflimo  Da- 
rti fcrtnio,ex  illo  Itbrorum  Homertcuftodtam 
effecit.^^yprimtu  Gracumoderator  ^38 


AltareD.Petrt  Row<n 


405 


Jltare  Thjmiamatis  ftruclum  de  Itgnis  Seitm 
422.415  v.  >  N-:' 

A\tan  Dei  non  dehereeffe  Afjfliloco^is^quiperin- 
ftdtas  alterum  occiderunt  512 

Altaris  lapis  in  quo  differat  a  caterit  lapidtbus 
402 

AltartummentiofitinConctlioLaod.  197 
S.Ammdusfolo  taclu  qtuuis  morborum  genera 

curabat  737 
Ambitio  laudabtlts  in  quo  confiftat  1 4 1 

D .A mbrofttts  cum  tota plebe  ad  Pfalmos  canendos 

folttus  excuhare.^Cj.vtfi  ab  ipfofuerttnt  p. 

Paulus,  Geruafius  &  Protafius.  y%6.de  itto 

btflorumcmoratu  dtgna  519 
Jnima  Samuelts  apparuit  Sault  784787 
Anima  & fptritus  differunt  3  7  7 


Anima  quomodo  infit  corpcri.j^.  non  augetur> 
mqtte  mintiitur.  ibtd.  m  imagtne  mn  babere 
tnotum  abfolutum/ed  relatiuumad  rem  dun- 
taxatrepr&fentatam.i  1  o .  natura fua eft  Itbe- 
ra.^o.apraceptis  ft  aberrauerttyobltuiorito- 
mnes  iuftitu  redduntur.  499.  qualemfidu- 
ciam  in  operibtts  b.nis  babeat  $o6.&feqq. 

Aritme.  luccm  Dei  introeuntes  tanta  urituerfitatts 
cognitione  valtnt.quanta  valuit  Adamtts 
cum  nomina  omnibusanimanttbus  tmpofuit. 
%-j.omrita  tntuentur  qus.  illasrejpiciunt.  88. 
corpore foluU  ac  iampunficata ftatim  Dei  vt- 
fionefruuntur.  i$6.&feqq. 

Antm&cctlttes  foluta  corpore  inqualt ftatu fint. 
jS.variadeillis  opintones  tfftf 

Antma  Patrum  per  defcenfum  Cbrifti  Itberata 
cttm  illo  ingloriam  afcenderunty^.  &  feqq. 

Antma  calites  ertam  ante  refurrecltonem  cum 
Cbrtfto  funt.tbid.Sacra  fcrtptura  ahum  lo- 
cum  illisnonconftituit.ibid.pofl  migrationem 
eccrporenon  dormiunt.ibid.quid  de  extremo 
iudtctoexpettent  ibid. 

Anm  &  numeri  ludsiorum  dtfferunt  ab  annis 
Cbaldaorum  337 

Annunciatto  B.Vtrginis  J497.498 

Antbemius  Eptfcopus  Conftantinopoittanus  de 
gradudeiecius.  1^6 

Anttcbriftus  quando  vcnturus.eius  nomen  &  fi- 
gw4.324.dr  feqq.  qualttates  tpftus.i^.  235. 
quopaclopaftorts  vrituerfalu  nomen  tllt  con- 
ueniat.i$$.& feqq.antic brifti plurtmt  ibtd. 

■Antiocbia Sedes P4triarcbalis.ii6.7tc™*is  ditta 
37  6.  Antiochem  ctues  Leonem  Imperatcrem 
orant  vt  S.Simeonis  corptts  tn  cimtate  retinere 
pofitnt  124 

Anttocbus  Epipbanes.y^.  eius  mors.ibtdem  & 
fqq. 

Anttocbus  filtnstDemetrti  maioris  ibid. 
AnitpbonA  Ecchfia  ey, 
Antontifexbeati  Xly~ 
Antontus  magnus  Ilppocentauro  ariunaduerfo 
fecttfignum  crucis  &c.  $6%.vidtt  aritmam 
Ammonis  Monacbi  tn  cxlum  abettntem.jc). 
veftemV.Patihlleremit&apalmis  cotitextam 

infum- 


I  N  D 

in  fummo  habuit  honore.  lix.  illam  non  nifi 
foienrubus  dtebus  Pafchd&  Pentecofies  gcfia- 
bdt.  558.  Energumenot  itberabdt ,  exprejfo  in 
tU  Qrucu fi^no  &  lefu  nomtne  inuocato.$e56, 
Arrianos  jptttahat  ajimrum  Jpecte  indutos 
pedtbus  altarid  protercre.+o\.contra  Genti- 
les  vf.baturexorctfmis.j  1 7  .&f  qq.cm  figu- 
\.'w4expludtur.  151 
Amedc:«A>MpapaynomwatusEdtxV.  jj8 
Amcnqutd      ;  572 
Ammoncum  vxoretn  pcrpcttid  vtrginitatevixit 

Amor  &  concordu  Sptrv.uifanclo  attribuitur 

449        \-  :*  ; 

Amor  tnordtnattisfutcatijfa  ejl  pafiionum  tnor- 
dindtarum  157 
Atrpulldfdcrd  1\6 
Anacletus  Pd?d  D.Pitrt  Succeffor  281 
Ar.dclctns  Tapa.  57^.  contra  centuridtorts  dt- 
fcndf.ur         *  <  *37 

Auaftdfius  Impcratcr  ob  contemptas  Eccifii  mi- 
II.*  toxttruexanwdtus  conctdtt  245 
Andftdfim  Eptfioy.ts  Antiochcnus  Swditd  dtctns, 
rtrexqmruaerudtttonis.  64 
Andflafius  S.R.E.n:iltothccartus  26$ 
Anaftdfm  1 1.  accufiturdc  mb*  245 
Andtoltus  a  Det  mdtre  repud:atusycum  antc  pt- 
cJdmtiltuswtagwemtmambusa  ttrgp  reutn- 
ilufupiexaut^ffct  109 
Ana:holtusEptfccpib  ConfiaHtinopolttanus  con- 

firntdtus  •  -  291 

Andreds  Cdrloftdd.primm  Ccrmanix  faccrdos, 

quivxorcmduxU  S*1 
Arigelus  vnocodcmfytemporepluribtutnlccts  33. 

&fm-  . 

Angcltfaclt  tdnquam  bomwes.io.wter  dngc 
iot  ordtnum&hterarchtarum  dtjtmctto.  60 . 
61M  iilts  opmtontt  varta.tbtd.xrtd  m  dtfce- 
ptdttonem  ventunt  tbtd.  &  fcqq.  eorum  dtut- 
fio  in  ordtnes  nouem.tbtd.fubordtndtto  eorum 
dpprobdtur.6i.6i.Oi.grdduum  dc  fctentid- 
rum  dtffcrentu.tbtd.de  tllts  qutd  crcdcndum. 
y\.titftes  &  idtt  quomodo  dtcantur.  6y& 
uqq.ru  hutusfecult  dnnunc\druM$T*<l** 


E  X. 

pAtlo  a  nobis  inuocenttrr.^i.quopaclo  hono- 
rentur.  9  9  .figurantur  in  vefte  candida.  10. 
&  fcqq.vt  depingendt.  1 1 7  .aram  cingunt  dum 
Jacrificium  mijfx  cclebr dtur. 40  ^.officia  illo- 
rumqualtdi  7.v74 

Angdt  cujlodescuiquedati  ibid.&~]^.-j6.ab  tl- 
its  cur  amemur.75  xur  de  nobis  curmgcrant. 
tbtd.dc  dlis  quid  credcndum  .tbid.& feqq.fides 
tllatnquofundetur.        ,  Jir/y&feqq. 

Angdt  poft  defecltonem  naturs.  propnetates  non 
amtferunt  7."  60 

Animt  vere  nobtlts  nota  ceu  indicium  511 

Arca  Koe  dicitur  EccUfia  pcr  figuram  i6y  & 

feqq.  ,  ■  %  - 

Arca  fsderis  facta  ex  itgno  incorruptib\li.69>o. 
&feqq.cur  ita  wtfKr.44  4.445.  occuUa  eft 
446.449. 

Arcadtus  Imperdtor  ojfa  Samuelis  Prophetd 
trdHsferri  cur.tuit  1 2  4 

Archieptfcopi  Papa  vocdti  283 
Archieptfcopi  Gallta  prtmo  dignitdtis  introttu 
quatuorBarontbusgeftantur  280 
Areaqutd  4°  8 

Ariftobulus  Ptolem&i  Doclor  ,  A  3*5 

Ariftcbulus  Htrcant  filtus  ludas  appeUari  voiuit 

Armenit  crucem  baptifmo  confecrabant  365 
S.ArnoidusHetcnfisEptfcopus,  &  cius  miracuU 

Arrtani  vocem  Utin;  repudiant.  340.  tem- 
pia  Jpoltdnt.  4to7).&f^i.&  4°  7 

Afa  Dci  mandata  cuftodiutt.  454 
AftUd  mundt  vdnttatem  ddmndt.  559 
ifyrtdfdtitd  fanatur  aqua  iuftrali.  3  9l 

AfrumpttoB.Vtrgwu  457 

Acr^AH-.  ^  5^7 

AperiusMartim  martjris  cotpus  extmto  honore 
profcquitur       >y  \;  111 

S.Athanajius  quantogaudto  excepertt  paUtum 
D.Antontubid  ab  Arrtanu  accufdtt.dK)-  & 
feqq.in  extitum  amandatus.  2 10.  &  ftq<j- 
Ortcntk  Epijcoporum  machwattone  gradu 
dcteam  dd  V*t*m  prouocautt. 

Sssst    l  SS.Aiht* 


I  N  D 

SS.Athanafii  ¥r-<'M\  uj 
Athetu  pnftratdjbify  ftudia  rurftts  celebrata. 
264 

Audoenus  S.Elgtivitam  confcripftt.  431 
S.Auguftmus  n.Cyprianum  inuocauit  89.90. 
mtfit.S.Boritfactum  Nolamyvbi  S.Feltciscor- 
fus  eratco,lttum.i^.accufatur  iritufle.\^%. 
Concilio  tertio  Carthagtnenfi interfuit.iyS. 
interfuit  etiam  quarto  Conctlto  etdem.  ^16. 
fua  tempeftate  Pfalmos  latine  cani  confueutf- 
fe figntficat.$o<$.normam  ipfius  &  regulam 
quoad  Ecclefu  attthoritatem.i^.S.  Scriftu- 
radtfficultates expltcat .310. inuehitur  in  la- 
nuarium.qui  fcrtpferat  nibil  ab  ipfo  ignorm. 
313.*»  publicis  fupplicationtbtts  tpfeprocede- 
bat.  416.  vt  mandata  legis  dtftributt.  448. 
quo  tempore  vixit.^i.  &j^i.faminas  0- 
mnes  domusftiA  adttu  prohtbtiit.^j.s.Au- 
guftinus  AngltA  Apoftolns  cognominatus. 
...     J$6.&  feqq. 
SS.AuguftinillL  nj 
Eleemofyna  ad  fawfaciendum  valet.t  05.50  6. 
Aureitus  Eptfcopus  Carthagtne  Deo  Ecclefiam 
confecrauit.  4C>4 
Attgufius  Cafar  propter  Arium  Philofofhum  ab 
Alexandria  abfiinuit  j  ^ 

Anthropyhagifemutuo  deuorant  4.12 
Antontnui  Florentinus  miraculis  Jplendet  7  3  9 
Antonini  tredutm  1  l2y 

S.AnfelmusCamuarienfis  Epifcoptts  Dynaftum 
quendam  maiorisBntanrita  a  lepra  fcedifli* 
maltberauit 
Anxwtas  euitanda  W-& fcw- 
Apelles falf  accufatus  innocentiam  fuam  in ptcla 
tabella  reprafentat  259 

Aphraates  Anachoretaaqtuluftralis  vi  miracu- 
lafacit  i9l 

h-mUttas  Gracorum    ;,'v<  358 

Apoiitnis  oraculum  in  pufentia  corporum  B. 
Martyrum  hiliano  Apoftau  recufauit  refpon- 
**;  iU.&feqq, 

Afollomus  TrtXvTrperuTres  16.  multas  regiones 
feragrautt.  ^i.capiM*  in  ignomimam  fri- 
uatur  552 


E  X. 

Apoftoli  Mediatores  appettantur.  %<).funera. D. 
Stephani  fumma  pompa  &  reitgtonz  perfol- 
uunt.114.  &  few-  *»  aliorum  plurtmorum 
funeribus  laudati.  ^n.^ii.demerfifuijfenty 
quta  in  naui  erat  ludas  ,  ritfi  opem  tuitjfet 
Chrtftus.iiZ.  Chrtftianorum  fatores  &  pa- 
rentesprimifuere.  111.&  feqq.Chrflus  lefus 
nonpari  commuritcattone  uftts  efterga  omnes. 
ibul.Ecclcfias  in  omni  terra  habitatiorit  tdonea 
confiituerunt.^o  4.305.*  ftimorita  fcriptura 
frotulerunt  exverfione  feptuaginta  interpre- 
tum.  30 1.303.  Tradttiones  feruandas  prs.ce- 
ferunt.^i.i^i.Chrifttanis  undis  eluicura- 
banteos^qut  loanntsbapttfmo  ttniti  fuerant. 
588.  illiSf  irttum  Janttum  foli  dabant.  611. 
ire  ad  Itmtna  Apoftolorum.  4  69 

Apparitio  aritmarum.  784.  &  feqq.  quomodo 
fiat^  &de  illa  quid  credendum.  786.787 

Appetiito  homtnis  modo  ad  aclionem  modo  ai 
perpefitonem  refertur.  4  8  6 

Aquapopulumdefignat,  213.683./«  cleum  con- 
uerfa.  j$$.ab  omni  tempore  tn  fiicro  calia 
mixta  vino.  6S1.&  feqq.  vice  ola  arfit  in 
lampadibus  4^i 

Aqualuftralis  vis  approbata.\%^.&  feqq.vicem 
purtficattonum  veteris  Teftamentt  tenet.$  8  9 . 
iyo.mtracula  eitts  virtute  ejfetta.^i.fuper 

.  mortuisconfterfa.^.^i^fiuperigne  utar- 
deat  7i? 

AquiU  Chriftiana  religionisperduellis  facltts  fe- 
ftuagmta  interffetes  inuertit.  300.501 

Ara  veterum  fuerunt  fepulchra  Martyrum  qua 
memorias  rocttabant.  iij.m  campis  erecla 
ad  memoriam  martyrum,  cjr  deinde  dtruta. 
100.& feqq.nulli  martyru facrtfiiatur.6jx. 
Ara  in  Ecclefta  confecrata  ab  omm  tempore. 
40 1.40  4.^  Jeqq.quomodo  ftnt  confecranda 
ibid.Ucitum  ejfetllas  cxornare.tbtd.&  feqq. 
conf:cra:io  illarum.  100.201 


BAlfamum  regiam  foteftatm  exprimere: 
614. 

Baptifmnf, 


BaptifmusyipfiHsnece 

fis  f  8z.f 8j.  fitrtdebetcumaquaconficrata 
J90.  omntapeccata  dtltt  490.  nomtnatur 
*tca  f  8j.  quomodo&quando  laicis  baptUa- 
reltcttum  fS6. &fiqq.  curexmateriatam 
.  €ommumtnftttutus  tbtd.&  fyi.aquibusad- 
mtntftrart  debeae  f%6.  ^7.  affinitatem 
flnrttualem conftttuit ny.&fiqq.  vnde  eius 
vis&tfficacia  j^6.&feqq.  abjblutiadft- 
lutemnectjfahus  'fj^&ftqq.  reiteraturtn 
Paultantjlis  188.  barettcommhpttfmusap- 
probatus  166.19$.  etus  ceremonta  $4^48. 
dcetusaquaheneditttone  ^91  crf^. 
1«  fiM5 1^«  adbibendo  f  9  f . &feqq.  de filtua 
tttis  f  9  £ .&fiqq.  dtexfufflattoneetus  fyj. 
&f(qq.etnscandtdavefttmcnta  600.  Exor- 
cifmi 7 1 6.7 1 7 . 7 1 8. 7 1 9 .  orrfo tahr w 
adbapttfmum  tbtd. 
Bapufmus  Spirttus  Sancli  aqua  Baptifmi  compa- 
ram  '  \  i4f 
Bapttfmt  diuer  'afigmftcata  1  f  1 

Baptt  fm  ustgnu  aktri  usatti  7  f  1 

Bapttfmus  tn nomint  lefis  Chrifti  579 ,ifo  & 

BapufmumS.loannif  non  htbuijfe  eandem  tffica- 
ctamcum  BapttCmo  Chrtfti  f%8.&feqq.  erat 
tUe  tn  remifitonempeccatorum  f9o 
Bapttfwu  pro  dtfanctts  qutd  749 
Bapttfnmcampan4r.im  ifi 
Bapttftmum  f<>o 
Baptiflsrtum  Conftantinl  469.^91 
Bapttxjsrevtfantestradaitotft  m&fiqq^ 
Bapttcati  dubolo  renunctan:  $447^  m  aquam 


f 

BarJi 
Baru 


I  N  D  E  X. 

,  variaquedeillohtre-  Bafiiides  ad  fidcm  conuerfus  precibus  S.  Virgtnit 
Potamtana^quatrtduopojloccafumvtta  et  ft 
vifendamottuitt  83. 785* 

D.Baftltusomncsfuasfacultates  vendidit  &pau- 
pertbtts  dtftrtbuit  i$o.  archimagirum  Valcn- 
tis  lmp.de  rebus  fidet  difputantem  refutattit 
$o6.annosi$.  in monajlcriopermanftt  $08. 
&  feqq.  omntum  Monachorit  in  Ortentepater 
f66.  etus  rcjponjum  ad  lultanum  Cafarem 
7f* 

Beatttttdtr.is  nomen  Papa  tttrfiuitur         28  $ 
Beatorumglorta  dtjpar  1 3  f .  & feqq.  eorum  vni- 
ito  in  Deo  i$6.  fttmma eorum dtUttio  137 
jelaBabjlontorumrex  $27 
Bcnedtciuslll  LeonilV  .fucceftt  16} 
BenedtttusXII.  PapaloanntXXU.fuccefitt  if6 
BencdtclttsXlU.Papa  2f8 
S.Bcnedtclus  longa  locorum  intercapedine  a  dijci- 
pnlis  fuis  dbfens ,  eistamenfevidtndumexhi- 
btttt  $  17.  vas  veneno plenum figno  crucis  dum 
benedicitifubttoruptamiGy.pjo.  ipftusre- 
gula  qttum  fuerit  Eccltfu  vtilis  f  7  2 

Bereng.tr  tus  damnatus  2  f  3 

S. Bernardus  canontzatus  143.    eitts  miracula 

lYlltf&lty&fiq. 
SS.bernardtllll. 

BernArdus  Senenfis  380.  etus  miracula  7  $8 
Betbelqutd 

Bcthefdaquid  «f 
Bethleem  domum  p.viis  denotat  6fi 
Be^afttetur  ab  vntco  /Lgypttcs  fttijfe  percufos 
tf.ctus  doltrina  quojtdfepulchrumChriJHi  1  f. 
etus  dottrtna  quoai  mtraculum  Chrifttfuper 
qutddcinutfibtlttatt 
qtiid 
hs  21. 
gclum 


aherencfas  6o\  Crfeqq. 

ttter  (jcnulcs  a  cruore  ahfttnebant 


pellatut 


fti 

m  eodem  gradu  quo  leremiaspont- 
tbld&fiqq. 
407 

catus  in  iVjpamam  ad  Papam  ap- 
292 


aquasinccatntts  24. 
corporisChrtftitenuerit  ib 
tcnuertt  de  introitu  Chrtfti 
22.  etus dottrtna deB.V\  ^ 
4  f  .4  t.iUamVtrgmcm  ejjecredtt  f%.&(eqq^ 
fatetur  quarto  a  morteClmjitjaculopartetS 
picturam  tn  Chrtfttanorum  te?npufutjfein- 
ueclam  i\6.& feqq.fattturitem extra lccle- 
fiam neminem faluari 210.  pro difunftiso- 
rat  41 }.  arguit  Lucam  tnqutnatdfcriptionts 
648.  finbtt  Deum  Adami  c*fum  volutfie 
Sssts    j  805. 


I    N    D    E  X. 


$o$.&feqq. 
Btbltorum  Geneuenfum  mentio    7  8 .1  o  i .  3 1 6. 

3^^514.585.^17.721.728.754.75^77^ 
777 

'  Btgamirregtdares  i^.&feqq. 
Btgxmia  prohtbetur  illis  qui  adtleru  ajptrare  m- 
teba.  uryif.cjr  feqq.  ordtnationi  Ect  Uftajhcdt 
repugnat  jlz 
Boanergesfilij  Zebedei  ''  liH 

BonaMonafienoqudfita  Religiofi  donationenon 
ammuntur.etumfia  reUgtoneegrediatur  ibi. 
S.Bonauentura  563. etus  mtracula  7 3 8 

Bom  bonumferunt  &  important  127 
Bomfuius  V.defenfus  147   (fcripfit  f^ 

B:nr.o  Pfeudocardinalts  Gregorti  Vll.  viumde- 
Bonorum  Ecclefiaft  ccrum prtutlegia  f 7 9 .  exci- 
pittntur  poniuim  infiaurattones  qiu  funt  in 
EccUfia  terrttcrio  ibtd. 
Bonum  Ecclefu  qutd  S76'&f^* 
Bwuijinlapone  f$i 
Brachmana  iitd. 
Breuimum  &  etus  antiquitas  570.  redacium 
adantiquam  normam  fji.&^eqq. 
S.Brigitaviridtratem  arido  trunco impertiutt 
7 $6  etus vtfa dtuimttispatefaclatn Conctlio 
Bafilienfi  examinata  7  7 1 

Budaus  in  Itbrum  Dtonyfii  habet  obferuationes  58 
&ftqq. 

C 

CALfarvehitfecum  fortunam  ul 
Caius  Imp.comatulosradi  curabat  ffi 
Caliceinfacrofemperaqua  vino  mixta  effedebet 
6 8 i.&feqq.  nttllo pracepto ad aquA vfum a- 
ftringimur  68  f.  qua  ratione dixcrtt  Chrtftus 
b ib i te  omncs 6 8  4 .  errores  h&reitcorum  6 8 1 
Calixtquem  Chrifius  Dominus  in  vencranda  Sa- 
cramenti  inftitutioneadhibuit  ibid. 
Caluinus  a  Catholicis  tum  accufatur  tum  excufa- 
tur  4.  eius  doclrtna de  Sacrof.Trinitate  5.  ni- 
miaetusaudacia  in  repudiandis  Patribuspri- 
miConciutfiuni  ,  eiufyignorantiaquoad 
veram  Thwbgiam  f.i  o  .&  feqq.  erroreius  de 
Chrtftirefurrettione  ij\  dottrinaeiusde  Cbri- 


fto tntroeunteclaufisianuis huti.  m  mairem 
Dei tnuehitur  44.  orationes  Sanclis  triluen- 
das  approbat  8  7 .  Sanclorum  merita  non  ne- 
gaty^.  tmaginem  Deirectpit,  &fa*etur  libe- 
reDecalogi  pr&cepto  tantumreltgtcfamima- 
gtnum  adorattonem  ejfe  prohtbttam  116.  0- 
mrita  ConciUaadmtttit\^6.prtmalV '.gene- 
raitaadmutit  20 6.&feqq.  concedtt D.Ve- 
trumRomafutJfemorrufim  228.  animasca- 
lites  dtuina  vlftone  nondumfrutfufitnet  25  f. 
if6.  eitts  impofturdi  contra  Vapam  &  Car- 
dtnales  161.& feq.  Scripturd dijficultatem a- 
gnofcit  307.3 13.  pafiorttm  vocationesnonre- 
pudtat  3 1     Eptfiolam  D.lacebt  Canontcam 
effefatettir  3  48 .  etus  opinto  quoad nomeu  lefu 
$$o.& feqq.  corfirmatomneptccarum ejfe 
mortae  4.76.  omnem  concuptfd  nitampeccx- 
tum  ejfe  tenet  ^i.fatetitr  corfirmattor.e Sa- 
cramentumfmjfttemporibus  Apofioloru  tfij. 
tiusoptniodeVcenitenua  6i±.  tranffubfian- 
ttationem m Euchanftta apprfbat  644.  & 
feqq.  realem  Cbnfit  prsfcniun:  in  Eticbart- 
fitaadmittit  6^^.&f.qq.6f\.&feqq.  He- 
bratcum  texrum  fxlfificatitt  67  f  .agncfcit  Sa- 
cramentum  Ordints  7  o  ^.fate-ur  feptiri  lai- 
cum  fuijfe  defeclu  iwpofittonis  nianus  tbid. 
admtttit  Sacramentuextrema  vncltonisy^ 
fanclos  Patres  tn  ijmbis  hxfijfe  fatetur  775. 
eius  fententia  quoadmorrem  Clnifi.  reftttau 
781.  negat infemum cjfej%i.  confitttttt DeS 
authorempeccati  80 $.&feqq.  Deoltberam 
&abfclHtam potentiam  trlbuere n  cufat  8 1 2 
CalicisfigntficAtio  41I 
Caliphdt,  jg 

Campanaqu&iamvociGregorii  Epifcopi  Lingo- 
enfis  obedtens  non  fonat  \  t :   4  5  •» 

Campana Senonenfts,&deilla miraculum  433 
Campana  &  tarum  vftu  in  Ecclefia  4  3 1  .&feqq. 
tam  in  Orente  quam  Occtdente  43  3 .43  4.  U- 
larum bcnedtftw  433.  hco  tubarum Mofai- 
carum  ibtd.  vfus  earum  tn  deferendu  defunclie 
43  ^&feqq.  certts  dtcbus  hebdcmada  nonfo- 

nant  w&fm- 

CAndelabraUclefU  41g 

Canon 


X 


I   N  D 

Canon  Apoflolorum  338 
C*n*niz.ttto  Sdnclorum\^.&feqq.  quidtlla 
fit&tn  quo  confifiat  n  9 .  approbatur  tbtd.& 
feqq.generahseft&pdrttcularis&cutusftrde 
tUdfeiretudtctum  ip.&feqq.  detllaqtu 
irtdtndd  1 5  3  .dr /fyf .  Ecclefid  iudtctum  cer- 
tifitmumefi  144 
GiJMfiffte&ripfffrtf  ffl&fiw* 
CdnttCdCanticorurrt  313 
Cdntores  &  Canonicos  folos  decere  in  Ecclcfid 
ffalmosdecantart  435 
Cantores  &  Uilorcs  qttdles  vxorcs  accipere  de- 
btdnt  193.194 
Cantorfola  tuftone  presbyteri,  dbfque  fcientu  E- 
ptfcoptcdntarcpotefi  708 
Capthrdlcbanturtnfignumluilm  &  trifiittd 

fff-5  6- 

Capttula  Brtuiarij  \li 
Cardtnaln  S.R.E.  Archtpresljter  187 
CatdmaLsEciUlidiX^.&jcqq.  eorum  infittu- 
fj# 197.18 t.&feqq.  numcruseorummutd- 
tus  186.187.  cur  LXX.creatti%j.  tntres 
el  ffcsdtwfitbtd.  cnr ftc nomtnantur  188.  dt- 
cnttas  tllorum  duftd  ib.&fcqq.  tllorum  offictii 
1 H       fsja.  Cardmdlcs  ircs  S.Balbttu  con- 


Carnts  vjv.m  p.urtmt  dctcjtartjunt  340.54,; 
Caio  duis  mtraculo  in  fdxum  conuerfd  3  48 
Gfrc/m  Mdgnus  Galltirex  profirauit  feantept- 
des  Vonttficu  17  4.  ftt  Imptrator  tltd. 
Caroius  Bo  rortum  Cardtnalu  .inquHumqui- 


Cafus  cr  Upf*  wfix  Cptccdttru  47  4 

S.  Cafiw  nullum  prdttry:  d  em  quoplacdttonu 
lnjltamDcononoffirret  6pf 

Cafittds  vtrgsndlu ,  vtdttdlts &coritugd\u  tnterft 
cmferuntur  547.  rtfbonfum  tu qutjoUnt dt- 
cert,fi cjfiudte  vouerentojnnts  qutd  de  mun- 
dofieret  f47-H* 

Caftitatuvotum  fti.^jj.  nonejfetmpojiibde 


Cdtai 


CdtdtumUfm  Cdtdcumbx 


408.409 


E  X. 

Catharinadefe< ditur  &  purgatur  abla(f>hemtk 
bdreticmtw  tbi.  eitts  miracula 717.& feqq. 
Catcchtfmus  Gcneucnfis  634 
Cathcdta  Moftsalud&iscogmta  4.66.4.67 
Cathc  ira  ligned  D.Vetri  adhuc  iuVattcano  4.67 
468  !. 

Cathcdra  D.Vctri  nunquam  dtfccit  ibid. 

CdthedraD.Vctrt  710. &(eqq.  tresEcclefiad- 
gnoutt ,  diurum  tamen  memortam  tantum 
ceUbrat  461.  earum  memorta  cur cclelretur 
463.465« 

Cathedrx  SS.Ucobt  &  Marctmtreconferuatd 

Catbedrd  Eptfcoporum  in  tUorum  abfentia  veio 
obtecld  467. &  fiqq- 

CathedraRomauanonadmittttiudiccm  ,  aita, 
rum  rero  ommum  efi  tudix  199.100.  defelU 
famtliartfabula  168 

Cathedrxftgntficatwqualis  \i 

Catholtca  fi.Us  fcmpcrconfifittinmedio  7<)6. 

797 

Catbolicum  qtttd fit  I  $  8 . 1 7  J 

Caiholtcusverus  161.  CatholicusRomdnusfem- 

per  dppellatus 
Catholtcos non cffematrtmonio infefios  548.^ 

fiqq.  qutd  credere  dcbeant  1 5? 

Ca^tperegrmidiMtccdm  oculos  jponte  fibitruut 

170  ^ 
Cephas  S.Pctrus  cur  dittus  m 
Cerd  b.nedtcld  &ewv*feu  virtus  3  9  6 

Cerdohjpocrttd  617 
C.redEccUfidftcts  ^rt.&fiqq. 
Cercdfactspajl  hales  431 
Ceredfacestn  ecelefia  418. &  ftqq- 

Ce  edfdcescructbus  impofitd  429-43° 
C  rcumctfiodd  tufttficarionem  inualida  604* 
6ot.<lHdreintroduttd  60+.  pcrLaicosdd- 
mtnifirdrifolitd  587 
de  Cereit  Agni  tmagunculis  $y6.&feqq. 
Ceremontdeccliftd  *>6y&feqq-  fcrtptis  manch- 
tdperS.Diotnftum  6 9 

ChaL        '  -  5*< 

Cherub  vocem  cffe  compofitam  non  fimplictm 

10  ^  Cberitbi^ 


I  N  D 

CheYubmorumformx&figuu  xo juo . varU 
de  illis  opiniones  repudtau  i  o  f 

Cbriftianus  non  poteft  ejfe  certusfe  de  numero  prz- 
defwtatorumeffey^S.nifitdftngularireuela- 
tioneaDeohabeat  tb.&feq.  mrChriftia- 
num  recenter  conuerfts  obiurgatur  $2f.& 
Jeqq. 

Chrtftiani  non  debent  fepeliriinprophanisterris 
feu  monumentis  409.  non  nafctmur  Chri- 
ftiantfedfimus  talespofl  bapitfmumtfj.tf  6 
lUischaraelerJptrituattstnurttur  6o<; .  & 
feqq.funtmultiy  vnum  tamtn  confiant  corpus 
68  f.  illorumpietas  cum  ethntcis  comparatx 
461.46 z.  pritnaui&facultatesfuas&fe- 
metipfos  adpedesApoftolorum  abijciebant  27  2 
tundemhonorem  exhibebantEptfcopis  & Sa- 
cerdotibus  zyf.zj6.  aPaganisignominiis 
affectijo  quod  oraculis  rcffUere  prohibebant, 
fifoYtectucisfigno feftgn.fent  281.282.  Di- 
fcipulivocattffi.  accufatiperinuidiam  yeo 
quod  antelucanos  ccetus  haberent  adcantum 
Deocelebrandum  434.(^7  capiUisper 
derifionemftoliati  tbtd.  poft  conuerfionem  a- 
fperrtmo  vtugenetefeconficiebant  £28 

Cbrisli  nominis  Jignificatio  }74-& feqq. 
39f-$9  6.^j.Regibus  &  Ponitficibusconue- 

mt  ?  }7t 
Chrifmafacrum&diuinum  6io.&feqq.  ap- 
probatumper  Scrtpturam  fanclam  &  PatYes 
3 9  4.&feqq.  eius  confeclio  Epifcopo  tantum 
referuata  1 9  6.  conficitur ftngulis  annis  dielo- 
uis  hehdomaddt, fai  rje.  ad  bapttfmum  necejfa- 
ttum  3  9  4 . 64  f.  poft  bapttfmum  adhibetur 
198.394.    cumin  fummovultu  applicetur 
6 '01. adhilitum  ijs  omntbusqui  Arnanorum 
feclam  deferebant  &  ad  Ecclefu  commu- 
nionem  aduolabant.  etus  mtYacula      3  9  4. 
S.  ChrtflophoYUs  difenfus  contYahmttcoYubL- 
fphemtM  ifo.ifi 

BHpff:*?  •  :  *j8o 

Ctnerum  fupra  caput  afperfio fignum  luttus  361. 
&feqq. 

Circuncifto  ihcologorum  quomodo  a  Grxcis  ap- 
feUetur  379 


Clauorum  Chriftipars  ingalea  Conftanim  in- 

feru  v  372 

Clemens  Romanus aceidit adpedes  D.Petri  272. 

etus fucceffor  deftgnatus  667.66% 
Clemens  colleclorcanontim  Apoftolicorum  33  £ 
Clemensdequo  S.Dionyfiusagit  <£g 
ClemensUl.Antipapa 

Clemens  Papa  V.egregia  pompa  Lugdunumin- 

grefius  28o 
ClemensVll.Papx  258 
Clericatus  vtilttas  in  quo  confiftat  700  .&feqq. 
Clertcus  neque  ad  tutelam  nequc  ad  curam  nom  u 

naridebet  6jz.&  75 j 

Clericus  fiue  leclor  non  debet  fufctpi  nifi  commetu 

ditias  litteras  a  proprio  Epifcopo  habeat  1 9  3 
Clerict  ex  vecligaltbus  vrbtum  aluntur  fj  f.  ex- 

empttonis  itlorum  &immunkates  f  77. & 

feqq. 

ClerusRomantis  iureivrando  fe  afirirgitnemtne 
puterliberiumPonttficis  loco  lubtturum 
242.243 

CletusVapatertium  a  D.PetroSacerdotumnu- 
merumdefinijt  z$f 

Clinicusqutd  £0y 

Clodouei  Regis  corpus  in  Bafilicam  S.  Vincenttj 
deportatum  ^Q 

Clotarius  Rex  Galliarum  ibid. 

Ccelum  ante  Chrifti  aduentum  clatifum :  tam  re- 
roapertum  7%£77^ 

Coeleftia  aliterperpenduntur  quam  terreftria  1 5  6 

Cceleftinm  P4pa  dcfenfut  244^  feqq. 

Cceltbatus  Clertcorum 555*.  eitts vtilttates & co- 
moda  5  3  9 ,  & feqq.  nemtnem  vi  adigi  vt  eife 
aftrtngat  ibtd.  doclrinxeiuscommunthomi- 
num fragilitatefupertor  542.  Cceltbatus 
Laicorum  f  41.  omnis  cocltbatus  in  odio  habe- 
tttr apudhmticos  tbiL&feqq.  curatempo- 
rt  Chrtfii  in  maiort  bonorefuerit  quam  antea 
U4.&feqq.. 

Ctmetertum  feu  fepulchrorum  religio  approbatd 
40%.&feqq.qutdfignificet  409.410.  fi*. 
meteriapietatiscaufafrequentata  408.  funt 
ecclefid  contigua  ibtd.  eonftcrantur  409 

JptYituum  maloYum  YefeYta  ibtdumetenoYum 

ingens 


I  N 

"tgensnumewRomd  407408 
c^yndujidB.vtrgtnifdcrificantes  5} 
Columba  Spirttum  Sanclum  dcnotat  612 
Communicdtio  inttrna  Diuiniutis  terminata 

Communicdtio  idtomdtum  g 

Communtoprimtttud  Ecclefu  ter in dnno indice- 
batur        ^93.694.  defcrtur  dgrotu  107 

Communto  fub  vna  ftectc  approbata  68  u& 
feqq.  fumptto  fub  vtrdquefpectea facra  Scrt- 
pturs nequeprdctptturnequeprobtbetur  690 
mconuenuntid  qud  tnde  ortrt  poffent  689. 
tbtcilioneshdrcttcorum  itluu  &repudtau 
689.690 

Complctortum 

Comtlubulum  Syrmicnft  24 1 

CotutUdpIenaftuc Vlcnartd  105.106.  quopatto 
vnum  ComtUumcorrtgat  altud  ibtd. 
Conctlia  qudtuorprinidgeneralta 206.107.  tr- 
cumcmcd  X  V 1 1  /.  165.164.107.108.  /w- 
hibucrut  vlta  ara  confccrdrt  in  qud  nonfuennt 
reltquu  n6.c-fcqq.  intcr fc dtfftrenttas cf 
fcnitalo  non  babtnt  108.  quaita  conctlta  fidei 
aritcuUtmcondercpofttnt  uo.&feqq.  abo- 
mmerrorcdltena  104.  nifitnfactiqudftione 
IJI,  illorum  dtitborttas  1 1  o.&feqq.  ab  hirc- 
ttcu  retecld  ibti.  particularta  errare pojfunt 
211.  111  vndqitaqueprouiHCtd  bu  debent  celc- 
brartinanno  1S5.cn  91 

Ccmtl  um  Agdtlxnfe  198. 361.406. 119.549, 

$l\.$H.6^.6^\.&i\i. 
Concdtum  AUxandrtnum  310 
Concilium  Ancjranum  618.700.769 
Conctltum  Angiuanum  150 
Conalium  Anttocbenum  yoC&fcqq. 
ConctltumArcUt.l.&ll.)i0.6ic.6U'lU.790 
ComiUumBdfilienfe  158.580.770 
ConciiiumBracarenfel.  756.  idem Conciitum 
111.  416 
Conctitum  Cartbagimenfe  321.317.59t 
U.ly%.lll.ibtd.&  197.199.318.329.33,1. 
334.  460.571.596.683.710.748.754- 

ir.  19p.416.4u.430.549.559.658.68p 


D   E  X. 

Concilium  Cbalcedonenfe  84.i93.195.i4S 

182.191.194.403.575.701.714 
Comilium  Caulaunenfe 
Conctlium  ClaromonuntCm  770 
Conctliujn  Colonienfc  580 
Conctlium  Valeftind  780 
Conciitum  Romanum  146 194.419.707.  ir. 
754- 

Conctltum  Sardicenfc  294.310 
Conctlium  Sirmejfanum  240 
Conctitum  Sjrmicnfc  $io.& feqq< 
Conciltum  Toleunum  3  9  5.7 o  8 .7  o  9 .  n. 7  3 1. 

rn.555.IF.235. 400.431.434.571.  XIL 

693 

ConciUum  Turonenfe  $76.11.46$ 
Conctltum  Tridenttnum      43 .1 03.11  f.  20  6. 

257.297.2p8.452.511.f90. 594. 608. 

611. 681.690.697. 770 
Conctitum  Trtburtenfe  41  • 

Comilium  Treutrenfe  580 
Comtitum  Trecis  tn  GaUia  habitum  263 
Conctltum  Trullenfe  688.729.730 
Conctltum  Vdfionenfc  475 
Comilium  VcrccUenfe  63  j 

Comtltum  Vtennenfe  38.208.770 
Conctlium  Vvormatienfe  755 
Conctltum  Conftantitnfc  258.187.561.580. 

770 

Comtltum  Conftantinopoittannm  189.107. 

208. 294.717. 1U.  667.  V. 2.07.  Vl.zoy. 

208.109.  VUl.ioj 
Conctltum  llibcrtinum    3  20 . 610.6^8.69  2. 

707.7i5-727.772. 
Conctlium  Ephcftnum  1 9 1 .20  7.117.229.244 

X4o,2^4^4i.67f7Z0 
Conciltum  Florenttnum  65./42.108. 157. 27^ 

199.611.691.780 
Cmctltum  Gangrenfc  4°3-457 
Conciltum  Hterofolymitanum    3  46.3  64.669 
Conciltum  Ldodiccnum  197.32z.323.324.334. 

351. 405.219. 435.566.570.5  71.628.688. 

707.769  * 
Conctltum  Ldodiccnfo  29^.199 
Comiliwn  Uteranenfe    1 0  7.405.5  79 .65  o. 


I    N   D    E  X. 


7  6f  .  *  7 1 .  u.  2  o  7 .  III.  ifc  w.  r.  ifcirf. 
Conctltum  Lugdunenfe    fi.107.4j7.771. 1/. 

207.731.753. 
Conctltum  Moguntinum  580.730 
Conciltum  Mattfconenfe  5  7  £ 

ConcuiuMeldenfefiue  Parijienfe  175.176.278 
Covcilium  Mileuitanum  718.780 
Cc  vciltum  Mcdiolanenfe  1 4 1 

Conctltum  tfannetenfe  6y$.6y6 
Conctitum  Neocafarienfe  3 10.628 

Conciltum  Nicanum  tf4.184.189.104.10f. 

107.108.140.191.193.310.313.319.350. 

3?4-4ir-537.r38.f3p.f^.ff8.f^.f88. 

59 1.^93.601.611.628.595.684.710.71 3. 

710.716.733.769.818.II.64.106.576. 

Conctltum  lS!tcanum  371 
Conctlium  Arauficanu ^ci.f  91. n.93. 455.75)1- 
Conciltum  Aurelianenfe       f  76.610JF.68j 
Concuptfcentia  qua  poftbjpttfmum  tnrcgenera- 
tismanetquidtUafit  487.488.  quopatto 
peccatumdtcatur  488.491.  quarenobisre- 
Itttatfiy.peccatumnoneft  491 
Condemnart  ad  MetaUa  qui  dicantur  551 
Condtgnitas  quid  496 
Confefiio  approbata  61  f </<j.  meitcina  com^. 
paruta 6i%.6i<).6i$.&f(qq.  coniuntta vera 
paenitenria  6\s.  comparataegrejfuita^ari 
614..  poftpeccatumfit 621.  c{iveraEcc\ifia 
notafiuefignum  tbid.  foliDeoncn  fujficit 
6n.&feqq. 
ConftflioS.Vetrtin  Vaticano 460.467  confep 
fio  ^memoria  &  monumentum  SS.  Apoflolo- 
rum  ibid. 
Confefiio  Geneuenfu  quoad  S.  Scripturam  reietta 

Confirmatio  quid6oc).  injtituta  138.139.  ap- 
probata  609.610. &feqq.  quupvftt& 
quii  dt  but  illam  admmiftrare  146. 607 
adminiftranda &recipienda  eftieiuno  61 1. 
ejl  neceftaria  613.  ab  harettcis  contemnitur 
609.610.  abtpftfmetrecepta  6i<;.&feqq. 
eimcbaratter  609.610.  materiaem  6if. 


Confcientiaimproba&peruerfa  ad  maiorcpec- 

candt  licentiam  excfa:iones  inquirit  453 
Confecratio  Epifccporum  Jtmplicium  Sacerdotu9 

&c.  199.200 
Confecratio  facrificij  mijftquavi&  vinutepoU 

leat  674.67$ 
Confenjio  Legatorum  tum  Orientis  tum  Occtden- 

tis  181 
Confenfm  eft  in  noftrapoteftate  48  f 

Confiliacumpraceptis  compara*a  513 .514 
Confilta  Euangeitca  fio.& feqq.$  2  4-&feqq. 
Conftantinmlmperatorharefeosnominedamna- 

tus  141 
Conftitutiones  Monachorum  a  S.  Dionjfio  con- 

fcripta  68 
Confuetudines  Ecclefiaantiquifiima  18. 243.^ 

i^^.rattvntbut  ccnfirmata  549.  dtjputare 

aduerfus  confuetudtnem  vntuerfalem  mania 

4  349 
Confuetudinesnecejfuria  adquietam  &moderar 
tam  Reipubltcdgubernanonem  J+6.& 
inde. 

Confubftantialis  voxreiettaab  Arrianis  340. 

Conjiantia  in  T.cclefia  vbicunque  feruatafecun- 
dumritus  &  dcttrinam  Apofiolorum  autge- 
neralium  Conciliorum  10 4.10 f. 346 .347 . 
ff4«  vnde  hutmreiverttas eruenda  354.^ 
feqq. 

Conftantiafilia  Conftantini ,  perlato  ad fe  nun- 
x  0  y  quod  S.  Htlarionis corpm inValeftinam 
exportareturyexanimata  9  o 

Conftantiaper  intenefiionem  B.  Agnetisfanitati 
reftituta  786 

Conjiantinus  Magnm  lmperator  creatm  779. 
469.  aleprafanatm  469.470.  corpors 
D.  Andrea  &  D.  Timothet  traduci  curauit 
124.  quarecumdraconedepingatur  150.  yi- 
pifitme  fe  pgnabat figno  crucis  infacie  3  66. 
crucem  viditimeclo  370.  feftos Martjru dies 
telebrandos  indicebat  458.  infiddcs  ab  exerci^ 
tu  reijciebat  600.  accufattonts  aduerfnsE- 
pifcoposfattas  reijciebat  711.  s.  Vetm  &  S. 
TMltotllsapparmMnt  7%^  eimwlumm 


I   N   D   E  X. 


ddtficandu  Eccitfiis 40 3.469.  itus finguUrii 

pittas  in  SS.  Afofiolo4  Pttrutn  &  Paulum  9  o 

JJJ  'Jr&ts  370 
Conitantwus  Vapa  Sicomtdix  ab  Imptratort  I«- 

fttniano  cxccptus  8  .<>  2  7  3 

Conftantsnus  Copronymtutd:xtty  vtomntsftm- 

phcttcratquenude  eff;rrcnc  Stephanum^&c. 

VS.rtltquuwfenfus  5s9.561.56; 
Glfl  Untmopolts  Soua  R  ma  notntnjtd  16 S 
Conftantmopohtani  magna  nrum  caritatt  ac 

inoptavexatt  ,  cartufettamvenaicsexpofitas 

i*  Quadragefima  cOi  mcre  nolucrunt  359 
QMfMMtMao  Jf5>/?  tmpofiibtlie  541.541. 

Ecclefufiuu tniutta  198. 711. 711.  I/m*- 

htuprsapitur  ffyflG  item  Sacrtficuiu  538. 
Caihohcorum  tft ,  mhilkaitt  cum  errort 

Maramiftarum  communt  544.^45 
Conutxa  ccclt  empjret  nullo  tn  ioco  rtpomtur  1 7 
Cordu  imagtnes  tn  builts  adumbrau  397 
Cor  humanum  quomodo  compofitum  796 
Corntltus  Ccituno  ad  pedes  D.  Vetri  fe  obtectt 

171.  Sptrttum  Sanctum  tttatn  anttbapttfmu 

Ticeptt  589 
Corneiius  Papa  defenfut  z  j  9 

CoronaCUruorum  tam  tndt  ab  exonente  rAt- 

gtonttr.vfufuit 549.  qmddtnottt  tbtd.& 

Coronaiuftttu  503.50-j.507 
Cnpora  i  t  tn  Ecchfia  410.411 
C^i(5  oomim  noftrt  Itfu  Chriftt ,  vtdtlyim 
Cbnftum. 

Corpus  a  fuoieco  fepara*um  18.  quomodo 
%n  plunbus  locu  vno  &  eoditn  ttmport  effe 
pofitt  tLtd.  34. 667  <*  D<tfW0- 

vtdtatur  tnutfibtit  rcddi  16, 

Corpus  noftrum  corpmptccatt 
CorporapLnmorum  tn  ttrrtt  honorantur ,  JN*- 

r«iw  antma  torqutntur  tng.  htnna  148 
Corpora  ftu  offa  mortuorum  non  polluunt  con- 

itngtntts  1*9 
Corpotd  catltfttafiut  Btdtorum  dt  effentidfroprtd 

nthiideperdunt  *x 
Corrtclsofrattrna  tft  altqnando  txpucepto ,  *lt- 


qnando  veri  txconplio  514     m  U, 

Creoph  igta  Gracorum  q*td  3  ^  g 

Ci  uctstiomen  tantummodo  pro  inftrumento paf- 

fiiuu  fumttur 
Crux  argentea  inttr  tuatfacts  ctrtas  in  fupphca- 

tiombusgeftartfohta  41^ 
Cruces  in  cecmctertis  trctta       409.  &  in* 

de. 

Cruces  funt  tnftgnia  Chrtfii  368.  369 

crux  mirandum  in  modum  honorata  371, 
cSr*37?.  inmtdhEcclefiacmfiituitur  374 
prohibttum  nt  iUa  tudtccs  in  fupplicium  reo- 


rum  vtantur 


573 


a  Cructfixo  tota  iUius  vtrtus promanat  374 
ludaufcandaioy&c.  55x-80> 
nomen  Chrtfit  in  cruct  tripit.i  idtomate  tn- 
fcrtptum  398 
iUtus  tnerttum  omnia  merita  cxcedos  8  r 
dimenfionts  lUitu  I70'lll-17^ 
374 

Crux  vera  Chrifii  miro  modo  inuentd  371. 
373 

Crucufignum  w$.&inde.  eficonfuetudoEc- 
ciefia  ,  non  fcrtptum  tamen  qutcquam  de  U- 
io  14D*6l67 
manmmottoneeffeclicm $6f.&feq i-  a>;ro- 
batum  per  Anglnam  confefitonem  vittmam 
i)6<).  efformatum  mente  feu  imagmattone 
367.568.  eftnecejfarium  166.^67.1,6% 
369-  ditUocnbramtnttoinUturgtu  369 
itifronte ,  tn  brachto  >  in  cordt  ibtd. 
notteflhcttum  tUudtnfculpertin  matenaquz 
pedtbuscaicatur  367368 
vftistUiustndrmu  *7* 
dliasftgnumfuttopprobrij ,  nuncvtrbeft glo- 
Tid  368.373.374.  vttlttatesiiitm  370. 
37H73-374- 

in  iudtcto  txtremo  fpettabitur  370 
$n  coeio  Conftantino  Magno  apparuit  ibid. 
&  468.4*9.  in  quo  ioco  inttum  depittgt 
l6).]6a,>  crucis tj/jgks tn veftttu pedum  Pa- 
patxpreffa  i77.&f<M- 
crux  tnDucalt  VtnttorumDHCumptUoadit- 

xifoltta  iM: 
Ttttt    2  Crucu 


I   N  D 

Crucis  pgnnm  permanensfeu  materiale  3  7  o .  & 
feqq. 

CryptA,  ArenartA  &  SpeluncA  408.409 
Culpa  p  cena  funt  termirit  relatiui  4  ?  3 
Culpa  abfque  contritione  iis  nunquam  remitti- 

tur^qui  rationis  vfum  atttgerunt  617 
Culpa quo patto remtttatur  7$6.& feqq.  cum 

gratia  compati  nequit  7^7 
Cucullus  religtoforum  ^8 
Cultus  latriA ,  velfupremus  cultusnullialteri  ritfi 

foli  Deo  exbibertdebet  447.448 
Cyprianus  ArelatenfisEpifcopus  391. 

Z.Cyrtllus  Concilio  Epbefinoprafidebdt  194.  ab 
Amanis  accufatus  416.    quo  auo  vixerit 

XS.CyriiliXIl.  %bid. 


DAcius  Mediolarit  Antijles  57  0 

Dalmat.inftitutio  199 
Damajus  Papa  Concilium  ConRantinopoltta- 
numinftttuit  294.  ElauianumEpifcopum 
Antiochenumgradu  deiecit  2 9  3 

S.Dametanus  Epifcopus plurimis  miraculk  eni- 
tuit  ?Jg 

Danieliscorpusvirgirittateobduratum  47.  fo- 
lum  Aternum  in folio  confidentem  viderat  1 1  £ 
Bel  deftruit&draconeminterficit$zy.  em 
ieiuritum  tft&fw- 

Dauidcora  Ionatba  terfe  diecit  1 01.  poftipfius 
mortem  ieiunauit  7  fo  permifit  vt  Abtgatl 
adgenuaeius  aduolueretur  zyz  rexinungi- 
tttr  j  7  f  praepta  Dei  omriia  cuftodtuit pra- 
ter  ea  quA  Jpettabant  ad  Vri  4f  j  eratvir 
iuftus  ^y^.&feqq.  orabatDeumpropec- 
catis  incognttis  fi  4.  remifiionem  peccati  ha~ 
buityftdnonposnay^S.jfj  eius  monumen- 
tum  Herodes  aperuit  41 2 .  petijt  donum  inteU 
lettus  vt  mandata  Dei  faciltus perciperet  3 1  j. 
&feqq. 

DecalogiprAcepta  44144x445.  funtleges 
chmtatis  449 


E  X. 

DecimAEcclefi&perfoluendA \.&feqq.fo\u  a 
facerdottbus  Deo  offeruntur  ibtd 

inDecretalibus  qutcquid  ponttur  mn  eft  femper 
Apoftolicum  Decretum  2  f  4 

Dedtcattones EcclefiA  approbatA  417 .&  feqq. 
quotannis  per  Jpatium  otto  dierum  celebra- 
tA  40 2.40  j.  quicquid  exterius  continent, 
illud jpiritualiter  accipi  debet  40  f.  omnes  e- 
ius  ceremonia  ad  quinque  capita  reducuntur 
ibid.  inflttutAperludamMacbdAum  jfo. 
&feqq. 

Demetrtus  Thebispropter  Cratem  parcit  134  & 
feqq. 

Deus  natus  cft,  &c.  locutionisformula  9 
Deus  omnipotens  in  cunttis  qua  non  impicant 
contradittionem  $2.  eiusepitheta  f^.ff 
Santtis  quafcunque  voluerit  vifiones  poteft 
immittere  89,  adoratiopropriedittatpfifo- 
lidebetur  li+.&fequenitb.  vtilltinferui- 
endum  z$6.  eiusgloria  &  nofira  falus  in- 
feparabiha  funt  141  vbtqueeft  /fedmodis 
variis  ij4.  non  eft  compofitus ,  fed  fim- 
/>k*  1  j  f .  1  j  <£.  multA  &  variA  in ipfius adt- 
busmanfiones  ijf.ij^  1j7.fo2.foj 
non  fere  mutat  nomtna  ritfi  ob  caufu  ma- 
gni  momenti  >Jeu  ob  priuilegia  quA  talibus 
hominibus  confert  112.  qui  Ecclefu  paftori- 
bus  deferuntur  honores  illosacceptat  Z7<) . 
180.  nonimpofuitnobis  nec  prAcepittmpof- 
fibilia  4f f . 4f  Santti  honorantur  &i- 
pfe  in  iliis  honoratur  ^fo.&fcqq.  ritbil 
iniquefacit  484.  falutem  illis  donat  qui 
cooperantur & compatiuntur^y.  & feqqm 
adorare  fcabellum  pedum  eius  qutd  £j  y . 
eft  $biettum  animarum  fceltctum  per  quod 
HIa  ipfum  contemplantur  &  cognofcunt 
674.  non  poteftammA  condonare  ,  ritfi 
illa  contrtttonem  habeat  7^8.7^9.  0- 
mnes  homtnesfaluos  ejfe  cupit  789.790. 
ior  hominis  defiderat  79  j.  ^  6. 

peccatum  admittit ,  nontamenvult ,  ntque 
eriim  hominem  adperdttionem  creauit  8  01. 
&fequentib.8Q6.  wmpeccancomparstiu 

1*1 


I  N  D 

S°h&f*p<!.qud  rdtione peccdtumpermittit 
cumumen  tmpaitre pofit  nempe  an  veltto- 
mne td quod dd dtutndmgloridm jpcclat  8 o  5 
%o6.qturdtione  peccdtores  defererc.dicdtur. 
So$.tndgendoltberef1,dtque  in  eu.qutfunt 
extrd  tpfumjrocredndisS  1  i.db  omni  dterni- 
tdte  eddem  tn  tllo  volunt.(s.^i^.omnipotens 
tsl,& potentu etus  dbfolutdX \6.&feqq. 0- 
mntjpoteft.&umen  non  vultomritjqtu  po- 
teft.$\6.  S17.818.8n.wtfn  jubet  rdttonem 
perfondrttm.Zit.o-feqq.Ab tHoperfoUm  bo- 
nitdtem  cltguntur  bedti.$iy&  feqq.refun- 
dtt  mdlo  mdlum,mdlo  bonum.bono  bonum, 
nunquam  vero  bono  mdlum  827 

Deusfectt  omritd  propterfetpfumjmprobumpro- 
pter  dietn  rremendum  818 

Dcusfjcttomnufecundum  confiltum  volunutis. 
818.829.830.S31 

Didbolm  huttu  fxcult  dcus  nomindtur.^.  coram 
monumento  Cbrijhcontremtjitt.ji+.iifjn- 
dnntum  Deorum  Apothcoftnperfudfit,necnon 
Sdnclorum  cjnontajttontefi  aduerfdtus.itf. 
timtt campjnas.^  +.& fcqq.tmpedtre  cond- 
turglorum  Dei&falutetn  hominu.^<).& 
feqq.  vltrd  voluntdtem  nos  cogcrc  nequtr. 
481 

Dizconitusfjcrificiumeft  416.417 
Ducontjfation  ddmttttturtntft  poft  atdtis  annos 
XL.&nuberenequtt  ipS.cr  feqq. 

Didconicuiusdtdtuejfedcbcdnt  200 
Dtdconorttm  inftttutto.  185. 18 6.  jn.&feqq. 
tllorum  cjfictutn.ibid.  tnfertcres  fjcerdottbus. 
yii.quopdclofdcrdmentddttingere  iUu  lict- 
tum .191.193.  vtuntur  Djlmjttcu.4 15.  non 
pcffunt  Confirmaticncm ne^erum  Sptntum 
fdnclum  rr.  uuerepopulo.6\  2 .  6\^nuptultbu6 
conuiutis  interejfallu  prohtbttum  708 
Didconi  Vlh  vulgo  Rcgionarii  dtclt  detnde 
Cardinalcs  145.197.286 
S.DtdJLHSyduthorc  Blofioyprtdtcdndd  muitjfe- 
ttt  739 
Dit  qui  138.139 
Donjffim  Alexjndrid  Fdtrurchd  MCufatm  co- 
rdmDionjfioPdpd  191 


E  X. 

S.Dhnjfim  Pdpdnumerum  pdrochUrum  Koma 
dmpltficduit  286 

S.  Dionjfius  Areopdgttd.  66j.cognomine  Md- 
gnm.^o.cdeftemH'terdrchidmdefcr'tpfit.6^ 
&feqq.etus  volumina  tn  Gallidm  mtjjfa  detn 
Uttpie  fuerunt  tramlata.66.67  .commentd- 
riu  comprehenfd.  67.  contrd  aduerfartos  de- 
fenfa.  ibtd.per  ipfummet  dpprobatd.tbid.  & 
Jiqq.contrdrtd  fententtd  repudidta.tbid.fdcH 
menttonem  Clementu phtlofophi.6S.69.qu6 
dtJte  nurtjrio  jjfeclusfuerit.69  .citat  Epiflo- 
UmS.lgnatii  <>9-7* 

SS.DionyfttXlX.  117 

Diftintttonem  certdm  ejfe  in  falicitate  &  glorid 
bedtorum  I44.i4j\i4<>.i47.502.50$ 

Diftrtbuttones  qua fiunt  tn  Ecclefiis  576 

Diuinttdf  lefu  Chrifii  tn  primitiudEcclefid  de- 
cldfdtd  579 

Doclrind  corituncid  cum  dtlione  5 15  fequen- 
tibus. 

Ddmon  Apdmtdtemplo  folddqud  luftrali  eieclns 

Damontbtu  crucie  ftgno  timor  incutitur.  ^66. 
)6j.$6$.fdcrificiomiJfd  dbiguntur.  6yi.no- 
men  Det  reuercntur.yij.  tormentdtllu  per 
exorctfmos tmmijfj.yib.  exorcifmis feu  tdci- 
tuconuenttonibus  expulfi.j\^.deria potejtd- 
tescampanufugantur  532. 

D.DomintcoAlbtgenfium  naut  &  macuU  falfo 
muruntur .i^.canoritzAtus  23  & 

Donk  Ecclefiafacla  non  debent  altenari  576 

D.Dondttts  obieclo figno  crucis  tnfduces  Draconie 
exjpuity& fic  ipfum  interemit  5  6  $ 

Donjtuspoftqudmharefimesuraffetprtfisnemu- 
nerefuncluseft  19* 

Dondttftd  fjcrum  oleum  contemnebdnt.$$i .  Cd- 
tboltcorum  cameteria  vtoUbant.  10  j+Cdtho- 
licis  in  fepdtendis  defunctu  moleftt  fuerunt. 

412  HE  ;  r 

Drdio  per  Ddtttelem  wteremptus.  }ii.per Jdn- 

ftumDondtum 
DuUdqutd  99.100 
Durdndusemnsreprehenditur  250.  &  fequenr 

tibus. 

ittte  j 


I  N  D 

E 

T^Cclfi*  qtui  fit^&eius  figmficatto  406. 

407 

lcclefia eandem  habet potefla-em  quam  olim  ha- 
bucrunt  Aprfiolt. 1+0.14.  \.qua\u fit  tlla  po- 
tefias.j6^.qi:o pactotlla^n  audtre  debean.ttc^ 
Sptritus  fantitts  ipfius  prafidet  conuentibus^ 
non  potefi  errare  m  cancm^atione  fancto- 
rum  140.  &  feqq.  magnam  fempcr  habuit 
de  illa  fanttorum  canont^atione  tnquifittc- 
W7w.141.s41.143.0mwu  in  menfuraconftt- 
tMit.i+i.matort  odio  idololatrtam  profequi- 
turquam  h&reitci.\i%.\\$.ad  tllam  in  rebus 
dubiis  accurrendum.i 4  .triumphans  &  mi- 
litansnonntftvmim  conftituunt  corptu.154. 
eius  authorttas  requtferaad  expltcatiomm  S. 
fcriptura.157  .& feqq.dtuerft  harettcorum de 
tllx  opiniones.  149  & (eqq.de  tlla  qutd  creden- 
dum.  1 5  o .  t  5  t  .  eft  vifibtlts.  1 5 1 .  &  f 'qq.  Luna 
comparata.  154.  naut  co  nparata.  ijj.  & 
inde  in  itta  bont  &  malt.prxd^fttnati  &  re- 
p 0 ' ait inueniuntur  ,\ 5 j. & fqq.vera &  ccr- 
taeiusfigna.\jo.&  feqq.ad  vtuum  tn  Con- 
ctLtsoecumenicts  repraftnt^ta.  153. 15  \ .  ipfa 
&  eadem  eft,qu<c  nunc  prtfidct.  \  8  o .  &  feqq. 
maritfefte  apparet  Ecclefiam  ejfe.no.&fe.jq. 
concilta  congregare  dcbet.  ibtd.eft  Ca  holtca. 
lji.&feqqfola  per  Chnftum  lefum  rcgitur. 
282.283. Apofioltcum  corpuslefu  Clmftr. 
173  174.175J0  cunttis  harefibus  ricloriam 
reportauit.  175.  \y  6 .  &  praferttm  Romana 
Ecclefia.  465. 466. eius norm£ ceu  legesfem- 
peraRomanis  Epifcopis  lata  &  infittuta.ibtd. 
eius  cofenfus  vniuerfalts  efi  indubttau  verita- 
tu  declaratio.20  G.finem  non  habet  nec  latere 
I  tefi  yfed femper  miittans fuper  terram  208. 
txtra  tllam  non  :fifalus.iu  tlla  S.  Petri  inter 
med:as  tempeftates  foU  immobtlts  fietitjri- 
umphans  &  mtlttans  per  eiusretia  figurata. 
215.114.  curin iUavnus  unquamcaputde- 
ieatpr&fidere.  217. 118.  inftitutaperlefum 
Cbriftum.  111.  213.  Catholica>  Apofi^ 


E  X. 

lica ,  &  Romana.n%.& feqq.  etiamnunc  ve- 
ra  efi  Ecclefia.  1  5  o . 2 3 1  .illa plerunque  pra  ca- 
teris prouocatur. .  3  6.  nen  •/?  Ikitum  in  dtfce- 
ptationem  vocareillud,  quodfemeltn  Ecclefia 
determinxtum  efi  &  conclufuni  .199  .vrituer- 
faltEcchfiadebemus afinttri.  311.545.  eius 
confenfus  tantum  valet  quantum  valent  ea 
qu&ft  ntfcripta.m.  legeshxbet  quamutari 
mquev.nt.  343.  plunmo  etiamtempore  fine 
Scripturaextttit.  346.  &feqq.conderepotefi 
Uges  qua  in  confctentia  obligent ,  &  nouas  in- 
troductn ceremonias quantum  adcultum di- 
uinumattmet.  346.547.  &feqq.  eiusin- 
tcntio  quoad  alfiincntLm  ctborum.  350.  in 
fuis precationtbus  notam  curat  idtoma  quam 
concentum  &  decorem .299.400.^  feqq .  e- 
iusditiitU&thefauri  quauis pretia  fup.rant 
&  excedunt  4  9  .acteptai e cogttur.  s 7 5.  talie 
eratanteaduentum  Chrtfit  577.  de  tllaRe- 
gum  editta.<)79.&f  qq.  funeftos  Sanclorum 
diescelebrat.  457.  anteconftxntimimMJr 
gnum  piurimis  perfecutionum  procellu  iaclara 
5 79 .mera omnino  eft  & pura.  67  4 .  orat  pfo 
Regibus  &  Cdte  isomnibusqut  in  ahqua  pr±- 
emimntia  extftunt  698  .eius  authorttas. 6 10 
&feqq. 

EcclefiaS.CrucisHierofolytn£.  349.  469.  D. 
PauliadvtamOfiienfem  469.  D.  Petrtper 
Conftanttwnn  Magnuadtficata.  ibi.&  470. 
Ecclefiaftfueiit  d^firucla ,  rithtHmpcdtt  quin  fu- 
perftcs  locus  facer  remaneat.  406 
Ecclefu  folt  Deo  confecrata  funt,  hcct  habeant  no- 
menB.Virgtr.ts^  Apoftolorum  &c.<)  9  .dedtca* 
ta.  418 .  &  feqq.  licitum  effe  tllas  exornare. 
405.  &fcqq.  quaratto  tntUtshabenda  inter 
v\fideles.\c)i. 
Ecckfia  Cardtnales  quid.  288.289. 
Ecclefiafttcus BtbliorumcanoritCHs.  $$i.&feqq. 
Ecclefiafticinondebent  curareterrena  neque  va- 
gari.  193.194.  quisiu<Uxeorum.i$4.  in 
Prtnctpvmpalatiis  non  ritftvrgentenecejfttaU 
tnanere  debent.\<)6.capiUosalcrenon  debent. 
iW.tfo.vitamcaltbem  perpetuo  feruarede- 
bent.  $}<>.&  feqq.  in  beneficiis  refidere  dc- 


I  N  D 

199.  iUiscum  f*mmuhabiurei'dici- 
tum-W.tonfuiam.qu*  antcacontemneba- 
tur  honorificam  reddtdcrunt.6^9 .  addtutttas 
«ctftandascoattt.  $75.57  6.  foiu  Ealefiaflt- 
c*altenannequcunt.tbid.  omntbus  muncri- 
busfcu officiis rxr1wpri.579.580.  non debent 
fubiica  dmerftrtafrcqucntari.  7  o  4 

Edtftum  tn  cosyqut  vtrgtntbm  Dco  confccratts  nu- 
fttas  fcrfuadcbant.  c^i 

TJcmentum  quo fubtd  m  &  icutm  co  eiiam  alttus 
*ficndtt.$i.&tnde. 

Elm  qumtur  de  fc  folo  reitclo ,  &dcaltartum 
dcfirucltonc  qua  dtutno  cuitut  erantdtdtcata. 
J6f. 

Tiiu  Thesbttesnon  ficut  cateri  ftd  ftngulariquo- 
iam  m odocat  v  fittm.  557 
S.li  iius  Somoduncnjis  Eptfopm  mtracuiis  cla- 

757 

litfajctha.  45  ;.erat  multertufta.^^.per  ph 
ercduitt  .ttwpeccautt.  45 
Ilif  .bctha  fiita  Rcgts  Hungaria  fectt  miracula. 

758. 

Ihj  uspofi  mortem  Propbeta  nominatm.i  1 8  e~ 
fcqqjolo  eim  ofitttm  taclu  mortum  reuixtt.  /- 
btd.  adfcdisobuohtam  Sunamttam  non  rc~ 
iecir.  271 

Tnantaquid.  461 

S.Ephrem.  4*1. 433.  vixie  anno  circttcr  CCC. 
loi.&fcqq. 

Tphodveftu Saccrdotaiis.  107.  ctmdudjpectes. 

m 

Eptfhantuiab  ommbm  honoratus.  ijd 
Eptfioiarum  ftue  patcnttum  fcrtbendarum  cura 
quibmfitdanda.  \<)%.&feqq. 
Eptfcopo  faxru  tnittato  Confirmatio  danxiacft  a 
fua  Proutncu  Metropohtano.  1 H 5-  cum  rm 
profictfcttur  Anbtprobjiterum  fibt  comttem 
affumerepotefi.  186  curabttvttxamtncntury 
qu9<  ad fai  rosOrdtm s  admtttcrc  voiuertt.  1 8  7 
induigcnttaspoteft  tiargtrt  tu ,  qutdc  ficcato 
commtffo  contrtttoncm  habucrtt*.  187.188. 
mfaats  Ordtmbm  confercndts  pecuntamac- 
wptart  non  dtbct.19  i.&feqq.quopaclo  fofit 


E  X. 

accufarijofieim  obttum  nullt  li.ttumincin. 
bona  ttmolare.  195. 196.  wconomum  habeat. 
tbtd.  qua  atatcad  Eptfcopatmgradum fit pro* 
mouendm.  1  o  t  .qua  ration:  dc  bonisfuis  dtjpo* 
nercpojfedtcatur.  ibtd.  ipjifoitcuraSacerdo- 
tum  rcjhuanda .  708.709 

Epifcopm  debet  ejfe  vnim  vxoris  vtr.$  3  8 .53  9 .540 
719.711. 

Eptfcopm  dtgnitate  facerdotc fupertor  efl.  704. 

&feqq  in  quo ftnt parcs.  7 1  o 

Eptfcopm  qutdam  ad  corroborattonem  ftdci  Ca- 
tholtcatgnem  tngreffm ,  tUafm  omntno  &  in- 
tactm  conferuatm  ejl.  7  3  6 

Epifcopm  Confiantinopolttanm fa  undumRoma- 
num  Epifcopum  honorificu  Prtmatis  titulum 
obttnet.  tyx.&feqq. 
Epifcopm  Alcxandrinm  quos  habcat  Eptfcoposfua 
turtfdttttont  addtclos.  190.& feqq. 

Epifcopm  Salonttanm  finc  Vonitficu  authorttatt 
dtgnitatcmobtmuit.  2-9 1 

Tptfcoporum  muneruefi,  curarc  vt  populm  fro- 
be  tnftruatur  quod  atttnct  ad  interccfitonem  & 
inuocationem  Santtorum,  & quoadhonorcm 
rcitqutis  iegtttmoque  tmagtnum  vfut  cxhibcn- 
dum.  \\6.& feqq.  nondelent curarcdcEc- 
clefiUextraDioecefim  cxifienttbm.  191.  & 
feqq.  ifii  funt  cxcommuntcai ,  qui  alterim 
Dicccefeos  cimcosdettncnt.\<)6.  adiurantur 
fcrtorwtas.  175.  fonttfictobabituinduttvbt 
crucem  giftant.  178.  Vonttfices  vocaban- 
tur.  182.  celebrabantdiem  tllum  quofuc- 
rantaddtgnitatempromctt.  464.465.  cc- 
Ubrabant&tonfuram.  ^o.qutvrbtbm  pra- 
fidcnt fufertorcs,quam  qut  ruri.  709  .illorum 
dtgnttasapprobata.yos.  vndc  ordo  tpforum 
duxerttongtncm.  711.711.  qui proditioncm 
fucrtnt  mai  htnatt  proprtu  Eptfcopugraiu  <U-- 
uctcndt.\<)6.&inde. 
Iftfcoft  Gallta  cum  dignttatem  adipifcuntur, 
trtbm  nobtltftmisBarombmferuntur.  i#o. 
iti 

tico 


I  N  D 

EpifcopiltaXta  eodemdieRomam  fe  conferebaut, 
quo  Papa  affumptionem  Catbedra  Apoftoltca 
celebrabat  464 

Errores  hiaus  ftculi  quatuot  rationibus  retetti 

349 

Eff&tpubXtcam  de  cdtbe  vita  habuerunt  profefto- 
mm  47-48 

Efdras  Canonemjrimum  ceu  antiquumappella- 
tum  confcripfit  333 

Effeni  qualiter  ieiunium  commutauerant  365. 
&feqq. 

Effcnm  dtuina  omnia  offeruntur  8  6 . 8  7 
Efther  capiti cinerem  inijcit.$6 o  .& feqq.liber  t- 

iuscanonicus  311 
Eitanftus  Papa  Saceidotibm  Rom.Vrbis  tttulos 

&  dtgnitates  diuifit  285.186 
E'tagriusMonacbtts,Diacontts  713 
Euangelifiis  quatuor  quis  praceperit  fcriptionem 

347.348 

EuangeUum,qttodfefio  die  Affumptionis  E.Virgi- 
nislegitttr  52 

Euangeltt  lettionem  cttr  ftantes  audiamus.659. 
qmbus  ceremoniis  a  facerdotegeftetur.  10  y.& 
feqq. 

Eubulus  omnes fuasfacultates  vendidit  &  paupe- 
ribusdtfirtbutt  13* 

S.Eucharifita  qtta  ratione  corpus  Chrifti  conti- 
neat.i6.i-7.$i.$i.& feqq  .ieiune  celebrari  dt- 
198.199.539. 500  .quado  perfctt4.4il.in 
fuppUcatiombus&procefiionibus  elata.414. 
^i^.unda^quam  attrattu  virgA  e  faxo  eli- 
cuit  Mofes  luchariftia  adumbratio  &  ftgUra. 
C^o.celebrata  vt  facrificium.655.  &  feqq. 
pofita  per  antttbefim  cum  cattris  Gentilium 
facrificiis.  665. 666.  eft  Sacramentum  vnio- 
nisjuobus  eget  qui  ad  illud  peruenire  cupit. 
yo6.  realtter  &  ix  veritate  corpus  Domini 
noftri  lefu  Ckrifti  & fanguinem  tius  continet 
6rt*&  fcqq.dtferebatur  iis  qut  conuentibus 
nonpoterantintereffe.6%\.&  indexonferua- 
batur  tn  ddtbus  ftngularibus.  6%6.primaui 
Chriftiant  iliam  a  conjpettu  infideltumfepo- 
ntbant.  ibid.  paruuU  fcbolam  fiequentantes 
fuperftttes  particulat  excipitbanu  ibtd.  mtra- 


E  X. 

cula  tius  virtutt  acciderunt  quamplurima. 

6ij.&  feqq.miri  effettus  qui  iUamfemper 
comitantur.6tf.&  feqq.bmticorum  de  illa 
opiniones  atquefententia.  6 23. 6  34 

Eudocia  uxor  Tbeodofii  Imperatoris  peregrinatto» 
nem  Hierofolymitanameft  aggreffa  131 

S.Eupbemius  &  eius  martyrium dtpittum  in pa- 
rietibus  Ecclefia  10 9. 11  o.  ex  ipftus  corport 
fangmnisgutu  extrahebantur  11  j 

EvXopcc  391 

Eunomianieandem  Spintuifantto  venerationem 
quam  Patrt  &  Filto  nolebant  deferre     3  40 
Eunuchi  irregulares  funt  atque  adeo  adclerum 
nonadmittendi.19  o  .&  feqq.  tripUciter  funt 
tales  531.541.548.549 
Euftochiumfilia  D.Pauli  559 
Euthjmius  Zigabenus  cognominatus  6  6 

Eufebitts  Cafarienfis  vixit  annosiy^.poftcbri- 
ftum  108 
Eufebtus  Pamph.  errore  Arrianorum  infettus 
6%.6<) 

Eutychius  fubdiaconus  ab  Arrianis  ad  mortem 
vfque  male  trattatus  705.705 

Excellentia  tres jjftiw.99.100.  quarta Jpectes. 
ibid.  &feqq. 

Exorcifta  inuenti  in  Templo  Salomonis  708 

Exorcifta  in  Eccltfia  conftituti  355.704.^  feqq. 

m*&ftqq- 
Extrema  Vnttioapprobata.j$i.&  feqq.eius  tf- 

fettus.  731.733  .forma  &  materta.j  35.734 
S.E^echielis  Propbets. fepulchrum  dtltgenter  a 

Chaldais  cuftoditum  13  o 

Euchias  Rex  fanitati  rcftttuitur  ipfiusjs  annis 

adbuc  X  V. anni  fuperaddttntur  *>o%.&  ft- 

qttenttb. 

Ezecbias  ferpenttm  aneum  obruit  &  interimit 

E^echias  clam  Paleftinam  vtrfus  rcltquias.  S.Hi- 
larionistranstulit  u  2.113 


^AbianusPapa  diuiftt  vrbm  Romaminpd- 
rochidf.  300. 301,  Vralatos redarguit, 

qui 


I  N  D 

qui  eodem  throno  duobus  aut  tribus  annit 

continenter  vtebantur.  606. 60  j.  &  feqq. 

eius  mors  670.671 
Tabtolapublicepoenitentiamagit  717 
Facestnobfequtis  4IJ 
Facies  Cbrtftt  apparuitRomt  tn  parietibus  FccU- 

fitS.Saluatoris  4^9 
Faculr.tsopcratrixquando  vttlis,&  quxndo  non 

S19 

FaUidtushtreticus  7Ij 
Federicus  ALno  barbus  Imperator  1 7  4 

S.FeUx  Solanus  poft  mortem  apparuit  ;o. ' & 

784  KPf:| 

Teltx  htreftos  culpatur.  i4i.  V.  Antipapa 

158  ^ 

Felix  Vapa  loco  liberii  conftitutus.  241.  242. 
etus  monumentum  futt  rcpertum  Anno 

MLb.ifx^S^^  241 

Teftum  m  Sjnagoga  noue  inftitutum         3  63 
Fcftum  Innocenttum  quarc  celebra tum        9  j 
Fefta  fanclorttm  nu  funt  commuuda  tn  conututa 
ijo. cur  ceLbran(Lt.a.$6.6~  vbtiW.quare 
plurtma  tn  EccUJia  4  5  8 . 4  5  9 

Tefta  tn  bonorem  B.Vtrgtnis  &  Sancforum  infti- 

tuta  45s-&f<qq- 

Tefta  Chrtftianorum  &  fifta  ludaorum  457. 
458 

Tides  &  beatitas  inter  fc  dtfcrepant  156 
Ftdesgratiam  ad  mandataobfcruanda  impetrat. 
AjS+.nonpottftbominem  abfque  opertbmtu- 
fttficare.w.&feqq.  496.497.498.^ 
princtpium  vtta.  495.496.  fides  mortua  eft 
finecharitatt  759-7^2 
Ttdts  Catboltca  vna  &  eadtm  vbiqut  rcperttur. 
173.  &  feqq.  quomodo  afalfa  bmttcorum 
intelltgentta  dtfcernatur.  157.  &  fequenti- 
bus. 

Ftduciaqu.tfitin bonis opertbusponenda.^i^.  & 

fito 

Ttltusfoluspatrem  cognofiie  135 
FlageUantesin  vigilta  Xatiuitatu  &  Ajfumptio- 
nis  tantum  folcbant  ttiunart  3  5  o 

Flamen  Dulis  580 
J  lauia  Domittlla  Dco  dtcata  }  4 } 


E  X. 

Flauianus  Ipifcopus  Anttochenus  gradu  deijcitur 

Flauianus  F.pifcopus  Conftantinopolitanus  ad 
Vapam  appcllauit  292 

S.Florentius  Eptfcopus  ctco  vifumcjrmuto  lin- 
guamrcftitutt  737 

Flortnus  petor  baretico  cenfetur  801 

Fccmtnayviroadbuctn  vtuis  dcgcnte^altcrinubcrt 

nonpouft  m-&ftqq- 

Foemtnt  vtrumfinc  caujfa  adulterii  deferens,®* 
aluri  adbtrens  ad  communionem  non  cft  1  e  ci- 
pienda  728 

Fccminacaujfaanxietatis  &  miferiabuius  ftcu- 
li.$jt7.&  inde. 

Fccmina  fanitati  reddita.foia  virtute  aqua  lu- 
firalts,quam alioquifoeminam  indics  3  o gaU 
Itna  non poterant  faturam  rcddcre.  387.0* 
feqq. 

Foemtna  omnilus  videbatur  in  iumentum  con- 

uerfa  prmrquam  D.  Macarto  ALgyptto.  16. 

ptr  aquam  luftralcm  ab  alits  recogntta.  ibid. 
Foemtna  morticondemnata,quiaprope  Domttia- 

nifiatuamtogamutata  altam  induerat.uu 

&feqq. 

Totmtna  togam  tangens  Chrifti  Iefufluxu  fan- 

guinis  Itbcratur.i  16. &  inde. 
Focmina  dcfunclaprectbusjacerdotis  in  lucem  re- 

uocata  735 
Foemina  tn  ?atriarcb*li  Conftantinopolttanta 

fede  16^168 
Fccminam  qui  vidciit  ad  concupifccn- 
dam  cam  quomodo  hoc  fit  intelligendum 

490  .        "    ]  ' 

Fccmir.a  in  templis fiUre debent.+s  4 . nullum  ibt 
vtrt  cffidum  obtrc  debtt.  430.431  .non  debent 
cum  dcricis  cchabitarc. tf6.familiaritas  il- 
lorum  periculofa  548 
Foemina  pta  fequentes  Apoftolos  547 
Fcemtna  hmticorum  plurtmuvi  infolcntcs 
718 

Fcemina  ctca  vifum  recupcrat  ycum  folummodo 
tangeret flores  quos  iptfiopusVroieclus  circa 
D.Stcpbanireliquias  iacentes  cxccperat.u$* 

VUUUti  *M 


I  N  D  E  X. 


*0ns  baptifmi  confecratusl  7 1 8 

fons  ex  loco  exfiliens  in  quo  S.  IttlitU  offa  fuerunt 

collocata.  110. &  feqq. 

Tormofus  Cardinalisgradu  deiettiu.15  o  .& feqq. 

confittutus  Papa  &  ekttus.  ibid. 
Tortunatus  Ptclauorum  Epifcopus.  275 
Tortunatus  &  Teelix  a  D.Cyprtano  Romampro- 

uocarunt.  292 
Tojfa  abfque  aqua  quid.  746.747. 
Trancifcm  Xauerius  miraculis  infignis.  738.759 
Tranctfcus  de  Paula  miranda  ejfecit  opera.  7  3  9 
S.Tranctftus.507 .^oS.canont^atus.  143.  eius 

wiracula  tnnumera.  739 
Tridericus  Imperatorpedes  Paps.  ofculatus.  274 
Trutlus  Sptrttusfantli.  826 
Tuneracurinftttuta.  411. 411.  ceremoniatn  Ec- 

clefia  celebrata.  413.414  .approbau.  755 


GAUicumomninoalatitto  dijfert.  278 
S.Gallus  extremum  futfuneris  diemexre- 
uelattone  cognouir.  687 
S.Gamahel.  apparutt  Luciano.  785 
Getajius  Papa.  244.-97.298 
Genius  Sncratis.  74 
GenuamtfericoriiAiicata.  ij+.&fcqq* 
Georgius  Pa;  bjmem  opera  S.  Dionyfit  exphcutt. 
68. 

S.Georgius  Martyr  contra  hdreticoru  calumnias 
defenfus.i^. &fe:jq.ctus  tmago.  150 

Germamcus  Epifcopus  coronam  noneomodoge- 
ftabatqujuttri.  550 

Gerfon  natusanno  M.CCC.LXIII. 

SS,Geruaf.&VrA\v  123. 124 

Gloria fempiterna pradeftinatis  tribuitur  tanqua 
pr&mium&coronatufliiu^&cq6\.%i\.& 
feqq.eligratia  confummata.  824 

GloriaPatrt,&c.  571 

Gloria  Sanclorum  cum  Regum  &  Principum  i<«- 
nttate  comparata.  571.572 

Gloria  Sanclorum  ratio  dtuerfa.    575.  & 

feqq. 


GiraldusDociorParifienfis.  363.  eiusmiferanda 
admodum  mors.  ^64. 
Godefridus  Bulltonius  infigni  pompa  Hierojoly- 
mamingredttur.  281 
Godoliasocctfus.  352 
S.Gordtus  martyr  munitus figno  Crucis  immuta- 
tocolorelubensadfuppltctum  tendebat.  $6j 
S.Gorgon.caput  adaltare  mouit^&c.  404 
Grdtct  oltmfemel  in  anno  communtonem  fufctpte- 
bant  <n>v*%ti  quomodo  apud  Gr&cos  voce- 
tur.  38° 
Grana  confecrata.  3  9  6  •  3  9  7  •  3  9  8 

Gratianontolltt  liberum  arbitrium  ,  fed  fanat 
voluntatem.  jfi6.&feqq.  nemoproctrto 
tenetquodfitingratt*  fiatu  mfi  tllud  habeat 
per  fingularem  reuelattonem  yi.&  fiqq* 
yG.&feqq.  tlla  tncertttudo  eft  vttlts.  517. 
certttudogratuvnde  procedat.  tbiL  foiaeft 
formaleprinciptumviu.-j 60.&  inde.  caujk 
formalu  bonorum  operum  .520. efipars  gloru 
814. 

Gratian  us  cnodatus  &  defenfus.  240.141 

S.  Gtegorius  Naz,ianz,enus  Sanftos  inuocautt. 
8  4.8  9 .9 o .  improbrauit  luhandi  Apofiafiam 
fiue  contemptumSanciorum.i  2  o  .trtbus  annis 
in  monafterio  permanfit.$  08.309  .eius  mater 
figno  Crucis fanata.  368 

S.Gregortus  XazJtanzxnus  defignat  qua  rattone 
etus  mater  per  fignum  Crucis  famtati  fuerit 
refhtuta.  ibid. 

S.Gregor.Nantan&n.  S.  Tbcodorum  Martyrem 
rogatyvt exercitum  Scytharum ,  qui in  orien- 
tem  trruebat  precilus  fuis  detorqueret  aho. 
9o. 

Gregortus  l.Papa  dtfcnfus.  2  44.^ feqq. 

Gregorius  tertius  Papa  defenfus.  248 
Gregorius fepttmus  Papa  defenfus.  25  o 

Gregorius  decimus  Papa.  27 1 

Gregorius  duodecimus  Papa.  258 
S.Gregorius  Magnusa  Calutno  Mtgnus  denomi- 
natus.i6.imagtnesapprobat.6^.  100. Eccle- 
fia  AnglicanA  ornamenta  mtttit.  39} 
Gutlhelmus  per  fignum  Qrucis  nobilicuidamfa- 
mtatemnftttuiu  738 

Guilbtk 


I  N  D 

Gutllhlmus  Mjfton.tfs.&fcqq.Romam  cuoca- 
t*1*'  ibtd.&  feqq. 

Guttavritca  fanguinis  martjrum  candem  habce 
tfficaciam  ac  tnttgra  cotpora.  110.& ftqq. 
Gygtstnuifibtlcs.  atf 
Cjmnofopbifta.  58o 
r»M  quid.  tfo.&tndt. 

H. 

HAbacuc  btftoria.  49  j 

Habttus  Monacborum  &  altorum  CUrt- 
corum.  tfj 
Habitudtntsinttllettns  &  voluntatistntcr  fcdtf 
ftrunt.  42  4  •  ^7*71  • 

Hadrtanus  Papa.  27  4 

Hadrtano  Imptratort  rtgnantc  multi  rtptrtt  ban- 
rurquoi  Cbrtfius  tn  ttrra  .t  dtutrfts  morbtscu- 
rautrat  vtl  otnmno  rtfufatautrat.  70 
Hartftstam  ftnfum  &  naturam  quam  glortam 
CrgrattamprowHat.$6.$7.tftomntum  ri- 
ttorumtqua  fub  ficta  &  alunata  Ecclcfiajpectc 
lattnryortgo. \)<)  & feq\.a \ut$ torrcnmm fi- 
mtlu.  17:.  cum  Cv.bohca  fidc  comparata. 
i-j.  tp  fa  &  tniquttas  comitts  funt.  310. 
*fi  ptr  txtrtmaftctatw.  tf6.  dum  inctptt 
htfignts  Dtus  trudittonc  viros  txcttat ,  qut  tltt 
%b.Yndtttusortvo.  16S.111.u5. 


9  rrm,mw 

Harcf.stnttr  fe  diffrunt.  i"].& feqq.  omncs  d 
CatholtcaEilefiarefutata.\76.&feqq.  V€« 
tcrum  birtftsptr  Patrum  fcrtpta  nobis  marit- 
fcjta.breuu dtfcrtptio  ha  efcon,qua nospraccf- 
jcrunt&kqmbus  dtmanaucrtnt.  177.  & 
fcqq.quotattmpotcAppftolorumfucnnt^u. 

yi.&feqq. 
Hartfianba  Romamprouocabant.  103 
Htbratcoramproptttatorto  ft  protuttbant.  171 
lltltna  Conftanttnt  imptratorti  mattr  tnutfet  to- 

Cd  Sanctorum.  feqq.  vtram  Cructm 

qu*fiutt.tfi.wi.ttuspttta4.  54f 
Htliat  Prophtta  tn  curru  ardtnti  raptus.  141. 

Cbrtftoapparufo  7*4-7*JV8* 


E  X. 

Henricus  U.AnglU  Rex  &  ludouicus  Gatfu  Hex 
Papam  Alexandrum  II/.  pedttemequa  mfi- 
dtntes  comitabautur.  17  f 

Htrtttcuscum  Apcllis  tabella  comparattis.  2^9. 
160.  omnes  bxrtuciaffirmantfuosconmn- 
tus  vtramtjfe  lccljum.        i;o. &fqq. 
dt  monftrare  tamen  non  audent ,  cum  Ca  b  1- 
LcaEccleJiaab  tllts  requtrttur.  \7^.&mde. 
trregularesfunt  ttiam  p»ft  reltctani  \ur  fim. 
\$6.  outs  funt  trrant.s  fuptr  faciem  tcrra. 
208.  torumfalUita  tntxpltcattonc  Euan- 
gdtt,  fi  diio  aut  trcs  congrcgati  fuerinr, 
&c.  tbtd.  ntqutClmftiantne  ftu  Martyres 
tfpojfunt.  186.187.189 
omnes  Anttchrfti.  233.  Conctlia  odto  ha- 
bent.  io$.&  fc  jq.  eorum  nbiecttones  con- 
tratlla.  10%. &feqq.  Cbrtftt  imagmesiol- 
lunt  &  tllarum  vtcc  Dtabolt  imagtnes  jubftl- 
tuunt,&c.  -284.285 
Patres  &  Antiquitatem  &  tradttiones  re- 
itctunt.    540.  &  feqq.  teiuma&cbo- 
rum  abfttnenttam.  345-.  &  feqq.  fignum 
crucu.  x($.  Sacrumolcum.  394.  orna- 
mentafacra.  414.41  f-  Kt/fc.  45^.  457- 
Celtbatum.  541.  Claicos.  f6i.&feqq. 
bona  optra  abeis  femper  retecta.  49  f.  & 
feqq.  altquando  tam  bene  cum  Catholtca 
profeftont  (onutntunt,  vt  vtx  aitquod  inter 
tllos  ejft  dtftrimen  dtxerit.  237.  bapttzAti 
Spiruum  Sanctum  non  exctptunt.  245.  & 
feqq.  quomodo  confundantur  ptr  Scrtptu- 
ramfacram.  J'4-5^5 
proprtumcapttu  iudtcium  in  ipftus  tnterprc- 
tattontftquuntur.  216.  admittunt  pafto- 
rumvccauonetn.  485.  +t6.&feqq.  #*- 
rttualtmrncliontmnonbdbtnt.  395.  Efr- 
clefia  & attartbus femptr  intmtct.  401.402. 
&  fqq  tempia  &  aras  dcuaftarunt.  418. 
&ftqq.  fupcrattabEccltfiaRomana.  46?. 
A.66.vtrtfalfifuntPropber*  147.  Ecclefia- 
fttcorum  defectus  congregant  vt  fuam  tegant 
apo(laftam.a)o.&fiqq.ficonuertanturnon 

opus  tfi  ytrurfus  baptt^entur.  610.611. 
*  Vuuuti    1  turi4Z 


I  N  D 

purgatoriuminterrafatentur.  j$o.pro  cer- 
tocreduntfefaluos  cffe.-79S.Deum  autborem 
peccati  confiituunt.%  00.801.802.  eorum  0- 
piniones  quod  attinet  ad  concupifccntiam. 
/fiy.quodatitnet  ad  bonum Ecclefia  574 

S.  Hertbertus  Archicpifcoptts  tnulicrem  fanauit 
dum  fuam  iUi  daret  benedittionem       7  3  7 

Hermas  difitpulus  S.Pauli  66.&feqq. 

Herodes  fepulcbrum  aperiri  curauit  4 1 2 

Hefjchittscorpus  S.HtlariotifS  Maiomam  tradu- 
M  124 

Hcfjcbius  verjionem  feptuaginta  correxit.  301. 
302. tnterpretatio  fcptuagtntaiure  aliis  pra- 
fertur  302 

Hefjchitts  refutatm  quod  attinet  adDecalogum 
4<\6.&inde. 

S.Hieronimus  nttnquam  elegantior  fuit ^quam 
cum  pro  Reliqutis  contra  Vigilanttum  di/pu- 
tauit.  124.  Btbliorum  vttlgarem  verfionem 
correxit.^  o  ^.defcnfus  contra\irittacb.$$  4. 
iuuenisadbucfiudiofus  ccemeterta  inutfere fo- 
lebat  dtebus  domtnicis.  409.410.  quomodo 
Decalogi  Prtcepta  dtftinxerit  ^^.^6 

Hieremias  Vropbetba  IudaMacbabao  apparuit. 
jS^.illtus  opera  non  omniaadnos  peruene- 
runt  334 

Hierofolyma  propter  loca fanfta  ab  omni  tempore 
vifitata.  1 3  2.  vrbis  &  ipfius  Templi  combufiio 

35* 

S.  Hildcgardus  per  infufam  fcientivn  Sacra, 
fcrtptura  intelltgentiam  accepit  745 
HiL.rius  concefits  tmnibttsfuis  bonisvltroEccle- 
fia  bona  auxtt.^^.miraculis  inftgnis    7  43 
S.HiUrion.^oj.&feq.damontbus  circumdatus 
fignum  crucisfecit  & ftc  abfc^  ullo  timore  illis 
iuttobuius.multafecitmiracula.j^i.&inde 
JJihhtnus  Abbas  S.Dionyf.ciuitatis  in  GaUia.  65 
Hippocentaurtt.S.Anthonius  animaduertit.^6^) 
Hircani  &  Cajpi  corpora  mortuortim  canibtts 
deuorandaprcijcerefolitt  412.413 
H  Jpanicum  a  latino  dtffert  400.& feqq. 
HifioriaBel.de  Dracone&Habacuc  $16 
Hocypronomen  demonfiratiuum  nunquam  po- 
nitur  attrtbuto figurato  3  7  j 


E  X. 

Homerus  in  fummo  honort  babitus  ab  Alexan- 
droMagno  443.444 
Homicidium  qua  pcenitentia  punitum.  772 

773 

llomtnes ficut  Angeli  erunt  19.20 
Homo  efi  fuiiuris  ^y^.liberum  babetarbitrium. 

8 o 2 . 8 o 3 . duas  facultates  oif  j « .  4  8  5 . 4  8  <> . 

vtfe  ipfum  iudicat.^o^.incogttanter  multos 

errores  admtttit.515.116.fibt  tpfiperditio  efi. 

ySo.&feqq. 
Homoiuftusfuae  patriae  quafi  murus  for- 

tis  146 
Honor  debitus  Regibus,  Magiflratibus  &c.  90 

Honorare  &  adorare  dtfferunt  110.& inde. 
Honorius  II.  Papa  confiituit  feptem  Epifcopos 

Cardtnales  1S6 
HonoriusPapadefenfus  150.&  feqq. 

HorA Canonicaies &c.66\. &feqq. quare  infii- 

tuu.  568.  &  feqq.  diuifji  fecundum  aftiones 

lefuChrtfltpafii  569 
Hofliafemelconfecratafiin  alterum  dtemrefer- 

uetur^  non  idcirco  benedtftionem  amittit. 

691 

S.Hugo  Gratianopolttanus  Epijcopus  inter  Di- 
uosrelatus  143 

Hugo  S.Vittorisycognominatus  fecundus  Au- 
guftinus  66 

Hy&inius  Atbenienfis  Papa  crcatus  28  6 

Hymni  Ecclefut  434  ,&feqq. 

Hjmnus  Anan'uyAzJari^&  Mizaelts  324 

Hjpcrdulta  qttid.  100.  debetur  humanitati  filii 
Dl  i  prout feparatim  ab  hypofiafi  confideratur, 
&BeataVirgini  54.99.100 

Hjpoftafis  dituna  realiter  idem  eft  cum  fubftantia 
diutna  9-35-J6 


1 


1 


Acob  feptiesfeincltnauit  cora  Efau.100.101. 

ofculatus  eft  virgamlofeph.  10 9. in  fignum 
lapidem  pofutt  quem  fupra  caput  babebat.$6$ 
^6\.oleum  fupcrpofutt.yj6figno  crucis  be~ 
nediftionem  dabat  &c.  3  6  5.3  66 

S.lacobi 


I  N  D 

S.Ucobi  in  CdllicU  ptregrindtio  dpprobdtd 

Ucobttxomnes  Vatresdedtgnabantur  j4r 
IdoU  crimagtncsdtfferuntwterfe  11j.n4.iK. 

ldololatrta  non  conftjlit  in  externu  acliontbus 
I  o  1 .  noneft  tam  borrenda  apud  Chrtfttanos 
quam  apud  lftdelttas  ;  n4 

leboud  jgo 
letunio  Deofatisfaamw  5  o  f 

letuntum  Quadragefinn  198 
lttunialegts  veterisyqua  pro  mortuisfiebant  7^0 
lciuntumapprobatum7a.<).&feqq.  Deo  accepttl 

Uiuntu m  q uatuor  temporum  3 4 3 . ;  4 4 .  vigilia- 
rum  &ftftorum  $+i.& feqq.  in  bonorem 
Sandorum  754f5f 

Iciuniumquarti  ,  quinti,  fcptimi,dccimi 
mcniis  342.343 

lephtxur permtfcrit  Dew  vt  filtam  Jacrtficaret 

lefuttarunt  ordo  f  95* 

lefuttaacalumnttsdtfenfi  tfi.&feqq.  dbEc- 
clejia  approbatifij.&fcqq.  illorum  tnlittu- 
tio  386.f65.f64 

lefmfiltw  lofedecb  tfo.&fcqq. 

UfusfiltusSaue  tbtd. 

UfuifiUw  Strdibtbid.  dutborlcckfiafttctcxtfti- 
ntatur  333 

lefm  notnen  quidp^.&fcqq.  vnde  eius  ortgo  & 
txcelUntu  577.^78.  conficit  ioccc. 
IX  xxv  iii.  578.  pronunctatur  cumbo- 
nore&reuerentta  378. 579.380.  Deumde- 
fanat & quidtn  tpfo eft  $79.660. 
4  pidoitlm  per  modum  Solit  reprafentatur 
l%\.& fiq<l-  ntim literis & tttulo, ih~s 
ibtd.  ante  tncdrndttotum  multis  attrtbueba- 
tur  in  rccto poftin  obliquo 

lefus  appeHatur  Omftm  propter  cxccUenttdm 

UjwChrifitis  r.hrt  ignorat  8.9.  etwdolortn 
cruct  tbtd.  babetquatuorfcteHtidmodcsibi. 
omnet  eim  dfttones  tnfirttorum  merttorum 
pro  nol  isfattsfactunt  tn  rigore  iuflttid  7 


E  X. 

ctw  incarnatio ,  Concvptio  &  Natiuitas  6. 
7.10.  &feqq.    multt  errores  quoadeiw  bu- 
manitatem  6.    nafcens  ntatrem  virginem 
conferuat  10.   egreffw  eft  claufo  fepulchro 
dumrejurrextt  14.   hora  refurrefttonu  eius 
nobis  tncognita  ihtd.&feqq.  eft  ****»?& 
*u»r£p  11. 12.  intrat clauftsianuis  1^.648. 
trtspenetrattones  \^.\6.&feqq.  invno& 
eodem  loco  cum  alto  corpore poteft exiftere ,  & 
tamen  locum  non  oaupabtt  ibid.&feqq. 
qutdirederejxs  20.21.  eiuscorpwpoftre- 
furrecttoncm  tdem  eft  quoad fubftanttam  ,  fed 
dtuerfum  quoad  qualttates  tbid.  femper  eum 
hic  in  terris  degente proprietatescorporis  Glo- 
rioft  comitabantur  tbtd.  inuifibilis  22.23. 
&feqq.  erroreshtrettcorum  ibid.  quareeius 
corpusutertsantecellat  16.  inplurtmislo- 
cis  abfqtte  vlla  proprtetatum  ejjentialium  id- 
Clura  z$.&feqq.  qutd  lefu  Chrifiofolt  con- 
uentcns  3 1 .  quomodo  tnfit  in  Eucbariftia  14. 
21. 30.33.54.  de  verttate  ipfa  rei  quidcre- 
dendum  $$ .  qualta  mtracula  tUt  denegent  ba- 
rettci  16.  afcendtt  ad  calospcrpenetratio- 
nem  21.14.26.  incefttfuper aquis  z\.n. 
23  apparutt  S.Petro  18.114.1if.  D.Pau- 
lo  19.18.649.  ipfetnperfonainterrisoffer- 
tur  3 1 .  comparatur matn  tf.&feqq.  folus 
medtatoreft  91.92.  Unteuminquotmagoe- 
ius  exprtffa  erat  ad  Abagarum  EdefftRegem 
tranfmtjit  109.  nonfolum  totum  terrarum 
orbemadfeattraxtt  ,  fedettamdifctpulisfuis 
illorum  ofitbus  &  nwnumentis  1  }t.   vti  Ho- 
nortusdtxtt ,  nonntfivnicamtffcvoluntatem 
250.151.  abomnt  temporcvrgcntem&fa- 
uam  pauptrtutevt paffus eft  2^4.  approbat 
Tradtttones  3  4 1  .&Jeqq.  quotnodo  opera fud 
nobis  contulu  fOh  c  rauit per  ludamemi 
qtuadjeftumejfcnt  neuffaria  fif.  priuilegtx 
Eccleftalltcacurabatfertiari,  nondedit  trtbu- 
tum pecttniarum  quaspntabat  ludas  f Zo.& 
feqq.  adordtunnFucbariftta  6$7-&f«l<l- 
vbtque  eft  quoad  bjpojUfiam  non  quoad  ttdtu- 
rambumanam  371.  ipfefe mantbusfuisge- 
y?rf«if  144.145-  nenampliusmQritur  673 
j  Vuuun    3  nonfd- 


I  N  D 

non  fattsfccit  propeccatore  nifi  &  ipfe  altqu* 
rattonefatufactat-j  ^7  748.  aduentens  quafi 
S>.nntasjpirnibits  Euangdtnm  prjidtcabat  iti 
Ercbo  777.778. qua rtttone ncs redemit  785 
n%^.maittmproomnihuseftn^i.  medtum 
fempertenct-jc)  f.& feqq  carnem  humxnam 
ahudequam  cx.idamo  ajfumcrtpotuiffetjdl- 
uarepotuiffet  ludam  %i6.&feqq.eius  defun- 
Jus  ad inferosprohatus  &  enodam  nny& 
feqq.  opmtones  barettcarum  tbtd.& feqq. 
Ignatttts Eunuchus  PdtriarLha  Conftanrinopoli- 
tantu  2  66.&feqq. 

Ignatuts  Lojola  Lutbero  opponitur  $87.388. 

multa  nuracnla  confeat  738 
S.Ignattus  Ju&Diixcefeos  fubditos  admonebat  vt 
in  Ecclefia  duantareniytnjhnclus  occafione  vi- 
fionis  434 
Ignts  abfque  caiore  18 
lgnis  in  thunbulo  Chrtftt  dtuinitate  denotdt^i} 
lgnis  bedtttudinem  Sanctorum  defignat     4  j  1. 
&feqq. 

Ignis  in  inferno  78  2 

Ignis  ardcre  probibetur  magtca  ludai  cuiufdam 
axte  71  3 

Imaginatio  vno  &  eodem  modoferturin  imagt- 
nem&inrem  tmagtnatam  117.11S.17z 

Inugines  a  S.Scripturaapprobau  104. iof. 
depicla  &  in  eccltfiis  fufpenfie  1  o  9 . 1 1  &  m- 
de.  tn ccclefurum  vesitbulis 47 1 .  w quo bono- 
rea  Catboltcishabeantur  469.470  471. 
472.47j.51r.fi6.er/ffltf.  quthonoremi- 
maginibus  noexhtbent  neque  ettam  tllis  exbi- 
bere  videtur  quos  imagtnes  tli<z  referunt  470 
oletper  tllas  dtsltlldtio  &  fanguinis  proicttio 
tbtd.  quantumprofunttbid.& A.nz.nonpro- 
htbenturper  Dccalogum  114  11  f.  471.472. 
profnbctur  tantumedrum  vfusmJus  4-4 
pcffunt  dtci  in  plebe  Jpecimen  Chriftidna  in- 
ftruttwnis  &  pictatts  1 1 4.1 1  f . 47^47 j. dp- 
probdU per S.Gregorium Mdgnum ,  Venerd- 
btlemBeddm^  &perConctltd  \i^&fiqq> 
non  poJfuntommnohomintbHSdufim  nj. 
114.  dpprobdta per Lutlierum ,  Cdluimm  & 
llufi.  1 1  f.  u  qu<t  moumt  nfum ,  Idfiiuidm, 


E  X. 

&c.  prorfus  toltenda  nifi  aXto  modo  vttari 
queant  1 1  f .1 1 6.  nullo  tn  loco  debent  nftttui 
nifi  ab  Eptfcopo fit  confirmatu  m  11 6. 12  6. & 
feqq.  Decretum  Concthj  Trtdentm  detllis 
iif.ug.fculputncereis  Agni  396.397  398 

Imago  CvxcifixtaVaganis  tracla  110  & fiqq. 
ad  contemplationem  multumiuuattntelleclu 
116. 117.  vifainparocbtaEcdefu  S.Icannts 
Lateranenfis  40  j 

bhagineslefuChrifti,  B.  Virgtnis & Sanclorum 
perfitpc  comminuu  &  deuafiau     10  4.10  j* 

lmagtv.es Chrifti  &SanSlortm  non  debintpro- 
hiberi  potion  rdtione^  qua  tmdgnes  Jeu  ifjigies 
Pontificumjn  peratorumyRegum,&c.  115 

I  magtr  es  qu<z  fanftifiimam  Triniratem  rtfi  runty 
&c.  rary propom ,  J&pm  vero  annunctari po- 
pulodebent  11 8.1 19 

Imago  Cbrtfti  geftantis  ottem  in  humeris  tn  cahce 
injculpta  iio.ui 

Imagtnes  S.  Petri  &  S.  Pauli  vifit  pcrEufebium 
C&farienfem  107.108 

hnagtnes  S.Petri  &S.Vauli  vna  congregauDeu 
in  medio  babebant  1 1 1 

Unago  s.Hypoltti  fuper  monumento  eius  cum  mi- 
racuiis  tmpnjfa  ibtd. 

Imagtnes&t  oladijferunt      11j.1r4.1if.  116 

Imagoceuiffgusab  Hjtnwrrhoifa  niuhere  tn  ho- 
noremCbrtfiierecld ,  vbteratherbavtpriori- 
bus  faultstgnota  10  9.  lulianus  Imperator  de- 
JlruicMdUtt  H2.UJ 

Imperatortbus ,  Regibtis,  Principtbus ,  Sacerdoti- 
bustDruydibus,  &  Veftaltbus  ca ab anttquita- 
te  concejfa  eft  ccremonia  ,  vt  fie  Jpeclabtlt  tn 
felld  fuccollare  curarent  280 

Impe  atores  cognomtna  Prouinciarumquasadt- 
pttfuerant  vfiurpdre  foltti  377.378 

Impofitio  mdnunm  tft  cmfirmdm  609.610 

Impofuio  mdnuum pnbdta  699.700.  &feqq. 

Incarnatio  Dei  quomodo  opera  daimmis  Paganis 
occultetur  7 .  deilld  qtu  credenda  8 .  &  feqq. 
communicatioidtomatum  &  detribusmtra- 
bilthus  eius  vnionibus  9.10.^ feqq. 

Indetermindtioduplexejt  A  816 

IndulgentmpprobdU  &7q67>&fiqq*  dbEc- 

clefta 


I   N   D   E  X. 


tltfidconctjfd^.  iUisttiam qui Eccltfurum 
dtdtcjtioniprdftdent  4oj 
hMgtuudquid  756.  indulgcntidtumpcetu, 
tum  culpd  758.759  .nunqtumfuturum  refti- 
MtptccAtumrj^.quomodo  EidtCdattrtbu- 
** 76$.  Vapaturtdiutno tllas tlargtrt valet, 
&TtJlnngcrt\wtfldttmprtsb]ttrorum  quam 
iUiobtinent  7.68.  conc^idtbentconformittr 
ftcundum  mu  uttontm  ltfu  Clmjii  7 66.7 67 
tjrumdtfttr.fttx  tbtd.  vnius  Caicnx,Qua- 
dragcna^lcpitcnaCjdcccniijTotiesquo- 
t\cs,propQmtn,\tutniur.guntur  7 66.  amt- 
fit*  hfu  Chrtfttpwtntunt  767.  quandov- 
ttlts  771.77  3.  /t&Attw,  dectm  milhum  dtu 
norum  771,  pr»  mortuis  771.& ftqq.  I  lt- 
Jphtmu  hdrtttio,*um  connd  tUas  758.759 
btfallibtlitdi  multui  r  4 ntctjhtdtt  dtfcrtpdt  793 
Inftrnm  &  potnd  ftx  urmtnt*  ipftm     7 8  j.er 
yty/.  iocum  abte  clum  ftu  depn ffum  dtnotat 
77  ^dtffcrtdftpukhro  776 
Ingrdtttudo  txtcrabt  L  viuum  1 1 9 

Inno  tnttus  l.  Papa  29 S.  accufatm 

Innoctntim  :ixanottz.auit  S.Hugonem  143 
Innoctnttm  1 1 1  jui  ufttus  \  *$£$-& ftqq. 
tnnoct.ttus  VJUVapadtftnfus  158 
InuccattoSanclorum  (onfirmata  90.  quomodo 
tUam  Eccleftdprdctput  tbtd  &ftqq. 

Jtwctnttustn  bupt>ftertof*natus  £90.691 
Iodudddltdrtcdptus  511 
ljannaP.tptjfa  ,  wtf  nonvjrtddtilldPptnionts 

loannts  Dux  Bitannid  commtnutusinttrparit- 
tes  181 

lodtmti  Hterofoljmitdnus  non  pottrdt  dquodni- 
mo  ftrrt  honorrm  qutEptphdniotrtbutbdtur 

I<u«/jr  /  £«ty£e  Antmbcna  Uclor  714 
/04ww«  t<wo  ri/im  rf/h:wir  736 
J^ww/i  K//.£r  /www/i  VIU.  itfj 
Iaui  «ti  PUL  Pdp.grddudeitcttYormofum  Cdr- 

dtndlem  i^u&ftqq. 
UannesXII.  Papamortbuscorruptu  cydtffolutd 

viu populofcanda.  um  txlnbutt  pcr  Jotminam 


nomint  loannam  2  68 

loa  nncs  X  X 1 1 .  Vdpj  defenf  5  1  <  4  ,&  feqq.  <'efun- 

clusAnnoM.CCC.XXXlV.  255 
lojnnes  XXUl.dccttfatus  2.57-M** 
Jojnnes  XlV.Vupd  nomtrutur  263 
Jojnnts  Extngau  optrj  S.  Dtonjfit  latweinter- 

preutur  65 
Jodnnes  Vtcus  MirdnduUnus  iauddt  S.  Dionjju 

66 

IoannesaSanclo  Erancifco  759 
S.loannesBapttftagratiam  Spiritus  Sancli  trt- 

buerenonpoterat  589-59° 
SAojnntsChrjfoftomus  ftde  txpulfus  ad  Vapam 

Innoctnttumprouocauit  22 2.2 9  2.  tiuscor- 

pns  Conjlanttnrpolt  rutptum  428 
S.Ioannes  Euangeltfia  Mttram ftue  laminam  au- 

rtam factrdotaltm geftauit  416.  tmmerfuso- 
leo ebulltentt  226.7^5.  rtprthtnfuscumjtadpt- 

des  Angelt  abttctfftt  27  9  •& tndt. 

quando  Euangdtum  fcripftrit  346.347. 

J4* 

SS.loanntsXXXXL  125 
Joannts  Hnjfus  B.  Virginem  Marum  inuocdutt 
5  o .  & feqq.  prtcattonts  &  merita  Sjntto- 
rtwnnuecat  87.95.  imaginumvfumconfir- 
mat  115.  fatetur  corpora  Martyrum effe  ho- 
noranda  125 
Job  tujlus  4  5  4 .  <fc  fahttt  inctrtus  795 
Jonas  cauftaftuttempeftatts  125 
lordantsvndamdtjftcauit  &  tius  curfum  maUt$ 
rturdautt  pXia/s  irt.&ftqq. 
loftph  curautt  corpus  Iacobi  transferri  inHebron 
122 &feqq.  uus  reltqutd  Valeftitum  tranf- 

Idtd  UZ 

Jofephus  Iuddtts  conutrfus  incdntdtiones  altquae 
dojttpauttfcld  vtituteaqud,  qudmftgno  crucis 
bentdtxtrat  367^68 
Joftas  manddtd  Dti  cuftudiuit  453.4^4 
lofue fiLus  M4NI 5  8  l.& ftqq.  obftruduit  prdceptd 

fti  4f?-454 
Icfut  &  Balaam  adorautrunt angelos  27 1 .27 z 
louintanui  tdsftum  tultt  contra  tos  y  qut  vtrgwt- 
busDcodtcd.tsperfuddcrc,  vtvtros  duterent, 
tondbdntur  545 

Uhm 


I  N  D 

louif  dies  abfoluttu  $6z 
Jphtgenta  obtulit  &confecrauit  virginitatefuam 
Deo  ,  conftlium  fecuta  S.Joannis  Euangeltfta 

rene  vtrgopai  rt  apparuit  7  8  f 

Irene  Imperatrtx  $6i.&  feqq. 

S.lreneus  vtxtt  temportbus  S.Polycarpi     4  6  f. 

Jrenafiitus  a  mcrte  refufcitatus  ftatim  atqueiU 
lum  B.Stepbanusattigtjfet  113.419 
Jrmtngarda  Regtna  Galita  nommata  Augufta 

jfaaccoiarr.Efau  feproiectrat  i7i>6$9-& 

ftqq. 

jfuiorus  qtto  tnnpore  vixerit  6  f  9 

jfidorus  dc  Seutl  ■    f  9  f 

jfraelttt  a  Dco  notati  60  6.& inde. 

jwurartum  s.ClementisaD.Paulo  &  D.Theclc 

damnatum  14.6 
Jubdeumapprobatum  767.  eiusvirtus.  ibtd. 

&76S 

Jhbilcttm  feculi,  qutnquageftmo  quoqueanno  ha- 
beri folttum  ^poft  verb  vtgefimo  qutnto  quoque 
anno  babttum  ibtd. 

Judas  Machabtus  vidtt  in  fomnis  Oniam  Ponti- 
ficem  pro  populo  dtprecantem  8  6 

Judasqualenomen  3}f 

Judascum  Apoftolispartem  Ecclefiacoftituit  16 f. 
\66 

Judtt  tabulaslegisreuerebantur  109.  nonreprc- 
henduntur  ob  conflruclafuper  corpora&ojfa 
tnortuorum  Propbetarum  monumcnta  1 1 8. 
& feqq.  quo  tempore facram  Scripturampn- 
tno  lcctttare  cceperunt  $o%.&  feqq. 

Judaus  conuerfusfolavittutefigni  crucis  370  & 
feqq.  tffcl 

Judaus  paralyfi  laborans  in  Baptifterio  fanatur 

JudtCM  Deiadmirabilia    310.311.  iufta  182 

Juditb  Itber  cfl  canomcus 

Jufttna  mater  Valentintani  perfecuta  eftEcclefta 
123.  f68 

jufttnusfentorJmperator  ad  pedcs  Pa/a  Joannis 
feabtectt  273.274 
juftinianmJmperatortm  in  honoremfignicru- 


E  X. 

cis  ordinauit  i7*-& indrj. 

Juftinianus  Jl.ofculatuseftpedes  Conftantini  p-4- 

SS.Juuentinus  &  Maximianus  martyres  458 

k  ^Hpy/ 

KEmnitius  falcificautt  texnum  Hebraicum 
67$.  correclus  697 
L 

LAbarum  yi.&feqq. 
Laccdamonienfes  cttm  in  gentifrugaittatede- 
gebant  *>fi.&feqq. 
Lacusabfqueaquaquidfign  ificet       74  £.7  47 
Laicis  quando  communtofu  ctenda  \^6.&feqq. 
Lattna  iinguaomnium  commumfttma  atquead- 
eo  Ecclefu  Qatholtcs,  cont  lententior  399 .40  o 
Latriainbabitudtneftuein  aclu  confiderata  98. 
latrta  fola  Trinttas  adoi  *nda  98.99.100. 
110  &feqq. 
Laudescanunturpofthoras  watutinas  $6$.<;62 
mLauacroJpirttuali  tereio  mergt  quid Jignifiiet 

599  ::: 
Lauacrum  Hierofolymitanu  m  erat  in  foro  owum 
conftttutum  119.130 
Laurentius  Celfus  VenetoruDux  pietate  &pru- 
dcnttainfignis  277 
S.Laurentius  Martyr  41 9 

Leclioneshorarum  matntinarum       5?  1.57  2 
LecloresinEcclefta  lo^&fcqq.  vndeesrum 
ordo  708 
Lcgati  natij  itcm>  a  latere  288 
Legenda  Sanclorum  non  leguntur  in  Ecclefia  abf 
que  nomtnibusautborum        117. & feqq. 
Leo  Propheti corpus cuftodtens  110.& feqq. 
LeoPapaiyi.  nonfuccefiitPelici  II.243.  de- 
fenfus  144.245 
Leo  Armenius  clericos  perfecutus  661 
Leo  Papa  JU.canonUauit  Suuibertum       14  j 
Leo  eleclus  PapaJV.  27  9 

Lco  JX.PapaEcclefta  Conftantinopolitan&obie- 
ttat,quod&c.  166 
Leo  X.numcrum  Cardinalium  auxit  28  6 
Leo  Jmpcrator  Conftanttni  Copronymi filius  5  61 
Leuiu numero  fupra  mille  xxx,  ordinc infcr* 

uiebant 


niel 

Cfft 


Lex  al 


I    N  D 

'/  ^l.cur  illuliberumeratvxoresdu- 

w.&feqq.offii  tum  tllorum         7 1  z 
uur  perltbcrum  arbttrtum  484.  ad 
» pi  rf  clienem  co nducit  5  4  5 .  cHfldf . 
■  l*d  praapens  tacttecontrartum  prohi- 

JS.  adra.inradicbUS447-448^M' 
l>€x  's^aar^mradicDus  $5 1 .35^ 

libtn.  neepar  ntumpedcs  ftabtjciunt  174. cr 
/ry  7.  /warfw  46  qvebapttfmo,  1  .»/icwf  Dn^  ri- 

^^^779.^.1^*4^,^/583.^4. 
flyrcfpnfionesbjtre.ic  rum  cbtetitontb.fa- 

UbmEccUfu  :\  s  07 

Izfrrnw  Papadefcnfm  i^o.&ftqq.in queerra- 

141 

UKr-p/M*  Ab^asinutfibilis  i^.&tnde. 
Ltberumqutl  /  485 

GjVm  .ttbitrttm  appobatum  ^yy.&feqq. 
nen  annihilat  praftentumDti  nccetmgra- 
tum  dijlrust  481.0* fcqq.ltbirum  el\  tbi.tpfi 
g*ftrrtnonpotes\  484.  varuquoadilludo- 
pmioncs  7  477 

4  »:■;:.»/  779 
f/i/«/  jj^.&fcqq.vbtfintyj^. 


777.778 
Iz/iifc  D.Pctro  fuccep 

hirettccs 
LtttcrxiumApofioltCi 

Saluccro  &  Ap 

ncm 

Lttterarum  olim  confcrib<nd.u 

fuetude 
Ltturgu  facrtfuium  figniftcat 
Liturguquatuor ,  ptr  AiojloUi 

puUstradia 
Ltmgudcfunclumulumpref 

ttb. 

Lecm  ctiprerfm  acctdtnta-iitm  qutd  1 6 .  cerpore 
pefttrmr)\.&  feqqJecm  tr>plex  tbtd. 
yjjrfi  doclorum  tnterpntatiencs  apcrteabij- 

ctebant  54* 
Utharmtxcemmuntcamebluiricitatkfccca- 

tum 


.116.  defe  njmcentra 

cconccpta  verbafum. 
icam  bciudicho- 

nd.uumm.s  fiuecon- 
116.117 
Cdt  !  666 
jleUsvA  tornmdtli- 
tbtd. 
o.&feq.  e- 


E  X. 

S.Lucunm  interprttatm  esl facram  Scripturam 
301.301.  ctm  htftorta  memorattone dtgna. 

667 

Luallus  F.pifcepm  fanitatireftituitur yeoquodin 
publtca  (uppltcattone  S.Stephant  reltqutasge- 

Met  1*54-17 

Luctm  tn  abraftone  pilorum  denotattts  553 
Ludoutcm  Ptm  Imptrator  6 5 

LudoutcusIuntorRexGallid  178.  &feqq.eius 

rejponjhmmemoriadtgnum  tbid. 
Ludoutcm  Rex  Galltx,  Alexandrum  1 1 1.  Papam 

eqmtantcm  tpfe pcdcsiomttatmeit  175 
Lumen  quamuts  tantum  fitacctdcnsytn  creatione 

tamen  prtuteris  primum  extttit  17.32.33 
Lumtnarta  tn  EccLfia  ab  omni  temperc  habtta 

4 18  .&  fequenttb.quare  demedto  dteaccenfa 

429.430 

Luthcrmprcces  Sanclorum  admittit  87.  illorum 
mertta  fatetur  91.  non  rcijcit  pictatem  tlle- 
rum ,  qut  honorem  tllu  exhtbent  9+.& fcqq. 
rcltqutas ,  templa,  &tmaginesapprobatuou 
&  feqq.Scriptura  dtfficultattm  agnofctt  307 
&fcqq.  cupit  vt  pottmin  Quadragefima  qua 
vlloalto  tcmpore  carnevcfc«mur  354.  &fe- 
quentib.  cotnparatm  cum  Ignatie  de  Loyela 
385.  fij.concedtt  hbcrum arbttrium  484. 
peftquam  afatmtna  repulfam  tulerit  ancillam 
quartt  553.534.  S.Hieronjmum  admortm 
vpfaoduprcfcquitur  545.546.  hor.ufiuepre- 
cespoprtomodot  jhttitt 569.  CZonfirmatio* 
ni .  admu  :tt  615.  Pcemtenttjm  approbat 
6 14.6. 5.  .1gnofcittr.w(  'Ijh  tiatione  65  r. 
6^.cenc  d.i  (airifiiittn.  Mi  kabommbmv- 
btqrfrobari  66^.664. am imvud  ntta  341. 
etmnartuttas  m  \%G 

Ljjum  Gallu  Rcgum  inftgnia  iji.&fcqq. 


Af. 


S A  iAiarius  veram cuiufdam  foemindforma 
l\lfolm  vidtt  tnterplurimos ,  quibus  tlla  per 
illufionem  Damonis  in  tumentummdcbatur 
cenuerfa  i$.&feqq. 
SMtwm  Patmrcha  Uierofoljmitan.    3  7 1 
Xxxxx  Maiha* 


I  & 

Machabaorum  origo  333.  itiorum  itbri  approbati. 
200. 66o.&feqq.  obieftiones hmticorum 
quoadillos  m-&fe<lcl- 

Magt  88 

Magta  prohibita  371.  arcttur  virtutt  aqua  \u- 
ftralis  39 1 

Mabometa  itiunium  Quadragefima  mutauit. 

$5°  y:V^%t^ 
S.  Matolus  Cluritacenfis  Abbas  >  vir  mtraculis  tn- 

fignif  738 
Mulnmasfacnficium  Mtjfapudicauit  681.682 

&feqq.  , ;  '  %^ 
MalacbtasEpifc.miraculisinfignis  737 
Af<*//  m<i/«m  c?/c?r«wf  \46.propterparticuiarem 
culpam&tafum  ordtnem  integrum  damnat 
HO.&feqq. 
Malum  eft  contra  naturam  48 1 .484 

Jlld/w  dr  peruerfus  duo  habet  79  o  .7  9 1 

Mammea  mater  Alexandri  Imperatoris  acciutt 
Origentm  3*9 
Mammertus  Epifc.virtute  lachrjmarum  ignem 
extinxit  ^  73^ 

Mancipia  capiUispriuata  547-55° 
MAndata  Det  obferuare  ms  poffe  ,  mejfe  illud 
impoftbtlt  453.454.  455.  456.522.  523. 
805.806.  cut&quomodovideatur  tmpofii- 
htle  454.  dr/*/<j.  c«r<* yfr  adbtbenda 
in  tllorum  obferuattone  44s.444.plus  ettam 
praftare  nos  pojfe  quam  tlla  prmpunt  521. 
512.  &  fequenttb.  Ceetumnullum  feubo- 
mnumfrequenttam  pojfereperiri,  cih  non  la- 
besaltqua  ajpergantur  53  4 

Mjtnducatio  nunquam  fuit  de  ejftntta  facrificij. 
678.679. 

Manichdi  fub  pratextu  Apoftolorumcommenta- 
rtospttbltcabant  146.  damnarunt  omrita  ie- 
iunia&diedomintcaabfltntbant  350.  com- 
mttntonem  fub  vna  jpme  celebrabant      7  6 
Manfuetudo  5x5-5-4 
jdarcelltnus  Papa  accufatus  Idololatra.  239. 

jAacdluU.Papa  z7* 
MurceUmEpifcop.Ancjr.ftdPapamprouocatut. 


E  X. 

Marcilius  Eicinus  S.Dionjfit  fcripta  latmetradt- 

dit  ||£6-<^W: 
Marcion  excommuritcatus  ante  Pium  I.  Epifcopu 
fuum  prouocauit  222.291 
Matrimontum  corrumpi  non  poteft  proptcr  cri- 
men hirefis  isi.tale non eft culpanditm  492 
tribulanonem  babet  comtttm  554.  &ftq+ 
cumcoeltbevitacollatum  54^545-H6-^" 
peditum  per  confangutrittatem  tumfpiritua- 
lem  tum  corporalem  6oi.7$o.&feqq.  con- 
fanguimtatugradtts  quis  vittmus,  tbt.&feqq. 
Ecclefiafiicisprohtbitum  714.720.7  21 .722. 
probaturejfefacramentumj  24.7 iy&feqq* 
infeparalilem  coritmftionem  natura  dtutna 
tum  humana  repr&fentat  7 25.7 26.7 29.»*» 
anmbilatur  perpartiumdtfiunttionem  728. 
&feqq.  optutones  barettcortm  quantttm  ad 
illudattinet  724.725.  edtclaGeneuenfium 
7i6.&fes;q.  .  ... 

Marttatis  Eptfc.cenfuram  incurrtt.qutapucnm 
in  profano  Cepukhro  curauit  collocari  408 
Martialts  Primus  Lemouicenfium  Epifc.  543 
Marctanus  Jmperator  in  publtcts  fuppltcationth . 

pedestncedebat  42{* 
Maritttsfiddts  tuftificat  vxorem  infidelem,&c. 
586 

Marttanus  leonis  fresbjttngener  551 
Maritus  votum  vxoris  anntbtUre  poteft  44.  f  J- 

lam defrerenonpoteftytaltjrembat  715.& 

feqq. 

S.Martint  Martjris  corpusab  Aftjrofummo  bo- 
noreajfettum  \i\&feqq. 
Mirtinus  l.Papadifenfus  -5I--5i 
SMartintts  £/^.274.27 5.^0 8.  apparirtonem 
damnatalatronistntwababu  t  i^6.exorct- 
fta  yoj.plurirrismiracul^fu\get  369.616. 
&  feqq.fapm  allocuttts  eft  B.  Virgtnem ,  &c. 

786  J®3$  f^:»** 
Martmerat  prinm  r.ieufis  tn  Odendario  fynx- 

gogmm  352'353 
Mnnjribits  rogantibus  rithtl  cft  qued  Deu<  mn 
concedatycomparanc  m  huius  ftcult  atbltcts 
Syfttnt  tntercejfores  89.  vtinos  exaudtant 
qo  .propeccatoribmnttrctdtbant  767.  tllo- 

rum 


I  N   D   E  X. 

rum  monumentd  qudUmpdridntvttlitdtem    Meritum  &compenftuo  termini  funt  reUttul 


vcmortd  ctubrata  tn  EccUjia  96. 
lUctUbrdttodcfignet  696.  tllo- 
iCjrdttsftftt  96.97.  quttllorum 
tltqttd  rdttont  partucps  fit  gra- 
Mfct  funt  fvtfttficdti  1 1  o  .&  fe- 
li  jim  yiwwr  pr^  attones  -»54. 


w  fir^m      <yw4/r  laudandum 

\Ui  tn  'TQtA 

rcffvn. k m  ad  Seftartnum 


!4S 
701 


qutnt. 


ftm  dbfque  Scriptura  tefitwcmo. 


Mdtrmonto  contnnftt  quomodo  fc  gcrcre  dcbe- 

m  547-  f4* 

M  <  n  . ijj  f  hora  hakutur  de  mcdid  nocte  $6j. 


.opatii 


Vapamconfirma  m  291 
liyoncm  tngrcjfm  martrr  mor- 

\udurum  tbtd. 


Mii 


hat  pdt.tm  C  vtnum  cum  aqud  mix.um . 

MeUttm  Msrtyr  tn  pulltcd  fypltCdttcnt  tranf 

dfpdtutt  78  6.  c<*  tjfigus rbtque repnfentd- 
td  6\o.6\\ 
Menddctum  fmptrpeccdtum  477 
Mtrcaturd  prcpter  rtltqutdrum  aducntum  pro- 
htbtfd  i}° 
Mercurn  &  ftbdtht  dtebm  cur  dbfttntnttd  fidt. 

Merttd  Chrtftt  lefu  nunquam  tmttjt  fcffunt . 

7*5 


^01.501 

Merttum  condignitdtis  &'congruitdtis  $6.& 
feqq. 

Merttumvndeproctdat  764.765 
Methodtm  Eptfopm  Oijmpt  in  Jyoid  45?.  50. 

dfta  confcnpfit  in  laudem  Sanftt  Dtonjfii. 

66.  r> 
Mtchacl  Imperator  Confianttnopolitanm  libros 

Sdnfti  Dionjfii  in  Calltam  tranfmtfit  65. 

6  6. 

M'chacl  Smgelus  panegjrtcam  D.  Dionjfit  ora- 

tuncm  confcrtpfit  tbid. 
Mtchol  tu  Uftulo  mjrttt  fui  Ttraphinum  pofuit 

bco^duti  107 
Minfirorumtmpcftura  11p.no 
Muaculd  fafta  tn  tpfo  Itminc  monumentorum 

Apoftcltccrtm  47  o 

Mtraculum  ampttlit  facrd6Q9.610.de  famfi- 

ctoMtffk  6cy.6yo.6ji 
Mtracuia  M  Ecclcfia  Catholtca  conttnuo  de  fit- 

cttioad  faculum  txttttrunt  y\y&  fequtntU 

btr.  \;  > 

MiracuUrum  plerumque  fold  eaufa  infit  umen- 
tdlu  tftfides & charttas tUcrum.qut  neum  ad 
duxtltum  fcr  ndum  pa  nedtationcm  San- 
ftorum  tnuoiant  ny.prttm  tnvno  quamin 
dltolocofiunt  136.13-.  faft.tadtn:ioca:t$- 
nem  Sanciorum  adqmd  frojint  14  4.1 45.^- 
Itgcs dt tllu  inqutfittofac  tn  >a  1 46  147***6*- 
mnttiottta  rcqun  ttur  ftpopu  rt%  la  dctur 
1j4.15f.pfr fignui rucn  fdftd  $6%.i69.& 
feqq.pcrnomen lefu  i%o.&fcqq.ptrdquam 
luftraUm  W&lffl' 
Mtftrtcord fa  opm  fupererogdt:onit  $  i  4 

Mtftrtcotdta  Det  cetttm  fujlctactilum  eft  falutis 
ncftra quam  bona  operd  9.50 9.51  o. 

Uifnid  184.185 
tn  Mtjfd  fit  cotumemoratto  Sanclorum  83. 69 y. 
&  feqq.an  tn  tllcrum  honorem  celcbrari  qucat 
tbtd.  mentto  d;  Mtffa  tn  fa  undo  Concil.  Car- 
thdgtnenft  \9i.\9+.quaratione  iHt  intereffe 
debcdmmjbt.&feqq.per  quemt& quo  tn  loco 
debedt  celebrdri  40 <  695.  nunqtum  melm 
Xxxxx    t  ehfer- 


I  N  D 
obferuata  &  celebrata  fuit  ntfia  temporibus 
rnodernarumhmfeon  655.  tres  partesejfen- 
iules  babet  66^.exphcatur  quoad  rem  ipfam 
qutd  habitus  &ornamenta  presbyteri  deno- 
tent  659.660.  celebrata  in  priuaits  adibus 
6^.&  feqq.praceptum  non  obhgatad  com- 
mtnionem  illum  pro  quo  offertur  Gyj.&fe- 
quenttb. 

Miffa  priuata  quid  6 9  o .  694.  &  feqq.probibi- 
tnm  esl  celebrareMtffas  publicas  inMonafte- 
rtjs6^6.mtraculum  in  Miffa  S.Vatri  Grego- 
rioHazjtanzxno accidit 670.671.  loctali- 
qui  S.Ioannis  Chrjfoftomiexplicantur  691. 
69  i.obiefttoneshareticorum  66i.&fequen- 
tibtis 

Mtjfit  facrificium  655  &feqq.  eiusvis&virtus 
applicatur fecundum  vniufcuiufquepietatem 
66i.probatum  66$.&feqq.femperesl  vnum 
&  idem  facrtficium  670.671  foh  Deo  offer- 
tur,&proquibm6j^6%^.&feqq.praitca- 
tum  perMalachiam  7  o  ^.panis  abfy  vino  af- 
fumt  potesl  705.  omnes  Cbrtfttant  Mt  debent 
interejfe  diebusfiftis  &  dommicis  ibtd. 

Mjfa fidehum  &  Catechumen         658 . 6 59 

Mijfacompofita^Wtttemberg*  inbonorem  Car- 
loftadij  534-535 

Mtjft  nomen  in  Ecclefta  maxime  vfitatum  6 55. 
6$6.&  feqq.  vnde  deriuatum  659 

Uenaftertanoua  conftttuinon pojfuntabfyper- 
mtfiioneEptfcopi  toi 

Monafteria  in  prophanas  adesnon  debent  com- 
mutari  196 

Monafterium  Konarum  a  monafterio  Monacho- 
rum  dtfittum  effe  debet  101 

Monacbi  non  pojfuntmonafterta  nequealia  ora- 
uonum duhficta  erigere,  abfyjpeciah permif- 
fione  Eptjcopi  187.  nonpojfunt  fe  tmmtfcere 
fizculartbus  militifs  ibid.  non  debent  nubere 
1  ^.quantoinbonoreapud  aniiquos  fuerint 
176.177.  funtpartictpes priuilegiorum  Ec- 
chfufttccrum  579 

Monacht  Apoftau  519.530 

Monachouttulus  apparutt  Iriburgi  m  Mtfnia 
284.285 


(  £  X, 

Monacbinomenqu.iiefignet  531.  pracdtterite- 

mntbus  barettcis  tnutfum  &  tnfiftum  5  6 1 
Montca  mater S.Augufttnimorttur  656.  657. 

673.674.       ■  ,;.  "x;--' ;  '  *M 

Montaniftatres  Quairageftmas  ietunando  obfer- 
uabant  35° 
Monumenta  a  rationeprobata  490. 49 1 
Mortm  prectbus  Ecchfu  tuuatur  7  49 .7  7  2.773 
preca  iones  femper  funt  vtiles  750.  &feqq. 
debentejfebaptUa::  753.  facrificium  ie  illis 
effefactenium  quomoioprobetur  751.  &fe- 
quentib.  Liturgia  illis  vtiles  754.755.  Ec clefia 
in  boc  cogit  neminem  7  7 l- 

Morseftfalarium  ceu  fttpeniium  peccati  746. 

756.757.814.815.drfa?. 
Mosytn  more  pofitum^  &c.  346 
Moyfes  feinchnautt  coram  Iethroioi.adjrautt 
angelum ,  qui  tuffu  Dei  Wum  alloquebatur  tn 
monteStna  115. 116. fuftuhtojfalacob  &tlla 
fepeVJjtin  Stchem  119. 120 .  exteni.nsbracbia 
fecufignumCrucis&ficdedtt  vtftortam  Iefu 
Waue  3.65.366.  curauitfiertduastubas  ,vt 
congregaret  populum & prtmates  ^i.mor- 
tuus esltnmote  Sebo  6 17.  nunquam  tcrram 
promijfam  eftingnjfus  748.757.  apparuit 
Cbr.fto  Domtno  784.785.786.787 
Moyfes  infignis  nebulo  fit  rehgtofus  797 
Mufica  Ecclcfix  45  3.45  4.^ fequent.etus  vtthtas 
435 

Mjrrham  in  thure  recufant  MAnicbeani  415 


N. 


^^Abucbodonofor  fe  abi 


abiecit  coram  Daniele. 


, 17 

tfataltus  Confijfor  agit  poenttentiam  de  commif- 
fispeaatu  619 
Natban  accedensad  Regem ,  incltnauit fefactem 
interramdemiffa  10 1 

Natiuitas  B.Vtrgtnis  457.458 
Naufragtum  Jarti  tetti ,  qui  euitarant  vnguu  & 
captllos fibt  abfcindebant  55 1 .55  2 

2$az,arent  vinum  mnguftabant  348.140 
Necefiitas  &infalltbtlnas  inter  fe  differunt  7  9  j 


I    N    D    E  X. 


Keohuftan  idem  cft quod pdrs xrit  uj 
Kepottdmts  Uuddtm ,  co  quod  Ealefidi  ornattertt 
406 

Sero  (rcdcbdt  nullum  fl)  mundo  Cdflum  pojfe  re- 

perni  *  454 

Kuttds Eunuihm.PdtrtdnliA  Conftdttnopolttd 

*m  j  266 
S.Ktctttm  fptfc.Treuertnfis  551 
KtcoUt'd&  Valcnttnuni  idolottbn.Cdrne fine 

firupulo  vefccbantuf  m 
KuoUm  Auttoibenm,  rnus  tx  ftpte  prtmu  Dtd- 

eonis 

KuoUmprimmPdpddefcnfm  251 


KuoUm  r.  P.<;»4 
Kucldus  Mafaloi 


25S 

r/4rfiu  Wf47W  Pdrdfieucs 
tnfUmmMint.itiurduit  147 
Kocturnum  cu « trtplmter  ficrt  dtxertnt      57 1 
KlrtJt^wrwrw  luftus  454-473 
Kom.n  csi  t  ndgo  rtt  c-.i  V    tmpofitum  duobm 
moim  .4  5»H** 

Koiuma  tmpofttd  funtdfupertmbm  &  db  tnft- 
turtbm  rtceptd  386 
KomiCdnonF*tu  7*S> 
Ktiu  hordrum  Ealtjufitcarum  ^66.^67. &ft- 

qu  nt.\6().fj o 
K>nnx  non  poffunt  rtnubert  ^i%.$i^Jonfit  554 

5  jj  tlluprobtbttumUnteum  fdcrum  dtttnge- 
rt.&tbmofftr*  4i4.cr/^f. 

Norjr^  Apofioi.u  fcptem  tnfiitMt,  qut  dittones 

6  pdfitones  Mdrtjrum  d.firtbtrtnt  145. 

Koudttdnt  dd  verdm  Cbrtflt  Ecdtfum  conuerfi 
vngtbnntur  W 
Koudtm  ptr  Exorcifidt  d  nulo  genio  liberdtw. 


Quddrdgefimd  tnbibttd  199.  &fi- 

tdd  permttiuntur,fcdtn  tgnomtnum 
tm  7" 


Oft^/i*£ti«;3*.  votumtius  inquobd- 
bidt  fimddmtntum  tbtd. 
ObUtio  purd&mumld  70?  794 

ObU:toncs  pro  Lprofis  fdttd  erdnt  Eucbartfltd 
fyinbolu  icu  figurd  •    7  °5 

S.Odilon  Clunuccnfis  Abbm  bommem  a  naturd 
«xiumfdnautt  757 

Otfo/fo    <4f  /  pro«/  euitditdd  5° 1 

Cclduumu  fditfnuttcm  A74 
S.Oclauim  Murtjft  4°  6 -^W- 

Oeconomi tn  vnoquoty Epifiopdtu  tnftitutt  575 
0/t«w  fdcerdotdlem  potentum  dcfigndt  614. 

O/fKW  /irrw  w  /n  Ei  f /*£i  3  9  3 .  dr feqq.  dtffcrt  db 
oleofimpltct  &  communt  tbtd. 
Oleum  per  Exorctfmos  fancltficdtunt  375 
Ontdi  Ponttfexdpparutt  luda  Mdchdbto  7  84 
optrd  Det  cum  openb.  humdnu  compdrdtdm 
non fiunt  xmdffum  ,  %>7^\ 

Operdfupererogationu  5  io.C^ feqq . 5 x  1.5 2  3 .& 

Operu  dd  [dtufdctcndum  &  confoUndum  ido- 
nu  ^cy&feqq.  quomodo  tdltd  $05.  506. 
7 58. 764.  & feqq.  noftra  opcrd quamuu  ri- 
ttdy  tdmen  fi  Deo  fUntt  vitdm  dterndm  mtrt- 
tur  $o$.&feqq.76$.76+. 

Operd  humjnd  omnu  funt  vtmt,  mortud^vel 
morttftidtd  5°f-  76*~&fe(I(i- 

Operd  vtud  fiue  vtuificd  qudjuor  habent  qudlttd- 
tes  -v  .  7^3-7^4 

Operdbonddd  tufltf.Cdttonem  necejfartd  494. 
&f:qq.non  tuflificdnt dbffy  fide  496.497. 
498.  qwrfr*  vtudnuncupdtd505.106.quo- 
modo  botu  dudntur  ^i  o.fieri  debent  fecun- 
dum  vtttorum  qudntttdtem  &  qudlttdtem 
628  femper  db  hmtuu  retcttd  Kp+.&fe- 
quent. 

Opera  qud  tntclligdt  S.  Pdulus  firtbtnsdd  Hebr. 

&C.  $l6.&feqq. 
OtdCuU  refponfd  non  ddbdnt  ,fi  forttqutjpum 

fignum  Qrnck fcctffct  367.368.369 
Ordtio  opm  aptum  cfl  ad  fatisfacundum  50  j. 

506       v  /^flv*,J'* 


I   N  D 

Cr  ttioncs  Sanftorum  in  Apocaljpfi  fignificata. 
81.83.  approbat£>&c.%i.&feqq.maiorem 
vtm  habentquam  fieff.ntviutntium  85.86 

Oratto  trium  pturorum  :n  igne  extfteuttum. 

Oratwr.es  funebres  304 
Ordtnationes  qtu  tumCeremonU,  tum  luduta 
nuncupantur  441.442 
Ordinesvnicuique  per  proprium  Epifiopumcon- 
ferri  debent  .puhiue&gratis  189. trt~ 
bus quoque  menfibus  19 2. fequentib. anti- 
tiquitus  confmbantur  menfe  Decembri  344. 
qucmodoconferantur  702..  &fequent.  Ce 
remonu  in  tllts  confaendts  obfcruata  707. 
&  feqq.vtquis  tegitime  rectptatur >fexcon- 
currere  debent  703.  Stcramenttm  effe  con  - 
firmatur  702. 7  o}.  haptifmo  Ordinis  Sa- 
cramentum  ccmpara-ur  701.  702.  eius 
characler  60%.  defignat  indiffolubile  lefu 
Chrijli  cumEcctefia  nutnmonium  271.  & 
feqq. 

Ordo  qualiscunquefit ,  prohtbeturiUt,  qui  con- 

cttbinam  habet ,  vel  qui aliam  duxcrit  720 
Ordj  Bpifcoporum  ,  Sacerdotum  ,  &  Dtacono- 

rum  Hierarchiam  Ecckfiafitcamnfert  711 
Ordo  Subdtaconorum,  Acoijthorv.m  Exorctfta- 

rum,  Uctorum  & lanitorum  Ecckfu  704. 

&  feqq. 

Orgamrum ,  mufiu  inftrumentalis  &  campa- 
narum  vfusin  EccUfix  431.  &feqq. 

Origcnes  Sanctos  wuocauit  8  6.  propter  pra- 
fumpnonem  mtfer  reddtttir  u$.&feqq.tn- 
tcrpretatus esl  facram  Scripturam  ^oi.quo- 
modo  Decalogi  pruepta  difiinxerit.  447, 
&fequtnttb.  vixtt  anno  ducentefimo  quinto 
posiChriftum  451.  vir  admodum  irfignu . 
4.61.461 

Ornamenta  facra  ^i^.&fequen.quare  ortta- 
tncnta  &  vafa  facra  Ecctefu  pcfitnt  dniendi. 


416 

OpobalfamunV  373 

Ofculum  fancltpacis  661 

Ofeas  Prophetaenodatus  107.108 


dftus  Epifcop.Corduacenfis,  Vitus&Vincentius 


E  X. 

presbjteri  Romani Ktcano  l.Conctlio  pr<tfide- 

bant  194 
Ofitts  vir  infignis  in  apoftafiam  inctdit .  310. 

Otttta  cdca  nafcitur ,  &  in  baptfmo  fanatur. 

737- 

OtreiusEpifc.Maltenfis  549-  55°- 

Ouinius  Gallkanus  omnibus  fummttm  miracu- 
lum  tmectt,eo  quodmundo  nuntiumremtfe- 
rit  tbtd. 

P. 

PAllium  ornamcntum  Archtepifcopale  293 
Panisbenedtclustn  Ecclefia  393.^60 
Papa  idem  quod  Pater  119.110.281.  cui  0- 
lim  hoc  nomen  fuerit  attrtbutum  282.  a 
fanclo  Ignatto  vfurpatum  181.282.  quo- 
modo  Papa  fit  eligendus  119.  220.  270. 
17  r.  per  compromtffos  ibid.  per  accefiiones 
ibidem.  per  fcruttn.  tbid.  per  adcrattoncm 
271. 171.  &fequentib.po(iquamfuerit  ete- 
clusyadoratur.  ibid.  circumftantu  in  ipfius 
elecltone  obferuau.  263.  264.  CardinJis 
Oftienfis  tllum  dtbet  confecrare  287./«  qua 
cathedra  collocetur  pc  ft  etetitonem .  16 7. 
268.  ftgnum  Crucis geftat  lyi.&fequtnt. 
pedcsetusofculisexitptuntur  270.271.  & 
feqq.  ?  -\ 

Pap*  vere  fucceffor  Diui  Petri ,  &  caput  totius 
eHEcciefu  119.  &fequent.  19 1.&  fequent. 
non poteft  effe  Antichriftus  i$o.& fequent. 
quomodo  trrare  dicatur  151.  252.  Sancle 
affirmat  fe  feruum  fcruorum  Det  cjfe  273. 
adiuratur  pervefttgta  27  5.  ad  pedcs  cius  fe 
abtj  :t  popu  us  ijj.&fequcnt.  cum paupe- 
ribus  manduut ,  &  ittis  pcdes  lauat ,  &c. 
171.  i 
Papa  &  Pontifex  Summus  nuncupatur.  282. 
1S3.  quomodo  in  \urcitcorum  figtllaribus 
reprafentaretur  185.  esl  Eptfc.  vntuerfalis, 
Ecclefuvntuerfalis  i^^.z^^  Concilijs  prt- 
ftderefebet  tbid. 
Papaconuah&reticosdefenfx  i$6.&feqq.  ha- 

bitabant 


I    N  D 
bitabant  *4  lcannem  Lattrantnftm  anttdn- 
nunt  M.  CCCL  16+.  16^.  confirmatiper 
Imperd  orcs  z 6 6.  non  tdctrco  dtjinunt  cffe 
Pjpa>  quta  funt  depratuu  viu  268.  cUtt  a 
duobmwC-thcdraprjtalta  180.  hccfnob 
quatuorrattona  i^x.quomodoprr  ciuttatcm 
tmedtrt  folitt  tbtd.fdneltappelLm  181.285. 
ditmajfumpttonts  in  Catbcdra  Apoftoltca  ct- 
lebrabant  459.460 
Paptflit  wtago  a  M.  lanch:h:nt  cdtta  284.185 
S.PapbnutmplHrimaftcitniiraculd  7<5 
Paradiftts  latrontprom.Jf.is ,  quomd*  ftt  mulU- 
gcndum  777*778 
n«f**^iki^'  $c6.y0j 
Vdrochu ,  D.occtjes ,  &  Vroutnttd  dtmdi  non  de- 


\ue  llcbratcum ,  K:que  Gracum  eil. 

&  Luctntim  Eptfcopi  cum  Bon.fdtio 
:  tomanoConulio  ChaUtdomtnfu- 

itu  vndc proucmant  136*137 
1  bomtnc  non  funt  caufa  ptctdti . 


)ru»n  trgd  bapiizjitospoteft 
tn  bafttfmo  qut  duantut 


5*4 


VdnUn.preibjttr  d.imtntftrautt  S.  Eiubanftiam 
D.AmbroJio  689 

5.  Vdulinm  rtUtlU  &conc.fu  omntbus  futs  bo- 
nu  Eultftam  ftum  dttautt  &  ampUJkauit. 

-  r  r  LjI* 

vauhntu  &em  vxor  mutuo  confenju  mundo  va- 
Udixtrimt  ^55.558 

pagani  dtceptt  vtrttatt  CiiboUtatomparantur. 
7. 15.  ltf.  trattatum  dc  mdg>d  tn  publtctm 


E  X. 

prodtdcrtntfub  Chrifii  tiominisjhccit  m.& 
fcqq.  qturcftattus  &ampbitcatrti  cngcrent. 
td.ixttrrepT4ikt:fi  110 

vcccatum  cattftm  efjictcntcm  ncn  babct.  81  c. 
peccans  quul  fit  $61.  Inttr  pcccata  atiua- 
Ua  qiudam  funt  grattiora  aUjS.  ^-ji.&ft- 
quembusygrauu  tgne  pumuntur,  venialu 
vcro  hcrba  fchnis  474.  quomodo  omnta 
pcccata  popint  dtci  mort.iU*.  475.  476. 
veccatum  procedtt  ex  roluntate  474.  dbfa 
vohntatc  Ubcra  non  e(l  pcccatum  8 1  o .pe  c- 
catum  tripluitcr  dijlinguttttr  474« 
tuor  modis  fumtturtn  facra  Scrtptura  488. 
voluptas  tllud  anteccdit  tbid. 
Kccutumper  bsptifwum  delctur  491.611. 
&  pcr  pocnitcnttam  eadew  rattont  621.  & 
fequenttb.  rtmtjfa  cidpa  pocna  non  femper 
nmmitur  6z6.&fcqutnt>  autrfionem  & 
tonutrftontm  tont.net  j$6.  757-  Mfi 
dd  ptrditt:ntm  -j^o.&ftquent.  nonesld 
Deo  802.  803.  &  fcquent.  commtttttury 
Dco  prautdcnte  8^6.  fit  conttd  voluntd- 
tem  Det ,  fed  non contra  voluntatem  pcccan- 
tis.  tbtd.  quomodo  ad  gloriam  Det  tendat. 
807.  Wdttrtdle&fornidU peccdtum  808. 
matertdU  Deus  vult  ,  formalt  ntquaquam . 
tbtd.  & feqq.  pcccatiotntfito,  & peccatt  corn- 
nrfto  ittt 

Sanlim  VduJus  incarceratm  vtdit  Chrtftum  Do- 
mnium  19.  tn  vid  Ddmaf.  19.  30.  cor- 
pore  dbfcns  tntcr  Corintbtos  prafens  mentt 
txtt  tt.  89,  90.  dum  appareret  per  ptttu- 
ram  dltdf  vtfamyfutt  cognttm.  ut«  &  ft- 
quent.  altquando  EccUftam  esl  perfecutm. 
:65.\66.  SanclumTetrumconfulebat.fi 
qua  dtffiiultatum  obtces  habcret.  214.215. 
captte  truncam  tsl.  225.  &  fequenttbm. 
461.463. 

Scriptura  difpcultatem  probat.  307.  \tpt 
vteba t ur  nontinc  vn&ionis.  y}6.  377. 
femptr  nomen  lefu  tn  or,  habtbat.  3  8  o. 
in  pnmos  Cbrifttancs  nutclm  tsl  ,  propttr 
ntmtam  tnfolenttam  ,  ttttam  tn  E^cUjia  tx- 
ercebant    407.    ttm  ftpuUbrum  ptr  tot 


I  N  D 
frequentatum  46S.de eitis  falute dubttabant 
51 4.515./^  captllos  Templo  dtcauit  5  49.  poe- 
nam  quaCortntbtjsimpofucratjemtfit  768. 
76».  dum  de  bonis  operibus  agtt  pra  utcrts 
nobts  bHmtlitatem  commendat  820.  &  fe- 
qttent. 

Taulus  Eptfcop.Conftanttnopolitanus  adVapam 
prouocautt  291.292. 
Vauluslll.Vapa  186  287 

VauluslV.Vapa  ^7^8/ 
Vaulus  Samofatenfesnullam  de  fuuprtdeiejjortb. 

mentionemfimpattcbatur  H° 
S.VaulusEremtta  5°8 
S.  Pattltts  ante  Crucem  extenfis  manibus  tllam 
tam  anlenter  adorauit ,  ac  fttpfe  Cbnftus  tlli 
fmffetaffixus  111.  eius  objequia  ^o.&fe- 
qttentib.em  n  jponfum  D.  Hteronj/n.  ofaclum 
630 

Vaupertas  voluntarta  2 5  4  •  5 1 0  •  5  3 1  -5  3 1 

Vauperum  eleemofjnarij  pecumarum  expenfa- 
rum  Eptfopo  rationem  reddtre  dcbent  i8p. 

de  Peccato  rcmifTo  curam  ne  negligas. 

VedesEuangelUantium;  adiunguntur  qu<tdam 

beaiitudtnes 
Venetratiodimenfionum  probatur  pcr  Strtptura 

facram  l9 
Vtpinus  rex  GattiA  ofculatus  eil  pedcs  Stepbant 
Vap£  z-j^.faluum  coductum peregrtnis  efte- 

larguts  : 
Vercgrinationesapprobauper  racram  Scrtptura, 
Vatres,&rattonem\i<).&feqq>quomodo& 
cutproftnt  155.  in  qutbtistidestllisnonadht- 
benda  \ 
nwkpz»™  379^° 
P  ermittcr cdtiofignificat  .  8c8 

Vermtfito  Dei  &  ettts  voluntas  dtffcritt  805.807 
obteclionescontraillam  8op 
Vermutatto  beneficiorum  quomodopermijfa  1 9  4 

195  . 
Verpetuitas  vnaefl  exeffentialtbtts  proprtetattb. 

EccleftaDei  W*1 
Verftfolenta  &cardamo&pane  ctbano  vtttt- 


tabant  ^mS-iS6'^^' 
Veccatumvenialequid  774.775.  eiusremtfto, 
ibid.&feqq.  vtam  jtervit  admortaletbi  .mulr 
u  &  vam  quoad  p>  ccatum  opintones  470«; 
&mde,nullu6ubeoextmuuri  51* 
S.Veirus  in  aquis  tncedcbat  &mergebatur  11.17 
18 .foltu  tn  aquis  tnccptt  1 1 5 sgrejfus  est  e  car- 
cere  ftncltftimt  vtnftus  uj.pulfivis  'jlium  i«- 
gnttu: ftiii ab anctllaRbode  74.  cumS.An- 
dreaproattiaorau  t  M.Zy.eMvmbramcr- 
bosfanabat  1*0.111.  etus  offa  jtmagnave- 
ntratwne  pofita  131.  tantumtifius  catbedra 
apudanttquos  Vatr.arthalesctnfebantur  i\6 
princeps  crat  ApoftoLrum  103.zn.n12.  7. 
&feqq.pnmu>  lefuC  brifii diutnitatcm  .gno- 
mt.tbid.foluittrtbutum  pro  Chrifto  D.  mim% 
&profey  btd  &  122.12^.  Ccpbasnu.ncupa- 
tur  112.  p  tmum  etus  miraculum  ttuUudo 
apparutt  213.  fundamentum  tft  &  clefta  220. 
fundauit  & fangutne  fuo  Ecdeftam  Rowana 
Deoconfecrautt  ny&feqq.  Romacruafixus 
eftzi^.&feqq.^6i  463  prtmus  Anttocbt- 
nus  Eptfcop.  117.  duabus  de  c.ivfis  accufatur 
1^6.1^1 .& feqq.  proftratum  ccr«m  fcCcn- 
turtoncm  erexit  272.  nonrepttdtabatbono- 
rem  jibifiertab  illts.qutbus  trat  notus  281. 
iZyplurtmtadilltus  pcdesfeabijctebant  183. 
ex  medio  Apoftolorum  toeiti  fttrrextt  yConci- 
iumprtmo  aggreffuscft  270. 171.  ijA-ap- 
probat  Scnptura  dtfficultatem  307  508.JK? 
omne  terram  babitatio?n  idoneam  dtfctpu.os 
dtmtftt  4^3.4<>4-  tonfusperignomt):un9 
eitts  prjtrogatiua  212.  &feqqrettae'm  facta 
hmfes,fthtfmata,&ftan<Lila  dcnotabat  114 
eius  Jipulcbrum  a  Cbnfttanis  frcqucntatum 
468 

Vetri  Caleftinimiracula  738 
Vetrtts  AbatUard.& Henrtcus  Tbolofan.trad;tto- 
nescontempferunt  J4H4* 
S.Vetrut  ALxandrtn.  Epifc.  457 
Vetrustbtyfol.  592. 
VetrwdeCugn  rijs  577 
Vetrt  Eremtumiracula  73^ 
Vbtltppus  Vrtmm  Chrtftianorum  Impcrator  per 

Xttteras 


X 


I  N  D 

l]ttrssOr)gtnUuttd,^ttus^i6.humtitauit 
ft  ctrtm  Ftbitn»  Ptpt  2J. 

Pbtltppm  tBi^tntiifidttbJlinuit propttr  Ltme 

S.Pbilippm  D  tconmbtptUtuit  StmontmMt- 
*"  4n 
S.fbhgonmMtrtyr  458459 
Pbil»  ludtm  ukm  tb  tll»  qu;  Tix\t  ttmptttcbnjii 

,    ,  }'} 
roilortmm  bu  ftnclMttmm  ptrtgrtuit  &c 

_,t4  • 

IbocuiPt  rttrJit  Conf.tnttnopoltttntu ,  173. 
17+ 

Picltr  q:u  rttient  mtnum  tonuptrtt  ob  dtpi- 
Qtm  IcfuChnfti  mtgmtm tn jfu  e  Uut», 
& rtptr Ofntdtut  fturtt  ftntit  ji6 
Ptrtgum txpuiluttUbtntur ,  &c.  _ 
P:ttMfr,«<7twDt»dtbttur  W  ,1 
Frtjs  Confldnttnt  Af  tg*u  5  *  57* 

Pihm rcfem Cardirdlttm (onceffiu9  iSS. 4 hdn « 
Qrrfti  rjmcnuU  fijptifw',ordinH  &  onfir  • 
mj'wnu  606  6o->.cbjrtt.u  duoreJp:ctt& in- 
fl  ( tUT ,  1  49.  it  Vlttfi  opm,4l  1  4 1  j.  /#/tff  1 0 

ddremfiionempecidtorum  '  >  7JT757 
PlitoPh  U;rfh  u  joo 
PafJtretentA  eufpjren-ijh  7  47.  7  4%.&feqq. 
quomcdo  renutta  ur ,  gratu  po  t il  <  o*nput\ 
75*  &f«?q  remtfjperindulgcntiai  75? 
Patm  umporjUs  temtttt  nobu pvjfunt,p<7 Jpeiu • 
lemfdtufdcl  onrmmirtt  rumfiltiDtt  j6i 
Pdt.  tetttu  db  bireucu  pro  Sacramentohdb  m, 
6*j  6i4-  6iyefiaboUtiope.Cdti9  6\o.6jt* 
plend  &  tnegra9qu*  &  qudlu  fit ,  6,\.mird' 
bdumqut  ufddm  pcemt-nt.bm ,  tjj.diucrfd 
detlldhirc  t  orumoptr.tones        61  $.6  _f 
PotnttenttdJUUiqUdyquioitm  m  EccUfid  Romjnj 
vigebat  6;\.&(eqq. 
Peenitentia  publtcd  njfn  licUfia  quomedo  fiatt 
j6\  \6%Jmet$itU  3S7 

Pcen  tentumpubltcam  qui  dcbucnnf  dgtrt ,  com 
ram  Eptfcopo  dte  cinerum  rtpnftnta^antur, 
j6\.  Eulefu t.ciUy  j6j.  rurfm  abfoluti  die t$  - 
uu.ibid. 

fbxnt.cntim  mututnclcloqui koh  valtntihn  Em- 


E  X. 

cbariflia ort  impottitur ,  eiumfiinphrentfim 
inciderint  2  00.  &  fiqq. 

Paenttentes  fi  ante  fjclam  pccnitcr.tumworun- 
turypofl  tllorum  obitum  pro  tllie  oratur,  tb.  pac- 
nttentesprin.uiui  Ecclefu  201 

Totntttu  tes  publici  rddc  buntur  $ff .  5  5  5 

Pacnitenttd  qutnque9feptem ,  decem  vctduodcctm 
dnnerum  pro  vnequoque  ptccato  mortdli  in- 
ttttxla  770-771 

Pccmttrjta  ftptem  deccm  dut  duodccim  am.orum 
766767 

ratnitentid  bapttfmo  fuccedcns  &  practlens* 

6i7 

Potnittntid  vera  cum  cot.fi  fiont  factrdotali  con- 

tuncla  617.61$ 
Patnttent  a  iniuncld  iis  qui  fidem  Deo pnftiterunt 

1S6.  tntur.cli  db  Eptftopu fecundum  quaitta* 

tcm  &  dtffertnnam  /98.19? 
S.Pel/carpm  hiartjr  JcRomam  tranftulit.vttum 

Papd  depdfi  hutu  dte  lemmuntcaret^pt.ipz. 

dtfi  tpulm  lojnnu  Eudngelifl*,  +  66,dd  igntm 

djmr.jtm  7^5 
Powjg  ar.it d  4j\ 
PotJtunm  Pdpddefenfm  ijp 
Ponttfices mur.clt  ^75  3  jf 

S  Poppoferrum  dr dens geftjutt  profidetverttJte 

cotifirmdndd  737 
PopulmfrequentCT  inflruedm  quoadadoratiotitne 

Det&fdnclorum  10/ 
Porphjrtm  mfinfifi  mm  Chriftunorum  hoflisin 

Alexdndr  fe  tnnflultt  vt  Origenem  audiree 

30j.106.461. 462 
Vrateptd  dttiqud  legutredccimfupra  fexctnta9 

441.442 

Vncepta  mcrdlia  omnu  jd  decem  redddd ,  ibtd. 
exore  De» prcnuncutj  tbtd.propridtpfim  md- 
nu  tn  dudbm  Idpideis  tabellis  infcu\ptdjbid.& 
feqq  cumarcafceJerucomparatd ,  ibid.intlla 
cujloditajbid  &feqq  tllorum d fltntliot44h 
&fcqq  nullieftent  vfiii ft  Itberumdrbttrium 
non  •jJetcon'.eJfumhommi94Si.4$S'dtS6.pri' 
mu tdbulu frdilufecundu tnfcnbttur ,  447* 
44%  pnceptdtum\r  ma tum ficunjld tabuln 
449  4 j o.aduerftriorum drgumentdrefut*m 

rjjjj  u9 


I  N  D 

Pntaptum  &  confiftum  inter  fe  comparantur , 

Prat  <pt*  vmuerfafta & ftecialia  69^.606 
Pradeftinatio  quomodo  ab  EccUfu  Catholica  defi- 
niatur ,790. 791. & ftqq-  hoytiimbusincerta 
nifl  fiectalem  de  iUt  babeant  rettdattonem, 

7?f •  &  ftw-  ¥*m  D'w  nns m  tmore  iont%~ 
neatj^g.  ? 00.  ttonpotefl  abf^praftientiae- 
xiftere,%o%.  trta  comprebendtt  in  iu  qwadv- 
fumrationisperuentrunt,  £2.4.  82,5. 0/W0- 
tiis  &  obtecliones  hareticorum dc  iU*>79}-  & 
feqq. 

PradtatioverbiDeifitnt  fymbolum  &noiaEc- 
clefu,  170.  fiertdtbet  Lwg  a  communi, 

ai  VradjcathnemnuUus  admtttidcbet  mft  Ugiti- 
rnefumtnvjfas  1*3  -°4 

Trafetentia  Dei  Ubertatem  noftram  nulUtcnus 
infr.ngit  480.48/  &ftqq. 

Vrafumptto  multorum  uufa  ruhutsl  &perdt- 

ttonis  i&&fm 

Prafluntia  <fi t  poteft  ahfque  pra&ofimaiimt , 
SoS 

Preces  ftando  faienda  diebus  dominicu  &  fcflo 
Pentecoft.pirpnmum  Ntcenum  Comilium^. 

Preces  hork  d:flin«uenda  ^66^67 
Precum  contunclto  magis  nqutritur,  quam  mnl- 

titudjearum  107.10$  • 

Precc. ntwtuirumEcclefljnradttio  ,  $4*.  346. 

pro}Jatur  ly&ftqi* 
Vrtces  publica  communi  cuiufc^  n  tionts  idiomx- 

tefiendtbentyparticulans  ve/o  procumque 

pietatismfttnclu  I99&ftql> 
1    Prepedtgna  Claudtni  Imperatoris  vxor  ofcu!ata 

fftpedesPapa  W«*J3 
Presbyteri  Aegyptii  neque  outs  nequt  lact e  vefct- 

^«r,  347. 348  txpulluo  alebantur^o 

58/. 

PrtsbyteriDea  tftdisddfuperciltavfqut  radeban- 
tur  559 

Presbyter  fummus  lonis  cognominam  FUmen 
Dialis  & 


E  X. 

Presbyterieantiqualegutotifura  capiUorum  pro* 

btbebatur  Sp-SJ* 
Prcsbyteriviclimupropeccatis  tonfecrdt*  Vffie- 
banturjion  ttem  illepro  quotfftnbantur  69Q 
691 

Prtsbyterdtb.teffuongruaatate,    iSs-  **h 

201  . 

S.cbrifm  1  nequtt conftcrart ,  loo.jacrtpctum 
quiceUbrat  Mcturpcena  facrtlegtt  fub  vtra- 
queJpecte<ommuntcare&  confttrart,  145.- 
ipfifohtentntur&oblgamir^i.inprmi- 
tiuatrttfta  certuquibufdam  diebus  fub  vna 
ta.tnm Jftcie  fol.  baw  communicare ,  6  87. 
presbyten  fti  o  vn pottrat  nubtrttfzQju*  & 
fiqq.curnub.refoliti^i?*  excommuntcatus 
fm  rifi  art  nm  d  bet ,  t99.jc\nfmattc<u  Spiri- 
tumlai.aummnrectpt ,  evamftrtte  futnt 
itnftcram ,242,  ob commiJfamfor«tcattc- 
mm  dwMcim  annorum  pcsnaeuttam  egtt^ 

Preibyteris  infnudomiciln'  foemm*  n  dere  non 
Lcet,  iS^abflituntts&cajhtJfetdtbent, 

5*5*#iW53P  ■54°''Uorum  m*t,mon%um 
qualiaiomitenturtni  otnmo  U,$  <*  o  offina  & 
munera  commutare  Mst  non  etl  tnttgtum^ 
iS6.vtutredebtnt proittflatus  &  gradus  tllc- 
rumrequirtt  ^io.^zt.-Uorumnumirus ad- 
auctw,i8s  i$6.consurantur ptr iorotixutfo. 
;;r  tonfura  <Uarumibid.  tllorum  in.pudtatu, ; 
&  ob  tdmesaU ,  fff;  & ftqq.plutimi  eoti- 
flituuabfque  vtlatura fiue  iurtidicltone.ini-- 
marumjpi.&jeqq.  omtubmmunertbm  tx- 
emptt,  70;. 706.  qualtumperfonarumpofl nt 
tfft  curat 0  esfiuttutoresy  7/4.  7XJ-  *pW*po 
infertores ,  709.  mhitefiertpoflfHntabfatm 
nutu &peimifltone, 7*9.  nullomodoEptf.o- 
portimfuncltombusfedtbent  mgetere,  yir,  illo 
rumdtgnitas\6iS.  619.  &  ftq.ymniprafum- 
t\onecareredebtnt>6i3.  illotumautbQntas^ 
6io.&ftqq. 
Pxesbytert  adulteri  S  2P-5>^ f 

Vresbyterorum  origo ,  712.  rejpondetur  bareetcu, 
quiftatumpresbyterorum  wm  gradu  Eptfio- 
porum  confundunt  7  09-71* 


1   N  D 

Prtmatmvndt  2n.u1 
Pn  nu  4d  mdtuttnds  S6s.s6i.s69.s70 
S.trKlus  Mdrtjr  capiee  truncatm  cvdmpopulo 

Vrulm lctltTjcindeduconm  7, , 

Vrophetd  Anonjmmmorte  mulcldtmpropter  tn- 
oledientum  748.749 
Vtophitt.munclt 

n,*r^x*  $17 
Vrotondtotats  Apyflohcm  ff!t:urm 


P.ouerbu  Sjlomsnjtcoieclj 


S35 


Pioumciaxn.cdvnicm  Matofolitanm  ,  ioy  & 
f*M- 

P/«iiJs:iu  vidtt  maginem  S.  Caflunivdrtuco- 
lonl  kt  l-u:.i*n  lio.II/ 

Vfdlmt  ;n  Lxkfij,  <66.per  Angeiorum  mmflrcs 
ionfirmati  s69.c7o 

Pfjlmi  tnuUgintid  d  ffi  iles  &  obfiurt, 
400 

Vfaimialtrn.tttmdecjntati  57J-5"3 

Vfiudonotdrtt  dclm  dpoityph.  ftndotum pullt- 
aintts  menddcto  .oKUiu.untur  /.p- 

TuhlKTtdln:  (Tj-r  v  per  teujjttoncttt  qujdt  j- 
gmtd  Sljrtj.  rrm  rehqwas  tnuemt  1:4 

VuUbtiiddunostMd  i>  fudmvirgm.tdttm  Iko 
ds<duttt&€.  545 

Pwgttotiumqutd  1*  6-7 +7 

Vuigitottum pribj:um  746 &fiqq  749 & 
:::  ie.n  t;;..:su  t <; u^t.ut  j .ifliom  iefu  Cbt i/it 
qudmbdpttfmm  74* 
Ltmtffuuuvnde  747 
empcend  I7/.872 
foffuru  dttoeit  87  J 

Punficatto  B.Virgmu  tn  EciicJU  cel  brjtd  ,425?. 

Pj  bjgor  u  vno  &eoiem  temporediutTfismUeis 
vifmy\: .multdpc*d*rduit  itmttJ& regonts 
ft  mmexfvrumium  aitpifltretuT  ,  4  61  - 
461 

QVddrdgefimd,&c  ^o&feq^qwnqttefrd' 
ctptte  ob  cdufrn  infl.tutd,sy-  *  Conaltu 


approbdtdtioo.ioi.apdtribm ,  3y. 35 1.3 
qtti  4  carne  abfttnutrtnt  5  5  8 

Quddragend  iniuigcntu  qttii  767 
Quatuor  tempord  W'3V-li 1  &  fc¥i9 


R. 


RAcbdquid  4"y 
RachUi  paternd  domo  Teraphinos  fureo 
tranjportauit  joj 
Rjttojmtgoituinitatis  31 
Rationcs  quibm  quairagefimj  &  abflinentid  ap- 
probcntur  34*  34* 

RcibjbiuaDeoiauiati  J46 
RapjLttas  puntta  196.197 
Rattonjiefjcerdotuqutd  to7 
Ra<jas  etpfumtntcrfictt  }?7 
Redtmptionu  humana  origo  ,  9.  ro  58.  /9. 
trtationtm  cxcedtt>dcfignaturper  nomen  lefu 

Regtstnungifilitt  37+'i9-*9l 
Reges  Chrtflumflvni  vtl Cathoiictfltmi ,  Ui. 

1*1 

Rts>jpt '.V  iemtdati  S4 9 

Reiigioqitd  5i'.fil 
Rthgiofi  jtnaiogentt  :ilsfi  conferuati  virtutau- 
tufi.imtnu^  nu  io? 
Rtltgto  qtuuu  icgem  ccrtam  infert  homini  tx  iar 
ttOet  67$.67+ 
Rth.gtoth  fluntjpdgjnisdcrifd  184 
Rci gto fii  dttldjo  quod folt  Deo  nos  dflringatjff 
perpetnum  Dticum  hommtbiu  commcrcium 
etl  674-67$ 
Religiofi  tb  Jntiqu*  fimmo  honore  hdbtti  ,274. 
175.  qutmunus  fuumobeunt  opttmi ,  y$. 
5/4 »5/5-  tsomen  & habttum  mtttjnt  054. 
555.556  tonfi,$s6^S7  non dtbetcurdremun 
djnorum  virbd,  5 59. nobilmem  Ecihfiaptr- 
tem  conftttnutit ,  j  6 1 .  tubtntur .trmjgejlare, 
Hyptrftcutionempattuntur,  56;.  $6$.filim 
tntTjrc  rdtgtoncm  potefl parentt  etutn  non 
co  fenttente,  <79.5Zo.  tnplex  corumratto, 

tilorumflattttd  53r53' 
Tjjjj    2  Kf/l- 


1  N  D 

RelijoficonuentuaUs  568 
Religtofiorimis  S.Benedifti,  S.Francifci  &S.D0- 
minici  5^4 
Religofis  nubere  illicittm  i5>5  6 

RjtquLrum  multitudo  vnieidem%fantloattrt- 
buta fund.niuntum  babuit  in  caufis quatuory 
1:7.  nZ.pars  earum  in  templorum  vefitbulis 
inferta  470.471 
Rehqvuc  S.Steplunimiracu!isfu'gent  /25 
ReliquiaS  MarcelUni  miracuHsfplcndent  737 
XeltquU  fanclorum  approbatafa  paganis  &  hire- 
ttcis  pedtbus  ca!cauytio.&feqq.cur  Deusn:- 
bisreltquerit,  illu  fitptus  attingeredebemus, 
121.  /25.  iUarumveneratio  a  S.  Hteronjmo 
tonfirmata,  n^.quomodo  a  CathAuis  hono- 
rata,  14. 12 5.  ab  omni  tempore  in  honore  bi- 
hta^i^Ji^.quanobU inde  vttlitatesyiio.& 
fcqq.  tllarum  vfits  modu  duodecim  necejfarius, 
iiG.elati.  in  fupplicatiombm  ,  425.426 
S.Remiyus  Epifcopus  Rbemenfis  fecii  mira.uU, 

Remtfi  optccjttorumnon  fiiperfolam  nonimpu- 
tattonem,6ij.6;$.per  folamfidem^  p.illiiis 
teudatio  pauctsfacla  5^-V~4 
Reprobatioprocedit  exhomine  791 
Repro  orum  numerus  mator  pradefttnatorum , 

Rcjponfcria  leclionum  871 
Re  tnfefl  P  t  fh.it  isliberatus  348 
Rohertus  Eptfcepus  nitrtculu  tnfignis  738.7)9 
Robertus  Rex  GtUidtagrouurabat  7  $8 

S.Roch*  pefiu  iabx  wfeclos  curat  7  $9 

Romamatonshmorescx  rehquiis  S.  Petri&  S. 
Paultexcepit  quam  ex  ommbus  tropbm bellt- 
iis  ,  1 1 1 . 1 1 2.  q  h*  oltm  altaria  falfn  dtts  erige- 
bat  &  c$nfe.  ^tbat^ea  nttnc  eft  feles  vtri:atie9 
1  j8.  \ty  U&iMttfubiti*  ibt  non  hxbebantur 
annoDCCC  161  pnwatus  eussin  omntbus, 
28'.  iSi.inp  trocbias  diuifa ,  i8<*.  Sde  Al§~ 
xmdrinafuptriorerat%&(.  21/.  2i6.etus  Ec- 
cUfiacaterarum  ommum  mater ,  *io  iu. 
xi8s&fe\q  191  .eimpumaamcognitHS  Z21. 
a  S.Petrofundata ,214.  &feqq.omnes  bare- 
fism  tUam funt  mutSta  ,218.  nm^uam  aber ; 


EX 

rauit.  ii  / ,  1  i?.fela  Cat'olca  nuncupdta 

239.131. 

Rog  i  tones  3  4 9^.3^0.  ad  meliorem  formam  nda- 
ftaperM  tmertinum  Ipifcopum  Viennenfew% 

42^4i5&fiM- 
Romani  ttmpore  luclus  capiUos  accrefiere  fine- 

bant  fffi 

S  Romantts  txerta  hngua  adlrtc loquebatur.715- 
Romanusfimperpro  Catbjltcojcciptebatur  218. 
219.230. 

Romanicathedris  fegeftaricurabant  180.  &feq. 
mortuosbalfamocondtebanty  409. 410.  quan- 
tiponufiiestfiiment  &c.  64 
Rubusardemnon  cenfumtur  i2.<% 
M.  Rufus  finatorpoflolA  ttm  infinatum  venie- 
bat & confuetumlocum tbt occup ibat ,  7*4. 

78; 

Ruffinuseratorigemfia  &  i*  fktrimk  errauit, 

133-V* 

Ruffinus  vigtnti feptem  annis  (ontmenter  exctpie- 
tat  eos ,  qut  vottcomplend:  caufa  Hierofolyma 
profitifab.intur  5^8.&feqq. 

S.Rumoldus  defunclumquendam  inuitarendu- 
xtt  7>7 
S. 

SAcerd :s  ftfilia ffnritali abutatur  quomodo  p«- 
niendus  771 
Sacerdouum  ex  quibus  perfonis  conflaridebeat, 

710 

Sacerdotiumfuit  mutatum  fed  non  abolitum,  665 

6j4.&fiq* 
Sacramenta  qtomodo  peccatorum  nofirorum  cul 

pam  & pocnam  deleant  7^.7^0-  <*n  ilbrum 

admmfira'iofitfymboium  Eciltfn  169  *7o 
Sacramenta  veteru  icgis  non  eandem  hdb;  b«nt 

efft  actam  quam  Sa^ramenu  noua  legu,  603. 

&feqq. 

Sacra  fcriptura  non  confxfixt  in  leclione  fed  in 
inteUeclionty  109.  nonvno&  codcmmodo 
cmnes illvn  intelltguw  ,'5*  &feqq.  qwfapra 
fuo modo  illam  1  upit  ixp  unre , jar .  &  feqq. 
non  eslfactltf  expjcattomt  nefy  int.  lligentid, 
306  &feqq.  curDeusfcriptu.adiffiiUltatem 
volutrit, 30$. 309.  i\oJi§cd^dmhtis  msdie 

dtcitnr 


]  N  D 

ftcitur  308.  t rib m  eium  modis  duitttrdiffi- 
<//*3" &}ii.dttplicembdbetfinjum  309 
qudimpltc.mfenjum  hdbet  31$.  eodtm /j>/n- 
tuUgidebetyquoui!Utd  310. 312. U3.  9;^ 
t.inmtu  Lg.nddtupulL 
im$o$.  &fiqq.repriheniuntunlliyq  tfet- 
pfrriU,*  tntelligtreprdfumunt  :  .  s..v:,* 
<tVfrt  nr  w  pdrttcuUr.stn:crprct.*ri  f:n- 
fu  quo  veltnt propno  3 1 5  cir /r</>/.  1/4  /1  />r4if- 
dttEcclefu  i^^.&tnie.  quopdclo,q:ioddi 
illim  drnntt ,  Cdtholtct  &  hdrcttct  tnterfe 
conuentrepojfent  $oi.  &fcqq.  qtundoddo- 
PtgM.recurrend.im  303.3  04.  4  ;  con:viut 
<; ]  1:  d.ifdLitcmnenjidrtHm 3 47.348.^ 
feqq.treiCon:m.tpdrtet  514.  V4  /*rtuj  rr4- 
dttiones  ^oo.&ftqj.  fcriptura  vc:us  omnt 
frgfimtr^oi.&feqq.  tUd.quteJlLXuaO- 
ricn:ercctpttur  joj 

Sjcrifj.  u !  gn  vcteris  omnu  tn  hoc  hljfd  mjftcrto 
dMUtd\HUt>&peuitm*noof*.urdtd  673.  vbt- 
que  ielebfdntur  6^9.680 

Sdcnfi.  td  omnu  4  rempore  Mefiu  deflutrunt,  r- 
nod  tntdxdtexitpto  fdcrficiopdnis  &  vtnt 
^75.67  6.tHorum  rfm  ex lege  ndturdlt  674 

S  .crtfUtum  fott  Deofit  97  •fH 

SMrificijtdmrdftt  mentto  mnouo  Teftdm.  qudn • 
tdSd*rd»cntt  674.675 

Sdcnficuli  tddlorum  rddebdntvf  tobie8*efl<*t- 
trd  T$r.furdm  551.551.  tmmmuntre  CT ojji 
ctocxemptt  J77-578 

SdCtificium  olm  celebrdbdtur  tnftnguUrt  vno  d- 
/j  ]u  0  te  mpU  td  n  tnm  #7 

Sdififiaum  Legu  &  Ecdefu  6j+.&fcqq. 

Sdcrtfictum  MeUhiftJeuf  m  ujh  fdtrifitij  Mi/Jk 
fmtdd.wijidtiou' ,  s  ;.  pwMttmr*- 
ttontbm  •  ^77.678 

54/<  /4^4/  iiibi/  ^ Altfr/fi  /.irw  ddmttttkttt 

*  140 

54«^/  ommbm  w  ddcfr  pcjf*m  4  <pi  miHtf- 
Cdntur  $1.  curprtmufdiulfift  rnto  e  ie- 
gcbdnt  vi  dtn6<).  prunobu  ordnt&o  unun 
de nobuiojimitoncm hd  ent  Xj.cr  tqq.tnim 
dtcdujnn  Luduxtltdt.tu)  1  s  (ffitdcism 
dtqndm  &  vtrtMtemin  mti.umv.*is  b*btnt. 


E  X. 

Prophetss prdfruntur  89.  funt  medutores 
i  ifertores  & jitperiores  91.  tfld  medtdtio  nul- 
Um  Chnfto  lcfu  infert  vtolentidfn  9 1  .& feqq. 
9  \.<)yeletmofyiur  t<  Rcgttmcompdrdtt  10 1. 
1  o  1.  quomododtiobis  honorcntur  9 8  9  9  .& 
[<  1  /.10;. 104.  tiloshonordntesDctwihono- 
rAnt  ioo.ioi.  mdgis  ducoq'(.imdbho- 
mtni  tuhonordtt  uS.&ftqq.  hjnostllts  de- 
fereniiu  <)<).qudlufttiileho)i$r  139.140.rr- 
UttumDco  tbii  qture,p.r  qum  &  qtiomo- 
do  debunt  cdnonMrt  ibtd.cjr feq  j.  tdhs  4- 
g nofuntur  trcs  0 ')  Cdttfds  \  5 3 . 1  f 4 .  illoru  tx- 
empUplurtmum  nobuprtfttnt  1 4  >.i  4, 1  •  tmU 
l.u  (LbetfdttJus  rcputdrt  ntft  4 fede  ApoftoLcd 
tdlud^pobetur  1 42.1 43.  nullus  cogttur  dd  tl- 
hsvtconfugtdt  ^"<^lj4 
Sandmn  nouun  cft  qttodpluribus  & dtuerfisrt- 
bmpotefidttnbui  182.285 
Sapiensftulurcd:mptio  129 
Sd  ttfdtt toqutd  613.614 
Sdtufdtttmcs  &  mtrtu  Itfu  Chrtftt  quomolo 
nobu  dpplicentur  j6i.  quonvdjfumuspdr- 


ttctrcs 


761 


S.Sdtjrd  4  ndufrd«to  fdhtu  per  F'uh.mflumy 

qudnt  ex  collo  depcndentcm gcjidbdt  687 
Sdul  Rex  confecrdtur  375 
Sidnddlum  qud  rdttone  dicimm  ejf.  ncccjfdrtum 

4*Z.'J-feqq. 
SihifmdtnLcdeftd  153.157.258.  emorigo 

\70d&feqq. 
Scripttone»  S.Andrcdy  S.Ucobi  &  S.Vhthppt  me- 

motdtdd  vnndntur  146 
>4r; "fi>.t/..i  ld'tnteHg'ntidm  745 
SirtptufdV/ococdn.ntid  i^.&ftqq.  Deutero- 

id*'onud  797.  librtqudm,  lurimidetlldd- 

tn ifit  671.67 4.  Itbrt  Apocrjpht  )it.&feqq. 
Stylid  prtmm  Rjnunorum  ordindutt  vt  iorpm 

/  nton  bur.rctttr  ^o.&feqq. 
Stdtuu  rudtru  &fihj  tn  deficunte  S.  VdtUdnipU- 

ttd  16* 
Stditid  Simont  Mdgo  Ronueredd  117 
Sutud&  imdgtncs  lmptrdtorum  fummo  tnho- 

noreRo  dlujtbdntur  111113 
StMtUA  Tjbtrt)  ipfim  loco  triumphduit        1 1 2 
%)jjj    y  StUuad* 


1  N  D 

S:l:i:tiU  337 
S-.leucm  Kex  Sjru  & Ba\jlon'u  -ibtd. 
Sen:entu  Sapieniu  Salomonis  in  vnum  colktta 

Scty  mhtminis fixsptrin malum  vcrgunt  485. 

Senttre nnictt inpotcfiate  homink  '  ibid. 
Septembcrprimtes  annt  menfts  3SM  S  $ 

Sepzimana  far.LKt  pcenalis  1 8 1 .  iS  1 

Sepul.br a  Manyr.um  maiori  in  bcnore  ba- 

btta  ,  quam  aitla  Bxgum  fiue  Vnnctpum 

104 

Sepulchnfiinc^ipxegrinatio  approbata  1^3. 
*54 

Sepulchra  fancli  Petri  &  fanttt  P~t.lt  a  Chrt- 
ftianisfrequentata  4  6  S 

quo  pafto  ad  ea  accedatm  470 

Sepulchra  vtolare  probtbitum  .411.41  j 

Sepulcbrum  Vublij  Sextu  ibid. 

Sepnlturaapprobara  ^n.&fqq.  imprcbo  recu- 
fata  411 

Serapbim  inquafigura  reprtfentati  105. 
106 

Sjrapionis  iamiam  morientis  bificria  wemcra- 
tionedigna  6%  $.6$  6 

Serenm  Marfilienfis  Epifopus  a  D.Gregorto  n- 
prehenfus,  eoquodinugmes  aliquoi  rumperct 

IlO.ill 

SergiuslL  Vapa  279.  2S0 

Sergim  lll.accufafm  250.  &  feqq. 

Serpens  Mojfis  chrfit  Domtni  figura     3  7  o  .dr 

Serui  ad  pedes  Domtnorum  fe  alijctebant 

Seuerus  Sulpiciusdtfi  ipultts  fitncli  Marttm  27  3 . 
174 

Seuerm  Boucberim  ccecusvifum  recuperaty  fdo 
attaciu  panni  quifupra  SS.  Gewafi&Vro- 
taficorpora  fiernebatur  1 2 4 

Sexta  in  borts  sA  7 .  j  6  8  feqq. 

Sigillartum  vfiu  }96-ly7-& 
feqq. 

Alexander  circa  coUum  proutvfm  efi}.&c. 
170.&feqq} 


E  X. 

Signa  exteriora  rtuerentia  exterioris    100.  & 
feqq. 

Stgnum  verum  tres  condittones  requirit      * »  0 

S tgnttm  feu  f \  mbolum  vera  Ecclefia      1 68  .& 

feqq.  * 
S.Stmeon  Clcopba  Martyris filtus  6$ 
Stmcon  iufim  45 1 .  etmcorpm  tranfuecium  115. 

S.Simeon  St  litus  adfummcsbonoresetteclmRo- 
ni&  &em  miracula  755 
Svmn  Mctapbrafim  vt  virfanclm  bonoratur 

.141.142 

Simcn  Cyrentm  temporepafitonis  in  Chriftiltfu 

Ucum  refir.utmexifttmabatur  7 
SimonMagm  iif.ziG 

confirmationem  non  excepit  611.61$ 
SimpliCttM  idiomatis  f  1 4 

Sinus  Abrahami  quid  774» 

vbifit  77  -f 

SirtciusVapadcfenfvs  242.24  j 

Sifinni  us  dtjputat  contra  bareticos  315. 

3i6 

Sixtits  1 I L  Vapa  mifit  ad  Lfonem  Archidiaco- 
num  vt  Pohchromum  KierofolymtannmE- 
pifcopum  gradu  detjceret  i<)i  294 

Sixtv.i  V.Vapa  271 
speluttu  409.410 
Spettantia  reitci  nuHo  paclo  queunt  425 
Spesadqutdncbispr.fit  fi%  &feqq. 

Spirttm  ad  ccrrum  quendam  locum  poteft  con- 
firtngt  ?4.3J 
Spiritm  Sanftus  per  littguas  igmas  fub  cclumba 
jpccieadoratiis  u^.&tnde.  nonadmtfitvt 
Ecclefia  vnquam  dectperetur  m  cognittone 
S«nctorum  1 45.  &  14.6  mhil duhitantcr 
diclatttt  21  z 

Spirttualis  affimtas  in  affinitate  virtutum  confi- 

fit  87 
S.SolutorMartyr 

Stattones  CbrtfttanQrum  temporibm  perfecutto- 
num  ytfg 
Stercoraria  Pontificis  caro  i6j.z6% 
Stephanm  Vapa  in  Galliam  venit    27  6.  &  in- 
de.  imperiah  fceptro  Carolum  Mjgnum  do- 

nauit9 


I  N  D  E  X. 

nantt ,  necnon  Reginam  Imulgmlm  Au-       lampadas  tcckfid.  &  rtliquits  dari  curauit 
gufiampronunctautt  M.  ^xj.&feqq. 

dtcufdtnr  137.138.  eltgttur      179.180    Sjmmachtts  Lbiomta  ,  bis  circumcifus  ftcram 

Sttphanm  lll.Papa                          2j,       Scripturaminuertit  30; 

St.-pksnm  reorum  cuftodtd  prsfMus  coran  D.    spnbolum  Stunum  188.^0 

Sjmntfta  ik8 


VauUfeabtectt 
S.  ttiphdnt  nomtne  locm  infignit  Lugdum  txcr 
fdxcU  Qrucu  &  Dtui  loannu  fdcrai  aics  v.f- 
u<r  591 
Stotu  tmntaptccdta  ejfexqualtavolunt  572 
s::  .ts  rt:w  Sun*:t  416 
Strumofi  dttddu  Rtgte  Gallu  morlo  Lberdtitur 
trfdndntur  740 
Suldtacont  non  Atbcnt  ntbert  197.178 
Cdnrtnenrestjftdebent     797.798  &!*qq. 
npprobdtt  #  7'9*.&feqq* 

Svuefio  Iptfceporum  tn  Ui Itfia  173.174 

Sifccollare  ^  180 
Sttptrlt  a  cdfn  dignofcuntur  % '  o. 3  1 1 

iNftt*  Regum^PrtHitpum^Mdgtjiratuum 
dDcieft  100 
SuftrfiitictHorum  qut  Itbeiie  fuit  nomtnaMpo- 
r.t  j\t  bjminum  qut  longam  vttam  traxc- 
fdntyOmtttentcs  andorutu tiomtnd  37c» 

Suftrtrogdttonis  apud  Pd:res  crtbrd  fti  n.tnm 

rndedrriuetur  5"-S23 

SfpfUcd-ioutttn  prti.ittudEcclefid  412.^ 

feqi.tlldrumvfm  4M 

SuppUcauoS.  yurdmtnttinfittutd  164. 

Supphcdtu  fdcld  ptr  Jheodofiam  luntorem 

Sttppltcdtto  Pdpdpcrplartam  S.  Clcmentu 

Htftona  s.Suf  ntdCanontcaeft  $16 
S*SuutbcrtwCdnontzjttm  I47f4^ 
Sjluertm  Papdftde  Jud  d  BtUtftric  expulfm 

X^.&feqq. 
Sjluejter  Papa a\ finfm  *4<> 

unfurautt  altarta  <r  Udefiam  deduamt 

m 


S  y  nodtts  Caputnfis  158.199 
Synodm  Trullenfis  3  3  3 

Sjnodt  bis  tn  anno  tn  vnaquaqut  prouinciafieri 
debtnt  185 
Sjn.uu  Imgud  tcmportFfdrasludaorummatcr- 
natrat  •  3°4 


T~ AbernaculumChrifttanum  tfl  BdptifUrium 
A  59o 

TaiuUUgufracla  35 
Tabulapropoiitionum  425 
Tahfnannt  581 
Tamefim  tranfcunt  nudu ptdtbm  735-73^ 
Targnmyfardphrafis  Rabbtnorum  300 
S.Thcclt  VtrgelmptratortZcnontapparu.t  785. 

Tclsphorus  Vapd  dccufdtus  quatuor  de  caufis 

ll7 

Tihfmanni  •  5^  0 

Tcmpiorum  lanitorts  701.702.67^.708. 
709 

Templum  Stnenfe  '  161.166 
Tcmplum  tdem  quod  locus  facrtficij  407.  Dto 
fdcratum  99 
Tc  Dcum  corueptum&rueptum  tn  UcUfid 

57°-57i 

Ttmpus  prafens  in  S.  Scrtptura  fumtturpro  i/fo  > 

quod  (Jl  sn  mort  pofitum 
Tentdtsonts,& quomodo  vmdntur  44^  per 

vtdm  tntquttd:u  denotdntur  490 
Teraphtniy& qutd  tn  S.Scrtptura  dtfignent  106. 

&ftqq. 

Terra .  cab.  Hu  m  ptdum  De$-  Gfi 
Dttatnhortt  tft.^.&f  </• 

Tcnuuiamlh  credtbant  antmas  corjoH  b- 


-  0 


I    N  D 

It&m  in  dmones  conusrti  4 1 0 

Tcrtuiltautts  baptiz.ants  dereliquit  &  contnn- 
pfit  dcttrinu?n  lcdefu  3  o  6  quo  tempore  vi- 
xerit  4f  1.  hdrcticus  fattus ,  quAdetndul- 
genitis  admtferat  denegauit  7  6  8 . 7  69 
Tellamentum  vettts  pro  authographo  habet  tex- 
tum  Hcbraicumy  nouum  verb  Gracum  3  o  o . 
301.305 

Tefiamentum  nouum  nobispotius  reprafentatfor- 
mam  facrificij  quam  facrame  nti  674 
Thalafius  folapronunciattoHe  nomir.is  lefu  sgros 
curauie  •  73^ 

Thau^figura figni  crucis  3  ^  6 

Thecledamnatur  14* 
Tbemtfondamnattis  146 147 

Theodcra  VrincipiffaTofcaritA  Joannem  jibtfa- 
uoretunttum^apandeclarartwjfo  168 
Tbeodmtf  Augufius  Imperator  hirefi  damnatus 

l^.&feqq. 
S.TheodorusMartjr  458 
Theod^em  abittuconferuatw  ,  <jwew  i» itfww 
^  tefffl  vtbrauerat  propttr  vetus  SAacoVt  Mt- 
norisveflimer.tum  1*5.  adPapamprouocaiitt 
denodatus  &  h&refi  ltbera'us       7 3 8 
Tbcodotion  Marciowjia  ^qutpofiea  ludtus  ,  5*/- 
c w  Scripturam  imerttt  3 0 1 

Theodofia  Vtrgo  capttuos  ad  fupplicium  euntcs 
inuifebat ,  &orabatvtgratesag  rent ,  dtfw 
e  conjpettum  Dei  vencrint  8  6 

Theodofius  Ablasdonumcurationis  b.ibuit  736 
Theodoftus  Apofiaraincloacamconiettus  411 
Theodoftusiufuppltcationibus  ibat  cum  totode- 
'  ro  ,  inutfens  corpora  Martjrum  &  Apofiolo- 
rum  94.426 
Conciitum  congregaiit  335- 
Templum  in  bonorem  S.  loannis  ddificari  cu- 
rautt  &  Tewplum Fortunapurgat.it  405 
uiunabat ,  <?r<itaf ,  cW.    antequa:n  b  llunt 
Eugeritoojferret  415.  vxorem  fuam  ad  vo- 
tum  implendum  dimtfit  ad  5:8* 
a  S.Ambrofioexcommuritcatur  6ij 
duasvifiones  fingulares  habuif  786.  eim 
wiracuU  573  574 

Theognofitu  inftgnis  Tkcologttt  6  9 


E  X. 

Theoipo\is,vrbs  Antiochena  378.379 
TheofimusEpifcopusinuifibilis  z$ 
Tbtiebinthus  ibi  crcfctt  ,  vbi  quercus  Mambre 

108 


Tga  D.  Vauli  tremiu  ex  palmis  contexta 

S.Thoiras  Aquinat.  f6f,  enodauitlibrosS.Dic- 

rjfn  67 
S.Thomas de  Cant.canorit^atusi^.  aquam  m 
vtnum  mtttauit  74* 
Thiu  Sptritum  Santtum  in  ecclfnt  denotat  411 
&feqq. 

Tbusabomm  temporetn  ecchfiaoblatum  411. 
425.  confundit  Arrtanos  414.  tbusinec- 
clefia  ^zz.&feqq. 
Timoibeus  Epifcorus  Iphefinus  7  o .7 1 

Titidiceu  Varuh  Avrbis  Roma  iS$.z%6.& 

Titus  Ltuius  magtu  admirationis  vir  461 
Tobu  It 1  er  qttomodo  dtcaur  canoritcus  318 
TonfurainttquifimiainEcclefia  f 49. 550.554. 
&ftqq.  qut(ifigntfi<,et  659.  inittamobie- 
ttionesquatuor  55 1  .&feqq* 

Tradrwnes  lcclfia  approba^  ^4^  .&  feqq.  ne- 
c  jfaruinEuL '-a  3  \  6.&feqq.  regulaf.  nt 
dtfctrnentz,  ^4.345.  quodcxaaditiombus 
efiyfcmpervtum)!  jt  346 
Traduttto  communis  Scrtptura  Stcr*  301.302 
Grna  300.501 
Trans-clementatio  ,  nomenvfitatumapud 

Gr<tcos  6$i 
Tranffui flantiatio  probata  6\o.&ftqq. 

varu  de  ea  ccnfiderationes      6^.& feqq. 
S.  Trtrittas  a  Diabcb  &  hareticis  comparata 
l.&fqq. 

de  tlla  qutd  credendum  6.7.8 
foU  mtu  UtrtAhonoratur  9 3.99. 

tresperfom  in  vntquaque  illarum  comprc- 
htnf&  378.379,  reprafentaturperpr&ce.tA 

449  &fecl^ 
Troglodites  defunttorum  fuorum  corpora,  in  flih 
mtnaionijctunt  41  j 

s.Trudo  Vrcsbjtermiraculit  inftgnU  *jyi-& 

fw* 

TubA 


I   N  D 

Tubd  tx  cornibus  ouium  in  Leuit.  quid  fignifi- 

cent  767 
Tumuli  ^cS.poJfunt  inEcclefiis  ceuMondflertjs 

fieri  41 0.41 1 

Tvbdrytes  mortuorum  fuorum  corpora  e  Jcopulis 

deturpant  413 
Tyberto  regnante  qustuor fiatutd  cdpitalu  10$. 

110 

Tjbertus  lufi  nunt  Imperatoris  filtus  Conftantt- 
no  Pdpaobuumtutt  173 
Tjrfus  Mdrtjr  Pukheru  Imptratrtci  apparutt . 

V. 


VAUus  Impt 
ens  Pfalmoc 


wptrdtor  ddmiraticne  captus  audt- 
s  Pfdlmodtdm  Ecclefu &c.  403 .  &ftqq. 
perfecutorEalefu  <>6l 
Valtnttnunt  ddmndtt  propter  tru  d  S.  Irtnao 

495  -49  6  ijSffVilMrafiP^ 
Vdlenttnun.lmptrdtor dbtecit  fedd  pedes  Sdnctt 

MdrtmtEptfc.  i74-<*f«M- 
Vdnddlt  qudcunfydnni  utuntd  rtijctcbdnt .  550« 

runttdi  Regum  cr  Imperjtorum  cum  foltdd  Sd- 
Qerum  glorucompdrdtd  J5- 
Vds  tgnominu  duo  tn  feconttnet  79l 
Vdfd  fdcrd  &dltd  vtenfilu  dbomnt  tempore  m 
Ecdefidfarunt *&  Uddtttngereprofdnu  ma- 
ntLusnefdt  di^.&ftqq  cur  dtuendt  pofitnt. 

Vdfd  fdcrdChrtftunos  mfftos  Tjrdnnis  reddi- 
dcrunt  ,  4i9 

c  vditrtcw  vlurtntd  fecit  mtrjtcuid         ~  1  ^ 

J  _l  JL  Lhl  ttht  dtes  dtcdntur  .Mmtntu. 
I  eneru  o  j*™»*»*  t 

VtrbumtiltmdgoPdtru  111 
Vcrbum  nomtn  fumptum  prointegra  fenten- 
fu,vnum  vcrbum  44x»44* 
Vcrbum  protnttgrdftnttntidfumptum  442. 

A4;.vcrbum  vnum  * 
Krk»  Dd  CM  5.  Ucbdtiftid  compdrdtum. 

Verwlncltd  in  or$Hidm  *(Mm 
jujflantt  J*4 


Verttas  an  pofiit  effe  nota&fjmbolum  lcchfta. 

iio.&tnde. 
Vcrttas  Fffi  0  dttrtbutd  4  49-45 0 

Vejper*  ^^(,6.&ftquent.pr\nc'ipium  officij. 

569. 

Veft^atnfacraScripturaquidfignificent  173 
Vtfttmema  facra  4H-&filll- 
Vetus  orbts  eluuto  figtira  trat  bapufmt  6 1 1 
liattcumtnfirmorum  6S> 
5 .  Vtbtrt.mtfaculis  jplendee  7  37 

Wtdef.fdtctur  rd  quiassmanines,  &facrmc- 
td  ejfeadoranlacum  ctrcuwjpecttone  117 
Wtclcf.rtpudtatus, &ttusoJJdrencld  561 
VtclorPapacxcdmuntcattone  n  omnes  Afutn- 
colasvfusefrqut  Pu  i.decdebrattonePafiha- 
tisftatutum  nolucrut  acceptare  z^i.abomm 
errorepurgatur  23** 
Vtclus  pofitustn  monumentisdefunclorum  463 
I  tdtu  qua  caftitdtu  votum  conttncnt  517.518 
Vtdtu  non  debercntrcnnbere  54* 
VtdtuexEcdffu  elccmofjfnis alebantur.  7l9* 

Vupertgrinattonum  S.Petrt,  S.lodnnis  >&  S. 
Thonu  tr  ulata damtuntur  146 

Vtetlat isnt  rfffffP  ad  Diaconorum  ordittem  ad- 
mtttebant  mfi  prtus  matrtmonio  ftterttcon- 
tuncluJ  tfi&Ceqq. 

VtotU  ritor:'m  ^o.&mde. 

v gd.*btiio>um  )s-  &f*qq* 

VtghiusAnrtp  palccoSfutvclB*  Papd  145« 
&feqq.  Imperatr.ctmcr  Ongnem  damna- 
utt 

S.VmcentJerr.trienfismtraculiJecit  7  1 
ytnum  quod  Deo  filtbantojf.rte,  aqtumtficod- 

tur  -\  '  t£ 

Virgtnitasmatrtmonio  prtfiat  ^t.omntb.  prx- 

ceptuantt  idlit  szo.&feqq.exc-nfilustd*- 

tumeft  f3»-543-544-545 noncn 
tmpofitbtlu  6o*.&fequcn.cum matrmotno 
comprobata  594.^ feqq. ab omnt tenpoie tn 
lcdefta  conferuata  531.  u  ftqq.  fih 
tholtca  EcclefiaperpttuatUius  Jertuturpnfef- 
fio  59  4.  *U*  Chrtfitdnerum  dijftrttvirgtnt- 
tdttPaganorum  W 


I    N  D 

Virgo  falutem  mundi  vtero  geftauit         5  45 
Virgo  Deo  confecrata  peccans.quarationeabfo- 
lutionem  confequi  valeat       ^^r\'&fi(\cl  • 
Virgtnesveftales 

VirgtnesTemplo  Salomonis  inferuire  foliu  47. 
Deo  confecrau  tn  Monaftenum  immttti  de- 
bent  199. &  feqq.fi peccauerint  tondenda. 
^^^yprafentandaEptfcopo^vtfacrisiniti' 
entur  tbtd.  funt  par:ictpes  priutlegtorum  Ec- 
deftafttcornm  678.  quareprz  caterisa  Deo 
dtligantur  ^&feqq.  funtJponfaCbnftt. 
59  ^59  A.facrilegtum  tngensillasviolarej^ 
Virgo  Maria  Cbriftt  mater  1 1 .1 2.  &feqq.a  pro- 
fantsproprijserrorib.approbata  14.  errorO- 
riginisquoad  illa  u.abomnipeccato  munda 
3  7  .& feqq.quid  credere  /^42.43  -«J*  Con~ 
ceptio  3  9  .cur  baalma  vocata  |i  3 .  votufecerat 
virgimtatis.necdubitautt  deomnipotet.  Dei, 
cumquafiuitab  Angeh,  quomodofientifta, 
&c.  tf.&feqq.cur voluerit  Deus, vt omnes 
fubiertt  condittones  51.  melioraeligere  potu- 
ijfet  46.47.  honoranda  esl&  inuocanda, 
femper%  in  Ecdefia  dies  feftt  de  ilifuerunt  ce- 
hbrati  ^S.&feqq.  inuocata&laudataab 
bareticis  ^.$j.quomodoadoranda  91.  ett 
mediatrix  ^.&  feq.regma  57. 58.  cum  filio 
comparata  tf.&feqq.  eiusvirginitastripli- 
citer confiderata  fi.fecundaEua  ibi.  ^t^? 
nominata  340.  apparuitS.Gregorio  Thau- 
maturgA  &  loanni  Euangelifta  7 85 .horrm- 
dus  de  tUa  a  Gnofttcis  edtttu  liber  146.  btftoria 
infantis per tllam  in  igne ardenti  nutriti  6% 6 
rirtustninfirmitate  perficitur  585.588.  confi- 
ftttinmedio  196 
Vtta  hominis conttnua pugna  in  terris  48 6 
Vita  fempiterna  cui  patefatta  495 
Vita  aterna  omnibus  Sanclis  vna  &  aqualis  1 3  6 
apptllatur  merces  in  omnibusScripturdlocis. 
822.  &feqq.  nobis per  gratiam  esl acquifita. 
ibid. 

VitUaRex  impudtcifiimus  ^&feqq-  perfecu- 
tuseftEcdifiafttcos  Vy&fim- 
Vnftio  Chriftianorum  }  7&3#  7 

Vn&io  cur  bapttuandis  applicetur  593-5P4 


E  X. 

Vncliofacerdotalis  fignificatapervnclione  Saul. 
ibid. 

Vnclio  Spiritus  S .per  lefum  Cbriftu  fuperomnes 
Ecd(fu  partesdtffunditur  37^-377 
Vnclio (ptritualis  CathoitLorttm  395-394-395 
Vnguentum  aromaticum  defluebat  decapite  Aa- 
ron  vfifc  *d  cxtremitates  vefttum  3  7  6 
Vnubeatorumjpirituum  quopattofiat  136 
Vnioincarnationis  i 
Vnitas  Patri  conuenit  449 
Vnitas  Ecdejit  triplex  1 9  6 

Vocatio  Vaftorum  ab  hmticts  approbata  5 1 9 .  dr 
feqq. 

Voluntas  Dei  quoad  exteriora  libera  2i6.  & 

VoluntasDeidiffertabeius  permtfitone  803.  & 
feqq. 

VoluntasDeiduplicimodo  confideratur  8i6.& 

Votufnreltgiofumquid&fanclumejfe  526. 527 
Votum  obltgat.$i6.&feqq.naturahadebitafu- 
perat  tbtd.  mulu  votorum  forma  ibtd.dhrum 
proprtamateria  ibid. 
Votum  obedtentUapprohatum  520 
Votum  folemne  ^7  , 

Votum  reiindtjferentist&rei  prohibiu  531 
Vota  Reltgioforum  S^&fiK- 
Vrbanus  Papadefenfus  143.144 
S.Vrban.Papa&Martyr  419 
S.VrfuU&  eius  fociarum  hiftoria  i$i.&feqq. 
Vfura  prohibitaEcdefiafticis.  li^.&feqq. 
Vfus  cereoi  um  accenforum  dum  legttur  Euangel. 

^iS.jtfo.inobfequijs  413 
Vti  Deus  fit  omntpotens ,  &  omnipotentia  eius 
nunquam  otiofa  %\-j.&feqq. 
Vfus  facrorum  funebrium  approbatus  756 

X. 

XErophagta  348 
Xixtus  IV. Papaauxit numerum  Cardtna- 
lium  287 

«S.  Xues  presbyter  mimuU  fecit  745 

Zacha- 


% 


#  I   N    D   E  X. 

R  Zepbertnm  Papa  accufttm ,  quomodo  defenda* 

tur  ij8 
^ Acbarlts  peccauit  per  incredulttatem  44.  Zeuxis  peritiftimm ,  exceUenttfitmm  Ptllor. 
«    iuftmerat  454.  pudtxitCrucem$ji  169. 

&fa(b  Zubedt  domm  campeftris  aLutinis  hberata. 

ZepbertnusXV.Fdpdpofts.Petrum        338  ^jjJiV! 

^!,tMr  1  s. 


■     .    I  •  I  ■  *  '  *  *•  > 

■  >  I 


■ 

I 

■ 

■